NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, of VERVOLG der MERKWAARDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DIB VOORGEVALLEN ZYU IN UE VEREENIGDE PROVINCIËN, DB GENERALI TE I T S LANDEN, EN DB VOLKPLANTINGEN van den STAAT. TWEE-EN- TWINTIGSTE DEELS VTFDE STUK. MDCCLXXXVII, Te LEIDEN, By P. van deb. EYK en D. VYGH. Te AMSTELDAM, By J. van des. JBURGH ea ZOON.   NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, September. MDCCLXXXVII. Multi dubitabant, quid optimum esfet \ mul#, quid fibi expedir et; multi quid deceret', nonnulli etiam quid iiceret. Cieero pro Ligario c. 10. Dat is: Veelen twyffelden, wat het bat was; veeleu, welk hun meefte belang was; veelen, zvat hun voegden ;fommigen ook, wat hun geoorloofd was. Wy komen, met hét vernaaien der gebeurtemsfen in ons Vaderland, tot een der zeldzaamfte tydftippen, welken wy, ja zelfs onze Voorvaders, ooit beleefd hebben : een tydftip , in 't welk zodanig fpoedige, fchoon door vooruitziende Staatskennerswel verwagte, omwenteling is voorgevallen 3 die van dezen gevreesd, van geenen gehoopt; van dezen gelaakt, van geenen geroemd; van dezen betreurd, van geenen toegejuichd is, naar de denkwyze Van eenen ieder, en 't belang van de party, welke hy is toegedaan geweest. Zzzzzzzz Slaan  4930 NIEUWE NSDERLANDSCHE Slaan wy een wysgeerig oog op de ver» fchillendheid dier denkwyze en gevoelens der Ingezetenen, en fpooren wy eens, mus met een koelzinnig gemoed, de oorzaaken van die verfchillendheid van denkwyze na, dan moeten wy verbaast ftaan over de toeval* ligheden, die dikwyls alleen de oorzaaken van dat verfchil zyn, terwyl de partyfehap dat verfchil alleen aan eigenbelang, aan byzondere oogmerken, en zucht van haare tegenparty tot eigen bevordering wil toefchryven. Wy ontkennen niet, dat by veelen dit voorname roerzeis zyn, maar niet by allen, niet by zo veelen, als de eenzydigen wel zouden willen doen gelooven. Want dog l indien door veelen, aan weerszyden uit izucht tot bevordering party gekozen is, (niemant immers zal willen iTaande houden, dat aan de ééne zyde enkel uit zucht tot de waarheid en liefde tot het Vaderland , en aan de andere zyde enkel uit eigenbaat zou party zyn gekozen, het welk de grootih? ongerymdheid zou zyn en de verre^aandfle êeqzydigheid verraaden)j indien dan (zeggen wy,) aan wederszyden door veilen uit zucht tot bevordering party gekozen is, van waar komt het dan toe, dat dezen meer bevordering by de c'éne, geenen meer by de andere paxty gehoopt hebben? hier van moet dan, nog eene reden gegeven worden, en dus is de vraag npg niet opgelost. Maar £ wie zal kunnen ontkennen, dat 'er zeer veelen aan wederszyden zyn, die uit hoofde van hunnen ftaat en prnfta;idigheden geen b •, ' "'""meer  JAARBOEKEN, Sepimt&i i?S?. 4§S* meer Voordeel by de triumph van de é'énö dan van de andere party konden vervvagten j en dan vraagt wederom een bezadigd Wysgeer, wat is tog de reden, dat van dezen 4 zomrnigen aan de ééne, de overigen aaTi da andere party zyn toegedaan geweest, of ook nog blyven toegedaan? Deze Vraagen al watètt zy onoplosfelyk, zyn daarom geenszins nutteloos; integendeel , wy houden ons verzekerd, dat, indien men aan zich zelve dikmaals deze en dusdaanige vraagen deedt, ja by hefhaaling deedt, dat zulks een fpecifiecq middel zoude zyn tegen vooroordeel, partyfehap, en daar uit fpruitende haat en verbittering , welke kwaaien veelen onbedagt overrompelen , hun gemoed ontvlammen , en alle die van htinne partjf niet zyn, met die drift doen veroordeeien, welke nog met de reden en een bedaard en welwikkend oordeel, nog met den Godsdienst, nog met de Chriftelyke liefdé overeenftemt. 3 Hoe komt het tog, dat Van myne twee beste eerlykfte, deugdzaamfte Vrienden, die zowel onderling met eikanderen als met my alcyd in de volmaaktfte overeenftemming van gevoelens,van grondbeginzelen van (laatkunde, Wysbegeerte eö andere wetenfehappen geleefd hebben, terftond by het ontftaan van Burgergefchillen, de een deze, de andef, die party met veel yver, zucht, en hartelykheid heeft aangekleefd? Van waar komt het, dat onder na* beltaande, dat onder Broederen> die voor* héén in de volmaaktfte eendragt en liefdé Zzzzzzzz a ifie^  433- NIEUWE NEDERLANDSCHE leefden, eikanderen, zedert lange reeks van Jaaren, voor de deugdzaamfte en eerlykfte lieden hielden en onbekwaam , om lief of leed, van die gronden der ftiptfte eerlykheid een vinger breed af re wyken, dat van die nabeftaanden,van die Broeders,deze zig tot de eene, geene tot de andere party begeeven? En, daar van dit verfchil in gevoelens veele andere oorzaaken, dan juist ondeugdzame oorzaken, kunnen zyn, van waar komt het, dat die, zich eertyds hartelyk beminnende Broeders, nu eikanderen zelfs daarom veroordeelen, verdenken, befchuldigen, ja verhaten en haaten ? Is dit redelyk, wysgeerig, rechtvaardig, Chriftelyk ? Is deze handelwyze zodanig, dat men daar van voor ons gewisfe voldoening en genoegen kan erlangen, ook dan, wanneer men eindelyk aan het einde van den loopbaan van een woelig en onrustig leven genaderd, zig in het tydftip bevindt, om onze ziel aan den Oorfprong van ons aanwezen te rug te geven P Eindelyk ten 4, hoe komt het toe, dat wy van Burgertwisten m de oude gefchiedfchriften lezende, aan wedcrzyde fchuld, en recht i aan wederszyde deugden en gebreken vinden; en in tegendeel, in onze hedendaagfche verdeeldheden, niet dan goed, niet dan Vaderlandsliefde aan de eene, en'integendeel niet dan eigenbaat, kwaad en ondeugd aan de andere party meenen te ontdekken, dit met veel vertrouwen vastftellen, en op dien grond voortgaan? Immers is hier van de eenige reden, dat wy die oude verdeeld. he-  JAARBOEKEN, September, 178?. 4333 heden met de behoorlyke onzydigheid, de noodige koelzinnigheid, en Vryheid van den invloed der verblindende hartstogten, hebben befchouwd, terwyl wy de tegenwooordige gefchillen, meest al van ééne zyde alleen aanzien, en daarom door vooroordeel verrast worden? En moest niet even deze opmerking, willen wy rechtvaardig, denken oordeelen, handelen, deugdzaam leven en fterven; ons waarfchouwen, van tog op onze hoede te zyn, en ons niet door vooroordeel, eenzydigheid, en verleidende hartstogten, die de vyanden van gezonde reden, van recht en billykheid zyn, te laaten weg fleepen? Hoe zeer ook iemant deze aanmerkingen van den post van een Gefchiedfchryver mogte vreemd'en verwyderd oordeelen, de zucht tot onze medeburgers en de liefde totons Vaderland heeft ons dezelven afgeperst. En wy waarfchouwen voor af, dat niemanc die alleen tegen zyne tegenparty toepasfe: zodanig een zou de gebreken, die wy berispen en betreuren, in zyn eigen gemoed verraaden, en toonen met die kwalen, ongeneeslyk, behebt te zyn; maar hy fteeke veel eer zyne hand in zynen eigen boezem. Eindelyk men moet van onze aanmerkingen geen misbruik maaken, nog daar uit afleiden, als of 'er geene fchuldigen waren. Geenzints, daar zyn 'er zeker, die uit oudeugdzaame grondbeginzelen deze of geene party aankleeven ; daar zyn 'er ook, die juist uit geene ondeugdzaame beginzels party gekoZzzzzzzz s zeg  4334 NIEUWE NEDERLANDiCHg zen hebbende, egter daar na , of uit oredeugdzaame grondbeginzels, of uit drift, geestdryvery en overyling, ftappen hebben gedaan, die de reden, de Godsdienst, de pligt van braave Burgers ten hoogften ver* bieden, en door geene uitvlugten, nog bekieedzels,nog bedekzels kunnen verfchoond, omzwagteld, goedgemaakt of verdeedigi worden. Maar is het flegts alleen aan de ééne, of ook aan beide de partyen, dat'er zyn, die uit zulke ondeugdzaame oogmerken party gekozen en kwalyk gehandeld hebben ? Laaten wy dan de ondeugdzaamen van beide de partyen veroordeelen, en hen zoeken tot de deugd te recht te brengen; of zo dit onmogelyk is, hen dan verhaten; maar laaten wy teffens zo edelmoedig zyn, van de deugdzaamen van beide de partyen als onze Mede-Burgers te eeren, te bemin, nen, en wel te doen. Mogelyk zal iemand zeggen: dit is ligt gezegd, maar in de uitvoering onmogelyk, dit is Stoicyns enz. — Neen, maar het is Christelyk: En zy, die dit voor onmogelyk houden , moeten dan eerst toegeven, en bekennen, dat die on* mogelykheid in niets anders, dan in drift, in partyzugt, in vooroordeel, in de verkeerdheid van hun hart te vinden is: zy, die dit onmogelyk oordeelen, en daar mede de drift, van welke hun gewisfe hun befchuldigt, zoeken te verfchoonen , en hun gewisfe te bevreedigen, vraagen zeiven eens aan hun gemoed, of zy ooit eenige moeite gedaan hebben, om de mogelykheid van het geen  JAARBOEKEN, September, l^S;. 4335* geen de Reden en Godsdienst voorfchryft, te beproeven. Eindelyk zy, die zodanige Menfchen- Christen- en Burgerpligt onmogelyk oordeelen, moeten dan tot die ongerymde Helling vervallen,dat Redenen Godsdienst,onmogelykepligten zouden voorfchry* ven. En hier mede ftappen wy afvan die aanmerkingen, welken, hoe vreemd ook van ons werk aan fommigen mogen toefchynen, wy egter met veel hartelykheid hebben op het papier gebragt , om, ware het mogelyk, uit te blusfchen, ten minfte te doen verflaauwen die partyzucht, verdeeldheid en verbittering, die de famenleving onaangenaam maakt, de zeden bederft, de deugd verwoest, het Vaderland doet te gronden gaan, en het zelve eens nog een prooi zou kunnen doen worden van de heerschzucht van Uitlandfche Mogendheden. Gelyk wy aan het hoofd dezer bedenkingen, een gezegde van Cicero geplaatst hebben, zo zullen wy dezejven ook met een. gezegde van dien zelfden welfprekenden Redenaar en fchranderen Staatsman befiuiten. Sed jam omnis fracla dijfenfio eji armis - re* flat, ut omnes unum velint, qui modo ha'bent aliqttid non folum fapientice, fed etiam fanitatis. Dat is: Maar nu is alle twist door de wapenen gebroken. Dus is niets meer overig , dan dat alle Burgers nu een en het zelfde willen, indien zy niet alleen eenige wysheid, maar zelfs een weinig gezonde hersfenen overig hebben. Cicero pro Ligar. c. io. Zzzzzzzz 4 Tot  433$ NIEUWE NEDERLANDSCHE nisien in deze maand September in ons Vaderland voorgevallen, overgaande , zul! wy wederom, even als voorheen, die onzydigheid betragten, die ons en ons hart medebrengt, en de pligc van een Gefchied- ^nyTrV^tn: die onzy^id, welke geen der partyen, met voorweten, ten onrechte bezwaart, maar ook moedig «noes js, om geen gebreken of tnisftappen te verbloemen ofte kleuren. Het is wel moeilyk, zodamge onzydigheid te bereiken : hef is 20 veel moeilyker, als om den lof van onzydigheid te bereiken, het onzydig fchrv- diodemeknge,n0eg-maar 00k ™>'« be2aigde , koelzinmge , onzydige Lezers *e- X *rden-£n waaï die fi, 5? 1 geene moei]ykheid van eenige deugd moet ons affchrikken, om naar öt. zelve te tragten. £n wat de geheel partydi- £rrf2r? aangfat' Wy raoeten ons derzelver aan e. f bek^unen ,als het aan een eerjyk Schryver onmogelyk is, dezelven te voldoen. s«ue. GELDERLAND. Z A L T - B O M M E L. i Wy hebben nog, omtrend de gebeurtemsfen der voorledene maand,veroeten te melden.dat het eerfte Bauillon 'van net twee.  JAARBOEKEN, September, 1787. 3337 tweede Regiment van Waldek, 't welk uit Zalt» de Willemltad in goede orde met hunne ge- Bomweeren en vaandels, dog zonder hunne Of-MKI" ficieren was uitgetrokken, den 3 Augustus in deze Stad ingetrokken is, met patent van Z. Doorl. Hoogheid, om voor eerst alhier Garnizoen te houden. Zie bl. 4317-4322. Thuil over Zalt-Bommel. Den i£ September zyn hier eenige Eskadrons huzaaren, en eenige Regimenten Voetvolk, alle Pruisfifche troupen, met al den toeltel van oorlog, voorby getrokken. Dezelven hebben by dit Dorp, op eeoe groote Waard gecampeerd, en braken den 16 wederom op, om naar Holland te trekken. Daar dit eene zaak is, die wy met onze eigene oogen gezien hebben, en welkers gerugt niet kan nalaten door ooggetuigen alomme te worden overgebragt ,• zo kunnen zig de Ingezetenen hieromftreeks geen denkbeeld vormen, van het oogmerk en doel der meelte Hollandfche Nieuwsfchryvers, die den aanmarsch van Pruisfifche troupen of geheel ontkennen, of tot een gering getal van drie honderd man verkleinen. CüILENBURG. Gelyk men te Utrecht alle vervoer van eetwaren naar het Kamp te Zeysc, en naar Amersfoort, heeft verboden, zo is ook alhier door de Regeering den 6 September een  Ct.ni.Et burg. Z U T P H E N. In het begin dezer maand is hier eene Publicatie afgekondigd, waar by bevolen wordt, dat al wie nog wapenen, kruid of loot onder zig heeft, het zelve binnen act dagen op het Stadhuis moet brengen, op een boete van 30 guldens, zullende na dien tyd de huizen onderzogt Worden, en waar iets van dien aart gevonden wierdt, naar ftrengheid der wetten ftraffe gevorderd. Ten platten Lande is diergelyke Publicatie insgêlyks gedaan. Den (*) Tu potis unammos armare in praelia fratrts, Atque odiis ver/are dumos: tu verbera teQis Funercasque infetre facet: TiSi nomina tnillt, Mille nocendi artes; foecundum coneute peüui\ Disjice compojitam pacem; fere crimim belli. Viröh.. Aen. VII. 335. _ 433* NIEUWE NEDERLANDSCHE -een diergelyk verbod van vervoer van Ievensmiddelen naar Utrecht gedaan. Zie ook bl 2240 Zo plaagt de eene den anderen in de ongelukkige Burgertwisten, van welken de aanftookers (*; de grootfte vyanden des Vaderlands zyn. Ondérwyl hebben die van Utrecht het eerst het voorbeeld van zodamV verbod gegeven, en zig zeiven des te meer daar door gekneld, als de inundatien of overftroomingen, welken zy gemaakt hebben, veele vrugten op de velden rondsom Utrecht hebben verdorven, en dus fchaarsheid veroorzaakt.  JAARBOEKEN, September, 1787. 433* . Den ao September, des avonds kwam al- Zothier een Wagtmeefter van de PruisfifchePHI*' Cuirasfier» met een Dragonder aan, om kwartieren te beftellen : waar op nog 28 man volgden. Na een kwartier uurs reeden zy wederom uit, zynde door de Regeering geplaatst op eene Boerewooning aan den Emterbrug, by den Ouderysfel, alwaar zy tot den 21 September des morgens ten half vyt uuren vertoefd hebbende, onder het bevel van den Lieutenant Kröftt, naar Deventer vertrokken. Zie verders hier na onder Deventer. Arnhem. Van wegen de Edele Mogende Heeren Staten dezer Provincie isdoordeProvintiaale Reekenkamer uitgefchreven, de navolgende: piegotiatie van 200000 Guldens Lyfrenten voor de Rekenkamer in Gelderland. Deze Negotiatie zal gtfchieden voor Lyfienten Brieven van vyfnonderd tot zoo veel. duizend fuldens ais men zal verkiezen, ten Comptoire van lr. G. PRONCK, in qualiteit als Fr LandRentmee/ler Generaal des Furfiewloms Gelre en Graaffchaps Zutphen, binnen ARNHEM, alwaar ook de Lyfrenten zullen ontfangen worden. De Lyfrenten zulten worden verdeeld in vier Clasfen vau Ouderdom. De ifte. van 1. 10c 30. Jaaren tegens ö per Cent. Ds 2, de, van 30, tot 45. Jaaren tegens 7, per Cent. ' Da  Arnhem. Negotta tie van 2O3OO0 gis. I i i i 3: 5! ?! f «40 NIEUWE NEDERLANDSCHE c De 3de. van 45. tot 60. Jaaren regens g. per ■ lof pefcent? ]men daar boven tegens Alle op een Lyf. waTÏÏm «nigefand!l kortin8e van penningen, rnaa!sT4ege0D?k ZOüdeQ -»ogen hebben of n.! rae^vanLI?Hen fUl,en rhaareD aar'vaDS ^e. ™1V a. dat0 des fournisfemencs, en voor de eerfte reize, voor dien tyd van Maanden, Wee«n h£ £^en> dai,deze>^ geduurcnde dit Jaar aan het Comptoir Generaal zullen zvn eekhoren geweest, betaalt worden met 1 January 17?™ »o vervolgen, na expiratie van ieder jL. Alles nogthans onder behoorlyke opgave van !**£«.* fcenoem*Pe'f°J° -~ de gewoonelyke claufulen van renunciatie en fubmisfie aan alle Heeren Hoven, Riet frel en LANu' PeC'a,yk dCD H°Ven van <$LDER? 5TAATVN e;°lg7e aef5,UtieD^ vaD de H^ren *l Ai&5Ldes Fui"ftendoms GELRE en Graaf, chaps ZOTPHEN, den ,5 Augustus ^%7. ran RFRFnW f disPoneerde ter CAMERE Dog in de Gelderfche Hiftorifche Couant in. ri2. las men: „ Dat wierdt bekend , gemaakt, dat de Negotiatie ten laste der Domeinen m Gelderland, zo in Los- als in Lyfrenten gefchied, gefloten was." ,,HerAaSTden *3 September 1787, dat het mufifche Leger, 18000 man (lik in drie ko.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4341 kolommen, op het grondgebied van ons Gemeenebest trok. De eerfte kolom begaf zich naar Vianen en Gorinchem; de tweede naar Vreeswyk en de derde naar Amersfoort. Denzelfde 13 September zyn van dat Pruisfifche Leger tusfchen de 10000 en 11000 man, uitmakende een der drie kolommen , met al den gewoonlyken toeftel, door deze Had getrokken, en hebben zig buiten de ftad in verfcheiden velden, aan wederszyde van de ftad nedergeflagen. Het doortrekken door deze ftad begon des morgens ten 9, en eindigde eerst des namiddags ten vier uuren. Zy betaalen alle de levensmiddelen met gereed geld, fchoon Cleeffche munt, waar aan men hier wegens de nabyheid, niet ongewoon is. Ook heeft de Regeering tot meer gemak der Ingezetenen doen afkondigen, tegen welken prys het Cleefsch geld zou moeten ontvangen worden en wederom op het Stadhuis voor Hollandsch geld zoude kunnen worden uitgewisfeld. Harderwyk. Men ziet hier de navolgende bekendmaaking van den Academifchen Senaat, welke ook in de dagpapieren geplaatst is: •D ECTOR en PROFESSOREN, uitmakende deD Senaat der Provinciaale Gelderfche Aca* demie alhier, geven hierby kennis aan elk, wien zulks aangaat, dat zy, door de fid. Mogende Heeren Curateuren derzeive Academie, heden de gunftige verzekering hebben ontvangen, dat Hunne Arnhem.  Har- DERwyi Bekena tnaking van den Acad. Senaat* 4342 NIEUWE NEDERLANDSCHE ne Ed. Mogende hebben gelieven zorg te drasen : dat de rust in deeze Stad, en de veiligheid van Perfoonen en Goederen, welke aan elk buret-r -en Ingezeten toekomt, zullen bewaard blvvJV en alle tumultuëufe bewegmsen worden voorgekomen; wesbaiven zy, HiAot en Profesforen, allen grond hebben, om vast te fteilea, dat da Academifcbe Studiën, in deeze S;ad, roet aenoegzaame veiligheid zullen kunnen worden voortgezet, en voorneemens zyn hunne Academifche JLesien, onder inwachüng vsn den Goddelvken Zegen, in het voorfte der volgeode maand October aar te vangen. AStum in Senatu te Hardtrwyk. den ao Seoternber 1787. F Uit naam van den Acadernifchen Senaat. J. H. S C H A C H T. Sen. Acid. h. a. Secret. E L B U R. G. Gelyfete Hattem, (Zie bi. 0.0.67.) zo zyn ook hier door het Hof Provinciaal by edicale Citatie tegen den 17 October aanftaande gedagvaard, de Gemeensluiden Wy.nn.en Hoef hamer y Stuurman, Fos, Bumkerkcn, Michielzen en Filips, gelyk mede nog een groot aantal van Burgers, Teekenaren van de bekende Adte van Guarantie van derzelver Gevolmagtigden uit Raad en Gemeente dezer ftad, by de Heeren Staten van Holland en West-Friesland. Verders gebeuren hier en hieromlïreeks even  JAARBOEKEN, September. 1787. 4343 even als in andere plaatzen, zodanige ontmoetingen tusfehen Nieuwftaatgeziede Burgers en Militairen, die de hooggaande verbittering kenmerken (*> Zulks hadt op den laatften Zondag te Oosterwolde, in het byzyn van den Onderfchout Gerrit Wolter s van der Beid, plaats, die daarop naar Arnhem gevangelyk is overgebragt om zig te verantwoorden, of hy die geweldadigheid hadc kunnen fluiten. HOLLAND. Dordrecht. Den 11 September vertrok van hier een Detachement van 180 Schutters, met 2 Veldftukken en 22 Kanonniers, dog derzelver beftemming wierdt geheim gehouden. Dan 's anderendaags avonds zyn dezelventen 9 uuren, weder onder het licht der Flambouwen , binnen getrokken, met zich brengende drie opgehoopte Boeren Wagens met Geweeren, en drie Prinfen Vlaggen, hebbende gemelde Detachement, zich op zekere hoogte in Divifien verdeeld, en de Boeren in de Alblasferwaard, als mede aan den Bout by Gorinchem, Hardinxvelt, Werkendam, Giefendam, Sliedregt, Papendregt enz. ontwapend Deze togt was den 10 September in eene Vergadering befloten, in welke men teffens op (*) Et fcisfd gaudens vadit Discordia palla. Aem. VIII, 702. Aaaaaaaaa ïlburs  Doai RECH1', 1 4344 'NIEUWE NEDERLANDSCHE } -op zyn Schutters Eed zwoer, dezelve te zullen geheim houden. Zy voeren aan den Kietdyk over op Papendrecht, hunne Officieren te paard gezeten zynde. Te Gielendam hielde zy halte, tot omtrend twee uuren des nachts, wanneer zy langs den dyk trokken en in dien togt alle de huisluiden ontwapenden. Wy hebben in onze voorgaande Stukjes van de togt der Genootfchappew van deze Stad tegen de Oud Beierlandfche Ouditaatgezinden gelproken, en hoe den Bailluw Backus was toegeftaan, om tegen die ongelukkige gevangenen ten koste Van den Lande lyf. ilraffelyke Rechtsgedingen te voeren. Tein zeven van dezelven is reeds de dood ftraf tegen eenen geesfeling, door den Bailluw ge! eischt;dog mogelyk is hunne verlosfing niet ver meer af. ° Den 15 verfpreidde zich hier het gerust dat, m weerwil der verzeekeringen van de Dagpapieren, de Pruisfifche trSupes herwaarts in aantogt waren. Eene menigte ontttelde vlugtelingen uit Gorinchem en Ajm bevestigde deze maare. Des niet te min wilden anderen voor al de Nieuwftaatsgezinienop t gezach en de verzeekeringen van de Louranten zulks tegenfpreeken. Evenwel , i • ^d vergader«e nog des avonds :ot Iaat in den nacht, zonder dat iets beflo- /an Pruisfisch Krygsvolk, maakte zo op dl Le-  JAARBOEKEN, September, 1787. 434S Leden van den Oud-Raad als op. de Burgers en Ingezetenen eenen verfchillende indruk, naar de denkwyze, welke ieder, in deze droevige binnenlandfche onlusten, hadt aangenomen. Des Zondags den 16 September wierdt de aanmarsch van Pruisfisch Krygsvolk meer algemeen geloofd. Een der Kerkenleeraaren vermaande de Gemeente openlyk van het Geftoelte, daar de dwingelanden naderden, moeiten de Burgers de banden in eenflaan , en op 't voetfpuor de Voorouders zich tegen hun verzetten. Men hadt egter zo weinig denkbeeld van de ware gefchapenheid van het Pruisfisch Krygsvolk, en de middelen, die benoodigd zouden zyn,om zich tegen hetzelve met vrugt te kunnen verzetten, dar veelen grootfpraakig pogten ; de Pruisfifche troupes moeiten maar komen, zy zouden ze wel naar verdieniten ontvangen (*). Den 17 September 'smorgens om tien uu« ren ontving men tyding, dat de Burger Auxiliairen uit Gorinchem gèvlugt waren, en die Had door de Pruisfil'jhen reeds was ingenomen. Veelen dier vlugtelingen kwamen hier' die tyding zeiven bevestigen; het welk by de Genootfchappen, en Burgercorps, als mede by alle Nieuwltaatsgezinden de uiterlte verflagenheid veroorzaakte. Hierop wierdt de Krygsraad belegd, en het Defenliewezen en de Oud-Raad vergaderd, by welke inkwam eene aalles Sed non replenda eft curia vtrbis. Virg. Aer. XI» Aaaaaaaaa 3 DoRn. hecht.  434<5 NIEÜWE NEDERLANDSCHE DORD BECaT. 'aanbieding van het'Regiment van Stcmbacb. en van de Waardgelders van Rotterdam , die uitGoiïnchem gevlugt zynde, thans zig te Papendrecht bevonden. Dog na hevige twisten, met verweitingen gemengd, wierdt dat aanbod van de hand gewezen. Inmiddels kwamen de Genootfchappers en andere Burgers in de Wapenen; men ftelde wagten aan den Rietdyk, alwaar eenige Batteryen waren opgeworpen; en floot Stadspoorten van die zyde, en liet rondens gaan,- terwyl andeien hunne goederen pakten en zich tot de vlugt bereidden. Des avonds laat wierdt nog in den Oud-Raad, met overleg van den Burgerkrygsraad, en het Defenfiewezen befloten, om, ingeval Pruisüsch Krygsvolk voor de Stad kwam, dezelve over te geeven. Den 18 September des morgens ontftondt het gerucht, dat de Pruisfchen reeds tot Papendrecht genaderd waren, en oogenblikkelyk in de Stad zouden trekken, waarop al. les in beweeging kwam, en een ieder zich op het fpoedigfte met Oranjelinten vercierde. De Uitleggers en Batteryen voor de Stad wierden verlaten, en de Batteryen in alleryl door de Gemeente geflegt. Eenige Heeren uit den Oud Raad begaven zich naar den Rietdyk, werwaards de Schutters ook optrokken, alwaar een groote menigte Volk der Oranjeparty toegedaan, vergaderd was* en de Leden van den Oud-Raad het Volk met deze woorden zochten gerust tc ftellen: Mannen zveest gerust. Hier op volgde daa* de-  JAARBOEKEN, September, 1787» 4347 delyk eene uitgalming van de vergaderde Gemeente, Hoezee, hoezee! 't welk de gewapende Schutters voor oproer kreet opvattende , op de Gemeente vuur gaven, zodat vyf perfoonen dood bleeven,eneenigengekwetst wierden (*). Een Bakker aan de Rietdyk woonende, fchoot ook uit zyn vengfter op d£ Gemeente, welke daarop in dat huis drong, en dien onbezonnen Bakker dermaate be> jeegende , dat hy 'er het leeven by liet ; en de meenigte vorderde, dat zy lichaam aan de galg zoude worden ten toon gehangen. Tegen elf uuren wierdt alarm geflagen, dog geen gewapende Burgers verfcheenen, Welker Officieren ook voor een gedeelte de vlugt hadden genomen. De Oranjegezinde Gemeente kreeg dan nu de overhand , en verzogt,dat de Prinfen vlag op de toren zou geplant worden; 't welk dan ook gefchiedde, met groot gejuich, en uitgalming van Oranje boven! Vivat Willem de V, enz. terwyl de Nieuwftaatsgezinden, of gevlugt waren, of (*) Welk treurig toneel vertoonen dan niet de Burgertwisten? Terwyl vreemd Krygsvolk nadert, vermoort nog de Burger zynen Mede-Burger. Met hoe veel reden zeng dan eene Dichteresfe: Hoe! Gy Athenes Volk gelyk, De lust der fchoone wetenfc kappen? Gy geeft van uwe woestheid blyk, En durft de mensclilykheid vertrappen ? Gy hebt bet Burgerbloed, als 't bloed der vreemde, veil. Qntaartenl vlugt te rug: van waar verwagt gy heil* Aaaaaaaaa 3 DORDRECHT»  4:48 NIEUWE NEDERLANDSCHB DORD ECHT. Art. t. Dat de Stad yalblyvcn onder de Souverainiteit van de Staaten van Holland. a. Cat het Guarm'zoen niet in te groote getale zy. 3. Dat de Stad za] blyven ia bezitting van alle Privilegiën. 4. Dat alle IVIagifiiaatsperfooren, en die geecen, die in Bedienin- Ik treede daar niet ia. Toegeftaan. Toegeftaan. Toegeftaan geduurende myn verblyf., en toe tyd en wyle, Dat Z. gea of zich ftil in buis hielden. Nog des avonds kwam tyding, dat de Pruisfchen reeds te Pipendrecht waren aangekomen. Toen wierdt volkomen befloten, de Stad by verdrag over te geven. Dus gingen eenige Leden van Regeering, de Üudftaatsgezinde Burgemeefter Hugo Repelaar, aan het hoofd dier commisfie zynde, den Pruisfchen te gemoet, om wegens de voorwaarden van overgave te handelen. Des avonds was de gantfche ftad met kaarsfen verlicht, en de vreugde onder de Oudftaatsgezinden algemeen. Zie hier de artikulen van de Capitulatie, op welke het Krygsvolk van den Koning van Pruisfchen ter bezettinge in deze ltad is toegelaten. ARTICULEN van CAPITULATIE, op welke de Stad DORDRECHT toejlaat om GuarnU zoen van Zyne Pruisfifche lYJajeficit in te neemen.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4.149 gen zyn 3 in fundtie zullen I Doorl. Hoogh. de Heer blyven. Hertog van Brunswyk 'er anders over zal beduiten. 5. Dat de ontvangst Dit is niet van royn der Tollen en Imposten beftek. ter profyte der Staaten, en van deeze Stad zullen zyn. 6. Het Kanon en Oor- De Magazynen en Arlogs-Amrauniden , toebe- zenalen, gel'yk ook het hoorende aan de Staaten overblyvende Kanon en Generaal en aan deeze Oorlogs - Ammunkien, Stad, zullen hun in ei welke zich in deeze Stad gendom blyven. bevinden, zullen in den zelfden Haat blyven , als zy zich thans bevinden, tot dat de Heer Hertog in de Stad komt. 7. Men verwagt, dat Al 't geen de Krygs. de Troupen een goede tucht in de Stad en'tEtKrygstucht zullen hou- land betreft, zal geöbden, en zorg zullen j ferveerd worden, draagen, dat geen mo leftatie gefchiedde aan de Bu-gcry deezer S tad, van het Eiland, en van Zuid-Holland, dat hun Leeven, Bezittingen en alle hunne Gcoderen bewaard zullen blyven. 8. Dat de Troupen ge- Toegeftaan, <£ ëmployeerd zullen wor den tegen alle de geenen, die de publieke rust zouden willen ftooren, zoo Inwooners als buitenluiden. 9. Dac alle Inwooners Toegeftaan, vryelyk in« en uit de Aaaaaaaaa 4 Stad Dordrecht. Capitulatie van Dordr. met Pruisfin,  4350 NIEUWE NEDERLANDSCHE Donn Stad zullen mogen gaan, "kechï. v°or huaae Affaires en Negotien. Capita io. Dat de Schepen Toeffefl^n r?„ » latie van vryelyk zullen aan en va„ za]S Inftru'aie gege? DWr. de Stad vaaren voor den ven worden , voor 't met Koophande. „ppn j„ A'r !• \. * Vruisren 8 D'Defer"e betreft, rrwsjen. aan de Schipners ii. Ingeval men te Ik zal myEede Of. ™L l D°rdreeht Heer Hertog. De Hee- ?erTocht dï 'HW0,rdt deezf Stad zu»en ook loSLren ™ ^deZe!ve lnsëely^de hunnen aanlosgelaaten worden. wenden tot ftraffeloos. beid der geSrrefteerde ter zaake van Oranje, en onder dezelve die van Oud-Beyerland en Wer* it. Men vraagt de be Geweigerd: Alle de voöï'de Burr^aPTeQ 8ewaPendÖeManfchappen voor de Burgery; pieg. moeten .aanftonds zon. tiglyk verk aarende.dat der onderfchek1 hunne 'er geen gebruik van zal Wapens nederleggeD • dan gemaakt worden tegen is te «STóude feenlkTn^ Tl" f' B«1 webAflegt' ? toue..dp behoude- van fchërpe Patroon en en Maar de nieuwe Burgery, Schuttery geqaamd, zal verphgt zyn, hunne beele Wapenrusting op 'c Stadhuis over te brengen. De Wapenrusting en der Schutteryen zullen deezen avond ia-den Doelen blyven. en zullen roortn a/r . Sen ochtend op 't Stad¬ ig Men verzoekt met j huis gebragt worden. aan*  JAARBOEKEN, September, 1787. 435* aandrang Schildwachten! Toegeftaan. 1 voor de Comptoiren der I Rï Provintie en van de Stads Bank. ' Geteekend en gezegeld op Papendrecht t den 18 September 1787. (Lagerftond) (was getekend) DE VELINGERODE, Comm, Den 19 September trokken de troupes van den Koning van Pruisfchen in deze Stad, onder een aanhoudend geroep der Gemeente van Vivat de Koning van Pruis/en, Vivat Oranje enz. Papendrecht. Den 5 September is alhier gehouden eene Vergadering van Geconftitueerden, Schutterden, Genootfchappen en Vaderlandfche JsJbciatien, van het 7de Diftricl van de kleine Steden en het platte Land van Holland en West-Friesland, in welke Vergadering, onder meer andere befluiten, die ter gelegener tyd, op de groote Vergadering (die den 14 September teLeyden zou worden gehouden) zullen worden overgebragt, is vastgefleld, een Adres aan Hun Ed. Mog. Hee. ren Gecommitteerde van Haar Ed. Gr. Mog. tot Defenfie van deze Provincie, en de Stad Utrecht, waar in aangetoond wordt de gevaarlyke toeftand van haar Diftricl-, en der geheele Provincie , door de onvoeldoende Aaaaaaaaa 5 Be- Dord- CHT.  Papen drechi ' t c I e d l Ji h Ml RE 43 52 NIEÜWfi NEDERLANDSCHfi ; Bezetting van de veeren aan de Gelderfchf kant ; als mede is uit die VergaderinTafïe zonden een Brief aan de Burgery vTnVGfevelsdmn-Gapel, waarin wordt goedgekeurd h7r verngten door die Burgery op den Au? laatstleden en verklaatd deel te zullen nee.' men in al het geene die Burgery om dit ge. beurde mogt overkomen. b Van hoeveel gevolg en kragt deze verrit tingen moeften zyn, kan uit het voorvéfhaalde onder Dordrecht blyken. DenTs September kwamen reeds de trounes van zyne Majefteic den Koning vaniffl alhier aan, en deeden de genuiterVZ.Ge" "onftttueerden, Schutteryen ,Genootfchapten en Vaderlandjche Asfociatien in weint tyds uien in rook verdwynen. 'sGrevelsduin-Capel. (*) De zugt tot het afzetten van Regenten, ie de ftroom met wilde mede volgen ■rong nu overal door, ook zelfs tot dit 'orp. Het gewapend Genootfchap alhier n eenige Geconftitueerden, onderfteund por eenige Vrycorporisten, zo wel van [eusden onder bevel van den Heere Mr De ock, als van Sprang, onder gebied van den eere van der Werken, hebben den 31 Au- gus- L*) Dit Dorp ligt in de Langejlraat, en behoort > ni.nfle w« het Kerkelyke be reft, onder Doal' cht, waarom wy hetzelve hier hebben laten vol  JAARBOEKEN, September, r737* 4353 gustus ook Burgerneefteren en Schepenen dezer plaatfe daadelyk afgezet, en anderen . aangefteld, ingehuldigd en beëdigd, en zulks uit naam, als 't ware, van alle de Ingezeetenen, van welken veelen en zelfs de meeften geenzints hunne toeftemming tot deze handelwyze hebben gegeven. De nieuwe Regenten gaven, zo dra zy in Eed waren genomen, hunne toeftemming aan de 58 Leden, welken de afzetting der Oude enaanftclling der Nieuwe Regeering hadden verrigt, om een beftendig Collegie van Gequahficeerde Gecommitteerdens op terigtenj doende dan ook daadelyk de verkoren Leden van dit Collegie den Led aan de Nieuwe Regeering : en de genoemde 58 Leden, als het volk dezer .plaatfe uitmakende, den Eed op het nieuw Reglement, het welk vooraf was opo-efteld. De nieuwe Regenten hebber verders het Rechthuis, 't welk ten ,huize van den Secretaris Quiryns, (welke, beuevens zyn zoon den Schout, aan de Oude R.e geering verknogt bleven) pleeg gehouder te worden, verleid aan het huis van eenen de Geconftitueerden. Zy lieten ook de Dorpkas door eenen fmit openflaan, en bragtej uit denzelven de papieren naar het nieuw Rechthuis over: waar na aan de afgezett Regenten, als mede, aan den Secretaris i zyne betrekking als Arrnmeefter, Infinuatie of Actens van afzetting wierden t'huis g< zonden. Zondag den 2 September hadden de nieui aangeftelde Regenten reeds vroeg, ten uure 's'Gre- iTELSlu1n- Cai'eu l 1 1 1 V 8 n  4sGre VELSBüIN- Capel. t i i i i c c a e v> V E h R z< V 435* NIEOVVE NEDER LANDSCHE uuren in 't Geftoelte der Regenten in de Kerk zitting genomen, gelyk ook de Geconfhtueerdens in het Geftoelte der Regenten Vrouwen. Na het gewoon luiden der klokken, kwam de Schout met de oude Burgemeefteren en Schepenen, gezamenlyk in de Kerk, om op hunne gewoone plaatzen te gaan zitten; dog zy wierden hierin belet door eenige Genootfchappers, welken zipin hunnen Uniform, met panasfe op de hoed en zydgeweer gewapend, by de Regeering geftoelte in de Kerk geplaatst hadden: zo dat de Schout met de Regeering weder uit de Kerk gingen, niet zonder eenige op[chuddmg. By het eindigen van den Godslienst kwam de Schout wederom in den Kerk >m eene Publicatie van de oude Regeering if te leezen, ter bekendmaaking, dat uit ïoofde van het voorgevallene , de Dorpseekemng op den 3 September niet zou ge;ouden worden. De Vrycorporisten en Geonftitueerden voegden zich by de puije of iet huisje, alwaar de Publicatien gefchieen, en vergden van den Schoolrneefter,om ok eene Publicatie der nieuwe Regeering F te lezen, 't welk de Schout belettede ti de Publicatie hen uit de handen nam' aar uit eenige beweegingen ontftonden, en eele Ingezetenen tegen de Vrvcorps in de erk indrongen, Waarop de Vrycorporiften mnegeweeren gingen haaien. De Schouten egenten naar het Rechthuis te rugkeerende >nden eemgen postbodens af: waarop de rycorponsten ook naar her. Genootfchap te Sprang  JAARBOEKEN, September, i787. 4355 Sprang om hulp zonden, alwaar ten een uure de Postboden aankwam. De Predikant J. J. * Merree, Commandam: van het Genootfchap1 te Sprang, liet alarm liaan, liep naar de Kerk, gaf kennis, dat dien namiddag geen Godsdienst zoude zyn, nam zyne commandant» Uniform, en trok herwaarts, onder flaande trom, met ruim 40 gewapende Genootfchap. pers. Het Genootfchap van Waahvyk, liggende op Generaliteits bodem, was mede door de Vrycorporisten van dit Dorp ter hulp ontboden; welk ook aankwam: Dog deze oproeping der Genootfchappen heeft geen gevolg gehad. Haarlem. Wy hebben hier te voren bl. 1641 en volg. eene Verdeediging van den Heere Mr. A. van Zeebergh, eerfte Penfionaris dezer ftad, medegedeeld: Een ftuk, het welk, onder anderen, de geheele Republiek door,verfpreid is in het IX Deel N. 466 van het Weekfchrift de Politik:e Krüijer onder dezen tytel; Brief van een Anti-Ariftocraat uit Haarlem over en ten geleide van eene Verdeediging door den Heer Penjionaris van Zeebergh in de FroeaU fcbap der ftad ingebragt, omtrent zyn gebou den gedrag in het uitbrengen van het befaanu de Rappott, betrekkelyk eene te voren geproponeerde Mediatie van Hun Hoog Mogende de Staten Generaal enz. Men weet, van welk een gezach by veele Nieuwftaatsgezinde n «le 'sGre- els*  43SC' NIEUWE NEDERLANDSCHE haar-de Politike Krujjer is gehouden, en hoe lem. Zy voor jlec zejve eengj mec geen gerjngen yvcr nog gering gevolg, het zwaard hebben opgevat. Zie N. N. Jaakb. 1785, bh 149 ,6^3, 761, 762, 84a, 843. Men weet, hoe van dat weekblad gebruik is gemaakt, om de gemoederen tot de grondwettige herftelling, of het geen men zo noemde, aan te fpooren; en dat het zelve by het gros der Nieuwftaatsgezinden als een fpiegel is gehouden, in welken men aan de Natie de caraclers, 't beftaan, denkwyze, deugden en ondeugden van Regenten , Staatsdienaars en andere perfonaadjen, vertoonde: En. by noodzaakelyk gevolg, van wat gewigt het voor een iegelyk , althans voor een Regent en Staatsdienaar was , dat zyn Caraéter in dat Weekblad niet -ongufh'g wierd afgefchetst; en byaldien zodanig Regent of ftaatsdienaar al meende, de onbepaalde en losfe mingunfüge toeweitingen in dat Weekblad, te kunnen en te moeten verragten, (hoe wel het tog altyd waar was, dat by het gros (en met dit gros hadt men nu voornamenlyk te doen), dat gefchrift voor een Godiprake wierdt gehouden, en: Het ftaat openlyk in de Politike Kruijer, deedt al vry wat af:); van hoe veel gewigt het dan nog vooreen iegelyk was, dat geen valfihe Hukken, waar in zyn eer, kon geraakt zyn, als egtc en zvaare wierden opgedischt, verfpreid , geloofd , aangenomen. £n dus verders van hoe groote noodzaakelykheid en onvermeidelyke pligc het ware, ten minllen de Natie van hetonegte van  JAARBOEKEN, September, 1787. 4357 van zodanig verfpreid ft.uk te waarfchouwen. Het welk omtrend voorgem. Verdeediging l van den Penfionaris van Zeebergh niet gefchied zynde,zo zyn wy dan met honderde anderen misleid en hebben bovengemeld (luk, als volkomen egt en waar,in onze N.N. Jaarb. bl. 1641 geplaatst, daar wy in den Pokitike Kruijer wel veele ongegronde losfe en onbepaalde befchuldigingen en aanteigingen by groote meenigte hebben aangetrofft2n;maar niet dagten, dat hy,of zyn Correspondent tot die onbefchaamdheid zou zyn gekomen,om met opzet een valsch ftuk, een valsch Staatslluk te verzinnen, en het zelve voor een waar en egt ftuk, openlyk aan de geheele Natie op te disfchen, terwyl alle de Vroedfchappen van Haarlem daadelyk getuigen konden , dat dat ftuk valsch en verdigt was; en zulk eene getuigenis, en wel eene openlyke getuigenis, van hunne edelmoedigheid kon verwagt worden. Dog wat hier van zy, daar ons niets op aarde zo lief is, als de waarheid; daar wy eenen iegelyk fteeds op het ernftiglte verzoeken, om ons in het bereiken van de egte waarheid behulpzaam te zyn: zo kunnen wy niet nalaaten het volgende omtrent gemeld Huk, nu nader aan onze Lezeren medetedeelen. Wy zyn dan, door eene aller zekerlte hand uit de Stad Haarlem zelve onderrigt: „ dat „ het ftuk, door ons invoege voorfz. geplaatst, nimmer, 't zy geheel of gedeelte„ lyk, door den Penfionaris vanZeeuergh „ is opgelleld, ofte eenigzints met zyne „ kennis ofte onder zyn opzicht is vervaar- » digd: Haar» sm,  4358 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar. m digd: als mede dat van hetzelven. of van L-M' „ de zaaken daar in vervat, geen fchyn of „ voetftap in de Refolutien van de Vroed„ fchap alhier gevonden wordt." Verders zyn wy door die zelfde hand onderrigt: Dat, wanneer de Heer Penfionaris van Zeebergh in den zomer van 't Jaar 1787 „ van alle kanten de hevigfie uitvallen zag doen op het Staats Rapport, door het ., Perlbneel Befoigne op den 9e Juny ter „ vergaderinge van Hun Ed. Gr. Mog. „ uitgebragt, en daar door eene nieuwe bron zag openen voor de fteeds toenemende „ verdeeldheden, hy, by gelegenheid van het doen van het gewoon Rapport we„ gens het voorgevallene ter vergadering in „ de Vroedfchap dezer Stad, eene uitwei„ ding heeft gemaakt, om Hun Ed. Achtb. „ van de gronden, waarop het gemelde „ Staatsrapport rustte, en die tot de inrich„ ting van 't zelve aanleiding gegeeven hadden, volledig opening te geeven, en hun „ teifens onder het oog te brengen de feha„ delykheid der pogingen van de zulken, die, door deze zaak in een verkeerd licht ,, te plaatzen, de mogelykheid voor eerlyke „ Staats Leden, om aan 't welzyn van 'c „ Vaderland, alleen naar 't licht van hun „ geweeten, te arbeiden, aanmerkelyk be„ lemmerde. Dat deze opening van zaaken 9j niets gemeend hadt met tent Verdediging, „ maar alleen diende om de Vroedfchap de„ zer Stad, welker Minifter hy de eere hadt te zyn, van de waare gefchapenheid eener  JAARBOEKEN, September* 1787. 4359 „ eener zaak, die toen zo veel gerucht „ maakte en aan den Penfionaris beter dan ,, aan veele andere, bekend was, te onder„ richten, en Haar in ftaat te ftellen, om zo „ veel te beter, zo wel over het Staats Rap„ port, als over de woelingen, deswegens en daar tegen in'twerk gefield,te oordee- len:Dat ook trouwens een eigenlyk gezeg,, de verdeediging niet te pas kwam, daar „ geen een lid uit de Vroedfchap, het zy „ rechtftreeks, of van ter zyde, die vor„ derde, en het bovendien zeker was, dat „ dezelve aldaar van den Penfionaris van „ Zeebergh niet gevorderd kon worden , vermits hy het bewuste Staats Rapport „ hebbende helpen uitbrengen, als lid van , het perfoneel Befoigne, en dus in eene * qualiteit, onmiddelyk van Hun Ed. Gr. Mog. komende, mitsdien aan de Vroed9' fchap zyner Stad deswegens nimmer verant. woordelyk gemaakt kon worden. Dat,ge' lyk de Penfionaris van Zeebergh met de ' voorfz. opening van zaaken in de Vroed" fchap alhier gedaan, nimmer iets meerder bedoeld heeft, dan gezegd is, hy dezelve ook volftrekt alleen in eene mondelinge \ voordragt heeft doen beftaan, en dat hy, " wel verre van daar van iets fchriftelyk " over te geven, integendeel het by dat mondelinge, het welk volkomen voor zyn ' oogmerk genoeg, en naar de waardy der zaak geëvenredigd was, heeft laten 'l berusten,zonder,het zy van te voren, of ' na dien tyd,immer van dat alles eene enBbbbbbbbb „ ke- Haarlem. ' #  43«o NIEUWE NEDERLANDSCHE l"/?*'" ude let*r °P het PaPie' te hebben ge„ bragt, of doen brengen, of zelfs op eeni„ ge,-hande wyze iemand in ftaat te hebben » getteld, of doen ftellen, om zulks buiten „ hem te doen. Dat derhal ven de onder„ neeming van een diergelyk ftuk te zamen „ te ftellen, een onoplosfelyk raadzel bleef, „ alzoo al het geen een derden daar toe min of meer zou mogen hebben in ftaat ge„ fteld, zoude moeren beltaan in 't geen zyn „ geheugen hem, van 't geen de Penfionaris „ llegts eenmaal, en dat nog maar alleen m ,, een doorgaand mondeling gefprek heeft „ voorgedragen, zou hebben herinnerd, en „ naderhand buiten zyn weeten, op het >, papier doen brengen: Dog dat een op der„ gelyke zvyze zamengefteld ftuk, welke .„ goede trouw men zelfs daarby zou heb. „ ben zoeken in acht te neemen, nimmer „ als een echt ftuk van hem, die de monde.„ hnge voordragt gedaan heeft, kan wor„ den befchouwd; daar in zodanig geval „ het dikwerf te kort fchietend geheugen „ van den famenfteller zo wel ten aanzien „ van de bygebragte zaaken, als van de gei, bruikte woorden, veel al uit des zelfs ei.„ gen denkbeelden en begrippen over 't on„ derwerp, dat hy behandelt, aangevuld „ moet worden." Eindelyk wordt ons nog ten Hot berigt: „ Dat gebrek aan aanteke. „ ningen nopens de mondelinge voordragt „ van den Penfionaris van Zeebergh, het „ onmogelyk maakte, om door eene vergen lyking van het een met het ander de wee- „ zen.  JAARBOEKEN, September, 1787. 43^ „ zenlyke verfchillen die " daar tusfchen Haas- plaats hebben, aan te wyzen : terwyl ook"*1» „ na vetloop van zo veel tyd, het geheugen a, niet toeliet, om al het zelve met de noodige juistheid te bepalen." Zie daar hetgeen ons nopens die Verdeed'iging van den Penfionaris van Zeebergh, uit de allerechtfte hand, berigt is. Het zou egter der moeite waard, en van belang zyn, zo wel voor den Heere Penfionaris als voor de Leden der Vroedfchap van dien tyd, om met hun geheugen gem. Huk nog eens aandagtig te lezen, en na te fpooren, of 'er in gem. Huk eenige plaatzen, eenige pbrafes of trekken wierden gevonden van de mondelinge aanfprask, die de Penfionaris gehouden heeft. Want was dit zo, dan was het te gelyk waar, dat, daar niemand,welke die mondelinge Opening van zaaken niet gehoord hadt, dezelve zou kunnen raaden, dat dan de Judas, welke die verdeediging heefc zamengelteld, en aan den Politike Kruijer gezonden, of doen zenden, een Lid van den Raad of Vroedfchap zelve moet geweest zyn, en een dier bewerkers, welker fchade* lyke pogingen, door bet gem. Staats Rapport in een verkeerd licht te plaatzen, de mogelykheid voor eer lyke Staatsleden, om aan 't ïuelzyn van 't Vaderland, alleen naar het hebt van hun gezveeten , te arbeiden ,aanmerkelyk belemmerden. Wy willen dit niet hoopen,maar het tegendeel vertrouwen., hoewd het zeker is, en, tot imert van alle waar? Vaderlanders, maar al te zeker is, dat iu Bbbbbbbbb a vos-  43<52 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar. veele Regeerings CoIIegien, Leden zyn gevonden , die uit verfcheidene inzichten, niet alleen de befluiten, maar zelfs de voorftellen en raadplegingen, ja de advyzen van by. zondere Leden, aan de Schryvers van Dag. papieren en Weekfchriften toezonden , en dxkwils in een allerongunftig licht lieten voorftellen, om hunne mederegenten, van welken zy by wettige meerderheid overhemd waren, gehaat te maaken, of tedwarsboomen; en dus wederom door deze fcba> dclyke pogingen de mogelykheid' aan eer lyke Staatslieden benamen, om aan het welzyn van t Vaderland, alleen naar het licht van hun geweeten, te arbeiden. Liet het tyd en plaats toe, wy zouden dit met honderde voorbeelden kunnen bevestigen, welken de Dag- en Weekbladen van de vier of vyf ver lopene jaaren, op ieder bladzyde vertoonen' Ln dus was het voorftel van geheimhouding ■van den Heere Vroedfchap Mr. A. Cun^e. us te Leyden juist niet zo ongegrond, hoe zeer hy deswege ook zeer is doorgelleken geworden. (2ie N. Nederl. jAARB. i? hl. i6ói. • ' d Het bovengemeld ftuk is dan onecht, en teffens een bewys, hoe zeer de Natie met allerieije bedriegeryen, met allerleije valfche ltukken, met leugens is misleid geworden Het is een bewys, hoe fchandelyk de Drukpersfe, tot verbreiding van waarheid en deugd moetende dienen , misbruikt is geworden, tot voedzel voor ondeugd, wantrouwen, leugen en laster, tot misleiding van  JAARBOEKEN, September, .787. 43<*3 van braave Ingezetenen, onbewust, welke Haarlaagen hun door bedriegers gelegd wier-«m. den. (*) Men oordeele, of zulke handelwyzen ooit de hoog opgegeevene misbruiken konden verbeeteren ? tot eene grondwettige her Helling, met welke men zo veel ophadt, ftrekken ? en het Vaderland tot heil gedeijen? Inmiddels, daar men bovengera. Huk verfpreidde, en der Natie als een echt en waarachtig ftuk opdischte, zo dat het zelve in alle oorden, met veel graagte (zo als doorgaans dusdanige Hukken) gelezen wierdt, en de Dagfchryvers hunne aanmerkingen tegen den Heere van Zeebergh met veel doorfteekende kwaadaartigheid aanvoerden, en in tegendeel den tweeden Penfionaris van de Kafteele hemel hoog verheften; is het dan niet te verwonderen, dat niemant uit den geheelen Raad, welks Leden allen getuigenis van de valsheid van gem. Verdeediging enz. droegen ; dat zelfs niet de Penfionaris van de Kafteele die altyd voor een naauwGodsdienflig 'en gemoedelyk man, en van een teder gewisfen , is gehouden geworden , dat niemant van die Heeren, of edelmoedigheid en moeds genoeg hebben gehad, of geraaden gevonden, om het Publiek voor dat («) Te recht zong onlangs eene Dichteresfe: Men fckreeuwt verraad, belang, verwoejling , dwingt' landy: En deeze kreet vernielt alle opperheerfchappy. Bbbbbbbbb 3  4#* NIEUWE NEDERLANDSCHE JU «-dat ftuk te waarfchouwen, als voor een valsch en verdicht ftuk ? Zyn alle Regemeï n,et zulke waarfchouwing "zo wel aS dra ictS"' 3,5-aan d£ ^ele Natie verlchuld gd zo m een byzonder geval, als om in t algemeen den fchadelykften indruk van dusdaanige valsheden en de nadeelig- ï\£"n 6 P°£inSen te voor komen of ten minfte te verzwakken? om te voorkomen , dat de goede Natie niet door leugens m,Sl^d,WO,roe! V°rdert zulks niet de egdelmoedigheid? de naauwe betrekking tusIchen Regenten en MedeamtgenootenP de herdenking van het fpreekwoord : Hodie tibt , cras rrnhi: dat is, Huiden geldt het «, morgen my? Maar helaas! deze droev.ge tyden hebben in het algemeen ten allerovervloed.gflen geleerd, dat onder de Regenten en Staatsdienaars veelen met inwendig genoegen, fomtyds ook met een uitbrekend vermaak aanzagen, dat hunne Am - TT' bd°Sen e« belasterd wierden, dewyl zy waanden, dat hun vermogen en invloed zo veel reés, als dat van anderen daa de , en een minder Staatsdfe. naar reeds vlamde, oih aan zynen hoogereh gevallen Medebroeder op te\olgeuëHol veele Regenten hebben m deze dagen nfet mfet een zonderling vermaak ander* oj f roeien der eere zien ligten, die datzelfde lot naderhand zeiven, Tchoon met minder genoegen, hebben ondergaan. Onderwvl wat moest het ge Volg van deze zwakheid oncdeteoedigheid, of ook ondeugd, (want' de*  J A]A R B OEK EN, September, 17871 43 u« vreeze ÏÏLmLïT™ iV ï&t Volk ^verliezen ï 21 00k gebeuren,het geen altyd Polen wï - ^bnurige Mogendheden in le recht un3fk0m,en' namenlvkmecd«zelfde recht, waar mede men in het huis van zyn buurman ook ongevraagd en ongevergd in" ga t wanneer men ziet, dat in hetTelve brand is. En by verder gevolg ziet men ^eeneeveen ? a,,der' dat' aI hadd-"g 'er nn.remd£n met °"Ze zaaken bemoeid! de7en g T T" Cenige S°ede uitkorast «ï of re hn ftand, Va", 2aaken was te voorzien ofte hoopen,dewyl nooit een fchip een behoudenhaven kan bereiken,op Welk,door onkundige en onberaade lieden, de bekwaa' rne en bezadigde Huurlieden van het roer vTo^ on e™FJaagd' °ni het zelve "et hunne onbezonnen yver en onkunde te beheeren ,#, , „ J>en {*) Lettrsaux Confedetés de Bar.  JAARBOEKEN, September, 1787» 43^ Den 3 September des namiddags gefchiedde de plegtige overgifte der vaandels, 1 voor de twee in dit Voorjaar opgerigte Battaillons onzer Schuttery, Cluveniers en St. Joris, als mede van de metaalen veldftukken aan de gezamenlyke Schuttery, zynde beide gefchenken van de Ed. Achtb. Vroedfchap dezer Stad. Dit is met veel ftaatfie en plegtigheid verrigt, gelyk blykt uit het navolgend berigt: Na dat in de voorleden Maand April de oude Schuttery dezer Stad vernietigd, en eene andere i ingevoerd was, heeft men hier mee y ver gear- < beid, om de twee nieuwe opgerichte Battaillons j van de Cluveniers en van St. Joris, mtsgaders 1 de Compagnie Artillerist en, zo Ipoedig mogelyk, t toe itand te brengen. Een gezelfchap van Vrouwen van aanzien gaven de Koperen Trommen tot gefchenk; de Dekenen en Vinders van hec Grutters Gild gaven de Kokers voor de Pypers; eu 't Kleedermakers Gilde de 10 Bylen en de Schootsvellen; Deken en Vinders van hec TwyndersGild de Lontkokers; terwyl de Ed. Achtb. Vroedfchap verklaarde voorde Vaandels te zullen zorgen, en nog daarenboven van Stads wege een gefchenk gaf van zes nieuwe gegooten Metaalen Veldftukken aan de gezamenlyke Schuttery. Den 3 September was de bepaalde dag, dac de gantfche Schuttery in de wapenen zou verfchyoen om de twee laatstgenoemde gefchenken te ontfangen. Ten dien einde vergaderde hec Bactaillon pro Arts op deszelfs gewooue loopplaatse, en de twee overigen op de groote en kleine Krogt (vermits de groote Maiki uit hoofde van de aanftaande plegtige vast Helling en beëdiging van een nieuw Stadi Regeerinas Reglement niet kon gebruikc wor Bbbbbbbbb j den Haar- ,]em» Berigt vegens vergifte 'an 'aandels nz. )  43(58 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar den) en trokken met Compagnfen naar bet Exer. LEM. oce ve d by de Deiman/VVace%oo C) op het welk eene '1 ent m het midden geplaatst w« De Arfe, Ba tai'lons van de Cluveniers ^ wegens ften zich tegen over deZelve; en het Batta llon cvcrgtfiepro Am-ter■ «de naar het Bolwerk, met de Com«.» pagnie Are.llensrtn aan d.r/ch er rechter Vleugel. fWiA Twee gemonteerde Veldftukken met de zeTve enz. Voonwasen, waren achter beiiefo geplat Ten vyf uurej ve,fCheenen op het Veld de vier Heeren Regerende Bar gem, efteren M. C. % Kafteele, en de Heer Secretaris O »*» Schuilenbwch^crden aan den ingang door eene Depu a- £ H'T&2*?Ba?ÏW? Lu»enant Collonel Mr. Joh. En/chede, Fiscaa ƒ*. jWA,?» en denS.cretahs van den Krygfraad >f 2 oVrï" «rtfangeu en langs bet froSDt dcr Schuttery « daarna in de leot geleid. ' c° Vervolgens wierdt door de avee Batraillons van de CWerr en J/. >/, eeD kring gemaak? waanr, Hun Ed. Gr. Achtb PotJJ&Z Ji * de Heer Per.fiorari, Jï %Vl TrS^r Vroedfchap ue vier ni,uwe Vaandel" met eene SSfSmI"■■Vas ■toHoBe,,en * ^ ^ yqiem en J. y. Lambter ter hand fteide- hpr der beide fesafljoi» met cene Redevoeringwierd heartwoord. De kring geopend en £ Ther fteki zynde beftavtn hun £d. Gr. Achtb 7I terug * de Tent en deedt de Collonel Mr. Ü ,J. Carter Camerhng het Battaillon ^fr optrekken , het welk zich, nadat de oude andere Jattai lors rechts en lirgs opering gemaakt £ï den m het midden plaatfte, terwyl % CrSl. zich voor het midden der nu byeenvereaderde Schuftery pofteerde, waneer de fffiïïari. Ma  JAARBOEKEN, September, 1787. 4369 van de Kafteele, wederom uit naam der Vroed- HAAR.* fchap, de zes Metaalen Veldltukken aan de geza- LfM. menlyke Schuttery vereerde. Deeze aanlpra-k wierdt door den Kaptein der Artillery, W Brou* Berigt voer Bosch, beantwoord. Waarop de Artillery Zich wegens aan beide de Vleugels plaatfte. over gif te Dit gefchied zj/nde, trok de g3ntfche Schutte- van rV in parade het Veld over langs de Tent. al vendels waar H. Ed. Ur. Achtb. zich bevonden en al enZ, daar de honeurs ontvingen. De Linie weder herfteld zynde, vertrokken Hun Ed. Gr. Achtb., en vervolgens de Compagi ien geformeerd zynde, marcheerde men in orde af caar de Doelen, alwaar alles wierd afgedankt. Reeds in de voorledene maand Augustus zag men in deze Stad zeer veele toebereidzelen maaken , om de plegtigheid van de vastltelling en beëediging van een nieuw Stads-Regeerings-Reglement, welke op Woensdag den 5 September moest plaats hebben, te voltrekken. Den 3 September wierdt deze waarfchouwing afgekondigd: TV Heeren van de Gerechte der Stad HAARU LEM, in achting neemende, dat het, tot voorkoning van alle verwarringen, en tot be wariDg van de goede order, noodig zal zyn zorg tp dragen, dat op Woensdag den 5 September eerstkomende, de groote Markt alhier ruim en onbelemmerd gehouden worde; waarfchouwen alle en een iegelyk by dezen , dat al wie zich ten zeiven dagen zal willen begeven na eeuige Huizen of Plaatzen gelegen aan de groote Markt alhier , zich aldaar zal moeten bewinden des morgens voor negen uuren, zullende ca dien tjd alle de roe-  4370 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar-toegangen na dezelve Markt bezet en geffooten worden; wordPDde voons „ d gefa t , £? f,Ph,n lgemeMen- Woensdag, des morgens tus- ïen r/n m.°f" bIyve° Milaan, of zich ophouvnnr £Vl"* C C0C"ang Paaf de Sr0°tc Markt voo de Schuttery vry en onbelemmerd blyve. Aldus gedaan en gearrefteerd den 3 September ™£e£ 4 SePtember des avonds deedt de We Eerwaarde Heer W. Mobacbim Ouaei, Iverkenleeraar in deze Stad, eene hier toé met opzet ingerigte Predicatie, zynen Text neemende uit Exod. XXIV.vs. 4, ten einde den zegen des Allerhoogften over de pogingen der Regeering en JBurgery af' te fmee. Jten, metwensch, dat het allerlaatfte Nakomeljngfchap nog de heuglyke vrugten daar van mogt genieten. b •D^n L Se,Ptember verfcheenen zynde wierdt alhier het eerst in alle de Hollandfche' Steden het nieuw Stads Regeerings - Regie, ment ingevoerd, bevestigden btëSd met de allerftaatelykfte pfegtigheid en 0* der eenen zeer grooten toevloed van aan genS Zl£ h- ^ *< navol. 0™in1TVnW2fÏDg van het nieuw Stads Rcgee gang™, alle ma lrappm „j,^; van  JAARBOEKEN, September, 1787- 4371 van welke ingangen hec Devies van de drie Bat- Haar. 5Mol der Schuttery en der Artillery-Comp.gne LEm. peDlaatst was, boven op de Coepel itondt hst lee d der VKYHEIU met de hoed op de Speer, Verhaal en aan deszelfs voeten het nieuwe en oude Wa- der pleg" ctaj tigebeee* P Om allen onnodigen toeloop te ' ™ ^ rit» Markt en derzelver toegangen ïondom atge- wnhet «t en behoorlyk bewaard. Ten agt uur verga- Regee . derde "e gezamenlyke Schuttery op de groote en r* kleine Ligt, en «ok ten half tien uur naar de Regk„. Marke en be'zettede van londaom het gebouw het Battaillon pro Arts in 't midden, de Uu.enets en Sr im. aan deszelfs rechter en linker■ VleuSl en de Artillery voor het Stadhuis. Al.e de Stemgerechtigden, niet tot de Schuttery behooS vergaderden van agt tot ha f uen uur m Je Eróote Kerk, en wanneer de Schuttery m ordegefchaaid was, traden dezelve, deHg» Ceconrtitueerden Paul. van Liender, Pieter KlaaS , Daniël Rultemans, Dr. Barthokmeut Ter fier, Abraham Vos Jacobusz., phannes Pe- , trui Kuenen en Adrianus Loosjet Pieter sz, -an ? hoofd hebbende , de Kerk uit . ^n p.aatften z'ch, genoegzaam allen in 't zwart gekleed, en £ orde , achter de Schuttery , terwyl de Heeren Ceconttïtueerden zich naar een der Kamers van ^tS^T^e drie Heeren Collonellen, 3l< Leden der Vroedfchnp zynde, hun Commando aan de volgende Officieren over , en begaven \ Ch benevens0 den Heer Kapitein Mr G. A. van stfteyn, mar het Stadhuis. De Vroedfchap toen, onder het prefenteeren van 't Geweer tn peëlend Muziek,"afgetreeden zynde, ging hec Gebouw in, aan de zyde van het Battailton pro Atis, en nam zittijig. • • De Leden der Vroedfchap, zynde de Ed. Achtb. Heeren Mr C.. J> van Dam ^4. Xuttr, Mr. A. Slicher, Mr. J. Huyghens, Mr. ^j.  4372 NIEUWS NEDERLANDSCFIE Haar- Koek. Mr. J. D. Pauw, gebooren Hoeufft, Heer I.em. v;,n Buttingen en Zandvoort, Heemtó'Riet! wyk en Rietwykeroort, Mr. G A Patin i Verhaal J- Heshuyfen ,Mx. A.Heshu,fm\UtU hfr' derpjeg-imgs, J. ƒƒ. Graswinckel, iyJr. C. Clott'erboL tigebeee. Junior % CorneUs heter Baron van Leyden, Vrv- van het dyk, C. P. Etout, Dr. N. van W^k de Vos Mr Reg*. D 9 Mr. ^1™,' Jfc rwgs. J. ïedtng van lieshout, Mr. j. A. Gallas, Mr Regiem. 3> van Styum, Mr. C. A. van SyeJIeyn'llelt v.n- Mo,rmoot en Renesfe, en in^Srdwe e ƒ• C- ? /« CU, Mr. ¥. H. Er Haar- [.Eit. Verhaal Ier pleg' ige beêiiiging>an het RegeeringsRegiem» \  4374 NIEUWE NEDERLANDSCHE L^fAR" fiienr/alHdCeZe W°rden geP«Wiceerd en geaf. te' doen; enz ^ 1S PUb,katie Verhaal Regee- trekkende ScErv ™ in? V deZC'Ve 10 ltaatzV "4 cn afgedankt wSerS/ VerV°,genS rf«*«* ^A». De goede orde was by deze nWn^^ : zorg in ast eenomPn • L Lp . g ,gheid met rers lit! eenomeo, de wachtdoende Schuc- gen, dat dezelve ruim en ledig was. De *S croen r)p n',rm*hr a ,ueering van blaauw en rondsom wareo de Huizen r-nsTr, 7 ' an , „elke uiiig' g. ". He™ t f- De'ri  JAARBOEKEN» September, 17R7. 4375 Den volgende dag, zynde den 6 September, zondt de Heer Vroedfchap J. G. Dek- 1 ker, welke te Amfteldam in eene Gommisfie, als Bewindhebber der O. I. Compagnie is, aan den Raad dit Declaratoir. De ondergeteekende, Raad in de Vroedfchap der Stad Haarlem, meede geconcurreerd hebbende toe de commisforiale refolutie van den aó April dezes Jaars, waar by eenige Leeden van den Raad gecommicteerd zyn geworden tot het onderzoek, nopens den wettigen en noodzakelyken volksinvloed binnen deeze Stad, declareert by deeze, zulks op geen anderen voet gedaan te hebben, dan in de onderlteilmg, dat de intentie van de Vroedfchap, by het decerneeren van dezelve commisfie, geenzints was of zyn kon, om de oude Conltitutie te vernietigen, of eene nieuwe in derzelver plaats te ftellen, maar integendeel om het geen in de Conltitutie was opgefloten, dog buiten werking geweest was , ie doen herleeven en efFeft te doen erlangen. Dat Hy ondergeieekeude wyders in dat gevoelen is verfterkt geworden door het begrip van Heeren Commsfarisfen zeiven, die zulks zoo nadruk!yk als gepast, by derzelver rapport bl. a boven aan, ter neder gefield hebben. Dat de ondergetekende mee dit geavoueerd grondbeginzel vervolgens vergelykende het con cept reglement zelve, het aan hem ondergetee^ kende is voorgekomen, dat het zelve daar var in meer dan een opzigt verfchilde, terwyl hiei in zulke aanmerkelyke veranderingen in hec wet zen van de oude Conltitutie voorgeflagsn wier den, dat, dezelven allen tot üand gebra^c wor dende, althans naar het begrip van den ooder^e tekende, met vry wat reeaenen beweerd zo\ kunnen worden, dat de oude Conltitutie waarly! en in de daad ♦ zo al niet geheel vernietigd, te. Ccccccccc Ui-U Haak- ,jcm. ücclar. >an den Heer Dekker 'egen 'l Nieuw Regie :tu 1  437<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar-minften in het vveezen der zaak*. .»nm«> i i i L.M. veranderd en alzo met de daad? n^plaaTv £& zelve eene nieuwe Conltitutie gefibJli ueerd er» Declar. ger troduceerd ware geworden- uuimueem e» w» n ™ anaeropden geltelden dag van ï°AuLïïs laatfr leden voortgang gehad hebbende, zondedat £ ondergetekende om redenen, by'geelde zvne h eff eku°n en SST* ' > de wel beSvnf"^ï6"11' de ondergeteekende wei oegrypt, dat hy als nog zVne confidenri^n en bedenkingen ter kennfefe\an de VroeSn zoude kunnen en mogen brengen maar dlfhf d2r toTen'v" j£ »*^*^r&iïl maar alleen re declfrewe? Ha? J ? 'Ë d?e°' de r,>r h^r D' dat de ondergeteken- hn?et~ uVrarDeedred S gJT £ kf bSlvfc ban i e Burgery vatl eenen Regent ffitStende m?'/6 declareeren> datde'on! aergeteckende meer dan eene zwarigheid heeft.,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4377 die hem de beëdiging van het zelve reglement, Haarinvoegen voormeld gearrefteerd, en vervolgens LEM. by haar Ed. Gr. Mog. geaggreëerd, beletten. En wel. Declar. I. Om deeze gewigtige bedenking. Dat de van den ondergeteekende by de aanvaarding van zyn ampt Heer als Vroedfchap eu vervolgens jaarlyks onder de Dekker Eedelyke verplichting gebragt is, om het regie- tegen 'f ment van den 31 Aug. 1751 na te komen, en alzo Wemv wel fpeciaal mede by het 11e. Artl. van het zei- Regiem. ve plegtig aangenoomen heeft alle de poincten, daar by voorkomende vast en onverbreekelyk te zullen onder houden, en tot de nakoming van het zelve reglement zig alzo nominatim verpligt heefc gehad. , , , Dat de bloote vergelyking van het zelve regiement met het tegenwoordige alleen genoeg is, om zich van de aanmerkelyke veranderingen, die daarin gemaakt zyn, te overtuigen. Dat de ondergeteekende alzo het nieuwe regie» rneht niet bezweeren kan, voor en aleer hy fpeciaal en nominatim van de voorfz. met Eede ge» ttaafde verpligting, op eene wettige en behoorlyke wyze, zal zyn ontilagen, waar toe geene bloote aggrcatie van het reglement, van den Souverain geobtineerd, genoegzaam is, maar een. daadelyk en fpsciaal ontilag, na behoortyk en ryp overleg van zaaken gegeeven, naar rechten vereischt wordt, en naar de denkwyze van den ondergeteekende vol (trekt noodzakelyk is, om zyn ge weeten genoegzaam te rust te (tellen. II. Dat de ondergetekende van begrip is, en uit de Misfive van zyne mede Raden aan Hun Ed. Gr. Mog. ter dezer gelegenheid gefchreeven, ontwaar geworden is, dat die van het zelfde begrip zyn, dat de rechten van de Vroedfchap en in 't algemeen die van de Regeering niet aan onze Perfoonen, nog aaa de Perfoonen ónzer Voorzaten, als een byzondere of perfoneele gunst, Ccccccccc 2 maar  4378 NIEUWE NEDEKLANDSCHE Haar. maar aan de Burgery zelve toebehooren en com~ Iem. peteeren. ' u LUlM* n / fr&f ,OVerztlIks Zyo PHgc' °P hei" a's VroedDeclar. fchap leggende, is, te zorgen, dat de rechten. van den aan de Vioedfchap competeereude, zo veel moHeer plyk gehandhaafd worden; vooral „ wanneer die Dekker rechten, door alle veranderingen van tyden heen tegen 't en zedert eeuwen her waards buiten conteftatlé Nieuw geweest en dezelve nimmer door iemand anders &cglem. geoefend of geëxerceerd geworden zyn Dat ae ondergeteekende gaarne gelo'oven wil, dat er omtrent het nomineeren van Vroedlchaopen en eligeeren van dien, verbeteringen te maKen en m train te brengen zouden zyn, die ee«en meerderen nadruk en energie aan den wettigen en uoodzakelyken Volks invloed zouden kunnen geeven, dan dat hy, voor zig, begrypt, dat 'er by het reglement voor het recht van eleöie, aan de \roedichap competeerende, niet zodanig eezotgt is geworden, ais behoudens 't recht van S'e^n deI\eeneD en den wettigen en noodaakelyken Volks invloed van den anderen Kant , had kunnen en moeten gefchieden.. id Dat zelfs getteld en toegegeeven, dat de r bovengemelde twee coufideratien van alle grond en applicatie, in cas fubject, gedeititueerd wa. ren, ;dat niemand ligtelyk zal beweeren), de ondergeteekende dan nog zwarigheid maken zoude, om het zelve Reglement, zo als 't legt,, te adop£ «rwyl de ondergeteekende geperfuadeerd js, dat het zelve aan het hoofd oogmerk, dat men er zig van voorgeteld heeft, nilt genoegzaam voldoen kan of zal, als in meer dan een opzigt daar aan deficieerende, gelyk de ondervinding Zeer ras, zo als hy verzeekerd is, ontdekken zal, zonder dat het nodig is, dat de on~ dergeteekende zig dies wegens in 't breede expliceere: ten dien opzigte flegts alleen en in 'c voorbygaan- aanmerkende, oat alle regeering, geeue, hoe ook genaamd, uitgezonderd, hoe zeer vol-  JAARBOEKEN, Septemler, 1787» 4379 volgens derzelver inftitutie.gefchikt ten nutte des Volks en der goede Burgery, natuurlyker wyze 1 tot een wettelooze uitbreiding van haar gezag overhelt, zo dikwils dezelve niet door een gecoegzaam tegenwigt binnen de behoorlyke paaien 1 gehouden word. J Dat deeze algemeene grondregel, gevoegd by 1 de misbruiken, die deeze of geere baatzugtige/ of trotfche Regent zig te meermalen veroorloof 1 de, onze Voorouderen bedagt hebben doen zyn,op het by de hand neemen van een gepast middel, om tegen alle Ariftocratifche nverheerfching zo veel mogelyk te zorgen : daar toe de Sradhou. derlyke waardigheden by herhaaling inroepende. Du men derhalven, die h'ilpmidde! tegen een ander verwisfclende, de zwk van zelve fpreekt, dat dat nieuwe hulpmiddel ten minften Equivalent zyn moet, zo riet (terker, a's die invloed, die men niet goedvind langer te behouden. Dat de ondergeteekende niet nalaaten kan rondelyk te declareeren, zodanig gepast en toerykend middel in het nieuwe reglement niet gevonden te hebben : want of fernon het wel waar is, dat de ElecTiien van Vroedfchippen , Burgemeeiteren en Geeommitteerdens zodanig by het reglement ingericht zyn, dat die door de gantfche Burgery zelve ïchynen te gefchieden, en zeer veele pracautien dieswegens genomen zyn, die zeer plaufibel voorkomen, zo behoeft men dog maar weinig ondervinding van de menfehen en de menfehelyke bedryven te hebben, om niet te begrypen, dat de keuzen voorfchreven zullen gedirigeerd en geheel en al beftierd worden door den invloed van eenige weinigen op de Burgers van de tweede en mindere rangen , naar mate dezen meer of minder deperdent zyn van dezen. Dat dus de klem der verkiezingen op zyn best berusten zal by eenige weinigen van de aanzienlykrten, terwyl 't grootfte gedeelte der Burgery na verloop vaD wynig tyd ondervinden zal, dat Ccccccccc 3 zy , Haar- ,FM. Declar, an den ieer dekker egen 't \ieuw 'leglem*  4380 NIEUWE NEDERLANDSCHE C.* £ oveihcerrchiDg5 rnet het invoeren nament A?" ? 5fk van een ?,euw Collegie van GecomSeer Nuuw dens, aan wien het mainden van hec SnSnt is opgedraagen en toevertrouwd gewaden is echter de ondergeteekende ook dien aSaande in het begrip, dat het zelve aan de vcriaS d e V3n h£efc' gehee' niet voldS gemerkt dienaangaande, naar het oordeel van den ondergeteekende, flegts twee gevallen mogeUk jaloers op eene geheele independ^ie van de Re! geering, oppofuie gevoelen» koefterr er geopwleerde maatregulen gevolgd wil hebben? FP In het eerde geval zal het Collegie van eeen wezcntlyk belang voor de Burgerlyke Vryheid zyn, en ligt wel de banden eeoer Ariflocr/tSe pverheerfcbmg te vaster doen toehaalen: terwvl in het andere, wanneer de Regeering of een ge deelte van dezelve met dat Collegif oneens fs fJ^het ZiVC °nderIiT,g eD zelve ver¬ deeld deeze of geene parthy in de Regeering toe valt. zulks een onuitputlyke bron van paSfchlp. pen en verdeeldheden oplee veren zalf die aan dJn voorfpoed welvaart, rust en vryhe d der goede «TS'frnW " V3D geenkoele aanfchouS? zof kan blyven, geen gering nadeel en fchade zullen toebrengen, gelyk zulks en uit de. aart der zaake zelve, en uit de gefchiedenL der ïlomemen betoogd zoude kunnen uJdên, Tnd en ahan te dringt ^ by ^ tegenheid nade? Dee-  JAARBOEKEN, Setitember, 1787. 4381 Deeze algemeene redenen en gronden zyn het, die den ondergetekende, naar een herhaald en on-t party dig examen van het Regeerings reglement, belet hebben, zig met het zelve te kunnen conformeeren, gelyk hy dan ook uit dien hooide de r nakoming en uitvoering van het zelve in geenen L deele kan beëdigen. Niet zonder een oimnge- 1 naame aandoening verfchilt by hier in van zyne, meede Leeden. Had hy aan zyne eigen rust al- j leen het oir willen leenen, en niet cordaat genoeg j geweest, om voor zvn gevoelen, hoe zeer dan ook verfcbiüende van dat der Burgery , rondborftig uit te komen, hy zou ligt wei meer gunst en benevelende van de Burgery hier meede verworven hebben i maar van het oogenbhk , dat hy de eer heeft gehad, dat de zorg voor en net maintien van de belangen der Haarletnfche Burgery aan hem meede zyn toevertrouwd geworden , heeft hy beereepen, dat de behartiging van zyne byzondere belangensondergefchikt behoorde te blyven am die van Jstad en Burgery. Dat hy diensvolgens een fchandelyk misbruik van het aan hem toevertrouwde zou maaten, ja de hillyke veragting van het tegenwoordige en toekomende geflacht op zig laaden zou, indien hy, om zig m zynen post te handhaven, de laatfte aan de eeropofferde. ' . - Verre ondertusfehen is het 'er van daan, dat de ondergeteekende voorneemens zoude zyn, zig verder tegen de invoering van het reglement te verzetten. Zyne afwezigheid by de dadelyke beëdiging op den 5 September is daar van onder anderen een klaar bewys. Begrypende, dat hec bloot legden zyner gedagten deezen aangaande voor of by de beëdiging aanleiding tot verwydering en onaangenaamheden konde geeven , die zomiyds van eenen fchadelyken invloed voor de publique rust dezer Stad zouden kunnen zyn, heeft, de ondergeteekende de ronde opgaven zyner fentimenten uitgefteld tot eene betere geleCcccccccc 4 gen* Haar,- em. Declar. ati den leer )ekker igens i V'teuw ïcglenti  4382 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar- genheid, die zig thans opdoet, en hy vleid zig LEJI. dat deeze zyne handelwvze ten minnen de gïéd'keur.ng van een ieder zal mogen wegdragen Kot DeC aT tZg da," °0k over ^a^zelfe ,' door var, den hem voorgedragen, oordeelen mo«e ; vooral %Z IrZ™ d- 0,ldergeteekende 'er vvydefs byvoegd Dekker dat by Z!g tegen den inhoud en de introdudie ttgens ï van het Reglement, zo als het zelve is Kende sgirr?ncid' hebbend tr: Regiem, meent daar meede ten deezen opzigte eedefungeerd te hebben, en dat 'er voor hem nS vë?oer of anders overfchiet dan .e declareerèn, en l'° A v:Vülf;o°dei-.voorkennis en toeftemming den tnl ^dfchap,n,ers te«en 'c «glement mef den aanKleeve van dien verrigten, maar zig in HTtaVïï 316 E!eftien' die kragtegvan ttrJ J Ver^°]g p'aats 2u,,en hebben, abfenSii k ï^C,ZYne dfcD^yze geene ftremrnmg in de dadelyke uitvoering van het zelve maaien moge. 5 ve Onder beneficie van dit protest en declaratoir, waar meede de ondergeteekende zig vlyt dat ge. noeg-n genomen zal worden, is de ondergetlefinUeeren'e ^ ^ P°St 3'S Vroedf<*aP tf con- ™fypl me" ,hct anders: kan meil ^gen zyne verwagting goedvinden hem van zyne Vroed- S?^P'aKS te ver]aaten, zo behoudt hv aan ri m> rJ 7 ?m daar tegen in tyd e" zodanig te handelen , als hy zal vermeenen te beboren, terwyl hy altoos en in alle gevalle zig zal kunnen vergenoegen met het denkbeeld van zyn w.nc^T^" t0t zo verre zelfs aan de beiXn Zr rrgCry V3n Haarlem gefacrifieerd te hebben, dat hy z,g van de betragting van zyn phgt door geene vrees voor eene dadelyke remotie heeft laaten affchrikken. Laaificlyk referveert de ondergeteekende aan zig van voorendaande protest en declaratoir zoda-  JAARBOEKEN, September» 1787. 4383 danig gebruik ternaaken, als hy zal vermeenen Haarte behooren. * , LEM' Amfterdam 6 September 1787. {was getekend) j. G. DEKKER. Den 6September wierdt:reeds,. ove;eenkomfti* aan het nu beeedigd Regeerings Reelement, in de Wyken toegetreeden tot ^rSng'van Burger Gecommuteerden, Waar toe verkoren zyn de navolgende, Hee«mVooi Wyk N.i. J. van der f™ifo en J.van Groenou; Wyk 2. C Boon en Ü f*; Wyk 3. P ff ^ 7>r/kr • Wvk 4- #°/>* Goedjz. en a. Hovens 5 IV- Kobne en & He»»- Lde Mayne. welke Heeren, uitgezonderd in Heer rf*r f tog*, den 7 September niet een eed die posten hebbtn aanvard. Den 7 September zyn door de Stemgerechtigden in elk der zes Wyken benoemd Wf' Kiezers, welke in de vorm in het Redement bepaald, eene Naamlyst tot BurgeSeSleren hebben uitgebragt, namenlvk van de Ed. Achtb. Heeren Mr. 7. T. Koek A. Kuits,Mu H. Gerhngs en Mr. J.D.Pauw, tb Hceuft, Heer van Buttingen en Zantfoort, Hfemftede, Rierwyk en Rietwykeroort, uit welke Nominatie door den Raad, ?n plaatfe van de twee afgaande Heeren Buriemeefteren A. J. Heshuyzen en Mr. G. A. | den 9 September tot Burgemeefteren J Ccccccccc 5 voor  4384 NIEUWE NEÖERLANDSCHE ^Sm4tag.e ^P'Pi"» °<* nog deze de Introductie van h££ • BurSe'y, door ■"gevolge „„'„„eQuXafeS£™.°?•Re8|Mcnt,. "ordende dezelve cever, ?dylt i."1'0" «oeo , Haarlem deo 10 September, r;»,. lyks waard is/ om met eene rnSf Daauwverligtyde g£ riarr  JAARBOEKEN, September, 1787. 4385 dag, den geheelen arbeid van veele Jaaren. 1 Men moet egter dit erkennen, dat de her-li vormingen van deze tyden nergens zo algemeen, zo rustig en ftil, en zonder opfchud. dingen is toegegaan, als in deze Stad, het welk terftond in het oog loopt, indien men hier mede de gebeurtenisfen der lieden Utrecht en Amfteldam vergelykt. Dog dit kon het werk van Haarlem niet beftendig maaken. De Courantier dezer Stad fchreef in zyn N. 113 of Courant van den 20 September dit navolgende: Zo even verneemt men, dat 'er deeze nacht by de Staaten van Holland beflooten is, de fuspenfie van zyne Hoogheid in te trekken; het Commando in 'sHage terug te geeven; de Gomrnisfievan Woerden buiten effeft te Hellen; de Pruisfifche Troepen te verzoeken niet verder voort te rukken, ten minfte het Territoir van 'sHage te myden, en de Steden aan te fchryven over het draagen van Oranjevercierfelen. En in zyn N. 115 aldus: LONDEN den 21 September. Onze Fond' fen zyn fterk gevallen op het heden verfpreid gerucht, dac het Cabinet eenpaarig beflooten heeft, eene verklaaring aan alle Hoven van Europa rond te zenden, behelzende, „dat de Koning van Groot Brittannie zich verplicht oordeelt den Stadhouder tegens zyne Vyanden te onderlteunen, en hem herfteld te zien in alle zyne voorige Rechten en Privilegiën, en dat, indien eenige Magt zoude willen poogen contrarie deeze intentie van zyne Majefteit dezelve te handelen, zyne Maiefteit dezelven voor zyne Vyanden zal houden , ïaar« ,m.  4386" NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar- den, en immediaat aan haar r?*n rw.~ tu«. ren.» De Counera S^t^fc^ Dog de moed ontzonk nog niet sehePJ P^in5?» ?,"r 'a! SePte"">w- Holland heeft £™r£Tesfan,fte orders tc" dien e nde Sn af E,nS8d' Z°uwel a,s diverfe Courfe? naar mSg'enT hetZe,Ve V3Q onze «^"S Wyders nog in N. 117. wn zo"a net Hof eenen Courier naar den HaapSA 7 W?enen>e" een deïden n fr avo?d nlere"eer Orenville vertrok ook dien van 20 Schenen l'.t1'11 eerfie een Eskader Cnepen van Lin!e en eenige Fregatten in Zee  JAARBOEKEN, September* 178?» 4387 Zee te brengen, en in het Kanaal en elders te Haardoen kruisfen, in gevalle het antwoord van lem. Frankryk niet zoo gunftig voor den Vrede uaogc zyn, als men wel wenschte. De Koning gaf ook dien dag eene Ordonnantie, om de Matroozen en Mariniers aamemoedigen, vrywilhg dienst te Deernen; en nog eene andere, om die geenen, welke zich in buitenlandfchen dienst bevinden , of zich verborgen houden, te rug te roepen, ot te ontdekken. . _ , , De Heer Barteltmie, Secretaris der Franfche Ambasfade, was den 22 in conferentie mee den Marouis van Carmarthen, Secretaris van Maat, aan welken , zegt men, hy zyne verwondering te kennen gaf over de geordonneerde Krygstoerustingen, en eene explicatie daar over vroeg. Men verzekert, dat ons Miniiterie aan den Heer Bartelemie een dergelyke Verklaaring heeft laaten doen, als de Heer Grenvilie aan het Hof van Verfailles overbrengt; en dat hy dien zeiven avond een Courier aan zyn Hof zond. Niet alleen laat het Mof groote toeiusungen maaken, om een Eskader in Zee te brengen ; maar het heeft ook bevel gegeeven, orn alle de Keeimenten compleet te maaken, enalie cie Officieren zyn gelast, om zich ten eerlteby dezelven te bcgeeven. fcenige Fregatten en boenen houden zich gereed, om naar onze afgelegen bezittingen onder zeil te gaan , en de tyding eener Vredebreuk met Frankryk derwaard te brengen, indien dezelve onvermydlyk mogten zyn. Wy deelen hier deze berigten der geoctroyeerde Stads Courant mede, om dat dezeiven dienen tot bewys van den indruk , die de tegenwoordige keer van zaaken maakte. Ook  4388 KWAM NEDERLANDSCHE iii"a"0,,d0°kJf ™? «joelde Coor.M N. „«. floten was, de overige Burgerye in het draT gen van Oranjeverfierfelen voor te gaan ^T. y.k mede door de Ed. Achtb. RegeS \fe floten was, de Oranjevlag van den ï^oren der Groote Kerk uit te ffeÜken : 't we k den *3 September ten twaalf „uren onder een zeer groot gejuich gefchiedde. Een bedaard VVysgeer zal het gejuich van dezen Z Seo tember met dat van den 5 dezer Lm?; maand vergelyken, en daar uit 1 gt wiS i j ■, ^ ' dan de Schryver der Vq^r landfche Courant in een zeker ÏLlsS' eene particuliere brief uit Haart^^ September , m welk E«raK' die van geduchte wraak zriTemen ^5f(ldWpei CeQ ne Trniinp.. h« % "ccmeu, reeds beveJ aan zv- UJpe eD verJosliDg toe te Ichieten. De Ke- pU.  JAARBOEKEN, September, 1787. 43s9 publiek zal alsdan ondervinden, hoe de Burgery van Haarlem denkt, die, als een zwak, dog L overheerscht Ligchaam, thans docr de algemeene frroom word weggefleept, en te magteloos is, om zich daar tegen te verzetten , maar zoo haast flegts de minfte zekerheid van hulpe opdaagt,die Oranje-Leuzen wegwerpen zal, en het Vaderland getrouw zal helpen redden. — Het oogenblik a waar in zulks gebeuren moet, is reeds uaby: de verflagenheid in den Haag, en by de voornaamfte Vyanden van het Vaderland, is ongemeen groot, zedert uien de zeer zekere berichten van den aanmarsen der Franfche Troupen heeft ontvangen , en het zal 'er nu alleen op aankomen, of de Am. jlerdamfche Burgery cordaatheid genoeg zal hebben, om alle voorflagen van Capitulatie nog eenige dagen van de hand te wyzen, en zich, gelyk tot heden toe, kloekmoedig te verdeedigen: zoo ja, dan blyft de Republiek gewis behouden. Beverwyk. Wegens deze plaats las men in de dagpapieren dit berigt. BEVERWYK den 13 September. Het BurgerGezelfchap Eendragt en Vryheid inde Bever, wyk, aan de Burger-Sociëteit zich noemende Voor Vryheid en Vaderland aldaar, hebbende doen » vecrltellen een Plan van Verëeniging, welke door Vaderlanders van elders is aangedrongen , heeft daar op tot zyn rechtmaatig misnoegen ontdekt een Voorftel van een der isocieteitst-Leden aan een der Geze'fchaps-Leeden , om zich van het zelve af te zonderen, 't welk deeze heeft aangemerkt als een zeer indireci ftukje, waar mede het Gezelfchap ten vollen inftemt; declareerende, dat de Ge^elfchaps-Leden zich ten beste van 'e Algemeen ten naauvvlfe aan elkander verbonden hebben, en dat niemand hen daar van zal aftrekken. Delft. Haar* em.  4390 NIEUWE NEDERLANDSCHIC D E L F T. E'ELFT*h3f\!y hfeb,b£n in °11Ze Jaarfa°eken voor de laatst afgelopene maand Augustus verlW Ueze Raaden vervoegden zig den qo Augustus tot de Staten by dezen brief: Brkfvnn EDELE GROOT MOGEND* HEEREN! Ra£n6 Wl Z7 ^\om raeer da° ^ne reden, liever «atfe» *■x zouden verkiezen, voor als notr ^„ aan de ^ te bouden ^ pSurSifca* welke op den 2l Augustus lMt*,|e£„ « ze ótad zyn voorgevallen; hebben wy eciiter seineend, cezelve van dat aanbelang te wefien lo wel voor de Republieq eo gemeen , als voor Onze Stad, welke de eer heeft een inregreerend Lid van UEd Gr. Mo2 Ver" gadcr.ng te zyn, in 'c byzonder, dat zy onder 'e oog van UEd Gr. Mog. behoorden te worden gebragt; eensdeels, om daar door te ontgaan ee nige reprochés, welke aan Ons, \ Zy nu of in 't vervog, wegens Onze ftilzivygcndheid zouden mogen worden gemaakt; en anderdeels, of üfid. Gr Mog. de zaak zoms mogten confidereeren ezyn zudan.g, dat de Souverainiteit zelve daar in ten hoogden zyn geinteresfeerd Om aan UEd Gr. Mog. optegecven een eet ' Narrè van het gebeurde, hebben wy gemeend geen veiliger weg te kunnen inflaan , dm aan UEd Gr Mog. over te zenden, «elyk wy de eer hebben je doen by deezen, de RefoJutieo van de Heeren Veert.* Raaden en Vroeufchappen onzer Stad oo denvoorfz. ai Augustus genomen, waar in'hec hoo/dzikelyk voorgeziene in de Vergadering varj dien dag gevonden wordt,- moetende8 de egtheid daar van boven alle captie zyn, te meer en van Onze Poften als Raa., den; dat zy in Onze plaats daadelyk andere Perfoonen hebben aaneelteld ; dat veelen der aangebleevene Heeren tegen Onze Rcmotie hebben geprotegeerd , en fommige van die gedeclareerd , zig in geene deliberatien op dit werk te kunnen inlaaten; of andere, de nieuwe aanftellii'g te zullen aanzien; of wederom andere, zig niet in te laaten in de merires der remotie, noch van de aanftelling; tcrwyl alle de Ondergeteekende, except de Ondergeteekende Mr. Engelbett Pauw, welke toen abfent was, niet dan 'na de fterkite proteftatien uit de Vergadering zyn vertrokken; hebbende even gemelde Mr. Engelbert Pauw eenige dagen daar na ook zyn protest overgegeevcn , om hetzelve in de Notulen te doen infereeren. Hoedanig nu eene demarche, van zulk een natuur als deeze, overeen kom Ib'g is met de vastgeftelde Regeeringsform, met de gevestigde Conftitutie, met de bezworen Privilegiën, met de Kefo. luticn van UEd. Gr Mog., rnet de Wetten, en met het Recht, zullen Wy thans niet onderzoeken ; gelyk wy Ons ook voor als nog niet zullen inlaaten in een detail van zulke omftandif»heden , waarvan in de bovengemelde Refolucie geen gewag heefc kunnen worden gemaakt, als zynde buiten de Vergadering gtfehied; de daad van Onze remotie, en de grond, waarop die is verricht, rordeelcn Wy alleen genoeg te weezen, om den ferieufen aandagt van UEd. Gr. naar zig te trekken; terwyl wy intusfehen vjor het oog van Hoogstdelve by deeze nrotefteeren van nulliteit, wegens al bet gebeurde daar toe betrekkeDdddddddd lyk, Delft» Brief an elf 'eremov, Raden lan de Staten.  4392 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Delft, lyk, io die hope, dat ons altoos de weg zal open flaan, om zodanig nader adres aan UEd. Gr. Mog. te doen, als Wy overeenkomftig den aart der zaaken zullen oordeelen te behooren. Wy bevelen Utd. Gr. Mog in de Piote&ie Godes, en hebben de eer te blyven. ED. GROOT MOG. HEEREN! Delft den 30 Augustus 1787. {onder ftoni) UEd. Gr. Mog. Onderdanige Dienaaren, (was getekend) J. C. van Alderwerelt, A. van der Goes, T. van Lidt de Jeude, Willem Vïrbrugge, Aart van der Goes, H. J. van Royen, A. W. van Hoecke , C. Önderdewyngaart , B. Lambrechts, Engelbert Pauw, D. L. van Blommeftein. Hier op wierdt by de Staten van deze Provincie , met meerderheid van ftemmen een belluit genomen, by het welk de afzetting van elf Raaden te Delft, voor eene mere domejiique of enkele huishoudelyke zaak (*) is verklaard: Ex- (*) Zie hier voren bl. 019.  JAARBOEKEN, September,1787. 4303 Extratt uit de Refolutien van de Ree- ] ren Staten van Holland en fff est' friesland, in Hun Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op Vrydag den 31 Augustus 1787. Ontfansen eene Misfive van J. C. van Aljewerelt,A. van der Goes, T. van Lidt de Jeude,: Willem Ver brugge. Aart van der Goes, H. J. van Royen, A. van Hoecken, C. Önderdewyngaart,' B Lambrechts. Engelbert Pauw, en D. L. van Blommeftein, gefchwven te Delft den 30 dcezer, met eene Refolutie van de 40 Raaden en Vroedfchappen van de 21 te voren, houdende hec hoofdzakelyk voorgevallene ten dien dage, raakende derzelver Remotie, en hunne Plaatsvervulling; door anderen , breeder hier na geinfereerd. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verdaan, by deeze te verklaaren, dat de zaak, bv de voorfz. Misfive en bylaage vermeld, als mere domefiicq zynde, geen objeét voor de Deliberaties van Hun Ed. Ür. Mog. kan uitleveren; en dat mitsdien de voorfz. Misfive en Bylaage moet worden gehouden voor vervallen. En zal Extraft deezer Refolutie gezonden worden aan Burgemeeftercn en Vroedfchappen der Stad Delft, tot derzelver informatie en nangt , en is, dien onverminderd, Copie daar van verzoet door de Heeren van de Ridderfchap, om dezelve in de Orde nader te Examioeeren. Aantekening van de Ridderfchap De Heeren van de Ridderfchap 'hebben tegen voorfz. Refolutie geinhsereerd hun Protest van 11 en 29 Mey laatstl. in de zaak der Steden Rotterdam en Amlterdam. Aantekening van vyf Steden. De Heeren Gedeputeerde der Steden Brielle, Hoorn, Enkhuizen, Edam en Medenblik, heb^n teüen de voorfz. Refolutie geprotelteerd, en geb Ddddddddd a in- )fxpt. De Renotieverd lemefiicf rerkJ.  Delft, Alle 4G NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft, gelen zoude kunnen ncemen, als de nood de« lieven Vaderlands vordert. 9 Declar. By het afftaan deezer vernederende Eisfchen van 't zou het mooglyk kunnen gebeuren, dat de Kogewap. nmg van Pruis/en, welke deeze Eisfchen aan fchap. Magt gebruikte, om, ware het mogelyk mee geweld ons te dwingen, om dat geene te accoroeeren, waar toe geen Eerlyk, geen Prv en Moedig Vaderlander immer vrywillig beflufteo ln zodanig een geval, Wel Ed. Achtb. FI-eren, heeft het Genootfchap van Wapenhandel befloten, om, met alle mogelyke Magt uit te trekken, en deeze Provintie ten diende te fraan, oo alle zulke plaatfen, als de nood zal vereisfehen en bevonden zal worden, ter meeste afweerin» van alle Vyandelyk geweld te kunnen ftrekfcen met twyfelcnde of de Gewapende Burgermagc van Holland, zal met zulke of dergelyke krajjtdadige pogingen, insgelyks den algemetnen Vvand te keer te gaan, en zyne heillooze oogmerken helpen verydelen; het Genootfchap althans zal van zyne zyde alles te werk ftellen, om hunne £ewapende Medebroeders hier toe aan te fpoo. Dan, daar het zeer hachlyk en ten hoogflen onvoorzigiig gehandeld zou vveezen, deeze Stad van alle Gewapende en Weldenkende Vaderlanders te ontblooten, daar 'er met zekerheid een aantal van een Aanhang van Oranje in deeze Stad zou overfchieten, die, wanneer de Gewapende Magt van het Genootfchap was uitgetrokken , zich denkeljk, of liever zeker, verzetten zou, zoo tegen de waardige en Vaderlandlievende Leden van deezen Ed. Achtb. Raad, als tegen de Vrouwen, Kinderen en verder agterblyvende Vrienden der uitgetrokken Manfchappen, welken alsdan zeer ligt ten prooi der verbitterde .üw;;*.yveraars zouden kunnen w orden, oo heeft  JAARBOEKEN, September, 1787. 44»! beeft hec Genootfchap, ter gerustftelliDg v«n Delft. deezen Ed. Achcb. Raad cn verdere WeUenken S, "evens beflooten, om ingevallen den Inval Declar. doo Pruis fen gefchied, zich direót meefter te van t maaken van, en te arrefteeren alle zodanige Lieïn%ond« aanzien van Perfoonen, die by^gj* Genootfchap bekend ftaan voor aankleevers enyc*y. Handhaavera van defnoodeen verraadelyke belangens en oogmerken van WILLEM DEN VYFOE; Deeze gearrelfeerde Perfoonen zal het Genootfchap met zich tegen den Vyand aanvoeren; alle dienden, tot welken zy zonder vrees gebruikt Kunnen worden, openleggen; hen aan net heeute Vuur bloot ftellen, en ingevalle^de goede Party moest bukkea, gemelde gearreneerdc Perfoonen, de eertte Slagtöffers der Nederlaag doen Wïndsgelyks, ™o na de uittrekking de Aanhang van Oralje m deeze Stad, den Ed. Achtb. Raad of de goede Burgery, iets in hec allerminst rao^t heleediaen, of geweldaadig attacqueer:n, zullen de eearrefteerde en medegevoerde Perfoonen , daar voor aanfpraaklyk geitelJ worden, en voor alles moeten boeten, wat hunne Aanhang in dee5e Stadl te^en den Ed. Achtb. Raad of goede Burïery mfsdoet, en de billyke Straf hunner aanitookinaen en Volksmisleidingen, zonder eenige Form van Proces, daadelyk ontvangen. Verder verlaat zich het Genootfchap op de Vaderlyke en wyze voorzorgen van den Ed. Achtb. Raad, waar over zy dea Godlyken Zegen en ByD?Coammi1fkter Directie van hec Genootfchap, onder de Spreuk: Tot Herliel der Delftfche Schuttery: Voor Vryheïd en Vaderland. En uit aller Naam, F W. BüYSER, Secret. In-  4402 NIEC7WE NEDER.LANDSCHE Delft. Inderdaad, wanneer men dit Declaratoir zelfs maar met een weinig aandagt inz e be fpeurt men ras, dat desfelfs dryvers"n (tellers inderdaad onkundige Liede^ Zyn ; we . dJad ?, mï 3ïen ra°gelyk WeI Seen daad is, maar dit is egter hunne misdaad, dat zy, onkundig zynde, zig fteeken in het beheer van Staatszaaken, die de grootfte de uitgebreidfte kundigheid en ervarenheid ,dl d.eplte kennis ,n de betrekkelyke magt en de belangens der Mogendheden van Eurona veredchen. V Is wfar, die onkundigheid zelve .s oorzaak dat zy zig in hunne Onnozelheid daar in fteeken, daar zy niet weeten wat tot Staatsbertier behoort. Maar de kundige lieden moe/ten hen waarfchouwen, cn buiten het bellier houden: en zv zeiven moeiten naar die waarfchouwing luiHeren: immers weeten zy wel, dat geen fch.p wel kan beftierd worden, als ieder een aan het roer wil Haan: zy weeten wel, dat er ook reizigers op de fchepen zyn, en dat als de Schipper eens allen, die aan boord waren,opriep,om hun advies te vraagen hoe zy het fchip geliefden geftierd te hebben,die reizigers met reden zouden antwoorden, dat zy zig der Zeevaart niet verbondenen dus hy Schipper en zyne Stuurl.eden moeiten weeten, wat zy moeiten en behoorden te doen in dien post, tot welken zy waren aangenomen. De gemeene Burgers en Ingezeetenen weeten dus wel, dat zv tot den post vanStaatsbeftier niet geroepenfnog daar in kundig zyn Maar, ]beken  JAARBOEKEN, September, 1787. 4403 kennen het) veel grooter is de misdaad van hen,die tot het Staatsbewind geroepen zynde, en daar toe de kundigheid of hebbende, of veronderfteld zynde te hebben; althans eene min of meerdere oeffening hebbende; dat die kundigen, het onkundig Volk inroepen, het welk in alle tyden, ook in de Romeinfche Republiek, meestal door bengefchiedde, die het Volk dus vleyende, het zelve op hunne hand zogten te krygen, om deszelfs invloed tot het bereik van hunne byzondere oogmerken, en vermeerdering van hun aanzien en magt te gebruiken : hoe wel ook dit zelfs hen veelal bedriegt, dewyl het Volk, eens in beweeging gebragt, niet zo ligt te ftillen is, en dan niet alleen dienstbaar wil zyn tot die byzondere oogmerken, maar in alles wil te zeggen hebben, en , omdat het ingeroepen is, waant ook kundig te zyn. Men heeft zig algemeen in deze ryden bedient van eene reden, die allerzichtbaarst valsch is, en nogthands doorgaans voor goede munt is aangenomen : men heeft namenlyk aangedrongen , dat, daar met het Staatsbettier 's Volks belangen, voor- en nadeel, geluk en ongeluk,zonauuw verknogt waren, het volk dan ook moest gehoord en geraadpleegd worden; even als of by voorbeeld Kooplieden, die met hunne goederen in een Schip reizen, kundigheid zouden hebben om hun advies te geven , wegens het fluuren van het fchip, daarom, omdat hun leven en goederen ook van het behoud van het fchip afhangen. Hei Delft»  4^4 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Delft. Het is te verwonderen, hoe dat de drift tot nieuwheid, m het vuur van aangehitfte gemoederen ook zelfs de ailereenvouvviJfte waarheden heeft doen voorbyzien. De hefde tot ons Vaderland en onze waarde Medeburgers, tot de braave, en van oude ty, l£n 5 ' ,ecrjyke en deugdzaamen geloemde Nederlanders, perst ons dikwyls eenige uitweidingen, eenige aanmerkingen at, of die zomtyds nog konden dienen, om m het vervolg van nut te zyn, en de vooredene gebeurtenisfen tot een fpiegel voor het toekomende te doen ftrekken (*\ Keeren wy dan tot het Declaratoir weder en vestigen wy onzen aandacht op eenioe Plaatfen; dan fpringt de grootfte onnozelheid terftond in het oog. De Genootfchap. pers zeggen, dat geen waar, en voor al geen g e w a p e n d Vaderlander, da vernederende etsjeben van den Koning van PruisJcben, zonder rechtvaardige gramschap kan hooren, of herdenken. Even als of de wapenen van eenige Burgers iets zouden ver- O Niet, als of'er geene misbruiken in de Reffee. ring konden influipen, en of het niet noodig wire, die te verbeeterer, Integendeel, dit is ten hoogden goed en noodzak yk: b,aar is het evenveel, hoe die 6 h . 5! , D ,dlt «efchie5 vermogen tegen de geoeffende Krygsmacht van een der magtigfte Mogendheden van Europa; even als of die gram fchap , hoe rechtvaardig dan ook, eenige kragt zoude kunnen byzetten. Vatus fine virribus is een oude Latynfche fpreuk, die zo veel zegt, als, dat gramfchap zonder kragten ydele wind is. De Genootfchappers zeggen wyders, dat die eisfchen den rechtfcha* pen Patriot geene vreeze aanjaagen, enz. Niet te vreezen, wanneer het gevaar nog niet genaakt, is vaak kleine moed; maar het is dikwyls laf heid, dan,wanneer het ons op het lyf valt, wanneer men verzuimd heeft, te zidderen en te beeven. De Genootfchappers veroiiderftellen, dat de waardige Representanten van vrye Bur- \gers nimmer eenige Regeering is, zonder eenige gebreken ? Te reeht zing: dan de meer aangehaalde Dichteresfe: 't Is -waar, gy zaagt in 't fckoon tafreel Van 't zagt bejlier der Nederlanden, Hoe fchittrend ook in zyn geheel, En hier en ginds wel Vryheids banden. Een misflag, een verzuim wordt mooglyk Itcht g™0™* Maar nimmer uitgeviischt door 'tjlroomend Burgerbloed* Neen! me verbeteren wil, zy zagt, Zy groot in V dulden van gebreken t Hy voef 'f gewigt der Oppermagt, En hoor'' de menfcbenlUfde fpre.eken. Hy waag 'er 'j Folk niet aan,fchoo* hy gebreken Ziet. Een Land gaat ras te grond , maar o' omvol- .waakthsid ft iet» Eeeeeeeee Delft»  4uiten coodzaake, den ergiten zyner vyanden eeltig perfoonlyk leed aan te doen. —~ Laat de Piina v&n O/^denaftogtder PruisjifcheTxotptn bewerken; dit is de grootfte dienst, die hy thans zjne lievelingen bewyzen kan. Dog \  JAARBOEKEN, September, 1787. 44H Dog eer wy overgaan tot het verhaal der Delft. omwenteling van zaaken in deze Stad, moeten wy nog het een en ander mededeelen, tot opheldering en nadere verklaaring van 't geen in ons ftukje voor Augustus gemeld is. Het zou niet alleen onheusch zyn, maar ook ten eenemalen onrechtmatig, indien wy onze Correspondenten wilden berispen, wegens het opgeven van deze en geene mianaauwkeurige omftandigheden: en zulks zon hen ook weinig aanmoedigen tot de opgave en hulp, zonder welke ons werk geheel on« mogelyk zoude zyn. Onder de duizende gebeurtenislen,die dikwyls op eenen dag, op veele plaatzen in ons Vaderland, in deze holgaande tyden voorvielen , zou het een wonderwerk zyn, alles zo te weeten, zo te kennen, zo te verneemen, dat men in niets, zelfs niet in de byzonderfte omftandigheden, zoude kunnen feilen. Hoe weinigen zyn 'er, die, in deze tyden, van alle de byzoa* derfte omftandigheden der gebeurtenisfen, welken,niet alleen in hunne Provincie,maar zelfs in hunne Stad en woonplaats zyn voorgevallen, volkomen zyn onderrigt geweest? Dog, hoe zeer wy dan in deze en geene byzonderheden onvermeidelykzyn blootgefteld aan deze of geene misftellingen; nogthans doen die misftellingen ons veel moeite j vooral,indien in dezelven dezen of geenen mogten betrokken zyn: ja zelfs doet het ons veel moeite, wanneer in waarlyk gebeurde omftandigheden dezen of geenen zyn betrokken , 't welk egter ha de befchryving van de Eeeeeeeee 4 ge-  4412 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dblft. gebeurtenisfen van dezen tyd, noodwendig nu en dan moet plaats hebben. Maar gelyk in het laatfte geval de waarheid! hoe onaangenaam dan ook voor dezen of geenen, ja zelfs voor ons, niet mag nog moet verzweegen , nog verbloemd worden; zo is het m het eerfte geval voor ons een der aangenaamfte pligten, de ingeflopene misflagen, ook in de kleinfte en genngfte byzonderheden, te verbeeteren. Wv noodigen daar toe eenen iegelyk by herhaaling uit, om, het zy tot zyne zelfsverdeediging, het zy tut enkele zucht tot waarheid ons de behulpzame hand te bieden, en dê nodige berigten toe te zenden: zynde dit het eenigfte middel, om een in allen opzigten jaauwkeung famenftel en flipte Hilforifche befchryving van de voorvallen in ons Vaderland te bekomen. Wy zyn nooit in gebreken gebleven, en zullen nooit in gebreken blyven, om van alle nadere berigten welken men ons gelieve toe te zenden, van welke zyde ook, het betamelyk gebruik te maken, en eenen iegelyk, hy zy wie hy zy, •echt te doen wedervaaren. Wv hebben zulks meermalen betuigd, en die betuigenisfen met de daad zelve bekragtigd Ons is dan, met betrekking tot het ver, haalde omtrend deze Stad, in Augustus bl 3004. en eenige volgende, nader berigt, dat er geen drie, maar vier GeconltituVrder» zyn geweest te weten, Joost Vrvdas Geraas Verbeek, Hendrik Snep, en ^ bo Fynje, en dus niet Dr. Theodorus Hoge, veen,  JAAR-BOEKEN, Septetnier, 1787. *#t veen, zo als ons gemeld was: verders, dat Delft. de Heer Penfionaris Emants geen aanlpraak gedaan heeft, zo als bl. 3011. op het einde vermeld ftaat; nog ook de agt nieuw verkorene Raaden aan den voorzittende Burgemeefter (welke de Heer Kraeyvauger is geweest) den Eed hebben afgelegd, (zie reeds bl- 4394.) hebbende integendeel die Heer ook de afzetting van de elf Raaden aigekeurd en verklaard,de nieuwe aanftellingen te zullen aanzien; gelyk Hy ook naderhand in die zelfde Vergadering heeft doen aanteekenen, zig in geene verdere raadpleegingen over de beëediging van de Nieuwe Raaden, in te laaten, en zig ook niet ingelaten heeft. ,i Tot nadere ffavinge van voorgemelde ophelderingen en verbeeteringen, is ons nu geworden het navolgende Exlratt uit de Refolutien van de Heet en Veertig Raden en Vroedfchappen der Stad Delft, in haar Ed. Achtbare Vergadering genomen op Dingsdag den 2i Augustus 1787. De Heeren Veertig Raden der Stad Delft geconvoceerd zynde jegens deze morgen ten half twaalf, mee verzoek om boven te komen, heeft de Penfionaris Emants uit naam van Heeren Regeerende Burgemeelteren aan Hun Ed. Achtb, voorgedragen, dat den HeerPrefidentBurgemeester Kraeyvauger aan Hun Ed. Groot Achtb. had gecommümceert, dat zyn Ed. zich in VergadèEeeeeeeee 5 uag  44^4 NIEÜWE NEDERLANDSCHE r#*«/ff Raadkamer, de voorn. ö£Lynde ,D de « «W, van de Commisfie vanGeconfitueerï £ Ke? w zocht, dat de Vergadering van HeSVc5ï ^ Rad^n df ^n morgeD £egens half twaalf «uren mo'É enz. worden belegd, dat zulks vervolgens door Hee ren Burgerneefteren, na dat dezelve ma den an. deren hadden gelproken, was geaccordeert ter wyl de voorn. Verbeek teffens had gedeclareerd ■ dat by aan gemelde Heer Burgemlefterk0£te verzekeren , dat aan gene der Leden van Heeren Veertigen eemj het min/ie geweld aan Lyf Gf Goederen zoude worden aangedaan; waar op gedelibereert zynde, is, na dankzegging aan H?eren Burgemeeftercn voor de gegevene ccmmiini catie; het zelve aangenomen Mor SAS'** . Korten tyd daar na hebben zich doen aandienen yier Perfoonen, met naarnen <*. VrydaY G Verbeef ƒƒ. Snep en W. tynje, iggeSe te zfa Geconftitueerdens van een notabel l!ntal! BurwE en Ingezetenen dezer Stad, hebbende teffens verzocht audiëntie indeze Vergadering: waar op gedehbereert zynde, is goedgevonden en verdaan de gemelde Perzoonen in deze Vergadering te* admnteeren. b ««-Mug tt De Heeren Regerende Schepenen van Hoecke, Lambrechts en de UEspaul, Oud-Burgemeefteren van Hoogeveen, van Lidth üe JeudetnKrbraJe Oud-öchepenen van Royen en Onderdewyn nen, waren gequalificeerd tot het doen vaneen Declaratoir, 'c welk vervolgens door W. Fynje, als Secretaris gelezen zynde, door denzelven aan den Heer Prsefident Burgemeester Kraeyvanger is overg;geven , en zynde van de navolgenden in. Aan den Edel Achtb.< Raad der Stad Delft. EDELE ACHTBARE HEEREN! Het Collegie Geconftitueerdens van een Notabel aant il Burgers en Ingezetenen dezer Stad Delft enz. (zie hier te voren bl. 30o5 3°°8-) Waarop gedelibereerd zynde, hebben eenige Leden gedeclareerd zich op deeze zaak niet te kunnen inlaten in prtefentie van de gem. Geconftitueerdens; dan door dezelve Geconftitueerdens gedeclareerd zynde uit deze Vergadering niet te kunnen vertrekken, teu ware. de Heeren in het gemelde Declaratoir met namen genoemd, zich Te gelyker tyd uit deze Vergadering abfenteerden; hebben vervolgens tien van dezelve Heeren (zynde de Heer Pauw abfent) Jegena deze demarche ten fterkften geprotegeerd, en gerefolveerd hun protest in de Notulen te doen ïnfereren, en zyn vervolgens van hunne plaatzen opgeftaan, en na de fterkfte Proteftatien uit deze Vergadering vertrokken. Na dat de voornoemde Heeren vervolgens .rat d.;  44i» NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft, de Kamer waren gegaan hebben de Geconffim. eerdens gedeclareerd als nu de vrye ddKS Jf ' v V* VerdtrC Prefc"c zynde Leden v n S wegens Vergadering over re laten, en zyn vervoSs temotie daarop vertrokken, na dat dezelve hadden voor en meu. gelezen cn vervolgeus aan den Heer PrsfidenS we aan. gemeefter Kr,eyvanger hadden overgegeven hé* ftellmg navolgende gefcbrift: e'-ftcven net enz, der goede Bargerve aangename Per. ionen , ter vervulling der Raads. plaatfen dezer Stad Del/f 0~ vallen door de ontzettrng' Z? Sf Achrb. Raad mgeleeverd dcor het Collegie van Geconftitueerdens vin een Notabel aantal BurgeTen In ™ puTheodorus Uogevem, Reyer van den Bosch, Mr. #«*r Geestefms, Mr Mr Corwbr uwderS/eyden, Mr. ^rW/r/w w» Or Mr. iW zy^, z.^,^ Dr Marttnus Urbanus van Iperm, Fredenk Cor\ re/is /Zwaanshals, Gysbertus lan Hasfelt Delft den *i Augustus 17157. (Onderjlond) Uit naam van bovengemelde Collegie. (was getekend) W- F Y N j E, $m* En hebben dezelve Geconftitueerdens zich wydcrs begeven in de Kamer van Heeren Schepenen, in afwachting van het refultaat der Ueiiberatten van de2e Vergadering. Waarop  JAARBOEKEN, September, 1787. 4419 Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden Dexrr. en verftaan, de Remotie aan te zieo , en zonder zich in de aanftelling der voorgeflagen Perfonen Refil. in te laten, aan de Geconftitueerdens te decla- wegens reeren, dat Hun Ed. Achtb. geen zwarigheid remotie •maken dezelve aangefleld zynde in Eed te nemen, ennieuen is vervolgens gerefolveeid daar van aan voorn, weaanGeconftitueerdens wederom binnen komende,fielling Communicatie te geven,- en is deze Refolutie,enz. ftaande de Vergadering, gerefuraeerd en gehouden voor gearrefteerd. De Heeren Regeerende Burgemeefteren Kraey vanger en de Roo van Roofeöurgh, mitsgaders de Heer Oud-Burgemeefter van der Lely, hebben geprotefteerd tegens de remotie van de gem. Heeren en gedeclareerd de nieuwe aanftelling te zullen aanzien. De Heeren Regerende Schepenen de UEspasd* ■ Oud Burgemeesteren van Hogeveen en Graswinkel, en Oud-Schepenen Boogert en van Schuylenburch, hebben tegens de remotie geprotefteerd, en gedeclareerd zich in geene deliberatien op dit Werk in te laaten. De Heeren Veertig Raden Fyck en Delcourt van Critnpen hebben gedeclareert, zich niet in te laaten in de merites der remotie, noch tan de aanftelling. De Geconftitueerdens vervolgens verzocht hebbende Copie van de voorn. Refolutie, en dezelve aan hun door den Pcrfionarie Emants ter hand gefteld zynde, hebben wyders geproponeerd , dat de Vergadering by den anderen zoude blyven , terwyl zy van voornemens waren, om inmiddels dezelve Refolutie te examineeren en met hunne Committenten daar over te raadplegen, en zyn vervolgens daarop vertrokken. De Geconftitueerdens eenigen tyd daar na zich wederom hebbende laten aandienen, en vervolgens binnen geftaan zynde, hebben gedeclareerd en in gefchrifte overgegeven de navolgende Memorie : Dat  4420 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft pat zy de Refolutie van den Achtbaren Raad betreffende de remotie van elf Raden, en het Refol. weder aanftellen van eif anderen, de goede Burwegens gerye dezer Stad aangename Perfoonen, tot Leden remotie dezer Achtb. Raad in hunne plaatzen, nebbe™ cnnuu- ingezien, en dezelve met erkentenis en dankaee. we aan- ging goedkeuren; teffens verklarende bv dezen Pelling dat zy de gem. elf Perfoonen namens hunne Con' enz, fhtuanten aanftellen tot Leden dezer Achtb Raad, met verzoek van aan voorfz. perfoneii daar van immediaat op de gewone wvze fcennisfe te geyen, ten einde dezelve, hier ten Raadfau ze verfchenen zynde, te beëedtgen, met declaratie, dat de Geconftitueerdens bereid en gezind zvn I&a ^Ï ?eif of wel 20 veele van hun, als dadelyk, m de Stad zynde, Compareren na* mens hunne Conftituanten, het zy in deze Kamer van den Achtb. Raad, of in eene der Vertrekken van het Raadhuis, legaal kennis te geven van hunne aanftelling, met by voeging, dat de Geconftirueerden ter keuze van den Achtb. Raad bereid waren, by de beëediging zelve al, dan niet tegenwoordig te zyn. ö Waarop (na dat dezelve Geconftitueerdens wederom buiten gegaan waren) gedelibereerd zynde,. hebben de heeren Regeerende Burgemeefteren Kraeyvauger en de Rco van Re/enburg, Reiree re.nd Schepen det'Espatd, Üud-Burgemeefteren van der Le/y, van Hogeveen en Graswinckel, Oud. scheepenen Boogert en van Schuylenburch,eaVetT. tig Kaden Fyck en Delcourt van Crimpen. gedeclareert zich in geene verdere deliberatie over deze materie in te laten; en is mitsdien door den Heer Regeerende Burgemeefter van der Burch dit nader Declaratoir van de Geconftitueerdens in omvraag gebracht, en vervolgens gerefolveert om de Geconftitueerdens te verzoeken, om de* door hun aangeftelde Veertig Raden van deze hunne aanftelling m deze Vergadering kennis te geven, en teffens aaa dezelve vry te laten, om te ad-  JAARBOEKEN, September, 1787. adfiftereo by het doen van den Eed door gem. Delff., Heeren; en heeft de Heer Regeerend BurgemeeIter van der Burch verders de Stads Bodens geur- RefiU donneert, om zich te begeven aan de Huizen van wegens de nieuw éangeftelde elf Heeren, met verzoek, remotie óm immediaat boven te kooroen, en zich ce be- en nicugeven in de Kamer van Heeren Scheepenen, af we aanwaar de Geconftitueerdens zich tóèdc waren ba-ftelüng vindende. tnz. Eenigea tyd daar ba, de Bodens te rug gekomen zVnde, hebben dezelve gerapporteerd, dat alle de vooin. Heeren in de Stad waaren, en boven zouden komen, uitgezondert dc Heeren van den Bosch en Geesteranus, dewelke niet in de Stad waren, terwyl de Bode van Koeverden korten tyd daar na aan Hun Ed. Achtb. heeft gerapporteerd, Üat den Heer Tiquei hem zoo 33nftónds had gezegt, dat hy, vernomen hebbende, dat hy tot Veertig Kaad was aangefteld, verzocht aan deze Vergadering te communiceeren, dat hy voor die post bedankte, en dezelve niet konde amplefteeren ; waar op gedelibéreért zynde, is goedgevonden en verftaan, het zelve aan te nemen voor no. tificatie, na verders gerefolveerd, om aan de Geconftitueerdens daar van kennis te geven, met by voeging, dat by fommige Leden bedenking zynde gevallen op den rang,welke de aangeftelde Heeren zouden hebben, Hun Ed. Achtb. daaromtrent verzochten aan de Geconftitueerdens Zich nader te expliceren. De Geconftitueerdens vervolgens wederom binnen gettaan zynde, is aan dezelve door den Heer Bürgemeerter van der Burch van bet bovengemelde kennis gegeven, en hebben de Geconftitueerdens gedeclareerd, dat zy begrepen dat de rang behoorde te worden geobferveerd, conform de Naamlyst door hun gefuppedit erd , en dat met opzicht tot het verzoek van den Heer Ti/juet, om geëxcufeerd te zyn, zy de vryheid zouden gebruiken, om in plaats van gem. Heer Fffffffff een  4422 NIEUWE NEDERL A N DSC HE Delft, een ander aan te Rellen ten gelyken tyd, wanneer de Heer van den Bosch en Geesteranus zich in deze Refol. Vergadering zouden fifteren, om bcëedigt te wegens worden. ^^^hi ic remotie De Heer Regeerende Burgemeefier van der en r.teu- Burch vervolgens aan den Kamerbewaarder georwe aan- donneert hcbuende, om, de zich op het Raadhuis /telling bevmuende aangefielde Heeren te verzoeken bin. enz. neti te komen, zyn mitsdien aldaar verfcheenen de Heeren Dr. Theodorus Rogenen, Mr. Willem Bms,Ux. Comelis van der Sleyden, Mr. Amoldus van Os, Lambertus Sanderus, Dr. Mar sinus Urbanus van Tperen , Fredrtk Comelis Swaanshals, en Gysbertus van Hasfelt. J En hebben de Geconftitueerdens aan dezelve Heeren van de door hun gedaneaanfrellingtot Veertig Kaden kennis gegeven; waarop denbeer Burgemeefter van der Burch den Penfionaris Emants heeft gelast om aan de gem. Heeren voor te lezen de Relolutie van deze Vergadering van den 9 Jecetub. 1786 rclatif, 200 tot de ReWdtieL welke gem. Heeren Jaarlyks aan de Stad zouden moeten betalen, ingeval dezelve in tyd en wvlen mochten worden aangefteld tot bewindhebberen der Oost-Indilche Compagnie ter Kamer Delft, als tot de Recognitie voor ieder aankomend Veertig Raad, en hebben dezelve Heeren aangenomen zich daar na te zullen gedragen , waar op aan feem. Heeren door den Penfionaris zyn voorgele, zen oe Eeden van zuivering en op de Amp{en,en door den Heer Burgemeefier van der Burch den ited van de nieuw verkoorene Veertigen, en hebben de gem. acht Heeren den Eed daar op a/ceJegd, in handen van den voorn. Heer Burgemee. fier van der Burch, (onder/ïond) Accordeert met voorfz. Refol utien. (was getekend) H. VAN DER GOES. Sa*  JAARBOEKEN, September,1787. 4423 Samrdag den 15 September des morgens Dm.ït< ten 9 uuren, trok een Detachement BurgerAuxiliniren, van Amfteldam komende, de Haagpoort door in deze Stad, welke dooiden Major van het Genootfchap A. W. van Haaf ten, benevens eenige gewapende Leden, geleid wierdt, langs het Oude Delft, tot buiten de VVaterflootfche Poort, van waar het zelve verder naar het vliegend Burgerleger toog, het welk nu te Vlaardmgen en te Muasfluis was geinkwartierd. Ook trok dien zelfden namiddag weder een Detachement Burger-Auxiliairen, van Bodcgrave komen* de, door deze Stad naar bovengemeld Legertje. Dog des avonds kwam van Gorinchem met eenen postboden de tyding, dat een gedeelte van het Pruisfisch Krygsvolk reeds tegen die Stad in optogt, en op eenen kleinen afftand genaderd was. Terftond vergaderden de Beitierders en de Krygsraad van het Genootfchap, en beflooten nu, hun verfoeilyk Declaratoir daadelyk ter uitvoer të brengen. Na dat de Beitierders en de Krygsraad van het Genootfchap den avond van den 15 September, en zelfs een gedeelte van den nagt befteed hadden, om maatregelen te nemen^ ter volvoering van hun barbaarsch voorneerrien, en daar toe de gewapende Leden byeen riep, die ook aanltonds gereed waren om de gegeven bevelen op te volgen; vaardigden zy verfcheiden Detachementen af*zp Grenadiers als Musquettiers, by ieder Detachement twee Leden derBeftieriug voeFft'ffffff a gca*  44*4 NIEUWE NEDERLANDSCHE DatPT.gende, ter aanzegging van het arrest, met de de ^.™genen aanftonds'nïï chement mi "^V t£IW*1 ieder De^ chement met een lyst voorzien wierdt van die perfoonen, dewelke door hun moe" t«^^rdenJ0Mehaald- Alks "u in ge. he werk^rf^ ^f0™? 2* aanftonds a™ net werk, en maakten zk meefter van ri<» volgende Heeren, als L.B.l Jt Roojen Mr. ^. ^. van Hoecken,Mr C argezette Vroedfchappen , Mr ? / n Bruyn, Secretaris der Stad , i>/oW* rT fierder van het Exercitie GezeKm 1 2>jrt, dewelke reeds was vlugteSe mtt een rytuig.dog aan de Hoorn, buiten Delft agterhaald wierdt, J. ÏVStów&i^^ *r Leeuw», deze laatfie in plaats, en tot zo knge zyn meefler, de Heer C. van der ^Z kei, in hunne handen zouden zyn De bovengenoemde Heeren wierden on, het Stadhuis gevangen gehouden; de verrS re door hen afgezette Raaden en anderen hadden zig reeds met de vlugt gere£ e«e? deden zy met de zoevengemelde gew pende manfchappen de fterklle huiszoeking by de gevlngte Heeren en andere perfoonen ■ ea daar zy dagten, dat die niet gevlugt waren maar verzwegen wierden, deeden zy de fterkfte dreigingen, onder betuiging, dat het hun en hun huis zoude kwalykVan ind men naderhand ontdekken Lp™tot ™ thms geweest hadden; zelfs deUgS wkl den  JAARBOEKEN, September, i?37« 4425 den bedreigt, zo zy hunne Heeren hadden verzwegen, zulks aan hun te zullen vergelden. Sommige Ingezetenen moeften zig met de vlugt door het dak redden, terwyl het huis van voren met gewapende manfchappen bezet was, en zich aan het grootflelevensgevaar bloot Hellen, wilden zy het ontkomen, en hunne vryheid behouden, waar toe de nacht nog aan veele Inwoonders gelegenheid gaf; maar de dag aangebroken zynde, zag men nu ieder met een beltorven aangezigt; en niemand durfde iets zeggen, uit vreeze voor het geweld, daar men niet wist, wat nog het lot van veelen zoude worden. De Predikanten, die den Godsdienst moellen verrigten, ftonden in den grootften angst op de Predikfcoel; zy bekortten ook hunne Leerredenen: fommige Leden van het Genootfchap vertoonden zig ook gewapend in de Kerk onder den Godsdienst, om te zien, of 'er ook perfoonen in mogten zyn, welken zy gaarne in handen zouden gehad hebben; de Predikanten wierden met een briefje, het welk zy onder het verrigten van den Godsdienst ontvingen, gelast,om niet te bidden, maar te moeten duiten met het allervolmaakfte gebed : men zag de huizen van fommige Inwoonders voor en agter met wagten van het Genootfchap bezet; alles ftondt in hunne magt; de poorten waren gefloten en met wagten door haar bezet, en zonder verlof mogt niemand uit de Stad gaan: de fchuiten wierden opgehouden,en mogten op hun uur Ff fff ff ff 3 niet Delft.  44«6 NIKÜWE NEDERLANDSCHE Bn.Fr.niet vaaren, voor dat eerst de fchuit, die T£StS was ««gekomen. Evenwvs nnf °;enootfchaP ^nne handelÏÏLk gu°"der het 00S van «un Ed. Gr. Achtb. brengen; tot welk einde zv Vroedfchap verzogten, tegen voormiddag ten half negen lJurenj ZQ ^ dan ^ t Raaden zig naar het Stadhuis begaven en byna den gantfchen dag vergaderd bleven • want ten elf uuren^vergaderde den Raad we- ffr' U1\Wdke vervolgens de Gedeputeerde m twee koetzen naar 'sHage vertrokken,en xn den namiddag ten drie uuren te rug kwamen, loen was 'er ten zes uuren des ivonds wederom vergadering, die eerst om half negen uuren Icheidde. De Regeering traite wel de onfchuldig gevangen Heeren te ontflaan,dog het Genootfchap betwistte zulks zo dat zy dien nacht moeiten gevangen blv* ven. En, hoe wel door een feker lid van het Genootfchap aan de gevangen Heeren was aangezegd, dat haar leven in zyn hand ftondt, troostten zy zig nog in dit dringend gevaar. Den Heer Mr. H. J. van PnZll gaf deze volgende bouts riml'op m Virtrouiven Hoop Bouwen Doop Verlangen Lust. Qntfangeti Qejust.  JAARBOEKEN, September, 1787. 442? Op welke woorden de Vroedfchap Can- Delft; sim• Onderdewyngaart, het onderftaande vaers maakte: Waar is,myn Vriend , thans uw geloof en uw vertrouwen, De vaste grondzuil van uw onverwrtkbre hoop? , 7 7 , Waar op gy altoos zo gerust elyk Ao»* bouwen, Sints gy wierdt ingelyft in Christus door den Doop. Gy zult,geloofme,in uwbetamelyk verlangen Niet zyn te leur gefield, maar al uw harten lust, Uwe Ega, Kind'ren en Uw Magen weer ontvangen, ;' . Als deze Stormbuy door God zelf zal zyn gefust. Onderwyl heeft de Raad evenwel nog voor de gevangene Heeren verlof kunnen verkryeen dat zy in een der vertrekken van het Raadhuis hunne flaapplaatzen hadden , en ook iets van hunnen toeftand aan hunne huisgezinnen, bange Echtgenooten en Kinderen mogten doen weeten. Maandag den 17 September wierden de Geweeren van de afgedankte Burgery, op bevel van den Nieuwen Raad opgehaald , door elk Hoofdman in zyn Roth, van welke verrigting de bovengemelde Hoofdlieden , des avonds ten vyf uuren, rapport moesten brengen op het Stadhuis, welke Geweeren Fffffffff 4 dan  44*8 NIEUWE NEDERLANDSCHE PELFT'^c°?iC7 den V0lgende morSen door de bSgt ' °P Stadhuis zyn Se' Dien zelfden avond ten zeven uuren, wierden de gevangen Heeren, op het onverwagtst, uit hun Arrest ontflageo en onder eenen toevloed van veele aanfchouwers door eenigen uit het Genootfchap, naar hunne Huizen geleid, na alvoorenj een zeker gefchnft te hebben moeten reekenen, waarin hun lid. beloofden niet uit de Stad te zullen gaan. D^n zelfden avond kwamen die als bo^« gemeld is, door eenige van het Leger hier gevangen was binnen gebragt, opelschte en m vryheid ftelde opeisciite , Woensdag den i9 September des mor gens om zes uuren kwam ï£r , ? ^ een Sta^p Roh«„ ' ,am nier andermaal van den ^H An * met bevel om het ^caat eene zo foelie omwending in een zo kort tvd. flip verhaastte eenen iegelyk. * zag men ook veelen van de gevlug- te  JAARBOEKEN, September, 1787. 4433 te Ingezetenen, die voor de overmagt had» Delft» den moeten wyken, tot hunne Vrouwen en Kinderen wederkeeren. Dan die vreugde wierdt merkelyk geftoord door de onaangename tyding, dat 'er een hoop Volks uit het nabuurig'sHage in aantogt was, om hier te komen plunderen, zoo als het zelve ook reeds onderweg de Herberg de Koetszvagen, voor een gedeelte geplunderd hadt. Een iegelyk raakte op dat gerucht in nieuwen angst en verflaagenheid, terwyl men hier genoegzaam zonder eenige tegenweer was, In deze akelige vooruitzigten deeden Hun Ed. Gr. AcMbaaren ten half twaalf uuren , met het luiden van de groote klok van het Stadhuis, de afgezette Burgery oproepen, met verzoek, dat een iegelyk zig op zyne Loopplaats zoude vervoegen, ten einde de Stad, die in nood en verwarring was, by te ftaan: waarop de Delftfche Schuttery, elk als om 't ieverigst, zig naar deszelfs Loopplaats begaf, om aan het verzoek van haar Ed. Gr. Achtb. te voldoen, hoezeer zy anders , als van hunnen Eed op den 24 Augustus jongstleden ontllagen zynde, ook hief in vry waren. Ten twaalf uuren wierdt de voorgemelde tyding maar al te waar bevonden ; want een hoop Volks van ongeveef vier honderd Man, kwam voor de Haagfche Poort, dewelke gefloten zynde, wierdt dezelve met geweld aangevallen, fchoon 'er door een Hoofdman van het Blaauwe Vaandel vriendelyk verzogt wierdt, dat zy hun begeerte zouden zeggen, met be-  4434 NIEUWE NEDERLANDSCHE D£lft. belofte om zoo veel mogelyk was binnen deu tyd van een half uur, daar aan te voldoen, en zig zoo lang ftü te houden. Dan dit mogt by den woefcn hoop niet helpen' de reden vondt hier geen plaats: zy hakten de Poort met geweld open, dat 'er de grendel afvloog , zo dat zy als woedend de Stad introkken, daar zy niet deeden als lchieten, zoo dat de kogels overal heen vloogen': zelfs verfcheiden raakten hier in de huizen; waarna het op een plunderen ging, zynde zy wel voorzien van geweeren patroontasfen , bylen , Rokken ,' vlassens' enz. : zommigen van hun hadden grenadiers mutfen op ; anderen weder hoeden ; en 't geen de bekommering moest vermeerderen en een akelig voorukzigt opleveren, was dat door hec ophaalen van de geweeren, de gantlche Burgery genoegzaam zonder Wapenen was: de Officiers waren opdat oo°-enblik zonder bevelen, zo dat men naauwlyks wist wat in zoo een akelig rydftip te doen. Echter op dien zeilden Rond kreegen nog verfcheidén Burgers geweeren op het Stadhuis, zo uac de Burgery toen evenwel voor een groot gedeelte in de wapenen raakte. Het kanon 't geen aan het Stadhuis Rondt, kwam nu ook goed te itaade,- 'r welk ook aanftonds door een raeenigte Menfchen van de Markt en vervolgens de Stad door, daar men het uoodig oordeelde, gebragt wierdt. Intusfchen was het Haaglche Volk reeds beezig met plunderen, welk lot verfcheiden huizen onder*  JAARBOEKEN, 'September, il^l» 4435 dergingen, en van welken deze Lyst is be- Delft^ kend geworden: (*) 'Jan de Haag/'e Poort, anders gezegd het Noo'deinde. Hec huis van Willem van der Bilt, van ouds genaamd hec zwarte Paard, zynde een Herberg; het huis van Hendnk Middendorp, van ouds genaamd, de Goude Molen, zynde een Logement; het huis van J. A. Regter, Mr. Zaalmaaker; het huis van Pr. Swaal, Mr. Wagenmaaker; het huis van J. Kosters, Mr. Broodbakker. In de Knik. Het huis van L. Tetieroo , een groote Kruideniers Winkel; het huis van J. Broek' man, mede een Kruideniers Winkel. Op de Voorpraat. Het huis van -J.'Jf. Engel irt, Mr. Zwaartveeger; het huis van de Heer W. Nuot, Mr. Zeepzieder; het huis van Willem Boer, Mr. Kaaifemaaker, welk ook zoude zyn geplunderd; dan de Buuren wendden hier allo moeite aan, cm zulks vooc te komen, met vrien» («) Ook bier geUen e Op het oude Delft. Het huis vau J. Sanders, Mr. Kabinetwerker; het huis van de Heer Mr. J van Vreedenburcb, Vroedfchap dezer Stad; het huis van de Heer Mr. J. M. Cau, inSge. lyks Vroedfchap; het huis van J. Frydas, Mr. Kabinetwerker, op den hoek van de ichoollteeg, 't welk wierdt uitgeplunderd; het huis van den Heer Röver, Oud Burgemeester; dan hier zelden zy verkeerd geweest te zyn, en verzogten, dat die Heer de fchade geliefde op te geven, zy zouden het geld daar voor bezorgen; dan die Heer vorderde zulks niet: het huis van den Heer Mr. W. H. Tedingvan Berkhout, Oud-Scheepen; het huis van J. van den Bcrz, een Galanterie Winkelier, op den hoek van de Nieuwllraat; het huis van N. Schaap, Mr. Blokmaaker by de Koornbeurs; het huis van Wybo Fynje; dan hier is weinig of geen fchaden gedaan ^ terwyl de dienstboden zulks nog veel met trakteeren van het Volk hebben afgekeerd. Deze bovenftaande huizen zyn alle, het eene meer het anderen minder, geplunderd : daar zyn 'er ook nog onder,lchoon weinige, die met glaazen inflaan zyn vry gekomen. Maar nu volgde de Sociëteit: de eerfte aanval was op het wachthuis, 't welk daar voor  JAARBOEKEN, September, 1787. 4437 voor Rondt, en in het waater wierdt ge- Delft. gooyd; vervolgens ging hier alles in Rukken en in het water, tot de Speelborden toe ; een'geheele Kamer Rondt met Delfs-Porcelein, het welk men zeide dat binnen korte dagen zoude verloot worden, en het welk met het Zinnebeeld van de Vryheid en diergelvke cieraaden gefchilderd was. Dan dit was in een oogenblik klein gemaakt, zo dat 'er niets van te regt is gekoomen: met één woord, het wierdt hier geheel uitgeplunderd, 't welk denkelyk nog verder zoude gegaan hebben, indien hier niet door de Burgery fterke tegenftand was geboden, zoo wel uit het kanon als klein geweer; want het fchieten was hier geweldig, zoo dat ook hier de kogels in de huizen vlogen; ook wierdt 'er op de Roep voor de Sociëteit een van dat barbaarsch Volk dood gefchooten , en verfcheiden wierden gekwetst, onder andere» een Grenadier van het Genootfchap, en ook nog een Jongentje uit het Burger Weeshuis. De tegenftand was hier zo Ilerk, terwyl de Burgery al meer en meer in de Wapenen kwam, dat de woefte hoop genoodzaakt wierdt te wyken. Dan in het vlugten de Breedfteeg door, wierdt 'er weeder een van hun dood gefchoten, zo dat zy daar door geheel in verwarring raakten, en zommigen van hun het Oude Delft langs anderen weder over de Koornmarkt en Voorftraat heen vlugtten; dan hier komende aan de Roofebrug, wierdt 'er al weder een van hun dood Ggggggggg ge-  4430 NIEUWE NEDERLANDSCHg Delft. i gefchoten,zo dat 'er nu niets voor hen over* bleef, terwyl zy door de gewapende Burgery overal vervolgd wierden, als de Mooleltraat door, en de Geer weg langs te vlugten, daar zig nog eenige verborgen, terwyl de anderen op de Vest komende nu geen andere uitkomst zagen , nadien de gewapende Burgers hen kort op de hielen volgden, dan het water aan het Duivelsgat in te gaan , daar 'er ook nog verfcheiden zyn verdronken ; anderen gooiden hun Geweer in het water en ontkwamen nog met zwemmen, terwyl de Burgers nog geduurig op hun fchooten. Zommigen van hun zyn ook nog de Haag. poort uitgevlugt, zo dat deze Stad, omtrend half drie uuren , van dat fchuim verlost was. Daar wierden ook nog eenige gekwetfien van hun in het Gasthuis gebragt, waar van 'er aanfionds een geftorven is. De Poorten waren alle gefloten , de Valbruggen opgehaald en met Burger wagten bezet, zo dat niemand uit of in de Stad mogt gaan; men zag ook aanftonds een Detachement Burgers, geleid wordende door den Heer Mr. A. W. van Hoecke, als Bevelhebber van de Stad, naar de Haagpoort trekken, voorzien met een ftuk kanon, om daar post te houden. Men zag ook geduurig Patrouilles van dé Burgery door de Stad, ten einde een waakend Dog te houden, dat alles hier in goede orde aleef, en de Burgery wierdt dien avond ook ioor hun Ed.Gr. Achtb. verzogt, deze nagt in  JAARBOEKEN, September,1737. 4439 in het geweer te blvven, en dat de nodige ver- Delft; verfching voor hun op het Stadhuis zoude bezorgd worden. Daar waren ook nog eenigé verdagte Perfoonen, die men meende by de plundering geweest te zyn , op het Stadhuis gebragt en daar in bewaaring gezet. Den zelfden avond wierdt deze Stad ook nog met Militie vcrfterkt, te weeten, door een gedeelte van 't voetvolk van den Collonel van Pabst, 't welk hier binnen trok, en op Let Prinfenhof wierdt geinkwartierd. Des nachts om twaalf uuren, kreeg men andermaal verfterking van Guarnizoen door een gedeelte van de Ruitery van den Graaf van Byland, welke in Stads Doelen geinkwartierd wierdt, en die ook aanftonds Patrouilleerde, 't welk ook de geheele nagt door de Burgery gedaan wierdt, die ook de wagt by de geplunderde huizen hieldt. Intusfchen bleef in de Stad alles in goede rust, en de nacht, fchoon bedreigt zynde door dat Volk, 't welk hier hadt geplunderd, om nog eens weder te komen, liep wel af. Maar op de Haag weg fchikte het zo goed niet; want by hunne te rug reize van Delft, wierdt de Herberg de Koetswaagen, op 't welk zy reeds by hunnen aantogt een begin gemaakt hadden, nu heel uitgeplunderd, zo dat 'er niets als het huis, dat ook zeer gehavend was, ftaande bleef; zelfs de Rytffïgen wierden aan Rukken geflagen en in het water gefmeeten; de Wyn, Bier, Brandewyn en andere Vaaten wierden vernield. . Ggggggggg * D«r  444ö NIEUWE NEDËRLANDSCH3 Delft. Den 19 September wierdt deze Publica* tie afgekondigd: Pubh f)E HEEREN VAN DE WETH DER tot rust *s STAD DELFT, in ervaring gekomen avnen vrede.de, dat ZYNE HOOGHEID door de Ed. Gr Mog. Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST VRIESLAND in alle deszelfs Dualiteiten is herfteld, en 'er mitsdien gegronde hoop is, dat de geneigdheid tot eensgezmdheid en het onderling vertrouwen, tusfehen de Ingezetenen deezer Stad zal herleeven, waarfchouwen eB vermaanen een iegelyk. zoo Ingezetenen a!s Vreemdelingen, zig rustig en vreedzaam te gedragen, op pcene van contrarie doende, als verftoorders van dc algemeene rust ten rigoreufte volgens de Placaten van den Lande, zelfs na bevind van zaaken aan deo lyve, te zullen worden gedrafr. Aldus gedaan'en gearrefteerd op Dingsdag den 18 September 1787, en gepubiiceert' na voorgaande Klokkeflag, den 19 daaraanvolgende. In kennisfe van my, H. VOCKESTAART, Secret. De Buitenplaats van den Heer Mr. W. H. Teding van Berkhout, kreeg in den nacht tusfehen den 19 en 20 September, ook een aanval van dat zelfde Volk, het welk den vorigen dag hier in de Stad geplunderd hadt, dog welk veel afgekeerd wierdt door het vriendelyk en aanhoudend verzoek van die Luiden, die op de Buitenplaats waren, en die dezelve by de Winter bewoonen, zo dat alles nog behouden bleef. Alleen is de Wynkelder opgebroken, en zyn vervolgens  JAARBOEKEN, September, 1787. 444I gens eenige glazen ingeflagen. Ook nog een Boere Wooning, aan de Haagweg gelegen, kreeg in dien zelfden nacht al mede een aanval, dog de Huisman verzogt hen op de vriendelykfte vvyze, dat de Wooning tog mogt verfchoond blyven, en de drangreden, dat zyn Vrouw in de kraam lag en nog zeer jong kraams was, bragt cok nog te wege; dat de Wooning verfchoond bleef: zy boden zelfs de Kraamvrouw, die reeds naar buiten gevlugt was, de behulpzame hand, orn haar weer in huis en op het bed te helpen. In dien zelfden nacht of morgenftond gingen zy ook naar de Koornmolen, van ouds genaamd de Slikmolen , daar de Zoons en Knegt reeds gevlugr waren: hier wierdt ook bedreigd om te plunderen, dan het aanhoudend verzoek van de oude Lieden, benevens de overgifte van het geld, dat in huis was, verwon nog zo veel, dat deze ook van plundering bevryd bleef: de Dogter was reeds met zes kleine Kinderen boven in de Molen gevlugt: echter gefchiedde hier geen verder geweld. Verders zyn ook hier en daar aan de Haagweg in de Tuinhuizen eenige glazen in Rukken geflagen. Intusfchen hadt het Genootfchap te Ryswyk, op Saturdag den ió September, een Vaandel en Kooperen trom ontvangen, toe welke plegtigheid een iegelyk, die, naar de meening van den Courantier W. Fynje, Va« derlands dagt, in de Hollandfche Hiftorifche Courant zeer wierdt uitgenodigd, om zulks by te woonen; dan de aanhoudende regen, Ggggggggg 3 de- Delft.  4442 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft- dewelke dien dag gevallen is, gepaard met hec gebeurde op dien dag in deze Stad, en de ontruatende tydingen, hebben den toe' loop vanAanfchouwers zeer verminderd die anders by zodanige gelegenheden plaats hadt. Dan hoe hec hier mede mag geweest zyn, dit is zeker, dat het Genootfchap 'er niet lang meefler geweest is ; want reeds Dingsdag den 18 September des avonds wierdt het geweer, vaandel en trom, tegen den volgende morgen afgeëischt, zo als ook Woensdag den i9 September het Genootfchap aldaar ontwapend wierdt, en by die gelegenheid de Sociëteit geheel geplunderd, ook nog by eenige Leden van het Genootfchap de glazen wierden ingeflagen, en by den eene meer, by den anderen minder geplunderd. Donderdag den ao September, bleef de gantfche Burgery den geheelen dag in de wapenen, en de poorten gefloten, vooral cte Haagpoort, en men gebruikte zeer naauwe voorzorg, ten einde niet weder een aanval als den vorigen dag te krygen. Hier door kon dan ook de gewone Markc- daf-' JdeSen dag niet gehouden worden: zeixs de Huisheden mogten zonder verlof niet naar buiten gaan om hunne Beesten te melken, als alleen de Waaterflootfe Poorc uit. In de Stad konde men niet by de Haagpoort komen, terwyl van de Roofebrug tot de Haagpoort, overal wachten van de Burgery ironden, die ieder een te rug hielden: was ex echter iemand, die noodzakelyk daar moest zyn,  JAARBOEKEN, September, 1787* 4443 zvn deze wierdt met eenige Burgers der- Delft. waar'tsgebragt. De gevangenen van den Sen dag, waar van met een woord ge- fprS isg,' wierden dezen morgen losge- der dekking van een Burgerwacht,vericheiden feweeren Spgevischt, die den vongen dag, f v gelegenheid van de vlugt, door het Haagsch Sundervolk in het water gefmeeten waren j San de meeften waren aan Rukken geflagen welke geweeren vervolgens op het Stad , huis gebragt wierden, zo dat ra alles zeer naauwtoeyerzigt wieidt gehoaden Des morgens om elf uuren, «ok-um f Pruisfifche Huzaaren , omtrènd honderd en ^fSg Man fterk, hier binnen, met eenige Legerwaagens voor hunne bagagie , de Oosttook üi, dewelke door den Collonel van Pa t geleid wierden in de Stads Doele, om daar eenige ververfching te gebruiken en uit ?e "uaWT de toeloop van Menfchen by deze geheid, was zL groot terwy ieder yeer nieuwsgierig was, om Pruisüicne Hnzaaren te 'zien. Zommigen van dezelvin vertoonden zich nog te voet lang. de flraat, vergezeld van eenige Soldaaten van het hier zynde Guarnizoen, onder het geroep van Hoezee, Vivat Oranje. In den namiddag ten drie uuren, trokken de gemelde Huzaaren weder uit, van de Stads DoeiTde Verwersdyk langs, door de Moleftraat de Kulk in, en vervolgens langs het Oude Delft, de Wacerflootfe Poort uit, naar silaGgggggggg 4 Se>  Delft. j Des 4414 NIEUWE NEDERLANDSCHE ge, en deeden dien omweg, omdat de Haaspoort gefloten moest blyven. Men ontving ook toen de tyding, dat Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heere PrinIe van Oranje en Nasfau, dezen middag in sHage was aangekomen, waar Zyne Hoogheid, wegens de onlusten, in geen twee Jaaren hadt geweest,- dat de vreugde in sHage zo onbefchryflyk groot was, dat de paarden by hoogstdeszelfs komst van het rytuig wierden afgelpannen, en de koets door het Volk getrokken. Dezen middag wierden de elf Heeren dewelke op den 21 Augustus jongstleden,' door het Genootfchap en Geconftitueerdens, van hunne posten waren afgezet, weder in hunne vorige posten herfteld, en de Nieuwe Veertig-Raaden weder afgezet. Nu wierdt ook het Genootfchap van Wapenhandel , onder de Spreuk : Tot herftel der Delft, fche Schuttery: Voor Vryheid en Vaderland. door Haar Ed. Gr. Achtb. vernietigd: eene zaak, welke aan veele Ingezetenen van deze Stad niet onaangenaam was. Des avonds ten zes uuren kreeg men weder verfterking van Guarnizoen; de Grenadiers, en ook nog eenige Musquettiers van den Collonel van Pabst, trokken hier binlen, waarom de Burgers nu aan de Poorten ifgelost wierden door 't Krygsvolk 't ivelk nu die posten bezettede en de waet neiür. 6  JAARBOEKEN, September, 4445 Des avonds ten zeven uuren trok de ge-Delft. heel Burgery naar de Groote Markt; daar Kekomen zynde, wierdt elk by zyne Compagme gefchikt, en vervolgens van agteren S dl hier Guarnizoen houdende Ruitery gedekt; wanneer Hun Ed Gr Achtb. ieder Compagnie Burgers afzonderlyk bedankten vooTPhunne getrouwe dienden by deze geleaenheid betoond,met vriendelyk verzoek, om de wagten nog te willen waar nemen m deze tydsomftandigheden; dat men vervolgens over gewigtige zaken met de Burgery zoude handelen. . _ Des avonds ten negen uuren ging de Burgery uit elkander, na dat zy drieendertig uuren lang in het geweer geltaan hadt: dus begon elk nu ook al eens naar wat rust te verlangen. Egter in deze tydsomftandigheden konde men hier niet geheel zonder wagten van onze Burgery zyn; derhalven moeiten twee Compagnien Burgers nog dezen nagt de wast blyven houden, wanneer die in den volgeiïde morgen door andere Compagnien wierden afgelost. Maar nu begon, gelyk het gaat, de herinnering van het geleden ongelyk levendig te worden, en zulks de gemoederen te verbitteren.- Veelen meenden nu. op hunne beurt te mogen weigeren van eenige wagten te doen met Leden van het vernietigd Genootfchap, en ook met de zodamgen, die de Aéte van Qualificatie op de Geconftitueerdens getekend hadden. , En , daar Hun Ed. Gr. Achtb. nu in deze Ggggggggg 5 da"  444<5 NIEÜWE NEDERLANDSCHB- Delft, dagen gezien hadden de bereidwilligheid en ie ver van hunne Delftfche Burgers om zelfs in het grootfte levensgevaar, aan het verzoek van Hun Ed. Gr. Achtb. volvaardig en zelfs ongehouden te voldoen; toonden ook nu Hun Ed. Gr. Achtb., dat zy daaromtrend niet ongevoelig waren, maar de begeerte en het verlangen van de Burgery, ter herllelling van de goede rust en eensgezindheid , wilden te gemoet komen. Vrydag den 2,1 September wierdt dan van het Stadhuis afgekondigd , dat alle de Leden van het vernietigd Genootfchap hunne geweeren des avonds voor feven uuren op het Stadhuis -moeiten bezorgen, en dat zy als Schutters van hunnen eed waren ontflagen, en buiten dienst gefield, zynde dit het zelfde lot, het welk dezen dag, juist vier weken geleden, der Burgery was te beurt gevallen. Men zag ook in den namiddag eene meenigte geweeren naar het Stadhuis brengen: fommigen bragten vyf en fes geweeren gelyk, voor verfcheiden Leden van het vernietigd Genootfchap, ook verfcheiden rondasfen, zo dat 'er dien namiddag een geheele wapenrusting wierdt opgebragt. Dezen dag zag men ook de Vader enMeefter van hec Gereformeerde Weeshuis, met de Wezen, zo Jongens als Meisjens, eene wandeling door de Stad doen, welke Wezen, elk als om het mooist, met Oranje vercierd waren. Zulks gefchiedde ook in den namiddag , door de Vader van het Oude Mannen- Vrouwen- en Kinder-Huis, anders gezegd  JAARBOEKEN, September,1787» 4447 zegd het Charitaathuis, met de daar in zyn-Delft. de oude Luiden en Kinderen. Ook wierdt voor de Herberg de Koetswazen, onder dekking van een Miluaire wagt, dewelke van hier was afgezonden, verfcheiden goederen uit het water gehaald, dewelke voorleden Woensdag by de plundering daar waren ingegoooid, en door den eigenaar in de Stad gebragt. Deze zelfden namiddag tusfehen drie en vier uuren, trokken de Pruisfifche Huzaaren van den vorigen dag, hier weder door komende de Haagpoort in, het Oude Delft Es en de Rotterdamfche Poort weder uit,naar de ftad Schiedam,die ook nog dien zelfden avond door hun bezet wierdt. De Poorten waren op dezen dag, vooral de Haagpoort, niet geheel open: egter konde een iegelyk nu vry uit en in de Stad gaan. De Heeren van de Weth hebben ook nog de navolgende Publicatie doen afkondigen. -01e HEEREN VAN DE WETH DER STAD i-** DELFT met leedweezen ontwaar zynde geworden de beweegingeu thans <"u^™da^ hebben na deliberatie goedgevonden en verttaan, Se en een iegelyk zeer feheulelyk te waarlchou. ïen en ie exnorceeren , zich in alte rust en ersnouilkeit te houden, zonder eenige combusuen of buitengewoone beweegina«-n te pleegen, of zich buiten behoorlyke quahficatie Gewapend op de  4448 NIEUWE NEDERLANDSCHE oer 1787, en gepubliceerc een zelveo dage. In kennisfe van my, H. VAN DER GOES, Secreu In den nagt tusfehen den 21 en 22 September, wierdt een Detachement Burgers, gedekt door een gedeelte van het Staats Voetvolk van den Collonel van Pabst en eenige Ruitery van den Graaf Byland afgezonden naar het huis van den geweezen Secretaris van het vernietigd Genootfchap, Frans Willem Buyfer, dewelke daar ver' .-•heiden maaien aanfchelden en klopten dan met open gedaan wordende, wierden zy genoodzaakt af te trekken, en deze poging hen toen vrugteloos af. ^ Egter is dien zelfden voormiddag de evengemelde Frans Willem Buyfer met twee Stads Bodens op het Stadhuis gebragt; dan, na eenigen tyd in het verhoor geweest te zyn, weder ontflagen; maar de goederen tot het vernietigde Genootfchap behoorende, die in zyn huis gevonden, en in twee mandens op het Stadhuis gebragt waren moeften daar blyven. * Dien zelfden morgen wierdt ook N. van der Velden Pz. een gewezen Officier van het vernietigd Genootfchap, door een Stads Bode m zyn huis, onder bewaring van een Bur-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4449 Bur^erwagt gefteld, terwyl het huis van 1 voren door de Militie was bezet, welke dan ook vervolgens op het Stadhuis wierdt gebragt, en na in het verhoor te zyn geweest, met een Bode is gegaan naar de Sociëteit van het vernietigd Genootfchap, om daar eenige aanwyzing te doen ; dog hy zelve wierdt egter weder ontllagen. Intusfchen wierdt men den 22 September ten 6 uuren des morgens op nieuws in angst en benaauwdheid gebragt, door een postbode te paard, verhaalende, dat een gedeelte van het Volk van den Rhyngraaf Van Saim in aantogt was naar deze Stad; dat Zoetermeer, twee uuren van hier gelegen , reeds door haar wierdt uitgeplunderd; dat irt de omliggende Dorpen een iegelyk vlugtte, zo als 'er ook werkelyk verfcheiden vlugtelingen hier binnen kwamen; waar op terRondt een postbode naar 'sHage wierdt afgevaardigd. Alles raakte hier in de Stad in rep en roer; de Burger-trommen Uoegen om half zeven uuren alarm, en de gantlche Burgery moest in de wapenen komen; de Militie wierdt met fcherpe patroonen voorzien; het kanon wierdt op de Stads wallen, aan de Rotterdamfche en Oostpoort geplaatst,en 'er wierdt aanitonda een Piket Ruitery afgezonden om te recognofceeren, inmiddels dat alles hier in eenen behoorlyken Raat van tegenweer gebragt wierdt: dan wy zyn hier van alleen met de fchrik vry gekomen, en by nader onderzoek is gebleken, dat die tyding onwaar i£ bevonden, zo dat de Burgers, die  445» NIEUWE NÊDERLANDSCHE Delft. f)e HEEREN VAN DE WETH DFR STAD ! Di-^ J > doe» te weeten, dac Hun Ed. Gr. Achtbaare geïuformeerr zynde , dat op aanftaande Waanrlag, JD 'sGrawcnhage, ter gelegenheid van t Gelukkig Retour van ZYNE DOORLUCHTIGh HOOGHEID den Heere Prince van Oranee en Mislpu, Erfftadhouder, Capitein Generaal en Aurniraal der Verëenigde Nederlanden &c. &c. Ctc. Illuminatien zullen plaats hebben, doen by deezen een iegelyk weeten, dat bet aan alle .burgers en Ingezetenen deezer Stad zal vryltaan, op aanllsande Maandag die weezen zal den 7± deezer Maand September, des avonds hunne huizen te lllumineeren, te beginnen des avonds ten Zeven uuren, etue eindigen des Nachts ten twaalf uuren : dat echter niemand zich zal verftouten, de Burgers en Ingezetenen tot het Illumineeren van hunne Huizen te dwingen, op poene van Hun Ed. Gr. Achtb. hoogtte verontwaardiging té zullen iDcurieeren; en is wydersgoedgevonden, d3t op» geea« de wagt niet moeiten hebben, des middags om twaalf uuren uit de wapenen gingen, en die den vorigen nagt de wagt hadden waargenomen, wierden nu weder door andere Compagnien afgelost. Dien zelfden middag deeden Haar Ed. Gr Achib. van het Stadhuis afkondigen dat aanftaande Maandag den 24 September des avonds van zeven tot twaalf uuren, de huizen 111 deze Stad moeiten worden verlicht: aan welk bevel dan ook de Ingezetenen zo' veel het kort tyds beftek hun toeliet, trageten te voldoen: en men zag aanftonds met veel yver de noodige toebereidzelen ten dien einde maaken. De Publicatie luidde aldus:  JAARBOEKEN, September, 1787. 4451 «eene andere tyden, dan op voorfchreeven bepaalden Avond eenige Illuminauen zullen zyn ge- PCWo"d1>rids verders tot voorkoming van Onge- < lukken verboden, bet Schieten met snaphanen of-, eenig ander Schietgeweer, als meede het atftee- < ken van Vuui werken, mitsgaders het werpen van Kbkkebosfcn, Zwermen en andere foortgelyke Machines: op poene by de Keuren van den 24 Maart 1749, *9 Maart 1763, en 13 September 1784 geftatuëert. Aldus gedaan by de opgemelde Heeren van de Weth den %i September 1787, en na het Luiden van de Groote Klok van hec Raadhuis gepubhceert ten zelve dage. In kennisfe van tny, J. L. D. BRUIN, Secreu Ook wierdt des avonds door Haar Ed. Gr. Acbtb. bevel gegeeven aan de Kwartiermeefters van de Wyken, om op aanftaande Sondag, des morgens vroegtydig, alle de huizen der Leden van het vernietigd Genootfchap te gaan doorzoeken , zynde dezelve verzeld van eenen Bode, en eenige wachthebbende Burgers, om het geweer en verder krygstuig,'t welk daar gevonden wierdr, op 't Stadhuis te brengen, ten einde m deze tydsomftandigheden naauwe voorzorge te gebruiken, om de goede rust onder de Burgery en Ingezetenen, zo veelmogelyk, te bewaren. , , Sondag den 23 September waren de kwartiermeefters met de Bodens druk bezig met door? Delfï; 9ubl om elllumi\eerennz.  4452 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. doorzoeken van de huizen, terwyl zulks geen uitftel konde lyden. Men verlpreidde ook, dat 'er op verfcheiden plaatzen kisten met fcherpe patroonen gevonden wierden en meerder krygstuig. Maandag den 24 September wierdt 'er by de huis doorzoeking by een zekeren Smit, by de Rotterdamfe Poort, gevonden twee Affuit-wagens, behoorende aan het vernietigd Genootfchap, welke daar moeften heilagen worden: welke voornoemde wagens dan ook op het Stadhuis zyn gebragt, gelyk ook nog eenige kleine koperen Rukjes kanon. Dezen morgen om tien uuren wierdt de Publicatie van Saturdag, ten opzigte van de Illuminatie, opgeheven tot nader bevel; dan dien zelfden avond ten half zeven uuren, andermaal afgekondigd, en de Illuminatie bepaald tegens Dmgsdag avond, van agt tot twaalf uuren. Ook dezen dag wierden 'er aan het Duivelsgat drie Lyken opgevischt, dewelke Woensdag den 19 dezer, by gelegenheid van de hier voorgevallea plundering, aldaar verdronken waren, die dan ook vervolgens met een Schuit gebragt wierden, in het zo genaamde Baarhuisje, de plaats daar de Vreemdelingen, die hier zyn verongelukt, altoos ten toon gelegd worden, ten einde een ieder, die 'er eenige betrekking op heeft, dezelven kan eigenen en laten begraven. Dingsdag den 25 September, wierdt weder een Lyk aan het evengemelde Duivels;  JAARBOEKEN, September, 1787. 4;53 gat opgevischt,en gebragt als boven gemeld is, almede op den gemelden Woensdag verdronken. Het doorzoeken der huizen en het ophalen der geweeren, door de wachthebbende Burgers, bleef nog voortduuren, het welk ook in het Roomiche Weeshuis gefchied.de ? alwaar echter niets gevonden is. Dog by zekeren Smit, eenen der MedeBeftierders van het gewezen Genootfchap, wierdt een vry groot getal geweeren uit den huis gehaald; dog de buit in zeker Stadstoorentje , fchuis over hel. Exercitieveld van het Genootfchap , was vry van meer belang: dezelve beltondt uit eenige geweeren, fabels, en een party Vaatjes, gevuld met kruid en kogels, benevens een gantfche menigte Handgranaten enz. die dan ook voor goede prys wierdt mede gevoerd, en met wagens door de Stadswerkers op het Stadhuis gebragt,onder dekking van eenigender wachthebbende Schutters. Dezen dag, zo als ook in vorige nachten, hadden verfcheiden Leden van het vernietigd Genootfchap een Burgerwacht voor hunne huizen verzogt, en ook aanftonds verkreegen , ten einde voor geweld en overlast, voor 't welk zy vreesden, beveiligd te zyn; dus waren nu de Burgers, die voor een maand geleden op hunne begeerten moesten afgezet worden, nu in deze tyds gele* gendheid zeiven hunne befchermers. Dezen avond waren alle de huizen der Hhhhhhhhh S\ad Delft.  4454 NIEUWE NEDERLANDSCHE DeLft^ Stad verlicht, en elk van de Ingezetenen hadt, zo veel het kort tydsbeftek toeliet, alle yver aangewend om hunne blydfchap, wegens de heuglyke Omwenteling van zaken, te toonen; de ftraaten waren dien avond vol Menfchen, dan dit niettegenftaande liep alles in de grootfte ftilte en geregeldheid af; de Patrouilles van de Burgery, benevens die van de Militie, zo Voetvolk als Ruitery, gingen by aanhoudenheid, zo dat ieder vry en onverhinderd kon gaan wandelen: zelfs de Collonel van Pabst ging met alle zyne Manfchappen, hier guarnizoen houdende en de wacht niet hebbende, wandelen, welken ook niet weinig toekykers verwekten, terwyl zulks een ongewoon verfchynzel was. Woensdag den 26 September begon een ieder hier weder aan zyn werk te gaan, dat door de omftandigheden van de vorige week veelal hadt ftilgeftaan, en het bleef hier by aanhoudenheid in ftillerust, zo dat 'er ook nu maar één Compagnie Burgers by dag, en één by nagt, de wacht hadden, en ieder Burger nu maar om de vier dagen een wacht moest waarnemen. Donderdag avond den 27 September vergaderden weder eenige Leden van het afgeichafte Genootfchap by den anderen, het welk ook aanltonds kwaad vermoeden onder de Burgery en Ingezetenen verwekten: dan hier tegen wierdt ook aanitonds de nodige voorziening gebruikt; want zommige verdag-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4455 «W huizen wierden door de Ruitery be- I zet* die ook den geheelennagtfterk Patrouilleerden, en de Compagnie Burgers, die deze avond op de wacht kwamen, waren zo ras niet op het Stadhuis, of kregen bevel om met fcherp te laden, en aanftonds eenige Praten, als onder andere de Choorltraat en PapenReeg te bezetten: echter is dit op dien tyd van geen verder gevolg geweest. Ook is. hier in alles de naauwtle zorg en toeverzigt genomen, wordende Vrydag den eg September van het Stadhuis afgekondigd de navolgende Publicatie. DE HEEREN VAM DE WETH der Stad DELFT, in agting hebbende genomen, aan de eene zyde, dat door de gedaane Rfitatie aan de Huizen der Ingezetenen, welke in verdenking waren , dat meer dan eene gewoone Wapenrusting onder zig hadden, zeer veele Geweeren en ander Wapentuig zyn ontdekt geworden, doch te gelyk aan den anderen kant met zeer veel reeden apprehendeereade i dat nog een zeer groote quantiteit Geweeren, Kruid, Kogels, Granaten en andere Inftrumcnten en Oorlogstuig, onder deeze en geene binnen deeze Stad ofte Jurisdictie van dien bei uitende zwdt zyn. nnr[)„., , ZOO IS 'T, Ha welgemelde HEEREN van de Weth hebben goedgevonden, alle en een iegelyk, >t zy hy geweea zy Exerceerend Lid, Contribueerend Lid, Honorair Lid, of onder wat benaar ming ook, van het Exercitie Genootfchap alhier, onder de Zinfpreuk: Tot Hertel der Deiffche Schuttery, voor Vrvneid en Vaderland, fcher. pehk Qrdonnceren ende gelasten, omme binnen den tyd van tweemaal Vierentwintig uuren ten Raadhuize deezer Stad over te brengen zoodanige GeHhhhhhhhha wec- )elf 1'.  4455 NIEUWE NEDERLANDSCFJE Eelft Publtegen he Gemotfchap. Delfts- w?cren en andere Ammunitie, welke onder hem berustende zouden moogen zyn, ende vyders de voörfcbeeven Exerceetende, Contribueerende of. ' te Honoraire Lceden van het meergemelde Genootfchap zeer fèrieufelyk te gelasten, omme zoo ras doenlyk, en uitterlyk binnen den tyd van Vierent*int'g uuren preecife opgaave te doen van zoodanige Góederen, welke hy zoude mogen iveeten el' ders verborgen ofte veijieeken té. zyn, met defigna* tic van de juiste plaats of plaatzen, alwaar die Goederen zouden kunnen worden gevonden, op poene van contraire deezes doende, ofte nalaatende de geordonneerde Informatten te geeven , ten allerrigoureufte als verjloorders van de Gemeene Rust volgens de Vlacaaten van den Lande, en de be0:breven Wetten gepaft te worden, tetwyl Hun Ed. Gr. Achtb. verder alle en een iegelyk, buiten de onder de Wapènen zynde Schutters, interdieeeren,zig met eenige Wapenrusting, 't zy by dage ef by nachte op 's Heeren Straaren te vertoonen , óp poene van dadelyke appnhen/ie, en ten fterkjlen zelfs aan de Lyve gefit aft te worden. Aldus gedaan enz. Onderwyl zyn ook verfcheiden Schutters ontfchutterd, zelfs, die wel geen Leden van het bewuste Genootfchap geweest, maar voor het zelve geteekend hadden. Sondag den 30 September hadt het Haagfche Gemeen het wederom op de herberg De Koetswagen gemunt, dog eenige Grenadiers door den Overften van Pabst derwaarts gezonden, beletceden de plundering.  JAARBOEKEN, September, 1787* 4457 Delftshaven. Den 6 September is het Genootfchap aM hier onder de Spreuk: Pro Jrts&Focu,* door'e°ne Commisfie uit den Ed. Achtb. Raad van Delft, met een Jagt ten dien einde Waards gekomen, voor het Raadhuis,onder den blS<*en Hemel, plegtig » den Eed Gnomen en gewettigd ; en vervolgens den SEren der Schuttery door welgemelde cSfie aangezegd, om wel de gewoorte wSen en dienften6 te blyven waarnemen, lof dat by alarm of beweeging, de zorg voor de veiligheid dezer Haven , byzonderïyk aan voornoemd gewettigd Genootfchap wierdt toevertrouwd en aanbevolen. By deze plegtigheid waren aanwezig■ io man te paard! uft de Ruitery van het Delftfche Genootfchap, waar van de eene! helft he: Oenootfchap van deze plaats, by den op-en afrogt, vooruit reedt, en de andere he opQoot, en voorts gezatnenlyk den te Herken aandrang van Volk afkeerde, en de anSersde„kengden,zozy al iets.mogtenwillen ondernemen, in bedwang meldt. 'sGravenhage. Wv hebben te voren bl. 4027. gezien, boe in eenigen der Dagpapieren de Heex Brandtfen, Ambasfadeur van den Staat aan het Hof van Frankryk, was befchuldigd geworden, doorgeftreken en in verdenkm Hhhhhhhhh 3 g<-' lAVEN.  VEN HA ex. j 4458 NIEUWE' NEDERLANDSCHE - gebragt. Hier tegen las men in de Haarlem* ■ iehe Courant N. no. dit berigt. penige liefhebbers van hun Vaderland, dieniets *T meerder verlangen; dan hun, die de belangens van hetzelve verwaarloozen, uit het beftuut geweerd te zien, doch echter afkeerig zyn om oa algemeene en onbewczene befchuldigen iemand te veroordeelen , in fommige Couranten gezien SSV V^Uf?fteD lafle vaD denbeer £rxAN iSRN, Ambasfadeur van deezen Staat in frankryk , vervat in zekere circulaire Misfive, aan de Natie rondgezonden, hebben, ten einde te kunnen beoordeeicn , of gemelde Heer IJramfen w. uiend of onverdiend befchuldigd word, goedgevonden te beloven een pr.;mie van één honderd goude Dukaaten, aan den geenen, die voor den eerfttn December deezes Jaars, de bewyzen van de gemelde befchuldigingcn voldoend-- zal opgee ven aan den Boekverkooper A. Mens %nïz. re Amfterdam, terwyl zy plegtïg aanneemen ter kennis van de Natie te zullen brengen, of en welke bewyzen by hen ingekomen, op dat dezelve kan beoordeelen, of de voornoemde Heer Urantfen al of niet haar vertrouwen verdiene en met welk oogmerk zulke befchuldigingen'eedaan worden. 6 NB. Men verzoek de (lukken, die overgezon. den worden, te verzegelen, ondtr een Couvert geaddresfeerd aan hec Genootfchap Pro Pan ia en voorts onder het addres hier boven gemeld. ' Den 31 Augustus verfcheenen in de Vergadering van Hun Ed. Gr. Mog. als Gedeputeerden der ftad Gorinchem, de Heeren Ram en Meerkerk, twee der nieuw aangefelde Vroedfchappen, met den Penfionaris oyleveld. Den  JAARBOEKEN, September, 27S7. 4459 Den 1 dezer maand September is by Hun Ed. Gr. Mog. een dubbeld befoigne geweest, v over de zaak van Mevrouwe de Pr in fes vanGI Oranje, namenlyk, over het ingekomen berigt, dien aang'aande, der Commisfie van Hun Ed. Gr. Mog. te Woerden, en over de Memorie van den Heer Fan Thulemeyer. Gemelde befoignes wierden onder geheimhouding uitgefteld tot aanftaande Woensdag, als wanneer ook de zaak, om de Leden van het Haagsch Genootfchap uit den Schutterlyken dienst te ontflaan, moest worden afgedaan. In den nacht tusfehen den 31 Augustus en 1 September, zyn hier gedrukte pasquillen geftrooid, waar 'by eene waarfchouwing wordt gedaan, van"aan Hunne Ed. Groot Mog. geen geld te fchieten, alzo daarvan geen reflitutie zoude gefchieden; declareerende daar in voorts de Vergadering van Hunne Ed. Gr. Mog. voor onwettig en by ufurpatie, vermits dezelve uit Leden beiiaat,die in de Steden met geweld in de Regeeringe zyn gebragt. Den 31 Augustus zyn de oorfprongelyke handtekeningen van het Oranje Request by Hunne Ed. Gr. Mog. ingekomen. Den 1 September is door de Magiftraat dezer Stede, die daags te voren des avonds vergaderd is geweest, op bevel van Hunne Ed. Groot Mog. van den 31 Augustus, aan Hhhhhhhhh 4 alle sGra-  44^0 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGiw VENUA CE. • alle de Schutters aangezegd, dat zy met geen ' fcherp ter wagt of ter wapenoeffening zullen mogen komen, en dat, ingevalle zulks noodig mogt zyn, het zelve op het Stadhuis zal te vinden zyn. Ook is het Hof van Holland, Zeeland en Westfriesland, offchoon Vacantie zynde, genoegzaam den geheelen dag vergaderd geweest. Gelyk de terugroeping van den Franfchen Gezant Be Verac, dat veelen bevreemd hêeft, anderen niet bevreemd, doode Nietiwilaatsgezinden zeer bekommert; zo fchryft men in de dagpapieren, dat de Ridder de St. Priest tot Gezant herwaarts benoemd is, en eerstdaags zou verwagt worden. Het is der moeite waardig om te lezen, wat wegens den toeftand der zaken door den IN'ieuwftaatsgezinden Courantier, welke de Faderlandfche Courant fchryft, wordt opgetiischt in zyn N. iia. fJITTREKZEL uit een brief van 'sHAGE, die, hoewel van wat'ouden dacum (den 31 Augustus') nogthans eenig licht verfprekit over de tegenwoordige omftandigheden, om over de verlchiüende cn ftryriende geruchten, die federt eenige dagen geloopen hebben, te beter te kon. nen oordeelen; waarom wy denzelven uit een Fransen Papier overzetten. Thans gebeurt 'er eene zaak m *t Kabinet vaa Vtffan'les, waar van men geen reden kan geeven. De terugroeping van den Marquis de Verac geeft aauleidiug tut duizend \erlchillende gistingen. On«  JAARBOEKEN, SeUember, 1787. 4461 Onder de redenen, die men daar van geeft, zegt men, dat die Miniiler, al te zagtzinnig in "t mid- x den van zoo veele troubelen, alle die kragt niet ( heeft in 't werk gefield , welke de ftaat der zaaken vereischte tegen eenige Staatsleden; het welk zoude aanduiden, (indien de beweegreden anders wezenlyk is) dat het Franjche Hof meer geneegen is om alle zyne magt tot onderfteuning van Holland te gebruiken, dan het zelve wel fchynt. ,. . De Lysten der Pruisfifche Regimenten, die in 't licht gekomen zyn, als die daadelyk op marsch zouden zyn, worden gebrekkig bevonden. Het getal der Troupen gaat niet boven de 12000 Man die , gelyk men gezegd heeft, by Nymegen zouden campeeren. De Stadhouderlyn- gezinde Nieuwspapieren zoeken het Algemeen wys te maaken, dat die Armée zoo maar aanftonds in Gelderland zoude rukken. Sommigen zeggen zelfs, dat zy 'er reeds is. Maar zeker is het, dat de onderhandelingen levendiger zyn dan ooit. De hardnekkigfte Party is die van de Stadhouder, die niets wil loslaa'ten van zyne oude zogenaamde Rechten. Haare Zinfpreuk is, tout ou tien, alles of niets; zoo dat men weinig licht ziet voor een vergelyk. Ondertusfchen moet men daar uit niet befluiten, dat de Vyandelykhsden gereed zyn om te beginnen. Frankryk fchynt vatbaar voor een verwyt , waar van Pruitfen en Engeland voorgeeven vr« te zyn , te weeten 3 a 400 Rannonniers, Artilleristen, Ingénieurs, enz. gezonden te hebben ofte laaten zenden, welke zich langs verfcheidi wegen naar Utrecht en in de Provintie van Hol land begeeven hebben, eo die niet weinig toe brengen om het ontzaglyk te maaken ; maar mei 'doet daar op een overwinnend antwooid, te we ten, dat, indien Engeland geene Maafchappe berorgd .heeft, het gek! bezorgd heeft, om te bt talen, en dat zmdet deszelfs Goud het Hallam Hhhhhhhhh5 fel sGra- e. 1 1 L W  446» NIEUWE NEDERLANDSCHE VRNHACh.» l 1 i ] I < I I c i ] g d f z /cfe Cordon zoo gemakkelyk niet zoude veloopeo zyn geweest. Hun Hoog Mog. hebben by eenen brief Hun Ed. Gr. Mog. verzogt,om by voorraad voort te gaan met het betalen der Zwitzers van Hirzel, Schmid, May en Snoechard de Neuform, immers langer als de zes Heeren maanden: dit is commisforiaal gemaakt met het groot befoigne en Gecommitteerde Raaden. Mr. J. Melvil c. f. Raaden in de Vroedfchap der ftad Brielle, uitmakende de Minderheid, benevens eenige Burgers, hebben sen Request aan Hun Ed. Gr. Mog. ingele. verd, houdende, „ Dat eene buitengewone )proeping van de Schuttery aldaar plaats ïeeft gehadt, en voorgefteld is eenen nieuwen Eed te doen, met uitfluiting van belofe van getrouwheid aan Hun Ed. Gr. Mog., vaar van zy Copie overleiden, en dat de Surgery dien Eed den volgende dag zoude noeten afleggen : Voorts te kennen gevende ie maatregelen, welke te Brielle door de legeering genomen waren, indien zig het iurgerlegertje derwaarts mogt vertoonen, m de Regeering te veranderen enz.; verzoeende voorziening tegen die befluiten van de Meerderheid der Regeering, en dat, hanende de deliberatien het introduceeren van ien Eed worde gefurcheerd zonder reimtie." Hun Ed. Gr. Mog. hebben deze aak niet als domejliecq aangezien nog verklaard,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4i&3 irinnrd selvk de afzettingen te Delft, AmReTdam en Rotterdam; maar dit is aan de* Meerderheid om berigt gezonden met jur- ' cheance, zonder refumtte. Het Genootfchap van Wapenhandel ta Zwammerdam, is by Hunne Ed. Gr. Mog. in befcherming genomen. Gecommitteerde Raaden hebben eenen brief ter Vergadering van Holland ingezonden, over het wangedrag van den Vaandrig Ducailas, van het tweede Bataillon van By land, het welk in 's Hage Garnizoen houdt, waar by Hunne Ed. Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden zeggen dat hy zig zeer liegt gedragen heeft, en temjuspecleeren dat hy het vertrouwen van Hunne Ed. Gr' Mog niet verdient. Hier op is door Hunne Ed. Groot Mog goedgevonden den zeiven Ducailas als een onwaardig Officier te dimitteeren, wordende tevens Gecomnnt. teerde Raaden gemagtigd, in t vervolg alle de Officieren, die zig niet wel gedragen, te .fuspendeeren, of te dimitteeren, naar bevind van zaken. De Schryver der Hollandfche Hiftorifche Courant liet 'er zig dus over uit: T?indelyk heeft du Caylan, Vaandrig by het Re& gimênt van Byland, eene genadige doch meer verdiende ftraf ontvangen, want door Gecomm. Raaden eene Misfive by Staaten van Holland weegens deszelfs wangedrag (beftaande zelf sGra» iNHA'  4464 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGrA' jn den Souverain kwetzende oftentatien,} inge. vekha bragc zynde, is Hy door enkele demisfie van een ghandeiyke Casfatie bevryd gebleeven , terwyl Heeren Gecoram. Raaden by deezen eeauthoriieerd zyn geworden, om de Officieren, die zig kwalyk gedraageu, of te Suspendeeren, of tl Demitteeren. Dit is zeeker een bedM. gende Vingerwyzing aan alle die Haagfche üfficiertjes , het zy Princelyke of Graafelyke Guardiaaneo te voet of te Paard, het zy Zwitzers of behorende tot andere Regimenten , welke zig in de Sociëteiten des verderft en van coofpiratie tegen 'sLands Vryheid en Voorrechten onder een Ridderlyk Hooft vereenigen, om door Oproer Moord en Plundering, Land en Volk te verwoesten, en ware het mogelyk op zulke Ruïnen een Troon te ftigten voor den onwaardj»en en alles verDeurd hebbende Stadhouder. ° De zelfde Courantier fchreef ook nog wegens de ftad Brielle aldus. Tn den Briel is de vreeze voor het Holland/ebt * Veldleger tot zulk eene hoogte geklommen, dat de Burgery gelast is zig van Lantaarnen te voorzien, en indien het Leger by nagte naderen mogte, dezelve brandende uit de Huizen telteeken, zig in alle poftuur van defeufie ta ftel'en, en gereed te houden, op twee Kanon fchooten de Landlieden ter hulp te roepen, en wat alles te boven gaat, aan de goede Burgery een nieuwen Eed op te dringen, uit welke de Eed van getrouwheid aan de Staaten van Holland Statieufehk is uitgelaaten, met intentie, by oproep der Burgery dien Eed op morgen in te voeren; dan de mint derheli, abhorreerende van zulk eene StedeMe Souver aintteit. heeft zig gister by Hun Ed. Ür. Mog. ten fterkften beklaagd, welke dit addres in handen der Meerderheid gefteld hebben, om te be-  JAARBOEKEN, September, 1787. 44<5S berigten, en het doen van den Eed inmiddels '<,Gra» geiurcheerd. vekha- ge. Ter Vergaderinge der Staten van Holland is ingekomen een Request der Vergadering van de Krygsraden te Amfteldara, inhoudende een verzoek, „ Om de Volks ■ Commislie te vernietigen, en eene andere in deszelfs plaats aan te ftellen ; om concurrent met die van de Burgeryen te handelen; om eene onbepaalde vryheid van Drukpers; en om een beftendig Corps van Burger Militie te hebben : wordende in het flot geëischt binnen 14 dagen appoinctement te hebben , zullende het anders voor een desaveu houden." Het zelve is by de Leden overgenomen. Verder is by de Staten van Holland beiloten, „ de Nomiratie van een Prelident in den Hoogen Raad niet ter Eleclie aan zyn Hoogheid te zenden, en zulks aan de Staaten van Zeeland te refcribeeren." By Hun Ed. Gr. Mog. is ingekomen een brief van de Staats-Commisfie ter defenfie van Holland en der ftad Utrecht te Woerden, ftrekkende: „ 1. Om te mogen weten, waar dft door Hun Ed. Mog. in verzekering genomene Perfoonen, als J. van AU ■bhen, Drosfaart te Asperen, W. van Dyk en D. Nootcboom , te regt moeten gefteld worden; by welke vraag aan Hun Ed. Gr. Mog. tevens de tegen de genoemde Suplianten ingewonnene Declaratoiren overgezonden  4465 NIEUWE NEDERLANDSCHE z?u- *" Geven Hun Ed. Mog. in con: ™ ?t iT^fT de Conven,emet V*«üX j a 7A aanSegaan> als thans hoognodig yoor de defenfle zynde, te ratificeeren. Leggen zy in kennis, dat de Commies van den Bneile Gefchut op de Wallen heeft doen brengen , zonder dat men weet op wiens ordres, of met wat oogmerk hy zulks gedaan heeft; verzoekende dierhalve, dat gemelde Commies geordonneerd worde het zelve weder in het Magazyn te brengen, en er niet weder uit te haaien, zonder fpeciale ordre. 4. Verzoeken zy om eene dagftelhng ter bcgeevinge van de vacatures onder de IVallons, Pallardy en de Jrtillery." Hier op is by Hun Ed. Gr. Mog. goedgevonden : ,, Het eerfte PoincT: aan Gecommitteerde Raaden om advys te zenden. Het tweede m handen der Leden te Rellen. Op het derde Gecommitteerde Raaden te authorifeeren zig daaromtrend te informeeren, ordres te ftellen, en 'er met den eerfte Rapport van te doen. En nopens het vierde, is aanftaande Donderdag bepaald, de Wallons, Vry. dag daaraanvolgende Pallardy, en Zaturdag de Artillery te remplaceeren." Op het advis, door Gecommitteerde Raa. den, is by Hun Ed. Gr. Mog. overgelegd wegens den brief van de Commisfie ter defenhe te Woerden, betrekkelyk dtjudicature van den Lieutenant Jan/en, ftrekkende „ om het Hof van Holland over denzelven te Jaaren cognofceeren; is befloten, denzel- ven  JAARBOEKEN, September, 1787. 44«J ven te relaxeeren, en daar by de zaak te houden voor afgedaan. Op den brief van den Bailluw en Mannen van de Hooge Vierfchaar van Zuidholiand, tot reclameering van den gevangenen Fm Dvk, uit Oud-Beyerland, is by Hun üd Gr. Mog. conform het verzoek geconcludeerd, Op het adres van de afgezette Raaden dei ftad Delft, waar by geannexeerd waren üt Refolutien der Vroedfchap, of wel het ver baal van de Remotie, was de Ridderfchat van begrip, om het zelve commisfonaa. te maken, de Briel voor het over te nemen en de overige Steden om die afzetting men domefiicq te verklaren. Woensdag den 5 September wierdt o] voorftel van Dordrecht bepaald, om af t< doen het meergemelde Request van he Haa^fcbe Wapencorps, of wel het gunftu advis van Heeren Gecommitteerde Raaden 0] het zelve, wanneer ook de Refolutien, no pens de Haagfche Schuttery by voorraat genomen, geheel zouen worden afgedaan Zie hier na bl. 4476" en volgg. De Leydfche Courantier fchreef omtrem dezen tyd onder het Artykel van 's Graven HAGt. aldus. /-^epasfeerde nagt heeft men hier een gedruk ^ Pasquil, by wyze van een Pubhcatie, op d Straat gevonden, welke aanltonds aan de Heere Gecommitteerde Raaden, of wel aan_den Hee Luyken is gecommuniceerd. Het ftuk is tamely. Jüiiiiii oc 'sGra- VENHA- I : 1 j J 1 1 t 1 r I  4*68 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- * EtJHA CE. i i I I ] \ i i i c i e \ 2 e ongereimd en belachelyk, en voornamentlyk ingericht tegen de Reden Utrecht, Deventer, Zwolle, Amfteldam, Rotterdam en Delft, alwaar de remotie der Regenten plaats heeft gehad &c. jammer is het dat de Autheur onkundig js geweest van de remotie te Gorcum. Het Ruk komt hier op uit, dat de in die Steden in plaats der geremoveerde, nieuw aangeftelde Hegenten , ufurpateurs zyn, Schenders der Steden Keuren, Oftrooijen en Privilegiën enz., en ten laatfte eene waarfchouwing aan het Publick, om de Vergadering , daar die nieuwe Leden Zitting hebben, voor onwettig te erkennen, en zich in geen Geld-Leenin. gen, Aanneemingen of andere Ver bintenisfen in te laaten , alzo dezelve by vervolg zekerlyk zullen gehouden worden voor nul en van onwaarde enz, —— üergelyke kwaadaartige uitvlugten, en van alle waarheid of fchyn van waarheid ontblooteuitftrooizels, toonen ten klaarften, dat de Hof Party volkomen radeloos is, en dat alle haar geroep van Pruuflfche Trouppes en wat dies meer is, eene ïersferfchim is. Ondertuffchen moeten wy den Leezer niet onkundig laaten, dat de Regeering van ARNHEM ;ereiolvecrd heeft, als de Pruisfifche Troeppes nogten komen, dezelve onverhinderd door naar Holland te laaten pasfeeren. LIjVDEN den 2 September. Volgens Brieven, leden uit den Haag alhier ontfangen, was eergiser by Hun Ed. Groot Mog. een dubbelde beoigne geweest over de zaak van Mevrouw da 'rincesfe; en wel eerst over het Bericht van le Commisüe te Woerden, en dan over de Menorie van den Heer Thulemeyer, en welk Bemgne, onder Secretesfe, tot aanftaande Woensag gecontinueerd word. Ondertusfchen fchynt, lat de ontzettende tyding, welke zich eergifter n gister hier verfpreidde, of voorbarig is geveest, of mogelvk door zommige Lieren, die ich tioor zulke valfche uitftrooizels meer dan ens hebben gedifticgueerd, met dat oogmerk ver-  JAARBOEKEN, September, 178?. 44°"9 mopd der weldenkende in eens 'sGrAVeTün ontzinken en hen hunne kloeke be- VEEmAï^ïffl'lS»? Vryheid eensklap teoE. doen afzïn; ten minRen, noch onze Haagfche Bedchten , noch andere Particuliere Brieven ons ^rdaar gecommuniceerd, ipreeken een enkel woord van. Den der voorledene maand Augustus, zvnbv de Staten Generaal,door de Af gevaareden der Staten 'sLands van Utrecht te Amersfoort vergaderende , klagten gedaan ove zekeren bedreigende brief, waar op het genomen befluit van de Algemeene Staten door ons hier te voren bl. 4004 en 4005 S medegedeeld. Dog de N'euwftaatsge. zinde Dagfchryvers,inzonderheid de Schryver deTLeydfche Courant N. 107. hebben dien brief van dat Genootfchap, als een verdicht ftuk voorgedragen, van de andere party uitgedagt om de Nieuwftaatsgezmden te bezwalken. De zelfde Schryver liet zig nog omtrend de omftandigheden van zaaken in deze tyden ,Tn die zelfde Courant N. 107. aldus uit. T FYDEN den 4 September. Volgens eeniL/gYeDHa^fch2BrievenP heef c het Berlyner Hof by het Declaratoir, aan het »f, ^nkryk eedaan, dat hetzelve zig met de dqraelbeke zaaien vm ons Land niet zal bemoeijen, ge««, Se? niet te zullen afzien van de gevraagd ! Satisfföie van 's Konings Zuster, als houdende zyne WtStet^»* legend is vooreen hoon aan zyne Kroon g^.... ^ Men  44?o NIEUWE NEDERLANDSCHB 'sGra- Men verlangt zeer, wat antwoord desweaens vkjnha- op. ijorgeq bj'öe Staaten van Holland zalSS wSken fm^T zTm,gen Veelen, dat, in Uittrek S er Ir ^ °°k ^\ °f de Natie of ^ kofc"»r^- ning er niet over te vreden zal wezen • en die Ameenen, dat de aanmarsch der JPruisGfchê TW leyjfcheves mmder is ter 5ekoming van Satisfafti dan fpur. als een gevolg der poogfhgen vT^M welker verbmtenisfen met het Berlyner ffof en dat van Nymegen, die thans veel naauwer ge° maakt zyn als ooit, tegenwoordig zeer werkzaf m zyn om den verboren invloed wedeftHrvSn aareï8 2fï bodenï m te flaan> ^dert zfven' Jaaren in overeenkomst met Vrankryk, in onze 18 -V •rricht: rneD fteld «ker, datEnïede 'pruiLSHLwe8ebr>gt herft aan 'den nS aer rruisutche Irouppes, die men zie vIpïh Har volgens bet Plan, tussen die vveeliogendhe Holl 1^^' de «^«Dd der Staafen van n n aa" uC waë§e!e" zu'len kunnen brengen Dan men hoopt, dat de Staaten van Holland zich hunner waardig zullen houden , S, men yjmin D,et' v Vrankryk zaI Dimui«gedogen" dar men eene Provincie onderdrukke, welke de ziel van haare Alliantie met de Republiek maak? en zopder welke eiezelve kragteloosT kt' nJ^Ü8 de,h^gfche erieven *od' 'er bebalven deur dC Vera£' no« ee° "der Amb fa" deur, die lang in 'sHage heeft gerefideerd se rappeileerd worden, inmiddels word de niclw deze W eek nog verwagt, en gezegd een Mlnifter te zyn, van wens kunde en Republikairdche £ vpelens men allerwegen de genoegelykde verfe heffL ,^' d,(i °m byz0Dde^ omftandig. heden op 2yn verzoek word geremplaceerd er. ten fierJften aan de welmeenende hier u Lande by wien Zyne Excellentie z.ch zo veel achS en vertrouwen verworven heeft, heeft Ö ver-  r JAARBOEKEN, September, ïffl. Verzekeren, dat hy, fchoon vertrekkende, niet zal nalaaten de zaak der Patriottifche Party te Verfailles ter harte te neemen ,en dat de Natie verzekerd kan zyn , dat door zyn vertrék daar in geen de minfte verflaauwing zal voorvallen, alzo het Hof van Vrankryk, wat de verdervende hand ook üitftrooijen of machineeren mos;e, allezints volftandig blyft in haare goede geneigdheid voor de Republiek, getrouwlyk aan te kleven, zdfs met opoffering van de Vrede, indien zy door andere Mogendheden, die Holland mogten aanvallen, daar toe genoodzaakt word, en zulks door gedugte en geheime Prasparatien alomrae weldra zal blyken. De Schuurmanfche Courantier te Amfteldam wordende uitgegeven, voegde in zyrt IM. 109. daar nog dit by: Men kan behalveri de ftandvaistige verkleefd» heid van het Franfche Hof aan onze belanden en goede zaak , ook nóch met genoegen verzekeren, dat het Hof van Spanje daar ómtrenc geenzints dnverfchillig is, en zelfs aan het Hof van Londen heeft doen welen, dat zy niet gaarn zoude zien, dat zich iémand anders met bemiddeling der' Gelchillen tusfehen de Provinuen en Provintiè'n in Holland bemoeide; dan dat, zo Frankryk en Engeland iets ondernam, zy daar tegen hare Maatregelen zoude nemen om Frankryk, en door Frankryk de belaigen der Republiek te onderlleu. nen. Maar de Haagfche Courantier fchreef iri zyn N. 147 aldus: Met brieven uit CLEEF word gemeld,dat twee lisquadrons der Huzaaren vanEée»den 3 dezer by die Stad aangekomen , eti deh volgenden dag naar de Dorpen aan den Khyn geavanceerd waren om" Iiiiiiiii 3 *h VliNHA» GE. Uittreksel uit dé Leyd/ckè Zour.  447a NIEUWE NEDERLANDSCHE «Gha- VENHAG£. Pub/, van Gecommitt.Raaden. daar nader order afcewagten; werwaards zy on. middelyk gevolgd werden, üoor drie lisquadrons van het zelfde Regiment. Den 4 September is by de Heeren Gecommitteerde Raaden vastgefteld, en afgekondigd deze Publicatie (*). J^e Gecommitteerde Raaden van %de Staaten van Holland en West-Friesland, by abfentie van Hoogstgemelde Heeren Staaten; Allen die genen, die dezen zullen zien of hooren leezen, ialut; doen te weeten: Alzo tot onze kennis is gekomen, dat in den nagt tusfehen gepasfeerden Vrydag en Zaturdag alhier op Straat geftrooid zyn geworden verfcheide gedrukte Exemplaaren van zekere zogenaamde Waarfchouwingen aan het Publiek, om de daar by gemelde Vergaderingen, en fyeciaal de Staats - Vergadering van Holland, niet voor wettig te erkennen, en zig in geene Geldleeningen, aanneemingen, of andere Verbintenis/en met dezelve intelaaten, als welke alle by vervolg zeker lyk zouden gehouden worden voor nul en van onwaarde; met by voeging, dat een ieder zig hadde te wachte voor fchade, en het voor zoude zeggen: ZOO IS 'T, dat Wy in aanmerking, zo van de hoogftrafbaare wyze, waarop het Politiecq en Financieel Beduur van deeze Provincie daarby ten toon isgeftetd, als dat 'er de Juftitie, vooral in de tegenwoordige omftandigheden van zaken, ten hoogften aan gelegen legt, dat de Auéieur of Uitftrooijer van zulk een vuilaardig en oproerig Blad, ten fpoedjgften doerlyk ontdekt, en met alle rigenr tot affchrik van alle anderen geftraft werde, aan den geenen, welke den Aufteur of Uitftrooijer van de voorfz. zogenaamde Waarfchouwing aan het Publicq zal komen te ontdekken, zodanig dat dezelve in handen van de Juftitie gerake, en van het fait overtuigd werde, beloven een prtemie van (*) Zie ook bl. 4467 en volg.  JAARBOEKEN, September,1787- 4473 van een honderd Goude Ryders: Zullende den naam van den Aanbrenger, desbegeerende, ge- , fecreceert blyven; enz. < De Gelderfche Hiftorifche Courantier te Zalt-Bommel, liet zig deswege m zyn N. 104. aldus uit: ZALT BOEMELS» 6 September. Eenige dagen eeleden fchynt met den druk gemeen gemaakt,; en dus m handen van het publiek gekomen te zyn eene Waarfchomving om de Staats-Vergadering van Holland niet voor wettig te erkennen, en, zich in geene geldopneeminger , aannemingen ot andere verbintenisien met dezelve in te laten, als welke by herltel van zaken nul en krachteloos zouden zyn. De Heeren van Holland lchynen over die advertentie, (juist komende in dat onaangenaam tydftip, dat de Financien tamelyk uitgeput zyn en men zekerlyk bedacht word op middelen, om voorraad van penningen tot Commisfien, vliegende Legers, Defenfle weezens , corruptie van Militairen &c. &c. &c. te beko. men) zoodanig gebelgd te zyn, dat men by Publicatie van Gecommitteerde Raden van den 1 Sept. een premie van een honderd goude Rydersbtlooft aan dien geenen, die den Auteur of Uitftrooiier ven dit abominabel Ruk zou weeten te ontdekken. Wy laaten de questie zelve op dit oogenblik in bet midden ■ fchoon wy als zeer problematicq confidereeren de Vrage, of een Vergadering, predoinineerende door een meerderheid, d\& .alleen uitgewerkt is door eene onwettige , onbehoodyke en geweldige remotie van de Regeering van vier Steeden, en waarop dus van wegens die Steeden geene wettige Keprelentanten zyn, als eene wettige Vergadering kan worden aangemerkt. By andere geleganhe- den hebben wy ons fentiment daar over geuit. liiiiiiii 4 L 'sOa \- EiSHAili. Uittrek:el uit de jeld. Hifi. lour.  i 4sGra- venha- ce. Uittrekzei uit de Geld. Hifi. Cour. i i i i 1 < i t 1 I "— Et tont vous eflpermis. Kxcepté cnntte mus, & contre nos avis? Ook U74 NIEUWE NEDERLANDSCBE Is dat dan ten mhttenproblematicq, dan word* 5SrHPnre?ten twyfeIath»ê, of het volk kan belas? worden door engagementen, gecontraheerd by —— die geene wettige reprefentanten zyn, beent1 Hne^eiliag ^ nog nooit is geprobeerd. Hoezeer het ons voorkomt,dat het Land even min kan verbonden worden door lieden, die geen recht hebben de Steden te reprefenteeren, als een particulier zou behoeven- geftand te doen engagementen, door iemand , die geene wettige procuratie had, in zyn naam gecontracteerd; laaten wy dit gefchil aan Rechtskundigen over, maarwy vragen eenvoudig: • t u k"nceD de Staaten van Holland, die zich het recht aanmatigen, om over het waare reprelentatief van eene andere Provincie te oordeelen, en Gedeputeerdens uit dezelve naar goedvinden te erkennen of niet te erkennen, kwalyk neemen, dat men ten hunnen opzichte dit zelve recht gebruike, en dat de Uirgeever, wie by ook zyn moge, zyne Mede-Ingezetenen waarfchouwevoor ie nadeeleB, die zy zouden kunnen Iyden door bet contraheren met onbevoegde Perzoonen. 2. Hoe kan, daar men toch altoos zich zelve zelyk moet zyn, deeze Publieatie ftrooken , roet iie onbepaalde vryheid der Drukpersfc, die men niet illeen tolereert, maar zelfs, zoo aan het verzoek ler gewapende en ongewapende Corpfcn voldaan wordt, nog verder extecdeeren wil mis* ian ieder Ingezeten zyne gedachten, zyne twyre? 'nfeDr'uZ^ne bezwaaren niet openleggen, zonder mderfche,d, of zy voor de party, die men toegelaan is, voor- of nadeelig zyn? — of moet men ;eloven, dat, de Hollandfche Staaten dat Svshema toegedaan zyn , het welk elders een Fransch Jichter, een étre met ongelykaan een Hollaudsch atriot, in den mond legt:  JAARBOEKEN, September, 1787. 4475 Ook hebben Heeren Gecommitteerde Raaden den 4 September een prasmie van honderd halve gouden ryders beloofd „aan den ontdekker van den zender der twee gefingeerde naamlooze Brieven, door de Ridders fVasfenaar tot Wasfenaar en Bentink, in de Vergadering van Hun Ld, Gr. Mog. geproduceerd." Den 5 September is ter Staats-Vergadering van Holland geraadpleegd, over de aanhouding van Haare Koninglyke Hoogheid, de Princes van Oranje, en door Amlteldam voorgefteld om twee Heeren naar Berlyn te zenden, ten einde Zyne Pruisfifche Majefteit zelve een juist verflag van die gebeurtenis te geven. VVyders is ter Vergaderinge ingekomen eene Copie van de Memorie, door den Pruisfifchen Gezant Van Tbulemeyer, aan H. H. Mog. overhandigd, aan biedende de bemiddeling van den Koning zynen MeeRer, tusfehen de Staaten en der Stadhouder*, welke Memorie wy een weinig lager zullen mededeelen. Jonkheer Alexander van de Capellen, ge wezen Kamerheer van den Prinfe van Oran je, als mede Collonel en eerlte Lieutenan van het Escadron Gardes du Corps, is ein delyk tot den dienst van de Provincie vai Holland overgegaan, en door Hun Ed. Gi Mog. benoemd tot Collonel en Chef van he Regiment, voorheen genoemd Famars, e liiiiiiii 5 " vet 's Ghü* venha3e.  4476 NIEUWE NEDERLANDSCHE •sGra- vervolgens Hes/en Philipsthall, dan welke vknha- prinS) vermits zyne weigering om den Eed, aan de Algeraeene Staten gedaan, te verlaaten, door de Staten van Holland is afgezet. Het advys van Gecommitteerde Raaden ten aanzien van het Haaglche Genootfchap' en den brief van Heeren Gecommitteerde Raaden, nopens de Schuttery van deze plaats, zyn beiden by de Staten befioten: fZie ook bl. 3175 en 3182). Gemeld advys luidt aldus: Y\t Gecommitteerde Raden, ingevolge en ter voldoeniDge van UEd. Groot Mog. appoinclement Commisfonaal van den 12 Juny laatstleden , geëxamineerd hebbende de requeste van de Gecommitteerden ter directie van het Genootfchap van Wapenhandel voor het Vaderland, alhier 111 'sHage, om de daarby geallegeerde redeDen ver. zoekende, dat UEd. Groot Mog. de Gecommitteerde Raden geliefden te qualificeeren, om aan het gem. Genootfchap van Wapenhandel, ten fpoeoiglten aaotewyzen een Loopplaats, werwaards hetzelve Genootfchap, in geval van allarm, zig zoude moeten begeeven , en aldaar de verdere ordres van UEd, Groot Mog. of derzelver Gec. Raden afwagten; dat aan den Commandeerendê Officier van het voorfz. Genootfchap mogt worden gecommuniceert het Wagtwoord, om daar mede te kunnen geraken, zoo op de voorfc. Loopplaatst , ais op zoodanige andere plaatzen , als waar Boe hetzelve mogt worden gecommandeert: ZynJe de Leden van hetzelve Genootfchap bereid, om in handen van de Gecomm. Kaden te doen zoodanigen Led van getrouwheid, als UEd. Groot  JAARBOEKEN, September, I787» 4477 Groot Mog. zullen gelieven te lequireeren; dat >sGra. Êr wvders UEd. Groot Mog. behagen moge, u venhaf5 Soot Mog. refolutie van den t Sept. 1786. ge. Sib^ .»&dtogon. doo,: de:Led«1 van Je meereem. Genootfchap aan UEd. ^00t™°f' ^s «daan, zyn geaccepteerd, en zy m de prote&e ™»Ge-. g n r?Pd ^root Mog. genomen, op een legale Comm. SS Jf brengen ter fenlisfe van den Hove van^ fflJ/S vandeo Magiftraat van 'iH»^, met nopens t H c , vfn J nm het voorfz, Genootlchap als G«wtf- S f ReLeïtie plaats te laten trekken, ter. em- Sin eemoveertj dat het voorts UEd. Groot Sen negter aÏÏeyVoorregten, welke aan Schut?P« van »uden mogen toegekend zyn; en mics^Sorig b.yvende aan de, Mjg.0r.« van 'iH^, en voor.zoo.verre hieromtttnt eem « verdere dcliberatien by Ulsd Groot mog min ten geheven te verklaren exempt Van het iïenTanlcfuSyke diender, ingeva van on. Posten en Wagten, werden aangedaan dezdWc honneurs, als zy gewoon .zyn, aan ale andere gewapende Corpfeu Krygslieden te b^yzen * Moeten vooraf remarqueeren, dat UEd. Urooc Mog., by refolutie van den 3 ï»^lM"JSïehebben goedgevonden, aan het voorfz. Exercme-  4478 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- genootfchap een Loopplaats, in cas van allarmv venha- en de communicatie van het ftogtwJdteïcSt*. ge. deeren , en de Gecommitteerde Raden tot de ex' ecutje van de gemelde refolutie te auüorfeeren Advys gelyk dezelve dan ook aanftonds aardit GenootvanGe. fthap het Tournoyveldt tot een Loopp aat£E comm. ben aangewezen, en den Majoor van het Hof Rad. hebben gelast, het Wagtwoordnn Hetzelve daa£ Twpem•'/lyks te communiceeren, waardoor vervolgens aan S JolS 8eded£e Va" der SuPP»a°'en vfrzoek's En hebben de Gecommitleerde Raden omtrent der Supplianten verdere verzoeken begrepen dal daar het UEd. Groot Mog. behaagt h?eft het meergemelde Genootfchap * als bezield met de «£J 2- 7 Se?te™ber '786 ^ comprehendeeren onder die proteclie, welke het IJEd. Gr. Mo? op dien zelfden dag behaagd heeft, alle de Wef.' tvS fud,rfiChUtte/y?-en ^^er'de of ter dfe tyd fubfifteerende Exercitie-Genootfchapoen te accordeeren, en de Leden van hetzelve GeDoo>! fchap met alleen, in derzelver voorfchrev? gemanifesteerde fentimenten allezïns hebben Reperfifteerd, maar veeleer by alle voorkomende gele. heden een verdubbelden y ver hebben doen Wykenalle redenen dienen, om UEd. Groot Mol. te permoveeren, tot het toefban van alle de voon fchreeve verzoeken, waartoe der Supplianten Requeste tendeert. ^ ">uitn ,„vfeS}alrn de Gec- Raden ÜEd- Groot Mog, zullende dienen van advys (onder het welneemen IS üit ^ rug gekomen: na vïKHA- dat het zelve uit malkander was gegaan, rnoeften verfcheiden Leden onaangenaamheden ondergaan ; maar op 't aankomen van Piquetten van de hoofdwagt, wierden de moedwilligheden fpoedig geftuit. Voorts is ingekomen een brief van de Staats - Cornmisfie te Woerden, waar by H Ed. Mog. kennis geven, „ Dat zy, vermits de ontrustende tydingen van het willen doen aanmarcheeren van troupen, door gebrek van genoegzame Militie, geoordeeld hadden noodzaaklyk te zyn, om zig te moeten bedienen van extraordinaire dog natuurlyke middelen, en Gorinchem in ftaat van defenfie zullende ftellen, de nodige preparatien en orders tot Inundatie gemaakt en gegeven hadden, met het verleenen al verder van Patent aan het Regiment van Sternbach, om uit Geertrmdenberg binnen Gorinchem te trekken, verzoekende orders, om de Zwitzers uit den Briel op Patent te doen marcheeren naar Geertruidenberg, en daar die Plaats buiten het Cordon liggende, ook buiten de orders valt van den commandeerenden Officier van het Cordon , zouen gemelde Zwitzers dan ook geen zwarigheid maken, met verderen voorfiag om de Ammunitie uit de Magazynen van Workum , Loeveftein, Heusden en de Klundert te nemen , en te doen transporteeren naar Delft, m hoofde dat gemelde Vestingen, uit gebrek » van  JAARBOEKEN, September, 1787. 4483 van Militie, van geen genoegzaam Guarnifoen kunnen worden voorzien enz." Waar op beiïoten is „ het gedrag van deze Commisfie te approbeeren , en dezelve aan te fchryven, om niets te verzuimen, wat tot defenfie van Holland en tot de Inundatie behoord ; voorts om Gecommitteerde Raden te qualificeeren, die Magazynen te ontledigen , en naar elders te transporteeren: en is te gelyker tyd aan de Zwitzers in den Briel Patent verleend naar Geertruidenberg, dan zulks door den Briel zynde overgenomen, is de finale Conclulie opgehouden." Den zelfden 5 September is by Hun Ed. Gr. Mog. een adres ingekomen van een gedeelte derBrielfche Burgery, tot het inroepen van der Burgers Privilegiën, in het benoemen en aanftellen van derzelver Regenten , met verzoek van furcheance: het geen zonder refumtie terftond is verleend, en dus die Regeering aangefchreven, om met het maaken eener Nominatie niet voort te gaan. Insgelyks hebben de Staten van Zeeland by eenen brief zig nader vervoegd aan Hun Ed. Gr. Mog., wegens het aanftellen van eenen Prefldent by den Hoogen Rade, deze brief is voor notificatie aangenomen. Kkkkkkkkk Dc 'sGra- /ENHa • GE.  443+ NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhagb. Memor, van Ptuisfen wegens bemiddeling. De Memorie van den Koning van Pruis* fen, door deszelfs Gezant, den Baron Fan Thulemeyer, aan de Algemeene Staten, den 5 September , nopens de bemiddeling der gefchillen , ingeleverd, van welke wy te voren met een woord gewaagden , is van dezen woordelyken inhoud: HOOG MOG. HEEREN! f~\e ondergeteekende Extraordinaris Envoyé van Zyne Pruisfifche Majeiteit haast zich om aan UHoogMogenden te betuigen het genoegen , met welk de Koning zyn Meester vernomen heeft dé begeerte , die verfcheide Provinciën getoond hebben, om gebruik te maken van de goede dienRen der Mogenheden , welke de Vrienden en Nabuuren der Republyk zyn, tot het doen bedaren van de binnenlanfche onlusten en het voorkomen der gevaarlyke gevolgen, die uit dezelven kunnen ontftaan. Zyne Majefteit is in het byzonder zeer getroffen geweest over de begeerte der Staten van Gelderland en Utrecht, om Zyne Mediatie te voegen by die der Hoven van Verfailles en Londen. Hy Remt daar in volkomen toe en betuigd met genoegen aan U Hoog Mogende, dat Hy met alle bereidwilligheid de noodiging zal aannemen , welke Hem ten dien einde mogt worden gedaan. De Koning zal des te yvenger daar toe befluiten, dewy! de gevoelens , welke die Monaith aan de Republiek heeft toegewyd, bekragtigd zyn door het gedrag, het welk U Hoog Mogerden ten zyren opzigte gehouden hebben. Zyrie Majefteit heeft my op nieuws bevolen U Hoog Mog. ie verzekeren, dat Hy, by alle gelegenheden , belang zal ftellen in de rust en den voorfpoed van dezen Staat ; en dat hy vurislyk verlangt, dat de oude Conltitutie, welke zo on. Se-  1 JAARBOEKEN, September, 1787. 4485 gelukkigaan het wankelen gebragt is, gehandhaaft worde door eene vrïendelyke fchikking, die het 1 1 kwaad tot aan den wortel uitroeijende, de rampen < ; zoude voorkomen, met welke de Republyk ge1 dreigd word, en daar door aan dezelve te verzeI keren die beftendige welvaart, welke niet anders dan een voorwerp van het verlangen van deszelfs Vrienden en naburen wezen kan. 'sHage den 5 September 1787. (was getekend) DE THULEMEYER. Het inleveren van deze Memorie maakte wederom eenigen indruk en verfchillende beweegingen in de gemoederen. De Schryver der Zuidhollandfche Courant te Woerden, gaf in zyn N. 108 de navolgende lysten van de Pruisfifche en Franfche Legers. Lyste van de Pruisfifche Armée, verdeeld in het Hertogdom Cleve. Het Hoofdquartier is te Cleve. De Artillerye te Gendtrich en Wallach, een Compagnie te Jiuderich, thans te Wezel. De Bakkerye en Fouragiers te Emmerick en Rees. Het Lazareth te Hisfeld. Cavallerye. 5 Escadrons van het Regiment van ROHR te Wal/urn, Hamborn, Dinslaken, Beeck, Stenchad9 Hollen en Meider ich. 5 Escadrons van KALKREUTH te Golleswic kerham, Spellen, Woyde, Galen, Brtthl, Hunx en Crudenberg. 5 Escadrons van LOTTUM, te Haffen, Mehr, Halderen, Westerbeek en Milligen. Kkkkkkkkk 2 5 E«- 'sGra- 'enhaje.  4m NIÉUWE NEDERLANDSCHE ' 4sGra- ' 5 E^caJrons v.nn GOLTZ te Limiere, Grusfen, vüNüa- Doven, Loo en Wehl. ci£. f! Escadrons Huzaaren van EB^N te Hueth, Ofenberg, Menen, Pratst, Dornick en Frasfeld. Lysttn 3 Escradons Huzaren te Husberden en Warbe van gent Franfche I:f;interye. enPruis. 3 Battaillons van GOUlH, 3 van EICHMAM, fifche en 3 vnn ECKARTSBERG, te Wezel. Legers. 2 v;iD RUüBERG te Zanten. a van KNOBELSDORfF te Sonsbeek. 1 van KNOBELSüOKFF Grenadiers, te Schermbeek, Bramen, Minkelen, Ringelberg en Jiislig, cn aldaar ook de rrain van de Broed wajjcns en verdere Eetwaren. • q van WOL DECK te Emmerick. ï van BUOBERG Grenadiers te Emmerick. 1 van LANGLAIR te Sex enaar. 1 van M'ARWiTZ te Uaem, en I te Calcar. 1 van ECKARTSBERG Grenadiers te Goch. 1 van Ri^NOUARD te Cleve. 3 Compagnien Jagers te voet, te Griethaufen. Van de bovenftaande zyn 3 Battaillons van an Franfche m PruisftfcheLego s>  4488 NIEUWE NEDERLA N DSC HE »sGra venha ce. Uittrekzei uit de Opr. Ned. Cour. i i De Staten van Holland hebben, op advys van Gecommitteerde Raden, den Bailluw van Rhoon en Pendrecht, en die van Alblasferwaard, gelast, om in de oproerige beweegingen, in het teekenen van Requesten voor de Oude Staatsgefleldheid , ten koste van den Lande proces te voeren, zonder gevolgtrekking. ° Het berigt van Gecommitteerde Raden, op het voorftel der Nieuwe Regeering van Rotterdam van 29 Augustus laatstleden, omtrend de bevelen van den aanmarsch van het Bur- dien volgende van wegens die Stad ter Vergadering voorgedaan, niet nader aan zyne Pruisfifche Majefteit te fchryven, zoo als daar toe een Con- Omft.^fCHd^wasi5 ^Khte 'm de tegenwoordige Omftandigheden de Pnncesfe herwaards te verzoeken , of te laten komen ; maar wel eene De putatie van twee Heeren als afgevaardigden naar Uerhn te zenden, om den Koning zeiven over de zaken te onderhouden en duidelyk te onderrigten, het geen aandien fchranderen en rechvaardicen Monarch met dan zeer gebrekkclyk en verkeerd voorgedragenis ; men wil dat de waardige Amflerdamjche Burgemeefter GEELVINCK, als een der aanzien, lyke afgevaardigden ftaat beroemd te worden reen zodanig treffelyk blyk voor den Koning, kan Hoogstdenzelve niet dan de beste gevoelens inboezemen, zo zeer als dit Holland kan ovetrui?en, dat Amflerdam thans Mannen in haren Raad leeft, wier moed riet door ichrikverwekkende loneelen aan t wankelen zyn gebrast. misr Jen fnoden WILLEM DEN v".n ¥„„ Aan iang, die Ons al dit Onheil brouwt, het huofd lurven bieden.  I'JAARBOEKEN, September, 1787. 4489 Burgerleger gegeven, en't onderzoek,welke 'sGrade aanleidende oorzaak daar toe geweest is, vlnhais commisforiaal met het groot befoigne en • Gecommitteerde Raden gemaakt. Onderwyl hadt die aannadenng van het Burgerleger zo groote beweegingen hier veroorzaakt, dat de Gezanten van de Rusfche en Deenfche Hoven, de Heeren Calicheftn Weedel Jarlsberg in een gefprek met den Heer Voorzitter der Vergadering van H. H. Mog. de volgende Nota van wegen he't Corps diplomatique, en wel van wegen alle de alhier zynde Gezanten, behalven den Gezant van Frankryk, overgaven. De oneenigheeden , die de Republiek en byzonde Proviotie van Holland beroeren, kondigen ziedagelyks aan op eene wyze, die hoe langer hoe meer ontrustende word, en met een algemeeue beroering fchynt te dreigen, waar door hec te vreezen ftaat, dat de rust en publieke veiligheid in deeze Refidentie plaats in gevaar zouden kunnen raaken. . Het Corps Diplomatique is met reeden overtuigd, dat het Regt der Volken hetzelve voor allen aanval beveiligt. . Maar daar in geval van een Volksoproer, al het beleid van de wyfte Regeering veeltyds niet in ftaat is, om de wanorders voor te koomen , welke daar van de gevolgen zyn kunnen, zo zyn wy gelast, myn Hter, om Uw Ed. Geftr. te verzoeken, om uit naam van het Corps Diplomatique aan H. H. H. H. M. M. hunne denkwyze ten dien opzigte voor te dragen , aan denzelven teffens te kennen gevende de billyke verwagting , waar in het Corps is, dat H. H. H. H. M. M. zelve zullen moeten erkennen de hoge noodzake. Kkkkkkkkk4 lyk-  4490 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sG»a lykheid, om in tyds de bekwaamfte maatregulen venha. teneemen, ten einde alle gevaar dien aangaande ce. voortekomen. Hier op wierdt by Hun Hoog Mogende aldus befloten. b 6 Fxtratï uit het Register der Refo' lutien van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Feseenigde Nederlanaen. Vrydag den 7 September 1787. £)e Griffier Fagel heeft aan de Heeren Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de Buitenland. rru^l gecommuniceerd, dat de Ikeren de Lahtchef, Extraordmaris Envoyé van Uaare Maje.lcit de Keizerin van geheel Roland, en Weedel Jarhberg, Rxtraordinaris Envoyé van Zvne Majefteit den Koning van Denemarken, deezer, morgen te famen by hem waren geweest, VD aan hem uit naam van het Corps Diplomatique hadden overgegeeven de Note Verbale, hier"na geicfe- (Fiat Infettio ) Waarop gedelibereerd zynde, hebben de Heeren Gcdeputeerden van de Provincie van Holland en West-fcriesland gedeclareerd, dat alle noodge me ures tot zekerheid en veiligheid van ceeze haare Kefidenne-plaats zyn genomen. En wurden dezelve dien onverminderd verzogt de voorfz Nota ten fpcedigifen te willen brengen ter kennis van de Heeren Staaten hunre Principalen, om daar op zodanig reguard te neemen, en voorziening te doen, a!s rot verdere gerustheid van het Corps Deplomatique zullen vinden te behoren En word den Griffier Fagel hier mede geautbo- ri«  JAARBOEKEN, September, 1787. 449' rifeerd, om van het bovenftaande aan gem. twee %Gii&* Heeren kennis te geeven, vrnhaAccordeert mee voorfz. Register. et:. Bovengemelde Gezanten begaven zig ook bv den Raadpenfionaris van Bleymyk, deelden mondeling mede, darzy verwagtten.dat het Burger-leger, by Loosduinen gekampeerd, niet in 'sHage,de verblyfplaats van de Gezanten der Hoven van huiopa by de Republiek, zoude intrekken. Waar op door den Raadpenfionaris een zeer beleefd, dog algemeen antwoord is gegeven. Op den brief van de Staten van Zeeland, verzoekende , om , nopens de verkiezing van eenen Voorzitter in den Hoogen Raad door den Stadhouder, aan het gebruik te willen toegeven, of anders tot eene geichiktcr gelegenheid den tyd uit te ftellen, (Zie bl. 4^3),is by Hun Ed. Gr. Mog goedgevonden , te volharden by de genomen Refolutre van 30 Augustus laatstleden, en ue begeving van die Voorzittersplaats uit te ftelien tot den tweeden Woensdag in October, en kennis daar van aan Zeeland te geven. De klagten van Schout, Regenten en Secretaris van 'sGrevels-Duin-Capel, (zie hier te voren bl. en volg.) over de aldaar aedane afzetting, zyn niet dome(hecq verklaard, maar met Gecommitteerde Raaden commisforiaal gemaakt. De afgezette Raaden van Gorinchem, . Kkkkkkkkk 5 heb"  4492 NIEUWE NEDERLANDSCHE vIm-h^V* by eenen brief aan de Staten van GE. "°h^f,lVerV°egd' kemiiS SeVe»de ™ gebeurde, en aan zig behoudende, om in tyd en wylen zodanige middelen van Tuftitie te gebruiken., als zy te rade zullen worden. Du adres heefc een gelyk lot, als de voongen van dien aart , ondergaan, dewvl deze zaak domeftiecq verklaard is. Den 6 September heeft een zeker getal van Nieuwftaatsgezinde Ingezetenen van Naaldwyk, h'ondsholredyk enz/zk bv Re' queste aan Hun Ed. Gr. Mog. vervoegd, met verzoek, Om hun van den gearrefleerden Bailluw Douglas op de eene of andere wyze te ontlasten, uit hoofde van de verregaande vexaties, waar aan hy zig ten 00Zigte van een ieder der Ingezetenen zou hebben ichuldig gemaakt enz." Dit adres wierdt aan Gecommitteerde Raaden om advys gezonden. De Ridderfchap Relde voor om te onderzoeken, wie aan de Ingezetenen het recht gaf, om zo maar iedereen ftot Ridders mcJuisJ te arrefleeren: welk voorHel commisforiaal gemaakt is met Gecommitteerde Raaden. Zie bl. 4041 en volgg. Vervolgens wierdt nog door het Burger kamp by adres aan Hun Ed. Gr. Mog ken ms gegeven: „ Dat een Deurwaarder van den Hove, op authorifatie van gemelde Hove, den Bailluw Douglas, uk de bewaring waar in hy gehouden wierdt, was komen ontflaan; dog dat daar aan, behoudens het reipea voor den Hove, niet was voldaan, de-  JAARBOEKEN» September, 17^7- 4493 tfewyl die Souverain was gebragt. JJit adres is geitem in handen van Gecommitteerde Raaden, om daar op in het advifeeren het nodige reguard te nemen. Het Hof van Juftitie alhier was aangezogt geworden door den Bailluw Douglas met verzoek om authorifatie op een Deurwaarder, om hem uit deszelfs onwettige gevangenis te ontflaan, en ingevalle men iets ten zynen laste hadde, deswege voor zvnen bevoegden Rechter te mogen te recht gefteld worden. Onderwyl wordt de Heer Bailluw Douglas op de Buitenplaats van den Heer van der Pot, Kaptein van t Genootfchap te Hondsholredyk, als een misdaadiger, gevangen bewaard. By H. H. Mog. is ingebragt het navolgend advys: De Heeren Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaken van de Zee geëxamineerd hebbende twee Misfiven van het Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam, als mede eene Misfive van de Kaden des Furftendoms; Gel re eu Graaffchaps Zutphen, betreklyk toe de bt-ved.gmg van de Zuiderzee en Rivieren, en eindelyk nog eeSe Misfive van den Kolonel Perron , &ar,gnande het gewapende Schip by de Vvillemftad, hebben, den 24lten laatstleden, na ingenomen Confideratien en Advys van de Gecommitteerden uft de refpeflive Collegien ter Admiraliteit, (welke by Refolutien van den 3<--cnde Vaartuieer zouden „ worden gevoteerd, vooral indien daar by nfe° zee? „ disc reet zoude worden te werk eera™• Tl „ zulks dierhalven «noeïzaame ' ?" C h leveren, om daarafdre^ïe^fST li S0." d°eD ÊD Lfficadeufe ^^regelen te „ Dat van gelyken onder het zelve geziemune „ zonde moeten *ordcngeconGdereerd heSS " ITV™ dC voorrebreven Kanonneerboot^ „ coor ofte van wegen de Provintie van Holland !n „ West vriesland en vooral de weigering van deze" " deernentnbl"hCn ^ T>™U*™S™+S£. ,> deren /yn, by eene formeele Staats-Refoiutie „ van Hoogstgemelde Provincie. Keio u»e ,, Doch dat dit een en ander, naar de eeda*. „ ten van hun Gecommitteerde, niet wel in ab. » ftrac-  JAARBOEKEN» September, 1787^ 4495 « n nfnn zie zeiven genomen, kan wor- 'sGra. " deeelvk molt worden gereflecteerd, dat men ge- deegiyK . d tDde provmcie van Oei» met °J"™^^^ heeft gemaakt zig van Advys " 'erlTvkegn van v" fcteiden Generaliteits Goe wegens " defeïu t GenerameitsMagazynen, als Kanon, togte. " AmmuStie van Oorlog, enz., meester te««. " Se ? en zig daar van afzonderlyk te bedienen " Da? het zelve gefchied is en nog gefchied Hnnr «te Heeren Skaten van Utrecht te Amers" fo^t vergaderende , 'die zelf misfctnen van " Llr wn üroot gedeelte van de geheele Ar" Teé van de" sZ §isponeeren met al het geen " Sar toe behoord en zelf van den Heer Kapt. » iei£a?rtoTncieeUvrZee.and mede geen 'zwSheid maakt, om de Schepen, Goederen " erOfficieren, van de Admiraliteit in Zeeland, n te aebri iken tot executie van Provinciale orders " en Re b "tien, en dat alle deeze handelingen " in ie daad , wanneer dezelven met behoorlyke onpartydigheid worden gadegefiagen , even ex" Sdinair en inconftitutioneel zyn , als die de' mSês, waar over anderzints, met zonder " «den tèn opsta* van de Heeren Staaten van " Holland en ^eltvriesland, word geklaagd; en " dat derhalven de biUykheid zoude vorderen, • " da als men het eene" zoude willen beletten, " ook het andere op dezelfde wys zoude moeten " worden tegengegaan, en ten dien reguarde meJ de alle Snen van klagen van den anderen Z kant worden weggenomen. Dat zy Gecommitteerden, om daar toe te 'af-mken verder van Advyze zouden zyn , dat " fe zaken van alle kanten zouden behoren te worden gebragt op den voet, waarop zy waren voorde te|enwoordig plaats hebbende om' ftandiaheden , als welke in de daad niet anders " kunnèn wordèn geconflicteerd, dan als een sZus beiii van den eènen Bondgenoot tegen  *4#6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra „ den anderen, welke de Republiek berdds nr, vknha den oever van baaren ondergang heeft gebral ce. „en d,e ÜOor ecne gedeelcelyfe vooSS - "enf ^ ^lykheid kan w'orden weggS »g«f «Dat tot dat einde de Heeren Staaten van klagen „ Gelderland zouden behooren te worden veraoS enz. „ en geexhorteerd, om het genome uit de 3 „ rahteits Magazynen wederom in dezelve te be„ zorgen en zig voorts te abitineeren van het em. „ ploy van eenige Generaliteics goederen, voor „ zo verre het gebruik daar van in de tegeS„ woordige omftandigheden niet door alle de „ Provinciën zoude wezen geconcedeerd. „ üat hetzelve ook zoude behooren te worden „ verzoet aan de Heeren Staaten van Zeeland „ met opzigt tot zodanige 'sLands Schepen of „ Vaartuigen als thans, op zommige Plaatzcn „ van de btroomen van Hooggemelde Provincie „ geposteerd en tot executie van Provinciale or„ oers zoude mogen worden geëmployeerd, we„ derom worden vrygelaaten, om haare vorige en „ oorlpropglyke deftinatie te kunnen volvolren. « Dat 'P^ciaal de Heeren Staaten van Utrecht, „ te Amerefoort vergaderende, van gclyken zoueen behooren te worden verzogt, om alle Ge- " %k r'Tnf CdC,reD ie ru« te g^en en daad„ Jvk te ftellen onder de orders van de Raad van „ Staaten; mitsgaders om ook alle Troupen. die " nH deVe8cn^oord,'gen Staat van zaken zig „ op het Territoir van Hooggemelde Provincie " fc,V°n e"*,°aar KvoriS Garnizoen te zen! den ten d.en effecte, dat de Frontieren v"a " St,aat' eveD a's te voren, met behoorlyke " 7htar.n,zo'-neu zouden runnen worden bezet, en „ dat dien .volgende in geene Provincie en met name van Holland en Westvriesiand eenige MlhtIe, ,Z0UdeD Dlvven' daD daarin „ te voren gewoonlyk gevonden wierd. h2L faL vei™]'ècas de Heeren Staaten van » tlG>hnd ea Westvriesland cea aelven tyde 3> zou-  JAARBOEKEN) September, 1787. 4497 „ zouden behooren te wörden verzogt en geëx- 'SGra honeerd, om te gelylcer tyd hunne Iroupen vcc,ha' uic de Stad van Utrecht en Jurisdictie van de. GE ',' zelve te rug te roepen, de Aux.liaire Burger Corpien, zo veel die tot gemelde Provincie Advys \ behooren , daadelyk t'huis te ontbieaen, en de wgens , zaken aldaar, door het eloigneeren van de klagten , voorfchreven Troupen, voorts te helpen bren- enZt gen in dien ftaat, dat alle fchyn van hostiliteit ' vis a vis, van de overige Scaaisleden dier Pro;, vincie weggenomen, en in zo verre worden " ,8,£ D^Hioggemelde Heeren Staaten van Hol. . land en Westvriesland , daar en boven verder ! zouden behooren te worden geexhorteerd, om ter zelvïr gelegenheid mede te reftitueeren , en ' onder de orders te doen terug keeren van het Collegie ter Admiraliteit, de voorfchreeve ' Kanneneer- Booten in questie, als aan t welt \, dezelven ten behoeve van het generaale Bond- genootfchap behooren. En dat vervolgens alle ordres tot de vifitatie „ 'van Schepen, Goederen of Perfoonen, zo op de Zuiderzee als elders binnen dszelve Provinï cie door Hoogstdenzelven zouden worden ' ingetrokken , en daar door alle redenen van „ klagten of vexatien ten deezcn opzichte te doen ophouden. „ Dat dit gefchied zynce, alle de Troupen van „ den Staat en de bewaring van Kusten,Stroomen „ en Rivieren, door eenige gewapende Schepen, „ of Vaaatuigen, wederom, conform de orders „ van den Lande, zouden behooren te worden „ gefteld, onder de Directie en het beleid van „ Zvne Hoogheid, en den Riad van Siaate, en „ van de Collegien ter Admiraliteit deezer Lan„ den, refpeftiveiyk, met dien verltande, dat „ dezelven zig refpe£Hvelyk zullen engageeren „ om dezelven Troupen of Schepen, of eeniger' hande Generaliteits Goederen daar toe ipectee,\ rende, direftelyk of indireftelyk, niette doen  44?8 NIEUWE NEDERLANDSCHE ge. „ den van hetzelve alles oogih.n. ,, der Militie met voorbehouding der Terffi {° -A/vyx „Rechten, die aan den SouTeramen v Vu* „ (Jat zy Gecommrteerden van eedaphrTn Xlt enz. „ dat hier door alle vexes, alle oEeldh35 „ en inconftitu.ioDeele handelingen f vaf den ee„ nen kant zo wel als van den Indercn zouden „ komen te ccsleeren, en den tegen voordte „ Statu^ell,. zo vreemden onbcttaanbaar oïafj „ Bondgenoten, zouden worden wegaeno°en n en dat daar door zelf zouden wordfn Srcn „ zodamgen Raat en order van zaken f-J?T „ uit gelegenheid zouden kunnen w,?d'en " «o" „ men tot het daarftellen van Negotiat.en eli Me », diatien, met name tu*fchen de Staar/r ,h1 „ van de Provincie 'sLands van Utree S "die a" ,, leen geichikt eninftaatkunnenzyn, om%L-nH, „ ondergang voor te komen , en> den W° d£ „ Vercenigde Nederlanden te bewaren by den „ band der Unie, die haar nu meer dan 2oo laa ,, ren by den anderen gehouden heeft, do?h die" „ thans op het punt is om van de eene zvde zo * £f a3,Van dVndere' zonder de tSïfcheav komst der voorfz. maatregelen, onheXibair „ te worden verwoest." ' ulJnemeiDa3r . Na dat Hunne Hoog Mogende over de gemelde Voordragt geraadpleegt hadden, hebben de i;eeren Gedeputeerden van de refcefliw gaden betzelve overgenomen, oS g Sn ^ brtcder gecommuniceerd te Worden. De rneefte Schutters van deze plaatfe Oudftaatsgezinden zynde, zo was tusfehen de zei ven en het Genootfchap „iet alleen veel rfayver eni tegenftribbelingen; maar dele wïlken" rSf^dS H°°ëe Staatsvergadering6 welken Nieuwftaatsgezmd waren , en de Meer-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4499 Meerderheid uitmaakten, fcheenen ook voor gemelde Schutters bedugt te zyn. Al- v thans by de Staten van Holland, is beflo-6 ten, zo als af te nemen is, uit het navolgend Extract uit het Register der Refolutien van de Ed Achtbaan Heeren, Schout, Burgemeefteren en Scheepenen van''sGravenhage. Frydag den 7 September 1787- Ts eeleezen het navolgend Extract uit de ReJ- folutien van de Heeren Staaten van Holland en West Vriesland in Hun Ed. Gr. Mog. Vergadering genomen op Woensdag den 5 September 1787. Bv refumtie en tot finale afdoening op heeden volgens Hun Ed. Gr. Mog. Refolutie van den «Jifteder voorleeden maand gedelibereert zynde op de Misfive van de Heeren Gecommitteerde Raden van den 30lte der voorleede Maand , waar nevens gezonden hebben hunne Refolutie, houdende hetRefultaat hunner nadere conferentie met de Magillraat van 'sHage en fuppediteerende derzelver confideratien omtrent het flaan van Allarm alhier, als meede noopens de fcherpe patroonen der Schutters in cas van brand, mitsgaders hun gedrag, breeder onder de Notulen van voorlz. Solte Augustus. En inagtinggenoomen zynde,dat de pubhcque utiliteit in een zaak van zo veel aanbelang^ en van zulke veruitziende gevolgen in Hun Ed. Gr Mog. Reüdentieplaats, als het ontydig flaan van AUarm is, in alle gevallen behoord te prsvaleeren boven Lllllllll hs« 'sGka- ENHA» E. Refol. ■ nopens de HaagfcheSchuttery.  'sGra- VENHA' CE. Refol. ■nopens de Haag' fcht Schutte ■ t % t r e t b c v V 1500 NIEUWE NEDERLANDSCHE het belang van byzondere Perfonen, is goedgevonden en varftaan in de cegcnswoordïge tvdsomftandigheden by deeze te pei fifteeren, by hec geen dienaangaande op den a4fte der voorleeden Maand is gereiolveert; laatende niet te min aan de Magiftraat van "sHage vry en onverlet, om in cas van onverhoopte brand, zo door het doen luiden van de klokken , als aoderzincs alle zodanige anderen maatregulen en precautien te beraamen als dezelve zoude mogen oordeelen te dier zaake meest gepast te zyn, en voorts aan de Magiftraat van 'sHage zo veel, des noods, te gelasten, om provihoneel en tot nadere dispofitie van Hun lid. Gr. Mog. niet alleen op de efficacieufte wyze zorge te draagen, dat in eas van brand niemand van de Schutters , voorzien van fcherp, in 't geweer koomen ,even min als op de wagten; maar onk dat ten i'poedigfte door alle de Schutters ten Raadhuize gefurneert worden alle de icherpe patroonen, waar van dezelve zig op lundamcnt van de hier omtrent eigener autbori» ■eit weeder in trein gebragte Schutterlyke Ordonjantien van den Jaare 1760 zouden mogen voorden hebben , ten einde daar van, als de omftaniigheeden bet mogten vereisfchen, telkens de lodige Reftitutie en Reproductie te kunnen gelaan worden, onder verzekering nogthans, dat Hun id. Gr. Mog. daar meede geenünts hebben wilen manifefteeren eeu umverfeel mistrouwen op iet gantfche lichaam van de Schuttery, min nog >p zodanige invidueele Leeden van dien , welker ;eboorzaamheid en trouwe aan Hun Ed. Gr. Mog. y Hoogstdezelve in geenen deele verdagt is," ïaar alleenlyk hebbende willen praeveniëeren , dat ie geenen onder dezelve, welke zig het verrouwen van Hua Ed. Gr. Mog onwaardig heben gemaakt, geene gelegenheid zouden hebben, m de gevolgen hunner conduites oo reekening mi het gantfche Lichaam gefield te krygen, met ;rdere wel expresfe recommandatie aan de Ma- gi'  JAARBOEKEN, September, 1787. 45°t gift-raat van 'sHage, om alle die geenen, welke zig daaromtrent aan eenig refradtair gedrag fchu!- dig zouden mogen maaken, of in 't vervolg zouden mogen bevonden worden, de dienaangaande gegeven ordres niet volieedig geobferveerd of overtreeden te hebben, terftond als ongehoorzaaime Schutters te demitteeren en wyJers van hun verrigte dienaangaande aan Hun Ed. Gr. Mog. kennis te geeven; alles onverminderd het geen' Hun Ed. Gr. Mog. zouden mogen goedvinden nader ten opzigte van zulke refraófaire Schutters te ftatueeren. En zal Êxtraft deezer gezonden worden aan Heeren Gecommitteerde Raaden , als meede aan de Magiftraat van 'sHage, zoo tot narigt, als om zig daar na te reguleeren refpedtivelyk. (Qnderftond) Accordeert met voorfz. Regifter. (was getekend) C. CLOTTERBOOKE. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, ingevolge de voorfz. Hun Ed- Gr. Mog. Refolutie alle de Schutters te gelasten, om provifioneel en tot nadere dispofitie van Hun Ed. Gr. Mog. in cas van brand zig te wagten, voorzien van Scherp, in het geweer te komen, even min als op de wagten; alsmeede om op aanftaan den Maandag den »o deezer tusfehen 9 en 12 uuren ten Huize hunner refpecfive wakende Officieren alle hunne feherpe patroonen te brengen, et aan dezelve overtegeeven, met verdere last aat voorn, wakende Officieren ,de namen der Schutten en het getal der overgeleeverde Patroonen op u ichryven.óm aan de Schutters de voor dezelve uit gefchoote penningen te reflitueeren, en vervolgen; LIIIIIIU2 gs 'sGrA- msn hase. Refol. nopens de HaagfcheSchuttery. 1 .  'sGra venha GE. j < t ( £ I C 4SÓJ NIEUWE NEDERLANDSCHE gemelde Patroonen diredt onder den Magiftraae ter bewaarmge ten Stadhuize over te brengen ! om in cas van nood te kunnen worden uitgedeeld , en met gebruikt zynde wederom ter bewaaring onderden Magiftraae gefteld, wordende gemeld! Officieren verders gelast de Lvsten van hunne onderhebbende Manfchappen tellens over te leeveren. En zal hier van een groot getal Exemplaaren gedrukt werden, om aan ieder Schutter daar van één te bezorgen, als meede den Krygsraad behoorlyke kennis gegeeven worden. (onderjlond) Accordeert met 't voorfz. Register. (was getekend) J. P. VAN DER HAER. Bovengemeld beiluir, by het welk de Schutters vermeenden, dat zy met ongegronde verdenkingen verongelykt, en ook n hunne privilegiën verkort wierden, verwekte onder hen veel misnoegen, zo zelfs, lat over de 800 Schutters uitftel verzogten ran het overleveren van hunne fcherpe paroonen, tot dat zy hunne nadere vertoogen :ouden hebben gedaan. Ten welken einde tok de Collonel der Schuttery zig by den Voorzitter van het Collegie van de Ed.Moende Heeren Gecommitteerde Raaden be» af; dog met weinig vrugt. Den 7 dezer maand September, nam de rezant ven het Franfche Hof, de Markgraaf  JAARBOEKEN» September, 1787. 4503 graaf De Vcrac, affcheid van den Voorzitter van de Algemeene Staten, en vertrok den 8 September met zo veele overhaasting, dat hy nog het tegenbezoek van den Voorzitter van de Staten Generaal, nog de gebruikelyke gelukwenfchen verkoos at te wagten. Zyn Schoonzoon de Markgraaf De la Cofte was al even te voren vertrokken, en door zyne Gemalin gevolgd, om (fchreeven de dagpapieren) Famieliezaaken; dog die wat verder zagen, bevroedden wel, wat 'er gaande was, hoe zeer ook zulks verbloemd wierdt. Z. bl. 4003. 4016 en 4017. Hoe zeer zulk een onverwagt vertrek van eenen Gezant, wiens Hof zo veel aandeel in de omftandigheden van de Republiek zeden het Jaar 1779 gehadt heeft, nu in een zor« gelykst tydltip, wegens de herhaalde Me morien en aandrang van den Koning var Pruisfchen, de Nieuwftaatsgezinden moesi treffen, is ligt om te bezeffen. Onderwy troostten zig nog de meeften met de verzee kering, die de Franfche Gezant niet naliet var hen in de allerbeleefdfte en vleyendfte uit drukkingen te geven, dat de Koning hunne goede zaak, zo verre gebragt zynde, nie zoude laaten vaaren, en dat Hy, ten bewyze hier van, fpoedig door den Heer de St Priest zoude worden opgevolgd. Ter Vergaderinge van de Staten van Hol land en Westfriesland, is gelezen eenei brief van den Bailluw en Mannen van di llooge Vierfchaar van Zuidholland, tot rt Lllllllll 3 ck 's Gra- l/enha. ge. i | i  VEH RAGE. i 3 ] i 1 1 I I I C 4504 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ dame van W.vanDyk, die, op verzoek van deCommisfie te Woerden, te Dordrecht gevangen is opgebragt. De Staten hebben het verzoek van dit Request toegeftaan : en op advys van Gecommitteerde Raden aan de Commisfie te Woerden doen aanfchryven om gemelde gevangen W. van Dyk aan Bailluw en Mannen van Zuidholland, en de gevangenen Fan Alphen en Nooteboom aan den Hove van Holland over te geven. Het verzoek van het Genootfchap te Maasfluis om begrepen te worden in Hun Ld. Gr. Mog. refolutie van den 7 September 1706 en dus te zyn onder de befcherming van de Staten van Hollandss in handen der Leden gefield. Den 7 September des ogtends, heeft de Voerman van Vianen Van Laken, zyne ftraf ontvangen, zynde gegeezeld geworden. Den zelfden 7 September des namiddags, ïeeft het Genootfchap van Wapenhandel alner een gedeelte zyner wenfchen verkregen ren half 5 uuren Ronden alle de wapen voeende Leden op het Tournoyveld, hunne oopplaats, m volle wapenrusting gefchaard Len 5 uuren trok het zelve naar den Koeamp, derzelver gewoone wapenoeffenplaats n t aftrekken op 't Tournoyveld , rang.! :nikte de Commisfie van beftier zig tussen de Compagnie Grenadiers en eerfte ■ompagnie Musquettiers. Aan de gewoone wagt,  JAARBOEKEN, September, 1787. 45°5 *aet, by of over de boschbrug, Rondt een detachement Gardes te voet met eenen Officier, en op den weg in 't Bosch, met het front naar den Haag, hadt een detachement Ruitery, met eenen Officier en twee 1 rompetters, post gevat. Op de komst van het Genootfchap, deeden de Militairen de gewoone Krygseerbewyzingen, wordende de trompetten ook geblazen. In den Koekamp komende, wierdt het Genootfchap in ordre van battaille gefteld, zynde wel 200 Leden fterk. Ten half 6 uuren kwam de Heer Raadpenfionaris van Holland, geleid Wordende door de voornoemde Commishe van beftier, en wandelde voorby het front, blyvende het Corps, geduurende zyne Hoog Edelheid het zelve bezag, m parade ftaan. Vervolgens wierdt een halve kring geflagen, lluitende de beide vleugels aan de afgeftokene palen en tofuwen, welken aan beide zyden van de groote tent waren vast gemaakt, het welk eene ronde omtrek uitmaakte, zynde de honoraire Leden van het Wapen-Genootfchap agter die evengemelde. touwen geplaatst. 'Er wierdt toen door den Majoor (het geweer geprsefenteerd zynde) de refolutie van Hun Ed. Gr. Mog. nopens dit Genootfchap, en den Eed, die zy Ronden te doen, voorgelezen. Hier na opende men weder den kring, en fchaarde het Genootfchap zig weder in ordre van battaille. Waar op eene bezending kwam van Hunne Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van Hunne J£d. Groot Mog. de Heeren Staten LIIIIUII4 van 's Gra- dB'  45°« NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sCra VENHA- i I ] < £ ï t 1 É c h i 4 w d n wer- van Holland en Westfriesland, beftaande uit de Heeren Backus, Geelvink, Heer van Staabroek, Leeuwen, en den Secretaris Aovtff, geleid wordende door den Commandant van hetHaagfcbe Garnizoen, den Generaal Majoor Kretschmar, en den HofMajoor Tinne, en gevolgd wordende door vier Staaten Bodens, waar agter gingen vier Onder-Sergeanten, en vervolgens derzelver Domeftieken: gemelde Heeren wierden door Befherderen van 't Genootfchap ingehaald. Hunne Ed. Mog. voor het front heen wandelende , onder het flaan der trom , en onder sen muziek, van den rechter vleugel af, vierden door de Officieren, ieder op des;elfs beurt, begroet, ftaande de Leden met [epra:fenteerd geweer. Daar op wierdt weier de kring als voren gemaakt, prajfenteeende de Leden het geweer , en lagen de .)ihcieren hunne geweeren neder, en traden enige treden voorwaarts, maakende ook enen halven kring om de bovengenoemde Beending. De Heer Secretaris Royer las daar p hun den led voor, en wierdt dezelve oor den Heer Backus één voor één afgenoien. De Heeren A. van Maanen, Advoaat, en de Griffier Hartman, Collonel van x Genootfchap, deeden hier op ieder eene mfpraajc. Hier op trok het Genootfchap eder naar deszelfs loopplaats, gevolgd ordende door alle deszelfs honoraire Lesn, welken in geleederen van vieren gehaard waren, en alle in 't zwart gekleed ordende dezelve door een detachement  JAARBOEKEN, September. 1787. 45°7 werkende Leden opgefloten. Aldus op 'sG«ahSÏfloopplaats terugkomende, wierden v«hazv afgedankt: de toevloed der menfehen,^. zo binnen als buiten den Koekamp, was buitengewoon groot. De Cour ter van den Neder-Maal, &n gefchrift, 't welk niet lang geleden, te lhiel was begonnen uitgegeven te worden, by L. Repelius, fchreef in zyn N. al- van bovengemelde plegtige in den eedneming het Genootfchap, op zyne wyze, aldus: Gelvk men hier alles doet om de Haagfche «•chuttery en welmeenende te tergen, en te beproeven, of men hun eindelyk tot een uiterfte, dat verdere geweldadigheeden zou autlionfeeren , brengen konde, heeft men, niet tegenltaande men nog des daags te voren preuves gezien had van de verbittering van het gemeen tegens het Haaglcbe Ge^tap^het^he^erttj in fcn Eed fraecdotê verhaalt men nog in alle Couranten, dat de Heer Hartman, Collonel van du rot, de aardigheid gehad heeft, door eene profane allufie od eenige woorden uit de H. Schrift, het ferieus advis van de Ridderfchap te turlipineeren en dat deeze geestige trek, waar by te gelyk gemankeerd wierd aan hetgeen men den Godsdienst, en net eerfte lid eener Souveraine Vergadering verichuldigdis, zeer geapplaudisfeerd is geworden. De kwinkflag, van welke in bovengemeld uitftrekzel wordt gewag gemaakt, wordtin de Nederlandfche Courant, die by J. Verletn te Amfteldam wordt uitgegeven aan den 11111111 5 Hee'  4508 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGru-Heere Van Maanen toegefchxeven en aldus venha- verhaald. ce. Na het doe/P V3« den Eed werdt in den kring eene aanfpraak gedaan door den Heer Hart. man, Collonel, en vervolgens door den Heer Advocaat van Maanen, die met eene zeer aardige quinkflag op het gezegde van de Ridderfchap . Heete vergeef het haar, want zy weten niet watzy doen (*) zeide: Heeren vergeeft het haar, 0f fcfaonzv wel weeten wat zy doen. Zie daar eene korte fchets h3^dhitri.Tf-' die ^Baagfche Genootfchap heeft behaald, m weerwil van de nyd en kwaadaartigheid der verdervende hand, federt twee Ia ren hier berokkend, waar voor het best is den Gordyn te fchuiven, alzo zulks genoeg bekend is. Genoeg zy het, dat de dag van gisteren voor hetzelve eenen Gedenkdag zal zyn van een der grootfte overwinningen op deszelfs Vyanden behaald , vermits niemand zich den Luister en de iiere, aan hetzelve wedervaren, kan voorftellen zo hy niet op de plaats zelve is geweest. * Den 8 September hebben twee nieuwe Afgevaardigden der ftad Hoorn , welke daags te voren in de Vroedfchap van voornoemde Stad tot Raaden zyn aangefteld, als de Heeren J. Groes en G. Carbafius, ter Vergadering van Hunne Ed. Gr. Mog. zitting genomen, welken, na hevigen tegenftand der Ridderfchap, evenwel toegelaten zyn. De Heer Raadpenfionaris gaf middelerwyl kennis,dat ook in voornoemde Stad eene afzetting van Regenten hadt plaatsgehad, zynde op verzoek van een aantal Burgers door de Vroedfchap CO Zie bl. 3793.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4509 fehap ontflagen, deRwèzn Bredehoff, Op- 'sGraperdoes, Jager, A. van Straaien, J. Berk- venhabout, C. C. van Akerlaken, H. Berkhout, GE' Jongemaats en De Hart, welke laatstgenoemde zig eene aanteekening in de Vergadering van Holland voorbehouden heefc te doen; en waren in derzelver plaatzen tot Raaden aangefteld, J. Groes, J. H. van Straalen, W. Schuurman, Mr. C. Carbaflus, P. van Akerlaaken, C. de Feyver,Mr. Z. van Foreest, Mr. A. Ramhorst, en W. jV. Crap Hel'ingman. Zie hier na onder Hoorn. Hunne Ed. Mog. Gecommitteerdens ter verdeediging dezer Provincie en der ftad Utrecht, hebben by eenen brief aan Hunne Ed. Gr. Mog. kennis gegeven, „ Dat verfcheiden lnundatien reeds zo ver in gereedheid zyn, dat men, in cas van nood, daar van gebruik zoude kunnen maken; proponeerende, om by Publicatie bekend te maken, dat men daar geen gebruik van zal maken, dan in den hoogften nood, en als dan een Ichavergoeding na dato gegeven zal worden. Verzoekende wyders, dat 'er een dag mag bepaald worden tot het benoemen van Officieren van het nieuw opgerigte Corps Artillery, Meyern, en de vacant zynde plaat, zen onder Smart te begeven." Hier op hebben Hunne Ed. Gr. Mog. befloten, „ volgens voorltel van Heeren Gecommitteerden , met de Inundatie te handelen, en daartoe een  45io NIEUWE NEDERLANDSCHE ven de ArtiJlery , DoHderX M Q bege" Vrydag>j de v.^^^,^ pens het in' SaJ^LeHer rTgM n0' de£rnStedf 'CXV^r Ma^raat Ed. Gr. Mog vfn de? ,tnf0lk i£ van hun «folutie aan alle £ I SffPtembef»fV eene den, waar by deZelvenl7terS rondg«°n. de fcherpe MeTo^^' ï&P^ia^ïïg °ffiCiefei' " " morgens. ' Sfchen * en Ia uuren des Af?2^^ Van de» *er befluft ;aan d? 'h va° deszejfs voizeFrankryk en Gmnf n Ven Van den danks C) Zie bl. 4499^2.  JAARBOEKEN, September, 17*7* 45*1 danks al wat men of zig zeiven, of anderen sGaa«oogde op te dringen, eenen trap van waar-vMHA. Fchynlykneid te krygen, die .aanveelen herdenking, en zelfs bekommering baarde. De Regeering van Amfleldam hadt op de laatfte Memorie van den Pruisfifche Gezant van den 6 Augustus geadvifeerd, twee Heeren naar Berlyn af te vaardigen, waar toe ook de Reden Haarlem en Delft neigden. Dog Dordrecht bragt een omwerp van antwoord aan den Koning van Pruisfchen in, het welk den 8 September met io Steden wierdt vastgelteld. Amfteldam het aanteekenen in voorgemeld antwoord niet te hebben toegeftemd: dat antwoord was van dezen inhoud: Dat H. Ed. Gr- M de eerfte Memorie, door den Heere van Thuiemeyer van wegens Zyne Pruisfifche Majefteit overgeleverd, hebben beantwoord , in de zekere onderftelling, dat Hoogstdezelve, verlicht wordende omtrent de falten, betrckkelyk tot de bewuste Reize van Mevrouw de Princes'van Qrange, Hun Ed. Gr. Mog. met Un. eei zoude verdenken van voorneemens, die zy looit hebben gehad, en die zy zig.verphgt achten, op de folemneelfte wyze te desavoueeren, mitsgaders, dat Zyne Pruisfifche Majefteit dan ookgin het gedragman Hun Ed. Gr. Mog. niet anders zoude vinden', als het aanwenden van zodanige voorzorg, die naar hunne gedagten, hoe zeer tot Hun groot leedweezen, loor de omHandigheden noodzaakelyk was gemaakt; en die Hun Ed. Gr. Mog. mecnen, dat ieder Souverain genomen zoude hebben, en verphgt zoude zyn geween in gelyke conjoncïure te ncemen.  «tl NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGiu- Dat Hun Ed. Gr JVW „, „i vtKHA. rie op nieuw met allP n«'. i °u deeze mate' ce. ben onderzoltri ver0D, a?:ekveUr,fheid « hebüeerenby hunne fedSg if °ndCD' te Perfl* altoos tegen de PeÖ ™n £ 6r geG? actenfaat Koning Zyne Pruisfifchf MajefteifS, Z° vf* di£ aan van volkomensiie wyze zal hlvtPn ^vldentfte en iW 't gebeurde te7d?ergigenhei'd rré„van Jen. miste van haar Ed. Gr. K S de Com" fcnfle van deeze A&tè&Zügö tOC de" presfe last van Haar Ed. GÏ JVW d,/ °P ex" geeven, welke narré zv hl' ff g' daar vao van RugemeeReree7 Vr^fS08 eeDe Mi$five oïW^», be^zelfde nSCh3ppen der Stad de Eer heöten daï^ ^^^«n*. alsthans zal confteeren! dat neS' V T' de voorfz. Note van d™uf aï» c we,k ,n aan Haare Koningl Hooïh7, h vo^edraa8en overgekomen8 te zyf* H^f T^ niet is bejegend od OrZ^f Hoogstdezelve Comtmsfie, a wdk: bv Lr J ^egen dezdve re Koningl.Voogn^ ï»* fent ,s geweest, of daar van zefts eemee k^-' heeft gedragen, en dar rfi» "•£C,rs/enige kennis W op eene vriendelfke lZe lor t T guards, aan Haar bewewen hpV» l i de E* naderhand nog eens Ir t nm., ft beda"k;t> e» «aam door den Heer BwiST TT U,t Ha3ren ren; Terwvl Hun% Sm!C d°eR ,rePetee«warieheid maaken . - m°8* gfene dti m,d»e Haare KoninTf. pLXhT"'^* ingeV3'Je aa" ding , iets rreiolieïgnf n l d'e gedaane aanbou- verkhuldVde S ^ de aaD Haar men zidk, L I f mogte Wi:ezen overgekomen, zmks op de voldoenlfe wyz£ £e desay^ Dat  JAARBOEKEN, September, 1787. 45^3 Dat hier uit dan ook, naar de gedagten van 'sGrA* Hun Ed Gr. Mog., zal conlteeren; dat men on- VENHA. der eene verkeerde gedaante moet hebben voorge-^ fteld de eerbewyzen en teekenen van Hoogacnnnge, die door of van wegens voorn. Comrnisüe aan AntWt ti Kon. Hoogheid zyn beweezen. Dat ann den Ed Gr. Mog. ook in hunne gedagten met kun- honing nen hebben gehad, Haare Kon. Hoogheid te ver-ww denken vau Sinistre oogmerken, of de opregt-pruis. heid hairer motiven te wantrouwen, ten opzigteuy^ van haar voornemen om naar 'sHagete vertreKken, en dat dus hier in geene de minfte beleediging aan de Zyde van Hun Ed. Gr. Mog. geleegen is. Dat integendeel Hun Ed. Gr. Mog. te voren altoos in begrip hebben moeten zyn, en alsnog moeten weezen, van de zuiverheid der voorneemens, die Haare Kon. Hoogheid gedirigeerd hebben; maar dat, gelyk gemelde Princesfe niet kon inftaan voor de gisting van het Blind Gemeen, en van eene misleidende menigte, Hun lid. ur. Mog, Gecommitteerdens zig gevonden hebben in de noodzaakelykheid , om voor te komen eeneuitbarfting,die Zy verzekerd waren, dat veroorzaakt zoude worden, door eene fchielyke, onverwagte en geheime aankomst van Hare Kon. Hoogheic, en welke toneclen van moord en verwarring zou • de hebben kunnen doen gebooren worden, die het hart van H. K. H. op de gevoeligfte wyze zouden hebben moeten treffen, door Haar daar van getuige te doen zyn; en welke zy dan met geene mogelykheid zoude hebben kunnen beletten. . • „ Dat by aldien deeze Princesfe, in overweeging neemende haare qualiteit als Gemalinne van den Heer Stadhouder, de precautie, zoals natuurlyK was, had genoomen, van Hun Ed. Gr. Mog. te prtcvenieeren van Haare voorneemens, Hoogstdezelven de gelegenheid gehad zouden hebben, hunne confideratien dienaangaande, met betrekking  45H NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGRA.zotot de tydsomftandigheden, die de uitvoerine venha. yan het voorneemen van H. K. Hoogheid bedence. kelyk maakten, als tot de bekwaamife middelen waar door de rust en eendragt in deeze landen jtntw. londe herfteld worden, en dus aan het oogmerk randen van H. K. Hoogheid voldaan zoude kunnen worKoning den, aan welgemelde Princesfe onder het ooe re tan brengen. "e lc Fruit. Dat deeze H. Ed. Gr. Mog. fentimenten en jen. gezindheid als nog dezelfde zyn, en dus getuigen kunnen van het leedweezen van Hoogstdezelven over de noodzaakelykheid, waarin Mevrouw de Princesfe zig heeft bevonden, van Haare Reize te ftaaken. En dat H. Ed. Gr. Mog. Hunne waaragtige fentimenten ten deezen opzigte met des te meer bereidwilligheid aan den dag leggen om dat Hoogstdezelven zig vleyen, daarmede' aan Zyne Pruisfifche Majefteit genoegen te geeven. Dat met dezelfde intentien, zo wel als om Zyne Pruisfifche Majefteit te overtuigen van Hun verlangen, om Hoogstderzelver affeciie en vnendfchap te conferveeren, H. Ed. Gr. Mog Zyne Majefteit verzeekeren, dat, wel verre dat Hun voorneemen zoude zyn zig te verzetten tegen die Reize, die Mevrouw de Princesfe van Oranje nog voorneemens zoude mogen zyn naar 'sffage te onderneemen, H. Ed. Gr. Mog integendeel met genoegen Haare Koninglyke Hoog beid zullen inviteeren, die fteize werkftellig tè maaken, zo dra de algemeene rust de onderneeming daarvan zonder gevaar zal kunnen doen plaats hebben; en welk gevaar H. Ed. Gr. M. ook nu zelfs , mettegenftaande alle te cemene precautien, op geene voldoende en 'sLands Ingezeetencn volkomen gerustftellende wyze, vermeenea te kunnen evheeren.  JAARBOEKEN, September, 1797* 45TS Maar dat H. Ed. Gr. Mog. boven alles verlangen, dat H. K. Hoogheid, aangezien Haar piyswaardig oogmerk , om te coöpereeren toe eene reconciliatie, Haare Reize miftelle, tot dat dit heilzaam werk ondernoomen zal worden ; dat is te zeggen, tot dat, de rust verzekerd zal kunnen zyn. Dat H. Ed. Gr. Mog. zig vleyen, dat deeze Explicatien, waar inne zy nu getreeden zyn, Zy ne Majefteit van Pruis/en volkomen genoegen zullen geeven; dat dezelven geheel zullen disüpeeren de Wolken , dewelke onverwagte omftandigheeden, die H. Ed. Gr. Mog. oneindig onaangenaam zyn, over Hen hebben famen getrokken. Dat zyne Pruisfifche Majefteit voor H. Ed. Gr. Mog. dezelfde Sentimenten zal behouden, die Hoogstdezelve tot hier toe, op het voetfpoor van Zyne glorieufe Voorzaaten Hen heeft toegedragen: mitsgaders, dat Zyne Majefteit, door all( Vriendnabnurlyke middelen, die in Zyn vermo gen zyn, wel zal willen concurreeren, om aat deeze Landen te helpen bezorgen de tranquiliteit, die dezelven nu roisfen, en die het voornaamfte voorwerp is vau de zorge en wensch van H. Ed, Gr. Mogenden. Ter gelyker tyd wierdt by de Staten van Holland befloten , van bovengemeld antwoord aan het Hof van Frankryk kennh te geven; en het zeiven nog den zelfder avond naar het Hof van Berlin af te zen den. Dog den volgende dag kwam eer Pruisfisch Officier, 'savonds, als buitenge woonen Courier van den regeerende Her tog van Brunswyk, die het opperbeve over het Pruisfiesch Leger in Westphalei voert, by den Baron Van Tbulemeyer aan Mmrammmramm wel 's Gra- VENHAÏE. Anttv. aan den Koning van Pruisfen. 1 l l ( l  45i<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE vï?RA*)^eIke 20 ^ewigtig was, dat de gemelde 9^ nog des na§ts ten eIf "«ren aan den Raadpenfionaris van Holland een Billet toezondt, van dezen inhoud: M Y N HEER! Tk haast my, om U zonder eenig tyd verzuim te * doen toekomen de NOTA, welke Gy van my gevraagd hebt, om u de onmiddelyke beicbryvmg der vergadering van de Staaten van Holland, ingevolge myne requifitie, gemakke'yk te maken: kunnende die Vergadering gewisfelyk niet langer worden uitgefteld, dan tot morgen. De Verhaak Nota, waarvan ik by deezen gewag maake, betreltende de Voorwaarden zeiven. welken de Koning van de billykheid van H. Ed. Gr. M vordert, zal in minder dan een uur tyds volgen. Ik heb de Eer, enz. 'sHage den 9 September 1787. (was getekend) DE THULEMEYER. Bovengemelde Nota was van dezen inhoud : r\e ondergeteekende, Extraordinaris Envoyé van ^ zyne Pruisfifche Majelteit, is geiast geworden met de dringendlte orders van den Koning , zyn M. etter, om op nieuws en ten allertterktten van li lid,. Gr. Mog. de Staaten van Holland, te vorderen ,, om de beleediging te repareeren ,aan de Doorluchtte Zuster van dien Monarch aangedaan, gelyk voldoende gedetailleerd is bv twee opvolgende Memoden., van den 10 July , en den £ Augustus, en omrae, binnen veertien daagen tyds, be-  - JAARBOEKEN, September, 1787. 4517 bekend te maaken hun befluit dien aangaande, als meede de fatisfactie, die zy zullen aanneemen , tegeeven, op eene wyze, geëvenredigd aan de aangedaane beleediging. De ondergeteekende heeft den Heer Raadpeufionaris van Bolland eene volkomene opening gegeeven wegens de billyke en gemaatigde voorwaarden , die Zyne Majefteit vordert, en waarvan hy hem eene precife opgave doet by de hiernevens gaande Verbaale Nota. Hy twyfelt ook geenzins, of de Heer Haadpenüonaris zal niet verzuimen, om ten allereerften eene Vergadering der Staaten van Holland te be' fchryven ; en zal ook niet voor hem ontveinzen, ingevolge de gedetailleerdeInftrueT:ien, die aan hem gebragt zyn door een Courier, zedert weinige uuren by den Ondergeteekende gearriveerd, dat de Refolutie, welke H. Ed.- Gr. M. aan 'sKonings Minifter hebben laaten ter hand ftellen, ten antwoorde op zyne Memorie van den 6 Au. gustus laatstleden, op geenerly wyze aan de billyke verwagting van Zyne Majefteit voldoet. 'sHage den 9 September 1787. (was getekend) DE THULEMEYER. Deze Nota, by bovengemeld Billet door den Heer Fan Thulemeyer aan den Raadpenfionaris gezonden , en bydenzelven ten half 12 uuren des nachts ontvangen zynde, zo zondt vervolgens gemelde Gezant ten half twee uuren de Verbaale Nota, behelzende de eisfchen, die den Koning van Pruisfchen aan de Staten van Holland voorftelt, en van dezelven vordert, by dit Billet: l^mmmmmrnmm 3 MYN sGra- ven'hase. Nota van den Pruisfi' fchen Gezant,  4518 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- MÏN HEER! VEN HACE. 27e hier de Kwaaie Nota, behelzende de Voorwaarden, welken de Koning vordert, en die ik my haafte U toe te zenden, ik heb ae eer, enz. 'sHage den 9 September 1787. (was getekend) DE THULEMEYERo Voorgemelde Verbaale Nota was van dezen woordelyken inhoud: r)e voorwaarden, die de Koning vordert, noPens de tegeevene Satisfactie, geëvenredigd aande beleediging, der Doorluchtig! Zuster van dien Monarch aangedaan, zodanig, dat daar door gerepareerd worde de gepleegde hoon tegen de perfoon van Haare Koningl. Hoogheid, door zig met geweld te verzetten tegen de Reize, welke* die Doorluchtige Princesfe, door de heilzaamfte oogmerken gedreeven, voorgenoomen had naar sHage te doen; zy den navolgenden, welken de Ondergeteekende, 'sKonings Extraordinaris Envoyé, uitdrukkelyk zal voorgedraag by deezeVerbaale Nota, welke hy de eer heeft aan den Kaad-Penfionaris van Holland te addresfeeren, na hem dezelven reeds mondeling re hebben medegedeeld, m eene voorafgaande Conferentie m>°fpDi? veTW3l' dat H' Ed' Gr. Mog. eenen BRIEF aan Haare Koningl. Hoogheid zullen Jcfiryven, en dat zy den inhoud van dien, alvorens hem aan zyn adres af te zenden, aan 'sKoninp Mi. nifler zullen LAATEN ZIEN; moftende r^w/fïi?? iene BELEID EN IS, dat men UilDtVAALD heeft, door te onderzeilen, dat die frwces eemge oogmerken zoude gehad hebben, firj. Mg  JAARBOEKEN, Septetnier, 1^87. AS*9 Ai* met bet welzyn der Republiek; dat fY &%EXClfS zulle» vraagen voor detegenkan^ S tien Haare voorgenomen Reize gedaan, en, ZSr St manquement van eguards. grover Haare Kon. Hoogheid zig te beklaagen heeft ; 7— dat Te" &. Mof. zig zuilen verbinden ,ojme, oprequmieder Princesfe, welken zig zouden mogen fchuldtg gemaakt hebben nlVbeleedivnsen tegen Haare Doorluchtige Per Zn- TJl L zy alle deinjurieufeenerroneufe RefllütielTtcr geleegenheid deezer Reize genoomen, bullen HERROEP EN; eene «Mffijfe^P vergezeld moet gaan met ^ WNOÜl^im,, lf Haare ^^«^SfS ^afvfn geliete te begeeven , om ZmdELING den weg te r^-*™^. srelukkig plaats hebben. • De GDdergeteere fe is bovendien gemagtigd, omme aandenHea Raadpenfionaris te verklaaren, d«, " Ed. Gr. Mog,, de Staaten van Holland, zig ge reedelyk ot het geeven van eene zo gemaattgdt SaSie»\^ea te fchikken. dat, mdatgeva SS«^KonSlyke Hoogheid h^e veelvermogend, TTJSSCHENKOMST zal aanwenden by den Ko ^f, HZZ Doorluchtige Broeder, om alle ver Jrï vordering van Satisfactie ter,, deezer,, op z gte te flaaken. — Voorts heeft hy nog d cSe, om U, Myn Heer, te berigten, dat, b; aldfen in het vervolg de bepaahng van de plaat! der Onderhandeling in 'sHage eenige zwaarighe den rnogte ontmoeten, dat men als dan eene 0 andere NEUTRALE STAD zoude kunnen ver kiezen, om die Onderhandelingen aan te vangen die St eene grondfiag zullen ftrekken voor een Verzoening en voor de Mediatie. „ De Ondergeteekende zal voor den Heer Raat Penfionaris niet ontveinzen, dat Z. Maj. op de a lerftelligRe en allemadruklvkftewyzeverwagt, da Mmmmmrarnuim 3 ü 'sGra- rENHA» ;e. Eisfchen van den Koning van Pruis- fchen* l r f t e  4520 NIEUWE NEDERLANDSCHE overgaan tot eeniRe SUSPENSIE en AFZET. PING , o/te tot eenige andere nadeelige en beked . SLTtregJleK dm Perf°™ ™» den Prince Stadhouder, Kapitein en Admiraal Generaal DeieecngiDg op heleediging flapden. sHage den 9 September 1787. (was getekend) DE TllULtMEYER. de»ie*°Z wietdtu ten eerften> nog Maandag den 10 September, eene buitengewoon! Vergadering van de Staten van Holland Cdie anders met voor Woensdag zou plaats gehad hebben; belegd,om welke byte woonen.de Penfionaris van Dordrecht, de Heer De Gvzelaardoor eenen postboden, van Woerden gehaald wierdt. Jn deze Vergadering wierdt befioten, bovengemelde Nota's commisfönaai te maaken met het groot befoigne, om tn^n™ Vergaderinge den volgende dag, zynde Dingsdag, te berigten. Dog de Afire- Vanie;gïnKd-;rKliad ArafteWam, verklaarde?, » niet te hebben geconcurreerd tot de deli' „ heratien over de beide overgegeven No» £V raIsrder.ze.lv« inhoud confidereerende laehef en irijurieus voor de Souvereinr„ teit dezer Landen," en hebben de refoluue van hunne Principalen, omtrend het antwoord, aan den Envoyé Baron Van Thuletneyer te geven,in de Notulen doen infehry- vea.  JAARBOEKEN, September, 1787. 45*1 ven. De eerfte Penfionaris der ftad Amftel(dam, Mr. Engelbert Frangois van Berckel, I liet lig over gemelde Nota's heftiglyk uit ] Moed en dapperheid zyn uitmuntende deug1 den , mids zy verzeld zyn van voorzigtigheid, beleid en fchrander doorzigt; en mids men naauwkeurig bereekene, wat men kan uitrigten, op dat men buiten den kring van onbezonnenheid blyve, welke zeerzekerhaar loon medebrengt. Een Staatsdienaar, die de voorzigtigheid mist, en dekragte van den Staat niet kent, nog weet, welke hulp hy zeker van andere te wagten hebbe, is geenszins onberispelyk (*). En wat zyn tog hooge woorden, zonder evenredig kragtige daa! den? De Pruisfifche Gezant de Heer Van Thulemeyer, heeft ook , by eene Memorie, van bovengemelde Nota's, en vorderingen van den Koning van de Staten van Holland, demo September, by eene Memorie aan de Algemeene Staten kennis ge- ge- (*) Es,o autem ei, qui fententiam dicat in priucipt' bus, de republica , puto etiam prudentiam esfe praftandam: nee me, quum mihi tantum fumferim, ut guhernacula reipublic* prenderem, minus putarim reprehendendum , fi inutiliter aliquid Senatüi fuaferim, quam (i infidelitert Cicf.r. ad Ürut. Ep. 1. a German. repert. Dar. is: „ Die onder de Staatsmannen, over Staats* ,, zaaken zyn gevoelen zegt, die moet omzigtig beleid ,, toonen ; en als ik my zo veel vermeeten heb om ■ „ mede dö handen aan het roer var. Staat te flaan, „ dan ben ik zo wel te berispen, als ik iets onbera„ den ep nutteloos, dan als ik iets trouwloos heb „ aangeraden." Mmmrammmmm 4 'sGua- VENHAUE.  45" NIEUWE NEDERLANDSCHE n*M.'gtv&a'* Waar °P noS nacJere aandrang van cB«HA wege d£ Algemeer)e Sta£en by HolljuS daan is, om den Koning genoegen te eekeeren" ^ geduchtfte ramPen noS af « Zonderling was het, dat de Leydfche Courantier in zyn N. 110. omtrend bovengemelde Verhaak Nota, aldus fchreef : A ndere beweeren, dat dit niet waarlvk de Nota, maar wel de extenfie derzelve zyn zoude en dat egienlyk de Nota zoude behelzen • I Ex cuus vraaging over het gepasfeerde aan Mevrouw de Princes. II Herroeping van het Antwoord op de eerfte Pruisfifche Memorie. Ui j^Pe™ foocen,door welke de Princes meend beledigd te zyn, aan haar discretie overlaaten. IV De Haaeof eene andere Neutraale plaats bepaalen, alwaar de Staaten van Holland met de Princes, als ge yolmagtigde van den Stadhouder, zoude hande" Het is moeilyk te gisfen, wat men in voorlz. Leydfche Courant beoogt; dojr de Opregte Nederlandfche Courant N. n2 verklaart het wat duidelykex , namenlyk! dat men van Nymegen nu en dan eens door den Baron Fan Thulemeycr Memoden zou geprefenteerd hebben , van welke men te lierlyn niets hadt geweten: dat de Penfionaris van Dordrecht DeCyzelaar niet zou toeitemmen, dat zo een hoonend ftuk beantwoord wierde; dat 'er zelfs gerugten liepen, dat over den Heere Fan Ihukmeyer gi. klaagd  JAARBOEKEN, September, 2787; 4523 klaagd zoude worden , en wat diergelyke 'sGra. zaaken meer zyn, met welken egter het™»H*gros der Natie verblind wierdt. En deu • Leydfche Courantier fchreef in een volgend Nummer, onder het Artykel 'sGravenhage den 13 September aldus: De Pruisfifche Fx'raordinaris Bnvoyé, die geftadig Couriers of Expresfes ontfangt, of het van Berlyn, Cleef, Nymegen of Ame;sfoort is, weet mi n niet, heeft er een geëxpedieerd, en nu weer eene Memorie aan den Prefident der Staaten Generaal overhandigd. Men las ook nog in die zelfde bovengemelde Leydfche Courant het navolgende: De voorn. Nota , zegt men, zou geprcfenteerd zyn op den ontfangst van een Brief van den Regeerende Hertog vanBrunswyk, en is oorzaak, dar Hollands Staaten op gister reeds vergaderden, daarover delibereerden , dezelve commislonaal maakten met het Groot Befoigne, en voorts overnamen, terwyl op het voordel van Rotterdam wierd betlooteo den Koning van Vrankryk te verzoeken om, ingevalle de Koning van Pruisfen mogt gsedvinden de vyandelykheden te beginnen, ook daadelyk ter hulp toe te fchieten, zynde gister een Couricr afgezonden, die morgen om 4 uuren na den middag te Verfailles moet zyn, werwaards ook in den voorleden nagt een Couricr is afgezonden door de Heeren Legations-Secretarisfen en Chargé d'Affaires der Franfche Kroon; en men verwagt ook, dat het Hof van Vrankryk al te wel deszelfs belang verftaat om zig niet te verzetten, tegen alle aanrandingen eener buitenlandfche Mogendheid; te meer daar het Hof van Berlyn verklaard heeft geen voorneemen te hebben, om eenige  4524 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra. Conquesten te maaken, en het egter onmogelyk is zfer vrnha. fne vyandlyke kornet in eenïg Land te verbeef cE. den, om zig Satisfactie te verfchaffen, zonder het zelve/, onderwerpen, en gevolglyk zonder het te conquelieeren, hec zy om het in het bezit te hout den, het zy om het van Geld en Rvkdomme„ umeputten , of eindelyk om het in zulk' een S van onderwerping te houden, dat het, fchoon vry in raam; egter in der daad van de heerfchen de magt zou afhangen. De weldenkende Natie?s* onaertusfehen verzekerd, dat Holland zig ha rer waardig zal gedragen, en maakt zig gereld ÓS door alle vermogens, die God cn de Natuur Hpn vryen Nederlander heeft oveigelaafer?! de L™ et de rampen moedig te wederltaan. Zynde! zo verzekerd word, de Inundatien in diervoegen eé. l?Jj ga5 men zonder een fchot te doen, een tamelyk Leger kan tegenhouden De Provinciën van Gelderland, Zeeland ' Friesland en 'sLands van Utrecht, hebben de bemiddeling van Frankryk, Pruisfchen en Engeland aangenomen, en tevens verklaard, zig niet te zullen verzetten, zo de Keizer insgelyks zyne bemiddeling most aanbieden. Vervolgens hebben voorn Provinciën aan Holland en Overysfel verzoet • hunne refolutie daaromtrend te vermeerde* ren, en aan Stad en Lande, om zis omtrend dit ftuk te verklaaren. Den 10 September is by de Staten van Holland en Westfriesland vasrgefteld en verzonden de navolgende Publicatie: iKiüSLAJMD, allen den geenen die deze zul»  JAARBOEKEN, September, 1787. 45*5 fhnnrptl lezen. falut: Alzo de zorg- 'sGrA- ; cèsüvclyk, na ^^"SgSdniöi, daad«de vrees voor vyanaiyite u u rmd-^s. 'fIen, inm1re?vant uodTtS en het onder Wahet formeeren van . , aat over eea ter zetter. van zoodantgpanden Yya"1 ! Provincie zoude kunnen tragteo te opederzelve K™*™™^ van ZOoianige Inundatie* nen; tot het formeeren p:eparatien uit °P °l% worden gemaakren8dacPhie\uit te.en ?n%»eDr b^Sden, zoude kunnen on™n *! doen pufcüceeren en lig!ereTa ce. al zulke Diftnden, alwaar in dezelve het forrnéIZinÜ0 een,ge Inundatien onvermydelyk zullen bevinden te wezen; en zulks op zoodanige plaat" len als het behoort en te gefchieden gebruikelyk Aan de Staten van Holland en Westfries1S//a" 7ÊgenS de^meene Provinciale Vergadering van Gecommitteerden uit Krygsraaden der Vryheiilievende Schutteryen Genootfchappen van Wapenhandel Oeconjluueerden uit de Burgeryen, Sociëteitenen Corporaties dezer Provincie Cdus luidt de tytef) een adres ingeleverd, 't welk wy hier na onder Amsteldam, alwaar die Algemeene Vergadering is gehouden, zullen mededeelen. Op voorftel van Amfteldam, zyn Gecommitteerde Raaden verzogt, onderzoek te doen,nopens het weigeren der overgave der icherpe patroonen van de Schuttfry van doS'S* aa" de Magiftraat, en de refolutie door Hun Ed. Gr. Mog. daaromtrent! genomen, kragt te doen hebben. Op voorftel van de Heeren Gecommit- , Td/a ,1efenfie » 0ra hetGnarnifoen van den Brielle naar Gorinchem,als het zelve aldaar zeer nodig tot verdediging dezer Provincie oordeelende, te zenden, !n een . ternporairen Commandant en Groot-Majoor van Gorinchem aan te ftellenftemde de Meer-  JAARBOEKEN, Sebiemher, 1787. 45*7 Meerderheid van Hun Ed. Gr. Mog. hier in 'sGrawe Dordrecht verklaarde, dat daar mede in ™h&. deze cefteldheid van zaaken geen uitftel moest ■ • gemaakt worden, en benoemde tot Bevelhebber den Collonel en Chef van het Regiment Ruitery Van der Capelle,en tot GrootMajoor De Reyde Carli: dog de Ridderfchap en Brielle dit overnemende, is dit uitgefteld. - De Genootfchappen te Laren en Blaricum, zyn op derzelver verzoek in Hun Ld. Gr. Mog. befcherming genomen. Gecommitteerde Raaden zyn den n September des avonds ten zes uuren vergaderd geweest, en hebben op bevel van de Staten ïan Holland den Magiftraat by zig gehadt, zvnde de Heeren Burgemeefters Shcber en Van Slingclandt, Collonel der Schuttery, aan welken zy bevolen hebben, „ Dat die geenen der Haagfche Schuttery, welke weileren hunne fcherpe patroonen te rug te ïeven,en aan welken Hun Ed. Achtb. den 10 September, op eigen gezag,zo 'erverzekerd wierdt, tot Vrydag furcheance zouden hebben verleend, zulks heden voor twaalf uuren des nachts zouden moeten doen, benevens hunne wapenen." Dit maakte hier veel beweeging. De Weth van 's Hage was op het Stadhuis vergaderd,en voor het zelve Rondt een fterk Piquet van het Regiment van Pabstt welk Icherp geladen heeft, om het volk, dat daar vergaderde, in teugel te hou-  'sGra venha ge. i 4Sa8 NIEUWE NEDERLAND3CH3 • den. De meefte Schutters hebben dus hunne fcherpe patroonen overgegeven Dit duurde tot laat in den nacht. Orlangs by de drie Vaderlandfche Socie. Uiten alhier fchikking zynde gemaakt tot het benoemen van twaalf Geconftitueerden voor de Burgery, by beflotene Biljetten; heeft de Commisfie tot het ontvangen en openen derzelve bevonden, dat by meerderheid van (temmen tot dien post benoemd waren de Heeren Mr. J. Zurendonk van Hoey, Bisfchop, de Wit, Hoynck van Papendrecht, Timmermans , van Spaan , Boudewynfen , Plaat, Hartevelt, Ebbe , Scheffer, en Bergeon, van welke verkiezing aan gemelde Heeren door die Commisfie den 10 September is kennis gegeven. Den ii September heeft de Prins Erfftadhouder dit Nader Declaratoir uitgevaardigd, het welk eerst eenige dagen daar na in Holland is bekend geworden. WY WILLEM, by de gratie Gods Prince van Orange en Mw, Erf-fiadbouder , Erf-Gouverneur , Erf-Capitein. Generaal enAdmiraal der Vereenigde Nederlanden , ErfCapitain Generaal en-Admiraal van de Unie, &c. &c. &c. allen, die dezen zullen zien of hooren lezen, faJut: l^oen wy ons noch voor weinige maanden, door den jammerlyken toeftand van het dierbaar Vaderland, gedrongen vonden, om by ons De:!aratoir van den s6 Mey laatstleden de Heeren Sta-  JAARBOEKEN, September, i7^7« 4J*S> Staten Generaal zoo wel als de Heeren Staaten der bvzondere Gewesten, alle Collegien van Staatsbewind of Juftitie en derzelver byzondere , leden, mitsgaders de goede Burgeryen, en verdere In- en Opgezetenen dezer landen, openlyk en plechtig uit te noodigen om met ons, elk nsar zyne betrekkinge, op het yverigst ter redding i van hetzelve mede te werken: toen vleyden W y ons dat het verklaaren van onze bereidvaardigheid daartoe, en het plechtig verzekeren vooral van de zuiverheid onzer inzichten en bedoelingen. ons biet flechts de algemeene goedkeuring en byftand, maar daar door het ook volkomen gelukktn van onze poogingen verzekeren zouden. ' Dan, hoe zeer de handelingen en befluiten der Staten van het meerderdeel der Vereenigde Provinciën , der Vergadering van Haare H. H. M. M., van den Raad van Staate , en van andere hooge Collegien, gelyk ook de eenftemmige vetzoekfehriften van het grootfte en beste gedeelte der Natie by den Souverain, tot ons byzondtr genoegen, aan deze otize verwachting volkomen hebben beantwoord, hebben Wy echter tot onze grievendfte fmerte moeten ondervinden , dat in 't byzonder by de tegenwoordige Meerderheid der Staat- Vergadering in Holland, zoodanige maatregelen gevolgd en doorgezet zyn, waardoor het geweld van eenige gewapende Ingezetenen zich hoe langer hoe meer boven het gezag der Wetten verheft met geheele legerbenden van de eene Stad naar de andeie trekt, de Regeeringen Daar eigen willekeur doet verzetten, en daar door, met verkrachting van de heilige Privilegiën . Odrrooijen en Vryheden, zodanige lieden ni de Stedelyke Regeeringen en ter Staats-Vergaderinge indringt, die niet anders beoogen, dan eene geheele omkeering der gevestigde Conftitutie, en ten dieu einde niet flechts onze wettige rechNnnnnnnnn ten i 'sGra. :e. NaderDeclar flair van Prins Willem fi  453° NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGha- venhace. NaderDeclaratoir van Prins Willem V. ten, door veelerlei verkortingen en fuspenfign. dagelyks, op de tergendfte wyze en onder de honendlle voorwendzels, meer en meer verkorten, maar ook, zoo omtrent het recht van territoir, als omtrent de Armee en Marine der Generaliteit, zich de wederrechtelykfte en geweldadigfte Happen veroorlooven tegen de Hooge Bondgenooc• ie  4538 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGu-a' Eene Expresfe van Verfailles hedeD aaoseko. vjsxHA- men, brengt berigt, dat de C-raaf de Sr Kiest ge. nieuw benoemde Amba-fidsur van Zvne Allerchnfclykfte Majefteit, Zaturdag of ctn tóSSSi Zondag hier zal zyn. 11 De Staten van Holland en Westfriesland zouden nu fpoedig postbodens naar het Hof van Frankryk, om,in plaats van de bemiddeling, nu de hulp van Frankryk in te roepen. Den is September des morgens ten half feven uuren, vertrok het Genootfchap van hier naar Voorburg , om de twee Rukken kanon af te haaien , die uit het zelve aan AmReldam vereerd zyn,en nu van Woerden komen, werwaards den 10 September een Detachement van het gemelde Corps is vertrokken , om dezelve af te haaien. Door Hunne Ed. Gr. Mog. is aan Heeren Gecommitteerde Raaden aangefchreeven, van op te geven, hoe veel en welke manfchappen Hunne Ed. Mog. van de Haagfche Krygsbezetting kunnen misfen. De Afgevaardigden van Amfteldam hebben eene aanteekening gedaan tegen die van de Ridderlchap, nopens het voorgevallene met Jr. Van IVasfenaar van Sterrenburg en den Penfionaris Afc» Berckel: hier tegen hebben de Ridders zig weder eene tegen-aanteekening voorbehouden. Commisforiaal met het groot befoigne en Com-  JAARBOEKEN, September, 1787» 4539 Connnisfarisfen der Posteryen zyn gemaakt, 'sGra.verSeiuene klagten over het aanhouden en vuut; te laat komen der posten. Hun Ed. Gr. Mog. hebben het gedrag van Gecommitteerde Raaden, nopens de Haagfche Schuttery, goedgekeurd. De Nieuwe Regeering van Delft heeft inderdaad in de Vergadering van Holland voorgefteld, „ om die Provincie, ot Provinciën, welke den vryen doortogt aan de Pruisfifche Troupen naar Holland vergunden, als Vyanden van den Staat, en vervallen van het Bondgenootfchap te verklaaren; dog dewyl de Leden daar op met gelast waren, zo is dit voorRel overgenomen, en otidertusfchen commisibnaal gemaakt. Ais het vergen van onmogelyke zaaken eene ongerymdheid is, dan valt ligt te oordeelen, wat van dit voorftel te denken zy. Den 1 September door Gecommitteerde Raaden bevel gegeven zynde, dat de Scnutterv alhier niet meer de wapenhandel moet oeffenen, is den !4 September dit bevel aan de Officieren der Schuttery gezonden, om dezelve ter uitvoer te brengen. Men ziet hier uit, hoe de bekommering voor deze Schuttery meer en meer toenam. De Gecommitteerden ter verdeediging dezer Provincie en der Rad Utrecht, heb- ben  4540 NIEUWE NEDERLANDSCIIE 'sGRA-ben Hunne Ed. Gr. Mog. voorgedragen om vewüa eene Commisfie te geven aan de Bevelhebbers der Uitleggers ,Pea, Pan Braam, Seh enz. en aan de drie evengemelde Heeren een lyfpenfioen toe te leggen. Die is by Hunne Ed. Gr. Mog. goedgekeurd; en is verders befloten, de plaats van den ontflagen Lieutenant Collonel Cornabee, over agt dagen te vervullen. ö In overweging gebragt zynde het rapport van den 3 Mey 1786, nopens de vermeerdering der jaarwedden van de Predikanten was Gorinchem op dit ftuk ongereed, dog heeft verklaard, zig hier ten fpoedigften op te zullen bekwaamen. De Staten van Holland en Westfriesland vergaderden Saturdag den 15 Septembervan 10 tot ii uuren, en zouden hunne raadpleegingen op aanftaande Maandag den 17 hervatten. De Regeering van den Brielle heeft, by Meerderheid,op verzoek van twee derde Burgers, 't Regiment Zwitzers van Sturkr niet willen laten uittrekken, zonder dat 'er de Guardes eerst waren ingetrokken • waar aan de Bevelhebber wel heeft willen voldoen. De Regeering meende grond te hebben van te vermoeden , dat die uitmarsch van het Krygsvolk maar was uitgedagt, om de Stad aan den inval van het Burgerlegertje bloot te ftelien. Den 15 Sep»  JAARBOEKEN, September, 454i September is egter uit naam van de Staten 'sGrabevel gezonden, dat, zo men blyft wei- vknh*. geren, hen te laten uittrekken, dat zy dan GL« met geweld uittrekken moeten naar de plaats hunner beftemming. Dit uitftel van uittrekken der Zwitzers, is oorzaak, dat, nopens 't Regiment Hollandfche Guardes te voet, nog niets is belloten. De Commisfie ter verdeediging te Woerden, heeft aan de ütaten van Holland kennis gegeven, „ Dat zy de Inundatien omtrend Vianen, met goed fucces hadden werkftellig gemaakt, en dat zy nu bezig waren, met dezelven te Gorinchem te prajpareeren, als ook, dat zy de Rhyngrave Van Salmi als eerfte, en den Heer Van der Surch tot tweede Commandant, en den Majoor Van Helden tot Kwartiermeefter-Generaal aangefteld hadden over de Troupes m 't Cordon op de grenzen ; en dat zy het Cordon zouden fplitfen , om de disputen omtrend de rangen voor te komen." Dit is volkomen by H. Ed. Gr. Mog. goedgekeurd, en verders bepaald, om de plaats van den afgezetten Ritmeefter Van der Duin te vervullen. De Bevelhebber van 'sLands Uitlegger voor Loevefteyn, Van Dam, een verraad gefmeed hebbende, (zo de geruchten vermei-  4542 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGba-meldden) met den Kaptein der Zwitzers venha • Schmidt, te Dalem in bezetting liggende , om den Uitlegger aan Gelderland over te leveren, is door deszelfs Lieutenant, benevens den Kaptein Schmidt, gevangen genomen, en naar Gorinchem, dog Schmidt naar Woerden gezonden. Jonkheer Van der Capellen, Gouverneur van Gorinchem, is den 14 September naar zyn Gouvernement vertrokken. De Ridder Harris, buitengewoon Gezant van GrootBrittanje, heeft met eenige Heeren van de Regeering drukke gefprekken gehadt, en een Bxpresfe over Scheveningen naar Londen gezonden. Zedert dat het Genootfchap met deszelfs twee Rukken kanon hier is gekomen, wordt de wagt hier dagelyks door 30 man van het z;elve, met hunne Officieren , betrokken. Onder alle deze verrigtingen, beweegingen en geruchten, hielden de Dagfchryvers niet op, den Nietuvihatsgezinden hoop en moed in te boezemen. De Vaderlandfche Courantier fchreef aldus: TJeden hepen hier Reik geruchten; dat de Troupen van Pruis/en reeds inde Thiekrwaard zoude zyn, hoewel anderen het bleeven tegenJpreeken; intusfehen is in den separeerde nacht by den Franfchen Chargé d'Affaires een Courier aangekomen van Verfai/ies, en fi-dert verzekert men,  JAARBOEKEN, September, l?87« 4543 men, dat die Heer aan den Raadpenfionaris zoude 'sGrahebben gecommuniceert, dac de Koning, zynvenhaMeester, order heeft gezonden aan zyne Troupen ge. in llysfel, Givet en andere Piaatfen, dat met allen haast naa deeze Kepubliek zoo veel zouden marcheeren, als by e!k3nderen zouden zyn te brengen; ook debiteert men, dat Z. Maj. zynen Miniller, aan 't Hof van Berlyn, zoude gerappelleerd hebben. Men verneemt, dat de komst van den Grave de St. Priest deeze aanftaande Week nog geen plaatst zal hebben, en wel den 24 zal zyn, alvoorens Zyn Excellentie hier is-, of'c moest zyn, dat de gewigtige op handen zynde gebeurtenisfen dit verhaatten, en dat dan Zyn Exellentie vroeger hier was; deszelfs Kamerdienaar is reeds hier. En in eene andere Courant. Heden nagt is een Courier van Verfailles aangekomen, met berigten op de gearrefteerde refolutie van gepasfeerde Saturdag aan den Baron van Thulemeyer, houdende, dat zyne Majefteit van Fraukryk volkomen geapprobeerd heeft, het gedrag van Holland; dat Holland niet anders kon» de handelen, wilde zy de Souverainiteit der Pro, vincie maintineeren; dat hy Holland van zyne volkomen adfiftentie verzekerde, en heeft vervolgens aan zyn Legations Secretaris gelast te vragen, hoe veele Troepes Holland tot zyne hulp wilde hebben. Ook heeft Vrankryk aan Pruisfen gedeclarcert, dat zo Pruisfen zyne Troupes niet aan de grenzen der Republiek terug trok, hy alsdan zynen Minifter van Berlyn zoude rappelleeren.  4544 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra venhac£. . En in "de Hollandfche Hiftorifche Coiïrant N. 112. "f/oorts is gecommuniceerd, dat by den Koning van Frankryk gedecideerd is, de Provintie van Holland MET ALLE MAGT by te ftaan% en aan dezelve zo veel Troepen te verkenen als dezelve zal willen eisfchen en nodig hebben; en by nadere berichten heeft men, dat dezelve door Fransch Vlaanderen in AANM4RSCH zyn. En in de Zuidhollandfche of Woerdfche Courant N. 112. "rieden ogtend is een brief aan den Legations A-» ï>ecretarie van Vrankryk van den Graaf de Montmnrin aangekomen, gefchreeven op de ontvangst van de Misfive, nopens de eearrefteerde refcriptie van Hunne Ed. Groot Mog. op de tweede Memorie van Thulemeysr; houdende, dat de Koring van Vrankryk volkomen approbeeri deeze refcriorie, declarcerende, dat de Provintie van Holland niet anders kan handelen, wil zy de Souverainiteit der Provintie maintineeren, al zyne aifistentie aan de Provintie aanbiedende, en is gemelds Secretaris gelast, nair Holland afte vragen, hoe veele Troepen zy tot deszelfs dienst begeert. En in de Nederiandfche Courant, die by J. Verlem te Amfteldam wordt uitgegeven, N. 1.2. Ueden is hier bericht ingekomen, dat de 1 -1 Pruisfifche Troepen reeds in den Thielenvaard uuden zyn; doch andere fpreeken zulks tegen. la-  JAARDOEKEN, September, 1787. 4545 ïntusfchen is in den gepasfeerde nacht een Cou- 'sGpArier van Ferjailles by den Franfchen Chargé d'Af- venhafaires aangekomen , en federt wordt verzekerd , ge. dat die Heer aan den Kaad-Penfionaris zoude hebben gecommuniceerd, dat de Koning zyn Meester , aan ?yne Troupen, in Rysfel, Givet en andere plaatieft leggende, order gezonden heefc, om mét alle fpoed naar deeze Republiek te marcheererï. Midlerwyl debiteert men, dat Zyne Majeliejt deszelfs Minifter aan het Hof van Berlyn gerappelleerd zoude hebben. Men wil, dat ook Hesfifche eö Hanóverfihe Troupen in beweeging zullen komen, en men voegt'crby, dat alles voor Kngëlsch üeld gefchiedt. IntuTchen verneemt men, dat de Princes nacht en dag beezig is met fchryveti, en dat Haare Koring!. Hoogheid het is, die alles dirigeert. Eergisterenis hier een Bode van Hoogstdetelve gekomen, zo men zegt, met een grootPaquet Brieven aan den Griffier Fagel, waar in onder anderen twee Brieven waren, als één aan den Ridder Hattis, en de ander aan den Heer van Thulemeyer. Voorleeden Week zyn ook, zo men verneemt, vier B'ieven zonder Paspoort over Scheveningen naar Engeland gezonden, wajr van de Heer de Wit, Coromisfaris van de Admiraliteit op de Mafe te Scheveningen, zo men verzekert, aan den Advocaat Fiscaal Luiken kennis heeft gegeevcn, sils mede dat reeds op dien, welke Maandag nacht verzonden is, van Leith een Brief tot Antwoord zoude gekomen zyn. De Holiandfche Staaten Bode Orley, is'snacht» tusfehen Donderdagen Vrydag, met de Misfive van Hunne Ed. Gr. Mog. de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland aan den Koning van Pruisfen, naar Berlyn vertrokken. Hunne Ed. Gr. Mog. hebben den Rhyngrave van Salm tot Veldmaarfehalk van Holland, en Ooooooeoo den  454« NIEÜWE NEDERLANDSCHE 'sGRA-den Baron van der Eorck onder hem, aaégeVeNHA- fteld. GE. Wyders in de Leydfche Courant N. iitf "W/y hebben hier heden een dag van zeer oorw logszuchtige geruchten gehad; alïe monden waren vol niet aüeen van de aanmar^ch, maar zelf9 van dö dadelyke inrukking der Pruisfifche ïroupes op het Territoir van de Republiek : 05000 Man waren reeds in Gelderland, IMymeegen, Arnhem, Wageningen* de Thielerwaard hadden zy reeds in hunne macht; en het voornemen was diredt op Utrecht aantevailen met die Stad, aan de Hollandfche kant, als de zwakfte zyde te attaqueeren; en dan verder in Holland zelfs te dringen, om aan den Koning van Pruisfen de gevraagde fatisfaotie te verfchaffen. Dan, niet tegenftaande verfcheiden geruchten wel ge grond febeenen te zyn, niettegenfïaande particulieren Brieven geleezen zyn, en mondelinge rapporten van ooggetuigen zyn geweest, "waren toen, en er zyn noch veele Lieden, die aan zulke geruchten geen geloof willen flaan, en alles dien aangaande tegenfpreeken. Ondertusfchcn fchynt het maar al te waar, dat de vyandelyke Trouppes reeds op ohzen Bodem zyn, ten getale niet van *5©tos maar van omtrent 6000 Man, en dat hun oogmerk is, zo men hen niet voorkomt, om zig meefter van de Sluizen te maaken, ten einde de gedreigde en gevreesde inundatien te beletten. Aan den anderen kant verneemt men ook, dat de Franfche Charges d'Afahes eergifter nagt een Courier van hun Hof hebben ontfangen, waar op zy aan den Heer Raad Penfionaris. zouden gedeclareerd hebben; dat de Koning hunnen Meejler ordres heeft gezonden, dat zo veelTrouppes doen- lyk  JAARBOEKEN, September, 1787. 4547 lyk uit Rysfel en Ghet ten dienden van Hurj Ed, '$ Gra» Gr. Mog. meeten mareheeren. De Graaf de St. venhaPriest, nieuwe Ambssfadeur van Vrankryk by GE> deze Republiek, word tegen den ?4 dezer maand alhier verwagts, ten zy het gewigt der zaaken .Zyne Exelleotie vroeger vereischte* ook loopt hier hec gerucht, dat de Franfche Miuifter aan het Hof van Berlyn gerappelleerd is. Deze gerugten omtrend het naderend Pruisfiesch Krygsvolk, die niet van grond ontbloot, en in de Nieuwspapieren althans niet vergroot waren, konden wel by het Gemeen voor hersfenfchimmen gehouden worden, maar moeften de Hoofden van het Staatsbeftier in deze plaats althans niet ontfnappen. De verklaaringen van het Pruisfisch Hof, en van den regeerende Hertog van Brunswyk, die over het Koninglyk Leger op de grenzen van de Republiek het bevel voerde, waren te duidelyk, om daar aan te twyffelen; de houding van het Franfche Hof, 't welk, na de Nieuwftaatsgezinde party op allerlye wyzen te hebben aangemoedigd, en alle fchik* kingen te hebben afgeraaden, nu in hex hachelykfte tydfiip zynen Gezant te rug liep, om dat het den onwederRaanbaaren inval van de Pruisfifche troupes wel zeker voorzag, was ook niet dubbelzinnig: en de. gelegenheden, die de Hoofdftaatsbeilierders hebben, om door verfcheidene middelen veel te weeten, en ook even daarom veel moeten weeten,Relden hen daar toe in Raat. Zy wisten het dus, en hadden het reeds O000000003 " lang  45*8 NIEUWE NEDERLANDSCH ï venhsex. 1 \vvjl i j t lang geweten; of hunne onweetendheid was onvergeefiyk, en beneden den Raat, waardigheid, en vereischtens van Staatsbeftierders. Gemelde gerugten maakten hier egter fterken indruk , veel beweeging en opfchudding. De Vergadering der Staten van Holland, op Sondag den 16 September buitengewoon zynde faamgeroepen, fcwam een brief in van de Regeering der ftad Amfteldam, waar by op grond, dat de raadplegingen in eene onbeilotene plaats, als den Haag, vermids de tegenwoordige zekerheid van den aantogt der Pruisfifche trotipes,met geene veiligheid zouden kunnen worden voortgezet, de Leden van Hun Ed. Groot Mog. Vergadering wierden genoodigd, om de Vergadering naar Amfteldam te verleggen. De Beer Raadpenfionaris bragt te berde een diergelyken brief der Regeering van Dordrecht, inhoudende den zelfden voorflag: waar in Leyden, Schiedam, Alkmaar, Hoorn,Monlikkendam en Purmerende toeftemden, onier verklaaring, van zig voor eerst van de Vergadering te zullen onthouden, terwyl laarlem en Delft verklaarden, de conclufie ;e zullen aanzien. De Penfionaris van boïnchem, Mr. Êyieveid, deedt aanteekenen, lat hy zig niet tegen de conclufie zou verietten, maar by eene expresfe de bevelen ran zyne Principalen vraagen; terwyl Goula het verleggen van de Vergadering af> /ees. Men hadt reeds Saturdag den 15 Sepember, en dus daags te voren, aan ver- fchei-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4549 fcheidene Logementen der Steden, groote fJ**A. drukte gezien, en veele goederen pakken en ^WHa" verzenden. Vooral waren de Amfteldamfche * . Afgevaardigden, uitgenomen de Penfionaris Van der Goes, in alleryl vertrokken naar Amfteldam, werwaards de Penfionaris De Gyzelaar , en eenige andere Afgevaardigden der Steden, die voor het verleggen der Vergaderinge naar Amfteldam geftemd hadden, hen vergezelden of volgden, om, ware het mogelyk, aldaar de Vergadering der Staten van Holland te houden: waar over wy het een en ander onder Amsti-ldam zullen melden. Ook vertrokken omtrend dezen tyd eene groote menigte van andere Lieden, die mindere rollen in de party der Nieuwftaatsgezinden gefpeeld hadden, zo uit deze plaats, (waar onder de Drost van Gecommitteerde Raaden Van der Meer,} als uit andere plaatfen, naar Amfteldam, alwaar zy de voornaamfte toevlugt en veilig. heid meenden te vinden. Wy zullen alle deze gebeurtenisfen, die wy hier maar even kunnen aanftippen, naauwkeuriger in een opzettelyk verhaal aan onze Lezeren voordraagen. Wy gaan dus maar voort met het geen byzonderlyk deze Hofplaatfe aangaat. Den 16 September des avonds zyn die Leden der Staatsvergadering van Holland, welkèn in 'sHage zyn gebleven, weder vergaderd geweest, van half'twaalf tot half vier uuren in den nacht. Ook is des avonds Ooooooooo 3 in  W NIEUWE NEDERLANDSCHE VCra in een der vertrekken van Heeren GeJJnha. committeerde Raaden Krygsraad gehouden van de Opperofficieren van het Guarnizoen, onder voorzitting van den Generaal van Krttschmar. Deze Generaal hadt voorgefteld en verzogt om twee veldftukken voor het Regiment Guardes, en om de posten uit re zexten tot Voorburg en de Hoornbrug, dog dit wierdt door de aanweezende Leden van Holland afgeflagen. By Bi H. Mog. is ook den 16 September Vergadering gehouden ten half vyf uuren, alwaar een Declaratoir van den Prins is overgelegd, 't welk wy hier te voren hebben medegedeeld. By Dezelven hebben ook de Ztvitzers uit den Briel befcherming verzogt. Uok wierdt aldaar door de Overysféliche Afgevaardigden kennisgegeven, dat de Rotnng van 'Pruisfchen den doormarsch voor zyn -Krygsvolk 'verzogt hadt. Gecommitteerde Raaden waren genoegzaam dezen geheelen dag vergaderd. Ook de Raad van State. Den zelfden rtf September 's namiddags feh 4 uuren, kwamen de Leden van het gewapend Genootfchap, wélken van hier waren uitgetrokken, om de ftad Gorinchem manmoedig te verdeedigen, in alleryl weder te rug, hebbende die Stad verhaten, waar van wy hier na onder Gorinchem, en in ons trfgemecn vefffirg meerder zullen meiden. Den  JAARBOEKEN, September, 1787. 4551 Ter Goes; de Afgevaardigden van Haarlem waren naauwlyks een half uur in de VergaS geweest, of verlieten dezelve in %oo& faast, en begaven zig dadelyk op feize. Rotterdam hadt ook by eenen brief verklaard, tot de verlegging der Vergadering ïpe te Remmen. Dus waren dan vandeio fteden, Dordrecht, Rotterdam, Schmiam Schoonhoven , Alkmaar, Hoorn, Monntkkendam en Partneren** ^^J^ f Afgevaardigden van Haarlem van hun advyf van den voorgaande dag terug keerende, nu gaaf toeftemden tot de verlegging van de Vergadering, opftoncjen en heen gingen. De Penfionaris van Gorinchem, Byleveld kon zia niet verklaaren, als hebbende de gehoopte beveelen van zyne Stad niet ontvangen Deze Heer kreeg eindelyk des namiddags ten 5 uuren van de Regeering tyding, dat de Stad .door de Pruisfchen was ingenomen , en zy het punt van de verlegging der Vergadering moeiten overlaaten aan hunne Gedeputeerden. Dus wierdt wederom te,n 8 uuren 's Maandags avond Vergadering belegd- ïo welke Vergadering, na dat de Raadpenfionaris opening gedaan hadt van de reden van derzelver famenroeping, de Heeren van deRidderfchap een breedvoerig adOoooooooo 4 vys  4552 NIEÜWE NEDERLANDSCfIE vr?HAA'VySfUitfbragten' om de noodzaakelykheid 6E aan te tooneti, om den Heere Erfftadhouder ten fpoedigfte te herRellen in zynff hn7/rtQn!haJ ie rechten ^ aan vlbonden. De Had Gouda gaf iri bedenking ölnZ hn°/af de Steden behSS: den by brieven genoodigd te worden, om wederom hunne Afgevaardigden ter Staate? vergadennge in 's Hage te zenden , en we tegens den volgenden avond ten ag uuren om als dan zodanig befluit te neemen als de nood der Provincie zoude vere sSh n en tevens het aanbod van Amfteldam, om b'innen d.e Stad de Staatsvergadering te houden moest worden afgewezen. Dit wierdt by dé aanwezende Leden befloten: dog de Penfio fets S Rmmfy Tdt zwa»gheid om r)L % , Cn> Zonder nadere bevelen. Deze Staatsvergadering fcheidde omtrend middernacht, cn de bdeven na Steden nog verzonden. Inmiddels was de Raadpenfionans Km.Bichzvyk door den Heer Gedeputeerden «Ier Rad Amfteldam onderhouden , o ver de verfchyning ter Verfde S van den Gedeputeerden eener S» deZl te zyn. De Penfionaris van Gorinchem onthield t zig vervolgens van de Vergadering en begaf zig naar Leyden. Ondewyl waren de gerugcen zeer ontzettende en verfchillendé Het eerfte was dat Utrecht was verlate daar' m vernam men, dat Gorinchem met gbeyen- de  JAARBOEKEN, September, 1787» 4J53 de kogels was befchoten, waar door dezelve 'sGraaan vier hoeken in den brand was gevlogen, venha- VanGouda wierdt verhaald,dat daar alles GEdoor oproer en plundering op de been ge« bragt was enz- Hier waren zedert eenige dagen veele Nieuwftaatsgezinden bezig, niet alleen met hunne beste goederen te verzenden, maar zelfs vrouwen en kinderen naar andere plaatzen te zenden,daar zy dezelven dagten veiliger te zullen zyn dan hier. Dien 17 September des avonds vondt de Commisfie van bellier raadzaam , h<* Genootfchap van Wapenhandel te vernietigen. Dezen zelfden avond ten agt uuren zyn de Staten van Holland wederom vergaderd tot omtrend half 12 uuren,en zyn,volgends gemeld vooritel van Gouda, de raadplegingen tot den volgenden avond ten agt uuren uitgefteld, en alle de Steden aangefchreven, die by te woonen. De Raadpenfionaris Van Bkyszvyk was ook wakker bezig geweest om op te pakken. Dus de Staten bekommerd, dat fly met de Zegels naar Amfteldam mogt vertrekken , hem door 4 Bodens hebben doen bewaaren. Inmiddels poogde men nog in de dagpapieren de ontroerde gemoederen met de zo lang voorgefte!de,zo lang beloofde, zolang verwagte, en nooit aangekomene hulp van het Franfche Hof, gerust te Reilen, of ten minften een weinig te bedaarcn, Men fchreef in een zeer getrokken dagpapier: Ooooooooo 5  45J4 . NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra V6NH& CE. \|et particuliere brieven vafl Parys verneemt i me"J d" -de Aartsbisfchop van Tou/oufe a L n)teerlt0,MlnHter' zi£ «itdruklyk voor her. handhaven der goede zaak in de Provintie van Holland verklaard heeft, in de Raads vergadering te kennen gevende., dat hetHof van Frankryk den grooten invloed in Europa geheel verliezen zou. de, 200 men toeher, dat de Engchch gezinde aaq. hang in Holland de overhand kreeg. Nimmer kon men duidelyker het roerzei van .de gedraagiqgen van Frankryk omtrend dit Gemeenebest, hoe zeer ook buiten dat niet dubbelzinnig,, aan den dag te leggen. Nog fchreef men in de Opiegte Neder- land- ■ V«turdag nagt (den 15 en iö September) is f-* een Courier van Verfaiiles aangekomen, met berigten op de gearrefteerds Refolutie van eepasfeerde Zaturdag aan den 'Baron vanThulemeyer; noudende, dat zyne Majefteit van Vrankrvfc volkomen geapprobeerd betfc, het gedrag van Moliasad: dat riolland niet aoders konde handelen, wilde zy de SouMeraioiteit der Provincie maintineereii; dat hy Holland van zyne volkomen adfl. ftentie verzekerde, en heeft vervolgens aan zyn Legauons.feccretaris gelast te vragen , hoe veele lTouppes..tot haare hulp wilde-hebben. Ook heeft Vrankryk aan Pruisfen gedeclareerd,dac,zo PruisJen zyne f rouppes .niet van de Grenzen der Repub hek terug trok, hy als dan zynen AlinMer van berlyn zouden rappelleereo. In de .Zuidhollandfche Courant N. in as men.:  JAARBOEKEN, September, 1787. 4555 landfche Courant, by D. Schuurman te Arafteldam wordende uitgegeven, N. 116. Verder is gecommuniceert, dat Zyne Allerchristelykde -MajeReit, Onze trouwhartige Bondgenoot, .gedeclareerd heeft, de Provintie vaa Heiland met ALLE ZYNE MAGTEN by te Raan, en zo veel Troepen te laten aanrukken , als dezelve zoude mogen eisfchen. Men heeft wezentlyk reeds bericht, dat dertig duizend Man docr Fransch Vlaanderen met den uiterden fpotd, -in Aanmatsch is. En in de Nederlandfche Courant, die insgelyks te Amfteldam wordt uitgegeven, by J- Vtrlem. 'stTage den 17 September. De 'Heeren Staaten *7l van Holland en Westvriesland, de Souvcraine Volks- Re prefen tan ten detzer Provincie^, zyn heden wederom vergaderd ;geweest. fn 't midden van deeze Vergadering .zyn de Gedeputeerden van Haarlem opgedaan, en heen gegaan. Zo even, zynde 9 uuren in den avond, zyn Hunne Ed. Gr. Mog. wederom vergaderd. Meizegt, dat Gerinchem aan flë Pruislchen overge gaan zou zyn, ten minden wordt verzekerd, dai die ftad in brand 'Raat. Alle oogcnblikken.ko men hier fchrik'baarende tydingen; dan zegt met dat gemelde Stad over is , dan wederom word zulks tegen gefpi'-keo Men denkt.in 'talgeueen dat zulks uit Staatkunde gefchiedt, of dat 'er ver raad in 'c Land is. Men hoop het eerde, doe! vreest het laafde. Gisteren hebben Hunne Hoog Mog. de Zwit 'fers van Sturler, te Brielle ü;rtnifoen houdende o 'sGra- venha» ge. [ » 1 »  4556 NIEUWE NEDERLAN DSC HE 'sGra- op derzeivvr verzoek, in hunne Proteclie geno. veniïa. rneu hebbende dezelve voorts een Mamfesf van ge. Wtlkm den Fyfde ontfangen. n^ 7aS,ftraat va° den Briel heeft, niet tegenvan £ ÏT Zenden der Nom>"n^ie tot verandeC van de Regeering aan Z. H. gefurcheerd was? dezelve nogthans aan hem gezonden, zeggende m troebel Water is goed VisfcheH. m Heeden nacht ten a uuren is hier een Courier van 't Franfche Hof aangekomen, welke dZ ding gebragt heeft, dat de Franfche Troupen reeds naar Holland op Marsch zyn. H Deer en Mr. D. A. Meerman van der G«, Pen. fionans der Stad Amflerdam, is tha8S gedeputeerd ter Vergadering van Holland. ^ WaSn StS °? °^ewoone P'^en groote vvagten uitgezet 't geen ook hoog nodig is. Hecien avond heeft het Genootfchap by- be00. en aftrekken der Wagten fcherp meetel Lden?meS Sy zyn folgedaan! ™ ^'*e de Pat"°tfche ^V*6 bovei,gemelde Opregte Nederlandlene Courant nog in het zelfde N. n6. •s£JAGE,den 18 September. De Heeren Staaten van Holland en Westvriesland zyn eiste, ren wederom vergaderd geweest: Haarlem is op. geitaan en heen gegaan in het midden der Vergadering. Lo even omtrent 9 uuren in den avond zyn gemelde Staaten wederom vergaderd: men zegt dat Gorinchem aan de Pruipjchen nu over zal Vtl tCn, m!DÜen l,ien zeSc> 'l «aat in brand en »vt is verlaten. • 9i!,'te,r,en hebben Hun H°og Mog. de Zwitzers in den Briel ia nUDITe ProtJie ƒ ™*« verzoek,- voorts een Manifest van Willem Tn ftfden.ontfangen. Den Briel heeft, niet tegen! taande 't zenden der Nominatie aan zyn Hoog. heid,  JAARBOEKËN, September, 1787. 45J7 heid, tot verandering der Begeering gefurcheerd 'sCrASas, die verzonden, zeggende, tn troebe! water :svmak. S0DaafisWgepasfeerde nacht een Courier van het' Franfche Hof gekomen; men zegt, dat de Troe- FeDS%To1eongnewoone plaatzen hier fterke Wachten, en het Genootfchap heeft van avond by hun op- en aftrekken, moeten lcherp laden, 't is hier zeer criticq. Men merkt ook uit deze berigten, hoe de Nieuwftaatsgezinden Dagfchryvers uit gemeene en eenzydige bronnen, hunne misletdende verhaalen putteden. Dot de Rotterdamfche Courantier, die op eene uitfteekende wyze de onzydigheid, en den eigenlyken post van Dagfchryver, in alle deze onftuimige tyden, allerftiptst heeft weten te houden, fchreef in zyn N. 113- Extrats uit een bitf van 'sHage van den 18 September. Cedeit gisteren is hier de gedaante der zaaken S zeer veranderd; toen trok nog een Vry-Corp». of Exercitie-Genootfchap ter Wagt , maar m den nagt ging het daar af, en deZwitteriche Garde be. zette dezelve; des morgens om 10 «uren wierdt het Kanon van daar vervoerd en veele Leden van het zelve zvn, zoo wel als eenige andere, de Stad ontweken. De Oranjevlag waaid van de Toren der Groote Kerk en uit het Stadhuis. Ge. noegzaam alles, Politiek en Militair draagt de Oranjekleur, en het geroep van hoezee, rtvtfty ne hoogheid en dergelyke is algemeen. De oe-. weren &c. van vele Vry-Corporitten zyn nu doot de Prinsluiden opgehaald. To£  455-a NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGaA- Tot de gebeurtenisfen van dit aanmerkevenha- lyk lydftip behoort ook het navolgend ExtraSl uk het Register der Refolutien van Hu» Hovg Mog., de'Heeren ütaaten Generaal aer Fereenigae Nederlanden. s Maandag den 17 September 17S7. T-)e fleer Griffier Fagel beeft aan de GedeDu. teerden yan H. H. tot de Euitenlandfche zaaken een Nota gecommui iceerd, welken hem dien morgen was ter hand gefield docr de Heeren Cahtchef .buitengewoon Gezant vin Haare Rus. Keizer). Maj., en van Weedel van Jarltbtrg Ge. zant van Zyne Deepfche Majefteit, uit naïm van de Buitenlandfebe Mmiders alhier refideerende. Bovengemelde Nota luid aldus: De Bhitenlacdrche Minifters by H H. Moe rocencn billyke reden van vrees te hebben: dat cis' veiligheid in deze Refidentie plaats zou kunnen geftoord worden, in geval de gewoone bezetting tot derzelver zekerheid en veiligheid beftemd, in de tegenwoordige otnftandigheid van zaaken, daar uit weg genoomen of verminderd wierd : zy agten het van de grootfte noodzaakeJvkheid tn hoogdringende, den Heer Raad- l'cnfionars , deswegens een ftellig en voldoenend antwoord af te vraagen, en tevens den Heer Prefideot van H. ri. Mog, n verzoeken, van dezen Rap ter Vergadering van, H- H. M. kennis te geevtn , fen gè^dTeg;ordere bfflïke ^mn^riDg gerust 'sHage 1787. Waar  JAARBOEKEN, September, 1787. 4559 Waar op gedelibereerd zynde, is aoedgevoa- 's Graden en verftüan, dat van gemelde Nota Copie vbnhazal gezonden worden aan de Heeren Staaten van ge. Holland en West-Friesladd, en dat men aan dezeiven zal fchryven, dat, aangeirea op de eerfte J\ota Nota, van den 7 dezer maand, asn H. H Mog. van ie geprefenteerd, en op het gedaan verzoek by de- Gaan. zeiven aan de Heeren Gedeputeerden gedaan , m,en om in tyds zodanige maatregels te neemen, en Refol. voorziening te doen, als dienftig zullen btvonden der Stat. worden tot gerustftelliog van het Corps Diploma- Gen. tique, tot heden niets is verrigt geworden; ti. H. Mog. niet kunnen afzyn , gemelde tweede Nota aan de Staaten van Holland en Westvncslacd te doen toekomen, dezelven op het vriendelvkfte en ernftigfte te verzoeken, van dezelve b'ehoorlyk in aanmerking te willen nemen, en ordres te geven, dat men geen Troepen, ter dez»r Stede gewoonlyk Garnifoen houdende tot zekerheid dezer Refidentie, doe uitrekken of naar elders vetzenden, en zorg te dragen, dat geen der gewapende Vrv • Corporiwen van elders komende, in SHage 'komen, noch daarin toegelaateu worden, ten einde niet alleen de Buitenlandfche Minifiers, maar zelfs de Vergadering van tiH. Mog. en van alle de andere Collegien van de Generaliteit zitting hebbende, 'er veilig en gerust hunne Refidentie kunnen blyven behouden, en dat gemelde Heeren Staaten daar van de nodige verzekering aan H. H. Mog. willen doen. Accordeert met voorfz. Regiuer. Onderwyl was al Sondag nadenmiddag den 16 September, de zekere tyding ingekomen, dat de Bevelhebbers en 't Krygsvolk, zo in dienst van deze Provincie, als in dienst van die Staten, die te Utrecht Ver-  45<5o NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra Vergadering hielden , als mede alle de Buf. vknüa- gercorpien, van onderfcheidene Steden en ök. Plaatzen naar Utrecht gevloeid, maakende omtrend 7000 man uit, des nachts tusfehen Saturdag den 15 en Sondag den 16 September, op eens, zonder flag of Root, gemelde ftad Utrecht, wel gefterkt, en van meer dan 200 ftukken gefchut, en alierlye oorlogsbehoeften rykelyk voorzien, verlaten hadden Men vergelyke bl. 20 9, 2091,400:, 4002, 4029 en 4030. Van deze onverwagte verlaating zullen wy hier na onder Utrecht verflag doen. Alleen merken wy aan, dat deze verlaating het vermoeden geftaafd heeft van dien, dooF de Commisfie te Woerden ontkenden, brief van den Rhyngrave Van Salm en van die refolutie dier Commisfie: of anders heeft de uitvinder van die ftukken gewis eenen prophetifchen geest gehadt (*). Wat hier van ^y, op de verlaating van Utrecht, was de Commisfie van Hun Ed. Gr. Mog. ter verdeediging van deze Provincie en van de ftad Utrecht, eene Commisfie, van welke wy zo dikwyls hebben gewag gemaakt: welke eene zo groote macht hadt bekomen, als mogelyk nimmer eenige andere Gommis'. he in ons Land, eene macht, (zo als de Ridderfchap beweerde)grooter dan die van den Souverein zeiver (zie bl. 3126-3134. en elders): eene Commisfie, die het gezach van het ge- ves- ■ ("0 Zie in de voorgaands maand Augustus neder WOERDEM,  JAARBOEKEN, September, 1787. 45^ vestigd Collegie van Gecommitteerde Raa- 'sGra. den betwistende (bl. 3135 en 3155.), door^Ade Burgercorpfen, die thans al meer gezag "B* begonden te verkrygen dan de Souverein zelve, (zie bl. 3*65 en volg.; wierdt gerugfteund en gehandhaafd, (zie bl. Sl57)'-> althans eene Commisfie, van eene zo gewigtigen aart, dat zy tot Leden vereischte de verftandigfte, kundigfte, en moedigde mannen,-die Commisfie dan vertrok ook terftond op de gerugtenvan de aannadering vanPruisfiesch Krygsvolk, en op de verlaating van Utrecht, uit Woerden naar Amfteldam, uit welke Stad zy aan de Staten van Holland den 18 September 1787 dezen brief fchreef, welke zekerlyk,in allen opzigte, opmerking verdient: EDELE GROOTMOGENDE HEERENj Door de menigvuldige bezigheden, met welken wy zedert drie dagen geobrueerd zyn geweest, hebben Wy ons buiten de mogelykheid gevonden, om UEd. Groot Mogende nopens het geen er tot de Evacuatie der Stad Utrecht geleegenheid heeft gegeeven, volledig,teinformeeren, en ons enkel moeten vergenoegen-, met kortelyk aan den Heere Raadpenfionaris van het verlaaten der Stad Utrecht kennisfe te geevcn; of fchoon op- ze bezigheden nog even menigvuldig zyn, hebben wy begreepen echter niet langer te mogen uitftellen, van aan UEd. Groot Mogende een omftandig bericht van het geen 'er nopens de Evacuatie dier Stad heeft plaats gehad, en hen geen tot dezelve aanleiding gegeeven heeft, te doen toekomen; - wy hebben dies de eere UEd, Groot Mogende by deezen te informeeren, Ppppppppp da£  45Ö2 NIEUWE NEDERLANDSCHE .'sGra- dar op den f4. deeicr Maand, de Heer Rhyngrar venha» ve van Salm, (.welke wy, ingevolge de Authorloe. iatic door UEd. Groot Mogende op ons verleend onder Approbatie van UEd. Groot Mogende to£ Brief Commandant en Chef van de Hollandfche Trouvande F2n hadden, aangefteld.) binnen de Stad WoerComm. den in Abfentie van twee onzer Meede-Leeden wegens Camerhng cnvan Teuhn, welke in Commisfie wavtrlaa. ren Eer Monltering der ïefpecfive Uitlegaers, met tingvan ons contereerende over de beste middelen ter deVtreeht. tenue van deeze Provincie en de Stad Utrecht genociden Ryngrave ons ktnnisfe gaf, van de zet kcrheid der Aanroarsch van Pruistilche Troupen. waar van wy ook reeds verfcheidenc berichten onifangen hadden, en ons te gelyk voor oogen hield, dat de Stad Utrecht wet konde verdedigt worden, tegen de Troupen, welke dezelve toe nog toe hadden aangevallen, maar dat dezelve nimmer beftand was tegen zodanige Overmacht, als thans tegen dezelve wierdt aargevoert ■ Dit oaar en boven, ingevolge de uitdrukkelyke verklaring van Zyne Maféffek den Koning van 1 ïlnlïïn' °,T ^U5faéiie wegens het arrefteeren van Haare Doorluchtige Hoogheid Mevrouw de Princesfe van Oranje te willen hebben, dee/e ir?,upc1lV>ok wel w««nderheid tegen deprovir.cie ftolland fcheenen gericht te zyn; dat dus voornamelyk ook voor de veiligheid deezer Provincie dunde gezorgd te woiden; dat het intus- lenen zeeker zynde , dat de Stad Utrecht, maar weinige dagen, tegen dusdanige Overmacht konde beltand zyn, cn het Guarnifoen dier Stad dus Krygsgevangccen gemaakt, of door een beleg flegts mgeflooten zynde, 'er dan iH de Provincil Holland byna geene Macht overgeef dm dezelve te verdedigen; en dat echter Hy Rhyogra- ye van oordeel zynde, dat roet het verlies van deeze Provincie, ook alles veriooren was, en oegrypende dat het mindere vuor het meerdere moest wyken, zich genoodzaakt vondt óns te ad-  JAARBOEKEN, September, 1787» 45 Stad byna van geene defenfie was, en het Guarntfoen binnen dezelve dus gevaar liep van of Krygs- Brie gevangen gemaakt, of afgefneeden te worden, van de als dan de Stad Utrecht te verlaaten, en met de Comm. < Troupen en Aimliairen, binnen dezelve in Gar wegens nifoeri, naar deeze Provincie te retireeren , op verlaa- • Plaatfen waar men dezelve best zou kunnen ver- ti,?g mo®. dedigen, ten einde het tegen den Vyand zo lang Utrecht. te kunnen fouteneeren, tot dat men van onze Geallieerden de beloofde hulp, ingeval van Buitenlandfche Attacque, zoude kunnen ontfangen. Hoe fmertelyk Ons deeze raad ook viel, en welk een innig raeedelyden wy met den akehgen toefland onzer utrechtfche Bondgenoten gevoelden, die zo veel voor de Vryheid hebben opge« Öffert, en welker verdediging ook aan onze zorge was toebetrouwd, hebben wy eindelyk na een lange onderlinge deliberatie, op de herhaalde aanmci-Kingen van den Rhyngrave, die door zyne Militaite kundigheden, natuurlyker wyze in itaac moest zyn, om des Vyands kragten en de onze, beceevens alle onze Resfources, juist te bereekenen, ingevolge zyn verzoek, het befluit genomen om eene Authorifatie aan hem ter hand te Hellen, vraarby wy hem woordelyk qualificeerden; omme bv amnadering van Pruisfifche Troupen, zo dra zülk» na zyn oordeel de Hoogfte nood vorderen mogt, met de Manfchappen onder zyn commando ftaande, de Stad Utrecht te verlaaten, en verder de Garuifoenen van Vianen, Schoonhoven en Oudewater, benevens alle andere Posten, naar zig te trekken, en zig met dezelven te begeeven naar de Provincie Holland, op en in alla zodanige plaatfen als gemelden Rhyngrave, tes beveiliging derzelve Provincie zoude nodig oordeelen. , . , , . r Welke Authorifatie dan ook eigenlyk terlnPpppppppp a «tuc  43Ö4 NIEUWE NEDERLANDSCBE 'sGra- ftroflie van den Heere RbyDgrave moest Jtrekkerv venha- doch waarop hy begrypende, dat 'er zomtyds met. ce. de Gedeputeerde Staaten en de Regeering der Siad Utrecht, verfchil zoude kunnen ontitaan over de Brief uitdrukking , wanneer de hoogfie Nood zulks vorvan de deren mogt, en dat juist op een tydftip dat de Cemm. Rhyngrave nodig, oordeelde de Stad te verlaaten wegens het geen groote vertraging zoude hebben kunnen ver/aa- te weeg brengen, ons verzogt hem nog eene nating vanoere Authorifatie te willen verleenen, waar bys Utrecht* hem enkel gelast wierd, 0p ontfangst derzelve de Stad Utrecht te verlaaten, en van welke Hy, zo dra de Nood daar was, zoude gebruik maken -v waarop wy ingevolge het verzoek van den Khyn. graave gerefolveerd hebben, hem nog te gelyker tyd eene Generaale Qualificatie te geeven, cnksl inhoudende een eenvoudige Ürdre aan den Rhyngrave, om dadelyk met zyn onderhebbende Manfchappen uit Utrecht te marcheeren, welke ordre niet moest ftrekken tot Inflruclie voor den Rhyngrave, maar alleen om aan dc Gedeputeerde St&ate en de Regeering van Utrecht te vertoonen jn geval hy volgens de bovengaande Qualificatie oordeelde, dat de hoogfte ncod daar was, ten einde dus by gemelde Gedeputeerde Staaten, en die Regeering zig te kunnen dekken, weshal'ven de Dagteekening in die tweede Qualificatie is open gelaaten, cm te kunnen ftrekken, zo dra de nood het vorderde; Waar op wy den 16 daar aan volgende in den vroegen Morgen, op het onverwigtstde tyding ontfirgen, dat de Stad Utrecht geëvacueerd was, en naderhand vernamen, dat gemelde Rhyngrave in twee Colommen uit dezelve Stad was gemarcheerd, waar van de eene on. der zyn Commando , zig naar den Uilhoorn » Ouderkerk, den Overtoom en Weesp begeeven had , en de andere onder Commando van den Balen van der Bcrch , zig raar de Nieuwerfiuis . Loectn, Loenderiloot, Vreeland, Muyden ea Is'aerden bad vervoegd; en zyn wy vervolgers uk  JAARBOEKEN, September, 1787. 4JöJ uit de overtuiging, dat eene Commisfie als de onge zig niet behoorde te exponeeren, om ingefloten te worden, dewyl dan ipfi memento alle Expeditie ophield, van Woerden naar Amfterdam vertrokken; waar op wy vervolgens in onze eerfte conferentie den Rhyngrave hebbende afgevraagd, welke de oorzaak was van het fpoedig verlaaten ' der Stad Utrecht, en of de hoogfte Nood daar: was, heeft dezelve ons te kennen gegsven, dat Hy wederom nieuwe berigten gekregen hebbende , van de annadering der Pruisfifche Troupen, en verzekerd zynde, dat de Stad waarfchynlyk des ■anderdaags en misfchien wel van agteren zoude geattacqueetd worden, wanneer dezelve vau geene Defenfie was, begreepen had, dat, met betrekking tot de Defenfie deezer Provincie gefproken, de hoogfte Nood daar was, en derhalven nodig geoordeeld had, dezelve Stad zo dra mogeIvk te moeten verlaaten, doch alvorens echter dieswegens eenen Krygsraad te moeten beleggen , welke dan ook in pretentie van en met de Gedeputeerde Staaten geconfereerd heeft, en uit eenige Hoofden van het Garnifoen heeft beftaan , welken allen, zo wel al* de Heeren Gedeputeerde Staaten, den Rhyugraaf veiklaarde, met hem van de noodzakelykheid van de evacautie van Utrecht te zyn geconvinceerd geweest. In deze gelteldheid van zaaken hebben wy, op gilleren, direöelyk met den Rhyngrave de nodige fchikkingen gemaakt, om uit de Troupen, diehtrwaards getrokken waren, aan de Steeden Woerden, Oudewater,Schoonhoven ei» Gorinchem, dadelyk de nodige verfterking te bezorgen , doch welke Executie is verhinderd door de ingekomene ongelukkige tyding, dat de Stad Gorinchem in de handen des Vyands gevallen was; terwyl wy niet kunnen afzyn UEd. Groot Mogende by deeze geleegenheid onder het oog te brengen, dat wy de verdediging deezer Provintie en der Stad Utrecht tegen de Macht, met welke dezelve wierd gedreigd, PppppppppS wel 'sGra- venha- Brief >an de ?omm. vegens ■erlaa. 'ing va» Utrecht-  •s Gra. veniu{.e. Brief van de Comm. negens tcriaaJing van Vtucht. 1 i < 1 *l '1 'J d É c V I l 4566 NIEUWE NEDERLANDSCHE wel op ons hebben genomen, en dat wy vertrouwen dezelve op zodanige wyze te hebben aangelegd, dat wy ons, met het hoogfte recht, met eene goede reusfite mogten vïeyen; doch dat wy h!ÏÏn ?e ,uoSelykneid waren, en ook nimmer hadden kunnen verwagten genoodzaakt te zullen worden ("0, om met eene geringe macht van 4000 rvïan eene groote overmacht Troupen van eene vreemde Mogendheid,en zulks op'tonverwagtst, te, rehfteeren , te meer daar door de te laage Rjvieren en nadeelige Winden de Inundatien , waar toe wy op Authorifatie van UEd. Groot Mogende direótelyk ordres hebben gegeven, niet naar benooren reusleerd*»n, en wy daarenboven den vyand in onzen boezem hebben, en met revolteerendc Troupen moeten ageeren, waar van wy oog op gisteren het facbeufte gevolg gezien hebben, alzo twee Compagnien van Oudewater op eene verraderlyke wyze zig van het Fort, de Uitermeerfche Schans genaamt, hebben meester gemakt, en het zelve tot op heden toe inhouden.' En het is uit dien hoofde, dat wy nodig geoorleeld hebben aan UEd. Groot Mogende van deeic periculeerende toefland van deeze Provintie te ■noeten kennis geven, en ons onvermogen te beuigen , om zonder aDdere hulpe aan zodanige jvermacht met onze geringe forces, uit hoofde Ier bykomende omftandigheden, te kunnen weeriaan : weshalven wy deezen toeftand der Provin» re ten ferieuften aan de attentie van UEd. Groot dog. moeten aanbeveelen, en verzoeken, dat U id. Groot Mogende dieswegens de nodige en ef- fica. ,(*) Men ziet dus, welken invloed de cnwaarbe. en, die dagelyks in de dagpapieren verfpreid wieren , niét alleen op bet gros der Natie, maar zelfs p eene onmiddelyke Commisfie van de Staten zei. e, hadden. Maar kor, dan de Commisfie geene be*:re berfgten hebben, dan de vaifche geruchten in dè agpajiiertu ? Z, ook bl, 4547 en volg.1 .  JAARBOEKEN, September, 1787* 4^7 fkacieufte maatregelen gelieven te beraaman, ter. wvlwy intusfchen, hoe zeer wy van de gering-< heid onzer macht tegen die van den Vyand geree^ kend geene goeden uitflag verhoopen kunnen, intusfchen zullen voortgaan, om al wat mogelyk isr tot behoud van het lieve Vaderland, m het werk» te Rellen, ten einde zo veel mogelyk te beant-t woorden aan de verplichting, welke UEd. Urootj Mogende ons hebben opgelegd, en aan het geen, wy aan het Vaderland en odzc Mede Burgers ver- j Ichuldigd zyn. „ M 1 Wy kunnen voorts met afzyn UEd. Lrr. rviog. by deezen kennisfe te gceven; dat by de Evacuatie van Utrecht, mede op ons Territoir zyn ge* marcheert een Regiment van den Collonel mi her JBorch, en een Corps van 90 Ulaanen , welke tans niet meer door de Provincie van Utrecht kunnen, worden betaald, verzoekende wy dies wegens U Ed. Groot Mog. dispofitie te mogen erlangen , ten einde verwittigd te zyn, of Uüd, Gr. Mog. dezelven, het vy opden voet van andere Corplen, het zy provifioneel, het zy in *t geheel niet, m foldy van Holland gelieven over te neemen. Nog hebben wy de eer UEd. Groot Mog. te verzoeken, dat UEd. Groot Mog. zo dra mogeJyk gelieven te disponeeren , omtrent ons verzoek, nopens de Officieren der Zee-Armade gedaan ,. gelyk ook, of UEd. Gioot Mog. met zouden ikunnen goedvinden, D. A. d'Averhoult, welke imet het oprichten van een Corps Ariilleriften is belast geweest ingevolge zyne Capitulatie, toe ICollonel aan te Hellen. .mroMnr? Waar mede, EDELE GROOT MOGENDE iHEEREN! beveelen Wy UEd. Groot Mog. ia de befcherminge Gods. • Gefchreeven binnen Amfteldam den is ï>cp<< tember 1787. DE GECOMMITTfiERDENS, enz. Ppppppppp4 De' sGra* enha* m. Brief ande lomm. egens ei laa- ing vdtt 'Jtrecht.  4568 NIEUWE NEDERLANDSCHfi YEtÏT/ DeZeJbrleTf' uit Ama^dam zelve, werce» maarts de Nieuwftaatsgezinde Leden van de Vergadering van Holland, uk 'sHage geweken waren, om in die Stad de Vergadering der Staten te verleggen, gefchreven , was een bewys, dat dit ontwerp niet geflaagd was, en dat men het niet durfde waagen, om de Staatsleden, die in 'sHage waren gebleven , met voor den eenigen Souverein te erkennen. Opmerkelyk is het ook, dat deze brief niet zo als naar gewoonte, door den Secretaris Costerus is getekend. Wy hebben meermaalen gefproken van de verwydenngen tusfehen de Haagfche Schutters, en tusichen het gewapend Genootfchap van deze Plaats, en hoe het laatlte voorgetrokken, en de voorrechten oer eerften befnoeid zyn geworden. Het was dan niet te verwonderen, dat na het vertrek van de NieuwRaatsgezinde Leden der Vergadering der Staten, vooral van de Hoofden van die party, de Prinsgezinde Burgers en IngezeiTu"' dxie fê'e]yk wy ^r zyner tyd gemeld hebben,) Oprtgtt Faderlandfche Sociëteiten tegen de Vaderlandfche der iNiieuwftaatsgezinden hadden opgerigt, nu met deze omwenteling, de hoofden opftaken, en hunne vreugde openlyk deeden blyken; ware het maar alleen by vreugdeblyken gebleven, en hadde de verbittering eene woeRe hoop niet tot buitenfporige gewelddaadigheden vervoerd, van welken wy hier te voren onder Delft al reeds de bewyzen hebben te berde gebragt. 't  JAARBOEKEN, September, 1787. 45^ »t Was voornamenlyk Dingsdag, dat 'sGra- de volle vreugde der Ouf»«E^™ zo fterk vertoonde, als de kommer, vrees en ansst de Nieuwftaatsgezinden , (van welken veelen reeds gevlugt waren) en vooral de Leden van het gewapend Genootfchap beknelden. Reeds in den vroegen morgenllond, op Dingsdag den i» Sep«mber, kwam agt man van de Zwitzerlche Garde voorby de wagt van het Genootfchap, in de Wageftraat, alwaar ruim 30 man van het zelve de twee ftukken kanon zouden bewaren, (welken het zelve een dag of drie te voren van Woerden gehaald , en met den gewoonen triomf den Haag ingebragt hadt ) en deedt die gantfche wagt van daar vertrekken en het kanon met al den toeftel veriaten.' Die manfchap nam toen dien post in bezit, tot dat het kanon van daar naar den Kneuterdyk wierdt overgebragt, alwaar, tot bewaring van de rust, een fterke wagt van de Zwitzers was geplaatst, legen den middag maakten de Burgers en Ingezetenen, op eigen gezach, een aanvang, met het ontwapenen van het Genootfchap, het welk onder veel vreugde, zo als ligt te gisfen is, toeging. Men vondt by fommigen drie, vier , vyf fnaphaanen , piftoolen , fabels, houwers, en verfcheiden geweeren; eene groote menigte van fcherpe patroonen,waar van veelen met kleine kogels of lopers, tot agt of tien ftuks in elke patroon; dit alles nevens de trommen, Grenadiersmutzen en ander tuig, wierdt in triomf gedragen naar Ppppppppp 5 de  457o KIEÜWE NEDERLANDSCHE vi& *\°freete roderlandfcht Sociëteiten , ora ge. aId*ar by, voorraad bewaard ^ worden. Vervolgens wierden de Sociëteiten van dat Genootfchap doorzogt en vernietigd al de papieren en hetgeen verder daar toe' behoorde, grooten voorraad van buskruid, kogels enz. daar uit gehaald. Ook wierden dien dag by de Regeering alle mogdyke maatregels genomen, om alk ongeregeldheden voor te komen/Zo door geftadige patrouilles te voet en te'paard van t krygsvolk, als ook van de Haagfche Sfe"® ?e.Leden van de OpregtTva. derlandfche Sociëteit verfpreidden zïg, 0D voorflag van den Graave Van Bentink, Hee? van Ki10on aiom door den gantfchen Haag, ;en einde de verbitterde menigte op allerlei wyze tot ft, te en bedaardheid te vermaanen gelyk gemelde Heer Graaf zig ook S f zo' veel doenlyk, overal liet vifden, en aüeï in het werk Relde, om de faamenrotling'n van het Gemeen te verhoeden. Alle deVe' Voorzorgen konden egter niet beletten, d7t ues avonds by verfcheidene van de hoofden der JNieuw/hatsgezinden de glazen ingefla" gen en by veelen ook door%lunderiWn ichade aan huisraad wierdt toegebram de Juftitie in het apprehendeeren van die fi* an bovengemelde daadcn fchuldig maaken, be toorlyk en met alle magt te adfifreeren, en hec •leegen van fodaanig publicq geweld, met geweld e keer te gaan. En ten dien einde niemand hier van eenige ie. orantie pretendeere, zo lasten en begeeren Wv at deele alhier in den Hage alommt fal worden epubheeert en geaffigeert daar het behoord, en ; gef'ch'eden gebrmkelyk is. Gedaan in den Hage, onder het klein Zeegel an den Lande, deu 19 September f787. {Onderflend) Ter Ordonnantie van de Staaten. f was getekend) C. CLOIÏERBOOKE.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4577 Donderdag den ao September zag men het tyditip daar, dat Zyne Doorlugtige Hoogheid in deze Plaats, en op het Stadhouderlyk Kwartier , onder de toejuichingen Van duizenden aanfchouwers, tegen twee uuren aankwam. Door eene fchaare van veele duizenden, die zig naar buiten op den weg, langs welken Z. D. Hoogheid zou •komen, begeven hadden, wierden, op den afftand van byna een kwartier uurs, de paarden van het rytuig afgefpannen, ieder zig toen om het fterkst beyverende, om met hunne handen de koets, waar in Zyne Doorlugtige Hoogheid gezeten was, te trekken ; zynde Zyne Hoogheid begeleid , door de Guardes Dragonders en Guardes du Corps. Deze togt' gefchiedde de Boschbrug over, alwaar Zyne Doorlugtige Hoogheid door de gantfche Schuttery in de wapenen wierdt ontvangen, en van dezelve de krygseerbewyzingen, gelyk ook vervolgens van het krygsvolk, ontving, onder het geltadig hoezee,zovan dezelven als van duizenden zaamgevloeiden , door het nieuwe , korte en lange voorhout, over den Kneuter dyk, door de gevangen poort, over het Buitenhof en door de Stadhouderlyke poort tot op het Binnenhof. Terftond wierden de opwag tingen gemaakt, en Zyne Hoogheid verwei komd door verfcheiden hooge Collegien , door Gezanten van vreemde Hoven, dooi deMagittraat van 'sHage, den Collonel en alle de Officieren van de Schuttery en dei krygsbezetting, door Kerkelyke en anden Qqqqqqqqq Per ♦sCra: vehh&-  'sGra venhace. Derf. en Waar- Jchomv. van Zyne, Hoogh. 4578 NIEUWE NEDERLANDSCHE \ Perfoonen enz., welke allen met veel aandoening en allerminzaamst door Zyne Doorlugtige Hoogheid wierden ontvangen. -Zyne Hoogheid heeft deze Vreugde betuigingen der Ingezetenen op eene openbaare wyze beantwoord met het navolgende: DECLARATOiR EN WAARSCHOUWING. W^Y WILLEM, by de gratie Gods, Prins vv van Oranje en Nasfau, Erf-ltadhouder, ErfGouvcrneur, Erf-Kapuein Generaal en Admiraal der Vereenigde Nederlanden, Erf-Kapt. Generaal en Admiraal van de Unie enz. enz. enz. Doen te wéten , .dat Wy met het uiterfte genoegen en aandoening, de algemeene blyken van vreugde en welmeenende aankleving der Burgers en Ingezectenen van allerlei rang cn ftaat, by Onze inkomst in deeze Plaats op heden hebben ontfangen, en Ons niet hebben orthouden, om deswegens Onze opentlyke erkentenis te betuigen % dan, dat Wy, zonder hier door dezelve Bu-gers en Ingezee'tenen in deze hunne blydfchap en de biyken van dien eenigzmts te willen ftooren, gemcenu hebben een iegelyk van hun , op het emftigfte en vriendelykfte te moeten aanmaanen en verzotken, om zig vervolgens ftil en ordentelyk te. eedragen , niemant, wie hy ook zyn mag, emige de minde molefte aan te doen ofte te beledigen, veel min zig aan eenige buitenfpoorigheid, faitelyke aanranding van Perfoonen of tluyzen, ofte aan het begaan van iets, het geen de publieke veiligheid zoude kunnen ftooren, ofte billyke iedeu tot klagte geeven , fchuldig te maaken , maar zig in tegendeel zorgvuldig te onthouden van alles, 't geen tegens de Wetten en Placaren van den Lande eenigzins zoude mogen aanloopen, teneinde de Vreugde cn het algemeen Ge.  JAARBOEKEN, September, 1787. 45?p Genoegen van de tegenswoordige heuchelyke omwending van zaaken, nergens door mo^en be zwalkc worden: Zullende al dat geen, hetwelk tegens dit ons Declaratoir en rustlievende Waarfchouwing eenigfints zoude mogen aanloopen , Ons ten hoogften onaangenaam zyn, en niet anders, dan Onze bïllyke verontwaardiging en hoogst misnoegen, kunnen verwekken. Gedaan in 's Gravenhaage den ao September 1787. (was getekend) W» PRINCE VAN ORANGE. (Lagerftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoo^heid. (gecontrajigneerd) T. J. DE L A R R E 7. Deze eerfte zorg van Zyne Hoogheid voor de behoudenis der rust, is met veel genoegen ontvangen. Alle Vrycorpfen, of zogenaamde Genootkhappen van Wapenhandel zyn op hoog bevel der Staten vernietigd , en zyn uit de gevangenisfen ontflagen de Lieutenant van de Artillery Jamfen , den Ritmeefter Timmermans van Hesfen-Philipsthal; Burgemeefter de Knyf van Leerdam, benevens den fcchout en Secretaris van Alpben, van het Dorp Asperen; waar Qqqqqqqqq 2, te- "sGaa- VENHAGE.  45So NIEUWE NEDERLANDSCBE *sGra venhase. tegen verfcheiden Leden van Sociëteiten ia hegtenis zyn gebragt. Zyne Hoogheid was tot den terugkomst in deze Plaatfe door de Hooge Regeering genoodigd, zo als blykt nit het navolgend : Extrabit uit het Regifler der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Jovis den 20 September 1787. T)e Keeren Gedeputeerde van de Provincie van JU/ Holland en West-Friesland hebben ter Vergaderinge ingebragt en laten lezen de Refolutie van de Heeren Staaten van Hooggemelde Provincie hare Principalen, volgende hier na aeinfereerd. ExtraSt uit de Refolutien van de Hee' ren Staten van Holland en West' friesland, in Hun Ed. Groot Mog. Vergadering, genomen op Dingsdag den 18 September 1787. Op het geproponeerde door de Heeren van de Ridderfchap én Edelen in ferieufe aanmerking genomen zynde den haggelyken en gevaarlyken toeftand dezer Provincie, en de indispenfable noodwendigheid, van door dadelyke en onvervvylde maatregulen den verderen ondergang derzelve voor te komen , en teffens deze, Refidentieplaats, van de gevolgen, die te dugten zyn, te bewaren en te beveiligen; is , na voorafgaande Deliberatien, goedgevonden enverftaan, de Refolutien, waar by Zyne Hoogheid den Heere Ëff- ttad-  JAARBOEKEN, September, 1787. 45$i ftadhouder is gefusfpendeerd in deszelfs Charge van Kaptein-Generaal dezer Provincie,in te tret , ken en buiten effeft te ftellen, en Zyne Hoogheid te herftellen in het Commando van het Guarnifoen van den Haag, met eene noodiging en ïnftantelyk verzoek, om zich naar den Haag te willen begeven, ten einde met Hun Ed. Groot Mog alles aan te wenden tot behoud der gemelde Provincie, tot herftel der waggelende Conftttutie en tot demping der vernielende tweefpaald, de oor. zaak van alle rampen ; en daar toe aan Zyne Hoogheid zal worden geaddresfeerd de navolgende MISSIVE: DOORLUCHTIGE VORST EN HEERE'. „ By onze Refolutie van heden goedgevonden „ zynde, Uwe Doorluchtige Hoogheid te her„ Rellen in deszelfs eminente Charge van Kapi„ tein-Generaal dezer Provintie, met intrekking „ en te nietdoening Onzer Refolutie van fuspen- fie, met al het geen daar toe relatief is $ en in „ het byzonder Uwe Doorluchtige Hoogheid in ,, het Commando van het Guarnifoen van deze „ Onze Kefidentiepiaats te herftellen , hebben Wy niet willen afzyn Uwe Doorluchtige Hoogheid ' daar van ten fpoedigften kennis te geven, en te gelyk te verzoeken, om, in aanmerking van de critique omftandigheden,waar in Onze ProI vincie zich tans bevind, wel te geheven zich na den Haag te begeven, ten einde met Ons ' alles aantewenden tot behoud der Provincie, ,, tot herftel der waggelende Conftitutie en tot „ demping der vernielende tweedragt. „ Waar mede enz." En zal van den ophef der voorfehreeven Sus» penfie aan de Chets der Militie, ter repartitie dezer Provincie (taande, Aanfchryving worden gedaan, om Zyne Hoogheid a!s Kaptein-Generaal Qqqqqqqqq3 's GftA* 3ENHA- m. \ntrekk. >an de Cuspevfie van den Stidhoct' tier em*  *8GRA VENHA. CE. Ifitrekk. van de fuspen/ïe van den Stadhouder enz. 4582 NIEUWE NEDERLANDSCHE .dezer Provincie te refpeeïeren, mitsgaders de Orders en Patenten , die Hoogstgemelde aan haar ia tyd en wylen zal komen te geven, precies na te komen en te pareeren; zullende hier van ter Vergadering van Hunne Hoog Mog. kennis worden gegeeven. Accordeerd met de voorfz. Refolutie. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoog gemelde Heeren Gedeputeerde voor de voorfchre» ven Communicatie bedankt, en aan dezelve betuigd het zonderling genoegea en de bïydfchap van tiun Hoog Mog. over de voorfchreven heil, ™me Rlr,folut,e> met verzekering, dat Hun Hoog JMog. alles zullen contribueeren wat mogelyk is, om aeRust, Eenigheid en Harmonie tusfehen de üondgenooten te herftellen. Accordeerd met voorfz. Register. Hier toe behoord ook het navolgend: Extraft uit het Regifter der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der pereettigde Nederlanden. Jovis den 20 September 1787. T~\e Heer van Voerst van den Borgel, ter Vergaderinge prefideerende , heeft aan Haar Hoog Mog. voorgedraagen, en bekent gemaakt dat geinformeerd zynde, dat Zyn Hoogheid op beden in den Haag terug Rond te komen , Hy zig verplicht vond, aan Haar Hoog Mog. in bedenken te moeten geeven, of Haar Hoog Mog. ^iec ?en Commisfie behoorde te decerneeren, om. 2yn Hoogheid, uit naam van Haar Hoog Mog. ;e yerwellekomen. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en  JAARBOEKEN, September, 1787. 4.583 en verftaan , dat ten einde voorfz. een CommisOe zal worden gedecerneerd , tot bekleeding van welke verzoet en gecommitteerd worden de Heeren van Weideren, van Wasfenaar , Spanbroek , Twent, van Lynden van Blittersivyk, van Heeckeren tot Brantfenburg , Bigot, Heerdt en Tjasfens, met den Griffier Fagel; zullende door den Griffier by Zyne Hoogheid vernomen worden T wanneer het Zyn Hoogheid gelaegen zal komen, om de voorfz. Commisfie aftewagten. De Griffier Fagel, by Zyn Hoogheid geweest zynde, om te verneemen, wanneer 't Zyn Hoogheid geleegen zoude komen , de Commisfie, dezen morgen by Haar Hoog Mog. gedecerneerd , af te wagten, heeft ter Vergaderinge gerapporteerd, dat Zyn Hoogheid zeer gevoelig was aan deeze Attentie van Haar Hoog. Mog., en gereed was, de voorfz. Commisfie aanüonds te onts fangen. Waarop de Heeren van Weideren , en andere Haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot deze Commisfie benoemd, immediatelyk gegaan zyn, met de gewoone Ceremoniën, na het Stadhouderlyk Appartement, en door Zyne Hoogheid na behoo-, ren gerecipieerd zynde, heeft de Heer van Welderen, met de verdere Gedeputeerde van Haar Hoog Mogende, gekomen zynde in de Kamer van Zyne Hoogheid, en aan de booger zyde nedergezeeten zynde, een Compliment gemaakt, ter matene dienende, en aan Zyn Hoogheid te kennen gegeeven de zonderlinge blydfchap en vreugde van ™?8wiHo?g MoS-> Zy°e Hoogheid in volmaakten Welltand wederom hier te zien, herfteld in het Commando alhier, en in deszelfs Funcfie als Kapitein Generaal van de Provincie van Holland en Wesitriesland, tn deszelfs voorige waardigheden, met: twyfelende, cf Zyn Hoogheid zal door deszeifs wys; bellier alle zodanige middelen aanwenden, als tot Confervatie van de dierbaare Panden van Vryheid en Godsdiensc, en behoud van de ConQqqqqqqqq4 ftj. 'sGra- vfttv haie. Ref. der Stat. Gin. tot Verwelk* van Z. Boogb, ff-  4$H NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra venha GE. Ref. de Staten Gen. tot verwelkom,van Z. Hoogh. . ttitutie en gemeene rust kunnen ftrekken, om dó vervallene zaaken te herftellen , en , zo mogelyk , de Republiek tot haare voorige bloei en luiiter te doen geraaken; waar toe Haar Hoog. Mog. de r pogingen van Zyne Hoogheid met allen iever zullen londerfteunen; voorts des Allerhoogltens dierbaartte Zegeningen over den Perfoon van Zyn Hoogheid, die van Mevrouw de Princes, en hec gantfche üoorluchtigst Huys, aan hetwelk deze Repucliek, zo veel verpligting heeft, toewenfchende. Waarop Zyn Hoogheid Haar Hoog Mog. voor deze plegtige Deputatie heeft bedankt, en gem. Heeren Gedeputeerden verzekerd, alle zyne vermogens te zullen aanwenden ,om aan het heilzaam oogmerk van Haar Hoog Mog. te voldoen. Hier op gedelibereerd zynde, hebben Haar Hoog Mog. gem. Heeren Gedeputeerde voor haar genoomen moeite, tn gedaane Rapport bedankt, zo als bedankt worden mits dezen. Accordeerc met voorfz. Regifter. Nog wierdt denzelfden -20 September van 'wege Gecommitteerde Raaden , de navolgende Waarfchouwing gedaan. "Vjadien Hun Ed. Groot Mog. de Heeren Staa^ ten van Holland en Westvriéshind, in aanmerking genomen hebbende den hagchelyken en gevaarleken toeftand deezer Provintie en de melis» penfabele noodwendigheid, van door dadelyke en onverwylde maacregulen den verderen ondergang deïzclve voor te komen, hebben goedgevonden de Refolutie, waar by Zyn Hoogheid den Heere ,Prince is gefuspenoeert in deszelfs Eminente Charge vin Capitein Generaal deezer Provintie, in te trekken en buiten cffeót te ftellen. ZO JS T, dat Wy op ainborifane*en van wee. gtn Ucnggcmelde Httren Staaten allen Ingeïee- te-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4585 tenen van den Haage, ad verteeren en Waarfchouwen by deeze, haare Huifen over deeze hoogftaan. genaame en heugelyke gebeurtenis op Maandag den 24 deezer te illumineeren. En op dat een iegelyk hier van kennisfe zoude mogen hebben, zal deeze alhier in den Haage werde gepubliceert en geaffigeert, daar zulks gebruikelyk is. Gedaan in den Haage onder het Klein Zegel van den Lande den 20 September 1787. (Onderjlond) Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Raden. (was getekend) A. J. ROYEK. Wy mogen niet nalaaten , van hier ooi mede te deelen, voor eerst de Ferklaarin^ van Zyne Hoogheid, de regeerende Hertog van Brunswyk en Lunenburg, Opperbevelbeb her van een Corps Troupen' van Zyne Maje fieit den Koning van Pruisfen, aan de In wooners van de Provincie Holland, welki Declaratie aldus luidt: ^yne Majefteit den Koning van Pruisfen my gelast hebbende, om met een Corps Troupen van Zyne Majeileit in de Provintie Holland in te trekken, hebbe ik de InwooDders van die Provincie vooraf willen onderrechten van de beweegredenen, van dezen Marscb; van de beveelen van den Koning, en van myne intentien. Het is hekend, en daar en boven duidelyk eegcDoeg bevestigd, door de Gefchriften .te Nim- 'sGra ' rs ha ce.  4585 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- yENHAC-E. Declar, van den Hertog, van Btunsw. aan Ho 11, Ingezee • tenen. wegen openbaar gemaakt, dat Haare Koningl. Hoofheid Mevrouwe de Princesfe van Oranje en Nasfau den 28 Juny een reis hebbende ondernomen naar den Haag , en naar het huis in 't Bosch , met het heilzaam oogmerk, om zo veel mogelyk mede te werken tot de herdelling van de zo ongelukkig, en zo lang gebrookene Vereeniging van de Republiek der Vereenigde Staaten, in die reis echter Schoonhoven op hec Territoir van de Provincie Holland aangehouden is door gewapende Lieden, ten beveelen ftaaDde van de Staaten dier Provincie, waardoor zy gebracht wierd tot een plaats genaamd de Goe-yamerwelle-Sluis; en daar bewaard als een gevangene door Schildwagten geplaatst aan alle Deuren , en een Officier met een hlooten Degen in haare Kamer, Dat de Commisfie van de Staaten van i'oiland, welke te woerden refideerd, by Haare Koninglyke Hoogheid gekomeu zynde, Hoogstdezelve verboden heeft verder na den Haag voort te gaan , onder voorwendzei van Itrikte ordres van de Staaten van Holland, aan welke Zv gefchreeven hadden, om nadere beveelen in te neemen; dat de plechtige verklaaring van Haare Koningl. Hoogheid, dat Zy deeze reis tot geen ander einde voorneemens was te doen , dan met de zuiverde Oogmerken om toe het,welzyn van het Vaderland mede te werken , door een regtvaardig en billyk vergelyk te helpen treffen, nog gehoord nog aangenoomen is geworden; dat de Commisfie veel eer Haar Koningl. Hoogheid noodzaakte, om na Schoonhoven terug te keeren, om daar de Kefolutie van de Heeren Staaten van Holland af te wagten op den Brief, welke Haare Koninglyke Hoogheid van die plaats gefchreeven hadde aan den Raad Peefionaris der Provincie; dat ingevolge van dit geval, na te vergeefsch den gantfehen Dag van den 2c;, ani woord ge wagt te hebben , Haare Koningl. Hoogheid geen ander party kiezen konde, dan dén 30 na Nimwegen te rug te keeren, en dat Uaate Ko.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4*87 KouiDgl. Hoogheid niet anders dan by h2t overvaaren van de Lek antwoord kreeg , dat door eeue voorgegeevene Meerderheid van Stemmen, tegen die van de Ridderfchap en een gedeelte der Steden, men hec gedrag der Gecommitteerden van Woerden hadde goedgekeurd; en de Mïsöve van Haaie Koningl. Hoogheid in handen van de Commisfie geiteld om daar verders over te delibereeren. Ken iegelyk, die volkomen onzydig is, moef bekennen, dat zoo een gedrag ten hoogden on . rechtvaerdig en onbillyk is; dewyl in een Land, dat vry wil genaamd worden, niemant, en veel minder een kleine Meerderheid van Staats-Leden van eene Provincie, het recht kan hebben, om te verbieden aan een Koningl- Vorftin, Zuder van een Groot Koning, Gemalinne van den Prins Erf-fladhouder der Provincie, en zynde Hyzelve eerde Lid van de Souverainiieic; van vry ce reizen in die Provincie, en zig tebegeeven na de plaats van Haate Cbnditatroneele refidentie, vooral ua dat Haare Koningl. Hoogheid plegtiglyk verklaard hadt, niet dan de zuiverde oogmerken tot het algemeen heil te hebben, en daar door alle agterdogt van het tegendeel moest doen verdwynen. Dit «edrag zo onrechtvaerdig ïn zig zelve word bebedigend, en zelfs allerhoohendst dorr de omdan ügheden , niet alleen voor Haare Koningl. Hoogheid Mevrouw de Princesfe, en Hoogstderzelve Doorlugtige Gemaal, maar ook voor den Koning Haare Broeder; daar deze zo waardige VoriHnne , die door Haare deugden, en grooce hoedanigheden zig de goedkeuring en algomeece hoogachting en eerbied van het verdaadigde gedeelte der Hollandfche Natie hadde weeten te verkrygen, door geringe Gecommitteerden, en hunne fuppooften als eene gevangene en op een zeer hoonende, en weinig pasfende wyze gehandeld word. Deze i zogenaamde Meerderheid der Staaten van Holland, die zodanig niet is dan door eene takende Ufurpa- tie, 'sGn/i- /ENHA'. D'Xlar. >an den Uirtog >an Brunsw. tan H'iil. Inge zee' tenen.  NffiüWEjNEDERLANDSCHE 'sGR/.-tie, maakt zig verantwoordelyk van gemelde onv^ ha-rechtvaerdiRe en beleedigende gedragingenidoor fezelve te keuren, en opentlvk £bekrachtigen tegen de ftemmen van een geheel Corn™ Declar. eene aanz.enelyke Ridderfcnap, en va , ee7grooc va* dm gedeene der Steden, als ook tegen het adv? en Hertog de herhaalde, en dringende raadgeeving van Hunvan . ne Boog Mogende de Staaten Generaal der VeïBrumw. eenigde Provinciën; naderhand bevestigd en ver«anHoll. ™™d door de Provinciën in het byzoódeT I*Sezee. verklaarende, dat Zy alles lieten voor reS? ieile"' vSn'SollMd0^^ d£ Meerderheid der Suateiï vzï&^iCmt dG K°ning' niet kunnende onver chilhg zyn omtrent een zo verregaande hoon vLJTnüdaChteD, "ad zVne Dierbaare Vrouwe Zuller aangedaan, en welke aldus op ÏL J g?e neï[?0a tecug ftuit» he'^ zig Zyne Majetteit terdond vervoegd , zo by de Staaten van JSir ^ dêms-tmcen Generaal' aoor Muonen, welke Zyne Mmifler, de Heer üeThulemeyer, aan deze ven heeft overhandigd,om een ipoedige cn openbaarefatisfadtie over deze injunejen de RrafFe voor die getQe, die daar van oorzaak waren, tp vorderen. Schoon de Staaten Generaal aan de ,Staaten van Holland op hec trerkst eeraaden hadden , om de geöischte fatisfatftie tegeeven hebben de laatstgemelde echter kunnen goedvind den dezelve ten eenemaal van de hand te wvzen door een antwoord, zo overyld, als hooien vol uitvlucnten, waarin, om het gedrag van hunne Gecommitteerde door ydele voorgeevingen te verfchoonen, Zy zig hoofdzaaKelyk daar aju houden, om de prerogativen van de Staaten van Holland als Souverain te doen gelden; en hec gevaar waar aan deze Souverain, en die Provincie zoude zyn bloorgefteld geweest door die reize van Mevrouw de Princes, daar Haare Koningl. Hoo*h. Hun alle verzeekering omtrent dit gevaar gegee' veo hadde door de duidelyke Verklaaringen van Haare  JAARBOEKEN, September, 1787. 4589 Haare Koningl. Hoogheid, behalven dat Zy zelve alle mooglyke middelen hadden, om zig voor die gevaar, zo het plaats hebben mogt, te dekken. Zyne Majefteit zig niet kunnende vergenoegen, met een 20 weinig voldoenend antwoord, heefc echter nog wel de weg der gematigdheid willen kiezen en nog eens eene fatisfacfie evenreedig aan de grootheid der beleediging willen vraagen , door. de Memorien, welke de Heer De Thuiemeyer op nieuw den 6 Augustus, zo aan de Stapten vao( Holland, als aan de Staaten Generaal heefc overgegeeven ,• en in dewelke men aan de eerfte door'. inconteftable feiten beweezen heefc de wezenrlyk-' heid der perfoneele beleedingen aan Mevrouw de Princesfe gedaan , en de niet weezentiykheid van het gevaar, dat men voorgaf uit de bewufte reize te kunnen ontftaan; en de ongevoeglykheid van telkens de rechten van den Souverain aan te haaien, tegen een voornaam lid van dezelfde Souverainiteit, en teegens een vreemde Mogendheid, voor dewelke de Souverainiieit der vereenigde Provinciën niet word gereprefenteeid, dan door de Staaten Generaal. Het is dan zedert den 6 Augustus, dat de Ko. ning te vergeefsch een antwoord van de Staaten van Holland verwacht. Zyne Majefteit kan zig ook geen antwoord , dat eenigzints voldoenend zyn zoude, belooven; wanneer men ziet en van alle kanten hoprt, dat de zogenaamde Meerderheid van die zelfde Staaten niet bezig is, dan om middelen uittevinden, om onder ydele voorwendfels de geëischte fatisfaftie te eludeeren , en niet werkt, dan aan de fuspenfievan den Sta lhouder in Zyne erfelyke charges, Hem dagelyk door alle lasterlyke gefchriften te injuné'eren, de oude Magiflraaten door illegale en ongehoorde violentien aftezecten, en om in 't geheel alles te doen , wat mogelyk is, tot de verkleining en geheele vernietiging van het Erf-ftadhouderfchap van hec Poorlugtig Huis van Nasfau, het welk door Zyn 1 bloed 'S G RAZEN BA3£. Declar. >>an den üertog 'an 'Jrunnv. ranHoL'. rngezeeenen.  459o NIEÜWE NEDERLANDSCHE *sGra. bteed de geheele grond van Neerland* vElx„A- gelegd heefc. Zyne Majeftd? h«ft de^vïS ge. refolutie genomen, om zelfs te neeroen ei I\l te bezorgen die fattffaftïV, welkeTyhMaieft- f Declar. niet meer dorst te honnen ,r,„ j y , ïJ, tsic y *» Rep./eotatien' te tXygen? tne^lfeft^ Jfcrt^ heeft my ten dien einde gelast, m* een Cnrnl van Iroupen, over hec welkZynAfcfcfc?■ mv 83 Brunsw. oppergebied heefc opgedraagen in die aanHoll.vzn Holland in te te rukken ue ProviDcle Ingezet. En dewyl deze Trouppes 'genoodzaakt 7.,nm m» zyn om door eenige PfoviDdJoT d e to et Corps van de Republiek behooren, maar d?e geen deel neemen in hec beleedigend oeZ, vaS de Staaten van Holland, door teVekken; VrZ keren wy by deze de Inwoonders van d e S vinc.en, dat de Koninglyke Trouppes hun ntec het minde kwaad zullen doen, en flechts den vryen doortogt over hun Territoir ver! ngen! Daarom worden gemelde lowoonderen verS zig met tegen den Marsch der TroupL aa„ fe kanten maar veel eer van hun alle: mogelvke commochteuen en alle vriendelyke hulpe enbv. ïland. die zy mogen nodig hebben, te verkenen. Wat de lnwooDders\a„ de Provincie vaa Holland, en andere Provinciën, die de panv van de zogenoemde meerderheid der Staaten dier Provmcie aanhangen, betreft; dewyl men weet dat hec grootfte en verflandigde gedeelte van de Hollandfche Natie wel geïntentioneerd is voor het oude Patr.ottifche en Conditutioneele Systbema , en dat het alleen door geweld en overmacht is dat dat gedeelte is overgehaald geworden , om hec Systhema van een oproerige party te volgenzo verzekerd men plechtig van weegen en uit Naam van Zyn Majefteit de Koning van Pruisfen dat deze dap geenzints is om aan de Conftitutie* Vryheia en We]zyn van de Republiek cn der Provinciën, die dezelve ui tmaaken, eènig nadeel toe te brengen, maar alleen om die Satisfactie te nee-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4591 Deernen, die aan den Koning,en aan Mevrouwde Princesfe van Urange Zyne Zufter verfchuldigd •zyn, en om den hooggaande hoon, Hunne Perfoonen aangedaan, tewreeken; dat dcrhalven de Koningl. Trouppes over al die goede en exaóte discipline zullen obferveeren, die hun altyd gekenïchetst beeft; dat zy geen kwaad zullen doen aan de Inwoonders van het Platte Land, die zig zullen Uithouden, en zig niet zullen kan ten tegen de Marsch, nog aan die Steden, die goedwillig de Poorten zullen openen ; dat men die alle met alle vereischte zachtmoedigheid en matigheid behandelen zal, en dat het alleen tegen die zal weezen, dewelke zig tegen deTroupes van Zyne Majefteit zouden willen verzetten, dat men het geweld gebruiken zal om hunnen Tegenftand en boöze wil te overwinnen. Hetj s door alle deeze reedenen, dat ik Onuergefchreevene Generaal Commandanc en Chef van het Corps Trouppes van Zyne Pruisfifche Majefteit, tot deze togt gefchikt, de bovengemelde verzeekeringen herhaale aan alle de Inwoonders van de Provincie van Holland en andere Provinciën. Ik eisch van hun en vermaahe hun op het fterkst en best, van zig niet aan te kanten tegen den Marsch en togten der Trouppes, die ik igebiede , maar hun veel eer te verleenen een 'Vryen ingang , goedwilligheid en alle hulp en byftand, die de umilandigneeden vereisfehen. Gegeeven en getekend in het Hsofd Quartier. (was getekend) CARL. WILHELM FERDINAND, Regeerend Hertog van Brunswyk en LtiDcnburg. Wy moeten ook nogmedeelen eenen brief, welken haare Koninglyke Hoogheid, MevrouRrrrrrcrr we 's Gravers hage. Declar. van den Hertog Van Brunsw. aan Ho 11. Ingezeetenen.  NIEUWE NEDERLANDSCHS' xic-Doer van her Pruisfifche Lesrer d*n r<* jtó^fe***heef' gefchreev<" • MYN HEER! ais naar een Haag te wiUen raan ,^ g ■ 1 ' . gevolgen zoude ^^X^SF^ fchyn zo weinig overeenkomen met de hS*™ oogmerken, welke Mv tot die rpf/s» ams hebben. Wel is waar! Ik vtwehtte^0 hinderpalen in myn voorne-nen rZ aI g vrede te herfidle?; M^LT^^ •Ik, alsn.et waarfchynelyk zyndï, ook ni-- 1 voorbereid was, beeft My, door den voïneaS geheel buiten ftaat gefield aan mynobgS ie voldoen; dog zo de ongehoord^hanS,^ waar van de indruk op myne ziel alleenivk d™ ï :nn'f °vertuiging van dezelve nS S-dlerd te hebben verza«t is geworden, zo die handel wyze, zeg ,1c, alle de Hoven, ja Lde bfaaf en redelyk wensch, verontwaardigd heeft, waza5 Meerderheid m de Vergadering van Holiand uir * ... ma-  JAARBOEKEN, September. 1787. 4S93 maken, als men zien zal, hoe zy de belangen van hec Vaderland miskennen , dezelven aan kiel- . ne bedoelingen van eigenbaac opofferen, en den , Koning noodzaken eene fatisfadtie ce neemen , die men aan zyne vriendelyke vermaaningen weigert. De verklaring des Konings, dat Zyne Majelleic. den hoon aanmerkt als Hemzelven aangedaan, heefc myn hare mee dankbaarheid doordrongen , iïiaar na de antwoorden, welke men daarop dorsc geeven, en de onrechtvaardigheden, welke deeze pretenfe Meerderheid onophou.lelyk beging , zoude die zelfde Verklaring My in de uiter'.te ongerustheid gebracht hebben voor een Land, dac Ik zedetc twintig jaren als myn Vaderland befehouw, en wiens belargen onaffcheidelyk aan die van myn Huis verknogt zyn , ware ik niec opgebeurd geworden door de verklaaringen vart Hun Hoog Mogende, van de voornaamlte Leden der Vergadering van Holland, en van het groocfte gedeelce der Natie, als mede door de grootmoedige denkwyze, die zyne Majetteic kenteekent. De Koning kon my geen fterker bewys van die grootmoedigheid geeven, dan door Uwe Hoogheid met de uitvoering Zyner beveelen te gelasten, en de gevoelens, die Uwe Hoogheid my te kennen heeft gegeeven, en die uit het Manifesc en Declaratie aan de Inwooners van Holland, blyken, laaten wv geen oogenblik aan de wysheid en bdlykheid Uwer bedoelingen twyffelen. Vergeef my, echter myn Heer, dat ik niet te min Uwe Hoogheids goedertierendbeid voor de misleide en door drifc vervoerde Ingezetenen inroep, en dat ik Uwe Hoogheid verzeker, de verzachting van hun lot en de befcherming slier goede Ingezetenen, als eene byzondere gunscvoor my zelve, te willen aanmerken. Ik acht hec tevens myneo plicht, by deze ge Jegenheid plechtiglyk aan Uwe Hoogheid te ver. klaaren, dat ik voiltrekt overeenkomItig aan de gematigde beguuelen van den Prins, nu wederorr Rr rrrrrrr 3 ii sGaA MÏNHA» Ui. Brief >an de Princes' van Oranje lan den Hertog. 1 I  'sGr/ vknhace. Brief van de Princes van Oranje aan den Hertog ] i t t t c i e v 4JQ* NIEUWE NEDERLANDSCffE .in «-en nader Declaratoir ontwikkeld, nooit dff omüandigheden, hoe voordeebg ook, te baat zal reemcn, om aan myn Huis eenig uitaellrekter gezag te bezorgen, dan de Con(tuude«n waare Vryheid dezer Landen aan bet zelve toekennen! en, wat My n het byzonder aan.aat, hoe ge^ reed ook om altyd mynen vlyt aan te winden ter bevordering van de belangen des Vaderlands en der Mynen, zonder eenige moeite of onaangenaamheid te ontzien, echter fha ik na geenen Tnvloed noch verlang eenen anderen dan dfe ik aan welverdiende vnendfehap en achting mocht ver. IchuldigJ zyn. in deze gevoelens; gepaard met de d?epflc erftentelyklieid, zal ik my altyd met een byzondete achting noemen, ' MYN H E E R! Uwer Doorluchtige. Hoogheids Dienst willige Nicht en Dinaresiè. (was getekend) WILHELMINA. Ter Vergadering van Hunne Ed. Groot vlog. is beiloten, om Hoo«stderzelver Jommisfie, benoemd tot verdeediging de:er Provincie en der Had Utrecht, te Woer[en zitting hebbende gehouden, te vernieigen, en te gelasten, ten Ipoedigfte rapport n verantwoording te doen, waar van aan e Bevelhebbers der Krygs-Regimenten antcuryving is gedaan tot derzelver narigt. Vyders is Haare Koninglyke Hoogheid by enen brief genoodigd, om zig «aar 's Graennage te begeven. Door den Heere Gede- pu«  JAARBOEKEN, September, 1787. 459? «meerde der ftad Schoonhoven, is op uit- jjg£ drukkelyken last van de Heeren zyne Pr n- vwha Spelen voorgefteld, „ Om alle de Refolutien, zo wegens het Commando van sGra" venha^e, als omtrend Haare Koninglyke I Hoosheid, in te trekken en te veruietigen, gelyk ook alle Refolutien, waar by de Remotien domefïicq verklaard zyn, en II om Zyne Hoogheid te qualilkeren, tot „ herftelling van de rust, de Regeeringen „ in de Steden te veranderen enz. De Heeren Gedeputeerden der ftad Rotterdamdeeden ter Vergaderinge van de Staten van Holland twee voordellen, het eerfte voorftel: gedaan op den 21 September, was aldus ingerigt. Heeren Gedeputeerden der Stad Rotterdam hebben de eer aan Ui£d. Groot Mogenden te proponeeren, dat, daar de harmonie zoo gelukkig tusfehen Hun Ed. Groot Mogenden en Zvne Doorl. Hoogheid is herfteld, of niet de rust, welvaart en eendragt van deze Landen vorderden, om eenefpeciale Publicatie te doen . ten einde de heilzame Refolutien , ter dezer dagen door U Edele Groot Mogenden genomen, niet infruétueus te maken, tegen alle zoodanige Perfonen, van wat rang, ftaat of conditie, binnen deze Provincie, die, onder wat benaming het ook was, of welke qualiteic zy van Gecommitteerden, ter defenlie van eenige Stad of Plaat* hadden, of zich adferibeerden , te dehorteereu .en te vei bieden, om dergelyke zorglyke machmatien te ondernemen, direftelyk of indiredfelyk, op zoodanige poenen, als U fcdele Groot Mogenden zouden kouitn goed te vinden, en daar van Rrrrrrrrr3 rw*  4J$<5 NIEUWE NEDERLANOSCHE 'sGra vein hage. Poot ft e van de Stad Rütterd, heden eene Publicatie te concipiëeren, en,zoomo« g *, muteerden ter direclie van eenige Stad of Plaat' zouden mogen aanmatigen, uit hooide " van geexieerd hebbende Gcr.ootrchappen van f Wapenhandel, welke Wy alle, by Onze Rt[ folutie van den co dezer, hebben gedislolveert 'buiten Onze Protcclie gefteld , tn "«t.aanmerking van die hunne prtetenfc quahteit of ' invloed, zouden mogen tragten de Regeering ' van fommige Steden te beletten, om zich by ' de door Ons, tot redding van het Vaderland; , tans cenomene Refolutien te voegen, of dezel, ven te noodzaken om zich tegen den mmarsch ! der Pruisfifche Troupen, als ware het tegen !, een vyand, te verzetten, en, door het door. ' ileekeri van Dyken en andere middelen van de* L fenfie, niet alleen de goede Ingezetenen dezes ,, Landsop eene onherftelbaare wyze in hunne goederen te ruïneren, maar ook, daar door, dezel' ve Troupes, hoe zeer tot geheele andereeindens ,,, en akans met geene vyandlyke oogmerken ' binnen deze Provincie gekomen, onvermydlyk tot vyandlykheden te provoceren en dezelve Ingezetenen niet alleen iu hunne Goederen, maar ook in hunne Perfonen en Familien aan r* Woede van eenige duizend* Krygslieden, ' door eenen vrugteloofeo weerltand getergd , en dus aan de allerakelig:te gevolgen bloot te ' ftellen wel ernftiglyk willen hebben vermaand, " om van dezelve hunne voor den Lande zoo verderffelyke Machinatien af te zien, als ver., klaarende Wy aïfe en een iegelyk, wie hy ook Rrrrrrrrr 4 » om 'sGua- /ERHA- ;e. Voorftel 'an de Stad RottercL  4598 NIEUWE NEDERLANDSCHE •sGra. „ zy, welke met raad of daad zal medewerken. " STp h6i C°nft,t"c,e een''Se indragt te doen, " dS l, ^; bevordere". of de hertelling van " n n ? . P rUSt' eeDtag[ en harmonie: bin'' r. i, f Prov,DC,e • zoude willen dwarsboomeïi, „ te houden voor WederftreveM van de waarê pmfper.teicyan den Lande en als PerturbaTeu s " da? JlS" HykC ?"> Wiar te^' Wy willen , „ dat, alle de zodanigen, ten ftreniften zal 3, worden geprocedeerd en zy naar exiSï van „ zaken werden geltraft." «'S™ne van Dit voorftel der Rad Rotterdam wierdt by de Staten deni « September goedgekeurd, en ,s volgens het overgeleverd ontwerp eene Put,l,catte beraamd, en den ^ September 1787 afgekondigd en verzonden. Den ai September Vrydags,hadden de Dia. kenen van de Nederduitfche^Hervormde Kerk gehoor by Z D. Hoogheid,wanneer de AdvocaarMr. Manbeu. van der Pot als Advocaat. Diaken deze aanfpraak deedt. EN TEDE^T.GE. h>er veraaderd SKhS? Tm J" Per loon vsn Uwe O H „l-L? ' om den « * 'sHanen ^ce^SST * naderen' voor hunne Perfoonen begroeten zv Üwp n de-  JAARBOEKEN, September, 1787» 4599 dezen Staat, als Neerlands dierbaaren 'sGra- Erf-ftadhouder, —— als het Rustpunt der venhawaare Vryheid, als den Vader des Vader-GE. la Als Burgers van deeze Hofplaats, begroeten Aanfpr, zv rj . als hunnen eerlten Weldoener, — van als de voornaamlte bron van hun beftaan en wel- Diakon. vaart 1 ^ . aan zyne En Als Armbezorgers dezer Plaats begroeten ftoogh. zy u, , als deD toevlugt van alle ongeluk- kigen, als den fchat der Armen, als de fteun der Diaconen. , r ZOO denken, ZOO gevoelen, en ZOO fpreken Diaconen van de Haagfche Gemeente, — maar niet alleen voor hun zeiven, Neen.' door hunne mond fpreekt ook het gantlchc behoeftig gedeelte der Natie, aan deeze Piaats,— en onze gevoelens drukken haare gevoelens U1 Ontvang dan Doorluchtig Vorst, de welmeenendfte gelukwenfchirgen, als de taal van ons hart, niet alleen; neen, maar ook, als de Item van alle onze Armen en behoeftige Medeburgers, jaa, als de Rem van alle Vryheid en Godsdiensc- Lievende Ingezetenen van deeze Plaats, in een woord als de waare, de algemeene, maar helaas.' Zoo lang verdrukte en gefmoorde Volks- Stem.' Geluk, dierbaare Erf-Stadhou- der! ' Driewerf geluk, met Uwe, zo lang gewenschte, zoo vuurig afgefmeekte, en behou- dene terugkomst! Ons gantfche Land, wy allen, en inzonderheid onze arme Natuurgenooten zonken in hun verderf, toen ORANjE onderdrukt wierdt, ——m 't Volk bad, » — . God boorde! ORANJE word ons weder gegeeven, en met hem de waare Vryheid, en pns innigst vergenoegen. Geluk, driewerf geluk! 'sLands welvaart zal herlee- vent de zuivere Godsdienst bevestigd worRrrrrrrrr 5 den/ —  46co NIEUWE NÉDERLANDSCHE '»sGRA-cIen ! -— en de uitgeputte Diaconie Kas nieu. venha vve krachten krygen. mcu GE' u ?,Dn^dig tdie ,aatfte' en ^ noden onzer ^ , Kfhg5 Medebu/Hers • Uwer Vorftclyke Door' Aanfpr. luchtigheid aan te beveelen. Iedere aanhp T, J66 5g Z°U!e een bew>rs weezen, dat wv de Diaken, deugden en het hart van onze Vader verSten aan 2^„waaren. Dit alleen moeten wv met een woord Hoogh. en met ééne zucht aanroeren,"dat, onder de tal' üoze rampen , die de ocderdrukking van de Oran* je Stam , en het afweezen van Uwe D. H aan deeze Hofplaatst berokkend heeft, geene der njiolte is, de geheele uitputting van de Kas onzer Diaconie,en dat niets dan Uwe wederkomst ons de aangenaame gerustheid geeft, dat, daar" wv zelfs ,n Uw afweezen de blykenWr mildadTg? heid te meermaalen hebben mogen ondervinden, Wy thans voornaamelyk in ftaat gefteld zu'len worden, om in de nooden en het gebrek van onze Armen, en hartelykegeliefde Mede-Chriftecen te kunnen voorzien. u Behoeven wy,na dit alles, wel te zeggen, wat wy, en alle Armen, en ongelukkigen met ons, op deezen hoogstgelukkigen dag gevoelen ? —. Wat Wy cn Zy wenfehen? — Wat Wy en Zy bidden. 3 3 „Traanen van vreugde over Gods weldaden, — lraanen van dankbaarheid en erkentenisfe — Traanen , die de zuchten van onze Zielen uitdrukken, klimmen uit aller oogen op, tot God in den Hemel , en troonen alle de befte en wezenlvkfte Zegeningen, naar Ziel en Lichaam, voor tyd en Eeuwigheid neder, op de Hoogst dierbaare Perloon van Uwe Vorftelykè Doorluchtigheid . Neerland» Verlcsfer op Uwe Koninglyke Gemahnne, Neerlands Moeder, 00 de Vorftelykè Telgen, Neerlands verwachting, en op het gantfche Doorluchtig Huis van Ofanje, Neerlands behoud.' J ' Hier  JAAR-BOEKEN, September, i7&7» 40"* u-pr D v Hier verfmelen wy , cn 'sGra- rPen woorden kunnen de .gevoelens van onze har- venha» 8 weer uitdrukken. Eeuwige goed- GE. Sd .mÜl- Eeïwig en dank zy 01 — Oranje bloeit/— Hy bloeit by ons! VWAT roepen Hollandsen Staaten, VWAT roeden de Onderlaten, En de beuls beletten i met. Zyne Hoogheid antwoordde hier op hoSfdzaakelyk s ^ gevodig was, over de toegeneegene fentimenten van " Br Diaconen, vocTr deszelfs Perioon en " Huis en hen reciproquelyk van zyne " achting en genegenheid verzekerde. Dat " hy vo?r de oprechte gelukwenichingen en " vurige Zegenbeden, hartelyk dank zeide, " en over de gantfche Haagfche Gemeente, en byzonder over het armdeel derzelve, " mitsgaders over de Perfoonen en bedie" nin-ren van Broederen Diaconen, alle " Heil en Zegen toebadt. Dat hy zyne hef. * de en genegenheid voor den Armen, op " alle wyzen hoopte te betoonen, en vuung " wenwhte, het middel in Gods Hand te " mogen weezen, om 'sLands vervallen [\ welvaart weder op te beuren , en de algemeene rust te herftellen. En eiftdeiyk, 2 dat niets Z. H. aangenamer zoude wezen, dan het behoud en het herftel van de tran" nulliteit in deze Plaats, waar toe hy ver" trouwde, dat Broederen Diaconen m den * hunnen ook zoude gelieven mede te wern ken." Op  4602 NIEUWE NEDERLANDSCHE ve?haa* • °p! !en 8 eCZer aanmerke!yke maand, venha «ook by de Staten van Holland en Westfriesland, ten aanzien van het vorig befluit van den 10 September , waar by de hulp van Frankryk tegens Pruisfchen verzogt was, belloten: om nog op dien dag aan de Heeren Gezanten van dezen Staat in Frankryk, by toezending van Extrad- der Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. ten eerften te verzoeken, „ Om aan Zyne Majefteit den „ Koning van Frankryk kennis ie geven „ dat de gefchiiien tusfehen deze Provincie „ en den Heer Erfftadhouder gelukkig bv„ gelegd zyn,en dezelve in alle zyne Waar„ digheden is herfteld; dat insgelyks de „ bewuste voldoening, wegens het oponr„ houd van Haare Koninglyke Hoogheid „ met het Hof van Pruisfchen mede ftaat „ gefchikt te worden; dat dus alhier geene „ vyanden meerder zynde, de Refolutie „ van den ro September is vervallen en bui„ ten effeét gefteld. Dat Hun Ed. Groot „ Mog. zig verphgt geagt hebben, hier „ van ten fpoedigften aan Zyne Allerchris„ telykfte Majefteit kennis tegeeven- niet „ twyffelende of hoogstdezelve zalm'deze „ gelukkige herftelling der rust alhier wel „ dat deel neemen, het welke fteeds an den Hove en Magiftr. wegens Iduminteren* I 1  4634 NIEUWE NEDERLANDSCHE •sGba VpNHAGE. Publ. van den Hove en Magïflr wegens Illumi' neeren. 1 "1 heen naar dreigementen of eenjgen dwang zouden zw. urnen. Verbieden voorts alle en een iegelyk daar toe nier, bchoorlyk gequahficeert, in hec pubiicq te? verlchynen met eenige Snaphaanen, Fiftookn „ busten, of ander Schietgeweer, veel meer duar meede te fchieten, of te loopen met Sabels of .andere Gtwceren; veel meer daar meede te zwaaijen, op poene dat al het geen voorfz. is zal worden befchouwt als disobedientie aan de Juftitie, en dat de gemelde Perfoonen, die bevonden zullen worden met bovengemelde Wapenen in het pubiicq verfcheenen tè zyn, van dezelve Wapenen zullen worden ontzet. Verbieden en interdiceertn nog, dat, blyvende het vooreo (taande verbod, op den voorfz. dag der Illuminatie , zelfs met geene Swermen, Voetzoekers of eenig ander Vuurwerk zal mogen worden gefchooten, op eene boete van drie guldens, telken reize te verbeuren, zullende de Ou* ders van wegens hunne Kinderen, voor de boete executabel wcezen. Kn qp dat niemand hier van ignorantie preteqdcere, lasten Wy, dat deeze zal werden gepublicccn en voorts geaffigeert, daar men gewoon is publicatie en affixie te doen. Gedaan in den Haage den n September 1787, (onderbond) In kennisfe van ons, (was getekend) ADRMAN BOOT, H. A. CAAN. Den 22 September wierdt door de Afrevaardigden der Rad Rotterdam een tweede 'oorftel gedaan, „ Of* niet, in aanmerking „ van  ' JAARBOEKEN, Septet/tier, 1787. , van de verfcheiden Declaratoiren, Propo* fitien en Voordragten, zo in de Steden ", als in de Souvereine Vergadering van "t Hunne Ed. Groot Mogende, door fomL mige gewapende Schutteryen, Genoot. Ï4, fchappen, Burger-Sociëteiten, of door ,„ derzelver' Gecommitteerden , of dooi ,„ wien ook gedaan, waar in de verregaand. ',„ Re, ongehoordfte en onrechtvaardigile ij, bedreigingen, zelfs aan Hun Ed. Groot :„ Mog.. voorkomen, den Hove Provinciaal ! „ riet behoorde te worden verzogt en ge« ! „ last, om alle dezelve behoorlyk te examiL, neeren, en Hun Ed. GrootMog. te dienen ' „ van hunne Cönlideratien en Advys, wat , „ in deze, tot rust van den Lande, tot vei, „ ligheid van Hun Ed. Groot Mog., ofte var „ alle andere Regeeringen , of Perfoonen, *, die daar in genoemd of bedoeld zyn. zoude kunnen en behooren te worden ge „ daan: het geen dien conform geconclu „ deert en aan den Hove Provinciaal ver j, - zonden is." Vervolgends is dien zelfden 22 Sepcembe nog deze Publicatie'vastgefteld en verzon den. Da Staaten van Holland en West-Vriesland allen den genen die. dezen zullen zien c hooren leezen, falut, doen te, weeten, dat Wy om goede redenen, ons daar toe rnpveerende hebben goedgevonden alle de Commandanten vj de rèfpecttve Steden en Plaatfen binnen deze Pn vihCie aan te fchryven, om by apparitie van Prui fifet 's G RAVEN HA--' GE. •3339 t r » $ t f n >• se  'sGka VENHAGK. Vet boa van iepen* ftand tegen 4e P'uisfchenein. i 5 £ i I v z d u V WIL- 4Sof) NIEUWE NEDERLANDSCHE . fifche Trouppes, in cas van attacque geen refi Itrntie te doen, en niet te refpecteeren eeuige' ordres van de door ons gedimitteerde Commisus van het Defenfie-Weezen, of van iemaac anders, op pcene van Casfacie: En ten einde een iegelyk hier van kennisfe moge hebben, Iaden en beveelen Wy dat deze in de rdpeétive Steden dezer Provincie, als ook in de Plaatfen, alwaar Militie is leggende, zal worden gepubliceerd en geaffigewt, alwaar het benoord en te gefchieden gehruikclyk js. Gedaan in den Hage onder het Klein Zeeel van den Lande den 22 September 1787. (Onderftond) Tér Ordonnantie vaa de Staaten. (was getekend) C. CLOTEERBOOKE. Bovengemelde Refolutien en Publicatien ran de Staten van Holland en Westfriesland ;yn met 16 Hemmen genomen, zynde de Aft evaardigden van Amfteldam, Alkmaar en 'urinerende alleen afwezig Wy hebben gezien, hoe dat de Burgers en igezeetenen, op eigener gezag, de huizen an de JNieuwftaatsgezinden gingen dooroeken, om geweeren op te haaien, en bv sze gelegenheid veele gewelddaadigheden terden bedreeveu; weshalven daar teoen Dorzien is by de navolgende Publicatie.0  jAARBOËKEN, S\è?femkr , 1787. 4607 \V7iLLEMi by der Gracie Gods, Prince vafi ™ Orange en Afasfau, &c. &c. öic. Erf-Stadhouderi Erf Gouverneur, Erf Kapitein-Generaal ende Admiraal j mitsgaders Prtefidenten Raad over Holland, Zeeland en Friesland. _ Allen den geenen , die dezen zullen hooren leezen j fahlt: Alzo Hun Edele Groot Mog. de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, by Refolutie van den 21 Sepiember dezes Jaars hebbengoedgevonden den Prtefident en Raaden voorfz. te qualificeeren $ om in alle zodanige Huizen, waar omtrent fufpieé zoude vallen, dat in dezelve een onbetaamelyk aantal van Geweeren wórden gevonden, die Geweeren aan te hbuden,en naar bevind van zaaken i tegen de Bewoonders derzelver Huizen te procedeeren, zo als het Hof in goede Juftitie zal vermeenen te behooren. ZOO IS 'T, dac Wy,. (na daar over gehou* dene Conferentie met de Magiftraat van 'sHage) hebben goedgevonden tot de voorfz. aanhouding en de, daar toe nodige Viötatie der Huizen, waar in fufpicie zoude mogen vallen, dat in dezelve een onbetamelyk aantal van Geweeren gevonden word, te qualificeeren den Secretaris en Subftitut» Griffier van den Hove, Mr. jfan Theodorm Royer% en den Secretaris van den Hove Mr. Pieter Graaf, land G. Z., of een van beiden, met en benevens de Secretarisfen van 'sGravenhage, Mr. Hendrik Adïjaan Gaen, en Mr. Pieter Johan Daniël Pa' iyn i of éeri van beiden, geadüfteerd niet een der twee eerfte Deurwaarders vari den Hove; exhorteerende by deze een iegelyk, die eenig zoodanig Huis zoude kunnen aanwyzen, daarvan, hoe eer hoe^ liever, en uiterlyk voor aanftaande Maandag middag kennis te geeven aan een der voorfishreeve Secretarisfen, ten einde in zodanig Huis de nodige Vifitatie in voege voö-fchrecve fcoude kunnen gefchieden ; zullende aan de In* woonders der Huizen, welke door de voorfz. 6eeretarisfefl zullen gévifiteèrt zyn, daar van..ceü Sssssss&s fchriC* 'sGRA< VENHA* SE. Pubti 'Vegens wderx* van ver* iagte Htdzettè  'sGra' VENHAGli. Pub/, wegens enderz. van verdagteHuizen. i \ X c ó 1 n d vV De Graaf Van Wasfenmr tot Twickelo, en 45og NIEUWE NEDERLANDSCHE fchriftelyk blykdoor een der voorfz. Secretarislen onderteekead, gegeven worden: En nademaal op deeze wyze de voorfz. vifitatie en aanhouding wettrglyk zal worden g èffectueerd, en allen anderen vifetatien en Huiszoekingen aanleiding kunnen geeven tot verftooring van de publieke rust, zoo verbieden Wy by deze wel expres ftlyk allen en een iegelyk, buiten de voorfz. dsar toe hier boven gtqualificeerde Perfoonen , eenige vificatie of huiszoeking, hoe ook genaamd! w;en het ook zoude mogen zyn, te doen, en nog veel meer eenige Perfoonen te molefteeren, val de plaatfen, waar dezelve zig bevinden te haaien t of aan te houden, zullende de geene, die zig van ^^en voorfz. is niet onthouden, geconfidereerd worden, ais mede te werken tot de verftoonng der publieke rust, en na exigentie van zaaien als de zodaamgen werden gellraft. En op dat niemant hier van ignorantie pretenleere, lasten en beveelen Wy, dat deze cepublï:eerd en geaffigeerd zal worden, daar men gevoon is Publicatie en Affixie te doen. Gedaan in den Raade den 22 September 1787. My prefent, ADRIAAN BODT. Den 23 September deedt de Rad Gouda een oorftel, om 1. den Stadhouder in alle deszelfs ntnomene rechten te herftellen; en 2. om oor Afgevaardigden Haare Koninglyke [oogheid de Princes van Oranje, welke zig og te Nymegen bevondt, herwaarts te nooïgen. Het welk beiden terftond befloten ierdt.  JAARBOEKEN, September, 1787, 46133) en den Heer Van der Does, Raad in de Vroedfchap der ftad Gouda, die van we1 gens Hun Ed. Groot Mog by Zyne Vorftei lyke Doorliigtigheid, den Heere regeerenden i Hertog van iirtinsvvyk en Lunenburg, OpperI bevelhebber der in deze Provincie en in het Cleeffche zynde Pruisfifche troupen, eene last hebben afgelegd (Zie bl. 457*0 > kwamen den 23 September alhier te rug, en deeden van het door hen verrigte berigt, houdende: dat de Hertog van JBrunswyk volvaardig hadt toegeftemd, om zyn Krygs* volk niet in ,nog omtrend den Haag te laaten trekken. Zie hier na onder Schoonhoven;, Den 23 September j zynde Sondag, heeft Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Prins Erfftadhouder, na een verloop van ruim twee Jaaren, alhier wederom den openbaaten Godsdienst bygewoond, des voormiddags in de Groote Kerk onder het gehoor van den Predikant Reguleth, die zyne ïextvvoorden hadt genomen uit hel 8 en 9 vers van den V Pfalm: Maar il zal, door de grootheid Uzver goedertieren heid, in U huis ingadtt; ik zal my buiget, naar het Paleis Uiver heiligheid, in Uwt vreefe. Heere, leid my in Uwe gerechtig heid , om myner Verfpieders wille ; rich, Uwen weg voor myn aangezigte. De verga dering der Toehoorders was zeer talryk, er een aanzienlyk getal Muzikanten op he Orgel geplaatst, welke , toen Zyne Hoog heid ter Kerke intradt, met trompetten et Sssssssss 2 pan 's Gra* /enha3b. : I \  46io NIEUWE NEDÉRLANDSCHEl 'sGra-pauken een voorfpel maakten, waar op het venha- bekend deuntje van Wilhelmus van Nas/aut,E' wen met het orgel en 't geheel orchesr wierdt aangeheven, tot dat Zyne Hoogheid hadt plaatst genomen. Hier op volgde een kort Gebed, en het Pfalmgezang met het orgel en alle de Muzikanten, ten getale van 37. Dit wierdt nog driemaalen tusfehen en na de Kerkelyke redenvoering herhaald, en by het uitgaan wederom het bekende deuntje van Wilhelmus van Nasfaawen aangeheven. Na den geëindigden Godsdienst ver» fcheen Zyne Doorlugtige Hoogheid op de Wagtparadeplaats, die buitengemeen volkryk was. De Gardes Dragonders en het tweede Battaillon Zwitzerfche Gardes, zyn alhier in Guarnifoen te rug gekomen. Maandag den 24 September is ter Vergaderinge der Staten van Holland en Westfriesland van wegens de Afgevaardigden der ftad Hoorn een voorftel gedaan, welke is commisforiaal gemaakt met het groot befoigne : Dat voorftel luidt aldus: T"*\e Heeren Regeerende Burgemeefier Schagen. en Penfionaris Merens, Gedeputeerden van de wettige Regeering der Stad Hoorn, hebben ter Vergadering voorgedragen, dat zy, zoo wel als de Heexen hunne Principalen, met innige froerte en grievend leedwezen hebben moeten zien en hooren, het gunt de leugen en de laster zedeit enige Jaaren ten nadeele van zyne Doorlugtige  JAARBOEKEN, September, 1787. 4611 £ige Hoogheid, en Haare Koninglyke Hoogheid en Hoogstderzelver bedoelingen en vcrvigtingen < hebben uitgedagt en verfpreidt; waar van ook 1 in de Notulen van Hun Edele Groot Mogende Vergadering veele blyken te vinden zyn: Dat daar door, Daar bun inzien, Zyn Doorlugtige Hoogheid deeze Vergadering niet met hoogstdeszelfstegenwoordigheid zal kunnen verëeren voor: en al eer die flettrisfures daar uit zyn weggenomen. Waaromme zy Heeren Gedeputeerden het van hunneD pligt oordeelen te proponeeren, dat ten lpoedigfte Befoignes mogen worden aangelegd, en middelen beraamd, ten einde te effectuecren, dat Zyne Doorlugtige Hoogheid wederom als in voorige dagen deeze vergadering kan bywoonen, en Hun Ed. Groot Mogende met raad en daad adiiReeren, Den 24 September des namiddags ten half vier uuren, kwam Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Princes van Oranje en Nasfau, met de drie Vorftelykè kinderen en Hoogstderzelver verdergevolg, alhier aan. Ongelooflyk groot was de aandoening en blydfchap over deze gebeurtenis, en de vreugdeteekenen waren niet dubbelzinnig. Het geheel Guarnizoen was met de Schuttery weder in de wapenen, en verfcheiden Ingezetenen waren voor en by het rytuig der Prinfes , op meer dan eenerlei wyze, geplaatst en gelchaard, genoegzaam allen Leden van de Opregte Vaderlandfche Sociëteiten, allen fraai uitgedoscht. Hei hoezee, vivat, gejuich, gefchiet, getrommel, en verdere vrolykheid vervulde de Jugt. Sssssssss 3 Het 's Gra» 1 ENHAJE. Voorftel •/an Hoorn. vegens Hoogh.  46n NIEUWE NEDE&LAND3CHS 'sGra- I .1 ( ! 'y 1 'A • n Het rytuig, waar in Haare Koninglyke Hoogheid en de jonge Prinfen en Primes gezeten waren , en 't welk ook met een lantal Gardes du Corps en Ruiters geleid was, wierdt aan 'sBoschwagiers huis van de paarden ontipannen , en door eene menigte mans- en vrouwsperfoonen van daar, den Haag in, het klein eh groot Voorhout door, den Kneuterdyk over enz. tot lan de Stadhouderlyke vertrekken op het Binnenhof voortgetrokken. Men las ook nog deze waarfchouwing van Zyne Doorlugtige Hoogheid en het Hof van Holland: «WILLEEM, by der Gratie Gojs Prince van ürange en Nasfau, &c. &c. &c. Lrf-ftad» houder, Erf - Gouverneur, Erf-Capitein, Gene raai en Admiraal; mitsgaders Prseödent ende Raa. jen over Holland, Zeeland en Vmsland; Allen den geenen, die deeze zullen hooren leezen, falut: Alzo zedert eenige dagen alhier in ien Hage verfcheide geruchten zyn verfpreid aan* »aande het vinden van Moorögeweeren, Stroppen en andeie zaaken , welke een moorddadig jpzet zouden te kennen geeven, in de Huizen ^an zodanige Perfoonen, welke betrekking heb)gn gehad tot het onlangs door hun Edele Groot Mog. vernietigde Genootfchap van Wapenhandel ilhier /en 'er de Juftitie ten hoogflen aangeleer ;en ligt, om in het zeekere te zyn geinformeert, »at 'er van de waarheid of onwaarheid dier geuchten zy, ten einde, indien dezelve waar mogen zyn, daar omtrent op het ftrengfle tot ftrafjeffening te laaten procedeeren, of , indien de» selveonwaar mogien zyn, het verder verfpreiden 'an dpzelvc, het welk nergens toe kan'dienen, lan om de gemoederen meer en meer te verhitte. ren,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4^3 ren, tesren te gaa.i, en tégen de kwaadwillige VerfpreSs val dezelve mede tot ftrafoeffenir-g te laten procedceren. . , , n „ „ Zoo heeft het Hof ten dien einde den Procureur Generaal op voorteken Saturdag gela t des aangaande de nodige informatica te Beemen; fcj, naardien uit de tot dus verre, mgekomeiie >^rma_ tien aan den Hove nog NIETS van de waarheid dier genisten is-geMetten, zoo heb jen wy goeo> ■gevonden" een iegelyk by deeze te vermaken» om zich door geene ongegronde geruchten t« laaïen opzetten, en om al het ron hem, aangaande ha winden', in de voorfz Huizen , van Moordgeweeren, Stroppen of andere zaaken , welke ten moorddadig opzet zouden te kennen geeven, kennelyk mogte zyn, of worden, in plaats van het zelve, onder zyne meede Irgezeetenen, tef vermeerdering der verbittering, te veripteiden, hoe eer hoe liever te brengen ter kennisfvaj den Procureur Generaal over Holland, Zeeland en Vriesland, op dat daaromtrent de nodige m< formatien zouden kunnen worden gen ..omen, er het recht van de Hooge Overheid ter ftrafofctrenin£ waargenoomen. . . En op dat niemand hier ^an ignorantie preten deeren moge, lasten en beveelen Wy, dat deez< gepubliceeft en geaffigcart zal worden, daar mei gewoon is Publicatie en Afüxie te doen. Gedaan in den Raade den 24 September 1787. (Onderflond) My prezent, (was getekend) ADRIAAN BODT. Sssssssss 4 Den 'sGra- venhace. Waarrchou- ving \egen neruch' ten enz. 1  46i4 NIEUWE NEDERLANDSCFIE «TOaV'i^? 2? SePtember des avonds, is alhier™*A eene algemeene Illuminatie van agt tot twaalf uuren geweest: ieder beyverde zig, en ener?Lal? °m ^^besi om naaf hand en ltaat daar in mt re munten Men zag allerhande verligt'ingen, pyramides, guirlandes, festonnen , cha finetten , d coratieni eerepoorten en triumfbogen ^letters, toepasfelyke zinnebeelden , de" vifen infcripnen.kransfen en wat des ineer zy De Opregte Vaderlandfche Soeieteken de Buurt van de Vlamingftraat met haare fraaie eerepoort de vyver rondom door flambouwen verligt, de groote Kerktoren tZ'^r™™' V£de huizen van buitenlandfche Gezanten, ook huizen van allerlei Perfoonen van meerder en minder rang,alle verligt zynde maakten een heerlyke vertoo- S^™? B°°rluScige en Koninglyke Hoogheden hebben nevens duizenden ïnde- Jfgd ^2 ^1Iumir?a^n bezig- Dezen dag, zynde de verjaardag van den Koning van Pruisfchen, is deswege geluk' weet V!S !P HofenSroot Cir/elge. SSï;«a m ln"mina.ue wa« eerst op Maïn, fngi?/-|d; d,°g lilt?efteld tot Dingsdag., op de tyding, dat dePrinfes ver wagt wierdt' TJ't ™ued*?*™B dan te doen, , I? e gantfche Hof hier zoude zyn. Voor het .Societeitshuis op \ Buitenhof was muziek mmzmin:*de » 4  JAARBOEKEN, September. 1787. 461$ Gelyk het gaat, en wy meermaalen by andere gelegenheden gezien hebben, veele Ingezeetenen waren bedugt, gehouden te worden voor aankleevers van die party,welke geen voorfpoed hadt. Men las dan in de dagpapieren veele berigten, van niet tot de Patriotiche party te behooren, of al het daar in verrigte te herroepen. Wy zullen eenige weinige voorbeelden daar van uit de Haagfche Courant N. 15? bybrengen. Den Ondergetekende geweest zynde Honorair Lid van het Genootfchap van Wapenhandel alhier in 'sHage, declareert mits deezen, nooit bf ooit geweten te hebben van den thans in het ligt gebragte onderneemingen , welke hy DU, tot zyn innig leedwezen moet ondervinden, dat aan het zelve verknogt zyn geweest, en wenschte gaarne, zoo voor zig zelve als voor zyn Famillie, nooit in zodanig een Genootfchap deel te hebbea gehad, verklarende voorts uit hoofde van misleidingen daartoe overgehaald te zyn, en herroepende by dezen alle aandeel, welke hy als honorair Lid van het voornoemde Geuootfchap heeft ge* had, prefenteereude des gerequireert wordende het boven geallegueerende met folemneïle Eede té bevestigen —^- te gelyk verzoekende aan ie, der weldenkend Ingezeten , om reden van zyn op< regt berouw, hem voortaan niet meer ais Lid van zodanig geweest zynde Corps te willen aanzien. J. J. WAPPEROM De Ondergetekende tot zyn uiterfte verwonden^ vernomen hebbende, dat ten zynen nadeelen is ver fpreid gewordenals of hy ook Lid van eenig Patri otsch Genootfchap , of Sociëteit was geweest, zo< belooft de Ondergetekende een Premie van eéa Sssssssss 5 du: 'sGfiiV* ven H4» GS. > 1  4l*r. De wecsch des ™*"*',,™Zn t T° deeze ReÖdeD»e, althaas hec zei uit de «edeelie, is vervuld geworden , door dien CouramJ""±™J* RhlM"fch*P de laaten van Holland uitrnaakende, het der Stadhoudende Famielie emakkelyk gemaakt hebben , om jn den /W %. rug te kotnen. Z. H. de Prins Sradhoudef, ?« daar aangekomen, en aanltonds werden de Straaten vol Menfchen, aan alle de toegangen van deeze Refidentie. De Oranje. VaanüelïT werdeS op alle hooge Gebouwen geplaatst, en alle de Inwoners yerfierden zich met d.e zelfde Coleur die nog niet lang geleeden verbooden was door verfcheiden Placaaten van den Souverain. De Paerden werden van 'tPrincelyk Rydtuig ontfpannen, en de Inwooners van eene zekere Ciasfe haafleden z.ch orn zich in de plaats der Trekpaarden te ftellen; op deeze wyze hebben zy Z H. op de plaats van 't Stadhouderlyk Hof in den Haag gebragt. Jammer is het, dat dit openbaar 1'eest begonnen is met de Plundering van 50 of ff, ,f nVW?ir VaD f°n"n«gen, van den Zolder af tot den Kelder toe, vernield zyn. Deeze buitenfpoorigheid heefc aan Z. Hfdelven toegegeicheenen, den luister van zyne heerlyke Intre- keren W? d™ ^ te verdon. keren, dat de Prins oordeelde den loop daar van te moeten fluiten, door eene Publicatie, in Zv. nen naam geoaan, gedagtekend den 20 SeDtember, waarin Z. H. die alle met zyn ongenSS dreigt, die voortgaan, met zich aan die WMorders over te geeven. De Magiftwt van den S en % P™™™. Holtod zelvm berusten geheel neotien, eene van hunnekant tegeeven (*joverdie (*) Zie echter bl. 4574 en 4575. en velg. alwaaTwy ' dia  JAARBOEKEN, September, 1787. 4619. zelfde zaak; ook fchynt het, dat zy, die zig aan die openbaare misdaad hebben overgegeven,. Iiets tvreezen hebben van de ftrenghcid der Wetten, dewyl men niet verneemt, dat er tegen hen de minfle onderzoeking gefchiedt. Een Detachement der Gardes Dragonders en der Gardes" du Corps hebben den Prins tot den Haag vetzM. Dordrecht, Rotterdam en Delft heb; ten Pruisfisch Garnizoen ontvangen. Hier uit blykt, dal de Heer Hertog van Brunswyk, Opperbevelhebber van 't Pruisfifche Leger, die alleen de omwenteling ten voordeele van den Prins Stadhot*. °,r bewerkt heeft, niet goedgevonden heeft, acht te eneven op het Verzoek (t) dat de Staaten van Holland en West-Vriesland hem gedaan hebben, van de Pruisfifche Troupen onder zyne orders met Verder te laaten intrekken in de Provintie van Holland, en vooral te beletten dat zy den Haag naderden. Want daar is een groot Detachement te Rys wyk. En de Schryver van de Opregte Neder landfche Courant, te Amfteldam wordendi uitgegeven by D. Schuurman , m zyn IN 118. aldus; •sTTAGE den 23 September. Zederc de gewei ■tl dige ommekeer van zaaken alhier plaat heeft; is hier een algemeene verwoesting. Waa van den woedde barbaar zelfs zou yzen, dan dn hier op Vorstel yke harten geene Menfchelyk aandoening kan te weeg brengen. De Prins van Oranje is heden te Kerk geweest onder het gehoor van Do. Reguleth, by welk gelegenheid de gantfche Oranje.Compagnte is on der de Wapenen geweest, cn geduurende ti (jods die Publicatien gemeld hebben, die in de Courante zyn bekend gemaakt, en dus ook aan den Schryver d< Vaderl. Courant niet onbekend waren, (f) Zie nochthans bl. 4609 en hier na onder Schooi hoven. 's Grê« /enha» 3e. Uittrekt zei uit de Vaderl. Courant* r e i e n ir 1-  46ao NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- Godsdienst rondom de Kerk heeft post gehouden. vsnha. en daarna den Prins weder te huis geJéili ge. Men yerwagt Morgen Mevrouw van Orante u door ecne Commisfie uit Leden, die thans Hollands Vergadering uitmaaken , zeer Statieus door de Oranje Vrienden zal ingehaald worden. rV. , ^ Dog daar teSen de Schryver def Haas- fuifde C°Urant P- G°5fe in zvn N' *54- alduf: Haag. We2i-M^1rT??,^ntCLiDg., d°or de VOÜRZiEfche . ?ISffiD aldus belhtrd! Gy fehend-Cou- Courant ™meT%\?y2° Fl"Je > Wedu« de Klopper en Zoon, tnjchedé en Zsonen, Baalde, Verlem Schuurman, die van de Zuid-Holhndfche een Colterus, ot wie hy anders zy, Nietmvnhuizen, thans gevangen oy Hazenberg te Utteckt, en van de Franiche zo Leidze, als Amrterdamfche en Utrechtfche en derzelver, door rie Volksverleiders, omgekogte Schryvcrs , een Benard, Cerifier, een ondankbaare Detune, allen Vreemdelingen, hoe Raat gV allen 'er nu by? hoe b:voelt gy u? zit 'er n% zo veel eer en deugd in u, dut gy in dit tegenwoordige werk GODS VINGER ziet? Verbergt u voor het Menschdom, onwaardige fchepzels, op dat mep uwer en uwer gruwelen veigeeten Van ons hebt gy, na deze niet meer te wanten, wy zullen niet meer van u fpreken, het geen gy ons, de een meer de ander minder, met fchelden enz. hebt aangedaan, vergeven wy u, gelyk wv allen, die ons getergd, getrapt gefchonden hebben, willen tergeven. Vaart Wel / . Den 26 September verfcheen Z.D. Hoosheid in de Staatsvergaderingen, in welken Z. Hoogheid de gelukwenfchingen van de voorzittende Leden ontvong. Ook betuigde de Raadpenfionaris Van Bleiswyk op eene nadrukkelyke wyze zyn groot genoegen, van Z.  JAARBOEKEN, September, 17870 4621 7 l> Hoogheid, in alle Derzelver waardig- 'sGbabeden herfteld te zien. Dit gat geiegenneia toVv-erfcheidene aanmerkingen terwyl het over bekend was, welke party de Raadpen* fionaris hadt aangekleefd. Men verhaalt eenftenmig, dat,zo dra de Prins in'a Hage was aSomen , en de Raadpenfionaris zig aanS't: Hof bevondt om Z. Hoogheid te begroeten, de Vorst gemelden Heer Van BletsX voor het vengfter bragt ende groote meenigte van de uitgelaten verblyde en hoe S/roepende aanwees, en zeide: Zte daar Myn Heer, de Volkftem. Den 27 September heeft ook wederom de Heer Mr. Mattheus van der Pot, aisAdvocaat Diaken in 'sGravenhage,mt naam van alle Diakenen, den 27 September een lanfpraak aan Mevrouwe de Pnncesie van Oranje gedaan, ter verwelkoming en geluk- WTnfdheinvoorige dagen heeft de Nieuwftaatsgezinde party, ter viering van de Verbinte. nisfe met den Koning van hrankryit,(zieN. Nedsre. Jaahu. 1786 bl. 41; en volg.) en by andere omftandigheden,die zy heuchIvk agtten, dikwvls vreugdemaaltyden gehouden. ZieN. Nedere. K77 en 1717. Dit deedennuookdeOuoltaaisïezinden in deze Hofplaarfe, welken- den Is September de omwenteling van zaaken met eene pragtige maakyd in den Doelen gevierd hebben. Dezelven is gegeven door veele Regenten van verschillende oorden der  tfw NIEUWE NEDERLANDSGHE JGra.Republiek, zig hier thans bevindende- en IfT; «Jf de fezanten van\temde Hoven, en Officieren van rang verzogt. De meefte Leden van de Staats-Collegien bl vonden zig daar by , als ook deö H Arntenaaren, dog niet de Thefaurier Gene. raai Mv. Wykerheldt Bisdom', nog deï Sec£ TVïï ÖrlRaad van Staale Mollerus. Van de Ridderfchap van Holland ontbrak 'er al- £/JOnheer^^ Wasfenaarvan Starrenburgh. De Generaal Major Kretsebmar, gewezen Commandant van de Haagfche Krygsbezetting geduurende de afwezifheid Van Zyne Hoogheid, was 'er nietgenoodigd, nog ook de Heer Patras, en geene Officieren van het Bataillon van Ëyiandt. De tafel was van mo perfoonen: geduurende den maaltyd gaf een orehest L\0 Muzikanten, nu en dan, een aangenaam rnuziek, en het deuntje Wilhelmus vln Nal Jouwen wierdt niet vergeeten. Vooral I.Vc het muziek zig hooren by hét drinken der' conditiën, welken deze waren: i. Hxt welzyn van Z D. Hoogheid, Haare iSLgly. ï6 £0(?g£e.id ^n het Vorftelyk huis. o % ne Majefteit den Koning van Engeland. ï. Op voorftel van den aanwezig zynde Engel fchen Gezant den Ridder Harris, het herdie t \ehr°f def Staatsgefteldheid, zo als tJu « W bePaaId> en in 't Jaar 1766 bevestigd is. 4. Zyne Majefteit den Koning van Pruisfchen : en 5. De regeereïï de Hertog Fan Brunswyk. «geeren De Erfprins van Oranje zal voortaan Col. lonel van de Haagfche Schuttery zyn? Den  jAARËÖÉKEN, September, 1787. Den 27%eptembet des ogtends kreeg het tweede Battaillon Voetvolk van den Generaal Majoor Van Byland, patent om naar Heusden te trekken. Dog even buiten den Haag gekomen zynde, verklaarde het Volk, 3, dat zy, geduurende hun verblyf in deze plaats,aan alle hunne oude, en ook door de Staten onlangs nieuw aangeftelde Officieren, hadden gehoorzaamd, maar nü niet langer Verkozen onder gezag van deze nieuwe Officieren te liaan; en dat zy begeerden, deze laatftenzo wel als dePatriotfche Onder- Officieren en Gtxattmn,geremoveerd te hebben; zynde anders, zo lang dit niet gefchieüde, ongenegen te marcheeren." Zy wierpen hunne geweeren en ranzels neder;eenige gingen naar de hoofdwagt, gaven kennis van dit voorval,en, om alle verdere ongeregeldheid Voor te komen, wierdt een Detachement Gardes Dragonders en Hollandfche Gardes te Voet naar buiten gezonden: deze namen alle de nieuw aangeftelde Officieren, mitsgaders de zogenaamde Patriotfche Onder-Officierer en Gemeenen, in arrest, en bragten har naar de Provoost in hegtenis. Hier op ging het Battaillon met de andere Officieren op marsch, voerende de Majooi Bit Pasquier bevel over het zeiven. De Staten hebben den 2,7 September de ze Publicatie van Amnestie verzonden. De Staaten van Holland en West-Vriesland allen den grenen, die deeze zullen zien of ho ren leezen, falut. Nademaal zig door de zonder liöee en aanbiddelyke Voorzienigheid van den A. & Trttttïtt lei 'sGftiS- ÏE. I I }  4Ó34 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- lerhoogften, de ongelukkige omlfafedigheeden , venha- in welke voornamentlyk deeze Provincie door ce. hooggaande onluflen en verdeeldheeden tusfehen Regenten en Regenten, Burgers en Burgers, en ^/sw7«rif?Ingezeetenen en Opgezeeten'en was gedompeld, voor die rnerkelyk ten besten zyn verandert , en door uu yver de gelukkige berftelling van zyne Doorlugtige voor de Hoogheid den Heere i rince van Orange en Nas. Oude fau, Erfftadhouder, Erf capitein Generaal en AdConftitu- miraal Generaal deezer Provintie, in alle Zyne tie enz. hooge Waardigheden, Hoosstdenzelven by Zyne roeerderjaarigwording, Ütaatsgewyfe wel en wettig opgedraagen, wel haast, zoo Wy van Gods gundigen Zeegen hbopen en verwagten , geheel zullen ophou len, en Wy thans hebben buiten effecf geüeld de Placaaten of Publicatien, waar door de Voorftanders en Beminnaars van Zyne Doorlugtige Hoogheid en Hoogstdeszelfs -Vorftelyk Huis , wanneer zy op eenigerhande wyze, al ware het zelfs door woorden of door in derzelver aart en Natuur onverfchillige daaden, blyken van hunne verknogtheid en aankleevinge aan Hoogstdeszelfs Perfoon of belangen ga. ven, aan zwaare ftraffen wierden bloot geliefd, en daar door is veroorzaakt, dat veele anderzints goede en welmeenende In-en Opgezeetenen, welke hunnen yver voor die met het heil des Lands zoo zeer overeenkomende zaake, niet kunnende bedwingen, de voorfz. Placaaten in het een of ander opzigt overtreeden hadden, in de Gevangenisfen geworpen, en uit hoofde van Regterlyke Vonnisfen, fommige aan den Lyve, andere mee Confinement, andere met Bannisfement geftrafc zyn geworden, en dat ook andere, uit vreeze van vervolgt en geftraft te zullen worden, uit hec Land gevlugt zyn, en het onbillyk zoude zyn , dat iemand ter iaake van yver voor het geen Wy thans erkennen de waare Conflitutie en belangen des Vaderlands te zyn, zoude blyven lydeo, of eenige ocaangenaamc gevolgen ondervinden. ZOO  JAARBOEKEN* September, 1787. 462? ZOO IS m dat Wy, ™t TC tóibwatte, ba inaenomen adv.s van Onfeo tove, Wte , goedgevonden te verkenen, gelyk Vvy vei eenen , mits deezen, aan alle en een iegelyk, welke uit hoofde van 'aankleeving aan of yver voor de bcr langen van het Doorlugtig Vorftelyk H«"s Oranae het zy voor of na het emaneeren van de SefgemeldeLnzo Plachten of Pablieat.en ,.g aan eenige .onruftige beweegingen of oproenghe den, of aan iets van het geene by de voorla. Placaaten is verboden, op eenigerhande wyze heb ben fchuldig gemaakt, mm amneftns of volko mene vergeevmge en uitwisfinge van alles, wat zv daar door tegen ons zoude mogen heoben oveïtreeden of misdaan; vetklaaren wyders a le P oceduures uit dien hoofde, tegen dezelve aanBevSnïen , het zy dezelve nog hangende , ofte S getermineert mogen zyn, voor vervallen, vernielende by deeze alle Vonnisten tegen de zoodanilen om zulke overtreedingen of misdaaden SwTezfn i het zy dezelve reeds zyn geexceuteerr. of ntet; met herftellinge der Gecondemneerdeu en Geëxecuteerden in derzelver eer en regten, even als of zy de overtreedingen of misdaadec "^dS0™ de refpecf ive Officieren eC Gerelten , om die geenen , welke uit zulker hoofde in hunne Gevaugenisfe, of uit kragte var hunne Vonnisfen m eenig Conhnement zyn, daai uit Uko kofteloos te ontilaan en te doen relaxee mr mitsgaders alle om zulke reedenen aangevan aen'Proceduures te ftaaken . en de ter zoodanig* zaaken gevangen onverbindert te laaten te rug ko men en als alle andere Ingezeetenen de vrye in woo'ninge en alle andere regten en yoorregten ge Sn, in verwagting, dat dezelve zig zulle, cèdraagen als Rille en vreedzaame Ingezeetenen %ooi welke de weg van Regten, maar met d. van eigenwillige wraak, open ftaat, En interd ceeren wel expresfelyk Onzen Procureur Gene ïtttttttt 2 » 'sGaA- fENHA:* JE. Amnestie' ■oor die uit yver voor de Oude Copftitd* tie enz. I l >  4626 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra venhaofe. Amnesti voor die uit yver voer de Oude ^onftitulieenz. , r3al en alle andere Officieren, iemand, wie hy zy, ter zaake voorfz. ooit of ooit in eeniger maniere te bemoeilyken, of in het ruftig eu vreedig genoc van deeze Onze amneftie en vergeevinge te Roo»ren of hinderlyk te zyn; welverftaande nogtans, dat onder deeze Onze amneftie niet begreepen zyn de zodanige,die onder voorwendzel vanzuchc voor die goede zaak zig aan Moord, Roof, öiefftal, en falfiteiten, of eenig ander niet tot oproe. rieheid behoorende, maar op zig zelfs ftaandé deliti hebben fchuldig gemaakt, als dewelke Wy hier door geenzints willen bevryden van de door zoodanig deliét verdiende of aan dezelve by Vonnisfe opgelegde en geicfhgeerde ftralfen. ■ En op dat niemand hier van eenige ignorantie pretendeere, zoo lasten en beveelen Wy, dat deeze alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert, daar zulks behoort en te gefchiedengebruikelyk is. Gedaan in den Hage onder het klein Zeegei van den Lande den 27 September 1787. (Qnderflond) Ier Ordonnantie van de Staaten. ( was getekend) C. CLOTTLRBOOKE. Den 28 September namen de Algemeene Staten een befluic, „waar by alle Officieren, „ welken aan hunnen Eed, aan de Genera„ liteit gedaan, niet getrouw gebleven zyn, „ in hunne functien worden gefuspendeerd, onverminderd zodanige actie, als den „ Fiscaal tegens hen, ratione officii, zoa „ kunnen en mogen inftitueeren." Qofc  JAARBOEKEN, September, 1787* 462? Ook is nog by de Algemeene Staten een 'jGra» befluit genomen, omtrend zodanige Zee-v&nha. Officieren, welke zonder kennis der Admi- ' • raliteits Collegien, in dienst van anderen zyn getreden, om derzelver namen op te geven. Vrydag den 28 September begaven zig alhier de Hoogduitfche Joden, tegen 5 uuren nadenmiddag, naar hunne Synagogue, dewelke verligt was, de Boeken Mozes op het fraaifte vercierd zynde : na het eindigen van het namiddag gebed, wierden de navolgende Pfalmen, zo gelezen als gezongen,als Capitt. 9, 21, 45 > 7a> "7» 121» I24 en 150. Voorts is door den Voorleezer een Gebed gedaan voor de welvaart van 'tLand, en voor de Perfoonen en Regeering van Hun Ed. Groot Mog. de Heeren Staten van Holland en Westfriesland, de Heeren Staten der overige Provinciën, H. H. Mog. de Heeren Staten Generaal en Raad van Maten, Hunne Doorlugtige en Koninglyke Hoogheden met derzelver Doorlugtige Spruiten, de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden , 't Hof van Juftitie en de Magiftraat van 's Hage, zynde eindelyk deze plegtige Godsdienst met het Avondgebed befloten. De bekende Pruikemaker Meur and, die tot eene eeuwige gevangenis verweezen was (-zie N. Ned. Jaarb. 1786. bl. 1H5, 190, 193 en 200.) is uit kragte van de Amnestie, op bl. 4624 en volg. vermeld, uit zyn kerker te Gouda ontüagen, en kwam den 29 September Ttttttttt 3 des  46'2$ NIEUWE NEDERLANDSCHB vE t ifA desn^middags me£ eene wagen met vief paerGL;> den befpannen, met zyne vrouw en eenige vrienden, als in triumph, in deze plaats te rug.- De toeloop van Volk by deze gelegenheid was zeer groot. Wy hebben even te voren eenige berigten der dagpapieren medegedeeld. De vrees was ook nog oorzaak van de navolgende bekendmaakingen, veelal in zeer gebrekkelyke ftyl, in de Haagfche Courant N. 150. "T\e Ondergeteekende geweze Lid van het thans fVf geditlolveerde Haagfche Genootfchap met verwondering gehoord hebben , als dat door een kwaadfprekend perzoon uitgeflrooit zyn, als dac by zyn een moordgeweer en Rroppen zyn Uit huis gehaald , by opbreke van zelfs, zo zulks met goede getuige kan bevestigt werden, verzoek den Ondergeteekende dat die lui dus blyken van toonen. Dac den Ondergetekende dan door de Juftitie dan mag opgevraagt worden, en met zoo een dierselyk moordgeweer of ftroppen op publiek fchavoc de docd zal mogen ondergaan , maar getuigt verder op poene van zvn leven voor d<ï Juftitie nooic Van zo een gruweiyksc gehoord te hebben, en is bereid in alle uuren by opvrage van de Juftitie hem te komen veramwooorden. Ik. tekenen my. WILLEM JOSEPHUS ROTTEVEEL, . De Ondergetekende tot zyn uiterfte verwondering vernomen hebbende, üat ten zynen nadelen» yerlpieid is geworden, als of hy ook als Lid zoude getekend hebben van het Patriottifche Ge. Tiootfchap of Sociëteit, vermits de Ondergeteekende nooit hier op haar Exerceerveld of in hatr QO&tm is geweest, Hellende die het kau aan. wy«  JAARBOEKEN, September, ^29 Jq, vprKonH van Perfoon en Goederen, 'sGraW^i«?n«I^Uïen bekei^ dat ReqUest vEHHA, maar den OnaergeicKcuucu Krvasraad rn- getekend te hebben, het geen door «n Sgüe Lr Haaefche Schuttery aan Zyn rjoonuy-'b Hoogheid Jepiefenieeïd den 19 December 17"WILLEM HOEFMAN, ■ owr VAN DER LINDEN, Schoolmeeüer in de B' Pararaat met de grootfte aandoeninge ondervo/deS hebbede, d?c hy by vee en, Ueden Houdende zulks alles voor eerroovende Lafter- " Gelvk wy nu en daneens,zouitdeNieuwftaatsgezinde als Oudftaatsgezinde dagpapieren een ge uittrekzels hebben moeten mededeelen zo kunnen wy niet na aaten dit uhtrekzeï uit deGelderfche Hiftori fetajCg rant N. na hier te laaten volgen , in t welk t een kort verhaal uit de Veremfcbe Courant voorafgaat, en dan vervolgens eenige aanmerkingen worden gemaakt. ExtraÖl uit de verlemfike Courant van den 28 September. Men verneemt door de gevlugte Burgers uit Vriesland, dat voorleeden week in den " Lemmer gearriveerd was een groot Jacht uit " Amfterdam vol Heeren , welke een vaartuig " ffien afgehuurd voor vyftig. Ducaaten, en " de goederen uit het Jacht daar in overgeladen ; li gepSerde Saturdag waaren zy daar mede na " ö v Ttttrtttt 4 » nm  4630 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra j, Hamburg vertrokken. Men verzekerd, dat onvenha- j» der dit gezclfchap de Rhyngraaf van Salm zich ge. • „ zoude bevin den." Wy geeven deeze nouvelle voor het geen zy is; Men weet hoe veel ftaat op Uittrek- het Vetlemfcke leugenblad te maken is. zei uit de Diezelve Courant meld ons, dat het bewind Geld. en defenfb van de Stad cn nabuurige Sterktens, Hifi. is opgedraagen aan den Ridder de'Ternant. WanCourant, neer zal eens her ongelukkig Amfterdam te rug kotncq, van het kostbaar vertrouwen, dat het op vreemde Avanturiers fteld. Jammer is het voor den Ridder, dat hy op het delèrt komt; den besten buit heeft de Rhyngraaf weg Voor het overige is deeze Courant noch meer dan naar gewoonte opgevuld met zotheeden, lo . geDtaal, en extravagances In die van den s6 geeft Moniienr Verlem, ofeigcnlyk, deSchryver van dit fraai papier, Mpniieur Strabbc, een PLn op, omUaare Koninglyke Hoogheid tct Regentes te verkiaaren, en den Heere Stadhouder hoogst genadig te permitteeren, in fliltc doch overeenkomftig zyn rang ia eene zyner Lusthuizen te leevcn, ——- en hy heeft de onbeicbaamdheid er by te voegen op eene wyze, die op nieuw de hooge verontwaardiging van Haare Koninglyke Hoogheid moet verdienen , dat dit onwerp lang op het tapyt i$ geweekt, In zyne volgende begint hy op aieuw de ongelukkige Amfterdammers te vleyen met de hulp van Ftantyk, en by voegt er by, dat Frantryk qe Keizer en Zweeden reeds den Oorlog aan den Koning van Pruisfen en de Republiek verklaard hebben, en dat er eenaanzienlykarmée op marsch is. -—~ Wanneer ongelukkige Abderiteni zult gy dan eens wys worden. De rest zyn als naar gewoonte dollemans radar. -mantades . vechten tot de dood — de Zeedyken doorfteeken ——- Cn dus te gelyk met zyne vyanden een prooi van de Kabbeljaauwen worden «~- Hoe dit knu met de aankomst der  JAARBOEKEN, Septetnier. 1787- 4631 i*. Franfche troupes Rrookt begryp ik met -— 'sGb&of zou lS Cavallerie op Dolphynen ryden? venha° De Pmisöfchen zynby hem eerlooze Duutchers, CE. die hun braafheid in openbaar geweld, tot verkrachting van het recht der Volken, doen be. £ die welhaast andere liedjes zulten zin- "J!" eriZ.. welke taal in deeze tyd! maar kan nfen rich daar over verwonderen, daar men noch zdfs toïop dit oogenblik Spotprenten tegens Zy. ne Doorl. Hoogheid en deszelfs Koninglyke Gemalinne by Monfieur Verlem debiteerd. SCHEEVENINGEN. Dp Schutterv van dit Dorp is herfteld, va? welkede Graaf Van Bentlnk, Heer van Shooïcn Pendrecht. befchreven tn de! RidSfchap van Holland, de post van Collonel of Oveffte heeft op zig %*™™'£™£t tins, Kastelein alhier, is tot Kap em dezer Schuttery benoemd^ en tot Kaptein Licutenant P. Varkenvisfcber. R y s w Y K, Dnk hier is een Genootfchap van Wapenhandel, ter handhaving van de Nieuwftaatsgezindheid opgerigt, van 't welk men in de dagpapieren dit bengt las: \ an het Genootfchap van Wapenhandel te Ry*> A" '| onder de Spreuk: Vryheid is BataafJche S!yheld,zz\ op Zond'ag den 16 September >£7 . werden overgegeeven het Vaandel en Irommels, De Hono«iïl Leeden, Donateurs en Donatrices en verdere waare Vaderlanders, werden verzogt, Xtttttttt 5 oce  4632 NIEUWE NE DERL ANDSCHE Rvswyk deeze plechtigheid met hunne tegenwoordigheid te vergeren. Ryswyk den iï September 1787. JAN HILGEROM, Secret. Dog dusdanige gewapende Genootfchappen waren overal niet heiland, om de nieuwe ontwerpen door te zetten, dewyl de Oudltaatsgezinden op veele plaatzen zig met kragt daar tegen verzetteden , gelyk wy, by voorbeeld, van Oud-Beyerland te voren gezien hebben. Zie bl. 16&7. en volg. en bl. 1638. Dog hier toe was het plan uitgevonden om een Burgerlegertje tot Rand te brengen, op dat het zelve, op patent van de Commisfie re Woerden, door het gantfche Land zoude trekken, de Oudflaatsgezinden ontwapenen, de Nietiwltaatsgezinde Genootfchappen onderfteunen, en hier en daar, zo in Steden als in Dorpen, de Oudltaatsgezinden uit de Regeeting zetten enz. Dit is uit het geen wy in ons voorgaand Rukje, wegens de verrigtingen van het Burgerlegertje, vooral ook wegens Delft, verhaald hebben , blykbaar, jaagende het gewapend Burgerlegertje overal den Ingezetenen, vooral ten platten Lande, zeer veel vrees aan (*), Wy kunnen niet beter doen, nog onzydiger handelen, dan eenige egte Rukken, W Tantane Vos tenuit generis fiiucia vestri? Jam coel\m terramque meo fine numine vénti Mifcere ö5 tantas audeüs ttilere molest Vut «ijl. /. Aeneii,  JAARBOEKEN» September, 1787. 4Ö33 1,™ en ook berigten uit de dagpapieren R^vnK voren bl. 3181 en 3182. 4006. en volg. ^zVeWeTdtn voor eerst een berigt van de Commisfarisreo en den Krygsraad van het BÏtgSegertje zeiven, van dezen woordely- ken inhoud: Gerist gecommitteerde tot het Camp ™ *gen de £ . gewapende Oranje Genoot, lenappen en Sociëteiten vernietigende, en de Geweeren in bewaaring neeirende, bet welk af es mm het beste Succes in het werk gaat, zonder cenigen tegenftand te ontmoeten. 6 ' Do  JAARBOEKEN, Seöfember, 1787» 4^35 De Commisfie en de Krygsraad verheugen zigRtswYK van harten, dat zy hunnen gewigtigen en belangïvken Tast, tot heden, zonder genoodzaakt.te zyn Bmgt gewee s t , eW STRENGERE drang.mddelen vVanh* Sten Gebruiken, hebben kunnen yolorengen, eu BurgerSSThoop hebben, dat zy dezelve op gelykea/^^ Kmakkelyken voetzuilen konnen volvoeren b San , hoe zeer zy hier over redenen hebben vergenoeg te zyn» zo zeer jammeren zy den bekÏÏglvkcn toeitaod, waarin zy hunne meoebur. geren, die eene cegenltelde denkwyze aankleeven, fntmo-teo; by welke eene onbegrypelyke verda-°e S e beangstheid plaats Heeft; voorzeker feerT wonder, daar zy zig van hunne Hoofden, dfe hun verleid en aangehitst hebben, nu her. er op zou e aankomen, fcbandelyk verlaaten «en, en aan hun e gen lot overgelaaten. 't W elk veelen ook tot nadenkt brengt, en gegronde hoop St dat men niet weder zo ligt flagen zal, om h ,n «d° rrnaa! in het net van hun verderf te flee&?Sn£tos1 dac piet ^Vaderlanders, fn deeze oorden woonende, z.g by de gelukkige OMWENTELING, die in het Westland plaats hp/ft met de nodige gelatenheid gedraagen hebben ; verbleeven hebben , zonder deeze vooruitlopen; Toe zeer zouden dan niet de klagren, over eenige geringe excesfen , hier en daar geplet-gt, zyn voorSkomen; en. men niet nodig hebben tot verKring te verwek- n, dat de weldenkende Na tie haar oog vestje , dat de Ingezep epen hier zo ffnge gcdrüTct, en rn'ish mdeld zynde door hunne tegfnpartyen . «J* p«. °P huone ^ > htt noeg hebben kunnen matigen; en /.eer hg' hebben konnen fiagen, om eenige weinigen dcrdriftigften uit het Camp in hunne onbsraaden onderneemingen mede te iteepen- c*) w ^ C) Men ziet, een iedere party vêïfchoont r,ne  4636 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ryswyk Welke eene oneindige moeite zoude dea Krygsraad, by hunne veelvuldige en aanhouden" BT rÏJ 'Rheden1' Dlet 2>'n befpwrd, die zy nu " ** Pi°netefn aanwenden, om die klagten te onderzee. Burger- *en, te vereffenen, en op zodanige wyze uit dea heertje, weg te ruimen, dat aan de eene zyde, hier door de roem van onze Vaderlandfche pogingen niet bevlekt worde, geen fmet op hunne Rappen ag terbiyve, tnaan de andere zyde, de nodiee orde en gefchifctheid Rand houden. S d Commisiariffen en de Krygsraad, dit verllag van hunne verrichtingen tot heden gegeeven hebbende , hoopen ook nader by hunne weldenkende Mede Burgers die toejuichingen en goedkeuring te ontfangen, waar mede het Corps zich tot heden heek vereerd gezien. Uit naam van Commisfarisfen. W. II. L. SLINGERLAND, Sectet. Uit naam van den Krygsraad, C H. VAN BEEKESTKIN RAKET, Secretaris. In een der dagpapieren las men noa: dit verflag: ° "P ergisteren (den 2 September) namiddag, heeft eene verrukkende plegtigheid in 't Camp der ljurgers , 't welk thans geleegert is tusfehen Waaluwyk en 'sGravefande, plaats gehad, door het houden van eene Veld-Predicatie: aan de beide vleugels van bet Camp was een Stuk Kanon geplaatst, welke gelost wordende, te kennen gaven, dat de Preek zoude beginnen; in 't midden van het Lamp waren drie Trommels gezet, voor welke de Wel Eerwaarde en zeer Geleerde Heer Huy. wangedragingen, op Zyne wvze. Als nu de Oranjeparty zich eens zo. veromfchuldigde wegens de engerejseldheden, die na de omwenteling in 'sHase. te JJelft, en elders zyn voorgevallen?  JAARBOEKEN, September, 1787. 4637 Huwenu gevlugte Predikant van Hellevoetfluis, Ryswy* gin* Raan, de Bybel voor hem op de bovenfte Trom gelegt zynde; de Heer Huygens begon zy- Uittrek' ne Redevoering mee eene aanipraak op deeze zeiwe. tvdsomftandigheden pasfende, eerst aan de Lom- gens 't nïisfie van h -t Defenfiewszen, ten tweeden tot Burgert de daar bevelvoerende Officieren, ten derden aan legertje* de Exerceerende Manfchappen, en verders aan de daar by tegenwoordig zynde Aanhoorders; vervolgens met zyne eene knie ter aarde buigende, deed hy een hartroerend gebed aan den God van Nederland; na het gebed verhandelde hy de woorden uit P/alm XX. vers 10; deeze woorden, zeer gepast op de tegenwoordige toeltand, zeer treffelyk uitgelegd en uitgefproken wordende , vervulden de harten aller toehoorderen met eene loffelyke aandoening, en gedunrende deeze geheele alhoewel kort beknopte redevoering , was 'er zo een algemeene ftilftand, dat men dezelve met recht verwonderenswaardig mag noemen , als men in aanmerking neemt de veelheid der Toehoorderen, uit zo veel verfchillende ioorten van menfehen beftaande. Heden ochtend (den 4 September) ora vier uuren, is een Detachement van het Burgerleger te Loosduincn gearriveerd, en heeft aldaar eenige Geweeren van het O range Corps of bocietert opgeeischt, waar naar het zelve weder na :r hec Campement geretourneerd is. Van goederhand word men verzekert, dat m de Provincie van Overysfel ook een Burger-Legertje zal opgerecht worden. Nog in een ander dagpapier aldus: i Dezen morgen (den 30 Augustus) is het Burgèi-Obfervations-Corps, by Delft eenigen tyd gelegen geweest, opgebroken, door Ryswyk gepasfeerd, alwaar het de vernietiging der Oranje-  4Ö38 NIEUWE NEDERLANDSCHE ft«WYK Sociëteit bewerkt heeft, geduurende welke ver. richting niemand, zomen verzekert, in t Dorö konde komen ea hebben vervolgens den marsch op Honshohedyk genomen, om daaromlireeks wederom halte te houden. De Roeren hebben zich aanftonds meester gemaakt van den Bailluw las, die zy nu bewaren. De Heer Loup MalacL /er, een Soihciteui-Militair, en Lid van de OranieSociëteit alhier, werd gezegd, daar toen het gevaar te zyn ontfnapt, en zeer ve.fchrikt in het Oranje- Hoofd - Kwartier (in 'sHage; is aangekomen, alwaar, zo als ook ia de lubalterne Socie. teiten het dezen avond zeer druk is geweest: men zegt, dat 'er briefjes hebben gerouleerd, die verzegeld waren, en niet voor beden mogten geopend worden; intusfchen is de Magittraat zedert eenige dagen en heden weder met Hun Ed. Mog. Gecommitteerde Raden zeer druk in conferentie geweest, en 'er mag tegenwoordig van de Schuttery, met meer dan een Rot te gelyk, or> de Wacht gegeven worden. , En in de Opregte Nederlandfche Courant te Amfteldam by D. Schuurman N. 109. Heden Cden 4 September) is een fterk Detachement uit het BuTger-Obfervations-Corps, thans te sGravezande gelegerd, zo te voet als te paard! te Loosdumen geweest, en het zelve heeft aldaar de Orange-Sociereit opgeruimd, en de Geweeren opgehaald, hebbenoe haare posten te paard geliaan tot by Kthenduinen, ruim een half uur van sHage: dit veroorzaakte hier wederom veel argsc by onnozele Lieden, welke dezelven door zofenaamd fatzoenelyk Canaille ingeboezemd wierd, en welke laatften ook niet zeldzaam de voorrang" verdienen m het miulteren van Vaderlanders, die mH.r^ bJ ga,an' ZO met naroepen, als met een nyd,g oog dezelve aan te zien,en dikwyls blyven *X:n°m' ,het,mogelyk was, moeite te verwekken, verzekerd zynde op de hulp, die tot hunne oogmerken dadeiyk gereed zoude zyn.  JAARBOEKEN, September* 1787. 4639 En eindelyk in de Vadetlandfche Cou- Ryswvr rantN. 113. Het Patriottiesch Legertje is uit den omtrek van Delft opgebroken, is naa Ryswyk, een halt uur van den Haag getrokken , en vervolgens naa het IVestland, waar hec zich neergeflaagen heeft by de Lustplaats Hondsholredyk. Het oogmerk is de Boeren van die Streek, welke meest Oranje» Lieden zyn, te ontwapenen. Van daar zal net Legertje zich begeeven naa het Dorp Scheveningen, en waarfchytielyk eindigen met in den Haag te komen; waar gefproken wordt van zeer ernRige maatregelen te neemen tegen de beruchte Oranje» Soeieceit van den Gouden Leeuw, welke onderdeeld is in drie takken , die zeer talryk zyn, en waar van alle de Leden behooren ontwapend te worden. . Wanneer deeze Sociëteit eens ontbonden js, dan zullen de Vaderlandfche Societeiteiten en Genoot» fchappen onderneemen te onderzoeken, tot hoe verre men den Invloed van 't Lichaam der Rjdderfchap kan bepaalen, en jelfs als het noodig is, dat Corps voiftrekt vernietigen; dewyl het zich, federt verfcheidene Jaaren, tot een taak genomen heeft tegen de Steden in te werken. Reeds heb'ben verfcheide Steden voorgefteld, het gedrag van drie voornaame Leden der Ridderfchap te onderzoeken met betrekking tot het valfche Stuk, dat zy niet gevreesd hebben by de Staaten voor den dag te brengen. Die zaak, welke niet anders is, dan het gevolg van eene laage bedriegery, zal veel ernftiger worden, dan men denkt; gelyk ook die van de onbedachte orders, aan het Garnizoen van den Haag gegeeven, in de voorleedene Week, door Gecommitteerde Raaden. De Heer Starrenburg heeft zich een onherRelbaar nadeel toegebragt, by deeze geleegenheid, zelfs in het gemoed der beide Partyen. Vvvvvvvvv Van  4640 " NIEUWE NEDERLANDSCHE Ry>wyk Van de andere party fchreef de Courier van den jNeder-Waal in zyn N. 21,ook niet rpet de vereischte onzydigheid, aldus. Brief aan den Schtyver van den Courier van den NederwaaU MYN HEER! DeCou- T-Toe zcer het voor den Schtyver onaangenaam rier van et; m08elyk t oor den Leezer verveeleude is, (lon om by aanhouJerheid ftaaltjes van de ongeregeldNeder- ■ needcn onzer woeste door hitland zwervende TarIVaal' taaren te zien, is het echter noodzakelyk door U wegens't Kd' geëerd Dagblad (het eenige dat thans noch jiureer- Vrïheid respireert) de Natie kennis te geeven leger. ' van de horreurs, waar aan zich die bende Roveis, "A " c/e zich Vryheids Zoonen noemen, fchuldig maaken En ik zal zulks alleen by wyze van annecdotes doen, die ik van tot tyd zal vervolgen, Des nachts tusfehen Vrydag en Saturdag, 31 Augustus, zyn uit het Rovers leger aan het nuis van zekeren Huisman aau de Maasdyk onder den Ambachte van 'sGravezande gekomen zes Vrycorporiden, en dat wel in den nacht tusfehen 12 en 1 uure: men fJoeg op de deuren en venlters met de kolven van de fnaphaanen, en deed fcnoten in de lucht, de Huisman en zyn Vrouw wakker geworden zynde en vragende, wie er klopte, kregen tot antwoord , dat hy een OraDgc D . .. . r was, dat zy anders de deur wet open zoude maken. De ontltelde man opende zyn deur, met gevaar van door de Bajonetten , waar mede dit gefpuis door de deur Rak gekwest te worden, binnen komende vraagden zy of hy voor den Prins getekend hadde, en de Boer dit advouëelende, drongen zy hem zyn bewys dac hy tot de Sociëteit behoorde af: vervolgens na het pieegeu van  JAARBOEKEN, September, 1787. 464* ivan oneindig veel baldadigheden en na alles ge-RyswYK 1 rooft en geftoolen te hebben, trokken zy ar, vruchteloos na geweeren gezogt hebbende, die zy DeCout niet vonden. De geplunderde Landman betuigt, „er van i dat hv nooit iets armoediger gezien heeft dan de den 1 bende van deeze ftruikrovers, die zelfs door eene tederder Egyptifche pl gen zoo voltallig waren aange- Waal daan dat zy by gebrek van beter tydkorting op wegens 't hun gemak hunne duizenden en tienduizenden Burgerverüaan konden. De horreurs , die deeze mon ters /eger. tegens Zyne Doorl. Hoogheid en zyn Vorftelykè Gemalinne hebben uitgebraakt, de hoon, de ce 'sGravenzanue van den toren afgehaalde vlag aangedaan, zyn te walgelyk en te lang dan dat UEd. uw papier daar meede bezoedelen zoude. Te Hondsholredyk hebben zy twee Jachtroeren meer dan 40 Guldens waardig geftolen, de Beddens met Banjonetten en fabels doorftooKen en aan ftukken gehakt, en zich met een woord als dolle plunderaars en verwaten ftruikrovers aangefteld (*). Wy hebben in het vervolg van dezé maand geen egte berigten van de Commisfie en den Krygsraad van dit Burgerlegertje meer bekomen. Wy vernamen egter, dat het zelve Reeds op den zelfden voet voortging. Dog in den Brielle en in 'sGravenhAge, was men zeer tegen het zelve op zyn hoede. ' _, Dit Burgerlegertje, hoe zeer het Icneen tot bevordering van de Nieuwftaatsgezindheid te ftrekken, was egter zelfs eenige 'jNieuwftaatsgezinden tegen den borst: welken bevroedden, dat het geweld geene beflisfing is (•) Men vergelyke bl. aoo<5, 4012 en 4635. Vvvvvvvvv O.  464z NIEUWE NEDERLANDSCHE is van de deugdelykheid eenerzaake: dat; het geen door geweld van wapenen wordt opgebouwd, even zo kan worden afgebroken; dat dit het v/are raiddel niet was, om andersdenkende tot hunne party over te brengen; dat alle onwettig geweld en magt, de ondergang van eenen Burgerftaat te weegbrengt: daar het niet konde ontkend worden, dat gemeld Legertje eene onwettig ongeregte magt was, tegen de Rechten en Privilegiën van den Lande, van Steden, Dorpen. Heerlykheden , ln- en Opgezetenen, ftrv» dende, zonder dat een patent van de Commisfie te Woerden dat Legenjt kon wettig maaken, en als 't ware, in eens,door zodanig patent, der Ingezeetenen Privilegiën vernietigen. Dit was zo tastbaar, dat ook die Nieuwftaatsgezinden , welken driftige* van aart, dat Burgerlegertje goedkeurden, en veel heils voor hunne zaak van het zeiven verwagtten, deszelfs oprigting en handelingen met geen ander bewysreden wisten goed te maaken, dan met zodanig een, met welk men ligtelyk alles kan verdeedigen namenlyk, dat de buitengewoone omftandigheden, en halftarrigheid van hunne tegenparty zodanig een buitengewoon middel vorderden. Wat hier van zy, het gezag van dit Burgerlegertje, fpoedde te gelyk met de Nieuwftaatsgezinde party ten einde. De zmdhollandlche Courantier fchreef nog voor het laatst vau het zei ven in zyn Nu» onder het Artykel van 'sGravenhagb den 17 September: Van  JAARBOEKEN, Éepte»hir, 1?*7» 4645 tc derer waretL ^^^^^„^, Burgc cn 5^» van Bommel. 7o dra de tydingen van den itival vaft de troupes van deï Koning van Pruisfchen, vari SeTfnnemen van O^^^f^^L zig verfpreidden; ytogtte he\ ™ het Westland over Delft , V ™ Haarlem en Amfteldam, en is einaeiys vei dieenSi Wy zullen nu en dan nog wel eens gek^nheid ontmoeten om van het zeive een woord te fpreken. Voorburg. Den in September las men in de dag**, pieren nog eens deze bekendmaaking. hec voorn. Genootfchap, op bondag, «» dag, den 16 September, deszelfs Zomertere, Sn zullen eindigen : Zynde op dien dag de eetftö Verjaaring van voorn. Genootlcnap, Vvvvvvvvv ï vm  4644' NIEUWE NEDERLANDSCHS Vot>R* üe Commisfie ter Diredh> vm (ü>as getekend) DIRK BRANS, Secret. L E Y D E N. Wy hebben hier te voren van de klagten van den Heer De Sperbille te Alphen, we" gens de geweldenaren , door de by \Zm geinkwaitierde Vrycorporisten van het Burgerlegertje, ten zynen huize bedreven, meiding gedaan. (Z. bl. 4006-4012.) Welge* borene mannen van Rhynland hebben, Iegens de klagten van den Heere De Superbille zulke ongunftige denkbeelden, het zv door berigten, het zy door andere redenen opgevat dat zy decreet verleenden, om ge' melden Heere voor hunnen Vierfchaar in nerloon te doen dagvaarden, ten einde gehoord te worden over eenige papieren, ten zynen huize gevonden. Dog de Heer De Superbüle oordeelde reden te hebben van niet te verfchynen. Zo dra hadt men alhier in Leyden geen berigt ontvangen van het voorftel van Amfteldam , (van 't welk wy hier te voren onder sGRAVENHAGEgefproken hebben),om twee Heeren naar Berlyn af te vaardigen, ten einde Zyne Pruisfifche Majefteit zelve den toedragt der zaak van de Princes van Oran°  JAARBOEKEN, September, I7&7* 4<*45 Oranje onder het oog te brengen, of Gecon- Leyftitueerdeu der requeftreerende Burgery al-oen. hier, vervoegden zig met een adres aan de Ed. Groot Achtb. Vroedfchap , met verzoek, om dat voorftel, als hun het kragtigfte toelchynende, naar vermogen te bevorderen. , , Zodanige adresfen van een gedeelte van Burgers van eene Stad, ten einde de Stads Regeering voor te fchryven, om dus of zo het Land te bellieren, hadt veel fchyn en houding vsn vooi te komen, uit misvertrouwen op het doorzigt of de eerlykheid van de Regenten; of uit lust, om zeiven het roer in handen te hebben, en de Regenten flegts te gebruiken, als werktuigen en uitvoerders van'hunnen wil en bevelen. De Schryver van dezer Stads Courant fchreef in zyn N. 11 r. wegens de eisfchen van den Koning van Pruisfchen aldus: LEYRÈN den 15 September. De Stap van den Baron de Thulemeyer, thans volkomen den bodem inflaande aan de fchikkingen tusfehen de Hoven van Verfailles en Berlyn , om gezamentIvk Je goede harmonie in den boezem der Republiek te herilellen, doet ieder met ongeduld verwanten, hoe dezelve door het Franlche Hof zal opaenomen worden. Dan, verre dat dezelve eeZe verflagenheid onder de Natie veroorzaakt , vervult zy de harten van cordaate en ilappe Vaderlanders, om geene Middelen te verzuimen, die eenigzïnts kunnen ftrekken,zo om zig moedig teo-en 'c eeweld te verzetten, als om de bewerkers van geweld TEN DUUR STEN hunne verderflyke raadÜagen te doen boeten. Bereids is hec geVvvvvvvvv 4 euE"  4«4ö nieuwe nederlandschb FLey. dugte Wapen van eigen Verdediging in gereed* ïien. heid, namelyk de Overftrooming der Landen . ten welken opzigre door Hun Ed Gr. Mog. is gedaan de volgende Publicatie enz. In een volgend Nummer fchryft Hy onder het Artikel Leyden den 16 September 1 Qnder alle de zo finguliere als fomtyds tegen^ ftrydi^e Berichten, waar mede men de Aatie zoekt te verwarren, is er een, dat mogelyk her. ongegrondst met is. De Hertog van Brunswyk, Generaal van het Pruisfisch Leger, dat ons Land met eene in.afie dre.gd, heeft, zegt men, plein pouvorr, of volle macht, om de geheime Rol, die het Hof van Berlyn Zedert het Huwelyk van H. K. H. met de Prms van Orange, door de Ridder York, de Ex-Veldmaarfcfcalk en de Engelsen Gezinde CabaaJ, m deze Republiek gefpeeld heeft, te onderfteunen. De geheele za.k zou , volgens die geruchten, op niets minder uitloopen, dan om zig van de•Smveramheit dezer Republiek, ten behoeven van den Stadhouder, meefter te maaken tnz. enz. Zo een gerugt, moet genoeg zyn om eenebraave, moedigeen zo onbillyk geteride .Natie tot de rigoureufte demarches te doen overgaan. Al die maar de geringfte kundigheid heeft ™° deJubeifekkelyke ftaat der fiuropifche Mogendheden moet zig over die geheime Rol, welke het Hof van Berlyn met de Prins van Oranje enz NB. Zedert het huwelyk van H. K. Hoogheid, zou gefpeeld hebben, verwonderen ; of liever, niet verwonderen , maar zulk voor wartaal (non fens) houden! Zyn dan de gevoelens van den overleden Koning van Pruisfchen zo onbekend? Zeer  JAARBOEKEN, September, 1787. 464/ Zeer verfchillende was de toon in de Lu-?buitengewoon* Leydfche Na - Courant van dem. den 19 September. N. 113. IEYDEN den 19 September. Zo even ont- Leydfche ¥ fapgt men uit'sHige de volgende gewigoge Na-Cou- tvdingen: ravt m' , üat op gifter in de Vergadering van Hun Ed, gens de Groot Mogende de Heeren Staaten van Heiland omwenen West-Friesland is gerefolveerd: teling. 1. Intetrekkcn de Refolutie, waarby zyne Hoogheid gefuspendeerd is geweest als KapiteinGeneraal: 2. Om Zyne Hoogheid te nodigen om wederom in 'sHage te komen. « Om Zyne Hoogheid weder op te dragen het Commando over het Guarnifoen in 'sHage. 4. Om te casfeeren de Commisfie ter Defenhe dezer Provincie, mitsgaders Heeren Gecommitteerde Raaden te gelasten om geene verdere be. taalingen op de Ordres van gemelde Commisfie te eene comrnis(je te zenden aan den Heer Hertog van Brunsvvyk, ten einde dezelve te verzoeken om geene Trouppen verder in de Provintie te laaten door marcheeren, en boven al daar van te bevryden 'sHage, de Keüdentie-Plaats van Hun Edele Groot Mogende, tot het uitvoeren van welke Commisfie benoemd zyn uit de Ridderfchap de Heer van Wasfenaar tot VVasfenaar, benevens den Heer van der Does, Raad in de Vroedfchap der Stad Gouda , welke beide f leeren dezen Morgen , tot dien einde bereids door deeze Stad zyn sepasfeerd. „ , . ■ ,, Nog kan men melden met voüe zekerheid te v weeten, uit een Brief vin den Baron van Ree" de, MiniRer van dezen Staat aan het Hof van . Berlyn, „ „ dat de Franfche Mimfter te BerIvn, aan hec Pruisfisch Minifterie gedeclaV " 3 „ „ reerd  4« „ „ de hebben veikreegen , Hoogstdezefve wel „ „ zou geheven te concurreeren , om door „ „ vnenaelyke Schikkingen, de zedert eenfg™ '* " i'„ dC RePubliekin het algemeen t „ „ als in de Provincie van Holland in het bv„ „ zonder , ongelukkig plaats gehad hebben* ■ £iï^'* dlSürdre te hciPen Gelyk eltters, zo gaf ook hier de om wen* ding van zaaken eenigen fchok,en de vreug. de van de Oudftaatsgezinden was zo groot als de verflaagenheid van de andere party Het dagpapier, op gezag en oéfroov dezer Stads Regeering hier gefthreven wordende, meldde het navolgende; £EYDEN den 23 September. Gelyk men niet txt- geD°fg erkenne" kan ^ ^edc order, weiS alhier onder de gunfhge beüeliing der bewaarénde Voorzienigheid plaats heeft, zo kan men zich S°ktK,etMgenoeg,.berocmen ovc'r de ^ndragtÏÏ denkbeelden, welke er en in de Regeering f SS daar toe aauhoudend alles aanwend, en onder de (•) Men vergelyfce nu hier mede alle die vaste verzekeringen van Franfche hulp, 0p welke men of bouwde, of met welk men de Natie in ilaap wi,|"ei  JAARBOEKEN» September, 1787. 4649 Ingezetenen en Burgerye als om het zeerst daar- Leytoe net hunnen toebrengende, plaats heb7,ca: ten den. WvWedaar van maa; msn melden , dat de Leden van dé dus verre alhier gefubüileerd bebbends Socie- Verjhtg teiter van Wapenhandel, tot medewerking der wegens rust/en om aan het verlangen der Regeering \-den toevoldoen, zig onderling hcöben ged:stolveerd,yW^r en daarvan kennisfe gegeeven aan de M,gniraat,ZM/ÏOT. die zulks met veel blydfchap heeft vernoomen , pp dadelvk gerefolvcerd, alles wat de naam van gewapende Sociëteiten of Corps draagt, te vcrnietiaen. alle Refolutien dien aangaande gemaakc te herroepen en te annulkeren. Erkennende geene andere dan eene wel geregelde, en aan die Maeiftraat ondergefchikte en geiubordineerde Schutferve: welkers Officieren van nu voortaan , als hebbende zedert eenigen tyd van andere hcharpeo gebruikt gemaakt, gelast zyn geene andere Echarpen, dan die den Staat zelve gebruikt, te mogen dragen, dat is de Orange fccharp: En voorts alle zodaanige inrichtingen bepaald, die ten Genoegen dcF Burgerye konden ftrekken, heb. bende de Schuttery dezer Stad, die zo veel genoetr.cn getoond heeft in de waakzaatne zorg en voorzigtigc handehvys, waar mede eenige Heeren te Paard ter bewaa.ing der rust en ter onderiteuning der dienstdoende getrouwe Schutters zig wei hebben willen leenen, vermeerderd met een gedeelte te Paart dienstdoende Schutters, waar toe alle die Heeren bereidswïllig den gewoanen Schut- ■ terïyken Eed hebben afgelegc. De omftandigheden van Lands en Stads zaaken verhinderden egter niet,dat de Hoog Geleerde Heer C. H. Damen, Maf hef. Subl. &c. Profesfor aan deze üniverfueit, den aa September deszelfs Amt van Profesfor Phyfices met het houden eener plegtige redenvoering aanvaardde. u Den  4650 NIEUWE NEDERLANDSCHE »ewey" • ?en 25 SePtember kwam van Woerd™ Gw**, om vooreerst alhier ter waaring der rust , Krygsbezetting te hou" °u *f ,de,n van het Genootfchap van Wapenhandel der Studenten, (want aHes wasir, deze dagen in Genootfchapp v rlameld alles wilde gewapend zyn/en met zynev\l penen zyne denkbeelden doorzetten/hebben uit hoofde van de omwending van zaaken ook hun Genootfchap vernietigd. ' Het zou fomtyds, na een ftilzitten in de. ?chvnen '^f Ja?ren' r ,aa£ kunnei icnynen, tegen de verdervende lasterzuat (welke geenzints onder de waare VrS met d,fUi'Perf bCVat is' a,zo de ondeugd henS tl ^ gemeenfc^p kan heb. zer\rLZ ^ dle Va" de» berechte de- nog te Amfleldam by nrUm l^l j jan reriem in de WartnoeRraat, vao Maandag  JAARBOEKEN, September, 1787. 46*51 dag den drie-en twjntigften dezer Maand. No. jï5. gezien hebbende, dat de Schryvcr van gem. Courant zig durft verftoucen, om, in de onbe dagtzaarae fmaak, welke hy zig zedert eenen geruimen tyd, ON VERLET, heeft eigen gemaakt, j den goeden Ingezeten dezer Kepubliek en in 't byzonder van deze Provincie, in te boelemen be- , gindfels, welker fource in een vuyle hoon, on ; gepaste haat, en ongegrOBden laffer te vinden zyn, en die dus, vooral in een tyd, waarin ek rykhalzend is na een Rille Rust en ttendragt, nergers anders toe Rrekken kunnen dan om hec zaad van tweedragt nog meer en meer te ftroyen, en den eenen Ingezeeten tegen den anderen op te zetten; hebben, VERBOliVENDE alle zulke Dadeelige, en ftrafbaare Gefchriften, goedgevonden, of fchoon vertrouwende,dat dusdanige Gefchriften , by de goede Burgerye eri Ingezeetenen dezer Stad , in geen ander licht zullen befchouwt worden, dan zy dezelve aanzien, en dus van hun nog opgezogt, nog geleezen veel min daar aan geloof gegeeven worden , egter tot voorkoming , dat de oogmerken, waar om diergelyke Gefchriften het Publiek werden voorgedraageu , op alle mogelyke wyze, immers by de Ingezeetenen dej&er Stad (indien er zoms nog gevonden mogten worden die daar voor vatbaar zouden zyn) wer« den verhinderd, het verkoopen, debiteeren, en divulgeeren van dat fchandelyk, rustverftoorend en allerfchadelykst Blad, en dus die geheele Cou. rant, binnen deze Stad en Jurisdictie van diep te interdiceeren en verbieden, zo als geïnterdf ceerd en verboden word by dezen: Laftenden den Heer Hoofd-Officier dezer Mad , daar tegen mei alle ernst te waaken en zonder eenige connwentk den geenen, welke daar aan mogten bevonden worden fchuldig te flaan, naar den RrikRe lettel der Placaaten van den Landen, tegens hec fchry, ven, divulgeeren en disfemineeren van zodaanigc Gefchriften geëmaneert, te doen corrigeeren er flraf Iev iKN. Publ. egen de Sedert. Courant v'erlem. !  4«5* NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- Rraffen, en zulks boven en behifv™ n Ut.. ' var, driehonderd Guldens Sytn zodaanl?°fte behoeve van den Armen dezer "edTf ï| «Sfl^d^^ te werZ Aldus gedaan, gerefolveerd en gearrefWrf k Die vaD den Gerechte der Stad lS„ " ^ 27 September 1787 en ten ,I™ h ' p den Poye van 'e rJ^^^^^^ ■Cy my J. J- HüBRECflT, Ter wegneminge van eenig vermoeden bet welk ügtelyk de rust zoucTe kun^n ver-' ftooren, is nog den zelfden 27 September 1787. van-wegen die van den Gerechte de' zer 6tad deze Publicatie afgekondigd. -Qie van de Gerechte der Stad Leyden, ontwaar ^ geworden zynde, dat by zoram,>e de? Se reuaeeren, of met wel by deze en geene der In. woonderen bmqen dezelve Stad, feD ie au ntil teit van Geweeren, Icherpe pYoSS•? eene meerdere dan gepermitteerde quantitei Kuitof eïïcht^^^ en achtende zodaanit; vermoeden , hetwelk zv gaarne willen vertrouwen, van alle grond on? bloot te zyn, ten uiterfte fchade lyk f oor de ti d^ enr"obzvneh0ondeZe ^ Z° ««"W^aï oe, en zo zy hoopen nimmer te ftooren rust hebben ter voorkoming van alle o a ngenaal' gevolgen en byzonder ter wegneeming fan ltil dusdamge vermoedens en daaruit kunnèfde voo ! Ê ïk wieVh°]gen' «^vonden eik en een egelyk, wie hy zy, vryheid te geeven, eelvk eegeeven word by dezen, om vaS dit nun veVmoe- den,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4*55 l den, met diftincte opgaaven, tegen wien zy het. LeY, 1 zelve mogten bebben opgevat, en welke de re- D£N, 1 den van deze hunne vermoedens mogcen zyn , ; zich te addresfeeren aan Heeren Bur^emeelteren, puhl% ten einde op eene behoorlvke en wettige wy^e, wegens door de Heeren daar toe fpeciaal gecommitteerd, vermoe. daar op het nauuwkeungst onderzoek te doen, en d-e„ en in geval, dat aan de eene zyde zodanig vermoeden {egen mogte worden bevestigd gevonden, daar tegens overiast die maatregelen te öt emen , welke naar omftandig- enz. hedeu van eaaken zouden mogen geoordeeld wordeu gefchikt te zyn; en dat aan de andere zyde, wanneer zodanig vermoeden mogte bevonden worden van allen grond ontbloot te zyn, aan den geenen , tegens wien zodanig vermoeden mogte hebben plaats gehad, te geven een legaal biyk van de in dezen tegen hem verkeerdelyk opgevatte fufpicie, ten einden, zich ten allen tyden van dusdanig een aanteiging te zuiveren en te bevtyden; lastende elk en een iegelyk zich daar na Hiptelyk te gedraagen, en verbiedende, dienvoigende op het aller ferieulte dien aangaande, iemant wie hy zv lastig te vallen , te molefteeren, veel min door eigendunkelyke en ongepaüe vifhatie te incommodeeren , zullende de zodanige , welke zien daar aan mogten (chuldig maaken , als Ver(loorders der Publieke Kus' werden aangezien en tegen dezelve als de zodanige werden geprocedeerd. Aldus gedaan, gerefolveerd en gearrefteerd by die van den Gerechte der Stad Leyden op den 07 September 1787, en ten zelve dagen van de Poye van hetKaadhuis voor den Volke afgelezen. By my J. J. HOBRECH t. xxxxxuh Z0E«  4öJ4 NIEUWE NEDER LA NDSCH EI 20ETERW0UDE. te??*' a W-GgT deo™ntelingvanzaaken,door "oude d2n invaJ- ^ Pfttlsfifche troupes, wierdt W0ÜDE- nopens dit Dorp het navoIgendeVkendiemaakt. s •Qe Opgezetenen en Ingelanden van den Ambachte van Zoererwoude, word bekend gemaakt dat de convocatie, op aanftaanden Maandag den 24 September, in hetFomyn, aa£ den Hoogen Rhyndyfc, tot nadere adver enne werden ungefteld. ' cmiS A L P H E N. Ook heeft men alhier een Vaderlandfche Sociëteit opgerigt, onder de Zinfpreuk:/^ Jl ellen goed en bloed te pand, Voor Vry beid en het Vaderland: dezelve wordt gehouden ten huize van P. van Scbie: men heeft bv berigten in de dagbladen de vermogendRe Ingezeetenen genodigd, om deel in dezelve te nemen,en derzelver oogmerken te onde^iteunen. Na het verlaten van Utrecht, hebben wv hier veel overlast van de Salmfche Huzaaren geleden, welken de Boeren zogten te bekommeren en uit te plunderen. Do* dezen, met hooivorken en ande Boerenwapentuig gewapend, toonden hoe veel vereenigde kragten tegen eenen algemeenen vyand vermogen,,vielen op die huzaaren aan, velden er eemgen ter neder, en dreeven de ande- ren  JAARBOEKEN, September, 1787. 4^55 ren op de vlugt. Daar na kwamen hier de Al«ie» Pruisfifche troupes , en het hoofdkwartier van derzelver Oppergebieder den Hertog Van Brumwyk wierdt in het nabuurig Leymuiden gevestigd. Dagelyks worden hier en elders opgebragt zogenaamde Patriotten, die de huis* lieden zelve opvangen en overbrengen. Onder anderen is eenen Broekhuizen, die te Gouda gelegenheid heeft gegeven tot het doodfchieten van een onfchuldig mensch, door de Boeren gevangen, en na dat men hem zyn Oranje Cocarde, als een vercierfel zodanig een mensch onwaardig, afgenomen, en in deszelfs plaats hem weder zyne zwarte Cocarde hadt opgezet, te Schoonhoven opgebragt. AMSTELBAJff. Nu was het tydftip gekomen, dat de verdeeldheden en verbitteringen ten hooglten top waren gefteegen. Verdeeldheden, door allerlei gerugten en vuile gefchriften aan* geitookt O; aangeftookt door eene vreem- (*) Om de waare gefteldheid dezer ongelukkige tyden recht te doen kennen, moeten wy eenige tytel» melden dier onbefchaafde gefchriften, welken dagelyks in de dagpapieren Wierden aangekondigd. Z.ie nier eenige ftaaltjens: De geftoorde Minnehandel van den beruckten Wit* IBM,- Vaderlandseh Klugtfpeh De Bitedraad op 't Loo, Treur/pel j Xxxxxxxxx a  4«56 NIEUWE NEDERLANDSCFÏS Am- de Mogendheid, die onder den lozen fchyo Si?. Zü °n& Van de" invloed van Groot-BrittaV hie en yan de overheerfching van eenen Stadhouder te verlosfed , allerklaarblyk*»lykst voor onverbiinden , niets anders beoogde, dan ons onder haar juk, en dus op zyn meest, uit de macht van eenen anderen Vónhïs van Willem dek Vyfden De wnKlioopende WiLL i?Rf Het Geleibrief>> van Willem, van het Loc naar het welgewapend Loetedem; Stad/m,ude^ n» Stalhouder vm Gelderland; Aan Willem den Geweldenaar, De Jlaapende Prins, Do dronke Bediende, De Prinsen de gerievelyke Dame, Gedachtenis van Prins Wn.cv, CEN Vyfde», btee- ^ den ,«r«w„ Willem de» Vr»«? ' Ireurgalmt aan Willem den Vvfden , v™ .eene aanhoudende, en mgelyks toeneeme>uie%ermind'riZ van kreten, zagtlyk voor {Tat/.ey CT E1w™^ «ter* &i»M ea» èdderfand ontjlaapen Anne,1786 Art Dml Pluis van Oranje, begunjigde flnaf va" *£ VV.liem'den- WroB, „ƒ rfe Wraakgierige, Treur. fposd.g een tweeden diuK, in klHn O&vo J fnfpraak aan W.LLrM nBK Geweldenaar, waarw,Mr /,Ét M*WB * giatjehc Natie mrdt bewelzen,  JAARBOEKEN, September, 1?«7. 4657 ren onder haare macht en geweld over te Atf. brengen, en ten eenenmale van haar af han- sti.lS te maak», ft) Te recht zong de"* meer aangehaalde Dichteresfe: Die kluijiers, met fluweel bekleed, Zyn zacht en fchoon in d'eerjle dagen. Maar welke hand heeft hun gejmeed! Men zal z' eens met vervloeking dragen. ■" Wanneer men, ach! te laat, te laat voor 'v Vaderland, \. Bemerken zal, boe fchaars de Vryheid wierdt vjrpand. Qq_ dat Willem V., als een moordenaar der Militairen, is Ichuldie aan de Wet van Goi>, als een beraamer van Burgermoord, aan de Wet der Natuur; en als een befpoiter en overtreeder van de bevelen van den Souverain, aan de Burgerwet, enz.; Willem en Wjllemeintje, Tooneel/pel, Bahalven nog eene menigte fpotprinten, als by voorbeeld iegen de Zee Officuren , die in rfe zaak van de Ooriogfchepen, aie gelast waren naar Brest te zeiIon, en niet waren ge».eild, zyn ingewisseld: in deze print vertoonde men eenige bnave Zee-OfScieren , die hun leven moedig aan de hoogfte gevaaren in den ilag op de Dogg-itsbank gewaagd, en de eer van den Staat zo luiftenyk voor p.anuch Europa gewaagd hadden, die dappere Zée-Officièrén vertoonde men daar in op het fcbandetykfle aan de galg hangende (Z. bl. 4c.67 en 4068.), om van honderde andeier), even buur en fchanceiyk met te gewaagen. (\) In he» : Iets over Frederik den Groeten en myne pefprekken ntet hem, kort voor zynen aood, door den Binder Van Zimmerman. öl 52- gaf den KöniCg ctif antwoord aan 7immerman: De Ronir.g van Frankryk regeert en gebiedt in Amsteldam *» onbepaald, als in Champaomh. " Xxxxxxxxx 3  4658 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- Onderwyl vleidde men zig met hulp en •tel. beicherming van het Franfche Hofi men deedt alles met overleg van den Franfchen Gezant, die niet ophieldt zynen rol te fpeelen, te vleyen en te Itreelen , en zonder welks goedkeuring men niet meer den minften ftap dorst beftaan te doen :dog met welke vrugt en genot, zal de uitkomst het beste leeren. Men kon zig wel niet veel op het Krygsvolk in het Cordon verlaaten, dog men vestigde zyne hoop, om het verloop van het zelve, door Franfche Verlofgangers, die in een goed aantal dagelyks herwaards kwamen afzakken Czie bl.3135,3236,3151 en volgO te vervullen : vooral vestigde men ook zyne hoop op het Burgerlegertje, t^van 't welk wy meermaalen hier te voren hebben gefproken;, byzonderlyk ook, om door middel van het zeiver o?eral binnen 'sLands de Oudltaatsgezinden met geweld te ontwapenen, te verzwakken, uit de Regeeringen te zetten, en door vrees in teugel te houden , en op deze wyze allen tegenftand van binnen te vernietigen. Dog men bezefte niet, hoe weinig hier door de groote zaak, men zwyge het heil van het Vaderland, de waare vryheid bevorderd of gevestigd konde worden: vooral, daar een ieder zig het beleid van 's Lands zaaken aantrok, de Vergaderingen van Landsbeftierders dagelyks vermeenigvuldigen, en tot de fetaaten op zo eenen hoogen toon begonden te fpreeken, dat genoegzaam bleek, dat zy zig zeiven als Souverein, (*)en de Staten flegts alsuit- r \ ? voer( ) 4ie ook bl. 3044 e» volgg. en bl. 3052 en volgg.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4659 voerders van hunne bevelen aanzagen. Wy zeggen zulks niet uit eenige partyfehap, maar om dat wy de waarheid nog kunnen, nog mogen, nog willen verbloemen. De bewyzen van ons gezegde moeten alle verdenking wegnemen; en wie, die flegts een grein onzydigheid en onbevooroordeeld verftand heeft overgehouden, twyffelt een 00genblik, of die bewyzen zyn doorflaande te vinden in een adres, het welk in de Algemeene Provinciale Vergadering van Gecommitteerden uit Krygsraaden der Vrybeidlievende Schutteryen, Genootfchappen van Wapenhandel, Geconftitueerden uit de Burgeryen, Sociëteiten en Corporatien dezer Provincie (dus luidt de tydel), in het laatfte van de maand Augustus in deze Stad, in het LogementDe StadLion gehouden, (Zie bl. 4092-4097.,) en uit ruim honderd en feven, of zo anderen melden, uit 112 departementen beftaande (*),is vastgefteld, en aan de Staten van Holland ingeleverd; zynde van dezen aanmerkelyken inhoud, en nog opmerkelyker flot. Aai (*) Het ïs dusdanige Vergadering, op welke den 6 Augustus een Fransen Heer F. Bernard («ie bl. 4-01$ en volg. en 4061.) als Afgevaard'gde verfcheerj van hec Amfteldamsch Genootfchap: Tot Nut der Schuttery; en het voorftel deedt, om naar Frankryk te zenden zodanise Afgevaardigden, als door het Volk zouden kunnen verkozen worden, om alzo des te meer luifter en gewicht aan zodanige algemeene Volksvertegcnwoordtcing by te zetten. Zie ook bl. 4002-4098. Xxxxxsxxx4 As*. 3TPLDAM.  Ambt n,- d.iM, Adres van de Algem. Provinc Vergade ring enz, i .< i J l 4«öo NIEUWE NEDERLANDSCHE Aan de Edele Groot Mog. Heeren, tod miand en ^est/nes. GCe/jf J?let S''PasteD eerhied te kennen RB C A |4Lw?BEËN^.PRÖVlNc[AArEn VER t . wm v^M^^toöfiSte*^ schut. dpg .Pr*n*ti,i dat, gelyk Zyiie.en e^ hunne Committenten met een Lrteiyk pcnoeïentn vervult geweest, over de voor de Natie ^ Haarlem op den 30 JWry laatstleden tcrStaats snet den eciften eene Commisfie van eeni?e re. deeCtZharn,PrOVinCie m°gtC WOrdeö «SSmd^ w-- Z° gemeeD aan8cvoerd wonende bedenkingen, nmtrent de GKNERAAlK r£ presentatie van hA C.hk^p" volk , Welke volgens de geflelllid ïïTkS meenebest alhier zonde behoren plaats te hebb n te \TwZn>h Xtefe,!S na te gaa"e»te -ON^flim^V^2/? INGEVOLGE DE ^UiNSIlIiniE E\ sLANDs U'/iwrr « - \NGhN EENIGE GENERALE MAX." VfS,,T°rMTRhNr DEN INVLOED WEf U5 UIT HOOFDE VAN f)1 ^ R'fgf?Rivrc WM dy REPRESENTATIE NOTOIR" *VK AAN HET VOL, TOEKOMT, zoul »■ horen te worden gearrefteert; mitsgaders Sn *e)ke bi lyke bepalingen, die allen fwvffd eS ■echtmatu:en argwaaa kunnen aflnyden dueen m ander ,00de kunnen worden oldeTheviï ge n« kt; zo ook dat genoden niet weinig bv h% este gedeelte der Na'ie vermeerderd is eeworï l|P, zo ras het echt geïnformeerd w erd dar ■et meerder deel van U Ed. Gr00i MogTvergade' "Dg,  JAARBOEKEN, September. 1787. 4<56"i ring, (niettegenflaandede Ridderfchap en eenige andere Staatstleden zich daar tegen oppofe-rden , s althans niet toonden in te Hemmen met die ge- t zonde, en der Reproefemanten eener vrye Natie nasfende Staatkundige Denkbeelden) dat pryslyk Voorbeeld der Stad Haarlem hadden gebragt toe j eene dadelyke Conclutie, en overeenkomftighet . zelve hadden gerefo'veert; naderrtaal daar door ten vollen blykbaar wierd, dat U Ed. Gr. Mog.it immers heimeerder getal van Hoogstdenzelven,, nier alleen volkomen overtreel waren, dat binnen dee?e P-ovh cie Dlaa:s heelt eene VULK.S RtGEERING BY REPRESENTATIE, maar ook opentlyk voor 't oog v*d gancsch Europa erkenden, dat uit hoofde van die Regcenngsform by r?pr«jema,ie NOlÜIRLYK,AAN HET VOLK 1 Oi'KOMT, EN ALS DESZELFS WRZENL YK iTGENDOM COMPEÏ KERT, EENEN JNVLÓHD OP HUNNE VERTEGENWOORDIGERS; terwyl uit die alzo genomen Conclufie en Refolutie d^zer Hoge Staats Vergadering geboren wierd dit heugchelyk vooruitzicht, dat, wanneer UEd. Cr. Mog., oveieenkomlhg ciai ccdaane Declararoir en deeze gegevene erkentenis werkzaam wierden, om door eene Gommis fie uit UEd. Gr. Mog. Vergadering, met dew Vrye Naiie te houden, te tred'n tot het bera men en daar ftellen van die middelen, welke ge fchikt zouden zyn, om dien Volks Invloed o; eere gepaste wyze te doen wenten-, even daa door «ouden worden uit den weg geruimd di Disfenfien, welke in de Republiek in't algemeer en in deze Provintie in 't byzenüer, zederr. ee eeruimen tyd, tot nadeel van 'sLands g^ece zaa hadden plaats gehad , en alzo zou her!tellen di vertrouwen, het welk in een welaelteide burgc ftaat» tusfehen het Volk en deszelfs Veuegei woordigers behoo'd hand te grypen, en J ©Dombeer'yk is, om het heil en de zekerheid zo van Regenten, als van die genen, weiken g XXXXXXXXX5 1 kil' l'EL- iAM. Adres an de 4lgem. Vrovitic. ^érgademg enz. > r e t> 1 k IC fio » ee-  466a NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- regeert worden, op eenen vasten voet te ftel. stel- leo, en te bevestigen, en teffens de Republiek en dam. Provincie tot dien trap van W elftand en Luister te brengen, waar door dezelve van BINNEN vtn de ly7. ' V3D BÜYTEN zouden AJgem. Dat zy Ondergeteekenden dan ook zich hadden Provinc. gevleyd, dat UEd. Gr. Mog. ter berelkfnf tan Vergode- die heilzaaoe oogmerken, uit het midden van U tmg enz. Ed. Gr. Mog. Vergadering zouden hebben benoemd, eene Commisfie vaD zodanige Leden van de Regeenng dezer Provincie, in welke het Volk een genoegzaam en volkomen vertrouwen ftelde ten einde met eene Commisfie, uit het midden dezer Natie, daar toe te decemeeren, in conferentie te treden, over, en met dezelve na te gaan, en te onderzoeken, op hoedanige wyze, ingevolge de Conftnutieen 'sLaods ware belangens, die eene rale maximes omtrent dien INVLOED, VVKLKR uit hoofde van die zelfde hier te Lande plaats hebbende, en door UEd Groot Mog. geagnofceerde Regeenngsform byreprafentatie AAN HET VOJ K TOEKOMT, en deszelfs NOTOIR EN ONVER VREEMDEM AR EIGENDOM is *zouden behoren te worden vastgefteld , mitsgaders aan welke billyke bepalingen, die allen twyfel enrechttnatigen argwaan kunnen affnyden, dac een en ander zoude kunnen worden onderhevig tember, 1787- 4«63 de ^^%^^Tt^ srf? ^ BurgeWodanigis ^Jgf»^r te competeeren en aan dezelve p/egtig is beloofd; immers ,n allen gevallen, dat ten fpoe digften moge worden daar geüeld die voorbereidendemiddelen, welke tot dat gewen sch te eS «rekken kunnen en gèfehjfct zyo, om ann het Volk riet alleen genoegen te geven, maar ook van het zeive allen argwaan en vreeze weg te nemen dat tvTdoor 7^-^° Pogingen te eenige tyd door de onzekere Mediatie van vreemde en tnagtige Mogendheden, zelfs tegen den gcdecla- reer-  JAARBOEKEN, September, 1787» 46"ö*S reerden wil van UEd. Greot Mog.. zooien kunneu vcrydcid worden en op niet uitlopen. Dat onder die middelen naar hun Ondcrgec-ekend. ns inzien, vooial behoren DE VREIdElD VAN DE DRUKPERS, en het conftaceeren en vestigen van eene permanente BURGER -MILITIE. Dat immers,wat het eerfte aangaat, de noodzakeljkheid , biilykhdd en nuttigheid daar van niet breedvoerig onier het oog van UEd. Groot Mog. behoeft te wotden betoogt, daar het niet fiegts zeker is, dat DE VRYE DRUKPERS IS HET EENIGE GESCHIKTSTE MIDDEL,™» de geheele Natie , zo ah in deze tyden ten vollen gebleken is , nopens hare Hechten, zo wel, als nopens di', harer Vertegenwoordigers, te onderrichten, verligten en te bevestigen-, maar daar ook dezelve Riekt tot eene gertrenge gefel der Tyrannen , zo wel, als tot een Waarborg der eere van hen, die zich betoonen de waare Volks- en VryheidsVrienden, de beminnaars van Hun Vaderbnd te zyn; terwyl 'er ook teffens niets bülyker met de Conilitutie van eene Vrye Repuoliek overeenkom, ttig is, dan dat EEN VRY VOLK GeREG'I'IGT zy , om zyne denkbeelden niet (legtsdoor der. mond, maar ook door de penne en den druk aan zyn Meede Landgenoten openbaar en bekend te maaken. En dat, wat betreft de invoering eener BESTENDIGE BURGER-MILITIE, ook de nood zakelykheid en nuttigheid daar van geen betooe nodig zal hebben, wanneer UEd. Groot^ Mog gelieven te cocfiiereeren, dat de GEWAPENDti bURGER buiten alle bedenking is HET VASTH BOLWERK EENKR DUURZAME VRY HlüD, de BEVEILIGER EN BESCHERMEF ZYN ER BRAVE REGENTEN en VERTEGEN WOÜRDIGERS, de SCHRIK der ONRUST DE TEMMER VAN ALLE GEWELD , ei in ftaat, om zyn Vaderland, des noods z,ynde, te gen alle in- en uitwendige Vyanden en Belagers va) 'sVotk Ai*> STEL- , DAM* Adres van de . dlgem. Provinc Vergaded ring enz* t 1 1 f  466d NIEUWE NEDERLANDSCHE A KIST ELDAM. Adres var. de Algem. Provinc. Vergade' ring enz, ) i s J * i » s: i: »: % 'sFelks Voorrechten, op eene gepaste wyze te verdedigen; terwyl ook zodanige Burger-Militie overeenkomt met de Conltitutie eener waare Volks regeering, en gegrond is op het Sjle Artikel der" UNIE van UTRECHT. J ■ ^ „ REDENEN, waarom de Ondergeteekenden „ zich keeren tot UEd. Groot Mog., met gepas. „ te, eerbied , doch teffens met zodanigen ermt en ,, nadruk, als het belang der Volkszaak vordert „ daar op infteerende, dat UEd. Groot Mee „ met allen fpoed gelieven te benoemen eene „ STAATS-COMMISSIfl, beftaande uit zoda „ nige Perfonen, die zich het vertrouwen der „ Natie nimmer hebben onwaardig gemaakt, en „ het zelve nog in volle kragt bezitten, en'dac „ deeze door UEd. Groot Mog alzo te benoeme,, ne Commisüe moge werden geauthorifeert en „ gequahficeert, om MET EN BENEVENS „ EENE COMMISSIE te benoemen uit en door „ de belangneemende, Vaderlandschgezinde, Vry„ heiuminnende en Weldenkende Burgers der „ STEMMENDE STEDEN, der KLEINE „ STEDEN en van het PLATTE LAND, te ;, onderzoeken en te ontwerpen het Plan en de „ ïnngtmg van eene geregelde Repra:fematie en , beho< rlyke Volks Invloed. „ Dat voorts dadelyk mogen worden ingetrok, ker en buiten effect gefield alle Placaten en , Refolutien tot bepaling van de DRUKPERS , geimroduceerr, en dat dezelve van nu af aan , BV EENE STAATS-WET voor altoos worde , VRY verklaart; met bygevoegde bepaling, dat , alle die geenen, welke immer iets tegen die i te emanei-ren Staatswet zouden mogen atten, teeren, eo ipfo zullen zyn vervallen van en ge, rekend worden inhabiel tot eenige Posten van , Regeering of Ampten, hoe ook genaamd, welke Zylieden zouden mogen bekleden , of waar , toe zy anderzims admisfibel zouden kunnen zyn , onvermindert nogthaus zodanige Civile ,. Ac-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4(56? ,„ Aclrie, als die genen, welke zouden mogen Am. „ vermeenen geinjurieerc te zyn * tegen den STEL. ,„ Schryver, Drukker of Uitgever van zodanig DAM, ,„ gedrukt Papier, als waar by hy zou oordeelen ; „ geinjureert te zyn, zoude mogen willen fulh- Adres „ neeren of vorderen. van de', „ Dat wyders by eenegelyke Staatswet, als eene Algem. „ eeuwigduurende fancfie, éootUEd. Groot Mog. Provinc. „ zal worden ingevoert en vastgefteld de BUR-^-*^, ,, GER WAPENHANDEL , en eene vaste dochring enzi „ vry willige Buger-Landmilitie, zodanig en op „ dién voet, als door de Schutteryen en de ge,, protegeerde gewapende Corps, Leden dezer „ Vergadering of derzelver Gedeputeerden , in ,, concurrentie met de bovengemelde Staats-Com. misile, zal worden ontworpen en vastgelteld; „ zodanig en ten dien effeüe, dat geene Leden „ tot de Regeering zullen worden toegelaten , „ dao die genen, welken zich tot de meelte be„ vordering van denzelven Wapenhandel ver„ binden, en aanneemen te zullen concurreeren „ tot het in trein brengen en in ftand houden „ van zodanige Burger-Militie, en dat voorst een „ vast Fonds ten dien einde uit 'sLands Kas zal „ worden aangeweezen." Infteerende de Ondergeteekenden eindelyk nog daar op, dat op dit Adres binnen den tvd van VEERTIEN DAGEN door UEd. Groot' Mog. worde predisponeert ; vermits zy, in cas UEd. Groot Mog. hier op binnen dien tyd geen antwoord zouden mogen geven, zulks zullen houden voor een weigerend and woord, en in dat onverhoopt geval aan zich referveeren-zodanige middelen , als zy zullen oordeelen te behooren, om hunne belangen te behartigen en hunne wetcige begeerte daar te ftellen. 't Welk doende, enz. Men  4t van dit ridres wai al tenadruklyk vinden dan als men nagaat, dat het verzoek niets behels' dan zaken , die reeds zo danü geconftateert zyn" dat de plechtige Sanctie daar van ïfëchts overig is! is het ten eenemaie b llyk en rechtvaardig, da^ rnen daar op , r. mp.dyk aandnnge, en zo men by de Vergadering vau Holland, dje thans zo metkelyk geiuuerd is , nu noch zoude kunnen aarzelen om derzelver gevoelens daar over aan de Natie «e-eedelyk en ten haren genoegen te doen blyken, dan waarlyk was 'er gene zekerheid od eenige «aak te (tellen, dan zou men billyk mogen twyrtdeo of men wel ooii eene GRONOWfT-r. TiGE HERSTELLING zou bekomVo, wcïe de BUROERLYKd VRYHEID duurzaam kan bevorderen. Men vertrouwd daar om, dat noch deze week aan 't verzoek zal voldaan worden d.)or eerje goedkeurende Refolutie, zonder ver', der uültel, want men ziet dagelyks, wat wrange vrugten wy kry^cn duor alle die angstvalligheid, wegeyendheiJ en langdradigheid var!t Confereer en l Behbereeren en meer durgdyke eigenfchappe,, der Tolitie, waar mede verftheide zaken gediri- geereS Men ziet uit het (lot van dit adres, dat wy niet zonder grond gezegd hebben, dae de Staten al merkelyk de klem van Regeefing en der Souvereinitért begonnen uit dehanden te verliezen. Ook maakte dit flot, (hoe zeer men al anderzints aan dier^elyke toon tegen den Souverein was gewoon geworden) zo veel opmerking, dat de Schryver der Opregte Nederlandfche Courant, by D. Schuurman wordende uitgegeven, in zyn N. na. dat flot aldus poogde te verfchoonen;  JAARBOEKEN, September, 1787. 466$ geerd zyn by zommige lieden, welke men nu van y\M. agteren wel anders wenschte. sthl- DAM» De Krygsraad der Schuttery dezer Stad befloot in het laatst van de maand Augustus, eene nieuwe inrigting onder de Schuttery tot Rand te brengen, en alle Oranjevaandels en Oranje-Echarpen af te fchaffen. Ingevolgen bovengemeld verlof van de Ed. Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren dezer Stad, is dan ook het Genootfchap ' Tot Nut der Schuttery, op de Botermarkt by malkander vergaderd zynde, van daar voor het eerst met vliegend vaandel en flaande trom , de Heerengragt langs getrokken , voorby het huis van den Heer Burgemeefier Hooft, en de Leydfche ftraat langs, tot buiten de poort, naar hun Exercitieveld, onder eenen grooten toevloed van aanfehouwers. Buiten de poort hadt zig een Piquet Grenadiers van den Kaptein Herzeele geposteerd, en zig met de Grenadiers vanKaptein Des Ruelles, welke, als Piquet, geduurende den optogt, vóór en agter 't Genootfchap getrokken hadt, vereenigd. Drie falvoos wierden gedaan, als een voor de Regeering dezer Stad: een voor den Krygsraad dezer Stad: en een voor het geluk, 't welk het Genootfchap thans genoot. Na de wapenoeffeningen, en het gebruik van eenige ververfchingen, trok het Genootfchap weder in ' ftaatiie naar de Stad, onder het voorligten Yyyyyyyyy van  4«jo NIEUWE NEDERLANDSCHE AHSTEL- Den 3 September is de Vroedfchap in deze Stad vergaderd geweest, over de Memorie van den Gezant van den Koning van Pruisfchen, wegens de aanhouding van Mevrouwe de Prinfesfe van Oranje, en over een antwoord op die Memorie , welke de ftad Dordrecht, in een befoigne over de gevraagde fatisfaclie, hadt voorgeflagen. Gelyk thans de zaaken gefteld waren, heeft ook eene Commisfie uit de Vroedfchap, met eene Commisfie uit den Krygsraad, en nog eene andere Commisfie uit de Geconftitueerden van een aantal Burgers en Ingezeetenen, over voorgemelde zaaken gefproken. Maar bedaarde Nieuwftaatsgezinden, die, door geen grootfpraken en langklinkende woorden verblind, de zaaken wat dieper inzagen, verwagtten weinig heils van al die Commisfien en befoignes, vooral niet in eenen tyd, dat de gemoederen der geenen, welken men mede in de raadplegingen bragt, gedeeltelyk onkundige lieden, gedeeltelyk door Staatsdweepery en ydele waan vervoerd, aan niterlyke klanken bleven hangen, terwyl zy de zaaken zeiven , haare aart en gewigt voorbyzagen. Hoe zeer de gemoederen da- van eene menigte lantaarnen, wordende ver« volgens de Musquettiers op de Westermarkt afgedankt, terwyl de Grenadiers de vaandels naar het huis van den Collonel van 't Genootfchap Z. G. Visfer gebragt hebbende, aldaar door hunnen Kaptein wierden afgedankt.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4571 dagelyks wierden opgewonden, kan onder anderen blyken uit het winderig verhaal 1 Van bovengemelde raadplegingen, welk de Schryver van de Opregte Nederlandfche Courant, te Amfteldam by D. Schuurman wordende uitgegeven, in N. 110 aldus opdischt. AMSTERDAM, den 3 September. Heden Avond is de Ed. Achtb. Raad dezer Stad: Vergaderd geweest, zo men verzekert om te De-1 libereeren over een by Dordrecht in de Befoignes over de begee-de Satisfactie van den Koning van Pruisfen voor Zyne Zuster, Mevrouw de Gemalin van onzen Gefuspendeerden eerften Staatsdienaar, voorgeflagen antwoord. Men wil, dat de Achtbaaren Raad de cordate gevoelens haarer Medeburgeren, die Zy Vertegenwoordigt, kundig, hetzelve zou gepasfeerdhebbenj en in Stede van dien tot het zenden van eene aanzienlyke Commisfie aan den Koning zoude befloten zyn, ten einde Zyne Majefteit zelve over deze zaak te onderhouden, te desabufeeren , en te toonen, dat men den rechten prys op Zyne Vriendfchap ltelt, en dezelve altoos wil blyven cultiveeren, met al die eguards, die Souverainerj aan elkander verfchuldigd zyn, en zyn by deeze gelegenheid de Commiidien zo uit bet Committé van den WEL EDELEN MANHAFTEN GROOTEN VRYEN BURGER-KRYGSRAAD, als uit het Collegie van Heeren GECONSTITUEERDEN, alhier met eene Commisfie uit den Achtbaaren Raad in onderhandeling geweesc , en heeft tot een cordart bdluit tusfehen die zo gerefpefteerde Commisflen eene eenpaarigheid eii overeenftem* ming plaats gehad, die niet genoeg kan geprezen worden, en onze Burgery volkomen kan gerust ftellen, dat, welke angtshaarende gerugcea Yyyyyyyyy 2 mea Am. ITEL. JAM. Uittrek* iel uit de opregte Nederl. Courant*  4672 NIEUWE NEDERL ANDSCIIB Am- STEL DAM. Uittrek zet uit ü Opregtt Neder/. Courant men ook heeft verfpreid, en .welke opofferingen men het Volk reeds traite diets te maken, 'erin deze beiluiten zyn vastgeftèld een VRY VOLK waardig, een Volk, welker Voortvadereu dea -magtigflen Dwingeland der Aarde, een PHILIPS e DEN ilden, met deszelfs Legermagt op hunnen eigen Grond, zonder den bydand van eenigen Bondgenoot hebben verwonnen , en welke nu . wil betonen, daar van noch niet ontaard te zyn, maar voor hunne VRVHtlU Goed en Bloed over hebben, en althan-; zich niet door den fchrik .voor vreemd Krygsvolk laten vermeed eren: en dit zou in de daad' ook de grootlte 1'chande zyn: ds woede des Volks was ten tyde van PHILIPS ten hoogften top, om dat hy door vreemde Legerbenden hen zogt te dwingen, en zoude de Nazaten minder zyn! dit hoede God! liever het Vaderland ten fchrik der volgende Gedachten in Puin en Asfche verkeerd, en een ander onbewoonde Streek opgezogt, dan zulk eene lafhartigheid immer te esdogen. Volk van Nederland .'"uwe Vaderen gaan U voor, en zoud gy aanzien, dat zy verre; AMSTERDAM , dat ten allen tyde ia den hoogden ai/is een moedig voorbeeld gaf, .heeft, GOD ZY DANK! in dezen dat treffelyk gedrag weder aan 'Jen Dag gelegd, tot haiidha.ving van de Eere des Volks en de Souverainitek van den Staat. Vcorts kan men der Natie verzekeren, dat zy zich door eenige bedekte Oranje Klanten tn doorfleptn Ar ijl oer at en, die met den Mantel van het Patriottisme zich omhangen, ter bedekking van hunne oogmerken, niet moet laten misleiden, om eenig wantrouwen omtrent Franbykt ge:rouwe medewerking, geneigdheid, en des noods bufpe van de goede PAihy tö voeden, alzo de Koning tn dezelfde gevoelens omtrerr de Repualitk blyft volharden, maar alvorens tot het ui:eifte te komen , alles wil beproeven om het werk loor ons zeiven alleen, waar toe wy in Raat zyn,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4673 en zo behoort, te doen redden; en dit is de wensch van al wat braaf is en wel denkt onder de Narde. En die zelfde Dagfchryver nog in dat zelfde N. 110. \/an SE VENAAR een Scad in hét Pruisfifche, drie uuren van Arnhem , vérneemt men , dat aldaar reeds omtrnd 600 Man Militairen geinkwartierd waren, zo alsook te Emmerick, Rees en elders omtrend Cleefschland; doch m Cleve zelve waren noch gene Troupen den $den dezer, het Volk ziet er wel uit en zyn zeer beicheiden, alleen beklagen zich de Inwoonders zo wel ais de Militairen, over de byzondere last, die zy door die buitengewoone Guarnifoenen motten ondergaan , door dien onder de inwoonderen 'er zyn, die wel zeven Man in een Huis moeten hebben, en de Militairen, aan wien men niets meer dan Zout en 2uur behoefc te geven, van den Koning niet meer dan twee Pond Brood en een halve Stuiver Hollandsch krygen, waar meede zy zich moeteu geneeren, dat door de duurte hen onmogelyk is, de Troepen worden met Engelsch geld betaald. Ongelukkig GELDERLAND, als Gy eptember 1787. F. ISSENDORP, SecreU Ook deze: Alle de Exerceerende Leden des Genootfchaps ; TOT NUT DER SCHUTTERY, wor. den verzogt, op Heden, Donderdag, den 6 September, 'savonds ten agt uuien, te compareeren op de Groote Societeits Kamer in de Nes t'Amfterdam. Op last van de Commisfie ter Directie. J JAC OBUS KOK, Secret, Noj Am- STtL-  4«8o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* Nog stel- mU' D\feZlt^ d£f faderla^fche Sociëteit te Amiterdam, worden verzogt te comDareeren op eene algemeens Vergadering heden Donderdag den 6 September, 'savonds' ten 6 uuren , om te delibereeren en concmdeereï on de^pmnten, welke op de Socteteits Kamer voor? A. A. VAN DER MARCK, Secret. Wyders: D^n^EVhed5" der VADERLANDSCMF T SOCIËTEIT TE AMSTERDAM Vvor den verzogt , om te compareeren op eene' temotr, 1787, savonds ten 7 uuren nm Declaratoir van CommisfarirfenSÏÏTe LoSaf1 Al A. VAN DER MAECK, Secret. Dusdanige bekendmaakingen gefcbiedden dagelyks menigvuldig. b meaaen h^fenVT Gerechte dezer Stad> nebben den 7 dezer maand, twee Keuren JWfcld, en ten zelfden dage"fkon" de'k™eEreffendeJhet Io£en en bellen van de kraamen op de vrye Jaarmarkten, op » de Westermarkt, beftaande in IX Artikels* kraamen ^dC PlaaczinS der Poffertjes. „ kramen, op de gezegde vrye Jaarmark- Son»  JAARBOEKEN, September, 1787. 468* Sondag den 9 September des morgens ten o uuren, ontftondt in de Roomfche Kerk de Boom, in de Kalverftraat alhier, onder het waarnemen van den Dienst, op het onverwagtst eene groote opfchudding, door dat aan de vier hoeken van de Kerk te gelyk geroepen wierdt moord, brand, plunderen, enz. Verfcheiden meufchen zyn hier door gekwetst geworden. Men heeft een der aanvoerders van deze opfchudding gevat en op-, gebragt. Den 10 September is van hier naar Muyden uitgetrokken het zesde Detachement Burgers, onder bevel van den Heer Majoor T. C. van Herfeele, nevens de Heeren Kapteinen A. L. Wasfenberg, H. Baart, en Jan Kersfies; Lieutenants en Vaandrigs, J.Posthumus de Jonge, E. f'iëtor, G.Burry, en C. Pieterfen. Den 11 September des morgens trok naar den Uithoorn het tweede Detachement van omtrend 80 man, onder bevel van den Kaptein H. van Blomberg, Lieutenant Coenraad Crul Junior, en Vaandrig D. van Rosfen Junior. Ook is den 14. September een Detachement van omtrend 60 Leden van het Genootfchap Tot IS ut der Schuttery: van hier vertrokken naar het vliegend Legertje, 't welk thands zig by MaaiiMs en Vlaardingen bevindt. la Am- 5tel-  4632 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am. stei.- dam. Alle In de dagpapieren wierdt den ia September bekend gemaakt, „ dat de Vroedfchap' „ dezer Stad met haar Schema over den „ Volksinvloed gereed is,en heeft eergister „ eene Commisfie uit Geconftitueerden en „ Krygsraad in de Raadkamer gevraagd , om met het zelve te bepaalen de dagen, „ waar op de Conferentien zullen gehouden „ worden, om het Regeerings-Reglement voor deze Stad te ftatueeren. Men las ook omtrend dezen tyd wederom veelvuldige bekendmaakingen, van welken wy eenigen zullen mededeelen: Aan de EXERCEERENDE en HONORAIRE LEEI>EN van 't Genootfchap: TOf NUT D..R SCHUTTERY, word by deezen geadver* teerd, dat op Heden den 13 dtez.-r, 's middag» ten 3 uuren, de Vergadering van 'c Genootfchap zal zyn op de Weltermarkt, om van daar te trekken raar het Genootfchaps Exercitie . Veld, om hunne Manoeuvres te verrigten. . . V\ orden de Eserceerende Leden verzogt zig alle van Pannasfen op hunne Hoeden te voorzien. AmRerdam den 13 September 1787. Uit last van de Commisfie ter Directie. JACOBUS KOK, Secret. En wegens het zelfde Genootfchap nog den volgende dag, den 14 September;  JAARBOEKEN, September, 1787» 4683 A He de HONORAIRE en EXERCEERENDE LEDEN van 't Genootfchap, TOT NUT■ DER SCHUTTERT , worden allerioltantelykst j verzogt, op Zondag den lóden dezer, 'savonds ten zes uuren, te Compareeren op de Nieuwendyk in '/ Groot Keizershof, om te hooren Ie?.en één allerintresfantfte Brief, om daarop mede te Concludeeren een Advis, voor aanftaande Generaale Vergadering van Gewapende en Ongewapende Corpfen, die ftaat gehouden te worden op Maandag den 17 September, in de Kamer der Burger Sociëteit, in de Nes. Amfterdam, den 14 September 1787. Uit Last van de Commisfie van Directie, JACOBUS KOK, Secret» En wegens de Burgerfocieteit. A an de gezamentlyke LEDEN der BURGER1\ SOCIËTEIT alhier word by deezen bekend gemaakt, dat 'er van heden VRYDAG 14 tot VRY DAG den 21 deezer incluis eene Refolutie opzigtelyk het geen ingevolge Art. 61, van hec Reglement dient te gefchieden, op de groote Sociteits Kamers in beide huizen voorhangt, om op den 22 deezer ter finale Conclufie gebragt te worden, en worden de Leden derhalven by deezen mede geconvoceerd in dien tusfehentyd daarvan Icennisle te neemen. Amfterdam den 14 September 1787» j. C. H E S P E , Secm. In de Opregte Nederlandfche Courant N. 112. las men boven aan met groote letters deze bekendmaaking: Het Am- iTEL" )AM.  4Ö84 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STl.LHhM. Den 14 September trok wederom go maa van 't Genootfchap naar het Buigerkgertje Veelen egter, wier namen wierden opgeroepen op het veld van wapenoeffening, waren afweezig. De Commandant deedt eemmaanfpraak in 't byzyn van den Burgeineeaer IV. Backer, waar „na de manfchap van de Beerebyt buiten de Utrechtfche poort in een ichuit, onder een geiladig hoezée vertrok Onderw-yl waren de inkomende tydirJen yan dien aart, dat zy meer en meer den zekeren aamogt van een Leger van den Koning van HCr k° d,^wyls hedrogen Publiek zy-gewaarfcnouwd, zich opnieuw niet weder te laten bedriegen, door zekere fchandaleufc leugenachtige Papieren, die de eerlooze Aanhangers van den frms en de noch ondtugenden Ariftocratiïche Aanhang, als Kinderen der Dudternis ouder gewoonte, by nacht, om het Schavot te ontkomen , langs de Straat werpen. In deeze door den Duivel zeiven uitgevonden Schelmenpapieren, word de Gemeente, tegen alle waarheid aan, wysgemaak, dat de Ondeugende weggejaagde Regenten Onwettig zyn afgezet 5 tevens word caar in ieder aangemaand om een Optoermaker tegen ae Regeering te worden, ten einde de Schelmen hun vervloekt ooamerk, ter Onzer llaverny, zouden mogen bereiken', leder die eeen lchurk wil zyn, móet zyn uiterfte best doen om op te fpooren, van waar zulke helfche Inftrumenten berkomftig zyn, t^n einde hy ontdekking dezulke den. welverdienden loon mo^en erlangen. En zo iemant een Fielt vind, d,e de/e Papieren voorfpreekt, is het ieder eerlvk m ns phgt, parate Executie re doen: men zat licht begrypen, waar in die bella.  JAARBOEKEN, September, 1787. 468* van Pruisfchen, onder bevel van den regeerenden Hertog Van Brunswyk aankondigden. Men las in de Haarlemfche Courant N. m. dit berigt, onder het Artykel van Amsterdam. Men heefc hier tyding, dat 800 Man Pruisfifche Troepen , gisteren in de Werken en Barrière van Nymegen zyn getrokken; zelfs heeft men bericht, dat "er te Amersfoort een Officier van Suljard is gekomen, meldende , dat zo 'ei binnen 3 dagen, dat is voor den 15, geen vol. doend antwoord komt, de Pruisfen in drie Co lommen zullen binnen rukken , als een op Gorinchem, een op Amersfoort, en eeu op Overysfel. In dit berigt was voorzeeker het getal var 't Pruisfiesch Krygsvolk niet vergroot, zynde het zeiven te Nymegen nader aan de 8000, dan aan de 800. Het navolgende in de Opregte Nederlandfché Courant N. 113. is te zonderling oir niet medegedeeld te worden. Letterlyk ExtraEt van eet? Brief ui Cleef, in dato 10 September. "VTerder, lieve Vriend ! kan ik niet nalaten L' een ftaahje van 't vertrouwen mede te deelen dat het Volk van den Teergeliefden op de Pruisfifche Troupen fielt. Ik bevond my gisteren op den Cleeffchen Berg, daar ik twee brave en weldenkende Pruis/t/che Hoezaren Officiers van hei gewezen Regiment van Ziethen aantrof. Die luiden waren zeer beleefd tegen my, offchoon zj wisten, dat ik eeu Ingezeten der Nederlanden was, en fpraken vry met my, wanneer een Mof, een Snoeshaan, met de Livery van den Koning van Elburg op het lyf, (of liever met een' rok betaald met Hollandsch Geld,) zich onbefchaamd in Zzzzzzzzz hei Amsterdam.  Am- steldaöi. Brief h de Opr. JSled. Courant, 4686 NIEUWE NEDERLANDSCHE het gcfprek rr.enude, en zeide, zekerlyk om de Officiers te vkijen, (want «aar vinl men lager volk dan onder iMoffen Lakcyen).- Fyfiig vanu, kunnen wel een paar duizend verdoemde Patriotten • met ttoi gezigt wegjagen-, Een der brave Officieren keek Hem dwars over den lchoudtr aan , t t een paar Leeuwen'dikken, en zeide: „ jonge/ „ ben jy ook een Kry^sman? dan heb je onze „ krachten k vai.yk berekend. SALM, en bon„ derde endertri, zyn geen wegloopors, en 'er zy" miïfchieo onder de Burgers, die jy fmadehk haüdeic, en wier rok jy draaft, de een 5, h'üf dsjuzyn zulke kwanten als jy bent kunnen „ --.ojigen. Vergeet jy daar en boven, dat 'er met „ Zee en Rivieren geen gekfeheeren is?" Hier droop de vleyer druipftaartende af, cn de Officie, ren jouwden hem na. Zie daar, Vriend! hoe eenige der naderende Krygsluiden over ons denken, en hoedanig zelfs de krechts van Hem, die'Ons Brood eet, zich openiyk durven uitlaten, als zy maar denken het ftraflops te kunnen doen. Maajc bier. uit op, hoe wel de Meester net met Ons zou maken, als hy Ons in de kluiven had. Men gist ligtelyk, waar dusdanige brieven wierden opgefteld, en uic wier brein zy te voorfchyn kwamen. Men las in de Amfleldarnfche Courant N. 112. A MSTERDAM den 17 September. ,, Gisteren s, Morgen kreeg men alhier de onverwaente „ tyding, dat de Stad UTRECHT dieD nacht door de Troupen van den Rhyngraaf vaniia'm, „ de Auxiliai:en en andere Militie , ontruimd was. Ue Utrecht'fche en ZuidholJandfche Cau„ ranten zyn Béden niet aangekomen. Deze tyding maakte des Sondags den 16 September geweldige beweegingen in de Stad: welke bevyeeginö"en door de geduurid ge  JAARBOEKEN, September, 1787. 4C87 ge aankomst van vlugtelingen, zo uit U- Am? trecht, als van de Buitenplaatfen langs desiELVecht, ook door den aanmarsch van het*>^ Krygsvolk uit Utrecht, zeer vermeerderd wièrden. De aandoeningen, (gelyk men ligtelyk gist,) waren verfchillende, naar eens iegelyks wyze van denken. De Nederlandfche Courant van J. Verlem meldde in zyn N. 112 aldus. AMSTERDAM den 16 September. Heden verneemc men, dac de Scad Utrecht door de Troupen van Salm en de Auxiliairen en andere Militie verlaaten is, en zo men zege na Woerden, Naarden, Nieuwer fluit enz; de uittocht gefchieddo 'smorgtns o;n 3 of half vier uuren : gifteien avond was het Gefchutvan de Batteryen na binnen, en aldaar vernageld, doch men geeft den moed nog wet verloren, en zoeken het Verraad te ontdekken. De Schryver gewaagt van verraad. Hec fpreekt ook van zelfs, Jat in al wat tegen de verkeerd bereekend>. gedachten uitviel, verraad moest fchuilen, öni zyne verkeerde bereekening te verfeboonen. En inderdaad^ de uitkomst althans, heeft ten duidelykfte getoond, dat in het moedwillig verbloemen van de aannadering der Pruisfifche troupen; in het ontkennen van den ernst des Konings Van Pruisfchen, om de gevraagde voldoening, indien die hem niet gegeven wierdt, zelve te nemen; in het ydel vergrooten van zyne eigene macht; vooral in het doen hoopen op .byftand van Frankryk enz., zo ergens, hier in verraad zoude hebben moeten ' fchuilen. in deze verwarring las men in de LeydZzzzzzzzz 1 iche  4688 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- fche Courant N. 113. onder het arrykel van S1EL' Amsteldam : dam. yar. AMERSFOORT heefc men narigt, dat eergifter de Pruisfifche aldaar zyn door eepssfeerd naar Soescdyk en Hilverfum ; nu noord men van uur tot uur van derzelver aannadering naar deze Stad: Zommigen zeggen dac dezelve voor Naarden zyn, en andere dac Weesp reed» ingenoomen is, dan alles is even confus en onzeker; gifter zyn van hec terug gekomen Regiment Amfierciam 400 Man naar Naarden uitgetrokken, als mede van onze Stads Burgers en Genootfchap jTitusfchen worden alle precauciengenoomen voor een aanval op deze Scad, de meeste der Stads Poorten zyn van middag geflooten geweest, en het Legioen van Salrn bevind ?ig om ceze Stad aan den Buiten-Amftel en Paden, en zal aldaar de nagt campeeren ; algemeen word gezegt, dac, na de Conclufie in 'sHage, norgen op het Stadhuis alhier een Provinciaale Staann Vergadering zal gehouden worden , en waartoe reeos Kamers worden gereed gemaakt. Zedert gifter middag is het Stadhuis met een Compagnie Burgers bezet geweest. Volgens fommige Berichten zouden deFranfche Trouppes te Eindhoven zyn, en andere, dat ze reeds door den Bosch zyn. P. S. By afzending dezer , zegt men pofitief, dat een Expresfe van Naarden gekomen is om dadelyk hulp tegen de aannaderende Trouppes , waar op yoo der Curasfiers van Salm dtrwaards zyn gemarcheerd, en obk nog twee Compagnies Burgers volgen zullen. Dog anderen poogden nog de gemoederen , zo veel mogelyk, op te beuren. In de Zuidhollandfche of IVoerdfche Courant (die nu in deze Stad wierdt gefchreven), N» 113. las men deze aanmerkingen: AM- • L  JA ARBOEKEN, September % 1787. 4689 A MSTERDAM den 17 September. Het is te JLX verwonderen, dat eene moedige Natie, zig, ^oor een onverwagte dispofitie, omtrent het Gaar nifoen van ééne Stad, zoo laat verfchrikken , en de conlternatie, by den één meer, by den anderen minder, de gemoederen zoo Reik heefc in-, genomen, als ik in Amfteidam gezien heb, dat ge-' fchied is, door de evacautie van Utrecht vanj Troepen en Auxiliairen. Die evacuatie is zekerlyk gefchi d met goede oogmerken, om alle die Ivlanfchappen te bewaren, en met meerder nut te gebruiken, in fierker plaatzen, langs óe Vecht en Rhyn, enz. Hiertoe zal zekerlyk order gegeten zyn . om namentlyk zulks ce doen als de nood het vordert, dat is, als de Vyand Praeparatie maakte om de Vecht by Maarfen te naderen, daar tc pasfeeren , en zoo op Utrecht aao- tetrekken, en die Stad van agteren te attacquee. ren, daar dezelve zonder defenfie is, en dus in weinige uuren konde ingenoomen worden, wan* neer alle de Troepenen Auxiliairen Krygsgevangenen zouden geweest zyn. In hoe verre nu de nood het vorderde om de Stad te verlaten, en of het gevaar van Krygsgevangen genomen te worden reeds daar was, kan ik niet beflisfen, en moet ter verantwoording der Com nandanten worden overgelaten. Even weinig kan ik beflisfen, of die order gegeven is mee die voorzigtigheid, dat er voor de Burgers eenige tyd overbleef om hun goed te .bergen; ook niet, of men niet meerder kanon had kunnen medevoeren dan nu gefchied is; m aar dat het oogmerk goed is geweest, kan niet tegengefproken worden, vermits verfcheide Steden, die Holland dekken, en de voornaamfte Forten en Sterkt ens uitmaken , daar door veel meer bezet zyn, dan te vooren geweest zyn. Om hieromtrent nadere fchikkingen te maken , is het Defenfie,Wezen van Hólland ten ieverigften bezig, maar heeft beiloten alle Posten te defenderen, 'niet alleen door de 1 roepen , maar ook door de Burgeryen en GeBJOtfchappen, en allen dielust mogten hebben deZzzzzzzzz 3 zei. Am. stf.l04m. Uittrekiel uit de Zuidholl. loarant.  4«iH> NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- ?tklb/sm. ' Uitrreb Zei uHct "y.wdhah {Courant zelve aaD te randen , ts keer te gaan, en dewyl die Posten zyn reguliere gtfort ficeerde Plaatzen, is er niets te vrezen, dat dezelve z >o gemakkelyk zullen werden ingenomen : ii ttisfchen naderen ■enzehrave I3ond. enooten reeds, en uit Oreryifil '■en Vriesland zullen de gewapende Manfchappen. . meest allen overkomen , om zoo de magt der .ware Vaderlanders by een te bre>g, n> en den vyand met eff dl te kannen tegengaan , terwyl de inundatien fterk werden voortgezet om alle geweld af te keeren. Het is dus te hopen dat de gemoederen van de eerüe fchrik bedaard zynde, jn aller harten een nieuw vuur zal ontbranden om het Vaderland fpoedig uit den prxfenten nood te redden De Schryver der Opregte Nederlandfche Courant, redenkavelde op zyne wyze in zyn N. 115 aldus: /V MS'lEftDAlvI, den Jö September. Alles is x hier in 't openbaar zo ihr als of men van buiien niets had re vreezen. Men zegt, dat eenige voorname Mannen, (zich zei ven zekerlyk best bewust,) Saturdag van hier zouden zvu vertrokken. Of dit door vrees voor da Executie der Dtljfche Propofitie is veroorzaakt, of om andere reden, laten Wy ononderzoch:; -/o het gerucht van hun venrek waarheid is, zyn zy tyég, dat is zeker, en cus zyn de vertrokken Heeren bevryd voor de gevolgen dier Delfjche Propofitie. In* dat geval moet de tyd leeren, of het voor *t iicve Vaderland heilzaam zy, dat n en hen heeft laten vertrekken. Mislchien zal men zeggen : „ Wat zouden Wy aan die Heeren hebben? lm-. „ mers hebben Wy hunne Huizen en Goed*ren£ „ die Kunnen niet weglooper.; en iemant te arre„ fteerrn, ftryd tegen de Burgerfvke Vryheid 5 „ ook moet eerst bun kwaaddoen bewezen wor„ den,'' Wat W y aan die Heeren zoude.; hebben, St«n men lezen in den vooiflag üer De/venaat en; dat hunne Goederen niet kunnen weglopen, is eene oh-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4 1 •> Q e > :. e e é v  STEL DAM. 4696 NIEUWE NEDERLANDSCHE l ftaatsgeanden, als ook het groot getal der • van Utrecht herwaarts trekkende Auxiliairenen Krygsvolk, deze Stad in de grootfte aandoening.verflagenheiden beweeginff brast Egter zyn 's Maandags den 17 September de herwaarts uit 'sHage gevlugteStaatsleden nog m de daar toe voorbereide Raadskamer vergaderd, in welke Vergadering de Generaai Fan Rysfel, van Naarden herwaarts overgekomen, verfcheen: met welke men raadpleegde, en eindelyk befioot, dat men Naarden zou verdeedigen, terwyl men nogmaals dien Generaal in byzondere befcherming nam. Dog de Afgevaardigden van Dordrecht, de Penfionaris De Gyze/aar, en die van Rotterdam reeds hier hunne brieven van rappel ontvangende, en de meefte Steden, behalven Alkmaar en Purmerende, oo deze Vergadering niet verfchynende, dorst men aan dezelve den naam niet geven van Staatsvergadering, maar noemde ze fie^ts eene Conferentie. Nogthans verfeheenen li) deze Vergadering de tleeren Kreet, Advocaat te Rotterdam, zigqualificeerende Secretaris van de Generale Vergadering der Genootfcèappen; en Van Castrop, Advocaat te Amiteldam, zig qualificeerende Afgevaardigden van de Geconflilueerden dezer ótad, welke de Vergadering met den tytel van Groot Mogende Heeren aanfpraken,en den hoogen nood des Lands in zeer hartroerende bewoordingen voordroegen, de Vergadering biddende, en by al wat heilig cn dierbaar is bezweerende, „ zy zoude to£ bet beüuur van 's Lands zaaken op zig neemen;  JAARBOEKEN, September, 1787» 4697 men; het Land en byzonder deze Stad, als het eenig overgebleven Bolwerk der in gevaar zynde Vryheid, befchermen; betuigende uit den naam van hunne Principalen, de Vergadering in 's Hage niet te erkennen voor wettig, en derzelver befluiten voor onwettig en door dwang afgeperst, beloovende deze byeenkomst en regeering alhier tot den laatften druppel bloeds te zullen helpen befchermen en onderfteunen, terwyl zyde refolutien alhier te neernen,alleen voor wettig houden, en de Leden dezer Vergadering alleen erkennen zouden als de wettige Repraefentanten van een Vry Volk, en als den eenigen Souverein;" dat men moest voortgaan met zig te verdeedigen ; dat men met de Burgermagt en het Krygsvolk, welk men hadt, als mede de Franfche Legermagt, welke eerstdaags Rondt aan te rukken, den Pruisfifchen vyand wel ligt te keer zou kunnen gaan ; dat men verders, om de tegenparty in de Stad in toom te houden, eene Publicatie moest doen , om die geenen , die Oranje boven zouden roepen, of Oranje dragen, terftond zonder forme van proces met de dood te ftraffén. Op deze aanfpraak wierdt hoofdzaakelyk geantwoord: „Dat de omftandigheden,waar in zig verfcheiden Leden van de Gedeputeerden van de aanwezig zynde Steden be. vonden, de gezamenlyke Leden hadden doen beiluiten, aan voorfz. twee Gedeputeerden van deze omftandigheden kennis te geven en onder 't oog te brengen, dat het onmogelyk was, zonder naderen last van hunne Principaalen, iets te befluiten; dog tragten zouden, Au- iTEL-  NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STK LDAM. den, nadere last te bekomen, en daarom onderlinge conferentim zonden blyven houden," voegende de Amfteldamfche Heeren 'er nog by, „ dac de Achtbaren Raad gereed was en bleef, alles in 't werk te willen ftellen, tot bewaaring, beveiliging en befcherming van deze Stad en getrouwe Burgery." De Vroedfchap'vergaderde nu in Burgemeefters venrek, by welke Vergadering de Penfionan'sfen an Berckel en Fisjcher mede jesenwoordig ziteu, en hun advys gaven. Dog de Oud-Scheepen en Raad ïVlr. Matthys Straalman weigerde te ad"yfeeren, zo lang gemelde P~nfionarisfen tegenwoordig waren ,beweerende,dat zy geen recht hadden van zitting in de Vroedichapsvergadering: waar op zy dan ook na veel woordenwisfeling vertrokken. De omftandigheden dezer zorgelyke tyden, en de fteeds inkomende kommerlyke berigten veroorzaakten, dat de Vroedfchap dagelyks by een vergaderd was. Men was ook van binnen met weinig bekommerd, zo wel wegens de misnoegde Oudltaatsgezinden , voomaroe'ilyk die van Kattenburg , Oostenburg en IVir ten burg, als ook wegens veele jMieuwftaatsgezinde Burgers en Ingezeetenen zeiven, weken nu mogten denken, dat zy misleid waren, en door valfche hoop en ,waan het Vaderland in zyn verderf was gebragt. Men helde dus aile zurg en poogingen in het werk, om het gevaar van beide die kanten voor te komen, voor eerst door Burgerwagtci, en vooral door verdubbelde Bur^crwagten up Kattenburg, en andere voorzorgen, die men noodig oordeelde: ten  JAARBOEKEN, September, 1787. 4*^99 ten anderen door de gemoederen op te beuren, het gevaar te verminderen, en de hoop op fpoedige hulp der Franfchen te vergroo* ten. Men las dan ook wel haast in de Opregte Nederlandlche Courant by D. Schuurman, in N. 113. het navolgend. Iets tot Bemoediging voor alle Wel'' denkende Vaderlanders , in deezen hagchelyke toe/iand der Republiek. D1ER.BAARE LAND- EN STADGE. NOOTENl Geen uiver zal het my (zo ik vertrouw) ten kwade duiden , dat Ik te midden van den, klimmenden nood des Vaderlands, de penne op. vatte, om, door een en ander gepaste aanmerking, de wankelende hoop van zeer veelen te verlterken, zo niet ontegenfpreekelyk vast te Rellen. De beantwoording van deeze enkele vraag, zal dunkt my in deezen genoeg zyn , althans by voorraad en voor het tegenswoordige , namentlyk , ik vraag in goeden ernst aan alle myne verflagen Land- en Stadgenooten. „ Is AMSTERDAM thans minder in vermogen óf goedwilligheid om den algemeenen nood des Lands kragtdadig af te keeren, dan zy het „ was in 't Jaar 167a?" De gebeurtenis, waarop ik doe!e,is den kundige bekend; ik zal derhalven U flegts mededeelen , het geen Ons de gefchiedenis van dat jaar ten aanzien van hec gedrag dier Stad heeft nagelacen, en dan het befluit opmaken. AMSTERDAM (dus luid het verhaal) veel vertrouwende op de Verdeedigmiddelen, eigen aan de legging dier Stad, ram daar en boven alle nodige voorzorgen, om 'er zich ten meeften voordeele van te bedienen. Men vermeerderde de bezetting, de Burger-Com. pagnien, en verdubbelde de Wagten, de Po >rteti werden digt gehouden, de Valbruggen opgehaald, di Au- SI Ef> s)AM. Bemoediging in ie Opr. Ned. Cour.  Am- 8TELCAM. Bemosa ging in (Ie Opr. Ned. Cour. 4703 NIEUWE NEDERLANDSCHE de Hameyen geflooten , en de Bruggen op és toegangen afgefmeecen, nieuw geworven »ewa. pend Bootsvolk werd gelegd op de Uitleggers in 'c Y,en in den Amftel, drie Vry willige Ruiterbenden /.hadden de aanzienelykfte Heeren tot RitmeeRers men arbeidde met onvermoeiden vlyt aan de wallen , die eerlang geftoffeerd waren met 203 ftukken Gefchucs, voor de Haarlemfcht en Leydfche Poorten werden Ravelynen gelegd, om dezelven te dekken. En, daar het vooraf op aan kwam (als zynde dit een voorregt, hec welk de Voorzienigheid onmiddelyk aan deeze Stad verleend heeft) eenige Polders om ce Stad , als ook de Diemer en Bylemer Meeren , en eenige Dyken werden doorgeftooken en verfchansc. Mee'één woord, men verzuimde niets om de Stad onfe> raakbaar te maken voor den Vyand , en tegen allen aanval te voorzien. Het water, 'c welk men omftreeks AMSTERDAM op 't platte Land liet loopen, üroomde zo verre, dat eenige Ruiters, door den Hertog van Luxemburg uitgezonden, om de gcfteltenïs van het Land te bezigt:gen, met iosfe teugel te rug vloden, om den Hertog, die hen zou volgen, te waaifchouwea, dar hy niet voorc moesc trekken. De voorzorgen, (dus vervolgt de gefchiedenis) de voorzongen dezer grootfte en rykfte Stad in de Vereenigde Gewesten waren te roemryker vermits het overig gedeelte van 't Gemeenebesc over het algemeen geen anderen weg van uitkomst fcheen te zien, dan die van onderwerping ; de Staaten van Holland waren bykans radeloos; de Princes Weduwe van Orange, was alleen bedagt op het behoud van eigene Goederen, en deed in de Vergadering van Holland verlof verzoeken, om voor haar Huis en Bezittingen in den Haage vrye hoede te mogen nemen van den Koning van Frankryk; de Staaten wel bevroedende, welke gevolgen dusdanig eene vergunning zou hebben op den reeüs te zeer ontrusten geest des Volks, weigerden hec verzoek rond uit.  JAARBOEKEN» September, 1787. atfot In 'tkort,zy was DE EENIGE STAD, die feicb verzette tegen de Meerderheid, om in eenige Onderhandeling te treeden; zelfs het dringen van den Vyand; het dringen van de overige Steden BR AGT BY DE AFGEVAARDIGDE VAN AMSTERDAM GEENE VERANDERING TE WEEG: zy boden aan, de andere Leden byftand te verleenen, en in perfoon de Posten te gaan befchermen enz. De Afgevaardigden van Alkmaar waren DE EENlGSTiïN, die de kloekmoedige party door Amjierdam gekozen eenigzins onderfteunden; althans het algemeene woord Van dien tyd, dat op ieders lippen"befturven was, behelsde niets minder dan dit: WY WILLEN LIEVER VAN DE VYANDEN, DAN VaN ONZE BURGERS OMGEBRAGT WOR. DEN. Wat dunkt U Lezers 1 begint ge niet reeds du» te befluiten. „ Zo Amfterdam thans flegts zo veel „ vermogen en goedwilligheid heeft, om den alge„ meenen nood des Lands kragtdadig af te keeren , }, als zy betoond,heeft in 1672, DAN, JA DAN ï, ZYN WY GüRUST; DAN DÜRVEN t, WY ONS ONDER DEN ZEEGEN VAN »» GOD ALMAGTIG MET DE OVERWIN„ NING VLEYEN." En zeker dit befluit moogt gy maken, myne dierhaarfte Land- en Stadgenoten , was toen een TULP , een VALKENIER, een HASSELAAR, in Am/iels Vest om hunne edele Vryheidzugt vermaard, thans kunnen Wy Ü verzekeren, dat VADER HOOFT, benevens alle die Braven, welke zyne zyde omringen (en dit getal is voorzeker niet gering) alles voor de gemeene belangens zullen opofferen. Boven dien hebt gy den Krygsraad, eene gemoedigde Burgery, kortom duizenden wel beraden Manfchappen in die vest, die met hunne Geconftitueerdens niet zullen rusten , voor dat zy aan de geheele Republiek dien Juifter hebben weer gegeven, waar voor zv vatbaar is, en dewelke haar, Aaaaaaaaaa by' Atvï« STELDAM. tiemöedi%ing in Ie Opr, Ned* Cour»  4704 NIEUWE NEDERLANDSCHË Amstel,,dam. Bemoediging 'n deOpr. Ned. Cour. Es* byzonder zedert de laatfte 40 Jaaren, van tyd toe : tyd ontnomen is: weest dan bedaart , fchept ; moedt, maar tevens Bidt en Wapent U gelyk : onze Voorvaders deden. En wat U betreft, werkende Landslieden t Ach! ! van U Lieden verwagt eene zo milde Moeder, als 1 Amfterdam zich jegens U betoond heeft, van U I verwagc Amfterdam, dat gy niet te onvreden zult i zyn, dat men Uwe Landen aan de overftroming j voor een korten poos heeft bloot gefield; be- j denkt toch, dat dit niet gefchied door Amfterdam, i niet gefchied door zogenaamde en by Uüeden I verdagte Patriotten! Och neen, de ftem van alle Welmeenende in den Lande , de ftem van eea lang genoeg getergde Natie , wat zeg ik, de ftem f der Natuur vorderde dit; en houd U verzekerd; \ die fchade zult ge vergoed zien, zo wel als hec j gebrek van Regenwater, door die zelve GOD, 1 die het Vee zyn Voeder zo wel, als den Menseb j zyn nacuurlylee Vryheid fchonk, wiens voorzie- j nigheid U reeds ettelyke proeven gaf van voor- ï zorg voor Amfterdam: knielt in Uwe Stulpen 1 voor dat Opperwezen, legt daar by Uwe geftalde \ Runderen en verdronken Velden, den nood der j Amftelftad imekend aan zyne voeten neder, en I wilt ge fpoedig van dit Water, ja dat meer is, \ van den Vyand zelve, die het veroorzaakte, ver- * lost zyn, welaan bediend U van billyke Wape. | nen, vliegt Uwe weldoenller, vliegt Amfterdam 1 in den fchoot, zweert daar trouw aan den Krygsraad, en doet zo als uwe Voorzaten in 1672 ge- 1 daan hebben, dan zult gy gewis met my en alle f Welmeenende Vaderlanders eerlang Roffe heb- I ben , om te ver-wagten, dat Uwe Velden door geene Vyandlyke Troepen verwoest, maar dat i| in plaats van dit, Uwe fchade vergoed en Uwe \ "Welvaart teffens met Uwe Vryheid onwrikbaar l gefield zal worden. Dat GOD geve-  JAARBOEKEN, September, 178?. A7*S En nog in dat zelfde N. 113 van die zelf- _ de Courant: \ A MSTERDAM , de» 19 September. Wordt A bekend gemaakt aan de Brave Burgers en In-: wooners der Stad AMSTERDAM dat men thans dndelvk van ogenblik tot ogenblik ontdekt, da de fchrikverwekkende geruchten, die men zedert Maandag morgen binnen deze Stad verfpreid , ongegrond zyn, ten minften het grootfte gedeelte; dat men reden heeft om te geloven dat die Rechte eerueten door de cabaal worden uitgeftrooid, om de feuil te ontmoedigen, en befluiten te doen nemen, aan een vry en moedig Volk ten hoogden onwaardfc Daarom word aan alle brave Inwooners dezei Stad ten ernftigüe verzogt, den moed met op te geven , maar zich gerust en met een broederly vertrouwen te gedragen , en zich verzekerd t< houden, dat 'er noch grote middelen by de hanc Jvn, en te werk gefteld worden , om de Stat van AMSTERDAM te behouden, en dat mei daarom zorgvuldig moet vermydeo, dat eenig. Troebelen óf Tumulten zouden ontfhan. Mei kanverzekertzyn, dat WOERDEN behouden* het in HAARLEM , LEYDliN , KOJlliK DAM-, DELFT en elders, met zo miferabc «efteld is, als verfpreid word,en het dus wel vei fe af is, dat alles in een wanhopigen, Raat zoud zyn; dat het Corps van STI-.RNBA^H reec heden avond alhier is gearriveerd, ook is htde de Gelderfe Brigade, met de Scherfdchutters va CAMPEN aangekomen. Dat N/iARDluN MUYDEN en WEESP noch in dezelfJe goet fituatie zyn, en dat van VIANEN binnen de; Stad gearriveerd zyn <ï {tr dagePn fleychcs \s Gorinchem |ver|egeeven DAM. hoe kan nu in dien korcen tyd Frankryk zuIks Sedaan hebben, en die voorgewenden goedleu£ iï K?« bekend zyn, daar eerst de tjdtfljg naar F'*S 5 van ^fl"^* "aar ' S iTrhn'ÏW. in dien korten omloop moet Sebragt zyTf dac volftrekt onmogelyk is , onderfcheiden Plaatfen, ten minfkn 15 uaDtn met Extra Couriers vereischt word. Wy kunnen ook niet nalaaten, om het navolgend uittrekzel uit de Vaderlandfche Courant N. 118. mede te deelen. \ MSTERDAM, den 19 September. Men ver A iaI1at hier zeer na de hulpe, die men moet verwagfen; en alle de Mogendheden van Europa, die zelfs, welke openlyk de zaaken des Pngje beeunftigen, hebben b lang in 't behoud der ReSek; zy is onfeilbaar verloeren, md.en het TaVioti)me\erpligc wordt de Wet £jontgg gen van den fterklten. Indieü a le N t«0, 'uitge fonderd de Engelfche, gewenscht hebbra-onde Onafhangelykheid van ^r/*«, zoo heeft hun ■ ne betrekking van Koophandel nog veel meer belang in de Behoudenis der Vryheid en der ünar hanVykheid van onze Republiek; want men kan het niet verbergen, dat, wanneer de Pims van Orange dezelve dienstbaar maakt, zy overgaat in de geheele Afhangelykheid der Hoven van Enge^ landen Berlyn, die haar zullen doen beweegen Sar hun welgevallen in het «W^ï.ftgjjf Europa. Wat kragt kan eene Natie inderdaad hebben , welke alleen handeldry vende is, wanneer dezelve gedwongen is, een Syfthem te vol gen, dat regtdraads ltrydig w met de Onaf!langelykheid, die zy hebben moet, om haaien koophandel te doen bloeijen? Zy zou met meer over Aaaaaaaaaa 3 neo  4/C6* NIEUWE NEDERLANDSCHB Am. STELDAM. Uittrekzei uit de Vaderl. Courant, i i ; I \ ( 1 \ 1 < ( 3 hebben dan den ydelcn tytel ven eene Republiek, en zou onderworpen zyn'aan de geftrengheid der Mogendheden, die haar de Wet zouden gegeeven hebben. (/Zie daar de aanmerkingen van een Fransch Schryver over de teegenwoordige toeftand.) AMSTERDAM den 20 September. In de Franfche Amfterdamfche Courant van heden, vind men hec navolgende opmerkelyk Artikel: De ontruiming van Utrecht, die mogelyk al te voorbaarig en te overhaastig gefchied is, heeft fchadelyke gevolgen gehad voor deeze Provintie: inde verzekering, waar in men was , dat de Pruisfifche Troupen, die gekomen zyn om te wreeken, hec geen men goed vindc eene beleediging aan H. K. H. Mevrouw de Princesfe van Orange aangedaan te noemen, in onze Provintie indrongen, heeft de fchrik vry algemeen in alle de Steden plaats gevat. De tydingen, die.federt Maandag fchielyk öp elkander volgden, gaven een nieuwe kragt a3n die algemcenc vreeze. De inneeming van Gorinchem door den Hertog van Brunswyk, welke die Stad hadt aangetast mee gloeifende Kogels te befchieten, ;n in brand te maaken, deed denken, dac alle te» jenftand onnuttig was, en dat 'er niets anders sverbleef, dan zich aan de genade der Pruisjlfihe'n. :e onderwerpen. De Franfchen, waar op de welJeukende Natie ftaat maakte, verfcheenen niétnen hadt zelfs geene zekere tyding van hunnen lanmarsch, hoe wel men het gerucht verfpreidde /an het eene oogenblik tot het andere , dat zy len Moerdyk gepasieerd waren, dat ze te 'sHerogenbosch waren, zelfs dat ze tusfehen Rotterdam :n Do%th waren aangekomen j in een woord, ge ■ >rek van echte tydingen aan de eene zyde, en ie algemeene vreeze van door de vyanden verrast e worden, hebben de wanorde voortgebragt in Ie beraadflaagingen , traagheid in de middelen by Ier hand te neemen , en verwarring in de gantfche 'royintie. De Cabaal heeft met reden vootdeel  JAARBOEKEN, September, 1787. 4707 gedaan met de uitwerking, en van eene Krygslise, die haar zeer wel gelukt is, en het heeft 'er weinig aan gefcheeld öf het zoude voor baar een verüaan van de party geweest zyn. Maar eindelyk keeren de gemoederen van tyd tot tyd weder tot zich zeiven , en het vertrouwen : begint in de plaats der wanhoop te komen. Men, heeft gedacht, dat men , door de groote Stad Amfterdam buiten allen aanval te ftellen. de Provintie en de Republiek behouden zouden; om dat, wanneer de grondflagvan 't Bondgenootfchao onaangeroerd blyft, het altoos gemakkelyk is, de Breuken te herftellen, die daar in gemaakt zyn. De algemeene Vergadering van gcwa. pende Corpfsn en niet gewapende Corporatien der Provintie, welke federt Maandag hier gehouden wordt, heeft zich verklaard, tot het zoeken van de kragtdaadigile middelen , in deeze hachlyke omftandigheid, om ten minften Amfteldam te behouden. Deeze Vergadering heeft haare Ontwerpen medegedeeld aan de Heeren Geconftituecrdea van de talryke Burgery deezer Stad; en deezen handelen gemeenfchappelyk met de Heeren Gecommitteerden van den Krygsraad der Burgery, en eindelyk worden alle befiuicen van deeze Beraadilaagingen opvolgelyk medegedeeld aan de Coaitnisfie tot het Defenfie-Weezen deezer Stad in't byzonder, en van de Provintie ia h algemeen , die hier zitten; men heefc zich niet het grooctte gemak, en met hec beste gevolg, vervoegd by den Stads Raad en de Heeren Burgemeestws, die thans rt geeren. Van toen af heeft mee de mogelykheid gezien om Amfterdam te behouden ; van toen af heeft men de hand aan 't werl geflaagen ; van toen af zyn alle middelen vat verdeediging in 't werk gefteld, en wy geiooyet thans te kunnen verzeekeren, dat onze Stad niet! waagt; aangezien, dat van alle kanten de toe gangen byna ongenaakbaar zyn , door de inlaa lingen der Wateren , en door de maatregelen. Aaaaaaaaaa^ di Am- TELJAM. Uittrek' ;el uit de Vaderl. "ourant. 1 1  47oS NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stkl- dam. Uittrek' zei uit de Vaderl. Courant. i < i 3 c 3 3 die genoomen worden, om dac middel van verdeediging ce handhaven door andere, die byna even kragtig zyn. De Stad is overvloedig van alles voorzien. De gewapende Burgery gisteren in haare refpeclive Wyken vergaderd, en geraadpleegd over het oogmerk, welk zy hadt om te verdeedigen, of de Stad over le geeven, heefc geantwoord met die bedaardheid, welke den waaren moed kenmerkt, „ Dat men op haar kan Raat maaken tot den laatften Man, en dac men niet eens moet denken , om zich over te geeven." Wy hebben grooten onderfiand van Volk bekomen , en vooral drie uitmuntende Officieren , die thans met al het Beftier van 't gebruik der Magt tot verdeediging belast zyn. De Moed heeft de plaats ingenomen van de vreeze welke men thans weet, dat ongegroud was. De Gedeputeerden van agt Stemhebbende Ste. den in de Staaten van Holland bevinden zich hier, en hebben gisteren eene Vergadering gehouden welke inderdaad de Vergadering der Staaten niec vertegenwoordigt, naar welke voorbereidende daar toe is: deeze Magiftraatsperfoonen zullen deeze dag weder vergaderen tot dat zdfde einde; en dewyl den Haag thans in de handen der Oranje Party is, zoo is 'er alle hope, dat de Staaten van Holland hier zullen faamengeroepen worden, als de eenigfte Plaats, waar zv in veiligheid zouden syn. Reeds zyn in den Haag twee Staatsvergaderin ■> jen gehouden, welke de Wanorde en de Verirukking aankondigen: In de eerfte hebben de Ridder fchap, die thans het hooge woord voer.t, net vier kleine Steden , en de ftad Leyden een Jefluit genomen, waar door alle die, welke de itaaten met Meerderheid te vooren genomen nadien, vernietigd zyn: „ De opfchorting van den , Stadhouder is opgeheeven , het Commando van , den Haag is aan den Prins terug gegeeven; de „ Prin-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4709 S) Princes uitgenoodigd om in den Haag te ko„ men; de Commisfie van Defenfie te Woerden s „ verbooden; een verzoek gedaan aan den Com- \ „ mandant der Pruisfifche Troupen, om niet in den Haag te komen'; aan de geheele Natie ge„ ordonneerd om Or«»/ het gebruik daar van aan alle de Burgers aan„ Ronds te ordonneeren." Men ziet uit dit kort Verhaal» dat de Ridderfchap en 4 of 5 Steden, zeer uitvaardigende zyn: De waare Staaten van Holland hebben twee Jaaren gearbeid aan het opbouwen van dat alles, welk dit klein gedeelte derzelven in den tyd van 4 of 5 minuten afgebrooken hebben- Maar wy herhaalen het, Amfterdam houdt vol, en wy ho« pen, dat het zal blyven volhouden. Dus zal de Overwinning der Ridderfchap wel even kort van duur kunnen zyn, als die, welke zy voor eenige Weeken behaald hadt, wanneer zy zich de Meerderheid van eene i>tetn bezorgt hadt. Men is van eene Achtb3are hand verzeekerd. dat de Heer de St, Ptiest door den Koning van Vrankryk, tot Arabasfadeur by de Republiek benoemd, heden of morgen zal aankomen; dat hy dc order en den weg van den marsch der Franfche Troupen medebrengt, welke Z. A. C. Maj, herwaards doet gaan op verzoek der Staaten var Holland en der Provinciën, die aan de Burgerlykt en Nationale Vryheid vasthouden. De Oorlog ii onvermydelyk, indien de Koning van Pruisfii geene Contra-Orders zendt aan zyne Troupen on van't Grondgebied der Republiek te vertrekken; en indien dat Hof zich niet wil vei fiaan met da van Frankryk, tot eene fchikking, die in Raa is, om alle de gefchillen te vereffenen op zodani ge wyze, dat de Onafhangelykheid der Repu bliek verzeekerd zy tegen alle Vieemden dwang en de Vryheid des Volks vastgefteld op eene onverwinbaaren grondllag, die voor altoos moe g< Am- TEL)AMi Uittrek* 'M uit de Vaderl, Courant» 1 1 t » 1 e  47io NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- geëerbiedigd worden door hec Willekeurig. Gezap stel- en de buicenfpoorige Ariftocratie. s DAM. Inmiddels begon het vuur meer en meer aan de fcheenen te naderen. De bekommeringen namen toe, en de Burgemeefteren vonden raadzaam, de Kermis of Jaarmarkt uit te ftellen, en daar van in de Stads Courant van den 20 September aldus bekendmaaking te doen. (\o order van HUN ED. GROOT ACHT. V; BAARE , HEEREN BURGEMEESTEREN , word by deezen aan de BURGERS en $iQrENMLUID5N f adverteerd > ^ de KERMIS , welke aanftaanden MAANDAG den 24 Jen temtier een aanvang neemen zou, is UITGESTELD toe NADER ADVERTENTIE. De geenen, welke by Loting reeds betaald hebben kunnen hunne gefourneerde Penningen aanftaanden Maandag en Dingsdag den 2; en ay Deezer van 9 tot ia uuren, voor den Middag, terug bekomen, ten Huize van den Marktmeefter TAN WERTHER, op de Laurierpragc, Zuid-Zvde naast de Suikerraffinadery Zweden r mits medebrengende een gequiteerd eigenhandig Briefje en het Numero. Ook wierden vier Officieren, op voorftel van den Raad, door den Grooten Krygsraad aangenomen om de Stad te verdeed™ waar van by gedrukte en overal aangeplakte briefjes van dezen inhoud, aan de Burgers en Ingezeetenen wierdt kennis gegeven: r\p voorftel van Hun Ed. Groot Achtbaare, de w Heeren Burgcmeesteren , en de Achtbaare Raad  JAARBOEKEN, Septembst, 17S7. 47*1 Raad dezer Stad, heeft de Edele Manhafte AM* Groote Krygsraad beflooten, in hét verdeedtgensteuder Stad zo binnen als buiten, zich te gedragend„,m ««, rfên raad en het Commando op te volgen v n de Hee en Officieren de Ridder de Ternant, Bekend. Surnbach, Amalrus, van Helden en de BeMonay ,makmg terwyl in deze omRandigheden ter verdediging w?e«r van deze Stad meer dan gewoone Militaire kun-verdeed,. digheeden en ondervinding nodig zyn, en men wgrng der gemelde Heeren alle vertrouwen Relt. Zy ver-Swrf. wagt dus van Ulieden , dat gy getrouw aan Uw ^daane Eed, in het doen der dienRen zo binnen fis Se1 deze Stad, Uwe Officieren volgen en ft rikt gehoorzamen zult, om, als zynde dit het "nige middel naast den Zeuen van God A machtig, de zozeer aangerande Vryheid het hoofd wedeSm e doen boven deken, de Rechten door het bloed onzer Voorvaderen gekogt, te behouden, „„ onZer aller welvaart te verzekeren. Acium Amfterdam. ter Vergadering van dea Ed. Manhafte Groote Krygsraad, den ao Sep' tember 1787. Ter Ordonnantie van dezelven. A. J. CUPERUS, Secret. Alle voordeel van de Oudltaatsgezinden wierdt uitgekreeten voor verraad; en alle jrerugten van zodanige voordeden, voor valfche uitftrooizels van de verdervende Cabaal. In de meergemelde Opregte Nederlandfche Courant N. 113. aan het hoofd was deze waarfchouwing geplaatst. WAAR-  471* NIEUWE NEDERLANDSCHS st!M" r> BAARDE MEDEBURGERS! Frovincie, ales ten sevall» w„ L tr aezer Huis yanOraujcTJ^-Th^ f?eerszug"S gefpannen ArirtocraSdom ^Stoflagen, dac zy haaren yzeren fcepcer op den SS der Verwoesting zonder wederftanT ™ ï kunnen zwaaijef, en hec thans A MS TE R D A M alléén is, wier Raaden Bumerv ak ™*Ti , moedigen wederftand bied ,g e„ Z den i ?r »™ t/ 7 wen op z ,e ffloekm?^%ïïJÏSSa" e^n ovDerwddter ^JSVPi ten mmften niet op eene faffe wyze Sfchledde JUSTUS PLEBEJUS SECUNDUS Ia  JAARBOEKEN, September, 1787. 47*3 In de Nederlandfche Courant by J. Ver- Am« hm N. H4- was geplaatst deze Copia eens Brieft van een Lid uit de Burger-Sociëteit te Amfterdam aan zyn Vriend te Leyden, in dato 19 September. WAARDE VRIEND! Tk kan niec verbeten het lot onzer braave Broe- Brief A deren van Utrecht; ik weec niet wat ik denken in de zal • is 'er Verraad, dan hoope ik dat God gee- Nederl. ven'zal, dat het Verraad ontdekc worde, en de Cour. Ingezeetenen van Holland niet ruscen zullen, voor dit de Verraadeis ontdekt en geftraft zyn. Met een gemoed vol wanhoop lees ikindeNieuwspapieren, dat den Rhyngraaf van Salm van de Heeren Gecommitteerden toe het Defenüe weezen te'Woerden berichc zoude zyn, dat noco Man Pruisfifche Troupen in 'c Leger te Zeyst Ronden tc arrtveeren, alsmede 7000 voor Gorinchem en 5000 voor Hanen, en dac de Commisfie Zyne Excellentie den Rhyngraaf gevraagd hadt; of Zvn Excellentie in ltaat was om tegen die overmagt de Stad Utrecht te kunnen defendeeren ; dac Zyn Excellentie daar direct Neen op hadt geantwoord: dac nooo Man, welke op Utrecht afkwam, in ftaat was de gantfche Stad te omcinpelen, en in te fluiten, dewyl de Stad aan de zydè van Holland in 't geheel niec geforcificeerd zynde, tegen zulk een overmagt niet beftand was; ik, waarde Vriend, geen Militair zynde, kan niet begrypen, hoe het niet mogelyk zoude wez^n, dat zo een Stad , waar in tea mmfteii 6000 Gewapende Menfchen waren , en van alies zo wel voorzien, die 1 icoo Man niet konde afwagteh , want het komt mv vreemd voor, de uitvlugt om de Stad te omcingelen, dewyl die aan de zyde van  4714 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstél,bam. Brief in de NederL Cour. i | < i < i t c t £ ti van Holland open lag. Vooreerst zy konden zo geraaklyk de Stad uiet omringden; ten anderen, zy hadden de Stad eens omcmgeld. lag darr dé Vyand met zeer gevaarlyk, om van 'drie kanten UK Holland aangetast te kunnen worden, namelyk van den kant van Woorden Nieuwerfluis, en van Htlverfum, ik zal my daar niet over uitbreiden , maar laaten hec aan uw eigen oordeel over. In de Sociëteit zynde, verhaalde iemand, als dat een Heer, van Eldik zo ik den naam wel heb verftaan, aan den Schipper, en aan een Knegt van den Heer Generaal van der Borch zoude gevraagd hebben om een enkele Koffer iQ de Schuit te nemen, Waarin de Goederen geladen wierden van Zyn Ex'ell. den Heer Generaal van der Borchwillende wel 25 Guldens tot een préfenc voor dé Knegt geeven ; • maar Zyn Excellentie zulks gevraagd zynde, had hetzelve geweigerd, met te zeggen: hy hadt de Schuit voor zichzelve, fchoon de Schuit pas half vol was: . zo het vertaalde waarheid "is, komt hec my voor als gantsch niet menschlievend, te meer voor een Geseraal. , De meenigvuldige verwarde en leugénagtige :ydingen , die alhier verfpreid worden van de Pruisfifche Troupen, is onbegrypelyk; dan is die Stad overgegaan , en dan zyn de Pruisfifchen daar ;eweesc; en by de uitkomst blykt, dac alles een -eugen is; ja zelfs zyn 'er Lieden, die verzekeren, lac 'er nog geen één Man van de Pruisfen op het. rerritoir van Holland zyn geweest; maar wel die 'an Wülem den Vyfde; enkel maar een gefchreeuw im de Hollanders een fchrik aan te jaagen, om en Prins weer in te roepen, dat ik hoop dac jod de Hollanders zal bewaaren zulks te doen, laar fterk aan te dringen als een eenig Man, op e vernietiging van 't geheele Huis van Orange, en eeuwigen dagen, cf wy zyn Slaven , nog rger als wy ooit zyn geweest, en de waare Pa'iotten van "t Vaderland de oDgelukkigfte Men- fchen,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4715- fchen, die 'er op den Aardbodem zyn , voor zich en hunne nakomelingen. Ik hope dac hec Volk , van Nederland coe zal zien, om niet misleid te ' worden door Schyn-Patriotten en Sireeneu - Gezan gen van omgekogte kundige, doch eigenbelangzoekende Naakte Avancuriers , die om een vee Ampt het geheele Land wel zouden wagen, kunnende her. hun niet fcheelen, wie 'c regeert, als zy maar als groote Heeren kunnen leeven, —— de Burger moet het opbrengen. Dit kan ik DE. vast berigten, als dat de Staateu van Holland en Westvriesland alhier vergaderd zyn geweest, als Dordrecht, Haarlem, Delft, Leiden , Amfterdam, Gouda , Rotterdam , Alkmaar , Hoorn en Purmerend. Ook zyn eergisceren avond eenige Gedeputeer* den u:c de Vroedfchap alhier vergaderd geweest, en hebben in die Vergadering ontboden de Heeren. Geconftitueeïden van de Burgery en Gecommitteerden van den Krygsraad, aan welken, na hun den hachlyken toeftand van deeze Stad, door hec aannaderen van Vyandlyke Troupen, voorgedragen te hebben, geproponeerd werdt, om eene Misfive te fchryven aan den Prins van Oranje , om by denzelven eene Mediatie te bewerken, en eene andere aan den Regeerenden Hertog van Brunswyk, houdende een verzoek om alsnog niet met zyne Troupen op deeze Stad aan terukken, met by voeging, dac zy alles zouden aanwenden om den Prins wederom te herftelien. Welke propofitie door Heeren GeconRitueerden van de Burgery en Gecommitteerden van den Krygsraad gedeclineerd was, met te zeggen: dat zy zulks aan hunne Principaalen moesten voordragen. De Geconftitueerden in de Burger-Sociëteit te rug gekomen zynde, communiceerden deeze propofitie aan de daar prefent zynde Leden. Dan zo dra waren deeze niec daar van verwittigd, of eene woedende verontwaardiging was in ieders aangezicht, te leezen; elk riep: wy zyn verraaden, wy worden den verkocht ——— gew mediatie, liever goed erf Bbbbbbbbbb bloed Am* itfl3am. Brief In de Neder!. Zovtr.  47 «5 NIEUWE NEDERLANDSCHS Am- stel» dam. Srief in d* Neder l. Cour. bloed voor het Vaderland op te zetten, dan dat :ry ons weder met den Prins, dien RUKGER VY- ! AND, zullen verzoenen; neen, wy zullen \ ons tot den laafden man verdeedigen: het welk ook van die uitwerking is geweest, dat op heden alle f de öo Burger-Compagnien zyn opgeroepen, en is, fchoon wel de bovengemelde propcütie door ) fommige Capiteinen fmaakelyk werde voorgedra- • gen, dezehe door de Burgers in 't algemeen (ee. , nige aterlingen uitgezonderd) van de hand ge- j weezen; me: toezegging van hun tot behoud | van deeze Stad en Provincie te zullen opofferen. De verbittering is zeer groot; men wil de bewerkets en oorzaaken van zodanige hoonende Propofitie aan den dag gebragt hebben. Alle de maatregelen trt verdeediging der Stad zyn thans zo wel genomen, dac reeds de Stad aan alle zyden onder water ftaat, zo dat, als 'er geen verraad plaats heeft, het den Vyand onmogelyk zal zyn binnen onze muuren te Komen. Naarden, Muiden en Weesp zyn nog door geen vyandelyke Troupen bezet; alles wat daar van gc/egd is', is een verdichtfel der Orange Fatftïe. Men heeft wel bencht van Naarden, dat men aldaar vaa verre Troupen geiien heeft, doch zynde alleeclyk Ruitery. Op deze wyze wierden de onkundige onder de Natie, dat is, de grootlte hoop, misleid. Men begon nu ook zeer te twyffelen aan de voorgewende noodzakelykheid om Utrecht 20 onverwagt te verlaaten. Zie te voren bl. 4564 en 4565. Ook begon men nu den zo hoog opgehemelden Rhyngraaf Van Salm (*) (die niet Treemd" was , van nog C*; Zie bl.974, 57S, 1003,1936,1937en 4Ht. Op ( rem. bi. 1937 Itest men, darmen dien vreemdeling voor I ssn allsrbraafRsn en grtndetrlyk/ien man hielde.  JAARBOEKEN, September, 1787. 471? nog op het Kaptein Generaalfchap van Holland te hdopen) eensklaps uit een geheel air*1 der oogpunt te befchouwen: zo als blykt uit dit uittrekzel uit de Nederlandfche Courant by jf> Ver km N. 114. AMSTERDAM den 10 September. Volgends berichten uit Utrecht blykt het hoe langen hoe meer bewaarheid te zvn, dat de kegeering dier Stad en tiurgery SCHELMAGTIG IS MISLEID cn VERRAADEN. Hec Patent door de Commisfie van [Voerden aan den Rhyngrave geoeeven , is alleen op zyn aandrang verleend om 'er , tngevalle van den HOOGSTE NOüü, alleen* gebruik van te maaken , zynde dezelve om all» reden, ook zonder Dagtekening. Terflond na den Uittogt van hec Guarnizoen , is deze Stad alleen door een klein Detachement Militie uit het Campement te Zeist en de Bildt bezet, zonder dat men van de 11000 Pruisfen, welke in het Camp moesten komen, iets vernomen heeft, het welk dus het gefustineerde VERRAAD, in onze voorige opgegeeven , volkomen bevestigd. —— Alle de geremoveerde Raaden zyn des Maandags in hunne voorige Posten herfteld, de gearrefteerde Heeren Martens en Voet waren reeds voor het bezetten der Poorten door de Militie van Zeist uit hunne bewaaring los gelaateo, en werden den volgenden dag als in triumf naar den Raad geleid. De He'ti Loten werd wederom tot Prteüdeuc en Bronkhorst tot tweede Bnrgemeelter aangeiteld, de Prins zelve met alle Statie' ingehaald , terwyl alles blonk var Orange, en op verfcheide plaatzen Eereboget waien opgerigt 'er werdt wel eene Publica tie gedaan tegen hec molelteeren en plunderen vat Perfoonen cn Goederen, dan des niec ce mi: moeten die geene, welke voor Patriotten te boel ftaan , zo wel allerlei Afperzingen en Rovery,n als infolentien ondergaan, verlcheide Perfoone zya in hunne Huizen gearrefteerd, en nog dage Bbbbb bbbbb 2 hk Am- iteldam. Ned. lonr. vegens Utrecht \n van Salm. . 1 i 1 >  4718 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amtel- DAM. Ned. Cour. wegens Utrecht en van Selm. Jyks komen verfcheide Burgers en Ingezetenen, die het geweld kunnenontvlugten, herwaarts aan;, om veel liever het gebrek te tarten, dan in hec grootfte hartzeer bet genot hunner Goederen in hun verraden Stad te hebben. GiSteren is door de uitgeweekene Raaden , gequalificeerde Gecommitteeraen, en Burger-Officieren aan den lid. Groot Achtb. Raad deezer Stad een Rcquest geprefenteerd , uit naam hunner mede geretireerde Mede-Burgers en Schutcers, ten fine van protc&ie tegen alle Dwingelandfche vervolgingen. Ook is door het Ed. Achtb. Collegie van hec Defenfie-Wezen een Battaillon van gemelde uicgeweeken Schutters met de noodige Officieren ea Önder-OiRcieren, benevens vier Compagnien Ar. tilleristen en een Comp. Jaagers in dienst gefield, tot mede Defenfie van deeze Stad en de omliggende Plaatfen : waar van gisteren bereids i Officier met a Bombardiers en 25 Kannonniers zyn gedetacheerd naar den Uithoorn. In die zelfde Courant was ook nog geplaatst rrst navolgend: IJ\TTRESSANT':BERICIIT AAN 'T PUBLIEK. C*r word bekend gemaakt aan de braave Burgers en Inwooners der Stad AMSTERDAM, dat men thans eindelyk van oogenblik tot oogenblik ontdekt, datde Schrikverwekkende gerugten, die men zedert Maandag Morgen binnen deeze Stad verfpreidc , ongegrond zyn , ten minllea hec grootlte gedeelte, dat men reden heeft te geiopven, dat die gerugten door de flegte Cabaal worden uitgeltrooid om de Natie te ontmoedigeo en beflüiten te doen neemen, aan een Vry en moedig Volk ten hoogten onwaardig. Daar, om  JAARBOEKEN, September, 1787. 4719 orn worde aan alle brave Inwooners dezer Stad ten emftigfte verzogt den Moedniec op te goven, maar zich gerusc en met een Broederlyk vertrou-; wen te gedragen, cn zich verzekert te houden, dat 'er nog groote middelen by de hand zyn-en té werk geüeld worden om de Stad van AMS1ER-, DAM te behouden, en dat men daarom zorgvuldig moet vermeiden, dat eenige Troublcs of Tumulten zouden ontftaan. Men kan verzekerd zvn. dac WOERDEN behouden, en het in HAARLEM , LEYDEN, ROTTERDAM, DELFT en elders niet zo miferabel g"fteld is, als verfpreid wordt, en het dus we! verre af is, dat al'es in een wanhopigen ftaat zoude zyn ; dat het Corps van STERNBACH reeds te HAARLEM is'gearriveert. Dat NAARDEN, MUiDEN cn WEESP noch in dezelfde goede fituatie zyn , en dat van VIANEN binnen deeze Stad gearriveert zyn 22 ftukken Gefchuc, 2 Mortieren, eenige Houwitfers en 150 Kanonniers, en dat 'er gëtyf men verzekert, nog geene Troupen op den Hollandfeb n Bodem zyn; terwyl men eindelyk heden alhier te AMSTERDAM , zo by Burgery als Schuttery expres daar toe opgeroepen , gerefolveerd heelt geene de minfte vernederende Stappen te doen, maar volvaardig bellooten heeft, hoe het geweld Haar ook begrimt, tot den laatften Man pal te Maan, en Goed en Bloed voor 't behoud deezer Stad, het welk voorzeker van een heilzaame invloed moet zyn op de bevordering der redding van de overige Stceden deezer Provintie, gelyk ook de algemeene PROVINCIAALE VERGADERING 'van Gewapende en Ongewapende Corporatien, alhier zedert Maandag gehouden , en irt een aanzienlyk aantal van Leeden tegenwoordig, geene mindere cordaate befluiten werkzaam is daar te ftellen. Bbbbbbbbbb % Dt Am- 5TEL>AM. Bericht '.an het Publiek.  47JO NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STFta" DAM» De Regeering dezer Stad ontvong den 21 September eenen brief van "de Staaten van Holland en WTestfriesland, (welken brief op voorftel der ftad Leyden door de Staten befloten was aan deze Stad te fchryven), ten einde deze Stad mede zou inftemmen in de befluiten tot herftel van den Prins Erfftadhouder, dezer dagen genomen, en afzien van zig tegen de Pruisfifche Legermagt te willen verdcedigen. Dog deze aanfchryving hadt hier nog geene uitwerking. Den si September gefchiedde van wege de Regeering deze bekendmaaking of Declaratoir. T3urgemeesteren en Raaden der Stad Amfterdam, rner. hec grootfte genoegen befpeurende de eensgezinde cordaate fentimenten van de goede Burgery en Schuttery deezer Stad, om de Rechten en Vryheden van dezelve, en van het lieve Vaderland, met al 'hun vermogen , ja mee goed en bloed te verdedigen en te befchermen ; hebben zich verpligt gevonden, cm ook van hunnen kant aan de goede Burgerye en Schutterye te declareeren en plechtig te betuigen, dat zy, hunne grootfte eer Rellende om zich als Vertegenwoordigers van vrye Burgeren te kunnen befchouwen, niets hartelyker wenfehen, dan het vertrouwen derzelver by aanhoudenheid te verdienen en te bezuten, wy] zy overtuigd zyn, dat niets hunne wederkecrige kracht meerder fterkte kan byzetun, dsn een onbepaald onderling vertrouwen ; en dat hier van de confervatie van de goede orde, rust en veiligheid zoo wel van binnen >ls van büiten geheel afhangt. Verbindende zich Burgemeesteren en Raaden bovengenoemd, ten blyk hier  jAARtOEKEN; September, 1787. 47" hier van, zich in geene onderhandelingen tot bykgging der eefchülen, thans zoo ongelukkig in ons Vaderland fubfilteerende, te zullen jnlaaten , zonder medeweeten en concurrentie van de loffe* lyke Burgery, welke zy vertegenwoordigen. In kennisfe van my H. N. HASSELAAR. Amfteldam was nu de fchuilplaats vfin de Nieuwltaatsgezinden, die van elders vlugtten. De vlugtelingen leverden een request in , waar op het volgend befluit wierdt genomen. Extrati uit de Refolutie van de Vroedfchap der Stad Amfterdam. Den ai September 17*7. Ïs gelezen een Request door verfcheideLEDEN, der Onderfcheiden Regeerings Collegien , ^ GEQUaLIFICEERDENS en OFFICIEREN uit de Burgery der Provintie en der Scad Utrecht, zo voor zich zelve, als voor alle hunne medeleeden en mede Burgers, welke met hen in, en na den noodlottigen Nagc van den i6den dezer lopende Maand op het alleronverwagts* da Provintie en de Stad UTRECHT hebben moeten verlaaten, te kennen gevende, dat enz. (Fiat Infertio ) Waarop Gedelibereerd en omvrage 'gedaan zynde, is goedgevonden en vetflaan, de Reqaestranten zo wel als hunue verdere Medeleden en Medeburgers, met zodanige Vrouwen eu KmBbbbbbbbbb 4 de- Am- si eldam.  Am- STELDE M. Rtfol. Omtrent v/ugteliffgeu. 47" NIEUWE NEDERLAflDSCHE thenncq communicatie aan da Requestfan en VS 323a 8e*?ven» om dezeIve te S^aSktm daar c„ Zodan,g, a!s hun goede raaeedraBeï zal, ofte zo als bevonden lal worden tfSo. (was getekend) H. N. HASSELAAR. Den 02 September bekwam men hier de- ichen, die eerst zonder grof gefchut waren zelfs 13 Pruisliichen waren krygsgevangen gemaakt, eindejyk den a, SepLmbeTS der nag of ftoöt,. door de Pruisfchen was ingenomen, op deze voorwaarden: Conditiën van Capitulatie , semaaht L, fc*en den Heer van KalklTuTh Z' «eraa! Major en Chef van eentgiment Cuirasfers in dienst «»Zv« E LÏ°U*> Com^eere„dede Tr0e. pen m de toieuwer-Sluis. '  JAARBOEKEN, September', 1787» 47*3 de Heer Generaal Major KALKREUTH zal gelieveD te voeren. i Jrt tt. Dat in de aan te wyzene plaats gekomen j zynde de Officieren, op hun woord van eer zullen kunnen door de plaats gaan. III. Dat de Officieren en Soldaten hunne Ba- i gagien zullen kunnen met zich voeren. IV. Dat de Gewapende Burgers in_een gelyke Capitulatie in de drie bovengemelde punten, zullen begrepen zyn. V. Dat de geblesieerde op eene gemakkelyke wyze zullen vervoerd en goed bezorgd worden. VI. Dat de Krygsgesangenen, welke wy hier hebben aan den Heer Generaal Major KALKREUTH zullen worden overgegeven. VII. Dat aan bet Guarnizoen de nodige Wagens of Schuiten zullen'gezonden worden, om hunne B3gagie in te kunnen bergen , en twee uuren tyds vergund worden , tot het inpakken, na dat de gemelde Schuiten of Wagens zullen gele verd zyn. VIII. Dat de Artilleristen, hce wel niet gekleed zynde, echter in dienst van de Staater van Holland, in deze Capitulatie zuller begrepen zyn. Nieuwer Sluit, den 21 September 1787. Dit deedt wederom de gemoederen wit vallen, waarom eenig hulpmiddel noodi; was. Men fchreef dan in de Vaderlandfch Courant N. 119. aldus; Van de MAAS, tp de FRANSCHE GREN ZEN den 13 September. Men verwagt aü oogenblikken de tyding van den inrnarsch df Pruisjtfcbe Troupen op het Hollandsch Groedg» ■ Bbbbbbbbbb § Am- telihM. Over- raaf van Nieuwetfluis t }■ 3 I >  Am- si hl dam. Uitrefa mt de Vad. Cour. En nog in die zelfde Courant deze opwekking : r WAARDE LANDGENOOTEN! J)e leefland van het dierbaar Vaderland is allerakeligst, dit zal niemand ontkennen. Maar de .zaak is nog niet verloeren , * het cordaat gedrag van de braave Vroedfchap dee. zer Mad, de moed en ftandvastigheid van GecoDfiitueerden en den Burger - Krygsraad — de toevloed van dappere Auxiliairen uu alle oorden, wtlke toevloed nog flaat te vermeerderen zoo dra het gerucht wegens den moed van Amitels Burgery zkh over de gantfche Republiek veripreid, de nadering der Franfche Trou- Pe» — de zoo zjgetaare hulp van den Hemel, door eerst die Winden ce verleenen, die tot oe wundmjen zcö hoog nodig waren, en nu een Herken Wrnd te doen waaijen uit het Zuid-Oosten,-ten einde de Rivieren zoo te doen arlopen, dat Unze Vyanden dezelve met geene vSchepen zullen kunnen bezetten, en onze naderende Bondgenootcn over dezelve des te gemakkelyker zulIer. kunnen paslëcren, geeven alle hope, dat wy oog zuilen overwinnen, en dat de God der wraa- 47** NIEUWE NEDERLANDSCHS bied, waar van het bevel tot den optogt der Franfche Troupen onmiddelvk zal afhangenf Ze^ ka « het, dat het Camp by Givet zalzvn van 3<5coo Mannen en dat 'er aog een ander Ftamch ■ V,egf zaI v"faa"ield worden bv Phiiippenlk en Meubeuge. Deezer dagen is reeds een fterk traaspoic van Meel in de Maga/ynea van deeze Jaatsccradde Stad gebrast; en te Charleude zyn jo duizcDd Zakken Koorn gereed. Ook ipreekt men nog van een ander Fratmh Leper, welk geformeerd zoude worden van St. GeTarL over de Maas, tot aan Spontin door Godmne, en men verzekert, dar de F,anfche Armee naa Maaflricht zal naderen , in gevalle de Pruisfe» Uttecht aanlasrrn.  JAARBOEKEN, September, 1787. 47*5 wraake ons regt zal uitoeffenen | dan God werkt AmSc zonder middelen; dat dan de Braaven, dieslelSet gewapend zyn, zig nog wapenen, — dam. over den rangvermyde, terwyl het beter is ais Schutters de Republiek: te helpen begiet.1, dan als Kapiteinen in 't veïlieswaï dierbaar 1. tt deelèn Gord ü dan alle aan ten flryde, laat U dooV ReSVfcbrikbarrt.de tydingen, waar mede de godloze PbHifteinej. U den -oed zoeken^^> benemen, van uwen plicht aftrekken: de Ut^xe zn, fu ik water tot aan de lippen gekomen», L een WoTk colom zyn des ******* des nachts, Hy zelfs zal fgelyk gyre.ds zu.t; voor U ftryden, ea gy zult over uwe \yanuen triumpheeren» Goddoezoö, ende zoo daar toe! jimfterdam den 21 Ütptcmber Wie leest dit bovenftaande, zonder de1 tulerite aandoening, wegens de verdwaasdheid en onnozelheid aan de eene zyde; en aan den anderen kant Zonder de grootfte verontwaardiging over de misleiding en bedrog? Den Predikanten wierdt Sondag den 23 September,voor het beklimmen der Predikftoelen, het navolgend beflüit van Burgemeefteren en Regeerders der Stad ter hand gefteld: BURGEMEESTEREN en REGEERDERS der Stad AMSTERDAM, in aanmerking genomen hebbende de tegenwoordige onhandigheden , waarin zich fleeze Stad bevindt, gelasten öb bet ALLERERNSTIGSTE de Kerfekeraatea v*n ttVe Gezindheden, om op morgen, en voor-  4726 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- taan,zich> zoo in hunne Predikatiën als Gebeden stel» te onthouden van breedvoerige uitweidingen o? dam. aanipraaken, betreffende dien toeihnd en alJeenlyk ten fterkften aan te dringen, dat êen ieder ■Ref. hunner toehoorderen, gedachtig aan zynen EED *an de en rLILH I , het zyne zal toebrengen tot bePredi. waaring der Kust en goede orde, en tot uicvoekanten. ™g van die moedige en welmeenende belluiten en voorncemens, welke by den Raad en Burgery, ter verdediging dezer Stad genoomen zyn; en voorts te bidden, dat het den ALMACHTr GEN en GOEDERTIEREN GOD beh,«* ge, om deeze Stad te bewaren by hare rust en te waken voor de veiligheid der Burgerve- dac ook de pogingen , door onze brave Regenten'aangewend, tot verdediging van onze dierbaarfte panden , en bevestigd door de bereidwillige werkzaamheden en vermogens der weldenkende In gezetenen, welke zoo vol moed zyn, om de Hogingen hunner brave Regenten krachtdadig re onderlteunen, mogen gezegend zyn; op dat die Amfterdam in deezen nypenden Nood rW'e zvn en bly ven de fleun der jammcrJyk belaagde Vrv beid , en wy, door dezelve alhier een Schuilplaats te verlcenen, onze geweetens voor G )d mogen bevryden,zoo veelen onzer brave medevaderlanders ten hulpe en troost mogen zyn, en aan ons nageflacht de beste Erfrenisfe, zoo duur door het bloed onzer Voorvaderen gekogt, mogen overbrengen. AmiterdEm den 22 September 1787. In kenuisfe van my Secretaris, of j Ter Ordonnantie van Burgemee* fleren, H. tf. HASSELAAR. De Nieuwftaatsgezinde Kerkenleeraaren voldeeden aan het oogmerk van dit befluit met veel yver, terwyl de andersdenkende rheen-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4717 meenden te kunnèn voldaan met die refolu- Amtie af te lezen. SDT^; Inmiddels waren ook eenige Afgevaardigden van Kooplieden naar 's Hage vertrokken, om H. H. Mog. en Zyne Doorlugtige Hoogheid onder het oog te brengen, het belang, dat alle Mogendheden in de ftad Amfteldam ftellen, ten einde geen geweld tegens deze Stad mogte gebruikt worden. „ De gerugten zyn, (fchreef ook ten de„ zen tyde de Haarlemfche Courantier in „ zyn N. 115 ) dat twee voornaame Mi„ litaire Perfoonen zich onzichbaar ge„ maakt hebben," Deze Militairen waren dan niet van gedagcen , dat met grootfpraakige woorden , volhouden; dood of vry; alles, ja zyn bloed te koste te hebben; moed; ftandvastigheid; dapperheid enz. ("alle fchoone woorden op zyn tyd; thans zeer veel gevorderd wierdt; dat dezelven, nog ook de verzeekering van • Franfche hulp, iets zouden baaten, als het 'er op aankwam. Zy bedagten dit wat laat: want zy hebben zulks, als kundige Officieren, reeds lang voorzien, of hebben zulks kunnen en moeten voorzien. De Schryver der Opregte Nederlandfche Courant by D. Schuurman, fchreef in zyn N. 118. nog op deze wyze. Alles laat zich dus aanzien, dat, zo als behoort, de BurgerY hier vol zal houden: en waarlyk zy moet zulks doen, of het Vaderland is verloren en de liURGliRLYKE VRYHEID voor eeuwig aan ketenen: welke Sireeaenzangen o£ fehrik-  472» NIEUWE NEDERLAND3CHE Am- fchrikbaarende toneeleu men'haar ook voorboudesïkl- zy moet zich n geeoe onderhandelingen inlaadum. tenj onderhandelingen , waar van bet uitwerkfel, wat men ook bedinge, niet langer duuU.ttrek- ren zal, dan dat de parthyen volkomen meeszei uitae'^ zyn om met ons tc kunnen doen wat 7v Opr m\\m, IN GODS NAAM Burgers? z?t op uil Ned. hoede laat ü door niets verilnkken, nogte van Courant..iemand, hoe vertrouwd, hoe braaf, hoe aanzienyk hy ookzy, yan uw heldhaftig voornemen aftienen; dan zult gy ZEKER het Vaderland benouuen. jftfim dt V. h thans bezig met den haat, tusfchende WejdenkeDde Natie en zyn Huis onverzoenelyk te maaken, het geweld heerscht aan al. e kanten, en de overwonnenen worden op de barbaarfte wyze uitgeplunderd; zelfs de Prinsseziooeu op zomraige Plaatfen niet ontzien: jtrouwerjs wat kan het hun veel verfchülen. Hv is toch bezig met zyne eigen Vrienden te bedriegen, want terwyl deeze denken het Hoofd op te fte' ir'^naaDne-aCpubliekte rs8eeren, zulkn zy de zwaarfte kluifters moeten dragen, indien Willem het na zyn zin krygc, want dan zullen zo wel zy als üe Patriotten flaven zyn. De Steden worden opgeeischt in name van den Koning van en die zal zich dan hier tot Graaf doen verhdFen, en Willem de V. zal zyn Stadhouder zyn , en tegelyk over Oost-Friesland en Westpha. /en, zie daar den toeleg brave Nederlanders, maar vertrouwt dat GOD de gruwelyke Geweldenaryt-n niet zal verdragen. Hy zal ze zigtbaar ftraffen, en Wtllem de V en zyne Famiellien buiten Lands ais lneeuw doen fmelten. De HEERE is rechtvaardig. Voords zyn by den Krygsraaj en Defenfiewezen ook de nodige fchikkingen gemaakt tot ver» deediging van buiten, en de bewaaring der rust van binnen, volgens het volgende voordel, waar mede de Burgcry en Scbuuery volkomen genoegen genomen heeft, luidende het zelve als volgt: Am.  JAARBOEKEN, September. 1787. 4755» Amfterdam , ja Amfterdam alleen, thans het Bolwerk van 's Landi Vryheid , wanneer alle Burgers harren en handen in een liaan, en al hun vermogen willen aanwenden, om onder het be« ftier van een allerkundigsc Officier de Ridder ïERNANT, die de Vryheid van Amerika heeft, bewerkt, voor deze Stad en het Vaderland te, uryden. Wy moeten dus Olieden, alle brave Officieren en Schutters afvragen, of Gylieden U daar toe wilt verbinden, en of Gylieden zulks doen wild in de tegenwoordigheid van een Alvermogend Opperwezen. Alles wat gy door deze verbintenis zoude kunnen verliezen, word vergoed door het gewin van de onlchatbare Vryheid, en Ulieder beftaan word hier door aan den anderen kant verzekerd. Aan alle de Schutters word een Gulden daags toegelegd, indien Gylieden ü onder de Wapenen wilt begeven en tot den dienst, welke van U gevorderd word, en niet meer lastig als tegenwoordig zal zyn, verbinden; meeflentyds zal U dienst niet zwaar zyn, maar in geval van nood moet en mag niets gefpaard worden. Dezelve zal hoofdzakelyk hier in beilaan; 1. Ia ieder Wyk zal in het zelfde Huis tot bewaring van de rust, van binnen moeten worden byeen gebragt, een Officier, twee Sergeanten , vier Corporaals en 40 Schutters. De Capitein van ieder Wyk zal daar toe de bekwaamfte plaats uitkiezen. 2. Het overige getal van 60 Compagnien, beftaande noch in 50 of do Man, zullen in de nabyheid der 5 Hoofd-Poorten verzameld worden, makende zulks omtrent ia Compagnien voor ie« der Poort. Eindelyk zal niet meerder dan Duizend M3n, sn zulks niet dan in den uiterften nood, en alleen Vrywilligers, buiten de Poorten worden geömployeerd. Onze brave Regering, moedige Schuttery, en voor:: Am» ITELMM. Vborjiel ot ver de t iiging mz.  473° NIEUWE NEDERLANDSCFIE A;..-. voorts alle brave Burgers dezer Stad, kunnen on stkl- deeze wyze, onder afbidding en vertrouwen op daat. den byftand van GOD ALMAGTIG, de handen in een flaande, 'sLands Vryheid bevestigen, en dit Land weder gelukkig maken, en de eer daar Sud 1VOme" °P de bnVè Ba:^y dezer Het zyn de egte ftukken, welkenen het onzydigst, en het naauwkeurigst de voorvallen en aart der tyden kenfchetfen. Wv bevlytigen ons uit dien hoofde, om zo veel mogelyk die egte ftukken magtig te worden. Het is ons gelukt ook de navolgende te bekomen, welken nog nimmer tot kennis van het publiek zyn gebragt: Namenfyk een Extratl uit de Notulen der Eefoignes. gehouden by het Edel Mogend Cdlegte, ter Admiraliteit refiJeerende binnen Am/let dam, op Zondag den 13 September 1787. T"\e Raad en Advocaat-Fiscaal, heeft ter Vergaciennge mondeling voorgebragt, en nader Ichnftelyk ingediend, dat hy uit de demarches die van wegens de Regeering dezer Stad gedaan worden, om het Gefchut, Ammunitie en verder Oorlogstuig van dit Collegie te vorderen, te eisfchen en weg te neemen, begrypt, dat het gevaar van buiten lierk nadert, en dat alles ter defenfie word toegelegd; Dat hy te gelyk opmerkt, dat den Kaad geheel onbewust is, en van de kragc van dat gevaar, en van de middelen, die ter afwending worden gebruikt. Dat evenwel dit Collegie kan worden gcconfi. dereerd als een der vooraaamfte ingezeetenen daar zy m haar Dok en Magazyf;en zulke aanzie! ne.  JAARBOEKEN, September,1787. 473i nelyke panden, en van zulke uitnemende waarde bezit, en vervolgens, uit hoofde van die aangelegenheid wel had mogen verwagten, eenjge kennisfe te hebben van den (laat dier zaaken. ° Dat hy daarenboven in ervaring is gekomen , dat de Collegien van Commercie, en de aanzie-, nelyke Huifen van Negotie, mede niet zyn ge ■ noord,en dat 'er veele Kooplieden zyn , diegaarnj hun be'ang zouden inbrengen, maar daarom-.rent befchroomd zyn, uit vrees voor perfoneele in-f fultes van eenige opgezette Menfchen, of van de vreemde gewapende, die in groote getale herwaards zyn aangekomen. Dat hy vervolgens in overweging heeft genomen» aan den Raad voor te dragen, om eene Commisfie te decerneeren op eenige Heeren uit het midden van dit Collegie, of op Hem alleen om aan Heeren Burgemeelleren voor te dngen voorn, confideratien, — het belang van dit Collegie, — de zorg die Zy hebben, en de Protectie die Zy verleenen moet aan de Commercie, daar by te kennen te geeven de verwondering van ' den Raad; dat aan haar niets medegedeeld word ' van de termen van gevaar, en van de middelen 1 van defenfie, en met inftantie te verzoeken, dat ; de Maatfchappyen van Oost- en West-Indien , Directeuren van de Levantlche, Moscovifche en : Ooiterfche Handel, als mede de Confuis van . vreemde Natiën, worden opgeroepen om derze! ver belang in te brengen, en dat der voornaamïie Kooplieden dezer ütad in te neemen. Dat hy den Raad niet wil verbergen } dat zo! -'danige demarche met eenig perfoneel gevaar ge. mengt is, uit hoofde der hevige drift, die by fommige Lieden plaats heeft, en door de Couranten en Daamlooze Billetten word aangeftookt, die : i alle mogelyfce middelen van fchikking met eena onbegrypelyke tegenkanting verwerpen , en die niet kunnen veelen, dat dezelve van een andere kant worden aangedrongen, en uit hoofde van de Cccccccccc per- Am- stel- i)AUi Ref. vin ie 4clmi'aliteitwpens dmmu' iitie enz.  473* NIEDWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Ref. van de Admiraliteit■nopens Ammunitieenz, I ( 1 ï I ^ perfoneele verdenkingen, onder welke zyn gedrag , geduurende zyn Minilterie, gebragc is. Dat hy vervolgens rondelyk moet betuigen en verzoeken, dat, ingevalle de Raad deze voorflag mogte agreëeren, aan hem gepermitteerd worde, gebruik te maaken van het groote Zeyljagt, om zig daar op te retireeren, daar mede boven de Stad te gaan leggen, en af te wagten het refultaat van die demarches, en de impresiie, die dezelve doen zal, terwyl hy evenwel ten allen tyde gereed is, ten dienfte van dit Collegie te zyn, en zelfs zig te exponeeren , zo dra zig eenige mogelykheid van fucces, en de minite reden van noodzakelvkheid opdoet. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verüaan, voornoemde Propofitie te agreëeren, en 't raadzaamst geoordeeld, den Raad en Advocaat-Fiscaal alleen te verzoeken, zig met de uitvoering te chargeeren, dienvolgends aan Heeren Burgemeefteren voor te dragen, niet alleen het embaras, waar in den Raad gehragtis, omtrent de Goederen en Ammunitie, die aan de Republiek toebehoren, en aan haare zorg en verantwoording zyn tuebetrouwd. op een tydftip, dat zy weet, dat de afgifte afgekeurd word door Hun Hoog Mogende, en Haar Ed. Gr. Mog., en zy van deze laatile orders heeft ontvangen, om dezelve wederom te vraagen, maar ook het belang, 3at den Raad, uit hoofde van haare inwooning in deze Stad., heeft in het behoud, de bewaring fan dezeiven, en ia de middelen die daar toe worden aangewend. En voorts, uit hoofde van !e Procedtie, die zy verpligt is te verleenen aan ie Commercie en Handeldryvende Ingezeetenen , e reclameeren, dit het belang van alie de Colie:ien van Commercie, en door deze dat aer hooplieden, als mede dat van de Confuls der Teemde Marien, aan welke insgelyks het behoud van  JAARBOEKEN, September, 1787. 473.» van deze Stad van oneindige waarde isj worde geroepen, gehoord en icgenomen. \ Accordeert met voorfz. Register. C. B ACKER, Cz. Hier op' volgde nog den zelfden 23 September een belluic, 't welk is af te nemen üit dit Extraft uit de Notulen der Befoigne, gehouden by het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit, refideerends binatit Amfterdam , op Zondag den 23 September 1787. Des nademiddags ten twee uuren. De Raad en Advocaat-Fiseaal heeft tér Vergadering gerapporteerd , dat hy agtervolgens en ter voldoening van de Refolutie, in den voor middag genomen, aan den Heer Prelideerende Burgemeelbr Bac.hr, by Misiive had gevraagd de bepaaling van tyd en plaats, om een Commune van wegens den Raad by Heeren Burgemeefleren afteleggen. -—- . / Dat Zyn Ed. hem daar op mondeling had laateti verzoeken, tegcns een uur op het Stadhuis te koomen, alwaar hy in Burgemeesters Kamer is ingelaten, en aldaar gevonden heeft de Heerer. Backer en Qeelvinck, Heer van Castricam , en de Heeren PenQonaiisfen Fan Betckel en Fisftr. Dai hy vervolgens aan Heeren Burgemeelteren uit haam van deze Raad heeft voorgedragen de verlegenheid, waar in dezelven gebragt word, dooi de vorderingen eu eisfchen, die door de Regec ring gedaan worden, ter afgifte en wegneeming der Scheepen , Gt.fchut en Ammunitie van di( Collegie,daar zy weet, dat zulks afgekeurd word Cécccecccfc 2 dudi Aê- StEL-  473* NIEUWE NEDERLANDS CHE Am- door Haar Hoog Mog. en de Heeren Staaten van stel- deze Provincie; voorts het belang dat dit Colledam. gie fteld in het behoud en bewaaring van deze Stad, uit hoofde van de aanzienlyke fchat van Nader Scheepen en Goederen, die dezelve in haare beRef. van waaring heeft, en deszelfs verwondering, dac deAdmi-zy geen kennis heeft van de omftandigheden van raliteit. gevaar, in welke de Stad zig bevind, en van de middelen van defenfie, die met apparent fucces worden aangewend. — En laatftelyk de zorge en protectie, die zy hebben en verleenen moet voor de Commercie en de Commercieerende Ingezeetenen , en uit dien hoofden fterke inftantie gedaan , dat de Maatfchappy op de Oost- en West. Indien, de Directeuren van de Levantfche, Oosterfche en Muscovifche Handel, geiyk ook de Confuls der vreemde Natiën, en di>or die reipedtive Collegien en Perfoonen, de voornaamfte Huizen van Negotie in hun belang worden gehoord en opgeroepen, het zelve voor te brengen. Dat op die wyze zoude worden beantwoord aan de waare principes van Adminiftratie in de Republiek, om in te neemen de confideraticn en reflecb'en van de RYKDOM VAN DE STAD, hec welk zekerlyk is de Commercie en die Inge' zeetenen,. die den zeiven dry ven. Dat Heeren Burgemeefters hebben aangeno. men, die voordragt aan den Raad te communi. ceeren, en in de deliberatie te brengen. —— Dat hy vervolgens den Heer Geelvinck verzogt heeft, apart te ipreeken, wanneer hy Zyn Ed. heeft gezegd, dat deze voordragt het gevolg was van een ferieufe en eenparige deliberatie iu den Raad, en eenigzints veroorzaaKt door het te ken. ■en geeven van Kooplieden, die wel zouden verJangen hun belang in te brengen, maar zulks niet dorften te doen , uit vreeze voor perfoneele infultes van die geene, die alle middelen van fchilc. kieg hooglyk verwerpen: — En dat hy zig gaar. ne  JAARBOEKEN, September, 1787. 4725 ne daar van had gechargeerd, om die oproeping *n inneeming van belangens voor re dragen en te verzoeken, dog met die voorzigtigheid, om zig aan boord van een Jagt te begeeven , en aftewagten het iucces, en vooral de impreslies van deze demarches, dog in de nabyheid van de Stad, om ten allen tyde ten dienfte té zyn. Dat de Heer Geelvinck hem daar op heeft geantwoord, dat zyne wyze van denken,ter afkeuring van violente demarches aan hem bekend was, maar dat hy wel wenschten, dat de aannadering der Troupes geftaakt wierde, want dat zulks de Burgerye woedende maakte. Dat hy daar op gerepliceerd heeft, daar toe niets te kunnen eontribueeren, vermits hy, eerftelyk zig zedert 4, 5 of 6 maanden zorgvuldig had geabltineerd van de behandeling van zaaken, die geene directe betrekking tot zyne bediening hadden, en dat hy nog als Fiscaal, nog als particulier, eenig voorftel kon doen, of invloed hebben, maar dat hy zig nimmer zou onttrekken, op qualificatie zyn dienst en yver te bewyzen; waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, de Fiscaal Van der Hoop voor dit gegeven Rapport te bedanken. Accordeert met voorfz. Register. Dien zelfden 23 September ontvong nog de Heer Raad Fiscaal Van der Hoop, van den Heere Burgemeefler J. Gcelvinck, dit briefje: WEL ED. GESTR. HEER! Hebbede eer gehad van het geen Uw Ed. Geftr. my gecommuniceerd hebt, aan den Raad te communiceeren, dewelke daar op gerefolveerd heeft, van op morgen te zenden eene Commisfie Cccccccccc 3 vaa Am- STEL1>AM. Nader Ref. van de Admiraliteit.  473ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- van wegens deze Stad, aan den Heer Hertog Fan Brumwyk, en vleyen ons ondertusfchen, dat 'er geen hostiliteiten of nadere aanmarsch van Troupen zal plaats hebben, om daar door te conferveeren onze Stad, Admiraliteit en alle verdere Collegien, vermits, wanneer 'er verdere Troepen aanmprcheerden ,en eenige hostiliteiten onderromen wierden, wy geen kans zoude ziön om de Burgery te weerhouden; hope, dat, indien Uw Ed. Gettr. konde efFecrueeren, dat 'er geen Troepen zouden marcheercn, Uw Ed. Geftr. deszelfs devoir als dan zoude willen aanwenden, waar mede de eer nebbe roy te noemen \Jw Ed. Geflr. Dienstw. Dienaar. (was getekend) J. GEELVINCK. Ondertusfchen kan de onbezonnen woede der driftige JNieuwiraatsgezinden Dagfchryyers worden opgemaakt, uit 't navolgend Artikel van de Nederlandfche Courant by J. Ver/emN.iis. JJ A MSTERDAM den 03 September. Dat vry een - Haagfche icbandfchryver, de eerloqze Gosfe, zich beroeme op de zegepraal der Oranje Cabaal, door Pruisjisch geweld te weeg gebragt, wy roemen op de zuiverheid onzer inzichten, en op de braafheid orzer Burgers, die als nog het geweld durven tarten. Vervloekt zy de Zetregel dien zulke Monfters zyn toegedaan, welke zich niet fchaamen, de omwenteling van zaaken , door geweid bewerkt, de vinger Gods te noemen. Wy fpotten met de vergeevmg, ons door den eerloo. zen C'osje gefchonken, en zeggen cordaat, dat wy hem, noch zyne allergeweldigfte Majefteit, het k*vaad, door hun gefticht, nimmer zullen ver- gee-  JAARBOEKEN, September, 1787* 4757 jreeven , maar tot den laatften druppel blocds S onze Vryheid zullen ftryden. Immers f fSen en fchurken. waar van Gosfe 'er een t fsV de lievelingen van Willem den>, Fyfden, den Vêrraader des Vaderlands. De Pasfagie naar deeze Stad, is byna afgefneeden, en men zegt, dat , de affnydingen zo zullen gemaakt worden, da de Vvand niet in ftaatzal zyn om de Stad zo ver 1 te naderen, dat hy die zal kunnen befcMeten Men verzekert zeer ftellig, als dat de Franfche Troupen op marsch zyn; maar dat men geen pofitive Tydingen kan bekomen , door het ophoudén der Posten. Wy twyffelen geenzints aan de daadclyke adfiftentie van Fravkryk, en houden ons verzekerd, dat, was die Kroon niet misleid, die hulp reeds daadelyü bier was geweesr. Men vleide zig dan nog met de ydele hoop van Franfche hulp,blykende zulks ook uit dit volgende inde zelfde Courant N. 115. De Franfche Conful alhier heeft tydjrig vata zyn Hof ontvangen, als dat zyne Majefteu den Koninevan Frankrvk gedeclareerd heelt, Ho'/''»* MET ALLE ZYNE MaGT BY TE SI AAN , en dat''er reeds Hulptroupen zouden geweest »vn indien geen drie Couriers waren npgeMudeii, S verkS MET TE ZULLEN GEUOUEN . DAT FENVR £EMDE MOGENDHEID DAAR N TREKKEN, DEWYL HE V DE GOUD. MYN VAN G/UNTSCH EUROPA IS. Uit de Vaderlandfche Courant moe ook het navolgende, uk derzelver N. 120. hier geplaatst worden. * MSTERDAM den 24 September. Onze Staf is thans byna de eeniglte in de geheele Pro Ccccccccco 4 viU Am. TEL)AM. Uittrek:el uit de %d 'Jour. 1  Awr- STfcLti AM. Uittrekzel uit de Paderl. Cour. i i i 4738 NIEUWE NEDERLANDSCHE vintie van Holland, die zich ftaande houdt, en die zich mei aan de Pruisfïfchcn heeft overgegeeven; want met hun beeft de Stad Dordrecht moeten kapituleeren, en de Pruisfifche Husfaren houden Garnizoen in de Steden, die zonder tegenweer zyn, en welke om die reden alleen genoodzaakt geweest zyn, de Wet van den fterlfffen te omvangen. Oen Haag zelve heeft moeten zien , dat de Husfaren en de Jagers van Pruis/eken aldaar voor een oogenblik, een gedeelte van 't Garniioen hebben uitgemaakt, en thans nog hebben die vreemde Troupen hunne Inquartiering te Rvswyk, dat maar een Ksnonfcboot van die Refidepueplaats is. De Burgery van Amfterdam oneindig meer toevlugt hebbende, dan alle de andere Steden der Provintie, fchynt nog niet tot bet uitterlte gebragt te zyn; het fchynt integendeel, dat dezelve geneegen is om haare kragten te beproeven, en niet te bukkm op cene enkele opeisfching, gelyk eenige Steden der Frovintie, of zelts om zich over te geeven, voor dat ze opgeeischt is, gelyk eenige andere Steden gedaan hebben. De grote vreeze, waar van de mee Re gewapende Burgers der andere Steden van de Provincie , zelfs der grootfte, en die, op welker ftandvastigbeid men geloofde te konnen ftaat maaken, ■ bevangen hadt, heeft gelukkiglyk, bv ons, die zelfde uitwerking niet geha'2. De Bur gery van Amfterdam, van de verbaasdheid bekomen zynde, welke de verlaating der Stad Utrecht tot op dat oogenblik onbegrvpelyk, veroorzaakt hadt, en gebooden wo-dende door cene Krvesraad, welker Leden alle zich eene eere Rellen in ;en wezendlyk en onverfaagd Patriottisme, heeft aaaren moed niet verlooren; en doordrongen van bet onherftelbaar verlies, dat zy Ivden zoude , ndien zy zich overgaf aan de zwakheid en veraagdheid, fchynt tot op dit oogenblik voorneenens, haare eere, haare belangen, en die van Ie Republiek zelfs, te zullen handhaven, door zich  JAARBOEKEN, September, 1787* 4739 van geweld. Den 24 September kwam alhier aan de Regeering wederom aanfchryving van de Staten van Holland, om, daar nu zelfs Alkmaar, den 23 September, als een feventiende Lid der Staatsvergadering, in de genomene befluiten tot herftel van Zyne Hoogheid, en fatisfactie aan Mevrouw de Prinfes, hadt toegeftemd,niet langer uit te Rellen van ook hunne Afgevaardigden ter Staatsvergaderinge te zenden, en met de andere Staatsleden tot heil van den Lande mede te werken. Hoedanige aanfpooring wederom der £7 September by de Staten befioten is, er by eenen brief aan dezer Stads Regeerin| gezonden. Wy zyn thans volftrekt genoodzaakt dez< en geene Artikelen en uittrekzels uit de dag papieren in ons werk te plaatfen : vooreerst om de denkvvyze van het eene gedeelte de Natie, die zulke dagpapieren of begunlligt of althans rustig aanziet; en van het arnde gedeelte dier Natie, welk uit die dagpapü ren al zyne kunde en wysheid haalt, ope te leggen. Ten tweede ook om gebeurteni! fen en voorvallen, waar omtrend wy gee byzondere zekere berigten hebben kunne bekomen, en die op ons enkel verhaal, ( van de eene of van de andere party, na; ieders byzonder belang en inzigten zouden kunnen gewraakt worden,eenigzin te bevestigen, ten miniten te bewyzen, d Ccccgccccc5 : STEL DAM. I l r » r r it n n »f ir » ts at je  474Q NIEUWE NEDERLANDSCHE Am» strlDAM. ze in de algemeene dagelykfche gefchriften , liet zy dan meer of minder, naar ieders wyze van denken gekneed en gevormd, zyn opgegeven; en waar aan dus ieder naar zyn goedvinden zodanig geloof kan geven of weigeren, als hy meent te behooren; terwyl wy die geven, zo als zy zyn. Deze behoedzaamheid is voor ons thans onvermydelyk: en men gedenke, dat wy Jaarboeken ichryven, en geen Gefchiedenisfen. Wy moeten meestal llegts de ftoffe voor de laatfie opgeven en bewaaren. Naderhand zal het de taak zyn van een eerlyk, onzydig, verftandig , fchrander Gefchiedfchryver , uit dit alles met zyn fcherpziend vernuft, een oordeelkundig geheel en aaneengefchakelde Gefchiedenis dezer opmerkelyke tyden op te Hellen. Wy zyn dan ook .wederom genoodzaakt de gebeurtenisfen van den 24 en 25 September voor te ftellen uit de Nederlandfche Courant by J. Verlern, N. 116; alwaar men aldus leest: AMSTERDAM den 24 September. Heden morgen werdt in de BURGER-SOCI I'ElT alhier, aan eene groote menigte aldaar verzamelde Leden, uit naam van Heeren Geconfititueerden der Burgery en Commisfansfen van gemelde Sociëteit, gecommuniceerd, dat gisteren Avond in de Vergadering van de Vroedfchap deezer Stad met eenparigheid van Stemmen befloten was, eerie Commüfie te zenden aan den Hertog van Jhumwyk, Bevelhebber ever de Pruhfilche Troupen, welke op eene gewelddaadige w^ze in deze Provincie zyn ingerukt , ten einde aan Zyne Hoogheid voor te Rellen, om met denzelven in eene  JAARBOEKEN, September, 1787» 4?4i cene Onderhandeling te treeden, en wyders te AM, verzoeken, dat dezelve zyne Troupen wilde te-STEI> ( rug trekken , om deeze Stad met verder in teDAM, fluiten , noch te benaauwen. De vergaderde Burgers -zulks hoorende, waren daarover algemeen geërgerd, te meer daar zodanig belluit buiten hunne voorkennis genomen was, nieuegenltaande de Vroedfchap plefitig beloofd hadt , niets zonder toe/lemming der Burgery te zullen doen. Elk riep, geen Onderhandeling met den Fyand; wy zyn mg in den besten ftaat van vcrdeediging, en zulten liever goed en bloed voor onze Stad opzitten, dan dat wy ooit zullen toeflaan, dat men met den Fyand in Onderhandelieg treede. Eindelyk werd gerefolveerd eene Deputatie van r-wee Heeren Geconfti. tueerden aanftonds aan den Raad, thans op het Stadhuis vergaderd, te zenden , ten einde aan Hunne Ed. Groot Achtb. het ongenoegen der burgery over de genomene Relolutie voor te draagen , met inftantie dat dezelve daadelyk ingetrokken %ogte worden; zo als ook gefchiedde. Veele Leden waren van oordeel, dat wegens deeze Stad den prins van alles vervallen verklaard moest worden. En verders: AMSTERDAM den 24 September. Heden is door de Vroedfchap eene Refolutie genomen om Gecommitteerdens te zenden naar den Hertog van Brunswyk, om met dezelve te fpreeken over de tegenwoordigen Haat van zaaken, welke met eene Commisfie belast zullen worden, om te vragen de reden , waarom hy vyandlykheden tegen ons begon. Heden avond Krygsraad zynde is die Refolutie by dezelve overgeleverd, en de Wel Ed. Geftr. Heer Hoofdofficier, benevens den Penfionans Visfer, hebben, na verzogt te hebben om in de gemelde Krygsraad gehoord te mogen WOJT-r  4742 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- dam, worden, eene aandoenlyke en gepaste Aanfpraak gedaan, welke den itaat onzer Stad en dat van Vaderlanders kenmerkten 5 de Krygsraad heeft zulks aan de Burgery voorgeflagen en men wil dat eene meerderheid voor de Gecommitteerdens naar den Hertog zoude zyn. Gave God! dat alles noch ten beste zich Icliikten, en dat, zo het niet naar onzen zin uit mogt vallen, wv toonden, dat ylmflerdam ons na aan 'c Hane ging en dat het Bloed der Batavieren noch in onze aderen niet verkoud, maar integendeel , meer en meer Leven en hitte befpeurden. — Men zegt met zekerheid, dat het Goed van den Penfionaris van Berckel,\x\ 'sHage gearrefteerd zouden zyn. Wyders nog: AM STERDAM den 25 September. Alles is ■* * hier woedend tegen den Vyand; de Steden Naar den, Mtiiden en Weesp zyn vol moed, en de Burgers met den Militair zo ftandvastig, dat de Vyand niet veel lust heeft om dezelve aan te tasten; gelyk gebleeken is voor Weesp, willende een Troup der Vyanden een aanval op dezelve Stad doen, doch wierden zo wel ontfangen, dat dezelve heel Ichielykhebben moeten vlugten, met achterlaating van verfcheide gefneuvelden en ge. kwetiten, behalven de geenen, die in het water zyn omgekomen. Men geloofde niet, dat 'er Pruisiifche Troupen onder waren, welke den Hollandichen Bodem zo ontrusten; maar by eene Rencontre, voorgevallen te Amfielveen, tusfehen het Volk van van Salm en dat der Vyanden, waar by de laatften hebben moeten vlusten, met achterlating van vier Gevangenen , welke hier in de Stad zyn gebragt, heeft men bevonden, dat dezelve Pruisfijche Hufaaren zyn; ook heeft het Volk van van Salm by één der dooden van de Pruis/en gevonden, over de drie Honderd Guldens aan Geld, welke hy in een Band om het Lyf hadt; dus kan men hier uit befluiten, hoe zich dat Volk, waar zy komen, met rooven en ftee.  JAARBOEKEN, September, i|t£ 47+3 «. i „„^«at Geftadig komen 'er Troupen Am> fieelen ophoudt, ueitraig er en minder dende de Stad van buiten vvci ecu «_ Dornen Vai den Züwfci» , dat oproerig voorKe ^ïevolgd wordt: inzonderheid in den H«g woVdende aldaar en in verfche.de andere bteedeQ ^^^^^^^^ SenS SSk'edo£ hï^.t vooï't Parriotfi mus èèyve d hebben , thans, by de aannader.ng ™*P$fifil Troupen hec -t de Oran efiliaal die zv voormaals met ons zo ireiiv vei Ln welkers echtheid zeer getwyffeld wordt alzo het b na ongeiooflyk fchynt, dat eene Stad, ïdkeïs Buïsery altoos zo weldenkende: voor Va; derland en Vryheii geweest is, chaos de »«g  4?44 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* ,heid zoude bezitten , van zich door Vreemde stel- Troupen, weike onze Provincie tegen het recht VAM. der Volken, zonder voorafgaande Oorlogs Verklaaring, vyandelyk aanvallen, om het geweld ten troonete voeren, dat, zeggen wy, die Stad zich door de vreemde Troupen de vernederendste Conditiën zou laateu voorfchryven, en zich daar aan onderwerpen. —— Ween, van zodanige laagheid kan men geen rechtgeaarte Batavieren verdagt houden, wien nog het vuur der Vryheid door de aderen vloeit. vRY te zyn > of voor bet VADERLAND te fneeven, is de fpreuk van elk rechtgeaart Nederlander, en hy die dezelve door daaden fchroomt te bevestigen, is den naam van VRYGE VOCHTEN NEDERLANDER, onwaardig. Men verneemt van Schiedam , dat de Geconltitueerdens der Burgery, ceComrnisfarisfen der Burger Sociëteiten de Cornmislïe van het Defenlie-Wezen dier Stad, alle Crimineel zyn gedagvaard; de woede gaat zelfs zo ver dat men twee braave Vaderlanders van hunne Ampten ontzet, en daar door van het codige beltaan voor hun en hunne Huisgezinnen be* roofd heeft. —- Van Utrecht en 't gantfche Sticht wordt berigt, als dat de Witten Rruisüielic Vlag over al van de'loorens en andere Gebouwen waaijen. Dog niets is ons aangenamer, dan wanneer wy zekere , befcheiden en getrouwe berigten, of egte ftukken kunnen mededeelen. ^ Van het laatfte foort is de navolgende Notificatie van het Defenfiewezen. Alle de Auxiluiren en derzelver Officieren, -LX welke toe hulp van deeze Stad zvn toegekomen , en zich willen engageeren in dienst van deze Stad, en Militaire dieniten willen prapfteeren, tegens ordinaire Conditiën voor de Auxih'airen, by het Defenfie Wceztn dezer Stad Depauld, wor* den  JAARBOEKEN, September, 1787. 4745 den geordonneert morgen ochtent den 27 Sepcemterhber ten 7 uuren te compareeren op Stads Dtilveld, met Geweer en Wapenen, om aldaar te ontfangen de nodige ordres om uit te uiarchee- ren , werwaards de nood het vorderd; — • Zullende zy , welke reeds by het Üefeniie-Wec zen deezer Stad geëngageert zyn, en zich in de Stad ophouden zonder we^enlyk dienst te doen , als dan niet compareerende, vervallen zyn van bet engagement met hun aangegaan. Amlterdain den ad September 17S7. Ter Ordonnantie van het Defenfse~ Weszen, A. J. CUPERUS, Secret. De Nederlandfche Courant by J. Verlem N. '117. gaf ook nog nopens N-iarden 'en Weesp dit berigt. Heden (den 26 September) zyn de Steeden Naarden en Weesp door de Burgers en-Auxiliairen verlaten, door dien 'er Order van Plun Ed Groot Mog. gekomen was, om niet anders in die Steeden te laten, dan de Miluasren; waar op nu de Burgers refolveerden, als willende in geen fchermutzeling mee de Militie komen, die Steeden te verbaten; fchoon dezelve het met hartzeer deeden, gelyk op Zondag den 23 dezeï7te Weesp gebleeken is, hoe Manmoedig zy den Vyand hebben aft'eflaeen, fchoon de Stad op drie plaatfen te gelyk wierd aangetast, hebbende de Vyand veele Üooden gehad, en veelen zyn in t Water omgekomen, zo als in onze voorige gezegd is; dewyl rondom de Stad Amfterdam het geheel-- Land als een Zee ftaat; de Stad is niet te naderen dan door zeer fmalle wegen, die byna onbruikbaar zyn. ■ In die zelfde Courant wierdt nog aldus gefchreven: ë AM- Am- stel- dam.  Am- stel- DAM» ea 474<5 NIEÜVVE NEDERLANDSCHE ^MSTERDAM den a6 September. Alhier zyn n d°°rd.e.Kegeeri"gbyaaDgeflagen Notificatie, alle Auxihairen ed derzei ver Officieren tegen morgen ochtend ten 7 uuren, geordonneerd op het btads Dnlveld te verfchynen, ten einde aldaar ordres te ontfangen, volgens welke dezelven teaea de belooning by het Defenfiewezen dezer Stad bepaald, gebruikt zullen worden, tot al zulke Militairedienlten als waar -toe de nood dezer Stad aanleiding geeft; wordende tevens alle Auxiliairen, welke reeds geëngageerd zynde, tot geene dienften nog zyn gebruikt geweest, indien dezelve niet op de aangeweezen plaats verfchynen de verdere betaaling ontzegt. * ' Aües fchynt zich dus in deze Stad tot een ftair van behoorlyke verdeediging te fchikken: . de brave en nooit volprezen Burgery blyft by haagenomen befluic, en wil de Stad door geene -be" middeling of ploojing overgeeven aan de begeerte van den Stadhouder, noch aan de trotfche en heerschzuchtige eisfchen van eenen vreemden inbreeker; - blyft, waarde Medeburgers l bluft m God, naam! ! ! blyft by deze Uwe roemens-* waardige beuuiten; het is om de eer uwes goeden naams, uwe zaak, allen die geenea, welke zich onder de fcboonfte en blinfcendfte Voorwaarden wel aan de Goedertierenheid van eenen gehaaten Geweladryver zeuden willen onderwerpen in het oog te houden; zy hebben 'er hunne inzicht ten en redden voor; of het koomt voort uit lafhartigheid of gebrek aan moed, cn dezulken zvn onder ons zo nuttig als alle die Predikers der verdraagzaam en bedaardheid, waar door wy nu on dervinden, het geen wy anders zouden kunnen voorkomen; Neen] 'er moet nu Manmoedig en Cordaat doorgewerkt worden, doch tevens over alles een oog in 't Zeil worden gehouden, op dac deeze Stad, het eenige Schip öer Hoope, voor die waare Voorftanders der gedrukte Vryheid net verzeild worden op de Klippen van misbruikte  JAARBOEKEN, September, 1787. 4747 én verkeerd befteedde Magt; het is derhal ven de plichr van elk weldenkend Burger, of Vreemde-, ling wie het behoud dezer Stad naauw aan het, bloedend Harte ligt, wanneer hy ontdekte, dat in eenige zaak, waaraan het behoud onzer Vry. heid verknocht is, niet gehandeld, wierd zo als behoorde gehandeld te worden, daarvan op eene bedaarde en nadrukkelyke wyze, aan Gcconltitueerden eri tevens aau de Burgery kennis te zeeven, op dat aldus de gebrecken aan den dag gelegt en naar de oorzaken derzelve kafl gezocht worden ,' öp dar. wy dus niet van het eene ongeluk in het andere vervallende,genootzaakt zouden zyn, ons over te geeven aan de genade van die geen, die wy veel eer réden hebben te vervloeken; houd dan Moed, braaveBurgers,Inwooners en gevlugte Vryheidsvrienden; verdeedigd uwe Stad tot het uiterrte, zo als onze zalige Voorvaders deeöen; —. en, moet gy, na het aanwenden van alle uwe vlyt, voor het onderdrukkend geweld bukken. .. ' '' Kom dan tot het laatst ——— doch ontzachlyk uiterfte! Steek als dan uwe Zeedyk, waarin deeze Stad, als een Ring beflooter ligt, Steek dan uwe Zeedyk door! zo zullen, zc wel uwe Vyanden als gy in dien laatften Nood. hun Graf vinden, en niet Zeegen praaien ovei uwe vernedering , terwyl andere Volken dee» daad meerder zullen roemen , dan dat gy u laf hartig overgeeft aan de genade van hen, die ove U, óp eene gevloekte willekeurige wyze, trach ten te heerfchen, en het Leven zouden bitte: maaken. Men deédt ook met groote letters drukken én overal aanplakken,het geen reeds, in e« üittrekzel uit de Opregte Nederl'andfche Coü rant vervat, op het einde van bl. 4728 tot 473 door ons is medegedeeld, beginaende met de ze woorden: Amfterdam ,ja Amfterdam allee is thans enz. Dddddddddd Ma Am» tel > jam.' . i i > 1 4  +748 NIEUWE NEDERLANDSCHE Aai- STELDAM. Maar vooral moeten wy in die zelfde* Courant N. 117 niet vergeten de volgende hoopgeving van Franfche hulp. OARYS den 1? September. De gefteldheid der zauken in de Vereenigde Provintien, heefc voor de algemeene rust van Europa den hachlvkften en zorglykften keer genomen; deperemptoi. re en onverwachte eisfchen , van wegens Pruisfeu aan Holland gedaan, en de zekerheid, dat de Prmsfijche 1 roupen, op de weigering der Staaten van die Provincie, eenen inval in Holland zullen doen , hebben tot verfcheide buitengewoone Raadsvergaderingen aanleiding gegeeven Na het eindigen derzelven zyn verfcheide Couriers naar Gtvet afgevaardigd aan de Ópper-Officieren, welke onze Armee moeten commandeeren. De Heer Graaf de St. Priest, die zyne Reize-nog eenige dagen hadt uitgeüeld, is op ftaande voet vertrokken, zodra de hachlyke toeftaud van Hol /and is bekend geworden. In alle onze Havens worden Scheepen ten Oorlog uitgerust. De Heer ±Sail 1 de Suffren is eergifieren naar Toulon vertrokken , alwaar men een Escader van 8 Scheepen van Linie gereed maakt; Le Superbe en leLiopard zyn weder re Breit binnen gekomen. Zes Scheepen leggen Reeds gereed, om uit die Haven onder zeil te gaan. Een klein Hollandsch Escader s beitaande 111 een Schio van 50 Stukken twee Fregatten en twee Brikken, uit Duim komende, heelt zich eenige dagen te Br est opgehouden, alwaar het volmaakt wel ontfangen is. . Van Rochefort verneemt men , dat het Advys Tagt onder de beveelen van den Ridder de Kerfaint, dat naar de Indien gedestineerd is, van daar is onder Zeil gegaan. De Heer Graaf de Si. Briest, meuwe Ambasfadeur by Hunne-Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, heeft by zvn vertrek van hier verklaard, dat hy zich geenzins met de hoop vleide, dac het hem gelukken zoude de gemoederen  Jaarboeken, September, 1787. 4749» ren in Holland weder te vereenigen, uit hoofde der verbittering, welke aldaar plaats heeft. Uit. den Haag wordt gemeld, dat de oude Penllonafisfen nimrher zullen toettaan, dat de Stadhouder weder herftsld worde in de Prasrogativen, welke hem in den Jaare 17*7 te voorbaarig toegedaan zyn. — Zo men verneemt, zyn zedert de onge« lukkige Crifis , waar in Holland zich thans bevindt, hier verfcheide Couriers van daar aangekomen. Die ongelukkige Provincie , die, zo men verneemt, voor buitenlandsch geweld heeft moeten bukken, zal in haare verwachting op de kragtdaadige hulp van Ons Hof niet te leur gefteld worden j alzo wy vastelyk befloten hebben haar te verdeedigen; ten welken einde reeds de presfantfte Orders zyn afgevaardigd. Ook zyn diverfe Couriers naar het Pruisftfche Hof gezonden, om hetzelve van onze dispotitien te verwittigen. Uit eenige berigten van den 24 en 25 September, te voren medegedeeld, bleek het, dat dan by de Regeering befloten was, om eenige Afgevaardigden naar den Bevelhebber van het Pruisfiesch Leger, den Hertog Van Brunswyk te zenden, die zyn Hoofdkwartier eerst te Alphen, naderhand teLeymuiden hadt: waar toe benoemd wierden de Heeren Abbema en Goll uit de Vroedfchap, den Heer Gales uit den Krygsraad der Burgery, en den Heer Lude uit het Collegie van Geconftitueerden. Deze Heeren kreegen den navolgenden Lastbrief of InftruEtie voor de Heeren Gecommitteerden van den Achtbaaren Raad der Stad Amfterdam, aan Z, D. H. den Heere Hertog van Brunswyk. Art. A an Zyne Doorl Hoogheid te vraagen, wel** ke de reden zyn, 'waarom Hoogstdezehe Dddddddddd 1 een 3AB*o  4750 NIEUWE NEDERLANDSCHE Au- STEL' DAM. JnflruBie voor Af. gevaar- digden naar den Pruis/. Bevelhebber. een vyandelyke aanval op de Stad AMSTERDAM zoude willen onderneemen, daar door de Regeering van deeze Stad geene offenfie aan Zy ne Pruisfifche Majefteit; wiens Troupen hy Heer Hertog commandeert, gegeeven is. 2. Byaldien Zyne Hoogheid zoude mogen voorwenden, dat Zyne Pruisfifche Maj. fatisfaótie begeert, wegens het ophouden van Mevrouwe de Princesfe van Oranje op haare bewuste Reize naar 'sHage, te remonftreeren, dat daar voor bekende reden van nooa'zakelykheid zyn geweest, maar dac zulks nu in het midden gelaaten werdende, de Achtbaare Raad bereid is ,om daaromtrent aan Zyne Hoogheid behoorlyke en overtuigende ophelderingen te geven, en daar omtrent in eene gefchikte Confervatie met Zyne Doorl. Hoogheid te komen, met overleevering van een gedrukt Exemplaar in de Franfche Taal overgezet, van de Staatsftukken ter deezer Materie fpecleerende. 3. Dat deeze Stad verlangt, dat Zyne Doorl. Hoogheid op de Stad AMSTERDAM niet zal onderneemen, eene Hos (li le invafie, dewelke reeds door de gedeeltelyk geformeerde Inundatie, als zynde het voorcaamfte en natuurlykfte Bolwerk der Stedelyke zekerheid , eene zoo importante fchade heeft doen gebooren worden, en verder niet anders dan een allerverfchriklykst bloedbad ïoude te weeg brengen, en ttffens een algemee* ne Moord en Plundering zoude veroorzaaken, welker gevolgen zoo voor de Stad als voor de Provincie van Holland, ja voor de Staaten van Zyne Kocinglyke Pruisfifche Majefteit zelve, en voor geheel Europa, door het algemeen belang der Commercie en daar uit profiueerende Beneficiën der Rhyntollen, ten hoogften verdervelyk zouden zyn. 4. Dat zy dienvolgens deeze plegtige Commis-fic hadt gedccerneert, om Zyne Doorl. Hoogheid een waare opening te geeven van den toedragt der zaaken, en van de verheevenc denkvvyze van Zyne Doorl. Hoogh. durft verwagten , dat doogstdezeive deeze finceie Ouvertures wel zal wil-  JAARBOEKEN, September, 1737. 4?V wil en brengen onder het oog van Zyne Koninglyke Majefteit, ten einde het voorwerp van het oogevatte Misnoegen van Zyne Koninglyke Majefteit naar waarheid ontvallende, Zyne Koninglyke Majefteit des te gereeder zoude willen aanneemen de betuiging van Hoogachting, dewelke deeze Stad voor Zyne Koninglyk Majelteit en Zyn geheel Doorluchtig Huis, verlangt te conlerveeren, en alzoo doen befluiten om de aangevoerde Troupen uit deeze Lande te doen terug trekken, immers en in allen gevallen een (Hlüand van Wapenen te bepaalen. Den 26 September vertrok deze Commisfie; fprak voor den middag met den Hertog; hieldt het middagmaal by Hoogstdenizelven; hadt wederom naden maaltyd een mondgefprek; fliep dien nacht onderweeg; was den 27 September wederom in ge'fprek met den Hertog: wanneer Zyne Hoogheid eene Nota in 't Fransch overgaf, gedagteekend den 27 September 1787, en van dezen inhoud: De fatisfaétie, welke zyne Pruisfifche Majefteit eischt, moet, gelyk de Heeren zelf ligtelyk begrypen, beftaan , in zich volkomen te conformeeren aan de Artikelen, vervat in de laatüe Memorie van den Heere De Thulemeyer. Alle de andere Leden van ftaat dezer Provincie, zyn tot die fatisfa&ie gereed, en wagten alleenlyk naar Uüeder concurrentie. Op het ogenblik , dat Gylieden door uwe Gedeputeerden ter Staatsvergadering daar in zult bewilligen, zal ik myne Com< misüe voor geëindigd houden, en de Troupen des KoniDgs zulien terllond de nabuurfchap van deze Stad en omliggende pluatlen verlasten. De Heeren kennen te wel de fentimenten van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prin. ces van Oranje, om te twyffelen, of Hoogstde. Dddddddddd 3 zclv< Am- JTBt> oam.  AMSTEL- jOAM, 47J2 NIEUWE NEDERLANDSCHE zelve zal liever veel willen overftappen , als uwe Stad aan droevige rampen bloot te ltellen ■Leymuyden den &c. Qwas getekend) K A R E L, Regeerende Hertog van Brunswyk. ; Wegens bovengemelde Commisfie las meri ïnN. lai van de Vaderlandfche Courant dit, Ichoon niet allenzints naauvvkeurig, berigt • ^MSTERÜAM den 27 September. Nademaal + de Pruisfifche Iroupen uitvallen doen, al vry digt by de Stad, en dezelve dreigen aan te tasten; zoo heeft de Raad der Stad, in overeenflemming met den Grooten Hurger Krygsraad en met de Heeren Geconftitueerdeu bcflooten, om aan den Heer Hertog van Brunswyk een gefprek voor te Hellen. De Heer Hertog heeft het aangenomen, en de nodige Paspoorten voor 4 Perloonen gezonden, te weeten twee uit den Raad der Stad, een uit den Burger Krygsraad, en een geconftitaeerden. Zelfs heeft die Heer een 1 rompetter uitgezonden om een ftilftand van Wapenen voor te Hellen tot den ui.fiag van dat gefprek. Men heeft deezen ftilftand van Wanenen niet vermaak aangenomen. - De Pruisfifche Troupen zyn met verlies - van voor Weesp en Ouderkerk terug geflaagen. Men wenscht heel zeer, dat deeze gruote zaak zonder verder Bloedvergieten moge eindigen, en zonder nogthans de Rechten, /Tevilegien en de Vryheden van onze groote Stad te benadeclen, ryh^d e" y°orrP°ed ê^eel Europa moet wenfehen. Men vle.t z.ctv, dat men haar niet zal noodzaaken, om de Onderwaterzettii g verder te voltooijen; ten einae zich te beveTiipen voor eenen inval, indien haar geen ander middel van redding ovtrblyft. »»1Mue4 Dog nog den zelfden 27 September kwam ?yding jn, dat Naarden en Weesp zig, volgens  JAARBOEKEN, September, 1787- 4753 gens de laatfte Publicatie van de Staten van Holland en Westvriesland, aan de Pruisfen hadden 0 vergegeeven, waaromtrend wy reeds op bl. 4745 iets gemeld hebben, en de Opxegte Nederlandfche Courantier zig ook aldus uitliet: AMSTERDAM, den 27 September. Men gaat hier op eene volieverige wyze voott inet de middelen van dcfenfie •— en de moed onzer Burgery word hoe langer, hoe grooter. "~—Ket ontruimen van NAARDEN en WEESP op order van de tegenwoordige pratenje Staaten van Holland, maakt geene de minfte verandering, in derzelver kloekmoedig Systhema ?y wage met verlangen naar den afloop der Commis- fie van den Hertog van Brunswyk zy is tot alles geneigd, doch zal in geene vernederende voordellen trecden wat 'er ook gebeure , zy wil de tegenwoordige .Staaten Vergadering van Holland in geenendeele voor wettig erkend hebben en zegt nimmer re zullen dulden, dat van hier in dezelve GEDEPUTEERDEN verfchynen —— ry befchouwd dez< Ive alleen te beftaan, uit lieden, die door de turbulentie der tyden daar in gedrongen zyn ~~— en de beduiten daarin gevallen, door geweld genomen zy wil haare braave Regenten daar tegen befchermen, en in geenendeele baar goed recht daaromtrent te kort doen — zy begrypt, dat, daar Brankryk zich nu zo üellig ten onz-n behoeven, gelyk verzekerd word, verklaard heeft, dat 'er zorge moet worden gedragen, dat wy tot ciets toetreeden zonder voorkennisfe van het Franfche Minifterie, en althans, dat de gelden, die hier aan 't Land opgebragt worden, niet gebruikt Vnrden, om onzen eigen Bondgenoot tegeotegaan, gelyk zy befchouwd, dat rasch het geval zoude zyn, als deeze Stad mede die Staaten. Vergadering hielp componeeren, want Dddddddddd 4 c > n n S Ie H  475Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE STELDAM, Verflag Wegens Comm. by den ÏJertog. I I t I C was, met de openingen, door de Commisfie gegeeven; betuigende aan zynen last voldaan, en zyne Commisfie geëindigd te hebben; aizoo dezelve zich aileen bepaalde tot het neemen van voldoening, die geweigerd was v©or den Hoon, aan H. K- H. Mevr. de Princes van Oranje aaiigedaau: dat Z. D. H. die voldoening b&komen hebbende, en zich niet willende inmengen in de andere gefchillen, tusfchen Regenten en Regenten, Regenten en Burgers, enz. enz. gereed was om met zyne Troupen Holland te verlaaten. Alleenlyk verlangde Z. H. nog, dat 'er'van wegen de Stad Amjïerdam eene Commisfie naar den Haag gezonden worde aan Mevr. de Princes om een Complement te maaken; waar toe de Raad dezer Stad. om den afmarsch der Pruisfifche Troupen te verhaasten, dan ook beflooten heeft, en tot dat einde drie Heeren naar den Haag gezonden, ten einde (zco ons bericht is) van Stads wege, (niet als Lid van de tegenwoordige Staaten; aan Mevrouw de Princes te betuigen, dat de zaak der ftuiting van de reize H. K. Hoogh. buiten haare kennis gefchied is; dat het baar leed doet, dat Mevr. de Princes aie zaak zoo hoog heeft opgenomen; en dat zy van de wysheid , Jeugd en Christelyke gefteldheid des harten, die men in H. K. K. onderdek, billyk verwagt, dat Mevr. de Princes niet begeeren zal, dat Perzoonen, die in het bewuste geval niet anders gedaan tiebben, dan de orders, die hun gegeeven waren, ik te voeren, daarom vervolgd zouden worden. Voor 't overige verneemt men, dat dit Befiuit /an den Raad door Heeren Geconltitueerden goedgekeurd is; en men verwagtte , dat het zelve an de Burger - Compagnien der Gcwaapende idiutters voorgefteld wordende, ook zoude goedgekeurd worden, cn daar mede deeze zaak voor fgedaan gehouden,- terwy) de Heeren GeconftN ueerden met allen yver blyven waaken voor de hechten, Vfyheden en Voorrechten der Burgery, m als Mannen van eere, beleid en kloekmoedigheid  JAARBOEKEN, September, 1787. 4757 heid zorg te draageD, dat 'er geen hair breed van deezer Stad en der Burgeren Rechten, waar over hun de waakzaamheid is toevertrouwd, zal worden afgegaan ; maar dezelven ongefchonden met al hun vermogen zullen trachren te handnaven. Dog de Gelderfche Hiftorifche Courant deedt hieromtrend dit verhaal: A LPHEN den aó September, iriet Hoofdkwartiir van Zyne Doorl. Hoogheid , den Heere Hertog van Brunswyk en Lunenburg te Leymuy 4en zynde, is aldaar op heden een deputatie van Amlterdam aan hoogstdezelve verfcheenen, ten einde eenige Propofltien van accommodement te doen. De deputatie beftond uit de Heeren Abbe* ma, genoeg bekend om van denzelven niets te zeggen, en Goll uit de Vroedfchap, Mr. Gale Ifaac Gales, uit den Krygsraad, en den goeden Heer Jacob Luden Hendriks uit de Geconftitueerdens. Men verneemt, dat Amlterdam door den mond van dezelve Gedeputeerdens geproponeerd heeft, dat de Stad wel wilde accedeeren aan de Refolutien van Holland zoo ten einde H. K. H. de verlangde fatisfaftie te geeven, als tot herftelling van Z, D. H. in deszelfs digniteiten: dan dat men geen inquartiering van Militie zoude toeftaan: dat men de Genootfchappen zoude ontwa penen, wanneer de Pruisfifche troepen het terri toir der Republiek verlaten hadden, en dat de Regeering moest blyven, zoo als die was. Het voegd ons niet met onze aanmerkingen voornitteloopen, op het geen daar omtrent zal gere folveero. worden , hoe zeer ons naar onzegeringt Kunde voor zou komen, dat den Raat, ingevallet men in zodanigen piopofitien trad , veel gevaa zoude loopen van wel fchielyk dat zelve vuu wederom te zien ontblaaken, dat op die wyzi alleen voor weinig tyds onder een bedriegelyk asfche zoude worden begraven, en dat men nie kon verwachten , dat braave Regenten, ioor ge weldenaars van het kusfen geftooten, in Amftet dam alleen, de fatisfaftie niet zouden erlangen dl Am- n ELDAM» Ander Verflag enz. 1 t » e  Am» stel dam. Ander Perflag enz. - . i i s i 8 4753 NIEüWE NEDERLANDSCHE die het rechten de bilJykheid vorderen Men heeft, zoo men èeVerlemfche Courant geloven mag, noch al werk gehad om den Kryfsraad en de Geconftitueerdens te beweegen, daarin te acce- & £ r' FT* .^"Officier■ en deÏS. fionans Vufer hebben z,ch de moeite moeten gee- rfDuufa/,i{ en spatte aanfpraak te doen, Semnïïn den " beweeSe" •« die Commisfie toe' tel temmen — men weet tot noch toe niet dat men tot nader antwoord een ftilftand van wapenen tegens de Stad zoude hebben geobtineerd, waar van echter de Amfterdammers een gebruik iS ft^ebbe?,' tegens het recht SS direcï ftrydig, dewyi dezelve desniettegenfiaandc voortgegaan zyn met hunne Inundatien te doen be- nnHf rl°' Ch, Waar°P een pr«'sfisch Commandare op die hoogte leggende, geordonneerd heeft op de delvers vuur te geeven. De Heeren Gedem-n^D^nJ"™1^ met hunne ORAN- 2£feS ARDES EN LINTEN» waar mede zy vercierd waren , geretourneerd. Wat hier van zy, de Commisfie der vier voorfz. Heeren deedt den a8 September rapport van hun verrigte in de Vroedfchap , waar op befloten wierdt, dat twee Heeren im den Raad den 29 September 1787 naar sGravenhage zouden vertrekken , om aan baare Koninglyke Hoogheid cene pligtsple»ing in gevoelyke bewoordingen af te leggen. In de Vaderlandfche Courant N. 122. as men nog het navolgende, op \ welk men igt bezeft welk ftaat te xnaaken is ; SJHajge de% 27 SePtember' Men verneemt , dat de Zaafcwaarneemer van Frankryk eene Vota aan H. H. MOG. heeft overgegeeven /aar van de korte inhoud in 't wezendlvke, eeegd wordt te behelzen; h » Dac  JAARBOEKEN, September, 1787. 475$ „ Dat Z- A. C. M. ten hoogite verontwaar. AM* - digd was over den Hoon , welke door den inval stel* , der Pruisfifche Troupen in Holland, aan die zy- dam. ne Bondgenooten was aangedaan; dat Z. M daadelyk eischte, dat die Troupen " zich terftond van 't Grondgebied van Holland V, verwyderen; en dat Hy ondertusfchen bevel gegeeven hadt aan zyne Kwartiermeesters, om ?! dit zyn Manifest ter uitvoer te brengen." üergelyke Nota is aan de Minifters der Staaten Generaal aan 't Hof van Frankryk overgegeeven , en door dezelve herwaards aan de Staaten General overgezonden. Met dusdanige loogens misleidde men de Natie. Van geen beter alloy was het geen men fchreef in de Nederlandfche Courant by J. Verlem N. 117. AMSTERDAM den 27 September. Hit'sHage verneemt men, dac eergisteren aldaar twee Couriers waren gearriveert, 't welk eene groote fenfatie hadt verwekt, met Tyding, zo men zegt, dat de Koning van Frankryk den Oorlog aan Hunne Hoog Mog. declareert, als mede aan den Koning van Pruisfen, by welke Oorlogs Verklaa. ring de Keizer en Zweden zich zouden voegen , en dat "er reeds een Armé Franfche Troupen naar de Republiek op marsch is. , Men verilaat , dat bet bewind over de detenüe van deeze Stad , en nabuurige lterktens, ten genoegen van de Burgery, is opgedraagen aan zyn Excellentie den Ridder de Ternant, die hetzelve heuslyk geaccepteerd heeft. De Heer Gerrit Paape , een voornaam Hoofd der Nieuwftaatsgezinden te Delft , is nevens veele andere Nieuwftaatsgezinden van daar, herwaarts gevlugt, en heeftin de Oprechte Nederlandfche Courant ,by D. Schuurman N. 119. eene Aanmoediging aan tny»  476o NIEUWE NEDERLANDSCHÈ Am. myne Vaderlanders geplaatst, eedaeteekenrl «£. te AmReidam den .Is'eptennbe? ag we ke geen enthoufiasmus, om niet meer te ze*, gen, ontbreekt. Zy is te lang om hier geplaatst te worden. ö De fthryver van de Post van den NederRbyn was ook van Utrecht herwaarts eev ugc, en bleef in deze Stad gemeld Weekblad voortlchryven en uitgeven. Hy heeft zrch byzonder in zyn N. 606. wegens het verlaaten van Utrecht (welke verlating meer en meer verdenking op de hoofden wierp) breedvoerig uitgelaten. Dog zou men fchikkingen tot verdeediging maaken zo was 'er geld nodig : terwyl door de omftandigheden van deze tyden Stads . ichatkist zeer was geledigd geworden. Men Jas. deswege het navolgend: Bericht van eene Negot/atie, groot een Mdioen Guldens, ten behoeven der Stad Amfterdam. " Edeïe Groot Achtbaare Heeren BDRGE,, MEESTEREN der Stad Amfterdam. als „ daartoe ipeciaal door den Ed. Achtbaaren Raad „ gequahficeerd, zullen Negotieeren eene Som>, ma van een MlLLIOEiN GULDENS, tegen „ den Intrest van a Percento in 't (aar. ,, En daar van doen uitgeeven Obligaten in s, rorma , ten lasren deezer Stad, ieder groot ,, 1000 Guld. ° „ De deelnemers zullen de keuze hebben hun" ^Obligatien op Naam ofte in blanco te doen „ nellen. „ De aflosflnge zal gefchieden voor vyf jaaren, ofte 7.0 veel vroeger, als het de Stad goedvin» den zal. b „ De Intekening gefchied van heden af aan, „ ter  JAARB OEKEN, SeptemhtTi 1787. 4761 „ ter Thefaurie Ordinair deezer Stad, met Bil» letten. < „ De Gelden zullen aldaar tereerfter Requifitie] „ moeten gefourneerd worden; „ En de Intrest beginnen te lopen den eerften „ October Ao 1787." Terftond liep het gerugt,dat een derRaaden dezer Stad ,dog volgens anderen,degeheele Raad terftond deel in deze geldlichting voor 50,000 guldens hadt genomen. Den 29 September vertrokken naar den Haag, volgens affpraak van de Heeren Afgevaardigden met den Hertog, en 't befluit van de Vroedfchap van daags te voren, de Burgemeefter Mr. J. Geelvinck, Heer van Castricum, en de Raad Mr. Matthias Temminck, welke Heeren aan Haare Koninglyke Hoogheid den 29 September 1787 het navolgende voorbelden: TT"\e ondergetekende, door den Achtb. Raad der *-* Stad Amlterdam, gecommitteerd zynde om by Uwe Koninglyke Hoogheid hunne opwachting te maken, hebben de eer, ter voldoening aan deeze hunne Commisüe, aan Uwe Koninglyke Hoogheid te kennen te geeven , dat Burgemeefteren en de Achtb.Raad,ingevolge hetgeconvenieerde van Heeren Gecommitteerden van de Stad Amfterdam, met de Heer Hertog van Brunswyk, commandeerende de Trouppes van Zyne Majefteit den Koning van Pruisfen, die zich thans in deeze Provintie bevinden » door middel van deeze bezending , Uwe Koninglyke Hoogheid van hunne byzondere hoogachting verzekeren , en tevens hun leedwee zen betuigen over het voorgevallene, by gelegenheid van Uwe Koninglyke Hoogheids reize van Nymcgen naar 'stlage. Burgemeefteren en de Achtb. Raad (temmen volkomeu in met de overige Staatsleden van deeze Provin- AtóTEL-  4762 NIEUWE NEDERLANDSCHE Aif* Stel, dam. vintie, die uwe Koninglyke Hoogheid geïnviteerd hebben om zich herwaarts te begeeven, ten einds aan hoogstdezelven te kunnen betuigen de hoogachting, die men voor Uwe Koninglyke Hoogheids perfoneele hoedanigheden gevoeld, en conformeert^ zich met ne benoeming der Commisfie, om Uwe Koninglyke Hoogheid dieswegens te complimenteeien. Door deere demarche meenden Burgemeefteren en de Achtb. Raad ,,aan Uwe Koninglyke Hoogheid eene convenabele fatisfaüie te geven, wegens het geen buiten kennis van deeze Stad, min regulier, by gelegenheid van'tgunt voorfz. is,zoude mogen zyn voorgevallen. Burgemeefteren en de Achtb. Raad zyn te zeer overtuigd van de verhevene en edelmoedige denkwyze van Uwe Koninglyke Hoogheid, om zich niet volkomen verzekerd te houden, dat men niet behoeft te vreezen voor eenige pourfuites tegen diegeenen, die op eenigerhande wyze in deeze zaak zyn ingewikkeld geweest. Zy vertrouwen ten fterkften , dat daarop door Uwe Koninglyke Hoogheid niet zal worden geïnfteerd, maar dat integendeel üwe Koninglyke Hoogheid, met deeze plegtige bezending Volkomen genoegen neemende, daarvan boe eerder zo beter, kennis zal geeven aan ffieergemelden Heer Hertog van Brunswyk, ten einde, volgens het overeengekomene met Zyne Hoogheid, wiens Commisfie met het obtineeren van deeze fatisfadh'e volkomen is geëindigd, met de Trouppes van Zyne Majefteit, tegenwoordig onder zyn Hoogheids bevel in de Republiek zich bevindende , zonder uitftel daaruit terug te kunnen trekken, ay September 1787. (was getekend) J. Geelvink, M. tmminék, Z>. A» Meerman van der Gocs. De Prinfes van Oranje gaf hier op het navolgend antwoord: ik  JAARBOEKEN, September, 1787. 4763 Ik voel, myne Heeren, met het grootfte genoegen , dat de taal van myn hart volmaakt s overeehftemt met de denkbeelden van edelmoedig- , heid, welke gy wel in my gelieft te erkennen, en in de daad ik begeer niets minder als ttraf voor de geweiddaadigheden, die men zich tegens my, veroorloofd heeft. Ik ben ten boogden aangedaan over het lot van , de Autheurs en bewerkers van die geweldaadigheden, en wel byzonder over den zorglyken toeltand, waar in de ftad Amfterdam gebragt is. Ik verlang niets yveriger, als om die middelen en befluiten te zien bevestigen , welke tot vernietiging der vorige wanorders en onrechtvaardigheden kunnen ftrekken om de C >nititutioneele Regeering te zien herftellen, en dat 'er tevens gezorgd worde tegen alle gevaarlyke wapening der Inwooners, en dat door deze middelen den openbare rusten dea ouden welvaart en voorfpoed van het Vaderland herboren wordt. Ik biede my mee vermaak aan , my vergenoegende met Ulieder betuigingen , om den Koning myn Broeder te beweegeu, tor het afzien van alle andere Satisfactie, en om zyne troupen van voor uwe Stad te doen terug trekken, zo dra de oprechtheid uwer betui gingen my zal gebleken zyn, door de concurrentie der Stad Amfterdam, en dcrzelver toetreding tot alle die Refolutien , welke deezer dagen genomen zyn tot herftelling van zaaken, en door gelykelyk met de andere Staatsleden van deze Provincie mede te werken, om zodaanige andere heilzaame maatregelen en beiluiten te neemen, als eigenaartig uelchikt zyn tot bereiking van myne allerzni'-erfte verlangens en de verkryging van de voorfpoed, die ik my voorgefteld had in het Vaderland te doen herleven. Ik zoude egter groöte zwaarigheidgemaakt heb' ben om my op de uitnoodiging der Heeren Staaten , herwaards te begeeven , indien zy 'er de verzekering niet bygevoegd hadden, dat myu Gemaal ia alles zoude herfteld worden. Ter be^ Eeeeeceeee rei- Amtel- •AM. Antw. 'an de Dri!jcei tan Amfteld. vaard*  47Ó4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. reiking van dat einde, boude ik my verzeekerJ, dat men niet zal gelooven, dat ik verlang, dat de voorgem. Autheurs en bewerkers in hunne eer en goederen aangerand, en nog veel minder in gevaar gebragt worden om hun leven te verliezen, maar dat zy , buiten alle verdere vermoedens, van hunne ambten, door welken zy in ftaat zouden weezen nieuwe moeiIykheden te veroorzaaken , zuilen ontflagen worden. (yas getek.) WILHELMINA. Omtrend den uitflag van deze afgevaardiging naar 's Hage, als mede omtrend eenige andere zanken las men in de Nederlandfche Courant N. 118, dit allenzins byzonder en opmerkelyk verflag: AMSTERDAM den 20 September. Gisteren zyn in üeputatis van hier naar 'sHage vertrokken de Wel Ed. Achtb. Heeren Joan Geelvink Regeerend Burgemeester, en de fcd. Achtb. Raad Mr. Matthias Temminck, om uit naam van de Ed. Achtb. Vroedfchap deezer Stad by Mevrouwe de Prinees van Oranje een Compliment af te leggen. Deezen namiddag wierdt de Schuttery ieder in zyne Wyk door den Krygsraad op. geroepen, en aan dezelve bekend gemaakt , dat ae Raad befloten hadt eene Ueputatie als boven gemeld, naar 'sHage te zenden, vraagende wyders de goedkeuring van de relpeclive Sehuttery; het welk door veelen beantwoord werdt met te zeggen , dat het hun onnoodig voorkwam een zodanig voorftel te beantwoorden , vermits gemelde Deputatie reeds gisteren, zonder hunne kennisfe, vertrokken was: anderen gaven tot * antwoord , dat zodanige handelwyze hun vreemd te voeren kwam, vermits de Regeering beloofd hadt niets buiten de toeftemming der Burgery te zullen doen. In 't kort elk was misnoegt: in de Burger Sociëteit was me» niet minder over zodanige voorftelling misnoegd; men is nu maar ver. Iaa-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4765 iangende naar de terugkomst van gemelde Deputatie , om den uitflag daar van te verneemen. Men maakt hier elkander wys, HET IS VREDE; zommige zeggen, welke zyn de Pradiminairen ? Zullen de Pruisfifche Troupen aftrekken; en de Troupen van den Prins weder bezit van de door hun bezette Plaatfen neemen ? zal aan de gevlugte Burgers, elk in zyne Stad , weder eene veilige fchuilplaats vergund worden V Zullen nu de enorme kosten, door het maaken van lnundatien, waardoor byna gantsch Holland als eene Zee ftaat, en het maaken van Batteryen , enz. door den Koning van Pruisfen betaald worden? of zal de gantfche Republiek dezelve betaalen? — Of is het Vreede, om dat de Koning van Frankryk ons ter hulpe komt? waar van men ftellig verzekert, dat den 25 deezer 40,000 Man uit Rysfel op marsch zyn gegaan; ook zouden, volgens de laatfte berichten , de Franfche Troupen, van Givet komende, reeds te Dinant gearriveerd zyn. Nog zegt men , dat reeds 7000 Man Franfche Troepen van Duinkerken in Texel zyn binnengekomen, van welke heden reeds de Ouartiermaakers in de Stad zouden zyn, en welke Troupen van meer andere gevolgd zullen worden. —- Of nu die Franfche Troupen weder te rug zullen trekken, dewyl het Vrede is, daaraan word fterk getwyffeld ; alzo de Koning van Frankryk reeüs de genomene maatregelen der Patriotten goedgekeurd, en verklaard heeft, dat hy dezelve met alle magt zal verdcedigen; daar nog bvvoegende , dat , zo zyne vingers Kannonnen waren, hy die alle op hunne Vyanden zou losbranden. Van Antwerpen verneemt men , dat federt den 04 deezer veele braa^e Lieden uit Zierikzee aldaar aangekomen, en geherbergd zyn : dat de Inwooners in de Omlanden van laatstgemelde Stad, welke de Oranje party ten fterklten zyn toegedaan, deeze Steedelingen, die voor Patriotten bekend liaan, hadden overrompeld, waar door die Stad in een droevig toneel van bloeditorting Éeeeeeeeeea, en Am- st eldam. Verfiag 'n de Ned, Courant.  4?fl6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- 8TELDAM. Vetjlag in de Ned. Courant. en gcweldenaryen veranderd was. In de andere Steeden, als mede in die van Hollands Braband , is alles genoegzaam Ril , na dat men aldaar de Oranje Vlaggen heft epgeftoken. Van Haarlem verneemt men, dat, by geleeenheid der aldaar verwacht wordende komst van'Zyne Doorl. Hoogheid, aldaar meer dan 500 Eereboogen zyn opgericht , ook heeft men daar de onlantis opgerichte Tempel der Vryheid geheel vernield, en het daar op ftaande Beeld der Vryheid door midden geflagen. Ongelukkig Hollcmi, als het met de waare Vryheid, door ftroomen bloeds gekocht, zo zoude gaan! Uit Utrecht wordt gemeld , als dat de Buurkerk vol Gevangenen zit, welke alle naar de Prupfi~ fche Landen gezonden worden, om tegen wil en dank dienst te nemen, in vergoeding van de fcha. de en het verlies zyner Troepen, welke zo door het Water, als door den dapperen tegenftand der Amfierdammers zyn omgekomen. ° Uit 'sHAGE verneemt men, dat daar nog dagelyks Patriotten, na dat zy eerst door het Gemeen geflagen en mishandeld, en verders door de Burgery ontzet zyn, in hechtenis gebragt worden' Sommige van dezelven worden weder losgelaaten; andere worden gehouden , en men wist niet of dezelve ook losgelaaten zollen worden. —1 Mourand was den 29 deezer uit zyne eeuwigduufende gevangenis te Gouda ontflagen, en ten zeiven dage met alle eere in 'sHage gerecipieerd. — Ter Vergadering van Holland was geproponeerd, om het Officie van den Advocaat Fiscaal Luiken te doen cesfeeren, en deszelfs gedrag ter onderzoek aan het Hof van JuOitie te demandeeren; het welk Cominisforiaal gemaakt is : doch men Verzekert, dat Gecommitteerde Raaden bericht hebben , dat gemelde Fiscaal alles met hunne voorkennis en goedvinden gedaan heeft. Voorts verneemt men, dat ter Vergadering van Holland geproponeerd' is , den Heer Brantjen, Ambasfadcur van deezec Staat aan hec Franfche Hof, ie rappellseren. Ecnig  JAARBOEKEN, September, 1787- 47^7 Eenigzints verfchillende en breedvoeriger was hef verflag van de voorfz. bezending ; nTa Haare Koninglyke Hoogheid de Pnnce ' r^,«r,iA in \ Haee . het welk de bcnryTe? vanTe Sp^gle^Nederlandfche Courant in zyn N. xai aldus opgaf: a MSTERDAM den 30 September. Vrydag Anamiddag i van hier een Commisfie namens den Ach b. Raad deezer Stad beftaande uit dm BurJemeefler GEELV1NCK en Vroedfchap TEMmTnck naaYW* vertrokken, om Mevrouw dl Sesfe van &sfen, 'sKonings Zufter en reÏÏn ïn WlLLEM de V. Prins van Oranje Gemaim van v en andcr om_ t\eendTeP«toedrgvan zaaken, welke gele. SheStTde onlangs8 gedaane ftaking MtMjtf Keven heeft en dezelve als toen noodzakelyk Ste, voor te dragen , en hare Koninglyke Hwghdd^rtovoonefteUen, dat Hare Hoog he.d niet verder geliefde aantednrgen op eere voldoening, door middelen en maatregelen, welke niet a/dèrs konden vertrekken, dan tot ruïne van 't gantfche Land en haar geheel Huis zo al daarvaS reeds fchadelyke gevolgen voor handen waren? en haare Hoogheid eindelyk mede te verSeren van de goede voornemens van Bitter) ef Regeering en derzelver uitent beftu.t, ind.er HaareRKoningglyke Hoogheid met du eomph.en onverhooptelyk geen genoeeen nam, zo als men van haare grootmoedigheid verwagtte , alles op eene wyze, die niets vernederende voor de brav BurgeTy infloot, als welke daar tegen zich er tterkVn heeft gedeclareerd, en dat de Burgery berüd wjs Goed en bloed opte offeren voor het behouf der Stad , en derzelve, rfeten en voorrechten : en hebben welgemeld. Sn zich op eene allertreffelykfte wyze va, die Commisfie W» te kwyten , ten einde ,n gevolge de verzekenng van den Hertog v , 6 Eeeceeeeee 3 Bruti. Am- :tel)am« . Verflag wegens de Commisfienaar 'sHage. t r •  Amsi el- DAM, Verjla^ negens de Com.' ftthfie. paar 'sfiage, j j ] ( X i f 1 £ fc a! g b d b ff % C 47<53 MEÜWE NEDERLANDSCHE Brunswy*, by wien de afgezondene Commisfie gch piet mmder cordaac heffe gedragen, d?P,ï?. fifebe Troepen niet verder opmarcheèren dan het heeft die brave Mannen nie mogen gTbeur ri die zaaktot een gewenscht einde ?e £■ rerwyl Mevrouw de Princes de Commisileop fene alleroi.gunfhgfte wyze heeft ontvangen .en efZ fchen gedaan, die elk Burger niec daf ïen kosïen van zyn Goed, en Bloed, en Eer zou^kunneri AMSTERDAM ^ h "linder ^enTdS ot? ^UVlMJiKUAM te doen concurreeren tot al hri gunt ,„ de pretenfe Vergadering ^ Hun ld JViog befloten en aldaar ook mede eene ver anaenng der Regeering en ontwapening eer bur- gery te doen plaats hebben, _ waarom d-ï die Commisfie pnyerrigtjer zaaken geretourneerd ?s, het welk, hoe zeer onverwagt by allen, Sé van deeze Uiterfte toegeefelykneid en overbodige eguard? voor Mevrouw de Princes zich nog mee iets goeds gevleid hadden, egter by de Burgen/ een zigtbaar genoegen heeft verwekt en dezelve met een dubbele moed bezield om voor haare ee! ■echte zaak pal ,e fiaan; de Raad is dan heden norgen ep namiddag vergaderd geweest , en is leden namiddag aan de Ed. Manh! Krygsraad en ' iet Collegie van Geconftitueerden de nodiS >uvcrtures gegeven, die daarop beide'op eene narnelyke wyze hebben afgedrongen om ten terkften vol te houden voor Stads Rechten Re :eer,ng en Schuttery, en geep Krygsvolk buiten -onfent der Burgery in de Stad te permittecren. 15 mede om voor alle die gecpen , die zich van uiten in onze Stad bevinden, ie zorgen, en onï le vervolging voor te komen , met datgeno?glvk evolg dat detd. Achtb. Raad het trtffelykfte ^nfchd" beste Burgery voldoen kan, heb:nde de Ed. Achtb. R„ad onder anderen gere" Iveerd eene Misfive te fchryven aap den Heer aadpenflonaris yao Holhnd, ten einde met eene mwsfe v§a eenige Staatsleden uit dezelve eer?  JAARBOEKEN, September, 1787. 4769 foefoigne te houder, waar door dus in geenen deele volgens de intentie der Burgery erk nd word eenige wettigheid der Vergadering, terwyl tevens een expref.fe is gezonden aan den Hertog, om keanis te geven van eene nadere bezending naar 'sHage, om voortekomen een al te overhaaste attacque tn provifioneel tweemaal 24 uuren ftilftand van Wapenen te verzoeken, en zyn cok de nodige orders verder naar 01 ze Buitenposten afgevaardigd, om deejen nagt op hare hoede te zyn. / Deeze befluiten des Raads hebben een ongemeen genoegen verwekt onder de goede Gemeente —— en al wat Wapenen voeren kan, is gezind den laatlten druppel bloeds opteofferen, oan te dulden, dat deze Stad op zulk eene vernederende wyze naar de zinlykheid en willekeur van Mevrouw de Princes zou behandeld worden, en moeten bukken dj eensgezindheid ter verzekering van de goede orde en rust binnen deeze Stad is zo groot, dat op hec ogenblik, dat het gevorderd werd, elk om het eerst onder de Wapenen en op de Wallen verfchynt, en naar buiien wil trekken om den Vyand manmoedig het hoof 1 te bieden, zynde tot meerder genoegen van de Schuttery het Commando dezer Stad opgedragen aan den Wel Ed, Manh. Geftr. Heer Collonel J. D. VAN HOOGÉNDORP tot Hofwegen, benevens de verdere H-eren Collonellen. — Men ziet dan ook uit dit verflag, dat het commando of krygsgebied dezer Stad, aan den Heere Mr. J. D. van Hoogendorp tot Hofzvegen, benevens de verdere Collonellen js opgedragen. In die zalfde Courant, het zelfde Nunr jner 121, wierdt de hoop op Franfche hulp nog aldps aangekweekt: Eeeeeeeeee 4 'sIIAGE. Am- DAM. Verflag wegens de Commhjtennar sHage.  477° NIEUWE NEDERLANDSCHE Am steldam. 'sTTAGE, den 30 September. Men verzekerd x -1 dat de Franfche Troepen , iterk TAGT1G DUIZEND Man, naar deze Republiek marcheren. — Men zegt zelfs, dat het Guarnizoen alh:er naar de Generaliteit zal moeten trekken; wat hier van zy zal de tyd rasch leeren - intusfchen is het Guarnizoen alhier zeer verdeeld, en zyn zelfs handgemeen geweest, — dat 'er iets by de Prinfe parthy te dugten is, kan men uit alles klaar befpeuren — zy beven , dat AMSTERDAM volhardt en zullen het uiterfte wagen, zich vleiende, dat AMSTERDAM zal by vallen, en niet tot die Refolutie zal komen, om de DYKEN en DAMMEN door te fteeken, het welk men hier maar voor een dreigement befchouwd. Maar aïleropmerkelykst is een zogenaamd Echt Bericht over den byftand van Frankryk, tot herflelling van de goede zaak des biaaven Volks in Nederland, in een naast voorgaand N. 120 van gemelde Üpregte Nederlandfche Courant geplaatst. Wy moeten den aart van deze tyden, en de heerfchende denkwyze van de twistende partyen doen kennen; wy kunnen zulks niet doen, zonder derzelve ftukken zeiven mede te deelen. Wy voegen dan nog ten flot voor deze Stad dat voorfz. Ruk hier by, zynde van dezen opmerkelyken inhoud: WAARDE MEDEEURGERS! * TVar men zedert de plotfeb'nge orrmekeer van zaken riet nagelaten beeft, GOD weet, om welke redenen en met welke lisjge cogmeiken, U  JAARBOEKEN, September, 1787, 4771 0 diets te maken, dat men van het zo edelmoedig FR/vNKRYK. niets te verwagten had - dat de : tegenwoordige toeftand van zaken, zo niet ge- , heel, ten minnen gedeeltelyk een geconcerteerd Plan tusicheneenige Hoven was, en dus U lieden maar tragte over te haaien , om op de best moselyke Voorwaarden U te redden, en het geweld en der Heerschzucht, als *t ware, toe te geven, kunt Gv U echter ais nu verheugen, met de verzekering en gerustftel!ing,dat FRANKRYK geen het minne deel aan zodanig ontwerp heeft dat deszelfs grootmoedige Koning, als een getrouw Bondgenoot over uwe mishandeling en de seweldadige overrompeling van PruUfttn, die altoos met een zwarte kool in 's Lands gefchiedenisfen zal te boek (laan, zich zal recht verfchaf. fen, en U herftellen, en dat 'er een ftreelend en aangenaam vooruiizicht, ser uwer aller bemoedi. ging zich opdoet, dat zyne hulpe niet lang ver beiden zal. - . Eene verbaazende gevoeligheid heeft er daaron in het verblyf der Vcrwoeftmge en den Zetel de Muitzugt , 'sHAGü, geheerscht, toen aldaa eergisteren in Hun Hoog Mog. de Staaten Gem raai is ingekomen , een nadrukkelyke Nota, was van de korte en fubftantiëele inhoud dus word of grgeven: , ... „ Dat Zyne Majefteit ten hoog ft en geindigneer „ was over den hoon, welke door de lnvafte di , Pruisfifche Troepen in Holland aan die Zym ' Bondgenoot was aangedaan — dat Zyne Maj „ fteit aadelyk eischte, dat die Troepen terftot „ zich van het Territoir van Holland zouden vt „ wyderen, en dat hy inmiddels order had gegev „ aan zyne Kwartiermeesters, om dit zyn Mamf „ te realiseren." - Deze Nota is aan onze Ministers te Pary ov< gegeven, en herwaards aan de Staaten Generovergezonden , terwyl men uit Antwerpen , alwi de Franfche Ambasfadear de Ridder SI', PRIES % AM- iTl.L* )AM. Bericht vegens franfche byftand. I c r r d r tt t. :d r;;i•st trialiar T, ch  4772 NIEUWE NEDER LAN DSCFIE Am- zich op order var. zyn Hof noch moet blvven stel. hou'en, en genadige Conferemieri met voor" «am. naame lieden van hier geweken, houd/door . , eene aaDzien|yke en refpedtabele bind de tyduïï Ber.cht heeft - zynde gedagtekenf van den nJel dtï wegens zer - nameiyk: „ dat Wy alles mogen vascfteN f^fihe» len van de trouwe en hulpe van den waardibyftand. „gen Pranfchen Monarch. - dat het zeker is „ dat reeds zyce Troepen marcheeren - doch „ dat zulks op eene wyze gefchied, ten allen „ tyde zo zeer eigen aan het Krygskundig beleid „ van het Franfche MiniOerie, e5 overéfnkom„ ftig de manier, waarop het zelve gewoon is. „ deszelfs groote ontwerpen ter uitvoer te bren„ gen, en den Vyand intusfchen daar van zo „ veel mogelyk onkundig te laten; - de Fran. „ Jchen zyn gerefoiveerd alles te wagen tot be" 5°uduVa,2 AMSTERDAM, en daar door van „ de geheele Republikeinlche zaak, welke thans „ met AMSTERDAM ftaan of vallen moe?"„ de Koning is zo verontwaardigt over het 'in„ faam bedrog der Pruisjifchen, dat volgens ei „ genhandige Brieven van VerJaiHes, Hoogstde„ zelve zien op deze levendige en treffelvke „ wyze zoude uitgedrukt hebben, - jï fes dowts „ etoient des Canons il les iireroit tous fureux, „ (zo zyne Vingers Kanonnen wartn, hy die al „ len zelfs tegen hen zoude aanvoeren) — het „ Rian is omzaggelyk - en wel uitgevoerd wor„ dende, gelyk daar aan niet te twyffelen is „ vleid men zich, dat even zo fchielyk als die „ meest door fchrik en confulie verwekte revo„ unein Zuidholland, door onderfteuning van „ het Oranje Canailje, ten behoeven van Oranie „ welk Huis na WILLEM DE I. haare groot., heid ten allen tyde door Oproer en geweld „ heert zoeken uit te breiden , voorgevallen is „ ook even zo dra de herlh lling zoude kunnen " ft-i wordtn ~ en W3t «'en Ridder de bT. rMEbT betreft, de loffelyktle getuigenisfen wor.  JAARBOEKEN, September, 17%. 477.3 worden omtrend denwel ven daar by gevoegd, als Ai* '* Teer bekwaam , werkzaam , en de goede zaik STÏ.L» tin ons gefolterd Vaderland geheel en al toe-D&M. 4' Saan zynde, en men verzekerd tevens dat " 7vne Excellentie in de tegenwoordige omftao- Bericht '•diaheden zeker niet naar 'sHage zal gaan,,™* " Tnaar zo hv ergens komen zoude, mogelykFranfche " wel een keer naar AMSTERDAM zoude byftund. " kunnen doen, terwyl 'er derwaards Ronden te ? vertrekken, één voornaam Fransch Generaal ? de Heer LAMBËilT, en twee Aidesdetamp, " welke met den braven Franfchen Utmfter wel " £ Uuren in getbdige Conferentie zyn ge" weest - zo als men ook verneemd, dat reeds ** Zn Officier van dien Generaal afgezonden in " deze Stad zouden aangekomen zyn'*--" Ziet daar Waarde Medeburgers! de belofte des Konings aanvangelyk geftand gedaan - en tegen Se wy&lingen «Êker gefteld, welke Olieden eenige daagen der Franfchen by Hand hoopeloos en afs chimerick deeden beichouwen , in weerwil van hen, die UI. op de bondigfte wyze z.ch beleverden de waarheid daarvan te doen gevoelen, en U omtrend de ni< t fpoedige en momenteele verfchvning alleen wilden doen begtypen, dat het toneel van zaaken zodanig veranderd was, dat de Koning nu een vry grooter Armee moest iaaten aanrukken, dan immer tot de Operatien, die Hoogstd^elve veronderlleU had, zouden zyn vereisch! geworden - en wat UI. in dezen tot nog grooter gerustftelling en waarborge der Franfche hu'pe kan veritrekken, is, dat het Edelmoedig Volk van Frankryk zelfs zyne zaak met d-n Koning getroffen hebbende, aangedrongen heeft om 0 met alle magt bytefpring m als de Belaneen , Koophandel enz. van Frankryk va merkelvk met de Vryheid en Welvaart van Hol'S Snogt zynde/en het beftaan en het effeéï der Alliantie daarvan met weinig afhangende Houd dus moed - het zal U aan hulpe niet om>  4774 NIEUWE NEDERLANDSCHE wegem kundig is van het Plan v»n pg C1ezf,ve DIec oaiC^&ker, aaar merj weet d?t -fr^U8 ^ ze* rnede zwaar Kano!ï 'voor BattSjenT* *fer Krygstuigen uit het Wapenbuis te andere >ngelcheept, om naar Lilk m LffkZT7 ^ men meende, te worden voortgebZf "thoe* > £ weker eigenjyke bettemming de tvd"^T ? zal leeren, en men verzekerfvoor fiy^Uvï te zyn, zo aIs ook a]le de Ma-azvnfn ?n nRYti ven van dat Kyk. ■ -spa ufo T 'Cho2,' ook reeds bevoren tegen Enahnd Z'Ch voordeele verklaard, en by'SvvSJ&SS °nZeD der rust bedagt zyn - éTön?fÏÏ5 2 *?™rmg getrouw EnndgSom L™»,' S?dcholP ™ ZJ0  JAARBOEKEN, September, 1787. 477j zyn meeflentyds het. naast aan hunnen val, wanneer Am* xv zich het zekerst op hunnen Zetel des geweld en 8telheerschzucht verheven waanen — en niet zelden ver- dam. keeren dan de Mie toejuichingen van het blind ge» meen, in de yzelykjle vervloekingen, dar. die ook Bericht eenmaal het lot van Willem de V. nog zal wor- wegens den, dit mag men voor vry zeker houden. — en Franfche daarom WELMEENENDE MEDEBURGERS byfland. EN LANDGENOTEN ! fepft het hoofd om hoog, en wilt geenzins twyffelen noch wanhoo* . oen aan uwe goede Ziak - ze moet in het einde zegenpraalen! ZOO üOD VOOR ONS IS, WIE ZAL TEGEN ONS ZYN. AMSTERDAM den 28 September. UW MEDEBURGER. Intusfchen deze Stad weigerig blyvende om Afgevaardigden naar s Hage ter 0taats■ vergaderinge te zenden, en in alle de befluiten tot herftel van Zyne Doorlugtige Hoogheid toe te ftemmen; zondt de Hertog Fan Brunswyk den 30 September aan de Regeering van deze Stad dezen brief. Ik houde de ftilftand van wapenen heden avond geëindigd te zyn tusfehen fes en leven uuren , op welken tyd de Heeren Gedeputeerden te Amfteldam kunnen te rug zyp. Ik heb op de allervolftrektfte wyze befloten om voort te gaan, en myne orders ten uitvoer te brengen , zo ik geen brief ontvang van Haare Koninglyke Hoogheid, Me vrouwe de Princesfe van Oranje, by welke Hoogstdezelve my berigt, dat zy geene andere fatisfactie begeert, en my verzoekt om de Troupen te doen ophouden. (was getekend) KA REL, Regeerend Hertog van Brunswyk Lunenburg. GGU-  ¥77* NIEUWE NEDERLANDSCHE Gouda. Öodm.- Ophet hooren van de aannadering der Pruisfifche troupes, het inneemen van Go. rinchem enz. ftaaken de Oudftaatsgezindea het hoofd zo hoog op als de NieuwWsgezinden h*t zeiven lieten hangen. Zy metnden dat het nu hunne beurt mogt zyn om hunne teenparty te verneederen, en den fmaad, met welke zy oordeelden, geduufende eenige Jaaren te Zyn aangedaan, te aan het hoofd, en bewerkte in weini* tvds de omwenteling Dog gelyk het gaa°t, de geringen en mmd.er beichaafden, van welke party die ook zyn, zyn woest en buitenfpoorig Dus verneemen wy, dat hier in de btad ook vry wat ongeregelJheid en geweid door de overwinnende tegen de Nieuwftaatsgezinden is gepleegd: doo- de echte bengten ontbreken ons om deswege een nader verhaal te kunnen geven. De Pruishfche Kryg.sbezetting heeft, eindelyk dte beweegingen geliuit. 'Y Rotterdam. Den 2 September is van hier naar Gornu chem vertrokken een Detachement van omtrend 170 Schutters, onder gebied van den Heer Majoor Vonk, de Kapteinen Kaanel enOverJc/w, benevens de Lieutenants %*» Van der Vliet en Heynfius, de Vaandrigs Abraham Gevers, Havatt en Meyners. Hier  JAARBOEKEN, Septemler, 1787. .4777 Hier was door de Oudftaatsgezinden ook Roteene Sociëteit opgerigt, welke zig de Op- ter regte Vaderlandfche Sociëteit noemde, en "AMvan anderen met den tytel van Oranje Sociëteit beftempeld wierdt. De Regeering, voornamenlyknuna de bewuste uitzettingen aanftelling van nieuwe Leden,Czie bl. 784 en velg. en 1082 eri volg.) geheel en al Nieuwftaatsgezindzynde, bekommerde zig over die Sociëteit, te meer, nadien dezelve meer dan iti eenige andere Stad grooten toeloop hadt,gelyk ook in geene andere Stad de Ingezeetenen over het algemeen zo Oudltaatsgezind waren. De Wethouderfchap heeft derhalven in het begin van deze maand September een befluit genomen, houdende, dat gemelde üoregte Vaderlandfche Sociëteit binnen eene bepaalden tyd opgave zoude doen van alle de naamen , woonplaatfen , en kwaliteiten der perfoonen, die op de Oude Conftitutie en Kwalificatie daar toe geteekend hadden, mitsgaders die geenen, die Leden van genoemde Sociëteit zyn. Wanneer over bovengemeld befluit in de Opregte Vaderlandfche Sociëteit zoude geraadpleegd worden, zondt men den Onderfchout Plaat derwaarts met eenige Gerechtsdienaars, als ook nog een Detachement Schutters ; welke voorzorg die Sociëteit als zeer verneederende, en haare agting verkleinende aanzag, terwyl zy oordeelde , door haar gedrag tot die verdenking zo min reden te hebben gegeven, als de Vaderlandfche Sociëteit. De Opreete Vaderlandfche Sociëteit meende Ffffffffff dan  Ror TER- 4778 NIEUWE NEDERLANDSCHE dan reden re hebben, om van de opgaven van de naamen, woonplaatfen en kwaïiteil 1 van hunne Leden, zig te mogen verfchounen, en bovengemelde refolutie te befchoBwen, als eene moeite, die men haar wel wilüe aandoen , om dat zy in denkenswyze van de Regeering verfchilde. Hier oP is, zo veel wy weten, nog geen nader befluit door de Regeering genomen. Men las den 13 September in dezer Stads Courant ook deze bekendmaaking. ~yoox de Heeren Conuhuantea, die geene Ley den der Vaderlandfche of VaderiandfehfBur ger Sociëteit te Rotterdam zyn, zal eeleegenhS weezen om op Heden, Woensdag den u Sen Stem-Briefjes te werpen in de Bus, vorenshet voorhangende en gearreüeerde Reglement B. Sondag den 16 September des morgens, ontving men allner zekere tyding, dat alle de Militairen en Auxiliairen deftad ütrecht: op eens verlaaten hadden, en naar Holland gevlugt waren Vervolgens kwamen dezen leheelen dag door zeerveeleen verfchiliende tvdingen van den aanmarsch der Pruisfifche troupen in, waar van egter de raeeften by nadere bengten onwaar bevonden wierder £le"em.in_/«na»n men met zekerheid, dat de Pruisfifchen reeds op het grondgebied van dezen Staat, en bepaaldelyb m Gelderland waren, en reeds Saturdag omftreeks Bommel een Corps van 6000 Pruisfifche troupen was ge-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4779 getrokken: dat ook de Zeyfter troupen de ftad Utrecht, na dat dezelve door de Hollandfche Militie verlaten was, ingenomen hadt: en dat de Commisfie ter defenfie van deze Provincie reeds uit Woerden naar Amfteldam was vertrokken, en het grootfte gedeelte der Militie uit die plaats mede getogen was. Wanneer men den volgende Maandag den 17 September des namiddags ten vier uuren de Schutters, die van hier naar Gorinchem waren uitgetrokken, zag te rug komen, als ook eenige Ruiters van 't Regiment van Fan der Capellen, met een Officier van het Vrycorps van Utrecht, benevens 12 Kanonniers, en van hun verftondt, dat die Stad, na dat'er door de Pruisfifchen bomben ingeworpen waren , verlaten was geworden , begonnen zy, die tot nog toe door valfche verzekeringen en door de dagpapieren misleid, aan de egtheid der tyding van den aantogt der Pruisfifche troupen getwyffeld hadden, 'er meerder geloof' aan te geven. Sommigen egter waren tot die hoogte van onbegrypelyke ongelovigheid in dit Huk gekomen, dat zy nog bleven (humde houden, dat die Stad niet door Pruisfifche, maai door Gelderfche troupen was ingenomen ge> worden: dog zeden men brieven van daai ontving, waar in gemeld wierdt, dat d< Hertog Fan Brunswyk 'er gezien en gefpro ken was, en de reizigers, welken in groot< getale van dien kant herwaarts kwamer h Ffffffffffa vlug RorrER- [)AM. t  Rot terdam. ; 478o NIEUWE NEDERLANDSCHB • vlugten, hunne ontmoetingen met de PruiV hiche Huzaaren verhaalden, verwantte men met anders of 'er zouden zig des andere» daags Prtnsfilche troupen voor de poorten dezer Stad verwonen. Hierby kwam dat des avonds berigt inliep, dat het Burgerleger, of ten minden een gedeelte van het zelve, zig m den omtrek van deze Stad bevondt, welk eetren ander merkelyke ongerustheid baarde, dat 'er dien nagt welligt eeni^ ongeregeldheden zouden kunnen voorvallende Schuttery hield derhalven goede wagt' dog de nagt ging voorby, zonder dat men eemgen onraad vernomen ha k. Bovengemeld Krygsvolk en Auxiiiairen waren uit Gonnchem gevlugt naar Schoonhoven: dog de Prinfevlag aldaar op den toren ziende, namen zy het befluit, om na?r Dordrecht te wyken; het welk hun belet wierdt, doordien de pont te Papendrechc was weg en in bewaring genomen. Dus Keerden zy te rug naar Krimpen op de Lek en van daar naar Krimpen op den Ysfcl, en zo tot voor de Oostpoort dezer Stad. 'De Kanonniers wierden alleen binnen gel'aten • en het overige Volk is na eenigen tyd was' tens verdweenen. ö Dingsdags 'smorgens den 18 September was men nog in de zelfde verwagtiW van wel haast de Pruisfifche troupen te zullen irerneemen , wordende zulks door allerlei :ydingen , welken 'er ieder oogenblik van suiten inkwamen, bevestigd: inrusfchen liep  JAARBOEKEN, Septembery mi • 4781 liep het aan tot tegen den middag, eer men noa iets vernomen hadt: maar omtrend dezen tyd zag men hier en daar eenige perfoonen ™or den dag komen, welke Oranjelinten droegen , en op verfcheiden molens Oranjevlaggen geplant: het geen wel in het eerst eenig opziens verwekte,om dat ae ïwcaaten tegen het dragen van Oranje en Mpaaldelyk tegen dergelyke yereierlelën, döOT den yver van den Hoofdofficier Geverstztei ftiptelyk in deze Stad uitgevoerd wierden. Zo dra hadt men dit evenwel niet gezien , of het wicrdt kort daar op van eene meenigte anderen zoo Nieuw- als Oudftaatsgezinden gevolgd, en het leedt niet lang, ot de ffraaten waren vol menfehen, die zig met Oranjekokardes en linten vertoonden. H* bleef hier niet by, maar dezen opiclnk wierdt gevolgd van het geroep Oranje boven i 't welk men van alle kanten hoorde, en die zonder Oranje verfcheen, begon nu gevaar te loopen van onaangename ontmoeting, Aan eenen Vrycorporist, geen Oranje neb bende, wierdt zyne rotting ontnomen en gebroken, cn men fneed hem den ftaart uit zyn hair. Men leidde hem te last, dat hy nog onlangs op de verdoemenis van den Prins hadt gedronken. Deze beweegingen hand over hand toeneemende, wierdt het gedeelte van het Stads Krygsvolk, het welk dier morgen in de Stad te rug gekomen was,kon nadenmiddag onder de wapenen gebragt, er daar mede het Stadhuis bezet; des avonds ten zes uuren trokken 'er daarenboven nog 6 Compagnien Schutters mede derwaards • * 6 Ff fff fff ff 3 teï Rot- PER)AM. i  ♦7»* NIEUWE NEDERLANDSCHS Rot- terwyl 'er door de Wethouderfchap verder ter- de nodige maatregelen beraamd wierden, dam. orn voor te komen, dat in deze beweegingen niemands goederen geplunderd of derzelver perfoonen mishandeld zouden worden. Terwyl de Wethouderfchap met die raadpleeging bezig was, diende één der Leden van de Opregte Vaderlandfche Sociëteit Schutters, genaamd De Eendragt, welken zedert eenigen tyd hunne vergadering in de Nadorstlaan, even buiten deze Stad, gehouden hebben,zig by Hun Ed. Gr. Achtb. | aan, om uit naam zyner Committenten aan te bieden, van in deze omfiandigheid van zaaken, met de Schuttery mede te werken, ter voorkominge, dat de perfoonen hunner Madeburgeren , (zonder onderfcheid tot welke, party zy behoorden,) mishandeld of hunne huizen geplunderd zouden worden. Deze edelmoedige aanbieding door Hun Ed. Groot Achtb. aangenomen en geprezen zynde, en zy het wagtwoord ontvangen hebbende, hebben zy terftond begonnen en by aanhoudendheid voortgegaan met de Stad door te patrouilleeren, dragende ter onderfcheidinge eene Oranjekokarde met een groerae tak op hunne hoeden, en zynde alleen met labels gewapend. Deze Prinsgezinde ronden kregen by het Stadhuis eenig verfchil met de Waardgelders , die hen niet wilden voorby laaien trekken : dog, door tusfchenkomst van den Schout Vink, lieten zy dit evenwel toe. De  JAARBOEKEN, September, 1787» 47»3 De nagt zou dus waarfchynlyk in taraely- Rotke rust zyn afgelopen, ware het niet, dat tereene patrouille van de Nieuwftaatsgezinde dam. Schuttery, by de Halvemaanftraat komende vuur gegeven, en daar door eene vrouw dood gefchooten hadt: dan wat tot dit noodlottig geval aanleiding gegeven heeft, is ons voor als nog niet genoegzaam bekend geworden, om daar van met zekerheid verilag te geven. Men vergelyke hier te voren onder Dordrecht, (W.4347O Op gemelde Dingsdag den 18 September kwam ook uit Gorinchem herwaarts vlugten een groot gedeelte van het Regiment van Sternbach, verzeld van eenige Ruitery: zy Ronden geposteerd op 'sGraafweg, aan Bet einde van den Hoflaan. Het gerugt was, dat dit Volk van den Prins van Oranje was , welk gerugt eene meenigte zo Burgers uit de Stad, als Boeren van rondsom,derwaarts lokte, allen met Oranje vercierd. Eenige Soldaaten vatteden nog twee Boeren om dien dragf dog de Stads-Major Fan Lk bragt te wege, dat zy fpoedig wierden losgelaaten. Tegen den middag trok gemeld Volk van den Hoflaan, om de Stad, den weg op naar Delft. Den 19 September, zynde Woensdag; wierdt hier de navolgende Publicatie afgekondigd : Ffffffffff 4 Ali  Kot. TERDAM. Publ. tot rust. i i i 1 \ • < »7&4 NIEUWE NEDERLANDSCHË A's°C 'EEP?NR^ BURGEMEESTER EN en i>o iWENEN der Stad Rotterdam zvn geïnformeerd , dat gifteren avond Leendm van der Ven, Burger dezer Stad, op den VisfcheTs! I HihiCHr' dn°r dC ^ is gerchooten, zo, . der dat dien Burger door woorden of daden eenige aanleiding tot die a!jefints verraderlvk» daad heeft gegeven; ZOO IS 'T, dar Myi e Hee en voornoemt, aan wie de veiligheid hunner Mede burgeren , vooral ,n de tegenwoordige omftandigheden, ten hoogten ter harte gaat, hy demi Guldens voor die geenen , welke den Dader ^dlr?Ctt]y\ilük. zi ko™» te ontdekten zoodanig, dat dezelve in handen van de luftiue gerake en van het fait overtuigd worde; zullende des Aanbrengers naam , des bezerende wordende gefecreceerd, negerende, En hebben Hun Edele Groot Achtbaren by dese gelegenheid nooaig geoordeeld alle de Wezee. :enen .dezer Stad ten cmltigjle te waarfchouwen pnzieh dil en bedaard te houden engtraan! eldiog tot eenige confufie te geven; terwvl alle Derturbateurs van rust en veiligheid,%V Jar Ier Vvecten, zullen wowtn geftrafV' en d loods geweld met geweld zal worden gekeerd Dus wagte zich een yder voor Ichade en H^n :en zegge het den anderen voort. ' ^ Aldus gearrelleert in Collegio van de Hepr™ 'an FJft* d? §ï* Kotteldam^ en na foor. ;aande Klokkegelui van het Raadhuis derzdvê ;tad gepubliceerd den to September 178-7 Drf.. ent de Heeren Mr. >,„ Bichon , P'l Jost en West-Ysfclmonde, (loco PraiorisJ ffi Ucob Reepmaaker, Heer van Strevelshoek, Burc^eesters Jacobus Willemfen en David Cornelis in de Polder, Schepenen. ™™cm (In kennisfe van my) J. J VAN ZUILEN VAN NYEVELT. Don-  JAARBOEKEN, September, 1787. 47^5 Donderdag den co September zyn weder. ^ om de Leden van Regeering, welken in de■ maand April 1787 waren afgezet (zie bl. 784 en volg. en 1082 en volg.) ter Raadsvergadering geroepen, nevens de met uitgezette Raden, welke Vergadering de Heer Jhirgemeeiter Van Bufting voor het eerst belegd heeft. Door deze Vroedlchap wierden terftond nieuwe Afgevaardigden naar 'sHage gezonden, welken voorftelien gedaan en befluiten hebben helpen neemen, die wv te voren onder 's Gravenhage hebben medegedeeld. Die Leden van Regeering, welken in de plaats van de uitgezetten door, een gedeelte van het Volk war er aangefteld, hebben van deze posten nu at gezien. Dien zelfden so September wierdt, wegen het verwagt wordende Pruisfisch Krygsvolk deze Publicatie afgekondigd: Cchout, Burgemeefteren en Schepenen der Sta O Rotterdam , hebben nod'g g-oordeek , all Burgeren en Ingezetenen ^^J»T^S kennis te geven , dat een aantal van L weehp df« a Twechondert en yyftig Prmsfifcne Huzi rën binnen korte, met toeftemtning van-e v\ e .houderfchap, binnen deze Stad zal «n^ekken. « iUben mi-sdien Hun Kdelë Grobt Achtbaa goedgevonden allen en een fegetyk te Waarfchoi wen, van by de intrekking en het verblyf v, H gemelde Corps, zich ftil en gefehikt te^ged? een , en peen gelegenheid tot teni&e Contuüe ^eni terwyl ™?™{f*f£ ^ Achiba£ Rot» :er>am. 5 > 1 e e i. 1- > n •e i- in a' te re de  Rot TEKI» AM. < 1 < I 4?8(J NIEUWE NEDERLANDSCHE ' ^e wrk?? verzekeringen zyn gedaan, dat door de Manfchap van het gemeld Corps de allerexaft. ue dicipiine zal worden gehouden. Aldus gearrefteerd in Collegio van de E-eren van de Weth der Stad Rotterdam, en na voorgaande Klokkegelui , van 'c Raadhuis dezelve Stad gepubficeert den 20 September 1787 Prefent de Heeren Mr. Jtan Bichon, lieer van OosteJ}, West-Yfelmonde, (locop^ioris) en Janjaab ^««• Burgemeefteren, Cornelis Balgutrit en JJavtd Cornelis van de Polder, Schepenen. In kennisfe van my J. J. VAN ZUYLEN VAN NYEVELT. Dien zelfden Donderdag *s morgens ten negen duren, waren twee Pruisfifche Huzaaren naar deze Stad gekomen, om te vernee• men,of het Krygsvolk van den Koning zonder tegenftand binnen dezelve zoude ontvangen worden. Het welk toegeftemd zynde, kwamen tegen twaalf uuren omtrend 30 Huzaaren en 10 of 12 Veldjagers binnen: waar op binnen een half uur de Oranjevlag op de toren gezet wierdt. Vervolgens kwamen iog over de 700 Huzaaren, 50 Veldjagers, :n 60 of 70 man Voetvolk, allen met Oranekokardes vercierd. Den sr September, Vrydag, gefchiedde ïog deze Publicatie. Zchout, Burgemeefteren en Schepenen der Stad Rotterdam , hebben nodig geoordeelt alle iurgers en Ingezetenen dezer Stad te Notificee- ren:  JAARBOEKEN» September, 1787. 4787 .... nat de Rondens, welke als nu door deze Stad zulen worden gedaan, door de alhier in, Outtier leggende Pruisfifche Husfaren en Jagers SfcSSof Sen, om famenlopingcr. voor te toS e alle kwade voornemens te verydelen: En word de goede Burgery dezer Stad imtsdien, JJwÏÏcbouwd zich Ril cn zoo vetf «jj*. binnen hunne Huizen te houden, ten einde alle, Confufie en onvoorziene toevallen, welke door het „ie verban der Taal als «oderfints voorvallen, werde voorgekoomen en goptacve* H1 Dus" neme zich ieder in acht en wagtte zich voor fchade. . , T1„flTpn Aldus gearrefteerd m Collegio van de He-ren van de VVeth der Stad Rotterdam, en na voorgaande Klokkegelui, van 't Raadhuis derzcIve Stad lepubliceert den 21 Septemner 1787. Prtfent J» ficeren Mr. Jaeob Reepmaker Heer ton1 «eveishoek, (loco pratoris) cn jacob Elfeuer hxxr gemeeheren , >-0to tftffctó en David Corneht van de Polder, SchepeneD. In kennisfe van my J. J. VAN ZUILEN VAN NYEVELT Saturdag den 22. September 1787. is bj eene Publicatie kennis gegeven van eene al ?emeene hervorming der Stads Schuttery en zyn tevens de Officieren en Schuttere, ontfiagen, van hunnen Eed, in die De' rekking ontheven, en gelast hunne wapenen over t geven. De Publicatie luidt woorddyk a. dus: Schout,' Rot». rnn- ÜAM. Pub!, vegens le rotikns der Pruischsn. r » 1 > e  4788 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot. Qchout, Burgemeefteren en Schepenen der Stad ter- Y Rotterdam , goedgevonden en nodig geoordam. deelt hebbende, eene generaale Reforme in dee. ze Stads Scbutrery intevoeren, hebben na voor. ■tul/I. gaande ierieule deliberatie goedgevonden en verter af- liaan, alle de Officieren en Schutteren te deraitaanking teeren , en van derzei ver in die qualiteit sedaanen aer EED, behoudens den Burger EED, teontflaan, Schutters zonder oat echter daar door aan hunne Perfonen ' enz. eenige flettrisfure zal worden toegebracht. En alzo de rust en veiligheid deezer stad volllrekt vorderen, de proviüoneele Ontwapening van die geenen, die bevorens gewapend zyn geweest; ZOO IS T, dat Hun Edele Groot Achtbaare op het verzoek door ce Commandeerende Officier van de Iroupes van Zyne Pruisfifche Majefteit alhier ter Stecae thans geinkwartiert, van wegens »yne Doorluchtige Hoogheid den Heere Vddmaar. ichaik , Regeerendê Hertog van Brunswyk ge', daan, by dezen alle de Officieren en Schutteren mitsgaders dié van hetgenootfehap de Palmboom' met uitzondering nogthans van die Schutteren' aan wie thans de bewaring der rust mecde is toe' vertrouwd, geladen en ordonneeren, omme ten fpoedigtten hunne Snaphanen, Bajonetten , Sabels en alle de Scherpe Patroontn , welke zv onder zig mogten hebben , met geannexeerde Briefjes, waarin hunne Naamen zyn gefteld 't zy op 'C Stadummerhuis, of in de kleine Schotfe Kerk inde Lommertft'raat, of in degrooteSchotfe Kerk op den Schiedamfchendvk ten hunnen keuze te doen bezorgen, en welke Geweeren noe: heeden avond uiteriyk voor zes uuren op eene der voornoemde plaatzen zullen moeten worden verzorgt, op poene van arbitraire correctie. Aldus gedaan en gearredeerd in Collegio van myn Heeren van de Weth voornoemt; En na voorgaande Klokkegelui van 't Raadhuis dezer Stad gepubheeert den 22 September 1787 PreJent de Heeren Mr. Joan Bichen Heer van Oost en  JAARBOEKEN, September, 1787. 4-S9 en West Yzelmonde (loco prcetoris) en Mr. Jacob Rot; Reepmaker, Heer van Strevelshoek:, Buwemeelle- ter- . ren , Corne/is Balguerie en Jacobus Wilkmfen,Sche- daM, j penen. In kennisfe van my J. J. VAN ZUYLEN VAN NYEVELT. Ingevolge deze Publicatie wierden Saturdag namiddag de geweeren ter beftemder plaatfe gebragt, en alles was zeer ftil en rustig. „ Zo dat men alle reden heeft „ (Tchreef de Rotterdammer Courantier in „ zyn N. 115.) om te hoopen , dat deze ., Stad en derzelver Inwoners van alle ge„ weldaadigheden en die affchuwelyke plunderingen , welke in andere Steden van „ ons Vaderland hebben plaats gehad, zal „ bevryd blyven. Zy die het meest voor de „ woede van een doldriftig gemeen meenden • te moeten vreezen, erkennen volmondig „ de braafheid dier Burgeren, welke dag en „ nagt onvermoeid gewaakt hebben, om „ de°plunderzugt, die overal, maar byzon„ der in een Koopftad, zo te dugten is, te „ keer te gaan: zelfs wil men, dat er ver„ fcheidtm van die gegoede Inwoners, wel„ ke onbewimpeld er voor uit kómen , dat „ zy het behoud van hunne goederen en „ mooglyk ook van hun leven of gezond„ heid, aan die Burgers verfchuldigd zyn, ' „ welke nu, met vergeting van al het geen „ er te vooren gepasfeerd is, en zonder te „ denken om de fcheldnaamen, die hun wel „ eer naar 't hoofd geworpen wierden, zoo „ veel  479° NIEUWE NEDERLANDSCFJE Rot. n veel yver getoond hebben om de Huizen £fï" f' !1U"ner Medfi-Ageren te befchermen , • „ het oogmerk hebben om op de een of an„ dere wyze de welmeenendheid van deze „ lofwaardige Burgers te erkennen en in „ gedagten te doen blyven: ook vleid men „ zich hier ter Stede reeds met het aange„ naam vooruitzigt, dat de goede harmonie „ onder de Ingezetenen dezer Stad eerlang „ zalherfteld wezen, terwyl zeer vele def„ tige Inwoners zich beyveren om alles wat „ in hun vermogen is tot herfielling van de„ zelve en dus ook tot den vorigen bloei „ dezer Koopllad toe te brengen. Men wil, „ dat reeds eenige Kooplieden en andere „ gegoede Ingezetenen dezer Stad in over„ weging hebben genomen, om, door het „ aanleggen van een groote Maaltyd , de „ verwyderde gemoederen by een te bren„ gen, dezelve door eene hartelyke verzoe„ ning weder met eikanderen te vereenigen „ en alle partyfchap te vernietigen." „ Gisteren, de eertle Sondag zynde (dus „ gaat hy voort,; na de verbazende om„ wenteling van zaken, die er binnen zoo „ weinig dagen in deze Provincie heeft „ pla?ts gehad, is het getal der Toehoor„ dors in de Publyfce Kerken dezer Stad „ zeer groot geweest, terwyl de refpective „ Leeraars hunne dankzeggingen hebben „ doen gepaaid gaan met de allcrernftiglte „ vermaningen, dat toch een yder in zynen „ kring, zich zoude toeleggen tot handha„ ving van de openbare rust en veiligheid, „ en  JAARBOEKEN, September, 1787. 4791 „ en by die gelegenheid in de vier Kerken ,' dezer Stad voor den Armen gecollecteerd J „ eene fomma van 2214 Guldens 15 ftuivers.' Daar het anders een bekend fpreekwoord is, dat alle overwinning in Burgertwist met wreedheid gepaart gaat, doet dit verflag van den Ilotterdamfchen Courantier, die ten allen tyde alle aanfpraak op de lof vanonzydigheid heeft verkreegen, veel eer aan de Oudiiaatsgezinden dezer Stad. Wenfchelyk ware het, dat die gemaatigdheid, die alle Burgers en waare Vaderlanders, ook omtrend die geenen, van welken zy verongelykt zyn past, ook op andere plaatfen overal was in agt genomen. Dog dit is op veele plaatfen anders geweest, en verfcheiden omftandigheden hebben faamgeloopen, om die gemaatigheid te ftooren. Onderwyl hadden eenige hoofden der Nieuwftaatsgezinden de wyk naar elders ge* nomen: 't zy dat zy, onkundig hoe het zoude kunnen aflopen,den uitkomst fchroomden aftewagten; het zy om dat zy nog de ligtgeloovige hoop voedden, dat Franfche hulp hunne party zou ftaande houden en dit elders wilden verbeiden. De Advocaat Mr, Armlet Kreet, die geen kleinen rol ir de verrigtingen der Nieuwftaatsgezinder in deze Stad gefpeeldhadt, was naar Amftel dam vertrokken, alwaar hy vervolgens eer hnis huurde, om zich aldaar nedertezetten Onder de uitgeweekenen was ook Mr. Pau lus Gevers, Hoofdofficier dezer Stad* waar om door de herdelde wettige Vroedfchap op den 24 September by voorraad de Hee Mi Rot- 1 'er* >am. t I 1 ; k I 1 » r  Rot. ter ■ dam. I 1 J < t i 1 z a \ b c b g tt p d d 4791 NIEUWE NEDERLANDSCHE (Vlr. Keinier Frederik van Staveren, Raadt in de Vroedfchap,. tot Hoofdofficier dezer Stad wierdt aangefield. Dingsdag den 25 September gefchiedde nog eene Publicatie, ter onderzoeking van die huizen, welkers bewooners mogten verdagt zyn , van niet aan de Publicatie van den 22 voldaan te hebben. Deze voorzorg was wys en noodzakelyk, op dat niet, gelyk in andere plaatfen gefcbiedis, gelegenheid door deze of geene private perfonen wierde genofiien om in eenige.huizen van Nieuwftaatsge» zinden , onder voorwendzel van verdenking in om geweeren enz te ontdekken, inteIrmgéil en ongeregeldheden te pleegen. Lienielde Publicatie luidde aldus: Alzoo Schout, Burgemeefteren en Schepen der' Stad Rotterdam in aanmerking genomen lebben | de volstrekte roodzakelykheid omme ter :onl<-rvacie van de voorrduuring der Rust binren fezt Stad, zoo veel mcgélyk weg te nemen alle mistrouwen of ongegronde vermoedens onder de nwoondcreD derzelve, ais of in verfcheide Huien binnen deze Stad, Ammunitie, Geweeren of ndere fchadelyke lnlhumenten zouden worden erborgen gthoude-. ZOO IS 'T, Dat Hun Edels Groot Achtb >r/5 y dezen hebben goedgevonden , omme een of wee Suppoosten van het Secretarie dezer Stad. -•nevens twee van de thans Wagt doende Eur;rs, behoorlyk geadfnteerd door Stads Provoosn, en Eodens, te authorifeeren en te quahficee:n , omme in Nalie zodaanige Huizen, welke aarvati verdagt zullen worden gehouden , i noodige Vifitatie te doen , de Ammunitie. Ce-  JAARBOEKEN, September,• 1787. 4703 Geweeren of Inftrumenten te arreuVeren, en ver< volgens van hunne bevinding te doen fchrifteiyk Rapport. , Én naardien op deze wyze de voorfchreevè Vifitatien en aanhoudingen wettiglyfc zullen worden gedaan; Zoo interdiceeren en verbieden Hun Edele Groot Achtbare, wel expreslelyfc allen en iegelyk, eenige Vifitatien of Huiszoeking, hoe ook genaamd, by wie het ook zoude mogen zyn, i& doen, op poene van naar exigentie van zaaken, als verhoorders der rus: te zullen worden eeftraft. b Aldus gedaan en gearrefteerd in Collegio van myne Heeren van de. Weth voornoemt, en na voorgaande Klokkegelui van 't Raadhuis dezer Jj'.ad gepubliceerc den 25 September 1787. Pre» fent de Heeren Mr. Reinier Frederik van Stavsren Schout, Mr. Johan Adriaan van der Hoeven Burgemeefter, Pietet Baalde en Hendrik Adriaan Hofman, Schepenen.' In ken nis fe van my J. J. VAN ZÜYLEN VAN NYEVELT. Tot bewaaring van die zelfde rust firekte öok nog deze Notificatie. *P\e Heeren van de Weth der Stad Rotterdam' vernomen hebbende, dat veele gegoede en welgeltelde nurgeren, gevoelig aan de zorg ,' door eenige vrywillige VVagtdoende. Burgeren voor de ru3t en' veiligheid' de'r Stad onlangs betoond, gaarne gelegenheid-wilden hebben , om des wegens aan dezeHen eenige blyken van erkentenis te geeven, en geinformeert zynde,'dat zotritnige perföónen, misbruik makende van die bekende goed. willtgheid, zig veroorlooven , omme by de goede Êur^cry dezer Stad Geld op te halen, onder een Gggggggggg voor. Rotterdam. Publ.Wegensdooi zoe» kenvad buizen;  4791 NIEUWE NEDERLANDSCHE ROTTERDAM. Notificatie tot harmonie en gijten enz. i i j < i. J 1 E voorgcevcn, dat zy quafi nu onlangs derzelver Huizen en Goederen voor geweld en plundering zouden hebben beveiligt; Notificeeren alle en een iegel\k, dat ten Huize van de Heer Gilles Groe. nevelt Koopman, woocende op bet Westnieuwland alhier, zal geplaatst zyn een Kist, waarin ieder, die gc-neegen is meede te werker, tot opbouw van de goede harmonie binnen voorfchreve Stad, kan inbrergen zodanige vrywillige giften, als hy zal goedvinden, waar van het montant ten overttaan , of onder direclie van de Heeren jFohan Francais van Hogendorp, Mr. Joan Gerbrand van Mier op, Mr. Reinier Frederik van Staveren en Mr. Anthony Wilhelmus Senn van Bazel, allen Raden n de Vioedfchap dezer Stad, als van wegens de Wethouderfchap en Vroedfchap verzogt en gequalifkeert zynde tot de;"provifioncele beheering en beleid der Burgerwachten , zal ftrekken , zo tot betaling van die vry willige Wachtdoende Burgers, die n deeze dagen zig beyverd hebben om de Stad voor die peweld te bevryden, als van die, welke on3er opzicht van S. A. Walfiein, O Brouwer Huloosz., J. B. Rocgues, S. van Wageningen, J. Burge»hout, Cornelisz. J. Camerling en L. W. C. van letouw, door het houden der Wachten als ander» ints, daar meede provifioneel zullen continueeren. Ter Ordonnantie van de Heeren van de Weth voornoemt. J. J. VAN ZUYLEN VAN NYEVELT. In de dagpapieren, byzonder van deze Itad, is dit berigt geplaatst. DIRECTEUREN der OPRECHTE VADFRLANDSCHE SOCIËTEIT DE EEN)R/fGT, met de uiterfte veroutwaardining veromen hebbende, dat zich eenige Perfonen ver- ftou-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4795: Kouten, toe nee opnaaien van ^eiaen tot dsiooning van door hun gedane dienften in het behoud der rust, verklaren dat zulks nimmer met hunne ioeftemming is en zyook niet geiooven, dat zulks door een der Leden van de Sociëteit is gefchied; Verzoekende yder in het vervo'g Zoodanige Bedelaars af te zetten, en beloven te gelyk eenPrsemie van 10 Gouden Dukaten aan den genen, die zulke Lieden van diergelyke feiten voor den Rechter kan overtuigenè Men las ook nog in dezer Stads Courant deze bekendmaaking: De Ondergetcekende notificeert, uitnaam van Heeren GECONSTITÜEERDEN, dat dezelven de AC XE VAN QUAL1FICAT1E, op hun gepasfeerd, höuden voor vervallen , en dac dezelven uit dien hoofde geene Zaken zullen verlieten of te uitvoer brengen. Rotterdam den 24 September 1787. T. T. CREMER, de Secret. abfent zynde. De Raad ter Admiraliteit heeft ook dez@ bekendmaaking gedaan: DE RAAD TER. ADMIRALITEIT OP DE MAZE notificeert mits dezen allen en een iegelyk dien zulks aangaat, dat Hun Ed. Groot Mo. gende de Heren Staten van Holland en West-Friesland hebben goedgevonden, alle gewapende Vaartuigen , onder wat naam ook geëquipeerd, zoo Uitleggers als Kanonneerbooten of anderen, te Rellen ondet ueorders en directie van de refpectiveCoUegien ter Admiraliteit dezer Landen; en dat die', volgende , zoo dra by het Collegie ter AdmiraliteiÊ Gggggggggg 2 aL Rot- dam,  479Ö " NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Notificatie der Admira iiteit. i J ! i t i alhier de noodige informatien omtrent de Vaartuf* gen, onder deszelfs Diftricl uitgerust, zullen zyn ingewonnen , aaultonds by het zelve zodanige fchikkingen tot het betalen der verfchuldigde Sol* dyen en Kostpenningen zullen worden gemaakt, als overecnkomftig het goedvinden van de Heeren Staten van Holland en West Friesland, uit hoofde van de gemaakte engagementen, billyk en gefchifct zullen worden gevonden, en gelast mitsuien alle Commandanten, Schryvers en verdere Officieren van voorfchreve Vaartuigen, waar zy zich ook mogen bevinden y mitsgaders alle de geene, die verder met eenige directie over, of orders omtrent de voorfchreve Vaartuigen zyn belast geweest, zoo fpoedig doenlyk aan dezen Rade te doen toekomen , alle de informatien , welke hun niet alleen omtrent voorfchreve Vaartuigen zelve en de daar toe behoord hebbende Goederen» zouden mogen bekend zyn, maar fpcciaal ook al het geene tot een rigtige liquidatie, zoo. der Soldyen als Kostpenningen, van de voorfchrcve. Vaartuigen, zoude kunnen of mogen llrekken. Gedaan en gearrelteert in den Rade den 25 Septimbu 1787. Een gezelfchap van Beminnaaren dei Dichtkunde in deze' Stad, was door de omwending van zaaken in dit Gemeenebest zo jetroffen, dat het zelve in de Stads Courant van den 29 September 1787 deze betendmaaking plaatfie. C en Gezelfchap van Beminnaaren der DichtkunL-1 de te Rotterdam, noodigd by deze de Opechte Vaderlandfche Dichters dezer Republiek ot het vervaardigen van Ncderduitfche Vaerzen, ehelzende: eene Schets of Befpiegeling van en op het  JAARBOEKEN, September, 1787; 479? het Heil aan Nederland gefchonken door de AANBIDDELYKK HAND DER GOULYKE VOOR- ■ ZIENIGHEID, in de zoo geduchte als zegcnryke 1 Omwending in dit dierbaar Vaderland, by de heuglyke Wederkeering van ZYNE DOORLUG1I. GE HOOGHEID DEN HEERE PRINS WIL* 1 LEM DE VYFüE, de Toeverlaat der brave Uata-, vieren., met deszelfs KONINGLYKE ECHT GE 1 JNOTE EN PRINSELYKE DOCHTER EN ZOONEN in 'sHage, en de herkenning van dien Doorluchtigen VORST in deszelfs hooge Waardigheden. Geen Dichtlievende, geen Oprechte Vaderlander, geen Aanklever van den zuiveren Hervormden Godsdienst, kan deze gebeurtenis anders befchouwen dan als de merkwaardig/te, welke dit Geflagt beleefd, en overwaardig is aan het Nageflacht met een Gedenkteken te worden nagelaten. Deswejens zal aan de Dichter, wiens Vaars het beste gekeurd worde, een Gouden Medaille worden gefchonken, ter waarde van vyftig Duchten , aan de eene zyde met de Beeltenis van Zyne DOORLUCHTIGE , en aan de andere zyde met die van Hare KONINGLYKE HOOGHEID de PRINS EN PRINCES VAN O RANGE , en aan den Dichter van het daarop volgende een Zilveren Medaille van gelyke groote. — Het Gezelfchap zal deze Vaarzen laten drukken, met de anderen, welke zy zullen ontvangen en der Drukpers waardig achten, zoo ver hun bellek zal toelaten, en aan die Dichters elk twee Exemplaien ten gefchenk aanbieden , indien dezelve hunne Naaroen gelieven bekend te maken en onder hunne Dichtftukken geplaats te hebben, zullende anders met de daarby geplaatfte Zinfpreuk uitgegeeven worden. De Vaarzen moeten voor den laatften Oktober dezes Jaars Vracht vry bezorgd worden , met een daar by verzegeld briefje met dezelve (gelyk raen by Prysvaarzen en Verhandeliugen gewoon Gggggggggg3 is) Rot- >am. Uitlo'ing voor en GeMekt enz. t \  jl Rot- {fERVAMe Uitioving voor ten Ge 'dicht enz. 7S)S ' NIEUWE NEDERLANDSCHE is) aan het huis van den Heer M. T. Peypers te Rotterdam , zullende geene briefjes geopend worden als der twee Vaerzen, welken den Prys zullen zyn waardig gekeurd, zonder toeftemming der Dichteren. Echter verzoekt men, dat elk die met zyn Pen of Gedrag getoond heeft eenige haat te hebben tegens de gevestigde Oude Conftiiutie, de Regeering dezer Landen en het Doorluchtige Huis van den Heere Prinfe van Oranje, geene Vaarzen send, dewyl dezelven niet zouden kunnen worden bekroond, alware het dat hunne Dichtkunde zulks verdiende, dewyl men bedoeld dat het Oprechte hart zoo wel als dc Dichtkunde Ipreken zal. Wegens het nabuurig Overschie las men nog in gemelde Rotterdamfche Courant N. 115 het navolgend berigt: „ Uit het nabygelegen Dorp QVER„ SCUIE meld men, dat alle die inwo» „ ners , welke aldaar voor vrienden en „ voorftanders van het Stadhouderlyk Huis bekend ftaan, en uit dien hoofde, door „ het zogenaamde Burger-Leger, gevloekt, „ gehoond en gefmaad zyn geworden, en 5, door welke de Kastelein uit de Herberg 3, de Gouden Koetswagen twee uuren lang, in de verfchrikkingen des doods, aan een ,, ftuk Kanon is gebonden geweest, zich '„ alle tc famen verbonden hebben, om alles ,, te vergeven en te zorgen, dat ee.n yder s, vryelyk door dat aangename Dorp' zoude p kunnen pasferen, al ware het ook dat zy p zich niet vryvvillig van eenig Oranje teej, ken hadden voorzien." Dit zelfde is in d.e Leydfche Courant N. 116 bevestigd.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4799 Men vergelyke hier mede bl. $026 en Rotvolg. Dog niet overal is deze omkeer van »f zaaken zonder die ichokken, die de Staatsomwentelingen doorgaans verzeilen^toegedaan Gelyk de Nieuwftaatsgezinden te voren, vooral het Burgerlegertje, de kragt van hunne wapenen en meerdere magt aan hunne tegenparty niet zeer zagt hadden doen gevoelen; zo dagten met overal alle de Oudftaatsgezinden, de geringeren onder dezeiven, de Boeren ten platten Lande, zo edelmoedig ah te Rotterdam en te Overfchie; zy her dagten met allen, hoe veel grootmoediger, edeler en chnstelyker het is, voorledene verongelykingen te vergeeven, dan door de herdenkiuge van die verongelykingen verbitterd te worden, en aangefpoord tot weerwraak. Niet ver van Kapelle op den Ysfel, in zekere Buurt, Keeten genaamd, zyn tvvee huizen van de Nieuwitaatsgezinden , het y eene van een Grutter, genaamd Van der Rotte, het ander van eenen Verwer, geplunderd. De Boden ging naar Rotterdam om hulp: waar op twee Dienaars van het Gerecht gezonden wierden, op welker aankomst de plunderaars de vlugt namen. LenSchoonhovenaar, die by het Nieuwe Veer in Keeten met een koekkraam ftondt, en voor een zogenaamd Patriot bekend was is door cehige Hüzaarén afgeklopt. Te Krimpen op de Lek heeft men den ouden of gewezen Schout, en den rustend Predikant gedwongen, een perfoon in hun plaats te moeten lellen,cn de andere Nieuwitaatsgezinden in Gggggggggg 4 Per*  4«©o NIEUWE NEDERLANDSGHB KOTTERpAM. perfoon genoodzaakt, de klok ter eere vw den Prins te trekken. G o r i n p h e m. Naar deze Stad zyn van tyd lot tyd gedeeltens van Schutteryen en van Genootfchappen uit verfcheidene Steden getrokken, om dezelve, als het eerst bloot liggende voor eenen aanval, te helpen verdeedigen. Dog dewyl men zig, in geval van pen vyandelyke aanval, niet meende op de Burger-Vrycorpfen te kunnen verlaten, is den 5 September ook het- Regiment van Sternbach, nieutvlyks opgerigt,en 10 Compagnien, benevens een Compagnie Artilleristen iterk, alhier binnen getrokken. De gerugten zyn, dat het plan is, de /luizen te Heusden open te zetten, en de Linge te floppen, om alzo de Landen te overllroomen, het welk, vooral in dit Jaargetyde een onbereekenbaar nadeel aan den Landraad zou toebrengen. Veel is in de dagpapieren gewaagd van eenen aanllag, om den Holiandlchen Üitle^ger De Spion, by deze Stad liggende, door verraad aan de Gelderfchen over te geven' De omfiandigheden worden zq verfchiUénde pn eenzydig opgegeven, dat zonder egte berigten weinig deswege met zekerheid kan verhaald worden. Wy voegen desweoe aileenlyk hier by een uittrekzel uit de Rot•ferdamlche Courant. ' ' £)rn 10 September kreeg de Heer Aardcnbur?, ^«K?Dattt op den Hollandfchen Uidegfe? {jE  JAARBOEKEN; September, 1787. 4801 DE SPION, geposteerd by Gorinchem, eenig kwaad vermoeden omtrent het gedrag van zyn ( Commandant Witte van Dam, het eeen merklyk vermeerderde, toen er een Geldersch Officier, Smit genannt, by hem aan boord kwam , en geheel bevestigd wierd , wanneer van Dam hem zelf opening deedt van het Schip aan de Gelderfchen te willen overgeven; dan de Luitenant, zommigen van het volk van den aanüag verwittigd hebbende , liep in de Kajuit en fchoot den Comman, dant met een piftool door de dye , waar op hy hem, benevens den Gelderfchen Officier gevangen naar Gorinchem deedt brengen, van waar zy verder naar Woerden zyn getransporteerd geworden. Wanneer hier tydirg liep, dat den 13 September Pruisfisch Krygsvolk op den bodem van den Staat was ingerukt, maakte zulks zeer verfchillende indruk. Zommigen pakten hunne goederen en vlugtten naar Gouda en elders. Dog anderen lachten met die gerugten, en hieldenze voor onuiogelyk. Jonkheer Van de Capellen, voorheen onder de Gardes du Corps en Kamerheer van den Prins Lrfftadhouder, en nu onlangs door de Staten van Holland tot Collonel van een Regiment, en tot Gouverneur van deze Stad benoemd, hadt het Opperkrygsgebred in deze Stad op zig genomen, en was even voor het trekken van het Pruislisch Krygsvolk hier aangekomen. Des nachts tusfchen den jf> en 17 September was een Detachement Pruisüiciie troupen tot naby deze Stad genaderd, zonder dat men hier iets daar van hadt vernomen. Ggggggggggo MïW Goriiï» HEM.  4?o2 NIEUWE NEDERLANDSCEIE GoRIN • Maandag morgen den 17 September kwam < een Pruisiïsch Officier, zynde de Kaptein i Winfingeroth, de Stad opeisfchen by eenen \ Iiollandfchen brief, waar by het Manifest Van den Hertog gevoegd was: een uur i wierdt tot beraad toegedaan : dog geen ant- f woord wordende gegeven, keerde gemelde ; Kaptein naar de Stad met een Trompetter, , om te verzoeken, de troupes in te laten trekken: dan een onbezuisde Buger-Auxi- f liair, van krygsgebruiken niets weetende, [ fchoot op dezelven met eenen kogel; waar op zy te rug trokken, maar kort daar na begon f de kanonnade. Ten half zeven uuren waren 'er reeds 40 fchooten uit hauwitfers met i brandklooten gedaan, cn ettelyke granaten } geworpen, waar door veele daken befcha- [ digd, een molen, en een huis in brand gefchooten, en beiden tot den grond toe afgebrand zyn, met nog 7 of b" kleine huisjes, by den molen ftaande. Terftond wierdt de witte vlag opgeftoken. Na het opfteken vin de witte vlag was de Majoor van deze ' plaats op de wallen Verfcheenen, maar gaf niet dan een onbepaald antwoord. Dus de Gouverneur V. d. Capellen zelve verfcheen, en de Stad met de geheele bezetting als Krygsgevangenéïi overgaf. Onder deze onderhandeling aan de eene zyde der Stad , opende de Burgervrycorporisten vol fchrik, aan den ahdèrëh kant de poort, en vlugtteu naar Dordrecht én elders,benevens zeer veele Militairen. Vergclyk bl. 2090. De Pruisiifchen hebben Jit veroordeeld, als eene verbreeking der ca- pi-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4803 ■ pitulatie. Zy zonden nog eenige Huzanren den vlugtende na, die 'er ook veelen nog 1 agterhaalden en te rug .bragten. Ook hebben de Boeren langs die wegen, onlangs door die Vrycorporisten ontwapend, zig nu gewroken , den vlugtende aangevallen met hooivorken en andere wapenen, en veelen van hen uit weerwraak of gedood of gekwetst. Hier in de Stad woei reeds voor aot uuren de Oranjevlag van den toren en van het Raadhuis, en" de gantfche Stad wierdt met wimpels, vlaggen en Oranje vercierd, terwyl de Pruisüichen binnen trokken. Dog het fchieten op de Trompetter, en het wegvlugten van het Krygsvolk en deBurgercorpfen als mede van veele Ingezeetenen, tegen de capitulatie (zo als de Pruisfchen oordeelden^ aan; dit een en ander hadt de gemoederen van dat Krygsvolk zo verbitterd, dat 'er eene ysfelyke verwoefting van plunderen wierdt aangerigt. Of hier in ook het Gemeen, 't welklOrunjegezind was, heeft deel gehad, kunnen wy, by gebrek van egte berigten, nog ontkennen, nog bevestigen. Althans de meer befchaafde Qudftaatsgezinde Burgers en Ingezetenen hebben zig edelmoedig gedragen. volgens eenen brief uit deze Stad, in de Rotterdamfche Courant N. 115 geplaatst, gedagtekend den 21 September, iii welke oti der anderen gemeld wordt: Co RIJT.  GoriN chehi. Brief in de Rotterd. Courant, \ i 1 i ] 1 f e t è 4804 NIEUWE NEDERLANDSCHK " De,2fn?otfc1haPPers» de Auxiliairen, het Corps n. i1 Stc/nbach en de Kannonniers zyn alle u o,? ngev!ügt , De Go"*™eur van de Capellen omdathy tegen het fchieten oP den Officier en 1 rompetter niet gezorgd heeft. Üe verflagcnheid onder de Patriotten en de verfchrikkmg .ionbefcbryflyfe. Wy zoeken hen op, huizen. Alle de iVinsgezinden arbeiden tot eene ST^nCrherftr'liDg,der ,iefde en eend?agt ïn van de beide Partyen op de Groote Markt vergaderd geweest en hebben elkander de hand van liefde en vriendlchap gegeven, waar by zelfde vnornaamfte der Partyen zyn'tegenwoordig ge! weestrmemant heeft by die gelegenheid eenig vemyt ontfangen, maar elk toonde genegenheid en belang tot eikanderen. tetrioek/enfderiDg * beflotcnaande Regeering cr,Hnfedrtg?? Bu,,rgery; uit aanmerking van den cnnquen ftaat der Provincie in het algemeen tn de den we? rot nieuwe Cabalen en Ondermynin- Ln SCza§ ééns vooral af tefny- den ten fterkft»! begeert en by den Ed. Achtb. W».ïï??8a* d3t ''e Hceren Gedeputeerde, er Dagvaart gekst worden, om ter Ver°aderine !t°adhonJag;n' inqaSrtSfvïï tf, öezer Prcvmcie, te aurhorifeun om, en wyhyn van den Lande, de fieeeerin«en del ioodm zynde . te veranderen. IVegeeril^cn des 5cf worden!' ^ Z°Udeo ^aPP^ e?o° Hntl,k0ntfanRe1^ beriSc> dat de^n ™rtnu - p " var hler u"g«rokken zynde en ° ÏT v '0t hü,P m^ genomen hebbende, ; * h nei; v:an Heasdcn opengehakt en e Stad ingenomen hebben. rjjc  JAARBOEKEN, September, 1787. 4805 Dit zelfde is ook in de Leydfche Courant N. 116 bevestigd. 1 De Gouverneur ^. D. Capellen, fchreef eenen brief aan den Hertog, met verzoek van op zyn woord van eer te mogen naar zvn vrouw en kinderen te rug keeren: t welk hem geweigerd is. Hy is vervolgens over Nymegen naar Wefel gebragt. ie 1N\me*en was men zo verbitterd tegen hem , dat^het de grootfte moeite koste, zo om het gemeene Krygsvolk, als het Burgergemeente weerhouden van buitenfpongheden tegen Hem De Hertog kwam zelve van Asperen herwaarts, ontvangende van de Regeering en ? grootfte gedeelte der Burgery haare opwagtinaen verzeekeringvan eerbied enz. De Oudftaatsgezinden riepen Oranje boven, en weizende op den Hertog: zie daar onze verlosCer terwyl de Nieuwftaatsgezinden, voor zo verre zy niet gevlugt waren, een bedrukt gelaat vertoonden, 't welk juist niet te verwonderen is. De Hertog ging vervolgens de Wallen en Vestingwerken ^f^^^ derwvl kwam nog de Pruisfifche Kaptein Blrslhfeldt, met 50 Soldaten krygsgevangenen binnen, die hy op den Arkelfchen dyk gevangen genomen hadt. Dezen en de in de Stad geblevene Krygsgevangenen als ook van andere plaatfen, benevens de Burgercorpfen die gewapend zyn gevonden, zyn onder iterke eskorten naar Wefel gezonden. Dier GORIÏ?' :hebi.  48öfl NIEUWE NEDERLANDSCHS G03 IN CHtïf. ( i ■ Dien zelfden 17 September wierdt de' Vroedfchap, byzonder ook die op den 20 Augustus afgezette Raaden, vergaderd welke eene Publicatie afkondigde tot ontwapening van het Genootlchap, en den onlangs nieuw aangeftelde Raaden liet aanzeggen van zich geene verrichtingen in die betrekking te onderwinden : gelyk deze Heeren dit ook bereidvaardig aannamen en van alle aanfpraak deswege afzagen. Wyders heeft de heritelde Vroedfchap de bovengem. verzoeken der Burgery (zie bl. 4804) toegedaan. Van het Krygsvolk, 't welk uit deze Stad ontfnapt was, verfpreidde zig een gedeelte over het platte Land, en plunderde de Opgezetenen erbarmelyk: 't welk al veel op reekemng van het Pruisfiesch Krygsvolk ge. zet wierdt: hoe wel wy deze Troupen nier. overal van plunderen en knevelaryen willen vryfpreken. De Hertog dit verneemende zondt bevel aan den Kap.ein Winzingeiode Dm met 150 Man voetvolk en 50 paarden «raö deze Stad over Giefendam naar Papens-echt te trekken, om de plunderaars en rokers op te vatten of te verjaagen. By deze relegeniieid bevondt zig gemelde Kaptein /oor Dordrecht, eischte van de Regeering, iat zy het Prinsfiesch Krygsvolk zoude binl len iaaten trekken; het welk gefchiedde. Cit te voren onder Dordrecht.0 Schiedam. Ook deze Stad heeft haare poorten voor  JAARBOEKEN, September, 1787. '4807 H Pruisfiesch Krygsvolk geopend, volgens aanfchryving der Staten van Holland: waarop het Genootfchap ontwapend, de Burgerlocieteiten vernietigd, en de Geconftitueer. den buiten dienst gefield zyn, en alles op den ouden voet herlteld is. Vlaardingen. Den 14 September is het Burgerleger, uit het Kamp by Naaldwyk opgebroken zynde, alhier binnen getrokken en ingekwartierd. Vervolgens wierden door Geconflitueerden, door gemeld Burgerlegertje geruggefteund, op naam der Burgerye, 6 Leden van den Raad, die men voorgaf 't vertrouwen des Volks verboren te hebben , (dat is , eigenlyk , Oudftaatsgezind te zyn J afgezet: te weeten: de Heeren Burgemeefteren/^/; Rbyn, Van der Ham, van Banchem , en Raaden Sappius, Ver feudaal, en Piek; in welker plaatzen, op voordragt van gemelde Geconftitueerden, by voorraad vier nieuwe Raaden wierden aangefteld; te weeten: de Heeren Jobannes Hoogvliet, Jan van Bommel, Barend van der Star en Gerrit van den Berg ; zynde de twee overige openftaande posten tot den gewoonen dag der Magiftraatsverandering onvervuld geiaaten. Dog deze vreugde was van korten duur, gelyk ook het ver blyf van het Burgerlegertje, 't welk, op de ontzettende tyding,dat Utrecht verlaten en door 'sPrinfen volk bezet was, 'sMaandags den 17 September met karren, wa-, Scims» 3AM. .  DIN, «*«, ] < i I I a v a • ! fi' 4»o3 NIEUWE NEDERLANDSCHE "wagens, kanon en bagagie is uitgetiokkeii* nog eenige Manfchappen agterlatende, dewelke in den volgenden nagc door de alarmtrom opgewekt, van hier naar elders gevloden zyn. Zie egter bl. 2090. Vervolgens zyn de hoofden van 't Genootfchap, Getrouw voor Stad en Vaderland op de meer en meer toenemende gerugten' en het zien der Oranjevlaggen op de torens van de omhggende plaatfen, in alleryl van hier na elders heen gevlugt, latende hunne manfchappen, ui de wapenen voor 't Raadhuis flaande, agter, dewelken dit verneemende • allen met hunne geweeren afzakten, en een goed heenkomen zogten. Intusfchen wierdt de begeerte der Oudftaatsgezinde Burgery flerk , om ook de Oranjevlaggen op de toren en Raadhuize te zien waaraan fpoedig wierdt voldaan, weer^a"mende de lucht van 't gejuich van Jtioelée sn Vivat Oranje. Een ieder van de Oudftaatsgezindeh ,hetzv legenc, t zy Officier der Burgery, beyverIe zig intusfchen , om niet alleen de blydchap'den ruimen toom te vieren, maar ver-' aaande ook eenen iegelyk, om niemand in ■erzoon of Goederen , 't zy afwezig , 0f anwezig zynde,. eenig letzel aan te doen • 't 'eik van dat goed gevolg is geweest, dat an niemand eenig kwaad of nadeel in erzoon of goederen is wedervaaren. lavendeel ue Burgerfchuttery met hunne OfJiereu, hebben hunne huizen en Perzooin met waatea bfefcnermd, en by 't opha- 'lm  JAARBOEKEN, September, 1787. ',4809 len van hunne wapenen, voor hunne veiligheid gezorgd. Voorts is, op verzoek van een meenigtè der Burgeren, door den Heer Van Leyden, Heer der ftede Vlaardingen en VlaardingerAmbagt , Mr. Jousfyn Woorthouder. als Schout en Secretaris van zyn post ontflagen. En op Saturdag den 22 September zyn de afgezette Kaaden, namenlyk de Heeren Job Ter feudaal, Anthony van den Ham, Abraham van Rhyn, Mr. Albertus Henricus Engelbert van Banchem , Jacobus Sappius en Pieter Piek, met alle luister en eer, onder 't gejuich van veele aanfchouwers, in hunne waardigheden herdeld. Voor welke heugelyke gebeurtenis, zoo ten opzigte van ons gantfche Land in 't gemeen, als dezer Stede in 't byzonder, een plegtige Dankpredikatie is gedaan door den oudlten Kerkenleeraar D. Lambertus de Béveren Esvelt, uit Pfalm 35 vers 10, voorgezongen Pfalm 105, na, Pfalm 146 het 1, 3 en 4 vers. Maassluis. Niet zo zeer belachelyk, als wel, wegens den ernst der zaaken, en de treurige gevolgen, beklaagelykst zyn de denkbeelden en handelwyzen van onkundige Lieden, die op den doolweg gebragt, zich vermeeten de Staatkunde te verftaan, en omtrend zaaken met andere Mogendheden te kunnen en te mogen Hhhhhhhhhh be- DINGEN*  43lo NIEUWE NEDERLANDSCHE Maassluis. Declar, r opens di EïsCchen van Pruisfchen. ! 1 ( ] i c £ d i b Aan de Edele Achtbaar e Heeren Schout, BuTgemee/ïeren en Schepenen, com • pofeerende de Weth van Maasfluis. Qeevcn met den gepaster) eerbied re kennen, de ' Leden der Commisfie ter Oireftie van het Jixercitie-Gezelfchpp onder de Spreuk • Fry en Getrouw, te MAASSLUIS , als d.ar toe door de gefaamentlyke Leden gelast en geóualificeert • Dat de Ëisfchen , welke Zyne Meiert- it de Koning van Pruis/en door den 'Baron van Thule. meyer aan den Heer RaadpeniTonaris gedaan heeft en ineene Nota den 9 deezer overgegeven , aan alle de Leden zoo vernederende en hoonen ie voor gewapende Nederlanders zyn voorgekomen en zoüamg een gevoel in hun veroorzaakt hebb' n' wat het is thans die guide Vryheid iw te genie! :en, die ons door het bloed onzer Voorvaderen ;ekogt eii overgeleeverd is, dat zv wel verre van loor die allezints hoonende en met eene Vr\e Re>ubhek den fpot dryvende Eüfchen eeni«zints te ;yn gealarmeerd, integendeel, ffeuoende op de echtvaardigheid der Vaderlandfche zaak, en dat ie ongetwyffeld op de eene of andere voor ons nbekende wys, door den God van Ned rland en God onzer Vaderen , zal bewaard en be:hermd worden; die zelve Eisfcher hunnen moei ebben aangevuurd en geheel opgewekt. Zy gevoelen, zeg.en wy Ëd. Achtb Heeren, onwaardeerbaar genot dier Vryheid, we-lke wy ne. beflisfen. Dit wordt ook allerzichtbaarst bevestigd door het navolgend Declaratoir het welk, in navolging van het buitenfpoong Declaratoir te Delft, den 14 September aan de Regeering dezer plaatze is overgegeeven. 5 8  JAARBOEKEN, September, 1787. 4811 inevens onze Landgenoocen tot op dit oogenblik nog mogen fmaaken, maar hebben ook tevens > zich het levendigfte tafereel voor oo^en gelteld, hoedanig, al wat Vaderlandsoh denkt en voor die denkwyze is uitgekomen , de woede en flagtofFers der Oraw/e-Aanhang zyn zou, als de Koning van Piuisjen zyne Krygsbende tegen Holland doet aanvoeren, en als wy ons dan lafhartig gedroe gen en 't Geweer niet aangordeden. Immers zoo dra, Ed. Achtb. Heeren! ais wy verzekert zyn,' dat de Pruisfifche Troupen eeneo inval op onzen Vryen grond doen , is ons lot befüst, en wy moeten voor altoos bükken voor den Nederlandfche Nero! Willem den Fyfden, in llaale bo ijen gekluifterd woiden en den Scepter der dwingelandy kusfen en e<:rbiedig.-,n : zoo wy ons nier. allen als een ixn g Man vertenigen otn het Geweer te gebruiken ter plaatfe, daar het de hooglte nood Vordert. Niemand kan eenige lafhartigheid van den gewapenden Hollander verwachten, veel eer verwachten wy, daar al wat eerlyk de; kt, der flaverny en overheerfching vervloekt ; dat onze Ki1 deren ons allen 't Geweer zu len asnreiken; onze Ëchtgenooten, Zustt rs of Minnaresfen het ons zullen aangespen , enorsaanfpooren voor hunne dierbaa-e Vryheid te dryden; terwyl wyhaarzweeren haar niet als Slavinnen te willen wederzien, maar dat beste pand ons van God gegeevcn, nog by ons fterven trach'en zullen haar naa te laaten. Dan, daar wy zorgeloos zouden handelen , indien wy allen, die de Wapenen voeren, uittrokken (dat echter als de rooJ daar is, zal moeten gefchieden) zonder alv wens te zorgen voor de v eiligheid deezer Plaats, oie wy thans op ons genomtti iiebbcu. en ter onzer versntwoordirgftaat ;zoo mot ten wy UEd. Achtb Heeren nog verder verklaaren: Dat ons onveranderïyk voorneemen is, op het oogenblik .rzer uittrekking ons meester iihhhhhhhhli a te Maasluis. Declar. nopen f de Ehfchen vm Pruis, fchen.  Maas SLUIS, Declar nopens d Eisfcher, van Pruis fchen* \ 1 t l ii f ii h o z 481* NIEUWE NEDERLANDSCHB . te maaken van die gedeclareerde VyaDden des Vaderlands, die zich door hunne daaden op deeze plaats hebben gedistingucerd zodanige te zyn, en . dat wy niet zullen rusten, voor dat wy de Dy ons > bekende en hier zynde eerde CWfó-AaDhanuers wel bezorgd in onze magt hebben en met ons voeren,om, ingevalle wy ter plaatfe zvo.daar de nood ons gebied het Geweer te gebi'uiken, hun in het heetfte vuur voor ons te plaatfen, en moetende, tegen onze verwïgting, be/wvken , hun het eerst voor onze voeten te doen'fneuvelen, eer wy ons al dervende overgeeven, Deeze gedistingueerde Or^-Aanhangers zulleu ons (behalven het geen wy haar veilig kunnen doen verrichten) van dat nut zyn , dat zc waarborgen voor uwe en alier braven veiligheid zyn zullen , alzoo wy op de minde tydr.g,'dat onze Ouders, Vrouwen en Kinderen, Zusters of Minnareslen , of eenige onzer weldenkende Vrienden en Fiaatsgenooten, by onze afweezigheid in hunne Perfoonen of Goederen eenig het minde nadeel worde toegebragt, die met ons gevoerde Perloonen daar voor enze gevoelige wraak zullen doen ondervinden, en des noods, oogenbükkelvlJ /00c onze voeten nedervellen. Dit ;s,Ed. Achtb. Heeren, ons Declaratoir, dat vy de eer hebben voor te draagen, met die ver. ;ekering. dat het daar in gepofeerde in allen dele en ItiptiTen zal worden geëxecuteerd. Wy vermeenen zoo eene Refolutie niet voos J!id. Achtb. te moeten verbergen, terwyl wy ast verwagicn, dat zy, die van Uiid. Achtb. 1 itaat zyn het Geweer te draagen, by onze ab:ntie zich niet fchaamen zullen met andere welïeenende, die wv daartoe zullen uitnoodigen et zelve ter bewaaring der plaacfelyke rust tot rjze wederkomst op te vatten. wanneer wy de >rg voor die rust dankelyk zullen overneemen. Na L'lv.i. Achtb. in de GoJdelyke befchermiru  JAARBOEKEN, September, 1787. 4813 ge te hebben aanbevoolen, hebben wy de eer ons te onderteek enen : s 14 September. ' De Commisfie ter Directie van 't Exercitie Gezelfchap , onder de Spreuk: Fty en Getiouw, te MAASSLUIS. En uit derzelver naam. ( was getekend) N. P A N N E V i S, Secreti Schoonhoven. De Nieuwftaatsgezindheid vondt hier by da Burgers en Ingezetenen nog al veel tegenftand,hoe zeer de meelte Regenten, derzelver alleryverigst was toegedaan. De Schryver der Hollandfche Hillorifche Courant fchreef in zyn N. no van deze Stad aldus: SCHOONHOVEN den 10 September. Dat men het vuur van Vaderlandfchen yver in eene weldenkende Burgery wel voor eenigen tyd kan doen verflaauwen, maar niet uitdooven, blykt thans onwederfpreeklyk in deeze Stad, daarliet, voorheen met heldere vlam gebrand, doch zedert een geruimtn tyd alleen gefmeuld hebben ie, nu eindelyk op nieuw ajn 't glimmen geraakt is. Eene GfiNEKALli A£le van Qualificatie op eenige GliCONSTlTUESRUEN , gefebikt om eene SPfcOlALK, die man heeft weeten infruftueus te maken, te vervangen „ is zedert weinige dagen mei een goed gevolg ter teekeoing eebragt, en legt thans voor ten huize van BASTIAAN DE VOS. Hhhhhhhhhh3 En Maasluis»  4§t4 NIEUWE NEDER.LANDSCHE Schoon HüVüN. • En in de Zuidhollandfche Courant dit bengt: | )e Tekening der generale Acte van Qualificatie ^-op eenige GECONSTITUEERDE^ te SCHOONHOVEN naar verwachting zoo wel ge! flaagd zynde, d^t dezelve door het grootfte deel der weldenkende Burgerye was onderfchreven zoo zyn .daarop reeds eenigen der Onderteekeraren tot Geconftitueerden aangefteld, die by dezen de eere hebben, zich in de correspondentie van alle Vaderlandse gezinde Corporauen aantebevelen, tn aan dezelve te verzoeken, om derzelver Brieven als voren te biyven addresfeeren aa" den Ondergeti ekenden. Schoonhoven den i'6 September 1787. A D R I A A N STOLKER Prxjldent van Gecovflitueerden. * Dog het leedt weinige dagen, of deze Stad was ook al door de Pruisfifche troupen bezet. Den Hertog Van Brunswyk, Opperbevelhebber der Legermagt van den Koning van Pruisfche'n, kwam ih perfoon in deze Siad. en nam zyn intrek in de Stads Doelen. Zyne Hoogheid ontvong hier den 19 September 's morgens vroeg een bezoek van den Prins van Oranje, en ook van twee Afgevaardigden van de Staten van Holland en Westfriesland, om den Hertog te verzoeken, van zyne troupen niet tot den Haag, de Vergaderplaats der Staatscollegicn en Zetel der vreemde Gezanten by de■ e Republiek, te willen doen trekken: het welk door den Hertog teriiond wierdt toegedaan. Gemelde Algevaardigden waren Jonkheer Van PVasfenaar tot IVasftnaar en Mr.  JAARBOEKEN, September, 1787» 48tJ Mr Van der Does, Raad in de Vroedfchap te Gouda. Uit de voordellen der Afgevaardigden van deze Stad ter Staatsvergaderinge in 'sHage,welken wy onder het Artykel van 'sGravenhage gemeld hebben, en nogm ons volgend Rukje zullen mededeelen, zal men ligtelyk van de omwenteling alhier kunnen oordeelen. Den 18 September wierdt reeds deze Publicatie afgelezen; T>URGEMEESTEREN EN VROEDSCHAPB pen DER STAD SCHOONHOVEN, toe hunne Wvdfchap ondervindende en ziende, dat die geene van hunne Medeleder,, welke door vreemde invloed vervoerd, van de ware fentimeiuen war ren afaeweeken, thans met volkomen bewdhging ïotde ware Vaderlandfche Sentimenten zyn terug iekeerd. hebben goedgevonden by deze aan de Gemeenten bekend te maaken, dac zy alle zodanige RESOLÜTIEN, welke hier ter Steede, c ™fby overdemming, \ zy met eenparigheid, Sr 5e abfentie van f^^^S^ SwQHMb;!>W mW 1?CE. VAN ORANGE, eenige Jaaren zyn genomen, hebben verklaard voor nul en van onwaarde, en dat dezelvein de RESOLUTIE.BOEKEN zullen wor- ^VeShrSwyders ZYNE DOORLUGTIGE HOOGHEIcT DtN HEERE VAN ORANGE te herltellea in alle HOOGS 1IJESZELFS HOOG li WAARDIGHEDEN, RËGTEN EN PRiEROGATIVEN , en fpcciaal w ine qualiteit van CA P1TEIN-G ENER AAL van S PROVINCIE VaN HOLLAND EN HEf COMMANDO van 'sHAGE. r ffpu Declareeren wyders, heden hunne Güülfir'U. TFKRDEN ter Vergadering te hebben gelast. HhhfahhhhhtM om 5CH00N« iOVJiN. Publ. wegens herftel' ling van den Piinfe enz.  Schoon WOViLtt. Puhl. "Wegens htrfielh>!% van den Pïinfe i I ] > ( H r n 'I \ V g Vi rr ki Ui 4816 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■ omogcnblikkelyk te helpen COINTCLtJDPFa r?ivr dat aan HAARt KOMNüLYKE m GE mnr 'm* üat ZYN£ DOORLUCHT!"! GE HOOGHEID ten allerfpoediefte worden ™ DESZEfVr dCeZe Pr0V,'nthl "fee HOOGSr: ULsb^Lbb tegenwoordigheid te vereeren Pn duwe van het dierbaar ORANJEHUIS aari Kr te^w^?*™? wede'">< voonge En ten einde voor te koomen, dat de blvdfehan ^D.deezefGemeentebydit heug ykeveneieS -.KUUi ACH rtiAK Ë goedgevonden de rv neente iot alle bedaardheid L te manene?te" 'erzoeken, en voor zo veelde, DoodslS?™ TG door dit heuglyk evenement word gefchon en ^door geene buicenfporigheden obwEffS En wordt rot meerdere gerustheid van deze Ge. [eente gecommBniceert, dat Zyne DOOK/ Ur JGE HOOGHEID den HEëre HKR AN BRUNSWYK mondelfog picg a i egeenng heeft verzekert, dat de^oldf Burgefy -me de minfle overlast van het Garnüoen te aagten heeft, en dat hetzelve io de Eo ! nr ^ nPu3 ^0'*" echouden , als zynde ■ne DOpliLUCHÜGE HOOGHEID hier ge >men als Vriend , en alleen om de goede Geeente van onderdrukking te verloSfen Aldus gepubiïceert op heden den iS September  JAARBOEKEN, September, 1787. 4817 B R I E L L E. De voorvallen te Delft en elders, vooral de afzettiug van Regenten, door de onder-J fteunende magt van het Burgerlegertje uitgewrogt, maakten de Regenten dezer Stad op hunne hoede: welke Regenten voor het grootfte gedeelte Oudftaatsgezind zyn, en door meerderen yver, en (zo zy oordeelden) gepaste maatregelen hadden voorgekomen, dat zy niet, gelvk elders, die meerderheid verloren hadden: zy gingen voort met hunne maatregelen te nemen, zo wel, om niet door het Burgerlegertje verrast te worden, 't welk eens hier in de Stad gedrongen , met het Genootfehap van Wapenhandel ligt zoude famenfpannen, en de Nieuwftaatsgezinden 'er boven op helpen; als ook om door eenen byzonderen Eed aan de Regeering,zig de trouw en onderdaanigheid der Burgers en Inwooners nader te verzeekeren. Dog de Commisfie tot defenfie van deze Provincie en der ftad Utrecht, poogde de eerfte voorzorg vrugteloos te maaken, door het verleenen van patent aan de Zwitzerfche Krygsbezetting, om uit deze Stad te trekken, 't welk egter zwaarigheid ontmoettede. En wegens de andere voorzorg beklaagde zig de Nieuwftaatsgezinde minderheid der Vroedfchap by de Staten, welke Staten, vooral na de remotiënin eenige Steden, by meerderheidNieuwftaatsgezind zynde, dit nu niet voor eene domeftique zaak, de huishoudclyke beltiering dezer Staü aangaande, verkaarden, maar bihhhhhhhiih 5 bs- Briel- ,£.  4? '8 NIEUWE NEDERLANDSCHE] *Er!EL I.e» TJir den Brtelle verneemd men, dat de goede Pany daar dag aan dag veld wint. vooral, na dat de onder neming der Oranjeklanten met de oproeping der burgery misluKt is om dezelve tot werktuigen van haare eerloosheid temaken. De öeugenieten, onder wien ooft reeds eenige verdeeldheid is, die haare Cliënten niet aanltonds hebben om de eenvoudige gemeente te blinddoeken , hebben een Declaratoir gedaan, dat zy even als te vooren noch vereenigd waren, en als een hunner geremoveerd wierde , geen der overige zou biyven. Ongelukkige lieden, die zich door zulke Aterlingen laten misleiden en tot Slachtoffers maken. Het Nieuwftaatsgezind Genootfehap alhier, ,onder deJpreuk: Getrouw voor Stad en Vaderland, nam den 2 September in zyne Vergadering dit befluit: Vergadering gehouden op Saturdag 1 S'fitembtr 1787. 7, r £)e Heer Prcfidere P. VAN ANDLX , brsgt ; \oorts aan de attentie der Vergadering den inhoud van 2 Bnelfche Couranten vin den 9 en qo November 17X6, benevens een zeer hefive Prent door de drukkers eier Courant verkogt weidende, beide zeer horende vcor oen Souverain en de Genoot» berigt van de Regeering vorderden, en inmiddels furcheance of opfenorting dier oproeping en Eedsvordering geboden. Dit gaf gelegenheid aan den Schryver van de Opregte Nederlandfche Courant by D. Schuurman, om zig in zyn N. 107 aldus uit te laaten.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4819 motfchappen en proponeerde dezelven te zenden aan 't bureau van Correspondentie te hord, ten einde aan 't gemelde bu'eau te verzoeken om daar over of door de Corresponderende Genootfchappen te maken een Adres ajii den Souverain, of om zulks te doen dienen tot Iterking van 't reeds ingediende request nopens de Oranje Corps. Waarop gedelibereerd zynde is gerelbiveerd de Secretaris ....... te authorifeeren, gemelde Courant benevens die prent te zanden aan 't gemelde bureau, benevens een Misfive boofdzakelyk van inhoud als by de propofitie vermeld , en her. Concept alvorens ter approbatie te brengen, aan de Heeren Ptefident en Vjce prefident; (gemelde brief hieldt woordelyk in.) „ Dat, fchoon elke Courant het gezegde be„ wyst die van den 9 Nov. laatsledèn alleen een verftommend bewys opleverd van deeze oproe„ rige licentie; daar in de ifte Colom van de „ voorzyde^ een brief voorkomt, getituid aan de „ ileereo Courantiers, waarin wordt te kennen „ gegeeven , dat den Souverain „ tabellerende „ Burgers van Utrecht zoude hebben gefleeven met „ hun in hoogstdeszelfs pro:e£tie te nemen.'" zo als ,, Uw Ed. Manhafte nader uit die Couranc „ zelfs hi' r nevensgaai.de kunnen zien. ,, Dat in die van den %o November hiernevens ,, gaande eene onduhelyke Icefie voor alle Vader„ landfche Gtnootfcbappen voorkomt beftaande „ in eene nretenlë Eedt der (zo ais er ffent) „ Vry Corporiiten, te vinden op de voorzyde „ jfte Colom. „ En, dat onder de menigvuldige Iseflve Spoc„ prenten door dezelve Courantiers verkogt wor„ dende en die in menigte voor de glazen ftaan, ,, uitmunt eene bier nevensgaande ftrafbare prent „ zoo als Uw Edele Manhafte zult bevinden; „ dezelve N!5. op den doorfchyn tegen 't ligc „ of de kaars ziende en het daar onderftaande „ vierregelig Vers leezende, verzoekende wy U » 'Ed. LE.  43ao NIEUWE NEDERLANDSCHE Eriel-j> Ed. Manh. benevens de met Dw Ed. Manh LE. >, correspondeerende Genooticbappen , om die „ alles ce brengen ter kennisfe van den Souvrein ,, met verzoek om voorziening, ofte wel om het „ ter adftruftie van *c reeds ingeleverde adres „ over de Oranje Corps, aan het groot Befoigne „ van Hun Ed. Gr. Mog. (aan het welke dat ,, adres is commisforlaal gemaakt) te fupeditee9i ren. „ Wyders Uw Ed. Manh bevelende in Godes „ befcherming, hebben wy de eer ons te noemen." Het Genootfehap van Wapenhandel en de Burgerfocieteit, hebben een Request aan de Staten van Holland ingeleverd, by 't we'k zy de Handvesten, Ocïroyen en Privilegiën hunner Stad, (zo zy vermeenen,) inroepen, met bygevoegd verzoek, dat, hangende de raadpleegingen van de Vergadering der Staten daar over, de aanfteliing van Scheepenen , voor den i Oclober eerstkomende, Czynde den dag van de MagiRraatsverandering) bleeve opgefchort; hoe zeer wel volgends de Privilegiën dezer btad de Nominatie op den 17 September moest gefchieden en aan den Stadhouder gezonden worden. De Staten hebben dit niet dome■ Jliecq verklaard, maar die gevraagde Jurcbeance verleend, niettegenftaande°de bezwaaren , welken de Afgevaardigden dezer Stad daar tegen ter Staatsvergadering hebben ingebragt, en verders het Request geiteld in handen van Burgemeefteren en Vroedfchappen, om Hun Ed. Groot Mog te dienen van berigt. De Afgevaardigden de-  JAARBOEKEN, September, l?37- 48«i dezer Stad verklaarden, bovengemeld befluit , te houden voor nul, kragteloos, en' , van onwaarde, als ftrydig tegens de Handvesten , Privilegiën en Odroyen H hunner Stad, welke zy ten dien opzigte wel expresfelyk hebben gereclameerd , met reierve van zodauige demarche, als " de Heeren hunne Principaalèn tot mamZ ctien hunner Stads Rechten en Privilegiën , oordeelen zullen te behooren, en de ge! volgen, welke uit deze zaak kunnen re- fulteeren, overlaatende voor reekenmg en " verantwoording van die Leden welke tot de voorenttaande pretenle Refolutie heb, ben geconcurreerd, en van den heer Raad1 Penffonaris , welke niettegenftaande de , Overneeming en de Protesten van hun , Heeren Gedeputeerden, als mede van de ' Heeren van de Ridderfchap, de voorfz. „ informeele conclufie heeft opgemaakt Het is merkwaardig, om een oog te daan op de wederzvdlche poogingen der Couran. tiers, om dezè zaak, ieder naay hy gemutst is, in een byzonder dagligt te Rellen. In de Opregte Nederlandfche Courant van den 6 september 1787 fchreef men Heden wil men. dat het Plan van een Grondwett;ge Herftelling in den Brielle, onder d: Weid nkenden aldaar opgemaakt, ter Vergadering van Holland ingeleverd is, en men verzekerd, dat die braven mee grond kunnen verwagteo , dat de proviüoneele Voorzieninge daar op Volgen zal, waar door men voorzeker een goede Magi* ftraai BlUEL- .is.  4822 NIEUWE NEDFRLANDSCHE PaiEt- ftraat in die Stad zal bekomen. Van de 160 BurLE. gers, die zich by de Meerderheid omtrent dien ongepasten Eed gevoegd hebben, zyn 'er reeds 21 terug gekomen, 'er zullen zeker noch meerder volgen, alzo een deel eenvoudige Lieden dag aan dag hunne misleiding beginnen te bemerKen , en dat zy niets dan een Speelbal voor de 1748 y zyD'even aIs iu het Schandiaar ; Niet minder fcherp was het navolgende m een dagfehrift, genaamd De Courier van den Neder Waal, zedert eenigen tyd te Amersfoort gedrukt wordende, in N. %v. Van Brieile den 6 September, TJet Genootfehap van Wapenhandel en de Burger Sociëteit alhier, (men weet, God betere b*t! welk zoort van fcht pzels men onder die bef aaming noemen moet hebben aan Holland een Request geprefenteerd en gereclameerd, de Ha dvesren , Octroyen en Privilegiën hunner Stad, m t bygevoegd verzoek, dat, hangende de .Ciiberatien van de Vergadering de aan (telling van Scheepenen, voor den i Oótober eerstkomende (zynde den dag da' de Maaibaat verandeiO bleeve geiurcheerd hce zeer vol¬ gers derzelvcr Privile giën die Nominatie op den 17 September , moes' pt fehieden. De Staaten van Holland hebben al wederom gretig, niettegenllaarde de '««.zwaaren van de Stad, die furciean- ce verleend, Vnemd moet het voorkomen* dat 'vanr, er qu.sikn over de MagUlraats herftelhng voorkomen, waar bv Holland wat te ver- ; liezen zou hebben, zoo het'raar recht en billyklieid gi g, zv di> differenten altoos verklaaren mete domtftkq maar wanneer het er op aankomt om iets naar hun zin te krygen, zyn zy ge-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4823 gereed , zig in het huishoudeJyk bellier te Reeken. Deeze Stad en deszelfs braave Regenten, zyn thans een doorn in het oog der geweldenaars ; om dezelve redenen, en om de Stad ten prooi te laten van het vliegend Burger Legertje, die weerlooze Landlieden infulteeren , maar geen braaf Militair onder de oogen zien durven, is het dat men patent verleend heeft aan de aldaar leggende Zwitzers, om na Geertruidenberg te marcheeren, met bedreiging om anderzints hunne Soldy te zullen ophouden. Dog niettegenftaande de opkomende zwarigheden, bleef de Oudllaatsgezinde meerderheid der Regeering volftandig in haar Systhema, en in het neemen van maatregelen, om zig met kragt tegen de onderneemingen van het Burgerlegertje, als ook van de Burgerfocieteit en 't gewapend Genootfehap alhier te verzetten. Daar waren gerugten verfpreid, dat de IBrielfche Courant was verboden , en de Drukkery op hoog gezach gefloten: Deze 1 Courantier gaf deswege in een buitengeiwoone Courant van den 17 September N. : 107. dit berigt. Daar men heeft kunnen goedvinden de Pacquetten onzer Saturddgfche Coutant, zo Ilaatstleden Vtydag avond als Saturdag morgen 'van hier over Maasluis verzonden , op laarstge. 1 melde plaatze door gewapende iV3anichapt.en te idoen faifisfeeren , en den Brenger derzelver izynde leen Burger deezer Stad) te arrelteeren, en ons ;des door deeze voorbeeldelooze wyze van handelen Briel- LE.  Brie.', ie.; i ] t j 4824 NIEUWE NEDERLANDSCHE , Jen de reguliere uitgaave van ors Dagblad r« belemmeren, zal den goedgunfïigen U% z l i heven genoegen te neemen, dat dfBrielfcbe clu rant flechts (voor een korten tyd) nieton de ™* zette dagen zal sitkoomen. Niettemin Lil g zeker het ordinaire getal Wee " even S XK.vaD ons IO' *™ «STÏÏiSE DE COURANTIERS. gXlte^erV h0üde" ' e" " - 1-ïtt fhfrS!»rcn ■ ^ gers en Jnwooners ook Oudftaatsgezmd was. Egter heeft £ den inval veroorzaakt, dat ook val nier I veeleNieuwftMtsgezir.de Leden vaï Re«lring en eenige Burgers en Ingezeetenen dfe voor hunne party geyverd hebben, Tvlugc naar elders namen. Ook is hier het Genoot fchapvan Wapenhandel vernietigd, en hunne geweeren zyn opgehaald, en op het Stadhuis in bewaaring gefteld, waaromtrend wy Publicatie hier na zullen mededeelen De pugren vertelden veel van donderbussen handgranaaten, fcherpe patroonen. enz by 3e zogenaamde Patriotten gevonden, Dol nets is daar van ontdekt f het welk eert jyzondere opmerking zoude verdienen In iirgemvisren zoeken de wederzydlche paryen^de een den anderen verdagt te maa. .en, t welk thans zo veel te nauediger is,  JAARBOEKEN, Sèptatöer, i?87« 4**5 als het de wederkeering tot goede eensgezindheid eri vrede moailyk maakt. De vreugde over de Staatsomwenteling is hier met de kragtigfte blyken getoond. De Muziekanten van de Zwitzerfche Krygsbezetting maakten den 22 September door de ftraaten een Turks muziek, gevolgd door een groot aantal Burgers en Ingezeetenen; die by beurten een hoezee enz. aanheften. Ook wierdt het gefchut van deBatteryen, ten 8, ten 12 en ten 4 uuren gelost, uit elf ftukken, telkens driemaalen, onder een afwisfelend'muziek. De Militairen wierden in dit laaden en affteekeo van 't gefchut geholpen, door een Corps vrywilüge Arulleristen, onder goedvinden van de Regeering, in deze maand tegen het Burgerlegertje in Rand gebragt. Den 23 September, zynde Sondag, hebben de Kerkenleeraars op de omwenteling toepasfelyke leerredenen ge^ daan, en dankzeggingen uitgeftort. Na hel aflopen van den namiddag Godsdienst, trol het Oudllaatsgezind Gezelfchap van wapen oeffening te wapen, en verrigtte verfcheide ne KrygsoefFeningen. Den 25 September gefchiedde deze Publica tïe, zo wel tot vernietiging van hetgewapem Genootfehap, als tot bewaaring van de rust; BURGEMEESTERENEN REGEERDER INDERESPECT1VE STEDENDkEZEl PROF1NTIE , volgens aanichryvinge van hu Edele Groot Mogende de Heeren Scaaien van Hol landen West vriesland, ieder in den zyne, verzogt en geaüthorifee'rt zynde, de noodige voorzienn iiiiiiiiii ï ERÏEI.' t,E. I J i 1 » 1-  4326* NIEUWE NEDERLANDSCHE Briël- . le. .. PM. ter vernietiging van 't Genootfehap. I 1 t t < ] \ i ] i i t ( < r I 1 i i i n | ge te doen, dat de Genootfchappen van Wapen* oeffemng binnen deeze Provimie, by hun Edele Groot Mogende Reiólutie van den 7 September i7%6 , en vervolgens , onder hoogstderzelver Proteftie genoomen, werden gedisfoNeerd, en ontwapent, op poene van de hoogde indigestie tegens de onwil igen, en daar door te zullen verliezen, die protectie, waarop dezelve anderzints, beneevens alle andere Ingezetenen dezer Provintie, een wettigen aanfprsak hebben: hebben Burgem e.neren en Regeerders deezer Stad, in conforflité van gemelde aanichryvinge goegevo den en /erltaan, het Genootfehap van WapenoefTening, eigens informatie, onder de benaaming van Gerouw voor Stad en Vaderland, alhier plaats nebjende , by deezen te disfolveeren, en voorts aan Je Lerden van het zelve tegelasten, om hunne wapenen, wdke nog niet ter Secretary zyn gertagt, terftond aldaar aan een van de Heeren Se:retarisfen te extra eeren , zoo als dezdve ook )p bet ferieufte, tot Ituitinge van alle onluften, a onaangenaa.ne gevolgen , werden gelast , de ^onderbusfehen, en andere ongewoone Schietgeweren, als meede de Scherpe patronncn, welke log onder hun zouden mogen berusten , dezen .oor:c«reve te bseagen, op pcene dat, iugealle na die beftemde tyd, eenige van de/elve in iunne huizen enz. zul'en werdeo gevonden, daar •ver Ofj het rigoureufte zullen werden geftraft , ervvyl alle Burgers en Ingezetenen dezer Stad, >p het ernftigfte en vriendelykfte werden aangeïaand, en verzogt om zig ftil en ordentelvk te edraagen, en niemand, wie hy zyn mag, eeüige lolesten aantedoen, of te beleedigen, veel mia ïg nan cerige buitenfpoorigheid, feitelyke aanindingen van Perzoonen, of aan het begaan van ;rs , het geen de publieke veilighn 1 zoude kunst» dooren, of billyke reedenen tot klagten gee. en, fciiuldig te taaaken, maar zig inteegendeel zorg?'  JAARBOEKEN, Septembert 1787» 4827 Eorgvuldig te onthouden van alles, 't geen teegens d* wetten, en Placaaten van dm Lande eemgzicts aöude mogen aanlopen, ten einde de vreugde, en het algemeen genoegen van de teegersw..ord:ge heuchelyke omwending van zaaken, nergens door mogen bezwalKt worden, niet twyfelende or de «oede Burgers en Irgezeetecen dezer Stad, zullen zie aan deeze vermaaninge met veel genoegen onderwerpen, dewyl dezelve overeenkornftig is aan het Declaratoir en rustltevende Waarlchouwinüe van zyn Doorluchtige Hoogheid den Heere Pria. ce van Orange en Nasfauw, op den 20 deezei opentlyk in 's Hage bekend gemaakt, met byvoe cinge, dat al het geene, het welk teegens gemel de rusdievende Waarfchouwinge zoude aanlopen; aan Hoogsidezelve, ten hoogden onaangenaam zoude zyn, en niet anders, dan Hoogstdeszelf: billyke verontwaardiginge, en misnoegen zoudt kunnen verwekken. Aldus gedaan, en gearrefteerd by Burgemeeite ren en Regeerders der Stad Brielle, op bet K m huis derzelver Stad, op den 2f Septe nber 1787 , en, na voorgaande Klokkeflag, gepubhceert en geaffigeert ten zelve dage. (Onderflond) In kennisfe van my Secretatis, (was getekend) C. W. HOOGERWAARD Woerden. Omtrend de vrees voor het ongenoegen van den Koning van Pruisfchen, en den inyal van Pruisfiesch Krygsvolk in ons Land, Iii iiiiiii a liet Brielle. Publ. ter vernieti' ging van 7 Genootfchap.  4?iS NIEÜWE NEDERLANDSCHE WoER- i liet.zig de Zuidhollandfche Courantier alhier in dezer voege uit in zyn N. 107. "W/Ol'R.DEN den 4 September. Terwyl zomyy mige menfchen zig over dentoedand van ons Vaderland zeer ontruften, zyn anderen zo gerust, als zy in langen tyd geweest zyn ; omdat hun de toeftand van zaken of middelen van defenfie bekend zyn. Indien men van het water gebruikt maakt, zeggen zy, dat men een magtige Armée fluiten kanj en om van het water gebruik te maken, zyn reeds alle middelen in volkomen gereedheid , en wel zoo, dat men zeer fpoedig een Linie van water kan foTmeeren, van Gorinchem af tot aan de Zuider Zee toe, en men zegt zelfs, dat op de gevaarlyklte plaats daarmede reeds een begin gemaakt is. De Natie heeft dus reden, om zig niet te laten bevreesd maken. Standvastigheid en moed zal ons, door Gods zegen , overal doen triumpheeren. Daar is over deze en andere diergelyke in de meefte dagpapieren met duidelyken opzet geplaatfte gerustftellingen getvvyffeld en geredentwist, uit welke bronwellen die tog wel zyn vocrtgefproten. Den 9 September kwam hier des morgens 5e Penfionaris van Dordrecht De Gyzelaar aan, en vertrok dien zelfden avond naar Utrecht: van waar hy door een expresfe naar den Haag ontboden zynde, den 11 September met veel fpoed door deze Stad derwaarts reisde. De nadere ernftige aanhang van het Hof van Pruisfchen, welke  JAARBOEKEN, September, 1787. 4829 niet dubbelzinnig is, fchynt tot dit opontbod gelegenheid te hebben gegeven. Het is tot de regte kennis van deze tyden volftrekt noodzakelyk, een uittrekzcl, vervattende bedenkingen van eenen brieffchryver, naar zyne wyze van zien, over den toeftand van ons Land, hier mede te deelen: te meer, daar die brief geplaatst is in de Zuidhollandfche Courant, welks Schryver bekend is voor een man, die in de voorvallen van deze verlopene tyden geen gering deel heeft gehad. Zie hier dan het zelve*: (*; T?xtrac~t uit een Brief van ROTTERDAM van J-j (jen 9 September. Gy mnogc op de triumf der goede Volkszake, zoo zeker rekenen als gy wilt myn-vrind! ik verhaal O als nog, dac ik zwaarhoofdig ben en blyf. Al uw goed gevoelen berust in de belluiten, die gy van onze Volksvergaderingen, gewapend en ongewapend, verwagt, en van derzelver executie. En inderdaad ik ben het metU eens: ■ Van de belluiten, op dezelve met eenparigheid genomen, en daarna met vigeur doorgezet en gemaihtineerd , moet onze overwinning komeu, of zy zd nooit opdaeen. Indien er eenig middel tot onze redding voldoende is, het is dit. Maar, de eenparigheid in het refolveeren, en de vigeur in het executcren. «—- Ziedaar, myn vnend ! waar ik meene: dat'het ons nog veel hapert. Wy zyn nog niet gevoelig genoeg overtuigd van onzen nood er ons gevaar, om ons, met ter zydettelling var alle byzonder belang , al'één tot bevordering var het geroeene te verbinden. Wy zyn nog te moet willig blind, om niet gedurig bedrogen te wor liiiiiiiii 3 det (♦) Vergelyk bl 4837 WOER > DEN. 1  4830 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Woerden. Bedenk, wegens den toefandVan 'r Nieuwfiaatsgefiel. den door de huichelaars, die, met den mantel van Volksgezindheid omhangen , als vervloekte Zendelingen der Arifiocratie onder ons verkeeren, die zich met onze zaken met bemoeijen, dan om hu » eigen belang en dat hunner Zenderen te be. h3rtigei, en dat des Volks te verraden en tegen te werken, en die, met één woord, alléén den aanleg onzer mynen komen befpieden, om onze partyen te onderregten, hoe zy contramineeren moeten; ja die zelf voor hun contramineerim — Geloof my, myn Vriend! ik heb overvloedige gelegenheid, om de openbare en geneime gangen vanzommigen, van wier meedewerkmg of tegenwroeting niet weinig afhangt, naar te gaan, en ik ken ze, die de eerloofte en godvergetenfte conduite houden, en op wien egter velen fchynen vertrouwen te Rellen. —— Ik ken ze van naby, die, na een geruimen tyd ter bereiking hunner eer- en baatzugtige vues een infamen rol gefpeeld te hebben op een byzonder toneel, dat my niet geheel vreemd is, zonder egter die vues te hebben kunnen bereiken, thans, na zig daartoe in allerleye vreemde bogten gewrongen^ sn n0g veelvuldiger en tlrydiger gedaante wisfdin*en ondergaan te hebben, dan de Cameleön, op iet groote en algemtene toneel zyn beginnen te verfchynen, met geene edeler nog eerlyker oognerken, dan voorheen, enkel om er de belangen ier Schynvrinden, dog inderdaad ergfte Vyanden les Volks, en daardoor tevens zyn intrest en on- )epaalde eerzugt te bezorgen. Ik: ken ze, lie, hoe verdagt hun altoos gereferveerd gedrag )ok eenen yder behoorde voortekomen, egter het >nverdiend vertrouwen van veele eenvoudigen loor hunne geveinsdheid weten te winnen, en eeiea invloed hebben, die voor de goede zaak al- srverderflykst is. . 6! Dat ik hen met hand n vinger aan eiken waren Volksvriend kon aanjfyzen, opdat men zig voor hun mogt vvagten! 8en volgg.) deze bekendmaaking in de dagpapieren. De Commisfie der Gewapende Burger-Corps in Holland ter expeditie van Militaire Zaaken , adverteert aan alle Vaderlandlievende, Krygsraaden , Geconilitueerden,Gewapende Genootfchappen , Burger-Societeiren en Corporaticn, dat het reces der Algemeene Provintiaale Vergadering op qj- Augustus laatstleden gefcheiden, op sanfraande Maandag, den 17 September, ter plaatfe als vooren, in het Huis der Burger-Sociëteit in de Nes te Amfterdam, des morgens ten negen uuren, zal worden gehouden , verzoekende aldaar hunne Gedeputeerden te willen zenden, WOERDEN den 13 September, R. VAN DEN BOSCH, 1737. iü'f. Süctcc. De bovengemelde gerustftelling in de Zuidhollandfche Courant ,(bl. 4ba8.),was van geen groote beftendigheid. Men vormde op het gerugt ,dat evenwel inderdaad den 13 September de Pruisfifche Legermagt op den bodem van den Staat was getrokken, het plan, liiiiiiiii 4 om JEN.  4832 NIEUWE NEDERLANDSCHS WOKB JEN. •om de gantfche Alblasferwaard en de vyf Heeren-Landen, te famen ruim 33100 morgen Lands, op eenen tyd , dat de vrugten van den zomer nog te velde ftonden , onder water te zetten. Hier toe was reeds een begin gemaakt door het weggraven van een ftuk dyks te Hagefteyn , en door het toedammen van de Linge by Gorinchem. Dog de laage rivieren hebben dit ontwerp, in 't welk de Nieuwftaatsgezinden zo veel vertrouwen fielden, geheel te leur gefteld. Dit dient opgemerkt te worden, om dat het in tyd en wyle, ("voor welk ons God behoede!) tot eene waarfchouwing kan ftrekken, in zulke toevallige middelen van verdeediging alleen geen zo vast vertrouwen te ftellen. Dog, men moet bekennen, dit middel was het eenigfte niet, het welk de Nieuwftaatsgezinden ontviel. Zy hadden vertrouwen gefteld in de Krygskunde en dapperheid van den Rhyngrave Fan Salm; die kort na het intrekken van de Pruisfifche Legermagt, verdween: — in het Cordon; 't welk van tyd tot tyd, niettegenftaande de hooge beloften en belooningen, verliep: — in de hulp van frankryk; van welke niets is geworden : - in de moed der gewapende Genootfchappen; welken egter hunne wapenen niet hebben doen gelden, dan alleen om wettige Regenten af te zetten, en op hoogen toon tegen den Souverein zeiven te fpreken: en dien eindelyk de wet voor te fchryven.(Zie bl.4658 en volg.ook bl.3044.en volgg. bl.3052 en volgg. bl. 4028.4061.4092{.098.J: - kundigheid en het fchrander door- zigt  JAARBOEKEN, September , 1787. 4$3 zigt van de Commisfie tot defenfie dezer Provincie en der Rad Utrecht; over welke egter verfchillende,ofmogelyk wel eenparig, dog niet zeer gunltig, is geoordeeld enz. Den 15 September is aan den Watergraaf en Heernraaden van den Overwaard, gelegen in den Alblasferwaard, van wegen de Commisfie tot defenfie dezer Provincie en der ftad Utrecht, deze aanfchryving gezon- dSn' EDELE HEEREN! Wy hebben nodig geoordeelt, om U W. Eds. by deeze aan te 1'chryven, om, zo dra de gelegenheid dienc, oogenbliklyk aan het Elshouc, ofte Giefendam de Sluizen te openen, en zo lang water in te laaten als de Rivier loopen kan, als mede, om ten einde de Alblasferwaard te inunderen , de Kadens op difFeren te deswegens gefchikte, en aan Uw Ed. best bekende Plaatfen door te Reken; en voorts alles te doen , en te verrigten , wat ter inundatie van den Alblasferwaard nodig is , des zo veel mogelyk , in het oog houdende, dat eerst het bovenfte gedeelte uit den boezem geïnundeert worde. Waar meede, EDELE HEEREN! Beveelen wy Uw Ed. in de befcherminge Go. des, gefchreeven binnen Woerden den 13 September 1787. De Gecoramittcerdens van de Ed Groot Mog. Heeren Staaten var Holland en West-Friesland, tei defenfie dezer Provintie en dei Stad Utrecht. Ter Ordonnantie van dezelve, (was getekend) H. COSTERUS, Secret. Dei Woerden. I  4834 NIEUWE NEDERLANDSCFIE Woer DEN. I I • I 1 J 1 1 Den volgende dag, na dat de Commisfie dezen brief afgezonden hadt, is gemelde Commisfie des Sondags den 16 September uit deze haare Refidentieplaats naar Amfteldam gevlugt. Omtrend de weinige overeenkomst van den inhoud van bovengemelde brief met de gedeldheid van den Alblasferwaard , zyn eenige aanmerkingen gemaakt, welken wy agter wege laaten, als tot de zaak niets doende. De verwarring en verlegenheid nam, op het naderen der Pruisfifche Krygsmagt, te Utrecht en hier fterk de overhand, terwyl men den inmarsch van Pruisfiesch Krygsvolk op Statenbodem, te Haarlem , Amfteldam, en eenige plaatzen nog bleef ontkennen, en vooral te Amlteldam ftaandehieldt,dat het Gelderfche troupen waren, in Pruisfifche kleeding vermomd. Dog in de Zuidhollandfche Courant,in welke ook alle vrees voor 'sKonings ongenoegen voor ydele fchroom was gehouden (Ziebl 4828 )en allemogelykheid Dfwaarfchynlykheidvan inmarsch van Pruisiesch Krygsvolk verworpen (*), fchreef men iu aldus: WOER- (*) De ongelovigheid der Nieuwftaatsgezinden * en verwerping van alle vrees van de zyde van Prutsfchen, itetEtgenftaaiide de verzekeiii gen van onzen Gezant tan dat Hof, en niettegenftaande de bedreigende vernomen van den Pruisfifchen Gezant zeiven, zal mogeyk altvd ten onoplosoaar problema zyn. Zy is een ait-, een algemeen b Kend fait; wy vinden dus geen e en, waarom wy, om onzydig ie zyn, dat gebrek ouden moeten verbloemen.' Deze verbloeming ware ad-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4835- W/OERüEN den 16 September. Op de zekeré ** tyding , dac Utrecht geattacqueerd z ude worden door de Armee van den Prins en de Pruisfifche Armee, heeft de Rhyngrave van Salsn geoordeeld, Utrecht te moeten verlaten, en reet de daar zynde Manfchappen zig naar Èoiland te begeven, ten «einde die Provincie legeiis vyanddlyke aanvallen te befchermen. Ingevolge hiervan hebben de Militairen en gewapende Burgers de. zen ochtend de S*tad Utrecht ontruimd. Zoo op t oogenblik zyn hier binnen getrokken het Regiment van Hardenbroek, komende uit Vtaneiu Deezen middag worden nog andere Regimenten verwagt. Den 21 September des avonds ten zes uuren , kwam hier den Heer Wilem van der Hoeven, Raad en Oud-Burgemeeller der Rad Gouda, Bailluw en Oykgraaf dezer Stad en van 't groot Waterfchap van Woerden, ver* zeld van twaalf Pruisfifche Huzaaren. J>e vreugde hier over was byde Oudltaatsgezinden groot. Gemelde Heer nam zyn intrek by den Oud• Burgemeefter De Jong, welke reeds met de omwenteling van zaaken als Schout dezer Stad is aangefteld, in plaatze van den Heer Dominieus Costerus ,Schryver der Zuidhollandfche Courant , die ook naar ArahVldam is gevlugt. Zo dra voornoemde Dykgraaf alhier aangekomen was, liet de Generaal Sullyart de Leef- daal zelve geen onzydigheid. Ook is er de Nakomeling, fchap aan gelegen, om zig aan dit voorbeeld te fpie» geien. WbÊTS-f DEK.  4836 NIEUWE NEDERLANÜSCHE WoERPEN. daal hem een wagt van twee Grenadiers aanbieden, dog voor welke gemelde Dykgraaf op eenen koelen toon bedankte, als hebbende voor den omkeer van zaaken met gemelden Krygsbevelhebber verfcheidene onaangename ontmoetingen gehad. H e u s d e n. Wanneer de klem van Regeerihg den Souverain begint te ontvallen, dan wordt een ieder meeller, en al wie misnoegd is, beroept zig op het Volk: zodanig was ook de laatfte flap van de Magiftraat der üad Heusden. Haare gefchilleu, dan met den Stadhouder,en dan met de Staten, en haare eisfchen zyn bekend, uit het geen wy in onze Jaarboeken van tyd tot tyd, wegens de voorvallen van de onlangs verlopene opmerkelyke tyden, betrekkelykdeze Stad,hebbenaangeteekend. In den aanvang haar te veel voet hebbende gegeven, konden zelfs de Nieuw.Itaatsgezinde Hoofden der Staten deze Stad niet meer bedwingen, welker Regeering zig met het ontzeggen van haare vorderingen niet te vrede hieldt, en zig nu en dan op het voorbeeld van de Gelderfche fte* den biattem en Elburg beriep, meenende niet minder onrechtmatig, door de Nieuw* ftaatsgezinde Leden van Staat, behandeld te worden, dan deze Leden zeiven geoordeeld hadden, dat die beide Steden door de Staten van Gelderland waren behandeld. Men voelt wel, dat gem. Hollandfche Staatsleden zulk  JAARBOEKEN, September, f787. 483? zulk verwyt ongaarne hoorden, even als of zy nu het zelfde vergryp en de zelfde on-1 derdrukking begingen, over welk zy zei ven de Staten van Gelderland zo ernftige aanfchryving en befchuldiging hadden gedaan, en zulke buitengewoone maatregelen in September 17&6, zo wel tegen die Staten, als ook tegen den Kaptein Generaal zeiven, genomen. Maar het fcheen egter, dat men de vorderingen van de Magiftraat van Heusden nie't konde inwilligen. Waarom die Magi» ftraat in de Zuidhollandfche Courant N. 110 dit beroep op het Volk dezer Provincie plaatfte: De Magiflraat der Stad Heusden, aan de Burgers en Inwoonders van de Pro* vintie van Holland» "CMk weldenkend Nederlander, die één oogenblik flegts geliefc ftil te daan by de onaangename omftandigheden, welke deze Stad zedert lange, maar vooral in dit jaar heeft moeten ondervinden, zoo, dat wy ons, op den n July jongstleden, zelfs genoodzaakt zagen, onze billyke klaagftem tot onze weldenkende Landgenoten te verheffen. — Elk eerlyk Vaderlander, die zyn oog gelieft te vestigen op de edelmoedige ftandvastigheid en onbezvveeke trouwe onzer brave Stadgenoten < zal genoeg bezeffen , hoe fmertelyk het ons vallen moet, dat wy — verdoken van die Regten. welke wy, zelfs in de tyden der Spaanfche over. heerfching ongeftoort genoten, en welke aan ons by de fatisfactie dezer Stad door de Staten dezei Provintie toegezegt, en by het Verbond der Unit nader bevestigt zyn ■ verdoken van de pogingen, die getrouwe Leden van het zelfde Ge wes Heus» )EN, b  4^3 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hküs- • BEN; ■ Brovoca tie van Heusden tot het Folk. I i -i i i C f 1 \ c west tot bevordering van elkanders belangen fchul* dig zyn aan. te wenden — en als onwaardig den mogelyken byftand, (jie men, in tyd van nood, verpligt is, aan elke Mad toe te brengen, verdoken van die hulp, op welke wy, zoo wel als de andere Steden van dk Gewest, eene wettige aanfpraak hebben —— heden deswegens andermaal orze ttlagten in den ichoot onzer weldenkende Landgenoten moeten uittlorten! Het is waar, er flaan thailds eenige Hukken Gefchuts op onze wallen geplaatst, waar door wy voor eene onvervvagte furprife gedekt zyn, en de Staten dezer Provimie hebben befloten , dat de Militairen , alhier zullende guarnifoen houden, vooraf den Slffié eed zouden afleggen 5 — dan het is er zoo verre van daan , dat door die Hukken Gefchuts deze Scad in eene behoorlyke Haat van defenfie zou gebragt zyn, dat wy integendeel tot ons grievend leedwezen opentlyk moeten verklaren , het geen wy egter geheim zouden houden, indien het voor onze vyanden uie< even zoo zigu baar, als voor ons was, dat genoeg taam alle de ingangen tot de Stad open, en de beletzelen , welke te voren op dezelven door bet plaatzen van pallisfiden gefteld waren, geheel weggenomen, en de Inundatie-werken genoegzaam gedemoliüert zyn; waar by wy tevens moeten ondervinden , dat die middelen, welke tot defenfie dezer Stad zouden kunnen dienen, naar elders vervoert, en mdere Steden , vooral zedert het gerugt van eene e vrezene invaGe in Holland, met allen fpoed 'erftcr ■ t worden , zonder dat men zig eenigzins den oeftand van deze Stad, fchoon een Frontier van iollahd, en zoo na aan Gelderland gelegen zynde, chynt a ntetr kken : terwyl de Militairen aan ns tot heden onthouden zyn, omdat wy, her gehoon Formulier van .ien Maas eej binnen deze !rov:mie geruims vol !o-nde agien ie, ter beeilign g der Burgerlykc Vryheid , met goed vin* en onzer weldenkende Burgery, de voorzigug- held  JA ARBO EKEN, September, 1787. 4s3g hcij gehad hebben, hetzelve formulier zodanig uittebreiden, als wy oordeelden , naar den a irc der zaken nodig en met de belangens van eene Republikainl'cbe Regeeringsform in allen opzitten overeei.komftig te zvn. Eene voorzigtigheid egter, waarde Landgenoten! welke geenzins op ons eigen gezsg (leunt, maar welke wy vermeenen, in tiet hoofdoogmerk van het zevende Artikel van het Verbond der ïjnie gewettigt, en door de bondigfte redene in hec elfde Hoofdduk van A'.' t^eiantwoording van de wetielyke Regeering van Holland'door Mr." HÜGO Dü GROOT genoegzaam gebïllykt, en doordien groten Staatsman aldaar met voorbeelden van andere Steden, als van Gouda en Rotterdam, volkomen gefterkt te zyn. üan opdat een yder over de gegrondheid of ongegrondhtid van deze onze voorzigtigb> id zou kunnen oordeclcn, hebben, vry nodig gea^t, hec gewoon Formulier van den Stads-eed voorde Militairen, woordelyk hier by te voegen: luidende het zelve aldus,: ,, Ik belove en zweere „ mee myne onderhebbende Compagnie deze „ Stad, en de Magiflraaten van dien, gehouw en ,, getrouw te wezen , dezelve getrouwelyk re dienen, en te gehoorzamen, in 'c geene ZY' „ LIEDEN my tot behoudenis, diensten ruste ,i haarfcr Steede, en namenttyk tegens alle op. „ roer en feditie van den Vólke, beveelen zullen , „ onverminderc nogtans de beveelen , die de ,, Heeren Staten dezer Provintie, ofte derzelver ,, Gecommitteerde Raden aan my zouden mogen „ geven: Zo waarlyk moet my God iilmagtig ,, helpen." Wie nu is met ons niet overtuigt, dat de Burgerlyke V/ryneidder weldenkende btedelmg'.n , door dezen Eed , de gevaarlyke willekeur van heerschzu„>tige Regenten geheel onderworpen word? Wie heeft uit de ondervinding in zoo veele Steden binnen dit gewest niet met ons gelecrt, hoe Kkkkkkkkkk me» Hkus- oen. Pro: oratie van Heusden tot hst Volk.  4840 NIEUWE NEDERLANDSCHE Heusden. Provocatie van Heusden tot het folk. i s nenigmalen de wettige Volksftem door Militairen* | dwang gefmoord, cn daardoor dc goede zaak des j Lands op den oever van deszelfs ondergang ge- I bragt geweest is ? En aan wien kan het onbekend | zyn, hoe wy voor weinige maanden hebben moe- \ ten dulden, dat het Regt van den fterkflen in | weerwil van een wettig protest van ons en van de j geheele Burgery, in één ogenblik binnen deeze f Stad vernietigde , het geen weldra in een andere [ Stad gedoogt, ja zelfs eene domcftieke zaak ver» \ klaard wierd.' Zouden wy het dan aan ons zeiven —— aan onze Burgers en Ingezetenen ——— aan ülie- \ den aan onze Nakomeiingfchap ja» zouden wy het ann den God van Nederland kun- l nen verantwoorden, waarde Landgenoten! indien f wy de Vryheid onzer Burgeren aan den onbcpaaU | den wil van hunne Vertegenwoordigers en het I Regt van hunne Vertegenwoordigers op nieuw a3n f het gevaar van de Militaire magt bloot Helden! I Enkel bezef van onzen pügt in deren I volmaakte overtuiging van de gegrondheid onzer zuivere oogmerken, in djt gewigtig ft uk en onze volkomen bewustheid, dat aanzienlyke en alom gcagte Volksvrienden ons voornemen hiersmtrent allezints billykten, deed ons dus befjui:en, het volgend Formulier van Eed voor de Miitriren alhier vast te flellcn, en te introduceeen: . „ Ik zwcere en belove met myn onderhebbcn, de Manfchap, de?e Stad, de Magiftraar, en , Burgery van dezelve, gehouw en getrouw te , wezen , de lleutels dezer Stad in de bewaring , der Magiftraat en der Burgerye te zullen helpen , houden en bewaaren, zoo lange ik of de onder „ my hebbende Manfchap binr'en deze Stad in , guarmfoen zal zyn; de Magiftraat en Burgery , getrouwlyk re zullen dienen en gehoorzamen, , in het geene Zy lieden ons tot behoudenis , dienst , en ruste dezer Steede, en voornamentlyk te- » gen  JAARBOEKEN, September, 1787. 4841 gen alle oproeren en (editie van den Volke be- | veelen zullen: en dat ik my of myn onderhen- D bende Manfchap door de Heeren Snaien ^ezer Provintie, of door wien het ook wezen mogt, ] „ tegen de voorn. Magiltraat en Burgery, zon tl lange ik of myne onaerheb^ende M.mlchap a- / „ hier in guarnifoen zal zyn, nooit zal iaten ge_ t, bruiken, temy alleen in zulke gevall n, in welke ,, de Magiftraat of Burgery dezer Stad aan den „ Stadhouder dezer Pi ovintie , of aan ymand andets eenig gezag, of eenige magt over deeze Republiek „ of Provintie tnekend, welke aan d" zoodanigen ,, door Hun Edel Groot Mogende de Heeren Staten „ dezer Provintie niet wettig was gegeven, of op geit dragen: of indien de Magiftraat of Burgery tot j, de toekenning en opdraging van zodanig gezag en „ alzulke magt eenige middelen in het werk ftclde, , j welke tegens de be fluiten van Hun Edel Groot Mo • ,, gende zouden aanlopen ': En dat ik of myn onderhebbende Manfchap ons in geenen deelen ,, zullen bemoeijen met eenige veifchillen, vvel„ ken tusfchen de Regeering en Burgery dezer „ Stad zouden kunnen ontftaan; en dat wy by „ het doen van Wagten, of bezetten van eenige ,, posten binnen deze Stad, geen ander Wagt,, woord zullen erkennen of reïpeeteeren , dan beG ,, welk door den Prasfident Burgemeefter dezer Stad zal worden uitgegeven , zonder egter „ daardoor eenigzints te zuilen afgaan van de be« veelen, welke de Heeren Staten de?er Provintie of derzelver Gecommitteerden Raden, in alle andere gevallen deze Stad of Burgery niet „ coneerneerende, aan ons zouden mogen ge- „ ven. Zoo waarlyk moet my God Almag- ,, tig helpen!'' Maar naauwlyks was dit ons befluit bekend ge» worden, of de Edele Mogende Heeren Geconv mitteerdens ter defenfie van ceze Provintie en der M;id Utrecht verzogten, een affchrift van dit one va tgetteld Formulier van hed te mogen ontvanKkkkkkkkkk a gen j -1hu»« en. }r,')<.-0Cd* e van Lmderi \t het olk.  4§4* NIEUWE NEDERLANDSCHE Heusden. Provocatie van Heusden tot het Volk. \ i \ { 1 i x gen; gelyk wy ook dadelyk aan dat verzoek voldeeden, en ons weldra met eene remarque van Hoogst Dezelven vereerd vonden , beüelzende eene vreeze, dat dit Formulier van ked door minder Patriottifche Regenten tot gevaarlyke eindens zouden kunnen misbruikt worden.; waarom wy die reflectie door de byvoeging van de curfief gedrukte regelen, welke te voren in ons Formulier niet gevonden wierden, hebben getragt weg te neemen, met vriendelyk verzoek aan Hun Edel Mogende, om by eenige onverhoopte verdere aanmerkingen op die Formulier , door Hoogst Dezelven daarvan te mogen onderrigt worden , als gaarn bereid zynde, om alk gebreeken; daarin te verbeteren. Dan , hoe gedienftig dit aanbod van ons ook moge geweest zyn, begreepen Hun Edel Mogende egter, zoo lang wy van het oude Formulier bleven afwyken, geene Militairen, naar üeie Stad te kunnen in guarnifoen zenden, en — fchoon wy reeds voor lange op eene bekome refolutie deswegens van Hun Edel Groot Mogende de Staten dezer Provintie ook een affchrifc van ons vastgefteld Formulier van Eed aan Hoogst Dezelven hebben toegezonden fchoon de Burgers :n Ingezetenen dezer Stad by het guarnifoen houden van Militairen alhier een voorraam gedeelte van hun beftaan moeten vinden — fchoon dezelve, op dé verzekering, dat zoodanig guarnifoen ilhier zou blyven (landhouden, tot het aanbouwen ma (lallen en in orde brengen van woningen voor iet geheel Legioen van den Heer Rhyngrave van ialrn, zoo veele kosten hebben moeten befteelen, dat zommige van Hun, nu die irallingen en voningen by aanhoudenheid ledig (laan, daardoor ;enoegzaam geruïneert zyn — fchoon deze Stad ;elve, door het gedurig aan- , af- en doortrek:en van Militaire Troepen, jaarlyks importante chaden geleden heeft, zoo dat de onkosten daaran voor de Stads Casfe alleen in dcc jare 1785 rui u  JAARBOEKEN, September, 1787. 4843 1 ruim vyftien hoimert Gulden bedragen hebben —— fchoon deze Stad ;'n ailerly opzjgten, rni'fcbier: beter dan eene andere binnen deze Provintie, tot het oprigten yan een nieuw Corps gefchikr. is , terwyl de ftallén en woningen mogelyk op'sLnrrds, kosten in andere Steden op nieuw moeten gemaakt worden — fchoon de verarmde Burger, die met \ agterlating van zyn kostwinning onvermoeid by 1 nagten en dagen de Wagttn en Posten dezer Stad heeft helpen bezetten, daardoor als geheel word uitgeput, en wy aan de trouwloze onderneemingen van ameGelder/che Nabuuren elk ogenblik zyn blrotgefteld ——— in weerwil van die alles, waarde Landgenoten! zoo biyven wy niet alleen zonder eenige Militairen en buiten behoorlyken ftaac van tegenweer , maar zelfs moeten wy in de Nieuwspapieren lezen , dat deze Stad door de Edel Mogende Gecommitteerden ter defenfie dezer Provintie en der Stad Utrecht, uit' gebrek aan Militaire Troupen, buiten het Provintiaal plan van defenfie geheel fchynt gefield te worden. Wel djn, getrouwe Landgenoten! moesten dit de vru'ten van de Vaderlandlievende pogingen onzer weldenkende Burgers zyn ? Wy weten wel, dat hunne regtvaardige dsdea door de kunst der heerschzugt alomme verdagt gemaakt, en, dat uit dien hoofde hunne getróuwde en belanglooste Raadgevers en Voorligters, welke zig door geen gevlei van allerlei beloften van hunnen pl'gt vervoeren lieten, by veekn veragt geworden zyn ; maar wy kuqnen ons egter geenzints voorftcllen, dat wy langer zoo onwaardig zouden geagt worden ., dat wy in deze ogenblikken geheel door U verlaten, en alleen aan ons eigen loc en aan de genade van onze Vyanden zouden overgegeven worden. Indien gydan, waarde Landgenoten! eenig belang fteld in het behoud van deze Stad en in hec heil van eene Burgery, die zig altyd harer waardig gedragen heeft, en welke liever verkiezen zal, Kkkkkkkkkk 3 in Heus- OEN. Provoca. ie van Heusden othet PM».  Heus- DiN\. Ptoioca 'tie van ii\ ui Jen lor het Volk. 4844 NIEUWE NEDERLANDSCHE in armoede ce derven, dan dat zy, ten kosten Laier Regcen, den welvaart en voorfpoed kopeQ zoude — indien ftanuvastigheid en trouwe by U nuk m de Hemdenden hoog geagc, en het verbond der Unie, ook ten hunnen opzjgten, by U in waarde gehouden word; uat dan, waarde Landgenoten ! deze Stad en Burgery ook eenmaal uwe aan I gf tot zig trekke, en deele in die byftand, weike zy zelfs, boven hare vermogen, zoo vaak aan anderen verleent, maar op welke zy ook, .1 ah andere Leden van liet Bondgenootfchap, eene wettige aanfpraak heeft 1 Of, indien wy by U ook, even als by de Edel Mogende Heeren Gecommitteerden ter defenfie dezer Provintin en der Stad Utrecht, van hulpe zullen verdoken en buiten het plan van verdediging gefloten blyven, dat dan ten minden dat befluit aan ons worde meede gedeelt, opdat wy, in tyds, zouden weLen,' waar naar wy ons voortaan zullen te gedragen hebben. AEtum Heusden den 10 September 1787. Ter Ordonnantie van de Magiftraat der ftad Hemden. F. C. T R O M E R. V I A N E N. De gevolgen, welken het inrukken van Pruiifiesch Volk hier gehad heeft, zyn allerbeklagelykst. De gemoederen waren hier door onkunde, en de aanvuuring der dagpapieren, tot de hoogfte driftvervoering opgewonden : zo dat verfcheidene Ingezeetetien de onbezonnenheid hadden, van uit de bovenvenfters op het intrekkend Pruisfiesch Krygsvolk te fchieten. Waar op deze tot woe-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4845 woede overflaande, veele huizen deerlyk1 geplunderd hebben. Dus (gelyk het gaat) veele onfchuldigen de dolie razerny van eenigen, mede hebben moeten boeten, en ook veele huizen, zo wel van Oudltaatsgezinden als Nieuwitaatsgezinden, het zelfde lot, in die woede, hebben moeten ondergaan. L E E R ü A M. Den 14 September kwam hier een Detachement van 50 man van Fan Har denbroek, benevens 12 Ruiters en eenen Wagtmeefter van Hesfen-Philipstball uit Vianen binnen. Dog den 15 des Saturdags, trokken hier de Pruisfifche Huzaaren in , welken nog 15 man van liardenbroek gevangen namen, zynde de overigen gevlugt, welker goederen de Pruisfchen buit maakten. De meefte Inaezeetenen hier Oudltaatsgezind zynde, wa°s de vreugde algemeen, en ras droeg men Oranjeltrikken, en plantte de vlag op den toren en 't Stadhuis. Sondags den 16 September kwamen nog veele Huzaaren en Jap-ers aan de overkant. Dog,vermids de Gorinchemfche Vrycorporisten den 13 September de pont van hier hadden weggehaald , wierdt fpoedig een brug geflagen, ovei welke een geJeelte van de Pruisfifche Legermagt, met gefchut en legerwagens in de. ze Stad trok. 's Maandags den 17 September, zynde de verjaardag van den Koning van Pruisfchen, was de Stad met eerbogen Kkkkkkkkkk4 e«  Leer.'- ! t l l 2 d d 4 te d, ei IS46 NIEUWE NEDERLANDSCHE en kroonen vercierd, en des avonds waren de muzen met kaarsfen verligt, by welke o-ele. genheid de Rentmeeder Bierman eenen maaltyd gaf. Die van Vianen, welke de Oranje viaggen van deze plaats hadden weggehaald [zie Dl. 2018-2021) zyn door de Pruisfchen genoodzaakt, dezelven den 30 September weder in ftaatfie in deze Stad te brengen, aan dén Drost den lleere Boey te rug te geven en, uit naam van het nu vernietigd Genootfchap van Vianen, voor die daad verIchooning te verzoeken. Hoorn. Den 3 September des avonds zyn , in cene prreene Vergadering der Burgeribcieteit :Huer, de volgende Heeren tot Geconfiiueerdender Burgery .benoemd, namenlyk; >e Heeren Jan van de Pol, H. Bolding, Dr. F. G. Weiman, P. Bel, Willem kis P Uuttuyn , C. Breebaart , C. Ment H lulleman , F Brouwer en G. Breeba rt ■ ebbende alle deze Heeren dezen post' 00 !g genomen. De Aéte van Qualificatie, ie reeds in gereedheid was, is vervolgens en Leden voorgelegd, en door dezelven ook idelyk geteekend. Ook is alhier wederom met opene deuren r rolle van Heeren Gecommitteerde Raa? :n door den Advocaat Fiscaal Fitringa, s.Ch gedaan, tegen den Kaptein ter Zee mon Dekker, welke by het voorgevallene op  JAARBOEKEN, September, 1787. 4847 op de Helder, op den 15 July laatstleden is betrokken geweest, en toen ter tyd Bevelhebber ter reede van Tesfel was, dog by gebrek van volledige cotifesfie ontvangen was in een ordinair Proces, (zie bl. 2024 en volg., en 4177 en volg., en 4180.^ De conclufie van den Heer eisfcher was, „ Dat de Kapitein Dekker zou worden verklaard vervallen van alle de Militaire Charges, door hern bekleed wordende, te zyn inhabil om den Lande in die qualiteit immer weder te kunnen dienen, voor vyf Jaaren gebannen uit den Lande van Holland en Westfriesland , en eindelyk geconderaneerd in de kosten en mifen van Juilitie, als mede in de kosten van den Procesfe." De ftukken zyn door deszelfs Advocaat Klinkhamer overgenomen, zo dat die zaak wei dra zal bepleit worden. De Lieutenant Van Braam, die in perfoon gedagvaard was, is op Artikelen gehoord. Na dat het Burgerlegertje, ook hieromftreeks opgerigt, (zie bi. 4179.) den 6 September voor deze Stad was vericheenen, heeft men de Ouditaatsgezinde Regenten uit de Regeering gezet. Zulks is verrigt by en ingevolge een Declaratoir, door eene Commisfie uit de onlangs aangeftelde Geconilitueerden den 7 September in de Vroedfchap, die op verzoek derzelve belegd was, ingeleverd. Het negental dier uitgezette Vroedfchappen beltaat uit de volgende Heeren, Jan Jager, Jacob Berckbauc, Kkkkkkkkkk 5 re- [Ioorn.  4*48 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. i -y. J l t 1 i ï i regeerend Burgemeefter, Mr. Joö/j Bredenhoff, Heer van Oosthuizen enz. Mr» Pister Opperdoes, Mr. Abraham van Straalen, Oud-Burgemeefter, C. C. o«» Akerla* ken, Pietersz., Herman Berckhout, Dirk Jongemaats en Hermanus de Hart. In de plaats der uitgezette Raaden wierden de volgende nieuwen aangefteld: Jacob Groes, Mr. J. H. van Straalen , Willem Schuurman , P. van Akerlaken, Zachaus van Foreest, Mr. C. Carbazius, Mr. C. de Feyfer, W. A. van der Ramhorst en W. N. Grap Hellingman. Voorts is, in plaats van den Heer Oud-Burgemeefter A. van Straalen , tot Thefaurier aangefteld den Heer P. C. Boon, en in plaats van J. van Bredenhof, den Heer Van Oosthuizen; als Gecommitteerde Raad, den Heer Oud-Burgemeefter N. van Foreest. . De Vroedfchap was den 7 September van 's morgens half elf tot 's namiddags ten twee Lmren, en vervolgens van drie tot zes uuren veigaderd: in welke laatfte Vergadering de nieuw aangellelde Heeren in den eed genonen wierden. Het Genootfehap van Wapenhandel Voor Vaderland en Pryheid, hadc :ig voor 't Stadhuis geposteerd, om de raadileegingen der Regeering (zo men voorgaf) e verzekeren, en den aandrang of tegenwerkingen van de Oudftaatsgezinden te beietten, jelyk ook de Dragonders vooraf binnen le Stad gerukt waren, om met het overi:e Krygsvolk de rust en goede orde des te eter te bewaren. Men  JAARBOEKEN, September, 1787. 4849 Men ziet hier eerstdaags gelyke verande-1 ring, zo wel te Enkhuizen als te Medenblik, te gemoet: in de laatfte Stad is reeds door eenige Leden der Regeeringe, namenlyk, deBurgemeerters Gardenier, Schuytemaaker, en de Vroedfchappen Veer en Bourgonje, en eenige Burgers, eene Sociëteit opgerigt. Na dat de bovengemelde uitzetting van Regenten alhier-verrigt was,trok hetNoordhollandsch Burgerlegertje hier door naar Hoogcarfpel enz., voorgegaan door een Detachement Amfteldamfche Ruitery, en gevolgd door twee veldftukjes met de nodige Artilleristen. Het voornoemd Burgerlegertje heeft zig eerst tot ftand gebragt te E urinerende, en is den 6 September van daat naar Oosthuizen uitgetrokken. Ook was aldaar den 5 September reeds een Detachement van het Enkhuizer Genootfehap var Wapenhandel De Vrye Westfriezen, ondei den Kaptein Robol aangekomen. Men heeft ook twee nieuwe Afgevaardig den benoemd naar'sHage, met last, om zii ter Staatsvergadering in de raadpleegingei en beüuken by Dordrecht te voegen. Dog met. den intogt der Pruisfifche Lc germagt, veranderde ook hier de gedaant der zaaken, en de Staten van Holland heb ben by befluit van den 22 September 178 de refolutie van den 17 Maart 1787 vernu tigd, en Heeren Gecommitteerde Raaden te Hoorn refideerende, gelast, zig van al politiek gezag en bellier binnen deze SU lootus. 1 1 e 7 > e d  4850 kieüwe nederlandsche Hoor», te onthouden, en het zelve geheel over te <^n Heeren Gecommitteerde Raaden „an wege de Staten aangefchreven en geastVóm „ zonder den minde uitftel den Kaptein „ Beker en Lieutenant Van Braam va* ï „ le procedures en vervolgingen te onthef„ fen^.het vonnis over dezelve gewezen „ te roijeeren, en hun in volkomen! vryheid' „ kost- eni fchadeloos te dellen: en,dat zy „ dan ook dien,ter jndicature benoemden Pil „ caal,7/^ zuIlen hebfaen te dimitt™™ „ te doen wederkeeren naar die plaats van •v waaf zy denzelven hebben doen komen " HOOGCARSPEL, Den 6 September heeft het Btirgerlegertie te Purmerende tot iland gebragt", die S & des morgens omtrend agt uuren veriaaren en is getrokken onder bevel van den Heer! C. Swart yan AmfteJdam, Adjudant Generaal by het Burgerlegenje inZmdholland, door de Beemfter tot Posthuizen, en aldaar omtrend een uur halte gehouden hebbende,is vervoi- ?anndfdaï h" t0taa"deHuJk> e!n half uur van de Rad Hoorn. Aan het Burgerlegerti* bragt men aldaar berigt met eenVrS" zdettenCzodue RegeiS" ut petten zou, en nieuwen aanftellen. Het Legertje trok toen tot in 't gezigt van de Stad, hieldt halte, waar op zy blriJt kre gen, (ja* fiat tekenen door den Oud-B lrgeoeefler op \ paUflt) om de Stad door % trek-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4851 trekken met flaande trom en veldmuziek: ten dien einde kwam een Officier van de < Ruicery van Hesfen-PhilipsthaU met berigt, dat een Detachement van die Ruitery het Burgerlegertje door de Stad zou geleiden, welk Detachement buiten de Westerpoort het zelve in orde afwagtte, waar op de doortofft gefchiedde op de volgende wyze. Het Detachement Ruitery van HesJethPailipstbull, de Ruitecy van 't Amfteldamsch Burgercorps, een Ruk gefchut met de brandende lont, de Heeren tot de Commisfie van 't Defenfiewezen, 't battalllon Voetvolk, aan 't hoofd hebbende den Heer Swarty die ten dien einde uit 't Campement uit Zuidholland was gekomen, om du Burgerlesertje óp te rigten en te gebieden, daar op weder een Ruk gefchut als boven, daar agter een Detachement van 40 man, tot dekking van 't gefchut. Dog door de daar op voorgevallene, en door ons elders reeds gemelde inrukking van Pruisfiesch Krygsvolk op Staatsboden! , is dit Burgerlegertje, gelyk ook dat m Zuidholland,zeer fpoedig verdweenen. Den 2a September was het eene gantsch andere vertooning, wanneer de Publicatie tot het draagen van Oranje is afgelezen enz. en de afgezette Regeering is herlield. Van de Krygsbezetting heeft het Voetvolk aan de herllelde Regeering den eed afgelegd, dog de Ruitery zulks weigerende , kreeg bevel, om terftond de Stad te verlaaten. Enk- Hoog:arspf.l  *8;2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Enk- llUIZfiN. ] < < I Enkhuizen. Den 5 September trok een Detachement van het Genootfehap van Wapenhandel alhier, naar Doogcadpel, onder het geleide van den Kaptein Dr. ■% Robol. Voor het huis, alwaar de Burgerfocieteit vergadert wierdt de uittrekkende manfchap in ordè gebragt, van waar dezelve de poort uittoog De toevloed van allerlei flag van menfehen was zeer groot; dog niet allen zagen dit werk met even gunflige oogen aan. De bagagiewagen, welke agter aan reedt, wierdt door eenige vrywilligers van het Genootfchap gedekt. Te Hoogcarfpel Rondt het Genootichap van die plaats onder de wapenen, met flaande trom en vliegend vaandelen ontving het aankomende Detachement. ' Onderwyl was de Oudftaatsgezinde Regeering (hoedanig de groote meerderheid was) voldandig in haare gevoelens, blykenic het Advys en aanmerkelyk Declaratoir van Gedeputeerdens ter Staatsvergaderinge den 12 September over de Nota's, door den Pruisichen Gezant overgegeven, houdende; rVit zy met de uiterfte aandoening hadden ee leezen den inhoud dier Nota's, en verzek-rt varen, dat die aandoening by de Heeren hunne 'rincipaalen, gelyk by elk welgeaart Nederian-Ier, regtmatig zoude gevoeld worden. Dat,hoe men ook over de zaaken vau ons Land iprdeelt, men zal moeten avouëeren, dat deeze toia s aan de cene zyde diep verneederend tn daar Ccor  JAARBOEKEN, September, 1787* 485ï rtour beleedieend is voor den»Souverain deezer aan&ykto Kde, men aan den anderen kant, S oeten toedemmen, dat 'er een taal geroerd word, niet alleen uit naam van een imgtig Monarch maar te gelyk van een Monarcn, die op het fajet waar over de Nota's rouleeren, ^ym «decideert en gerefolveert te zyn, en die zich i daarenboven in 'c geval bevind , in een tyl, waar , ?n de Republicq uit hoofde der b,ekeode digheeden, meer dan ooit verdeelt, en daardoor, ooi meer'weerloos is, door zyn •Wgg». magt op de Grenzen van die zelve Rcpubl cc,, Tan zyne woorden klem te geeven door dadelykheeden, waar van de beginzelen ontzettend zu len zyn', en bet einde van de fehrometykfte uit- ZiS'de Regeering hunner Stad, fwat ^ ook van haar denke, hoe men haar ook belastere en m pul licque Papieren proftitueerej nooit gezogt ofve anld heeft, dat de tegenswoord.ge zoo ïneelukkite omftandigheeden van het dierbaar VaffiXdïor vreemde Mogendheeden zouen worden behandelt, veel minder dat buuenlmdsch geweld, aan een vrye Republicq , en aan de aan lienelyRfte der Souveraine Provinciën Wettel zou komen dellen. „ , üat integendeel de Regeering hunner Stad di< denkbeelden, zoo zeer als een der Leedendee zer Vergadering in den hoogden graat detefteer eDDan?eciat die zelve Regeering, na al het g< beurde in de Republicq, en ipeciaal m deez Provincie een dcrgelyk kwaad heeft gevreest dat zv by toeneeming onvermydelyk heeft te ge moet gezien , dat de zaaken in dit Land met gee: rnogelykheid op den aöueelen voet konden gaan dat die tot zoo een onvoorbeeldelyke maate va wanorder klommen, dat dezelve btnnen sLanc niet meer fcheenen herfteld te kunnen worden. Dat zy te meermalen (daar zy altoos zig zei, Enk- ÏOIZËN. Declnr. an Enk- luizen vegens le Nota's >an Pruisrchen. [ > 1 u s rs ia  4854 NIEUWE NEDERLANDSCHE Enk- is gelyk gebleeven en Confequentelvk hPPfr OD huizen, handelt; dit met alle moderatie, dotïLïnl n.rl ^ f," gepaSte ernsc heefc gedeclareerd en T itector.waarfchouwd voor de funeste »™nll* , § gevoelens in de rlu h gevolgen, ook die huizen £Sn,D E°tUlen deezer v«g»dering doen Dat nu Bun Edele Groot Mogende «•!.. ^^voto'.liefden te beoordelen, of de Irees vfn h gB" ™». Regeering wel zoo ongegrond ï^lweL - T Pru,s- zy hartelyk wenscheen , dit hunne %rS ' befcha^md geworden of nog w£?d, dan?d He Nota's het onderwerp der tegenwoordig* deibe ratie, welke elk braaf Vaderlander, f££ zodanige 1-eden, die van de zvde van hetllof van Pruisien geen kwaad fcheenèu te vree "en ten fterkden moet verbaazen en treffen, gevoelt bv oe magt,die dat zelve Hof thans op de Grenzen der Republicq heeft, de Regeering hunne Stad maar al te zeer verderkt en bevestig L L Syghema tot du. verre door &*%S3£.a ^ Dat zy Gedeputeerden moesten beeven od het gezigt der zwarte Wolken die boven de Kepu bhcq, en met namen boven deeze Provmc e zl men pakten,, en waarfchynelyfc eerlang (zoó men wederzyds niet nog ,n fchikking koomt en 1 het alleruiterde, (waardoor de%akcn volkomen uit zyn geheel zuilen worden gebral en her toneel des üorlogs in ons Land geopend'zal "ien 5 kan pnevenieerenj) in een gedugt onweer 2UTien uitharden, met dat rampzalig gevolJf,r l wel eer gezegende RepüWqSHfejlVfto0 vince met derzei ver ryke bronnen van Sel vaar? zoo wel als du.zende brave ingezeetenen Ztr fo?„ds z^^z^^z sr keningen op dit fubject, fpeciaal die it denf' tVJ'^t n°g' 7 31 Was voor de aat! «e re,s, daarby te perfideeren, met referve vkn zodamge verdere Aanteekecmgen, ais uéTeerS hun-  JAARBOEKEN, September, l?8f. 48Jƒ hunne Principalen zullen te raade worden, laaten de dc Deliberatien, met alle de gevolgen derzei Ve over, aan die Leeden welke de vorige Refolutien op dit point hebben genomen, zonder zig in de verdere Deliberatien , relatief deze materie te hebben ingelaten 1 Dat zy Gedeputeerden dit Declaratoir deeden, ja, met ontroering, dog tevens met een gerustheid des gemoeds , die hen een onvoorbeeldelyke itcrkte gaf, dat alle de aandoeningen die zy gevoel den, waren over deh befchryenswaardigen toeftand van het zinkendj en zig zelfs verwoestend Vaderland; een Vaderland dat hen zoo dierbaar was dap aan iemand,en met welks behoud of verlies, ook zy moeten ftaan of vallen. Dat zy wenfchen, dat in de oogenblikken vart beraad, die naar maate dezelve kort ook des te meergewigtig enpretieus zyn voor de Republicq, en voor deeze Provincie, gelukkige RefolutierJ zouden genomen worden ;uat, de gevreesde kwaade gevolgen, nog zouden kunnen worden voorgekomen, en nu nog in tyds gedaan worden , 'e geen men daar na, (fchoon dan mogelyk te vergeefs) zou verlangen gedaan te hebben; dat, hoe donker en criticq de zaaken ook mogen ftaan, hoe hulpeloos men ook van binnen en van buiien mogte zyn, en hoe zeer veeier verwagting ook in dit opzigt nog niet fcheen vervuld te worden j de redding van Nederland, en van deeze Provintie mogt geboren worden, op zulk eene wyze , waar van "de God van onze Vaderen, die zoo meenigwerf }n vorige dagen en in de kommerlyk de omftandigheeden getoond h( eft te zyn , de God en de Kedder van Nederland, en welke nog dezelfde is, alleen de Eer , en de Ingezeetenffl deezer vrye Kepublicq, en deezer Provincie hei best en beftenaigse heil mogen genieten. LU lil 111 l I DA Mm Ent-* ÏUIZKNé van Sik' iuizent veg'tts ie Nota's van Pruis* fchett'  4856 NIEUWE NEDERLANDSCHE E D A M. EöAM. 3 J < I T\e Heeren SCHOUT , BURGEMEESTE- ^ REN en SCHEEPENEN der Stad Edam , geïnformeerd zynde geworden, dat eenige Burgers cn Inwconders van deeze Stad zich zeer be? ■y veren tot het opricliten en in trein bren-en van een Gero.afchap van Wapenhandel, ge/spat eerd van ds Schuttery deezer Stad waar van eenige Werkende en andere Honoraire Leeden zouden zyn, meest beftaande uit die Perfoonen , welke bevoorers hunne byöeukomst inden Eenhoorn hebben gehouden, en dewelke, om redenen, de Regeering daar 10e gemoveert hebbende-, den ^ Maart laatstleden by Publicatie is verboden; en W conüderstie neemende, dat, hoe zeer de oefening in den Wapenhandel op zig zelven genomen, allezmts is aan te pry/.en, het niet min zeker is, dat een afzonderlyk Genootfehap, en voornaamelyfc wanneer het zelve voor het merrendeel was gecompofeert uit de bovengemelde Perfoonen, zeer ve el ongenoegen by de geheele Burgery zouue kunnen verwekken; eu du& hier door het Hoedanig de Regeering alhier bleef den* ken, kan uit haare daaden best worden opgemaakt. Gemelde Regeering vernomen hebbende, dat men ook hier een Genoot, fchap van Wapenhandel zogt tot ftand te arengen, en vreezende, dat die gewapende nanfehappen haar wel ligt de wet zouden lellen, dagt zulks in de geboorte te moeten mooren by de navolgende Publicatie van len 3 September, welke men niet heeft nagelaten , in de dagpapieren met de fcherpde lanvallen te bejeegenen, en eene Vargas \efolutie te noemen.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4^57 bet voornaaine buc, waar toe alle Wapenhandel. behoord te ftrekken , namelyk. de Confervatie van de publieke rust* niec alleen zoude kunnen werden gemist, maar zelve het vuur van tweefpalt aange j blaazen, en deeze Stad en Burgery in dezelve, ongelegenheid gedompeld, waar onder zoo me-, nigte anderen thans zuchten; hebben goedgevon-, den en verdaan, het rondloopen met Plans ofj Contracten van Wapenhandel, ten einde dezelve te doen tekenen, of ter tekening leggen, het oprechten van byzondere Exercitie-Genootlchappeu en bvëenkomiten, daar toe ingengt, te verbieden ; op een boete van Vyftig Guldens , voor ieder , die na de Publicatie deezes voorn. Genootfehappen frequenteert, of de Plans daar toe ingericht komt te tekenen; te appheeerenjeen derde voor den Heer Hoofd-Officier, die de Calange doen zal, een derde voor den Armen, en een derde voor den Aanbrenger, - dan dat nu voortaan en tot nader order alle de Schutters, in navolging en op den voet als in voonge Jaaren, viermaal ter Week, elk onder zyn Vaandel of Compagnie , eens mogen en moeten Eïerceeren, op zodanige tyden , plaatfen en boeten , als door of van wegen gemelde Krygsraad nader zal werden bepaald en bekend gemaakt. Aldus gearrefteerd by voorn. Heeren op t Kaarthuis der Stad Edam den 3 September 178?» en ten zeiven dage.van de puije van.'t Stadhuis ten overftaan van den Heer Hoofd Officier D. D. Roda gepubliceert. My prefent, {was getekend) J. VAN WAART. Llllllllll 2 Mon- iOAM. Verbod egen 't rewaiend Get lOOt- 'chap.  4858 NIEUWE NEDERLANDSCHE H1KKEND&M, J v t V te fo monnikkendam. In de dagpapieren las men ook deze bekendmaaking : -DERIGT: Te MONMKKENDAM door we!. denkende Vaderlanders een Uurger Sociëteit , onder de Zinfpreuk: "6U,> „ Z)cw Eendracht, Kunde, en Vht , en waare „ Uw gei win „ He-fielt men 't geen vervalt, en brengt-men „ welvaart in." ö jpgericht zynde , word zulks aan alle Vaderland!che en Burger Sociëteiten bekend gemaakt, fen smde met derzelver Correspondentie te rooien «orden »erterd( met aanbieding, cm Reciproceyk te zullen handelen. Uit onze Vergadering deng September 1787, in Naam van Direereuren en verdere teegenswoorcv& zynde Leden der Sociëteit. (was getekend) PIETER KWAKMAN, Secret. Medenblik. Den 13 September heeft men hier het oetlpoor van de Nieuwftaatsgezinden re oorn gevolgd, en die Regenten, welke 3or üuddaatsgezind te boek ftonden, en r Staatsvergadering met de Ridderfchap en mmige Oudlïaatsgezinde Steden inftem- denj,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4S59 den, van het bewind ontflagen, en van derzelver plaatzen als Raaden uit de Vroedfchap afgezet, namenlyk Dr. H. G. de Lange', Frans Pont, j. Morenvliet, C. Miias , Fan Homrich; in welker plaatfen als nieuwe Raaden in de Vroedfchap aangedeld zyn, de Heeren O. Tolk, J. op 't Land en P. Kolf. Het Burgerlegertje is alhier ingetrokken, ein 'er wat halte te blyven houden, terwyl men voorzag, dat nog de Heer Gardenier insgelyks zou afgezet worden. De Nieuwftaatsgezinden geven voor, dat het Burger■ legertje hier is binnen getrokken tot bewaa* ring van de rust: dog de Ouddaatsgezinden zeggen , om de andersdenkende met geweld der wapenen te bedwingen. PURMËRENDE. Den 4 September zyn hier verfcheiden Corpfen Auxiliairen binnen getrokken, onder dewelke ook 25 man Ruitery van Amfleldam, en den 5 September nog ao man Kanonniers, maakende te famen een getal uit van ruim 200 man, welke allen uitmaakende een Burgerlegertje, den 6 September des ogtends ten 7 uuren uitgetrokken zyn naar Oosthuizen, om zig daar te vereenigen met eenige aldaar liggende manfchappen, en dan naar Hoorn te trekken, en vervolgens naar de ftreek agter Hoorn, aan deze zyde van Enkhuizen. £.111111111 3 ZEE- Medenslik.  MIDDELBURG. 3 j J f 48öo NIEUWE NEDERLANDSCME z E E L A N D. Middelburg. ^"£ustus ** door Heeren Be, windhebberen van de Oost - Indifche Compagnie ter Kamer alhier,onder vrywaanng of guarantie van de Ed. Mog. Heeren ^aaren van Zeeland zo voor hoofdfora als renten, vasrgefteld eene geldleening, groot ƒ 1,000,000: - : - renten a 3 per Cent by Ï7er L°tery ' beftMnde ln 5ooo Lotend getrokken worden 5000 pryzen , famen t*l?T„>0°° \ ' : ' Waar van met het elfde Jaar,en vervolgens alle Jaaren f tatenbodemds veroorzaakr,heeft indezeProvincie,ge]yk wy in Tuly gezien hebben, door imandiche oorzaaken plaats gehadt: 't welk zeker wenfchelyker is. Hoe wel het met geheel vreemd kan fchynen dat de onlusten, door eene vreemde Mogendheid geftookt - ook. door eene vreemde Mogendheid beflist worden. En, zo al, 'i geen hier is voorgevallen geene omwending kan genaamd worden, nadien de zaaken in deze Provincie niet zo hoog als in^Holland en Hrrecht waren gedegen, het is dan egter eene nadere bevestiging geweest van eene regeeringwyze, aan welken de Oudftaatsgezinden verkleefd bleven. Die bevestiging is ook in 't Land van 1 holen en Goes doorgegaan, dog in 'c laatfte met zonder verregaande gewelddaadigheden. In *t Land van Zierikzee bleef nog al meest de ftilte. Egter zag men te Brouwershaven en op andere Dorpen de Oranjevlag waaijen; dog in de ftad Zierikzee hadt het Vrycoips ö LIIIIIIIH4 bet Middelbukc.  MidüUiï c. 4362 NIEUWE NEDERLANDSCHE het middel gevonden om de Burgerv te ontwapenen, en hieldt daar door de NieuwRaatsgezindheid nog ftaande, niet tegenstaande de meerderheid der Regeering wel het voorbeeld der andere plaatfen wilde volgen. De gemeenfehap met die Stad bleef dus grootendeels afgefneeden. Dog door de voorvallen in Holland en Utrecht is ook eindelyk de Oude Staatsgefteldheid nader bevestigd. Ondertusfchen was de omwenteling van July laatstleden den Nieuwftaatsgezinden, zeer tegen de borst, fchryvende de Dagfchryvers de voorvallen in deze Provincie aan byzondere poogingen en middelen toe, zo als onder anderen blykt uit het navolgende in de Leydfche Courant N, £XTRACT uiteen BRIEF van 'sHAGE den *- 3 september. Welke fchandelyke verdichten de Stadhouderlyke Party re werk ge(k d httfc, lsde Naue reeds bekend geworden door de ft,waande Me vanFerlmehis'van Vaderlandjtne Regenten, m de Courier du Bas Rhin geoubli. cterd, en vervolgens in Zeeland en elders verprtid, hoe valsch het ook ware- de Reeenten in d,t valschRhandttuk aangerand.- beloo den eene zwaare beloomng voor die bewees, dat er ooit zo een Aéle had geweest. De la: ter zwees, maar ruste met : Zy moest eene omwenteling i„' Zee and voor den Stadhouder bewerken, door goe.ie Burgers te doen vreezen en fchrikken, en voorts, die maar Repubiieks dorst denken, ter neêr te «aan. Daar toe wierd, die valfche Atle van Unjozueratte gebruikt, en met uitleggingen in Vraagen en antwoorden in Steden en Velden in Ueel- of Crange Papier ingenaaid, verfprcid onder  JAARBOEKEN, September, 1787. 4803 der den tytel van kleine Catechismus, of korte Frasen «ver deGeiooïs Belydems uao Leydfche Zmrant tintrend Zeeland, l » t 7 'ff n i-  486* NIEUWE NEDERLANUSCKE Mt IJDE LBURG. Verbot tegen Schippers enz. omtrend Krygslie' den, i i I i ! I 1 i C 9 T\K STAATEN VAN ZEELAND, allen den ■L/ geenen , die deze zullen zien of hooren lee» zen, Saint! doen te weeten: Nademaal ter onzer kennis geKomen is, dat verfcheide Milittiren [Perfoonen , binnen deze Provinci e G arci/cen houdende, verleid door de uitlooving van meer dan gewone handgelden, welk men 'thans elders goedvind, aan dezelve te doen, van hunne Re», gimenten zyn gedeferteerd, welk voorbeeld ook welligtdoor anderen kondeworden gevolgd, waar door niet alleen aan de Regimenten zelve eene aanmerkelyke fchade, maar ook den Lande groo» le ondierst word toegebragt, waar tegens willende voorzien. ZüO IS 'T, dat Wy goedgevonden hebben, by fpeciaale renovatie en ampliatie van de orders, vervat in Onze Publicatie van den 2t Maart 1781, aan alle Schippers, Schuitvoerders en Veerlieden, mits dezen te ordonnceren en gelasten, om geene Militaire Perfoonen van de eene Stad naar de andere, of van het eene Eiland naar het andere, nog ook naar buiten de Provincie over te voeren, dan na dat dezelve alvorens aan de Regeer ringen van de Steden, of Gerechten der Plaatfen, van waar zy begeeren te vertrekken , zullen vertoond hebben een Paspoort, van hunne Kapiteijen of Commandeerende Officieren, en daarop 1oor dezelve Regieringen of Gerechten een Billet, houdende permisfie tot transport zal zyn af. jegeverj; zulltnde ieder Schipper, Schuitvoerder >f Veerman, die eenig Militair Perfoon, zonder iet vertonnen van een zodanig Billet zal hebben wergevoerd, of getrsgt over te voeren, verbeuen eene boete van vyftig Guldens , mitsgaders iet Vaartuia, waar mede by het zelve transport al hebben gedaan of ondernomen te doen. Terwyl w y verder, tot voorkoming van voor:hreeve defertie , goedgevonden hebben, een ieer by dezen te verbieden, om eenige, als in >Lands dienst bekende of met grond als zodanig ge-  JAARBOEKEN, September, 1787* 4865 gefufpefteerde Militairen , tot eenige andere dienst te debaucheren, te verbergen of te verIdeeden, om daar door hunne defertic te bevorderen , op de boete van twee honderd Guldens voor ieder Perfoon , die invoegen als voren zal blyken gedebaucheerd, verborgen of verkleed te hebben; zullende zy, die zin aan het overtreedcn der orders, by deze Publicatie vervat, by herhaaling roogten fchuldfg maken, boven de geftatueerde boetens , zwaarder en zelfs naar bevind van. zaaken, aan den lyve worden geftraft. lin op dar. niemand hier van eenige ignorantie Zou voorwenden , zal deze alorr.me worden gepubliceerd en geaüigeerd, daar zulks gewoon is te gefchieden. Aldus gedaan en gearrefleerd , in 't Hof van Zseland, te Middelburg den 30 Augustus 171*7. (Onderftond) Ier Ordonnantie van de Heeren Staaten van Zeeland. (was getekend') W. A. DE BEVEREN. Ook hebben de Staaten, op de addresfen van Ingezetenen van Brouwershaven en andere plaatfen, den 6 September dit befluit genomen. Extract uit het Register van de Refolw tien der Heeren Staaten van Zeeland, Den 6 September 1787. Is, na deliberatie, op de Adresfen door een groot . aantal In- en Opgezetenen van Brouwershaaven, er Mffei SUttG. Verbod [egen ichip. '>ers enz. mtrend Krygs'ieden.  EELBURC. Refol. i Adrtsjt van Brouwershaven em. 1 45Ö-6 NIEUWE NEDERLANDSCHE en van differente Plaatfen in de Eilanden van Schouwen en Dwtland, aan Hun Edel Mogende geprsefenteeid , goedgevonden en verdaan re verklaar» i Dat Hun Edele Mogendet dezd e pAddresfenmeteenbyaonder welgevallen ne>be£ "TlTVhf tr°UWe aankiee™« ^r voornoem de In- en Opgezetenen aaa de oude Conflitutie cpRegeeringsfarm dezer Provintie, met den Pd s fcrf-ftadhouder bekledende alle die waardig™ «&wine dS° Ja3ren 1747 ea r?66 we4 en Z l yi W8*'1*' dat Hun tde'e Mogende op oaderfcheiden tyden , openbaare blyken hebben gegeven van hunne vaste gezindheid om dezelve ongefchonden te handhaaveu, en krag" daadig tegen te gaan alle nieuwigheden, welk* tot derzeive omkeeringen verzwakkigzouden kunren u.tloopen; dat onaertusfehen, vermits geen Bnr«rfta.tt fchoon op de beste wyze ï aS fte.d, en van de gematigde Regeeringsform voTtzien, gelukkig kan zyn, zonder be:aameï5k dn. derwerping aan de Wétten en aan de Hooge O Jïïheid des Lands, en zonder de medewerking der Ingezetenen , tot bevordering van Rust, Vrede en malkanderen» Welzyn; Hun Edele Mogende danookvertrouwe, dat hunne wclmeenende Z gingen tot het bereiken van deze oogmerken «oor alle de Ingezetenen deezer Provfn fe, en byaonder door de Ondertekenaars deezer Aodreslen een ieder■jnzyren kringen betrekking zullen worden onderdemd. cP dat alzo deeze Provintie onder denGod.ielyken Zegen, in de ruimde ma e vXh^1"6".?6^6 VrU^ten van Vrvhe™ e» So?entrzyn.enReêeenngsf0rm küDDen eD * (Onderbond) Accordeert met 't voorfz. Register. (was getekend) W. A. DE BEVEREN. Goes  JAARBOEKEN, Septembert 1787. 4867 G o e s. Zo dra het tweede Battaillon van 't Regiment Houjïonti, hier in bezetting liggende , vernam, dat de Provincie Holland, op welker lyst van betaaling zy ftaan, weigerde dit Krygsvolk verder te betaalen; plantten alle de Krygslieden de Oranjekokarders op hunne hoeden: het welk zy tot dus verre, niettegenftaande de algemeenheid van deze dragt alhier, uit eerbied voor hunne betaals» heeren hadden nagelaaten. T h o l e n. Geruchten en berichten hebben ons eenige onnaauïvkeurigheid opgegeven , (zie bl. 5064.) welken wy even zo zeer bereid als verpligt zyn te beteren. Wy zyn dan nader onderrecht, dat het zenden van Krygsvolk naar Poortvliet, niet is gefchied op verzoek van den Heer Gaaswyk, Ambachtsheer dier plaatze, die ook het zingen of verkopen van liedjes niet verboden heeft; maar dat 'er tyding gekomen was, dat eenige kwalykdenkende lieden , Saturdag nacht tusfchen den 28 en 29 July, te Poortvliet zouden komen, om aldaar eenige huizen te mishandelen: waarop de Heer Gaasivyk eenen brief aan denregeerende Burgemeefter van Tholen afzondt, en hem vroeg, of in dat geval geweld met geweld gekeerd mogt worden, enz. U> GoEfi.  48 6$ NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHï', UTRECHT. Utrecht. Het naderen van het Gelderfche ed Stichtfche Krygsvolk, uit het Kamp te Zeyst naar de Bildt en digter by deze Stad, verwekte hier vry wat bekommering, voor al zedert dat zy daar in den nacht, in her. laatst der afgelopene maand , eene Battery hebben opgericht, uit. welke men hen van hier te vergeefsch heeft getragt teverjaagen, gelyk wy in ons voorgaand ftukje gemeld hebben. Deze bekommering baarde eenige murmureering, misnoegen enz. Weshalven eene Commisfie uit de Burger Collegien , op 't laats: van de afgelopene maand, aan Deeren Burgemeefteren by het ingaan van den Raad hier van kennis gaf met byvoeging, dat de Burgery aandrong op het aantasten, en,zo mogelyk Hechten,van de opgeworpen Battery. Burgemeefteren deeden hier van opening in den Raad, en het gevolg was, na een voorafgaande onderhandeling tusfchen voornoemde Burger- Commisfie en de Heeren van hetDefenfiewezen, dat'er nog dien zelfden dag, toteenen ernftigen aanval op voornoemde Battery befloten wierdt. Ten dezen einde trok den laatften Augustus in den namiddag, een fterk Detachement, zo Paarde-als VToetvolk, uit de onderfcheidene Militaire Regimenten, Anxiliairen en Burger-Compagnien, nevens eenige Kannonniers, verzeld van de nodige Ardllery, uit de Stad den Bildtfchen Straatweg op.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4869 ©p. De Heer Generaal Van der borch bevondt zig aan het hoofd dezer Manfchap.' Tot aan de zogenaamde Oostbroekjche laan genaderd zynde, floeg, de regter vleugel, onder bevel van den Heer Raad d'Jverhoulty voornoemde laan op, posteerde zig, gedeeltelyk ; ongeveer halver wege dezelve, ia eene kromte, met eenige Rukken 24 ponders : terwyl de overigen nog verder voorttrokken, tot by den Tweefprong, waar de weg, naar het Dorp Bunnink en dat van de Bildt loopt, en met eenige drie ponders, en twee hauwitzers aldaar mede postvatteden. De linker vleugel was intusfchen voortgetrokken tot aan de gemaakte doorfnyding , even boven den zogenaamden Bieschbosch, en hieldt aldaar halte, plantende het medegevoerd kanon , deels op de aldaar zints eenige dagen aangelegde Batteiy, deels op den weg. Omtrent half zes tmren hoorde men de konnade beginnen , die tot ruim agt uuren aanhieldt, geduurende welken tyd, door de Utrechtfchen een kruislings vuur zo op de vyandlyke Battery als op de Bildt, gemaakt wierdt,, dog met weinig vrugt, terwyl intusfchen onze Jagers den vyand agter zyne verfchantzing zouden ontrusten. Die van 't Kamp, welke op de aannadering der onzen met drie ichoten begonnen, beantwoordden ons vuur enz. Wy zullen hier na onder het Attykel var de Bildt van deze fchermutzeling nadei verflag doen. De CilECH r. 1  48?o NIEUWE NEDERLANDSCHg U TRECH1 » 1 j De Lieutenant Collonel De Wilde • de Kapteinen Muller, /iarrevelden Visfcher-do. Lieutenants Van Son,Vallée en Scborn -'als mede de Vaandrigs Van Lankeren, Holsman en Spakler, zyn uit Amiteldam , ter aflos, finge.van den Lieutenant Cjlionel Vaillant, en verdere Officieren, alhier aanseko« men. Omtrend dezen tyd verfpreidden zich de geruchten, dat in het Kamp te Zeyst geheime Raadsvergaderingen waren gehouden, om op middelen bedagt te zyn, om de Regimenten, ter betaaling van Friesland ftaande, Avel* kenu ter beichikking der Staaten van Gelderland, en van deze Provincie te Amersfoort vergaderende,en gevolglyk ook voor denPrins waren over gelasten), nu in Friesland te doen trekken. Zeker is her, dat de Oudflaatsgezinde Regeering aldaar, welke zig tot nog toe Itaande heeft gehouden,thans zeer veeg begint te daan, en de Nieuwlhatsgezinde Party, door Amdeldam met geld en. Oorlogstuig en gewapende manfchappen gederkt , he'c hoofd begint op te lleeken, gelyk wy onder Friesland zullen verhaaïen. Een Detachement van de Oelderiehe Brigade is reeds van tiier naar Friesland vertrokken ; alsmede nog mdere Vrycorporiften: waar by zich de Friefche Auxiliairen, welke in verfchillerle Detachementen herwaarts waren gekonen, voegden. Inderdaad, daar lag den Nieuwftaatsgezinden in Holland en Utrecht /ry wat aan gelegen, om eene omwenteling ia  JAARBOEKEN, Septenibet, 1787. 4371 in Friesland te bewerken, ten einde daar door die Provincie gewonnen hebbende , eene meerderheid in de Vergadering van de Algemeene Staaten te verkrygen : het gemisch van die meerderheid belemmerde de Nieuwftaatsgezinden ten hoogden. Intusfchen veroorzaaken de hachlyke omftandigheden in Friesland, dat de Staaten dier Provincie het thans in Gelderland en't Sticht liggende Krygsvolk, ter hunner betaaling itaande , oproepen als hetzelve volftrekt tegen de ontwerpen der Nieuwitaatsgezinden noodig hebbende. Daar alhier werkvolk ter volmaakinge van nog eenige werken ontbrak, is men te rade geworden eenige Dykpligtigen in deGerech* ten onder het iNeder-Kwarticr en Montfoort, aan te fehryven, om volgens de Leggers te komen werken , het welk van die uitwerking is geweest, dat een aantal arbeiders uit de byzondere Gerechten alhier zyn aangekomen. Den 3 September hebben de Utrechtfchen aan de Jllaauwe Kapel post gevat; zynde aldaar tot dekking van dezelven een Battery aangelegd. De ffemeenfehap met Amersfoort, Deventer, Zutphen, en verder op raar boven , is thans geheel gelbremd ; zvnde de gewoone postwagens van hier naar gemelde piaatlèn, zedert eenige dagen niet aueer gereden. De boveniandfehe post rydt egter neg van hiac Mmm mmm mmm m op V. irech:  43?2 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT op den gewoonen tyd af, alhoewel dezelve dikwyls veel moeite heeft, om doorgelaten te worden. De Staaten, die zich hier gevestigd hebben, waren den 5 September vergaderd, en hebben ter dezer Vergadering aangefteld, onder de Provintiale Lanfters, tot Lieutenants J. Grave de Berbeftein Trimbuiski en Frangois Lautrec de Berg, en tot Lieutenant by het Detachement Artillerie van het Regiment van den Generaal Major Van der Borch , David Oberreith. De KerkelykeAmtenaaren vonden zich, vermits de omftandigheden van tyden, zeer verlegen, omtrend het houden van'tSynode,waar toe de tyd naderde. De meesten wdden zulks gaarn uitgefteld hebben. Dog de alhier vergaderende Staaten lieten den 5 September aan de Eeputaten Synodi aanzeggen, dat die Kerkvergadering moest gehouden worden, en dat als Commisfarisfen politiek tot het bywoonen van die Vergadering benoemd waren de Jonkheeren Taats van Amerongen Heere van Renswoude, de Grave van den Boetzelaar, en den Heer Burgemeefter Eyck, die ook verwagtten, daar toe den volgenden dag afgehaald te zullen worden, zo als gefchied is. Het hadt veel moeite in , om nog de noodige aanfchryvingen te doen: zeer veele op. ontbodene Predikanten en andere kerkelyke Perfoonen zyn niet verfcheenen. Echter wierdt  JAARBOEKEN, September, 1787. 4873 wierdt met de weinige aanweezende het Synode geopend, in welke Vergadering ' het Oranje Lemma is afgefchaft. Ce Staaten te Amersfoort vergaderende hadden deze Synodaale Vergadering afgefchre« ven. De Geruchten, dat eerlang ook in Óver* ysfel een Burgerleger opgericht en tot (land zou gebragt zyn, beurden de gemoederen van veele Nieuwftaatsgezinden niet weinig op. Den 10 September wierdt door het gequalifkeerd Collegie van Gecommitteerden, aan de Burgery, welke daar toe in derzetver VVyken of Compagnien was opgeroepens kennis gegeven van derzelver gedanen voorflap aan den Raad, tot aanblyving van Bur^etneefteren en Schepenen , voor het aanïlaande jaar uit aanmerking der thans plaats hebbende omftandigheden, en van de daar op ontvangene Refolutie der Vroedfchap, overeenkomftig aan dezen voorflag van het Collegie, mits de Burgery daar in genoegen nam en haare toeftemming gaf: met verder verzoek, om het gevoelen der Burgery daar op te mogen verftaan. Waar op by all® de Compagnien begrepen is, om alle ongelegenheden voor te komen, in dezen gedanen voordfagt der Gecommitteerden in te ftemmen, en genoegen te nemen, dat Heeren Burgemeefteren en Scheepenen voor het aanftaaude jaar aanblyven. Mm mmm mm mmm a By r RECHT  4874 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECH By deze gelegenheid is insgelyks doof r opgemeld Collegie aan de Burgery verflag gedaan van de openingen, welken eene Commisfie uit haar midden, in herhaalde onderhandelingen met de Heeren van het Defenfiewezen , onlangs gehouden , hadden ontvangen, zo aangaande de redenen, waarom men zwarigheid gemaakt hadt, het opwerpen eener vyandelyke Battery aan de Bildt te duiten (het welk mogelyk nier doenlyk zal geweest zyn), als eenige andere pointen, waaromtrend reeds een merkelyk wantrouwen, zo op de Heeren van het Defenfiewezen als de Bevelhebbers van 't Gurnifoen, was opgevat: en waar over deze Heeren zig in die befoignes hadden beklaagd. Deze openingen waren aan de Commisfie voldoende voorgekomen, weshalven men dan ook de Burgery verzogt, zig in 't vervolg door geene agter omgehaalde redeneeringen té laaten opzeuen, tot krenking van het zo hoog nodig vertrouwen op de Bevelhebbers en de Heeren van 't Defenfiewezen, vooral niet, daar de laatden een ieder vryheid gaven , en zelfs uitnodigden , om, zo hy eenige bekwaame middelen tot verdeediging wist uit te denken, dezelven op eene befcheidene wyze aan de hand te geven. Met dit verllag en bygevoegde voordragt, wierdt min of meer genoegen genomen, hoe wel het moeilyk was, het mistrouwen, 't welk by het gros, doorga.ins, vooral, indien de zaaken niet voor den wind gaan, plaats vindt, geheel op te rui-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4875 ruimen. In de Nederlandfche Courant fchreef men hier van ook ilegis op eenen flaauwen toon aldus: „ Verder is aan de Burgery opening gegee ven van een Rapport, uitgebragt door „ eene Commisfie uk het gequahficeerd „ Collegie van Gecommitteerden, wegens „ het bekomen antwoord van de Commisfie „ tot het Üefenfiewezen, op het bezwaar M van fommige Burgers, over het naderen „ van den vyand aan de Bildt, 't welk voor „ Notificatie is aangenomen." De Ruitery van Tbuyll, hier in bezetting liggende , heeft voorlang reeds bedongen, om geen p^rty te kiezen, en trekt dus niet mede uit tegen het Kamp te Zeyst. Dit geeft zomtyds dof tot fchimp aan de Huzaaren van Fan Salm tegen gemelde Ruiters, waar uit alreeds deheviglle twisten en vegteryen ontdaan zyn. Donderdag nadenmiddag den 13 September, om vyf uuren, zyn de twee eerile Esquadrons Ruitery van den Generaal Lieutenant van Thttyll van Serooskerken, welke verlcheiden Jaaren by aanhoudenheid hier Garnifoen hadden gehouden, om gemelde reden uitgetrokken naar Montfoort, om aldaar (Garnifoen te houden. Eenige dagen te voren waren de oneenigheden uitgeborsten in zekere herberg De Zwaan , waar eenige van gemelde Ruiters in de kolfbaan eenen Huzaar van Van Salm , in een gev.egt, met de kolven hadden doodgefiagen, Mmmmmmmmmm 3 *t Utreciit:  4«-?ö NIEUWE NEDERLANDSCHE U ?8ECHT \ ] 1 j 't welk onder veelen van het Garnifben ee» groot gemor hadt verwekt, zo dat men vreesde, dat hier uit grooter gevolgen zou. den ontdaan: zo als men ook korten tyd daar na zag gebeuren, by het begraven van gemelde» Huzaar, by welke gelegenheid eerst eene fchermutzeling tusfchen de Hu* zaaren en Ruiters voorviel,welkelaatften zi> overvallen ziende, op de menigte met karat bynen en piftoolen begonnen te fchieten : waar op de anderen, mede te wapen loopende, op de kwartieren der Ruiters begonnen te vuuren. Ook weigerde de Ruitery vervolgens op de Parade te verfchynen. Op dit voorval vergaderden aanflonds de Gedeputeerden van de Staten alhier, by welke, na ingenomen advys van den Grootmajor en den Lieutenant Collonel Fan Tbuyll, by afwezigheid van den Collonel, welke reeds zyn ontflag hadt gevraagd, wierdt befloten, om, ter voorkominge van erger gevolgen, gemelde twee Esquadrons dien zelfden naniddag naar Montfoort te doen uittrekken. Terwyl de Ruitery zig op 't Vreeburg tot len uittogc verzamelde, was het gantfche Legioen van den Rhyngraaf, als de voorlaamite twistappel, op 't St. Jans Kerkhof mder de wapenen, om alle gelegenheid te jeneemen tct eenige verdere daadlykheden. Den 12. September zyn de Staten alhier vederom vergaderd geweest, en tot den 19 September gefcheiden. Aan de Deputatie • ff»? 't Synoden zyn de gewoone 175 gis. P"  JAARBOEKEN, Septemler> 17S7. 487? geweigerd, tot dat zy de Abla van het vorig eti laatst Synode zouden hebben ingeleverd. Ook is ter Staten-Vergadering op gemelde 12 September ingekomen eenen brief, gefchreeven door eenige Leden van Staat der Provincie Friesland, houdende, „ kennisgeving van het verleggen der Staatsvergadering naar Franeker, en de redenen van dien, als mede van het vervallen verklaaren van de Commisfien van zodanige Volmagten , ingevolge het 59 Artykel van het Reglement Reformatoir, die by aanhouden beid de pointen van dar Reglement , tegen beter weten aan , hadden overtreden ; en wyders van de benoeming van eenige Gecommitteerden uit de Staatsleden, tot de ferifie dier Provincie enz." Dien zelfden 12 September is eene Publicatie alhier afgekondigd, „ tot aanmoediging van de Werklieden, om aan de Batte' ryen te arbeiden, met toezegging van eene Pradering der „ Pruisfifche: 1'roupen , de S:ad Utrecht te verlaaten met de Tioupen die hy coaimandeert , zo dra hy „ oordeelen zal dat de uiterftc nood zitlks zat vorderen s zo als ook om toe zich te nekken 4e Garni^ueaea „ van Vianen, Schoonhoven en Oiidewster, RECHT  4S?a NIEUWE NEDERLANDFCHE U- TKÈCH1 1 1 \ > I a •v i v v g tr bevelen aan 't Krygsvolk te Schoonhoven en te Oudewater, om zig terftond te Woerden te vereenigen. De Commisfie hadt ook aan den Rhyngraaf den 15 September nog bevel gegeeven, om eenen Officier en 30 man Artilleristen naar Gorinchem te zenden; dog zulks isnietgefchied. Ondertusfchen is deeze verlaating van Utrecht door de Regeering van Amfteldam zeer kwalyk genomen; en de Commisfie heeft den 17 September den Rhyngraaf te Ouderkerk ontboden, en rekenfcbap gevraagd, van 'c gebruik,'*t welk hy van haare orders gemaakt hadt. i Oen tg September des avonds was het hier te Utrecht eene ganfche onverwante vertooning. Niettegenftaande de hooge taal en fterke bedreigingen, die men gevoerd hadt (zie bl. 2090 èn 2091J, brag't de zeIterheid der tydingen van den inmarsch van Ie Pruisfifche Legermacht, aan welk n men ot du* verre geen geloof hadt willen geven, Ie meeste gemoederen , zo wel van"Miliairen en Burger Auxiliairen, als van ongevapende Nieuwftaatsgezinden in de uiterfte rerlegenheid. Men vernam nu met zekereid, dat de Pruisfifche troupes aan deze :yde van de Leek, tot aan Lunteren, en an den overkant in de omftreeken van Rys/yk en Mourick, genaderd waren. 'sNaDiddags kwam de Rhyngraaf Van Sahn, an Woerden alhier te rug, met de orders an de Commisfie tot Defenfie te Woerden svestigd , om met alle de Hollandfche oupen en gewapende manfehappen, welke  JAARBOEKEN, September, 1787. 4883 welke zich alhier bevonden , uittetrekken tot dekking;van de Provincie van Holland.' De vrees was hier groot. Veelen pakten hunne goederen met veel overhaasting en zonden dezelven in fchietfchuiten, tot zinkens toe geladen, naar Amfteldam, rerwyl het misnoegen en gemor van anderen, die niet zo gemakkelyk huis, haven 'en goed nog yerlaaten,nog mede neemenkonden, en. zi ten werden. De Gouverneur Eyk liep gevaar van zyn leven, beloofde van eerstdaags met een Leger Franfche troepen hen te zullen komen verlosfen, 't welk nog zommigen van de raadelooze menigte geloofden. De Collonel Van Senden ontmoettede ook veel moeilykheid. De Procureur Hoevenaar en de febryver van de Post van den Neder-Rhyn vlugtten naar Amfteldam. De wachthebbende Schutters, die niet verkoozen te vluchten, kwamen van hunne buitenwachten en posten Nnn nnnnnnn de rRECHT  48SS NIEUWE NEDERLANDSCHE U- taecht de Stad inloopen, wierpen hunne wapens," geweeren, labels, mu'tfen m het Stadhuis neder; de anderen haaldenze van hunne huizen, en wierpenze mede in het Stadhuis op eenen hoop;, veelen fineetenze in het water: dit alles duurde den gantfchen nacht door, tot *s morgens ten half zeven uuren. Omtrent ten zeven uuren trok een klein Detachement Ruitery -en Grenadiers uit het leger by Zeyst, alhier binnen; eenige weinige Ruiters bezetteden het Stadhuis, terwyl de anderen de weggevoerd wordende goederen nazet'tëden. Eenen van de aan het Stadhuis postvattende Ruiters riep tot de meid van den Stadsdrukker Van den Brink, welke uit het venfier lag: „ Wy komen om uwen Heer te verlosfen!" Is dat zo, antwoordde deze, ?, vivat Oranje dan" en met een ftak zy een Orange Vaandel uit, het welk een groot gejuich verwekte; en binnen het enge tydvak van een klein half uur , zag men elk rees Oranje verfierd. Groot was de vreugde cn blydfchap der Oudllaatsgezinden, welken niet gedacht hadden, 'er zo gemakkelyk te zullen afkomen, en die, als ongewapend wel de zwakften waren, maar juist daarom niet de geringften in getal zo als uit voorgaande verhalen is gebleken. Ten twaalf uuren op den middag trok het eerde Regiment van Oranje Nasfau binnen; en ten half vyf uuren, een Battaillon van het ade Regiment van dien naam, en één Battaillon van den Erf Prins, benevens eenig paarden Volk. Al vroeg was het StadIrUisv'Bezet, waren de poorten gefloten, met Krygfe  JAARBOEKEN, September > 4889 Krygsvolk bezet, en het verder vlugten van perfonen en goederen geftuit, en nog eenige agterhaalde goederen te rug gebragt. De Kerk , in welke dezen Sondag Profesfor Van Hamelsveld des morgens hadt moeten prediken, was nu ledig, in de overige Kerken verfcheenen de meeste menfehen met Oranje vercierd, gelyk ook van den Domtoren en uit veele huizen de Oranje vlaggen waren uitgedoken. Verfcheiden Predikanten deeden dankzeggingen aan het Opperwezen , op de omftandigheden roepasfelyk, by zon der daar voor dat zo groote omwenteling , omtrend welke zo veel bloedftorting gedreigd was, geen éénen druppel bloeds gekost 'hadt. Wel haast hielden de uitgezette Regenton, voor zo verre die aanwezig waren, na de uitzetting in hun Ed, Groot Mog. befcherfsmg genomen waren, en dezelve niet hadden afgeüagen, reeds ten ten half twaalf uuren Vroedfchaps Vergadering op het Stadhuis, en lieten eene Publicatie aflezen, dat een iegelyk, die zig rustig en ftil hieldt, geen overlast te vreezen hadt. In de verlatene huizen is het ingetrokken Krygsvolk geïnkwartierd. Over deze Un» verwagte verlaating van Utrecht, welke door geheel het Land als een donderilag klonk , is veel gefproken en veel gefchreven: zy is echter eenparig, zo wel van Nieuw-als Oudftaatsgezinden ten hoogden afgekeurd, zodat veele Nieuwftaatsgezinden fchreeven, dat 'er verraad onder gefpeeld hadt, (zie bl. 4687 en 4713 en volgg. en 4717 en volgg.) Niet alleen is zulks afgekeurd ° Nnnnnnnnnn 2 om? U- rRF.cn 1  4890 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT omdat eene zo verfterkte Stad zo wel van alles voorzien, door dappere tegenftand, l zig nog wel eenen tyd hadt kunnen verzetten : maar vooral, omdat de Koning van Pruis- t fchen , zyne legermacht zendende om de I geweigerde fatisfactie in Holland zelve te fterflenvgeén aanilag op Utrecht tepaskwam, gelyk dan ook de Pruisfifche kolommen U- trecht onaangeroerd hebben laten liggen : dog wy bellisfen dit niet. Het is volftrekt nood- | zakelyk, dat wy de denkwyze en oordeelvellingen van zommige Uagfchryvers, de beflierdersenzomtydsde opgevers van de denkwyze van het gros,omtrend een zo gewigtig tydftip en eene zo aamnerkelyke gebeurtenis hier mededeelen. De fchryver van de Nederlandfche Courant, fchreef dan deswege in zyn NL 113 aldus; (zie ook bl. 4713 en volgg.) Misfive van een geretireerde Utrechtenaar aan het Volk van Nederland , uit Amfterdam den 17 September. TLJet lang gefolterd Utrecht, de Steun waar op _ -1 de hoop van 't weldenkend Nederland gevestigd was, de sieuwe Vesting aan weke zints een Jaar tyds zo veel duizenden verfpild zyn • is eindelyk ten prooye der Vyanden overgelaaten door hen, die 'er de befcherming van op zich genomen h-ïdden, en daar voor met behooriyke betaaling door Holland — en het vertrouwen der Natie vereerd wierden! Het oogenblik waar in de mislside . Utrcchtenaaren aan haar noodlot, ten prooye der Vyanden werden overgelaaten, was de ysfelyküe, de onverantwoordelykde, die men zich kan voordellen en verbeelden - het Plan ter verlaating en opoffering van Utrecht was reeds piernaakt, eer daar van aan den Raad of Burgery ets bekend was, het eerde waardoor men eenige Mg-  JAARBOEKEN, September, 17-87. 4891 Argwaan by de Burgery begon op te vatten, was, dat Saturdag namiddag om vier uuren bereids negen Stukken Kanon uit de Linie buiten de Tolffceegpoort, als ook vier beneevens een Houwitzer van de Bildftraat naar binnen werden gehaald, en op het Vreeburg gebragt. Des Avonds om agt uuren werden de Colkgien van Burger-Officieren, Gecommitteerden uit de Burgery en Geconititueerden tegen haif tien uu'cn geconvoceerd op het Stadhuis, wair van geen derzeive voor zich de reden konde begrypen. Na gemelde Collegien eenigen tyd in de. Gerechtskamer vertoefd, en naar de reden der Convocatie gegist hadden, werd uit dezelve door de Vroedfchap door middel van den Secretaris de Reuver eene Commisüe gerequireerd , om in de Vroedfchap binnen te Haan , waartoe gecommitteerd weraen de Heeren Gordon, Hoevenaar, B lek man, Raie'e, van Maarten, van Liebeher en Kreilkamp —- aan welke, by monde van den Heer Prefident Burgemeefter Eyck, werd gecommuniceerd, dat zyn Excellentie den Rhyngrave van Salm, die heeden Avond vaa Woerden was terug gekomen, ter Vergadering van Heeren Gedeputeerden van Hun Ed. Mog., welke zo even waren vergaderd geweest, had gepro ■ duceerd een Extract Refolutie van de Commisfie ter defenfle vanHolland en Utrecht, te Woerden, benevens een Patent, getekend door den Secretaris dier Commisfie, waar by dezelve werd gelast, MET ALLE DE HOLLAN lASCHEl ROÜPEN DAADLYK VOOR HET AANBREEKEN VAN DEN DAG, DE STAD UTRECHT TE RUIMEN EN ZICH NAAR HOLLAND TE BEGEEVEN, NAAR AL ZULKE PLAATZEN, WAAR DE COMMISSIE VERDER NOOD1G ZOUDE OORDEhLEN. De Heeren Leeden van den Raad verzoeten daar by tevens, dat men fpoedig op dit voorftel by voorgemelde Collegien befluit mogt neemen, dat de Vroedfchap om elf uuren weder zoude vergaderen, om alsdan het befluit der Collegien aftewachten. De ComNnnnnnnnnn 3 mis- U- TRECHT Brief wegens de verlaatingvan Utrecht.  4892 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TK.ECHT Brief wegens dt verlaating van Utrecht. i misfie zich hier op rctireerende , communiceerde het Gezegde aan de voorgemelde gecombineerde Vergadering, wien zulks, zo als ligt te begrypen is, als een Donderdag m de ooien klonk, en door welke verder eene Commisfie werd benoemd aan den Rhyngrave van Salm, om te beproeven, of dezelve niet te beweegen zoude zyn, om, zo niet geheel, ten minden voor eenige dagen het befluit tot den uitmarsch tegen te houden de Commisfie eenigen tyd daar na te rug komende, bragc met zich meede den Heere Khyngrave zelve, beneevens den Generaal van der Borch , -welke eerfte in de Vergadering communiceerde, dat zyn Ed. Heden morgen re Woerden, zynde by de Heeren Gecommitteerden tot het DefenfieWezen, gemelde Commisfie aan Zyn Excellentie had gecommuniceerd, dat op morgen ncoo Man Pruisfifche Troupen in het Leger te Zeist (tonden te arriveeren, als ook 7000 voor Gorinchem en en, joco voor Viaanen; dat de Cpmmislie Zyn Excellentie had gevraagd, of zyn Ed. vermeende in daat te zyn, om tegen die overmagt van Troupen de Staa Utrecht te defendeeren ? dat zyn lid, daar op direct Neen! had geantwoord. Dac de' defenfie der Stad Utrecht alleen was ingerigt tegen de magt van den Prins van Orange, en niet tegen de overmagt van Pruisfen ; dat de 11000 Man, welke op Utrecht afkwam, in daat was om de gantfehe Stad te omcingelen en in te fluiten , en de Stad a.-.n de zyde 'van Rolland in 't geheel niet gefortificeerd zynde, tegen zulke een magt niet beltand was; dat zyn Ed. op dat berigt order en patent had ontvangen om direét de Stad ce verlaaten,cnzich naar Holland met alle de Militaire Gewapende Magt te retireeren, produceerende zvn Excel!, daar by wyders meer gemelde patent ©n Refolutie van 'tDefenfie-Wezen van Woerden, en vermaanende de Burgerfchuttery om mede de zelfde Refolutie te neemen en gewapend zo veel uit te irekktn als mogelyk was, om ter defenfie vaq Holland te dienen, o;n door t;et behoud daar van  JAARBOEKEN, Septemhr, 1787' 4893 van zich in de mogelykheid te ftellen van het een en ander te kunnen henouden, en dit te meer, om ^ dat de Chargé de Affaires van Frankryk zyn Ed. nog deezen dag, volgens expresfe last, had kennis gegeeven en verzekerd, dat 'er 40000 Man v Franfche Troupen in aan marsen waren. Op welk^ laatfte berigt door de Vergadering werd aange-; drongen, om op nieuw aan de Commisfie van j Woerden te fchryven, of eene Commisfie te zenden om 't patent in te trekken, en ten minften de Stad zo lang te defendeeren als men konde, tot dat men door de Franfche Troupen konde gefecondeerd worden — dan hier op werden door den Gereraal van der Borch en docr den Rhyngrave gerepliceerd, dat men tegen die overmagt, gecombineerd met de magt, welke zich reeds te Zeist bevond, de Stad geen drie dagen konde behouden , en de Franfche Troupen ligt nog in geen vier weeken hier konden zyn: cn men dus gevaar liep dat onze geneele magt ingefloten , ook voor Hol' land infrutfeus werd gemaakt; dat dus zyn Ed. al wilde de Burgery befluiten om te blyven, volftrekt aan zyn last moest obediëeren , en daar niet van af kon. Na 'c vertrek van den Rhyngraaf verzogt de Heer Snoek, Collonel der Auxiliairen, binnen te liaan , welke communiceerde, dat hy met zyn Volk zo dra mogelyk Rond uit te marcheeren , en daar toe ook de Schuttery vermaande en ten besten raadde, om zich in Holland te combineeren, terwyl men aldaar de Gewapende Manfchap op gelyke- wyze zoude falarieren , als hier in Utrecht was gefchied. — De Vroedfchap weder vergaderd zynde, werd door dezelve de Commisfie weder gerequireerd , welke, binnenitaande, rapporteerde, dat de vergadering der Burger Commisfien niet in (taat was om een geregeld Advys of Conclufie uit te brengen of te rieemen, dat men wenschte de Stad zo lange te defendeeren als mogelyk was, indien men middel wist om de Militie in de Stad te houden -~ Nnnunnnnnn 4 dan 'RECHT Brief 'egens everlaa» 'ng van Jtrecbt.  4394 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TR£.CHr Brief wegensu verlaating var Utrecht. i ( 1 l \ ^ dan de Heeren Raaden begreepen dat hier toe - geen mogelykheid was, indien men nog iets wilde behouden, dat men dus de Burgery behoorde te vermaanen, om zo veel te bergen als mogelyk »was , en die geene welke zich wilde retireren bv elkander te voegen, en daar van aan de Burgerv kennis te geeven , - na verfcheide redewisfêlinff werd eindelyk gerefolveerd, of liever afgefpro» ken, om dire<3 de Burgery op te roepen, en aan dezelve 't een en ander door de Gecommitteerden voor te ftellen, zo als dan ook gefchiedde zo goed als konde, terwyl ondertusfchen de Militie reeds bezig was om uit te trekken, —— waarom 'er ook by de opgeroepen Burgery niet* konde worden gerefolveerd, maar alles in woede uitborst zonder refolutie, willende de een zich tegen 't vertrek der Militie verzetten, andere de Stad aan de vlam opofferen; een derde zich wreeken op - op — de verraaders, die hy niet wist wie het waren. - De braafften dus, hoe moedig zy ook waren, werden dus genoodzaakt, zelfs het eerst de wyk *e Leemen, om niet de prooi van twee partyen te gelyk te worden, daar het meer dan desperatie zoude geweest, zyn om met 1300 Schurters vanallerly fentimenten,zonder hoofd, het hoofd te bieden,om,ten minden volgens de Berichten, 16000 Man vyandlyke Troupen aftewagten; —enfin elk .leed zyn zin, - en ciaar reeds des nachts om drie iuren alle deTroupen uit de Stad marcheerden, met üich voerende zo veel Gefchut en Ammunitie als er Paarden te bekomen waren , — moest ook de *egeering, de Collegien van Gecommitteerden, Seconditueerden en Burger-Officieren hun Goeleren en bezittingen verlaten, om arm en berooid, net Vrouw en Kinderen het veege leeven te beïouden, van welke het grootde gedeelte hier te imflerdam gearriveerd is, zommige zelfs met erlies van alle hunne Goederen, die zy meenden efauveerd te hebben. Het zal 'er nu maar >p aankomen, of men zal verncemen, dat 'er in de  JAARBOEKEN, September, 1787. 4^95 de daad ncco Man Pruisfifche Troupen in het Campement te Zeist gearriveerd zyn , als wanneer 1 men zal moeten erkennen , dat de voorzorg verftar.die genomen is; dan zo integendeel , zal de Commisfie van Weerden voor haar rekening* en verantwoording hebben, het fnood bedrog en r verraad, dat door zulk een berigt en dair op1 ge- / et-peeven Patent aan de Stad Utrecht gepleegd is, 1 en°zo zy zich deswegens niet by de Natie behoorlyk kan verantwoorden, verdienen daadlyfc in hegtenis te worden genomen, om op dezelve te vernaaien het ysfelyk noodlot, dat, door hun toedoen, een Stad van da: belang als Utrecht» zo voorzien van allerlei Ammunitie, nu dienen de tot verfterking van den Vyand tegen Holland en de andere Provintien, daar zy anders deezen toevoer uit vreemde Landen eerst moesten bekomen ; en tevens zal zich de Rhyngrave behooren te verantwoorden, in hoe verre hy geen mededeelgenoot met gemelde Commisfie tot dit onheil is geweest. De Heeren Van der Kemp en De Nys, die in dit jaar den 6 July 1787, by het verrasfen van Wyk by Duurfteden, gevangen genomen, vervolgens naar Amersfoort gebragt , en daar in bewaaring waren gehouden; die zyn ook hier binnen gebragt en op den huize Haazenberg in bewaaring gefteld. Zyne Hoogheid kwam ook nog dien zelfden Sondag eens in deze ftad, zyn intrek neemende fn het huis van den Grave van Atblone. 's Maandags den 17 September hielden de Staten eene vergadering te Amersfoort, in welke befloten wierdt om de Staten Vergadering wederom naar Utrecht te verleggen, den gewoonen zetel van den Souverain. Ook is werkelyk den 18 dingsdag de Vergadering U- 'RECHT. Brief 'egensde erlaaf»g van Jtreeht.  48or> NIEUWE NEDERLANOSCHB U- ÏKECHr i ] » i i ] 1 l i t ring der Staten wederom hier gehouden, welke de Prins Erfiladhouder heeft bygewoond. Üe Prius Ërf ftadhouder dien dag tot dat einde van Amersfoort des voormiddags hier komende, is zeer plegtig ingehaald geworden. De Oudftaarsgezinde Burgers, in't zwart gekleed, gingen den Prinfe buiten de poort tegemoet: uit welker naam de Ontvanger Kien aan de Gildbrug een verwelkomende aanfpraak deedt. Deze Burgers trokken hier op voor het ry« in'ig uit en geleidden Zyne Hoogheid op het Duitfche Huis, alwaar Zyne Hoogheid de 2;elukwenfchingen ontving en verzeekeringen deedt, nooit tot doel te hebben gehad, tier Burgeren privilegiën te verkorten. Na gehoor te hebben verleend aan de Staats Comnisfie en Officieren enz. wierdt Zyn Hoogïeid door den Grave Pan Athlone naar de Statenkamer geleid, woonde de Staten-Vergadering by, waar na Zyne Hoogheid, naar iet Duitfche Huis te rug gekeerd, depligtsalegingen ontving van de Staatsleden , de Vroedfchap, het Gerecht, het Hof Pro vin • daal,den Academifchen Senaat,Kerkenraad :nz. Alles was vol vreugde en in rust en Hlte, zynde aan het Krygsvolk voor al de triktfte bevelen gegeven, van niemant in )erfoon en goederen te beleedigen. Alle de traaten waren met eereboogen en eerepooren voorzien. Desmaandags tevoren den 17 September, vas ook wederom de Vroedfchap vergaderd reweest, en wierden toen afgekondigd deze wee Publicatien; De  JAARBOEKEN, September, 1787* 480? De eerfte luidde aldus: Borgemeesteren en Vroedfchap der ftad Utrecht omwaar geworden zynde,dat veeleBoraer-.Schutters hunne Snaphaanen en verdere Geweeren aan 1 het Stadhuis geDracht, en zommige ii) de Stads f Graften geworpen hebben, en het nochtans zoude 1 kunnen gebeuren, dat eenige Borgers als noch hunne Snaphaanen Patroontasfen en verdere Geweeren ouder zich gehouden hadden, vermaaneq en gelasten alie Borgers en Ingezetenen dezer Stad en Vryheid, zo wel Borger Schutters a's die tot het Exercitie Genootfehap of andere Coipion behoord "hebben, om de Snaphaanen, Patroontasfen , Pafroooen en Zydgeweeren, welke zy noch onder zich mochten hebben, als mede Buskruid en alle andere Ammunitie, in het deezer Stadshuis ovtr te brengen, zullende tot den Ontvangst vari dezelve gevaceerd worden, op Woensdag den 19 September, des voornoens'Lten neegen uu* En ten einde niemand hiervan onweetenheid voorwende, zal deeze afgekondigd , gedrukt en aangeplakt worden. Aldus bv de Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd den 17 September 1787 en more folits van den Stadhuize gepubliceerd- In kennisfe van tny, J. W. DE REUVER. De andere Publicatie bepaalden een plegttg biduur, op den 19 September; Borgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht, op 'het innigfte getroifen en aangedaan, wegens de-aanbiddelyke en gunstryke weg der God- U- -RtOÏÏV Public, topens de \ewee~ en.  u- TRECH1 Pub!, tol het houden van een biduur. '. ] i 1 < ] i V - * I 4398 .NIEUWE NEDERLANDSCHE lyke Voorzienigheid ia het verleenen van zo ee« ce onverw.igte en allergelukkigiie omwending vaa zaaken in de beritellioge van de wettige Regenten dezer Stad, in de uitotfeninge van derzelver Magiftratuur, en de verhaaste wegwykinge der geene , welke de MagiR-aatsbefteliinge op eene onwettige wyze aan zich getrokken en met veel geweid een 'Jaar lang uitgeoeffend hebben, onder het onnojig verfpillen van eene groote fomme Geld tot ruïne van de.Proviccie en Stad j hebben, in aanmerking neemende, dat niet hunne wysheid of beleid, maar de Goedertienie God alleen dit onverwachte heil heeft daargefteld, en deswegens waardig is te ontvangen den Lof, Roem èn Dankzegginge, eoedgevonden , dat op aanftaande Woensdag den 10 September in plaatze van de Ordinaire Predikatie een byzóridcr plechtig Biduure Z3l gehouden worden in den Uom- en Jacobikerken des avonds v3n zes tot zeeven uuren, ten einde den Goedertiernen God in het openbaar met de gemeente plechtig te danken en zynen Naam eere te geeveu, voor dje merkwaardige , ïllergeliikkigfte en gezegende verlosfinge en reddinge van de Stad zonder bloedftorting, geweid of tegenftand, niettegenftaande alle de toebereidselen binnen deze Stad en rondom dezelve gemaakt, 'mitsgaders te bidden om de vergevinge 3er zonden in het Bloed des gezegende Zaligniajers en de medededinge van zynen Heiligen 3eest, tot opmerkinge zyner groote daaden, en jekwaammakinge, otn daar aan te beantwoorden :n den Heere wyders met vuurige Gebeden aan e roepen, dat hy de rune in de nabuurige Steelen'en Provinciën wil herfteMen, en aan de Ke>ubliek. Provincie en Stad weder fchenken de 'oorige bloei en welvaart, tot Heerlyliheid vau :ynen Naam. En op dac niemand hiervan eenige onkunde 'oorwende, zal deeze afgekondigd, gedrukt, en aar gewoonte aangeplakt worden. AU  JAARBOEKEN, September, 1787. 4899 Aldus by de Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd den 17 September 1787 en more folito van den Stadhuize gepubliceerd dea 18 dito. In kennisfe van my, J. W. DE REUVER. Den 18 Dingsdag was al een Request ontworpen, ter teekening gelegd, en door veelen fpoedig geteekend, om de Oude flaatsgefteldheid te handhaven. Woensdag avond ten zes uuren, wierdt op gemeld bevel van den Raad, in de Dom- en Jacobikerken, een dank-ftond gehouden,ten einde den God van Nederland, voor zyne magtige en wonderlyke uitreddinge te loven te danken, en hem zyne verdere hulpe ter. reddinge onzes geheelen Vaderlands af te fmeeken. In deze Godsdienst oeffening zoude de Prins Stadhouder tegenwoordig zy'r geweest, waar toe reeds eene zeer fraai be kleede plaatsin der Staaten Bank indeDomS' kerk was gereed gemaakt. Dog Zyne Hoog beid moest voor het aangaan van den Gods dienst over Schoonhoven naar den Haag ver wekken, door de Staten van Holland geno digd zynde, derwaards te willen komen. Zï< hier te voren onder 's Hage, De Collecte ir dezen dank-ftonde ingezameld, bedraag eene fomme van 1832 Guldens , waar ir Zyne Hoogheid honderd nieuw geilaaget Dukaaten heeft doen geeven. De Gods dienst is in den Domkerk verrigt door dei Pre U- TRECHT l ' t \ 1  4900 NIEUWE NEDERLANDSCHË r U- ÏREGHT i l i j t i r ] Predikant Krieger , nemende tot zyn text Pf. 126: vs. 2 en 3$ in de Jacobikerk door den Predikant Kok. Op bekomen bericht, dat op Donderdag den 2ofte dezer Haare Koninglyke Hoogheid , de Gemalin van den Stadhouder , binnen onze muuren trekken zoude, fchaarde zig 's namiddags ten vier uuren weder dezelfde menigte, in dezelfde kleding en orde , voorgegaan van veele Vrouwen en Juffrouwen, om Haare Koninglyke Hoogheid, op dezelfde wyze en met dezelfde plegtigheid binnen te geleiden; dan nadere tyding berichtte, dat Haare Koninglyke Hoogheid van voorneemen veranderd was, en deze overkomst hadt uitgefteld. Dog zelden blyft het Gemeen, van de eene of andere party, binnen de behoorlyke paaien* De eerde vreugd en vergenoeging over den triumph doeg wel haast over tot ongebondenheid, blykende zulks uit deze Publicatie; Cchout, Borgetneederen en die van den Gerech. J te d.-r Stad Utrecht, met de uitetfte veront. vaardiging vernomen hebbende , dat eenige ;waadw!liige perfonen zich niet ontzien hebben, an verfcheidene huizen binnen deze Stad overast en geweld te plegen, en fommïge derzelvea e beroven, hebben goedgevonden allen en een :gelyk, zoo Burgers en Ingezetenen, als Militaien in deze Stad zich onthoudende, wel fcherpejk te verbieden, zich in eenige der bovenge. ftóein*  JAARBOEKEN, Septtmbet, 1787. 4got noemde, of diergelyke fchandelyke wanbedryven te misgaan , of anderen, 't zy door injurieufe gefprekken, 't zy door aanwyzing vin huizen of perfonen , welke men bedoelt te benadeelen, op eenige wyze daar toe aan te zetten, op poene, dat de geene j die daaraan fchuldig bevonden wor den, aan den lyve, en zelfs, naar bevind van zaken , met den dood , zullen wórden geflraft: Gelyk ook elk, die eenige der voorgemelde geroofde goederen onder zich genoden j ergens geborgen of opgekocht heeft, of weet by wien en waar dezelve berusten, uirdrukkelyk gelast wordt, dezelve binnen vier en twintig uren op het Stadhuis alhier over te brengen , of daarvan kennisfe te geven aan den 1 leere HoofdQfTicier dezer Stad , zullende alle, die hieromtrent gebrekig zyn, als medeplichtig aan de bovengemelde euveldaaden ten rigoureuffen Worden geftraft. Wyders, daar de Heeren van den Gerechte de bewaringe der ruste en goede ordre, in deze dagen van algemeeue blydfchap bvzonder ter harte gaat, vermanen Hun Ed. Achtbaare allé Burgers en lnwooners dezer Stad , met inha:fie vail vorige Publicatien dezen aangaande geëmaneerd , efl op de poenen en boeten daar by vervat, zich zorgvuldig te wachten van eeriigcn moedwil of infolentien , hoegenaamd, of waar 't zy; eft wordt bovendien het fchieten met Kanonnen, Snaphanen, Pilloten, of ander Geweer, of afiïeken van eenige Vuurwerken, langs de publiëke Straten verboden , op eene boete van vyftig Gulden voor elke Contraventie te verbeuren , zullende de Ouders voor hunne Kinderen en de Voogden voor hunne Pupillen in deze moeren inftaan, mitsgaders onvermogende, welke hier aan fchuldig mogten bevonden worden, aan den lyVef worden gefttaft. En op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt, naar behooren. Ooo 000 000 o Ü- fUeCHT Verbod Van moedwil in oveir. '■ast Unit  4902 MEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT ! Aldus gearrellecrd by myne Heeren van den Gerechte voornoemd, den 21 September 1787. In kennisfe van ruy, J. I1INL0PEN. En ten zelfden dage van den Stadhuize alhier {more folito) afgekondigd by my ondergefz. gezwooren Klerk ter Secretarye van welgemelde Gerechte, in abfeotie der Deurwaarders , C. A. DÜKER. Ook zyn den 22 September 1787, al het verrigte van den 2 Augustus 17U6 tot den 16 September 1787, Refolutien, Ordonnantiën, Publicatien enz, van de Nieuwdaatsgezinde Vroedfchap alhier , aldus vernietigd: T>orgemeesteren en Raaden in de Vroedfchap der Stad Utrecht, door de booggurfttge beflellirige der Godlyke Voorzienigheid wederom in de wettige posfesfie van hunne Bedieninge, als Regeerders der Stad Utrecht, getreeden zynde, waar uit zy op eene alleronwettigfte wyze waaren gcremoveerd, door geweld en overmagt van een bedrogen en misleid gedeelte der Borgeren en Ingezetenen dezer Stad , daartoe vervoerd door eenige kwaadgezinde Perftwen, en Vreemdelingen, welke geen belang in de Provirrcie of Stad hebbende, onverfchiilig waaren omtrend derzelver ondergang; hebben met innige finerte gezien , dat door inconditutioneele en wederreen.» telyk aangeftelde Perfonen tot Borgemeesteren , :n Randen in de Vroedfchap dezer Stad, en wel ■ ce zich die qualiteit en autoriteit hebben gearro- geerd,  JAARBOEKEN, September, f]S7. 4903 geerd, veele Refolutien, Ordonnantiën en Publièatien zyn gearrelteerd en afgekondigd, mitsga. ders verfcheide Ambten, Beneficiën, en Eereposten aan deze, en geene zyn geconfereerd , alle welken, of fchoon 'door ongequalificeerde perfonen gearrefteerd en geëmaneerd zynde, van zich. zelve tpfojiire nul en van geer.e waarde of autho- \ lüeit zyn; hebben niet te min Heeren Borgemeefteren en Vroedfchappen goedgevonden by ( deze aan alle en een ieder opentiyK bekend te maaken, dat zy alle de Refolutien, Ordonnantiën èu Publicaticn op den JNaam van de preiecfe Magittraat in den voorleeden Jaare van den 2 Augustus des voorleeden Jaars tot op den 16 September dezes Jaars, gearrelteerd ,v e* afgekondigd, houden voor onwettig, rul, en van geene waarde, en authoriteit, verklarende Heeren Borgemeesterenen Vroedfchappen voornoemd, alle d:e Re'olutien, Ordonnantiën * Publicatien en dersrelyken, by deze te casfeeren en te annulleren , «villende, dat niemand, het zy Borger, Iogezeteo dezer Stad en Vryheeden, of wie hy anders ook zoude mogen zyn, eenige van dezelve zal refpecteeren , naarkoometi, of gehoorzamen; en met relatie tot de Ambten, Beneficiën en Eereposten, door meergemelde pretenfe Magiftraat geconfereerd, declareert de Vroedfchap, die alle te houden voor niet begeeven , en geconfereerd, en' als noch vacant, om door de tegenwoordige wettige Magiftraat te worden vervult, interdicerende alle zodanige Ambtenaren, Gebeneficeerdenj en die met eenige posten van honeur, onder welke titel of benaminge zulks zoude kunnen begrepen worden, begiftigd zyn, zich met de uitoefening van dezelve te bcmoeijen, maar zich daar van te abftineren, alles op poene van der •Vroedfchaps najere dispofitie; dan verklaard de Vroedfchap hiervan gracieuslykteeximeren alle zodanige Vergunningen, die tot de Perfoneele Beneheien, Ambten of Bedieningen niet kunnen gcreOooooooooo 2 kenef rRECHT Premis- 'igitig >an Repl Jrdowii Publ. 7JZ.  4904 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHl kend worden tebehooren, welke Heeren Borge» meesteren en Vroedfchap uit finguliere redenen, en confideratien by deze op nieuw accordeeren, met referve echter van alle zodanige uitzonderingen , als de Vroedfchap om redenen by vervolg zal nodig oordeelen ook in deze te moeten maaken. En op dat niemand hier van onwetenheid zoude kunnen voorwenden, zd deze afgekondigd, gedrukt en aangeplakt worden, als naar gewoonie. Aldus by de Vroedfchap der Stad Utrecht gearrelteerd den 22 September 1787, en more folho van den Stadhuize gepubliceerd. In kennlsfe van my, J. W. DE REUVER. Men zag ook nog deze Publicatie van de Gedeputeerde Staaten. T\V HERREN GEDEPUTEERDEN van de EDELE MOG. HEEREN STATEN 'sLANDS van UTRECHT, doen te weten: Alzoo, door den tegenwoordigen doormarsch van een groot aantal Pruisfifche Troupen door deze Provincie, aanieidinge word gegeven tot eenen meer dan gewonen handel en circulatie van Penningen tusfchen dezelve Troupes en de Ingezetenen dezer Provincie, en het dierhalven te vreezen ia, dat uit de diverfiteit der Mumfpecien , waar van de voorfchreven Troupes gewoon zyn zich re bedienen, en welke in deze Provincie nogtans meerendeels onbekend zyn, merklyke inconvenientien tot ftremminge van het noodige vertier zouden kuntien refulteren; waar tegen wy, zoo veel moogelyk , willende voorzien en een yders fchade vooikomen: ZüO IS 'T, dat Wy, in-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4905 ingevolge de authorifatie ter Befchryving verleend, hier mede aan ylle en een iegelyk bekend maken, dat de Pruisfifche Muntfpeeien worden berekend als volgt: Een Pruisfifche Ryksd. tegens 36 Stuiv. Ho/i. Een Plalve dito — . — — 18 . - .. - Een Derde dito — — — 12 Een Vierde dito — — — o 1 ■ — Een Zesde dito — — — 6 »»11 ■■ Een Twaalfde dito — ' — 3 » Een Vier en Twintigje dito — 1 — Z?«» en Veertig/ie dito — 6 Duiten. Voorts de mindere Payementen na advenant, en tot hoedanige cours dezelve in de Landen van Zynen Majedeit den Koning van Pruisfen gangbaar zyn. En vermits deze Penningen thans binren deze Provincie veel al in circulatie geraken, zoo word hier mede w\ders bekend gemaakt, nat, ten einde de goede Ingezetenen daar door by tyden wy len, by gebrek van verwisfeling, niet mogen wordeu benadeeld , nader aan dezelve zal worden kennisfe gegeven, wanneer en op wat 'wyze een yder zich van dezelve Munt/pecien tegens dc gewone Gcldfpecien dezer Lanuen wederom fchadeloos zal kunnen ontdoen, wedialven opgemelde Penningen tot de waarde boven gemeld in betalinge van de gemelde Troupes by een yder in deze Provincie by provifie en tot nadere bexendmaakinge behoren aangenoomen; en ook daar voor weder uit gegeven te kunnen worden. Den 23 September vertrok Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouw de Princes van Oranje, met de jonge Prmfen en Prinfes, over deze Stad naar den Haag, wordende even gelyk den Prins gefchied was, door een aanO0000000003 tal rRECHT. Publ. wegens Pruisfi* (the munt.  49°<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE strlcht Waarf. , . ris '» borgen aan Krygsv. Doar l^nrgemrefreren en VroedfchaDpen der Stad Utrecht, in aanmerking nemende de buitengtwoone iterkie van het tegenswoordige Guarnifoen alhier, hebben goedgevonden, op voordracht van den Heer Generaal Major van der Hoop, Commandeerende het Guarnifoen binnen deze Stad, ieder Burger en Inwoonder by deze te waatfehouweti, aan een Officier van het Guarni. iben niet langer dan zes Weken, en aan een Onder fficier of Gemeenen , (alle met, of na den 16 dezer Maand September alhier in Guarnifoen gekomen,; niet langer dan acht dagen te borgen, 'zullende na verloop van dien tyd, geene /lelie tegens de geene, die in gebreken blyven te betalen , valabel kunnen worden geinfiitueerd , en worden alle de Militairen, zo van hoger als lager Rang gelast zich naar den inhoud dezer te rej:ulceren. ' En op dat niemand van des Vroedfchaps ferieufe intentie eenige onwetenheid voorweude, zal deze worden gedrukt, gepubliceerd en alomme aangeplakt. Aldus gearredeerd op den 27 September 1787 en ten zeiven dage more folito van den Stqdhuize afgekondigt. In kennis fe yan my, K T, VAN VOORST. tal uit de Burgery, aan de Gildbrug opgewagt, en naar het Duitfche huis ge? leid. Den 17 September gefchjedde de navolgende VVaarfchouwing.  JAARBOEKEN, September, 1787. 4907 Door zyne Doorluchtige Hoogheid den Prinfe Erfdadhouder zyn tot Raden in de ' Vroedfchap alhier aangefteld de Heeren Mr. Albert Cocnen , Heer van 's Gravenfloot; Mr. Floris Pieter van Ëwyck, Heer van de Bildt ; Mr. Jan Willem van der Voort ; Mr. Nikolaas van Westr eenen tot Lauwrecht; Mr. Rudolf Abtaham Schut; Bemard Philip Engelbert; Mr. Arend Jacob Diederik Perponcher; Mr. Hendrik ConflansSwel engrebel; Mr. Johannes Bor.^ki; Mr. Hendrik Abraham van den Heuvel; Mt.Francois Jan Karei Roelands ; Mr. Jan van Voorst', en >amuel Luchtmans* Eindelyk is hier overal aangeplakt het navolgend ExtraEt uit de Refolutien van de Gedeputeerden der Edele Mogende Heeren Staten 'x Lands van Utrecht. Veneris den 2S September J787- Is na rype deliberatie, goedgevonden dq Gezworen Klerken Wesfeling co Mathoume, den Er» ploicleur Kockengen, den waarnemende Kequestmeester Klinkenberg, en den Kamer Bode Blanke, wegens bet verlaten van hunne posten, daadelvk te casteeren, ten zy dezelven binnen veertien Urtgen, na affixie dezes, by Hun Ed. Mog. zodanige blyken en bewyzen ter hunner verontfchuldiginge kwamen in te leveren, waar door Hun Ed. Mog. tot eene nadere dispofitie dezen aangaande werden gepermoveerd. Alles egter onverminderd het recht vat: den Lande, by aldien dezelve perfoonen, bebalvell het bovengemeld verhaten van hunne posten b.>Oooooooooo 4 voa« Ü4 rithCHT Refol. tegen eenige gevlugte Ampte- naren.  u- -ÏRgCH r. 49Q8 NIEUWE NEDERLANDSCHE pnSeÈTd!^ * e£Diê °pzicht tC hebbea 8e" Accordeerd met voorfz. Refolutie. H. A. LAAN. Wy merken nopens het voorverhaalde en vooral de verlaating van Utrecht nog aan, dat dezelve (zo als gebleken is) gelaakt zynde, de Commisfie ter verdeediging van Holland en Utrecht deswege veel berisping, fraaad en fpot van de Nieuwitaatsgezinden heeft moeten verduuren, welke zich egter daarmede verfchoonde, datzy wel bevel tot verlaating van Utrecht hadt gegeven, doch zonder tyq> bepaahng. en niet dan in de dringendfte nood; welke verfchooning, indien niet tot verzwaaringgeftrekt heeft, weinig uitwerking heeft gehad om de Commisfie te zuiveren. De Rhyngraaf Van Salm is ook zeer gelaakt wegens de overhaaste verlaating van Utrecht; en vooral waren de Ingezetenen dezer Stad zeer op hem verbitterd. Ook de Nieuwftaatsgezinde Leden van Regeering zeiven hebben bekend, te laat te ondervinden, dat zy door dezen Vreemdeling misleid waren. De Rhyngraaf deedt aan de Nieuwftaatsgezinden nog wel eenige voorOagen van middelen en plans tot verdeediging, welke het onheil van het Land vermeerderde; doch waaraan deze Vreemdeling zich weinig kreunde, als Mi? de rampen voor de Ingezetenen overlastende, terwyl hy zich met de vlugt redBede» Mgar Hy was reeds rondsom zo gelaakt  JAARBOEKEN, September, 1787. 49°9 laakt en veragt, dat hy niet eens te Amfteldam tot den Krygsraad, welke aldaar door' Hooge Officieren van verfchillende Corpfen gehouden wierdt , is geroepen geworden, My dorst zich niet in Amfteldam verroonen , zworf twee of drie dagen tusfchen den Uithoorn en Ouderkerk en verdween ook weinige dagen na de ontruiming van Utrecht, bemerkende, dat hy zynen rol niet verder kon fpelen. Veele waren de gisfingen, werwaarts hy zich mogt begeven hebben. Eindelyk vernam men, dat hy zich in een klein deed* je in Duitschland, onder de Regecring van zyn broeder ftaande, onthieldt. In ons volgend ftukje zullen wy hieromtrend nog hec een en ander melden. Oe Generaal Van der Borch was reeds na den 18 niet meer gezien, Daar-en boven kan men nog aanmerken, dat de ftad Utrecht in eenen fterken ftaat van verdeediging was. Behalven twee honderd ftukken gefchut van meerdere en mindere grootte, waren 'er 150 Franfche Kanonniers. Het Franfche Hoi hadt ook Vestingbouwkundige Officiers o( Ingenieurs, op verzoek der Staten van Holland, naar Utrecht gezonden, en buiten het legioen van Van Salm was hier een jjjataillojj van Pallardy, het Amftefdamfche Regiment, tut twee Bataillons beftaande; het Regiment van Van der Borch , ook uit twee Bataillons; een Bataillon van Van By'tandt-3 gei Regiment Wailons van Van Cftteis; he Regiment Dragonders van Van Byjandt honderd Uhlaaneu en het nieuw aaugewor Ooo 0 0000005 ve •RECHT' l t »  49to NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TBECH1 c li IT | ven Regiment Mariniers van Van Salmi Voeg hier by het groot getal Burger Vrycorporisten van verfcheidene oorden. Met al deze macht heeft de Rhyngraaf niet veel uitgerigt. Menigmalen heeft de Regeering van Utrecht aangedrongen, dat hy tegen het leger te Zeyst iets zou ondernemen; doch hy wist zulks altyd onder deze of geene voorwendzels te ontwyken. Men nam hem ook ten hoogden kwalyk, dat hy het Zevster leger zelfs tot de Bildt liet naderen, zónder zulks te beletten. (Vergel. bl.4052. 4203 en volgg. 4235 en volgg. ook 4141 'en volgg.;* Doch hy was en bleef in het uiterlyke veel vertooning maaken, zonder iets wezenlyks uit te voeren, niet tegenlhande het klein getal van Krygsvolk van het Zeyster leger in vergelyking van dat, het welk 'te Utrecht in bezetting lag, en wel 7000 man bedroeg. Den 17 September zynde maandag, fprak de Commisfie ter verdeediging van Holland en Utrecht den Rhyngraaf Van Sa lm te Ouderkerk , in tegenwoordigheid van den Seneraai Pan der Borch, by welke gelegenheid vry hevige woorden over de verlaating i'an Utrecht voorvielen, en zeer veele vervytingen van wederszyden. Amersfoor t. Den 17 September, zynde maandag na en dag van het verlaten van Utrecht, zyn e Staten dezer Provincie nog hier vergaderd sweeat, en hebben befloten,] nu wederom de  JAARBOEKEN, September, 1787. 49H de Vergadering der Staten naar Utrecht te verleggen, en de navolgende Publicatie gedaan en verzonden. DE STAATEN VAN DEN LANDE VAN. "UTRECHT, doen te weten: alzo tot onsleedwezen en grievende fmerte gedurende eenen, seruimen tyd verregaande ongeregeldheden , wan t ordsr en geweld binnen de Stad Utrecht hebben; plaats gehad, zo dat een opgeruid, maar misleid oedeelte der Burgeren en Ingezetenen, aangezet door Vreemdelingen, die by het bederf en den ondergang van de btad en Provincie niets te verliezen hadden, zich niet ontzien heeft, onderfcheide reizen den wettigen Magiftraat te dwin. een en te noodzaken tot het nemen van zodauige beiluitcn, als hunne verkeerde begrippen van het put der Maatfchappy en het belang van Stad t n Provincie mede brachten , maar boven dien op den a Augustus des voorleden jaars 1786 onderRond, gewapend op de Neude te verfchynen, en na vergeeffebe indantien by den Raad gedaan, om een nieuw Reglement van Kegeeringe, naar hunne ingebeelde lentimenten ontworpen, te introduceeren en te beëdigen, dertig aan eed en plicht getrouw gebleven Kaden , aan wien zy, en als Burgers, en als Schutters trouwe en gehoorzaamheid gezworen hadden , met misbruikinge van den naam der geheele Burgerye ,feitelyl? van hunne Raadsplaatzeu vervallen hebben verklaard; en de ongehoordfte infinuatien, aan het Collegie van de Heeren onze ürdinaris Gedeputeerden en de beide voorftemmende Staatsleden ', met de fcherpüe bedreigingen hebben gedaan, waar door wy genoodzaakt zyn geworden onze Souverajre Vergaderingen, gelyk mede die vat de Heeren onze Ordinaris Gedeputeerden en Gecommitteerden ter Kamere van Finantie en Re keninge dezer Provincie, naar Amersfoort te ver leg fUtFTlS- •oorvir. Public, vegens le wetti' 'eRegeeingen%.  Ajwers Foour. Public wegens de wetti geRegee ring enz, i i i I 49ia NIEUWE NEDERLANDSCHE .leggen; alwaar Wy onze Deliberatien met de meest mogelyke zagtz.nmgheid en toegevendheid heb. ben voortgezet, in die bilkke verwaetmee dar eenmaal het verhit en misleid |S efdVr hï fufSn hü0n«»ederregfelyke„ handel te rug komen, en aan recht, rede en mildheid cehoor gevende tot hunnen plicht zoude Wd'rkeeren, dan heeft men zig niet onthouden, i(J deze z°°vSan dPafonare h3nde'w^ voortgïïoe in PS *;.d° P onwe«!g afgezette Raden, kort daarop de? Wr, Z°ReD' Ce° getal!e van twintië» >'n name Jïfi B.5F BurServe ai»n ^ Hellen, de zeven der vorige kaden , niet namen Mriaan Hendrik Eyck, de Ridder *iu. Jan CareJ Smis/aart, Mr. Jaeob ™ naefta,M Mr. Pieter Carel Barman ^de la Basjecour, en Mr. Willem van Dam, Meer van Jfterend Reglement van Regeringe van den J iare 1674 verbonden waren, plegti^ op de Neude on het zogenaamd nieuw ftedelyk Regering K S! Óe\et teDc°*n, welke alzo wedmegtelyk aangeftelde Kaad zich, met vertredinge van ^rn ?h 3,6 Co!n?toiren' 'sEands penningen geroofd en onnutieiyk veifpild, een menigte van sLanoa Anjptenaren van hunne wettig verkregen posten feite yk heeft ontzet; vervolgens onwettige Staats. Vergaderingen befchreven en gehouden; de Burgery en Ingezetenen onderdrukt en over! Jeertcht, en de Icbreeuwendlte onrechtvaardig- eden en gewe d uitgeoefend; en daar door de SmpePd^ ID üe akei^te omdandighedeo ge- H^d50LnnnrHWytt0t ^Ci i^ ™> «Ut tOIDcta. ÏÏS Jri rezen\om de onderdrukte Jngezeteen te yerlosfcn , de rust en goede order te her. feilen, sLands Conftuütie te bewaren, het rePicterepd gedeelte der Burgeren en Ingezetenen tot  JAARBOEKEN, Septemher, \7%1> 4013 tot de gehoorzaamheid aan 's Lands wetten weder te brengen, en die Vryheid en Verheid aan een ieder te verfchaffen, waar op elk hd der Maatfchappy ontegenzeggeiyk aanfpraak heelt.; hebben nogthans onze toebereidzelen geene de miafte indruk op de hoofdbeleiders van alle deze onge re&eldheden gemaakt, maar zyn dezelve voortgegaan, geweld en onrecht te vermenigvuldigen, onze vermaning- n en gezag te verftmaden, en zich vyandelyk tegen ons te vefzétten; waardoor wy dan emdelyk verplicht zouden zyn geweest, tot dadelykheden overtegaan , indien niet de vStad door de wedcrregtelyk daar in gebrachte Troupes en Auxiliairen was verlaaten geworden; en alzo zonder eenige bloedltortinge door onze Troupes bezet. . _ ." ', ... Zoo is dat wy dit alles in feneufe deliberatie hebbende genoomen , en vermeenende eerst en vooral de "wettige Hegeeringe, en den loop der juftitie te moeten berftellen, hebben goedgevonden, de Aanftcllinge van den voornoemden onwettig aangeftelden Raad, met al het geene door dtnzelven in die qualiteit onwettig is gerefolveerd en gedian, benevens hu zogenaamde nieuw Stedeiyk Regerïngs Reglement te casfeeren en annulleeren, gelyk wy al hetzelve casfeeren en annulleeren mits dezen, denzclven onwettigen Raid, benevens alle zodanigen der Burgeren en Ingezetenen , welke in de onwettige aanilellinge en beëdiging van voornoemden Kaad of invoeringe van voorzeide onwettig Reglement deel genomen hebben, van den op het zelve pretenfelyk gedanen eed ontflaande; meteruftige vermaninge aan hen, en alle andere Burgeren en Ingezetenen , geene anderen voor wettige Raden in de Vroedfchap dezer Stad te erkennen dan de Heeren Van Dyk' veld, Loten, Verbak, van der Dusfen, Wieiing, van Musfchcnbtoek, van Bronkhorst, van Wes>reven , Boddens, van der Does, van Rcmondt, Craah vanger, de Jopcheere, Vtrjchoor, Pesttrs, Fdck, Zealt Amersfoort» Public, wegens de wettigeRegee*ring enz.  49H NIEUWE NEDERLANDSCHE Amürs- f00kt. 'Public, wegens de ivetti, geRegee ring en% , Zaal, van Ëwyck, Woertman, van Maarsfenbrosk, van Dielen, P. H. ;J. Tvoy, D J. Mat tem, J. A- Manens, JVabuys, Plet van Wmsfen, en Odé, als de eenigfte zynde, die op den conftitutioneelen voet gecontinueerd zyn , of gecontinueerd hebben willen worden, mitsgaders verder dezulke, die in bet vervolg door Zyne Doorl. Koogheid den Heere Erfftadhouder dezer Provincie, ingevolge van ons verzoek en authorifatie zullen worden aangefteld; gelyk wy al verder ieder en een iegelyk ernltig willen gewaarfchuwd hebben, en op het ferieuste vermanen en gelasten, zich als Rille en vreedzame Ingezetenen te gedragen, dea behoorlyken eerbied aan hunne wettige Overheid te bewyzen, en tot de obfervantie en behoorlyke gehoorzaamheid aan 's Lands wetten weder te fcerren. En op dat niemand hier van eenige onwetenheid voorwende, z;:l deze worden gedrukt en binnen de Stad afgekondigd en aangeplakt, naar behoren. Aldus gedaan te Amersfoort den 17 September 1787, (was gepatapheerd) j. A. van VVESTRENEN. Vt. (Onderbond) Ter Ordonnantie van myne voornoemde Heeren de Statea. ( was getekend) H. A. LAAN. !  JAARBOEKEN, September, 1787. 4915 F R I E SLA ND. Leeuwar den. Uit het geen wy in onze voorige Rukjes van de maanden July en Augustus gemeld hebben, vooral uit de medegedeelde egte ftukken, heeft reeds kunnen worden opgemerkt, welk onweêr hier broeide, en eerlang ftondt uit te barften. Het geen men verlangde , en zogt uit te werken, gaf men vooraf aan de Courantiers op, droeg het onder zeker vernis als poogingen tot vryheid voor , en zogt het zo finaakelyk te maaken aan die geenen, welken men als werktuigen moest gebruiken. In een der Dagpapieren las men het navolgende Extratï Misfive uit Leeuwarden den 27 Augustus. Het fchynt dat de ftaat van zaaken in Friesland wel haast veranderen zal. De Crimineels A&ie tegen de braave Minderheid van Friesland» Staats-Vergadering, de geftrenge Bloed - Flacaaten, het Verbod van Invoer vin Krygsvourraad en het Verbod om met Gefchut te manceuvreeren, hebben eindelyk de- woede der braave en weldenkende Friefen doen ontvlammen. De Ge. wapende Corpfen alle ht trbjjn eenpaarig beflooteu om op de intrekking der Phcaaten, en der dcie ,andere Pomcten,'20 evengemeld, by een eenpaarig zeer ernftig Adres aan te dringen , waar by zy verklaaren, de gevoelens der braave Volks-Vrienden voor de hunnen, en die Regenten in alles te zullen byftaan en bsfcberfOaa. De Leden der ' JViin- Lee». warden.  1.EEU- tVARDEj Brief wegens debewee gingen in Fries land. ï ] ] J < i 4916 NIEUWE NEDERLANDSCHe, Minderheid hebben alle eenpaarig by een Declara * toir aan de volle Staats-Vergadering gedeclareerd* datzy door het violent gedrag der Meerderheid alle banden en egards verbrooken befchouwden en door Attemaatcn hunne perlbneele veiligheid -in gevaar gebragt, zig buiten daat oordeelden langer ter Staats - Vergadering te kunnen eompa,. 'lTreV u^0-* *ulks dc Ref°iutien, door de Meerderheid te neemen , te verklaaren voor nul en van onwaarde. De Corpfen zeggen verder by hun Adres niet aanfprnakelyk te "willen zyn voor de funefte gevolgen , welke uit bet met gehoor geevep aan haare rechtmatige klaateu en bezwaaren zoudeu moeten produceren. " üe Meerderheid is nog onberaden of zy zweten zal of vol houden. Vrydag h ondertusfehen aan de Commandanten der Cavallery gelast om de Paarden op te baaien en al het Valk od te ontbieden. Middelerwyl denkt men np'erndme middelen van Defenöe. Te Franeker zyn reeds eenige 100 duks Gewecreö ingevoerd, benevens icocopond Kruid een groot aantal Handgranaten en Kanon Kogels. De Schutters worden dagelyks door Zwolfcfae Kanoniers onderweezeiï in de behandehng van het Kanon. De Ree^enn! van Franeker heeft by formeele Refolutie de Sar ger Krygsraad gelast om alles wat tot de Defenfie diembg is \rerkftellig te maaken. Op de tydine van de aankomst vao een Schip met Gefchut en Ammunitie hebben eenige vrywilliue braave Man-«Jappen/, met overleg van de fefpeftive Corp-fen uit de Nabuurfchap, in den avond en nagc «m laatstleden Vrydag hetzelve afgehaald , en ifp de volgende morgen ra een ongeiooflv! e ar>e.d met 8 Ichoone Stukken, waar onder 4 fraai,'* Ketaale Velddukken cn nog 6 a 7000 pond Buskruid te f raneker binnen gekomen, terwyl deze ixpeditie door 4co vrywillige Manfchapnen uiii »orp(en der nabuurige Grietenyen met a Veld. iukies voorzien gedekt is geworden, zeer gere-- iöl.  JAARBOEKEN, September178?. 491? folveeid om de Militairen, die aldaar zeer naby toareh, indien dezelve lust mogcen hebben, wel te ontfangen, welk alles met zo een yver en be daardheid is verriijt, dat niet tegenllaande de ordre aan die Manfchappen eerst des avonds om 8 uuren om zig gereed te houden en ce rnarcheeren was gedepecheerd, dezelve om half tien reeds öp hunne geddtinéerdé Po'sren waren gearriveerd, terwyl zo véél na-yver de t'huisblyvende bezielde, dat van zeker Dorp, alwaar 18 'Man met een Officier op twee Wagens waren gecommandeerd, 'er tot. 57 in getalle opklommen. Geen weldenkend Vaderlander is 'er , die niet van harten wenscht, dat de vrye Friefen, in dit netelig tydgewricht, zich dién roemruchtèn naam Zuilen waardig maaken, en de hee*schzugt eindelyk eens paaien Rellen. Wy hébben hiér te Voren bi. 4250. eh Völg. het vooicftél van de Seven-Wouden, 'twelk in een befluit der; vier Kwartieren wierdt veranderd, medegedeeld. Ingevolge van dat befluit wierdën Vrydag avond den 31 der afgelopene maand de Heeren C. L. van Beyma, Jan Koor da, Thölen, en H.Tuinhout, dooreenën Hofs Bode gedagvaard , om te Verfchynen voor den Hove Provintiaal op de Cahcélarye binnen Leeuwarden: waarop door Hun geantwoord is, „ dat zy in de^e cohjunétuurè van. tyd niet konden refolveren, om zig bia. nen Leeuwarden, en dus in de magt hunner Vyanden, te wagen, dog dat zy bereid waren te komen, zo dra de Heeren van 'den Hove hun patent verleenden , om met een ^PPPPPPPPP vol- Leeü* warden. Brief wegens de bewee* <*ing,en in Fries* landi  4Qi2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeu w r den. • voldoend escorte van gewapende Manfchappen uit de Burgery binnen Leeuwarden te trekken." Zie bl. 4071. en volgg. De voornaamfte beginzelen der beweegingen, welke deze Provincie, geduurende de helft dezer maand, en dus wel korter, maar heftiger dan elders gefchokt hebben, zullen wy hier na onder Franeker, het middelpunt dezer fchuddingen, verhaalen. Het was niet geheel zonder reden, dat de gewelddaadigheden, tusfchen de verbitterde partyen in andere Provinciën voorgevallen, veel bekommering baarden, dat zomtyds ook diergelyke toneelen hier mogten geopend worden. Onderwyl wierdt deze vrees ook aangenomen tot eene reden, om zich te wapenen, en gewapend zynde, zyne gevoelens omtrend de Staatsbelangen metkragt van die wapenen door te dry ven. Dit heeft de Staaten,. bewogen voor eerst om op den 1 September eene Commisfie te benoemen ter verdeediging dezer Provincie en bewaaring en herftel der rust en goede orde : en in de tweede plaats, om op den 3 September 1787 deze Waarfchouwing te bepaalen en vast te ftellen. "T^e Stasten van Vriesland allen den genen, die deezen zuilen zien ofte hooren kezen Salut; doen te weeten. Alfoo Wy meer en meer ontwaar worden, dat de goede Ingczeetenen deezer Provincie, op welke Wy een vast vertrouwen ftellen, en van welkers  JAARB ÖElCÈN, Septentheïï ,787. 4<$H kers goede intentie en onderwerping aan 's Lands heilzame Wetten en eerbied voor hunne wettige Overheid, Wy volkomen overtuigd zyn, dage* lyks door zommige Onrustzoekende en na verandering hakende menfchen langs allerhande wegen en middelen, zelfs ook (zoo men de algenieene gerügten geloven mag) door van buiten inkomend geld, z» o tegen Ons, als tegen den Hecre Prince Erfftadhouder en genoegzaam tegen alle, die in eenige Hoogheid in den Lande gefteld zyn, of aan wien eenig gezach is toevertrouwd, worden opgeruid, en onder den fchoonen fchyn Van Vryheid, en het herftel van de Conftitutie worden aangehitst, om tegen 'sLands Wetten te handelen, zig tegen de Juftitie te verzetten, de wettige Conftitutie te renverfeeren, en zig zeiven ten eenemaal te bederven , en zulks daar het nooit in Onze gedagten is opgekomen, om Onze Ingezetenen het allergeringite in derzelver Vryheid te belemmeren, of eenigtins van de waare en bezworene Conftitutie deezer Provincie af te gaan; iets, waar door Wy niet alleen tegen Onze verpligting aan de Ingezetenen zouden handelen, maar ook voor zeker Onze eigen ondergang zouden uitwerken : terwyl men al verder ter bereiking van die heillooze oogmerken zyn best doet, om de Ingezetenen bevreesc te maaken voor plunderingen en Ons te brengen in ds hatelyke verdenking van zulks, zoo 't door 's Lands Militie ondernomen wierd, te zullen be™ gunftigen of toe laaten, daar Wy gejyk altoos, byzonder in deeze ongelukkige tyden, alle vermogens hebben te werk gefteld , om de ruste in Onze Provincie te bewaaren , en. do goèife Ingezetenen een volkomen veiligheid voor hunne Perfonen en Goederen te bezorgen, zoo als ook daar toe de door Ons aangewende middelen doelden Goddelyken Zeegen tot deezen tyd toereikende geweest zyn. Zoo is 't, dat'Wy, op voorftel van dc fleePpPPPPPPPPa ren Leëö* warden. Waarfchouw.legen 'isten efi jantn. tot ver» trouwéit tnz.  493o NIEUWE NEDERLANDSCHE LEEUWARDEN- Waarfchouw.legen listen en aanm. tot vertrouwenenz. ren Onze Gecommitteerden in het Mindergetal en Commisfarisfen uit het Collegie en uit den Hove Provinciaal, by Staats Refolutie van den iften deezer Maand, zoo aangaande de Defenfie deezer Provincie, als bewaaringe en herftel der rust en goede order in dezelve gecommitteerd , nodig hebben geoordeeld een ieder te moeten Waarfchouwcn, zoo als Wy doen by deezen, om op zyn hoede te zyn, tegen aüe zodanige listen en verleidingen, en elk en een iegelyk op 't ernftigfte te venmanen , om te vertrouwen op 's Lands hooge Regeeriog en de Adminiftratie der Jultitie, terwyl vVy geen zwaarigheid maaken by deezen opcntlyk te declareeren, dat Wy nimmer eenig voorneemen gehad hebben, nog thans hebben, om eenige inbreuk op 's Lands Conftitutie te maaken, of ons eenig meerder gezag aan te matigen , dan Ons volgens de Grondwetten van dit Ons gezeegend Vaderland toekomt, en dat Wy allezins voornemens zyn in die gevoelens te volharden, en de middelen Ons in handen gefteld aan te leggen tot bewaaring van Vryheid en Godsdienst, tot behoud van 'sLands wettige Conftitutie, tot maintien van den Heere Erfftadhouder in zyn alhier wettig verkreegen Rcgten en Waar ligheeden , tot bewaring en beveiliging van der Ingezetenen Voorregten en bezittingen, en ter bevorderinge van 's Lands en der Ingezetenen waare welzyn , terwyl Wy ten uiterlten verfoeijen, om van Militaire magt ooit eenig gebruik te maaken, dan voor zoo verre te t de uitvoering der Wetten en handhaving der Juftitie noodig zyn zal; in welken gevalle Wy ook gerustelyk verzekeren, dat dezelve volgens hunnen Eed en Pligt niemand der goede Ingezetenen eenig leed zullen aandoen , maar ter contrarie, dezelve in hun Leven , Goederen en Vryheid zullen beveiligen, en tegen alle Dwang en Overlast zullen befehermen. Dat gelyk Wy dus a&n den eenen kant Onze In-  JAARBOEKEN, Septmbsr, 1787. 0it Ingezetenen alle verzeekering geeven, Wy ook aan den anderen kant van dezelve verwagten, dat Zy als getrouwe en Vaderlandlievende Inge zetenen, bezeilende, dat geen Land zonder wet tige Overheid kan beftaan , en dat de Executie van 's Lands Wetten en de uitoeffening der Ju ftitie altoos voortgang behooreD te hebben , zig van alle rustverftoorende gedragingen zullen onthouden, terwyl Wy alle de andersgefinden, en die zig aan eenige oproerige beweegingen , het veragten der Wetten en het feitelyk tegen gaan der Jultitie fchuldig rnogten maaken, niet anders zullen kunnen aanzien, dan als onderdrukkers der Vryheid en openbaare vyanden des Vaderlands, tegen welke, van wat Staat, Rang of Conditie dezelve zyn rnogten, Wy Eeds en Amptshalven verbonden zyn, alle fterke maatregelen te neemen , en tegen al zulke Perfoonen na geftrengheid der Wetten te doen Procedeeren , en dezelve als Periutbateurs der algerreene ruste na omftandigheeden van zaaken, zelfs met den Dood te doen (haffen. En op dat niemand van deeze Onze Waar» fehouwinge onkundig zy , zal dezelve alomme worden gepubliceerd en geaffigeert, daar men gewoon is Publicatie en affidlie te doen. Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op het Landfchaps-Huis binnen Leeuwarden den 3 September 1787. J. C. B E R G S M A, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. VAN S M I N I A. Ook heeft de Regeering dezer Stad den zelfden 3 September vastgefteld deze Pppppppppp3 WAAR- Leeu- 73 h r • den. Waar- fchouw. tegen listen en aanm. tot vertrouwenenz.  402J NiEUWE NEDERLANDSCHE Leei warden. Waarfch. tot gtrust* fteliivg en%. ■ WAARSCHOUWING. T>URGEMEESTEREN , SCHEPENEN EN 1 R/IADEN van de Stad Leeuwarden; Allen den geenen die deezen zullen zien of hooren kezen , Sa/ut! Doen te weeten ? Dat de Staats-Commisfie by Refolutie van den iflen September 1787, ter defenfie en bewaring der Rust en goede Ordre in de Provintie, by de Heeren Staaten van Vriesland gecommitteerd, aan den Commandant Waüander fchriftelyk heeft gelast, de nodige ordres te ftellen, dat de Militairen in hunne Patrouilles, Piquetten of andere funclien na beflooten Wagt, op geenerhande wyze eenige dadelyke beletzelen ontvangen ; en dat zy elk een die zulks mogte aanvangen of onder^ neemen ernftig zullen hebben te vermaanen van dit na te laaten. Wydera alle Attroupeeringen, Zamenrottingen of Onrustige beweegingen te ver* ftrooijen en af te keeren. En ingevaüe iemand na gedaane vermaning van zulke Rustverftoorende handelingen niet wilde aflaaten, dat dan de Mn litairen zulks alles met geweld zullen hebben te verhinderen en te keer te gaan. En nadien wy tot het Pubüceeren deezer ordres door welgemelde Commisfie zyn gelast, zoq word zulks by deezen ter kennisfe van elk en een ieder gebragt, ten einde zig daar naar te reguleeren, en zig voor de gevolgen te wagten. En op dat Diemand hier van onkunde prseten* deere, zal deeze van de Puije van den Raadhuize worden Gepubliceerd, en voorts Geaffigeerd, daar men gewoon is zulks te doen. Aldus gerefolveerd op 't Raadhuis der Stad "Leeuwarden, op den 3 September 1787. W. RUITENGA,Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtbaarheden, J. F. V. SLOTERDYCK. Den  JAARBOEKEN, September, 1787. 4923 Den zelfden 3 September hebben de Collonels en verdere Hoofd-Officieren, benevens de Kapteins en alle de overige Officieren van de Krygsbezettingen in deze Provincie, de navolgende bekendmaaking vastgefteld en vervolgens by herhaaling in de Courant dezer Stad doen plaatfen: p\e Collonels en verdere Hoofd-Officieren benevens de Capiteins en alle de overige Officieren van de Troupes, in de Provincie van Friesland Garnizoen houdende, met leedwezen en aandoening vernomen hebbende, dat onder de Ingezetenen der gemelde Provincie eenige vreeze zoude plaats hebben, dat de Militairen in plaats van, ingevolge hunnen Eed en Plicht, de algemeene rust te bewaarenen eenieder in zyn Leven en Goederen te beveiligen, eervergeetend genoeg zouden konnen zyn, om zich aan Roof en Plundering over te geven, vinden zich verplicht, om, ter handhaving der eer van hun, en van hunne onderhebbende Trounes , het publiek te informeeren , dat zy zulke euveldaden innerlyk in hunne harten verfoeyen en ook geene de minfte reden hebben, om hunne Troupes van zulke gruwelen te verdenken; en verder ter gerustdelling van een iegelyk te verklaaren, dat zy zich alle onderling, ten fterkften, en op verlies van hun eer, hebben verbonden, om alle onderneemingen van Roof, Plundering, of eenige andere hoegenaamds overlast, welke 'er by eenige Militairen rnogten plaats hebben, daadeiyk en met geweld te keer te gaan en te beletten, al was 't ook, dat ze zich daar door in 't grootst gevaar zonden moeten dellen, of zelfs hun Leven daar voor zouden moeten opofferen. Uit aller naam C. WASLANDER. J. de SCHEPPER. L. PRÏNCli VAN w'aldkck. F. T.. e. GRAVE .VAN ST1RUM. J. c. bbntley, Pppppppppp 4 Den Lef.u« wak. den.  492* NIEUWE NEDERLANDSCHE Lefö- warPEN, Den 4 September beraamden de Statetj eene Publicatie, by welke alle befluiten tot wettiging van Gewapende Genoutfchappen en Vrycorpfen worden ingetrokken en vernietigd, en voorfz. GenootfchappenenCorpfen worden afgeichaft en verboden, TPje Staaten van Vriesland, allen dengeenen, die deezen zullen zien ofte hooren leezen, S A L U T; Doen te weeten: Dat ter Onzer Vergadeiinge voorgedragen en in aeliberatie gelegt zynde, hoe dat den 10 December 1783, ten tyde der ortreefene Onlusten met den Keyfer van het Duifche Kyk, en ter geiegentheid van de daar uit ontitaane Vrees onder de Ingefeetenen deezer Pro. vincie was genomen eenen Staats Refolutie, by welken Wy , onder anderen , h'dden gedeclareerd , dat Wy den lofFelyken Yver der goede Ingefeeten om zig te bekwaamen in den Wapen, handel, ten einde m tyd van nood het dierbaar Vaderland tot nut en befcherminge te zyn, riet genoegzaam konden laudeeren , en Ons derhalven niet ongeneegen zouden toonen, gelyk reeds by aanvang door 't furneeren v, 1 1 i  49i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Lkeü- Wettige Regenten had Jen , eenige Pcrfonen, tot war- de Exercitie-Genootfchappen behoorende , op den. allerhande wyzen hebben gezogt hunne meede Leeden van de eerfte oogmerken en inrigtingen Vemie~ af te leiden , zig aan de hier voorengemelde Vooriiging waaiden te onttrekken , en teegen hunne Overen verbod heeden en dcrzelver Beveelen en Orders in minder van Ge of meerder graad te verletten, met dat gevolg, wap. Ge-dat eindelyk eenige Ingefeetenen door ondernoot' fcheidene middelen zyn bewoogen , om daa/ckappen.den te doen, geensfins over eenkomftig hunne Pligt, 'tgeen nu zoo ver gekomen is, dat zelfs zommige Hoofden van zufee Genootfchappen en andere Perfoonen, veek Leeden hebben weeten te overreeden, en te vervoeren, om de Beveelen van het Collegie onzer Gedeputeerden in de uitvoeringe van 's Lands Wetten niet alleen tedwarsboomen , maar ook 't geen men in Vriesland nimmer zoude hebben kunnen verwagten , die uitvoeringe gewapender hand teegen te gaan en te verhinderen , zoekende nu , na die misdaad begaan te hebben, over al adfiltentie en byfiand van de Leeden der Exercitie-Genootfchappen , met dat fucces, dat zommige derzelver meteen kwaad opzet, en. andere het gewigt der zaake niet genoegzaam infiende, zig door hoop of ge. not van voordeel, of wel uit vrees van in ongunst te vervallen van die geene, van welke zy hun be» üaan hebben, laateu gebruiken, om zig Gewapend op de publieke wegen te Vertocnen, de pasfage aldaar te beiemmeren , en die onveilig te maaken, zelfs in dier voegen, dat een Hoofdofficier van 't Leeuwarder Exercitie.genootfehap, zynde A. j. C. üe BERE, met adfiltentie van een of meer Leeden uit andere Genootfchappen , zig niet ontzien heeft, de Ammunitie- meelter deezer Provincie op de publicque weg gewapend aan te randen, en voorts gevangelyk na de Stad Franeker weg te voeren. Zoo is 't, dat Wy, hoezeer Wy zulke verre-  JAARBOEKEN, Septtmber, 1787. 491? regaan.de excesfen niet willen wyten aan de Re- , fpeébve Genootfchappen in 't algemeen, en veel minder aan 't grootfte deel van de byzondere Leeden daar van , ons echter genoegzaam confteert, dat de kwalyk geintentioneerde het allermeest daar op toe leggen, om hunne Oogmerken door dezelve uit te voeren, en, is zulks doenlyk, de Conftitutie deezer Provincie om verre te werpen, en aan de goede Ingefeetenen te beneemen hunne Vryheid en veiligheid, welke zy andersfins onder de Regeeringe van hunne hooge Overheid en befcherminge der Wetten, ge-, woon zyn , ftil en gerust te genieten ; hebben goedgevonden en verftaan , zoo als Wy goedvinden en verftaan by deezen, alle de Refolutien en befluiten by Ons genomen , waar in eenige legalifatie en wettiging der Exercitie-genoot» fchappen en Vry-corpfen, of wat van dien aart, en onder welke benamioge ook, als van vry willige Schutteryen of andersflns, in deeze Provintie gevonden word, in te trekken en te vernietigen , dezelve intrekkende en vernietigende by deezen , met disfolutie van voorfchreven Genootfchappen , Corpfen &c. en verbod aan dezelve en de byzondere Leeden daar van, om zig gewapend op de publicque*weegen of ftraaten te vertoonen, veel minder, om iemand aldaar eenig leed aan te doen, of in zyne vryheid te verhinde, ren, by pcene van als overtreeders van 's Lands Wetten, gelyk alle andere Contraventeurs, geftraft te worden: Zullende de Schutteryen in de refpediive Steeden van ouds hebbende gefubfifteerd moeten blyven , en by provifie gelaaten worden op hun oud getal, En is wyders tot verhoedinge van fchade, en uit Cöajflcratie van het goed oogmerk. waar meede de •fapen-Oeffening het eerst is begonnen, ge refolveerd, aan alle de Leeden der voorfchreeve ne Genootfchapp:n &c. binnen deeze Provin cie gefubflfteert hebbende, aan te bieden, on hui LiEEUJVARJEN. •'g'"g a in verbod van Gevap, Gtf- 100t~ fchappen* i l  4921 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leedwarden. Vernietigingen verhoa van Gewap. Ge. nootfchappen 1 , i J I hun Gf weer en Wapenen aan 's Lands Ammunietie-meefter Bergsma te Leeuwsarden voor Reekeninge van den Lande te kunnen overgeven binnen veertien daagen na Publicatie deezes, tegens een bepaalden prys van vyftien Caroli guldens , voor ieder Snaphaan reet Bajonet en Patroontasch, en, wanneer daar by een Sabel word overhandigd, nog twee Caroli Guldens daar en boven, des alles in een goede Raat werde bevonden. ; En op dat deeze Publicatie aan een ieder worde bekend gemaakt, en niemand eenige onkunde voorwende, zal dezelve alomme worden gepubli. ceerd en geaffigeert, daar men gewoon is Publica.ie en affiftie te doen. Aldus gerefolveerd en gearrelteerd op het Landlchaps-huis binnen Leeuwarden den 4 Senten), ber 1787. 1 J. C. BERGSMA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. VAN S M I N I A. Voorgemelde Publicatien, vooral die, waar by de Gewapende Genootfchappen wierden vernietigd,maakten eenenheftigen indruk op de Nieuwftaatsgezinden, welken egter niet ïfgefchrikt wierden om hun plans door te zetten. Men las in de >Hollandfche Hifto•ifche Courant, wiens fchryver een der drifigfte heethoofden is, dit verflag : f EEUWARDEN den 8 September, ^in ^ onzen voorigen gemelde Publicatie vÜFde neerderheid onzer Staatsleden , ter ontwapening /an die zelfde Genootfchappen, welk deeze Heecn voor hunne laf hartige ommezwaai van denk- wyze  JAARBOEKEN, September, 1787. 49-9 wyze hebben helpen oprigten, laudeerden en protegeerden, beeft in deze Provincie eene alle fterkfte fenfatie en gisting verwekt. Wel verre ■ dat het verfoeilyk doelwit, om den Burger, door hem de wapenen uit de handen te neemen, eene weerlooze prooi van de Heerschzugt te maken ,bereikt zoude zyn, is elk vrye Fries even daar door te fterker aangevuurd geworden, om die wapenen niet fiegts heilloos te bewaaren, maar dezelven daadelyk te gebruiken tegen zyne Dwingelanden; weshalven men in waarheid zeggen kan," dat deeze Publicatie ter ontwapening, onze goede Ingezeetenen efteótivelyk gewapent heeft. Toen deeze Publicatie op gister te Dockum zoude afgeleezen worden , kwamen de ingezeetenen, die ontwapendmoesten worden, in de wapenen, en verzet, teden zig met zo veel nadruk tegen deeze geweidenaary, dat de Magiftraat eindelyk van de Pu. bücatie afzag, en eene Commisfie van twee Heereu benoemde , om met de gewapende Burgery de rust te bewaaren, en de Stad te defendeeren, bj aldien men met geweld de ontwapening wild( doorzetten. En dit zal waarfchynlyk in verr< het grootfte gedeelte onzer zo jammerlyk ver drukte Provincie bet gevolg zyn van deezen on beraamden ftap oczer Dwingelanden, die hun ei gen val zal verhaasten. De Stad Franeker, alwaar de eerfte troon voo de ontluikende Vryheid geftigt wordt, is than zo wel vertterkt, en van alles voorzien , dat mei het ontwerp, om dezelve met geveeld aan te tas ten, als onuitvoerlyk heeft moeten laaten vaaret Ja zelfs, zo zeer is de kans omgekeerd, dat ze dert het bezetten van Makkum en het openen va vrye Communicatie met den toevoer uit Hollan door de Zeehaven aldaar, men voor eene attaqu tegen Leeuwarden is bedugt geworden; weshai ven onzer Meerderheid beüoten heeft, Batterye rondom de Stad aan te leggen. Het is deez plaai WAR* )EN. i Berigtin ie Holl. Hi(t. Cour. t i 1 . 1 / s 1 2 S  4930 NIEUWE NEDERLANDSCHE LEE IJWARDËW. Btrigtin de Hall. Hifi. Cour. i plaats alleen , waar zy zig veilig achten; waar. om zy ook alle hunne Goederen en beste EfFe&en van hunne Buitens herwaards voeren. De uitgefchreevene Staats Vergadering onzer goede Staats Leden is gister te Franeker geopend, en zal eene geheele polityke omwenteling teweeg brengen. Deeze Provincie zal nu eerlang dezelfde gedaante vertoonen als het Sticht. — Leeuwar' den zal het Fricfche Amersfoort.... Franeker het Friefche Utrecht zyn. - Dwingelanden, Militairen en'eeLige weinige laf hartige |On-Frieftn aan de eene, waardige Reprefentan ten, de bloem der Na» tie, en getrouwe Bondgenooten, ja, wy durven het vryelyk zeggen, God zelve aan de andere zyde! De Gelderfche Hiftorifche Courant daar en tegen fchreef in zyn No. 105 na het me» dedeelen van voorfz. Publicatie aldus : TTet Franeker Defenfie-Wezen heeft direfl: daarop by eene notificatie aan het wapendragend vee die het oproer onderfteunen willen , beloofd vier Caroli Guldens 's weeks en vrye inkwartiering en kost, en men is dol genoeg om voor te wenden, dat men by het aanrukken der Cavallefy en het ter executie brengen van de ontwapeuiDg een flag in het open veld zal wagen. De dolle menigte heeft ondertusfen te Franeker kunnen goedvitiden Jonker Lamorael Joachim Johan Rengers Burgemeester en Vroedfchap te removeereu; en zal apparentelyk die remotie nog door andere gevolgd worden. De minderheid zou in het huis der Academie vergaderen om iaar ook eens voor Staatjes te fpeelen. Te Harlingen heeft men het oproer gefluit en tig van de wapenen der Kwalykgezinden en fleutels der Magazyuen meester gemaakt. Zoo in dezelfde Provincie, Staaten zig tegens Staa-  JAARBOEKEN; $eptet»btrt 1787. 4931 Staaten opwerpen, is'er niet anders te verwachten, dan de compleetfte Anarchie, een Imperium in < Imperio, en een Chaos van verwarring. Den zelfden 4 September befloten de Staten, aangezien de inwendige en op de ftaatsgefteldheid gebouwde middelen niet voldoende feheenen te zyn , tot herftel der rust, goede verftandhouding en eendragt in dit Gemeenebest, dat de bemiddeling der Hoven van Frankryk, Engeland en Pruisfen, zoude worden ingeroepen. Zie hier dat befluit, woordelyk van dezen inhoud. EXTRACT uit het Refolutieboek der Ed. Mog. Heeren Staaten van Friesland. By refutatie gedelibereert zynde op de door de Provintie van Holland en West .Vriesland geproponeerde Mediatie van het Hof van Frankryk tot wegneeminge van de oneenigheeden m de Republiek, en daar by in Confidentie genoomen zynde, dat die oneenigheeden van tyd tot tyd vermeerderen , den voorfiag, by deeze Provincie op die materie by Refolutie van ded ai Ju!y jongstleeden gedaan , onder anderen houdende, om vooraf nog te beproeven alle inwendige op de Conftitutie gegronde middelen tot behoudenis van de Republiek, voor en al eer tot buitenlandfche tusfchenfpraak over te gaan,ten einde, zoo doenlyk, door de Bondgenootfchappelyke officien de fcheuringe der gezeegende Unie te voorlcomen, en de Republiek tot voprige bloei en voorfpoed te brengen, thans ongelukkiglyk niet meer fufficient fchynt te kursnen weezen; Is na deliberatie goedgevonden en verdaan, de Gecommitteerden ter Generaliteit te gelasten , i om namens deeze Provintie ter Tafel van H. H. Mog. Leeü* warden Berigt uit de Üeldcrf. Hifter. Courant.  I.EEir. Bl-jN. ÊfjlUit lot de Jk&dia- '■ tie ■ ,in^ I'Y«nkr. Mug en trutsj, l "i i i 3 t 1 i 1 ] i c t A 493- NIEfJWENEDERLANDSCHE Mog. te declareeren , dat Hun Ed. Mog. mets vuurtor wenfehende, dan de herfteliinge van de goede veritandboudiBge en eendragt tusfehen de Bopdgehooten , op dat daar door alle verwarringen, die op den duur den Lande ten verderven zyn moeten , eens eindelyk mogen ophouden , daar toe rogmaals met alle hun vermogen willen blyven concurrceren en daar toe alle moJtlyke en efficacieufe middelen willen adhibeeren. Dat dienvolgens tot bevordering van die gewig:! ïge einders aan Hun Ed. Mog. in de tegenwoordige omltandigheid van tyden en zaaken geen aec ikter niiddel voorko^mt dan op de gronden n hunne vorrige Ref lutie vervat,te accèpteeren ïn in t- roepen de mediatie en hooge;bemidlehng der Hoven van Vrankryk, Engeland en 3ru:sfep, onttrekkende zich ook geenzints, wanïeer de Bon Igenooten zulks zouden verlangen of tuttig oordeelen, a:>n de accesfie tot die zelfde leilzaame eindens, van Zyne Keizerlyke en Koir.gnke Majefteit, zo wanneer hoogstdezelve :!ch hier toe zoude willen laaten vinden En zal Extract deezts aan de Heeren Gecomnitteerden ter Generaliteit worden afgezonden >m tér Vergadering van Hun Hoog Mog. te peren. ° Aldus eerefolveert op het Landfehapshuis den September 1787. (Onderpond) Accordeert met Jt Voorfz. Boek. In kennisfe van my (jvas getekend) J. VAN I D S I N G A.  JAARBOEKEN, September, I787. 4933 De ftap, die men zich te Franeker veroorloofde tót het uitfchryven van eene Vergadering van Volmagtén tegen den 71 September X787, gaf aanleiding tót de daVolgende aanfcliryving der Gedeputeerde Staten aan de Gerechten, gedagteekend den 5 September 1787. Edele, Veste, Lieve, Byzondere 1 W/y zyn in het zekere geinformeerd, dat tïeri Volmagtén ten LsüdsJagfc zig onderwonden hebben, om een u;tfchrjevinge ie dctn, tot Het houden van eene Vergaderinge van Volmagtén op' Vrydag den 7 dezer binnen Franeqm r. Hoe zeer Wy overtuigd zyn , dat geen der Geregten zig met deeze ve'rbvsterde onderneeming immer zal bèmoeijeh, cf daar op eenige aan Jagt vestigen; zo vinden Wy Ons egter Verpligt, UEd. hier voor ernltig te waarfchouv?en, om xig niet deeze janfchrieving, of zo deeze Volmagtén zij in vervolg cënjg gezag of aücïoriteic mog te d aanmatigen, daar mede nog direct n< g indireü te bemoeijen, ten einde niet in ongeiegentheid te geraaken. Waar toe Ons verlatende, beveelen Wy UEd. in de faéfcherffiinge Godes. Leeuwarden den 5 Septcmbér 1787. UEd. Goede VPJENDliN* De Gedeputeerde Staaten van Vriesland s- Ter Ordonnantie van Huil Ed. Mog. De ondernemingen van dé Minderheid d'ef Qqqqqqqqqq Staat*-' LEÉtJ varjen;  4934 NIEUWE NEDERLANDSCH12 Leeuwarden. Staatsleden om eene afzonderlyke Staatsvergadering te Franeker opterigten , bekommerden de Staten dezer Provincie niet weinig, te meer daar zy vernomen hadden, dat die Minderheid daar in door die van Holland, byzonder van Amfteldam, met Oorlogsbehoeften , Manfcliappen en Geld onderfteund en geftut wierden, om aldus den Nieuwftaatsgezinden in de Vergadering der .Algemeene Staten de meerderheid te doen verkrygen (het welk door de afgezondenen van Utrecht mislukt was), en daar door meesters van al het Staatskrygsvolk te worden : het welk zekerlyk een groot overwigt aan de Nieuwftaatsgezinden zou geeven.Zie bl. 4949 Derhalven fchreven de Staten dezer Provincie aan hunne Hoog Mogende den 7 September 1787 dezen brief: HOOG MOGENDE HEEREN! W/y kunnen niet afzyn aan U Hoog Mog. ken'* nisfe te geven, dat de onlusten en oproerige beweegingen, welke ook in deeze Provincie reeds zedert lange zyn aang-llookt, doch een geruiraen tyd fmeulende gehouden , eindelyk ten vollen zyn u'itgeboriten, ter gelegenheid, dat men, tegen ons gedaan verbod, heeft ingevoerd, en vervolgens binnen de Stad Franeker gebragt eenig Gefchut en Ammunitie van Oorlog, van weike overtreding van 's Land3 Wetten, het Collegie onzer ' Gedeputeerden geinforrr.eerd wordende, langs den gewoonen weg van Juititie heeft getracht dac Gefchut en Ammunitie in fequeftratie te neemen, met dat gevolg, dat eenige gewapende lieden zich daar tegen verzet, en den vobrtgaug der juditie openlyk verhinderd hebben, niet alleen,  JAARBOEKEN, September, 1787. 4935 leen, maar zich ook verder, met behulp van anderen, meefter van die Stad hebben gemaakt, en , 'dezelve met eenige honderd gewapende Menfchen , opgepropt, welke demarches, gelyk U Hoog Mog. ligt zullen begrypen , moeten uitwerken , dat t voor het behoud van de nabuurige Stad lJarlin- j gen, en het aldaar liggend Guarnifoen, alle rao-] gelyke zorg wierde gedragen, waar toe geen an-, der middel voor handen was, dan om zig dooi-j den commrndeerenden Officier van het Guarnifoen j voorfz , van de Mjgazynen , en het Gefchut en Ammunitie van Oorlog, by het Collegie ter Admiraliteit aldaar gevonden wordende, te bedienen, en zich daar van in de beheering te (lellen, op dat die Stad, deszelfs brave Burgery,het gemelde Collegie ter Admiraliteit, en het aldaar liggend Guarnifoen niet wierde overgelaten aan de willekeurige bedryven van eene opgeruide menigte. Wy kunnen geenzints twyffelen, of U Hoog Mog. zullen het geen , ten opzichte van de voorfz. Goederen der Admiraliteit op onzeautho» rifatie is verrigt, goed keuren, en de Heeren Kaden ter Admiraliteit gelasten, daarin niet alle-.n te berusten, maar ook aan ons en onze Gecommuteerden tot de defenfie van deeze Provincie in 't gemeen , en fpeciaal van de Stad Harlingen, alle hulp en asfifientie toe te brengen , ten welken einde wy [f Hoog Mog. verzoeken, dat voorts ten fpoediglie hunne orders gelieven te expedieeren. Wyders hebben wy gemeend U Hoog Mog. niet onkundig te moeten laten, van het geen men al verders, binnen de voorfz. Stad Franeker, heeft ondernomen, hier in belïaande, dat eenige weinige Volmagtén ten Landsdage zig niet hebben ontzien, zelf gedurende den Landsdag alhier, aldaar te vergaderen, eU te befluiten, om de Staatsvergadering van hier derwaards te verleggen', ein eene uitfchryving daar toe te doen , gelyk IJ Hoog Mog. uit de hukken, hier Copylyk bygevoegd, zullen zien. Qqqqqqqqqq z Wy Leko- )en. ïnefwe\ens dé ''etgaiet ing e Fra~ leker*  493« NIEUWE NEDERLANDSCHE LEEUwarden. Briefwt gens de Vergaderingte Fra. neker. \ Wy behoeven U Hoog; Mog. de buirenfparigheid dier daad, en de nuü^eit daar van niet onaer 'toog te brengen, dewyl dezelve horfz, gebeuri«i, Waartoe Ons verlaatende, beveelen Wv UEd in de berfcherminge Godes. Leeuwarden den ie aeptcmbur iyfcf, J U Ed. Goede VRIENDEN, De Gedeputeerde Staaten van Vriesland, Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. De Achtb. Magiftraat dezer Stad noodiff geoordeelt hebbende, dat de Wachtdoende Burgers alhier , thans in deze zo beroerde tyds omftandigheden , hunne wachten verdubbelden, heeft daartoe de nodige bevelen gegeven. En op dat de Magiftraat van de goede trousve hunner wakende Burgerye meer sn meer verzekerd wierde, hebben alle de tien Compagnien Schutters in deze Stad, den 16 dezer maand, op de groote Raadkamer van iet Stads Raadhuis, met opene deuren, by len gewonen Burger Eed, die een yder by iet verkrygen van zyn Burgerregt bezworen ladt , voor gedagte Magiftraat , in tegenwoordigheid van Collonel en verdere BurgerOf-  JAARBOEKEN, September, 1787» 4913. Officieren , by vernieuwing volharden, te gelyk rondborftig aangenomen, deze Stad en alle deszelfs Inwooners in geval van nood by te ftaan en te befchermen. En vermits om bovengemelde tyds-om'ftandigheden de poorten dezer Stad by voorraad 'snagts gefloten moeten blyven, en de wakende Burgery hierdoor onttrokken wordt, om ten profyte van hunne Wacht-beurfen eenig Sluitgeld te kunnen inbeuren, en zy daar te boven dikwerf voor haar zeiven tyd moet verzuimen; heeft het om gemelde redenen den Edelen Mogende H. H. Staten dezer Provincie insgelyks goed gedagt, der braave en weldenkende Schutterye van deze Stad met eene fomme gelds te gemoet te komen ; en ingevalle onverhoopt eenig Schutter mogte worden gewond, of da' hy zelve het leven mogte komen te verlie zen, hebben hooggedagte H. H. Staten verder befloten, voor zodanige Schutters ■VVeduwen of Kinderen allezins te zullei zorge dragen. Den 18 dezer maand kwam hier tydin in, dat aan deze zyde van 't Dorp Stiens anderhalf uur van hier gelegen , de we wierdt doorgegraaveu door de Boeren : was op des namiddags een Detachement Solda: ten van too Man, en 50 Ruiters derwaarc gezonden zyn, met bevel, om de graavir te beletten, en geweld met geweld te ke ten. Wanneer zy daar kwamen , was het wei volbragt, of althans wierdt 'er toen niet g graaven. Weshalven de Commandant bev ») ... | Leeo-: t/VflRDEN. » 1 | y I > | r 1- s | 'k "el af  404+ NIEUWE NEDERLANDSCHE Leei wau- i e 1 • gaf om terug te keeren. In de terug reis zyn de Huizen van dat Dorp onderzont en de opgehaalde geweeren meede eenomen. " & Donderdag den 20 September, 'smorgens vroeg, zyn wederom van hier uitgetrokken eenige Ruiters , Soldaaten en Kanonniers te famen 350 Man, met 2 zwaare en 2 klei* ne Stukken Kanon, naar het bovengemelde Dorp Stiens, met last, om de doorgraavinoin den Dyk weder toe te maaken; waar toe eenige Werklieden wierden medegevoerd; en voorts de Boeren aldaar te] ontwapenen. Deze laatften hadden ook een Stukje Gefchut het welk met de derde fchoot barstte. Een Detachement Boeren, in 't Bosch van den Heer Wychel, van agteren , of ter zyde overvallen wordende, is gevlugr. Aan den kant van het Krygsvolk is een uur lang met het Kanon gefchooten; de Boeren weeken een ander Dorp terug, doch het Krygsvolk ging niet verder dan Stiens. tiet gat in den Dyk wierdt weer digt gemaakt. In deeze fchermutfeling zyn, volgens de geruchten , aan de zyde der Boeren 2 of q gekwetst, doch geen gefneuveld; de Milt. tairen hebben insgelyks 2 gekwetften, waar ïnder de Ritmeefter Post is, die met hagel n de wang getroffen is. De battery der 3oeren wierdt daadelyk geflegt en hun veldtuk naar Leeuwarden gevoerd. Te Bellikom is ook een Battery gemaakt, n de weg belemmerd, zo dat 'er maar een lydtuig kan doorgaan. Reeds  JAARBOEKEN, SepttmUr, 1787. 4945 Reeds twee dagen hebben de Trekfchuiten van Harlingen en traneker niet gevaa ren, en de Bruggen van den Trekweg zyn afgebroken. Men verwagt hier het Regiment van Pletteriberg en andere Krygsvolk. Den 22 September zyn by de ötaten alle de Gewapende Genootfchappen nog nader by deze Publicatie aldus verboden. De Staaten van Vriesland, allen den geenen, die deezen zullen zien of te hooren leezenj SALUT; doen te weeten: dat, dewyl by Ooz« gedaane Publicatie van den 4 deezer maand hebb n ^.flgevonden en verftaan, alle de Refolutien en lelluiteo ov Ons genomen , waar in eenige legaüfaue en wettiging der Exercitie • Genootfcbapper en Vry- corpien, of wat van dien aart, en ondei welke beramingen ook, als van vry willige Schutteryen of andersfins in deeze Provincie gevonder word, in te trekken en te vernietigen, dezelvi door opgemelde Publicatie intrekkende en vernie tigende , met disfolurie van voorfchreven Ge nootfchappen , Corpfen &c, cn verbod aan de zelve en de byzondere Leeden daar van, om zij Gewapend op de publicque weegen of ftraatei te vertoonen , veel minder , om iemand aldaa eenig leisel aan te doen , of in zyne vryheid ti verhinderen, by pcene van als overtreeders val 's Lands Wetten, gelyk alle andere Contraven teurs , geitraft te worden : en wyders by dii Onze Publicatie, om reedenen daa< by gemeld aan alle de Leeden der voodenreven Genoot fchappen aangebooden, om bun Geweer en Wa penen teegens een bepaalde prys aan 's Lanl Ammunitie-meester te kunnen overgeven; ei Wy geirformeert worden, dat, niet tegenftaandi die Onze aanbied inge v< ele geweefene Leeden de voorfchieveu gedislo)veerde Genootlchappen &c hur Lebo» W rt IIOUN. I f i i s 1 r  '494 6 NIEUWE NÊDERLANDSCHE LeeuwakBen. Nader verbod van GewapendeGenoot fchappen. i : i i : 1 hunne Wapenen blyven behouden, en fommige zig zelfs niec ontzien, Onze meergemelde Publicatie van den 4 deezer maand ie overtreeden* Zoo is 't, dat wy hebben goedgevonden en verftaan , gelyk Wy goedvinden en verftaan by deezen, aan de geweefen Leeden van het gedis» folveerde Genootfehap binnen Leeuwarden en de Jurisdictie van dezelve Stad 'e Ordonneeren, om binnen vier en twintig uuren na Publicatie deezes, en aan de geweefen Leeden der andere Genootfehappen &c, in deeze Provincie geëxfilteerd hebbende, om binnen agt dagen eerstkomende, hun Geweer en Wapenen teegens de bepaalde prys in handen van de voorfchreven Ammunitiemeefter te (lellen, by poene, dat die geene, welke zullen mogen worden bevonden een Exercitie Geweer of Geweeren agter gehouden te hebben , boven verbeurte dier Geweeren vervallen zullen in eene boete van vyf en twintig Caroli Guldens op ieder agter gehouden Geweer , ten profyte van de Armen ter plaatfe der Woninge van dé Contraventeur of Contraventeurs. En in gevalle onverhoopt aan deeze Onze weimening niet mogte worden voldaan , laaten Wy ran de Heeren , by Staats Refolutie van den i ieezer maand gecommitteerd , en by Onze Waarfchouwinge van den 3 daar aau volgende gemeld, aver, om zodanige maatregelen te neemen en te ïandelen, als tot gerustfhdlinge der goede Ingeetenen en ter bereiking van Ons rubtlïevend oognerk naar tyds omftandigheeden zullen verftaan ;e behooren. , Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op het Landchaps-huis binnen Leeuwarden den 22 Septem* >er 1787. J. C. BERGSMA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. S M I NI A. Na  Jaarboeken, september, 1787. 4947 Na deze Publicatie wordt hier dagelyks een groot getal geweeren aan het Ammunitiehuis gebragt. Den 26 September, des morgens, is van hier weder een fterk Detachement Voetvolk, en Ruitery, voorzien van eenige Veldftukken, onder bevel van den Collonel J. de Schepper, uitgetrokken, welk eerst op Bolsward, verders naar Workum en Stavoren hunne reis hebben genomen, om de aldaar zaamgerotte menigte , die op de tydingen van de omwenteling in Holland en Utrecht uit Franeker gevlugt is, en aan dien kant evenwel nog den meefter zogt te fpeelen, te verjaagen. Dog het Krygsvolk aldaar aangekomen vernam, dat de Franekerfche Staten, met de meefte andere Hoofden, dien zelfden morgen, allen te Stavoren reeds waren te Schepe gegaan, om zig naar Amfteldam te begeeven. — Dus wordt eerlang de voorige rust in deze Provintie te gemoet gezien. Franeker. Reeds zedert lang hadt het zich laaten aanzien, dat deze ftad het h oofdtoneel der Nieuwftaatsgezinde Wapenrusting in deze Provincie zou zyn. Zy was echter niet wel verfterkt, en fchoon men hier wel eenig gefchut hadt, was men nochthands verftoken, niet alleen van kruid, kogels en andere oorlogsbehoeften, maar ook van bekwaame Kanonniers. De Ma giftraat hadt reeds, op den aandrang van de Schutters Officieren , in 't begin van Me: I78> Leeu- WAU» 1  4M NIEUWE NEDERLANDSCHE Fbane Kkk. ■ i?%7 een befluit genomen, om geen Kryvs* bezetting te zullen inneemen; en liet ook toe, dat een Defenfiewezen wierde opgerigt, aan 't welk men vryheid gaf, om de Stadswallen te verfterken, en ook om kruid en kogels te ontbieden. Men ontboodt dan kruid en kogels; dog de Staten hadden derzeiver invoer verboden, en lieten 3000 pond kruid, te Marlingen aangekomen , aanhouden , 't welk daar zeer van pas kwam, omdat in de Admiraliteits en Stads Magazynen geen kruid byna te vinden was. Aanmerkelyk is een zeker Plan , in de Franfche taaie ontworpen, maar naderhand ook in het Nederduitsch uitgegeven , het geen uit Holland herwaarts is overgezonden, kort voor dat de eerde onftuimigheden alhier uitbarstten. Dit o.nderfchepte Plan luidt aldus; Vo veel men naar waarfchynlykheid kan opmat» ken , zal Pruisfen volhouden ; het geen de Franfche Party in de Republiek zou kunnen vernietigen : omdat Frankryk, by gebrek aan geld, haare party met lang door middel van wapenen kan Staande houden. En de draay, welke de Koning van Pruisfen aan zyne oogmerken geeft , doet duchten, dat de Provinciën geen gemtene zaak zullen maaken; het geen den inval van den kant van Gelderland gemakkelyk zoude maaken. Uehalven dat daat het te vreezen, dat de StadhoUdersgezinde Ariftocraten zich zullen vereenigen net eene vreemde en geduchte Mogendheid, om dezelve het hoofd te doen bieden aan de betoon* de befcherining van Frankryk.  JAARBOEKEN* September ^ ifS?. Om dit ögenfchyhiyk gevaar voor te komen, snoet men werken om de meerderheid te hebben in de Staten Generaal, om te meer maéht te hebben , en düs de andere Provinciën te kunnen dwingen om zich tegen allen inval te verzetten. Het eenig middel om dit te bereiken is in FrleSi land te werken en daar in te flaagen, door het geWeid der Wapenen* ondanks de genömëne vooraorgen* Ue Ridder de Ternant, die achter het geheim der zaaken is, moet met drie of vier hoofden van onze party in de Provincie Van Friesland fpreeken en beproeven, of men niet op eenmaal eene omwenteling bewerken kan, welke ons de meerder, beid in de Staaten Generaal zal doen hebben. En dat zo zynde , konden Wy de Staatsleden vao Amersfoort uit de Vergadering van Hun Höog Mogende uitzetten * dan zouden wy eene meerderheid hebben Van vyf Provinciën ; eene duur* zaame meerderheid , offchoon ook Friesland naderhand veranderen mogr i 't geen de Stadhou* dcrlyke Party voor altoos zou vernietigen , en de Franfche Party en invloed vestigen , dewyl Pruisfen aldah daadelyk wederftand zou krygens daar zy thans fteun viiiden za|. De middelen Om in Friesland te werken Zyn niet in grooten getale: ik ken 'er flegts twee* Het eene is zieh daar rriet geweld in te dringen, en gelyktydig op Verfchillende plaaifen met geweld te werkeh. De Gewapende Burgers konden «ich dan* in weerwil van 't verbod der Staaten, vereebigen. En zo doör dit middel de omwenteling gelukte , moet mph hen, die onze party verlaatün hebben, niet ontzien. Om het volk genoegen te geven, 'moet men eed ieder perfoonlyk doen Remmen , waardoor men de macht der Ariftocraaten en Familien'zal vernietigen. Die van orxe Pary, welke verliezen zouden, ttoeten beloond, worden, en twee fflillioecen van Frankryk Zuil n daartoe meer dan Rrr rrr rrr t toe« FrA«. ker» Önden fchept Phn>  495» NIEUWE NEDERLANDSCHE Fr ANE KER. Onder- Jchept Plan, . toereikende zyn, Mr. Ternant kan daarvan &arr hen , op welke men (iaat kan maaken, verzee-. kering ge Ven. Indien de Omwenteling thans niet kan bewerkt worden , zal men trachten de vyandelykheden der Pruisfifche op de lange baan te fchuiven. Holland heeft daar toe duizend wegen , en alsdan moet men wagten tot den dag , op welke men de nieuwe Leden van ftaat ftemt; 't geen gewoonlyk in de Dorpskerken gefcniedc. De Gewapende Burgers moeten dan op alle plaatfen de Kerken omtingelende, de Gecommitteerden ten Landsdage nomineeren, die zy willen, en deeze Nominatie door middel der wapenen doorzetten. De Heer Ternant moet op dit plan werken: Hy zal ook deun vinden in 't Landfchap Drenthe, ingevalle men Auxiliaire Burgers noodig hadt, om het voorbeeld te geeven in 't Zuider der Provincie. Het benoodigde geld wordt reeds voor een gedeelte in de Provincie van Friesland gevonden „ en de rest te Amfterdam op het gewoon Comptoir. De arbeid moet ten uiterfle voortvaarende zyn, de tyd dringt. Fen uitvoeriger Plan zal morgen, vertrekken met den vertrouwden. Myn Heer Ternant moet vooral niet fpreeken in vertrouwen, dan met hun,welke E.M.B. hem raaden zal. Die van Barradeel hebben een gedeelte van hun Gewapend Genootfehap tot Kannonniers betlemd , van twee draaibasfeu voorzien, en hen daar mede zich in de afgelopene zomer, in het dorp Minnertsga , doèn oeffenen. Die van Menaldumadeel hadden zig ook twee veldftukjes weeten aan te fchaffen, met voorneemen om daar mede zich  JAARBOEKEN, September, 1787. 495» zich te Beetgum te oeffenerj. Dog het vertod der Staaten heeft zulks belet. Derhalve ontboodt men eenige Kannonniers uit Overysfel en Utrecht, die in Augustus aangekomen , omtrend het midden van die maand hunne openbaare lesfen op het Noorder Ravelyn aanvongen , zonder zich aan het verbod der Staaten te kreunen. Van de buitengewoone Commisfie der Minderheid , die naar Holland was vertrokken, om aldaar met de Nieuwftaatsgezinden de omwenteling in deze Provincie te overleggen, hebben wy reeds te voren bl. 4265611 volgg. gefproken: ook van het bekomen van oorlogsbehoeften van Amileldam (zie bl. 4285 en volg.) Hetzelve beftondt in 8000 pond Buskruid, Kogels, Granaten en in 8 Hukken gefchut', zynde. vier iflegts gemeene yzeren drieponders, doch de vier overige korte waren metaalen drit-ponders of gezwindftukken, welken, met q hier reeds zynde ftukken, nu 17 ftuks uitmaakten. Op voorgeven , dat men een aanval van de zyde der Staaten te Leeuwarden vreesde, hieldt men reeds in Augustus de poorten hier veeltyds gefloten en waakte met dubbele wagten. En het reeds bovengemeld Stads Defenfie • Wezen in Mei 1787 opgerigt, wierdt nu met drie Heeren der Minderheid, C. L. van Beyma, J. Koor da, en P.Breugeman vermeerderd, en noemde zich het Defenfie ■ ÏVezen van Staat en der Stad Franeker, en maatigde zich geene klein ge^ zaeh, nog geringe rechten aan. Men maakte Rrrrrrrrrr a ook Rrane- vER. f  405a NIEUWE NEDER LAN DSCHE Franeker. .< ook in den Wal by de Qofterwaterpoort een» kleine doorfuyding om een ftuk in te leggen , om daar mede de Jaagvaart te beichieten; en wierp over de Graft, op den Wal, een kleine Bauery op met éfjn ftuk, om den trekweg te beftryken. Op het Oofter Bafton wierden twee ftukken Gefchut in fchietga* ten geplaatst, om den Trummerdyk te befchieten; enten zelfden einde ten opzichte van den gewoonen Ryweg naar Leeuwarden maakte men in *t INoorder Ravelyn een gezonken Battery voor a of 3 ftukken. Buiten de Wgfterpoort op de Landeryen waren twee Batteryen tegen den Ryweg, en tegen de Harlinger vaart. Ook hadt men veele Borstweeringen, om over de zeiven met klein geweer te vuuren, of Handgranaaten te wej> pen. De Leden van de Minderheid bleeven nu beftendig in deze ftad, en vergaderden dagelyks zo wel op het Stadshuis , als in de Herberg De Valk. Zy gaven kennis vaq alle de omftandigtieden aan de Ingezeetenen der Grietenyen en aan de Magiftraaten en Vroedfchappen der fteden , uit welken zy waren afgevaardigd, en vorderden die vry. waaring en fchadeloosftelling, welke aan hun lieden, (zo zy beweerden,) als volmachten, by de Volmachtsbrieven zoude beloofd Zyn, Zy fchreven ook aan de Staten van Holland en aan den Koning van Frankryk, als Bondgenoot van de vereenigden Provinciën en (voegden zy daar byj Steden en ien yq% dim, Cen  JAARBOEKEN, September, 1787. 4953 Den 27 Auguftus des avonds was een bevel van Heeren Gedeputeerden aan de Regeerins dier Stad aangekomen, om den 28 Augustus eenige Afgevaardigden naar Leeuwarden te zenden, om met Heeren Commisfarisfen over het voorgevallene te fpreeken. Die Afgevaardigden zyn ook vertrokken: dog de onderhandelingen liepen vruchteloos af , nadien die Afgevaardigden uit de Stads Regeering benoemd waren, en deze Regering zonder de Gewapende Vrycorps geen ftap durfde onderdaan , veel min zich tegens derzelver plans verzetten. Na het aanhouden of willen aanhouden, van de ingevoerde oorlogsbehoeften (zie bl. 4286 en volgg.) deedt men den zelfden nacht de lang beraamde feinen, beftaande in het doen van eenige Schoten en het uitfteeken van lantaarnen uit den toren, waarop een menigte gewapende manfchappen uit Franekeradeel, Burradeel, Menaldumadeel, en 't Bildt, vervolgens uit Wonzeradeel en andere verdere Grietenyen herwaarts vloeiden, en in de groote Kerk en Stads fchoolen wierden geinkwartierd. Hier by kwamen ook die van Sneek , 't Heereriveen en andere plaatfen. Veelen egter van deze manfchappen trokken fpoedig weder naar hunne woonplaatfen, uit vreeze voor de Oudltaatsgezinden, die in de Zuidelyke en Ooftelyke ftreeken van deze Provincie zeer magtig waren. De groote menigte van Vrycorporisten, niet altyd in de Kerk en Schooien kunnende geplaatst blyven-, wierdt vervolgens Rrrrrrrrrr 3 by ?RANB. £ER«  FaANE« 4PS4 NIEUWE NEDERLANDS'CHE by de Inwooners geinkwartierd , by twee drie en zomtyds vier in een huis, voor welken het Defenfie-Wezen 3 gis. kostgeld 'sweeks beloofde, en ook in *t begin betaald heeft, dog vervolgens, wanneer geen toevoer van geld meer uit Holland kwam , buiten ltaat was te voldoen. Het Defenfie-Wezen alhier liet nu en dan deze en geene opligten , en voor zich ter verhoor brengen. Wy hebben hier van al reeds een voorbeeld, in den Heere E H Bergsma verhaald bl. 4288 en volg Dog welke na een vruchteloos verhoor wederom ontflagen is. Ook zondthet zelfde Defenfie-Wezen een goed gedeelte gewapende boeren, met dén nieuwen Major van 't Bataillon van Barradeel trans de Boer aan het hooid, benevens Pieter tontyn, Huisman te War onder Franeker, naar Sixbierum,om den lieer R. Smit, Secretaris Van Barradeel te haaien, wegens zeker gezegde, en den zeiven gevangelyk voor zynm Rechtbank te Hellen: dog men was genoodzaakt ook dezen Heer ongemoeid terug te zenden. Het Defenfie - Wezen fchreef ook aan de Vergadering der Gecommitteerden van de Gewapende Genootfchappen m Overysiel, binnen Zwolle gehouden wordende„ Dat het ia Franeker vol nabuurige Ge„ nootfchappen was ter bevordering Vi.n „ de goede zaak, verzoekende te bewerken „ dat ten zelfden einde 600 man, voorzien „ van Velddukken, een inval in Friesland ,| deeden , £n 9an Drenthe ichreven zy den  JAARBOEKEN, September, 1787. 4955 den 1 September 1787. „ Dat de Militie op „ de repartitie van Friesland ilaande, ordres „ ontvangen hadt, om zich binnen 10 da„ gen binnen Leeuwarden te vervoegen, op „ poene van Casfatie , verzoekende UEd. devoir willen aanwenden, dat die Vrien„ den Drenthe niet ongemoleftcerd pasfee„ ren; dat zy met geen minder oogmerk „^kwamen, dan om ons allen een beter ge„ west te doen zoeken. De goede zaak is „ hier zoo verre gevorderd (voegden zy 3, daar by,) dat wanneer onze Nabuuren, j, en wel voornaamentlyk UEd. dit ver„ zoek, zo doenlyk, effeótue'ert, wyfchielyk „ zullen triumpheeren over onze verharde J} Vyanden. Wy recommandeeren ons er ?, onze goede zaak aan uwe. enz. Onderwyl, om zich als 't ware een zekei wettig beilaan te geven. wierdtten dien eindï dit middel uitgedagt, dat door de Schutteryen en Genootfchappen een Declaratoir wierde geteekend en overgegeven, waarby zy beloofden , de Minderheid , als den eenigen Souvereindezer Provincie, te erkennen. Di1 ftuk wierdt vooraf ontworpen , en overal tei teekening gelegd en aangeboden, om, zo dn de ftaatsleden van de Minderheid alhier ir het huis der Academie ftaatsgewyze zoudei vergaderd zyn , en de teekening voldoende fchynen ,door Officieren en Honoraire Ledei te doen inleveren , terwyl men de anden 'Officieren en Leden, welken daar in zwaarig heid vonden , terftond removeerde. Voor gemelde ftuk is van dezen inhoud. Rrrrrrrrrr 4 Aa Faane* K.CR. I l t n  495Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Franeker. Eed aa, de minderheidalsState, van Friesland> Aan de Ed. Mogende Heeren STAATEN VAN VRIESLAND, vergaderd te FRANEKER. i EDELE MOGENDE HEEREN1 * CV1*0"000 WY geduurende veele Jaaren gezucht " hebben onoer de onlydeiyke overheerfching van eene Staacs-Regeering, welke tot niets anders fcheen ingericht te zyn, dan om de Vryheid , ocf natuurlyk eigen, te verdrukken, gebly. kende een reeks van Plakaten, Refolutien, Puolikatien en wat dies meer is, die in geftrengheid de orders der willekeurigfte heerscnzucnt niet behoefden te wyken , en zelfs daar door aan 't gevoel van een vry. Volk te onverdraagelyker waren , door dien zy altyd opgevuld waren met de fchoonfchynendfle woorden, en als ofze ftrekten toe nut en beveiliging der goede Ingezetenen, bleven wy met het taaist geduld naar het gezegend oogenblik uitzien , waarop UEd. Mog. door kragt van reden, (leunende op de rechtvaardigheid , en onderfteund door onze fmeekingen , die Plicht en Eed verbrekende Regenten zouden hebben overtuigd , om tot haaren plicht weder te keeren, en om eene vredelievende Natie by de billyke en bezwooren Wetten des Lands te bewaren, en alhoewel de allerloftelykfte pooftingen van U Ed. Mog., ten dien einde op de trotschheid dier ontaarden, niet van dien gelukkigen uitflag geweest zyn, mogen wy ons echter in U Ed. Mogende verheugen, en met blydfchap erkennen, in de denkbeelden, welke wy van U Ed. Mogende ware Vaderlandsliefde hebben opgevat, niet bedrogen te zyn. Wy zien de bereidvaardigheid van U Ed. Mog., om ondanks alle overmagt en hinderpalen, ter onzer redding zodanige middelen in 't werk te ftellen, welke kragtig genoeg zyn ora onder Gods zegen onze  JAARBOEKEN, September, 17S7. 4557 onze Vyanden te doen buigen , en ons te doen verkrygen die voorr chten, welke ons als een vry Volk wettig toebehooren. Wy hebben ons ten allen tyde als dille Ingezetenen gedragen, niets liever wenfehende, dan naaT goede order te leven; wy hebben onze we.ti^e en billyke Regenten met liefde in alles getragt te onderfteunen , zo verre onze vermogens zulks toelieten, en daar wy nog met die zelf Je ge voe lens bezield zyn, zullen wy ons leven ninwae ontzien omU Ed. Mogende Burger- en Vryheidbevende pogingen,zo veel in ons te bfcg'jnltigtn. Wy verklaren alle onze vorige beloften te erinneren , en door deezen te vernieuwen; en terwyl du het tydflip daar is, dat wy moeten doen geblyken do getrouwheid aan onze wetfjgeO verhe Jen; Zo zweeren wy geene andere Overheden tt erkennen, dan UEd. Mog,, die zig zo manmoe: dig voor de belangcns van een getrapt en ge tergd Volk, in de bresfe hebben durven dellen. Wy zweeren UEd. Mogende orders heilig te zul len opvolgen en naarkomen, die ons gegeeven wor: den tot herftel van onzer aller Rechten en Vryheden Wy zweeren elkander trouwe. en nimmer ui elkander te zullen gaan (*), voor en al eer wy d goede zaak hebben doen triumpheeren, e > deezi onze wettige Overheid in vrede en rust aullei zien regeeren. Wy zweeren U Ed. Mogende Perfoonen ei Goederen in onze proteftie te neemen , en c het ongemak Hun, door het bevorderen van or ze zaak, overkomende, met Hun te zullen det len , met belofte en aanneeminge , om niet t aullen rusten, voor dat alles vierdubbeld op d bewerkers van het kwaad zal zyn verhaald en ge wroken, enz. (*) Hoe ligtvaardig, en dus hoe ongodsdienftig deze eed is gïdaan, heeft de uitkomst getoond: zonder nu tan de e/en na beJreigde vyraak iets aan te meiken. FrtAMTs- KEll. Eed aan de minderheidalsS :ien van Friesland, 1 1 1 s  495$ NIEUWE NEDERLANDSCHÊ Franeker. ( Het is dus niet te verwonderen, dat, na alle deze gebeurtenisfen en flappen , die voornamenlyk ook hunne werkende oorzaak in Holland hadden, de Nieuwftaatsgezinde Dagfchry vers van den voorfpoed hunner party reeds vooraf in hunne dagpapieren hoog opgaven. Wat men ook zeggen of denken moge van het gezach der üagpapieren, welken wy geenzints , nog van de eene nog van de andere party, boven hunne waarde, willen verheffen: dit is zeker, dat hoe zeer de byzondere omftandigheden van elders moeten gekend worden , dat het openlyk verhaalen van zaaken , althands tegen de party zelve, die ze verhaalt, een zekere kragt van bewys heefr , en ons ,altyd vrywaart van berisping, als of wy geheel onwaare of onbewezene zaaken, uit eenzydigheid voor deze of voor de andere party, geboekt hadden. Een iegelyk voelt ook ligt, dat het dikwyls moeilyk is omtrend de voor verhaalde zaaken andere bewyzen te hebben, dan de openlyke en eenitemmige geruchten en getuigenisfen, en die geruchten en getuigenisfen ontkenen ook wederom vaak hunne bewyzen uit de verfchillende Üagpapieren. Wy ftellen ook daardoor de Lezers in ftaat, om zeiven die in de Couranten openlyk verfpreide en medegedeelde ?n zomtyds verfchillende Verhaalen en Ge:uigenisfen, met eene oordeelkundige opnerking te wikken en te wegen, en met l'ergelyking van andere egte Staats/lukken ier waarheid na te fpooren, te ontdekken n te bepaalen. Men  JAARBOEKEN, Stptemier, 1787. 4959 Men las in de Oprechte Nederlandfche Courant by D» Schuurman No. 107. Van FRANEKER verneemd men, dat 'er reeds 14.00 Gewapende Burgers zich binnen haare Muuren met de brave Leden der Minderheid bevinden, dat het gedrag en de moed der Patriottische parthy de Meerderheid treft , dat dit boven hunne verwagdng gaat, en hun plotzeling op 'c lyf valt, dac de Militie zelfs voor hun geen waarborg meer kan verftrekken, als meestal braaf denkende, en dat zy dus uit verlegenheid wel naar Mediatie zou ie helleu. Dan 't Friefche Volk, eenmaal wakker en tot 't uiterde gedwongen, is voornemens nu geen hairbreedte te wyken, voor zich de overwinning verzekert te hebben, en als VRYE FKIESEN past, zich behoorlyk recht vcrfchaft te hebben. In een ander Dagblad fchreef men: "\7olgens egte berigten van FRANEKER, had' * den de Staten van Friesland, den 17 laatstleden, al het in die Stad zynde Kanon en Ammunitie, doen opeisfehen, doch zulks door het Oefende Wezen aldaar geweigerd zynde uit hoofde, dal het zelve aan de Schuttery en Burgery in eigen dom toebehoorde, waren, op de bedreiging da! het met geweld zoude worden afgehaald, eenig< gewapende Corpfen van het platte Land , zo< dra zy daar van berigt bekomen hadden, naa die Stad getrokken , zoo dat 'er zich des anderen daags reeds eenige honderden Vrywilligers in de zelve bevonden; daarentegen hadden de Statei alle de Troupen, op Friefche betaling ftaande uit Gelderland en Utrecht ontboden, met verder aanfehry ving, dat, indien zy binnen agt dagen dei niarsch niet aannamen,buiten Soldy zouden gefteli worden. Wyders verneemt men nog, dat ee Dt Franeker.  4o6o NIEUWE NEDERLANÜSCHE Fbane ker.' , Detachement van öco mannen uit Franeker naa? Makkum getrokken zynde, zich in het bezit van die plaats gefteld heeft,- ten einde eene Zeehaven te nebben en daar door van de vrye communies» tie met Holland verzekerd te zyn. En nog nader aldus: T Tit Friesland heeft men, dat Franeker nog fteeds w >erf> ikt wordt, de Poorten zyn geïlooten en a'le inkomende worden aan de Commisfie van óefendie.jj die principaal uit de Minderheid der Staatsleden beftaat, geprefenteerd. Den 31 pasfato is een Commando van 400 Man van daar naar Makkum uitgemarcheerd, en heeft die Zeehaven in posfesfie genomen om eene communicatie met Holland te verzekeren. De Grietman Scheltinga van Idaarderadeel, die de gepasfeerde Winter de Wapenen van de Genootfchappen had ingetrokken, heeft die niet alleen aan dezelve weder ter hand gefteld, maar zig mede gededarcert ten nutte van het Vader* lano te zullen inftemmen, Twee van de voornaamfte Hoofden der Ariftocraaten hebben zich geabfenteerd. Gepasfeerde Vrydag hebben de Schuttery en de Genootfchappen van Sneek zig by de Regeering aldaar geaddresfeerd, en Vroedfehaps Vergadering verzogt, en geproponeerd, om Kanon en verdere Ammunitie in de Stad te mogen brengen, om zoo noodig 'er gebruik van te kunnen maken: dit is toegeftaan. Vooral gaf men in de Hollandfche fflftnrifche Courant, welks fchryver doorgaans een toontje hooger zong, breed op van de gunftige oroftandigheden der Nieuwftaatsgezinden in dit Gewest: Eén  JAARBOEKEN, September, 1787. 49Ö1 Eergister zyn hier binnengetrokken de Quar. I tiermaakers voor 2 Compagnien Husfaaren van 1 den Rhyngraave van Salm , de Scherpfchutters van Campen, en de Friefche Auxiliairen; en men verwagt nog verdere hulpbenden. Het getal der weldenkende Boeren, die gereed zyn om de goede zaak te adfifteeren, bedraagt alleen wel vyf dutzend Man. 'Er wordt alhier een zeer goede discipline gehouden , en 'er heerscht onder allen eene volmaakte eensgezindheid en onverfchrokkea kloekmoedigheid. Ue kwaade party, zig in de uiterfte verïeegenheid bevindende, heeft reeds voorhagen gedaan, om te medieeren; doch de goede party wil redresfeeren, en niet medieeren. Alles fchikt zig tot eene groote omwenteling, welke eene gewen*chte invloed zal hebben op het Staats • Systhema der geheele Republiek. In de Nederlandfche Courant was men naar gewoonte zeer breedvoerig, om de ondernemingen, plans en maatregelen der Nieuwftaatsgezinden, aldus op te vyzelen: BRIEF van een Vriend te LEEUWARDEN aan zyn Vriend te AMSTERDAM , in dato 28 Augustus. Niet dan met gevoelige aandoening kan ik UEd. iets byzonders mededeelen van onze nabuuri* ge Stad Franeker. Eene Stad waar de Zetel is van 1 de minderheid onzer Friefche Staatsleden, die Goed en Bloed opofferen ten koste van onze Vryheid er Burgerrechten ; — een Stad die meer en meei wordt gedwarsboomd door onze Burger Tirannen, en nu, helaas! gedreigd wordt om voor den Mili tairen Arm te bukken, en dus bLaotgefteld te wor den aan Roof en Plunderingj**l5eeze en meer drei gende onweérsbuyen heeft deeze Stad genood zaakt, zich in ftaat van tegenweer te ftellen, ei ' • zie 'rane* -ER.  49öa NJ.EÜWE NEDEELANDSCHg Frane. KEK. Verjlag in de Nederl. Cêurant. i \ 3 f \ c A b la zich dus te voorzien van het noodige Kruid eö Lood, zonder zich te bekreunen aan het zo onrechtvaardig verbod van invoer van AmmunitieGoederen. — Dit ontfiafc de woede van onze1 Friefche Dwingelanden , die zeiven geen Kruid nog Lood onlangs uit Amfterdam konden bekomen, waarom de Ammunitie-Meefter met zyp Ie* dig Schip herwaarts moeste keeren, rapporteerende zyne Heeren en Meefters, dat 'er geen Kruid noch Lood voor de Friefche Staatsledeu te koop was, en daarentegen nu Franeket van duizenden Kogels en ponden Kruid voorzien wordende, wilden zy zulks met geweld beletten. Zy zonden dan op Maandag den 27 Au. gustus 2 Deurwaarders met 4 Dienaars van de Juftitie van Leeuwarden derwaarts , om alle de Ammunitie Goederen, op order van den Staat, op te eifchen. Doch zy moesten onverrichter zaak weder terug keeren, met een fchriftelyk antwoord i'an de Heeren yan het Defenfiewezen, dat zy pintsch niet gezind waren hetzelve overtegeven , jiykens hun cordaat antwoord in dat Gefchrift, lat my onbekend is. Dus deeze Dienaaren onderrichter zaak terug keerende, deeden 'er zich :enige bedenkingen op , of die zelve Dwingelanlen zich niet zouden verdouten om de Stad in len volgenden nacht door den Militairen Arm te iverrompelen: Dit gepaard met voorloopige beveegingen , die in Leeuwarden onder de Militaien al plaats hadden, deeden de Heeren van het )efenfiewezen op hunne hoede zyn: en vonden oed de Burger Corpfen ten platten Lande 'saonds door eenige Seinfchooten te waarfchuwen» m by een te rukken. ■ Den nacht tusfchen Maandag en Dingidag was ; Franeker alle9 in beweeging: de Kanonnen op e Batieryen geladen; verfcheide Corpfen trokken innen ,jzommige van 200, zelfs ver over de -joo , aar ach'.er een Pelotton van bykans ao alle met nge Pollen voorzien, om de aanmarsch des te fpoe-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4963 fpoediger over de Slooren en Vaarten te kunnen verhaasten: weder andere op een menigte UooyWagens reden in alleryl de Stad in: dit aanruk ken ging zoo fterk , dat Dingsdags morgens om S uuren, al 1500 Man gewapende Corpfen zich binnen Franeker bevonden. AU' s ging in de ftrikile orde; het Volk wierdt in cie Kérk, Latynfche School, en in de oude en nieuwe Fraterni. telt zo lang ingequartier.i, en van al het noodige voorzien; de moeyelyke wegen en de geduurige Regen, die 'er 'sNachts viel, hadt deze dappere Landlieden geenszins afgefchrikr, om niet cot asfiitentie van hunne Medeburgers toeterukken. Alle waren vol moed, en wcnschten maar de Militairen onder hun bereik te zien. De Parade trok op om 6 uuren 'sMorgens, iierk by de 100 Mm, Daar dit oogenblik de eerlie reis wjs , dat gewapende Landlieden, wyd en zyd toegerukt, volgens Militaire orde een parade moesten formeeren, om daar van de noodige Wachten te bezetten, giDg dit in zo een geregelde orde , dat ik nooit zulks heb kunnen noth durven denken/Al hoe zeer die Landlieden door Ce Moerasfige wegen in hun Reis waren belemmerd geweest, en dommige een uur voor dat de Parade optrok eerst waren binnen gerukt, echter de Wagten direclelyk moesten doen, ging dit zo blymoedig en liefderyk, dat op ieders gelaat vergenoeging en dapperheid doorltraalde; de liefde van de Burgery te hunwaarts bragr hier niet weinig toe: inzonderheid de Vrouwen, die met groote Schotels vol Boterhammen deeze Landlieden op hunne Po*, ten fpysden. Zo dat deeze Stad in klein Utrecht veranderd zy^'Er wordt van tyd tot tyd nog meer Kruid en Lood en verdere Ammunitie Goederen naar Franeker toegevoerd , en alles in bihoorlyke Defenfie gebragt, de Kanonnen worden op 30 Stuks begroot , die op de Batteryen geplant zyn: alles is vol moed, en wenschte maar, dat de Militairen in aanmarsch waren; inzonderS ss $ss sss s heiu FrAïïe kkb. Perflag in a's Ned*!. Courant  4904 NIEUWE NEDERLANDSCHE NEKGR. Verjlag in de Nederl. Cvurant. held de Prins van Waidck,(eeo :wcede IVUkm van Hattem) ir.et zyneCavallery, die gezegd heelt ons Corps met 60 Man te kunnen ontwapenen, doch tot op heden van onze Dwingelanden de meerderheid van Staat geen permislie bekomen heeft, üingsdng middag was alles in Leeuwardenm besveeging, Vergadering van Staat, va:'t 11 >f Provintiaal, van Magiltraat, Burger-Officieren en Militairen wierden alle op een dag genomen ; dan wierdt 'er order aan de Militairen gegeeven, dan weder afiecommandeerttot Sommarumzoo hng.dat van dit veel ophefs gemaakt gerucht alles op Bombario aÖiep, en me» riet op Franeker los durfde; nadien orze BurgerTyrannen maar al te veel onderricht fcheenen te warden, dat zy te Franeker wel begroet zouden worden. Want 'er was geen Man noch Muis overgeHeeven. De Militair fclnnt hier in de Stad zelfs cok beducht te zyn , nadien de Wachten worden veidubbeld, en buiten de Stad door de Cavallery word gcreco^noJceerd — Ik verwacht, dat qn'zc zaak thans niet lang meer za! draalen. Alle onze Genootfchappen hebben een Declaratoir a;.n hunne Staatsleden overhandigd: zo hier niet eene fpoedige Satisfactie aan wordt verleerd, breekt hier de Bommel uit, en zo de Militairen op Franeker niet los gaan durven, om dezelve vyandelyk aan te vallen, zo zullen wy hier dezelve (indien zy niet goedwillig zich willen laaien ontwapenen; hetzelve door geweld te recht ftéllett. De Friefen hebben het taaide geduld, boven alle an. dere Naden; maar dit ontmaskerd zynde, worden zy heethoofdig en koppig , en rusten niet voor en aleer zy^bunnen Geweldenaar hebben ter neder geflagen ;"£* De dappere en Medelydsncie Vaderlanders, die Utrecht begunstigen, hoope ik zullen onze zaak ook niet onverfchdlig aanzien. Dit vertrouwende, blyve enz. PS. Zo even wordt hi< r het gerucht verfpreid, als dat 'er Schepen in de Lemmer zyn gearriveerd met 600 Auxiliairen, achter en by Franeker aan de Zeepaalen een Corps van 400 Auxiliairen. Die 20  JAARBOEKEN, September, 1787* 49^5 zo zynde za! de zaak geheel fehielyk gedecideerd zyn, door eenige Heeren te removeeren, en de Milita;ren te ontwapenen. (iOD geeve eenen gelukkigen uitilag! Wy moeten hier noch een üittrekzel byvoegen uit de Utrechtfche Courant: "LfR-ANEKER den 30 Augustus. Gisteren, wierd van hK-r een Detachement Auxiliairen uitgezonden , onder Commando van den Wel Edele Heere F. de Boer, Majoor van het Battaillon van tVonferadeel, om zig te podeeren te Atum, een Dorp in dezelve Grietenye, en aldaar te w^gteu, tot dat de Heer E. 11. Bergsma, Autmunitietnuester van deeze Provintie, welke na tlarlingen geweest was tot het executeeren van eene Commisfia van de Heeren van het Collegie van Gedeputeerde Staten, daar door pasfeerde na Bolsward; en herri alsdan op eene vriendelyke wyze te fol iciteeren van zich onder geleide van gemelde Detachemenc r.a Franeker te begeeven. Deeze Heer, zo hec fchynt, hier van onderrigt, nam zyn reis over Makkum, om dus dit Detachement te ontwyken: dog te vergeefs, vermids dit reeds befpied, en aan den Heere de Boer, bekend gemaakt was, dia diarop zyn Volk liet marcheeren, om den Heer' Bergsma te rencontreeren, het welk ook gelukte. Dus wierd de xHeer Ammuniiiemeelter onder1 geleide van gemelde manfchap na Franeker ge* bragc, en by de Heeren van de Defenfie geleid'? Na daar opening van zaken gegeven te hebben, wierd de Heer Bergsma een vry reces na Bols* ward gepermitteerd, ingevolge van welke hy ootó «og dien zeiven avond vertrok. Üien zeiven avond, wierd 'er een Detachement van aoo man met 2 Veldttukken gecommandeerd} op de Paradeplaats: deeze manfchap trok uit oq. der het commando van den Collonel van Barradeel, Ssssssssss 2 4».?a in de Nedeth Couraiitè  49<5<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Frane- KEU. Vaflag in ik U.techt fche Courant. I i . < 1 den kundigen Heere Claas Riemrs, langs den naasten Wwg n,ar het Vlek Makkum in Wonferadeel', alwaar het zelve zonder eenige de minlte verhindering dezen morgen om 5 uuren binnentrok, en mei de uiterde bedaardheid en b'ydfcbap van deeze plaats bezit nam , ten einde van dê Zeehaven aldaar een vrye communicatie met Holland verzee • ken te zyn. PS. Zondag morgen arriveerde aldaar no^ één aragen met noodwendigheden voor de aldair Guarnizoen houdende Manfchap , onder escorte van nog 60 Gewapende Vaderlanders, die zig ouk daar by het Guarnizoen hebben genoegd. Om ook eens van een Dagpapier van de tegenovergeftelde party te gewaagen , de Schryver van deGelderfche Hiftorifche Courant liet zich over Friesland en Franeker, in zyn No. 103 aldus uit. T ELUVVARUEN den 3 September. Het is *-J eindelyk het tot nog toe overheerfchend Systhema der landverdervende Cabaal gelukt, ook hier het vuur van oproer te doen ontbranden. Reeds lang had hen,die niet dan verwoesting en omkeerirg van 's Lands Conditutie zoeken, de cordate wyze, waar inerte 's Lands Staaten de rust mainteneerden, en de ernftige toon, waarop hun EeIblutien ten dien einde waren ingelicht, niet gefmaakt. - Inzonderheid was men geanimeerd over tut resfentiment , dat Hun Ed Mog. tc recht betonden , over de hoonende uitdrukkingen in zejer protest der minderheid vei vat. De Leden ier minderheid hebben daarop een reisje na Holand (het hoogeSchool van alle oproermakers) geiaan, zekerJyk om een lesje te haaien, gelyk daar ian ook op Kevolgd is eene infinu.tie van dezelve rinderheid aan de meerderheid, op denzelfden toon ls het protest ingerigt.in fubftancie iahoudende,enz. Hier-  JAARBOEKEN, September, 1787. 406: Hierop volgt een uiurekzel van het door ons medegedeeld duk bl. 4274 en volgg., waar na de Schryver niet heel zacht aldus voortgaat. Dan de truaye Heeren van het Burgerco-ps laten het hier niet by. Hun raifonnememen zyn doorgaans zoo fleciit dat men zich liever van ue wapenen wil bed enen. Te Franeker heeft men ales in beweeging weeten te brengen , en een aantal Vryheids-Zoonen uit de omleggende dorpen zyn daar in getrokken. - De Amderiammers voorzien huo braave oproermakers van geweer , kruid en lond — men heeft Batteryen aangelegd - en de weldenkende Officieren der Schutieryen geremoveerd; met een woord, zoo de Heeren Staaten van Friesland niet fchielyk toetasten om met vigueur het oproer in zyn beginfelen te dempen, is het te duchten, dat men te Franeker eer, tweede reprefentade zal geven van de Utrechtfche dolligheden. Wy zeiden zo even, dat de Gelderfch* Hiftorifche Courantier zich niet zacht omtrend de Nieuwftaatsgezinden uitliet. Dog, men was van weerszyde niet leenig, zo als blykt uit den Nieuwftaatsgezinden Schryver van de Vaderlandfche Courant, wellte aldus fchreef: EXTRACT uit een Brief van FRANEKER den 3 September. Alles is in deeze Stad in de beste order, en wy verwagten van verfcheide Oorden t,og meerdere onderiteuning; het ontbreekt hier niet aan waare Heldenmo.d. Te Leeuwarden, vergaderen de Heeren van de Meerderheid aanhoudend, zenSsssssssss 3 . den FltANEK ER.  4958 NIEUWE NEDERLANDSCHE Fbane- Uittreksel uit dt Vaderl. Qowant den Spions, loopen , draaven, fchryven en vry. ven, maar men laat ons nog in rust; onze geïokwartierde Manfchap beflaat in 4 Bataillons, een is daar van naar Makkum met twee Velddukken, om daar een vrye .Haven te hebben, en zyn 'er zonder eenige tegenlrand gearriveerd. De 4 Ba. taillons maaken 10 Compagnien uit, de overige gewapende Manfchappen, die zeer groot in aantal >yn,blyven tot nadei order op de Dorpen ;daarz\n Dorpen alwaar dagelyks zoo veel Manfchappen zich aandienen, als 'er de dag van te voren uit. getrokken zyn. — Men zegt, dat 'er een PlaCaat-van Leeuwarden voor den dag zal komen , van Indaging, om binnen a maal 24 uuren terug te komen , waar on'er de Boeren ook zouden begreepen zyn, en dat die daar aan niet mogt voldoen, met de dood gedreigd word; doch dit ge. rucht wakkert de gewapende rog meerder aan ter hunner zelfsverdee iaing; de meeste Ingezeetenen zyn het nioe'e, dat de Landfchadelyke Party hen zoo lang heeft verdrukt. — Heden is hier een oproeping der ga niche Burgery; Burgemeester JRcnge'-s \i> op verzoek der Burgery ook opgeroepen, maar zal denktlyk niet verfchynen, en de Burgery is daar voor, om Rengets te removeeren, om dat hy de Stad met geweld gedreigd heeft. Mm heeft hier reeds Geconflitueerdens verkuoren, de Stemming en Procuratie is onder den blooten H< mei vrrrigt; alles is bedaart en met waare Vaderlandfchen yver toegegaan; de Hemel zegeue het begonnen werk, Sneek is voor de goede zaak des Vaderlands, en komt mede in flaat van defenfie; [fokwaarden 't Platte Land is ook wei drie vierden daar voor, maar Leeuwarden blyft nog als Amersfoort; opeen gerucht vaneen BloêdP.acaat, dat de onderdrukkeis van's Lands beste Jr woonders met de doodftrsf zouden dreken, i$ {iet volgende bekend gemaakt: „ Het Lefenfie Weezétt der Stad Franeker ge. „ ipformeerd zynde, aat op htoen eer.e fcherpe  JAARBOEKEN, September, 1787- 4069 ■ Publicatie daat gepubliceerd te werd n tegen ] hét vrlcericn var. Adfiftentte aan deeze door ge- ) \\ weid bedreigde Stad , z>k<;r op hoop van daar door p> makkchker deeze Stad ender het geweld , \ te doen bu'gen , heeft goedgevonden, l'w Ed. , ' Manh. te vt moeken , gelyk ey verzocht word , hy deez n om Uw onderhebbend Volk te in ( " formeeren , dat bet Defenfie- Weezen deezer , Stad, alle de Manfchappen deezer Provintie ' tot adüftenne ven Franeker uitgetrokken, of *! nog uit te trekken, zoo wel Militaire Soldaa's ten ais Burgers, neemt onder haare fpeeiaa' Ie protectie, met belofte dezelve allen tegen alle geweld te goarandeeren; en dn aan ie' der Man. die uitgetrokken is., en zich bier of ? te ffiMtfai onder ië Wapenen bevind, word , betaald vier Car. Guldens 's Weeks en daar te " boven vrye inkwartiering en kost," Aldus gedaan in de Ordinaire Vergadering, „den 3 Septe nbei 1787- » Ter Ordonnantie van het Defenfic-Weczen d^r Stad Franeker, E. P. VAN DER SWAAGH, Secreu Alles bleef hier op den voer van Oorlog; de poorten gefloten, zo nochthans dat men in en uit kou gaan: doch niemant mogt buiten de ftad gaan zonder een pas van het Defenfie-Wezen. De lust tot wapenen wierdt ook algemeener door de aangejaagde vrees van plundering der militairen, waar tegen wy de Wuarfchouwingen van de Regeering te Leeuwarden, en de bekendmaaking van Hooge en andere Officieren hier te voren onder Leeuwarden hebben medegedeeld. De vrees voor die plundering hadt zulken inSsssssssss 4 druk 'rane- c! k. Tttirek' ;el uit èe ■ïdetl. ?mrunt'  franeker. A07O NIEUWE NEDERLANDSCHE druk ten platten Lande gemaakt, dat men op de wegen eene groote meenigte eggen hadt famengebragt, om als 't ware daardoor de wegen voor de aannadering der Ruiterv onmogelyk te maaken: ook wierden beveJen gegeven, om de bruggen aftebreeken. Vervolgens zogt de Schutters Krygsraad dezer «ad door eenen brief den Krygsraad van Harlingen te beweegen , om zich by hunne party te voegen, doch het welk de Krygsraad van Harlingen plat uit weigerde. De Gelderfche Hiftorifche Courant liet zich omtrent de voorvallen van dezen tyd •«lus uit: J pRANEKER den 3 September. Alhier zyn t8 a^,J!teiyen v.er,vaaid'gd . de poorten zyn ge. «noten en alle inkomende worden voor het De. ftnfie^Vezen (want men heeft hier ook al een De. . tentte- v\ezen) p.ebragt en verhoord. Den ai is een party van deeze oproermakers na Mackurn ILÏÏIk'en. met ^elchut voorzien , en hebben alCaar alles bezet, na alvorens een kist met geweeren, die volgens Piac at aangehouden was, „iet «ewe/d terug genomen te hebben. Na Sneek is dit rproer mede overgflagen, men heeft aldaar mJ^e,r:nSê'rernoveerd, en andere aangefteld. wen wi, deeze Stad mede met batteryen voorzien. Uc groote oproermakers Beywa, Roorda , Thokn en lunhout door ee, ten einde door middel van ue Zeeaven aldaar, van tene vrye communicatie met lolland verzeekerd re zvn. Het getal van geopende en gerefolveerde Vaderlanders neemt da?lyks toe en het gezeegend tydftip fnelt aan, at de \rys Friezen niet flegts in naam, maar m ïr daid vry zullen zyn. Alhier zyD plegtig onder den blooten Hemel econltitueerdens verkooren , om de belangen ;r goede Burgery waar te noemen, welke heden opgeroepen, ünze bekende burgemeeder Rengers  JAARBOEKEN, September, 17&7- 4975 *ers zal waarfclwnlyk geremoveerd worden. Het FrawïfervorrniDfcSwerk , hier zo gelukkig aangevan- ker. een , zal alomme met yver worden voortgezet. Sneek en Bolsnaard, en drie vierden van t Platte HU. T L ZVn mede voor de goede zaak , en het Hifiar. ovêrfede? Provincie zal met "den tyd den ftroom Courant. moeten volgen. „ 17 tiet Hot' heeft eenige onzer voornaamite vaderlanders gedagvaard, om te Leeuwarden te compireeren. Zv hebben aangenoomen te komen, mits het Hof hun Patent verleende , om een voldoend Escorte gewaperde Manfchap met zig te brengen. . . De alhier gearrefteerdc Ammunitie-Meester, Bergsma, is, na opening van zaaken gegeeven te hebben, weder ontflagen. Dog het geen het Defenfie-Wezen hadt begonnen, oordeelde men met meer kragt en klem te kunnen uitvoeren door eene Staatsvergadering, welke met weinig moeite hier febeen te kunnen worden opgengt. waar toe den 3 September deze uitfchryving gefchiedde: De ondergetekende Volmagtén ten Landsdage van friesland , overwegende, hoe dat de Meerderheid der Volmagtén van Orietenyen en Sieden, by herhaaling , het Reglement op de Rrgeering heeft overtreden, alzoo de Conltitntfe Ss8Lands verbroken en de Rechter1 des Volks gefchonden , en daar door ontwyttelbaar , vo ects het ssfte Artvkel van het Reglement ReKatoir van den j'aare ,748 . vervliet, 1, van hunne Cotnmisfien, en 'er dus geen wetdge Staatsvergadering kan gehouden «orden dan door zoodW Volmagtén , dewelke zich  4976 NIEUWE NEDERLANDSCHfi Fraine- aan bovenftaande niet fchuldig hebben gemaakt ker. of altans, zonder eenige agterhoudenheid, genegen hebben getoond of nog betoenen , om de Uitfchr. beganp overtredingen en ingeflupen misbruiken van eene daallyk te herftellen en daar door de rechtmatig Staats verbitterde Watie te voldoen. ö vergode- ZaA is het, dat de Ondergeteefcende, de ring te meerderheid der tegenwoordige wettige Volmag. Frtne- ten uitmakende , door eene prasteolè Refolutie van den ti Augustus 1787, zich in de vryheid van te adviferen , belemmerd en omtrent hunne perfonele veiligheid , (zoo wanneer zy zich binnen de muren van Leeuwarden begaven; in gevaar gebragt ziende , gezamentlyk' zyn te rade geworden en hebben befloten, om by provifie de Vergadering van volmagtén Üécoiftrnifteerde st». ten van Leeuwnrden te verleggen naar Franeker g-lyk zy doen by deze, fommerende dienvolgens, alle Hunne wettige Mede Volmagtén , om zich, op of voor Donderdag den 6 September i?87 eerstkomende, te begeven naar de Stad Franeker , om aldaar, op Vrydag den 7 September 1787, des morgens in het Huis der Akauemie te vergaderen, ter beraming van zodanige mid' delen, als ter herfteüing der Conftitutie van de gelchondene Volksrechten, en dus tot best van Land en Kerk , dienftig zullen worden bevonden , met declaratoir , dat aan alle die genen welken zich op voorfchreven tyden plaats zullen vervoegen, alle hulp, veiligheid en adiiiïentie zal worden bewezen , het welk de Ondergeteekendcn , op hun woord van eer, beloven, terwyl tegen de abfent olyvende zal worden gedisponeert en geageert, zoo als zal worden verftaan te behoor eo> Waarmede wy ons teekenen, Praoeker den 3 September 178;. (war getekend) ÉL  JAARBOEKEN, September, 17«7« 497? H A H van A^nyf, Volmzgt van Ferwerdera- FraNEdeel • A J. C. de fiere, Voirrmt '< J. Ro'irda, kGR, ' Volmaat van het Bildt; A. Z. Atama, Vóimagt wan Sneek P. Breugman, Volmagt van Doe- üï^ éea l»8t inademen, en één Land be- uHar'. ,?y kunnen ^eD ^nkbeeld maaken , dat 'er "«rt* *?,k£ h?:,:?arte /'^«gevonden worden "4 21g (chuld.g zuilen maaken aan de God veraten, de oogmerken onzer vyanden te zullen beffS vorderen. 'rcu ue VVy verzoeken, dat Uw Wel Edel. Manhtf. te alle üevoir■ gelieven aanrewendtn, dat de Re geering van Uw Wel Ed. Manh. Staathaare* Volmagtén ten Landsdage hier ter versader,!? zeude met order, om alle overhcerfchin- tt doen ophouden , de verbrokene wetten te her. ftellen , en onze vryheid te doen herleven , en verders te bezorgen, dat de onwilligen , naa? ogoepmg van de Burgery, wordef ge'remo. • Wy verzoeken, Uw Wel Edele Manhafte dit Declaratoir ter kennis te brengen van alle dienst doende 1 eeden uwer Schutrery, en dat hetze-lve vtrteekend door Uw Ld. Manh. Gdleeie n mede uit raam der Leeden, hier ter StaaTsve'rgadeung worde bezorgt. ö Voor het overige verzoeken Wy met ons de concert te willen ageeren, ter bevordering van de Algemeene Rust, op dat Uw Wel Ed. Manh. Zig naderhand niet beklagen , de machines ée weest te zyn van eene vervloekte heérschzuur" mL?T. Paity ' die z,g °Prworpen heeft als Magtheboende, om ons en alle Ingezetenen naar willekeur te overheerfchen, en de ketens der lhverny te doen gevoelen. VVy neemen de vryheid, Uw Wel Ed. Manh onder het oog te brengen, dat by de Tyrannen de  JAAR BOE KEN j September, 1787. 4979 de daadèn van hunne machines altyd worden Franê* gepreezen , en de Perfoonen naar verdienden KER. vengt. Wy bieden otis aan, om onze vermogens te Brief willen belteeden tot herdel van onze vertrapte van den Vryheden , en onze Medebroéders daar toe de Kry *tr. behulpzaame hand te bieden. aan nen Wy hebben de Eer, na Uw Wel Edele Man* tfVugjr. bafte onze en aller goede zaak ten Iterklten te te Har* bebben aanbevoolen, ons te noemen, lingen.fi EDELE MANHAFTE HEEREtf! Het Fitst-Gerechte der Stad Franeker. (*) Ook fchreef nog het Defenlte-Wezen deri f September dezen brief aan de Landge* noten* WEL EDELE HEEREN, Hoog Geachte Landgenooten! T"\aar het voor ieder Weldenkende in den Latide van het hoogst gewigt is, niet onkundig te zyn van den waaren toeftand der zaaken en gebeurtenisfen in deze Provincie, heeft het Defenfie-Weezen der .Stad Franeker goedgevonden, een kort doch nauwkeurig verflag te gteven van het gene tot de gezegende Rev dutie alhier heeft aanleiding gegeven , en de wyze waar op zich dezelve heeft toegedragen. Hoewel deze Vrye Natie reeds zedert den Jare 1748 onder het juk der Geweldigheid gezucht hadt, (*) Zie het antwoord hier na onder HARLINGEN. Ttt ttt ttt t  493o NIEUWE NEDERLANDSCHE Frane SER. Brief van het Defenftt Wezen aan de Natie. hadt, brachten de bekende Blocdplacaaten van den 2j Sept. 1786. de fmertelykfte wonde toe aan het hart der Vrygeboren en nimmer tot flaverrye te brengen Friezen; zy zagen zich door Huns gelyken , door idunne Medeburgers , aan wien zy het behartigen hunner belangens hadden opgedragen, tot een diep vernederend ftilzwygen in hunne eigen zaak gedwongen ; zy zagen zich door eenè ergere dan Venetiaanfche Refolutie, waar van men vruchieloos in die van eenen gevloekten Hertog van Alba, en in die eener Godonteerenden Bloed'aad , eene wedergaê zoekt, tot de volftrektfte Ihvernye gedoemd. üe weldenkende, die zich op de befcheidenfle wyze aan de Staaten ter intrekking of verzagting dier Placaaten, tot heil hunner Medeburgers vervoegden, wierden roet crimineele actiën gedreigd en door den Proc. Generaal vervolgd ; de aanzienlykfte Burgers , die zich voor het herftel der Vryheid in tien bresfe durfden ftellen , op alle mogelyke wyze ontrust, en de geweldige handelwyze en onrechtvaardige Refolurie, omtrent de vier bekerde Heeren Profesforen genomen, welke men als laage Slaaven voor de voeten der Heeren Curatoren en Heeren Gedeputeerde Staaten ineende te dóen kruipen, verlichte meer en meer het verftand van de Ingezetenen van Friesland, en overtuigde de braave Burgerye van Franeker ten volften van de noodzakelykhcid, om het geweld manmoedig te keer te gaan, en üe'banden van Eensgezindheid onder eikanderen, nog naauwer, zo mogelyk, toe te haaien. Het ontbrak echter niet zo geheel aan braave Volksvertegenwoordigers , die eed en plicht indachtig , de zaak der Rechtvaardigheid befchermden , dat de zuchtende Natie van allen hulp ontbloot haare welgegronde klachten in de yde'e liicit fiichts konde uitboezemen ; neen, eenige weinige Volks - Vrienden ftonden pal, zelfs in 't bas-  JAARBOEKEN, September, 1787. 49?i hamen van het grootft gevaar , en dat gene, 't ! welk de onrechtvaardige meerderheid der Staatsleden voornemens was te doen (trekken tot de grondflag hunner volkomene Heerfchappye, bracht de gelukkige omkeering in deze Provincie te wege, waar van wy de heilzaanifte vruchten voor ons en onze Nakomelingfchap hoopen te plukken. — Dus verydeld de Almagtige de ontwerpen der Boozen. De braave Minderheid, naamelyk, wierd door Hare Mede Staatsleden, de Meerderheid uitmaakende , wegens hunne ondetdeuning der Wel. denkende crimineel geaótioneerd: en daar zich deze , hier door, in Leeuwarden niet langer veilig rekenden,befloot zy de Staaten Vergadering naar j Franeker, als de Zitplaatze der vryheid en magt, te verleggen. De nooit volpreezene en nyvere Burgerye der Stad had zich, niet tegenftaande de Placaaten der : Meerderheid , om geen Kruid en Ammunitie jn te voeren, het zelve in overvloed weeten magtig te maaken en in ftaat gedeld, geweld met geweld af te keeren ; en tben op den 17 Aug. 1787. ; twee Staaten Deurwaarders , van , Dienaars verzeld, hetzelve kwamen opeifchen; en de Stad, by weigering , met geweld dreigden, wierd ' oogenbliklyk de alarmtrom geroerd, de vlaggen ter tooren uitgeftokcn en feinfehootèn gedaan , om de Helden der omleegende plaatzen te waarichouweb en ter adfiltentie in te roepen; binnen , zeer korten tyd zag zich déze Stad van een zo talryk Guarnifoen voorzien , dat het meer dan ; toereikend was , om de geheele Militaire magt van Gnze geweld dreigende Vyanden af te keeren. Thans bevind zich deze Stad in een geduchteri ftaat van tegenweer; de Staatsvergadering hier : heden morgen voor het eerst in het huis der Acat demie , werwaarts de Leden op de plethtigfte wyze zyn heen geleid, belooft de naderende herTttttttttt a ftel- Franeker. Brief van het DefenfieWezenaan de Natie*  45)32 - NIEÖWE NEDERLANDSCHE Franeker. Bruf van het Defenfiewezenaan de Natie. Helling onzer gefchondene Vryheid, en bet is 'er zo verre af, dat eenise vreeze Hun of ons zoude bekruipen , dat al wat wapens draagt en al wat de goede zaak is toegedaan, zich op het plechtigst verbonden en gezwooren heeft, niet te zullen uit eikanderen ga2n, voor zy deze wettige Overheid in rust en vrede zien regeercn , en tot den laatllen Man zyn leven te zullen wagen voor de bevordering en herftefing van dat gene, waar voor onze dappere Voorouders goed cn bloed hebben opgezet. FRANEKER, den 7 September 1787. Ter Ordonnantie van het Defenfie-Wezen. NICOLAAS SCHELTEMA, Secretaris. Den 7 September vergaderden de Nieuwe Staatsleden, zynde met veel plegtigheid int het gebouw der Academie ingeleid , door het Oefende-Wezen voorafgegaan, endoor verfcheidene Vrycorporiften verzeld. Het mangelde hier ook niet aan klinkende aanfpraaken ; en men begon met de niet verfchynende vervallen te verklaaren van hunne ambten en waardigheden. Op deze vergadering wierdt ook den 8 September eene Publicatie beraamd en overal zo veel mogelyk aangeplakt, om geene andere dan deze Vergadering voorde waare Staten en de wettigen Souverein te erkennen, zynde van dazen inhoud: ipje Staten van Friesland, allen den geenen die deezen zullen zien ofte hooren leezen ,Salu,; doen te weeten. Al-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4°&3 Alzo wy door veele Gecommitteerden tot Volmagtén van Landen en Steeden, die door overtreeding van door hun bezwoorene wetten en Reglementen , thans van hunne Commisfien zyn vervallen, in zo verre in onze Perfoonen zyn vervolgt , dat wy onze vergadering hebben moeten verleggen na Franeker, zo gelaften en beveelen wy diens volgens, de Raaden in den Hove Provinciaal en derzelver Minifters , alle Hooge en laage Magiftraats Perzoonen, den Procureur Generaal, de Giietslieden en Geregten ten Platten Landen en Steden, 's Lands Fiscaal, de Cummifen en Opzienders van 's Lands Middelen , alle Landfchaps en Particuliere Üntfangers, de Colkóteurs van de gcmeene Middelen, de Leeraren van de Hervormde Kerk, en andere in deeze Pro. vintie toegelaten, gelyk meede deCommandan, ten der Troupes, met hunne onderhebbende OOicieren , ter repartitie van deeze Provintie (taande, en generalyk alle die eenige Commisfien, Arnpten of Beneficiën bekleeden , niemant uitgezondeit, geene andere Staatsvergadering in Vriesland te erkennen en te refpecteeren , dan die welke te Franeker gehouden word , en de orders van geene andere te gehoorzamen, by pecne, dat teegeos de onwilligen aan deeze onze Welmeening, zal worden gedisponeerd, zo ais in gpede juftitie zal worden verftaan te behooren^^ En op dat niemand eenige onkunde voorwende5 zal deeze worden gepubliceerd en geaffigeert daat men gewoon is, publicatie en affixie te doen. Aldus gerefolveert en gearrelteerd op het Land' fchaps Huis biunen Franeker, den 8 Septem, ber J 787. C. L. VAN B E Y M A. Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed, Mog, (abfent Secret.) H. L. vin ALTENA. Tm tuit: 3 Al- Frane- tiiU. Publ. dat de Ft ane • kef Staten alleen fouverein zyn.  Frane- 4984 NIEUWE NEDERLANDSCHE Alhier te Franeker wierdt den 9 Septera» b&r tegen de Publicatie van de Staten van Friesland ter vernietiging der Genootfchappen , deze Publicatie beraamd en afgekondigd: 6 ' T~\e Staaten van Friesland, allen den geenen die dezen zullen zien ofte hooren leezen, falur, doen te weeten: Dat ter Vergadering voorgedragen, en in deliberatie gelegd zynde, hoe zommige Lieden te Leeuwarden byeeo komende, tegens beter weeten aan, zich den naam van de Staaten van Fries, land durven aanmatigen , en op dien naam een Pu» bücatie quafi hebben gearrelteerd , en op deeze en geene plaatzen hebben weeten te doen Publiceeren en affigeeren , houdende voornamelyk voorgewende redenen , waarop by de Staten van Friesland, de loflyke yver tot den Wapenhandel verfcheide maaien is aangemoedigd, en ren tweeden, waarom de Exercitie-Genootfchappen, by hun thans prstenfelyk worden gedisfolveerd en vernietigd. Zo is het, dat wy, hoezeer overtuigd, dat niemand zich met gemelde gefingeerds Publicatie eenigzins zal bemoeien, of daar op eenigen aandagt vestigen, hebben goedgevonden, gelyk wy doen by deezen, om de goede Ingezetenen ernftig te waarfchouwen, om zich roet alles, wat op maam van gemelde Lieden praetenfelvk geboden, of verboden wordt, direct nog indirect niet te bemoeien, ten einde biet in ongelegenheid te eeraaken, 0 Voorts willen wy by deezen , de goede Ingezee. ten hebben gewaarfchouwd, dat genoemde Stuk is opgevuld met een menigte verdigtzelen, onwaarheeden, en laster, zo ten aanzien van de retienen,die men voorwendt, dat de Staaten tot het aan.  JAARBOEKEN, September, 1787' 4oS5 aanmoedigen van den Wapenhandel zouden heb ben bewogen, als ook omtrent de reedenen, die 'er zouden weezen, tot het disfolvceren, en vernietigen van gemelde Genootfchappen: ais zynde het lasterlyk en onwaar,dat zommige Leeden mee een kwaad opzet door hoop op voordeel of vrees van in ongunst te vervallen, zig hebben laten vervoeren: gelyk het even verzonnen, valsch, en onwaar is, dat A. J C. de Beere, met adüÜentie uit andere Genootfchappen, den Ammunttiemeefter deezer Provincie op de publique weg heeft aangerand : weshalven wy , in tegenover, üelling van 't geen voorfz. is, alle de Ingezeetentn van deeze Provintie willen aargemoedigd hebben , om in den loflyken Wapenhandel, zich .met yver by aanvang bekwaam te maaken, of by voortgang te volharden, als zynde dezelve de eenigffe en zeekerfte waarborg tegens alle buitenen fcinnenlandfche Overheerfching, en tevens het voornaarnfte middel, waardoor in net toekomende, voor de goede logezeetenen, eenige vermindeiing kan worden te wege gebragt, inde zo drukkende belasting van fchattirg , Hoofd- en Scboorfïeengeld, 10 andere middelen tot de 5 Speciën behoo. rende, zonder vermindering in ózquota, raauwlyks toereikende om de Militie te bet aaien , of 'fchoojj _zy ook weinig minder als twaalf Tonnen Gouds, en dus byna twee vyfde gedeelten van alle de ±ukomden aan den Lande opbrengen. En worden , dierjsvolgens , alle Gevvaapende Genootfchappen , in deeze Provircie tbar.s beüaande, en die, in het vervolg opgercht wordende, zich aan ons zullen adresfecren , genomen in fpeciaale befcherming van Hun Ed. Mog. met belofte, dezelve tegen alle Geweld fchadeloos te zullen houden. En zal deeze ten einde de goede Ingezeetenen zo veel mogelyk voor bedrog en logen worden behoed , aloinme worden gepubliceerd en geaffiTttttttttt 4 geerd, FtlANEKEK. Public, van de Nieuwe Staten voor de Gewap. Genootfchappen 1  Frase- fcKR. Public. tan de Nieuwe Staten ïcor de Gewap. Genoot- Map. pen. Ook wierdt door de Nieuwe Gecommitteerden in het Mindergetal hier deze aanlchryving aan de Bevelhebhebbers der Gewapende Burger-Corpfen gedaan- EDELE MANHAFTE! HVry vinden ens door de Edele Mog. Heeren Staaten van Vriesland alhier vergaderd, gelast , UEd Manhafte by deezen kennis te gee. ven, dat de Publicatie te Leeuwarden, op naam der Maaten gearredeerd en gepubliceerd, houdende eene pitctenfe disfolutie of vernietiging der Corpfen of gewapende Genootfchappen in deeze Provintie; by Hun Edele Mog. word gehouden voor tul , van onwaarde, en geenszins verbinderde: en in tegendeel UEd. Manhafte te kennen te geeven , dat Hun Edel Mogende, alhier vergadert , de Wapening der Ingezetenen, als de zekerfte waarborg tegeu Overheerlchirg be- Ichou- A9B6 NIEUWE NEDERLANDSCHE geerd, daar men gewoon is publicatie en affiótie ie doen. Aldus gr^folveerd en gearredeerd op het Land. ichaps fduis binnen Franeker den o September J 787. * C L, VAN BEYMA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog» (abf. Secr.) H. L. VAN A L T E N A.  JAARBOEKEN, September p 1787. 4987 fchouwende , allernuttigst oordeelen , en alle ] thans beftaande gewapende Burger-Corpien ne-j men onder huone fpeciaale protectie, met belofte dezelve tegen alles fchadeloos te ftellen, en. houden. j Waar mede wy UEd. Manhafte beveelen k)' Gods heilige hoede en blyven, j UEd. Manhafte Goede Vrienden, Gecommitteerde Staten van Vriesland in 't Mindergetal. Ter .Ordonnantie van Hun Edel Mogende. Verders wierden geene poogingen gefpaard om het Declaratoir , het welk wy hier voren bl. 49^6 hebben medegedeeld, en 't geen reeds voor af was ontworpen, geteekend te krygen: en die zulks weigerden , wierden terllond van hunnen posten afgezet. Wat tegen alle deze flappen alhier, by de Staten van Friesland te Leeuwarden is gedaan en voorzien , hebben wy aldaar mede gedeeld. Het is der moeite waardig en zelfs nood zaakelyk eenige bengten der Dagpapierer nopens de voorvallen van dezen tyd hier t( Tttttttttt 5 plaat :er. 4.iH-\ chryting aan ie GewagendeBurgerVorj>fen. 1  4988 NIEUWE NEDERLANDSCHE Frank ker. Uittr. uit de Leydfck Courant plaatfen. Men las dan in de Leydfche Courant aldus: T> ehalven den bovenftaande Brief uit FRANEKER ^* zyn ons nog de volgende Berigten medegejdeeld: ,, De zaaken ftaan thans in Friesland op een goeden voet; Zaturdag middag den b dezer zyn de Quartiermaakers voor twee Compagnien „ Hufaaren van den Rhyngrave van Salm , de „ Scherpfchutters van Campen en de Friefche „Auxiliairen, te Franeker binnen getrokken: ,, Geld is 'er genoeg en vyf duizend Boeren zyn „ tot asfiftentie van de goede party gereed; ook ,, zegt men, dat 'er noch zeer veel Volk op weg ,, is, om de goede zaak te helpen fouteneeren. ,, De Plans worden zeer fecreet gehouden , doch „ zeer voorzigtig aar.gelegt.en , zo dezelve voortgang hebben, zal alles zonder Bloedvergieten „ afloopen. 'Er zyn reeds van de Meerder- heid voorfJaten tot Mediatie gedaan, doch de 3, Minderheid wil redreffèeren en niet medieeren* „ De Directie van zaaken is aan eenige Heeren ,, gedemandeerd, en 'er worden te Franeker zeer ,, goede ordres gehouden; niemand mag zonder 5, Pas uit de Stad; en de inkomende Perfoonen en „ Rytuigen worden gevifiteerd; de Heer de Beere „ is Colonel Commandant van het Guarnifoen te „ Franeker, en de Baion van Duuring zal bet „ Commando over de Hufaaren voeren* —— Maan„ dag is 'er een gedeelte Auxiliairen naar Bolsward getrokken, doch het oogmerk waar toe „ is een geheim; laatstleden Viydag zyn de Hee„ ren Staaten van Friesland, de Minderheid uitmaakende, plegtig te Franeker vergaderd, het „ geen zeer groote fenfatie by de Weldenkende „ aldaar heeft veroorzaakt." In een andere Courant was deze brief van een  JAARBOEKEN, September, 1787. 4989 een Heer uit Makkum aan zynen Vriend te Amfteldam geplaatst. Deze dient om UEd. te berichten dat wy daag lyks, federt myn laatfte, hier ftil en gerust hebben geleefd; Vrydag middag kwamen hier 14 Huzaaren, 40 Jagers, en een meenigte Auxiliairen uit Utrecht binnen , en vertrokken Saturdag morgen naar Franeker, blyvende toen bier nog 250 Man post houden, - 'savonds om f uuren kwamen hier 2 Scheepen met roode Staaten Vlaggen en Wimpels, waaropmen aanftonds alarm lloeg, én alles in de Wapenen kwam, — aanftonds wie:' den 3 dubbelde Wagten op en om deeze Scheepen gezet, dewyl 'er een groote fchat voor ons in was; vliegens vvierden 'er eenige Couriers na Franeker gezonden, om tyding van 't behouden arrivement deezer beide Scheepen te brengen en verder orders af te haaien: nog wierden 'savonds eenige Couriers afgezonden, om de Boeren te laaten weeten , dat zy Zondag morgen, om 7 uuren, ieder met een Hooiwagen met 2Paarden,en andere met 2 en 4 losfe Paarden te Makkum moesten zyn. Verders wierdt al'es deezen avond met fcherp ge laden, zo 't Kanon als anderzints , de Wagten ver dubbeld, en onder eikanderen een Refolutfj geno men, indien 'er Militairen kwamen, om te derven of te overwinnen; — Zondag morgen wierder de 1 Schepen gelost, en alles wierdt op Wageni geladen, namelyk'ruim 20 groote Kisten met Geweeren, en een grootequantiteit Kruid, iu Vaat jes,'twelk op 21 Wagens geladen wierd, — toet kwamen 1 loVeld-Tenten, waarvan op ieder Waget wat gelaaden wierd, — waar op volgden óftukkei Kanon, zes Ponders, met hunne Affuiten en ver der Gereedfchap, gebruikende men hier toe di losfe Paarden, voor ieder Kanon 4 Paarden. Voor de Brief wegens Friesland enz, 1 1 Frane-» eer.  4990 NIEUWE NEDERLANDSCHE Franeker. Brief wegens Friesland enz, Maar wy moeten, zullen wy onzydig zyn, ook een verllag van de tegenparty hier by voegen. In de Gelderfche Hiftorifche Courant No. 106 fchreef men aldus, ook niet zonder drift: T EEUWARDEN den 9 September en volgen*-* de dagen. Het zoogenaamd Defenfie-Weezen demiddag wierdt 'er wederom allarm geflagen, en alles kwam in de Waperen, waar op deeze voorn. .Trein, voorgegaan door een Detachement Musquettiers, in volle order, na Fianeker vertrok, wordende om 11 uuren door een gelyk Detachement gevolgt, alle wel voorzien met fcherpgeladen Geweeren. De blydfchap was groot, dewyl alles nu binnen was, het welke zo na Arüm is gebragt, en aldaar overgeleverd aan een Corps Jagers, Hufaaren en Musquettiers, welke het vervolgens gisteren avond te Franeker binnen bragten. Dit Detachement, benevens nog een party ander Volk, kwamen hier gisteren avond terug, wanneer op dien tyd nog een Schip aangekomen was met 22 Kanonniers uit Holland, dus is alles hier in rep en roer. Heden morgen komt tyding.dat men tot Hindekopen van deeze nagt veel gefchreeuw van Oranje boven en baldaadigheden heeft gedaan, waar op ten eerlten weder eenige Huzaaren en Jagers met alle de Wagens hier binnen kwamen, en heden middag met 280 Man Infantery nafFbrkum en/fe» delopen vertrokken, zo dat hier toen nog maar 60 è 70 in 't geheel zyn gebleven . - alles is nu hier ftil en gerust. Ik ben, enz. NB. Men zegt hier dat eerstdaags een Franeker Courant ftaat uitgegeeven te worden.  JAARBOEKEN, September, I7«7. 4991 zen der Muiters te Franeker heeft eene circulaire Misfive verzonden, waarby zy, wederom op een En huüasrifchen toon gebruik makende van alle die declarnatien van Vryheidsliefde, en wat dies meerder is, die zedert lange jaaren de taal van het oproer en muitzucht is geweest, en waardoor men Steden en Dorpen in vier en vlam heeft weeten te zetten , kennis geeven „ dat hunne Stad thans „ in een geduchte ftaat van tegenweer is gebragt, dat de nieuwe Staat-Vergadering te traoeker ftond gehouden te worden , en dat al wat wa, pens draagt gezwooren heeft, niet te zullen, uU S elkander gaan, voor zy de wettige Overheid in rust en vrede zien regeeren, en tot den laat" ften man hun leeven zullen wagen. — 1'ne. 'fche Rodomontades - die nieuwbakken Heeret Staaten hebben vervolgens den 8 peezer eene Pu blicatie doen afkondigen, dat alle Ingezetenen to) alleen in die geufurpeerde quahteit zullen hebbel te erkennen - waarop dan ook gevolgd is eei Brief van deze minderheid aan de Commandan ten van de gewapende Burger- Corpfen , inhou de^de, „ dat zy voor nul, van onwaarde en geer zins verbindende declareerden de Publicatie va " Hun Ed. Mog. waaarby de gewapende Burgei Corpfen wierden afgefchaft, dezelve als zet " nuttig confidereerden,en in hunne fpeciale bt ,, fcherming namen" — welk fraai ftuK dan on door verfcheide Declaratoiren van Burger-Krya: raden is geconfirmeerd. — Aan de 4>tad Harln gen heeft men van dit alles by Misfive kennis g leeven, en dezelve geexhorteerd, om mede dei te neemen in deeze oproerige beweegingen , e openlyke febending der Souveraimteit; dan de niettegenftaande, is aldaar den 12 deezer een d tachement Cavallerie en eenige Canonniers op 0 dre van den wettigen Souverain der Provincie 1 perukt , vveike niet alleen geen tegenrtand or moet hebben, maar ook met groote blydfch ?RANE» KER. Ver (lag in de Gelderfe Hiftor. Courant. t 1 t 1 t> 1 :r k !- L d n |> r!• t-  4992 NIEUWE NEDERLANDSCHE Frane' ker. Verjlag in de Celderfe Hifior. Courant. en genoegen aldaar ontfangen zyn — de Uitfchry. vings -Brief voor de pretenfe nieuwe Staaten vati *ries,and. tendeerde quafi „ tot beraming van al„ le zoodanige middelen , als [God betere het\ „ tot herftelling der Conftitutie en van de gefchond ene Volksrechten en dus tot best van „ Land en Kerk dienftig zouden worden be„ vonden.' De Heeren weitige Staaten van Friesland hebben van deeze onbezonnen en Majefteit kwetlende ftap van eenige weinige Volmachten ten Landsdage, een ftap te ongerymder, dewyl de Landsdag te Leeuwarden nog duurde, aan Hun Hoog Mog. kennis gegeeven, en tevens dat Collegie de buifenfpoorigbei 1 van deze daad en de nulliteit daar van onder het oog gebragt met communicatie dat de Juftitie tot beteugeling van diergelyke onger.ymdheeden reeds werkzaam was. De Amfterdamfche Oproermakers onderfteunen de Franeker muitelingen met geld en ammunitie, en zulks in weerwil van het Placaat van Hun Ed. Mog. waarby den invoer van het laatfte was verboden , een Placaat het welk de minderheid zelve heeft helpen arrefteeren. — Men geeft aan ieder Auxiliair vier guldens 'sweeks, en drie guldens voor vrye kost en inkwartiering , alles Amfterdamsch geld. Men heeft dan te Franeker een Raad van Beroerte aangefteld onder den naam van DefenfieWeezen. Aan het hoofd van dit rot, is geplaaist 3e bekende Coert Lambertus van Beyma de Zoon van den Secretaris van de Admiraliteit van Friesland — wiens bekende trouw is gebleeken uit het Raport der Commisfie tot het finai cieel rmderzoek — Jan Roorda, Ar ent Juliaan Carel de Beere - zyn de verdere leeden van dit il/ulire weezen, en, zoo als volgens het oude fpreekwoord oelyk gelyk zoekt, hebben deeze Heeren tot hun Capitein geweldiger, die alom de menichen op- vangt  JAARBOEKEN, September, 1787. 4993 vangt en mishandeld , gekoozen eenen Philipptts^ Meynsma, die men de qualiteit van Major gegeeK ven heeft, een man die reeds om verregaande gepleegde excesfen, eens het Land heeft moeten ruimen , om de pourfuites der Juftitie te ontduiken. — Zoo weinig vertrouwen deeze geweldenaars het fucces van hunne onderneeminge, dat Beyma reets een huis te Amfterdam, (eertyds de Zetel van "sLands Commercie en Welvaart, en thans een moordhol vol fchelmen cn vluchtelin. gen) gehuurd heeft om zich te bergen zoo deszelfs onderneemingen niet mogen reüsfeeren. Zekere Sergeant Dyxtra onder het rweede Battaillon van den Heere Colonel de Schepper dienende, omgekogt zynde om het gefchut te Harlingen te vernagelen, is op der daad geapprehendeerd en in Arrest gezet. PS. Particuliere brieven uit Friesland melden, dat de fameufe Spion , die men te Franeker geweldadig van de ftraat had gelicht — bevonden zynde een geheel innocent mensch te zyn —• losgelaten is. ■— De bekende Jelgerhuis heefc met 50 kwade jongens in Auxiliaire pakjes uitgedoscht, de Lemmer geoccupeerd, en gezwooren, dat hy niet eerder de Wapenen zoude nederleg. gen, voor hy en de zyne op het kusfcn geplaatst waaren loffelyke ambitie I —■ naar hoogheid te ftaan: maar zomtyds beklimt men op die wyze een akeligen ladder , een trap van hoog. heid, die men juist niet wenscht. De excesfen , die ondertusfchen by deeze muitemakers worden gepleegd , zyn fchreeuwende. — By Mevrouw de Weduwe van den Profesfor Cotiradi ,een hoog bejaarde en eerwaardige Vrouw, met twee Dochters op haar buitengoed woonende, heeft de bo. vengenoemde Beyma kunnen goedvinden vier man te inquartieren, en deeze Dame te dwingen voor ieder 4 guldens te betaalen. —— Hf t zelve fchuim van Volk heeft ook een aanval gedaan op het buitengoed van den Raadsheer Hu- RANG» ER. verfiag ' n de Gelderfe Hifior. Courant,  Franeker. Verflag in de Gelderfe Hiftor. Courant, i l i i l 1 X d t e v 4994 NIEDWE NEDERLANDSCHÊ Rubcr op Galamadam ; de Juffrouwen zvn .eé^ v ucht terwyl ondertusfchen de oproermakers alles kort en klein fiaande, na dezelve onder het Sr L?eVl°ek> 70?ne?' was mede onder deeze bende plunderaars. Verders fchreven den 13 September de hier vergaderende Staatsleden aan de Ontvangers en Collecteurs van de Gemeene Middelen, om geene penningen naar Leeuwarden te vervoeren, maar die zo lang onder zich te houden, tot tyd en wylen zy daaromtrend nader zouden hebben voorzien. Zy hadden ook reeds den 5 September eenen brief gefchreeven aan den Heere A. J. van Sm'nia, Secretaris van ftaat, te Leeuwarden om met de Kamerbewaarders en verdere aan' hoongen zich naar Franeker te begeven ter ivaaxneeming van hunne posten enz. Doch ner wierdt voor een dovenmans deur geklopt Derhalven ftelde men by voorraad alhier tot kommies ter Secretarye aan,»den Deer H. L. van Altena. Ook zyn aan de Bondgelooten, aan de Algemeerie Staten, aan den stadhouder, aan 's Lands Beekenkamer vercheidene brieven afgevaardigd. Waarna zy ;o veel gewapend volk, als zy konden onteeren, naar hohward, Sneek, Workum Imdelopen en Stavoren, zonden, om zich an die fteden meester te maaken. Zy haden ook reeds ruim 20000 Guldens by de •ntvangers en Col'eeleurs doen ophaalen, i van Sloten het grootfte gedeelte gefchut ervoerd, om daar mede de Lemmer te vererken. Ook wierde eene Publicatie den 14 Sep-  JAARBOEKEN, September, 1787. 4595 September vastgefteld ter afdanking of cas'feering van het Regiment Voetvolk van den Overften D. A. van Plettenberg , waarvan aan den Kapitein Generaal ook wierdt kennis gegeven. Men deedt ook aanfchryving aan de Bevelhebbers van 't Krygsvolk in deze Provincie, om alle Officieren en Onderofficieren aftevraagen, of zy gezind waren de Staaten te Franeker vergaderende te gehoorzamen, met bedreiging om de niet antwoordende of de niet op voldoende wyzé tentwoordenden, voor Vyanden van het Vaderland te houden. Deze aanfchryving luidde aldus: EDÉLE MANHAFTE! VjTY hebben goed gevonden UEd. by dezen te w belasten, terftond de Officieren, Onderofficieren en gemeene Militairen onder UEd. ordres ftaande, hoofd voor hoofd af te doen vragen, of zy genegen en gezind zyn, zig te gedraagen naar de ordres, die UEd. door ons ofte onze geauthorifeerden zullen worden toegezonden, of gegeeven; met uitbuiting van alle vergaderingen, die Zig den naam van Staaten van Vriesland mögteri aanmatigen, ofte willen arrogeeren ? Wy wagten hier op UEd. antwoord üiterlyk op morgen avond in onze Vergadering alhier, het welk indien wy niet, of onvoldoend ontvangen zullen wy genoodzaakt zyn UEd. en deszelfs on' derhebbende Martfchap, als vyanden van het Vaderland te moeten befchouwen en behandelen. vvv vvv vvv v VVaSr Franr» KER.  Frane. KER. i 4995 NIEUWE NEDERLANDSCHE Waar mede wy UEd. bevelen in de befcherminge Godes en blyven UED. Goede Vrienden, De Staaten van Vriesland. (was getekend) C. L. VAN BEYMA, Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. Abf. Secr. (was getekend) H, L. VAN A L T E N A. Ook was een Dagpapier of Courant noodig, om de Publicatien enz. van de Nieuwe Staaten tot kennis van 't algemeen te brengen. Dus zag men ook reeds den 14 September eene Franeker Hiftorifcbe Courant No. 1. te voorfchyn komen, wordende uitgegeven by den Boekverkoper D. Romar^ Dp ordre van het Staats- en Stads DefenfieWezen te Franeker. Onder alle deze plans , ondernemingen, ;n vreemde flappen, vernam men, dat de Staten van Friesland reeds in het laatst der ifgelopene maand van den Kaptein Generaal en van de Algemeene Staten een goed lantal Krygsvolk en voorraad van gefchut ïadden verzogt ; welk een en ander tegen len 15 dezer maand ia deze Provincie wierdt e gemoet gezien. Hier by kwam de vrees 'oor den inval der Pruisfifche Legermacht, srelke meer en meer waarfchynlyk wierdt. Dit  JAARBOEKEN, September, 1787. 4997 Dit een en ander bekommerde de Nieuwe Staatsleden alhier, en voorfpelde, dat hun ryk waarfchynlyk, hoe zeer voor weinige dagen flegts opgerigt, reeds naar zyn einde fnelde. Dit verwekte eene bitterheid, van welke weinige voorbeelden zyn, en eenen brandbrief aan den Heere Joh. Casp. Bergsma, welke wy reeds hier te voren onder Leeuwarden hebben medegedeeld. Zie bl. 4937. Dog hoe meer dat de aanfchryving aan den Heere Joh. Casp. Bergsma verfoeilyk moet fchynen, hoe meer men zich moet verwonderen over het volgend ftuk van C. L. van Beyma, door het Defenfie-Wezen ook goedgekeurd, den ló" September gemeen gemaakt en van dezen inhoud : Gecommuniceert zynde aan het Defenfie - Weezen van Staat en der Stad Franeker door de Heer C. l. van be ym a, navolgende Misfive aan de HeerA. vegelin van claerbergen, Raad ''sHofs van Friesland, is dezelve op /pe■ciaal verzoek van 't Defenfie«Weezen voornoemt door den Druk gemeen gemaakt, van inhoudt als volgt: HOOG WEL gèb. HEÈR én NEEF! Ik hoor van den Koopman Cornelis Zytfes , dat zeker Declaratoir gister door de Commisfie van Defenfie aan J* C. Bergsma gedaan , aan zommige als niet ftrokende met myne principes voorkwam te wezen. Het is daarom, dat ik, die niet gaarne my van Contradicfien verdagt zie, my verpligt gevonden heb U Hoog Wel Geb. wiens deokwyze ik meen Vvvvvvvvvv 1 te cer:  4998 NIEUWE NEDERLANDSCHE FüANEKER. Brief van C. L,. van Beyma. te kennen , en wiens oordeel ik op zyn waren prys ftelle, daar omtrenc nader te elucideeren. Ik heb geen auder oogmerk in mvne handelingen , dan het geen ik de eer heb Ü Hoog Wel Geb- hier plegtig te verzekeren. Ik heb zedert lange overtuigd geweest ,dat onze Conftitutie hoe zeer in zig zelve veel goeds behelzende , egter door misbruiken en inbreuken zodanig aan het wankelen gebragt wierd, dat het geheele gebouw eerlang onder de magt van den eerften Heerschzugtigen en onderneemenden Stadhouder zou inllorten. Ik zag Volmagtén ten Landsdage by Eede verbonden om de fundamenteele wetten'fpeciaal het Reglement Refoimatoir te obferveeren en doen obièrveeren. Ik zag egter, dat veele Ingezcetenen, dat de Stadhouder ftraffeloos deeze fundamenteele wetten lchond en overtrad , ja zeiven dat men publicatien deed tot verandering der bezworene grondwet. Ik was dus overtuigd, dat indien het regt van verandering der Grondwet van den Staat aan een particulier of aan eenige reenlchen wierd toegekent, alles fluctueerde èn geen een Ingezeeten, in de ongunst van den Stadhouder vervallen zynde, zeker van het zyne was. Ik zag daar by Gedeputeerde Staten zonder eenige bepaalde Inftruftie, blindeling volgende den wil van eenen of zeer weinigen» En ik fchaam my byna het te moeten zeggen , Ik zag een refpedabel Hof van Juftitie, dat zonder appel over aller leeven en bezittingen vonnist, zonder Inftrudtie. Ik zag Grietsliedeo zonder Inftruftie, en nu onlangs de Steden of derzelver Regeeringen gebragt onder de despotique Regeering van alle zulke Perloonen, die zelve bandeloos regeeren konden , en fcheenen te willen. Ik zag dit alles; mvn hart bloedde over myn Vaderland, over het Volk, dat ik misfehien (zo hes  JAARBOEKEN, September, 1787. 4999 het mooglyk is) te veel beminne. Ik voorzag uit meenigvuldige Publicatien, dat het oogmerk was der toenmalige Meerderheid ten Landsdage om het Volk het regt van klagen te beneemen, het zelve te ontwapenen door belet van Kruid en Ammunitie, en dus gemakkelyk te overheerfchen. Ik had reeds zedert lange gezogt, langs Conftitutioneele wegen de zaaken te redresfeeren; ilc beroep my op eene menigte propofirien, protesten, &c. doormy in de Quartieren van Zevenwou.. den er> Oojlergoo gedaan ,op myne Misflves aan den Stadhouder, om volgens de Refolutie van li Juny 1748 de Conftitutie te maintineeren, maar alles was vrugteloos. In tegendeel men kon goedvinden om my en andere over ons vasthouden aan onzen Eed en aan de Conftitutie door Crimineele Actiën te vervolgen, In dit ogenblik was "er dus geen ander middel my bekend, dan dat het Volk zig deployeerde, en de tanden lieten zien. Dit gelchied thans, en met het best fuccas zo ikwenfche. Ondertusfchen is 'er by ons geen ander oogmerk, dan aan het Volk wederom te bezorgen, zodanig cene gevestigde Conftitutie van Regeering, dat het zelve voor alle overheerfching beveiligd is, en dat geen Stadhouder met eenige van het Folk independente Regenten naar welbehagen over hun befchikken. Wy willen dazr toe het geheele Volk oproepen of opgeroepen hebben, om over zig zelve te befchikken, eo dat wel vry van allen vrees voor Mi; iitair geweld. Het zal ons altyd wel zyn, hoe het Volk de zaak beltiere , al valt ze, 't geen heel wel mooglyk is, tegen onze denkbeelden uit; maar 'er moet zekerheid wezen. Dit zoeken wy en zullen wy blyveu zoeken, zo lang wy allen niet geheel verloren zyn, waar toe in aanmerking onzer magt en resfources, ui vergelyking onzer Vyanden, geen vrees is. Ondertusfchen vernamen wy eergister avond, Vvvy vvvvv v 3 dat FliANE in de mterfte bekommernis: welke men alleen nog met de ydele hoop 0p Franfchen byftand eenigzints zocht te verligten. In dezen toe* ftand meende men egter, met nog eenen kans op Harlingen te wagen, veel te kunnen uitrigten , terwyl anderen zich reeds in gereedheid tot vlugten bragten. Het Fits-Gerecht dezer ftad fchreef dan den 18 September 1787 aan den Burger Krygsraad van Harlingen nog dezen brief: Wi.L EDELE MANHAFTE HEEREN.' \Y/y zyn g-informeert, dat zommige Heeren hebben kunnen goedvinden,PruisflfcheTroupen in deeze trovincie te ontbieden. ia ZllTZieü hkr U,ic een aM^erkelvk bezwaar, ja misfchien de totale ruïne van dit ons wel eer zo zeer gezegend Vaderland, dat aan de woede en heerscbzucht van weinigen ftaat opgeofferd ce woeden, rs ü wel Edele Manh. zyn met ons eens, dat de gebreekcn m ons Staatsbefluur moeren herfteld worden, het welk onmogelyk door inmarsch van Bunenlandfche Militairen zal kunnen geleideden; Daar wy eensgezind met Gecommitteerden der Ed. Mog Heeren Maaten zyn gerefolveerd, dien Inmarsch met alle middelen te keeren, zullèn wy zette», dan verdraagen, dat wy en onze Medeingezetenen ten prooi worden van vreemde Mili-  JAARBOEKEN, September, 1787. 5003 Wy kunnen niet begrypen , nog ons verbeel-' den., dat U Wel Ed. Manh. uit partyfchap zig 1 zo verre zullen laaten vervoeren, om eenige Buitenlandfche of Binner.landfche algemeenen Vyand , in de hand te werken, zig daar door veratuwoordelyk maaken en bloot te ftellen vo >r de verwocstinge, moord en plundering, (eenig en alleen om verichil over het Binnenlands beltuur), die de natuurlyke gevolgen van het intrekken van vreemde Troupen moeten weezen. Wy zyn van gedattten en houden ons dus ver» zekert, dat, indien UEd. Manh. Stad zig tot weerring van alle geweld en inrukking van vreemde Troupes, van welke zyde ook , met onze Stad vereenigde: wy ons in ltaat zouden vinden om in deeze ogenblikken het Vaderland tegen deszelfs Vyanden van merkelyke dienst konden weezen. Wy verwagten hier op UEd. Manh. aruwoorc ten allerfpoedigften, in, gevalle Ui£d. Manh. ge negen zyn met ons hier over nader teconfereeren, dat UEd. Manh. eene Commisfie, voorzien vai eene ampele procuratie, binnen onze Stad gelie ven te zenden. En indien deeze onze laatfte welmeenende poginr. tot behoud van 't lieve Vaderland en do eensge zindheii van twee cabuurige Steden niet mog gelukken, dan zullen wy gebruik maaken van 00 zer en onzer vrienden magt om het Land te vei deedigen tegen allen, wieeenig geweld attentecn Wy noemen ons , na deeze zaak aan Uw Ed Manh. ernftige overweeging te hebben aanbevolen WEL EDELE MANHAFTE HEEREN 1 U Wel Edele Manh. Geh I Dienaaren, goede Pr lenden en Mede - Broeders Het Fits-Geregte der Stad Franeker. J. TU1NË M A. Ter Ordonnantie van hetzelve. NICOLAA.S SC HEL TEM I FRANEKüR "den ia September 1787. I ^RANE* EER. Noodi' gende Brief van Fra neker aan Har lingen, l c  5co5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Fr* ne- ker, WEL EDELE MANHAFTE HEEREN! riet meer of minder gewigt van Uw Edele Manh. informatien, die aan ons geheetonbekend zyn, kunnen wy niet beoordeelen. Wy penetreren eveDWel ten klaarden den akeJigen toeftand van ons lief en weleer zoo gezegend Vaderland: wy bezeffenniec minder duideJyk den hachelyken toeftand, dien hetzelve door een annadering of inmarsch van meerdere Troepes 1'gtelyk zoude kunnen ondergaan : wy perfifteeren eindelyk by onze eeumaal aangenomenprincipes, om alles wat mogelvk is, ten diende van dit ons Vaderland in het algemeen, en van deeze Stad in het byzonder, in het werk te dellen , de ingeflopen abuifen te redrcsfeeren en onze wettige conftitutie te doen herleevea. De Krygsraad van Harlingen hadt niet alleen weinig lustorn, althands nu in den byna afgefpeelden rol van de Nieuwftaatsgezinden te Franeker,deel te neemen, maar hadden zelfs een afgryzen van hunne handelwyzen, zoals zy in hun fraai antwoord van den 19 September verklaaren : een antwoord zo veel te opmerklyker, als de daar in verweetene fnoodheden geen laster, geen geruchten, geen eenzydigen aanmerkingen van partydige lieden zyn , maar uitboezemingen van een geheel Collegie, van het Fits-Gerecht der Stad Harlingen , 't welk de Franeker FryheidsZoonen , of zogenaamde voorftanders van Vryheid, van de groffte Dwingelandy openlyk befchuldigen. * Zie hier dat aanmerkelyk antwoord.  JAARBOEKEN, September, 1787. 5007 Wy verfchillen egter van UEd. Manh. in de wyze, hoe deeze misbruiken moeten worden herfteld, en kunnen ons om deeze reden in geene alliantien of conferentien met Uw. Ed. Manh. in deezen inlaaten. Wy hebben Uw Ed. Manh. voormaals al gemeld geene andere Staaten ,dan Hun Ed. Mog. de Heeren Staaten van Friesland , te Leeuwarden vergaderd , voor als nog te erkennen. Dee/.e confidereren wy op eene conftitutioneele en leg3le wyze door de ftemme des Volks ter dier Vergadering te zyn gecommitteerd , en ingevolge dies met de vereücnte procuratien in forma gemunieerd: aan deeze moeten wy ons gedragen, deeze, ja deeze alleen refpecteren wy. Het zoude ons leed zyn, dat onze Ingezetenen ten prooi van een vreemd of inlandsen Militair geweld wierden overgelaten. Ter afweering daarvan hebben wy reeds de nodige maatregulen genomen, en befloten alles op te offeren, het koste wat het koste. Wy yzen evenwel niet minder van de geweldige maatregulen , by U Wel bid. Manh. in veele opzigten genomen, en kunnen niet ontveinzen aan die zelve matregulen den inmarsch van meerdere Troepes in deeze Provincie, inüen U Ed. Manh. informatien gefunderd zyn , toetefchryven. Wy hebben ons van den beginne der inwendige troubles voorgefteld niemand te offenferen: wy hebben alleen bedoeld onze Stad, burgers en ingezetenen tegens alle geweld zoo van binnen als buiten te beveiligen, en ons Collegie by die vrye deliberatien te bewaaren, die wy aan ande re vergunden. Wy hebben aan U Wel Ed. Manh. burgers en Ingezetenen eenen vryen uit-en ingang naat deeze Stad gelaaten: dit zelve hadden wy van U Wel Ed. Manh. en van U Wel Ed. Manh. Stad. waarmede wy met betrekking tot de tegenwoor- dig Frane- CER. Antw. van die van HarVmZ' aan Franek.  Frane- EER. Slntw. van die van HarZing, aan Fidhek. I i l 1 ( c f ( t t 1 é 50C8 NIEUWE NEDERLANDSCHE dige troubles of verfchillen geene alliantien heb* ben geflootcn , met alle regt en reden ver. wagt. /In tegendeel evenwel hebben wy ondervonden dat veele braave burgers en Ingezetenen van onze Stad m U Wel Ed. Manh. Stad op eene eerrovende uyze zyn aangerand, in detentie gehouden en het geen nog verder gaat, en de fchaamte anderzints zouJe verbieden alhier te vermelden op de pubhque itraat bykans naakt uitgekleed en ter naauwer nood uit U Wel Ed. Stad hebben kunnen ontkomen. Nog eens, wy zien U Wel Ed. Manh. m die zelve beginfelen voortgaan, en ondervinden ,dat U Wel Ed.Manh. zoo veel mogelyk ons den toevoer belet, den Scheepvaart ftremt, i!?/ f llef l", h?C ^crk fte,t ora ons te dwingen U Wel hd. Manh. fentinientcn te amplcfteeren: Dè Schippers van hier op Leeuwarden varende heb« ben ons zelfs uit naam van een uwer Hoofd-Officieren berigt, dat men ons, zoo wy niet onze lentimenten veranderden, zoude laaten uithongeren. Wy niet alleen, maar alle weldenkende burgers en ingezetenen van deeze Stad, ja de zoodanige» die voormaals U Wel Ed. Manh. Party waaren :oegedaan, yzen van U Wel Ed. Manh. geweldige naatregukn. Het is dus geenszins uit partyfehap , dat wy :en fentiment van het Uwe verfchillende, omhel:en; maar zodanige beginfelen, die met de contitutie overeenftemmen, en ons vooreen knaaend geweeren bewaaren , regelen alleen onze aadenx^ Om deeze redenen derhalven fkan wy alle conjenden af, en h< bben niet kunnen befluiten eene hxïHtoï Cïm flem uit hct midden van ons naar 1 \\ el Ld. Manh. Stad te decerneren; wy moe* n ons ten minde vooraf van eene andere denkens» yze by U Wel Ed. Manh. verzekerd houden, 1 overtuigd zyn, dat men ons en onze ingezetenen als  JAARBOEKEN, September, 1787. 5009 als vtye lieden, als U Wel Ed. Medebroeders en Vrienden, zal behandelen, den vryen toegang; naar O Wel Ed. Manh. Stad vergunnen , en eenen onbelemmerden vaart bezorgen , en dan . nog , moeten wy in onze deliberatien op eene vrye wyzen mogen ageren. Wy hebben nu onze gedagten andermaal aan U Wel Ed. Manh zoo wy vertrouwen óp eene klaare en ernftige wyze,opengelegd, en hoopen* ' dat U Wel Ed. Manh. daar mede zult voldaan zyn, zonder dat wy in eene verdere brief wjsfeling over deeze materie worden ingewikkeld, en blyven in die gunltige vervvagting, WEL EDELE MANHAFTE HEEREN! U Wel Ed. Manh. geh. Dienaaren en Medebroeders. - Het FitS'Geregte der Stad Harlingen. S. W Y M A. Ter ordonnantie van hetzelve W. J. HANEKUYK. HARLINGEN den 19 September 1787. Alle andere hulp in den hoogden nood ontbrekende , beproefden de Nieuwftaatsgezinden de ondérwaterzetting den t8 September op de Lemmer, alwaar een menigte gravers op bevel van de Franeker Staatsleden, een gat in den Dyk begonden te delven. Maar wel haast kwamen . de Woudboeren uit alle nabuurige dorpen, voorzien van allerly zoort van geweer, deze onder- ne- pRANEtER. dntw.' ' 'an die tan Haring, aan Franek.  50io NIEUWE NEDERLANDSCHE Frane> kek. neming verhinderen, waar op de arbeiders de vlugc namen, en het begonnen gat door de Boeren wierdt digt gemaakt. Zy deeden vervolgens noch eenige togten, die veelal kwalyk uitvielen , byzonder die te Stien, en in het Bosch van den Heerë H. H. van IVyckel, Secretaris van Gedeputeerde Staten, den 20 September, wanneer zy door eenig Voetvolk en Ruitery, van 4 ftukken gefchut voorzien, en onder bevel van den Prins L. van Waldeck, op de vlugt gejaagd wierden. Geen ander middel van hulp voorziende, nam men hier nog het beduit om eenen bedeftonde uit te fchryvcn, met die bewoordingen, uitdrukkingen en omzwaai van woorden, die gelegenheid tot allerlye denkbeelden gaven, en van zodanigen bedenkelyken inhoud, dat de Kerkenleeraars N. Houwinck en W. Verwey groote zwarigheid maakten, en met veel moeite een uitftel van die bedeftond tot den vol. gende maandag den 24 September verkreegen; en na dien uitftel intusfchen te raden wierden, naar Leeuwarden te vlugten, om alle dwang te ontwyken. Men hadt nog wel de bekommerde gemoedereu eenigzints opgebeurd met hoop van een aannaderend Fransch Leger, maar niets daar van met de waarheid wordende bevestigd, lieten de meesten nu den moed geheel zakken. Drie Leden van hetDefenfieWezen , de geweezen Hoogleeraar in de Geneeskunde G. Coopmam (een zeer bekwaam man, en gefciukt om een roemryke rol  JAARBOEKEN, September, 1787. 5°" rol te fpeelen , indien Hy zich alleen by zyne hoofdtaak hadt willen houden) Mr. N. Scheltema en Mr. E. P. van der Zwaag, vongen nu wel haast aan, om hunne goederen in een beurtfchip te pakken, ten einde die naar elders te vervoeren. De meenigte, ziende zig nu door de Hoofden te midden in den nood verlaten, was niet weinig verftoord, fchoolde famen, eu dwongen de pakkers hunne goederen weder teontfcheepen, met zwaare bedreigingen. Hoe meer de nood en wanhoop toenam, hoe meer de verlegene Beleiders den ftaat van zaaken als vry gunftig poogden voor te ftellen. Des Saturdags den 22 September liet het Defenfie-Wezen door trommelilag bekend maaken, dat de zaaken beter ftonden dan ooit; dat geld, en hulptroupen alle ogenblikken verwagt wierden enz. Maar het vondt geen geloof. Een der hoofden ontvlugtte het, onder voorgeven van de Franfche troupen in Texel te gaan afhaalen. Een ander met zyn huisgezin het mede poogende te ontkomen , wierdt vastgehouden en door de wagt aan de poort terug naar zyn huis ge.dreven. Sondag den 23 hadt de Predikant van • Herbafum Job. Ennema des namiddags een predikbeurt vervuld , in plaats van de gevlugte Kerkleeraars. Na het eindigen van dezen preek deeden de Staatsleden en hei Defenfie - Wezen het gewapend Volk in d« kerk komen, en gaven hun de droevige ty Xxx xxx xxx x dinr, Franeker»  KEU*. 5012 NIEUWE NEDERLANDSCHE ding te kennen , dat de Franfchen geen hulp konden geven; dat er niets overig was dan zich met de vlugt te redden; dat zy de waare Voorftanders der Vryheid noodigden, óm met hen naar Stavoren of naar Amfteldam te gaan, of hen , die zulks niet konden doen, aanraadden, om zig weder onder hunne voorige Regeering ie begeven. Niet weinig verwarring , gemor en misnoegen ontilondt na deze aanfpraak ; ook vonden zich veele Leveranciers verlegen, van waar de pryzen hunner geleverde waaren te bekomen. Andere de vervolging der Juditie vreezende , zogten naar een goed heenkomen, voor al zy, die voor Souverainen gefpeeld hadden, of Leden van het Defenfie • Wezen waren geweest, of geld uit 's Lands Comptoiren gelige hadden : veelen hadden egter moeite om uit de poort te raaken, en eenige wiérden nog door de woedende Hollandfche Kanonniers met Kogels agterna gefchoten. C. L. Beyma en zyné vrienden, zyn het niet dan doör de hulp van den Heeren de Beere en Van IVydenbrug ontkomen , die een geleide van 70 Gewapende manfchappen hadden weeten te werven, waarmede zy de wagt van de Oofterpoort overweldigden en zo óntfnapten. Zy wierden egter van de Kan* nonniers nog dapper nagefchoten, dóg zonder gekwetst te Worden. Eene groote bekommering was het, hoe zich van de Auxiliairen, die zonder betaaling niet vertrekken wilden, en van wien men met plundering gedreigd wierde, te ontdaan. By  JAARBOEKEN, September, 1787. 50Ï3 Éy geluk wilde een Chais de poort uitrei den, op welke 4000 guld. was geladen, aan de gevlugte Hoofden toebehoorende. Dit geld befchouwde men als eene buit, bragt het naar het Stadhuis, en betaalde daar van de Auxiliairen, zo verre zulks ftrekte. De Ranho'nniers hadden reeds gedreigd het Gefchut om te keeren en de Stad plat te fchieten, maar zy waren reeds te vrede gefield door de bloedverwanten van den geen , welke dezelvtn voor zyne reekening hadt genomen» Een gedeelte der Staatsleden trok over Groningerland naar Breemen. Veele Auxiliairen en anderen trokken met de Beere over Bolszvard en Workum naar Stav ren , gaven in hunnen togt Workum en Hindeloopen een bezoek op den avond van Maandag den 24. September , bedalen eenige Comptoiren en Zilverkasfen, en nog wel over de 12000 guld. aan geld uit de huizen der Ingezeetenen, ook nog eenige lieden mishandelende. C. L. Beyma, en lioorda fchreevtn nog den 24 September eenen brief uit Stavoren aan het Franeker Defenfie-Wezen , veel moed gevende en oorlogsbehoefte eifchende. Dog de onderwateizettingen wegens het laage Zeewater niet lukkende , en het gelchut van Stavoren onbruikbaar zynde , "verliet men ook wel haast deze Stad , en viugtre zo van Stavoren, als van de Lemnur over zee naar Amfteldam. Veelen van de hoofden en beleiders der beweegirgen zyn het dus omkomen, maar veelen 2yn ook gevat > en in hegtenis gebragt. IMu verdweenen XxxxxxxXxx n al- Keivb  5014 NIEUWE NEDERLANDSCHE F*ANE KEK* . alle Gewapende Genootfchappen , en wel omtrend 5000 Schietgeweeren wierden aan 's Lands Ammunitie - Meefter aangebragt: wordende ook eene meenigte uit vaarten en flooten gehaald, in welken de vlugtende dezelven geworpen hadden. De Regeering dezer Stad, gaf by eenen brief van den 23 September aan de Staten kennis, van de verlaating van Franeker, en floegen eene onderhandeling voor; waarop den 25 vier Compagnien van 't eerfte Batailïon|van Oranje tFriesland onder bevel van den Major W, Guerin hier binnen trokken, wiens lastbrief inhieldt de Stad te bellieren tot nader bevel, geen regeering te erkennen, en de meest gefchikte maatregelen te nemen tot handhaving der rust. De Major Guerin belettede dus alle vergadering van 't Fitsgerecht : verders wierdt de geheele Burger-Schuttery ontwapend, het vaandel van het Genootfehap opgehaald, ook kogels en buskruid, 't welk gevonden wierdt, in bewaaring genomen. Dockum. De Staatsfchuddingen , welke deze Provincie in deze maand September beroerden, wierden op zeer veele plaatfen, hier meer, daar minder befpeurd. Wegens deze Stad las men in de dagpapieren , "dat de Publicatie der Staten van den 4 September tegen de Gewapende Genootfchappen, veel beweeging hadt  JAARBOEKEN, September, 1787. 5015 hadt veroorzaakt; dat de Schuttery en het Genootfehap het aflezen van die Publicatie hadden tegengehouden, hun beklag daar tegen gedaan, en gevorderd hadden by Stadsprivilegiën gehandhaafd te worden. Waarop alles onder de wapenen was, en eene cunv mislie van twee Heeren uit de Regeering benoemd was om met de Gewapende Burgery en het Genootfehap de Stad te verdeedigen, indien men de ontwapening met geweld wilde doorzetten. Üus fchreven de dagpapieren en niet gehéél en al buiten de waarheid. Maar het voorgevallene alhier kan naauwkeuriger gekend worden uit de Refolutie van de Magiftraat dezer Stad zelve, welke den 7 is genomen en den 8 herlezen en goedgekeurd; en welke Refolutie, ons van goede hand toegezonden; nog in geene verzameling van Staatsftukken (welken anders in menigte thans worden uitgegeven) is medegedeeld, nog elders gedrukt is geweest. Ziehier dat egte ftuk, zynde wourdelyk Van dezen inhoud: Prosfentïbus omnibus, excepi, dè Heeren B^EUGEMAN , M.JLLER . NAU 1'A , VAN KLEf i-ENS EN BbKIÜS. Geëxtraheert uit het vyfde Refolütieboek der Stad DOCKUM; A&um in Magiftraat en Vroedfchaps-Vergadering dtn 7 September 1787. De Magiftraat eri Vroedfchap,- giftereh ieder afzonderlyk vergaie-c g .weesr zynde, op een Xxxxxxxxxx 3 adres DOCKUM,  5öt6 NIEUWE NEDERLANDSCHE] Doe- küm. Refol, Wegens Genootfchappen, Eed enz. adres van Gecorn nitteeiden der Ed. Manhafte Krygsradcn van ,de Schuttery en, Eed 772. ■ s' 1  5020 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dockum. Refol. wegens GenootfchappenfEei enz. jo. Deze wagt zal 's avonds onder het luiden van de eerde Poortklok vergaderen voor het huis van den Officier van de Schuttery, die de wage heeft, en van daar met flaande trom ter wagc trekken. g0. Daar na zal de Officier met de gantfche wagt met een Tamboer op een man na, die voor ■het geweer moet fchilderen , weder mogen Da huis gaan en verplicht zyn, onder 't Juyden van de laatfte Poortklok , weder op de wagtkamer te Compareeren en daar moeten blyvenzolang de Officier van de Schuttery zulks noodig oordeelt, aonder z'ch om een'gerhande redenen te moogen abfenteeren ,dan alleen den Tamboer met goedkeuring van den Officier. 4o- Niemand zal dronken ter wagt mogen komen , of geduurende de wagt z>chdronken drinken , by poene van twaalf ftuivers. 50. De Officier zal geen gasten op de wagt mo. gen toelaten. B°. De Officier zal verplicht zvn, de gantfche nacht te laten patrouilleeren , dnë man met een Officier of Onderofficier, waar van de commandeerende Officier niet vry zal zyn, en een man voor het geweer laten fchilderen, die niet verder zal mogen gaan als het huis van den koopman Kriegel, en tot de hoek van 't Stadhuis. ;o. Niemand van de Leeden van 't Genootfehap in de ftad en gezond zynde zal abfent mogen blyven of een man voor zxh mogen ftellen, maar in perfoon moeten tegenswoordig zyn. 8». Niemand zal op de wagt zich verdomen te kloeken, raaien, tieren of luidrugtig te zingen, jy poene van zes of twaalf duivers, naar goedvLien van den Officier. , De Officier zal verplicht zyn 'smorgens, >a dat hy de wagt geha l heeft, aan den P^fiJent 3urgemeester rapport te doen. 100. Deeze articulen, alleen betrekkirg hebbende  JAARBOEKEN, September, 1787. 50H de op de verdubbelde wagt, zullen plaats hebben zo lang de nood zulks vordert, en wordt het WagtKfgleinent by Magiftraat en Vnedfchap geurefteert, ten opzichte van de voordeden aan de Schuttery, gelaten in zyn volle kragt; zull-nde de voofdee'en , daar uit fpruitende, door de Leeden van de Schuttery alleen worden gsC ooien. Waarop gedelibereerd en de Heeren Gecommitteerden voor derzelver moeite en gedaane rapport bedankt, zynde, gelyk bun Edelens bedankt worden door dezen, is by Magiftraat en Vroedfchap goedgevonden en verftaan , het Exercitie-Genootfehap dezer Stad, ter bewaaring van de rust, te doen tontinueeren, verklaarende het / zelve noch voor zodanig te hóuden en te erkennen , als op goede gronden van Po'icie en Rechten door ocs in den jaare 1783 h bepaalt; voorts tot de_ Commisfie ter d-.ferfie van deze Stad te committeeren , gelyk gecommitteert worden by dezen, de Edele Achtbaare Heeren J. Fockema , uit de Magiftraat en Mr. J. van Vliet, uit de Vroejfthc;p; om met en benevens de Heeren G. Riemetsma, uit de Burger-Bevelhebbers j J. K. Teitsma, uit het Genootfehap , en Mr. A, l\T. van Poutsma, uit de Burger-Sociëteit, gecommitteert, te formeeren een Collegie ter defenfie va i d-ze Stad, met een ample macht en auctoriteit, zodanig als de nood en de omftandigheid der zake vorderen, des dat welgemelde Collegie van defenfie geen gewaapend volk zonder voorkennis en tcedemming van de Magillraat en Vroedfchap zal mogen binnen laaten, en dat het gewaapend Volk niet binnen gelaaten zal worden, dan na dat vooraf in handen van den Heer Pradident Burgemeester, ten overftaan van het Collegie ter defenfie of eene Commisfie uit het zelve, den Eed van fetrouwheid , door de commandeerende én verdere Officieren zal zyn geprffifteert volgens het formulier, hier na geinfereerd. Far- Doe 1 CUM. Rcfol. wegens . Genoot' fchuppen, Eed enz.  5osa NIEUWE NEDERLANDSCHE Dcc- KUM. Refol. wegens Genootfchappen, Eed enz» Formulier van den Eed voor Auxiliairen. „ V\ y belooven en zweeren, voor ons en onze onderhebbende manfchappen, deze Stad, de Re» geering van dien, beneflens het Collegie ter defenfie alhier, houw en getrouw te zullen weezen, derzcPer beveelen te gehoorzaamen, en hec geen tot behouJemsfe, dienst en de rust der Stad Dockum kan verftrekken, aan te wenden, voorts alle oproer en, (editie van den volke te helpen weeren"» Wyders is noch goedgevonden en verdaan het Reglement, by de Schuttery en het Genootfehap geconcipieerd en hier voren breder vermeld, te approbeeren,■ gelyk het zelve geapprobeert word door krachte dezes, met by voeging nogtans vau de woorden. Op Art. i, dat achter 't woord Genootfehap zal gevoegt worden zo veel ais nodig geoordeelt zal ,, worden hy de Heeren Officiers, met overleg van , den Heer Preefidcnt Burgemeester in de tyd en het *, Coihgie ter dejerfie van deeze Stad.'' Achter Art. 2, zal gevoegt worden „ en aldaar s> h protifie blyven tot het Poortklok luiden." ' Achtir Art. 7, zal gevoegt worden „ ten zy , 'er met permis/ie lan den Officier van zyn Corps „ een ruiling met een ander gefchieden." ' Eindelyk is goedgevonden en verftaan, aan het Collegie der Edele Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten dezer Provincie af te zenden eene Misfive tot kennifgeeving, zodanig dezelve hier na van woord tot woord is geinfereert. EDELE MOGENDE HEERENS Het is niet dan met het grievendfte leedweezen, dat wy vernamen het befiuit der Edele Mog. Heeren Staaten dezer Provincie, in dato den 4 September 1787, [trekkende tot disföltitie der Exercitie-Genootfchappen en het niet vermeerderen der  JAARBOEKEN, September, 1787. 5023 der Burgerwachten, welk befluit op den 6 September 1787 alhier is gepubhceert en geaffigeert. De Magiftraat, (of fchooi dezelve al ras vermeende te oefpeuren, dat die Publicatie direct aanliep tegens de Privilegiën , onze Stad van ouis her wettig competeerendej heeft niet willen nalaaten Hunner Ea. Mog. Publicatie ter kennisfe van den volke te brengen, alleenlyk nochthans uit voorzorg, om in deze hagchelyke ornftandigheden niet als Contraventeurs van Hunuer Ed, Mog. bevelen geconfidereert te worden. De Vroedfchap wil ook niet ontveinzen , dat zy met de Magiftraat die Publicatie uit dat zelve oogpunt befchouwd; om welke reden wy dan met hebben kunnen afzyn car befljit van Hun Ed. Mog. met die attentie, welke de zaak meriteer* de, te txamineeren, en daar over onze gedachun te laaten gaan, zodanig al* aan Regenten betaamt, die hunnen gedaanen Eed zoeken getrouw te blyven, en aan wien de zorg "oor het waare welzyn hunner Ingezeetenen ter harten gaat. Om dieredeaen dan alleealyk, Edele Mogende Heeren l oordeelden wy het hoogst nodig eene Commisfie te decerneeren, ren fine van examina» tie, en om te weeten in hoe ittre het recht van de regeeringe dezer Stad zica uitftrekte omtrent domeftieke zaaken; — en of Hun Ed. Mog. volgers de fundamenten onzer wettig gevestigde Regeermgsform bevoegd zyn de Pofi-jque Ordonnantiën en Dispofiuen der Steielyke Kegeenngen aan zich te tivk^en: — en wel inzonderheid of Hun Edele Mogende te regte ons Exer itie-Genootfehap Pro Arts 6? Focis hebben geuisfolveert, dan niet? als mede of Hun Edele Mogende naar Rechten aan de Regeering van Dockum rnogten voorfchryven een order, om hunne wagtdoende Schutters niet te vermeerderen. Wy hebben het genoegen gehad, dat die gedccerneerde Commisfie a! aanftonds zonder tydyerzuiia zig heeft verleedigt eer uitoeffening van den Hoe. KUM. Refol. wegens Genootfchappen Eed enz. ■■  5C!U NIEUWE NEDERLANDFCHE Doe- KLIM. Re/a/. weger-s. Genoot- Jchip 'pen,, Eed enz. i \ < i 1 t i I i deo tan haar gedccerneerJen last, ei daar op ter Vergadering gerapporteert, dat hunner eragtens het in Rand houden of disfoKeeren van ons Genootfehap, a's mede het reguleeren der Butgerwacht binnen deze Stad, eenepure dom.ffique zadc is, zo als om uit de Rukken, ter Secretarie al. hier berusten Je, genoegzaam js g. bleeken; waar te boven noch in confideran - komt, oat by h t 30 Art. van 't Reglement Reformatoir aan de Steden op het nadrukkelyklte is toegekent, de dispotitie van haare domeitieke zaaken met dea aankleeven van dan: dit rapport, Ed-le Mogende Heeren, is ons zo krachtig en ter zaKe voldoende voorgekomen, dat wy geene zwarigheid hebben gemaakt conform het uitgebragte rapport te concludeeren, en diensvolgens te refolveert-n, om ons Exercitie - Genootfehap Pre Arrs fj? Focts, ter bewaaring van de goede rust en Politie , te doen continueeren; houdende wy het zelve nog voor zodaanig, als het by ons 10 den j ok Uwer Ed, Mog. Misfive, in dato den 28 Vugustus 17 87, aan zommige Grietslieden en Ma[iltraaten afgezonden , heeft ons daar te boven o ofe en Iterkften geperfua.ieert, tot het neemen ran lie maa regelen, alzo wy niet weeten, welke gevpendo manfchappen 'er zich op die Scheepen levinden, nog welke derzelver oogmerken zyn; ;elyk wy ook geene ver^eekering hebben, dat die Schee-  JAARBOEKEN, September, 1787. 5025 Scheepen met gewaapende manfchappen aan de Nieuwe Zyllen of Oostmahorn niet zullen aanlanden, en, aldaar geene genoegzaame refiftentie ont moetehde, niet op deze Stad zullen aantrekken. Het kwam ons dus als ten eenemaale ongera den voor, ons Exercitie-Genootfehap Pro Aris & Focis te disfolveeren; ja wy zouden met recht kunnen gereekent worden, deri Eed op den 15 Juny dezes jaars in handen van de hoogflaatelyke" Commisfie uit U Ed. Mog. illuftre Vergaderinge alhier afgelegd, gevioleert te hebben. Om alle wélke voorgemelde én meer andère redenen, des roods nader te deduceeren, wy vertrouwen, en niet zonder grond van redenen hopen, dat Hun Ed. Mog. by nadere overweeging der zake zullen avouëeren, dat het de uiterfte on* voorzichtigheid zoude geweest zyn, indien wy eenen anderen weg in deze hagchelyke tydsom. flaudigheden hadden ingeflagen. Dit dan by ons als eene onloochenbaare waarheid vast ftaande, hebben wy niet willen afzyn, omme onze genomene befluiten voor U Èd. Mog. open te leggen, met ferieufe follicitatie, om (vermits wy volgens hét Reglement Reformatoir ons buiten ltaat bevinden in Extraordinaire Landsdagen ons direft aan den Staat te addresfeeren) die befluiten voor Hun Edele Mog, niet verborgen té houden. Waar meede wy onder affaieeking van Jehovahs dierbaarfte Zeegeningen over U Ed. Mog* hoogwichtige deliberatien en illuftre Perfoonen , on« noemen EDELE MOGENDE HEEREN' U Ed. Mog. Onderdanige Dienaareö De Magiftraat en Vroedfchap der Stad DOCKUM. ^yy yyy yyy y (#-v Dot* KUM. Refol. wegens Genootfchap- . ten3 Eed mi. t  5026 NIEUWE NFDïRLANDSCHE (wms geparapheerd) DOCKUM den W. DE ROOS. S Sept. 1787. (Onder flond) Ter Ordonnantie van dezelve (is geselend) B. SUIDERBAAN. Aldus gearrefteert den 7 September 17S7 cn gerefumeert den 8 dito. (is geleekend) W. DE ROOS. B. SUIDERBAAN. Dog voorgemelde Refolutie van den 7 en 8 September, is door de omwenteling van zaaken, hier te voren onder Leeuwarden en Franeker vermeld, wederom buiten kragt en werking gedeld, door de navolgende Refolutie van den 24 September 1787. Aclum in Magiflraat en FioedfchnpsFergaderinge den 24 September 17^7. /~\p bet voordel van Heeren Gecommitteerden ter defenfie van deze Stad, waar by te kennen gaven, dat.de omftandigheid van tyden en zaken 2fdanig waren, dat zy oordeelden, dat deze Stad geen zwaarigbeid V3n attacqne bad, eo derbalven verzochten van de Commisfie, aan hun op den 7 dezer opgedragen, ontlLgen te worden; is n;i omvrage gerefolveert aan derzelver verzoek te voh'oen, en dienvolgens die Heeren teontflaan, gelyk gefchiedby dezen, met dankzegging voor hare aangewende moeite-, en is vvydeis goedgevonden, Doe- KOM. Refol wegens Genoot' Jchappen, Eea 'nz.  JAARBOE KENT, September, ï 787. 5027 den, de naastvorenftaande Refohitié vari den 7 dezer buiten effecl te (tellen. —. En is wyders, op 't voordel van de Heeren van 't geweezene Defenfie-Wezen gearrefteert, de geweefen van 't gedisfolveerde Genootfehap te ontvangen j en verders dezelve volgens '« Lands Publicatieu van 1 den 4 en 32 dezer, op kosten van de eigenaars te . doen bezorgen aan 's Lands Ammunitie Meefter, daar voor de gelden te ontfangen en dezelve te doen geworden aan die geenen, welke de pen-' ningeh daar voor verfchoten hebben, waar toe zyn gecommitteert uit de Magiftraat de Praefidsnt Burgemeefter W. de Roos en uit de Vroedfchap de Raad F. H. Bekius. Aldus gerefolvecrt en gerefumeert op dato als voren. (is geteekend) W. DE ROOS; B. SUIDERBAAN. Harlingen; Het ftondt in deze Zomer zeer hagchelyk, welke party deze Stad zoude kiezen, om dat veelen der Regenten voor Nieuwftaatsgezinden te boek ftaan, en de Heer Al'ard Schelttnga, Ovprfte of Collonel was van een Jiatail* Ion Auxiliairen van Wonzeradeel/t geen thans mede te Franeker was binnen getrokken. Dos het grootst gedeelte der Schuttery is 'Oudüaatsgezmd, en wierdt tot het getrouw aankleven aan de Staaten dezer Provincie, door liet voorbeeld en den yver van haare Officieren, aangemoedigd. De Krygsraad benoemde uit ^yne Uevelnebberen den Collonel IFy. ma, Lieutenant Collonel Binksma, deti Kip- Yyyyyyyyyy'a ma Doc- IV At. ' ^étnieti\ing van R.e/öL 'an 7 en 5 September»  5028 NIEUWE NEDERLANDSCHE Har. Li NOEN. i I j 1 ] 1 j tein Gratama, en den tweeden Lieutenant Agema, om met de Regeering maatregelen te nemen tot heil der Stad, welke Commisfie op den 2.8 Augustus daar toe een gefchikt Declaratoir aan de Heeren Veertigen dezer Stad, en niet aan de Magiftraat en Raad dezer Stad (aan wien anders de verdeediging der Stad eigenlyk is aanbevolen),over* gaf; en kort na de inlevering evenwel by den Magiftraat én Raad verzogt wierdt binnen te ftaan. Hier wierdt aan dezelve te kennen gegeven, dat de Magiftraat en Raad benoemd hadt de Heeren Alema, Binksma, Frank en Bakker om voorfz. Declaratoir te onderzoeken , verzoekende gemelde Commisfie van den Krygsraad, om den volgenden dag des namiddags ten zes uuren op Bevelhebbers. Kamer by een te zyn , om het antwoord van Hun Ed. Achtbaren te ontvangen. Dog de Commisfie van den Krygsraad, vertraag en uitdel vreezende, en het gevaar doorziende, fprak met den bevelhebber der Icrygsbezetting Ardesch , om zich van het vertrouwen van het Krygsvolk en goede verlandhouding met den Krygsbevelhebber te /erzeekeren, en beraamde met denzelven de loodige maatregelen. Zy beriep ook teren den 59 Augustus eenen Krygsraad, en ieedt rapport van het verrigte: waarop de krygsraad dat al, byzonder ook het Declaatoir, goedkeurde. Hierop wierdt de Colonel van de Burgery verzogt binnen te ftaan >y eene Commisfie der Regeering , zynde Ie Heeren Goflerbout, Stepbani > Heins ea Bak»  JAARBOEKEN, September,1787. 3059 Bakker, welken aan den Collonel te kennen gaven, dat zy benoemd waren tot verdeediging van de Stad, en van tyd tot tyd den raad van den Krygsbevelhebber enden Collouel der Schuttery zouden inneemen. De Commisfie van den Krygsraad was gevoelig, dat zy als voor niets wierdt gereekend, en de Krygsraad meende te kunnen doorzien, dat men zyne geheele (voorzorg zogt te leur te ftellen. Dus de Krygsraad door zyne Commisfie ogenblikkelyic aan de Regeering te kennen gaf, dat de nood daar was, dat men terilond moest voorzien, enz. Waarop dan ook den zelfden 29 Augustus de Commisfie der Regeering gemachtigd wierdt, om met Gecommitteerden uit de Bevelhebberen der Schuttery in onderhandeling te treden, en fehikkingen te beraamen tot verdeediging en veiligheid van de Stad. Den 30 Augustus vergaderden de beiden Commisfien, zo uit de Regeering, als uit den Krygsraad, en bellooten, de Stads wallen en bruggen te gaan bezigtigen, die te verbeteren, twee ftukken gefchut by de kettingbrug te plaatfen tegen het invoeren van gewapend volk te water; de Franeker poort met een wagt te voorzien enz. De Nieuwftaatsgezinde Leden van de Regeering poogden egter eene party te verwekken tegen den Krygsraad, wiens daaden zy met zwarte kleuren afteekenden ; men verfpreidde , dat het ongehoord was het voorgemelde Declaratoir in te leveren, zonder de Schuttery gehoord Yyyyyyyyyy 3 tg Har-  gc3o NIEUWE NEDER LA NDSCHE 1 'AR te hebben. Dit een en ander bragt te wege, ' dat de Krygsraad den volgenden dag befloot, om de geheele Schuttery nog dien zelfden dag voor zich te roepen, en het Declaratoir voor te lezen. Dit gefchiedde met dat gevolg, dat eenige Schutters, die Leden van eenig Vrycorps waren, hun affcheid namen, en alle de overigen beloofden aan hunne Officieren getrouw te zullen zyn, en onder hunne beveelen de Stad en Burgery tc zullen verdeedigen tegen alle oproer van binnen en geweld van buiten. Uier van gefchiedde nog dien zelfden avond ten o uuren in eenen Krygsraad verflag , in welken de Collonel fVyma teffens kennis gaf van eenen brief van Gedeputeerde Staaten van Friesland aan den Krygsbevelhebber Ardesch , ter waarfchouwing tegen alle overrompeling: waarop dien avond de wagten verdubbeld wierden, en geduurige rondens gingen. inmiddels gingen 'er geruchten , dat de Raad eenige Bevelhebbers der Schuttery, vooral die in gemelde Commisfie waren, wilde afzetten. Dus de Krygsraad gemelde Commisfie met nog vier Bevelhebberen, 'lousfaint, Van der Sluis, Van der Ley, en Wasj'enaar vermeerderde, om zig met den Krygsbevelhebber Ardes h naar de Magiftraais- Vergadering te bege ven,by den Raad te doen aandienen, den noud voor te dragen, en te verzoeken, om nog dien avond van den i September en vervolgens te worden gemachtigd, om 's avonds ten 8 uuren de poorten ïg doen fluiten, de bruggens 's nachts te doen op-  JAARBOEKEN, September, 1787. yost ophaalen, enz. Ondertusfchen kwam tyding in, dat men eenige {lukken vernageld hadt;: welk ontzettend berigt voor geweld van buiten , en te gelyk voor verraad van binnen deedt vreezen. Dog dit een en ander was oorzaak, dat zich de Schuttery en de Krygsbezerting, meer en meer zamen vereenigden, een zeldzaame zaak in dit algemeen wantrouwen op, en vooringenomenheid tegen het Krygsvolk van den Staat, wagten en posten wierden bezet, de noodige batteryen aangelegd, en het Stads gefchut op de wallen geplant. Tegen alle welke maatregelen, die de pogingen der Nieuwftaatsgezinden te Fra* neker niet zeer behaagden , de Staatsleden te Franeker den n September 1787 eenen fcherpen brief fchreeven: dog aan welken men zig in deze Stad weinig kreunde, maar in tegendeel ter verfterking van de Stad, voortging, en met verlof der Hooge Regeering het te kort komende gefchut uit het Ma» gazyn der Admiraliteit nam, als mede de noodige oorlogsbehoeften. Men hadt egter gebrek aan buskruid, en geen kans, vermids de gewapende vaartuigen van Amfteldam, die de Zuiderzee bezet hielden, en alleen toevoer naar Franeker gedoogden, om zulks uit Holland te bekomen. Waarom men het zelve nog by geluk uit Engeland bekwam door den Vlieftroom, welke de Hollanders verzuimd hadden te bezetten. Die van Franeker zagen dus wel, dat zy veel moeite zouden hebben om Harlingen, gelyk zy andere Yyyyyyyyyy4 plwu- Har-  HarUMOEf' 1 «o34 NIEUWE NEDERLANDSCHE plaatfen gedaan hadden, (zie hier te voren • onder Franeker) door geweld van wapenen e dwingen, om in hunne plans en maatregelen in te Hemmen. Zy wendden het dus on eenen anderen boeg , en fchreven den 6 September eenen brief aan den Krygsraad dezer 6tad , welke wy reeds onder Franeker bl. 4977. hebben medegedeeld, en welke deze Krygsraad den 8 September aldus beantwoordde: EDELE MANHAFTE HEEREN! >^/y hebben de maatregu'en, by U Ed. Collegie , genomen, overwogen: Wy hebben den rnV Rand van ons lieve Vaderland In het algemeeS IrZ ftig bedagt vooral hebben wy in deze geïgtS" ja akehge ryden ons oog gevestigd op den bykfns algemeenen, ten minften buiten^egenrpraakS. clareerden wensch en ftemme onzer Burgervf Om deze laatde reden derhalven hebben wv voor als nog met kunnen befluiten de Staaten vïï tneskmo te Leeuwarden vergaderd niet langer te refpecleeren, als de wettige Staaten dezer Pro! vince, hoewel wy tevens declareeren, dat ons niets aangenamer zoude zyn, dan dat de gebreken die in onze Conftitutie vVtyd tot ty^lynS Jopen , op eene reguliere en bezadigde wyze wieX geredresfeerd,waartoe wyhet onze ookgaarnfwilJen contnbueeren Wy vertrouwen , dat Jnze Krygsraad, ja ganfche Schuttery nimmer heeft cediend als eene machine of fpeelbal van eene wü lekeunge heerschzucht: nimmer ook heeft Qe«l. ve den lof geambieerd van zodaanige, die ten na leze Stad in het byzonder poogen te werken: over»  JAARBOEKEN, September, 1787. 5035 övereenkomftig haare waare begin zeis, ftrookende met de Conftitutie te werk gaande, en voor het overige op een goed geweten fteunende, bekommert dezelve zich even weinig over de zulken, die kleinhartig genoeg zyn om anderen ten kwaadden te duiden , dat men van hen in gevoelen verfchilt. Wy hqbben befloten onze Stad , zo lang moge lyk, by derzelver rustte bewaaren, en durven geene remotien begunitigen, die tegen den wensch onzer Burgery zouden aanlopen. Wy vérwagten ook om die zelve reden , dat geene rabuurigeStad of Diftricï: ons in deze voornemens zal verhinderen , dog hebben evenwel dienftig geoordeeld de Stad in zodaanigen daat te brengen, waar mede wy die geenen kunnen weeren, die aan ons met geweld zouden willen betwisten die vryheid, welke zy voor hen zelve begeeren. Wy weeten niet, of wy door deze onze rondboidige. verklaaring by U Ed. Manhaften zulltn worden aangezien , voor Medewerkers tot dienst van U Ed, Manhafte ge* declareerde Vyanden, welke UEd. Manhafte hebben befloten, om te doen buigen, het koste wat het koste. Wy hoopcn dit en om onzen en om uwen wille niet; dog, indien evenwel dit onverhoopt mogt plaats hebben, vérwagten wy althans van U Ed. Manhafte eene ronde verklaaring, die ons dan ook kan'; wettigen, om meer dan defenfief te ageeren. Wy dellen vast , dat het geheel buiten kennis van U Ed. Manhafte is, dat wy door gewapend volk genoegzaam onder onze wallen, en door gewapende vaartuigjes voor onze haven min of meer zyn ontrust geworden: wy hoopen zelfs, dat U Ed. Manh. alles zullen aanwenden, wat mogelyk is, om voor zodaanige ontrustingen ons te bewaaren , daar ons niets onaangenamer zoude wezen, dan tegens onze Nabuuren, MedeIngezeetenen en Broeders die magt te moeten gebruiken, die wy in handen hebben. God bewaar* U Ed. Manhaften en ons voor on- Yyyyyyyyyy 5 der- Har^ li1sce1t. Antw. v.m den Krygsr. aan die te Fran.  HAR* LINOEN Antw. van den Krygsr. aan tlie te Fran l ] i < t \ li 5034 NIEUWE NEDERLANDSCHE derlinge bloeddorting. Iutusfchcn blyven wy en .noemen ont EDELE MANHAFTE IJEEREN! U Ed. Manh. gehoorzame Dienaaren, Die van den Burger.Krygsraad. Mede uit naam van de Sergeanten en alle de Schuttas der Stad tJarlmgen. S. W V M A. Ier Ordonnantie van den Krygsraad W. J. HANEKUYK. Die van Franeker, op Harlingen niets kunnende verwinnen, befloten deze Stad uit te hongeren, en beletteden, dat op Woensdag den 11 September, de gewone weekmarkt niemant met fchepen.in welke levensmidde' len gelaaen waren, alhier kon binnenkomen niet alleen ten dien einde de doortogt door Iraneker, maar ook door Sneek en Bolsward g Arum verhinderende. De toevoer van de Zeekant was ook bezwaarlyk: en het inkoken van Vaartuigen uit het Vlie en van de Wadaen wierdt door de kruisfende Hollandche Gewapende Vaartuigen volkomen teingehouden. Dus wierdt men hier te rade ;en Admiraliteitshulk te wapenen met 16 aglenponders, en worf een genoegzaam aantal ;olk voor het zelve; wapende ook eenige gtere fcheepjes enz. Dog eer dit al in gereed»  JAARBOEKEN, Septembtr, 17S7. 5035 reedheid was, verdween het gevaar door de Hab.fchielyk volgende omwenteling van zaaken. luncen. Wy hebben hier te voren onder Franeker ook nog een nader aanzoek van de Nieuwftaatsgezinden te Franeker aan deze Stad van den 18 September, en het mannelyk antwoord van deze Stad van den 19 September medegedeeld. Zie bl. 5004 en 5006. Hindelopen. Alhier zyn de meefte Ingezeetenen Ondftaatsgezind, doch de gewapende VryCorporisten van franeker, geiyk naar Sneek, Stavoren , Workum, Makkum , de Lemmer en elders, zo ook herwaards gezonden, helpen het kleiner getal Nieuwftaatsgezinden, wapenen het zelven, en door dien weg moet de andersdenkende meerderheid bukken. Daar de Nieuwitaatsgezinden zeggen voor de Vryheid op te komen , verwekt het in het Staatkundige niet minder dan in het Godsdienftige, een zich zelf omverftootend denkbeeld, eene vryheid door geweld van wapenen opgedrongen, eene dwang om tegen wil en dank zo en in diervoege v i< y te zyn, als de dwirtgers zulks goedvinden. Het is dus verre .van daar, dat de twee Kwartieren Ooftergo en IVcstergo benevens vyf Steden , tot de Nieuwftaatsgezinden, zo als de Dagpapieren melden,zouden zyn overgegaan, als men de meerderheid der Oudftaatsgezinde Ingezeetenen in aanmerking neemt. De Nederlandfche  5036 NIEUWE NE DERLANDSCHE ïlTJ* fche Courant ^ Amfteldam by J. Ferlem toPEN. wordende uitgegeven, fchreef egter k zyn No. na aldus: ^/OUDSENDE den 13 ^ra^r. De zaaken A» u/ u3" , ,e5 te£ensw°ordia zeer guuftig voor de Weldenkende; Scoren, Work urn]Hindelopen. Makkum en de Lemmer, zyn alle bezet, dusdé luejche en AmersfoortfcheGeweldenaars, hier niets kunnen uitvoeren noch inkrygen: zv hadJen van 38 NIEUWE NÈDERLANDSCHE Him>e- en i VeIJftuk aankwamsn. en benchteden, dat eöprn. dien Heer op oruer van de Heer HAPER te Franeker vergadert, Siaroten zouden bezetten, drie Oprecht uuren daar na, kregen wy tydir-g, dat zy a! binAederi. nen waren, zonder tegenweer. Wy leeven nu Lomant gerust, en Hindelopen is de eerde van de elf Steden, die zich edelmoedig van Leeuwarden naar Franeker hebben begeeven, in Sneek zyn ook tusicben den oen 10 dezer 60 man ingetrokken, en * als ze nu /Jolsward hebben, zullen zy fpoedia de Meerderheid hebben. OVERTSSEL. Deventer. De tydingen van de aannadering derPruisfiiche Troepen, maakten hier ook veel indruk, en bekommerden zo zeer de Nieuwftaatsgezinden, als zy de Oudftaatsgezinden opbeurden. Dit laatfte hadt vooral in deze Stad plaats,alwaar verre het grootfte getal der Ingezeetenen Otidftaatsgezindis, en de Nieuwftaatsgezinden door de gewapende Genootichappers van Zwolle (zo als wy in de voorgaande maand July bl. 2166 en volgg. zagen} moeiten geholpen worden. Van het aanfehryyen van den Koning van Pruisfen wegens zyn Krygsvolk zullen wy hier na onder Campen Ipreeken. Zodra gemeld Krygsvolk den 1, Septera ber op GeidersGrondgebied, en verders naar Holland was getrokken, bleef de Bakkerv en eenige Ruitery van de Regimenten Röbrcn Kalureutb te Wageiiingen in Gelderland. Onder anderen lag te Wageningen of rondsom Wa- génifr-  JAARBOEKEN, September, 17?7« JO39 geningen de Ritmeefter IVeyerauch met zyn Lieutenant Krofft en eenige ruitery, welke dagelyks eenige patrouilles deeden, zo om de'vlugtende uit Holland, welke voornaame perfonaadjen rnogten zyn, op te vangen, als ook de Krygsgevangenen, die uit Holland gezonden wïerden, te ontvangen, te bewaaren , en naar Cleefsland te brengen. Gemelde Lieutenant Krofft vertrok Donderdag den 20 September 1787 met 24 Ruiters naar den kant van Zutphen. Aldaar door den Koopman Kofyn onderrigt zynde, dat de metfte Inge-, zjetenen in Deventer Oudftaatsgezind waren , maar onder de macht van het gewapend Genootfehap alhier, en van dat van Zwolle en andere plaatfen dezer Provincie zugtten, trok gemelde Lieutenant Krofft herwaards; maakte door twee Ruiters zich meefter van de Schildwagten, zynde Vrycorporisten,die by de Valbrug geporteerd waren; verders van den Valbrug en van de geheele wagt der Vrycorporisten, en vervolgens van de geheele Stad, zonder flag, ftoot of fchoot, en niettegenftaande het meenigmaaleu herhaald ge-, fnorkvan dood of vry te willen zyn en zich tot den laatften man te willen verdecdigen. Dus met 24 man Ruiters, zonder een eenig ftuk gefchut, de geheele Stad Deventer hebbende ingenomen, fprak Hy met de Regeering; vondt die genegen om de zaken op den ou. den voet te herftellen • ontwapende het geheele Vrycorps; ontnam hun al hun gefchut,' artillery, kruid, bomben, kogels, handgranaten, "geweeren, fabels, patxoontasfen,enz. laad- OïVER» T&K.  DEVENTER. JC40 NIEUWE NEDERLANDSCHË laadde dat al op karren, die hy ten dien einde huurde, en voerde dien ryken buit (onder welke vier fraaye meraalen ftukken gefchut, en tweeyzeren waren,van Amfteldam den 22 September herwaardsgezonden) over Zutphen naar Wageningen : van waar dezelve, als zynde het eigendom van de Vrycorporisten, naar Cleefsland vervoerd is. Ue Oudftaatsgezinden in deze Stad , gedagtig, hoe zy te voren onderdrukt en zelfs over de daken gejaagd waren (zie bl. 2166 en volgg.), hadden hier nu het hoofd opgeftoken, en den Lieutenant Krofft wakker geholpen in het ontwapenen der Vrycorporisten : zy zongen nu triumph. Doch gelyk het doorgaans over en weder gaat, de vreugde ging ras over tot uitfpattende baldadigheid en wraakneming. Het Gemeen begon zich nu op de Patriotten te wreeken, en hun te plunderen, zodat gemelde Lieutenant Krofft, die met weinig manfchap de geheele Stad hadt kunnen bemagtigen, en alle de gewapende Vrycorporisten ontwapenen, nu verfterking van zynen Kaptein IVeyerauch moest verzoeken, om die plunderingen tegen te gaan. De Heer Amold Jacob Weerts was regeerend 'Burgemeefter dezer Stad, en Lid der Gedeputeerde Staten dezer Provincie, en woonde als zodanig de Vergadering der Staaten te Campen by. Dog de Regeering gaf hem by eenen brief van den 22 September te kennen*,, dat „ Hy in zyne bediening als Magirtraatsper„ foon dier Stad , vermogens Declaratoir van „ Burgeryen Gildens, ontflagen was:" C AM-  JAARBOEKEN, September, 17B7. 5039 C A M P E N. Gelyk deze Provincie , althans de meerderheid van derzelver Regeerders en Staatsleden, der Nieuwftaatsgezindheid was toegedaan , en met de meerderheid in Holland, en met die ftaatsleden, die te Ucrecht vergaderden > eenen lyn trokken ; zo was het niet te verwonderen, dat zy ook beüuiten nam, die daar mede overeenKomliig waren. Dus hebben dan ook de Gedeputeerde Staten dezer Provincie in het begin van deze maand September een waarfchouwing gedaan, waar by het vervoeren van eetbaare en andere waaren naar Zeyst, Amersfoord, en eenige andere plaatfen in het overkwartier en Eemland verboden wierdt. Den n september wierdt alhier de Overysfelfche Landdag geopend, welke voor byna eene maand op reces gefcheiden was. Na het eindigen van deze eerde vergadering kwam een Pruisfiesch Officier in de Stad, zynde een Adjudant Generaal van den Hertog van Brunswyk , Opperbevelhebber der' Pruisfifche Legermacht: welke Officier verzogt den Ridder Bentinck, Drost van Twenthe, te mogen fpreeken, en aan hem dezen brief overgaf: JPjoor Gods Genade, FREDERIK WILLEM &c. &c. Onze vriendfcbap en wac wy anders meer, liefde en goeds vermogen: EDELE MOGENDE HEER RN BYZONDERE LIEVE VRIENDEN enNABUUREN! Wyzien ons teeen onzen wil genoodzaakt, een Corps Troupen onder Commando van den regeereit» Zzzzzzzzzz d-a Cam- pen.  5040 NIEUWE NEDERLANDSCHE CaM- 1-E#. Brief va» den Koning van Pruisfchen. 1 i t 5 den Heer Hertog van lirunswykDooü. en Geliefden, te laten marcheeren, om ons wegens den gevoelige en ondragelykebeleediginge, welke bekentelykons zelve , in den Pcrfoon van onze zeer geliefde Zuster, de Pricfes van Oranje, door een gedeelteder Staaten van Hol/and tegens de opentlyke bekend gemaakte gevoelens van het andere gedeelte der Staaten van deze zelfde Provircie aangedaan zyn geworden,eenigegenoegzaamevoldoening te ver-, fchaften Daar nu dit ons Krygsvolk door de Provincie Oveiysfel zal moeten marcheeren , zooverzoeken wy UEd. Mog. niet alleen, opgegedagte Troupen den vryen en onverhinderden dooi marsch door Uw gebied te permitteeren, maar ook dezelve vrye Inkwartiering en andere noodwendigheden en goede dientten te doen ondervinden: Waar tegen UEd. Mog. zig ook verzekerd kunnen houden, dat dit ons Krygsvolk, ingevolge van het haar uitdrukkelyk gegeven bevel, eene naauwkeurige Milbtaire Discipline en orde in acht neemen, en ïiernand wederrechtelyk beledigen zal. Wy zullen de hier door aan ons beweezene nabuurlyke Vriendfchaf met dank erkennen, en blyven altyd jenegen UEd. Mog. alle Vriecdnabuurlyke dienten te bewyzen! UEd. Mog. Goedwillige Vriend en Nabuur. BERLYN den 1 September 1787. (get.j FK. W1LHEM. (get.) FINKESTEIN. HERBERTSj^ De Schryver der Delftfche Courant Wybo Fynje fchreef in zyn No. 112. „ Dat de , egtheid van bovengem. brief, uit hoofde , van deszelfs fingulieren ftyl en byzondere , teekening, welke byna onleesbaar was, , vry verdagt fcheen". Men maakte in de op-  JAARBOEKEN, September, 1787. 5041 oprechte Nederlandfche Courant No. ïi6, Vaderlandfche Courant N. 116. en andere Couranten dergelyke en nog meer dwaaze aanmerkingen , met welke men egter weinig vorderde, nog dat geen, 't welk fpyt veroorzaakte, konde uit den wegruimen. In de opregte Nederlandfche Courant van den 15 September 1787 fchreef men op de onbezonnenfte wyze aldus; KAMPEN, den 12 September. Gisteren is alhier gearriveert een Pruisfisch Officier, ma een eigenhandigen Brief van den Koninp , am Hun Ed. Mog. de Heeren Staaten dezer Provintie geaddresfeerd , welkers inhoud was een 'verzoek, om de doortogt te verleenen aan Pruisfifche Troepen door deeze Provintie, om na de Provintie van Holland te marcheeren , en van die Provincie fatisfacïie te nemen , wegens 't arrefteeren van zyn Zuster; men weet niet wat antwoord onze Staaten gegeeven hebben, maar't was in deliberatie , of men twee Gedeputeerden ha den Koning zenden zou. Zie daar, Lezer! dat geen, waarop Wy U de oogen van voor lang hebben trachten te openen; om eenige heethoofden, motden Wy nu en dan Onze vreeze vermommen voor die onkundigen, daar Wy gelegenheid hebben gegeven aan de kun cigdtn om oos te begrypen ; de ongelukkige óverdvevene fchryfzucht van Onze dagen h efc, helaas! Ons niet genoeg algemeen kunnen doen hooren, Thanp ziet Gy, dat de Godvergeeten Oranje.Cabaal, ziende gevaar te loope-n hec loon Harer fchelmery te ontfangen , den Pruis'fifhe Degen inhaalt , onrechtvaardig tot Uw verderl reeds half uit de fchede: om eenig perk aan dt U dreigende Tiranny te ftellen, is 'er noch maa: één middel: Delft wyst ons den weg; maar Delf, Zzzzzzzz zz a be CaM-  50 \ 2 NfEÜWE NEDERLANDSCHE Cam- pen. Uittr. uit de op> rechte NederlandfcheCourant. begaat een misflag: men moet niet proponeeren, of zeggen ah dit gebeurt, zullen Wy de Oranje Vrtenden dit en dat doen; hier door word hen tyd gegeeven om te ontfnappen,: Men moet toetasten , en zeggen: „ Wy hebben hen in handen. ,. en de eerfte Burger, die door Pruisjisch Geweer 5, valt, zal terftond gewroken worden door hec ,, verzuipen van een Oranjeman, hoe hoog ook „ van ftaat, en van wat Kunne of Jaaren." Laat Amfterdam terftond op het lezen van dit Papier, zonder één minut uitftel , de misflag van Delft vergoeden. De tyd van Delibereeren en Befoigneeren heeft utt. Er zyn offers genoeg ia AMSTEKDAM, HAARLEM, LElDhN, DELFT, ROTTER. DAM, DORDRECHT, enz. maar 'er moet voorzigtig, tnfpoedig werden toegetast. De Schryver der Vaderlandfche Courant fchreef No. n6. dat men alle reden hadt am te denken, dat de bovengemelde brief des Konings van Pruisfchen een gefingeerd ftuk was, voortgefproten uit de onbefchaamdheid van deLandverdervers enz. Maar,verderft hy zyn Vaderland niet, en verraadt hy niet zyne goede medeburgers, die dezelven met zulke leugens, met het ontkennen der zekerfte waarheid, en het verdagt maken der waaragtigfte zaken, misleidt en bed ;iegt ? Onderwyl, hadden de Courantiers wysneuzig getwyffeld aan de egtheid van 's Konings brief, de Staten van Overysfel, beter gewoon aan zulke ftukken, twyffelden aan deszelfs egtheid zo veel minder, als die Hen meer-  JAARBOEKEN, Septemhtr, 1787, 5043 meerder trof en ten hoogden verlegen maak>cam„ te. By meerderheid wierdt eindelyk den i^p^n. September befloten , aan den Hertog van Brunswyk in antwoord te zenden eenen brief aan den Koning van Pruisfchen, houdende : „ dat men, zonder de Unie te fchenden, „ over de gevraagde doortogt der Troepen ,, door de Provincie van Overys/el geen „ finaal antwoord konde geven, maar eerst „ aan de Staten Generaal moest fchryven; en „ om die redenen zyne Majefteit verzogt, „ hierop niet te willen infteeren; dat men „ intusfchen alles in 't werk zou ftellen , „ om Holland te beweegen Zyne Pruisfifche ,, Majefteit genoegen te geeven". De Staten van Overysfel gaven dan ook daadelyk kennis van bovengemeld verzoek des Konings en van 't antwoord, aan de Algemeene Staten , en fchreven eenen brief aan de Staten van Holland , om dezelven aan te maanen tot het geven van voldoening aan den Koning, ter voorkominge van het gedreigd gevaar van door eenen der machtigfte Nabuuren met Krygsvolk overvallen en het toneel te worden van de onheilen, welken van de vyandelyke inrukking eener vreemde Krygsmacht te duchten ftaan. Begonden nu de Staten wat zwaarhoofdig te worden , de Gedeputeerden der Gewapende Genootfchappen dagten voor als nog wat luchtiger over de zaaken en omftandigheden. De hooge trap van hunne onbezon. nenheid, en dus het groot gevaar van regeeringzaaken toebetrouwd te zien in handen van Zzzzzzzzzz 3 hen  5Q44 NIEUWE NEDERLANDSCHH Cam- hen , die daartoe nog' de kundigheid, nog pen. hei:noodige doorzicht, nog de ervaarenheid hebben, blyktin zyn helderst daglicht door, in het navolgend Adres of Declaratoir, het welk gemelde Gedeputeerden der Gewapende Genootfchappen , (die tot het in ftand brengen van een Burger - Legertje in deze Provincie, den 13 September, te Zwolle wederom vergade-d waren,) den 12 September hebben vastgefteld, en den 13 alhier te Lampen aan de Staten hebben ingeleverd: Edele Mogende Heeren, Ridderfchap en Steden, de St aaien van Overysfel', T)e gcfaamendyk Afgevaardigden uit de Schutteryen , Vry Opren en Genootfchappen van Wapenhandel binn-n deze Provintie, vernomen he. bende, dat op gisteren een Adjudant Generaal van den Heer Herrog van Brunswyk aan U lid. Mog. heeft overgeoragt , een Misfive van Zyne f ruisftiche Maj. , behelzende een verzoek om Hoogstdesïelfs Troupen niet alleen den vryen en onverhwderden doermarsch door deeze Provintie te permitteeren , maar ook een vrye Inkwartiering en andere noodwendigheden en goede diensten te ooen ondervinden, en zulks onder pretext var, zich voldoening re willen verfchaffen wegens eene beledi. ging, door een gedeelte der Heeren Staaten van Holland aan Mevrouw de Pr in fes fe van Oranje zullende zyn aangedaan; kunnen in dit oogenblik ter naauwer nood befiisfen, door welks.- gevoelens zy het meefte getroffen worden, die van bekommering ov;r de akelige en voor het dierb;ar Vaderland en Vryneid allernadeehgde gevolgen, we!ke, het te vree-zen is, dat de gevraagde doormarsch en Inkwartiering van Pruisfifche Troepen, by aldien dezelve met 'er daad ondernomen wierd, zal na zich lleepen; ean van fpyt en onge- noe-  JAARBOEKEN, September, i787. 504 f roeten over den weerlozen toeftmd , immer? den rampzaligen ftaat van verdeediging, waar in deeze Provincie zich, in weêrwil van der Remonftranten allerernftigfte en zoo dikmaals herhaalde Kep tfentatien , en de aanbiedingen der gewapende Natie, om ter verbetering van het Defei Üe- Wezen met ÜEd. Mog. te willen mede werken, tot nog toe bevind. . De Remonltranten zouden zich thans, in naam van het aanmerklyk getal Burgeren en Ingezcte-, nen, welke zy vertegenwoordigen, met regt beklaagen kunnen, over de weinige fiducie, welke U Ed. Mog (een eenige Lid derzeive, voor zoo veel hun bekend is, uitgezonderd,) m hunne gewanenden arm gefteld hebben, over het agterblyveri van die ontwerpen, door welker realftane dit Gewest in een geduchten ftaat van Deieniie, al was het dan ook met opoffering van eenige tonnen fchats, hadde kunnen gefteld worden; dan Ed Mog. Heeren! daar een zodanig hulpeloos beklag» i" dit beflisfend tydftip, niets baten kan, zoo vinden zy veel eer zich opgewekt, om nog. maals onder inhajfle van alle hunne pleguge betuigingen , vervat by vroegere Adresfen van den 4 üftober !7»6 en 10 April 1787 » *a" hP «™ zich aan de ver! breekmg der zoo ar rbe/woren Unie fchuldig te maaken,-en cisinditverzeekerd vertrouwen , dat U TZ'a» ?g' Z'Ch-0p deD gewaP^den Bur er-arm, tot ftaving en uitvoering van derzelver kloekmoe! d.ge befluiten, zoo ver dezelven toereikende is, ILTVu !lverlaaten moSen' ten weikel oLn h r r r^°n( ?nteD °P 'c yw"'g« aandrin. gen, dat U Ed. Mog. ten fpoedigfte* de noodige middelen zullen gelieven daar te ftellen, om vM^,(.,deeZe/roV]Lnie Z*™?^ en met die VaderLndbevende gevoelens bez.eld is, te doen faamen rukken, Conform het Plan . door Gedeputeerden der Vergadering van de gewapende Corp. In Lfn r rd' ^°g' H^ren Gecommitteerde tot het Defenhe-Weezen voorgefteid, en 't welk dezelve zich verhonden hebben aan U Ed. Mos als ten hoogden nuttig en noodzaaklyk, te zulien voordraagen. J ,„?a?' Pi* ,óet> God V5D Nederland in zyne verbolgenheid behagen mogt, dat nog de Reprefentair n van U Ed Mog? aan den Pruisfifcken Monarch, nog de Wapenen hunner bereidwillige bngezeetenen , tot afwending van het dreigende gevaar genoegzaam waren ; zoo declareeren de Kerr.onftranren namens een aanzienlyk gedeeEe *an die zelfde ingezeetenen, dat dezelve gereed avonden zullen worden, om na alvoorens bedage ïeweest te zyn om vroeg ,,f laat de verradene en V g getergde Natie een gedugte WRAAK te vercnaffen over al die geene , welke bekentelyk -eeze rampen aan 'c Gemeenebest en deeze Pro. 'intie m t byzonder berokkend hebben ; gefaaaentlyk met hunne Wapenen naar de Provintie 'an Hollana over te gaan, en aldaar de duurgekog- te  JAARBOEKEN, September, 1787. ƒ047 te Vryheid te befchermen, zoo lang 'er een voet 1 gronds van dit Gemeenebest zal overig zyn , De Remonftranten vertrouwen in dit onverhoopt geval, dat ü Ed. Mog. zich genoodzaakt zullen* de vinden om voor den overmagt te moeten buk-, ken, en geen genoegzaarne middelen by der hand hebbende om den gevraagden doorffursch en In-' kwartiering te verhinderen dezelve, hoe gedrongen , echter nooit gedogen zullen, dan onder uit dtukkelyk protest, dat alle veranderingen, welke mid^erwyl rnogten ondernomen worden, nog door U Ed. Mog., nog door het Volk van dit Gewest , immermeer goedgekeurd of gewettigd zullen worden; op dat, welk lot ook over ons befchoorer; zy, ten minden voot de laatfte Nakomelingfchap, een gedenkteken moge overblyven. dat wy, dat haare Voorvaderen, niet bezweeken, maar gedwongen zyn, den onweêrüaanbaare overmagt haarer Dwingelanden te ontwyken. , t7 En eindelyk neemen de Remonftranten ae Vryheid hun ernftig verzoek hier nevens te voegen, dat toch de Vergadering van ü bd. Mog. niet uit den anderen gaa, voor en al eer in deeze allerdringende omitandigheden de noodige efficacieuste beiluiten genomen zyn, of wel aan de Heeren U Ed- Mog. Gecommitteerden tot het DefenfieWeezen dezer Provincie zodane ampele magt zy gegeeven, als nodig is om het vereischte te knni nen daar ftellen. Dit doende. Zwolle den ra September 1787. Gelyktydig met het bovenftaande DE CLARATOIR, kwam nog ter Tafel van Hui Ed. Mog. in en wierdt geleezeneen ADRES van de Burger Gecommitteerden te ZWOL LE , waar by dezelven verklaarjn in al Zzzzzzzzzz 5 le: 3am» 'en. Adres ot weileringvan doortogt; to% vraak !»*. i | 1  OftS NIEUWE NEDERLANDSCHE Cam- Jen deele in gemeld Declaratoir in te (temmen, en zeer ernilelyk eisfchen, dat de gevraagde doormarsch vin Pruisfifche Troepen vollirekt afgejlagen worde. Men behoeft zich over zulke onbezonnen adresfen, declaratoiren en wat meer van dien aart is, minder te verwonderen, als men nagaat, hoe de gemoederen door de dagpapieren , de eenigfte gefchriften , uit welken de meeften hunne Staatskennis haalden , wierden opgehitst. In den eerden opflag, en by de bedaarde nakomehngfchap, zal zulke invloed onmogelyk fchynen: immers het geen te veel bewysc bewyst niets. Dog voor eerst, de ondervinding heeft die redeneering overbodig wederlegd: ten anderen de gemoederen waren tot een hoogte van dweepery en verblinding opgewonden, van welke men in bedaarde tyden zich geen denkbeeld kan vormen. Wie zal zich naderhand licht kunnen voor/lellen, dat men tot dien trap van zinneloos fchryven gekomen is , als men in eene Extraordinaire oprechte Nederlandfche Courant van den 15 September No. 114. aldus heeft gelezen: ^iet hier wat een vreemde Monarch, dooromgefeoclue Hovelingen, durft beftaan; Om te doen blyken, dat wy verraaden zyn', en dat alles beftoken werk is om U in ketenen te kluisteren door den. Degen van Piuisfchen, of liever door vervloekte fchurken , die den Koning bedriegen, behoeft men de datum der Memorie van Thulemyer, waar in hy binnen vier dagen antwoord vraagt, fltchts te vergelyken met den datum van 's Konings zogenaamden Brief aan de OVERYSSELSCHE STATEN, en ais dan zal men bevinden, dat  JAARBOEKEN, Septemèir, 1787- 5°40 dat de omgekochte Pruisfen geen antwoord van Camzins waren te wachten . maar dat het hen te doen pen. was om Ons , (ter liefde van eene f weldige Vrouw. ter kwader uure gehuwd aan Unzep neen ten Generaal, door koppeling van een toonden Vreemdeling, wiens fchulden Wy meer dan ééns heboen bettald , ) in ketenen te koteren. Ziet hier ondertusfchen dien yslyken Brief, befef den inLud en de WRAAK is noch overal in Uwe handen op de Oranje fchurken ! Onthoud wel dat de Koning die dezen Brief tehryfr., zich bv 't aanvaarden der Regeering heeft verklaard, nooit dan met zyne Naburen in Vrede te willen leven. ten ware iemand hem aanviel. Onze Generaals Vrouw, die Wy voeden en kleden, te verzoeken om niet in den Haag ie komen , is het Godtergende voorwendfèl, waar op men b zoeKt te kluisteren. Noch ééns! de wraak is noch in Uw vermogen ; maar gy moet ü yhnga van de Offers verzekeren; en zo menig e n Uwer broeders als door den Pruisfifihen dwangkogel valt, zo menig Oranjeman moet Gy verzuipen, of alEs is verloren. In Gods naam! bKft ftandvastig, en tast toe. Wy hebben U duizendmalen geaegti , Tast toe , eer men toetaste op u!" Hoort Ons, om ü zelven wille, éénmaal. En vervolgens, na het mededeelen van den reeds boven opgegeven brief vaa den Koning, gaat hyin de zelfde Courant aldus voort: ' V'et nu hier, wat die tót GOD ALMAGTIG /-i om wraak fchreeuwenda Brief Voor werking heeft gedaan in QVii&YSSEL. Andermaal, liever eerst O ze Tirannen verzopen , en Onze Steden tot den grond verwoest, eer Wy Ons ooit d>or Prubf&n, of iemant in de Waereld zo fchel machtig laten verdrukken. Landgenoocen! Zo Fredrik 0 fytl'  5oso NIEUWE NEDERLANDSCHE Cam. Wilhelm toetast , en Ons om hals helpt, (wm WN. van byleggen of overgeven moet niet gefproken worden,) zyn naam zal gefchandmerkt ftaan erger dan die van Philips en Alm, naast den Uwen. die aoor de Volken met eerbied zal worden ee.' zegend. 6 Dog de Hertog van Brunswyk en Lunenburg, Bevelhebber over de Legermacht des Konings van Pruisfchen, voorgemeld Adres en declaratoir en bedreiging der Vry-Corps (zie bl. 5044 5048,) vernomen hebbenbende,gaf den 17 September uitzynHoofdkwartier eene waarfchouwing , in welke Hoogstdezelve na de inleiding zegt: „ En ft„ deze buitenfpoorigen onverdraagelyke behandeling niet kunnende geduld worden, „ vooral uit aanmerking , dat zyne Maje„ fteits bedoeling allervreemdst is van eeni„ ge verftooring der rust te bewerken, veel „ min die verftooring uit hoofde van Hoogstdeszelfs onvermydelyke maatregelen te „ zien geboren worden; zo verklaaren wy „ hier mede plegtiglyk aan alle de Ingezete„ nen van Overysfel, van wat ftand en ge„ voelen ook, dat wy de geringde mishan„ handeling uit hoofden van den aanmarsch „ der Koninglyke Pruisfifche troepen be„ gaan , zullen aanmerken als eene vyand„ lykheid tegen ons, en dienvolgens dezelve „ naar alle ftrengheid van het recht des oor„ logs zullen weder vergelden enz." De Schryver der Zuid-Hollandfche Courant fchreef ook omtrend dezen tyd, onder het  JAARBOEKEN, September, 1787. jctf* het artykel van ZWOLLE den 12 Septem-CA* ber 1787» aldas: Het is zeer opmerkelyk, dat de weinige Pruisfifche troepen, die te Lïngen efi, diaromftreeks a-lege» heoeb, al voor lang tot Oene , digt aan §e tfenzen van deze Provintie waren voortgerukt, zedert den eerften September, op welken dag de zoogenaamde brief des Konings gedateerd zoude zvn, van daar zyn opgebroken, en naar derft. > hncl gemarcheerd, zoo dat wy niet weten, dat '„thans eenige Troepen , ten minden niet van aanbelang, aan onze grenzen gecampeerd liggen, voor welke de gevraagde doortogt zoude nodig zvn. Doste voren is reeds gebleken, hoe de zaaken in dit Gemeenebest veranderd,en de Loaenfchrwers verdweenen zyn. Niet alleen heeft Ridderfchap en Steden, aan de Ingezetenen dezer Provincie, maar ook de Regeering dezer Stad aan haare Burgers en Inwooners toegedaan, om Oranje teekenen te mogen dragen, by befluit van den 27 September 1787, by welke egter al, wat zou kunnen gelegenheid geven tot verftooring van de rust, ten ftrengde verboden is. Zwolle. Hoe zeer ook de gemoederen van de meefte Ingezetenen in derke beweeging waren gebragt, waren 'er echter nog eenigen, die wat meer nadenken hadden, en wel bevroedden , dat op dien voet, op welken men thans doordraafde, geen heils te wagten was. Den 28 der verlopene maand Augustus, hebben negen Leden van de Gezworen Gemeen*  5052 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zwol meente alhier j die zis. ftandvastig verzet hebben tegen de affchaffing van het Reglement van 1675 en 1748, en tegen het invoeren van een ander Reglement op de Reen den zelfden 28 September door de Staen vernietigd. Den 29 September hebben de Steden Camen en Zwolle toegeftemd, in 't verzoek van taats-Krygsbezettingaan den Prinfe Erfftadouder te doen: waarop dan daar toe eenen brief an Zyne Hoogheid wierdt afgezonden. Den elfden 29 September wierdt ook befloten tot st verleenen van de noodige Credentialen of reloofsbrieven aan de Leden, welken voor et verbreken van het Reglement van 1748 itting in verfchillende Collegien gehad heb;n. Ook wierdt van de herltelling van Zy: Hoogheid in alle deszelfs Rechten by Puicatie kennis aan de Ingezeetenen gegeven, en  JAARBOEKEN , September, 17R7. J061 en den Afgevaardigden ter Vergaderinge der Algemeene Staaten aangefchreven, zich in 't vervolg wederom aan hunne Inftruólie of Lastbrief te moeten houden, met herroepinge van het befluit van 16 Mei 1787. Ook wierdt een voordel gedaan om de Vriendnabuurlyke eensgezindheid en goede verdandhouding met de Provincie Gelderland te herdellen en te bevestigen; en den Predikanten aangefchreven, op hoedanigen voet voor de Hooge en Mindere Overheden , benevens het Erf-Stadhouderlyk Huis, te bidden. STAD EN LANDEN. Groningen. De Burger-Verdeeldheden waren ook tot in deze Provincie doorgedrongen. Wy hebben reeds opgemerkt, dat de meerderheid der Stad Groningen Nieuwdaatsgezind, en die der Ommelanden Oudftaatsgezind is. De geruchten omtrend deze en geene dappen waren hier ook zeer waggelende. Men hadt zich laaten verluyen,en in de Courantenlaaten fcbryven, dat de Staaten het geheele Regiment van Sommerlatte, tot derzelver betaaling daande, wilden afdanken, en deszelfs foldy ter vermeerdering van het Burger-Genootfehap van Wapenhandel tot 1000 man bededen, en een corps van 100 Ruiters oprigten. Dog naderhand wierdt zulks weAaaaaaaaaaa4 derom Zwolle  Gro- 1n1n&en. 5062 NIEUWE NEDERLANDSCHg derom tegengefproken; hoewel op die wyze, dar. zulks alleenlyk voor als nog niet zoude:' worden uitgevoerd. Diegerugten wiren nier zeer gefchikt om de Krygsbezetting te Groningen in gunflige gevoelens voor de Nieuwe llaatsgezinden te brengen. Op de tydingen vanAppingadam,en wegens de oneenigheden aldaar tusfehen de Oud- en Nieuwilaatsgezinden, vergaderden de Leden van het Genootfehap van Wapenhandel alhier den 11 September in de Groote Kerk , om maatregelen te beraamen,hoe hunne Nieuwftaatsgezinde Medebroederen te Appingadam tegen de Oudftaatsgezinden, welken aldaar verre de meerderheid hebben, te hulp te komen. In deze Vergadering leidde Jonkheer Van Oldenheel zyne post als Collonel van het Genootfehap neder, nam met eene aanfpraak affcheid, en droeg het Opperbevel over aan den Heer S. Trip, Major van het Genootfehap. Gemelde Heer Van Oldenneel is door de Staaten van Holland en WestFriesland benoemd tot Lieutenant Collonel en Kaptein van eene Compagnie by een Regiment, het welk ten diende van die Provincie wordt opgerigt. Den 12 September des namiddags vertrokken de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerden van den BreedenRaad, gevólgd van een Detachement van 't Genootfehap van ruim 1120 man, zo Grenadiers, Musquettiers ais Kanon-  JAARBOEKEN, September, 1787. jod3 ponniers, onder bevel van den Kapitein Van Idfinga, niet zonder een grooten oploop van nieuwsgierigen, naar Appingadam, om aldaar de Nieuwftaatsgezinden te hulp te komen, tot welk einde de Genootfchappen uit de Ommelanden ook, zo veel mogelyk, medewerkten. Wy zullen zo terftond onder Appingadam van de beweegingen aldaar verflag doen. Appingadam. Den 10 September, zynde maandag, na den middag, vuurde het Genootfehap van Wapenhandel af, om hunne Zomeroeffeningen te eindigen. Gelyk het gaat in tyden van verdeeldheden en verbitteringen, de eene party kan naauwlyks zich inbinden om niet op de andere te fmaalen. Vooral de Genootfehappers, fier op hunne overmagt van wapenen en panages, en trots op den rytel van Voorftandera van Vryheid, welke zy zich meer, dan wel de andere party, toeëigenen, zyn bits en behandelen de andersdenkende fmadelyk, zich met uitfluiting van anderen betytelende, als de weldenkende, het beste gedeelte der Natie, Voorflanders van de goede zaak, Vryheidszoonen, en wat dies meer is. De gemoederen van weerskanten verbitterd zynde, hadt het Gemeen reeds begonnen de Genootfchappers onder het op en aftrekken, overlast en kleinachting aan te doen, hen Aaaaaaaaaaa 5 met rRO' S INC EN»  J064 NIEUWE NEDERLANDSCHE -oTm. ™%'^^iï*<**« de Bevdheb-T^be^ a»a ? c ° fchap venwel in goede orde door de Stad, en begaf zich vervolsens naar zyn Societeitshuis, om aldaar met eikan. deren vrolyk te zyn. Men wa^ 'er ook zTt Zab/ ï,dere dr°nk «°nk *2 hui* P nï ?" trok veel volks voor dat £v v'alJÏ ërChten Jiepen> 'r zy ^ar, * iS^n™ °P de verdoemeniS van De verhirr?' 0ranjepartv had^ gedronken" JJeverbitteringen namen toe: men wiero eemge fteenen van bniten in de glaazen en Men wi'ern ?F ^den ^ken8 wierden! Men wierp ook uit het Societeitshuis oo de btntenvergaderde Gemeente. De Genoot! fchappew zonden om fcherpe patroon» geweeren , enz. welken zy fpoedig kreeïïï' en het het zich aanzien , dat wd r § n' bloedbad 2ich zou vertoonen. Do- de Ge? meente van buiten verwoed indringende in het Societeitshuis, zou hec mec d* van t Genootfehap kwalyk zyn afgeloooen SS" Zy Z!fh niCt in °W niet de vTugt hadden gered. Aan dit Societeitshuis zyn alle de glazen ingefjagen, ook veele glazen aan eenige andere huizen. Men luidde nog t nachts ten elf uuren de alarmklok om.81 omliggende Boeren by een te roepen maar veeT treromde0rftaaTZind' had" veel trek om de Genooticnappers te helpen. De  JAARBOEKEN, September, 1787. 5065 De Oranjeparty trok des dingsdag met vier Appin» Vaandelen gewapend in triumph door de gadam. Stad, wanneer de Genootfchappers van Middel/turn, Lopperfum, en Onderdendam, ten getale van ruim 300 gewapend aantoogen, om hunne verlegene Medebroeders te redden. Maar het binnen trekken geweigerd zynde, wierdt van weerskanten op eikanderen gefchoten. Maar de Genootfchappers gefchut by zich hebbende, moeften de anderen wyken, en de Genootfchappers trokken binnen, en handelden de Oranje-Vrienden niet zacht. Woensdag den 12 September des voordenmiddags kwamen röim over de 200 Vierdorpfter Boeren , zo goed zy konden, gewapend, om hunne onderdrukte Oranje-Vrienden te hulp te komen, tegen de Vrycorpfen. De Genootfchappers trokken tegen de Boeren, die van agter de boomen, bösfchen en ftruiken op hen fchooten. Dog de Genootfchappers meer aan den Wapenhandel gewoon, en gefchut by zig hebbende, moeften de Boeren wyken, na dat over en weder, zo zommige geruchten melden, eenige gefneuveld en veele gekwetst waren. Den zelfden woensdag namiddag trok de Commisfie , en een Detachement Genootfchappers van ruim 120 man uit Groningen, voorzien van twee groote en twee kleine Veldftukken. Donderdag morgen zeer vroeg trok deze Commisfie , die in fchepen herwaarts wierdt overgebragt, en omtrend een half uur van deze Stad was ontfcheept, alhier  jctf* NIEUWE NEDERLA'NDSCHE Appin- hier binnen, onder het gewoon Veldmuziek UADAM« Binnen getrokken,hebben zy de Oranjeparty niet zacht gehandeld, hen ontwapend, zommigen gevangen enz. weinig bewust, dat juist op dien zelfden dag te Arnhem en te JNymegen de Pruisfifche Legermacht op het Grondgebied van dezen Staat trok, om een gansch ander toneel van zaaken te openen. DRENTHE. A S S E N. Ook hier is de Nieuw-Staatsgezindheid doorgebroken, en fmeedt plans van gewigt. Den 4 September vergaderden de Afgevaardigden van alle de Drentfche Genootfchappen. De Publicatie van November 1785 tegen het dragen van Oranjetekenen , is hier wederom vernieuwd. ' Dog den 29 September is eene Publicatie vnn de Staten dezerLandfchap gefchied,be. helzende eene aanfchryving aan de Predikanten tot het doen van eene openlyke dankzegging wegens de omwending van zaakeu. Verders worden by die zelfde Publicatie alle Gewapende Genootfchappen en Sociëteiten vernietigd, en de Ingezeetenen tot het afleggen van alle 'partyfehappen en het herdeden der eensgezindheid aangemaand, en hetdraagen van Oranje toegedaan enz. / CA-  JAARBOEKEN, September, 1787. 5^7 GENERALITEITS LANDEN. Trr, T 1 L B O R G. De Heer van Hogendorp, thans regeerend Scheepen der Stad Amfteldam, ook Collonel in die Stad, en wegens zyne y verige denkwyze voor de Nieuw Staatsgezindheid hekend Heer van dit aanzienlyk en bloeiiend dorp zynde, zou mogelyk iemant hier n de Sn zoeken, dat de Nieuw Staatsgezindheid ook tot hier toe doordringt Dog het is bekend, drt zy op zeer veele p aatfen in de Generaliteits Landen het hoofd heeft öpgeftoken, en haare vertraaging, met verdubbeling van yver, getragt te vergoeden. Wat hier van zy, men las in de dagpapieren dit terigt. •Oinnen de Heedykheid TILBORÖ, een der B' grootfte Dorpen der Republicq , geleegen m de tieyerye van >s Bosch, al bereids voor eeoigea lU door weldenkende opgericht zynde eenOenboifchap van Wapenhandel, onder de Znipreuk* V,«r het gemeen Belang; zoo word zulks aan alC VadtrSche EXercïffe- Genootfchappen en Sociëteiten die daarin tot heden geene kennisfe ÏS draaien, geadverteerd, ten einde met derfe ver Correspondentie te mogen worden verS met aanbieding om reciprokelyk te zullen h ulfonze Vergadering den 31 Augustus 17 «7- ln naam van Directeuren en verdere prefente Leden des Genoott'ehaps. IOHAN SMITS, Secretaris* J \ER«  5oSS nieüwe NEDERLANDSCHE Veran- —— — on oer verandering onder de hooge ge 'w' en laage amtena AREN ENZ. S. A^tiA Rv E M'r uDeD 9 SfPtember heeft de Ed. »aa7bm KVrot.GfchaP Ult de door Kiezers gefor- £aaken meerde Normnatie, in plaatfe van de twee afgaande Heeren iiurgeraeefteren A. J, Heshuyfen en Mr. Qr. A. Patyn , tot Burgemeefteren voor den tyd van twee jaaien verkoren, de Heeren Mr. T ü Paüw, geb. Hoecfft, Heer van Buitingen en Zand voort,, Heemftede, Rietwyk en KietwykerOort, en Mr. h. Gerlings ; welke twee Heeren den volgenden dag zyn ingehuldigd. Door de Ed. Achtb. Vroedfchap dezer Stad, zyn den 16 September tot Scheepenen aangefteld. de Heeren JeanJa CU, Dr, Nicolaas van Wyk de Fos, Hendrik Andté Parvé, Jacob Jan Cambier, f'-Jan™" 6tlrum> Mr- Johan Herman de Lange en Jan Willem Druyvefleyn; de vyf laastgenoemde Heeren zyn den i2 deezer tot Scheepenen Gommisfansfen door Hun üd. Gr. Mog. verkozen. Vervolgens heeft de Vroedfchap den 17 September uit de door Kiezers gemaakte Naamlv!ï volgens het Nieuwe Regeerings-KeSeVnenc in plaats van den Heer Mr. Chriftoffil S van Da n tot Burgemeefter verkoren den hee/ffr. SiSi Slicher, welke den 18 is ingehuldigd. °ms Dog, uit hoofde der omwending van zaaken in deze Provmcie.is het onzeker, hoe verre:dieaai Hellingen zullen geftand blyven! D* Le vden. Den ai September is alhier in den ouderctom van ruim 66 Jaaren overleden, de fS Mr. Corneits Speelman, Ridder Baronet, Heer van Hees wyk, Dinteren Nieuland, Raad in de Vroedichap en voorzittende Burgemeefter dezer Srad. Den  JAARBOEKEN, September, 1787. 5069 Den 22 heeft de Heer C. H. Damen, 't ge-' woun Hoogleeraars Amt in de Phyfica aanvaard, met eene plegtige Redenvoering: De Experimen- , tor urn in Phyjicis pretio rite conjtituendo , dat is: Over het \juist bepaalen van de waardy der Proefneemingen in de Natuurkunde. Schiedam. De Heer Jacob Morgan Oud-Bur gemeefter en Raad in de Vroedfchap dezer Stad, is te Ryswyk by 's Gravenhage, in den ouderdom vau omtrend 78 jaaren, overleden. Pürmerende. Den 5 September is alhier zeer fchielyk , in den ouderdom van omtrend 60 Jaaren, overleden de Heer Cornelis Koel, Raad in de Vroedfchap en Oud-Burgemeefter dezer Stad, en wegens dezelve Gecommitteerd ter Vergadering van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Heeren Staaten van Holland en Westfries* land in West Friesland en den Noorder Kwartiere, in wiens plaatfe de Ed. Gr. Achtb. Heeren Burgemeefteren enVroedfchappen,de Heer Simon Appel, Oud-Burgemeefter en Kaad, benoemd hebben, om wederom van wegens deze Stad tot den laatften April 1789, iu het gemeld Collegie van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Heeren Stapten van Holland en West - Friesland , ie West-Friesland zitting te nemen. LYST /eran- 1er1ns jnder. [)e hoo' JE en ^AGE ftMTE- naaren enz.  5070 NIEUWE NED. JAARBOEKEN, Septemb. 1787. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 17 September. by de Z. Zak. Takw Jarif?eöudeZeeu iVS 18a 2 2 £ — - nieuwe Zeeuws 16 a 20 U ; —— blaauwe 15 a 18 fi — Zomer 45 a 17 g Rcgge Zeeüwsenz. 13 a 144 g Erwtin Graauwé 24 a 32 g •——- firosnö 18 a S5 li — witte 15 a 19 S by 't Laft. Boekweit op 152 ffi a 21 efi Gekst Winter 23- a 24* Rotterdam den 17 September. Gekst Zomer ai a 22 -g Haver. VriefeBrouw. iy a 19 ^ —— Zeeuws enz 14 a i£§ ^ Koolzaad 38 a 45 oC Moütwyw <5f ^ de 30 Vt ■ ... by den Steeri Vlas Allerbeft 38 a 60 ft. Best 44 a 46 ft. Middelloon 36 a 38 ft. Gemeen 28 a 30 ft* —— Allergemeenst 25 a 27 ft.