NIEUWE NEDERLANDSCIÏE JAARBOEKEN, of VERVOLG der MERKWAARDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DU VOORGüVALI. Jtl» "» »» D* VEREENIGDE PROVINCIËN, D E GENE R A LITE I TS LANDEN, SM DR VOLKPLANTINGEN van den STAAT. yjF-EN-l'WINT 1GSTE DEELS DERDE STUg. II D c C i Ci Te LEIDEN, By P. van der EYK en D.'VYGIÜ Te AMSTELDAM, By J. van der BÜRGH en ZOON.   NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, Augustus. M D C C X C. HOLLAND. Delft. De volgens zeker plan van Zyne Door* Delft. luchtige Hoogheid, den Heere Prin* fe Erfftadhouder, nieuwe ingerichte Schut» terye der ftad Delft, heeftop den ij Augustus, des morgens, haare eerfte trekking en wapenfchouwing verricht in de volgende manier. De Schutters der gemelde Schutterye, alle gekleed met een blaauwe rok, en verre het Gggggg groot-  i856 NIEUWE NEDERLANDSCHB grootfte gedeelte met een wit vest, broek én kpusfen, gingen des morgens ten half 8 uuren naar het huis van den Vaandrig van ieder der vier compagnien, om het Vaandel af te haajen, en trokken daar op compagnies wyze naar Stads Doelen, verzamelde zig aldaar, en het geweer hebbende geprefenreert en neergelegd, gebruikte eenige ververfphingen. Kort daar na kwam de gemelde Schuttery in het geweer, en na dat dezelve zig hadt verdeeld in twee battaillons, waar van het eerite beftondt in de compagnien van het Groene en van het Oranje Vaandel, en het ander battaillon in de compagnien van hgt Witte en van het Blaauwe Vaandel, nam de trekking van Stads Doelen haaren aanvang. Het eerite battaillon , wierd geleid door den Coilonel den Heer Mr. ddriaan van der Lely> en het tweede door den Heer Kap« tein Hendrik Carel van der Boon 3{esch9 als Coilonel, en de beide Battaillons trok* ken langs de verwersdyk zuidwaarts door de Choorftraat, de Oostzyde van de Voorftraat, de Kolk, de Westzyde van het Oud Delft langs, tot voorby h=t weeshuis; de Breedfteeg door, de Westzyde van de koarnmarkt langs, de Touw-enZyde Bruggen over langs de Zuidzyde van het Marktveld i het eerfte battaillon de Nieuwe Kerk voorby naar de Noordzyde van het Marktveld , blyvende het tweede battaillon aan de £uidzyde van het Marktveld. De  jAARBOEKEN, Aïigwié, 1750. i85/ De Schuttexye aldus ten ïi uuren öp het Marktveld aangekomen 2ynde, vormde in de lengte,van het Stadhuis af tot aan de Nieuwe Kerk , twee Linien, vlak over den anderen, ieder linie bellannde in twee battaillons, prefenteerde het geweer, en leidde het zelve neder. Den Heer Coilonel ging daar op naar het Stadhuis, alwaar de lleeren Burgemeeilerert en Regeerders dezer Stad warén vergaderd, en gaf hun Edele Groot Achtb. kennis van de aankomst van de Schutterye op hetMarktveld. Na verloop van omtrend een half uur daar na de Trommel wordendegeroerd, verfcheenen Heeren Burgemeefters, en gingen, voor uit gegaan van den Onderfchout der Stad ^ en van vier Stads Bodens, en agter aan gevolgd van twee Sergeants van Ordonnantie met Hellebaarden, langs het Front der twee door de Schuttery gevormde battaillons ^ hieldt een kort gefprek mét eèh ieder der Heeren Officiers, en plaatiten zig daar na voor het Stadhuis. Den Heer Coilonel gaf verders aan welgemelde Heeren Burgemeefteren te kennen, dat de Schütterye haare wapenoefeningen zoude doen; De Schuttery verrigtede hier op het manuaal, en trok daar na eerst Battaillons wyze^ en na derhand Compagnies wyze voorby Heerert Burgemeerteren.- Dezelve zynde begroet met fponton door den Heer Coilonel, welke zig daar op plaatje naast de. ge elde Heeren Burgemeeftereiiywierden vervolgens dooreen ieder van alledc Officiers der Schut» Gggggg 2 i* Delft  iSj8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. Iti deze Hofplaats kwam den 6 Augustus5 de tyding aan, dat uisfchen den Koning van Hongaryen en Bobemen en den Koning van Pruisfen, op den 25 der af'gelopene maandjuly te Reichenbach een Verdrag is gelloten, 't welk twee dagen daarna door het teekenen van een Vredeverdrag tusfchen eerstgemelden Koning en den Turkfchen Keizer is gevolgd, en zulks onder bemiddeling van Groot Brittannie, en de Republiek der Vereenigde Nederlanden , welke twee Mogendheden ook bemiddelaars zullen zy-o in de gefchillen tusfchen Oolïenryk en de Belgilche Provinciën. Deö tcrye begroet met fponton en vaandel; waar na de Schuttery zig weder in twee battaillons hebbende gevormd, van het Marktveld aftrok, en ieder der vier compagnien naar het huis van den Vaandrig, om het Vaandel daar te brengen, waar op de Schuttery zig vervolgens van den anderen fcheidde. De Heeren Burgemeefteren vorderden ver* volgens by zich den voornoemden Heer Coilonel, enverzogten hem uit derzelver naam de gemelde Schuttery hun byzonder vergenoegen en weltevredenheid over het verrigten van haare wapenoeffeningen te betuigen. 's G R A V E N H A G E.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. i8so Den 7 Augustus was de geboortedag van Haare Koninglyke Hoogheid, de Prinfesvan Orange, welke in het veertigfte jaar van haaren leeftyd tradt, en deswege de gewoone begroetingen op de Oranjezaal Ontving. . Den Ridder D'Aranjó is nïeuwlings door de Koningin van Portugal benoemd tot haaren Gezant by dezen Staat, en heeft zyne geloofsbrieven overhandigd. De Édele Groot Mog. Heeren Staaten yan Holland en West-Friesland hebben eens Publicatie doen afvaardigen, by welke geor donneerd word „ dat voortaan geene Vlas „- bouwers eenig raauw Vlas onder het zwin „ gelen zullen mogen doorfnyden,' om het „ zelve van Scheeveri te zuiveren,erivoorti 3, zullen mogen opfteenen, als na dat hetzel „ ve zonder zodanig doorfnyden^ behoor „ iyfc zalzyn gezwingeld,en zo iri hetLvf als aan de Bloem- en Worteleinden d „ Stoppelen zullen wezen afgeflagen , zonde dat daar by of aan eenig zwingeïwerk za „ mogen gedaan of bevonden worden Wyders, dat, om in het vervolg he opvullen der Koppen met zwingeïwerk 0 „ ander vüil voor te komen, het Vlas va „ nu voortaan niet meer met Koppen g£ zwingeld', omgedraaid of omwonden „ maar alleenlyk gebonden zal mogen woi den, met verbod, om hetzelve Vlas nic ,v te bevogugen , of op natte Vloeren c Gggggg 3 t> pka 'sGra- ' SE. i ». i t. f s i i  i8<5o NIEUWE NEDERLANDSCHÈ 's Gra- VENHAGE. i „ Plaatfen te leggen, maar droog te bear„ beiden en te honden ; dat ook voortaan „ geene Vlasfen, na het emaneren van deze „ Publicatie, ter Markt zullen mogen wor„ den gebragt, of op eenige wyze verkogt, ,, dan die in voege voorfchreven zyn bear„ beid en gebonden, en ten minften 6 pon„ den Huisgewigt wegen; op peene , dat „ voor yder party, welke tegen deze bepalingen zal bevonden worden bearbeid o£ „ omwonden te wezen, door eiken daar by „ geconcerneerden Vlasbouder, Arbeider, „ Velder en Verkooper, telkens zal worden „ betaald een boete van 25 guldens." Wy hebben te voren in onze Nieuwe Nederi.. Jaarb. 1789, de maanden October en November bl. 1156 en volgg. en ^85 en volgg. en byzonderlyk bl. 1593 en volgg* het gewigtrg Rapport medegedeeld van de Commisfie van het Defenfie- Wezen, welke Commislie onder anderen aandrong op het intrekken der vyf Admiraliteits Collegien tot één Collegie. Hoe aannemelyk dit voorlid ook was, 20 vondt het zelve egter veel tegenfpraak, en de byzondere plaatzelyke en ftedelyke beiangens, die veekyds in ons Land ,1111: hoofde van zyne byzondere Staatsge(leldheid,ook de nuttiglle ontwerpen heeft verydeld , konden zich niet zo geredelyk,, met het intrekken van vyf byzondere beheeringen tot een eenig bellier, vereenigen, Orn in dit verfeh.il van gevoelens> met zo veel ^ meer-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. l86ï meerdere voorzichtigheid te werk te gaan, vonden de Staaten van Holland en WestFriesland by befluit van den 30 January 1790 goed, van de Admiraliteits Collegien hun berigt en confideratien te vragen, „ by„ zonderlyk op het plan van een algemeen beftier voor de zaaken van de Zee, ges, combineerd met de affchaffing van de te« „ genswoordige Collegien ter Admiraliteit, „ gelyk het zelve, by het rapport van de „ Heeren Gedeputeerden tot de perfoneek „ Commisfie over het werk van de generaa„ le defenfie van de Republieken het bree- de is voorgedragen; als mede op de nut' tige en heilzaame gevolgen, welke voor< „ noemde Heeren zig van dit plan beloo,9 ven, in tegenoverltelling van het bellier, „ het welk tegenswoordig plaats heeft, ofs 5, ingevolge de Inllructie voor de Admirali- teits Collegien behoort plaats te hebben." Het waren de Hollandfche Raaden en JVlinifters in het Collegie ter Admiraliteit in West-Friesland en 't Noorder Kwartier, welken op den 4 Mey 1790 op voorfz. onderwerpen hunne gevoelens uit Enkhuyzen aan de Staaten van Holland en West-Fries land toezonden, ingerigt op deze wyze: EDELE GROOT MOGENDE HEEREN l Het heeft U Edele Groot Mogende behaagt hy Hoogstderzelver zeer gerefpeóteerde Re folutie van 30 January dezes jaars, in handen vaj Gggggg 4 d« 'sGRA- vemjha- GE. 1  'sGrA- ■VEMHAÊE. •Jüerigt van de yjdmir: in 't Noorderhviop intrekkingder Admiraliteiten. Ï8Ö2 NIEUWE NEDERLANDS CHE de Hollandfche Raaden cn Minifters van ieder deidrie Collegien ter Admiraliteit in deze Provincie refideerendc, en dus ook van ons,' te Hellen het Rapport, ter Generaliteit uitgebragt door de Gedeputeerdens tot de perfoneele Commisfie over het werk der Dcfenfie der Republiek,' dan alleen betreffende de zaaken van den Oorlog te Water, ten einde een ieder in den haare, het zelve Rapport, in zo verre, té examineeren," en U Edele Groot Mogende te fuppediteeren hunne confideratien en advis, by drie diltin&e Advifen, fpeciaal op het Plan van een algemeen beftier van de zaaken van de Zee, gecombineerd met de affchaffinge van' de jegenswoordige Collegien ter Admiraliteit, gelyk het zelve by het voorfz. Rapport in het bré'ede is voorgedragen, als mede op de nuttige en heilzaame gevolgen, welken' de voornoemde Heeren van de perfoneele Commislie zig van dit Plan beloven , in tegenovertelling van het bellier, het welk tegenswoordig plaats heeft , of in gevolge de Inflructie voor de Admiralitcits Collegien' behoorde plaats te hebben. Om aan voorgemelde U Edele Groot Mogende requificie , omtrent het van ons gevraagde Advis, na behóoren, en met eene eerbiedige lubjeótie aan betere gevoelens te voldoen hebben wy, na naauwkeurig Examen van voöricbreeve Plan , vermeend te mogen eh: moeten' maaken deze onze confideratien, en daav by doen reflecteeren. Dat de Heeren GecommitteerJens air. de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, waaf onder ook Raaden cn een Minillcr van dit Collegie, in den jaarc 1786, in 'sHagc beloigneerenden over een Misfive van de Heeren Gedepuc^erdens tot de perfoneele Commisfie van het Dcfenfie-Wezen, in 's Hage vergaderd, in dato 24 April deszefven jaars, reeds als toen , zo wy vertrouwen','  JAARBOEKEN, Augustus, i7S)ó. 1863 wen, geperfuadeerd waren van die waarheid, dat zy by zo verre zy Regenten waren van deze of geene Stad, hunne vermogens niet moeiten beperken tot de bekrompen kring der Stad hunner refidentie, maar zig zeiven moefien voordellen als Regenten van het geheele Gemeenebest, zodanig egïer, dat zy, even zeker zynde van die waarheid, dat óimentlyk de volmaaktheid van elk geheel, door de volmaaktheid der deelen wierd voortgebragt , van oordeel fchynen geweest te zyn, dat de bevordering der belangens van de Provinciën. Kwartieren, Steden, en Perfoonen niet, in concreto befchouwd, moeften worden uit het oog verlooren, in het beraamen van middelen , dewel ken zouden moeten ftrekken tot bevordering var het belang van het geheele Bondgeoootfchap in he gemeen. Zy bezeften wel, dat hunne confideratien zou den laboreeren aan diverfe defecten, zo eigen aai de menfchelyke overleggingen, maar zy vermeer den teffens, dat dit bezef hun niet moest affchrik ken, om, na hun ligt, aan gemelde perfoneele Be foigne te fuppediteeren zodanige middelen, als z oordeelden best gefchikt te zyn ter bevordering van de belangens van het Militaire Zeeweezen, uit loopende ter beveilirtge van de Commercie, en d de confervatie der independentie van dezen Staat en het welk, zy vermeenen, dat voornamently zoude kunnen worden gevonden in de herftellin? of introductie van een meer gemeehfchappelyke gepaste en geregelde directie van dezelve, ten en de daar door de middelen te Water rigtig zoude worden ingevorderd, de Finantien gefterkt, en t Equipagien op1 eene eenpaarige voet ter uitvo geWy'hebben, Edele Groot Mogende Heerei met het meefte genoegen gezien, dat Heeren G deputeerdens tot de perfoneele Cornmisfie, hier vi 's Graven-hage. Bcrigt van de Admïr. in 't Noorderkw.op intrekking' der Ad■ mirali1 tettert* % f 3' e' •> k e >' (9 ' - v rï e 1!  'sGra- venhage. Berigt van de Ad-min in 't JVoorderkw.op intrekkingder Admiraliteitent ( 1 ( i 1 j ] J 1S04 NIEUWE NEDERLANDSCHS ren gemeld, in hun Rapport op den 28 öclober i?8d ter Vergadennge van Hun Hoog Mog. uitgebragt, deze gewigtige zaak mee het zelve oog hebben 6eicbouwd, en wy vinden ons gedrongen, boe zeer wv ook op het een of ander fujet van Hun Edele Mog. mogen discrepeeren, de waarheid hulde te doen, met aan Hun Ed. Mog. te mosten toekennen die lot, dewelke zy , door het zamenftel van een allerdoorwrogtfte Memorie, geprofkeert uit eene onvermoeide arbeid, van elk kundig en onbevooroordeeld Regent met regt hebben verworven. Daar wy nu, Edele Groot Mogende Heeren! aan de eene zyde voor ons hebben het fuftenu van gemelde Heeren Gedeputeerdens tot de perfoneele Commisfie omtrent het werk van de generaale directie, or het middelpunt derzelve, zoals het zel^ ve op pag. 29 van het gedrukte Rapport, onder de marginale titul van Compnjiüe van den Raad ter Admiraliteit, voorkomt; (want hier omtrefid hebben wy het ongeluk alleen met Hun Edele Mogepde te verfchiHenJ) en aan den andere kant, heÉ idee van de Heeren Gecommitteerden uit de relpectiye Collegien ter Admiraliteit < op dat fuïet, zo als het zelve onder de Bylagen lub Lift.IJ. pag. 19 te vinden is , daar bevinden wv onsin de noodzakelykheid, om het meerdere nut, de meerdere noodzakelykheid, mitsgaders degrootere mconvenienten, uit het eene in vergelykinge met net andere te verwagten, in overweeginge te nemen, en aan U Edele Groot Mogende eerbiedig >nder het oog te brengen. Wy willen niet ontkennen, dat het plan van Hee■en Gedeputeerdens tot het peribneel üefoigne toe le ïntrodudbe van een eenig Departement of Raad er Admiraliteit, in 'sHage refideerende, zyne meites heeft, en mogelyk, egter niet zeker, eenige nenage zoude te weeg brengen, maar wy kunnen net ontveinzen onze fchroom en huiverigheid, dat pogelyk de voordeden van deze menage, zo dezelf  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. 1865 zelve daar door al mogten worden geëffectueerd, niet zullen kunnen opwegen tegens de incöavènienn ten, die daar uit zullen voortfpruiten. Daar wy, als Raaden en Minifters van dit Coliegie onze vermogens wederom niet zullen beperken tot de bekrompen kring der Steden van onze refidentie refpective, daar kunnen wy met ftilzwygen pasfeeren de beoordeeling der wezemlykheid van zodanige argumenten, dewelken zouden kunnen worden bygebragt, waarom de Collegien ter Admiraliteit haare Zetels niet zouden behooren te verlaaten, by zo verre de Provinciaale en Stedelyke belangens daar in worden op het oog gehouden; wy kunnen ons in deze onze kwaliteit dispenfeeren, om de kragt te toetfen van het argument, getrokken uit de posfesfie van omtrend twee non-; derd jaaren. Wy zullen in deze mede niet beoordeelen de evenredigheid in de repartitie van zestien Perfoonen of Raaden ter Admiraliteit, by het Rapport voorgeflagen , waar van deze Provincie vier , en de anderen ieder twee zoude Committeeren, ofte ons inlaaten in een onderzoek, of de equipeerende Provinciën door deze repartitie zouden worden benadeeld , ja dan neen, nog minder zullen wy treden in een Examen, of het een ydele klank van woorden zoude wezen, wanneer by de eventueele introductie van de geprojecteerde directie deze of geene Provincie, of deze en geene Stad zig zal bekljgen , omtrend het gemis van de Collegien ter Admiraliteit uit hunnen boezem, waar van zy twee honderd jaaren byna in een ongeïnterrumpeerde posfesfie zyn geweest ; de beoordeeling van het een en ander zullen wy aan het verligt doorzigt van U Edele Groot Mogenden eerbiedig overlaaten, terv/yl 'er mogelyk by vervolg eene gelegen theid zal voorkomen , om ons daar over verder te elargeeren, voor zo verre wy in een andere relatie daar toe mogten geroepen worden. Wv s Gra-* 'ENHA- ;e. berigt ian de ddmir, 'n 't Noofr ierkw. )j> intrekking■Ier A(U mrali'eiten,  i;866 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■s Gra* VENHAGE. Berigt van de Admir. in 't Noörderhv.op intrekkingde r Admiraliteiten. Wy zullen dan, Edele Groot Mogende Heeren! ons alleen bepaalen, om kortelyk onze gedagten te fuppediteeren omtrend de introductie van een directie bepaaldelyk en alleen nuttig ter bevordering van het Militaire Zeewezen, afgezonderd van de belangens van Provinciën en Steden , en remarqueeren daar op. 1. Dat, wel is waar de onzekerheid van den uitflag, en de vreeze voor gevolgen, die niet te voorzien zyn , niet altoos moeten ftrekken tot een hinderpaal van voorgenomene verbeteringen, maaregter, dat het altoos dangereus is, de verbeteringen te zoeken in een geheel renverfement van eene geëtablisfeerde Conffitutie , en dat het min gevaarlyk is, zo veel van die Conftitutie, als mogelyk is, te behouden , en de verbetering te zoeken, in daar iets by, of af te doen. 2. Dat de fchynbaare menage, dewelke men zig by de introductie van een eenig Departement voorfleld, hoe waarfchynlyk ook, egter niet wel zal te bepaalen zyn, zo lange de Tractementen , Emolumenten , Jouisfances , Gr itificatien &c. voor de Heeren Raaden , Minifters, en verdere Bediendens niet zyn gereguleert, en de Departementen van Executie niet zyn gearrangeert; boven en behalven, dat het altoos bedenkelyk blyft, of men niet by de introductie van eene betere en eenpaarige directie deze en geene poincten van menage behoorde tér zyde te ftellen, in verwagtinge, dat zy uit de verbeteringe in de direftie zelve ij-P facio zal geboren worden. 3. Dat de omflag, dewelke , by de vernietiging der refpective Admiraliteits Collegien , zoude worden overgebragt in een middelpunt, en behandeld in een eenig Departement, on* zeseragtens, van die natuur zoude zyn, dat een  JAARBOEKEN, Augustus, 1700, 1867 een fpoedige afdoeninge van zaaken boven het menfchelyke vermogen zoude reiken, ten zy dan dat gemelde Collegie wederom in diverle Departementen moest worden verdeeld , en dus daar door eene vermeerdering van Leden noodzakelyk worden. a. Dat de voorzorg onzer Voorouderen reeds ■ geweest zynde, om de Marine van den Staat tot zetel te geeven die Plaatfen, alwaar de Handel het meest was bloeyende, deze Plaatfen , hoewel zommigen daar onder, minder bloeyen, actueel het beste gefchikt zyn , om de zaaken, het Zeeweezen betreffende, te behandelen , terwyl de introductie van een eenig Departement in 's Hage , natuurlyk zoude moeten laboreeren aan defecten, fpruitende uit de verdere afgelegendheid derzelve van de Commercieele voorwerpen en benodigdheden, dewelke thans onmiddelyk zyn onder het bereik van die Collegien, dewelke in de refpective Provinciën en Steden zyn geësablisfeert. %. Dat door de affchaffinge der refpective Ad. miraliteits Collegien wel veelen Raadsplaatfen mogelyk zouden worden afgefchaft, maar daat en tegen, ten einde de directie niet te doen fluctueeren , in derzelver plaatfen wederom andere Perfoonen zouden behooren te worden aangefteld, aan wien de executie van zaa> ken, thans aan de Equipeerende Collegien gedemandeert, zoude moeten worden toevertrouwd, en dus daar door eerder en meerde! geëffectueerd een verandering in Tituls, dar in het aantal van werkende perfoonen in dt executie, terwyl wy gaarn aan het oordeel var P Edele Groot Mogende willen overlaaten , te bepaalen , of een directie , aan Bedienden; én Suppoosten gedemandeerd, in een beten or sGra}jc. Berigt >an de édmir, n V Noorierkw.)p in' rekking ier Ad± nirali■ eiten.  1868 NIEUWE NEDERLANDSCHE "s Gra- venhage. Berigt yan de Admir. in 't Noorder kw. op intrekkingder Admiraliteiten. i ] i 1 1 i \ « t order zoude worden behandeld, dan wanneer dezelven blyve geaffecteert aan de RegeeringsLeden, door Hun Hoog Mogende daar toe geeommitteerd. 6". En eindelyk, dat, hoe zeer de inrigting van hee Collegie van den Raad vanStaateallezintsloffelyk en in de beste order is ingefteld,egter de bedry ven der Admiraliteiten daar van zo verre devieeren, dat in oneindig veele omftandigheden, na onze oordeel, dezelven op een zoortgelyke wyze geenzints kunnen worden behandeld, of (wy zonderen daar van uit den eed) na dat rigtfnoer afgemeeten , en deze omftandigheden zyn ook niet geëchappeert aan de attentie van de perfoneele Commisfle, ten minften niet van die Leden,aan wien de locale fituatie der Equipeerende Departementen, geduurige afwisfelingen van de Equipagien, met den aankleeven van dien, en andere hunne bedryven meer van naby bekend waren, gelyk uit hunne Memorie pag. 29 kan blyken. Wy kunnen dus, Edele Groot Mogende Heeren! niet ontveinzen, dat wy het Plan door de Heeren 3ecommitteerdens uit de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Lande in den jaare 1786 aan de jerfoneele Commisfie voorgefteld, en onder de Byaagen van het Rapport fub Litt. D. te vinden, 'het zy met allen verfchuldigde decentie en agtinge /oor de gemanifesteerde kunde en onvermoeide vlyt ran de perfoneele Commisfie gezegd,) by praefeentie zouden adopteeren ter introductie van een >etere en eenpaariger bellier van het Militaire Zeewezen, egter met zodanige veranderingen, als lit vergelyking van het zelve met de ingrediënten 'an het Rapport noodzakelyk zoude behooren voort e vloeyen Niet, Edele Groot Mogende Heeren ! om dat «y de vrugten, op onze eigene Akker geteeld, altoos  jAARËÖEKËN, Augustus, 179U 'toos de frfiakelyM'e vinden, maat om dat wy in dat laatstgemeldé Plan, trekkende tot de bepaaling van een generaale directie van de Zeezaaken, concentrëerend'e in de befoignes, (dan wy zdudën pr£EFereeren dezelven een Vergadering te noemen,)ih 'sHage te befchryven, hebbende aan hei: hoofd den Heer Admiraal - Generaal . en eenigérmaateb gearrangeërt na het Idéé van de perfoneele Commisfie, de meëfte fimpliciteit,de meeftë overeenkomst met de primitivè Infiitutie van de Admiraliteits Collegien, ën het minfle gevaar voor een totaal renverfemeöt van de oude Coiifiitude ontwaar worden ; vinden wy bns gedrongen , dm aan Het zelve de preferentie te geven , terwyl wy eerbiedig vertrouwen, dat daar door op dezelfde wyze, als in het Plan vaii de perfoneele Commisfie word gebüteert, zöude worden geëffectüeeft, befialven een aantal bedoelde verbeteringen , ëen eenparigheid van bellier, en uit dezë eenparigheid een bezuininge van 'sLands penningen; een bezuibinge, Edele Groot Mogende Heeren i dewelke wy eerbiedig vertrouwen, dat daar iri méér moet wördsh gezogt, by zb verre het ten gevolge moet hebben eeri harmbniëufe Correspondentie, onderling overleg, en wederkeerige adfiftentie van de Collegien tër Admiraliteit, dan in de vermindering van eënige Raaden eh Miaiftèrs", ofte derzelver befoignes. Veèlé zwarigheden, Edele Groot Mogende Heeren ! door de perfoneele Commisfie daar tegen ingebragt; zouden, na onze oordeel, kunnen worden weggenomen, door een vërgelyking met het b'eftier van de generaale Oost-ën West - Ihdifche Compagnien hier re Lande, dewelken, even als dé Admiraliteits Cdllegieh, wel verdeeld zyn in diverlé Departementen , edog welkers bedryvèn en' behandelingen van zaaken te za'mën loopen in het middelpunt der refpective Vergaderingen van Ze» Hhhhhh ven* 'sGrAvenhA- ce. Berigt> va// dè Admir. In 't Noordè'rbti:op intrekkingde r Ad~ m'iraliteilen*  ï-87-o nieuwe nederlandsché \.Gravenha- ce. Berige van de Admir. in 't Noorder kw. op intrekkingder Admirali'teilen. . i I veEtienen en Tienen, zonder egtet een ander %smer uit te maaken, terwyl nogthans door de afwisfelinge der Leden , die Vergaderingen van tyd tot tyd waarneemende, de draad van het beltier niet afgebroken, of deze Vergaderingen door de veelvuldige bezigheden permanent worden , veel minder de abfentie van deze en geene Leden , uit de refpective Kameren derwaards gecommitteert, aan het bellier eenig aanmerkelyke nadeel fchynt toe te brengen , of hunne bedryven fupeiïntendentie van Hun Hoog Mog. te na komt. Wy vertrouwen, Edele Groot Mogende Heeren ! dat door een attente confrontatie van beiden .Plans, eene gcvoeglyke coalitie van dezelven , en oen convenable vergelyking tusfchen bovengemelde directien van de Oost- en Wcst-Indifche Compagnien , en die van de Admiraliteits Collegien, andere zwarigheden zouden kunnen uit den weg geruimt, en het oogmerk van een betere en eenpaarige directie bereikt worden; wy zouden op deze en geene reflexien, advifen en voorhagen van de perfoneele Commisfie onze confideratien verders kunnen fuppediteeren, dan het komt ons, onder eerbiedige correctie, voor, dat eerst het hoofdpunt zal moeten wezen gedecideert, namentlyk, of één aenig Departement of Raad ter Admiraliteit, met ie affchaffinge van alle de jegenswoordige Admiraliteits Collegien in 'sGravenbage zal vvorlen ingerigt, dan of de Admiraliteits-Collegien ^zelven op een betere voet van directie zulen worden herlteld , door de iinrodL'ctie van sen algemeen bellier van en omtrent dezelven, en :ot een zeker middelpunt van een generaale gecamentlyke adminiflratie der Zeezaaken gebragt, ja zodanige polnten van order, van eenparigheid ;an bellier , van bezuininge van 'sLands penningen, en middelen van menage, als nader zulle» vunnen en behooren te worden gearrefteert, waar :oe wy wenfehen, dat den Hemel zyn Zegen geve^  Jaarboeken, Augustus, 1790. %%i ye, zo ten beste van deze Republiek, als van het1 Militaire Zeeweezen van dezen Staat. Waar mede wy Üw Edele Groot Mogende ih de, befcberminge van God Almagtig aanbevèelen, en bly ven, EDELE GROOT MOGENDE HEERENI (Onder ftond~) Ü Edele Groot Mogende Gedienstwilligen, De Hollandfche Raadeh en Minifters in het Collegië ter Admiraliteit in WestFriesland en het NoorderKwartier, enuitdezelveUi (JFas geteekend) D. RÖOLEEUW L'EPIE. J. BERCKHOUT. D. E van LÖOSEN. C. van ALSEM van LINGEN. JAN PAN. H. van STRAALEN. J. van der RAMHORST. Ëtikbuyzen den 4 Mey 1790» De Hollandfche Raaden en Minifters ter Admiraliteit op deMaaze,voldeeden ook aan voorgemelde vordering van de. Staaten van Holland en West-Friesland , èn gaven, op den 17 dezer maand Augustus .790 , omtrend de intrekking der vyf Admiraliteits Collegien dit berigtT: Hhhhhh 2 EB.F* s Gra- fENHA* 5E.  1872 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Berigt van de Admir. op de Maze oj de intrt k!dni der Ad miralitellen. EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! De Vraag, welke het Ü Edele Groot Mog. heeft behaagt aan ons, by Hoogstdefzelver gerefpecteerde Misfive van den 30 January dezes jaars, te doen, om Uw Edele Groot Mog. te fuppediteeren „ onze confideratien en advis, 'fpeciaal op het Plan van een algemeen bellier voor de zaaken van dc Zee, gecombineerd met :dfe affchaffing van de tegenwoordige Collegien ter Admiraliteit, gelyk hetzelve by het Rapport van de Heeren Gedeputeerden tot de Perfoneele Commisfie over het werk der generaale defenfie van de Republiek, in het breede is voorgedraagen ; als mede op de nuttige en heilzaame gevolgen , welke voornoemde Heeren zig van dit Plan belooven, in tegenoverftelling van het bellier , het welk tegenwoordig plaats heeft, of in gevolgen de InftruéMe voor de Admiraliteirs-Collegien behoord plaats te hebben," is zeker een der gewigtigftë Vraagen, welke aan ons immer is of konde worden voorgeteld. Daar dit Stuk het werk is van kundige Staatsleden, het gevolg van een zeer langduarig en omflagtig onderzoek, en daar het zelve de kenmerken van goeden yver en onveraioeiden arbeid draagt, is het met leedwezen, dat wy eenigermaate daar van moeten verfchillen, en het Plan (zo als het legt) niet aan Uw Edele Groot Mog. kunnen aanpryzen, als voldoende tot oplosfïug van de defeften in de tegenswoordige adminifiratie van zaaken, nog als gefchikt ter bereiking der heilzaame gevolgen , door Heeren Gedeputeerden zig beloofd , of overeenkomllig met de belangens van Uw Edele Groot Mogende, \yier Provincie het allermeefte onder alle de Bondgenbóteri geïnteresfeert is in het Defenfrewcezen te Water. ^  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1873 Eenheid van betuur en befpaaring van kosten zyn de twee Hoofd-Objeéten, door Heeren Ge deputeerden zig voorgeltcld, en zyn ook, naar ons inzien , de waare bedoelingen , welke men moet beoogen. Daar toe vermeenen Heeren Gedeputeerden te moeten voorflaan, de ,, oprigting van een algemeene Raad ter Admiraliteit, waar van de be-itendige Zitplaats in den Haage zoude zyn, en. dewelke zoude beftaan uit zestien Perfoonen of< Leden, vier uit Holland en twee uit iedere Pro-i vincie, een Raad en Advocaat-Fiscaal, een Se 1 cretaris , een Griffier, en een Ontfanger-Gene-j raai; welke Raad zoude Hellen twee of drie, Commisfarisfen in de refpective Zeehavenen dezer Landen tot het doen der gewoone expeditien voor de Commercie, de nodige Equipagiemeefters tot opzigt over de Werven, en andere publieke Werken , en één of twee Officieren, Vlagofficieren of Kapteinen, tot;het opzigt over de Wervingen , Monteringen f compleetheid der Equipagien, toetand der Schepen en andere Mi* litaire zaaken, alle onderhoorig aan den Raad zelve , en met behoorlyke inftructie door dezelve voorzien." Dit is, Edele Groot Mogende Heeren! devoordragt van Heeren Gedeputeerden, zo als dezelve vvoordelyk in het voorfz. Plan voor komt, waar omtrent in aanmerking diend te komen, de mogelykheid van zodanig een Raad, en de nuttigheid van dezelve. Mogelykheid is 'er ongetwyffeld, om de Collegien af te fchaffen, en hunne adminitratie in eene Raad over te brengen; maar wy twyfFelen zeer, of zulks de bedoelde nuttigheid zoude hebben ; want vergelyken wy die geprojecteerde Raad, in 's Hage refideerende, afgefcheiden van al wat relatie heeft tot de Zeevaart, tot aanbouw, Equipage en armement van Schepen, met de teil hhhhh £ geus. 's Gra- venhage. Berigt mn de ddmir. ip de Siazeop. ie inrekking.icr Adnirali- ■ eitcn. .  1874 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?s6ra- venha- Berigt van de Admir. op de Maze op de intrekkingder At 'miraliieiten. genswoordige Collegien ter Admiraliteit, dan vinT den wy die Collegien gevestigt in de Zeetels der Zeevaart en Commercie, en lfaande ten dezen opzigte in een gantsch andere betrekking: Leden en Ministers kunnen zig dagelyks op de Werven bevinden, kunnen de Schepen van derzelver eerfte begin tot de volbouwing toe onder hun oog zïpii, kunnen fpreeken met deskundigen,ieder in zyn tak, kunnen aanhoudend omgaan met allerlei Officieren van delaagfte tot de hoogfte rang, kunnen hooren ieders remarque, en dus ongevoelig met de hoofdzaaken van Aanbouw , Dienst en Commercie gewend worden, terwyl men des niet tegenga .nde nimmer over eenig generaal ObjecT; behoor 1 te refolveeren, (en by ons Collegie nimmer gerefolveert word ,) zonder alvorens de confideratien $m de meest kundiglle en geëxperimenteerdfte Officieren te hebben gevraagt en gewogen, en zonder weike voorzorgen , na ons inzien , met geen volkomen kennisi door Politicquen over veeIe zaarrei: van het Zeevveezen kan worden geoordeeld. -:" • •• i ' ' Wy moeten vervolgens deze inrigting ten op» zigie van hetbefpaar, daar door aan 'sLands Financiën toe te brengen, overweegen. Wam oer wy daar toe in aanmerking neemen de kosten van een Raad, uit zestien Leden betraande , het houden van twee a drie Commisfarisfen , en een a twee Officieren in deze en geene Plaats van Commercie, (Welke al ligtelyk tot kleine Admiraliteits Collegien zoude worden) en den omflag van Bediendens-, die ongetwyfFeld eerst by dezen nieuwen , en daar na by derzelver Commisfarisfen zal plaats hebben; meenen wy te mogeir yraagen, wat zal 'er dan ten dezen opzigte noemenswaardig worden befpaard ? Dog, daar wy van $it detail niets met zekerheid weeten, en ons.'dienaangaande ook niets in dit Stuk gemeld word, zyn wy in de omnogelykheid, om te kunnen beoo;. dee-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1875 deden, of de onkosten zo veel minder zullen zyn, als tegenwoordig; want, zo men in het begrip viel, dat men overal de Bediendens van de Convoyen en Licenten kan affchaffen, daar de kosten den ontfang furpasfeeren, zoude men zig merke- . lyk bedriegen, en men zoude dikwerf de Plaat- • len, die men abandonneerde , tot de grootlte-. Smokkelnesten zien worden , en wat in de eerfle 1 opflag menage fehynt, is zomtyds in de gevolgen . zeer nadeelig. , Zal daar en tegen een Collegie, afgefcheiden j van alle de voorwerpen van Commercie, met vob < ledige kennis van zaaken, of met gelyke avanta- t ges, als de tegenwoordige Collegien, kunnen oor-1 deelen, wat 'er is van de Pryzen en Materiaalen tot het doen der Inkoopen , ten einde een Equipa. gemeefler op zyn tyd te rug te houden, of aan te fpooren, zal het zelve ecnige vergelykïng kunnen maaken van de belteede Pryzen, met die hefteed hadden behooren te worden , waar toe de ommegang met allerlei foort van Negocianten thans dagelyks de ongevoeligfte gelegentheden doed gebooren worden V Wat de Eenheid" van'beftuur betreft, hoe wenfchelyk dezelve ook weezen mag, vreest men, dat het bedoelde oogmerk niet zal bereikt worden , de Departementen in andere Landen bevestigen, na ons inzien, deze vrees , want het is over bekend, dat 'er in dezelve ook niet overal dezelfde zindelykheid, ordre, zorg , en behandeling plaats hebben , en is het- wel byna anders mogelyk? zal een generaale Raad kunnen voorkomen iets, dat byna onfeheidbaar is van deMenïchelykheid:? alle Menfchen zyn niet even kundig', even werkzaam, even zindelyk, en geen Collegie , hoe wel ook te zamen gefield, kan deze ongelykheid in Menfchen wegneemen , en dus1 niet effectueeren, dat overal de zaaken egaal wel behandeld worden; zal 'er dus byons niet gebeuld hhhhh 4 ren, 's Gra- i'ENHA- 3erigv mn de ddmir. >p de \taze op ïe inrekking'Ier Adnirc.H'dien.  NIEUWE NEDERLANDSCHE «sGravfnha- GE. Berigt van de Admir. op' de fazeop intrekki -:g der Admiraliteiten. ren, het geen by de Marine van alle Landen gebeurd, fchoon dezelve, het zy door een al^emeene Raad, het zy door een enkel Perfonn,°zo alsis een Minister van Zeezaaken, beftuurd worden? zal het Hout in Zeeland niet altoos duurder dan in Dordrecht en te Amfterdam, worden ingeko°t, zal de Provincie van Zeeland op alle in te kopen Materiani niet altoos deszelfs Pcndgeld blyven heffen? De werkzaamheid der Admiraliteiten is dooi* Heeien Gedeputeerden te regt in twee HoofddeeJen verdeeld: „ de zaaken de Marine betreffende, en den ophef der Convoysn en Licenten;" het is derhaiyen in deze twee takken van admiftratie, dat de eenheid van beftuur moet worden gezogt. De Hoofddirectie der zaaken te Water berust meer afzoiiuerlyk by Hun Hoog Mog. en den Heer admiraal Generaal, diederConvoyen en Licenten vloeit onmiddelyk uit de Vergadering van Hun Hoo,g Mog. voort. Daar dan de Heer Admiraal-Generaal is het leevui en de ziel van het Zee weezen, daar dezelve ,, zo als Heeren Gedeputeerden zig zeer wel uitdrukken , ,, het Fundament is, waar op dit geheele Gebouw berust, waar uit van den beginne af zyn voortgevloeit alle de beftellingen, al het gezag, al het bewind van de zaaken van de Zee; oordeelen wy uiet dezelve te mogen befluiten, dat het dan ook in dat opzigt weinig ter zaake doet> of de waarneeming van die Eminente Charge zigzalopenbaaren door den weg van een, dan wel van ^eerdere Collegien, en dat vervolgens de klem en kragt der Eenheid van beftuur, in al wat weezentlyk en van de plaatfelyke omftandigheden affcheidbaar is , in dat Caraéter van Admiraal-Generaal refideert, e.n in Hoogstdezelve met meerder fucces en kragt, dau in eenig Collegie of Raad ter Admiraliteit, hoedanig dan ook gecomponeert, moet en kan worden gezogt, o-e. jonden en beyorderd. AI-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1877 Alle de ordres wegens den ophef der Convoyen en Licenten emaneeren uit den boezem der Ver gadering van Hun Hoog Mog. zelve, en uit die hooge Vergadering behoorde de Eenheid van beftuur 'voort te vloeijen; maar, terwyl Hun Hoog Mogende zelve niet hebben kunnen te weeg brengen het Confent van de eene Provincie in het generaal Placaat op den ophef der middelen geëmaneerd, waar aan de nadeelige afwykingen; , om nu niet van de bekende zogenaamde Courtwaaren te fpreeken, veel al zyn toe tefchryven, en aan eene andere Provincie moeten toe geeven de ftilftand van zodanige Artikelen, die de klem geeven tot het voorkomen van fraudes, en wederom aan eene andere byzondere vrydommen , van de generaale ordres van het generaal Placaat deviee rende, nog ook hebben kunnen voorkomen hel nalaaten van de belofte op den Eed by den aanvang hunner bediening gedaan , waar mede de Re genten zig in den jaare 1725 tot de nakoming var het generaal Placaat op de Middelen te Watei moeiten verbinden , hét tegen gaan en beletter zelfs van het doen der recherche in de eene Stad, én van het uitoeffenen der Jurisdictie van de Ad miraliteiten in alle Steden; hoe zal een Raad tei Admiraliteit, fchoon tot één gecontraheerd, zulk kunnen cffecïueeren ? en welke verbetering zal de zelve dan in deze in de generaale directie van d middelen, meer als de vyf Collegien, opleveren daar de ondervinding geleert heeft, dat degebree ken in de Provinciën en Steden zelve voor he grootfte gedeelte hun oorfpronke hebben. Wy flippen de hoofdzaaken flegts aan, Edel Groot Mogende Heeren! om dit ons berigt in gee Boekdeel tédoen uitloopen, en zo doende de mee fte Leden van het leezen van dien af te fchrikken met één woord, moeten wy egter nog zeggen dat, beleefden wy de ongelukkige tyden, waar i de Republiek te dugten had het Caractcr van Ac Ilhhhhh 5 m 's Gra? venhage. Berigt van de Admir. op de Maze op de ijl trekking der Ad-, miraliteiteiu t 1 i II % t-.  VENHAr CE. Berigt van de Admir. op de Maze op de intrekkingder Admiraliteiten. i ] l ' i - ' d | c è b Ï.87S NIEUWE NEDERLANDSCHE miraal - Generaal te zien verdwynen, men zoude kunnen gevoelen, waarom Heeren Gedeputeerden deszelfs werkzaamheid in een politiek lighaam willen, by een verzamelen; dan daar Heeren Gedepu. teerden de onderhoorigheid van. alle de deelen van het Admiraliteitsweezen aan de Prajrogativen van die eminente Charge volmondig erkennen," zien wy geen redenen, om, na de hertelling van 'sLands Regeering in haare voormaalige vorm en gedaante, in een dervoornaame delen van'sLands Adminiltratie zodanige totale i'ubverfie daar te tellen. Van meerdere difficulteit is de overweeging der gevolgen van een totaale omkeer van zaaken, in een zo voornaame tak van de publieke admiuitratie, als is de defenfie te Water; te regt zeggen Heeren Gedeputeerden , dat daar aan geen pracife denkbeelden gehegt zyn, en wie is in taat alle die gevolgen a priori te belchouwen ? zeker eenmindere kennis, en daar door mindere relatie eu minder yver in de Hoofdbetuurders, mindere gelegendheid tot het nagaan van alle de onderdeden van het betuur, en daar door meer onzekerheid,. :n meer kostbaarheid in de werking, minder jlaatfelyk opzigt, en daar door meer afhankelykïeid van allerhande en zomtyds verkeerde infornatien. Egter, hoe zeer uit al het vooren gezegde geloegzaam conteert, dat wy voor ons zeer verre fzyn, om met Heeren Gedeputeerden alle de oordeelige gevolgen te verwagten, welke zy zig an de oprigting van een eenig Departement der ulmiraiiteit belooven, is het zeker, dat eenige "erzelve daar uit noodwendig moeten ipruiten og welke wy te zamen genomen,, geenzints oor. eelen tegens de nadeelen, te vooren reeds gcïnigiteert, te kunnen opweegen ; onder dezelve inden wy ook de door Heeren Gedeputeerden zo 3og gefthatte gelykheid en egaliteit van Con- ftruc-  JAARBOEKEN, Augmtm, 1700. Ï879 ftrucYie, waar op dezelve, misfchien in deze door' de heerlchende denkvvyze ingenomen, veel hoo- \ gerprys fchynen te Hellen, als wy 'er aan kun-< nen hegten; het hoofdargument, waarop de nuttigheid derzelye berust, is een vaste Thefis, dat alle machines ," welke gelyk moeten werken, de 1 beste werking hebben, wanneer dezelve van een oelyken aard zyn; maar wy fchroomen niet. vol < uit te zeggen, dat dit, overgebragt op het za- . menftelfel der Schepen van Oorlog, tot die Plato- 1 nifche Republiek behoord, welker daarllelling ons. eragtens nimmer is, nimmer kan, nog zal gevonden worden, en wy voegen'er by, in dezen op-^; zigte gelukkig , nimmer behoefd verkreegen te worden. Het is zeker, dat de beste ftructuur boven alle andere diende te worden gebezigd, maar het is tevens even zeker, dat het volmaakte Schip nog niet is gevonden; al doende daar aan te naderen geeft van zelfs een illegaliteit in den bouw: of zoude de kunst moeten'ftildaan, en de vorderingen moeten worden ai'gefneeden, om de egaliteit te -behoud n? dan nog weet een yder, die met Schepen en Scheepsbouw bekend is, dat twee Schepen op éénmaal,door dezelve Baas gebouwd, op verre na niet dezelfde voortgang , dezelfde goede qualiteiten bezitten; wy hebben zelve drie Fregatten op eenen dag geordonneerd , op het zelve Bellek, aangenomen dooreen Baas, en die, zo wy meenen, van erkende en beproefde kunde , en waar van de mallen niet ilegts door eene hand zyn uitgellagen , maar waar voor dezelve mallen tot allen zyn gebruikt, ea die nogthans in qualiteit en zelfs in uiterbyk aanzien van den anderen v-erfchillen ; maar wy hebben gezegt, dat wy het gelukkig hielden, dat ook die gewenschte eh gezogte egaliteit niet nodig was: 'sLands Marine immers moet gebruikt worden tegens die. van andere Natiën, cn zien wy dan, wat by de meesj sGra- 'enha' ;e. Berigt 2 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?s Gra- vekha" GE. ' Cl . gemeene grootte, en ter waarde van 30 GuIT dens. Aan de eene zyde ziet men, tusfchen; een krans van Eikenloof, de volgende woorden: HEROIBUS PATRIIS LIBERÏAS PUBLIC A. Dat is: JDe Vryheid des Volks aan de Vaderland', fche fielden. en op het Revers of de tegenzyde dit ops fchrift: Republica Tv/rannibe Prostrata, ab jnfestissimis ac potentissimii hostibus, aperto et occölto marte , s.^pius frustr.i tsntata, ah 1mprobis perditorum hominum inctptis vindrcata ac tandem, sub ausbiciis Dei cqnditoris , arctiori inter socios foeoere . perennitatem Adepta, PiïjEPotent. Ordin.Foed. Belg, in 2E » I  *» GrA- VESHAPE. 1 j 1890" NIEUWE NEDERLANDS CHE in plaats yan zyn gevluchten Schoonvader Jacobus den Tweede?), Zoon van den onthalsden Karei, in 1689 den Ryks-Throon beklom, onder den naam van Koning WilUam. In 't jaar 1702 overleedt deze Vorst kinderloos, verklaarende tot' zynen Erfgenaam den Erfltadhouder van Friesland, Prins Joan Willem Frify, van Nasfau Dietz, en Kleinzoon van Albertina A^nes, tweede Dochter van Prins Fredrik Henrik; doch welke daar van weinig genot hadt, en ook geenzins de Sradhouderlyke waardigheid verkreeg, zynde deze Vorst in 1711 ongelukkig verdronken, met agterlaating eener Dochter, mitsgaders eener zwangere Gemalin, die den 1 September 1711, wylen Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Prins Willem Carel Hendrik Fri/b, anders bekend onder den naam van Prins Willem den Vier-, den, baarde, die wel aan zynen Vader, als Erfltadhouder van Friesland, opvolgde , maar niet voor 1729, die waardigheid over Gelderland , Zutphen en Groningen verkreeg; en in 1732 door een vergelyk met ien toen regeerenden Koning van Pruisen, die ook op de nalatenfchap van Koning William aanfpraak maakte, in het bezit der Goederen kwam, aan Zyne Hoogheid by ieeling te beurt gevallen; terwyl her. verder ot in 1747 aanliep,alvorens die Vorst zich 11 't Stadhouder en Kaptein - Generaalfchap )ver alle de Provinciën der Nederlanden geleid, en daar door eene vyf en veertig jaa"ige Stadhouderlooze regeering eindigen, en voor  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1897 voor het toekomende geheel vernietigen zag, door het erflyk verklaaren dier waardigheid, 20 wel in de mannelyke als vrouwelyke Linie. . , . , Deze Vorst genoot egterniet lang het bezit van dehooge waardigheden,welke thans in zyn Perfoon vereenigd waren: de maand Oclober des jaars 1751 was het, welk Nederland van zynen Stadhouder, en den tegenwoordigen Heer Prins Erflïadhouder Willem den Vyf den van zynen Vader beroofde. Wiens waardigheid, doorHoogstdenzelven niet werklyk bekleed konde worden, dan in den jaare 1766, toen Zyne Hoogheid op den 8 Maart den ouderdom van 18 jaaren bereikte. Het is dus, uit deze fchets van de opvolging der Heeren Stadhouderen, blykbaar, dat genoegzaam geduurende den gantfchen tyd der Republiek,niet gebeurd is,hetgeen den Doorlucht-igen Erfprins, Willem Fr ederik van Orattge en Nas/au, op den voorle= den 24 Augustus, wanneer Hoogstdezelve in zyn negentiende jaar is getreden, te beurt viel, namelyk om door Hunne Hoog Mog. aangefteld te worden tot Generaal van de Infantery, met eene buitengewoone jaarwedde van tien duizend Guldens, en tevens in de hooge Lands Collegien zitting te bekomen. Deze korte herinnering fcheen ons toe bj deze gelegenheid niet ongepast te zyn. Zie hier nu de befluiten van de Boadgenooten tol deze zaak betrekkelyk: 's GftA- venHA- gë.  'sGra- venha- cp. Re/ol.toi zitting in den Raad van Staaten en GeneraalsTraEtetnetitvoor den Prinfe W. F. van Oranje. 1898 NIEUWE NEDERLANDSCHË EXTRACT uit het Register der Re/blutien van de HOÖG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN, VeHcrïi den aö' Aüg'ustlis 1790. "TSe Heeren Gedeputeerden van de Provincie J-/ van Holland en West Friesland, hebben ter Vergadering voorgedragen en bekend gemaakt, dat de Heeren Staaten hunne Principaalen,- in confideratie genomen hebbende, dat Zyne Hoogheid de Heere Willem Fredrik, Erf-Prins van Oranje en Nasfau , thans deszelfs Studiën geëindigd heeft, en nu onlangs van 'sLands Uni» verfiteit te Leiden is gereverteerd \ dat Zyne. Hoogheid ook dien ouderdom heeft bereikt, waar in dezelve behoord opgeleid te worden tot eene meerdere volkomen kennis van 's Lands zaaken en tot de daadelyke oeflening van de kundigheden, welke dezelve zig doof een loflykeö yver en applicatie verkregen heeft, hun Heeren Gedeputeerden mitsdien hadden gelast, aan Hun Hoog Mogende in bedenking te geeven, of' niet door de gezamentlyke Bondgenooten aan Hooggemelden Heer Erf-Prins van Oranje en Nasfau,; zoude behooren te worden verleend de Sesfie in den Raad van Staatc , op zodanigen meest honorablen voet, als voorige Heeren Printen van Oranje, nog niet in de exercitie der Stadhouder» iyke waardigheden van eenige der Provinciën zynde, aan de Deliberatien van den Raad van Sta'ate hebben deel gehad. En dat Hooggedachte Heeren Staaten Hunne Principaalen , wyders geconfidereerd hebbende de voorgemelde omflandigheid van het Sesfie neemen irt den Raad van Staate, mitsgaders het aaniiaande Hooge Huwelyk van welgmmclden Heer Prins,  JAARBOEKEN, Augustus, 179Ó. 1899 Prins, met een Koninglyke Princes van Pruisfen, insgelyks hadden goedgevonden Hun Heeren Gedeputeerden te authorifeeren, om ter zeiver tyd, als het verlangen van derzelver Provincie , ('l welk zy niet twyffelen,of zal overeenkomfh'g -yn met dat van alle de Bondgenooten,} aan Hun Hoog Mogende voor te dragen, dat van wegens de gezamentlyke Bondgenooten door Hun Hoog Mog. aan Zyne Doorluchtige Hoogheid , den Heere Prince Erf-Stadhouder, moge worden te kennen fegeeven, dat, zo wanneer Zyne Doorluchtige loogheid zal goedvinden, Hoogstdeszelfs Zoon, den Erfprins van Orange en Nasfau, aan Hun Hoog Mogende te proponeeren tot Generaal fa de Armée van den Staat , .de Bondgenooten in dien gevalle bereid cn genegen zyn, en aan Zyne Doorluchtige Hoogheid ollereeren, om een Extraordinair Generaals-Tractement van tien duizend guldens, ten behoeven van welgemelden Heej Erfprins, te creëeren, en op den Staat van Oor log te brengen. Waarop gedelibereerd.zynde, hebben de Hee< ren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelder land, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overysfe en Stad en Lande, op fpeciale last en authorifa tie van de Heeren Staaten hunne Principalen , ge declareerd, dat Zy met veel genoegen de inclinn tie van de Heeren Staaten van Holland hadde Vernomen, en dezelve als zeer gepast confidereei den; zig wyders eenparig conformeerende met de tweeledigen voorOag door de Heeren Gedeputeei den vafl meergemelde Provincie gedaan , en i dienvolgends goedgevonden en ver liaan ,dat doo de gezamendyke Bondgenooten aan den Heer#7, km Fi-tdcrik, Erf-Prins van Oranje en Nasfau zal worden verleend de Sesfie in den Raad va Staate, op zodanigen rneest honorabelen voet als vorige Heeren Printen van Oranje, nog nit ia de exercitie der Stadhouderlyke Waardighede Va VENHA" GE. KefoUoi zitting in den Raad yan . Staaten en GeneraalsTra£l?' ment voor den Prinfe W. "F., van Oranje, i I I r I > c a' tt1  ipoo NIEUWE NEDERLANDS CHE *sGra- venhagé. Refol.to zitting, in den Raad van Staaten en Gene raais Tractementvoor dei prinfe W. F. vari Qraoje. van eenige der Provinciën zynde, ,aan de Delibe» ratien van den Raad van Staate hébben deel gehad; zullende ten dien einde aan opgemelden Heer Erf-Prins Commisfie worden gedepecheerd int ; diervoegen als in den Jaare 1638 is gefchied. ' En is wyders geconfidereerd, de Voorgemelde ömHandigheid Van het Sesfie neemen in den Raad van Staate, mitsgaders het aahflaande PÏooge Huwelyk vail Welgemelden Hier Prins met eene Ko. ninglyke Prinfes van Pruialën; goedgevonden en ■ verltaan, dat, van wegens de gezameritlyke Bondgenooten, ddor Hün Hoog Mogende, aan zyne Doorluchtigtige Hoogheid, den Heere Prins Erfstadhouder zal worden' te kennen gegeven, dat, 1 zo wanneer Zynë Hoogheid zal goedvinden Hoögstdeszelf Zoon, den Erf-Prins van Oranje ëh Nasfau , aan Hun Hoog Mog. te propönéeren tot Generaal in de Armëe van den Staat, dè Bondgenooten in dien gevalle bereid en genegen zyn, en aan Zyne Hoogheid ofiereeren, óm een extraordinaris Generaals - Traclement van tien duizend guldens, ten behoeve van welgemelden Heer ErfPrins, te Creëeren en op den Staat van Oorlog te brengen. En zal Extract van deze Hün Hoog Mogende' Refolutie gezonden worden aan den Raad van Staate, om tc ftrekken tot derzelver narigting. En worden de Heeren van Weldererf en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden , mits dezen verzogt en Gecommitteerd, om te overleggen op Welken voet van deze Hun Hoog Mogende Refolutie aan Zyne Hoogheid den Heè'rê Prince vw Oranje en Nasfaü kennis zal worden gegeëven , als mede, op wat wyze de introductie van den Heer Erf-Prins in den Raad van Staate, zoudé behooren te worden gereguleerd cn daar van nog, ffoandc Vergadering , rapport te doén. De Heeren Gedeputeerden van de Provincie' va» Zeeland, hebben, op expresfe last van de Heeren Staa-  JAARBOEKEN, Augustus > 1790» ïfioi Staaten hunne Principalen, gedeclareerd, dat Hóogstdcrzelven bereid waren, derzelver Quote te prcfteeren en het vöorfchreeven te creëeren en, op dea Staat van Oorlog te brengen extraordinair Generaals Tractement, volgens den nieuw te be-. palen en by Hoogstdezelven geaccepteerden aan-, flag. i Accordeert met voorfz. Register. EXTRACT uit het Register der. Refolulie van de HOOG MO-< GENDE HEEREN STAA-; TEN GENERAAL der VER.: EEN1GDE NEDERLANDEN, i 1 Veneris den 20 Augustus 1790. j Is gehoord het Rapport van de Heeren Van Wel-\ deren en andere Hun Hoog Mogende Gedepu- ( teerden , ingevolge en tot voldoening aan Hun Hoog Mogende Refolutie van heden, nog ftaande Vergadering overlegd hebbende , op welken . voet van de Refolutie op heden , met opzigt tot den Heer Erfprins, genomen, aan Zyne Hoogheid «ien Heer Prins van Oranje en Nasfau zal worden kennis gegeeven, als mede, op wat wyze de introductie van gemelden Heer Erf-Prins in den Raad van Staate zoude behooren te worden gereguleerd , en daar op de Retroacla nagezien hebbende, fpeciaal het gepasfeerde in het jaar 1638, met opzigt tot de introductie in dert Raad van Staate van Prins Willem, Zoon van Prins Fredrik Hendrik , als zynde het eenigfte geval bp 't tegenwoordige applicabeb Waar op gedelibereerd zynde is goedgevonden en verdaan, dat van de Refolutie, op heden genomen , door twee Heeren uit het midden der Vergadering Gecommitteerd j kennis zal wordeö K k k k k te ëfë* 'sGrA- /enha- ÏS» lefol.toi Uiting 'n den R.aad >an Staate in Gene* •dals nra6te*- 'tent 'oor den frinjc N. -F. 'an >aajée  's Gra- venhage. Refol.to zitting in den Raad van Staate cn GeneraalsTraStementvoor den Prinfe W. F. van Granje. 1902 NIEUWE NEDERLANDSCHE gegeven aan Zyne Hoogheid, om deszelfs agreatie daar omtrent te verneemen. En zyn vervolgens door den Heer Pesters, ter Vergadering praildeerende , als daartoe verzogt :zynde, tot het waarnemen der voorfchreven Commisfie, genomineerd, de Heeren Raad-Penfionaris Van de Spiegel en Van Lyuden Van Blitterswy'k. Zullende de wyze, op welke de introductie van den Heer Krf-Prins, in den Raad van Staate zal gefchieden, op aanftaanden Maandag worden vastgefteld. Accordeerd met voorfz. Register. Den volgenden dag, zynde den 21 Augustus, hadt voorfz. Commiiiie, beftaande uit den Raadpenfionaris Van den Spiegei, en den Reprefentant van Zyne Doorluchtige Hoogheid , als eerfte Edele van Zeeland , Jonkheer Van Lynden van Blitterswyk, voorgegaan door zes Staaten Bodens, gehoor by den Prinfe Erfltadhouder op 't Stadhou> derlyk Kwartier, om het voorftel te doen, ten einde den Erfprins Willem Frederik van Oranje, op den volgenden Dingsdag den a4Angustus, wanneer ZyneHoogheid den xmderdom van 18 jaaren zou bereikt. hebbens in den Raad vau Staate zou zitting nemen. De Commisfie deedt van hunne verrigten verllag, zo als blykt uit dit navolgend EX-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1903 EXTRACT uit hei IttgWer. der ReFolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Lun omtrentzitting tn den Raad vanSiaate door ien Prins W. F. van Oranje.  'sGra- venhage. Ref. om- trend zitting in den Raad yanStaa te door denPrin W. F. van Oranje. ï$04 NIEUWE NEDERLANDSCHE Prins te creëeren, en op den Staat van Oorlog te brengen; en dat Hoogstdezelve van voorneemen was, om op heden ter Vergadering van Hun Hoog Mogende te compareeren, ten einde meergedachten Heer Erf prins aan Hoogstdezelven te proponeeren tot Generaal in de Armée van den Staat. Waarop gedelibereerd, en de voorfz. Heeren Raad-Penfionaris Van de Spiegel en Van Lynden ■ Van Blitterswyk, voor de genomen moeite bedankt zynde, is goedgevonden en verdaan, dat de Grififier Fagel den meergemelden Heer Erf-Prins op morgen zal af haaien, om in de Vergadering van Hun Hoog Mog. te komen, en aldaar den Eed te doen; en dat de Heer Raad Penfionaris Van de Spiegel vervolgens zal worden verzogt, Hoogst» gedagten Heer Erf-Prins in den Raad van Staate te introduceeren. Accordeerd met voorfz. Register. Ook verfcheen den Prins Êrfftadhouder ter Vergaderinge van de Algemeene Staaten , drukte zyne gevoelens uit, en Relde lioogstdeszelfs Zoon voor als Generaal in dienst van den Staat, zo als blykt uit die EXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Luna. den 23 Augustus 1790. Vyne Hoogheid , ter Vergadering gecompareerd ^ zynde, heeft mondeling gedaaD, en fchiftelyk over-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1905 overgeleverd de Propofitie, hier na volgende geinfereerd: HOOG MOGENDE HEEREN 1 „ Ik hebbe met het feniibelfte genoegen vernomen de gunftige Refolutie, welke Uwe Hoog Mogende genomen hebben , Vrydag den 20 dezer, op vooorftel der Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hollsnd en West Friesland, op last en uit naam van de Heeren Staaten hunne Princi palen, waar mede de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelderland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overysfel en Stad en Lande, op fpecia ]e last en authorifatie van de Heeren Staaten hunBe Principalen, zig hebben geconformeerd en waar by Uwe Hoog Mogende hebben gelieven te refolveeren, om aan Myn Oudlten Zoon, Willem Frederik, Erf-Prins van Oranje en Nasfau, te verkenen de fesfie in den Raad van Staate en tevens om aan my door eene Deputatie van twee Heeren uit 't midden van Uw Hoog Mogende te doen kennis geven, dat ingeval Ik goedvond, om aan Uwe Hoog Mogende, tot Generaal in de Armée van den Staat, myn gemelden Ouditen Zoon voor te dragen, de Bondgenooten in dien gevalle bereid en genegen waren, om ten zynen behoeven te creëeren en op den Staat van Oorlog te brengen een Extraordinair Generaals-Tractement van tien duizead guldens." ,, Ik kan niet afzyn, om Uwe Hoog Mogende myne dankbaarheid te betuigen voor de genegenheid , welke Uwe Hoog Mogende en de Flooge Bondgenooten in dezen aan my en aan myn Huis hebben gelieven te betoonen, en voor de gratieufe wyze,op welke de Refolutie is genomen,en in verwagting dat myn Oudlten Zoon, W> Hem Fredrik, Erf-Prins van Oranje en Nasfau, zich deze gunst van Uwe Hoog Mogende en van de Heeren StaaKkkkkk 3 ten 's Gra- VENHAGE. Voor- dragt door den Stad houder, van den iongen Prins tos Generaai.  isoö NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Voordragtdoor dei Stadhouder,vitn der, jmgen PrsnstO) < reneraal. ten der refpective Provinciën zal waardig maken, zo drage ik hem voor aan Uwe Hoog Mogende tot den Rang van Generaal van de Infantery." ,, Het zy my geoorloofd deze gelegenheid waar te neemen, om my en de mynen, in de voortduuring van de vriendfchap , genegenheid en affectie van Uwe Hoog Mog. aan te beveelen en myne vuuriglte wenfchen uit te boezemen, dat het den Allerhooglten behagen moge het lieve Vaderland voorfpoedig te maaken,en deszelfs welvaart te doen groeijen en bloeijen, tot aan het einde der eeuwen, en de wyze Deliberatien van Uwe Hoog Mogende, tot die eindens te bellieren, en op Hoogstdezelven Zyne dierbaarfte Zegeningen in eene ryke mate neder te Horten." (Was getekend) WILLEM PRINS van ORANJE, 's Gravenhage den 23 Augustus 1790. Waarop gedelibereerd zynde , hebben Hunne Hoog Mog. de voorfz. Propofiu'e niet veel aangenaamheid ontvangen, en Zyne Hoogheid, van derzelver ware affectie en genegenheid, voor Zyne Hoogheids Doorluchtigfte Perfoon en Illuftre Huis, ftn kragtigften verzekerd: en is dienvolgende goedgevonden ec verftaan, dat Zyne Hoogheid de Heer Erfprins Willem Fredrik zal worden aaugefteld tot Generaal van de Infantery, op een Traftcment van tien duizend guldens, op den Staat van Oorlog te brengen, waar toe, ten zyne behoeve, Commisfie in behoorlykeforme zal worden gedepecheerd, doende den Eed daar toe ftaande. En zal Extract, van deze Hun Hoog Mog. Re» folutie gezonden worden aan den Raad van Staate, om te ftrekken tot derzelver narigting. Accordeerd met voorfcheve Register. Den  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1907 Den Erfprins Willem Fredeiuk van Oranje verfcheen daarop den volgenden dag, den 24 Augustus, zynde deszelfs geboortedag, op welke Zyne Hoogheid den ouderdom van 18 jaaren vervulde, ter Vergaderinge van de Algemeene Staaten, wierdt door Hun Hoog Mogende tot Generaal van 'sLands Voetvolk aaugefteld, en aanvaarde die waardigheid met den behoorlyken eeda en nam vervolgens zitting in den Raad van Staate, wordende aldaar ingeleid door den Raad Penfionaris Van de Spiegel , die bj deze gelegenheid een aanfpraak deedt, wel ken den Heer Cbanguion Oud-Burgemee fier der Stad Leyden in den Raad van Staa te zitting hebbende , beantwoordde. Zif het navolgend EXTRACT uit het Register de Rcfolutien van dc HOOG MC GENDE HEEREN STAA TEN GENER \AL dér VER EENIGDE NEDERLANDEN" Marlis den 24 Augustus 1790* Den Heer Erf-Prins Willem F red rik, ingevolge va Hun Hoog Mog. Refolutie van gisteteren, doe den Griffier Fagel, ter Vergadering van Hun Hoe Mog. afgehaald wezende, en nedergezeten in ee groote Stoel aan de Tafel van Hun Hoog Mog. heeft den Heer Schelt inga, ter Vergadering prsfide rende, Zyne Hoogheid met een gepaste Aaislpra; begroet, en is vervolgens aan Hem (taande, voorgel zen Hoogsdeszelfs Commisfie, op welke Hy in ét Raad van Staate fesfie zoude nemen, als mede < Commisfie, als Generaal van de Infantery, mitsg Kkkkkk4 de 's Gra- i'f.nha3e. n r g b k n le 1rs  x?o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE "s Gra- venha' ge» I ] ders den Eed van zuivering, waarop den Eed heeft afgelegd. En is Zyne Hoogheid , daarna, door den Heer Raadpeniionaris Van de Spiegel, in het Collegie van welgemelden Raad van Staate geïntroduceerd. Accordeerd met voorfchreve Register. Den zelfden 24 Augustus des namiddags ten drie uuren zyn twee Commisfien van de Algemeene Staaten en den Raad van Staate naar de Oranjezaal vertrokken, om aan Zyne Hoogheid den Heer Erfprins het Diploma van Hoogstdeszelfs aanftellinge als Generaal van de Infantery te overhandigen, en de geheele Stadhouderlyke Familie wegens Hoogstdeszelfs achttiende verjaaringe en aanzienlyke bevordering geluk te wenfchen. De Commisfie van de Staaten Generaal beftondt uit de navolgende Heeren, als: den Heer Graaf Van Weideren, den Baron Van Ueeckeren tot Khell, den Baron Torck Heer iran Rofendaal, den Baron Schimmelpenning van der Qye, den Heer Van den Santheuvel, oen Heer Schuylenburg, den Heer Calkoen, ien Heer Block, den Heer Fan Lidth de Jeude, den Heer Geevaarts, den Heer RaadPenlionaris Van de Spiegel, den Heer Van Citters, den Baron 4. J. van Borsfelen, 3en Baron Van Brakel, den Heer Pesters, len Heer Scheltinga, den Baron Rengers Jen Baron Grovefiyn, den Baron Sloet tol Westerholt, den Heer Van Suchtelen, den 3eex Trip, den Heer Griffier Tagel, den Heer  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1909 Heer tweede Griffier Fagel en den Heer Agent Van Hees. En de Commisfie van den Raad van Staate , wegens Holland, door den Baron Aert' fen van Sommelsdyk, den Heer Changuion, voorzittende , en den Heer Jager ; wegens Zeeland, den Heer Stavenisfe Pous • wegens Utrecht, den Heer P"esters; wegens Friesland, den Baron Bigot, den Graaf Van Wasfenaar Oh dam, met de Heeren Thefaurier - Generaal Van der Hoop, Ontvanger Generaal Van Citters en Secretaris Motierus. Het getal der koetzen, in welke voornoemde Heeren, benevens de Heeren Gedeputeerden van het Collegie van den Raad van Staate waren gezeten, beftondtin twaalf. Wyders bleven gemelde Heeren op de Oranjezaal het middagmaal houden, tot het welk zy plegtig genodigd waren. Hooggemelde Commisfien ontvongen zo op het Binnenhof door de Hoofdwagt, als de verdere wagten, diezypasfeerden, insgelyks door die aan de Oranjezaal, de gewoone krygseer: de beide Doorluchtige Prinfen ontvingen deze Heeren, en geleiden dezelven naar binnen, De train was zeer ftatig en gefchiedde ten aanfchouwen van duizende menfchen. Voor< af en agter aan waren twee Detachementen Guardes Dragonders. De Kamerbewaarders, de 4 Staaten Trompetters en 24 Bodens van Staat waren hier by, alles op rang er orde gefchikt; en de bedienden gingen ne vens de koetfen. De heuchlyke verjaardag van Hooggemel Kkkkkk 5 der 's Gra- yENHAGE. I  ipio NIEUWE NEDERLANDSCHE »s Gra- VENHAGE. den Heer Erfprins, die nu op den 24 Augustus in zyn 19 jaar is getreden, vvierdt alhier luifterryk gevierd, en de gelukwenfchen zyn door veelerlei Staats en Standsperfoonen afgelegd. De Parade was ongemeen volkryk en grooter dan naar gewoonte, 's Avonds is 'er Gala- Comedie. Op het Lusthuis de Oranjezaal is den volgenden avond $roo£ Bal geweest. Amsteldam. Den Keizer van Marocco heeft in de maand Juny 1790 uit Fez aan den Nederlandf-!ien Conful den Heer Blount te Marokko, den navolgende brief doen toekomen , dienende totgerast&elling van de Nederlandfche Commercie : In den naam van God. 'Er is «, geen kracht noch macht dan van „ God afkomftig. „ (L. S.) Aan den Hollandfchen Conful n Blount, Groete aan den geen, die de Wet „ volgt, en vervolgens uwen Brief is ons toegekomen, en Wy zyn met uwe Natie „ in goede harmonie en beftendigen vrede. „ Gefchreven dezen 22 der Maane Rama„ dan, het jaar der Hegira 1204, overeen» „ komende met den 6 Juny 1790." Op bevel van het Hof van Rusland aan den Rusftfchen Gezant, en aandrang van den laatlïen, is in onze Dagpapieren deze bekendmaaking geplaatst. On-  JAARBOEKEN, Augustus, T790. 1911 Onder de laaghartige en verraderlyke middelen, welke de vyanden van Rusland zich veroorloven om hunne oogmerken te bereiken, behooren zonder twyffel de geruchten, welke men in de voornaamlte handeldry vende Steden van Europa met zo veel ophef heeft verfpreid, als of den Baron S» thcrland, Bankier van het Hof te Petersburg, zou opgehouden hebben te betaalen. Offchoon nu deze aantyging geheel valsch en van waarheid ontbloot is, zo zal het nochtans nuttig wezen het Publiek omtrent den Raat der zaaken var voornoemden Bankier te berichten, dat dezelve te gens alle ongelukkige toevallen beveiligd is, het well zeer ligt aan die geene, welke Czonder onderzoek, eenige twyffel hadden willen voeden, bewezei kan worden. Voor het overige zal het niet moeilyk vallen t begrypen, dat het Crediet van een enkel handeldry vend perfoon, niet kan nog mag vermengt worde met dat van eene Souveraine Mogendheid. Wi is 'er, die niet de vermogens en middelen van he Rusfisch Ryk kent, en die niet weet, met wel eene flipte naauwkeurigheid dit Hof altoos aan haj re Verbintenisfen heeft voldaan ? des 'er niets or gerymder en dwazer, kan bedacht worden, als or van het vertrouwen op een Bankier, hoe ryk h ook zou wezen mogen, te willen doen afhangen h< Crediet van den Souverain van een machtig Ryk op wiens heilige Verbintenisfen de vreemde Natie altoos en met recht het hoogde vertrouwen geftel hebben. Ook ziet men nog op vordering van dc Zvveedfchen Gezant, dit berigt in de Dag< lykfche Nieuwspapieren : W/y zyn van eenen refpedabelen kant verzogi " het scen in onze Courant van den 27 Augu Amstel- dam» 1 1 I v y :t n d n • 81s  Am- steldam. ipi2 NIEUWE NEDERLANDSCHE tus onder het artikel van Zweden, met opzigt tot het iurcheeren der betaajjng van zekere Obligatien van den Staat gemeld is, te retraóteeren, als zvnde zeer vergroot en zelfs in verfcheiden opzigten gealtereerd. De ichjkking in dit opzigt gemaakt, en die met dat alles ilegts voor eenen korten tyd is, betreft alleenlyk een gedeelte der in het Zweedfche Ryk zelve vervallen betaaling. Deze opfchortine raakt in geenen deele de betaalingen , welken de Kroon buiten 's Lands zou kunnen hebben te doen en dienvolgens zullen de buitenlanders zig in hec vervolg, even als te voren, kunnen verzekerd houden van de gereedheid der Kroon in het vervullen van haare engagementen. Het is een opmerkelyk verfchynzel, dat de prys van het Bankgeld zo laag is, dat het zelve, in plaats van 3,4,of5perCent,hoe hoog het zomtyds boven de honderd geweest is, thands tot £ een 4 ja tot /5 en zelfs tot pari gedaald is. De vraag is natuurlyk, wat hier van de oorzaak zy ? De gevoelens zyn deswege onderfcheiden. Zommigen Rellen de oorzaak in fchaarsheid van Kasgeld, waar door dit kasgeld noodzakelyk reizende, zy vermeenen, dat het Bankgeld in evenredigheid moet daalen. Anderen geeven voor reden, dat de Oost-Indifche Maatfchappy genoodzaakt zynde geweest, alle haare vermogens in te fpannen, om zich ftaande te houden, en gereed geld te bekomen, om naar haare Bezittingen en de Regeering in 't Ooften te zenden, zeer veel van haar Bankgeld heeft verkogt, 't welke dus, in groote hoeveelheid aan de markt (zo als men zegt) gebragt, noodwendig in prys moest daalen, nadien er zo wel te veel, als te weinig bankgeld in om«  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1913 •mloop kan zyn. Voeg hier by de geldligtingen der vreemde Mogendheden , ir. welken zy die deel namen, hun bankgeld verkogten. Wat hier van zy, de over vloed van Bankgeld is nog door deze byzon dere omftandigheid vermeerderd. Namen lyk de Staaten van Holland en West - Friesland vonden zich genoodzaakt in Septembei 1788 (zo als wy toen vermeld hebben) eeni geldleening naar evenredigheid van den u> Penning, of vier ten honderd van eens iege lyks bezittingen te gebieden , en vondel goed, om die belasting zo veel te gemakke lyker te maaken, toe te liaan, dat men di 25 penning ook in Bankgeld zou kunnen vol doen, en dat Bankgeld worden gereeken tegen 3 ten honderd boven 't Capitaal. Dei halven veelen , van die hooge prys va Bankgeld willende voordeel genieten, het ben hunne 25 Penning in Bankgeld betaalt De Staaten dus te veel Bankgeld hebbende deeden het zelve verkoopen; te meer, 01 dat een groot gedeelte van dat opgebraj geld tot onderfteuning van de Oost-lndifcf Compagnie moest dienen, en dus naar c Oost worden verzonden. Anderen wederoi vinden de oorzaak van de laagte van hi Bankgeld wederom in de ongunftigé tyden, i de nog overblyvende verdeeldheden,en dai uit ontltaande minder vertrouwen. Wy verha lenflegts de verfehillendegevoelens, zond het een of ander deswege te willen beflisie Echter kunnen wy niet nalaaten omtrer de boven aangehaalde fchaarsheid van g re< Amstel- ; dam. | l 1 | s I »- l. » n ;t e e n ;t n ir ï;r'tik d 2- 4  i9H NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELDAM. i ( 1 ] 3 i I i I i < t ( < reed geld iets aan te merken. Oe fchaarsheid van goud en zilver en gemunt geld, wordt wezenlyk in de meefte Landen van Europa, en ook in ons Land gevoeld. De ftandvastige loop van 't goud en zilver is deze, dat het uit Amerika naar i uropa, en uit Europa naar Afia vervoerd wordt. Dog zedert eenige jaaren is minder uit Amerika in Eu» ropa ingevoerd : waar uit mindere overvloed , en hoogere prys van goud en zilver moest ontftaan. De byzondere redenen, waarom in ons Land thands eene fchaarsheid van gemnnt ?eld wordt befpeurd, is de gemelde algetneene hooge prys van goud en zilver, en ïus de gebrokene evenredigheid tusfchen de innerlyke en uiterlyke waarde, waar door iet beste geld, dat is , welks uiterlyke waarde de innerlyke het minst te boven *aat, in groote hoeveelheid buiten 's Lands vordt verzonden, vooral naar de thans ooroogende Mogendheden, Ooftenryk, Rusand en Zweeden. De geldligtingen van die /reemde Mogendheden hier te Lande, als nede van de Vereenigde Noord Amerikaanche Gewesten, moeiten ook noodzakelyk het gereed geld hier te Lande verminderen. Men roege hier by de Millioenen Schats, door le Oost-Indifche Compagnie opgenomen, >f haar door den Staat opgefchoten en naar )ost - Indien verzonden. Deze fchynen of alle, of de voornaamfte, )f althaas ten deele de oorzaaken te zyn van  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1915 van fchaarsheid van gemunte fpecie hier te Lande. Men heeft ttandvastig waargenomen, dat, wanneer elders oorlog gevoerd wordt, het geld van hier derwaarts gaat; *t welk by het eindigen van dien oorlog wederom met winst het waai ts keert. Lus bekommeren zich de doorzictitigften weinig over die fchaarsheid, en zien dezelve veel eer uit een voordeelig oogpunt aan Zommigen evenwel bekommerden zich deswege, en waren al bedagt om middelen te oeramen, tegen dien uitvoer van goud en zilver, vooral van gemunt geld. Wy hebben deswege te voren onze gedagten medegedeeld. Zie Nieuwe Ned.:rl. Jaarb. 17Ü9. bl. y&y ea volgg. Wy kunnen niet nalaaten, «it hoofde van het gewigt der zaake over dit onderwerp den korten inhoud eener Memorie mede ie deelen, die hoe wel haare geboorte aan een ander Land verfchuldigd var te veel belang is om by deze gelegenheid hier geen plaats te viuden. Men bekommer* de zich ook in Braband, by de tegenswoordig plaats hebbende onlusten, over den uitvoei van gemunt geld, en deedt het zelve den 13 Augustus 1790 verbieden ten zy zulks ge fchiedde by byzonder verlof der Staaten var Braband. Dog alvorens deswege Publicatie wierdt gedaan, heeft de Commisfie voor hei bewind der inkomende en uitgaande Rech ten aldaar, eene Memorie ingeleverd, in wel ke de veornaame grondllellingen deze zyn „ 1. Goud en Zilver de teekenen zyndt » vai Am- ■ STEjL- i  ionJ nieuwe nederlandsche Am- STEL' DAM. „ van alle waarde, zoude het gevaarlyk „ zyn de vrye circulatie derzelve te be„ letten. „ 2. Een land koopt van buiten 's lands £ in, het geen het nodig heeft;het voert uit w naar buiten 'slands wat het kan misfchen. , Uit dezen handel ontftaat eene foort van „ evenwigt, dat of voordeelig of nadeelig is, maar welk voor ons niet dan meer „ of min voordeelig is, nadien by Hotte „ ons altoos faldo komt van den Duiten' „ lander. „ 3. Behalven de Commercie van Goud r„ en Zilver op zich zelf, en die van de 5, gemunte fpecien, waar van beneden zal „ gefproken worden, is 'er nog een courant en gewoonlyk faldo, het welk maakt, dat terwyl een Land van den eenen „ kant betaalt, het aan de andere zyde „ ontvangt. „ 4. 'Er zyn twee manieren van te fal„ deeren , te weeten , in Wisfelbrieven, „ wanneer de Wisfelkoers minder kost dan „ het tranfport der geldfpecien, of in fpe„ cien, wanneer de Vracht- en Asfurantie„ Penningen minder dan de Wisfelkoers be„ dragen. Maar telkens als, door Reglementen om« 't trent den uitvoer of invoer der geldfpej_ cien, de Debiteur belet wordt te betalen „ op de wyze, welke hem de voordeeliglte „ of minst fchadelyke is, gefchiedt aan het „ Publiek een wezenlyk nadeel zonder eenig „ voordeel hoe genaamd voor den Staat. „ 5. Hes  JAARBOEKEN, Jugusties, 1790. ipi? ,, 5. Het gebrek in circulatie van de geld„ fpecien in een land, alwaar zy gewoonlyk „ levendig toegaat, is geen bewys van der5, zeiver fchaarsheid of zelfs van derzelver „ weinigheid. „ In Frankryk alwaar eene zeer groote „ hoeveelheid van geld is, heeft men ze„ dert eenigen tyd geklaagd wegens des« „ zelfs bovenmaati^e Ichaarsheid; en in de ', daad is het eensklaps uit de circulatie ' verdweenen. Ondertusfchen is op den uitvoer der geldfpecien een zwaar verbod '* gelegd, en de Caisfe d'Escompte van 11 Parys heeft 'er van buiten 'slands, tegens „ welken prys ook, doen inkomen, zondei „ dat deze twee middelen het geld wederom w te voorlchyn hebben doen komen. ' 6. De omloop van het geld hangt al „ van het vertrouwen, van het begrip dei „ geenen die het bezitten: en men heeft niel over het vertrouwen, over het begrip, te 9J gebieden. „ Het wantrouwen, de beduchtheden, wei„ ke in Frankryk de Capitalisten, de Fi nanciers, de vyanden der nieuwe Con ftitutie, de Crediteuren van den Staat. \\ opgevat hebben wegeus de vcranderinget M en affchaffingen, welke men voorzag dal v de Nationaale Vergadering maaken zoude; „ deze zyn de oorzaaken, waar door het gele1 „ fchielyk verdweenen is. Het is opgeilo„ ten geworden en zal niet weder uit de kof„ fers noch weder in den omloop komen. LUH1 w vooi Am- stel* dam. ;  ïpi8 NIEUWE NEDERLANDSGHE Am- STBL- voor en aleer het vertrouwen in de Adrni» „' nïffcratie zal herboren wezen. jr. Het is even zo in alle de gewesten „ der Waereld. Men kan niet door Wetten ,, en Reglementen het geld doen circuleer „ ren, in tegendeel, is het byna altoos een middel om het te doen wegfluiten, dat „ men eenigen fchroom dat het mocht ver* „ dwynen Iaat blyken; het geen in de Re* ,. geering ongerustheden aantoont, welke „ zich welhaast in het publiek verfpreïden. „ Zodanig is de Theorie van den omloop „ der geldlpecieri, by welke men by wyze „ van praktikaale aanmerkingen voegen kan. „ 8. Dat, onderfteliende dat'er een mid„ del ware, (het geen 'er niet is,) om het „ geld in het land te behouden, deze ope„ ratie, terwyl zy aan het publiek veel na}J deel zoude toebrengeu , niet vergoed zou„ de worden door eenig voordeel. In tegen„ deel, het doelwit , welk de Regeering zou* M de kunnen willen beoogen, by voorbeeld dè gemakkeiyker heffing van eene belas- ting, zoude even daar door geheel gemischt „ worden, vermits nog eens deze foort van „ hulpmiddelen niet anders kunnen zyn, dan ,, de vuchten van het vertrouwen. „ 9 In eene opkomende Republiek (*), ge- lyk de onze, zoude men kunnen denken, „ dat, met den uitvoer der geldlpecien te verbieden, den Vyanden des Vaderlands ' „ de (*> Men hadt destyds hei voornemen, de Ooftenrykfche fleder'a..den tor eene J^epubliek te maken. Aahmküking der Sptiryvers dezer Jaarboeken'  JAARBOEKEN, Augustus, ijgb. igis ■|i de middelen benómen Warén om het zei„ ve te benadeelen. „ De antwoorden, die zich omtrend dit ^ voorftel opdoen, zyn zo veelvuldig, dat „ men in de keuze alleen verlegen Raat, Imj, mers kunnen, voor eerst, geene Regle„ menten , geene mogelyke yoórbehoedze„' len,ooit krachtdadig beletten,dat de geld»^ fpecien worden uitgevoerd, wanneer Hechts deze uitvoer eene aanlokkende fpeculatie " aan de Handelaars in gemunt en ongemunt " Goud en Zilver kan geven: zo veel te £ minder zullen zich dié genen laaten terug „ houden , aan welke men fchadelyke in„ zichten töefchryft, waarom zy dien uit„ voer zonden willen .ondernemen, zónder „ kosten te ontzien; dus,- in den uitvoèr te „ verbieden, zoude men verre zyn van een 5, mogelyk kwaad verholpén te hebben, en men Zoude eene menigte wezenlyke na^ deelen hebben veroorzaakt. Ten anderen konden de Vyande.n des Vaderlands wel tot een zeker punt Geldfommen inzamelen om üit te voeren, maar, weldra bekend „ geworden vöor wat zy zyn, wiè zoude „ hun willen opfchieten? De beduchtheid „ ten dien opzichte ware dan wel nodeloos , 3, en de voorzorgen, welke men mocht mee^ nen te moeten nemen om zulks te beletten.. „ zonder eenige de minfte vrucht. Ten der,', den, kunnen deze vyanden van den Staat „ zelf Bezitters wezen van een magtig for„ tuin, het zy in papieren,het zy m gereed „ geld; zv kunnen noch groote lommen onLI 1111 2 i, d*r' Am- ste£-. dam»  AM' STEL" 1920 NIEUWE NEDEHLANDSCHE „ der zich hebben, welke hun door particur„ lieren toevertrouwd zyn. Wel nu, al ge„ fteld, het geen niet mogelyk is, dat men „ den uitvoer dezer fpecien, dezer papie„ren, kome te beletten, zullen dezelve „ daarom niet te minder aan de circulatie zyn onttrokken, en van eene volkomen nie„ tigheid worden , ten opzichte van het „ oogmerk, welk het verbod zoude hebben ,, bedoeld gehad enz. „ 10. Den uitvoer van ongemunt Goud en „ Zilver is in Portugal en in Spanje verbo„ den onder zeer ftrenge ftraffen.- en onder„ tusfchen wordt geheel Europa byna enkel „ uit Spanje en Portugal van Goud en Zil„ ver voorzien. Dit is zeer nafuurlyk, na5> dien Porrugal en Spanje eenigermaate niets „ anders dan Goud en Zilver hebbende te „ geeven in ruiling voor de Koopm'anfchap- pen, welke (en meest alle in contraban„ de) de andere gewesten van Europa hen aanbrengen, deze Koningryken wel moe„ ten in Goud en Zilver betaalen. ,, Het verbod van 't Zilver en Goud is „ 'er dan Hechts eene beuzelary van het „ Gouvernement, te gelyker tyd als de prys „ der Asfurantie om ze uit te voeren, „ 'er eene belasting meerder op de Commer» cie uitmaakt. „ De uitvoer van geldfpecien is in Frank- ryk verboden; dan zulks belet niet dat de 5, Franfche Kroonen hunnen weg naar bui„ ten 'slands vinden, wanneer 'er voordeel 3j is op den uitvoer derzelven. „ Ia (  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. ifci In Engeland zyn de Guinjes verboden uit• tevoeren,op poene van confiscatie en van een 5> boete met de wa#rde gelykftaande ;den uit" voer vanhengften,vartmempaarden, van lakenen,is'er op levensiiraffen verboden: ? en de Engelfche Guinjes worden in zulke " menigte als men begeert uitgevoerd, wan5' neer de Wisfelkoers voordeel in de tutn voering aanbiedt; en de verboden van de henfiftehen merriepaarden, als ook van de lakens uit te voeren, worden niet geacht, % telkëns als men dezerzyds den prys er toe beftedén wil. > i " Zonder van de kwade uitwerkzelen 'welke uit de verboden in 't algemeen ont " ftaan, tegewagen, mag men dus zeggei dat zy ten eenëmaal onnut en yruchteloo zyn, zo menigmaal het publieke of he ? particuliere belang 'er tegenftrydig is; ei ï dit is meerbyzonder het geval ten opzich te van de geldfpecien, waarvan het trans 1 port zo gemakkelyk is, dat alle de moge lyke menfchelyke voorzorgen daar tegen i, niet genoegzaam zyn. .. L ,11? Het is hier boven art. 3, aangemerki i, dat Goud en Zilver, zo gemunt als onge munt, zelf een voorwerp vancommerci uitmaakt, Dit gebeurt zo menigmaal, a. de Wisfelkoers buiten 's lands meer wim Z aanbiedt dan de kosten van de vracht e , asfurantie, wanneer dezelve plaats heef bedragen, en dan moet de uitvoer *« ' Goud en Zilver, wel verre van te kunne L fchaden aan het Land dat uitvoert, in t LI HU 3 » & STÉL'* I I i t i ï '» é 3' it ri ii ar ff  Au- STERDAM. ] *922 NIEUWE NEDERLAmiSCm >i gendeel het zelve voordeden ^nhr^ gen. (•;> Het is bekend d« Stetveïdï? » nen van het ge d in Frankryk , detraYt e vaï „ dat geen, welk de Caisfe dVseompte Left „ ten slands, voor rekening van het Gou- ? diTherivS' Tr Van de Buitenlanders „ die het fourneerden het profyt eenooten „ voor de Belgifche Provinciën geweest " i7V;5ien,ïy aileen van deze vooVdee„ ien hadden kunnen profireeren „ Men bekommert zich over den uitvoer » va„ hetgeld,zelfs dan ook, wanneer deze „ uitvoer een fluk van Commercie uitmaakt! « ,Maar °,m nietvan het voorbeeld van de „ geforceerde operatien der Caisfe d'EÏ- " S>mprtei,tf„teI*Mn» de ^emifen van de „ Franfche Bankiers 2yn op termynen%e! „ fteldi deze termynen zyn\an eene, van ir twee of ten Jangfte van drie maanden, na " ver]°°P van wel^ de geldfpecien moeten „ wederkeeren ter plaatze, van waar zy ve* „ zonden zyn en zy keeren 'er weder met „ alle de voordeden van den Wisfel 7n dat, indien de Belgifche Provinciën, bv y> vooroeeld,uen millioenen haddengefour " "eerd»Jtegeil,het beneficie van tien ren „ honderd, zy 'er elfterug zouden hebben „ ontvangen : eene operatie, die zo veel ré „ lucrativer voor deze Provinciën zoude zyrit » naar  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 192$ naar dat zy dikwyler zoude mogen herhaald worden. „ 12. Het geen bekommeringen verwekt 5, heeft aangaande den uitvoer het geld, het „ geen beduchtheid heeft doen ontltaan we„ gens de fchaarsheid, waartoe deze operatie ,, mogt aanleiding geven, is, dat men ver- nomen heeft, dat, zedert dat het mistrou* „ wen den geest heeft ingenomen van de 3, Geldfchieters in Frankryk; zedert dat de 3, Conftitutie, waar mede de Nationaale Ver „ gadering zich bezig houdt, 'er Misnoeg' „ den gemaakt heeft, met de Diligence oj „ Parys zulke aanmerkelyke als aanhouden a) de Tranfporten gefchied zyn. „ By onderzoek hier van is gebleeken. j, dat in de daad de Tranfporten van geld 9, fpecien op Frankryk zeer groot gewees „ zyn , en dat zelfs den Directeur der Dili „ gence advyzen heeft, dat dezelve we „ derom even druk ftaan aan te vangen; maai 93 ook heeft men het leedwezen gehad tt „ vernemen, dat deze afzendingen van gele „ fchiedden door de Hollanders; dat het du; „ deze zyn,die van de groote winften deze; „ Commercie profiteeren , en dat wy 'e: ?, niets anders aan hebben dan het voordee van het Tranfport en van eene weinig opdiepende Commisfie. „ In het Hot dezer Memorie komen no| „ twee volgende aanmerkingen voor: i)da het altoos tegens het gevoelen van den Fi „ nancie-Raad geweest is, dat het Gouver „, nement den uitvoer van de geldfoeciei JU 11111 4 ,1 heel; AU- STKt- i t l t i i C  ipH NIEUWE NÊDERLANDSCHÈ 'Am- 5TELBAM. „ heeft verboden; a) dat de nadeelen, wefc „ ke diergelyke verboden by de Generali„ teit te wege bragten, en de gegronde „ klagcen, die 'er van alle kanten tegen op 3) kwamen , altoos het Gouvernement ge» „ noopt hebben om dezelve te wederroepen." Wy vertrouwen, dat bovengemelde doordagte aanmerkingen omtrend zo een teder' maar gewigtig punt, eenen iegelyk kundigeri ten hoogden zullen voldoen. De Oost-Indifche Maatfchappy in haare moeilyke omftandigheden gereed geld nodig hebbende, verkreeg van de Staaten Van Holland verlof, om onder vrywaarihg van hoofdfomme en renten, door HoogstgemeldeStaaten, eene geldligting by wyze van Lotery Van agt miilioenen guldens Hollands te doen, waarvan uit hetnavolgendBericht kan blyken: BERICHT van eene NEGOTIATIE, by formevanhOTKKY, ten behoeven van de i'oüancifche K~ameren der OOST - INDISCHE COMPAGNIE , gegarandeerd door Hun Edele Groot Mogende dc Heeren Staaten van HOLLAND en WEST-FRIESLAND, voor Capitaal en fnt®.rc;i, volgens Refolutie van Hun Edele Groot Mogende in dato 23 3u/J t/OO» ■Oewindhebberen van de Hollandfche Kamcrtn der Oost-Indifche Compagnie verkeren „ ^gevolge de qualificacie by voornoerr jc Refolutie aan bun verkent, met agreatie van de Heeren Hua * Êder  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 192? Edele Groot Mogende Gecommitteerdens tot de zaken van de Oost-Indifche Compagnie te Negotieeren eene fomme van agt Millioenen guldens Hollands Courant, by forme van Lotery, verdeeld in twee Clasfen , yder Clasfe groot ƒ' 4000,000 en voorts op de navolgende Conditiën % 1. Deze Negotiatie zal verdeeld worden in 40000 Loten; op yder Lot zullen twee Pryzen getrok* ken worden, als een in de eerfte Clasfe, en een in de tweede Clasfe , volgens onderftaande Tabel; en daar voor betaald worden, voor de eerfte Clas' fe eene fomma van ƒ 100 : o : c voor de tweede Clasfe eene fomme van 100 : o : c Dus voor de beide Clasfe ƒ 200 : o : c By yder der refpective Loten zullen worden uit gegeven vyf Certificatien, dienende ten gebruike, als hier na zal worden gemeld, en welby de Lo ten voor de eerfte Clasfe , twee Certificatien ei by de Loten voor de tweede Clasfe, 3 ftuks. 2. D,e Pryzen en Premien op deze Loten ft vallen zullen betaald worden in Obligatiën, tei Lasten' van de Hollandfche Kameren der Oost In difche Compagnie, rentende 3 per Cent Intrest losbaar in 44 Jaren , door fuccesfive accresce rende Aflosfingen , beginnende het eerfte Jaar 0 Anno 1792, met eene Aflusfinge, van/' 112000 welke Inceresfen en Aflosfingen door Hun Edt Groot Mogenden volkomentiyk worden geguarai deerd- 3. En hebben Bewindhebberen verder tot facil tering dezer Negotiatie, ingevolgevde voornoemd Refolutien van Hun Edel Groot Mogenden, zie mee voorkennisfe van gemelde Heeren Gecommii teerdens geëngageerd , dat aan de Houders d( Aftien in de Hollandfche Kameren van de Oost - li difche Compagnie, welke in deze Negotiatie na; proportie van hunne Aandeden zullen participeret met primo January aanftaande, en vervolgens Jaa lyfa Am» STEEdam' Geldligtingvoorde OostIndifcheCompagnie.- r. i l >■ r 'r eI x I K ■» r- !*  Am* Stel- ï)am. GeldligTingvoo)•de Oost 'indifche Compagnie. I 1 Ï926 NIEUWE NEDERLANDS CHE lyks, gedurende het tegenwoordig Octroy, zal betaald worden eèn fomme f 375 Banco van yder Actie, groot Banco f 300b oud Kapitaal, of zo veel meerder, of minder in dezelve proportie, als het Aandeel, welke zy in gemelde Kameren van de ■ Oost-Indifche Compagnie zullen herrderen, zal ko- ■ men te bedragen, welke fomma egter zal {trekken in mindering of voldoening van zodanige Uitdeling, als in bovengenoemde jaaren op de Aótien mogten worden gedecreteert, zullende ook van dezefömma ten behoeven van de Provincie worden afgetrokken een bedragen, gelyk aan de belasting op de Aclien der Oost-Indifche Compagnie, volgens Plakkaat van Hun Edel Groot Mogenden, in cas van Uitdeling gelegd. Ook zal ten faveure van de Deelneemers al verder onder Guarantie van Hun Edel Groot Mogenden worden geaffecteerd eenejaarlykfche fomma tot Aflosfing van alle de Obligatiën, gefproten uit de geconverteerde Recepisfen van Anticipatie Penningen , by de refpe&ive Kameren uitgegeven, welke :ot nog toe onder geene Aflosfingen bégreepen zyn, welke Aflosfingen méde by loting zullen gcfchielen^ zodanig , dat alle deze Obligatiën in 48 Jaren loorluccesfive accresferendeAflosïingen zullen zyn fgélost, zullende het eerlte Termyn op de refpecive vervaldagen 1791, worden'afgelost, en de Uitating daar van in de maand January gefchieden. 4. De Certificaten, in maniere als voren by de ^oten uitgegeven, zullen alleenlyk dienen, ten ewyze, dat de Houders aandeel in deze Negotiatie ebben genomen; immers dat voor de Aftien en Obiratien; waar voor zy bovenftaande betaling en af)sfing begeeren, de bepaalde fomma is gefourneerd, :n welken einde voor de Banco ƒ3000 : o : o ad Kapitaal Actiën, 30 Certificaten , en voor yder >bligatie, groet / icoo : o o, 10Certificaten, f maniere als vooren, moeten worden ingeleverd-, diende deze Certificaten kunnen worden ge« em-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1927 employeerd by alle de zodanige Obligatiën en Actiën, op welke der Hollandfche Kameren dezelve ook loopen. Y. r De Loten van de eerfte Clasfe zullen van nu at aan uitgegeven worden, en de Intresfen ingaan 1 Augustus 1790 en de Trekking gefchieden in 't begin van December dezes Jaars. De Lpten voor de tweede Clasfe zullen met 1 December uitgegeven worden, de Intrest ingaan 1 December 1790 en de Trekking gefchiden in 't begin van de maand Maart 1791« ... • Zodra de Trekking der tweede Clasfe gefchied is, zullen de Loten kunnen worden gecombineerd of gefplist, na welgevallen, doch in geen kleinder Capitaal, als van ƒ 100 : o : o, en geen grooter als van f 1000 : o : o, zullende de Obligatiën daar voorden 1 Augustus 1791 uitgegeven worden, en als dan tevens een jaar Intrest op 't Capitaal dej Loten van de eerfte Clasfe, en S maanden lntresi op dat van de tweede Clasfe, betaald worden. De Intresfen der Obligatiën zullen betaald wordet op Conpons, waar van de eerfte zal zyn voor K maanden, verfchenen 1 December 1792, en de vol gendealle voor 12 maanden, telken Jaren 1 De cember verfchenen , betaalbaar by zodanige de Hollandfche Kameren, als by de Converfie zal wor den begeerd. En hebben Hun Edele Groot Mog. mede ten op Zigten van de Ooligatien dezer Negotiatie, gunftig lyk verleend remisfie voor alle de 100 en 20oltei Penning en verdere ordinaire en extraordinaire las ten, nu reeds zynde, of die namaals geheven mog ten worden , en zyn alle Weesmeesteren, Voo° den, Adminiftrateuren of Curateuren , door Hu Edele Groot Mog. geauthorifeert in deze Negotia tie te mogen deel nemen, en des noods ter verkry ging der Certificaten , eene of andere- Effetten t moa;en verkoopen. ' De eerfte Uitloting ter Aflosfing, zal in de maan Sec Am? stel» dam. Geldlig-, tingvoordc OostIndifchaCompagnie. i 1 1 1  1928 NIEUWE NEDERLANDSCHS Am- steluam. Geldlig. tingvooi de OostIndifcheCompagnie. September 1792 (en ook de volgende van Jaar tot Jaar in dezelve Maand,) gefchieden, en de betaling daar van in de maand December 1792 en vervolgens jaarlyks ter vervaldagen. De Nemers der Loten van de eerfte Clasfe, zullen zich ook daadlvk door infchryving van dezelve Loten voor de tweede Clasfe kunnen verzekeren; zullende over die Loten der Tweede Clasfe, waar voor niet zal zyn iagefehreven, immediaat na de Trekking der eerfte Clasfe gedisponeerd worden. De Loten of Obligatiën uit dezelve gefproten, welke voor 31 December 1794 niet zyn afgehaald, zullen gehouden worden vervallen te zyn ten voordeden van de Oost Indifche Compagnie, De Fournisfementen zullen gefchieden ter Kamer Amfterdam tot 15 Augustus eerstkomende, zonder verhooging van Intrest en vervolgens fuccesfivelyk met verhooging der Intrest, 43 per cent in het Jaar. De Betalingen zullen gedaan worden jn Hollandsen Courant Geld. EERSTE CLASSE. 1 Prys van 1 ... ƒ 50000 1 —- f , . , 20000 I > . . . icoop i —— , . i 5000 4 ƒ 2000 . . . 8000 12 —— •— iooo , . . 12000 30 — 390 . . . 9009 100 • ■ — 250 • , . 2jooo 25O —— — 200 . , . 5O0CC» joo — — 150 . . . 75O0O j8oo —— — 125 ... 225000 5300 ——p. — 120 . . . 636000 52000 — 110 . . . 352O0CQ 1OQ0Q ƒ 46450OO Eerfte Lot 1000 \ Laatfte Lot 4000 ƒ 4650000 TVVEB-  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. 1929 TWEEDE CLASSE. 1 Prys van — . • • ƒ 100000 j . — . . . 50000 1 . ■ — — . . • 25000 1 —— — ' . . . JOOOO 2 --—• — ƒ JOOO . . . IOOOO 6 — — 200® . . f. 12000 28 —— — IOOO . • • 2800c 60 — 400 . . » 2400c joo — 250 . • . 2500c jjoo 200 . . . 4000c 500 150 f •>■"» 7500c 1800 125 .. • 22500c ^gOO Ï20 ..• 6360OC 32000 M£ • • • 368000c 40000 i. „ m /494000c Eerfte Lot 200c Laatfte Lot 800c ƒ 49500a In onze voorgaande nummers van de maam July, bl. 1650 en volgg. hebben wy verila^ gedaan van den ftaat der zaaken der Oost Indifche Compagnie,en de gewigtige Staats ftukken, daartoe betrekkelyk, medegedeeld Daar de toeftand der Maatichappy thans ee der allergewigtigfte onderwerpen van raad pleeging by den Souvereinis; daar het ftaa en vallen van die Maatfchappy van zo groc een invloed op den ftaat van ons Land is dat alle oogen der Ingezeetenen thans o die raadpleegingen en den uitkomst van de zelvep gevestigd zyn; meenden wy de moe te te moeten neemen van de zaak in de eerli Plaa Amsterdam. Geldlig: tmgvoor de OostIndifcheCom" * gnie. 1 l | \ 1 \ 1 9 t » ? e ;s  Amsterdam. m° NIEUWE NEDERLANDSCflE plaats kortelyk van wat hooger op te haaien, e» vervolgens wat breder verflag van dezelve te doen: in welk verflag wy getragt hebben de gedagten van onze Lezeren rot zekere hoofdpunten te bepaalen, om daar door de denkbeelden en redeneeringen wat meer te regelen, en aan dezelven wat meer orde en licht by te zetten. Wy hebben met genoegen vernomen, dat deze onze arbeid eenige goedkeuring heeft mogen wegdraagen, ën dit moedigt ons aan, om onze vlyt en pogingen verders te verdubbelen. Na aan een breedvoeriger verflagen de egte Staatstukken van eenige jaaren te hebben laaten voorafgaan, zullen wy nu een ftuk mededeelen, het welk zyn geboorte in dit JooPend jaar heeft ontvangen en aan een man verichuldigd is,die niet alleen eene ondervindingvoor zich heeft van 40 jaaren, welken hy in den dienst der Oost-Indifche Compagnie rnet veel yver heeft doorgebragt; maar die ook nu en dan met de voornaamfte Minifters der Compagnie heeft gewerkt, en wiens Consideratien enz. althans de kenmerken van Hollandfche rondheid draagen. Zie hier dan die CONSID ERATIEN van een HOOFD PARTICIPANT in de OOST-INDISCHE COMPAGNIE, óver de oor zaaken der veragtering en de middelen ter verbetering vatt dezelve. ïllae verfchillend men ook denken moge over de *t oorzaken van den zorgelyken ftaat, waar ia  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 193! zig de Oost - Indifche Compagnie dezer Landen bevind , is men egter over den ongelukkigen toe* ftand van dezelve maar al te zeer eenlteminigs om te kunnen twyfFeien, of men zig ook daar omtrent op zig zelve ieta beters zoude kunnen beioven, daii de algemeene voordragt daar van vertoont, of wel zig met eenigen grond vlyen, dat daar over zwaarmoediger gedagt word, dan de waare geftekheid der zaak medebrengt. Zy * die haar van naby kenden, hebben wel kunnen inzien, en ook gezegt, wat haar lot op dier voet voortgaande , zeker worden moest; en had niet de verandering met opzigt tot den vaarten handel op China in den Jaare j 757, op 'e voordel var den Heer Thomas Hope geïntroduceert, haar toer merkelyk gerugfteiffid, of de verademing,, die z\ geduurende de Jaaren van 1777 en 1778 mogtge nieten , haaren zwaaren last grotelyks verligt; zou den zy, zelfs zonder de Cataftrophe van den Oor log, welke haar ongeluk nog heeft verzwaard, ha ren ouden weg blyvende volgen, evenwel onder dc; last hebben moeten bezwyken. Het is overtollig, om dit met velerley bereeké Dingen te demonftreeren; hoe veele men 'er op ma ken en van wat kant men ze befchouwt, hoe me het keere of wende,het facit zal altyd st zelve zyn de Compagnie bezwykt en is bezweeken , onde haare lasten; want deze zyn zo zwaar, dat gee uit te denken Trefor kan toereiken, om dezelve 0 den duur goed te maaken; deze waarheid is vei fchrikkende , maar al verbergt men die, ze zo waarheid blyven. Dan, daar deze treurige asfertie een iegelyk mo< aandoen, die de rampzalige gevolgen van haare val nadenkt, haatten wy ons tot eene meer bemct digende, door met die zelve fiducie te verzekertn dat, gelyk de Maatfchappy, op den zeiven vo< voortgaande, zeker zal en moet vallen, nogtai die totaale flag, welke de grootfte is, die deze R M m m m m m p\ Am- stel-4 DAM4 Cunfide* ratten van een thofdpartici*pant no' pan redding def Compagnie* 1 f l 1 t 1 i " | n 'X is  1932 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confide- ratien van een Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. publiek zoude kunnen treffen, na ons inzien, niet noodzakelyk is, en onder den Goddelyken Zegen niet alleen kan worden afgewend, maar zelfs dit zo aangelegen lichaam weder in bloey en kragt gebragt, om te ftrekken tot een fteunpilaar van dat Geme«nebest, 't welk baar zo kostbaar heeft onderfchraagt, fcboon met geen ander effeót, dan om deszelfs fchatten in dien zeiven grondelózen poel te zien wegzinken. Op extraordinaire evenementen ter herftdling ia geen rekening te maaken. Wy gewaagden zo even van het importante voordeel, 't geen de verandering in den Chinafchen handel haar in der tyd heeft aangebragt, maar de omftandigheden dier Commercie , die toen plaats hadden, zyn nu totaal verandert: deze handel werpt nu niet alleen die voordeden niet af, maar zelfs heeft het tegendeel plaats, en dezelve geeft, alles berekend wordende, ver» lies, fehoon dit misfchien niet op rekening van den handd alleen behoord gefteld te worden. Even eens is het gelegen met de hier vooren aangehaalde voordeden, uit den generaalen handel in de Jaaren van 1777 en 1778 geproflueert. Zal men de waarheid zeggen, zo was de verbetering van den generaalen ftaat hier te Lande in die tyden niet toe te fehryven aan een betere directie, maar louter aan een temporede oorzaak, de Neutraliteit namentlyk van de Republiek, geduurende den Oorlog tusfchen Engeland en Frankryk, en de gevolgen daar van voor onze Commercie." Het is van 't hoogfte belang de waare oorzaaken na te fpeuren, waar uit deze veragtering grotelyks ontftaat, en welke haar behoud volftrekt onmogelyk maaken, zal men met eenig fucces op de eigenaartige en meest gelchikte middelen van redres kunnen bedagt zyn. Misfchien zal het verfchil van opinien in deze verre af zyn van eene compleete ftrydigheid, en men by het wel approfondeeren derzelve bevinden dat  JAARBOEKEN, Augustus, 1756. dat het maat grotelyks aankomt op het meer of minder, 't geen men meent, dat deze of gene ;^or zaak tot deze vergtering contribueert , waarom men dan, in plaatze van elkanders disfentieerende gevoelens total te rejeóteeren, of zyn tyd met onnutte Conteitatien te misbruiken, waar by alleen de Compagnie kwalyk vaart, meest overeenkomïhg met het waare belang van de Compagnie zal bevonworden te handelen, by aldien men de banden in een flaat, en die gevoelens zo veel doenlyk tragt te concilieeren, dewyl men als dan uit alle de gronden te gelyk kan werkzaam zyn ter bevordering van dat oogmerk, 't welk men moet onderftellen . dat elk bezielt,{die ten dezen de handen a,:n hei werk flaat. Wy declareeren voor ons juist niet te kunner zien, dat de Compagnie alleen door ReduÖie dei Indifche Lasten zoude kunnen behouden worden maar erkennen egter gaarne, dat zy, welke mee fien, dat de val van dit zo aangelegen lichaam al leen daar door zoude worden voorgekomen, in zc verre een zeer groote aucloriteit voor zich hebben als voorname Mannen, zo in Indiën als hier te Lan de, door alle tyden heen, in de grootheid deze Lasten een zeer merkelyk bezwaar hebben gevon den, en gefoutineert, dat zonder eene reductie de? zelve den handel niet kon worden gaande ge houden. Immers vind men die zaak reeds uit dat oogpun befchouwd, en ten fterkften aangedrongen, doo drie groote en verdienftelyke Generaals van de oud heid, Maatfuiker, namentlyk, Camphuis en Oui hoorn : vervolgens hebben de kundige Generaal Mos fel en Van der Parra, om ons alleen tot ovef ledenen te bepaalen , 't zelve gevoelen gemani fefteerd in de verfcheide Schriftuuren, welke vai dezelve voor handen zyn* En met alle deze zyn confoflant de opinieri vai die Leden van 't bewind hier te Lande, welke m M mm mm re 2 è Au* Si Et- Gohfids* ratien van een Hoofd* participant nopens redding det Compa* i guie. I 1 11 i t i » »  1934 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienyan een Hoofdparticipant no pens red ding da Compagnie. de moeite gegeeven hebben van deze materie in onderfcheide tyden te behandelen, als de onfterffelyke Thomas Hope, en Advocaat der Hoop, om van geene levenden te gewagen, fchoon het egter te bewyzen is, dat de twee laatften geoordeelc hebben, dat het niet genoeg was, zig hier by te bepaalen. Deze allen ftoutelyk tegen te fpreeken, en te fouteneeren, dat mannen, van zo veel locale kennis,' • van zo veel oeffening, allen gedwaalt hebben, moet ■ zeker vermetel geacht worden door elk, die het al- ■ leen in dezen om de waarheid te doen is: en, Wy meenen, dat, als men al in dezen met ons niet zo volkomen aan het gevoelen kan asfenteeren, van den zorgelyken ftaat juist alleen daar aan toe te fchryven, maar met ons van gedagten is, dat daar toe andere en fterker oorzaaken coöpereeren, men wil zig niet door deze menfehelyke aucloriteit behoeft te laaten wegfleepen, maar uit hoofde der niet te contefteeren kundigheid, van die zulks getleld hebben , verfchuldigt is daar aan egter zeer veel toe te fchryven, en vrylyk mag onderftellen, gelyk wy opentlyk mede daar voor uitkomen, dat de Indifche lasten op zig zelve te zwaar zyn, dat zy kunnen en behooren vermindert te worden, en dat derzelver vermindering altyd een zeer wezentlyke dienst aan de Maatfcbappy zal toebrengen. Dan het verdient zekerlyk voor een opmerkende overweeging, waar het tog by toekomt, dat fchoon men, als getoont is, van de oudfte tyden af de verbetering van den generalen ftaat van de Maatfchappy in die vermindering der Indifche lasten alleen heeft gezogt; fchoon de geaccrediteerdfte advifen van hier de herhaalde ernftige aanfchryvingen der Vergadering van Zeventienen , de yverigfte Eogingen van zulke Indifche Hoofdgebieders, welke oven anderen in verdienften hebben uitgeblonken, altyd daar op hebben uitgelopen, ja fchoon ook ïliccesiivelyk verfcheide notabele Reductien en Regie-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1935 glementen van menage zyn geïntroduceert, nogFbans door die alles, tot hier toe, nooit daar mede het oogmerk is bereikt, maar de generaale ftaat meer en meer veragtert. _ Men zal immers dit niet op rekening van onwilIi*h'eid en wsderftreeving der Indifche Minifters willen ftellen, daar die zelfs dit ys gebroken, er door hun eige voorbeeld getoont hebben, niet min der de noodzakelykheid der vermindering van de lasten te hebben ingezien, als te hebben willen be vorderen. , Dit moet dan eene praïfumptie doen geboorei worden , dat het of daar mede niet zo erg moe zyn gefield geweest, als men zig wel verbeelde of dat de telkens geïntroduceerde menage bevorj den is op den duur niet beftaanbaar te zyn ge weest met de vereischte kosten; of eindelyk da dezelve alleen niet heeft kunnen toereiken om he "roote kwaad te boven te komen : dit moet d prsefumptie doen geboren worden , dat de vooi naarhe oorzaak mogelyk meer in iets anders gek ■'en is, en dat zig by dat kwaad nog een andt combineert, 't geen niet minder vereischt gert dresfeert te worden. De tyden, waar in de Indifche ftaatrekenmg t voren ftond, en de winften en inkomften de laste jurpasfeerden, zyn lange voorby: en men zoud zig te vergeefs vleyen , die tyden te zien herbc ren worden, dewyl het wezen der Maatfchappy zedert, eene geheel andere exiftentie gekregen heef eene meer politieke, namentlyk, en zy eene Mc Tendheid in Indien geworden is, die zig niet alleen rat meerder kosten moet fouteneeren tegen de Indifct Vorften, welke, door de Europeërs geleerd, nk meer met zo geringe magt en tegenweer, in ordr zyn te houden, als in de oudfte tyden, toen eer eenigzints verfterkte loge, een hand vol Miiit; met een weinig gefchut genoegzaam waren , 01 dezelve af te weeren , maar die thans kostbaai Mmmmmm 3 Fa Am- stfx" dam. Confideratienvan een : Hoofd-m participant nopens red1 ding der » Compa> gnie. t t r ' * e 1 e f * ■> 1fte t e e e n e  193$ NIEUWE NEDERLANDSCHE OAM. Confideratienyan eer. Hoofd■partut.punt nojpcnsrcJd' fg der Compagnie. Fortificatiën moet aanleggen, mitsgaders dezelve, talryker Guarmfoen, en train van Artillery onderhouden, om den indrang van vreemde Natiën te beletten, welke, by een onverwagt opkomende Oorlog, zig anders zonder flag of iloot van haare dierbaarfte posfesfien zouden kunnen rueeiler maaken. 'Er moet dus veel worden in "t oog gehouden by het beoordeelen der Indifche lasten, welker comparatie jn abltrafto niet altyd even juist kan zyn; daar en boven dient men , om edelmoedig te handelen, om de welmeenende in de Indifche dircftie den moed niet te benemen , en de waarheid op te fpooren, ook in 't oog te houden , 't geen ten voordeele der latere Indifche directie te zeggen is, dewyl het tog den mensch eigen is, of op nimmer, eindigende verwyten den moed te laten zakken, of zig aan dezelve zo te gewennen, dat ze geen effecl: meer doen. Een mercantel voorbeeld , *t welk in dezen met oneigen kan gehouden worden , zal ons dit gedrag m een klaarder ligt ftellen. Wanneer iemand een bediende buiten *s Lands ten handel etablisfeert, zal deze zekerlyk zyne goedkeung meerder verdienen, na mate hyi.) de infcofl Hen uit de territoriaale bezittingen enz vermeerdert. 2.) De Winften uit den handel, die hy Toor zynen Meefter dryft, vergroot, en 3O Hem van tyd tot tyd een goed retour overzend, ter verryking van zyn kas, en het eftedtive Doripronkelyke Fonds van zynen handel hier te Lande, Indien men nu met die behoorlyke onzydigheid, yrelke ?er nodig is, om in een zaak van die aangelegenheid niet door vooroordeelen, 0f aangenone fysthemata, misleid te worden , een genoegzaam aantal van jaaren tegen eikanderen vergeyju„ en zyae conclufie alleen uit unbedrieglvke Fafta  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. 1937 Faf'a opmaakt, zal men de latere tyden ook haa re verdienden niet kunnen onthouden. Laat ons in dien zin de comparatie maaken tusfchen de Jaaren van 1701 en 1740, tegen die van 1741 tot 1780, om dat zeker in de Jaaren van 17SI en 1782, een generaale alteratie in het ordiuaris beloop van zaaken heeft plaats gehad, waar van zig de effecten eerst in 1783 , en vervolgens regt hebben geopenbaart en doen gevoelen, zo dat deze laatfte Jaaren niet kunnen gehouden worden parallel te zyn met de vorigen: men moet zo veel doenlyk gelyken. tegen gelyken compareeren, en dit vak is wyd genoeg , dewyl het eene ruimte van 80 Jaaren comprehendeert, waar van wy de eerfte 40 tegen de laatfte 40 vergelyken kunnen. Doen Wy zulks, dan zullen Wy, met opzigt tot het! eerfte de Inkom/ten namentlyk van 's Compagnies Bezittingen, Domeinen, Verpagtingen, enz. bevinden, dat dezelve in de laatfte 40 Jaaren door één jaarlyks een zeer aanzienlyk montant meerder hebben bedragen, dan in de daar voorgaande 40 J aren: welk goed huisvader zou niet een Rentn.eefter pryzen, die zyne goederen dus adminb ftreerde. Ad 2.) vestigen wy het oog op het tweede ftuk, de winften namentlyk , ook deze belopen op zig zelve in de laatfte 40 Jaaren door een, jaarlyks fchatten meerder, dan in de eerfte, zo dat in de laatfte 40 Jaaren de inkomften en winften beide zeer merkelyk zyn geadvanceert, in tegenftelling van de vorige 40 Jaaren. Het hoogfte bedragen der winften in de eerfte 40 Jaaren beliep circa 4 Millioen: in de laatfte daar tegen vind men 7 Jaaren het beloop tusfchen 4 en 5 Millioen, negen Jaaren tusfchen de 5 en 6 Millioen, zeven Jaaren tusfchen de 6 en 7 Millioen, en een Jaar tusfchen de 7 en 8 Millioen. Mmmjnmm 4 De- Am- steldam. Confideratienvan een Hoofd-^ participant nopensredding der Compa- . gnie.  m$ NIEUWE NEDERLANDSCHE Am> BAMr faikn van een IJoüfdr participant nc pens reu ding de, Compq. Deze vermeerdering van inkomften onderfteld noodzakelyk een groter omflag , gelyk de vermeerdering van winften een uitgebreider handel en navigatie, en deze twee dus ook noodzakelyk een vermeerdering van lasten en kosten. Maar het bedragen der lasten in de laatfte jaaren , dezer aangenomen berekening fchynt niet zo ongemeen verfchiilende van veele vorige, dat wy Zouden durven hopen alleen door derzelver vermin- dering te kunnen behouden worden. t Gaan wy dit na, zo bevinden Wy, dat dezelve "in de Jaaren van 1748, 1753, 1754., 1756, 1757» I7J8 en 1760, dus reeds voor zo veele Jaaren mede zyn gemonteerd bóven het prsfent bedragen van 8 Miliioen, in 1749, 1751, 1752, 1755' 1756 en 1770, waren zy zelfs boven de 9 Millioen; in 1764 boven de 10 Millioen ; in r/óo wel boven de 11 Millioen; zynde dezelve zedert de laatfte 20 Jaaren wel 3 è 4 Millioen Jaarlyks minder geweest, dan zy zig in dat Jaar van ï7*o bevoqden. Wy fpreeken niet tegen, dat dit te veel is, en zo wel kan als behoord vermindert te worden; dan hoe veel kan zulks lyden? in het Jaar 1709, beliepen dezelve reeds over de 5 Millioen ; in het jaar 1734, over de.6 Millioen; in 1738 en dus reeds voor een halve eeuw , waren dezelve al zeer weinig minder dan agt Millioen. Maar men behoord by Extraordinaire toeneming van kosten ook nog te letten, of daar voor Extraordinaire redenen hebben geëxfteert: en obferveeren Wy deze biilyke regel, dan ontdekken Wy by voorbeek), op Ceilon , alwaar de veragtering geduurende de kaste 14 Jaaren op ruim 5 ton door elkander 'sjaars uitkomt, dat dezelve in de 5 Jaaren van 1762, 1763, 1764, 1765 en 1766, door één, 'sjaars ruim 19 ton heeft bedragen, 't welk gen differentie van 14 ton 'sjaars maakt, en dus de  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1939 de Indifche Staatsrekening alleen met ruim 7 Millioen ten agteren zet, die men niet als een accrescement der ordinaire lasten kan confidereeren. Zo vind men in Bengalen, 't welk in het laatfte Jaar / 134715 : o : o ten agteren ftond , in het jaar 1700 een veragtering van 8 ton. Op Malacca, het geen in dc 12 laaste Jaaren altyd te vooren kwam, in 't Jaar van 1758,een veragtering van byna een tonne gouds. Op Macasfer, waar van de veragtering in 178c beliep/ 89000 ! o : o; in 't Jaar 1759 een verag tering van byna 4 ton, en in 1760 van byna 5 ton. Op Chormandel , 't geen altyd winst gaf, it 1766 een veragtering van een ton, — En hoe ver re zouden wy dit niet kunnen uitbreiden! Offchoon dit nu de lasten vermeerdert, en de In difche Staatsrekening meerder ten agteren zet, moe dit egter gedistingeert worden van een algemeene re proche over de vermeerdering der ordinaire lasten (even als men by voorbeeld de zo zware kósten va de Commisfie in Frankryk niet als een vermeerdÉ ring der ordinaire uitgaven hier te Lande zoude heb ben willen aangemerkt,) alle deze zo zware Posten en die wy daar.nog zouden kunnen byvoegen, wi ren extraordinaire incidenten , geduurende de laas 40 Jaaren voorgevallen. ' j^ortom, tot welke fimpüciteit men ook de zaki bréngen wil, zoude het, zo niet onmogelyk, ti minften niet zeer voorzigdg zyn, om dezelve < een fprong te brengen tot den Staat der vroegl oudheid; allengskens daar toe te komen in event digheid van den voet, op welke de Compagnie 5 door de veranderde omftandigheden thans uvim door affnyding van al het overtollige. is prysfelyl maar zulks te fchielyk te willen, kan niet gefch den zonder fcheuringen te maaken, die van veel 1 fleep zyn kunnen. — Oodertusfchen is eene langzame verandering , 1 eindelyk in het convenable uitloopt in de ttegi Mmmmmm 5 wa Amstel- DAM. Confideratienvan een Hoofd-' participant nopensredding der Compa■ gnie. P 1 » e n :n te ek1, etalie:nir-  Am- steldam. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens red ding der Compagnie. ) l 1 1 ( c | r li e n u n d al °] E 1940 NIEUWE NEDERLANDSCHE woordige toelland niet voldoende, en gelvk wv dus zelfs met eene prudente reductie nietgehólp-n zvd zoude wy het nog minder zyn met een verhaast ' De veragtering van India'* Staatrekeniog tot een fomma van 87 Millioen, heeft zekerlyk iets van een zeer ichrikbaa ende vertoning, maar voor eerst is het een geleeden leed, 't geen nu niet méér behoeft geluppleerd te worden; ten anderen is het een deficit van het Etablisfement, geduurende 167 faaren in welke de geheele uitgave van alleriy Ongelden in Indien, uit wat hoofde ook, had bedrageheen fom va^l7 . :. 7«2 Millioen. Waar op men in die Jaaren uit de winiten en inkomften had afbetaald 695 P , en dus was te kort gekomen ' T7 Mtftó" t geen op de maar geringe toelage van hier van ruim' f 500,000 : o : o 'sjaars uitkomt - M.e"kan2ig niet beklagen van deszelfs Suppleie uit de Nederlandfche Cas , het behoort daar oe, en aan 't buiten 's Lands geëtablisfeert Compoir moeten boven den inkoop van Rethouren des:elfs gemaakte kosten gerefundeert, ja zo veel overgezonden , dat 'er een ,faldo overblyft, gelvk 'er lan ook werkelyk nog een Capitaal van 30 Millioen p ultimo Augustus 1780 voorhanden was. Befchouwt men daar tegen, hoe veel geduurene die 167 Jaaren op de Rethouren is overgewonen, dan zoude men waarlyk zeggen , dat niets gter was geweest, dan die fuppletie, en men nar sa zeer Koninglyken Ichat hier te Lande zouden loeten over hebben, was dezelve niet in andere itgaven zo geheel weg gelmolton , dat men verbaast ioet ftaan , van zulk eene toeftand , vond men larvoor met zo natuurlyke en fprekende redenen, s wy m het vervolg gelegendheid zullen hebben > te Iporen. Wy herhaalen in dit opzicht, dat al, wat het .ablisfement buiten 's Lands te kort komt, welks on-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1941 onordentelykheid men mag en moec te keer gaan. van hier moec worden aangevuld door hem, die hei zelve daar ftabilieerdt, en wel uit het geene hein de Produften opbrengen, die hy van daar ontvangt: die, by voorbeeld, Plantagien in de Colonien bezitten , zien de Rekening dier Plantagie aldaar op zig zeive altyd zeer ten agteren itaan, maar zy Combineeren de Rekening met het rendement der Producïen, hier te Lande, en, als de Wagen regi gaat, moet dit deficit da?r uit gemakkelyk kunner gefuppleert ivorden, en dan het Hot voordeelig zyn Indien men de gewoonte had, de Nederlandfchi en Indifche Balance eindelyk in een te trekken zou men wel die rekening moeten debiteeren, voora het van hier uitgezondene en alhier voor Indiën be taalde, dog ook weder Crediteeren, niet voor di bekome Rethouren inkoops, maar derzelver rende ment uitkoops; want zo de bediende buiten 's Lands in plaacze van aan my, die Rethouren addresfeeren de aan een ander, en my alleen Wisfels op da Comptoir zond, inhoudende de waarde dezer goe deren prys courant, fpreekt het van zelve, dat d Rekening met het geheele montantder Wisfels zot de moeten worden gebeniriceert, en dan moere 'er, by goede Negotie, zo veel kunnen overfchieter dat daar uit niet alleen zyn inkoop van Rethouren maar ook alle zyne kosten, in zo verre die niet doe zyne winften en inkom ften kunnen worden goe gemaakt, kunnen gefuppleert worden. Maar daar toe word vereischt een zodanig overzending van Rethouren, dat daar uit het orig neel handel fonds, hier te Lande word vermeerdei en verrykt tot eene hoogte, dat men hem en 't b( Iteedde aan Rethouren eu zyne gemaakte koste vergoeden kan. — dit was het derde ftuk, waa aan de goed of afkeuring van het gedrag, door my bediende buiten 's Lands gehouden, moest getoei worden. At Am- : sterdam. Confideratienvan een Iloojd■parlicipant no•pensred'■ ding der 1 Compq* \gnie. » k a » » r 1 e i» t 3 r n ;s t  Am- SïELDAM. Confideratienvan eei Hoofdparticipant no pens red ding dei Compagnie. 1942 NIEUWE NEDERLANDS CHE Ad. 3.) Zeker is het,dat de fom van het bedragen der Rethouren in de laaste 40 Jaaren in Indien Jaarlyks veel groter is geweest, dan in de vooiïge 40 jaaren; dog men verfchilt, of dit hoger bedragen alleen aan een hoger aanrekening, gelyk men meent, dan wel aan een werkelyk grooter Rethour > moet worden toegefchreeven: wat hier ook van zy, zo is dit zeker, dat, al wierd het eerfte volkomen toegegeeven, het voornamentlyk daar op aankomt, •of dit Rethour, fchoon of groorer, of veel duur- • der ingekogt, of hoger aangerekent, egter zo veel • heeft kunnen afwerpen, dat 'er het Origineel handélfonds hier te Lande door is geaccresccert en verrykt, en dit is gefchied. Dj verkogte Rethouren hebben in de laaste 40 Jaaren hier te Lande mede een zeer aanzienlyke fchat meerder opgebragt, dan in de voorige 40 Jaaren. Het is waar, dat daar onder behoren d:> Rendementen van de Chinafche goederen ■ dan al trekt men die daar af, blvfc het meerdere'evenwel een zeer aanzienlyke fchat, waar by nog behoorc het immenfe Capitaal aan onverkogt geblecven goederen, by de Magazynen in voorraad, meest fprceryen, H 1780 tusfchen de 6 a 7 Millioen inkoops bedragende, dat is de Nagelen berekent tot St. 20. —. de Caneel St: 12. — de Foely 6 (j. een berekening , vvelke door onze voorvaderen wysfeJyk'is geintroduceert, als waar by men in effecle ryker'was, dan men door deze Calculatie der waarde van dea voorraad zig vertoonde. Men kan egter niet ontkennen, dat bv dier^elvke Prifatie de Indifche Cas, zeer te kort fchier* en geprajjudiceert word: eene korte vergelvkine zal dit klaar makeu. ö J ö By de verzending van een Schip, vol v;n allerley behoeftens, van hier, word het bedragen daar van, 't welk een zeer groote fom beloopt,°aL een Uitgave voor Indien, hetzelve aangerekent; maar wat  JAARBOEKEN,Augustus, 1790. 1943 wat komt daar van in de Indifche Cas? volftrekt niets! deze behoeftens verfmelten alle in het gebruik. Die van Indien zenden dat Schip terug met Rethouren ; deze zyn alle articulen yan Negotie, fteld eens ten grootften deelenmet fpeceryen ,die tct zeer geringe pryzen in Nederland worden aangerekend : boe veel beter vaart niet de Cas hier te Lande by den verkoop dezer goederen? ondertusfchen blytt de Indifche, die dit zo laag heeft aangerekent, bezwaart met het kostbaar onderhoud der fpecery gewesten. , ... Men voelt dus geredelyk , dat een vergelyking te willen maken tusfchen de fommen van het naar Indiën verzondene tegen de inkoopspryzen van hel van daar ontfangene aller oneigents zoude zyn. Zouden dus die van Indiën niet kunnen antwoorden- Wy hebben 'er de'inkomften uwer bezittinger zo merkelyk vergroot, en uwe winften zo aanzien lvk vermeerdert; onze Rethouren zyn, fchoon a duurder (om de ftelling , hier boven geciteerd . toe te geeven,) evenwel zo valuabel voor U ge weest, datgy in de laaste 40 Jaaren zo veel mee! dan in de voorige 40 Jaaren daar van in Uwe Ca: hebt gekreegen; gy Remitteert ons Jaarlyks onera dig minder tot vergoeding onzer te dragen lasten dan dezelve waarlyk belopen: 't is daar door, da wy meer en meer moeten ten agteren gaan: die las ten zyn niet zo Exceslif, of wy hebben U uit d voorbeelden der vroegere Jaaren getoond, dat z gant^ch niet ongewoon zyn, en dat Extraordinair omftandigheden dezelve hebben verzwaart; gy re procheert ons, dat zedert 1724 onze Staatrekenm nooit met een voordeelig faldo gefloten wierd: mas is niet de Nederlaudfche zedert 1736, in t zelv geval? in welk Jaar ze begon ten agteren te kc men met een faldo van 14 tonnen, 't geen in naauw . Jvks 20 Jaaren daar aan tot even zo veel Millioene geklommen was, beneden welke het nooit is gedaal Amstel* dam. Confideratienyan een Hoofd- ' participant nopens redding der Compagnie. e r a >  1944 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienvan eet ffoifdp~d. 'licipant nopens redding der Compagnie. dan in de eventueele omftandigheden van den laat" iien Oorlog tusfchen Engeland en Frankryk. Gy reprocheert ons, dat de vermeerdering onzer" lasten is boven de proportie van de vermeerdering onzer voordeden: maar is het niet veel erger m Nederland gefield? daar is Uwe verandering niet vermindert, maar toegenomen, en onaangezien de Rethouren , die ten tyde Uwer eerfte veragtering i 2 Millioenenopbragten, vervolgens zeer confide'rabel zyn toegenomen. In Indiën hebben wy uit de voordeden van in* komflen en winften de lasten zo veel gefuppleert, als zulks derzelver bedraagen gedoogde. het overige moet Nederland fuppleren uit 't geene de Re hnuren boven den inkoop afwerpen : maar in Nederland is zelfs door het zo important vermeerdert rendement der Rethouren de veragtering niet alleen niet vermindert, maar des niet onaangezien toegenomen. En wat kan men daar tegen van hier inbrengen, dan : uwe kosten kunnen en behoren hier en daar vermindert; maar zelfs na die vermindering zullen wy nog niet in ftaat zyn , dezelve van bier te fuppleren, dewyl vry, by het opmaken onzer balancen bevinden, dat door de grootheid onzer eige uitgaven daar toe niets meer kan overfehieten , maar dat wy , zelfs zonder dat te doen , nog grof en groot te kort komen. Vermeerdert dan myn Commafcdic of Bediende buiten 's Lands de inkomften myner bezittingen zyn zyne winften meerder; brengen zyne Rethouren my nog aanzienlyke voordeden aan; en gaat het Comptoir hier te Lande egter agter uit, dan is her een bewys, dat het niet zo zeer of voornamentlyk alleen hapert by myn Bediende, al is hy niet volkomen vry te fpreeken van te veel kosten te maken, maar dat by my zelve de Wagen niet re°t gaat; en dat de uitgaven hier te Lande te groot zyn. Dit  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1945 Dit is ook de uitfpraak van de Vergadering van Zeventienen , by derzelver Refolutie van den 20 October 1755 , alwaar over deze materie met zo veel woorden gezegt word: dat de oorzaken van 's Compagnies verval en veragtering in de Indifche alleen, maar ook in de Neder landfche huishouding worden gevonden. Het menagement, waar mede dit is uitgedrukt, verbied ons , om 'er meer van te zeggen , maar het komt ons voor, en wy zyn ten vollen verzekert, dat de uitgave van de Maatfchappy hier te Lande, daar de finaale afrekening is, te groot zyn, om door de winsten te worden goed gemaakt. Het is onder deze zwaare uitgaven, dat de Compagnie bezwykt, en 'er is volftrekt geen raiddel om haar te redden, dan door een zeer merkelyke vermindering derzelve, dewyl die in ftaat zya, al 'c fecours, dat men haar mogt kunnen verfchafFen, hoe groot ook te abforbeeren. Kan men hier te Lande die vermindering intro, duceeren op eene wyze, die daar en boven van den grootften invloed i's, op de verbetering der Indifche huishouding, en wel dat gedeelte derzelve, 't geen haar na 't algemeen en eenpaarig gevoelen van allen, die hier over gedagt hebben, meest drukt, ja ruïneert: kan men daar by middelen, die niel harsfenfchimmig zyn, uitdenken , om haar nieuwe ■winsten en inkomften aan te brengen, dan is niei alleen voor haar beftaan gezorgt, maar haar bloe^ en welftand moet herboren worden. Is dit dan nog zo onmogelyk? immers behoorc ten minften alles beproeft, daar tog niemand za ontkennen , dat de Compagnie anders voorzeke: niet te houden is. Het is dan hoog tyd , om tot het cordaat be fluit te komen, van de betreeden paden, die mei zeker ziet , dat ten verderve uitlopen, te latei leggen, en, daar men langs dezelve nooit geko men is, en nooit komen kan, waar men moe wee Amsterdam. Confideratienvan een Hoofdparticipant rtO' pens redding der Compagnie. f; 1 1 t  Am- steldam. Confide ratten van eet Hoofdparticip'dnt no pens reu ding de Compagnie. » I94<5 NIEUWE NEDERLANDSGHE weezen, eindelyk geheel nieuwe te durven kt* liaan. 'Er is geen keuze dan van zeker verlooren té gaan, of gantsch andere middelen tot buhuu.l te ■ beproeven : geheel nieuwe middelen, dtwyl de reeds zo lang beproefde door de eonffantfti ondervinding hunne ongenoegzaamheid beweezen hebben: Middelen eindelyk, die aanftonds vari kragt kunnen zyn, en eflicacieus genoeg werken. - De Memorie van den kundigen Heer Van der '-Hoop , onder den titul van Confideratien over -den (Staat van de Compagnie en de middelen om haarcn geheelen val te verhoeden, bepaalt zig tot de redresfen, welke Indiën aangaan. Het intrekken , by voorbeeld; van eenige Comptoiren, daar by aangepreezen ,is goed: het kunnen egter flegts weinige zyn, maar by het behouden of affchafTen van deze ftaat, nog valt, de'Compagnie, ook moet zulks met de grootfte circumfpeétie gefchieden, dewyl ze veel ligt zeer fchielyk zullen bezet worden door zulke, wier nabuurfchap niette verlangen is, om den indrang op andere Comptoiren. Wie tog kan hier vreemd van zyn, die eenigzints met de betrekkelyke posfesfien der refpective Europeefche Natiën in Indien bekend, het groote belang weet, om zig eene onereufe te getroosten ter confervatie of bekoming van eene profitable, en die de finesfes en geheime mefures en machinatien heeft nagefpoort, om maar eerst hier of daar eene kleine voet te krygen, ten einde daar van in der tyd een groot gebruik te maken, waartoe altyd aanleiding kan gezogt en gevonden worden. Maar, zal het dus wel zo veel betekenen, 't geen men hier mede uitwint, en zoude die doorzigtige man, dit intrekken wel zelfs verder durven aanraden, dan tot fubalterne refidenten van plaatfen , daar men een hoofd Comptoir heeft ? Wy  A ARBOEKEN, Augustus, 179O. 194? Wy Onderfchryven hartelyk den raad, om de Coffy culture uit te breiden; dog dit moei op tyd werken: en helaas! 'er is geen tyd fflefer! de Coffyboomen geeven geen vrugt op het ogenblik,dat men ze plant. Het reduceeren van den om (lig van dienaren is zeer goed, en zal van zelve volgen, als men tot Opperhoofden, daar 't maar eenigzims kan vallen, ftcld dienaren van minder rang, geiyk meermaalen is aangeraden, nergens Raaden van Indien,, als misfchien op Java en Ceylon. > Het is daar en boven te verwagten , dat een Opperhoofd van minder rang door de Hoge Regeering minder zal worden gemenageert-,^ dan een van hunne medebroeders, na de regel: Wdic tibi, cr'ds mïhu 7,o is het ook van groot nut wel te loouen en wel te (traffen; door het eerfte, bedienden, die braaf zyn, die zig distingueeren door in hunne posten het waare voordeel van de Compagnie te bevorderen, en misbruiken tegen te gaan, mairttineerende, en encourageerende; door het laatfte de flegten affchrikkende. Na- 'sCompagnies oude maximes in de tyden, toen zy best wierd gedient, gebruikte men een zeer eenvoudig middel, om zig van de fchadelyke dienaaren te ontlasten , door dezelve alleen van hun dienst te ontdaan, en na Nederland te laten opkomen , zonder zig in eenige proceduren met hen in te laten, in welke zy veeltyds middel vinden de (traf te ontduiken: en dit wierd, gelyk het moet, gepraftifeert zonder aanzien van perfonen, famillie, rang of protectie. Deze memorie mag doorwerkt, en treffelyk go noemt worden met opzigt tot haar but, menage en reductie in Indiën. Wy ontkennen niet , dat menage efi reduftie ontegenfprekelyk pryfelyk zyn in eene direétie, welke ten agteren is; maar de gevallen zyn. in N11 n n n n tie A5f; STEL* DAM. Qonfuttf ratten van een panlc'ip'dtil nö' pens redding der CónipaU %ntl.  1948 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stkldam. Confide raliet} van eet, Hoofdpari icipam 110 pens red ding de; Compagnie. de Mercantile Waereld misfchien zeer zeldzaam , in welke men alleen daar door een groot deficit is te boven gekomen. En hebben dan zeker nog andere omftandigheden toe geconcurreerd, waar ■ aau het redres meer dan aan pure eeconomie was toe te fchryven ; hier komt nog by, dat het bedenkelyk zou zyn, dergelyke reductie, als ten opzigte der grootheid van het deficit iets zoude kunnen betekenen, op een oogenblik te intro. duceeren: de ordres daar toë worden gemakkelyker . gegeven , dan uitgevoerd. Wy zagen, dat alle de •pogingen, welke zo veele groote Generaals daar toe by uitftek in 't werk Relden , het oogmerk zo min hebben bereikt , als de ernftigfte vertogen en beveelen van hier : was zulks gemakkelyk te excecuteeren geweest, het was door alle deze autoriteiten uitgevoert; maar 't komt ons voor, dat men deze theorie niet heeft kunnen in de practyck brengen, zonder dat 'er eerst de zaken hier te Lande toe ingerigt wierden, en dat, al konde die reductie gefchieden, en al konde ze op een ogenblik gefchieden, zonder eenig gevaar; des te meer , zy dan nog alleen en op zig zelfs het bedoelde effect niet zoude dafhrftel len. Het is met geen pasfive menage te redden, 'er moeten acTave operatien bykomen, of men is niet geholpen: operatien, die op den duur en in haare gevolgen tot Indiën zelve , meer kunnen afdoen, dan deze geheele Reductie te zamen; behalven dat een zo notable reductie ook een notable invloed moet hebben op de winsten en inkomften, welke in meer of minder evenredigheid zullen afneemen : alle deze dingen hangen zamen, en gaan als hand aan hand. Dog alle de voorgeftelde middelen, welke in de daad zeer prysfelyk en niet re verwerpen zyn, kunnen daar en boven nog eerst op tyd werken ; zy kunnen dus den val niet verhoeden, die , zai meti  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1549 men de Avaarheid zeggen, reeds daar is: 'Vr worden verevent nieuwe middelen, fpoedige, kragtige en toereikende middelen , om haar weder op te regten, en ftanude te doen blyvc.i, niet alleen , maar voorfpoedig ltaande. Dan wie zal dat raadlel ontknopen ? de refoftne moet, zal ze toereiken, prompt en groot zyn: wie zal zig exponeeren , het voordel- daar toe te doen , zonder temerair geacht te worden ? wie moeds genoeg bezitten, om alle de zwakheden der Menfchen onder de oogen te zien ? Maar welke zwakheden! wy voeden te hoge gedachten van hen, die in dezen voornamentlyk zouden moeten werkzaam zyn, om een ogenblik te twyffelen , of zy niet het behoud van de Maatfchappy boven alles zouden wenfehen , ja zelfs daar toe, ware het nodig , opofferingen willen doen. Zouden wy, den onvermydelyke flag belevende , ons zelve niet te berispen hebben , van onze geringe pogingen niet te hebben aangewend, om dezelve, ware het doenlyk, afteweeren. Als wy daarby agt geeven op de item van 't gantfche Vaderland, 't welk ons toeroept, ,,  *p$t NIEUWE NEDERLANDSCHE Am.' . ■ Confidc ratten van een Hoofdpartfciparit na-, pent red ding dei Cop/pOf zo overvloedige ruimte medegegeeven , doet ze zelfs door dien overvloed aanleiding tot misbruiken geeven. Indien de Eigenaars der gehuurde Schepen te disponeeren waren, een inventaris mede te deelen van 't geen zy mede geeven , zoude men niet vreemd zyn, dat 'er 50 pet. differentie zoude bevonden worden, tusfchen de kosten van den minden Equipant en de Compagnie. Slaat men dit over de behoeftens van zo veele Schepen, als de Maatfchappy in haar dienst heeft, zo zal het een voornaam object uitleveren. Gaan wynu over van de Schepen zelve tot derzelver employ, daar voor wenschten wy liever een gordyn te mogen fchuiven. Het is onbegryp'elyk, dat, daar geene Natie van de Waereld meer uitgeleerd is in de vragt vaart, en het daar in verder gebragt heeft, dan de onze, zo dat tot nog toe alle andere in dit ftuk verre agter uit by haar zyn, en daar men deze de ziel onzer Commercie, de hoofdzenuw van ons beftaan , de waare bron van algemeene welvaart noemen mag, men op dit zo alleraangelegenfte Ruk van welks goed overleg en directie alles afhangt, by dat groot Commercieerend lichaam van de OostIndifche Maatfchappy naauwlyks eenige de minfte aandagt ontmoet,en tie Navigatie, welke by haar zo uitgeftrekt is, tracteert op eene wyze, of men geen het minfte denkbeeld had , zelfs van 't geen aile andere Navigateurs in dit zelve Land , buiten haar alleen, zo ernftig occupeert , ja 't geen de eerfte grondflag van de navigatie uitmaakt." Is *er eenige de-minfte, ikzwyge, geregelde, nafporing, uit welke men kan weeten , of een dezer kostbare lichamen , 'van welke men zig be*dient, om 'er winst mede te doen, zig vry vaart, voor óf nadeclig vaart, of men een ton 'er mede wint, of twee tonnen mede verliest: men fla dit óver ben, navale magt van over de 100 Schepen , ndi wel-  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 1953 welke de Maatfchappy in haar dienst heeft, en men zal voelen, wat negligentie of attentie op dit ftuk kan te weeg brengen, ja bevinden, dat 'er het geheele beftaan of de val van kan afhangen. Men zal zeggen: „ wy moeten fchepeu hebben, om onze behoeften over te voeren, en onze rethouren af te haaien ; een en ander is nodig, men kat: ons niet op denzelven voet befchouwen, als par ticulieren, welke navigeeren uit fpeculatie en var de Cabottage leven, welke hun tak is: " maar w\ vragen, of men niet in één derde nogthansgelykis cn uit het zelve grondbcginzel ageert, te weetei om winst te doen. Alle de Onkosten, die men maakt, 't zy voo de Equipage, 't zy voor dc ladingen, 't zy voo de overige articulen van uitgave in 't uitgeftrekt huishouden,gefchieden meteenuitzigt om tekur hen betaald worden uit dc winften, maar zo m; ne onkosten zwaarder zyn , dan myne winftei ga ik verloren: men behoord alle zyne kosten naau v keurig te weeten, en op het employ zyner Schept vooral eene zeer groote attentie te geven, te mee daar deze kosten ruineus kunnen zyn: men mo zynen handel met deze kosten bezwaaren , w men weten , wat men zuiver wint. Waar tog zoude het eindelyk heen, zo men r leen befchóuwde, „ik ontfing voor ƒ 50000 : o! aan goederen en verkogt ze voor ƒ 100000 : o: < zonder teffens te berekenen „om die goederen bekomen , en die winst op dezelve te behalen heb ik ƒ 120000 : o : o kosten moeten dragen, dat ik," in plaatze van met een halve ton bevoc deelt te zyn, in effeéten ƒ20000 verlooren heb :" v welke nuttige gevolgen zoude het zyn, ieder Sck een hoofd te laten geven, en daar onder al desze wedervaaren te brengen : den tyd van desze Equipage hier, medegevoerde goederen, arrn ment aan de Caap, gemaakte onkosten aldaa uitgeleverde en ingenome goederen, den tyd v Nnnnnn 4 d Am- STELDAM. Confiderattenvan een Hqofd\parlicipant noppens red1 ding der Compatgnie- e 1- | r- n ■ . :t il 1- o >" te » 10 r- m ip fs Ifs ■e- c, an ss-  W NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienvan een Hoofdparticipunt, nopens red ding dei Compagnie, deszelfs depêche verder, arriveinent ter finaale deltinatie, nieuwe onkosten , werwaards vervolgens geërnployeert, met welke vragt, hoe lang vertoeft te dier plaatze, rethour van daar, en met welke goederen, enz. Welk een inzigt zou dit geeven voor Bewindhebberen in veele zaaken, die haar oog thans ontduiken , en dc Maatfchappy Millioenen kosten, welke over boord gevaren -worden : moet men zich niet verwonderen, dat hier op geene ordre is ? want of wel by toeval eens iets van dien aard is aangehaalt, die is maar by toeval, maar het cischt C?n zeer geregelde nafpooring; zulk een boek behoorde niet alleen hier, maar afzonderlyk in Indien gehouden te worden, op dat men daar handtastelyk zyne eigen misbruiken zou zien, en die uit febaamte corrigeeren: en kan men zig wel verwonderen , dat het lichaam van de Maatfchappy by zulk een Ranker zo zwak is. Een inzigt hier in zal alleen en op zig zelve een menage hervoort brengen, waar by geen reductie in Indiën te vergelyken is; maar wy gaan verder. IJoe is het nu met de bevragting dezer Schepen van hier gelegen ? Wat vragt maaken zy voor Ons? pit is a! mede een allergewigtigfte vrage van een Navigateur, want, die voor zyne eigen rekening Schepen equipeer?, en geheel aflaad moet gerust kunnen zyn, van 'er ten minden de vragt uit te kunnen haJen ; die vragt moet gehaalt worden uit de winst pp de goederen, welke zy vervoeren, dewyl men %e voor eigen rekening met goederen aflaad: maar om hier over eecigzints te kunnen oordeelen, hebben Wy uit den hoop van Factuurboeken eene voor de hand weggenomen, welke wy bevonden hebben te behelzen de Factuuren der na Batavia verzondene goederen, met 25 Schepen, agter den anderen by de Kamer van Amfterdam geëquipeert, welke 25 Schepen vervoert hebben een Capitaal van nog geen iwin-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1955 twintigfte aan Negotie - Goederen , en daar tegen \% aan behoeften , behalven de lpecien , omtrent welke eerfte nog dient geobferveert, dat alles , wat voor Japan gezonden word, 't geen een zee'r groot gedeelte van dezen fom voor negotie uitmaakt, in-een driften zin geen negotie kan genoemd worden, dewvl men 't niet kan debiteeren, waar men wil, of de hoogde markt is, maar door de Japanneezen is gecommitteerd, die 'er een prys na hunne zinnelykheid opftellen; maar al kon dat geheele Capitaal als zodanig worden aangemerkt, en al kan men op dat geheele Capitaal van NegotieGoederen 100 perCent advanceeren , hoe weinig nog zou dit afdoen, met opzigt tot de kosten van den vervoer? min dan een drupke aan den emmer. Ondertusfchcn is het 'er zeer verre van daan, van zulke winden te behaalen. Hoe veel van die goederen worden niet van de eene na de andere plaats vervoert, zonder ergens sewilt te wezen? hoe veele leggen niet overal als eer dood Capitaal iaaren lang onder de redanten ? eindelyl worden zygedeeltelyk, of met een geringe winsi verkogt, waar by geen interest van geld, geen rifi co van de Zee, geen vragt van overvoer , geet provifie van Adminidrateurs word berekend, of gelvk veel al 't geval is, met groote verliezen vai de hand gezet, ongerekent 't geen in die tusfchen tyd of werkelyk bedorven is, of den naam daar vai gekregen heeft. . _ _ . „ Alle employ van 's Compagnies tondlen m Vs derlandfche Koopmanfchappen is verkeerd, zo me niet een gefundeert vooruitzigt heeft, van een vee grooter voordeel, dan zy, by verzending van ge munte of ongemunte fpecien, na mate van derze ver Indifche valuatie, acquireerd,'t welk men doe een op ruim 20 perCento moet calculeeren^ z dat' al wat de Compagnie op die Koopmanfchaj pen' zedert zo veele Jaaren minder, als de gewoi ue winften op de fpecien heeft geadvanceert, loi Nnnnnn t ti Amsterdam. Confideratien \ van een Hoofdpart icipant nooensredding der Compagnie. 1 1 l 1 l l r 0 >k*11  1956 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienvan eet Hoofdparticipant no pensrea ding dei Compagnie. ter fchade is geweest: men ontfing voor zyne vffltkogte Manufaftuuren , dezelve Specie-Ducaton a 78 Stuiv. welke hier te Lande flegts 63 a 64 Stuiv, waarde had, en, wanneer men dus maar • effecti'f geld voor geld gekregen had , verbeelde men zig ruim 20 perCent gewonnen te hebben, daar de vragt, interest, rifico, bederf enz. verlooren was. Het uitzenden van fpecien, welke nooit beder- ven of lacceeren enz. boven dat van goederen, -is dus ©p zig zelve niet alleen voordecliger, maar • ook praeferabel ter bevordering van den generaalen handel van de Compagnie., als waar door men derzelver voordeeligc Canaalen overal kan uitbreiden, door 't geen overal en altyd gewilt is, en waar mede men alle inkoopen naauwst kan bedingen. Is het nu zo gelegen met de artikelen van Negotie, uic welke op verre na geen dedommagement voor de kosten kan worden gehaald: met de behoeftens is het nog veel erger: op deze valt zekerlyk geene de minfte winst, het Tranfport is louter onereus; de vragt geheel verloeren, maar 'er komt nog vry wat meer by, tot bezwaar van dit artikel. Wy fpreeken niet van het groot bezwaar der onkosten, van kasten, kisten, en vaten, nog hoe weinig menage in de afpakking, ter vermindering dezer kosten dikwyls plaats heeft. Vestigen Wy liever het oog op het geene omtrent deze behoefcens van meer belang is. Om van het eerfte te beginnen, is reeds van remarque de wyze, op welke de inkoop dezer goederen by de Kameren word aanbedeelt: de fplitzing van de geaccordeerde quantiteit, na mate van het aandeel der Kameren, maakt reeds, dat men die door de kleine porden duurder moet inkoopen, dan of de party van dit goed by elkander bleef: 't was im-  JAARBOEKEN, Augustus. 1700. 1957 immers niet onmogelyk dit op eene andere wyze onder elkander te rcfcontreeren. Gebruikt men dus niet veeltyds zes Kaslen ot Kisten , daar men met een of twee zou kunnen volftaan ? Zo komt ons , terwyl wy dit fchryven, tot een ftaakje voor de verzending van 100 ffj Amaril, kostende f 7:0:0 Voor 't Vat 6 : o : c ƒ 13 : o : c en van zulke gevallen kon men een geheel registei leveren. Men kan hier uit opmaken, welk een voornaan object de Kasfen Kisten en Vaten alleen uitmaa ken , die louter'brandhout zyn, daar zy aange bragt worden. Voor zo verre men verfcheide goederen uit han den van begunftigde Leveranciers bekomt, ma men vry vastftellen, dat ze na haar qualiteit zee wel betaald worden : het zoude niet moeiely zyn, daar van zeer fpreekende voorbeelden aan t haaien. Het empresfement, waar mede die leverantie sefolliciteerd worden , toont het belang 't gee men 'er in fteld, om dezelve te obtineeren: vee confidereeren bec vaak als ampten, die zy tot et beftaan gekregen hebben, zonder te denken, d; zy, leverantie aan een goed Comptoir, en dus e< naam waardig debiet in hunne zaak hebbende, zoi der dat zy gevaar loopen van wanbetaakng, c hen vcrpligt alles tot de naafte pryzen cn van < vereischtc qualiteit te leveren. Maar nog, deze goederen kunnen niet altyd 1 gekogt worden, juist op het tydftip, dat men d zelve moet verzenden: na de levering worden d zelve des onaangezien, aanftonds betaald met pe ningen, van welke de Compagnie interesfen gev moet, eindelyk worden dezelve afgeladen ; 1 pla; Amsterdam. Confidc' ratten van een lloofdpariiciipant 110pens redding tier 1 C'j.oipa■ gnie. t r \ e n n e n ït n 1itle 3- e- nmer X-  i9j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- st eldam. Conp.deraticnyan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie. j ( i 1 ] j i plaatze der defh'natie gearriveerd , worden dezelve afgegeeven in de refpective adminiflxatien. Welke gedagten men van de huishouding in deze, op beweezen gronden, voeden moet, weet elk, die geen vreemdeling is in 's Compagnies Papieren. De Heller van de gelaudeerde Memorie proponeert met zeer veel reden aan een Raad van Indiën de infpectie daar van op te dragen , en wv zouden meenen , dat 'er wel 2 Raaden Infpèctoren over ieder Adminiftratie mogten zyn : maar laat ons toegeeven, dat de Compagnie in 't geheel in dezelve niet word benadeelt, wat is dan non het geval? ö Die goederen leggen daar dikwils een onheuglyke tyd, tot men 'er fuccesfivelyk gebruik van moet maaken: men neemt dan van dezelve, zo veel men nodig heeft: hoe lang is dit, al gaat alles geregeld en na behoren? hoe lang is dit, na dat de goederen in Europa reeds zyn betaaid? hoe veel interest is 'er dus niet op verlopen, welke;, zo wel als Je reeds meer aangehaalde kosten , den inkoop zeer verhoogen, vooral zo men nog daar boven rekent, jclyk men behoort te doen, het bedorvene, het vermiste , en zo 't dranken zyn , de laccagie, pillagie enz.: zelfs by de getrouwde adminitlra:ic, met welk alles het overbiyvende moet be:waart worden. Wat moet het natuurlyk gevolg zyn van zulk een ïandeldryven ? Men kan 'er niets op antwoorden, ten totaale ondergang: want de excesfive onkosten ier uitgaande Equipagien, en de vragten zyn geieel verboren : een zeer aanzienlyk uitfehot hiér te ,ande aan de weinige artikelen van Negotie, en de nenigvnldige van behoeften, van welke, al gaat lies in de beste order, eerst word gebruik genaakt, als men 't nodig heeft, en dus Jaaren na e betaaling, dit uitfehot drukt de Compagnie inusfehen met een allerzwaarde last: de interesfen, die  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 1959 die zy 'er van moet betaalen, monteeren tot een alleraanzienlykst Capitaal, en zyn terwyl wy dit jcbryven , reeds tot de verbaazende hoogte van byna 83 Millioen Capitaal geklommen, waar van den interest, door een tot 3 perCentgerekent jaarlyks i\ Millioen beloopt. Is dat zo, als alles na behooren word behandelt, wat moet men 'er van zeggen, daar men zo veele redenen heeft, om over mattende, gebrek aan (Economie, ja kwade trouwe en oneer lyke behandeling, om het maar ronduit te zeggen, te klagen. . . Dan gy klaagt over een kwaal, zal mislchien iemand zeggen, die ongeneeslyk is; men zend zo weinig artikelen van Negotie, om dat men by derzelver meerdering nog meer zou moeten verliezen; men moet immers behoeften zenden, voor Menfchen, Schepen: hoe zoude men die daar krygen zonder tranfport? Huurde men 'er Schepen toe, men zoude dan de vragten moeten betaalen; geniet de Compagnie niets daar voor met haare eiger Schepen, 't is te beklagen, maar niet te veranderen ; alle de kosten moeten uit de rethouren wor den goed gemaakt. Gy zoud dan dit willen, die ons dit tegenwerpt CD wy wenschten, dat het zo ware; maar zo gy op de rethouren ook de uitgaande en de t'huis komende Vragten en Scheeps - Onkosten zult bren «en , om niet te fpreeken van de kosten van zc veele Comptoiren en omflag, gelvk wy niet ont kennen, dat zy daar op behooren. gebragt te wor den, en dan daar mede den inkoop chargeert, zul gy haast ontdekken, hoegy bedrogen zyt in de yer bedding van by dot van rekening een voordeeligeJ handel gedreven te hebben: gy zult U niet mee verwonderen over de flegtheid van Uwe Balance en gy zult overtuigt worden, dat de kosten, dij gy doen moet, oin deze winden te behaalen, de zelve zuer verre furroouteeren. STELDAM. Zonjidevaiienvan een Hoofd' partici' parit nopens redding der Compagnie. l 1  io6o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienvan een Hoofdparticipant ntp'èhh'red*di ng der Compagnie. ] * l < j < c 1 f ï x S o V V l h d Zal men dan van den handel op Oost-Indiën afzien , en een Maatfchappy zien vallen, die de fleurt van 't geheel is ? nooit komen deze gedagten in Ons opi Wy willen deze overtuiging alleen, op dat men niet langer voortga in de oude ruineufe we* gen, maar de cordaatheid hebbe van andere in te liaan, waar toe men niet komen zal, zo lang men niet ziet, of dit te moeten doen, of te moeten zinken. Wel aan dan, o Maatfchappy! Ontfla U voor ;en aanmerkelyk gedeelte van Hitgaven, die U zo 3nlyde!yk drukken, en in welker employ gy zo iikwyls kwalyk word behandelt. Ontfla TJ van die kostbaare Adminiftratien in Indiën, die U ver* :eeren. Is het niet uwe geduurige toevoer uit Nederand alleen, met daar toe opgeaomen penningen, Tvaar uit dat aanzienlyk Capitaal van reltanten in de Vlagazynen geboren word: welke zo lange een ruiïeufe kanker in den boefem der Compagnie watefi :n nog zyn ? En verwisfeld het daar aan befleedè ;eld, van het ogenblik, dat gy 't betaald hebt, :ig niet in een dood Capitaal, 't geen gy jaarlyks 'ergroot, en waar door Uwe verliezen moegsn acresceeren ? Want de laccagie en fpillagie en beërf van alles , wat overtollig in de Magazynen i, is immers een verlies, 't geen men niet beoefde te lyden. Uw lichaam is te uitgeflrekt, om alle de behandelingen uwer dienaaren te overzien: ontlast U an die uitgave, zo lang voor gy het gekogte kunt ebruiken, en van zo veele kosten, als nog daar p lopen: verlies niet langer geheel en al die veel aardige vragten uwer Schepen: laaten duizenden an Ingezetenen van een Land, in 't welk de ïest van Commercie de ziel van allen uitmaakt, Iw Hoofdplaats voorzien van het geene gy b°aefd: hunne induftrie en activiteit zal dit, zo gy e middelen wilt faciliteeren, kunnen doen op eene wy-  JAARBOEKEN, Augustus» 1750. 1561 wyze, die hen voordeel geeft, en gy zult 'er een onnoemlyk voor ü zelvcn in vinden , zonder dat gy behoeft bezorgt te zyn voor onderkruiping Uwer privative en exclulive Navigatie, welke onderkruiping gy als vergift moet aanzien, hoe fmakelyk zy U gemaakt word. Al zoud gy ter plaatfe,. daar gy Uwe goederen behoeft, een veel meerder prys voor dezelve, dan hier bcfteeden, tegen welk exces egter ook middelen zyn: hoe veel zult gy niet nog uitwinnen, door niet in de noodzakelykheid te zyn, van een fchat voor dezelve op te fchieten, zo lang voor gy dezelve kunt gebruiken: gy bevryd U voor de fchadens, van 't geen bederft, en U ontdooien word; gy koopt en betaald niet, voor gy nodig hebt; gy behoeft geene Adminiftrateurs in Indiën , die U uitzuigen: alle die laccagien, fpillagien,kosten van opflag en affcheep, bederf van goederen komen mei meer voor uwe rekening, en dat voordeel is immenfe! Het Tranfport dezer goederen op eene gemakkelyke vragt, zal U vragten geeven, in plaatze , van dat zy U die thans nemen, en die fchrikkelyfo last, welke U niet meer langzaam mineert, maar ii uwe tegenwoordige toeftand geheel om verre werpt zal daar door allengskens en eindelyk geheel ver dwvnen. Gy algemeene weldoenfter ven het Vaderland admitteert niet een enkelen begunftigden leveran cier , om zyn beurs toe uwen kosten te maken: g; fluit hem egter niet uit, of beneemt hem het de biet niet van zyn artikel van leverantie: gy fteli hem op gelyken voet , als alle zyne medehandelaars gy admitteert en nodigt alle Ingezetenen, die alle om U te onderüeunen, zig zo gewillig met lastei hebben bezwaart, om door een uitweg, die voo hen gefloten was,' voordeden te zoeken: gy ftel braave eerlyke dienaaren in Indiën in ftaat, om bui tengewoone voordeden te genieten, zonder hen t nood Amstel- dam. Confederatie n ytin een Hoofd■participant nopens redding der Compagnie. i j \ 1 } 1 ï 1  1962 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELDAM. Gonjidcraticuvan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie. \ 1 noodzaken, om het fortuin, om 't welk zy zig na uwe Colonien begaven , te maken, ten kosten van U zelve, 'c geen hoe lang des meer, 'c geval moet worden, na mate gy hunne winften en inkomften meerder befnoeit en beknibbelt. Welk een verfchil doet zig op in Uwe omftandigheden? hoe notabel zullen" zy van gedaante veranderen , zo gy de moed hebt van dit te beproeven? en wat kan 'er tegen zyn, dan 't geene niet in aanmerking behoort te komen, als het waare belang van de anders verboren Maatfchappy daar tegen in de weegfchaal komt? Maar hoe, vraagt men, zou dit gevoeglykst kunnen gefchieden ? Eene ruwe fchets is genoeg om 'er het aenkbeeld van te geven. De Compagnie" publiccere jaarlyks een lyst van alle foorten van goederen, welke in Indien gevraagc worden , en geeve vryheid aan elk, die daar toe inclineert, de goederen zyner gading met de Schepen van de Compagnie , onder betaaling van een vragt, die eerst matig moet worden ingeftcld, voor hunne eigen rekening te zenden aan zodanige correspondenten, als zy zig verkiezen, mits de volumes aan 's Compagnies Refidentiehuis worden gebragt, gebrand, en uit 't zelve direct geladen, moetende ie Cargadoors, die elk voor zig zelve kan verkiezen , op de gewoone voet en conditie als by de overige Navigatie plaats heeft, mits zy geen Compagnies dienaaren zyn, zo tydig mogelyk kennis geeven , van 't geen zy te laaden hebben. De Compagnie moet het eerfte jaar maar een lerde part van het geene zy daar op zoude geaccorleert hebben, zelve afzenden voor haare rekening, )h1 dat de particulieren toevoer niet zo fchielyk in le anders te verwagten abundantie kan plaats gry5en, of om dat aan geen artikel volkomen gebrek soude kunnen zyn. De Compagnie koopt in Indiën van de Correswndenten, welke hunne goederen ten minftcn pryzen  JAARBOEKEN, Aaguuus, 1790. 1963 zen offereeren , waar toe deze een Lyst kunnen inleveren, in Rade van indiën, houdende, welke goederen, en tot wat pryzen by hem te bekomen zyn, van welke overgegeeven Lysten de Verkoopers direct aan het bewind alhier mede kunnen toezenden , en moet den Hoogen Raad ernftig wórden aangefchreven, geene preferentie met deze inkoopen te geven in prejudicie van gelyke Gegadingdens, maar dezelve zo te doen, dat elk, zoveel mogelyk worde geëncourageert tot eene operatie, aan welkers fucces de Maatfchappy zo veel gelegen ligt; welk aanfchryven en hier en in Indiën moet worden publiek gemaakt. Zie daar U ontheft van zwaare inkoopen en gereede betalingen, 't welk aanftonds eene grooteruimte in uwe Kas geven zal. Zie daar U vragten gegeeven , die gy anders totaal verliest , en zelfs daar en boven moet betaalen. Zie daar de gantfche Natie niet indirect, maar direct in Uw behoud geïnteresfèert, welke dan Uw Crediet zal ftyven, en aan welkers heritelling U zo zeer gelegen ligt. Ziedaar den weg, om U ontheft te zien van die zo nadeelige adminiftratien, en zo accumulerende als fchadelyke reftanten, die U opeeten en verteeren. Maar, is natuurlyk de vrage , zal men daar toe veel inclinatie befpeuren, heeft men niet onlangs twee Schepen aangelegt, met aanbod, om daar in dranken op vragt, onder zekere recognitie te laden , en heeft zig wel iemand daar toe opgedaan ? Wy antwoorden met opzigt tot het eerfte, gy moet het beproeven, om de groote aangelegenheid % praejudicie hebt gy 'er niet by, dewyl gy geene winften, die eenige naam hebben, op uwè goederen verliest, maar, om het met fucces te beproeven, moeten de conditiën zo favorabel mogelyk Oooooo gs- Amstel- oam. Confide,* '■atien van een Hoofdoarticioant no* nens redding def Compagnie,  Amstel- dam. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopensredding dei Compagnie. 1964 NIEUWE NEDERLANDSCHE gemaakt worden, tot dit werk in train is gebragt, wanneer men dezelve na vereisch van zaaken voor de Compagnie kan verbeteren: en zoude het in een Land van zulk een activiteit en handelziekte, zo opgepropt met allerley goederen, aan lust ontbreeken, om goederen te zenden na een markt, daar men weet, dat een zo groot debouché is ? dit loopt direct, aan tegen alle mercantiele ondervinding. Heeft eenige onzer verzendingen buiten 's Lands zulk een uitzigt van debiet, als men bier heeft voor allerley foort van goederen: en hoe prompt is 'er onze Natie by, als zig maar ergens eenige apparentie van trek in goederen opdoet V Men befchouwe den handel op St. Euftatius en Curacao: hoe doods zyn die niet op zig zelve! Maar 'er vertoont zich geen luchtje van trek na goederen, of alles is aanRonds in beweging, en Schip op Schip maakt zich gereed: men fla het oog op alle onze Volkplantingen in de West-Indiën, daar zelden of nooit aan iets gebrek is. Wat is het geval met Noord - Amerika geweest ? zo haast immers was 'er d.? handel niet opengefteld, of, fchoon men 'er naauwlyks een mensch kende, of eenige geregelde Correspondentie had, en fchoon men het moest gekent hebben voor een Land, 't geen zig genoegzaam zelfs van alles kan erneeren; de toevoer van Scheepsladingen was zo groot, dat alles binnen korten tyd wierd overvoert. Wy herhaaien dan, het loopt tegen alle mercantiele ondervinding aan hier voor te vreezén: deze dicteert, dat 'er binnen korten tyd zulk een toevoer zal zyn, dat alles in Indiën , abundant en goedkoop zal worden. Immers in de West ■ Indiën word alles door de groote aanvoer weinig boven de Hollandfche prys betaald, en 't is maar eenenkeld artikel, waarvan op een moment groot gebrek en groote behoefte is, 't geen merkefyk boven dezelve verkogt word: laat dit ook hier 't geval zyn, en onderftellen, dat zulk  JAARBOEKEN, Augustus, 17e©. io6*jr zulk een artikel jo perCent boven de Hollandfche was verkogt, zo was het daar door een lokaas geworden tot ruime verzending van alles, en moet dus een generaale goedkoop uitwerken. Maar hoe veel minder meent men dat de goe deren welke de Compagnie nu zelfs verzend, haar boven den inkoop komen te ftaan, als men Vragt, Asfurantie, 2 a 3 Jaaren vooruit betaaling, kosten van Opflag enAffcheep, Adminiftratieloon, bederf, befchadigtheid, dievery . en eindelyk totaal verlies van een gedeelte berekend; wy voor ons denken niet, dat dit met jo perCent te floppen is, die zy dagelyks op genoegzaam alles verliest, en dit beantwoord de reflectie, welke zoude kunnen vallen, of een Verzender, zyne goederen met de vragt chargeerende, de Compagnie dus niet met de eene hand weder uit betaald, het geen zy met de andere fcheen te ontfangen. Wy voegen 'er alleen by, dat 't geen de Compagnie hier te Lande koopt, haar door den Verkooper hier zo duur mogelyk word afgeftaan, daar die zelve Verkooper in Indiën in tegendeel zig moet recommandabel maken, door het aanbod zyner goederen tot de laagfte prys, om in de leverantie te kunnen geprsfereert worden: van deze twee extremiteiten vermyd de Compagnie de nadeelige, terwyl zy teffens van de voordeelige profiteerd. Wat het tweede betreft, de "aanleg dezer twee Schepen ftaat niet in 't allerminfte gelyk met dii voorftel: wat wonder, dat men geen dispbfitie vond om van dat aanbod gebruik te maken: want vooi eerst is het niet zeer waarfchynlyk, dat iemand zal verkiezen op vragt te laden, zo lang het helaas! niet zeer moeilyk is zulks zonder betaaling van vracht aan boord te krygen: ten anderen was deze propofitie voor de Comroercianten te minder aanneemlyk, om dat door zo veele dranken te gelyk en op dezelve tyd in Indiën aan te brengen, merj de markt daar van op eenmaal zo zoude overvoeOooeeo s ren. Amstel* DAM. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie,  io66 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Confideratienvan een Hoofdparticipant no pens red ding de> Compagnie. ren , dat 'er zeker zwaare fchadc op zoude moeten vallen. Maar juist om de eerfte dezer redenen behoorden zeer zwaare pcenaliteiten geftekl te worden, op het afladen van ongebrande goederen, en wel een pcenaliteit, die niet te fterk kan worden uitgedacht. Men moet,by voorbeeld, al het volk by de monftering aan de wal zeer duidelyk en in klaare be. woordingen , die zy moeten toonen te verftaan, ■ voorhouden, dat zulke goederen geheel zullen zyn • ten profyte van den aanbrenger, en hy daar en boven na mate van zyne omftandigheden, zal worden geadvanceert, en recommandabel gehouden; dat, zo hy een tranfport mogthebben gemaakt, de Compagnie hem van die fchuld zal bevryden, en zelve die op zig neemen; dit zelve moet by affixie van biljetten aan de groote mast aan boord in de duidelykfte bewoordingen nader worden bekend gemaakt. Men moet den aflader of eigenaar, zo hy is in fcheensdienst, deporteeren, zonder admisfie by eenige Kamer .nu of ooit, met verbeurte van 't geen hy te goede mogt hebben; zo de aflader of eigenaar geen betrekking tot de Compagnie heeft, moet men hem nooit weder permitteeren goederen te fchepen, voor zyne eigen of een anders rekening, of eenige gunften by de Compagnie doen genieten : men moet die van 's Compagnies dienaaren aan de wal, welke de zorg byzonder is aanbevoolen om hier tegen te waaken (wier tra&ement men, om alle verzoeking te weeren, en hen te meerder aan hun pligt te verbinden, met ƒ 600 : o : o 'sjaars zou kunnen verhogen,) zonder aanzien van perfoonen , de faéto deporteeren, zo men hem van nalatigheid in dezen kan overtuigen, of by herhaalde ondervinding, dat zy door gebrek aan toezigt, die zy na hun oordeel en genoegen ftellen kunnen, niet tegen het aflaaden van ongebrande goederen hebben gevigileert. De  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 1067 De verbeurtverklaaring der goederen moet ook "eëxtendeert ten profyte van de Kaagfchippers, of hunne Knegts, welke het aflaaden van ongebrande goederen in hunne ligters zullen hebben aangebraft, en daar tegen zy niet weder in den dienst van dè Compagnie mogen worden gebruikt, zo die door anderen worden bewezen in hunne ligters zig te bevinden , met een boete van f 600 : o : o ten behoeve van de Diaconie - Armen door den Kaa^fchipper te verbeuren , en zyn vaartuig drie maanden aan de ketting te leggen , waar toe de fanftie van het Gerecht kan worden verzogt. Indien men aan den eenen kant, zo zwaare peenaliteiten fteld, de verzoekingen weert, de dienaaren door hun belang aan hun pligt verbind, en aan den anderen kant de vragt matig reguleerd na de voetmaat der kasfen, welke ten overftaan van gezwooren Meeters, zo niet Bewindhebberen zelve, moeten worden gemeeten, zal niemand het Iigtelvk wagen, of zelf» van zyn interest vinden, om 's Compagnies kostbaare ruimen op te vullen met particulier* goederen, waar van geen vragt word be0ok zoude men de Inttrudtie van alle bedienden on den gedaanen eed kunnen amplieeren, met een artikel, van hier toe op geene wyze te coöpeeren, od poene van direct deportement, en daar teger hen de vryheid te laten , om mede goederen of vracht na Indiën te zenden, om dat men niet u ■veel toeloop kan hebben. . , Zelfs is het te verwagten, dat Uwe zeevaarenu Dienaaren, zo zy by het publiek voor eerlyk et viailant bekend ftaan, zo veel aan hunne Confignatie zullen krygen, dat zy alleen een groot dee van hun Schip op vragt zullen afladen, en met «enoodzaakt zal zyn , na 't geene de Compagnu zelfs wil fchepen.een preferentie te geven, eer*: aan de Zeevaarende, en dan aan Particulieren waaróm ook de Ordinaris Recognitie-Goederen ei Oooooo 3 a' Am- stfxdam. Confideratienvan ten lUfdpariicipant nopensredding der Compagnie. i i 1 1 »  i9<58 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- dam. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie. < 1 I I ] ( l ï r d n da vrye Lysten moeten worden afgefchaft, en alles op den voet van de particuliere Vragtvaart gebragt, waar oy de Zeevaart geen prejudicie hebben zal, als welke nu de vryheid krygt, zo veel zy opentjyk wil, te laden op vragt, welke oneindig minder bedraagt, dan 't geen zy nu moeten betaalen, aan giften, fooyen, gaven en Corruptie-Penningen, voor 't geen zy hier ongepermitteerd mede neemen,en in Indiën losfen, behalven de geduurige vrees van ontdekt te worden zonder dat zy, of de Afzenders het kunnen reclameeren , daar de Compagnie zelve nu dat goed vry ea onbefchadigt aan boord voert. En van welk een heilzamen invloed zal het zyn op de ordre en discipline aan boord, daar 't Opperhoofd nu alle en elk weder zyn minder moet ontzien : tot een ftaaltje daar van kan ftrekken dat een Schipper zyn Bootsman het overnecmen van vry wat ongepermitteerde goederen willende seletten, deze hem toevoegde, dan zal 'er voor ien D . .. . ook alles uit wat gy 'er in hebt: waar op den Heer Kaptein zig omkeerde, en de Bootsman zyn goed overnam. Wat nu de Vragten zelve betreft, dezelve zoulen m den beginne kunnen worden gefteld, omrend Meetgoederen van hier na de Caab ij Stuiv. >er voet; van hier na Batavia 24 Stuiv. per voet, /an de Caab na Batavia ij Stuiv. per voet; en Maatwerk ƒ 6 : o : o per Zak ; omtrend Weegjoederen, als Lood, Yzer, Molenfteenen ioStuiv. »er 100 fig. Wy rekenen, dat het niet lang zal aanhouden , f men zal 200 Last goederen in een Schip kunlen vervragten, 't geen tog een product is van 3c030 : o : o per Schip, en loutere winst die ien nu geheel mist. Welk eene levendigheid en werkzaamheid zal eze vryheid van uitvoer, onder een matige vragc iet m alle Fabrieken, Traficquen en Handteerin- gen,  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. gen, Neeringen, Winkels, geven hier te Lande , daar elk voor 't zyne een weg van debiet vind , welk een levendigheid op India's Hoofdplaats, die men daar door tot eene groote Koopftad verheft, daar zy nu kwynt, om dat zy als in handen is van een Oppermagtig Despoot, die zig alleen meefter wil maken van alle de voordeelen, en niets overlaten aan zyne Onderzaten, dan de noodzakelykheid om hem te bedriegen, en te befteelen, zo grof zy kunnen , om zig daar door zo fpoedig mogelyk aan zyn dwang te kunnen onttrekken: voor deze Onderzaten word een weg geopend, om zig door de meefte naarftigheid en eerlykheid het vertrouwen van Correspondenten alhier waardig te maaken, en dees een beftaan te vinden buiten die harde noodzakelykheid. Hoe veele menfchen zouden worden uitgelokt, om als Facloors met geheele Cargafoenen over tc gaan, zig als Vryburgers derwaards te begeeven, en neder te zetten, 't geen, als ten beste der Co lonie,en meerder verzekering van deszelfs posfesfie niet te veel kan worden gcëncourageert. Welke aanzienelyke Magazynen zal men daar haast ziet opregten voor allerley Waaren , daar de Maat fchappy zelve een zo groote fleet in dezelve ma ken kan: en zonder dat de Vaderlandfche Koop lieden, alles voor eigen rekening behoeven te zen den, zal de induftrueufe correspondentie ook alle; hier op uitvinden, en wel haast zien, dat die vat Indiende goederen voor hunne eigen rekening zullet committeeren. > Men zal dus welvaarende burgers, en daar, ei hier maken, wier rykdom de fteun van de Maat fchappy word, als het 'er op aankomt, dewyl he gantfche Gemeenebest in deszelfs behoud, bloei ei credit op eene byzondere wyze word geïnteres feert, in plaatze van het onder de hand tegen t werken. Om die aflading voor een ieder meest lmakely Oooooo 4 t Amsterdam. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie.  IP70 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsi eldam. Conflde. ratten van een Hoófd~ participant no pensrea ding de. Compagnic. te maken, moet men dit werk op alle wyzen faciliteeren: men zoude een prasmie kunnen geven aan de afzenders van de grootfte Capi taaien in goederen hier te Lande :- een pramie aan die geenen welke in Indiën bewyzen kan de grootfte Magazynen van goederen te hebben, en zulke dienaaren in Indiën voor hunne vigilantie recommandabel houden : de Compagnie moet voor 't geen zy in Indiën koopt, prompt betalen a contant, of Wisfels op ■hier geven, tot een ordentelyke cours, welke hier - te Lande ook twee maanden na de vertooning op "de gemakkelykfte wyze moeten worden betaald, en waar over tusfchen de Kameren heilig moec worden geliquideert, ten minften tweemaal des Jaars. Hoe lange heeft de Compagnie dan niet het gebruik gehad van de Artikelen, voor zy die behoeft te betaalen: welk een Interest uitgewonnen, de gantfche Zee-rilico, Asfurantie-Prasmie, en nog oaar en boven,in plaats van een loutere last, vragt genoten van haare uitreize: al was die in den'beginne nog zo gering, om het werk aan de gang te brengen , zo zyn de evengemelde voordeden by provifie valuabel genoeg voor de Compagnie, en het is voor haar gewigtig genoeg in deze tydsomftandigheden om van zo een important uitfehot voor goederen , welke geen negotie zyn voor baar, en dus geene winften voor haar afwerpen, zeker twee en zomtyds drie en meer jaaren geiibereert te zyn indien wy den tyd berekenen, op welke zy die nu betaald, en anders zou betaalen, waar door zyeens regt zoude kunnen adem haaien, en weder op haar verhaal komen. Maar confidereert men daar nog by, dat zy inmiddels het beneficie van haare Rethouren geniet zo moet zy dus een zeer vermogende Kas opzamelen, en word een gedeelte daar van geëmployeert ter vermeerdering van aflosfingen der Obligatiën ten haren laste, zo vermindert zy daar door niet alleen het  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1971 het ondraaglyk bezwaar der Interesfen, maar zy herfteld volkomen haar Credit, zy brengt haare Fond1'en in aanzien, waar door de Capitaalen der Gein tcresfeerden in dezelve, die nu zodanig zyn gediminueert, moeten ryzen, en als haare effedten het Credit hebben, dat zy dan verdienen, zal niemand zwarigheid maken, haar, als in vorige dagen , gel den tot matige interesfen op te fchieten, zonder Guarantien te behoeven. Zie daar dit eerfte poinét. afgehandeld, zwarig heden zien wy daar niet tegen, dan die wy ons fchamen zouden te gedenken, zo het belang van de Maatfchappy, 't geen het belang van 't Vaderland en van ons allen is, en dus meer en meer moei worden, de hoogfte Wet geagt word. Wy gaan over tot het tweede poinct: den handel van Indiën na deze Landen, gemeenlyk die de: Rethouren genaamt. Het is niet genoeg, zegt de wyze en Staatkun digen Fan Alphen, in zyne bekroonde Verhande ling over de voortreffelykheid der Burgerlyke Wet geeving van Mofes, boven die van Lycurgus ei Solon, het is niet genoeg dat een Wc-tgeever he algemeen oogmerk van eene Burgerlyke ïvh.atfchap py kenne en onder het oog houde, maar hy moe naauwkeurig onderrigt zyn, van de hinderpaalen welke by zyne Natie, in het byzonder, tot het be reiken van dit oogmerk, hem in den weg ftaan hy moet weten, in hoe verre dezelve kunnen u den weg geruimt, en in hoe verre zy, tot voo: koming van grotere onheilen , aan hunne plaa moeten gelaaten worden; in hoe verre zekere b zoodere omftandigheden, zekere byzondere gebr ken in de Wetgeeving onvermydelyk fteüen, moeten geduld worden, om in een ander opzigt d te beter zyn oogmerk te kunnen bereiken , ti I ejnde men te veel begeerende, niet alles verlieze WaarachtigeuitlpraakIgulde les voor allen, c Oooooo j a Am« stel" dam. Confideratienvan een Hoofd, panici* pant nopens red* ding der Compagnie. I t t » t :s !- ia es :n n. ie IQ  /P72 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Confideratienvan een , Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. A t 1 ri i j i f \ c \ r v | aan het Ro;r der Regeering geplaatst , de moeijelyke taak is opgelegt, tot het maaken van Wetten die het algemeen geluk meest kunnen bevorderen. Toetzen wy aan dezelve die, welk by de oprigting dezer Maatfchappy by den Souverain nodig geoordcelt, en daarom voorgefchreven zyn; zo vinden wy het oudfte Odtroy alzints te iteunen op gronden van waare wysheid en menfchenkennis, mitsgaders van de betrekking van onzen handel tot die van andere Natiën; Hun Hoog Mogende toonen die menfehenkennis met opzigt tot 's Lands eigen Ingezetenen, voor welke zy een heilzame Wet wilden inftellen; zy noemen hen liefhebbers van de Navigatie, handeling cn Commercie op vreemde Landen, 't geen ook hun cbara&erifficq is: zy toonen wel te verdaan de waare welliand dezer Landen, die zy befchry ven principaal gelegen te zyn van ouds af, en nog in de Navigatie, handeling en Commercie, niet alleen net nabuurige Ryken, maar ook met die verder n Europa, Afia en Africa gelegen zyn: zy willen die met wysheid regelen, tot nut van den Lanie, en van hen, die dezen handel dreven, opdat lezelve niet door verkeerde drift tot hun nadeel twamen uittelopen: de handel der andere Natiën >p Indiën was toen gering, van wegen de ongechiktheid der Spanjaarden en Portugeefen, tot dezelve , die ondertusfehen de beste plaatzen in hun lezit hadden; de Onze voerden deze Commercie net onderfcheiden Compagniefchappen, maar die elander in deze kostbaare expeditien in den grond tonden te varen, en onderling te vernielen: om it voor te komen, en dien voordeeligen handel oor deze Liefhebbers in den Lande te verzeke:n, vonden Hun Hoog Mogende geraden, de in erfcheiden Steden opgeregte Compagnien te vereeigen. Het oogmerk dezer ordre is ook volkomen bereikt,  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1973 •reikt, om dat de middelen daar toe gefchikt waren na de tyden, menfchen en onderwerpen: dog de eerfte veranderen, en het is daarom nodig, dat een oplettend Wetgever dit in 't oog houde, dewyl anders zyne middelen, welke geappliceert zyn op omftandigheden, die vervolgens niet exfteeren, maar volkomen van natuur verandert zyn , aan het oogmerk niet alleen niet beantwoorden, maar fchadelyk zyn kunnen. Het character van een Natie verandert zelden , en zo is het ook hier gelegen : handelzugt maakt dat van de onze uit, dit kon met de monopolie van de Compagnie niet quadreeren , men zogt derhalven uitwegen, om deel aan deze geweigerde voordeelen te krygen, en na mate de Maatfchappy by elke vernieuwing van haar Octroy pcenaler Wetten tegen de by haar altyd zo geprofcribeerde particuliere handel wist te obtineeren, tragte men den nimmer te fluiten drift voor dezelve te voldoen langs wegen, die buiten het bereik der Wetten waren, waar door de daar uit te rapen voordeelen geheel buiten het Land omgingen en in dies plaatze het zelve groote nadeelen wierden toegebragt: immers is alleen aan dit ftrikt verbod de geboorte de Noordfche Compagnien toe te fchryven, gelyk het ook derzei ver geduurige aanwasch meer en meer heeft gepromoveert. Had men eerder het niet af te leggen zwak der Natie zig ten nutte gemaakt, de Noordfche Compagnien waren nooit gezien, veel min zo groot geworden : dit is alles door het geld onzer Liefhebber: gefchied, die zig totaal geëxcludeert ziende,andere wegen gezogt hebben, en zulks meer en meer, na mate de particuliere handel van dit Land, en de Colonien fterker wierd geweert; het was dan toen, dat de veranderde omftandigheden een ander Reglement vorderden: men had deze liefhebbers bezigheid en gelegenheid in hun eigen Land moeten verfchaftcn , en alleen moeten zorgen, dat men het Amsterdam. Confideratienvan een Hoofdpartiei»pant nopensredding der Compagnie.  1974 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STfiLDAM. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. i » j 1 1 < e het magnificat, als men het zo mag uitdrukken, in handen hield, om aan den eenen kant voor te komen , dat vreemde Landen de vrugten trekken van de niet te beteugelen activiteit onzer eigen Ingezetenen, en die in tegendeel tot Compagnies eigen nut te bekeeren; nu wierd het de hand van allen tegen de Compagnie en van de Compagnie alleen tegen allen: zy had te ftryden tegen de kloekheid en induftrie der Ingezetenen alhier, en het eigen belang harer Dienaaren in Indiën, van den grootften tot den kleinften, en moest zig in dezen bedienen van hen, wier interest het was daar tegen aan te werken. Het gevolg is geweest, dat men in Europa magtige rivals in de Compagnie gekregen heeft, dat de Dienaaren in Indiën zo veel zulks zonder gevaar gefchieden konde, onder de hand zig daar van bedienden , en dezelve fterkten, en dat zy die daar toe niet in de gelegenheid waren , een voor de Compagnie veel praejudiciabeler dedommagement verpligt wierden te zoeken, om namentlyk hunne winzugt ten haren directe kosten te voldoen. De Engelfche Compagnie den verftandigen regel van Van AUdien opvolgende, doeg een veel voorEigtiger weg in, en fchikte zig na deze omftandigheden : om dit kwaad zo veel mogelyk te doen ftrekken tot haar eigen nut en dat van het Ryk, ntroduceerde zy haar "zogenaamde Prevate Trade, lie door haar eigen fchoot vloeiende, van dat beang voor haar geworden is, als haare publieke Verkoopings-Lysten aan elk doen zien, blykende iaarby, dat de aanbreng en verkooping van die goederen, alleen groter is, dan de geheele verkoo)ing van onze wel eer vermaarde Nederlandfche Dompagnie, zomen 'er de Speceryen van uitzoniert, zy trekt dus daar door voor zig zelve en oor het Ryk de voordeelen!, die het zelve aners geheel zouden voorby gaan, en de private vit-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1075 yiemes zyn by. haar daar door uitgeloopen tot publiek benefits. De vraee moet derhalven ook by ons zyn, wat gebeurd 'er in den handel buiten de Compagnie om 9 War effeft heeft dit op die, welke zy dryft i Kan' en behoord zy daar van geen parthy te trekken 9 daar door de nadeden,die zy ondervind verminderen , of wel geheel voorkomen ? ja uie it tegendeel tot haar eigen voordeel doen (bekken i hoe heeft hy zig te gedragen omtrend gebreken: die niet te overwinnen zyn, gelyk de conftantc ondervinding van meer dan anderhalve eeuw heef getoond? deze zyn de erndige overwegingen, wel ke het tegenwoordige tvdsgewricht vordert. Wil men daar tegen Reeds op den ouden voe voortgaan, onaangezien de ondervinding, dat me Reeds meer en meer agteruitgaat, zyne Competi teuren groter maakt, endagelyks van alle kanten tot zelfs in zyn eigen boezem, nieuwe ziet opgekc men, die men wel weet, met welk geld geltyi worden: zo is gemakkelyk op te maken, wat h( einde daar van zyn moet, om dat het met vernaai te fchreden daar na toeloopt. _ Dat men dan deze vreemde Compagnien en hi trepeneurs hunne foutien onttrekken, door 's Lan Ingezetenen en die in de Co'.onien de gelegenhe te verfchaffen, om hier te Lande zelfs Rot vo hunne activiteit en employ voor hun geld te vi den, op eene wyze,dat het magnificat, als wy z den, altyd by de Compagnie blyft, en altyd voordeelen door haar eigen Canaal vloeien ; wa een vaart uit deze Landen toe te ftaan, al wa; het op de Engelfche posfesfien, of door haar gc bandonneerde Handelplaatzen, houden wy met d letter en zin van het Oclroy zo Ilrydig, als vc de Compagnie dodelyk: hoe men ook deze U cesfien in den beginne zoude willen hmiteeren, < zelve worden altyd, zo men zig niet geheel in menschkunde bedriegt, verder geëxtendeert, c Am- steldam. Confideratienvan een Hoofdparticipant no•.ptnsrtd. ding der ■ Compagnie- | l 1 'c t 1- Is id or a- ;i-f 1c rit re aenor sn!edelan  Au- STELDAM. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie. < i i i i I r g g z k c o C d g' Vi d 1975 NIEUWE NEDERLANDSCHE men in den beginne buteerde: maar wil mén de Ingezetenen vice verfa permitteeren, en zelfs gemaklyk maaken, om met 's Compagnies eigen Schenen onder eene te bepaalen recognitie onderling zodanige goederen aan elkander toe te zenden, welke men aan hen kan aftaan, buiten die, waar van men de privative handel voor zig zelve behoord te houden, zo zal men de vreemde Compagnien zien vallen , en zig van den gantfchen handel van Indien, met de Engelfchen, boven welke Wv egter zeer valuable resfources hebben kunnen maintinee:en, om dat zeker onze Markt de beste voor Europa is, mits men zorge, dat ze altyd van de beste ;n meefte Waaren voorzien zy, waarop de Vreemlelingen afkomen, gelyk dit eertyds het geval van >nze Compagnie is geweest, op welker Verkoopman men een Concours van alle Natiën pleeg te aen zamen vloeien: en hier toe zal het belang der ngezeetenen vice verfa zelfs medewerken, in zo 'erre ait medebrengt voor hunne goederen die •laatzen te zoeken, daar de meefte aftrek is; ja wv ;ullen zelfs de vreemde Colonisten hier toe ziencoölereeren, want het belang, of men het ontveinze if niet confuleert alleen, hoe het best voldaan rord. Verneemende dat 's Compagnies Verkoopinen door een grooter aanbreng van goederen, haa; oude reputatie weder hebben bekomen, en een rooter toev oed van alle oorden zig na dezelve beMt, daar het acces ook gemakkelyker is, zullen y haast begrypen, dat nergens de goederen hoger unnen verkogt worden, dan daar zig de meefte racurrentie m de Commercie bevinden,en het daar n van hun meefte interest vinden, zig van onze ompagme te bedienen, om van geene andere rennen te gewagen, dan die het Intérest aan de hand ïdin^en menfcnen doorgaans het meefte Dit alles zal te gemakkelyker gemaakt worden, ;wyl men hier Vaderlandfche Goederen en be' hoef-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1977 hoeftensaan de Correspondentfn in Indiën gezonden en deze dezelve verkogt hebbende aan de Compagnie of aan wie dezelve mogt benodigt zyn, de Correspondenten daar voor geld of Wisfel in handen bekomen, welke zy weder in de afgeftaane goederen kunnen aanleggen, en daar voor in Indiën hunne Adfignatien weder aan de Compagnie in betaaling geven, waar door zy dus de Afzenders met Rethouren betaalen, en de Kas hier te Lande nog al langer uitftel van voldoening der Adfignatien geniet: dit moet een trek van goederen op India's Hoofdplaats uitwerken , werwaards van alle oorden een fterken aanvoer van dezelve zyn zal, in het gegrond vooruitzig van debiet daar voor te vinden, waar uit men kan opmaken, dat Wy voor een vrye Vaart in Indiën onder behoorlyke bepaalingen opineeren: en wie zou hier anders over kunnen denken, die overreed is, dat ook in Indiën dt lasten aan de winften niet geëvenredigt zyn. Ja elk, zonder onderfcheid, moet voor deze vrye Vaan opineeeren, die de moeite neemt het Scheepsemploj in Indiën na te gaan, op 't welk fchatten zyn ui' te winnen, die 'er nu jaarlyks by ingefchoten worden: waar toe ook in een tyd, in welke men z( zeer om contanten verlegen is, en zulke excesfivi Interesfen betaalen moet , het zelve aldaar voo Compagnies rekening befteld aan Koopmanfchappen die geene naamwaardige winften geren, en fchoo: al eens by vlagen gewild zynde, gelyk zig een de fchranderfte Generaals uitdrukt, naderhand jaar e dag buiten navrage by de Pakhuizen blyven leggen en zig niet bepaald by een inkoop voor de Compe gnie alleen van 't benodigde, als: Uit Bengalen voor Batavia van Amphioen, Ai mofynen en de geëischte Zyde Stoffen voc Japan. Voor de Oofterfche Comptoiren van een matig quantiteit Lywaden, als Casfas, Bethilles en H£ mans. V3 Am- sterdam. Confideratienvan eert Hoofd* | participant noppens redding der Compa* gnie. 1 r r e ï  J978 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELBAM. Confideratienyan een Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. t Van Chormandel alleen het benodigde voor Batavia , Japan, de O jflerfche Conrptoiren in Sumatra. Van Souratte , wat Nequaniasfen, Dekens, zyde Poitholen. Van Ceylon en Mallebaar het benodigde rood Lynwaat en kleinigheden zo tot gebruik, als voor Japan ; en alle andere articulen, die van zodanige natuur zyn, dat door particulieren beter kunnen beheert worden , aan hen overtelaten. Dog dit te betoogen zoude eene geheel aparte verhandeling vereisfchen, en ons te verre afleiden , behalven dat zulks beter aan de beoordeeling der Hoge Regeering word overgelaten: wy durven 'er voor inflaan, dat niemand, die het onderzoekt, dat zal tegenfpreeken : de groote zaak is maar alles zo te reguleeren , dat men Ie misbruiken belet, welke hier van zoude kunnen worden gemaakt. Dan , gelyk wy hier voren omtrend de vait hier uit te zenden goederen alle mogelyke faciliteit en encouragement nodig oordeelden, mits men maarzeker zy, dat in den beginne, en zo lang dit werk niet in train is, matig te reguleeren vragt waarlyk worde betaald , zo moet ook dit plaatshebben omtrend de Rethouren; welke men permitteerd herwaard over te zenden; de eerde jeginfelen zyn hier moeijelykst, men moet de lief. hebbers, om de benoeming van Hun Hoog Mogende te gebruiken , diverteeren van andere wegen, uitlokken tot die men vóórhaar opentteld, ;n zulks doen op eene wyze, dat zy 'er waarlyk sen valuabel voordeel in kunnen vinden, zyn eigen aandeel in het zelve grooter of kleiner makende, na mate de omftandigheden en tyden fuccesfivelyk permitteren om in bezit derzelve te kunnen blyven op eene wyze, en door eene directie, dat zy, die tot dezen handel inclineren, deze Weg af-.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1979 altyd als voordeeliger dan eenige andere kunnen blyven befchouwcn: evenwel meenen wy, dat de vragt uit Indiën na deCaab enherwaards het dubbeid zou moeten zyn van die van hier op Indiën of de Caab, om dat de meeste articulen van hier volumineus, en die van daar, zulks niet zyn, behalven haare meerdere waarde , ten waare men prefereerde zulks pctsvgewyze te rekenen. Welk eene Circulatie en roullement van Penningen , zou dit veroorzaaken, die altyd door de Cas van de Compagnie lopen, welke nog daar en boven word ontlast van een zeer zwaar uitfehot voor eene menigte van uit te zenden goederen, die, hoe geringe gedagten iemand daar van in den beginne mogt voeden, van tyd tot tyd moeten accresfeeren ? welke eene faciliteit moet dit niet aan haar geeven? die nu altyd onder het gebrek van den gereeden penning zugt, hare noodzakelykfte Operatien daar om ftaken moet, hare engagementen niet met de gewone luilter en promptitude kar voldoen, handfluitingen op de liquideste fchulder en in de Commercie heiligde promesfes, moe verzoeken, al haar Credit daar door verliest, ui haar eige fonds geene penningen kan affteken voo Indiën om rethouren te bekomen , veel min iet over houden voor haare deelhebbers, welke me weenende oogen daar en boven de dagelyks ver minderende waarde van hunne Capitalen moetei aanfehouwen, tegen welk alles geen geneesmid del is , zo men niet van Cours verandert, en d' bakens verfet, in dit grote tydverloop waar vai wy geloven, dat ieder overtuigd is. De voordeelen , welke de Compagnie zou genie ten by 't adopteeren van 't plan met opzigt to den handel van hier op Indien, die geheel onereu voor haar is, en wel tot zulk eene zwaarte, da ze ondraaglyk moet genoemt worden, hebben w; in het breede betoogt: welke paejudicie tog zoud zy kunnen hebben by dat omtrent de Rethouren Pppppp d Amsterdam. Confide ratten van een Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. 1 : t 1 1 t 1 t f  ïd8q nieuwe nederlandsche Am- STELpam, Confideratienm>an eet. Hoofd participant no pens red ding dc; CQtnpa- De Valuabelfte , die namentlyk van Speceryen , Caneel , Coft'y , Peper , Thin , Salpeter (Wy zouden ook zeggen Thee , mits omtrent deze laatfte eene merkelyke verbetering plaats grype) behoud zy aan zig zelve, ten zy men voor eeni? gen tyd den aanvoer van Thee op recognitie wiKde faciliteren, om twee byzondere redenen: en wel de eerfte, om zo veele Schepen, als thans op Batavia ledig leggen te verrotten , en het beter is met ballast te doen t'huis komen, dan daar in de grond te laten zinken , op die wyze met • minder fchade te laten rethourneeren: ten anderen om daar door den grooten aanvoer van Thee hier te Lande buiten 'sCompagnies prejudicie , en zonder dat zy zelfs haare penningen daar voor opfchiet , te bevorderen, en den handel der Noordfche Cpmpagnien te ftremmen ; mogelyk meent men egter , dat een grooten aanvoer op Recognitie de pryzen van 's Compagnies eigen Thee zouden drukken, dog als men in dat ampul-maar wel en met kunde bedient word, en zuiver Thee in haar zoprt aanbrengt, latende het vermengen der zoorten aan de Kooplieden hier te Lande over, zonder dat in China, zo grof pn groot, als liegt en onkundig, zelfs te laaten uitvoeren , zullen de pryzen door geen twee millioepen Ponden minder pf meerder gedrukt worden. Maar men kan op dat Refpecl niet voorby een finguraliteit aan te merken : men geeft aan de Maatfchappy cxclufiv Oótroy in deze Landen om alleen beoosten de Caab, en dus ook op China te vaaren: zy doet daar toe zo kosibaare Equipagien , draagt in Indiën zo zware lasten en kosten , en gedoogtondertusfehen,dat, zonder eenig faveur voor de Compagnie, zo veel Thee uit andere Landen hier word ingevoert, welke haar voorde boeg komt, en haare Verkopingen drukt: Word het privilegie niet geheel onereus voor de Cora-  jaarboeken, Augustus, 1799. 1981 Compagnie op dezen vöet, als trien haar accordeert , wel met groote Kastèn alleen dé Thee te mogen afhalen, maar téffens aan anderën om die te mogen inbrengen, zonder dat die inbrengers daar toe eenige kosten hebben gedaan? Wy bekennen, zo wel het privilegie is finguliet, als dat de Compagnie dit zo gewillig aanziet zonder het wezentlyk effect van haar privilegie te reclameeren, om namentlyk ook alleen de Thee hiér te brengen, of wel dezelve alléén te Eerkopen, of eindelyk een beneficie van de buiten haar inkomende te génieten. Billyker handelt ook weder hier in het Engelsen Gouvernement met haar Compagnie, welke alleen bevoegt is de Thee in 't Ryk in te brengen , mits zy zig verpligt tot den aanvoer van een oepaaldequantiteit idie , na het benodigde is, gecalculeerd by gebreeke waar van het eerst vry itaat Thee van büiteri in 't Ryk te doen inkoornen j maar nog niet anders, dan door de weg Van de Compagnie zelvé; Dog om weder te keerert , daar wy het gelaten hadde: mogelyk kan men 'er meerder articulen by voegen , dié de Compagnie aan zig kan behouden; maar men moet in 't oog houden^ dat men niet voor zig zelve al 't voordelige kan referverCn, en zig Verbeelden, dat andere door 't Onzekere of nadeelige zullen worden bekoort en uitgelokt, om onze Compagnie aan andere occafien , die Voörhandén zyn, en Wy hebben aangeweezen, te pradéreeren i men kan ligtelyk opmaken, welke rethouren men aan particulieren ka'tt afftaan, waarvan men niet moet uitzonderen Zulke , van welke fchoonze al groote Winst mogten geeven , de aanbreng doorgaans zo gering is; dat die winst geene zoden aan den zwaren dyk van de Compagnie kan byzettert: de Compngni- verliest aan den afltand van dezelve das weinis. Pp pp pp 2 éï* Am* DASl. Confidè"* rAt ien van een Hoofdparticipant 7ÏÓ■pens redding der Compngniei  Am- steli>am. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopens red ding der Compagnie. NIEUWE NEDERLANDS CHE en de Koopman , die ze ontfangt, word 'er te fterker door uitgelokt. Alle deze goederen moeten aan de Compagnie geaddresfeert, en ten profyte van de afzenders of geconfigneerden in haare ordinaris Verkopingen publiek geveilt, mitsgaders het bedragen, na aftrek van de vragt, aan de houders der brandbrieven uitgekeert worden, alles zo prompt mogelyk en zonder eenige andere kosten te berekenen : men moet 'er een ftudie van maken, om alles toe te brengen, wat hen, die zig in dezen interesfeeren, Complaceeren kan: krygen eenige bedienden daar door een meerder werk, 't geen beloning verdient, dat de Compagnie zig dan daar mede chargere, mits zy den Koopman met zo veel beleeftheid, attentie, en accuratesfe behandelen, dat niets hem een tegenzin daar in kan doen krygen. Wy wilden zelfs, dat de inrigting der Catalogus van deze verkopingen, door kundige handen, op den voet van de Engelfche en Franfchc wierd gemaakt, die ongemeen proper en exact zyn, en dezelve gratis, als by die Natiën , wierden gedestribueert aan de Kooplieden : 't emolument, 't geen eenige bedienden daar van genieten , behoorde liever door de Compagnie betaald te worden, om den dorfchenden Os niet te muilbanden, en die luiden niet te doen tegenWerken, dan ten laste van de Kooplieden gebragt. De grond nu, op welke al dit verhandelde komt te rusten, is,dat de uitgeputte Staat van 'sCompagnies Finantien niet alleen niet langer zulk eene uitgave kan iyden, maar dat, al ware zy nog niet tot die laagte gevallen, zulks egter noodwendig zoude moeten gebeuren door de disproportie tusfchen haare kosten en winften , 't geen door geen publiek foutien kan worden gefuppleerd: 'er moet derhalven eene verandering plaats grypen, niet om  JAARBOEKEN, Augustus, 179®. 19S3 om den val voor te kenen, want die is 'er, als t den ha del uit Indiën her» aards , rust op den Guid PPPPPP 3 * Am* STEL-" DAM« Confidè* ratten van eett Hoofd* t : partiöU pant no* i pensred* > ding de f 1 Gimpd* 1 gnh 1 t t > 1 a i it » n f n '< •e U 0? ;s > tn  IP84 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Confideratienva» een Hoofdparticipant no pens redding dei Compagnie. Regel, welke wy bier voren uit Van Alphen. zagen, dat een verRandig Wetgeever in 't oog houd, geapphceert op de omftandigheden,. waar in zig de Compagnie bevind met opzigt tot haare Competiteuren, haare eigen dienaren, en het charactenstique der Natie: van welke allen zy zig bedient tot haar eigen voordeel, tot voordeel van 't gemeene Land, en om die voordeelen, welke nu haar Competiteuren haar ontroven, weder van dezelve te deriveeren, en in haar eigen fchoot te doen neder' vloeyen, door eene natuurlyke en fteeds tocneemende progesfie, en zulks door eene wel gelimiteerde, dog voor 't overige gemakkelyk gemaakten particulieren handel,tegen welke de ondervinding haar getoont heeft, dat zy zig vrugteloos aankant , als welke zy tog niet kan beletten. Men gewend zig in veele betrekkingen aan zekere generale iiitfpraaken, fchoon zy maar al te dikwyls vry wat exceptie lyden : zo is het by de Compagnie met het woord Particulieren handel, t welk altoos als geprofcribeerd bekend ftaat, dat men al in een zeer grote mate beftand moet zyn tegen vooroordeelen, om te durven admitteeren, dat niet alle particuliere handel nadcelig kan gehouden worden; maar wat is tog op den duur de uitwerking geweest van derzelver ftrifte tegengang? de Compagnie is 'er niet ryker door geworden, de industrie eii activiteit harer dienaren en derzelver Corespondentenisteonder gehouden : deze hebben haare winzugt op eene veel praBjudiciabeler wyze, en ter Compagnies directe kosten getragt te voldoen: 'sCompagnies mededingers, de andere Compagnien, zyn 'er hunnen oorfprong en toeneeming aan fchuldig, ais welke deze met open armen hebben ontfangen en gekoestert ; de Compagnie word zelfs hier door zeer benadeelt, want men heeft, om den vreemden aanbreng te ftuiten, direct de Canaalen opgezogt, werwaards onze goederen pleegen ver-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. Iö8j verzonden ce worden, en deze worden daar zo vervult, dat Wy agter aankomen, als elk voorzien is. India zelfs levert 'er het grootfte bewys van op: in zekere epoque,waar in men de vrye vaart ruime hand gaf, en encourageerde, was 'er de welvaart onbegrypelyk , maar die week by het reftringeeren derzelve, zo zigtbaar, dat men wel haast op Batavia de huizen zag verkopen voor de pryzen, voor dewelke die. giduurende het eerfte tydperk gehuurd wierden. En dit wyst ons den weg weder: het komt 'er maar op aan, dat vrye vaart, particuliere handel, Private Trade, 't geen alle Synonima zyn, zo geregeld worden, dat de vrugten daar van rykelyk in den Ichoot en van de Colonien, en van de Republiek, en van de Compagnie te huis komen. Dit Landzoude, gelyk het zulks voor alle die vreemde entreprifes geweest is, de markt van geheel Europa, voor den fleet der Indifche goederen, die zoveel aanleiding tot de overige Commer cie geven, kunnen gebleven zyn;ja nog wederon worden, indien de handel liberaler was, en liberaler wierd getracteerd, en een overvloediger aan breng geëncourageert, en gefaciliteert; maar nie zo naauw bepaalt , dat zy , daar door hier ge ftremt, na elders gejaagt word. Dan 'er is onder de zaaken, welke tot 'sCom pagnies eigen handel fpecteren , nog een enkeh artikel, 't geen Wy niet met ftilzwygen kuunei voorby gaan: te weeten, dat men behoort ii het oog te houden, hoede handel op zekere plaal zen best gedreeven word, en voorts, om in ee handel, tot welke fpeciale kunde vereischt word alleen te emploijeerende zodanige, welke die fpt ciale kunde bezitten. Dit een en ander zoude by voorbeeld den har Pppppp 4 ut Am- st eldam. Confideratienvan een Hoofd* participant nopens redding der Compagnie. t 1 1 1 » 1  Amsi h.ldam. Confideratienvan eek H fd- pariicipa/it no pens redding der Compagnie. 198Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE del op Bengalen geheel van gedaante doen veranderen by de vertoning, welke dezelve nu maakt Dat aldaar tog verfcheiden Indifche Koopmanknappen met voordeel kunnen worden gedeeten zal niemand tegenfpreeken, maar dit bewyst dan* dat men niet van hier, maar uit Indiën der waards moet equ:peeren, en vervolgens de Schepen van daar, direct op hier laten repatrieeren: inde directe Epuipage van hier na Bengalen is geen ander nut, dan om het prompter te kunnen voorzien van penningen tot den inkoop der Rethouren, dog dit kan even gemakkeivk gedaan worden, met de na Ceilon gedestilleerde Schepen, welke van daar na Bengalen kunnen voortzeilen, ter afgave hunner Contanten , en inneem van Amphioen, Salpeter,en de Indifche'forteeringen van Lywaden, om daar mede na Batavia te vertrekken, waar door de geheele Equipage van hier derwaards word uitgewonnen. En wat de Rethouren voor Nederland betreft zo men de waarheid zal zeggen, kan men daar van wel eenige goede verwagting hebben op den prasienten voetHs hier te Lande eenige, ik zwVge, de vereischte kunde van den Lywaadhandel? Men moet bloozen, als men llegts ziet de Facturen, gezwegen de gantfche behandeling van dit werk , niet van de Engelfchen , niet van de Franrcnen alleen, maar zelfs van particuliere handelaars, en huizen, welke nog in het naauwlyks af gelopen Jaar zo veele Scheepsladingen met Lywaden op Lisfabon, op Livorno , op Trieste, op (Jollende, &c. hebben kunnen afzenden. (Jok moest men vooral van hier zorgen, dat, tot wat prys ook , de Lynwaad geevcude Comptoiren wierden voorzien van Lynwaadkundigen , en van zulke , die het beloop van dit gewierie artikel van Commercie in Eu-opa kenmm : gelyk dit altyd van het grootfte belang is, is het zulks vooral  ]AARBOEKEN, Augustus, 1790. 1987 al thans , daar waarlyk alle industrie en kunde dubbeld nodig zyn, zo wel om winst te behalen, als zyn tyd aftezien, en dan waar te neemen , dewyl het niet kan misten, of 'er zullen in deze Commercie revolutien moeten gebeuren , waar van de kenner van zaken , by de hand zymie, een zeer groot parthy zal kunnen trekken ; de Criticque gefteldheid van gantsch Europa, en byzondere bed uiten in Frankryk met opzigt tot den Indifche handel, om van geene andere omftandigheden van anderen te gewagen, doen een fpeculativen Koopman, die dit alles gadeflaat, te meer een oo°- in 't zyl houden ,om de Cours te zetten, zc als°hy na die Concurreerende om Handigheden geraden oordeelt. Waarlyk een wel gegouverneerdt directie van Commercie bepaald zig niet op het fucces van het moment, maar zy voorziet, als '1 ware, de evenementen , die probabiel zyn, er neemt reeds van verre en voor uit de nodige me fures, om daar van te profiteren. Die zelve regel geld ook met opzigt tot det Chinafchen handel: krygt emige Natie zulk eei bogt van Thee, zulke llegte zyde, over welke aanbreng men zig fchamen, en waar door de Cora pagnie zo zware verliezen lyden moet ? ook daa behoorden geene anderen gebruikt, dan die fpe ciale kunde"hebben van 't Artikel, waar om mei op dit Ryk negotieert; hoe duur men zulke koopt men magen kan verwagten by hun bedryf te kun nen weïvaaren, gelyk de Compagnie dit tot han overgroot voordeel heeft ondervonden onder d Directeurs MichaU Gra, een vreemdeling ('t gee wy 'er by voegen, om dat het nog praeferabele is vreemdelingen van kunde, dan onkundige Land: lieden te gebruiken in zaken , tot welke fpecia! kennis nodig is,) en Martin Willem Hulli, in c Thee en deszelfs handel, door en door kundig daar men door het bedryf van die deze kunde mi; fen al waren zy anders de braalfte en eeiiykd ' li Am- steloam. Confideratienvan een Hoofdparticipant nopensredding der Compagnie. i t 1 r 1 r a r e e i e  IS88 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* stel" dam. Confideratienyan een Hoofdparticipant nopens redding der Compagnie. i „*3 lieden, kwalyk varen moet, gelyk men dit te beter ondervind; wie van Ons zoude voor zyne ergen rekening tot een handel in Lywaaden, Thee' ol' zyde employeeren Menfchen hoe braaf anders 4 die daar van geene de minlte kunde bezaten ? Dog om nog by Bengalen te blyven,- het 'is té wenfchen, dat men niet van dezen handel zal afzien, veel min tot de Voor de Compagnie dodelyke Refolutie overflaan, om een directie Vaart daar op uit de Nederlanden te gedogen, maar 'er de hand in zal houden,en die middelen in 't werk Rellen, die men voelen kan , dat een beter fuccesbeloven, en zulks in alle andere Waereldfche zakken Conltitueren, daar het fpreekwoord niet te vergeefs leert, dat Negotie, zonder verftand begonnen en uitgevoert, verlies geeft voor de hand Zoude men Voor de Compagnie maar zo geheel afzien van een Etablisfement, aan 't welk men zig altyd zo heeft laten gelegen zyn, en dit aan een particulieren Vaart cederen ? een Etablisfement ■ 't geen, om ons maar weder tot het laaste jaar 1780 te bepalen, nog heeft kunnen uitleveren, na aètioeg aan Carguafoencn , ö Voor Batavia ƒ 6230S0' .-4.3 Nederland 28222 3 : 0:0 Ceilon 119488 : 13 : s :n daar men nog een zeer aanzienlyke winst dat [aar op den Verkoop had behaald; ongerekend d° .vinden door gansch Indiën geprovertieert van de ■>£ Ton aan Cargazoenen, na Batavia en Ceilon gezonden, en welke Originarie tot dit etablisfenent behooren. üe gevolgen van het gedogen dezer particulie'. •en Equipagien, zouden zig, vreezen wy maar' tl te lclnelyk doen zien: en waarom zouden parïcuheren op deze vaart zo flerk inlteeren als de:dve intrinücq zo liegt was ? zo de Maatfchappy met  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 19%9 met eerlykheid en kunde bedient word , zo zy de omflag van haar etablisfement reduceert, tot het geene alleen vereischt word, heeft zy immers advantages en winsten, welke particulieren misfen, wier arondflagen alleen kunnen zyn by — oogmerken, Si» men nog zorgvuldig verbergt, en het vertrouwen on hunne menageufe Equipage, mitsgaders beter directie in den inkoop: maar ontbreeken deze zelve middelen aan de Compagnie, zo zy dezelve volftrekt wil ? wy zouden nog wel durven ftaande houden , dat zelfs met die minder kostbare Fouipage en met die beter directie m den inkoop "nog deze Vaart bezwaarlyk door particulieren met fucces zal kunnen worden ondernomen en uitgevoerd; zy moet zeer fchielyk tot groote fchade van die zuiks van hier ondernemen , in duigen vallen : het moeten dus de by — oogmerken, de verborgen by —- oogmerken van lorrendrayeryen zyn , wiarop zulke entrepreneurs voornamentlyk viferen- dan het is van het hoogde belang, zo lang men eene Maatfchappy op Indiën octroyeren wil, alle directe Equipagien op Indiën door anderen. van hier tegen te gaan en te beletten : cn wanneei zv zelve wil adhiberen de wettige middelen var particulieren Equipanten, die wy hier boven ge noemt hebben, zal een handel, welke zo als be kend is het voornaamfte fupport van een der eer fte Maatfchappycn na die van deze Landen uit maakt waar uit haar Commercieel weezen alleei be'ftaat cn welk men de prifatien hunner Lywaa den teo-en de pryzen, die voor dezelve worden be fteed "vergelykende, ziet, dat voor haar niet zi nadee'lig is, ook zulks niet voor ons zyn? De kundige Heer Hope heeft haar op verfchei de plaatfen in zyne fchrifturen genoemt een zee importante tak van 's Compagnies handel, een ia Van handel, die by een trouwe en kundige execitU 'noodwendig zekere en wel zeer lucrative winste. 'moet xeeye-n: hy meende zelfs, dat men de daa ö met Amstel,'dam. Confideratienvan een Hoofd-^ participant nopensredding der Compagnie, 1 1 ) r k e n r f  Am- steldam. Confidc ratten yan eer, Hoofdparticipant m pens ree ding de Compagnie. 1990 NIEUWE NEDERLANDSCHE meer dan elders drukkende last van Int ren-Penningen (een benaming die hy niet zoude gebruikt hebben, als hem het praifente huishouden in China had kunnen bekend zynj zig moest getroosten ■ liever, dan door het geld tst derzelver vermindering te employeeren, zig minder in ftaat te vinden, om het aan Rethouren te bejleden, waar van men in zyn tyd tusfchen drieën vier Millioen gewoon was te eisfehen: en deze aucloriteit doet in -*t ftuk van Commercie alles af. - Wy zouden ons nog over andere allergewigtizr Re en noodzakclykfte inrichtingen in dit lichaam breed genoeg kunnen uitlaten, dog willen het liefst by t gezegde laten berusten , nademaal Wy dat van zo veel aanbelang voor het behoud en beftaan van dc Maatfchappy houden, dat wy ronduit verklaaren geene andere middelen te kennen, welke daar toe g noegzaam zyn, en het daarom als nog ontydig agten ons te expliceeren over verdere welke de introductie dezer voorgeflagene als een onwrikbaar fundament fupponeerèn , waarom wv verkiezen den uitflag hier van alvorens af te wagten. Het is 'er verre af, dat wy ons zouden vleyen, allen met het voorgeftelde en verhandelde voldaan te hebben; dog daar Wy ons zelve bewust zvn van door geen andere principes in dezen te zyn gedirigcert , dan die v. n 't ware nut der Maatfchappy , waar over wy meenen by eenige ondervinding te kunnen oordeelen, dewyl deszelfs nafpoonng en beoeffening reeds het vermaak is geweest van onze vroege jeugd, en wy daar in grys zvn geworden, zo Dekreunen Wy ons ook weinig over de veroordeehng der zodanigen, die dezelve waarfchynlyk al belloten hadden, eer zy het Ruk zelve hadden ingezien. Ondertusfchen hebben Wy in de bewerkïno- hier van , en van 't geene ons by die gelegenheid is onder het oog en voor den geest gekomen, ons meer  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. is9* rreer en meer bevestigt gezien in degedagten, in welke Wy zeer veele Jaaren conftant hebben verkeert, dat namentlyk de Oost - Indifche Maatfchappy, in zig zelve is een lichaam van de allergrootfte foliditeit, 't geen zo lang zo groote en zo aanhoudende fchokken heeft kunnen wederftaan, zo dat men zig oneindig meer moet verwonderen , dat 'er nog iets van overig is, dan dat dezelve niet voor lang is vergeeten. Wy hebben daar by in 't oog gehouden , oir geen plans te maken voor menfchen, die men zig verbeeld, maar die 'er niet z.n ; ze zyn geadap. teerd na de Pasfien . die meh oy alle menfchen . die men byzonder by onze Natie vind, van welke Wy alleen parthy getrokken hebben; ze zyn daarom ook executabel , en 'er is alle probabiliteit welke men a pr/on verlangen kan, dat men doo: derzelver executie de oogmerken moet bereiken langs welke alleen de Maatfchappy , na ons in zien, is te redden , in Rand te houden, en tot vo rigen bloey te brengen, waar toe het Goü beha gen zynen Zegen te verleenen! Op de daar toe aan hem gedaane inflantien ont worpen, en vervolgens op den 14 Juny 1790, aa: Heeren Beëedigde Hoofdparticipanten ter Kame van Amfterdam overgegeeven, door GUILL. TITSINGH. De beëedigde Hoofdparticipanten van d Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Atr fteldam, hadden kennis gekregen van de R( folutie van Hun Hoog Mogende en va Hun Edele Groot Mogenden, beiden van de 15 Mei 1790, waar by eene Commisfie b< noemd is om den ftaat der Oost»Indifch Compagnie te onderzoeken : ook hadde Hoofc Am- stf-l- dam. Confideratienvan een Lloofdparticipant nopens redding der ompa: gnic. \ r t n e n \*  Amsterdam. 1992 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoofdparticipanten vernomen, dat voorfz. Commisfie aan Heeren Bewindhebberen van gemelde Compagnie ter prjefidiaale Kamer Amfteldam, op den 18 Mey 1790 hadden aangefchreven, om de tegenwoordige gefteldheid van de Compagnie op te geven en byzonder te berigten, of dat lichaam zonder nieuwe geldligtingen zou in Raat zyn zynen handel voort te zetten. Hoe zeer dit aanlchryven eigenlyk de Hoofdparticipanten niet aanging, meenden dezen nogthans, dat hunne betrekking tot de Compagnie hen bevoegd maakte om bovengem Memorie van Confideratien van een Hoofdparticipant in de Oost-Indifche Compagnie over de oorzaaken der veragtering en de middelen ter verbetering van dezelve, aan Hoofdparticipanten den 14 Juny 1790 overgegeven, by eenen brief uit Amfteldam den" 18 Juny 1700, aan de voorgemelde Commisfie toe te zenden. De Heeren beëedigde Hoofdparticipanten befchryven den oplïeU Ier der Memorie als iemant, die in verfclullende betrekkingen geduurende 40 jaaren de Oost-Indifche Compagnie gediend heeft, en dus gelegenheid gehad, dat groot lichaam in verfcheidene betrekkingen te leeren kennen. De Edele Mogende Heeren Gecommitteerden zonden dezen Brief en Memorie aan de Bewindhebberen ter praïfidiaale Kamer te Amfteldam, om daar op ten fpoedigften te dienen van derzelver confideratien en advis, mede met inneeming der ad« vi-  JAARBOEKEN, Augustus, 170Ó. 1C93 vifen van de andere Kameren. Inmiddels hebben de Heeren van het vyfde Departement , of (zo als het nu genaamd wordt) van het Departement der préparatoire Befoignes, mede eene Memorie tot redres en in ftandhouding der Compagnie in haare netelige omftandigheden ontworpen. Over beide deze twee Hukken is, in eene bui* tengevvoone Vergadering van Zeventienen te Amfteldam in" September 1790, geraadpleegd , waarop eene diergelyke Vergadering van Zeventienen in 's Gravenhage in Oétober en iNovember 1790 ftaat te volgen, om byzonderlyk over den toeftand dezer gewigtige Maatfchappy en middelen tot behoud te raadplegen. Op het laatst dezer maand kwam uit Engeland in Texel binnen 's Lands Eskadeï van Oorlog, onder bevel van den Vice-Admiraal Van Kinsbergen, beftaande uit de fchepen de Vryheid, Kaptein Aberfon; Monnikken dam, Kaptein Blöys van Treslong; de Venus, Kaptein Allier; Gelderland Kaptein Tulleken; en de Vcrwagiing , Schout by Nacht Reyneveld. Zo immer iemant der vergetelheid is onttrokken, en ook zulks heeft verdiend, is het gewis den vermaarden Franklln, eenen man , aan welken niet alleen Amerika, maar ook het gantfche menschdom de grootfte verpligting heeft. Geen wonder derhalven, dat ook onze Hollandfche Kunftenaars zich verledigen om Qqqqqq des Am* ' stel» dam*  1994 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. des groten mans gedachtenis te vereeuwigen, met welke bedoeling de Konftenaar J. M. Zageman, in deze Stad woonagtig, eene fraaye gedenkpenning heeft vervaardigd , op welks voorzyde vertoond wordt het afbeeldzel van den beroemden Benjamin Franklin, wordende deze naam in het randfchrift gevonden, en voorts het onderfchrift XVII Aprilis 1790, als de dag, waar op de Waereld beroofd wierdt van eenen man, niet te vergeefs door haar bewonderd, en door zyn Vaderland betreurd , als eenen Wysgeer, Natuurkenner en Menfchenvriend, die over Amerika en Europa een licht verfpreidde, welks glans nog het laateNageflacht befchynen zal. De ruggezyde vertoond eene Electrifeer Machine,verfcheidene Boeken, Juk, Kluifters en eene aardkloot,welks gedeelte, dat Amerika afteekent, met den Vryheids Hoed is overdekt; niet al het welk, zo als ook roet den gebroken Scepter, op den voorg'ond liggende, te kennen wordt gegeeven, dat hy Amerika van het Juk der dwinglandye, en, door zyne kunde in de Ëlectrkiteir, het menschdom in 't algemeen van de fchadelyke uitwerkzels des biiseras verlost, en eenen fchat van geleerdheid aan de VVaereld overgelaaten heeft, teffens met het wegdragen van dien rechtmatigen roem, dat hy een Bedwinger der Biixims en der D wingelanden was,zo als ook in het randfchrift door de woorden Fulminis TyrannidisqueDomitor wordt uitgedrukt. Welk denkbeeld ontleend is uit dien kragtigea Latynfchen dichtregel op Franklin: h ri-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 1 qqj Eripuit cozlo fulmen , fctptrumque ty* rannis* Dat is: Hy ontrukte aan den Hemel den Blixetn „ en aan den Dwingelanden hun Scepter," ZEELAND* Middelburg. Wy hebben al meermaalen van de Amtgelden gefproken , welken de Leden van Regeering of Amtenaaren , dia met de omwenteling van zaaken in 't jaar 1787 van hunne posten omflagen zyn, terug verzogten. Zie hier voren bl. 238. Den Heer Mr. Fr. Breekpot, die mede van zyne post als Penfionaris en Secretaris der Stad Zierikzee was omzet, vervoegde zich by de Staaten en verzogt de Recognitie ■ Gelden , by en rer zaake van het aanvaarden van zyn ampt betaald, te mogen teru g ontvangen. Dog de Staaten floegen dit verzoek af by het volgend befiuit van den 2.6 July 1790. Is geleezen het Request van Mr. Franco '- Freek* ml, Oud Penfionaris* en Secretaris der Stad Zierikzee, waar by te kennen geeft, dat by Suppliant door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Érf-Stadhouder, als daar toe by Hun Ëdeic Mogenden ttn jaare 1787 gequalifveerd en geauctonfeerd, van zyne voornoemde Posten is ontflagen geworden, en vervolgens op grond, dat hv Suppliant zich niet in een puralel geval bevind met fommige anderen Regenten, die wel hunne Regent^ Qqqqqq 2 plaac- Am-  iqoö NIEUWE NEDERLANDSCHE 'Mir> j) elburg. Weigering var, simt gek am Mr Fr. Breekpot. plaatfen hebben verlooren, maar echter zyn gebleeven jouisfeeren van eenige hunner daar uit voortfpruitende Ambten, die zy geduurende hun Regentfchap hebben geobtineerd, en hy daar en tegen van 't een en ander is verftooken geworden; als mede dat de Heeren van Zierikzee den Suppliant reeds voor lang 'de Stedelyke fournisfementen van zyne voorfz. Bedieningen , gratieuslyk en zonder eenige kortingen, hebben doen reffitueeren; en om meer andere geallegeerde redenen , verzoekende: dat hun Edele Mogenden hem Suppliant gelieven te reftitueeren de fournisfementen, welke hy, by de acquifitie van zyn bovengemelde Ambten, aan de Provincie heeft moeten voldoen. Waar op zynde gedelibereerd, heeft den Heer Van Lynden, voor den Heer EerRen Edelen, gezegt te vermeenen, dat, vermids de Suppliant valt in de termen van de dispofitie by Hun Edele Mogenden genoomen op een dergelyk Request van eenige anderen van hunne funclien als Raaden ontflagen Regenten, als nu, ten zynen opzichten , mede geene andere dan declinatoire Refolutie kan worden genoomen. En hebben de Heeren Gedeputeerden van de refpective Steden verklaard te perfiiteeren by hunnen onderfcheidene Advyzen, betreffende 't Rapport over 't Request van dezelve ontflagen Regenten, vermeld onder de Notulen van den 22;ten en 2Qiten Maart, en den 12 en 26ften April jongstieeden; t welk gehoord, is goedgevonden en verftaan,te perfifteeren by de dispofitie van de Refolutie van den aöften April dezes jaars genoomen, op 't Request van eenige ontflagen Regenten te Middelburg en Vtafingen refpective. lyk, om reRitutie-van hunne betaalde Provmciaale Recognitiën; en mitsdien het verzoek van den Suppliant, by zyn voorfz. Request gedaan, insgelyks te declineeren en te wyzen van de hand, gelvk gefchied by dezen. Omtrend den Eed op 's Lands regeerwy- ze,  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 1997 ze, welker aflegging met de omwenteling in 't jaar .-787 of 1788 is ingevoerd, is by deze en geene nu en dan wel eens beden-, king gevallen, Zie onze Nieuwe Nederl. Jaakb. 1789. bl. 1734. Den Heer Mr. C. Verfluys, Oud - Raad der Stad Vlisfingen, en Ontvanger van het Stedelyk Last- en Lantaarngeld, vondt ook eenige bedenking, en vervoegde zich deswege tot de Regeering der Stad Vlisfingen , doch deze Regeering, zich niet bevoegd reekenende tot het doen der gevraagde verklaaring of uitlegging van den Eed, droegen de zaak op den ia April J790 ter Staatsvergadering alp dus voor; EDELE MOGENDE HEEREN! "W/y zy° door de Heeren onze Committenten fpeciaal gelast, U Edele Mogende voor te dragen, dat den Heer Mr. CÖrnflis Verflufs', in qualiteit als Ontvanger van het Stedelyk Last- en Lantaarngeld , behoorlyk aangefchreeven zynde, om ingevolge U Edele Mogende Refblutie van den 15 Mey 1788, te komen afleggen den Eed op de Conditutie der Hooge Regeering, met het Erfftadhouderfchap in het Doorluchtig Huis van Oranje en Nasfau enz. enz. enz., by Misfive aan Hun Edele Achtbaare heeft te kennen gegeeven', dat alvorens daar aan te kunnen voldoen, onderrichting was verzoekende, of, in 't Formulier van den Eed, 't woord bejlaande flaat op de beide voorgaande woorden Conftitutic en Regeeringsj'arm, of alleen op 't laat [let Dat Hun Edele Achtbaare begrypende, niet bevoegd te zyn, daar omtrent eenige elucidatie of interpretatie te geeven, geoordeeld hadden 't zelve Qqqqqq 3 ter Middel-  iog8 NIEUWE NEDERLANDSCHE ter kennisfe van U Edele Mogenden te moeten brengen , ten einde daar op te refolveeten, zo als U Edele» Mogende zuilen meenen te behooren. {Onder ftond~) (fPas geteekencT) F. F. L. PESTEL. De Staaten dezer Provincie namen daarop, den 20 July 1790, dit befluit; T>y refumptie zynde gedelibereerd op het Rapport, den 1 dezer maand ter Vergadering uitgebracht , over het geproponeerde der Heeren van Vlisfingen, den 12 April daar te voren , nopens het aan Hun Edele Achtbaare by Misfive van Mr. Coraehs VerjJuysy gedaane verzoek, tot interpretatie, of in het Formulier van den Eed, den 15 Mey 17ÜÖ door Hun Edele Mogende gearrefteerd, tot bevestiging van de Conltitutie der Hooge Regeering, met het Erfftadhouderfchap in 't Doorluchtig Huis van Oranje en Nasfau, het woord bs/tft/wdé , flaat op de beide voprgaande woorden Confiitutie en Regeeringsform \ of alleen op het laatfl-'? breder onder vorige Notulen; is, mids de toekomst der Heeren van Zierikzee en de aggreatie van de verdere Leden, het geheele Rapport geconverteerd in eene Refolutie, en midsdien goedgevonden en verftaan : dat de Heeren van Vlisfingen zullen worden aangefchreven en gerequireerd, om aan voorfchreven Mr. Cornelis Va f'-uy^ in antwoord op zyne verzogte interpretatie, te kennen te geeven: dat den Eed tot vastRelling van de Conftitutie en Regeeringsform, met eenpaarige bewilliginge van alle de Leden, door de Heeren Staaten van Zeeland is gearrefteerd, en ook door allerley Ambtenaaren binnen of van wegens de Middelburg.  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. ipcp de Provincie, zo veel bekend is,alzo geprsefteerd: dat het midsdien voor volftrekc onnodig word geoordeeld , dat als nu, eenige explicatie van dien Eed, hoe genaamd, werde gegeeven; te minder, om dat alle zwaarigheid, welke, tegen verwachting nog door andere Ambtenaaren zoude kunnen worden gemoveerd , over het recht verftand van de bovengenoemde woorden, wordt weggenomen door de aanftonds daar op volgende periode, te weeten: zodanig als het zelve (Erfltadhouderfchap) in Hunner Edele Mogende Kefolutien van den jaare 1747 is opgdragen , en in het Jaai 1766 aanvaard. Dat hy Mr. Comehs Ferjlays. even als alle andere Ambtenaaren binnen de Pro vincie van Zeeland, zal verplicht zyn, om binner den peremptoiren tyd van zes weeken, na dat deze kennisgecving by hem zal zyn ontfangen, det meergenoemden Eed , zo en in diervoegen, al dezelve by de Heeren Staaten is gearrefteerd, « komen afleggen; en om wyders denzelven te de nuntieeren: dat, in gevalle hier omtrent, nalatis mo»t blyven, hy zal werden geconfidereerd co ipj van5 zyne Bedieninge als Ontvanger van het Ste delyk Last- en Lantaarngeld te Vlisfingen, te zy vervallen, en dezelve midsdien gehouden voor va cant en impetrabel. En worden de Heeren vai Vlisfingen verzogt, om van den uitflag dezer zaak ter Vergadering van Hun Ed Mog. Rapport tedoer En zal Extraft deZer Refolutie, by Misfive aa meergemelde Heeren van Vlisfingen , tor derze' ver informatie en naricht worden gezonden. Accordeert met voorfz. Refolutien. (JVas geteekencT) W. A. DE BEVEREN. Den 2 dezer maand Augustus ia by de Qqqqqq 4 Hee- Mid- DELBURG. Beflait »P Se- » vraagde uitleggit, gvan dcnEed. l t  2ooo NIEUWE NEDERLANDSCHE Middelburg. Publ.ni j>ens 't Collateraal, Heeren vStaaten van Zeeland deze Publicatie vastgelteld; . T\e Staaten van Zeeland, allen den geenen, die *-* deze zullen zien ofhooren leezen, falutldoen . te weeten : dat by de § 12 van het Plan eener Negotiatie van 9Millioen guldens, of ijocooo geïnfereerd in Ons Placaat van den 3 Augustus 1789 , aan Intekenaarcn , is toegezegt, dat zo wel de Recepisfen, als de naderhand daar tegen uit te wisfelen Obligatiën, uit de voorfchreve Negotiatie voortfpruitende , geduurende den tyd van de eerstvolgende dertig Jaaren , zouden zyn vry gefteld van het recht < p de Collateraalen Succeöfien, in diervoegen als daar by breeder is omfchreeven; maar vermits van zodanigen Obligatiën of vooraf gegeeven Duplicaten, ten nadele van het genoemde Coilateraale Recht, welligt, door kwalyk geïntentioneerde lieden, misbruik zoude kunnen worden gemaakt, enderbal ven eenige noodzaktiyke voorzieninge daartegen worden vereischt. Zo is 't, dat Wy, by renovatie en interpretatie van ODze Refolutie van den 25 Maart iö«8, medebrengende , dat alle Goederen en Effecten, loopende tot lasten van de andere Provinciën en Corpora, fchoon vry van het Recht van Collateraal , op de Inventarisfen der Boedels moeten gebragt worden; hebben goedgevonden te ftatuëeren en vast te Rellen, dat alle'Erfgenaamen en Executeuren van en in Boedels, het Collateraal fubject, en waar in eenige Effecten gevonden worden, die gefprooten zyn uit de voornoemde Negotiatie, of 16j Lichtinge , van den 3 Augustus 1789, en dus voor eenige Jaaren vry zyn van de bexalinge van het Collaterale Recht, by'ampliatie van den Eed, zullen moeten verklaaren, dat dezelve Effecten by hun als den wettigen eigendom van die Boedels zyn gevonden, en daar toe \e behooren, zonder, na het overlyden, tegen andere ver-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2001 verwisfeld of vöor contanten ingekogt te zyn; dat alle ürfgenaamen en Executeuren zullen verpligt zvn , om ook zodanige Effecten op de InventarisfJn der Boedels te moeten brengen , zonder dezelve , wegens den temporeden vrydom van betaalinge van het Collateraal, daar van te mogen aflaaten. En op dat niemand hier van eenige onwetendheid zoude kunnen voorwenden, willen Wy, dal deze alomme zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, zo als zulks gewoon is te gefchieden. Aldus gedaan en gearrefteert ter Vergadering van de Heeren Staaten van Zeeland. In ' Hof aldaar, te Middelburg den 2 Augustu 1790. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Hooggt melde Heeren Staaten. (JFas gctcckcncP) W. A. de BEVEREN. U T R E C H T. Utrecht. De droevige ongelukken, die van ty tot tyd, door beeten van dolle hoi den, voorvallen, maaken de voorzieninge daar tegen allernoodzakelykst. Hier tc ftrekt ook de navolgende Publicatie teg< het losloopen van honden. Schout, Burgemeefteren en die van den Gerecl der Stad Utrecht in ervaringe gekomen zynd' Q.qqqqq J c Middelburg. Publ.no- pens 't Collateraal. c s d 1- n te n te -» at  2oo2 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. Publ. te\ gens 't los loopen der Honden. i : ! ! i J dat binnen deze Stad en derzelver" Vryheid eene dolle Hond geloopen heeft, welke andere Honden heeft gebeten, en confldereerende, dat zulks van de droevigfte gevolgen zoude kunnen zyn hebben, eer voorkominge, zo veel mogelyk is, van alle verdere onheilen , welke, voor het tegenwoordige, ioor het loopen van Honden langs de ftraaten zouden kunnen worden veroorzaakt, goedgevonden te srdonneeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneren, als volgt: Dat, tot den 31 October dezes jaars irgeflooten, »eene Honden hoegenaamd, zo min Jacht- als aniere Honden , langs de Straaten dezer Stad, of ïinnen de Vryheid , zullen mogen loopen, 't en ware dezelve aan een lyn door iemand worden geeid, op poene van drie gulden door de eigenaars tc verbeuren, en dat dezelve Honden aanftonds zullen worden.doodgeflagen, authorifeerende tot het doen lier beboetinge, gelyk ook tot het voorfz. aan kant naken der Honden , de Zakkedragers, Bierdragers, Houtfcbilden en Noodwaakers, mitsgaders de Dielaars der Juftitie; de voorfz. boete aan een iegelyk lunner, welke zulks zullen komen uittevoeren, apsüceerende by deze. En zullen hiervan alleenlyk zyn uitgezonderd de fachciionden, welkebuiten deze Stad, doch binnen ie Vryheid, geduurende het Jachtfaifoen jagende jevonden worden. En op dat niemand hier van onkundig zy, zal dese Ordonnantie worden gedrukt, gepubliceerd en jeaili^eerd, naar behooren. Aldus gearrefteerd by Myne Heeren van de Gerechte voornoemd, den 6 Augustus 1790. In kennisfe van my, C. A. van WACHENDORFF. En  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2C03 En gepubliceerd van den Stadhuize alhier (more rj. * foluo) by my ondergefchr. Deurwaarder derTRJiCHTe Stad Utrecht,op denzelfden 6 Augustus 1790. P. STRAATMAN. FRIESLAND. Leeuwarden. In gevolgen nog van de voorvallen, voor drie jaaren hier plaats gehad hebbende, is wederom by het Hof dezer Provincie op den 3 July 1790 tegens. Lolke Loikes Hommema, Mederegter van Leeuwarderadeel, het navolgend vonnis uitgefproken: Gezien by den Hove van Friesland de Proceduren, voor dezelven Hove hangende, tusfchen den Procureur-Generaal dezer Landfchappe, rat. off. Klager ter eenre, op ende tegens Dr. ikmardus Heffel van Altena, geoccupeerd hebbende voor Lolke Loikes Hommema, Mederechter van Leeuwarderadeel, wonende te Hyum, gevangen en beklaagde ter andere zyde. Het voorfz. Hof öp alles rypelyk gelet en geconfidereert hebbende het geene men in dezen behoorde te confidereeren, in den name ende van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, verklaard den gevangen, ter zake, dat hy is geweest Gecommitteerde van het Vrycorps van Hyum , ifin-  Leeuwarden. Sententie tegen, L. L. Hoinme ma. 1 4 I I j 2004 NIEUWE NEDERLANDSCHE Finkum en de Leye, en in die qualiteit is blvven fungeeren na dat de Publicatie van den 4 September 1787, waar by de Exercitie-Genootfchappen en Vrycorpfen in deze Provincie zyn vernietigd m Leeuwarderadeel, en fpeciaal mede te Hvum! naar gewoonte was geaffigeerd geweest. Dat de gevangenen in die zelfde qlt. op aanzeg■ ging, den 14 September 1787,des morgens, is gegaan na bet Heem van Harmem Pieten te Finkum, en vervolgens, benevens de overige Gecommitteerden, en eenige gewapende Lieden van net Vrycorps,zich van daar naar het huis van Hendrik Kuarai, Schoolmeefter en Dorprechtcr te Finkum, heeft begeven, en denzelven, uit naam van de gewapende mannen, heeft verzogtomeen Placaat van de Heeren van Franeker, (daar door verftaande de prarenfe Staaten - aan den Toren te willen aanplakken , het geen gedagte Dorprechter ook in hunne tegenwoordigheid heeft moeten verrichten Dat de gevangenen daar na, benevens zyne byfiebbende Manfchappen weder terug na het Heem van Herman Pieten is gekeerd, van waar zy na Hyum zyn gegaan, by zich hebbende een Placaat van Franeker. Dat de gevangenen en de andere Gecommitteertol (blyveode de gewapende ondertusfehen op het KerkpadJ zich toen na het huis van Johannes Fr eer as Homftra, Dorprechter te Hyum, hebbenie begeeven, en denzelven hebben verzoet om een Placaat van Franeker aan te plakken; doch deze iaann groote zwarigheid maakende, aan denzelven lebben Je gezegd: „ Dat, als hy daar in zo veel zwarigheid maakte, hy 'er dan ook vry van konde, :n dat zy dan de Placaaten wel zouden aanplakken " Dat de Gevangen en de overige Gecommitteerlen, daar op weder na de gewapende manfehap on jet Kerkpadzyn gegaan en met dezelve na het Kerkrad te Hyum zyn gemarcheerd, alwaar toen een Pla-  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 4005 Placaat van de pretenfe Staaten, destyds te Frane-'. ker vergaderende, aan den Toren is aangeplakt ge worden. Dat de Gevangen op den 19 September 1787, des avonds, zynde daags voor den dag op weiken de gewapende Vrycorporisten door de Militie onder commando van den Prinfe Van Waldek zyn verdreven, mede te Stiens by de battery en doorgravingen der Dyken is tegenwoordig geweest; dat de gevangen eindelyk, den volgenden dag, toen het gevecht tusfchen de Militairen en Vry-Corporisten is voorgevallen, zich wederom te Sdens heeft bevonden, en van daar met de gewapende manfehappen na het Bildt is gevlugt; alles breder ten Procesfe gemeld: vervallen te zyn van zyn post als mederechter van Leeuwarderadeel, en inhabiel den Lande ooit weder in eenige qualiteit te konnen dienen; bant den Gevangen uit Friesland den tyd van zeven Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 's daags zonnefchyn, en het Land binnen den derde dage, zonder in middelen tyde daar weder in te komen, by pcene van arbitaire correctie; condemneerc hem mede in de kosten en mifen van de Jultitie en kosten van den Procesfe tot 's Hofs tauxatie, en verklaard den Klaager tot zyn verdere genomen eiscb en concluüe niet ontvangbaar. Attum den 2 July 1790. Ter Ordonnantie Van den Hove. S. F A B E R. Ook is nog door dat zelfde Hof tegens Dr. Thomas Wieland, als zaakwaarnemer van L.EEU.VARKEN. Senten~ 'ietegens L. L. biommema.  2006 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Sententie tegen D. van der Vel de. van Dirk van der Velde, Koopman te Bolsward, op den 13 July 1790 dit Vonnis uitgefproken: (gezien by den Hove van Friesland de procedut ren , voor denzelven Hove hangende, tusfchen de Procureur-Generaal dezer Landfchappe rat. off. Klager ter eenre, op ende tegens Dr. Thomas Wieland, geoccupeerd hebbende voor Dirk van der Velde, Koopman te Bolsward, beklaagde ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet, en geconüdereert hebbende het geene men in dezen behoorden te confidereeren, en byzonder in acht genomen , het geene de beklaagde ten zynen voordeele heeft bewezen, in den naam ende van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, condemneert den beklaagde, ter zake dat hy Beklaagde zich quaüficeerde als mede Gelastigde, of Geconftitueerden uit een notabel aantal Burgers en Ingezetenen van Bolsward, benevens meer andere, in de maand September 1787, een Request aan de Magiftraar. en Vroedfchap der Stad Bolsward heeft gepraefenteert, waarin de Beklaagde en zyne medegelastigden zich niet hebben ontzien te zeggen : „ Dat zy Gecommitteerden en Geconftitueerden in die qualiteit in aanmerkinge nemende, de zedert langen tyd ontftaane onlusten in deze Republiek niet alleen, maar zelfs in deze Provincie, welke thans zo verre zyn gegaan, dat het beste gedeelte der Staatsvergaderinge dezer Provincie, uit hoofde van eene verregaande Heerschzucht, welke het ander gedeelte dier Staatsvergaderinge by continuatie over hun, en hunne Ingezetenen dezer Provincie niet alleen trachten, rnaar rede werkciyk uitoefenden, zich tot fuuveringe van hun Lyf genoodzaakt vonden, die Staatsvergaderinge te veria- ten,  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 2007 ten, eo na Franeker over te brengen, vermits gemelde Verga-'eringe, naar hun en hunner Committentens oordeel, niets, dan het beste dezer Provincie, en goede Ingezetenen beoogen, en werkelyk hun uiterfte pogingen ten beste derzelver aanwenden , niet kunnen afzyn, voor hun zelfs en uit naam hunner Competenten, rondborftig te verklaren, niemand anders dan de Staaten van Franeker te erkennen, en Hun alleen voor hun Souverain aar te merken:" Verder inftantelyk uit aller naam verzoekende, dat hun Achtbaarheden cordaat gelief den toe te treden in de goede oogmerken hunnei Burgers en Ingezetenen; te weeten, om niemand, dan de Staaten te Franeker destyds vergadert al: de eenige wettige overheid dezer Provincie aan ti merken, en te exftimeeren; en dit Request eindi gende met te zeggen: „ Dat zy vreezen, dat inge val hun Achtbaarheden aan dit hun billyk verzoet niet geliefden te voldoen, veel moeilykheden daa: uit zouden kunnen voortvloeyen." Dat gedachti Adres door de Magiftraat en Vroedfchap tot dei volgenden dag in advis is gehouden , en aan d< Commisfie daar van kennisfe gegeven, met ver zoek, dat de Gecommitteerden en Geconlh'tueer dens als dan hunne Qualificatie voor de Regec ringe wilden open leggen, het welk dat ook doo dezelve, na vertooninge van eene zodanige Quali ficatie, is uitgegeven met Appoin temen t: „ Inde zen kan voor als nog niet worden getreden." Dat in plaats van daar in te berusten, de Beklaagde e) zyne Medegelastigden wederom een nieuw Adres of Declaratoir, hebben ondertekend, en het zeiv in de Vergaderinge van de Magiftraat en Vroedfcha te Bolsward hebben ingegeven, daar in zeggende Dat zy, uit bezef van het gewigt en presfanc der tegenswoordige tydsomftandigheden, en uit d verplichtinge, die zy aan hunne Committenten ver fchuldigtzyn,zich gedrongen vinden, andermaal aa Hu; Leeuwarden. Sententie tegens D. van derVelde. l 1 e * t ? ; 1 1  20o8 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ LEEUWARDEN. SententietegensD. van der Velde. i J t 3 i 1 i i i i ( Hun Achtbaarheden te kennen te geven, dat zy ondergetekenden niet kunnen afzyn, om Hun Achtbaarheden, nog éénmaal, ten fterkften te ver* zoeken, en te infteercn, om volmondig te declareeren, de Edele Mogende Heeren Staaten te Franeker vergadert, te zullen houden voor den eenigen en waaren Souverain dezer Provincie, mede daar in declareerende, daar toe gelastigd te zyn van de Schuttery en een zeer notabel aantal Burgers en Ingezetenen van Bolsward, te zamen uitmakende verre de meerderheid der daar toe gerechtigde Burgers en Ingezetenen, en dus als de ware en refpedtable Volksltem van Bolsward ? niet twyfelcnde, of Hun Achtbaarheden zullen daar aan wel willen defereren ; dat zy integendeel verklaaren, zo onverhooptelyk Hunne Achtbaarheden dit hun ernftig verzoek en Declaratoir mogten wyzen van de hand, aan hun en hunne Committenten te referveeren, zodanige maatregelen te nemen, en middelen :e beraamen, als zy nodig en gefehikt zullen oordeelen, om hunne en hunner Competenten natuurlyk ;n billyk Recht te handhaven; verklaarende wyders, liet verantwoordelyk te willen zyn voor de funefte gevolgen , welke uit zulke gevallen , voor Hun Achtbaarheden, daar uit mogten proflueeren, mee jpgave der redenen , dewelke hun gepermoveert lebben , om de Staaten te Franeker vergadert, ?oor de eenige wettige Souverain dezer Provincie te :rkennen,in tegenftdlinge van de Staatsleden, wel;e te Leeuwarden hunne Vergaderinge houden; dat ïamelyk men maar behoefde. Hechts met een vlugig oog, gade te liaan, de drukkende Publicatien ran den 25 September 1786, waar by aan de In[ezetenen dezer Provincie het taxeeren, laaken en wyzen, enz. onder zware bedreigingen word ver>oden, en teffens aan dezelve zeer bezwaarlyk, zo liet ondocnlyk gemaakt word, zich aan de Hooge Overigheid by Requeste te adresfecren, en daar me*  Jaarboeken, Augustus, 1790. 2009 mede te vergelyken de Vryheid ademende Publicatien Van Hun Edele Mogende de Heeren Staaten thans te Franeker vergaderd; haaiende töt dien einde tot getuigefa aan de laatfte Publicatien van den 15 en 16 September 1787, tot innigst genoegen der weldenkende Burgery gepubliceerd. Dat vervolgens de Waarfchouwinge van den 3 September en Publicatie van den 4 September 1787 van de Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, in gedagteRequest, op eene oproerige wyze wordt getauxeerd, door te zeggen, dat de fchoónfebynende taal van de Waarfchouwinge niet is overeen te brengen met gedagte Publicatie van den volgenden dag, by welke Hun Edele Mogende onder anderen goedvinden, aan de Steden te ordonneeren, om de van ouds gefubfifteerd hebbende Schutteryeri te blyven houden, zonder liet getal der Schutters të mogen vermeerderen of te verminderen , en de andere te vernietigen $ met byvöèginge, dat zulks is eenf inbreuk op de Stedelyke Rechten; eindigende roeb deze woorden: dat het bovengemelde zyn de moti* yen hunner handelingen, en dat zy nogmaals zeer! inftantelyk hun Achtbaarheden dringen,orn de Staaten van Frie land, te Franeker vergaderd, voor dd wettige jn eenige Souverain te erkennen, en te fè> fpeeïeeren, alles breder ten proeesfe gemeld i aan bet Comptoir der Domeinen, ten profyte van de Heerlykheid, fe betalen een fotrrma van duizend Goudguldens, en zulks binnen veertien dagen eerstkomende , by gebreke dies, Fiat AuthOrifatie op den Deurwaarder van het Kwartier, om dezelver met middelen van Executie in te vorderen; condemneert den Beklaagde mede in de kosten en mifen Van de Juftitie',en kosten Van' den Procesfö in 'sHofs Tauxatie en verklaard den Klager tot zyne verders genome Eisch en Conclufie niet ontvangbaar. Aclam den 13 July 1790. Rrriff tti Leéü» warden. Sententietegen}D. vaii der Vel' ae;  uoio NIEUWE NEDEKLANDSCHE Leeuwarden. EXTRACT uit het RESOLUTIEBOEK der Edele Mogende' Heeren Gedeputeerde STAATEN van FRIESLAND. Bingsdag den 35 Augustus 1790. Dj. EelcoAlta Predikant te Bofum, volgens Refolutie van dit Coilegie by open actie zynde geciteert, en daarop gecompareerd, hebben Hee- re* De Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, hebben goedgevonden een Extraordinaris Landsdag wit te fchryven tegen Maandag den 16 dezer maand Augustus. Eenige brieven van de Kerkenleeraars Eelco Alta, te Bofum; Dominicus van der Schaaf, te Minnertsga; en Bernardus Arcerius Snoek, te Oofterwierum, aan eenige in 1787 uitgeweekene en geweezene Leden van regeering gefchreven , en onderfchept zynde, hebben zodanige ernftïge gevolgen gehad, dat voorfz. Kerkenleeraars door de Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland van hunne LeeraarsAmpten ontzet zyn , gelyk blykt uit de drie volgende daar omtrend genomene befluiten. Tot den Predikant te Bofum, Eelco Alia , is betrekkelyk het navolgend  ./AaRBÓEKEN, Augustus, 1790. 2011 ren Commlsfarisfen van dit Collegie, tot verhoor van gemelde Ds. Alta benoemd , denzelven verftaan hebbende i van hunne bevindmge Rapport gedaan , dat zy hem hadden voorgehouden, eene der öhderfchepte brieven, waar vafl de Superfcriptie is, Hoog Wel Geboren Heer Myn lieer F. van Aylva, Grietman over Baarderaded &c. &c te Duinkerken, (zynde deze geweest eene der hóofdbeleiders Van *t gewapende Oproer,' in den Jare 1787 plaats hebbende gëhad, en diensvolgens van zyne Amptèh en Bedieningen vervallen verklaard, ingevolge Placaat van de Edele Mog. Heeren Staaten dezer Provincie van den 16 Otfcdbèr 1787,) luidende de brief aldus: Fiat Infertiri. . Dat zy Heeren Commisfarisferi vervolgens Kerri Ds. Alta hadden gevraagd, of hy de handteke* hinge voor de zyne erkenden, dat hy in plaats van zig daar öp te verklaren, geprotelteért heeft van Onwettigheid dezer Citatie eri van het Forum , dat hy vervolgens niet konde of wilde /ig verklaareh; dat hoe zeer dtkwyls hem nadrukkelylc voorgehouden is, dat hy zig daar toe moeste verklaren, en tevens, dat de brief hem zoude worden voorgelezen, hy zulks alles hadde gedeclineert, en zy HeerenCömmisfarisfen vervolgens hadden gemeend, niet meer mét hem te kunnen vorderen. Waar Op gemelde Heeren vefzogt zynde , andermaal hem voor zig te doen roepen, de brief hem van woord tot woord te voören leèzen. en hem teordonneeren , daar op een Categorisch antwoord te geeven, en na daar aan voldaan te hebben; hebbende gerapporteert, dat perfifteerde by zyn voorig Declaratoir; zo is na ernftige ddioeratie, en na Heeren Commisfarisfen voor hunne genomene moeiRrrrrr 2 te Leèü* W RDEN. liefol.te* gen den Predik. E. Alta,-  Leeuwarden. Kefol.tegen den Predik. E. Alta. Accordeert met voorfz. Boek In kennisfe van my, (JVat geteekend~) li. J. van VIERSSEN. Hei 2012 NIEUWE NEDERLANDSCHE te en gedaane Rapport te hebben bedankt, goedgevonden en verdaan, uic hoofde van de gewigtige redenen, ter zaake van het allezins ftrafwaardig gedrag en betoond disrefpect van gemelde Ds. Alta.., het Collegie moveerende tot exempel van anderen , denzelven Ds. Eelco Alta thans Predikant te Bofum , te Deporteeren van zyne Bedieninge als Leeraar in die Gemeente, gelyk dezelve Gedeporteerd word by dezen, met wyder uitdrukkelyk bevel, om zig van den Predikftosl en alle de deelen van het Leeraars Amptbinnen deze Provincie te onthouden; en zal deze Refolutie aan meergemelde Eelco Alta in de Raadkamer van Onzen Collegie gecompareert zynde, worden voorgelezen, en aan hem Extract dies, tot zyn narigt, en om zig daarnaar te gedragen worden ter handen gefteld; wyders een gelyk Extraft worden gezonden aan den Officier van Baarderadeel, met last om binnen zes weeken de behoorlyke uitfchryvmge tot ftemminge van een nieuwe Predikant in den Dorpe Bofum te doen. Enzal mede een Extract dezer Refolutie worden verzonden aan alle de refpective Clasfèn dezer Provincie tot hun narigt, en teffens met last aan dezelve, om te waaken, dat de Gedeporteerde Perfoon van Eelco Alta meergemeld, nimmer onder het resfort hunner Clasfen eenige deelen van den Predikdienst koome waar te neemen.  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 2013 Het ander befluit van Gedeputeerde Staa- Leeuten is ingerigt tegen den Kerkenleeraar Do- warminicus van der Schaaf, te Minnertsga, en van dezen inhoud: EXTRACT»/* het RESOLUTIEBOEK der Edele Mogende Heeren Gedeputeerde STAATENvtf» FRIESLAND. Donderdag den 5 Augustus 1790, Na Noen. T~\s. Dominicus van derSchaaf, Predikant te Minnertsga, volgens Refolutie van dit Collegie by open actie zynde geciteeerd, en daarop gecompareert, hebben Heeren Cornmisfarisfen van dit Collegie , tot verhoor van gemelde Ds. Van der Schaaf benoemd, denzelven verllaan hebbende, van hunne bevindinge Rapport gedaan; dat zy hem hadden voorgehouden, eene derLonderfchepte brieven, waar van de fuperfcriptie is: IVel Edele, Wel Geboren, Geflrenge Heer! C. L. van Beyma, old Gecommitteerde Staat ten Landsdage &c. &■ te St. Omer in Frankryk. Dat dezelve aan Ds. Van der Schaaf, door hun Heeren Cornmisfarisfen vertoond, en van woord tot woord voorgelezen zynde, hy erkend had, die gefchreeven en geüeld te hebben, luidende dezelve als volgt: Rrrrrr 3 Fiat  Leeuwarden. Refol.lt f n den Predik. Van de §chaaf. Op al het welk rypelyk gedelibereert zynde, en sa Heeren Cornmisfarisfen voor hunne genomene moeite en Rapport bedankt te hebben: zo is na gedaanp pmvrage goedgevonden en verftaan, dat, daar de meergemelde brief ten klaarften aan den dag legt, eene ongeoorloofde Correspondentie met pa eene verkleeftheid tot een Perfoon en aanhang welke ingevolge het Placaat van de Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie van den i<5 Qttober ?78? verklaard is, een hoofdbeleider te zyn van het gewapeDd Oproer in gemelden Jare 1787 plaats gehad hebbende, en het ten uiteriten noodzakelyk is, dat iemand met zulke gevoelens ingenoomen en bezield , nimmer tot uitoeffeninge van eenige publieke Bedieninge, veel min tqt het openbaar Leeraars ampt toegelaten blyve , denzelven Ds. Van der Sc'-af thans Predikant te Minnertsga tp deporteeren van zyne bedieninge als Leeraar in die Gemeente- gelyk dezelve Gedeporteerd word by dezen , met wydere uitdrukkelyk bevel, om zig van den Predikltoel, en alle deelen van 't Leeraars ampt binnen deze Provincie te onthouden; en zal deze Refoliitie aan meergemelde Dominion van der Sciiaaff in de Raadkamer van Onzen Collegie ge- cqm- 2014 NIEUWE NEDER L ANDSCHE Fiat Infertio. Tevens daaï by voegende,of Hun Edele Mos. -pok nader Explicatie begeerden, over de uitdrukkingen in de brief gedaan; dat zy Heeren Commislanslen vervolgens verzogt zynde, aan hem te vra- r gen, qf nog iets had te zeggen, gemelde brief fpecteerende, by aan hun eene zo genaamde deduftie had overgegeven, luidende dezelve mede ajs yolgt: Fiat Infertiq.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 20ijr compareert zynde, worden voorgelezen , en aan hem Extract, dezes tot zyn narigt, en om zig daar na te gedragen worden ter handen gefield. Wyders gelyk Extract, worden gezonden aan den Officier van Barradeel, met last, om binnen fes weeken de behoorlyken uitfchryvinge tot ftemmin-, ge van een Nieuwe Predikant in den Dorpe Min•nertsga te doen. En zal mede een Extract, dezer Refolutie worden verzonden aan allen de refpective \ Clasfen dezer Provincie tot hun narigt; en teffens met last aan dezelve om te waaken, dat de Gedeporteerde perfoon van Dominicus van der Schaaf meergemeld, nimmer onder het resfort hunner Clasfen , eenige deelen van den Predikdienst koome waar te neemen. Accordeert met voorfz. Boek In kennisfe van my. QVas geteekend) H. J. vaet VIERSSEN. Eindelyk wordt b.y het derde belluit de Predikant Bernardus Arcerius Snoek, te Cofterwierum, aldus van zyn Leeraarampt; entzet. Rrrrrr 4 EX- Leeo- warden. Rcfol.te?en den °redik. Van der üchaaf.  aol6 NIEUWE NEDERLANDS CHE jLeru- WAR- Vfydag den Augustus 1790. Refol.te gen den 'Predik. B. A. §noek. 1 EXTRACT uit het RESOLU, 'TIEBOEK der Edéle Mogende Heeren Gedeputeerde STATEN yan FRIESLAND. ■ T) er nar dus Arcerius Snoek, Bedienaar des God* *^ delyken woords te Oosterwierum, by open acte in de grote Vertrekkamer op 't Cojlegie binnen Leeuwarden geciteert,en aldaar gecompareert zynde, hebben Cornmisfarisfen uit Onzer midden daartoe benoemd, aan deze Vergadering gerapporteert: Dat zy Heeren Cornmisfarisfen voornoemden.^. Snoek hadden voor zig geroepen, ende aan denzelven voorgehouden en vertoond een onderfcbepten brief, waar van de fuperfcriptie is: Den Hoog Wel Geboren Heer! Alj ne Ipjcre Jr. E. F. van Aylva, Grietman over Baarderadeel, thans te Duinkerken, E$ ondertekent H. A Snoek, Oost- den 22 Juny 1799» ïjïn zjnde van dezen inhoud: Fiat Infertiq. Welke brief aan hem zeer duidelyk, van woorde tot woorde wa* te vooren gelezen, waar op hy Ds. Snoek had verklaard, dar. de band wel naar zyn hand geleek, dog den brief nimmer door hem gefchreven te zyn; maar dat hy denzelven hield voor een ondergeftoken ftuk, daar by echter erkennende, wel een brief aan den Heer E. F. yan Aylva, gefchreven te hebben; dat niet hadde geweten, dat daar inne iets kwaad ftak, maar ingevalle Hun Edeje Mog mogten begrypen, dat zodanig Schryver ongeoorloofd was, dac hy als dan daar over excu$ ver.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2017 verzogt, de clementie van Hun Edele Mog. implo reerende, cn gereed was te beloven, in hec toekomende, nimmer eenige briefwisfeling, met den gemelden perfoon te zullen houden. Waar op Onze Heeren Cornmisfarisfen ,voor hunne genomene moeite en gedane Rapport zyn bedankt geworden. En is vervolgens uit de daar toe expres gerequireerdc Aéla Clasfis Snecana: van den 13 Mey 1788 door den eigen hand, van Ds. Snoek gefchreven en vertekend, als mede uit vier verfchillende hunner Contracten van den 17 December 1777, 25 Maart 17^5 » 7 JunY J785 eu February 1789, (de drie eerstgenoemde door Ds. Snoek eigenhandig on. dertekend , en het eerst en laastgenoemde dooi hem zelveri mede gefchreven,) aan 't Collegie ns een nauwkeurige Confrontatie van allen dien, endt deze zaak ten vollen Confirmerendeomftandigheder genoegzaam gebleken, den hier te vooren gemeld< brief, wel dègelyk door hem zeiven gefchreven t< Zyn — uit alle het welk evidentelyk conReerde dat Ds. Jkmardus Arcerius Snoek, als nog Pre dikant te Oosterwierum , zig niet alleen heeft fchul dig gemaakt, aan een ongeoorloofde Conesponden tie, met een perfoon, by Publicatie van de Ede]< Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, van dei 16 Gótober 1787 onder de aanvoerders en Hoofd beleiders van een gewapend Oproer mede begre pen; maar ook door het ontkennen van den Scbry ver en Ondertekenaar dezes briefs te zyn , he Collegie heeft tragten te misleiden cn door dit zy gedrag, en handelwyze, gantsch llryJig met God Woord, en de Formulieren vaneenigheid in Onz Kerk gebruikelyk, en minst betamenüe aan een Let raar der Waarheid, en openbaar Dienaar des Euar geliums, zig daar door heeft onnut gemaakt, or de Gemeente verder te kunnen Rigten. Zo is na gedane omvrage en rype deliberatie goec Rrrrrr j gc Leeuwarden, Reful.tegen den Predik. B. A. Snoek» t \ $ %  2Sï8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Refol.h gen de, Predik. B. A. Snoek. H- J. vah VIERSSEN. Aan- gevonden en verftaan , hem Bsrnardus Arcerius Snoek, als Predikant te Oosterwierum te Deporteeren , en van bet openbaar Leeraar ampt, binnen deze Provincie te ontzetten, gelyk daar van ont- zet en Gedeporteerd word by dezen; met kist en i bevel, om zich van nu voortaan, van alle deelen zyner bedisninge binnen deze Provincie zorgvuldig te onthouden , zonder* den Predikftoel wederom te mogen beklimmen, op dat dus de Gemeentens door het kwaad voorbeeld van hunne eigene Leeraars, niet verder verleid en bedorven worden. En zal deze Refolutie aan meergemelde Bernardus Arcerius Snoek in de Raadkamer van Onzea Collegie gecompareerd zynde, worden voorgeleezen , en aan hem Extraét dies tot zyn narigt, en om zig daar na te gedragen worden ter handen gefield. Wyders een gelyk Extract worden gezonden aan den Officier van Baarderadeel, met last om binnen zes weeken, de behoorlyke Uitfehryvin- fe tot ftemminge van een Nieuw Predüant in den )orpe Oosterwierum te doen. En zal mede een Extract dezer Refolutie worden gezonden aan alle de refpective Clasfen dezer Provincie tot hun narigt, en teffens .met last aan dezelve, om te waken, dat de Gedeporteerde perfoon van Bernardus Arcerius Snoek meergemeld, nimmer onder het resfort hunner Clasfen eenige deelen van den Predikdienst kome waar te nemen* Accordeert met voorfz. Boek. In kennisfe van my (JVas geteekend)  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. aai© Aangezien de Kerkenleeraar D. van der Schaaf een Gefchrift heeft opgefteld, dienende tot opheldering van zynen brief, en in zyn verhoor tot zyne verantwoording aan't Collegie van Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, op den 5 Augustus, heeft overgegeevenj zal het niet ondientlig zyn, den brief van den Predikant Van der hchaaf, en zyne Verklaaring van dien brief, hier ipede te deelen. Den brief zeiven luidde aldus: WEL EDELE WEL GEBOREN GESTRENGEN HEER! nToen ik U Edelens Misfivens van den 18 en 24 A Mei bykans gclyktydig ontfing, gevoelde ik leevendiger dan ooit, de ontwyfFelüaarc waarheid van het zeggen des gekroonde» Spreukfclu yvers, dat eene goede tyding uit een verre afgelegLii land, is als koud water op een vermoeide ziele. (Spr. 25. vs. »5w); door het aangenaam bericht doch, 't welk U Edele Wel Gebooren my hebt gelieven mede te deelen,wierd myn vermoeide en onder den drukkenden last van moeijelykheden en zorgen gebukt gaanden geest, dermaateverkwikt en opgebeurd, dat ik eene aanmerkelyke verlichtiHg op dat oogpnbl/k ontwaar wierd; want waarlyk , fchoon ik het my tot eene wet gefield heb, om ten fpyt myner vyanden de omringende moeijelykheden en gevaaren met eene koele öuverfchüligheid, bedaarde ftandvastigheid ,en onverfchrokkene heldhaftigheid te trotfeeren; uogthans kan ik niet ontyeinzen, dat ik Ibmtyds in zwakke QQgeii- Leeü- warDEfï.  2020 NIEUWE NEDERLANDS CHE Leeuwarder. Brief yan den Predik. Van der Schaaf. li l V I s z v d ti b oogenblikken het fmertelyke myner worfteling levendig gevoele : en -juist in zulk een tydftip ontfing ik de vertroostende brieven van U Edele Wel Gebooren; als een fchuldige plicht brenge ik U Edele Wel Gebooren dan door dezen het offer van dankerkentenis voor Uwe aangewende moeite en betoonden yver in het behartigen myner belangens. Ben ik ooit op eene aangenaame wyze verrast geworden, het was zekerlyk door U Edefens Wel Geboorens hoogstgeëerde letteren, nimmer had ik my doch kunnen verbeelden, dat, fchoon ik Uwer orneemens ben op aanftaanden Dingsdag, zyns den soften dezer, met st Getuigen reprobatie : doen, welke, zo ze wel gelukt , de geheele ïttery van mynen vyand vernielen, en my van :|overwinning verzekeren kan. *~ Doch mis- fchiea  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. ao« ichien vleije ik my te veel met gunftige vooruitzichten, daar de ondervinding my reeds geleerd heeft, dat men in zyne verwagting wel eens bedroogen word, gelyk gebeurde, toen ik op grond van 13 beéédigde Atteftatien vastelyk vertrouwde, dat 3 Getuigen van den Klager, tegen welke ik oppolitie gemaakt had, rechtens niet admisfibel waren om tegen my te getuigen, en echter tot myne verbaazing en leedweezen ondervond , dat dezelve by finaale Sententie wierden toegelaaten, en ik nog daarenboven gecondemneerd. in alle de kosten van dat Pleidooy. Dan het ga zo het wil, befef van onfchuld en een «-erust geweeten,'t welk beter is dan duizend Getuigen, doet my op den byftand van den Rechtvaardigen Albeftierer vertrouwen , en in het midden der verdrukkingen met alle braaven nog juichen, Hellende ik 'er eene eer ih, dat ik, om myne verkleefdheid aan de beginfelen van gerechtigheid en deugd, waardig geacht ben fmaadhedep en verdrukkingen te ondergaan, en erkennende iK met dankbaarheid het voorrecht, dat de Scheprer my eene ziel gegeeven heeft te verheven geltemd, om door het begaan van laagheden, de gunst en genade van dezodanigen af te beedelen, die met een oog van verachting op hunne medemenfchen , als fchepfelen van eenen minderen rang, nederzien ; een zich zeiven vernederende Slaat moge de zodanigeh eerbiedigen ; ik verachte dezulken in myne ziel: de rechten der menschbeid zyn by my veel te heilig, dan dat ik derzelver moedwillige vertreding met onverfchillige oogen zoude kunnen aanfchouwen, ik laate liaan , dat ik daar toe de hand zoude leenen. De groote vakantie thands binnen korten tyd invallende, zal myn Proces zekerlyk niet eerdei dan diep in de herfst afgedaan kunnen zyn, uit hoofde dat ik verwagte,dat de Klager nog contra. re- Leeuwarden. Brief yan den Predik. Van der Schaaf.  So22 NÏEÜWE NEDERLANDSCHÈ Leeu"iv arden. Brief van der Predik. Van dei Schaaf. WEL EDELE WEL GEBOOREN GESTRENGE HEER! U Edelens Wel Geboorens Geftrengen Dienstwillige Dienaar ^ (Was geteekencT) D. van der SCHAAF, Miiinertsga, den 26* Juny 1790; Dezen brief heeft welgemelden Predikant Dominicus van der Schaaf, ter zyner verantwoording,aldus uitgelegd en verklaard : Toen reprobatie zal doen, en ik daar na nog Remohftrantie zal moeten keveren, — in dien tusfchentyd kan 'er nog veel water door den Rhyn loopen , de tyd zal moeten leeren, of veeier vvensch in dien tyd ook verhoord en vervuld zal worden ; 1 zo zulks niet gebeurd , zal ik waarfchynlyk door uit kostbaar Proces geruineerd worden; daar ik tot hier toe met een fober inkomen van 500 Guldens 'sjaars my ende myne heb moeten geneeren waar van niet overfchiet om de kosten van een Proces goed te maaken. Jonkheer B. I). van Sixma verzoekt zyn compliment aan U Edele Wel Gebooren en aan alle braave ongelukkigen, waar by wy de onze voegen , terwyl ik onder heilbede de eer heb my te teekenem  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2023 Toen ik U Edelens Misfives van den 18 en 24 Mey bykans gelyktydig ontfing , gevoelde tk levendiger 'dan ooit de ontwyffelbaare waarlieid van het zeggen des gekroonden Spreukfchryvers, dat een goede tyding uit een verre afgelegen Land is als koud water op eene vermoeide ziele. (Spreuk. XXV: vs. 25.) De inhoud dezer Brieven was doch van dien aart.^ dat ze voor my een goede tyding behelsden, als behelzende de brief van den 18 Mey in fubftantie , „ dat den Heer Beyma „ (van goeder hand verftaan hebbende de „ droevige fituatie, waar in ik waarfcbynlyk „ eerlang Rond gedompeld te worden, byal„ dien de tegen my ingebrachte ongegronde >f befchuldigingen (onverhoopt) den Richter „ mogten misleiden,) zyn bes: gedaan had om „ door zyne intercesfie te Parys aan myn on„ verdiend hard lot eenige verzachting toe te „ brengen, doch toenmaals nog geheel onze„ ker was, of zyn Edele in zyne follicitatis „ zoude reusfeeren , wenfchende zyn Edele ji intusfchen van my te vernemen, of zyne „ demarche my ook onaangenaam zoude *> zyn*" En behelzende de Brief van den 24 Me) hoofdzakelyk: „ dat den Heer Beyma van der „ Heer Huber te Parys de tyding ontfangei „ had, dat men aldaar geene de minfte zwa„ righeid gemaakt had , om my terftond oj n den lyst der ongelukkige Nederlanders tf „ plaatzen; en dat, byaldien 'sHofs Sen „ tentie (onverhoopt) ten mynen nadeel' „ mogt uitvallen , 'er een PenOoen voo „ my zoude open zyn, waar van ik , zulk „ verkiezende, gebruik zoude kunnen maa „ ken," Doo, Leeuwarden. Ver'klaa* ring van voorfz. Brief door den Schry* ver»  Leeuwarden. Yerklaa ring vai yoorjz. Brief door det Schry- . .Ver. 2024 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Door het aangenaam bericht doch, 't welk Ü Edele Wel Geboore my hek gelieven mede te deelen, wierd myn vermoeide cn onder den drukkenden last van moeijelykheden en zorgen gelukt gaan. de geest dermaatc verkwikt en opgebeurd, dat ik 1 eene aanmerkelyke verlichting op dat oogeublik ontwaar wierd. 1 De omftandigheden doch, in welke ik my bevinde, daar ik in een lastig en kostbaar Proces ingewikkeld ben, zyn ten hoogften moeilyk- en verdrietig, de vooruitzichten van myne eoekomftigen ftaat, by aidien het Proces eens ten mynen nadeele mogt uitvallen, zorgelyk en fchrik aanjaagende; het ftrekte my derhalven tot eene opbeurende verkwikking, dat my een hulpmiddel aangeboden wierd, tot welk ik in den hoogften nood mynen toevlucht zoude kunnen neemea, om dus be'vryd te blyven, voor etn gevreesd gebrek, waar in ik in het veronderfteld geval anderzintsftond gedompeld te worden. Want waarlyk, fchoon ik het my tot eene wei gefield heb om ten Jpyt myner vyanden de my omringende moeijelykheden en gevaar en met eene koele onverfchilligheid , bedaarde flandvdstig* held, en onverfchrokkene heldhaftigheid te trotfecren* Dat zommige Menfchen op my verbitterd, en my nydigen v\andig zyn . is uit alle de omftandigheden doch klaar genoeg te zien , en zonder dat zoude ik in zulk een lastig Proces Diet ingewikkelu geworden zyn, trouwens ik ik heb de partydigheid en vyandfehap van zommigen hunner, die tegen my onwaare dingen getuigd hebben, op den 29 en 30 Juny laatst-  JAARBOEKEN; Augustus, I79Ö. iGij laatstleden door de krachtigfte bewyzen aan getoond voor Heer Commisfaris Humalda, gelyk aan, het Hof' Op zynen tyd geblyken zal. — Scheppen nu vyanden in 't gemeen, *er hun grootst vermaak in, wanneer zy zien, dat zulk een, op welken zy verbitterd zyn, zich onder de hem berokkende moeilykbeden verllaat, verlegen eb bekommerd word^ het fpreekt van zelve, dat dit oogmerk nooit beter verydeld kan worden, dan wanneer men met koele onverfchillighcid , bedaarde ftandvastigheid, en onverfchrokkene heldhaftigheid alle onaangenaamheden en fmertelyke ontmoetingen trotfeerd ; doch dit is een werk, 't welk alleen door zulk eenen edeldenkenden en grootmoedigen geest verricht kan worden, welke zich in zyne onfchuld omhult, eri fterk genoeg is om uit bezef, dat de deugd de bes te beloorting in haar zelve vind , met moed door de wederwaardigheden dezes verganke lyken levens heen te worftelen. - Eene verhevene neiging voorwaar, na welks volkomene bezitting ik met eenen onvermoeiden vlyi ftréevd I Nogthnns kan ik niet ontveinzen, ddt ik zon:iyds in zwakke oogcnbllkken het fmertelyke myner worfleling levendig gevoelei Dan namelyk, wanneer vernieuwde móeie-lykheden «n wederwaardigheden en de zorgelyke vooruitzichten van gevreesde ohieilen zich in alle derzelver vèrzwaarendë omftandigheden levendig voor mynen geest (tellen, en my met vereenigde kra.cnren als 't waare beftormen,zo dat ik voor eenen kérrerf S s s s s s r ydt WARDEN/ FcrklddA ring van vourfzi Brief door de:i Schry. ver- ■  Leeuwarden.. . Verkhtaring van voorfz. Brief i door den Schryver'. I» 2025 NIEUWE NEDERLANDSCHE tvd in die bedaardheid des gemoeds en die, edele ftandvastigheid , welke het kenmerk der onfchuld en deugd is , eenige verzwakking gevoele. ö En juist in zulk een tydflip onifhng ik de ve;> roojlende Brieven van U Edele IVeï Geboorc. Ter rechte tyd wierden my die Brieven ter hand gefield, als een hulpmiddel om mynen door zorgen en moeielykheden bvna afgematten geest de nodige verkwikking'en verfierking te verfchaffen , en my te bevestigen in die onloochenbaare waarheid , welke de Koninglyke Dichter in zynen tyd door de ondervinding al geleerd had, wanneer hy zeide Pialm XXXVII : VS 2j „ ik heb nooit gezien den rechtveerdi\'en ver„ laaten, noch zyn zaaj zoekende brood." Als een fchuldige plicht brenge ik Ü Edele 7el Geboore dan door dezen het offer van dank■kentents voor uwe aangewende moeite en beonaen yver in het behartigen, myner belangens, Ik zoude my doch aan ondankbaarheid fchuldig gemaakt, en de wetten der wellevendheid geichonden hebben , byddien ik gezweegen nad op de bovengemelde Brieven, uit.welke het my gebleek , dat den Heer Beyma my den dienst gedaan had van. my in 'tyd vau nood een hulpmiddel ter onderlleuning te bezorgen, cn ik zoude vrezen , dat de gevolgen dier fchandelyke ondeugd my in zulk een  JAARBOEKÊN, Augustus, 1790. 2027 een geval ook mogten treffen, welke de Schryver van her Boek der Wysheid vermeld, als hy zegt Kap. XVI: vs. 29: de hoope van een ondankbaar mensch zal verdwyuen als j, de rym des Winters, en wegvloeien als on„ nut water." Neen! die Cbristelyke zedeleer , welke ik anderen verkonuige, zelve ook wenfchende te bekeven , konde ik niet afzyn, om den Heer Beyma voor zyne genomene moeite te bedanken, en hoe zoude ik zulks op eenige andere wyze verrichten, dan door het ichry ven van dezen brief ? te meer, ,, daar die ,, Heer my verzogt had om van my te verne- men, of zyne demarche my ook onaange- naam was." Ben ik ooit op eene aangenaame wyze verrast geworden, het was zekerlyk door Ü Ëdelens Wel Geboren hoogst geëerde letteren. Deze brieven kwamen doch geheel onverwacht , daar ik voorbeen aan den Heer Beyma nooit eenige aanleiding direct, of indirecT: had gegeeven om aan my te fchryven, en zy verrasten my op eene aangenaame wyze, uit hoofde dat derzelver inhoud voordeelig voor my was, wanneer ik (onverhoopt) in eenen toeltand geraaken mogt, waar in ik de onder-' Reuning van anderen nodig had. Nimmer had ik my doch kunnen verbeelden, dat fchoon ik uwer en aller braven met het Harte* lykst medclyden-dikw'yls gc-kn'ke', Uw Edele Hel Ssssis 2 Ui-. Leeü* warden. Verklaa* ring van vorfz. Brief' door det\ ScHry* ver.  2028 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden, Vcrklaa- ■ring van voorfz. Brief door den Scliry. ver. Met ongelukkige!! medelyden te hebben is doch een Cbristelyke plicht, welke ons door den Tarfer Kruisgezant op het harte gebonden word, wanneer hy ons vermaant, Rom. XII: vs. ij. óm zo wel ie w eenen met den weenenden , of treurig te zyn met den treurigen, als ons te verblyden met den blyden. Onder de groote menigte der ongelukkigen nu zullen 'er nog wel braaven gevonden worden, welke van hunne beste zyde befchouwd zynde, eenige goede deugden en hoedanigheden bezitten, en met derzulker ongelukkig lot moet men in de eerfte plaatfe dan medelyden hebben Dan fchoon ik na den aart der liefde handelende, den Heer Beyma en zulke ongelukkige braven in myn harte mogt beklagen, zo had ik echter nooit kunnen denken of verwachten, dat den Heer Beyma, zich beyverd zoude hebben om my in den nood te helpen, daar ik by denzelven hier toe nooit eenig aanzoek gedaan had, te meer Daar de moeijeïykheden, die U Edele Wel Ge* boore omringen, buiten twyffel groot genoeg zyn om den aandacht van uwen gehcelen geest tot zich te trekken. De hooggereezene oneenigheden doch tusfchen de Heeren Beyma en Valckenaar, verfchaften den eerstgemelden zeer veele moeijeïykheden, en waren gefchikt om den geest van denzelven in eene geduurige werking te houden, Geboore ongevraagd voor myne belangens zo waakzaam en werkzaam zoude zyn.  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 2020 den, zo als te zien is uit de Apologie van den Heer Btytna, ter verdeediging van zyn gedrag tegen den Heer Valckinaar in 't licht gegeeven te St. Omer, 1789. Dan het door U Edele JVel Geboore in dezen gehouden gedrag, bevestigt wy hoe langer hoe meer in het denkbeeld, dat belangclooze eji onbaatzuchtige?! iever in het behartigen van de zaak der onrechtvaardiglyk aangerande en mishandelde onfchuld, ecu der hoofdtrekken ven uw karakter is. Ik heb doch den Heer Beyma als zulk eenen Man reeds leeren kennen uit zyn gehouden gedrag, in de voorheen gemelde Apologie gefchetst, daar uit is het my gebleken, dat den Heer C. L. van Beyma, „ met opoffering van „ zyne eigene ruste en genoegen' zich de be„ hartiging der zaak van zulke ongelukkigen „ heeft aangetrokken, welke , aan de eerfte „ behoeftens des levens gebrek hebbende, na „ te Bethune hun affcheid gekregen te heb„ beu, te St. Omer waren aangekomen, en „ welke ellendige flachtoffers den Heer Beyma „ aan de ysfelykheden der wreedfte behoef,, ten getracht heeft te onttrekken, doch waar „ in hy door den Heer Valckenaar gedwars„ boomd is, nadien dezelve het oogmerk van den Heer Beyma heeft weten te verydelen, „ en daar door het lot dier ongelukkige lieden, „ welke in dat geval de onfchuldige ftachtof„ fers der vyandfehap tusfchen de Heeren „ Valckenaar en Btyu.a wierden, nog onge„ lukkiger gemaakt heeft." Is dit geene onSsssss 3 recht- LEE IJWARDEN. Verklaaring van voorfz. Brief door den Schryver.  203o NIEUWE NEDERLANDSCHE Up.fu- w r- den. F.rk/aaf tig van V e berisping , welke ik deed aan dezen over een° fchandelyke verwaarloozing van de Godsdienstwaarneeming, en aan geenen over een ergerlvk en allerflordigst levensgedrag, en juist dit mvn gehouden gedrag was oorzaak eener hevige verbittering tegen my, en had ten gevolge dat die Menfchen het zich niet fchaamden om mv met hunne leugentaal te bekladden; om myne verkleefdheid aan de beginzelen van gerechti"-beid en deugd ben ik door hun gefmaad en m moeijelykhedcn ingewikkeld geworden do-h jk Reile *er eene eer in, dat God my deze beproeving waardig geacht heeft, even eens al Bet ras en zyne Mede-Apostelen eertyds verblyd waren, dat zy waren weerdig geacht geweest om den naam van JEsüs Christus fmaadhetd tc lydcn, Hand. V: vs. 41.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2037 verkregen word; geen Mensch, die zich door trotsheid laat vervoeren, en met een oog van verachting op anderen nederziet, moet van my verwachten,dat ik my als een onwaardige voor deszelfs voeten zal nederwerpen, om deszelfs gunRe ter bevordering ootmoediglyk af te fmeken, neen! Een zich zeiven vernederende Jladf moge dc zodanigen ccruiedigen, ik verachte dezulken in myne ziel. Ik laate het aan anderen, die zich' zeiven beneden de waarde der menfehelyke natuur verkiezen te vernederen over, om zulke trotfche Menfchen hunnen eerbied en hulde toe te brengen ; zy, welke andere Menfchen als Schepfejen van eenen minderen rang befchouwen mee. een oog van verachting, zyn in myn oog die te verre gedreeverie eerbewyzingen niet waardig , maar verdienen met verachting behandeld te worden , na de taal van Salomo , Spreuk. VIII: vs. 13. „ is doch de vreeze des „ Heêren te haatcn het kwaade, de hóvaar- digheid, en den hoogmoed." Na deze les en na het voorbeeld van den gekroonden Dichter wenfche ik te leven, wanneer dezelve Pf. Cl: vs. 5. zegt: die hoog van oogen is, cn trots van harten, dien zal ik niet vermogen; trouwens zoude ik mynen afkeer niet mogen betoonen van de zodanigen, welke in de oogen van den heiligen God zelve verachtelyk zyn, daar doch Salomo onder die 6 a 7 dingen, welke God haat, jn de eerde plaatze hot ge oogen vermeld, Spreuk. VI: vs. jö, endaar jacobtu uitdruk- ke- Leeü- WüRden. Ve rklaaring van voorj'z. Brief door den Schry* ver.  S038 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. VerUéici' ring van voorfz. Brief j door den Schry* ver. De groote yacantie tïiands binnen korten tyd invallende, zal myn Proces' z'ekcrlyk niet eerder dan diep in de herfst ajgedaan kunnen zvn, uit hoofde dat ik verwachte, dat de Klager iwg con* irar-eprobatie zal doen, en ik daar na nog remonflrantie zal moeien leveren'. Zo veel tyd oordeele li* dat 'er nog zal moeten kelyk zegt, dat God den hovaardigen weder/laat, jacobi IV: vs. 6. De rechten der menschheid zyn by my veel te 'Uilig, dan dat Ik derzelver mocdwdlige vertreeiing met unverfchillige oogen zo'üde kunnen aan* "chouwen; ik laate ft aan, dat ik daar toe de hand zoude leenen. Myns oordeels worden de rechten der menschheid gefchonden, wanneer men aan den eenen kant zyne evenmenfehen als wezens van eenen minderen rang veracht, of wanneer men aan dén anderen kant zich zeiven beneden zyne waarde als mensch verlaagt; ik denke te edelmoedig om een van beiden onverfchilüg te aanlchouwen, en ik zoude oordeelen, dat ik de hand leende ter vertreeding van deze rechten der menschheid , wanneer ik of anderen met een oog van verachting befchouwde, als wezens in eenen lageren kring beneden my geplaatst, of als een kruipende (laaf my zeiven aan de voeten van anderen wierp: neen! in myn oog hebben alle Menfchen als deelgenooten van dezelfde natuur denzelfden aanfpraak op de rechten der menschheid.  JAARBOEKEN, Augustus, 1790. 2039 ten verloopen, eer ik den uitflag van myn Pro ces vernemen zal. In dien tusfchentyd kan 'er nog veel water door den Rhyn loopen. Zo fpreekt men , wanneer eene onzekere zaak nog verre af is; om daar door te kennen te geeven, dat men zyne angstvallige zorgen niet te verre in 't toekomftige wil uittrekken, 't welk trouwens door den Zaligmaker ook verboden word, als hy zegt Matth. VI: vs. 34: „ zyt dan niet bezorgd tegen den morgen , „ want de morgen zal voor het zyne zor,, gen, elke dag heeft genoeg aan zyns zelfs „ kwaad." Trouwens de Voorzienigheid is machtig om door een onvoorzien toeval alle gevreesde onheilen af te keeren, en aan onze lotgevallen eene gunftige wending te geeven. De tyd zal moeten leer en, of veeier wensch in dien tyd ook verhoord en vervuld word. Veele Menfchen wenfchen en verlangen, dat 'er door eene algemeene Amnestie een einde aan alle de Crimineele Proceduuren, de onlusten in 1787 betreffende, gemaakt moge worden; en toen 'er zich voor eenige tyd alhier (in Friesland) een gerucht verfpreidde, dat'er zulk eene Amnestie met 'er daad reeds plaats had in Gelderland, kittelden vcelen zich met: de hoop, dat zulks ook in deze Provincie gebeuren zoude: — veele Menfchen, vau myne 00- Leeu- warden. Verklaaring van voorfz. Brief door den Schryver.  öo4o NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Verklaart ng van vourfz. Brief door den Scliryver* De Reeds toeneeraende duurte der levens» nooddruftigheden is oorzaak, dat een Prediflikant, die van 500 Guldens 'sjaars moet lee1 ven, daar van niets kan overhouden, maar ter fiaauwer nood daaraan genoeg heeft om na zyn fatfoen zyne huishouding te mam tineeren, 'er Ichiet derhalveh voor my niets over, om daar roor de kosten van myn Proces goed te maken , by aldien derhal ven (onverhoopt^) de zaak eens ten mynen nadeel mogt uitvallen, zo kirt het niet anders zyn, of dit Proces zal ruïneus voor my moeten zyn. Jonkheer B. D. Van Sixma , verzoekt zyn complinenl aan Ü Edele iVel Geboore en aan allé braave ongelukkigen, waar by wy de onze voegen , terwyl ik onder heilbede de eer heb my te teekenen 'ü/c. Minnensga, den 20" Juny 1700. Defi onfchuld zich verzekerd houdende, en de bfoDneh gade flaande, waar uit myne moeijelykheuen voortvloeijen , wenfchen dat ik in dltaat moge zyn om het Hof van myne onfchuld zo klaar te overtuigen; dat ik vrygefproken, èn kost en fcnadeloos gefield moga worden ; of der zulker wensch verhoord eri vervuld zal worden, zal de tyd en uitkomst moeten leeren. Zo zulks niet gebeurt, zal ik waarfchynlyk door dit kostbaar 1'roccs geruïneerd worden, daar ik tot hier toe mei een fober inkomen van 500 Guldens 'sjaars my en de myne heb moeten gc* neeren, waar van 'niet overj'c'iiet e/n de Kosten yan een Proces goed te maken?  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 2041 Den Heer P.eyma had in eenen zyner brieven zyn compliment aan den Hoog Welgebooren Heer Jr. n- D. van Sixma verzocht, de Burgerlyke welLvenheid bragt derhalven me de, dat dit ook van de kant van zyn Hoog Wel Geboore gedaan wierd; zyn 'er nu onder de uitgewcekene Nederlanders veele oude kennisfèn van Jr. li. D. van Sixma, deze worden teffens door zyn Hoog Wel Geboore gegroet, onder deze nu zullen 'er nog wel braaven zyn, dat is dezulke, die een eerlyk karakter bezitten , de beste Mensch kan misgasfen begaan, ja begaat die met de daad, en is aan fouter onderhevig, maar zulks neemt niet weg, dat hy van zyne beste zyde befchouwd zynde, daarom niet vooreen braaf Man gehouden zoukunnen worden. Gevolgen uit den voorenflaanden opgehelderden brief afgeleid. Stelde ik my ten doel by het fchryven van dezen brief, om de gevoelens van myn hart voor den Heer Beyma open te leggen, zonder dat ik daar by konde denken, dat deze brief in andere handen zoude geraaken, veel minder, dat ik my daar over ooit zoude behoeven te verantwoorden ; deze brief dient dan i. Tot een bewys dat ik, niets tot nadeel der Hooge Regeering dezer Lande of van het Hof Provinciaal in myn harte koeftere, nadien 'er niet eene enkele uitdrukking in dezen brief gevonden word, welke daar voor beleedigende kan gereekend worden te zyn, byaldien ik echter op de Hooge Regeering of op 'c Hof verTttttt ftoord Leeuwarden. Verklaa* ring van voorfz. Brief door den Sehry- ver.  ao42 NIEUWE NEUERLANDSCHE WARDEN. Verklad* ring van voorfz. Brief door den Schrjr ver* ; VER- ftoord geweest was, wat zoude my weerhouden hebben om de gevoeligheid van myn harte in dezen brief uit te drukken, daar ik vry fchreef V in dit opzicht pleit derhalven deze brief tot myn voordeel. 2. Strekt deze brief tot een bewys, dat ik waarlyk onfchuldig ben van die zaaken, welke my te last gelegd worden, want was ik fchuldig, welke reden zoude ik hebben om zulks voor den Heer Beyma te verbloemen ? ja ik zoude er by gewonnen hebben, en my dieper in de gunfte van dien Heer hebben ingewikkeld, met daar voor opentlyk uit te komen , daar doch het bidden voor de Staatsleden van Franeker, en het danken voor de behoudene overkomRe der Auxiliairen uit Holland in Friesland, waar mede ik zeer ten onrechte befchuldigd worde, (gelyk ik reeds bewezen heb,) zaaken zyn, die zeer in den fmaak van dien Heer moeiten vallen. Deze aanmerkingen oordeelde ik nodig ter verdeediging van myn gedrag, en ik twyffele nier, of dezelve zullen een onwraakbaar bewys van myne onfchuld en van de rechtmatigheid myner handelwyze opleveren-  JAARBOEKEN, Augustus, 1700. 40$ VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Dordrecht. Den Heer Mr. Hugo Rej>sJaar, Burgemeefter der Stad Dordrecht, door Zyne Doorluchtige Hoogheid aangefteld zynde tot Drosfard der Baronnie Liesveld en Stede Nieuwpoort, Waterheemraad der gemelde Baronnie, en Schout der Stede Nieuwpoort en Baronnie Liesveld , heeft in die hoedanigheid in handen van Zyne Hoogheid den Eed afgelegd. Haarlem. Alhier overleedt in 't begin dezer maand, in den ouderdom van 69 Jaaren, den Heer Mr. Qysbert Adriaan Patyn, Oud Raaden Oud - Burgemeefter dezer Stad, mitsgaders Hoogheemraad van Rhynland. Den Heer Daniël Lodewyk Hogguci', Oud* Scheepen dezer Stad, door Zyne Doorluchtige Hoogheid , den Heer Prins Erfltadhouder , tot Hoofd - Officier verkozen zynde, heeft den 28 Augustus die Bediening aanvaard, in plaats van ded Heer Jojias Eckhardt, wiens aanftelling is geëindigd. 's GrAvenhAgÊ» Den 31 der afgelopeÜC maand July overleedt alhier den Heer Mr. Pietet Jan Nolst , Oudfte Raadsheer in het Hof van Holland , Zeeland en Friesland, zedert het Ja ir 175" 4 van wege de Provincie Zeeland. Tuut 2 Ook VeraW" derinö onder de hoö" ge en Lage Amtï' naar3* enz, \  2044 NIEUWE NEDERLANDSCTIE Verandering onder de hooge en lage Amte- naars, enz. Ook heeft hier het tydelyk leven afgelegd den Heer Mr. -jac«b U,:lf Waifonmr , oudfte Advocaat voor de Hoven van Juffitie. G o r i n c h e m. By de Edele Groot Achtbaare Heeren van de Vroedfchap dezer Stad, is, vermits den vrywilligen afftand van den Heer Willem Hendrik van Barncvelt Brouwer, tot Secretaris dezer Stad en den Lande van Arkel aangefteld, Ien Heer Johan Hubert Gerard van Boreharcu; voorts hebben Hun Edele Groot Achtbaare tot derden Secretaris aangefteld, den Heer .Johannes Bas'daan van Mcerten. Alkmaar. Op voordragt van de Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen dezer Stad, is den Heer Mr. Dirk Rooi eeuw i'Epic ( Raad in de Vroedfchap dezer Stad, door Zyne Doorluchtige Hoogheid, in plaatze van wylen den Heer Carel de Dien, aangefteld tot Bewindhebber van de West Indifche Compagnie ter Kamere van het Noorder - Kwartier, en heeft in die hoedanigheid ien Eed afgelegd. Monnikkendam. Den 7 Augustus is albier in den ouderdom van 67 Jaaren en 5 maanden Dverleden , den Heer IFiilcm Mosiert, Raad en regcerend Burgemeefter dezer Stad. Verders zyn op den 9 Augustus, den gewonen dag van de verandering der Regeering binnen deze Stad , tot Burgemeefteren verkoren de Heeren Theodorus Egbertus van Marle , G-errit Bruyn cn Jacob Soet. Uit de afgaande Heeren Burgemeefteren is tot Voorzittend Burgemeefter verkooren den Heer AnraoAY van Maurik, Heer van Hensbroek. En  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. 2045 En zyn uit een overgeleverde Nominatie door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erf ftadhouder , benoemd tot Scheepenen de Heeren Dirk Keffer, "jacob Itooykaas, Dirk Cups, Fredrik Altman, Comelis Kater Simonsz, "jan Schipper en Comelis van Zanten. Tot Scheepenen - Cornmisfarisfen van des Gemeenelands - Middelen Jacob Hooykaas, Fredrik Altman en Comelis van Zanten. Voorts is, op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder, benoemd om, met Mei aan (taande , voor den tyd van 3 Jaaren, zitting te nemen in de Provinciaale Rekenkamer van Holland en West - Friesland den Heer Theodorus E.gbertus van Marlc, Raad en regeerend Burgemeefter dezer Stad. En tot Heemraad van de Purmer den Heer Anthony van Maurik, Heer van Hensbroek, Raad en Voorzittend Burgemeefter dezer Stad. Utrecht. Den 4 Augustus heeft den Heer Mr. Jacob Adriaan van den Heuvel, ter Vergadering van Hun Edele Mogende de Heeren Staaten dezer Provincie deszelfs ontflag als gewoon Raad in den Edele Hove Provinciaal verzogt en bekomen , en voorts, als door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder aangefteld zynde tot Geëligeerde Raad ter Vergadering van Hooggemelde Heeren Staaten , in die hoedanigheid eed gedaan en zitting genomen, mitsgaders, •wegens het voorfz. eerfte Lid van Staat gecommitteerd zynde tot buitengewoon Raad, in den voorfz. Hove wederom op den 5 Augustus zitting genomen. Tttttt 3 L e e ij- Verandering 3nder oe hooge en eage Amte- naars, enz.  •2046- NIEUWE NEDERLANDSCHE Ver.»n- DÉRlNC onder be hooge en lage AlvITEkaars,ENZ. 1 i < 1 i I ] ] ( C Leeuwarben. ■ Den Heer Mr. Julius Bot* man Fitringa, zedert den Jaare 1738 Commies ter Secretary der Edele Mog. Heeren Gedeputeerden Staaten van Friesland, wegens höoge Jaren en toenemende zwakheid deze post afgeftaan hebbende; is door Hun Edele Mog. wederom in deszelfs plaats tot Commies aangefteld, den Heer Mr. Am* bro usAyslvan Bodem, die den, 5 Augustus 1790 in die hoedanigheid door het Collegie der Heeren Gedeputeerden in Eed is genomen. U t 1 n c e r a d e e l . Deze" Grietenye door de dood van den Hcere Augustinus Lycklanta è Nye^//opengevallen zynde, zyn tcr'vervulünge van dezelve, na voorgaande uitfehryvinge door Cornmisfarisfen uit het Collegie der Edele Mog. Hoeren Gedeputeerde Staaten, by de Stern-Gerechtigde Ingezetenen van voorz. Grietenye op den 17 December 17X9 wederom in Nominatie gebragt de volgente Heeren: ö Mr. Edo Alma yan Idema, Grietman over vEn"-vaden. ö Tinco. Mart mus Lycklama d Nyeholt, Grietman >vcr Stellingwerf Oosteinde. En Philip Hendrik Neering Bögd, Ontvanger- Geleraal van de Floreen Renthe in Friesland. Uit velke Nominatie door Zvn Doorluchtige Hoogheid ot Grietman over voorfz. Deele is verkoren1 den deere '1 inco Mr.rtinus Lycktamd a Nyeholt, die ;ulks ook heeft aangenoomen, en den' 8 Jan'uary 790 voor het Collegie der Heeren Gedeputeeren den Eed heeft afgelegd. r Hier door de Grietenye van Stellingwerf' Oostehi* e open vallende, zyn ter vervullinge van dezelve na  JAARBOEKEN, Augustus, 1750. 2047 na voorgaande uitfchryvingedoor Cornmisfarisfen uit bet Collegie der Edele Mog. Heeren Gedeputeer de Staaten by de Stern-Gerechtigde Ingezetenen van , voorfz. Grietenye op den 14 july 1790 wederom in Nominatie gebragt de volgende Heeren: : Mr. Rei nier Carel Blom, mede oudfte Advocaat voor den Hove van Friesland. j Carel Adrianus Blom. En Alberius Meekhof, Mederechter van de Grietenye Stellingwerf Oosteinde. Uit welke Nominatie door Zyne Doorluchtige Hoogheid wederom tot Grietman over gemelden dele is verkoren den Heer Carel Adrianus 'Mum , die zulks ook heeft geaccepteerd, en den 6 Augustus daar aan volgende door het Collegie der Edele Mog. Heeren Gedeputeerden in Eed is genomen. Hogebeintum. Den 8 Augustus 1790 is alhier na een langduurige ziekte in den Ouderdom van ruim vier en vyftig Jaren Overleden den Hee■re Imilius Jofinus dc Schepper, Meesterknaap van het Jacht-Gericht in Friesland van wege het Kwartier van Oostergoo, en Oud-Grietman over Fetyrerderadeel. LYST Verandering )NDER 3E HOO3E EN :age QlMTE- Cde30 Vc. Eewtbn groene 15 3 ib' S by den Steen. by 't Last.Vlas Allerbeft 46 a 56Ü. Boekweit op 154 g> 236^ Best 36 a 45(1. Gebst Winter i8*ai9„ ^ M:ii.!elfoort 31 a 35 ft. Haver VriefeBrouw. 21 a 23^- Gemeen 27 a 29 ft. —— dito Voer 17 a 182 ©£,-——■ Allergemeenst 22 a 26 ft. —— Zeeuws enz.Brouw. 15a i8eC|  NIEUWE NEDERL ANDS CïIE JAARBOEKEN, September. M D C C X C. H O L L A N LX 'sCjrRAVENHAGE. Zyne Hoogheid den Heer Erfprins Wil lem Fredrik, naar het Lusthuis Dieren vertrokken zynde, om Hoogstdeszelfs Heer Broeder den Prinfe Willem Georgc Fredrik af te wagten , zyn Hoogstdezelve Heeren Prinfen, in vvellland op de Oranjezaal terug gekomen. Verders heeft eerstgemelde Prins de raadplegingen van den Raad van Staaten bygewoond, en den laatscVvvvvv ge- 'sGra- VENHA5E.  ao50 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. gemelde Prins mee den Voorzitter van de Heeren Staaten Generaal in gefprek geweest , om Hoogstdeszelfs aankomst bekend te maaken, en zou vervolgens door den Voorzitter van Hun Hoog Mogende op eene plechtige wyze wegens Hoogstdeszelfs aankomst begroet worden ; doch Zyne Hoogheid daar van alvorens verwittigd zynde, heeft Hun Hoog Mogende voor die hooge eer laaten bedanken. Men verwagt Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erfprins Van Brunswyk, die den 5 der aanftaande maand van Brunswyk ftaat te vertrekken, om met de Prinfes Fre* derica Louijd IVilbelmina van Oranje en Nasfau, in huwelyk te treeden, tegens den 10 alhier. Hunne Hoog Mogende hebben befloten, ten blyke van Hoogstderzelver byzondere hoogachting voor Haare Doorluchtige Hoogheid, by deze gelegenheid, een gefchenk in Juweelen voor Hoogstdezelve te doen vervaardigen, ter waarde van 20000 guldens. Mylord Auckland , Extraordinaris Ambasfadeur en Pienipotentiaris van Zyne Majefteit den Koning van Groot-Brittannien, is in gefprek geweest met den Heer Baron VanLynden van Bhtterstvyk, Voorzittende ter Vergadering van Haa Hoog Mogende we-  JAARBOEKEN, September, 1790. 2051 wegens de Provincie Zeeland, en gaf den' '27 dezer maand aan Hun Hoog Mogende 1 plegtige kennis van het overlyden van c Zyne Koninglyke Hoogheid den Hertog Van Cumberland, Broeder van Zyne Koninglyke Majefteit , en ontving 's mid-, dags door welgemelde Heer Voorzitter, (wiens Koets door zes Bodens van Staat vergezeld was,en aan wien door de Wagten op het Binnenhof de gewoone eer wierdt beweezen,) een plegtig tegenbezoek, en in naam van Hun Hoog Mogende de plichts* pleeging van rouwbeklag over dit fterfgeval. Amsteldam. Wy hebben in onze voorgaande Rukjes voor July en Augustus een breedvoerig verflag van de Oost-Indifche Maatfchappy medegedeeld, en verfcheidene egte Rukken geplaatst, uit welken de toeftand dier Maatfchappy kan gekend worden. Maar niet minder behoort hier toe een Rapport van de Heeren hunner Edele Groot Mogende Gecommitteerden Jr. G. J. Doys van der Does, Heer van Noord wyk; Mr. P. H. van de Wall; Mr J. Rendorp, Heer van Marquette, en Mr H. van Straalen, over den ftaat van de Algemeene Nederlandl'che Oosl-Indifche Compagnie , gedagteekend den 8 July J790, en van dezen inhoud: Vvvvvv % EDE- sGra- 'enha-  Am> stfli)am. Rapport derCo'mtnisfec nopens de Dost-IndifcheCompagnie, iC52 ■ NIEUWE NEDERLANDSCHE EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! Zodra wy geïnformeert waren van den voet , waarop U Edele Groot Mog. ons, by provifie hadden gelieven te cominitteeren, om toezigt te neemen op het goed beftuur van de zaaken,der Oost-Indifche Compagnie, hebben wy gemeend, al aanftonds ons werk te moeten maaken , om van Bewindhebberen van de Praefidiaale Kamer Amftcrdam te vorderen eene opgaave van den afrueelen ftaat derzelve, en in het byzonder, een circumftanticel berigt, of men zonder nieuwe furnis'fementen van Penningen in Raat zoude zyn den handel voort te zetten , mitsgaders aan ons in het generaal op te geeven zodanige details, als zy , in de jegenswoordige gefteldheid van zaken , ten meesten dienfte van de Maatfchappy, en tot onze elucidatie zouden uordeelen te behooren. En wy mogen het genoegen hebben, U Edele Groot Mogende te informeeren, dat daar aan op eene bchoorlyke wyze is voldaan geworden, TJ Edele Groot Mog. gevoelen van zeiven , dat de kortheid des tyds geenzints heeft toegelaaten , om in detail na te gaan al dat geen, het welk het geheele weezen dezer Maatfchappy betreft, veel min, om de verfchillende gebreeken te onderzoeken, en de middelen van redres aan de hand te geeven. Wy hebben geoordeeld ons daarom by Provifie alleen te moeten borneeren tot een byzonder onderzoek , ,, Of de ftaat van de Oost-Indifche Compagnie thans tot dat uiterfte gekomen was, dat zy, van nu af aan, niet verder konde nog behoorde geholpen te worden , en of wy , gelyk wy ons,by de aanvaarding owzer Commisfie kwamen te expliceeren, d priori eenigermate konden bereekenen , of onze deliberatien met gegrond voor-  JAARBOEKEN, September, 1790. acj-3 vooruitzigt van eene gelukkige uitkomst, al of niet, zouden kunnen worden voortgezet?" Om hier omtrent op waarfchyuelyke gronden een regtmaatig oordeel te vellen, heeft het ons toegefcheencn, dat ons onderzoek zich voornnamlyk,en in de altereerde plaats behoorde te bepaalen tot de beantwoording van deze eenvoudige vraag; of de zo zeer vernederde daat van de Maatfchappy aan de de feilen en gebreeken, welke in alle mercantile en politique Lichaamen van eene grooteuitgedrektheid gevonden worden, alleen, dan wel voornaamlyk aan accidentede oorzaaken moet worden toegefchreeven ? of, met andere woorden , of die defecten en gebreeken, van zodanigen aart zyn, dat dezelve geheel ongeneeslyk en voor eene langzaame herftelliug volkomen onvatbaar zyn geworden ? Wy hebben begreepen, daartoe geen beter weg te kunnen inflaan , dan zo veel mogelyk na te gaan de omftandigheden en den ftaat, waar in de Maatfchappy zig zedert een geruimen reeks van jaaren bevonden heeft, en het is ons uit dc opgaven, welke aan ons gedaan zyn, en aan welker egtheid wygeen de minde reden hebben te twyffeleu, gebleeken,dat, hoe zeer zy zedert het jaar 1735, wanneer zy nog een batig flot bezat van ƒ '2,160,736 tot het Jaar 1761, van tyd tot tyd ten agteren was gegaan een fomma van ƒ 21,543,644 : o : o, dat agterwezen in 't jaar 1779 wederom tot ƒ 8,506,567 : o : o was vermindert geworden. Waaruit wy dit befluit genomen hebben, dat aan de Maatfchappy nog toen ter tyd de middelen niet ontbraken, om binnen weinige Jaaren zig uit alle haare fchulden te redden. Dan,Edele Groot Mog. Heeren! hoe ftreelend ook toen ter tyd dat vooruitzigt moge geweest zyn, zo fchrikverwekkend en zo ontroerend vford het Tafereel, waar in wv Compagnies tegenswoordige gefteldheid, voor Ü Edele Groot Mog. verVvvvvv 3 pligt Am- steldaw. Rapport derCommisjienopens de Oost-Indi/clieCompagnie.  £054 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsi f.t>* eam.- Rapport der Commisfie nopens de Oosi-Inii.'fieheCompagnie. ] i pligt zyn openteieggen. De rampfpoedige en verderflyke Oorlog , waarin deze Republiek kort daarna met het Ryk van Groot-Brittannien werd ingewikkeld, fheed niet alleen dit gunftig vooruitzigt eensklaps af, maar veroorzaakte zelfs de fataale gevolgen, dat het agterweezen der Maatfchappy op den i Mei van het afgelopen Jaar, en dus binnen den omtrek van niet meer dan tien Jaaren (wy fchrikken om het te zeggen!) geklommen was tot meer dan 74 Millioen, en welk agterweezen zedert dien tyd, ^dan hetwelk, daar de boeken van het lopend jaar tot hier toe niet hebben kunnen worden opgemaakt, niet precies is optegeeven,) dochby gisüng op circa tien a elf Millioenen kan begroot worden, en dus met deze aanzienlyke fom alzo vermeerderd is. Een agterweezen , Edele Groot Mog. Heeren \ waar onder dc Maatfchappy reeds had moeten bezwyken, indien dezelve d un U Edele Groot Mog, daar in niet op eene cordate en buitengevvoone wyze was te gemoet gekomen en onderfteund geworden. Wy zeggen dit alleen om U Edele Groot Mog, nit vergelyking van deze opgaave te doen gevoelen , dat toevallige omftandigheden voor geene Ier minfte, zo niet voor de voornaamfte oorzaasen van den veragterden ftaat, waarin de Compagnie zig actueel bevind, moeten gehouden worden , en dat de Maatfchappy in haaren eigen boesem genoegzame resfources heeft, ten minften in iet Jaar 1779 gehad heeft, om onder Gods Zegen ;n het aanwenden van gepaste en cordaate maatregelen tot redres van ingellopen misbruiken , waartoe wy roeenen, dat al te veel ftof zal zyn, iet diep vernederd hoofd wederom optebeuren , en ïaar zo groot geworden fchulden te verminderen. Wel is waar, en kan niet geloochend worden', lat de ftaatrekeningen van Indiën, dat zyn de baance yan den Handel en de depenfes in Indiën, de  j AA RB O EK EN, September, 179». 2055 de Indifche Comptoiren en Etablisfementen, ze dert het begin van deze Eeuw, jaar op jaar en fuccesfivelyk zyn blyven agter uir gaan , en men zou mooglykin den eerlten opflag daaruit kunnen concludeeren , dat de Staat der Maatfchappy , hoe voordeelig haar uitzigt ook in het Jaar 1779 i zig hier te Lande opdeed, egter in den grond en 1 wel ingezien zynde , zig op den duur , en of j fchoon de Oorlog met Engeland geen plaats had ' gehad, niet zoude hebben kunnen foutcneeren. \ Dan wy kunnen niet nalaten van te refleeleeren, 1 dat deze objeftie in den eerlten opllag van meer-, der gewigt fchynt te weezen dan dezelve in de daad en reëel is. Immers zo lang die nadeelige balans in Indiën door de verzending van Contanten en uit de betaling van asfignatien in het Moederland heeft kunnen worden gezuiverd , zo lang heeft de Maatfchappy de middelen in haarm boezem gehad, om den handel , fchoon met eene groote winstderving, te kunnen blyven voortzetten. Men moet de Maatfchappy vergelyken by een groote Koopman, welke twee byzondere Comptoiren in twee byzondere Landen of plaatzen heeft, op het eene verliest hy by continuatie, en jaar op jaar, op het ander gnat hy voorwaards, en fuppleert daar uit het verlies van het eerfte; zo lang hy dat kan blyven doen, is hy in ftaat, en in de mogelykheid om den geheelen handel van die beide Comptoiren aan te houden; ja, de winst van het eene geeft hem zelfs geen 1 ongegrond vooruitzigt, dat hy het verlies van het andere zal kunnen blyven fuppleeren, en by flot van reekening een avans doen. Even zo was het gelegen met deu ftaat van de Oost-Indifche Manrfchappy, voor het uitbarften van den Oorlog, en wanneer 'er middelen kunnen worden uitgedacht, waartoe wy van onze zyde niets onbeproefd zullen laaten, om de lasV v v v v v 4 te» Am;teï.« dam. Rapport lerCom- msjieno* wits de Jast-In- Ufche Zompa*  20jö NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel* dam- Rap pon derCommisfienopens de Oost- In difche Compagnie.. ten in Indiën te doen verminderen, en de verregaande gebreken aldaar te verbeteren, zo moet naar onze gedagten uit de Staatrekeningen van ludië'.i dit befluit voornamentlyk worden getrokken, dat de ingekankerde kwaal aldaar een dubbele aandagt, en buitengewoone geneesmiddelen voiderd, het welk des te noodzaaklyker word, naar maate de Raat van de Maatfchappy hier te Lande thans • met meerder Lasten bezwaard zynde,minder vermogen heeft om dat agterwezen in Indiën te kunnen fuppleeren. Bewindhebberen van de Prasfidiale Kamer hebben, (en wy willen zulks voor U Edele Groot Mog. niet agterhouden,) niettcgenftaande den zo zeer veragterden ftaat der Maatfchappy, geen zwarigheid gemaakt, om hun bericht, (na dat zy eenige thans noodzakelyke middelen van redres hadden voorgefteld,)in dezer voegen te befluiten, wanneer hierin onze nederige wcnfcheu mogten worden vervult, en de pogingen bereids aangewend, en verder aan te wenden ter vermeerdering van den handel, en winstgevende Produ&en hadden dien gunfligen uitflag, waartoe ons NB. de jong/ie berigten uit Indien ontfangen , de beste hoop geeven, en die door een gcwenschte vermindering van Lasten, -in eene dubbelde reden voordeelig zouden worden gemaakt; dan zouden wy door het duistere tydvak, over liet welk wy onze bereekeningen in dezen hebben moeten uitflrekkcn, het heuglyk oogenblik zien opdaagen, ja met die gerustftellende verzekering, welke men in foortgelyke zaaken hebben kan, en die alleen onvoorziene .gebeurtenisfen uitfluit, te gemoed zien , dat de Maatfchappy niet verder lot last van het gemeene Land of Provincie zoude ver/ïrekken, en voortaan alleen beftaan, om onder Godes Zegen, in haar en boezem rykelyk uil te/lor ten de y rug ten van de moeilyke opofferingen, welken zy aan 's Lands Ingezetenen zal hebben gekost, en de beooging van het  JAARBOEKEN, September, 1700. 2057 het algemeen welzyn zo noodzakelyk zal hebben gemaakt, ah wy zonder dat zelfde ook voor ons als Ingezetenen, zo belang ryk doelwit afkeerig zouden zyn geweest, immer na dezelve, ten behoeve van het Lichaam, het welk wy helpen bejlieren, te verlangen. Wy zouden, Edele Groot Mog. Heeren ! zeer vermetel te werk gaan, indien wy deze woorden met die.fiducie, als dezelve door de pnelidiaale Kamer gebezigd worden, van nu at' aan de onze maakten, doch wy maken egter geen zwarigheid van U Edele Groot Mog. te verzekeren, gelyk bereids door de voorige Perfonele Commisfie by haar Rapport van den 25 Juny 1788 gezegd is, dat niet alleen, volgens berigten van anderen, en deskundigen, maar ook naar onze eigen inzaage, zo veel de kortheid des tyds heeft toegelaaten, de ftaat der Maatfchappy geenzints hopeloos is, en geoeffende en ervaren Mannen, zo in als buiten het bewind, leggen reeds hunne talenten te kosten, aan het uitdenken, en aan de hand geven van bekwame en gepaste middelen van redres, welke nie( ongefchikt fchynen om aan den kwynenden toe Rand der Maatfchappy een nieuw leeven by u zetten. Maar, gelyk wy zo even zeiden, dat de Compa gnie buiten het kragtdadig fupport van U Edel* Groot Mogende reeds onder haare Lasten hac moeten bezwyken, zo zullen U Edele Groot Mo gende met reden verlangen, wat meer van nab} geïnformeerd te worden van het emploi der Pen ningen , welken door U Edele Groot Mogendi aan dezelve tot dat einde verllrekt en opgefchoo ten zyn geworden. Om daaraan te kunnen voldoen , hebben w; niet alleen een opgaaf verzogt van het Montant het welk de Compagnie genooten heeft, maar ii het byzonder eene' meer gedetailleerde opening vai • het gebruik, het welk daar van gemaakt is. 1 6 1 Lite Amstel- dam. Rapport ierOómniisfienopens de Oost-IndifcheCompagnie, j I r • 1 v ' 1  205? NIEUWE NEDERLANDSCHE Amfteldam. Rapport derüommisfieno■petis de Oost-IndifcheCompagnie. Uit eene fchriftlyke Pro Memorie, welke wy de eer hebben hier nevens Copielyk overteleggen, en waartoe wy ons kortheidshalven refereeren , hebben wy gezien, dat dezelve te zoeken zyn: j. In de veragterde betaling, waardoor de verzending van de Contanten naar Indiën op da verzogte termynen heelt moeten agterweeg blyven, zo dat de Kamer van Zeeland in het na- Litt. A. Aan deze requifitie is ook ten fpoedigfte voldaan geworden, en uit een korte ftaat, dieswegen aan ons overhandigd, en welken wy de Eer hebben hier (A.) by overteleggen, is gebleken, dat de Penningen, welke de Compagnie zedert het Jaar 1781 tot dus verre genoten heeft, ruim 67 iVJillioenen bedragen, welke in de gewoone kas van ontfang gebragt zyn geworden, en uit welke fubfidie niet alleen de lopende en gewoone zaaken maar ook de gereftitueerde gelden, zo aan de Provincie als aan de Generaliteit, de aflosfing der 5 Millioenen op Wisfels genegocieerd, de verzending van contanten naar— en voldoening vanaslignatiën getrokken uit Indiën, gevonden zyn geworden : die van het Bewind hebben ons ipecifique Staaten van alle de byzondere Posten, zo van ontfang als uitgaaf overgegeeven , doch dezelve zyn te volumineus, om onder het oog van U Ed. Groot Mog. gebragt te worden. Vervolgens hebben wy niet nagelaten, aan de Prauldiaale Kamer de redenen af te vragen , waarom het jongfte Sublidie, door de Provinciën van Holland en Zeeland aan de Compagnie toegeftaan, niet voldoende is geweest, of weezen zal, wanneer het geheel zal zyn genooten. Litt. B.  JAARBOEKEN, September, 1700. 2050 najaar 1789, allereerst heeft beginnen te genieten de vrugten van de quota dier Provincie, -waar aan volgens particuliere informatien nog ontbreekt een capitaale fom van 26 tonnen Gouds. WbMiM o*/*» »s> ••■ i gBrtbsd arrt . *. In de daadelyke vermindering, van een lom van ƒ 490,390 : 19 : 8, deels veroorzaakt, wegens de op begeerte van U Edele Groot Mogende betaalde prsemien van asfurantie deinaar Indiën verzondene fpecien , deels door de onkosten der YYiffel-Negotiatie, verlies op het Bankgeld, en de Zeeuwfche Ryksdaalders. 3. In het verlies van Retourfcheepen, in de twee laatfte Jaaren , vooral in het minder Rendement van de daarna gehoudene Najaars-Verkoopingen, het welk in vergelyking van die van 1787 een verfchil maakt van ruim tien Millioenen Guldens, gevoegt by de geringere voordeelen, welke de Chineefche Handel tegen verwagting heeft afgeworpen; en eindelyk 4. In de Reductie van de gevraagde dertig Millioenen , welken alleen in voldoening van Hollands quota tot drie en twintig Millioenen zyn geaccordeerd geworden; doch van welke drie en twintig Millioenen de aflosfing van drie Millioenen aan de Generaliteit, en twee Milloenen aan Holland, heeft moeten gefchieden. Hier na zyn wy overgegaan, ("en waar het als nu voornaamïyk op aankomt) om te onderzoeken, welke en hoe veele Penningen de Compagnie in die moment benodigd heeft. Uit Am- 8TBÏ> DAM. Rapport de/Commisjte nopens de OostIndifcheCompagnie.  atotfo NIEUWE NEDERLANDS CHE Am- stel- dam. Rappor der Com misfie no pens de OostIndifcheCompagnie. . Uit eene aan ons geëxhibeerde Calcidative berekening van de Inkomften en Uitgaven, waarop de Hollandfche Kameren vooreerst en tot den i November aanftaande een vasten ftaat 'kunnen en :moeten maaken, is ons gebleken, dat het deficit daar van bedraagt een fom van zeven Millioenen Guldens. Wy zeggen van de Hollandfche Kameren, om dat de abfentie van de Heeren Gecommitteerden wegens de Heeren Staaten van Zeeland, ons tot hier toe buiten de mogelyk heeft gefteld, om wegens die pecuniaire gefteldheid der Zeeuwfche Kamer prxcife informatien te bekomen. Uit eene fpecifique en gedetailleerde opgaaf van de praefidiaale Kamer hebben wy gezien, dat de Gelden, welke de gezamentlyke Hollandfche Kameren zo in Bank als in Kasgeld, den 20 Mei laatstleden bezaten , mitsgaders de nog te ontfangene Penningen, op welkers inkomen zy buiten en behalven het provenue der in dit Jaar nog te doene Verkoopingen, voor primo November kunnen ftaat maken, te zamen bedragen een fom van byna drie Millioenen Guldens, en dat daar tegens, zo voor de dagelykfche Huishouding, uitrusting en Equipage van de Najaars Schepen, betaaling van Asfignatiën, Interesfen, Aflosfingen, onafgehaalde afgiften der Actiën , Soldyen van te huiskomende Matroozcn en Soldaaten, verzending van Contanten naar Indiën, en andere noodwendigheden vereischt wordt een Uitgaaf van meer dan negen Millioenen , eu welke nog zullen moeten worden vermeerdert met elf a twaalf tonnen Gouds, wegens het aandeel van 14 k ijocooo Guldens ter voldoening van den gevorderden eisch der Contanten voor Indiën, voor dit en het volgende Jaar, doch van welke als tot hier toe niet ontfangen zynde, geene prascife calculatie is kunnen geformeerd worden. Uit  JAARBOEKEN, September, 1790. 2061 Uit vergelyking en bereekening van die beide opgaven, zo van Outfang als van Uitgaaf, zullen U Edele Groot Mogende bemerken , dat de Hollandfche Kameren binnen den korten omtrek van vier maandert benodigd hebben een fom van ruim zeven Millioenen , waar van voor primo, ten minden voor half Augustus aanftaande, de 14 a ij tonnen Gouds , en het resteerend, uiterlyk voor primo November vcreischt wordt. In der daad wel een aanmerkelyk deficit, dan waar van liet bezwaarende , het welk zulks in den eerften opflag vertoond, nogtans door een tegenovergedeld voordeel, ecnigzints word gecompenfeert. Wy hebben het oog op den aanzientyken voorraad van Goederen, welke in de Magazynen der Hollandfche Kameren berusten, en, die volgens eene byzondere en aan ons geëxhibeerde calculatie ("die volgens ingenomen advifen van des kundigen niet te hoog genomenis,(den 31 Mei laatstleden) zonder daar onder te brengen de retouren, zedert dien tyd gearriveert, en nog geduurende dit Jaar verwagt wordende,) een aanzienlyk Capitaal van tusfchen de negentien en twintig Millioenen waardig zyn gefchat, zo dat, na afbetaaling van het deficit, den Hollandfchen Kameren, (daar gelaaten de na dien tyd t'huis gekomen Retouren,) indien die uit de voorhanden zynde Goederen konde gefchieden , als dan zelfs nog zoude overblyven een fchat van twaalf a dertien Millioeaen Guldens. Uit het tot dus verre gededuceerde bemerken U Edele Groot Mogende van zeiven, dat in het opgegeeven deficit van zeven Millioenen, wil men de zaaken van de Compagnie buiten verwarring houden, en dezelve vooreenen verhaasten val bewaaren, op de minst bezwaaren dewyzezal moeien worden voorzien. Want Am- • STELBAM. Rapport derCommisfie nopens de Oost- . Indifche Compagnie,  20Ó2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STÊLDAM. Rappor der Com mis fee n o pens de OostJndifehtCompagnie. Want alhoewel, in den eerRen opflag, by U Edele Groot Mogende zoude kunnen in confideratie komen, dat dit deficit zo niet geheel, ten minden grootendeels uit de Najaars - Verkoopingen zoude f te vinden zyn, zo gelieven U Edele Groot Mogen- de daar tegen in overweging te neemen, dat die 19 -a twintig Millioenen, in eene calculative berekening van ontfang en uitgaaf, welke voor de drie eerstkomende jaaren, te weten van primo November aanftaande, tot primo November 1793, is opgemaakt , gebragt zyn geworden , en gevoegelyk met opzicht tot betaalingen, welke voor dien tyd moeten voldaan zyn, in geen aanmerking kunnen genomen worden. Wy hebben wel getragt, en ten dien einde met eenige Bewindhebberen van de Hollandfche Kameren , benevens den Advocaat van de Compagnie zig thans in 'sHage bevindende, gebefoigneerd, om zo veel in ons was, in de uitgaven voor primo November aandaande eenige vermindering te weeg te brengen, en wy kunnen niet ontveinzen, dat door agterlaating van eenige betaalingen, en vooral door het uitdellen der Verzendingen van een gedeelte der geëischte Contanten naar Indiën, het opgegeeven deficit niet weinig zou kunnen verminderd worden. Dan wy moeten voor U Edele Groot Mogende niet verbergen, dat deze defalcatie wederom in een volgend jaar zoude moeten gefuppleerd worden, en dat wy daarop alleen bedagt zyn geweest, om ingevalle de 7 millioen by eene negotiatie met geen mogelykheid zouden te vinden zyn, als dan van den nood, gelyk men zegt, een deugd te maaken; nadien wy anderzints met Bewjndhebberen volkomen inftemmen, dat het voor het belang der Maatfchappy voordeeliger is, dap Be betaalingen der opgegeeven Posten, en in het 'byzonder die der geëischte Contanten naar Indiën niet worden vertraagd of uitgefteld. Maar  JAARBOEKEN, September,. 1790. 2*63 Maar daar wy geïnformeerd zyn geworden, dai de Kamer van Zeeland, aan haare verpligtingen wegens haar aandeel in de verzending van gelden naar Indiën nier weinig, ja niét minder dari negèneaiwintig tonnen Gouds ten agteren is; zo hebben wy niet nagelaaten, mét overleg vari de priefidiaale Kamer, dieswegens eene exhortatoire Misfive aan dezelve te doen afgaan, teti einde met de uitgaande Schepen, welke wegens Zeeland fucceslivelyk zullen vertrekken, notabele fommen voor elk Schip', niet minder bedragende dan driemaal honderd dui zend Guldens, naar Indiën of de Kaap de Goéde Hoop te verzenden, met byvoeging dat by fauté van dién, wy niet zouden kunnen nalaaten, als dan op het kragtigfte te fecondééren dé maatregelen, waar toe de Kamer Amlterdarh zig In dat geval door de Vergadering van Zeventienen geb,uaIjficeerd vind. —; Terwyl wy het genoegen hebben' U Edele Groot Mogende te in.formeereh, dat volgens eene óp eergisteren ontfangen Misfive* aaö ënze ihRanden voldaan is.. Ook zullen wy niet in gebreken blyvèh, dra zo dra de Heeren Gecommitteerden van Zeeland zullen gëarriveerd zyn, mét Hun Edele Mogende zodanige fehikkiagen te beramen , dat d>t geheele agterwpezen tèu fpoedigfïen kan gezuiverd woVden. Dan, om den afgebroken draad wéderórh óp' té vatten, daar wy gezien hebben, dat de Hollandfche* Kameren ^ voor den ï November aanftaandë benodigt zullen hebben een fom van zeven Millioéneri, en dat aan de bekoming daar van het Raah óf vallen van het credit oer Maatfchappy verknogt is? zo hebben wy gemeend, met postpofitiè van alle' ■andere deliberatien voor eerst in dit critiek moment op niets anders ónze aandagt te móeten vèstigeö g dan op dé wyze en het middel, waar op dié fom, ten minftén bezwaar van Compagnies' FinanciéXxxxxx Wee?- AU- srÈi>' DAM. Rapport der Corn•nisfie nó* üens ds Oost-, ludifchè Compduniei  iot54 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- '' st eldam. Rapport der Commisfie nopens de OostIn difche Compagnie. Weezen, ten fpoedigften zoude kunnen worden geconfequecrt. Gaarne hadden wy bet genoegen gefmaakt U Edele Groot Mogende te kunnen bertgten, dat de Maatfchappy in dat opzigt de middelen in eo by zig zelf had kunnen vinden, en de Penningen by beleening op eenige van haar in voorraad hebbende goederen, met toeftemming ea aggreatie van U Edele Groot Mogende negocieeren. Dan, Edele Groot Mogende Heeren! wy moeten tot ons leedwezen betuigen , dat hoe aannemelyk wy ook dit voorftel aan zu.kcn, welken men gewoon , ja genoodzaakt is, in foortgelyke aaaken te raa lpleegen , hebben zoeken te maaken , zulks van dien ongelukkigen uitflag is geweest , dat wy daarin niet hebben kunnen reusfeeren , zo dat wy eindelyk geconvinceert zyn geworden door de kragt van de redenen, welke daar tegen gemoveert zyn , en 'er voor ons niet anders overig is gebleven, dan om uit te zien naar andere en meer uitlokkende geldleeningcn voor de deelnemers onder Guarantie van U Edele Groot Mogende. Wy voorzien wel, dat by U Edele Groot Mogende op den eerften klank van guarantie geene geringe Confideratien zullen opkomen. Dan wy hebben niet nagelaaten in overweging te nf;men en te onderzoeken , of 'er buiten dezelve c ik andere en voldoende Remedien konden worden .itgedagt En wy kühnen voor U Edele Groot Mogende niet verbergen, dat by ons daartoe in Confideratie gekomen is, het reeds door den Heer Raadpenfionaris medegedeelde Plan, om de nog lopende Recepi*ftn van Arriciparie-Penningen , anterieur aan het Jaar '781, van ruim drie Millioenen, te couverteeren in ge^uarandeeide Obligatiën, op zodanige COQ-  JAARBOEKEN, September, 1790. 206 Conditiën, als by de Refolutie van 4 Mey 1782', breder is uitgedrukt, en voorts onder die fpeéiaale conditie, welke ten faveure van alle de Obligatiën , gefprooten uit de geconverteerde RecePislen , en gefuppleerde contante Penningen by het voorlchreeve Plan breder is vermeld "eworden, waar dooi' de Compagnie een fom van een en een half millioen aan Gelden zoude bekomen, tegen den Intrest van drie ten honderd. Wy willen gaarne erkennen, dat langs dien we" waarfchynelyk een goed gedeelte van die fom t^en den matigen Intrest van drie ten honderd zoude kunnen bekomen worden, en dat daar door ook het zo hatelyke, en tot hier toe fubfifteerend middel der handliuitmg in vergetelheid geraaken', en het zo zeer geknakt Credit der Compagnie merkelyk odgebeurd zoude worden. Dan_ daar dit projecT op zig zelve niet toereikende is, om aan de thans benodigde fom te kunnen voldoen, ën dus alleen zoude moeten ftrekken in mindering van de te doene geldleening offchoon dezelve niet dan tot een meer bezwaarenden Intrest kan worden by de hand genomen ja men met reden mag twyffelen, of alle de Houders der Recepisfen wel in de mogetykheid zouden zyn de helft van de Hoofdfom te fourneeren, zo' komt: rn1 confidentie, of by deze of geene Leden van U Lciele Groot Mogende Vergadering daar tegen niet in bedenking zoude kunnen .komen , dat dè Provincie van Holland zig nog geheel of »e= deeltelyk behoorde te chargeeren met de guarantie van haar aandeel in die drie Millioenen ter contemplatie van zodanige Houders van Recepisfen, welke in dat tydftip , toen anderen hunne bereidwilligheid toonden , om daar op de helft in Contanten te fourneeren, weigerig gebleven zyn „ de Maatfchappy in haaren nood by te fpringen,, Xxxxxx 3 en t Am» steloam. Rapport derCommisfie no* pens de OostIndifcheCornpa* gniei  2065 NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Rappor! der Commisfie nopens de OostJndiJ'cheCompagnie. en of dienvolgende eene nieuwe guarantie niet met meerder vrugt voor de Compagnie, en met minder nadeel voor 'sLand3 Finantien, ten behoeven' van zulken, welken de eerstgenoemden in haaren jegenswoordigen nood zouden willen onderfteunen , zoude worden geïnterpoleerd ; dan wy moeten daar omtrent remarqueeren , dat deze confideratie voor het but, dat daar mede beoogd word, te weeten het relif van het Credit der Compagnie, naar ons inzien behoord te wyken. Maar, gelyk wy zo even zeiden, dat dit middel op zig zeiven en alleen niet toereikende zoude wezen , zo hebben wy ons voornamenlyk moeten bepaalen , tot eene voor de Deelnemers niet ongunRige Geldleening. Wy hebben daarop ingenomen de gedagten van eenige der voornaam (te Makelaars en Handelaars in Effecten en aan dezelve verzogt, en op het ferieufte gerecommandeerd ons op te geeven een Plan, waar naar, volgens hunne Idéés, dezelve op de gemakkelykfte, en voor Compagnies Financien minst bezwaarende wyze , zoude kunnen worden ondernomen. In het generaal hebben zy te kennen gegeeven, dat 'er met geen mogelykheid in het jegen. woordige tydftip penningen te bekomen zullen zyn, ten zy aan de deelnemers zodanige faveurs worden toegeftaan, welken in ftaat zyn de voordeelen, die uit hoofde van "den lagen prys by inkoop van Compagnies en Gemeenelands Obligatiën anderzints thans kunnen genooten worden , te balanceeren: hunne redenen zyn aan ons ook zo voldoende voorgekomen, dat wy ons verpligt gevonden -hebben, daar in te acquiesceeren! En het is uit dien hoofde, dat wy hun verzogt hebben het favorabel fte plan van eene Geldleening te formeeren , het welk wy de eer hebben , hier benevens over te leg-  JAARBOEKEN, September, 1700. 20^7 leggen , gefterkt rnet eene korte Memorie adftrüctif, door hun onderteekend, en dienende tot aandrang der redenen, welke naar hun iuzitn daar voor militeeren. Litt. C. en D. Wanneer wy dit geëxamineerde bevorens mandeling gediscutieerd hebben, hebben wy daar in ontdekt verfcheidc zaaken , naar ons inzien gefchikr, om niet alleen het gezonken credit der Maatfchappy op te beuren, maar ook zodanigen, ■welke in dezelve geïntresfeerd zyn, uittelokken, ja te engageeren, om zig van nieuws haare belangen aantetrekken. Wy kunnen niet contefteeren, dat de Introductie en acceptatie van dat Pl?n , een groot en nieuw bezwaar voor Compagnies Financien zal uitleveren, en dat buiten en behalven de Interesfen en aflosfing van deze nieuwe geldligting, jaarlyks zal dienen gezorgd te worden voor een fom van ƒ 807,480 : o : o wegens eene te doene uitdeeling van 12 percento, mitsgaders voor een fom, te afletleeren tot een fonds voor eene jaarlykfche aflosfing van Obligatiën, gefptoten uit de geconverteerde Recepisfen van Anticipatie- Penningen, welke tot hier toe onder geene aflosfingen begrepen zyn, ten bedrage van een ten honderd van de gantfche Hoofdfom derzelve. Dm U Edele Groot Mogende gelieven daar tegen in confideratie te nemen. 1. Dat door deze aflosfing van een ten honderd van de gantfche Hoofdfom met het accres der jaarlyks afgefprongen Interesfen, de fchuld der Compagnie, en gevolglyk ook de guarantie van U Edele Groot Mogende langzamerhand zal verminderen. Xxxxxx 3 2. Dat STELDAM. Rappo'. t iert nis/ie 1 oens cc OostfndifcheCbmjpa* %nieü  «o68 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STEL- Rapport derCom* mis fee itopens de OostIn d'fche Compagnie. 2. Dat door het decreteeren van eene vaste jaaslykfche uitdeeling, aan de -klagten van zo veel ongelukkige Ingezeetenen, van zo veele Weduwen en Weezen, welke in de actiën van die Maatfchappy geïnteresfeerd zyn, zal worden te gemoet gekomen en een foutien gegeeven aan de zo zeer behoeftige armenkas eener Natie, welke altoos geweest is, en nog is, een voorname fteun yan 's Lands Commercie en Conftitutie, 3. Dat langs dien weg de Houders der Actiën en Obligatiën, genoodzaakt zynde, willen zy van de uitdeelingen en aflosfingen profiteeren, in de nieuwe Negotiatie deel te neemen, men zig van de reusfite, waar van de reeds genoemde Makelaars zig anderzints geen het minfte fucces beioven, met des te beter uitziet zal mogen vleyen. 4. Dat anderen, ziende, dat de laatstgenoem' de uit hoofde van zelfbelang, als het ware,'verpligt worden de Maatfchappy in den nood by te fpringen , door den kans eenerLoteryuitgelokt, des te gereder zullen bevonden worden, om daar in mede deel te nemen. ?. Dat, wanneer de Maatfchappy in byzondere en ' buitengewoone omftandigheden voor het vervolg eenige gelden zouden mogen nodig hebben , by voorbeeld in de maand December yan het Jaar 1791, wanneer een fomme van ƒ 4>953^ooq : o, : o geligt by de Negotiatie yan agt Millioenen op des Gemeenelands Comp • to.ren, zal' moeten worden afgelost, de Penningen daar toe des te facielder zouden kunnen bekomen worden , of wel de Houders gig: Obligatiën des te eerder gepermoveerd om  JAARBOEKEN, September, i790. 2065 om die volgens de aan hun gelaatene keuze, in Gemeenelands Obligatiën te doen conver teeren. 6. Dat deezc Negotiatie , indedaaden volgens eene gedemonftreerde calculatie , minder bezwaarende is, dan eene Geldleening tegen den Intrest van vier ten hondert, ea eindelyk, 7. Dat door haare verdeeling in Clasfen, en het negocieeren by termynen aan de Maatfchappy de faculteit gelaten word, om naar gelang van toekomende omftandigheden , dezelve geheel of gedeeltelyk voort te zetten, indiervoegen, dat byaldien de verkoopingen eens meerder mogten komen te rendeeren, dan dezelve berekend waren, of door rykere retouren kon* den vergroot worden, als dan de laatfte termynen of geheel of gedeeltelyk zouden kunnen ag'terwcge blyven. rrro . r. "',/ •■ "x v v r;' ilf;; '/ ' ri? 't-a*' Dan wy voorzien wel, dat U Edele Groot Mo? gende .zig wel ligt in den eerften opflag zullen bevreemden , dat wy deze Negotiatie op tien Millioenen gefkeerd hebben, daar "er, gelyk bevoren* is gebleken, voor eerst niet meer dan zeven M'llioe-. nen gevorderd word. Dan U Edele Groot Mogende gelieven daar tegen in overweging te nemen, dat behalvende reeds geavanceerde redenen, welke daar voor fchynen te pleiten, door het daar ftellen van eene mogelykheid Om des noods meer dan de volftrekt benodigde Penningen te kunnen obtineeren, als dan naar omftandigheden van tyden en zaaken,onder ons opzigt en met onze kenoisfe zeer .voordeelige finanrieele operatien , zomwylen zouden kunnen ondernomen worden , welke by gebrek aan geld, zouden moeten agXxxxxx 4 ter» Amsteldam. Rapport derCommisfie nevens de Oost- " Indifche Compagnie,  ?©7o NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsi rx- Rapport iderComtnfsfienopens d-e ■Qostihdi/cheCompagnie. terweeg blyven gezweegen, dat het Credit van de Maatfchappy niet weinig zoude i;eftyft worden, indien de Compagnie niet nodig had, alle de gevraag-: de Penningen pp te neemen. Om ook niet te meiden, dat, offchoon ons wel is overgegeeven een Calculative berekening voor de drie eerstkomende jaaren van den prasfump'iven Ontfang en Uitgaaf van alle de Hollanufthe Kameren, waar uit in den eerden opflag fchynt geconcludeerd te kunnen worden, dat de Maatfchapr py geduurende dat tyd vak geen nieuwen onderftand San Contanten zal van noden hebben, men egter in het oog diend te houden , dat die bereekening voornamenlyk gebouwd is op de waard y der voorhanden zynde goederen, welke hoe zeer ook fubintreerende in de pla ts van geld, egter niet, en niet altoos in het moment, wanneer men bet benodigd heeft, tot gelden kunnen gemaakt worden, en dat d^ de vporzigrigheid fchynt te vorderen, dat men van nu af aan bedagt is, om deD nood daar zynde, in dat gebrek van Contanten te kunnen voorzien, waar in wy te minder zwarigheid vinden, om dat die voorziening alleen temporair zynde, en in den voorraad van Waarcn en Koopmanfchappen, mits? gaders de fuccesfive inkomende Retouren een gehoegzamen waarborg vindende, niet zo zeer als een nieuw bezwaar voor de Maatfchappy kan worden geconfidereerd. ' Wy hebben nu, zo veel de kortheid des tyds, en de presfance van zaaken toeliet, de voornaam» Re en naar óm inzien, de eenigfte middelen, waar doqr de Maatfchappy, in dn moment. uit de embarrasfante omftandigheden, waar in zv zig aólueel bevind, kan gered worden , aan U lidele Groot Mogende operigeiègt; wy hebben de redenen voor pn tegen deZeivé gewikt en gewogen, en wy laaten het aan de Hooge wysheid van U Edele Groot pogende over, om daar omtrent eene bepaalde keu-  JAARBOEKEN, September, 1790. Ê071 keuze te doen of wel anderzints dezelve zodanig te combineeren, als U fidele Groot Mogende ten meeften dienfte van de Maatfchappy zullen oor deelen te behooren. Wy neemen alleen de vryheid U Edele Groot Mogende te verzoeken , dat, by aldien IJ Edele Groot Mogende aan het middel van Negotiatie alleen de voorkeur geeven mogten, en U Edele Groot Mogende de Hollandfche Kameren daar toe zullen gelieven te authorifeeren, U Edele Groot Mogende als dan tevens gelieven te refolveeren, dat dezelve nog voor het geheel nog voor een gedeelte zal mogen worden geopend en voortgezet , dan onder ons opzigt en met onze toeRemming. Want, daar wy ook bedagt zyn, om by aldien het buiten Compagnies fchade kan gefchieden, de Najaars Verkoopingen gedeeltelyk te doen vervroegen, ten einde uit het provenu, ware het mogelyk, het benodigde te bekomen . en alzo op die wyze de geldleening te verminderen, zo vertrouwen wy, dat U Edele Groot Mogende geen zwarigheid zullen maaken , om zulks over te laaten aan onze directie, met overleg van Bewindhebberen der refpective Kamerea. Wy kunnen ons, Edele Groot Mogende Heeren ! niet verbeelden, dat by U Edele Groot Mogende of by een der Leden van Hoogstderzelver Vergadering in bedenking, veel min in overweeging zoude kunnen genomen worden , of het, daar *s Lands Financien zo zeer en fucceslivelyk tot behoud der Compagnie, en tot dus verre zonder de minfte vrugt of uitwerking bezwaard, immers in de waagfchaal gefteld worden; of het, zeggen wy, geen tyd, ja meer dan tyd word, de handen van de Maatfchappy afterrekkén , en dat Lichaam aan zig zeiven over te laaten. In tegendeel, wy houden ons van de hooge wysheid van U Edele Groot Mogende tea volicn verzekerd, dat indien zulk Xxxjixxx 5 een Am- steeDAAJ. Rapport ierComnis/ie rwoens de Oost ■ Indifche Compagnie.  «©7* NIEÜWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam Rappen . derCommis ie nopens de OostIndifcheCompagnie. j I 1 i i i c i een wanhoopend denkbeeld by deze of geene Leden in den eerRen opflag eenigeu invloed zoude gehad hebben, die Leden, zo dra zy zulks in eene bedaarde en rype overweeging nemen, en in alle zyne gevolgen befchouwen, daar van al aanltonds Butiefl terug kecren, en haast geconvincecrd zyn, dat de funeste gevolgen niet te berekenen zyn, welke daar uit noodzakelyk zullen en moeten gebo ren worden Wy zouden van de pretieufe aandagt van U Edele Groot Mogende misbruik maaken, en meermaals gezegde zaken moeten herhaalen, indien wy in de verfchillende byzonderheden aantoonden alle die nadeden, welken zig wel haast zoover bet meicanle, als het Finantie-Weezen van de Republiek in het gemeen, en van de-'e Provincie in het byzonder zouden verfpreiden, en zig in dat geval, onder allerley rangen en Randen der Ingezetenen, in eene ruime maate doen gevoelen , indien wy ü Edele Groot Mogende deden opmerken , hoe haast de Crediteuren der Maatfchappy zig zouden keeren tot □ Edele Groot Mogende , ten einde de onverwylde betaalingen van de door \J Edele Groot Ho* 'ende gegurrandeerde Renten en Capitaalen, waar /an een voornaam gedeelte-reeds in het begin van rVusustus verfchynt, welke tot hier toe uit Comjignies-Kas gefchieden, en U Edele Groot Mo»ehdu als maar van verre raaken, dadelyk, en zon* ier uit Rel te erlangen. Hoe haast U Edele Groot Mogende zouden gelooJzaakt zyn voor de Etablisfementen en Posfes}en in het bosten zorg te dragen , en dezelven net een kragtdadigerj onderftand van Contanten te raderftcunen, wilde men di door gebrek aan noodven iigheden en geld niet laaten te gronde gaan, ƒ in handen van andere Mogendheden vervallen. En aan hoe veele en byna infurmontable zwarigeden de daar toe te nemen maatregelen niet zouden  JAARBOEKEN, September, 1790. 2073 der bevonden worden onderhevig te zyn, indien de tyding van 's Coinpaguies aanRaanden of dadelyken val die voorzieningen anticipeerde en vooruitliep; ja welk eene verbazende en onvoorziene Revolutie zodanig eene tyding in die ver gelegene Landen op het onverwagtst en zonder die te kunnen keeren, niet zoude kunnen veroorzaken, en dit in een tyd?- fewrigt, waar in een zekere tuimelgeest zo veele Jatiën bezield, en verdwaald heeft. Wy zwygen vaia de menigvuldige verwarringen en gedugte onheilen, welke hier te lande, en vooral in die Steden, daar Kamers zyn , zo dra Gom pagnies Werven en Pakhuizen zouden moeten gefloten worden, buiten twyffel zouden geboren worden; van welke akelige vooruitzichten het niet zoude wezen, indien de Matrozen en Soldaaten der te huis komende en verwagt wordende Schepen, de betaaling hunner foldy zouden moeten mislcn. In één woord , Edele Groot Mogende Heeren wy kunnen geen denkbeeld hegten aan eene ge beurtenis, welke, zodra de interpoli tie van U Edele Groot Mogende guarantie niet langer tusfchen beiden kwam , binnen weinige weken, er eerder dan U Edele Groot Mogende zig wc ligt verbeelden, in de daad zoude moeten cx tceren. 'Er blyft dus naar onze begrippen in dit morsen 1 gevolglyk niets anders over, dan om te convolee ren tot de geprojecteerde geldleening, of wel he! zelve met het ander door den Heer Raadpenfiona ris voorgeflagen middel te vereenigen. Langs diet weg, en langs dien weg ook alleen, kunnen Com pagnies bezittingen in Afien , (en hier op verzoeker wy, dat U Edele Groot Mogende eene byzonden attentie gelieven te vestigen,) welker waardy he< Capitaal der door U Edele Groot Mogende gegua randeerde Obligatiën verre te boven gaat, nog vooi het algemeen bewaard , het publiek credit, hei welk Amsterdam. Rapporti der Com- mhjienby pens de Oost- ' Indifche Compagnie, F i  2074 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Rapport der Commisfie nopens de OostIndifcheCompagnie. 1 j i J t ) t c 4 welk maar al te veel gedeprimeerd is, gefouteneerd, en 's Lands Financiën voor eenen gedugcen fchok, welke anderzints voor de deur Raat, beveiligt blyven. Langs dien weg is 'er mogelykheid, dat, onder 's Hemels Zegen, en met daarftelling van gepaste en cordaate middelen , zo dra door de Verzending van Contanten voor de bekoming van kostbaare Retouren kan gezorgd worden, de vervallene zaaken zig langzamerhand kunnen herftellen , immers by provifie, aan den gang gehouden , en niet buiten haar geheel gebragt worden. Eindelyk langs dien weg, zo wanneer in het vervolg door onvoorziene calamiteiten en buitengewoone desastres, en niet tegen (taande alle aan te wendene middelen van redres, Compagnies zaken by continuatie zouden blyven agter uitgaan, zyn 'er mogelyk nog fchikkingen te beramen, (dog welke eene voorzigtige Staatkunde niet toelaat voor als nog aan te toonen,) waar door de gedugte gevol-. gen, welke wy kortclyk gefchetst hebben, nogeeni^ermaate zouden kunnen worden verzagt, immers in een zeker opzigt voor het Finantieelc belang van ieze Provincie gezorgt. Wy hebben gemeend alle deze Confideratien aan iet verligt oordeel van U Edele Groot Mogende te noeten openleggen, en U Edele Groot Mogende te rerzoeken, om met al 'dien fpoed, welke het gevigt en de presfance van zaken vorderd, hier op en vrugtbaar befluit te nemen, en dien volgende Jewindhebbercn van de Oost - Indifche Compagnie e qualificeereii, om, onder ons opzigt volgens het Ier by overgelegd Plan, een geldleening van tien .Iillioenen onder guarantie van TJ Edele Groot Moende, zo van Capitaal als Interesfen, ten fpoedigten, en zonder tydverzuim te mogen openen, aan e Gecommitteerden* van U Edele Groot Mogene over te laaten, om naar omftandigheden van zaa-  JAARBOEKEN, Septemler, 17C0. 0075 zaaken, die fom, dog niet meerder, het zy geheel, het zy gedeeltelyk te kunnen doen negocieeren, en daar omtrent in het generaal zodanige fchikkingen te mogen maken , als zy Heeren Gecommitteerden , met overleg van de Bewindhebberen ten meeften nutte van de Maatfchappy, en ten minRen bezwaar van 's Lands Finantien zullen oordeelen te behooren. Dat wyders tot faciliteering daar van U Edele Groot Mogende zullen gelieven te verklaaren, dat Hoogstdezelven,als thans geworden zynde de voornaamfte Crediteuren van de Maatfchappy, zig niet zullen oppofeeren , dat, ten behoeven van de Houders der Actiën, welke genegen zyn, om overeenkomftig het Plan der Negotiatie naar rato van derzelver Hoofdfommen daar in deel te nemen geduurende dien tyd, dat het tegenswoordig Odtroy der Maatfchappy nog zal blyven werken, zal worden gedecreteerd eene jaarlykfche uitdeeling van i2s per Cento, onder korting van de gewoone ioofte en 20ofle Penningen, ten behoeve van U Edele Groot Mogenden. Dat al verder, onder guarantie van U Edele Groot Mogende zal worden geaffecteerd een jaarlykfche fom van een ten hondert van de gantfche Hoofdfom, met het jaarlyks accres der afgefprongen Interesfen , om te dienen tot een Fonds van faarlykfche aflosfing by looting, over alle de Obligatiën gefproten uit de geconverteerde Recepisfer van Anticipatie - Penningen en gefuppleerde conpnte Penningen, welke tot nog toe onder geene aflosfingen begrepen zyn, zo nogtans, dat die Obligatiën , op welke geene looten zullen genomer worden, onder de voorfz. aflosfing niet zullen gebragt worden. En dat, by aldien U Edele Groot Mogende var gedagten zouden wezen , dat ook gebruik zoude kunnen en moeten gemaakt worden van bet Plat on Amsterdam. Rapport derCom- misftsnO' pens dc Gost- [ndifchs Co/npa* gnit.  ko76 NIEUWE NEDERLANBSCHE Am- st eldam. Rapport derConi■misfienopens de OostIndifcheCompagnie. I i G. J. D. vam der DOES vah NOORDWYK. J. RENDORP. PH. van de WALL. HENDR. van STRAALEN, Jz. 'sHage den 8 July 1790. Tot om de nog loopende Recepisfen van AnticipatiePenningen, anterieur aan het jaar 178X, te doen converteeren in geguarandeerde Obligatiën, als dan Van het Capitaal derzelven ^ invoegen als voren dat is met een jaarlyks accres van de afgefprongen Interesfen, gelyke fom van een ten honderd tot aflosfing zal worden geaftefteerd. Of wel eindelyk, dat U Edele Gróöt Mogende afiderzints op z;danige andereen toereikende middelen gelieven bedagt te zyn, als- U Edele Groot Mogende tot voorkoming der onheilen, welken, by Dntftentenis van den pecuniairen onderftand, buiten iwyffel voor de deur ftaan, naar hoogstderzelver gewoone wysheid zullen oordeelen te behooren. Waar mede, na over de Perfoonen en Regeerihg ;an U Ed. Groot Mog. des Hemels ryke Zegeningen :e hebben toege wenscht, wy ons met eerbied noemen, EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! 1 (Onder Jioncf) U Edele Groot Mogende' Dienstwillige, De Gecorrimitteerdens tot de zaaken van de Oost-Indifche Compagnie. (JVas get eekend)  JAARBOEKEN, September, 1790. 2077 Tot dit Rapport behoren ook de navol gende Bylagen: te weten Voor eerst de Bylage Litt. A. zynde een NOTA van de SUBSIDIEN en onder Guarantie vun HUN EDELE GROOT MOGENDE en HUN HOOG MOGLNDE in diverfe Negot-iatien by de Holland j/che Kameren der OOST- INDISCHE COMPAGNIE ingeko' menè gelden zedert i Mei 1781 tot ultimo Mei 1790, en daar tegens gedane Uitgavsn onder tentge yo&rnamt refyeèten. ONTFANG. 1781. Mei. Subfidie van Hun Edele Groot Mog. om in 33 Jaar te retfituee- ren met drie percent. ƒ laoooOo : o : c 1782. en verv. By Converfie van Recepisfen van anticipatie Penningen in Oblipatien met jmarantie van Hun Edele Groot Mog. is geiburneert. 7560850 : o : c 1781. Dec. Het Quota van Holland in ƒ 2294400:0:0 by den Raad van State.i gepetitioneert 30 Oétober ,1781 tot een Subfidie van de generale Compagnie in plaats van geroegzaamConvooi van Oorloglchepen. 1337850 : 6 : < 1783 Amsterdam»  Amsterdam. Nutavat Suöjt- diënvoo) dé Oost- Indifcht Coutpa- gtite. É078 NIEUWE NEDERLANDSCHS 1783, July. Het Quota van Holland inj 1200000:ófo by den Raau van Staaten tot Subfidie gepetitioneert. / ÓQtfii : 13 ■ é 1 ——> Oétob. Leening van Holland om uit de eerste inkomende Penningen der verkoping in de Hollandfche Kameren te reftitueeren. 600000 : o : cs i December Van het Comptoir generaal van de Unie onder guarantie van Hun Edele Groot Mogen- 400000b 3 0:0 Uit de Negó. ciatie van 8 Millioenen onder guarantie van Hün Ed. Groot Mogende. 4953000 : 0 : o 1785. Uit de Lotery van 1785, «iider guarantie van Hun Edele Groot Mogende met eene jaarlykfche aflosfing. 7000000 ; 0:0 1786. Uit dito van 1786 met dito. 10000000 i o : © I788. 1 Aug. Uit de WisRlnegociatie volgens Refolutie van Hun Edele Groot Mog van 1 Augustus 17,8. 50o0O0o ; 0 l ê 1783—1790. De Subfidie ingevolge de Refolutie van Hun  JAARBOEKEN, September, 1796. 207; Hun Edele Groot Mogende, in dat.o n Augustus 1788. ƒ23,62,5030.0:0.- Hier onder Wisfels in den vyf eri twintigRen Periiiing gefurneerd. Waarop oöder ültiïno Mei |79o, nog te goed was, > 437000:0:0 . ƒ 23188000 : e : Het montant der hondertfte en twee hondertfte Penningen door Hun Edele Groot Mog. aan de Hollandfche Kameren der OostIndifche Compagnie afgé- ^ , ftaan zedert A". 1784. 856172 : 16 : Uit de Negociatie onder guarantie van Hün Hoog Mogende.- X31200Ó : o : Te zamen ƒ 67707585 : 12' » UITGAVE. Geréftitueèfde gelden aan dé Provincie vart Il< land f 1800000: o : o Interesfen 375000: o: o : ƒ 2175000 : o : Dito aan de Generaliteit 4000000 : o : Voor de allosling der Wisfels «p Hun Edele Groot Mog. Yyyyyy Am- stei/dam. Notavdh Subfidiénvoorde Oost* hidifchi Compagnie; w 5 o o >1- 6 et  Am- ol'EL- Notaya. Subfidicnvoodc Oo.u Indïjcl: Compagnie. 20S0 NIEUWE NEDERLANDSCHE getrokken volgens Refolu- tien in dato 1 Augustus ƒ 4698000 : 0:0 Cmtanten naar Indiën gezont den yan primo Juny 1781 tos ultimo Mei 1790. h . Door de Kamer » Amfterdam/23867486:i3:8 Delft 1711771:11:0 Rotterdam 1828.067:12:8 Hoorn 272382 a: 0:8 Enkhuizen 1720784:11:0 31852432 r 8 5 8 fflisjels op Jsfignatien uit Indim getrokken. By de Kamer "Amfferdam/i8686236: 9:8 Delft 2141902:12:0 Rotterdam 2098159: 1:8 Hoorn 22293034 4:0 Enkhuizen 2195114:19:0 —- 27350716 : 6 x o ƒ 70076148 x 14' : 8 Het furplus dezer Uitgaven boven den nevenfi.aanden Ontfang, benevens de verdere importante Uitgaven van verfchillende aart, welke in dit tydvak door de Hollandfche Kameren hebben moeten worden gedaan, zyn gevonden uit hunne aandee]en in de Verkopingen geduurende dientyd gehouden , gelyk gedetailleerd te zien is in de verantwoordingen der Casfen van voornoemde Kameren, over het zelfde tydperk loopende, ea hieuby ge. fuppediteerd. D»  jAARBÖÈKEN, September, i790. 208 De tweede Bylage Litt. B. behelst de REEDENEN waarom hei jongftt SUBSIDIE door de. Provinciën HOLLAND en ZEELAND aan de COMPAGNIEtoegejiaanniet voldoende is geweest, of zal zyn wanneer liet geheel zal zyn gcnootcn: ene eerfte reden daarvan beftaat hierin , dat dit •L' Subfidie niet is ontfangen binnen den tyd, welken men ?ig had v'oörgefield, toen men de'b'efiodigdheid van de Compagnie heeft opgemaakt tot welkers" vervulling dit Subfidie moest (trekken. Het behoeft geen bet dog, dat die met den dag aangro'eüende benodigdheid groter ; de nadeelen üit de groote' Kwaal in Indiën, het geldgebrek ^ voortvloeiende , verderfeiyker erj diérhalven het herftel kostbaarder moest worden , naar maate dit laatfte langer wierd üitgefteld: Hieruit volgt al verder , dat daar 'ef ëène bepaalde opgave der benodigtheid wierd gevraagd,men om het daarop gevorderde bepa'ald'antwoord te kunnen geeven, zig moest voordellen éeii tydftip, binnen het welk de benodigdheid ioudè wor-' den gefuppleerd. Die benodigdheid wierd dan in de'.ni'aand' MaaYf 1788 door de Vergadering van XVTi. bepa ld op' dertig Millioenen Guldeus, Welk • refp^ctivefyk moesten (trekken, tot Suppletie vurï de Kas" hier te Lande', tot aanvulling van het ontbrekehcfe a;m geld en goederen in Indiën om dén 1 iandél >p den voorigen voet te h. rfiellen, tot uitbreiding van Hen handel, tot mwisfel'iha van' het Papier'engcldiri Indien,tot herrfélTHigf van de door döf Oorlog geruïneerde navale mnit van dè Compagnie, en Completeering der Zeevarende, en eitrYyyyyy 2 i& m f STEL" vAuL Dejong* (le Sttb/it, die niet genoegd zaani enz:  aog2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. De jong fie Subft die niet genoegzaamenz. delyk ter Completeering der Militairen tot het getaf, altyd bevorens nodig geoordeelt. Dan deze Calculatie was hierop gebouwd, dat men deze fom in een a een en een half jaar, na dat ■ dezelve opgemaakt was, zoude ontfangen, en dat ■ dierhalven binnen dien tyd door toereikende uitzendingen, in het geldgebrek vaa Indiën zoude worden voorzien. Men beeft daarom ook reeds in den aanvang der Confereutien,in den Jaare 1788 met dePerfoneele Commisfie van Hun Édele Groot Mogende gehouden, op het nadrukkelyklte aangehouden op een ogenblikkelyken onderitand, en niet verborgen, dat de Compagnie behoorde flaat te kunnen maken op vaste termynen , waarop dezelve de benodigde Penningen zouden kunnen toucheren, met provilione'ele opgave van eenigen dier termynen». en de op dezelve benodigde fommen, welke tot- 1 Oétober van dat jaar te zamen beliepen tien Millioenen Guldens. De Hollandfche Kameren hebben egter in dat tydftip dadelylc niet eerder cn niet meer ontfangen dan in de maand Augustus daaraan volgende eene fom van ƒ 5000000:0:0 fpruitende uit de des tyds gearresteerde negotiatie - van Wisfelbrievem tot dat montant, doch waar van zy terltond aan den Ontfanger Hooft ƒ 6,87000:0:0 hebben opgefchooten ten behoeve van de Provincie, zodat hun alleen lietgenotvan ƒ'4,3[3,000:0:0 overbleef. Dat ook het verder gedeelte van het Subfidie by de Compagnie niet is genoten op de tydltippen, waarop men had gecalculeert, getuigen de menigvuldige InftantieH van haarentwegen onophoudelyk gedaan, en de datums der Refolutien door Hun Edele Groot Mog. en Heeren Gecommitteerde Raaden daaromtrent fucceslivelyk genomen. Dit word ook vooral daardoor bevestigd, dat de Kamer Zeeland eerstin het najaar 1789 is begonnen te genieten de allerterfte vrugten van de Quo~  JAARBOEKEN, September, 1790. 2083 Quota dier Provincie in het generale Subfidie tot ƒ 4?375!000:°:o;e;ri dat volgens particuliere Informatien nog dadelyk aan die Quota ontbreekt een capitale fom van zes en twintig tonnen Gouds: daar nogtans uit die Quota grotendeels moest worden gezuiverd het ten agteren van de Kamer Zeeland op de Indifche geldeisfchen van zo een' zichtbaren en onmiddelyken invloed op het hertiel der generale Maatfchappy, Het is 'er verre van daan , dat men dit alles zoude willen allegueeren , met een. inzigt om zig als 't ware te beklagen over het langzaam inkomen van het Subfidie: de uiterfte pogingen, door beide Provinciën aangewend, maken alleen de wettigde aanfpraak op eene nederige erkentenis van de zyde der Maatfchappy; maar daar zy zig getrouw moest kwyten van naar het beste inzigt van Bewindhebberen, haare benodigdheid niet alleen met betrekking tot de fommen, maar ook tot den tyd,onbewimpeldoptegeven, was het daarentegen geheel buiten lmr vermogen om te doorzien , of daaraan al of niet konde worden voldaan, en al waren zy van het tegendeel verzekerd geweest, kon zulks den aard van de zaak niet veranderen of maken, dat die benodigdheid dadelyk minder wierd, of in fommen of omtrent den tyd. Als een tweede reden, en die men vertrouwt van zelfs in het oog te lopen, waarom het Subfidie niet voldoende is, moet worden aangemerkt, dat het dadelyk verminderd is met het geen aan de Compagnie gekost heeft de pramie van asfurantie.der gelden, daaruit verzonden naar Indiën , zynde die asfurantie tegens Compagnies gewoonte gefchied op fpeciale begeerte van Hun Edele Groot Mogende, de kosten der Wisfelnegociatie, en het verlies op Bankgeld en Zeeuwfche Ryxdaalders 'uit den 25(ten Penning geprovenieerd : hebbeude het een en ander bedragen als volgt. Yyyyyy 3 Prs- Au- STEC* DAM. De fong houd: Om 'e geproponeerde Negociatie voor de Oost. I difche Compagnie te kunnen elTeétueeren,, is, ge yk aan U Edele Mog. mondeling en by nevensgaande Memorie breeder gedetailleerd i§, geqn ander middel als die te doen by wyze van Lotery. Qtn welke te doen gelukken met gematigde Pryzen en Prasmren, men boven en behalven de Pryien en Pr?emien het volgende zal dienen te accorderen, ï. Dat  JAARBOEKEN, September, 1700. «087 1. Dat aan de Eigenaars der aftien worde betaald eene uitdeeling van twaalf en een half percent onder de gewoone belasting , met verzekering, dat Jaarlyks aan dezelve eene gelyke uitdeeling zal worden afgegeeven , en dezelve daar door gereekend worden te renuncieeren, om immer eene meerdere uitdeling te pretendeeren, zo lange het Land van deszelfs gedaane guarantien niet geheel, of ten minften byna geheel zal zyn ontheeven. e. Dat aan de Obligatiën, geconverteerd en gefprooten uit de Recepisfen der Anticipatie Penningen (welke tot nog toe onder geene aflosfingen begreepen zyn,) eene aflosfing werde geaccordeerd van 1 percent of/ 340000:0 'sjaars, accresfeerende met de Interesfen der telkens afgelost zynde Capitalen, welke aflosfingen zullen dienen te gefchieden by Loting over de Nummers van de zodanige, welke in deze Lotery in maniere, als hierna volgt, zul len deel neemeii. Zullende de Houders van ieder Party aftien groo B. ƒ 3000 : o : o oud Capitaal,zig tendiei einde (des begeerende) moeten voorzien vai twaalf Loten en de Houders van ieder Obli gatie groot ƒ 1000 : o : o bovengemeld va vier Loten, By de Loten dienen uitgegeven te worden Cci teficaten, en wel by ieder Lot een Certificaat pm op dezelve / 250 Cap. Aftie of Obligatie 01 der de bovehflaande uitdeeling en aflosfir te brengen, ■-— dus zal tegens de overleverir van twaalf Certificaaten , ieder houder van 1 ƒ 3000 : o : o Aftien van de voorn. Jaarlykfcl uitdeeling verzekerd worden onder bovenflaanc Conditiën, en zal zulks op Rekening der Aftit worden genoteerd. Yyyyyy s e talma* DAM. Middel vangeldügiingvoor de Oost-IndifcltfiCompagnie. l l B 1- i g i ielen 11  Am- stkjv dam. Middel vangeld ligting voor de Oost-IndifcheCompagnie. ac88 NIEUWE NEDERLANDSCHE En zal wyders tegens intrekking van vier Certificaten voor een Obligatie groot ƒ 1000:0:0, als vooren op dezelve worden genoteerd, dat dezelve in de voornoemde aflosfing zal zyn begreepen , met byvoeging van een nummer, waarop dezelve . zal worden uitgeloot en afgelost. Dan dewyl eene operatie als deze niet weder zal kunnen worden hervat, en wy ook thans geene aparentie tot het reusfeeren van deze zouden durven geeven, ware het niet, dat wy vertrouwden , dat de favorable Rapporten van de Edele Mogende Staats-Commisfie op nieuw een meer gun» fiigidée omtrent den flaat der Compagnie zal doen opvatten , en wy daar door het Publiek zullen kunnen engageeren daar in deel te neemen. Waarom wy de vryheid gebruiken te proponeeren, of U Edele Mog. op dien voet niet liever in plaats van de gevraagde 5 a 6 millioen zouden kunnen refolveeren, een grooter Negociatie te doen, al ware het van 10 millioen, welke wy zouden brengen in de form eener Lotery, verdeeld in vier Clasfen, ieder van twee en een half millioen Guldens , van welke wy Provifioneel zouden zoeken te entrepreneeren twee Clasfen, en het werk op dien voet inrigten cn behandelen, dat het Hun Edele Mog. vry Rond in tyd en wyle ook de derde en vierde Clasfe te doen voortgaan, om zo doende ook des begeerende die penningen te kunnen ligten, zonder dat het zelve by het Publiek het voorkomen eener nieuwe Negociatie hadde; terwyl zelfs het Credit van de Compagnie aanmerkelyk zoude worden gefiyft, wanneer deze verdere Negociatie wel door het Publiek wierd begeerd, maar de Compagnie niet nodig hadde, die Penningen op te neemen, terwyl aan den anderen kant eene op nieuw herhaalde Negociatie, zo dezelve al mogelyk was, het reeds zo zeer gefletrisfeerde Credit der Compagnie waarfchynlyk den laatften doodfteek zoude geeven, Urn  JAARBOEKEN, September, 1700. 2089 Men zoude deze Negociatie verdeelen Eo-, ten, ieder groot ƒ 100 : o : P, waar van Numf] 1 tot 25000 in de eerfte Clasfe, Num. 25001, 1 tot 50000 in de tweede Clasfe zoude worden' uitgetrokken , en zo vervolgens Num. 5,0001 tot. 75000 voor de derde Clasfe, en Num. 75001 tot; 100000 in de vierde Clasfe. — Deze Lotery zal 20 percent Pryzen en Prsemien nodig hebben, dus voor ieder Clasfe f 500000, of van ; 2500000, Capitaal, ƒ 30C0000, betaalbaar in Obligaten a 3 percent Intrest met eene jaarlykfchc arbsiing , zodanig gefchikt, dat dezelve in vyftig jaaren af gelost zullen kunnen worden; het geen zal kunnen gefchieden. Wanneer de Compagnie per ieder Clasfe 's Jaars ƒ 125000, tot betaaling van Capitaal en Intresfen geliefde te Rellen, wanneer de Negociatie vis a vis de Compagnie het zelve zoude zyn, als of die Som genegotieerd ware by forme van 44 Jarige Renten a 5 percent 'sJaars, Wy. zouden gaarne van een en ander netto bercekening hebben gefuppediteerd, dan de tyd is daar toe te kort geweest, gelyk ons de ver? deelingen der Pryzen nog. ontbreekt , welke wy egter liefst Communicatif met de Entrepreneurs wilden opmaaken , bevorens die onder het oog Van U Edele Mog te brengen. Voorts zal deze Negociatie gefchieden ondej guarantie van Hun Edele Groot Mog. de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland vooi Capitaal en Intrest, met Authorifatieop de Voogden en Weesmeesteren, om zig by deze Nego ciatie te mogen interesferen , en des noods tei verkryging der Certificaten eene of andere El' feéten te mogen verkoopen. Ê>e onkosten op het doen dezer Negotiatie « vailen zullen bedragen voor de Premie aan dt Entrepreneurs ter verzekering vari het Effect dei Negociatie op den te bepaalen termyn, twee pei een Ut- « }AM. \ti Uet 'Uiig cieU 'igfirlê ■oor ne Qj.st pfl difche Compqx  aopo NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* fTEJ> dam, Middel vangeld ligting voor de Oost-IndifcheCompagnie, CONCEPT-MEMORIE. WTy hebben d'Eer gehad om Hun Edele Mog. w de Heeren Gccommitteerdens tot de zaaken van de Oost-Indifche Compagnie in meer dan eene befoigne aan te toonen, dat 'er nu by geen mogelykheid op eenigerlei wyze gelden voor d$ Maatfchappy te Negocieren waaren, dan by form eener Lotery van Obligatiën , geguarandeerd voor Capitaal en Intrest by Hun Edele Groot Mog. Dat nog alle hoop van daarin te reusfeeren fteunde, Of op de grootheid der Som, tot Pryzen en Premien te deflineeren, om door win- en fpeelzucht het publiek aantelokken, niettegenRaande den llegten Prys der vroeger gedaane negociatien, wanneer delaagfte fchatting, die wy daar van zouden durven d©#n, ten minden dertig percent zyu zou cent en Courtage aan de Makelaars een half per cent. * Verzoekende van het welbehagen van HunEde'le Groot Mog. zo fpoedig mogelyk te worden geïnformeert,. ten einde deze Negociatie aan de -Entrepreneurs te mogen proponeeren, om hun te kunnen engageeren , en niet voorgegaan te worden door een of andere binnen- of buitenlandfche Negociatien, waar van vooral een eerstgenoemde dit werk grootelyks zoude belemmeren, zo niet geheel en al vrugteloos maaken. Eindelyk de vierde Byiage Litt. D. behelst eene Concept-Memorie van Makelaars, nopsns de middelen van eene geldligting voor de Oost-Indifche Compagnie;  JAARBOEKEN, Sepitmbcr, 1700. 2091 zou, en dan nog zouden wy ongaarne inftaan, om daar over een eenigzints geëxtendeerd engagement te zullen kunnen fluiten; Of wel op het uitlooven van eenige attraits aan de Houders van fommige andere Effeften ten laste der Oost-Indifche Compagnie onder voorwaarde, dat zy ook eenig aandeel in deze nieuwe Negociatie neemen zouden; en wy hefiteerden niet hier by te voegen, dat dit laatfte als zuiniger voor de Compagnie , min bezwaarend voor Hun Edele Groot Mogende en zekerder in deszelfs Reusfite was. Wy detailleerden mondeling in het breede, dal gemelde attraits voor de Houders dier Effect.e{] konden beftaan, 1. In een vast dividént Jaarlyks aan de eigenaar! der actiën te beloven: tot het welk, zondei eenig ander motif dan de nood en toeftanc Van veele derzelve, de Beftierders der Maat fchappy zeker tog wel eens verkiezen zouder middelen te beraamen. 2. Door een aflosfing te accordeerert van de Ob ligatien, gefproten uit de Anticipatie Pennin gen, van ten minften een per cent 's Jaars augmenteerende met de daar door Jaarlyks be fpaarde Interesfen. Beide alleen op gemelde Voorwaarde hunner me dewerking tot deze nieuwe negociatie, hetzy doo dadelyke deelneeming, het zy door de facilitee ring daar van aan anderen. Wy toonden verder aan, dat alzo 'er op dez wyze geen quasstie was van de minfte fchade 0 facrifice, maar alleen de bloote last van een gerir ge betaling , op rekening eener verfchuldigd Sera Am- ' STELDAM. Concept* Memorie nopens de negotiatie voor de OostIndifcheCompagnie. E 1 1 r f c  «opa Nieuwe nederlandsche Am- STEL* DAM. Concept Memorie nopens de negotiatie voor de Oost IndiJ'cht ■Compagnie. d Som , en de voldoening van een Intrest of divldent, het welk byna onvermydelyk Was, dit middel oneindig zuiniger voor de Oost Indifche Compagnie was , dan de vergrooting der pryzen met (ten allerminfte gereekent) tien per cent;het geen een ware fchade en facrifice Was. Dat ook dit middel min bezwaarend voor Hun Edele Groot Mogende was, als niet alleen hunne tegenwoordig op zig te neemene guarantie voor een derde van de geheele negociatie verminderende, maar inzonderheid , door. op eene byna ongevoelige wyze, de voorige bo'rgtogt der vier en dertig Millioen peu a peu te doen vervallen, en eincelyk eens geheel te eindigen.- Dat ten laatflen dit middel zekerder in deszelfs feusfite was, als herftellende het Lyden der Eigenaars van de Actiën, en de misnoegdheid van de Houders der genoemde Obligatiën wegneemende, die niet dan met verdriet konden zien, dat de Bylagen hun opgelegt, riet genoeg uitwerkten , om hunne Effecten, fchoon ten vollen gesuafaüdeert , gelyk te houden in prys met het flegts gedeeltelyk geguarandeert Lorerygoed van 1785 en 17S6 enkel, wyl aan het laatfte eene jaarlykfche aflosfing toegezegt was de wesmeeming van welke te orivr'edenheid altoos rüt"'doet ter plaatzing; dog boven dien zou.boe hoog men ie Som der pryzen ook mogt Rellen, het Publiek, ivaarvan byna alle meer of minder gegoede reeds :n foorrgelvke Effecten geïnteresfeert zyn, misleiden huiverig blyven om dit hun Intrest te verbooten; daai zynu li: ter toe zullen overgaan, tvyl, -Bet een gering bezwaar hun oud Intrest zo peel verbeterd word; boven dat alles zyn Voordeeten, die het minst kostbaar voor den geldneemer^ :n even voordeelig voor den treldgeever zyn, al» :oos preferabel. als het Credit des Opnemers min jenadeelende , en alles duscontribueerende tot feriliteermg der Plaa:fing en Reusfite. Wy  JAARBOEKEN, September, 1790. 2G93 Wy drongen eindelyk verder aan, dat zulk een onverpligte aflosfing natuurlyk merklyk zou con- j tribueeren tot herftelling van het Credit der maatfchappy , al wai het alleen door derzelver Effecten beter op prys te houden, en daar door de middelen te prepareeren, om, indien eens deze vermeerdering van aflosfing in een byzonder tyd- ■ ftip wat bez waarlyk was, (het welk de eenige, Objectie was die men hier tegens maken kon,) menJ dezelve veel ligter door een kleine en zig ook peu. a peu rembourfeerende opneeming gemaklijk zou kunnen maken. Alle deze Redenen U Edele Mog. bewogen hebbende om ons te gelasten met het formeeren van een Ampel berigt der boven geprefereerde Negociatie , hebben wy de Eere het zelve hier by te fuppediteeren. In hoope hier mede aan de Intentie van U Edele Mogende te hebben voldaan, hebben wy d'Eer ©os met verfchuldigde hoogachting, te noemen. Uwer Edele Mogende Onderda*nige Dienaaren. (JFas geteekencT) AREND van der WERFF. SAMUEL en DAVID SAf PORTA. PIETER STADNITSKI. KETWICH en VOOM- BERGH. 'sHaoe den 1 July 1790. Eenen tot-1 ' rrEL- dam. Concept' Memo'ie no~ ïens de legotia■ie voor ie OostIndifchcCompagnie.  4094 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam; Eenen Robert Charnock, badt in den jaa» fe 1^38 uitgerust en beladen zeker Schipt genaamd Antoinetta, onder bevel van George Hoare, Burger van Vlisfingen, om daar mede te zeilen naar Madera, en vervolgens naar de Engelfche bezittingen in dé OostIndiën. Gemelde Hoare verkreeg brieven van voorfchryving van Burgemeefteren en Regeerders der Stad Vlisfingen, ad omnes po■pulos, voorzag zich .van eene Hollandfche Pas, of brief van aanpryzing, en ging den 23 July 1788, onder eene Hollandfche of Staatenvlag, van Vlisfingen onder zeil, en, na te Madera op den 15 Augustus 1788 ingelopen en wyn ingeladen te hebben, vertrok van daar op den 27 Augustus, komende eindelyk na eenige tegenfpoeden, op den 13 February 1789 te Calcuta aan. Hy gaf kennis van zyn aankomst aan den Tolmeefter, betaalde den tol, en begon den zelfden 13 February 1788 zyn fchip te losfen, wanneer hem den 16 daar aan volgende zulks door den Tolmeefter verder verboden wierdt. De Gouverneur en Raaden van het Fort William lieten gemelde Schipper Hoare zyn paspoort en papieren afvragen, dewelke overgegeeven hebbende, vernam hy van den Secretaris Edward Hay, dat van wege Gouverneur-Generaal en Raaden op de losfing der lading van gemelde fchip Antoinetta beftag gelegd was, en wel op verzoek van den Gouverneur van 't Hollands Jttablisiemènt te Ciunifura. Voorfz.  JAARBOEKEN, September, 1790. aoctf Voorfz. Schipper beklaagde zich ders 17 February aan voorn. Gouverneur - Generaal over dit beting, met verzoek om zyne géloste goederen in de Vereenigde Oost-Indifche Compagnies Pakhuizen te Calcüta ie mogen bréngen , 't welk gd'chiedde. Vervolgens verzogt hy den 19 February, het overige van de lading op land té mogen zetten, en herhaalde dit verzoek den 23 daar aan volgende,maar kreeg den dier maand ten antwoord, dat zyn verzoek wierdt afgeflagen, en hem toegedaan zyne uitgelaade goederen wederom irt te laaden , met verbod van iets van dézelveh té verkoopen, en beVel, om voor of op den g Maart daar aati volgende de haven van Calcuta te verhaten^ met waarfchouwing van na dien tyd geen befcherming té zullen genieten, op grond, dat de Zéebrief eh andere papieren door dun Raad van Chinfüra niet voldoende waren bevonden , maar aanloopende tégen dé voorrechten der Hollandfche Oost-Indifche Maat* fchappy. De fchipper bïoaré eenigé vertoogen hief tegen te vergeefsch gedaan hebbende, vertrok den 6 Maart, dog fchreef nog eerst op den zelfden dag aan den Engellchen Gou'verneur-Generaal van Calcuta , vernomen te hebben, dat den Raad van Chinfura twee i gewapende Vaartuigen liadt uitgezonden, • om het fchip de smtoinetta te onderfchep;pen, verzoekendé te bewerken, of dat de i gewapende Hollandfche Vaartuigen warden Z z z z z z t-s- hik» ST ELDAM.  iectf NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- «teldam. terug geroepen, of zyn fchip en lading overgegeeven aan die geen, welke de Gouverneur Generaal daar toe geliefde te benoemen. Dog ook dit geweigerd zynde, vondc hy te rade, om zich onder de befcherming van de Deenfche Regeering te Frederiksnagor te begeven: maar hier in ontmoette hy nieuwen tegenfpoed. In het opzeilen van de rivier geraakte hy vast; deedt wel pogingen ora wederom vlot te geraaken, en liet ten dien einde eenige goederen in booten enopftrand overbrengen; maar zonder vrugt. Hier op kwamen den volgenden dag, den 7 Maart, twee Hollandfche Loots - Schoenders met een gewapend Indiaansen Vaartuig, onder Hollandfche Vlag, fchoon buiten het grondgebied van de Hollandfche Oost-Indifche Compagnie, naast de Antoipetta liggen , met dat gevolg, dat kort daar na een aantal Europeaanen en Sipayers het fchip en lading, en den volgenden dag ook vier booten, die op Rrand ten anker lagen , een gedeelte van de geloste lading, in bezit namen. Schipper Hoare keerde dan naar Calcuta te rug, en deedt behoorlyk protest tegen al het gebeurde, met voorbehoud van zyn recht, enz. Den Heer Robert Cbarncck van 't een en ander tyding hebbende bekomen, deedt vertoogen aan de Oosi-Indifche Compagnie, byzonder aan de Vergadering van Zeventienen , dog zonder gevolg. In tegendeel vernam hy, dat voorgemeld fchip Ar.toiüetta, met  JAARBOEKEN, September, $f$ê'. 209'; itnet deszelfs lading door de Regeering van Chinifura was verbeurdjverklaardcn veikcigt iten profyte van de Oost - Indiftjhe Compagnie 1 dezer Landen, op grond, dat de Mé van voorfz. fchip was ondernomen tegen het 1 Ociroy der Compagnie en Verbod der Staa* 1 ten Generaal, aan alle Ingezetenen dezer I Landen van niet te mogen varen beooften dó Kaap de Goede Hoop en duor de Straat van Ma geil aan. Den Heer Robert Charnock heeft zich idan eindelyk in Juny i^o tot de Algemee1 ne Staaten gewend , by Requeste Verzoekende : „ dat Hun Hoog Mogende geliefï, den te verklaaren, dat de voorfz^ Vaart „ en Koophandel, 20 als die door Robert Charnock, met het fchip de dntoinetta ft ondernomen, niet zyn ftrydende met hei i» techt aan de generaale Oost-Indifche Conv „ pagnie dezer Landen, uit kragte van de „ luccesfive O&royen, door Hun Hoog Moj, gende aan Haar verleend, competeerende5 \it en dat deze vaart en handel aan Robert 5, Charnock en aan zyn huis van Negotie ;j, zyn gepermitteerd. Dit Request was verzeld van eene Memo' rie, aan de Staaten Generaal, door of te var fwege Robert Foute, woonende te Amflelidam, als Gemagtigde van voorfz. Robert \ Charnock t overgegeeven , Rrekkende tot on1 derReuning van genoemd Request. In weiIke Memorie de Steller Mr. PJ, Luzac AdX, z z z z z <* vo< Am- 4 OAMi  aop8 NIEÜWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. vocaat te Leiden tragt te doen zien: „ Dat „ het aan Robert Charnock vry heeft ge„ ftaan, en nog behoort vry te ftaan, omtne „ met fchepen, door hem in eenige haven „ van deze Republiek uitgerust en gela„ den, te vaaren en Koophandel te dry ven, „ op plaatzen en bezittingen, waar heen zyn ,9 fchip de Antoinetta gedeRineerd is ge- weest." En om deze ftelling te bewyzen, betoogt men in gemelde Memorie „ Dat de „ Vaart en Koophandel, gedaan en gedre„ ven wordende door particuliere Ingezete„ nen dezer Landen, uit plaatfen en havens van dezelven, met aldaar uitgeruste en ge„ laden fchepen op plaatfen, havens en be„ zittingen van Vreemde Mogendheden in „ Oost-Indiën, op welken de Oostlndi„ fche Compagnie zich geen privative vaart „ of handel, noeh privative leverantie of „ koop van goederen heeft geprocureerd, „- niet aanloopt tegen i, nog ftrydtmet hetOc„ troy of Octroyen, fuccesfivelyk door Hun „ Hoog Mogende aan de Geoétroyeerde „ Oost-Indifche Compagnie dezer Vereeni,;3, de Landen verleend,en overzulks, dat de„ zelve Vaart en Koophandel volkomen zyn „ gepermitteerd." Tot betoog wederom vf»n deze ftelling wordt in gemelde Memorie voorgedragen: „ I. Dat hier te Lande in 't algemeen , >f en inzonderheid mede door Hun Hoog ,, Mogende zeiven, altyd ftandvastig is be„ grepen en geoordeeld, dat het Vry ge- „ bruik  JAARBOEKEN, ^iy. c;nbcr, T700. 2099 „ bruili van dc Zeeën het dry ven van Koop„ handel met andere Volken, volgens het „ Natuur- en Volksrecht, aan elk een vry„ Raan, en aan niemant betwist kunnen „ worden; en gevolgelyk , dat, naar die „ rechten, elk Ingezeten van dezen Staat de „ bevoegdheid heeft om de Zee te gebrui, ken, en Koophandel tedryven met vrecm„ de Natiën, wie en waar zy mogen zyn. „ II Dat, offchoon Hun Hoog Mogen„ 'de deze natuurlyke algemeene vryheid „ van de Ingezetenen dezer Landen , om ' te mogen vaaren en handelen op de Oost" Indiën, in zekere opzichten, met betrek" king tot ieder in 't byzonder, hebben 'l gefteld onder zeker bedwang , die ont" neemende voor een tyd aan de lngeze*' tenen, ieder in 't byzonder, en overbren" gende aan eene enkele Maatfchappy van " dezelve, door het verleenen van een daar " toe dienend Oélroy aan de Geoctroyeer" de Oost-Indifche Compagnie, der Ver- eenigde Nederlanden; Hun Hoog Mo" gende nochtans dit niet gedaan hebben " om de Ingezetenen te priveeren van een " recht en voordeel, hun uit de natuur com„ peteerende; maar alleen met dat heilzaam „ oogmerk, om hen van dat recht en dat „ voordeel een veiliger, beter, en meerder ,, genot te doen erlangen, „ III. Dat dezelfde beweegoorzaaken en „ doeleinden, welke te voren by de oprich„ ting der Oost-Indifche Compagnie, ge- ftrekt hebben tot grond om dezelven te Zzzzzz 3 be-; Am- teldam.  %WQ NIEUWE NEDERLANDSCHE Am? Wilt- „ begunftigen met een Oclroy, door welk „ aan haar het recht is geaccordeerd, van privativelyk te vaaren en te handelen naar ,? en op de Oost-Indiën ,en het zelve Oclroy ,? van tyd tot. tyd te vernieuwen; of thans ., niet meer fubfifteeren, of het beftaan van dat Octroy in dien extenfiven zin, welke aan het zelve, door een algemeen bedwang voor alle Ingezetenen van niet ie mogen vaaren bcoaftcn de Caap de Goede Hoop en door den Straat van Magellaan, gegeeven „ wordt, tegenwoordig moeten doen afkeu„ ren en verwerpen; daar het zelve 'Octroy, in dien extenliven zin , als het opgevat wordt, tegenwoordig en by vervolg moe» „ tende blyven wérken,niet alleen niet kan beantwoorden aan de beweegoorzaaken en „ eindoogmerken, welke het'hebben doen „ verleencn , maar met dezelven gantsch » ftrydig is. I§, IV. Dat de Vaart beooften ;de Caap de Coede Hoop en door den Straat van Mas, gellaan voor alle Ingezetenen dezer Lan* j, den vrygefteld zynde, die vryheid met „ den Koophandel, welke dezelve Ingeze„ tenen op en xn Indiën zouden mogen dryJ? ven, op plaatzen, havens en bezittingen .» van vreemde Mogendheden, of op zulke w plaatzen, alwaar de Oost-Indifche Com„ pagniegeen handel, of fiegts een concijri) Tenten handel met andere Natiën is dry„ vende,aan de Oost ■ Indifche Compagnie „ dezer Landen geen prejudicie zoude toe:| brengen , noch kunnen toebrengen , en „ voor  jaarboeken, september, 1700. 2101 „ voor den Staat, ja zelfs voor de Com,j pagnie, van aanmerkelyk voordeel kan # zyn." I. Het eerRe van deze vier Rukken, na* menlyk de vryheid van Zeevaart en Koophandel van alle Ingezetenen met andere Volkeren , overal, wordt bewezen door verfcheidene plaatzen en leerftellingen van den onftervelyken De Groot, in zyn Vrye Zee of Mare Liberum ,als by voorbeeld : „ Dat God zelve die vrye Zeevaart en Koophandel met alle Volkeren gewild heeft, om dat hy niet heeft gewild, dat alle benodigdheden des levens op alle plaatzen zouden voortkomen; dat die dit wegneemen, de gemeenIchappelykheid van het menschdom wegneemen, en de wederkeerige gelegenheden om eikanderen onderling wel te doen; dat geen Souverein van eenen Vryen Burgerftaat in 't algemeen kan verbieden, dat vreemden in zyn Land Koophandel komen dry ven,- dat het alleronbillykst is, Koophandel te -beletten, tusfchen zulken, die genegen zyn denzelven onderling te dry ven. De kundige fteller dier Memorie Mr. El. Luzac leidt uit die plaatzen af, daar De Groot dus alleen redeneert met opzicht op het fluiten van havens voor Vreemden, en het beletten, dat vreemden in Vaderlandfche Havens of Bezittingen komen, om Koophandel te dryven ; dat die zelfde De Groot veel fierker zoude gefproken hebben, ten aanzien van het vaaren en Koophandel dryven van eigen Onderdaanen , ' Zzzzzz 4 op Am- 5t eljam.  %W2 NIEUWE NEDERLANDSCHE ' 1 Am? e/) Landen en Bezittingen van vreemde M«-> gendheden. Hy leidt 'er verders uit af, daar ^die leerftellingen van De Groot tegen Sou? vereinen gelden , dat zy nog meer gelden te? gen de Oost-Indifche Compagnie j en voert i;og deze plaats van De Groot aan, daar Hy zegt: „ De Portugeezen zyn geen mee- fters, geen bezitters van die Oorden , waar „ zy ons de Vaart en Koophandel willen be- letten; zy zyn 'er maar door de Vorften, die 'er heerfchen, tot het dry ven van ,., Koophandel toegelaten : wat recht hebben zy dan, om ons daar uit te fluiten?" en past deze redeneering vervolgens vraagsgewyze op de Compagnie toe, ter betoog, dat de Compagnie zodanig Oélroy, als zy zich toeeigent, in den uitgeftrektften zin, niet heeft kunnen bekomen. Verders wordt een plaats bygebragt, waar in De Groot zegt: „ Dat de vryheid van Vaart en Handel uit het eerfte of volftrekte Volksrecht ontftaat, het welk eene natuurlyke en fteeds duurende oorzaak heeft , en daarom niet kan benomen worden." Én fchoon hy eigenlyk van Mogendheden jegens eikanderen jpreekt, bevveeit men in gemelde Memorie pag. 10, dat de gronden van De Groot, even gelyk bewyzen,dat Hooge Overheden die zelfde vryheid van Vaart en Koophandel, overal in alle Zeeën en Stroomen, mee alle Volkeren, moeten vry laaten. Dit wordt nader aangedrongen door de ftellingen van Hun Hoog Mogende /.elven, in de onderhandelingen van 'cjaar 1608, op wel-  JAARBOEKEN, September, 1790. 2103 welken 't beftand met Spanje volgde , „ dar „ die de Zee floten, en zeiven alleen de ,, markt der waaren wilden zetten, der Zee„ fchuimeren gelyk waaren, en der zulken, „ die door opkoop duurte in 't koorn zog„ ren te brengen" Wagenaar Vaderland„ Jche Hijlorie." Men geeft wel toe pag. 11 en 12, dat de Souverem de natuurlyke vryheid der Ingezetenen kan bepaalen (of voor eenen tyd opIchorten,maar alleen om het nut, den dienst en liet belang van den Staat, dat is van alle de -Ingezetenen by eikanderen genomen , en als één lichaam hefchotmd. Waar uit wordt afgeleid, dat, wanneer dat algemeen nut, die dienst, dat belang niet meer door die bepaalingen of oplchortingen bereikt wordt, dan de oorzaak van. zulke infchrankitigen ophoudende, de natuurlyke Vryheid der'Ingezetenen tot Vaart en Koophandel moet herleven, En hier mede wordt het betoog van de eerfte der vier Hellingen belloten , en tot het bewyzen der tweede ftelling overgegaan, II. De tweede ftelling (welke men hiei boven zien kan) wordt bewezen uit de In leiding van 't Octroy van 1602, in welke Hun Hoog Mogende fteeds tot grondflag riemen, het belang van de Vereenigde Lander en alle goede Ingezetenen derzelver, of (ge lyk Hun Hoog Mogende fpreken) tot ver vordertnge van den zoel/land der VereenigdLanden, eetizamentlyk hetf.ro/yt van alle In Zzzzzz 5 ge Amsterdam. 1  Amstel- dam. 2104 NIEUWE NEDERLANDSCHE gezetenen derzelver enz. Uit welke inleiding de fteller der Memorie drie hoofdoogmerken van het Ocïroy afleidt, als „ ï. Om de Vaart en Koophandel der In„ gezetenen van den Staat, in V algemeen te „ doen toeneemen, door een Vaart en Koop„ handel op de Oost-Indifche Landen. „ 1. Een aanwas van Vaart en Koophan„ del voor alle Ingezetenen, in welk elk en „ een ieder zoude deelen. „ 3. Dat het Üclroy verleend is alleen „ om dat algemeen oogmerk te bereiken, „ namenlyk, tot vervorderinge van den wel„ ft and der Vereenigde Nederlanden, eenza„ mentlyk het prufyt van alle de Ingezete„ tien derzelver enz," De redenen van 't Ocïroy fa dien tyd, en dus van de uitfluiting van andere Ingezetenen buiten de Compagnie, worden uit de Gefchiedenisfen van 't Vaderland aldus op gege&ven: a. Om dat particuliere Kooplieden afzonderlyk niet beftand waren tegen de Portugeezen en Spaanfchen, welken in die Gewesten eenige bezitplaatzen hadden. b. Om dat de Operatiën in Indiën, op Verbintenisfen met Indiaanfche Vorilen gegrond, eene eenpaarige werking vereischten. c. Om dat het niet genoeg was, fchepen ïit te rusten, te laaden ofte bevragten, om Koophandel met de Indiaanen te dryven, maar  JAARBOEKEN, September, 1790. 2105 maar men moest zich by de lndiaanen met aanzien en magt vertoonen, om den Portugeezen en Spanjaarden afbreuk te doen, te bevegten, en (was 't mogelyk ) te verdry. ven. Vadert. Hifi. IX IX bl 140. 143. 148. d. Byzondere Ingezetenen zouden niet alleen ongenoegzaam geweest zyn tot die eenbeid van een enkei bewind, maar ook elkanderen hinderlyk zyn geweest. Wagenaar bl. 147. Om deze redenen is by het 34 art. vnn 't Oclroy aan de Compagnie vergund, dat niemand adders} dan die van de voorfz. Compagnie uit deze Vereenigde Provinciën zou mo* gen vaaren, beoofien ae Kaap de Bonnc lifpzrance of door de Straat van Magellaan op de verbeurte van de fchepen en goederen , en zulks wel,(gelyk uk gemelde 34 art. blykt,) tot zvelfiand der Geünieerde Provinciën, confervatie en augmentatie der Neeringe mitsgaders tot profyt van de Compagnie. Waar uit dan in de Memorie wordt afge. leid, dat, wanneer het geaccordeerde niet aan de voorgemelde eindoogmerken voldoet, of ophoudt te voldoen , veelmeer, wanneer het het tegendeel uitwerkt, als dan dat geaccordeerde cn geo&royeerde ophoudt van Raan te blyven, en ieder Ingezeten wederkeert tot 'zyne natuurlyke Vryheid. Dit wordt p. 17. nader aangedrongen, en doot eenige bewysredenen aangetoond , dat gemelde 34 art. alleen kan betrekkelyk zyn tot BezitpUaizen en Koopmanschappen, op welken Amsterdam*  iioff NI RUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. ken en in welken de Oost-Indifche Compagnie zich den uitfluitenden handel heeft weten te verkrygen, maar niet kan worden uitgeftrekt tot plaatzen, welken zy niet bezit, of waaren, in weiken zy niet privativelyk handelt, maar tot welke zy alleen eene concurrentie heeft met andere Europeefche Natien. Want voor zo verre zou die extenfie van 't Octroy nietftrekken tot zv elft and van de Vereenigde Provinciën, nog tot conf'ervatie en augmentatie der neeringe van dezelven, nog ook tot profyte van de Compagnie, maar een juk leggen op de induitrie en yver der ingezetenen dezer Landen, die Hun Hoog Mogende altyd eerder hebben willen aanmoedigen, blykens "t generaal Octroy van 27 November 1614, waar by wordt aangemerkt, dat, tentyde van het Octroy, de Compagnie de concurrentie van haare eigene Landgenoten alleen te vrezen hadt: terwyl naderhand andere cn veel nadeeligeï concurrentie zich opdeedt, waar tegen Hun 'Hoog Mogende gedeeltelyk hebben getragt te voorzien, maar gedeeltelyk niets hebben kunnen uitwerken: gelyk dan de Engelfchen, Franfchen, Deenen en Zweeden zich in 't bezit van eenige plaatfen in de Oost-Indiën, of van Vaart en Koophandel hebben weeten te fteller. Vad. Htfl. X. D. bl. 46. Het Octroy ftrekte dus tot nadeel der Landgenoten, welken buiten nadeel van de Compagnie zich. zouden hebben kunnen begeven naar die Oorden, die volgens Wagenaak. d. 1. nog van geen Europijb'be Polken bevaaren waren, en waar  JAARBOEK EN, September, 1790. 2107 waar in zich nu vreemde Natiën, byzonder de Enaelfchen,hebben gevestigd. Waaromtrend men dan in de Memorie bl. 19 en 20 eenige vragen doet, welke wel aandagt verdienen. Op die Vragen, waarom de Compagnie, dat vaaren beooften de Kaap aan Vreemden moetende overlaaten, zulks aan haare MedeIngezetenen belet • wordt een antwoord voorgefteld, namentlyk; om zeker gepeld te wen tegen alle bindernisjen; maar dit antwoord wordt wederlegd; met aanwyzing dat dit te veel bewyst, want op die wyze,zoude men dan wel tot meerdere gerustheid de geheele Scheepvaart uit alle de havens der Republiek hebben kunnen verbieden. Hiei wordt deze aanmerking bygevoegd, dat, eer lecht en voordeel, 't welk men aan Vreemden niet kan betwisten , te wil ben aar zvne Mede - Bewoonders van het zelfde Land te betwisten, dat zulks nooit genoemc kan worden, de welvaart van de Kepubliet te bevorderen, de neering conferveeren e) auementeeren. Waar mede het betoog vai het tweede voorftel afloopt, en dat van he derde aldus volgt. III. Het derde voorftel is ook te vore reeds medegedeeld, en dewyl het betrekkt lvk is tot de beweegoorzaken en doeleinde van 't Oftfoy, welken de Steller der xMemt rie beweert, dat thans niet meer beftaan, c in dien uitgeftrefeten zin niet meer kunne worden goedgekeurd, zo merkt hy op, d£ d: Amsterdam. l i 1 1 c t 1 f 1 t e  Am- steldam. 4iq8 NIEUWE NEDERLANDSCHE die beweegoorzaaken voornameatlyk t'huis komen op t. Het bevorderen van den welftand der Vereenigde Nederlanden, vooral in opzicht van Navigatie en Commercie , ook op de Gewesten in Europa, Afia en Africa. 2. De Vaart en Handel op Indiën daar toe te begunttigen,*o* vervordering van den wel(land der Vereenigde Nederlanden, eenzamentlyk het profyt van alle de Ingezetenen derzelver. 3. De reeds gemaakte moeiten en kosten der Compagnie beloond te krygen, welk oogmerk byzonder Raat uitgedrukt in het Verbod van 9 September 1606. Deze drie hoofdoogmerken worden bevestigd met aanmerkelyke plaatzen , als uit de eerfte confirmatie of'prolongatie van 't Octroy vam622, van 1647 en 1665, uit welke Hukken nog vier andere beweegoorzaaken worden afgeleid, als 4. De confervatie en het maintien van 'f publiek geloof. 5. De Contracten,aangegaan met veele en diverfe Natiën, Ryken ende Landen in de Oost-Indiën. 6. De behoudenis van de plaatzen, met excesfive asfiftentie en groote voorzorg van dezen Staat verkregen. 7. De groote ondienst, die tot nadeel van alle Ingezetenen uit de disfolutie van de Compagnie zoó volgen. Hét  JAARBOEKEN, September, 1790. 8109 Her hoofdoogmerk dan zynde den welftand der Ingezetenen, door eene vermeerdering van Vaart en Koophandel, wordt daar uit afgeleid dat Hun Hoog Mogende dat Octroy niet zouden gegeven of wel ingetrokken hebben, indien Hoogstdezelven overtuigd waren geworden, dat het zeiven tot nadeel der Ingezetenen zoude ftrekken , en bygevolg, dat het Octroy voor zo verre moet aangezien worden, als door Hun Hoog Mogende geaboleerd. Verders wordt in voorfz. Memorie p. 24. aangemerkt, dat de Spanjaarden en Portugeezen, de ontdekkingen van de Oost- en West-Indiën gedaan hebbende , ten einde daar van andere Natiën uit te fluiten, zich door Paus Alexander den Vl, by eene Bulle zich die Oorden hebben doen toewyzen; dat het Ryk van Portugal aan Spanje vervallen zynde, de Vaart en Handel op gemelde Gewesten geheel aan de Kroon van Spanje is vervallen, ende Oorlog van deze Republiek met Spanje de aanleidende oorzaak is geweest van de uitgeftrekte Vaart en Handel onzer Landgenooten op die Gewesten, en van het verkrygen van bezitplaatzen in dezelven; dat de togten,daar toe ondernomen, verzeld gingen vau Krygsbedryven, tot welke één algemeen beleid van één enkel lighaam nodig was , en dus eene algemeene Maatfchappy, en verbod van Vaart en Handel in die Gewesten, aan alle anderen, buiten de Compagnie. Voor zo verre dan moet als nog het Octroy' gelden, als mede wat nog Am- ST ELDAM-  2no NIEUWE NEDERLANDS CHE Am- steldam. nog eene andere reden van het Octroy betreft, namenlyk dat de Oost-Indifche Compagnie, by directe of indirecte wegen niet door andere werde gecontamineerd eiï ondergraaft, en dus verftoken van de vrugten haarer moeite en onkosten; voor zoverre die reden nog tegenwoordigplaats mogte hebben ; maar in tegendeel vervallen, voo? zo verre de omftandigheden veranderd zyn, en het gevreesde contramineeren en ondergraven niet meer te dugcen zoude wezen. Dé Steller der Memorie meent uit eene gecombineerde befchouwing te mogen opmakén, „ dat 'er uit de noodzakelykheid Van een" „ voortduurend beftaan van de Oost-Indifche „ Compagnie , dit befluit verkeerdelyk is „ getrokken, namentlyk, dat zy zouden „ moeten blyven beftaan op den voet van den „ eerften aanleg, en inzonderheid mede met „ uitfluiting van alle andere Ingezetenen de„ zer Landen uit de Vaart beoolten de Kaap „ de Goede Hoop, en de Straat van Mageï* „ laan : ingewikkeld aldus redeneerende: „ de Compagnie moet blyven beflaan; der bal5, ven moet ook het verbod tegen dat v:iarert '„ blyven beftaan:" welke redeneering vervolgens wederlegd wordt, daar door, dat het tweede niet in het eerfte ligt opgefloten, maar van elders, en vooral tegenwoordig, uit de tegenwoordige ficuatie van Vaart en Koophandel in Europa, byzonder zou op Indien, moeten worden betoogd. Het welk zo verre van daar is, dat in tegendeel dat verbod van beooften de Kaap te vaaren thans ten oi-  JAARBOEKEN, September, 1700. sin uiterften fchadelyk is, zo voor de Oost Indifche Compagnie dezer Landen zelve, als voor de algemeene vaart en koophandel dezer Gewesten: welk verbod, de Steller der Memorie opmerkt, dat daarom ook in de Continuatien en Prolongatien van voorfz. Octroy niet is geïtereerd geworden : dat ook de Engelfchen, eerst mede door dat heerfchend begrip om alle particulieren van de vaart en handel op Oost-Indiën uit te fluiten, weggefleept , maar daar na van het monopolifeerend fyftema terug gekomen zyn, om gaver en grooter oogmerken te betragten. Dit wordt daar door nog bekragtigd, dat meergemeld verbod thans geheel kragteloos is,dewyl veele vreemde Naden thans beooften de Kaap op de Oost-Indiën vaaren, en daar toe zelfs Compagnien hebben opgerigt, welke Compagnien, om ftaande te blyven, genoodzaakt zyn geworden , de Vaart en Handel op Indiën aan Particulieren toeteftaan, vooral op die plaatzen, alwaar zodanige Compagnien niet even zo voordeelig als Particulieren , koophandel kunnen dryven, zo wel om den aart des handels zeiven, als daarom dat de belangen van de Indifche Ingezetenen zig gemaklyker en naauwer laaten verbinden met de individueele belangens en werking aan een Compagnie eigen. Vervolgens wordt nog pag. 29. opgemerkt, dat de verdere redenen van het coütiriueerende Octroy van 22 Juny 1647, namentlyk bet con/èrveeren van 't publiek geloof, en dt Aaaaaaa cottt Am- steldam.  \ Am-. dam. %U% NIEUWE NEDERLANDSCHE contra&en met diverfe Natiën , Ryken en Landen in Osst'Indien aangegaan, ende behoudenisfen van de plaatzen aldaar, en het niet ver laaten van de voorfz. Natiën, Ryken, Landen en plaatzen, ten appetyte van hunne Vyanden ende derifie ende fpot van dezen Staat; dat die eindens allen kunnen bereikt worden, niet tegenltaande het aan alle Ingezetenen even zeer als aan alle Vreemden, vryRaat, om beooften de Kaap de Goede Hoop te vaaren, en dus die beweegredenen en ook het verbod zelve, daar door voor vervallen moeten worden gehouden. De Compagnie moet ftaande blyven , en by haar Oftroy gehandhaafd;deswege is hier geen bedenking: maar moet zy het worden op dien voet als het Octroy thans ligt? Dit wordt ontkend in de Memorie p. 29 en 30, en bewezen, dat het oogmerk wel was vreemde Natiën te weeren, maar geenzins om de Ingezetenen uit te fluiten van dat geen, 't welk men gan vreemde Natiën zou overlaaten. De Compagnie moest toen de wapenen gebruiken tegen Spanjaard en Portugees; moest bezittingen aanleggen; vaste zitplaatzen in Indiën formeeren; de gantfche ruimte van Indiën Rondt voor haar open ; zy moest nog kiezen; zy deedt nog onbepaald wyd en zyd togten,in die uitgeitrekte Landftreeken : derhalven zo lang was het haar nodig en dienflig, dat zy hier in niet gehinderd wierde door medeconcurrentie van haare LandgenQotcn, maar aan denzelven ver- bo.  JAARBOEKEN, September, iy9ö. boden bleef, van beooften de Kaap de Goede Hoop te vaaren: even gelyk ook om die zelfde reden de Spaanfche Kroon zulks by Placaat van den 9 April 1604, ten allerfterklle aan de Portugeezen verboodt, op dat niet onder naamleening van Portugeezen, de Hollanders en Oollerlingen in Indien zouden handelen. De Republiek kon dusdanig verbod niet doen tegen vreemde Na-> tien; maat de Compagnie poogden de Engelfchen en Franfchen van de Vaart en Koophandel in Indiën te verReeken, met zichvati derzelver voordeelen door Traélaaten meefter te maaken: zo dat onze Compagnie haa* re ondernemingen in zulk eene uitgeftrekt-> heid, ert met zo veel kragt en magt doorzettede, en in de Indiën tot die hoogte van vermogen en gezag Reeg , van welke geen voorbeeld in de Gefchiedenisfen te vin» den is. Maar na de Munfterfche Vrede was het onmogelyk de Franfchen en Engellehen buiten de Vaart en Handel in de Oost • Indiën te houden, en de betrekkelyke gefteldheid van de Compagnie tot andere Kuropifche Volkeren veranderde geheel: hier uit ontftonden geheel andere uitzichten, werkingen^ beleid : hier door hieldt de vrees op,dat de Compagnie door haare Landt.enooten zou gecontramineerd en ondergraafd worden, in het vestigen van eene Vaart en Koophandel, in het aanleggen van Comptoiren, in hei maaken van Traétaaten, enz. Zy bezat nu reeds die voordeelen, en kon daar van de Aaaaaaa a bes- Am* STÈL-i DAM*  «14 NIEUWE NEDERLANDS CHE AMSTERDAM. beste vruchten trekken , en hadt alleen de pogingen, en nayver van vreemde Natiën te vreezen. Dog tot dat trekken van de meefte en beste vrugten ontkent de Steller van de Memorie volftrekt, dat een aanhoudend verbod aan alle Ingezetenen dezer Landen , van te vaaren beooften de Kaap de Goede Hoop en door de Straat Magellaan , gefchikt is. In voorfz. Memorie wordt nog by deze gelegenheid deze allergevvigtigfteaanmerking gemaakt, namentlyk: „ Dat het verval der . „ Negotie in deze Republiek eigenlyk meer „ gelegen is in het niet progresfief vermeer- deren van den Koophandel in 't algemeen, „ naar mate die in de Waereld heeft toege„ nomen, dan wel in de vermindering of „ verlies van eenige byzondere takken van dezelve: dar de vergelykingen, die gemaakt ,7 worden van de Scheepvaart en Koophan- del onzer Republiek in deze dagen tegen die van vorige tyden, uitloopen op eene „ verkeerde applicatie; dewyl de juifte ver- gelyking in beide gevallen alleen te zoe„ ken en te vinden is in den Koophandel „ van alle andere Natiën, zo op zich zel„ ven, als gecombineerd met eikanderen, „ befchouwd. Daar uit (wordt 'er byge- voegd) en daar uit alleen kan en moet blyken, wat aandeel onze Republiek in f, de algemeene Commercie van de Wae„ reld oudtyds gehad heeft, en thans heeft; „ en by tegenftelling of vergelyking daar „van,  JAARBOEKEN, September, 1700. 2iiy „ van, hoe dit aandeel vermeerderd of verM minderd is/' Hier op volgt nog in de Memorie p. 33. dat Philips den Tweeden, reeds hadt vooruitgezien, dat de Franfchen en Engelfchen te magtig waren,om beftendig van de vaart en handel in de Oost-Indiën te worden uitgefloten; dat hy dus reeds begrepen hadt, den Nederlanders daar aan deel te geven, om zich zelve daar door te fterken: dat onze Oost■ Indifche Compagnie, dat voetfpooi volgende, aan de Ingezetenen dezer Lam den hadt kunnen en zelfs behooren onder ze kere voorwaarden vry te laaten, om te vaarer en te handelen op plaatzen in Indiën, welke door de Compagnie niet bezeten waren, oi daar zy te veel tegenftand of concurrentie hadt te duchten; dat zy daar door tegen d< vreemde Natiën eene concurrentie zou heb ben doen ontftaan,die het ryzend vermoger der Engelfchen en Franfchen in Indiën zou de zyn voorgekomen; dat zy haare gerust heid niet moest gebouwd hebben op zodanij verbod, als hier te voren vermeld is, maa aan alle Ingezetenen die Vaart en Hanae onder zekere bepaalingen vry laaten, daa zy tog gantsch Indiën niet kon omvatten Hadden de Engelfchen in 't jaar 161c de concurrentie van particuliere Ingezetene! dezer Landen in Bengalen aangetrohen zy zouden aldaar nooit zo geflaagd zyi geweest; dat ongelukkiglyk jalouzy en be geerte om de Vaart en Handel in Oost Aaaaaaa3 *n Am* STEL* I T » f l r f 1 1 i  2i 16 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STKLDAM. Indiën alleen te genieten, de Compagnie op eenen verkeerden weg hadt gebragt en gehouden , en onbeweeglyk daarop doen ftaande blyven, dat geen Ingezetenen dezer Landen, dan zy alleen, beooften de Kaap zouden vaaren;'t welk de vreemden, voor al de Engelfchen en Franfchen, zeer heeft geholpen, als die toen geen tegenftand nog concurrentie ontmoetten, nog van de Compagnie, die niet alles konde inzwelgen, nog van de particuliere Ingezetenen, die door de Compagnie verhinderd wierden te vaaren. De Franfchen dus en de Engelfchen, door deze misftap der Compagnie in Indiën groot geworden, zyn daar door in Raat geraakt om de Compagnie zelve gevoelige Hagen toe te brengen. Het was dan onberaden, die Vaart en Handel aan 'sLands Ingezetenen te ontzeggen, van welke de Compagnie geen vreemde Natiën konde uitfluiten, en welke vreemde Natiën zy zelve, door weering van haare Landgenooten, tegen haar eigen belang, in de ondernemingen in Indiën gelterkt heeft. En het zou zo veel te voordeeliger zyn geweest, aan de neiging van onzen Landaart deze gelegenheid te geven, van zyn rykdom, in plaats van die (gelyk nu gefchiedt) aan alle Ryken, Staaten en Landen aan te bieden, om uit hunne capitaalen een beter interest, dan hier te Lande kan getrokken worden, te erlangen; die rykdommen in de Commercie te belleden, als zy daar door in ftaat zouden zyn gefteld geweest, om den handel der andere Natiën in Indiën het hoofd te bieden, en dien weg in te Haan, van welken de Portugeezen, de Dee-  JAARBOEKEN, September, 1790. 2117 Deenen, de Franfchen, en nu inzonderheid de Ooftendenaars zich mee zo veel voorlpoed bevoordeelen. En aan die neiging en yver onzer Landgenooten kan men niet twyffelen, als men herdenkt, dat in 't jaar 1644 te Amflerdfltn Kooplieden zyn geweest, die 150 tonnen Gouds geprefenteerd hebben, zo men hen wilde geven een üblroy op Oost • Indien. AlTZEMA, Ui D. bl. 1010. De Steller der Memorie dringt verders de voordeelen aan, die voor de inkomften der Compagnie zouden te vinden zyn uit een handel van Particulieren op de OostIndiën, op voorbeeld der Engelfche Compagnie, welke haare havens in Bengalen aan alle Natiën heeft open gefteld, als zoekende haar voordeel niet in bekrompene oogmer ken en werkingen van mercantiel bewind, maar in uitgeftrektebedoelingen, door welke de bewooners haarer bezittingen in Indiëi tot welftand kunnen komen,uit welken wel ftand en welvaart der Ingezetenen, naar he voorbeeld van alle welgeregeld Staatsbewind de inkomften der Compagnie moeten voort vloeijen: 't welk door de voordragt van dei Staatsminifter Dundas, van den 31 Maart in 't Engelsch Parlement wordt opgehelderd en omtrend de Oost-Indifche Compagni van Engeland aangemerkt, dat, al wat z; als Commercieerende Mogendheid onnutti of ondienftig befchouwt, zy dat veranda door fchikkingen, welke het opperfte gezac tot voordeel der Ingezetenen, en te gely Aaaaaaa 4 ï< Am- s7 eldam* l | L > f r r> t ic  *n8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. tot vermeerdering van de algemeene welvaart der Compagnie zelve kan doen gedyen. Deze bedenkingen en aanmerkingen krygen p. 37 veel kragt daar uit, dat uit het Reglement en Limitatie van den jaare 1622 wordt aangetoond, dat het meergemelde Octroy tot geen ander doeleinde is verleend, nog verlengd , dan als een middel om de Neeringen, Handteeringen, Fabrieken, Zeevaart en Koophandel in 't gemeen, en over de gantfche werkzaamheid aller Ingezetenen nog merkelyk te doen toeneemen en tot hoger top te doen ryzen: dat daar toe zyn gefpendeerd die fubfidien en adfiftentien, welken in voorfz. Reglement gewaagd worden, als mede in de vernieuwing van *t Octroy van 22 Juny 1647, met de woorden van de voorfchreeve Ingezetenen te doen genieten de lang verwachte vruchten der meergenoemde excesfive asfiftentien. Nog meer zou de abufive interpretatie van 't Octroy vervallen, indien eens gefteld wierdt, „ dat- de Oost-Indifche Compagnie „ dezer Landen meer nadeels dan voordeels „ aan den Staat en aan deszelfs Ingezetenen „ roebragt; dat die in plaats van Neerin- gen, Handteeringen, Fabrieken, Trafie„ 'ken, algemeene Vaart en Koophandel te „ doen toeneemen, dezelve deeden vermin„ deren; en dat zy hec haare toebragt, om „ de Republiek te ontvolken en te ontzenu,, wen." Vooral, wanneer het blykt, dat meergemeld exclufief recht der Compagnie meer nadeels dan voordeels aan de Republiek toe-  JAARBOEKEN, September, 1700. sns toebrengt, alzo dit niet heeft uitgemaakt, nog kunnen uitmaaken het voorwerp van den wildesSouvereins, dewelke met te gelyk een middel tot een zeker einde kan agreee ren en een middel doen ftandhouden, ' welk tegen dat einde aanloopt. Uit zou eg ter plaats hebben, indien de fuftenue van di Oost-Indifche Compagnie, van als nog d< Ingezetenen dezer Landen gefloten te hou den buiten de Vaart beooflen de Kaap, moes prevaleeren. Deze hindernis voor 'sLand Ingezetenen, welke derzelver, voorheen z vuurigen yver, induftrie, genie, en werk zaamheid, zeer moet verkoelen, is allerm deeligst als men agt flaat, dat de üos Indifche Compagnie aldus 1. de Ingezetene fluit uit alle takken van Vaart en Koophai del in welken zy met andere Natie NB (lentt concurrente Vaart en Koophandi dryft; en 2. nog daar en boven uit alle d anclere takken uitfluit, welken in hande van andere Europifche Natiën zyn. Met veel oordeel wordt nog pag. 38 0; «merkt, dat in Ruk van Negotie en Ze vaart de dwangmiddelen niet kunnen baate; dat de geest van Koophandel door den eenig trek tot werkzaamheid derwaarts word gedi ven , waar heen hem eenig voordeel ot wir toelagt;datdie geest te vergeefsch aan klu ters wordt gelegd: wat voordeel heeft Compagnie uit die verboden van vaart handel enz. genoten ? Is zy er te vasi door blyven ltaan ? te minder aan t wan Amsterdam. t 3 > 1- n 1nA e n ï* 1; :n estsdeza er een  2120 NIEUWE NEDERLANDS CHE Am- steldam. Ien gebragt? te minder gezonken tot die laagte, in welke zy thans ligt te dobberen 2 heb* ben de Engelfchen niet, ondanks alle verboden , Pieter Willemszoon, en Lukas Antoniszoon tn hunne dienst genomen en in den jaare 1610 in hunne togten op Bengalen gebruikt? Zullen onze Ingezetenen ooit kunnen verhinderd worden om dan te.i minften in buitenlandfche onderneemingen van vaart en koophandel deel te neemen. wanneer zy 'er voordeel in vinden ? Worden zy daartoe niet gedwongen, wanneer hun hier te Lande den weg wordt gelloten of moeilyk ge, maakt? Noopt hen daartoe ook niet het ver-val van de Navigatie en Commercie hier te Lande? heeft de Compagnie de vreemden kunnen weeren? of ook zelfs de Ingezetenen verhinderen om, op geleende namen, door vreemdelingen te doen dat geen,'t welk de Compagnie niet gedoogt, dat zy onmiddelyk doen? — £alde Oost-Indifche Compagnie ooit uit de natuur kunnen rukken, dat de Koophandel gaat, daar hy de minften hindernis ontmoet ? Heeft zy niet moeten gedogen, dat in Engeland, Frankryk, Zweeden, Denemarken , ryke laadingen van goederen uit de Oost-lndiën overgebragt, uitgelaaden en door onze Kooplieden meestendeels ingekogt wierden? Kan zy beletten, dat uit Ooltende fchepen naar OostIndiën vaaren, en in de Stad verkopingen worden aangelegd , welke die van onze Oost-Indifche Compagnie tarten? dat 'er onze Kooplieden deel in neemen? zouden on-;  JAARBOEKEN, Spptcmbm> 1790. 2121 onze Ingezetenen dit alles beweegloos moeten aanzien? den geheelen koophandel, en vaart, den eenen tak na den anderen, zien overgaan tot vreemden ? het Land ontvolken, en tot zynen eerften en ruwen Rand terug keeren? — Waar is de bloei van onze Steden? waar haare volkrykheid? waar een gevoeglyk beltaan voor de fchamele Ge meente? enz. Dus wordt, het geen omtrenc het derde punt te bewyzen Rondt, nog me deze aanmerking beiloten : „dat eene gedu „ rige wisfeling en verandering in den loot „ en in het bedryf van alles, wat mercanrie „ is, op de kragtiglle wyze, dagelyks he „ bekend Hollandsch fpreekwoord beves „ tigt: daar de ftroomen verkopen, verze „ men de baakens." Hier op volgt de behandeling van het I\ punt, het welk wy ook te vooren hebbei opgegeven, namenlyk ,, dat het vry Rellen va: de Vaart beoosten de Kaap aan alle Ingeze tenen, geen nadeel aan de Compagnie kaï toebrengen." De Compagnie werkt op een bepaald fond: en moet dus de voorwerpen van haare fpect latien en operatien ook binnen den kring va dat fonds beiluiten: dat is, 1. tragten te bc houden die takken, omtrend welken zy ee uitlluitend recht heeft verkreegen, dus 00 de fpeceryen en verdere producten, van we ken het kopen haar by traclaaten is afge ftaan; q. ook meefter te blyven van 't vei handelen van alle de Indifche producten, oa: trend welken zy zich eene concurrentie bc ve Am- steldam. [ I i t T 1 l 1 '» 1 1 .• n  2122 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstelda®. ven andere Natiën kan bezorgen. Dit is voor de Compagnie een ruim veld, om meer te doen, dan zydoet; en voor haare gerustheid is genoeg, in het genoemde niet te zullen gedwarsboomd worden; nog vóórhaar eenige de minfte fchaden, dat alles, wat buiten gezegden kring valt, voorwerpen worden van den nayver van andere Natiën, en byzonderlykvan haare Landgenoten: welken te willen uitfluiten van 't geen de Compagnie tog zelve niet kan genieten, de grootfte onrechtvaardigheid zoude zyn, gelyk met verfcheidene plaatzen van Huig de Groot wordt aangedrongen, uit zyne Vrye Zee, XII. hoofdftuk. Daar zyn takken van Koophandel, welke de Compagnie nimmer met voordeel heeft kunnen dryven, en daarom aan Parti« culieren moeten worden overgelaten. Deze waarheid heeft zelfs de Compagnie te ver getrokken, zig bepaalende tot haare genomen fom van Schepen en capitaal voor haren handel, verzuimende dus, het geen zy nog boven dien hadt kunnen gewinnen. Zy heeft ook aan andere handeldryvende Natien in de Oost Indiën confidentie gegeven, en dus gelegenheid, dat de marktplaatzen vermenigvuldigd zyn, de loop van commercie in meerder concurrentie is gebragt, en daar door de waarde der Indifche producten minder van de Hollanderen afhangelyk gebleven; derhalvcn „ dat de commercie on„ derwo; pen is geraakt aan de fluctuatie „ van  JAARBOEKEN, September, 1790. 2123 van de byzondere belangen der confumee„ rende Natiën van Europa; wier belang „ altyd vermindering van waarde veroor„ zaakt, uit hoofde, dat de vermeerdering „ van marktplaatfen beftendige aanleiding „ geeft tot dringende redenen, om den con„ fumateur te voldoen, ten einde hy zich ti niet elders ga voorzien. Echter, zo lang „ de Compagnie haar beftaan hieldt, en voor zo verre haar handel gedreven wierdt, „ betrekkelyk tot Indifche producten van „ haar Indiesch territoir, kon zy haar han- del meer of min doen aanwasfen , naar „ mate zy meer of min middelen in 't werk ,, ftelde, om dezelven uit te breiden of te „ beperken, 't welk in Europa afhangt van de commercieele kennis der Bewindheb„ beren; en in Indiën, van de mogelykheid, om aldaar de waaren, by preferentie, bo„ ven eenige andere Natie te kunnen beko„ men. Zy zoude, op die wyze, meer of „ min haare vaart en handel kunnen ver- meerderen." Maar dit is altyd zeker, wat zy of niet kan, of nalaat te doen, en egter aan de Ingezetenen belet, en aan vreemden overlaat, dit levert voor den ftaat en deszelfs Ingezeetenen een wezenlyk nadeel. Dit een en ander wordt nader opgehelderd door het beleid der Engelfche Compagnie in de vaarten handel op Bengalen,zyn de die oorden van Oost Indiën,in welkende handwerken altyd het meest bloeiden. De Engelfchen overweegende, „ dat de handel in dat Land veel kunde en niet minder ver „ trou Am- stecbam.  2124 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. „ trouwen vereischt, hebben te gelyk be« „ grepen, dat de EngeUche Oost-Indifche „ Compagnie, even zo min als andere Com„ pagnien en Corporatief! in haare werkin„ gen, als Lichamen , gefchikt zyn , om „ een handel van dien aart met gelyk fucces „ te dryven, als het door Particulieren ge« „ daan kan worden." Zy heeft dus, haare Bezittingen in Bengalen meer befchouwd „ als eene Bezitting, die haar revenuen konw de verfchaffen, uit eene openlyke toelaa- ting van eene onbelemmerde vaart, dan als „ eene voordeelige gelegenheid om 'er zelve „ eenen koophandel te dryven." Dus „ zyn }9 de havens in Bengalen en inzonderheid ook „ die van Calcuta opengeReld geworden tot den handel van andere Natiën , en van „ Schepen, welke de Engelfche Oost Indi„ fche Compagnie gebruikt. Zy laat toe, „ dat Engelfche Particulieren in deze Sche„ pen, wanneer die door de Compagnie be„ vragt zyn, zo veel goederen laaden, en 5 daar mede naar London afzenden, als de overige ruimte der fchepen het draagen ,' kan: geevende dus NB. aan haare Land„ genooten, in plaats van die te misgunnen „ het geen zy aan vreemden vrylaat, een „ voordeel boven vreemden." De commercie van Bengalen is dus geworden eenen „ handel, van aart gelykltaande met dien, welke plaats heeft tusfchen de \, verfchillendeLanden in Europa," en welke het zeker is, dat alleen door Particulieren en niet door Lighamen als Compagnien kan  JAARBOEKEN, September, 1700. 2125 kan gedreven worden, zo als daar verder p. 46 betoogd wordt. De Engelfche Compagnie „ wil dan den balans der Commercie ten harén voördëele doen uitvallen, niet door het onzeker middel van Koopmanfchappen,maar door liet zeker middel van „ inkomften, uit dealgemeenen onbelemmer„ de Commercie van particulieren proflu„ eerende." Geen wonder dan, dat zo vee* le goederen uit Bengalen in Portugal, Frankryk, Denemarken en Oofténde aankomen é dat America die direct uit Bengalen haalt, welke Zy te vooren uit Europa kreeg; Veeï minder is het te verwonderen, „ dat onze „ Oost Indifche Compaguie, althans in hare tegenwoordige fituatie zich moet verge„ noegen met het dryven van eefle allerge„ ringSt gedeelte dezer Negotie , wel eer h eene der grootfte takken van haare Com5, mercie in Indiën, en door welke de Corri„ mercie van dit Land wierdt in ftaat gc3, fteld om voor zo veele millioenen gul,, dens. meer dan nu , aan andere Natiën j, te verkoperi; een tak van negotie, door i, welken zo veel Catoendrukkeryen in de Republiek voorheen aan den gang wier,, den gehouden, en die tegenwoordig zd 5, zeer verminderd zyn, dat "er thans maar ,3 de fchaduw van overgebleven is." Het onvermogen van de Oost - Indifchë Compagnie, om eenig aanmerkelyk deel , byzonder in den fkoophandel van Bengalen t ïe neemen, wordt verders beweezen uit de B b b b b b b zee*" AM- STEL-  ii26 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- ktf.ldam. zeer groote cargefoenen, welke tegenwoordig uit Indiën naar Ooftende worden overgebragt; dit wordt met een Bylage Letter Z., houdende de annonces van Verkoopingen te Ooftende zedert h?t jaar 1784 gedaan, bevestigd. Wat nadeel nu zou het toeftaan van deze vaart en handel aan den Ingezetenen van den Staat, in j. laats van die aan vreemden overtelaaten, aan de Compagnie toebrengen? geene ter waereld: maar wel afbreuk doen aan die der vreemden, inzonderheid aan die van Ooftende,in weerwil der Tra&aaten ondernomen en dagelyks toeneemen :e, en veel nut en profyt aan de Republiek en haare Inwoonderen toebrengen. Hier doorzoueene vermeerdering van bouw, uitrusting en bevragting van Schepen hier te Lande, en dus van arbeidzaamheid, levendigheid , neering en confumtie , en algemeene verteering te weege gebragt worden. „ Het fpreekt van zelf, dat daar uit getegenheid zoude geboren worden om we„ derom de fcharten in circulatie van de Com„ mercie en van allerhande neeringen te bren„ gen, die 'er nu zyn uitgeraakt, en overal „ op interest uitgezet worden : 't welk dit „ pernicieus gevolg voor dezen Staat ge„ had heeft en nog heeft, dat 'er zo veele „ werkelooze Lieden binnen de Republiek, „ lommigen uit hoofde van overvloed, an„ deren uit gebrek van werk en middelen, „ gevonden worden: en dat vreemde Mo» „ gendheden, door den rykdom der Inge. „ ze-  Jaarboeken, september, 1750. 2122 j> zerenen dezer Landen gefchraagd en ge,, Rerkt zyn geworden in een vermogen , *, het welk zo veele capitalen van de goede 5, Ingezetenen verflonden , en aan den Staat „ in menigte opzichten zo veel nadeels toe*, gebragt heeft." Het openftellen van gemelde vaart en handel zou wederom werkeloze handen aan arbeid helpen; vertier aan eigen fabrieken geven; de arbeidzaamheid door deze algemeene circulatie opwakkeren; de confumtie van verfcheidene waaren , en daar mede ook 's Lands inkomften vermeerderen. Al wat aan Vreemden magt en kragt byzet, moet onzen Staat verzwakken. Het ftrydc dan met de gezonde Staatkunde, daar de handel op Bengalen aan alle Natiën openft at, dien aan onze Ingezeetenen te verhinderen; het ftrydtmet de gezonde Staatkunde , dat 'er te Ooftende , in weerwil def Traaaaten, uit dien handel ryke ladingen aankomen, en aan onze Ingezetenen eenbrydel blyft opgelegd; het ftrydt met de gezonde Staatkunde, en zelfs met de wezenlyke bedoelingen van 't Octroy, dat, ten gevalle van een enkel Lichaam, by aanhoudendheid, aan den Staat zulk een important nadeel zou blyven toegebragt. Te meer daar de Compagnie, van haare weergalooze hoogte tot die laagte is gedaald, dat zy uit de beurs der particuliere Ingezetenen v n Holland geholpen, nog naauwlykskan traande blyven. Waarheen, indien men.in weerBbbbbbba wil Amstel*dam*  4128 NIEUWE NEBERLANDSCHE Am- stel- dam. wil van de genotene hulp, haaren val nit-t zou kunnen tegen houden. Wat anders , dan het grootst nadeel voor Holland? de ruine der Ingezetenen (wien zy de handen biridt; wien zy het voedfel beneemt ; wat meer is, Wier operatien haar beRaan zoude kunnen Herken ?) het wankelen van het publiek geloof, en de contracten met diverfe Natiën, Ryken en Landen in de Oost lndiën aangegaan, enz. Hier op volgt eene kort gewag van de bekommerlyken ftaat der Oost-fnd. Compagnie, voor zo verre het commerciëele aangaat, en eenige aanmerkingen over de directie van eene Maatfchappy van zulk eene verbazende uiige ftrektheid, en zo overladen met lasten, in de tegenwoordige omftandigheid des Koophandels van geheel de waereld —• „ Befchou wt men voor een ogenblik haare pure commerciëele wendingen in de laatfte jaaren , welke'eene invloed is daar uit ontflaan? Hoe denkt 'er de Beurs van Amfteldam over ? Wanneer was ooit de Maatfchappy genood-dwongen om ter bekoming van flegts een half millioen tot middelen overtegaan , gelyk als in 't begin van Maart dezes jaars, ter Kamer Amfterdam ? Wanneer zag men ooit haare verkopingen geftoord, en het voorwerp worden van byeenkomften der kooperen , om middelen te beraamen tegen handelwyzen, die zy meenden met den aart des Koophandels te ftryden, gelyk in de maand October 1789 aan de Kamer Zeeland gefchied is?  JAARBOEKEN, September, 1790. 2129 is? Is het geen tyd , om het vertrouwen te herkrygen? en zal dat herkregen worden door een dwangmiddel , en het tegengaan vaneenen handel, die de Compagnie gedogen moet, dar particuliere Kooplieden van de middel-klasfe in de nabyheid van de vereenigde gewesten dry ven ? enz." Hier worden nog by gevoegd eenige aanmerkingen ! omtrend de willekeurige handelwyze der Oost-Indifche Compagnie in de zaak van Charnock, en opgemerkt, „ dat zulke ge„ dragingen recht gefchikt zyn , om elk „ Ingezeten dezer Landen de lust te benee„ men, om in Indiën in Ruk van Negotie te J} gaan kampen tegen de vreemden, en om „ hun daar en tegen eene gloeyende begeerte aan te zetten tot het bevorderen van „ die vaart en Koophandel by Vreemden, „ welke de Compagnie nu eindelyk geheel ., en al zullen doen zinken." ■ Wordt het vaaren beoosten de Kaap en het dryven van Koophandel in Oost-Indiën verklaard te weezen gepermitteerd, dan kan deze verklaaring gefchieden in dier voegen, „ dat „ de Geuétroyeerde Oost-Indifche Compa„ gnie daar uit gemak en voordeel zoude „ kunnen genieten. Het vaaren van meerL, der Hollandfche Schepen zou het aanweef , zen van Hollandsch Volk in Indiën talryker maaken; de Hollandfche Natie in die t „ oorden nog meer aanzien geeven; de macht L, en'tgezach der Oost-Indifche Compagnie „ veriterken; de gelegenheid tot expeditien L, vermeerderen , en het gebrek aan HolBbbbbbbs „ landsch AMSTERDAM.  2i3o NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam, I „ landsch Volk te gemc-et komen; de Oost„ Indifche Compagnie zoude zich van de Schepen der Particulieren kunnen bedie„ nen, en wederkeerig het gebruik van hare Schepen tot dienst van de Particulieren doen ftrekken." enz. Waarmede dan ook het bewys van het vierde der vier voorfz. pointen, gefloten wordt, namenlyk „ dat door het openflellenvande vaart beoosten de Kaap de Goede Hoop, en den handel in de OostIndien voor on?e Landgenooten, geen nadeel, maar integendeel veel voordeel aan de Compagnie zou worden toegebragr." Verders wordt, wat de zaak van Charnock aangaat, het ongelyk van de handelwyze tegen denzelven nog nader daardoor beweezen, da"t, na den jaare 1625, en dus ten tyde van het continueeren van't Octroy voor de eerftemaal, hei vaaren beoosten de Kaap niet meer in aanmerking konde komen,maar alleen het vaaren en h\ndelen binnen pe Limiten van het Octroy: waar uit eene volflagen nulliteit der proceduren tegen het Schip de Antoinettatw deszelfs laading door het Gouvernement te Chinfura wordt afgeleid. Men heeft zich wel van de zyde van het Gouvernement van Chinfura bediend van de voorbèeldeloosheid van deze onderneeming van Chemock; maar dit word met vier aanmerkingen geheel te keer gegaan. Charnock en andere Engelfche Kooplieden f bn-iken v\ den laatften Oorlog tusfchen dezen Staat en Engeland, uit Vlisiingen 0p naar  JAARBOEKEN, September, 1790. 2131 naar Ooftende, welke Rad daar door op kwam tot dien voorfpoed, welke zy nu geniet, en door den Keizer begiftigd wierdt met alle vry heden van Vaart en handel, welke de Stad Vlisfingen ooit genoot. De Keizer, de ftipulatien der Tracraaten niet ontziende, gaf aan die van Braband en Vlaanderen, en namenlyk mede aan die van Ooftende, de Vryheid, om Schepen voor den handel op Oost-Indiën uit te rusten; de vaart daar heen te oeffenen; den Koophandel in OostIndiën te dryven, en van daar wederom te rug te komen ; de laadingen te losfen en te verkoopen,alles ftrydig zo tegen den letter, als den zin der voorfz. Traétaaten. Ooftem de maakte terftond gebruik van dien Vry dom, waardoor aan een gedeelte van de Oost-Indifche Koophandel, in uitwatering wierdt gegeven, op eene havenen op eene plaats, zeer na aan de grenzen van den Vryen Staat gelegen , en zeer gefchikt, om der vaart en Koophandel om de havens der Republiek afbreuit te doen „ want deswege ftaat in 't byzonder aan te merken, dat. ü hoe zeer de vaart uit deze Landen naai Oost-Indiën wel alleen geoeffend wordi '! door onze Oost-Indifche Compagnie - egter de handel van Indifche waaren en '! goederen zich in deze provinciën niet en. ' kelyk en blootelyk bepaalt aart en by dai " gedeelte alleen ,'t welk den aanvoer van de Hollandfche Compagnie uitmaakt. Alle ', Landen, handel op en in Oost-indien dry vende, kunnen hunne waaren naarHoilaat " Bbbbbbb4 „zen Am- steldam. I  8ï32 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STEL- zenden en aldaar Huiken ;'t gefchiedt ook ,, of geheel, of ten deele, Dit maakt, dat j, de Koophandel in Oost Indifche waaren in de Republiek, wezenlyk veel grooter is, dan dezelve zoude zyn, indien dezelve „ uit de vaart en handel van onze Oost-In3i difche Compagnie alleen zyn voedfel zou* „ de moeten trekken. Hier uit is ligt op te 5} maaken, dat deze deelneeming der onzen s, in het Huiken der Oost Indifche waaren, door Vreemden uit Oost-lndiën in Europa ,, overgebragt, aan die vreemden die kragt „ en dat vermogen byzet, die dezen beno- digd hebben, om den handel op Oost?? Indiën te kunnen dryven." De onderneeming van Charnock wordt verders p. 54 daar mede verdedigd, dat hy de Vaart en Handel op Oost-Indien te Oliënde aangevangen hebbende, zonder dat die van Oftende eenige tegenkanting aan de zyds van den Staat, of van de Generaale Geoctroyeerde Oost-Indifche Compagnie dezer Landen ontmoetten, het by hem niet konde opkomen, dat de voorfz. Compagnie aan een Burger van Vlisfingen zoude misgunnen dat zelfde, 't welk zy van die van Oftende, in weerwil der TracTtaaten, gedoogde: voor al, daar „ de-aart van de Commercie, het belang der Commercie van de Republiek, de verandering van omftandigheden en „ van den loop der Commercie in Europa, over't geheel genomen; daar het belang ?, van de Compagnie zelve haar privatief ,, recht  JAARBOEKEN, September, 179G. 2T33 ., recht hadt geënerveerd , en dus, de letter van 't Octroy minder dan de zin en mee„ ning moetende gelden, daar door ook hem „ in Vlisfingen geen minder vryheid tot de „ Vaart Op Indiën moest worden gelaaten, dan aan alle andere vreemde Natiën, en " byzonderlyk aan die van Oliënde: althans binten de limiten van de Oost-Indifche Compagnie vaarende en handelende, te " minder daar eerlang eene fchikking, by " den Staat, zoude gemaakt worden, waat " by de vryheid van Vaart en Koophandel " op posfesfien van vreemde Mogendheden V erkend zoude worden." Waarby komt, dat deze uitrusting is gefchied met mede weeten van de Regeering van Vlisfingen inzonderheid van den Hoofd -BaiLluw, et het fchip is voorzien van de nodige docu menten, van een brief aan den Gouverneu van de Kaap, als mede een pas, in welkei de zin van 't Oót'roy aan alle Gouverneurs ei Gezachhebbers wordt voorgehouden. Wel ke documenten althands het fchip hadde moeten beveiligen tegen de willekeurig handelwyze der Bedienden van de Compt gnie te Calcuta, tot dat hier te Lande m uitgemaakt, of R. Charnock al of niet w; gevallen in de pcenaliteiten, op het vaart linnen de limiten van 't OSlroy van de Oos Indifche Compagnie geReld. Waar op nc in de Memorie p. 57. de onwehtvaardighe: en onmenfehelyke hardigheid van de Rege ring te Calcuta wordt afgefchilderd, voor in het niet gedogen, dat het fchip gerep Ubbbbbb5 ree Amstel» DAM, > t r 1 1 1 3 l« S .3 n i* g d a- al a^ ca  2134 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel»am« 1 ' reerd wierde, nog by zyn afreize, van een Loots voorzien , enz. ,, R. Charnock , als „ Vreemdeling hier gezeten, heeft den „ Lande van dienst geweest; als Vreemde,, ling is hy genoodzaakt geworden de wyk „ te neemen naar Oftende: daar vermogt hy dien handel op Indiën dry ven; daar ont„ moette hy geen hindernisfen ; daar vondt hy gunst en befcherming: dien handel wil „ hy weder overbrengen in den fchoot der Republiek : hy doet het op autoriteit enz." Indien al het Octroy en verbod van beooften de Kaap te vaaren, zou kunnen begrepen worden, als nog Rand te grypen, dan nog moet de bevoegdheid van Hun Hoog Mogende tot intrekking van dat verbod buiten bedenking zyn, zo ras als de voortduuring van dat verbod het tegendeel uitwerkt van 't geen zy uitwerken moet: 't welk met het gezach van De Groot de J. B. r t r '* * s » a  2142 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECilT, Lande verbeurd verklaard waar onder ook nitdrukkelyk begrepen zyn de Prebenden der Kanunniken. Verders zyn nog infaam en inhabiel verklaard, en vooral hun leven gebannen N Ravée en J. H. van der Sluis, doch zonder verbeurd-verklaaring hunner goederen. Eindelyk Pieter 't Hoen vour 25 jaaren , en R. *p Hoen voor 12 Jaaren gebannen. Wy hebben ook te voren van een rechtsgeding gefproken tegen B. VV. Visjcber, wegens gelden, die hy als Ontvanger in die voorgemelde onlusten hadt afgegeven. Wy lezen in een zeker dagpapier het navolgende: „ De twee Advertentien, geteekend B. „ IV. Visfcher, ons toegezonden , e» by wel„ ker eerfte hy, als Man en Voogd van An° „ na Elifabeth van Hengst, protefteerd te„ gen de Verkoopinge, op den iï September 1790, by executie te doen van zeker „ huis in Utrecht,hemcompeteerende, mes referveeriug van zyn Regres; en by wel„ ker tweede hy insgelyks protefteerd, te„ gen de Verkooping, mede op 11 Septem„ ber 1790, by executie te doen van eene hem competeerende Prebende in den Ca„ pittule ten Dom, met refervatie van Rer> gres jegens den Koper, zyn ons wel ge„ worden, doch niet gefchikt om in onze „ Courant te worden geplaatst." Ook is hier afgekondigd het navolgend EX*  JAARBOEKEN, September, 1790. 2143 1 EXTRACT uit de Refo/uricn yan van dé Éd''le Groot ^Irhibaare■ Neer en BÜ R G EM E ESTER EN en VROEDSCHAP der óiad UTRECHT; rakende het houden van een DANK- en BEDESTOND , op den 16 September 1790. Door Heeren Burgemeefteren zynde voorgedragen, dat ingevolge de Vroedfchaps-Refolutie 1 van den 3; Augustus des voorleden jaars, op den , 16 September daar aan volgende, ter gedachtenisfe > van de reddinge en ontruiminge dezer Stad, den i6 September 1787 voorgevallen, een Dank- en BedeRond des avonds ten half zeven uuren in den Domen Jacobi • Kerken gehouden was; en tevens in coniideratie gegeeven zynde, of de Vroedfchap niet zoude willen goedvinden wederom in dit jaar op dert 16 September eene gelyke gedachtenisfe te houden van gemelde aanbiddelyke redditige en ontruiminge dezer Stad; heefc de Vroedfchap, na deliberatie, Heeren Burgemeefteren voor derzelver attentie en voorftel bedankt , en dienvolgens gerelbl' veerd: Dat op Donderdag dea 16 September aanftaande, eene gelyke Godsdienftige gedachtenisfe van bovengemelde wonderdadige gebeurtenisfe, gevierd, en een Dank- en Bedeftond des avonds ten half zeven uuren in den Dom- en Jacobi - Kerken'gehouden zal worden , ten einde op eene folemneele wyze in de Gemeinte, den Goedertiernen God te loven en te danken, voor de zkrhtbaare blyken zyner macht en weldadigheid aan deze Stad zo kennelyk verheerlykt; als mede om den Heere nedrigst en ootmoedigst te fmeeken, dat Hy het Land 'en deze Stad, benevens derzelver Op- en Ingezetenen , verder in zyne Goddelyke hoede en befcherminge nemen, de' vrede en ruste alomme mee* en Ccceccc 2 meur U- L'REdriT, Gefokt. ontrenJ lede* Jonde,  *I44 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TBECHT, Refolut. omtrena Bedefionde. FRIESLAND, Leeuwarden. Op den 9 September 1790 is van wege de Gedeputeerde Staaten van Friesland deze aanfchryving gedaan: EDE- meer herftellen, en bevestigen , en de pogingen der Hooge Overigheid ten dien einde zegenen wil. Op dat nu deze plechtige Godsdienstoeffenin» op het eerbiedigst gehouden , mitsgaders aan de Burgeren en Ingezetenen te beter gelegenheid gegeeven worde, dezelve by te woonen, ordonneert de Vroedfchap aan alle Herbergiersen Winkeliers,binnen deze Stad en Vryheid , geduurende den tyd der voDrfchreeven Dank- en Bedeftond, hunne huizen gefloten te houden , en geene Neeringe of Koopmanfchappen te exerceeren ; gelyk. ook aan alle Handwerk- en Arbeidslieden gelast wordt, hun werk te ftaaken; alles op verbeurte van drie gulden , by ieder Contraventeur te verbeuren, ten behoeve van deze Stads Aalmoesfeniers Kamer. Zynde wyders- goedgevonden , dat de AvondPredicatie in de Domkerk des Woensdags, en de Morgen - Predicatie in de Jacobikerk des Donderdags, zullen ftilftaan; en dat deze op de gewoone wyze zal afgekondigd, gedrukt en aangeplakt worden. Aldus Qnore folitö) van den Stadhuize gepubliceerd op den 11 September 1790. In kennisfe van my, J. W. DE RUEVER.  JAARBOEKEN, September, 1790. 2f45 EDELE, VESTE, LIEVE, BYZONDERE! HTer Onzer Vergaderinge gebleken zynde, dat 1 in het geeven van de Uitflag, in hetvvecgen van de Kaas, zeer ongelyklyk in de Waagen dezer Provincie werd gehandelt; zo hebben Wy goedgevonden U Edele door dezen aan te fchryven en te gelasten , om zo 'er een publieke Waag in derzelver Diftrift of Stad gevonden wordt, de nodige ordre te Rellen, vooral in het wege van de Kaas , dat zulks gefchiede ingevolge 't Placaat door de Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie gearrefteerd op den8Juny dezes Jaars, waar by is bepaald: Dat in het weegen der Impost en TVaagregt onderhevige Goederen een egale voet zal gehouden, en op. yder honderd Ponden voor Uitflag gegeeven worden een Pond, en op vyf tig Ponden een half Pond, zonder op minder gewigt eenig Uitflag te mogen geeven; zullende U Edele ten ftrikften hier aanmoeten voldoen, ten einde Wy niet genoodzaakt mogen worden hier omtrent nadere ordres te ftellëru Waar toe Ons verlaatende, beveelen Wy U Edele in de befcherminge van God Almagtig. U Edele Goede Vrienden, De Gedeputeerde Staaten van Friesland, Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. Leeuwarden den 9 September 1790. D O C K U m. Den 10 September, des avonds ongeveei half 9 uuren, floeg de Donder in 't huis Ccceccc3 var Leeü* war- ; den. Aan- fchryv. wegens 't wegen van Kaas.' 1,  «i4<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Doe& li- van Canier Staate, op Dryfumer Terp, thans bewoond door de Heeren Fan Poutsma, en komende door de fchoorfteeu van de voork'iner, pasfeerende de ISlixem orn de tafel, waarom de Huisgenoten zaten, ging de trap op en floeg op de voorbovenkamer den fpiegel, en een ooryzer daar boven hangende, aan Hukken, keerde de lyst des fpiegels het ngterfte voor, nam het belegftuk van 't eene fchuifraam met de lyst weg, zonder de glaazen en een naast den fpiegel hangende horologie te befchadigen, wierp eene onder den fpiegel flaande laadtafel voor over, 't onderde boven, fcheurde op eene andere kanier het behangzel van de muur, floeg drie gaten in den voorgevel,zo dat een fteen ongeveer vyf roeden voorwaarts vloog,en vervulde de geheele voorkamer en zolder met rnok , naar brand riekende, doch ponder gevolg , zo dat alles zonder aanmerkelyk ongeluk is afgelopen. Weiende wat 'er toe nodig is, om dierge* lyke verfchynzelen in de natuur wel waar te nemen ,<• geven wy dit, zo als 'wy het ontvangen, hebben, zonder nogtlmns iets te willen ih twyflel trekken. 't H e E k. e n v e e n. Het Orgel, door wylen Me vrouwe de Weduwe van jonkheer Menno Coeboorn van Sckeltinga, m leven Grietman over Schoter* Jand, enz. , aan de Gereformeerde Kerk alhier gemaakt, is den 25 September door dne lieert;;;, beiccmdc'kenners van het Orgel-  JAARBOEKEN, Siptembcr, 1790. 2147 gelgeftel en Muziek, beproefd; en niet alleen boven het bepaalde beftek, maar in al les zodanig uitneemend bevonden, dat het als een allervolmaaktst ftuk, ten hoogften eere doet aan den Orgelmaker A. Gruizen, woonachtig te Leeuwarden, en zal, op den 13 Oétober, door eene openbaare redevoering en keurig gezang, den Kerke worden toegewyd. O VERTSSEL. Zwolle. Wy hebben te voren van de zaak van den Heer Mr. IV. de Lille gefproken , en zeker Decreet van Burgemeefteren, Scheepenen en Raaden dezer Stad medegedeeld. Zie hier te voren bl. 1^47. Ingevolge van dat Decreet, zondt den HeerMr. W. de Lille aan den hoogen Bank der Stad Zwolle, op den 15 dezer maand September 1790, dit Declaratoir in,gedagtekend den 8 July 1790. WEL EDELE HOOG ACHTBAARE HEEREN , BURGEMEESTEREN, SCHEEPENEN en RAADEN der STAD ZWOL. De Ondergeteekende, by Decreet van U Wel Edele Hoog Achtbaare van den 16 Mey jongstleden , op den 30 Juny daar aan volgende uitgefproken , tot zyn overgroote verwondering zich vindende gecondemneerd , om by een in te leveren Declaratoir, „als nog ingedut zyn erreur te „ profiteeren, zyn vorige daaden te verzaaken,en zyn groot leedwezen, in fpecie mede met beCcccccc 4 ,, trek- 't Hee- 1en-  si48 NIEUWE NEDERLANDSCHE ZWOL- Declaratoir vat Mr. W de Ulle „ trekking tot het onbetamelyke der expresfien den Heer Erfltadhouder zullende concerneeren, en in zeker Adres aan Ridderfchap en Steden op den „ 13 September 1787 geprsefenteerd, voorkomen„ dei te betuigen, vergeeving te verzoeken, en ,, wat dies meer is;"- vind zich vooraf verplicht, dewyl uit de bewoording, en als nog in zamqnhang met de Prsemisfen van 't voorzeide Decreet, gepraafumeerd kon worden, dat hy Ondergeteekende by ficcesfive Addresfen, (door U Wel Edele Hoog Achtbaare Requesten van jubmisfic. genoemd,} bereids verklaaringen had afgelegd, gelykvormig aan die, welke hem zyn voorgefchrevcn, om met gepastcn eerbied, tot voorkoming der fehyn zelve van inconfequentie en tegenftrydigheid , rondborüig te verklaaren: zich nimmer anders, dan onder voorbehoud zyner wettige verantwoording, aan eenige uitforaak gefubmitieerch nog by de door hem fuccesfivelyk gepra;fenteerde Requesten (volgens aveu van Ridderfchap en Steden zelve van den 30 October 1788,) eenige fchuld erkend, berouw getoond, of iets anders bedoeld te hebben, dan door herhaalde proteflatien van onfchuld, zich van rechtelyke perquifitien en bedreigde vervolgingen vry te maaken, zyne hooge en magtige partyen te bevredigen , en de fchrikbaarende indrukken weg te nemen , welke het bekende Addrcs op U Wel Edele Hoog Achtbaare en Ridderfchap en Steden na den 13 September 1787, fcheen gemaakt te hebben* — indrukken , welker voortduuring hem en anderen had kunnen ongelukkig maken, aangezien het niet alleen , volgens de Cafus Pojitie, namens Ridderfchap en Steden opgemaakt, bedenkelyk was, of dezer zaken halven by Captuur dan Citatie in Rcrfoon behoorde geageerd te worden, maar ook, volgens de voorlichting des tegenswoordigen Staatsmipifters, niets minder bedreven was, dan misdaafón van publiek geweld, gekwetde Majefleit en froo^ verraad, en wel tot dien ujterfteu en af- fchu*  JAARBOEKEN, September, 1790. 2149 fchuwelyken trap, dat de Ondergeteekende en zyne Conforcen, met éeDamiens, de Rttvaiiiacs, en de Balthafar Gerards wierden gelyk geReld. De Ondergeteekende betuigt vervolgens ten plechtiaften in alle zyne handelingen, welke met mogelykheid door U Wel Edele Hoog Achtbaare kunnen bedoeld worden, gevolgd te hebben zyn licht, en de infpraak van zodanige grondbeginfelen, welke hy ter goeder trouw de beste keurde, en waai van Ridderfchap en Steden voor den 13 Septembei 1787 openbaare profesfie deden; —dat hyzyne vo ri<*e daadtn toetfende aan die grondbeginlelen en d( omftandigheden, in welke hy zich bevonden heeft, in zyn gemoed verzekerd is niets misdreven, no{ zichtchuldig gemaakt te hebben aan eenig flrafbaa; fait, deW, of Jpccies deli&i; en ook op goedi gronden va-trouwt, dit gepofeerde (by aldien b immer ante latam fententiam , volgens zyn uitdrui kelyk verzoek van den 31 Maart 1788, ter veram woording zyner grondbeginzelen en daaden geroc pen was,) op de convinquantfte wyze te zullen het ben betoogd, zo wel uit den aart der zaaken zelve als met het gezag van Rechtsgeleerden ; niet d zulken, welke, den geprsfumeerden geest der t^ den involgende, zich verdienflen zoeken, met zoi der oordeel of onderfcheid ad patibulum te do men, maar van de zodanigen welker integrite U Wel Edele Hoog Achtbaare zeiven niet zo den mistrouwd hebben. De Ondergeteekende erkent de mogelykheid, v; 'in grondbeginzelen met Hun Edele Mogenden Rh derfchap en Steden gedwaald te hebben , do< twyffelt niet, of ü Wel Edele Hoog Achtbaa zullen met hem de contradictie, 'ja de moreele o mogelykheid gevoelen, van erreurs te profiteere ingenue te profiieeren , omtrent welker befta men niet verlicht is, en daaden te verzaaken,(d is, volgens de praemisfen der Sententie, voor c deugend en fchandelyk te erkennen,) welke zond Cccceccy eet Zwolle. Declaratoir van Mr. W. de Lille. I 'i e, 1- it 1- in 1:hre 19é m at n. er 'g  2i5o NIEUWE NEDERLAND3CHE Zwolle. Declaratoir van Mr. W. de LjJIe. i j « i ( ] c fi ï eenig doleus opzet of misdadig voornemen bedreven zyn. De Ondergeteekende voor zyne confeientie overtuigd, van niemand, wie 't ook zy, met onbetamelyke expresfien opzettelyk te hebben willen boonen, kan dus, behoudens de van hem gevergde ïngennitcit, om geen vergceving vragen, nog eenig ander leedwezen betuigen , dan 't gene natuurlyk voortvloeit uit ieder on flraf baare vruchtelooze daad, van onaangemamc en onberekende gevolgen. — Terwyl hy zich het tegendeel te wyten hebbende, oprechtelyk verklaart, dat een welmeenend naberouw hem reeds van Ronden aan een ongevergde veel krachtiger belydenis van fchuld, dpn by Sententie word voorgefchreven , zou hebben' afgeperst. De Ondergeteekende zich ovcrzulks in de zedeyke onmogelykheid bevindende, om aan datgewysie, volgens de uitgedrukte intentie van U Wel Edele Hoog Achtbaare (Vat is ingenae, rondbortig en welmeenend,) te voldoen, vertrouwt eerbielig, en protefteert ten krachtigRcn van alle vernoedens eener opzettelyke disobedientie of verfraaiing der Hooge Overheid, even zo zeer by U Wel Jdele Hoog Achtbaare als by zich zelve, te woren vrygeiprooken. (ÏPas geteekend) W. DE LILLE. Van den Huize Ter Hcyl, den 3 July 1790. Met dit Declaratoir namen de Burgemeeeren, Scheepenen en Raaden van Zwolle een genoegen, maar hebben aan den Heer Ir. IV de Lille, de inwoning hunner Stad, 'ryheid en Schout-Ampt van dien ontzegd by  IA AR BOEK EN, September, 1790. 2151 by de navolgende Refolutie van den 28 Septem 1790. By Refumptie gedelibereerd zynde, over het Declaratoir van Mr. IV. de Liïïe, door den Advocaat Van der Leithen, namens denzelven den 15 laatstleden aan den Hoogen Bank ingediend, ingevolge Refolutie van Scheepenen en Raaden van den 16 Mey; en daar door in geenen deele voldaan zynde aan 't eerfte lid van voorfz. Refolutie; zoii na deliberatie goedgevonden en verftaan: dat derhal ven thands behoorde ftand te hebben het tweedf lid van voorfz. Refolutie, en dien ten gevolge aat denzelven, als disobedient aan de Hooge Overheid ontzegt dc inwooning binnen deze Stad, Vryhei< en Schoutambt van dien , met condemnatie vai denzelven in de kosten. Pro vero extraclu. QFas geteekencT) GEORG ROYER, Secretarie STAD EN LANDEN. Groningen. THV Edele Mogende Heeren Gedeputee J__J? de Staaten van Stad Groningen en On melanden, hebben op den 29 der-afgelop ne maand July beftoten, „ dat vermits di ,, verre in deze Provincie, aan Arresten 1 ,, Militaire Traclementen , geen recht vi „ preferentie■ is gegeeven; voortaan, (g „ lyk dit ook in de meefte Provinciën pku „ vind,) wettig verkreege Arresten, op Tra Zwolle. Den HeerMr. de Lille wordt de Stad ontzegt. i 1 r1- is tp til etsce.  2152 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gro- ninc-en. „ tementen van Militaire perfoonen, ter re„ panitie van deze Provincie ftaande, voor „ zo verre arrzdabel, prafarenlie zullen ge„ nieten, invoegen dat dezelve, welke ter „ gelyker tyd, of op eenen dag gedaan wor„ den, ook gelyk recht zullen hebben, en ,, dat omtrend andere, de volkome voldoe» „ ring naar anciënniteit zal afloopen en gefc lieden: zo nochtans, dat dit recht niet zal werken , of van eenig effect zyn tegen, „ of, in praïjuditie van oudere, zo expresfe „ als tacite hypotïieecquen." Tot viering der nagedachtenis van die heuchelyke gebeurtenis, dat de Bisfchopvan Munfter in 't jaar 1672 het beleg voor deze Stad opbrak, is den 5 der voorledene maand Augustus 1790 dit Placaat afgekondigd: "VWy TFilkm, by der gratie Gods, Prince van Oranje en Nasfau &c. &c. &c, mitsgaders de Gedeputeerde Staaten van Stad Groningen en Ommelanden , doen te weeten: Alzo de dag wederom aanfiaande is, op welke de Inwoneren van dit Land verplicht zyn , te gedenken aan de dagen van ouds, te vernieuwen de overweeginge van vorige gevaren en onheilen, waar in deze Provincie en Stad, vooriiaamfyk in den jaare 1672, door de Vyandelyke macht waren gebragt, en de zonderlinge bewaring en uitreddinge , waar mede de Goddelyke Goedertierenheid onze voorvaderen keelt begunftigd , en teffens te verheffen 's Heeren onverdiende Goedheid, die dc toen op nieuws bevestigde panden van vryheid en Godsdienst, tot op dezen dag, gunftig heeft bewaart. Zo  JAARBOEKEN, September, \790. 2153 Zo is bet, dat wy goedgevonden hebben, overeenkomftig de welmeeninge der Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, ook nu, na het vieren van het Eeuw - Feest onzer verlosiinge,den a8(ten Augustus van ieder jaar tot een gedenkdag te. Rellen van de goedertierenheden des Allerhoogften, en ten dien einde uit te i'chryven een byzondere Dank- en Bededag, die wezen zal op Saturdag den 28 Augustus aanflaande in de Stac Groningen, en des Zondags daaraanvolgende ir de Ommelanden, het Gorecht, en beide Oldnmp ten: verzoeken overzulks, en gebieden Ambshalven, de refpective Predikanten daartoe hunne Ge meen te aan te fpooren, en op te wekken tot d< betrachtingen van ware dankbaarheid, erkentenis fe van onze onwaardigheid, en tot affmekinge Var des Heeren onverdiende goedheid voor het toeko' mende, over Overheden en Ingezetenen, Zyn Hoogheid den Heere Prins Erfltadhouder, Hoogst deszelfs Koninglykc Gemalinne, en Vorftelyke Kin deren, mitsgaders Land en Kerke, en alles Wa wenfchelyk in den Lande gevonden word, ta grootmaakinge van 's Heeren allerheiligfte naam ei bevorderinge van veeier zielen tydlyk en eeu wig heil. Ten dien einde gelasten Wy alle Ingezetenei dezer Provincie, om op gemelden dag aan dit on Godsdienllig oogmerk te voldoen , en zich zorg vüldig te wachten voor alles wat hier aan hinder lyk kan zyn, onder de boeten en ïtrafTcn in vori ge Placaateu tegens de ontheiliginge van 's Heere dag, en plegtige Feestdagen, te meermalen gt Reld; waar na een ieder, tot vermydinge va fchade , th afwendige van Gods rechtvaardige toorn, zich zal hebben te gedragen. En, op dat niemand hier van eenige onwetei heid moge voorwenden , zal deze alom ine van c1 Predikltoel in deze Provincie worden afgelezen t Groningen. Placaat ter vieringvancien 28 Augustus. \ 1 l I 1 rt f e 11  Gro- mncen, E. L E W E,. Seceiaris. Ingevolgen van k voorgemelde Placaat fa dan ook de heuchelyke dag van den ü8 Augustus, met het houden van Kerkelyke Redevoeringen en dankzeggingen aan het Opperwezen, met het luiden enfpelender klokken, het losbranden van kanonnen op den wal,het optrekken derBurgery en deKrygsbezetting, het affleeken van Vuurwerkjes enz. plegtig gevierd. In deze Stad zyn aangekomen de Edele Mogende Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staaten, om het Jaarlykfche onderzoek te doen der Magazynen en Vestingen. Die Commisfie beftaat thans uit den Jonkheer Fan Heeckeren tot Suideras, wegens Gelderland , en den Heer Fan Lichtenberg, wegens Zeeland, in voornoemden Raad zitting hebbende. GE- 2154 NIEUWE NEDERLANDSCHE en voorts aangeflaagen ter plaatze, daar men gegewooii is zulks te doen. Aldus gedaan binnen Groningen in Collegio in op Donderdag den 5 Augustus 1790. G. G. ALBERDA, Vt, Ter Ordonnantie der Heeren voorfz.  JAARBOEKEN, Sepfemter, 1750. GENERALITEITS LANDEN. Breda. De onlusten in 't nabuurig Braband laaten niet na, hier zomtyds ongelegenheden te verwekken. Eenige Brabanders ondernamen om op den 29 en 30 July den trommel te roeren, en in 't geweer te ko. men op Baarle, zynde 't grondgebied van de Zeven Vereenigde Gewesten, en aldaar in weerwil van den Drost, die zulks tragtte te beletten , zich in den Wapenhandel te oeffenen. Den Drost ziende, hoe weinig hy in ftaat was dien handel te fluiten, gaf van 't voorgevallene kennis aan de Regeering dezer Stad. Hier op trokken terftond van de Krygsbezetting 56 man, zynde van 't Regiment Pallardy, 48 Zwitfërs, en 38 Dragonders naar Baarle , welken gefchut, matrasfen en andere behoeften wierden nagezonden. NEDERLANDS CHE COL O NIE N. Batavia. Op den 2 O&ober van 't afgelopen jaai 1789, is in deze Hoofdftad der Ne derlandfche Bezittingen in Üost-Indiën,eeni plegtige Dank- en Bededag uitgefchrevei B.REDAt l  »ij6 NIEUWE NSDËRLANDSCHE Batavia. Uitfchr. van Dank-en Bededag te Batavia. en vervolgens gevierd geworden* De uitfchryving van denzelve luidde aldus; Gelyk de deugd en Gods-Vrucht de eenige middelen zyn, om den mensch het Wasfre geluk te doen nnaaken, zo zyn dezelve ook de eenige hegte grondzuilen, waarop de Maatfchappyen haare welvaard kunnen vestigen. De duure ondervinding heeft reeds zo veele volkeren doen zien , dat, by het wankelen dezer zuilen, hunne Maatfchappyeu gewaggeld hebben , en , by het nederltorten derzejven, hunne Gemeenebesten zyn te gronde gegaan, en' niemand, die de zuivere beginzels onzer voorvaders met onze bevlekte zeden vergelykt, en Neènands weleer zo bloeienden Haat, in tegen overftelling van deszelfs tegenswoordige kwynende gefteldheid, zich voor oogen (telt, zal van de droevige waarheid hier van niet ten vollen overtuigd worden. Zo lang deugd en Godsvrucht de gronden waren , waar op wy Nederlanders onze daaden bouw-» den , t— zo lang dezelven uit haare bronnen haaren oorfprong namen, en trouw en oprechtheid onze handelingen kenmerkten; zo lang zag men de voorfpoedin ons midden woonen, zo lang zag men de takken van weivaard by ons weelig groeien, en Neerland, door zyn gelukftaat, ten afgunst van zyne nabuuren lïrekken. Dan, zodra het zeden-bederf haar vergift by ons verlpreidde , en onze harten inlloop, zodra de ondeugd en ongodsdienstigheid onze Zielen bezoetelden, zodra zag men ook Neêrlands luister verwelken , en haare grootheid verminderen; — en nu, nu wy van die beginfels onzer voorouders zo zeer zyn afgevveeken, dat wy, als het waare, alle gelykheid met dezelven veriooren hebben , nu de meesten onzer tot dat toppunt van verbastering geklommen zyn, dat by hun de deugd be«  JAA RBOEKEN, September, 17,90. 21 %1 1 befpot , de Gods-vrucht veracht word , en zy j geene- wetten dan die van ving eigen-belang eerbiedigen; nu zien wy helaas! ons lieve Vaderland en haare dierbaare wingewesten, naar haaren ondergang hellen, eh haar verderf met rasfe fclireeden naderen. — En geen wonder, want hoe zal hy,diede p'icriten omtrent zynen Schepper, en zich zelfs verwaarloost , die eenelyk zyne ondeugden vleit, zyne yermaaken bevordert, zyne driften koestert , het belang van zynen mede-bürger, en zyn ■ Vaderland, behartigen, en zich aan het wel-zyn van het algemeen bekommeren? Daar van daan het verval van al het geen wel eer het geluk van ons Vaderland bevorderde, — . daar van daan die al vernielende twist, die deu burger tegen burger heeft doen op liaan, en Nederland tot een Moord-toneel fcheen gèdo'emd te hebben, — daar van daan alle die rampen , die haar zo zeer geteisterd hebben , en alle die onheilen, die haare Maatfchappy tot eene laagte hebben doen vervallen, waar in zy wel ras dreigt yerlooren te zullen gaan* En had God, die de volkeren récht doet, erë . de gerechtigheid en het gerichte tot de vastigheden Zynes troons gelfeld heeft, naar Zyne rechtvaardigheid met ons te werk gegaan', en ons naar «inze overtreedingen bezogt, wy zouden reed» onzen nabuuren eenen fmaadheid geworden zyn , en een fpot en fchimp aan die geenen, die ons rondsomme zyn : dan , niet tegendaande wy geweigerd hebben in Zyne wet te handelen, en wy de wonderen hebben vergeeten, die Hy ons heeft doen zien, is Hy echter Zyne barmhertigheid over ons niet moede geworden, en ons noch naar Zyne goedertierenheid gedachtig; want i het Land onzer geboorte heeft Hy wel gefchud en gel'pleeten, dan, terwyl het wankelde, heeft ^Hy het voor het geweld des ttriks bewaard, die Ddddddd' het Batavia. Uitfchr. yan Dank-en Bededag te Bataytdi  2ij8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Batavia. 'Uitfchr. , yan Dank-en Bededag te Batavia. het gelegd was, en de anders zobefmettende tweedracht, die alles, wat zy ontmoete , met zich mede voerde, heeft Hy van ons verwyderd gehouden , en, midden in alle de onlusten, die onze medeburgers verfchcurd hebben, midden in alle de weder-waardigheden, waar mede wy geworReld hebben, heeft Hy de lieflyke eensgezindheid haar verblyf by ons doen houden, —de hartader van ons tydeïyk welweezen heeft Hy doen bloeden; maar Hy heeft middelen ter herftelling gezonden, en, in onze ramp-volle gefteldheid en 's Maatfchappys vervallen Haat, heeft Hy ons noch by aanhoudendheid zyne goedgunft'igheden gefchonken. Doch, in Heede dat alle deze gadelooze Myken van Gods algoedheid, onze harten met diepe erkentenis zouden hebben vervuld , hebben wy deZelve met de fnoodfte ondankbaarheid beantwoord, — ihReede wy Gods wel verdiende ftraffen als zo veele vermaningen zouden hebben opgemerkt, die ons tot bekeering zouden hebben geleid , hebben wy in dezelve zorg-loo's blyven omwandelen, en onze zeden meer en meer ten bederve overgegeven. Reeds zo menigmaalen, en nodi in den voorleeden Jaare, zyn wy daarom door 's Lands Vaders opgewekt, en plechtig zaamgeroeptn, om, als meteen hart en mond, den Heere belydenis onzer zonden te doen , geloften ter onzer bekeering afteleggen, en vergeeving onzer misdaaden te fmeeken , maar , trouwloos aan onze pligten , trouwloos aan den Almogenden, hebben wy Reeds, en ook dit Jaar weder, deze onze belydenis vergeeten, en deze onze geloften veronachtzaamd , hoe zeer de gevoelige Hagen van Gods verbolgendheid , ons ook op nieuw getroffen hebben; want zyn 'er niet weder van 's Maatfchapys kostbaarHe kielen, met hunne ryke ladingen, door de golven verflonden geworden,  JAARBOEKEN, September, 1790. 2159 den , en voor het algemeen verlooren gegaan ? ■ , heeft de dood niet weder in haare woede by ons omgegaan, en veelen onzer Land- en natuurgenooten ter dezer Hoofdplaatze van ons afgerukt ? — heeft niet eene uitteerende droogte het aardryk doen zugten , en den landman, zyne hoop op een gulle oogst vernietigd? - en is het verval van alle welvaard niet dagelyksby ons zichtbaarder geworden ? en het akelig tydftip fchynt dus daar te weezen , dat God eindelyk zyne barmhertigheden over ons door Zynen toorn toe zat fluiten, onze Zielen van zich Veritooten, en zyn aangezichte voor ons geheel verbergen zal. Niemand, die noch den naam van Nederlander -waardig is, die het behoud van het Land, waai aan hy zyne geboorte verfchuldigd is , en aar \viens opkomst en flandhouding zyne voot-vaders hun goed en bloed hebben opgeofferd, niet ter eenemaalen onverfchillig is geworden, die he ■welzyn zyner mede burgers, naastbeftaanden, ei nakomelingen, die armoede en vernedering drei gen, noch te harte neemt, en zyne vryheid, Gods. dienst, bezittingen , ja zyn tydelyk en eeuwij geluk noch dierbaar is, kan dus langer hierom trent gevoelloos blyven, en voelt niet op het le vendigfte zyne gehoudenis, om eindelyk eens zyi gedrach en leeven te beteren, zyne daaden to de deugd en Godsvrucht terug te brengen, e zyne handelingen met waare Vaderlandsliefde t kenmerken , op dat de God van Neêrland tot on wederkeere, en Hy weder met ons zy, zo a: Hy met onze Vaderen geweest is. Om die reden heeft de Hooge Regeering dez< Landen dan ook op den 25 September jongstl den wederom befloten,om tegens Woensdag de ia dezer uittefchryven , gelyk uitgefchreevt Wordt mits dezen, een algemeene Boet- Dank- c Bede-dag, om in alle de Kerken dezer Hoofuplaat op de Rheede alhier, en ten Eilande Onrust, c r Ddddddd a h Bata* Via. Uiifchr*, van Dank-en' Bededag, te Bata* via» 1 t 1 t t t s 3 r n n n >» >? ét  2i6o NIEUWE NEDERLANDSCHE Batavia. Uitfehr yan jDank-ei Bededat te Batavia, het welmeerrendst te worden gevierd, ten eind* een ieder onzer als dan opkome tot de voorhovendes Gods, gelyk eertyds zyn oud bondvolk Israël daar toe hare Jaarlykfche byeenkomften had, en met harten, vol van waar berouw over de fchani delyklte verzaaking onzer plichten omtrent den * AllerhoogRerr, ons dierbaar Vaderland , _ en ons ' zelve met zielen vervuld van het levendigst gevoel van onze misdryven en nietigheid, en aiet de heiligRe voorneemens, om onze daaden voortaan naar Zyne Goddelyke inzettingen in de reegels van deugd en Godsvrusht interichten, ZyHe Altaaren te naderen, en den wierook onzer vuurigfte dankbaarheid ten Hemerte doen oplty gen,dat Hyons, fchoon Hy ons gellaagen heeft, maar wy het niet gevoeld hebben, Hy ons geplaagd heeft, maar wy ons niet gebeeterd hebben , en wy een aangezicht gehad hebben harder dan een Reenrots , ons egter Zyne ontferming noch niet heeft willen onttrekken, en, in Rede van ons naar onze zonden te doen, en naar onza ongerechtigheden te vergelden, ons noch by aanhoudenheid het goede van Zyne hand doet ondervinden. Vooral zal het als dan onze onvermyddyks plicht weezen , ons voor den troon van de Algoedheid neder te werpen, en den Godlyken zegen aftebidden over het Land onzer geboorte en iawooning, dat Hy Zyne rechtvaardige wraak over het zelve voor het Godlyfe mededogen z vygea doet; dat Hy ons den weg niet affnyde ter herRelling van alle de onheilen, die het zelve doen kwynen en vergaan , maar welvaard, voorfpoed en vrede weder als in voorige dagen by ons herleven mogen; dat daar toe inzonderheid dc eendracht in ons Vaderland ouze mede-burgers mees en meer bezielen mag, de Koophandel cn Scheepvaart weder weelig bloeien mag, en alle de rampfpoeden , die Neêrlands Maatfchappy zo zeer ver-  JAARBOEKEN, September, 1700. stiffi verdrukken , tegens zegeningen werden afgeWisleld. Tot dat einde zullen wy ook in onze gebeden de Hooge Overheid, zo van ons Gemeenebest, als deze Wingewesten aan Godes goedgunftigheid moeten opdragen , op dat hunne raadilagen, op deugd en Godsvrucht gegrond , tot heil van Land en Volk Rrekken, eu de Allerboogfte het zegel Zyner goedkeuring op hunne onderneemin. gen drukke. Voor Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Princc van Orange en Nasfau, Hoogstdeszelfs Koninglyke Gemaliune, en Vorltelyke Telgen, zullen wy mede Jehovas zegeningen moeten fmeeken, op dat Hy'al het goede over Hun uitftorte, zn onder het genot van de liefde des volks, en al wat hun geluk bevorderen kan, dagen tot hunne dagen toedoe, en hunne jaaren als van geflachte tot gedachte doe zyn. Onder eene demoedige dankerkentenis voor hei behoud tot aan Africaas uithoek van 's Lands en Maatfchsppys Schepen, die in het voorleden en dit jaar van hier en elders naar de Vadeilandlcvie gewesten zyn gelteevend, zullen wy tevens die kielen, die nu weder naar derwaarts Raan afgezonden te worden, in Godes befcherming moe. ten aanbeveelcn, met demoedige bede, dat Hy dezelven, met de daar mede overgaande zielen, in Zyne hoede neeme, dat Hy de opgeblazendhei'd der ZeeCn Rille, wanneer haare golven zich tegens hun verhellen, dat Hy de verbolgenheid der winden beftrafle , wanneer die tegens hun woeden , en zy dus alle zo voorfpoedig als rampvry het Land hunner begeerte bereiken mogen. Alles tot grootmaking van des Heeren Heiligen naam , behoud onze dierbaare panden van Vryheid en Godsdienst, welweezen onzes Vaderlands en haare Wingewesten, en onzer aller zielen zalig, Ddddddd3 En Batavia. Uitfchr. van Dank-en Bededag te Batavia.  2i(?2 NIEUWE NEDERLANDS CHE Batavia. Uitfchr. van Dank-er, Bededag te Batavia, En is wydersbeflootende afkondiging hier van te laaten doen op Zondag den n dezer Maand, van de Predikftpelen, en daags daar aan van het Stadhuis, ten einde deze Boet- Dank- en Bededag met de meeste Godsvrucht zo wel voor- als na- den middag, gevierd werde, en als dan alle hand-teering en neeringen RilRaan, op de ftraffen daar tegene van ouds by de wetten bepaald. Ter Ordonnantie van Hunne Hoog Edelheden den Gouverneur Generaal en de Raaden van Nederlandsch Indiën. Batavia in't Kasteel, den 2 Oétaber 1789. IETS OMTREND DE BUITENLANDSCHE ZAAKEN. Een opgevat ongenoegen dreigde een Oorlog tusfchen Groot -Brittannie en Spanje. Dog de volgende Verklaaring van den Koning van Spanje, en de Tegenverklaaring. van den Koning van Groot - Brittannie , op den 24 July 1790 te Madrid uitgewisfeld, deeden dien vrees genoegzaam verdwynen. ^yne Brittannifche MajeReit zich beklaagd heb^ bende over het neemen in de Baay van Nootka, gelegen op de Noord- Oost-Kust van Amerika, van zekere Schepen aaii Zyne Onderdaanen toebehoorende , door een Officier in dienst van de;a Koning . verklaart de Ondergeteekende Raad en Eerde Staats-Seaetaris Zyner MajeReit, daar. toe  JAARBOEKEN, September, 1790. 2163 toe behoorlyk gelast , in naam en op bevel van gezegde Zyne MajeReit, dat Hy genegen is om voldoening aan Zyne Brittannifche MajeReit voor 't ongelyk, daar Hy zich over beklaagt heeft , te geven , wel verzekerd , dat gezegde Zyne Brittannifche MajeReit , m diergelvke omftandigheden, ten opzigte van den Koning even eens zoude handelen ; en Zyne MajeReit verbind zich daarenboven van volkomen teruggave te doen van alle de Britfche Schepen , welke te Nootka genomen zullen zyn , en fchadeloosftelling aan de Deelhebbers in die Schepen, wegens de fchade, welke zy zullen geleden hebben, zo ras als derzelver beloop behoorlyk zal zyn'opgemaakt; wel verftaande , dat deze verklaring geenzints kan uitfluiten nog nadeelig zyn aan het verdere onderzoek der Rechten, welke Zyne Majefteit zoude kunnen meenen te hebben, tot het formeren van een uitfluitende bezitting in de Haven van Nootka. Ten blyke hier van heb ik deze Verklaaring onderteekend en het Zegel myner Wapenen hier by gevoegd. (Lager pond) (Was geteekend') De Graaf De FLORIDA BLANCA. Gedaan te Madrid den 24 July 1790. De Tegenverklaariug luidde aldus: Zyne Katholyke MajeReit verklaard hebbende, dat hy geneigd was om voldoening te geeven, voor 't ongelyk, den Koning aangedaan, door het nemen van zekere Schepen , zyne onderdaanen toebehoorende, in de Baay en Nootka , en den Ddddddd4 Heer Verklaaring van ■ den KoningvanSpanje.  aió4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Tegenverklad'ring van GrootBrit tan: ttffl? Heer Grave van Florida Blanca. in naam en o» bevel van Zyne Katholyke MajeReit,ten dien einde eene Verklaaring geteekend hebbende , waarr by zyne gezegde MajeReit zich gelyk verbind tot de volledige teruggave der. op die wyze genomen Schepen, en om de Deelhebbers in die Schepen fchadeloos te Rellen wegens de verliezen, welke zy zullen geleeden hebben, neemt de Ondergeteekende Extraordinaris Ambasfadeur en Plenipotentiaris van Zyne MajeReit by den Katholyken Koning , als daar toe behoorlyk en volftrekt gcmagtigd zynde, de voornoemde Verklaaring aan in naam van den Koning, en verklaard, dat Zyne MajeReit die Verklaaring met de naarkoming der Verbintenisfen , welke zy inhoud, zal aanmerken , als eene volledige en geheele voldoening van 't ongelyk, waar over Zyne MajeReit zich beklaagd heeft. De Ondergeteekende verklaard ter.gelyker tyd, dat men verRaan moet, dat nog de Verklaaring, geteekend door den Heer Grave van Florida Blauci,noch de aanneeming van dezelve door den Ondergeteekenden, in naam des Konings, eenige uit-i fluiting of nadeef moet toebrengen'aan dc Rechten , welke Zyne MajeReit zal kunnen meenen te hebben op eénige Bezitting , dewelke zyne Onderdaanen reeds zouden kunnen gemaakt 'hebben, of in'h vervolg zouden willen maken in de voornoemde Baay van Nootka. Ten blyke hier van, heb ik deze Tegen verklaaring onderteekend en het Zegel myner' Wapene* hier by gevqegd. - •• (Lager Jlond) (JVai getekencf) alleyne fitzherbert. Gedaan te Madrid den 24 july 1790. Tus-  JAARBOEKEN, September, 1799. s.165 Tusfchen het Rusfiesch Keizerryk en het Koningrjk Zweeden is het navolgend Vre? devetdrag in de voorledene maand gemaakt. IN NAAM DER ALLERHEILIGSTE EN ONDEELBAARE DRIE-EENHEID» Zyne MajeReit den Koning van Zweeden, en Haare MajeReit de Keizerin aller Rusfen, bezielt van een gelyk verlangen , om van den Oorlog, welke ongelukkiger wyze tusfchen hun ontitaan is, een einde te maken , en de oude vriendfehap, goede harmonie, en goede nabuurfchap tusfchen haare Staaten cn refpeüive Landen weder te herftellen, hebben zig in dat opzigt haare heilzaame oogmerken aan den anderen medegedeeld, en om dezelve tot werkelyke uitvoering te brengen, hebben zy benoemd, verkooren en gevolmagtigd, namentlyk: Zyne MajeReit den Koning van Zweeden, den Heer Gufiaafvan Armfcld, Baron van Voren taka, Heer van Arninne en Fulkila &c. &c. en Haare MajeReit de Keizerin aller Rusfen, den Heer Baron Ot(0 Hendrik van Igctftroom, Generaal -Lieutenant van Haare Armeen , Generaal - Gouverneur vaa Simbirek en Ufim &c«' &c. dewelke , na dat zy aan den anderen haare Volmagten hadden medegedeeld, d-zelve goed en in behoorelyke form gevonden , en onder zig uitgewisfelt, over de volgende artikelen overeengekomen zyn: i.) ?Er zal in het toekomende tusfchen Zyne MajeReit den Koning van Zweeden, deszelfs Staaten, Landen en Onderdaanen van de eene zyde, en tusfchen Haare MajeReit de Keizerin aller Rusfen, Haare Staaten, Landen en Onderdaanen van de andere zyde, eene beftendige Vrede, goede nabuurfchap , en volkomen ruste te Water en te Lande heerfchen, en dienvolgende de fpoedigfte bevectea worden gegeeven, de vvandelykheden aan beiDdddddd 5 ' deq  Vredeverdragtusfchen Ruslana enZwee» den. y '1 < ( \ c C I a v ei hi h; re Vc P« w de ze hu za] pei fet Rt fch « weIk"e g^uurende dezen Oorlos loor de Troupen van de eene of de andere Con racleerende Parthyen zyn verovert geworden Ien mogelykstkortRen tyd weder ger?S worden f ,na deu.tw,sfeling derRatificatien vanbe7t£nvoord.ge Traflaat, in den tyd van i4 dagen g *\\t Krygsgevangenen en alle anderen, die zoner Wapenen gevoert te hebben, geduurende den orlog van de Oorlogvoerende parthyerwarenvie f. voerd geworden, zullen van teideyzyden zondfr le rantzoen losgelaten worden, en nec^ hun •yftaan, na huis te gaan, zonder wedeSvdS mige vergoeding voor de kosten van haaren onderwd te begeeren. Maar zy zullen verbaden ™ .are Rhulden to betaalen, W^v^^-g a der refpective Staaten hebben gemaakt 50 Op dat ook ter Zee alle geSeid tot «. ar yke misverftand tusfchen de cSSaöeSLndï «hyenafgefnedenword, zo is va^e^St inneer Zwcedfche Oorlogfchepen, gof^meer Tni' Z°°te^ kleine' * Forten VaÏÏjMre S ■lyke MajeReit pasfeeren, dezelve zullen v?rpB« '^fi ?!reed^hen gr°ette doen, én daf men FveI?^°0r1ïen RuSÜfcheQ ^oet antwoorden ' r f° zal het mec de Rusfifche Oorloefche gof nSeD 5 haar,PCal ^ de eeohedKvSrf. , of met, zy zullen echter zyn verplicht den MaSitlk X ^ de F°rtea van Zyne Zweede MajeReit te doen, en men zal hun dadelyk door den  JAARBOEKEN, September, 1790. 2167 den Zweedfchen groet antwoorden. Ondertusfchen zullen de Hooge Contracterende Parthyen, zo fpöezig als mogelyk, eene byzondere conventie laaten gpftellen, waar door de manier word vastgefteld, hoe zig de ZweedRhe en Rusfifche Oorlogfchepen den anderen over en weder op Zee, of in de Havens of ergens waar zy zig konden ontmoeten, groeten zullen. Tot deze tyd zullen zig beiderzydfche Oorlogfchepen gantsch niet groeten, om alle misvatting in het gemelde geval te vermeiden. ; , 6. ) Haare MajeReit, de Keizerin aller Rusfen had ook bewilligd, dat het Zyne Zweedfche MajeReit vry zoude ftaan, jaarlyks voor 50000 Roebels Kooren in de Havens van den Finlandfchea Zeeboezem, en de Oostzee te koopen, wanneet men bewyst, dat het voor rekening zyner Zweedfche Majefteit, of ook voor zyne Onderdaanen is, die hier toe uitdrukkelyk van gemelde Zyne Maiefteit gevolmagtigd worden, zonder dat men daat voor eenigen Thol of lasten betaald, en alzo vry naar Zweden te brengen; doch men zal de onvrugt baare jaaren, of die geenen daar onder niet begrypen, in welke Haare Keizerlyke Majefteit om ge wigtige redenen den uitvoer van Koorn aan alle Natien verbieden mogt. 7. ) Daar het vuurig verlangen der beide Hooge Contracteerende Parthyen, om de rampen des Oor logs, die haare Onderdaanen drukten,op het fpoe. digften te eindigen, hun niet toegelaaten had, ver fcheiden poincton en zaaken te reguleeren , die d< goedenabuurfchap,en de volkomen ruste derGren zen verfterken en bevestigen kunnen; — zo ver binden zy zig wederzydsch, zig met deze poincter bezig te houden , dezelve te onderzoeken, ei vriendfchappelvk door Ambasfadeurs of Gevolmag tigde Minifters te reguleeren, die zy aan den an deren onmiddelbaar na het fluiten van dit tegen woordig Vredes-Traótaat toezenden zullen. 8. ) De Ratificatien van dit tegenwoordig Vre ' dens Vredeverdragtusfchen Rusland •mZw etden* 1 1  Vrede- verdrag tusfchen Jiuslanc tnZvteC' den.' VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. J Nymegen. Zyn Doorluchtige Hoogheid heeft den HeerMr. W. Engelen , tot Raad dezer Stad benoemd, uit eene door den Achtbaare Magiftraat overgezondene Nominatie. Op die Naamlyst waren voorn. Mr. IV. Engelen en den Heer B. de Mist, de laatfte met liet lot tegens den Heer G. Hardus. Aan voorfz. Mr. IV. van Engelen is in deze maand, na aflegging van den gewoonen eed, zitting in de Vergadering verleend. Harderwyk. Den Heer Mr. Joan Gordon, Scheepen en Raad der Stad Wageningen, en wegens de Provincie Gelderland zitting hebbende in den Zeeraad te Amfteldam, is aangefteld tot Ontvanger van de Convoyen en Licenten in deze Stad, en heeft die post ter Vergadering van Hun Hoog Mogende met den gewoonen Eed aanvaard. Bohculo. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder, heeft tot Secretaris dezer Stad Borculo en Landfchryver over dezelve Heerlykheid aangefteld, den Heer Mr. Petrus P'clfen; mitsgaders tot Secretaris der Stad Buuren en „ dsr* ti68 NIEUWE NEDERLANDSCHE dens-Tradaat zullen binnen den tyd van 6 da^ea en, was het mogelyk, nog vroeger worden uu«ewisfelt. ° - Ten oirkonde dezes, hebben wy het tegenwoordige Vredes-Tracbaat onderteekend, en met ons Zegel bekragtigt. Gegeevcn in de Vlakte van Werela by de Rivier Kimi, tusfchen de Voorposten van beide Armeen den (3) (14) Augustus 1799. (IVas geteekend) GUSTAAV MORIKS, Baron van Armfeld. OTTO, Baron van Igeljlroom.  JAARBOEKEN, September, 1790. aitfj derzelver Rechtsgebied, den Heer Jan Puf Ch tsiiaa>van Martc ; dezelve hebben voor den Raad dér Domeinen van Hoogstgemelde Zyne Hoogheid, ^ noÏdrÏcht" Den Heer Jacob Comelis Dura by den Oud- Raad dezer Stad zyn ontflag als Medelid van denzelven hebbende verzocht, zo is zulks aari denzelven toegeftaan Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prille Erfltadhouder , zyn uit eene overgeleverde BdS, verkozen tot Scheepenen dezer Stad, voorden tyd van twee jaaren, ingaande die Michacfs de Heeren Mr. Martinus Boon Uen van m , uc y .'T'dcwvk van Loon, Gerhardm 'IS Sn^l^Adriaanvan der ll£f, en o Scheepen-Commisfarisde laatstgemeldeHeer; bCndenog voor een Jaar als Scheepen aan, de jZnD derik van Slingelandt,Mr A raham Sefasüaan vdn de Graat] en johannes den Land; en a 1 <£h%&W.(^mrü&* de twee laatstgemeld HeSn De afgaande Heeren Scheepenen zyn JarTnoo'r Jan van- der Star, Adam Stratenus, Ur.Matlheus Onderwater en Mr. Adriaan Esdré, pn als Schecpen-Commisfarisde laatstgemelde Heer. h\aSm. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit een overleverde Naamlyst tot Burgemeefteren deze. K verkozen , de Heeren Jean Gysbert Dec h*. Jean la Cle, Mr. Gerrit Willem va» Oosten de BftuYN en Josias Ecmardt. Ook heeft de Prins Erfftadhouder uit eene overgeleverde Naamlyst tot Scheepenen dezer Stad be. ^l/, de Heeren Jan van de Poll Jansz., Corne ^Xen,cTrcllieinhardt, Mr. Jan Baltlmzaj "ander Upwkh, Mr. Gaspar van Aldervaereld Sinden IViardi en Mr. JohanReimer van da Gronden; de vyf laatstgemelde Heeren teffens toi Scheepenen- Cornmisfarisfen. w^ Veran* Dr.RING OÏÏDER DE hooGE en LAGE Amte- NAARS, enz.  2t7o NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de hooge en LAGE Amte- kaars , enz. Wyders is door de Achtb. Heeren van de Vroedfchap dezer. Stad, den Heer Mr. Pïeïêr Vermeulen , Heer van Herwynen, Raad in de Vroedfchap en Oud voorzittend Burgemeefter dezer Stad, be» noerad als Afgevaardigden in den Raad ter Admiraliteit te Amfteldam, tegens den eerften Mei aanftaande; mitsgaders den Heer Abraham Catharinus Vangelé Twent, Raad in de Vroedfchap en OudBurgemeefter dezer Stad, om met den eerften Mei aanftaande, wegens deze Stad zitting te nemen in de Rekenkamer dezer Provincie. 'sGravenhage. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heeft uit eene overgeleverde Nominatie van de Magiflraat, vermits den vrywilligen afftand van den Heer Abraham Louis Richard, aangefteld tot Vroedfchap de» zer Stede, Mr. Felix van Maanen. Verders heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Mr. Louis Stcphanus le Jeune, Raad en Rekenmeefter der Domeinen van Zyne Doorluchtige Hoogheid, aangefteld tot Stadhouder en Griffier van de Leenen van den Huize Polaanen; en den Heer. Mr. Carel Frederik Brand, Heer van Willige Langerak, Auditeur der Rekeningen van Zyne Doorluchtige Hoogheid, tot Stadhouder en Griffier van de Leenen van Naaldwyk, &c., in welke voorgemelde hoedanigheden beide de evengemelde Heeren , voor den Raad der Domeinen van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Eed hebben afgelegd. Leyden. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heeft uit eene aan Hoogstdezelve overgeleverde Naamlyst, tot Hoofd-Officier dezer Stad verkozen, Jonkheer Anthony Guji > ifcyqp B." 1 zeiaar, Veertig-Raad in de Vroedfchap dezer Stad, welke bereids voor Hun Edele Groot Mogende, als mede voor Hun Edele Mogende den Eed heeft afgelegd, en met den 10 November aanftaande, dien post flaat te aanvaarden. Middelburg. Den Heer Mr. JoachimAsfut-  JAARBOEKEN, September, 1790. 2071 fuerus Schor er, door de Heeren Staaten Generaal' aangefteld zynde tot Secretaris van het Ed. Mogende ] Collegie ter Admiraliteit in Zeeland, heeft in die( hoedanigheid ter Vergadering van Hun Hoog Mo 1 gende, den Eed afgelegd, en zulks in plaatze van, wylenden Heer Mr. IP~. Thibaut, Heer van Aag-3 Utrecht. In de Vergadering van de EdeIe Mogende Heeren Staaten dezer Provincie , zyn op den 29 September als gewoon Raad in den Hove Provinciaal, in plaats van den Heer Mr. jacob Adriaan vair den Heuvel, (die onlangs tot Geëligeerde Raad is aangefteld, in plaats van wylen den Heer lran [Vestr eenen tot Sterkenburg j) op den naamlyst gebragt: Door Heeren Geëligeerden Raaden, den Heer Mr. Lubertus van Beufechem. Door Heeren Edelen en Ridderfchap, den Heer Mr. IFolphert Jacob Beeld/uyder Matroos. Door Heeren Gecommitteerden dezer Stad, den Heer Mr. Comelis Reinier yan Bronkhorst. Welke Nominatie op de gewoone wys aan Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder ter verkiezinge is gezonden. In plaats van wylen den Heer en Mr. Librecht Senn van Bazel, is tot Raad ter Admiraliteit op de Maaze aangefteld, den Heer Mr. Jan Pesters, voor den tyd, beginnende den 29 September 1790, en eindigende met den laatften April 1794: voorfz. Heer Pesters heeft ter dezer Staatsvergadering den Eed op deszelfs lastbrief en de orakooping afgelegd. Leeuwarben. In plaats van wylen den Heere Imilius Jofinus de Schepper, heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid by eenen brief van den 26 September 1790 wederom tot Meesterknaap van het Jacht - Gericht wegens het Kwartier van Oostergoc aangefteld Jr. Frans Julius Idzert Johan Herin, sa van Eyzinga, Grietman over Rauwerderhem et Gecommitteerde Staat in 't Mindergetal. ƒ era#- )ERlNO INDER >e HOO- ;e en; „age Amte- SAARSa ïnz.  2172 NIEUWE NED. JAARB i September, 173a LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 13 September. by de Z. Zak. TARWOujteZeeuws enz. 21a 2,%i S ■ nieuwe Zeeuws 19 a 23Ï i ■ blaauwe is a 19 i -— Zomer 19 a ai ( Rogge Zeeuws enz. ii± a 134 j Erwten Grauwe 15 a 18 ] ■■ groene 14* a 17! — - ■ witte 145 a 16' by 't Lasi Boekweit op 154 fê a 25 0 ditoKley, zonder weegen 22324., Gebst Winter i$Hi9sa I Rottetdam dim 13 Sepitmbéri Gerst Zomer 18 a 19 of 'Haver VrrefeBrouw. aoa23oê j- dito Voer 16 a 17 ; Zeeuws enz.dïto i3ai6aC jPAARDEBfOONEN 22 a 24 oè" , Koolzaad Zeeuws enz.32 a 35i {■'.»■;: ■■■ o/ y«o^ m ' Den 7 Oftober was de Prins Van LrutiS' mh »er den Heer Voorzitter yan Hunner Hoog  JAARBOEKEN, OSiober, 1790. 2179 Hoog Mogendens Vergadering, zynde den Heer Baron Van Tuyil van Serooskerken, Heer van Zuylen, wegens Utrecht; als ook met dien van den Raad van Staaten, zynde den Heer Van Lichtenbergb, wegens Zeeland, en nog met andere Heeren van de regeering in gefprek, en gaf kennis van Zyne aankomst, 's Middags gaven die beide Heeren een plegtig tegenbezoek aan Hooggemelden Erfprins, boven over de gaandery naar de Stadhouderlyke wooning gaande j alwaar Zyne Hoogheid verblyf houdt, ie der vergezeld zynde door agt Bodens vai Staat, om Zyne Hoogheid, in naam va: Hun Hoog Mogende en Edele Mogende geluk te wenfchen met deszelfs aankomsi Jonkheer Van Wasftnaar, Heer van Star renburg , leidde gelyk bezoek af in naan der Edele Mogende Heeren Gecommitteei de Raaden. Men las ook nog wegens de plegtighede de volgende bekendmaaking: „ Ter gelegentheid van de aanftaande hot „ ge Huwelyks-Verbintenisfe van Haai „ Hoogheid Mevrouwe de Princesfe Louij „ met Zyne Vorftelyke Doorluchtigheid de „ Heer Erfprins van Brunswyk, zyn de F< „ ftiviteiten ten Stadhouderlyke Hove ger „ guleerd op de navolgende dagen, als: „ Op Dingsdag den 12 Ociober 1790, zulli ., de aanftaande hooge Echtgenooten in 0 }J dertrouw genomen worden, en ter dier g Eeeeeee4 » i 's Gra- venhage. t 1 9 1 H I- e 'a n :n 1ee-  218o NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. „ legendheid des avonds aan 't Stadhouder„ lyke Hof, verzochc bal in gala gegeeven worden; en de aangenomen rouw wegens „ 't overlyden van Zyne Koninglyke Hoog?, heid den Heer Hertog van Cumberland, „ geduurende deze Feftiviteiten provifioneel „ werden gefufpendeert. Donderdag den 14 dito zal de Huwe„ lyksplegtigheid in de groote of St. Jacobs „ Kerk des middags ten 2 uuren eene aan„ vang neemen, en de Ceremonieele train, „ by 't gaan naar voorfz. Kerk, de navol,, gende ftraaten pasfeeren; als „ Door de Grenadiers poort langs de „ Noordzyde van 't Plein, door de lange „ Houtftraat, over het Tournoyveld, de „ lange Vyverberg, de Plaats Royaal, door „ de Hoogftraat, over de kleine Groen„ markt, langs de zuidzyde van de groote 5> Kerk en door het portaal aan die zyde, de „ Kerk binnen treden. „ En by 't retour de navolgende route ,, houden, als over de kleine Groenmarkt „ door de Veenellraat, de Spuyftraat, lan„ ge Pooten, langs de Zuid- en Oostzyde „ van het Plein, door de lange Houtftraat, „ langs de Oost- en Noordzyde van 't Voor,^ hout, over de Kneuterdyk, Plaats Royaal lange en korte Vyverberg naar het Stad„ houderlyke Hof. „ Vervolgens zal des avonds tegen negen „ uuren, de plechtige Ceremonie-Maaltyd „ in de nieuwe Zaal van 't Stadhouderlyke „ Hof gegeeven worden. » Vry-  JAARBOEKEN, Odtober, 1790. 2181 „ Vrydag den 15 dito, zal in opgeraelde „ nieuwe zaal groot cercle in gala gehouden worden. ,, Saturdag den 16 dito, zullen Haar Ede„ le Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland, des middags op 't Stadhouder„ lyke Hof, ftatelyk ter maaltyd werden ' onthaald, en des avonds Gala in de Fran„' fche Comedie wezen. „ Maandag den 18 dito, publiek bal en feftyn aan 't oude Hof. „ Dingsdag den 19 dito, algemeene Illu„ minatie." Den 12 October des ochtends, Haare Doorluchtige Hoogheid Mevrouwe de Princesfe Frederica Louifa Wilhelmina, met Zyne Hoogheid den Heere Erfprins Carel George August van Brunswyk Wolffenbuttel, in ondertrouw getreden zynde , hebben Hun Hoog Mogende vervolgens uit hun midden afgezonden Jonkheer Van Spaan tot Har* denjlein, wegens Gelderland, als ook Jonkheer Van Wasfenaar Kativyk, wegens Hob land in Hoogstderzelver Vergadering zitting hebbende, om Haare Doorluchtige Hoog. heid uit Hun Hoog Mogende naam wegens Hoogstderzelver volbragte ondertrouw en aanftaande Huwelyks Verbintenisfe op eene plegtige wyze geluk te wenfchen , en hei meergemelde gefchenk van Juweelen aar Haare Doorluchtige Hoogheid ter hand t€ ftellen. De parade van de Krygsbezetthn wa; 's Gra- /enha3e. i i  2i82 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vjsnha' se. was groot en plegtig. De gezamenlijke ■ Hoogvorftelyke Perfoonen, of wel het meerder gedeelte daar van hadt den vorigen dag een togtje naar Scheveningen gedaan, en bezag den 12 Oétober ten deele de groote of St. Jacobs Kerk, voornamenlyk het daar in gereed gemaakte tot de plegtigheden van den Trouw, die den 14 moest plaats hebben. Dit wierdt dan ook op den 14 Oclober met deze plegtigheden voltrokken. De optogt naar de Kerk was aldus: ,, I. Een Detachement Guardes Dragonders, gevolgd door den Hof-Fourier, twee Palfreniers, de beryder Schok en 8 Jagers, allen te paard. II. Een koets met 6 paarden, waarin 2 Edellieden, zynde de Baron Heerd en Mylord Agrim, naast de koets 2 lakeyen, en naast de paarden 2 Palfreniers. III. Een koets met 6 paarden, in welke de Heeren van het gevolg van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erfprins van Brunswyk; naast, de koets a Lakeyen van gemelde Heeren; naast de paarden twee Palfreniers. IV. Een koets met 6 paarden, in dezelve 4 Kamerheeren , zynde de Jonkheeren Van Boetzeiaar, IV. van der Duin : Graaf Van Randzvyk en Jonkheer de Larrey; twee Lakeyen naast de koets, en twee Palfreniers naast de paarden. V. Een koets met 6 paarden, in dezelve den Heer Opper - Hofmeefter Jonkheer Van Voigt; den Heer OpperStalmeefter Jonkheer Van Keil, den Graaft» Heiden, als Maarfchalk, en den Heer Gene-  JAARBOEKEN, Oclober, 1790. 2183 neraal Rbetz; naast de koets 2 Lakeyen, en naast de paarden 2 Palfreniers. VI. Een koets met 6 paarden, in welke twee Jonkvrouwen die de fleep van de hooge Bruid droegen, Van Hompescb en Van Boetzelaar; twee Lakeyen naast de koets , en twee Palfreniers naast de paarden. VII. Een koets met 6 paarden, in dezelve insgelyks twee Jonkvrouwen die de fleep droegen, Van Boetzelaar en Van Starrenberg; naast de koets 2 Lakeyen , en naast de paarden 2 Palfreniers. VIII. Een koets met 6 paarden ,. in dezelve de Heeren Prinfen van Nasfau - Saarbruck en Hes fen-Kasfel; de Onder-Stalmeefter Scbeni te paard, 2 Loopers, 3 Jagers, 12Lakeyen de Heeren Generaal-Adjudanten van Zyn Doorluchtige Hoogheid den Heere Prins Eri ftadhouder, te paard. IX. Een koets me 6 paarden, in dezelve Haare Doorluchtig Hoogheid Mevrouw de Prinfes Bruid; Zyn Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Ér: ftadhouder,en Zyne Doorluchtige Hooghei den Heer Erfprins van Oranje en Nasfau naast de koets den Overften Jonkheer He keren van Watiën, als Officier van Ordoi nans; de eerfte Stalmeefter den Heer Ove Ren de Dreeven, by zich hebbende den I fpecteur Varenkamp, alle drie te paard; u wederzyde de koets 8 Helbaardiers; voor c de koets 2 Pages. en naast de paarden sPj freniers; een Detachement Guardes du Corp de Onder-Stalmeefter Job te paard, 2 Lo pers, 3 Jagers, 12 Lakeyen van het Ho 's Gra- venhage. 1 > t e e d » 1ri* ;r P 1s, d- :n  «sGravenha- ce. 2184 NIEUWE NEDERLANDSCHE en 6 Lakeyen van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erfprins van Brunswyk. X. Een koets met 6 paarden, waar in Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Erfprins, Bruidegom , Haare Koninklyke Hoogheid, Mevrouw de Prinfes van Oranje en Nasfau, en Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Fredrik van Oranje en Nasfau; naast de koets de Edelman en Stalmeefter Graaf Van Rand-wyk te paard; ter wederzyde de koets twee Helbaardiers; voor op de koets 2 Pages; naast de paarden 2 Palfreniers, en een Detachement Guarde du Corps. XI. Een koets met 6 paarden, in dezelve twee Staatvrouwen de Perponcher en de Larrey; naast de paarden 3 Palfreniers. XII. Een koets met 6 paarden, waarin 2 Staat Jonkvrouwen van het Hof Van Starrenberg en Van Hompesch; naast de paarden twee Palfreniers. XIII. Een koets met 6 paarden, in dezelve de Jonkvrouwen Van Rheede en Van Heiden; naast de paarden 2 Palfreniers, en 2 Palfreniers te paard. XIV. De Heeren Gedeputeerden ter Vergadering van Hun Hoog Mogende de Staaten Generaal in 16 koetzen. Voor dezelven 4 Staaten Trompetters, 8Bodens met ingedekte hoofden en 2 Kamerbewaarders, ïn gevolgd door 8 Bodens met ongedekte doofden; naast elke koets twee Lakeyen. K.V. De Heeren Gedeputeerden ter Vergadering van Hun Edele Mogende de Raaden /an Staate in 12 koetzen, voorgegaan door 3, en gevolgd door 6 Bodens en 2 Kamerbewaarders, allen met ongedekte hoofden, en  JA ARBOEKEN, Oclober, 1790. 2185 cn naast elke koets 2 Lakeyen; een Detachement Guardes Dragonders, tot fluiting van den trein." „ De voorfchreven trein reedt vervolgens van het Binnenhof door de Grenadiers Poort, de Noordzyde van het Plein, de lange Houtftraat, het Tournooiveld, de lange Vyverberg, de Plaats, de Hoogftraat, de kleine Groenmarkt, tot aan de zuidzyde van de groote Kerk, door de gewapende Burgery, onder het flaan van den marsch en het prefenteeren van 't geweer, doende de Officieren den gewoonlyken eergroet met de Sponton en Vaandels voor Haare Hoogheden, Hun Hoog Mogende en Raaden van Staate." Aan de Kerk genaderd zynde, begaven zig de Vorftelyke Perfoonen in de Confiftoriekamer, werwaards dezelve gevolgd wierden door de Heeren en Vrouwen van het Hof, tot dat Hun Hoog Mogende en Edele Mogende Heeren Raaden van Staate, als ook de Heeren Voorzitters van den Hoogen Raade, den Hove van Holland, en Raade en Leenhove van Braband waren aangekomen , en zich op hunne plaatzen vervoegd hadden." „ In de Kerk voor den Predikftoel was een ruim parqoet met eene bekleede balie, zynde de vloer met laken en daar over een tapyt belegd." „ De Vorftelyke Perfoonen zig vervolgens in de kerk begeevende, namen dezelve plaatzen op zes met rood fluweele en met goud vercierde Roeien, zittende agter de- zei' s Gha- venha- :je.  2i85 NIEUWE NEDERLANDSCHE »sGra- venhace. zelve de vier Staat-Jonkvrouwen, welke de fleep der Prinfesfe Bruid droegen." „ Ter regter zyde van de Vorftelyke Per* foonen Ronden groene bekleede geftoeltens, met rood met goud gegalonneerd fluweel belegd , voor Hun Hoog Mogende de Heeren Staaten Generaal." „ Ter linker zyde dergelyke geftoeltens voor Hun Edele Mogende de Heeren R.aaden van Staate ; nevens een byzonder geftoelte voor de Heeren Voorzitters der hooge Collegien; verders naast dit geftoelte aan de linker zyde een bekleed geftoelte voor de Vrouwen en hooge Amptenaaren der bei* de Vorftelyke Huizen." „ Ter wederzyde van den predikftoel waren geftoeltens voor den Eerwaarden Kerkenraad." „ Voor den predikftoel eene verhevenheid, pragtig belegd met een rood fluweel kleed met goud vercierd, tot verrigting van de hooge plegtigheid." „ Bezyden agterwaards den predikftoel g2 verheven zitbanken voor omtrent 500 perfoonen van aanzien , zo van den Edele Achtbaare Magiftraat als anderen." „ Om het parquet waren Detachementen geplaatst, zo vanGuardes du Corps als Grenadiers , enz." „ De Eerwaarde Heer Munnikemokn; als oudfte Leeraar der Haagfche Nederduitfche Gemeente , (dezelfde, die den Heiligen Doop aan Haare doorluchtige Hoogheid, de Prinfes Bruid, bediend heeft,) heeft \  JAARBOEKEN, OcLober, 1790. 2187 heeft de hooge Trouwplechtigheid verrigt, met eene voorafgaande gepaste aanfpraak." „ Geduurende de plegtigheden in de kerk, fchaarde de Haagfche Schuttery zig van de kerk over de markt, door de Veeneftraat, Spuiftraat, lange Pooten naar het Plein, zo verre dezelve kon ftrekken." „ De Troüwplegtigheid verrigt zynde, vertoefden de Vorftelyke Perfoonen, en2. eene wyle in de Confiftorie-Kamer. Waat na den Heer Erfprins van Brunswyk, zig, by het weder intreden in de koets, over Zyne hooge Gemalinne, en den Heer Erfprins van Oranje in de koets Zyner Koninglyke Moeder plaatften." „ De Vorftelyke Perfoonen aan 't Stadhouderlyk Hof terug gekeerd, ontvingen Hoogstdezelve de gelukwenfchingen van Hun Hoog Mogende de Staaten Generaal, Hun Edele Mogende den Raad van Staate, verdere hooge Regeeringen, enz., als mede van den Eerwaarden Kerkenraad, enz. Tegen negen uuren, des avonds „ is de plechtige Maaltyd m de Nieuwe Zaal van het tstadhouderlyk Hof gehouden, by welke de bezending uit de Staaten van Holland aanwezig was." „ By de plechtigheden hier boven ge* noemd, kan nog gemeld worden, dat het hooge Paar by het afgaan en weder opkomen der trappen van het Stadhouderlyk Fffffff Kwar- sGrA/enhA* 3é.  2188 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venhace. Kwartier , opgewagt en beftrooid wierdert door 36 jonge Dochsers, uit drie buurten, allen zeer netjes in 't wit gekleed, en omgord met blaauvve zyde linten." Den volgenden dag, den 15 dezer maand, begaf zich eene plegtige bezending uit Uun Edele Groot Mogende naar' het Stadhuuderfyk Hof, ter geluk wenfching over het voltrok-, ken Huwelyk tusfchen Hunne Doorluchtige Hoogheden Me vrouwe de Prinfesfe FrederiLoulja Wilhelmina van Oranje ën Nasfau, en den Heere Carel Georg August, Erfprins van Brunswyk. Dezelve wierdt bekleed by de nagenoemde Heeren : als Jonkheer Dirk van Boetzelaar, Heer vaoKyfhoek, wegens de Ridderfchap en Edelen; Mr tiugo Repilaar, Burgemeefter der Stad Dordrecht; Jean Cysberio Decker , Burgemeelter der Stad Haarlem ; Mr. Hermannus Johannes van Royen , BurgemeeRer der c>tad Delft; Mr. Abraham van Gerwen , Burgemeelter der Stad Leyden; Mr. Jacob Elias Arnoudsz., Burgemeefter der .Mud Amfteldam ; Mr. Adriaan Jacob van der Does, Raad in de Vroedfchap der Stad Gouda ; Mr. Comelis Groeninx van Zoelen, Heer van Ridderkerk , Burgemeefter der Stad Rotterdam; Mr. Jacob Hakfieen, Heer van Cadier en Blankenberg , Burgemeefter der Stad Alkmaar; Comelis Christofet van Akerlaken, Burgemeefter der Stad Hoorn; Mr. tiugo Airiaan van Bleiswyk , Burgemeefter der Stad  JAARBOEKEN, Oclobtr, 1790. stS# Stad Enkhuizen en Air. Laurens Pieter ven de Spiegel,Raadpeulionaris enz,, en was door .Bodens van Staat vergezeld. De evenge melde bezending ging boven over deGaandery naar het Stadhouderlyk Hof , alwaar alles in die orde was, als by foortgelyke gelegendheden plaats heeft, en wierdt met al* le eer ontvangen. De regeerende Doorluchtige Vorst en Prins van Nasfau fVeilbur,g, voor gemelde plegtigheden alhier aangekomen , en met den Heer Voorzitter van Hunner Hoog Mogende Vergadering den Heer Van Scbeltlnga, wegens Friesland in gefprek geweest zynde , en zyne aankomst, bekend gemaakt hebbende, zo gaf welgemelde Heer Voorzitter den volgenden dag, aan dien Prins , eene tegenbezoek , om Hoogstdenzelven, in naam van Hooggemelde Hun Hoog Mogende , te begroeten en te verwelkomen ; zynde des Voorzitters koets als toen door agt Bodens van Staat vergezeld, en alles voorts met de gewoone plegtigheid verrigt. Den 19 ^ctober is het groot Muzyk, in de Lutherfche Kerk, verrigt , ter gele.genheid van het Huwelyk tusfchen Hunne Doorluchtige Hoogheden de Prinfes Louifa van Orange en Nasfau, en den Erfprins van Brunswyk, hebbende de gezamenlyke Hoogvorftelyke Perfoonen her zelve met hunne tegenwoordigheid vereerd, en eene groote meff ff ff a nig- 'sGra- venha* si.  'sGra venha ge. 2190 NIEUWE NEDERLANDSCHE . nigte andere hoorderen, van allerlei rang, - daar by aanwezend geweest. Den zelfden 19 Oélober des avonds, hadt ook hier eene aigemeene Illuminatie plaats; ieder beyverde zich als om ftryd om uit te munten, en men zag alles, wat konst en finaak , vinding en vreugd by zulke gelegenheid aan de hand bieden. Het Doorluchtig Erfftadhouderlyk Hof reedt de geheele Hofplaats door om alles te bezigtigen. By den Medailleur J. Mi Lageman te Amiteldam, is eene gedenkpenning op dit hooge Huwelyk vervaardigd, verbeeldende op de voorzyde: Twee brandende Harten op tenen Altaar, naar de wyzen der Ouden , omhangen met een Fe/Ion van Mirthe , en befcheenen door een Hemellicht ; met dit randfchrift: door God onfcheidbaar vereenigd; op het Revers ziet men , de Stam - Wapens der beide Vorftelyke Huizen, gedragen door de Wolken, en daar onder dezj Dichtregels: Oranjes Deugd door d''Echt aan Rruns- wyks roem verbonden, Heeft NeSrlands Heil gevest op onver- wrikbre groxden. Ter Vergaderinge van Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, gehouden op Dingsdag den 19  JAARBOEKEN, October, 1750. 2191 19 dezer maand October, is, op het voorgciielie ter Vergadering door de Heeren Gedeputeerden der Stad Hoorn, in agting genomen zynde, dat in de ordre op het bidden voor de hooge en mindere Overheden, en voor het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau, vastgefteld by Hun Edele Groot Mogende Refolutie van den 17 Oélober 1787 * gevonden wordt de uitdrukking van de Jonge Prinfen en Princesfe van Orange en Nas/au, en dat thans den Heer Erfprins van Orange en Nasfau meerderjaarig zynde geworden, en aanzienlyke waardigheden m den Staat bekleedende, niet gevoeglyk onder die uitdrukking in de voorbidding kan begrepen worden; na voorgaande raadpleeging, goedgevonden en verliaan, by renovatie en ampliatie van Hun Edele Groot Mogende Refolutie van 15 Mey 1747 en 17 Oclober 1787 te verklaaren: ,, Dat voortaan door de Bedienaaren des „ Goddelyken Woords in de publieke ker,, ken, die daar zyn, zal worden gebeden: 9i voor Hun edele Groot Mogende de Hee,, ren Staaten van Holland en West-Fries„ land, als zynde de wettige en hooge Ove,, righeid van den Lande; voorts de Hee- ren Staaten van de andere Provinciën,haa„ re Vrienden , Buuren en Bondgenooten, „ mitsgaders voor derzelver gezamentlyke „ Gedeputeerden ter Vergadering van de „ Staaten Generaal en in den Raad van StaaFfffff f 3 „te: 's Grave nha- ge.  's GrA- venha eg. 519? NIEUWE NEDERLANDSCHE „ te:daar na voor Zyne DoorluchtigeHoog• „ heid den Heere Prinfe van Orange en „ Nasfau, Erfftadhouder, Kaptein-Gene„ raai en Admiraal dezer Provincie; voor „ Haare Koninklyke Hoogheid, Mevrouw*. „ de Princesfe Hoogstdeszelfs Vorftelyke „ Gemaltnne : voor Zyne Hoogheid den n Heere Erfprins van Orange, en de verde„ re Afftammelingen van dat Doorluchtig »» Huis; mitsgaders voor zo veel den Haag „ aangaat; voor de Gecommitteerde Raaden „ en de Hoven vanjuftitie: en eindelyk nog 9,, in alle de Steden en Plaatzen voor de Ma„ giftraat van de Stad of Plaatze daar het ss zelve gefchied; en in de Heerlykheden of ,„ Ambachts - Heerlykheden , ook voor den Heer of Ambachtsheer in ordre even voor „ de Magiftraat van de Plaatze. „ En dat hier van alom aanfchryving zal „ worden gedaan, even en op dezelve wy,; ze, als ten aanzien vai» het uitfchryven ,, van Bededagen gebruikelyk is, met ördre „aan de Schouten en Bailliuwen van de tS refpeftive Steden en Plaatzen, om op de „ executie van deze Hun Edele Groot Mo„ gende Refolutie naauwkeurig agt te geven, „ en de zodanigen, welke daar in nalaatig „ mochten zyn, of zich daar onder op eeni„ gerley wyze oneerbiedig of onbehoorlyk „ mogten gedragen, naar bevind van zaaken „ te corrigeeren. „ En ten einde niemand hier van igne„ rantie kunne praitendeeren, deze Refo- Inde den eerften Zondag, na dat dezelve „ hun  JAARBOEKEN, October ,1790, 2 5,93 ., hun ter hand is gekomen, van de Predik„ Roeien ten aanhooren vansde Geraeentens, „ te doen voorieezen." Den Pruisfifchen Gezant Graaf Van Keiler, is met den Heer voorzittende, ter Vergadering van Hun Hoog Mogende in gefprek geweest, en heeft by die gelegenheid plegtjg kennis gegeeven van het overlyden van Zyne Koninglyke Hoogheid Prins Frederik Chriniaan Hendrik Lodewyk, Zoon van den Koninglyken Prins Ferdinand van Pruis/en, waar over aan het Koninklyk Pruisfisch Huis, de rouw is beklaagd geworden. Het Stadhouderlyk Hof, heeft op Zondag den 31 dezer maand de rouw aangenomen, wegens het overlyden van bovengemelde Zyne Koninklyke Hoogheid Prins Cbrift. Fredrik Hendrik van Pruisfen, Markgraaf van Brandenburg, oudite Zoon van Zyne Koninklyke Hoogheid Prins Ferdinand van Pruis/en. Alhier in 's Hage zyn de Gezanten van Groot- Brittannie, Mylord Auckland, en van Pruisfen , den Graaf Van Keiler, yverig bc zig met de Staatsdienaars dezer Vereenigde Provinciën,om de zaaken van de Ooftenrykfche Nederlandfche Provinciën met den Opvolger van Jofepb den Tweeden, namenlyk Lcopold den Tweeden , te fchikken. Den Iiaad-Penfionaris Van de Spiegel is door Hun Hoog Mogende benoemd om met voorfz. Gezanten over deze zaak te hande* Ff ff f ff 4 len. 's Gra- veni1age.  2194 NIEUWE NEDERLANDS CHE •s Gravenha- CE. Ien. Ook is daar toe van wege den Keizer herwaarts van Parys gekomen den Graaf de Mercy d'Argenteau, OoRenryks Gezant in Frankryk. Men heefc een begin gemaakt, om by voorraad een wapenftilftand te bewerken; dog dit telkens door de Afgezondenen van het Congres onder verfcheidene voorwendzeis geweigerd zynde, hebben eindelyk de Minifters der drie Hoven, aan gemelde Gedeputeerden een Antwoord doen toekomen , waarin zy dezelven uit naam hunner Souvereinen , voor de derde en laatfte maal herhaalen: „ Dat het alleen van de „ Belgifche Natie afhangt, haare wettige „ Conftitutie, zo als dezelve voor het be„ gin der laatfte Regeering in haare groot„ fte zuiverheid beftondt, gelyk ook alle „ Kerkelyke en Burgerlyke Privilegiën, met eene volkomen vergeeving en vergieting ,-, van alles, wat 'er geduurende de onlusten „ voorgevallen is, herfteld te zien." Voorts verzekeren zy hun Heiliger wyze, ,, dat deze de voornemens van Zyne Majefteit, den Keizer, ten opzigte der Natie zyn, en dat zyn Gevolmagtigde, den Graaf de Mercy dArgenteau , dezelven, uit naam van zynen Souverein , welhaast door een Manifest bevestigen zal. Eindelyk voegen zy 'er by, dat zy hun eenen tyd Van niet langer dan een en twintig dagen , na de teekening dier Verklaaring, konden vergunnen , om het gemeld voorftel aan te neemen;  JAARBOEKEN, Oaohcr, 1790. 2195 men; doch dar, zo zy dien tyd vruchteloos lieten voorbygaan, of in dien tusfchentyd nieuwe vyandelykheden pleegden, hunne Souvereinen het lot dier Natie niet langer konden vrywaren; maar dat zy, die door hunne hardnekkigheid de oorzaak dier rampen waren , zeiven verantwoordelyk daar. voor zouden zyn." Den Heer J. G. Holtzhey, te Amfteldam, heeft op het overlyden van wylen Zyne Keizerlyke Majefteit Jofepb den Tweeden, een gedenkpenning vervaardigd, waar van hier de verklaaring volgt: „ Op de voorzyde vertoont zig het, met Laurieren vercierde, en in Romeinsch gewaad gekleedde borstbeeld des overleden Keizers, Met het Omfchrift: TOSEPH II. D. G. ROMANORUM IM. PERATOR SEMPER AUGUSTUS. Dat is: Jofepb de Tweede, D. G. Genade Keizer der Romeinen, altoos vermeerderaar des Ryks. Op de tegenzyde ziet men een Graftom be, waar op een Urna, gedekt met een Kei zerlyke Kroon, omflingerd met cypresfei lof, waar by de Scepter, Zwaard en Ryks Appel liggen: onder een Starrekroon, aai F ffffff 5 ' he sGra- /enha- l t. t  sioö NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VE.N HACE. 1 ] I r e è r f het Firmament geplaatst. In deze Tombe is uitgehouwen, PX tusfchen 2 Olyftakken, het kenteken der algemeene Verdraagzaamheid onder de Christenen, het welk Zyne Apoftolifche Majefteit in alle zyne Erflanden bedoelde, hebbende zyne afkomt van Cop/lantyii den Grooten , eerften Christen Keizer, die het in zyn Labarum of Krygsbanier heeft ingevoerd, beteekenende Pax Cruce, dat is: Vrede door het Kruis, willende de rampen en moeilykheden der ChrisLenen doen eindigen , en de Kerk van de Vervolgingen verlosfen. Hier op ziet men een Bedelmonnik, ftaroogende, ineen verlegen gedaante ter aarde neder liggen, rukkende net zyn linkerhand een momaangezicht voor zyn gezicht weg; rustende op zyn regteriand,waar in hy een zwaard houd,met den roet tegens het voetftuk fchoppende;aan het mofdeinde dezer Tombe is uitgehouwen een tienfchenhart, met een vuurvlam daar uit :omende, in een krans van doornen , (giftenen twee Lauriertakken ; een Turkfche ïasfa of Krygsbevelhebber, ligt in een iranhoopende gedaante alhier als overwonien ter aarde, zyne oogen nederwaarts keeende, omftuwd met Ottomannifche Wapeen, als Vaandel, Standaart, Paardenftaart, en Speer, met het hoofd eens verflagenen furks daarop geileken; wyders drie ichilen aan een geichakeld , waar op de naïen , van de in deze laatfte Veldtogt geoegzaam geheel overmeefterde Provinciën r'ailachyen en Mo/davicn, benevens de kort daar  JAARBOEKEN, OBuber, 1700. 5197 daar op gevolgde overgaaf, van de gewig lige Siad en Vesting Belgrado, de Hoofdplaats van bjet Koningryk Servien. Met het Omfchrift: PER VARIOS CASUS, PER TOT DISCRIMINA RERUM. Dat is: Door verfcheide Lotgevallen en -zo veel baggelyke omjiandigheden. Onder in de affneede leest men: NATUS 13 MART. 1741. REX ROMANORUMCORONATUS3 APRIL 1764. IMP. ROM. SUCCESSlTiröó'. TOLERANTIAM INTRODUXIT 178 a. MUHAMEDANIS BELLUM IND1XIT 1788. OB1IT 20 FEB. 1790. Dat is: Gebooren 13 Maart 1741. Roomsch Koning gekroond 3 April 1764. als Keizer opge* volgd 1765. de Verdraagzaamheid ingevoerd'1782. den Oorlog aan de Turken verklaard 1788. overleden 20 Febr. 1790. Met dit alles verbeeldende de vuurige b« geerte, welke de overleden Monarch in zy aai 's Gra- venhage. t 1 t  2i93 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. ] 1 \ hart gevoelde, o,n na zyne zielsvermogens, en met alle zyne lichaamskragten werkzaam te zyn tot nut en besten zyner Onderdaanen; hen willende ten eerften ontheffen van het ondraaglyk juk der Hiërarchie, die in 'c Christendom , (na dat Conftantyn den Grooten, ze van de Vervolging der Heidenen verlost had,) van tyd tot tyd was ingeflopen en aangegroeit, door Dweepzucht, Bygeloof en afdwaalingen van de eenvoudige Waarheden der Christelyke Leer, oorzaaken van zo veel verwyderingen en verwoeftingen in de Christen Kerk; fchaffende ten dien einde af de onnutte KlooRers, die zo veele Natuurgenooten, als levendig begroeven , en onnut voor de zamenleeving deeden zyn; verfcheurende die banden des gewetens , waar door die GeRigten zo onnoenielyke fchatten tot zich hebben weten te trekken, ten kosten van de algemeene welvaard der Burgeren , en onthouding der rechtmatige inkomften van's Lands Rechten. Dan, gelyk meermaalen de heilzaamfte oogmerken veeltyds verkeerd uitgelegd worden, zo heeft dit ook omtrent de handelwyze des Overleden Keizers plaats gehad, ïn aanleiding tot veele beroertens gegeeven, "iet geen Zyne Majefteit in het laatfte zyns evens zeer heeft getroffen, gelyk ook de noeilykheid en wisfelvalligheden van den furkfehen Oorlog, welke by.de Laurieren ;ulke fcherpe doornen gevoegd hebben , vaar door de Levensdraad van dezen Monarch,  JAARBOEKEN, October, 1790. 2199 nrrch , waarfchynlyk zo vroegtydig afgefteden is." , -•" • Men kan egter niet ontkennen,dat zo wel het ontwerp, om ware het mogelyk het Turkfche Ryk in Europa te vernietigen , in c welk de Keizer Jofepb zich door den invloed van den heerschzugtigen Lathanna den Tweeden, Het Hepen, en het welk hem zo veel gelds, zo veele duizende brave onderdaanen , zo veel verdriets, zonder het minfte of geringde voordeel, gekost heelt; als ook zyne aanipraak op het openen der Schelde , tegen de allerblykbaarfte trouw der verbonden en het langduung vreedzaam bezit, aan , waar toe hy zig door de Brabanders liet bewegen, en waar van hy niet dan voor eene onregtmatige lom gelds heeft afgezien, zo veele vlakken zyn in zyne nagedagienis. By Hun Edele Groot Mogende is den 3 dezer eene Publicatie beraamd, raakende de binnen Vuurgelden, tot onderftand van zeiver kas, waarby geboden wordt, dat alle Schenen en Vaartuigen de Zinder Zee bevaarende, naar mate van derzelver groot te, eene zekere fom Vuurgeld zullen moe ten betaalen. Ook is by Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en West Friesland,kennis gekregen hebbende, „dai 'cr in den Eylande van Over Flacquée, ver ' fchei 's Gra- VEKilAGE. - I  'sGra- vknhage. Amstkldam. Daar is tyding ingekomen, dat op den ut December van het afgelopen jaar te Batavia 'sLands Brikje Mercuur, Kaptein Gabias, ea den lo dier maand ',s Lands Fregat van Oorlog de Tbetis, en de Snaatny de Zwaluw, onder het bevel van den Kaptein A.H.C. Staring, behouden zyn aangekomen. Met voorkennisfe van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder, is door het Edele Mogende Collegie ter ■Admiraliteit alhier, in dienst gefield, 'sLands Fre¬ sco NIEUWE NEDERLANDSCHE fcheide perfoonen zich onderwinden, de Rys-, Kram- en Steen werken aan de Buitendyken en Haven-Dammen, op allerlei wyze te befchadigen, zo met de Ryswerken los te breken, als de iteenen op te nemen of te verleggen, op pretext van hout te fprokkelen en alikruiken te zoeken; en dat zelfs zuiks zo verre is gegaan, dat 'er geheele llapels van het alzo weggehaalde Paal- cn Rys werk zyn gemaakt, en wyders dat zommige lieden zich niet ontzien , van het Houtplantfoen en Boomen, Itaande aan de Dyken en Wegen in den voorichreeve Eilande van Over Flacquée, ie fchillen, af te hakken en op een andere wyzetefchenden," daar tegen, by eene Publicatie van den 24 september 1790, voorziening gedaan.  JAARBOEKEN, Oaober, 1790. 2201 Fregat '* Zeepaard van 24 Rukken, en het bevel daar over opgedragen aan den Kaptein C. van Kerchem. Door de Edel Mogende Heeren Raaden ter Admiraliteit alhier, is ook zeker bericht wegens eenen nieuwen Vuurtooren, by den ingang der Rivier van Bourdeaux, bekend gemaakt, vervat in een umrekzel uit een brief van den Commislans Caspar Meyer te Bourdeaux, van den 28 September 1790, aldus luidende: EDEL MOGENDE HEEREN! Tk acht het myn plicht U Edel Mog. hier ne A vens te zenden, eenige Exemplaaren van eer Interesfant Bericht, wegens de Vuurbaak op der Tooren van Corduaan, dat my door s koning Commisfaris, over de zaaken alhier, is toegezon den. Ik voeg 'er by eene Uitlegging wegens d zogenaamde Lampen a la Quinqmte ,ea verzoe kc deze verandering aan alle Zeevaarenden 1 de Republiek, op de prompfte en mees: gevoeg lyke wyze bekend te maaken. BER.ICIIT aan de ZEEVAARENDEN, Wegens een nieuw temgkaatzend Licht, g< plaatst op den Tooren van Corduaan , gelege aan den Ingang van de Rivier de Garonne. (Volgens het Fransch origineel.) Te vooren had men op dezen Tooren, (well dient tot herkenning voor de Schepen, om z voor sevaar te hoeden en hun weg te zoeken wa Amsterdam. j i 1 n :e g » .1-  2202 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- , DAM. Brief yan det Gommis faris C. Meyer. wanneer zy de Rivier van Bourdeaux willen uit of inloopen,)een Vuur van Steenkoolen; doch in de maand November 1782, plaatfte men aldaar een terugkaatzend Licht, in eene zestienhoeki^e Lamaarn of Glazen Kouw; doch deze Tooren i eenige reparatie benodigd hebben, heeft men dezelve zestien voeten verhoogd, en daarop een nieuw terugkaatzend Licht geplaatst, waar vaii de Plant-Spiegels 30 duim diameter zyn, en de Lampen gemaakt a la Oiunqiiette; de Stelling dezer Plaat-Spiegels is zodanig gefchikt, datze de hoeken van eenen gelykzydigeu driehoek, in een Cirkel bedoten, uitmaaken, en door de beweeging der ronddraaijing (rolatiou) op zigzelven, welke dit Vuur heeft, zig niet aan 'toog van den aanfchouwer vertoond dan van afftand tot afitand. Deze afRand is volmaakt van een nunut, zo dat een Schip, welk dit Licht in Zee ontdekt, en het wederom ziet verdwynen, verzekerd kan weezen , hetzelve een minut daarna weder te zullen zien verfchyncn. Dit Licht doet zyn geheélen omloop of omwenteling in drie minuten; en op dat de Schippers dit Licht , van het licht van een Vaartuig , of van eene Sterre, zoudenkunnen onderfcheiden,zo dient tot Waarlchouwinge, dat zy terftond in deil beginne een gloed van licht zien zullen , welk grooter wordt, naar maate het Brandpunt voor hunne oogen komt, en verminderd op eene zeer zichtbaare wyze, om een minut daarna met dezelfde glans weder te verfchynen. (JPas geteekend) PREVOS de la CROIX. Dit nieuw Licht is den 29 Augustus 1790, aangeftoken geweest. De  JAARBOEKEN, Oclooer, 1790. oJ.q£ De uitlegging , waar van in den boVengemelden Brief van den Commisiaris Rieyer gefproken wordt, zyn hem door den Commisfaris der Marine te Bourdeaux opgegeeven, waar van de Vertaaling dus is: Deze Lampen zyn hoekswyze, en de „ buis of pyp, waar in de pit zit, is een lang„ werpig rond als een Cylinder. De pit heeft gevolgelyk dezelfde gedaante, en verheft zig opwaardsdoor eene veerkragtj „ naar mate ze verteerd. Aan deze Lam„ pen is een glazen buis gehegt, door wel- ke de pit gaat, en waarin de lucht onge„ meen verdund wordende, door het vuuj „ van de Lamp, geduurig verfche lucht var „ buiten ontvangt,en een foort van voortlo „ pende lucht maakt, welke de werkzaam' heid van het licht bevorderd, de rook verdryft en verhindert, dat de pittet „ geen kooien zetten. Aan deze Lamper f9 zyn kegelvormige of (Paraboolfcbe) Plaat. „ fpiegels van koper verzilverd gehecht, die de terugkaatzing van het licht veroor „ zaaken, en het licht meer of min verr< „ doen verfpreiden, naarmate de middellyr „ of (diameter) der pitten, meer of mt „ groot is, en zig meer naby, of meer ver „ wyderd, van het brandpunt van de paraboo „ of kegelfnede bevindt, welke de Plaat „ fpiegels van terugkaatzing maaken." Wy hebben te voren,in de maanden Julj en volgende, wydlopig van de Oost - Indifcht Compagnie gefproken, en een verflag van ha Ggggggg 'rei Amstel»dam. 1 l l 1 i  2204 NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTELDAlYt. ren toeftand, alsook de allergewigtigfteegte Rukken, die groote maatfchappy van Koophandel betreffende, medegedeeld: onder anderen in de maandAugustus eeneMemorie van eenen Hoofdparticipant, den Heere Mr. GutHelmus Titfmgh, voordragende eenige middelen tot herftel en behoud der Compagnie. Op die Memorie zyn door de Heeren O. W. Falck, E. C. Craeyvanger en J P. Scholten, Bewindhebberen der Oost-Indifche Compagnie in het eertyds genaamde Vyf de Departement ,en thans genaamd wordende Departement van préparatoire Befoignes, eenige aanmerkingen gemaakt, die ook in eene Memorie vervat zyn. Deze Memorie is mede van het allergrootst gewigt, en zal dus buiten twyffel aan onze lezers, die belang in den voornaamften fteunpilaar van onze Republiek Rellen,geen gering genoegen geven. MEMORIE van dc Heeren O. W. FALCK, E. CRAAYVANGER cn J. P. SCHOLLEN. ~T\e Memorie van de Heer Hoofdparticipant 7/7-L/ fiugli, alzins kenmerkende deszelfs zucht om van zyne verkreegene kundigheden een nuttig gebruik te maaken, en mede te werken rot behoud van de Oost-Indifche Compagnie, aarfeit men geen oogenblik, om met Heeren beëedigden Hoofdparticipanten eene billyke waarde te herten aan een Werk, met een zo prysfelyk oogmerk in de waereld gebragt,en aan voorgemelde Heer toe te kennen den lof, die zyne yverige poogingen , tot bereiking van 't gewenscht einde, mefiteeren. Men kan ook al aanRonds, over de voorfz. Memo-  JAARBOEKEN, OSiober, 1700. Saoj fliorie zullende advifeeren , zig voegen by d szelfs gevoelen , dat de lasten van de Compagnie zo «waar zyn, dat geen uittedenken Trefor kan toereiken om"dezelve op den duur goed te maaken^ èn dat zy kunnen en behooren verminderd te worden. — Men gelooft ook,dat het niet genoeg is zig daar by te bepaalen, en dat zelfs hier te Lande eenige bezuinigingen kunnen plaats hebben, als mede dat in den handel verandering moet worden gemaakt: dog men kan met den Rellerder Me* morieilietinftemmen, dat de voorgellagene middelen van redres genoegzaam zouden zyn om de Compagnie te doen bloeijen; fchoon men egter van begrip is, dat, door het amplecteeren of extendeeren van zommige derzelver, en het byvoegcn van anderen, tot datheugelyk doelwit ondei' Godes Zegen , effacieus zoude kunnen worden medegewerkt, en men is het gevolglyk met den Autheur eens, dat, hoe zorgelyk de fituatie van de 'Compagnie ook zyn mooge , dezelve niet als ge. heel hoopeloos moet worden aangemerkt, en dat geene middelen tot confervatie moeten worden onbeproefd gelaaten, mits maar, alvoorens dezelve te amplecteeren, met alle fcrupuleusheid worde onderzogt, de apparentien van fucces , en of dezelve kunnen ftrekken tot vermindering van den omflag, zo wel in Indiën als hier te Lande, om daar door, en door eene voorzigtige vermeerdering van Rethouren, de uitgaven met de Inkomften te egnlilecren. Want,fchoon de Autheur der Memorie dat gewigt niet fchynt te hegten aan de vermindering der Lasten en daar uit moetende volgen egalffatie van Lasten en Winften in Indiën, zo is echter wel te begrypen, dat de Europafche Kas. zugtende onder een fchuld van over de 100 Millioenen , met geen mogelykheid het zo aanmerkelyk deficit der Indifche Staatsrekening kan fuppleeren ; een deficit, dat, zelfs voor den Oorlog, de laatGgggggg 2 Re AmsteL*dam. Memo fit van aan* merkinj gen op de Mem, van den Heer Titfingb..  S205 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stelbam. KMemor. van aai merkingen op de Men van de Pleer Titfing Re io jaaren door den anderen geflagen , heeft bedraagen een Capitaal van ruim 24 tonnen gouds jaarlyks. Men heud die fuppletie derhal ven thans voor ronmogelyk, en men meend zelfs zig niet te bei-driegen met, aan het deficit van de Indifche Staat. rekening Voor 't grootRe gedeelte toetefchryven, dat de Compagnie alhier te Lande, niet. tegen. ftaande het advans van directe Vaart en Handel 1 op China en de accidenteele voordeelen , door den Oorlog tusfchen Frankryk en Engeland in 1.1777 en 1778 genooten , nogthans in den jaare 1780 ten agteren ftond, een fom van 12 Millioenen guldens. Ten voordeele van de Indifche directie, kan wel worden gezegd : dat zy zelve voorheen middelen van menage heeft aan de hand gegeeven , en men mag het derhalven ook wel daar voor houden, dat, daar te Lande zelfs, de mooglykheid van reductie der Lasten niet minder als de nuttigheid gevoeld word, wyl men anders aan 't doorzigt van de kundige mannen, . die de middelen van menage hebben geproponeerd, zoude te kort doen : dan het is daarentegen ook waar , dat de gemaakte bepaalingen al fchieïyk zyn overtreeden., 'tzy dat de middelen met geen genoegzaame kragt waren geïntroduceert , en dus tegenkanting hebben ondergaan ; 't zy dat 'er de hand niet aan was gehouden, en dit laatfte fchynttogaan.de Ministers in Indiën geweeten te moeten worden; en dat die Ministers, door de herhaalde verwyten, den moed zouden laaten zakken, zoude dan eerst te vreezen zyn, wanneer de verwytingen ongegrond waren; indien ze zig aan dezelve konden gewennen, zoude het een blyk opleveren ,datze ongevoelig zyn, en dat 'er kragtiger middelen als reproches vcreischt worden. De Heer Tilfingh, over de Indifche verngtering fpreekende, is van gevoelen, dat dezelve behoor-  JAARBOEKEN, October, 1790. 2207 de te worden geflagen over 167 Jaaren, uitkomende op niet meer dan 5 Tonnen Gouds 'sjaars, en vermeend, dat een zo gering deficit uit de rethouren had kunnen en behooren gevonden te worden; dan, zo men zig niet bedriegt is die bereckening niet aannecmlyk. Immers als men nngaat dat de Indifche Staatrerckening in den Jaare 170? te vooren Rond, een aauzienlyk Capitaal van ruim 214 Ton. en dat daarentegen in den jaare \-]\% die zelfde rekening ten agteren Hond, ruim S73 danblykt het, dat geduurende den tyd van 80 jaaren Indiën is veragterd 10Ö7 Ton. of wel jaarlyks ruim 135 Ton Een merklyk onderfchcid voorwaar, van meer dan 8ï Ton 'sjaars. En dat deze bereekening de ware is , meent men, dat niet kan tegengefproken worden , als men in aanmerking neemt,dat de Staatrekening in den jaare 170? in Indiën te vooren (taande een fom van 214 Tonnen Gouds, dat Capitaal eerst geheel moet zyn opgeteerd, voor en aleer dezelve met een nadeelig (lot kan getrokken worden , cn dat dus dit nadeelig Hot, uitmaakende in den jaare 17^ 873 Ton, moet gevoegd worden by de 214 Ton, Welke men in 't begin der Eeuw, in voorraad had, en dat gevolglyk de wezendlyke veragtering , in die 80 Jaaren, heeft bedraagen 1087 Ton. En nog erger zoude de vertooning wezen , indien men de berekening volgens den ftrikflen regel wilde opmaaken, gelyk by voorbeeld; daar de aanhoudende veragtering van den Indifche Staat, cigentlyk met het Jaar 1724 is begonnen , zo zoude ook de 873 'I on moeten worden geflagen zederd dien tyd tot 1780 ; en dus over een tydvak van 56 Jaaren; 't welk gevolglyk de Jaarlykfchc toelage zoude brengen op ruim 155 Ton, in plaats van 5 Ton , gelyk door den autheur der Memorie wordt gefteld. Ggggggg 3 Doch Am- steldam. Memorie yan aanmerkifigen op de Mem. yan den Heer Titfingh.  2208 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* st&ldam. Memvri van aan me rkinzon op de Mem van de, Heer Titfing! Doch dit is onnodig; wyl reeds de voorgaande berekening overtuigend doet zien, dat de veragtering veel grooter is als by de Memorie is opgegeeven, ; En, dewyl de veragtering in de laatfte Jaaren nog -veel exorbitanter is; als zyrde, gelyk hier vooren is gezegd, gefteegen tot 24 Ton 's jaarlyks; ; zo zal 'er geen de minfte tvvylfeling kunnen over , blyven van de onvermydelyke noodzaaklykheid, \ ) dat de Indifche Lasten ten fterkften moeten wor- >i den verminderd, wil men ooit eenige gegronde i.hoop voeden op het herftcl van de Compagnie. Men wil echter hiermede niet te kennen gee- > ven, dat door die reductie alleen, de Compagnie te behouden is, In tegendeel, de vermindering van omflag en Lasten ia Indiën, als het voornaamfte middel aan. ziende, zo oordeelt men , dat 'er noodwendig nog meer moet worden by der hand genomen, By het nagaan van de vermeerdering der Lasten heeft men ontwaard, dat dezelve zyn gereezen niet alleen in extraordinaire epoques, wel. ke men met de Heer Titfihgh gaarne erkend, dat, by eene befchouwing der Lasten, moeten wor. den in 't oog gehouden, maar dat ook buiten dezelve de geduurige progresfie al te exorbitant is, om geene aanzienelyke reductie te vorderen. Om dit egter met juistheid te kunnen beoordeelen, is de comparatie van enkelde Jaarea tegens den anderen geenzins voldoende, uit hoofde van de toevallige voor- of nadeelen, welke de ryzing of daaling der Lasten kunnen veroorzaaken. Want, fchoon in fotnmige Jaaren de winften en Inkomften merkelyk zyn geadvanceerd, en in andere Jaaren de Lasten minder hebben bedraagen; lièeft zuf-s egter genoegzaam nimmer een voor. deeliger invloed gehad op de Indifche Staat Rekefling, dewyl dezelve zedert het Jaar 170° tot den Jaare , eenige enkelde Jaaren, geduurende het tyd-  JAARBOEKEN, October, 1790. 2:09 tydvakvan 174.5 tot l7% uitgezonderd, geRadig aahme'fkeiyk is blyven terug gaan. Men heeft derhalven de vergelyking gemaakt van 10 Jaaren tot 10 Jaaren, en dit doet de progresfive vermeerdering een allernadeeligfte vertoning maaken, gelyk hier onder blykt Zedert 170?tot i7o?s endusiniojaaren, bcdraagen dezelve ƒ46156089 of'sjaars 4615000 I71? — l7Ï% en dus in 10 Jaaren, bcdraagen dezelve 48731867 4872000 172!— 173? endusin 10 Jaaren, bedraageu dezelve 533464581 5334°°° • 1731 — I7|S endusiniojaaren, bedraageu dezelve 62782950 ——6278000 174? — I7ï5 endusin 9 Jaaren, als manqueerende de boeken van i7f| 66907159 7434ooc endusiniojaaren 86571266 -865700c 176?— i7?§ dog waaraan weder manqueerd 't jaar 176! en dus in 9 Jaaren 81032627 900300c 177? — I7ÏS en dus iniojaaren 81346432 " '8134000 Ongereekend nog de Lasten op China, welke zedert 173! tot 175B by de boeken hebben geloo' pen tot een fom van ruim ƒ 87000 'sjaars, docli zedert dien tyd niet meer daar onder zyn begreepen. En, hoewel het uit die comparatie fchyni te confteeren , dat de Lasten in de laatfte ic Ggggggg 4 Jaa' Am-, sterdam- Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titüngh  Amsterdam. Memorie van aanmerkingen, op de Mem, van den Heer Titfingh. De- 2210 NIEUWE NEDERLANDSCHE Jaaren aanmerklyk zyn verminderd zo onlieve men in 't oog te houden, dat het tydvak,'! welk volgde op die geenen, waarin de Javaafche en Ceylontche Oorlogen en de Troubles, in Bengaalen, hebben plaats gehad, natuurlyk eenaanmerkelyke vermindering van Lasten moest veroorzaaken zonder egter, dat men die vermindering als een wezenlyke bezuiniging, of als een blyk van verbeterde huishouding, zoude kunnen befchouwen. Even min kan uit eene befchouwing van de winften en inkomften op zig zelve aanleiding worden genomen, om over de Indifche directie te vreden te weezen. De Inkomften zyn, wel is waar, geduurende het beftier van den Gouverneur Generaal Vanlmhof zo aanmerkelyk vermeerderd, datze in Anno 174 tot een Som van ƒ 3052530 : 6 : o geklommen waren. Doch, zedert dien tyd vindt men geen enkel Jaar, dat daarmede gelyk ftaat, dewyl integendeel dezelve hebben bedraagen : Zedert 175$ tot 17^ , en dusin iojaaren/19566246 of 'sjaars 19^6000 176? — 17?» manqueerende weder het Jaar 176J en dus in 9 Jaaren 192-1908 2140000 • I77Ï— I7l| en dus 111 iojaaren 21731843 — 2170000 Waardoor dus de proportioneele vermeerdering der Inkomften in geen aanfehouw kan koomeu by vergelyking der zo zeer geauementeerde Lasten. Nog veel fpreekender bewys is te vinden in de befchouwing der winften.  JAARBOEKEN, Oèlober, 1790. 2211 Dezelve hebben beloopen: Zedert 170Ï tot i??£ en dus in 10 Jaaren ƒ29229385 of'sjaars 2922000 . i7i? — t7ï§ endusin 10Jaaren 31867367 31S6000 . 172° — i7is endusin icJaaren 30263041 302600c 173? - !7t§ endusin 10 Jaaren 32765195 327600c 174!- — 1711 AQ. 174S inanqueerde en dus in 9 Jaaren A^5<^777 5iS4o°< - 175?— Ï7S! endusin 10Jaaren 59252402 -59250°' 176I — ï'7f5 nianqueerende A°. i76§ en dus in 9 Jaaren 4°7395-5 452600 • i77r— ifre en dus in 10 Jaaren 34987009 —■ 349800 Ongereekend egter, dat in de twee laar Re *tyc vakken de winften op China, welke over het Ja: 175?- en na dien tyd hebben bedrnagen 'sjaai f o77J97 : o : o niet meer by de boeken voo komen. 'tls 'er dus verre van daan, dat men, op ve meerdering van winden zoude kunnen roemei en daar het, in alle gevallen, uit het aangebaah blykt, dat de vermeerdering der winsten en i: komften niet kon opweegen , tegen de in die zc de tyd plaats gehad hebbende enorme augmcnt tie der Lasten, zo is 'er zekerlyk geen reden t waereld, om blyken te geeven van genoegen ov een dergelyk betlier. Integendeel , indien men eens met den tie Thfijigh zoude toeftaan, dat het vermeerderen d Ggggggg 5 I Am- STELUAM. Memorie yan aanmerkingen op 'de Mem. yan den Heer ' Titfingh i 3 O r s le 1f1- ii :r :r ïr a-  22i2 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Amstel*dam. Mtmori van aan inèfkrhgen op de Mem van dei lieer ïicfingl Inkomften een grooter omilag onderftelde, en het vermeerderen der winften een uitgebreider Handel en Navigatie, en die beide dus noodzaaklyk een vermeerdering van Lasten en Onkosten , dan ; waren 'er zekerlyk billyke redenen van ongenoe- gen cwer een zo flegt overleg, dat men een vermeerdering van winften en inkomften had geïntroduceerd, zonder vooraf te hebben overwogen, ; of niet de te makene kosten zeer verre de voori deelen zouden overtreffen. Schoon men nu ook niet wil tegenfpreeken, dat i.het geduurig agteruitgaan der Staat-Rekening , ten klaarften doet zien, dat genoegzaam altoos de vermeerdering der Lasten is hand aan hand gegaan , met die der winsten of inkomften , en men dus haast zoude moeten befluiten, dat het een van het ander afhing, zo kan men egter niet nagaan, welke meerdere Lasten, door het vermeerderen der inkomften, by de Compagnie gedragen zyn, noch met dien Heer inftemmen, dat het vermeerderen der winften, een meerdere Handel en Navigatie heeft te weeg gebragt. Want als men overweegt, dat de Inkomften beftaan-uit Domeinen, Verpagtingen &c., dan betuigt men, zig geen denkbeeld te kunnen vormen, dat derzelver vermeerdering een grooter omflag in des Compagnies huishouding veronderfteld, even min als men kan befeffen, dat het noodzaaklyk gevolg der meerdere winsten, moet zyn een vermeerdering van Handel en Navigatie , alzo juist het tegendeel heeft plaats gehad. De inzaam van Producten op alle de Comptoiren, heeft zedert het Jaar 1720 tot dat van 1730 zelf meerder bedraageu als zedert A°. 1770 tot 1780; en dierhalven is ook den Handel in dit laatfte tyd? perk zekerlyk minder geweest; en egter zyn de winsten in hetzelve nog meerder geweest als geduurende het eerfte. En, wat de Navigatie betreft, zal men by een Com-  JAARBOEKEN, October, 1700. 2213 Comparatie vandenavale magt,van het Jaar 1701 tot 1740, met die van 1741 tot 1780 ras bemer ken dat ook dezelve met de vermeerderde winsten Venzins gelyk Raat, als beftaande die m het eerfte tvdvak, de Jaaren dooreengeflagen .in ruim % Schepen 's Jaarlyks, en in het laatfte (inzo verre men daar van de Lysten aan handen vond) in niet meer dan in ruim 123 'sjaars. Een onderfcheid, zeer wel overeenkomende met het verfchil, dat den autheur der Memorie zelve omtrent den aanbouw der Schepen, heeft geremarqueerd, te hebben plaats gehad; als zynde in de eerfte 40 Jaaren der Eeuw aangebouwd 357 en in de laatfte 295 Schepen. Dan het zy hier mede zo het wil, dit meem men dat uit dit alles ten klaarften blykt: dat no£ winften nog inkomften kunnen baaten; indien d< Lasten telkens evenredig vermeerderen, en da men dus fpeciaal op 't verminderen der lastei moet aandringen en daartoe medewerken,wil mei met vru°-t de^Compagnie opbeuren uit de ongun ftige fttuatie, waar in zy zig bevind. ilet middel van redres door den Heer Tttjmg, voorgefiagen om aan Particulieren over teJaate de verzending van Goederen naar Indiën, lchyn ook daartoe te zullen medewerken , als ondt anderen moetende dienen tot inkrimping der z fèhadelyke Indifche adminiftratien , die te rc£ een Kanker kunnen worden genoemd; en tot ve mindering der reftanten, die men insgelyks ais 2 lernadeeligst voor de Compagnie mag aanmerkei Do<*, of dat middel, te werk gefield op d wyze zo als het word voorgeflagen , aan die bc de einden volkomen zou beantwoorden , kan m veel grond worden in twyffel getrokken. Immers, indien de Inkoopen der benodigde Go deren tot het equipeeren van Schepen, tot b verftrekken van randfoenen en meer anderen v dien aart, in Indiën zoude moeten gcfchiedei Amsterdam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer ïitfingh. t t 't 1 t r 0 ;t r- '- \ I ■ i:t e- et in 1; 10  2214 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- 6teldam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titfingh. 1 ( j l 1 i i i i < t C I i zo is niet wel te begrypen, hoe zulks eenige inkrimping in de adminiftratie zoude kunnen te weeg brengen ; alzo die Goederen, ingekogt zynde , tog zouden moeten geborgen en opgeilagen worden: behalven nog dat men by het doen der Inkoopen voor fchadelyke inkruipingen zoude moeten vreezen , als zynde 'er althans geene reden om te denken, dat door Generaal en Raaden , beter als door het bewind hier te Lande, pracautien tot weering van dezelve zoude kunnen worden uitgedagt, en met vrugt in 't werk gefield. En, watdercRanten betreft; zo is het wel waarfchynlyk, dat het voorgeflagen plan tot vermindering van dezelve zoude medewerken, en dus een seer wezenlyke Uitfpaaring van rentelooze Capi:aalen zou te weeg brengen: dan, het Raat nog:hans te vrcezen,dat fomtyds onder het een of anler praetext meer zoude worden aangekogt, als vel dadelyk benodigd zou weezen ; en al fchoon ïtilks ook al geen plaats mogt hebben, zo zouden loor het Inkoopen vnn behoeftens, egter de relanten, op de refpective Comptoiren , niet worlen verminderd; dewyl de op Batavia ingekoge Goederen, naar de buiten Comptoiren moeende worden gezonden, en dus aldaar, even als e vooren tot het groot bedraagen der reftanten :oude aanleiding gegeeven worden. Verre egter dat men uit hoofde van die zwaigheden van het voorgeRelde middel geheel zoulen willen afzien, is men van gevoelen, dat het :elvc voor een gedeelte geamplecteerd wordenle , en onder eenige alteratien en modificaiien , ran een wezenlyk nut zoude kunnen weezen , irftar omtrend men de eer zal hebben hier ager nader te fpreeken: Als hebbende men te vooren reeds zyn geachten laaten gaan, over de middelen tot beoud der Compagnie, en een ontwerp geforïeert, 't welk men de vryheid neemt'te ver- zoe-  JAARBOEKEN, Cciober, 1790. 2215 zoeken, dat in overweging mag genomen worden; als zullende daarby blyken, in hoe verre en met welke veranderingen men zoude vermeenen , dat de door dien Heer voorgeflagene middelen zouden behooren te worden geampleóteerd En dewyl de Heer 'litfingh, by deszelfs memorie te kennen geeft , zig nog over andere, allergcwigtigfte en noodzakelykfte ïnrigtigmgen te kunnen uidaten, maar als toen ontydig heeft geacht , zig daar over te expliceeren; zo zoude men oordcelen, dat het thans zeer gepast zou weezen, zyn Edele te verzoeken, dezelve ter kennis van 't bewind te willen brergen. Intusfchen vermeent men nog by zommige poincten, by voormelde Memorie voorkomende, een oogenblik te moeten Ril ftaan. En wel in de eerfte plaats, by de groote voordeelen, welke uit den Bengaalfche Handel in *t gemeen, en uit de Lywaaten in 't byzonder, voor de Compagnie zouden refulteeren. Men wil aan de nagedachtenis van den Heer Ho pe niet betwisten de auctoriteit, die aan deszelfi byzondere kundigheden in het Commercieele toe komt; 't zal ook niet nodig wezen, in discusfu te treden, in hoe verre, de toenmaalige politie vai den Handel op Bengalen, met die van latere, laat ftaai met de aöueele tyden, kan gelyk gefield worden Men wil ook niet tegenfpreeken, dat dat Eta blisfement in 't Jaar 1780, een importante for; aan Carguafccnen heeft uitgeleverd. Als mede dat op de Lywaaten hier te Lande een aanzienlyke winst is gevallen. Men zoude egter, op dit laatfte met reden kur nen zeggen, dat men ook in dit geval niet vooi zigtig zoude handelen, met een cnkeld jaar te bafis te neemen, veel min een Jaar, dat door de Oorlog der nabuuren, en de neutraliteit der R< publiek,natuurlyk buitengewoone voordeelen moe ten opleveren; en dat derhalven een befchouwir Am- stelDAM. Memorie van au timerkingen op de Mem, van den Heer Titfingh. 1 l 1 > t n &  2216- NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- tt eldam. Memorie van aan'mir-hingen op él e Mem. vr.n den Héér Titfingh. / i I l ( < '-] i 1 l ( r ( % I n vm 10 Jaaren door elkander geflagen, een veel juister denkbeeld van de voordeelen vaa dien handel kan geeven: wanneer men dan ziet, dat in 't tydvak van 1770 tot 1780, op den geheelen Bengaallenen Handel, zo hier te Lande als in Indiën , niet meer is gemaakt, dan een winst van ^«70™ 'sjaars ; zo geeft dit althans geen aanleiding órh dien handel als zo voordeelig te^befchouwen; en te minder, daar de in dien tyd in Nederland aangevoerde Lywaaten, niet meer hebben opgebragt, dan een ruwe winst van 30;- per cent, waar van, na detrathe van vragt, riüco der Zee, interest penmngen en verdere onkosten niet veel zoude overfchieten. Men meent daar en boven met fiducie te mogen avanceeren, dat, al wierden de onkosten van dat Etablisfement zo modicq mogelyk gefleld, en alle jvenge ongelden ten naauwften berekend, dan nog )p een rethour van Lywaaten , gelykffcJndig aan lat van de voornoemde Jaaren door een genonen , niet meer zou overfchieten dan /' 119222 jan winst, een fom, welke tot inftandhouding van Ie Compagnie weinig kan toebrengen, en die door hdere middelen wel zoude te bekomen zyn, zonler daar toe een handelfonds van 4 Millioenen, geyk voor den Bengaalfche Lywaat- Handel zoude ïodig zyn inroulement te brengen, 't welk de Com>agnie zekerlyk niet convenieerd. In de tweede Plaats meent men, veel bedenking e moeten draagen, of het aanvoeren van een naamvaardige parthy Thee op recognitie, immers voor is nog, wel geraaden zoude weezen; als vreezenIe, dat een diergelyke vermeerderde aanvoer allerladeeligst zoude kunnen zyn in een tyd, dat de Compagnie mogelyk zig nog in 't geval zoude hemden, om een gedeelte van haar eigen Thee, op aare Pakhuizen, te moeten overhouden. En hier mede hebbende afgehandeld de vooraamfteieflecT;ien,die men heeft gemeend préalabel te  JAARBOEKEN, OBober, 1700. 2217 te moeten voordragen, heeft men de eere het volgende ontwerp aan het oordeel van U Edele Achtbaare te fubmitteeren. Dat den handel van de Compagnie met een verbazende omflag word gedreven , dat daar door natuurlyk heeft "moeten veroorzaakt worden, groot misbruikin veelen deelen der huishouding, en on nodige uitgaven of verfpilling van Penningen, en dat de omllaglyke behandeling van zaaken, in dat groot en gecoinpliqueerd Lichaam, een behoorlyk onderzoek geheel bezwaarlyk, ja men mag zeggen onmooglyk maakt; zyn zaaken die niet in twyffel getiokken nog tegengefprooken zullen worden, en het is meer dan waarfchynelyk, dat daar aan zyn toetefchryven die gebreken in de huishouding van de Maatfchappye, die haare Lasten zo énorm hebben doen toeneemen, en als een invretende kanker haar geheel beftaan hebben aangetast. 't Eenvoudigfte, maar ook tevens het zekerfte middel, wat hier tegens kan werken, fchynt te weezen het verminderen van eenen omflag,.die al te uitgebreid is geworden , het abandonneeren van die deelen van handel, die haar al voor lang meer tot bezwaar dan tot voordeel hebben geftrekt, en de meest mogelyke Amplificatie in de behandeling van zaaken, ten e nde onnodige kosten te befpaaren en door een gemakkelyker onderzoek het geheel te beter te kunnen overzien en tegen nieuwe inkruipingen te waken. Hoe beknopter het bellier is, met zo veel te meer kragt kan hetzelve werken. Wat ook in voorige tyden aanleiding hebbe kunnen geeven tot die groote extentie; Wat ook zedert verhindert moge hebben , om een behoorlyke reductie te maaken; dit behoef: hier niet onderzogt te worden. Genoeg is het, dat alle Confideratien moeten ophouden voor den dringenden nood, waarin men thans is, dat niet moet wederhouden, om aan te grypendat middel, door welk misfchien niet alleen, maar Am- stel- DAM. Memorie yan aanmerkingen op uc Mem. van den Heef Titfingh,  .Am- STELDdM. Memori van aan merkïn- gen op de Mem. yan den Heer Tltfingb i i c i r < k v ri b v< 11, bi de dt 2218 NIEUWE NEDERLANDSCHE gTrSSen^ Z°nder Wdk heC "iet kan Vermindering van omflag en daaruit volgende b<* ^SSS&SS^^ V°°r 3f ais -'ftSnoobde zaakeiyk vastüellende, zo meent men, dat dezelve beheren plaats te hebben, beide in Europa en^ dennaadnbouwe ft in.EuroPa> «et opzicht tot SchepeS ' iqmpage en het EnW w Omtrend den aanbouw mag men vfyelyk zegeer. rate beieckemngen aantetoonen , dat het vaaren met gehuurde Schepen, voor de Compagnie Jrïïï van gedeeKclyk, cn in zo verre zulks "evocpblmet de Stedelyke belangens is over een tetengen ÜTïïfe^ Z?ude,b^ooren te worden genaakt, gelyk dat reeds, door den Heer Bewind- §,ïgen" 110ÜP> by teif^emorie% 'iS^MM^^^^ om te *»> onerzoeKen , m hoe verre, 't zy in dc bouwin2 >t 7V r de cujgagie van g Compagnies Schepen f èeng erbetermg km werden gemaakt, om deze ve met nndcr manfehappen j inzonderheid der Rethour diepen na evenredigheid der particS iefen te □nnen doen vaaren; waar doorwa Syli zo cel bezuinigd zoude kunnen worden. * S Om tevens verzekert te kunnen weezen, d t de f 10 -Compagnies Schepen , beboo Ivk ten ïfioeve van de Compagnie wierd geëmplorïerd jude het een wenschlyke zaak wiezen ind en or af eene zo na mogelykc naauwkeurige over- g of projefl-belaading, na maate van de groote of rekening van asten van de Schepen konde wo?- daafTr^ fï ZyDde reeds «^Indiën klagen daan, dat de Schepen niet behoorlyk waren belaarn geweest, het welk zekerlyk zeer nadeekV is Met  JAARBOEKEN, OcLober, 1790. 2219 Mee opzicht tot de Goederen , die aan de Officieren op de uitgaande Schepen zyn gepermitteerd, te mogen medeneemen, onder betaling van zekere recognitie, zo hier te Lande als in Indiën, zoude men vermeenen, dat eene verandering zoude behoren plaats te hebben; als niet genoegzaam beantwoordende, aan het oogmerk, waar mede die vergunning is geïntroduceert : Kunnende die Officieren daar en tegen gelegenheid genoeg krygen tot bet dryven van een geoorloofden handel, op de wyze, welke hier agter, onder het Artikel van den Handel en menage in Indiën , zal worden geproponeerd. Gelyk ook de zogenaamde vrye Lysten, zynde zulke Goederen, die gepermitteerd zyn, tot gebruik en behoefte, op de reize mede te neemen, aanmerkelyk zoude kunnen gereduceerd worden. En om nog meer verzekerd te zyn van het goed employ der ruimte in de Schepen, zoude op de Goederen, die tot de branding worden geprefenteert,een allernaauwst toezicht moeten worden gehouden , om niet buiten de bepaaling te mogen gaan, en zonder daaromtrent te veel oogluiking plaats te geeven. Om al verder den clandefhnen vervoer van particuliere Goederen , met Compagnies Schepen , welke zo bekend is, zo veel mogelyk tegen te gaan; zoude de Confiscatie van de waarde van 't aangehaalde Goed, ten behoeve van den aanbrenger, en misfchien ook belooning of avancement, daar en boven een gepast middei kunnen weezen, Dewyl het voorts weinig kan baaten , dat de Kameren elkander kennis geeven van de pryzen hunner ingekogte Goederen , terwyl die pryzen doorgaands zo veel verfchilien, 't welk zeer fchadelyk is voor de Compagnie en in Indiën veel moeite en verwarring veroorzaakt; zo zoude by de ver-, deeling der Goederen, waar van de Compagnie de verzending prevatif aan zig behoud, moeten worden in 't oog gehouden, om dezelve toe te deelen Hhhhhhh aan Am- steldam. Memorie yan aanmerkingen op de Mem. yan den Heer Titfmgh.  2220 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Memorie 'van aantneridnsen op % Mem. van den Heer Titfingh san die Kamer, of* Kameren ,die na mate t'e fituatie der plaats zulks mede brengt, de bezorging kunnen op zig neemen, tot de minfte pryzen en nog* thans van de beste qualiteit. Het Artikel van de Premien van veele importantie zynde , verdient bet ernftige overweeging; I of niet in de premien van de te huis komende Of- | flcieren, byzonder die voor de overlading der Chinafche Retour Schepen, als mede van de Zeevaren- I de en Militairen, die in Iudiën zyn in dienst genomen , welke reeds op de helft zyn gereduceerd , : eenige vermindering kan worden ingevoerd- Eindelyk, daar 't zeer wel mooglyk is, dat by de differente Kameren , uit hoofde van den grooten omflag niet wel de fpaarzaamheidin allen deelen zodanig word betracht, als wel nodig is; zoude in bedenking kunnen komen, om naauwkeurig te onderzoeken , of ook 't een of ander tot bezuiniging, jn de huishouding van de refpeftiva Kameren, zouden kunnen worden geïntroduceert. Tot vermindering van den omflag en befpaaring van kosten , komt in de tweede plaats in aanmerking , met betrekking tot Indiën: Om zig, in 't generaal, by den handel in Indiën, te" borneeren toe den'Amphioen, de fyno Speeeryen, en de Peper, het Japans Staaf koper, en het Tin, en voorts van de Suiker, alleen zo veel, als voor Japan en Europa word vereisebe, en om de bmnenlaudfche Handel, voor Compagnies Rekening om de West van Indiën, te aban. donneeren , en aan de Dienaaren en onderhorigen van de Compagnie, onder betaaling en van behoorlyke rechten en recognitiën over te la iten. De West vjm Indiën trekt voornamentlyk Spe. ceryen, Japans Koper en Suiker; daze benodigd* hedm door de Compagnie zelve aangevoerd wordende, zo worden haare winsten verzwolgen door kosten, terwyl tevens alle Speculatie voor haare cnderhoQrige wordt belet, die met minder kost- baa-  JAARBOEKEN, Üaol-er, 1790. 2221 baare uitrusunge goed voordeel zouden kunnen behaalen. Deze verhindering dan zynde uit den weg geruimd , zal welhaast de particulieren vaart in activiteit gcraaken, en Batavia zal floreeren. Dc Speceryen, en Japacsch Koper, als privatif in handen zynde van de Compagnie, zullen op Batavia tegen de bepaalde pryzen, en dus met goede avance en zonder riflco worden van de hand gezet. De Compagnie zal gevolglyk haare kojtbaare Scheepvaart op die Comptoiren niet meer nodig hebben; vooral daar ook de retouren aan de particuliere behoorden te worden overgelaaten. De inkomende en uitgaande Rechten zullen daardoor aanmerkelyk vermeerderen , en verfcheL de Comptoiren zullen geheel ingetrokken, anderer verminderd kunnen worden, tot refidentie, enkel om de posfesfie te behouden, waardoor dan, behalven de uitfpaaring van kosten , geene reftanter van waarde aldaar meer zullen behoeven wer t< blyven. In 't generaal mag men vast Rellen, dat altoo: overvloed van Lywaaten en retour van de Wester fche Comptoiren op Batavia zal worden aangevoerd waaruit de Compagnie het geen dezelve daarvai mogt benodigt zyn, voor de Oostelyke bezittingei tegen maatige pryzen zal kunnen vinden. En, indien men kondereusfeeren om deSuratfch Lywaaten voor de Europifche markt , wannee men dezelve nog voordeelig mogt befcbouw„n door particulieren te laaten leveren op Ceylon het geen niet onmogelyk fchynt, zo zoude vet ligt Suratta geheel kunnen worden geabandonneerc aïtans tot een refidentie worden verminderd. Daarentegen zouden die particulieren op Ceylo weder kunnen gerieft worden, met de Lywaate van den overval voor Batavia en de Oost; wa; door Ceilon weder zoude trekken de Contante! Hhhhhhh a di Amsteldam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titfingk. i 1 » X ? 1 tl r 1» e  222* NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSI ELKAM. Memori yanaan merkingen op de Mem v "i de ; Heer Tkflngl die ze nu gewoonlyk van Suratta bekomt, en die ze zo nodig heeft. De Lasten op de Malabaarfche Kust excesfif hoog vallende , inzonderheid uit hoofde van den ' Staat van tegenweer, waarin men zig geftadig moet -houden, zo zoude het Ministerie ten ernftigften behooren te worden aanbevoolen, om buiten prasjuditie van Compagnies voorregten, alle mogcly. ke middelen by de hand te neemen, om die drukï kende lastpost te verminderen; kunnende het altans geen tegenfpraak lyden, dat by aldien, den t. Handel in Suiker, Speceryen en Japansch Koper, aan particulieren word overgelaaten, den omflag aldaar moet, en zekerlyk ken worden gereduceerd. Desgelyks zoude Bengaaien, fchoon reeds aanmerklyk verminderd, nog veel meer kunnen gereduceerd worden, wanneer den Handel in Eurcpafché Koöpmanfchappen en voorts het retour in Lywaaten', onder zekere Reftrictlen en bedingen , waar van hier na breder,aan de Ingezetenen van de Republiek wierd overgelaaten. Men zouden als dan geene andere Bedienden aldaar nodig hebben , als om den Amphioen en Salpeter van de Engelfche te ontvangen, en deze Articulen zouden door Particulieren, die Speceryen, Koper, Arak en Suiker hadden aangebragt, gaarne jvoor een maatige vragt worden overgevoerd. Ook zoude Chormandel op den zeifden voet aanmerklyk kunnen worden gereduceerd , en tot twee Comptoiren, als, een om de Noord en een om de Zuid worden gebragt. Den omflag op Sumarra's Westkust, altoos meer nadeel als voordeel aan de Compagnie hebbende toegebragt, behoorden wyders te worden ufgefchaft, e nlyk om de posfesfie niet geheel tc verlaten, en den Handel aldaar voor de Dienaaren en pnderhoorigen van de Compagnie ai mede open Rellende. Schoon  JAARBOEKEN, October, 1790. 2223 Schoon de affchaffing van den Handel van de Compagnie op de West van Indiën , van weinig betrekking is op de zaaken van Ceyion, zo moec nogtans hier van de Westerfche Comptoiren gefproken wordende, gewag worden gemaakt , Jat de Lasten van dar Gouvernement tans we! drie Ton meer bedraagende als voor den Oorlog, ook noodwendig door vermindering van de Militaire macht en verdere omflag binnen behoorlyke paaien moet worden gebragt. Dewyl ook Ceyion zig zeiven niet kan voeden, maar Jaarlyks door toevoer van buiten moet 'voor- < zien worden, zo zoude om de verzending van Ryst met 's Compagnies Schepen te menageeren, den aanvoer door particulieren zo veel mogelyk moeten worden aangemoedigd, door 't Rellen van Preroien of op eenige andere gefchikte wyze; terwyl tevens de Culture van dat Graan op Ceyion ten fierkften behoorde te worden geanimeert, waartoe mogelyk de overzending van een goed aancal Chineefcha Landbouwers , een gefchiki middel zoude weezen. Daar men hier voor met een woord iieeft gefproken, van 't overlaaten aan de ingezetenen der Republiek , van den Handel op Bengaaien, zo zal niet te onpas geoordeeld worden, om alhier , eer men van de bedenkingen over het Westelyke deel van Indiën afflapc, ten dien opzichte het volgende in confideratie te geeven. De Compagnie heeft zeker geene voordeelen op de EuropafcheKoopmanfchappen,die ze derwaards uitzend, en dezelve zyn over 't geheel van weinig aanbelang. De voordeelen op de Rethouren zyn desgelyk» al zedert veele jaaren niet voldoende geweest, om de kosten van overvoer en 't Etablisfement goed te maaken. Dien handel convenieerd dus niet langer aan da Compagnie. HhhhBhh3 Da Am* s i eldam. Memofió jan vanwerkingen op de Man» van clett Heer ritfingta'  2224 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Memori yanaan merkingen op de Mem, yan der, Heer Titfingh De Commercie dezer Landen R-hynt echter Lywaaten nodig te hebben, en men verlangt derbalven de openftelling van de Vaart op dat Gewest, hoe zeer ook door de Odtroyen aan de Compagnie ; gerefarveerd. Om nu aan 't verlangen en de benodigdheid aan den eenen kant te voldoen, en nogthans aan de andere zyde het voorrecht te conferveeren, zoude mogelyk wel de uitzending van Goederen derwaarts, en 't terugbrengen van Rethouren naar deze Lande, aan Particulieren kunnen worden gepermiteerd; . doch niet anders dan met Schepen onder directie van de Compagnie. Ten dien einde zouden de particulieren ter bekwaamer tyd kennis kunnen geeven van bun voorneemen en te( doene entreprife , om de nodige fchikkinge te kunnen beraamen, onder deze bepaalingen , dat dezelfde particulieren zig zouden engageeren, om ook eene behoorlyke rethourlading te zullen bezorgen. En het een en ander onder betaling van zodanige recognitie, als zouden kunnen ftrekken, tot ruime goedmaaking van de kosten r, terwyl ook 't Schip daartoe te employeeren, zoude worden ingehuurd door de Compagnie, en onder haar beheering blyven, niet om eenige verhindering toe te brengen, maar om tegen misbruiken te waaken; kunnende ook de Rethouren hier te Lande na behoorlyk onderzoek aan de Eigenaars worden afgegeven , om verkogt te worden wanneer en op welke wyze het hen zoude convenieeren. Even gelyk voor Bengaaien , fchynt 'er geene zwarigheid te weezen, om het zelfde voor Chormandel toe te ftaan ; waardoor de Ingezetenen der Re- Ïubliek gelegenheid zoude hebben, om ook Kust,ywaaten te bekomen. En men zoude ook geen bedenking draagen, om al mede aan de Kaapfcne Ingezetenen te permitteeren,eene vaart met derzelver eigen Schepen, zo naar In-  JAARBOEKEN* ÖBober, 1790. 2225 Indiën met Kaapfche produften, als langs de OostKust van Africa , en tot de Walvisvangst in de Baayen cn Zeeën, omftreeks de Kaap ; alles onder de nodige Reftritlien cn onder betaaling van billyke uitgaande en inkomende rechten; als zullende daardoor Compagnies inkomüen vermeerdert , en onder de Ingezetenen de werkzaamheid en Induftrie bevordert worden. En nu weder voortgaande met het geene tot todiën afzondcrlyk betrekking heeft. Dezelfde vryheid van Vaart en Handel, welke voor 't westlyk deel van Indiën is voorgellagen, km uit hoofde van de produ&en niet voor 't oostelyk deel plaats hebben , zonder vrees voor misbruiken en fchadelyke gevolgen. 'Er is nogtans op zommige plaatzen reeds eene gepermitteerde vaart van Burgers en Inlanders, die onder ftrikte bepaalingen mooglyk wel voor eenige uitbreiding, zal vatbaar wezen , en waar door voor de Compagnie nog al wat zoude kunnen uitgefpaard worden, in de kosten van haare vaart op die Etablisfementen; gelyk by voorbeeld, om dezelve van Ryst, het algemeene voedzel doof geheel Indiën, te voorzien, waar toe, wat Ambort en Banda betreft, verfcheide groote fchepen worden geömployeerd , terwyl het retour van SpecS' ryen doorgaans zo weinig plaats beflaat. In deze Etablisfementen zoude ook , gelyk die onder Ceyion is aangemerkt, de Culture van Rysü, door alle middelen en wegen moeten worden aangemoedigd, en de particulieren, daar ter plaatzs gezeten, uitgenodigd worden, om het benodigds van Java, te gaan af haaien; het welk, al zoude de Compagnie daar voor eenige fpendatien doen, tog voordeelig zoude wezen, in vergelyking van dj kosten der groote fchepen, die nu daar toe geëm. ployefert worden. 'T is wyders bekend, dat onder de Oostelyice Bezittingen, verfcheide kleine Comptoiren en PosHhhhbhh4 teö Ai* STELDAM' Memorii van aan* merkingen op dc Ment, van den Heer Pttfingh.  Amsterdam. Mentor, yan aai merkt n gen op de Mm van de Pleer Titfing 2226 NIEÜWE NEDERLANDSCHE ten worden aangehouden uit politike inzigten en om anderen te beletten, zig daar te etablisfeeren, welke aanhouding altoos is kostbaar gevallen en zee- merkelyk Rrekt tot bezwaar van Produéen :£ die oppervlakkig befchouwd, zo weinig fchvnen tè '.- kosten. J . Dewyl het zeer mogelyk is, dat het gevaar van inkruipingen van anderen te zeer is vergroot, zo . zoude dit een naauwkeurig onderzoek vorderen; n ze^er fchynt het , dat plaatfen, die uit zich zeiven niets van waarde opleveren , de kosten der '-.posfesfie voor Vreemden, nog minder als voor de Compagnie kunnen waardig wezen. Daar en boven heeft men 'er nog dit nadeel van • dat de macht onmerkbaar te zeer wordt verdeeld * en dat wel op postjes, die toch op eerRe vertooning van vyandelykheid, moeten worden verlaaten. . , Daar zyn 'er, waar van de opbraak meer dan et ns in beraad genomen, ja reee's bjfloten is geworden ; waar van nogtans weder is af^zim , om redentn die aan ieder een niet even overtuigend kunnen voerkomen. Eenmaal behoorde men hieromtrend een bellnit te neemen,zo als meest tot nuten voordeel van de Compagnie en haare tegenwoordige omftandigheden kan overeenkomen. De gereduceerde Dienaaren zouden waarfchvnlyk fpoedig genoeg geplaatst kunnen worden, wanneer een geruimen tyd met de uitzending van Onder - Kooplieden en Adfiftencen wierde opgehouden. Voor het Gouvernement van Malakka, is door den voorigen Gouverneur de Bruyn een plan gemaakt van handel, 't welk, hoe zeer op Batavia en hier te Lande volkomen geapprobeerd, nogtans tot hier toe, door ongunftige omftandigheden, nog met in volkomen werking heeft kunnen worden gebragt. 6 Hec  JAARBOEKEN, OSobcr, 1790. 2227 Het Idéé was, om van de pasfeerende fchepen Amphioen in te koopen, waar van een voordeelig vertier te verwagten was; en weder Tin te verkoopen,het welk een en ander kan gefchieden, zonder den handel in die artikelen op Batavia te benadeelen. Hier uit zoude ook een meerder levendigheid van den particulieren handel zyn gevolgd, waar door de inkomften zouden zyn vermeerderd, en de Compagnie'zoude gevolglyk van de gunftige legging diei Stad, alle mogelyke voordeelen kunnen trekken, en tevens in ftaat zyn de kosten te dragen, om zig te doen refpecteeren, van de onrustige Inlanders daar om ftreeks. Men zoude derhalven mogen wenfchen , dat di volkomen tot Rand konde komen, door alle moge lyke behartiging van de nodige middelen. De verRrekkingen, die in Indiën, volgens een ou< gebruik, maandelyks aan Compagnies Minifters e: Bediendens worden gedaan, onder den naam va rantzoenen. zo van Europafche als Indifche prov fiën en dranken, vallen aan de Compagnie zeer bt zwaarend ; inzonderheid als men in aanfchoin neemt, hec tranfport uit Europa naar Indiën , e verders naar de differente Comptoiren , als beflaat de eene aanmerkelyke ruimte in de fchepen; voor het bederf, verlies, en vermindering , zo op d reizen, als geduurende hec leggen in de pakhuizer als mede de gewoone affchryving , en aan c Scheeps-Overheden cn de Adminiflrateurs, en < Intrest van het Capitaal. De genieters daar en tegen, verkiezen veelty de waarde in geld te ontvangen, om het zelve : hunne behoefte te kunnen beReden. Indien men zig dan bepaald tot de verRrekki gen van Ryst voor de Gemeenen , op verfchei plaatzen , alwaar dat Graan niet wordt gecul veerd; als mede van Vaderlandsch Vleesch en Spt fteike Drank en Kaapfche Wyn, voor de Schei Hhhhhhhj J Amsterdam. Memorie yan aanmerkingen op de Me/U. van den Heef Titfingh. I 1 1 1 n 3 e lè ie is lü n- de tl* 'k, tó\n-  2258 NIEUWE NEDERLANDSCHË Amst,ei> dam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titfingb. i 1 l 'l < \ I i lingen, waar van de vertrekkingen niet wel ku nefi worden nagelaten; zo fchynt 'er geen zwarigheid te wezen, om de verRrekkingen in natura, in Indiën, -in 't generaal af te fchaflen, en het équivalent af te geven in geld, waar door althans verfcheide kastbaare adminiftratien, op Batavia en elders kunnen worden afgefchafc of verminderd, en al den omflag en de verliezen, by de inkoopen en de transporren zoude worden uitgewonnen. En worden wyders nog zeer veele verRrekkingen in Indiën gedaan, van deze en gcens behoefte, op de refpective Schryfeomptoiren en in de AdmimRratien, die al mede den omfl3g en de kosten vermeerderen, en welker overtolligheid en groote quantiteiten, onder anderen, voorkomen, by de Memorie van menage voor de Bataviafc-hé huishouding in 't jaar i757j door den toenmaaligen «Directeur-Generaal Van der Tarra geformeerd. Hier voor eens 'sjaars een vast geld geReld wordende, zoude zekerlyk eene uitfpaaring wezen , en de zogenaamde kleine winkels, doen onnodig zyn. Kunnende de Bedienden zig de vereischte benodigdheden , op de menageufie wyze aanfehaffen en gebruiken; waaromtrend nu wat veel rykelykheid Dlaats heeft. Zommige dingen zoude misfchien geheel zyn te jntbeeren; anderen zoude men daar "te Lande leeen aan maaken. 't Is echter zeker, dat Indiën moet worden voor den met dranken , provifieq en velerlei behoef:en, tot gerief en gebruik van Corrfoagnies Dienaaen en onderhoorigen; en daar zulks voorde Compagnie te omflagtig en nadeelig is, zo zouden iie verzendingen, en in 't generaal, den tLnoel ■an Europafche Waaren op Indiën, met Compagnies fchepen, behooren te vyordtsn opengezet; niet Jleen voorde Scheeps- Officieren, gelyk by Refoucie van de Vergadering van Zeventienen, van to Oc-  JAARBOEKEN, Oclober, 1790. 2229 (October 1765 is vergund, maar ook voor alle particulieren, onder becaaling van behoorlyke vragt; , terwyl de Compagnie enkel aan zig zoude behou (den de verzending van de Manufactuuren voor Ihaare Handel, in China en Japan, e.n tot kleeding 1 voor de Militie benodigd , ais mede equipage en , Ammunitiegoederen. De particulieren zouden dienvolgens, op zekere tyden kunnen worden uitgenodigd, om op te geven [ de quantiteit en het volumen der Goederen , weke ■ zy zoude willen verzenden; ten einde daar omtrent i in tyds een benoorlvke fchikking en verdeeling te maaken; met preferentie nochtans, in faveur van \ de Scheeps- Officieren , voor eene te bepaalent hoeveelheid, in plaats van de voorige Recognitie Goederen, en om aan dezelve de gelegenheid te la> ten, om door eene gepermitteerde Handel voordee te kunnen doen. En, by aldien meer goederen wierden aangebo den, als op de in Equipagie leggende fchepen kon den plaats vinden, zouden na maate van de hoe veelheid der goederen, en na convenientie, van d< Compagnie fchepen kunnen werden gehuurd, wel ke, in Retour, goederen van de Compagnie, of 00! wel van particulieren , op vragt konnen mede brengen. 'm : , , Tegen de objectie, dat een diergelyk middel reed zonder fucces is beproefd , meent men te moge ; zeggen: ... Dat toen niet heeft plaats gehad, 't geen hierbc ven wordt geproponeerd, de affchaffing namently van de verzending, voor Compagnies rekening va Manufacturen, van behoeften, provilien en drar ken; en dat van 't een , zonder het ander, gec goed gevolg is te wagten. 't Is wel waar, dat mogelyk in den beginne,aa eens te veel, dan eens te weinig van deze of geen articulen zal worden aangevoerd ; maar behalve dat zulks altoos heeft plaats gehad, eu nergens 1 Am- STELdam. Memorie yan aanmerkingen op de Mem. van den Heef Titfingh. 1 I 1 c 1 i a e n e  2230 NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Memorie van aanmerkiugen op de Mem. van den Heer Ticflngh verrayden is, zo is nogtans te verwagten, dat die eenmaal aan den gang zynde, Indiën welhaast op eene regelmatigen voet , van het benodigde zal worden voorzien; het zy dat de Bedienden of Negotianten daar hunne behoeften- van derzelver Commisfionairen, hier te Lande, vorderen; 't zy dat de uitgaande Schepelingen , of de Handelaaren in dergel yke zaaken, hier te Lande , op fpeculatie , een goede voorrraad derwaarts voeren, aan dezelve gepermitteerd blyvende, om allerlei Koopmanfchappen uitgezonderd die, welke de Compagnie privatif aan zig zoude referveeren ; gelyk by voorbeeld : Spsceryen , Peper , Koffy , Tin , Salpeter &c op vragt met Compagnies Schepen , naar Nederland te mogen aenden. En tot gerief voor de O iRelyke posfesfien zoude een diergelyk transport van gepermitteerde Goederen met Compagnies fchepen, op vragt, mede I kunnen worden geïntroduceerd. In 't generaal mag men vast Rellen, dat door diergelyke iurigtingen, in de omfljgtige huishouding van Batavia zeer veel bezuiniging zoude volgen; byzonder in de Adminiftratien, waar van die van 'c Suiker-Pakhuis onder anderen, door de affchaffine van 'sCompagnies Handel in Suiker, oude West van Indiën, wel by eene andere adminiftratie zoude kunnen worden ingefmolten, gelyk zulks bevorens in Indiën zelfs reeds doenlyk is geoordeeld; terwyl die van de Equipagie- Weif, welke zo kostbaar is, ook door 't ophouden van de Vaart om de West, van zelve aanmerkelyk zou verminderen. Boven dien zo mag men zig verbeelden , dat het Ambachcs- Kwartier , waar over men zig zo dikwyls te vergeefsch heeft beklaagd, een aanmerkelyk reductie kan ondergaan; dewyl kundige lieden , gelyk den gewezenen Raad Ordinaris Scmméer cn anderen, reeds voor yerfchejde jaaren hebben  JAARBOEKEN, October, irpo. 2231 ben geoordeeld , dat die drukkende lastpost langzamerhand en met omzigtigbeid , konde werden afeefchaft, en dat de Compagnie mee veel minder kosten haare werken konde laaten aa.nbefteden , het geen ook op andere Comptoiren kan van applicatie wezen. . Op Bitavia zoude ook nog, met opzicht tot den verkoop van Ampbioen, by het eindigen van het Octroy, andere fchikkingen tot meerder voor deel van de Compagnie zyn te maaken , 't zy op den voet door Generaal en Ra.aden zelve voor eenige jaaren reeds voorgeflagen, 't zy op eenige andere wyze. . . • ' , Wat de Inkomften betreft, daaromtrend zoude men zig mogen voorftellén, dat verfcheide gelegen', heden tot vermeerdering derzei ven moeten voorkomen , waar toe in het vervolg van tyd en by toencemende welvaart, onder de Compagnies Die naaren , onder anderen, de introductie van eer amptgeld aanmerking verdiend; maar of by de Eerfte Minifters van de Compagnie ih Indien, tot zodanige vermeerdering van Inkomften wel de nodi ae yver en goede wille te vinden is, meent mer in twyffel tè mogen trekken; vooral wanneer mee agt geeft, dat omtrend bet Collaterad, 't welk men verlangt heeft in te voeren, en waar omtrend re«ds een Project • Reglement was yerwagt, dooi Generaal en Raaden weinig ernst wordt betoond: zo wel als met een hoofdgeld op de Slaven, '1 welk is ingevoerd geweest , op eer.e wyze, di< tevftond redenen aaS de hand gaf om het wede; af te fchaffen. ;.-* 'T is wel niet tegen te fpreeken, dat de Compagnie door de kostbaare producten van het Ei land Java, zeer veel voordeelen geniet, en dat ooi de lasten van dat Gouvernement worden goed gemaakt door de winften; dan, daar het een beken de zaak is, dat niec alleen de Gouverneur, maai ook verfoeiden der Reüdmcen aldaar, in weinig jaa Am- STliLDAM. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titfingh.  Am- steldam. Metnor, van aai merkin gen opde Mem van de Hr.fr Titfing 4232 NIEUWE NEDERLANDSCHE jaaren groote Rykdommen kunnen verkrygen, zo is het meer dan waarfchynlyk, dat de Inkomften van de Compagnie aanmerkelyk zouden zyn te vermeerderen, en echter nog een ruim beftaan en 'c verbetering van fortuin voor 's Compagnies ge: qualiuceerde Dienaaren, overfchieten; 't welkeen zeer ernftig onderzoek verdiend. Maar om de gewenschte vruchten te zien, van . al *t geen hier voor is aangevoerd, is zekerlyk eene vwelmeenende medewerking van 's Compagnies Minifters en Bedienden in Indie'n , hoogst noodzai.kelyk. Een iederbegrypt, dat van hier weinig meer dan generaale idéés zyn op te geeven, alzo de groote diftantie en gebrek aan genoegzame locaale kundigheden, de ftellige bepaaling"bnmogelyk maken; en dat de details in het fubftitueeren van anderen of verbeterde middelen , in ftede van die, waar van de uitvoering bezwaarlyk mogt geoordeeld worden, aan de Minifters in Indien moeten worden toevertrouwd. Eene voorzigtige executie der voorgeflagene middelen of 't in train brengen van andere, is dan dat geene 't welk men moet overlaaten, aan hun, d[e met de uitvoering daar van zullen gechargeerd worden. _ En, daar de wyze, waar op een zaak word mgevoerdt,doorgaans van den uitflag decideert, meent men, dat het al mede een byzonder onderzoek verdiend, in hoe verre men met eenige grond kan verwanten, dat dc pogingen van het bewind, in indiën-, zullen onderfchraagt worden. En van die onderfchraging echter, is men van oordeel, dat alles afhangt. Eene aanfehryving van hier, hoe fterk ook, twyffel d men, of daar toe voldoende zal zyn. Daar immers tot nog toe, hoe verbaazende ook delasten zyn geklommen, ja hoe bekommerlyk de fituatie der Maatfchappy ook is, geen een blyk is voor-  JAARBOEKEN, CBoler, 17CO. 2233 voorgekomen , dat Generaal en Raaden bedagt zyn , om dezelve op een efficacieufe wyze te verminderen , of eenige voorftellen te doen tot behoud der Compagnie. Vorige Leden der Hooge Tafel zag men be -zig, om tot dat einde plans aan het bewind te fuppediteeren. Getnigen daar van zyn de Memorie van de Hoeren ImholJ', Mos/el en Fan dér Parra, om van geen vorige tyden te gewagen; en 'c fchoon 't gevolg niet in allen deelen aan hunne .'offelyke oogmerken heeft voldaan, kan men echter die Heeren den lof niet onthouden , van het hunne tot foutien der Compagnie te hebben willed toebrengen, Thans echter, daar voor/.eker den flaat der Maatfchappy nog veel zorgelyker is dan in die tyden, daar de Lasten veel 'hoger, de winften vry minder en de fchulden tot een inrtnènfe Capitaal gerezen zyn, cn daar das den nood ten hoogteer toppunt "is geklommen , en de 'prsefente Gouverneur-Generaal door zyn tienjaang beftier, dsê pre fumtie van kunde voor zig heeft; blyft dezeive zo wel als de overige Leden yan het hoogfte Col legie van Indiën, in gebreken, om een eenig mid del van wezenlyk herftel aan de. hand.te geeven, hebben zelfs getuigt 'er geen te kennen. Men draagt derhalven zeer veel bedenking , o het wel geraden zoude zyn, dc executie d<*r voor geflagene, en het uitdenken van nieuwe middelen alleen aan het prasfente Mnifteric ia Indiën over t< laaten. En men meent, dat het oneindig beter zoude zyn over te gaan tot het zenden van fene Commisfit van voorzigtige en onbaatzuchtige perfoonen naa Indiën, die, gepenetreerd van de haggelyke gefteld heid der Compagnie, en van de noodzakelykhcit van een prompt cn cfficacicus redres, daar ii niet wierden weerhouden door een menagemen van deiie of geene relatien, nog door het denk beeld Am- steldam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer . Titfingh. > l l t  2234 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amfteldam. Memorie van aanmerkingen op de Mem. van den Heer Titfingh ,, Het Ocïroi van de West-Indifche Compagnie met den laatRen December 1791 „ rtaande te expireeren , hebben Hunne „ Hoog Mog. goedgevonden, dat, zonder ,, voor als nog eenige bepaling te maaken, „ omtrent de continuatie of descontinuatie „ van de voorfchreven West-Indifche Com„ pagnie, om in allen gevallen en wanneer eensgoedgevonden mogt wordende voor,, fchreeven Compagnie te discontinueeren, „ eene behoorlyke aefticnatie en liquidatie „ van beeld, dar het invoeren van dien , een ftilzwygend verwyt zoude uitleveren; dac men ais het waarenalatig was geweest, daar toe eerder de hand te leenen ; of door een vreze om daar gefruftreerd te worden, van een voorige grootheid , en de gelegenheid om vrienden en gunftelingen te verryken, en wat dies meer is: maar alleen bezield zynde, met de zugt, om mede te werken tot het in Rand houden der Maatfchappy , daar hunne lust en ambitie in Rellen. Dan zoude men zig mogen vleyen , van een ,goede uitwerking der middelen, die men heeft gemeend te moeten voordragen, en een gegronde hoope mogen voeden, dat dezelve,zo niet alleen, ten minften voor een groot gedeelte hadden medegewerkt , tot confervatie van een lichaam, waar van de belangens zo naauw zyn verknogt, aan die van het lieve Vaderland. Met de West-Indifche Compagnie ftondt het niet beter gefchapen, gelyk kan blyken uit deze bekendmaking op hoog gezag ge* fchied:  JAARBOEKEN, Oaobcr, 1700. 2235 „ van de effecten, goederen en fchulden „ van de Compagnie tegen de fchulden ten ., haaren laste, by tyds te kunnen opmaken, de Bewindhebberen van de voorfchreven „ Compagnie, ter Prjefidiale Kamer Amfter„ dam , zal worden aangefchreven, om, „' zodra zulks mooglyk is , eene Vergade, ring van Tienen expresfelyk te befchry,., veiï,ten einde daarin eenige weinige Ge„ committeerden te benoemen, om met Hee- , ren Gedeputeerden van Hunne Hoog Mogende, mede expresfelyk daartoe te nomineeren, in conferentie te treden ,ovei ' de wyze,.waar op deze jeftimatie en li" quidatie, Cafu quo. zoude behooren te ,., gefchieden." Wy hebben in onze Nieuwe Neder landsche Jaarboeken van het jaar bl. 347 en 348>van de edelmoedigheid ge {proken dier Leden, die in het jaar 178/ de commisfie ter directie van' het Departe ment des CEconomifche Taks te Amfteldam hebben uitgemaakt; in het op zig neemei van den moeilyken taak, ter ontvanging ei uitdeeling der liefdegaven , als mede van d edelmoedigheid onzer Landgenooten, welke zulke menschlievende onderftanden hebbe willen doen aan hunne medemenfehen, di door de overftromingen van dat jaar 178 in kommerlyke omftandigheden waren gc bragt. Ongelooflyk is de moeite geweesi welke de Heeren Beftierderen van deze ge den hebben op zig genomen; ongeloofly Iiiiiii d Amsterdam; t V » 1 1 1 1 li » l. k e  223$ NIEUWE NEDERLANDSCHE de uitgeRrekte briefwisfelingen en anderea arbeid, welke de Secretaris dezer Gommis fie, de HeerMr C. E. I/aillant, heeft moeten uitvoeren. Deze Heeren hebben nog daar en boven den lastigen taak van rekening eu verantwoording voorgenomen, en uitgevoerd, waaromtrend al vroeg en by tyds deze bekendmaking gefchieddc: Alle edclmoectigen, welke in het jaar 17R4 hebben bygedragen, terondeifteuniug der Noodlydenden door de Overltrooming van 'sLands RLviereu, worden van wegende Leden van de Commisfie ti r Directie van het Departement des fttconomifchen Taks te Amfterdam, óver dat Jaar , verzogt, op Maandag, den eerften November eerstkomende, voordemiddag ten n uuren , te willen Verfchynen in het Aihenaum ll'ujlrc, om te hooren Rekening van de Liefdegiften, 'hun ter uitdeelinge vertrouwt , en verflag van hunne daaromtrent gehoudene directie. C. E. V A I L L A N T, Sec r claris. De Rekening en Verantwoording der liefdegiften , ingezameld ten behoeve der noodlydenden, door de overtlroomingen van 'sLatids Rivieren in het jaar 1784, is ook nu in druk uitgekomen onder dezen tytel: Rekening en Verantwoording der Liefdegiften, zo in Amfterdam, als uit an- Am- STEUBAif,  JAARBOEKEN, October, 1790. 223" andere Steden en Plaatfen der Vereenigde Nederlanden, ten behoeve der nood lyde.vden, door de Overftromingen Van "s Lands Rivieren, voorgevallen in hel be-gin des ff aars ^84 ontvangen cn uitgedeeld door Reinhard Godfried Martens, Thomas de Vogfl, iv" r. Galë IsAftC Gales, Bei^dRik Paauw, Mr} Hendrik Vollenhoven,Elias Craayvanger, Mr'. Jan Bernd^ickeR, ja- hannes BaPTISTA van schorren- berg, Mr. Willem Corneus Backer, Mr. HENöRik NicoLaas ToNis, Johannes Hevsteeman , Jó^jfttfttl van der Hoogt , Mr. Chlustiaan EvhRHard Vaillant , en Mr. Pie ter Nicolaas Arntzenius , da, jaar te zamen uitgemaakt hebbende d, Commisfie ter Direclie van het Depar temerit de> Oeconomijchs Taks, te Am {let dam. Een openbaar eh overfchoon Gedenkftuk der Nederlnndfchc Liefdadigheid, zo wel als van Vaderlandfche trouwe en yver in het welbeReden van toevertrouwde penningen Den Heer C. E. Vaillant, een 'def Leden van de bovengenoemde Commisfie, cn den post van Gehei'mfchryver by dezelve bekleedende, heeft zich geene geringe moeite gegeeven in het opltellen vart dit uitvoerig en wel ingerigt Ruk, en verdiend Iiiiiii 2 üi'ü- Am- STÉL* DAM,  2238 NIEUWE NEDERLANDSCHS Am- 8tel- deswegens den opregtften dank. Na een vry uitgebreid voorberigt, vervattende een ongemeen keurig verflag zo van de ongelukkige aanleiding der verantwoorde Geldinzameling, als van het vootzigtig beleid en de aangewende ongelooflyke moeite der Commisfie, in het uttdeelen en befteeden dier penningen , in de overftroomde Diflriélen, vindt men hier eerst eene algemeene rekening*van ontfangst en uitgave, en vervolgens eene nadere opgaaf van de laatfte, ^niet aanwyzing, zo van de byzondere Dlftriclen, in, als de Plaatfen waar, en de Huisgezinnen en Perfoonen aan, weiken de onderftandea in mondbehoeften, kleederen, hooi en geld, nevens de vergoeding voor verloren Vee, befchadigde of geheel weggefpoelde Huizen, en andere fchadens, uitgereikt en toebedeeid zyn; opgemaakt uit , en geftaafd met de ingeleverde afzonderlyke verantwoordingen der Heeren, die zig in de onderfcheidene ftreken en plaatzen, met de uitdeeling , op verzoek der Commisfie, wel hadden gelievven te belasten, en welken, zo hier als in de Bylagen, zyn ingelascht: blykende uu het een en ander, dat 'er voor dit liefdewerk de zeer aanzienelyke fomme van ƒ244433 : 13 : 14 was ingezameld; wei-ke vervolgens by de opgave der uitgave , ten naauwkeurig'fte verantwoord wordt. —Agter de rekening is nog gevoegd een berigt van de doorbraaken en Qverftroomda Land-  JAARBOEKEN, OBober, 179Q. S23» ILandftreeken in de Provincie Gelderland ren Overysfel, als mede in het Hertogdom (Cleve, opgehelderd met vier bygevoegde [Kaarten; gelyk mede voor aan het werk ■ eene uitvoerige en naauwkeunge heele veis I Kaart voorkomt van deze overftroommgen, :zo als dezelven opgenomen zyn, door ide Landmeters F. Beyertnk en C. van Diest. , , Het komt ons voor, dat deze zaak zo eewietig is , zo zeer de menschhevendheid onzer Natie kenmerkt, zo zeer de Heeren Beftierderen van dit Fonds tot eere ftrekt, dat het voor de nakomelinglchap van belang zal zyn, eene vollediger kennis dezer zaak ook in onze Jaarboeken te vinden. , . , . .a En wy kunnen tot dien einde niet be ter doen, dan uit gemeld ftuk hier woor delyk mede te deelen het navolgende naauwkeurig, belangryk en welgefteld VOORBERICHT* aan die EDEL MOEDIGEN,welker uilfleeken de mildadigheid, ter redding vai Noodlydenden, den aanzienlyke: SCHAT by een bragt, waar va, de REKENING thans gefehiec de mitaaaigneiu ,tej icuun^ TT indelyk vinden wy ons dan in ftaat gefteld,om uus te mogen kwyten van de verplichting, die liiiiii 3 wy Am- 5TELdam. I t t  224o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- st exdam. Voorbe- rigtvoo. de Reeken, wt gensliej degavci ter zal yan overftrt min gen wy ons zeiven hadden opgelegd ; eindelyk zien wy ons eigen reikhalzend verlangen vervuld, door UL. te kunnen doen en openleggen de Rekening en Verantwoording der penningen, ons, met het volfte vertrouwen, ter hand gefield, om te worden uit"gedeeld onder zodanige van onze Natuur- en Landgenooten, welke, door de geweldige Overftroming - van 's Lands Rivieren, de laatfte dagen van Februa- - ry en de eerften van Maart des Jaars Zeventienhoni dert vierentachtig , voorgevallen , hun Voedzel , e Dekzel, Huisraad, Vee en Woningen verloren hebbende , en zelve, ter naauwernood, den jammerlyk- '-ften dood ontkomen, in de bitterfte elende waren . gedompek, zo dat zy niet, dan door de Cbristelyke mededeelzaamheid van hunne vermogende medemenfchen , by het leven konden behouden, en genoegzaam onderlleund worden, om den vaderlyken grond te blyven bewonen en bebouwen. Wy vleyen ons, daar eene bloote Rekening doorgaans weinig fmaakt, dat UL. niet ongevallig zal zyn, zo wy, aan het hooft derzelve, zo kort mogelyk, verflag doen van het geene aanleiding gaf tot eene Inzamelingen Uitdeeling, waar\van 'sLaads Jaarboeken geen voorbeeld opleveren; eb, te gelyk, v^n de behandeling, die wy, met het vertrouwen der Edelmoedigen, uit alle oorden van ons Gemee* nebest, ter evenredige befteeding van hunne liefdegiften, vereert, daar omtrent hebben gehouden. Na dat een felle en langduurige vorst, met veel fneeuw verzeld, in het begin van het jaar 1784, de Rivieren tot den bodem met ys had bezet, kwam het Rhynwater, verbazend veel ys met zich voerende, tegen het einde van de ma:nd February, met zo groot een geweld afftroomen, dat het reeds jn Duicschland, aanmerkelykè Ichade naby de oevers der Rivier, veroorzaakte; het ftedeken Mulheim, tegen over Keulen, byna geheel verwoeste, jre&i van het Departement- des OecoNOMIschen Taks alhier, met vriendelyk verzoek en verplichtctidei aandrang om dat werk op te vatten , *c welk zy eer der en lichter dan eenige andere Maatfchappye vol voeren kon, naardien de Oeconomifchen Tak, o; veele Plaatzen, door de gantfche Republiek, De par Amstel- dam. Voorbt' rigtvoor. de ReeKen. wegens liefdegaventer zake van overfiromingen. I► b » i 3  2244 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- dam. Voorberigt voo. de Roeken. 3VI gensliej degavei ter zak yan ov-erftrc mingen l partementen had, waar door eene geregelde brief-1 wisieling en onderlinge kennis van veele Leden gevestigd was. Hier op wierd vergadering belegd, tegen den volgenden dag, en eenparig befloten, aangezien deze • zaak niet eigenlyk behoorde tot de bedoelingen van den Oeconomifchen Tak, en dit Departement, al- - leen, dan nog, buiten eene algemeene befchryving - of vergadering, (waar mede ook te veel tyds zou '. verlopen hebben,) daar toe, niet bevoegd was, dc s inzameling te ondernemen, op naam van de byzondere perfoonen , toenmaals, deze Commisfie ter • Directie uitmaakende. Eene aankondiging, reeds . by voorraad in gereedheid gebragt, wierd terftond gedrukt, rondgezonden, en in de dagtydingen geplaatst. Dit befluit vond , (wy zeggen het met aandoening, en zullen het ons altyd tot eer achten,) alom, zodanig vol en uitgeftrekt vertrouwen, dat, niet alleen de Ingezetenen van de?e Stad, niet alleen die van de meefte Plaatzen, daar Departementen van den Oeconomifchen Tak waren gevestigd , niet alleen verfcheidtn Regeeringen van groote en kleine Steden, en de Gerechten van veele Plaatzen ten platten Lande, binnen deze Provincie, maar ook die van andere Provinciën en de Generaliteit» Landen, ons de dadelyke biyken van hun vertrouwen en van de mildadigheid hunner Mede-In woneren , als om ftryd , volvaardig aanbragten en toezonden. Hier ter Stede was de edele drift tot geven, zo zeer gaande, dat wy, al ras, den toegang tot de kist, den gantfehen dag, moeften openlaten. Opéénendag, onder anderen, ontvingen wy omtrend Tien Duizend Guldens. Veelen , die de liefdegiften van anderen, aan onze vergaderplaats bragten, voegden ook iets van het hunne daar by, met eene edele fchaamte vragende, of wy ook wel eene kleinigheid wilden aannemen; zo bragt een ambacht*-  JAARBOEKEN, Oclobeï, 1790. 2245 bachtsgezel zyne ailvcrc feboengespen, en, toen wy hein onder 't oog bragten, dat hy zich zeiven licht beroven zou, was zyn antwoord, „ geld heb ik niet, maar wil evenwel aan de arme zielen ,, j,even wat ik heb;met werken kan ik myn nood- druft verdienen." Wy willen wel erkennen, dat, zo het gevoel van plicht om elendigen behulpzaam te zyn, het vooruitzicht van voldoening by ons zeiven, wanneer wy daar aan voldaan mochten hebben, en de eer, die met eene, zo heilzaame onderneming, tc behalen was, ons bcfluit verhaast had , de verlegenheid en zorg, waar en hoe het ontvangene, fpoedic cn we!, te belteden en een algemeen genoegen t< geven, ons, daartegen, niet weinig bekommerde Onzydige onderrichting, getrouwe medehulp, yve rige uitvoering, naauwkeurige opgaven te erlangd van en op plaatzen, van welken wy veele naauw lyks by naam kenden, veelmin derzelver bevvone ren of "beftierderen, fchenen ons zo veie croverko mclyke zwarigheden. Maar de bewusthdd van eei goed werk te hebben aangevat, maakte ons Rou ter: wy begrepen, dat de vervulling van het gebrek de zorg over de verantwoording moest voorgaan vast vertrouwende, dat Magiitraaten, Officiere en Gerechten,belang zouden Rellen in de bevorde ving van ons oogmerk, ten besten hunner In- e Opgezetenen en Nabuuren; de betrekking tot d de Departementen des Oeconomifchen Taks, aa overRroomde plaatzen grenzende , voorfpelde 01 bovendien, eenen broederlyken byfland. : Op den 14 Maart wierd dan het befluit gene men en de inzameling opengefleld, in onze gewc ne vergaderplaats, het Oudezyds Huiszittenhuis tegen den 23 daar aan volgende, welke tusfchei tyd nodig was, om ons voornemen algemeen bi kend te maken. Maar den 16 wierden ons reet tweehonderd ducaaten aangeboden, welke wy da ooi Am- stkldam- Voorbe-, rigtvoor de Keekcn.. wegens liefdegaventer zake ■ van overfro- ■ ;ningeitr l 5 » / 1 U e a s I. •> 1- 's n '3  Am- stkldam. Voorberigt vooi de B~eeken. wegens tuf degaven ter zakt van oxcrjlromingen. vt±6 NIEUWE NEDERLANDSCHE ook, tot ƒ 1730 toe, by voorraad aanvulden, en nog denzelven dag, aan de Achtbaare Magiftraaten van de Steden Arnhem, Tiel, Zutphen, Nymegen en Gorinchem toezonden, om, hier van, voor eerft, wel eenigen cnderftand, aan de noodlydenden, in hunne nabuurfchap, te willen verftrckken. Te gelyk zonden wy circulaire brieven, zo aan de Magiftraten van die en andere Steden, als aan de Heeren Landdrosten en Amptslieden, met verzoek om onderrichting en byfland, en aan de Departementen van den Oeconomifchen Tak, om eigen hulp en onderfteuning van ons verzoek by de Magiftraten en Officieren : daar en boven , aan elk, metwienwy, omftreeks de Overltrooming, maar cenigzints bekend waren; alles ten einde fpoedig en onzydig, te worden onderricht van de beste wyze van uitdeeling, en aan welke behoeftens het hoogst gebrek wierd geleden. Terwyl wy aan Heeren Directeuren van de Maatfchappye der Wetenfehappen en des Oeconomifchen Taks, te Haarlem, van ons befluit kennis gaven, cn Hun Wel Ed. verzochten ook, door hunne aanfehryving, de overige Departementen van den Oeconomifchen Tak aan te moedigen, ter bevordering van ons oogmerk, door het opwekken der mildadigheid hunner Medeburgeren. Alvorens echter de inzameling alhier, dadelyk, in onze vergaderplaats, te beginnen, verzochten wv op dezelve, approbatie van de Edele Groot Achtbaare Heeren 13urgemeefleren en Regeerders dezer Stad , welke ons hoogstgunRig verleend v/ierd, met verlof, om dat ook bekend te maken. Gelyke gunst cn goedkeuring mochten wy ondervinden by de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West - Friesland, door de vergunning des vrydoms van tollen en belastingen op dc mondbehoeftens cn verdere goederen, die wy zou-  JAARBOEKEN, Q&obtr> 1790. 2217 zouden afzenden; ja naderhand van vryen, op dien tyd , anders, verbodenen uitvoer van Hcóy en Stroo, buiten deze Provincie : gelyk mede by de Edele Mogende Heeren Staaten 's'Lands van Utrecht, tot vryen doortocht. Ter bevordering van fpoed , en om eene geregelde orde te onderhouden , in ontvang cn uitgave, aankoop en affcheping, hadden wy onze vergadering gefmaldeeld in verfchilicnde Commisfien; onder alle welke voorbereidende middelen wy ons reeds den 23 in ftaat vonden, voor omtrend ƒ7000 : o : o aan Mondbehoeftens en Klederen in te kopen. Krachtig wierden wy intusfehen in het begonnen werk , bemoedigd en aangefpeord ., door dc reeds geroemde algemeene goedkeuring, cn het aanbod van onderrichting en hulp van rondsomme; want dagelyks Jas men nieuwe berichten van inzamelingen , op andere plaatzen , door de Oeconomifche Direclien, op aanmoediging van Heeren Directeuren , geopend : cn de Achtbaare Magiftraten der Steden, de Hoofd - Officieren der over* ftroomde Diftriclen en byzondere bekenden, vereerden ons met de meest yi ldocnende antwoorden; zommigen noemden, by voorraad , eenige perfoonen , wien wy dc uitdeeling vertrouwen konden. De moed en hoop, by dat gelukkig begin, opgerat, om met vrucht en eer te mogen voortwerken, moest ens ia de daad ook verfterken, tegen de aandoeningen, die ons telkens ontroerden, by den ontvang der noodklachten, vervat, in de brieven, waar mede wy, zo dra ons voornemen , rondsom de overftroomde plaatzen, was ruchtbaar geworden, als beftormd wierden. Gerichtsleden, Predikanten en Particulieren, fchenen zich onderling den loef te hebben willen affteken, om, ten beste hunner Mede-Opgezetenen en Gemeentens, de verwoefting, door deu Vloed aangericht, het gevaar, dat reeds Amstel- DAM.' VIQrbc rigt vaor de Roeken, wegens liefdegaventer zake van ovcrp.ro-  22-t8 NIEUWE NEDÈRLANDSCHE Amsterdam. Voorberigt vooi de Reeken, wegens lief degaven ter zak van ovcrftro mingcn. reeds was doorgeftaan , of nog te duchten Hond,, en het gebrek, dat Menfchen en Vee toen 'nog, den dood dreigde, met de krachtigfte verwen af te maaien : zodanig dat wy, fchoon de openbaare dagtydlngen ons reeds het akeligst toneel des jammers ge• fchetst hadden, by den aanvang niet in ftaat waren , die klaagbrieven, ten einde toe door te lezen, ■ en dat de menigte alleen ons aan die fchrikverhaalen - deed gewennen ; waar dcor wy allengs gehard wierden, om, minder gevoe'ig aan het leed der ; noodlydenden, meef bedaardelylc, op fpoedige hulp te denken. En dit was nodig, dewyl eenigen ons - vertzaagden met begrootingen van geleden verliezen en fchadens, tot welker maar gedeeltelyke vergoeding , eene geheele aanzienelyke inzameling rjaauwelyks toereikende zou geweest zyn/Midlcrwyl ging de verzending en bedeeling, van mondkost en klederen, vast voort. Een deel wierd ter uitdeelingc afgefcheept naar Vianen, een ander deel naar Tiel, een derde naar Bommel, een vier-» de naar Gorinchem, het vyfde naar Kuilenburg. Van veele Plaatzen kwamen ons al fpoedig, gerechtelyke opgaven van fchadens ter hand; maar zo zeer van eikanderen verfchillende, in de wyze van inrichting, in de verzoeken van behoeftens cn begrootingen der verliezen, dat wy volltrckt wanhoopten aan een goed einde; weshalven wy beflotcn, zélf een vóorfchrift te geven, dat algemeen dienen kon , en op alle plaatzen gevolgd moest worden. . Dus vervaardigden wy tafels, waarop, in elke plaats, de namen der beboeftigen, het getal van hun huisgezin, het verloren vee in foorten, de fchade aan de huizen, de benodigde materialen en arbeidslooncn tot herftel en dc begroting der overige fchade, konden ingevuld worden ; om , wanneer dit was gefchied en die tafels weder herwaards waren overgezonden, eene evenredige verdeeling, naar  JAARBOEKEN, öêofar, 1790. 2249 naar het vermogen van onze kasfl', te kunnen bepaalen. Reeds den 3 Apnl, wierden dezelve met een brief, waarby wy ons verlangen, over de wyze van behandeling , nader verklaarden, v- or de Gerechten van elke overftroomde plaats afgezonden; aangezien wy meenden alle klachten over eer.zydigheid best te kunDen voorkomen, door die eerfte opgaven van de Gerechtsleden te verzoeken, onder verkla-, ring van de echtheid der fchade en de behoeftigheid van de daarin genoemde perfoonen. Wy hadden ons, na bekomene «nderrichting,dat de Magiftraaten der Steden en de Ampts - Collegien > de Opgezetenen van brood, olie en zout voorzagen, in de verzending der mondbehoeften, voornamelyk bepaald tot meer verkwikkend voedzel; als van gort, boter, fieroop, kaas, erwten, ftokvis, fpek, en eenige rogge, of daaraan, door de menigvuldige bedeeling, hier of daar, gebrek mocht: ontftaan. Hier by wierden eenige klederen, voor mannen, vrouwen en kinderen, gevoegt, die wy hier gemaakt opkochten, om terftond te kunnen gebruikt worden. Echter konden wy zodanigeh toe. voer niet alom verzorgen, uit hoofde der verafgelegenheid van veele plaatzen , en de langduurige reizen derwaarts, maar zonden naar de bovendiRrióten gereede' penningen , ten einde de nodige hulp der behoeftigen , die daar eerder en krachtdadiger met geld konden geholpen worden , doof lang verloop van tyd, niet te vertragen: als naar Overysfel, het Graaffchap Zutphen , de Overbetuwe, het Ryk van Nymegen en het land tusfchen Maïs en Waal; waar dat geld befteed wierd ter verzorging van de meest noodzakelyke behoeften, of tot aankoop van Poot - Aardappelen , voor de; landen, die fpoedig van het water ontlast waren, in plaats van het door den vloed bedorven winKkkkkkk ter- Am* STEL* DAM. Voorbe* r'tgt voo/' ie liec~' ke'rt. weyens hef* iegctven 'er zakt iverflro' _rzee komende, waargenomen; fchoon dit ons niet altyd gelukte, aangezien de Schippers uit ongewoonte , niet gaarne de Rivieren wilden opvaarèn; waar toe wy hen , door verhoging van vragtloon bewegen moeiten. Evenwel heeft de dienst, daar mede algemeen gedaan, de moeite en kosten wel opgewogen, en, hoewel op fommige plaatzen, ook aan welgezeten lieden, geen deel in het aangevoerde hooy kon geweigerd worden, maar tegen betaaling, hier en daar een weinig is afgeleverd, wanneer 'er genoeg was voor de onvermogenden, Kkkkkkk 2 zvn .AMSTELDAM. Voorberigtvoorde Reeken. wegens liefdegaventer zak» jan tv er ft rollingen.  Am- •teldam. Voorberigt voo; de Reeken. we gens lief degaver, ter zak van overftrt mingen 2252 NIÉUWE NEDERLANDSCHE zyn de penningen daar voor ingekomen, wederom tot andere behoeften der armen befteed. Gelyk eenige Leveranciers van mondkost en klederen , door aanzienlyke kortingen op hunne rekeningen , blyken van menschlievendheid getoond had- • den, ondervonden wy dezelfde edelmoedigheid, in den aankoop van het hooy, waar van ons door een • huisman vierduizend ponden gefchonken wierden , en -door een ander menfchenvricnd, welke by herladen van zeker fchip, vernemende dat 'er niet genoegs zaam was aangevoerd, om het zelve te vullen, vryheid verleende om het ontbreekende uit zyn berg te - haaien, waar toe dan negen duizend ponden gebruikt zyn. Ter verzorging van fpoedigen onderfland, byzonder van vee, en, om eenen gelyken voet in de bedeelinge te houden, was al aan Honds na het afzenden der voorbefchrevene tafels of tabellen, onder ons, even als ten opzichte van de mondbehoeften en klederen, eene verdeeling gemaakt van Commisfien ,over zekere diRricten,om de van daar inkomende tabellen na te zien , de vervulling van het vee, de herRelling der woningen, en de vergoeding van verdere geledene fchadens, daar uit te berekenen, en voorts van de daarby gevoegde berichten , in onze vergadering zelve verflag te doen. Dus nam Mr. W. C. hacker, op zich de behandelingder zaken over den Tielerwaart, de Graaffchappen Kuilenburg en Buuren, met de Hollandfche plaatzen; E. Craaynanzer, die over de Nederbetuwe en Overysfel ; Mr. H. Vollenhoven , die der Overbetuwe en vaneen deel des Ryks van Nymegen; Mr. //. N. Tonis, die van het Graaffchap Zutphen; Mr. P. N. Arntzenius, het ander deel des Rvks van Nymegen, en 't Land tusfchen Maas en Waal; voorts //. Paauw, het houden der rekening, by opvolging aan T. de Vogel, welke deze taak, van het begin af had op zich genomen en loflvk vervuld, dan, door zynen Schepper, voor ons'ontydig was opgeëischt, in wien wy * ' een  JAARBOEKEN, OBober, 1790. 2253 een zo waardig als werkzaam Medelid betreuren ; en f. van der llo 'gt, de kas; terwyl de Onder getekende Secretaris de overige briefwisfeling onderhield, tot dat hy naderhand, toen Mr. IF. C. Hacker, tot Hoofd Officier dezer Stad Rond verkoren te worden, ook de drie bovengenoemde Departementen van zyn Ed. overnam Deze fchikking gedoogde by vervolg eenige vermindering in de Vergaderingen, die drie maanden lang, zesmaal, en vervolgens tweemaal ter weeke, getrouw wierden bygewoond; naar dien de bovengenoemde Gecommitteerden geene afzending van penningen doen , nog trekking by wisfel vergunnen konden, dan na toeRemraing der leden, in de gewoone vergadering Op de dorpen, die onder water bleven , (want een dam, voor de doorbraken te Ochten in de Nederbetuwe, aan de Waal gelegt, was kort na den aanleg, ongelukkig geweken; waar door een tweede overftrooming veroorzaakt wierd, die de Landeryen, in een deel der Nederbetuwe en des Tielerwaards. meer nadeel dan de eerfte toebragt,) moest de inkoop van vee, tot vergoeding van het verongelukte, uit hoofde van gebrek aan voedzel, worden uitgefleld. Echter zorgden wy, na dat de ge-echtelyke opgaven waren ingekomen , dat de noiige penningen overal in voorraad waren, om aanRonds, zo dra het vee in de open lucht grazen kon, of het water genoeg gevallen was, te kunneE hefteed worden. Zo dat hierin vry algemeen op de benedenfle plaatzen, naardien de opgaven van meer afgelegene later inkwamen, reeds in de maand April, naar mate van het verlorene, voorzien was. Wy hielden, daarin dezen regel, dat een koebeest, doorgaans wierd vergoed met vyftig, een paard met veertig, een fchaap met drie, en een varken met tien guldens, jong vee'naar evenredigheid; en dat, naardien een huisman zyn onderhoud kon Kkkkkkk 3 trek- Am- st eldam. Voor berigt voor de Reeken. wezens liefdegaventer zake jan overftro' vingen.  Am- steo dam. Voorberigt voo de Reeken, wt gens/iej degavei ter zal van over fin TQingen «254 NIEUWE NEDERLANDSCHE trekken van twee melkbeesten, de vergoeding, ten zy hy zeer veel meer verloren had, daarby bepaald wierd. Te Millingen en op eenige daaromfbeeks gelegene plaatzen, waar de veeteelt hèt eenig beftaan was, en zwaarder beeften aangehouden wierrden, viel eenige uitzondering in dien regel. En, toen de ontvangst Rerker aanwiesen, waren wy in - ftaat, ook elders daar 't nodig gevonden wierd, eene nadere vergoeding te doen * Deze bedeeling kon op dien voet, vry evenredig cover alle plaarzen , door ons zeiven opgemaakt, voor elk een vaste fom bepaald, en by briefwisfe'r ling afgehandeld worden , terwyl de bedeelde by . quitantieen gerechtetykë verklaaring, het gebruik der ontvangen penningen moest doen blyken. Dan dit was volltrekt ondoenlyk met de vernieuwing der geheel weggcfpoelde en de her (telling der min of meer befchadigde woningen. De begrootingen van het daar toe nodige overtroffen verre het vermogen van onze kas, en die begrooringen waren, voor de eene plaats merkelyk hoger gefield, dan voor eene andere daar nevens gelegen , waar de huizen niet of weinig in grootte verfcbilden. Wy vonden ons hier mede niet weinig verlegen; geene plaatfelyke kundigheid bezittende nog gelegenheid hebbende, om in eigen pc-rfc onen alles na te gaan, moeften wy om dit werk te onderzoeken en ten einde te brengen, toevlucht neitien tot de hulp van lieden, op de plaat/en zelve bekend, onzydig, belangloos, en van genoegzaam aanzien, in de ver-' fcm'üende dïftriétén; die wel de moeite nemen wilden dc geledene fchade by 'de Ta bellen opgegeeven, in perfoon na te zfen , en eene berekening der nodige kosten'tot herftel, door deskundigen en by htm vertrouwde werklieden te doen opmaken, naar den toeftand der aangegecven behoeftigen te vernemen, de Tabellen alzo overgezien, met hun bericht en gedachten,op alles wat ter zake uienftig mogt  JAARBOEKEN, October, 1790. 2255 mogt zyn, herwaards over te zenden, en voorts de uitvoering te beftieren. ! Zorgelyk in de daad was voor ons de keuze,] aan wie deze moeilyke en ornflachtige Commisfien op te dragen: want wy dor Ren de MagiRraaten , i weike of onder eigen toezicht , of door by Hun .* benoemde perfoonen, in de eerfle nood, de ver-ideeling van contanten, mondbehoeften, klederen« of hooy beRierd hadden, met langer lastig vallen ;g daar wy toen al voorzagen, dat dit werk een lan-ö gen nafleep zou hebben; en moefteu dus op vour-1 beeld van vorige tyden, naar byzondere perfoonen v omzien. Evenwel Raagden wy, na inwinnmg dere meest voldoende berichten, gelukkig in het ver « zoek om dezen onontbeerlyken byftand; daar het antwoord van alle Heeren, die wy daar toe verzochten, gunRig was. Maar aangezien dit netelig werk niet wel, door briefwisfeling, op gelyken voet kon geregeld worden , befloten wy een zamenkomst mer de oenoemde Heeren te befchryven , op eene plaats zo na mogelyk, in het midden der overftroming gelegen; waar toe het veerhuis by Beuzichem, aan de overzyde van de Lek, daar men van Nyme'ien, Tiel, Bommel, Gorinchem en AmRerdam, gemakkeiykst kon byeen komen, terwyl die van Overysfel en Zutphen te ver afgelegen waren , wierd uitgekozen. En om klaarder denkbeelden te verkry?;en van de fchade, door de overflromingen veroorzaakt, begaven vier van onze leden, H. fiamv, Mr ff. , Volle, ihovcn, E. Craayvanjer en den Onü -ge1 tekende, zich den 29 Mey over Utrecht en Viai nen, naar Asperen; van daar naar Gorincbem, en i den volgenden dag langs den Waaldyk, naar Da1 lem , Vuuren , Herwynen , Hellouw , Haaften , 'Tuil, Opynen, Est, Wadenooyen, Drumpt en ;Zandwyk, waar zy getuigen waren van de jam* Kkkkkkk 4 mer- TEL)AM. roorbe. igt voor 'e Reeen. wiens lief'egaven;r zake m terflroüngen.  S256- NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Voor berigt VOO de Reeken, wi gensl'ej degavei ter-zal van -over/in mingen merlyke verwoestingen, door den geweldigen vloed aangerecht. Niemand voorwaar, dan die dezelve gezien heeft, kan zich daar van een denkbeeld vormen. Wy wierden daar door eigen oogen overtuigd, dat de '•krachtigfte uitdrukkingen, waar mede men om het algemeen mededogen op te wekken, den nood en de elende getracht had in brieven aftemalen, niet dan - zeer fiaauwe fchetzen vertoonden van een tafreel, > welks akeligheid elk die een menfchen hart met zich e omvoert, moest doen te rug deinzen. Driemaal althans verlieten wy met betraande oogen de hui- - zen ,' welker leemen wanden doorweekt zynde, en , de horden aan 't wyken gebragt, geheel waren in- geftort. Andere fterker gebouwd, waren door het ■water, dat vloeren en zolderingen tot elkander geperst had, eerst ter inwooning onbekwaam gemaakt, en vervolgens door het klotzen der golven van eene opcric zee, zestien voeten boven den grond geftegen, en door eenen feilen noordoosten ftorm aangeftuwd, zodanig geteifterd, dat de gemetzelde muuren en voetpylers, die degebindten nog onderfehraagden, ook eindelyk voor 't geweld bezweken , in puinhoopen verkeerd waren. Driemaal ontdoken wy de hutkens, die regens den afgekolkten dyk opgefla» gen, naauwlyks tot berging voor klein vee gepast, daar de dyk ten bedde en het deurgat te gelyk ■voor vengfter en fchoorfteen dienen moest, geheele huisgezinnen van elendigen bevatteden , welke zich daarin nu byna drie maanden lang , na van alles beroofd te zyn, tegen de ongemakken der koude nachtlucht, geborgen hadden, en waar nog eenige vrouwen in de bitterde behoeften met barensnood hadden moeten worftelen. Wy zagen onder anderen te Vuuren eene voorheen welgezeten Weduwvrouw , by eene vriendinne, •welke nog een gedeelte van haare wooning behouden had, gehuisvest op de puinhoopen van hare eigene geheel weggefpoelde, bicter fchryen; die on-  JAARBOEKEN, OBober, 1790, 2257 gelukkige moest , naardien het land zo lang de hooge rivier geene ontlasting gedoogde, ende molens niet malen konden , nog zesendertig duimen onder water Rond, en alles rondsomme dubbel bezet was,dagelyks tweemaal twee uuren wegs ginds en weder gaan, om twee koebeestkens, het eenige dat zy nog gelukkig uit den vloed gered had, dc melk af cc'nemen tot onderhoud van haar leven: en meer fcheen nog het gevoel van den overlast die zy huare vriendinne dus lang bad moeten aandoen, dan haar eigen ongeluk, haar thans te bedroeven. . Groot, uitftekend groot was de milddadighcu onzer Landgenooten, zy was ook genoegzaam toe reikende om het dringeed gebrek te vervullen; maa wy durven verzekeren,dat velen hunner, indien z] de elende gezien hadden , die wy hoe zeer door vee le berichten tegen deszelfs akeligheid geRcrkt, daa befchouwden,de volfte overtuiging zouden.gevoel hebben, dat onze opwekking van hun mededoge welgegrond en hunne ruime giften onoctbcerly geweest zyn. . De aandoeningen, die ons op al die naarheid ont roerd hadden , bedaarden echter merkelyk , toe wy in het bovendeel des Tielerwaards, ons vei lustigen mochten in de ftreelende groente van veei Landeryen, die fpoedig van het water ontlast wt ren, en waarop het winterkoorn behouden was gt bleven, terwyl de verrukkelyk bloeijendeboomgaa den eene gunftige plukking voorfpelden. Te Thiel hielden wy een gefprek met den He Ontvanger der Nederbetuwe Rdnk, door zyn voo heen by herhaaling in foortgelyke omRandighedi bewezen dienRen beroemd. Reeds was zyn Ei ons in de uitdeelinge, tot hier toe gedaan, b hulpzaam geweest, en beloofde ons verderen b Den volgenden dag den31 Mey, bezagen wy 1 verwoeRingen te Zoelen ,in de Avezaaten, tc Ry Kkkkkkk 5 w: Am- st eldam. Voorberigt voor de Reeken, wegens lief■ dogaven ier zake van [ overftro■nungen. t r 1 1 a c :r rai1. r? ie s- 5  S258 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Voorbe'rigt voor de Reeken, wegens liefdegaventer zake yan overstromingen. i t ¥ i D P d d v at ek w v( kt re fp w bi 2> ga de wyk en Ravenswaav, en vonden aan het Veerby Beufichem de meefte Heeren , die wy uit de verfchillende DiftriCten tot onze medehulp verzogt hadden. Na dat elks gedachten over de wyze van behandeling gevraagd en geuit waren , begreep men eenpaarig, de noodzakelykheid van eene nadere opneming der fchade en beraming der kosten, die 'er tot herftel vereischt zouden worden. Wy waren op onzen tocht in het daar over opgevat denkbeeld bevestigd, en ftelden hun Ed. de ontvangen tabellen der opgegeven fchadens, welke wy ter vergelyking hadden medegenomen , en by zommige huizen nagezien , ter hand Voorts regelden wy naar de voegzaam fte gelegenheid van de woonplaatzen der benoemde Heeren, de verdeeling van lunne byzondere Diftricten, en vervaardigden eene 4c~te van Commisfie, om uit onzen naam het werk ian te vangen; met macht, om by voorraad vyfig ten hondert van het algemeen beloop der opaven, tot herftelling der woningen, over elk di;ric~t te kunnen belleden. Meer dorften wy toen iet uitloven , zo om dat men op verfcheidene laatzen, nog voortging met inzamelen, en wy jb ontvang dus niet konden opmaken, als om it wy de opgaven en begrootingen der fchadens in de verst afgelegene plaatfen nog geheel, van idere nog gedeeltelyk ontbeerden : terwyl wy :hter niet van ons ve'rkrygen konden, om die, van aar men fpoedig aan ons verlangen naar opgave )ldaan had, hulpeloos te laten zuchten, uit beompene naauwgezetheid op eene volmaakte evendige verdeeling, welke wy toch toen reeds beemden , dat met geene mogelykheid ponds ponds /ze gefchieden kon; althans niet, wanneer wy de lykheid wilden in acht nemen. Zo dat wy geen narigheid maakten aan de eene kant voort te an, terwyl de opgaven van de andere nog wiern afgewacht. De  JAARBOEKEN, OBober, 1790. 2559 De meest nodige fchikkingen tot fpoedige afdoe1 ning, en zo na mogelyk gelyke beftiering, naar de 1 omftandigheden van de verfchillende Diftriéten, on1 'derfing beraamd hebbende, begaven wy ons gezamentlvk naar Kuilenburg , bezichtigden ook daar de fchade door den vloed toegebr.gt, en keerden 'des avonds herwaards. Wy kunnen uit verplichting, om menfchenliefde, wanneer zy uitblinkt', den verdienden lof toe te zwaayen, niet voorby de edelmoedige zorg te gedenken , welke den beroemden Heer Bitkëi, fVled, Dr. te Rotterdam, ten welzyn der bewoneren var de overftroomde landen deed blyken. Die kundigs Geneesheer, zo door voorbeelden na vorige over ftromingen, als door natuurkundige kennis, voor ziende dat de ongemakken, uit fchrik van 't vluch ten door den vloed, uit koude, vochtigheid, ge brek en hartzeer, eerst, vervolgens uir het drinkei van bedorven water, de uitdampmgen van rotti ge ftoffen, de vochtige uitwaasfemingen der boven komendelanden, byzonder by groote en tamgdnu rigezomerhitte, zwaare cn gevaarlyke of fleepend ziekten zoude veroorzaken , en dat daar door d elende moest vergroot worden; had een opltel vei vaardigd van Raadgevingen voor dè dêtfjpnifs dt o'vérjlruomde Landen en 'voor andere Laudltedet om hen tegen de Voor- en Najaarsziekten, Ro en Galkoortsen en Rodenloop te behoeden en 'l 'zich van te genezen , en dit opftel door de dat tydingen wereldkundig gemaakt. Hier op viel c Commisfie ter directie van het departement di Oeconomifchen Taks te Dordrecht in, om het ze ve in kleinen vorm met een duitfche letter voor d< gemeenen man gemaklykst leesbaar te doen dru ken , en den noodlydenden toe te fchikken. 2 gaf ons kennis van dat voornemen, Relde het werk, en zond ons volgens ruwe begrooting, ti« duizend boekjes. Van deze hebben wy een genoe zaam getal aan de Gecommicteerdens, in elk d 0 Am- st eldam. Voorberigt voorde Reeken, wegen s'liefde gaven ter zake van • overflromingen. l 5 r r r. e :s 1n ïm ■y :e 1- lac>  22<5o NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Voorberigt vooi de Reekén. wegens liefdegaventer zake yan overJi rollingen. j i i i i 1 onderfebeidene Diftricten gezonden, en bun Ed. verzocht dezelve op, en rondsom de overftroomde plaatfen, aan de Gerechten , Predikanten, Schoolmeefters, Chirurgyns, en voorts onder de Opgezetenen zei ven, zo v r ze ftrekken konden, te bezorgen; en vry geloven,dat dit ten minften een medewerkend middel in Gods hand geweest is, naardien 'er, door zynen byzonderen zegen, veel minder ziektens dan te verwachten waren ontftaan zyn, en weinig menfchen geftorven. Ondertusfchen kwamen de gerechtelyke opgaven van tyd tot tyd, fchoon tot onze verwondering, langzaam in: dan om hier van fpoediger gediend te worden, zo wel als op dat gene overftroomde plaats buiten onderftand mocht blyven, ftelden wy den uiterlyken termyn van opgave by algemeene bekendmaking op den laatften September. De verfchillende omftandigheden der behoeftigen en geleden verliezen in Overysfel, Zutphen en 't bovendeel der Overbetuwe, gedoogden niet aldaar denzelfden voet van bellier te houden , als in de benedenfte plaatfen; daar ook reeds veele huizen herfteld waren, eer wy de opgaven van alle andere hadden ontvangen. Ja beneden zelfs was de wyze van uitvoering onlerfcheiden: hier begreep men by aanbefteeding, laar om de kosten van beftek en opzigt, zuiniger in dagloon te werken; elders wierd de*vergoeding by wyze van uitkoop, geregeld; ginds weder bedelde men den nodigen opbouw van alle befchadigle huizen der behoeftigen, gezamentlyk over het jeheelc Dorp; terwyl op zommige plaatfen,aan de ïigenaars het beloop der begrooting tot herftel be:aald wi rd » en hun de keuze van opbouw vry;elaaten. Zodanig echter, dat 'er zorg gedragen s, dat de penningen, tot de bedoelde eindens, >efteed zyn. De plaatfelyke opneeming der fchade, door de ecommitceerde Heeren in de onderfcheidene Di- ftric-  JAARBOEKEN, OBober, 175Ó. 2*61 ftriften, had het verlangd gevolg, en deed ras blyken, dat de eerfte opgave wel eenige bezuiniging lyden kon. In de brief aan de Dorpsgerechten, nevens de tabellen,gezonden, hadden wy de herftelling van fcha (è aan kerken en andere publieke gebouwen uitgezonderd. Doch de aanhoudende verzoeken om onderltand op plaatzen, cie denzelven van elders niet bekomen konden, en waar de verarmde gemeenten buiten ftaat waren daar toe iets up te breas.en, drongen ons in dit ftuk toe te geven; zo dat voor eenige openbaare Kerken, voor twee diensthuizen van Room.-.chgeziaden, en een Diaconiehuis, dat te Ryswyk op eoie hoogte gebouwt , by onverhoopt geval van volgende overftrooroing, tot berging van menfchen en vee dienen kan , nog eenige penningen bedeed zyn'. Hoeveel fpoed wy ook gemaakt, hoe onvermoeid wy by aanhoudenheid gewerkt hadden, hoe yverig wy door de Commisfien onderfteund •wierden ; voelden wy geen gering leedwezen , dooi de ondervindiBg der volftrekte onmogelykheid. om de herftelling van alle wooningen voor der afloop van dat jaar volvoerd te zien. 't Gebret aan bouwftoffen byzonder van riet en kalk, er voornamelyk aan werklieden, aangezien op eet dorp, daar gewoonlyk twee of drie timmerliedei en metzelaars gevonden wierden, thans ongelyl meer nodig waren, en de naastgelegene zich ii 't zelfde geval bevonden, veroorzaakte deze ver drietige vertraging. Weinig echter dachten wj toen, dat de geheele afdoening nog meer jaarei zou nodig gehad hebben. Evenwel bevonden wy ons, na dat de ingeza melde penningen van rondsomme waren ingeko men, tegen het einde van Oéfober in ftaat, é bedeelinge nog verder uit te ftrekken , tot vergoe ding van gemis aan gewas, bedorven, overftor of weggefpoeld eu vergraven land, verloren gro hui: Am- stel- dam. Fvor berigt voor de Reeken. wegens liep degaven ter zaker, van overflromingen.'  22Ö2 NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Voor berigt i war fa Rrckei. wegens tièfaegavéttter zake van overflromingea. huisraad, koopTianfchap of andere middelen van beftaan., en verzochten de onderfcheidene Commisfien in die D.ftriclen, waar ons by de gerech- I ■ telyke tabellen, dusdanige fehaden waren opge~ \ ' gegeeven, daar op onderzoek te doen, en hun- \ ' ne gedachten , over de vervulling mede te ' 1 deelen. ; I Dan alvorens hier omtrend eenige bepaaliug te ] maaken , begrepen wy, dat de groote zaak, de vergoeding van het vee cn de opbouw der wonin- 1 '■ gen, beide van het hoogst belang , om de Opge- | 1 zetenen te behouden, en waar omtrent over de i 1 gantfche overftrooming, de meest evenredige be- ; 1 deeling gefchieden kon , eerst volkomen moest worden afgehandelt; en ten einde hier in niets open te laten, befloten wy by openbaare aankon- ' diging , in aile dagtydingeq geplaatst, te waar- 1 fchouwen , alle de geene, welke by de gedaane opneemmgen mochten zyu voorby gegaan, of naar j ; hunne gedachten te zuinig bedeeld, zich by ' 1 ons aan te melden, op dat wy na ingewonnen ! ' berichten, hun noch te gemoet mogten komen. ii Hier op heeft echter naauwlyks iemand zich aangemeld: zo dat, tot ons byzonder genoegen, zo wel de Heeren Gecommitteerden en de Gerech- i 1 ten,als wy zelve, hier omtrend volkomen verant- | 1 woord zyn. j y erfl ramingen.  Am- STELBAM. Voorbe'rigt voo, de Reeken. we gcnsliej degave? 'ter zak van everftrt viingen 2272 NIEUWE NEDERLANDSCHE cn Overysfel, als buiten deszelfs Departement, genoegzaam onderricht was, voorfloeg om dien taak optedragen aan den Heere IV. Beyerink, toenmaals Landmeter te Nymegen: welke op zich nam eene afteekening op de kaart, naar de uitgave van "bovengenoemde Sepp en Zoon, te bezorgen. Maar nadat deszelfs bezigheden, door zyne koit daarop - gevolgde bevordering tot Dykmeefter van Over-betuwe, dermate vermenigvuldigd waren, dat de i uitvoering hem zelf ondoenlyk was geworden , en e de nodige aanwyzingen omtrend Zutphen en Overysfel, niet behoorlyk konden gefchieden, zonder -plaatzelyke opneming , door deskundigen ; gaf . zyn Ed. in bedenking, om zynen broeder, den Heer F. Beyerink, nevens een ander Landmeeter uit Holland (waar toe den Heer Brunings, den Heer Cornelis van Diest, te Haarlemvoorftelde,) derwaarts te zenden. Overtuigd dat dit de eenige weg was om wel te Hagen, en dat de waar» de voor het tegenwoordig en toekomend geflacbt, om door deze onze rekening , een volledig gedenkttuk te hebben , van eene zo uitfteekende als noodzakelyke Nationaalc mildadigheid, ten voor? beeld en onderrichting voor volgende ongevallen, de kosten , die zodanige opneming vereischte , wel zoude opwegen , byzonder daar de kasfe, voor onvoorziene doch niet voorgekomene toevallen bewaard, die uitgave» lyden kon , bewilligden wy in dien voorflag, en hadden het genoegen, boven onze verwachting gediend te zyn, daar wy door dit middel bekomen hebben , niet alleen een zeer omllnndig bericht van den loop des vloeds, maar ook eene nette aanwyzing van het getal en de grootte der voorgevallen doorbraken, met de bèfchryving van derzelver gevolgen , en boven -dien e nige fraaye en naamvkeurige aftekeningen van verfGheidene doorbraken en van de veranderde ligging oer nieuwe dyken, by dezelve door den tföQfnóetaÜöa fleer f. Beyerink, vervaardigd; Wel-  JAARBOEKEN, OSlober, 1790. 2273 welke wy dan ook befloten hebben afzonderlyk te doen graveeren, en nevens het bericht agter de groote kaart te voegen : te geruster, om dat alles door den kundigen lieer Infpeéteur-Generaal, als naauwkeurig en in goede orde behandeld, is goedgekeurd. Onder het wagten na de kaart en befchryving, is ons nog eene voegzame gelegenheid voorgekomen, om goed gebruik te maken, van een deel der overgefchoten penningen. In den voorgaanden zomer had het menigvuldig van boven alRromend rivierwater, over de gewoone oevers opgezet, by herhaaling aanmerkelyke fchade toegebragt,aan het gewas op de kostbaare Uiterwaarden, byzonder omftreeks de Stad Wageningen, en hier door was van veele Ingezetenen bet hooy, dat ten voedzel van hun vee, geduurende den winter, moest dienen, weggefpoeld of bedorven. Den Heer Klinkenberg yan Echten, Burgemeefter van die Stad, vertoonde , ons , dat veele huisgezinnen , welke zich buiter. Raat bevonden, om hooy voor hunne beesten or. te doen, buiten ouderftand zouden genoodzaaki zyn, dit hun middel van beRaan te verkoopen tot onderhoud van hun leven, en verzocht da wy, indien 'er nog eenige penningen voorhan den waren, een deel ten behoeve van die onge lukkigen wilden verftrekken. Daar zodanige bedeeling niet verre afweek vai de beftemming der giften, maakten wy , na tb; by den winter te hebben afgewagt, of van ef ders, om dezelfde reden gelyke verzoeken mochtei inkomen, geene zwarigheid, zyn Ed. eene fom me van zevenhondert guldens over te maken, welke penningen dan ook tot het bedoelde eindi zyn befteed, en de door zyn Ed. gedaane verant woording, hoofdzakelyk gevoegd achter de reke ning der eerfte bedeeling. Na ryp beraad, hoe te handelen ,tnet het over L1111U 5 Rho Amsterdam. Voorberigt voor de Reeken, wegens liefdegaventer zake van overftromïngm, t. |  2274 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. VoorbeHgt voor de Reeken. wegens liefdegavenUr zake van over ft romingen. i ] 1 i ( I i i i fchot der penningen, na de beraaling van de kosten, tot het drukken dezer rekening en de kaarten daar toe behoorende, hebben wy begrepen het zelve te moeten overbrengen in de algemeene kas van den Oeconomifchen Tak, te Haarlem, als een Fonds, waar toe Ingezetenen binnen de gantfche Republiek hebben bygedragen , om ten nutte der onderfcheide takken van werkzaamheid door de geheele Republiek hefteed te worden; daar dan ook deze inzameling door Ingezetenen uit alle Gewesten, op aaufpooring van Leden en Departementen des Oeconomifchen Taks, is by een gebragt, was deze de eigenaartigfte, de onzydigfte befchikking. Ontfang dan , Edelmoedige Menfchenvrienden! deze onze verantwoordinge met zo veel genoegen , als Gy ons Uwe liefdegiften met vertrouwen hebt aangebragt; gelooft dat wy geene moeite gebaard , geen tyd te dierbaar geacht hebben, om tan Uw oogmerk de onderfteuning van ongelukeigen , naar eisch van den nood te voldoen; dat wy,zo wel als de Heeren uitdeelers, het belang Ier noodlydenden als,en boven ons eigen, behartigd hebben; gelooft dat het genoegen, 't welk gevoelden, door in de aangename gelegenheid jefteld te zyn, van duizenden vermogenden, met iet ontfangen, en niet minder ongelukkigen, met iet bedeelen, dienst te doen; dat het vooruit:icht van de eer, met zodanig een liefdewerk te lehalen, door verfcheidene omftandigheden, boren als met den vinger aangewezen, merkelyk beleveld zyn ; gelooft dat wy, om geene rede, aan;ien vm perfoonen gebruikt hebben, zy waren >ns allen volftrekt onbekend. Over 't algemeen echter kunnen wy betuigen, liet beter te weten, of men is alomme voldaan; an eenige weinigen, die zich beklaagd hebben," s in redelykheid genoegen gegeeven. Indien wy dan ook Uwa goedkeuring op onzen ar-  JAARBOEKEN, Oclaber, 179®. 2275 arbeid mogen wegdragen, zullen wy ons gelukkig achten, en het verdriet geduurende denzelven ondervonden, niet meer gedenken. Wy fchamen ons niet, verfcheoning te vragen, over de misdagen,welke in de inrichting., aanlegen voort zetting van het werk mogten begaan zyn, en ont veinzen ook niet, eene zeer wezenlyke blydfthap te gevoelen, thans na veel zweets en zwoegend, den eindpaal van deze onze loopbane bereikt tt hebben. Wy beduiten met TJ, in naam der duizender dankbaare bedeelden, op de krachtigfte en har telykde wyze dank te zeggen, voor de zo aan zienlyke als edelmoedige onderdeuning en hulpe hun in den wreedden nood en de bitterde elen de, zo gulhartig bewezen. Wy zeiven danken U voor het vertrouwen ii ons gedeld, wy danken de Achtbaare Regeerin gen en Gerechten, wy danken Heeren Directeu 'ren en onze Medebroederen, de Beftierderen de Oeconomilche Departementen, voor de bevorde ring der inzameling, by hunne In-en Opgezetene: of Medeburgeren , met hun gezag, invloed e voorbeeld. Wy danken niet min hartelyk die menschlieven de Magidraaten, Hoofd-Officieren en Gerechts leden, die Kerkelyke en andere perfoonen, welk van het begin af, het bedier en den last der be deelinge wel wilden op zich nemen. Wy danken eindelyk, byzonder alle die ede' moedige en arbeidzame medewerkers, welke on in het voornaamst het moeilykst en langdurigs werk, van den opbouw der huizen en de vergoe ding van verdere fchadens, ten einde toe, zo ge trouw als yverig en geduldig hebben bygeftaan Wy bevelen ons in tTw, in Hun aller, gundi aandenken,en bidden met hen,die vanUwevooi beeldige mildadigheid en Hunnen belangloozen ai beid, de vruchten plukten, Hem, van wien al] - £0< Am- steldam. Voorberigt voor de Ree- , ken. wegensliefdegaventer zake . -van overftror mingen* l r 1 x s t « y e  S275 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Voorberigt vooi de Reeken. we genslief dc gaven ter zak van overftro mingen. goede giften en gaven afkomen, U deze milde giften en Hun dien getrouwen byftand , met ruimen voorfpoed te vergelden, Uwe en Hunne Huisgezinnen, bezittingen en woonplaatzen, tegen alle rampen te behoeden, en de voldoenende bewust- • heid van deze weldadigheid , Reeds in Uwe en Hunne harten, levendig te houden;op dat, wan. neer het Zyne Voorzienigheid behaagde, deze Ge- ■ westen op gelyke of andere wyze, wederom te bezoeken, Gever en Uitdeeler, ook dan vermo- : gen cn geneigdheid bezitten mogen, om hunne Natuur- en Landgenooten, andermaal de behulp» . zame hand toe te reiken. Wy noemen ons met fchuldige achtinge, Uwe Dienstvaardige Dienaaren, De Leden van de Commisfie , ter directie van het Departement des ,. Oeconomifchen Taks, te AmRer- \ dam, over het Jaar 1784. Uit hunnen naam, C. E. VAILLANT, Secretaris. Amfterdam 13 Oclober 1790. Den QÓOétober des morgens zag men ,aan verfcheiden Oorden dezer Stad, een menigte van Vlaggen waaijen , zo uit de Huizen als van Vaartuigen, welke tot tekens verRreKten, van het aannaderend bezoek der Erf-Stadhouderlyke Familie. Kort na de middag fcheen de geheele Stad op de been te zyn, en elk fpoedde zig naar den kant der Haarlemmer Weg, zo te voet als met ilviuigen, van waar het Doorluchtig Gezel- fchap  JAARBOEKEN, October, 1790. 2277 fchap Rondt binnen te ryden. Zo ver het oog buiten de Poort Rrekken kon, was de Weg vol menfchen, terwyl van binnen de gantfche Haarlemmerdyk, langs en op het Plein, een onnoemlyk getal wandelaars gezien wierden, zynde bovendien de Huizen overal vol Menfchen, om de Komst van het Hoog Gezelfchap te verbeiden, dat omtrent ten half vyf uuren , onder 't gebulder van 't Kanon , de Stad inreedt, waarop men de juichftem van Oranje boven aan alH kanten hoorde. Voor de Haarlemmer Poort van binnen, hadden vier Schippers'Knechts der Jaagfchuiten , eene kleine Eereboog geplaatst , onder welke de Vorftelyke Perfoonen doorreeden, verder voetftaps de Haarlemmerdyk op , de Haringpakkery langs, den Zeedyk en Nieuwe Markt over, doof de Hoogftraat naar het Huis van den Heer Fiscaal Van der Hoop Aldaar uitgetreden zynde, vertoefde de Heer Erf Stadhouder nog eenige oogenblikken op het Bordes, al waar Hoogstdezelve de ontzachlyke menig' te aldaar vergaderd, op het minzaamfte be groette. Vervolgens gaf het geheele Hoi gehoor aan den Heer Hoofd-Üfficier, Burgemeefteren, Scheepenen en de Leden var den Zee- Raad, verder aan de Heeren Zee en Land-Officiers; daarna woonden Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoog heden dei Franfchen Schouwburg op de Er^tenmark by, en begaven zig van daar aan 't Huis vai den Heer Voorzittende Burgemeefter Straal man, alwaar het Avondmaal wierdt gehouden Dei Amsterdam. t C \ \  2278 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Den 27 October des morgens beeft het Hoog Gezellchap een togtje naar Ouderkerk0 gedaan, en is op de Piaats van den Heer simeshojFafgetreden, om deszelfs verzameling van vreemde levende vogels te bezien.' tigen. ln de Stad teruggekeerd, bezagen de Vorftelyke Perfoonen het prachtig ge. bouw van Felix Merüis en de Beurs; wierden vervolgens op het Stadhuis ontvangen, alwaar een middagontbyt in gereedheid gebragt was; voor dit Stadsgebouw waien vyf Burger Compagnien in de Wapenen gefchaard, om de eerbewyzen te verrichten ; ten vier uur was 'er voor Heeren en Vrou wen gehoor; daarna Hollandfche Comedie, en de dag wierdt belloten met een avondmaal by den Heer Burgemeefter Dedel. Den 28 Oétober des morgens vroeg hebben de Leden van den Kerkenraad der Lutherfche , Remonftraiiifche , Mennoniete , Roomschgezinde en Joodfche Gemeentens, ten huize van den Heer Graaf Bentink, gehoor by Zyn Hoogheid gehad; vervolgens zyn Hunne Hoogheden uitgereden om het K,\€fckfchool voor jonge Zeelieden en de Oost-in.liiche en Admiraliteits Werven te bezingen, en zeilden daar na naar het op het Y jiggefld '«Lands Fregat, onder bevel van den Heer Kaptein Van Kercbcm, alwaar het Vorstlyk Geztlfchap het Middagmaal lneldt en ten 6 uuren naar Felix IVteiitis vertrok, om'er een Conccftbyte wonen, waarna  JAARBOEKEN, O&ober, 1700. 2279 na Hunne Hoogheden by den Heer Burgemeester Rendotp het avondmaal hielden. Alle de op Stroom en aan de Stad lig. gende Schepen hebben gevlagd, het welk een allerlchoonst gezigt opleverde , en geduurende den tyd, dat Hunne Hoogheden hier zyn geweest, is daaglyks hec Geichut van de Stads Wallen driemaal gelost. Den 29 October bezagen Hoogscdezelven nog verfcheiden publieke 1 ebouwen , en begaven zig toen naar de Nieuwe Kerk, ontvingen aldaar, in Kerkenkamer, de begroetingen van de Nederduitfche, Waaifche en Engelfche Kerkenraden , bezagen verder de geheele Kerk, alwaar het Hoog Gezelfchap door het lpeelen van Wilhelmus yan Nasfouwen, op 't Orgel, verwelkomd wierdt. Ruim half één uur verlieten van daar de Doorluchtige Gasten deze Stad , rydende den Nieuwendyk over naar de Haarlemmer Poon en zo verder naar Haarlem, en hielden aldaar het middagmaal by den Heer Hope in den Haarlemmer Hout, om van daar naat 'sHage terug tekeeren:zo als wy boven onder Haarlem gemeld hebben. Zyne Majefteit de Keizer van Marokko zondt, den 28 der vorige maand, den Zoon van den Gouverneur van Mogador aan den Heer Webfter Blount, Conful Generaal van de Republiek der Vereenigde Nederlanden, om hem ter gehoor by Zyne Majefteit 111 te ieiden. De Keizer zat op een Sop ha in eens Am- sr eldam.  Amsterdam. t 2280 NIEUWE NEDERLANDSCHË eene der Vertrekken van 7yn Paleis en deedt volgens gewoonte van dit Hof, aan den Heer Gónful vraagen, wat 'er van zyne begeerte wa.-? Waar op den Heer Blount, na de gewoone pligtsplegingen afgelegd te hebben , ten antwoord gaf: „ dat hy gekomen was 5J om, in hoedanigheid van Conful Gene„ raai der Hollandfche Natie, zyne eerbied p, aan Zyne Majefteit te betuigen, en last hadt „ denzelven te verzoeken om de aanhou„ dendheid van den Vrede, volgens het ou„ de Tractaat, op dien zelfden voetbals met „ den .overleden Keizer zyn Vader/' Zyne Majeft it vroeg hier op : hoe veel men gewoon was te betaalen ? 't welk de Coniul beantwoordde, niette zeggen: „ dat zyne ., Natie nooit een verdrag hadt aangegaan „ om eenige bepaalde gefchenken te geven, en dat hy alleenlyk vroeg om eenen brief " van Zyne Majefteit aan Hunne Hoog Mo« eenden ter bevestiging van den Vrede ' op den ouden voet,even gelyk zulks was l tóegeftaan aan de Confuls der andere Mogenheden." De Keizer verklaarde zich daar op zeer gunftig jegens Hunne Hoog Mogenden, en liet den Coniul, door een zyner Hovelingen zeggen, dat hy alles zoude toeft aan, het geen den Conful begeerde. i\a het afioopen van dit gehot* zondt Zyne Majefteit den SecretarisSidiMohamtt Ben Qt oman, om met den Conful in onderhandeling te treden over den inhoud van den brief,welken de Heer Blount verlangde, en : die  JAARBOEKEN, October, 1790. 2281 1 die hem vervolgens ter hand gefteld en van dezen inhoud is: Tn naam van den barmhartïgen God! Er is geen kragt noch magt dan van God al- "van'den Slaaf van God, Sultan der Mooren, die den Vrede verkondigd aan de Mahometam n. jlbou Abdalla Mohamet El y azide El Meludd} El Hasfanny, dien God helpe, Amen. _ Aan de Staaten van de Hollandfche Natie. Salut aan hun, die den regten weg bewandelen En na dat Uwen Conful Blount zig aan ons Ho vertoond heeft, en wy hem hebben erkend in zyi post bv ons, en hy ons gevraagd heeft om de aan houding van den Vrede met Ulieden , gelyk dje ge weest heeft met onzen Vader, (dien God m zyn glorie heeft opgenomen,) hebben wy hem geant woord , dat wy verzoeken een Ambasfadeur va Uwent wegen, om den Vrede met ons te bevesci een en om°ons, in 't begin van onze wel gelukkig regering, te complimenteren , gelyk wy geeiscl hebben van alle andere Natiën: en indien het Go behaagd, zult Gylieden van onzen kant niets om moeten, dan liet geen Ulieden aangenaam zal wei zen en Gylieden zult reden hebben om voldaan t zyn'over het goed, het geen wy aan Ulieden zulk doen. Gefchreven den 18 van de Maand Del Hadjah in het Jaar 1204. Rotterdam. Den 20 Oclober is deze Stad vereerd m< de tegenwoordigheid van den Heer Pril Erfftadhouder en van HareKoninglyke Hooj heid Hoogstdeszelfs Gemalinne, IVk vrouw c M m m m m m m Pril Am- st eldam. Brief van den Keizer yan Marokko. 1 1 t i e n '» :t s r. >. e  Rotterdam. 2sS2 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ Prinfes Van Oranje, de Prinfen Hoogstder zeiver Zoonen en denDoorluchtigen Heer Erf prins Van Brunswyk met Hoogstdeszelfs Gemalinne, benevens de Heer Land-Graaf Van Hesfcn en de Prinfen Van Weilöurg en Van Ufingen, met verfcheidene andere Perfoonen van aanzien. Uit Gezelfchap, tegen twaalf uuren herwaards gekomen zynde, Rapte af aan de Vuur- of StoomMachiene,even buiten deze Stad,en na deszelfs famenftelling en werking befchouwd en aldaar ontbeten te hebben, deeden alle die Vorftelyke Perfonagien, met derzelver gevolg, in verfcheidene Koetfen, een togt door de voornaamfte ftraaten en langs de havens dezer Stad, onder het losfen van het Kanon der Stads Bolwerken en van de op de Reede liggende Schepen. Etndlyk naar 'sLands Werf gereden zynde, zagen zy aldaar afloopen het Oorlogfchip de Pnniesle Frederike Louife Wilhdmine, dus genoemd naar Haare Konïnglyke Hoogheid de aanftaande Gemalin van den Heer Erfprins. Vervolgens is het Vorstlyk gezelfchap,door de Edele Mog. Heeren Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit op de Maze, in het nieuw gebouwd Admiraliteits Huis op de Wert,ter maaltyd onthaald, waar toe ook de eerfte Leden van de Regeering dezer Stad genoodigd zvn, terwyl eenige Jachten en Koopvaardyichepen,agter dat gebouw m de Maze liggende, van tyd, tot tyd derzelver Kanon losten. Na het eindigen van den maaltyd, reedt men  JAARBOEKEN, October, 1700. 2283 men naar den Schouwburg, waar in, door de Franfche Toneelfpelers, le Carayane du Caïre wierdt gefpeeld, en men vertrok vervolgens met Binnen • Jachten naar 's Hage. Ten half 8 uuren, en dus lang na dat het Hof van 's Lands Werf vertrokken was en de eerfchoten geëindigd waren, hoorde men in de Stad eenen zeer zwaaren flag, welker geluid veel Rerker zynde dan dat van het fchieten, het welk men dien namiddag, gedurende het verblyf van Hunne Hoogheden op de Werf, gehoord hadt,terftond deedt denken, dat'er, een ongeluk gebeurde. Welhaast vernam men, dat een der Jagten van de Admirali teit, het welk nevens de andere Jagten en Koopvaardyfchepen , dien middag by hei drinken der hooge gezondheden gefchoten hadt, een droevigen ramp was overkomen, door dien het Kruid vuur gevat hebbende. het bovenfte gedeelte van het Jagt in delugi gefprongen en het Onderjagt terftond gezon ken was. Door welk toeval dit ongeluk ver oorzaakt is, weet men niet, maar één Mans peribon en nog de Zoon van den Schippe hebben het leven 'er by verloren , en eei Matroos zwaar gewond. Alle de Goedere: zyn geborgen en het Jagt is by onderzoek nog herftelbaar bevonden en ten dien eind op de helling gebragt. Den 2.2, October is alhier deze Publicati afgekondigd: Alzo Schout , Burgemeefteren en Sebeepene der Stad Rotterdam, veri'cheide klagten zj voorgekomen , dat veele Schippers en Schuit voerders, vaarende in deze Stad binnens Dyki ' MutffliaaiffliB s ■ Rot^ TKR* DAM. i 1 1 C e 8 ü n ' t A  -.284 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Publ. tegenfchaden door haken der Schippers enz, of door de Sluizen, niet alleen gebruiken Bomen of Haken met yzer beflagen, niet tegenftaande het zelve by eene Keure dezer Stad op den 10 Mey 1719 expresfelyk is verboden, maar daar en boven in het zelve doorvaaren veele disordres begaan , met het befchadigen , breken, en aan huk Rooten van de Huizen, Kaayen , en de Boomeii langs welke zy varen, en dan nog de Burgers daar over klaagende met veele onhebbelyke en gantsch onfatfoenlyke woorden bejegenen; zo is 't, dat Myn Heeren voornoemt, inhaïreerende de voorfz. Keure van den 10 Mey 1719, daar en boven by wegen van Ampliatie Ordonneeren en Statueeren; dat, zo iemand in het doorvaaren met Haaken of Boomen met yzer beflagen , of anderzints, eenige fchade komt toe te brengen aan de Huizen , Kaayen, Boomen, of wat het zoude mogen wezen, niet alleen zal verbeuren de boete van drie gulden daar tegen gefield, maar daar en boven zal moeten vergoeden alle de kosten , fcnaden , en intresfen dnar door veroorzaakt,tot tauxatie van neutraale Luiden hen des verflaande: en zo het door een vreemd Schipper buiten deze Stad woonende, word gedaan, dat dezelve als dan met zyn fchip offchuit door een Geregtsbode zal mogen worden gearrefteert, en gearrefteert zynde door den Sluiswagter, of andere Bruggeluiden niet zal mogen worden doorgelaten , tot dat de voorfz. boete en andere fchade of onkosten zal hebben betaald. Actum den 3 September 1726, prefent alle de Heeren van de Weth,demptis G-regmus van Teylingen, Burgemeefter; Mr. Ifaak ie Petit, Scheepenen na voorgaande Klokkengeluy van 't Raadhuis dezer Stad gepubliceert den 22 October 1726. Prefent de Heeren Theodore Francois de Mey, Schout; Johanvan Meel, Burgemeefter,- Piet&r Theodore van Herfeele en Mr. Ifaak ie Petit3 Scheepenen. In kennisfe van my als Secretaris, JACOB van BELLE.  JAARBOEKEN, OStober, 1790. 2285 Is na voorgaande deliberatie op den 2 October 1790, in Collegio van Myne Heeren van deWeth voornoemd, goedgevonden en verftaan, de hier voorenltaande Publicatie weder te doen affigeeren daar het behoort en te gefchieden gebruikelyk is , ten einde dezelve in behoorlyke obfervantie word gehouden , en een ieder, die het aangaat, zig daar na reguleere. In kennisfe van my, D. C. GEVERS. Ook is nog den 30 Oclober deze afkondiging gefchied: Cchout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad ^ Rotterdam, in ervaring gekomen zynde, dat de Busfche van de Huistimmerlieden Knegts, van voorouderlyke tyden onder opzicht van de Wethouderfchap dezer Stad, om wyze redenen, en met goed fucces ingefteld, tegenswoordig in een groot verval is komen te geraken, zulks dat het te duchten is, dat binnen korten tyd, aan oude, zieke, of behoeftige Huistimmerlieden Knegts, geen onderftand hoegenaamd uit dit zo eerbaar als vyys ingefteld en opgerecht fonds zal kunnen toegediend worden; al het welk voornamentlyk is toe te fchryven aan de nalatigheid van veele Huistimmerlieden Knegts, om aan het 21 artikel der Ordonnantie op de voornoemde Busfche, medebrengende, „ dat de Knegts, die niet begeeren „ zich in deze Busfche te laaten infehryven, ech- ter, Jaarlyks , daar toe moeten contribueeren „ Eene Gulden, ende Leerlingenna dat zy „ twee jaaren op dit Ambacht zyn geweest, Tien „ Stuivers," te voldoen; —. Zonder dat de voorziening by Refolutie van Hun Edele Groot Achtbaare myne Heeren van de Mmmmmmtn 3 Wetn, Rotterdam.  ;2S5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam, PubL nopens de busfche yan de fduistim meriteden, Weth, in dato 7 Maart 1789, firekkende alleeH tot naauwkeuriger in acht neeming van dat ci artikel der Ordonnantie, aan de verwachting heeft beantwoord;neen,maar integendeel gelegentheid , fchynt gegeven te hebben tot nog meerdere misvatting ; zulks Hun Edele Groot Achtbaare ten einde in deze de wezentlyke en waare belangens van een iegelyk, hier by eenigziuts geconcerneert, te beter te overwegen,op den 29 Augustus 1789, die betaaling proviiioneel hebben gefurcheert: dan welke provifioneele furcheance niet kan blyven voortrluureu, zondej daar aan door eenig ander middel te gemoet te komen, op dat de dcelgenoo1hh dezcr'Busfche , die jaaren tang zich op de onderhouding dezer'Ördonnantie hebbende verlaten, en alzo van het hunne tot deze Büsfche gecontribueert , niet in hunnen hogen ouderdom van affe' onrierftcuning, die zy billyk uit dit fonds mogen verwachten, ontzet, en aan cie drukkendfte armoede overgelaten worden. Zo is 't, dat'myne Heeren voornoemd , na veele gehouden befoignes met Buschbewaarders, met gommige van de. deelgenooten der Busfche, en met de Supplianten of Huistimmermans Knegts V.m zeker Request, tot intrekking van dit 21 art. Her Ordonnantie, mit-gaders ook met de Hoofdlieden van het groot Timmerlieden Gilden, en na alle andere aan de hand gegeeven middelen, om deze Busfche in Rand te houden, te hebben onderzogt, en beproeft, goedgevonden en yerRaan hebben, gelyk zy goedvinden en verftaan by deze, EerRelyk, dat werde ingetrokken en buiten effect geReld, gelyk mede gedaan word by dezen, de b ;ven aangehaalde lief Jutie van Hun Edele Groot Achtbaare van den 7 Maart 17S9, medebrengende, dat de Cohtribütie'rj der Knegts Busfche zouden worden ingezameld in de maanden Mey ep Augustus van ieder .jaar, als mede dat f Miefi.rs lluistimmerliedeiijin beide die maanden  JAARBOEKEN, OBober, 1790. 2287 den aan de Buschbewaarders van de Knegts Busfche zouden fourneeren, fpecificque Lysten van hunne Knegts en Leerlingen &c. al het welk by deze word verklaart, vervallen en buiten effect gefield te zyn. Ten Tweeden, dat het vorenftaande 21 artikel der Ordonnantie van de Knegts Busfche van den 10 Juny 1719 zal worden gealtereert, gelyk het zelve gealtereerd word by dezen, in mauiere als vólgt: Alle de Huistimmerlieden Knegts binnen deze Stad of Jurisdictie van dien werkende, en 6 duivers daags of daarboven winnende, zullen gehouden zyn, in handen van hunne Meefters te laaten, van het Loon, het geen zy zullen verdient hebben , een halve ftuiver per week, en zulks wekelyks , wanneer zy ten minften drie dagen van de week zullen gewerkt hebben, uitgezonden de maanden January en December, wel verdaande dat de ingeteekende Knegts van hunne wekelykfche Contributie van 2 duivers, ingevolge het 24 artikel der Ordonnantie, zullen vermogen aftekorten die halve ftuiver, die door hunne Baazen van hun wekelyks Loon zal ingehouden zyn: alle de invoegen voorfz. ingehoude penningen zullen maandelyks door de Meefters Timmerlieden werden betaald aan de gewoone Gildeknegt der Baazen, die van de voorfz. ontfahg aparte aanteekening zal moeten houden, en deze penningen direct, na de ontfangst van de Baazen in handen van Hoofdlieden van't Gildenovergeven, welke Hoofdlieden dezelve penningen viermaalen des jaars aan de Buschbewaarders zullen ter hand ftellen. Ten Derden, dat ook het 33 artikel der Ordonnantie, dict-eerende, „ de Keekening moet ge~ „ fchieden jaarlyks in de tegenwoordigheid van „ alle de Contribuanten:" zal worden geaniplieert en gealtereert , gelyk gefchied by deze, Mmmmmmm 4 in Rotterdam. Publ.nopens de busfche van de Huistimmerlieden.  2288 NIEUWE NEDERLANDSCHE ROTTERDAM. Publ.no pens de busfche van de Huistim merlieden. in maniere als volgt. De Buschbewaarders zul. Ien gehouden zyn jaarlyks, en wel in de eerfte week der maand Augustus hunne Rekening vati ontfang en uitgaaf der Busfche aan de Hoofd- • lieden der Baazen voor te leggen, ten einde dezelve te examineeren. En worden voorfz. Hoofdlieden by dezen tcffens geauthorifeert om van den Staat der Busfche, - en de daar in gehoude adminidratie aan de niet ingefchreve Knegts ,(des begeerig zynde te weeten) opening te geven , derzelver confideratien te hooren, de zwarigheden of bedenkingen te doen verhelpen, of infehikken, en wyders met en nevens de Buschbewaarders asfifteeren, by het doen der rekening aan de vier oudfte Contribuanten of ingefchreve Knegts, alles op zodanige boete en breuke ten profyte van de Busfche, als Heeren Burgemeefteren naar bevind van zaaken tegens de nalatigen' in deze in der tyd zullen vinden te behooren, behoudende myne Heeren van de Weth en Heeren Burgemeefteren wel expresfelyk aan zich, om ten allen tyde, de boeken en verantwoordingen der Buschbewaarders te requireeren, endoor of van wegen Hun Edele Groot Achtbaare te examineeren of tc doen examineeren. . 'fen Vierden,dat met betrekking tot de Knegts, die van buiten deze Stad alhier komen werken, en ingevolge de nadere Ampliati; en Alteratie der Ordonnantie in dato 4 February 1756 gehouden zyn jaaj-lyks drie guldens te betaalen, en zulks geduurende den tyd van vyf jaaren zal worden geobferveert het navolgende: De Knegts , van buiten inkomende, zullen gehouden zyn, geduurende den tyd van vyf jaaren , jaarlyks ten profyte van deze Busfche te betaalen ƒ3:0:0, en zullen de Baazen, by wien zy komen te werken, dezelve ƒ3:0:0 jaarlyks inhouden uit het Loon, het geen de voorfz. Viin buiten ingekomen Knegts,in de eerfte maand var»  JAARBOEKEN, October, 1790. 2239 van ieder jaar, by hun zullen hebben verdient, niet welk geld de Baazen op gelyke wyze zullen handelen, als hier voren , aangaande de weekelyks ingehoude halve Huivers is gezegt. En aangezien door de exacte nakoming van bovengeftelde ordres de meergemelde Busfche niet alleen fpoedig uit haar bezwaarende omftandigheden ftaat gered te worden, maar dat het ook allenthalve te verwagten is, dat dezelve ras tot een volkome fuffifance en foliditeit zal geraken, zo willen Hun Edele Groot Achtbaare ook by deze aan zich voorbehonden het bepaalen van zodanig gematigt inkoopgeld , als waar voor zodanige thands niet ingei'chreven Knegts, en die tegenwoordig reeds boven de jaaren (namentlyk 36 jaaren) zouden mogen zyn, om ingefchreven te kunnen worden.,, by vervolg van tyd , wanneer de voorze de Busfche genoegzaam zal geprospereer't zyn, met concurrentie der Buschgenoten, in deze"lve zullen kunnen worden aangenomen, des nogthands , dat hier van alleen zullen kunnen profiteeren de zodanige, die thands by het cmaneeren van deze voorziéninge-, boven die vastgefielde jaaren-,-1rninentlyk 30oud zyn, zonder dal zulks anderen , die thands beneden die jaarer zyn, zal te ftade komen. Op dat wyders deze heilzame inftelling des t< beter in Rand. gehouden, en tot vorige foliditei bevestigd worde , beveeien Hun Edele Groo Achtbaare alle Timmerlieden Knegts en wie dezi verder mogte aangaan, zich na den inhoude de zes gewi liglyk te gedragen, op poene van te gens de onwillige by verbod van werk, ontpoor ten , uitzetting uit de Stad, en ook rigoureufe naar bevind van zaaken te doen procedeeren. Laatftelyk willen Hun Edele Groot Achtbaaren dat de ordre en ufantien, by deze Busfche in ge bruik, zo verre die deze Ampliatie en Alterati der Ordonnantie niet contrarieeren, zullen blyve M m m m m m m 5 g< Rotterdam. Publ.noOens de busfche van de Huis timmerlieden. : r 1  Rotterdam. Publ.no- pens de busfche van de Huistimmerlieden, VERANDERING ONDER DE HÖOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. 'sGravenhage. Ter Vergadering der Algemeens Staaten" heeft den Heer fan jaqcr,OüéBurgemeefter der Stad Hoorn, den Eed afgelegd, om, wegens de Provincie Holland, zitting tenemen als Raad ter Admiraliteit in het Collegie od de Maze. * Door Hun Edele Groot Mog. de Heeren Staaten van Holland en West Friesland, is, op verkiezinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erf-Stadhouder, aangefteld, tot Bailluw van de Zype, in plaatfe van den gewezen Bailluw Mr. Willem Jacob Kloek , den Heer Mr. Dit k Kooleeuw i hpie, Raad in de Vroedfchap der Stad Alkmaar. Op ^290 NIEUWE NEDERLANDSCHE geobferveert, en in haar geheel; en word hier mede gehouden voor afgedaan en gedisponeert op alle de Requesten en Memoden met relatie tot deze Huistimmermans Knegts Busfche aan myne Heeren van de Weth voornoemt geprefenteerd. Aldus gedaan en gearrefteert in Collegio van. myne Heeren van de Weth voornoemt den 12 Oftober-1790 en na voorgaande Klokkegeluy van t Raadhuis ciezer Stad gepubliceert den 30 Oftober. 1790, ten overftaan van de Heeren Mr. Keinicr Fredrik van Staveren, -Heer van Herkingen en Roxenisfe, Schout; Mr. Gimefrs Groemnx van.Zpeleu, Heer van Ridderkerk, Burgemeefter; "johau Sieenlak en Gilles Groenevelt , Scheepenen. In kennisfe van my, D. C. GEVERS.  JAARBOEKEN, October, 1700. 2291 Op den 19 dezer maand overleedt alhier in den boogen Ouderdom van 84 Jaaren den Heer Mr. Hendrik Fagel, Griffier van Hun Hoog Mogende de algemeene Staaten dezer Vereenigde Gewesten hebbende als Commies en Griffier den Staat ruim 60 Jaaren getrouwelyk gediend. Zyn lyk is in ftilte bygezet op de begraafplaats ter Navolging , na by Scheveningen. Wy zullen in ons volgend Rukje voor No vemb er het een en ander van deze Staatsman onder het artikel van 'sGravenhage aantee- Den 24 October is in den ouderdom van 76 Jaaren en 8 Maanden, na een ziekte van eenige dagen, op deszelfs Buitenplaats overleden den Heer Mr. Wisbolt Slicher, Voorzitter in den Edele Heve van Holland, Zeelanden Friesland, Hoofd-Ingeland van Delfland i gewoon Raad in den jaare 1745; hy was aangefteld als Voorzitter in den jaare 17Ö5, en was als Raadsheer opgevolgd aan deszelfs Grootvader, dewelke als toen deze post had bekleed t'zedert den jaare 1687. Den 29 October overleedt aan de gevolgen eenei waterzugt in den ouderdom van ruim 66 Jaaren der Heer Mr. Pieler van Bleiswyk, Oud Raad-Pen fionaris, Groot Zegelbewaarder, Stadhouder en Re gistermeefter van de Leenen van Holland en West Friesland, Hoofd-Ingeland van Delfland, mitsga ders Curator van 's Lands hooge School te Leyden Zie ook ons volgend ftukje voor November oude het Artikel 's Gravenhage- Aan den voorfz. overleden Griffier, is deszelr Kleinzoon, Mr. Hendrik Fagel, door de Alge meene Staaten als opvolger aangefteld en heeft dn «ewigtige post met den gewoonen Eed aanvaard. Den 31 O&ober overleedt in zyn 68 Jaar, dei Heer Reinier van Ouwenaller, Bailliuw van Sa van Gend en Phiiippine, mitsgaders Ordinaris Kier! ter Finantie van Holland, . Hut Verandering 3NDER de hoo3e en lage Amte- NAARS, enz. f % 1 I j  2292 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars, enz. 1 j i 1 t \ i t < I ( l Hunne Hoog Mogenden hebben ook den Heer Fromofa de Fn-maux aangefteld tot Hoogstderzelver Conful te Maltha. Rotterdam. Den Heer Henrik Vink, Raad in de Vroedfchap dezer Stad, A. L. M. Med. &Philof. Doctor, Anatomise & Chirurgiaï Profesfor Honorarius,deszelfs Lectoraat in de Ontleed- en Heelkunde hebbende nedergelegd, is door de Edele Groot Achtbaare Regeering dezer Stad, in deszelfs plaats aangefteld tot Lector Anatomie, Chirurgie cc Artis Obftetricia;, den Heer Johannes liippingi Med. Doctor en Stads Vroedmeefter ilhier. Brielle. Uit een overgeleverde Naamlyst syn , door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer r'rins Erfftadhouder, verkoren tot Scheepenen de:er Stad, de Heeren Mr. Andr cas yan der Sluis, 4/tguslinus van der Grap ,Dr. Comelis yan Dam •an Acrdcn, Alexander Marius Cleyn, Afuerus 'iresfer, Jdiannes van der Schilt, en Johannes 'an der Minne. Tot Scheepenen-Commisfarisfen ran des Gemeenelands-Middelen, de Heeren Au\ustinns van der Grap, Dr. Comelis van Dam 'an Aerden en Alexandnr Marius Cleyn. Voorts :yn aangefteld, tot Oud - Scheepenen, de Heeren rabricl Leonard yan Oosten en Picter yan Hoogtipfiï Georgez. Tot Burgemeefteren , de Heeen Mr. Anareas van der Sluis en Jacobus Roest. rot Raaden in de Magiftraat, de Heeren Mt.Pleer Hendrik Hoog en Jan Marais Heeneman. Monnikendam. Den 30 October is alhier >p Hooggunftige aanpryzinge van Zyne Doorluchige Hoogheid den Heer Prins Erf - Stadhouder, loor Burgemeefteren en Vroedfchappen dezer Stad •enoemd, om met den eerften Mei aanftaande, 'oor den tyd van 3 Jaaren zitting te neemen in de Pro-  JAARBOEKEN, October, 1790. 2293 Provinciaale Rekenkamer van Holland en WestFriesland, den Heer Dr. Carel van Alfem van Linzen, Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad, in praats van den Heer F. E. van Mark, die daar van vry willig afftand heeft gedaan, als mede om met den 1 Mei aanftaande zitting te neemen in 't College ter Admiraliteit in West-Friesland en het Noorder Kwartier, den Heer Gerrit Bruyn, Raad en Regeerend Burgemeefter dezer Stad. Oudewater. Den 28 October 1790 zyn door de Edele Achtbaare Vroedfchap tot Burgemeefteren van deze Stad verkozen de Heeren A. Vermy en J. van Lexmond. Utrecht. Tot gewoon Raad in den Hove Provinciaal, is door Zyne Doorluchtigen Hoogheid, uit de voorheen gemelde drieledige naamlyst verkozen den Heer Mr. Lubertus van Beufechcm. ü'en 12 October de gewoone dag zynde van de verandering dezer Stads Regeering, zyn door Zynj Doorluchtige Hoogheid, uit eene aan Hoogstdenzelven overgezondene Nominatie, tot Burgemeefteren geëligeerd: De Heeren Mr. Jan Jacoe van Westrenen , Heer van Sterkenborgh , en Tan Fredrik van Beeck, Heer van DykvJd. Tot Scheepenen: de Heeren Mr. Adriaan van Bronckhorst, Mr. Johan Jacob IVoertman Mr. Willem Jan Baptist van Dielen, Mr. David Jan Marlens, Mr. Joachim Frederik Odé, Mr. Jacob Anthony Mariens, Mr. Rudolph tlendrik Nahuis Mr- Jan Willem van der Voort, Mr. Rudolph Abraham Schatt, Mr. Nicolaas van West' reuen tot Lauwenrecht , Mr. Hendrik Adriaan van den Heuvel, Mr. Frans Johan Carel Roe- ^ Wvders zyn tot de navolgende Commisfien benoemd als: Ter Kamere van Finantie en Rekeningen van Hun Edele Mogende: de Heer Mr. b Jan Verandering dn der r>e hooge en lage Amte- naars, enz.  J294 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering onder de hoo' ge en dage Amte- NAARS, ENZ. jan IFillemvan Musfchenbroek. Tot extraord?naris Raad in den Hove Provinciaal gecontinueerd i Mr. lleymer Ferjclioor. Ter directie van Stads Momboir - Kamer, Mr, Thomas Adriaan Boddeus, Mr. Jan Willem van der Does, Mr. Ffani Oorneiis Craeyvanger, en Mr. Oilo Willem Philippus Falck. Ter directie van Stads Finaneie Kamer, Mr. Adriaan van Romondt, Mr. F'loris Pel rus van Ewyck, Heer van Oost-Broek en de Bilu , Arend Jacob Diderik de Perponcher en Mr. Hendrik Conjlans Sivellengrebel. Tot Thefaurier dezer Stad, Mr. Paul Engelbert Voet van IFinsjen ^ Heer van Zevenhoven, en tot Kameraar, Mr. johannes Borski Hz. Tot waarneeming van de Posteryen, Mr. Jan Carel van der Meiden, Heer van Maarsfenbroek , Mr. Albert Coenen, Heer van 's Graveflooth en in Calantsoog. Tot Cornmisfarisfen uit de Vroedfchap op het Wyn-Comptoir Mr. Bernard Philip Engelbcrt en Samuel Luchrmans. Tot Cornmisfarisfen uit de Vroedfchap op het Bier- Comptoir, Mr. jan van Voorst en Jacob L'dias de Joncheere. En op het Comptoir der publieke Verkopingen, Jacob Frederik Gobius. Wyk by Duurstede. Den20October, heden , zynde de ordinaris dag van de verandering der Magiftrature dezer Stad , zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uic eene aan Hoogstdezelve overgeleeverde Nominatie, geëeligeert; tot Burgermeefteren, de Edele Achtbaare Heeren Nicolaas van Bern en Willem de Ruyter; tot Scheepenen, de Edele Ach:baare 'Heeren Mr. Pieter Jacob Curtius, Heere van Neuwaal, Praïfident, Tsbrand Bruyn , Leendert van Schaik , Jacob Wil'iem Lochmann van Konigsfeldt, Maas Hey, Jan du Bois en Abel de Coole; tot Kameraar, den Heer Dirk Bonebakker;. tot Kerk en Postmeefter, den Heer Jan du Bois\ tot Rentmeefter der gebeneficeerde Goederen, den Heer  JAARBOEKEN, October, 1790. 2495' Heer Mr. Pieter Jacob Curtim , Heere van Nieuwaal ; tot Heemraad binnen , den Heer Jacob Wilhcm -Lachman van Konigsfelt ; tot Heemraad buiten, den Heer Johannes van Oorf'choi; tot Molenmeester, de Heer Bastiaun van 'de Leemkolk. Voorts zyn door de Vroedfchap, disponeer en de over de naagenoemde Commisfien , aangefteld; tot Boek- en Kashouder der Middelen , den Heer T. Bruy'n ; tot Cornmisfarisfen der Middelen, de Heeren Lambertt/s Barnardus Frykenius en A.de Coole; tot Contra-Boekhouder der Middelen, den Heer L. van Schalk; tot Thefaurier, den Heer M. PJey; tot Ontfanger van de Huis- en Haardftede - Gelden, den Heer Willem Verhel; — wyders tot de directie van de Stads Finantie, de Edele Achtbaare Heeren Mr. P. J. Curtius, Heer van Niewaal, PrEfident, L. B. Frykenius, T. Bruyn, L. van Schalk en M. Hey; tot de Momboir - Kamer, uit het Gerecht, de Edele Achtbaare Heeren de liuytcr,van Königsfeldt en de Coole , en uit de Burgerye, d« Heeren ComelisGofuinisVerhelen Jacobus van Eek Rhenen. Den 26 October is alhier in der Ouderdom van 54 Jaaren overleden, den Heet Dr. Adam Crïstiaan Metz, in leven Raad in de Vroedfchap en Burgemeefter dezer Stad. Haskerland. Deze Grietenye door dc Dood van Jr. Schelto Hes/el Koörda van Eyfingc Vacant geworden zynde, zyn ter vervullinge var dezelven na voorga'ande uitfehryvinge door Cornmisfarisfen uit het Collegie der Edele'Mog. Heerei Gedeputeerde Staaten , by de Stem-Ge-echtigde Ingezetenen van voorfchreve Grietenye op den 2 September 1790 wederom in Nominatie gebragt d« volgende Heeren: Willem van Glinftra. Mr. Ar ent Johan van Glinftra, en Jr. Joachem Ammama Vegelin van Claerbergen Verandering onder de hooge en lage Amte- naars , enz. ! h  2296" NIEUWE NED. JAARB., Oclober, 1790. Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars, enz. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 18 OHiober. , Rotterdam den 18 Oüober. by de Z. Zak. Gerst Zomer t8i a 19! of TARWotideZeeuwsenz. 22 a 25 S'Haver VriefeBrouw. 20 a 230? —— nieuwe Zeeuws 21 a 24J g dito Voer 15 a 16 A . blaauwe 19 a ao|| Zeeuws enz.dito 15 ai6i„C Zomer 20 a 22 8; dito Voer 13 a 14*^ Rogge Zeeuws enz. 13 a 154 g Spelt 148154 £ Erwten Grauwe is a 17 SM'aardebooneïï 19^ aaoi^j ——- groene 16 a i8 8KooLZAADZeeuwsenz. 33337^ witte 14 a 173 by den Steen. Boomen kleine Zeeuws 23 a a-> gVLAg Allerbeft 46 a 5* ft. Bruine 20 a 223 Best 36 a 45(1. by 't Last. Middelloon 31 a 35 ft. Boekweit op 154 «I a 22 cd—— Gemeen 2733.0(1. Gebst Winter 19 a aoi —— Allergemeenst 24 a 20 ft. Uit welke Nominatie door Zyn Doorluchtige Hoogheid, by Misfive van den 25 dito, tot Grietman over voorfz. deele is verkoren Mr. /Leut Johan van Glinflra, die zulks ook heeft geaccepteerd , en den 5 October door het Collegie der Edele Mog. Heeren Gedeputeerden in Eed is genomen. 'sHertogenbosch. Den 14 October, heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder uit eene overgeleverde Nominatie , tot Regerende Scheepenen dezer Hoofd Rad aangeReld , voor het Jaar , beginnende met het Octave van Bamis 1790 tot 1791, de Heeren Mr. Johan Hendrik van Hetim, Prefident, Arnoldus van Galen, Nicolaas Jercmias Storm van 'sGravefande, Jan Hendrik van der Does, Ja. cob Kien, Mr. Adriaan Hendrik de Roock, Melchior van Goeus; Mr. Petrus Lofecaat en Dr. Abraham Walkart.  NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, November. M D C C X C. HOLLAND- Dordrecht. ^"Vnder de menigvuldige takken van be-DoR\_J ftaan, welke het menfchelyk vernuftdrecht. heeft uitgedagt, is ook de teelt, bereiding, en verzending van Vlas in deze Landen. Maar zal het vertier van deze vrugt en dit voortbrengzel befte«dig bloeyen, zo is het van belang, dat de Vlasbouwers en hunne arbeiders in het zwingelen en opmaken van Nnnnnnn Vlas,  ttzpS NIEUWE NEDERLAND5CHI DORDRECHT, 4an Vlas, met de vereischte kunde niet alleen, maac pok met de behoorlyke eerlykhejd te werk gaan, op dat den Kopers niet voor een gedeelte in plaats van Vlas, vuil en ftoppelen worden in de hand geflopt. Welke bedrjegery ,nigt dan na het heekelen en de laatfte bereiding ontdekt kunnende worden, hat oninogelyk maakt, de bedriegers na te fpeuren , dus de Hollandfche Vlasfen buiten *s Lands in minagung brengt, en noodzakelyk de verzending van raauwe Vlasfen moet ftremtuen, en dezen bron van welvaart en beftaan doen vervallen en geheel verftoppen. En hoe zeer tegen deze fchadelyke handelwyze wel inzommige Steden by Keuren en Ordonnantiën is getragt te voorzien, zo zvn egter die behoedmiddelen meestal vrugteloos bevonden. Weshalven de in dezen t*k van koophandel belanghebbende; Kooplieden , zo te Dordrecht als te Rotterdam, zig reeds in jaar 178b" , by Requeste tot de Staaten dezer Provincie wendde , eenige middelen tot herliel en voorkoming dezer bedriegeryen voorfloegen , err yerzogten, dat die middelen door eene wet van Hun Edele Groot Mogende mogten bekragtigd worden. Dat Request pf Verzoekschrift is van dezen inhoud:  IAAKBÖEKÊN, November; 1790. 029$ Jan dc Edele Graot Mazende Heeren STAATEN yan- H O LLAND cn WEST-F KI ESLA ND. jT^éven xr.ci fchulditrcrt eerbied te kennén de onVT derg'eteekende Kooplieden en Heekelbaazen der Steede Dordrecht en Rotterdam, Dat, niéttegenftaande zy Supplianten door dè be reiding en verzending van RaUvve Vlasfen , een zeer mërkelyk vertier en aankweeking van dat product binnen deze Landen aanbrengen, en wel inzonderheid aan dd Ingezetenen de;;er Provintie; alzo daar door niet alleenlyk duifendé van Arbeiders, zo in de Steeden als ten platte Lande, voor' hun en hunne huisgezinnen een beftaan vinden, maar ook voor den Landbouw tot een groote Rut, fen den Landlieden tot geen gering wélvaaren is ftrekkehde; zy liedeh egter tót hunne fmerteh van ty tot tyd Ondervinden, dat de Vlasfen dóór verfcheide der Vrasbouwers óf hunne Arbeiders iri fommige diftricten, zo in het fwingelen al het oprhaaken, niet met die vereischre eerlykheid worden behandelt als behoort, maar in tegendeel,dat daar omtrent verfcheidc bedriegeryen' plaats hebben, zo door het vullen der kbpptntrïet vuil oud touw' en Zwingelftof, als met het bevogtigen van 't Vlas*,' 't zy door middel van water, of het leggen vari 3t zelve' op vogtige vloeren en plaatfen , waar door1 de fteenen Vlas, by het naweëgen wel het ver» eischté gewjgt hebben , dog dat uit dien hoofue dc koupers in plaats van Vlas eèn gedeelte vuil ed ftoppelen o'ntfungen, en over zulks in het gewigt nadeel lyden, en welke bedriegeryen by mogelykheid niet eerder kunnen worden ontdekt, als na het heekelen en de laatfte bearbeiding, en wanneer het genoegzaam niet meer doenelyk is ^ om dis Nnnnnnn 1 gm'-' Dordrecht'' Request yan Dord.eti Rot ter dé Kooplieden te- Ze n bedrog/.;:?/r end het Vlast  Dordrecht Request yan Dord.er Rotterd Kooplieden tegen bedrogomsrene het Vlas 2500 NIEUWE NEDERLANDSCHE gecnen , welke voorfchreve bedricgeryen hebben gepleegt, op te fpeuren, vooral niet door de verzending der rauwe Vlasfen buiten 'sLands, het welk dan ook reeds tot gevolg heeft gehad, dat de Hollandfche Vlasfen buiten 's Lands merkelyk derzelver credit verboren hebben, en waar uit te dugten is, dat buiten deze Republiek door het uitlooven van Premien en andere belooningen de Vlasteelt zeer zal werden bevordert , cn komen aan te wasfen , het geen ,zeer zeker niet anders als een merkelyk nadeel voor deze Landen, in het gemeen , en voor alle die geencn, die in Vlasfen handelen , en daar toe betrekking liebben, in 't byzonder zal na zig Reepen, en wel voornamently'k, wanneer de gewasfen favorabel zyn, en het gunt zy Supplianten tot hun leedweezen ook reeds onievvirden, alzo niet alleen de Cummi&fien van buiten 'sLands zeer zyn vermindert, maar aan fommige van hun Supplianten zelfs aaufchryvingen zyn gedaan, dat, zo lang voorfchreeve bedriegeryen ren aanzien van de Vlasfen plaats hebben, geene Hollandfche Vlasfen meer kunnen werden geordoni:cert. . Dut tegens de voorfchreeve onbehoorlyke en bedriegelyke handclwyze, by fommige Steeden in deze Provintie, wel by keuren en ordonnantiën , orders zyn gefield en voorzieningen gedaan, dog dat dc ondervinding leert, dat dezelve orders niet efficacieus genoeg zyn, om daar door voorfz. onbehoorlyke of bedriegelyke handclwyze voor te komen of te beletten. Dat zy Supplianten in aanmerking niet alleen, dftt den Handel in Vlas binnen deze Landen, ea inzonderheid ih deze Provincie, geene van de minRb Tak van de Commercie is, en zy Supplianten benevens een zeer groot aantal Ingezeetenen en Huisgezinnen binnen deze Landen, by den welvaart van die Tak van Negotie een zeer groot be-  JAARBOEKEN, November, i~90. 230T belang zyn hebbende, dan ook hebben gefpeculeerd Op een middel, waar door de voorfz. bednegelyken handel zoude kunnnen werden geweert, en hec voorfz. nadeel geprevenieert, én dat dien aangaande aan hun Supplianten geen beter óf heilzamer middel is voorgekomen , als de tusfenkomst van U Edele Groot Mogende. Mits welke, zo neemen de Supplianten de vryheid zig te wenden tot U Edele Groot Mogende, ootmoedig verzoekende, dat het U Edele Groot Mogende behage moge, het zy by Publicatie of Op zodanige andere wyze,' als U Edele Groot Mogende na derzelver hooge wysheid zullen gelieven goed te vinden,» te ftatueereh: Dat voortaan geene Vlasbouwers in deze Prbvintie of derzelver Arbef ers , eenig rauw Vlas zullen mogen opfteenen, als na dat het zelve behoorlyk zal zyh gezwingeld, en zo in 't Lyf, als aan dé Bloem- en Worteleinde, de Stoppelen zullen weezen afgeflagen 5 zonder dat daar by , of aan , eenig Swmgelwerk zai mogen gedaan of bevonden werden; Wyders,- dat óm in het vervólg, het opvullen; der hoofden, met zwingeïwerk of ander vuil voor' te komen, het Vlas alleenlyk zal mogen Werden! gebonden , zonder dat het werd omgedraaid of omwonden , roet verbod om het zelve Vlas niet té bevogtigeh of op natte vloeren of plaatzen te leggen,' maar droog te bearbeiden en houden, eh dat geene andere Steenen Vlas ter markt zullen mogen' werden gebragt, veel minder op deze of andere wyzen verkogt, als die gèenen, die als vooren zyrJ bearbeid, en" ten minften zes n? huisgewigt zulk ff weegèn, alles op zodanige boeten en poenen, tterjf lasten en tegen de Vlasbouwers ,•, Arbeiders, Veilders en Verkoopers, als ü Edele Groot Mogende ten meeften nutte van voorfz. voornaame tak van Negotie, en die geenen, die daar toe betrekkingNnnnnnn 3 heb1- Dor- DRECHTi Jieqttest van Dord.eti Kotterd; Koop/ie-den teren ée* /rog omtrend het, Vlak  Dor- cri cht Request yan Dord. e; Rottere, Kooplie den tegen bedrogomtrent het Vla. Dog , daar alle zaaken niet even klaar zyu, uujv. mei diicn uit uei zeuae oogpunt 2302 NIEUWE NEDERLANDSCHE hebben zullen oordeelen en vinden te behooren, , en laatftelyk dat U Edele Groot Mogende gelieven te effect-ueeren, dat in het vervolg werde voorgekomen, dat nog uit de befioten Steden, nog van het platte Land van de Generaliteit, geene Vlasfen 1 met koppen of omwonden in deze Provincie werde '. ingebragc. (Onder JtoncT) l 't Welk doende ótc. (Was geteekend) ARNOLD van POELIEN. WILLEM SMAASEN. JAN MEEUWISZEN. j. DEKKER. POEDER THEODORÜS van LIER. J. v. LIER. THOMAS BROUNEemZOON en Comp. W. en J, G. MURDOH. CORNELIS de VOS. dlVed. JAN JONCKHEER en ZOON. T. v. EGMONTen ZOO- NEN. JOHAN ENSLIE. G v. d. WALLENS, Ti Z. HENDRIK MOKNSenZOON. PIETER van der HOEVEN.  JAARBOEKEN, November, 1790. 23Ö3 befchoiiwd worden, behoeft men ?ig nietJ te verwonderen, dat zo wel in groote als ini kleine zaaken meest al een verfchil van gevoelen , niet zelden uit een verfchil van belangens voortfpruitende , plaats heeft. En dus was het ook met het bovenllaand verzoek omtrend middelen tegen bedrog in de Vlasteelt gelegen; waar tegen dan zyn ingeleverd de navolgende AANMERKINGEN op het REQUEST der Vlasbaazen yan DORDRECHT «/-ROTTERDAM , aan de Ede Ie Groot Mogende Heeren STAATEN van HOLLAND*// WEST FRIESLAND. TTun oogmerk is alleen maar om het raauwe Vlas zo zuiver te hebben, dat voor de Buitenlandfche Commisfien weinig of geen moeite zoude zyn 1 om het zelve re forteeren, maar hetzelve zo direct van de markt komende, te kunnen inpakken en verzenden. Zy noemen zig Kooplieden en Heekelbazen, en zyn dus tegen hun eigen Interest, want de Heekelbaazen mochten niet gaarne zien, dat het Vlas uit deze Provincie ongeheekeld verzonden word, waardoor zy gedwongen worden op de Markt hoger pryzen te beReeden, en dus hun Volk minder werk kunnen verfebaffen. Dus vervald ook het fchoonfchyncnde van dtiizende van Arbeiders, zo in Steeden als ten platten Lande hun beftaan te doen vinden bultende LandNnnnnnn 4 fou~ )or- irechï..  2304 NIEUWE NEDERLANDSCHE DORDRECHT /lanm.ojvoorfz.Request rankende de Vlasbereiding. bouwers, want zo het Vlas öngeheekeld verzonden word, heeft 'er niemand voordeel aan, als die Dortfche of Rotterdamfche Commisfionair, die hetzelve op de Markt van den Boer koopt; maar zo men de inwoonders dezer Provincie voordeel wilde aanbrengen, moest men den uitvoer van rauwe Inlandfche Vlasfen geheel verbieden, of ten minften zwaar belasten , want fin word ons beste Vlas het Land uitgevoerd , zonder dat 'er iemand eenig voordeel aan heeft, als den Bouwer en Commisfionair ; daar dezelve Vlasfen buiten 's; Lands in fommige groote' Fabrieken niet kunnen ontbeerd worden , maar om de Hollanders zo veel mogelyk te ben3deelen ,; een zwaar inkomend regt op bewerkt Vlas hebben gefteld, daar tegen op de rauwe Vlasfen', (om daar door in hun Land te meerder Volk aan 't werk té doen komen,) geen inkomend recht, dat alles verbeeterd zoude kunrien wordef.1, zo wanneer de Fabriek van Vlasheekelen hier wierd gefavoriceerd , waar door duizende Lieden in ons eigen Land aan beftaan konden koomen, die rti'i daar van verftoken zyn, zonder dat het Land 'er eenige fchade aan had , zelfs ter contrarie is het voor het Land veel voordeeliger zo veele huisboude'ns meerder in zig te hebben, die hun beftaan hebben, en dus ook weder in de impofitien alsanderziiits contribueeren. Kier tegen loopt het Request geheel in, en om die reeden zal het ook zyn, dat het zelve alleen gepraefenreerd word door Dordfche en Rotterdamfche Kooplieden, en niet door Fabrikeurs uit de Stad Gouda, daar eigcntlyk de vöoi name Fabriek van Vlas heekelen huisvest, en die, \Vanneer het nu zonder eenig voordeel aangebragt te hebben uitgevoerd wordende ruw Vlas, eerst wierd gehekeld, alzo veel levendigheid zoude genieten , zonder de Steeden Dordrecht of Rotterdam als markt Steeden eenigzinté te benadeelen ; ter con rrary zoude meer vertier geeyen, door het ruwe Vla > eerst van de  JAARBOEKEN, November, 1790. 2305 de markt te haaien, en het gehekelde weder na dezelve Steeden te vervoeren, het geen zig nog verder zoude uitftrekken tot andere Steeden en plaatzen, gelyk dezelve Fabriek ook nog voor eenige jaaren is aangelegd te Ysfelftein. Daarenboven werd in de Stad Gouda nog veel Vlas verwerkt, door de klein gaaren Spinders, welke garens buiten 's Lands zeer geëstimeerd zyn, en alzo zoude begrypen, dat de Stad Gouda groote intrest heeft, dat 'er minder rauw Vlas verzonden wierd, alzo 'er dan zeer weinig luiden voordeel van hebben , maar wanneer het debiet van geheekelden Vhasfen gefavorifeert wierd, nog een groot getal huisgezinnen zoude kunnen beftaan; het geen zig verder zoude uitftrekken als iemand zig kan verbeelden, want niet alleen met onze Inlandfche Vlasfèn ,maat lluitenlandfche, welke voor dezen met gantfche Scheepsladingen hier pleegen in te komen , maar ni direct na de plaatzen werden verzonden, alwaar vee hier geheekelde Vlasfen zoude te debiteeren zyn, indien dezelve iets beter koop tc leeveren waren, het welk zeer gemakkelyk te vinden was, door it plaats van \ per cent voor uitgaande regt op geheekelde Vlas te betalen , een premie van 2 per een te geeven , welke i\ per cent rykelyk vergoed zou de werden, door het meerder debiet, het welk on gevoelig confiderabel veel voordeel aan 's Lands in komften zoude aanbrengen. Vooreerst inkomeDd regt van 't ruwe buitenland; Vlas 4 ft. per 100 f6 is van 100000 fg ƒ 2co:o:c waarvan een Zee Schip zyn vragt; verdiende, ooi weder een gedeelte daar van aan 'f; Land opbragt. Schuitevoerders verders voor 't losfen, Waagdra gers voor 't verwerken, Makelaars voor Courtage üinnenfehippers voor 'c vervoeren, Waaggeld46ft van de ] 000 fg is ƒ 230: o: o. En dan, wanneer iccooo £g Vlas geheekeld word, verdiend de heekelfter 4 ft. vaa de 6 is ƒ 333* weJl Dordrecht. Aanm.op voorfz. Request makende de Vlasbereiding. t t 1  25Ö6- NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Dordrecht. Aanm.op voorfz, Request rauken- de de Fiasbe- rei ding. i » i ] < < I 1 r r \ F h d d t; 1! t( p; Ü welk' meest leeven van Brood, Boter* Kaas en KofFy, en dus een aanmerkelyk gedeelte van hunne verdiensten al weder aan Impost opbrengen; hetzelve arbeidsloon word ook verdient aan het inlandfche Vlas, zo het hier geheekeld word, maar werd hec raauw verzonden, is dit verboren. Om alle welke reden de verzending van geheekelde Vlasfen groot voordeel voor 't Land is, maar de verzending van raauwe inlandfche Vlasfen groot aadeel. Waar by nog komt, dat,hoe meerder Vlas hier in het Land word verheekeld, hoe meerder voorraad van werk of afval, het welk in andere Fabrieken en Werkhuizen weder gebruikt, en waar aan iikwyls gebrek is, en door welk gebrek conlldera)el veel buitenlands Doek werd gebruikt, daar aniers Inlands toe geëmployeerd konde werden. Aangaande de Ordonnantie om het Vlas aan beiIe enden los te laaten, is wel goed, om dat den :ooper dan zo veel te fpoediger kan zien of 'er beIrog in is, maar evenwel moet het altoos gebonlen zyn: bet opmaakfel mag zyn zo het wil, en lus is den binder altoos gelegenheid open om 'er den fval onder te verbergen, en dus zoude 'er by betaald moeten werden, dat zo de kocper na den ontangst daar bedrog in vond, den Lceveraar daar voor afuclie moet geeven ; maar op de markt koope ien van diverfe Boeren, en men ontdekt in een an dezelve bedrog,zo is 'ergeen bewys van wiens arty hec is,— maar, zo meene, is daarop de Rocn-damfche markt een Reglement van, en hebben e Goudfe Fabrkkeurs altoos hooren roemen van e forceeering van hec inlandfche Vlas, dac zy al,'d daar op aan konden, dac de party altoos egaal met de monüer Reenen; het geene in de buinlandfche Vladen zo niet is, daar Wy in eer; ik wel Vlas u'nden, dat 20 a 30 percent in quaeit van elkander verlchild, cn evenwel op het  JAARBOEKEN, November, 1790. 2307 gezigt af moet gekogt worden , en alzo in het Steene Vlas een groot onderfcheid in de waarde is, zynde de pryzen fomtyds van 16 tot 40 ft. de Steen, zo kan den kooper aan het monfter ook wel het different zien, of het zuiver of niet zuiver is, en wat het daarom meerder of minder waardig is. Het gewigt meene,dat op de markt ookeenrege: op is, waar by den Boer die zyn Vlas te ligt is, ir boete vervald. Omtrend hec een en ander zoude nog best oor deelen, dat ook de Vlasbaazen in Gouda, zynde eeni ge by ons bekend als: C. H. cle Coole en Zoon I Süz.' van Willigen, Jan Lorie, Frans Kramer I de Wed, M. Fallu en Poel, Frans la Feber lluyfcnbeek en de Keizer, Comelis van Eist, Dir :: rik Verryst en Zoon, Sebastiaan van Claveren , ei te Ysfel ftein Goris 't Pioen en Comp: hunne gedag ten hier omtrend gevraagd wierden, niet twyffeiende of zullen alle moeten antwoorden, dat het groot Re interest van 't algemeene best is, den Vlashekel dery tc favorifeeren, en den uitvoer ongehekel inlands Vlas, zo veel mogelyk, te weeren. Tot dus verre gefchreeven hebbende, fpreekc me iemand aan de Beurs, die van het gemelde Reque; geïnformeerd' was, en zelfs van een tweede Re quest fprak, dog niet wist, of dat wel geprosfenteer was; dat zoude dienen om de Boeren te noodzas ken, hun Vlas op de markt te Rotterdam en D01 drecht te moeten brengen, en dus al mede om a leen die luiden te faciliteeren, die het ruwe inlant fche Vlas direct van de markt het Land uitvoe ren , zonder dat 'er de Hekelbaazen iets aan vei dienen , ook had dezen een aamerking, dai alfchoon 'er een verbod kwam tegen den uitvoe van rauwe Vlasfen , inlandfche, dat 'er dan no weder Luiden zouden zyn, die heczelve eens lo ' door een grove Hennip Heekel zouden halen, e dan voor geheekeld opgeven, alzo thans ciec al lee Dordrecht. Aanm.op voorfz. Kcqtiest raakende de Vlasbe■ reiding, i c t \ [- r s 1 \  Dor- PRECHT- W^aar toe voor af diend, dat, zo dra de Vlasw baazen binnen gesnelde Stad zyn ontwaar ge- wor- 2308 NIEUWE NEDERLANDSCHE leen Engelfche, maar ook Franfche en Spaanfche Commisfien voor ruw of ongeheekeld Hollandsch Vlas werden gegeeven, en alzo nog me >rder voor» ziening vereiscbt word om zulken fchadelyken Negotie re keer te gaan, en zouden dus door geheek?ld Vlas alleen moeten verftaan worden, dat aan ponden opgemaakt in blauw papier gepakt was, en by de verzending een Certificaat van den Fabrikeur. Accordeert met bet Origineel. A. J. ROYER. Ook hebben de Fabrikeurs en Kooplieden in Vlas Jan Lorié en Comelis Hubertus de Coolen cn Zoon, te Gouda woonagtig, zo voor zig zeiven, als voor anderen, omtrend het zelfde onderwerp deze antjdotale Memorie ingediend: MEMORIE bevattende de belangens van JAN LORIÉ en CORNELIS HUBERTUS DE COOLEN EN ZOON, Fabriuurs en Kooplieden in Vlas binnen de Stad GOUDA, zo voor zich zelve, als voor zo veele Meedefabrikeurs en Kooplieden in Vlas, binnen voorn. Stad, en waar onder zich bevindeti de nolabelfle Fabriqucurs en Kooplieden binnen dezelve Stad.  JAARBOEKEN, November, 1790, 2309 worden f dat door de Vlasbaazen van Dordrecht en Rotterdam een Request is gepraefenteert, tendcerende om ter zaake van het groot voordeel van duizende Inwoonders, zo in Steden als ten platten Landen', (zo zyiieden voorgeeven) te bevorderen den uitvoer van Inlands ruw Vlas na buiten 's Lands, terftond door gemelde Gej'nteresfeerdens, met goedvinden van die Vlasbaazen, welke bet nevensgaande Declaratoir geteekend hebben, en veel meer anderen , dog. die om de kortheid des tyds zulks met derzelver onderteekening niet hebben kunnen bekragtigen, een adres is gemaakt aan de Vroedfchap der gemelde Stad, waar by de voornoemde Geïnteresfeerdens , zo veel de kortheid des tyds al mede toeliet, aan welgemelde Heeren van de Vroedfchap verzogten, om, vermits de nadeelen, welke de bevordering van den uitvoer van ruw Inlandsen Vlas, zo door de Vlasbaazen binnen deze Stad, als elders, veroorzaakten, te effectueeren,dt doot Hoogstderzelver Gedeputeerden ter Vergadering der Heeren Staaten van Holland cn West-Friesland kragtdadig wierd tegengegaan en afgeflagen , het voorfz. verzoek van opgemelde Kooplieden vat: Dordrecht en Rotterdam, en dat in tegendeel op (iet uitvoeren der ruwe Inlandfche Vlasfen zodanigt lasten mogten worden gelegd , die evenredig zyr aan de inkomend Rechten, die 'er van binnen deze Landen gefabriceerde of fchoone Vlasfen in an dcre Landen, en byzonder in Engeland worden op gelieeven en betaald: het welk ten gevolge heefi gehad, dat terftond dit verzoek van de voornoem de Geïnteresfeerdens by welgemelde Vroedfchap, voor zo veel de toeftand der zaake het toeliet in aanfehouw is genomen. De voornoemde Geïnteresfeerdens dit vernomei hebbende, zyn daar op direct bedagt geweest, on met hunne Mede-Geïnteresfeerdens aan welgemel di Dordrecht. Memorie yan GoudfclieKooplier den tegenvoorfz. Request. i 1 l i  23 io NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Meinor i, van GoudfcjieKooplieden te- &? r vpoijz. Jicquest de Collegie van dc Vroedfchap nader nog in te leveren eene geëxcendeerde Memorie , tot remonftrantie van de belangens, die alomme en in 't by:zonder in deze Stad de Vlas-Fabrikeurs hebben, dat den uitvoer van ruw Inlandfch Vlas niet wierd bevordert, gelyk ook hoe dat de Vlas-Fabriek een der voornaamfte Inlandfche Fabrieken nog zynde, of fchoon reeds aanmerkelyk verminderd, door den toeneemende uitvoer van ruw Inlandsch Vlas , en de lasten buiten 's Lands gelegd op fchoon gehekeld Vlas , gevaar liep om ten eenemaal verlooren te . gaan , indien men den uitvoer by Hun Edele Groot Mogende favorifeerde , mitsgaders dat dan veele duizenden van Huisgezinnen, die thans hun beftaan uit die Fabriek hebben, zyn geruïneert, waar door ook het Land en de Steden , waar die Fabrieken zyn, important in hunne inkomften zouden benadeeld worden, cn de Steden in hun particulier daar en boven nog zeer veele van die werklieden, welke thands door hunnen ieverigen arbeid zich de kost en onderhoud door die Fabriek verzorgden , ten lasten krygen van hunne ftedelyke Armkasfen. Dan de gemelde Geïnteresfeerdens het geluk gehad hebbende , om intusfehen , terwyl zy bezig waren met dusdanige Memorie te formeeren, te worden geïnformeert, dat eene Memorie van aanmerking op de voorfz. geprefenteerde Requeste van Dordrechtfche en Rotterdamfche Kooplieden in Vlas, by eenige Amfterdamfche Vlas-Fabrikeurs is geformeert, zo zouden de gemelde Geïnteresfeerdens , zo voor zig zelve als hunne MeedeGeïnteresfeerdens, daar hunne gevoelens over hec belang van het tegengaan van den uitvoer van ruw Jnlandsch Vlas met eikanderen volmaakt ftrookte, om in geen redites te vallen, en de kortheid te betragcen, zich kunnen refereeren tot die Memorie " van  JAARBOEKEN, November, 1790. 33\I Van Aanmerkingen op het gemelde gepraefenteerde Request der Vlasbazen te Dordrecht en Rotterdam; dan zy zullen echter, fchoon zy volmaakt inftemmende zyn met dezelve Memorie van Aanmerkingen , en daar en boven met het uiterfte verlangen aangedaan, dat dezelve gade mag worden geflagen , mitsgaders ook dac word tegengegaan , dat 'er geen lVboon gehekeld Vlas, dan zo als in het flot van die Memorie van Aanmerkingen is bepaalt, na buiten 'sLands wierd verzonden, de vryheid neemen, om by voorfz. Memorie van Aanmerkingen nog te voegen derzelver remarques op de geprefenteerde Rcqueste van Dordrechciche en Roccerdamfche Kooplieden, en by dezelve niec vervac: Voor eerst, dac offchoon hec getal der VlasFabrikeurs binnen de Scad Rocterdam aanmerkeJyk is , 'er maar een van de Fabrikeurs aldaar word gevonden, die hec zelve Requesc getekend, heeft, en dat men daar uit dus moet opmaaken, dat deze zich hier mede niec hebben willen bemoeien of inlaten. Voorts, dac coc bewys kan Rrekken, dac deze Scad by hec al of niec accordeeren van het voorfz. geprefenteerde Request van Dordrechciche en Rocterdamfche Kooplieden groot belang heeft, dat zedert het toeneemen der verzending van ruw Inlandsch Vlas na buiten 'sLands, dc Fabrieken van dien binnen deze Stad byna de helft zyn vermindert, en dat, wanneer dus aan het verzoek van voorfz. Dordrechtfche en Rotterdamfebe Kooplieden, by Hun Edele Grooc Mogende nu nog wierd gehoor gegeeven, als dan 'c gecal, 'c welk thans nog op tagtig Fabrikeurs beloopt, nog aanmerkelyker ftaat'vermindert te worden , waar door buiten het nadeel, 't gunt die Fabrikeurs daar by komen te lyden, het notoir is dat een zeer notabel getal van huisgezinnen ftaan berooft te worden van hunne kostwinning , en dac O o 0 0 0 0 o ook Don* DRECHT. Memorit van Gi nel- Cche Kooplieden tegen \'oorfz, Request.  2312 NIEUWE NEDERLANDSCBE Dordrecht Memorh van Goud. fel IS Kooplieden tégenvoorfz. Request, Aótum in Gouda 16 January 1789. (JVas geteekend) C. H. DE COOLEN est ZOON, ]AN LORIE. j HUYSENBEEK en DE KEYSER. FRANS ook daar door 's Lands en Stads inkomften medé benadeeld zullen worden , en de Armkasfen van de gemelde Stad zeer zwaar belast , terwyl tot : ftaving , dat die Vlas - Fabriek een confiderabel getal buisgezinnen in zich bevat, dit confteert, wanneer men opmerkt, dat 'er meer dan eene Baas of Fabrikeur binnen deze Stad word gevonden , dié ruim 60 a 70 arbeiders in hunne dienst hebben , terwyl de Geïnteresfeerdens laatftelyk nog remarqueeren , dat de calculatie omtrent het loon, 't gunt de arbeiders van Vlas verdienen , niet, zo als men uit de Memorie van Aanmerkingen is geinformeert, vier ftuivers per 6 fg, maar zes ftuivers bedraagd. Wy Ondergeteekende alle Fabrikeurs in Vlasfen en Garens der Stad Gouda, gezien en gehoord hebbende Je verrigtingen door de Heeren C. II. de Gooien en Zoon GTiJan Lorié, daar toe door ons op Saturdag den 10 dezer gecommitteert, approbeeren dezelve verrigtingen by dezen volkomen, en authorifeeren dezelve Heeren mede by dezen, om verder daar in te handelen, zo als het best tot voortzetting en bevordering van Onze Inlandfche Fabriek, by Hun Ed. wordt geoordeelt, wel verftaande wanneer de tyd niet toelaat eene convocatie te beleggen.  JAARBOEKEN, November, 1700. 231; FRANS KRAMER. De Wed. M. VALLEE en POEL. JAN VERHAAR. FRANS LA FEBER. PJETER van ELST. JAN DE KOSTER. SEBASTIAAN van CLAVEREN. LEENDERT VERHOEK. CORNELIS van YLEERGEN. JAN HÜYSER. CORNELIS van WAAS. MAARTEN DE JONG. Dit + merk gefield door JAN BIESENAAR. Accordeert met de origineelen. A. J. ROYER. Dog de Dordrechtfche en Rotterdamfche Kooplieden en Hekelbazen hebben getragt, slhun bovengemeld Request, tegen voorzeide | Aanmerkingen en ingeleverde Memorie der 3Gouwenaaren te handhaven, en ftaande te ihouden by eene Memorie, welke in April \ 1789 by de Edele Mogende Heeren Gecoma mitteerde Raaden is ingediend en van dezen ünhoud: Ooooooo a MS- Dordrecht.  NIEUWE NEDERLANDSCHË MEMORIE ter Adfiruciic van 't REQUEST , voor KOOPLIEDEN en HEKELBAAZEN 'er Steden DORDRECHT en ROTTERDAM, om voorziening tegen de frauden der ZWINGELAARS, in de behandeling der ruwe VLASSEN, aan HUN EDELE GROOT MOGENDE geprefenteert, en ter refutatie der antidotaale MEMORlEN daar jegens ingediend* In deze Memorie zal men zich tot het betoog der vyf volgende Hoofdpointen bepalen en tragtera aan te toonen: I. De groote voordeelen der Vlasteelt boven die'van andere Gewasfen. II Dat derzelver welvaart geheel af hangt van den 'bloey der Vlashandel met den Buitenlander. III De egtheid der klagten wegens de bedriegelyke behandeling by het opReenen der Vlasfen en nadeelige gevolgen van dien. IV De noodzakelykheid van voorziening daar tegen en gepastheid van 't middel door de Requeftranten voorgeftelt: en eindelyk V. Beantwoordende contrarie verzoeken, daar tegen gedaan door zommige Hekelbazen in Gouda en Vlashandelaars in Amflerdam. Ad I. Onder de Gewasfen van den Hollandfchen Landbouw, is die van 't Vlas voor't algemeen een der voor- 2314 Dordrecht-  JAARBOEKEN, November, 1750. 2315 TOordeeligfte, nadien 't zelve niet alleen voor en geduurende deszelfs groey, zo aan *t bemesten en bereiden van't land, als aan 't uitwieden van het , onkruid , 't geen by dit teder en kiefche gewas meerder oplettenheid en arbeid vordert dan by andere graanen, veele arbeiders bezig houd, maar vooral na dat het geplukt is, want daar b^na alle anderen gewasfen geplukt of gemaayt zynde, flegts i uitgedorst behoeven te worden, moet het Vlas niet alleen de Zaadbollen afgereept en deze gebroken zynde het daarin befloten zaad met veel arbeid van allerley onkruid en vuil daar onder zich mengende gezuivert worden, om tot zaaying tegen 't volgend , faifoen te kunnen dieuen, maar 't Vlas zelve moet, geroot, gefpreid, gebraakt cn gezwinaelt worden,; en geeft daar mede geduurende den Winter en tot in den volgenden Zomer, den Boer en een aantal arbeiders eene geduurige bezigheid: in zo verre dat een geïyk getal Morgentalen met Vlas bezaait, ■ viermaal zo veel arbeiders vereischt, dan wanneer I die met Koorn bezaait zyn : ten minften na de matigde berekening, zal hét Vlas zeven arbeiders vorderen tegen twee, die by ander Koorn nodig zyn. Dus verfchaft het Vlas aan een menigte menfchen ten platten Lande geduurende Zomer en Winter, eene goede broodwinning. Maar ook verzorgt het de behoeftigen aldaar met zyne liemen of fchieven, ('t zynde houtagtige Hengels waarom het Vlas zit, en waar van 't by het zwingelen gefcheiden word,) van eene goede en goedkoope brandftof, waar by zy met befpaaring van turf en hout zich tegens den winterkoude mogen befchermen. Het Land zelf, waarop men Vlas teeld, hoe wet in eenige volgende jaaren niet meer tot de Vlasbouw fe gebruiken, uit hoofde van den roovenden aart van dit Plantgewas, word niet te min door de Vlas-, O000000 3 fe" Dordrecht. \lcmo'ie der Oordr. ■n Roti. Koop/telen te^en die 'ciuGouid no' lens de Flasbe* •eiding.  «3*6" NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Memorie der Dordr. en Kott Kooplieden tegen die vanGou da nopens de Flasbereiding. fery te bekwamer voor zommige andere gewasfen, dewyl het door het fterk wieden meer als ooit van onkruid gezuiverd word en ook in 't volgend jaar vry is van Mekken, die vooral by natte faifoenen het opkomend graan zo zeer benadeelen. — Ook leert boven dien de ondervinding, dat op landeryen 't voorgaand jaar met Vlas beflagen, de beste Tarw geteeld word. De groote voordeelen, die de Vlasbouw wel gelukkende, den Boer verfchaft boven dien van andere granen, Rellen hem in flaat, om voor de Vlaslanden zeer hooge huuren op te brengen, tot merkelyk voordeel van de Eigenaars der Landeryen in de onderfeheide diflricren hier nagenoemt; terwyl ook naar evenredigheid van 't meerdere voordeel , dat de Vlasteelt geeft boven andere gewasfen , de tienden der Grond - Heeren in waarde toeneemen. In 't kort, Ambagts-Heeren, Eigenaars van Landeryen, Boeren, Arbeiders én Behoeftigen, ieder deelt in zynen kring van de voordeelen, die den Vlasbouw mildelyk oplevert. Begeert men hier van een fpreekend bewys, men vestige fiegts het oog op zo veele welvaarende en volkryke Dorpen, in de Eilanden ter wederzyde der Oude Maas, als Ridderkerk aan de eene en Oud-Beyerland aan de andere zyde, en zo veele anderen die, 't zy ten. hunnent, 't zy elders voor hunne rekening Vlas teelen, en in welke dorpen de Vlasboer met zyne menigvuldige arbeiders, Ambagtsman , Winkeliers en anderen, een ruim beftaan doet genieten. Maar 't geen de voordeelen van den Vlasbouw boven dien van andere gewasfen in 't fterkfte licht plaatst, is dat alle deze winflen door den Buitenlander worden bekostigd, en 't is hy, die tusfchen de twee en drie Millioenen Guldens, waar van ruim drie vyfde zuiver verdient arbeidsloon is, jaar-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2317 jaarlyks in den fcboot der Republiek voor 't Vlas en Lynzaad, dat wy hem leveren, uitftort. Ad. II. Dit brengt de Requestranten tot hun tweede point, te weten het verband, dat 'er is tusfchen den Vlasbouw en den uitvoer van Vlas naar buiten 3s Lands. ' Hoe zeer de bloey der Vlasfery van den uitvoer naar buiten afhangt, is reeds genoeg hier uit af te, meeten, dat juist in den omtrek der Steden Dordrecht en Rotterdam, van waar de voornaamfte* verzending van Inlandsen Vlas gefchied, de Vlas-, fery met goed gevolg word voortgezet en mtge i breid, terwyl andere Diflriften, die geen merke , ]yk vertier, dan aan Inlandfche Weveryen hadden, met deze ook hunne Vlasbouwen zagen kwynen en te niet loopen. Want, nadien van 't Vlas binnen deze Republiek gewonnen , twee derde, zo niet drie vierde, naar Engeland en Schotland word uitgevoerd, en den H ndel met deze Koningryken zich voornamentlyk in gemelde Steden heeft gevestigd , zo maakt het Vlas een der voornaamfie Handel takken van Dordrecht en Rotterdam , en hier van is net dat de DiRriclen, welke haare voortbrengzelen in deze twee Steden ter markte brengen, als dc Eilanden van Ysfelmonde, Stryen, Voorn en Putten Overflacké, de Domeinen van Zyne Doorluchtige Hoogheid ten zuiden van't Hollands Diep, 't Land van Heusden en Altena en de drooggemaakte uitgeveende Landen tusfchen de Maas en Hollandfche Rhyn, dat alle deze Diftricïen den Vlasbouw ten fterkften voortzetten, uitbreiden en volmaken. 4 Ook leert de aart der zake zelve zulks;* want zat de Vlasfery beflaan, zo moet zy haar Prouucf. of aan de binnenlandfche Weveryen of aan den buiserJandfche uitvoer vertieren: is het nu onmogelyk Ooooooo 4 'c Vlas Dordrecht. Helmie der Dordr. :.n Rotr. Koaplieïen te;en die >anGouïa Ho- >eijs de Tiasbe* 'eidin'g.  s3i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dor- •b5.echt. Memorie, der Dordr. en Rott JCoos/ie- , r s den tegen die vanGouda nopens de Vlasberssding. 't Vlas aan de Linnenweveryen binnen 's Lands te flyten , zo is hec klaar, dat den uicvoer naar bun ten den eenigrten fteun der Vlasfery uitmaakc , en door haren bloey den Vlasbouw moec doen bloeyen. 'c Is onmogelyk zeggen de Requestranten, 't Vlas aan binnenlandfche Linnen-Weveryen te flyten, en zy zeggen dit met fmerte. Maar als men overweegt, dat het Vlas, waar van het Linnen gereed word, naauwlyks een derde der waarde van 't Linnen uitmaakt, en dat de overige twee derden der prys voorkoomt van de Arbeidsloonen van 't Hekelen, Spinnen , Weven en Bleeken daar aan verdient; verders dat deze arbeidsloonen buiten 's Lands omtrend maar de helfte zyn, van die men hiervoor 'c zelfde werk moec becaalen: zo is 'c klaar, dat de omftandigheden blyvende, zoals zy thans zyn, hec ondoenlyk is hier zonder aanmerkelyke fchade Linnen ce reden. Men heeft dit wel van cyd tot tyd beproefd, maar de ondervinding leerde, dat men niet onder de 15 ftuivers de el konde fabriceeren, 't geen men van buiten 's Lands tot n ftuivers" konde bekomen. Hier van is het, dat de Buitenlander, fchoon het Hollands Vlas hem wegens vragten, arbeidsloonen , uitgaande Rechten Prsemien van Asfurantie en verdere onkosten merkelyk duurder koomt te ftaan, dan aan een inlands Wever , egter door de lagere arbeidsloonen in zyn Land 't zelve met voordeel verwerkt, terwyl 'er de Ingezeecenen zo aanmerkelyk aan zouden verliezen. Thans zyn de pryzen van 'c Vlas van 24 tot 50 ftuivers de Steen; in vroegere jaaren toen het 12 of 13 ftuivers gold , konde reeds de Inlandfche Wever niet beftaan, ten bewyze dat een vermindering der pryzen ook nu de Weveryen niet zoude herftellen, en 't verval derzelve niet toe te fchryvcn is aan de hooge prys, die nu voor 't Vlas wordt be-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2319 beneed, maar veel meer aan de toegcnomene weelde, waar door 't fpinnen van Vlas, wel eer de gewoone bezigheid van de dienstboden, Landlieden en behoeftigen in de uureH van hun gewoone arbeid overfchietende, geheel in onbruik is geraakt, ia zelfs als iets fchandelyks en alleen voor tugtelingen in de Werkhuizen gefchikt, veracht W°TJit dezeryzing der Vlaspryzen intusfehen, welke aan de vermeerderde buitenlandfche trek is toe te fchryven, is het toeneemen van den Vlasbouw in bovengemelde Diftriften ontftaan, en t blykt dusklaarlyk, dat tot bevordering en in ftandhoudin- der nutte Vlasfery , de verzending van Vlas naar buiten moet worden aangemoedigt, immers van die dingen, welke dreigen dezelve te doeti ophouden, zo veel mogelyk ontheven welk laatfte alleen 't bedoelde en verzogte der Requestran ten uitmaakt. Ad III En hier mede overgaande tot hun derde poin ende gegrondheid van der Requestranten vreze voo eene vermindering, zo niet geheel verval van oe; Vlashandel, en daar door van den Vlasbouw, z niet de fchelmeryen der bedriegelyke Zwingelaat worden geftuit, zullende betoogen , nemen zy d vrvheid uit een zee van byzondere brieven , zi dert eenige jaaren van hunne Correspondenten i onderfchefde oorden van Schotland en Engelan ontvangen, hiernevens zo in onginah als getran: lateertover te leggen, twee circulaire brieven d eene van New Caftle, de andere van Edinburg voor eenigen tyd by hun ontvangen, waar in m< befcheide doch niet min ernftige bewoordingen hu bedreigt word,dat word 'er tegen de genoemde b driewerven niet voorzien, men aldaar zal ophoude eenig Hollandsch Vlas meer tc gebruiken. — Eer gebeurtenis des te meer te vrezen, daar men 1 Ooooooo 5 ^r0° Dordrecht. Memorie der Dordr. en Rolt. Kooplieden tegen die vanGouda nopens de Flasbereiding, r 1 3 s e n d e h :t n n e n  2320 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Memorie der Dordr en Roti. Kooplieden tegen die vanGotida nopens de Vlasbereiding, i i c I \ i ï % h b d d d: Groot • Brittannien 'er thans zeer op ziet, om . door Prasmien en andere middelen den Vlasbouw aldaar aan te moedigen, en de Fabrikeurs tot het verwerken van hun Inlands Vlas te verpligten. — Eene gebeurtenis niet Regts te vrezen, maar die airede aanvangelyk ondervonden word in de aaamerkelyke vermindering in de verzending van 't Vlas zedert eenige maanden, welke reeds zo veel invloed heeft, dat niet tegenftaande het laatfte Gewas flegts omtrend de helft van 't vorige heeft uitgelevert, de pryzen egter pro rato der waarde lager zyn, tot merkelyke fchade van den Landman. Dat ook de klagten in de overgelegde brieven naar waarheid zyn, zal niemand , die in eenige uitgebreidheid in Iniandsch Vlas handel dryft, kunnen tegenfpreken; de zaak toch is van publieke notoriteit, en 't zoude den Requestranten geringe moeite zyn, op iedere Markt, diverfe partyen te vinlen, die tot een ftaal van de gemelde bedriegeryen souden kunnen worden vertoont. — Ad. IV. Uit het geene tot dus verreis aangevoert :n betoogt, vermeent men van 't zelve voort te 'loeien, het Vierde Point, de noodzakelykheid eener fficacieufe voorziening tegens meergemelde valfche iraktyken door de Requeftranten van den Souverein erzogt. Immers is betoogd, hoe deze bedriegeryen regttreeks gerigt zyn om de verzending van Vlas naar uiten 'sLands te vernietigen, en dat daar door de lasbouw meerendeels te gronde moet gaan; wele fchrikbaarende gevolgen zullen dan dezelve niet ebben voor zo veele thans door den Vlasbouw loeiende Dorpen en Heerlykheden , — welke nadelen voor de eigenaars der Landeryen en Tienen , — welk eene vermindering in de bevolking er Dorpen, alwaar nu veele honderden van ar- beids-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2321 beidslieden in den winter hun beftaan door de Vlasfery vinden, en wederkeerig Winkelieren Handwerksman doen beftaan, behoeft niet uitgewerkt te worden. Maar al ware het zelfs, dat hier 't verval der buitenlandfche Vlashandel niet in aanmerking kwam, zoude het belang der Ingezetenen, die, 't zy tot eigen gebruik , 't zy tot het fpinnen van eenig garen, 't zy ter verkoop Vlas doen hekelen, niet minder pleiten voor de noodzakelykheid van voorziening tegens bedriegeryen, even zeer fchadelyk voor den inlandfchen Fabrikeur, dan zy voor den buitenlandfche kunnen zyn. Indien de Requeftranten eene Prcemie op der uitvoer ofte iets anders ter aanmoediging van der buitenlandfche Vlas handel hadden verzogt, 't zoude bedenkelyk kunnen zyn, of zulks met het algemeen belang der Ingezetenen beftaanbaar ware: doch zy vragen nu geene aanmoediging om hunner Vlashandel uittebreiden, zy begeeren niets dan al leen voorziening tegens iets, dat den VJashande dreigt te vernietigen , dat den Vlasbouw moet doei vervallen, dat de Markten moet ledig maken, ei onze Ingezetenen daar door van 't voordeel, on op eene welvoorziene Markt hun benodigd Vlas ti kunnen koopen zal verfteeken. Dewyl het nu niet mogelyk is 't gepleegd bedro te ontdekken, wanneer het Vlas op de thans gt bruikelyke wyze is gezwingelt, zonder alle de kof pen van ieder Steen Vlas los te drayen, 't welk o tyden, dat mén veele honderd Steenen heeft te om \ vangen, en terftond te betaalen,onuitvoerlyk is,e nadien hier door de voorzieningen by de Stedelyl Keuren, in 't ftellen van boeten tegens de gener die zulk ontrouw gezwingeld Vlas ter Markte bret gen, niet toereikende zyn, om de gezegde bedrit geryen te weeren, hebben de Requeftranten et middel aan de hand gegeeven, dat allereenvoudig i Dordrecht. Memorie der Dordr. en Roti, Kooplieden tegen die vanGottda nopens de Vlasbereiding, 1 l 1 1 ; l 9 n e » 1- n st h  2322 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Memorie der Bord. cn Roti'. Kooplieden tegen die vanGoada nopens de Vlas bereiding. i is, en terwyl het den Zwingelaar arbeid en den , Boer kosten befpaart, den Kooper, hy zy dan Verzender , Hekelaar of Fabrikeur, in Raat Reld 't bedrog , zo 'er eenig gepleegd is, op het eer Re gezigt te ontdekken, waar mede zy dan zich ook vleien, 'c zelve ten volle zoude worden voorgekomen en verhindert. Ad. V. De Requeflranten zouden deze Memorie hier hebben kunnen befluiten, zo zy niet tot hunne verwondering vernomen hadden, dat hun eenvoudig en (zo zy onder verbetering meenen) algemeen nuttig verzoek door zommige Amfterdamfche Vlashandelaars en Goudfche Hekelbaazen was tegengefproken en contrarie verzoek gedaan. Billyk moet dit verwondering baren , daar het immers zo veel van het belang der Inlandfche Hekelbaazen als,der Verzenderen is, dat de veryalfchingen, waar over men klaagt, worden tegengegaan , om dat naar mate het Vlas zuiverer is, 'er te meer ponden uit kunnen worden gehekelt, waar in juist het voordeel des Hekelbaas beRaat. De RequeRranten vifie hebbende mogen bekomen van de Memoden voor de Amfteldamfche Kooplieden en Goudfche Hekelbazen ingedient, zal men de vryheid nemen dezelve met alle mogelyke bekorting befcheidentlyk te beantwoorden, en van alles, waar op biIIyk aanmerking zoude kunnen vallen, alleen 't wezendlykfte en ter zaake dienende opnemen, zo verre zulks niet bereids hier voor is behandelt. De voorname zo niet eenige grond van tegenfpraak onzer partyen in deze is, dat zy vooronr ierftellen, wierd der Requeftranten verzoek toegedaan, zulks zoude werken tot aanmoediging der verzending van ruwe Vlasfen, welke zy als ten loogften nadeelig voor de Hekelfabriek befchou- wen^  JAARBOEKEN, November, 1790. 2323 'Wen, eene fabriek wier voordeden zy breedvoe ris; afmalen. . De voordeelen van de Hekel-Fabriek bedoelt men geenzints tegen te fpreken, cn de Requefiran ten zouden zelve gaarn wenfehen, dat geen V.as anders dan gehekelt wierde uitgevoerd, zo maar niet daar mede 't verlies van het grootlte gedeelte van den Vlashandel en Vlasbouw onaffcheidentlyk sepaart ging. Want,daar 't niet kan worden tegengefproken , zo als vorens reeds is aangeroert, dat verre het grootfte gedeelte van 't Vlas dezer Landen naar Groot-Brittannien word uitgevoere, en de Wetten van dat Rvk zo zwaar eene belasting op den invoer van gehekelt Vlas hebben gelegt, dat het zelve derwaards niet kan worden verzonden, 't eeen by de beide antidotaale Memorien naar waarheid word gefield, zo volgt,dat eene belemmering in den uitvoer der ruwe Vlasfen, ons den geheelen Vlashandel met Groot - Brittannien moet doen verliezen, en zo den Vlasbouw , waar van deze het voornaamfte fteunzel is, met alle haare voor deelen moet doen verlooren gaan, ten minfte vooi het grootfte gedeelte. . Z x„. Men zegt wel in gezegde Amfterdamiche Memorie , dat de Hollandfche Vlasfen in zommigx groote Fabrieken niet kunnen ontbeert worden. Maar zo men daar mede de Engelfche of Schotfchi Fabrieken bedoelt, is men verpligt zulks tegen ti fnreken: dewyl, zo 'er al eene kleine hoeveelneu van 't fynfte Hollandsch Vlas, niet te ontbeerci ware de tegenwoordige ondervinding reeds tel klaarfteleert, dat deze Fabrieken in plaats vai met Hollandsch, met haar Inlandsch en met Oo; tc-sch Vlas gaande gehouden kunnen worden. 'indien deze Republiek het eenige land ware, a waar het Vlas wierd geteeld, men zoude den bu tcnlander kunnen noodzaken het zo te ontvangen Dor drechtS Memorie der Dordr. :n liott, Kooplieden tegen die vanGotidano-fPens d-e Vlasbefeidiv.g. i i 1 1 » g  2324 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Memorie der Dordr. en Rott. Kooplieden tegen die vanGouda 110- j pens de I Vlasbereiding, i i i 3 J 5 f \ Ti ë d § ei 'e R t( z< g< di bi te h< als wy geliefden het hem te leveren. Maar het tegendeel heeft plaats, en om niet te fpreken van den tot verbazing toeneemende en door Prsmien aangemoedigde Vlasbouw in Engeland, van de met groot fucces begonnen Vlasfery in Italien; men vestige flegts het oog op die onnoemelyke hoeveelheid Vlas, welke jaarlyks uit Polen en de aangrenzende anden naar alle oorden van Europa word uitgeroert, en men zal ras overtuigt zyn, dat de Resubliek haar Vlasbouw wel kan bederven, door den Jicvoer van het ruwe Vlas te belemmeren, maar ;eenzints den buitenlander noodzaken, 'c zelve geïekelt van hier te trekken. Trouwens dit erkent de Steller der Amfterdamche Memorie zelve, als hy vermeit: „ dat buiten, landfche Vlasfen , die voorheen met gantfche , Scheepsladingen hier pleegden in te komen, thans , direct naar de plaatfen worden gezonden, alwaar , veele gehekelde Vlasfen zouden te debiteeren , zyn," doch zal dit gefluit worden, door eene elette uitvoer van 'cruwe Vlas? of is het 'c belang an den Staat, den buitenlander gelegenheid te geen, om zo wel hier als elders ruwe Vlasfen te kunen koopen, ten einde zyne Commisfien te verkryen , of te behouden ? De Requeftranten herhalen het nogmaals, 't zou2 voordeelig zyn voor 't algemeen, dat al het Vjas ihekelt wierde uitgevoert. Zy gaau verder, en kennen, 'tzoude nog veel voordeeligerzyn, zo r zo min gehekelt als ruw Vlas wierd uicgeheept, maar dat alle Vlasfen eerst hier te Lande it Linnen of tot garen wierden verwerkt; — maar ) wel yan 't eerfte als van 'c laatfte de onmolykheid getoond hebbende, is thans alleen de : vraag; behoort de Vlashandel en Vlasteelt, die uten het hekelen, fpinnen en weven zo importanvoordeelen aan het algemeen geeft, als wy boven bben aangewezen, niec te worden bewaart en door  ! JAARBOEKEN, November, 1790. 2325 goor ftuiting der bedriegelyke handelwyzen der Zwingelaars van zyn ondergang behoed? De tegenswoordig ruw verzonden wordende Vlas-Ifen, op'de waarde van twee en half Millioenen f Guldens rekenende, geven alleen aan verdiende arI beidsloonen den Staat een en een halve Millioenen; 'fwierden zy gehekelt verzonden, het hekelloon ge(rekent als by de Memorie der Goudafche Hekelij bazen is gefield, zoude byna een half Millioen daai I by voegen; maar daar het onmogelyk is , zo ak i boven is getoont, deze Vlasfen gehekelt uittevoe ..1 ren, zo is thans alleen te overwegen, of een voor| deel van een en een halve Millioen Guldens moe! I geweigert worden, om dat men geen twee Millioe 1 nen bekomen kanDe tekenaars der Goudfche Memorie beklagci zich, dat door de verzending der ruwe Vlasfen, di 1 Hekel ■ Fabrieken in die Stad zesr in getal zyn vei 1 mindert; naauwkeuriger is hier de fteller der Am ij fterdamfche Memorie, als hy aanwyst, hoe tban veele Buitenlanders de Oofterfche Vlasfen, welk voorheen met gantfche Scheepladingen hier wierde I aangebragt, hier te lande wierden gehekelt en aa i, hun van hier gezonden, nu zelfs direct- en ongehe Ij kelt buiten ons bekomen; dit is de waare rede va het tegenswoordig verval der Hekelfabriek, en i is ongegrond dezelve aan de vermeerderde verzei U ding van ruwe Vlasfen naar Engeland te willen tot m fchryven. ' j Men zegt, dat door deze vermeerderde uitvot I van ruwe Vlasfen, derzelver pryzen hoger ryzen I dan met het belang der Hekelbazen overeenkoomi a en wy geven toe, dat een fterke uitvoer van een I artikel van Koophandel, welke het ook zy, na > een of ander bepaald Land of Koningryk, de pr 1 zen van zodanig een artikel , verhoogt; en , 2 I men 't noemt, boven hun kragt dry ven kan, in 5 I verre, dat het zelve voor de verzending naar and Dordrecht. Memorie der Dordr. en KoltKooplieden te- ■ \ gen die vaiiGoi--■ da no:pens dc ■ - Vlasbek rotding» 1 s 1 1 n c 1- * g ir f' o ,o re  232Ö" NIEUWE NEDERLANDSCHE Dor- ' drecht. Memorie der Dordr. en Kolt. Kooplieden tegen die yanGouda nopens de Flasbereiding. re plaatzen , of voor 't gebruik der Fabrieken miri of meer te duur werde, dan zulks is alleen voor een korten tyd, want wel ras doet dit den aanbouw vermeerderen of den toevoer van buiten zo zeer toeneemen, dat de pryzen fchielyk weder op een geregelde voet geraken, en niet zelden tot eene aanmerkelyke laagte gebragt worden. Is iu tegendeel de ryzing der pryzen meer geregelt, trapsgewys en beftendig, evenveel uit welke oorzaaken ook dezelve voortkome, zo werkt die niets anders uit op de Fabriek, dan eene verhooging der pryzen van 't gefabriceerde, en 't is buiten bedenking, dat de Hekelbaas thans hogere pryzen voor 't gehekeld Vlas moet bedingen dan voorheen; doch gemerkt het Vlas een artikel is, dat niemand, 't zy het duur 't zy het goedkoop zy, kan ontbeeren, kan de ryzing der pryzen den Fabrikeur in zyn debiet niet zeer hinderen. Te minder kunnen zich de Hekelbazen beklagen over de voordeelen, die den Landman trekt van de hooge prys van 't Vlas; daar zy geen Binnenlands Vlas tot een prys naar genoegen kunnende bekomen , eene overvloedige Markt van Oofterfche Vlasfen te Amfterdam hebben, waarop zy van al het benodigde zich kunnen voorzien. 't Strekt voorts de Requeftranten tot een byzonder genoegen, dat de Steller der Amfterdamfche Memorie erkent, dat het middel door dezelve ter rerhoeding van dc meergemelde bedriegeryen goed ;s, om den Kooper te rasfer te doen zien, of 'er eenige oneerlyke zwingeling plaats heeft,1 't geen anders in der daad niet dan t8 laat, te ontdekken is: fchoon het nu al eens waar mogte zyn, dat 'er egter nog gelegenheid voor bedrog overig bleef, zullen niettemin zodanige middelen, welke het beIrog moeielyk maken, de goedkeuring van alle eerlyke Lieden verwerven. De Requeftranten, onder welke zes Hekelbazen zyn,  jaarboeken, November, x^b. is*? zyn, meer vertrouwen Hellende in hunne zuivere bedoelingen, eö de bondigheid der aangevoerde redenen, dan in een groot getal van tekenaars, hebben zich geen moeite gegeeven om veele tot het onderteekenen van hun Request overtehalen , en vertrouwen, dat de reflectie dienaangaande in de Memorie der Goudafcne Hekelbaazen geoppert, geene bvzondere beantwoording vereischt ; dewyl men van dezer zyde kan betuigen; geene bedoeling altoos te hebben, or» de Hekelfabriek te benadeelen of ten haren koste den uitvoer der ruwe Vlasfen te bevorderen, maar alleen door het tegengaan van fchelmeryen, den Vlasbouw , Vlashandel en Hekelfabriek te bevorderen, en ten algemeene nutte te werken; het welk, word het by de Hekelbazen van Gouda nader en te regt ingezien , zo zai hun belang zelfs hen uoopen, allen tegenftand te laaten varen, en zich te voegen met het verzoet by den Requeste der Dordrechtfche en Rotter damfche Kooplieden en Hekelbaazea aan Hun Ede Ie Groot Mogende gedaan. Waarop dan de Edele Mogende Heere'i Gecommitteerde Raaden den n Septembe 1789' aan de Staaten dezer Provincie, no pens dit onderwerp van de Vlasteelt en be reiding, dit advis inzonden: De' Gecommitteerde Raden, ingevolge en ter vb doeninge van Uw Edele Groot Mogende Ar pointement cornmisforiaal van den 12 üece.nbe van het afgelopen jaar, geëxamineerd hebbende c Requeite van de Kooplieden en Heekelbazen dc Steaen Dordrecht en Rotterdam, om de daar b geallegueerde redenen verzoekende, dac U Edei P pp pp pp Grot Dor- o'rechTJ Memorie der Dordr. en Rott'. Kooplieden tegen die yanGouda ntpens de Vlasbereidingl l i r e r y e it  «3*8 NIEUWE NEDERLANDSCHE' Dordrecht. Advys van Gecomniitt.Kaden nopens de bereiding van Vlas. t i ,1 1 1 3 i at Groot Mog. by Publicatie of op zodanige andere? wys als U Edele Groot Mogende na derzelver ho. ge wysheid zullen goedvinden, gelieven te ftatueeren , dat voortaan geen Vlasbouwers in dezeprovincie of derzelver Arbeiders eenig raauw Vlas. zullen mogen opfteenen, als na dat hetzelve behoorlyk zal zyn gezwingeld, en zo in het Lyf alsaan de Bloem- ea Worteleinden, de ftoppelen zullen weezen afgeflagen , zonder dat daar by of aan eenig zwingeïwerk, zal mogen gedaan of bevonden worden ; en dat wyders, om in het vervolg, het opvullen der hoofden met zwingeïwerk of ander vuil voor te- komen , liet Vlas alleenlyk zat mogen worden gebonden , zonder dat het werd omgedraaid of omwonden, met verbod om hetzelve Vlas niet te bevogtigeu, of op natte vloeren of pkiatzen te leggen, maar droog te bearbeiden en houden , en dat geene andere fteenen Vlas ter Markt zullen mogen worden gebragt, veel min op deze of andere wyze verkogt, als die geenen, die als voren zullen wezen bearbeid, en ten minften zes pond buisgewigt zuilen wegen,alles op zo* danige boeten en pcenen , ten laste en tegen de Vlasnouwers-, Arbeiders, Veilders en V'erkoopers, ils U Edele Groot Mogende , ten meeften nutte ;an voorfz. voorname Tak van Negotie, en die jëenêfl, die daar toe betrekking hebben, zullen jordeelen en vinden te behooren; en Iaatftelyk, dat U Edele Groot Mogende gelieven te effeftueeren, lat in het vervolg worde voorgekomen, dat nog uit iebeflooten Steden, nog van het platte Land van ie Generaliteit, geene Vlasfen met koppen of omvonden in deze Provincie worden ingebragt; heb>en kort na net prsfenteeren der voorfz. Requeste >emerkt,. dat de verzogte voorzieningen door deCoop'ieden m Vlas, en de zogenaamde Vlas- of iekeloaazen binnen de Steden Amfterdam en Gou,a., niet uit het zelfde oogpunt als dac van de Sup-  JAARBÖÉKÈN, November. 179». 2325 Supplianten wierden befchouwd , maar dat dezelve voorzieningen, in plaats van nuttig, door de laatstgemelde als nadeelig wierden aangezien; en hebben vervolgens aan dezelve gelegenheid gegeeven; om de confideratien daar omtrent by hun plaats hebbende, zo-wel als elucidatien en nadere argumenten, daar tegen door de Supplianten, tot ftaving van derzelver verzoek kunnende worden bygébragt, aan de Gecommitteerde Raaden te fuppediteeren, welke dan ook fucceslivelyk hebbefl óntfangen de twee Antidotale Memorien der gemelde Kooplieden en Fabrikeurs in Vlaslèn; ën de ampele Memorie van de Supplianten i welke de Gecommitteerde . Raaden de vryheid neemen hier nevens aan U Edele Groot Mogende te iaaten toekomen; ,VA En wanneer de Gecommitteerde Raaden alle deze Rukken met die attentie hebben geëxamineert en óverwogeh, welke een voor hun zo nieuw werk als den Vlasteelt en Handel vorderde, .is het aan dezelve voorgekomen , dat der Supplianten verzoek , om voorziening tegeri het Opvullen van dé koppen der Reenen Vlas, met eenige vuiligheid, en het vermeerderen van derzelver gewigt, het zy daar door of door middel van eenig vogt of andere ongeoorloofde , practyken, niet anders als voor redelyk en nuttig kan wórden gehouden; terwyl zodanige voorziening by Stedelyke Keur te Gouda éh waarfchynlyk elders gedaan, algemeen wordende',- noodwendig moet ftrekken óm de Vlasfen dezer Provincie te accrediteeren, en derzelver debiet alomme té bevorderen , waar door te' gelyk den Landbouw, den Koophandel en' de TrarTcquen, in welke'het Vlas bearbeid wórd, zouden worden bevoordeelt: dog voor zo verre het efFect van dezelve voorziening zig verder zoude kunnen uicRrekken en te wege brengen', dat alle de Vlaslèn alhier geteeld, volgens de beoogde ordre, alPPPPPPP 2 tó Dor- BRECHf.' Advys van GecommittlRaden, nopens . de bereiding vati Vlas:  Dordrecht- Advys van GccommitiRaden nopens de licrcl dinsryat Vlas. 2330 NIEUWE NRDERLANDSCHE leen gebonden zouden worden uitgevrert naar arr- ï dere I zanden, en wel voornamentlyk na de Ryketl >■ van Engeland en Schorland , in welke thans, uit» i) wyzens de voorfz. Memorie van de Supplianten, » een groote, zo niet de grootfte trek in Holland- » fche Vlasfen fchynt te wezen, hebben de Gecnm- ! z mitteerdc Raaden begrepen, dat hier in, gelyk in |c alle de zaaken van gelyke natuur, het interest van 4 den Koophandel diredt is geoppöfeert aan dat van t ' den Trafiquant , dewyl, indien men zig daar uit v beloofde de Vlasfen alleen opgebonden en zonder |li die prseparatiéB , die daar aan tot hier toe door du 1 v 1 Icrkelbaa/en hier te Lande zyn gedaan, naar an- i: dere Landen , alwaar dezelve pra;para;ien , gelyk i i: vry klaar by dc voorfz. Rukken word te kennen j 2 gegeeven, met veel minder kosten als in Holland ] kunnen gefchieden , de Handelaars in Vlas daar 1 il door zeer ruime pryzen zouden kunnen bedingen i» en bekomen , terwyl het geheele profyt van de voorfz. | pnuparaticn door de gemelde Hckelbaazen en an- ) ï dere Trafiquantcn daar by ge interes leert, zouden . ti worden verlooren. i En zouden dc Gecommitteerde Raaden, L1 Ede- d i Ie Groot Mogende zullende dienen van advis (on- a der het welnemen van U Edele Groot Mogen cj ! van dedageen we/en, dat U Edele Groot Mogende I t by Publicatie zouden behooren te ftamceren , d.it l ; voortaan geen Vlasbouwers binnen deze Provincie:, ef derzelver Arbeiders eenig raauw Vlan zullen mo- i genopReenen, als nadat het zelve behoorlyk zalij zyn gezwingelt,. cn zo in her lyf als aan den bloem- | en worteleinden, de ftoppHen zullen wezen afgffHj Rapen, zonder dat daar by of aan eenig zwingel- 1 werk zal mogen gedaan ofbewonden worden,mits- 1 gaderste verbieden, de koppen van het gemelde met zwingeïwerk of eenige andere vuiligheid op te vul. ]en, of hetzelve Vlas te bevogtigen of op nattd vloeren cn kelders of andere vogtige. plaatzen ia  JAARBOEKEN, N»■■an'-er, 1700. 2331 letten, of anders als geheel droog te bearbeiden , Op poem dat voor ieder party, welk'- tegen deze bepaalingcn zal bevonden worden bearbeid té wezen, door dc daar by geconcerneerde Vlasbóa* wers, Arbeiders. Vcilders cn Vcrkoupcrs te'kens xal worden betaald eene boete van twaalf Guldens te verdeden een derde voor den Lande, een derde voorden Officier, die dc calange zal komen te doen, cm derde voor die geene, die de contra* ventie aan deze ordres zal komen te ontdekken, tot het mogelvk maaken van welke ontdekking dc voórfz. Vlasbouwers Arbeiders, Vcilders en Veikoctpera zullen gehouden zvn de partyen Vlas door bun gehouwd/bearbeid , gr veilt of verkogt, met hunne namen te munieeren , op verbeurte dei ylasjfen , ten behoeve als voren , welke zonder derzelver naamen zullen worden geveilt ol verkogt. ÊD dat U Edele Groot Mogende voorts dc zaa ken' ter Generaliteit daar henen zouden behoord te d'uigecrcn , dat gelyke' ordres omtrent de Re den en bet platte Land van dc Generaliteit wor de geftdd , en der Supplianten verder verzoei af tè flaan en te wyz n van de band. Êd'og referecren zig de Gecommitteerde Raade ter hooge wyze dispöfitie van U Edele Groot Mc gende. Den u September 1789. Waar op de navolgende Refolutie e overneeming op den 8 October 1789 volgde: Ppppppp3 EX.- JORJ'.V. U!T- ten 1 re- Raden nopens de berd' ding van Vlas. 1 L 1 1 >  &332 NIEUWE NEDERLANDSGHB jDor- breght. Donderdag den 8 Oclober 1789. Refol en oyerneeViing. EXTRACT mi de RESOLU- 'I IEN van de Ikcrcn STAAT E N van HOLLAND' ehde WEST-FRIESLAND in Hun Edile Groot 'Mogende Vergadering e genomen op Is- gelezen het Advis van de Heeren Gecommitteerde Raaien van den 11 der v'oorlederie maand, hebbende ingevolge en ter voldoening aan Hun Edele Gróót Mogende appointement yan den ij December laaMeden, geëHarnineert de Requestë van de Kooplieden en tjekelbaazen der Steden Dordrecht èjl Rotterdam , ,om de daarby geallcgueerde redenen verdoekende, dat Hun Edele Groot Mogende by Publicatie of op zodanige andere wyze, Lis Hun Edele Groot Mogende zullen ;};oed"inueo, •..e'ic 'en te ftatueeren,' dat geen Vlasbouwers in de/o Provincie, óf derzeh er arbeiders, eenig raauw Vhs zeilen mogen opReenen, als na dat bet zelve'behoorJyk -zal zyn gezwingeld en zo in ber. lyf als aan de Bloem- en Worteleinden de ftoppelen zullen wezen afgeR igen, zonder dat daar, by, of aan, eenig zwinge!w#rk zal mogen gedaan or bevonden worden; en dat wyders, om in het vervolg het opvullen der hoofden met zwingeïwerk óf ander vuil voor ;e ko aénj, het Vlas alleenlyk: zal worden gebonden, ?.ori.ier dat het werd omgedraait of omwonden, met verbod om het zelve Vlas niet te bevogngen of op natte vloeren' of plaatzen, tg leggen, maar droog te bearbeiden en te houden, en dat geene andere iteenen Vias ter Markc zullen mogen worden gebragt, veel min op deze o^ " an-i  JAARBOEKEN, November, 179©. 2333 andere wyze verkogt, als die geenen, die als voren zullen wezen bearbeid cn tenminRen zes pond huisgewigt zullen wegen; alles op zodanige boeten en poenen ten lasten en tegen de Vlasbouwers, Arbeiders, Veilders en Verkoopers, a!» Hun Ede le Groot Mogende ten róeefljen nut'e van voorfz. voornaame Tak van Negotie, en die geuen, die daar toe betrekking hebben, zullen oordeelen en be vinden te behooren ^ en laatftelyk, dat Hun Edele Groot Mogende gelieven te effectueeren, dat in bet vervolg worde voorgekomen, dat noch uit de heflooten Steden noch van liet platte Land van de Generaliteit geene Vlasfen met koppen of omwonden m ^ie ze Provincie worden ingebragt. Waarop gedelibereert en copie van het ~ 1 li. advis verzogt zynde door de Heeren Gedepuii. en der Steden Dordrecht, Anifterdam, Gouda, krterdam en Gorinchem,-om daarop te verftaan de intentie van de Heeren hunne Principaalen, is de fiaaale Refoiurie uitgefteld tot nadere deiiberatie, Accordeerd met voorfchreve Refolutien. Dog hier omtrend dan nader, door de Afgevaardigden ter Staatsvergadering van de Steden Dordrecht en Rotterdam, eenige bedenkingen zynde te berde gebragt, is daar uit voortgefproten dit nader advis van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden , zynde gedagteekend den 6 July 1790,en van dezen inhoud: T\e Gecommitteerde Raaden ingevolge en ter *^ voldoening van U Edele Groot Mogende Refolutie van den 15 April laatstleden, gerefumeerd Ppppppp 4 heb- Dor- dkecht. ïlefol cn 'jvenieemiug.  2334 NIEUWE NEDERLANDSGHE Dor- DRtOHT Nader Advys 'va/./ Ge'- commiit Kaden nopens de ber ei ding de/ raauwe Y~iasfen. hebbende derzelver Advis van den n September 1789, geformeert op de Requeste van de Kooplieden en Dekelbaazen der Stede Dordrecht en Rotterdam , om de daar hy geallegueerde redenen, verzoekende, dat U Edeie Groot Mogende by Publicatie, of op zodanige andere wys als U Edele Groot , Mogende zouden goedvinden, gelieven te ftataeeren, dat geene Vlasbouwers in deze Provincie of derzelver arbeiders eenig raauw Vlas zullen mogen opfteenen, als na dat hec zelve behoorlyk zal zyn gezwingeld, en zo in het lyf als aan den bloem- en \ worteleinden, de ftoppeien zullen wezen afgeflagen, 1 zonder dat daar by of aan eenig Zwingeïwerk zal !| mogen gedaan of gevonden worden; en dat wyders om in 't vervolg hec opvuden der hoofden met Zwingeïwerk of ander vuil voor te komen, het Vlas I alleenlyk zal mogen worden gebonden, zonder dat f het werde gedraaid of omwonden, met verbod, om 't zelve Vlas niet te bevogtigen of op natte 9 vloeren of plaatzen te leggen, maar droog te bear- I beiden en te houden, en dat geene andere fteenen ] Vlas ter marl; t zullen mogen werden gebragt, veel min op deze of andere wyze verkogt, als die gee- | nen,dieals vooren zullen wezen bearbeid, en ten I minften zes pond huisgewigt zullen wegen, al'es \ op zodanige boeten, en poenen ten lasten en tegen \ de Vlasbouwers, Arbeiders, Veilders en Verkoo- pers, als U Edele Groot Mogende een meefknnut- I te van voorfz. voorname Tak en Negotie, en die 1 geenen, die daar toe betrekking hebben, zullen oor- I deelen en vinden te behooren; en laatftelyk, dat U Edele Groot Mogende gelieven te effectueeren, dat 3 in *t vervolg werde voorgekomen, dat, nog uit de a. Steden of van het platcen Land van de Generaliteic 1 geene Vlasfen mee koppen of omwonden in deze Provincie worde ingebragc. En voorts geëxamineerc hebbende de Confidera- I tien omtrend het voorfz. Advis gemovcert door de I  JAARBOEKEN, November, 1790. 2335 Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht en Rotterdam, welke van wegen de gemelde Steden aan de Gecommitteerde Raaden zyn gefuppediteerd geworden; moeten vooraf remarqueeren , dat de Gecommitteerde Raaden by derzelver voorfchreeve Advis hebben te kennen gegeeven, dat het werk van den Vlasteeld en Handel voor hun was een geheel nieuw werk, waarin zy hebben moeten aangaan op de Information , welke hun by 't formeeren van het zelve Advis zyn gegeeven, waar onder destyds waren Memoden van de Hekelbaazen der Steden Amfterdam en Gouda , denoteerende de grootfte apprehenfie voor het algemeen maaken der precautien door de Supplianten verzogt, als kunnende (trekken om derzelver Trafiquen naar anderen Landen geheel over te brengen , of ten minften het benudigde Vlas te ontneernen, om dezelve by co tinuatie aan den gang te houden , en dac 'c aüeen uit hoofde van die apprehenfie is geweest, dac de Gecommitteerde Raaden arm U Edele Groot Mogende hebben voorgefteld om de differente Intresfen , welke hun uit de gemelde bevorens beko men informatien waren toegefcheencn, tusfchen de Kooplieden en Trafiquanten in deze plaats te hebben, door eenige modificatie in het verzogte verbod te concilieeren; dog dac de Gecommitteerde Raaden voor het overige by het vooriV.. advis mei de Supplianten volkomen hebben erkend, dac al wai ftrekken kan om bedrog of kwade pradtyken in bei bereiden van het Vlas regen te gaan, en 't zelvt buiten fe Lands te accreditecren , de voorziening van U Edele Grooc Mogende allezints vordert. En dewyl de Gecommi'tee>de Raaden uic d< Deliberatieh, welke over derzelver voorfz. AdyJ hebben plaats gehad, meenen ontwaar te zyn ge worden, dat de voorfz. apprehenfie der Hekelbaa zen, thans voor hec grootfte gedeelte is vervallen dac mede van wegen dezelven geene nieuwe Re monftrantien cegens hec toeftaan -van der Suppliar, PPPPPPP? teI Dor. UrECHI» Nader Advys van Ge-» oommilt, Raden nopens de bercir ding dot raainve ■ ftajen-.  Dor- ©rec.it Nader Advys van Gecomviitt.Kaden nopens de bereiding der ra.7 uwe Vlasfen. ', ] 3 i ? i i i r i * ji C ir • d f k d v *33<5 NIEUWE NEDERLANDS C HE ten verzoek zyn ingekomen, en dat in de voorfz. CunQrleratien door de Meeren Gedeputeerden der Ste.-den DordrecbtenRotterdam gemoveerd, verfcheicie elucidatien en argumenten gevonden worden weiice aan de Gecommitreerde Raaden by het formeeren van derzelver voorfz. vorige Advis zyn onbekend geweest, en U Edele Groot Mogende ichynen te kunnen bewegen, om aan de inftantierj van welgemelde Steden te defereeren; maaken da Gecommitteerde Raaden geen zwarigheid, om niec alleen U Edele Groot Mogende tot een geë tendeerde r verbod als waar toe derzelver voorig advis tendeerde, en wel zodanig als 't zelve voor de Supplianten is verzogt, favorabel te advifeeren, maar pok aan U Edele Groot Mogende, conform aan c geene by de voorfz. Confideratien is aan de hand gegeeven , voor te ftellen, of ü Edele Groot Mo?ende niet zonden kunnen goedvinden de boeten /an twaalf guldens, tot weering van de nadeelige jractyken te ftatueeren , als in 't algemeen door leskuudigen te gering geoordeelc wordende, te verïOogen tot vyf en twintig guldens, en voorts, beiaiven het verzogte aan alle Zwingelaars te verueJen, geene Vlasten onder het zwingelen door te nyden, met oogmerk om dezelve daar door op een emakkelyke wyze van de daar in geblevene kleie fcheeven te zuiveren, nadien zodanige Practyk relke thans in gebruik is, zonder twyffel tot groot adeel van het bearbeid wordende Vlas moet drek eri; alles iq diervoegen, als het zelve is vervat i de Publicatie hier nevens gevoegd, waar van het oncept behalven deze twee artikelen , welke daa-' i zyn gebragt, door de Heeren Gedepute-r;n der Stad Rotterdam is gefuppediteerd ge'orden. D Weshalven de Gecommitteerde Raaden U EdeGroot Mogende op de voorfz. gronden zullende enen van derzelver nadere Confideratien en Ads, onder net welneemen van U Edele Groot Mogen-  JAARBOEKEN.November, 1790. f2337 gënde, van gedagten zouden weezen, dat U Edeje Groot Mogende aan de inftantien der Steden Dordrecht en Rotterdam defereerende, en goedvindende in der Supplianten gedaane veraoek te treden, daar toe zouden behooren te arrefteeren zodanige Publicatie, als dezelve de vryheid neemen hier ne? yens te' voegen; en dat U Edele Groot Mogende in zodanig geval deze Publicatie niet eerder zouden behooren te doen werken, als naar het verloop van twee maanden, ten einde daar door aan de Vlasbouwers gelegenheid te geeven, om zig geduurende die tyd te kunnen ontdoen van het Vlas, dat reeds met koppen opgefteend zoude mogen wezen , waar toe wy de vryheid hebben genomen éenige woorden in de Concept - Publicatie te in. Tereeren. Edog refereeren zig de Gecommitteerde Raaden ter hooge wyze dispofitie van U Edele Groot, Mogende, den 6 July 1790. By dit advys was gevoegd dit ontwerp van eene Publicatie: Alzo de Vlasteelt in deze Provincie niet allee» op zig zei ven den bloei van verfcheidene Landftreeken bevordert, maar nog daar boven tot de algemeene welvaart merkelyk toebrengt, zo door flof tegeeven aan nuttige Fabrieken, als door eene aanzienelyke Tak van uitvoer aan den Koophandel uit te leveren, door welk een en ander duizenden Ingezeetenen mede aan een beftaan geholpen, en Veel gelden in omloop gebragt worden; en daar tei pnzer kennisfe gekomen is, dat de Vlasfen door de verfcheidene Vlasbouwers of hunne arbeiders, zc in het zwingelen als opmaaken , niec met de veréjschte zorgen en eerlykheid worden behandeld, maai Dordrecht. Nader Advys van Ge~ committ. Kaden nopens de berei-; ding der raauwe Vlasfen»  Ï338 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dorps echt. Concept- Public, nopens de Flas- berei- ding, maar dat in tegendeel hier en daar verzuim en bedrieger ye plaats gehad hebben, het zy met de koppen aan te vullen met vuil en zwingel (toffe, bet zy mee het Vlas op allerhande wyzen te bevogtigen, ten einde het zelve meer gewigt by te zetten, of door bet zelve onder het zwingelen tot een gernakketyke zuivering door te fnyden . merkelyk in waarde te verminderen, tot groote fchade van de Koopers, zo Fabriquancen als Ncgotianten, welken dezelve fchade meest al niet eer kunnen gewaar worden , dan wanneer het ondoenlyk is om die te verhaaien; dat, daar vervolgens de uitwerking hier van niec dan tot veragtering, zo van de Fabrieken, als van den Koophandel kan Rrekken, zo als de Vlasfin dan ook alreeds van derzelver credic buiten 's Lan is verlooren hebben , dac, daar op die wyze de Vlasteelc zelve ook wel ras door gebrek aan vercier grootelyks zoude moeeen agter uit gaan, en dus de Landbouwer, Fabriquanc en Negocianc evenveel zouden komen te lyden; en uic aanmerking eindelyk dac de Keuren van verfcheidene Steden, alreeds daarin voorziening doende, niet genoegzaam bevonden zyn pm het kwaad ce Ruiten. Zo is 't dat wy by eene generaale Publicatie daar tegen willende voorzien, hebben goedgevonden en rerfhan, om te ordonneeren en te Ratueeren, zo als gefchied by dezen, dac voorcaan geene Vlasbou'wers in deze Provincie, of derzelver arbeiders, eenig raauw Vlas onder het zwingelen zullen mogen doorfnyden, om hec zelve yan fcheeven te zuiveren , en voorts zullen mogen opfteenen, als na dac hec zelve zonder zodanig doorfnyden behoorlyk zal zyn gezwingeld, en'zo in hechjf, als aan de bloem- en worteleinde de Roppelen zullen wezen afgeflagen, zonder dat daar by , of aan, eenig zwingeïwerk zal mogen gedaan en bevonden worden. Wy-  JAARBOEKEN, November, ï7C0. 233$ Wyders, dat om in het vervolg, het opvullen der hoofden met zwingeïwerk of ander vuil voor te komen, het Vlas alleenlyk zal mogen worden gebonden , zonder dit het worde omgedraaid of omwonden , met verbod om het zelve Vlas niet te bevogtigen of op natte vloeren of plaatzen te leggen , maar droog te bearbeiden en houden, en dat na het verloop van twee maanden na het emaneeren dezer Publicatie , geene andere fteenen Vlas ter Markt zullen mogen worden gebragt, veel minder op deze of andere wyzen verkogt, als die geenen die als voren zyn bearbeid en gebonden, en ten minften zes pond huisgewjgt zullen wegen; op pcene dat voor ieuer partye, welke tegen deze bepaalingen zal bevonden worden bearbeid of omwonden te wezen door de daar by geconcerneerd' Vlasbouwcrs, Arbeiders, Veilders en Verkoopers. telkens zal worden betaald een boete van vyf er twintig guldens, te verdeelen een derde voor det Lande, een derde voor den Officier, die de ca lange zal komen te doen , en een derde voor die ge ne, die de Contraventie aan deze ordres zal komei te ontdekken. En dat mede na den voorfz. tyd geene Vlasfe] met koppen, of omwonden , in deze Provincie zul len mogen worden ingebragt , op gelyke boet door de Inbrengers , Veilders en Verkoopers t verbeuren en te verdeelen als voren. En op dat enz. Op voorfz. advys is den volgenden 7 July 1790 dit befluit en deze overneming gevolgd : Dok-' br.echt. ConceptPublic.nopens de Piasbereiding. . I l  234Ö NIEUWE NÈDERLANDSCIÏÈ £>0R* j>ftECBT. EXTRACT wV^RESÖLÜTIEN' van de Heeren STAATEN van HOLLAND WEST-FRIESLAND , in Hun Edele Groot Mogende/Vergadering genomen op tVoensdag den f July Ï700. Ècfiuit en over neming daar op i ! i of ts gelezen hét nader Advis van de Heeren Ge* x committeerde Raaden van den 6 dezer, hebbende ingevolge en ter voldoening van Hun Edele Groot Mogende Refolutie van den 1 j April te voren, gerefumeerd derzelver Advis van den 11 September 1789, geformeerd op de Requeste van de Kooplieden en Hekelbaazen der Steden Dordrecht en' Rotterdam, om de daar by geallegueerde redenen verzoekende, dat Hun Edele Groot Mogende by Publicatie, ofte op zodanige andere wyze als Hun Edele Groot Mogende zouden goedvinden t gelieven te Ratueeren, dat geene Vlasbouwers in de Provincie , of derzelver Arbeiders eenig raauw Vlas zullen mogen opiteenen, als na dat het zelve behoorlyk zal zyn gezwingeld, en zo in het lyf als aan de bloem- en worteleinde, de ftoppelen zullen wezen afgeflagen , zonder dat daar by , of aan eenig zwingelwerk zal mogen gedaan of gevonden worden; en dat wyders, om in het vervolg het opvulden der hoofden met zwingeïwerk of ander vuil voor :e komen, het Vlas alleenlyk zal mogen worden gejonden, zonder dat het werde gedraaid Of omwonden ; met verbod om het zelve Vlas niet te sevogtigen of op natte vloeren of plaatzen te 'eggen , maar droog té bearbeiden en te houlen; en dat geene andere fleehen Vlas ter Markt jullen mogen worden gebragt, veel min op deze  JAARBOEKEN, November'., 1750. 2341 of andere wyze verkogt, als die geene , die als voren zu'len wezen bearbeid, en ten minden zes pond huisgewigt zullen wegen, alles op zodanige boete en pcene ten lasten en tegens de Ylasbouwers, Arbeiders, Veilders en Ver',oopers, als Hun Edele Groot Mogende ten meeften nutte van voorfz. voornaame tak van Negotie, en die geene die daar toe betrekking hebben, zullen oordeelen en vinden te behooren; en laatfteiyk dat Hun Edele Groot Mogende gelieven te effectueeren, dat in het vervolg werde voorgekomen , dat nog uit de Steden nog van het platte Land van de Generaliteit, geene Vlasfen met koppen of omwonden, in deze Provincie worden ingebragt j en voorts geëxamineert hebbende de Confideratien omtrent het voorfz. Advis gemoveert door de Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht en Rotterdam , van wegen de gemelde Steden aan de Heeren Gecommitteerde Raaden gefuppediteerd; by welk nader Advis een Concept ■ Publicatie is gevoegd. Waar op gedelibereerd en Copie van het voorfchreeve nader Advis en der Concept-Publicatie verzogt zynde , door de Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht, Amfterdam, Gouda, Rotterdam en Gorinchem , om daar op te verflaan de intentie van de Heeren hunne Principaalen , is de finaale Refolutie uitgefteld tot nadere deliberatie. Accordeert met de voorfz. Refolutien. Vervolgens is op den 30 July 1790 by de S*aaten van Hollanden West - friesland om» trend voorzeide Vksbereiding hier te Lande genomen dit Ddluit: EX- DnR. DrECHX. Befluit en over» neming daarop.  ^342 NIEüXvE NEDERLANDSCHE EXTRACT uit het Register der RESOLUTIEN van de Heeren STAATEN var.■HOLLAND*»' WEST-FRIESLAND, tn Hun Edeic Groot Mogende Vergode* ring genomen op Ref. der Staaten $p de Vlasbereiding. Dordrecht.! Vry dag den 30 July lfs/êi Dy refumptie gedelibereerd zynde op het nader JJ Advis van de Heeren Gecommitteerde Raaden van den 6 dezer, en daags daar aarf ter Vergadering ingekomen, hebbende, tot voldoening aan Hun Edele Groot Mogende Refolutie van den 15 April te voren gerefumeerd derzelver advis van den 11 September 1789, geformeerd op de Requeste van de Kooplieden en Heekelbaazen der Steden Dordrecht en Rotterdam, om de daarby geallegueerde redènen verzoek: nde, dat Hun Edele Groot Mogende by Publicacie, of op zodanige andere wyze, als Hun Edele Groot Mogende zouden goedvinden, gelieven te ftatueeren, dat geene Viasbouwers in deze Provincie, of derzelver Arbeiders, eenig raauw Vlas zullen mogen oprteenen, als na dat het zelve behoorlyk zal zyn bezwingeld, en zo in het lyf als aan dé bloem- en worteleinden, de ftoppelen, zullen wezen afgeflagen, zonder dat daar by of aan eenig zwingeïwerk z 1 mogen gedaan of gevonden worden ; en dat wyders om in het vervolg het opvullen der hoofden met zwingeïwerk of ander vuil voor te te komen , het Vlas alleenlyk zal mogen worden gebonden, zonder dat het werde gedraaid of omwonden, met verbod, om het zelve Vlas niet te bévogtigen of op natte vloeren of plaatzen te leggen, maar droog te bearbeiden en te houden, en dat £ea-  Jaarboeken, AfevemtVr; 1790. 2343 [geene andere fteenen Vlas ter Markt zullen mo[gen worden gebragt, veel min op deeze of andere pwyze verkogt, als die geenen, die als voren zulllen wezen bearbeid ,. en ten minften zes pond puisgèwigi zullen wegen; alles op zodanige boelten en .poenen, ten. lasten en.tegen.de Vlasbouuvers, Arbeiders < Veilders en Verkoopers, als IHuh Edele Groot Mogende - ten .meelleri nutte i van voorfz. voornaame.tak, van Negotie, en die jgeenen die daar toe betrekking hebben, zullen oordeelen én.vinden te behooren, en laatdelyk, dat Hun. Ed.'Groot Mog. gelieven te effeétueeren, ; dat in het vervolg werde voorgekomen, dat nocli fcrit de Steden, noch yan het platte Land van de I Generaliteit, geene Vlasfen met koppen of om wonli den ^ in deze Provincie worden ingebrogt; voorts Op de Confideratien omtrend het voorfz. Advis gemoveerd .door de Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht en Rotterdam, van wegen de gemelde Steden, aan de Heeren Gecommitteerde I Raaden gefuppeditëerd : is goedgevonden en verli Raan, by deze te arretteeren de navolgende Pu* blicatie, waarvan de werking verftaan wordt iti £* gaan mtt de nieuwe Vlasteeld; Fiat infeftiöV Accordeert met vorfz. Register.' C. CL o t te RB ooke.' Dé Publicatie in voorfz. Refolutie beia'und en vastgeüeld, was van dezen jfjfiö Jijud: Don- - DRECHT. Ref. der Staaten op de Vlasberïidingl  2344 NIEUWE NEDERLANDSCH1? Dor- l recht. Public, nopens de bereiding van Vlas. "TYe Staaten van Holland en West-Frieslandr allen den geenen die dezen zullen zien OS' hooren lezen, falut: doen te weeten: Alzo de Vlasteelt in deze Provincie niet alleen op zig zeiven den bloey van verfcheidene Landftreeken bevordert, maar nog daar boven tot dc algemeene welvaart merkelyk toebrengt, zo door ftof te geeven aan nuttige Fabrieken, als door eene aanzienlyken tak van uitvoer aan den Koophandel uit te leveren , door welk een en ander duizenden Ingezetenen mede aan een beftaan geholpen , en veel gelden in omloop gebragt worden en daar ter Onzer kennisfe gekomen is, dat de Vlasfen door verfcheidene Vla3bouwers of hunne Arbeiders, zo in het zwingelen als opmaaken, niet met de vereischte zorg en eerlykheid worden behandeld, maar dat in tegendeel hier en daar verzuim en bedriegerye plaats- gehad hebben, her zy met de koppen aan te vullen met vuil en zwingelllof, het zy met het Vlas op allerhande wyzen te bevogtigen, ren einde het zelve meer gewigt by te zetten, of door het zelve onder het zwingelen tot een gemakkelyke zuivering door te fnyden , merkelyk in waarde te verminderen , tot groote fchade van de Koopers, zo Fabriquanten als Negocianten, welken dezelve meest al niet eer kunnen gewaar worden , dan wanneer het on» doenlyk is om die te vernaaien;. dat daar vervolgens de uitwerking hier van niet dan tot veragtering, zo van de Fabrieken, als van den Koophandel kan ftrekken, zo als de Vlasfen dan ook al reed* van derzelver credit buiten 's Lands verlooren hebben, dat, daar op die wyze de Vlasteelt zelve ook wel ras door gebrek aan vertier grootelyks zoude moeten agter uit gaan, en dusden Landbouwer, Fabriquant en Negociant even veel zouden komen te lyden; en uit aanmerking' eiuda-  JAARBOEKEN, November, 1706. 2345 eindelyk; dat de Keuren vari verfcheidene Steden al reeds daar in voorziening doende , niet genoegzaam bevonden zyn om het kwaad te Ruiten; Zo iS 't, dat Wy by eene generaale Publicatie daar tegen willende voorzien , hebben goedgevonden eri verftaan , óm, ;te ordónneereri En te Ratüeëren , zo nis gefchied by dezen , dat vbörtaan geene Vlasbouwers ih deze Provincie , óf derzelver Arbeiders, èënig raauw Vlas onder het zwingelen zullen fnogen doorfnyden om het zelve van fcheven te zuiveren, eri Voorts zullen mogen opfteehen; als na dat het zelve zonder zodanig doorfnyden behoorlyk Zal zyn gezwingeld; en zo in het lyf,; als aan de bloem- en worteleinden de ftoppeleri zullen weèzèn afgefiagen; zonder dat daar by, of aan; eenig zwingeïwerk zal mogen gedaan oi bevonden wofden. , , - Wyders dat, om' in het vervolg, het opvullen der Koppëri met zwingeïwerk of ander vuil voor te kómen, het Vlas van nu voortaan niet meei tnet koppen gezwingeld ; ómgedraaid óf ómwonden, rnaar alleenlyk gebonden zal mogen' worden, met verbod om het zelve Vlas niet te bevogtiger óf op natte vloeren of plaatzen te leggen,- maai droog tè bearbeiden én te houden :' dat óök vóór taan gefc'nè Vlasfen, na het emaneeren van deze Publicatie; ter Markt zullen mogen wórden ge* bragt, óf op eenige wyze verkogt,; dan die ifi voege voorfchreeve zyn bearbeid en gebonden , er ten minften zCS ponden' huisgewigt wegen; of pcene dat voor iedere partye, welke tegen deze be■ paalingen zal bevonden Worden bearbeid óf omWondert te wezen, door eiken daar by geconcerneerden VlasbouWer, Arbeider, Veilder en Verkooper, telkens zal worden betaald een boete van Qqqqqqq 2 VyJ Dordrecht- Public, nopens de berei* ding vari Vlas. i  234ö NIEUWE NEDERLANDSCKË Dort drecht. Public. ti opens de bereiding vai. 'FlaS. vyf en twintig guMens, te verdeelen een derde» voor de Nede: Ju'tfche Gereformeerde Diaconie-. | A:men van de plaats , daar de calangie gefchied^ L eenderde voor den Officier, die de cal ai ge zalko- li meri te doen en een derde voor die geenen, die de b eontraventie aan deze ordres zal komen te ont- U dekken. na H En dat mede van nu voortaan geene Vlasfen n met Koppen, of omwonden, in deze Provincie ,| zulicn mogen worden kt gebragt, op gelyke botte ai door den Inbrenger, Veilder en Verkooper te ver- § beuren en te verdeelen als vooren y alles nogthans ei met dien verftande, dat het aan een iegelyk vry 1 zal ftaan, het Vlas, het welk hy, voor het ema- | neeren van deze Pub icatie, in voorraad had, en mtt omgedraaide k. ppen is opgemaakt, ten allen tyde , wanneer het hem zal goeddunken , ter Markt tc brengen, of te verkoopen , mits by elke parthy van zodanig Vlas, welke dooi' hem ter Markt gebragt o£ verkogt word., voegende eene u Certificatie , houdende eone Verklaaring onder ; prat'entatie van Eede, dat zodanige parihy Vlas \ voor het emaneeren van deze Publicatie is geWonnen en gezwingeld of opgelegd, welke Certificatie voor de aflevering aan den Keurmeeftef 11 of gezwooren Vlasweger vertoond , en by de 1 aflevering aan den Kooper overgegeeven zal moe-a . ten worden , op pcene dat die geenen, welke j hiervan in gebreken blyven, zullen verbeuren :j eene boete van vyf en twintig, guldens ten behoe- 3 ve ais vooren. . . En cp dat niemand hier van eenige ignorantie'!! zal hunnen pretendeeren , gelasten Wy, dat deze! alomme zal worden gepubliceert en geafligeert,! daar en zo als zulks behoort en le gcfehiedcuB en gebruikelyk is. Ge- J  JAARBOEKEN, November, 1700. 2347 Gedaan in den Hage onder liet klein Zegel Dorvan den Lande den 30 July 179c- Daecht. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Staaten. JJ (Was geteekend) C. CLOTTERBOOKE. Dog tegen voorfchrevene Publicatie is wederom door 462 Vlasbouwers dit Request ingeleverd: Aan de Edele Groot Mogende Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST - FRIESLAND. C^eeven ootmoedigst te kennen, Jan de Groot, T woonende onder Ridderkerk, Joost Koggen, woonende onder Heerjansdam , Jan Kefoort, woonende onder Hcinen Oort, en Jacob van der Hoek, woonende op de Westmaas, zo voor hun zeiven, en voor en in naam van 462, alle Vlasbouwers, woonende onder Ridderkerk, Hendnkido Ambagt, Landelingeu Ambagt, de Groote Lind, de Kleine Lind, Kyfhoek, Heerjansdam , Schavendeel, Oud-Beierland, St. Anthony Polder, Westmaas, Group Sellaardshoek, PuttersQqqqqqq 3 hoek,  DORDRECHT Request vanVlasbouwerstegen.' voorfz. Publicatie. 2348 NIEUWE NEDERLANDSCHE hoek, Heinenoord, Maasdam, Myns Heerenjand yan Moerkerken, Klaaswaal en Stryen. Dat U Edele Groot Mogende Placaat van den 30 July 1790, concerneerende het bearbeiden en binden van het Vlas, de Supplianten en hunne Committenten,zo wel alsettelykeduizenden hunner Arbeiders (het zy met de meefte' eerbied gezegt) in de grootfte yerlegentheid en verwarring brengt, in zo verre, dat de Supplianten genoodzaakt zyn U Edele Groot Mogende , met denzelven eerbied te moeten declareeren , dat de Supplianten en hunne Committenten buiten'ftaat zyn, hun Vlas zodanig bewerkt te krygen , als U Edele Groot Mogende by gemelde Placaat hebben gelieven voor te fchryven , zo, om dat het ondoenlyk is, zelfs voor de beste zwingelaaren , om het Vla§, en inzonderheid het gemeene, zonder fnyden' behoorlyk yan fcheeren en ftoppelen, maar voor al yan fchrip en doqdhalm te zuiveren, ten Zy men daar toe zodanige middelen bezige , welT ke na het inzien van de Supplianten 'en hunne Committenten ,' de totaale ruïne van de Vlasböuwers en hunne duizende arbeiders, teil gevolge hebben moeten ; als uit hoofde van de verfchillende fentimenten der Kooplieden van Vlas, volgens 'welke , die bewerking, door de. eene zo en door den andere wederom anders, geïnterpreteerd word; maar inzonderheid ook uit' aanmerking van den opentlyken en algemeenen weerzin, welke de arbeiders yan de Supplianten en hunne Committenten daar tegen algemeen laaten blyken en opentlyk betoonen. 'Dat de Supplianten en hunne'Committenten, het mitsdien van hunne indispenfable plicht geacht' hebben, hunne bezwaaren, en die van veele duizende hunner arbeiders, in den fchoot van U Edele Groot Mogende te moeten uitftorten, en daar tegen het nodige redres, op het eerbiedig' " ' ' 1 fie  JAARBOEKEN, November, 1700. 2349 fte te moeten verzoeken, zo aks de Supplianten dan ook de vryheid gebruiken aan U Edele Groot Mogende ootmoedigst voor te dragen. Dat, gelyk boven is gezegd, het Vlas, en inzonderheid het gemeene, zonder fnyden , niet behoorlyk van fcheeven en ftoppclen , maar voor al niet van fchrip en doodkalm kan worden gezuiverd , ten zy men daar toe gebruik , zeer fcherpe zwingelfpaanen; dat door het gebruik van die fcherpere /wingelfpaanen het Lind niet alleen zeer benadeeld zoude worden, maar dat daar door, (na het inzien der Supplianten en hunne Committenten ,) omtrend \ pond , op iedere Reen van zes pond meerder of minder, na mate het Vlas al of niet deugdzaam is, van de bloemeinde van het Vlas afgeflagen zoude moeten worden, en mitsdien geheel verloren zoude gaan ; en waar uit mitsdien van zelve volgt, dan den Vlasbouwer, boven en behalven de fehaden aan het Lind toegebragt wordende, nog byna een zesde van zyn zuiver Vlas, en gevolglyk van zyne zuivere winften, zoude moeten misfen; terwyl den arbeider (als welke by de fteen of zes ponden betaald word,) zyn daggelden mede met byna een zesden vermindert zoude vinden, buiten en behalven het verlies van den tyd , welke hy, tot fchoonmaken van iedere fteen Vlas , nu meerder zoude moeten befteeden , als hy volgens de oude en gewoone manier daar toe nodig heeft. Dat daar en boven het korte Vlas, 't welk zig onder het zwingelen van het lange aflcheid, (en 't geene om te hekelen en verder te bewerken, even zo goed en deugdzaam is als het langere, bevorens altoos in de koppen van het Vlas pleeg bewerkt en alzo verkogt en verzonden te wor* den,) nu ook verlooren zoude moeten gaan, als volgens de nieuwe manier van opmaaken , Qqqqqqq4 niet Dordrecht. Request yanVlasbouverstegen vourfz. Publicatie,.  2350 NIEUWE NEDERLANDSGHE Dor- patcHT Request yanVlas bouwers 'tegen voorfz. Publica- tie. niet by het langere Vlas gevoegd kunnende .worden. Dat ("onder reverentie,) hier regen met geen grond ingeb'ragt kan worden , dat die fchaden, ■door eene hogere markt ofgroóteie koopprys vergoed, ën den Vlasbouwer daar en boven in ftaat gefteld zoude worden, om door het geven van meerder zwingelloon, bet daggeld van den arbeider mede te goed te komen, alzo de ondervinding reeds heeft doen zien, dat partyen Vlas, in het vorig jaar na de oude manier, en dus onder anderen met koppen gezwingelt, niet minder getrokken worden , en na de qualiteit van het Vlas gerekent, altyd niet minder hebben opgebragt, als die partyen Vlas , welke (zo veel döenlyk) na de nieuwe manier gezwingelt en ; opgemaakt , by verkoop opgebragt hebben, en waar uit dan fchynt te volgen, dat de nieuwe manier, van bewerken, mogelyk aan die Kooplieden en Landftreeken, werwaarts het Vlas van hier word verzenden, eenig voordeel kan aanbrengen, doch dat dezelve , ha het inzien van de Supplianten en hunne Committenten, voor de Vlasbouwers en hfmne arbeiders hier te Lande, alzints fchadelyk is. Dar in de oude manier van bewerking, niet alleen volwasfen Mans- en Vrouwsperfoonen maar. ook kinderen van beide leze, van twaalf en minder jaaren, door het zwingelen van Vlas , hun brood hebben kunnen winnen; daar in tegendeel, vólgens de 'nieuwe manier van bewerken , verre de meefte volwasfen Man.sperfoonen geen genoegzaam daggeld zouden kunnen verdienen, "t welk na het inzien van de Supplianten en hunne Committenten , onvermeidelyk ten gevolge zoude moeten hebben, dat veele dezer arbeiders, ten laste van de arme Kasfe zoude moeten vervallen; térWyl andere en wel de nutttgfte en bekwaamile uit de-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2351 dezelve, hun na elders zonden begeven, ten einde een beter beftaan op te zoeken, waar van dan weder het gevolg zoude moeten wezen, dat de Vlasbouwers, zig van hunne beste arbeiders verlaaten ziende, de VJasferye zelve abandonneeren en een ander beroep by de hand zoude moeten nemen, door welk èenen ander de Vlasferyc veelligt aan het kwynen geraaken, en alzo deze voornamen Tak van Landbouw en Negotie dezer Lande , eerlang geheel immers voor het grootfte gedeelte, zoude komen te vervallen. Dat de Supplianten voorts nog de vryheid moeten gebruiken, onder het oog van U Edele Groot Mogende te brengen, dat, wat 'er ook dien aangaande , door eenige Kooplieden, tegen het begrip van andere, mede notabele Kooplieden, aan ü Edele Groot Mogende, lub-en obreptiff,zoude mogen zyn voorgedragen, het egter eene onwraakbaare waarheid blyft, dat wel verre dat d< Vlasferye, onder de oude manier van bewerken, zoude wezen agter uit gegaan, dezelve in tegen deel alzints bloeit, en van jaar tot jaar toegeno men is, en nog toeneemt, gelyk zulks blykt, nie alleen hier uit, dat thans oneindig meerder meT gentaalenin deze Provincie,(en zelfs in de laatft jaaren, in Waarden of Jurisdictiën, alwaar zulki te voren nimmer pleeg te gefchieden,) met Vla: , zyn bezwaard, noeh uit de hogere pagten, wel ke thans voor de Vlaslanden worden befteed , ei welke tegenwoordig, tot eens zo hoog, als ii yorige jaaren, geftegen zyn, maar inzonderheii öok daar uit, dat onaangezien in den voorlede] jaare 1789, ongemeen veel, doch over het ge heel, zeer liegt en ondeugdzaam Vlas gewasfei is, echter daar van zeer weinig opgekogt, 0 donr de vermogendfte Vlasbouwers, oyergchot den is; maar dat byna alles, tegen zeer goed pryzen na de qualiteit van het Vlas gerekend Qqqqqqq 5 j Dordrecht. Request vanVlas' bouwers tegen voorfz. Publicatie. l 1 1 ï 1 f e ?  NIEUWE NEDERLANDSCHE Dordrecht Request yanVlas bouviers tegen voorfz. Publicatie. i ( j l 1 ] i 1 3 ( 1 .4 | is verkogt en verzonden geworden, en dat het weinige dat daar van nog opgekogt en overgehouden was, al zeep vroeg, en tot aanmerkelyk voordeel van zodanige Opkoopers en Overhouders is •verkogt en verzonden, ten convincante bewyze. dat het thans, zo min, als in vorige jaaren, aan gebrek van Commisfien of vertier hapert, onaangezien, zo als boven is gezegt, het Vlas in het voorleden jaar, over het geheel zeer flegt en ondeugdzaam geweest is. Dat de Supplianten ondertusfchen ter goeder trouwe wel gelooyen willen, dat deze of geene Kooper van Vlas wel eens reden gehad kan hebben, om over het niet behoorlyk fchoon maken van het Vlas, en mogelyk ook wel, over het bedrog in het opmaken der koppen, of onbehoor, vk bevogtigen van het zelve, gepleegd, "te be* Wagen, en dat de Suppliantenen hunne Committenten, daar om de voorziepinge, welke U Edele Groot Mogende by welgemelde Placaat daar te, ?en hebben gelieven te doen , alzints heilzaam lanmerken; doch dat de Supplianten en hunne Committenten zich echter durven beroemen, dat ïu verfcheidene jaaren agter een,het Vlas oneinlig beter bewerkt en fchoongemaakt is geworden, tls bevorens of wel over twintig of meerder jaaren )leeg te gefchieden, en byzonder ook, dat, ten ninften in hunne Kwartieren, de voorbeelden van ledrog, zo ten aanzien van het maaken der kop)en, als ten reguarde van het onbehoorlyk bevogtigen, zo 'er die al gevonden worden, zeer veinig zyn zullen, en waar omtrent men het geuigenis, van de Koopers van het Vlas zelve ;eer gerust durft inroepen, terwyl het intusfchen het zy met alle eerbied gezegt,) eene hardigïeid wezen zoude, dat em de oneerlykheid van :enen enkelde, of zeer weinige, alle de Vlas. bou*  JAARBOEKEN, November, 1700. 2353 bouwers, ep zo veele duizenden hunner, arbeiders, fc naden zouden moeten lyden. Dat by alle de opgemelde bezwaaren nog gevoegd kan wprden, dat alle andere Landbouwers en Handwerkslieden, binnen deze Provincie (zo ver de Supplianten bekend is) de vryheid hebben, pm hunne goedpren zodanig te bewerken , en verkQopcn ,"als zy meenen tot hun meefte nut en voordeel dienstbaar te zyn, mits daar mede maar geen bedrog worde gepleegd; dog dat in tegendeel , door meergemelde U Edele Groot Mogende Placaat aan de Vlasbouwers (het zy mede met alle eerbied gezegd,) die vryheid niet alleen is beiiomen, maar dat dan hun, daar en boven eene manier van bewerking word voorgefchreven, welke reeds in deszelfs beginfelen, na hun inzien, zo voor hun als voor hunne arbeiders, alzints fchadelyk is . en by voortgang eene aanmerkelyke vermindering zo niet de geheele ruïne van de Vlasferye hier te Lande, ten gevolge zoude kunnen hebben, daar het ondertusfchen zig zelve wyst, dat indien de Vlasbouwers , zo wel als aradere Landbouwers en Handwerklieden, de vryheid behouden, om hun Vlas gelyk bevorens na. hun genoegen, doch buiten alle bedrog, te blyven bewerken en opmaken, en de nieuwe manier van bewerking, zo voordeelig is, als men U Edele Groot Mogende heeft voorgedragen, dat dan die nieuwe manier van bewerking ook van zelve zal Worden gcïntroduceert, zo ras het maar blyken zal, dat de Kooplieden, voor het Vlas, zo na doenlyk volgens de nieuwe manier bewerkt, zq veel meerder befteeden, dat daar uit aan de Vlaspouwers het gemis van hun verlooren gaande Vlas word vergoed , en zy aan hunne arbeiders zo veel meerder loon per fteen kunnen betaalen , dat die een daggeld winnen kunnen , geëvenr.edigd\ aan dat , 't welk zy, in de Dordrecht.. Request yanVlas- bouwers tegen voorfz. Publica- tie.  Dordrecht. Request vanVlas bouwers tegen voorfz. Publicatie. • ! ] ] < \ S | 4354 NIEUWE NEDERLANDSCHE de oude manier van bewerking, kunnen verdienen. Redenen waar om de Supplianten zig keeren tot U Edele Groot Mogende, ootmoedigst verzoekende, dat U Edele Groot Mogende, Hoogstderzelver Placaat van 30 July 1^90, zodanig gelieven te mitigeeren, dat in het vervolg aan alle Vl.isbouwers vry en onverlet blyy^, om hun; Vlas, 't zy overeenkom (lig de manier by dat Placaat voorgefchreven, of wel na de oude en ge»; woone manier te bewerken en op te maaken, en vervolgens, alzo te markten en verkoopen, zonder in het een of ander geval te vervallen in de boetens by welgemelde Placaat gelbitueerd, blyirende het zelve Placaat, zo met betrekking tot het niet behoorlyk fehounmaken van Vlas, als ten mnzien van de bedriegerye, welke met het aanvullen der koppen, met vuil en zwingelftof, of net het Vlas op eene onbehoorlyk wys te bevog:igen, zoude mogen worden gepleegt, in zyn geïeel, en dat U Edele Groot Mogende by pro vis ie, en hangende Hoogstderzelver Qeliberatien, le werking van meergemelde Placaat invoege bo-< rengemeld, gelieve te furcheeren. 't Welk doende, &c, Haarlem. De Heeren Leden van Teylers Godgeleerd lenootfehap, hebben in hunne byeenkomst >efloten , om de navolgende vraag ter oposling voor te Rellen: In welk eenen zin kunnen de Menfchen ge~ %egd worden gelyk te zyn ; en welke zyn de- Recb-  JAARBOEKEN, November, 1790. 235$ Rechten en Plichten» die uit deze gelykheid der MenJ'cben voortvloeien ? Men verzoekt de antwoorden op dit voorftel, op de meermaals aangekondigde wyze, te zenden, aan het Fundatiehuis van wylen den Heer Pieter leyler van der Hulsf^ te Haarlem, niterlyk voor den eerften December 170J. 'sG R A V E N VL A G £< Op Dingsdag avond, den 19 der afgelopéne maand October, overleedt onyerwagt, aan de gevolgen van eene beroerte, in den ouderdom van byna 84 j aren, den Heer Mr Hendrik Fagel, welke en als Gommis en als Griffier, de Republiek geduurende 60 jaaren gediend heeft. Het is bekend, dat de hooge ampten ert van Griffier van de Algemeene Staaten, en van Raad - Penfionaris van Holland en WestFriesland, de twee gewigtigfte bedieningen in deRepubliek zyn;datook.de laatstgenoemde Staatsdienaar , uit hoofde van den grooten invloed van de Provincie Holland op het algemeen bewind, en dikwils ook om andere reederen ; byzonder om dat Hy benevens de andere Afgevaardigden van Holland, de Vergadering der Algemeene Staaten geduurig bywoont, niet alleen dezaaken van zyne Provincie, maar ook H^a£«>" llm.  ïffi NIEUWE NEDERLANDSCÖÉ VENHAGï. ook dié van de geheele" Repüblieic beheert en beftierd, en daarom ook veele gefprekkett en onderhandelingen met buitenlandfche Gezanten? houdt. Gebeurt het ook^ dat de Griffier van Hün Hoog Mdg. Of wel een braaf en werkzaam man, maar van mindere fchranderheid, of ook nog jongen minder ervaren is, en d.üs nog minder doorkneed in ftaatszaaken, dan moet noodzakelyk het gezactï van den Raad-Penfionaris reizen * Zyn invloed vermeerderen, en hy meer dan ooit irt de daad de Staatsdienaar van de geheele Republiek worden. Dit is zo zeer waar, daÉ men buitenslands , niet alleen doorgaans Holland voor de geheele Republiek,- maar ook den Raad • Penfionaris van Holland voor den eerften Staatsdienaar der Republiek be* fchoowt. Dcti naam van Eageiv is zedert het midden der voorgaande eeuw fteeds in de Ne* derlandfche Gefchiedenisfen beroemd geweest, welke roem van zyn geflagt de laatst* overledenen door zyne deugden en goede hoedanigheden heeft bewaard en gehandhaafd; als mensch door zyne eenvoudigheid van zeden , zagtzinnige en gemeenzamen omgang, ongemaakte vriendelykheid, aangeborene goedheid van hart , onwrikbaare trouw voor zyne vrienden, ftnktfte eerlykheid en ongeveinsde Godsvrugt; als Staatsdienaar door een wys eH onberispelyk gedrag, vlyt en arbeidza«mheid, en, door lan-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2057 lange ondervinding verkregene kundigheden. Dit een en ander maakte hem in zyn Land geagt en gezien, en buitenslands geëerd , en by de beste en deugdzaamfte Koningen en VoTften bemind. In de neteligfte omftandigheden was hy voorzigtig, en die voorzigtigheid, gepaard met de jaaren, met lange ondervinding en hebbelykheden, deeden hem, hoe zeer anders meer toegeevende, en zig zeiven mistrouwende, dan ftoutmoedig en ftyffioofdig, egter in de laatfte burgertwisten wel omzig* tiglyk te werk gaan, maar nogthans aan de oude wyze van regeering gehegt blyven j en hoe gematigd in zyne bedryven , bleef hy egter ftandvastig en onwrikbaar in zyne grondbeginzelen. Hy hadt het genoegen, dat zyn Zoon Frangois Fagel hem voorheen was toegevoegd als Griffier; en, fchoon geen verdienften erflyk zyn , en daarom ook geene posten, byzonder die buitengewoone bekwaamheden vereisfchen, erflyk behooren te zyn 5. ; zo wierdt deze keuze ten hoogften gewettigd door de uitnemende bekwaamheden van dezen veel belovenden afftammeling uit dat aanzienlyk geflagt, wiens fchranderheid van geest, die van alle zyne Voorvaderen of overtrof, of evenaarde; wiens ontydige dood een verlies voor de Republiek was, en wiens verdienften en uitmuntende gaven en bekwaamheden van geest, door den Heer Frangois Hemfterhuis, Zoon van den grooten Ti- sGrA^ ,'enha3e.  S358 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- v'enha- ge. Tiberius Hemfierhuis, en Commies by den Raad van Staate, in eene Franfche Lofrede aan de Nakomelingfchap ter gedagtenisfe zyn voorgedragen. Den ouden Heer Hendrik Fagel verduurde met.ftandvastigen moed het grievend hartzeer, van zynen Zoon, eenen Zoon van zo veel hoop voor den roem van zyn gefiagc en luifter der Republiek, te overleven; dog deze fmert wierdt eenigzints geleenigd door een aantal kinderen, welke den Heer Frangois Fagel, uit zyne echt met Jonkvrouwe Bareel, naliet ;en onder welke ook de Kleinzoon van den laatstoverledenen is, namelyk Mr. Hendrik Fagel, dit na voltrekking van zyne letteroeffeningen, eerst als Commies by Hun Hoog Mogende, en vervolgens als tweede Grillier aan zynen Grootvader zyndé toegevoegd, nu aan denzelfden als Griffier opvolgt, en zig in zo veel moeilyker Randplaats gefield vindt, als hy niet alleen den xoera van zyn gellagt, maar ook de belangens en luider van den Staat, vooral ook buitens Lands, heeft te bewaaren en te handhaven. Die zelfde maand October is ook merkwaardig door het aflterven ,aan de gevolgen eener waterzucht, op den 29 dier maand, in den vroegen morgen, van den Heer Mr. Pi eter van Bleiswyk , gewezen RaadPenfionaris van Hollaud en West-Friesland, Groot-Zegelbewaarder, Stadhouder en Registermeelier der Leenen van Holland en We  JAARBOEKEN, November, 1790. 2353 West-Friesland, Hoofd - Ingeland van Delf. land, mitsgaders Curator van 's Lands Hooge School te Leyden. Het zoude der moei. te waardig zyn, de bekwaamheden, het egt caracreren beftaan, deugden en gebreken, en geheel het gedrag van dezen Staatsman, zo voor, als in, en na de gewezene burgertwisten , en vooral in de neteligfte omftandigheden te ontleden: maar wy vinden ons niet. genoeg onderleid nog van genoegzame berigten voorzien tot dien taak. Dit alleen kunnen wy aanmerken, dat niemand aan Zyne fchranderheid, verkregene kundigheden en ervarenheid in 't beleid van Staatszaken , ligt heeft getwyffdd. Zyne kennis en wetenfchap bepaalden zig niet alleen tot de Rechtsgeleerdheid en 't Staatsbeleid , maar ftrekten zig tot alle andere takken uit, ook tot die der Wis- en Natuurkunde , van 't welk onder anderen zyne Latynfche en in het Nederduitsch vertaalde Verhandeling over de Dyken, de duidelykfte bewyzen oplevert. Maar, of Hy met al : zyne fchranderheid zig een duurzaam ver1 trouwen kon verwerven,is twyftelagtig. Zyn 1 deelgenootfchap in de berugte Acte van ' Confulemfchap, zyn geheel gedrag vooren rin de gewezene burgertwisten, zyn allerop. \ merkelykst, en door veelen geoordeeld van i die natuur te zyn,dat het hem moeilyk viel, ! zo wel by de eene ais andere party een zeIker, althans een beftendig vertrouwen, te 'verwekken en te behouden; en, 't geen Rrrrrrr daar 's Gra- venhage-  93  *3öG NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Advis der Admir al. te Amft.ojj de af fchajing d^r Admiraliteiten. I ( ( \ \ } ( r e t 7. V " li v a B 11 ot'mcn ten tweeden dezelve faciliteit zal vinden in het befchouwen der bedoelde nu tidtcid, zo ten aanzien van het geheele Boudgenootfchap, als van U Edele Groot Mogende Provincie in het byzonder. Deze zo gewigtige zaak uit zyu vvaare oogpunt willende befchouwen, moet men natuuriyk opklimmen tot die tyden, waar in de tcgenswoor. dige gefteldheid van zaaken haare primitive inlütutie heeft genomen , en permitteerde dan het naauwe perk van een Advis,om de zaaken abuvo onbevooroordeel te onderzoeken , zou zig eeil ruim veld opdoen, om te toonen, hoe zeer ie kundiglte en welmeenendfïc Lieden, in de Provinciën aan de Zee gelegen, en door Koop. ïandel en Navigatie beitaande , zig met regr, jeyverd hebben aan die Provinciën te doen betonden de ju per inlendentie in de zaaken van le Zee. Men zoude kunnen aantoonen, hoe Holland n Zeeland in het byzonder geyverd hebben oor de bewaaring van een Recht, zo noodzaclyk tot verzekering van de fources , van aai en welvaard ; ja men zou Holland zien mgduurige Procedures voeren in de tyd der iraavcu, tegens haar eigen Souverain, wanneer ien getragt heeft kaar met Zeeland onder ene generaale Ordonnantie ter Admiraliteit te egrypen. Wy zien die zelfde Provinciën even waakaam, na dc Unie , in de fpeciaale refervatie an dat Recht, en met die zelfde doordraaiende eest medewerken, in het 12 cn' 13artikel van de ïftructie van Prins Mauriiz, en voor den Raad 111 Staaten in 1584, als ook in Hoogstdeszelfs inftelung tot Admiraal - Generaal dezer Landen, efcliouwd men zelfs onze regenswoordige Inructie, die men als het Traciaat of Ractum Con-  JAARBOEKEN, November, 1700. 2367 Conventum van de overgifte van het Recht vr.n iedere Provincie op het beheer van de zaaken van de Zee kan houden, zo blykt het ongetwyffeld, dat men nooit iets anders met de Generaliteit gemeen heeft willen maaken, dan, zo als ook behoord, het Employ van 'sLands Schepen, buiten 's Lands, tot véilinge van dc Zee, (gelyk men zig toen uitdrukte) het bemannen, onderhouden, en goedmaaken van , en geven van Ordres, aan dezelve, de Judicatuure over de Buiten en Prinfen, en het heffen der middelen te water, waai voor eerst, de kosten der Marine gevonden wierden. En wat aangaat de Verklaaring in het eerfte artikel van de Inftructie zelve, dat die ordn van zaaken was by provi/ie, zonder aan eenig* Provincie iets af te neemen, of eenig meerde; Recht te geeven; zou wel de waare zin te vin den zyn , in de deliberatien die de Inftructie hebben voorgegaan : wanneer men te gelyk be fehouwde en bewees, uit het gerefolveerde 0 den 1 April 1602 , hoe de Staaten - Generaal velvete dier tyd in het maaken van generaale Or donnantien op het ftuk van de Admiraliteit dag ten: en daar by ge voegt de beloften'der Hollanc fche Raaden by het aanvaaren hunner Gommis fien, in Hoiiami, nog buiden ten dagen, zo al ook de Commisfien van alle Vlag- Officieren toont dit alles genoeg dat de Provinciën, daar d Collegien zyn gevestigd, met eenig Recht met nen te kunüen fuftineeren, het voorbehouden eener prteponderante directie. Het zy egter verre van ons , in het geheel11 willen afwyken van de tegenwoordige denkbee den, nog uit het oog te willen verliezen onze r latie, als een Generaliteits Collegie, of meerdi da«elykfchen Provinciaalen invloed in de Adm rallteiten te willen invoeren, waar door wy zo: den meenen het Vaderland een grooten ondien 'sGravenha- ge. Advis ■ der Admiral. te Am ft. op de af fchafng der Admirali-'t ei ten, s j e 1- :r i- t- 5t ;e  2368 NIEUWE NEDERLANDSCEE Js Gra- venhage. ■Advis der Admir al. tt Am/I. op de affchaffingder Admiraliteiten. ] i i te doen, blyvende het dog aanmerkelvk dat onze1 y°?iV5 cn ' hier onnrent» altoos hebben geoordeeld de Collegien zo te moeten zamenRellen dat m de drie Collegien van Holland en WestFriesland , 'er negentien Hollanders tegen zestien uit de andere Provinciën , en op de vyf Collegien van vyf en vyftig Raaden 'er twee en twintig Hollanders tegen drie en dertig uit de andere Provinciën zyn gecommitteerd, zo dat die Prasponderantie van Holland , in evenredigheid van haare grootere Provinciaale Contributie , en haare Commercieele belangens iflgerigt is. ' Dat is , Edele Groot Mogende Heeren! naar ons inzien , z0 kort mogelyk aangeftipt al het geen de belangens van deze Provincie betreft; maar laten wy ons een oogenblik ook ophouden met het geen de zaak zelve in zig opleverd , en wy zullen vinden de tegenwoordige Collegien ter Admiraliteit, thans en zedert de eerRe tyden gevestigd in de Zetels der Zeevaart en Commercie, waar door de Leden en Minifters in ftaat en in gelegenheid zyn om dagelyks zig te vinden op de Werven, alles, zo zy willen, zelfs na te gaan, tot in de kleinfte Departementen toe, te /.ien de Schepen van derzelver eerfte begin tot ;le volbouwing toe, en kunnen by de delibera-* tien de Praclyn met de Theorie vergelyken zip nauwkeurig informeeren, zelfs in ledige ftonien, naar de pryzen en deugden der benodigde LToederen , ja dikwerf en zelfs meer als riicn Jenkt, door particuliere kennis met de eene of tnder Negotiant inkoopen doen, waar door den _*ande importante Menages en profyte gedaan Vorden , die anders totaliter cesfeeren, en niet te >as kunnen komen, wanneer men alleen ex OfftZ. io of door Makelaars, of in commisfie de Ma;azynen met den benodigden voorraad zoude moe-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2369 moeten voorzien , daar het aan een iegelyk bekend is, hoe zeer de gelegentheid, en het waarneemen van den eenen of anderen kans in de Negotie, een onnoemlyk en onfehatbaar onderfcheid kan maaken , zullende hierby maar ter loops toetfen het aanfpooren of terug houden der Equipagemeefters, Onder-Equipagemeefters, en de naauwetoezigt, op byna 13 a 1400 onderfcheidene Werklieden En wanneer dit alles, Edele Groot Mogendi Heeren! reeds zo bezwaarlyk valt, na zyn eigei genoegen naar behooren waar te nemen, is he dan mogelyk , dat iemand zig kan verbeelden dat daar en tegen een Collegie, gevestigd mid den in het Land , en afgefneden van alle voor ■werpen van Commercie en Navigatie , en in 66 woord van alles wat maar de geringde reh tie tot de Marine hebben kan , niet met voll dige kennis, maar alleen met egaale Avantag beter in Raat zal zyn de Marine te doe bloeien, en tot die top te brengen, daar zy bi hoorde -te zyn. En laten wy onze gedagten vallen, Edele Groc Mogende Heeren! op alle waarfchynelyke gevo gen Van eene zo totaale reforme, of eerder ju, yerjie van zaaken in eene ze- voorname Tak. vs de publieke adminiftratie, als is de ckfenfie te Wt ter, zo ontmoet zig een op cenjlapeling van d'q, puitenen, waar aan (zo als zig Gedeputeerdei te regt uitdrukken') geen preccije denkbeelden g liegt zyn. En wie zoude ook alle die gevolger a Priori kunnen bepaalen. Zeker zal men doi minder kennis , cn relatie , minder yver in < Hoofdbeftuurders, en mindere gelegendheid t het nagaan van alle de onderdeelen van het b ftuur,meer onzekerheid, en meer kostbaarheid de uitvoering, en door minder plaatfelyk opzi meer af hanglykheid van onderhoorige vau allt hande wankelende informatien vinden. 's Gra- venhage. Advis der Ad■ miral- te Amjl. op )>de aj1 Jchafmg t der Ad, mirali- teiten. 1 ;s n it l- n '.ïis è- / » >r le )t einIK r- 7Ï  2370 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Advis der Admiral. te Amfl. op de affchapjingder Admiraliteiten. i i ] i 1 j 1 c i e i 2 t ( 2 $ e % Wy zouden, Edele Groot Mogende Heereni nog meerder hier by kunnen voegen, maar wil' len liever kortsheidhalve, tot de overweeein^ van ons tweede Poincr. overgaan. b De eenheid van beftuur'is het groote oogmerk in deze bedoeld, en zeker een van de wigtiglie °-edeeltens, van het geen ons door U Edele Groot Mogende is opgelegt, dewyl daar in zeker de eerfte en eenige bron van de defecten der Marine te vinden is , waar in wy volkomen eens zyn met Heeren Gedeputeerden , maar teffens met leedwezen zeggen moeten, dat wy van dezelve verfchillen in de Middelen, om dezelve met fuc:es te vinden. Het is niet, Edele Groot Mogende Heeren ' rog door de oprigting van eenigen Zee-Raad! ïogin het affchalfen der vyf Collegien, dat het gebrek aan eenheid te remedieeren is ; in één voord het is niet in den boezem der Admiralitei:en dat de Sources van dit gebrek te vinden is • leen, men moet die hooger opzoeken , want ■esjante caufa$ cesfat efeEtus, en dit is hier het ;eval. Daar naar ons inzien de dependente tak. ;en in evenredigheid pericliteeren moeten, wanleer de geheele te zamenhang der Regeering veraopt. Want wy moeten met leedwezen betuigen .at zo lang niet de Band van Unie, by den aanang der Republiek haastiglyk zamengevlogten n zedert door den tyd verwyderd, en door dè ïenigvuldige fchokken van tyd tot tyd verwakt, en onlangs nog op den oever van eene otaale fcheuring en vernietiging gebragt, en door jrods Zeegen alleen gered, niet ajk'rernttig word amen getrokken, en zo onverbreekelvk aan een cknoopt, dat ieder der Bondgenooten , ieder crlyk en cordaat Regent overtuigt zy, dat liet benig van ie4erc Provincie, van ieder Stad, ja van  JAARBOEKEN, November, 1790 2371 ieder Familie aan het gemeene welzyn moet worden opgeoffert, en zo lang dat ieder Provincie in den haare, en tusfchen de Bondgenooten onderling geen middelen van afkomst beraamd, en dat een ieder over de gemeene zaaken, zo bekrompen blyft denken, en niet wil overtuigd zyn , dai ieder der Bondgenooten voor zig wel fchade lyden kan, en het algemeen dog bewaard blyft; maat dat het algemeen belang geen inbreuk leiden kan ponder dat ieder een daar door inbreuk gefchie de, en dat alle zig niet verheugen in de bloei o in de voordeelen van den eenen; zo lang zal mei vrugteloos zoeken naar die gewenschte eenheic - van beftuur in de gemeene zaak, zo wel als in ie der van de takken der publieke Adminiftratie. Ei zo lang hier aan niet is geremedieerd, zo lang ooi zullen de Petitiën blyven zonder conclutie, d Confenten zonder Fournisfementen, en alle mc gelyke en beste voordragten en voornemens zon der gevolg, en de gemeene zaak hoe langer ho conlufer, eindelyk totaal in het verderf gcdompel worden. Dog, Edele Groot Mogende Heeren! daar hc onze taak niet is tantas componere lites, zoude wy dit alles wel ongeroerd hebben kunnen laater waren wy niet overtuigd (wy kunnen het niet g< noegherhaalen.)dat«//e de gebreken der Maximt die men meend in onze boezem te refideeren waarlyk daar ten onregte worden nagefpeurd c gezogt; het is niet dat wy ons van innerlyke g< baken zoeken vry te pleiten, nog die geenen d exteeren zoeken te verbergen, veel min te ve fchoonen; wy willen gaarne erkennen dat die ve le zyn, dat wy in verfcheide opzigten van on, Inftructie zyn afgeweeken, en kunnen ook rti de waarheid van het gezegde der Heeren Gedcp teerden betwisten, dat de verfcheide Co'1 gien, door ouderlingen nayver, en mauqu me 's Gra- VENHAGE. Advis der Admir al. ie Amjl. op de af-' '/chaj/ing ■der Adyinirali\uiuiu 1 e I k, n \ > > 11 ie r. :e jt .1ee;it  2372 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha«e. Advis der Admir al. tt Amji. of de affchaftingder Admiraliteiten. ment aan Correspondentie, de Materiaalei! by ieder nodig den eenen tegen den ander hebben opgejaagt. Maar deze en andere DomeRique gebreeken meer, zyn ligtelyk te remedieeren, zo het der gezamentlyke Bondgenooten waren ernst is, tot een volledige herftei van zaaken te geraaken. En dan, Edele Groot Mogende Heeren! moet de eenheid van beftuur gezogt worden in die takken van het publiek beftuur, die wy zo even hebben aangeftipt; en die dan zodanig geredresfeert, als men immers wenfchen kan, zouden wy en a Priori, en a Pofleriori gerust concludeeren kunnen, die tyden voor onze Marine te zien herleven, waar in een de Kuiter, een Obdam, een Tromp, Vlooten in Zee hebben gebragt, waar mede zy hunne namen hebben vereeuwigt, en de Vlag der Republiek zo gevreest als glorieryk gemaakt, niet tegenftaande dat meergemelde Gedeputeerden , die tyden rememoreerende, gelieven te fp reken van de fchier ongeloof baar e zorgeloosheid, vaar mede een zo important deel van de Regeering, geduurende twee Eeuwen is behandeld; maar toen vergde men niet meer van de Admiraliteiten als men haar betaalde, en men liet niet de geheele last van de Marine voor rekening van dc Provincie van Holland, de geconfentcerde Petitiën wterden gefurneerd: en deed men dit ook nu, betaalde men de fchulden, die wy niet door kwade directie , of zorgeloosheid in het bellier en heffen der Middelen, maar door geordonneerde, geprtefteerde en niet betaalde dienften hebben gemaakt, zo zouden wy als voor deze, het verlangde kunnen prafteeren, en dc kosten in evenredigheid niet meerder zyn dan te vooren. Wy zeggen in evenredigheid, om dat de Schepen nu grooter, en fterker bemant zyn, en meer van Aanbouw kosten, het welk Independent i§ van de di-  jAARBOEKEN, November, 1790. 2373 directie van de Admiraliteits Collegien. —■ En dus, Edele Groot Mogende Heeren! agten wy onze tegenwoordige inftitutie,zo als dezelve door onze Voorvaderen is gemaakt,nog onverftandig, nog ongefclüki. Wanneer de Éénheid ven beftuur gezogt worde in het Redres van de voorgaande Poincten, en in de Üpperdirebiie van den Heer AdmiraalGeneraal, dewelke de Ziel is, en het leven van de Marine, zo als zig de Heeren Gedeputeerdens te regt uitdrukken; het Fundament, vaar' ap dit geheele Gebouw berust, -j— Ifaar uit yan den beginne af zyn voortgevloeid alle de beftcllingenj al het gezag, al liet-bewind van de zaaken van de Zee. En dan loopen wy geen gevaar te dwaalen, wanneer wy met dezelve belluiten: Dat . het ook in dat opzigt weinig ter zake doet, of de waarneeming en werkzaamheid van die È-mi- . nente Charge, zig zal openbaaren door den weg van een dan wel van meerdere Collegien. En dat vervolgens de klem en kragt door Eendragt van het beftuur, zo wel als die eenheid zei* Ve, en wat wezéntlyk en van de plaatzelyke omHandigheden atfctieidbaar is, alleen reüdeerd en te zoeken is, en met meer kragt, en fucces ook gevonden, en bevorderd word in het Charicter . van Admiraa,'-Generaaldan in eénig Collegie of Raad ter Admiraliteit, hoedanig dan ook gecomponeerd» Want hy is dog de band, die de Collegien aan een ftreiigeld, de Raaden zyn tog zyne Raaden, en hy moet ordonneeren al wat tot Executie van den Oorlog te Water behoord, en dit zelfde Eminent Characler kan al die Ordres geven, dewelke op pag. 36 van het gedrukt Rapport als een zeer groote nuttigheid van de gevolgen van eenen nieuwen eenigen Zee - Raad , worden befchreven, en die behooren zelfs naar ons S s s s s» i > in- 's GiiA=s venhage. Advis . der Admiral. te Arnft. op de afCchaftingIer Ad* mirali*. Uiten.  's Gra- venha6e. Advis der Ad miral. t, Amft.o-j, dc affchafftn,der Ad miratit ei ten. 2374 NIEUWE NEDERLANDSCHE inzien, niet dan door hoogstdezelve gegeeven té- i worden, zo dat daar toe een algemeene Raad over- I tollig is. Beleefden wy dan de ongelukkige tyden, dat men te dugten had dit Eminent Caracter te zien ver- I • dwynen, zoude men de redenen der Heeren Gede- I ! puteerden kunnen gevoelen , waarom zy deszelfs & > werkzaamheid in een politiek Lighaam willen doen i overgaan; maar meergemelde Heeren zelfs "volman- • f dig erkennende, de ouderhoorigheid ven AïXE dee- | ■ len der Memorie aan de Pr&rogativen dier Emi- I neme Charge, vinden wy voor ons geen redenen I om, na de nog zo recente herRelling van 'sLands I Re-geering, en door nieuwe banden naauwer ge- I knoopt in haare voormaalige form en gedaante, in jj een der voornaame deelen van derzelver Admini- i ftratie zodanige totaale fubverfie daar te Rel- I len. — Men zoude misfchien alle deze confideratien kun- •( nen voorby gaan, wanneer 'er een Equivalent ge- I vonden wierd door een grootere en importante be- 1 fpaaring van kosten cn verbetering van Inkom- 1 jïen , zynde het derde en laatfte Poincl onzes ; onderzoek. Maar hier in, Edele Groot Mogende Heeren! r vinden wy dezelfde chimerique verwagting in da voordeelen,die men zig ten deze opzigten belooft, i en even weinig fundament in de opgave der Middelen. Want, wat zal 'er noemenswaardig ("om alleen maar te blyven by de Compofuie in het getal der Leden,) gefpaart wordenV die Raad zoude uit zestien Raaden en vier Minifters beftaan, en daar en boven nog noemen twee k drie onderhoorige Cornmisfarisfen in de plaatzen, waar dog de Schepen moeten gebouwd worden, gerepareerd, en niet in dienst zynde, blyven leggen, benevens de twee h drie Officieren tot het verrigten der Militairen be-  JAARBOEKEN, November, 1790. 237$ bezigheden, dewelke dog ook haare Minifters zullen moeten hebben, (en wel dra kleine Collegien zullen worden,) zo dat men kan vooruitzien, dat men tot Hot, eerder zal geëfFectueert hebben eene verandering in de Titu/s, dan in het getal der werkende Perfoonen, en dat in plaats van vyf oude Collegien, die men qudfi affchaft, om het getal te Verminderen, men in 's Hage een grooten Zeeraaa zal hebben, en na een kleine reeks van jaaren allengskens een veel grooter getal kleine Collegies, die alle te zamen nog minder zullen uitvoeren, als de tegenswoordige, door hun meerder omflagtigheid, die veel, en die veel kostbaarder zullen zyn dan het tegenswoordige beftier. Terwyl wy gaarne "aan het oordeel van Ü Edele Groot Mogende willen överlaaten te bepaalen , welke directie beter zy , die aan Suppooften en Bediendens over Suppooften en Bedienden is gedemandeerd, dan die onmiddelyk, aan Leden der Regeering door Hun Hoog Mog. zelve is aanvertrouwt. Dog daar men zig in het Rapport zelve op geen details dien aangaande inlaat, eu 'er ook niets van wordgemeld,en wy 'er niets met zekerheid van weten, zyn wy in de onmogelykheid deswege iets te kunnen zeggen , en moeten ons alleen vergenoegen met die gisfingen, die ons de dagelykfche beheering der Marine, uit derzelver natuur en ondervinding doet gebooren worden, daar wy niet in het begrip kunvallen, dat men overal de Bediendens van de Convoyen en Licenten zoude willen of kunnen affcbaffen, daar de kosten den ontfangst gelyk zyn of furpasfeeren, wanneer men zig merkelyk zoude bedriegen, en dikwerf de plaatzen, die men abandonneerde, tot de groötfle fmokkelnesten zien worden. Eene groote waarheid ziet men zo menigmaalen door de experientie bevestigd, dat hec geen in de eerfte opflag menage fchynt, zomtyds eene omgekeerden , en zeer nadeeligen uitSssssss a Rag 's Gra- VENHAGK. Advis 'der Ad± miral. te Amft. op de affchaffingder Ad* miraliteitetii ■  's Gra- venhage. Advis, der Admiral. te Amjl. op de affchaffingder Admiraliteiten, 2376 NIEUWE NEDERLANDSCHE flag neemt, die dan als het te laat is onherfteibaar word. Zal een Zee-Raad. afgefneden van alle deszelfs Departementen , waar dog altoos de grootfte en voornaamfte activiteit refideeren moet, beter kunnen voorzien in de zuinigheid, en het gebruik der Materiaalen, en of men deugdzaame waaren voor het geld bekomt; zal het Hout in Zeeland, en overal niet altoos duurder zyn dan te Dordrecht en te Amfterdam? — Zal men niet genoodzaakt zyn meer Leveranciers te gebruiken , daar de Goederen nu door de Collegies direclelyk worden ingekogt van die geene, die de beste en goedkoopfte Waaren le-' veren; en daar door de poorten wyd open zetten tot allerhande Monopolies ; waar door het Land cdleen leiden zal, en nog meer benadeeld worden. En zoude men willen vooruitlopen, en nagaan ■de mogelyke meerdere kosten ,die door de diftanue van het oppergezag van de Plaatzen, alwaar die moet geoeffent worden , zo wel in de expeditie als naauwere en onmiddelyke toezigt, zoude het misfchien niet zo difficiel zyn , door Cyffers te bewyzen, dat door deze nieuwe inrigcing eer duizende zouden heen loopen, dan gefpaard worden. Wat nu betreft de verbetering der inkomften, begrypen wy, dat die eer uit de boezem van Hun Hoog Mogende onmiddelbaar moet vloeyen, daar de hoofddirectie van den ophef der Convoyen en Licenten onmiddelyk refideerd in derzelver Vergadering, en uit dezelve emaneeren alle de ordres, alle Placaaten en Ordonnantiën. En, terwyl Hun Hoog Mogende zelve niet hebben kunnen effeQueeren een unaniem en gaaf confent van alle Bondgenooten in het Generaal Placaat, op den ophef geëmaneert, waar uit zyn  JAARBOEKEN, November, 1790. 2377 zyn gevloek de verfcheidene Contrabandes onder den naam van zogenaamde Courtwaaren, in eene Provincie,de ftilRand van zodanige Articuls,die de klem geven tot het voorkomen van fraudes en de byzondere Vrydommen , aan andere geaccordeert; En daar dezelve hooge Vergadering niet heeft kunnen beletten het nalaaten van de belofte op den Eed , by den aanvang hunner bediening gedaan ; waar mede men de Regenten zig in den jaare 1725 tot de nakoming van het Generaal Placaat op de middelen te Water moeiten verbinden, het tegengaan en beletten der recherches in de eene Sim!, en het uitoeffenen der Jurisdictie van de Admiraliteiten in alle Steden ; zal een eenigen Zeeraad dit eene beter effeftueeren, en het ander beter beletten, als tot nog toe de vyf Collegien hebben gedaan V En overgaande tot het calculative gedeelte van meergemelde Rapport, zonder ons inde details in te laaten , kunnen wy alleen remarqueeren, dat alle meest gefield zyn 25 per cent lager als de calculatien van den jaare 1781, offchoon men uit de Bylaagen kan zien, dat die door de Collegien eerder te laag als te hoog zyn gefield: voor reparatien en kosten vinden wy jaarlyks uitgetrokken eene fomme van ƒ 319000 : o : o over alle Resfortcn. Wy kunnen zelfs niet eens begrypen het fundament , waar op deze calculatie is gegrond, daar de reparaties en het dagelyks werk zo aan de Werfs j als Lynbaan, aan Dagloonen in tyd van Vrede m ons Departement alleen vyf Tonnen Gouds beloopen. — . En volgens de naauwkeuriglte calculs, zo bedragen de jaarlykfche reparatien der Schepen als volgt: Sssssss 3 74 'sGra- venhage. Advis der Admiral. te Amfl. op de affchaffingder Admiraliteiten.  ss Graven-ha- ge. Advis der Ad miral. U Amfi. o4 de affchaffittider Ad miraliic'uen. 2378 NIEUWE NEDERLANDSCHE 74 Stukken ƒ wa 16 Stukken j8oo : o : o ' j -?aar onder niet 8erekend den jaarlykfchen onderhoud met Teeren, Breeuwen en Schi'deren, voor welke jaarlykfchen onderhoud moet gerekend worden. 74 Stukken ƒ2000 : o : o 64 1600 : o : q 54 - 1400 : o : o 44 -. jjqq : o : o 36 1 ïioo : o : o 24 frjo : o . o ïo 800 : o : o 10 a 16 Stukken 000 : o : o En dit alles nog in de veronder (telling, dat die Schepen de buitengewoone Hoofdreparatien hebben ondergaan, die veroorzaakt zyn door het verrotten, of door de vuurigheid, die zig in den eenen meer als in den anderen vertoond, gelyk de JupU eer een der aanbefteede Schepen van 1783,die dit jaar is uit den grond gerepareert, en over de ƒ 70000 : o : o heeft gekost, alleen in zyn hol, het geen ook het geval zal zyn met Utrecïit en de overige Linie - Schepen in ons Resfort, en meer of min, het geval geweest is met Gelderland en Overysfel. Met deze kosten moet men niet confondeeren die 'er buiten dien gemaakt moeten worden, wanneer een Schip uitgerust word, om in Commhfie. ge-  JAARBOEKEN, November, 179°. 2379 eeftcld te worden , nog die geene, wanneer een Schip weer afgedankt is, en weer in de Haven word onttakelt; veel min hetgeen vereischt word voor de Rondhouten, Zeilen, zwaare Touwen, Wand, Sloepen &c. het geen alles even zo ver gankelyk is als het hol der Schepen, en onderhoud V£wïhkTkosten gezamentlyk veel hoger zullen loopen voor die Schepen, die in het Nieuwe Diep ZUWatbnuVbelangt de groote Post van1 alle ordina-' ris en extraordinaris inkomften der vyf Collegien, die volgens onze eige opgaven zouden bedragen eene capitaale fomma van ƒ 2195*88 : o : o, kunnen wv alleen fpreken van het gene ons Departement in het bvzonder raakt. En dan vinden wy onze inkomften berekend op ƒ 1425013 : o : o, het aeen wy niet begrypen kunnen, wanneer wy narekenen alle onze ordinaire en extraordinaire Revenuen , zo als die opgegeven zyn van 1781 t0Want5onze gewoone inkomften van alle de inen uitgaande Rechten per half licent het Lastgeld de Recognitie van de Oost-Indifche Comra-mie, en het Kanongeld van dezelve, het klein Ze^el èn dergelyke by elkander genomen, bedraden in de voornoemde vyf jaaren door een, met meer dan ƒ 1125000 : o : o, waar uitconfteert, dat bv meergemelde Heeren een notabel abuis m de uitrekening is begaan, van wel drie Tonnen GTiet* welk abuis wel apparent veroorzaakt is , door dat men onder de ordinaire inkomften mede heeft gefteld de post van het rei/gelden de OostIndifche Compagnie en die van de binnelandlche Pasnoorten, dewelke weder in uitgaaf verantwoord wordende, dus tot den rpëelen ontfangst met behooren. War Sssssss 4 wac 's GrA- VENHAGE. Advis der Admiral. te Amfl. op de affchapngder Adnirali'.eiten.  s38o NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- venha«5e. Advis der Admir al. te Amjl. op de 'affchafingder Admiraliteiien. Wat de overige calculs betreft, geloven wy ook. j Edele Groot Mogende Heeren ! dat 'er wel in ( zommigepointen eenige menages,en in andere weer \ eenige verbetering zoude te maaken zyn, maar wy j geloven niet, dat die zouden ftroken met de opgaven \ van Heeren Gedeputeerden; daar wy ook geen de | minfte gronden nog redenen vinden geallegueert, waar op de opgaven zyn gevestigd of gecalculeert, f en die alzo niet kunnen beoordeelen. Maar kunnen wel zeggen, dat zes en dertig guldens per kop onvoldoende zyn , zelfs in tyd van Vrede, voorde kosten van de Equipagie, uitwyzens de Calculatien der Admiraliteiten. Daar wy nu hoopen aan het vertrouwen van U Edele Groot Mogende in ons gefteld , en aan de pligt van Con/iliarii, met de vereischte onpartydigheid, afgefcheiden van alles wat de bekrompen gevoelens van particulier belang, hoegenaamt, met zig draagcn, voldaan te hebben, zullen wy deze concludeeren met nog eenige generaale reraarques, j en bepaalde overweeging der door Heeren Gedeputeerden beloofde voordeelen , en der middelen die wy meenen in deze de gepaste te zyn, om te geraaken tot een zeer gewenscht her/lel van\ zaaken. Wy vinden by zeker Autheur, over een heer-I fchendendoor het gebruik van verfcheidene Eeuwen I gevestigd vooroordeel handelende , gefchreven : j Dat Het Cliaraèter van een Reformateur geenA zints begeerlyk zy, en liever voor de zagter bc-\ naming van een Planmaker, of Enthuftasl geA houden word, en aan zo veel onaangenaamheden] onderhevig,-dat geen wel bedagt 'Mefttïh het zel-l ve ligtelyk aanneemt. En egter laat hy zig Die» affchrikken, om met de meefte energie tot het af-1 fchaffen van dat vooroordeel te concludeeren. En| befchouwd men het ook regt , zo is 'er ook\ cjets hatelyker, als nieuwigheden in adminifiratiei, tel  JAARBOEKEN, November, 1790. 2381 te willen invoeren; maar wanneer ook de gebree-' ken van dien aart mogten zyn , dat ^t geheel daar dosrnood leed tot niet te vervallen, behoord geen verltandig menseh zig uit vrees van voor een Reformateur geftempeld te worden, te laaten affchnkken, gebreken tegen te gaan; en is het zo gelteld, dat geen verbeteringen de ingeflopen defecten kunnen'herftellen, is het raadzaamfte Wortel cn Lak in eens uit te roeyen : maar dit hier het geval niet zynde, zouden wy liefst geen oude paaien verzetten, en blyven by die inrigtmg door een gebruik van meer dan twee Eeuwen geheiligd, daar Heeren Gedeputeerden dog zelve zeggen : dat hei bezwaarlik valt iemand te overreden, «m af te gaai. van de praclyk, die door de gewoonte een /auctie heeft bekomenEn wat de fubfifteerende gebreken aangaat, zou den die ligtelvk kunnen geremedieerd worden, wan neer de meerdere eenheid van bejluur gezogt wiert in het character van den Heer Admir aal-Gent raai, dewelke befchryven kan , (wanneer Hoogst dezelve het goedvind,) eenige Gcdeputeerdens ut de refpective Collegien, en aan dezelve geven all zodanige Ordres, Propofitien, en Voorflagen, al Hoogstdezelve zoude vermeenen tot nut tier Ma rine te moeten worden geëxecuteert, gcconcle deert, of overwogen. In welke Vergadering 00 zoude kunnen onderzogt worden, hoe de zaaken tc • hunne primitiveirRelling zoude kunnen, en behoc rente worden terug gebragt, na dat alle de Co legien alvorens zouden zyn gelast geweest, ieder 1 den zynen, na te gaan , waar in het zelve is argt weken van de generaale Inftructie, en op te ma; ken alle de details van dsrMvev admiutj^atic met een fcrupuleus onderzoek van alle de 1 ract menten cn Emolumenten van derzelver relpectn Bediendens. / ! _, En waren 'er dan poineïen, die tusfchen hun m S s s s s s s 5 kQ! sGra- 3e. Advis der Admir al. te Amfl-op de affchafngder Admiraliteiten, l s i t 1- a 1- e % 1-  2382 NIEUWE NEDERLANDSCHE '«Gra- VENHA( GE. Advis der Admir al. te Am/l. op de affchafmgder Adiniralitcften. 1 J i i j t i < l ■\ 2 2 \ 8 konden worden gedecideerd; die den Her Admiraal Generaal finaal ter beflisfing overgelaten. Dat daar na voor den uitflag dezer Beft>ignes aan Hun Hoog Mogende zouden kunnen worden voorgedragen, de verandering dier Artikelen van de generaale Inftrudlie, welke niet meer overeenkomftig de tegenwoordige gelteldheid van zaaken zouden zyn bevonden; — alle de Emolumenten der Bediendens over alle Resförten op een eenpaarige voet te brengen , en geene veranderingen in het eene of andere poinct., ieder in den zynen vast te Rellen, zonder die in de Vergadering alvorens te hebben gecommuniceerd, het geen geen nieuwigheid zoude zyn, maar analogue aan de 25 Art. van de generaale Inftruclic, waar in- twee Vergaderingen jaarlyks worden bepaald. Dat in dier voegen ook zoude kunnen gemaakt worden een Recueil in de refpective Collegien van alle Ordres voor de algemeene Vergadering gerefumeerd zynde, met overleg en fanctie van den Heer Admiraal - Generaal, en een generaale Ordre voor de Zee - Officieren over alle de Resförten vastgefleld vorden. Een dito Recueil zoude kunnen worden geforneert, van alle Ordres zedert anno 1725 omtrend le Convoyen en Licenten gefteld, en die geconfronteerd tegens eikanderen, als mede een eenparï;en voet beraamd. De Commifen - Generaals zouden alle de Compoiren jaarlyks gaan viliteeren, verbaal houden van 11e onderfcheide Practyken, die hun in den ophef Ier midden voorkomen, en naar afloop dier vifitatie yeen komen, en met gemeen overleg bepaalen, /elke fchikking voor de Commercie het minst bewaarend , en voor het Land het voordeeligst oude zyn, ten einde naderhand, met exhibitie an hun gehouden Verbaal, ieder aan zyn Colleie uit het refultaat hunner Befoignes de nodige voor-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2383 voorflagen te doen tot geven der Ordres dien conform. Het houden van een genenal Register, van alle uitgaande en inkomende Goederen door Heeren Gedeputeerden voorgeïlagen in het 46 art. der Inftructie , is zeer heilzaam, en gejehied ook by ons. Wat nu het opjaagen der Materialen betreft, is makkelyk in te voorzien, 'er behoefd geen andere remedie als eene generaale onderlinge affpraak , dat een Collegie in het resfort van eene andere, eenige inkoop willende, de eene Equipagiemeefter by den anderen zig directelyk informeerd, of door zyn, of een ander Collegie op die parthy wordt gëfpeculeerd, en zo ja daar van af te zien, of ze groot genoeg gezamentlyk voor gemeene rekening in te koopen. En wierd dan het gelukkig ogenblik geboren, dai by de Bondgenooten een vast fonds voor de Marine op den Staat van Oorlog wierd gebragt, ei naar de tegenswoordige gefteldheid van zaaken er tyden onder de Collegien gerepartitieerd , en onz< zo drukkende fchulden, door wanbetaalingen ge daan, volgens de voordragt van Heeren Gedepu teerden voldaan; Dan, Edele Groot Mogende Heeren! zoude d< eenheid van beftuur, befpaaring van kosten , ei verbetering der middelen van zelf gevonden wor den, zonder aan de fundamenten van een zo deli caat gebouw te tornen, veelmin totaal te fubver teeren , als zonde zyn het affchaffen van de tegens woordige Collegien, en het oprigten van een Zee raad, waar door wy meenen, dat die eenheid cc. nog meer verwydert dan bevordert zoude worden door dien maar vier van de zestien Raadsplaatfe: aan Holland zyn toegefchikt, en dus door de meei derheid, de geheele klem van directie in handen va Gedeputeerden der andere Provinciën vervallende zeli 'sGra- venhage. Advis der Admir al. teAm ft. op de affchafmgder Admiraliteiten, 1 l » 1 \ 9 j  2384 NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra- venhage. Advis de r Ad'miral. te Amjl. op de affchafingder Admiraliteiten. i 3 ] '( \ 1 zelfs de goede in ten tien en bedoelingen der Gedeputeerdens, óm de Marine te herflellen, een verkeerde uitflag zoude nemen. Vermits dezelve totaal th iuac'tiviteix moet geraken ; bet geen de minst doorzigügen by den eerften opflag zal remarqueeren, zo men wel wil conlidereeren, dat in het midden van de laatfte zo kostbaaren Oorlog, zommige Provinciën niet, andere zeer langzaam hebben geconfenteerd (en nog weinig gefurneerd". in de zaaken van de Zee, en dat zedert dien tyd geen Provincie hoe genaamd buiten Holland gave Confenten heeft gedragen: moet dan het gevolg daarom niet zyn, dat die meerderheid van Gedcputeerdens het werk der Equipagien zal moeten tegen gaan , laat ftaan die te bevorderen ? en moet dus doende de Marine niet te gronde gaan? En op een tyd, dat de Bondgenooten zig van de Marine onttrekken,de geheelen last van dezelve op de fchouders dezer Provincie overfchuiven, waar aan zo veele fchatten worden geïmpendeerd, die selfde Provincie al de klem en kragt van het bewind en directie over dezelve zo in eens ontwringen? Egter hoe zeer uit al het voorgaande genoeg :onfteerd, dat wy het niet met Heeren Gedepu;eerdenseens zyn, in de verwagting van alle de voordelen , die dezelve zig beloven door de geprojecteerde verandering, is het dog zeker, dat 'er wel jenigen uit zouden voortfpruiten, maar die te zanen genomen niet opwegen tegen de aangetoonde ladeelen, daar onder zelfs begrepen de door dezelve Heeren zo hoog gefchatte gelykheid en egaliteit 'an Conjlructie, waar in nogtfrands zeer naauw;eurig onderfcheiden moet worden, of men daar loor bedoeld het fneldere zeilen, of het uiterlyke anzien, dan alleen de waare deugden van een Schip ;ecalculecrd, op het geen dat het prajfteeren moet in  JAARBOEKEN, November, 1790. 12385 iin tyd van actie, met vergelyking van de desavanta ges die de gefteldheid onzer Zeegaten mee zig Ü brengen ; en dan .offchoon wy in ons Departement ivoor het tegenswoordige zeer wel voorzien zyn, IIkunnen wy voor het vervol.; zeker niet genoeg infteeren, op eene verbetering in deze tak van de Marine' waar aan wy de grootfte importantie hegfiten, de ondervinding ons hebbende geleerd, hoe , de onkundigheid in deze millioenen aan het L nd ü gekost hebben, met onbruikbaare Schepen te bou!°en _ Maar raeenen niet, dat daar aan zoude Igeremedieerd zyn, door het aannemen alleen van een ConftruCteur - Generaal, maar liever ïnchneeren dat 'er, uit de te ftellene vaste post op de Staat van Oorlog een Fonds wierd geasfigneerd, waai uit de kosten van een Kweekfchool voorde Scheeps1 bouw, onder directe van een kundig Bouwmeefter, wierd gevonden, en alwaar jonge Lieden, by wi< men genie tot die tak van ftudie zoude ontwaa: worden, in ftaat zouden gefteld worden, haan Talenten te developpeeren , en vervolgens d< Scheepsbouw nagaan, zo op 'sLands V/erven ais buiten 's Lands, het geen geen Mensch uit zyt eken vermogens in ftaat is te doen, en tot groot, onwekking zoude zyn, als ook tot nut van het Va derland,door dien uit die Subjecten bekwame Equ pagiemeefters en Onder - Equipagiemeefters aange I kweekt zouden worden. Hier mede, Edele Groot Mogende Heeren! met nen wy aan de voorgeftelde vraag zo kort mogely geantwoord te hebben, en zullen ook eindigen me ! alleen nog te remarqueeren, hoe lingulier en conm diftoir het ons voorkomt, dat in een tyd, dat men ht fchier niet durft wagen, een ftap buiten de retroacl der vorige Eeuwen te doen, men in deze, tot c i fchvn of fchaduw, van een zedert twee Eeuwen g fubfifteerd hebbende adminiftratie wil uitroeien, h geen wy hopen dat nimmer plaats zal vindei 's Gravenha- CE. Advis der Ad' miral.te Auijt. op de affchapigder Admiraliteiten. 1 ï t t a e ^t 1. ir  2386 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenha- ce. Advis der Admir al. te Am/I. op de affchaffingder Admiraliteit en. W. G F. BENTINC& D. van LEYDEN. Gefchreven in Amfterdam den 30 October 1790. Dis Daar wy ons gelukkig zu'Ien fchatten, zo wy ietf hebben daar tegen mogen bybrengen, en daar doorbeantwoord aan de mtentien en het vertrouwen door U Edele Groot Mogende in ons gefteld, en aan hes but van Heeren Gedeputeerden , dc verbetering namentlyk van de voor het lieve Vaderland zo importante en belangryke zaak, als is de beheering en der bloey van 's Lands Marine. Edele Groot Mogende Heeren , zullen^ w^" God Almachtig bidden , U Edele Groot Mogende te willen houden in zyne heilige befcherming. (Onder ftond) U Edele Groot Mogende zeer Dienstwillige, De Hollandfche Raaden en Mi>nifters ter Admiraliteit te Amfterdam. En uit dezelve, (JVas geteekend)  JAARBOEKEN, November, 1790. 2387 Dit Advis kwam by de Staaten van Holland in: waarop Hun Edele Groot Mogen de dit befluit namen: Vry dag den 26 November 1790. Ontvangen een Misfive van de Hollandfche Raaden en Ministers ter Admiraliteit te Amfterdam, gefchreeven aldaar den 30 October dezes jaars, houdende, tot voldoening aan het gerequireerde by Hun Edele Groot Mog. Refolutie van den 30 January laatstleden , derzelver conlideratie en advis, fpeciaal op het Plan van een algemeeen beftuur voor de zaaken van de Zee, gecombineerd met de affchafting van de tegenwoordige Collegien ter Admiraliteit , gelyk hetzelve by het Rapport van de Heeren Ge. deputeerden tot de Perfoneele Commisfie over het werk der generaale defenfie van de Republiek, in het breede is voorgedraagen; als mede op de nuttige en heilzame gronden, welke voornoemde Heeren zig van dat Plan belooven, in tegenoverftelling van het beftuur, het welk tegenwoordig plaats heeft, of, ingevolge de inftructie van de Admiraliteits Collegien, behoord plaats te hebben; breeder hier na geïnfereerd. Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat het voorfchreeve Advis, even als de Advifen van de Hollandfche Raaden en Minifters ter Admiraliteit op de Maaze en in het Noorderquartier, reeds op den 19 Augustus laatstleden commisforiaal gemaakt, mede zal worden geëxamineerd door de Heeren van de Ridderfchap en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de Commercie en Navigatie, met de Heeren wegens Hun Edele Groot Mogende tot de Perfo- nee- 's Gra- venhage.  2388 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ 's Gra- VENHAGE. Refol. op voorfz. Advis. neele Commisfie over het werk der generaale defen-" fie van de Republiek geëmployeerd geweest, mitsgaders de Hollandfche Raaden en Minifters van de Collegien ter Admiraliteit irt deze Provincie refidee» rende, en de Vergadering daarop ten fpoediglkn gediend vao derzelver confideratien en advis. Accordeert met de voorfz. RefolutierJ. Wy hebben met weinige woorden in ons voorgaand Rukje gewag gemaakt van de onderhandelingen tusfchen Groot-Brittannie^ Pruisfen en de Vereenigde Nederlanden aan de sene zyde, en het Huis van Ooftenfyk aan de andere zyde, met de Afgevaardigden van het Belgisch Congres. In die onderhandelingen over de Belgifche1 zaaken, is door de Minifters der drie Geallieerde Mogendheden meermaalen by de Ge* deputeerden van het Congres aangedrongen, alle vyandelykheden tegen de Ootlenryklche Troepen ,door een volledig beftand, te ftaaken; het welk door de laatften onder verfcheidene voorwendzels telkens zynde van de hand gewezen, hebben eindelyk de Minifters der drie Hoven, aan gemelde Gedeputeerden een Minifterieel Antwoord doen toekomen, waar in zy dezelven, uit na;im hunner refpective üouvereinen , voor de derde en laatfte maal herhaalen: „ Dat het s, alleen van de Belgifche iNiatie afhangt, „ haare wettige Conftitutie, zo als dezelve „ voor het begin der laatfte Regeering in „ ha-  JAARBOEKEN, November, 1790. 2389 „ bare grootfte zuiverheid beftond, gelyk „ ook alle kerkelyke en burgerlyke privilej „ gien, met eene v: lkomen vergeeving en I „ vergeeting van alles, dat 'er geduurende „ de onlusten voorgevallen is, "herfteld te „ zien." Voorts verzekeren zy hun ftelliI ger wyze, dat deze de geneigdheden van Zyne Majefteit, den Keizer, ten opzigte der Nade zyn, en dat zyn Gevolmagtigden den Graaf de Mercy cCArgenteau , dezelven , uit naam van zyne Souverein , terftond wel door een Manifest confirrneeren zal. Dat Manifest kwam ook te voorfchyn, en behelsde hoofdzakelyk 'eene plegtige verbintenis van den Monarch , op den eed, welken Hoogstdenzelven ftaat te doen, wanneer hy de regeering der Belgifche Provinciën zal aanvaarden, en wel onder vrywarin'ge van Prujsfen, Engeland en de Nederlanden, om ieder der gemelde Provinciën, by aldien dezelve goedfehiks onder zyne heerfchappy terug keeren, te zullen regeeren na inhoud van derzelver Confticutien, Chartres en Privilegiën; zo als dezelve geduurende de regeering van de Keizerin Maria Theiefia, ia kragt geweest zyn. Wyders wordt aan dezulken der Belgifche Ingezetenen , die voor denai dezer maand November de wapenen zullen ncderleggen , eene volko. men vergiffenis aangeboden van alles, wat 'er geduurende de onlusten gebeurd is, met uitzondering nochtans van hun, die mogten beTtctttt wer. 's Gra- venhaGE.  2390 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vênhace. werken,dat deze verklaaring niet kwam tef kennis van alle de Belgifche Onderdaanen. Ten flotte vermaant Zyne Keizerlyke MajeReit, om uit ieder Provincie eenige perfoonen af te zenden naar 's Hage, om aldaar met den Grave de Mercy d' Argenteau, als daar toe met volledige volma t voorzien,' en met de Minifters der guarandeerende' Mogendheden, het nodige te beramen, ten einde tot de vereischte onderhoorigheid weder te keeren; belovende op het Keizerlyk enKoninglyk woord , alles wat in die onderhandelingen mogtvastg fteld worden,te zullen aannemen en bekragtigen. Na het midden van deze maand, zyn de volgende vier Belgifche Heeren hier aangekomen, namelyk: den Ridder de Bouzies, uit Bergen in Henegouwen; den Graaf ae Baiilot, uit Antwerpen , den Heer Petit Jean, uit Namen; en den Heer de GraafF, uit Gent; zynde deze laatfte voorheen Gedeputeerde van het Congres aan het flof van Berlyn geweest. Dezelve namen hun intrek ' in het Logement het Parlement van Engeland. Vervolgens zyn die Heeren in onderhandeling geweest aan de huizen van den Heer Van de Spiegel, als mede van de Engelfche en Pruisfifche Gezanten, en by dea Heer Van Leempoel,en hebben ook met de Pruisfifche en Engelfche Gezanten, by den Heer Caillard, Charge d'Affaires van het riof van Frankryk in gefprek geweest. Na  JAARBOEKEN, November, 1700. e35>t Na dat gemelde Gedeputeerden van den'sGfta:: jkaad-Penfionaris vertrokken waren, is den venhAfcraaf de Mercy d'Argemeau , KeizerlykeGE; Ikoninglyke Miniller, met dien Heer in onIderhandeling geweest. Vervolgens hebben dezelve Heeren Ge\deputeerden wederom, met de voornoemde SEngellche en Pruisfifche Minifters,te zamert fby^den Heer l'an de Spiegel gefproken, en ïzyn met den allergrootiten lpoed wederoni [van hier vertrokken. De vdorflagen door dié vier Heeren ge:daan, zouden, voor zo veel men verneemt ^ hoofdzakelyk hier op uitgekomen: 1 Het in ftand houden van het Belgifche Congres? I 2. het in dienst houden der Delgifche TroeI pen ; en 3. nog veertien dagen uitfiel 'van tyd: 't welk door de voornoemde Leden van het Congres alhier van de hand is 1 gewezen \ des zy onverrigter zaak gefcheii den zyn. Men heeft niet gezien , dat de gemelde i Belgifche Gedeputeerden by den Graaf ds , Mercy dArgenteau , noch by den Baron de Buol de Schaüiuerftein , Ooitenrykfcheti ILegations-Secretaris, geweest zyn. Oen volgenden nacht is een Eitafette naaf \ Berlyn gegaan. Ook verneemt men, dat 'el 1 Couriers naar Weenen en Luxemburg gezonden zyn. W^ry flrasf Ja Mavnrlfi hppft TfpAft V,rf\R, Ifel verlaaten, en is naar een zyner Land'r 'goederen, omtrend twee uuren van MaaftricHi gelegen j vertrokken. Ttfcttli a DS.  «392 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. LYST van geordonneerde GARNIZOENS VERANDERINGEN, ingevolge de dekking van de FRONTIER-PLAATSEN van den STAAT. TVaar Breda marcheert den 3 December het eerde 11 Battaillon van het tweede Regiment Infanterie van Oranje-Nasfau uit Venlo. Naar Geertruidenberg utf. het r Battaillon van Nyvenhelm uit Steenbergen. Naar Middelburg den 30 November het 1 Battaillons Grenadier Compagnie van Pabst uit Vlisfingen. Naar idem utf. het 1 Battaillons Grenadier Compagnie van Orange Stad en Lande uit Veere en het 2 Battaillon Staf en Grenadier Compagnien uit Goes. Naar Tholen utf. het 2 Battaillons 4 Compagnien uit Middelburg. Naar Zierikzee utf. 2 Compagnie van evenge* melde. Naar Bergen op Zoom en Tholen utf. een De-, tachement Zwitfers van May uit Zierikzee. Naar Nymegen den 26 November het 1 Battaillons 1 Compagnie Van Weideren, daarvan de Staf,' Com--! De tegenwoordige gefteldheïd van zaken in Braband, heeft aanleiding gegeeven tot het uitvaardigen der beveelen,ora deKrygsbezettingen der Grensfteden te verlterken, werwaarts bereids eenige Krygsbenden uit de bezettingen der Binnenfteden getrokken zyn. Zie hier eene Lyst dezer veranderingen.  JAARBOEKEN, November, 1790, 2393 Compagnie Grenadier en nog eene Compagnie uit > Ti,iel en Bommel. Naar idem utf. het 2 Battaillons Staf en Gre- < nadier Compagnie uit Wageningen. Naar Doesburg den 27 November het 2 Battail- j lons 3 Compagnien van fiandwyk uit Zutphen. ( Naar Ter Heide by Breda in cantonnement utf. 2 het 1 Battaillon van O range-Gelderland uit Does- ^ burg. c Naar Houten by Breda in cantonnement utf. het ^ 2 Battaillon van Oran/e-Gelderland"uit dito. Naar Tilburg utf. het 1 Regiment van Waldeck uit Arnhem. Naar Maastricht utf. het 2 Regiments 1 Battaillon uit Nymegen. Naar idem den 27 het 2 Regiments 2 Battaillon uit Nymegen. 's Hage den 3 December het 1 Regiment Gardes te paard uit AmRerdam. Naar AmRerdam den 27 November de 3 en 4 Esquadrons van Pous uit Zwolle. Naar Zwolle den 26 November de 1 en 3 Esquadrons van Tuil uit Zutphen, Naar Nymegen den 29 November de 3 en 4 Esquadrons van Van der Duin uit Arnhem. Naar Tilburg den 27 November Detachement van van der Hoof met 1 Coilonel 1 Hoofd-Officier 4 Ritmeefters 8 Officieren 1 Adjudant 1 Chirurgyn Mavor uit Nymegen. Naar Leiden den 96 November het 2 Battaillon 4 Compagnien Hollandfche Gardes uit 's Hage. Naar Delft utf. het 2 Battaillon 3 Compagnien Hollandfche Gardes uit 's Hage. Naar Arnhem utf. het Regiment Cavallerie Orange-Friesland uit Leeuwarden enz. Naar Zwolle den 25 November het 2 Battaillon van Itentinck uit Campen. Naar Hasfelt utf. Detachement van evengemelde. Tttttttj Naar sGra- 'enha:e. ,yst van larni- oens- eran- 'erin- ■en.  2394 NIEUWE NEDERLANDSCHE VkNHA£E. Lyst van Garnizorasvfrarider tngen. Naar Steenwyk utf. het i Battaillon van Bentinck uit Campen. ' Naar Woerden den 25 November het 2 Battaillon Zwitfers yan Hirzèi Detachtemcnt uit UtrechtNaaf Gouda utf. het 1 Battaillon 1 Compagnie yan ' \1lv1ctte uit Dordrecht. 'Naar Venlo den 27 November het 1 Battaillon van Fan D<ï'm uit de Willem Rad. " Naar Willemftad den 26 November het 1 Battaillon 3 Compagnien Staf en 4 Compagnien van ^ax.cn-Vkatia uit Leiden en Gouda.'" \ ' Naar Steenbergen den 2j November het 2 Batv taillon 2 Compagnie \zx\Saxen Goiliauit Woerden. Naar idem den 27'November van evengemeld^ 4 Compagnien uit Delft. De o,rnft;ndigbeden en vooral den invloed yan onze Republiek nu in de Brabandfche en Viaamfche Zaaken,moedigden denGecommitteerdens der Visfcheryen van Vlaardingen. Maasfluis en Zierikzee aan, om by Requestej aan de Algemeene Staaten te kennen te geven:',; datzy meer dan eens aan Hunne Hoog v Mog. hebbende voorgedragen, van welk „ een belang was de Vis- Negotie in de, L Provinciën van Holland en West-Fries- land en van Zeeland, als mede de impor.„ tante fchade; die zy kwamen te lyden/ door de belemmeringen, welke in de na-' m buurige Landen aan den uitvoer van ver- fche en gezouten Vis, Haring en Oefters. ?, word toègebragt, thans onnodig achteden n 2tllfes in het breede te repeteeren. ?, Dat zy zich alleenlyk bepaalen zouderr, *»et »aö-Hunne Hoog Mog.te herinneren,, || fÜfl WH dezen opzichte,;  JAARBOEKEN, November, 1790. 2395 „ in den jaare j 785aan Hunne Hoog Mo gende gedaan , fpeciaal over een verbod ; „ destyds door het Gouvermment der Oos* „ tenrykfche Nederlanden geëmaneert tegen . , den invoer van zou-e Vis en Abberdaan. „ Dat zy zich verpligt gevonden hebben„ de, daar by de intercesfie van Hun Hoog ! „ Mogende, op het krachtigfle te imploree„ ren, het Hunne Hoog Mogend' gunftig„ lyk behaagd hadt. by Refolutie van den „ 16 December ,'785, ten faveure van de Supplianten, reprefenratien telatrten d en aan het Hof van Brusfel; dan dat de. Sup-, ,} plianten niet hadden mogen ondervinden, l dat zulks van hei gewensciit ffecl: wa** ge. wcest. noch dat aan hun billyk verlangen ' voldaan was geworden op eene wys, in " de voorfchreven Requcste ter neder ge„ field : verzoekende de Supplianten, om ,3 de gemelde en verdere redenen in den 5, voorlchreeve Requeste geallegueerd, dat ' Hunne Hoog Mogende zodanige maatre• gelen gelieven te nemen , en zodanige na, , dere intercesfien te doen,als Hunne Hoog „ Mogende meest gefchikt zoude oordeelen „ omme te effeélueeren, dat de invoer van Haring, Vis en Oefters in Oofienryksch „ Braband en Vlaanderen, weder aan de Hollandfche en Zeeuwfche Visichers wor?, den opengefteld." Ook leverden de gezamenlyke KeetmeeIfters der Zoutkeeten in Holland en Zeeland, «an Hunne Hoog Mogende een Request ina Ttttttt 4 hou 's Gra- venhase.  a39Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE ** Gra* venhaGE. houdende: „ dat het eene bekende zaak was, „ hoe de bereiding van het witte Zout, by„ zonder in de Provinciën van holland en „ Zeeland, van de eerlle tyden en opkomst „ van dit Land was geweest eene der hoofd- neeringen van dezen Staat, dewelke door „ het confiderabel debiet naar de nabuurige Landen, over het algemeen een aanmerke„ lyk voordeel toebragt aan diverfe bronnen „ van beftaan , als de Binnen en Buitenland„ fche Scheepvaart, de Friefche Veende„ ryen en anderen : dat het in de gemelde „ Provinciën gerafineerde witte Zout, al„ thans van het begin dezer eeuw tot in den „ jaare 1747, het welk in de Oostenrykfche 5, Nederlanden werd ingevoerd , niet ho- ger was belast dan drie Gulden per Vat, M waar voor in vroeger tyd , volgens het ., Tarief van den jaare 1680, alleen ééne ,, gulden werd gevordert, doch dat geduu„ rende de bezetting der Oostenrykfche Ne- derlanden met Franfche Troupen, het gemelde witte gerafineerde Zout met de „ exorbitante fom van neg^n gulden per 3, Vat zynde bezwaard, daar door ineffecte 5, een totaal verbod was gedecreteert. Dat wel na de evacuatie der Franfche n Troupen, de evengemelde excesfive be„ lasting, by Ordonnantie te Brusfel den 27 n January 1749 geërraneert, was vèrmini9 derd op Vier Guldens tien ftuivers per ■ V*i, doch dat eene veertigjaarige onder„ vinding ten klaarlten deedi zien, dat, dev ze belasting blyvende, dc invoer van wit  JAARBOEKEN, November, 1790. 2397 gerafineerd Zout in Braband en Vlaande- 1 " ren niet konde blyven fubfifteeren. " Dat zich de Supplianten daarom had-' den verpligt gevonden hunne billyke klag" ten over dezen drukkenden last, meer dan " eens onder het oog van Hun Hoog Mo" gende te brengen, en Hoogstderzelver fntercesfie ten hunnen faveure te implo- reeren. " Dat ondertusfchen het verval der Zoutkeeren in dit Land, van jaar tot jaar gro" ter wordende. de Supplianten geoordeeld " hadden hunne inftantien te moeten ver " nieuwen, verzoekende deihalven, dat hei " Hun Hoog Mogenden ganftiglyk behagei " moge, de vereischte inftantien te doen 0 " te laten doen, ten einde de belasting ot " het gerafineerde witte Zout, het geen ui deze Landen in Braband of Vlaanderer " word ingevoerd, verminderd en althar.; " niet hoger worde bepaald dan tot dm gulden per Vat of Mechelfche Zak." Wegens de betaaling van het Lantaarn geld in deze plaats, is de navolgende waai fchouwing gedaan: De Heeren Gecommitteerden van de Societe in 'sGravenhage, in aanmerkinge genomen hei bende, de groote en van tyd tot tyd verzw rende kosten, welke tot onderhoud der publicl Lantaarnen en bediendens van dezelve, als met tot den inkoop van de benodigde Olye door < Sociëteit worden gedragen, en bevindende de S cieteits inkomften niet langer toereikende te zyn or me dezelve kosten by continuatie geheel en al Tttttttj ku s Gua/e> haje. t ï 1 ; i it )1- ;e le le > te 1-  2308 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhag£. Waarjfchouw.Vegen! Lantaarn''geld, 1 < I i i i t t ) kunnen vervullen, maar dat het nodig.is, dat doe* de Ingezetenen van deze plaats, na het exempel van andere notabele Steden in de Provincie van Holland en West- Fi iemand, en gelyk mede in vorige tyden, kort na het erigeeren der publieke Lantaarnen alhier in den Hage heeft plaats gehad, provifioneel een gedeelte in dezelve kosten wor; den gedragen; zo is 't, dat dezelve Heeren Geco m initieerden overwogen hebbende, hoe dat gedeelte der kosten best zonde k nnen worden gevonden , goedgedagt ende verltaan hebben, by provifie eenen omflag te doen over de Inwoonders van den Hage, naar advenant van de Ordinaris Verpondingen van de Huizingen en Erven by elk bewoond, in zulker voegen , dat een Inwoonder vaneen Huis en Erve, doen Je in de voorfz. Ordinaris verpondingen vier Guldens en daar boven tot honderd Guldens inclufive roe, van ieder volle Gulden, welke de voorfz. Huizingen en Erven, door elk van hun bewoosd wordende, in dezelve Ordinaris Verpandingen zyn doende, zullen betalen twee ftuivers ; nog zullen de hewoonders van' Huizen en Erven meer als honderd Guldens in de Ordinaris Verpondingen draagende l mogen vol[taan met de betaaling van tien Guldens. Dat. /oorts de voldoening van het voojfz. Lantaarngeld, ngring genomen hebbende met den eerRen November van deze lopende Jare 1790., telkens zal noeten gefchieden in de Maanden , September , )ctober of November, ten tyde als de de Billeten daar van zullen worden omgebragt, en zulks vegens het ecrile nu reeds loopende Jaar, ingang ;enomen hebbende als vooren , in de Maanden leptember, Oclober of November, van den aanlaanden Jaare 1791, welke voldoening zal moeen gefchieden door de Eigenaaren van de refpecive Huizen en Erven, ieder voor zo veel de luizen en Erven by hem in eigendom bezeten ♦ wor-.  JAARBOEKEN, November, 1790. 2399 wordende, aangaat; welke Eigenaaren daar en tegen ingevalle zy Hunne Huizen en Erven niet zelve bewoonen, maar die aan andere verhuuren, het regt en de bevoegdheid zullen hebben, om van hunne Huurders, de voldoening van het voorfz. Lantaarngeld , in handen van hun Eigenaaren, voor ieder lopend laar te vorderen, na rato van den tyd dat de voorfz. Huurders hunne refpective Huizen en Erven in Hu ure hebben gebruikt, of zullen gebruiken; ep zulks het zy voor of na door de voorfz. Eigenaaren het voorfz. Lantaarngeld za wezen voldaan, zo als dezelve tot voorkoming hunner fchade, best en gevoeglykst zullen oordee len 'dewyl de Eigenaaren moeten gewaarlchouwc Zvn, dat by non voldoening van het voorfz. Lan taarneeld hunne Huizen en Erven daar voor zuller blyven verbonden en executabel; zullende nogthan: zodanige Eigenaaren , welkers Huizen en Erven il 't geheel niet, of maar een gedeelte van het Jaar over het welk de betaaling moet gefchieden, zyi verhuurd geweest, vermogen zig by Requeste t addresfeeren aan het Collegie van de Sociëteit al hier in den Hage, omme van de betalinge van he Lantaarngeld wegens zodanige onverhuurd, gebleve ne Huizen en Erven, geheel of gedeeltelyk te weze bevryd; waarop na behoorlyk bekomen bewys, da hunne refpective Huizen en Erven, geduurende ht yèrfcheenen Jaar, geheel of gedeeltelyk onverhuur gebleeven zyn, equitabel reguard zal worden gene men. Ende op dat een iegelyk moge weeten wat na hy zig dezen aangaande zal hebben te regulere en gedragen, is goedgevonden dezen te doen drul ken en Affigeeren, ter plaatze daar men gewoon affixie van diergelyke Waarfchouwingen en JNotil catien te doen, op dat niemand ignorantie van h( geen voorfz. is, hebbe te pretendeeren. Aldus gedaan by de Heeren .Gecommitteerd» 's Q&Ar VENHA- Wacr- fchouwi wegens' Lantaarn*geld* [ 1 i l t l t t t i r . Q Is t- :t :n 1%  24co NIEUWE NEDERLANDSCHE ••Gra- venha" van dc Sociëteit in Gravenhage, den n November 1700. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van dezelve. {Was geteekend') J. van HEES. L E Y D E N. Op den 1 dezer maand November heeft den Hoog Geleerden Heer Nicolaus Smallenburg, J. U. D., en by des Lands Univerfiteit alhier beroepen tot Profesfor Juris Ci« vilis, zyn Hoogleeraarampt aanvaard met eene plegtige redevoering : De pracipuis eleganliorisjurisprudentiee Romance Jiïfidiis. Dat is : „ Over de voornaamfte hulpmidde- len tot eene fraaye Romeinfche Rechtsge„ leerdheid." Den 4 November is tegen het plegen van moedwil de navolgende Publicatie gedaan: Die van den Gerechte der Stad Leyden, met de uiterfte verontwaardiging vernomen hebbende, dat veele Kinderen van Burgers en Ingezetenen dezer Stad , waar onder zelfs de zodanigen , van wier meer dan Kinderlyke Jaaren men niets diergelyks zoude verwachten, zich niet ontzien, om zederd eenigen tyd, onder het Rhoonfchynend voorwendRI van met eikanderen te fpeelen , in grooten getale te zamen te rotten, en als dan alïerlye onordentelykheden op de ftraat en aan de hui-  JAARBOEKEN, November, 1750. 2401 huizen der goede Burgeren en Inwooners dezer Stad te pleegen , zo door de luiden , welke zy ontmoeten, met woorden en daaden te befpotten, na te roepen, tefchelden, ja ook welzomtyds tot dadelykhedeu, vooral omtrent onweerbaare Vrouwsperfoonen, te komen, alsook, en vooral des Zondags, zelf mede geduurende den Predikdienst, op de deuren en vengfters der huizen met voeten te loopen, en met Reenen te ftooten ofte te gooijen alle daaden, ftrekkende tot verftoring der algeraee ne rust cn veiligheid binnen deze Stad. Zo hebben Hun Edele Groot Achtbaare, to Ruiling van dit kwaad, goedgevonden by dezen eerst alle Ouders op het ferieufte te vermaanen omme hunne Kinderen door alle mogelyke middf len tegen het bedryven van zodanige baldadighei te waarfchouwen, en dezelven, is 't nood, doe behoorlyke huislyke ftraffen daar over tot verbeu ring te zien brengen. En voorts we! ernltig te vei bieden eenige hoe ook genaamde attroupeering ofi zaroenrotting van een aanmerklyk getal kinderen en het raazen, fchreeuwen en getier maaken do( dezelve op de publieke ftraaten, zelve onder voo wendzel van met eikanderen te fpeelen, en dus d< bewooneren der huizen in de Rraaten ofte gragter waar zy zig bevinden, overlast aan te doen: c poene van daar over aangeklaagt wordende, na vereisch van zaaken, te zullen worden geftraf wordende den Heeren Raaden en Thefauriers vi de Gebuurte gelast, wanneer een of meerder G buuren hun deswege klachtig vallen, dezelve Ki deren ferieufelykte vermaanen van elkander te gas en den on willigen om aan dat bevel te voldoen, t< Rond aan eenen der Subflituit- Schouten dezer St£ ofte de Dinaaren der Juftitie aan te brengen, om: daar op de behoorlyke ordre te Rellen; waart* gelyk ook omme zodanige geattroupeerde en gew maakende Kinderen ontmoetende, uit malkandei te doen gaan, dezelve dan ook gelast worden Leyden. Public, tegen moedwil enz. \ ? » d >r e >r n » 'P ir in en- n; i- d, ne en by ie-  24o2 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Ley- den. 'Public, tégen moedwil i 1 ! 1 i \ i i dezen, en omme, des noods, de on willigen om aaa gemelde ordre te voldoen, te cpprehendeeten, ten einde deswege naar bevind van zaaken te worden gecorrigeerd. Wyders verbieden Hun Edele Groot Achtbaare nog by dezen , niet alleen den Kinderen, maar ook zulken van meer gevorderde jaaren , wélken zich door het pleegeh van zulke baldadigheden met Kinderen zouden gelyk ftelleö, wel ftrenglyk, zich te verftouten omme ietnant der goede Burgeren en Ingezeetenen dezer Stad, het zy de ftraaten pasfeerende, het zy zich aan ofte in zyn huis bevindende , met woorden ofte daaden te befpotten, na te roepen, uit te jouwen, ofte te fchelden, veel min feitelyk te aggfesfeereri , ofte eenige hoe genaamde infolentien aan te doen, öochte ook op derzelver deuren ofte vengfters met voeten te loopen, te ftooten ofte met fteenen, hout, ofte andere materie te gooyeh, te Haan, ofte dezelve te bevuilen, het zy alleen ofte met anderen daar toe zarhengerot; op poene, dat die geen j welke daar aan zal fchuldig worden bevonden , voor de eerfte reize voof den tyd van drie dagen,het Zy t nder het Raadhuys 't zy óp 'sGravenftein alhier, naar dc misdaad verdiend, zal worden geconfineerd en met water en n-ood ten zynen koste gefpyzigd; en voor de tweeIe reize, voorzekeren by de Edeleh Achcb. Heeen Scheepenen dezer Stad te bepaalen tyd, op 'sGrarenftein alhier zal worden geconfineerd, omme allaar geduurende dien tyd met zyner handen arbeid le kost te gewinnen, en, indieh de misdaad daar oe gefchikt gevonden word, alvoorens, 't zy Oplet Bankje, het zy aan de geesfelpaal binnens kaners zal worden gekaflyd. En zullen de geenen, welke by eene zö te zameri ;erotte hoop , waar door eenig zodanig ftraat of uisgeweld word gepleegd, worden gevonden, en Idaar geapprehendeerd , gehouden worden voof ïedepli&tigen aan het bedrevene, en als zodanigeri «taf*  JAARBOEKEN, November, 1790. 2403 worden geftraft. BIvvende boven dien in hunne volle kragt en waarde alle zulke pcenaliteiten, aïs by de refpective Keuren, derzelver Ampliatien, en vorige Publicatien op zulke baldadigheden zyn gefield, en fpeciaal die met opzicht tot het vieren van den Zondag zyn geëmaneerd. Qualificeerende en gelastende Hun Edele Groot Achtbaaren dezer Stede Subftituit-Schouten , dè Dienaars der Juftitie, die van dezer Stede Binnenwacht; en, voor zo veel dezer contrarie na het opgaan van de Nachtwagt iets mogtc gebeuren, ook dezer Steede Nacht en Klapperwachten, om deze Publicatie in allen deele te doen nakomen, ende de deünqu/erende zonder eenige conniventie te apprehendeeren. En op dat niemant hier van zoude kunnen voorwenden onwetende te zyn , hebben Hun Edele Groot Achtb. geordonneerd dezen te doen publiceeren en aanplakken zo en daar *t gewoon is. Aldus gedaan by Die van den Gerechte der Stad Leyden, op den 30 October 1790, en ten overftaan van dezelve van de Poye van 't Raadhuis voor den Volke afgelezen op den 4 November daaraanvolgende. Ëy My, J. J. HUBRECHT. Amsteldam. Wy hebben al eens meer van de daaling van het Bankgeld gefproken. Het zelve was in deze maand tot 99 per cent, ja zelfs tot 98^ en 9d perCent gedaald geweest. Dus wierdt dan op den 12 dezer maand de navol gende Notificatie afgekondigd; .Al* Leyden. Public, tegen moedwil enz,  t404 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- s til- Dj M. N'Aific yegens lm bank- gdd. \ lzo Rurgemeefterenen Regeerders der Stad Amfterdam, in ervaring zyn gekomen, dat zedert een geruimen tyd door onderfcheidene oorzaaken de Prys van het Bankgeld tot eene ongehoorde laagte gekomen is, en in 't publiek verfpreid word , dat 't Bankgeld niet dan een ingebeelde waarde heeft, en de Bank buiten ftaat is, om des n ods het loopend Bankgeld te realifeeren, en derhalven nodig geoordeeld hebben , tot in ftandhouding van het voor de Commercie zo hoog nodig Credit der Wisfelbank , voornamentlyk buiten 's Lands , alwaar zommigen niet nagelaaten hebben de nadeeligtte denkbeelden te verfpreiden, eenige provilioneele voorzieningen te doen. Zo hebben Burgemeefteren en Regeerders voornoemt, aangemerkt dat eene groote meenrgte van G;>ude en Zilvere Speciën verfmolten en na buiten 's Lands verzonden word, en te gemoed ziende, dit, op dezelfde wyze met het gemunt Goud en Zilver, dat aan de Bank in Eigendom behoord,uitgevoerd wordende, gehandeld zonde worden , en tevens willende toonen, hoe zeer ten onrechte het Credit der Wisfelbank word aangerand, en ter gerustftelling der geenen, die eenig vermoeden tegens de Soliditeit of Adminiftratie van dezelve hebben opgevat , Cornmisfarisfen van de Wisfelbank gequ .iificeerd, om aan alle die geenen, die eene Rekening in Banco hebben, het beloop derzelve, te rekenen van Woensdag den 17 November aanftaande, in het geheel of ten deelen uit te Ieeveren , aan Zilveren Baaren, met Stads-Stempel voorzien, op het daar vrn gemaakt behoorlyk Effay tegen ƒ 16 : 15 Bankgeld per Markt fyn, voor deze loopende Maand, en vervolgens tot zodanigen prys, als van maand tot maand bepaald zal worden: zonder daar van te betaalen 1 vierde perCento by de uithaaling: en om dezelfde Baar:n Zilver, ten al> len tyde, op den Stempel en Effay dezer Stad, tot denzelfden Prys, zonder eenige korting wederom in  JAARBOEKEN, November, 1700. 2-405 m te neemen, en 'den brenger daar voor in rekening te crediteeren. I , Dit alles met dien verftande nogthans, dat deze I faculteit alleen geaccordeerd word aan zedanigen, die f 2500 a ƒ■ 2600 en daar boven op hunne rekening nebben., en dat één en dezelfde Perfoon, f Op zyne rekening, op eenen dag, niet meerder op voorgeftelde wyze zal kunnen affchryvendan - jcofö. Voorts dit alles onverminderd degewoonlyke Reftitutie der in Banco gedepüfl teerde Goude of Zil- ' vere Speciën, of die nog gedepofiteerd zouden mogen worden , dewelke op vertooning der Receelsfth 'daadelyk zullen uitgeleverd worden. Gepubliceerd na voorgaande Klokkengeflag den Ï2 November 1790. Ter Ordonnan tie van Hun Ede Ie Groot Achtbaare voornoemt. H. HÜYGENS, De Edele Heeren Bevvindhebbefen van dé i Geoctrojeerde Nederlandfcht Oost - Indifche ( Compagnie, hebben gerefolveerd hunne geffiCi tot zyn verdere genomen eiscu en concluiie niet ontvangbaar. Aldus gedaan en uitgefproken in de Canceiarye binnen Leeuwarden, den 27 October 1700. En op den zelfden dag ook de navolgende Sententie tegen den gewezen Secretaris van Franeker Mr. Comelis Scheltema. /gezien by. den Hó've van, Friesland, de ProceV" duren voor denzelven Hove hangende , tusfchen den Procureur - Generaal dezer Landfchappe Rat. Offic. Klager ter eenre, op ende tegens Dr. Ibidem Bernardu.s Bergsma, geoccupeerd hebbende voor Comelis Scheltema , Secretaris der Stad Franeker, Beklaagde ter anderen zyde. '■ 'T voorfz. Hof op alles rypelyk gelet, en gecon%erd hebbende het geene men. in dezen behoor- '• f\ ''' '/ 'yde.  JAARBOEKEN, November, 1790. 2413 de te confidereeren, in den naam en van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland , — . verklaart den Beklaagden, ter zake dat hy op den 6 September 1787 als Secretaris, ter Ordonnantie van de Magiftraa't van Franeker heeft ondertekend 'eene Procuratie voor Jan Scheltema, die in 't begin dier maand, op eene onwettige wyze tot Burgemeefter was aangefteld, waar by dezelve uit dep Raad der Stad Franeker gecommitteerd wierd tot .Volmacht ten Landsdage, van de pretenfe Staaten aldaar vergaderd, — vervallen van zyn ambt als Secretaris van gemelde Stad, — eri inhabil, om den .Lande in eenige qualiteit te dieneh„t-r- conderrmeert daar te boven denzelven, om binnen veertien da'gen aan het Comptoir der Domeinen ten profyte ven de Fleerlykheid dezer Landfchappe te betaa.een ifumrna van een duizend"Goudguldens, by geJpreke dies , fiat authorifatie op den Deurwaarder .van het Kwartier, om dezelve met middelen van .'executie in te vorderen,.— eh ordonneert dat des Bjk!aa«idcs naam in de Matricuia Adygcatorum zal 'worden geroyeerd. — Condemneert voorts den Beklaagden mede in de kosten en mifen van de Juftitie en kosten van den Procesfe, tot 'sHofs tauxatie; cn verklaart den Klager Rat. Oillc. tot zyn verder genomen cisch en conclufie niet ontvangbaar. Aldus gedaan cn eitgefproken in de Cancellarye binnen Leeuwarden, den 27 October 1790. BUITEN LAND SC HE ZAAKEN. fTpusfchen de Ryken van Groot BrittanJ_ men en Span jen is op den 28 October 1790 het navolgende verdrag getekend : TTunne Brittannifche en KatholykeMajefteiten,, + gezind zynde om door eene fpoedige en vaste 'overeenkomst, de gefchillcn te vereffenen., welke Vvvvvvv j oq- Leeu- war3en. Sentent. 'cqen ben SecretarisMr. C. Scheltema.  24H NIEUWE NEDERLANDSCHE Verdrag iusj'chen GrootBrit tan ■nien en Smnjen. j I 1 "< i i 3 ( ,1 l 4 1 i < t i \ onlangs tusfchen de twee Kroonen ontftaan zyn, hebben geoordeeld, dat bet beste middel, om toe dit heilzaam oogmerk te geraaken, zoude beftaan in een vriendelyke fchikking, welke, met ter zyde ftelling van alle vorige en weêrkeerige handelingen , over de rechten en pretenfien der twee Partyen, hunne wederzydfche bezittingen voor het toekomende zoude regelen op een grond, dieovereenkomftig zoude weezen met haare waare belangen, zo wel als met de onderlinge begeerte, waar mede gemelde lunne Majefteiten bezield zyn, om tusfchen elkander eens vooral en in alle opzichten te vestigen de i'olmaakfte vriendfehap, harmonie en goede verstandhouding. Met ditooogmerk hebben zy benoemd ;n gefteld tot hunne gevolmagtigden, van wegens Zyne Groot-Brittannifche Mrjefteit; den Heer Al'evne Fitzherbert, Geheim-Raad van Zyne Majesteit in Groot-Brittannie en Irland, en Zyn buitengewoon Ambasfadeur en Plenipotentiaris by Zyne jatholyke Majefteit; en van wegen geraeldenZyne Catholyke Majefteit, Don Jofepli Monino, Graaf ;an Florida Blanca, Ridder van het GrootKruis Ier Koninglyke Spaanfche Orde van Karei den Derten, Raadsheer van Zyne gemelde Majefteit, en leszelfs eerfte Secretaris van Staat en der Depe:hes; welke, na elkander hunne wederzydfche Volnagten vertoond te hebben, zyn overeengekomen >ver de volgende Artikelen: Art. I. Men is overeengekomen, dat de Gebouwen en de Diftricten van het Terrein, gelegen op le Noord-West Kust van het vaste Land van Noordimei ika, of wel op de Eilanden by dat vaste Land ;elegen, waar van de Onderdaanen van Zyne Britaönuche Majefteit, omtrent de maand April i-jüq loor een Spaanfch Officier, gedeposfedeere zyn, an de voornoemde Groot-Brittannifche Onderdaalen zullen worden terug gegeeven. II. Daarenboven zal 'er eene billyke vergoeding jegeven worden, volgens den aart van het geval„ voor  JAARBOEKEN,November, 179a. 24J5 voor alle daden van geweld of vyandlykheid, welke zouden kunnen begaan geweest zyn, zedert de voornoemde maand April 1789, door de Onderdaanen van eene der beide contracteerendc Partyen tegen de Onderdaanen van de andere; en in geval, dat, zedert dat tydftip, eenige der refpective Onderdaanen mee geweld mogten zyn omzet van hunne Landen , Gebouwen , Schepen, Koopmanfchappen , of andere eenigerhande Voor werpen van Eigendom, op het voornoemde Vaste Land, of op de Zeeën of Eilanden daar by gelegen, zy weder in het Bezit van dezelven zullen gefield of hun eene behoorlyke vergoeding gegeven worden voor de verliezen, welken zy zullen geleden hebben. III. Ten einden de banden van vriendfehap nauwer toe te haaien, eh in het vervolg eene volmaakte harmonie te bewaren onder de beide contracteerendc Parthyen, is men overeengekomen, dat de refpective Onderdaanen niet gehinderd of geftoord zullen worden , het zy in het varen of visfehen in de Zuidzee, het zy in te Landen op de Kusten van die Zeeën of Plaatzen, die nog niet geoccupeerd zyn, ten einde 'er Handel met de Inboorlingen van liet Land te dry ven of 'er Erablisfementen te Richten, alles egter onder de bepalingen en voorzieningen, welke in dc volgende drie artikelen zÜllêrJ worden gefpecificeerd, IV. Zyne Brittannifche Majefteit verbind zichon de kragtdadigfte middelen in het werk te Hellen, ter einde te zorgen, dat de Vaart en Visfcbery zyner On der J anen in den ftflléö Oceaan of in de Zuidzee', niet de voorwendsels worden voor een on&coor loofden Handel met de Spaanfche Bezitting: èn ter dien opzigte is 'er byzonder bepaald , dar. de Brit tabnilbhe Onderdaanen niet zullen Varen of Visfcheï in de gezegde Zeeën binnen een afftand van ic Zee.nylen, van eenig gedeelte der Kusten reeds dooi ■gpinje bezeten. V. Men is overeengekomen, dat zo in de Plaat zen, welke volgens Art. 1. , t«ru^ gegeeven zJlct wor Verdrag tusfchen Groot- Brittan- nien en Spanjen. 1  *4iö NIEUWE NEDERLANDSCHE , Verdrag 'jusjclion- OroocJhittati^ nieii cn ■ ^puiuc. \ | < r ( ï t v r d z u Q d ' w Z< 1 v< ni worden aan de Brittannifche-Onderdanen, als in alle de andere gedeelten van de Noordwesc Kust van Noord-Amerika, of derzelver byleggende Eilanden ten Noorden van een gedeelte der Kust, reeds door de Spanjaarden bezeten, en overal waar de Onderdanen van eene der beide Mogendheden, zedert de ;naand April 1789 , eenig Etablisfement gemaakt icbben, of in het vervolg nog zullen maaken, de Onderdaanen van de anderen den vryen toegang zullen hebben en hunnen Handel'vry en onbelemmerd nogen dry ven. VI. Nog is men overeen gekomen, met betrektin::; tot de zo Oostelyke als, Westelyke Kusten van Suid - Amerika en de daar by liggende Eilanden {at de refpective Onderdanen in het vervolg geene itablisferaenten zullen maken in de gedeelten der vusten, gelegen ten Zuiden van de gedeelten dier :elfde Kusten en byliggende Eilanden, reeds door Ipanje geoccupeert; wel verftaande,. dat gezegde efpedtive Onderdaanen de Magt zullen behouden irn op de Kusten en Eilanden, dus gelegen te moen ontfehepen de Goederen tot hunne Visfdiery ehoorende , cn 'er Hutten cn andere Werken, oor den tyd op te flaan , alleenlyk tot dat oog^ lerk dienende. VII. In allen gevalle van Klagten of inbreuk op e artikelen van deze Conventie, zullen de wedervdfche Officieren, zonder zig eenig geweld of da.slykheid te veroorloven , gehouden zyn om een muwkeurig rapport van de zaak en der omflangheden aan hunne refpective Hoven te aoen elke dan de Gcfchillen in der minne zullen vereffent!' VIII. Deze Conventie zal, binnen den tyd vari :s weken, na de tekening dézes of wel eerder, iuen zulks mogelyk is, worden geratificeerd. Ten bewyye hier van,hebben Wy ondergefchreu, Gevolmagtigden van Hunne Groot -Brittanrcheea Kathoiyke Majefteiten, in hunne nameri , uit kragte van Onze Volmagten, deze Coovea- tïè  JAARBOEKEN, November, 1700. 2417 tic getekend, en/% de Zegels van Onze Wapenen opgeftcld. Gedaan te San Lorenzo el Real, den 28 October 1790- , i (Was getekend) . ALLEYNE FITZHERBERT. EL CONDE DE FLORIDA BLANCA. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Delft. Des Heer Hendrik de Roock, Veertig Raad en Regeerend Scheepen dezer Stad-, op verkiezing van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den , Heer Prins Erfftadhouder, door Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en West; Friesland aangefteld zynde tot Hoofd-Officier dezer Stad , is in die hoedanigheid op den 1 dezer maand ingehuldigd. * 'sGravenhagë. Tn den ouderdom van 80 Taaren en ruim 10 maanden is overleden den Heer Mr. Gerard Beelaarts , Vry heer van Blokland , Heer van Wieldrecht, Oud Voorzittend Scheepen en Oud-Raad der Stad Dordrecht, benevens OudSecretaris van de Provinciaale Rekenkamer van Holland en West-Friesland. Als mede in den ouderdom van 92 Jaaren, den Heer Jaqu.es le Jeune, Ontfanger der Posteryen van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West-Friesland. Hun Hoog Mogende hebben den Heer Mr. Pleur Adriaan 't Hoen, aangefteld tot Commis by de raadplegingen der Admiraliteiten dezer Landen, in plaatze van den Heer Mr. B. P. van Lelyveld, die tot Commis van Hunner Hoog Mogende Vergadering is aangefteld. Den Heer en Mr* Piet er Adriaan Renner van Ou-  Ht8 NIEUWE NEDERXANDSCHE Veran dering onder de hooge en lage Amte- JSIAArs, knz. ■ Ouy-naller, is door de Algemeen?. Staaten aangSfteld tot Bailluw van Sas van Gtnd en Pbilippine, in plaats van deszelfs Vader Reinier van Uuwenaller, en heeft in die hoedanigheid ter Vergadering van Hun Hoog Mogende den ted afgelegd Uit eene overgeleverde Nominatie heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder , de Magiftraat dezer Plaatze, op de volgende wyze veranderd en aangefteld: Tot Burgemeefteren de Heeren Mr Jan Scicher , Mr. GoverT Franco van Slingelandt en Mr. Paulus Bee laaris: Tot Scheepenen Mr. Adriaan van der Goes, Mr. WiUefa 'ï Hoen, Mr. Diderik van der Jh/rch van Spieringskoek, Mr. Johan yan Hees, Heer van Berkel en Rodenrys , Mr. Adrntcn Backman, Heer v;m Schipluyden en Hodenpyl, en Mr. Willem Aruold /ïdrtaan Poelman. Tot Schecpcn van Scheveningen Dirk Hogenraad; ed tot Scheepenen Cornmisfarisfen van des Gemeenelands Middelen Mr. Willem 't Hoen, Mr. Diderik van der Bttrch van Spieringskoek en Mr. Johan van Hees, Heer van Berkel en Rodenrys; allen om te dienen van St. Catharitia 1790 tot St* Catharina 1791. Hun Édele Groot Mogende hebben, op verkiezinge van Zyne Do duchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, aangefteld tot Voorzitter in den Hove van Holland, Zeeland en Friesland, in pbats van wylen den Heer Mr. Wi Sticker , d~n Heer Mr- Cocnraaa ie Lcu de Wilhern; en tot Curator van 's Lands Hooge School te Leyden , in plaats van wylen den Heer Mr. P- van iiki wyk, den Heer Mr. P. H. van de Wall, Oud-Burgemeefter en Raad der Stad Dordrecht. Leyden. Den 10 November is als Hoofdofficier dezer Stad beëedigd Jr. . inthony Guftaaf van Boetzclaar, in plaats van den Heer Mr. Aariaan Van Heusdcn. Tot Burgemeefteren zyn aangefteld, de Heeren Mr. Jacob Bartramvan denSteen, eerfte en Voorzit»  JAARBOEKEN, Noveml.tr, 1790. 24^ zittende, Mr. Simon Drolenvaux, Mr. Piktkr Tam Marcus, en Mr. Adriaan van Heusden,; In benoemd om als Raad in het Collegie ter Admiraliteit te Amfteldam, met Mei aanftaande zitting te nemen, den Heer Mr. Pïefer Fredrik van Ltijfeler, Raaden Oud- Scbeepeti, en m de Provin ciaale Rekenkamer van Holland, den Heer Mr. Pteter Oian&uion, Raaden Oud-Burgemeefter de- zeamsteldam. Den 21 en 43 November hebben de Hoog Geleerde Heeren Jan Konynenburg en Paulus van Hemen, Profesforen by de Remonftrantfche Gemeente dezer Stad, hunne posten mei openlyke Redevoeringen aanvaard, de eerfte in df Godgeleerdheid, met eene Lofrede op SmónEpis copius, de tweede in de Wysgeerte, met eene Re de voering over het voorbeeld van Christus, dc Apostelen en Euangelisten, die zig in hunne Lee? redenen niet naar het ver/land van eenige weim nige, maar naar de vatbaarheid der Gemeent fchikten. _ _T , Schoonhoven. Den 10November zyn u eene overgeleverde Nominatie, door Zyne Dooi luchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhoudt verkozen: tot Burgemeefteren de Heeren Ger.m dus Jacobds van den Bosch en Mr. Steph; kus Jacobus Scheltus. Tot Scheepenen: L Heeren Willem van Solingen, Sebasliaan van l\o ten Adriaansz. , Hendrik Slingeland Abraha Editard Hoeks, Jan Hoogwinckel Gr. Zoon, J hannes Va/leen en Jan Klyn. En tot Scheepenei Cornmisfarisfen: De Heeren Willem van Sottuge. Hendrik Slingeland en Abraham Eduard Hoek Op den zelfden dag is door de Edele Groot Ach baare Heeren van de Vroedfchap benoemd, om m de maand Mev 1791, voor den tyd van drie Jaan zitting te nemén in de Provinciaaie Rekenkamer vj Holland en West-Friesland, den Heer Dr. Gat lus Carnier, Raad in de Vroedfchap en Oud-Bi gemeefter; dezer Stad. Verandering 5nder de hooge en lage Amte- naars , enz. e t r e Vi Yi 0' 1- h s, t- ïti :n tn 0ir- e*  2420 NIEUWE NED. JAARB., Novemb., 1790. Veran- Zierikzee. Den 26 November is alhier iri dering den ouderdom van ruim 63 Jaaren, overleden den onder Heer Mr. Mar; mis I;,u;;is, Raad en Oud-Schepen de hoo- dezer Stad, mitsgaders PenningmeeRer van den Lange en de van Schouwen. lage Wyders is in plaats van den Heer Mr. Samuel Amte- de Jongt, die op deszelfs verzoek zyn ontflag beNAArs, komen heeft, tot Scheepen dezer Stad aangefteld j ENZ. den Heer Mr. Jitmiel de Braamv. Utrecht. Ter Vergadering van Hun Ed. Mog. heeft als gewoon Raad in den Hove Provinciaal den Eed afgelegd en in welgemelde Hove zitting genomen, dert fleer Mr. 'Lube'riUs'van Beu/eche/n, bevorens buitengewoon Raad en Griffier in den Hove' des Graaffchaps Culemborg. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 22 November. by de 'L. Zak. Tarw oude Zeeuws enz.20 a 234 % —— nieuwe Zeeuws ioia 23 r ■ blaauwe j8 a ipig —— Zomer 18 a 19 S Rogge Zeeuws enz. 13 a 14 ^ Wittebooken kleine 20 a 23 '«. Erwten Grauwe 16 a 20 a groene 15 a 18 8 by 't Last Boekweit op 154 ffi a 23 ^ Gebst Winter i8è a 20 ^ ; — Zomer 18 a 19^ d Rotterdam den 22 Novemler. Haver VriefeBrouw. 16 a 23,^ dito Voer 13 a 14! ^ | Zeeuws enz.dito 14. a-SS* dito Vo-t 11 a 13^ Paardeboonen 20 a 21^ [CooLZA/iDZieuwsenz. 35339^ Moutwyn 8: df'de 30 Vi. by den Steen. Vlas Allerbeft 42 a 50(1. j Best 35 a 41 ft. '—-— Middelfoort 32 a 34 ft. •j Gemeen 17 a 31 ft. '!—— Allergemeenst 26 ft.  NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, December. M D C C X C. HOLLAND. Delft. Wy hebben in ons voorgaand fftikje, Dilft. onder het artikel van Amsteldam van de liefdegaven voor hen, die door de overftromingen in 't jaar 1784 veele fchadens geleden hadden, en van de edHi.oedigen en onvermoeiden arbeid van hen. welken die liefdegaven opgezameld en beftierd hebben , gefproken. Ook van wege het Xxxxxxx be-  ©elft. 'sG R.AVKNHAOE. belastingen zyn onvermeidelyk noodzakelyk, en de zenuwen van den Staat, niet min. der dan de ge'd uiddelen en inkomtlen van byzondere huisgezinnen. Niets is, ook billyker, dan dat zy, die zekerheid, veilig, en andere voordeelen van de Burgermaatfchappy genieten, ook naar evenredigheid derzeiver lasten helpen fchragen. Niet minder 842a NIEUWE NEDERLANDSCHE beftier in Qezt Stad, las men deze bekendntaking: Alle Edelmoedigen, welke in 't Jaar 1784, zo in Delft als in de omleggende Plaatfen, hunne Landgen >oten , in de Overltroming der 'livieTen ongelukkig geworden, door hunne Liefdega? ven zo byzonder pnderlb'und hebben, worden yan wegen de Commisfie ter Directie van het Departement des Oeconomifchen Tak te Delft, verzogt op Vrydag den 24 December aanftaande, na de midd'g precies, ten drie uuren, te willen verfchvnen in de groote Zaal van 't Princenhof, pin rekening te hooren van gemelde Liefdegaven, aan 't Departement te Amlterdain toevertrouwd, en; dpor het zelve uitgeueeld. (Was geteikencF) A. van BEMMELEN, Secretaris,,  JAARBOEKEN, December, i700. 2423 der is het zeker.dat van tyd tot tyd de wetten fcn ordonnantiën wegens de belastingen' eens moeten herzien worden, zo wel we-1 gens de misfiagen, die zomtyds in de heffing als anderzints influipen, als wegens de veranderingen , die doof verloop van tyd voorvallen, en dikwyls ook verandering van maatregelen vorderen. Zie hier dan ook wederom eene ORDONNANTIE, waar op binn-.n HOLLAND en WES'I^ FRIESLAND, ien behoeve van de gemeene Zaak, volgens confent van 's Lands STAATEN, by ColleSte zal geheven worden den Itn* post op het GEMAAL; Aft. li Deze Impost moet worden betaald van alle het Graan , dat binnen deze Provincie gebroken! word,mitsgaders van alle drooge fpecien ,dié vare Graanen gemaakt zynde , b'inueh' déze Provincie worden ingevoert, als mede van het Meel, Brood,' Befchuit, Koek en ander Gebak,' dat, van reeds; verimposte Graanen gemaakt zynde , in andere bellotene Steden of Resf rten word ingebragt voor zo verre den' invoer , en het inbrengen by het veertiende en vyftiende artikel dezer Or= donnantie niet is verboden. Xxxxxxx 3 Min sGtü* iftt  's Grave nha- ce. Ordonnantieop do lm post vai 't Gemaal. 2424 NIEUWE NEDERLANDSCHE Eerfte begrooting, rakende het Molengraan. Burger Impost. II. Tarwe en Spek, mitsga. ~ ders Masteluin of Tarwe met Rogge vermengt, ieder Last ƒ 104 : iS : 12 Rogge 42: 7 ; o Bfxkweit 8:5: 8 Garst, Haver,Gort en Boonen, die gebakken worden 23 : 2 : o 1 Scheept-Impost. 7'arwe, Spek en Masteluiu ƒ 63 : 12 : o Rogge 31 : 16 ; o Impost van Traficquanten. Styfzelmakers Graanen ƒ 11 : 4 ; 0 Brouwers en Bianders Tarwe 3 : o : o Brouwers Rogge 1 : 10 : o Brouwers en Branders Garst en Boekweit. 1 : o ; o Tweede Begrooting. Rakende het inkomende Gemaal uit een der andere Vereenigde Provinciën of het Resfort van de Generaliteit, Meel, Brood, Koek, Styffel, Poeder, en alle andere <:rooge Speciën van Graanen gemaakt, of voortgekomen zynde, de Mesting en Zemelen daar onder begreepen. Voor iedere 100 ponden f 6 : 12 : o Lange grove Deventer Koeken 2 : o : o Terug komende Koek 1 : iS : o Geruide Boekweit en Gort het Last ia ; 18 : 8 Der-  JAARBOEKEN, December, i790. 242j Derde Begrooting, raakende den Impon , wegens het Tranfport van GemaalSpeciën van ae eene Stad of DiftriSt naar het andere. Tarwe Meel de 100 ponden ƒ i : 3 • ^ Rogge Meel 0 : ™ '■ L Tarwen Brood o : 18 : ic Roggen Brood 9," 7>',. Befchuit x ^ li 2 : r, Koek van het platte Land 1 • 9 • *■ /^errftf Begrooting, raakende het Quotifatie Gemaal.' Ten platten Lande',- zal ieder Perfoon Tarw confumeerende , worden aan geflagen o den Impost van een Haagfche Zak Tarw, i 200 ponden Tarwe Brood, en dus tegen d fomma van ƒ 3 :■ 15 ev . . ■■ Doch ieder Perfoon Rogge confumeerende op 1 Zak Rogge gelyke Maat, of 240 ponden Rogge Brood, en dus tegen de fomma van/ 1 : 17 : *< Hoe dezen Impost geheven word: III Den Impost van het MolerigVaan móet, vo gens'de eerfte begrooting, betaald worden, do< elk die eenig Graan ter Molen WÜ doen, ot t Gruttery inflaatf, aan den Gaarder,- ter plaat daar den Aangever woondt, eer dat het ter Ivf len of ter Gruttery gedaan word, op de boe van drie honderd Guldens voor ieder Zak, t verbeurte van het Graan. . Doch de Grutters, wanneer aan hun de juil ouautiteit van eén ongemetene party Boekwei die zy willen inflaan, onbekend is, zullen m d Xxxxxxx 3 8 'sGüês VÉNHi^ GE. 'Ordo'n* ndntie op de lm ~ post vad 't Ge1 maak > I I f i I n i »r W fer ):erf :e it tf  2426- NIEUWE NEDERLANDSCHE ;sGra- venhace. Ordonnantie&p de In. post va 't Gemaal. geval dien inflag mogen doen op een provifioneef Confent-Billet, en gehouden zyn, om binnen driemaal vier en twintig uuren, na dat den opflag gefchied is, den Impost re voldoen tegen een behoorlyk gezegeld Impost-Billet, op een boete van honderd Guldens. - Niemand zal eenig Graan ter Molen of Grut?tery mogen doen, zonder dat hetzelve, wat de Grutteryen aangaat, bevorens door beëedigde Meters zat-zyn gemeeten, en zonder dat daar by gevonden word een behoorlyk Billet, houdende de juifte qualiteit en quamiteit van het Graan , mitsgaders den naam van den Eigenaar, en van de Molen of Gruttery, alwaar het Graan zal worden opgeflagen, met dag en datum van de aangeving, op de boeten en ptenaliteiten , by de Ordonnantie op de gezegelde Billetten geltatueert. IV. De Hardbakkers die alleen hard Brood tot Scheeps • Confumptie, en geen ander bakken, zullen by de aangeving alleen den Scheeps. Impost betaalen. Doch alleen ter plaatze , alwaar geen afzond'erlyke Hardbakkers zyn , zal het aan de Broodbakkers gepermitteert wezen, teffens voor Scheeps-i Confumptie hard Brood te mogen bakken, mits in allen gevallen by de aangeving van het Graan ter Molen, den vollen Burger ■ Impost betaalcnde, als wanneer aan hun zal worden gereftitneert het te veel betaalde van die partyen hard Brood, welke zy aan Scheepsboord met kennisfe eu Confent-Billet van den Gaarder zullen hebben uitgeilngen. En zal deze reltitutie berekent worden van iedere honderd ponden hard Tarwen Brood tot ƒ i : o : 10 Van iedere honderd ponden bard Roggen Brood tot 0:5: 14 V. De Brouwers en Branders , die hurme  JAARBOEKEN, December, 1790. 2427 eigene Molens bemalen, zullen 'sweekelyks aangeeving moeten doen van het Graan , dat zy gebroken hebben , en den Impost daar van tegen een gezegelde Quitantie van twaalf Huivers betaalen. Doch de Brouwers zullen ook kunnen volflaan om in plaatze van die aangeeving opgave te doen van het getal hunner Brouwtens , en voor ieder van dezelve, tegen Quitantie als voren , te betaalen negen en twintig en een halve fluiver. VI. Onder den naam van inkomend Gemanl worden begreepen , alle gemalen Speciën, die onder de tweede begrooting belast zyn, en uit een van de andere Geunieeade Provinciën, of uit het Resfort van de Generaliteit, langs de gepermitteerde pasfagien , binnen deze Provincie worden lngevoert , het zy om dezelve uit te losfen, of, om daar mede na elders te pas* feeren. Door terug komende Koek, word verftaan Koek , die bevorens van veriraposte Graanen binnen deze Provincie gebakken zynde, by kennisfe , en Billet van den Gaarder , naar een van de andere Provinciën of het Resfort van de Generaliteit is vervoert geweest, en van daar , met eenig voldoend bewys ten genoegen van den Gaarder, dat het dezelve Koek of een gedeelte van dien is, welke te voren is verzonden geweest, binnen deze Provincie weder word te rug gebragt. VII. Den Impost op het inkomende Gemaal moet volgens de tweede begrooting binnen den tyd van drie uuren, door den Inbrenger worden! betaald, op de naarte plaats van zyne aankomst, in het zestiende artikel dezer Ordonnantie, nader aangewezen. En moet van deze betaaling verkregen worden een gezegeld Impost-Billet , houdende de juifte Xïxxxxx 4 qua? 's GrA* venhaue. Ordonnantiejpdelmöost van 't Gewaak  S428 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venha- Ordonnantieop de Impost van 't Gemaal. qualiteit en quantiteit der ingebragte Speciën, mitsgaders den naam van den Inbrenger j en van hem die den in (lag doen zal. En zal niemand, zonder zulk een Billet deze Speciën mogen losfen , aan de Wal brengen noch itiöaan , alles op de boete van twintig guldens voor ieder pond, en verbeurte van de Goederen. VIII. Den Impost naar de derde begrooting moet betaald worden van het Meel, Brood, Befchuit, Koeken diergelyk Gebak, dat van reeds verimposte Graanen gemaakt zynde, in andere beilotene- Steden of Resförten word ingebragt, en wel Eerftelyk, van het Meel, Brood en Befchuit, dat uit de eene beilotene Stad in eene andere word ingevoerd; Ten anderen van het Meel, Brood en Befchuit, dat uit het eene Resfort word verzonden, aart Bo 3rd van Zeefchepen , leggende of geëquipeert wordende in een ander Resfort; zonder dat evenwel in dit geval, voor andere Resförten, zullen Worden gehouden de Zeehavens of Rheeden , die in zekere zin gezegt kunnen worden te behooren tot de Steden alwaar de Schepen worden uit-' gerust ; hoedanig (by vowrbeeld) Texel is, ten aanzien van Amfteldam , mitsgaders den Brielle en Hellevoetfluis, ten aanzien van Delft en Rotv terdam. I en derden , van Koek en diergelyk Gebak, die van het platte Land, binnen de beilotene Steden , den Hage daar onder begrepen, word ingebragt. IX. De voorfz. Impost moet betaald worden door den Inbrenger uiterlyk binnen den tyd van drie uuren na zyne aankomst , aan den Gaarder , ter plaatze daar den Inffag zal gefchieder. En zal den Inbrenger door een Confent-Billet van  jaarboeken,vDen blyken, op poene van andefzints in gereede Penningen te moeten voldoen, den Impost van zodanige q'uantitéit Graan , als zy minder dan lunne pral'umtive Confumtie, volgens derzelver kntfag'i geduurende het geheele Saifïen, of zelfs, 3f door den Bakker op bunnen naam zullen heb>en aangegeeven. En vfrord het Saifoen verdaan in te gaari met len eerlten July, en te expireeren met den laatlen Juny van het volgende jaar. XIÏ. Ten einde het middel van het Quotifatiejemaal naar behooren worden geëxecuteert, zal fe Öaardef des jaarlyks , tegen den ingang van iet Saifoen , geadlilteert door een DeurwaarIer dl Bode, alomme ten platten Lande van Zyn tesfort, eene naauwkeurige befchryving doen, n van ieder hoofd des huisgezins afvraagefj er juifte getal perfoöaen, Waar uit zyne Fami. e beftaat'. De Kinderen boven de vier en beneden de tien  JAARBOEKEN, December, 1790. 2431 tien jaaren zullen gerekend worden als halve per- 'sGR^r foonen. venha- En zal den Gaarder conform aan de gedaare op- Ge. gave, de Quote, ingevolge de vierde begreoting in zyn Quohierformeeren , en daar van een Quor Ordontifatie- Billet door de Bode of D-'urwaarder gere- nantie kend, uitgeeven, waar van 's Lands Recht by opdclmde overgifte,door den Gequotifeerden moet wor-post van den voldaan. * 7 Ge- Indien de gerequireerde opgave geweigerd oïmaal. kwalyk gedaan word, zal de Gequotifeer'de ver* beuren een boete van honderd guldens voor iedere heele, en van vyftig guldens voor iedere halve Perfoon, die verzwegen is. XIII. Indien de Gequotifeerdeloopende het Saifoen , of zelfs , of door den Bakker op zynen naam eenig Graan ter Molen doet, zal daar van de aangeeving moeten worden gedaan aan het Comptoir van den Gaarder, die dezelve op het Quotifatie-Büiet zal noteeren , en op het Quohier in mindering van de Quote affchryven: daar en boven zal hy verleenen een Impost-Billei, waar op het Graan ter Molen moet worden gedaan. En zullen de Gequotifeerdens, die op deze wyze loopende het Saifoen, hunne Quote niet, of maar gedeeltelyk hebben voldaan, hun agterr wezen, op poene van parate executie, uiterlyk voor het einde van de maand Augustus moeten betaalen , zonder dat zy tegen die betaaling , eenig Graan zullen mogen ter Molen doen. Doch, om dat het aan den Gequotifeerden vry ftaat, om zo wel Tarwe als Rogge te conftimeeren, en om dat 'er daar en boven in de byzun> dere Resförten verfchillende Graanmaiten in gebruik zyn, zo zal, ten einde de verwarring, die hier uit in de afrekening zoude kunnen ontdaan, ' voor te komen, tot een grond vaa de verrekening  243^ NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE. OrdonnantieOp de Impost van 't Gemaal. i < ning gelegt moeten worden, den vollen aanflag tegen den Impost op de Tarwe , en dus tegen ƒ'3 : 15 : o voor ieder hoofd; waar tegen gevalideerd zal worden den reeds betaalden Impost van de '1 arwe, als mede den reeds betaalden Impost van de Rogge, die in deze verrekening zal worden verdubbeld. En , indien deze fommen , te zamen genomen, niet toereikende zyn, tot de verfchuldigde Quote , zal de Gequotifeerde het reftant in gereede Penningen moeten voldoen, waar voor op het Quotifatie - Billet Quitantie zal worden gegeeven. XIV. Geenerlei Speciën van Gemaal, de Styffel daar ouder begrepen , mogen van buiten de Republiek der Vereenigde Nederlanden binnen deze Provincie worden ingevoerd, op een boete van twintig guldens voor ieder pond,en verbeurte yan de ingebragte Speciën. Echter zal van dit verbod zyn uitgezonderd eene kleine Provifie van Brood , Meel en Befchuit die Beurtfcliippers, niet boven de quan» titeit van twaalf ponden voor iedere Perfoon, met zig brengen; als mede de Provifie van Brood, Meel en Befchuit, die de Zeelchepen op hunne reizen van buiten Duins is overgebleven ; mits dat, indien het zelve aan de Wal word gebragt, daar van den Impost naar de tweede begrooting op het inkomende Gemaal zal moeten worden betaald ; doch indien het voor bedorven , of Mesting of Beeftenvoeder word opgegeeven, ïal den Gaarder verpligt zyn, al het geen voor jedorven of Mesting of Beeftenvoeder is opgegeven, te examineeren, of doen examineeren, :n zo het nodig geoordeeld word , zal het zel^e moeten gezand, of op eene andere wyze ter onfumtie van Menfchen onbruikbaar gemaakt vorden. XV. Geen Styffel van Aardappelen of Aard- pee-  ] A ARBOEKEN, December, 1790. 2433 peeren, noch Poeder daar van, mitsgaders geen Gort of Grutten van Garst , mag uit eenige Landen van buiten deze Provincie worden ingebragt; ook zal niemand een ge Styffel of Poeder van Aardappelen of Aardpeeren binnen deze Provincie mogen maaken , op de bo:te van twintig guldens voor ieder Pond , en verbeurte van de ingebragte of gemaakte fpecien. Geen Brood noch Meel mag van het platte Land dezer Provincie binnen de beilotene Steden, den Haag daar onder begrepen, worden ingebragt, op de boete als vooren. XVI. Uit de Provinciën van Friesland, Over ysfel en Groningen , mogen geen gemaale Spa cien binnen deze Provincie worden ingevoe d, dan over de Zuider-Zee; en het zelve moe; op de eerfte plaats van de aankomst wordet verimpost. Uit de Provincie van Utrecht mogen geen ge maalene Speciën worden ingevoerd dan te Wa ter, langs de Vegt, en het zelve moet aan di Nicuweriluis worden verimpost. Uit de Provincie van Gelderland, Zeeland en de Landen van de Generaliteit mogen gc ne gemalene Speciën worden ingevoerd, da te Water door de Lecq , door de Kille , e langs de Waal, en het zelve moet, wanneer ht door de Lecq word ingevoerd, te Schoonhoven door de Kil te Dordrecht, en wanneer het lang de Waal word ingevoerd te Gorinchem worde verimpost. En zullen, zy die eenig Brood, Meel, Befchui Styffel, Koek of diergelyk gebak lan/?s andei Wegen of Pasfagien binnen deze Provincie ii brengen, vervallen in de boete van twintig gu dens voor ieder Pond, met verbeurte van de ii gebragte Goederen. ff 's Gcu- VENKA,» GE. Ordonv ncinlie op de Impost van 't GemaaU 1 t 1 1 t » s tl •» e 111- 2c  2434 NIEUWE NEDERLANDSCHE ss Gra- venhace. Ordonnantieop de lm post vat 't Gemaal. Wie vry van dezen Impost zyn. XVIf. Niemand zal van dezen Impost vry zyn, dan die by het generaal Placaat zyn vry gefteld; - namentlyk Zyne Doorluchtige Hoogheid en des2 zelfs Descendenten , de Diaconien en publieke Godshuizen , 's Lands Univerfiteit en de Munten , binnen deze Provincie refideerende , voor zoverre aan dezelve volgens haar Privilegie of onze opgevolgde Refolutien, eenige yrydom is geaccordeert. Insgelyks, zullen in gevolge derzelver OcTroyen vry zyn de West-Indifche Compagnie, mitsgaders de Directeuren van de Colonien van Surinamen, en die van de Berbices, wegens het Meel, hard Brood of Scheeps - Befchuit, dat zy naar die Colonien verzenden, om aldaar verhandeld, of geconfumeert te worden, doch niet wegens de Confumptie aan Boord van derzelver Schepen Eindelyk zullen noch vry zyn de Groenlandfche, Yslandfche, en groote Visfcheryen; waar onder mede zullen begrepen zyn de groote Schuiten van de Zykant , die een Gaffelzyl, Braamen Topzyl gebruiken, en met agt Koppen eenmaal des jaars in diep water ten Haring varen, als mede alle zodanige Visfcheryen, die een byzonder Octroy van vrydom van Hun Edele Groot Mogende zouden mogen hebben geobtineert, en dat , wegens alle het geen aan boord van dezelve Schepen , op de reize zal worden geconfumeert ; mede volgens derzelver Octroyen. XVIII. Nog zal van dezen Impost vry zyn het Graan , dat als Beeftenvoeder of Mesting , ter Molen word gedaan, doch geen Tarw of Rogge ten zy dezelve gemengt is , ten minften met een dep-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2435 derden deel Haver, Wikken, Boonen en Erweten, naar keuze van den Aangever, welke de Molenaars niet anders, als zodanig vermengt, ten dien einde zullen mogen ontfangcn, en daar en boven nog verpligt zyn, om niet alleen deze Speciën, maar alle Mesting, geene uitgezonderd, met een twee en dertigfte deel Zand, te rekenen naar het gewigt van het Graan, te vermengen op een boete van twee honderd guldens, en daar en boven verklaard te worden meineedig, eerloos eri infaam. Ook zal van dezen Impost ontheeven zyn de Garfte Mout, die de Brouwers, en de Rogge, en Garfte Mout, die de Branders ter Molen doen; als mede de Rogge Zemelen,die de Koekebakkers andermaal ter Molen zenden, om fynder gemaa. len te wordeiii Van den Impost op het inkomende Gemaal is vry de Provifie aan Boord van de binnen, komende Zeefehepen , mits dezelve niet gelost, overgefcheept of aan de Wal gebragt worden. Van den Impost na de derde begrooting is vry de Koek, die uit de eene beilotene Stad, naaide andere, den Haage daar onder begrepen , verzonden word , als mede de fyne Befchuit, die door de Befchuitbakkers , zo In de Steden, als ten platten Lande dezer Provincie woonende , naar andere Steden en Dorpen verzonden word. Echter zullen in allen deze gevallen van vrydom, in dit en het voorgaande artikel vermeld j behoorlyke Billetten moeten worden gehaald, zonder dewelke deze Speciën niet ter Molen gedaan, noch getransporteert zullen mogen worden, op een boete van honderd guldens; zynde alleen de Koek en Befchuit tot de quantiteit van vier ponden, en daar beneden, die uit de eene beilotene Stad naar de andere, den Hage daar ohYy'yyyyy dei 'sGitA- VENHAGE. Ordori' nanlie op de Impost vari 't Gemaal.  2436 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Ordonnantieop de lm post va, 't Gemaal. der begreepen, gezonden word , daar van onf> beven. ! XIX. De Diaconien, vrye Hoven en Corporatien zullen, wanneer zy hun Graan zelfs ter Molen doen, en in hunne eigene Bakkeryen verbakken, daar van een behoorlyk Confent-Billet moe-ten haaien, het geen aan dezelve verleend zal 2 worden op een getekend Declaratoir, dat de aangegeevene quantiteit ten hunnen behoeven ter Molen word gedaan» Doch wanneer de Bakkers,aan de voorfchrevene Diaconien, vrye Hoven en Corporatien, het Brood leveren, zullen dezelve van die geleverde quantiteit 'sroaandelykfche reftitutie kunnen bekomen van den betaalden Impost , mits 'er aan den Gaarder werde o/ergelevert een fpecificq getekende Lyst, gefterkt met een Declaratoir van hun, wien de vryheid competeert, en op wiensordre de Leverancie is gefchied. De Gealimenteerden, die door Diaconen by andere Ingezetenen beReed zyn, zullen voor hun hoofd de vrydom genieten van een Haagter e Zak Tarwe, of twee honderd ponden Tarwe Brood r of van een en een vierde Zak Rogge , of twee honderd en veertia: ponden Roggen Brood, waar mede de Befteedel'ing mag worden bedeelt, en dat aan hem, by wien de Belleedeling inwoonty op zynen aanllag, zo hy gêqüotifèèrt is, zal valideeren- XX. De Bewindhebbers van de West-Indifche Compagnie , mitsgaders de Directe men van de Colonien van Sunnamen en de Berbices, zul> len , wanneer zy eenig Meel , haid Brood of ' Scheepsbefchuit naar de Colonien willen verzenden , ten Comptoire van den Gaarder moeten haaien een behoorlyk Confent - Billet, waar op de infeheeping moet gefchieden, houdende de juifte qualiteit en quantiteit van de party. En  JAARBOEKEN, December, I7Ö0. 2437 En zal vervolgens door den Gnarder reftitutie Van den betaalden Impost worden gedaan,op een Declaratoir van de Bewindhebbers , Di.-eet.eurs, of derzeWer gequalinceerde Pakhuismeesters geteekend, houdende den naam van de Colonie, mitsgaders van het Schip, waar mede de verVöeringe gefchied, met opregre verklaaring, dat dit Meel, hard Brood, of Scheepsbefchuit naar die Colonie word verzonden , om aldaar verhandelt of geconfumeert ie worden, en niet, om dezelve binnen Scheepsboord te doen confumeeren. XXI. Die van de refpective Visfcheryen in het 17 art. breder vermeld, zuilen van alle GemaalSpecien, die aan boord willen inllaan, bevorens mede als alle andere, den Impost betalen, en de infcheeping doen op behoorlyke Billenen; dceh dezelve zullen na het retour van die Schepen , reftitutie kunnen bekomen, van den betaalden Impost, op een door den Boekhouder dier Schepen geteekend Declaratoir ; houdende verklaaring van de juifte quantiteit en qualiteit van het Brood, op de reize geconfumeert, als mede van de quantiteit van het overgehoudene Biood, met byvoeging, dat de Koopprys van het zelve in de rekening van de Reedery is gebragt, en geleden? ouder praïfentatie om het zelve des noods met de rekening te beWyzeu ; en wyders met beloften, om liet overgehoudene Brood by de naalle Equipagie van een Schip, ter Visfchery, te zullen gebruiken; of, zo het daar toe onbekwaam mochte Wezen, om het zelve niet anders, dan tot Hondenbrood, of Beeftenvoeder te doen dienen, zonder te gedogen ,' dat het zelve ter Confumptié van Menfchen worde gebruikt, op pcetue van verbeurte der verleende vrydom voor altoos, en met onderwerping van de ftrarfen, tegen de Fraudateurs geltatueert: En by zo verre de Schepen op de reize mogten verongelukt zyn, en dat daar van een behoorlyk bewys vertoond word, dan zal de Yyyyyyy * ™ 's Gra* VEHHA" GE. Ordon* ncinüe ■)p de lm* host vari 't Gema cd.  2438 NIEUWE NEDERLANDS CUE *s Gra- venhace. Ordonnantie ■ op de lm post yat, 't Ge. maal. : ] I reftitutie van den betaalden Impost gefchieden v?o de gantfche quantiteit Brood, Meel of Befchuit, die in dezelve verongelukte Schepen ingeflagen, en door dezelve op de reize mede genomen is geworden. Doch zullen deze reftitutien egter niet worden verleent , dan aan zodanige Schepen, welke in deidaad binnen deze Provincie geëquipeert zyn, en niet in andere, maar in deze Provincie dire'cr. van de Visfchery retourneeren: en onder de voorwaarde dat dezelve zullen worden ge vordert en afgehaald voor het einde van het jaar, binnen welke die Schepen van de reize zyn geretourneert. XXII. Tot voorkoming van differenten, zullen alle deze reftitutien moeten worden berekent op de hier navolgende wyze. Voor iedere honderd ponden ongebuult Tarwe Meel zal gereftitueert worden / 2 : 6 : 8 Voor het gebuulde Tarwe Meel 3 • o • o Voor het Rogge Meel 1 : o : o fin voor het Boekweite Meel o : 7 : 8 Voor ieder honderd ponden weck Tarwe Brood, zal gereftitueert worden 1 r 17 : . 2 Voor het weeke Rogge Brood 6 j ij : jfe En voorde honderd ponden fyneBefchuit 3 • o : o Voor iedere honderd ponden hard Scheeps Tarwe Brood, waar van den Burger-Impost is betaald geweest , zal gereftitueert worden 2:12: 6 5n van het harde Scheeps Rogge Brood 1:3:8 Joch wanneer door de Hardbakkers alleen den Scheeps - Impost is betaald geweest, zal 'er van iedere honderd ponden hardTarweBrood, alleen gereftitueert worden 1 : ïi • 12 ïn van het harde Rogge Brood 0:17-10 ' Ea  JAARBOEKEN, December, 1790. 2430 En van meerder of minder quantiteit naar ad- venant. Eindelyk zal voor het harde Scheeps Brood, dat door vermenging van Rogge en Tarwe Meel gebakken is, zo veel gereftitueerd worden, als van het harde Rogge Brood; maar wanneer het zelve gebakken is van Graan, dat volgens het tweede art. als Masteluin is ter Molen gedaan en verim-, post, zal van het zelve zo veel worden gereftitueert, als van het harde Tarwe Brood. Plichten der Nccringdoencle Lieden en Tra/iequanten. XXIII. Alle Bakkers, (zo Brood-, Befchuitals Koekebakkers,) Grutters en Meelverkoopers in de beilotene Steden en de Jurfsdicr.ien.van dien, den Hage daar onder begrepen , zullen by den aanvang hunner Neering van Burgemeefteren en Regeerders , en de Bakkers en Meelverkoopers ten platten Lande van de Gecommitteerde Raaden, in het Kwartier , waar onder zy forteeren , moeten verzoeken eene fchriftelyké Atfte van Admisfie ; en vervolgens zullen zy voor Scheepenen-Cornmisfarisfen met Eede moeten beloven. Dat zv den Impost op het Gemaal direct, noch indirect zullen fraudeeren, noch gedoogen , dat dezelve door iemand hunner tiuisgenooten of Bediendens worde gefraudeert. En zal de aflegging van dezen Eed , op de Acte van admisfie door den Secretaris worden I genoteert, en de geadmitteerde gehouden zyn om 1 dezelve aan den Gaarder van zyn Woonplaats 1 te verwonen ; alles op de boete van honderd i guldens. En worden laatftelyk alle Meel verkoperyen , te ivreten van Boekweyte Meel, ten platten Lande, «alwaar Grutteryen gevonden worden, voortaan Yyyyyyy3 's Gra- VENHAGE. Ordon' nantie op de Impost van H Gemaal.  «•Ho NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Ordonnantieop de lm post vai H Ge, maai. finaalyk verboden, op eene boete van twee honderd guldens. XXIV, De Gaarder van dit Middel, of die daar toe in zyne plaatze is gequalificeert, zal ge- .adfideert , volgens de Generaale Ordonnantie, zo dikwils als hy het nodig oordeelt by alle Bakkers , Grutters en Meelverkoopers onderzoek eu i peiling doen. By deze peiling zal Vier duizend en vyf honderd ponden ongebuuk Tarwe Meel. Drie duizend cn vyf honderd ponden gebuultTarwe Meel. Vier duizend en een honderd ponden Roage Meel. öë Vyf duizend en zes honderd ponden week Tarwe Brood. Vyf duizend drie honderd en zes en zeventig ponden week Rogge Brood. Vier duizend ponüen hard Scheeps Tarwe Brood. Drieduizend en zes honderd ponden hard Scheeps Rogge Brood. en Drie duizend en vyf honderd ponden fyne Befchuit. Gerekend worden voor een Last. Voorts zal men nog rekenen Vier en een halve afgedreken Schepels Tarwe Meel, gelyk te zyn aan drie dito hard Tarwe Gra^n. \ Vier en een vierde Schepels Rogge Meel , gelyk aan drie dito Rogge Graan. En drie en een halve Schepels Blom, (de voor en achter Blom re zamen gerekent,_) gelyk aan drie Schepels Tarwe Graan. Doch , op dat de gemelde Perfoonen door de verfchillende zwaarte en qualiteiteï der Graanen, by het opnemen van deze Peil, niet benadeelt mogen worden ^ zullen dezelve niec boven Peil gehouden wor-  JAARBOEKEN, December, 1700. 2441 worden, wanneer de differentie geen tiende gedeelte komt te bedragen. ; De genoemde Neeringdoende Lieden zullen ver nlict zyn om oprechte opgave en aanwyzing te doen van al het Meel, Brood, Koek, en ander Gebak, dat zy onder zig hebben, mitsgaders van het Graan of Meel, dat 'er van hun, nog op de Molen is. , _ ., , En zullen zy die boven Peil gevonden worden zo wel als zy die de peiling weigeren of tepen ftaan, verbeuren eene boete van duizend guldens, behalven de Speciën die 'er boven Peil gevonden zyn. XXV. En ten einde de peilingen niet vrugteloos mogen worden gemaakt, zo zullen alle Bakkers, Grutters, en Meelverkoopers verplicht zyn om, by hunne abfentie , iemand te huis te laaten , die bekwaam is om de Peil te kun. nen opgeeven, en de nodige aanwyzinge te doen. _ ,. . . Ook zullen zy geen Graan ter Molen mogen doen, dan in Zakken, die zichtbaar met Oheverwe geteekend zyn , en waar van het merk aan den Gaarder, aan wien het Graan verimpost is, bekend is gemaakt Eindelyk zullen zy geen Meel aan malkanderen mo^en overdoen, dan met kennisfe en confent Billet van den Gaarder; alles op de boete van een honderd guldens. XXVI. Geen Broodbakkers, Hardbakkers, Befchmtbakkers nog Koekebakkers, zullen eenig Graan voor Mesting of Hondenbrood mogen laaten maaien of van andere eenige Mesting, om daar van Brood te doen bakken , in haare huizen mogen jnflaan , zonder behoorlyk C onfent-Billet van den Gaarder, onder wat prastext zulks ook wezen mag. Ook zullen geen Bakkers Koornmolenaars mogen Zyn noch eenige Compagniefchap met de MoYyyyy>y4 te' 's Gra« venha" ge. Ordon» nantie op de Impost van 't Gemaal.  8442 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE; Ordonnantieop dc Impost van 't Ge- i lenaars, of deel in derzelver Molens mogen hebben, zelfs niec hunne Vrouwen of Kinderen, die by hun inwoonen. Doch by zo verre de Bakkers meerderjaarige uicwoonende Kinderen mochten hebben , die by eenige Koornmolens zyn geïnteresfeert, zullen dezelve Bakkers , ter reqnifitie van den Gaarder, voor Scheepenen-Cornmisfarisfen, onder Eede moeten verklaaren, dat zy direct, of indirect in de winften en voordeelen, uit die Molens fpruitcndc, geen deel hebben. Ten platten Lande zullen voortaan in de Dorpen geen Bakkeryen binnen den afftand van vyftig roeden , en buiten de Dorpen , binnen den afftand van honderd roeden, by een Koornmoolen mogen worden opgericht, noch geëxerceert. Alles op een boete van vyf honderd guldens. XXVII. De Broodbakkers zullen geen ander Brood of Befchuit, dan van zuivere gemaale Tarwe of Rogge , ("waar onder ook gerekend word de zogenaamde Krop uit de Zak, zynde gemaalen Tarw,zo als dezelve van de Molen koomt) mogen bakken , en overzulks verder geen ongemaale Rogge , uitgebuuldc Zemeien, geen Grutten Meel, geen achterblyffel of alval van Boekweite, Haver of Garfte Grutten, noch eenige an, dere diergelyke Speciën, onder het Brood vermengen, op de boete van duizend guldens; of ban. nisfement. En word aan de Broodbakkers wel fcherpehk verboden, om eenige van de genoemde Speciën (buiten de ongemaale Rogge) van andere in te ftaan of in hunne Huizen te hebben, behalve hunne eige uitgebuulde Zemelen , en een kleine quantiteit van ten hoogften niet meer dan :ien ponden Boekweite Meel , voor hunne eige Confumtie, op de verbeurte van vyf honderd Suldens. ' ! En  JAARBOEKEN, December, 1750 2443 En worden de Gaarders gequalificeert, om zo' go dikwerf zy het nodig zullen oordeelen, by de' menging van het Brood tegenwoordig te zyn, zon-1 der dat zy daar in zullen mogen worden gerelifteert, op de boete van vyf honderd guldens. — En zullen zy moeten doen blyken , ■ dat zy eenige reizen 'sjaars by eenige Bakkers by de menging van het Brood zyn prefent. geweest. Ook zullen de Broodbakkers de Zemelen, aan den Gaarder moeten overiaaten, zo dikwijs hy dezelve zal willen overnemen, ten pryze by Burgemeefteren en Regeerders in de Steden , den Haag daar onder begrepen, of Schouten en Gerechten ten platten Lande, op dezelve in dien gevalle, te Rellen. XXVIII. De Broodbakkers zullen zich moeren gedragen naar de Zetting op het Brood by Burgemeefteren en Regeerders in de Remmende Steden , den Haag daar onder begreepen, gemaakt ; en oyer zulks hun Brood overeenkomftig aan die Zetting , zo met opzicht tot het Gewicht, als tot de prys , moeten verkoopen. Ten platten Lande zal een Roggebrood van twaalf Ponden vier duiten , en een Tarwebrood van drie Ponden twee duiten minder worden verkogt, dan in de Steden, waar onder dezelve resforteeren. En ten aanzien van het Brood, dat de Bakkers aan de Diaconien en publieke Godshuizen, als mede aan de Slyters , leveren , zal gevolgt moeten worden de fpeciaale Zetting , by Burgemeelter en en Regeerders van dc Steden, op het zelve gemaakt, waar na die van het platte Land , in de voorenftaande evenredigheid, zig zullen moeten re» guleeren. ' Eindelyk zullen de Bakkers geen Roggenbrood mogen bakken, noch verkoopen, dan hec geen mee hun byzonder Merk geteekend is. Yyyyyyy 5 Al- sGra- 'enha- ;e.* Ircloii' 1 antie rp delmoosi van 't Ge. 'naai»  2444 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhagen Ordonnantieop de Impost van 't Gemaal. \ ( Alles op de boete van twee honderd guldens. XXIX. De Broodbakkers in de beilotene Steden en Jurisdictiën van dien , den Ha:g daar onder begrcepen, zullen het Brood aan- hunne Calanten ten platten Lande, wel mogen te huis brengen; doch de Broodbakkers ten platten Lande , zullen geen Brood mogen brengen in Dorpen of Diftricten, alwaar Bakkers gevonden worden; op de boete van twee honderd guldens. Nochtans zal het aan de Opgezetenen ten platten Lande vry ftaan, om hun Brood by de Bakkers van eenig nabuurig Diftrict. zelfs te koopen of te doen koopen. XXX. De Gequotifeerde Opgezetenen ten platten Lande, die hun Brood by een Bakker koopen, moeten hun groot-billet in handen van den Bakker [tellen, die verplicht zal zyn, om het zelve aan te lemen, en daar op volgens het dertiende artikel dezer Ordonnantie van tyd tot tyd, naar evenreiigheid van het vertier, dat hy aan zyne gequotiseerde Calanten heeft , voor dezelve aangeeving e doen. Echter zullen de Bakkers, die voor verfcheidene gequotifeerden teffens verimposten,niet meer, dan :en gezegeld klein billet, tot de geheele party, die ;y ter Molen willen doen , nodig hebben , mits [e quantiteit Graan , die 'er voor ieder Gequotieerde verimpost word, afzonderlyk aan den Gaarler opgegeeven, en op het Groot- Billet genoeert worde. En, ten einde de Gequotifeerde, naar zyn we'evallen van Bakker zal kunnen veranderen, zullen ie Broodbakkers, tegen het goedvinden van deelve , niet meer dan een Haagfche Zak Graan, :ffens, op den naam van de Gequotifeerde mogen eri1 riposten. XXXI. Indien een Bakker zoude willen fuftinee- ren.,  ] A ARBOEKEN, December, 1790. 244J ren, dat zyne Gequotifeerde Calanten, de quantiteit Brood,' in hunne Quote begreepen, niet byhem hadden gekogt, om daar uit af te leiden zyne ongehoudenheid, om de Quote voor hun te verimposten, zal hy verplicht zyn om de juifte quantiteit Brood, die hy a n deze Calanten geleverd heeft op de rugge van het Quotifatie- Billet genoteert, aan den Gaarder op te geeven, en des noods met Eede te beve;tigen, dat 'er by kennisfe van hem, zyne Bedienden en Huisgenooten , geen meer Brood, aan de Gequotifeerden verkogt, noch afgeleverd is, dan 'er m deze Notitie vermeld ftaat, op poene, dat hy anderzints het te kort komende van den aanflag, volgens het dertiende artikel dezei Ordonnantie, voor den Gequotifeerden zal moeter voldoen XXXII. Door Hardbakkers worden alhier ver ftaan zodanige Bakkers, die niet dan hard Brood tot Scheeps - Confumptie bakken, en daar benevens geen ander week Brood, voor Burger - Confumpti bakken, noch verkoopen. De Hardbakkers zullen kunnen volftaan om byd aangeeving van hun Graan, alleen den Scheeps - lm post betaalen. De Hardbakkers zullen geen uitflag naar Scheep; boord , noch naar elders doen, zonder Cor fent-Billet, gelyk zy ook van malkanderen, no van elders , eenig hard Brood zullen moge ïnflaan, zonder kennis, en Billet van den Gaa der. Ook zullen zy geen Brood, dat die van de gepr viligeerde Visfcheryen van de reizen hebben ove gehouden, voor de Rheeders mogen opflaan, o tot een volgende reize bewaard te worden, zond een behoorlyk Confent-Billet, inhoudende de j uil quantiteit, mitsgaders den naam van het Schip, 1 die van den Boekhouder. Alles op de boete van twee honderd guldens. Wvders zullen de Hardbakkers, zo mia als ■ * a s GrA- VENHA- GE. Ordonnantieop de Impost van '1 Gemaal, > » 3 D i- r11a te :n le  'sGra-- venhage. Ordonnantieop dc Impost van S Gemaal, 6 2446 NIEÜWE NEDERLANDSCHE andere Broodbakkers, geen Boekweice Meel verbakken , verkoopen, noch boven de tien ponden voor hunne eigene Confumptie in huis hebben, gelyk zy ook geen afval , noch achterblyfïel vaa Boekweite, Haver, of GerRe Grutten, van anderen zuilen mogen ontfangen, veel min hun Brood met eenige dezer Speciën, of met ongemaale Rogge vermengen , op dezelve boeten en pcenaliteiten, die'er tegen de andere Broodbakkers geftatueert zyn. XXXIII. Door Befchuiitbakkers worden alhier verdaan zodanige Bakkers, die alleen fyne TafelBefchuit, en daar benevens geen ander Brood, bakken en verkoopen. De Bcfchuitbakkers zullen by den aanvang hunner Veering voor ScheepenenCommisfarisfen, onder Eede moeten beloven, niet alleen. Dat zy den Impost op het Gemaal, noch zelfs, noch door hunne Bediendens, en Huisgenooten zullen fraudeeren. Maar nog daar en boven, Dat zy dat gedeelte Meel, dat onbekwaam is, om 'er fyne Befchuit van te bakken , aan niemand zullen verkoopen , of leveren, dan, na dat zy het zelve door inRorting en vermenging, van, ten minften een twee en dertigfte deel Zand, tot confumptie voor de menfchen onbruikbaar zullen hebben gemaakt. De Bcfchuitbakkers zullen geen Befchuit boven [e vier ponden, naar andere Steden, Dorpen of Jiftrifften, mogen verzenden , dan met een behooryk Confent-Billet, dat aan den Gaarder der Plaatin, daar den opflag gefchied, moet worden versont, ook zullen zy geene fyne Befchuit van malanderen, noch van elders mogen inflaan, zonder en zodanig billet. Ah  JAARBOEKÊN, December, 17^0. $447 Alles op de boete van honderd guldens. ' XXIV. De Koekebakkers zullen te gelyk geen 1 Broodbakkers, Hardbakkers noch Eefchuitbakkers ( mogen zyn, op de boete van vier honderd guldens. X Ten platten Lande zuilen geen Koekebakkeryen t op nieuws mogen worden opgericht, op de boetec van drie honderd guldens en remotie van de opge-} richte Koekebakkery. Geen Koekebakkers zullen na andere Steden , 1 Dorpen of Di(Vielen , eenige Koek boven de quantiteit van vier ponden mogen verzenden, zonder een Confent-Billet van den Gaarder, ook zullen zy peen Koek van andere mogen inflaan, zonder een "behoorlyk billet, dat aan den Gaarder, ter Plaatze van den inflag zal moeten worden vertoond. _ Indien de Koekebakkers ten platten Lande bevonden worden, meerder Koek naar elders verzonden te hebb^ n , dan naar de proportie van het Graan, dat zy verimpost, mitsgaders de Koek, die zy van andere mogten ingefiagen hebben, zullen zy aan den Gaarder hunner Woonplaats van die meerdere quantiteit verpligt zyn den vollen inkomenden Impost te betaalen,'tegen een gezegelde quitantie: en zal in deze bereekening een Haagfche Zak Graan, zo van Rogge, als van Tarwe, gerekend worden, tegen twee honderden veertig ponden Koek. De Koekebakkers zullen hunne eigene Rogge Zemelen wel mogen gebruiken, doch geen Kogge of Tarwe Zemelen van anderen mogen inflaan of gebruiken, gelyk ook dezelve generlei Zemelen aan de Broodbakkers zullen mogen verkoopen , of over doen. Alles op de boete van twee honderd gul- ^En zullen de Gaarders op deze Koekebakkers 7emelenmet alle naauwkeurigheid moeten letten, en 'KNHA!E. )rdon» \imtta p de Inlost van \ Gemaal.  4448 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Grave nha- ce. Ordori' nam ie op de Impost van 't Gemaal. en geen Billetten, om Zemelen te doen maaien, aan hun afgeeven, van eenige andere of meerder quanj tiieit Zemelen, als zy berekenen kunnen, dat van de aangegeevene Rogge kan geprovenieert zyn : zullende hec ook reffens daar voor gehouden worden, wanneer de Koekebakker meerder Zemelen aangeeft, om te doen maaien , als men berekenen kan, dat van de door hem aangegseve Rogge kan geprovenieert zyn, dat hy die Zemelen van anderen heeft ingeflagen , en daar voor de boete van twee honderd guldens verfchuldigt is. XXXV. Door Grutters worden alhier verflaan Neeringdoende Lieden, die Grutten en Gore van Garst, Haver of Boekwyt maken, en verkoopen , Geen Grutters zullen eenig ander Meel, dan van Boekwyt mogen maken, en over zulks zullen zy geen Tarwe, Rogge, Garst, Haver, Erweten, Boonen of eenige andere Speciën tot Meel mogen breeken, noch ook in hunne Grutteryen eenige fteenen mogen hebben, dn bekwaam zyn, om 'er Tarwe of Rogge op te maaien, alles op de boete van twee duizend guldens, en fufpenüe van hunne Neering voor altoos.. En zullen de Grutters geen Molenaars of Bakkers mogen zyn, of eenig deel in Koornmolens of Bakkeryen hebben, zelfs niet hunne Vrouwen of Kinderen, die by hun ifiwoonen : doch by zo verre zy aitwoonende meerderj jarige PCinderen mogten hebben, die by eenige Koornmolen of Bakkery zyn geïnteresfeert, zullen dezelve Grutters ter requificie van den Gaarder voor Scheepenen • Cornmisfarisfen onder Eede moeten verklaaren , dac zy direct of indirect in de winften en voordeelen , uit die Molens of Bakkeryen fpruitende,, geen deel hebben. — De Grutters zullen geen ongemaalen Tarwe of Rogge , in of omtrent hunne Grutteryen , noch in hunne Huizen of Erven, die aan de Grutteryen be-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2449 belend zyn, mogen hebben. Ook zullen zy des morgens niet voor vyf, en des avonds niet na ne^èn uuren mogen maaien , dan met fchnitelyk confent van den Gaarder , of , zo deze dit confent weigert, op péfmirfie van Burgemeefteren cn Regeerders van de Steden, den Haag daar onder begrepen, en Schouten en Gerechten ten platten Lande , de Gaarder bevorens daar op gehoord zynde — alles op de boete van zes honderd guldens "*, . n De Grutters zullen geen Meel naar andere Kes. forten van Colleóte verzenden, dan met een be hoorlyk Confent-Billet, op de boete van honderc guldens. • XXXVI. Door Meelverkoopers worden alhiei ver haan zodanige Neeringdoende Lieden, die he Meel, waar in zy handelen, zelfs op hunne eigem naam met de vereischte Impost- Billetten, op eei Koornmolen hebben laaten maaien, om het ver volgens zo gebuuk, als ongebuult, aan de Slyter en andere Ingezetenen , in het groot of klein C verkoopen. En zullen de Meelverkoopers geen Molenaar moacn zyn, of eenig deel in Koornmolens hebber zelfs niet hunne Vrouwen of Kinderen, die by hu inwoonen, doch by zo verre de Meelverkoopei meerderjaarige uitwoonende Kinderen hebben, d by eenige Koormolens zyn geïnteresfeert , zulle dezelve Meelverkoopers ter reqnifitie van den Gaa der voor Scheepenen - Cornmisfarisfen , onder Eec moeten verklaaren, dat zy direcr. of indirect in c winften en voordeelen, uit die Molens fpruicendt geen deel hebben. Noch zullen de Meelverkoopers hunne uitg buulde Zemelen aan geene Bakkers mogen verka pen of over doen, alles op de boete van twi honderd guldens. Ook zullen zy geen Meel naar een ander R< fort van Colleóte, ten platten Lande mogen vt ze 's Gra- venhage. Ordonnantieop dc impost van 't Ge maaL I , i » s e n r£ '8 . • )- ;e s- a> n-  2450 NIEUWE NEDERLANDSCHË 'sGra- venhage. Ordonnantieop de lm post va; 't Gemaal. zenden, dan met een Confent-Billet van den1 Gaarder, dat ter Plaatfe van den inflag moet worden vertoont, op de boete van een honderd guldens. Ten platten Lande alwaar voortaan Meelverkoperyen zullen mogen zyn , zullen dezelve in da ■ Dorpen niet binnen den afftand van vyftig roeden , en buiten de Dorpen binnen den afftand" van honderd roeden- by een Koornmolcn mogen worden opgerigt, noch geëxerceert, op eeh'boete van vyf honderd guldens. XXXVII. Door Slyters worden alhier verftaati kleine Winkeliers, die de Waaren, welke zy vertieren , van een Bakker, Grutter of Mcelverkoopef inflaan. Niemand zal eenige S'ytery in Brood, Meel ,. Koek of Befchuit "mogen exerceeren , ten zv hy bevorens aan den Gaarder van 'dit Middel zynen Naam en Woonplaats bekend make , .a's mede, van welke Winkelier hy genegen is, zyne Goederen in te liaan, op de boete van honderd guldens. De Broodflyters zullen hun Brood niet anders dan volgens de Zetting mogen verkoopen, op dezelve boete , die 'er tégen de Bakkers geRatueert is. Ten platten Lande (de jurisdictiën van de Steden daar onder niet begrepen) zullen geen Broodflyter» mogen zyn, ten zy dezelve door den Gaarder van die Middel fchriftelyk" zyn geadmitteerd, op een boete van honderd guldens. XXXVIII. De Gaafder zal, zo dikwerf als het nodig oordeelt, geadfifteert volgens de Generaale Ordonnantie, by de Slyters onderzoek en vifitatie doen; en de Slyters zullen op zyne vermaning niet alleen aanwyzing moeten doen, van al het Brood, Meel, Koek en Befchuit, dat zy onder zig hebben, maar zy zullen ook verpligt zyn, om oprechte verklaaring te deen, van wien zy het Brood, Meel, Koek  JAARBOEKEN, December, 179Ó. 2451 Koek en Befchuit , dat hy hun gevonden word, hebben gekocht en ingeflagen , en za! deze verklaa ring voor Scheepenen - Cornmisfarisfen ^desnoods) met Eede moeten worden gefterkt. Alles op de boete van duizend'guldens, zo menig werf deze gerequireerde vifitatie, aanwyzingof verk'naring gewëigert word. XXXIX: De Brouwers , Branders en Styfzelmakers , zullen by den aanvang hunner Neering of Traficq voor Scheepenen - Cornmisfarisfen onder Eede moeten beloven ; Dat zy den Impost op de Speciën, die 25 tot hunne Traficq verbezigen , niet zullcr fraudeeren ; :noch -gedogen, dat dezelve dooi iemand hunner Bediendens of Huisgenoorcr worde gefratideert, direcïelyk of-indiredtelyk Echter zullen -de Brouwers en Branders , geei éigene Ros- of Windmolens binnen of omtrent hunne Brouweryen of Branderyen hebbende, vai dezen Eed zyn ontheven , mits den behoorlyke; Eed, door, derzei ver Molenaars en hunne Knegt worde afgelegd. •• Geen Brouwers, Branders noch Styfzelroakers zullen hunne Graanen anders, dan met de vereisch te Bületten in gemerkte Zakken , waar van he merk bevorens aan den Gaarder moet worden op gegeeven,, mogen ter Molen, doen; ook zulle dezelve geen Bakovens mogen hebben , noc voor anderen , eenig Brood ter Confumptie mc gen bakken; — alles op de boete van twee hor derd guldens. Wyders zal het aan den Gaarder vryftaan, on geadfideert volgens de Generaale Ordonnantie, b de voorfchrevene Traficquanten te doen onderzoe ö . ;ütatie, op en tegen al het geen, dat aan dez Ordonnantie zoude mogen conttarieereo. Zzzzzzz Plici 'i-GuA- VENHA' CE. Ordonnantieop de Int' post yan 't Gemaal- 1 1 j 1 1 i 1 C 1 3 y k e t-  's Gra- VENHACE. Ordonnantieop de Impost van 't Gemaal. 2452 NIEUWE NEDERLANDSCHI Plichten der Molenaars. XL. De Koornmolenaars en hunne Knegts zullen by het emaneeren dezer Ordonnantie, en voorts by den aanvang van hun beroep, voor Scheepenen-Cornmisfarisfen, onder Eede moeten beloven. Dat zy den Impost op het Gemaal directelyk noch indireclelyk zullen fraudeeren, noch gedogen, dat dezelve door iemand hunner Huisgenooten of eenige andere, worde gefraudeert; en dat zy over zulks generley Graan op hunne Molens noch Werven, in hunne Huizen noch Schuuren , zullen ontfangen , noch in hunne Vaartuigen of Rytuigen, innemen, noch op eenigerley wyze transporteeren, zonder dat daar by , ingevolge deze Ordonnantie, gevonden wordt, een behoorlyk billet, houdende benevens den dag en datum van de aangeeving, de juifte quantiteit en qualiteit van het Graan, mitsgaders den naam van hem, die het zelve ter Molen doet. Dat zy ook geen Graan, dat voor Mesting , of Beeftenvoeder is aangegeeven , zo het Tarwe of Rogge is , ongemengt zullen maaien , en zonder al het zelve teffens met een twee en dertigfte deel Zand te vermengen, in diervoegen, dat het zelve daar door voor de Confumtie der Menfchen onbruikbaar wordt. En zullen de Molenaars, die bevorens 'zy dezen Eed hebben afgelegd, maaien, verbeuren een boete van twee honderd guldens , en zy die dezen Eed overtreden, een boete van drie honderd gul. den»  ÏAARBÖÈKÈN, December, 1790. 24$ 'dStis vöór ieder Zak Graan, die zonder billet by hun ontfangen pf overgenomen is, mitsgaders voor iedere Zak Mesting, die met behoorlyk gezand is; cn daar en boven zullen zy, by zö verre zulks willens eh wetens is gefchied, verklaard worden Mcineedig, eerloos en tuf aten , en voor altoos gebannen worden uit den Lande vari Holland en WestFriesland. Daar en tegen zullen de Molenaars» die zig eerlyk van dezen Eed kwyten, zonder eenige fufpiicie van kwade trouw te geven, en die nogthans buiten ftaat mochten Zyh,^om irit het vastgeftelde Maalloon hun beftaan te vinden,zodanig eeh döu; ceur uit 's Lands Kasfe genieten, als hun, doof de Gecommitteerde Raaden , naar onderzoek en bevind van zaaken, zal worden toegelegt. Doch zal dit jaarlykfche douceur in de Steden hiet worden afgegeven, als: 1. Op een Declaratoir van Burgemeefteren de» refpective Scedett, den Haag daar onder begrepen, dat aan hün geene voldoende klagteh, wegens eenige mishandelingen der Molenaar* aan Bakkers of Ingezetenen zyn voorgekomen, blyvende het niettemin aan den Molenaar vry j om indien hy zig mogte bezwaart oordeden; zig te addresfeeren aan Gecommitteerde Raa> den. En 2. Op een Declaratoir, door ieder Molenaal afzonderlyk te geven op den Eed, door hui by den aanvang hunner bediening gedaan, dat zy noch in het algemeen, noch in het byzonder in eenig contract of complot 7yn, of ba het emaneereh dezer Ordonnantie geweest zyn, om , onder welke benaming het bpk rhogtè wezen, in eefie Beurs en tot gemeene ichade of baate te maaien, noch eenig deel te hebben of te zullen hebben in eenig Maalloon of doucëui door andere verdiend , Of genoten zullende Zzzzzzz 2 wbf- 'sCriA- VENH&' GE. Cr-l,,-.nantie ■ opdeïmpost va'ti 't Gemaal,  2454 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. Ordonnantieop de In post va 't Ge. maal. worden, noch aan iemand eenige vergoediü? wegens minder verdiend Maalloon gegeeven te hebben of te zullen geven, alles direct of indirect. En ten einde de Koornmolenaars het effect van '- deze onze gratie kunnen genieten , zo zullen onze n Gecommitteerde Raaden dit douceur nimmer accordeeren aan zodanige Koornmolenaars, die eenige Molens tot hoger pryzen koopen of huuren , dan zy waardig zyn , waar toe het bevorens blyken moet, dat voor ieder Baas op een Molen, naar aftrek van alle lasten en kosten, nog zuiver (zonder het douceur in aanmerking te nemen) tot zyne iubfiftentie ten minfte vier honderd guldens kan overschieten ; dan by zo verre 'er eenige kleine Molens ten platten Lande zig bevinden, waar op flegts een halve kostwinning is, zal het genoeg zyn, dat hec confteere, dat 'er als voren twee honderd guldens tot fubüftentie kan overfchieten, of zo veel minder als Gecommitteerde Raaden naar de locaalefituatie zullen oordcelen te behooren. En in gevalle 'er eenige fufpicie mogte vallen , dat de prys, waar ^oor een Molen is gekogt, of gehuurd, niet opregiclyk is opgegeeven, zullen onze Gecommitteerde Raaden vermogen, zo wel den Verkooper als Koper, en Verhuurder als'Huurder, den verkoop en verhuuring onder Eede te doen bevestigen. XLI. De Molenaars zullen gehouden zyn, om voor het aanvaarden van hun beroep, ten behoeven van het gemeene Land te doen pasfèeren een fufficiente Borgtocht, door het Gerecht van de Plaats, alwaar hunne Molens ftaan , of daar de Borgen woonen, behoorlyk gejuftificeertvoor de fomma van vyf honderd guldens, omme daar aan , voor zo verre deze fomma zal kunnen {trekken, de geldboetens te vernaaien, waar in zy mogten komen te vervallen. Doch  JAARBOEKEN, December, 1790. 2455 Doch de Molenaars, die hunne eigene Molerrs bemalen, en dezelve zo verre onbelast bezitten,dat daar aan de voorfz. fomma van vyf honderd guldens zoude kunnen worden verhaald, zuilen hunne [Molens ten dien einde voor den Gerechten kunnen iverbinden, en daar mede, zonder verdere cautie 1 vol ftaan. En zal dit verband vry zyn van den veertigften IPenning, die van andere Verbanden moet worden i betaalt. Evenwel zullen de Molenaars, die van wegens I het gemeene Land eenige Douceuren trekken, nog :daar en boven moeten Rellen, zodanige zekerheid ien cautie, als de Gecommitteerde Raaden zullen goedvinden van hun te requireeren ; doch 1 zullen geene Bakkers of Meelverkoopers voor eenige Koornmolenaars voortaan mogen borge blyven. XLII. De Molenaars zullen geen Bakkers, 1 Grutters, Meelverkoopers, noch Slyters van Brood. I Meel Koek of Befchuit mogen zyn, noch direct, of i indirect eenige Compagniefchap met deze Necring. doende Lieden mogen hebben, zelfs niet hunne Vrouwen of Kinderen, die by hun inwoonen; en by zo verre zy meerderjaarige uitwoonende Kindei ren hebben, die deze Neering exerceeren, of daai \m met andere Compagniefchap hebben, zullen dezelve Molenaars ter vermaaning van den Gaardei 1 voor Scheepenen • Cornmisfarisfen onder Eede moeren verklaaren , dat zy ., direct noch indirea by de voorfchreeve Neeringe niet zyn gtïntei resfeert. Ook zullen de Molenaars voor zich zelve geer Mesting mogen maaien, om die aan andere te ver I koopen. En word aan de Molenaars en, hunne Huisgenoo ten wel expres verboden het aanhouden en mestei van Varkens of eenig ander Vee, het welk me Graan gevoed word. Zzzzzzz 3 A.l 'sGra- venhage. Ordonnantieop de Impost van 'c Gemaai. i t  24Jeurte, of boete ten lasten van den Eigenaar van iet Graan, of die het ter Molen heeft gezonden, logen worden getrokken. Ook niet, wanneer het Graan binnen den tvd an drie dagen, dat het ter Molen heeft geftaan, p de hier voor verhaalde wyze gemeeten is, en, ;rby die meeting gevonden word, dat de Overlaat op een Haagfche Zak niet meer bedraagt, an een Haagfche Kop, of wel een zes en negenigfte deel van iedere gebruikelyke Zak, zonder onerfcheid van de verfcheidene benamingen der Zaken , maar het zal daar voor worden gehouden, at zodanig een Zak, ten tyde, dat dezelve ter dolen is gezonden, de juifte of gebruikelyke Maac ;et geëxcedeert heeft. Doch*  JAARBOEKEN, December, 1790. 2461 Doch, in gevallen te meer, dan een zes en negentigfte, echter geen agt en veertigfte deel Overmaat óp een Zak Baktarw of Bakrogge zal gevonden worden, zo zal men het daar voor houden, dat deze Zak de juifte of gebruikelyke maat heeft geexcedcert gehad; en zal in die gevallen , de gemelde Zak met Tarw of Rogge ten behoeven van den Armen van de Plaats, daar de Eigenaar of die geen, die het Graan ter Molen gezonden heeft, woond, of ^erechtelyk t'huis behoord, verbeurt zyn, beneffens den reeds betaalden Impost ten benoeven van het Land, zonder verdere boete. Maar, wanneer 'er by deze hermeeting twee koppen Haagfche Zak, Baktarwe of Bakrogge overmaat zaf worden gevonden of wel een agt en veertigfte deel, van welke gebruikelyke Zak het ook zy i in dien gevalle , zal de gemelde Zak Tarwe of Rogge, met den betaalden Impost niet alleen verbeurt zyn, maar ook de Eigenaar, of die hel Graan ter "Molen gezonden heeft, nog daar en boven vervallen wezen in een boete van vyftig guldens op iedere Zak, onverminderd de boete, er poenaliteiten by de generaale Ordonnantie geftatueert, indien de Eigenaar of Zender van het Graat zoude worden overtuigt, dat hy willens en wetens, en met een beraden opzet, de voorzeide overmaai in de Zak of Zakken, gedaan had. En zal de Gaarder of Gequalifïceerde, de Zat of Zakken, waar in de ongepermitteerde overmaa gevonden wordt, immediaat na de meeting doei wegen, het gewicht daar van fpecificq doen aan teekenen, en vervolgens dezelve door den Notari of Bode, en Deurwaarder behoorlyk doen verze gelen, en op een bekwame, en drooge plaats va; de Molen doen nederzetten, aldaar arrefteeren , ei wyders ten eerften, of uiterlyk binnen den tyd val vier en twintig uuren, door een fchriftelyke A& van bekeuring, daar van aan den Eigenaar van he Graan , of die het zelve ter Molen gezonde ^ ' heeft 's Gra- venhage. Ordonnantieop de Impost van 'i Gemaal^ \  2462 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha- ge. .:. Ordonnantieop de lm post vai 't Gemaal. heeft, door een Bode of Deurwaarder, doen ken. nisfe geven. Doch in gevalle de Bekeurde zoude meenen, dat by de evengemelde hermeeting eenig erreur zoude zyn gecommitteert, zo zal het hem vry Raan, om een tweede, of nadere hermeeting by Scheepenen■ Cornmisfarisfen te verzoeken, mits hy dit doe binden den tyd van vier dagen , na dat de bekeuring ten zynen huize gedaan is , wanneer hy woond binnen dezelve Stad, of haare Jurisdictie, alwaar Scheepenen - Cornmisfarisfen refideeren ; en binnen den tyd van zes dagen , wanneer hy woond op eene andere Plaats of Dorp van het Resfort , waar over Scheepenen - Cornmisfarisfen cognosceeren. Eu zal de tweede hermeeting, by goedvinden van den Rechter, zo fpoedig gefchieden, als mogelyk is; en wel ten overftaan van den Rechter of andere Perfoonen , door denzelven daar toej te committeeren, op dezelve plaats, en op dezelve wyze, als de eerfte hermeeting heeft moeten gefchieden; en zal het aan de verkiezing van den bekeurden ftaan, om deze nadere hermceting te laten doen door den zeiven Meeter, die by de eerfte hermeeting heeft geadfifteert, of door een ander beëedigt en geadmitteert Meeter van dezelve Stad , of uit het zelve Resfort, die hem, door het Lot of door den Rechter zal worden toegevoegt. Des zullen de Notaris, of de Bode. en Deurwaarder, die by de eerfte hermeeting geadfifteert hebben, voor het aanvangen van deze nadere her-, meeting, naauwkeurige kennislê moeten neemen, of de verzegelde Zakken, in den zeiven ftaat zyn , waar in zy dezelve by de verzegeling , en het arrest gelaaten hebben;, en om daar van met zo veel meer grond te kunnen oordeelen, zo. sullen de Zakken , bevorens dezelve te ontzegelen*  JAARBOEKEN, December, 1790. 24Ó3 len, ten overRaan van dezelve Getuigen, herwogen worden. En , wanneer dan by deze tweede hermeeting eene gelyke ongepermitteerde Overmaat bevonden word, zo zal de eerfte hermeeting gehouden worden voor legaal en deugdelyk, en de bekeuring deswegens gedaan, zyn volkomen effect, moeten bebben. Maar, indien by de eerfte hermeeting, in eenige Zak of Zakken, de Overmaat van meer dan een zes en negentigfte deel van de gebruikelyke Zak zoude zyn gevonden, en bv deze tweede hermeeting geen overmaat, daO afleen van een zes en negentigfte deel, of daar beneden, dan zal de eerfte hermeeting gehouden worden voor erroneus, de bekeuring, deswegens gedaan , vervallen zyn , er de Zak of Zakken, de faétoaan den Eigenaar weder worden toegeweezen. Indien 'er by de eerfte hermeeting, meer dat een zes en negentigfte, echter geen agten veertig fte deel, als voren, in de Zak of Zakken is ge vonden geweest, en dac by deze tweede hermee ting een overmaat gevonden wierd van een ag en veeicigfte deel, of daar boven, dan zal ech ter, uit deze meerdere Overmaat geene confequen tie tegen den Bekeurden, tot betaaling van de boe te, mogen worden getrokken, maar alleen de Zat conform de gedaane bekeuring verbeurt zyn e blyven. Indien, het zy by de eerfte, het zy by detwe< de bermeeting, meer dan een zes en negentit fte deel Overmaat mogte bevonden zyn, zo"zal c Molenaar, en alle die van zyn Huisgezin zyc verplicht wezen , om ter requifitie van den B keurden, hun onder folemneele Eede, voor Sche penen-Cornmisfarisfen te expurgeeren , en te deel reeren, dat zy, noch iemand anders, met hun w ten geene verandering , noch vermeerdering v; Graa s-Gra- ,'enhaÏE. Ordonnantieop de Imnost yan 't m ■ : | 0 e > 1- ein 1>  2464 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- venhace. Ordonnantieop de lm post var. 't Gemaal. i < I Graan, aan vöorfchreevene Zak of Zakken, zo als' dezelve van, of uit het huis van den Bekeurderi zyn afgehaald , hebben toegebragt, direftelyk of indireclelyk. En zullen, wanneer by deze tweede hermeeting in een of meer Zakken eenige ongepermitteerde Overmaat 4 conform de eerfte Meeting gevonden word , de onkosten , wegens deze tweede hermeeting met alle de gevolgen en aanklëeven van dien door den Bekeurden, moeten worden betaald en gedragen. Maar, indien by de tweede hermeeting geene ongepermitteerde Overmaat op eenige Zak gevonden word, en dat de Bekeurden zyne kosten en fchaden daar door geleden, op den Gaarder of deszelfs Gequalificeerde zoude willen vernaaien , dan zal hy zyne Declaratien, binnen den tyd van een maand, moeten ftellen in handen van Scheepenen-Cornmisfarisfen, die dezelve, naar verhoor van den Gaarder, buiten forme van Proces zullen examineeren, modereeren en taxeeren, zo als dezelve, in goede gemoeden zullert oordeelén té behooren. Doch zal het vuile ftuifmeel by de Peiling in gèeri aanmerking komen, mits hec zelve in eene afgezonderde plaats, door den Gaarder daar toe aangewezen, verzameld, en van tyd tot tyd met het aodige Zand vermengt is, zodanig, dat het zelve tot geen ander einde, dan tot Beeftenvoeder kart worden gebruikt. XLVIII. De Molenaars, die een gedeelte vari iet Graan, datzy voor andere maaien, onder deö iaam van Scbepkoornvoor Maalloon genieten, zullen dit Schepkoorn aan hunne Molens niet mogen iaten vernachten, maar gehouden zyn om het zeize op een vry Confent Billet van den Gaarder, houlende de juifte qualiteit en quantiteit van het ge'chepte Graan , dagelyks naar hunne huizen te  JAARBOEKEN, December, 1790. 2465 brengen , op de boete van het voorgaande artikel , indien de Molen daar door boven Peil gevonden word. ' En zullen de Schep - Molenaars, wanneer zy het Schepkoorn andermaal ter Molen doen, daar van den vollen Impost op het Gemaal weder moeten betaalen : op een boete van vyf honderd guldens. ; , En; wanneer zy het zelve aan andere verkoopen, zullen'zy gehouden zyn, daar van den Impost op de ronde Maat te voldoen. Eindelyk zullen de Schep - Molenaars ten aanzien van het Schepkoorn, aan hunne huizen ftaan onder Peil en Vifitatie. in diervoegen, dat de ConfentBilletten van inflag , weder zullen moeten worden verantwoord , met Impost - Billetten ter Molen , of met billetten van de ronde Maat, mitsgaders door exhibitie van het overgehoudene Schepkoorn , met dat gevolg, dat de Molenaar verbeuren zal een boete van duizend guldens voor iedere 'Zak, die zyn Schepkoorn, boven of beneden peil, gevonden word. XL1X. De Molenaars zullen geen Graan van Bakkers, of Meelverkoopers, of Trafiquanten, in het negen en dertigfte artikel dezer Ordonnantie vermeld , ter Molen mogen ontfangen, dan in Zakken, die duidelvk met een merk van Olieverwe zyn ge. teckend, óp de boere van honderd guldens voor iedere ongemerkte Zak , ten lasten van den Molenaar, en verbeurte van het Graan, ten lasten van den Eigenaar. De Molenaars zullen, zo haast als het Graan aat de Molen komt, verplicht wezen, om het billet ten halven gefcheurt, in de Molenbus, van 's Land wegen aldaar geplaatst, te fteeken, en het zelve zc door te ftooten, dat het niet in de opening der Bu blyft zitten, op de boete van honderd guldens voo ieder billet, dat niet, of kwalyk in de bus zal ge Roken zyn. ^ sGra- /enha- 3e. . Jrdon•icmlieip de Impost van '1 Ge■naaU . t 1  's Gravenhagen Ordonnantieop de lm oost vai t Getaal. 2466 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Indien 'er een Cherger aan de Molen geplaatst is, zal 'er geen Graan ter Molen mogen worden gebragt, ten zy het billet bevorens aan den Cherger vertoond , en hem de qualiteit en quantiteit vao het Graan, in overeenkomst met hec billet zal zyn aangewezen, op de boete van honderd guldens. L. In de Steden , den Hage daar onder begrepen , zullen de Molenaars het harde Graan, zo wel van de Bakkers , als van aoderen, met opene Schuitens of Wagens moeten haaien , zo fpoedig mogelyk is, malen, en het gebrokene Graan mede ten fpoedigften, en op dezelve wyze moeten t'huis brengen; op de boete van twee honderd guldens. En ten platten Lande zal het Graan, dat voor gequotifeerde Opgezetenen van een ander Dithict. gemalen is, niec anders vau de Molen mogen t'huis gebragt worden, dan met het QuotKatie - Billet, of wel op een Confent-Billet van den Gaarder, wanneer de Grootbilletten noch niet mogten uitgegeven wezen. Aan de Molens, daar een Cherger geplaatst is, zal geen Meel van de Molen mogen gaan, zonder zyne kennisfe. Alles op de boete van honderd guldens. LI. De Moutmolenaars en hunne Knegts , zullen by den aanvang van hun beroep voor Scheepenen - Cornmisfarisfen onder Eede moeten beloven: Dat zy den Impost op het Gemaal directelyk, noch indirectelyk zullen fraudeeren , noch gédogen, dat dezelve door iemand hunner Huisgenooten, of andere worde gefraudeert; en over zulks, dat zy geen Graanen, waar by uit krachten van deze Ordonnantie een billet vereischt word, anders, dan met de vereisch- te  JAARBOEKEN, December, 1790. 245? te billetten, op, of omtrent hunne Molens zullen ontfangen , noch geene Graanen maaien, zonder dat dezelve met Mout vermengt Z^Dat zy ook geen Graan , dat voor Mes- ting of Beeftenvoeder is aangegeeven, zo hec Tarwe of Rogge is, ongemengt zullen maaien, en zonder al het zelve teffens met een twee en dertigfte deel Zand te vermengen, in dier voegen, dat het zelve daar door voor de Confumptie der Menfchen onbruikbaar wordt. De Moütmoienaars zullen geen Bakgraanen, noch ide Bakrnolenaars eenig Moucgoed mogen maaien, 1 op de boete van duizend guldens.. Wanneer echter het getal der Branders en Brouiwers in een Stad te klein is, om een Moutmolenaar ; Pevoeglyk te onderhouden, zullen Burgemeefteren ien Regeerdersin dit geval, een van de Bakmolens iaanwyzen, om met voorkennisfe van den Gaarder, [als een Moutmolen gebruikt te worden, en deze Molenaar zal als dan, met uitfluiting van alle andere, benevens het Brouw- of Moucgoed, ook Bakgoed mogen maaien. • , Deze voorziening zal ook ver ftaan worderi olaats te zullen hebben , in gevallen van eend dringende noodzakelykheid, dat de gewoone Moütmoienaars buiten ftaat waren , om de Brouwers en Branders te gerieven , doch verder , or an" ;ders niet. Voorzieningen i LIL Niemand wie hy ook zy, zai eenige lOuaarns, Handmolens, of diergelyke Inftrumeniten of gedeeltens van dien, die bekwaam zyn, 5 Aaaaaaaa or 'sGra* VENHA" GE. Ordon* nantie op de Int' post vent 't Gemaalt  2468 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Ordonnantieop de In, post va 't Gemaal. of in het kort bekwaam gemaakt kunnen worden, tot het maaien of breken van Koorn, mogen hebben, of bezitten, veelmin dezelve gebruiken, op een boete van twee duizend guldens, en ten eeuwigen dage gebannen te worden uit de Provincie van Holland en West-Friesland. - En word by deze een premie belooft van •i duizend guldens aan elk, die eenige ontdek- | king, of aanwyzing van deze verbodene In- j ftrumenren zal komen te doen , met belofte van fecretesfe en impuniteit, indien hy medeplichtig rnochte zyn. Indien échter de voorfchrevene verbodene Werk- ! tuigen buiten iemands weeten , in zyn Huis, Schuur , Pakhuis , of op zyn Werf gebracht mochten zyn, zal hy, zulks ontdekkende, daar van ten fpoedigfte aan den Gaarder van dit Middel kennis moeten geven, en vervolgens geadmitteert worden om zyne onfchuld te bewyz<-n ,of in plaatze van dat bewys, met en beneffens alle zyne Huis- ; genooten en Bediendens, hoofd voor hoofd, ter requifltie van den Officier, of Gaarder voor Scheepenen - Cornmisfarisfen , onder folemncelen Eede te verklaaren, dat deze Werktuigen geen vier en twintig uuren voor de achterhaaling by hun zyn bekend geweest, en dat dezelve met hunne kennisfe, nooit tot het maaien van eenig Graan zyn gebruikc geworden. En zullen zy , die dezen Eed weigeren, vo:;r fcbuldig gehouden, en als zodauig gelcrafc worden. — De Handmolens, die 'er ten tyde van Oorlog by de Legers van den Staat nodig zyn, en gebruikt mochten worden , zullen , wanneer zy met de Wapens van eene der Vereenigde Provinciën, of die van de Generaliteit getekenc zyn , in de- I ze Provincie wel mogen ingebragt worden, mids I dezelve dadelyk 9 aan Burgemeefteren en Regeerder"! I  JAARBOEKEN, December, 1790. 246$» ders van de Hoofdftad van het Resfort, onder' Recepis, en een redelyke vergoeding wordenovergelevert , ten einde dezelve binnenveertien, da<*e'n in handen van de Gecommitteerde Raaden te Aftellen, om in 's Lands Magazynen bewaart te borden. . -t LUI. De Pelmolenaars, wier werk het is de Garst van zvn bast af te fcheiden , en in verfchillende ged'aantehs, ten byzonderen gebruike; te vervaardigen, zullen geen Tarw, of Rogge, op, of by hunne Molens mogen hebben , veel min dezelve op eene zekere wyze mogen peilen of afraspen, op eene boete van duizend guldens, op ieder Zak. l ■ , En zullen dezelve in cas van fufpicie, dat eenige der bovengemelde Graanen by zich mogten hebben , de vifitatie op, en by hunne Molens, er in hunne Huizingen, onderhevig wezen, zondei dezelve eenigzintste verhinderen , of tegen te ftaan, op gelyke boete van duizend guldens. L1V. Ten platten Lande zullen geen Grutteryer of Koornmolens, op nieuw mogen worden opgerigc, zonder fpeciaal Octroy van de Heeren Staaten de' zer Provincie, op een boete van drie honderd gul dens, en dadelyke Amotie van de opgerechte Grut tery of Koornmolen. LV. Niemand zal eenig Graan buiten deze Pro vincie mogen laten malen, en gemalen zynde, daa weder binnen mogen brengen, op een boete va twintig guldens voor ieder pond, nadien zodani gebroken Graan zal worden aangemerkt, als vi eernMeel, dat niet dan langs de gepermitteerde Pasfa gien, onder de betaaling van den inkomenden lm post , binnen deze Provincie mag worden inge voerd, behoudens nochtans, dat het aan de Op gezetenen van Hollands Loenen, en aan het nedei einde van Spyk, als van ouds zal blyven gepermii teert, om yan de Loender Koornmolen op de Aaaaaaaa 2 Stich s Gi*A« ,'EINHA* 3E. Ordon*nantisop de lm. post van ■t Gemaah i r 1 l u rj  24?o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Ordonnantieop de Impost van 't Gemaal. Stichtfchen Bodem, en van den Spykfchen Koornmolen , onder Gelderland Raande, gebruik te mogen maken, onder de verpligtingen en prascau-tien in het derde artikel dezer Ordonnantie geftatueert. . LVI. Geene Ingezetenen van de beilotene Steden , den Hage daar onder begrepen, zuilen hunne Graanen op eenige Koornmolens ten platten Lande mogen laten malen , op ten boete van honderd guldens. > Echter zullen de Koornmolens, Raande in de nabyheid der Steden, en die van ouds, als tot die Steden behoorende, door de Ingezetenen gebruikt zyn, niet als Molens van het platten Land worden aangemerkt. LVII. Geene Opgezetenen ten platten Lande , woonende in Diftriéten , alwaar Koornmolens zyn, zullen hunne Graanen in een ander DiRricr, mogen doen maaien, op een boete van honderd guldens. — Ten zy zulks , om noodzakclyke en gewigtige redenen, op byzondere plaatzen door Gecommitteerde Raaden anders zouden geoordeeld worden tot gerief der Opgezetenen te behooren. Evenwel zal het hun gepermitteert zyn, indien zy door Proeven aan Scheepenen - CommisfarisRn kunnen bewyzen,dat zy door hunne eigene Koornmolenaars kwalyk bediend worden, om met goedvinden van gemelde Scheepenen - Cornmisfarisfen , en een behoorlyk billet van den Gaarder hunner Wooning , hunne Graanen re laaten breken op een van de Koornrnoiens der beilotene Steden van het Resfort, waar onder zy woonen, mits het billet, aan den Gaarder van die Stad vertoonende, doch de Opgezetenen ten platten Lande, in welkers DiRridt. geen-Koornmolen gevonden word, zullen hunne Graanen moeten laaten maaien, op een \au de naafte Molens van hun eigen Reslbrt, op de boe-  . JAARBOEKEN, December, 1790. 2471 boete van honderd guldens, indien zy in een ander Resfort ter Molen gaan. , LVUI. Niemand zal eenig Graan noch Meel na den ondergang en voor den opgang der Zonne mo wen vervoeren, of verwerken, zonder fpcciaal corfent van den Gaarder, dan alleen de Brouwers, en Branders, en het geen de Ingezetenen, in een kleine quantiteit, beneden de tien ponden, by de Grutters, Me.lverkoopers en Slyters, tot hunne behoeften mogten haaien, op de boete van honderc guldens. ^.^^ ^ ^ Meel, Brood , Koek, Befchuit of Styffel , langs de publieke Wegen. Straaten of Vaarten te koop mogen veilen, op dt boete van drie honderd guldens. Met dien verftande nogthans , dat het aan d< Rakkers en Meelverkoopers vry blyft, om in dt Plaatzen, waarover zy admisfie hebben verkree gen, hunne Calanten op de best mogelyke wyz< met hunne Waaren te gerieven. Zo als het mede de Befchuitbakkers vryltaat om de fyne Befchuit, by hun zelfs gebakken , me kenni^fe en Confent-Billetten van den Gaarder 11 de Steden ter Markt te mogen brengen en ver l<°Lx"'Niemand zal eenig Meel, zelfs geen Pd meel, of ander Beeftenvoeder naar een ander Res fort mogen vervoeren , boven de quantiteit va tien nonden, dan met een Confent Billet van de Gaarder, dat ter plaatze van den opflag voor d uitlosfing aan den Gaarder moet worden vertoont op een boete van honderd guldens. En word door een Resfort verRaan, de gebee' Ring van Collefte, forteerende onder dezelfd Hoofdftad. I XI Niemand zal, fchoon langs de gepermi teerde Parfagien, eenig Meel of Brood, Befchui! Styffel , Koek of diergelyk Gebak , binnen Aaaaaaaa 3 *iC 's Grave nhage. Ordonnantieop de Impost yan 't Gemaal. t i 1 1 e > Ej e . ■» e  94?2 NIEUWE NEDERLANDSCHE VENHAOE. Ordonnantieop de Impost van ■'tGc- ■ Provincie, in eenige ongewoone of bedekte fuftagien mogen inbrengen. En over zulks zullen alle Kisten , Tonnen , Koffers, Mandens, Zakken of Pakken, waarin by de vifitatie der Vaar- en Rytuigen, tot welke Vifita tien en het openen der Kisten , Tonnen , Koffers , Mandens , Zakken of Pakken, de Gaarders en hunne Geauthorifeerden by deze gequalificeert worden , eenige der voor» fchreevene Speciën gevonden worden, zonder een behoorlyk Addres, waar op de qualiteit en quantiteit dier Speciën is uitgedrukt, wanneer dezelve door den Schipper binnen den tyd van drie uuren, conform aan het zevende artikel dezer Ordonnantie, ni't zyn aangegeeven , met al het g^en daar in gevonden word, ten behoeven van den Gaarder, die de Vifitatie gedaan heeft, en van den Officier, die hem daar in geadfifteert heeft, worden geconfisqneert. Zo nogthans, dat wanneer die geene, aan wien die Speciën mogten geaddresfeerr zyn, een fchriftelyk Declaratoir , onder prajfentatie van Eede , konden en wilden geven, dat zy direct, noch indirect dezelve niet hebben verzogt of befteld, en dat zy ook geene de minfte verwagting hebben gehad, dat hun die zouden worden toegezonden, zonder betaaling van 's Lands Rechten , in dien gevalle alleen de niet verimposte Speciën zullen verbeurt wezen , maar niet het geen 'er by gevonden word. LXIL Wanneer in de befchryving van het Quatifatie- Gemaal, by de Opgezetenen, niemand t'iiuis gevonden word, die in ftaat is, om de verrichte opgave te doen, dan z 1 die opgave als nog moeten gefchieden aan het Comptoir van den Gaarder , binnen den tyd van veertien dagen , waar na de na laatige ren zynen kosten, door een Deurwaarder tot die opgave zal worden geïnfinueert;en , indien hy, binnen den tyd van een maand, na de gedaane in- finua-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2473 a Ar vereischtc opgave aan het Comptoir houden worden voor wcige.ig, cu boet^ van gd^gulg^ ^ £ Irn^alenbv een Bakker in een nabuung Diftrift, ï ï èn Sar van kennisfe moeten geven aan den raarder hunner woonplaats, en vervolgens hun Groöt Billet moeten Itellen in handen van den Ba?ner7al aan deze Gequotifeerden ten einde var zal aan ueh q met der gaS^^ wSS zoScel , en nie SS dn mindenng v n zynen aar.fiag valiüeeren fïj met zyn Grootbillet kan bewyzen, dat d iul!er van het nabuurige Diftria pp zynen naati ^iSrVaUe'taan de Gequotifeerden, die een BC zTevaarïnde of Militeerende Huisgenoten neef 5?e meci dan twee maanden agter den anderen uil b fzïe zvn geweest, nog in mindenng {trekken d qS van deze Per'foonen, naar proportie van de ?v1 hunner abfentie; en zal in deze afrekening, h oV.ffen gedeelte van de laatfte maand Irunner a Xe , ten hunnen behoeven voor een volle maar valideeren. ^ Gequotifcerde naar een and Ditncl, dat insgelyks gequotifeert is, loopen het f ifoen, verhuist, zal hy aan den Gaarder v, S nlaats zyner nieuwe Woning , binnen den t; dagen, zyn. Qp^Pleemde v,.,-rnonen die daar van m zyn Quonitr notitie 1 fo rïeeien cn de Gequotifeerde zal gehouden zy ^dTQuodfatie-Billet, teneinde van het faifo met dezen Gaarder te verrekenen — ^Sld, die nietgequotifeert is gewee; in een gequotifeerde Plaats komt te wcontu, zal hy aldaar, na rato van den tyd, te rekenen J Aaaaaaaa 4 vau 's Gra* venha" ge. Ordo/i' nantie op de Impost van h Gemaal. 1 1 » e n •x )d zx le m rd ;n al n, ;n t,  ?4?4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 't Gra- vënhacef Ordonnantieof de Impost van ~'t Gemant, i ï h ' g e 53 f s d Hou, Jende een quitantie Vi.g betaalden Impost. 89- van den eerften dag der maand, waar in hy zyne Woonplaats heeft betrokken , moeten worden "gequotifeert. De Gequotifeerden, die naar een Stad, of naar buiten de Provincie willen verhuizen, zullen voor hun vertrek, hunne quote moeten verrekenen tot den laatften dag der jóngst verRrekene maand, op pcene van paraate executie. LXV. Naardien bevorens in het Zegel der Impost Billetten een groote integaliteit, ten voordeelen alleen van de vermogendfte Bakkers heerschte en die ïnaagaliteit nog grooter was, door de verfchillende grootte der Zakken in de refpective Stelen dezer Provincie, waar uit een zeer ongelyko nvordering van dit Zegel wierd geboren, zo zulen voortaan by de verimposting der Gemaal-Spenen zodanige billetten moeten worden gebruikt , vaar van de grootte van bet Zegel mee een Huiver -an iedere gulden betaalde Impost naar de onderta;:nJe Glasfificatie overeenkoomt. En zal voor de tusfchen vallende fommen van Imost, waar van geen geproporticneert Zegel-Billet e vonden wordt, het naast hooglte Zegel moeten ebruikt worden.' Maar, overmits in de zetting voor iedere Zak en gelyk Zegel-Geld berekent1, en do r de Inezetenen dadelyk is betaald geweest, zo zal dezo *geling van hec Zegel nimmer op de Zetting eenieinfluentie mogen maaken, of eenige verhooging aar in te weeg brengen. En zullen, by de betaaling van den Impost, de egels naar de volgende Clasïificdcie worden uitjgeeyen, Impost-Billetten,  JAARBOEKEN, December, 1750. 2475 Beneden de ƒ2 :0: 0 een Zegel van ƒ o], z\o 's Gra- Van 1 ƒ 200 tot ben. de ƒ 4.0 oj Zegel van 0:4 o venha- , , 4:00 6!ojo o o" o GE. . öoü - 9;o|o o 9J0 , 0|o:o ■ 12 op o\2\o0rdon- —— i2 0!o — * ijlolo 6 nantic 15:00 2000 I ojo op de lm- 2000 25 ooi I $fa post van . 2500 3°o°| 1 10'p'i Ge- , 30co 35 o 0 1 ijjO'fflW»/» 3500 —;— 4000 2 o;0 4000 45,°0 2 51° —— 4500 - 5000 — 2 10 0 —-— jooo 55 00 ï 15I0 —— 55 o O' - óo o o r 3 ei o óbojo ■ 650,0 — 3 5° 65 ojo 70 oio 3 100 70 0 0 75 o « ' , 3 ij o. ' 75 o'o 1 Ho o o 4 00 — 8o]oo 8500 4 5|° 1 85I00 9000 4 10 o 90100 9500 4 15l° 9500 ■— too o o 5 00 ——ioo'oo 110 00 j 10 o l ïöjote 120 o o : 0' o o 12olo'o I3OOO "**" " 6lO0 —r— 130I0 o — 14000 f 7 op 140 00 • ■ 15000 7 10,0 —15000 —■ 160,00 *"* 8| co — i6o|ojo — ~ 170J00 —;— Bjioo . 17000 ■ ièo^o -*— 9! 00 , 18000 190:00 9100 , 190 ojo ' 200 0 O IOOO 20000 220 O O " n °°- 220 c O 24O O O 12 OjO 24000 260010 — J3 o|° —^-26000' 28000 —— 14' °l° , —280 00 300 ojo —— !5! °0 I300 o o cn daar boven —~—• lö! 00 Aaaaaaaa 5 Doch  247ö" NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhaGE. Ordonnantieop de Impost var, 't Geniaal. Tot de verzending en inflag van eene kleine quantiteit Koek en Befchuit beneden de vier ponden, word geen billet vereischt. En tot beneden de twiutig ponden alleen een Vrybillet. Tot dc verzending van een quantiteit van twintig ponden Koek en Befchuit, en daar en boven, als mede in alle andere gevallen van inflag, uitflag, verwerking, vervoering of verbrugging, die in deze Ordonnantie niet uitdrukkelyk benoemd zyn, word vereischt een blanks billet. Voor alle provifioneele Billetten van vernachting, pasfagie en losüng, daar die zouden mogen gefchieden, als mede by een Zak Beeftenvoeder, cn daar beneden , die ter Molen gedaan word, moet gegeeven worden een gezegeld billet van twee Rui vers. By twee Zakken Beeftenvoeder, en daar beneden , als mede by alle quantiteiten Zemelen, die de Koekebakkers ter Molen doen, een gezegeld billet van vier ftuivers. By drie Zakken Beeftenvoeder, en daar beneden, als mede by alle quantiteiten Rogge, die de Branders ter Moleq doen, een gezegeld billet van zes ftuivers, By Doch zal op alle Plaatfen , aan dewelke eenige compofitie over den Impost is verleend, deze begrooting van het Zegel niet naar die compofitie , maar naar den vollen Impost berekend worden. De Grootbilletcen voor de Gequotifeerden ten platten Lande, zullen beftempeld zyn uiet een Zegel van vier ftuivers. Confent - Billetten.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2477 By vier Zakken Beeftenvoeder, en daarbeneden een billet van negen ftuivers. Boven de vier Zakken Beeftenvoeder een gezegeld billet van twaalf ftuivers. LXVI. Eindelyk zullen zy, die met opzet alt Middel fraudeeren, vervallen in de boeten en poe naliteiten, zo van de generaale, als deze particuliere Ordonnantie. , „ • Doch die zonder opzettclvkc fraude, deze Oidonnantie alleen hebben gecontravenieert, zullen alleen vervallen in de boeten en pcenaineiten van deze Ordonnantie , onvermindert de voldoe ning van 's Lands Recht , dat 'er door bena deefd is. ■ Ook zullen de Gaarders, zo zy zig aan eenigi ongepermitteerde compofitie of kwade trouw in he heffen van dezen Impostfchuldig maken, onderwor pen zvn, aan de ftraffen en pcenaliteiten van he Generaal Placaat, en van hunne particuliere In Rruttie. j, , Wyders zullen de Gaarders, omtrent hunne ver antwoordingen, zig moeten gedragen naar de or dres, die hun by derzelver Inftructie gegeven zyn Gearrefteert den 1 December 1790. Ook is het Placaat van Hun Edele Groc Mogende rakende de vernieuwing van de Ee 1 ! 1 1 s 1 c 1 t t  2480 NIEUWE NEDERLANDS CHS 'sGra- VENHAce. Public, wegens Vuurgelden. EXTRACT uit rh Refoluticn van de Heeren STAATEN van HOLLAND./; WEST FRIESLAND , om ter GENERALITEIT Hoogstderzelver bereidwilligheid te betoonen, om op liet bejlier der ZAAKEN van de ZEE, het advn v sn ZvnBOOQHEID ^ADMIRAAL-GENERAAL in tt hémen , en daaï na tot afkomst mede te werken. In Hun Edele Groot Mogend» Vergadering genomen op Donderdag den lo December Ï7GO. T\e Raad • Penfionaris heeft ter Vergadering gerapporteerd, de Confideratien en het Advis van de Heeren van de Ridderfchap, en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden rot de Zaaken van óe Commercie en Navigatie, hebbende, ia gevolge en ter voldoening van Hun Edele verjaarde Lood aan de Ontfangers, in plaatze vart het nieuwe, zal moeten worden gereftitueerd , op verbeurte van dubbeld recht, blyvende voorts alle Refolutien, op het ftuk der V' urgelden, voor zo verre dezelve by deze niet worden gealtereerd, van volkomen kragt en waarde en gehouden als in dezen geïnfereerd. Omtrend het Rapport van de Commisfie tot het Defenfie Weezen, en het Plan van een algemeener beftier van de zaaken van de Zee, hebben wy te voren gefproken en de Rukken medegedeeld. Hier toe is nog betrekkelyk het navolgend  JAARBOEKEN, December, 1790, 2481 T Groot Mogende Refolutien Commisforiaal van den 19 Augustus en 26 November dezes Jaars, met de Heeren wegens Hun Edele Gro t Mogende tot de perfoneele Commisfie, over het werk der Generaale defenfie van de Republiek geëmployeert geweest, mitsgaders de Hollandfche Raaden en Minifters van dé Collegien ter Admiraliteit in deze Provincie reik'eerende , geëxamineert de drie diftincïe advifen van dezelve Admiraliteits Raaden en Minifters, betrekkelyk het eerfte Hoofdpoincl van het Rapport van dezelve Commisfie den 28 Oclober 178^ ter Generaliteit gedaan, concerneerende de Zaaken en Oorlog te Water , fpeciaal op het Plan van een algemeen beftier voor de Zaaken v-n de Zee gecombineert met de affchaffing van de tegenwoordige Collegien ter Admiraliteit, gelyk het zelve by het voorfz Rapport der perfoneele Commisfie in het breede is voorgedragen; als mede op de nuttige en heilzame gevolgen , welke voornoemde Heeren zig van dat Plan beloven in tegenoverftelling van het beftier, het welk tegenwoordig plaats heeft, of in gevolge de Inftructie voot de Admiraliteits Collegien behoord plaats te hebben. — ' Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonder en verftaan, de Heeren Gedeputeerden ter Gene raliteit by deze te authorifeeren, om te declarce ren, dat Hun Edele Groot Mogende bedankendt de Gecommitteerden tot de perfoneele Commisfk van het Defenfie - Weezen voor derzelver veelvul dige moeiten en gedaan rapport, bereid zyn, om. beneffens de Bondgenooten mede te werken tot her Rel der gebreken, welke in het beftier van de Zaa ken van de Zee gevonden worden, zo wel met Op' zigr tot de idrigüng der Collegien ter Admiraliteii -als van derzelver 'Werkzaamheden en Finantien behoudens de primitïve en Coriftjtutioneele grondel der Regeering; doch dat Hun Edele Groot Mo gen 's Gra- vejn'haoe. Refol. omtrend de zaaken ter Zee enz. 1  2482 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ *a GravenhA- ce. Refol. omtrend de zaaken ter Zee enz. ( 1 ] \ \ ] t d n le S gen-de van oordeel zyn, dat in een zaak van zd veelgcwigt, en welke immediaat behoord tot dë Charge van Zyne Hoogheid als Admiraal - Generaal van de Unie, het hoogwys advis en de Confideratien van Hooggemtlde Zyne Hoogheid alvorens door Hun Hoog Mogende behooren ingenomen te worden; dat dezelve ingekomen zynde, Hun Edele Groot Mogende bereid zyn , om met Concurrentie van de andere Bondgenooten, een tyd te be-. paaien, binnen welken de Advifen van de Provinciën daar op zullen moeten ingebragt zyn , mitsgaders de middelen om in Cas van diverfiteit van öpinien, deze zaak tot eene finaale afdoen te brengen. Accordeert met de voorfz. Refolutien. Mylord Auckland, Extraordinaris Ambasfitdeur en Minifter Plenipotentiaris van Zyne Groot ■ Brittannifche Majefteit by de:en Staat, heeft den 16 dezer maand, aan le Heeren Gedeputeerden van Hunne Hoog Mogende kennis gegeeven van de uitwisfeing der Ratificatien van de gefloten Conventie tusfchen Spanje en Engeland , in de •olgende bewoordingen: MYNE HEERE NI 'k haast my om U bekend te maaken, dat door' ■ de uit witteling der Ratificatien van de Convene, geteekend in het Escunaal den 28 October, aor den Ambasfadeur van Engeland en den Mi* ifter van Zyne Katholyke Majefteit, de Verfchil-' n, welken tusfchen den Koning en het Hof van panje ontftaan Waren, gelukkig en volkomen bellis.  JAARBOEKEN, December, 1790. 24S3 Rist zyn. Het is myn pligt, om U, myne Heeren ! deze tyding mede te deelen, en aan U te herhaaien de verzekeringen van het genoegen , met weljken.de Koning de geneigdheid en het gedrag van de Republiek, geduurende den gelleelen loop van jdat verfchil, befchouwd heeft, .Niets heeft meer toegebracht aan de rust van Europa, aan het fyfterna van billykheid en gematigdheid, 't welk Z^ne Jdajefteit zich . had voorgefchreven , dan getoond te hebben, gelyk men in de daad gedaan heeft, Jdat , .ingeval Zyne Majefteit in de noodzakelyk-heid Bad geweest van Zyne Bondgenooten ter hulp te moeten roepen , hy niet zoude hebben kunnen twyffelen, noch aan hunne oogmerken, noch aan hunne vermogens om vaardig en kragtdadig aan de Verbindtenisfen der Alliantie te voldoen. . Hunne Hoog Mogende, hebben op deze kennisgeving de volgende Refolutie genojnen , en dezelve des anderendaags, door Hoogstderzelver Agent, aan den Heer Gekant doen ter hand ftellen : TTunne Hoog Mogenden,den HeerAmbasfadeur |*v bedankende voor de Communicatie, in naam yan Zyne Groot- Brittannifche Majefteit gedaan% ■van de fchikking tusfchen Hoogstdenzelven en den I Koning van Spanje gefloten en bekragtigd 5 betüi» ; gen gelyktydig hun. opregtst genoegen over zulle 1 è:ene, voor het welzyn van het Menschdom en de rust van Europa , zo wenschlyke gebeurdtenis. Hunne Hoog Mogenden, hebben zo veel te meer reden, om de wysheid en gematigdheid der beide Monarchen te pryzen, naar gelang zy., van het begin dier verfchillen af, het hooggaande leedwezen hebben te kennen gegeeven, het welk Hun zoude treffen, indien ongelukkiglyk de onvoorziene loop' JBbbbbbb;t» 8« 'sGra^ . V.F.NHA3E. Kennis- gevipg ier Vrede van Qrootlinttan^uien met Spanje-,  'sGra venhage. Be/luit daarop. S484 NIEUWE NEDERLANDSCHE der Gebeurdtenisfen, hen verpligt zoude hebbeD om te voldoen aan de bedingen der Alliantie, door het, verkenen vanbyftand tegen eene Mogenheid, welk»! vriendfchap zy zedert een lange reeks van jaaren: hadden aangekweekt. .Niettemin getrouw aan hun-i ne Verbindtenisfen, maar niet minder verknogt aan* hunne vreedzame denkwys, hebben Hunne Hoogt Mogenden zich inde noodzakelykheid gevonden vani toebereidzels te moeten maaken; doch achten zich: thans gelukkig, dat de bevestiging van den Vredel en de zekerheid van hunnen Bondgenoot het geval I heeft voorgekomen, waar door zy onvermydelyk \ genoodzaakt zouden geweest zyn , de genomen maatregelen verder door te zetten. Wy hebben dit Vredeverdrag tusfchen 1: Groot-Brittannien en Spanje te voren rae-s degedeeld. Den Heer Mr. Coenraad le Leu de Wilbem, ï. langefteld zynde tot Prafident of Voorzit-} ter van den Hove Provinciaal, is op den I 27 dezer maand in die hoedanigheid beëe- \ digd en ingehuldigd, roet zodanige plegtig- e deden, als in foortgelyke gelegenheden plaats b lebben. Ten dezen einde waren 'er twee aanzie- p lelyke Commisfien , een wegens de Heeren [ itaaten van Holland en West-Friesland, en \ ;en wegens de Heeren Staaten van Zeeland. \ De eerstgemelde wierdt bekleed by de Hee- | en Jr. Willem Lodewyk Baron van Wasfe* I laer, Heer van Starrenburg enz.; Jr. Fran. \ vis Cornelis va» Aarsfen, Heer van Spyk, I mz. beide uit de orden der Ridderfchap ert li Ede«. js  JAARBOEKEN, December, 1700. 2485 Edelen ; Mr. Barthout van Slingelandt, Vryheer van Slingelandt en Goidfchalxoord, in den Oud-Raad en Oud • Burgemeefter der1 Stad Dordrecht ; Mr Mattbys Straalman, Heer van Duyst enz. Burgemeefter der Stad Amfteldam j Mr Jacob Hakfteen, Heer van Cadier en Blankenberg, Burgemeefter enz. der Stad Alkmaar, en Mr. Laurens Pister van de Spiegel, Raad-Penfionaris van Holland. De andere Commisfie beftondt uit de Heeren Mr. Willem van Citters W. Z.; Jr. Adriaan Jan van Borsfele; Jr. Willem Zeelandus van Borsfele en Jr. Philip Jacob van Brakel, alle vier Gedeputcerdens ter Vergadering van Hun Hoog Mogende wegens Zeeland, zynde beide de Commisfien door Bodens van Staat vergezeld. Na dat de laatstgemelde Commisfie zo wel als de eerstgemelde en den Heer Prsefident ten Hove aangekomen waren, en een weinig vertoefd hadden, wierdt den Heer Prajfident door den eerstgemelden naar het Hof Provinciaal begeleid, volgende de laatstgemelde daar op mede derwaards .* alhier gefchieden de aanfpraken en verdere plechtigheden. By het komen en gaan van de Commisfien, ftonden de Wagten op het Binnenhof onder de Wapenen, en bewezen aan dezelven de Krygseer , en de Bodens van Staat waren geftadig daar by. Na de inhuldiging keerden de Heeren van de Commisfien terug na een der Vertrekken van Heeren Gecommitteerde Raaden, al waar zy bevorens te zamen gekomen waren. Bbbbbbbb 2 'sMid- s Gra- /ENHA- ;£.  3s Gra- venhage. 248Ö NIEUWE NEDERLANDS CHï? 's Middags gaf den Heer PrjefiJent een: pragtigen maaltyd op den Huize van Prins^ Maurhz,wnat op Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder, de bovengemelde Heeren Leden uit den Hove Provinciaal enz. aanwezig waren. Zyne Hoogheid den Heer Erfprins Wil? Urn Fredrik, is dert 30 dezer maand December van Berlyn in welftand alhier terugj gekomen: Dezen avond is deswegens Gala; en groot Soupé aan het Stadhoudexlyk Hof. ' Den volgenden dag heeft welgemelde Heer/ Prins , deszelfs terugkomst aan de hoogd Vergaderingen in perfoon bekend gemaakt; Wy hebben in onze voorgaande maandflukken kortelyk van de onderhandelingen óver den Raat van zaken, in de Ooftenrykfche Nederlanden gefproken.' Na dat o^ den'10 December de Groot - Brittannifche' en Pruisfifche Minifters by den Heer RaadPenfionaris in gefprek waren geweest, ge-j lyk ook tusfchen deze' Heeren en den Graaf. de Mercy d Argenteau onderhandelingen waren gehóuden, zyn den 11 December door den laatstgemelde Heer Graaf, naar Weerien, en door dèn Graaf Van Keiler, naar,. Berlyn , póstbodens afgezonden. Ook \i Mylord Spencer, Secretaris van de Engelfche Ambasfa'de, naar Londen vertrokken'. Zedert'heeft men vernomen, dat de drie Mi-N rafters der Vereenigde Mogendheden op dea gémelden 10 December met den Grave dè  JAARBOEKEN, December, 1790. ^1 Mercvd'Jrsenteau.eene Conventie of Overeenkomst hebben getroffen, met betrekking tot de zaaken der Brabanders. Dit ftuk ingevolge de Conventien , den 27 lulv 1790 ^ Reichenbach geteekend, door gemelde Gevolmagtigden 111 orde gebragt en onderteekend, beftaat uit vyf artikels en behelst hoofdzakelyk, dat Zyne Keiz'erlyke Majefteit, na dat de Belgifche Provinciën zich nu aan zyne gehoorzaamheid weder onderworpen hebben, zich verbindt, haare wettige Conftitutien, Privilegiën en Coftumen, zo als zv ten tyde van Karet den Zesden en Maria tberefia waren , aan dezelve te bevestigen; alle de buitenfporighe« den ten tyde der laatfte onlusten gepleegd, te vèrgeeten; eene algemeene Amnestie,uitgezonderd eenige weinige byzondere Perfoonen, te verkenen, en haar ook nog eemgt verdere vergunningen, welke de Conftitutie wezenlyk niet veranderen, en die m eener b-ief van zynen Minifter Plenipotentians aar de bemiddelende Minifters, gedagtekenc 's Hage den 29 Oftober 1790 begrepen zyn toe te ftaan. Waar tegen de gemelde dn< bemiddelende Mogendheden de Souvereini teit der Belgifche Provinciën aan Zyne Ma iefteit Keizer Leopold, en aan zyne Opvol geren in het Doorluchtig Aartshuis Ooften rvk, op de plechtigfte wyze, overeenkom ft-io- de Conftitutie, guarandeeren; gelyl dezelve zulks ten aanzien van het behoud ei volle genot der Conftitutien, Privilegiën ei 6 Bbbbbbbb & wet 'sGra- venhage. 1 l l I : jj 1  «4*» NIEUWE NEDERLANDSCHE 3s Gra- VENHA- wettige Coftumen; aan de Provinciën, ins« gelyks doen. Zie hier die overeenkomst zelve: CONVENTIE betrekkelyk de zo* ken der NEDERLANDEN, geteekend den 10 Deeember 1790 % tusfchen de Gevo/inagtigde Mini-, fiers van Zyne Majcflcit den KEIZER, van Hunne Maje/leiien de Koningen van GROOT-BRITTANNIENe«PRUI3SENen van Hun Hoog Mogende deSTAATEN GENERAAL der, Vereenigde PROVINCIËN. ÏJIet is bekend, dat by de Conventien, geteekcnd te Reichenbach den 27 July 1790, en vervolgens behoorlyk geratificeerd tusfchen Zyne Majefteit den Koning van Hongaryen en Boherhen, thans, Keizer der Romeinen, Hunne Mar iefteiten de Koningen van Groot-Brittannien en, Pruisfen, en Hunue Hoog Mogenden de Staaten, Generaal der Vereenigde Provinciën, befioten en ■vastgefteld is, dat de rust en goede orde in de Belgifche Provinciën fpoedig zouden herfteld worden , en dat de drie geallieerde Mogendheden zou- . den medewerken tot herftelling der heerfchappy. van Zyne Apoftolifche Majefteit in die Provinciën^ mits verzekering van haar oude Conftitutie, neven^ eene volkomen vergiffenis, en vergetelheid van het gebeurde geduurende de onlusten; alles onder guarantie der gemelde drie Mogendheden. Zedert dien tyd hebben de Minifters der geallieerde Hoven, vergaderd in 'sHage, ingevolge, de ftellige inftruclien van derzelver Souvereinen „ éh ^eaftemmig met dsn Keizerlyken Gevolmagtig,  JAARBOEKEN, December, 1790. 2489 den, niet opgehouden alle hunne pogingen aan te wenden , ten einde de Belgifche Provinciën tot eene volkomen onderwerping te beweegen, onder de bepaalde voorwaarden ; welke onderwerping echter niet is gefchied, dan na dat de Keizerlyke Troupen wierden gebruikt, om 'er zich van te verzekeren. Dit heilzaam werk volbragt zynde, betreffende deszelfs uitflag, overeenkomftig het verlangen en den wensch der bemiddelende Mogendheden, bleef 'er niets over tot bevestiging van het wettig Sou. verein gezag der Belgifche Provinciën, voor de zekerheid der Provinciën zeiven, voor het gegemeen belang der refpective Mogendheden, gelyk ouk voor het meer en meer fluiten der banden van vriendfehap en goede nabuurfchap, dan het vastftellen der volgende artikelen, volgens welken hunne Minifters, uit kracht van hunne Volmagten, met volle eenffemmigheld zyn overeengekomen. Art.I, Zyne Keizcrlyke Majefteit, op de gewoone wyze de hulde der Belgifche Provinciën ontvangende, zal aan dezelven allen en ieder in het byzonder de wettige Conftitutien, Privilegiën en Gebruiken bevestigen, van welken haar het genot refpec"tivelyk is verzekerd geweest,door de Inhuldigings-Acren van den Keizer Karei den Zesden , en van de Keizerin Maria Therejia lloogloltelyker gedachtenis. Art. 11. Zyne Keizerlyke Majefteit bewilligt, om alle de buitenfporigheden cn wanordens, geduurende den tyd der onlusten gepleegd, in eene volkomen vergetelheid te begraven, en dezelven in eene algemeene vergiffenis te begrypen, welke onmiddtlyk zal gepubliceerd worden. En fchoon de Declaratie , geteekend te Frankfort den 14 Oct ber 1790, deze amnestie bepaald heeft tot ds geenen, die voor den 21 November de wapenen Bbbbbbbb 4 zou- 's Gra. VENHAGE. Verdrag ■usfehen ie 3 Mogendheden en den Keizer wegens de Belg. zaken.  249° . NIEUWE NEDERLANDSCHE VENHAGE. J'crdrcik tusfche; m%Mi gcjidlieden en den Kei zl-ns de Belg. zake iu l t 1 » 1 l  's GrA- VENHAGE. Verdrag tusfchen de 3 Mogendheden en den Keü zer wegens de Belg. zaken, ) 1 i i 4 i 1 i € « & 2492 NIEUWE NEDERLANDSCHE fchort, en hier in voile vryheid laaten, tot dat een nieuw fysthema van Studiën in de gemelde Univerfiteit zal kunnen ingevoerd zyn door zodanige fchikkingen, als waar omtrend dezelve met de Staaten zal overeenkomen." „ 3. Aangezien het onmogelyk zou zyn, al de kloofters te herftellen , die onder de laatfte regee ring afgefchaft zyn, en deze herftelling meer dan eene zwarigheid zou opleveren, zo ten aanzien der perfoonen die uit dezelve gegaan zyn, als ten aanzien der goederen, die 'er de begiftiging van uitmaakten , belooft Zyne Majefteit de inkomften dier goederen tot geen ander einde te gebruiken noch te beltemmen, dan alleen tot godsdienfijge gebruiken, op de meest mogelyke wyze overeenkomftig met de oogmerken der Stigters, en zulks op de voorftellingen, welken hem door de Staaten zullen gedaan worden , met wien Zyne Majeftct zich zal verftaan , gelyk ook met de refpective Magiftraaten , omtrend al het geen het beftier der gemelde goederen betreft: Zyne Majefteit belooft /erder, de vernietigde Abtdyen , welken het regt jadden, haare Opperhoofden naar de Staaten afvaardigen , te herttellen, of derzelver herftelling e bevestigt n." * ,, 4. Zyne Majefteit zich verlaatende op de /aderlandshefde en dapperheid, die van alle tvlen de Natie naar den luider en de verdedi°ing> les Vaderlands hebben doen ttreven, wil zich'wel telhg verbinden, dat nooit, en by geen gelegenleid , direct, noch indirect, eene militaire concnptie zal in aanmerking komen: ook belooft Syne Majefteit nooit Militie of gedwongen Reruten te hgten, anders dan met bewilliging der itaaten ingevalle het daar op aankomen mogt.'1 »».5-zyn vertrouwen niet minder inde liefde der Jatte Rellende, gelyk ook in haare edelmoedige pomgen , tot handhaving der Monarchie, eu zich vlev.  JAARBOEKEN, December, 1790. 4493 vleyende , dat na de tegenwoordige onlusten, Zyne Majefteit en zyne opvolgers van haar dezelfde blvken zullen ontvangen, die de Vorften zyne Voórzaaten , en inzonderheid wyle Haare Majefteit de Keizerin Maria Thercfia in menigvuldige gelegenheden van dezelven ondervonden hebben verbind Zyne Majefteit zich, om nooit eenden Impost op het volk te heffen, onder wat naam het ook zou mogen wezen, dan met toeRemming der Staaten." 6 Zyne'Majefteit zal al de ampten van Rechters' dér Öppergeregtshoven onherroepelyk verklaaren, en het geen de refpective Conftitutien en de rechtskunde van elke Provincie omtrend dit ftuk vastgefteld hebben , onwederroepelyk bevestigen." 7 Schoon het diploma door den Keizer Ka reVden Zesden, aan de Opperreehtbanken geac cordeerd, ter voorftelling van een voorwerp m geva van vacature van eenigen der plaatzen in de gemelde refpeftive corporaa's ,geenzints eenig gedeelte dei Conftitutie uitmaakt, en tot hier toe herroepelyk is geweest naar goedvinden, wil Zyne Majefteit om aan de verlangen door de Staaten en Rechtbanken weleer te kénnen gegeeven,te voldoen, dit diploma wel onherroepelyk in deszelfs volle kragl herftellen, en 'er een conftitutioneel punt van maken." . . . •. 8. Schoon in de Conftitutien en Privilegiën van de meefte Provinciën niets uitgedrukt is, rakende de confultative faculteit der Staaten en Rechtbanken, ten aanzien der aftekondigen Wetten is Zyne Majefteit voornemens, de Staaten en Rechtbanken te hooren en te confulteeren zc dikwyls als het zaken zal zyn van eenige nieuwe en algemeene Wet, en Zyne Majefteit is zelf; voornemens ook de Staaten te hooren omtrent de wezenlyke veranderingen, welken zouden kunnei gemaakt worden in de tarif voor de tollen. -» 9. Zy 'sGrA- venhage. Verdrag tusfchen de 3 Mogendheden en den Keizer wegens de Belg. zaken. 1  2494 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhacè. Verdrukt tusfchen dt 3 Mogend lieden en den Keizer wegens de Belg.za ken: „ 9. Zyne Majefteit zal zich ook met de Staaten verftaan omtrent de middelen om de ftrafepleggende Ordonnantiën, in hèt ftuk van tollen, door de gewoone wegen van wetgeving te doen pasfeeren , en de kennisneming daar van aan eené delegatie van de Opper-Rechtbank ih elke Provincie toe te kennen;" „ 10. Daar het eene wèzenlyke zaak is, dat men in den vorm van het Gouvernement vertrouwen hebbe , zal Zyne Majefteit de organifatie, van,het Gouvernement en van de Rekenkamer herftellen op den voet als onder de Regeering vari ■ wylen de Keizerin Koningin , voornamelyk in het geen de geheime Staatsraaden, en die der Finantien betreft, behoudende nogthands het oriwe lerfprekelyk recht , om 'er de veranderingen in te maken, welken de omftandigheden noodzakelyk zouden kunnen maaken, waarin Zyne Majefteit altyd al tragten den algemeenen wensch te confulteeren, zonder ooit aftewyken van de betrekking, welke plaats kan hebben tusfchen de organifatie van het Gouvernement en van de Conftitutie." . ,, 11. De Commandant-Generaal der Troupen èn de Gevolmagtigde Minifter zullen refpecrivelyk weder gefield worden onder de bevelen eri afhangelykheid der Gouverneurs-Generaal. De Militaire Gouverneurs in Braband zullen den gewoonen Eed doen in handen der GouverneursGeneraal, en Zyne Majefteit hopende, dat, de tegenwoordige onlusten geëindigd zynde , 'er geen voorwendzel meer zal overblyven, het welk dezelven op nieuw zou kunnen doen geboren worden , het eenige geval, in het welk het gebruik van Militaire magt tegen alle onvermydelyk wordt tot handhavinge van de publieke orde en uitvoering der wetten, wil dezelve wel tot eenen onveranderlyken regel Rellen, dat van het oogen- bUk,'  JAARBOEKEN, December, 1790. *4$J blik, waar in alles tot volmaakte orde en rust zal oekeerd zyn , de Soldaat nooit zal gebruikt worden tegen de Burgers, dan om de beiluiten Van den Rechter te fouteneered, en op requifitie der Rechtbanken en Magiftrjaten." 12. De bediening der civile en crimineek juftiti'e een der voorwerpen zynde , die voor het geheiligde recht der volken op dé vryheid en den wettigen eigendom van het wezenlykst belang zyn , en Zyne Majefteit voornemens zynde, meer dan ooit eene volmaakte eenftemmigheid vast te Rellen, tusfchen zig en de vertegenwoordigers des volks, omtrent het geen ftrekken kan tot bevordering van den algemeenen voorfpoed en zekerheid , beloofd Hoogstdezelve de Staaten te hooren, omtrend de veranderingen of hervormingen welken 'er zouden kunnen te maken zyn ,betrekkelyk tot de vastgeftelde regelen en vormen in de bediening der Juftitie, en Zyne Majefteit verbind zig. om niets te veranderen in de orde der Jurisdictiën, zonder overeenkomst met de Staaten, en zondei hunne voorafgaande goedkeuring." 13. Wyl het onmogelyk is, altyd eene z< duidelyke en klaaren zin naar de letter der Confti tutioneele ftipulatie te bepalen, ten zy door ver volg van tyd en omftandigheden, dat 'er zig nim mertwyffelagtige gevallen opdoen, welke aan een moeilyke uitlegging onderhevig zyn, en tot hie toe men nog niet genoeg voorzien , noch geregii leerd heeft,welke in dergelyk geval de befiisfend weg in der minne zou moeten zyn, om alle vei bittering tusfchen den Vorst en zyne Onderda; nen voor te komen, belooft Zyne Majefteit, da in alle gevallen, waar in eenige twyffelingen c Zwarigheden zouden voorkomen , omtrend h( verftand of den zin van eenig artikel der Confl tutie van de eene of andere Provincie, 'er doe Zyne Majefteit Cornmisfarisfen zullen benoen Worden, en dat de Staaten der Provincie, wel! S GRAVEN HA- - GE. ,a > Verdrag tusfchen . de 3 Mo-1 gendheden en den Keizer wegens, de . Belg. zaken. . G t. ' f :t iird e  HÖö- NIEUWE NEÖERLANDSCHË *sGra- venhace. Vcrdrcii tusfcher, de $ Mogendheden en den Keizer wegens de Belg, za< hen. de zwarigheid Zal aangaan, 'er ook van hunnë zyde zullen benoemen , om zig zamen te verftaan ,indien het mogelyk is; dat aan Zyne Majefteit zelve rekenfchap zal gedaan worden van den uitf llag dezer conferentien, en dat in geval de zwarigheden doof middel der Cornmisfarisfen niet ver• effend konden worden, Zyne Majefteit van den eenen en de Staaten van den anderen kant , een gelyk getal onzydige perfoonen zullen benoemen , ten dien einde van allen verhinderden eed behoorlyk gedispenfeerd , en dat Zyne Majefteit gelyk ook de Staaten zig aan de beflisfing dezer arbiters ■zullen onderwerpen." Art. IV. Hunne Majefteiten de Koningen van Pruisfen en Groot-Brittannien, en Hunne Hoog Mogende de Staaten Generaal der Vereenigde Provinciën zullen op de plegtigfte wyze aan Zyne Keizerlyke Majefteit en Zyne Doorluchtige Erven en Opvolgers de Souvereiniteit guarandeeren der Belgifche Provinciën , thans onder zyne heerfehappy weder vereenigd,als fiegts een eenig, onverdeelbaar, onvervreemdbaar en onverwisfelbaar domein, het welk onaffcheidelyk zal zyn van de Staaten van het Huis van Ooltenryk in Duitschland, en geregeerd volgens de Conftitutien, Privilegiën en wettige gewoonten , uitgedrukt in de artikelen i en 3 bovengemeld: gelyk de bovengenoemde Mogendheden insgelyks zullen garandeeren de confervatie en het volle genot der Conlti* tutien, Privilegiën en wettige gewoonten, uitgedrukt in de gemelde artikelen. Art. V. De ratificatien der tegenwoordige Conventie in behoonyke formen geëxpedieerd, zullen tusfchen de hooge Contracterende partyen binnen twee maanden, of eerder, zo het mogelyk is, te rekenen van den dag der tekening, uitgtwisfeld worden. Tot bevestiging van het welke wy ondergetekenden gevolmagtigde Ministers de tegenwoordige  JAARBOEKEN* Decimbtr\ t790. 2407 ge Conventie ondertekend en liet zegel onzer wapenen daarop.gefteld hebben. Gedaan in 'sllagé den tienden December duizend zeven hoüderd negentig; (Was getekend) tie Graaf DE MERCY D'ARGENTEAUi AUCKLAND. Dè Graaf VAN KELLER. VAN DER SPIEGEL. lub fpe rati. (Lager ftond) De gevoimagtigde Ministers zyn óveréerigeko» inen, by de tegenwoordige acte te voegen dën brief in Art. 3. aangehaald , en waar van men, tot meerder klaarheid, in het gemelde artikel alieen de punten van inwilliging heeft geïnl'ereerd. Gedaan in 's Hage den tienden December dui« èend zeven honderd negentig. (Was getekend) De Graaf DE MERCY D'ARGENTEAÜ; AUCKLAND. De Graaf VAN KELLER. VAN DER SPIEGEL; SCHÈVÉNINGBN; t)oor de aanhoudende Stormwinden^ ié Ceecccce dë /ENHA- Verdrag 'usfchen ie 3 Mogendheden en den Keizer wegens de Belg. zaken.  5498 NIEUWE NEDERLANDSCHE SCHEVENIN- GEN. A M S T E L D A M. De Staat van de Oost ■ Indifche Compagnie zorgelyk zynde, wekt de oplettendheid op om aan middelen van herftel en redding te denken. In ons maandftuk van Augustus deelden wy deswege de Bedenkingen mede van eenen Hoofdparticipant, den Heer Mr. Guilielmus Titfmgb , welke buiten twyffel veele merkwaardige zaaken en middelen vervat. Evenwel meenden drie Bewindhebberen , de Heeren Fakk, Cratyvanger en Sshoben eenige tegenbedenkingen op dat gefchuft van den Heer Titfingb te hebben welken wy in ons voorgaand maandftuk van November mededeelden. Dit noopte den Heer litfingb om die tegenbedenKingen op te losfen. Zeker is het, dat door dusdanige om-wikkelingen de waarheid, zo ooity het best kan worden nagevorscht. Zie nier dan een ANT- de Noordzee voor Scheveningen en andere* dorpen langs de Kust, zo hoog gerezen, dat dezelve tot aan de duinen ftaat, waar door van tyd tot tyd, veele nieuwsgierigen derwaards vertrekken, om het zelve te befchouwen — Ook vreest men met grond , van ongelukken te zullen hooren, vermits by het gemelde dorp twee varkens en eer* oxhoofd Wyn; als ook by Katwyk, twee menfchen zyn komen aandryven.  4 JAARRÖÈKEN, December, t)&i 2433 » antwoord op het Schriftuur van de Heeren ötto willem falck, jan elias craeyvanger en JOHANnes petrus SCHOLTEN i Concemeerende de Con/idera. tien door den Onder sreteekenden Hoofdparticipant, aan dt Huren Beëedigde hoofdPARTIClPANTÉN ter Kamervan amsteldam, op den 14 Juny i790 overgegeeven j nopens de oorzaken der veragtering j en middelen ter verbetering van de oost-indische comPAGNIE dezer Landen. I"ti ffieóis men hét met ons eens,over het geene, daar tog alles op nederkomt, te weten: het door ö'Hs gefielde $ dat geen uittedenken trefoor kan toereiken, om de lasten van de Compagnie op den prafenten voet goed te maaken , maar blyft verféhillen Over de qUaéstie, welke namentlyk de meest drukkende zyn, en voorhamentlyk tot dën val der Maatfchappy contribueeren; 't zy dan die hier te Lande j of wel in Indiën , aan de vermindering van welke laatfte hun Edele zeggen f dat wy zo Veel gewicht niet fchynen te hegten $ waar uit nogthans de egalifatie van Lasten en fFinflen in Jndiën moest volgen. Of tfy met recht niet zo veel gewicht flari de ■vermindering der Indifche als Vaderlaadfche lasten hegten, eischt ter zyner plaatze een breedvoeriger betoog, waar in wy dezelve nader zullen befchouwen ., en derzelver gevolgen op het bëftaah der Maatfchappy. Wy refereeren ons in dit opzigt tot: Céeeceec 2 hei Ati- STEtBA*!. Anlw, van deh Heer Titfingh op deMe~ mor ie van de Heeren Falck, Craey- vanger ?«SchoF ten.  *5oo NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Antw. van dei Heer Titfmgl op deMc morie van de Heeren Falck, Craeyvangeren Scheten. het geene hier agter des aangaande zal voorkomen,, en merken alleen op die zogenaamde egalijdiie van lasten en winften, welke daar uit zoude moeten volgen, aan: dat het hier door Hun Ed. gepofeerde niet quadreert, met het geene Hun Ed. op eene 1 andere plaats, in dit zelve Schriftuur advanceerenj want daar hebben Hun Ed. zig geëxpliceerd op i eene wyze, welke lynregt tegen het Chimericq denk- beeld van deze egalifatie aanloopt, te weeten: fchoon men niet wil tegenfpreeken, dat genoegzaam altoos de vermeerdering, der lasten is hand aan hand gegaan , met die der winften en inkom* fien ; en men dus haast zoude moeten befluiten, dat het een van het ander afhing. Deze obfervaïie van- Hun Ed. is zeer juist, maar i- Hun Ed. zien dan immers daar uit, dat by de vermindering der lasten, ook de winften en inkomften; moeten verminderen, en men dus in plaatze van daar uit een egalifatie te zien volgen, op dezelve hoogte bly vea zal: wy durven 'er by voegen, zo aten maar niet van conditie verergert, en de winften en inkomften in eert meerder proportie agter uit gaan,, 't geen te gevaarlyker zyn zoude, om dat deze, eens verlopen, niet ligt terug keeren: Wy fpreken het nut van reductie in fndiën niet tegen: in welk huishouden kan geen bezuiniging plaats hebben ? maar 't blykt hier uit, met hoe veel prudentie daar in behoord" te werk gsgaan te worden, en alle ligtvaardigbeid vermyd. Men heeft, zeggen HunEd., voorheen wel middelen van menagie in Indiën 'aan de hand gegeeven, ten bewyzè dat de mogelykheid en het nut van de reductie der lasten wierd gevoeld;, doch zy zyn al fchielyk overtreden: 't zy dat ze met geen genoegzame kragt waren geïntroduceert, en dus tegenkanting hebben ondergaan , 't zy dat 'er de hand- niet aan gehouden was; en dit laatfte fchynt tog aan de Minifters in Indiën geweten te moeten worden. Niéts  JAARBOEKEN, December, 1790. 2501 Niets vak ligter, en het is de oudfte ziekte van het menschdom, dan de fchuld op een ander te werpen ; daar nu de fchuld van alles door Hun Ed. op rekening der Minifters in Indiën gefteld word, hadden wy by onze Confideratien dezelve ontfchuldigt, door een algemeen onderzoek hunner verrigtingen: wy zullen by dit Schriftuur die verrigtingen en detail befchouwen, en fpecificeeren, en refereeien ons ten dien einde tot het geen paslim zal voorkomen , daar wy opzettelyk handelen over Inkomften, Winften en Lasten op zig zelve. Wy hadden by onze confideratien gezegt , dat men om edelmoedig te handelen, en de welmeenende in de Indifche Regeering den moed niet te benemen, mitsgaders de -waarheid op te/poren, ook diende in 'i oog te houden, 't geen ten voordeele der latere Indifche direHie te zeggen viel; dewyl het tog den mensch eigen is, of op nimmer eindigende verwyten den moed te laten zakken, of zig 'aan dezelve zo te gewennen, dat ze geen cffeStyneer Hun Ed. gelieven daar op te antwoorden, dat het dan eerst zou te vrezen zyn, dat die Mini ft eri dotr de herhaalde verwyten den moed zouden laten zakken, wanneer de verwytingen ongegrond waren, en dat indien zy zig aan dezelve konden gewennen, zulks een hlyk zoude opleveren , dat st ongevoelig waren, of dat 'er kragtiger middelen als reproches vereischt wierden. Wy vleyen onss dat een onpartydig Rechter onze taal, als die der bülykheid en regtvaardigheid zal houden; het zal ons niet moeilyk vallen den onpartydigen te toonen, hoe die verwyten ten ecnemaal ongegronc zyn, en daarom de ongelukkige effecten op de gemoederen der hooge Regeering moeten hebben, dn Hun Ed. in zulk een geval zelfs niet ontkenner dat eigenaartig zyn, refëreerende ons hier omtrenc aan het geene wy nopens de Inkomften, Winftei en Lasten, elk op zyne plaats, zullen bewyzen. Cccccccc 3 Haa Am- STELDAM. Antw. van den Heer Titfingh opdeMc* morie ~ van de Heeren 1 Falck, Craey- vanger tf-vSchoI- ten. 1 l 1 i  a5Q2 NlEÜWE NEDERLANDSCHE Au- STELDAM. Antw. yan dei Heer Titfingl oj> de Me morie van de • Heeren Falck, Craey. vanger Daar wy oordeelden, den Indifchen handel, om dezelve het onpartydigst in te zien, altyd in zo groote ruimte te móeten befchouwen, als de daar omtrend te bekomen papieren maar immers toelieten ; hadden wy de gelegenheid in dit geval, *en in i dit geval alleen, daar toe; hebbende by de confideratien opgegeeven,hoe veel de Inkomften, Win*, ften en gedragen Lasten monteerden , zedert de . erectie van de Comp. af, tot den jaare 1780, waarby Hun Ed. zo wel als wy, fluiten; en gezegt dat de geheele uitgave van allerlei ongelden in Indiën, uit wat hoofde ook, geduurende 167 Jaaren fiadden bedragen 782 Millioenen Waarop meft in dat zelve tyd- ' verloop, uit de winften en inkomften had afbetaald 095 Millioenen En dus was te kort gekomen 87 Millioenenj dat dit een deficit over dien tyd uitmaakte van een half millioen 'sjaars; 't welk fuccesfivelyk door de Nederlandfche Cas, uit het rendement der Rethouren, jaarlyks uit Indiën overgezonden, had ber hooren gefuppleëert te worden, gelyk wy daar, in het breede, hebben betoogt, en ons ook niet word tegengefproken: wy hadden 'er om 't alarmeerende weg te neemen, bygevoegd; dat het een geleden leed was, 't geen nu niet meer behoefde gefupplejéerd te worden , dat men echter befchouwende, hoe veel die Rethouren zeaert die 167 Jaaren,hadden opgehragt, waarlyk zoude zeggen, dat niets ligter was geweest dan die fuppletie, en men nog een zeer Koninglyken Schat, hier te lande zoude moeten over hebben , was dezelve niet in andere uitgaven zo geheel weggefmolten; dat men verbaast moest ftaan van zulk een toeftand, vond men daar van niet zo natuurlyke en fpreekende redenen, gis wy by het vervolg hebben opgegeeven. gn vfie kan daar aan twyffelen , als hy dat be- 4r§-  fAARBOEKEN, December, 1790. 2503 ^agen der verkogte goederen flegts oppervlakkig befcbouwt; wy kunnen het met opgeeven, als ze den het begin dezer Eeuw en moeten dus he Sement geduurende de: eerfte 87 Ja ren, sjhed ter zyde ftellen;maar vinden het zelve zeder 1701 tot 1780, en dus in maar 80 jaaren, te betoopen cenimmenfe fomma van 14us* Millioen, behalven Te onverkogte , en by de Magazynen jaarlyks m voorraad gebleven aanzienlyke fchatten, bedragende dit rendement fan 1741 tot 1780 ft°AVA1l en van 1701 tot 1740 ïl5jlZlJ!ï dus geduurende de laatfte 40 jaaren meerder / io5>OI5-383 hebbende dus de verhandelde Goederen in de laatfte 40 jaaren door een bedragen 7 xs,oi9,93P.»n de eerfte 40 jaaren ƒ 16,394-554, en dus geduurende de laatfte 40 jaaren door een, jaarlyks meerder 26 Tonnen Gouds. Deze onze Rekening » volkomen overeenkomftig met de waarheid, en z} is volkomen neutraal: zy comprehendeert al hei voordeelige en al het nadeelige, en doet geene dei Generaals of Regeeringea van Indien tort of ra VCMaar Hun Ed. verkiezen die Rekening van latere tyden te beginnen: dit is een begrip, dog 1 neemt de waarheid van ons geftelde ni.t weg, ol men de Rekening op deze of op geene wyze befchouwt, 't komt 'er maar op aan, of elk inbrengi alle de pósten, die 'er toe behooren; en hier accufeeren Hun Ed. ons ook niet. De differente vertooning vaU Hun Ed. fteld alleen de latere Regeering in een ongunftiger ligt, er Wy ontkenoen niet, dat 't voorftel in den eerfte opflag al vry wel uitgedagt fchynt; wy zullen 1 in zvn meefte kragt voordragen Hun Ed. willen , dat men den opneem zal be Cccccccc 4 Amsterdam. Antw. van dcrt tleer Titfingh opdeMemorievan de Iter en Falck, Craeyvanger£, Scholten. 1  25P4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Au- STELDAM. Aniw. van de, Heer Titfing op deMi morie run de Heeren Falck, Craey- yanger e«Scho] ginnen met 1701, wanneer 'er nog een batig faldq in Indien by de Cas was, en zegge dat dit, in 8q jaaren opgeteerd zynde, met bet geene nog daar boven te kwaat komt, het deficit uitkomt niet op 5 Millioen, maar op 13^ ton 'sjaars. Qm dit nog ïfterker aan te dringen, gelaten Hun Ed. zig, als ware die Rekening nog gratieus; want, zo men die ina den ftriktften regel, met het jaar 1724 begon, -daar de aanhoudende veragtering der Indifche Staatrekening aanvangt, het deficit over 56 jaaren zoude uitkomen op ijs ton, in plaatze van 5 ton, als wy gefield hadden. Het is in zekeren zin Lana Caprlna, en naauwlyks waard om 'er zig zo lang over op te houden, dewyl het een zaak betreft, welke tog gepasfeerd "is; dog Hun Ed. Rellen 'er byzonder gewigt in, en het komt na Hun Ed. meening, op die wyze zeer nadee'ig uit voor de tegenwoordige Regeering, tegen welke op het einde dezer Memorie, zo flerke conclufien, op al het vooraf gezegde getrokken worden; maar niet na onze meening: want, hoe kan men een concluGe trekken , ten nadeele der prasfente hooge Regeering, om dat onder die vaö het Jaar 1724 en hunne fuccesfive opvolgers, de Staat-Rekening gefloten is met een faldo te kwaad, het geen deze niet heeft kunnen te boven komen: dit zoude de Fabel van de Wolf en het Lam zyn. Zo de Voorzaten eener Regeering eene operatie gedaan hebben , welke de latere, onaangezien alle hunne wenfehen , alle hunne efV forts, niet hebben kunnen remedieeren, zal dan die het laatst op het kusfen zit , moeten verantwoordelyk gehouden worden voor eene daad, die voor zyn leeftyd, en vóór hy eenige directie had, is gepasfeerd, en die hy in de volftrekte ommogelykheid is geweest, om te redresfeeren, ja die ter zyner tyd erger is, en haar nadeel doet gevoelen? uit incidenteele gevolgen, waar van hy even min  JAARBOEKEN, December, 1790, 2505 min Autleur is, gelyk wy dit hier na omtrend de tegenwoordige Regeering, zullen bewyzen; geden-: ken Hun Ed. wel zelfs daar mede de Memorie van den Heer Fan Imhof, waar van Hun Ed., wat verder met lof gewagen, en van alle die Generaals, welke Hun Ed. zo verheffen, om degefuppediteerde doch niet geëffectueerde plans vanredresfen daar mede eene fletrisfure te doen. Dan wy gaan voort tot het verder voorkomende. Men houdt, zeggen Hun Ed. defupplelie van dat deficit thans voor onmogelyk, en men meent zelfs, zich niet te bedriegen, met aan het deficit der Indifche Staatrekeningen, voor 't grootfte gedeelte, toe te fchryven, dat de Compagnie, hier tc Lande, zo zeer ten agteren is. Wy zullen hier op laaten fpreeken een deidoor Hun Ed. geprezene Generaals zelve, welke deze fuppofitie in terminis beantwoord. Door den Heer Gouverneur - Generaal aan de , Vergadering vertoond zynde, dat geheel India, ', door het overzenden van vry grooter Capitaaler 9 aan Rethouren, als uit Nederland aan Contan" ten, Koopmanfchappen en Behoeften, ontvan, gen waren, in de laat Re Jaaren zodanig uitge put was, en de fchulden tot zo hoogen top ge9 klommen waren, dat het van de hoogst noodza" kelykheid was, verdagt te wezen, om het Re> " thour in den aanftaanden , te proportioneeren, *' naar het bedragen der Contanten en Goederer 9' uit het Vaderlandaangebragt weidende, en da \ dien volgende, ha den jongften ontvangst vat "52 tonnen fchats aan Contanten , buiten dt 3> Goederen, en alhier op Wisfel getelde Gelden die te zamen circum circa op 28 ton uitkomen eens veronderfteld zynde, dat Indiën zig zelfs be „ druipen konde, dat nog zelden gebeurd is, he Rethour 'sCompagnies wege, zoude moeten be a, paaldof vastgefteld worden op 80 tonnen Gouds Ccgccccc 5 ,, d iTEL» DAM» Antw. van dert, Heer Titfingb op deMt* morie van de Heeren Falck, Craey- vanger e«SchO> ten. 1 l l > t >  £5<3 deMe- „ morie }, yan de }> Heeren }) Falck, „ Craey- „ vanger „ <«Schol-„ «ö. „ »> «J >> }> » ?> 3> de Thee op vragt mede gerekend en egaal gcfteld, tegens het geene daar voor alhier weder werd uitgekeerd na de verkooping, mitsgaders het zelve by de Vergadering, na rype overweeging geadvoueerd, en op deze gronden ook geoordeeld zynde, dat het Rethour uit Indiën, ia anno futuro , ten naaften by in dezer voegen zoude dienen te werden gereguleerd , als: aan Speceryen, Peper, Salpeter, CofFy, Thee, Porcelyn, Suiker, Thin, Sappanhout,Benjuin, Borax, Cardamom, Cubebe, Curcuma, Confituuren, Atchiaz, Gom Gutte, Gomlak, Indigo , Paarl d'Amour , Sago , Steranys , Tamarinde, Arak, Wol, Gommen &c. tot 30 tonnen. Bangaalfche Zyde 5 Garens in foortea 1 Lywaten 15 Zyde Stoffen ai Cormandelfche Lywaten 11 Ceylonfche 6 Souratfche 7 Jz Garens 5 2 Chineefche Zyde Stoffen 2 Zyde ï Voor Thee op vragt j Bangaalfche Zyde Garens in foortea Lywaten Zyde Stoffen Cormandelfche Lywaten Ceylonfche Souratfche 7 Garens 5 Chineefche Zyde Stoffen Zyde Voor Thee op vragt maakt dus de bovenftaande Waar in participeeren zullen Bengaaien Tonnen Cormandel Ceyion Mallabaar Souratta China Batavia en de Oofterfche Compj, toirea 80 tonnen, 25è 11 73 3 Is 12 24 Ze  JAARBOEKEN, December, 1790. 2507 Zo is goedgevonden en verftaan door de Opi, perkooplieden dezes CaReels, te doen formeeren een accurate Memorie, van de perCentqs " winflen op ieder artikel, van de Rethouren, uit , Indiën volgens de jongfte Rendementen gevallen, „ ten einde, omtrend de voldoeninge der Vader„, landfche eisfchen, met te beter fondament de ' nodige fpecifique bepaaling te kunnen maaken. Hun Ed. vervolgen met eene vermaaning; dat men geene comparatie moet maaken van enkch jaaren op zig zeiven tegen anderen, als geenzin, voldoende,uit hoofde van de toevallige voor of nadeden,welk in zulk een jaar kunnen liebben plaav. gehad. _' . Wy wenschten, dat Hun Ed. dezen regel zelfs niet vergeten hadden, toen Hun Ed. een enkele iaar der inkomften onder de Regeering van dei Heer Van Imhoff, tegen 30 anderen der volgendi Generaals, hebben overgefteld, gelyk wy zien zul len: wy voor ons zyn hier omtrend, met HunEd zo zeer van een gevoelen, dat wy juist daarom in on ze Confideratien by het doen van vergelykingen ahyd 40 tegen 40 jaaren gefteld hebben, begin nende met den aanvang dezer Eeuw, om dat mei over de directie daar van meest content fcheen tot 1740, en eindigende met 1780; om dat d volgende yan wegen het Oorlog niet paralel wa ren. . , Wy kunnen derhalven niet begrypen, waar o deze vermaaning toe te pasfen: ten zy Hun Ec zulks willen doen op de periode in onze Confidt ratien, daar wy, fprekende van de Indifche La: ten, gezegt hebben: maar zyn de tegenwoordigt wel zo veel verfchillende van die van vorige jeu ren, dat wy zouden durven hoopen,alleen doe derzelver vermindering te kunnen behouden woi den, immers in 1748, 1753,1754,1756, l75' J7j8, en 1760, dus reeds voor zo veele jaare/, Amstel*- DAM. Antw. . van den Heer Titfingh opdeMemorievan de Heeren Falck, Craeyvanger, ci. SchoU iten. » > ? '» !- r 'y  2508 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ambt el- BAM. Antw. yan de, Heer IVfing ep deMt morie van de Heeren Craeyvanger««Schol ten. waren dezelve boven het prcefente bedragen van 8 millioenen: in 1749, 1751, 1752, 17,55, 1765 en 1770 waren zy zelfs boven de 9 millioenen; in 1764 boven de 10 millioenen, en in 17f 6 wel boven de 11 millioenen;zynde dezelve zedert, wel i 3 d 4 millioenen jaarlyks door één, minder geweest dan zy zig in dat jaar van 1766 bevonden. 1 Wy hoopen niet, dat Hun Edele dit Compara- - tien van een enkeld jaar zullen noemen, daar wy 'er wel 15 hebben bygebragt. Wy herinneren ons niet, dat wy tegen dien. regel kunnen gezondigd hebben,om dat ze by ons fyftematicq is. Hun Ed. beweer en: 1. uit een tien jaar ige vergelyking der Lasten in Indiën, zedert 1700 tot -17 80, en wel, uit derzelver accrescement, regtvaardige redenen te hebben van Reproche der Regeering. 2. Geene aanleiding te hebben, om te vrede te kunnen zyn over de inkomften; alzo zedert het Jaar van 1748, onder den Heere -Van Imhoff, geen der daar tegen gecompareerde volgende 30 Jaaren daar tneae gelyk ftaat. En 3. nog veel fpr ekender bewys te hebben van ongenoegen,over de win/ien, by dc befchouwing van een tienjaarige vergelyking van 1700 tot 1780.. Wy zullen dit alles opnemen en eerst nagaan in hoe verre Hun Ed. ongenoegen over de inkomften gegrond is. Wy pasfeeren het reeds hier boven gezegde, nopens de aanhaaling van dit enkele jaar op zig zelve, tegen de door Hun Ed. zelve gegeeven regel. Dat jaar nu hadden de inkomften bedragen een fomma van ƒ 3>052>°°0 ; o : o en in de Jaaren van 1750 tot 1760 door een 1,956,000 : o : o in die van 1760 tot 1770 2,140,000 : o : o jn die van 1770 tot 1780 2,170,000 : o : o "Zo als men dit voorfteld, fchynen Hun Ed. veel ge-  JAARBOEKEN, December, 17§ö. 25c! selyk te hebben; de remarque van het eene uitgekipte jaar uitgezonderd; maar wy verzoeken Hun Ed. de boeken nog eens in te zien, en wy bedriegen ons zeer, zo Hun Ed. by dat nader onderzoek geene redenen zullen vinden , om ogehblikkelyk af te zien van hun gepofeerde, dat geen der volgende jaaren daar mede in voordeel zoude gelyk ftaan; immers zo hetaudi & alterum partem geraadpleegt word- want het is billyk dat men tegen het uitfteekend voordeelige van dat jaar, ook het uitfteekend nadeelige van het zelve niet agterhoude. Waarom juist, vragen wy inde eerfte plaats, het beste jaar van den Heer Van Imhoff voor den dag gebracht, en voorby gegaan drie andere jaaren der inkomften, onder dien zeiven Generaal, waai van het beste minder is, dan het flegtfte van die, tegen welke men dit enkele jaar compareert, en a zyne opvolgers condemneerd. Ten tweeden, waarom op dit eene jaar juist al leen de volgende veroordeeld, en 'er niet voor di vuist bygezegd, dat ook nooit een der voorgaande van de erectie der Compagnie af, daar mede gelyl Rond: de latere Regeering komt nu caar door ii een zeer kwaad ligt; en wel befchouwt, werkt he argument egter niet flerker tegen deze, dan all hunne voorzaten. Ten derden, vragen wy, was het niet ptafurr tief, dat iets extraordinairs dat jaar moest hebbe plaats gegreepen: by nafporing hier van, konde nii cchappeeren de important groote verandering te opzichte van Java's Oostkust, welke zedert vee jaaren een flegt figuur by de boeken had gemaak en nu eensklaps na het Gouvernement van Ce ion , tot de meefte winstgevende post, verfc ven word. De inkomften van Samarang namentlyk, wel zedert 6 jaaren , ofwel zedert 1742 niet fpecifi by de Rekening, van generaale inkomften wa! 1 kW STEL" DAM. Antw. yan deri Heer Titfingb opdeMS' morie van de Heeren Falck, Craey- vanger ««Schol* ten: E 3 l n? :t a Ie % y- e- ke cq eft pk  ajió NIEUWE NÉDËRLANDSCHÉ AmSteldam. Antw. van da Heer Titfingl ej> deMt tnorie •van de Heeren Falck, Craey- vanger ««Schol ten. genomen, en die in 1740 flegts ƒ 55700 : o : ê en 1741 ƒ54300 : o : o hadden bedragen, paradeeren in dat jaar met wel ƒ 425,803 : o : o, 't welk dus daar op een zeer grooten invloed moest hebben. Maar, laat ons nu 't revers der medaille t befchouwen, en zien in de vierde plaats, Wat het de Compagnie aan den anderen kant heeft moeten kosi ten, om eens met zulk een jaar te kuneen bril-leeren, 't geen nog voor uog na zyns gelyken had. 33 Hier töe heeft zy moeten ondergaan', dat daar' ter preparatie het jaar te voren, de lasten wareri geaugmenteerd met eene fom van ƒ 400,000: o: eV zy in het favorabele jaar zelfs nog eens augmenteérden met eene fom van ƒ 870,000: o: o, mitsgaders dat het Rethour, in. dat fchoone jaar van inkomRen , minder bedroeg dan het daar voorgaandë ƒ 1,179,000 : o : o. Ziedaar het extrai chnaif nadeelige van dat jaar, tegen het extraordinair voordeeiige overgefteld. Wy vertrouwen, dat Hun Ed. in aanfchouw nemende al het extraordinaire, 't geen de Compagnie' daar tegen dat jaar geleden heeft, dat jaar althans biet langer zullen willen doen voorkomen, als een, by welk alle volgende Condemnatie moeften pas- ' feeren, en op welk Hun Ed. zelve konden gronden een declaratie, dat men geen aanleiding vond om op 't ftuk der inkomften van de Indifche directie , te vrede te wezen; min nog, daar op een nadeelige uitfpraak door het bewind te vorderen. Wy hebben niet mogen nalaten, om dit te doen zien, daar het ons bleek, ftf'e dezelve papieren, irf Welke wy de-Voordeelen van dat jaar nafpoorden,en om dat het zo notoir ftrekt ter ontfchuldigin^ tan de Hooge Regeering. Dan *er is in dit Ruk nog al eene fingulariteitj die wy niet ongemerkt kunnen pasfeeren; waarom' «og, mag men vragen; daar Hun Ed. hunne ver- §*  JAARBOEKEN, December, Ï706. a$« gelykingen, anders by een tienjaarige afdeeling met den aanvang dezer Eeuw beginnen, gelyk wy ftraks by de winften, zo wel als de lasten, door Hun Ed- zullen gepraótifèerd zien, waarom, herhaalen wy, dit ook niet hier gedaan, met opzigt tot de inkomften , en alleen de 30 laatfte Jaaren genomen ^ dan immers zoude de vergelyking tot eer van de Regeering geftrekt hebben. Hun Ed. vergunnen ons die moeite te nemen, en van deze zo wel als van de evengenoemde, ir de fmaak van Hun Ed. een tienjaarige vergelyking. van den aanvang dezer Eemv, open te leggen en dan blykt dat de inkomften hebben bedragen: Van iiöi tot 1710 door een 'sjaars ƒ 82790c „ . 1710 tot 1720 . . •• . . . 102200c „ . 1721 tot 1730 . . . * . . 12'OCOOt . i73ï tot 1740 133600c ,, . 1741 tot 1750 . . * . . . lóoHoot . . 1751 tot 1760 I956°°< . . 1761 tot 1770 2141001 . . 1771 tot 1780 217300! Wie ziet niet, hoe deze inkomften geduurigzy vermeerdert, en dat dus de Regeering met opzigt tc deze zaak, die meer dan winften of lasten, va menfchelyke directie afhangt, in plaats van aanle: ding tot ongenoegen te geven, lof verdiend. E befchouwen wy dit na den voet, dien wyin de vergt ïyking gevolgt hebben, te weeten: van de 40 eerfi te«ende40 laatfte jaaren dezer Eeuw; de tweewa; yan de boeken ontbreken, na de 38 overige ben kend, dan bevinden wy, dat dezelve van 1741 t< 178ahebben bedragen ƒ78,992,064 : r6 : ,Van 1701 tot 1740 44,379,937 : T4 : Dus in de laatfte 40 jaaren meerder ƒ 34,6i3>a27 : 3 ^ At». STE&- daM. Aam. van dcri Heer Titfmgbop de Me* mor ie van ds Heeren Falck „ Craey» ,vanger ,e;/Schok jten. > > c ï i e' if >t 8 8' Cf vi  2512 NIEUWE NEDERLANDSCHË Am* steli)am. Antaf. van den Heer Titfingh de Mi- '?iorie van de Heeren Falck, Craey- vanger e«Schol« ten.  AmstEl- dam. Antw. yan de Heer Titfing op de At, morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger ««Schol ten.' 2515 NIEUWE NEDERLANDSCHE bedragen jaarlyks . ƒ3,519,000 : o : o Dat daar tegen de vermeerderde Win ften en Inkomften, in de laatfte 10 jaaren door een, maar kunnen haaien 1,921,100:0:0 n ' 1 Dat dus de vermeerdering (1 der Lasten groter is dan die ;-der winften ƒ 1,597,900 : o : o Deze vermeerdering der wiujten cn inkomften kan niet opwcegen tegen de terzelve. lyd enorme augmentatie der lasten, en 'er is dus zekerlyk geen reden ter waereld om'blyken te geven van genoegen, over een diergelyk beftier; en wat verder, 'er zyn in tegendeel billyke redenen van angenoe- -gen over een zo ft egt overleg, dat men eene vermeerdering van winften en inkomften introduceert, zonder vooraf te hebben overwogen, of niet de ie maken kosten . zeer verre de voordeelen zoudenovertreffen. Hoe éblouisfant is niet dit voorftel; men concludeert zonder te overweegen, 't geen waarop in dezen te letten ftaat. Indien de laatfte tot zulk een hoogte vermeerden: waren, door de flegts tot die minder hoogte vermeerderde winften en inkomften, hadden Hun Ed. volkomen gelyk , maar dit ontkennen wy. De vermeerdering der lasten , moet gantfchelyk niet geheel op rekening der vermeerderde winften en inkomften gefteld worden: 't is 'er zelfs zeer verre van daan, dat dit zo zoude zyn. Door de vermeerderde winften en inkomften, zyn ook wel de lasten vermeerderd , van wegen de meerdere uitbreiding en omflag, gelyk wy by onze confideratien gefteld hebben, en firaks zullen moeten verdedigen- Dog die vermeerdering, behoort maar pro rato en niet geheel op de vermeerderde winften en inkomften gebragt; en wy vertrouwen, dat,  JAARBOEKEN, December, 1700. 2517 dat indien wy, die al ons werk alleen moeten. doen, zo veele handen tot onze dispofitie hadden, < om alles op te maaken, als hun Ed., het ons zeer j gemakkelyk zoude vallen, evident te demonftreeren, dat het geene de vermeerdering der winften . en inkomften tot die der lasten, hebben geconrri-1 bueerd, en nog contribueeren, nog zeer veel min-i der is, dan het na de proportie zou kunnen en mo-' 2cn zvn» ^ Laat ons dit by calcul onderzoeken. Indien? men de lasten wil brengen tot dezelve evenredigheid i in welke dezelve ftonden, tot die van de eerfte 10 j laaren dezer Eeuw, door een, zouden dezelve, ] die nu bedragen ƒ 8,134,000 : o : o( van wegen de vermeerderde 1 winften en inkomften mogen < bedragen 6,980,000 : o : Q| Dus ferrynen dezelve na die proportie te veel te bedragen / 1,154,000 : o : o Wy betuigen oprechtelyk, dat wyv om, nog ons zelve, nog anderen te bedriegen, deze Calculatien op de bezwaarendfte wyze voor ons hebben voorgefteld: want hadden wy die berekend over de winst by voorbeeld van 1750 tot 1760 of 1770 in plaats van op die van 1770 tot 1780, zo zouden de nu in evenredigheid aan het begin dezer Eeuw, op ƒ 6,980,000 gefielde lasten, vry meer hebben mogen oedragen, en dan de disproportie lange na geen 11 Ton zyn geweest; 't welk wy 'er tot bekragtiging van onze argumenten byvoegen. Maar deze ui ton 'sjaars, waar by wy ons nu zullen houden, lyden wy geenzints in rekening op die vermeerderde winften en inkomften. Wy hebben dit reeds aangeduid by onze ConlïDddddddd 3 de- TEL)AM« 4/ltW- 'an den 'leer Dtlingh p de Me* lorie >an de 'leer en "alck , >aey-anger//Scholen.  2y18 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- ste Ijdam. Antw. van der Heer Titfingi fij> deMt morie van de Heeren Falck, Craey- vanger A Indifche Vorflen, welke door de Europeen geletrd, niet meer met zoneringen :mW en tegeir %r in ordre zyn te houden, als w de ouafteyde" ^en eene eenigzints yerjterkte loge, een hand tl Mme met een weinig gefchut genoegzaam wa» ren om LzeNe af te weeren, maar die thans onZly leer volk Zoet uitzenden kostbaare Fortificatiën aanleggen, mitsgaders dezelve enj&yh Guarnizoenen en train van Artilery onaeriiou den, m den indrong van vreemde letten, welke hy een onverwagt opkomende Ooi log. z ganders, zinder flag of Jtoot, van haare-** ■ baarfte posfesfien zoude kunnen meefter maaken.^ lililx- waarop de fuccesfive vermeerdennf der lasten moet worden te huis gebragt. De vermeerdering der winften en inkomften die een zegen voor de Maatfchappy is, moet me als een vloek befchouwt, gelyk zy zyn zoude n den voordragt van Hun Ed. en daar door vervalt S het daarop gebouwd ongenoegen , over he bedier der Regefriug, en het gereprocheert ƒeg Sïe/om winfien en inkomften te vermeerden zo nder vooraf overwogen te hebben of met de l ZZne kosten, zeer verre de voordeelen zoude °V HÏHs de onereufer en kostbaarder defenfie zy ner Ssfesfien dan in de vorige dagen , en dit meei 3?eTC groot, dat het met geen elf tonnen goud i: ftóppïnfs- maar al nu wat dit meer dan 11| to bed aagt, moet van het geene men op de Rek ning vin winften en inkomften gefteld heeft, g oeconeerd, die daar door nog veel groote en.zu verder worden. Het is dan, zeiden wy, de kos Sarder defenfie van de latere tyden, om he nu een woord te noemen, waar onder wy alles w« daar toe behoort, begrypen; welke de l n beeft doen vermeerderen, en, ^.^.^ hier agter Hun Edele eigen mond hooren beve tiseD- Dddddddd4 Au- STEL" O AM. Antwvan den Heer Titfingh op deMemorievan de Heeren Falck , ; Craeyvanger, «nSchoI: ten. 1 > t t e i s 1 c t X :s *  *520 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Antw. van de Heer Titfing op de M'c yiorie van de Heeren Falck, Craeyvangeren Sc hol ten, Maar wat zal men hier op reduceeren, na 't geene de tegenwoordige tyden vereisfchen, volgens welke de defenfie, na 't advis van des kundigen nog gebrekkig geoordeeld word; üit is dus een kwaal, welke niet te remedieeren is; want eene ongenoeg■2 zame defenfie, ftaat gelyk met geene defenfie in 't geheel. i Dat men zich dan van deze Reductie der Indifche - lasten tog niet zo veel voorltelle en geloove, dat dezelve na proportie van de vermeerderde winften en inkomften, zo wel als het geen tot de meerdere defenfie word vereischt, waarlyk niet zo buitenden fchreef zyn; verwonderende wy ons meer, dat alles daar mede kan worden goed gemaakt, dan dat wy dezelve zo excetfief zouden vinden; zo men ■ de Reductie te fterk pousfeert, moet het op de winfien en inkomften en bewaring der posfesfien influeeren, welke alle hartaderen zyn. Dat men 't oog dan niet afwende van het geene hier te lande te doen is, en van zo veel invloed op dat gedeelte van den Indifchen omflag kan zyn, 't welk nu 't eenparig begrip van allen, die 'er over gedagt hebben, en van Hun £d. zelve een kanker in den boezem der Maatfchappy is, en dat men met aflegging van alle vooringenomenheid , met een hart "t geen de waarheid wil hulde doen, zie op het accresfement der uitgaven hier te lande, in te- fenflelling der Indifche; en uit deze comparatie beujte, van welke Reductie het herftel der Maatfchappy meest, zo niet alleen kan afhangen. By onze Confideratien gepofeert hebbende, dat hec vermeerderen der imioinjten een grooter omflag mderftelde, en het vermeerderen der winften een ' uitgebreider handel en navigatie, en die beide ■lus noodzakelyk een vermeerdering van lasten en hosten; declareerln Hun Ed. zich daar mede •siet tv kunne.'.' coiformcercit, óm dat wat 't ecr'i* betreft, Hun Ed. zig geen denkbeeld kunnen ma'.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2521 maken, hoe, daar de inkomften beftaan uit Domeinen , Verpagtingen Sc., derzelver vermeerdering een grooter omflag in 'sCompagnies huishouding zou kunnen onderftellen. Op voorname zaken wat langer hebbende en verder moetende blyven ftilftaan, zullen de overigen zo kort mogelyk beantwoorden, en zeggen • dan hier op voor ons vry klaar te zyn, dat, fchoon hoger verpachtingen van dezelve perceelen, geen meer omflag geven, nogthans meerder verpagtingen die wel aanbrengen; en dat, wat die Domeinen betreft, 'er geen vergelyking is, tusfchen die de Compagnie in vroeger of latere tyden bezeten heeft, na mate haar gebied is verder uitgeftrekt,en zy of daar door aankoop, of onder eenige andere titel, verfcheidene Dorpen en Diftricten onder zich heeft gekregen. , Na mate dat deze of meer in getal of uitgeftrekter worden, vorderen zy ook meer kosten van onderhoud. De Bengaalfche boeken leveren daar van een explicatie uit, ter gelegenheid van een remarque der Hooge Regeering, wegens de grootheid der fom , van ƒ 16614. : 18:8, onder ultimo Augustus 1772, ten laste der Dorpen in rekening gebragt; waar op door het Minifterie wierd geantwoord: dat daar onder was gerekend de grondpagt nevens de reparatie der hekken, bruggen e :r :r d \' P ie ir ra-  2524 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Antw. van dei Heer Titfingl op de Me morie van de Heeren Falck, Craey- vanger varen Hun Ed. voort, in Indiën zou wor den^aangekogt, begrypt men met de inkrimpun in de Adminifiraüen, daar hei tog moet gebor een en opgeftagen worden. Wy geloven, dat de Inkoop, alleen op den tyi als ze nodig is, en van zo veel als men dan nodij heeft al een zeer conliderable inkrimping in d< Adminiftratien zou geeven, vergeleken tegen dei onoohoudelvken aanvoer van een zo coniideraW voorraad van alles, dat het goede effect, geduunj toenemen moet en grooter worden, als het nodi ge word aangewend , om de zaaken m train t< brengen, en de toevoer door het nodige encoura gement, abondant zal zyn; op één oogenblik 1 hooit een zaak tot volle perfectie gebragt; mei diend te beginnen wil men eindigen, en de begin zelen zyn altyd moeijelykst. Am* 8TKLDAM. Aniw. van den Heer Titfingh op deMtmorievan de Heeren Falck , Craeyvanger1 flwSchol^ ten. I 1 > 9 1 1  *52ö" NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Antw. yan ae; fleer Ticfingi éf cteMe mvïie yan de heeren Falck, C' aeyl vanger ^«Scholten. Men zoude moeten vrezen voor fchadelyke inkruipen by den inkoop. Overal zyu menfchen en menfehelyke zwakheden en 't misbruik dac van een zaak kan gemaakt worden , en veeltyds gemaakt word, maakt de zaak op 2 zig zelfs niet verwerpelyk; maar wy geloven, dat de Hooge Regeenag, uit zo veele Leden beftaani de, onder w&ke altyd eenige jaloufie is, betrouwt ■is, om daar tegen te waaken: hun Eer, hun Pligt hun Eed, 't belang der Maatfchappy, dezelve Maatfchappy, verbind hen tot nakoming van 't geene by de Confideratien is gezegd, dat behoorde aangefchreven en geprascaveert te worden. Men wagt niet dat tie Hooge Regeering daar tegen beter pracautien zou kunnen nemen, als het bewind hier. Als alle de praicautien van het bewind reusfeeren , ten opzigte van de Inkropen, blyft immers nog over, de La.t der Inkoop met opgenomen geld; de vervoer zonder vragt; het bederf, het verlies &c. , boven 't geen Hun Ed. zelfs een kanker genoemd hebben. Men advoueert, dat dit plan wel zou werken tot vermindering der reflanten, en dus een zeer wezemlyLe uit/paaring van renlelooze Capitaalen te y. 'eg brengen; maar (of dit waarlyk al niet genoeg was) men vreest dat onder het een of't ander pratext wel eens inkoopen boven 't benodigde zoude kum)en gedaan worden. Dit is niet onmogelyk, en 'er zyn ook hier te lande voorbeelden van, die de Compagnie vry wac geld gekost hebben. Over al, zeiden wy, zyn menfchen, maar zyn 'er dan geene die ook toezien, cn moest men denken, dat niemand de braafheid zou bezitten zulks tegen te gaan. Ziet men niet hier te lande jaarlyks na , al wat in Indiën pasfeert. om het te app-obeerenof tecoirigeerem Zo al niet, gaat men voort , zouden tog de rejianten op de 'Comptoiren niet verminderd worden. Wy anc- woor-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2527 woorden, men beginne met het hoofd, en daale dan op de andere deelen; zo, en in diervoege als men dan bevinden zal, dac zich dit gemaklyk fcbikt. Romen is niet op een dag gebouwd. Men zou egter vervolgen Hun Ed. , om die zwarigheden, niet geheel van dat plan willen afzien , maar denkt, het van wezenlijk nut kan zyn ','voor een gedeelte geampleSteerd wordende, onder eenige alteratien en modifie itien, Wy hebben die in dit Schriftuur niet aangetroffen , Hun Ed. propofitien daar omtrend, waren juist de onze. Alvorens egter meenen hun Ed. nog by eenige poinSten der Memorie te moeten blyven pitftaan, als: I. Met by de Memorie gezegde, nopens den Bengaalfchen Handel. Daar deze Heeren zig niet zo zeer op de Commercie hebben toegelegd, kunnen wy over dit point niet fpreeken als Kooplieden, met welke men deze materie op een andere wyze zoude kunnen behandelen , gelvk men over de wind best fpreekt mei de Zeelieden ; wy twyffelen ook niet, of onze Confideratien zyn aan Kooplieden onder't oog gekomen ; doch 't is ons niet gebleken , dat dez< met Hun Ed. in een begrip ftaan. Wy meenden ons gezegde met de auctoriteit var eene Thomas Hope bevestigende, alles voor afgC' daan te hebben mogen houden, en wy ftaan noj zo zeer in dat begrip, dat wy het befpottelyk zou den agten, zyn gevoelen met onze mercantue ar gumenten te fterken. Men ontduikt dat gezag egter, met eene beden kelykheid over depo/itie van dien handel, en dt of deze tyden. Het verwonderd ons, dat Hun Ed. daarop aan ftond Am- iTFXDAM. Antw. van den ftekr Titfingh o ' r'cMe- morie van de Heeren Falck, Cney- vanger dwSchol- ten. i ■ j 1  Am- STEIr DAM. Antw. Van de Heer Titfing op deL\L morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger é> Schol ten. 2528 NIEUWE NEDERLANDSCHE' Ronds zelfs laaten volgen, en wy behoeven het dus niec te repliceerea. 1. Dat dit Etablisfement in 1780 een importante Jhm aan Cargafoenen, heeft uitgeleverd, en 1 2. Dat op de Lywaadcu hier te Lande , een i aanzienlyke winst, was gevallen. Want, hoe zeer Hun Ed. dit hun gezegde, 't geen wy by onze Confideratien hadden laaten zien, dat ons niet onbekend was, weder aanfionds door exceptien rragten te ontzenuwen, is het, al geven wy die alles toe , ons genoeg, dat 'er uit biykt, hoe dezelve oorzaaken dezelve effecten kunnen ■ hebben in 't vervolg; en deze, zo kort geleden zo wel daar als hier , behaalde win Ren, ook weder kunnen plaats grypen, gelyk wy ftraks zullen zien, dat dit zelfs na de laatfte advifen, werkelyk plaats gegrepen heeft: waarom wy by de Confideratien de mefures hebben gerecommandeert, van welken zich Kooplieden bedienen, te weeten: zyn tyd af te zien, en gekomen zynde, waar te nemen ; dewyl het niet kan misfen, of 'er zullen Commcraclieyolutien moeten gebeuren, waar van de kenner van zaaken, by de hand zynde, een groote party zal kunnen trekken, cn dat een wel gegouverpeerde direeïie, zig niet bepaald, by de zorgen voor het tegenwoordige, of oordeelt op fucces van 't moment, maar probabile evenementen , als het ware voorziet ', en zig in flaat houd, om daaf. van op zyn party te trekken, waar op dan onzè Conclufie, van zelve in 'dezen handel te blyven, en 'er de particulieren uit te houden , rust; V verwondert ons niet dat dit geen tegenfpraak heeft geleden, by Kooplieden, welke het belang ter harte gaat. Hun Ed. zeggen wel, men kan de Bengaalfche Han-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2529 Handel niet befchouwen als weker; maar waren de Engelfchen biet, ten tyde van den Heer Hope reeds meefter in Bengaaien ? misfchien meer, zelfs al terwyl wy dit fchryven, worden niet door particulieren tegenwoordig Schepen op Schepen van daar gezonden, op Livorno, Lisfabon, Triefte , OoRende &c. ? Toonen niet de woelingen du jour, wat men van dezen handel denkt ? op welke men, (zo ver is het,) zelfs durft beftaan, den Souverein met allerlei fpecieufe en fophistifche argumentatien te adieeren, om aan particulieren,een Vaart derwaards te vergunnen , onder de masqué van een Vaart op de Engelfche Posfeslien , en wel op de posfeslien niet op de Kust, niet op Bancahoulo of elders , maar de Posfeslien in Bengaaien, gelyk uit het gebeurde gebleken is. Wy agten hier mede genoeg van deze materie gezegd te hebben: al was deze tak, eenigen tyd min vrugtbaar, dit is nog geea reden om hem af te hoüwen, maar zy is nog niet in de termen van den naam van onvrugebaar te verdienen. De zuivere winften hebben nu laatst in 1789 nog over de 7 tonnen Gouds beloopen, waar van in de florifantfte tyden weinig voorbeelden zyn; voegt men daar by de fchat, welke de Amphioen, door den lager inkoop, thans meerder afwerpt, zo moeten wy in gemoede verklaaren, niet te kunnen begrypen, waarom dit Etablisfement zodanig moet worden gepostponeerd, van 'c welk egter de particulieren toonen gantsch andere denkbeelden te hebben, door hun gewoel, om 'er de handen in te krygen. Hei tweede /tuk, waarby Hun Ed. gelieven ftil te ftaan, is, of het aanvoeren van veel Thee, op recogmtie, nog wel geraden zou wezen, uit yreeze dat die allernadeeligst zou kunnen zyn, daar de Compagnie misfchien nog wel een gedeelte van haar eigen Thee zal moeten overhouden. Waarom ftaat men hier over de redenen, welke Eeeceeee wy Am* st eldam. Antw. van den. Heer Titfingh. opdeMemorievan da Heeren. Falck, Craeyvanger«/Scholten.  NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel»dam. Antw. yan dei Heer Titfingl »p deMc morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger e«Schol ten. wy daar voor hebben bygebragt, en om dat ze zouden in 't oog loopen, den naam van byzondere redenen gegeven, namentlyk: 1. Om zo veele Schepen, als thans op Batavia ledig leggen te verrotten, op die wyze met dc min- ï fte fchade i'huis te krygen, 't geen nog beter is, dan ze daar te laaten zinken of met ballast le laMen retour neer en. 2. Om daar door te bevorderen , een grooter aanvoer van Thee, voor welke eenige Leden van Bewind hebben geopinieerd, om den Handel van de Noordfche Compagnien en andere te ftremmen, en zulks dan uit te voeren, buitenprajudicic van de Compagnie, en zonder dat zy zelfs haare penningen daar voor behoefde op te fchieten , waar ■ door zy twee oogmerken teffens bereikte, van veel conlideratie, door middelen die met haare convenientie quadreerden: ik perfifteere op die gronden wel degelyk by dat gezegde, 't geen zelfs materie van verder fpeculatie, omtrend dezen handel in 't generaal, kan opleveren, van welke men zonder totaale verandering in de mefures, tog niets goeds maken zal. Hier na gaan Hun Ed. over tot een ontwerp, het geen Hun Ed. het hunne noemen. Alle Confideratien moeten ophouden , zeggen Hun Ed. voor den dringende nood, waar in men thans is; niets moet weerhouden, om aan te grypen dat middel, door welk misfchien niet alleen , maar zeer zeker, zonder welk het lighaam niet kan gered worden. • Dit was de fcheering en inflag, van ons voorftel. Omtrend den aanbouw der Schepen, declareeren Hun Ed. vryelyk te mogen zeggen, dat het niet moeielyk zou zyn, door accuraate bereekeningen te toonen , de preferentie voor het vaaren met gehuurde, en recommandeeren zulks zo veel het  JAARBOEKEN, December, 1790. i^gt het gevoeglyk met de Stedelyke belangen is over een te brengen. Maar hoe dikwils fchynt iets in abRradto goed, *t geen in concreto kwaad is? Wy hadden gezegd by onze Confideratiïn, dat inen zeer hvalyk zoude doen, en de Maatfchappy met ier tyd in de grootfte ongelegenheid brengen, zo men den eigen aanbouw wilde ftaaken , en zullen dit generaal gezegde thans Raven , door de byzondere redenen welke ons tot die gedagten bewogen. Reeds hadden wy bygebragt, dat de Maatlcftappy, wegens het meerder kostende, van haare eigen Schepen, gededommageerd wordt, door de meerdere foliditeit van derzelver conftruclie, waar door zy die van particulieren verre te boven gaan, erzonder ongelukken langer vaaren kunnen; men heef C de ondervinding in de gekogte Schepen. Maar wy moeten omtrend dit meerder kostende aanmerken, d deMe morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger ««Schol- ten. 2532. NIEUWE NEDERLANDSCHE geen zy in fcbyn zich verbeelde gewonnen te hebben. Ten anderen, de Politicque van den Staat brengt de continuatie van den eigen aanbouw mede, om dat bet Gemeenebest, in cas van nood . in de kloeke Schepen van de Compagnie een aanzienlyke navale magt heeft, waar van het zig kan bedienen, gelyk zulks in de vorige Eeuw heeft plaats gehad; ■ waarom by eene andere gelegenheid is aangeraden , de couftruétie door bekwame lieden zodanig te doen ontwerpen, dat deze Schepen zo veel zulks vallen kan, tot een en ander gebruik kunnen ftrekken,om te laden, namentlyk, en ter defenfie. Raadpleegt men eindelyk de oudheid en het begrip der Hooge Regeering voor 't begin dezer Eeuw, over deze materie, zo kan men by derzelver Refolutien, betoogd vinden, dat zy het vaaren met gehuurde Schepen , voor de Compagnie nadeelig hielden, en zich verpligt achteden, zulks aan de Vergadering van Zeventienen onder 't oog te brengen. En hier mede Rcmd over een, 't geen door den Gouverneur - Generaal Zwaardecroon is aangemerkt, dat namentlyk, de vooraaamfte kragt om Indiën te bewaaren en te bewaaken, mitsgaders de on • wettige liefhebbers te verdry ven, ten principaale, in een welingerigte navaale magt beflaat; waar uit blykt, dat de Maatfchappy in dit opzigt meer moet in 't oog houden, dan zy zoude kunnen wagten, uit het employ van fchepen van onderfcheiden perfoonen gehuurd, en geen andere connectie hebbende, dan dat zy door een en dezelve hand refpectivelyk waren bevragt, tot welken zy geen verder betrekking hebben dan hunne Chertre - party medebrengt, zo dat bet zelf van hun belang is, zig van alle ander gevaar, zo veel doenlyk, te onttrekken. Wy beroepen ons al weder op de ondervinding der moeielykheden, in de bevragdngen en de bedingen, welke elk maken wil. Om  JAARBOEKEN, December, 1790. 2533 Om verzekerd te wezen, dat de ruimte in 's Compagnies Schepen, behoorlyk ten behoeve ya?i de Compagnie wierd gcëmploycerd, was 't wenschlyk, zeggen Hun Ed. dat vooraf een projcB belading , na de lasten, wierd geformeerd. Men had reeds klagten uit Indiën gehad, wegens wanlading. Dit ontwerp van Hun Ed. is niet nieuw, maar vind men al als een befluit van de Zeventienen in 't jaar 1735, geconfirmeerd in 1756, conform het welk dit ook gefchied is, dog met geen ander effect, dan dat men wist, wat in de Schepen behoorde te kunnen geladen worden, en ondervond dat 'er nooit ruimte voor was: en wat de Indifche klagten over wanlading betreft, deze zyn natuurlyk; want men kon daar ligt naarrekenen , dat de Schepen, meer voor de Compagnie hadden kunnen laden; ook moet de ruimte, die door 't uitgeven van Goederen aan de Kaap, is ontftaan , onvervuld blyven; de nieuw geordonneerde Stuagie-Lyst prefereeren wy verre, aan de hier geproponeerde projecten; want de berekening a prior e, heeft zo veel onzekers, dat 'er niet veel flaat op te maken is. En zoude een verandering, omtrend de Recognitie-Goederen moeten plaats hebben, als niet beantwoordende aan het oogmerk der introductie. liet waren precies onze gedagten by de Confideratien : zo ook zouden de vrye lysten merkelyk kannen gereduceerd worden. Het waren precies onze gedagten by de Confideratien: Men proponeerd de confiscatie van al het aangehaalde goed ten profyte van den aanbrenger. Het waren precies onze gedachten by de Confideratien ; vervolgens vinden wy een generaal voorflel tot vermeerdering der pramien, l. Van de t'huis komende Officieren. Eeeeeeee 3 2. Van Am- STELDAM. Antw. van den Heer Titfingh op deMe- morie van de Heeren Falck, Craey- vanger ewSchol- ten.  Am- stel» dam. Antw. van de lieer Titfing op deMi morie yan de Heeren Falck, Craey. vanger 0«Scho] ten.. 3534 NIEUWE NEDERLANDSCHE 2. Van dc overlading der Chinafchc Schepen. 3. Van de in Indien in dienst genomen Perfoonen. Met opzigt tot de laatfte heeft men de Conditie aan zig zelve; met opzigt tot de eerfte wordt de ? Zeevaart gedrukt, die haar pligt op zulk een reize volbragt hebbende, waarlyk wel een premie me- i riteert; wel te loonen en wel te ftraffen, is tog de - beste discipline. Wy meenen, dat men deze menfchen, die van alle Compagnies Dienaaren het zuiverst en altyd met gevaar hun brood verdienen , niet behoort af te nemen, 't geen bun openlyk en met eere toekomt; maar in tegendeel, de middelen vermeerderen, om hun beftaan op eene honnête wyze, en zonder , kwetzing van hun geweeten te verbeteren. Daar toe moet ons voorftel werken, zy mogen volgens het zelve eenen handel dry ven, zo groot en geëxtendeerd zy zelve willen, en wel een handel, welke die vragt gemakkei yk lyden kan; die geen vermogen hebben, kunnen by de Reputatie van braafheid, de Commisfien van anderen in handen krygen, rn als derzelver Facloors ageeren, het geen hen zelfs tot een zeker orde in hun gedrag moet aanzetten, om vertrouwen te winnen; zy zouden, als dit werk in train was, verre van te verliezen 'er veel by winnen. In plaats van Premien af te fchaffen, zouden >wy 'er liever nieuwe by geeven, om dienaaren, die zig diftingueeren, aan te moedigen; want al wierden alle premien afgefchaft, zou dit aan hec behoud van de Compagnie niets af of toedoen; omdertusfehen neemt men alle aanmoediging weg en drukt de Gemeente. Eindelyk geeven IlunFJ. algemeen in bedenking, om by de Kameren na te gaan, of in alles de fpaarzaamheid na behooren betragt word. * Dit geen ingrediënt van onze Confideratien zynde,  JAARBOEKEN, December, 1790. 2535 de, zyn wy gedispenfeert van daar op te antwoorden. „ , „_ Vervolgens gaan Hun Ed. over tot voorftel van een zeer conpderable verandering omtrend cien handel in Indiën. . ... Wy willen veel liever onze fcrupule, om in cue allergewigtigst en teder ftuk uitfpraak te doen, openhartig belyden, dan daaromtrend ftoutelyk regels voorfchry ven, of voorgefchrevene bedillen: wy hebben dit onderwerp jaaren lang beftudeert, en ai vrv wat daar toe betrekkelyk by een gebragt; dog met geen ander effeól, dan dat wy alles wikkende en wegende, te fcrupuleufer geworden zyn, om daar over een bellisfende uitfpraak te doen. Wy erinneren ons op dezen Materie , het gevoelen van wylen den Advokaat Van der Hoop, een man waarlyk, zo als men om de honderd jaaren een ziet gebooren worden , dat namentlyk qe meefte en groffte dwaalingen, in de orders1, die men hier te Lande omtrend de Indifche handel itelde, alle uit één fource voortkomen, te weten: dat men niet den geheelen keten van zaaken aan elkander befchouwd, maar alleen deze en geneicnakels gedetacheerd, en op zich zeVven, dat hy de dwalingen, die hy zelve begaan had, ook daar aan toe fchreef, en daarom, hoe meer kennis en ervarenheid hy verkreeg,te fcrupuleuzerwierd,om zich Rellb teexpliceeren, wat gedaan of gelaten moest worden in zaken, waar van hem de locaale inconvenienten, en gevolgen voor de geheele keten onbekend waren. Zo men, gaan Hun Ed. voort, door middel van particulieren, de Suratfche Lywaten op Ceyion krygen kon, zou men, of Suraita geheel kunnen abandonneeren, of tot een Refidentie vermin- Dit voorftel is niet nieuw; men vindt het reeds by Refolutie der Hooge Regeering van 20 October 1679, in de volgende bewoordingen: Eeeeeeee 4 >■> De> Am- 5teldam. Antw. van den Heer Titfingh op deMe- morie- van de Heeren Falck , Craey- vanger cnSchoI- ten.  Amsterdam. Antw. van dei Heer TitfingI op deMe morie van de Heeren Falck, Craeyvangerer Daar egter ditfap, thans tot zo Iaage pryzen" aac de Compagnie geleverd word, als bekend is, zoude diergelyke contractatie geen voordeel geeven. Z\ kan by de tegenwoordige pryzen zeer wel beftaan. en een aileraanzienlykfte fchat daar door meer winnen dan te voren. Dog wy hebben ons en by de Confideratien en hier voren, over dit Etablisfement breedvoerig genoeg geëxpliceerd, om het daarby te kunnen laten berusten. De Lasten van Ceyion 'bedragen, vervolgen Hun Ed., thans wel 3 Ton meer dan voor den Oorlog, en moeten door Vermindering van Mihtmre Maot en verdere omflag, binnen behoorlyke paaien gebragt. Zie daar, door Hun Ed. zelve de waare oorzaek der toeneemende Indifche Lasten geadvoueerd; ten blyke, dat die niet allen, op de vermeerderde WinEeeeeeee y Ren Amsterdam. Antw. van den Heer Ti'fingh op dcMemorievan de Heeren Falck, Cracyvangeren Scholten.  ay3S NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stfxdam. Antw. van dei Heer Titfingl epdeillc morie van de Heeren Falck, G-aey- vanger en Schol ten. Ren en Inkomften, moeten berekend worden, gelyk wy hier voren gedemonftreerd hebben, met byvoeging, dat wy zulks, uit Hun Ed. eigen mond, zouden hooren bevestigen. Om 't jaarlyks Rystgehrek op Ceyion , moest ' de Culture van dat Graan aldaar ten jlerkften geanimeerd, en tot dat einde een goed aani tal Chineefche Landbouwers derwaards gezonden - worden. Dit gebrek is zo oud, dat, had men 't op die wyze kunnen remedieeren , zulks na 't ons toe» fchynt, al voor lang gefchied zou zyn; dat Gouvernement heeft van tyd tot tyd, groote Mannen onder deszelfs Gebieders gehad, belangeloze Dienaaren , die bet geluk der Ingezetenen en den dienst ■ der Maatfchappy prefereerden , aan het maaken hunner beurzen, ten kosten van een en anderen: het is te vermoeden, dat Hun Ed. ligtelyk, op een zo eenvoudig middel zouden zyn bedagt geweest ; maar wy meenen, dat den aart der Landen en Gronden aldaar niet gefchikt is, tot deze Guiture ; even als men niet overal alles Cultiveeren kan. En kan men daar aan twyffelen, als men leest 't geen daar van by 's Compagnies papieren voorkomt; want, wanneer in der tyd Ceylons Gouverneur, door de hoóge Regiering wierd gelast, zyne gedagten te laaten gaan , en die der mindere hoofden van .de Buiten - Comptoiren aldaar in te neemen, over de bevordering van den Landbouw en aankweek van eenige Producten, van welk foort ze ook zyn mogte berigtedcn; Die van Jafenapatnam, daPze een preuve zouden nemen van den voortteeld van Kirmanfche Bokken en Geiten , mitsgaders aanplanting van Ruinas-Wortels; dat het aankweeken vau Zydewormen cn aanplanten van Zaayewortelen,geen'het minfte uitzigt van fucces had; en deze Wortelen wel  JAARBOEKEN, December, 1790. 2539 wel uit de natuur maar geenzins by aanplanting wilden voortkomen, in welke aarde zy ook gepoot wierden. Waar mede men vindt overeen te Remmen , een berigt door den zeer ervaren Jaffenapatnamsch Commandeur Flor is Blom, in den jaare 1Ö93 gegeeven. DU van Gale, dat men buiten de CcfTy, die by goede oppasfing van geen kwaade apparentie was, zig van geen culture iets beloven kon, van wegen de fituatie, van het terrein en conftitutie van 't Climaat. Die yan Madure, dat zy alleen eenige hoope baddea op Coffy, en wel proeven wilden nemen , dog van welke geen verwagting was. Die van Trinconomale en Bau,caloa, by haar ondoenlyk te zyn, eenige aankweek van watfoort ook te winnen , van weeën de klipagtigheid des Lands, en de doorwaayénde fchraale en drooge Zuidweste winden, geduurende het goede laifoen; waar door ook de ondernomen CofFy-Culture geheel verdord en in rook verdweenen was. Die van 'Gafpetfydat by hen niets te doen viel, en alles inpracticabel was, van wegens de flegte zandagtige grond. • . Die van Tutuccrin; dat de Compagnie eeniglyK ter Kuste aldaar bezat, de dorre Zeeftranden vanCaab Commozyn af tot Cilcare toe; langs welke nicti groeyen of bloeyen konde. Die van Cilcare; dat de dorheid van 't land, hen alle hoop benam van te Hagen, met welke dit van Ponnecail en Monnepaar over een Rem men. Zie daar geheel Ceyion overgeloopen en de litua tie van den Landbouw befchouwt. Maar de aangelegenheid dezer materie, verdient wel de moeite van zig nog een oogenblik by dezel ve op te houden, ter aantooning dat, en het be wind hier, en de hooge Regeering in Indiën nooi zor Amsteldam» Antw. van den Heer Titfingh op de Memorievan de Heeren '•' Falck, Craeyvanger«--.Scholten. [ 5  2540 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. AlUtV. van dei Heer TitüngI op deMe morie van de Heeren Falck, Craey- vanger '«Schol ten. zorgeloos zyn geweest, om ware het mogelyk aan een zo rampzalig gebrek, 't welk zo dikwils duizenden door honger had doen vergaan, te gemoet te komen, door het animeeren van den Landbouw op dit Eiland. Men had daar toe het oog laten ' vallen, op zekeren Landftreek in de Gak Cork, en zig van het zelve goude bergen belooft; maar i weet eindelyk aan de traagheid van den Inlander ■toe, dat men niet Haagde. De Vergadering van Zeventienen, proponeerde hier op aan Generaal en Raaden, om ingevalle dc Inlanders niet genegen mogten zyn dit werk aan te vatten, en deze Landen te bezaayen , als dan in overweging te nemen , of de hooge Regeering daar toe raadzaame middelen konden in 't werk Rellen ; alzo men, ■ gelyk de Vergadering van Zeventienen, zich by dat fchry ven expliceert, een zaak van zo veel aangelegenheid , als is de procuratie van levensmiddelen, door de traag- en lusteloosheid van den Inlander niet gaarne uit het oog zoude verliezen; dan de Hooge Regeering deed by haar antwoord zien, dat 'er geen de minfte fucces van te verwagten was: dat van den arbeid van zeker Gaalsch Commandeur in der tyd , Van der Moolen genaamd, zo veel was opgegeeven, dat men om hem tot dit gewïgtig werk aan te moedigen, hem met een gouden Medaille befchonken had; dog by ontdekking dat alle goede apparentie verdweenen, en zig onoverkomelyke zwarigheden daar tegen hadden opgedaan, dat gedenkftuk van zyne Erfgenamen weder had opgeëischt; dat zy deze ondernemingen na de vroegRe ondervinding , voor desperaat hielden , en dus nodeloos, daar aan een goede fomme gelds te fpendeeren. Het fchynt ook, dat men 'er niets anders op heeft weten te vinden , dan op Ceyion altyd een voorraad van Ryst voor twee jaaren in de Magazynen te houden , waar toe de orders gyn leggende. Hier  JAARBOEKEN, December, i7gö. 2541 Hier op laaten Hun Ed. volgen een nieuw Projecl van Handel in Bengaaien. Wy twyfFelen niet of dit voorftel is Hun Ed. aan de hand gedaan; maar verwonderen ons, dat Hun Ed. het hebben overgenomen , en her'c hunne gemaakt : Het fchynt eenvoudig en zonder erg; maar wy befchouwen het over het geheel, als hoogst nadeelig, en het zou de laatfte expeditie zeker zyn, in welke wy meenen dac gehuurde Schepen behoorden geadmitteerd te worden. De Retouren dezer particuliere Negotie op Bengaaien , zoude aan de Eigenaars kunnen ufgegeeven worden om verkogt te worden, waar en op. welke wyze het hun zoude kunnen convenieeren Dit zoude zelfs in Engeland, daar men alle mo gelyke vryheid omtrend den Handel plaats geeft, nooit getolereerd worden. Alle de Goederen var de private trade, die blykens de publieke faclure Zo confiderabel zyn, dat zy alleen die van de Nederlandfche Compagnie overtreffen, worden by dc Engelfche Compagnie zelve verkogt. Dit behoord by onze Compagnie mede altyd t< blyven, een Conditio fine qua non, en dit is var 't interest der Commercie zelve; de pryzen dei Goederen loopen door den toevloed van Koopers, van alle kanten, en door de dan inkomende Com misfien van de Buitenlanders , op 's Compagnie: "Verkoopingen doorgaans hooger; als alles wel gaat, willen egter de Eigenaars die goederen in natur; hebben; zy kunnen die daar doen inkoopen, gelyl zulks met zommige artikelen nu ook gefchied; doo: hen dezelve vroeger af te geven, zouden zommi ge Eigenaars die gaarne geld in handen hebben, te gen andere kladden, als men zegt, en de mark bederven voor allen. Even eens meenen Hun Ed. zou men hunnei handelen omtrend Chormande/. W; Am* STEL* dam. Antw-van den Heer Titfingb op de Memorievan de Heeren Falck, Craeyvangercn Scholten. \ 1 1 l  2542 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Antw. van den Heer Titfingl op deMemorievan de Heeren Falck, Craeyvangeren Scholten. Wy herbaaien onze verwondering over dat voorftel , en hoe zeer wy het zelve voor de belangens van de Comnagnie gantscn niet kunnen voorfpreken zouden, wy willen wel deel hebben in dezen handel, zo ze geaccordeerd wierd, en door kundige particulieren met gehuurde Schepen ondernomen ; men erinnere zich voor 't overige, 't geen wy hisr boven gezegd hebben, om te bewyzen, dac de Particulieren, fchoon zy oneindig veel advantages, welke de Compagnie voor uit heeft, misfen , evenwel den Bengaalfchen Handel niet zo liegt vinden, als men die wil doen voorkomen. Aan die van de Caab oordeelen Hun Ed., zou men kunnen toejlaan, een vaart tnet hunne eigen Schepen, zo naar Indiën met Caab/che Producten, als langs de Oostkust van Afrlca tot de WalvisVangst, in de Baaijen en Zeeën omjlreeks de Caab; alles onder de nodige reftriclien, en onder betaaling van billyke uitgaande en inkomende Rechten, als zullende daar door 'sCompagnies inkomften vermeerderen, en onder de Ingezetenen de induftrie en werkzaamheid bevordert worden. Dit voorftel ondertekenen wy met al ons hart, en quadreert volkomen met die idéés vn vryen Handel, welke Wy by onze Confideratien zo fteik hebben aangeprezen, al wilde men die verder extendeeren, en hen permitteeren, den Slavenhandel en vervoer derzelve naar Zuid - Amerika; waar by zy zeker goede Rekening zouden vinden. Maar, met opzicht tot den Wal visch - Vangst , heeft ni fallimur een fpeciaal verbod plaats, wy meenen dit ergens gelezen te hebben, maar kunnen ans voor het tegenwoordige het praecife daar van aiet herinneren ; dit kon derhalven nader onlerzogt. Hier op laten Hun Ed. volgen, hunne gedagten, iver den handel om den Oost in Indiën, met voorlel , ter intrekking van eenige kleine posten aldaar. Wy  JAARBOEKEN, December, 1790. 2543 Wy moeten hier 't zelve antwoord op geeven als op 't voorRel, nopens den Handel om de West, en denken de beoordeeling hier van beter aan de gryze ervarenheid en locaale kennis van de Hooge Regeering, dan de onze, bevolen; alleen aanmerkende, dat de geïndicqueerde posten voor eerst klein en onkostbaar, ten anderen om politiquen redenen bezet zyn, en (by verlaating) derzelver bezetting door anderen van de grootRe gevolgen kan worden. Hun Ed. raaden het plan van den geweezen Gouverneur de Bruin omtrend Malakka te volgen. Dit Plan heeft alle de uitzigten van zeer goed te 'runnen zyn, en de inconvenienten, die men daar ■i.egen zoude kunnen inbrengen, waar van geen uit te denken plan vry is, fchynen ons toe, niet tt kunnen opwecgen het goede, het geen daar uit kar gebooren worden. De verftrekking van rantfoenen meenen Hun Ed. dat in gelde behoorde te ge/chicden, en geene uit zending van Provifieu cn Dranken te moeten ge fcliieden. Dit fpreekt van zelve,als men het door ons voor gefielde plan adopteerd, waarby wy expresfelyl gewaagd hebben , van de verliezen en laccagien, o] de groote reftanten in de pakhuizen; ons plan is ge neraal, en comprehendeert alles zonder andere uit zondering, dan Ammunitie en Amphioen , gelyl ook, het hier bygebragte,nopens de mislukte proe^ ter uitzending van dranken , prsecies accordeer met het door ons gefielde by de Confideratien, da dit geval met het tegenwoordige geenzints gelyl ftaat. Het Ambachts - Kwartier, oordeelen Hun Ed. dat een merkelyke redudtie zou kunnen ondergaan door het aanbejieeden der werken. Men kan daa van de exempelen by honderden vinden in de oud Refalutien van de Hooge Regeering, en heeft d modellen van allerlei Contracten in menigte by de hanc Amsteldam» Antw. van den Heer Titfingh opdcMe- morie van de Heeren Falck, Craey- vanger c«Schol- ten. » r t t t t r  2544 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Antw. yan de-. Heer Titfingl op deMe morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger £«Scbol tca. hand. Men zou daar door een allerzwaarfte last* post voor de Compagnie opruimen, en het employ der werkzaame handen, van dat 'gedeelte der Ingezetenen , het weik niet zo zeer tot den handel gefchikt is, zou het regte middel zyn, om den zo ' zeer vervallen Burgerftand op te beuren ; hebbende de welftand der Burgery en Colonisten, een zeer i onmiddelyken invloed op den bloei der Maatfchap-py, en veel grooter dan men zig hier te Lande fchynt te verbeelden. 2b; de vermeerdering der Inkomjlen, Rellen Hun Ed. zig voor, dat verfcheiden gelegenheden moeten voorkomen, waar toe onder anderen de introductie van een Amptgeld, in vervolg van tyd, en by toenemende welvaart onder Compagnies Dienaaren • aanmerking verdient. De conditie, op welke Hun Ed. dit recommandeeren, by het herleven van de welvaart, is hartelyk te wenfehen dat moge voorgaan. De Colonie is thans zeer verarmd ; die het gemakkelykst kunnen fourneeren, zyn weinige, en die het ongemakkelyk moeten doen, moeten 'er, zo lang die welvaart niet herleeft, een dedommagement verzoeken, 't geen niet zeer van belang der Maatfchappy is. Het zy ons ook geoorloofd, ten opzigte van deze belasting, en het Collateraal, waar van in 't vervolg gefproken wordt, aan te merken, dat die belasting in Indiën veel fterker is, dan, en niet gelyk flaat met dezelve belasting in Europa, daar de Menfchen door een genomen langer leven. Dan Hun Ed. twyffelen, ofwel by de eerfte Minifters de nodige goede wille ën yver, tot zodanige vermeerdering, te vinden is, als die daar toe weinig ernst betoond hadden. Hun Ed. hebben met ons volmondig geadvoueerd , dat geen uit te denken Trefoor kan toereiken tot het behoud der Maatfchappy, op den prefenten voet; en  JAARBOEKEN, December, 1790. 2545 •en c]an zyn deze foort van inkomften, althans aan ' den'eenen kant, van zo weinig betekenis tot het groote einde, als zy inmiddels drukkende zyn, voor men f. hen ,*on der wélke men mede toefternd, dat de welvaart nog moet herleve. Schoon de Compagnie, zeggen Hun Ed. , van Java zeer veclc voordcelen geniet, cn ook de'Laslen aldaar door dc wiiiflon worden goed gemaakt, zouden de Gony:ruc;:rs cn Rcfidenlcn van de groote rykdomnen, die zy daar fchielyk vergaderen , nog wel wat kunnen mis/en , voor de Compagnie, hei welk ecu cm/lig onderzoek verdiende In alle menfehelyke Maatfchappycn zyn meer en minder'lucr.atlve posten, en dit behoort zo met de 01de der dingen van de waereld, die men, door ze al te fchoon te maaken, en tot een Platonisch ideaal te willen brengen, zelden verbeterd; 'er dienen altyd eenige posten te zyn, om uit zekere Confideratien te confereeren, en dit kan waarlyk ook al tot het behoud of den val niet toe of afdoen; te minder is dit hier drukkende , daar men zelfs advoueerd, dat ]ava aan de Compagnie zeer veele .voordeelen aanbrengt, en 'er de Lasten door de winften worden goed gemaakt. Zyn ook wel de grooter voordeelen, die hier te behaalen zyn, Lastposten voor de Maatfchappy ? Wy twyffelen 'cr aan! Het is daarenboven zeker, dat men tot deze pos. ten, doorgaans zi'ct employeeren Mannen, die byzonder omtrend de Compagnie hebben gemeriteerd, cn in bekwaamheid boven anderen uitfieken. Hoedanige men 'er zeer veele zoude kunnen optellen, en waar aan ook aan het Hof van den Keizer zeer gelegen is; of zulke die om byzondere Confideratien uit het Vaderland weêr zyn aanbevolen. De nog levende verdienftelyke Mannen, welke dit Gouvernement beftierd hebben, en nog beftieren, zvn fpreekende bewyzen van deze waarheid. 3 Ffffffff Uit Am- . steldam. Antw. van den Heer Titfingh op dcMcmorievan de Heeren Falck, Craeyvanger««Scholten.  2j4ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELPAM. Antw. van der, Heer 'TitGngl pp i/cJ/c morie van dc Heeren Falck, Craeyvangcr'en Scholten. Uit het tot hier toe verhandelde, heeft hoofdzafceiyfc kunnen blyken, waarom wy voor ons, niet zo veel gewigt aan de vermindering der Indifche Lasten hegten, dan Hun Ed.; ja, dat wy eene reductie , die van eenigen invloed , op het behoud van de Maatfchappy zoude kunnen zyn , voor volRrekt onmogelyk houden , om dat een arbitraire introductie van dezelve, allerhoogst fchadelyk en gevaarlyk zoude zyn, van wegen deszelfs invloed óp de Inkomften, Winften eb bevvaaring der Posfesfien, welke alle waarlyk hartaderen zyn. Wy hebben in de tweede plaats getoond , dat het gedrag der Hooge Regeering van Nederlandsen Indien, by eene onzydige befchouwing, een gantsch ander aandien bekomt; en zulks bewezen dooreen onpartydige, cn altyd gelyke vertooning van Inkom flen , Winften en Lasten; waar by gebleeken is, 1. Met betrekking tot de Jnkorn/len. Dat dezelve verkeerdelyk tegen een enkel jaar vergeleken van 't begin dezer Eeuw geduurig zyn toegenomen, en de meerdere nadeden tegen de meerdere voordeelen van dat jaar in de fchaal gelegd, dat jaar zelf voor gantsch niet zo voordeelig moet worden gehouden. 2. Met betrekking tot de Winfl.en. Dat deze altyj van een onzekcren aart, niet behooren befchouwi te worden , in zo fmalle afdeelingen, op welke de Revoltitien der tyden te veel invloed hebben , en door welke Hun Ed. de 10 laatfte jaaren wel als minder voordeelig , dan de kort daar voorgaande, hebben kunnen vertoouen; dog dat dezelve by een vergelyking van 40 tot 40 la-ren in'c laatfte tydperk, mede zeer aanmerkelyk zyn geaccrcsfcerd; terwyl wy, zo ter wegneeming der irrpresfie, wegens derzelver vermindering in de 10 laatfte ja .ren , als ter ftaving van ons gegegdc, wegens ue mindere zekerheid der winften, als  JAARBOEKEN, December, i7oo, 2547 Jus by uitflap , hebben doen zien, dat dezelve in de jaaren van 1782 , 1783 » 1784 en *7S5 weder tot die der bloeiendtte tyden zyn gemonteerd, ib 3. eindelyk met betrekaiug tot de Lasten. Dat deze in verfcheidene jaaren zeer veel hoger zyn geweest dan thans, en zedert 14 Jaaren wel 334 Millioenen jaarlyks door een zyn verminderd: dat zy verkeerdelyk. alleen worden t'huis gebragt, op inkomften eh winften, en dus daaruit ten onregte geïnfereerd, een liegt overleg van de Hooge Regeering; maar dat een groot gedeelte derzelve ontftaat, uit de onereufer kosten van defenfie, t geen wy uit het door Hun Ed. zelve op eene andere plaats gefielde hebben bevestigd. Uit alle welke facta , si tyd op dezelve wyze voorgefteld en niet gevarieerd, na het gebruik 't geen men dus daar van wil maaken, is gedemon ftreerd, dat de Hooge Regeering van Indiën, verte van culpabel te zyn, alle lof verdiend van dit Vergadering , welker lumières het zeker geen eer; kon "doen, te onderftellen , van in de verkiezing der Leden tot dezelven , zo grof te hebben mis getast; dat 'het geheele Corps 't vertrouwen nie zou verdienen ,''van zelfs het beste der Maai, fchappy te willen , en het bedeukelyk , ja zeer bedeukelyk , wierd, of het wel gerede, zou zyn, aan dezelve de executie, der doe, Hun £d. voorgeflagenc , en het uitdenken va nieuwe middelen, over te laten-; en oneindig^bc ter geoordeeld wierd daar toe eene expre.fe Com misfie derf aards te zenden, een middel waarlyk waar by men zig zo wel bevonden beeft, dat he nooit ten tweedenmaale is herhaald; terwyl mei door het opgeeven der hoedanigheden , welke d Leden dier Commisfie zouden moeten bezitten , nie onduidelyk te kennen geeft, dat deze aan de Hoo ge Regeering ontbreeken , en daarom zo extraordi nair behooren te worden gcfuppleëert. F ff f fff f 2 Ha Amsterdam. . Antw.^ van den lïeer Titfingh 0Q lici\L-> morie 'yan de l keren Falck, Craeyvanger««Schol' ten. 1 t i f. t c §  2J48 NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Antw. van dei Heer Titfingl op deMe morie van de Heeren Falck, Craey- vanger en Schol ten. Hoe moet deze taal grieven- een GouverneurGeneraal , fatzoenlyk man van geboorte, na loffelyk vofbragte ftudicn als Onder-Koopman uitgevaren , nooit geëmployeerd in een ge lucrative post; maar eerst ter Sccrerary, vervolgens jaaren lang als '"Geheimfchryver , Tweede en Eerde Secretaris van de Hooge Regeering, reeds zedert 1763 Lid der 1 zelve, 10 jaaren het oppcrbeRuur van gantsch In- -diën gevoerd, cn de algemeene' reputatie van de eerlykfteen werkzaamfte man hebbende, welke de Compagnie ooit in haar dienst had; byzonder bekend van zig nooit te verheffen tegen Dienaaren, met welke hy te voren in minder rang, de Compagnie heeft gediend, nu Zyn Ed. in dezelve is grys geworden, in zulk eene beoordeeling te dee- ■len, by welke de gantfche Raad teffens 'word getauxeert. Dan eens: van ftegt overleg, by de vermeerderins; van IVinjlen en Inkomften. Dan e ns: ah geen gevaar hopende van moedeloos gemaakc te worden, omdat de yci iïften niet ongegrond waren. Dan eens: als meer clan _Reprocb.es verdienende , Z'j zy ongevoelig zig aan die verwyten konden gewennen. Dan eens: als van welke tot mg toe geen blyle. was voorgekomen, van bcdagtheid, om de Lasten op een efjicacicufe wyze te verminderen. Daar het ons aan geen ftofre zoude onrbreeken j om waare het nodig, feen gantsch boekdeel tc vullen, met de treffendfte cn onloochenbacrfte blyken en bewyzen v«ö derzelver geduurige attentie daar op. Moeten zulke verwyten niet zeer fenfibel zyn voor een gantsch Corps van Regeering, 't welk de Souverain en de Vergadering van Zeventienen in die Gewesten reprtefenteert, en op haare Eer alt\ d 20 teder is geweest, als zy meenden onverdiend zelfs  JAARBOEKEN* December, 1750. 2 J4# zelfs door de Vergadering van Zeventienen gereprocheert te worden ; waar voor wy veele icnoone Rukken van de oudfte en latere tyden zouden kunnen bybrengen? Moeten dezelve niet van een zeer grooten invloed zyn ter krenking van haar gezag, zo nodig voor de mindere Dienaaren als lui ndlche Grooten ? Moeten dezelve haar niet moedeloos ma ken en waarlyk buiten het vermogen brengen van 'eene medewerking , welke zo nodig als yoiftrekt onontbeerlyk is, in deze hoogstgevaarlyke oogenblikken V . r' Wy vertrouwen, dat dit door niemand, die, als men zegt, in zig zelve gaat, zal kunnen worden te^engefproken, en durven het daarom gaarne aan eene onpartydige en bedaarde beoordeeling overgeeven. , , , Ons blyft nog overig te fpreken van het geene hier te Lande plaats heeft, en daar uit te doen zien. dat wy met veel reden gezegt heoben, met zo veel gewiehts aan een reductie der Indifche Lasten te hegten. , Hun Ed. erkennen zelfs , v?/ te geloven dal het niet genoeg is de lasten in indiën te verminderen; maar dat ook eenige Bezuinigingen Ine: te Lande kunnen plaats hebben. Waarlyk die term van Bezuinigingen Is wel flaauw, en betekend niets ♦ ten opzigte van be! naangenaams zullen hebben , metl tot de zaak toe of afdoen, en misfchien de klemet meest drukken. Het is daarom, dat wy het, byonze Confideratien , niet eens op die kleinigheden hebben willet Ffffffff 3. *o* AiyK stel* dam- AllHU van den Beer Titilngh op de Al»' morie van dè. iLerert Falck, Craey- vanger ««Schol-5 ten* i  255o NIEUWE NEDERLANDSCHE AMSTERDAM. Antw. van da Heer Titfingl op deMe morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger ^«Schol- «en. zoeken, maar gemeent de zaaken in het groot ts moeten befchouwen, en zo als zy op eene zo ontzachgelyke machine, met genoegzame kragt kunnen werken, wanneer zig aanRonds voor ons op. deeden: ! i. De Schatten , die 'er verloren worden by de wyze waar op de Navigatie met zulk een aantal van Schepen gefchied; waar toe men bv zekere calculatie een getal van 110 ftuks nodig heeft geoordeeld, dog waar van naauwlyks een enkeld gerekend kan worden vragt te bevaaren. 2. De Schatten, die 'er verloren worden by de onereufe inkoop met geld, waar van men interest betaald, aanvoer en voorraad in de Magazyneo van zo veele goederen. 3. De Schatten, die 'er verloren worden, in 't gebruik, bederf, laccagie, bezorging, &c. Welk alles met een mercantiel oog beichouwende, men het niet twyffelagtig kan vinden, onder welke last de Maatfchappy verzinkt, en of zodanigemploy van'c geld in goederen voor eigen reke ning niet ten hoop.if.en fchade!yk is, en te meer af te keuren, om dat men by een contrarie praclyk, niet alleen die verliezen eviteert, maar ook vragten van zyne Schepen geniet , die men ce voren geheel verloor. Indien men alleen na zwarigheden zoekt in zulk jen voorftel, en al het nuttige daar van zoude, willen voorby zien, in wat zaak der waereld kan men die niec zoeken? worden door het misbruik, 't geen gemaakt kan worden, en van de beste dingen gemaakt word, die in haar zelve verwerpelyk ?. Zyn 'er dan geene misbruiken op dien voet, dieregen woordig plaats heeft ? de vrage is maar of fee waar is, het geene men van de opgemelde verliezen heeft gezegd ? zo ja, dan fs het redre3 3odig; en blyven 'er zwarigheden in andere midieienover, 'c geen by alle menfchelyke ondeme. mis-  JAARBOEKEN, December, 1790, 255* mingen akyd zal plaats hebben , men behoort die zo veel doenlyk weg te nemen, en te verminderen; die 'er dan nog overblyven, of zig op nieuws opdoen, gelyk zeker ook al gebeuren zal, aan de Correctie van den tyd en welmeenendheid over te laaten, dewyl 'er tog altyd Stuurlieden ten roer ftaan. Maar waarom zoude men het oog afwenden van 't geen onder dat oog zejve gefebied, en zig dus aan zelfbedrog exponeeren: befchouwen wy daarom hoe 't hier te Lande gelegen is. Wat de Inkomften van de Maatfchappy betreft, welke alle uit de Rethouren provenieeren, wy geven vryheid om daar uit de vergelykingen te maaken; zo men wil men zal altyd bevinden, dat die inkomften zeer important zyn, en fchoon nu wel eens iets minder, dan wat meerder, 't geen in materie van Negotie altyd plaats moet hebben , doorgaans geaugmenteert zyn; zo dat de 10 laatfte jaaren , onzer gewoone berekening van 1770 tot 1780, de 10 eerften dezer Eeuw wel 60 Millioenen te boven gaan; fchoon 'er tusfehea beiden nog voordeeliger gevonden worden. ïvtear in plaatze van dat deze zeer confiderabel vermeerderde inkomften de Compagnie zouden hebben ryk gemaakt en vooruitgezet, is dezelve agter uit gegaan. Veidiend het derhal ven niet het ernftigst onderzoek van zo veele braave verftandige en eerlykè mannen, als het bewind in handen en liefhebben, die ?ig bewust zyn van zig op geen oneerlyke wyze te verryken ren kosten der Maatfchappy, haare ongelukkige Geïnteresléerden en talryke Crediteuren ; verdient het niet, zeggen wy, heternftigfte onderzoek , wr:ar door tog de Maatfchappy met zulk «en meer dan Koninglyk inkomen , met zulk een geduuiig toegenomen inkomen, evenwel verarmt? te meer, daar-dat inkomen iets is, waar omtrend zv lvdelvLzyn, en waar toe zy weinig kunnen toe Ffffffff4 of Aft- STEL» D/\M, Antw. van den Heer Titfingb 9 p deMe. morie van de Heeren Falck, Craey- vanger Schollen.  2552 NIEUWE NEDERLANDSCHË * AMSTERDAM. Anpfr. yan dei Heer Ticfingl opdeMt morie yan de Heeren Falck, Craey- vanger c/;Schol ten. of afdoen, en zy alleen op het employ daar V3Ö kunnen influeercn. Hoe kunnen deze Heeren fpreken van een accresfement der Indifche uitgaven, en geheel zwy^cn van dat der Vaderlandfche, by welke hec eerscge1 melde geheel verdwynt. Het is waar, zy zyn geaccresfeert, wy hebben 'nooit tegengefprooken, dat ze behooren vermindei c * te worden ;' maar blyven fomeneeren , hoe meer wy het inzien, dat die vermindering niet van eenig belang kan zyn , gezwegen van het belang, dat het op 't beftaan of den val van de Compagnie k .n influeeren, gelyk hier voren in 't breede is betoogd. Dat Hun Ed. dan het kwaad, het welk voor de voeten zelfs legt, tog niet met ftilzwygen voorby gaan; het Bewind moet gehouden worden te willen zien of men doet het te kort; cn het moet zien, zal het met ernst en mannenmoed aangrypen, daar het behoort; het uur is geboren, ("maar het verloopt ook elk oogenblik om nooit weder te keeren,) waar in alles opwekt om dit te doen, met cordaatheid, yver en pdstpofttie, van alles wat hier toe niet behoort. Zo lang het credit van de Compagnie door het accumuleeren van Intrest-Penningen de parlykfche veragtering kon fupplcê\ren, kon zig nog iemand met hope voeden, dat eenig extraordinair evenement de zaaken zou kunnen doen ten goede keeren; maar d;e hope kan ml alièeh beftaan , in 't ftuiten en weeren van desordres, we'ke zo fchandelyk als bekend zyn; in 't introducecren van goede en waare orde, die nooit praejudiciabelkan zyn, voor het eerlyk middel van beftaan van brave Dienaaren-, in 't plukk m "in alle die vruchten, welke haar uitgèftrekte Navigatie, by geauurige oplettenheid kan opleveren ; welke den GeêSt der Natie en het belang omtrend de Co petireuren, met opzigt tot den Handel fchynen aan te bieden, z»  JAARBOEKEN, December, 1790. 5553 20 dezelve met waaren ernst worden gearaplecteerd. Meenen Hun Ed. dat ondanks alles wat wy gezegd hebben, wegens de irreprochable en natuurlyke oorznaken der vermeerdering, van de Indifche Lasten, ondanks de door ons gefielde onmogelykheid van eenige reductie aldaar, die van effect zouden kunnen zyn, op 't behoud van de Compagnie, ondanks de door ons betoogde allerhoogfle fchadelykheid, en gevaar van zulk een geweldige reductie, van wegen deszelfs noodzakelyke en onvermydelyke invloed, op 't geene wy hartaderen noemden ; echter de Lasten in Indiën zullen worden gebracht op den voet dezer Eeuw, wat is dan billyker dan dat men zig ook hier te Lande het zelve imponeere , en men zal daar door in minder tyd de Compagnie fchatryk maaken, daar men nu heeft beReed met over de middelen te twisten. Wy .ftaan in dit opzigt volkomen in het gevoelen van een onzer Leermeefters, in wien wy altoos een byzonder doorzigc in 's Compagnies belangen hebben op gemerkt, te weten: dat in zo verre de gebreken hiei te Lande, de waare primitive oorzaken van he, verval van de Maatfchappy zyn, het onmogelyi is, daar, in te voorzien, en alle pogingen len dici einde altoos zullen blyven builen cjf'c&, in die: niet prealabel die gebreken gecorrigeert en gchee weggenomen worden, zonder welke de Maatfchap py verhoren is, welkers verlies geheele Steden e. Provinciën, ja de Republiek zelve met een gewisfc ouder gang bedreigt. Wy zeggen niet, dat ons plan dit herftel allee kan uitwerken, maar wel, dat het 'er een groot weg toe is, als ze met die hartelykheid en v. lflrek te wil om tot het einde re komen bewandeld word zonder welke, 'c beter >ou zyn 'er geen voet op t zetten , en het 'er mede gaan zoude, als het ord: nair met alle kwaalea doet, wanneer men paHjatfv hulp Amsterdam, dntm van deit lieer Titfingh op deMemorievrJi de lieert n Falck, Craeyvanger . en Scholten. l t t l » e. e  2554 NIEUWE NEDERLANDSCHË Am- STELDAM. Antw. van den Heer Titfingh op deMe morie van de Heeren Falck, Craey- vanger ewSchol- ten. hulpmi'delen gebruikt, om darde fpecificjue hiefvan onze fmaak zyn; ja, dan moet het een zeef groote weg tot dit groot effect zyn, door deincidenteele gevolgen, welke'er noodzakelyk uit moeten voortfpruiten, en die dan met waarheid zullen doen zien, gelyk by de Memorie gezegd word, dat, hoe zorgelyk de iltuatie van de Compagnie ook zyn moge, dezelve niet als geheel hopeloos behoeft . te werden aangemerkt: welk waardig liefhebber van zyn Vaderland zoude daar toe niet alles willen opofferen ? Over de veranderingen in den Indifcheö Handel,, hebben wy ons liefst niet willen expliceeren; wy ftellen zelfs geen gewigt in de goedkeuring, die wy aan het een of ander zou geven; als oordeelende dat daar toe de befchouwing behoort v<:n den geheelen keten , en locaale kennis, niet van een gedeelte van Indiën, maar algemeene kennis van 't. geheel, die wy ons verbeelden dat alleen by de Hooge Regeering te vinden is, gecomponeert uit zo veele Leden, welke hunne , in diverfe posten , ('oor gantsch Indiën verkregen kundigheden, te zamen brengende, daar omtrend waarlyk voor bevoegde Rechters moeten worden aangezien. (IVas geteekend ) GUILL. TITSINGH. AmRerdam 6 December 1790. Volgens brieven van Tanger,had de Keizer van Marokko aan de Ingezetenen vatl dezen Staat, de uitfluitende Vaait op de haven van St. Cruz toegeftaan. Schandelyk is het begraven der lyken in de volkryke steden j nog fchandelyker, die  JAARBOEKEN, December, 1790, 2555 lyken ter verrottinge te plaatzen in 't mid den der gebouwen, gefchikt tot Godsdienftige zamenkomften. Het nadeel daar van is zo duidelyk betoogd, dat het overbodig zou zyn, deswege meer te willen zeggen, of hec gezegde te herhaaien. Het algemeen gebruik der Volkeren verbiedt het zeiven: de Romeinfche Wetten dulden het niet; en de Goddelyke Wetten door Mo/ès aan het Joorifche Volk gegeven , zyn te bekend om hier te melden. Van waai dan, dat men nog traag is, om van zodanig een fchandelyk misbruik af te flappen ? Var waar die traagheid by een befchaafd Volk ■ Van waar die traagheid ook dan, wanneei de beste gelegenheid zig opdoet, om dc lyken buiten de Steden op daar toe ge fchikte plaatzen ter ruste te leggen? Wa zouden wy hier op antwooraen? Laatei wy liever deze bekendmaking hier'plaatzen De Ondergeteekende Doodgravrr van her. nieuv aangelegd Kerkhof by de Diemcrbrug, bericht dat zyn Kerkhof, thans Zp vergevorderd en in ge reedheid is, om Lyken in behoorlyke orde te kuil nen ontfangen; dat met dc vokooijmg, in 't. begji van het aanllaande jaar, tn zo dra het Saifoe: zulks toelaat, zal voortgegaan worden. Verder dat by voornemens is, by de eerfte Rechtdag j January 1791, zodanige Graver aan de Erxn.at te transperteeren, als ieder der refpective Intcke naars gerequireerd hebben; O* kan-hy aan alle zy ne Deelnemers kernns geven : „ Dat Hun Edei „ Groot Mogende de Heeren Staaten van Hollan „ ?n West-Friesland, op den 7 july van dit jaai Amsteldam. r > 1 t 1 s e i  2jj5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Bekendmakingomtrena eene Be graafplaats in 't open Veld. 11 O T- „ gratieufelyk aan hem hebben verleend, dispenfa„ tie van het geen art. 15. van de Ordonnantie op „ 't middel van Trouwen en Begraven, in dato 2Ö Otlober iöpj , is geRatueerd , en mitsdien te „ verklaaren, dat van de Lyken, die ter begrafe„ nis op het bovengemelde Kerkhof by de Diemer„ brug, uitgevoerd worden, niet meer dan eens, „ en wel aan den Heer Secretaris der Stad Amfter„ dam, zal worden betaald, en op zyn Ed. Con„ fent, de begraving gefchieden, met last aan alle „ Officieren en Magiftraten van andere Plaatzen, „ om de Lyken onverhinderd te laaten pasfee„ ren, enz." Ten einde nu aan andere myner Land- en Stadgonooten, (die lang gewenscht hebben, om een Begraafplaats buiten de Stad, gelyk deze te hebben, om naar hunnen dood den levenden geen ongemak van hun afgeftorven lighaam te doen ondervinden,) gelegenheid te geeven , om deel te kunnen neemen in dit Kerkhof, zal op myn verzoek , ten huize van den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. J. Bceldlhyder, Schout en Secretaris van Diemen en Diemerdam, op de Cingcl, over de Kerk de Zon te AmRerdam, eene Lyst geplaatst worden , waar op ieder een tot de maand Mey aanftaande, alle dagen, behalven op Saturdag, van 's morgens 9- tot 's middags half 2 uuren , voor Graven of Kelders zal kunnen intekenen. Nog diend tot bericht, dat op requifitie der reeds Ingetekenden, de geheele oppervlakte van het Kerkhof, dus ieder Graf met een blaauwe Steenen Zark, egaal zal bevloerd worden, en gevolgelyk geene Graven zonder Zarken, veel min gemeene kuile» 'cr zullen plaats hebben. (JVas geteekend) GEORGE HENR. AMAN.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2557 „ KOTKOTTERDAM. TER; DAM. Omtrend de Vragtlysten van de Markt- en BeurtfeMppers van deze >)tad op Hulst en weder teng , is deze Publicatie vasrge* fteid en op den 1 December 1790 afgekondigd: Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Rotterdam, hebben op voordracht en met concurrentie en goedvinden van Heeren Baiiliuw, Burgemeefter en" Scheepenen der St-id' Hulst, na voorgaande deliberatie, goedgevonden en verftaan, te arreftccren de navolgende AMPLIATIE op de ORDONNANTIE der VRAGTLYSTEN , waar na de rcipucLvc Markt- en Beurrfchippers van deze Stad op HULST en 'nee verfa zich voortaan zullen hebben ie reguleeren. Een mand Aardewerk ƒ o : 18 : o Azyn de Ton o : 14 : o k.ayen per Stuk 0:4:0 Een Bed 1 : o : o Een Paard 6 : 0:0 Een Koe 3 : 5 : o Een Kolf 1 : 0:0 Een Zuiglam o : 10 : o Èen Ezelinne en Veulen 3 : 10 : o Een Haas met adres of kaart o : 5:0 gen Haas met een Brief o : 7:0 Een koppel Patryzen met een Brief o : 5:0 Di-  *5/j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot- Dito met adres of kaart ƒ o : 3:0 ter- Een Hond zonder meefter o : 13 : o dam. Bic de één vierde Ton o : 4:0 Een groote Trommel met adres o : 5:0 Vragt- Dito met een Brief o : 7:0 lyst lus- Borftelwerk per Gulden o : 1:8 Je hen 100 ledige Flesfeu o : 10 : o Rotter- Een enkelde Brief o : 3:0 dam en Een Bureau zonder Kap 1 : 0:0 Hulst. Buskruit de 100 fjg 1:0:0 Biezen per voer van 62 bos 0:18:0 Een best Kabinet 1 : 16 : o Caftaignen het Befeau o : 8:0 Een Jooden Kermis Kist 3:10:0 Een Kas Citroenen, Orange en Chinaas Appelen o : 11 : o Een Stuk Brandewyn of Genever , groot 60 Virtels 1 ■ 2:0 Van 60 tot 100 Virtels 1 : 14 : o 't Half Aam o : 9:0 't Anker o : 4:8 Een Korf Glas 1:5:0 Een Kist Glas 0:17:8 Een Mand Glaswerk o : 18 : o Hoppe de 100 f8 0:10:0 Verfhout de 100 © 0:5:0 Een Yzere Kachgel o : 10 : o Een Kist met Koek 1 : 6:0 Een groot pak Kousfen 2 : 2:0 Een Kermis Kraam 3 : 5:0 Een Doos of Pakje met Kanten o : 10 : o Een Ps. Linnen o : 4:0 Een Pypmandje metjGoederen o : 4:0 Een Zak Mostaartzaat o : 6:0 Een Aam Oly o : 10 : o Piavuyzen 1000 heel bakken 2 : 15 : o dito 1000 half bakken 1 : 15 : o Een Ton Pypen o : 8:0 Een  AARBOEKEN, December,179©. 2559 Een dozyn Stoven / o : 5:0 RoT* Tabak in Vaten de 700 ff I : 2 : ö Ter- bo' en de 700 tot ioóo fg 1 : 14 : 0 dam* gekorven de 100 fS 0:5:0 Een kist Thee j 1 : J : Ö , Een half en een vierde kist na advenant. Hst ttt}* Een Ton Traan o : ló : ó feiten Drooae Vis de Ton 0:4:0 Rotter* Een Ton Zeep o : 11 : ó dam en . Hulst. Alle Waaggoed komt in geene aanmerking, alzo 'er in de Ordonnantie geen mende van worde gemaakt. , • En werden de overige Vragtloónen, gelaten op den ouden voet,zo als in de Ordonnantie en Vragtlyst op de Beurt tusfchen deze St»d, en voorfz* Stad Hulst, op den 30 Ööober 1773 binnen deze Stad gepubliceert, flaan gemeld. Aldus gcarrefteert by ons Schout-, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Rotterdam, mitsgaders Bailliuw , Burgemeefter en Scheepenen der Stad Hulst, op heden den 27 November 17^0, en den 28 Mey 1790, en hebben wy in kennisfe der waarheid het Zegel van gemelde onze Steden hier op doen drukken en door onze Secretarisfen gedaan tekenen. Ter Ordonnantie van Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Scad Rotterdam. (Was geteekend) D. C. GEVERS Ter Ordonnantie vari Bailliuw , Burgemeemeefter en Scheepenen der Stad Hulst. (IVas geteekend ) W. E. T. PARIS- En ten einden een ieder hier ter Stede wien zulks zoude mogen aangaan, daar van behoorlyke kénnisGggggggg fe  NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Vragtfyst tusfchenRotterdam cn Hulst. In kennisfe van my, D. C. GEVERS, Omtrend het Hoedenmakers Gild is den 29 December deze Publicatie afgekondigd: A lzo aan Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Rotterdam, is gebleken, dat 'er by de Ordonnantie op het 'Hoedenmakers Gilde dezer Stad, van dato 27 December 1721,-geen genoegzame voorzorg is genomen tegens het verkoopen van Hoeden , door daar toe onbevoegde Perfoonen. Zo is 't, dat Myne Heeren voornoemt, daar tegens willende voorzien , hebben goedgevonden en verftaan de Ordonnantie op het voorfchreeve Hoedenmakers Gilde , by dezen te Amplieeren , zo als dezelve geamplieert word in maniere als volgt. Art. I. Een ieder die Hoeden , het zy opgetoomde , het zy ronde Hoeden of Mutzen , onder wat benaming het zoude mogen zyn , binnea de¬ le mogen hebben, om zich daarnaar te kmren reguleeren , hebben Myne Heeren voornoemd goedgevonden, de voorfz. Ampliatie naar voorgaande' Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad te doen publiceeren op heden den 1 December 1700, ten overftaan van de Heeren Mr. lieinier Fredrik yan Staveren , Heer van Herkingen en Roxenisfe, Schout; Mr. Cornelis Groeninx van Zoelcn, Heer van Ridderkerk, Burgemeefter; Gilles Groenevclt en Christiaan Dutilh, Scheepenen.  JAARBOEKEN, December, 1790. 256" 1 l deze Stad- in 't klein wil verkoopen, moet zig in 't Gilde laten infcbryven. II. Om zig in 't Gilde te laten infcbryven, moet die geen die een Inboorling is ten behoeve van het Gilde betaalen tien Guldens, en die een 'Vreemdeling is, twintig Guldens,blyvende voorts ide voorfchreeve Ordonnantie op 't Hoedenmakers lGilde, van dato 27 December 1721 , in volle 1 vigeur. Aldus gedaan en gearrefteerd in Collegio van Myne Heeren van de Weth voornoemd, den 18 December 1790, en na voorgaande Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert, den 29 December 1790, prasfentden Heer Mr. Reinier Fredrik van Staveren, Heer van Herkingen en Roxenisfe, Schout; Jr. Johan Marten Baron Collot d'Escury, Burgemeefter; Chrisüaan Dutilh en Christiaan Willem Schalier, Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, D. C. GEVERS. Zie ook omtrend de Maand- en Kostbrieven deze Publicatie van dezelfde dagteekening. Alzo aan Schout, Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Rotterdam, in ervaring is gekomen, dat de meefte Maand- en Kostbrieven van zoda1 nige perfoonen, die zich in dienst van eenige Scheep' vaart begeeven hebben, en welker Vrouwen by de l Diaconie van de publieke Kerk dezer Stad gealiimenteerd zyn, of naar het vertrek van haare Mans j gealimenteerd worden, zeldzaam leggen ten behoeGggggggg * ven Rotterdam. Public. nopens Hoeden- makers Gild.  ajö2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Botterdam. Public, nopens Maand en Kosi brieyen ven van haare Vrouwen, maar meest al aan N. N, voor zig zelf, waar door aan Diaconen de gelegenheid benomen werd, om ingevolge de Ampliatie , rakende het gedrag en verbintenisfe der Armen van 5 November 1757, deze Maand- en Kostbrie" ven onder zich te nemen, tot merkelyk nadeel van ■ de Diaconie - Kasfe. - Zo is 't, dat Myne Heeren van de Weth voornoemd , daar tegens willende voorzien , hebben goedgevonden en verftaan , zo als gefchied by dezen ; dat voortaan zonder onderfcheid, het zy dat, de Maand- en Kostbrieven zyn leggende ten behoeven van Vrouwen, of wel aan N. N. voor zig zelf, of anderzints door Broederen Diaconen van de perfoonen, aan wien dezelven zyn verkogt, of onder wien dezelven zyn verpand, zullen kunnen en mogen werden geëigend of gelost, echter mee dien verflande, dat Diaconen zich by handfehrift zullen moeten verbinden, van aan de Houders dier Brieven, de door hun daarop wettig uitgefchoote penningen, uit de eerfte daarop ontfangen gelden te zullen reftitueeren. Aldus gedaan en gearrefteert, in Collegio van Myne Heeren van de Weth voornoemd , den 18 December 1790, en na voorgaande Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert, den 29 December 1790, pradent den Heer Mr. Keinier Fredrik van Staveren, Heer van Herkingen ea Roxenisfe, Schout; Jr. Johan Marlen Baren Collot d'Escury, Burgemeefter; Christiaan Dutilh ea Christiaan Willem Schutter, Scheepenen. In keDnisfe van my Secretaris, D. C. GEVERS. Ein-  JAARBOEKEN, December,1700. 2563 Eindelyk gefchiedde op den 29 Decem Rot* ,^ni tegen het fchieten en affteeken tervTn V7u9a°tweS op s Heeren ftraaten, deze °am. Waarfchouwing: \ l7n schout, Burgemeefteren en Scheepenen der ^^a^Rottèrlm gewaar worden, dat met tetfenfraande verfcheide Waarfchouwmgen voor dato Smaneenrevenwel zommige perfoonen zig verfCrK '* Heeren ftraaten te fchieten, met Snaphaanenof Piftookjes, en af te^ fteeken fchadelyte Vuurwerken van Slangetjes, Klakkebo^chen en Sergelyken, en dezelve dikwils uit groot moedwil oS de menfchen werpen, zodanig dat dezelv n daar door dikwils gebrand en bezeerd worden en andere ongelukken daar van zyn te wagten,t welk alzo op 'sHeeren ftraaten niet behoort geoleegd, maar in tegendeel voorgekomen te worden, dat de goede Burgery en andere menfchen, van Sat Laten conditie zy zouden mogen zyn, deTelven ftraaten bekwamelyk zoude kunnen gebruiken en van alle ongelukken en infolentien be- Vr7o?sï't, dat Myne Heeren voornoemd daar inne als voorfz. is, ten besten willende voorzien, wel fche pel? hebben verboden, zulks Hun Ed. Groot Ach baare verbieden by deze,.dat niemand veel min Jongens, 't zy groot of klein,eenige Snapnaanen of Piftoóltjes op 's Heeren Straaten nog van eenige Schepen of Schuiten, en voor al met by gelegentheid%an het Nieuwe jaar, zullen vermo. ™n re fchieten, of eenige van de voorlz. Slan- wc kies zullen vermogen aan brand te Reken, nog £ werpen, nog ook eenige Piktonnen of Vuuren te branden, óp pcene van contrarie doende, te verbeuren het opperfte kleed en een boete van zes gulGggggggg3 dcps'  5 den Prinfe Erfltadhouder, op dens, te appliceeren een derde van dien voor den Heer Hoofd - Officier, een derde voor den bekeurder, en het refteerende derdepart voor de publieke armen dezer Stad, en zullen de Ouders in dien gevalle voor hunne Kinderen moeten inftaan, en de voorfchreeve boetens betalen; dus zy een ieder hier door gewaarfchouwd, en verhoede zvne fchade. Aldus gedaan en gearrefteert, in Collegio van Myne Heeren van de Weth voornoemd, en na voorgaande Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert, den 29 December 1790, ten overftaan van de Heeren Mr. Aeihier Fredrik van Staveren, Heere van Herkingen en Roxenisfe, Schout; Jr. Johan Mar ten Baron Collol d'Escury, Burgemeefter; Christiaan Dutilh en Christiaan Willem Schalier, Scheepenen. In kennisfe van my, D. C. GEVERS.  JAARBOEKEN, December, 1790. «gaft op -en 18 der voorgaande maand dit navolgende Reglement vastgefteld: Wrv WILLEM, by de gratie Gods, Prinfe van W Oranje en Nasfau, &p. &c. «Sec.,allen den genen die dezen zullen zien of hooren lezen, falut, doen te weeten: V*-- _ Naderoaal in den jaare 1737, aan onze Gecommitteerden tot herftelling van de rust binnen de Provincie van Zeeland, door de Opgezetenen van het platte Land van den Eilande van Walcheren, eenige addresfen zyn overgegeven, onder anderen inhoudende klachten over de invordering van t zogenaamd Pond- of Randfoengeld der publiek ve kocht wordende onroerende Goederen, binnen de Ambacbtsheerlykheden van den voornoemden Eilande- en wy by onze Publicatie, in dato den 20 Maart 1788, met betrekking tot de gemelde klachten , hebben goedgevonden, „ de voornoemde onze Gecommitteerden te benoemen, om, nadat de refpeftive Ambachtsheeren, ingevolge derzel" ver verzoek aan de Heereu Staaten daar toe ge" daan, door Hoogstdenzelven zouden zyn geauthorifeerd, om dit poinct. aan onze decifie over " te laaten; het voornoemde poinct. te onderzoeken en decideeren, en wel op dezen voet, dat ' door dezelve eerst in het generaal zoude worden onderzogt en gedecideerd, of de refpeöive , Ambachtsheeren gerechtigd zyn tot de invorderin<* van Pond- of Randfoengeld, en zo ja, yer1 vofgens fpeciaal met betrekkinge tot ieder Am, bachtsheer , hoe veel dezelve voor Pondgeld , vorderen moge, en van welke Verknopingen hy , het zelve vorderen moge, met vrylaating aan de ' refpective Ambachtsheeren, om binnen den tyd ' van vier maanden, na dat de voornoemde autho! rifatie door de Heeren Staaten zouden zyn verGggggggg 4 " leend' Middelburg. Regiem, nopens Venduen Pondgeldens-  2566 NIEUWE NEDERLANDSCHE Middelburg. Regiem, nopens Vendu en Pondgeld enz. ,, leend, zodanige bewyzen en adftrudlive Memorien onder onze voornoemde Gecommitteer- „ den te fourneeren , als een ieder van hun no- „ dig zoude oordeelen , en aan de voornoemde onze Gecommitteerden , om zodanige elucida- ,, tien te vragen, als zy zouden meenen nodig te „ hebben." Zo is 't, dat wy gezien hebbende de authorifa:ie, door Hooggemelde Heeren Staaten by Hoogstierzelver Refolutie, in dato den 3 April 1788 , aan Je refpective Ambachtsheeren in den Eilande van Walcheren, ingevolge hun verzoek verleend, om Ie by derzelver Requeste gemendoneerde en veriere ,, bezwaaren der Landzaaten, aan onze uit, fpraak en deeifie, of van de genen, die door ons , daar toe zouden worden gecommitteerd, over te , laaten, en zich aan die decilie als eene geappro, beerde Landwet te gedragen , alles onder de , bepaalingen hy hunne acceptatien der aangebo, dene delatie opgegeeven; te weeten: voor eerst, , dat over alle de bezwaaren, welke de Landzaa, ten tegen de Ambachtsheeren fultineeren te heb, ben, gelykelyk zouden worden beflist, mits die , decilie niet "prtejudicieere aan de Keuren van , Zeeland, en andere 'sLands Wetten. — Ten , tweeden: dat het door ons te bepaalen quainum , van 't Pondgeld, zoude ftaan ter diftributie van , de refpective Ambachtsheeren, ieder in den hun1 nen , mits de Arme-Kasfen daar by niet worden , verkort, — Ten derden: dat gelyktydige voor» , zieninge gefchiede, tegen zodanige onderhand, fche Verkoopingen. als op eene clandeftine en , frauduleuze wyze, by zamenroeping van Gega, dig-ien, en zitdagen, tot ontduiking niet alleen. , van't Pondgeld, maar ook van 's Lands gerech , tigheid, zouden mogen plaatshebben; en eindelyk ten vierden . dat alle verdere Leges van Grif-. fiers of Secretarieën ten platten Lande, by eene 53 ge-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2567 generaale Ordonnantie, mede gelyktydig eens „ vooral mogten worden bepaald, en met de vereischte fanclie bekrachtigd." En voorts ontfangen hebbende de decifie van de voornoemde onze Gecommitteerden, dewelke hadden geëxamineerd alle zodanige Hukken en bewyzen, als. tot dit poincr. relatief, aan hun waren overgegeeven geworden , conform de voorfchreven decifie van de voornoemde onze Gecommitteerden; hebben verftaan, gelyk wy verklaaren te verftaan by dezen: dat boven den koopprys van alle onroerende Goederen, onder de gemelde refpective Ambachtsheerlykheder gelegen, welke publiek en met, den ftok'ke verkocht worden , ten laste der Koopers mag worden ' ingevordert een zeker Pond- of Randfoen geld. — Ende zulks op den voet en ten' beloopt hier, na volgende; te weeten: van die onder Stad: Middelburgs Anbachun, 7 grooten te Ponde; mits daar van worde uitgekeerd aan den Armen de Stad Middelburg 1 groot. Van die onder den Ambachte van Brigdamm 12 grooten te Ponde; — mits daar van worde uit gekeerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Van die onder de Ambachten' van hivtinge e Zandvoort, wanneer de Verkoopingen gefchiede ten 0 ver ftaan vari Scheepenen, 16 giooten te Por de; — anders 14 grooten; mits in beiden gevallet daar van worde uitgekeerd, aan den Armen der P; rochie 1 groot. Van die onder den Ambachte yan Ihgelande, grooten te Ponde; — mits daar'van worde uitgi keerd aan den Armen der Parochie 1 groot- Van die onder de Ambachten van Grypkerke t Poppendomme, 12 grooten te Ponde; — mits da van worde uitgekeerd aan den Armen der Parochk 1 groot. Van die onder de Ambachten van Sr. Laurc mPopkcnsburg, i3grooten te Ponde; — mits d£ Gggggggg 5 v; Middelburg. Regiem, nopens Venduen Pondgeld enz.' t l n 1» 9 n sr n 'IS ar tn  sj68 NIEUWE NEDERLANDSCHF. Mid- DELBURG. Regiem; Nopens Venduen Pondgtldenz. i I I < 5 c i c f § k 1 Ci d I van worde uitgekeerd aan den Armen der Parochies i groot. Van die'onder de Ambachten Melis- en Marletter ke, 10 grooten te Ponde; — mits daar van worde uitgekeerd aan den Armen der Parochiën i groot. Van die onder den Ambachte Ser Poppekcrke, g grooten te Ponde; — mits daar van worde uitgekeerd aan den Armen der Parochie 2 grooten. Van die onder de Ambachten, behoorende onder 'sLands Vierfchaar van Vlisfingen, 12 grooten te Ponde, — zo voor het zogenaamd Pond- als Vendugeld. Van die onder den Ambachte van Westerfouburg, 12 grooten ten Ponde; —• mits daar van worle uitgekeerd aan den Armen der Parochie 2 jrooten. Van die onder den Ambachte West - Capelle buien , 8 grooten te Ponde; — mits daar van worle uitgekeerd aan den Armen der Parochie 2 grooten. Van die onder den Ambachte behoorende onder Lands Vierfchaar van Veere, 7 grooten te Pone; — mits daar van worde uitgekeerd aan den Arnen der Parochiën, onder welke de verkocht worende Goederen gelegen zyn 1 groot. Van die onder den Ambachte van Clcycskerke, ! grooten te Ponde; — mits daar van worde uitekeerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Van die onder den Ambachte van Gapinge, 7 rooten te Ponde; — mits daar van worde uitge» eerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Van die ouder de Ambachten van Scrooskerke, ïondegem- en Rhy inburger - Ambacht, 12 grooten : Ponde; — mits daar van worde uitgekeerd aan en Armen der Parochie 1 groot. Van die onder den Ambachte van Oost-Ca"Me, 10 grooten te Ponde ; — mits daar van wor-  JAARBOEKEN, December, 1790. *569 worde uitgekeerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Van die onder den Ambachte van Westhooven, 7 grooten te Ponde; — mits daar van worde uitgekeerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Vaa die onder den Ambachte van Aagtekerke, 6 grooten te Ponde. Van die onder den Ambachte van Domburg buiten, 6 grooten te Ponde; — mits daar van ■worde uitgekeerd aan den Armen der Parochie 1 groot. Van die onder de Ambachten van Nlcwerkerke en Montere, 7 grooten te Ponde; — mits daar van worde uitgekeerd aan den Armen der Stede Arnemuiden 1 groot. Dat voorts de invordering van het gemelde Pondof Randfoengeld, op den voet, en ten beloope als boven, zal mogen gefchieden onder dat Ambacht, alwaar de publiek verkocht wordende onroerende Goederen gelegen zyn, het zy dezelve Goederen aldaar of elders verkocht worden; gelyk mede onder dat Ambacht, alwaar de publieke Verkooping gefchied van onroerende Goederen, buiten het zelve Ambacht gelegen, doch alleen in gevallen alle de verkocht wordende Goederen buiten het zelve Ambacht gelegen zyn; — maar dat in gevalle eer gedeelte der verkocht wordende onroerende Goederen, onder het zelve Ambacht, en een ander gedeelte van dezelve Goederen elders gelegen is, het zogenaamd Pondgeld , onder dat Ambacht, alwaar de Verkoopinge gefchied, alleen zal moeten betaald worden van dat gedeelte, het welk ondet hei zelve Ambacht gelegen is, en van het overigedeelte , ter plaatze, daar het zelve onder gelegen is, in zo verre aldaar Pondgeld moet betaald worden. Dat voor het overige de Verkoopers, boven het geene vereischt word ter betaaling van de onkosten , Middelburg. Regiem, nopens Vcndu'M Pondgeldenz.  S570 NIEUWE NEDERLANDSCHE Mit>- DELBURG. Regiem, nopens Venduen Pondgeldenz. ten, welke op de Verkoopingen, volgens het hier na geïnfereerd Reglement op de Leges der Secretarièn en Griffien noodzakelyk vallen, voor Kamerhuur, Vuur, Licht, en het gene by gelegenheid der Verkoopingen verteerd word, (anders genaamd het Gelag) zullen mogen bedingen vyf grooten te Ponde, wanneer de Koopfom van alle de onroerende Goederen, op eenen dag verkocht wordende, te zamen niet meer bedraagt dan honderd Ponden Vlaams; doch indien de voorfchreven geheele Koopfom een honderd Ponden Vlaams excedeerd tot twee, honderd Ponden Vlaams, als dan vier grooten te Ponde ; indien 2®oPond Vlaams tot 300 Pond Vlaams, als dan drie grooten te Ponde;en indien de voorfchreeve geheele Koopfom drie honderd Pond Vlaams excedeerd, als dan twee grooten te Ponde, zonder meer; en dat het gene van dat refpecrrvelyk bcdongene mogte overfchieten, alleen zal komen ten profyte van de Verkoopers. Voorts hebben wy, om aan de eene zyde alle practyken voor te komen, waar door dit Pondgeld zoude kunnen worden gefraudeerd, en aan de andere zydè de Landzaaten vry te laaten, om zich by het Koopen en Verkoopen van onroerende Goederen, van den raad hunner naastbeft janden en goede bekenden te bedienen; mede overeenkomftig de decifie van de voorfchreven onze Gecommitteerden, verftaan , dat ook voor publieke Verkoopingen, en derhalven mede aan de betaaling van dit Pondgeld anderhevig zullen gehouden worden, alle zodanige Verkoopingen van onroerende Goederen, welken iet zy na voorafgaande byeenroeping, het zy na voorafgaande nodiging, het zy in tegenwoordigheid van meer dan zeven Perfoonen behalven de Verkoopers , zullen aangelegd worden of gefchieden; gelyk mede, dat voor gevolgen van publieke Verkoopingen zullen gehouden worden , en dus mede aan de betaaling van dit Pondgeld onderhevig zyn, al-  JAARBOEKEN, December, 1790. 257* alle zodanige Verkoopingen, van de publiek ter Verkooping geprcfenteerde onroerende Goederen, v/elke binnen agt dagen na de publieke veiling onder de hand zullen gefchieden. En vermits in den gemelden jaare 1787 , door de Op^ezetenen van het platte Land van den Eilande van Walcheren, aan ons mede eenige addresfen zyn Qvergegeéven, inhoudende klachten en bezwaaren. me^becrekkinge tot de Lege, der Secretarien er Griffien ten platten Lande van den voorfchrevet Filmde en wy by voornoemde onze Publicatu in dato den 20 Maart 1788 , hebben goedgevonder de voorfchreven onze Gecommitteerden te authorr feeren en te gelasten, om met opzicht tot de ge melde Leges, onder onze approbatie te formeeret een ^neraal Reglement,en daarby zodanige fchik kinken te bepaalen, als ten nutte van den Eilandf van Walcheren, en van deszelfs Opgezetenen meesi cefchikt zouden bevonden worden Zois 't, dal wv fhec zelve Reglement, alzo geformeerd, mits eaders bv ons geëKamineerd en geapprobeerd zyn de ^ mede hebben goedgevonden ter wegneeminj van alle billyke klachten en bezwaaren der voor noemde Opgezetenen, vast te Rellen, en te bepaa len gelyk wy vastftellen en bepaalen by dezen dat' in den Eilande van Walcheren alomme tei platten Lande, het voornoemde Reglement in alh deszelfs Poinften en Artikelen zal moeten wordei achtervolgd en naargekomen, gelyk het zelve hie na is geïnfereerd. RE* Mn> DELBURG. Regiem, rijpens Venduen Pondgeldenz. 1 1 1 l l  2572 NIEUWE NEDERLANDSCHE Middel- REGLEMENT op de LEGES der eurg. SECRETARIEN wGRIFFIEN van de refpective AMBACHTS- Reglem. HEERLYKHEDEN binnen den nopens Eilande van WALCHEREN. tV",ndu«n Pond- geldenz. -Art' *' Van de Vendu'èn. De Vendumeefter of de gene, door wien de Verkoopinge gedaan word, zal genieten voor alle Kaar* ten, het zy die gedrukt of gefchreven worden, buiten zyne verfchotten voor Zegels, tot verkoop van roerende Goederen o - 6-0 En van onroerende Goederen 0-12-0 Doch indien tothetopftellenen drukken der Kaar. ten van de partyen die verkocht zullen worden , met toeftemming van den Verkooper,meer dan een vel Papier wierde gerequireerd , zal die gene, voor welke de Verkooping gedaan word, voor ieder vel, dat het meer dan één vel beloopt, behalven de voornoemde 12 fchellingen, genieten 8 fchellingen Voor zyne Conditiën dC O - 6-8 Doch indien de Conditiën meer dan gewoonlyk geëxtendeerd zyn, naar redelykheid. De Bode voor het uitzetten en uitdragen der Kaarten, in de byzondere Ambachtsheerlykheden dC o - 5-0 Onder Middelburgs Ambachten o - 6-8 Onder de Lands Vierfchaaren van Veere en Vlisfingen o - 10 - © 't Welk echter eerst plaats zal hebben na het overlyden der tegenwoor- «X-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2573 dige Boden dezer Lands Vierfchaaren , als welke geduurende hun leven zullen blyven genieten «£0-13-4 Mits daar voor uitgefteld worden in de byzondere Ambachten ten minften 6 Kaarten: onder Middelburgs Ambachten ten minften 8 Kaarten, en onder de Lands Vierfchaaren van Vlisfingen en Veere, ten minften 10 Kaarten. Zullende deze kosten maar ééns mogen gebrachi worden, al was het dat 'er verfcheidene Partyen wegens een en denzelven Boedel in de Kaart wordet te Koop gefteld. Art. II. Ter plaatze alwaar de Vendumeefter inftaat vooi de kwade fchulden en banquerotten van verkocht* en geleverde Goederen, zal dezelve voor zyn verkoopgeld, en verzekeren van Penningen, genie ten dl o - 1 - o te Ponde, 'c welk hy zal mogei korten aan de Verkoopers: des zal hy gehoudei zyn, het zuiver provenue der verkochte Goederei binnen twaalf maanden, na dato der gehouden Ver koopinge te betaalen, op de verbeurte van ^ 2 - o -1 voor den Schout en den Armen; zullende den Schou daar van genieten twee derden, en den Arme éé derden. Art. I I I. De Koopers van losfe Goederen ofte hunne B01 gen, zullen gehouden zyn hunne gekochte Goedf ren, aan den Vendumeefter te betaalen, binnen de tyd van zes weken na dato der Verkoopinge, en 01 der die Ambachten, onder welke geduurende ee tyd,, lang genoeg, om volgens de Keuren van Ze land prsfcriptie te introduceeren, iets daar en b< ve te Ponde betaald is, zullen zo veel grooten 1 P01 MlDf DELïïURG. Regiem, nopens Vendu* en Pondgelden*. ; l 1 l 5 t 1 Q I- n >e1-  2J74 NIEUWE NEDERLANDSCHE Mid- DF.L4 • BURG. ■Regiem, nopens Venduen Pond geld enz Ponde daar en boven betaald worden, als geduurende zodanigen tyd, aldaar daar en boven betaald zyn; zullende het zelve onder de voorfchreven Ambachten, niet mogen verhoogd worden, en ook niet ingevoerd worden onder Ambachten, onder weike het zelve, geduurende zodanigen tyd, niec in gebruik is geweest. En onder die Ambachten, alwaar invoegen voorfchreven eenige grooten te Ponde, by publieke Verkoopingen van roerende Goederen worden betaald, zai de Vendumeefter , eenige partyen geroepen zynde , en niet verkocht wordende, alleen genieten zyn Kaarten en Conditiën. En aanbelangende de Bode, aan denzelven zal, byaldien, van alle de te verkopene en opgeroepene partyen, niet zo veel verkocht wierde, dat dezelve daar uit, volgens zyn recht, zoude genieten ^ o - 5 - o door den Verkoopcr zo veel moeten worden betaald, dat hy met het gene hy, volgens zyn recht, van 't verkochte geniet, een daggeld hebbe van c£ o - 5 - o. Art. I V. Den Vendumeefter zal nog genieten 0 - 1 - s te Ponde extraordinair, wanneer de Verkoopers verkiezen het provenue der verkochte Goederen, voor den vervaldag door hem te doen opleggen , 't welk hy mede in zodanigen gevallen mag korten aan zyne Vendupenningen. Art. V. Van de Weeskamer. Voor het (lellen van Voogden, zal betaald worden. Aan den Schout o - 2-4 Twee Scheepenen, ieder o - 2-4 Se-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2575 'Secretaris of Griffier c£ o - 2-4 De Bode o - 1-8 Voor de AefJe met een Zegel van 5 Schellingen o - 7-6 Zonder dat ter zaake, dat 'er meer als een Voogd, ivlinderjaarige of Weeze is , iets meerder dan 't geerie voorfchreven is, zal mogen afgevorderd Worden* Art. V l Voor het ontflaan der Voogden: Aan den Schout o - 1 - c Twee Scheepenen, ieder o - 1 - c Secretaris of Griffier, niet het geen voor de Acte o - 2 - c De Bode o - 1 - ( Boven de dagvaarden, voor hei fchryven yan een PVeesèrief) buiten verfchöt van Zegels, Perkament en Wasch, zal den Secretaris of Griffier worden bebetaald o - jr - ! Voor het Kegiftreeren o - cL 1 < Voor de Copie behobrlykgeauthen- .. thifeerd o * 2 -ic Voor het Munieeren en Grosfeeren yan Inventaris ± Staaten Rekeningen, Heparatien of Verdeelingen; van elk blad, mits de twee zyde befchreven met vier en twintig régelen Q - 1 * < Voor de Copien derzelve , per blad als bdveö ó - 0 - < Voor het flellen ter Registers, van eene Acté van auclorifatie tot verkoop van eenige Wee- Hhhhhhhb ïen Middelburg i Regiem* nopen! P'endue'ii PondgclcleuZh > t ï i I» ) i  MIDDELBURG. Regiem. nopens Venduen Pondgeldenz, 2576 NIEUWE NEDERLANDSCHE zoDgoederen, Bergtochten, Recepisfen, Rellen van Ontvangers of diergelyken, met de uitlevering der Acle o - i - o Voor Extract uit het Register per blad als boven 0 - 0-8 Voor Cavelcedulten, 't zy klein of groot met het regiftreeren van dezelve, per blad als boven o - 0-8 Voor een Acte van uitkoop q - j - o Art. V I I. Vacatiën. Schout, twee Scheepenen en Secretaris, befoigncerende tot het openen en apoftilleeren van Staaten en Inventarisfen , Reekeningen , Cavelen , 'c verkoopen van alle Goederen of andere Befoignes, daar toe by het Collegie van Schout en Scheepenen zynde gecommitteerd, zullen genieten voor een geheelen dag Schout en Scheepenen <£ o - 10 - 4 Secretaris 0 - 11 - 4 De Bode 0 - 3-4 Voor een halven dag de helft, agt uuren te rekenen voor eenen geneden dag, vier uuren voor een halven. Voogden zullen voor diergelyke hunne Vacatiën genieten voor eiken dag c£ o - j - o Art. VIII. Wanneer eenige Weeskinderen Penningen eèi Weeskamer gebracht worden, om aldaar bewaard sn aangelegd te worden, zullen Schout, Scheepenen en Gnifier of Secretaris, onder hun allen voor ica ontvang, het uicgeeven en aanleggen, niet meet? ge- 1  JAARBOEKEN* December, 17-90. 2577 genieten, dan één groot te Ponde, by allen egaallyk ] te verdeelen» Art. I X. De Griffier of Secretaris zal niet vérmogen eenige verdere Vacatiën, het zy voor fchryfioonen als anderzints, de Wezen in rekening te brengen, of iets meer af te .vorderen, alzo al het zelve onder, zyn, by de vier voorgaande artikelen bepaald, Salaris begrepen ligt; nogte en zullen Schout, Scheepenen en Griffier, Secretaris of Bode * wie hy zy, dobbel Salaris mogen deèlareerem Art. X. Salaris voor de Griffien der Secretdryen-, Ter SeCretaryen der refpective Heerlykheden zal worden betaald, als volgt: Voor het aanteekenen van een Verband, Schuld of Paaybrief ^ ó = t - ó Voor het royeeren van dezelve o - 1 * d Voor het af neemen van 'v Verley ■, zo van een Scheepen-, Schuldof Paaybrief, ais van een Guarand- of Transportbrief 4 aan twee Scheepenen met den Schout, of drie Scheepenen Zonder den Schout, ieder Ö " 3-4 Den Griffier o - 6-8 Zullende den Secretaris of Griffier, en de Leden van het Gerecht, deze Verley en &c. moeten doen en verrichten ter plaatze, daar het Gerecht gefixeert is Op de Parochiën en Ambachtsheerlyk* . heden. Voor het opmaken vatt diergely* Hhhhhhhh ü U 1URG. Zeglem» •nopens ^en duin Pondreldenz*  Middelburg. Regiem, nopens Venduen Pondgeld'cns. Ï578 NIEUWE NEDERLANDSCHE ke Brieven op Perkament, f zonder voor het Perkament en Wascfi afzonderlyk te mogen rekenen,; £ 0 - 6 . 0 En twee Scheepenen met den Schout, of drie Scheepenen zonder den Schout, voor hun Zegel, ieder o - i - o Voor het regiftreeren van dezelven o - 3-4 Voor lietoyer&ockcnvza een Huis flaande op 's Heeren Vroon of andere Gronden o - 1 -• ö En van elk Gemet zo dikwyrs van de eene op de andere Perfoon moet worden overgeboekt o - c - -s? Des zal de Griffier of Secretaris verplicht zyn den Overloper altyd in orde te houden, ten einde daar uit ten allen tyde kunne conlteeren van den Eigenaar, de ligging en de begrooting der partyen. Voor een Schuld of Paaybrief met fpeciaal Transport vah losfe Goederen, ingevolge het Plakaat van de Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie van den jaare 1776, zal worden betaald het dubbeld van de Ltges voor Griffier of Secretaris , te voren bepaald, en dus <£ ° - 13 - 4 extraordinair.Mitsgaders aan den Schout en twee Scheepenen, of aan drie Scheepenen zonder den Schout, ieder c£ o - 1 - oVoorts zal de Podc voor het bezorgen van een Transport of Scheepen Schuldbrief genieten o - 1 - o Van alle Goederen, welke door Schouten Scheepenen worden getauxeerd, zal betaald worden, wanneer boven de 100 <£ beloopen, eene dubbelde Vacatie , en beneden de 100 c£ eene ordinaire Vacatie-. ( , Voer  JAARBOEKEN, December, 179a. 2579 Voor het -manken en pasfeeren van allerhande Acïens, als Verklaaringen, Testamenten„ Codicillen , Procuratien en diergelyke, zal worden betaald, ingevolge de Ordonnantiën op de Notarisfen binnen de Stad Middelburg; waar toe ten dezen word gerefereerd.Van Arresten , Interdictien en diergelyke zal betaald worden JZ 0 • 5 - 0 Aan den Schout o - 1 - o Aan Scheepenen o - 2-0 Den Secretaris o - 1 - o De Bode o - 1 - c En voor Copicn van dezelve o - 1 - c Van Gyzelingc op Perfoonen , Vroningen op eenige Goederen zal betaald worden o - n - c Waar van de Schout zal genieten o - 3-4 De Scheepenen te zamen o - 3 - t De Secretaris voor te boek te Rellen © - 2 - c De Bode o - 1 - c Voor het ligten van de Acte ter Griffie o - 1 - l Voor het minut eer en vanXaarten van Decreeten tot indaaginge van de Crediteuren; zal de Secretaris genieten o - 5 - c En de Bode van het uitftellen der- zelven o - 3 - ! Zullende het drukken of in de Courant (tellen mitsgaders bet uitzetten, der gemelde Kaarten bui ten de Jurisdictie, boven dien moeten worden be taald. Art. X I. Van alle Penningen genampi/eerd, of by Vel koopinge of Decreet ten Comptoire gebracht, z; de Griffier of Secretaris genieten voor ontfang uitgaaf en fequestratie c£ o - o - 3 te Ponde. Hhhhhhhh3 An Middelburg. Regiem, nopens Venduen Poudgeldenz > ) V * 1 »  Middelburg,. Regiem, nopens Venduen Pondgeld enz. sj8o NIEUWE NEDERLANDSCHE Are, XII, Schout, Scheepenen en Griffier of Secretaris, zullen genieten van alle verkochte Goederen, waar van preferentie zal worden gemaakt, zo voor hec maken van de pra?ferentie, als het hooren van de Oppofanten en andere Befoignes daar op vallende L o - o - 4 te Ponde. Van de geheele Baate, die in aanfehatting wordt gebracht, de Secretaris of Griffier voor het mnuteeren , .extetidccreu en fegijlreeren der geheele preferentie oC o - 5-0 Voor den Decrcetbricf met Francyn en Wasch 0-12 - o Voor elk Perjuou hem ter oppofi- tie /tellende 0 . 0-4. De Bode voor Dagvaarden o - o , ? Art. XIII. Salaris op de Procedures ter Vierfchaar. De Secretaris of Griffier voor het aan/tellen en teellenen van ieder zaak ^ o - 1 6 De Schout o , o '1 p Scheepenen 0 . I _ ó Voor Acte yan Vonnisfi, definitief of interlocutoir, per blad als boven gefchreven, ter Griffie 0,0,8, Voor de Copien van Stukken per blad als boven 0 , 0-6 Behoudens nogthands, dat met opzicht tot dit en de voorgaande poinften, onder dezen artikel begrepen, zal plaats hebben het geene by de Am- plia*  JAAR30EKEN, December, i7oo. 2581 pliatie van de Ordonnantiën op Stads Middelburgs Ambachten, in dato den 30 Augustus 1692, vol gens Refolutie van den n Maart 1752, by wyze van fcbikking is bepaald. Voor het liooren yan elk Getuigen <£ o - 2-0 Voor Letteren requifitoriaal o o - 4 Voor het fchryven yan Misfives \ aan Coiïegien 0-2-8 Te betaalen door den geenen ten wiens benoeve zodanige Misfives gefchreven worden. Euangelifecren van Stukken met de Misfives c2°' 3 - 8 Acte yan tauxatie van losten o - 1-0 Reccpisfen_yan 61 ukken • 0-0-8 De Bode voor een Weetc binnen de Heerlykheden o - 1 - o Doch zullen de Boden der Lands Vierfchaaren van Veereen Vlisfingen, wegens de uitgeftrekt- heid der Jurisdictiën genieten voor een Weete o - 2-0 Desgelyks uit Walcheren reizende om Weeten te doen, des daags voor Vacatiën en Teerkosten, boven Schip-en Wagenvrachten o - 6-2 Doch indien om den afftand der plaatzen daar toe meer dan een hal ven dag nodig is als dan met overvaaren 0 - 5 • 4 Art. X I V. Extraordinaire Vierfchaar verzogt wordendeinde Vacantie of buiten de ordinaris Rechtdagen, zal daar voor betaald worden cC 1 - 2-8 Zullende daar van genieten de Schout , , o ' c2 " 6 Hhhhhhhh 4 Schee' 1 Middelburg. Regiem, nopens Venduen Pondgcldenz.  253 a NIEUWE NEDERLANDSCHE MlD- liURC, Regiem, nofèp's Venduen l'ondgr Idenz Scheepenen dC 0 - J4 -■ Q Secretaris. o - 4-6, Bode . Are X V. $alarïs op Procedures pa kleine zaaken, niet excedeerende de fomme van een honderd Guldens, -of de waarde van dien iti Goederen- Voor bet doen van elke Weete zal door den Aanlegger of Eisfcher worden betaald o£ Q - 2 - 4 Zullende daar van genieten de Schout o - 0-4 Scheipenen o - 0-4 Griffier of Secretaris o - 0-8 Bode o - 1 - o Voor hst aanftellen der zaaken, zal door den Aanlegger of Eisfcher als boven , ten behoeve ■van den Griffier ééns voor aan, teekengeld warden betaald, van alle aaaken niet excedeerende de fomme van vyftig Guldens o - \ -. o En boven de vyftig tot een hou-? derd Guldens o - 1-6, Art. XVI, Van Cornmisfarisfen op goede Ma\nfchappcnx Op alle Vergaderingen van goede Manfchappen en renvoyen, zullen alleen vaceeren twee Scheepenen met den GrirTier of Secretaris, zoider den Schoyt, en dat op hunne beurte te commitceeren fey dep Scnout, J Eu  JAARBOEKEN, December, 1790. 2583 En zullen Scheepenen, ieder per uur voor hun falaris genieten dt o - 2-4 De Griffier of Secretaris met het houden van zyne Notulen, het fchryven van' Compromisfen , Contracten, Accoorden enz., zo zulks vereischt wordt, per uur 0-3-8 Voor 't uitleveren van eene Copie van dezelven, 't zy klein of groot o - 3 • Q De Boden der refpective Heerlykheden, voor de Weete hinde refpective Jurisdictiën aan ieder perfoon O - 0-6 Welke Comparitie ook alzo zal moeten betaald worden als de Gedaagde gedagvaard zynde, niel en compareerd, mits dat de gevoegdens een uur op de gelegde Comparitie na partyen zullen moeter wachten» Art. XVIL Van 't Collateraal. De Collateraalen vallende op de refpective Am bachtsheerlykheden zullen gedresfeerd en geregu leerd worden by Schout en Scheepenen, conforr de Ordonnantiën en Ampliatien derzelven, by d Edele Mogende Heeren Staaten van Zeeland op \ voorfchreven fubject geëmaneerd; en zullen op i zulke plaatzen, alwaar een Ontfanger van het Co lateraal is - de Penningen procedeerende van zod£ nige Effecten, ook by denzelven geïnnet en ontfar gen worden, uit krachte van de Acte by de voo] noemde Schout en Scheepenen daar van te dept Hhhhhhhh 5 <*e< Mm- JUR.G. Regiem, nopens Vendu* en Pondgelden?., 1 t ll t-  2584 NIEUWE NEDERLANDSCHE Mid- BI'.LBL'KC. Regiem nop e? is Ven ■Inen Pu ad geld enz Van Aclens van Admlsfie tot liet exewceeren van Ambachten of N&eringen. Wanneer in eenige Ambachtshcerlykheden tot bet exerceeren van Ambachten of Neeringen, Actens van Admisfie vereischt worden, zal voor dezelve Actens niet meer mogen gevorderd worden dan c€ o - 4 - o, behalven de kosten van 't Zegel. En voor het regiftreeren van dezelve , 't welk ter Secretarie of Griffie zal moeten gefchieden ^ o - 1 - o En wordt by dezen wel fcherpelyk gelast en geordonneerd , dat Schout, Scheepenen , Griffier cheeren in het bywezen van hunnen Griffier of Secretaris : daar voor Schout, Scheepenen en Griffier :of Secretaris, te zamen zullen trekken ééu Huiver te Ponde. Van welke de Schout zal profiteeren een vierde part, twee Scheepenen ieder een vierde part, en de Griffier of Secretaris een vierde part. En in cas de Boedei boven de 54 L was bedragende, zo zullen Schout, Scheepenen en de Griffier of Secretaris voor hunne Vacatiën genieten , zonder meer, ieder 1 o - 4 - <5 En zal de Bode voor het dagvaar den van al de Perfoonen op het Collateraal moetende vaceeren met de Parryen , welke daar moeten prefent zyn, ééns genieten 0-2-0 Art. XVIII.  JAARBOEKEN, December, 1750. 2585 fier of Secretaris en Vendumeefter , mitsgaders de Bode, met de Salarisfen , hun by dit Reglement toegevoegd, zich zullen moeten vergenoegd houden; zonder onder eenig pretext van extraordinaris moeiten ofte Vacatiën, iets meer te mogen declareercn, ofte tot laste van Boedels of iemand aela«en te zetten , op poene, dat indien iemand van&dezelve bevonden wordt meer genoten of tot laste van Boedels of Perfoonen geteerd te hebben, dezelve voor de eerflemaal zal verbeuren, tienmaal zo veel als hy genoten , of ten koste van iemand geteerd zal hebben, en bovendien zal worden gefufpendeerd; en voor de tweedemaal zulks doende, van zyne Bedieninge gedeporteerd zal worden. Art. XIX. En is voorts goedgevonden by dezen nog te ftatueeren , dat voortaan by afftand, dimislie of affterven van een Secretaris of Griffier vau eenige Ambachtsheerlvkheid , deszelfs Protbocollen, Minuten , Aften én Papieren, voor hem als Secretaris of Griffier gepasfeerd, of tot dezelve zyne functie fpecteerende, geene van die uitgezonderd, binnen den tyd van zes weeken, na deszelfs afftand, dimislie of affterven , zullen moeten overgebracht worden op het Parochiehuis der Ambachtsheerlykheid, w?ar van hy Secretaris of Griffier geweest is, om aldaar ten behoeve van een ieder, wien daar aan zoude mogen gelegen zyn, bewaard te worden; zullende voor ieder week , welke na de voorfchreven zes weeken verloopt, zonder die overbrenging te doen, door den voornoemden Secretaris of Griffier, of deszelfs Erfgenamen verbeurd worden ck 3 - o - o, ten behoeve van den Armen der Ambacbtsheerlykheid, waar van hy Secretaris of Griffier geweest is. Ge- VIlD- 3EL- . 3URG. Regiem.' nopens \ Venduen Pondgeld enz*  Mm- J3ELscjrg. (Lager Jlond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (Was geteekend). T. J. DE LARREY. Ook hebben de Staaten dezer Provincie op den 25 der vorige maand, nopens het bidden voor den Heere Erfprins Van Orange en Nasfau, het navolgende vastgefteld: Qp het geproponeerde ter Vergadering door den w Raad Penfionaris, uit naam van de Heeren Gecommitteerde Raaden , en ter voldoening aan derzelver Refolutie van gisteren, in achting genomen zynde, dat in de orde op het bidden voor de Hooge en Subalterne Overheden , en voor het Doorluchtig Huis van Oranje en Nasfau, gearrefteerd by 2585 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gelastende einlelyk allen en een iegelyk dien het aangaat, zich naar den inhoude dezer exadtelyk te reguleeren. Gedaan in 's Gravenhage, den 18 November 1790. (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE.  JAARBOEKEN j December, 1790. 2587. bv Hunner Edele Mogende Refolutien van den 19 Tüiry 1747 e° 26 October 1767, gevonden word de uitdrukking van voor de Hooge Vorftelyke Familie; en dac tbands den Heer Erfprins van Oranje en'Nasfau, meerderjaarig zynde geworden, en aanzienlyke waardigheden in den Staat bekleedende, niet byzonderlyk onder die algemeene uitdrukkinge in de vootbiddinge begrepen word} is goedgevonden en verfuan, by renovatie en ampliatie van de -voorichreven Hunner Edele Mogende Refolutien van uen 19 Juny 1747 en 26 Oftober 1767, te verklaaren, dat voortaan door de Bedienaaren des Goddelyken Woords , in de publieke, zo Nederduitfche als Walfche en Engelfche Kerken, daar die binnen deze Provincie zyn, zal worden gebeden in de navolgende orde, te weten ! Voor Hunne Edele Mogende de Heeren Staaten van Zeeland, als zynde de Wettige en Hooge Overheid van denzelven Lande; voorts de Heeren Staaten van de andere Provinciën, hunne Vrien den Buuren en BondgenooteD; daar na voor Zyne Doorluchtige Hoogheid , detl Heere Prinfe var Ora; je en Nasfau , Erfftadhouder , Kaptein - Generaal en Admiraal dezer Provincie; voor Haare Ko> ninflyke Hoogheid, MevrouwedePrincesfe, Hoogstdeszelfs Vorftelyke Gemalinne; voor Zyne Hoogheid, den Heere Erfprins van Oranje, en verdere Afftammelingen van 'dat Doorluchtig Huis; vcoi de Heeren Gecommitteerde Raaden van Zeeland voor de Heeren Gedeputeerden dezer Provincie ter Vergadering van de Heeren Staaten Generaa en in den Raad van Staate; en in alle Steden el Plaatzen, voor' dc Magiftraac van de Stad of Plaat ze , daar het zelve gefchied ; en eindelyk in di Heerlykheden of Ambachtshecrlykheden, ook voo den Heer of Ambachtsheer, in orde even voor d Magiftraat van de Plaatze. Zullende hier van, alom aanfebryving worde Mid- l delburg. | Refol. omtrend bidden ■. voor den Erfprins* i i t r l  NIEUWE NEDERLANDSCHË JvïlDt)ELfcURG. JLefol. omtrent bidden Voor der Erfprins. W. A. DE BEVEREN> tien ii December is de navolgende Waarschouwing by de Stads Regeering vastgefteld en vervolgens afgekondigd; t>urgemeefteren, Scheepenen en Raaden der Stad ^ Middelburg in Zeeland , allen den genen, die dezen zullen zien ofte hooren lezen, falut, doen te weten; dat wy vernemen,dat verfcheidene perfoonen, zo van Vlaanderen, Braband, als elders komende, zig binnen deze Stad ophouden, en dat het niec zon- gedaan, even en op dezelve wyze , als ten aanzien van het uitfehryven van een Bedendag gcbruikelyk is, mer ordre aan de Bailluwen en Schouten van de refpective Steden en Plaatzen, om op de executie van deze Dunner Edele Mogende Refolutie, naauw'keurig acht te geven, en de zodanigen, welke daar in nalatig mogten zyn, of zich daar onder op ! eenigerley wyze oneerbiedig of onbehoorlyk mogten gedraagen , naar bevind van zaaken te corrigeeren. En ten einde niemand hier van onweten* heid kan v< orwenden, zal deze Refolutie, den eerften Zondag na dat dezelve den Predikanten ter hand is gekomen, van de Predikftoelen» ten aan* hooren van de [Gemeenten, moet worden voorgelezen. (Onder flond) Accordeerd met voorfchreve Register, (Was getekend)  JAARBOEKEN, December, 1790. fijfg zonder reden te dagten is, dat zommige daar van in deze tydsomftandigheden zouden kunnen zyn Vagebondeerende perfoonen, die alleen uit zyn om de goede Ingezetenen te benadcelen en fchade toe te brengen, zo dat mitsdien nodig is, zo veel op zodanige perfoonen en haar doen te letten, en goede voorzorgen te dragen, dat alle onheilen mogte werden voorgekomen, zo hebben wy goedgevonden by dezen te gelasten fpcciaal alle Herbergiers, Slapers, Volkhouders, en generaallyk alle andere Burgers en Ingezetenen dezer Stad, die zig met het logeeren van vreemde perfoonen bemoeien, dat zy de namen van alle die geene, welke in haare huizen al bereids logeeten, en na de Publicatie dezer nog willen huisvesten , en in 't vervolg zullen aankomen, alvorens te vernagten, aan de Heeren Bailluw, regecruide Burgemeefteren en ter Secretarye by gefchrift door hun aanbrengers ondertekend, zullen opgeven met naauwkeurige byvoegicg van wat plaats dezelve hier zyn overgekomen, tot wat einde en hoe lange in deze Stad vermeenen te blyven , en indien iemand , wie hy ook mogt zyn," bevonden mogt werden eenig perfooD, alvorens de voorfz. aangevinge als voren gedaan is, in zyn huis vernagt of gele geert te hebben , dezelve voor ieder mensch en elke nagt, dat hy die gelogeert heeft, verbeuren / 15:0:0, ten profyte van den Heer Bailluw dezer Stad of var zodanig een die denzelven zal calangeeren, zullende de geenen, die niet in ftaat zyn de boete op te brengen, te water en te brood gezet of met zodanige andere en zwaardere ftrafFen worden geftraft, als de gelegenheid der zaaken . zal vereisfehen; dal verder geen Schippers, Schuiteveerders en Voer lieden, eenige Bedelaars, of die hun van Bedelarycr fufpeftzyn, in deze Stad nog buiten dezelve of Rammckens of elders zullen mogen invoeren of uitzetreu, op eene gelyke boete van f 25 : o : o. ten profyte van den Heer Bailluw dezer Stad, bo vei Mtö» DELBURG. IVaar- (choiiw* legen Vugabondenenz. 1  ±590 NIEUWE NEDERLANDSCBE Mid-' DELBURG. Waar- fchouw, tegen Vaga- bonden enz* (Onder ftond) My prefent ^ (.Was geteekend) PL. CHANGÜÏONi Verders ziét men in het licht het volgend EXTRACT uit het Register van de Refuluiien der Heeren STAATEN van ZEELAND. Ven 13 December 1790. lT\e Raad-Penfionaris heeft ter Vergadcringe voorgedragen, dat, zedert weinige dagen, hem was ven en onverminderde boete van een pond Vlaams ten behoeve van den Armen, by Hun Edele Mogende Placaat in dato 30 November 17 89, daar tegens reeds geftatueerd, en werd mitsdien den Heer Bailluw verzogt, den Onderfchdut én 's Heeren Dienaars gelast, hier op zeer exaftelyk agt te geven, de boeten promptelyk en zonder oogluiking in te vorderen. En op dat niémand hier van onwetende zouden zyn , zal deze werden gepubliceerd en geafrlgeerd , daar men gewoon is Publicatie en affixie te doen. Aldus gedaan en gearrefteerd ten Rade der Stad Middelburg den 11 December 1790.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2591 was ter hand gefteld een boekje geïhtituleerd: Dc zaak van de verdrukte Hollandfche . Patriotten voor de Vierfchaar der Menfchelykheid gebragt: Briefsgewyze gefchreven, en volgens het Titelblad, gedrukt te Duinkerken 1790, dat in het zelve op onderfcheidene bladzyden, Zyne Doorluchtige en Haare Koninglyke Hoogheden, op de allerfchandelykfte wyze worden ten toon geüeld en afgefchilderd, terwyl ook daarby zommige Regenten van het,Land en andere perfoonen, of openbaar, of onder bedekte woorden zeer onbetamelyk worden aangerand en getraduceerd; doch dat hy RaadPenfionaris de attentie van Hun Edele Mogende niet zoude ophouden om daar van een breedvoerig verflag te doen, maar liever proponeeren om het verfpreiden van het zelve boekje op het kragtigfte te doen tegengaan. Waar op gedelibereerd en de Raad - Penfionaris voor zyn attentie bedankt zynde, is goedgevonden en verftaan, dat de Bailliuwen van de refpective Remmende Steden, of die functie waarnemende, zullen worden aangefchre» ven, dat Hun Edele Mogende niet dan met de uiterfte verontwaardiging en afkeerigheid geïnformeerd geworden zynde, dat onlangs het bovengemeld lasterlyk boekje in druk is uitgekomen, de gemelde Bailluwen ferieuslyk gelasten, zo als gefchied by deze, om ieder onder het diftrict zyner Jurisdictie, met de nodige omzigtigheid, alle molyke devoiren aan te wenden, teneinde het zelve Libel niet worde publiek gemaakt, verkogt of vcrfpreid^, en de zodanige, welke, des niettegenftaande mogten bevonden worden zulks te hebben gedaan, te calangeeren in een boete van een honderd ZeeuwR:heRyksdaalders, te appliceeren als naar gewoonte, met verdere last, om, wanneer hun iets, dien aangaande, zal ter kennis gekomen zyn, terftond berigt daar van te doen aan de Heeren Staaten of derzelver Gecommitteerde Raden: wordenJiiiuiL de Middelburg. Refol. tegen zeker Boekje,  BEI> BURG,. RcfoL tegen 'zeker Boekje. 2592 NIEUWE NEDERLANDSCHE de de refpeftive Regeeringen van de gemelde Steden, met kennisgeving van de voorfchreeve aanfchryvinge, by deze verzogt, om de devoiren der Bailluwen tot bevordering van Hunner Edele Mogende oogmerk in deze allezints te willen fecondeeren. En zal Copie dezer Refolutie, by Misiive, aan de gemelde Bailluwen en Regeeringen refpe&ivelyk tot narigt worden gezonden. j (Onder flond) Accordeerd met voorfz. Register. (Was getekend') W. A. DE BEVEREN* UTRECHT. U T R E C ' H T. TT"\en Heer Catt, Commis van 's Lands JL-J' Magazyn te Delft, is alhier aangekomen, om ingevolge de overeenkomst van de Heeren Staaten van Holland en die van deze Provincie, het kanon en verder krygstuig en behoeften , welken hier eenen geruimen tyd in bewaring zyn geweest, over te neemen en naar Holland over te bren-  JAARBOEKEN, December, i700. 2593 Den 9 December des namiddag, zyn op bet Vleutenfehe Zandpad, by het Bosch, agter de Hofftede bet Hof ter iVey,.ttx\ uur gaans van deze Siad,twee Boeren Meisjes door een Mansperfoon geweldadig aangerand en beroofd geworden van gouden halsketting, oorringen, zilvere beugeltas en andere dingen van waardy. Eenige Landlieden op het gerucht toegefchoten zynde, is de vluchtende dader door hen vervolgd* en byzonder door de wakkerheid van eenen , zynde een Tuinman, gegreepen, waar op $ in het Gerechtshuis te Vleuten gebragt, en aldaar 'snachts bewaakt geweest zynde, de Voornoemde misdadiger door Suppoosten en Dienaars van den Hove Provinciaal herwaard in hegtenis is overgevoerd. N ED È RL ANDSCHE ; COLONIEN. Batavia. Men ziet hier de navolgende Prysvra* gen, opgegeeven door het Batavia'3 Genootlchap der Konften en Wetenfchappen, in deszelfs Algemeene Vergadering,gehouden den 8 Maart 1790. IHiiiii 2' EER- Utrecht  Batavia. Prysvra gen vai 't Bat. Genootfchap. TWEEDE PRYSVRAAG. Welke is de beste, gemakkelvkfte en tevens minst kostbaare wyze, om de Cacao hier in de Jacatrafe boven- en beneden landen aan te kweeken. en fpoedig tot volmaaktheid te brengen? 't Genootlchap bericht hier tevens, dac de Eereprys in eene lomme van een honderd zilvere Duca- tons^ 2594 NIEUWE NEDERLANDSCHE EERSTE PRYSVRAAG. ;T"\aar, 't zy uit zwakheid of andere oorzaaken, iM~r de Moeders hier zelden haare Kinderen zogen , en dit meest door Slaven Meiden verrigt word, die onmogelyk zulk een bekwaam zog aan de tedere Wichten geven kunnen , als derzelver jong- en zwakheid vereischt, daar boven al te dikwils met Lichaamskwaaien ea vooral gemoeds gebreeken behebt zyrl, die den verderflykften invloed op derzelver natuurlyke en zedelyke gefteldheid kunnen maken; daar teifens de aart van dit Climaat niet fchynt te gedogen, dat men van de andere wyze der opvoeding door Koemelk en daar van bereide Pap, gebruik make; zou 'er geen voedzcl uit te -vinden zyn , dat naar de tedere maag der jonge Kinderen gefchikt , en minder aan bederf dan de Melk en gewoone Pap, onderhevig ware, door welk gebruik men de Minnen zou kunnen mislèn, en de onnozele Wichten van de treurige gevolgen van derzelver natuurlyke en zedelyke gebreken bevryden? Zo ja, waar in beftaac 't zelve ? Hoe kan 't best en gemakkelykst toeberu J, cn naar den aart van dit Climaat en aanwas en toeneming der kinderen <*ebr^ikt en hun toegediend worden ?  JAARBOEKEN, December, 1750. 2595 tons, of eene goude Medaille van die waarde op 't ftempel des Genootfchaps, beftaat. Dat de Antwoorden op deze voorgeftelde Vragen verwagt worden voor den eerften November deze's lopenden jaars, en moeten bezorgd en toegezonden worden aan den Secretaris des Genootfchaps, den Wel Edele Acbtb. Heere Mr. Carel Saxe, Ordinair Raad van Juftitie alhier, zo nochtans, dat wvl 'c Genootfchap gaarne zoude zien, dat, ooi Liefhebbers in 't Vaderland hun werk maakten, om de eerstgemelde Vraag te beantwoorden, met naar derzelver Verhandelingen zal wagten tot det laatften Augustus 1792 > om de beste derzelve met eenen gelyken Eereprys te bekroonen. Voorts gelieven de Schryvers der toe te zendeni Stukken, de gewoone maatregelen in acht te ne men die by alle Genootfchappen plaats hebben om hunne Namen zo lang onbekend te doen bly ven, als nodig is om hunnen arbeid onzydig te kuc nen beoordeelen. Te Batavia zyn aangekomen de navol jrende Schepen , als den 1 Juny Hougly Kapt. Cbr. Stratenburg; en Voorfchoten Kapt. J. C. H8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran dering onder de hoo ge en lage Amte- naars, enz, ruim 68 Jaaren overleden, den Heer Gerarcl Diderik yan Hoey, in leven Vroedfchap van 's Hage. Amsteldam. Na eene korte ziekte, in den ouderdom van ruim 45 Jaaren, overleedt alhier, den Heer Everard Adriaan yan Muyden , OudVoorzittend Scheepen en Raad,mitsgaders Bewindhebber der Oost-Indifche Compagnie alhier. Rotterdam. Den 6 December is door de Edele Groot Achtbaare Vroedfchap, den Heer Mr. Keinier Frederik yan Staveren, Heer van Herkingenen Roxenislê, Raad in de Vroedfchap, voor den tyd van 3 jaaren, ingaande den eerften Mei 1791, aangebleven als Bailluw en Schout dezer Stad, en tevens benoemd als Afgevaardigde ih de Generaliteits Rekenkamer, den Heer Mr. Jan Cornets de Groot, Raad in de Vroedfchap, mede tegen den eerflen Mei aanftaande. Schiedam. Den 27 December is by de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen dezer Stad, voor den tyd van drie Jaaren, ingaande den eerften Mei van het aanftaande Jaar, aangefteld tot Bailluw en Schout dezer Stad, den Heer Comelis Heereman, in plaats van den Heer Mr. Dominions Doom Jacobsz , wiens aanftelling als dan eindigt: en voorts benoemd om voor den zelfden tyd,ingaande als voren, zitting te nemen m het Edele Mogende Collegie ter Admiraliteit op de Maze, den Heer Voorzittend Burgemeefter Mr. Thomas Joannes Pigeaud. Gorinchem. Uit eene overgeleverde Nominatie , zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder tot Scheepenen dezer Stad en Lande van Arkel, voor den Jaare 1791, verkozen, de HeerenMatthys Snoek Hubz., Lam- bcr-  JAARBOEKEN, December, 1790. 259$ bertus van Meerten, Christiaan Schalier, Bruno Joftas van der Does, Hendrik Martinus Pompc, Heere van Lombardyen, Henri Chatelain en Pieter van Gent. En daar uit tot Scheepenen - Cornmisfarisfen der Gemeenelands Middelen aangefteld de Heeren Bruno Jofias van der Does, Hendrik Martinus Pompc en Henri Chatelain. Alkmaar. Den 84 December zyn uit een overgeleverde Nominatie tot de nieuwe Wet dezei Stad voor het Jaar 1791 door Zyne Doorluchtige Hoogheid,den Heer Prins Erfftadhouder verkozen; tot Burgemeefteren de Heeren Mr. Johannes Wilhelmus van Hanswyk, Mr. Jacob Hak-teen, Heer van Cadier en Blankenberg, Nicolaas Dmhoff en Mr. Dirk Rooleeuw L'Epie; tot Scheepenen de Heeren Carel van der Straten, Gabriët 'Adrianus de Saint Glain, Louis Lauretis van Zuylen, Dr. Arnoldus Nicolaas Kulenkamp, Mr. Arnoldus Fredericus Johannes Pichot, Hercules dt 'Vries en Klaas Bootsman Dirkfz; tot Thefauriei den Heer Adrianus Auburg, en aangefteld tol Scheepenen - Cornmisfarisfen van des Gemeenelandi Middelen, de evengemelde Heeren Carel van dei Straten, Dr. Arnoldus Nicolaas Kulenkamp et :Mr. Arnoldus Fredericus Johannes Pichot, alk welke hier vooren genoemde Heeren in deze hun pe Bedieningen op den 24 December zyn ingehuldigd geworden. De Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen de zer Stad, hebben den Heer Mr. Ifaac van Hom rich. Raad en Oud - Hoofd - Officier dezer Stad. aangefteld, om wegens dezelve tegen den eerfler January 1791, in het Collegie van de Heeren Ge committeerde Raaden in West - Friesland en hei Noorder • Kwartier zitting te nemen; en den Heei Daniël Carel de Dien, insgelyks Raad en Oud Burgemeefter dezer Stad, beftemd tot Raad tei Kkkkkkkk % Ad Vfran- dering onder de hoöge en lage Amte- naars, enz. I I  VERANderingonder de hooge en lage Amte- kaars, enz. < < J 4 1 £ | d n b 1 I f 2cTod NIEUWE NEDERLANDSCHE Admiraliteit, mede in West - Friesland en het Noorder-Kwartier, tegens den eerften February 1701, alles op aanpryzing van Zvne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prins Erfftadhouder. Den 23 December is den Fleer Joost Ften, regeerend Burgemeefter en Raad in de Vroedfchap dezer Stad, in den ouderdom van 57 Jaaren en eenige Maanden, alhier overleden. - • • Monnikeendam. Den 11 December is alhier in den ouderdom van ruim 61 Jaaren aan verval van kragten overleden, den Heer Nicolaas Bruyn, in zyn leven Raad en Oud - Burgemecfler lezer Stad, mitsgaders Ontvanger van 'sGemeene Lands Middelen over de Stad Monnikendam. Edam. Door Hun Edele Groot Mogende is >p verkiezing van Zyne Doorluchtige hoogheid len Heer Prins Erfftadhouder, aangefteld tot Schout Ier Stad Edam , mitsgaders Bailluw cn Dykgraaf 'an Zeevanck, in plaats van wylen den Heer A. ïunnik, den Heer Adriaan Iman IFillcm van lenden. Oude wa ter. Den 7 December is alhier in en ouderdom van ruim 72 Jaaren overleden, den leer Dirk van Pamburg, Raad in de Vroedfchap n Oud-Burgemeefter. Middelburg. Den 17 December is alhier 1 den ouderdom van byna 54 jaaren overleden, en.' Heer Daniël Steven Sciwrer, Oud-Burgeleefter en Raad dezer Stad, mitsgaders Bewindsbber van de Oost-Indifche Compagnie ter Kaler Zeeland. Zierikzee. Den 26 December, den twee; Kersdag', zynde den gewoonen dag der Taar- 0:"' •■ • • • V.  JAARBOEKEN, DecemUr, lfpo. 260* Jvkfche verandering van Heeren Burgemeefteren dezer Stad, zyn door de verkiezing van de Edele Achtb. Heeren Burgemeefter en Scheepenen , voor het aanftaande Jaar 1791, yerkooren: de Heeren Dr. Jan Macquet , tot Heer Burgemeefter, en Mr. Leonardus van Ysselstein, als gemeynte Burgemeefter, in plaats van de afgaande Heeren Burgemeefteren Mr. Comelis Evertfen en Mr. Adriaan de Lange. Venlo. Hun Hoog Mogende, de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, hebben by Hoogstderzelver Refolutie, uit eene door de Raadsverwanten der Stad Venlo, overgezonden Nominatie van drie Scheepenen, verkozen en aangefteld tot Regent - Burgemeefter derzelve Stad, voor den Jaare 1791 , den Heer Mr. H« Heotz. gkkkkkkk 3 LYST Verandering 3NDER de hoo» jE en lage Amte- naars, enz.  «tf«a NIEUWE NEDERLANDS CHE .LYST DER PRYZEN VAN VERSCEEIDE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdaifi den 20 December. by de Z. Zak. Tarw oude Zeeuws enz.21 3.2340 nieuwe Zeeuws 19 a 22 fi —— blsauwe ' j6J a 17Ü Zomer jó a 17 S Rogge Zeeuws ena. 13 a 14 f Erwten Grauwe 16 a 22 i groene 16 a 20! ~ w»ts 14 a.17.! Witteboonen kleine 21 a 24 i _ by *t Lafi Boekweit op 1*4 | a2, Gebst Winter ** 19'£lr0 —~— Zomer igj a ipi ö STAAï- Rotterdam den 20 December. Haver VriefeBrouw.ióé a iS^ef -— dito Voer 13 a 15"^ < Zeeuws enz.dito 14 a \6i egt |- dito Voer 13 a i4i-0e; ■Paardeboonen i8è a » üuiveeoonen 21 a iï 5 MotjTWYN 7ècede3oVt. ! by den Steen. 'Vla? Allerbeft 42 a 50ft. ! Best 35 a 41 ft. Middelloon 32 a 34 ft. ' Gemeen 27 a 31 ft. f —— Allergemeenst 26 f&  JAARBOEKEN, December, 1790. 2603 STAAT VAN VERSCHEIDENE TAKKEN VAN DEN NEDERLANDSCHEN KOOPHANDEL, VOOR DEN JAARE MDCCXC. SCHEEPVAART in 't GEMEEN. De Lyst der Schepen, die in 't jaar 1790 , de Maas en Goeree ingekomen zyn en uitgezeild, is als volgt: Inge-[Uit- llnee- Uitkom, gez. kom. gez. Aberdeen 2 — Belfast 3 5 Ahuis 1 Bergen in Albrcu^ —— 1 Noorwegen 56 44 Alderney 2 Berwich 1 Alemouth —— 2 Bierk —— 1 Alikanten 5 3 Bilbao 3 2 Allematte 3 {—■ Blaknay 3 ; Allöea '1 2 Blyth 1 — Altona — 1 Bogt (de) 1 Amerika 2 6 Borrowftones 9 6 AmRerdam 1 1 Boston 1 i Andero (St.) —■ , 2 Boulogne 41 25 Anftad 1 Bourdeaux 32 35 Archangel 1 1 Brest —- 4 Arendsdahl 4 3 Brieux (St.) 1 — Bajonne 4 3 Briftol 4 1 Baltimore 8 2 Burnham 2 Bandolle 2 Cathnesfe 1 — Banff 2 Caan 2 1 Barcelona 4 24 Cadix 7 10 Batavia 5 5 Calais \ n 1 Kkkkkkkk 4 Cal Staat van verscheidenetakken des Koophandelsvoor den jaare i79°'  *6o4 NIEUWE NEDERLANDS CH1 Staat VAN VERSCHEIDFNE'J AKKE, DES Koop. HANDELSVOOR DEN JAARE 'I79O. Inge-; Uit- Inge-Uir= kom gez. kom> gcz. Caljery ï-*— Embden 1 Carolina 3 — lEftaples 1 Cette 2ï I 2 SExeter 1 v Ceurl es 3 — Falmoutli 2 1 Cha cftown 10 —• Faro 2 1 Chestor — 1 Fecamp 1 1 Christiaanhave — 1 Gallipoly 3 — Chriftiaanfand — ' 1 Gajnsborough 1 Cbriftiania — 2 George (St.; 2 Christiano(St) — 1 Georgia >. 3 Colchester 5 5 Georgeftown — 1 Colrayne 1 2 Gibralter — ' 4 Coppenhage — 4 Glascow 22 3 Cork — 6 Gothenburg 3 13 Cowes 2 — Granville 1 Cromar 1 1 Grenock 12 12 Croix (St.) — I Grevelingen 5 7 Dantzig 1 <— Grevelines 1 —■ Dartmouth 1 Groenland 6 6 Delmina — 1 Guernfey 33 15 Demerary 1 1 Hamburg 4 20 Dieppe — 2 Hariinge 1 Douvres 1 2 Haltram 1 Dramme — 1 Harwich 116" 123 Dronthem 1 HavredeGrace 22 12 Droogbak 3 ï Heatfan I 1 Dublin 8 7 (Holmltrand 1 1 Dunbar 1 1 Hol 1 Dundee — 11 Honfleur 3 I Duinkerken 3 2 Homsberg 1 —- Dyzart 2 1 Huil 15 22 Edenburg 1 — Jarmouth 65 47- Elbing 4 — jerfey 2 3 Elbourgh —- 1 Invernes 2 Elfeneur — 4 ipswich 1 Enderktnteuk 1 — Kaapher 1 Engeland — J 1 Kirkaldie 2/2,  JAARBOEKEN, December, 1790. 2605 llnge- Uit- Inge- Uitkom, gez. kom. gez. Koningsbergen 11 «—North-Faro 3 17 Kroonttad 2 Nieuwpoort 1 | 1 Lemmerik 2 2 Oldcnzee 1 1 Leverpool 6 10 Olleron — j 1 Leten 1 Oostzee 1 162 Libourne 9 i Oriënt 3 13 Libau 83 2 Ornay 6 1 Lieth 13 10 Oftende 4 3 Lisfort — 1 Patrasfo 1 Lisfabon -— 14 Penfance 5 Livorno 1 2 Perth 1 7 Londen 91 ii2Peterhead 1 Londonderry 1 Petersb. (St.) 2 11 Lynn 3 6 Phremey 1 Mallaga 1 1 Pietersp. (St.) 2 — Malo (St.) 1 7 Pillau 4 Marfeille 7 8 Pool I — Martin f St.) 1 Poortland 1 Maryland 8 2 Portsmouth 1 4 Memel 4 Portfoy 1 3 Middelandfehe Portugal 1 Zee 6|Rjga 65 3 Middelburg rRoscoff 3 19 Milford 1 — Roftok 4 3 Molden 1 —IRouaan 22 tb* Morlaix 3 2 Samos 1 — Jsfantes 19 20 Sandwich 1 Napels 1 — Savannah r Newbury —- 1 Scharbourgh 1 Newcaftle 19 20 Schotland 3 5 Newhaven 1 2 Sebastiaan(St) — 6; Newry ' 1 7 Shiels 1 Nerva 8 5 Sivilien 1 — Nieuw-York 1 2 Smirna 5 5 Noblepo'rt —• I Souls 2 4 Noord Amerika — 1 Southampton 3 Noorwegen' 3 29[SoutwaId 1 1 i-»-> - --■ Stok Staat van ver' schei» cene takken! des Koophandelsvoor den jaare 1790,'  2606 NIEUWE NEDERLANDS CHE Staat VAI* VERSCHEJ- •TAKKEN Ï)ES KOOP- 1ian- TliLS VO0R i)kn jaare i7yo. i 1 '\ •\ te zamen 1671 j^4o Behalven de Yslandsvaarders, Haringbuizen en zeer veel andere Schepen , welke naar en van Rotterdam, Dordrecht, Schiedam, Delfshaven &c. langs de Zeeuwfche Stroomen zyn ingekomen en uitgezeild. In 1789 Ingekom. 1758 In 1790 1611 Dus in 1790 minder 87 Uitgez. ij58Schepen. '— 1 ■ 1640— ■ meer 82 VoL Inge- Uit- Inge- Uit¬ kom, gez. kom. gez. Stokholm 2 — Wismar • 4 —-~ Stokton 13 10 Whitby 5 Stormnesf 2 Wyburg 2 1—• Stiomftad 2 I 1 Xanten 1 — Sunderland 437 370 Zuid-Carolina 1 —« Suriname 3 3 Onbekend of] TcnerifFe — 2 op Avontuur 5 24 Terreneuf —I 1 Hollandf. Oor- Torreveccbia i 2 —. I logfehep. 3 —> Texel 1 1 Uitlegg. Hoe- rhopsham 1 1 kers, Bom- Lonsbergen 1 — men, Kotters roulon 4 — Advys- Jag- Jbes (St.) 8 1 ten, Brikken Mery (St.) 13 0f Berken- i/Indhorn — 1 tyns 9 IO /irginien 25 13 Buis-Con- /rankryk — 0 voyers 1 x Vasfer 1 — Byleggers 29 Vaza 1 Uit Zee terug Veils 10 10 door contra- Vesbeek 1 - rie wind en Vindau 1 24 1 lekkagie. 10 —  JAARBOEKEN, December, 1790. 2607 Volgens eene hier gewoonlyk uitgegeeven Generaale Lys<", zyn, geduurende het jaar 1700, van de ondergenoemde plaatfen, het daar agter geitelde getal Schepen binnen gekomen: In T E X E L: Van Aalburg 1, Ahuys 1, Allamatte 5, Allikcimcn 13, St. Ander0 2, Archangel 14, Bajoetien 9, Banddl 1, Baltimore 8, Barcelona 2, Batavia 9, Benocarlo n, Berbice 8 , Bergen <), Bilbao io, Boston \, Bordeaux 82, Breemen 2, Br est 3, Bridport l, Brislol 2, Bronnenberg 1, Cabc de Goede Hoop ï, Cadix 30*, Carolina 2, U«*7/' Carolina 1, 67//;e« 1, Cartagcna 1, Aar? vc« Cataloniëni, Cm/-o« themy, Dundee f, Duinkerken 14, Elbing 33 Elfeneur 1, Embden I, Engelandó, St. Eujtd lius 20, fik Eyder 1, Eaalmouth 1, Euro 1, iv/. /#«^ I, Flekkefiorl I, Fredriksham 1, Gaiipoi 2 , Gamlicamby I , Genua 7, Gtw^ Zbu>« 2 Ghtkjlad I, Golland I, Gottenburgh 4, Groe/ 41, Hamburg 12, Hayerdcgrace 12, //e, ros? ï, 28 , ivew $0/* 13, Levcrpool g jfoj/fc 2, Libauw 4 , Libour.no 1 o, Lisbon 25 Livorno 4, Londen 183, Nieuw Londen i,S Maarte 3, Mdastèrland 1 , Mallaga 5, &. üf* /o 2, Marcellen 5 , Maryland2, Maryns 1, A/ I, ^ Memel 8, Mcsjina 2 , Middelan, Jche Zee I, Monfedr» 2, Mogador 6, Morlax 16, Nantes 51, Napels 2, Nerva 77, Nieuwe pleet 6, Nor den 1, Norfolk 1, Noordkiopping < Noorwegen 231, 1'Oriënt 4, Qmay 1, Owe« 12, Pencmfe I , Pernauw 8 , Petersbi/rg 2c i3/ Sta Af VAN VERSCHEI*DESK Xft KKErï PKS Knip. BAW- ï,els voor den 1790.-.' » ï Br £ %- h ie .  Staat van v£r« schei- dene takke des Koophandelsvoor den jaare I790. i J i l é 1 5! I I fi i 2 tt R 2608 NIEUWE NEDERLANDSCHE Philadelphia 3 PUlauw 9, Pool 2, Port a Port' G, Porto x Portorico 6, Portsmouth x, ReZniè 2, Riga 07, RochefonU, Rochell 2,RosZk \ R sterdam 4, Rouan ^, Salouw tsZtn V fvHien TT^ Schi£dam *> Mmlandio, J| fVüten$ Smrna 12, Stcttin 10, Stokholm 8 Stoktonx Straatdavh 10, ^ ^ J j ,' lon^erS l> Popsham 2, Toayecchina 2 Zfe: 2' ^W?, .V/. £7^2*. Falerv l vl Ij npbuig 3, Zeeland 2, door contra wind ofbefchadigd uit Zee 39. JQ het keveren 1, lanesy £'! *2 ' "SF*"*.* MorlaiseV, ee?* ?AW 8 \TN"™poort 2 , iW**! NorS^l *» Nordho°fd *>* Noordhoorn L nt °PPm§ i? No°rd/lrand x, Noorwegen Ü f tJ*/mW$>> Portaart x,PonsT/nbl' ia,^s*>Aiga 66, Ringkiopping*. ostok 2, A?t*„ 5> &uders ^'smaldiepZ Stet- titt  JAARBOEKEN, December, 1750. 2ÖGp tin 15, Stokholm 7, Straatdavis 4, Strom/lad 2, Surderland 24, Surinamen 1, óweeden i , Loulon I Sr. rfl/ery I , Waasberg 1, #fr2tf I, ^escr 5, Windauw 3, Wismar 2, Withby I , fpolsast I, Wyburg 1, io^r ww/, <;ƒ£parenryk , lang ijo voeten, Kaptein Dirk Sem. Je Negotie , lang 115 voeten, Kaptein Johannes Pleen. ïe Valk, lang 150 voeten, Kaptein Matthys Laurens Koster. Voorzylder. )e Castor , lang 129 voeten j Kaptein Michiei jurgens. [et particulier ingehuurde Schip, Eiken Linde,' Schipper Jan Cringman. Vooï  JAARBOEK ÉN, December, tjgo. Ni i Voor de Kamer Zeeeand. Het particulier ingehuurd Schip, Rhynoord, Schipper Comelis Tromp. ■Zeeland, lang 150 voeten, Kaptein Jochcm Bank. Veere, lang 130 Voeten, Kaptein Hendrik Ilolder. De Paketboot de Vlyt-, Kaptein-Lieütenartt Pic^ ter Cviivreti Voor de Kamer Delft» Het particulier ingehuurd Schip Bcrkshoyen, Schipper Plarinen Ruurds. Rofenburg, lang 140 voeten, Captein Dirk Var keuvisfer, Dirkz. Voor de Kamer Rotterdam. Houtlust, lang 140 voeten, Kaptein Pieter Holl Voor de. Kamer Hoorn. De Refolutie, lang 130 voeten, Kaptein Jufiitut Phïlippus Mann. Voor de Kamer Enkhuizen. Het particulier ingehuurd Schip, de Dapperhei Schipper Evert Wittcnberg, Rotterdams IVelvaaren , lang 140 voeten, Kaj tein Willem Jacobus Kudde* TWEEDE BEZENDING. Direct yan Batavia. t)e Pollux, Kaptein Van Straaien. Durdwyk , Kaptein Van Deyentert . . 'V Meeuwtje. L11111Ü & Sf AAT van verschei* jdene takken des Koophandels VOOR den jaare 1790. i I* er  Staat van verscheidenetakke; des Koop- handels Voor den JAARE 1790. 2öi2 NIEÜWü iNiiOi^vi^nu.^^^ Over Ceyion naar Nederland. Den Arend, lang 130 voeten, Kaptein Nicolaas Klopper. Huisduinen* lang 135 voeten,, Kaptein Ar ie Simonfe Koek. Zaanjl room lang 132 voeten, Kaptein Koelof Pie- terfe Hoberg. Trinconomale, lang 150 voeten, Kaptein Éven Driesman, Over China naar Nederland* Meenvyk , lang 150 voeten , Kaptein Èernard Christiaan Muller. Delft, lang 140 voeten, Kaptein Jacobus Sv/et- man. Christophorus Columbus, lang 150 voeten, Kaptein Jurriaan Pielerfen. Schagen, lang 140 voeten, Kaptein Pieter Stokbroo. De Maria Comelia , lang 150 voeten, Kaptein Pieter Modderman. Schepen uit Indien aangekomen ïn het Najaar 1790. en Voorjaar 1/91. Voor de Pa:iidiale Kamer Amsterdam. De Paquetboot het Haasje, Kaptein Lieutenant Jan Andries liuge. Bevenvyk, Kaptein Dirk Muller.- Goada, Kaptein Claas Voet. Voorzyldêr> Het particulier ingehuurd Scnip , de Jonge Jacob, Schipper Asmus Pieter Asmus. Het particulier ingehuurd Schip, de Eensgezindheid, Schipper Simon Kooter. Het particulier ingehuurd Schip Noord-Holland, Kaptein Simon Vaartjes. Het particulitr ingehuurd Schip Brocderslust,Sehipper Godlieb Jaager. Ik  JAARBOEKEN, December, ï7^0. De Paquetboot de Faam , Kaptein-Lieutenant Luurt Ranke. ' Voor de Kamer Zeeland. De Gouverneur-Generaal de Klerk, Kaptein Jacob Fr ed riks. St. Laurens, Kaptein Johannes Bakker, 't Slot tér Hoge, Kaptein Dayid Hartig. De Schelde, Kaptein Christiaan Martens. Voor de Kamer Dïlft. De Conftantia-, Kaptein Johannes Gallo; Voor de Kamer Rotterdam. Teylingen, Kaptein Carel Fredrik Schaak'. < Voor de Kamer Hoorn. De Paquetboot de Snelheid, Kaptein-Lieuteiiatit J. C. Haverkamp. Regt door Zee , Kaptein Matthys van der Balk Voor de Kamer Enkhuizen. De Africaan, Kaptein Fredrik Drillingef. TWÈEDÊ BEZENDING. Direöt van Batavia'. Voor de Prtefidiaale Kamer Amsterdam; De Phinicier, Kaptein Jan Jochcm Milfaart. Schoonderloo, Kaptein Augustinus Heyenberg'. Texelflroom , Kaptein Barend Sterk. LI 111111 a Voof Staat van vk ïise hf idenetakken des Koop. handelsvoor den lAflKE I790«  Staat van ver- SGH E lDENE DES Koophandels voor Den Jare i?9<* 2614 NIEUWE NEDERLANDSCHE ' Voor de Kamer Zeeland. De Surcheance, Kaptein Andries Maankop. Over Ceilon naar Nederland. Berkhout, Kaptein Gysbertus Matthias Wietzel. De Leviathan , Kaptein-Lieutenant Johannes vander Plas. Over Bengalen. De Paquetboot de Expeditie, Kaptein-Lieutenant j. Zoetman. Over China. Vasco de Gama, Kaptein Hans Barendje» Canton , Kaptein Dirk Peen. Tot den Staat van den Handel der O. I. Compagnie behooren ook de navolgende Lysten van Carga van aangebragte goede? ren: als Een Lyst yan 18 January 1790. „ Carga van de onderftaande goederen, met de volgende Oost»Indifehe Retour-Schepen van Batavia aangebragt, als De Jan en Cornelis voor de Kamer Amfterdam, Berkshoven voor de Kamer Delft, én De Dapperbeid voor de Enkhuizen. »22f5%S  JAARBOEKEN, December, 1790. 2615 222628 fg Bruine Peeper. 3964 — Nooten Muscaaten. 1694 — Fouly. 400 ps Geconfyte Nooten. 768 fg Cardemon Java's. 231646 — Poeder Suiker. 458 — Lange Peper. 2350 — Cubebe. 426000 — Coffy Java's. 380000 — Salpeter. 6coo — Sappanhout Padangs. 6900 — dito fava's. 98100 - dito Bima's. 3625 - Catoene Gaarcns Java's. GOEDEREN op Vragt. 25000 fg Beujuin. 2141 — Thee. 132604 ps Handrottingen." Een andere Lyst van 11 Mey 1790. „ Carga of Lading van twee Oost-Indifct Retour Schepen, als: De Valk voor de K mer Amfierdara, en Rhynosrd voor ( Kamer Zeeland, beiden van Batavia, well behouden zyn gearriveerd. De Rhyi Valk. oorci 52532a f8 Bruine Peper . ... 619844633 . 11250 — Witte dito . . . 6250 50 10000 — dito dito voor de Kamer Amfterdam .... 10c <5o37 — Noten Muscaten . . 6937 500 — Mannetjes Nooten . . 5col 224163 — Nadelen —1—'VU* loyh - Fouly I07«| Llllllll 3 ! Sta van ver." scheiden e takken des Koophandelsvoor den JAARE 1790. ie 1le:e 1- DQ oo ►43  Sï*AT, VAN VER • SCHEI' ÜENE TAKKEl DES Koo?> HANDELSVOOR DE,N JAAUE "./do/ %m NIEUWE NEDERLANDSCHE De RhyqValk. oord. 843 gr Geconfyte Gember , . 843 ——- ^41 [£ Nagelen . . 141 . loops -Noten .' . 100 — « 1 Kelder Soya Japanfe . . 1 . 360000 £g Salpeter 1 ... , . . . 200000 160000 45500 — Sapanhout Java's . . 25,000 20500' 9500 — — Padangs: . -\ 9500' 21831 — Caliatoushout . . . 21831 1 2650 — Indigo java's . j : '2650 12500 — Curcama Java's ' . 12500 — 12500 — Thin Bancas , aan Schuiten . ..... 12500 59p2 Mallax. aan Inkt. kokers . . . 5992 353 — Cardemom Java's , . 353 172 ; , Mallabaars. 172 4993 — Camphur Satf'umatfcbe 4993 —- '625— Benjuin ... . . 625; — 1169 — Drakenbloed , . .. 1169 208 — Gom Gutte .... '208;- 1250— Lange Peper . . .' 1250- . *375 — Cubebe ot'Staartpeper 1375——, "182 — Sago Borneo . . . 180 . 5 ?.0?2 — - JVIallax . . . 2072 —— 15 — Foufy-olie . . . . 15 aoj Carraat ruwe Diamanten 20J 12625 © Catoeue Garen java's 1,262.5 ■ 325000 — Coffy Java's . '. ' . 225000 10000© ■ 2000 Boslén Bindrottingen op • Vragt . ...... 2000 251 ps Guincesgebleekt divers - 25: " 8 — Japanle Zyde Rokken • 8 Een derde Lyst van 28 Mey 1790. „ Carga of Lading van drie Oost-Indifche fe£°.^-SchePe«»Spwnryk vaor de Kamer' - * Am',1  JAARBOEKEN, December, 179e. 2617 Amfterdam, en Houtlust voorde Kamer Rotterdam van Batavia , en De Vrouwe Sara Hendrina voor de Kamer Amfterdam, van Cabo de Goede Hoop, welke behouden zyn gearriveert. Staat van verscheidenetakken des koophandelsvoo.k den ja re 1790, > i I l ) t Spa-1 De i Houtren- Vrouw lust. ryk. Sara Hen1 drina. 3«3 83 Witte Peper i75° 1 „'375 378324 83 Bruine Peper 19498° T B3344 7064 83 Nagelen ' 7^ 15453 g Nooten Muscaatc» 4304 2I5c 530 ps Mannetges Nooten 5°= —■ f Ï540 83 Fouly 9j4 6'c 200 83 Geconfyte Nooten 1 100 10c 1118 83 dito Gengber 8 2 4°t 213 83 dito Nagelen M* 7' 30 Vlesfen Soya Japanfe 15 *i 172 83 Cardamom Mallabiars 172 353 «3 dito Java's SS3 15 83 Fouly Oly *5 370000 83 Poeder Suiker wow — 1700c ■ ",615 83 Indigo Java's «375 — I25< 1250 83 Lange Peper "5° ■ - 1375 83 Cubébe 1 75 "I 1136 §g Drakenbloed H3° ■ - 182 83 Sago Bomen im 3021 8} dito Mallax 2072 r4, 109 83 Gom Gutte. *°9 6,5 83 dito Benjuin °-5 — —— 1S7<0 83 Curcuma IJ'00 Ö25' 7563 83 Camphor 499' 257' 7P325o 83 Coffy Java's 417750 365501 27739 83 zwart Ebbenliout S7739 ' 83 Spanhout Bima's 1 Sioco 22650 3000- " S=oo 83 dito dito LB. — 800 32T47 83 Caliatourshout 21831 109K ?5q02 % Tbin Mallax Inktkookew 599* xr^o I dito Bancas «5«o - 625, 1*8502, 83 Catoene Garens Java's 1225» 623< CATOENE LYWAATEN. 1430 ps Catte Caatjes :-, '43° ~~  aöi8 N1EÜWE NEDERLANDSCHE Staat VAN VER" SCHÉP cei^e takken tes Koopban- i)£ls voor pen Jaue . Spa- De Hou*, | ren- Vrouw lust, 9 ryk. Sara Hendiiua. [ Wyn t 3 dito Ryfpndü dito dito — 31 —» S4 Aamen Madera Wyn 24 —> GOEDEREN op Vragt. • tCsq Baftasfea goa ——' Soa  JAARBOEKEN, December, 1790. 2619 Spa- I De Hout- i ren- Vrouw lu&t. ' ryk. Sara Hen- cirina. go» ps Chitfen Sourats 404 1 404 240 ps Niquanhslen ï2° 120 400 ps Keeper Bengaals 200 2=° 6000 Bosfen Bindrottingen 3oïo 3000 CAABSE WYNEN. 3 Heele Aamen Madera Wyn 3 — — 6 Halve dito roode Maag Wyn ° 56 dito dito bleek roode dito .dito 5C ™ 3 Heele dito Hanepoot dito 3 — 1 dito dito Frontignac dito ——■ 1 4 Halve dito Pontacq dito 4 • 6 Heele dito Museaal Wyn roode 0 9 dito dito dito dito witte •— 2 1 2 dito dito Steenwyn 2 jo dito dito roode en bl. roode Maagwyn 3° 42 Halve dito dito dito dito 4-i —- Een vierde van 24 Juny 1790. „ Carga of Lading van 't Oost-Indifche Retourfchip Trinconomale, van Ceyion, voor de Kamer Amfterdam ; behouden m Texel gearriveerd. .. „ .„„ 324713 ® Bruine Peper. 90400 fg dito dito lutuco-j 77-560 — Caueel Ceylonfe. ryns. 900 — Cardemom Malla- 190 — Catoen of Boom- baars wol. 4845 - dito Ceylons. CATOENlï LYWATEN. 46 - Stamp Paerlen. ga8o Ps Giunecs gebleekt. 4200 - Catchou. 240 — Dlt° Ruwr' 2.00 - Gom Mirhe. 6060 — Salempoens ge- 23 — dito Gutte. bleekt. 6 - Caneel Oly. 160 - LM° Ruwe 504000 — Salpeter. 9°° - Calamaganys. 39024 - Cauris. 1700 ~ Hane Laatjes. 39000 - Coffy Ceylons. 1200 — Catte dito. 4967 - SappanhoutSiams. S?94 ~ Niquamasfen. S3400 - Catoene Gaaren 1500 — Bherms. Sourats. 5°° r Braules. LllUUl 5 I252§ Staat /an verscheidenetakken des Koophandels voor den jaare 1790.  2f520' NIEUWE NEDERLANDSCHE mf - Corroots.. 37oo _ Souratfe Chitfen. 7So2 — Chelasfen. 4500 — Berampaats j.900 — Naginapaat, 600 — Savogesies " 700 — DotyPonnebeges- 6co Baftasfen. " Jes. Een vyfde van 25 Juny 1790. „Carga of Lading van zeven Oost-Indifche Retourfchepen , als De Castor, De Negotie, voor de Kamer Amfterdam; Eik eri Linde , voor de Kameren Amfterdam, Zeeland , Delft, Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen ; Rojenburg voor de Kamer Delften De Refolutie voor de Kamer Hoorn, van Batavia : den Arend en Zaanftroom van Ceyion, voor de Kamer Amfterdam, waar van de Schepen De Castor, Rofenburg en De Refolutie zyn behouden gearriveerd. De De Eiken Den Zaan- Rofen DeRei Cas- Nego- Lin- Arend, ftroqm. burg- folutie, tor tie. Jen. T??50 fg Witte Peperl 6250 6250 ,7-c ,soC *V?i S SüS?* di5t° 6808680925 115000,112000 7<436 101774 «VS Nooten Muscaten 7169 1429 -— * [ j7?g y' 308a 83 Fouly Q24 9Ï4 6l6 'g». 210560 83 Caneel Ceylons 120000 0~E(ir. , 3 re 83 Geconfyte Nagelen l06 105 7, 70 392 ps dito Nooten 100 100 io0 fl 60 Flesten Soya Japanfe 15 15 . j jg *] 753 83 CardHmom Javas 4co 35 4 1 343 83 djtp M «lUqaars i.yi '171 "j 122a 83 Pa-irlmoer sc.ieipen 1220 — j 41270"fg Curis .__ 4lJ7o 3 ps Handrottingea met goude knoppen 3 , I s$ocoo 83 Poeder Suiker — 90000 _! — 170000 30 8? Fouly Oly 15 I5 . ' 9 83'Caneel dito „ - r~*^ »5°5* » Cainpbor «4$ 5°55 251* 2«. S7SC0 83 Curcuma 12500 12500 __ -__ 6250 ■2é2S ft) Cubebe ' 137, 1250 ~~ ff_ 6ïS0- 075 83 Lange Peper 875 —' \ : i %V>i ffi Drakenbloed 1737J 5717 ~j__  JAARBOEKEN, December, $790, 262*; » De De ^iken Den Zaan- Roten- Da Ca»- Nego Lin lArend- ftroon Jurg. Refotor, tie. den. j lutie. 125° 83 Benjuin 62;. 6.: ~j " ~Z _~ —H 416 83 Gom Gutre 2 __. _____ 3100 83 dito Aloë : Jico I 6093 » Sago Mallax 2'°c i94.: = "—" ~_ J___ ",08 83 dito Borneo »?2 I3< • i\ 1448 83 Catjou 1448 ' ro 875 83 Indigo Java's , 375 '25° "53 E 37500 ffi Thin Baukas 12500 11500 , 625c 6250 1 11200 83 tsappanliout Java's 2200 1000; . ! 48425 83 dito Padangs 25<:oo 2342; —.— s 104050 83 dito Brniaas «78"= 6*5° 3oooo 3000c 20000 , 1 65493 §8 Caliatourshout I 21X31 a>83i " , lc9l6 109'5 ):oSoooo 83 Salpeter -iooooo 2Óoo:ö 3l9coc 151000 9S80CO ffi Coffy }ava-s 225000 197500 165500 «000O E! 13125 83 Catoene Garens Ja- va"_ 20C0 '25° 4875 1000 83 dito dito Tutuco- 2000 {§ dito dito Sourats acoc I : 200 Leggers Aracci g.°9 ~ _ ■ 8 ps japante Zyde Rokk. — 4 4, ;J. CATOENE LYWAATEN. * 1*300 ps Catte Gaatjes —— ] ~'— ■ i3oo ps Hane Caatje's j 'o0\ 9'1 _^ j iico ps Callamanganys 3 300 e°' _8 8580 ps Berampaats j g»8o| 20, 1 198 ps Doty Pohnebegesjes ] —— *!r " jo ps Moenemoulau *.aat- j 100 ps Periemoenemoulan | Gaatjes' ~Z| 100 598 ps Savogesjes . _ ; 1 j 598 798 ps Baftasfen Sourats _ " — — - j 793 —~ 3176 ps Chitfe Sourats divers 1 267" 5oc ^ -| 3197 ps Niquaniasfen 1 Sioo *J '■ i 400 ps Bherms . —— • j 4®1 —■— ioe ps Bróules " 2900 ps Coiroots , 1 —— »J : « 1.600 ps Chelasfen van Sau 200 ps 'N.aginapa&lf 1 10 ' 5920 ps Salempouris divers —— I 272( 320 3510 Gujnees divers , * ' Mi' 207' — , GOE-  2622 NIEUWE NEDERLANDSCHE De, I De /Eiken! Den Zaan- Rofen- De Cas- Nego- Lint Atend. ftroom burg. Refo- tor. tie. den- lutie. GOEDEREN op VRAGT. 94C0 Bosfen Bindrottingen 2400 2000 —r- — — —— 3000 acrx ?248R» 1 dUo Conga 4888/5 48^,3 Sm* :.o*-.. '31362 2.770 1 W ChOUCOlI 3039b 2*6*3 9«5>5 IM» I4077o I Pecco i«=9 ,8744 3299? -1334 i4V9ö ffl Hysfairt 3621: 35509 39°5? . <5*-7 sóqja ffl diio Sehin 5V95 • 4850 *-°44 10"' 44*17 S Thunkay 9349 9347 'JS«2 8X613 ft Zot.glo 16300 16300 4i792 , '4.2-ï I»;. $ Soulang 37° 3j8 *»>l 15- '<9 3 mg ffl Witte Nankmgfe ruwe » Zyde ; ^ 6732 7040 53fti 5»'3 12*4" 8 dntonfe ruwe dito 267' '676 2829 217 , 1957 eoo,o ps Nankings Liane GeeU 76# iöt.6 15656 5'3" "436 6222 vs dito dito Witte i»4<ï 1248 1851 6j< 1236 4000 ps dito dito Blauwe 800 got 800 gei üoo 260000 61 Spieaater uoooo -- -200e 0,7*0 f? Bindrotimgen l8?5c 1875c 18750 11575 1875c 6122 » Star Anvs i°7*> 1230 135» 1 136: 1095 40810 fë Radix China «WS* 99"c «54' 100c. 10134 503 to g dito Galinga ïü°8« ioc.83 i°04-i roosc ,0065 682 Kasten Potceleineu 156 156 13'- M 120 156 Tobbens dito 34 34 |c.) 99 30 (536 Boiidels dito I 3» 317 M* «»b 09» ZYDE STOFFEN. 550 ps Meubeldamasten. 500 150 ico j 50 600 ps Satynen icc 150 «591 f' I5a goo ps Gorgorons 5 '10c 5° 5 5° ioo ps Peekings Fatfoene 5c 56 " — 3350 ps Rolarmozynen 45" 15° 3"° 35 10a 1100 ps Taften 30c 5c 250 30 200 laoo ps Lustrijs 150 400 300 10 150 200 ps geruite Neusdoeken 50 5C 5C — 5° 200 ps Satyne gekeperde dite 50 5° 5C hc 100 ps Poesjes Damasten 1 50 se ■ 300 ps Lampasfen l 200 iro Een negende Lyst van den i October J790. . ■  Staat van VERSCHEIDENETAKKEr DES Koop- HANDELSvoor DEN JAARE 1790. M26 NIEUWE NEDERLANDS CHE # Carga of Lading van vier Oost-Indifche Retourfchepen , als de Zeenimpb voor de Kamer Amfterdam, de Verwagtïng voor de Kamer Zeeland , Dordwyk voor de Kamef i Delft, het Slot Capclle voor alle de Kameren, waar van het Schip Dordwyk behouden is gearriveerd. De De 1 Dörd- Het Slot Zee- Ver- wyk. Capelle. r r « r, nimph- wagt. • 26965 g witte Pep-r 40o 4oo A 10915 dito dito 1 z J7\ dito dito D 2450 duo dito R 3™5 dito duo H 110S dito dito 5 y „0o /484i7 ff bruine dito 8X107 i6iooo!i66ooo R ,«,to 192560 « Poeder Suiker 34^7^ 579^ R1Ó0Ï38 1625 f§ Indigo Java's 625? A ICcö 2250 ffi Cubebe of- Staart j ƒ 0 > Pel,er- '25 5°=] 250 R „„ «09500 f5 Coffy Java's (11950. 201250'201250 R 8770o 125000 © Sappanhout Bima's, 20.00 zicooi coo;o R ii4°9; « Caliatoershout I 28525 285'°; 2M503 R 779° ® Catoene Garens 7125 .500J A 03 ? 4ïoCarraatruwe Diamau- I I tea 420 1 ^ CATOENE LYWAATEN. I 800 pS Bethilles bonte 400 100* j0o R 20a 32c o ps Roeniaals van dc ] Kust i,oc gosj 600 R éöö loo ps Mouris van deKust t* J . 200 ps Chitfen dito 10^ 100; ■ 320 ps S-ilempouris dito 2^c go' 1680 ps Guinees 640 48a! 280 R 2go En een tiende Lyst van 26 October 1790. ,« Carga of Lading van twee Oost-Indifche Retourfchepen, als: Het Meeuwtje, voof de Kamer Amfterdam t en de Pollux voor de Ka-  JAARBOEKEN, Bsccmber, 17go. 2627 Kamer Zeeland, beide van Batavia; welke daaglyks verwagt worden. Het ] De Meeuw-Pollux, tje. 204407 fft Bruine Peper 63+071141000 4600 fg Witte dito 4100I 50c 260 P8 Nooten in doppen 263 183 m Foely ; 183 500:0 v Sappanhout Bimaas 25000 2500c 57025 ffi Caliiatourshout 28525 2850c 1750 fg Indigo Javaas 1125 625 94950 ffi PoederSuiker 3968:) 55261 ïoi É Cardemora Javaas ' 103 1750 fg Cubebe of Staartpeper 1250 50c 7750 fft Cattoene Garen Javaas 7250 50c 326001 ffi Coffy Javaas 124751 20125c CATOENE LYWAATEN. 500 ps Bethilles Bonte 300 20c 1900 ps Köëmaals van de Kust iaoo 70: 1350 ps Chitfen dito 1250' 10c 240 ps Salempoeris gebleekt dito 163 8c 160 ps dito ruw dito 80 Sc 1080 ps Guinees gebleekt dito 640 44c 40 ps dito ruw dito 4: Wegens den verkoop van Goederen zyr de navolgende gedrukteLysten uitgegeven, als een van den 18 February 1790, van de zen inhoud: „ De Bewindhebberen van de GeneraleNe derlandfche Geoctroyeerde Oost-Indifclu Mmmmmmmm Com Staat van ve71- schei» dene TAKKEN DES Koophandelsvoor. oen ja are 1790. i » > > ) >  NIEUWE NEDERLANDSCHE Compagnie , ter Vergadering van Zeventienen, prefenteeren in de Maanden April en Meidezes Jaars 1700, in de refpective Kameren, in't openbaar te veilen, de navolgende Goederen, en dat by Verdeelinge in de Kameren, en ten dagen als volgd: Amft. Zeel. Delft i Rott. Hoorn'Enkh. n Ap 19 Ap. 27 Ap.'aoAp. 4 Mei. 6 Mei. 5562 Balen Bruine Peper 2470 150c 256 400 356 580 420000 ffi Caneel in Fardeler. 210000 105000 262.^0 26250 2625' 26553 8000 6? Blanke Fouly 4300 20o< 500 500 5001 500 10000 f§ Bruine dito aoco 6950 —— 870] 180 Ssooo fg Ongegarbuleeide Fouly 15375 8000 2000 20 0 2000 2^25 S50000 ffi Nagelen 125000 62500 156 5 15625 i5625 >5 5a6 »ooooo fg Geftoken Nooten Muscaten 82760 3926 6jo 170 625® 6250 6000 ps Mannetges Nooten 2250 1590 7jo 7S° 75° 500 ps Geconfyte dito 400 ;oo I20coofgSappanhoutBima's 35000 Srooo —■— 10000 61 dito Java's 10000 1—— -—1 ——' 179920 fg Poeder Suiker • «79920 —— 21875 ffi Thin Bankas 21875 -"TT " 1124 <§ Cardamom Java's 763 3j6 . —— ,688 fg Lange Peper 458 23° ^525 f§ Cubebe ofStaari- peper 2550 1175 — 1388 61 Sago Mallax 138? —— • 47547 ps HaBdrottingeu op Vragt 45178 33Ö9 > ■ J500J ff Catoene Gaaren Java's 3625 11375 760000 fg Coffy Java's aocooo 560000 —— - - 2141 fg Thee op Viagt 2141 — —. Als mede de Goederen van Particulieren, aangehouden Goederen en verdere Restanten en Kleinigheden die by de refpe&ive Kanieren aan handen mogten zyn. De boven Raande Bruine Peeper, Canneel, Fouly, Nagelen, geftooke Nooten Musea- ten  JAARBOEKEN, December, 1790. 2625» tenen Mannetges Nooten, worden verkogt met een ftilftand tot den eerfte Maart 179».' Egter behoud de Compagnie aan haar de Fa. culteit om de bruine Peeper, weke voorden eerf e April 1790 nog mogt worden aange-, bragt, teu allen tyden te mogen verkoopen; en worden alle de anderen aangeflaagen Goederen, met de gereferveerde Schepen aan-: gebragtfenby het najaars Verkoopbillet vermeld; verkogt met een fciiftand tot den eerfte Augustus 1790." Een andere Lyst van den 20 July 1790, luidt aldus: „ DeBewindhebberen van deGeneraale Ne> derlandfche geoétroyeerde Oost - Indifche Compagnie , rer Vergadering van Zeventienen, prefenteeren op den 30 Augustus aanftaande, ter Kamer Amfterdam. als mede ter Kamer Hoorn, ten dage als nader zal werden bekend gemaakt, te veilen, en by den afflag te verkoopen , de navolgende Goederen. In de Kamer Amfterdam, op Maandag den 30 Augustus 1790. 328122 m Thee Boey. 442567 — dito Congo. 78877 — dito Souchon. 15990 — dito Pecco. 18655 — dito Songlo. «20156 — dito Tunkay. ^6591 — dito Heyfant Schin. - Mmmmmmmm a caasa Staat run* 5CHEIJb NE Loop. 1 anGELSi'OOR )EM [aarB [790.  26> NIEÜVVE NED ER LANDS CHE 6228a $ dito Heyfant. 108 — dito Soulatig. 20 Aamen roode Conftantia Wyn. 24 Dito Witte dito dito. 60 Leggers dito Steenwyn. 65 Dito dito Ryzende Wyn. 3 Dito dito Muscadel dito. 3 Dito oude Beleege dito. 8 Dito Caabfche JVJalga dito, 20 Dito Roode Ryfende dito. 1 Dito Pontacq dito. 2 Dito Ryfende Pontacq dito. \-i 2 Halve Leggers dito dito dito. 4 Aamen Witte Muscadel dito. 8 Dito Caabfe Malga dito. ia Dito oude Beleegen dito. 24 Dito Caabfe Madera dito. CAABSE WYNEN op Vragt. 3 Amen Madera Wyn. 3 Dito Hanepoot dito. 1 Dito Fromignacq dito. 6 Dito Roode Muscaat dito. 2 Dito Steen dit©. . ,-j 2 Dito Witte Muscaat dito. 30 Dito Bleekroode Maag dito. 56 Halve Aamen dito dito dito. 48 Dito dito roode Maag dito. 4 Dito dito Pontacq dito. 20 Kisten Caabfe Wynen. Ter Kamer Hoorn, ten dagen als nader zal •morden bekend gemaakt. .2568-6 Eg Thee Boey. 378967 — dito Congo. 39,58 — dito Souchon, *33°6 Staat VAN VER- SCHEl- dene TAKKEN des Koop- han* dkls voor. den jare 3790.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2631 523206 fg dito Peceo. 12751 — dito Songló. 12717 ^— dito Tunkay, # 4o77 — dito Heyfant Schin. 50766 — dito Heyfant 5 Aamen Roode ConRantia Wyn. 8 Dito Witte dito dito. De bovenftaande Thee word verkogt me een ftilftand tot den eerften Augustus 1791 behoudende de Compagnie nogtans aan haa de Faculteit om nog één der in dit Jaar vei wagt wordende Chinafche Retour Lading Thee te verkoopen; als mede Thee van Pai ticulieren, en van vorige Jaaren overgehoi den." Een derde van dan 4 Ocr.ober is aldus ingerigt: De Bewindhebberen van de Generaale Nederlandfche Geo&royeerde Oost Indifche Compagnie , ter Vergadering van Zeventienen, prefenteeren in de Maanden November en December dezes Jaars 1790, in de refpedive Kameren te veilen, de navolgende Goederen, en dat by verdeelingen in de Kameren, en ten dagen als volgt: Mm mmmmram3 4«476 Staat van verscheidenetakken des koophan" C DfifcS , VOOR r den jaare ;l79°'  2632 NIEUWE NEDERLANDSCHE 48476" fS Witte Peper 5210 — Geconfyte Gengber 692 ps dito Nooten 951 t§ dito Nagelen 120 Klesfèn Japanfe Soya 61802 ffi Cauris B40CCOD — Salpeter 37955° — Sappanliout Bima's 6465° — dito Java's $2<,80 — dito Fadangs 34750 dito Siams «91254 — Caliaiouishout "7730 — zwart fcbbeuhout «1099 Indigo Java's 0305° Cnrcutna dito 5/21505 — Poeder Suiker 9375° — Thin Bancas i>985 — dito Mailax Inktko. tets eoocoi _ Spiaulter 2373 — Cardamom Java's 4845 •- dito Ceylons =387 — dito Mallabaar *78j7 — Camphor , 7040 — Catchou 8512 Drakenbloed 3375 "~ Benjuin éoooo — dito op Vragt 1223 — Gom Guste 3680 ~- dito Mirrhe 3ico — Aloe Succotrina 4590 V, Lanse Peper 8250 — CnbebeofSiaartpeper 458 jo — Radix China 50310— dito Galinga '14679 — Sago Mallax icco — dito Bomeo 6114 — Star Anys iSpoi-o Itmariiide op Vragt, 6g —- Stamp Paarlen J355 Fs Paarlmoer Schelpen 4co Gnce Canetl 0)y J280 dito Fculy uito 6co ffl Nagel dito 3coo Oiy vanNoten in Koeken 50° — dito Kekenemaale soiCairaat ruwe DiamanSen Amft. Zeel. Delft Rolt. IHoorn Enkh. [15 Nov. 29N0V 8 üpc toDec i4 Cec 16 Dec 28400 14131 l8rc II70 2975 3174 842 407 400 3gi 3c? 100 icc icc g2 —— 493 «45 71 7i 70 6c 15 ij 13 15 42O0- 19802 1 IJOOOoc 5IOCCO i20occ2700c( 9560c 63000 132950 38oor 20coo 3300< 3725e 20500 690c 48420 345-0 8760c 42407 39416 10916 1^,17 539C 275c 125° 1250 4<9cc 25000 625c 6.50 62tr 264700 187212 299543 170000 —— —- goöoo ajooo 6250 62S, É I4OOCO — I30C04 ~ 1459 9'4 1587 8oR —I 2000c 10251 2512 2572 „.., , 5240 1800I . *-5*- , 5759 2-53 — 2500 875 60000 — ^_ , _ 853 370 — — - — 17fj0 . I9CO , „, 3100 . 334C I25C _ 5 375 2625 250 , 20128 9545 icocs 10134 20167 10048} IC030 / locój SToi 3488 tags 919 ott t'62 s'b — rrrrr ^2300 i35i< i36i 1095 9i° 445 ' 3-,c 5c 1 icoo 280 —_ 500 • < « .—-. 20J _ _ — , —.  JAARBOEKEN, December, 1750. 2633 Amft. Zeel. Delft i Rott. Hoorn Enkli. 15 INov. 29N0V 8 Dec.JioDec, i4Dec. i6Dec. 5 ps Handrottingen met 1 aoude Knoppen 5 —— — I ..„„ 411962 - dito op Vragt ' 3244«2 S0700J -- 368os> 2{Casfen Rariteiten opVragt 2 —\ — —— 9,750 9 Bindrottingen 375o 18750 18750 -- 18750 mIoo Bosfen dito op Vragt 9+00 5000 3™o 3000 200c i»sX n Cüffy Java s 1:30000 83i25°fc2453? 4500 20-- ocob — dito Ceylons goou 23 Aamen roode Conftantia Wyn ' 10 l \ | 32 dito witte dito dito *« o o ,64 Leggers Araec. 79 f 10 £ _!> _J 5 s Halve dito dito -8 —7 n aoooo f« witte ruwe NankZyde 7960 57oo 3°^ oo«5 600 « Cantonfe .uwe Zyde 2670 2<62 2'?' . c6i — dito dito Tutucoryns 11*61 600 t t~ "ZZ, ~~\ 6vk„ - dito dito Java's 26875 21500 6250 é2^ 4875 nZo — Catoen of Boomwol 690 690 — — THEE direft van China. l6S246 flg Thee Boey j£ ~ =- 391230 fg dito Congo 3» 3 92515 « «ito Couchon |«* 32009 ffl dito Pecco 8 £9 __ 7i6co tv duoZouglo ( I 192*8 ft dito Thunkay *f*2» - ■ 305» i dito Hysfant Sch.n 3«« -- 55203 fB duo Hyslant 55* d 281 ft] dito Soulang ° 869 18 dito Joosjes -7- » ' 682 Kasfen Porcelemen 312 *ö° J20 ,56 Tobben, dito 68 w 39 » 1516 Boudelsdito, 6l4 SiS 802 *'* ZYDE STOFFEN. 1 os ps Poesjes Damasten 50 5° —— —™ 5Q 55o ps Meubeldamasten ?5" i°° 5° -3; » 600 ps Satynen divers 25» I5" öu —_ 5o x97 ps dito Neusdoeken 97 • _ aï9 iaoo ps'Lustrin.s divers 55o\ 3oo 100 »»q 300 ps Gorgorons 'f0 5° 5° 3co ps Lambasfen 100 100 —^ _ -00 iioo ps Taften 3s° 250 300 - ** 1450 ps Pekings of Rol Ar- 45 mofyne divers „ 7°l 300 350 - ™° M m m m m m m m 4  2634 NIEUWE NEDERLANDSCHJ? Amft. Zeel. Delft Rott. Ho&M Enkh. „ , l5**°v 29N0V 8 Dec ïoDec. i4Dtc. iGUec aoj ps dito geruite Neusdoeken 103 50 ; g0 16 ps Japanfe zyde Rokken 8 6 4 4 4 CATOENE LYWAATEN. ' 848 ps Betilles gebleekte 84? , 3700 ps dito bonte 2660 100 2365 ps Baftasten 925 440 308 ps Mauris 200 108 4272 ps Catte Caatjes 3372 90e 5374 ps Hane dito 3074 303 . __ jSops Moene MoelamsCaatjes 50 ioo — 150 ps perie Moene Moelams dito 100 50 —.— 3448 ps C'lamanganys 2348 1100 5797 ps Doty Ponnebegesjes 1012 765 ) 1551 psSavogesjes 1471 8c :( 8928 ps Roemaak; 8328 600 1 X0742 ps Berampaats divers 9922 82e . 3814 ps Ctiitfen Sourats 8234 580 . ■ gn4 ps-Niquaniasfen 7594 640 —__ \ ■ 2194 ps Bherms Iy6_s 23° 979 ps Braules divers 739 24c ~ anoi ps Corroots 15421 568c — -r—■ 57565 ps Chelasfenvau Sourat- ten i°733 6786 788 ps Bajora 5ft5 233 . . «651 ps Naginapaats 2381 270 «1870 ps Salempoeris divers '5X5° 6-20 —- . »?794 ps fiuinees divers 15154 336c sg3 j ico ps Chinck Siouw Linnen | 100 _ 50072 ps Nankings Linnen geel] i?s44 15*56 5136 —— , /5to6 ps dito dito wit j 2400 18^1 639 r '1216 4000 ps dito dito blaauw j 1600 gco 800 Op Vragt. $80 ps Keeper . I 600 200 3183 ps Baftasfen J 2383 *— 8Q' 3847 ps Cliitzen divers I 3443 —— aoj 480 ps Wiquartiasfeij ' 36- 1 ' 120 Benevens de Goederen van Particulieren en van vorige Jaaren overgehouden. De  JAARBOEKEN, December, 1700. 2635 De bovenftaande Goeden werden verkogt met een ftilftand tot detl coaten Augustus 179ii behoudende de Compagnie nogtans aan haar de Faculteit om de Ladingen van de Scheepen Rotterdams H 'elvaaren, De Zeemmpb, De Verwaaiing , Het SlotCapelie, De Pollux en Het Mee wtje, van Batavia, ten allen tyden te mogen verkoopen; en zal de Compagnie haar uiterlyk op den eerden November 17^0 vcrklaaren , of de bovenftaande Goederen, geheel of ten deelen by den afllag zullen worden verkogt. De bovenftaande Goederen zullen worden opgeveild na de orde waarin dezelve hiei vooren zyn gebragt." Een vierde van den 1 November 1790 h als volgt : „ De Bewindhebberen van deGeneraaleNé derlandfche Geoctroyeerde Oost- Indifchf Compagnie, ter Vergadering van Zeven tienen, prefenteeren nog in de Maanden No vember en December dezes Jaars 1790,111 & refpeclive Kameren te veilen, en by den af {lag in Bankgeld, (even ais alle de ander Goederen, welke reeds aangeflagen zyn,) t verkoopen de navolgende Goederen, aaïise bragt met de Schepend Perwagiiug mlle Slot Capelle, In de Kamer Amfterdam, op Maandag de 15 November 1790. 0278 fê Witte Peper, Mmmmmtfimm-5 1°^ Staat van verscheidenetakken Koophandels VuOR oen jaare 1790. ï V f 1 O  Staat van verscheidenetakken bes Koophandelsvook den jare 1790. 2636 NIEUWE NEDERLANDSCHE 1000 g Indigo Java's. 171 — Catoenen Gaaren Java's. lu de Kamer Zeeland, op Maandag den November 1790. 6439 f6 Witte Peper. 25000 — Sappanhout Bimaas. 28510 — Caliatourshout. 625 — Indigo Java's. 57950 — Poeder Suiker. 500 — Cubebe of Staartpeper. 201250 — Coffy Java's. 500 — Catoenen Gaaren Java's. | 900 ps Roemaals. 100 — Bethilles. 100 — Chitfen. 80 —■ Salempoeris. 480 — Guinees. In de Kamer Delft, op Woensdag, den 8 December 1790. 2082 $ Witte Peper. In de Kamer Rotterdam, op Vrydag den 10 December 1790. 2911 ffr Witte Peper. 30000 —- Sappanhout Bimaas. 28525 — Caliatourshout. 100138 — Poeder Suiker. 250 — Cubebe of Staartpeper. 87500 — Coffy Java's. 5 600 ps Roemaals. 200 _ Bithilles Bonte. 280 — Guinees. In  JAARBOEKEN, December, 1790. 2637 In de Kamer Hoorn, op Dingsdag den 14 December 1790. 935 f§ witte PePer* In de Kamer Enkhuizen, op Donderdag^» 16 December 1790. .935 ® Witte Peper." Eindelyk is deze de vyfde Lyst gedagtekend den 16 November 1790. De Bewindhebberen van deGeneraaleNe de'r'landfche Geocrroyeerde Oost Indifchi Compagnie, ter Vergadering yan Zeven tienen, prefenteeren nog in de Maanden No vember en December dezes Jaars 1790 ii de Kameren Amfterdam , Zeeland en Rot terdam te veilen, en by den afilag in Bank geld, (even als alle de andere reeds aange flagen Goederen,) te verkoopen de navol gende Koopmanfchappen , aangebragt me de Schepen Het Meeuwtje, De Pollux e; Het Slot Capelle, In de Kamer Amfterdam, op Maandag de 2,0 December 1790. 3485 fjg Witte Peper. ■ 25000 - Sappanhout Bima s. 2$525 — Caliatourshout. 1125 — Indigo Java's. 39689 — Poeder Suiker. I00 _ Cardemom Java's. 10 co — Cubebe of Staartpeper. 1247; Staat van ver.» schei* eene takken des Koophandelsvoor den jaare 1 'l  ïö38 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van verscheldene takke1 des Koophandelsvoor den jaare *790. ioooco tg CofFy Java's. De Compagnie maakt by deze bekent, dat de Ladingen van de Schepen De Zeenimpb en Rotterdams Welvaaren, onder den ftil« Hand tot den eerften Augustus 1791 zyn be^ greepen." Dc 124751 f§ CofFy Java's. 7150 — Catoene Gaaren Java's. 1200 ps Roemaals. 300 — Bethilles bonte. 1250 — Chitfen. i 240 — Salempoeris. 640 — Guinees. In de Kamer Zeeland3 op Maandag den 29 November 1790. 425 §§ Witte Peper. 25000 — Sappanhout Bimaas. 28500 — Caliatourshout. 625 — Indigo Java's. 55261 — Poeder Suiker. 500 — Cubebe of Staartpeper. 201250 — CofFy Java's. 500 — Catoene Gaarens Java's. 700 ps Roemaals. 200 — Bethilles. 100 — Chitfen. 160 — Salempoeris. 480 — Guinees. In de Kamer Rotterdam, op Vrydag den 10 December 1790.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2639 De pryzen der verkogte Goederen blyken uit de navolgende Lyscen als Een van dea 7 Mei 170 u Pryzen van de Koopmanfchappen, ver kogt door de Heeren Bewindhebberen vai de Generaale Nederlandfche Geoftroyeerdi Oost Indifche Compagnie , in de rcfpeétivi Kameren, en ten dagen als volgt: In de Kamer Amfterdam, op Maandag de 12 April 1790. Bruine Peper tot 28 % 't ($• , Caneel roode Letter 100 a 166 ft. t& , zwarte Letter 100 a 116 ft. t f» Blanke Fouly tot 51 Jj 6 | 't & . Bruine dito tot 41 Ji 6 § t Sr Ongegarbuleerde dito tot 44 $ 't fff Nagelen tot 58 ft. 't fg Geftoken Nooten NJuscaten tot 200 It. t fff _ Mannetges Nooten tot 4 ft. 't ps. Geconfyte dito tot 3 ft. 't ps Sapanhout Bima's tot u| gi. de 100 fg Cardamom Java's tot 44 ft. t tg Lange Peper tot 23 ft. 't ff Cubebe of Staartpeper tot 6 it. t ©■ Catoene Garen Java's GriefcLett.B. 38338?- ft. t Cheribons Lett. B. 1 foorttot 37 — 2 ibort tot 29 — dito Lett. C. I foort28: a 32 — 2 foort tot 29$ —' CofTy Javas in Goeny 13} a 14 ft. 't $ Staat VAN VËR- ecHiii- DENS TAKKEM DES . Koop. j han» , DELS " voor 5 den JaRE 1790. 'I m In  Staat van ver» scheidenktakke] des Koophandels voor den jaare 1790. 3 ( 2640 NIEUWE NEDERLANDSCHE In de Kamer Zeeland, op Maandag den 19 April 1790. Bruine Peper tot 27^ § 't fg Caneel roode Letter 120 tot 152 ft. 't © *■ zwarte Letter van 973102 ft. 't tg Blanke Foulie tot 50 g 't fg Bruine dito tot 38 Jj 't fg Ongegarbuleerde dito tot 48 jj 't £g Nagelen tot 58 ft. 't (g Geftoken Noten Muscaten tot 202 ft. 't fjf Mannetges Noten tot 3} ft. 't ps Geconfyte dito tot 6\ ft. 't ps Sappanhout Bimaas tot 9J gl. de ioo ! Javas tot 5 gl. de 100 fg Poeder Suiker 10 a 12 % 't tg Thin Bankas aan Schuiten tot 441 gl. de 100 fg Cardamom Java's tot 44 ft. 't (g Lange Peper tot 23^ ft. 't fg Cubebe of Staartpeper tot 5* ft.'t fg Sago Malax tot 7i ft. 't 1$ Java's Catoene Garen Griefe Lett. A tot 42 ft. 'tfg Lett. B. 33i a 34* , Lett. C. tot 31^ Lett. D. 31 a 32 - .... Sourabaaife Lett. A. tot 40 — Lett. B tot 33j . fava's Catoene Garen Lett. C. 32$ a 325 Litt. D. tot 35 ïagalfe Litt. C. tot 30J Lett. D. tot 29^ — Coffy Java's in Peperbaaldoek tot i2| ft. 't fg In de Kamér Delft, op Dingsdag den 27 April 1790. kuine Peper tot 28 § 't fg "aneel roode Letter 105 tot 120 ft. 't fg Ca-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2641 Caneel zwarte Letter 10a a 105 ft.'t fg Blanke Fouly tot 50 Jj't $ Ongegarbuleerde dito tot 41 |) t W Naaeïen tot 58 ft. 't „ , Géftooken Nooten Muskaten tot 200 it. t m ln de Kamer Rotterdam, op Donderdag den 2.9 April 1790. Bruine Peper tot 28 % 't fg Caneel roode Letter 120 a 150 it. t W . zwarte Letter 102 a 105 it. t rjij Blanke Fouly tot 50 jj 't fjg Ongegarbuleerde dito tot 41 Jj tg? Nagelen tot 58 ft. 't fg Geftoken Nooten tot 202 ft. t tg Mannetges Noten tot 3' ft. 't ps In de Kamer Hoorn, op Dingsdag den 4 Mei 1790. Bruine Peper tot 28 % 't ïï , Caneel roode Letter 100 a 125 it.. t W , zwarte Letter 100 a X05 it. t {£ Blanke Fouly tot 50 Q 't fg Bruine dito tot 28 K 6 £ 't fg Nagelen tot 58 ft. t fg Geïlooken Nooten Muscaten tot 200 lt. t 0? Mannetges Nooten tot 3» ft. 't ps In de Kamer Enkhuizen, op Donderdag dt 6 Mei 1790. Bruine Peper tot 28 § 't fg ( Caneel roode Letter 100 a 125 lt t W ——. zwarte Letter i»o a 105 ft. t fg Ongegarbuleerde Fouly tot 41 $ 't f8 ^ Staat va n verscheldene TAKKEtf DES Koophandelsv»or' den jaare 1790. n  2642 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van vkr- SCHEI- DfciME TAKKEfi ces Koophandelsvoor den Jare 1790. Nagelen tot 58 ft. 't fg Geftoken Noten Muscaten tot 200 ft. 't fg Mannetges Nooten tot 3$ ft. 't ps. Alles in Banco te betaalen, met een per Mille voorden Armen." Een andere Lyst der pryzen van den a September 1790, luid aldus: „ Pryzen yan de Wyn,verkogtdoor deEd. Herren Bevvindnebberen van de Generaale Nflderlandfche Geoctroyeerde Oost Indifche Compagnie ter Kamer Amfterdam, op Maan. dag den 30 Augustus 1790 en volgende dagen. Alles in Banco te betasten, met een per Mille voor den Annen. Caabfche Conftantla Wyn' Roode , merk HK, 205 a 249 gl. d'Aam. 105 a 170 gl. d'Aam. ' 110 a 125 gl. d'Aam. ' —— —— dito merk INC, 87 a 123 gl. d'Aam. — Steenwyn Witte 86 a 115 gl. de Legger. Ryzende dito dito 58 a 105 gl. de Legger. Muscadel dito dito 156 3205 gl. de Legger. —— Oude Belegen Wyn 80 a 105 gl. de Legger! Malga Wyn 120 a 164 gl. de Legger. Ryfende Wyn roode 100 a 128 gl. deLegger. . Pontacq Wyn 149 a 189 gl. de Legger. -—— Muscadïl Wyn witte 37 a 40 gl. de Aam. —— Malga Wyn 37 a 50 gl. de Aam. Caab-  JAARBÖËKËüï, December, i 7D3. 2643 Caabfche OudeBeleegen Wyn 25 a 35 gl.deAam. — Madera Wyn 117 a 168 gl. de Aam. Een derde van den 2 September 1790 luid aldus: Pryzen van de Thee, verkogt door de Ed. Heeren Bewindhebberen van de Generaale Nederlandfche Geoélroyeerde Oost-In. difche Compagnie, ter Kamer Amfterdam, op Maandag den 30 Augustus 1790 en volgende dagen, Alles in Banco te betaalen, met een per Mille Voor den Armen. Thee Boey heele Kistert 9 a 91 ft. 't ffi — dito * 7 a 7| ft. 't 8 —— —— Halve Kisten tot 9 ft. 't ffl dito * 7 a 7J ft. 't ffl — Quart dito 9I a 10 ft. 't 68 Congo 20 a 27J ft. 't ffl dito * 17J a 22|- ft. 't ffl * Congo voor Souchon 26 a 47^ ft. 't $ dito* i8i a 19$ ft. 't dito of Kempoy 31 \ a 33 ft. 't ffl ' Souchon 25^ a 43^ ft. 't ffl dito * 22| a 24 ft. 't ffi ■ Pecco 65J a 67 ft. 't ffi ■ Zonglo 21 a 23 ft. 't ffl -—«- dito * 16/ a tf% ft. 't ffl Tunkay 22 a zi\ ft. 't ffl dito * 164 a i6| ft. 't ffl -—- Heyfant Schin 22| a iögj ft. *t ffl dito dito * 22 a 22* ft. 't ffl -—; Heyfant 35! a 36J ft. 't © dito * 35I a 41 ft. 't ffl -— Soulan 6'f a 7 gl. 't ffl Nnnnnnnn Êei STAAT" /AN 5CHEIQENETAKKEN oes Koophandels voor. DEN fAARË I79°« l  2644 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat VAN VERSCHEIDENEïAKKEf DES Koop. HANDELSVOOR DEN JAARE 1790. Een vierde van 15 Gclober 1790 is deze Pryzen van de Thee , verkogt door de Ed. Heeren Bewindhebberen van de Generaale Nederlandfche Geoctroyeerde Oost-Indifche Compagnie , ter Kamer Hoorn, op Dingsdag den vr, ii cob. ƒ13* a 15$ zonder bloemen gcb.'eckre dito, alle opgefooeld. 10 a 104 — Allegiasfen Paliacats 1.16 br. 2 c. totVi — Siwterganty dito 1. 32 br. 2 cob. i6ê a 17! — dito oho). 16 br.2cob. 10* 3 10j — dito jagernapoers I. 32 br. 2 c. tot 17^ dito Calewaphoe Paliacats lang 32 a 20 ' ... .1':> '.' \ T4I a i54; — «htooitn dito iang ï<% 3 ió br. 2 cob. ' 7f a 71 — dito dito Jagernapours 1. i5i a 16 br. 2 7, — ■ r- lt- 1 , '2 c tot/i ~ * ***** ■ ■ Baf-  JAARBOEKEN, December, 1790. 2(549 Baftasfen fmalle gebleekte Sourats $ wiela op gefpoeld lang 22 br. li cl. 6? a 74 t ps bruin blauw Sourats opgefpoeld lang 23 br. i& cl. 7= a 7f — Mourisfyn gebleekte Paliacats 1. 26 bT.r«^b. ^ Catte Caatjes gemeen Ponnicails 1. 21I br. 1A cJ p^ ups" dito dito Matmapaar 1. 21 a aik br. iJel tot 94 — dito dito Kilkare lang 21 br. Hel tot 9* dito fyne Ponicails lang 21 br. irs el J 1 loort tot nl — 2 foort tot 1 li — dito dito Maimapaars, 1. ai a 21; br. U el 1 foort I2§ — 2 foort uï — dito dito Kilkar's t 21I br. if el 1 foort 12I 2 foort lis — dito gemeen Mannapaars, alle opgefpoeld, h 6 21 br. n el 9* a 9I — dito dito Kilkar's opgefpoeld br. i4 el 10 ïlane Caatjes dito gebleekt Ponnicails I.49 br. J 1* el 24» a 25f - dito dito dito Mannapaars 1. 48 br. li a lis el 25-} a 25? — dito dito dito Caab Commeryns 1. 48 br. ift el tot 245 — dito dito dito Kilkar's 1. 49 br. l* el |6i a 26! dito dito dito Mannapaars, opgefpoeld 1. 48 a 49 br. el 25 a 25Ï Moenemolam Caatjes dito 1. 21 br. 1* el tot 14* Perimoenimolams dito dito 1. 18 a i8i br. U el tOt I2f - Callamanganys fvn gebleekt Tutucoryns k aï* br. il a i^t 2 foort 9% a i©i — dito dito Ponnicails 1 foort ioj a ioh — 2 foort tot 10 Mannapaars 1. 2U br. il el tot ïolNnnnnnnn 4. Kil Staat van VEO.- SCHEI* DEfvE 1AKKEN des Koop- handelsVOOR den ja a r E 1/90.  *G5© NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van verschei» dene takkek des Koophandelsvoor den Jare 1799. I l Kilkar's 1. 214 br. i3 el tot iü 'tps i en % foort iol a ioj — Tatucoryns opgefp. 1.21 br. li 1 f. tot9j ■— opgefpoeld 2 foort tot 94 — Mannapaarts opgefpoeld-2 foort 91 a o\ — Doty Ponnebigesjes witte Sourats 18 Wiefa 1. 254 br. ift el i4i a 14! -» opgefpoeld 14» a 14I —. Savogesjes witte Sourats 9 dito L 23 br, ir> el 8£ a 8f — opgefpoeld 1. 22! br. Ti el niani — Chelasfen geruiten, Pajiacats l. 17' br. 2 c. 214 — Jagernapours I. 16 br. 2 cob. tot 14 — Roemaals Sesterganty Paliacats 8 aan 't ps 14 el 8 a 8j — 8 aan 't ps ij el tot 71 — 16 1 — tot 10? — Roemaals Sesterganty Paliacats 8 aan 't ps 1 el tot 54 — opgefpoeld 16 1 — tot ioj — Jagernapours 8 17 — tot 9! —- 8 1 li — ?i a 74 —• 16 1 — lof a 104 -» fl'Esta Paliacats 8 il — tot iof — 8 — i j — tot jo4 — 8 ——- 1 — tót 6 — Jagernapours 8 —-~ ii — tot ioj —. 8 ik — tot 10 — 8 ■ ■■ 1 — tot 6b opgefpoeld divers 8 ik — tot 94 — jeruite Jagernapours 8 —— ir* — 7* a 74 — 8 —* it - 74 a 7i — 16 —- 1 — tot nè —i ordinair dito 8 ■ 1 — tot 45 — geruite Indiafche foort Paliacats 8 —- ij — 9 a n -» 8 li — tot 8| — 8 «- 1 — tot 5§ — des opgefpoeld di- yers Jagerpap 8 -r— lA — 7 a 7$ — Be-  JAARBOEKEN, December, 1799. 2651 Berampaats witte Sourats 10 wiefa nieuw for- teering lang 23 br. irs el 9I a 95 'tpi opgefpoeld lang 231 br. i* el tot 6f — bruin blaauw, Sourats 10 wiefa 1. 23 br. H 84 a 8j * opgefpoeld 84 a 9 ■ Chitfen Sourats 16 wiefa lang ui a 12 br. iiel 85 a 91 • Ponnebegesies 18 wiefa lang 12 br. iè el 9i a i°è ' ■ Dorogesjes 9 wiefa 1. n§ a 12 br. i&a 14 el 6 a 6§ • Natrinams n wiefa 1.9 br. iA a 14 el 5-:a5^ Amedabats 17 wiefa 1. 12 br. el 9ïaios • Chiaboutria breede na wiefa 1. lila ia br. ii el 6s a 61 • Sourats divers opgefpoeld 1. n§ br. ii* a ii 7 a 7* • lang 8' br. irVeltot 4* ■ Miquaniasfen fyne lang nieuwe ftreep 10 w. lang 18 a i8i br. i4 a ifV el 7 a 74 ~ fvne nieuwe ftreep 10 wiefa lang i3*br. 3 11% el 4i a 5* - lange nieuwe ftreep 8 wiefa lang 18 a i8§ br. i4 a ift cl 64 a 61 Sourats divers opgefpoeld lang 17h a 18 br. iia itteelófc a 6f ■ opgefpoeld lang 13 br. irV el 4ia 5 ■ Bherms Sourats breede 12 wiefa lang 18 a i8è br. el 7% a 74 • opgefpoeld lang 17! a 18 br. irV el tot 74 • Brauwls Lamby met Zyde 11 wiefa lang 225 a 23 br. irV el io» a I2§ dito divers opgefp. lang 23 br. i& el tot iol Corroots grove Sourats 6i wiefa lang 5* br. is* a 1$el42 a 42É: ft. 't dito Lalia van 6j wiefa lang 5*br. i& a i4 el 38 a 39 ■ Nnnnnnnn 5 di Staat 1 van verscheidene'takken des "Koophandels , voor *den "jaare , • 1790. m 38 -> to  Staat van verscheidenetakken des Koophandelsvoor den Ja be ' Ï790. 26*52 NIEUWE NEDERLANDSCHE dito Tjarolia — tot 40 'tps dito Tjokria —— fc— tot 38 — dito Hofeny — tot 38 dito Poplia — — tot 42 — Ghelasfen Sourats 11 wiefa Monfler 12 Jang zzk a 23 br. ii a ir* el Ska. sl dito 9 wiefa Monfter 14 lang 22i a 2301-. ii a ir* cl 7i a8 —» Poplia 11 wiefa nieuwe ruit lang 23 br.'ija ijós el tot 124 — Sourats Comp. oude ruit lang 23 br. ir* el 12 a 124 -» Poplia oude Comp. ruit lang 23 br. it* el tot 124 — divers opgefpoeld 1.22! 323 br. 14 el 74 a 7$ Poplia dito dito 1.22Ï: 323 br. Ir* el io4an ->» IJajota roode Sourats dito dito lang 225 a 23 breed ir* el tot 8 — blaauwe dito dito lang 225 a 23 br. ii*el Sin 8i — tfaginapaats Sourats 11 wiefa met geelMonlt. 15I. 23a23§ br. 15* a li el ioï a 10I — Salempouris gemeen gebleekt Tutucoryns nieuw Monft. I.21 br. 11* el 1 foort tot gi •» 2 foort 8j a 9# — gemeen P'.Mnicails 1.2isbr. irs 1 foort tot 9 — 2 foort 8ia9 — 3 foort tot 84 -» fyn gebleekt Ponnicails 1. 21 a 21 i br. ii a ij* el 1 foort tot iol 2 foort tot 94 — Mannapaars 1. 21 a 21I br. if a ir? 1 foort 94 a 94 — 2 foort tot 95- —> 3 foort tot 9 — lang 211 br. iï el 1 foort tot nj mm 2 foort tot li? gemeen gebleekt Caab Commerynl. 21 a  JAARBOEKEN, December, 1790. 2Ö53-. a2ii breed ij el 1 foort 9 a 94 'tps a foort 9 a 9$ — 3 foort tot 9j —» Kilkar's l.sij br. i|aiïfcel ifoorttotio — a foort 91 a 94 fyn gebleekt Kilkars 1. 2ih br. 1? a iüs el 1 foort 114 — 2 foort ui — gemeen gebl. Tutucoryns nieuw Monft. opgefpoeld 1 foort tot 94 *W' tot S£Gui Staat van verschei" cene takken des Koophandelsvoor den JAARBi 1799*  Staat van verscheidenetakken des Koophandelsvoor den jaarr 1790. *6>4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Guinees gemeen gebl. Tutucorynslang 49 br. irs a iè el 1 foort tot 211 'tps a foort 20? a ui 3 foort 19! a 204 Ponnicails lang 48 a 49 br. iï% el 1 foort rot 201 2 foort 19 ia 20 3 foort 19, a 194 Mannapaarl. 49 br. 1 ■& 1 foort 2lé 32IJ 2foort2ola2oJ 2 en 3 foort tot 20I 3 foort io4 Caab Commeryu 1.4X349 br. lAel 1 fooit2J a 214 2 fonrt 191! a2of T - 3 foort tot 20I Kilkare lang 49asobr. iiel 1 foortaié a 21Ï 1 en 2 foort tot 214 2 foort tot 2i£ 3loorttot2i fyn Jagernapoers lang 47 a48 br. i& el 1 foort 20S a25f 2foort2 2fa23 Bimilapatnams lang 47 348 br. iT«el 1 foort 20 i Jagernapours 9 casls lang 48 a 49 br. 1 s% el 1 foort 22 a 224 2foort204a2i Comp. oude foQit Bimilipatn. 1.46a47br. ileli f.20sa2o| gemeen Bimilipatn. 2 foort 15} a 174 Tutucoryn opgefpoeld 1.48 349 br. ij a ii£ 1 foort tot ~oi 2 foort tot 20I 3 foort 19! a 19! Ponnicails opgefpoeld 1 foort tot igi 2  JAARBOEKEN, December, 1700. 2655 2foort 19$a 19$ -tps , lang 48 br. ila 1^3 foort tot 194 Mannapaars opgefpoeld 1 foort tot 204 1 ensfcort tot 20$ 2 foort 194 aiQf 3 fooi t tot 19! Caab Commar. opgefp. 1.48349 br. lis el x en 2 foort tot 20I S ■ . 2 foort tot 20* Kilkare opgefpoeld lang 49 a 50 br. 11% a iiel 1 foort tot 20$ x en 2 foort tot2oj 1.48 a 49br. i rsel 2f. 20 a 20} Ruw Tutucorynlang5jbreedisel 2 foort tot 20$ Mannapaars lang 50 breed iïei 1 foort tot 204 2 foort 20 a 20 \ Caab Commeryn 1. 50 br. i\t\ 1 foort 204 • Kilkare l» 50 br. li el 1 foort tOt 20{ Bilimipatnams lang 49breed lis 2 foort I7j Tutucoryns opgefpoeld 1. 50 br. ii2fuorttot ao£ Mannapaars dito lang 49 a 50 br. ia el 1 foort tot 2ó| 1 en 2 foort tot 20 2 foort igi a 194 Caab Commeryn dito lang 48 a49br. iè el 1 foort tot 20$ Kilkare dito 1.49 a 50 br. if el 1 foort tot 20i fi foort tot 20f Chinck Sjouw Linnen 5f a7* Nankings linnen geelelang7jbr.ielÖ2a65ft.'t; witte 1. 7 br. % el 59 aóiï blaauwel. 74 br. is ei tot 37! Nj Staat van VHR- SCHEI* DENE TAKKEff DES Koophandelsvoor den JaRË 1793.- ÏS  Staat van ver. scheidenetakken ces Koophandels ] voor j den , jaare *799. ' < s ( S S € Ir C Pc T C; Di Cf O Dr 2656 NIEUWE NEDERLANDüüxib. Nog een zelfde van 7 December 1790. Pryzen van de Koopmanfchappen , verkogc door de Ed, Heeren Bewindhebberen van de Generaale Nederlandfche Geo&roy. serde Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Zeeland , op Maandag den 29 November 1790, en volgende dagen , alles in Banco te jetaalen, met een per Mille voor den Arnen. Zynde d'Agio van de Bank parie, en folie voorbetaaling tot Maandag den 20 De:ember inclufive; Vitte Peper tot 36 § 't t§ ieconfyte Gember tot 35 8 't f§ Nooten tot 4* «. 't ps Nagelen tot 8 ft. 't 8 oya Japante tot 33 .gl. de Keiden auris tot 128 ft. 't 8 ilpetertotaoi gl. de 100 8 rppaniiout Bimaas tot 10 gl. de 100 ê Java's tot 8} gl. de ico 8 Padangs tot 7 gl. de ioo fg aliatourshout tot 8} g!. de 100 8 uigo Java's Cheribonfe 1 fte foort 152 a Ï56 ft. 't 8 ode foort 52 a 108 ft.'t8 Jaccatrafe ifte foort 70 a 104 ft. 't»' T , 2de foort 3» a 65 ft.'t® :ircuma Java's tot c3| gl; de 100 8 'eder Suiker 10 a 12 § 't 8 dn Bancas aan Schuiten tot 48;- el. de ioo ®' irdamom Java's tot 43 ft. 't 8 to Mallabaars tot 5 gl. 't'f§ mphur tot 274 ft. 't 8 tchou tot Si ft. 'ta? akenbloed4a 5 ft.'t»  JAARBOEKEN, December, 1790. 2657 Benjuin 271a 38 ft. 't ffl Gom Gutte tot 61 ft. t f5 Dito Mirhe tot 12 ft.'tffl Lange Peper tot 28 ft. 't ffl Cubebe of Staartpeper 6k a 64 It. t ffl Radix China tot 80 gl. de ico ffl Dito Galinga tot 27 gl. de 100 ffl Sago Malaks tot 9 ft. 't ffl Dito Borneo tot 9 ft 't ffl Star Anys tot 41 ft. 't « Stamp Paerlen44a45 ft. dOnce Paarlmoerfchulpentoti4it. t ps Caneel Oly r#Jiiigl-donce Fouly Oly tot 67 ft. d'once Bindrottingen 6a 74 gl. de Ioo ffl Dito dito in Peperbaaldoek eerfte Storting tot ia Dito dito in dito tweede Storting tot iaj ft. 't f Roode Conftantia Wyn , merk HK, 210 .^og Dito dito dito, merk INC, 79 a 85 gl- \Afm' Witte dito dito, merk HK, 110 a 140 gl. t Aan Dito dito dito, merk INC, 75a90gl. tAam. Dubbelde Aracq 270 a 315 gl. de Legger. Witte ruwe Nankingfe Zyde 2 foort 31 S>*l*i 3foort28jj6^a28j3n| Cantonfe ruwe Zyde sa JJ 11 f *24 jj 3 % Sourats Catoene Garen Lett. A. tot 264 ft. t Lett. B. 254' a25£ Lett. C. tot 244 Tutncoryns Catoene Garen van Mannapaar Lett. B. tot 33 van Ponnecail Lett. A. tot 34 van Tutueoryn Lett. A. tot 32 Lett, B.tot 34 Staat VAN J VER- } SCHEIBENETAKKEN DES Koop- HAN« DELS voor DEN JAARE I790. r ( I I f 1. t. I. ï 6 I ■  26V8 NIEUWE NEDERLANDSCH2 Staat VAN VER" SCHEI- deme TAKKER ies Koophandelsvoor DEN Jare 1700. Java's Catoene Garen Griefefe Lett. B. 40 a 41 IL'e ff Lett. C tot 361 Lett D.tot33§ Tagalfe Lett. A. 404343 Lett.B. tot 35 Lett, D. tot 35 Sourabaaife Lett. A. 42 tot 46 Lett. B.tot 36 Lett. C. 33 a 34 Lett. D. tot 34 Lett. A. tot 67 „ . . Lett. C. tot 45 Rembangfe Lett. A. tot 37* Lett. B. tot 35* Lett. C. tot 35 Japparafe Lett. A. tot 354 Lett.B. 354a37i Lett. D. tot 32 Jaccatrsfe Lett. C tot 32Ï Paccalonganfe Lett. A. tot 56 f>u -u r n Lett. B.tot 46 Chenbonfe 1 foort Lett. B tot 32 2 foort Lett. B. tot $1 i foort Lett C. 32*tot 33* 2 foort Lett. C tot 33 Lett.D. 26 a 264 Joannafe Lett. A. tot 525 Lett. B. tot 48 #1 1 e r. Lett. C. COt 38 f Catoen of Boomwol tot 8$ ft. 't © THEE direct van CHINA. Aangebragt per 't Schip de Vrouw Maria (Sr. nelia, &c. rhee Boey, heele Kasfen 9 a g* ft 't fg Mo dito halve dito 8f a gk ft. '£ ff 1 Thee  JAARBOEKEN, December, 1700. 265* TheeBoey, quart dito 9 a 9; ft 't Dito Congo , heele Kasfen 19 ■ a aos r » Dito dito halve dito 19S a ooi ft. t u! Dito dito qinrt dito beste 27 a 31! lt. * t» Dito dito dito dito ali a 36 t {*} Dito Souchon 244 a 46 ft. ® Dito Pecco 294 a 60$ ft. t ÉJ! Dito Songlo 134 a 18 ft. t t» Dito dito* 14 a 14* ft. t ffi Dito Tonkay 15 a 15* It. t « Dito dito* ijgt a 164 ft. t ff Dito Heyfan Schin 20 a 26 it tB Dito dito dito* 20 a 2iè ft. t tb Dito Heyian 36 a 38I ft. t ffi Dito dito* 364 a 371 ft. t ff Dito Joosjes 69 a 80 ft- t EB Dito Soulang tot 9 gl. t DO ZYDE STOFFEN van CHINA. Poesjes Damasten van ^^^fgjtp lans 45 breed 2 cobido / 5b\ a ootp Meubel Damasten van een couleur 12 draads _ J. 45 br. 2. cob. 59^ a °9 van twee couleuren 12 dr. I 45 br. 2 cob. 68 a 73 Sattynen effene 10 dr. 1. 45 br. a cob.tot 66* zwarte 10 draads lang 45 br. 2 cob. tot 6 o - weêrfcheinen 10 draads l'. 45 br- 2 tot 50S *- gekeeperde Neusdoeken van 20 Doeken aan ps groot 4f cob. tot 32* Luftrines zwaare effene 10 draads 1. 45 bree^ b 2 cob, tot 38 - effene 8 daads lang 45 br. 2 cob. tot 54~ 4 draads lang 45 br. 2 cob. tot 46 weêrfcheinen 8 draads lang 45 bree^ f cob. tot 53* ~ Oooooooo Ll » Staat van verscheidenetakken pus Koophandelsvoor den jaare 1790.  Staat van verSCHEIDENETAKKEf DES Koop • HANDELSvoor den Jaare 179°- z66o NIEUWE NEDERLANDSCHE Luftrings met Sattyne Loopers 8 draads 1 45 • br. 2 cob. tot 5iè"'tps Gorgorons met Sattyne Streepen 8 draads 1. T _ 38 br. 'i cob. tot 57 — Lampasien van twee couleuren 12 draads I.38 I br. 2 cob. tot 76 Taften effene 4draadsI. 38 br. a' cob. 43 a 45 weêrfcheinen 4 draads 1. 38 br. a* cob. Rol Armofynen effene <5 draads 1. 38 breed ~~ cob. tot 52É Ü 4 draads 1. 38 br.2jcob. 4 IJ a 43Ï —weêrfcheinen 6 draads lang 38 ff- _ .. breed 2} cob. tot 51 —1 Effene Pekings geruite Neusdoeken van 20 Doeken aan 'tpsgroot2J cob. 31* a 32 — Japanfe zyde Rokken 52 a 102 't ps CATOENE LYWATEN. Baftasfen fmalle gebleekte van Souratte van 8f Wiefa 1. 32 br. n el f7i a 74 'tps Mocnsfen roode van Jaffanapatnam 1.11 § a u i ^ br. i*a if el tot 13 — Catte Caatjes fyn gebleekt van Ponnecail lang aiïa22br, -ii%arïelifoort tot n* — 2 foort tot n _ fyn gebieekt van Mannapaar 1. 21$ a 22 br, ij% a iè el 1 foort totiif — gemeen gebleekt van Mannapaar 1.2iia22br. irsaièelp^f —. Haane Caatjes gemeen gebleekt van Ponnecail 1. 49? a 50 br, TTjeltot 24! — gemeen gebleekt van Mannapaar J. 49s a 53 br. ir?el244 a 25 —• Moenemolams Caatjes gebleekte van Manna. paar 1, 21a a 22 br. ij el 14a 144 —. Pe-  JAARBOEKEN, December, 1700 2661 Perie Moenemolams Caatjes gebleekte van Mannapaar 1. i8i a lobr. if el tot 12 'tps Callamanganys fyn gebleekt van Tutucoryn 1. 2lêa22br. el 2 foort ojaoS fyn gebleekt Ponnecail 1.21 \ a 22 br. lis el 1 foort tot io4 fyn gebleekt van Mannapaarl, 213 a 22br. iïis el 2 foort 9^94 roode van Jalfaoapatn.!. aHbr. irs el tot 13! Doty Ponnebegesjes witte gebleekte van Souratte van 18 wiefa lang hgi a 26 br. u a lïSr el 14.I a 14I Berampaats witte van Souratte van 10 wiefa nieuwe forteeringl. 24br. I|el9ia9^ bruin-blaauw van Souratte van 10 wiefa lang 233 a 24 br. irV el tot 91 Chitfen Souratfevan 16 wiefal. i2br. 1, eltotof Dorrogesjes van Souratte van 9 wiet'a lang i2br. 14 el tot 6i Natriunam van Souratte van n wiefa lang 9 br. i j el tot 54 Niquaniasfen fyne van Souracte nieuwe ftreep van 10 wiefal. 13*br. 14el55-asigrove van Souratte nieuwe ftreep van 7 wiefa long 13 br. 14 el tot 4 Bherms breede van Souratte van 12 wiefa lang 18 a iQbr ii a ii eltotjf Brouwles Lamby Catoene zonder Zyde van Souratte van 11 wiefa 1. 23 a 24 br. li el tot 11 Corroots grove van Souratte van 6;-wiefa lang 6 br. 1 j el Tjarolia to 140* ft. Poplia tot 421 ft. Lalia tot 404 ft. de ordinaire 5 foorten door elkanderen 4258424 ft. Chelasfen v»n Souratte na 't Monfter No. 12 van n wiefa 1.23^24br.irreltot/8f • Oooooboo 2 Ch S taat v \n ver. scueï- df.ne des Koophandels voor. den JaarE '1793. e-  2662 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat ver' schei- dene takke1 des Kocp. HANDELSVOOR DEN Iaare i?90- Chelasfen van Souratte na 't Monfter No. 14 van 9 wiefa 1. 23! a 24br. ifVel/iaji 'tps Poplia van Souratte nieuwe ruit van 11 wiefa 1. 23^24br. i&el 13 a 134 Naginapaats van Souratte na 't MonfterNo 18 , van 11 wiefa zonder geellang 232 a 24 br.irVeli -^a io| Salempoeris fyn gebleekt van Mannapaar lang 2U a 22 br. lisaii el 1 foort tot 10} 2 foort tot j.04gemeen gebleekt van Tutucoryn lang 2i* a22 br. ii^a H el nieuw Monfter 1 foort 94 39$ Nieuw Monfter 2 foort 94 a 92 gemeen gebleekt van Ponnecail 1. 2T| a 22 br. li el i foort tot >_ $ 2 foort tot9# . 3 foort oud M mfter tot 81 gemeen gebleekt van Msnnapaar 1.2iè a 22 br. ii el 1 foort tot 9! 2 foort 83 a 9 3 foort oud Monfter tot 84 gemeen gebleekt van Kilkare langati a 22 br, i| el 1 foort tot 94 2 foort tot 9* gemeen ruw van Mannapaar lang 2lé a 22 br. 1; el 1 looft 9 a 9* 2 foort tot 84 Guinees gemeen gebleekt van Tutucoryn!. 50 br. ia el 1 foort 213 a 21 f 2 foort tot 214 3 foort oud Monfter tot 20^ gebleekt van Ponnecail I. 50 br. 85 el 1 foort tot ƒ 20J - 2 foort tot 204 3 foort oud Monfter tot 20 gemeen gebleekt van Mannapaar 1.495 a 50 t>r. is el I foort tot 21 2 foort tot 204  JAARBOEKEN, December, 1790. 2663 3 foort oud Monfter tot 20 'tps gemeen gebleekt van Kilkare 1. 50 br. li el 1 foort tot 2ïï 2 foort aUa 21 f gemeen ruw van Tutucoryn 1.50b. il el 2 foort tot 20 gemeen ruw van Mannapaar lang 50 br. 11 el 1 foort tot 20 2 foort 19H 194 gemeen ruw van Kilkare lang 51J br. li el 1 foort tot 2of CATOENE LYWATEN van de KUST. Per 't Schip De Ferwagtitig. Bethilles Callewaphoe van Jaggernaikpoeram 1. 31! a 32 br. 2 cob. 2 loort met blaauwe draaden tot 14* 't pi Roemaals Sesterganty van Jaggernaikpoeram 8 Doeken aan 't ps de 1;. el 2 foort na diverfe Monfters tot és Sesterganty van dito 8 Doeken aan 'tps de 1 el 2 foort tot 51 Sesterganty van Palliacatte 8 Doeken aan 't ps de 1 el tot 54 geruite van Jaggernaikpoeram 8 enkelde Doeken aan 't ps de 14 el 2 foort 71 a 94 Chitfen fyne diversfe van Palicol lang 12 br. 2 cob. 19Ï a 2of Salempoeris gemeen gebleekt van Bimiüpatnam 1.31 ■ 832 br. 2 cob. 2 foort tot ?i Guinees fyn gebleekt van Bimilipatnam 1.49* a 5obr.iAaiiel2foort 19^22? fyn gebleekt van Jaggernaikpoeram 1. 50 br. i j-el 1 foort tot 244 lang 48?a49br.iA el 2 foort tot 22I Oooooooo 3 Gu Staat VAN VEiSCHEl* deme 1, KKEN DES Koopbandels VOOR DiE'N JA A AE 1790. I-  26-64 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van verscheideneTAKKEfi des Koophandelsvoor den Jaare 179°. Uit de Lading van 't Schip Maria , van Ceilon. Baftasfen fmalle gebleekte Sourats 1.2i|a 22 br. ij el tot/7*'tps bruin-blaanw Sourats 1. 23 br. 1'^ él rót 7 DotyPonncbegesjes gebleekte Sourats larig^sJ br. ia el tot 134 Savogesjes witte SouratsI. 22' br. el tot ioi Berampaats witte Sourats 1. 235 br. irs-elpapj Chitfen Souratsdiv. 1. ij* hx.\fs a r| el7*a8ï Niquaniasfen Sourats divers nieuwe Streep lang ijl a 18 br. lil a irVelÓJaó! Bherms Sourats divers J. ^aiSbr. ï^aitV el tot 6f Brauwles Lamby Sourats divers lang23br. lis el'tot io^ Chelasfen Sourats div. 1. 22 { a23br.itel7ïa7$ Bajota roode Sourats divers lang 22* a 23 br. irVeltöt 8i blaauwc Sourats divers lang 22^23 br. ifVeltot7? Naginapaats Sourats div. 1, 23 br. r| el tot 10 Nan- Guinees gebleekt de 9 csal van Jagernaikpoeram 1-491 a 50 br. lis a l' el 1 foort tot 214 'tps lang485 349 br. lis cl 2 foort tot 20! gebleekt 's Comp. oude foort van Bimilipatnam 1.4?^ a 49 br. its el 2 foort tot 201 gebleekt 's Comp. oude foort van Jaggernaikpoeram I.48Ï a49br. ïAel 1 f.tot2oi gemeen gebleekt van Bimilipatnaml.46 a47br ifa irsel 3 foort tot 164 gemeen ruw van Bimilipatnam 1. 485 a 49 br. irs el 2 foort tot i6i OPGESPOELDE LYWAATEN,  JAARBOEKEN, December, 1790. 2665 Nankings Linnen geele lang nj br. 4 cob tot 0 6O2 lt. tps witte lang 11} breed 4 cob. tot 60 blaauwe lang 11 4 br. 4 cob. tot 06i Een zevende van 21 December 1790. Pryzen van de Koopmarfcbappen, ver kogt door de Ed Heerén Bewindh,ebberer van de Oost-Indifche Compagnie , ter Kame ien Amfterdam en Zeeland, op Maandag dei 20 December 1790. Alles in Banco te betaalen , met een per Mille voor den Armen. Voor de Kamer Amsterdam. Witte Peper tot 384 % 't 9? Sappanhout Bimaas tol 9* gl. tCto. Caliatourshout tot 84 • — „ a »* « Indigo lava's Cheribon 1 loort 80 a 158 lt. t e 'Jacatra 27 a 34 Poeder Suiker 12* a 124 § 't ff Cardamom Java's tot 42 lt 't ff j Cubebe of Staartpeper tot 6i ft. t «• ; CofFy Java's in Goeny 13* tot 134 lt t» Catoene Gaaren Java's Samarans Lett. AA. tot 673 lt. t 1 Griesfe Lett. A tot 42 Sourabaïa Lett. A. tot 41* lapara Lett. A. 35* a 364 J Lett. B. 34 Cheribon 1 foort Lett. B. tot 3J* Ooo 000004 * S iaat v„n VER-: fcheile^e'J a&KfcM des Koop- handelsvoor "DtN 'jaare *7yo. t & a-  2666 NIEUWE NEDERLANDS CHE Staat vak VI' rscmeidene'r/ kken des Koopha n- dfls voor den ja are 1790. Tagal Lett. C. tot 33* ft. 't Griesfe Lett. C. 32 a 344 Sourabaya Lett. C. 28 a 31* Paccalongans Lett. C. tot 504 Japara Lett. C. tot 314 Cheribon 1 foort Lett. C. 20* a 30 Lett. D. tot 28i CATOENE LYWATEN. Roemaals Sesterg nty Jaggernapours 8 aan 'tps de 84 el tot fa 't ps 8 aan '1 ps de ij el tot 7i 16 aan 't ps de ii el tot n d'Efta Jagernapours 8 aan 'tps ij el tot 74 geruite dito 8aan'tpsdeii%,a ïiclóïaji ordinaire dito 8 aan 't ps de fi el tot 4J Bethilles Sesterganty Jagernapours lang 32 br.2Cob. 2 foort tot 17 Callewaphoe Palliacats lang 16 br. 2 cob. tot 7| Cbitzeu fyne Pallicols 1. 12 br. 24cob. 203244 Salempoeris gemeen gebleekt Bimilipatnams lang2olbr. irV el 1 loort tot 7% 2 foort tot 71gemeen ruuw lang 20^ a n br. i| el 2 foort tot 7? 1 Guinees fyn gebleekt Jagernapours lang 47 a . 48 b. i| a 1 & el 1 foort tot ƒ 254 Bimilipatnams lang47 348 br. ifel 1 foort tot2ii 2 foort tot 2i4 ,, \ T 3 foort aot a 2i4 gebleekt Jagernapours 9 qaal lang 47 a 48 br. 11 el i foort tot 22i s  JAARBOEKEN, December, 1790. 2667 2 foort tot 21» 'tps Comp. oude foort Bimilipatnams 1.46a47br. 1! el 2 foort tot 204 3 foort'tot 1 y\ gemeen Bimilipatnams lang 46 br. \\ el 2 foort tot 164 3 foort 15I a 17 Voor de Kamer Zeeland. Witte Peper tot 38* § 't fl? ^ Sappanhout Bimaas tor 9 gl. t Cto. Cafiatdushout tot 8 gl. t Cto. Indigo Tava's Cheiibonfe 2 foort 56 a 65 lt. t ft Jaccatra 1 foort tot 35 ft. 't Poeder 'Suiker 104 a uf % 't Coffy fava's in Peperbaaldoek tot 12! ft. t ff Java's Catoene Gaaren Tagal Lett D 10130! ft.'tf CATOENE LYWATEN. Roemaals Sesterganty van Jagernapour 8 aan 'tps de ijeUloort tot j 64 'tps de 1 el 2 foort tot 55 d'Esta 8 aan 't ps de 1 el ordin. ruiten met b.'aauw tot 54 geruite van Jagernapour 8 aan 't ps de ij el 2 foort 6i a 7b Bethilles Sesterganty van Jagernapour lang 16 br. 2Cob. 2foorttot 8J Callewaphoe van Jagernapour 1. 32 br. 2 cob. a. f. met bl draaden tot 14^ Chitfen fyne van Palicol 1. i2br.2Cob. tot 2u4 Sa. Staat van vicr. SCHEI- l,enb J iiKEEN des Koophandels voor den ja/-. UE '1790. I  2(5(58 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van ver- . SCi'.f l- rt. e takken des Koophandelsvoor den jaare Salempouris gemeen gebleekt van Bimilipat- nam h 32 br. 2 cob. 2 fooort tot 7^ 't p<; Guinees fyn gebleekt van Bimilipatnam lang 484349 br. iAel2f. 21I aaif Jagernapour 1. 48 a 49 br. ii% el 1 ibort tot 24 2 foort tot 22? gebleekt dito Qcaalsl.48 a49br. i& 1 foort tot 2l4 2 foort tot 21 Comp, oude foort Bimilipatnam 1. 48 a 49 br. irs el 2 foort tot 20J gemeen gebleekt Bimilipatnams lang 48 a 49 br. rïfc.ëïafóort tot 174 1. 48 br. 15% el 2 foort tot 17 ruuw Bimilipatnams lang 434 a 49 br. lis el 2 foort tot iö* Eindelyk nog eenige Lysten by een vervat, van den 18 December 1790. „ Pryzen van de Koopmanfchappen, verkogt door de Ed. Heeren Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Delft, op Woensdag den 8 December 1790. Alles in Brnco te betaalen, met een per Mille voor den Armen. Witte Peper 37 a m § 't fg Gecomyte Gengber tot 294 § 't f£ Nagelen tot 64 ft. 't m Soya Japanfe tot 32 gl. de Kelder. Sap-  JAARBOEKEN, December, i70©. 2669 Sappanhout Bimaas tot 9 gl. 'tCto. , Java's tot 8* Calliatourshout tot 81 Indigo Java's Paccalongan 1 foort 122 a 156 ft.'t ff Cheribon 1 foort tot 150 Jaccatra 1 — — 80 Cheribon 2 — 72 a 80 Jaccatra 2 -—- 30 a 38 Curcuma Java's tot 24 g1. 'tCto. Poeder Suiker n a iH 9 't ff Thin Bankas tot 48* gl. 'tCto. Spiaulter tot 32 gl. 't Cto. Camphor tot 281 ft. 't ff Cubebe of Staartpeper tot 62 ft. 't ff Radix China tot 80 gl. 't Cto. Galinga tot 275 — Sago Malax tot 9 ft. 't fif Star Anys tot 41 Bindrottingen 6 a 6i gl. 't Cto. Coffy Java's in Gonje tot 131 ft. 't ff . ... in Peperbaaldoek i2f a 12? ft. 't fjj Roode Conftantia Wyn 95 a 110 gl. 't Aam. Witte dito dito 90 a 98 Aracq Dubbelde 330 a 425 gl. de Legger. Witte ruuwe Nankingfe Zyde 2 foort 31 fi 5 a 31 jj 9 § 't f 3 foort 28 fi 9 § a 29 Jj Ruwe Cantonfe Zyde 23 j> 6 f a 24 .Catoene Garens Java's Sourabaya Lett. A. tot 425 ft. 't ( Tagal Lett. A, tot 48* Rembang Lett. A, tot 43 Lett. B. tot 47 Sourabaja Lett. B. tot 37^ Tagal Lett. B. tot 354 Rembang Lett. B." tot 39J Griefe Lett. B. tot 39! Cheribon Lett. B. 32 a 32I s Staat van VERscheiDENETAKKEM DES Koop- handels voor den JaRE I790. l > l %  £6>o NIEUWE NEDERLANDSCHE Samarang Lett. C. tot 46* ft. 't fj| Sourabaya Lett. C. 35 a 35, .Rembang Lett. C. tut 351 Griefe .Lett. C. 35 a 35* Cheribon Lett. C. 284 a 301 Jaccatra Lett. C. tot 32 Samarang Lett. D. tot 39 Griefe Lett. D. tot 344 , Joanna Lett. D. tot 354 Cheribon Lett. D. tot 30! Jaccatta Lett. D. 28 a 29 ZYDE STOFFEN. Meubel Damasten van een couleur 12 draads lang 45 breed 2 cob. tot f 68 'tps . Sattynen effene 10 draads lang 45 breed 2 cob. 68 a 68t Luftrings effene 8 draads lang 45 breed 2 col?. 47» a 5i£ Gorgorons effene 8 draads lang 45 breed 2 cob. 43i a 193 Taften effene 4 draads lang 38 breed aj cob. a 454 Effene Peking of Rol Armofynen 4 draads lang 38 breed 2f cob. 39 a 431 6 draads lang 38 breed 2i cob. tot 44^ Japanfe Zyde Rokken 60 a 102 CATOENE LYWATEN. Bethilles Callewaphoe van Jaggernapour met blaauwe draaden lang 16 breed 2 cobibo 3 foort tot ƒ74 't ps Roe- Staat van . verscheidenetakken des Koophandelsvooa DEN JAARE 1750.  JAARBOEKEN, December, 1790. 2671 Roemaals Sesterganty van Jaggernapour 8 aan ps de 11 el 2 foort tot 6* 't ps d'Efta van Paliacatta 8 aan 't ps 1 el tot 6 geruite van Jaggernapouram 8 aan 't ps de ii el 2 foort tot dito divers Monfters tot 6ï Guinees fyn gebleekt Bimilipatnams lang 50 breed ii el 2foort tot 2is 3 foort tot 19I Jagernapours $ foort tot 22£ gebleekt Comp. oude foort van Bimilipatnam 3 foort tot I7f Jagernapour 3 foort tot 19 gebleekt dito 9 caal 2 foort tot 20* gemeen gebleekt van Bimilipatnam lang 49 breed l| el 3 foort tot 154 Nankings Linnen 1. 7» br. i el geele tot 6ot ft. t ps ö witte tot 60 blauwe tot 37 1—*— Staat van ver- sch eiden e takkeh des Koop* handels voor den jaare 179<». Pryzen vari de Koopmanfchappen , verkogt door de Ed. Heeren Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Rotterdam , op Vry dag den 10 December 1790. Alles in Banco te betaalen, met een per Mille voor den Armen. Witte Peper tot 37§ § t » Geconfyte Gengber tot 33 § t m Nooten tot 6* ft. t ps Nagelen tot 8 ft. 't fl? Soya  z67i NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van verscheidenetakkei des i Koophandelsvoqr den Jaare 1790. . Spya Japanfe tot 27 gl. de Kelder. Sappanhout Bimaas tot 94 gl. 'tCto. Caliatourshout tot 8ê gl. r— Indigo Java's 1 f. Paccalonganfe 140 a 146 ft. 't fg Cheribonfe tot 118 ■ r Jaccatrafe tot 60 . 2 foort Cheribonfe 65 a 70 Jaccatrafe 24 a 32 . . - Curcuma Java's tot 24 gl. 't Cto. Poeder Suiker 10 a 124 § 't fg' Thin Bnncas tot 48s gl. 't Cto. j Camphor tot 284 ft. 't fg Cubebe of Staartpeper tot 64 ft. 't Sago Malax tot 9 ft. 't fg CofFy Java's in Gonje 13 a 134 ft. 't fg Roode Conftantia Wyn 85 a 95 gl. 't Aam. Witte dito dito 85 a 95 .—, • -Aracq 322 a 505 gl. de Legger. -Catoene Garen Java's Lett. A. Sourabayfe tot 38 ft. 't fg Tagalfe tot 41 Rembangfe tot 41 Lett. B. Samarangfe tot 46 Sourabayfe tot 36 Tagalfe tot 36 Rembangfe tot 37 Griesfe tót 38! Cheribonfe 1 foort tot 321 2 foort tot 31! Lett. C. Samarangfe tot 44J Sourabayfe tot 33" Rembangfe tot 34 Griesfe tot 34 Cheribonfe 1 foort 284 a 29 • a foort tot 28 Jaccatrafe tot 383 Lett. D. Samarangfe tot 37 Sourabayfe tot 32Ï Gries-  • JAARBOEKEN* December, 1790. 2.67$ Griesfe 32 a 34 ft. 't f{ Clieriboufe lot 29 Jaccatrafe 28 a 334 japanfe Zydé Kókken 60 a iói gl. 't ps CATOENE LYWATEN. Bethilles Sefterganty van Palliacatte lang 16 br. 2 cobido tot ƒ 82 tp.< Guinees gebleekt 9 eaal van Jagernapour lang 49 a 50 breed 1. el : foort tot 20 fyn gebleekt [agernapours V. 48 a 49 'br. ri el ,2 foort tot 23 gebleekt Comp. oude foort Bimilipatnamsl 49a Jodt», ii'ëljg foort tot iO| fyn gebleekt Birailipatnanis lang 49 a 50 br. ij,el 2 foort tot 22 lang 48 a 49'br. rï el 3 foort tót 20! gemeen gebleekt Bim lipatnam 1- 48 a49 br. iAel2foon tot i6| 3 foort tot 16* Roemaals geruite diverfe Sesterganty van Jagernapour br. li cob. 2 foort tot ioï d'Ëfta van jagernapour br. i4 el tót 10 van Jagernapour breed ii a il cobido 2 foort tot 8£ Pryzen van de Koopmanfchappen, verkogt door de Ed. Heeren Bèwindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Hoorn, op Dingsdag den 14. Dëcémbef 1790. .. ,"• ^ PpPPPPPP M* Staat VAN VËRSCHEt*DÉNE TAKKEït I)ES KOOPHANDELSVOOR dejt 1790*  £674 NIEUWE NEDERLANDSCHE Staat van verscheidenetakken des Koop- bandels voor den jaare 1790. I Alles in Banco té betaalen, met een per Mille voor den Armen. Witte Peper tot 384 § 't fg Geconfyte Gengber tot 34 % 't fg Nagelen tot 7 11. 't fg Soya Japanfe tot 29 gl. de Kelder. Salpeter tot 204 gl. de 100 fg Sappanhout Bimaas tot o§ gl. de 100 fff Caliatourshout tot gl. de 100 fg Indigo Java's Paccalongan 1 foort 120 a 130 ft. 't fi? Cheribonfe 1 foort tot 126 Jacatrafe 1 foort 55 a 6b Cheribonfe 2 foort 50 a 60 Jacatrafe 2 foort 38 a 45 Curcuma Java's tot 24 gl. de 100 fg Tbin Bankas tot 48! gl. — 1 Camphor tct 28* ft. 't fff. Sago Malax tot 9 ft 't fg Coffy Java's 13! a 134 ft 't Aracq 380 a 440 gl. de Legger. Catoene Garen Java's Sourabaja Lett. A. tot 40 ... * ft.' 't «7 Trgal Lett. A. tot 41 Rembang Lett. A. tot 41 Samarang Lett. B. tot 4.6% Sourabaja Lett. B. tot 35 Tagal Lett. B. 35 a 36" Rembang Lett. B.. tot 36 Griefefe Lett. B. tot 36 Cheribonfe 1 foort Lett B. tot 31 2 foort Lett B 3 oa 3* Samarang Lett. C. tot 40 Zatoene Garen Java's Sourabaja Lett. C. 29 a 33 ft. 't m Rem-  JAARBOEKEN, December, 1799. 3.6?3 Rembang Lett, C. tot 34 ft. 't fg Griefelè Lett. C. 30 a 33 Cheribonfe 1 foort Lett. C. tot 30 2 foort uett. C. tot 29 Jacam Lett. C. tot 31 Paccalongan Lett D. tut 36 Japanfe Zyde Rokken 46 a 80 gl. 't ps Pryzen van de Koopmanfchappen , verkogt door de Ed. Heeren Bewindhebberen van de Oost Indifche Compagnie, ter Kamer Enkhuizen, op Donderdag den 16 Decem. ber 1790. Alles in Banco te betaalen, met één per Mill« voor den Armen. Witte Peper tot 384 8 't ff Salpeter tot 2c4 gl. \ Cto. Sappanhout Bimaas 74 39!- gl. 't Ctcy Radix Galinga tot 28 gl. 't Cto. —— China tot 82 gl 't .Cto. Star Auys tot 4oi ft. 't ff Bindrottingen tot 6i gl. 't Cto. Cotfy Javaas 131a 13* ft. 't ff Roode Conftantia Wyn, merk INC 4 90 a 95 gl. h Aarr/a i merk HK tot 100 ——*>*-s Witte merk INC 89 a.o% —« Aracq 370 a 420 gl. de Legger. Witte Ruwe Nankings Zyde 2 foort 30 J3 6 $ a 30 Ü 10 § 't ff PpPFPPPpa § Sta Af VAN VERSCHEIDENETAKK.KM DES K00P* HANDELSVOO» DE N JAAR! 1790.  Staat van verscheidenetakk.e1 des Koophandelsvoor den Jaare 1790. HOOG- Z676 NIEUWE NEDERLANDSCHE " 3 foort 28 Jj 11 # a 29 4 £ 't fg Cantonfe Zyde 24 Jj a 24 Jj 3 8 't ar ZYDE STOFFEN. j Meubeldamasten , een couleurde 12 draads lang 45 br. 2 cob. 66 a 70 'tps Sattynen effen, 10 draads, lang 45 br. 2 cob. 70 a 73^ weêrfchynen ). 45 br. 2 cob. tot 544 gekeperde Neusdoekén 20 aan 't ps de 2f cob. 324 a 334 Lustrings zwaare effen ,10 draads, lang 45 br. 2 cob. tot 58 effen, 8 draads, 55 a 56 4 draads lang 45 br. 2 cob. 49 a 504 weêrfchyne 8 draads 1.45 br. 2 cob. tot 57Gorgorons met fatyne ftreepen 8 draads lang 38 br. 2 cob. tot 58§ Taften effe 4 dr. lang 38 breed 2J cob. tot 45* Pekings effe of Rol Armolynen 4 dr. lang 38 breed 2| cob. 434 a 44 Pekings Neusdoeken geruite , 20 aan 't ps, de 2j cob. tot 314 Nankings Linnen Geel 1.7sbr. iel 59i a 60 ft. —— ■ ■ Wit lang 74 br. i el tot 591 —————— f', ,_■ Blauw 1. 74 br. is el 3733,7*  JAARBOEKEN, December, 1790. 2S77 HOOGSTE EN LAAGSTE PMZEN DEK ACTIËN. Hoogfte Laagfte Van de Oost-Ind. Comp. .211. 185. Van de West-Ind. Comp. 22$. 154- -suhsH r3x ri» esüs ni J00IV ab brtoffwl 8»! nasjti.'i'li't'i ntv ciifipd". •: •. 'h -jc^Ci O F HARINGVANGST. „ Uit de Maas zyn uitgezeild in 't Jas 1790: Van Vlaardingen 85 Haringfchepen. Mausiluis 29 dito. Rotterdam i dito. Delfshaven 3 dito. Amlierdam 4 dito. te zamen 12a Haringfchepen. 6 Haring Jagers voor Vlaardingen. 5 dito voor Maasfluis. x dito direct, uit Zee na Hamburg. PPPPPPPP 3 Ui£ Staat van verscheidenetakken' des Koophandelsvoor den Jaare 1790. r  I 8TA&t VéN VFR0ch Ei- ugr e TAKKEN bes Koi.p- banPëLSvoor. PJ?n Jaare J790. s67§ NIEUWE NEDERLANDSCHE Uit Texel zyn in dit Jaar uitgezeild. Van Enkhuizen 44 Haringfchepen. de Ryp 17 duo. te zamen 61 Haringfchepen. 3 Haring-Jagers voor Enkhuizen. Dus beftond de Vloot in alles uit 183 Haring» fchepen en 15 Jagers. Door de 44. Schepen van Enkhuizen is in dit jaar op de eerde reis gevangen 553 Las. ten Haring en 242 ton Labberdaan. En door de 17 Schepen van de Ryp 264 Sasten Haring en 47 ton Labberdaan. ,. Vopr. de tweede reis zyn van Kakhuizen uitgevaarcn 8 en van de Ryp 2 Haringfchepen,- door welke gezamendyk aangebragt is 63 lasten Haring. De hoogfte prys van de Haring is geweest per last 293 gl. en de laagfte 250 gulden , en de iaast aangebragte 293 gl. per last.  JAARBOEKEN, December, 1700. 267.3 W ALVISCHV ANGST. In deze Visfchery zyn uitgevaaren 52 Schepen, welke gevangen hebben :o3i Visfchen, 2822 vaten Spek en 4146 (^uartee-; len Traan, zo als blykt uit deze Lysc: Plaatfen Schep. Visf. V. Spek. Q. Traan, Amfterdam 19 27 833 1156 Rotterdam 1 1 40 54 Dordrecht 3 5 l75 ft59 Schiedam 2 3 33 53 Zaandam 10 28 808 1170 Westzaan 7 4*5 69* Zaandyk 1 1 10 ao De Koog 1 a 25 43 Wormerveer a 1 20 31 Crommenie 2 5 "8 Jhips 1 a 60 86 De Ryp 3 8 275 39» 5a 1035 2822 4146 Pppppppp 4 m' Staat van verschei».dene . takken des Koop* handelsvoor den jaare 1730.  Staat van verscheidenetakken des Koophandelsvoor den Taare iöSo NIEUWE NEDERL. JAARB. Dec. föpfe VJSSCHERT w de STRAAT DAVIS. Plaatfen Schep. Visf. V.Spek. Q.Traan. Amfterdam 9 5 193 294, De Koog 3 a 160 234 Wormerveer » 1 §6 84 Nieuwendam 11 40 62 14 10 44^ 674  BLADWYZER DER VO ORNAAM S TE Z A K E N- jfangtftelde Leden der Redering en Amtenaaren. Broer Aduma. 180. Corn. Christ, v. Aket laken. 415. Mr. IV. Aharda. i?7- Mr- GasP- van Aldewreld. aiög. Fr. Altman. 2045- 7' T- v- Ame' rongen. 1106. Dr. Jae. Joh. Andriesfen. 57- Van APel' doorn v. Hardcrwyk. 1542. J'. Ant. Ardesch. 57- H. J. Arntzenius. 417. W. J. v. As. 55- Adr. Auberg. 2599. Andr. Pos v. AveZaat. 172. Jr. H. W. Bar. v. Aylva. 175. Jr. Egb. J. v. Ayta,. 178. Bern. Am. v. Baaien. 417. Mr. Air. Backman. 2413. Mr. .Sipco Basfdeur. 175. Jac. Mar. de Baufort. 178. Sim. Gabin. Bavius. 172. Corn. Bax. 2iég. H. van Beef tingit. 1103. J. F- v.Beek. 2293. Fr. Bekius. 180. Mr. Ag. Corn. Belaarts. i852» Mr. P. Belaarts. 2418. A. dt Bell. 352. Am. v. d. Berg. 1104. Mr. f. Adr. Pppp Bergsma. 173. Mr. Joh.Casp. Bergsma. 173. iV. y. Bern. 2294- y. de Beus. 172. Mr. Lubert'us v. Beufechem. 2293. 2420. Ou Joh. Biesman.%55' Jr. CA. Biffor. 180. 182. Mr. P. Binkhorst. 353- Mr. Fr. Binckfiorst. 416. -Ware. /judom. 54. Mr. ^ér. v. Bleiswyk. 55. Mr. /tfdr. v. B/ejJwyfe. 56. Mr. Ant. Blok. 56. C. /f. Blom. 2047. Mr. Rei». Car Blom. 178. Joft. Boi. Boonebakker. 3 55. D. Boonebakker. 3.294. Kl. Bootsman.Dz, 2595. J. Rub. G r.v. Borcharen. 2O44. Car. Ner. Borgel. 182. Jr, g« ,4«y. Bar. v. Be-rfelen, t82. Mr. Job. Borski Hkz. 2294. Mr. Roel. Bort. 4i<5. P. Bost Jansz. 4; 6. G?rfl. ^. y. d. ^Bnsch. 14.19. G. Bonfy. 1104. Jac.Moom. hcumeester. 178. Mr. Dan. de Braauw. 2410. Mr. Car. Fr. Brand. 2170. Mr. Jok. v. Brsdehaf. 416. jireek. 417. fötyfc;.. ■ 22C2. G. y d. Broek. 172. M JW». te« Broeke Hoekftra. ■171. Mr. ^< - 73- Jr. Joc-(/e Clafes. 181. Jean' /a Ctó. 2169. Alex. Mar. Cleyn. 2292. Ji. Memo Bar. van Co;hocm. 175. Mr. Alb. C$emn. 2294. Etlke v. Coeverden. 181. Abel de Coole. 2294. 2295. P. Cbopmans. 179. 7Jjt. Cops. 2045. Mr. ir. CVw. Craeyvanger. 2294, H. IV. Cramtr. 353. Aug. v.d. Crap. S293. H. C. Cras. no-?. -^«dr. Cuferus 59. Mr. P. 7. Cunius 2294, 2295. ƒ/. v. öam. 17 r P. 0* Adr. v. ZJaj». ig5. Dr. Corn. van Dam y. Aarden. 2292. y«an • Gyj&. Decker. 2169. Mr. JF. ■ Gt. Dedel Sa/omz. 170. ^fa/. 352. Mr. A'idr. Ad. Deutz. iju Mr. W. Bapt.v. Dieltn. 2293. Dr. Z/iesrf. Diepenbrugge. 55. Car. de D«'eu. ^599. mc. Dilboff. 2599. JfA. v. Doem. 174. Mr. ^. ^1 v. rf. /}0W. 22(j4. J. H. v. d. Does. 2296. Br. J- v. d.Does. 2599. Ui.Dam. Doom. Jacobsz. 2598. Mie ft. Conjl. y. Dortk. 1543.- Mr. Sim. Drelenvaux. 2419. P. Druyst. 416. Jac. Corn. Dura. 2169. Oir. Dutilh. 1104. Fr.  BLAD VV YZER. 1790. Fr. Adr. Duivens. 56. Mr. ■A„t. Duivensz. 1104. Cl. Dyk. 57. J. P. Dykflta j8o. Jr. f. fiir. v. Echten. 1:5. Jac. v.Eck. 175. 2295- xH &ckhardt 2C43- 2 ^9- #a,mEckringa. 176. Aggaus Eidsma. 58. Mr. ^ac. Elias Arnz. 17o. Mr. 1'. Elias. 173. Mr. Ger. Emants, 53. Ger/j. £jnïnf. 2169. Mr. W.v. Enge'en. aié8. Mr. Bern. Phi!. ■ Engetbtrt. 2294, Mr.Dk.Rol. fEpie. 2044- as?»- 2»99G*a. v. /ü. nos- Jr. JoA.M. Bar. ColL d'Eicury. 1103. Mr. Air. Esdré. 2169. Mr. P. de VEspsul. Si. 53Bk. Eversdyk. 1543 Mi.Corn. Everifen. 2601. Mr. F/. P. v. Ewyck. 2294. Mr. tfajii. v tfcka 54. Jr- yai. Idz. ■Jok. heringa v. Eyfinga. i;4. 1171- Fr. Jui.Joh. v. Ey/inga. 177. Jr. Sch.Hes. fel Roorda v. Eyfinga 178. • IVtlh. Luc. Faber. 355. M". Hk. Fagel. 2291. Mr. Ot£o W. Bh. Falck. 2294. Alex. Falconer. 185. G. Pitkenbr. Fanre. 355- //• Flink. 59. Ff. de Fremaux. 2292. 4i«m. Friefeman. 59. £am£. Barn. Frykenius. 2295, Mr, £>*. Fjf fc. 53. Atn. v. Gatón. 2296. P. de Geep. 355. Mr. Oc*. Geevaarts J. Z. 3*2. Z^. de Gelit'.r. 41 ó. Jurjen Geliersna. 59. P. v. Gsnt 2599. Mr. Jac. v. Gliejet Jansz. 171. ■ Corn. v. '.inkel. 4,7. G£r. Anür. dt St. Glain. 2599.Mr. Ar J'ih. v. Glinftra. 2296. Jzc. Fk. Gobius. 2294. Ücato Gockinga. 185. Melch. van Goens. 2395. Mr. Adr- v. de G/ss. 2418. P. Alex. Goglln. 3?5 Mr Joh, Gordon. 2168. Dav. Graswinkel. 53. Jer. A. v. 'sGia*efanie. 2296. Ger. Greeve.1106 Griffioen.54. G.GroeKeveH.} 104. M-. Aihr. Gtoeneveld. 1852. Joh Gtoenia. J543. Mr Melch. W. y. d. Kerkhoven van Groe. nendyk. 54. 55. Mr. J. R. V. d. Gronden.2160. Mr. Nie. Groot Jacobsz. 56. iVlr. J. Corn. ae Groot. 2598. Jr. J. v. Grove/lms. 179. J . W. A. Bar. t 'tot Grovejtins 181. Dk. Gronjlra. 58. juw. de Hatn. 58. M . Dan. Bon. van der Haar. [81 18j. M'. EsUo van Haerma. 172. M'. Wicher. Henr. v. Haenma. j 73. Dan. de tilocq v. Haersma. 173. M". H. tl. v. Hiersma. 173. Mr. Sybr. v. H*erma. 173. Heiï. Liv. v. Haersma. 174. Mr. 'Fj; Haitstna. 17J. Mr. Jac. Hakjleen. 2^99) P. L. o. HA mant. 55. Jr. /7. Bar, y. Hambroick. 279. 181. Mi. Ja*. y. Hmswyk. 2599. /'an v. Hardet5ïp*e Houten, a. 59. iV/c. Ccj-p. v. iïa/j. 1853. Jr. i?i?b. Pi. j;. Humsïas. 176. Berent v. Idutkinge. ftato F. r. Iddekii..qe. 185. Pdè. y. v. IddeMrgo. 185. iWr. £^ -^taa V. laetr.a. 177. Mr. ^v. Idjïnga. 183. .y Jager. 4-^6 2290. Mc. Z. S'eph. ie Jeune. 7170, iZ. ■ Jeypes. 185. Mr. yar. Lüt f/e 'Joneheere. 2294. P/«i. ,'/o»g. iHo. Arend Jong. 416. f~,er. y. i rc5. Mr. 5s)k. de jewse. 2420. C»r«. ifaser. Simg. 2045- % H. lieifer. 185. Anth. v. d. Kemp. 53. /cegn.~ £*'v. Andr.. de Kempenaar. 178. P. Kerk. 416. tfeyzer. 2045. Jac. Kien. 2296. Mr. Jac. Khtk. 2190. 2419. Adr. Knappen. 1104.' TVzead. Knibbe 185 «. Mr. yae. v,d. A'sJ*. 176. j. JF. Lochw. v. Königifelit. 2394. M'.attin K'jning. ggj. J. K'.nynenberg. 2419. C'wi;. Kort. 417. Mr. /VVr. Ktaay vanger. 52. £>£ iS>ao» 416. P. Kryqer. 1105. M . P. F. y. Kuffeier. 2419. l>r. ^-/r». AïV. Kulenkamp. 2599. 7~/$iw. Lnkemun, 416. Mr. G. ^ac .Lakeman. 416. Dr. Binn.e Lambi-echts. 52. 53. Pf'eèe y. de ,L%rg. 00. Mr. 479- Steph. v. d. Loef 57- Lénis B. Lokman 184. Wytzitts-H. Lokman. i84-#- Lohmsa. 184. 185. M. dcSavor. Lohmm. 183. Mr. ^'yfrr v. Loon.176. Lod. v. Loon. 2169. Mr. pk. El. v. Looje». 56. Sam. Lucht. mans. 2294- Ttnco Mart. Lyckuima a Nyeholt. 1*7? ]r. /if(ii*, üar. v. Lynden. 58. 178. Mr. F. v. Maanen. 5.170. Mr. //dr. MaaïrfartVMÖiti Dr. J. Macquet. -601. de MailleboiS. 1102. Lo>'ir /e itföirc. 1107'' Mr. P. J. Mar- cos. 2mq.IV. Marinusfen.^j. Theod. Egb. y. /k/sr/e. 7044. 2045. J. Dk. Chr. v. Marle. 2109. F. E. v. Marle. 2293. Mr. Dav. Martens. 2293. Mr. Jac Martens. 2293. Fr, Martin. ^77. Mr. Dan. P. de 'Manrepiault. 57. y6. Poree/ de Mauregnault. iio,-, i4tfr. v. iWa«r«*. 2044. 2045. Mr. Joh. Me. bius. 175 J- B. Laur. Pompc v. Mee/de-voort. 57. Mr. f)k. Meerens. i!c2. J. Ban. y. Meenen. 10 u\. Lamb. v. Metrteu. 2599. F. Mé/s». 3542. ^//. Merens. 41 (5. Mr. .V- Car. «. d. Mtuliri. 2294^o»; Meyma. 1105. J«/2. v. d. Mi*»e. 2292. Mr. G. /F. w. Motman. 61. Mr. Shjj. v. d. Muelen. tfï. Corn. Harm Mulder. 3-3. -4«ir. Muller. 59. 19o. P. MaMer. 4i7-Mr. ^. //<". yan Musfchenbroek. 2204. Mr. KW. /ïfc. Nahuis. 2293. Mr. P. ' Adrz, 24i9> 'F. M Lyckl a Ny eiwit. 2046. J. Danf. Nyman. 171 • Mr. Jwck. Pk. Odé. 2?g'?. Mr. Osw. GtöfeJM. 6'r. if»df. v Oldenaller. 1105. >c. 0/y. 57. Mr. Matth.Onderwater. 52. 2 .'69. Mr./W. Onderw .ter. 415. ^i'. Onderwater. Al 5 SVz. **n Oorfchot. 2295- Ci. O^gjc zen. r,7.Gi'o. Leon.v. Oosten. 2292. Mr. P. Opperdoes. 415. JP/<7 54öc£ex O&dewagen. 59- Mr. p Adr. R. v. Ouwena'ler. 24171 V. Overflraaten. ?55 ff1. PaauW. 57- Corn. de Paauw. ?5J. Gyr&. y. Pamb&re.. 1105. Mr. Pef. 2599. -Dart Ftttermaat. 1102. Mr. jT/4. Pigeaui. 1504. 2598. Jr. /«ex. Lm. v. Plettenberg. »73Tr. D^n. Pknenberg. 177. Mr. v4dr. yi'n. Poelman. 53- - 418- ƒ• *• d. Poi'. Jans/.. 2169 /(«r. Ptm*e. SS'. Uk. M. Ptmpe. 2599.  179°. BLADWYZ-ER. Fr. Pent- 56. Pons. 479. Dr. Rein. Prins 416. Mr, 'Iheoi. L Prins. 1104 P. Pruisfen Senior. 185 Jr. D. J. yin Reedt tot den Pnrkelaar. J icö. Facco Syijes Rei ding. 174, Car. ktinhardt. 2]óp. Mr. Jo„ch. kendony, \yo, Jr, />. XJiho Rpnpets. 174. Ir, Egb. Si. Get'. Jiuk. v. Burmania Rtngers. .;6. L'Amoraal Slib. lEml. Rengers. 17&. Jr. L *n.o:. Joach. Joh. Ringen. 180. Jr. Lod. Renfis. 181. 18a 1S3. Mr. H'f,i. Rpelnar. 475. 2043. Jnh. Rifiping. 2291. Jac lice.t. 352. 2292. Mr. J C. R.elands. 129?. Fr Rol. 1105. /J«ir. Aïc Roiaar,us. 56. Mr. y. v Romond, 56. ivh. ^ y Romohd. 2294. ƒ-ƒ. rfc /ECflfr, 52. 53- H'7- Mi. Ad. li. de Rnock. 2Jy6 Mr Bk. R0. le -av l Epie. 2599. Mr. -•in Joh. v. Rooyen. 52. Malt. W. Ruigrok. 4; 6. IV. de Rvyltr. 2294. Waize Ruitingu. i79. jac Alt. H. Rupeitus. 355 Tacke Salvtr* 175. Mr. P. v. a. Sant* heuvel 52. 435 Sieds Schaaf. fÏQ 182. J. % Schudden, 57. Mr F. Si'hagen 415. L. v. S'noik. 2294. v. Schaek. 56. CV. ."schardam. 57. Cc». Ha>m. Sc keerhoven. 179. Mr. Mart. v.Sci-.Jtitga. 173. 178. C«r! . v. Schcliinga, 174. JVtr. Srr7>« ^'ac. Sc'ieltus 2419. /fan. y. s£ Schepper, ./i. 183. /j». Joy. oe schepper. 183. J1. Schieveen. 1104. f J'. 4 &Mt. 229 :.J. Schip J,. 2045 Mr. >ac«. fer. 2171. 7r. P. Quia, de S^huilenburg de Bomm. 172. 183. Mr. Abr. v. Schuilen', burgh. 53. Mr. Di„n. H. v. S-ht/il nb- rch. 55. y; Sf'föf. U'iburch. 479. Chr. W Schul. Ier- 1104 Chr Schullv . 2^99. Mr. C»>«. Schuit* 170 Mr. ifjja'. ^ir Schuit. 2^93. fr. G IV. Ca'. Duco Bar. thoe Sinw.irtfenberg en H'herhr.s. berg. 175. jr. Joh Sicco Bar. thoe Sthwarrjer.berg en h'ohenlar.shetg. 175. Jr. wüco IMd. Tj. Cam/tra Bar. thee Schwartjenberg en Hohen.ans terg. 1 jó. Bern. Seileger. 417, Air. Iman van S.ndcti, 2600. Mr. Aiel.Shcama. 1106. E. E. 'F.Sickinghe 184, P. Sieverda 1S0. Bav. v. Sippama. 180 1S2. Jr. Age Ti. Ruurd. v.Sixmz. 174. |r. ÏV.A, Sixt'mathteGioveflinr. 17$,M rt. Siabber. J543 Mr. J, Slicher. 24i8. Mr. Birth. v S.inge. land. 52. Mr. Gov. Franco v'. Slingetandt 1418. Hk Slinkt, lanut, 2419. Mr. fV Aug. Post v Sluterlyck. i74.A-.Jr. v. d. Sluis. 2292. G>r.S .iter. 355 *rfr.Nk.SmalUnburgiisi, Doeke Ha. Smeding. 58. ^44. Mr. P. de Smeth. -.70. Jr.je v. Sminia. A. Z. 373. Mr. Heitor v. Sminia. 17.,. Hqfiie B. v. Sminia. 174. jet te van Smit.ia. H. Z. 174 it, Ctk*s<.s7.Mutt.S,itek, li. bi. 2593.  jjLADWYZER. 1790. 2998. Am. Soek. 1104. Jac. ■•Soet. 2044 W v. Sdlins-.n2,119. P. Spaanjer 56 Jac. Speekman. 185. Sperde!. 172. Cor«. Duve/. v. SpJC' ce/. 1542. Laar. J. r. dt Spiegel. 1543- H. St***. 56. y. Cv. -Stapele. 2541. «: y. v. &flp»/«. -nas- Mr. G. v. Stapele. 1105. J.v.d.Star. 2169. Mr- P. ?'A'. y. Stavoren. as^.M:.J.Barir.v.d. SÜen. 24'8. P. H«a'. Mc Suri'ngar. 179. Mr. fiers. Swmenburg. 54. jy. rfe SVarV. 179. Mr. W. Maur. Swelleiigrèbt}. 54. 55« Mr. H. Conti. Swelltngrebel. 2294. Mr. S*W.' P. v- Snvin. den. 53. P. de Marc.v. Swix- deren. IH5. jÉViz. Jac. v. Swin. deren. 185. Jr Maur. PicoDid. v. Sftzama 172. jr. Douwt J. A. v. Sytzama. 174. Jr. W. H.v.Synxmz. 182. Mr. Gsr. Joh. Tarrét. 355- 1853. Aid. Taykes. 1R1. 183.^. Teengs. 41 Cu Mr. Am. Ar. v. TM. 415. Mr. Did. 4&eg. v. Teylingeti. 54.. L. TA. -P*eme. 60. Sfata 2>». 184. G. v. Tro^:n Senior, 18J. ysft. Turra'i 4'7 rtwfiAr 54. Abr. Cat, Vanaelé Twért. 517o -Mr. My*~. Ty.i'n-an. 354 Mr. J.Balih.v.d. Üp- ytich. 2169 54. 7. v. e. fWfc 1104, P. v. >era. ÜÖ5. j. Vds. 4» 7. Ger, v. i7'9- Mr. P. 2168. 7*. D»/. ./£/»•. Verboom 55. Afair e^f '* water Verboom. 4 "f. iforf^. Verbrugce W. Z. 1104. »r. Ve? brugge. 2597. fft Vet* hel. 2295 C. G /'<' hel 229,?. Mr. E. J^. Verheul. 414 ^r. P. Vermeulen. 2170. ^. Z-'er»J. 2293. ^rri?. PVrejfc y. Bommel. 105. Mr. ^r/c/jacr 2294. ?af- Verfchvur. 175. y^2- Verfteen. 24,19. ïtóe Vier ma. rtt. Hfc,, Fï«*; 2292. y. JïVèr lansz. 57- Mr. M>w. y. Pï*. ii/et. 57. y«/- ^tw'ngs. 2046 D/d. Vleugels. iroj. Mr. P. £«2. vj» Winsfen. 2294. J. v. Fbarrt. 2:94. Mr. y. /F- v. d. Voort. 2293. y. Chr. v. d Vorm 416. Th. Vis. 1542. <*« Fr/er. 5<5. # «• dc V^ts- 2599. Gfir. fF«fl/. 57- Limn. ae Waard. 180. U'2- Cara. ZPtfgenriar. 416 CornAVagths. 1105. Mr. P. A7. y- de Wall. 415. 2418. Dr. Abr. &*U kart. 2296. Mr. Nic. Warl* Antonz. 170 Jr. Jac.Ur. fV. Grave v. /'' jsfenaar Ob ;a<.n. 175- ff. Weerman. 56". Mr. £3120 de IVcndt. 178. Mr. Ec» de Wendt. 180. I82. Air v.d. Wtrff. Arn. S. W$.Gcrh Wesetenbtrg. 184. Mr. % J. v. Westreenrn. 2293. Mr! Mc. y. Westï-eenen. 2292. Bk. in k Wey. 352- Abel tVtarda. \16.Myud. IViardi. 2169. H. L, IV chers. 184. Mr. Coenr. le Lcu de Wtlhem 2418. 2597. Mr. J. Mb.milinge. 177. Mr Man. Barm IVimerswyk. 178. Mie', d- Wit. 1-7. Sam. Gi4. (Vob«*. S4- Mr. Joh. J. Woertmcn. 2293. J. Rt Woldet* dorp 185. W!jg. Wybes. 60. Oliv. v Wynganrd n. 172. Dk. Wyrdjes. 355. Anne Tpey. 59' Mr. Leon v. Ysfeljiein. 2601. P. v. Ttendoorn. 1103. -Corn. 0. Zanten. 2045. Louis J.aup. v. ZAlen. 2599. Fr-'crk Bar. v. d. Zee. 18 r. Mr. Corn. Groen- y. Zoelen. 1103. MzrJ. Zylflra; 177. Aakhancskl van Buitelamdsche Zaaken, als: — Traélaat v»n Alliantie, tusfeh. df Porteen Pruis.faD.347 ■ Verklaring van de Ker'. van Spanje, nopens verfch l met Groot - Briuannk-p. 2162 — Tegen - .Verklaaring van Engel. 2163. — Verdrag tnsfchenSpanjeo en Engel. 2413 •■— Vrede - Verdrag tusfet-en Ruslanri en Z^eedea. 2165 Aardappelen. V.;rbod van den uitvoer daavan opgeheven door de Staat, van Friesland 245- — A's-rede door de St.at. vnn Groningen. 34^ A&ien. (Hooglle en Laagte Pryzen der) 2677 Admiraliteit. Te Rotterda«4 fleld Schepen in dienst 47" " " * Te Harliogen doe', uitfpra?k in de zaak van den Zee Kaptein de Witt. 166 — (BeMgt van de) in 'c NoorrWqumier,, nopens inir. der Admiraliteit» i8ör a-jvjs "?an die op de Maze. J872 1 1 ■ — Van die te A mfteldam. 2362 -—1— Btiluit der Staar, van H>ll. op laatstgem.Advif. 2387 Alkmaar. Aangs.it. en üverl. Leden der Regeer. 2044. 2599 Alta (£.) Refol. tegens denzelven. 2010 Amsteldam. A3ngeltelde eti üverl. Leden der Regeering. 54- 170. 358. 1103. 1852. 2419. 2598 ' Lyst der G;b. Getr. en Overl. ^ Berigc wegens opirand te Demerary. 38.1096 Berigt van de Maatfchappy der Drenkelingen. 40. 365. 1086" Berigten der Maatfcbsp- py van den Landb. 44. 2187 —~—~ de Regeering doet eenige Keuren en Ampliar. als : I. Regiem, op de Vaart naar Keulen. \Qj H. Om-rent Roei- en Schuiti orders Gilde. na III. Omtrent Groot Buitentri Binnen Lands • Vaarders Gilde. U2 IV. Betreffende Ketelboeters. .114 V,  B L A D W Y Z É R. 1790- Vi JNcpens uitkeering aart We-iuwen van 'c Koornligtermans. Gilde. nö VI. VII. Het Huidekooners Looijers en SchoenmaakersGilde. i^m VIII. Raakende de Veerichuiten opBu'kdoot. isr IX. Het Fruit, en Appelkopers Gilde. 122 X. Wegens de Vaart voor Brouwers en Waterverko> pers. 125 XI. Het Hoenderkop. Gilée. 127 XII. Het Buitenlands Vaarders Gilde, 13c alsmede: Keure op de Zydeverwery. 208. — Keure wkende het Lootsmans Gilde. 209. AMiTRLé.BekendmakiTiopënsaa'ni beftediag var. 't maaken van een Dyk, voor een Hav.'n aan de Helder» 134 . Berigt nopens 't zeilen van *sCorap. Paquetboot. 135 «a^—- Bekendm. van Beftierderen van 't Kwsekfchool» 13^. idem verflag. — Berigt wegens eene> Kunstteekening. 136" i, — Bekendmaking van we gen de Regeering dezer Srad rakende den Eed omtr. den vyf - en -twintigften Penning. 211 Mn van wegen Burgemees. rerca wordt een sanzegging aan alle Predikanïen gedaan. 212 - Collefts op den Dark- Vast- en Bededag. 112 Qqqq ,.,„ . ... publicatie door de Re' geering van Livorne aan alle Cowfuls, betreffende de Neutraliteit der Haven van Li. ▼orno. 2-13 Berigt nopens het fchip de Ltuif* Maria. «oor den Conful te Algiers gereclam. S14, ——— Berigt van Geldleening voor ae O. I. Comp. 216 - ■ Keure nopens Infol- vente Boedels, en?. ItiS '■' Programma Van het Heelkundig Genoótfchap. 22 r — Berigt we?ens bei Am- fterd. Dicht- en L «Roettenend Gerootfchap. 224 de Regeering trekt de Lootjes tot bekoraing Van Roggebrood, enz. iri 375 ——> Bell. der Algern. Staaten beti'ffende het Kaap-Re* glïiasnt van Zweeden. 377 —— de Nationale Vergadering iri Frankryk vernietigt ti'ej uitfiuitênd p.-ivü^gie der Franfche O. I. Coatp. 38$ — Het O. I. Coaap.Srhip Beekvliet verongelukt. 385 Ongewoon'* daalibg van het Bankgeld. 385. idem. 1075= 19:2. 2400 - Notificatie daarom» •-n'« 2404 Verflag van den Staac van Groor-Brittannien. 399 —— Aan (telling van Comm iie nopens de zaakra vaa de-O. I. Compagnie, 1007, Zie vetder Maatfchappy (0.10 qqqq Am*  179°; B L A D W Y Z E R. /msteldam. Memorie van ConJlderatien, nppens vermindéring der kos.en op de Knap deGoideHcop. ioiitotioö"4 * Verhaal van de aankomst en *t verblyf vin Z- H. «p Texel. iofi4 h ■—— Br iet wegens Zweeden betreff. den Koophandel. 1008 >-« Berigt wegens de Kinderziekte , en de Bosch-Negers te Sutinamen. 10(59 t — Programma van het Geueeslt. Genootfchap, Sery* Civ. 1070 I - de Regeering doet ter.e Publicatie tegen mishandeling aan Broodwi egers. 1645 ■ - Ordonnantie van den Koning van Spanje betreffende den Koophandel. 1648 — Relaas van de Stïgting en toeneeming, benevens een verflag van den Staat der O. I. Maatfchappy. 1650. Zie verder Maatfchappy. (O. 1.3 \ — Brief van c en Keiler van Maroccotot geraititelling derNederl. Commercie. 1010 • —— Bekendmaking vaa Rus¬ land , nopens ge.rugt van wanbetaaling. 1911 »' Berigt van Zweeden, nopens opfchoning van betaaling. 1911 ■ Geldügting van a»t-Millioenen voorde O I'. Comp. 19^4 « Relaas omtrend het Gebeurde met het Schip eri Isdirg van Robett Charnock. 2094. Benevens Rtq-icst en Memerie 2094. tu: 2T36 m . Brief van dea Graai' de Florida Blarsa aan den Grave ven Rechterere, omtrend Schade-vergoeding. 2t36 • Berigt weg'TS Sin nieuwe Vuurt >ren aan de Rivier van Bourdeaux. 2201 en 22cj Berigt wegens de Re- " kening en verantwoording van de Liefde . gitten voor de O.igtliikkigrrr door Overftrooi.ir.g in 1784. 2235 De Stadhouderlyke Ka. miliekomtbinn.dezeS ad. 672a — Berigt' nopens gehóx>r aan den NederJ, Confui, et; Btief van den Keizer van Marokko, aan de Staaten, 2279 en volgg. . « Vergadering varZeventienenderO.'l Maa fchapp. 2405 De Heer M-. H C. Cras, aanvaart de aan hei» nieuw opgedragen, Profefire, met ene Re envoering 2405 — Zweeden trekt de Vryhedeti aan Buitenlanrfcce Koopvaarüyfchep. toegeftaan", weder in 2406 — . D.; R-iz::r van Marokko ftaat de vaart op.Sr. Cruz. toe aan de Ingezetenen van dezen Staat. 2554 Bekendmaking nopens een Nieuw aaneel- Kerkh.2555 Amt gelden. Zie Middelburg. Arnhem. Aar geit. en O-eri. L^Cen der Regeer. nor — Vonn. teg.y. H. v. Renesfe.^,7 — Vonn. tegen den Predik. E.W. Brink. 419. - Vetkrygt kwytIchelding op zyn verzoek. 442. — Placaat tot Amnestie. 442 —- Berigt wegens ondertek. vaneen  BLAD W, Y Z E ït. teen Req^door C. J. v. Nieuwkerken genaamd IVyvenheim., te viaden Sn de N. N* Jaarbu van 1789; i 109 Asfen- Bekendmaking der Ge.depur. Staat, nopens een Plan voor Vroedvr. enz. i°99 B. Bank. te Arofteldaro. 385- L°75 — ■ .. Aanmerkingen daarom- trend. - 1912^. s» Notificatie omtrent. he.t Bankgeld. . 2404 Batavia. Dank- en Bede^-dag». aldaar,' 2155 ■ Prysvraasen door het Batavia's GsDOotfch. 2594 ■1 Arrivementen van Si"h«- pen. 259.5 Bededag. (Dank - Vast- en) 12 'Batavia. 2155. Beugehqpden Zoom. Aargeft.Qn- OverK Leden der Regeer, 1 555 Blanke (L.) gevonnisi. 1524 Blok (B.) zie Hoorn. Bolsward. Aangeft. en Overl. Leden der Regeer. 58. 179 BoscuLO. Aangeil. en Overl. Leden der Regeerir g 21Ó8 Bosch (.Ds.) wordt beroepen te Poortvliet. 1084 Breda. Aangefteldc en Overl. Leden der Regeering. 61. 185 355- 1853 ■ 11 — Ds Erfprins neemt he- ait van het Gouvernement dezer Srad; 1850 ■ Brabanders oeffsnen s.ig op Nederland sch Grondgebied in den Wapenh. 2155 Brielle. Geb. Getr.enOverl. 9 .. Aangebelde en Overl. Qqqq' Leden der Regeering. 2292 Brink. (£. W., vonnis tegen denzelven door het Hof van Gelderland. . 419 . Verluygt Kwytfcl'.elding; C. Caap de Goede Hoop. Aw- Jtonm van Schepen. 2596 Cdkëtens op de Algem. Dank- .Vast. m- Beded. 187.188. 242 t* voorde Roomf Armen. in 'sHagk. 192. 230 .Colopiè'n. (Berigten uit de W. ï); Zis Am?teldam. ——rfuitdeO. 1.) 2155. 0559 Compagnie. (Oost- en West «In1» ctic.le) Zie Maatfchappy. Confenten. .Toegedaan door dé Staaten van Holl. 17 D»; Deltt. Aangeftelde en Overli Leden 'der Regeering. 52. 2417. 2597 —~ de Heer v. d. Boon Mesch en Abr. v. Stipriaan Lucius, aanvaarden het Ldéto* raat. 189 —— Gem. Heer Stipriaan als ook de Heer Bondt te Amsteldam . bekomen eea Gouden Eerpenning van de Koninglyke Maatfchappy te Parys. 195J r Publicatie nopens d* Schuttery. 43*7 ■' .■ , De Schuttery deztë Stad verrigt deszelfs Wapanfchouw. 185^ —— Bekendmaking van de Commisfie ter Directe vaa 't Departement des GSconoI qqq % MU  *7pI. tegen die van Gouda. 2314 —— Advis van Geconn. Raaden omtr. bovengemelde zaak. 2327 ■ Refol. en overneeming van voorn. 'aak. 2332 — Nsder Advis van Ge- committ. Raaden op bovengemelde. 23 '3 Ontwerp van etne Publicatie daarom.r. 2337 - Befluit en overneeming van voorfz. A4vis, door de Statten van Hol!. 234a ■ ■ B?fl. der Staat, nopen» de Vlasbereidin?. 2342 —— Public, daaromtr. 2344 - Rcq. van Vlast?, aan de Staat, van Holl. nopens gerr. Publicatie. 23,17/ Drenkelingen. (Berigtv.de Maatfchappy der) 40 Getr.Maatfch seefteen Mediille aan C. P. Schollen, ia 'sHage. 365. Alsmede een aan J. Biukman, te Utrecht. 1086 Drenthe, (De Staa'. der Land. fchap) beloven een Premie voor een Plan , betreffende Vroedvrouwen enz. 1098 DroogmaXeryen. 51 Drukfeilen. n 07 .Duftni.f PJac. betreff.de)946.48o Dyk. (Beriüt aangaande den Dichter J. v.) 33» E>  BLADWYZER.' 179* E. Eed. (Formulier van dea) zie Levden. Ebam. Aanftellelde en Over'. Leden der Regeer. 416. 2600 Elburg. AaneefteMe en Overledene Leden der Regeerinp. 1542 Ejjkhuizen. Aangefr. en Overl. Leden der Regeer. 55- n°4 — Berigt otntrend her uitzeilen der Haringbuis. 1508 Berigt wegen» eene Maatfchappy van Vischvangst enz. 1846 F. Firwërderadeil. Aangeflelde en Ovor1. Leden der Regeer. 183 Franeker. Aang ft. en 0»eriedene Leden der Regeeri»?. 58. 180 De Heer Prof. Wasjenbergh, draagt het Rectoraat over aan dea Heer J. v. Voorst. I54Q Berigt omtrend het behandel en vanHooi tot voorkom, van ongelukken door broei jen. 1540 Franklin. (Medaille ter Gedachtenis van den Hr.) 1.993 Friesland (Staat, van) Herroepen het Verbod van dt» uitvoer van Aardappelen. 245. .— Stelle» een Placaat vast omtr. da Duiten. 246. — Beraamen een Placaat tot vast- uelling der Middelen. 249. — Doen Aanfcbryving om'rend de Hineften. 250, Deen verzending van een Regiem, voor de Praclyk. 25T.— Ontvanaen Req. van ji. Scheltinga. 108?. — Doen een Public, omtr. de Botervaten. enz. 165. Maaken ver- atfldfriag in de Impofitien. 1526. Doen eene Verklaaring omtr. dereëele Penn, 1532. — Doen een Public. nopens de Kiynlanden en?. 153?. Schryven eeu bu> tengewonne Landdaa uir.2cno. Ne:men een Befl. tegena den PreH. Al/a. 2o;o Nemen een Befl. tesen den Pred. y. d. Schaaff. 2013 Re- fluiten tot ontzetting van ge»?. Predic. van deszelfs Amp'. 2016. Dotn een Aan- fenryviug omtr.weegen v. Kaas. 2145 G. Gedenkpenning op de Omwending, door de Algemeene Staaten uitgedeeld. 1891 Geluerlanr. (Srsaten van") Den een Placaat van Algemeene Amnestie afkondigen. 422. ■ Doen nogmaals kwytfchelding aan eenige Burgers van Deutichem. 420 Gemaal. (Irnpo*t op be; 2423 Goir. Aangeftelde en Overledene Leden der Regering. 1542 Qqqqqqqq J Ga*  -iT-oo. BLADWYZErRT Gqrinchem. Asngeflelde fl en Over!. Leden der Regeering 55. 171. 415. 2044. 2558 . Gouda, Aangestelde en Oyerf. Leden 7 =—— Lyst der Overl. enz.. 3 «- De HeerttejSajt.Gelastig- den van den Keizer. 11 «5-r- .Prins Will. George Frtdr. doet Belydenis enz. n — Wordt Overfte van de Holl. Gardes te Paard. . .73 - — Den Gr. v. Keiler Afgelant van Pruisfen. 12 1 üitfchryving van.eene algemeene Dank- Vasc en Bededag. 12 <*— j Waarfchouwing van Gecomm. Raaden wegens den 25 Penn. 70. Idem bekendmaking nopens gemelde 25 Penn. 73. 197- 483 =-— L'.ri Auklani Afgezant van Groot-Bria. 71. 19-3 " Hevel Afgezant van S.irdiniën. 73 —— De Roomscb Keizer .J'ofephus II. overleden. 74 «?—• Programma's van hetDichtlievead Genootfchap. 75.1,9^). • 366 . Dé Stadhouderlyke Familie neemt den rouw aan over fofephus 1L _ 190 -— Een verfraai betreffende verfchyni.ig van de Princesvan, ' Oranje iatte «Verga«feTir e £,er Sat. Getier. , enz. door. £eJW- . nal ds Paris, herraepen.. 391 • Vo^aidagvai. Zyn Hoog. -heid gevierd*,... . .. jp2 .—— Cp!:-,cte voox. de Rcomfcbé Armen toegedaan. 192 .—« • Aficheid'«Hj dep Hr.F«z- _ nerlcrt Gezakt van Groot Br. o • |ng 195 ;-r=rr .Collefte Hp den Algem. Dank- Vast- en .Bsderfag. 19$. Berigt OMrend Ctmmis- ï fte tot een Verdrag «•an.Koop. handel met Groot Britr. als mede een Cojum. uit Utrecht en een uit Groningen. 196 ■—— Zyn lic..ogb.-z;-ndt Oorlogfchepen naar de, vyest Ii,d. 197 .r—- Eer.ige Perfoonen door hec . Hof gerjfi \ur>... . 197 .—«— Berigt omtrend de reis vaa c den Hr. Prins Willem Geergc Fredcrik. 365,' Trff Retour- retrd in's Hage. 2486. Z. Hoogli. jRQfdt aangefteld lot Gouverneur. van Breda. 479- 1640. —— Corn. P. Sxholten ontvangt s eene Eerpenning van de Maatfchnppy der Drenkelingen te AmiKrdam. ; 365 i—r Lucas Butot door Geeomra. Raaden gevonnisd.479 'i.. De Schurtery verrigt derzeiver jaarlykfche Wapenoefi • ïeains. 483 -— ReibLutie dar Stat. van Holland op verzoek der Commisfie tot de Quota's. 486  BLADWYZER. I79<* *a GsA'-Hefol.op Rapport van gemelde Commisfie;. 487 G.ner. Rapport der Commisfie rot de Qïio'a's en het Finantiewezen der Republiek. 497 tot ico3 Bylagen tot gem. Rapport ii 17 tot 1560 Corfi ieratien van den Griffier Faiel op geroeide Rapport. * Bylagen tot voorfchf.Con- -•fideratien , als: Refol. van Comm. tot de Quotas. IS77Memorie van den Grifter - Faget tot antw. op voor^em. ■ Refolutie 1580. — Verklaringen der Klerken. 1596 en . vclgg. — Bedenkingen van ien" Griffier op een gedeelte . van 't Rapport. 1598. — Idem ,0-9. ■ Misfwev- d. Raad • v.' Staate van den IO Sept. - 1719. 1612. — Brief van de - Stat. Gener. aan de 7 ProvinCensNow. 17a». ló?1 —■ Refol. der Stat. van Holland omtr. de zaaken ter Zee en?. 2480 ... . Zyn Hoogheid op de Reede vaa Texel. - 1064 Aanftelling der Commisfie nopens de zaaksn van de O. h Comp. ioö7 Bekendmaking van den jtl. van Staate nopen* Landen en Tienden van ae zogenaamde Moncado enz. ma — Berigfen van f Genootfch. tot verdediging van den Chr. Godsdienst. 15°7- l64° . A/lnmnrip 6{. Zie verder hiervan op Admiraht. — Gedenkpenning op omwending. . j§01 .— Refol. enz. van H. H.Mog. tot zitting in de R. vj Staaten, en een Generaals Tracr.. aan Z.H.1S98. 1901. 1903. 1907 Voordragt door Z. HoJgb. van deszelfs Zoon tot Gener. igon Berigten beseffende dea Heer Erfprins •, den Erfprins van Brunswyk , cn nopens een aefchenk in Juweelen doorH. H. Mog. aan de jonge Prittf. 2050 — Cumbcrland (den Hertog v.) overleden. 205l qqqq 4 s°aA"  Ï790. v. Hol!, daarguwr,. -79' (.;.•_' . 81 en yoigg. :— ReM. F, Gouda nop. voorfz. 'Ueciar-itoir. 101 ——..JLefvl. dt,r S ar. v.Hoil. -otcH-T ,vo*r4z'. Decta'rat. 103 —' Voorlid van pen Hr. v. Remden omtr. La?tetfchr. 32 i— -La Heer A. Soek aan- geft. tot Vroedmces(fft,., 78 ,ü- Hr. J. W. te (Vater treedt, af ah ReSor Magnificus en word? opgevolgt door den Hr. T. J. /olteleu. Idem. —— — Req. van Joh. Gryfzu tot reaj sfk1. 20c. Befl. dsr Star. op gem. Req.. 2,02 Bekendmak. van weg. B. (tunrd. van hetStoIpjaansch. Legaat, 205 *~ * G, Zoutmaat herinnert zyn vyftigjatigen Predikdienst aiiiier aan zyne Gemeente. 207 Lei  ï;9°, bladwyzer. Leyden. 3er. wegens een plechtige Promotie met ie Kip. 3Ö7 Het nieuw OrgW in de Lurherfche Kerk plechtig In. gewy', 373 Zyn Hoogheid deg Hr. E-fp< ius eindigt zyne Studiën «lhie\ 1644 Seripc van wegens de • Mwfch. uei N. Letterkunde. 1Ö44 Niecl.S-rnlki.lurz aanvaard zyr» Hjogleersaramp'. 5400 » 1 1 1 Public, tegen «ce 'wil. 1400 Liebeherr. (S ntentie tegen B. F. v.) 1517 Lyst -Ier Pryeen van verfcheide P-oduÜen onzn Landt. Jan. 62. — Febr. 186. — Maart 356. April 418~ Mei JC8. Jjny 1541). July 1P54. Aug. 204R. Sep'. ,2172 Oct. Nov. 242c, — Dec. 2öOï. '■ Der Geborenen Gedoopte?) en/. 1 en volgg. Der Schepen, in en uitge- vaaren. 4603 ei volgg., M. Maatfchappy.tp. I.) Berigt via- gecs een Geldleening door de- • • zelve. 216 > Verliest een Scbip. 385 " 1 Verkooping van Goede- . ren door deMaatfchappy. 2627 * Hun Ed. Gr. Mog. fte!- Itn een Commisfie aan nopens de zaaken van gem. Maatfcb. 1007 *~ Bedenkingen van Be- windhsbb.eiiz. 1011 10(1064 ■ Rela?s van de opkomst enz. benevens veifhg, van r'en Staat der gem. Maatfch. 1650 15 >■ Adres aan de Algcm. Staaten door Bewindh. en' Hojfd-pattieipanren. 1701 -r Plan van Redresfen in de Beftflflr. der Maatfch. 1717 < Memorie van Bewimih. ter Kamer Zeeland. 1727- ■ ■ . ■ Rapp. van Commi-f.op voorfz Memorie. 1738 ■ Pointen van Redres et Confider. van de Kamer Zeel. 1744 • Coi.fider. van de Kam. Amft.eld.op voorfz.Redn 1766 Berigt van de Kamer Hoor». 1778 Berigt van de Kamer Delft. 1780 Berigt van de Kamer Zeeland. 1783 Berigt van de Kamer Rotterdam. 1788 — Berigt van de Kamer Enkhuizen. 1790 Berigt van de Kamer Amfteldam. 1706 Berigt van Hoofd - pat. tecipanten te Amfteid. ifop ~ Conflder. van de Kamer Amfteldam. omtr. Ontwerp van een vyfde Departem. 1827 Rapp. van Gtcomm. 1133 Aandraag tot o«derftand door de Kamer Amfteid. 1841 Maatfch^  BLADWYZER. m°- Maatfth.Rapport nopens onderHand enz. l843 ._ Confider. vaneen Hoofd, panicipant de Hier Guill.Tiifingh. 1930 ton 991 , Rapnorr dei Commisfie enz. 20S2.HB.Rylam*.a0772081. 2086. 2C..o —— Verktysi ee-n ü van agt Mi'Üoenen, by wvze van Loteiy -924 , . Memorie van Aanmerk. 00 pr. jR, j&ar. S/eet to* //«ars. 60, Mr. £)sfr. v. Stryen.52. Mri fV. Thibaut. 1825. Joost Veen 2600; ƒ. #£. Verboom. 4*5. JoA. de AWm. 354. Mr.>, Balf-lVasfenaar. 2044. Mr. ■ Andrt v. IVestrcnep. 1853.^i. ^Wa. 354- ^ Zjwr/, 352. P; Paquetboot; 13?.' 237- Penning. (Bekendmakmge nopens den Vyf- en twintigfte) jhi 229 Poortvliet; Beroeping van D-. Bosch. 10R4. Producten (Inlandfche) ?,ie Ly:t' van verfcheide ProduSlen enz,Purmesende- Aatjge!k-lde én Ovir. Leden der Regetring 354- 417 R. Reenent. Aa^geft.en Overledes Leden der Keteering. 2255 R".).,e!!e(J. H. v.) gebannen. 357 Reomfche Armen wordt een Colli fte rot-geftesH in *s Hage. 192 Rotterdam, Aangefi. en 0;e<;, Leden der Regeerinf. 55. 1103. 2292. 2598 — Lyst der Geb. Getr. en Overledene 7 — De Regeer\vg doet een Pu•blicatie tot voorziening voor de Armenkas 45 — Berigt wegens het Stoomwerktuig. 48 — Berigt omtrend Behandeling van ongelukkige Schepelingen van  BL, & ETWYZE R. ï-790. van het Engelsen. Schip the Bounty. 825 Bott Bekendmaking betreft, den vyf en twintigfte Pew. 229 — College op -len A'.gem. Da»kVast- ea Bededag 230 — Publ. isge» het inbrengen van Vlc-esch. 402 «~ Public, omtrend het Mandeen B-'zemmakers Gil'"1. 4C5 — Pnblic. omtrend belasting op de Steenkoolen. 2I >7 . De Vorftelyke Familie komen hier aan ■ eri een der AdBiiraliteits-Jagten fpringt in ce luchr. Publ. tegens fchaden d«?or haaVen der Schipper'. 2*83 , Publ. nopens dt busfen^ van de Huis Timme.il. 2285 Req. van Kooplieden tegen bedrog omtrend Via". 22y°0ie Zi:e- 243^ Schiedam- Aa^öft. en Overl, Leden \ Re4'5- 1 ?-4- 259* S choonhove». Aangeftel en - O «fiU Leden dgr R'Jg-'er. 24^9 Slaaven. Opfta"d o..d,er;d^i, ven.iö.üeraerary. j - 3» Sloften. Aangeftêlde en O^'l. L.?dea det Regetr. 59Sneek.. Aangebelde en Overl. L e ien der Regeer. 59. 180 Snoek. (Bi Are.) Refet. te.en denzelven. • 20TÖ Staat .an verfch. Takken yan den Niderl. Kooph. 2603 SiapeWegt. 1 — J?f Staate» v. Gelderland. Zu 4Wj diriar.d. ,, ,. v. tfo/W- Zie Hota | v. Groningen. Zie Gruwt- [ _£1"' (Algemeens) Schryvett t een Dans-Vast- en Bedeuag Uit I2. Ontvangen ty- 3 ding van het Ovërlyd*) vari K-izir Jofephus li. 74- — Trekker, Het Verbod vjh den uitvoer van Aardappelen 10 n ien. - Doen een Voorftel \ aan het Hof Weener.nog pens Braband- " DJJ5  B L A D \V Y Z E R. een Geld!. 1554. — Doen een Gedenkpenning (laan op de Omwending. 1891. — Neemen B fluit om Z. Hoogb, Prins IK F. van Orarjè ziu titig te geeven in den Raadv.' Sfaatbni benepens ees Generaals Tra&riöertri 1898. 1901. 1903. 1907. — Doen een bekendm. nopens het Oftroi der W. I. Comp. 2234. Omveer, Rcq. «an Gecommitt. der Visfcbx.yen , ais mede een van Keetmeesteren der Zautkecren riopeRS den invoer van gem, Prod. in de Oofienr. Nederi. 2394. 2395. Neemen ee« Befluit op de Kennisgev. van Myl. Aucklani* nopens de Vrede tusfchen Engeland es Spanier. 2483 Stavobin. Aangefh en Overl. Le- , der. der Regeer. 59. 180 Steenkoolet?. 2137 ■ Stoom-Mackitnr. 4p T. ~l ~ Teylers Fundatie. 7Ae Haart. Thiel. Aangtftelde en Overl. Leden der Regeer. ^4 . Tholen. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 1105.1543 . U. Utrecht. Aangeflelde en Ovorl- " Lpden der Regeet. 417.1 ioö. 1853. 2045. 2171. 2^92.2420 -' Geb. Getr. en Overl. 9 *—■'— Vonnis tegen den Heer Fisfchcr. 240 —- • Den Hoogleeraar Bro. 214c Berigt wegens Adverr. getekend B. W. Visfcher. 214a — Refol. omtrent Bede* ftonden. 2143 * ■ - Kanon en ander Kry^stuig wordt naar Holland overgebragt. 2592 Geweldadige aanranding van twee Boeren Meisi. 2593 — (Staaten van) verieentrn Ocïroi tot droogmaking van Polders. §t V.  BLADWYZER. i?9° V. Veere. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 50 Velde. {D. v. d ) Gevocn. 2067 Venlo. Aangefteld* er. Overi. Leden der Regeer. 69. 2601 Visfcher (de Hr.) verliest zyn Proces met de Staaten van Ütrecht. 240 Visfchtry -677 Vias. (Public. betreffende heg 1859. Zie verder Dordrecht. Vlaardingen. Jacob van Dyk't Gedichten zie . 't licht. 231 Vlissingen. Brief van den ont flagen Penfion. Lauibrechtjei aan de Regeer, dezer S:ad by het terug zenden der Notu len enz. 142 en volgg Befl. der Regeer, to goedkeur, van voorfz. zaak . Voordrsgt der Regeerin aan de Staaten nopens uitlegt x. d.Eed op de Conftit. 199 Commisfie voor de Bail luw Lampfins. 2408. Dezelv verzoekt en verkrygt zyn om Voorburg. Berigt wegens hoe ee Ouderdom. 7 Voirda (/<•) Zie op Leyden. Vuurgelden. (Public, nop.) W. Walvischvangst. 2(>', Westeugo. Aangefl. en Ove Leden der Regeer- 1; Westzaakbam. Geb. Getr. Overl. mtt QDe) Zie Harlingen. Workum. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 6o- i8t Wormerveer. Geb. Geir. ert Overl. 6 Wyk by Duurstede. Aangeft. en Overl. Ledtn der Regeer. 2294 y. Yl?t. Aangeftelde en Overl. Leden der Regeer. 60. 181 Z. ! Zaandyk. Geb. Getr. en Overl6 . Zeeland (Staaten van) Nemen c een Befl. nopens Amrgeldea van ontflagene Regenten. 238. , Nsder Refol. daaromtrent. > 236. Idem. 1559- ïSio Advys van Middelburg. i?n. j - Wyzen de teruggave van Amtg. af. 1513- ——— e Weigeren hetzelve insgelyks aan Mr. F. R. Breekpot. 1995I — Nemen een Befl. nopens Predikanten. 1076. — Publ. 7 omtr. de duurte der Graanen. Io8o. — Voorftel vanVlisfin- 8 gen omtr. den Eed op de Conftitutie. 1515- Ref. der Staat. nop. uitlegging van den Eed op de Conftit. — Doen 9 eene Publ. nopens Colla-eraal 1. 2000. — Nemen een Befluit 15 nopens zeker Boekje. 2590 en Zevenwouden. Aangelleldeen 6 Overl. Leden der Reg. 17 7 rrrrrrt Z«»  Vpo. BLADWYZER. Zierikzee. Aangeft. en Overl. Leden der Reg. 2420. 2600 Zutphen. O. d. omtr. het Wagenen Karren veer. 63 Zwolle. Aangeft. en O verl. Led', der Regeer. 354 - Advys van den Hr. Mr M. Tydeman omtr. Adres van afgevaardigden uit de Schutteryen enz. 256 — Advys van de Raadsne. ren Seheltinga en Huber, omtr. voorfz Aires. 286 "" ■- Advys van de Heeren J. A. Engelhard, L. C. Schrosder en J. Cannegieter nopens bovengem. zaak. 300 — Ad' ys van den Heera Mr. A. N Fdbius omtr. voorgemelde Adres. 507 —— Decreet van Scheepenen en Raaden tegen Mr. W. de Lille. 1847 Declaratoir van gem. Mr. W. de. Lille. 2147 Boveugem. W. de Lil- le wordt de Stadontz. 215: BERIGT voor den BOEKBINDER Na dat de Tytels der byzondere Stukjens, van No i tot 4a getekend uitgefneden zyn, moeten de Tytels du» ingezet warden. Den Tytel ïy;-en twimigfta Deel, voor bladz. t ——~ —— 2de Stuk. 1109