NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, of VERVOLG der. MERK WA ARDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DIE VOORGEVALLEN ZvN IN DE VEREENIGDE PROVINCIËN, D E GENERALITE1TS LANDEN, EN O E VOLKPLANTINGEN van den STAAT. JCHTIENDE DEELS TWEEDE STUK. MDCCLXXXI1I. Tc LEIDEN, By P. van der EYK en D. VYGII. Te AMSTELDAM, By J. van der BÜRGH en ZOON.  r  N 1 Ê Ü W È nederlandsche JAARBOEKEN* M è i> MDCCLXXXIII. GELDERLAND. Z .tT T P H E N> Op den Landdag in April 1783 alhier ge- y houden, is het mannelyk Advys Van,,Hj,^ het Hof von Gelderland, nopens hetRegtsgebied vver Krygslieden, gedaggetekend uit Arnhem den 17 April 1783, ter Staten vergadering ingekomem Dit Advys is van 136 bladzyden,en dan nogdeBylagenaoobladzydem Het Hot van dit Advys luidt aldus * j;En da; „ uit al 't gunt, voorfchr, gebleken is} dat >, alle directie omtrend, en alle dispofitie over 4, de Jurisdictie, Cognitie en Judicature om„ trend alle perfonen en zaken in 'tgeneraal, „ en fpeciaal , mede omtrend de Militaire „ Jurisdictie «iet alle de gevolgen en aanklem „ ven, in eiken Provincie aan den Souverain van dezelve exclufive competeerende is» > „ Dat alzo door voorfchr. reclame en ovex„ gifte van den Vaandrig de Witte, geerie • B b b pre*  696 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zut- „ prcejudicie aan de Hoog- en Gerechtigheid phln. w van deze Provincie is aangedaan of aange„ daan heeft kunnen worden; U Edel Mog, „ al nu lloogstder'zelver voorfchr. Gecom„ m.tteerdens ter Generaliteit zouden behoo„ ren te auélorifeeren, om ter Vergadering van „ Hun Hoog Mog, tot wegneming van alle ,, prtejudiciable illatien, die uit dat gedaan „ protest t'.eeniger tyd gemaakt zouden mogen worden, zodanig declaratoir te doen, als jj u Ed. Mog. overeenkomftig dit oogmerk „ naar derzelver Hooge Wysheid zullen ver„ meenen te behooren, enz." - Omtrend het begeven van Commisfien heeft Jonkheer J. M. van Zuylen van Nyveldt, op den Landdag het navolgend Advys uitge- bragt. 3 ; - EDELE MOGENDE HEERENI W/anneer ik de verdeeiingder Commisfien, thans " door den Heer Erfftadhouder begeeven, befchouwe, dan levert deZe befchikking een ontegenfprekelyk bewys op eener willekeurige benoe • ming: eene benoeming, welke zeker alleen aan gemelden Heer Erfftadhouder is toevertrouwd, dat dezelve behoo.rlyker zoude gefchieden dan voorheen , en in alle deelen meer beantwoorden aan de verwagting vanNeêrlands Volk. '- Ik zal my, voor het tegehswoordige, geenzints uitlaten aangaande de bezwaren, welke vcor 'c algemeen welvaren des Lands, voor de vryheid des Volks, en voor myn perfoon daar in moeten gezogt en gevonden worden, Deze befchikking zy in alle deszelfs gevolgen aan Neêrlands Volk ter opmerking overgege . ven3 terwvl ik my getroosten zal, hen regtmatig m  JAARBOEKEN, Md, 1783. 697 te laten beiluitcD en een oordeel doen vellen, aangaa&de de reden dezer vergeeting , of zoude men niet kunnen zeggen, ftraffing ? — Hoe fterk ook eene fchandelyke vrees omtrend dit laatüe, door voorbeelden van den voorleden en tegenswoordigen tyd vermeerderd, ligtelyk het mens-chivk-hart zou hebben kunnen bekruipen, te meer daar het- ' zelve zo vatbaar voor grootheid, zo gevoe'iï voor vernedering is, aarzelde ik egter geen ogenblik die , flaaffche banden te iliken , te verwerpen en te overwinnen Ik had voor Land en Vote ge- j zworen.,... Het gewigt myner pligren, hoe zwaar in veele omftandigheden, fchetite ik onophoudelyk met de levendigfte couleuren voor het geweten af.. .. . Ik zag met alle aandoeningen, welke een onpartydig, dog teffens een opregt Vaderlandslievend hart kan gevoelen, Neêrlands Welvaart aangegriait Niets bleef 'er over, dan alle myne pogingen aan te wenden, om, ware het moBjelyk, den opgeheven Arm het Zwaard te ontrukken Ik befioot, niets meer dan myne plinten my geboden, om des noods, my zonder aarzien van perfoon voor de belangens van Land en Volk in de bresfe te (tellen. Dit befluit, waar onder alle de belangens , wetten , overgefchote en nimmer afgeftane regten, van wat natuur ook, zo .zy flechts tot confervatie der goede ordre (trekken konde, befloten waren , moesi notoir ten gevolge hebben. dat waakzaamheid met hetzelve gepaard giDg. Zy alle tog waren my mede ter bewaaring toevertrouwd. Ik zou derhalven nog aan de my opgelegde en voorgehouden pligten, nog aan my zelf voliaan hebben , wanneer ik hier omtrent nalatig bleef. U Edele Mogende zullen wel bezeffet), hoe ik my dan op dit oogenbük genoodzaakt vinde, te moeten protefteeren tegen alle die onwettige vergeevingen der Commisfien, door den Heer Erfftadhouder in dezen gedaan; inzonderheid mede , aangaande ,de benoeming der Leden toe Extraordinaire Gedcputeerdeos, ter af horing van Bbb a des ZvTPHEN. ddvys van Jr. £uyïen »an Nv/eld we*ens Ooffimisïen.  y.nT- VHEN, sPlvys va n Zuyien van Nyveld w geus Commis- m NIEUWE NEDERLANDSCHE des Ontfanger Generaals reekenicg, als behorend» deze benoeming door de Ridderfchap zelve te <*e-. ichteden, na de tourbeurte , overeenkom ftig "de Keiolucieo daar omtrent genomen. Het is geenzins het gevoel, het geen my in myne inkomften door deze befchikking word toegebragc ; no« het gevoel, bet geen men my zoekt aan te doen door deze vernedering, welke my zoude permoveeren, deze rcmarques te maken. Neen, Edele Mogende Heeren! Hy, die groots genoeg van ziel was, om zig los te rukken uit de yzere banden eener ilaariche vrees, moet vry veronderfteld worden, niets van deszelfs grootheid te verliezen, om dat Jot met eeneftille lydzaamheid te dragen, zelfs, al mogt men hem reeds ten eeuwigen dape veroor-* deeld hebben Ik hebbe dit weinige voordeel, voor het behoud van :myn Vadnrland en de vryheid des Volks over Daar in te zullen volharden is en blyfe het ernftig voornemen. Het algemeen welzyn blvft het doelwit onzer pogingen , en verwydenng van geweld en van heëischzugtige belangens , onzer yver. Terwyl wy niet anders trag. ten zullen, dan de goede orde in onze Regeering te handhaven, zonder hetwelke dezelve in eene Anarchie zoude vervallen. De wetten en regten van dezelve doen obferveeren, enzy, welke buiten derzelver bepalinge ongeftraft meenen te fpringen, binnen den oever hunner verpligting te houden, opdat alles voorgekomen werde, wat daaf de betalinge daar voor, door U w Ed. Mog. ZOule werden afgefchaft en vernietigt. Dat zy Supplianten niet kunnen afzyn , deze vyze van handelan aan te merken als ftrydende net de goede trouw, door dien men zig de onkunle en beangftheid van den maar al te veel in ignoantie verfeerenden Landman heeft getracht ten atse ce maken. Eene  JAARBOEKEN, Mei, 1783 7°3 Eene daad zo ongewoon en ongehoorr, dat de 2 Supplianten verzekert zyn, dat Uw Ed, Mog. dier met hoogftderzelver indïgoaüe zullen afkeuren, . en daarom de Supplianten, die zig hier mede ^ hebben doen verrasfen-, als ongeprejudicieert hun1 natuurlyk rechc van vrye ingezetenen wel zullen gelieven aan te zien, ' Om welke redenen de Supplianten de vryheid jj gebruiken hunne toevlugc tötj Uw Ed. Mog. teneemen, en op het nedriglt en ootnioedigit te > verzoeken, en te fmeeken, in een vast vertrou-j wen, dat Uw Ed. Mog. der Supplianten byge-< bragten motiven, als billyk en allezints gegrond, zullen vinden, dat Uw Ed.Mog. goedgumhgzodanige maatregelen gelieven te neemen, dat de Supplianten met en benevens alle de overige Inen Opgezetenen in dit Ampt en in de andere Hoofd -Ampten dezer Gaaaffchap voortaan van het doen van verpotende dienften aan de Heeren Hoofd Officieren, als ook aan derzelver Rigters, of de voldoening daar voor in gelden, voor altoos mogen worden ontheven, cn vry verklaart. Waar op de Supplianten eene favorable dispc fitie van Uw Ed. 'Mog. imploreren. 't Welk doende. Was getekend door meer dan 450 Boeroi en Huislieden uit de gezegde vier Hoofd Ampten der Graaffenap Zutphen. De Staten namen op dat Smeekfchrift; di belluit: / „ Waarop gedelibereert zynde , nebbe Haar Ed. Mog. goedgevonden en verftaa * in der fupplianten verzoek te diinculteren " en dat de Hoofd - Officieren der Graaffcha Zutphen in hunne aloude posfeslie zulle verblyven, Hellende niet te min aan c « Suj HliH. leq. der heren n 't ~iraaf- chap ia-rhen ot af thaffing lerDien- leru 1 t 1 li » P n e  7C4 NIEUWE NIïD^RLANüSCfJE Zut- „ Supplianten en alle anderen, welke verder phen. ^ mogte willen fustinercn, tot het preste„ ren der voofz. diensten niet verplat te „ wezen , open , om de Hoofd - Dffiï&ea „ deswegens in regten te betrekkeu , m'm „ actie inftituèrende binnen een jaar met fries „ ciale authorifatie op denHove ProvintiaaJ „ om in dezen ter eerfter inftantie te erken„ nen en regt te doen: Voorts van deze re„ folutie, ten fpoediglte in de Graaffchap Zuri» Phcn behoorlyke publicatie tot nariJ* te „ laten gaan na gewoonte; authorifeerende „ H Ed.Mog, den gemeldenHove wyders » 0111 tot main'tien van 't gezag en authorüeic „ der Hoofd - Officieren van gemelde Graaf„ fchap daaromtrent zodanige recherches te „ doen en mefures te neemen, als na om. „ handigheden .van zaken zulks nodig en dienftig oordeelen zullen. „ En zal tot voorfz. eindens extract- dezes „ met Communicatie tevens van de aangeto„ gen Requesten aan den Hoven worden ingezonden." Dit befluit is met meerderheid genomen terwyl Jonkheer v. d. Capellea tot de Mars oh voorltelde, dat het fmeekfehtift van de Boeren moest gefield worden in handen van bet Hof, om, na verhoor van Partyen de Boeren èn Officieren, den Staten ten naasten te dienen van advys; dit voorftel wierdt ook van eenige jonkheeren, als van Zuylen van Nyveld, en anderen onderfteund. Men heeft bedenking gemaakt, of de vier Hoofd - Officieren des Graaffchaps wei iegt hadden, in deze zaak te ftemmen. Tus-  JAARBOEKEN, M1V1783. Tusfchen een gedeelte der Burgerye dezer ftad, en de Meerderheid der Regeering zyn eenige gefchillen ontlhan , die het best en het onzydigst .uit de egte ftukken zeiven kunnen gekend- en door kundigen beoordeeld worden. Het eerfte ftok is eene Acle van aanflelling van ondcrgemelde twaalf Gecommitteerden!, uit de Burgerjy. der Stad Zutphen, gedagtekend den 1 April 1783. De Burgers en Ingezetenen dezer Stad die zig M onderekemrg vereenigd hebben, om in eer bitdige dog ' tevens gepaste termen hunne grieve; en bezwaren- ten fine van redres aan de Ldelé 'él Eerzame Heeren Gtmeenslicden, uitmakende hei tweede Lid der -Regering van de Stad Zutphen. voor te dragen, -thans by den anderen vergadert, ,jn overweginge genomen hebbende, welke de gefchiktfte wyze'zoüde zyn, om op het vreedzaam!! «n eendragtigst hunlieder welmenend oogmerk tot voorlland van de vvasre belangen, gegrond o\ de'Privilegiën en-Voorregten- van dé gezamemly ke Burgery, te" bevorderen, en te gr lyk tot voor koming van verwarrhg en confufie, die by de ver eischt wordende talryke Convocatien zouden kun nen voorkomen ; hebben na gèhöhdëiië deliberatii uit het midden hunner töt het waarnemen van der zeiver zaken Gecommitteert, en verzogt, gelyl zy committeren en aanüellen by dezen, henliede Medeburgeren de perfonen vai Wl Welmers, L. J de Roller, B. van Hasfelt, 'F H. van Esfen, J.J van der Muien; J. Lulafs, J. L. Hajebroeck, A W'. WUlinck, IV. R. Hofman- Datid Reynders lïendricus ter Hall, M. Peter His-fink. . Gevende aan dezelve magt om nu en wannee het verder nodig en dienftig vinden, zodanige M< morien , Remonltrancien, Smeek- of DankadresL te ontwerpen. j /UT" I'UEN. Acte van amftelU van 12. Gecomtn. l r n n  *4 NIEUWE NEDERLANDSCHE PHENé Acle vat aanliell. run 11 Gecomm. I 1 i t 1 1 < 7 I C t En wel nu eerst het hier vooren vermelde Ad* dres aan de Heeren Gemeenslieden uit aller naam zo en in dier voegen, als het zelve door een groot aantal Burgers dezer Stad is ondertekend ten fi. ne voorfz. over te geven , en- om verder op door hun zelfs edaan was, en dat zo deze Gecommitteerdens eswegens onverhoopt eenige moeilykheid mogte verkomen, zy dezelve na hun vermogen in hurt- ne  JAARBOEKEN, Met, i?3«. 707 ne gezamentlyke verdediging en befchermtog zul ' len nemen. . Aldus gedaan, gearrelteerd en getekend binnen Zurphen des l April 1783 en a April ido ter vifie en lecture aan het Ed. en Eerz. Collegie der Gemeenslieden door bovengem. Gecommitteerdens geëxhibeert, is getekend door een groot en aanzienlyk aantal Burgeren en Ingezetenen, welker namen onder bet eerde Adres, en daarop gevolgde declaratoir van vereeniginge te vinden zyn. Het ander (luk is een Addres van de Burgery, aan de Edele en Eerzame Heeren Gemeentsliedcn, het tweede Lid der Regering van de Stad Zutphen, tot her (lel van voorrekten en privilegiën. Dit addres, den 2 April door de 12 Gecommitteerdens aan de Gezworene Gemeente overgegeven, en op den 9 van die zelfde maand door de gezamenlyké Gemeentslieden in den Raad overgebragt, luidt aldus: Aan de Edele en Eerzame Heeren Gemeenslieden, uitmakende het tweedt Lid van de Regeering der StQfi Zutphen. EDELE EN EERZAME HEEREN] Geven uiet behoorlyk refpeét te kernen de on dergetekende Burgers en Ingezetenen deze Stad, dat zy uit overtuiging van hunne verplig ting, om de belangen, de rechten en privilegiën het' geheele ligchaam der Burgery concerneerer de, i;op de gepaste en meest gefchikefte wyze t bevorderen, van zig niet hebben kunnen verkry een, om tegenwoordig langer oaverfchillig te bly ven 'HEN. <4b\e van lanftell. >at 12. Gecotnm. f r >  ZcT-' PUEN. ■Addres van da %tti;ger$ aan de 'G'-za: Gemeente. i ! < ( I i t c i \ v ?o8 ig^tJ^IB NEÜËRLA-NDSCHË ven, alzo ay, bt hun leedwezen, meer en meer* komen ontwaar te worden, dat zedert jaren herwaarts » de notabelite privilegiën en voorregten dezer Burgery in het algemeen , en die van ü Ed, en Eetzrara- Coliegie, uitmakende het tweede Lid der Regeering dez.-rStad, in het byzonder, op or* dencheiden wyzen zyn in vergetelheid geraakt, en verdonkert geworden* Waarom zy zig genoodzaakt vinden om aan Ü lid. en Eerzame, als-aan hunne direéte Reprelèntanten -, op't eerbiedigt! dog tevens op het nad/ukkekkft voor te houden en open te leggen, hunne b;llyke grieven en gegronde.bezwaaren, niet eene Z(-Cl' ernitige begeerte , cn in 'een vast vertrouwen, dat ü Ed. en Eerzame, als hier toe door duuren- eede verpligt, niets onbeproeft zullen baten, om op de efficacieufte wyze, by den Ed. Groot Achtb. Raad dezer Stad uutewerken i dat dezelve ten fpoedigtten eg zonder tydverzuim mogen worden uit den, weg geruimt en gcredreslèert. Dat kcnnelyk en notoir is, dat zy, te ^elvli met alle Butlers en Ingezetenen in Nederfand in 1748 op de herftelling van een Stadhouder'Jvfc bellier hebbende aangedrongen, en hetzelve verkregen , zy lleeds verwagt hadden, dat door den lart cn getfeldheid dezer booge waardigheid de goede Burgery, al zedert lange, wegens hunne ïezwaaren zouden zyn te vreden gefield gewor* ten; dog dat zy zig, na verloop van zo veele aren, hier mede niet alleen te vergeefs hebben r,ev'eid, maar zelfs ook hebben moeten ondervinlen tot hnnne merkelyke prejuditie en detriment ' lat de meefte y-oorregten en privilegiën, die den ;rondflag hunner BurgerlyJce vryheid uitmaaken liet meer geteld, worden, ja zelfs da: het eeenê en dezen opzigte- in het vastgeftelde Reglement p de Regering dezer Provintie van 1750 bepaalt $ (het welke zy egter niet in allen deelen voor rettig kunnen houden; al veeltyds buiten obferatie is gebleven. Dat  JAARBOEKEN, Me/, 1783- 7°9 Dat zv voor het tegenwoordige alle tcgenftrydige handelingen niet zullen opnoemen, maar zig alleen tot de voornaamfte bepaalen; te weeten, dat de Burgery verwagt en vordert, dat, daar in t Cohesie van 11 Ed. en Eerzame, de voornaamlte veiligheid en toevlugt van deSBurgery baftaat, zy niet dan met fmene en ongenoegen kunnen aan-< zien, dat de waardigheid, luifter en invloed van ü Ed. en Eerzams in 't beftier dezer SiaJs zaiCen, en gevolglyk in het geen de gezamentlyke Burgery aangaat, zedert een geruimen tyd herwaarts, als in vilipendie is geraakt, en op eon allezmis oabeltaanbaare wyze verdonkert geworden. Dat zy tot een hoognodig herftel in dezen, in de eerfte plaats begeeren, dat U Ed. Eerzame op de kragtdadigfte wyze, by de Ed. Gr. Achtn.Rajd dezer Stad inlteeren , dat de Refolutie Boeken, Prothocollen en Papieren, aan U Ed. en Eerzame Collegie in den jaare 1717 op een ongehoorde en zeer illegale wyze door de gemelde Groot Achtb. Raad dezer Stad ontnomen , dadelyk aan U Ed. Eerzame worden gereititueert, ten einde U Ed. en Eerzame door het bezit derzei ver moge worden in ftaat gelteld, om het Oude ConRitutioneele van dezer Burgery's Voorrechten te herftellen, in viridi obfervantia te brengen, en voor onverhoopt ïbortgelyke inbreuken in het vervolg te behoeden; waarom de Burgery begeert, dat U Ed. E.-rzarn: by de Magiftraat zo lange zullen aanhouden, tot dat ten vollen, aan deze billyke veiwagtmg derzei ver. zal zyn voldaan. Dat het not ir is, dat zedert deze harde en onwettige behandelingen UEd. Eerzame buiten ftaai zyn gefteld (geworden, om dezer Burgery's belangens na Eed en phgt te behartigen en te bevorde ren, zynde het intusfehen evident, dat niet alleet in hettydperk van 1704 tot 1717 maar cok zeder ooverdenkelyke tyden, U Ed. en Ejriame inrlu entie en inzaage in het beftier dezer S'.ads zaaken van zo veel gewigc en Confiderati? is geweest, da Ccc Kerk ZUT- '*n de Burga y icut de jezw. Semeev- i I ► t  7i°. NIEÜVVE NEDERLANDSCEIE phJw Kerkmeefteren en Gemeenslieden alcoos bevoegt mwr waren, om propofitien te doen aan, en te delibe, Addres !ffejm? dce Magiftraat, niet alleen over ?aken ta de uls^eJe.^d> maar ook over Landzaken, en Buroerv 7 de MaS^raat geene zaken van belang beiloten »an de yn Sew°rdeD> b«iten kennis der Gemeenslieden, Gezw mwyZGade dezer Stads Refol. van den aj No' S» S\ 6 * 30 Decemb, 1577- ij Aug. 14 Sep, ue« temb.1570. ,2Mey 1580,1600, tón. 22 Maart ,s* IÖ23 &C. Dat ook de Kerkmeefters en Gemeenslieden oudtyds met de Magiftraat hebben gedelibereert over de becaling van dezer Stads Contributien in de gerneene lasten, zulks is te bewyzen uit dezer Stads Memorie enRefolutie Boeken in 1581,1602,16a, 1606, ido? enz, ' * D' Dat ten blyke van ü Ed. Eerz. mede directie van btads en Landszaken kan dienen, dat in 1623den 16 April, door Kerkmeefters eu Gemeenslieden, de Magiftraat is gequalificeerd geworden, om in 's Hage met de Staten Generaal de verfchillen onder de kwartieren over de verhoging der generale Middelen af te doen, te vinden in dezer Stads Kefoiutie Boeken van den zelfden datum. En al verder, dat aan Kerkmeefteren en Gemeenslieden in den Raad voordragen zynde den nood des kwartiers tot het negotiëren van penningen, dat die niet anders dan onder verband dezer Stads domeinen te krygen zynde, daar in door Kerkmeefteren en Geraeenlieden gedifficulteert is geworden, en de za. ke daar by verbleven, te vinden in de Stads Memorie en Refolutie Boeken van 21 Feb, 1653. Dat om U Ed. en Eerzame met geen aantal van zoortgelyke bewyzen op te houden, de Ondergetekenden zullen voortvaren, met aan ü Ed. en Eerzame te herinneren, dat ingevolge de mftructie cn Reglement voor de Gemeenslieden van 1705, by Art. VI vaftgefteld is geworden, ,, dat de Ge„ meenslieden dezer Stads rechten en priviligien „ na haar uiterfte vermogen zullen voorltaan, de  JAARBOEKEN, Met, 17^3, 711 „ gefupprimeerde en vervreemde opzoeken en her-^m „ Rellen, en als dan bezorgen, dat die met denPHF.;*. „ druk worden gemeen gemaakt, om in alle gele- . ,, genheden zich daar van te kunnen'bedienen. *Aadw Dat -zy ondergetekende van meening zyn, dat?«'^ ïf?» °.fte 0°k eenige verandering, in Stads „ Fnvilegien en voorrechten zullen worden ge„ daan, of voor wettig gehouden, en dat ook »» in  JAARBOEKEN.. Md, 1783- ?i. », Jo alle zaken, waar in het Stads ioteresfe is re" liderende, niet vastgefteld of geconcludeerd zal „ worden, als mede dat ook niet zullen vermo„ gen te tdhfenteren ca te bewilligen tot het in. „ voeren vaft hieuwe fchattingen of belastingen, „ als met kennis en voorweten der geheele Burgery» 5 Dat het aan hun ondergetekende niet dan allervreemdft mort voorkomen, dat deze voor de Burgery zo heilzame, en met de gefleldheid derzelver aloude Voorrechten en Privilegiën overeenkomende ftatutairc iniigting, niet meer getelt, en aanhoudend , als van geen kragt en waarde aangezien word. ia-v-i . Dat om Ü Ed. en Eerz. met te lang optehouden zy ondergetekenden maar met eenige m onzer aller geheugen zynde gevallen zullen probeeren, 'dat de Heeren van de Magiftraat, docr ü Ed. en Eeiz, niet te kennen ('t zy met eerbied gezegt) zig naar deze grondwet niet hebben gedragen. Als voor eerft, by het vernieuwen der Straten, hoe heilzaam deze verbetering voer deze Stad ook zyn mag, mogte dezelve niet gefchieden, buiten U Ed. en Eerzame bewilliging, en dat noch het meeft, ja Volftrekt met dezer Burgery's Voorrech. ten ftrydt, is, dat de Magiftraat dezer ttad eene. belastinge of fchatting onder den naam van Straah geld, op alle de Huizen dezer ftad, na willekeur heelt kunnen goedvinden te leggen, dat zondet de toeftëmffling der geheele Burgery niet mogende gefchieden, zelfs buiten voorweeten van U Ed. es Eerz., tot een merkelyk bezwaar en laft voor de Burgery dezer ftad, is geirtrodticeert geworden. Dat het ook contrair is aan en niet overeenkomftig met het eigentlyke bellier dezer S;ads Finanti en, dat de Mpgiftraat, zónder UEd. en Eerz. con fent, raar goedvinden disponeert cm eenige Amptenaren a&nteftellcn, en dezelve met trscletnenter te benificcren', cf aan ardere hunne gages te vermeerderen, enz., zo als gebeurd is, hoe billyk Ccc 3 e" i PHBK. Addres van de Burgerft aait de Gezw. Gemeente.  Zot- l ri'en. ' Addres. van dn Burgery aan de_ Gezw. Gemeente. 714 NIEUWE NEDER LANDSCHE eü redélyk een en ander ook moge zyn, by jhet beroepen van een vyfde Leeraar voor dezer Sfads Oemeeate, en mee de. verhoging der Trafternenten , van dezer Stads Latynfthe Prsceptoren ei Schoolmeefters.. Dat voorzeker de Magiftraat dezer StadFonbevoege is,om,buiten UEd. en Eerz. voorweten en bewilliging, eenige vaste goederen aan te koopen, zo als. evenwel nog voor korten tyd heeft plaats gehad met net aankopen van de Herberg deBruinviscr; buiten de Marspoorr. ' Dat al van ouds her, buiten U Ed« en Eerz. zodanige Acquifitien tn daar toe nödige dispofitic over Stads penningen niet mogten gefchieden , kan met nrenitti uldige bewyzen geftaafd worden, als onder anderen uit de Refolutien en Memorie Boeken dezer Stad van den ia Nov., 17 Dec 1667 den 02 Nov 1668, waar bv zal blyken, dat Kerkmeefters en Gemeenslieden bewilligt hebben „om „ een zeker ftuk Lands ten dienfte dezer Stad , de „ Teuge genaarot, zo als door de Magiftraat was ,, gearrefteerd, aan te koopen, en wederom iets „ anders te veikoopen. Dat het ook ten algemeene prajuditie der Burgery in onbruik is geraakt, dat de Gecomm. uit ö Ed. en Eerz. Collegie, wanneer by het afhooren der Stads Rekeningen geaslifteert hebben, daarvan yerilag doen aan Gildens en Compagnien, zoals L.tü.'o,.., re gefchieden, ten einde de Burgery moge wttm, hoe het met dezer Stads zaken, dat ei |entlyk de hunne zyn, gefteJd is. Dat zy [ondergetekende Burgers, niet dan met verdriet tn misnoegen kunnen aanzien, dat alle dez- r Stads fubalterne Ampten, tegenwoordig door Vreemdelingen bedient worden, meest door Livrv (Jedienden, waar onder Duitfchers en anderen buiten deze Stsd geboorne perfoonen, dat zy, hier omtrent, een fpoedig redres voor het toekomende door U Ed. en Eerz. intercesïïe en appui te Semoet zien, alzo gezegde Ampten eigentlyk door geen  JAARBOEKEN) Mei, 1783. 7*5 éèèn Vreemden mogen worden waargenomen ■ maar ook volgens den aart derzelver gelcbikt zyn 1 om een Braven - Burger een eerlyk beftaan te bezorgen , en ook wel om de zulken, die door on voorziene tegenfpoeden in lyden zyn, te loula ' geeren. Dat niet tegenftaande menigvuldige en gegron- de klagten en remonftrantien der Gildcns, zy tot1 bun groot nadeel meer en meer moeten lyden,1 dat de Soldaten van het Garniiben Ambagten onder de Gildens dezes Stads exerceren. Dat, door dien men genoodzaakt is, wanneer getragt word Zulks te ontdekken, oin aan den Commandant van het Garnïfoen te vragen, de vereischte permisfie, en asfiftentie van een Sergeant, 'er doorgaans zo veel tyd verloopt, dat zodanige werker.de Militairen gelegenheid genoeg hebben, om alle perquifitien nutteloos te doen worden; daar het ondertusichen kennelyk is, dat wanneer zy dadelyk enkel met asfiftentie van een Stads Boode voorzien, zonder eene allefints tegenftrydige Militaire qualificatie konden inquireren, of Militairen eenige Ambagten onder dezer Stads Gilden, uitoeftenden , zy voorzeker de verregaande ftoutigbeid der Militairen, om op zodanig eenewyze den Burger het brood uit den mond te ftboten, zouden kunnen te keer gaaf!, waarom de Ondergetekenden uit de Üildens dezer Stad wel zeer emftig verzoeken, en verwagten, dat al mede door U Ed. Eerzame werde uitgewerkt, dat aan dezelven zondef uitftcl ten dezen opzigte genoegen worde gege- VCDat om noch maar een voorbeeld by te brengen van het willekeurig beitel over dezer Gildens voorregten, zy aan U Ed. Eerz. indfig'tfg moeten maken, hoe dat de Magiftraat eigener authoriteit, zonder ü Ed. en Eerz. of der Gj> dens mede weten cn approbatie, heeft kunnen cocdvinden het Mandemakers Gilde, buiten ■ Ccc 4 de 'heit. 'Addres >an de Vurgcïj. tan de ■ Jezii'. jimeeri; 'e.  Zt'TPïiüN. Adfyn van de Burgety aan de Gezw. Gemeen ie* S$» NIEUWE NEDERLANDSCHE de vier 'gekroonde Gildens, waar toe het van Üuds behoort heefr, te flunen. Dat de ondergetekenden zig ook verpligt rekenen om aan U Ed. en Eerz. onder het oog te brengen het deerlyk verval van dezer Stads Burger CompsgÉien of Schuttery; dat het kennelyk is dat dezüve al zedert eenen geruimen tyd zeer vervallen , en in eene voor deze Stad onteerende kleinachting geraakt is, dat voor de Burgery des te gevoel ger moet zyn, wyl oudtyds dezer Stads Schuttery een aanzienlylc en refpectabel Corps uitmaakte. Dat om in geene hatelykheid te entreeren, men zal verzwygen, hoe weinig thans gelet word, cm den luifter van dit gemelde Corps te bewaren. De ondergetekende begeeren daarom * datUEd. en Eerzamen op de efficacieu (te wyze, 't zy by de Magiftraat als anderzins mede werken, dat daar tegen behoorlvk worde voorzien. en met de Hoplieden en Officieren overlegt, wat tot het bereiken van het voorfz. Icffclyk oogmerk diende te worden gedaan , waar toe in 't byzondcr in aanmerking konde komen verbetering van Wapenen, en behandelingen derzei ver, het beter wagt houden, en gevolgelyk het revideeren van de Reglementen op de Burger Militie dezer Stad, wanneer dat van den 27 Nov. 1669 in Confideratje zou genomen kunnen worden, voort dat de Schuttery in de Wapenen komen en optrekken, zo als dezelve voor dezen ten minfte ééns in 't jaar gehouden was te doen , blykende uit deze Stads Memorie en Refo> lutie Boeken in dato 15 Aug. 1663. De ondergetekende houden zig verzekert, dat U Ed. en Eerzame het met hun eens zullen zyn, dat de aar,get< gene eisfehen, grieven en bezwaaren allefints billyk en gegrond zyn, en dat zo wel'eene volledige voldoening, als uit de weg ruiming derzelver onontbeerlyk is , tot gerustftelling dezer Burgery, dié door deze Remonllrantien niet anders be©o«t, dan de Confervstie van 't welzyn en  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 717 cn vooorfpoetl, als ook van eecdragt en rust binnen deze 'Stad, welke door een tocneeinend misnoegen tn gtmer, zo niet by tyds de oorzaken worden uit c^en weg geruimt, ongelukkig zouden kunnen worden geitoort. Dat de Burgery van oudsher, zo als onder an deren uit bet 7de point van zeker 8 art. in 't Re gkment van 17c; blykt, bevoegd is om te moger vergaderen over'hct belang van baare Rechten et Pi iviUgien , en ook overeen kom üig het Öudi Recht, hunne begeertens aan U lid. en Eerzarw Coilegie voor te dragen, wanneer ü Ed. en Eer zame (pedaal gehouden zyn, volgens het 8 en < art. van het gezegde Reglement en Initruftie voo U Ed. en Eerz. Coilegie van 1705 voor de Cou iervatie van de Rechten en Privilegiën der Bur geren te waken, en in cas van bezwaren en grie ven, dezelve ten fine van redres aan den Raai ■voor te dragen; enz. Alles in dat vast vertrouwen, dat, wanneer l Ed. en Eerzame, 't zy Collegialiter, 't zy b' •deputatie in den Raad verfchynen, voortaan al daar zullen worden ontvangen en behandeld 0 eene wyze, oveenkomeude met de waardigheid e aanzien van tü Ed. Eerz. Coilegie, het tweed Lid der Regering van deze Stad ; dat de Onde: getekenden niet kunnen afzyn, hier van in he voorbygaan te gewagen , alzo zy tot hunne grot te furprife zyn ontwaar geworden, dat aan een deputatie u't U Ed. en Eerz. Coilegie in de Raad, niet alleen geen Roeien vergunt worden 'maar zelfs dat zodanige Gecommitteerdens va u Ed. en Eerzame buiten de Baly moeten bh ven flaan. De Ondergetekenden vermeenen, dat zig b geheele Ligchaam der Burgery deze minachtii moet aantrekken, en gevolglyk gehouden zyn 1 inftecnn, dat U Ed. en Eerz. zo als hier vor< aangetogen hebben-, niets onbeproefd moeten 1 ten om den luifter en authoriteit van U Ed. e Ccc 5 Eer Zutphen. Addres van de Burgery aan de 1 Gezw. 1 G'emeen- Ue. ) ; 1 I f > e t |r e n , n r- :t g ;e n 3*n.1.  yi8 MEUWË NEbERLANDSCHË Zot- Eerz. Coilegie op zulke onwrikbare gronden gé* is-jEN. vestigt, als van Ouds te herftellen, op dat aan de Burgery zal komen te blyken, dat hunne belangens Addres dezer Stads zaken, door ü Ed. en Eerz. gereste ■:m de inzaage en mede directie namens het geheele Li>WrgW$ ch5am derzelve , .wederom worden waargenomen aM de\ en behartigt. i ;v. De Ondergetekenden zullen aan U Ed. ÈerzaGemeWr men ten befluite nog herinneren, dat de Burgerv ts. dezer Stad eene verwaarlozing en beroving van hunne Rechten cn Privilegiën (waar onder buiten alle Conteft behoort het vry exerceeren der Jagt 'zo als zy van Ouds voor 1748 onverhindert uirgeoeffend hebben,) voor al wanneer de misbruiken tegen en onthouding van dezelve i zo als tegenwoordig kómen te excederen, altoos met nadruk hebben tegengegaan, en met yver getragt hebben Vryheid en Voorrechten te verdedigen, zo als zy gereed zyn, om nog met alle kragt te^en een iege3yk (taande te houden. Weshalven zy niet kunnen nog mogen in twyffèl trekken, of U Ed. en Eerzame zullen van Ronden aan zodanige maatregelen te wetkftellen, dat de Burgery door een fpoedig herftel van het gevraagde, eene dadelyke affchaffing van de aangetogene bezwaaren , en eene verzekering van een toekomend fh'ptelyk agtervolgen dezer Stads grondwet' ten worden gerust gefield, dat dezer Stads Rechten en Privilegiën voortaan tegen alle inbreuken beveiligt zullen blyven. De ondergetekenden onder affmeeking van Gö« des dierbaaren Zcegcn over ü Ed. en Eerzame pogingen en Refo!ut;en, en, in afwachting van ecu prompt cn voldoenend antwoord van U Ed. en Eerzame, hebben deze met de ondertekening hun( ner Naamen bekragtigt. Zutphen den 15 Maar 1783 cn volgende dagen IIJl (was getekent doof') W. WèMefi\ L. Tieleman de Roller. B. F. Ras-  A A R B O E K'E N, Mei, <ï?8l. 7-9 Jï. ^ Basfilt T. H. van Esfen. R. J. van de Capellen tot de Mar^cti. G. Schieter. £. H. Lutofs. f. L. Hafehroèk. L W. Willink. W. H. Hofman. A Schaay. S. Prynwt. H* Harmfet». G. % Hafebroek. R. % Willinch. H. Geurfen. A. van Sandbergen. y. C. van der Muekn tot Blyenburg. H. ter Hall. J. ter Hall. Gh. Winterincb. A. Harmfen. C. Huyfer. J. Lulofs. A. Heyns. J. Braakman. H. Paats. J. W- Riendeihof. A. Helderman. H. Nieuwenkuys. H. Soeters. A. H Jolink. J. Weegenhwyfm. fV. ronk. M. Vonk. H. J. de Roos. G. Kaecks. B. Duitzen. J. T. Bakker. J. K. Bettinck. J. W. Bettinck. G. J. Arentjen. G. Hasfink. J. H. Jansfen. M. P. Hisfmck. R. Hisfmck. J. D. Andre de la Porte. £. J. van Beest. D. Reynders. S. Heyars. Hl Harmfin. G. y. Wyers. J, Heukelman Junisr. J. J. van der Muelen. R. Apell. O. de mif. G. H v. Holten. y Radink. 'F- vtXn Holten. D. du Boys, y. Meyer. J. D. Wolterbeek. %, van Bavèl. y, in den Boick. A. Leetink. G. C. Geers. H. ten Bes. II. J. Hamer. H. J. Nieuwveld. N. Louw. H. Beeukes* J. Beeukes. H. Willemfen. G Willemfen Junior. J. van Esfen. H. Foeft. G. J. Staakebrand. A. Tobias. J. Middelburg. G. Ensderink. R.B Zot- PHEIt. Addres van de Burgery aan de Gezw. Gemeente.  j*® NIEUWE NEDERLANDSCHK yam. Addres nni- de Burgery x.vi de Gejank Geween* ie, i i l Sf D. van WA \ H. Ram A, Beunink II. Beekman y. Beunink G. J. van den Brink dl. Beunink J. W. Bittink H. J. Egelink C. ÏVitterinck H. Ilêveling y. van Beest T. Smits G. A. Zithof E. Tobias J. T/ynk 5* van Bruggen R. Van Dyk C A. van Bruggen A. Meulendyk .?. F. Mancvelt J. Roekamp A. IV. Willink D. Rgmeyn .% Bisfchop J. Hesfe/tnk A. JV. Langenbcrg H. Scholten E. Kroon M. van Alkmaar, S- Weniuk D. Doorenkamp J. W- Wenink A. Romeyn II. Wilten B. Rinsels J. Hoof is H% Mourlest y. Boudcwyn Gt de Groot C Ba. R Hamer . J. PannetwH, B. Meyerihk ■ \ ' y. W.Sle\frer .. ■ II. Sleyfler y. II, Sleyfter II W. Steyfier A. Sley/ler H. Sky/ïer E. 3- Jansfea R. Sleyjier G. Teerink B. Breetveldt H. Maalderink H. Leetink R. Teerink II. y. Besfem y. Janfen " H Janfen G. yanfen C. van Beest J. Apell W. NyenhuK M. Jentinc'k J. Jentinck J. W. Pannekotkt G. Langenb'erg f. Voskamp 4. Jebbynk J. üoiik H. Teerinck .' a. Boiy R. Bovy 4. G. Kaldenbach Junior E. W. Gcnerdinck }. Breedvelt f. Reynders t. J- Langenlerg 7. Winteriuck. V. Winteriuck  3 A A R E O E K E N, Mei, 17*% 721 C. Barosky G. w?» Brusfen P. Bisfchop', A- van Mourik B. Verboom T>. W. Heenck T. H. Onkruydt S. de Rave y. Quyrin f. Kroeg G. J. Stegeman y. H. van Buren II. Bovy F. Langenberg M. Scholten J. Scholten II. y. Scholten P. Scholten W. H. Geurfeit H. J. Schollen R. Enfen G. de Knoop f. de Knoop H, Hoveling D. y. IVülters A. Martens W. A. Martens y. Swrthojf C. Wolters D. Alben O. Hoofts G. y. Apell A. ten Nienhut J. Bettinck D. ten Bos H Weeninck P. Vrugtman J. Vrugtman K. Reynders J. Wasfink E. Sluyter L. H. Bobbink. G. Addink W. Gcrverdink F. C. Colenbrander. .6CTPHSN. Bijluit der Regeerhgop voor. gem.Addm. : Overgegeven den a April 17^3. Hies op is by eene meerderheid van 9 tegen 3 Leden door de Regeering den 24 April 1783 dit belluit genomen: Jovis den 24 April 1783. By refumtie gedelibereert zynde op zeker adres, aan het Coilegie der Gemeenslieden in dato den 2 dezes maands geprefemeert , en door 't zelve en corps op den 9 daar aan volgende ter Vergadeu'ng van Haar Edele en Achtbare overgebragt. mitsgaders op de propofiïie door Hun Eerzame ler dier cecafie gedaan , is goedge- von-  722 NIEUWE NEDERLANDSCHE ZtlTÏ»HEN. Refluit der Regeeringop voorgem. Ad' dres. j \ 1 I 2 IJ n v g n v le n d | ei Oi S' vonden en verftaan, dat 't gemelde Coilegie wederom en corps in den Raad zal ontboden, en aldaar aan het zelve door den Heer PrefiJerende gecommuniceerc, voorgelezen, voorts per extractum ter hand gefteld worden 't navolgende antwoord. Dat Haar Edele en Achtbare, met de vereisch:e attentie 't aangetogen adres geëxamineert nebjende, niet kunnen verbergen hunne uiterlte fu-Drife, zo over de buitenfporige prEtenfien, daar >y vervat, als wegens de gedemefureerde, en iisrefpectueufe termen, waar in 't zelve is ge:oucheert- Dat Haar Edele en Achtbare met geen minder >evreemding hebben gezien, dat een aantal van wee honderd en zeven, zo Burgers als Ingezeenen, fchoon iu zich zelfs een klein gedeelte van : geheele Lichaam uitmakende, tot het tekenen an zo een onbetamelyk en illegael adres hebben unnen procederen, en daar over gevoelig zya angedaan geweeft. Edog, dat Haar Ed. en Achtb, daar en tegen, 0 ;by ledture van de namen der tekenaars, als it dé alom verfpreidc geruchten, veilig hebben togen befluiten, dat veele en verre de meeste an hun den inhoud van dien niet zullen hebben spenetreert , nog tot zulk eene ongehoorde delarche uit eigene beweginge, maar op inftigatie an anderen, zullen gekomen zyn. Dat Haar Ed. en Achtb. volkomen met 'ie Colgie der Gemeenslieden conveniëren in de booge jodzakelykheid, die 'er is, om de ruft, een-! acht, en harmonie in deze Stad te confervetfi, en Reeds zullen tragten hier toe de meest ;paste middelen, ook, des noods, al hun gezag 1 vermogen, in 't werk te ftellen. Dat Hun Edele en Achtbare dien volgens geen >genblik in twyfel flaan, of hun Eerzame zullen arn, voor zo veel in haar is, hier toe Reeds mede  JAARBOEKEN, Mfi, Ï7R3, 7^3 mede werken, en een dien einde diergelyke adres,, fen voortaan wyzen van de hand. Dat het Hun Edele en Achtbare ook byzonder aangenaam is geweest, dat 6hun Eerzame 't meergedagte adres per copiam authenticam, ten fine van examinatie hebben overgebragt, dewyl daar, door in Raat zyn geilek geworden, om tegen de pernicieufe maximes en gevolgen, welke voor de Stad en goede Burgerye uit het rondloopen met diergelyke gefchriften,' noodwendig moeten refulteren, de nodige mefures te konnen neemen. Dat Haar Ed, en Achtb. in agtinge genomen hebbende niet alleen de buitenfporigheid van veele pmenfien, maar ook de ongepaste en injurieufe politien in het geübelleerde adres voorkomende, den voorflag van Hun Eerzame niet konnen amplecleren, om.namentlyk, zulks dienltig oordeelende, eene commisfie uit den haaren te benoemen, om met eenige Gecommitteerdens der Gemeenslieden over de politien en eisfeben daar by vervat, te confereren, als kennende zodanig adres, voorbehoudens de auctoriteit van Haar Ed, en Achtbare, en het aan hun verfchulde refpect, geen object van alzulke conferentien uitmaken, i Dat Hun Edele en Achtbare zich ten vollen verzekerd houden, dat 't Eerzame Coilegie der Gemeenslieden de gegrondheid van dien zal penetreren, wanneer onder anderen in aanmerkinge nee» men de navolgende reflexien. Voor eetst. Dat de titulature van 't meergemelde adres is houdende: Aan de Edele cn Eerzame Heeren Gemeenslieden , uitmakende het tweede Lid der Regeeringe van de Stad Zutphen. Daar het aan de ondertekenaars ,immers de kundigden van hun, niet onbekend kan zyn, hoe dat, volgens de oudfte en notabelfte privilegiën, die den grondflag der Regecring dezer Stad uitmaken, dezelve door Diemand anders geregeerd word, dan alleen door Burgemeelteren., Schepenen ende Raad, ge- Zutphen. Bejluit Ier Reveering " ■>p voor°em.Aihdres.  ZüTPHKN. Bejjuit der Regeeringóp voorgem.'Adar es, NIEUWE NEDERLANDSCIIE gelyk znl'ks met zo vcele woorden in 'c Stadrecht Th. ï.Art. i. Itaat uitgeJrukt, luidende, „ Die Stad van Zutphen derzelver Burgers en „ Ingezetenen werden door geene andere üfficie„ ren geregeert, dan alleen by Burgemeefteren, „ Schepenen ende Raad derzelver Stad, gelyk „ zulks, luid 'c privilegie van Graaf O:to vanGel„ der ende van Zutphen, en daar op gevolgde con„ firmatie, is te zien &c. Ten tweeden, dat de politie van Requeftranten, by een parenthefe voorkomende, dat zy namentlyk 't vasrgeflelde Reglement op de Rcgeeringe dezer Pro.vintie van feventien honderd vyftig, m allen delen niet voor wettig kunnen houden, Hun Edele en Achtbare, als eene demarche van de uiterlte gevolgen is voorgekomen , geconfidereert, 't gezegde Reglement door de Landfchap geconfirmeert, cn niet alleen door alle de Leden van Ridderfchap en Steden, maar ook destyds door 'c Coilegie van Hun Eerzame iblemneel is bezwooren geworden Terwyl zeifs ieder particulier Burger, door den eed, die hv aflegt, dat hy den Furitendom Gelre en Graaffchap Zutphen trouw ende geholc zyn zal, zich tot obfervantie van dien datelyk verbind. En dat derhalven de Requeftranten door de wettigheid van dat Reglement hec ware en tcgte fondament van de Regeering, in allen deelen niet te erkennen , even zo fterk pecceren als, of zy 'c zelve voor 't geheel onwettig hielden. Invoegen zy zig hier door misgrepen hebben aan 's Lands Hoogheid , recht en gerechtigheid ; en ook in alle gevalle daar voor refponfabd zyn en blvyen. Ten derden. Dat Requeftranten onbefclmmd genoeg geweest zyn, Hun Edele en Achtbare te fletrisleren, en tegen de waarheid aan re imputeren, als zouJen dezelve in den jaare 1717 de Refolunenboeken, P;othocollen en Papieren van Hun Eer-  JAARBOEKEN, Mi, 1783. 715 Eerzame op eeü ongehoorde en zeer illegale wyze ontnomen hebben, door welke zogewilde harde en onwettige behandelinge Gemeenslieden buiten Raat zouden zyn geheld geweest, om dezer Burgery's belangens naar eed en plicht te behartigen, en te bevorderen. Niet tegenftaande het, 20 uit de onmiddelyk daar op vojgende, als andere menigvuldige allegatien, alzins notoir is, dat den infteller dezer adreefe van de Stads Refolutien tjièt onkundig is geweest, en dus wel zal geweten hebben, dat die bedoelde manufcripten aan't Coilegie der Gemeens.lieden niet ontnomen, maar ter occafie van de defolatie des boedels van hunnen gefai 11 eerden Scriba Maas, te gelyk met deszelfs papieren uit zyn huis, (volgens ufance in cas van boedels delblatien) ter Cancellarye ten fine van examtnatie zynoverbragt geworden. En dat vervolgens op den 14 December 1717 de reflitutie van de vooWz. papieren doorhetCollegie der Gemeenslieden verzogt zynde, op der ê6 Pebruary 1718 by Baar Ed. én Achtbare is goedgevonden,dat aan Hun Eerzame daar vanCopyen zouden worden uitgereikt, en de originelen tor Cancellarye dezer Stad bewaart. Welke bewaring destyde aüernoodzakelykst was. uit hoofde van de op den 15 December 1717 ver. zoute, en den 18 daar aan volgende gecmcedeer de vifie , en , zo nodig, Copye van dezelve, doo; de Momberen dezer Provincie, als volgens 's Land fchap refblutie door den Hove geauthorifeert zyn de, om te inquireren naar den inlleller van zeke re deductie , voorts na^r de ^c-rfte auór.curs ei voornaamfte aanftokers van de toenmalige feditïeu fe bewegingen en samenzweringen binnen d.~zi Stad. Dat ook door Hun Eerzame, als, wegens d verkregene Copyeu, by de originelen geen merke lyk verlet gehad hebbende, daar omtrent geen Ddd na Züi> phbn. •Befluit der Re' geering op voorgem. Addres. \ 4 i 3  7«S- NIEÜWE NEDERLANDSCHE zut- »: th Kif'. geering op voorgem. Addres. , nadere inftantien zyn gedaan geworden, dan allereerft rp den 15 Mei 1751. Waar op dan ook de Secretarisfen gelast zyn geworden, daar na te zoeken, met dat gevolg, dat op den i November des jaars 1752 aan de Gemeenslieden , tot dat einde en Corps binnen geroepen, de gtmentioneerde en weder gevondene manufcripten , beflaande in drie boeken , wezende derzelver memorialen van den c February 1706 tot den 2 Maart 1717 zyn overgegeven, waar voor derzelver W oordhouder Gerrit Bruggink namens hun lieden ook bedankt heeft. Ten vierden, en eindelyk, dat de Requeftranten, vvelke op meer dan eene plaats de geheele Burgery fpreekende zoeken in te voeren, zich hebben laten gelusten, om telkens het zogenoemde reglement van den jaare 1705 te reclameren. Een Reglement nogthans, 't welke zyn geboorte verfchuldigd is aan oproeren en violentien eener Populaire regeering, en mitsdien by Hun Ed. en Achtbare nimmer als een fundamenteele wet zal kunnen gehouden worden. En dat gevolglyk Hnn Edele en Achtbare alle pogingen, welke tot reintroduftie van 't zelve mogten worden aangewend, zullen moetenconfidereren als (trekkende tot ondermyninge van Hu» Ed. en Achtbare te wettig en op de privilegiën berustend gezag, renverfement van de conftkutionele regeeringsform, en om een verderffelyke democratie, welke in die ongelukkige epoque, iet begin dezer eeuw, gewelddadiger wyze is ingevoerd geweest, en eenige jaaren. tot groot nadeel van de Stad , en Burgery heeft (tand gehouden, zo moselyk, weder te doen herleven. Dat derhaiven HunEd. en Achtbare om de voor langetogene redenen zich over de extravagerende dsfehen, by 't meergemelde adres voorkomende, n geenen de-Ie kunnen elargeren. Dat inmiddels Haar Ed. en Achtbare, aan wien het welzyn der goede: Burgerye by continuatie zo zeer  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 7*7 geer ter herten eaat, ook nu niet zullen nalaten, om te beramen dat geene, het welk, na tyds pmftandigheden , tot een wezendfyk nut en foulaas van den Burger kan f trekken; En laatftYlyk, dat het Eerzame Coilegie der Gemeenslieden kan verzekert zyn, dat Haar Ed. en Achtbare dezelve by hunne wettige rechten en prerogativen altoos zullen maintineeren. Pro vero Extrattu J. S. W ENT HOLT. Het vierde ftuk is een Advys van Mr. Ba Hard Joofi Ver/lege, Burgemccfter der Stad Zutphen, op de, door 't Eerzame Coilegie der Gemeenslieden, den 9 April 1783 mondelyk gedane, en aan de Magiftraat van Zutphen Jchriftelyk overgegevene propofitie, ter gelegenheid van 't overleggen van ~'t Adres van Burgers en Ingezetenen van gemelde Stad. WELEDELE AGTKAARE HEEREN! Voor en aleer tot examinatie van den inhoud van het Requeft zelve, door Burgeren en Ingezetenen dezer Stad aan het Eerzame Coilegie der Gemeenslieden geprefenteert, en van het daar uit geproflueerde adres en propofitie van deze laatfte aan LVVEd. en Achtb. den 9 April 1783 in den Raad gedaan, overga, heb ik vermeend, dat vooral by UW Edele en Achtbare, als notable omftandigheden in aanmerking moesten genoiren, en by de behandeling van de zaken zelve, onder het oog gehouden werden. I. Hoe dat het prefenteren van zoortgelyke Requelten door Burgeren en Ingezetenen der Steden, reeds zedett eenigen tyd, in verfebefden Provintien dezer Republiek heeft plaats gehad: Ddd 2 En ZoTPHEN. Befluit ier Reveeringip vooroem. Addres.  7it NIEUWE NEDERLANDSCHE ZüTÏHSS. Advys van Burgem.Ver ftege nopensvoorfz, addres. i i 2 e t En overzulks niet als een nieuwigheid in deze Stad kan aangemerkt worden. II. Dat het zelve voor al heeft geëxteerd , en nog igelchied. in de naburige Fmvintien vaa Ucrecht en Overysfel, welke met enze Provintie in den jaare 1072, en vervolgens, door de Franlchen bemagtigd, en daar na in den jaare 1674 wederom in de Unie herfteld zynde , ook zedert dien tyd fuccesfiveïyk. bykans dezelve veranderingen, met betrekkinge tot haarlieder Conltitutie en Regeering>form, ondergaan hebben. Dat hier in de reden te vinden is, dat zo wel, de, in die twee gemelde, als in deze Provintie geprefenteerde Requeften, gelyk ook het onderhevige van dezer Stads Burgeren en Ingezetenen, genoegzaam tot een en het zelve einde tenderen: namentlyk, de icconflitutioneele iageflopen abuifen te redresleren. III. Dat nog in de Steden der Provintien van Utrecht en Overysfel, nog ook in die van deze Provintie, als Nymegen en Arnhem, door derzelver refpective Magiftraten tegens het 'tekenen of prefenteren van zodanige Requeften, voor zo ver my bekend is, eenige prohihitive Refotutien genomen zyn; maar in tegendeel, de ingeleverde by de refpeftive Magiftraten zyn ontfangen en aangenomen, en zelfs daar op ook in zornmige opzichten aan de verzoeken en bezwaren, daar by verfat, voldaan en geremedieert, als kennelyk in de Stad en Steden van de Provintien Utrecht en Overysfel. IV. Dat dit alles in die Steden is toegegaan, tonder dat men van eenige desorders, mishandeingen - veel weiniger van feditie of opröer heeft vernomen. Alle deze gementioneerde omftandigheden, en le critique fituatie, waar in zig onze Republiek, o binnen als buiten 's Lands bevind, by Imy in ene ferieufe overweging genomen zynde, en daar v nog confidererende, hoe dat van dezer Stads Bar-  JAARBOEKEN, Mi, 1783» 7J9 Burgerye, 'c minst van alle der Burgeryen dezer! Provintie was , dat zy by zulke gelegenheden tot j uiterltens van feditie of oproer zouden overflaan: als hebbende in voorgaande tyden daar van by occafien blyken ter contrair gegeven. ; Herzegge, dat, uit confidentie van dit een en, ander, ik van den beginne af aan, dat men in deze Stad ook eenige beweeginge onder de Burgers i en Ingezetenen befpeurde, van opinie ben geween^ Dat het gefchikfte middel, om de rust en eenig heid onder dezelve te conferveren, en hun vertrouwen op de Magiftraat te vermeerderen, was, om, nog direem.v'erfte!,e no>ensworfz, xdXrès,  Zur- yHEN, Advys van But gem. i Verftey,c no.i pens 'voorfz. ü 'Id$es,. r^Q NIEUWE NEÜERLANDSCHE Behalven dat UWEd, en Achtb, daar door, zouden kunnen worden verdagc gehouden, als of men alle Adresfen, van Burgers en Ingezetenen zoude willen verhinderen en difficil maken, waar - van UEd. en Achtb. myns bedunkens, zelfs alle ichyn moesten zoeken te vermyden, voor al in deze tyds omüandigheden, en als Mede - Regenten van een Republyk , welke hare opkomst en Vryheid naast God te attribueren heeft aan het requeftreren : bekent is immers de origine van de eernaam Geufen. Het is dan ook na eene ferieufe reflectie van dit een en ander, dat ik, en tot confervatie van de rust in deze Stad, en op dat het onderling goed vertrouwen tusfehen de Magiftraat ter eenre, en de goede Burgers en Ingezetenen ter anderen zyde. blyve geconferveert, van opinie ben; Dat UWEd, en Achtb. ook nu, en in het prelente geval, zo zeer niet op de form en wyze, hoe deze addresfen tot UWEd. en Achtb. kennis, le komen, hebben te attenderen, en of niet gevoe-. gelyker Gildens en Compagnien over zaken, in het voorhanden zynde Requeft vervat,-alvorens had-* den dienen gekend te zyn geworden ; en wel te minder rï.Vr 0tn dat op dcn 29 Maart jongstleden tot UWEd, en Achtb. kennis is gekomen, dat ten opzigte van zommige Gildens zulke eene convu-, catie ondernomen is, dog vrugteloos. 2. En dat, zo daar toe van de Magiftraat permisfie was gevraagt, het zeer waarfchynelyk te voorzien was, uit de des tyds verleende Authoritie op het Gerigt, dat daar in by de meerder* heid van UWEd. en Achtb. zwarigheid zoude zyn gemaakt worden, hoe zeer nogthacs uit zulk eese verweigering ongenoegen en gemor, onder de Burgerye te apprehenderen was. 3. Daar nu, om allen dezen, het aan de Gemecnslieden overgegeven Requeft, niet wel an* ders, dan door ieder van de Leden der Burgers en  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 731 en Ingezetenen, hoofd voor hoofd getekent, heeft kunnen worden ingerigt. Zo kan deze wyze van handelen, myns bedunkens, by UWEd. en Achtb. nog des te minder reflexie meriteren. Daar UWEd. en Achtb. uit de ondertekening van het gemelde Requeff., ontwaar worden', dat het zelve niet alleen is getekent van een aantal van over de 200 Burgers en Ingezetenen dezer, Stad, welkej, of onder een der Gilden, ofCompagnien , of onder beide gehoren , maar dat zig ook onder deze tekenaars bevinden van de notabelRe gegoedfle en beste Burgers en Ingezetenen. Dus UEd. en Achtb. om al 't vooraangetogene myns eragtens, in dezen, te letten hebben, niet zo zeer, hoe de zaken by het gem. Requelt vervat tot UEd. en Achtb. cognitie komen, maar voornamenlyk , of de daar by voorkomende bezwaren en verzoeken tot redres gegrond of ongegrond zyn. Dewyl immers in het eerfte geval, UEdl. en Achtb. ook zonder zodanige adresfen zich verpfigt zouden moeten rekenen, wanneer die ontdekten, van zelfs en ex officio te redresferen. En dat 'er zodane abuifen tegens dezer Stads Conftituten en Regeeringsiorm, van tyd tot tyd zyn ingeflopen, en zedert eenigen tyd niet vermindert, welke wel Redres nodig hebben, daar van ben ik voor my ten vollen geperfuadeert, gelyk by 'voorkomende gelegenheden my daar omtrent hebbe geëxpliceert. 4. Eindelyk hebbe gemeent by examinatie van het gem. Rcqueft te moeten in het oog houden. Dat het zelve door de Burgers en Ingezetenen niet aan UEd. en Achtb. is houdende, of geprelenteert, maar aan de Gemeenslieden dezer Stad; Terwyl, indien het eerlte plaats pehad hadde , UWEd. en Achtb. hadden mogen verwagten, dat zommige bewoordingen en uitdrukkingen, m het zelve voorkomende , wat gemefureerder ingerigt Ddd 4 zou- Zutphen. édvys van Bu>' <*em. Veifte>e »o•yensvoorfz. iddreu  Zutphen, Advys van Bur gem. Verfte- ge nopensvoorfz. addres, J§I MEÜVVE NEÖERLANÜSCfcjE zouden zyn'ge weeft. Dog welke hierom, en om andere voorgemelde redenen, van UWEd. eq Achtb. in deze tyds omftandigheden beter kunnen gepasfeert, eB op de zaken zelve daar by voorko■ mende, voornaqientlyk derzelver attentie gevestigt worden. Die een en arider vooraf gepremitteerde, by het onderzoek der poinclen van bezwaar in het meergemelde Requeft, en de propofitie van het Coilegie der Gemeenslieden, by 't overbrengen van 'c zelve aan uwe Wel Ed, en Achtb, gedaan, vervat onder 't oog houdende, zo merke al verder aan, omtrent de fchriftelyke Propofitie van 't Coilegie der Gemeenslieden, dat daar uit blykt , dat het meergetn. Requeft door een Commisfie uit den haren is geëxamineert; E n terwyl zy verzoeken, dat de poinöen daar by doorkomende, Comisforiaal met UWEd. en Achtb. mogen behandelt, of door UWEd. en Achtb, daar omtrent zodanige fchikkingen gemaakt worden, als tot genoegen der Burgerye en Confervatie van de zo hoognodige rust, eendracht en harmonie tusfchenUWEd en Achtb. en de Burgerye , zullen vermeenen te behoren. 1. Zo denke hier uit te mogen befluiten, dat aan het zelve Coilegie uit het rapport der Commisfie moet zyn gebleken, dat de by dit Requeft opgogevene bezwaren aan haas;, althans niet alle ongegron: zyn voorgekomen, maar een nader onderzoek vereischten, en objeóren uitleverden, om daar over nader met dezelve te confereren. 2. Dat de Gemeenslieden zich ook niet bevoegt geoordeeld hebben, het onderzoek van deze zaken geheel te onttrekken, maar hun daar toe moeten gedrongen gevonden hebben door de fterkfte fommatie door haar eed en pligt, waar van by hare propofitie mentie word gemaakt. De Voorflag nu betreffende, welke het Corps der Gemeenslieden , by hunne propofitie aan UWEd. en Achtb. komen te doen, om de zaalten Commisforiaal met UWEd, en Achtb. te bev Kandelen. Vin*  JAARBOEKEN, Met; 17^- 733 Vinde ik voor my allergefchikft, en meeft dienende ter bereiking van derzelver opgeroeide be-1 doelde oogmerk. ,. Geconftdereert, men door over en weder e.xan- ders confideratien en gedagten mondelyk te communiceren, het zelve zeer ftrekken kan tot op-^ heldering eu verklaringe van duiftere pometen en zaken, en aanleidinge geven tot mmnelyke ichik s kingen en vergelyken: daar de ondervindinge in; andere plaatien geleert heeft, hoezeer ongelchikt daar toe is een fchrifteljke behandelinge vanza-' ken. „ . , En dat zulke befoignes ook met alleen m de voorige eeuwen van 1500 en 1600 meermalen , maar ook in deze eeuw hebben plaats gehad, is onder anderen re zien uit de Refolutie van den 4 April 1714- .. „ ,. u j , Ja dat ook in veel cntiquer omftandigbeden van tyden, als de tegenswoordige, de Magiftraat zelve, de eerfte aanleidinge heeft gegeven, om met Gecommitteerdens uit de Gemeerslieden , tot bylegginge van differenten in conferentie te komen, blykt uit het Memoden- en Refolutienboek fub dato 17 November 1717- Dog voor en aleer hier toe van deze zyde te kunnen refolveren, begryp ik, dat men met dat Coilegie daar in moet conveniëren, dat zo al niet alle, ten minften eenige der opgegevene bezwaren niet geheel ongegrond zyn , en dus objecten van een Commisforiaal komen op te lc? veren. , . Ik heb dan ook met zulk een oogmerk het meergem. Requeft gelezen ; en, wel is waar, dat ik by examinatie der poincfen daar by vervat, aan de eene zyde zommige fustenues gevonden hebbe, welke my niet gefundeert zyn voorgekomen, maar ook aan de andere kant de zodanige, welke ik niet alleen door de geallegueerde Refolutien, maar by het nazien der reuoa&en door meer andere, en veel fterkere ten Tolleo geverifieert hebbe bevonden. Ddd 5 Want 'HtN. idvys •an Bun* r,em. /erfte;e notens•oorfi,. iddres.  ZOTPHENi Advys van Bu gem. Verfte ge no' pens voorfz. dddrss. > ( ?3* NIEUWE NEDERLANDSCHE deWaar door ]"k dus volledig overreed ben gewor- Dat die poindten by dat Requeft voorkomende aldergefchikfte onderwerpen zyn van een Gommisu ritA^Ü me(Üst dieuende ter bereikinge van het by UWEd. en Achtb. zo wel als by henlieden bedoelde oogmerk; namentlyk, het genoegen der burgeren eu de confervatie van de zo hoognodige rust, eendragt en harmonie tusfchen UWEd en Achtb. en de Burgeren, en dienvolgens zoude ilc van Advys wezen, dat ten dien einde een ure Gecommitteerdens uit de Gemeenslieden zouden die» nen te worden'verzogt,om met Gecommitteerdens, uit UWEd. en Achtb. midden, die poinclen nader voor te neemen en te examineren, voorts daar van ter Vergadering rapport te doen. Het fvyfde ftuk is een Advys van Frederik Benjamin van der Capellen tot Rysfe/t, Burgemeefier der Stad Zutphen, ter zelfde zake. als het voorgaande advys. WEL EDELE ACHTBARE HEEREN! T\e natuur zo wel, als den inhoud van het Requeft der voornaamfte en notabelfle Buraeren; gelyk ook de propofitie van het Corps der Gezworen Gemeente dezer Stad, komen my voor thans van dien aart, en van dusdanige gevoleen te kunnen zyn, ö 5 Dat ik oordeel, dat de op heden uitgefchrevene Vergadennae, welke tenderen moet, om over Jie twee poin&en te handelen, voor het tekens kvoordige met moet dienen, om over de materie selve, direcl te delibereren, en het Requeft der Burgerye te debatteren, maaralleen gefchikt moet :yn, om te overleggen, het beste middel, en len gefchikften weg, om aan de verlangens der goede  JAARBOEKEN, Mei> 1783. ?3S Poede Burgerye, in zo verre dezelve op goede en folide gronden (leunen, genoegen te geven; en de eensgezindheid cn rust tusfehen dezelve, welke door het tekenen en inleveren vanjKequelt geen alteratie heeft ondergaan, te blyveu conlo3> veren en behouden. vu™ j„> Daamü, in de propofitie van het lighaam der Gezworen Gemeente, mentie gemaakt word, van een commisfie uit UWEd. en Achtb,', om met Gecommitteerdens der Gemeenslieden in beloigre te treden over , de poinéten en inhoud van dat Requeft: zo geeft zulks UWEd. en Achtb. aanleidinge, en het word UWEd, en Achtb. als m ds mond gegeven, dien weg in te Haan, cue UWEd. en Achtb, het gefchikfte, cn aan de goede Burgerye tevens het aangenaamfte moet fSLmenf hier door kunnen UWEd. en Achtb. Gecommitteerdens , met de Gecommitteerdens der Gezworen Gemeente, als de mond der liuraerye, door welke zy tot UWEd. en Achtb. fpree. ken, het Requeft, poioór voor poinft voornemen, ieder ftuk afzondcrlyk behandelen, m hoe verre dezelve al ofte niet gefundeert zyn, over diver fe poindten, die niet uitgedrukt zyn, en over het oogmerk en de doeleindens der Requeftranten. in 't een of ander artikel, nadere elucidatie ei explicatie vragen. Dit dunkt my de order en meest voldoendf wvze te zyn, op welke deze zaak zal moeten be handeld worden, zullende my voor het oveng< tbans over de materie zelve niet uitlaten. En ben dienvoigens van advys, Dat eenige Gecommicteerdens, uit het miadei van UWEd. en Achtb. behoorden genomineer te worden, om, zo dra mogelyk, immers na he aflopen dezer Landichaps Vergadering, met Ge committeerdeBS uit de Gezwonn Gemeente 11 befoigne te treden, het Requeft over de grieve en bezwaren der Burgerye, als dan te onderzoe ken , en daar omtrent na bevind van zaken t har PHEM, Advys als foren van Jr* v. ei. Cape!- ■ len tot Rysfelt. 1  Zvr- phen. Advys sis vore, van Jr. v. dCapellen tot Rysfelt, i ] 1 < 2 i s li 73<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE handelen, zo en als het gewigt van 't een nf an. der auk ^no^ tc^^éZ^l^S, en AÏh hVrha0deIde 10 $e hefo,'gne door U WEd en Achtb. Gecommitteerdens werde overgenomen • Z^m V3D tet, verSade™ge rapport gldaan Sn einde daarop als dan nader te reeveren, üp dat eindelyk, van deze UWEd. Acbtb intentie, by Extrafl aan het lighaam de Gemeensheden, voor af zal worden kennis gegeven, om te ftrekken tot derzelver narigt. Gelyk voor my niets aangenamer zvn zal aan ae wel gefundeerde en op goederen fblide gronden fteunende inftantien der goede Burgery te Zo vermene, dat van nu af aan, daar van blvlrhth°Ta gegeveD w°rden, dat UWEd. en Achtb. geneegen zyn, om op een minneïyke wyze, derzelver Medeburgeren te 2emo°t te innJn hunlieden nader te horln, if dS?^ op^ke fundamenten fteunende inftamien ft dl folurVn ïïS* °Ude her*ehra^ gebruiken enRelolut.en gevestigt zyn, zo veel doenlyk genoegen beJinn™ ' /a" d?rzdver ***** ^dftrueefde ah,fr££Ï+A 2 "J^ten voorkomen, te desabuferen, door die m haar ware dagügt aan hun lieden voor te ftcllen, b D „F?" et,ne dateI>'ke discusfie en debat over de naterie zelve, en dus eene precipitance in dezen! ian de goede Burgery niet als ten hoogften kan mshagen, om, als zonder nader verhoor, te zul. en worden afgeweezen. Des, in val UWEd. en Achtb- of de meerdereid derzelve mogten goedvinden , thans de zaak ■elve, voor het geheel of gedeeltelyk te willen afoen, of daar over eene Refolutie met myn odegeven gevoelen ftrydecde te neeraen ; zo veVoek ik, dat dit myn Advys, tot Myne decharge, m de Memorien en Refolutienboeken dezer tad, mag worden geinfereerd: met wydere re:rve, van myne aantekeninge en Advys; over de  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 737 de materie van het Requeft zelve, zo en als ik ter' zyner tyd nodig en dienilig zal oordeelen. 1 En eindelyk een Nader Advys van Mr. BernarS Jooft Verftege, Wigbold Alexdnder de Rode van Heeckeren, en_ frederik Benjamin van der Capellen tot Rysfelt, Burgemeefters der Stad Zutphen , omtrent de poinclen vcm bezwaar, by Adres van Burgers en Ingezetenen van gemelde Stad vervat, en door 't Eerzame 'Coilegie der Gemeenslieden op den 9 April aan de Magiftraat van gem.- Stad overgegeeven. WEL EDELE ACHTBAARE HEEREN! Mrs. Bernard Joofl Verftege, Wighoid Alexander de Rode van Heeckeren, en Frederik Benjamin van der Capellen tot. Rysfelt, gedisftntieeri hebbende van de by UWEd. en Achtb. op den 24 des voorleden, maands genomene Refolutie, met betrekking , tot de op den 9 van die maand mondelvk gedane, voorts fehriftelyke overgegevene propofitie van *t Coilegie der Gemeenslieden, ter ge Tegenheid der overgaaf van een adres, door Burgeren en Ingezetenen dezer Stad aan Hun Eerzame op den tweeden te voren geprefenteert, en zulks uit aaomerkinge, van de veruitziende gevolgen, welke zy apprebendeerden, daar uit te zullen proflueren, alzo voorfz. Refolutie, naar hun gedagten, tot niets minder, dan tot genoegen der goede Burgeren en Ingezetenen is ftrekkende, gevob aelyk mede niet tot confervatie der zo hoognodige nasis eendracht en harmonie tusfchen UWEd. er Achtb. endezelven, en daarom ook tegen allezoda nige gevolgen, verdere voorzieningen en Refolutien als uit kragt van de aangetogene Refolutie voortaai bv UWEd, en Achtb. zouden mogen gedaan et J ge 'HEN. Nader advys van Burgemrs.Vcrftege, de Rode van Heeckeren , en v.d. Capellen. 1 1  Zots/' PHEff. Nader advys van But gemrs. Verftege, de Rode; van Heeckeren , en v.d.Ca pelien. cO Jb.-il ... .!' ,1 ( 1 l l T Z n e 738 -NIEUWE NEDERL'ANDSCHK genomen worden, by dezen van nu af aan nrotes* terende,afe-vnUénde daar aan gmschdnfchuldiggehouden zyn; zo zullen dezelve, ingevolge gedane referve als nu tot hunWeder Advy! óvet de S■ yen by 't meergemelde Requeft vervat, over Jan ten einde daar van mede g dezer Stads EfoS en Refolut.enboeken de verzogteinfertiegefeniede Dan, alvorens daar toe te treden, moet: men aanmerken, dat, gelyk wy, om reden by ons vo° h4lSV1Rerd,e*-eD 0ndc-r den datu* v?n de geS: belleerde Refolutie geregistreert te vinden niet raadzaatr, hebbendegeoordeek, ons overde wvze boe dat Requeft ter kennis van UWEd. e?Aclnb gekomen, nog ook over eenige daar bv voorko mende fterke «presfien , (welke ffieSag door by ons geenzints gebiliykt worden! te elaf«e?en en deswegens onaangenaame rerlexien te mfken, houS. DU °DS da3r V3n by deZeD zul,en «?* I. Alleen omtrent de titulature van dat Requeft remarquerende, dat wy, hoewel [uit het adres van de Gemeenslieden der Stad Arnhem, (en, zo ons voorftaat, ook van die van Nymegen) gezien heb bende, dat zich die CoIIegien zelve, fen Snften f rC°fe de' Regeermge, echter by'tantwoord er refpeéhye Magiftraten, niet hebben gevonden ehad,cat door dezelve is noodzakelyk geoordeek eworden, daar omtrent eenige reflexien té'ma.en daar intjjsfchen by ons geen redenen van onterfcheid tusfehen de refpeéhve Coilegien derGe* neensheden van Arnhem, Nymegen en deze Stad ekend zyn. En hoewel 't zeker is, dat volgens 't Stadrecht ^"h- p teD ^,n(lf,n' wac 't Jufticiele aauetieft, de Regeering alleen is by Burgemeefte^ tn, Scheepenen ende Raad, zo heeft *t daarom yn bedenking, of't Coilegie der Gemeenslieden , iet zoude kunnen gezegd worden certo refpeElu :n Regeenng uit te maken, immers wanneer men  JAARBOEKEN, Mei, 1783.' 729 men h Reglement van 1750 na wel fteciaal den 16 artikel in zyne connexie befchouwd, luidende: „ Bureemeefteren Scheepenen Raad en Gemeens• Imden voorfz. ieder refpeftivelyk zullen heb„ ben zodanigen gezag en authonten, als baar refpectiveKk is competerende, en daar van zy 2 jouisferen en in gebruik zyn," zo vind men oatelvk, dat uit den zamenhang, die daar by plaats grypt, niet alleen aan de Magiftraat, maar ook aan het Coilegie der Gemeenslieden ieder in den haren, en als gezegt, certo refpectu een zekere Regeering word. toegekend. It. Vervolgens attenderende op ae by eene parenthefe voorkomende woorden, met relatie tot 't zo even genoemde Reglement van den jaare 175o, (het welk zy echter in allen deelen niet voor wettig kunnen houden). Zo bekennen wy, dat men, aan^dezelve eene interpretatie gevende, als zoude daar door de verbindende kragt, en verpligting tot eene ftrikte en letterlyke nalevioge van dien, in twyfel ge* trokken worden, zulks van de fchromeiyklte gevólgen zoude wezen. Dan hier omtrent merken wy aan, 1. Dat onzes eragtens geenzints te prefiirneren is, dat deze interpretatie naar de meenicg der Requeftranten, aan die woorden vermag gegeven te vierden, alzo zich onder dezelve sommige bevinden, welke nakominge van dat Reglement beloofd en bezworen hebben. 2. Dat ook niet door dezelve in 't generaal gepofeert word van voorfz. Reglement niet te kunnen voor wettig houden, maar alleen, niet in allen deelen. 3. Dat niet zonder reden de woorden met wettig , by de Requeftranten iets anders zouden kunnen begrepen worden te betekenen, dan de woorden niet verpligtend. • . 4. Dat in 't eerfte Requeft van het Coilegie der Gemeenslieden der Stad Arnhem de dato den 14 De- Zutphen. Nader advys van Buroemrs.Verfteïe, de Rode van Heeckeren , en v.d.Capellen.  Zv0 PIJEN» Nader advys. ran But gemrs. v'srfte ge, de Ko3e van TIeecke ren, en v, 4. Ca pellen. ?4ö NIEUWE NEDERLANDSCHË 14 December 1782, (in k gedrukte pag. 6 te vin» den), diergelyke perioden in nog veel fterker bewoordiDgen gevonden worden, in verbis, zonder echter dat Reglement hier in alle zyne deelen en leden voor wettig te kunnen houden en erkennen •en zonder hier mede de Burgery dezer Stad te heb-' ben willen geprsjüdicieert, wy nochtans niet befpeur hebben , dat door gemelde Magiftraat by derzelver [refolutie van den ia Maart volgende daar aan zo eene ongunftige interpretatie is gege' • Althans zoude ons bedunkens in dezen *t voor* zigtigfte wezen, om nopens die periode der Re* queftranten eigene uitlegging en interpretatie te vragen, waar toe 't door Gemeenslieden voorgeflagen Commisfomal eene gefchikte aanleiding zoude gegeven hebben. ö Betreffende nu de bezwaren zelve, welke 'c voorn. College zyn verzoet geworden aan UWEd. fjic tbm" te dragen ten einde daar in door UWEd. en Achtb. voor 't toekomende worde voorzien, en die geremedieert. » L .Dat j}et Coilegie der Gemeenslieden herfteld worde m deszei s waardigheid en invloed, welke aan t zelve in t bellier van zaken zoude competeren. Hier omtrent nu hebben wy bevonden 1. Dat volgens 't privilegie van Graaf Otto in den jaare : 190 aan die van Zutphen gegeven «vaar mede Tit. t. art. , van 't Stadrecht is overeenftemmende, aan de Burgerye uitdrukkelyk belooft word, dat er geen lasien zonder hunlieden wille zouden geheven worden , blykbaar uit de navolgendejwsfagie van ' meergenoemde privilegie „ Quod ego Otto Comes Gelriaj de Zutphani» j, ex prahabito confilio cognatorum & amicorum ,, meorum nobilium virorum Zutphanienfi civita„ ti.omnem Ubertatem cum irtegritate rerumfua„ rum contuh, ut civitas ex gaudeat eademLiber„ tate, qua Liberior civitas ex illa parte montium usque ad mare fruitur, ita quod nullam faciwo ,1 in  JAARBOEKEN, Md, 1783. ?4l In ea indebitam exaétionem vel accreditum one. , rofum, prteter voluntatem ipforum, Welk woord ipforum den irhoud van dat Privilegie -in zyn zamenhang befchouwd, niet anders kan aanduiden , dan de Burgery:-, of derzelver rcprefentanten, camentlyk 't Coilegie der Gemeenslieden» Gemerkt de aanftelling der Scheepenen daar op allereerft, en onmiddelyk volgt, ,,tnitituens in ta ,, etiam duodecim Scabinos, &c " 2. Dat van de oudfle tyden aft gemelde Coilegie door dezen Raad daté'yk is gekend geworden , in zaken den Lande, of deze Provintie in 'c gemeen , gelyk ook het kwartier aangaande. Als m den jaare 157», over het zenden en inftrueren van Gecommitreerdens naar Antwerpen, relatie tot dezer Stads Mem. en Ref. boeken den 8 November 1578 ,. en dus zelve reeds voor de Unie van Utrecht. Op het Huk van eene nieuwe uitzettinge van penningen den 2 Auguflus 1596, item over "het in« willigen van een fchoorfteengeld, kapitale Middc* len enz. den u AuguOus 1602. Zo als ook den 20 van die zelve maand, om mid* delen te beramen tot betalinee der ingewilligde Confenten. isimilker den 5 September. 1605 Den 8 December is met Kerkmeefteren en Gemeenslieden gedelibereert, over ir.wjliiginge der laden op eenen daar toe uitgefchveven Landdag. En in fimili NB. haar refolutie uit^cbragt den 22 Maart 1 06. Voorts nog den 22 Maart 1622 over de verhoging van middelen, tot vorderinge der gecnepne zaak, onder zeker mits en accrochement van Kerkmetfteren.cn Gemeenslieden. ■ Gcl\k mede den 1 November van dat jaar. over een tiegotiatie ten gemecnen nutte des 'jkwartjers , waar in alleen onder zeker expres mits, door Kerkmeefteren en Gemeenslieden, ha dat zich hier over afzonderlyk hadden beraden, is geconfenteert, en Eee . word ZUTPHEN. Nader udpys van Hut" lm; s. tferfte' -' • ' e Rode van Heeckeren , en v.d.Capellen.  742 NIEUWE NEDFRLANDSCHE Zutphen. Nader advys ■van Burgemrs.Verftege, de Rode van Heeckeren , en v. d Capellen. 1 -' ■'•§! t i -i, | ^ ; t 3 word fere in fine gezegt, Und alzo zulke ligtinge niet zoude cunnen gefchieden buiten confent van de Kerkmeefters en Gemees'slieden. W\ders vind men in den jaare 1635 den 24 Maart, dat Kerkmeefteren en Gemeenslieden,niec dan zeer bezwaarlyk hebben geconfenteert in de belastinge van 2 gulden op ieder Schoorfteen. En in den jaare 1671 den 12 Auguftus,nietKerkmeefters en Gemeenslieden communicatif gehandelt; Over 't niet continueren, der taxatie der Regeerende Leeden en andere. Over de affchaffing van den dubbelden impoft op 't Gemaal. Over het publiceren van zekere finantiele Kwartierlyke Ordonnantie. 3. En omtrent zsken, de Stad in 't particulier aangaande, vind men zelfs in den jaare J330 ten tyde van Graaf Reynald; Dat de Raad met de Gemeente zeker Willekeur lebben vastgeftcld , omtrent de verkfezinge 'en qualifi' atie van de Scheepenen, relatie tot het Pri/ilegienboek , Sligtenhorft Gelderfche Gefchiedejisfen, en het Vakboek. En den 28 April 159% Dat den Raad NB. met oedoen der Kerkmeefteren enGemeenslieden(quod lotandum) raadzaam en goedgevonden hebben , ;enige veranderinge te maken, in het betalen van le Gilden gerechtigheden. 1503 Den 1 Juny, met die goede Luiden van lie Gemeente te refolveren, over de zettinge van iet bier, en daar na den Accys te verhogen. 1524 Den 4 January, eenige poincfen, betreffenle het vinden van penningen tot reparatie der Watermol, ns, en het maken van een Vheerpont. En het daar toe door Kerkmeefteren en Gemeensieden voorgeflagen Middel, om eenige Landeryen e verpanden , 't welk , zo wel by Kerkmeefteren n Gemeenslieden, als by de Scheepenen, agt da;en is in bedenken genomen. Item  JAARB.OEKEjN, Mei, 1783. 743 Item den 27 April, Kerkmeefters en Gemeen: lieden in den Raade verfcheenen, en aan dezelv propofitie, over zeker proces met den Grave va den Berg, gedaan. 1605.Den 3 April, met communicatie vanKerk meefteren en Gemeenslieden een Jyft op het Brug gegeid, gearrefteert. 1607 Den 3 en 19 February, met Kerkmeefteren en zamentlyke Gemeenslieden gehandelt, op wat voet en conditie den Coll. Dorth tot Gou verneur aan te nemen. 1622 Den 22 Maart, dat Kerkmeefteren en Gemeenslieden zelfs redres verzoat hebben omtrent zaken, het Scholtampt van Zutphen betreffende, en andere meer, wordende aldaar in fine gezegd, En zyn hier meede de Kerkmeeftereu en Gemeenslieden, naar ontvangene dankzegging, gefcheiden. 1671 Den 10 February, met Kerkmeefteren en Gemeenslieden gecommuniceert, over het intro* duceren van den dubbelden impost op 't Gemaal, als mede van den 25 penning van de renten, zo zich den 12 Febr. NB. hebben laren welgevallen» En den 12 Auguflus met dezelve over verfcheiden poinften, ook het Kramers Gilde concernerende. 1679 Den 26 Auguftus, confent te verzoeken quod notandum als van ouds gebruikelyk tot verkoop van Stads Landeryen, welk confent den %-j van diezelve maand gevolgd is. Dus hier uit koomt te blyken, dat het Coilegie der Gemeenslieden, zo wel in de Stadhouderlyke, als in de Stadhouderloze tyden, in zaken van aanbelang door UWEd. en Achtb. gekend zyn geworden. Zedert deze tyd tot den jaare 1703 ontwaard men in dezer Stads Memorier- en Reiolutienboe* ken wel niet meer zo veele pevallen, dat Kerkmeefteren en Gemeenslieden gekend zyn in zaken Eee a het \i Zotc phëjn. n Nader . advys van Burgemrs.Verftege, de Rode van Heeckeren, en v. d.Capellen»  744 NIEUWE NEDERL ANDSCHE ZlJT- men. Nader ét.ivys van Burgemrs.Vertege, de Rode van Heeckeren , en v.d.Capellen. het Gemeene Land, Kwartier, of deze Stad in 't byzonder fpe&erende Edog 't is ligt na te gaan, dat zulks veroorzaakt is, door de omftandigheden, waar in deze Stad en Provintie, met de Provintien van Utrecht en Overysfel , door de overheerfching der Franfchen, en weder herftelling in de Unie, zich hebben bevonden , zo en ais in prasmisfis reeds is aangemerkt geworden. Alhoewel by Hun Hoog Mog. Refol. van den ao April 1674, uit kragt van dewelke deze, en de twee andere Provintien wederom in de Unie zyn geadmitteerd, en eenige provifloneele veranderingen , met betrekking tot derzelver conflitutie, ondergaan hebben, expres/is verbis is verfproken. Dat al 't 2elve zal gefchieden voor deze reis, en zulks zonder eenige prejudicie of confequentie voor 't roekomende, ten aanzien van de Privilegiën» Vry- en Gerechtigheden, der hooge Provintien in 't generaal of Leeden, en NB. Steeden van dien in het particulier competerende. Waarom dan ook by 't Reglement van Regeeringe van den jare 1675 is verfproken, dat Burgemeelieren, Scheepenen, Raad, en quod notandum Gemeenslieden , zullen hebben zouanigen gezag, en authoriteit aïs haar refpectivelyk is INB.,competerende, en daar van zy jouisferen, en in gebruik zyn. Na den jare 1700 tot 1717 ontdekt men ongetwyfeld menigvuldiger gevallen, dat Gemeenslieden hun, zelfs meer dan ooit in vorige tyden, bemoeid nebben gehad met zaken, het Gemeene Land, Kwartier of de Stad aangaande, terwyl in die tusfehen tyd het bekende Reglement of Convenant van den jare 1705 is in de wereld gekomen. Welk Reghment, om dit maar in tranfitu aanteffippen, fenoon wy 't zelve als zodanig niet aanmerken van eene verbinde kragt te zyn, zo vermeenen wy echter, dat de poincten daar by voorkomende NB. voor zo .verre op de conflitutie of an»  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 745 andere wel berbragte gewoontens gegrond zyn door 'sLandfchaps Refolutie van den at Oélobe: i,]i7Jwaar by de triënnale Regeering isafgefchaft en verftaan, dat alle Magiftraten ad vitam zouder verblyven, niet voor geabrogeerd zullen kunnen gehouden werden. Hebbende hierom de Magiftraat waarfchynelyk by hunne Refolutie de dato den 17 November 1717 omtrent dit Reglement met voordagt verklaard, 't zelve door nieergem. Landfchaps Refolutie maar NB. genoegzaam geabrogeerd te weezen. Gelyk fdan ook in gevolge Hun Ed. en Achtb. Refolutie van den 15 November deszei ven j aars. niet 1. Alleen de Suppletie van een vacerende Scheepens plaats by vervolg van tyd , tot den jare 1748, aan de geheele Burgerye is verbleeven, en dus irj zo verre f artikel van dat Reglement geenzints blykt vernietigt te wezen. 2. Maar ook andere artikelen van dien, tot gemelden jare 1748 zyn geobferveert geworden. Als, namentlyk, omtrent de qualificatie van een te verkiezen Scheepen, conform art. 1. a. 3 & 4. 3. Ook is nageleeft den j art , dat geen Secretaris te gelyk Scheepen kan zyn. 4. Insgelyks dat geen Schecpen een Stads Rentampt kan behouden volgens art. 6. 5. En dat den 11 art. op de aloude conftituiie en wel hergebragte gewoonten» gegrond is, kan met meerderen confteren, uit die voorbeelden , welke hier vooren, alg van oude tyden af plaats hebbende gehad, zyn geallegueerd geworden. Het is wel zodanig, dat volgens gez. 11 artikel de kennis en 't voor weeten van de geheele Burgerye gerequireerd word , en dat in voorige tyden alleen Kerkmeefteren en Gemeettskeden, in zaken by dien art. vermeid, gekend zyn geworden. Dan dit fchynt ook alleen de inteatie der Requeftranten te wezen, alzo dezelve by de alleguatie Eee 3, van ,Zur- • i'HËN. ' Nader advys van Hurgemrs.Verftege, de Rode van Heeckeren, en v. d. Capellen.  7vt- PHEfi. Nadir advys van Burgemrs.Verftege, de Rode van Heecke ren, en v.d.Ca- pellen.: f& NIEUWE NEDERLANDSCHE van dezen art., en meermalen , van geheele Burgerye met die van Gemeenslieden UW Eerzame, verwjsfelen. Die dus toonden niet derzelver oogmerk te zyn, hier toe de geheele Burgerye, maar welde Gemeenslieden berecbïigd te oordeelen. 6. Zo zyn 'er meer andere artikels in dit Reglement, welke of op de Conftitutie zelve, particuliere Refolutien, of wet op oude gewoonte gegrond zyn, die, fcboon niet uit kragt, van gez. Regiem, nogthans uit eerstgem. hoofde vóór verbindende te houden zyn, en waarom de zaken daar by vervat niet voor geabrogeert kunnen gehouden worden. Het zelve moet men ook zeggen van veele artikelen, by deinftruétie van Gemeenslieden voorkomende. Ook vind men, dat na de Landfchaps Refolutie van den jare 17j7 de Magiftraat heeft begrepen, dat'het Eerzame Cohesie in zaken van aanbelang diende gekend te worden. Devyyl Hun Ed. en Achtb. in den jare 1718 vooraf der Gemeenslieden advys hebben ingenomen omtrent de fubmisfie wegens het different tusfehen de drie Kwartieren over de fubdivifie, als te zien den 31 Maart en 1 April van dat jaar. Dat eu ook eindelyk door 't Reglement op de Kegeermg van den jaare 1750 het Coilegie der Gemeenslieden niet kan nog mag geoordeeld worden te zyn benadeeld in haare prterogariven en voorregten, hun van ouds gecompeteerd hebbende, is evident. Alzo zulks niet alleen ftrydig zoude wezen met 't but en oogmerk, het welk by de Refolutie van die tyd is bedoeld, namentlyk, de herftell g van dezelve. Maar ook direéf. aanlopen tekens den uitdrukkeyken letter van dat Reglement pag. 16, behelzende. Dat  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 747 Dat Gemeenslieden zullen hebben zodanigen gezag en authoriteit, als haar is competerende en daar van zy jouisferen en in gebruik zyn. Want, om deze periode alleen te verdaan van die authoriteit, 'en dat gezag, waar van de Ge-< meenslieden in den jaare 1750 datelyk jouisfeer-' den, en 't welk toen ter tyd, (althans tyde? dei eerftgenoemde een Lid van dat Coilegie geweeft is), alleen verleerde omtrent het reguleeren der Verpondinge, en opbrandens geld der beelten, voorts omtrent de boetens van die geoDe der Leeden. welke andere perfonen buiten 't Coilegie in de Kerkbank gelaten hadden, mitsgaders het niet op zyn plaats leggen der Kerkboeken, en andere minutees. Hoe is 't dan te begrypen ? dat zy met mogelykheid bier mede zoude kunnen gezegd worden te voldoen, en te beantwoorden aan de contenue van den eed, welke ieder Lid van dat Coilegie, zo voor, als na den jaare 1750, tot heden toe, .in forma koomt af te leggen. Behelzende: Wy loven en zweeren, dat wy het welwezen van de Stad en Gemeente ten uiterften zullen betrachten en helpen vorderen, en het zelve niet nalaten door giften of gaven, gunftof vriendfehap, haat of nyd; dat wy ook daar benevens alle Stads rechten zullen voorftaan en maintineren, zo vee in ons vermogen is. Ook heeft dit Coilegie niet alleen, maar ook Haai Ed. enAgtb. niet lang na het arrefteren van het Re element van 1750 , duidelyk aetoond , dat di< woorden van competeren en jouisferen geenzins al fynonima moesten worden opgevat, gelet de Ge meenslieden door eene Commbfie den 15 Mei 175 haare Charters en papieren, welke onder de Sta! berustende waren, hebben te rug verzogt, en zulk herhaald op den 4 Oftober volgende. Die dan ook daar op, na ingekomen rappor van den Secretaris Schtmuker, van den 16 Ode ber, door de Magiftraat op den 1 November des Eee 4 zei Zür- ?HEN. Vader \dvys 'anEtir* 'emrs* v/ettteje, de Rode ■ van Heeckeren, tn v. d. Capellen. 1 t l 3 t  ZüT, Nader advyi tan Burgèmfs.Vcritege, de JR odevar) Heeckeren , en v. d. Ca» pciltn, 74? NIEUWE NEDERLANDSCH zelvigen jaars aan hun zyn gcëxtradeerd gewor. fte^nc? befluite 0lutrent dit cerfte;en voornaamDaar men nU uit alle deze retroaclen kan oprnaKen, hoedanig gezag en authoriteit aan Coilegie der Geir.eensheden van de oudlie tyden af, volgens de conftituue zelve competeerd, en aan Hun Eerzame by het Reglement op de Regeering van den jaare 1750 is voorbehouden, • Zo koomt ons bedunkens, daar by vergelvkende de b zwaaren , welke by 't dukgementioneerde Requeft der Burgeren en Ingezetenen, tenrefpeéte van de behandeling der zaken door de Magiftraat, zonder Communicatie der Gemeenslieden, gehou- nw>„T m£ebr3Vi», de gefundeerdheid van da meeite derzelve te blyken. En dewyl des niet tegenftaande zedert den jaare Ï7jo tot heden toe, except alleen een geval in den jaare 1752 (te weeten het oprigten en aanleggen van een Geweer Fabriek binnen deze Stad) door de Magiftraat, de Kerkmeefteren en Gemeenslieden, in zoortgelyke zaken, als by de gc, $&rt«.° qtiC Verm'lds EiCC ^' Vnd ÊSt r1"d£diC pol?ü> voIScns onzer meninge, »!!ergefchikft geweeft zyn, om in eene Commiffiê met Gecommitteerdens uit hun Eerzame te behande en , ten einde door dien weg deswe^ens een« vriendelyke fchikking voor 't tofkomende te maa- v*t'VwanE«* wy verder nopens de befchikking van dit poinct van gedagten zouden geweeft zyn Dat tot verrayding van al 'c geen tot krenking Jer goede harmonie tusfehen UWEd. en Achtb sn het Coilegie der Gemeenslieden zoude kunnen lirekken , met1 met die Gecommitteerdens over de gegrondheid of ongegrondheid van de terRequefte geallegueerde gevallen, welke aldaar tot dit poinót syn apphcabel gemaakt, in geen discusfic behoorde  J A A R B O E IC E Nf,. Mei, 1783. 749 de te komen, uit aanmerkinge dat 'c redres niet verzogt word n-pens 't geen reeds exteert, maar voor 'c toekomende. Alleen, dat men aan dezelve demonflreerde de ongegrondheid van der Requeftranten verzoek, met relatie tot de vorderinge van der Gemeenslieden , Prothoeollen, Chartres en papieren; Dog \ dat men vooral by die occafie aan hft Coilegie der Gemeenslieden ten dui iclykften moeft doen blyken, dat Hun Ed. en Achtb., wat 't gelibelleerde Reglement van 1705 betrof, 't zelve niet konden erkennen, tegenwoordig meer van een verbindende kragt te weezen, offchoon wel dei, inhoud van deze en geene artikelen, welke, of op privilegiën en willekeuren , of welherbragte gewoontens gegrond, ofte ook zedert die tyd tot heden in Obfèrvantie geb'even zyn, ook in den vervolge zouden blyven efFtft forteren. II Het tweede hoofdpoincf. der bezwaren betreft UWEd. Achtb. direcb en alleen; 1. Het formeren namentlyk van eene nominatie, in cas, door overlyden van een Lid uit de Magiftraat, een Scheepens plaats koomt te vaceren. *. En het aanftellen van gequalificeerde perlbnen door Zyn Hoogheid. Dat deze bezwaaren gegrond zyn, als tegen het Reglement op de Regeering van 1750 ftrydende, en niet overeenkomende met de gewoone wyze van handelen, zo in vorige tyJen als tot den jaare 1766, zulks moet worden geavoueert, gelyk de eerftgenoemde zich by dcszelfs advys daarover, in dat jaar , zeer ampel reeds heeft geëxpliceerd gehad. Wy vermeenen dienvolgens, dat, voor zo verre UWEd. en Achtb. betreft , gez. Reglement in posterum, volgens den gedaanen eed, na de letter behoorde te worden geobl'erveer i, zo en als ten tyde van Prins Willem de III. Glorieuf. Mem. en van den jaare 17.50 tot den jaare 1766 heeft plaats gehad, en dat van dit een en ander aan Zyn UoorL Eee 5 Hoog Zvr- ?HEN. Nader ïdvys >an BurZemrs.Verfte*e„ de Rode van Heeckeren, en v.d.Capellen.  Zutphen. Nader advys van Bur. gemrs. Verftege» de Rode van Heeckeren , en v.d.Capellen. 1 ( 1 \ r 75o NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoogheid in convenable termen diende worden keanis gegeven: trouwens , UWEd. en Achtb. hebben, door te verftaan, dat die poin<3, als ook omtrent t begeven van fubalterne Ampten j en 'c laten waarnemen derzelve, mitsgaders of niet 't Straatgeld zoude kunnen verminderd worden, in de aanftaande 14 dagen van Petri zouden worden voorgenomen, werkeïyk getoond, daar in met ons te conveniëren, dat der Requeftranten verzoeken van Kedres , immers ten reguarde van de opgenoemde poindien, aan UWEd. en Achtb. niet ten eenemnaal ongefundeerd zyn voorgekomen. lil. Het 3de hoofdpoineï betreft 't redres in de Burger Compjg: ien. Dat dezelve tegenwoordig in een groot verval zyn. zo in Wapenen als anders, en veei verfchillen van de gefteldheid, waar in zy in vorige tvden geweeft zyn , kan uit dezer Stads Memorie en KeloJutieboekan, ten overvloede blyken, te vinden in 'r Recuei! ter Cancellarye berustende, en wei onder den titu! Burger Militie, waar toe wv ons kortheids halvea refereren. En van hoe veel nut en dienft dezer Stads Burger Compagnien in tyden, saa feditie en oproer kunnen wezen, is gebleeken in den jaare 1748, wanneer eenige kwaad willigen de pagteri aftefchaf ten wilden ondernemen. Dus wy van oordeel zyn , dat dit poinct ook vooral redres vorderd, en dat ten cfien einde de Heeren Hoplieden dienden te worden verlost 3m met de andere Officieren der rcfpetftiv■« Comjagmen hier over hare gedagten te willen laten »aan, en vervolgens dienen van rappor I V. Omtrent 't doen van Vifitatie ten'htrze van Militaire perfonen , welke ambagten , onder de jikiens gehorende, exerceren, en wel zonder a*iftentie van een ordonnantie Sergeant, is reeds oorzieninge gedaan. Gelyk ook door de Misfive van Zyne Doorl. [oogheid aan het Kwartier, met betrekking rot de  JAARBOEKEN, Mei,- 17U3. 75- de Jagt onlangs gefchrt ven , aan 't geen deswegens by dukgein. Rtquefte voorkoomt; is voldaan geworden: :... V. Zynde de overige, ter Requelte geopperde bezwaren, ons bedunkens, niet van die Confidentie, of zouden veel al ligtelyk kunnen worden geremedieert. HOLLAND. 'S GRA VENHAGE. Wy hebben in ons Rukje voor Maart, bl. 422 en volgg. van de Militaire Jurisdictie, enz. gefproken. Het gevolg is Geweest, dat de Staten van Holland den 30 ^pril dit befluit namen: By refumptie en tot (maaien afkomft, op heden volgens Hun Ed. Gr. Mog. Refolutie van den anien werden, en dat in het byzonder zal werden rerklaart en gedenuncieert: 'dat Hun Ed. Gr. Mog. net leedwezen hebben vernomen de klagtea van len Raad van State, by de Generale Petitie van iet loopende jaar, over de defecten van verfcheide 'rovincien in de zo hoog noodeakelyke contrtbutin tot her (telling en cocfervatie van 's Lands Naale Magt, dat Hun Ed. Gr. Mog. dit Point van at gewigt befchouwen, dat daar in de voornaam;e, en m veele gevallen het eenigfte middel is ge:gen. waar door 's Lands Eer gchandhaaft, ja de eheele Staat, haare vryheid en onaf hankelykheid ntsgaders gewigtige posfesfien behouden kunnen rerden: en dat, mitsdien, H. Ed. Mog. zig geaodzaakt zouden vinden oin, byaldien hoogftdce!ve bevonden, dat de Bondgenoten, of We) de eelte derzelven, by continuatie, zig zouden ontekken, om de lasten daar voor te helpen dragen rieufe delib. raden in den haare aan te leggen! m hoogftdtrzelver finantie van andere min noodlakejyke Articulen te dechargeeren, ten einde in iat te blyven , om in de confervatie van '& Landg eemagt te kunnen voorzien.  JAARBOEKEN, Biel, 1783. 757 De Heeren van de Ridderfchap en Edelen hebben gedeclareerc in de afwyzing van de post voor den Hoogen Krygsraid niet te hebben geconcurreert, maar een ga^f confent in de Staten van Oorlog te hebben gedragen. Accordeert met voorfz. Regifter* Meri verneemt ook, dat de Staten van Fries* land beiloten hebben, dat den post voor den Hoogen Krygsraad by vervolg van den ftaat van oorlog zal moeten worden agtergelaten. Eindelyk hebben nog Hooggerri. Heeren. Staten by befluit van den 1 Mei, de vóórhellen der Steden Dordrecht eu Schoonhoven , betreffende het verkopen van Krygspostenj het voorkomen van zogenaamde Atles by de Atmèè, en tytels aan dienstdoende Of-' ficieren; als mede het bevorderen alleen van Inlanders tot Krygsbedienjngen, boven den rang van Sergeants of Wagtmeeiler, Commis* foriaal gemaakt. Dat befluit luidt aldus; . Extratl uit de Refolutie van de Heeren Staten van Holland en Westfriesland, in Hun Ed. Gr. Mog. Fërgaderinge genomen op Donderdag den 1 Mei '"Per gelegentheid van de deliberatien over heo Advis op de generale Petirie, en Staten van Oorlog voor dit jaar; is op bet geproponeerde van de Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht, goedgevonden en verilaan, dat door de Heeren van de Ridderfchap en verdere Hun Ed; Gr. Mog. Gecommitteerden tot de Militaire zaken, met de Heeren Gecommitteerde Raden, irt den Hage en Hoorn refldeerende, zal worden ge* Fff ex»- 'sGka. VENHA i  'sGra- vemhace, Befl. nopens de voorftelkn der Sleden Dordrecht en Schoonhoven. \ 758 NIEUWE NEDERLA NDSCHE examineert, door welke meeft convenable Middelen zouden kunnen worden tegengegaan dat niettegenhaande Hun Ed. Gr. Mo|.ëRefoiutie v& den a5 Maart 1675, van tyd tot tyS aan Officieren, dienende m Regimenten, ter repartitie van deze Provincie itaande, word gepermir. teert om hunne Militaire Charges aan anderen voor eene onder hun gecontracteerde fom te verKopen ; als mede op wat wyze gevoeglyklt zouden kunnen worden geprcevenieert de meer en meer toeneemende nadeelen, die aan de Arnve van den Staat worden toegebragt door de menigvuldige Aflens by de Armee, die onophoudelyk aan de Officieren, met behoud van hun Traclement, of een gedeelte van het zelve gegeeven woiden, mitsgaders door de menigvuldige titulaire quahteuen, die aan de dienst doende Officieren tot een merklyk nadeel van 's Lands dienh geaccordeert worden; en eindelyk het geproponeerde van de Heeren Gedeputeerde der Stad Schoonhoven, om voortaan tot alle Militaire Officieren boven den rang van Sergeants of Wagtmeeffers, niet anders te eraployeeren dan geboren Natmnalen in de Provinciën, de Generaliteit rf de Colonien van den Staat, met dien verltande, dat de Vreemdelingen, die thans in dienst tyn, en hunne Kinderen, zullen worden schouten voor Nationalen, en dat deze bepaling zig illeen zal uitftrekken tot de Nationale Regim.4ten; en de Vergadering op al het zelve ten fn?ehgften gediend van der*elver confideratien en idvis. Accordeert met de voorfz. Refolutien. De PruishTche Gezant Baron van Thule* neyer heeft den 24 April 1783 aan II. H Mog. een Memorie van klagten tegen het Hof van Gelderland ingeleverd3 wegens het oeftaan van verly van een Leen te YVerchem aan  JAARBOEKEN, Mei, 17153. 759 aan zekeren Arend deFockert, door welgem. Hóf. Die Memorie is vervat in deze bewoordingen : HOOG MOGENDE HEEREN! Uwe Hoog Mogende zyn, door hec verflag, het welk de Ondergetekende finvoyé Lxtraordinaris zyner Pruisüfche Majefteit de eere heeft gehad , by meer dan eene gelegenheid , onder hoogftderzelver oog te brengen, onderrigt van het Leengefchil, hetwelk, ten aanzien van het Fur ftenken, zedert verfcheide jaaren fubfllteerd, tusicnen de Regeermg van het Hertogdom Cleef en den Hove van Gelderland. Geauthorifeerd door de.drdres van den Koning, zynMeefter, zal hy by deze Memorie tragten eene nieuwe baarblyklykheid aan de Rechten der Pruisfifche Rechtbank by te zetten. Een algemeen ontfangen grondregel van het Leenrecht field vast, ,, Dat de directe Heer al„ leen de competente Rechter is over twistza,, ken, aangaande het Leen, het zy dat binnen ,, den omtrek van zyn grondgebied gelegen zy „ of niet." Het Trsclaat, op den * January 1543 gefloten tusfcheu Keizer Karei den Vyfden, afs Souverain van alle de Nederlanden, Hertog WA* hm van Gulik en Cleve, dien algemeenen ftel* regel bevestigende, zegt met uitdruklyke bewoordingen, „dat in alle Leenzaken, alléenlyk door „ den Leenhove deswegens, kennis genomen en ,, gevonnist moet worden." Si tarnen fuper maïeriam Feudalem quaftio moveretur, turn coram Ulo feu -Paribus Curi genaamd Frycorps uit de Burgerye opterigten, zyn hier eenige gefchillen tusfchen de Regeering en den Burgerkrygsraad ontftaan. Om weiken wel te doen kennen zullen wy voor eerst, het geen daaromtrend door een Lid van de Regeering den Heer Mr. Joost Romswmkel is wereldkundig gemaakt, en vervolgends het verdedigend gefchrift van den Krygsraad mededeelen. De Heer Mr. Joost Romsivinkel, na een kort berigt van zyn voornemen, in de Leydfche Courant van den 16 Mei 1783 liet zig ver volgends in die zelfde Courant van den 26 Mei dus uit: „ Het voornaam doel myner aankondiging „ in de Leydfche Courant, van Vrydag den „ 16 Mei 1783, om de goede Burgery haar „ oordeel te doen opfchorten, omtrent de al of niet betamelykheid van een verzoek ter oprigting van een Vrycorps, aan de Ed. " Groot Achtb. Regeering dezer Stad eer- biediglyk door eenige van derzelver Inge- zetenen gedaan, en de geltoorde rust, zo " veel in my was, te herftellen, heb ik ten crooten deele bereikt. " ö „ Som-  7?a NIEUWE NEDERLANDSCWE Eev- Sommiger onwettig en fpoorbyfter ge- den. drag, met den eerbied, der wettige Ove, righeid verfchuldigd, onbeltaanbaar, fchoon „ ook met het i'cherm van kommer voor de ,, rechten der Burgery bedekt, zommiger „ woelzieke pogingen, en anderer zo kwaad,, aardig ingeboezemde als listig verzonnen „ uitftrooifels, maakten deze voorzorg nood„ zaakelyk. „ Thans is alles door de provifioneele „ fchikkingen van den Ed. Groot Achtb. „ Gerechte, tot genoegen der requellreeren„ de Ingezetenen, in zo verre geapplaneert, als tot herltel der rust onder de goede „ Burgery, tot volkomener behandeling der ,, Wapenen van de Edele Manhafte Schut„ tery, en tot het in ftand brengen van 't „ Vrycorps nodig was; en dit alles, het „ voornaame myner belangelooze bedoelin„ gen, verpligt my, hoe ongehouden an„ ders, voor 't tegenwoordige alles wat per„ foneel is, of fchynen konde, opzettelyk „ (om van mynen kant de harmonie niet „ te verbreeken, noch het vertrouwen der 3, Burgery op de Leden der Regeering te verzwakken) met Itiizwvgen voor by te „ gaan, zo lang 't wekyn dezer Stad, 't „ geluk myner Medeburgeren, en de handhaving van derzelver zo onvervreemde 3, als onvervreembaarc rechienj my niet tot het tegendeel zullen verplichten. „ Myn woord verbind my, en de zucht om in alles met rondheid te werk te gaan, noopt my de volgende Hukken aan 't Publiek te geeven, en na dezelve met „ ver-  jAARBOEKEN, Mei, 1783» ??i £ vereis elite aandacht geleezen en overwoo- L«£ I; gen te hebben, oordeelt dan3 Medebur-U ! gers! of deze Lieden uwe waardige Mede■ ' Ingezetenen, die zig in den Wapenhandel " willen oeifeneh, alleen, om uwe wettige Regeering te ftyven, en voor uwe belan1 gens, voor de veiligheid van uwe Goederen, Vrouwen en Kinderen, wanneer on• verhoopt de nood zulks vorderde,wanneer T de Regeering hun daar toe mogt nodig ' hebben, wenfehen te waaken, in dier vo" gen als gefchied is, door rustelóoze Liö. den kunnen in verdenking gebragt worden , zonder dat deze uwe verachting ontfangen, l\ voor hunne vergelding." Joost Romswinckel Hierop volgt een Aanfpradk door de Gecommitteerdens van het Vrycorps, gedaan aan Heeren Burgemeejleren, by het overhandigen van het hier nevens gevoegd Requeft aan de Groote Vroedfchap, mitsgaders een Re* queft om appui van hetzelve. wel Edele groot achtb. heeren» Wy hebben de eer, Gecommitteerd zynde, door een Gezeüchap Burgers en Inwooners dezer Stad, dat zig in den Wapenhandel oeffend, aan UW Edele Groot Achtb. met allen eeröied aan te bieden een Requeft , gerfgt aan de Edele Groot Achtb. Heeren , die- van de Groene Vroedlchap dezer Stad, benevens een Memorie tot ophelde« Ggg ïJIJS  772 NIEUWE NEDERLANDSCHE ÜEN. Aan fpraak van 'i Frycorps aan Burgcmrf. \ I Ü r d l 1: ring cn adftruftie van hetzelve Requefte ; alles tendeerende tot het verkrygen van Hun Ed. Groot Achib. gunftige toeftemming tot het mogen op. rigten van een Vrycorps, dat zig zou "Ie bekwaam moken in den Wapenhandel. Hoedanige Corpfen , zedert eenigen tyd en byzonderiyk onlangs, in nabuurige Steden met goed fucces zyn, en worden opgericht; niet zonder blykbaar genoegen en geru&tftelling van alle waare Beminnaars van Vryheid en Vaderland. De edele denkwyze van Uwe Ed. Groot Achtb. in het byzonder, in zo veele gevallen tot hartelyke vreugde der goede Burgerye eemanifefteerd, kennende, hebben wy al verder de vryheid genomen, by nevensgaande Requefte aan Djye Ed. Gr. Achtb. in het byzonder gerigt, eerbiedig te verzoeken, de inlevering van ons Requeft by de Edele Groot Achtb. Heeren van de Groote ^ioedfehap te doen vtjy.eld gaan, met hoogftdertelver gunftig en veelvermogend appui; welk versoek wy by dezen mondeiing, met allo vertrouTen, herhaalen. Wy zullen de attentie van Uwe Ed. Groot Achtb. )iet ophouden, nj;t dezelve in het breede te onlerhouden, over onze welmeenende oogmerken, >ver onze bereidvaardighei J en de mojelykheid, >m alle hinderpaalen we^ te neemen, welke 'er nisfehien tegens ons verzoek zouden mogen zyn angekant, over de nuttigheid van het oprigten van en Vrycorps, dat zig den Wapenhandel kundig naakt cn wat dies meer zy. Wy neemen de vryheid, omtrent dit alles, by Jwe Ed. Groot Achtb. eerbiedig aan te dringen, p de Lecture der ftukken, welke wy de eere heben Uwe Ld. Groot Achtb. te overhandigen, met erhaalde en pleg'ige verzekering, dat in dezelve e waare meeningen van onsen onze Committenten ervat zyn, terwyl wy volkomen vertrouwen, éit fwe Ed. Groot Achtb., volgens derzeiver wyseid reeds alles zullen hebben gepondereerd, wat :n voordeele van het beftaan van een zodanig Vrycorps,  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 773 corps, kan worden aangedrongen, en volgens derzelver wel bekende en fteeds geroemde Stads- en Lacdsliefde, niet weinig zullen toebrengen, om hetzelve op eenen equitablen voet te vestigen, en tot Hand te brengen. Wy eindigen derhalven * Edele Groot Achtb. Heeren ! onder hartelyke bede, van 'sHemels dierbaarite Zegen, over alle derzelver Raadflagen ten nutte Van Stad en Vaderland! over alle derzelver •waardige Petfoonen, Familien en Belangen! Ter*vyl wy de onze, in de gunftige protectie van Uwe Ed. Groot Achtb* eerbiedig en ernftig aanbeveelen! Het verzoekfchrift, het welk doof deze G-eeommitteerden van Burgemeesteren wierdt overhandigd, was aldus ingerigt. Aan de Èd. Groot Achtbaare Heeren, die van de Groote Vraedfchap der Stad Leyden» Geeveh met fcbuidigen eerbied te kennen, dö Ondergetekenden, allen Burgers en Ingezetenen van deze Stad, hoe zy Supplianten tot hun genoegen ontwaar wordende de edelaartige pogingen , welke 'er in zo veele nabuurige Steden van ons Vaderland door de goede Burgeryen worden aangewend, om zig door het beoeffenen Van den Wapenhandel in ftaat te fteilen, om des noods, haare Regten en Vryheden, krastdadig tegen allen geweld te handhaven- en hunne opregte verkleefdheid aan hunne loffelyke Regeeting te doen blyken. Dat zy, erkennende de verpligtinc;, welke 'er ligt op elk Medelid van eenen vryen Staat, om tot dcszelfs Heil en Welftand mede te werken t niet kunnen nalaaten hunne bifjyke bekommering aan Uwe Ed. Groot Achtb. te kennen te geven, Ggg * ... of Lv.t" DEN. Aan- Cpraak van 't Vrycorps aan But* gemrst  774 NIEUWE NEDSRLANDSCHE Le?- dek. Req. to oprigting vai een Fry corps. 'f i ( 3 of 'cr in deze dagen niet meer dan ooit reden is, om kragtdadige behoedmiddelen in het werk te fteilen, tot behoudenis van rust en veiligheid. f Dat zy Supplianten zig volkomen verlaten op de Wysheid en Voorzorg van Uwe Ed. Groot Achtb., 'en met dankbaare harten erkennen, dat aan derzelver tydige te werkftelling alleen is toetefchryven> dat tot dus verre onze Stad is vry gebleeven van openlyke Geweldeoaryen, en dat alle zodanige onderneemingen dus verre verydeld geworden, als misfchien reeds in Itilte beraamd waren, en elders, al te rampzalig voor der Burgeren, veiligheid , onverhoeds zyn los gebarften. Dat hunne verkleefdheid aan de perfoonen van Uwe Ed. Groot Achtb. eu hun wel gevalle in Uw En. Groot Achtbaare Patriottifche befiuiten , de Supplianten niet toelaten hunue bekommernis voor het toekomende geheel ter zyde te (tellen, welke bekommernis nog toeneemt door de overweeging, dat zoortgelyke beraamingen met heviger woede zoude zyn ter uitvoer gebragt, naar gelange Uwe Ed. Gr. Achtb. meer hebben uitgeblonken in cordate Vaderlandsliefde, en de beste Regenten immer het meeste blootftaan voor den moedwil eener misleide menigte. Uat zy Supplianten de opregtheid van deze hunne Dankbetuigingen het duidelykst meenen te doen blyken, met hunne perfoonen aan Uwe Ed. Oroot Achtb. aan te bieden, tot onderfchraaging van die Middelen en Sehikkingen, als Uwe Ed. Groot !Achtb. tot behoudenis jvan Rust en Veilig, leid van Rechten en Vryheden reeds aangewend lehbtn, en nog aanwenden, en ten dien einde zyn :e r-adc geworden, om onder gunttige Approbatie ran Uwe Ed. Groot Achtb. een Vrycorps, beftaanle uit Burgers en Ingezetenen van deze Stad, op ;e rigten, met oogmerk om zig in den Wapenhandel te oeffenen- Dat zy Supplianten alles, en meer dan UweEd. ïroot Achtb. op eenigen grond van bezoldigde Cnegten kannen verwagten4 ter beveiliging van Uwe  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 775 Uwe Ed. Groot Acbtb. perfoonen, en bewaaring van de Rust in deze Stad, willen toebrengen, en ter handhaving van beiden, volgaarne hun Goed en Bloed opzettend onder dienstvaardige aanbieding , om behalven hunne Burgereed eenen byzonderen Eed van getrouwheid aan Uwe Ed. Groot Achtb. te doen, indien Uw Ed. Groot Achtb. naai derzelver wysheid, zulks nuttig en raadzaam keurden, Dat zy Supplianten in deze hunne vcrknogtheic aan Uwe Ed. Groot Achtb., in deze hunne voor neemens niet kunnen afzyn (hoe aliëen anders on iemand in het byzonder, nog weiniger omTroup pes, door eed en pligt aan Uwe Ed. Groot Achtb verbonden , in het ooge van Uwe Ed. Groo Achtb. min of meer verdagt te maaken; boe aliëei ook , om dit Corps zulke verregaande en atroci Exccsfen , als welKe .door andere Corpfen der ge cantoneerde Regimenten ten platten Lande en ii de Steden gepleegd zyn, te last leggen) het daad lyk drukkende van zulk een talryk Krygsvolk voor de Ingezetenen dezer .Stad , in 't welk z Supplianten hun aandeel draagen, aan te roeren. Dat zy Supplianten niet zullen ftilttaan by ee befcbouwing, of Stads finantien, door deze inle gering al dan niet verbeterd zyn: maar, zulks ge heel overlatende aan het meer verligt oordeel va U Wel Ed. Groot Achtb., die alleen in ftaat zy zulks juist te bepaalen, meenen de Suppliante met allen eerbied te mogen aanmerken, het afe< meene verval in zeden en huishouding, daar doe in deze Stad veroorzaakt, byzonder by het laagft gedeelte der Ingezetenen, by welke zekerlyk d ongebondenheid zeer zigtbaar de overhand gekre< gen, en de dartelheid en onkuisheid niet weini zyn aangegroeid. — Zo ook niet weinig is toege nomen de dadelyke verwaarloozing van hun bc liaan, waar in zy niet weinig zyn onderkroopen door de Militairen zeiven, welke voor m'nder loo werkende, en konnende werken, veele braave e nuttige huisgtziunen het brood hebben uit de Gggs mori Leyden. Raq. ter oprigting van een Vrycorps. ■ 1 1 » i 1 1 1 n r e e ê , 3 n a d  ??* NIEUWE NEDERLANDS CHE Ley- i)EN. Req. tot oprigting van een Vry Corps, Memorie, gedaan maken, en aan de Ed. Gr. Achtb. Heeren, die van de Groote Vtoedfchap der Stad Leyden overgegeeven, door Mr. CornelLs Picter Chaftelem, Piecer Vveede, en Mr. Jan van der Menen, hy abfentie van Mr. D, M. G. Helde wier, als daar toe gecommitteerd -zynde door een aantal Burgers en Inwoonders dezer Stad, welke zig in den Wapenhandel oefenen, en de mond genomen, en het getal der behoeftigen van dag tot dag vermeerderd , gelyk de Armbezor* gers geduung ondervinden , desgelyken , kunnen zy niet nalaten het oog te flaan, op die zo menigvuldige gefchillen en twisten , tusfchen Burgers en' Militairen voorvallende , welke niet zeldzaam tot dadelykheden overflaan, en weL ke te vooren in deze Stsd in die meenigte onbekend waren, en wat diergelyke bezwaaren mogen meerder zyn, met welker breedvoerige voortelling, hoe gewigtig anders ook, de Supplianten de hooge aandagt van Uwe Ed. Groot Achtb. niet zullen bezig houden. Nemaar met vertrouwen verwagten, dat zy Uwe Ed. Groot Achtb. tot eene overhaalende reden Szullen verftreVken, om aan het verzoek der Supplianten gunltig te voldoen. Om alle welke redenen , de Supplianten zig keerende tot Uwe Ed. Groot Achtb. eerbiedig verzoeken te mogen oprigten een Vrycorps, ten hunnen kosten, beftaande uk Burgers en Ingezete? nen van deze Stad, om zig te oeffeoen en bekwaam te maken in den Wapenhandel, tot bewaaring van rust en veiligheid, rechten en vryhaden, zo van deze Stad in het gemeen, als van elk der Ingezeteoen in het byzonder, alles onder hoo^e Directie fan Uwe Ed. Groot Achtbaare. Tot ftaving van dit verzoek wierdt nog overhandigd de navolgende  jaarboeken, m, 1783. 777 de vryheid hebben genomen by nevensgaande Requefte zig aan IJun Ed. Gr. Achtb. te addresfeeren, met verzoek van eene gunftige approbatie tot het mogen oprigten van een Vrycorps, dienende deze Memorie tot nadere opheldering van het oogmerk dier Supplianten, in derzelver Requeji bedoeld, en ter nadere adftruttie van hetzelve Requeft. De ondergetekende kunnen niet nalaten in hunne opgemelde qualiteit, als zig door hunne Committenten gelast vindende, om in hunne Namen alle zodanige fchikkingen temaken, a's zouden bevonden worden nodig te zyn, tot het cligeeren van het geprojecteerde Vrycorps, de vryheid te neemen, by het opgemelde Requeft d^ze adftructive Memorie aan de attentie van U Ed. Groot Achtb. op te draagen, daar toe wel voornamentlyk aangefpoord wordende, door dien aan de ondergetekenden, zedert het ondertekenen van het opgemelde Requeft door hen en hunne Committenten, zyn ter ooren gekomen zekere geheel ongegronde gerugten, als of' namelyk met het op. rigten van het Vrycorps dadelyk zoude beoogd of ten minftcn bewerkt worden e-n zigtbaar nadeel aan de Ed. Manhafte Schuttery dezer Stad. De ongegrondheid van welke gefpargeerde gerugten aan te wyzen, thans het Plau van de ondergetekenden zynde, zo betuigen zy, zo voor zig, als voor hunne Committenten generalyk, dat hunne oogmerken niet anders, dan zuiver zyn en alleen ten doelwit hebben, om het algemeen ten nutte te verftrekken, Uwe Ed. Groot Achtb. perfoonen, des noods, met meerder kragt tegens alle aanva! te beveiligen; derzelver Edfle pogingen tot bewaring van Rust en Veiligheid, Regten en Vry. heden, des gerequireerd wordende, kragtdadig te helpen dnderfchraagen; gelyk zy in ttraks gemel de Requeft nader hebben aangedrongen, en zo ah in vericheide andere Steden van ons Vaderland Ggg 4 dier- Ley> DEKè Memorie tot ftaving van voorgem. verzoek.  Ley- DEN. Memor'u tot ft living van voorgem. verzoek. 5 < i \ c 1 è p i J7§. fOTEUWE NEDERLANDSCHE diergelyke Vrycorpfen tot het zelfde oogmerk zyn en worden opgerigt. ^ Dv.' ondergetekende neemen ook nog de vryheida aivoorens toe de enerveering der gefpargeerde eerugten, raakenJe de Ed. M^nlnfte Schutterye in 't parcicuüer over te gaan, nog deze generale remarqué hier by te voegen. Dat 'er wel is waar, thans nog wel hoop is, dat, ten mmflen in deze Stad, de geest van Oproer en Geweldenary, offchoon mogelyk dit vuur hier en daar in ftilte fmeult, van geen gevreesde effect zal zyn, maar egter is het eene zekere waarheid, en £Ulks leverd ons thans 's Lands gefteldheid op, dat men in Vreedens tyd zig tot den Oorlog bekwaam moet maken; zo ook. dat men in Plaatfen of Steden, alwaar de diepfb rust regeerd, niet zonder nut onleedig is, met zorg te dragen, dat de onruffc welke dikwerf, eer men het vermoed, aan "t woeden raakt, by ha3re geboorte kan gefmoord of tejen gegaan worden, welke bedenkingen geene ge., ringe ipoorflag opleveren om het geDrojecteerde vrycorps op te rigten. En daar wy overtuigd zyn, dat U Wel Ed. Groot Achtb. zeiven, vo s ?ens derzelver wysheid, Lands en Stads Liefde ille by de hand zynde Maatregelen tegens dergeyk kwaad genomen hebben en nog dagelyks neenep , zo hebben de Ondergetekenden en hunne Dommittenten alles willen toebrengen, wat in hun /ermogen is, om die maatregelen van Uwe Ed. jY. Achtb, des noods en op derzelver bevel, kragt >yzetten , door de aanbieding van hunne perlbnen an U Ed. Gr. Achtb. En vermeenen alzo dat liets anders , dan een pryswaardige yver hunne iarten bezield, in welk oogpunt zy vertrouwen , at U Ed. Gr. Achtb. hunne pogingen zullen geeven te befchouwen. De ondergetekenden, overgaande tot Jiet geen e Ed. Manhafte Schuttery aangaac , ontkennen KJ» vollen, dat 'er by hun Compagnie, zelfs de llergeringfteVuës zouden reiïdeeicn tot praejudice, van  JAARBOEKEN, Me;, i?«> 779 van den Ed. Manhafte Krygsraaddezer Stadj in Wendeel verklaaren zy rondborftig , volkomen geKte zyn en daadelyke blyken te willen geven, dat zy namens hun Corps, bereid zyn, om Jnrt den Edelen .Manhaften Krygsraad ten eerflen S onderhandeling te treeden, doch tot heden toe, 5Se faculteit, om met dezelve Krygsraad n cndélhandeling op eenen zekeren voet te kunnen komen kunnlnde arrogeeren, zo hebben de onSSekenden cn hunne Committenten nodig geoordeeld te moeten afvvagten, tot de beraam.nge van zodanige fchikkinaen , als nuttig en oirbaar voor beiden de refpeöive ^j&fffigg ftige directie en approbatie van UEd. Gr. Achub. "°g SSS^lSdST'dlt vooraf hebbende laten gaan? vermelnen ook nodig te zyn, het denkbeeld, ffs of eeneonmogelykheid, om, Icbikkmgcn, heilzaam zo wel voor den Ed. ManhaftejKrygstaad als voor ons Corps, te maken, plaatfehad, weg te ruimen, door alhier te verklaaren, dat de ondereetekenden namens hun Corps in haat zyn om zodS Voorftellen te doen , als we ken, onpar. tvdibefchouwd wordende, de Ed. M' Kw kdgniet pra.judiceeren, ja zelfs voordeel.g zyn en aan ons Corps tot nut verftrekken. de onder, getekenden twyffelen daarom geenzins, of de Lc den S de Ed!Manh. Krygsraad zullen onbevoor ooïdeeld met ons wel willen medewerken om da k£m oogmerk, gebouwd op waare Land, « Stads Liefde, welke in onze Boezems gloeit, to ihDeroSgeXnden en hunne Committente, venrouwen zgeer gercedelyk, dac de Ed. Manhaft Schuttery zo wel als ons Corps, gereed zyn, on bun goed en bloed voor hetzelve doelwit, als on bezield op te zetten ; dan wy vertrouwe" «gkkb diezelve Schuttery gaarne zal willen «'*ouc.rcn dat de Militaire Exercitiën , m *elke»}Wy 01 thans oeffenen, en onder ons tot p- rtcttiw zune Ggg 5 trai OEN. Memorie tot fiaving van voorgem, verzoek. i l I t t i s u  Ley- DEe. Memorl tot Jiaving vat. voorgetn, verzoek. I 4 i i c c V C k a; C di hi bi V ot le 78o NIEUWE NEDER.LANDSCHE tragten te brengen, veele verfchillen van de Burgerlyke Exercitiën, en in tyde van nood een zodanig voordeel boven dezen hebben, dat dikwerf - daar van alleen de gelukkige reusfue kin .f hangen; dezelve Schuttery zal ook by overtuiging dienen te avouëeren de moeijelykheid, om aan zo een aantal van Schutters, als waar uit dezelve thans beftaat, de oude gewoone Burger vianceuvres af te wennen, en ze in tegendeel dien Wapenhandel in den grond te leeren, en wl voornamentlyk met die Geweeren, welken ihans dior dezelven gebruikt worden, en die niet, dan met zeer groote kosten voor Stads Kasfe met ande ren, toti Militaire Exercitiën benodigde Gewet ren zouden kunnen verwisfeld worden, behJven nog, dat er een zeer groot aantal onder de Schuttery zig moeten bevinden, wier hmslvke bezigheien hun met, dan ten kosten derzelve, zullen /eroorloven Z1g tot den Wapenhandel bekwaam e maken; en een Vrycorps mt de SchuS 2 :hgeeren, van zodanig, perfonen, welke de Ser! :it.en onverlet zouden kunnen bywoonen, zoude ;eer waarfchyniyk bevonden worden aan veell icovenienten onderhevIg te zyn. Om deze en veele andere redenen vertrouwen e Ondergetekenden en hunne Committenten d»r ok de Ed. Manhafte Krygsraad zal geperfuSdeerd ;orden van de nuttigheid van ons genroiecïeerd orps, en op dien grond van overtuiging ook relr^!. w.'Hen medewerken ter bepaling van zula fchiktangen, als de Ondergetekenden gaarne in dezelve zullen vóórhellen s-arne Wel is waar, Ed. Gr. Achtb. Heeren! Aan d? ndergetekenden en hunne Committenten is door jzen en geenen wel geavanceerd geworden, datrn Corps niets gemeens had met de Ed. Manfte Krygsraad; dat Schutters zo wel in ons rycorps konden dienen, als die van het Vrycorps der de Schuttery, om dat 'er maar drie gevali kunnen exteeren, waar by de Schutters tot heden  JAARBOEKEN, Mei, 17B3. 78t heden toe hebben in de Wapenen moeten komen, als (lYby Publieke Solemniteiten, Ca) by tyden van Brand S by Oproer; dat in de twee eerde gevalle» het geproponeerde Vrycorps met zoude ?e pasfe komen , en dat dus die Schutters die, onder dat Vrycorps waren, onder hun Burger Vaan del konden "dienen, doch dat in het derde geval Se Corps Vrywilligers of Vrycorps, gelyk in Oorlogsteden altyd gebruikelyk is en al» het nieeft geoeiFend zynde, dus waarfchynlyk zouden worden in de Wapenen gebragt. In welk geval de Schutters, onder het Vrycorps1 dienende, onder dat Corps zouden kunnen d.enft doen , en niet behoeven onder hun Burger Vaandel gefchaard te worden, daar hetzelve niet gerequi- reDezèVBedenkingen lleunen, wel is waar op zeer goede gronden, en zouder1 te pasfe kunnen komen, indien de Ed.Manhafte Krygsraaa volftrekSlyk in geene aan beiden de zyden nuuige fchik. kingen wilden treeden, of dat UEd. Gr. Achtb. niet konden goedvinden dezelve daar toe te per Eeeren. In welke onverhoopt geval wy deze bedenkingen aan UEd. Gr. Achtb. ter toetfe se ven, doch egter zyn dezelve niet zodanig onthe ven van zwarigheden, of de Suppl.gouden hevei verkiezen over andere en betere fchikkmgec1 ïr minzame onderhandelingen met den Ed. Man bat ten Krygsraad te komen, wel verzekerd zynde dat van onze zvde zodanige Vóórhellen zullei worden gedaan,'als nuttig en nodig zyn voo beiden de refpeftive Corpfen. Hier mede vertrouwen de Ondergetekenden e< hunne Committenten derzelver hier by gevoegd' Requeft kortelvk geadftrueerd, de waare tnenw ee van hun eii hunne Committenten in hun yet loek met allen eerbied aan Uwe Ed. Gr. Achtb te hebben voorgedragen, en gezuiverd van alt zodanige Objectien als Uwe Ed. Gr. Achtb. mis fchien zouden hebben kunnen belemmeren, or 1 Leydedf; Memorie 'ot Jl living van voor gem, verzoek. t  ?82 NIEUWE NEDERLANDSCHE £ het ™are 00Smerk der Supplianten door te drjQgfn- Wa"om zy de vryheid neemen hetzelve aan de attent.e van UEd. Gr. Achtb. roet verSou. weuop te dragen, en zig met alle OnderdaSS en Veneratie te ondertekenen. "ucraanignem U Wel Ed. Gr. Achtb. Ootmoedige Dienaren &c. De Gecommitteerdens van het Vrvcoros verzogt zynde hunne gedachten breder voor te Rellen gaven hier op over in handen van , Heeren Burgemeefteren een Concept-Plan, met aanbod, om, in geval de Ed. Manhafte KiW raad zwarigheid vondt op zommige punten, daar op nadere vooritellen te doen? Het ontwerp ter oprigting van een Vrycorps, was aldus ingerigt: Concept Plan tot het eligeeren van een Vrycorps uit Burgers en Ingezetenen der Stad Leyden. Art. I. J)e Manfchap zal beftaan : 5.* ET d dez.erStad geen aanfpraak heeft, als: Leden van de Univerfiteit. (b) Uit zodanigen , die volgens dc Wet geéximeerd zyn van de Schuttery, als Beampten CC) VILTdaTigen » die, met de Ed. Manhafte Krygsraad gecompofeerd hebben voor Toet en Wagt, als Geldburgers. ë (d) Uit zodanigen, die nog niet onder de Schuttery zyn , maar onder dezelve zouden konnen getrokken worden. n n Alles  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 783 Alles voor zo veel elk zig vrywillig zal verkieJ zen, in het Corps aan te geeven. ; II. Gelyk volgens deze bepaalmg de Rechten der Ed. Manhaften Krygsraade, ongekreukt blyvcn, d^ar men van de zyde van het Vrycorps alle zodanige perfoonen buiteu fluit, welke dadelyk onder de Schutterye zyn; en dezelve niet eerder aanneemelyk maakt , dan na dat de Ed. Manhafte Krygsraad hen van Togt en Wagt hebben ontflagen, in welk geval, die perfoonen niet meer onder de dispoficie ftaan van den Ed. Manhaften Krygsraad, maar van Hun Ed. Gr. Achtb, die van den Geregte, zo als blykt uit Art. 47 van de Ordonnantie op de Schuttery; Zo is men boven dien geneegen op denzelfden grondflag, om het getal der perfoonen in Art. 1. onder (d) bedoeld, tebepaalen, zodanig, dat 'er uit dezen in het Vrycorps zulk een bepaald getal, als UweEd. Gr. Achtb. zullen oorbaar vinden, mogen worden aangenomen , en waar toe verzogt word 300 Mannen. III. Boven dit alles nog (ofichoon het aantal der weerbaare Manfchap in deze Stad groot genoeg zy, dat zonder eenige belemmering aan de Recruteering des Ed. Manhaften Krygsraads toe te brengen, deze 300 Mannen aan het Vrycorps kunnen worden afgeftaan, gelyk zulks genoegzaam confteeren moet, indien flegts het getal der tegenswoordig dienst doende Schutters word opgemaakt, en daar mede vergeleeken word de Ordres van wylen Zyne Doorl. Hoogh. den Heere Prince van Orange en Nasfau, dato den 30 January 1749, waar by het einde van dezelve Ordonnantie in elke Compagnie oorbaar geoordeeld word het getal van honderd vyf en zestig Hoofden zonder meer. Boven dit alles nog bied men aan, om by alle deze inrigtingen ter goeder trouw te werk te gaan, eu allen grond voor gefchülen weg te neemen, van de zyde van het Vrycorps gehouden te zyn aan de Ed. Gr. Achtb. Heeren Burgemeefteren dezer Stad op te geven, den Naam, )FN. Plan ter iprigMng van ".en Fry:orps.  Lry* • X)EN< Plan te, oprig- tf/Hg var een Vry corps. i 1 J l f i: ï k 15 78* NIEUWE KEDERLANDSCHfi de Woonplaats en het Bedryf, van elk Lid vafl het Vrycorps, en nog boven dien alle jaar iri het beg,n van September Hun Ed. Groot Achtb. ter nen, het geheele Corps uitmakende, metmnioeging van de Clasfen in Art. i. by a, b, c en dbldoeld, en tot welke zy behooren; op dar dus van een en ander, deze Conventie betreffende, met een opflag van het oog blyken kan. ' h-ifne; L?Ze Vo°rftellen cen °Pz'gte des Ed. Man-ver mni/y8 raad^' Z° e3uitabel gefield zynde, vertrouwt men, dat van hunne zyde door een E* delmoedig bcfluit zuiien beantwoord worden en dtó wem.ge Manfchap, die aflueol zig onder he?S KSlCHVryCOrpS ^m^d hebben , gen werkelyk Schutters zyn , eu wier getal niet noe menswaardig is, zal wo;den ontflagen, Oddbal gers gemaakt en aan het Vrycorps gelaten. Vin dende wy ons tot het doen van zodanig verdoek" onvermydelyk verpügt, uit hoofde des betronden yvers van deze feerrte Deelneemers in onzen Wa penoeffenmg en op dezen billyken grond, neemen wy de vryheid, ten dien effefte de voorforaak van Hun Wel Ed. Groot Achtb. te verzoeken. v. ue perfoonen, dus legitiem zig aan het Vrycorps geëngageerd hebbende,zullen niet onder deSchuf:ery kunnen getrokken worden. Edoch zo dra zv iet Vrycorps verlaten hebben (en voor het overige ;een Quahfkatie hebbende, die zulks verhinderd) al deze vryheid ook ophouden zonder dat hun omen aanwezen in het v'y«»ps hen kan te ftade VI. Alle de Leden van het Vrvcorps geene uitezonderd, zullen in hmden van de Ed. Gr. Achtb. ieeren Burgemeefteren dezer Stad eenen Eed van etrouwhcd moeten afleggen , en by hun EngagJ! lect onder het Vrycorps, verftaan worden te Ir ben geimploreerd de Severe Executie van alle die ifameerende, en nog fterkere Poenaliteiten. als og gettatueerd zullen worden, tegens de ^afhar- tigen  JAARBOEKEN, Méï I7«3- W tben, of tegen moedwillige Overtreeders der discipline en der gehoorzaamheid aar de door hen, en int hun Corps geknrene Officieren, behoudens egter elks wettige defenfie voor den Competemen Re|choon wel het Vrycorps eigentlyk niet gefctvkt. is, om dienst te doen by ontftaane Brand, zo zoude het egter kunnen gebeuren, dat itaande er Brand was, ('t zy dezelve by ongeluk was ontftaan of met voordagt verwekt, om oproer te doen fpruiten, de dienll van het Vrycorps nodig wierd, waarom, om door uitzonderinggeene verwarring te maken, bevoolen dient te worden, dat zo dra de Alarmklok, fdat God verhoede) geluid word, zonder uitzondering elk Lid van het Vrycorps gehouden is, zig in zyn Huis te houden , of uitgaande , te zorgen , dat hy fpoedig kan gevonden worden. — Voorts alle de Hootd. Officieren van 't Vrycorps verpligt zyn zig te versaderen gelyk ook alle Corporaals, Wagtmeefters, Sergeanten, en verdere Onderofficieren, om, den nood zu'ks vorderende, dadelyk het geheele Corps te kunn'ii doen byeen komen; blyvende elk volr ftrektelyk verbonden , een opontbod ten zynen Huvze bekomen hebbende, met zyn volle W apenrusting in 't Geweer te komen, en zig ten allerfpoedïglte na de Loopplaats te begeeven, of anderztnts als een Lafhartigen of Onwilhgen, van welke in Art. 6 gefproken is , gehandeld te zullen warden. Behalven echter, dat die geene ongehouden zyn in het Geweer te komen, ten tyde van Brand, die naby dezelve gehuist zyn, — welke uitzondering de Burger Keure, Art. 40, aan de Burgers aantoond, en welke alhier ter reglement voor de Leden van het Vrycorps word aangenomen. , . VIII. Dezelfde tekenen van Alarm als voor de Schuttery , zullen ook voor het Vrycorps plaats hebbeD; des de Alarmklok luidende, zonder dat 'ar Lev> den. Plan ter iprigting van ten Fry :orps.  Ll.YDEK. ■ "Pjan ter oprig. ting van een Pry. co:ps. i j ( < 1 ] i r ?S4 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ 'cr geroep van Brand zy, zullen alle de Leden vafl hetzelve Corps gehouden zyn, om in hun vollert Wapenrusting ten fpoedigften od de Loopplaats te komen, maar 'er enkeld Brand zjnde, zorgen* dat zy fpoedig kunnen gevonden worden, zoals Art. 7 gefield is» IX. Om de byeenkomft van het Corps gemakken lyk en zeker temaken, zo worden Hun Ed.Gr. Achtb* verzogt,dat zy,by vooroeeld,denOverman der Klapwakers of anderen daar toe beft gefchikt, ge'aften» om zonder eenig verzuim deo Collonel en Kaptei* nen van het Vrycorps aan hunne Huyzen kennis te geven , of en waar 'er Brand of ander onheil en onraad is, kunnende het 39 Art. van de ordonnan* tie van de Schuttery met relatie tot het Vrycorps niet wel in acht genomen worden. X. Tot eene Vafte Loopplaats word verzogt dë Hooglandfche Kerk Gragt, doch by aldien op dezelve de Brand is en het Corps in 't geweer komen moet, als dan voor die reize het Plein aster' "e Sr* Pieters Kerk; zullende de Officieren in dit fineuliere geval gehouden zyn, een Commando te lellen op do gewoone Loopplaats, om de opkomende Manfchap te verwittigen. XI. Tot eene gewoone Vergaderplaats voor dö Dfficieren van het Vrycorps, word verzogt, ten mnnen koften eene Kamer op Stads Heeren Lo*cment aau dan Burg te mógen huuren. XÏL En gelyk het nodig is, om door continuiele Exercuien, bekwaam te blyven, word ver-ogt dat bet Vrycorps g'jzament|yk aeduurende de naanden Mei, Juny, juïyen Auguftus, des üonlerda.ss namiddags , even gelyk de Militairen op :ere daar toe gefchïkte plaatfe ten hurnen koften, :ullen mogen exerceren, en vervolgens het ge' leele jaar door by gedeeltens, eens" ter weeke, nede ten hunnen kosten. En eindelyk op den eerften Mei, zynde het be;in der maand, en dus de leus van hunne gezaaentlyke Zomer Exercitiën, — en op den 3 Uéto- bei ê  JAARBOEKEN, Mei, 1733, 787 ber den dag van het merkwaardig ontzet dezer Stad, te mogen paradeeren en aftrekken. De Leden van het Vrycorps vertrouwen, dat de Patriottiiche denkwyze, welke de Leden van den Ed. Manhaften Krygsraad, uitwyzens hun Plan, om hunne eigene Schutters, is het mogelyk, beter te exerceeren, bezielt, veel zal toe brengen om de hier voorgeftelde fchikkingen, welke in nabuurige plaatfen , alwaar reeds een Vrycorps wettiglyk geconftitueerd is, meer bezwaarende voor den Ed. Manhaften Krvgsraad, en die het welzyn van deze Stad en Hun Ed. Gr. Achtb. Regeerders alleen ten doelwit hebben, goed te keuren en gracieus te beamen. Vervolgens deelt de Heer Mr. Joost Roms* yyinkel nog mede den navolgende Aanjpraak, door Gecommitteerdens van een Gezelfchap Burgers te Leyden, ter Kamer van Heeren Burgemeefieren overhandigd. EDELE GROOT ACHTBAARE HEEREN! Toen wy de eer hadden aan Uw Ed. Gr. Achtb als Gecommitteerdens uit een gezelfchap Bur gers, dat zig in den Wapenhandel oeftende, eet Requeft in te leveren, houdende aan de Edele Gr Achtb.Heeren, die van de Groote Vroedfchap de zer Stad, ten einde derzelver toeftcmming te be komen, tot het eligeeren van een Vrycorps, dienende tot befcherming van Hun Ed. Gr. Achtb Perfoonen , en bewaring van rust en veiligheid Ja, toen wy naderhand, op het verplichtend verzoek van Uw Ed. Gr. Achtb. in zo verre van dei laft onzer Committenten afgingen , dat wy toe Remden , dat het Plan, tot oprigting van gemeld Vrycorps, met medeweeten van Uw Ed. Groo Achtb. door ons ontworpen, door Uw Ed. Groc Hhh Achtt Ley- DEN. Blan ter oprigting van een Vrycorps, 1 t t >«  783 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ï)EN. AanJpraakyan Ge fomm. van een gezelschapBurgers. { '1 i i \ ] \ 1 I c e x i l t i Achtb. verzeld met hoogftderzelver gunftigapui, zoude worden gebragt by Hun Ed. Gr. Achtb, die van den Gerechte dezer Stad, Zo hadden wy niet kunnen verwagten, aan de eene zyde, dat wy zo lange zoude worden te leur getteld in ons vnurig verlangen, om Hun Ed. Groot Achtb. dispolitie te erlangen; en , aan de anderen zyde, nog veel weiniger, dat wy ons zouden hebben zien bloot gefteld aan zo veele valfche en tergende mishandelingen, ons en ons Corps met woorden en daden aangedaan. In 't byzonder beklaagen wy ons opentlyk van Jen Edelen Manhaften Krygsraad dezer Stad. Aan dezelven wierd (zo als wy onderrigt zyn) door Uw Ed. Groot Achtb, ons Plan ter onderzoek in handen [gefield; dm, wel verre dat deaelve zig met zodanig onderzoek, waar toe dezelve onvermydelyk vérpligt vv3s, zoude bev'yti?en, zo onttrekt ■men zich aan die ordresj men fbyd daar door direftelyk af de oogmerken, web ie de Regeering heeft, of kan hebben, met re. latie tot ons verzoek; men vervaardigd een Requeft, aanlopende tegen ons verzoek; legthetzeN /e op de Schutters Doelen ter tekening, en gcsruikt al zyn invloed en verinogen op de gemoeleren, ja ook gepaard gamde met bedreigingen, >m ©nder hunne onderhoorige Schutters tekenaars e vinden. Kan de Krygsraad gewigtige redenen tegens ons Man allegueeren, waarom dan zulks niet in. een icricht op hetzelve Plan aan Uw Ed. Gr, Achtb, emeldP.., Neemaar, in tegendeel daar vanJ oekt men, door ongepafte middelen, hunne onerhoorige Schutters te doen tekenen, alleen met ogmerk, om door een groot getal Ondertekeaars de oogen van Hun Ed. Groot Achtb. als ? verblinden, en daar door de oogmerken van ïun Ed. Groot Achtb. tegen te gaan ? Uw Ed. ïr, Achtb. bdlbfen het onredelyke oezer behan* BlföjgJ üw Ed, Groot Achtb. oordeelen, of »er eigen-  jaarboeke;n, m?/, 1783. 789 eigenaartiger middel kan bedagt worden om twist en ongenoegen te zaaijen, ja Burger tegen Burgea in het harnas te jagen. Wy zwygen alle de kunftgreepen, welken ons zyn ter ooren gekomen , en welke gebruikt zyn om hun Requeft getekend te krygen; genoeg zy het, dat wy veele Burgers hebben aangetroffen , die, een valsch begrip van de inngting van ons Corps ontfangen , en toen getekend hebbende , naderhand, een waar begrip van de zaak bekomen. hebbende, met verontwaardiging en rouw over hunne ondertekening zyn vervuld geweeft. Onze vuës, Ed. Groot Achtb. Heeren! zyn, zonder ons zeiven tot lof te fpreeken, te zuiver; onze beginzelen te Vaderlandlievende, dan dat wy ons den toorn zouden behoeven te fchaarnen, welke onze ziel vervuld; noch wederhouden worden van dezelve met alle eerbiedigheid uit te Horten in den boezem van USd. Groot Achtb. Verre zy het van ons, ons intedringen in de Raadpieegingen van Ui-.d. Groot Achtb.; verre van te willen vooruitloopen, of onredelyke eisfehen te vorderen ; maar ook verkiezen wy niet ons zeiven en onze Committenten bloot te Hellen aan zo veele onaangenaamheden, en valfche betigtinaen, met welken wy beladen worden , en nog zullen word' n beladen door kwaadwilligen, zo lange UEd. Gr. Achtb. geen bepaald befluit op ons verzoek genomen hebben. Derhalven verzoeken wy Ed. Groot Achtb. Hee» ren! zo fpoedig mogelyk om Uwe hoog gunftige Approbatie ; en die van de Edele Groot Achtb. H. H. Die van den Gerechte dezer Stad; ineien echter de overweeging van ons overlegd Plan van dien aart mogte wezen, dat de Delibératien van Hun Ed. Groot Achtb. over het zelve zo fpoedig niet konden vallen , dan echter houden wy ons verzekerd, dat Uw Ed Gr. Achtb. (fchoon wy ons verpligt vinden, om den uitflag der Delibératien van Hun Ed. Groot Achtb. van heden eerbiaHhh a dig Ley- A~anfpraakvan Gecomm.van een Cchap Burgers*  7-os) NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- jjen. Aanfpraakvan Gecomm.van een gezelfchapJlurgers. dig af te wagten) zullen goedkeuren, dat wy ea ook namens ons Corps als Burgers en Ingezetenen intusfchen,ter verzekering van onze perfonéele veiligheid, ter bewaring van onzen goeden naam, en openlegging van onze welmeenende principes, welke thans zo malitieuslyk openlyk gefugilleerd worden, tot aanmerkelyke prsejuditie voor onze perfoonen en belangens, alle onze Demarches, dus verre by, en onder het oog yan UEd. Gr. Achtb. gebragt, door den druk aan bet publiek met ten eerfleu bekend maken ; evenv/el onder de plegtigfte verzekering, dat UEd. Groot Achtb. immer in ons die onderwerping, en dat vertrouwen in en op derzelver befluiten vinden zullen, als dezelven kunnen verwagten van waardige Medeburgers van een vry Gemeenebeft. . Hierop wierdt by die van den Geregte den jo Mei befloten en dadelyk, na het houden yan de vergadering gedaan eene mondelin? ge aanzegging aan den Collonel, als Hoofd van den Ed. Manhaften Krygsraad, inhoudende in fubftantie „ het ongenoegen van die „ van den Gereechte over het door den „ ICrygsraad gehouden gedrag , intusfchen n dat het bengt op het Concept Plan werdt „ ingewagt." Welke mondelinge aanzegging gevolgd is door een fchriftelyk befluit van den 13 Mei, aan den Ed. Manhafte Krygsraad toegezonden, byzonder af keurende het niet agtervolgen'van de mondelinge' afzegging op den yoorgen. faturdag aap den Collonel gedaan. Wy zullen dat befluit hier na onder de Rukken van de verdediging van deii Krygsraad mededeelen. Ondertusichen was den 12 Mei door die yan cjeh Gerechte goedgevonden, allé de ftuK  JAARBOEKEN^ Mei, 1783, IQt ftükken, tot hetoprigtén van eèri Vrycorps I.ey* betrekkelyk, te Rellen in handen van eene DEw» Commisfie, om daarop befigt te doen, het welk ingekomen zynde, is daarop, (de Heer Mr. J• Romswinkel de raadplegingen en het befluit aanziende; by die van den Gerechte goedgevonden en verftaan: „ Den Krygsraad van de Ed. Manhafte 3, Schuttery dezer Stad, by dispenfatie van j, de verpligting by het 36 Art. der Ordon- # nantie op het ftuk van de Schuttérye en ' „ Nagtwagt geftatueerd, en by die van den Gercgte dezer Stad op den 3 Febr. 1749 •„ geëmaneert, toe te ftaan derzelver gedaan „ verzoek, en denzelven gunftiglyk te per» mitteeren, om alle zodanige Schutteryen, welke lust en genegenheid zouden hebben om zich in de Wapenhandel te oeffenen, „ op zodanige tyden, en zo menigmaal zulks 3, 't meest zoude convenieeren, in den Wa„ penhandel te kunnen oefenen, mits hie„ mand der gemelde Schutteren, onder welk „ pretext ook, te conftringeeren; enwyders' denzelven Krygsraad af te flaafi derzelver gedaan verzoek, „ om te hebben Copie \ „ van zeker Requeft., 't welk geprefen- „ teerd mogt zyn, of geprefenteerd mogt 3, ., worden door of van wegens hun die ad1 „ dres zouden willen maken of gemaakt ' „ hadden ter erectie van een Vrycorps, 3J 3~ en, zo wanneer den inhoud van het Re^ „ quest in generaale termen mogte zyn „ „ ingerigt , . dat als dan de Supplianten j, „ mogten worden geinjungéert om by Mcui morie nader te detailleeren de fedenen 11 hh 3 „ „ vaff  792 NfEUWE NEDERLANDSCHE Lev „ „ van dat verzoek, en de gronden, waar den. 9, „ op zy zig daar toe geregtigt mogten „ „ oordeelen,"" „ En voorts aan het Gezelfchap of de So„ cieteit, binnen deze Stad opgerigt om zig „ in den Wapenhandel teoeffenen, te per„ mitteeren, zo als aan dat Gezelfchap of „ die Sociëteit zulks gepermitteerd word by „ deze om zig in den Wapenhandel te oeffe, ü nen? waar ter plaatfe dat Gezelfchap of „ die Sociëteit zulks komen goed te vinden, mits maar geè'ioigeerd van zodanige „ plaats, als waar op de Schutterye dezer „ Stad zig in den Wapenhandel mede oef„ feilt, en met bepaaling van binnen de Stad „ niet te fchieten, maar, dat verkiezende „ te doen, zulks buiten dezelve te verrig„ ten, en voorts van na de door hun daar „ toe gefchikte plaats niet te trekken byGe„ reformeerde Corps, maar gefepareerd en „ ieder op zig zelve, en wyder van, behou„ dens en geconferveerd de Rechten en Ge„ rechtigheden , den Krygsraad der Ed. •w Manhafte Schuttery dezer Stad competee,, rende, geene Perfoonen tot Mede - Leden „ van derzelver Gezelfchap of Sociëteit te „ mogen admitteeren dan de zodaanige, wel„ ke vrywillig en zonder eenige de minfte „ perfualie mogten genegen zyn Leden te worden. „ Wordende het niet te min onverlet ge „ laaten aan de zodanige, diegeappoin&eer „ de Schutteren zyn, of mogten worden ons „ ook Mede-Leden van die Sociëteit te kunh nen worden, doch niet anders dan met 33 de  JAARBOEKEN, Mei, 1783» 7P3 „ dezen verftande \ dat de zodanige door Le*. I Mede-Leden van dat Gezelfchap of So-Den* cieteit te zyn of te worden , niet geli'beteerd zyn'van, maar wel degelyk onderworpen blyven, aan, de verphgtingert 1 by 't 47 Art» der Ordonnantie op het Stuk der Schuttery en Nagtwagt bepaald. „ En dat verder gereferveerd zullen bly* „ ven alle zodanige nadere dispofitien, als by nadefe Deliberatien op de Poin&en erl Zaken tot allen dezen betrekkelyk , en 3, waarom ent by deze niet is gedisponeerd, zal bevonden worden te behooren» En zal by Extraét. Copia dezer gegèeven worden aan den Krygsraad der Ed. Z Manhafte Schuttery dezer Stad, als med« aan de Gecommitterdens uit de Leden vart l' de Sociëteit of het Gezelfchap binnen deze Stad opgericht om zig in den Wapenl handel te oeffenen, ieder voor zo veel hun ], aangaat, tot derzelver narigt en om zig v daar na te reguleeren, &c " Vervolgens is nog by die van den Gerechte den 22 Mei dit befluit genomen: Éxtract uit het Register der Refoltttien van den Gerechte der Stad Leyden, Litt. A, . In dato den 4» Mey 1783. De Heer Eerfte en Prffifiderende Burgemeester enz. Is goedgevonden en verftaafl*  W4 NIEUWE NEDERLANDSCH3 ry?2zK?£md ™ de Ed- ***** Sctartó. t= rekken by geformeerde Co%t ^aftéfeS reerd en ieder op z e zelve en S^P3 bondens en geconferv^erfde'ReVZ /„ r„°, br tery dezer Stad competerende . pPPnP p-rfx™! tot .Mede-Leden vin de?zelverg^£dfc£?3 Sociëteit te mogen admitteeren dan dezodanig welke vrywillig en zonder eenige de minfte pS£ fie mogten genegen zyn Leden°te worden. P Wordende het niet te min onverlet eelaat-en »n de zodanige, die geappdaeerte^utSïlvï" of mogten worden om ook Mede-Leden vaSe Sociteit te kunnen worden, doch nfet anders dan met dezen verftande, dat de zodanige dóoMe de-Leden van dat Gezelfchap of SociteTtezvn of worden , DIet gehbereerd zyn vari rL- Jet degelyk onderworpen blyven, ISb™e'müZ& gen by 't 47 Art. der Ordonnantie op het sïukder Schuttery en Nagtwagt bepaald. P ö™Kder ^n dat verder gereferveerd zullen blvven allpzodanige nadere difpofitien, als by nadereDelihi! ratsen op de Poinéten en Zaken tor%Tdezerlbt trekkelyk en waaromtrent by deze nir t is eedffno necrd, zal bevonden worden te behoó ren? P £n zal by Extraft Copie dezer gegeten wor- den  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 795 cicn aan den Krygsraad der Ed. Manhafte Schuttery dezer Stad. als mede aan de Gecommitteerdens uit de Leden van de Sociëteit of hetGezeU fchap binnen deze Stad opgericht om zig in den Wapenhandel te oeffenen, ieder voor zo veel hun aangaat, tot derzelver narigten om zig daar na te reguleeren* Wy moeten nu ook rde verantwoording van den Krygsraad der Manhafte Schutterye dezer Stad mede deelen. En nadien wy vooi al de orde des tyds in het oog houde, zullen wy de egte Rukken, die als bylagen dienen, vooraf laten gaan, en daar op de verdedi ging, op die Rukken gegrond, laten volgen. Voor eerst komt hier dan in aanmerking een Extrttt) Authenticq uit de Nota len van den Edelen Manhafte) Krygsraadt van de Schuttery der Stad Leyden, gehouden 0 den 23 April, 29 April en ac Mey 1783. Extra Ordinaire Vergadering op de Doelen , 's morgens ten 9 uuren den 23 April 1783. Den Ed. Manh. Heer Collonel rapporteert in dee ze Vergadering, als dat volgens het gerefo veerde in de Vergadering van den 22 April weget bet doen eener Commisfie, op ontfangen Berif. van den Wagtmeefter , dat den Wel Ed. Gefh Heer Burgemeester Speelman de Commisfie uit de Krygsraad direft konde afwagten, en dus hun Ei Manh. tegeu agt uuren na deszelfs huis gega: Hhh 5 SA Leyden Befl. van den Ge. fechte nopens het vry Corps. t 1 1 » e n i i ;t n U n n  Leïde Ref. va ckll taaa rai 23 Apri 1 1 1 1 t I v V 794 NIEUWE NEDËRLANDSCHE 'ter, al te J»nt tota^^wS^ Geftr. de nadeehge gevoleen di*.,,{, hl, d* eert dan Har teren te wordengeappui- eert, aan dat voorn. Request tot no2 toe onerévn *D5 teffens raadehde dezelve rnl;7 Y Heer Burgemeefter vw dtfenSïJfi0 Jit de Krygsraad belet te vrsa^en ^otams^ imfie om een uur afwagten zal m ezelve , dat de belangens van h"t Col Sn H oorgedraagen , met verzoek daar inne te"will™ Qorzien, en zo veel mogelyk Hun Td MaS 2 otegeeren, het geen door hun Ed Geftr »,n tglyk is aangenoomen. "r* gjn* Voor welk rapport den Heer Cclloael ten hoog- ftg  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 797 Re bedankt is, als mede gelyk de overige Heeren ] Gecommitteerdens, voor het verrigten der Commisfie en hunne betoonde yver en vlyt in dezelve. . - Ten tweede een befluit genomen op de Extra Ordinaire Vergadering op den Doelen, 'smorgens ten io uuren den 29 April 1783. De Ed. Manhafte Heer Collonel communiceert in decze Vergadering, dat zyn Ed. Manh. benevens de verdere H. H. Gecommitteerden gisteren eevaceert hebben ter exammatie van en deliberatie over het door Hun Ed. Gr. Achtb. aan de Krvssraad overgeleverde Concept Plan ter oprigtina van een vry Corps, om daarop van wegen! de "Krygsraad fchriftelyk te dienen van Bengt; dal door HT H. Gecommitteerden het zelve Plan met d« uiierfte accuratesfe is nagegaan, en na rype over weeeing is bevonden het voorn, plan, op zig zelf eenóme'>, niets voor de Krygsraad beduidt om ee nis bericht met vooruitzicht van goed gevolg t< geeven, dewyl voorn. Concept plan, als t wan iets te kennen geeft, het welk reeds tf and gegree pen heeft,'en waar omtrent men mi de pointei van inrichtinge fieldt, dat derhal ven H.H.Gecom mitteerden van gedachten zyn, men een Commis fie fheeden nog) moet formeeren, om by HunEc Gr/ Achtb. te gaan, en te vraagen Copia van vooraf ingeleverde Kequest tot het oprichten va een vry Corps, om te kunnen weeten, op wat m< twen en gronden zulks verzogt is, en de noodza kelvkheid waarom, dewyl het Hun Ed Manh. 0 doenlyk was, om een bericht te geeven op eeni: ichikkingen, zonder bewust te zyn van de gronde waar op dezelve gemaakt warren, en dat dus semelde Concept Plan niet anders, als een bylf ee van 't Request, was aantemerken; en by ald «> de L,ETDESf Hef. *an den Krygsraad vars 59 AfTil 1753- 1 I « l. t n ). a- Bo a» 't aenar  793 NIEUWE NEDËRLANDSCFlÉ , LCYDjEI Ref; ra;, den Krygsraad van 29 April 1 i 2 c ( V g c tl z VI E tr V( za de dc kt tn ge 1ÏN èb i door Hun Ed. Gr. Achtb. mogte gerefufeert wof." d.'o , daar van Gopie te geeven, als zynde nog niet in de Vroedfchap , waar aan geprefenteerd is, overgegeven, men zeer decent Copia van het zelve per een te prefenteeren request zoude kanj nen verzoeken , te meer, daar het Concept Plari oök aan de Vroedfchap is geaddresfeert, en egter door Hun Edele Groot Achtb. Copia van dien aan de Krygsraad is gegeeven , ën Of men teffens Copia van 't Request , door eenige Burgers aan Hun Ed. Manh, ter vifie gegeven, niet zoude overleveren aan Hun Ed. Gr. Achtb., om te toOnen de vi. gelande van de Krygsraad om de rust eneenigheid >nder de Burgers te houden, en teffens te bewyzen er veele onder de Burgery waren, die, verre van >oor een vry'Corps geaDimeert te zyn, -daar zeer egen waren. 'Dan voor en aleer by H. H. Burgemeefteren té ;aan, zouden H. H. Gecommitteerden van oordeel yn, men van dit hun voomeemen alvoorens aan en Wel Ed. Geft. Heer Bmgemecfler Speelman aan wien de kwaliteit van Deeken tegenwoordig 'egens de indifpofltie van twee oudde H. H.Bursmeefteren competeert; kennisfe moest geeven m zyn We' Ed. Geftr. appui te erlangen, en geen den van Offenfie mogt gegeven worden, aan een tak van dat gewigt ignorant gehouden was en ;rzoeken H. H. Gecommitteerden, dat, indien H.' . Committenten die zaak aan het beftuuren verduwen van Hun Ed. overlaaren willen, generale »lmagt te mogen hebben, om ten einde toe die ak volgens haare gedagten ten meesten nutte van Schutterye ter uitvoer te brengen; op dat daat or Veele Extraordinaire Vergaderingen zouden nnen gemenageert worden, edog by een Exordinair geval, alvorens iets ter uitvoer te brenn, Hun Edele Manhafte Advies te zullen innee:n. Welk laatfle poïnt Unaniem goedgevonden is; H. H. Gecommitteerden volmagt gegeven, om die  JAARBOEKEN, Mei, 1783- 70!? die zaak, ten fine van een goed einde; verder te vervoleen en ter uitvoer te brengen. ' De Propofitie mede gegouteerd zynde, zyn de U H. Collonel en Hoofdman Keun, verzeld van de'n Secretaris na het Raadhuis gegaan om hunne Commisfie te volbrengen, enden HeerD^/zalvoorens aldaar te fpreeken, door dien H. H. burmeeheren reeds vergadert waren, doende hy deszelfs terugkomfte rapport; den Wel lid. Ueltr. Heer Deeken het plan gegoateerdt had», en het verzoek van Hun Ed. Manhafte fzouder dat H. H Gecommitteerden in Burgemeefters Kamer gewéést waren) aldaar had gebragt en geantwoord dat, dewyl het geprefenteerde Request ter oprigting van een vry Corps nog met by H. H. Burgemeefteren was ingezien, veel min in Vroedfchap! Kamer ingelevert, men in de onmogelykheid was aan 't verzoek van Hun Ed. Manh. te voldoen. te meer daar van wegens het vry Corps was ver zoet voor als nog het zelve te willen aanmerkei als niet geprefenteert, en men het dus konde re kenen als niet exifteerende, dog dat, zo dra he zelve ingelevert zoude worden, Hun Ed. JYiann zouden krygen Copia van dien, en zo lange kon den wagten met het inleveren van hun bengt dat zyn Wel Ed. Geftr. zoude ter kamer yan IH Burgemeefteren overleveren het Copie Rt queft, te prefenteeren door eenige Burgers tc weeringe van het vry Corps en op de vraag doe H. H. Gecommitteerden gedaan, of Burgemei fleren aggregeren zouden', indien 'er een Reque van dien inhoude door de Schutters wierde gi prefenteert, rondborilig antwoordde zulks mi onaangenaam zyn zoude, en geen zwanghe: vond, al was 't dat H. H. Hoofdmannen ïed in deszelfs refpedfive Vaandel het zelve deeder en op de groote Kamer op den Doelen ter tek Ding nederlegden. Verder H. H. Gecommitteerden ontflaande 0 hun verzoek in Burgemeefteren Kamer te bre ge DEN. Ref. van, den Krygsraad van 29 April 1 t V t r 1 :t d :r ? m n-  Leyden. Ref. van den Krygsraad van den 29 April 1 I I t ] 8 ï O n 11 d P d z v is f 01 loo NIEUWE NEDERLANDSCHS gen, en dat van egaale kragt was, als of zulks reëel was verrigt. Dan verzoekende als Deeken , of Hun E J Manh. niet aan zyn Wel Ed. Geftr. of den- H er Screvilius zouden willen ter haud (rellen die tegenwerpingen, die op het Concept Plan van 't vry Corps met reden zouden kunnen gemaakt worden» Hun Ed. Manh. hier op geraadpleegt heb enle, hebbfen verftaan met het berigten op hetCon:ept Plan provifioneel te wagten, tot dat men Cojia van 't gepraefenteerde Requeft zal hebben ontfangen. En om eenige aanmerkingen dien aangaande te j ?even aan den Wel Ed Geftr. Heer Deeken, daar )ver nader te zullen delibereeren. Ten derde een befluit genomen op de Extrerdinaire Vergadering op den Doelen namiddag ten 2 uuren, den 2 Mei 1783- f~Jen Ed. Manhaften Collonel rapporteert (mede ^ uit naam der verdere H. H. Commisfarisfen,) Is dat, na het fcheiden der laatfte Extraordinaib Vergadering op den Doelen, zyn Ed. Manh. ntboden is by den Wel Ed. Geftr. Heer Burgeïeefter Speelman, dewelke zyn Ed." Manh. commniceerde, als dat H. H. Burgemeefteren nasr hunne gedagten hadden laten gaan over het refenteeren van een Requeft door de Schutters ïr refpedbive Vaandelen > en liever daar omtrent g niet wilden inlaaten, en in hun geheel blysn; waar op by Hun Ed. Manh. gerefolveert , in gevolg van H. Ed. Gr. Achtb. ook in hun «heel te blyven en de Schutters te laten ageeren 1 welgevallen. Accordeert, voor zo verre 't geëxtraheerde aangaat, met het Notulboek van den Krygsraad. (was get.) |J. G, de Mey van Streefkerk. Ten  JAARBOEKEN, HWi 1783- Ten vierde volgt hier op het Plan tot op- ï rigting van een Vrycorps het welk wy hier1 voren reeds hebben medegedeeld. Ten vyfden volgt het Requeft door den Krygsraad, der Stad Leyden aan de Ed. Gr. Achtb. '.Heeren die yan den Gerechte dei zeiver^ Stad gcprefenteerd op den 12 Mei 1733. Aan de Edele Groot Achtbaare Heeren die van den Gerechte der Stad Leyden. Geven eerbiediglyk te kennen de Colonel, Hoofd-. mannen en Lieutenants van de Schuttery der-, Zeiver Stad, Dat, in de voorige Maand April van dezen jaare; qan den Supplianten door de Ed. Gr. Achtb. Heexen Burgemeefteren zynde ter hand gefield zeker Concept Plan tot het erigeeren van een vry Corps uit Burgers, Poorters en Ingezetenen dezer Stad, ten einde daar op door de Supplianten zouden worden geformeerd en ingediend hunne Confideratien en bericht, de Supplianten daar over in den Krygsraad rypelyk hebben gedelibereerd en daar na Conform het eenparig begrip van alle de Leden, aan de Ed Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren mondeling hebben te kennen gegeven, dat het aan de SupHanten,onder verbetering, was voorgekomen a dat het Concept Plan, aan hun ter handgefteldj en behelzende eenige geprojecteerde primitive fchikkingen tot het oprichten, mitsgaders eenige huis. houdelyke fchikkingen tot het in ftand houden var een vry Corps, niet anders konde worden aange merkt dan flegts een Bylage te zyn van het Requeft, het welk door die geenen, welke een zodanig vry Corps verlangden op te richten, tot das einde ,EY>EN. ^Leq.van ien Xrygt■aad wi*ens het 'Plan van ten vty Corps. (  802 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Leyden Req. van den Krygsraad wegens het 'Plan van fen vry Corps. d i \ i c l 1 einde waarfchynelyk zoude geprefenteerd zyn , pf nog geprefenteerd worden, en waar by buiten twyfel de Motiven en redenen, om welke men het» oprichten van een vry Corps binnen deze Stad voor nuttig en noodzakelyk hield, mitsgaders de gronden, op welken men zig daar toe bevoegd en gerechtigd oordeelde, duidelyk zouden zyn opengelegd. Dat de Supplianten derhalven verzogten communicatie van het zelve Requeft te mogen heb. ben, zo het reeds geprefenteerd was, ofte anderzints, na dat het zelve zoude zyn ingeleverd geworden, ten einde als dan het een en ander te gelyk in overweging te neemen en zig daar door in ftaat gefteld te vinden, om aan de intentie van dezen Gerechte te voldoen op een wyze, overeenkomftig met het gewicht der zaake en de groote gevolgen, welke dezelve zoude kunnen hebben. Dat de Supplianten, meteen eerbiedig vertrou. wen, dat op een zo equtabel verzoek geene bedenking konde gemaakt worden, dan ook hebben ïerefolveerd, om over het voorfchreeve Concept Plan niet verder te delibereeren, voor dat zy ook het reeds geprefenteerde of nog te prefenteren Requeft in handen zouden bekomen hebben, dan Jat, de Ed. Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren nu eenige dagen geleeden den Colonel voor ziggerequireerd en naar het Bericht van den Krygs•aad op het voorfchreeven Concept Plan gevraagd ïebbende, de Supplianten, na de zaak op nieuws e hebben overwogen, gemeendt hebben een verdoek , dat hun zo billyk en in de gevolgen zoo gevi'chtig voorkwam, by Requeste aan deezen Geechte te moeten herhaalen. Immers Ed. Groot Achtb. Heeren! een van beilen is waar, of daar exfteren gewichtige redenen, m welke men het oprichten van een vry Corps roor nuttig en noodzaakelyk boude, of daar exteeren zodanige redenen niet; het laatfte kunnen 'de  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 803 de Supplianten van hunne achting waardige Medeburgers niec vooronderftellen, wanc zonder zeer gewichtige redenen iets nieuws in te voeren is zelden goed, doorgaans gevaarlyk, en de Supplianten zonden het in dat geval noodeloos achten in het brede te berichten over geprojecteerdefchikkmgen, beirekking hebbende tot een Plan, hetwelk door geene genoegzame reden gefouteneerd wordende, dog waarfchynelyk nooit tot ftand zoude koomen; 20 'er dan naar liet begrip van die genen, welke' een vry Corps verlangen op te richten , zodanige gewichtige redenen exileeren, dan ligt 'er de Supplianten ten hoogiten aan geleegen om daar van volkomentlyk geïnformeerd te zyn ; te meerder* omdat aan de Supplianten tot hier toe geene de minfte redenen zyn voorgekomen; om welke heroprichten van een vry Corps binnen deeze Stad voor nuttig en noodzaakelyk zoude moeten gehouden worden: want het is niet genoeg hier toe in vago te zeggen, dat de geprojecteerde fchikki.ngen het welzyn vin deeze Stad en derzelver Groot Achtbaare Regeerders alleen ten doelwit hebben* zo als dit by het Concept Plan in generale woorden wordt ter neder gefteld ; de Supplianten gelooven gaarne, dat hunne Medeburgers ter goeder trouwe zo denken, maarzy geloven te gelyk, dat zy ook ter goeder trouwe kunnen dwaalen, en dat wel ligt door het oprichten van een vry Corns, fchoort met dë beste oogmerken gclchied, aan het Welzyn van déze Stad, derzelver Groot Achtbaare Regeerders en het ganifche Lighaam der Burgerye een groot en onherftelbaaar nadeel zoude kunnen worden toegebracht , cn dat in tegendeel, wanneer zodanig vry Corps agter weege biyft, het Welzyn van de Stad t het welk by de Supplianten mede zeer zwaar weegt, en waar voor zv, als 't 'er op aan mochte komen, (dit God verhoede) bereid zyo goed en bbed op te zetten, geen het minde gevaar loopt, men dient derhalven in het_ byzonder te detailleeren de gewichtige redenen', welke men zoude mogen menen te exfteeren ? waafom ee&e nieuwigheid Van dieri lil *«! LEYorff Req. van den Krygsraad teeens het Plan vait ',en vry lorps*  Leyden. Req. van den Krygsraad tegens het Rian van een vry Corps. 804 NIEUWE NEDERLANDSCHE aart en op zig zelfs z-»er gevaarlyk, thans alhier zoude behooren te worden ingevoerd: de Supplianten zyn van die redenen volftrekt onkundig, en, zo lan^e zy daar van onkundig gehouden worden, buiten ftaat om behoorlyk en voldoende te berichten : zy kunn n by deze gelegendheid ook hunne billyke gevoelgheid niet ontveinzen, dat men by het Concept Plan, hoewel mede mtar in het voor by gaan tn in generaale termen, gewag maakt van nabuurige plaadèn, alwaar een dergelyk vry Corps reeds is opgericht, en het zelve als een voorbeeld aan den Krygsraad fchynt te willen voordellen, even als of hier mede zodanige redenen exfteerden, om welke onder anderen in Ihet nabuurig Rotterdam een vry Corps is geconftitueerd: de Supplianten danken de Voorzienigheid, dat de gemeente van Leyden zig tot hier toe ftil en vreedzaam heeft gedragen en 'er [zig in dezen kommerlyken tyd alhier nooit eenige de minfte oproerige bewegingen zyn befpeurd, maar zy meenen voor de braave Schuttery te mogen repondeeren , dat, zo men ook hier, onder welk voorwendfel het mogt geweeft zyn, de Publicque ruft hadde willen verftooren, die weinige kwalyk gezinden, welken dog overal gevonden worden, ras zouden ondervonden hebben, dat de Burgery, aan hunnen eed en pligt fetrouw en bezield met gevoelens, welke braave 'atriotten pasfen, moed en kragt genoeg hadden om oproermakers tegen te gaan en hunne Stad met derzelver braave Regeerders te beveiligen, en zy behoeven dan ook niet te vreezen, dat dergelyke redenen, als door de braave Vryburgers van Rotterdam opentlyk by hun Requeft zyn geallegeerd geworden, immer op de Burgery van Leyden zullen geappliceerd kunnen worden. Zo veel belang als de Supplianten dan hebben om de redenen te weeten, om weike men hier een vry Corps wilde opgericht hebben, even zo veel is hun gelegen aan de gronden , 0p welke men meent daar toe bevoegd en gerechtigd te zyn; want  jaarboeken; Mei, 1783* s05 want tót hier toe zyn de Supplianten in een zo zy vertrouwen gegrond, denkbeeld, dat het zelve met de Conftitutie van deze Stad, met de Conftitutie van de Schutterye en derzelver voor. rechten volftrekt onbeftaanbaar is* Daar nu de Supplianten, zonder van het een en ander behoorlyk onderricht te zyn, niet dan! zeet gebrekkig op het Concept Plan zouden kun-, nen berichten * eu daar men in een zaak van dar gevvigt en van die verre uitziende gevolgen met geene overyling, maar integendeel, zodeSuppli-1 anten rrieenen, met veel bedaardheid en reflectie behoort te werk te gaan * zo vertrouwen de Supplianten, dat Uwe Ed. Groot Achtb; hun tot hier toe gehouden gedrag zullen billyken, en zv neemen op nieuws de vryheid van zig töt Uwe Groot Achtb; keerende,oötmoediglyk te verzoeken, dat, aivoorens van den Krygsraad gerequireerd word Bericht op hetlConcept Plan tot het oprechten van een vry Corps , aan denzelven worde ter hand gefield het Requeft, dat daar toe reeds rnogte geprefenteerd zyn, of nog geprefenteerd wordent en, by aldien zodanig Requeft alleenlyk in generaale termen mogte zyn ingericht, dat als dan aan de Requeftariten moge worden géinjungeerd, oiri by Memorie te detailieeren de redenen, om Welke zy zouden mogeh meenen, dat alhier eeh vry Corps zoude behooren te worden opgericht, mitSRadet de gronden, op welken zy zig daartoe bevoegd en gerechtigd oordeelen, en dat daar na aan de Supplianten een con venabelen tyd worde geaccordeerd* om op het een en ander hunne Confideratien eü beticht in te leveren, zodanig als de aarten het gewigt van deze zaake vereisfchen, verzoekend* hier van Appoincfement, of Refolutie in forma* jt Welk doende &c, Uiqï op volgt teii fesde d.4 Jii ft Leï* dfn. Req. van ien Krygs■aad te» yens het )>lan vdtï '.en vry lorpu  to6 NIEÜWE NEDFRLANDSCHE Leyden. Aan- fpraak van den Collonel der fchutte rye aan Burgemrs. Mondelinge aanfpraak, door den CoU lonel van de Schutterye ten zeiven dage aan de Heeren Burgemeefteren gedaan. EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN i V\e Officieren van de gezamentlyke Compagnien " der Schutterye dezer Stad hebben aan hunne refpective Kapteiren verzocht, om voor hun aan Uwe Ed. Groot Achtbaaren te willen inleveren een Requeft, door het grootfte getal Schutters getekend en opzicht hebbende op het vry Corps, het welk men binnen deze Stad tragt opterichten. Wy hebben gemeend dit verzoek niet te kuunen weigeren en ons te liever hier mede belaft, om dac daar d"or word voorgekomen een eclat, het welk een commisfie, uit veele perfoonen beftaande, ongetwyfeld zoude veroorz-aken. Wy vertrouwen, dat Uwe Ed. Groot Achtb. dit ons gedrag zullen goedkeuren, neemen de vryheid dezelve Requeften by deze over te geven en in naam van onze Officieren en Schutteren te verzoeken , dat daar op by de Edele Groot Achtb. Heeren van den Gerechte zodanige reflexie worde geflagen, als dezelve tot welzyn van de goede Burgerye zullen oordeelen te behooren. Wv kunnen by deze gelegenheid niet ontveinzen , Edele Groot Achtb. Heeren! dat wy met de uiterfte aandoening hebben vernomen, dat op gepasfet rden Saturdag avond, drie Heeren Leden van de Vroedfchap dezer Stad zig op den Doelen vervoegd hebben en gevorderd ledture van het Requeft, het welk aldaar ter tekening lag voor die Schuiteren , welken zulks vry willig verkoozen, waar na dezelve Hteren uit naam van de Ed. Gr. Achtb. Heeren Burgemeefteren hebben geordonneerd de verdere teekening van die Requeften te ftaaken, het welk dan ook de reeden is. zo als de Officieren ons geïnformeerd hebben, dat die Re- queftee  JAARBOEKEN, Mei, 17B3. 807 queften niet nog door een grooter aantal Burgers zyn ondertekend geworden. Het fmert ons Edele Groot Achtb. Heeren! dat, daar wv met verzekering meenen te kunnen zeggen, dat "in deze niets gepasf-erd is, het geen met de goede orde in eenig opzicht kan gezegd worden Itrydig te zvn, en daar wy vertrouwen, dat het aan elk Burger en veel meerder dan aan het refpeftabel lighaam van de Schut ery altyd vryftaat, om adresfen, eerbiediglyk en ordentelyk ingericht, aan hunnen Magiftraat te maken, dat door eene zodanige orde aan verfcheidene braave Burgers occafie gegeven word om zig te beklaagcn, dat zy daar door in hunne burgerlyke Vryheid worden verkort en belemmerd, en wy protelteeren by deze, dat, daar wy tot hier toe door eene voorzigtige directie, waar van. wy bereid zyn ten allen tyde , als het van ons gevordere word, verantwoording te doen, zorge gedragen hebben, dat de goede orde onder de Burgerye bewaard bleeve en alle onrustige bewegingen voorgekomen werden, wy ook nimmer refponfabel willen zyn voor de onaangenaame ge. volgen, welke een dergelyke ftap zoude lunnec hebben by anderzints braave en wel geintentioneerde Burgers. Ten fevende een Requeft door de Acht Compagnien Schutters der Stad Leyden, op den ; 3 Me-, 17Ü3 aan de. Edele Gr. Achtb- Hee' ren, die van den Gerechte derzslver Stad, geprefenteerd. Aan de Edele Groot Achtbaare Heeren die van den Gerechte der Stad Leyden. Geven met behoorlyke eerbied te kennen de ondergetekende Burgers, zynde te gelyk alk dienftdoeo.de Schutters dezer Stad. iii 3 Dat Leyden. Aan- fpraak van den Collonel der fchutterye aan Bur gemrs.  8o8 MIEUVVE KEDERLAKLSCHR Lé-v- Rea, der Comp. Schutters tegens het Rian van een vry Dat de Supplianten tot hunne merkelyke ver? wondering nu onlangs zyn geïnformeerd geworden, dat 'er ;door eenige Burgers en Ingezetenen van deze Stad een ontwerp was gemaakt om een Corps gewapende manfchap, buiten de Schutterye en onaf hankelyk van derzelver Deeken en Hoofdluiden, optericbten, onder den naam van vry Compagnie, gelyk ook dat men dit ontwerp thans dadelyk ten effecfe trachtte te brengen, en daar toe aan hunne Edele Groot Achtb, reeds een adres hadde gema kt, of op het punt ftond van te maken. Dat, hoe zeer de Supplianten verre af zyn van de inzichen hunner braave, en, zo zy gerustelyk vertrouwen, ook in deze wel gemrertioneerde mede burgeren eenigzints te verdenken of ten kwaadc te duiden , zy nogthans aan de eene zyde ver* meenen, dat 'er zelfs geene fpecicufe, veel min genoegzaame, redenen zullen worden bygebragt, om jwtlke in deze Stad, waar lu tot ber toe een iegelyk het vreedzaam genot van zyne burgerlyke vryheid heeft gehad, een zodanig vry Corps zoude behooren te worden opgericht, en aan den ande» ren kant, dat zulks niet zoude kunnen gefchieden zonder verkorting van hunne rechten en voorrechten; zopder eene merkelyke prejudicie en onherflelbaare fletrisfure toe te brengen niet alleen aan bet gantfche Lichaam van de Schutterye , maar ook van de geheele Stad, zonder den moed en lult van eene braave Schuttery uit te dooven, en zonder de eendracht, welke tot hier toe zo gelukkigIjk onder de Burgery gefubfifteerd heeft, in eene heillooze tweedragc te veranderen, welke de droevigfte onlusten, waar van men nu zelfs reeds eenige beginzelen heeft vernomen, ten gevolge zoude fcun«» pen hebben, Dat, voor zo verre men misfehien zoude mogen voorwenden, dat de Schqtterye dezer Stad niet genoegzaamgeoeffend is in den'Wapenhandel,om in tyd van nood, (welken God verhoede,) kragtdadjglyk te kynnen ageren 3 de Supplianten daarop mot-  JAARBOEKEN, Mey% 1783. 809 moeten aanmerken, dat, gelyk zy reeds voor lam 1 ge begeerte hunne hebben getoond , om, als van ouds, 1 door meerder exercitiën geoeftend te worden, zy ook als nog niets meerder verlangen, dan dat daar- omtrent onder het welbehaagen van Uwe Ed. Gr. < Achtb. door hunne Hoofdluiden de meest conve < cabele fchikkingen worden gemaakt, waarover dan 1 ook by Dezelven, zo zy geïnformeerd worden, actueel gedelibereerd wordt, en het welk, zo de, Supplianten ven rouwen, tot een gelukkig gevolg, zal hebben , dat die genen , welken nu met de beste oogmerken een vry Corps trachten op te richten, zig onder de Vaandels der Schuttery zullen begeeven, de gemeene Wachten en Tochten helpen waai neemen, en door hun goed voorb eld eenen heilzamen nayver verwekken, ten einde alzo gezamentlyk in den Wapenhandel geoeffend wordende, in tyd van nood, tot verdediging van Land en Stad en derzelver dierbaare voorrechten, moedig op te trekken en eensgezind daar voor goed en bloed op te offeren, waar in de Supplianten zig op het voorbeeld van hunne braave Voorvaders nimmer achterlyk hoopen te betoo- Dat, hoe zeer de Supplianten wel vertrouwen, dat dit een en ander en het geen daar rog verder zoude kunnen worden bygevoegd, de gewoone oplettenheid van Uwe Ed. Gr. Achtb.,, tot handhaving der Burgerlyke Rechten en Voorrechten , mitsgaders tot bewerking en aankweeking van de goede rust en eendracht, zodikwyls, en in dezen kommerlyken tyd zo uitmuntend betoond, niet zoude echappeeren, zy zig echter onvermydelyk verplicht geoordeeld hebben, om dit aan Uwe Ed. Groot Achtb. eerbiediglyk te kennen te geeven, ten einde hun ftilzwygen niet rrisfchien worde geduid , als eene goedkeuring van een ontwerp , hetwelk de Supplianten als ten uiterfte fchadelyk menen te mogen en te moeten afkeuren. Weshalven de Supplianten zig keeren tot Uwe lii 4 Ed. :.ey- )en. leg. der Zomp. Schut' ■ers te~ *ens het Plan van >en vry Corps.  Si© NÏEÜVVENEDERLANDSCHE Itr- DEN. Req. der agt Comp. Schutters nopens het 'Plan va) (en vry Corps, Ten agtfte cte> Refolutie van de Ed. Groot Achtbare; Heeren, die van den Gerechte der Stad Leiden, in dato den 13 May 1783. RfctraB uit het Notulboek gehouden ter Kamer van de Edele Groot Jichtbaare H. H. Burgemeefteren en Regeerders der Stad Leiden Litt. M: M; In dato den 13 Mei 1783. Die van den Gerechte der Stad Leiden, met de uiterrte bevreemding, en niet mindere aandoemug , hebbende moeten ontwaar werden, dat, niet tegenftaande op Saturdag den 10 deezer des voordemiddags door Heeren Regeerende Burgemeelteren, uit naam en volgens fpeciale Refolutie van die van welsemelden Gerechte, aan den Colo» nel van dezer Stede Manhafte Schutterye, daar toe Ed. Gr. Achtb. , eerbiediglyk verzoekende , dat Uwe Ed. Gr. Achtb. alle zodanige verzoeken , welke reeds gedaan mochten zyn , of by vervolg rog gedaan worden , tot het oprichten van een Corps gewapende Manfchap binnen deze Stad,onder welken naam het ook mogte zyn, dat afgezonden zoude zyn van de Schuttery en onaf hankelyk van derzelver Hoofdluiden, gelieven te wyzenvan de hapd, t 't Welk doende &c; Geteekend met Achthondert twee en Zeventig differente handen of meiken»  J A A RB O E KE N, töêyf, «« «presfclyk ontboden, was aangczegt, dat het aan t weiger», die van den Gerechte gansch met weige- i vallig was, dat in plaats, dat door den Krygsraad der gemelde Manhafte Schutterye wierd voldaan J aan het geven van een van hun gevorderd bericht * op een aan hun ter hand gefield P.an ter Erectie t van een vry Corps, het tekenen van Requeften te- L een de Erectie van voorsz. Corps in de Schutters Doelen door gemelde Krygsraad was gefavori-f leert • men egter in den Naaiddag van die zelve 10 dezer, terwyl de meergemelde krygsraad inden Doelen was vergadert, en deze've dus volledige kennisfe droeg van de aanzegging des voordemiddaüs aan den Collonel gedaan , met het doen tekenen van voorsz. Requesten in het by wezen van een der Wagtmcefters van gemelde Schutterye, en dus met medeweten van voorsz. Krygsraad, was voortgaan; en kunnende deeze daad niet anders aanzien dan eene minachting, difrefped, en vihprendie van de orders , door die van welgem. Gerechte aan den meergem. Krygsraad gegeven; hebben na voorgaande deliberatie goedgevonden en verftaan , dat deswegeos de gemelde Krygsraad derzelver uiterfte ongenoegen en indignatie zal werden te ver. ltaan gegeven, gelyk eefchied by dezen; en dat denzelven Krygsraad ernttig zal worden aanbevolen, gelyk dezelve aanbevolen word by deze, van zich voortaan 1'oigneufelyk te wagten van zichecnigflnts te onttrekken aan, veel min niet te refpecteeren of niet te obedieeren alle zodanige ordres en bevelen, als die van den Gerechte voorsz. denzelven zullen goedvinden te geeven of doen geven, willen, de en begeerende, dat dezelve exaclelyk en punc-elyk werden geobferveerd en naargekomen , er da» weiders den gemelde Krygsraad z>l worden ge last gelyk ge!a den.  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 313 ingericht, dat als dan de Supplianten mogte wer-I den geinjungeert om by Memorie nader te detail- r leeren de redenen van dat verzoek, en de gronden , waar op zy zich daar toe gerechtigt mogten j oordeelen. . . « En voorts aan het gezelfchap of de Sociëteit bin-, nen deze Stad opgericht, om zich inden Wapenhan-, del te oeffenen, te permitteren, zoals aan dat ge-, zelfchap of die Sociëteit zulks gepermitteert werd, by dezen, om zig in den Wapenhandel»te oeffenen, waar ter plaatzen dat g-zellchap of die Sozieteit zulks zal komen goed te vinden, mits maar geëloignecrt van zodanige plaats, als waar op de Schutterye dezer Stad zich in den Wapenhandel mede oeffent, en met bepaling van binnen de Stad niet te fchieten, maar dat verkiezende te doen, zulks buiten dezelve te verrichten, en voorts van na de door hun daar toe gefchikte plaats niet te trekken by geformeerde Corps, maar gefepareert en ieder op zich zelve;en wyders van, behoudens en geconferveert de Rechten en gerechtigheden, den Krygsraad der Ed. Manhafte Schutterye dezer Stad competerende, geene Perfoonen tot mede Leden van derzelver gezelfchap of Sociëteit te mogen iadmitteeren dan de zodanige, welke vry willig en zonder eenige de minde perluafiej mogten genegen zyn Leden te worden; wordend* het niet te min onverlet gelaaten aan de zodanige, die geappoinéleerde Schutteren zyn , of mogter worden, om ook mede Leden van die Sociëteit t< kunnen worden, dog niet anders dan met dezer verhand, dat de zodanige door mede Leden vai dat gezelfctiap of die Sociëteit te zyn of te worden niet gelibereert zyn van , maar wel degelyk on derworpen blyven aan de verplichtingen by het 4Art. der Ordonnantie op het Huk der Schutteryi en Nagtwagt bepaalt, En dat veder gereferveert zullen blyven all zodanige nadeie dispofltien, als by nadere delibe ratie op de poincten en zaken tot allen dezen be .even. lef. van 'en Geechte ' wpens iet vry Zorps. \ 1 l l 1 r 3  LEYDEN. Ref. vat den Gerechtenopens het vry Corps. \ \ 1 814 NIEUWE NEDERLANDSCHE trekkelyk, en waar omtrent by deze niet is pedisponeert, zal bevonden worden te b:hooren. En zal by Extract Copie dezer gegeven worden 'aan den Krygsraad der Ed. Manhafte Schutterye dezer Stad , als mede aan de Gecommitteerdens uit de Leden van de Sociëteit of het gezellchap binnen deze Stad opgericht om zich in den Wapenhandel te oeffenen, ieder voor zo veel hun aangaat, tot derzelver naricht en om zich daar na te reguleeren. Conderllond) Accordeert met het voorrchreeve Regifter, Heden den 20 Mei 1783. By My (was getekent.) YSBR A NO VA'N DaM. Op alle deze ftukken is gebouwd de navolgende Verantwoording, gedaan maken en aan de Edeie Groot Achtbaare Heeren, die van den Gerechte der Stad Leyden, overgegeven, uit naam en van wèege den Krygsraad van de Manhaf te Sóhutterve derzelver Stad, met opzicht tot zekere Refolutie , door Hunne Edels, Groot Achtbaarheden op den j;? Mei 1-/83 genomen en ten zeiven dage aan 'den Krygsraad gezonden, met laft, om dezelve woordelyk in hunne Refolutien te infereren. EDEL GROOT ACHTBAARE HEEREN! ^e neiging tot -Zelfs verdeediging is aan ieder mensch natuurlyk eigen; zy word in alle wei eregelde Maatfchappyen zorgvyldiglyk: aankweekt; de weg daar toe aan elk van haare Leden op  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 815 op het ruimüe open gerteld, de gelegenheid gemakkelvk smaakt en de middelen vermeemgvuldigd en op Bllerïeye wyze beguningd; in de gematigde Burgerüa aen, zegt de geleerd- Montesgmeu, alwaar de minfte Burger conüderabel is , Dcrooft men hem niet van zyne eer, of goederen, dan na een lang ondrrzoe*- en na hem alle mogelyke middelen ter zyner verdediging te hebben gelaaten : byzonderlvk behoort zulks in een Gemeener-eft m acht genoomen te worden, en altyd een der kenmerken van waare Vi vheid op te leveren. Dit vast ftaande , zouden de Leden van den Burserkrygsraad dezer Stad alle natuurlyk gevoel verlooren en van hunne aanfpraak op de Rechter en voorregten der Burgerlyke Maatfchappye, ir welke zy leven , afftand moeten gedaan hebben. indien zy op de Refolutie, door Uwe Ed. Grooi Achtb. op den 13 Mei laatüleden ten hunnen op zichte genomen, tlilzweegen en door hun ftilzwy gen zig zeiven, als fchuldig cn wetiiglyk veroor deeid fcheenen te erkennen. Het kan dog aan geen eerWk mensch, aan dei minften Burger zelfs niet, veel minder dan aai een Colleaie, het welk in den Burgerilaat eenij aanzien en een Regeerend Burgemeefter aan he hoofd heeft, onverfchillig zyn, of zy by het te oenwoordig en volgend geflagt getekend «aan a lodanigen , welken door minachting, disreipett difobedientie en vilipendie van de ordres van hun nen Magiftraat,1 zig deszelfs uiterfte ongenoegei en indignatie hebben op den hals gehaald en d Leden van den Krygsraad zouden zig onwaard! achten om hunne posten langer te bekleeden, m dien zy zig met ha:-Heden om Uwe Ed. Gr. Achtt te overtuigen,dat zy altyd aangedaan zyn gewed met dien eerbied voor hunne Magiftraat, welke e! ondergefchikt Coilegie betaamt; dat zy zig aa desze'ifs ordres nimmer ongehoorzaam, veel mir der eenig minachting of verachting voor dezelve betoond hebben, etf dat zy gevolgelyk, zelfs m< DEN. Verant-' woordsug van den Krygsraad nopens kat vry Corps. 1 l l t , t 9 1 T I t \ | » !t u  Let- dek. Perant- *,voordin^ van den Krygsraad nopens het ■vry Corps* t 1 ! 1 1 < v e k f: ti Z' g< Si K v< dt te I 8iEN. Verant' woordlns van den Krygsraad n ff. pens het vry Corps. 1 1 1 f 1 1 B t r D ). d 9 P \r e  Si8 NIEUWE NEDERLANDSCHË Ley- ijEN. Verantwoordingvan den Krygsraad nopens het vry Corps. < i 3 < 1 '< i i ,J e c c l 11 d C g' a I c v i De Krygsraad, vreezende dat deze flap zomtyds eenige onlusten onder de Burgery mogte veroorzaken, heeft aan die Burgers verzogt het Requeft aan hun in handen te laaten, en voor als nog nier. te pretènteeren, waar in dan ook door dezelvcn is bewilligd geworden; dan eenige dagen daar na die Burgers hun Rcqued, zynde door 61 en nog een dergelyk, door 28 perfoonen getekend, hebbende te rug gevraagd, heeft men gemeend het zelve hun niet te kunnen weigeren, dog is hun niet te nr.n op nieuws verzogt het zelve Requeft nog niet :e prefenteeren. Ter zelfder tyd werd door den Coionel in den Krygsraad ingebragt Copie van zeker Concept Plan ;ot erectie van een vry Corps binnen deze Stad, iet welk aan hem door Heeren Burgemeefteren was n handen gefteld, ten einde de Krygsraad daar op joude dieuen van hunne Confideratien en bericht: ic Leden van den Krygsraad oordeelende, op die Concept Plan niet behoorlyk of voldoende te kun;en berichten, zo lange zv ook niet in handen had* len bet Requeft , het welk door die geenen, welen een vry Corps verlangden op te richren, tot lat einde zekerlyk zoude geprefenteerd zyn of nog ;eprefenteeid worden, en waar by buiten twyfeldé edenen en motiven,om welke zy het oprichten an een vry Corps binnen deze Stad voor nuttig n noodzakelyk hielden, mitsgaders de gronden, p welke zy zig daar toe bevoegd en gerechgd oordeelden , in het breede zouden cedetaiU :erd zyn, beflooten derhal ven door een Commjsïisfie in dit opzicht aan Heeren Burgemeefteren e nodige reprefentatien by monde te doen , en lopie van het gemelde Requeft te verzoeken; die jfchied zynde en een der Heeren Burgemeefteren, in welken de Gecommitteerden in qualitek als >eeken voor af hunnen laft hadden gecommuui:ert, en te gelyk Copie overgegeven van het hier jorgemelde Requeft, aan den Krygsraad door :ie Burgers ter vifie gegeven, het verzoek van  jaarboeken» Met, 1783. M den Krygsraad in Burgemeeflers Kamer gebragt hebbende , gaf daarna tot antwoord aan de Gecommitteerden, welken wegens de drukke occupatien der Heeren zeiven niet binnen geweeft waren , dat eewyi hei Requeft tot oprichting vaneen vry Coips by Heeren Burgemeefteren nog niet was ingezien, \ eel minder in de Vroedfchap ingeleverd, men zig mee in de mogelyk bevond om aan het verzoek van den Krygsraad te voldoen , te minder daar van, weege die geenen, welken het vry Corps wilden oprichten, verzocht was, dat men het zelve Requeft voor als nog wilde houden als niet geprefenteerd , en men dus konde aanmerken als met epilerende ; dog dat, zo ras het zelve zoude ingeleverd zyn , de Krygsraad daar van Copie zoude krygen en tot zo lanae konde wachten met het inleveren van hun Bericnt: voorts, dat Zyn Wel Ed. Geftr. ter Kamer van Heeren Burgemeefteren zoude overleveren de Copie van het Requeft, aan hem ter hand gefield; en eindelyk op de vraag der Gecommitteerden , of het aan Heeren Burgemeefteren niet onaangenaam zoude zyn, indien 'et door de Schutters eens een Requeft van dergelyken inhoud geprefenteerd werd, rondborftig had geantwoord, dat zulks niet onaangenaam zoude zyn, en Zyn Wel Ed* Geftr. geen zwaarigheid vond, al was bet dat de Heeren Hoofdmannen zelve, ieder in zyn Vaan* del, zulks deeden en het Requeft op de groote kamer op den Doelen ter teekening werd nedergelegd. Vatt de waarheid van dit alles conftcert by het hier voorgemelde Extract, authenticq uit de notulen Van den Krygsraad ; dan nog dien zelfden dag (want de Krygsraad heeft te veel candeur om dit te verzwygen) is de Coionel by een der Heeren Burgemeefteren ontboden, welke hem bericht heeft} dat Heeren Burgemeefteren, nader hunne gedachten hebbende laten gaan over het prefenteeren van een Request door de Schutters der lefpective Vaan» Kkfe dels, Legden. Vertint* woording van den Krygsraad 113 • bens heb vry Corps.  820 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. ' ÏZrr.nt- ■woordirig yan den Krygs- • ; raad nopens hei vry Corps. I I 3 i dels, zig daar omtrent liever niet wilden inlaaten, maar in hun geheel blyven. De Gecommitteerden van den Krygsraad van hun wedervaren by Heeren Burgemeeftererj rapport hebbende gtdaan , hebben dc refpective Kapiteinen daar op hunne Sjerp-officieren by zig ontboden en d ezel ven voorgehouden, dat aan den Krygsraad zedert eenigen ïyd waren voorgekomen "eenige Requeften tot weering van een vry Corps binnen deze Stad; dat men veel beweeging fcheen te maken om dezelve Requeften te doen tekenen en prefenteren ; dat de Krvgsraad, ingevalie men daar mede door wilde, verzócht, dat de Officieren zorge droegen , dat de rust en eenigheid onder de Burgerye bewaard blceve, en dat voor al niemand, dan vrywillig, tekende; dat ook het Requeft in zeer eerbiedige en mo-Jefte termen ingericht en alles in een goede orde behandek werdt; gevende vervolgens aan Officieren over twee Requeften, met byvoegirg, dat de inhoud van het eene aan hun veel ge. pafter voorkwam, dan die van het andere en latende daar mede de zaak aan de Officieren over;overeenkomüig de Refoiutie van den' Krygsraad , by welke beilooten was (zo ras dezelve op den a May van het bericht, door eenen der Heeren Burgemeefteren aan den Colorei gegeven, kennisfehadde bekomen)om ook in hun geheel te blyven,en de Schutters te laten handelen naar hun welgevallen; blykens het fcxtracï uit hunne Notulen. Op den 9 May werdt de Coionel voor Heeren Burgemeefteren ontboden en aan hem gevraagd oaar het Bericht van den Kiygsraad op het Concept Plan tot het oprichten van een vry Corps : Hydaar ip geantwoord hebbende, dat de Leden van den l&gstaad meenden te moeten blyven by hun bcTrip". van niet te kurnen berigten, zo lange zy ïee R< quest tot oprichtinge van het vry Corps liet in handen hadden bekomen, is hem door Hee•en Burgemeefteren voorgehouden, dat Hunne Ed. 3root Achtb. van gedagten waren, dat men op het  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 821 het Concepf Plm maar moeste berichten, dewyl men het Requeft konde aanmerken, als mee exlterende, en wanneer de Coionel nader de redenen allegeerde, waarom de Krygsraad voor als nog met konde berichten, is hem door Heeren Burgemeeite ren geordonneerd, dat de Krygsraad die redenen fchriftelyk zoude voordraager. Op den 10 Mei werd de Coionel andermaal voor Heeren Burgemeefteen ontbooden en van hem gevraagd dc reden, cm welke 'er op den Schutters Doelen Requeften ter tekening lagen, met aanzegging, dat dit aan Hunne Ed, Groot Achth. met welgevallig was: de Coionel daar op geantwoord hebbende, dat dit buiten den Krygsraad was: en deze zig niet bevoegd oordeel y Corps.  LEYDEN. Verantwoordingvan den Krygs. raad nopens het vry ■Corps. i t i < •\ c I t % 824 NIEUWE NEDERLANDSCHE te houden eene Refolutie van de Ed. Groot Achtb, Heeren vaneen Gerechte, in dato den 13 Mei »7»3* van welke de Krygsraad nu meer byzonder-, lyk zal moeten fpreefcen. Het verhaal, door hun tot hier toe gedaan wegens het voorgevallene met betrekking tot een zaak, welke ia deze Stad vry wat gerucht gemaakt heeft, is eenvoudig en naar waarheid ingericht" daar van kan des noods ten allen tyde by de oririneele Notulen van den Krygsraad confteren: men bid Uwe Ed. Groot Achtb. uit verhaal in alle zyne omftandigheden eens nauwkeurig en onbevooroordeeld te willen nagaan; als dan vertrouwt men eerbiediglyk, dat Uwe Ed. Groot Achtb dit recht aan de Leden van den Krygsraad zuilen doen van te erkennen, dat zy zig in die geval, gehoorzaam en eerbiedig voor de ordres van dezen Gerechte, getrouw] met opzicht tot den post, welken zy beSleeden en voorzichtig ten opzichte van het lig. haam der Schutterye, hebben gedraageo, en mitsdien m geenen opzichte hebben verdiend eene zo Icherpc en fletrifante Refolutie, maar dat dezelve mkel door verkeerde en abufive Informatien is te weeg gebragt geworden, immers de Krygsraad be:uigt welmeenend niet te kunnen begrypen, hoe :emg gedeelte van hun gedrag, ten zy hetzelve ïaatelyk mogte geïnterpreteerd, of in een verkeerd igt voorgedragen zyn, tot eene zodanige Reioluïe aanleiding kan gegeven iiebben, en men vleit »g door eenige gepaste aanmerkingen Uwe Ed. jroot Achtb. hier van nog nader te zullen overuigen. Twee zaken worden by de gemelde Refolutie ot laste van den Krygsraad gebragt, waar over ezelve het uiterfte ongenoegen en de indignatie an Uwe Ed Groot Achtb. heeft geincurreerd: de erfte is dat de Krygsraad M hier toe niet beeft egeveo het van hun gevorderd Bericht op hetP/an 3t Erectie van een vry Corps: de tweede, dat het ;kenea van Requeften tegen de ereétie van het zelv$  JAARBOEKEN, Mei, 17S3. 825? zelve Corps in de Schutters Doelen door den Krygsraad zoude zyn gefavorifeerd.; Wat het eertte betreft, daar omtrent moet de Krygsraad zig "refereeren tot het hier voor naar waarheid gedaane narré der zaake: Heeren Burgemeefteren hebben aan den Coionel overgegeven eer Concept Plan tot erectie van een vry Corps, ten einde de Krygsraad daar op zouden geeven hunne confideratien en bericht: de Leeden van den Krygsraad oordeelen niet in ftaat te zyn, om behoorlyk en voldoende te berichten, zo lange zy ook niet in handen hebben het Requeft, het welk tot oprichting van het vry Corps geprefenteerd was, of nog geprefenteerd zoude wordes: zy geven daar kennis van aan Heeren Burgemeefteren en verzoeken, dat hun Copie van het zelve Requeft ter hand worde gefteld: Heeren Bnrgemeefteren gouteren de redenen van den Krygsraad, geeven aan denzelven te verftaan, waarom tot hier toe geen Copie, van het Requeft aan hun kan worden gegeven, dog zeggen zulks echter vastelyk toe voor het vervolg en vinden goed, dat de Krygsraad tot zo lange wachte, met het inleveren van hun Bericht; confteerende hier van by het geannexeerde Extract uit de Notulen van den Krygsraad, De Krygsraad heeft dus voor zig het goedvinden en de openbaare goedkeuring van hun gedrag, van een gedeelte van het Coilegie van den Gerechte, van de Ed. Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren : wel is waar , dat eenige dagen daar na Heeren Burgemeefteren den Coionel hebben aangezet en trachten te permoveeren , om het Bericht van den Krygsraad inteleveren^ maar de Krygsraad by hun fentimeut blyvende en daar van by herhaaling de redenen aan Heeren Burgemeefteren hebbende doen voordragen, zo requireren Heeren Burgemeefteren alleerdyk, dat men die redenen fchriftelyk opgeeve, het welk dan ook ten gevolge heeft, dat dc Krygsraad op den Kkk 4 15 Leïde». Verantwoordingvan den Krygsraad uipens het yry Corps.  !5i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Verantwoordingyan den Krygsraad nopens het vry Corps. 12 Mei een eerbiedig Requeft daar over aan Uwe Ed. Groot Achtb. prefenteert, en, om de daar by gedetailleerde redenen alvorens te berichten, verzoekt Copie te mogen hebben van bet Requeft, ^tot oprichting van een vry Corps geprefenteerd; welk verzoek door Uwe Ed. Groot Achtb. ten ztlven dage is Commisforiaal gemaakt. Daar dan door de Leden van den Krygsraad in deze niets is gedaan, dan met kennis en'op het welbehagen van Heeren Burgemeefteren, wat kan dan dog aanleiding gegeeven hebben, dat zy niet te min door hun gedrag het ongenoegen en de indignatie van het andere gedeelte van het Coilegie van den Gerechte hebben geincurreerd V Wat kan dog den grond uitgeleverd hebben, op welken zy by de gemelde Refolutie worden befchuldigd van ,'mioachting, disrefpeót en vilipendie van de ordres van Uwe Ed. Groot Achtb. die betuigt de Krygsraad ter -j;oeder trouwe nimmer gepenetreerd te hebben en als nog niet te kunnen penetreeren. Men denke niet, dat de Leden van den Krygsraad zig met de vleugelen van Heeren burgemeefteren trachten te bedekken, om dat zy zig verleegen vinden , om hun gedrag op zig zelfs befchouwd, te verantwoorden: Neen Edele Groot Achtbaare Heeren! hoe zeer de Krygsraad onder deze vleugelen veilig zoude kannen fchuilen en niets anders behoeven, om hun gedrag te wettigen; hoe zeer de Krygsraad waarfchynelyk het eerfte voorbeeld in deze Stad uitleverd, dat een Coilegie, nietdaa met kennis en goedvinden van Heeren Burgemeeren gehandelt hebbende, des niet tegenftaande de indignatie en het ongenoegen van deEd. Gr. Achtb. Heeren van den Gerechte incurreert en daar van zulke fletrisfante preuves ontfanet, niet te min het gedrag door den Krygsraad ten opzichte van het van hun gevordert Bericht is van dien aart, dat het by het daglicht befchouwd en ten ftrengfte mag beoordeeld worden. Zonder te bJyven Haan op den aart eener ordre van  ■ JAARBOEKEN, Mei, i7C3 • Sa? van een Magiflraats Coilegie aan een ander ondergefchikt Coilegie, om over deze of geene zaak hun advis, confideracien, of Bericht, te geven; zonder fcrupuleufelyk tc onderzoeken , of het niet voldoen aan eene zodanige ordre wel immer, in den eigentlyken en ftricren zin, eene disobedientie of vilipendie zoude kunnen genoemd worden; zonder ook zig daar mede te behelpen, dat Heeren Burgemeederen by het overgeeven van het Concept Plan en het vraagen van het Hcricht daar op, aan den Coionel niet hebben te kennen gegeeven, dat dit een ordre van den Gerechte was, zullen de Leden van den Krygsraad alleenlyk aanmerken, dar zy nimmer hebben geweigerd bericht te geven, dat zy ook niet hebben verzuimd, nalaatig of in gebreeke zyn gebleeven Bericht te geeven, maar dat zy enkel verzocht hebben, dat hun hetprincipaale Huk , het welk hun alleen konde in ftaat ftellen om behoorlyk en voldoende te berichten, alvorens most worden ter hand gefield en dus niet anders gedaan hebben, dan het geeven van een Bericht, waar toe zy zig buiten ftaat bevonden, en het geen buiten het Request notoir onvolleedig moeste zyn, voor een korten tyd uit te ftellen; en hunne cordate Burgervaders, penetreerend: de billykheid van het gedrag en de gepastheid van het verzoek van den Krygsraad, hebben daarom niet gedifficulteerd om het zelve te ag. greëren. Dog hier by heeft men het niet laaten berusten, maar by een eerbiedig Requeft, aan Uwe Ed. Groot Acbb opgegeven de redenen, waarom de Krygsraad , alvorens te berichten, oordeelde nodig te hebben Copie van het Requeft, tot oprichting van een vry Corps geprefenteerd; redenen . welke men eerbiediglyk vertrouwt, dat op de billykheid en den aart der zaake a'zints gegrond zyn ; en nochtans Edele Groot Achtbare Heeren ! terwyl HeereD Commisfarisfen beezig zyn , immers terwy] de Krygsraad natuurlyker wyze verwagteu moes- Ley« oen, Verantwoordingvan den Krygsraad nopens het vry Corps.  8aS NIEUWE NEDERLANDSCHE LEYDEN. Verantwoording var, den Krygsraad nopens het vry Corps. moeste, dat Hunne Ed. Achtbaarheden bezig wa« ren, met te onderzoeken, of het verzoek van den Krygsraad grond hadde, of niet; of de redenen, waarom dezelve tot hier toe uitgefleld hadde te berichten, genoegzaam waren of niet; op dien zelfden dag, dat de Krygsraad hier over een Request hadde geprefenteerd, ontfangt dezelve een Refolutie van Uwe Ed. Groot Achtb. waar by het niet geven van Bericht aan minachting, disrefpect en vilipendie van de ordres van Uw Ed, Groot Achtb. word toegefchreeven, en dus word de Krygsraad onverhoord, voor dat 'er zelfs nog eenige raadpleeging over hun Requeft hadde plaats gehad, veel minder een befluit daar op was genoomen, al in voorraad veroordeelt: dit valt hard aan eerlyke Luiden, welken in hun gewisfe overtuigd zyn, dat zy hun pligt betracht en voor de ordres van hunnen Magiftraat den behoorlyken eerbied betoond hebben en de Krygsraad verwagc van Uwe EJ. Groot Achtb. als van cordate Regenten , dat dezelven hunne klagren hier over zullen billyken. Het tweede bezwaar tegen den Krygsraad, by de Refolutie van Uwe Ed. Groot Achtb. gemeld, beftaat hier in, dat dezelve het tekenen der Requesten tegen de erectie van een vry Corps binnen deze Stad, in den Schutters Doelen zoude gefavorifeerd hebben. De Krygsraad neemt de vryheid ter vermyding van redites, zig op dit refpect al weder te refereren tot het hier voor naar waarheid gedaane narré der zaake, waar uit confteert, dat de Krygsraad zig in dit opzigt met de meefte omzigtigheid heeft gedragen, dat dezelve van al het geen 'er van den beginne af onder de Schuttery is omgegaan, aan Heeren Burgemeefteren kennis gegeven, enhetgoedvinde en welbehagen van Hunne Ed. Groot Achtb. daar over gevraagd heeft en in een woord, dat, voor zo verre de Krygsraad kan gezegd worden eenige directie in die zaak gebruikc te hebben, dezelve enkel  JAARBOEKEN, Mei, 1783; 829 enkel daar toe heeft geftrekt, om de rust, eccigheid en goede orde onder de Burgery ie confer veren : hier van zullen de Notulen van den Krygsraad ten allen tydeu getuigenisfe draagen. Het is wel waar, dat Heeren Burgemeefteren op öaturdag den 10 May aan den Coionel hebben voorgehouden, dat het aan Hunne Ed. Gr. Achtb. Die van den Gerechte niet welgevallig was, dat de Requeften van de Schutters op den Doelen ter tekening lagen, maar het is ook waar, dat de Coionel daar op naar waarheid, gepast en rondborilig heeft geantwoord, dat dit buiten den Krygsraad was en deze zig niet bevoegd achtte, om de Burgers het tekenen van die Requeften te be- ^Van dit zyn wedervaaren heeFt de Coionel niet voor des Zondags in etn Vergadering van den Krygsraad, daar toe buitengewoon belegd , beticht kunnen geven en het is dus notoir, dat men Uw Ed. Groot Achtb. in dit opzxht wederom dooi abufive informatien misleid heeft, vermits in Derzelver Refolutie met zo veele woorden tot lafte van den Krygsraad gebracht word, dat men echter (hoe zeer namelyk Heeren Burgemeefteren aan den Coionel hadden aangezegd, dat het aandeEd. Groot Achtb. Heeren van den Gerechte gansch niet welgevallig was, dat het tekenen der Requesten in de Schutters Doelen door den Krygsraad werdt gefavorifeerd) in den namiddag van dienzelfden tienden dezer (te weten Saturdag) terwyl NB. de Krygsraad in den Doelen was vergaderd en dezelve dus volledige kennis droeg van de aanzegging des voormiddags aan den Coionel gedaan, met het doen tekenen van voorfchreve Requeften, in het by wezen van een der Wagtraeefters van gemelde Schuttery , en dus met mede weten van voor fchreeve Krygsraad was voortgegaan ; en deeze daad, zeggen dan verder Uwe Ed Groot Achtb, bv Hunne Refolutie niet anders te kunnen aanzien, dan een minachting, disrefpeér en vüipen du Lr-?- oen. Verantwoording van den Krygsraad w pens het Vry Corps.  Leyden* Verantwoording v&n den Krygsraad nopen sket Corps, ] 1 1 ! I 1 l i i 9 S n f r t 830 NIEUWE NEDERLANDSCHE die van de ordres door Uwe Ed. Gr. Achtb. aan den Krygsraad gegeven. De Krvgsraad zoude mogelyk op zeer goede gronden kunnen beweeren, dat, indien hetV,ar lyk met de zaak zo gelegen was, indien de Co* ionel reeds op Saturdag bericht gegeven had van de aanzegging, aan hem door Heeren Burgemeefteren gedaan, indien geduurende de Vergadering van den Krygsraad, in het by wezen zelfs v^>n een Wagtmeefter, de tekening der Requeften dien namiddag onder de Schutters was voortgegaan mdien de Krygsraad zelfs daar van kennisfe gehad en evenwel geene dwang middelen gebruikt had, om hetzelve te ftuiten j Zy dan daar door nog geenzints verdient zoude hebben , om van minachting, difrefpect en vilipendie van de ordres van Haaren Magiftraat befchuldigd te worden. Immers exfteerde hier in dit opzicht geenerlande ordre: in de Refokitie ftaat'ergeen'woo'd 'an , en , al was 'er een dergclvlte ordre gegee'en , zo had de Krygsraad noch macht nog^bevoegdheid om die ter uitvoer te brengen en d"n 'raven Burger iets te beletten, het welk hem lehoudens zyne natuurlyke en burgerlyke Vrvbeid liet kan betwisr worden. Dog wat behoeft de Krygsraad iets anders tot aare verantwoording in dit opzicht by te bren;en , dan dat Zy op een 10 May , op dien geeelen Saturdag niet vergaderd is geweest; dat ,y niet voor des Zondags kennis heeft gehad an de aanzegging, door Heeren Burgemeeft, ren an den Coionel gedaan, en dat al wat 'er des aturdags op den Schutters Doelen is omgeg.an , eheel buiten haare kennis is geweest. Indien 'er ooit eene defenüe is gedaan, welke ïen volkomen mag noemen en die de geheele be:huldiging zodanig wegruimt, dat 'er zelfs geee de minfte voetftappen van overblyven, zo is et zekerJyk deze en het wettig gevolg, dat de Krygs*  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 831 Krygsraad daar van en van de edelmoedige corciaitheid van Uwe Ed. Gr. Achtb. verwacht, is, dat zy by eene nadere Refolutie volkomentlyk vrygefproken en haar gehouden gedrag met de goedkeor'ing van Uwe Edele Groot Achtb. zal verëerd worden. Het geen buiten twyfel tot de abulive lnformatien , welke men aan Uwe Ed. Groot Achtb. op dit refpeét zal gefuppediteerd hebben, aanleiding heeft gegeven , is de Vergadering , welke eenige weinige Gecommitteerden uit den Krygsraad , over eene byzondere zaak op dien Saturdag namiddag in den Doelen hebben gehad, en het welk gelegenheid gegeven heeft, dat aldaar mede een Wagtmeefter is prefent geweest; nu zal het, vertrouwt de Krygsraad, geen betoog nodig hebben, dat het geen door Commisfarisfen tot eene byzondere zaak, in eene andere, by toeval ten tyde hunner Vergadering opgekome zaak verTicht is, geenzints als een daad van het geheele Coilegie aangemerkt, of op rekening van den Krygsraad zoude kunnen gefteld worden maar daar en boven het gedrag door die Gecommitteerden gehouden, draagt zo veele tekens van boogacht'ng , refpeft en gehoorzaamheid aan de ordres van Heeren Burgemeefteren of van dezen Gerechte, fchoon buiten de gewoone form, door drie Heeren Leden van de Vroedfchap hy monde gecommuniceerd, als ook van de uiterfte omzichtigheid,om de Burgerye zo veelmogelyk alle ftoffe tót ongenoegen te beneemen, dat hetzelve, zo de Krygsraad vertrouwt, geene nadereJuftificatie nodig heeft en zy zig derhalven hier omtrent enkel zal refereren aan het hier voor gedaane ver. haal van den toedragt dezer zaake. Het gedrag van den Krygsraad dus van alle zyden, zo men vertrouwt, buiten Reproche gefteld zynde, zoude Dezelve dan ook hier haare verantwoordinge kunnen befluiten, indien Zy niet nodig jachtte nog eene peremtoire aanmerking te maaken op Lf.ï- - den. Verantwoording Van den Krygsraad nopens het corps.  3a* NIEUWE NEDERLANDSCIiE Leyden. Verantivoording van den Krygsraad nopens het VryCorps. op het favorifeeren van de tekening det Requeften van de Schutterye tegen het oprichten van een vry Corps binnen déze Stad, ais het welk volgens de aanzegging van Heeren Burgemeefteren aan den Coionel en de daar op gevolgde Refolutie van dezen Gerechte, aan Uwe. Ed. Gr. Achtb. niet welgevallig is geweest. Te vooren is reeds aangetoond, datdeKrygs. raad het tekenen en prefenteeren van die Requesten niet anders gefavorifeerd heeft, dan met kennis en goedvinden van Heeren Burgemeefteren en dat, zo ras Heeren Burgemeefteren gedeclareerd hadden daar omtrent in hun geheel te willen blyven , de Krygsraad ook daadlyk befloten heeft, zig daar mede niet verder in te laaten, maar de Burgers naar hun welgevallen te laaten handelen; dan nu eens raifonnerende indefuppofitie,datdeKrygs* raad even wel ab initio en ook in 't generaal min of meer , de tekening dier Requeften gefavorifeerd heeft, waar voor reeds meer dan eene voldoende reden is bygebracht geworden, zo beftaat de aanmerking van den Krygsraad hier in: indien Zy met het favorifecren van het tekenen en prefenteeren dier Requeften, kwalyk gedaan heeft, dan moet het tekenen en prefenteeren van die Requeften door de Schutterye een kwaade en ongeoorloofde daad geweest zyn, want met het favorifeeren van eene in zig zelfs goede en geoorloofde daad kan voorzeker niet misdaan worden. Nu zat niémand vertrouwt men, ('ten zy hy in 't generaal wilde' adfumeeren, dat alle Requesten tegen de erectie.van een vry Corps, ongeoorloofd en misdadig waren, (het welk de ongerymdheid zelve zoude zyn) ftaande houden, dat het tekenen en prefenteeren van die Requeften in zig zelfs een kwaade en ongeoorloofde daad is geweest, vooronderfteldt zelfs, dat de Schutters in een verkeerd begrip geftaan hadden en derzelver verzoek niet tot het algemeene welzyn ftrekte. Welk een betamelyker, welk een gevoegelyker mid-  JAARBOEKEN, M«, 1783.' 833 middel kan, 'er dog uitgedacht worden voor een vry Volk, dan dat het by «en eerbiedig Requeft aan -ynen Magiftraat, aan zyne Repreféntanten, zyne belangens, zyhe bezwaaren, ingepaste termen voordrage? dit ftaat ten allentydeaan elk byzonder Lid van den Burgerftaat, vry en voor al dan aan het geheele Lighaam van de Burgerye, welks verzoeken inzonderheid een guhftig gehoor en eene aan het ge w icht der zaake geproportioneerde opmerking verdienen. Het zy aan den Krygsraad gepermitteerd op dit refpeft eene fraaije pasfage by te brengen van den kundigeh en aiom geachren Schryver van de'Rost van den Neder -Rhyn, te vinden In het 133 Nominer pag. H 71 en 117a. Een Republiek, gelyk de onze, (zegt hy) „ bé„ ftaat uit vrye Volkeren, welke Conftitutie ent „ Regcenngs-form nimmer anders dan als borger* ,, Ivk k n worden befchouwd ; het zy men die ,, neeme onder de Staats of Stadhouderlyke Res, geering ; want de Borgery , dat is de Natie , „ het Lighaam der Republicq' uitmakende, zyn ,, alle die eminente hoofden en bewindvoerders *, niet anders'dan de Reprefentanten van een vry „ Volk. „ Het is uit dit allervolmaakst grondbeginzel, „ dat de Burgery in eene Republicq haare belani, gen mag voordragen, en dat Zy tegen alle overj, heerfching , onderdrukking , of vermindering „ harer voorrechten niet alleen mag maar ook moet t, opkomen, dewyl zy zich anders fclauldig maakt „ aan eene fchandelyke onagtzaamheid en verj, waarlozing van die dierbaare Zegeningen, dk „ Zy van den Hemel heeft verkregen. „ Aherbetaamlykst, allerplichtigst is het dus. st dat de Burgers by Requefte verzoeken het verval s, in hunne Schutteryen weggenomen, en die op •„ een beteren voet gebragt te zien; daar door to„ nen Zy te willen waken tegen den verderen on », dergang der Nationaale Vryheid en tegendeom Lil j, keï Ley« den. Verantwoording van den Krygsraad nópens het Vr'yCorps:  834 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Verant. voordingvan den Krygs • raad nopens het VryCorps. ,, keering van onze Conftitutie: zyn de funda,, menten onzer Vryheid en Voorrechten door de ,, Wapenen der Burgers gelegd, het is betaam,, lyk, dat die ook door de Wapenen der Burgers „ voor omkeering worden beveiligd. ,, Behalven dit; deze Requeften zyn geen wet ,, hellingen; het zyn dus geen misdaden; het is „ geen met geweld doorgezette zaak , of eene „ heimelyk beklonken list, om tot nadeel der goede „ Burgery dezelve te verftrikken. „ In veronderfteliing zelfs, dat haar verzoek niet „ tot algemeen nut itrekte, dan nog begaat Zy geen misdaad, dewyl Zy de vryheid moet heb,, ben, om het geen haar dunkt haar belang te zyn, voor te dragen, of Zy moet eeuwigftilzwygen, J5 en was dus een Onderdaan van eene willekeurity ge Overheerfching". Is nu het tekenen en prefenteeren van die Requeften in zich zelfs een geoorloofde daad geweeft, de wyze, op welke dezelven zyn ingericht, is zodanig, dat de geftrengfte beoordeler daar in, zo men vertrouwt, niets het minfte , zal kunnen wraaken, of afkeuren: modeftie in de Supplianten ; eerbied voor den Magiftraat aan welken Zy hun verzoek adresfeerediscretie agting en lof voor die geene tegen welker onderneeming hun verzoek eigentlyk is ingericht, ftraalen allerwege daar in door: hun verlangen, om zig beter in dtn Wapenhandel te oeftenen, woid met zedige en eene deftige Burgerye pasfe dc termen te kennen gegeven, zonder dar zy evenwel hunnen Magiftraat in Deszelfs deliberatien over het hier toe door den Krygsraad reeds gedaane verzoek, door nadere inftantien importuneeren. Indit n 'er dan nog op het tekenen en prefenteeren van die Requeften op zig zelfs, nog op de wyze, op welke die zyn ingericht, iets het minfte te zeggen of te reprocheren valt, indien daarmede door de Butgerye niets kwaads of ongeoorloofds begaan is, dan kan ook by wettig gevolg de Krygsraad met het favorifeeren van het tekenen en pre- fen-  JAARBOEKEN, Mei, 1713. 83$ ƒ< nteeten derzelver , niets het minfte tnisdaat hebben. Ja maar zal men mogelyk zeggen, de verdere tekening van die Requeften is evenwel door drie Heeren uit de Vroedfchap, uitnaam van Heeren Borgemeeiteren of van dezen Gerechte verbooden en dat verbod fchynt evenwel aan te duiden, dat 'er iets kwaads, iets ongeoorloofds in gelegen ligt: 't Is waar Ed. Groot Achtb. Heeren! daar is tot leedwezen van den Krygsraad en van alle brave en welmeenende Burger», op Saturdag avond den 10 May eene zodanige verbiedende ordre gegeven, en daar door is een confiderabel getal Burgers, welken zig daar toe vry willig aanboden, belet geworden, raede deel aan het verzoek van hunne Medeburgeren te nemen, maar dit verbod (het zy met alle eerbied gezegd) kan den aart der zaake niec veranderen, of iets, het welk en op zig zelfs, en in de wyze, waar op het is ingericht, goed, betamelyk en geoorloofd is, a priori kwaad en misdadig maken: de Krygsraad ignoreert de byzondere! redenen, de abufive Informatien misfehien, welke Heeren Burgemeefteren, of dezen Gerechte kuanen gepermoveerd hebben, om een zodanig verbod te doen, en Zy zal zig derhalven , uit eerbied voor haaren Magiftraat, welke Zy beftendiglyk en by alle gelegenheden wenscht te blyven betonen* abftineeren van op deze byzondere gebeurtenisfe eenige reflechen te maken. Genoeg is het voor den Krygsraad, dat zy zig volgens de naauwkeurigfte Informatien, verzekeren kan , dat 'er Dimmer by het tekenen van een generaal Adres, meerder orde heeft plaats gehad; dat alles daar by .in de uiterfte ftilte, rust en eenigheid is toegegaan en niemand, dan vry willig, getekend heeft. Wat heeft dan dog, meent de Krygsraad met recht te mogen vragen, het ongeoorloofde, ïtefc misdadige in deze zaak uitgemaakt, waar over ds brave Schutters, waar over ook de Ledep van den Lila &W? Levv cên* Perantwow.ding vatt den Krygsraad nfa pens het VryCarph  836 . NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- DEW. . Verantwoording van den Krygsraadnopens het VryCorp. Krygsraed verdient zouden hebben,'om in openbaare nieuwspapieren gelasterd en opentlyk ten toon gefteld te worden, als Beleiders en Aanvoerders van onbetamelyke beweegingen, als de zodarigen, welken zig de verachting van gantsch Nederland hier door zouden op de hals gehaald hebben ? om welke reden zyn de billyke Verzoeken der Schutters daar by als zigtbaar onbehoorlyke Verzoeken uitgekreten geworden? om geene andere , Ed. Groot Achtb. Heeren J dan om dat die Verzoeken tegen de oprichting van een Vrycorps zyn ingericht geweest: daar in en daar in alleen moet de misdaad gezogt worden, zowel van de tekenaars der Requesten, als van den Krjgsraad, welke gezegd wordt het tekenen gefavorifeerd te hebben: die misdaad ondertusfchen beftaat gelukkiglyk alleen in de verhitte hersfenen van die geenen, welke door een Enthoufiasme, aan alle nieuwigheden zo eigtn, gedreven wordende, niet onderzoeken , of een zaak, welke in de eene Stad rpisfchien goed en noodzakelyk is, in een andere Stad met wel fchadelyk engevaarlykzoudejcunnen worden, maar met hunne geliefde denkbeelden ingenomen , zig verbeelden, dat men geen goed Patriot kan zyn, of men moet ook ter zelfder tyd een voorftander van vry Compagnien zyn : een Systhema nogtans, het welk door eene gezonde Staatkunde niet ligtelyk zal geadopteerd worden en waar van de applicatie in de meeste en voornaamfte Steden van deze Provincie merkelyke tegenfpraak zoude ontmoeten. Het is dog niet alleen de Krygsraad, het zyn n:et alleen de Schutters, welken het oprichten van een vry Corps binnen deze Stad als nuttelocs, nadeelig en gevaarlyk befchouwd hebben, maar veele braave en verftandige Patriotten hebben daar over even eens gedacht en men moet pok in dit opzicht de vryheid neemen eene notabele pasfage uit de Poft van den Neder-Rbyn by te brengen, te vinden in No. 129 pag. 1134. 5i Ho*  JAARBOEKEN, Mei, I7«3- 837 „ Hoe zeer (ftaat 'er) de ambitie in den Wa- Ley. „ penhandel is goed te keuren, echter moet zy den. ! in dif geval niet te ver gaan; de Compagnien Vrewillieers zvn zeer goed, om de overige vertuit. " ES kwalyk gezind zyn, in toom gording hoS en derzelverlproerige oogmerken jfig-jp te keeren, voor al in dergelyke gevallen, a\s Arygs"de karen 747 en 48 hebben opgeleverd; maar raad «0. " het s geheel onwaarfchynelyk, dat wy die ty-pens het " den andermaal zullen bekeven; de Burgers zyn vry " nu te zeer verlicht. Men moet zig thans toe-Corps., " leggen, om geheele Burgeryen, zo het rnoge" lvk is te Wapenen, en voor al dat zy die " Wapenen naar den eisch leeren behandelen, " om dus met vereende magt, in tyd van Oor" log, de Steden tegen den Vyand te helpen befchèrmen, en om in tyd van Vreede, de Gu?! amifoenen uit de open plaatfen te houden; en indien men dezelve daar mede zoude willen beV eugelen, op bevel en last van de Regeenpg, " des noods zelfs geweld met geweld te keer te ea^n- dit kan en moet ook verftrekkcn, om " de Militie in de Guarnifoen Steden in toom te " i10Daanr'en boven is de genegenheid Jer|™ „voor hunne Regeeringen en voor de Vryheid ' zeer groot en byna algemeen; indien men nu eenigen van hen uitkipt, om van dezelveVry\' Spasmen te formeren, dan zullen de ande' re Burgers, die voor 't hoofd gefloten worden , " met reeden zeer jaloers en onvernoegd zyn, g Z dit moet men zorgvuldig tragten voor te " E°nmop eene andere plaats drukt die geachte Schrvver zig dus uit, „wy zouden het oprichten van Vry Corpfen, in Steden, in welke de bur3' geren over het algemeen wel denken, af keu'* ren, om geen jalouzye en dus verdeeldheid tuss' fchen hen en de Schutters te verwekken. 3>Hu zal immers een ieder aan de Burgerye van EU 3 Lev"  DRN. Verantwoordingvan den Krygsraad nopens het vry Corps. 833 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden dat recht wel willen doen van te erkennen, datzy over het algemeen wel denkt ende goede zaak toegedaan is; geen hamerllag van twist , oneemgheid of oproerige beweegingen , is in alle &tr°r«e tydGDu °nd,er Ley^ens Burg«ye gehoord: liefde voor hun Vaderland, getrouwheid voor hunne Stad en dezelve Groot Achtbaaren Magiftraat, blinkt m alle hunne daaden uit' Het is dan ook niet vreemd, dat die braave Burgers, welken van alle oude tyden af, wegens hunne getrouwheid vermaard geweest en reeds onder de Graaffelyke Regeennge om die reden met diftinftie behandeld en voor anderen tot des Graaven Lvfwag, ten zyn verkoozen geweest , over de oprichting van een Vry Corps jaloersch zyn geworden en ter goeder trouwe gedacht hebben, dat die tot verkleening van hunnen goeden naam zoude ftrekken de lust en moed onder de Schutterye uitdooven en verdeeldheid onder de Burgers verwekken Het is niet vreemd, dat zy gemeend hébben in de verplichting te zyn, om by een eerbiedig adres hunne belangens in dit opzicht aan Uwe Ed. Groot Achtb. voortedraagen en het verzoek van eenige weinige menfehen langs dien weg op eene gepaste wyze te keer te gaan ; en het is eindelyk niet vreemd dat de Krygsraad in dit opzicht met zo veele braave Patriotten en de geheele Schutterye heeft ingeftemd en met de beste oogmerken derzelver billyke verlangens op eene betaaraelyke wyze heeft getracht te favorifeeren. Trouwens, wat behoeft men meerder woorden te gebruiken > om de fentimenten van den Krygsraad en de Schutrerye in dit opzicht te iuftificee'en, na dat de tutflig der zaake ten duidelvkfte getoond heeft dat Uwe Ed. Groot Achtb. zei ven tec gewicht der redenen, door de Schutterye tegen 3e oprichting van een vry Corps geallegeerd, wel legelyk gepenetreerd en daar op een gunftig regujrd geflaagec1 hebben? immers by de Refolnïie van k?eaGerechte m dato.dei) 32 Mei 1783, is geen-  . JAARBOEKEN, Meiy 1783* 830 zins permisüe verleend tot het oprichten van een I vry Corps, of vrye Compagnie; immers is daar 1 bv geene van die voorwaarden, welke men by.net Concept Plan tot merkelyke prejudicie der Schut * terve , hadde opgegeeven , geaccordeerd gewor v den; maar daar by is alleenlyk permisfie verleend) aan zeker Gezelfchap, of Sociëteit binnen deze ^ Stad opgericht, om zig in den Wapenhandel te 1 mogen oefenen op zodanige plaats, als het zelvej Gezelfchap zoude mogen goedvinden; echter met; dan onder zodanige wyze en voorzichtige bepaalin-1 gen als by dezelve Refolutie gemeld ttaan, mitslade'rs behoudens en geconierveerd de Rechten en Ger chtigheden, aan den Krygsraad van de Hd. Manbafte Schutterye dezer Stad competerende. Indien 'er van den beginne af een zodanig nan aan Uwe Ed. Groot Acht. overgegeeven en vervol. »ens aan den Krygsraad gecommuniceerd was geworden; indien hier toe, in plaatfe van,tot opngting van een vry Corps , het verzoek hadde geftrekt, zekerlyk zoude nog de Krygsraad, nog de Schutterye, daar tegen iets het minfte hebben ingebragt, maar in tegendeel de prysfelyke het hebberye van een zodaanige Sociëteit, of Gezelfchap, hartelyk begunftigd hebben. De Krygsraad derhalven in deze wyze fch'kkmgen van Uwe Ed. Groot Achtb. eerbiediglyk berustende, wenscht hartelyk, dat de waare Vader lands en Vryheidsliefde in deze Stad meer en meei moge aangekweekt worden! dat eene betere er zeftadige oefening in den Wapenhandel, op allerle wyze en van jongs af onder de Burgery aangemoe digd werde , ten einde daar uit allengsken* een Schutterye geformeerd worde, welke, behalvei de goede wille, ook het vermogen heeft, om ii tyd van nood deze Stad en derzelver Voorregtei tegen alle geweld en inbreuk kragtdadiglyk te vei dedigen, en dat de rust en eenigheid onder d Burgerye, tot hier toe zo gelukkiglyk bewaard altvd ongeftoord moge blyven! Hier toe zal d Lil 4 Kxygi 'en, reremt ■ mor ding an den Crygf aad natem het ■ry Zorps. I 1 V e e ié  Lnr- DE Verant- W.oordin van den Krygsraad no pens het vry ; Corps, i i 840 NIEUWE NEDERLANDSCHfi Krvpraad beftepdiglyk al wat in haar vermoge» is blyven contr.bueeren, en de verzekering, dat de Rechten en Voorrechten der Schuttery in y , o /SZ,Cht£ ¥l,!g en ongefchdnden zullen be? Waard blyven, ftrekt haar tot een waarborg, dat dezelve in het betrachten van haaien eed en pliee getrouwelyk zal volharden. p b • Hier mede dan den taak van deze verantwoording voor afgehandeld houdende, zal men dezelve eindigen met die oprechte en welmeenende verzekering, dat, gelyk de Leden van den Krygsraad tot hier toe voor Uwe Ed. Groot Achtb. met die acntmg en dien eerbied zyn aangedaan geweeit, welke (ieder weldenkend Burger voor zynen M-giftra,at gevoelt, zy ook'alzo in alle gevallen gereed tot hunnen pligt en gehoorzaam aan de beveelen van Uwe Ed. Gr. Achtb. zullen bevonden worden en zig in alle hunne handelingen zo hoopen te gedraagen,dat zyhét voor Uwe Ed. Groot Aehtb. voor hun eigen geweetcn en voor de Pofteriteie zuilen kunnen verantwoorden. Imploreerende ccc. Het vry Corps of byzonder Gezelfchau van Burgers, heeft zig nu en dan te Leyderdorp, agter het Rechthuis in de wapenhandel geoeffend. E Voorlang is men bedagt geweest op eene Ihgting van arme oude Mannen en Vrouwen f» V^kn Wylen de Heer Mr. Nikolaas van de Velde hadt reeds voor lang ten dien ïind-e eene aanzienlyke fom gelds'gemaakt: frm voorbeeld door eenige anderen is van den Handel werd gelyk gefteld, even „ daar door het Commerciëerend Ligchaam „ dezer Republiek een wederkeerend Recht „ had, om in het Rusfifche Ryk ten minften „ die Voorrechten te genieten, welke aldaar „ aan andere Natiën en in 't byzónder zedert „ lange aan de Engelfchen, en nu onlangs „ aan de Onderdaanen van den Koning van „ Deenemarken waren gegund, en wel voor„ namentlyk daar in beftonden, dat de Be = „ taaling der Tollen (die zeer important >< waren) zo van uitgaande als inkomende „ Goederen door dezelve wierden betaald „ in Rusfisch Geld, daar* de Hollandfche „ Kooplieden wierden verpligt de Tollen „ voor  JAARBOEKEN, Md, 17.83.- 84J „ voor de helfte, ja te Riga voor hetgeheel, Am„ in Ryksdaalders te voldoen," s'rEI> „ Dat zy Supplianten wel hadden gehoopt, 1jAM' „ dat daar omtrent verandering zoude zyn „ gemaakt geworden, doch dat onlangs by 5, het formeeren van een Nieuw Tol-Tarif in Rusland het voorfz. bezwaar was gecon„ firmeerd, en alleen deEngelfche en Deen„ iche Onderdaanen van de zo bezwaarende n wyze van betaaling ontheeven geworden." „ Dat de Supplianten wyders waren geïnformeerd geworden, dat van wegens Zyne Roomsch Keizerlyke Majefteit en de Ko- . ningin van Portugal aétueel Onderhandeiin" gen waren geëntameerd, om de betaaling „ der Tolrechten in Rusland nader te rega, leeren : verzoekende de Supplianten, om V, redenen in 't breede by Requefte geallegu- „ eerd , dat Hun Hoog Mog. de noodige „ voorzieninge gelieven te beraamen , ten „ einde tuffchen dezen Staat en het Hof van „ Rusland, door het fluiten van een Com„ mercie-Traétaat, of op eene andere Con„ venable wyze werde geëffectueerd, dat „ voortaan alle Tolregten, zo wel te Riga als elders in het Ryk van Haare Rus-Kei„ zerlyke Majefteit door of van wegens de „ Hollandsche Kooplieden mogen worden „ voldaan in Ruslisch Geld." Den 21 dezer maand Mei is van wege Burgemeefteren en Regeerders de navolgende Afkonding gelchied: te  844 NIEUWE NEDERLANDSCHE ^r'r Rnrgemeefteeen- en Regeerders der Stad Amfter-ï, a« T dam heDbeD Dodjg geoordeeld aan de Burgers en Ingezetenen der gemelde Stad bekend te maken Puhlw* d?t lnd'en iemand genegen mogt zyn na de ColoeeZ 'rer [nen Van dt:n Staat >°f ™ elders buiten 's Lands , °X £ verzenoen eentg Meel, waar van dezer Stede ZaSrl^l™ brtJ?orlvk voldaan is, dezelve refthutie";7van de voorfsz. Excynszal kunne vorderen, zorar CoLien 1 Mud tef v?rzenDdl"S ^1 ingefebeept zyn, mitsMimen d3t hy aan den Reftitut.eur, daartoe van Stadswege gefteit, ter hand ftelle een A&e of blyk, dat' het voorfz. Meel, voor de verzending, door den Stads verzegelaar, of door dien van de West-Indifche Compagnie, voor zo verre de Plaatfen wcrwanrds het verzonden wordt, resibrteeren onderde beheering van gemelde Compagnie, behoorlyk verzegelt is (voor welke verzegeling, volgens Relolutie van den Achtb. Raad dezer Stad, in dato 15 May 1783. aan den eerstgemelden Verzegelaar zal betaalt worden drie Stuivers voor ieder Vatgroot of klein) en zal daar en boven by de vorde-' ring van de Reftitutie overgegeven moeten worden een Declaratoir van den Schipper, die het Meel heeft ingenomen, waar by hy belooft het zelve nergens binnen deze Provincie te zullen losfen welk Schippers Declaratoir aan den Reftituteur zal moeten vertoond worden, binnen de driemaal vier en twintig uuren, na dat het zelve zal zyn geteekent. Aclum 21 Mey 1783. Prsfentibus alle de Heeren Burgemeefteren. Ter Ordonnantie van Haar Ed, Gr. Achrb- E. V. D ü s S E N. Den 13 July 1783 is te Petersburg een verdrag van Koophandel, en vooral tot handhaving van de vrye en onzydige Zeevaart, tusfehen de Hoven van Petersburg en Portugal gefloten, uit VIII. Artykelen beftaande, van  JAARBOEKEN, -Mei, 1783Ï van 't welk de goedkeuringen of ratificatien den ai January 1783, te Petersburg zyn tót? gewisfeld. Aangezien men zig hier te Lande veel van de Vaart en Koophandel op Noord-Amerika beloofd heeft, en op deze hoop veele verzoekfchriften, in het voorleden jaar gedaan. gebouwd zyn ", zal het niet te onpas zyn. den volgende aanfpraak, te Philadelphia dooi een der Afgezondenen van de Provincn Nieuw-Jork in het Congres, in Maart 178c p-edaan. hier mede t»deelen. MYN HEER PRESIDENT! Nad°maal de Vrede herfteld en de Onaf hanglykheid en Souvereiniteit der Dertien Vereenigde Staten van Amerika erkend is, door meest alle de Moeenheden van Europa en byzonder door GrootBrittanje , het welk, gelyk meest alle de andere Zeemogenheden, tans derzelver aandagt vestigc om Traéïaaten van Commercie met deze opryzen de Staten aan te gaan, en Groot - Brittanje daar o\ tegenwoordig zeer fterk aandringt, dunkt my, da het volfhekt noodzakelyk is, dat dit Hoogloflyl Huis hier in zeer zorgvuldig te werk ga en nie haastig zy in het aangaan van Commercie-Tracfaa ten met de Mogenheden van Europa: Ik meen me Frankryk, wiens Manufacturen vanZyden, Lir nen, Wollen, Katoenen, Kanten en Galanterye wy geenszins van noden hebben; gelyk ook nit de Linnens, geruite Katoenen , Zeildoeken, Tot werken, Thee en andere Ooftindifche Goedere uit Holland; alzo min als de Lakens, Stoffen, < eenige andere Wollen Goederen, Yzer- en Staa werken of Oost-Indifche Waren uit Engeland, d wvl alle die Goederen uit de voorgemelde Land» ' * ure Aan. fpraak if) het Cotr gres van 'NoordAmerika, 1 t t u t » u 1- :n k- iTlit' DAM.  Amsi KL- Jan- fpraakh. het On ■ gres van Xoord.Ametika. i » ] ( 1 \ c J * 2 e « li d re di «46 NIEUWE NEDERLANDSCHE ftrekken tot nadeel en moedbeneming van ori*e eU gen Manufacturen. En nadien aan dit Hoogloflyk Huis zeer wel bekend is, dat deze Landen ruim zo veel Wolle uit leveren als Groot-Brittan je; dat eike Staat onnoemlyk veel Vlas en eene groote hoeveelheid Hennip voortbrengt; dat alle de Staten onuitputlyke Yzermynen en fommige zelf die van Koper bezitten : dat de Wildernisfen derzelven liever en Pd te ry en uitleveren, en dat wy zó veel West-Indisch Katoen kunnen krvgen als wy begeeren; dat Wy van alle deze Materialen , federt vyftig Jaren, allerhande Goederen gemaakt hebben, su dat er, vooral nu wy een Vryen en Souvereinen Staat hebben , met yder Schip Handwerkslieden en Konftenaaas, uit- het onderdrukt en getvranmieerd Europa, naar dit Land zullen overkomen en dat het grootst gedeelte van het Legeronzer gewezen wanden uit Wevers, Smits en andere beftaat, welke onder ons zullen blyven, zoblykt ut alle deze redenen, dat niets ons kan beletten )m ons zelfs van alle noodwendigheden re voortien, en dat indien wy Thee en andere Afiatifche _.oederen nod'g hebben , wy dezelven van daar :unnen halen en niet behoeven om die door de weede band uit Europa te laten komen, Terwyl zy zich dan in Engeland vermaken met et opftellen van Manifesten en Convoy-Lvsten erzoek ik de vrvheid om dezen vooruV te doenat dit Hoogloflyk Huis op alle de Europafehe en ifiatifche Manufaétuur Goederen eene belasting n\ leggen van zeven en een half per Cent van deretver waarde; als mede dat de handel op Spanje 1 Portugal met ons Koorn en andere Producten orde aangemoedigd, ten einde daar voor in ruiag te nemen Goud, Zilver en Wyn : dewyl x>r de twee eerfte van deze artykels ons papien geld wel haast uit de handen geraken en daar »r het publyk credit herfteld worden zal  JAARBOEKEN, Me!, 1783. 847 De volgende Lyst van de fchulden de* AatVereenigde Staten van Noord-Amerikawordt sTEt,. hier voor echt gehouden. BuitenlandfcheÜAM' fchulden. Aan, de Generaal - Pachters van Frankryk 1 Millioen Livres. Aan den Heer Beaumarchais 3 dito. Aan Frankryk tot het einde van 178a met inlluiting der Hollandfche Negotiatie door Frankryk gegarandeerd, 28 dito. Aan Frankryk voor 1783, 6 dito, makende dit alles famen 7 Mülioenen 37037 Ryksdaalders. Aan de Negotiatie m Holland 671200 Ryksdaalders. In Spanje 150000 Rvksd. Aan Intrest wegens de Hollandfche Negotiatie voor een jaar tegen 4 per Cent 26848 Ryksd. Makende dus te famen eene Buitenlandfche fcluüd van 7 MUlioenea 8^85 Ryksdaalders. De Binnenlandlche fchulden bedraagen met elkander de fom van 94. MiUioenen 115294 Ryksdaalders; welke bv de Buitenlandfche fchulden gerekend eene Hoofdfom maakt van 42 Mülioenen 375 Ryksdaalders ; waarvan de jaarlykfche Intrest 2 Millioenen 415955 Ryksdaalders beloopt. De inrichting van het Congres is als volgt: geen Staat mag meer dan 7 Leden zenden; ook kan geen Staat worden vertoond of o-erechtigd zyn om over eene vraag te {temden , tenzy 'er 2 Leden in het Congres tegenwoordig zyn. Zeven Staten maken eene wettige Vergadering uit. Zeven Staten moeten overeenkomen, om eene zaak te beflisfen, uitgenomen die de Financien betreft, waartoe negen yereischt worden. Het uit- ftel-  843 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- Hellen der Zittingen wordt door eene meerstei,- derheid der tegenwoordig zynde Staten be•DAM* paald. Uit eene naauweurige Lyst blykt het, dat Amerika in dezen Oorlog'80 duizend Man verlooren heeft, waarvan een aanzienlyk gedeelte in gevangenisfen en op Schepen geftorven is. Het volgende is eene Lyst van de Blanke Inwooners der dertien Vereenigde Staten voor het jaar 1783 , tellens met de proportie der Quota's van iederen Staat in duizend Ryksdaalders. • Inwooners. Proportie* Nieuw-Hamplhire, 82,200 34 Masfachufet's, 350,000 147 Rhode - Eiland, 50,400 2r Connecticut, 206.000 86" Nieuw-York, 200,000 84 Nieuw- Yerfey, 130,000 54 Penfylvania, 320,000 134 Delsware, 35,ooo 15 Maryland, 220,700 92 Virginia, 400,000 167 Noord- Carolina, 200,000 84 Zuid-Carolina, 170,000 71 Georgia, 25,000 n 2,3s9j3°° iooo • Kaptein Bartel Vos, den 21 Maart ondet onzydige Vlag van Surihameri herwaart vertrekkende, wierdt den 29 daar aan volgende - door twee Engelfche Kapers genomen en te Antigua opgebragt,van waar hy den 17April meldt.  JAARBOEKEN, Mei, 17Ü3. ■ M meldt, dat weinig dagen daar na de uitfpraak Amöver zyn fchip cil lading zoude gefchieden. sïer,Hy hadt op die Plaats niemand in zyn belang - °am« als een Heer, wegens eigen zaken van St. Thomas daar zynde. Verder meldt Kaptein Vos s dat daags voor zyn vertrek van Surinamen aldaar aangekomen was 's Lands Kotter de Kemphaan, Luit. J. J. Eye, met de tyding van de voorlopige Vrede tusfchen Frankryk en Engeland, en den ftilltand van Wapenen met de Algemeene Staten, welks bepa-* ling van tyd echter toen nog eenige dagen te lopen hadt, en op het eindigen van vier dagen daar voor, was hy genomen. Rotterdam. De Kooplieden, Verzekeraars en Reders. van Schepen te Dordrecht, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Maasfluis hebben dezer dagen aan de Heeren öpzigters bf Commisfarisfen van de Pilotage op de Maze by verzoekfchrift voorgedragen: • ,, Dat de óndervinding zedert een wyd „ verloop van tyd geleerd heeft, dat'er zeer 3, veele Schepen, Ladingen en Menfchen^ op de aannadering onzer Kusten, op het „ jammerlykst verloren gaan, door plicht- verzuim en nalatigheid der Lootslieden „ van de,Maze en het GoereefcheGat; wel- ke, wel verre van overeenkomftig de Or„ donnantie van Hun Ed. Gr. Mog. op het „ ftuk van dePilotagie, en de verphgtingen ;, derZee-Lootfen van deMazeen'tGoereeM mm „ fché  85o NIEUWE NED ÏRLANDSCHE „ fche Gat, op den-ió" Augustus 1763 geé'dam " maneerd ? Stadig en onafgebroken, zo ' „ wel by nachte als by dage, benoorden of „ bewesten de Maze en het Goereefche Gat, „ in Zee met allen yver en wakkerheid de „ gelegenheid op te zoeken of af te wagten, „ om de inkomende Schepen behoorlyk te ,, bedienen, en naar een veiliger piaarie te „ geleiden integendeel zig maar al te veel „ aan dien gewichtigen dienst ontrekken, „ en doorgaans tegens het vallen van den 9» avond , of by de minfte verheffing van „ wind, van die plaatfen, alwaar de meeste „ gevaren dreigen, verwyderd zyn, of werk-' „ loos aan Land blyven, en het gemak bo„ ven de betragting hunner pligt, waar toe „ zy verbonden en geroepen zyn, ftellen; „ zo dat de bekommerde Zeeman, daar hy, reikhalzende naar de Haven zyner begeer, te, zich in de hoop op een ervaren Gids, „ ter bereiking van dezelve, bedrogen vind, „ dikwerf genoodzaakt is, om by gebrek van „ Lootfen, het weder naar Zee te wenden „ of het te wagen, om zonder eenig geleide „ naar buiten te zeilen, welke hopeloze on„ dernemingen, in beiden gevallen, maar al „ te dik wils Schipbreuk en dood ten gevol„ ge hebben, en alzo gevoelige Hagen aan „ den Koophandel en Zeevaut toebrengen. „ Dat derhalven , daar' de gemelde Zee„ Lootièn, door de traagheid in het waar„ nemen hunner Bedieninge de Menschlyk„ beid hoonen en beledigen, en het belang „ van den Koophandel en den Zeevaart, die „ grondzuilen van de^pn Staat , benadelen » en  JAARBOEKEN, Mei, f783. 851 en verwaarlozen, zy Supplianten zich ver- Rof,, pligc oordelen om hunne regtmatige en ter,, gegronde klagten over dit nadeel en tevens DAM> j, de middelen ter verbeteting en herftelling van het zelve, (J Edele Achtbare eerbie„ dig en befcheiden onder het oog te bren$, gen, door aan te merken, dat, niettegeni, iïaande by het 38fte Artykel van voori, fchreven Ordonnantie aan de Lootfen uit- druklyk is verboden met de anderen in een gemeene beurs te varen, of de JLootsgel„ den in Zee verdiend , met den anderen aan Land zynde Lootfen te deelen, enzy „ by die Wet in tegendeel onder de verplign ting gelegd zyn om tegen elkander party te varen, en elk hun best te doen, om „ de Schapen op te lópen 4 zonder in het „ meest of het minst te deelen als metdegej, ne, die met hun in eene Boot op Zeezut„ len zyn« op Pcene van Deportement en „ Arbitraire Correétie naar gelegenheid vau „ zaken, die Lootfen egter, deze heilzame ,y Wet baldadig overtredende, door een al- lengskens ingekropen en verderflyk mis- bruik in. eert gemeene beurs varen, en al„ zo een gemeen belang hebbende , geen '„ aandrift gevoelen', óm, door uitmuntende »> pogingen van vlyt en werkzaamheid , in „ het opzoeken en binnenlootfeu van Sche„ pen, evenredige voordelen boven anderen „ te verkrygen, en op die wyze voor het be„ jagen van eigen voordeel het nut van den „ Koophandel en der Zeevaart te helpen be- vorderen , waar uit dan ook onverfchil* )t ltgheid en nalatigheid in de vervulling Mmm a „ hun-  Sja NIEUWE NEDERLANDSCHÊ Rot- „ hunner verpligting als noodwendige cevoïdam " gen voortvloeiien° „ Dat het derhal ven meer dan tyd word, P om in dezen ook voor het heil van de al„ lefins beledigden Koophandel en Zeevaart, „ in deze Gewesten, te zorgen, en ten dien „ einde de Wet, in het voorfchreven 3811e „ Artikel van gemelde Ordonnantie begree„ pen, in haar volle kragt en waardigheid te „ herllellen en te handhaven, en op het ge„ drag der Lootfen een naauwlettend toezigt „ te. houden, ten einde deze in navolging „ van het loflyk voorbeeld der Tesfelf'che „ Lootfen, geene vermoeijenisfen, normen. H noch gevaren ontzien, om den Zeeman ty„ dig hulp te bieden, en'de ysfelykheden - „ van Schipbreuk en verwoesting, zo veel „ mogelyk is, voor te komen; terwyl het „ om zodanig oogmerk des te beter te berei„ ken, ook vooral noodzaaklyk zyn zal , „ dat het getal der Lootfen en derzelver „ Booten, vermeerderd en tot Zee-Lootfen „ aangenomen worden , een yder die zich „ daa-r toe aanmeld, en na een llriktexamen „ bevonden word, volkomen in ftaat te zyn, „ tot het waarnemen van dezen Post. „ Redenen, waarom de Supplianten zich „ keeren tot U Edele Achtbare, eerbiedig„ lyk en ernllig verzoekende, dat (J Edele „ Achtbare de gemeene Beurs der Lootslie„ den van de Maze en het Goereefche Gat „ gelieven te vernietigen, en hun te ordon„ neeren en te gelasten, om voortaan in over„ eenkomst van het s8fte Artikel der voorfchreven Ordonnantie op het ftuk van de „ Pi-  JAARBOEKEN, Mti, 1783. 853 Pilatogie, in dato 16 Augustus 1763, te-Rot* ! gens elkander party en tot hun particulier tervoordeel te varen, en in het algemeen de zo evengemelde Ordonnantie in allen dee" len ftiptelyk naar te komen en te agtervol' ■ gen: als mede de Commisfaris en Opzien" der der gemelde Lootfen, te Helvoetlluis " en Brielle, op nieuws te authoriferen en 93 te gelasten, om zonder onderfcheid van 3' Perfoonen, den inhoud van meergemelde " Ordonnantie, tegen elk en ygelyk van hun zorgvuldig te handhaven, en het ook U '[ Edele Achtbare welbehage moge zyn, om de Lootfen en Lootsboten toteengefchikt " en vereischt getal te vermeerderen, en te " permitteeren, dat de Visfchers, mits kwa* lifikatie hebbende, mede Zee-Schepen in33 lootfen, en dat de gene, die als Loots de ' Schepen eerst aan Boord komt, tot het Lootsgeld gerechtigd zy , en voorts zodanige voorzieninge te doen, als U Ed. „ Achtbare tot welzyn van den Koophandel l, en der Zeevaart, in dezen zullen nodig. oordeelen te behooren," 't Welk doende, &c Over de vryheid van de drukpersfe, en of dezelve binnen zekere palen moet befloteu worden, of niet, wordt verfcheidenlyk geredeneerd , en verfcheidenlyk geoordeeld. De oorzaken van de verfchillende beflisfingen zyn even zeer verfcheiden. Wy zullen ons in dezelven niet inlaten. Ons oogmefk is alleenlyk egte Stukken te verzamelen , waar „ Mmm 3 uit  S,4 NIEUWE. NEDERLANDSCHE fxrr. "V0 heJ tegei"voprdig als toekomend on»am. Zydlg geflacnc zal kunnen oordeelen. Wanneer de Admiraal Generaal den 7 October 1782 (zie Nieuw. Njsberl. Jaarb. 1782 bl. 1187- ; 190.; een Verdedigend Gelchrtft, of Juftificatoire Memorie aan de Algemeene Staten hadt overgegeven, is niet :üleen die Memorie zelve alom verkogt, maar ook een kort begrip of uittrekzel van dezelve gemaak , gedrukt en verfpreid. Hier over hebben Burgemeefteren en Regeerders utl OLau vjouoa aan ae üurgemeeïïers en Regeerders dezer Stad Rotterdam den 17 r.jr«« vu( Mfivuigcuuc Diier geicnree- ven. . EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN! \Wy zyn in 't zekere onderricht geworden, dat ' dc Boekverkoper B , Bunrer en In- wooncer van Lr.d. Gr. Achtb. S'ad, onlang ikh opgehouden heeft in d-n Stads Doelen alhier en als toen van zich nier allee n heeft kunnen verkrvgen , om aan deze en gene Ingezetenen on?'rStad graus uittedeelen zekere liedjes, tot de teeenswoordige tyden relapeff; maar byzonder zich ook met heeft ontzien, om eenige derzei velr gez< tenen by zich te requireren, en by anderen Perfoneele vilites aan hunne huifen temaken, alleenelyk en opzettelyk ten fine om hun aan te pryzen de iVfture van zeker naamloos Poekje, eeïntitule^rdZ^/tft» tnhoud van de Misfive en Memorie, door Zyn» Hoogheid aan Hun Hoog Mog. den 7 Oei ober 178» overgeleverd, en 't we k hy opdischte voor de voornoemde Memorie zelve, met bygevoegde belofte, Pffl aan h»n ten fppedigften, ep mede gratis een 'ge-  JAARBOEKEN, Mei, 17S3. 855 genoegzaam getal exemplaaren van 't zelve boekje toetezenden, op voorwaarde en ïnlhgatie, dat 1 zy 't zelve onder den Volke zouden lpargeren, ) zo als hy dan ook, kort daar aan, een ruim aai tal derzelver boekjes , met de'daad , gratis a.n de voornoemde onze Ingezetenen hebbende afgezonden , bier door oolc gedeeltelyk in zyne listige handelwyze is gereusfeert. Daar wy met verontwaardiging abhorreeren alle disfeminatien en ïpargeerigen van naamlooze Geichriften, Memorien en Libellen, tot de jegcwwoordige tydsomftandigheden relatie hebben^ ,_hue ook genaamd, van welken de Amheurs of DisLminateurs niet anders, dan twist en tweedracht (in dagen, waar in eendracht en rusrzonecesfair zyn) bedoelen; en daar de wyze, waar op 't vtrfprei- den van dit Boekje door den boekverkoper B is aangelegd, met zichten duidelykiter. medebrengt het kenmerk van zodanig eene malitieufche intentie; hebben wy ons verplicht gevonden dit gevaU waar van de aanlegger ons nu bekend is, onder 't oog van UEd. Gr. Achtb. ten fpoedigften te brengen, met vriendelyk verzoek en gactsch ernltige confidentie, dat UEd. Gr. Achtb. (die wy ons verzekerd houden , het in thefi met ons eens te zyn) den voornoemden haaren Burger de wettigheid onzer indignatie over het geyal in quastie, zullen gelieven te doen gevoelen , zo en in dier voegen , als UEd. Gr. Achtb. nodig zullen oordeelen , ten einde voorcoemde B zich wach- te, om tot zulk een fioutheid binnen onze Stad andermaal te procedéeren, alzo wy anders inde noodzsakelykheid zouden gebracht zyn, om tegens hem zodanige fcherpe meiures te neemen , ais de zorg voor de rust onzer goede Burgerye, en deaarl van zyn misdryf ons zouden komen te diclecren. Ten allen tyde tot wederdienst bereid zynde 3 beveelcn wy enz. Gouda den 17 April 1783.» Mmm 4 \M- TE-t- >AiXi Hrieftkr Regeer. van\ Gouda iver 't ■ verspreiden van zeker j boekje enz.  K OTTERDAM. Antw.. der Regeer. van Rotterdam aan die van öo.uda. 3 1 i 3 1 f c tl hQ NIEUWE NEDERLANDSCHE Het antwoord van Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad was aldus ingerigt: EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN! l j den r? laatstleden, hebben wv voor ons ontboden den Boekverkoper B... .., en hem den inhoud Van voorn. UEd. Gr. Achtb Misfive medegedeeld, en daar over onderhouden. Fn vermits eenigen tyd geleden wy gemHden B.. ^f,S J°0rr?elvk ged"g binnen onze Stad, al' reeds hadden- gerepri/nende^t, hebben Wy denzel- Groor Arhtlf ©W*^ van UEd. Groot Achtb. niet alleen, maar ook van Ons over dit zyn misdryf, en de aanhouding van dien, onder t oog gebracht op eene zofenfibele wyze als de aart cn 't gewicht dezer zaake, mtsgaders zyne ondergefchikiheid aan eene Re' geering, vorderd, met bedreiging, dat, zo hy t' eemger tyd wederom bevonden mogten worden aan diergelyke handelwyze zich te hebben fchul3ig gemaakt, of daar aan de hand geleend , als Jan tegens hem te werk zullen worden gefte'd jodadige verdere fcherpe maatregelen, als bcvonjen zullen worden te bèhooren Hier mede vermeenende aan UEd. Gr. Achtb ntentie te hebben voldaan, beveelen wy enz Rotterdam den aa April 1783. Op het laatft der afgelopene maand April is >y den EdelMogende Zee-Raad op de Maze net voorkennisfe van Zyne Doorl. Hoogh den ieer Prins Erfftadhouder, aan den Kapitein WV}»* onlangs als Krygsgevangen uitgewis:ld en van zyn woord ontflagen, het bevel pgedragen van 's Lands Oorlogfchip Herkules an 64 Stukken, thans voor Helvoet ïïggen- de^  JAARBOEKEN, Mei, 1783. a.57 de, hebbende den Heer Schout-by-Nacht Rot.Bisdom , wegens öngefteldheid , daar van termoeten verfchoond worden. I,AM- De Kapitein Riemersma, bevelvoerende over 's Lands Oorlogfchip Overysfel van 68 Stukken, heeft bevel ontfangen om zich in gereedheid te ftellen, ten einde in het begin der aanftaande maand Juny de reis naar Philadelphia te kunnen aannemen, zullende den Heer Mr. Pieter Johan van Berckel, Oud-Burgemeefter dezer Stad en Gevolmagtigde by de Vereenigde Staten van Amerika, derwaart pver brengen. ZEELAND. Middelburg. De Regeering heeft in de afgelopene maand April een Ampliatie of vermeerdering der Ordonnantie van het Smids Gilde dezer Stad, doen afkondigen, rakende het fmeden van ankers, en van dezen inhoud: Art I. Binnen deze Stad en Jurisdictie van dien, zullen geen Ankers, groot nog klein, mogen worden gemaakr, dan van goed taai Yzer, en wel S lf Óp dat men daar van zoude kunnen verzekert'zvn, zullen geen Ankers boven de 700 pondeu gewigts mogen worden geleverd, dan na^datbe- ^fflSffilïSfK Hun Ed. Achtbare, nu en fuccesfivelyk in tiet vervolg, een bekwaam Perfoon rot Keunneefter van de Ankers worden, aanaefteld. '_ ,*T ■■ ' Mmm 5 IV.  MtDDELBUttC. jimpl. der Or- donn. op het [meden van ankers. < \ j ] ( r i I t i t ( b T 11 d< W Z3 w de in re K de 258 NIEUWE NEDERLANDSCHE IV. De Proeve zal beftaan, in het over einde zetten van het Anker op 't Kruis, en vervoleens op een Stuk Gefchut, in een blok gewerkt, te iaten vallen, en te Horten twee voeten van den Ring wanneer de Schacht heeft de lengte van 1i voeten , en op meer en minder diftantie van den Rine na de meerder of minder leng e van den Schacht. V. Deze arbeid zal ter prefentie van den Keurmeefter, ea ten overftaan van Dekens en Beleders yan het Smeden Gilde binnen deze Stad, door den Vieefter Smit of deszelfs Knegts, of immers tot leszelfs kösten, moeten gefchieden. VI. Wanneer op het Horten eenig barst zal fforden bevonden, fchoon nog zo geriog, zal het infcer moeten worden gebroken, in prefentie van )eken en Beleders voornoemd. VII. Op dat de barlten niet zouden kunnen woren verdubterd, zal, noch' de Meefter Smit, noch iemand van zyn Knegts, of andere, het Anker, !a dat het geftort is, mogen aanraken, veel min eitryken, voor dat het door den Keurmeefter, 20 overftaan van Deken en Beleders zal zyn geviteerd, en by den Keurmeefter getekend, op de oete van een Pond Vlaams, ten behoeven van het iüde. VIil. 't Anker goed bevonden wordende, zal de eunneefter daar op /laars het Wapen van den Staat. IX. De Keurmeefter zal houden een pertinent egister van alle de gedaane Proeven, met exprese van den dsg, de raam vin den Meeftx-r Smit, ; r aam van den Kooprran, aa<- wien geleverd zal orden , en van het gewikt van ieder Anker. X. Zal telkens daar va.- gev n een Biljet, met n Rcg tter accordeerende , by hem aeiekend, x Biljet aan Deken en Beleders zal moeten worn vertoond, op geiyke boete als voren, die daar «eiyfcs aantekening van zullen moeten houden. XI. V-ür alle weike moeite, vihVeren, keu1 . .-gistreeren , cn rut geven van Biljet, de !Ufm< ei; r zal genieten een h irvë Stuiver ^an ier ioo p .i.dcn gewigt, en de Deken en Beleders twee  JAARBOEKEN, Mei, 17S3. 859 twee Schellingen van ieder Stuk, te betalen , wanneer in voorraad geproefd word, by den Meefter Smit. en anóerzints bv den Koopman, XII- De Meefters Smits den Keurmeefter verzogi hebbende, tegens zeker uur, om hunne Ankers» te pioeven, zuilen gehouden zyn, tegen het gefielde uur met haare Ankers te verfchynen ter plaatfe. daar men gewoon is de proeve te doen , zonder den Keurmeefter, en Deken en Beleders van het Gilde, aldaar te iatcn wagten, of zullen die ter contrary komen te doen, voor ieder uur wagtens betalen 5 Schellingen Vlaams , de eene helft ten behoeve van den Keurmeefter, en de andere helft ten behoeven van het Gilde. XIII. De Keurmeefter zal alvorens zyn bediening aanvaarden, gehouden zyn in handen van Hun Ed. Achtb. af te leggen den deswegen bepaalden Eed. UTRECHT. Utrecht. De Staten van den Lande van Utreen! hebben het oeffenen van het Schoen' makers ambacht ten platten Lande binner een uur gaans van de Stad Utrecht, by de ■avolgendePublicatie, den 7 Mei 1783 ver boden, De Staten van den Lande van Utrecht, gezier de confideratien en 't advis van de Heerei Hunner Ed. Mog. Ordinaris Gedeputeerden, 0] de RequeUe door de Overlieden van 't Schoen mskers Gifd binnen Utrecht, aan Hun Ed, Mog dezen aangaande gt prefenteerd; habhen , ter voor kominge van allen ongepens>ineerden handel te nadéele van het voorfz. Schoen makers Gild, n voorgaande deliberatie, goedgevonden, by intei VTlD>sl- ruao. dmpl. ionn. op hst [meden van ankers. I i t 1 a  ü. trecht Publf ter verbod van 't fchoen- makers ambacht enz. i < c c c h i C v te è e' 860 NIEUWE NEDERLANDSCHB pretatie vaa de Publicatie in dato f onder welk pretext zulks zoude moge weezen, op poene als voren. 1 e appliceeren de helfce der voorf. boeten ten behiu ve van 't Gild, en de andere blfte ten profyte van de Aalmoesfenierskamer dezer Stad. Verbiedende de Vroedfchap by deze by veraieuwinge 't geven van Corskoeken, Nieiïwjaaren, Kerkmislen. Meel of andere zaken, ook het toegeeven van Koekjes op een Brood, alles op ïen boete van vyftig Gulden, ten profyte van hec 3iid, die ce helfte daar van zal geven tot eed Premie voor den Aanbrenger. Ten einde nu de evengemelde Poincten te naau  868 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- . TRECHT Ref. ter cphew ringe van den jlaat der brood' bakkery. 1 J 3 i '1 3 5 gebooren zal betalen zonder onderfcheid, als bo« ven, twee en veertig Gulden, alsfe: Aan de Dekens f io: o: o . . Keurmeefters jo; o: o . . den Buschmeefter 2: io: o . . . Bode 3; XO: o . . 't Kinderhuis 2: o: o . . • Gdd 14: oj o ƒ42: 0: o Accordeert met voorf. Refolutie In kennisfe van my J. W. de Roever. Van het verhandelde op dealgemeene Ver* o-adering van het Provinciaal Genootfchap van Konften en Wetenfchappen, op den 30 April 1783 gehouden, kan blyken uit het navolgend PROGRAMMA. A an de tegenwoordig zynde Leden op de algecx meene Vergadering van het Provinciaal Ürechts Genootfchap van Konften en Wetenfchap>en, den 30 April dezes jaars I783, binnen de itad Utrecht gehouden, is verflag gedaan. 1.) Dat op de Vraag: B. ,, Wat heeft men te denken aangaande 't , Planten van Boomen binnen en rondom de fte. , den? Is dit voordeelig of nadeelig voor de Ge, zondheid der Menfchen ? Wordt de Lucht door , denelver uitwaasfemingen gezuiverd of befmet? , En welk zoort van Boomen, is meest of minst , voordeeligst of nadeehgst." In den jaare 1780, voor de tweede reize ter leantwoordiDg opgegeven voor den 1 December 1782,  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 1782, met aanbod van den Dubbelen Eerenprys, ten opzigt van het tweede Lid derzelve hec beste voldaan heeft, eene Verhandeling in de de Neder duitfcbeTaaie gefchreven, onder de'/infpreuk: — Primum multarum femina r gr urn Esfe fupra doe ui, qua (int vitalia nohis; Et contra, quee fint morbo, mortique necesfe eft, Muita volare^ Ka quum ca/u funt forte ciörta, Et perturbarunt coelum, fit mor bi dus aërl T. Lucretius Carüs. Erkennende 't Genootfchap nogmaals, dat aan het eerfte Lid dier Vraag best voldaan is, in de fraa:je en uitgewerkte Verliandeling, onder de Zïnfpreuk : Obfervès ia Nature, cjf fuivez la route qu'elle vous tracé, ingeleverd in het jaar 1779, we.shal'ven men den Dubbelen Eerenprys tuslchen de Opflellers dier twee Verhmddingen zoude verdeeld hebben , indien nier. de Heeren Docb. Deiman, en /l. Paets van Troostwyk hadden goedgevonden , de laatstgemelde Verhandeling reeds in het jaar 1780, met melding hunner naamen, in het licht te geven. Dewyl dus die Heeren het oordeel des Genootfchaps niet afge -.'agt hebben , en het oogmerk des Genootfcbaps niet is, den Prys te geven aan gedrukte Verhandelingen, voornamelyk niet aan zulken, wier Opfleliers zig genoemd hebben, beeft men moeten befluiten; om aan den Opbellers d"r eerstgemeld Verhandeling den Dubbelen gouden Eeren Prys toetewyzen, welke by. de ooening; van het Billet bevon.en zyn te zyn: de Heeren Willem van. Barneveld, Apotheker te Amfterdam, en Gewoon Lid van dit Genootfchap, enJoachimFredrikMuller, Burger te Amiteïdam. s.) Dat van de ingekomen Antwoorden op de Vraag in den Jaare 178.', ter beantwoording opgegeven, voorden 1 December 1782. luidende: Ê. ,, Welke zyn de Natuurlyke of uit de Le„ venswyze ontltaane Oorzaken van de zo aanNnn 3 ,? mer- U- trhcht ProgramfMvan Pr ov. Uth Genootfchapvan Konften en IVetenfchap.pen.  Ö7o JNIIEUWE NEDERLANDSCHE U- TKECH1 Programma van 't Prov. Utr. Genootfchap van Konflcnen Weten- fchap- pen. j J i I „ merkelyke vermeerdering der Zenuw-Ziekten ,. in ons Land ? Welke zyn derzelver kenmerken ? Welke is de beste wyze om dezelve voortekoj, men en te genezen ?" Twee Verhandelingen, de eene in het Nederduitsch, met het Devies: Damnofa quid non imminuit dies ? JEtas parentum pejor Avis tulit Nos nequiores, mox daturos Progeniem vitiofiorem. De andere , in het Latyn, met het Divies: Chaque evenement, Hé a celui, qui le precède, & ■ a celui qui le fuit, n'e/i qiCun des Anneaux de la chane, qui fit me F ordre & la con/litution des chofes. Hoewel beide niet in allen deelen aan het oogmerk des Genootfchaps , by vorige Piogrammata omftandiger uitgedrukt, voldoende, egter elk üerzelve in verfchillende opzigten hare byzondere verdienften heeft, en zo veel nuttige en nieuwe Waarnemingen behelst, dat men geerne de Schryvers van beiden een' Eeren Prys heeft willen toewyzen; weshalven men befloten heeft over jeiden het Lot te trekken, — waarby den Gouden ïeren Prys is ten deel gevallen aan de eerstgemelle, en de Zilveren aan de laastgemelde Verhanieling, En by de opening der Bdletten is bevonien de Schryver der eerfte te zyn: de Heer Lam>ertus Bicher, Med. Doftor, en Secretaris van 't lataafsch Genootfchap der Proefonder vindelyke Vysbegeerte, te Rotterdam; en van de laatfte, le Heer Jan Peterfen Michel, Med. Doftor, te Unfterdam. Doch, dewyl, om eene byzondere reden, aan oornoemden Heer Bleker voor ditmaal geen prys an gegeven worden, zal de Gouden Keren Prys itgereikt worden aan den Heer J. P. Michel: zul-  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 871 zullende beide Verhandelingen worden in het lichi gegeven. <3.) Dat 'er op de Vraag: 'C. „ We'ke zyn de beste Middelen om in een „ Volkryk en handeldryvend Land, byzonder 'Uj ' Nederland, de Regtsoefening zo in het Crimi ,, nele, als Civile tot dien trap van zekerheid te „ brengen, dat, in alle of verre de meeste ge „ fchillen de bepalinge van 't Regt in de Wet ge- vonden worde, en niet afhange van't begrip „ van den Regter?" In den Jare 1781, voor de tweede reize ter beantwoording voorgefteld, voor den 1 Decembei 1782. geene Antwoorden zyn ingekomen: -Wes. halven men befloten heeft van deze Vraag af t< zien. 4. } Dat, voor den 1 December des gepasfeerde laars 1782. geen voldoende Verhandelingonder eer Zinfpreuk is ingeleverd, behelzende eene Nuttf ge Ontdekking of Waarneeming over de Medicynen , aan welke volgens het Programma vat A°. 1781 een Prys was uitgelooft. 5. ) By Heeren Directeuren en Gewone Leden is goedgevonden de volgende Vraag tot een Prys. vraag vast te Hellen, om beantwoord te wordet voorden 1 Odrober 1785. „ Zyn het Vuur eu het Licht twee van elkan „ der verfchillende ftoffen? Of is het een en de- zelfde Stoffe, welke door haare verfcheidene „ werkinge de aandoening van Warmte in ons gé „ voel, en die van Licht in ons Gezicht veroor„ zaakt? Men verlangt hier omtrent bewyzen o\ „ Proefneemingen gegrond." Zullende de Uitfpraak gefchieden in de maanc Aprll 1736. Als mede , een Gouden Medaille van twmtij Gouden Ducaten aan den Schryver van de bestt Verhandeling, Uitvinding, of Ontdekking in ee nigen tak der Proefondervindelyke Natuurkunde welke ingeleverd word voorden 1 Oftober 1784 N n n 4 zul U- i RECHT Programmavan ~i Pr«v. Uit: Genootfchapvan Konften en • Wetenfchap; pen. 1 1 1 k i >  u- TREeHT Programmavan V Prov. Utr. Genoot- . fchap v in Konften en Weten- fchap, ptn. 1 j i l c c 1 . M '9 I il s si f I 872 NIEUWE NEDKRLANDSCHE • Zullende de Uitfpraak gefchieden in de maand 178^; benevens een Accesfit van een Zilveren Medaille, am de daar het naast bykomende Verhan. dèKng , Uitvinding , of Ontdekking, in eenigen tak der gezegde Weten fchap. — Zonder dat de Directeuren of Leden van deze Pryzen worden uitgefloten, of verpligt zyn tot de restitutie der waarde van dezelve. 6. ) Voorts erin ert het Genootfchap, dat by het Programma des gepasfeerdtn jaars 1782. gemelde Pryzen zyn uitgeloofd aan den Schryver Ier beste, en naast beste Verhandeling, beheltende eenig fluk uit de Zedekunde , welke ingeeverd word voor den 1 December dezes Jaars [783 , zullende de Uitfpraak gefchieden in de naand April 1784. 7. ) Dc Prysvragen by voorgaande Programmata opgegeven zyn. F. „ Aan den genen, die, voor den 1 Decem. , ber 1783. de beste Verhandeling levert over , het begin, den voortgang, en tegenwoordigen , toefiand der Wetenfchappcn en iraaije Lette. , ren , in den Landen die dit Gemeene-best , uitmaken." Men verlangt, dat ook onderzogt worde, of e Wetenfchappen en fraaije Lettpren vervallen, f bloeijende geworden zyn zowel in het gemeen; Is in de byzondce takken. Zullende de Uitfpraak op dit Voorftel gefchieden 1 de maand April 178*. G. ,, Is het Phlogiston een waar beginfel der Ligchamen? het zy eenvoudig, het zy zaamgc- , field, het welk, zoniet in alle, ten minden in , de meefte, gevonden word ? Of moeten de verfchynzelen , welke doorgaans uit de tegen- , woordi^heid van dit beginzel door de Scheikundigen verklaard zyn, uit andere oorzaaken , worden afgeleid? ——- Zo ja! welke zyn die , oorzaaken?" Om  JAARBOEKEN/i)!/?", 1783' 873 Om beantwoord te worden voor den l December 1785, zullende de Uitfpraak gefchieden in de maand April 17^. Allé Verhandelingen, welke naar een Prys dingen , moeten niet met den e gen Naam der Opftef leren, maar met een Zinfpreuk getekend, en met een verzegelt Billet, het welk de zelfde Zinfpreuk tot Opfchnfr beeft, waar in des Opftellers Naam en Adres zeer duidelyk door hen eigenhandig gemeld ftaan , verzegeld zyn: —— Doch de Ver handelingen, niet mét de eigen hand van den Opfteller, en in geene andere Talen, dan in het Nederduitse!) , Fransch of Latyn, zeer duidelyk gefchreeveu , moeten Vragtvry toegezonden worden aan den Secretaris van dit Genootfchap Mr. Johan-^ nes va» Haeften: zullende alle Verhandelingen, die na den geftelden tyd van dit Genootfchap toegezonden worden, in geen aanmerking ten opzichte van den Prys genomen worden. De enkele of gewoone Prys is een fomme van dertig Gouden Dukaten, of een gouden Medaille tot dezelve waarde, op den ftempel van dit Genootfchap gefchroefd, ter keuze van denOpfteller, voorden geenen, die bevonden word, het beste aan het opgegeven Voorftel voldaan te hebben. DeBilletten tot de Verhandelingen beboorende, aan welke een Prys word toegewezen, zullen alleen geopend, en de overige ongeopend verbrand worden. FRIESLAND.: Leeuwarden. Wanneer den 3 February 17815. het Kwartier der Steden tegen 's avonds ten 6 uure wierdt zaamgeroepen, vvierdt door Jonkheer Qb. Bigot in omvrage geNnn 5 . bragt, U- 'l RECHT ProgrammaVan 't Prev. Utr. Genootfchapvan Kenden en Wetenfchaptien.  874 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeu- WMl DEIfc Protest der 3 Steden tegen ke, befluit der 8 Steden nopens dt amten. bragt, of men, volgens jaarlykfche Gewoonte , wederom de begeving, der ampten aan den Erfftadhouder zoude Opgedragen. De volmagten der agt Steden , welken tot het voorftel van de Stad Docküm toegetreden waren , weezen dit van de hand op grond der belluiteh by hunne Steden genomen ; zie hier voren bl. 388 en volgg. en bl. 631 en volgg. 'Waarop de Volmagten der Steden Harlingen , Stavoren , en Workum dit Protest of verklaring inleverden. EDELE MOGENDE HEEREN! "T\e Magiftraat en Vroedfchap der Steden Harlingen, Statoren * n Workum hebben de gezondene Brieven der Regeringen van Leeuwarden , Bolsward, Franeker, Sneek, Dockum, Slooten, Ylst en Hindelopen, over het maken van een vaste Rooster der Ampten of Commisfien, over.het Quartier der Steden vallende, op zyn tyd omftö* ,gQj; En na derzelver inhoud in haare refpeftive Vergaderingen, rypelyk, in overwoginge genomen te hebben , met genoegzaame eenparigheid van ftemtnen geoordeek: Dat zy, zonder krenkinge van haare Vryheden, niet konden treeden in het verzoek der bovengemelde Steden, om zig, eens vooral, te verbinden en, voor altooa, uit haam handen té gewen het Reght van Vrye Stemminge haarer Volmagten omtrent de begevinge dier Ampten in het Quartier der Steden, welk Regt zy niet alleen van het uiterfte gewigt, maar als volftrekt onaffcheidelyk van haare bezworene conftitutie oordeelen. De Volmagten van Harlingen, Stavoren en Workum, hebben zig derhalven verplat geagt, hunne gedagten omtrent dit gewichtig ftuk UEd, Mog. te moeten voordragen, en teffens te verklaren,  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 875 klaren , ingevalle, onverhoopt, door eene meerheid , toe het formeeren en iu train brengen var zulk eene perpetueele Rooster over de tour Amp ten mogte worden geconcludeert, zy als dan daai tegens zodanige aantekening gehouden zullen zyn te doen, als tot handhaving der Regten van hua> ne relpeélive Steden , en van alle de Staten van dit Quartier raadzaam zullen oordeelen. Zy hebben nogtans, in gevolge van hun belangen , in bet Quartier der Steden gemeend, UEd. Mog. prsealabel te moeten te binnen brengen. Dat, van den beginne af aan, en dus van den jaare 1578, als de Steden tot een vierde Stem in Staat door de landen waren aangenomen, niet de Steden zelve, dat is, niet derzelver Magiftraaten en Vroedfchappen , als Committenten gedisponeerd hebben over Ampten, op het Quartier vallende, maar dat daar over wel uitdruklyk is gedisponeerd geworden by de meeste Stemmen van derzelver Volmagten , welke op aanfehryvinge der Heeren Gedeputeerden in het Quartier der Steden waren verfchenen: Die, buiten eenige tegenfpraak, de Staten van het Quartier uitmaakten. Als mede, dat, ingevolge daar van , alle de Volmagten van dien tyd af aan tot heden toe , en dus zonder eenige interruptie , ruim twee Eeuwen lang, by vrye en meeste flemminge, in die Oualiteit hebben gedisponeerd van alle de Ambulatoire Ampten, over bet Quartier der Steden vallende. Is het waar, dat de Staten van het Quartier de dispofitie over die Ampten, om redenen, hun daar toe moverende, op zekere tyden opgedragen hebben aan hunne Stadhouders en Stadhouderesfen &c. in der tyd ; zo ts dit gefchied, telkc s, en wel uitdrukkelyk voor één jaar, om altoos volkomen meefter te zyn, en ten blyke van die faculteit, en te pravenieeren, dat zulk niet in confequentie getrokken konde worden. Des Diettegenltaan.de is, gedurende dieopdragt, de Leeu- - wasbek Protest der 'j Steden tegen het befltth der 8 Steden nopens de amten.  Leedwar.den. Protest der% Steden tegen he Befluit der 8 Steden nopens a amten. $7« NIEUWE NEDERLANDSCHE de form van dispoflcie over deze Ampten, tot meerdere conferyatie van het Rjgt der Volmagten, in net geheel niet verandert,maar by meeste ftemminge der praefente Volmagten in het Quartier verbleven , en door 's Lands 'Secretaris gevestigd geworden. Zodra nu de Magiftraten , en Vroedfchappen , f of de Committenten der Steden zig zouden willen onderdaan, om inftruclien, ofbeveelen te geven aan de Heeren Volmagten tot vernietiging van derzeiver wezenlyk gezag en voorregten, zouden zy, e t geen nogthms niet vermoed kan worden , zig zeiven, en haare plegtig gegevene Procuratie, onmiddelyk, tegenfpreken, als welke wel expresfelyk inhoud, en gebiedt, dat haare Volmagten de Conftitutie der Regeeringen, in genen deele, zullen ondermynen , veel min verkorten : maar in «and houden, en tegen alle infracties bewaren en befchermen. Dan gefteld, eenige van UEd. Mog. wegensandere Steden hier gecommitteerd, hadden zig, het zy door ondertekening , plegtige beloften, ofte Led, alle welke nogthans op een en zelfdeuitko» men , verbonden tot het invoeren van eene, en wel deze, nieuwigheid, die geheel en al ftrydig is, met het indisputabel Regt van vrye Stemminge der overige Heeren Volmagten: Zo konnen UEd. Mog. op generleije gronden daar toe, door eene voorgewende pluraliteit, noodzaken de Volmagten van die Steden . welke daar toe niet alleen geheel niet zyn gequalificeerd, veel min verbonden, maaruitdruklyk gelast, om deswegens de Vryheden en Kegten van hunne Steden niet weg te geven nos te onderwerpen aan de willekeur der andere Steden , en de dispofitie over de Ampten , op het Quartier der Steden vallende , vry en onbepaald aan zig te behouden, ten einde dezelve gefc'dede by de meeste Stemmen der Volmagten, volgens de Conftitutioncele Wetten van het geheele Quartier: of wel, om de dispofitie daar over aan MR  JAARBOEKEN , Mei, 1783. 877 een ander, door hun, om moveerende redenen te verkiezen, voor een jaar, telkens af of niet op te dragen: zo als, naar gelang van omftandigheden , raadzaam zullen oordeelen Niets is ondertusfchen klaarblykelyker , niets zekerer, dan dat tot zulk eene totale verandering, en vermindering van een ieders byzonder regt geene dispariteit kan , nog behoort, plaats te hebben; maar, dat daar in eene volledige unanimiteit en eenparigheid van alle de Heeren Volmagten, indisputabel, vereischt word. En wel te meer, om dat door zulk eene Refolutie, van nooit eene opdragt aan zyne Doorl. Hoogheid te zullen , en niet te mogen doen , zyne Doorl. Hoogheid in veel erger omftandigheid gebragt word , dan de geringde Volmagt der andere Quartieren, op welke zulks echter gefchieden kan, zo dat de Volmagten van Harlingen, Stavoren en Wairkum zulk eene Refolutie nog daar te boven als eene injurieufe vermindering van zyne Doorl. Hoogheids indisputabele Kegten aanmerken. De Volmagten van Harlingen, Stavoren en Workum protesteren over zulks tegens alle zodanige Refolutie, by meerderheid van het Quartier reeds genomen, of nog te neemen, waar door de Regten en Privilegiën van Hun, als Volmagten of Staten , de Steden Harlingen, Stavoren en Workum reprefenterende, worden verkort. Ende verftaan, Dat door de Heeren Staten van 't Quartier, volgens derzelver aloud gebruik, uit het Registerboek van het Quartier der Steden kennelyk, en van den jaare 1578 tot 1782 iniefloten , ftandvastig in agt genomen , by meefte Stemminge , zal worden geprocedeert tot het nomineeren en committeeren der zulken onder hun, als gefchikt zullen oordeelen , om de jaarlyks openvallende, en oe thans nog vacerende Ampten van het Quartier te bekleeden. Voort oordeelen de Volmagten van HarliDgen, Sta- Leeuw WARDEN. Protets der 3 Steden tegen het befluit der 8 Steden nopens dg atnten;'  Leeu- BEh. Protest der 3 Steden tegen het befluit der 8 Steden nopihsde amteth 8?8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Stavoren en Workum, dat de Vrye Stemmingc tot Bewindhebbers van de Ost- en West- Indifche Compagnie , onder de 4 Quartieren, om de 12 jaaren rouleerende, telkens voor -5 jaaren, van gciyke j behoort in agt genomen të worden! Leeuwarden, den 3 February 1783. (Was getekend) H. W. van Plettenberg, Charles Bigot, Petrus Camper. F. Acronius, C. A. F. Heimenberg, L. de Jongh. S' Dit protest of aantekening voorgelezen zynde, eischten de Steden Dockum enHiNoelopen affchriften van hetzelven , onder voorbehoud van haare tegenaantekening. Vervolgends vvierdt by meerderheid behoren, dat de Heeren Rengers en Wende, wegens Franeker en Sneek tenLanddage afgezonden, by voorraad, den volgende dag zouden aanblyven als Leden van het Min dergetal, opdat de raadplegingen over den ftilltand van wapenen niet verhinderd werden. Op dien 4 February is door de vier Kwartieren eenparig behoren , het gedrag der Heeren Afgezondenen ter vergadermge der Algemeene Staten goed te keuren, en in de ftilltand van gapenen toeteltemmen. Den 5 February wierdt het gefchil tusfehen ie Heeren Jr. 8. van Hiemftra en Fr. Tichelaar,^^ Leden der Regeering der Stad Soldsward , voor de Vergadering der Heeren Gedeputeerde Staten bepleit, met dat gevolg , dat het protest of de aantekening  JAARBOEKEN, Mei, 178;. 8?9 ning van Jonkheer S. van Hiemftra, met de meerderheid van eene flera, voor nietig en van onwaarde verklaard wierdt, en gem. Jonkheer niet ontvangelyk tot zyn gedaane eisch en conclufie. Dus is de de Oud Burgemeefter Tichelaar voor wettig verkoren Volmagt ten Landdage gehouden. Den 7 February des namiddags vergaderde wederom het Kwartier der Steden, zynde in liet begin de Volmagten der Steden Harlingen , Stavoren en Workum daar tegenwoordig. Dog zodra de Volmagten der agt overige Steden beiloten een Roofter of Almanak der ampten te maken,en dadelyk daar toe overgingen, Honden de Volmagten der drie genoemde Steden op, en verlieten de vergadering. Dit belettede niet, dat men zodanige Roofter dadelyk betaamde, welke met 't begin van 't jaar 1785 zyn kragt moet krygen, terwyl men de weinige commisfien die in dit en 't volgend jaar nog openvallen, by ftemmingen zal begeven. "Zie hier die Roofter zeiven: Gedeputeerde Staat Harlingen. Minder getal Stavoren. Staat Generaal Slooten. Monfter Commisfaris Workum. Gedeputeerde Staat Ylst. Mindergetal Hindelopen. {Extra Staat Generaal \ t eeuwar(jen Admiraliteit te Amfierdam ƒ Kekenkamer Bolsward. Gedeputeerde Staat Franeker. Raai Lerc- oen..  88o NIEUWE NEDERLANDSCfIE Leet> warden. EDELE MOGENDE HEEREN! T*\e Ondergetekende Volmagten van de drie Ste« den Harlingen, Stavoren en Workum met de üiterfte bevreemding gezien hebbende, dat de Regeeringen der agt overige Steden hebben goedgevonden 'by Refolutie te bepalen, dat de dispofitie over de AmbulatoireAmpten, op het Kwartier der Steden vallende, voortaan niet meer aan zyn Doorl. Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder zal worden opgedragen, maar over die Ampten by de Volmagten van het Kwartier zelfs zal worden gedisponeerd, na eene daar van gemaakte Roofter. Dat zelfs de Regeering van zommige Steden hebben kunnen goedvinden, de dispofitie over de» Ampten, op hunne Steden vallende, geheel aan zig te trekken , en hunne Volmagten te brengen onder de verpligting, om daar over niet anders, dan naar hun goedvinden te disponeeren. En dat ver volgens de Volmagten van dc agt Steden hebben {Raad van Staten "\ <, , Generaliteits Rekenkamer ƒ Meet'' . Admiraliteit te Harlingen Dockum. Waar over de Premiers Bigot, Plettenberg en Camper, zeer misnoegt waren, zo dat zy daar tegen geprotesteerd hebben. En hoewel de Steden Harlingen, Stavoren en Workum tegen het maken van zodanige Roofter aantekening hebben gedaan, zyn zy egter geenzints misgedeeld, maar hebben nevens andere Steden, daarin haar aandeel. Onderwyl hebben deze drie Steden tegen die gemaakte Roofter of Almanak een tweede Protest of aantekening gedaan , van dezen inhoud:  JAARBOEKEN, Mei, 1733. SSi ben kunnen befluiten , om, buiten toeftennning van de Ondergetekenden, en alzo by pluraliteit, een Roofter te maken , en te arrefteeren : zo hebben de Ondergetekenden gemi end tegen die handelwys , ten zigtbaarfte ir. loopenee tegen de Conftitutie van de Regeering dezer Provincie, en la2fyfv0Qr.de autoriteit van den Heere PrirfeErfftadhouder , op het nadrukkelvkfte te moeten pretesteren, eu zulks,, om volgende gewigtige redenen : I. Om dat de begeving van en de dispofitie ouer de Ampten naar de Conftitutie der Regeering dezer Provirtie niet aan de,Committenten; maar aan de Volmagten beboorr. , tn dus de Magiltraaten en Vroedfchappen indeSredi n:eneene;naalonb;.v. -gd zyn , daar over eenige fcbikk.ngen' te maken, veel min ;'e geheele di-pofute daar over a;;n zig te trekken : Zo zulks imrjii rs konde gefcr.iedf.n, zuude by de ftemdrapende Ingezetenen in deLan^-Kwartieren , die ook zT n de Committenter , en ni' t de Magiftraaten en Vroedfchappen in de Stedenfc,elvk ftaan, een gely1- regt moeten plaats hebben, 't welk egtcr door de Regeering dizcr Provincie van verre uitzigt, en de allergewi^tigfte gevolgen zyn zoude. II. Om dat naar de Conftitutie var de Regeering dezer Provintie, Volmagren van een Grieteeye ot Stad het-regt hebber . om het op hun vallende Ampt te ftellen ter dispofitie van een' an .^er Grietenye of Stad, of wel van een enkeld Volmagt van't Kwartier, waaruit volgt, dat de bepaling, om vonrtaan de Ampten niet te mogen ftellen ter tüspofitie van Zyne Doorl. Hoogheid, ftrtkt ter Ijefie van deszelfs wettige autoriteit, dewyl Zyne Hoogheid, het eminent Hoofd der Regeering , en een integreerend Lid van alle Kwartieren, daar door gefteld word in eene mindere Conditie dan de gewoone Volma. ten, III. Om dat de Ampten, naar de origineele Conftitutie der Regeering dezer Provincie, moeten Ooo wor- Leejj> warden. Tweede Prote.eu. WAR- . DEN. Cojitra Pip est.. vdnDoc kum tegen 't Protest der drie Steden, van 3 Febr. 1  Leeu- war-. Protest kum Protest d\r drie Sleden, ran $Febr.. i i i i t < ] I t -i i r c! 886 NIEUWE NEDERLANDSCHE' twee poinden van de thans genomene refolutien tot het maken van een tourbeurt. imo Dat dezelve oblatie gefchied is om moveerende redenen. welke door de Heeren protestanten echter niet worden uitgegeven; daarentegen zyn de bekende refolutien ook gearresteert om moveerende redenen, welke by dezelve ftaan uitgedrukt en waar van althans de regeerine van ra ze Stad geen geheim gemaakt heeft. a «■. ei notabel onderfcheid tusfchen de oblatie ?n atlchaffing van dien is ook hier in celesen: Dat le opdragt fteeds is gedaan door de Heeren Volmachten op eigener autoriteit, buiten eenige con:urrentie of toeflemming der Stads regeerineen, ut welker naam de Volmachten van dit kwartier Mmpireerden: Maar deze affchaffinge dier opdracht gefchiet op expresfe last en bevel van eene groote meerderheid der Steden van deze Provintie. s/HiV?e 7yn in de relpecT:ive Magiftraats- en Vroedfchapsvergaderingen, het zy uit e>ge bewe?ing, het zy op uitdruklyke requesten vaii hunne Burgeryen, expresfe en formeele refolutien geïomen. B De ondergetekende laten het ter verantwoording van iommige der disfentieerende Leeden , vaarom en op welke wyze zy de kkare begeerte SS eerbiedige vertogen van hunne gequalificeerdfle ngezetenen hebben verworpen, en dien contraire ;ereiolveert. Het is ons genoeg te kunnen bewyzen, dat wejens de meeste der FHefche Steden uit krachte lier reiolutien niemand ten Landsdage zal worde 'erkooren, ten zy hy die Refolutien heeft onderekent, en daar door belooft en zich verbonden, lezelve te zullen In acht neemen en te obfereeren. Da^r nu in den boezem van die refpeftive Stads-geeringen refideert alle de auftoriteit, waar mee de Volmachten van dit kwartier zyn voorzien, wie  JAARBOEKEN, Met, 1783. 887 wie zal dan ontkennon, dat door die fpeciaale re folutieo a^n dezen de handen gebonden t en zydus verpligr zyn, om agtervolgende de iast van hu ne refpeétive Committenten re handelen? ■ - De Volmachten zyn immers Mandatarii: dus gehou den aan het mandatum of de procuratie van hunne principalen. De jaarlykfche procuratie der Volmachten flryd ook geenzints tegens een diergeiyk mandatum: want, zo lang niet bewezen is, dat door de genomene refolutien in de acht Steden een inbreuk is gedaan in onze wettige conftitutie van regeering, zo lang ook mogen de ondergetekende vei lig die contradictie blyven ontkennen : En ingevalle. zodanig een inbreuk op de wettige conftitutie van de regeering was ondernomen door di< bekende Stads refolutien, dan hadden de Heeret protestanten zulks moeten bewvzen , te meer j dewyl dezelve door ons ondergefchr. by mondf op het ernftigfte zyn aangemaand tot produóti< van bewys voor hun fnsteiiue. Maar het is er zo verre van daan; dat in dezen een inbreuk op de wettige conftitutie der regee ring zoude zyn gedaan , dat wy ondergefchreve ne met veel meer recht kunnen affbtneeren: imo Dat door de jaarlykfche oblatie een inbreul is gemaakt op de rechten der refpecfive Stee den. ado Dat door het formeeren van eene permanen te roosrer gehandelt is conform de wettige contti tutie van regeering; en dat dezelve gefchikt is on de conftitutie in haare origineele 'gedaante te be waaren. Deeze twee poin&en zullen wy ondergefchre vene kortelyk betooget;. -~ Vooreerst: het eerft beginzel van onze regeeringsform brengt mede dat ieder der Staatsleden een geiykformig aandec der emolumenten van de hooge regeering geniet even gelyk elk hunner zyn gedeelte der lasten daar aan verknocht, moet draagen. Dit incontt üoo 4 ftab( Leeuw-I rdew. 1 Contra? Protest van Doe» kum tegen 't Protert der drie Steden, van 3 Feb. 1 l 3 » 1  Leeu- w ar. pen. Contra Protest van'öoc- kum tegen 't Pr o test der drie Steden , van 3 Fckr. i i 1 t 3 \ i l V n d n rr di I ai S8S NIEUWE NEDERLANDSCHE flabel grondbeginzel wierd door de oblatie te leur gefteld en in den wind geflagen; alzo het bekend is, dat aan de eene Commisfie vry meer emolumenten verbonden zyn , dan aan anderen, gelyk het ook niet minder bekend is, dat ibmmige Volmachten V3ti 't kwartier treeds met de lucrateffte en honorabelfte ampten wierden voorzien, terwyl audere Volmachten , offchoon dezelve daartoe een gelyk recht hadden , geduurende een reeks van j iaren zyn misgedeeld, of ten minfte fteeds met geringere en laborieufe Commisfien gebeneficieert. Ten tweeden , dat de jaarlykfche opdracht tegen de rechten der Steden aanloopt, kan daaruit worden opgemaakt, om dat ieder Stad indifputabel het recht heeft om tot Volmachten ten Landsdage te kiezen zodanige perzoooen, als zy daar toe en tot liet waarneemen der Commisfien, daar aan geanaexeerd, het gefchikst zullen oordeelen: - maar ioor deob'atie, en daarop gevolgde recommaniatie van Zyne Doorl. Hoogheid word deze intentie Jer refpecrive Steden verydelt, en hunne gekozeie Volmachten of tot eene geheel andere Commisie, waar toe zy misfehien minder bekwaamheid ïadden, geëiigeert, of v ok wel, in weerwil van 11e hunne verdienften, met ftilzwygen gepaslenrt. Ten derden, het is eene bekende en onlocheniare waarheid, dat die oblatie eene verpligtingen fhangelykheid der Volmachten in d:c kwartier eroorzaakt, welke by de circulaire misfives der tad Dockum breeder aan den dag gelegd is. Dievhalven, daar wv nu meenen beweezen te ebben, dat de jaarlykfche opdragt niet gefchikt -as om de egaliteit te bewaaren, zo zal het niet toeijelyk vallen van de andere zyde te be:oogen, it de conftitutie der regeering een ro-ster zo iet vordert, ten minden in alles volkomen aditteert. En hier toe zy het genoeg, de woor:n van het reglement reformatoir van den jaare '48 te hebben iugeroepen, waar van het 27 artikel dus luid: —— „ De commisfien, ampten  ]AASBG-ËKËN, Mei, 1783. m 9, ten en beneficiën,'Waar over ten Lansdagerft ,• word gedisponeert, zullen als van 'ouds onder v de refneétive kameren of kwartieren blyven 1 J} verdeeld , en ook in ieder karrer ond^r de „ Grieten ven, tot voorkoming, van menigvul fige < „ kuiperyen, en om zo veel doenelyk eên egali- > „ teit on Jer dezelve te- houden gepartageerdmo-en » \, woraen, met die bepaahn,; zo als nu in het t „ kwartier' van Wëster^oo word gepradtifeerd;' „ wordende de onbebdorlyke.cn tekens alle Ge-'j „• committeerden" trn Land r'a/e, en' zelfs „ fterndragetide Ingezetenen hun recht, ftryden- > ,, dé pra-öyk, zó als zedert eenige jaaren ifi de 1 ,, kWarti'.rèn van Oostergoo en Wöuderi is in-; „ gevoerdi en waarby:alle ampten ën Commis,, fien, die by y.erdeeling ter fuppletie van de re,, lpedtivc 'Grietënyeri dezer twee kameren Kwa- men te va-Hen, geaffecr/vrr zvn op, en ten „ voordcele van, den Grietman alleen, by dezen wel expresfelyk verboden &c. &c. Daarenboven indien, het arreiïeeren van eene roofter eene ondermyning der conftitutie kan genoemt worden, dan begrypen wy onciergefchreevere niet hoe het zelve in de drie overige kwartieren zonder- eenige oppofitie zeiert lang heeft plaats kunnen hebben , tetvvyl eene lan'gduurige ondervinding de heilzaame gevolgen daar van heeft getoont: alwa^romme wy ondergefchreevene de óneëtbiedige en ihjnrieufe uitdrukkingen, welke omtrent de merites van de rooster in het protest der drie Steden worden gebeezigt, zullen laaten ter verantwoording van die Heeren, die hetzelve hebben ondertekent, alzo een van beiden waar is, namentlyk, of door eehe rooster word een inbreuk op de conftitutie gemaakt of niet: By aldien door de rooster geen inbreuk word gedaan op de conftitutiejj waartoe dan word dit met met /o veel fiducie door die Heeren protesteerende Volmagteri geaffirmeert? en word 'er al inbreuk gemaakt, dan hebben de drie landkwar- tie- eeu- 1 ïar- 'en. 'roiest an >■ ckum egeh *t Jrotest 'er drie Steden, 'an ; Febr..  Lgeit e>k«. . Contra Protest van Doc- kum tegen 't Protest der drie Steden, van 3 Febr. j ( t 890 NIEUWE NEDERLANDSCHE tieren al zedert een groote reeks van jaaren gezon digr; en een ieder mag zich met recht ver. wonderen, dat niemant deswegens eenige klagten inbrengt, en dat (wac meer is; Zyne Doorlugtige Hovheus Heer vader, glor. ged., by het reglement reformitoir het zelve als een conaitutioneel middel by het evengetnelde artikel beeft vooraedraage. ö Wyders (laat te letten, dat in het bovengemelde 27 artikel die partaga word toegelaaten tot voorkomingc van menigvuldige kuiperyen, en om zo veel doenlyk eene egaliteit onder dezelve te houden — terwy] al verd >rs in dat zelve artikel de praclyk, welke in Ooitergoo en de Wouden zedert eenige jaaren had plaats gehad, verklaart word als flrydig tegen het recht van alle Gecommitteerden ten Landsdage, en zelfs van alle flemdraageede Ingezetenen; — waar by nog komt, dat Zyne Doorl. Hoogheid in dat gem. artikel ook verbied om alle ampten en Commisfien, die by verdeeling ter fuppletie van de refpecfive Grietenyen dezer twee kameren kwamen te vallen, op en aan den Grietman alleen te affeóteeren. Dit 27 artikel toont dus ten klaarden aan, dat de ambuldtoire ampten en Commisfien van de landkwartieren komen ter fuppletie van de refpective Gnet<":yen: als mede dat. Zyne Doorl. Hoogheid onitrent de partage en egaliteit wil geobferveert hebben tot voorkominge van menigvuldige kuipeperyen, en Zyne Dooii. Hoogheid zegt in dit artikel met duidelyke woorden, dat de Rem dragende Ingezetenen op die ambulatoire ampten en Commsfien zyn geregtigd: wat doch, vraagen wy mdergefchreevene, is dan het fundament, waarop 3e Volmagten der drie Steden Harlingen, Stavoren sn Workum hun fustenue foutenecren, want het s ten eenemaal notoir, dat het kwartier der Stelen, tot een vierde kwartier van Staat geadmitserd zynde, diensvolgens aan het zelve ook toeeftaan zyn alle rechten, pr»rogativen en praeëmi. nea  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 891 nentien, welke aan eerig landkwartier zyn gegunt, en dns is het eene abfurditeit zelve in paralelle gevallen de wet ina eigen convenientie pro en contn te willen appliceeren. Diensvolgens dewyl fteeds ter dispcfitie van dn kwartier elf Commisfien vastgefteld zyn, zo is dii getal juist geëvenredigd naar het getal der Friesfcht Steden, en niets is natuurlyker, niets met de beeinzels onzes Staatsregeermg meer overeenkom ftig \ dan dat ieder Stad fteeds met een ampt voor zien werde. Dit beginzel kan nooit beter worden bereikt a's door het introdneeeren en in train brengen van eer lteedsduurende Almanach, volgens welke de ampten na order by tourbeurten over alle de Steden dezer Provintie verdeelt worden. Ja maar! men zegge niet, eene diergelyke roos» ter kan wel by eenpaarigheid, maar nooit by plu« raliteit vaD ftemmen worden gearrefteert. Wy ondergefchreevene vermeenen, dat in alle pointten van order met meerderheid kan worden seconcludeert, maar dat alleen in zommige poin. ften van bezwaar eenpaarigheid word vereischr. Het anefteeren van de rooster is een poinc" van order en geenzints van bezwaar. Wy ondergefchrevene verwonderen ons, dat d< drie disientieerende Steden zich tegens het maket van eene egaale rooster kunnen opponeeren; on dat door dezelve geenzints hun recht word ge priejudicieert ten faveure van eenige andere Stad of Volmagt van dit kwartier; maar de rooster ii effeéle daar heen tendeert, dat 'er eene volmaakt .egaliteit onder alle de Staatsleden van het zelv werden in acht geromen. In gevalle men de Vol magten wilde noodzaakenjom de ampten, telken by meerderheid van ftemmen re begeeven, da: liepen de drie Steden veel meer gevaar om ge praejudicieert te worden. Dan immers hadde de agt overige Steden ziel maar onderling te verbinden om eikanderen t ften Lkev» warden. Contra Protest van Doc- , kum . tegen 't Protest der drie Steden , van 3 FOr. \ 1 1 i 1 1  WAR DJ N. Contra Ir rot est van Doekumtegen V Protest der drie Steden, van •0 Febr I j | 802 NIEUWE NEDERLANÖSGHE ftemmen.,even gelyk zv nu tot het maken van eene rooster eemiemmig. geweest z.n; in welke gevallen zy die drie andere Siedcn fteeds zullen kunnen pasfeeren , 'en aüe Comoiisfien onder eikanderen verdeelcn: En dit is her geval geweest van het kwartier van Ooftergoo, alwaar men eindclyk tot het maken van een rooster heeft moeten overgaan , om dat de zes Grieten} en zich fteeds verbonden had Jen , en door deze pluraliteit' de vyf overige Grietetyen van alle Staatscomn^sfien wierden mtgeflooten. De rooster dierhalven, zo in dit kwartier als in de overige, is wel verre van preejudiciabel te zyn aan iemands recht, even avantaj,' us voor 3l!en. Want immers zullen de drie disfentieerende Steden niet fustineeren willen , dat zy ..aar door gept'Eejudicieert zy/i, om dat zy nu niet perma-.ent met de lucratiefile en honorabelfte.Cemmislierj kunnen worden begunftigt: ook ts dit de k >eeld te hoonend voor de edelmoedige denkwyze der Volmagten dier drie Steden om bv de ondergetekende een oogenblik te kunnen berusten. .Het arrefteeren derhaken der rooster, is een poiról van order, en geenzints een poiodt van bezwaar: Ergo mag dflar,in mei pluraliteit van ftemmen wordtn geconcludeert ? En twyfFelt iemant noch aan het recht van de. agt nc eriee Steden d-artoe, hy leeze de Spiegel «m Doleantie in het beruchte jaar van 1672,door 3en greoten UIric Huber gtfehreeve, alwaar hy ander anderen zegr: „ Ieder lid heeftin het by, zor.der recht, om voor haar aanpart de refor„ mutie vast te ftellen, voor zo veel de oeffeni'ng , der regeering deelbaar is; gel. k NB. in het veri geeven van de meeste Poütiecque Ampten." Hier mede zoude wy ondergetekende het meergemelde protest kurr.cn houden voor gerefuteerd n alle zyne poinften, was het niet, dat wy docr iene byzondere pasfage zeer waren gefrappeert ge- wor-  JAARBOEKEN, Mei, 803 worden, namentlyk, wanneer de Heeren protestanten van zich Kunnen verkrygen, cm met zo veele woorden te zepgen, dat zy eene refolutie als door de 8 Steden is genomen, als een mjurieuiè vermirdering van Zyne Doorl. Hoogheids indifpubele rechten aanmerken. Eene pasfage, die in meer dan. een'opzicht de ondergefchreevene heeft moeten grieven, niet alleed om de blaam, wiar mede hun gedrag benevens dat van, hunne Committenten door die woor den word geinfnr.uleeit, maar ook uit inzicht van de conjunctuur van tyd , waar in men goedvind iets diergelyks te avanceeren: Wy ftellen ons echter deswegens volkomen gerust, uit hoofde van de aüerkenreiykfte onwaarheid , die in deze pofitive doorftraalf, en welke door niets fterket als door het protest zelve word wedérfproken , terwyl noch in het zelve, noch ergens anders, eenige fchaduw van bewys voor dit gezegde gevonden word , en ter contrarie hier bove volledig is gedemonftreert, dat de oblatie is geweest ecneizaak, welke men na welgevallen jaariyks doen of laaten kon. , . Wat'nu aanbelangt het gezegde, dat door cece diergelyke refolutie Zyne Doorl. Hoogheid in eer.e ergere omftandigheid word gebragt, als de geringde Voimagt der andere kwartieren . op welke een oblatie of collatie van een ampt kan gefchieden; de kragt van dit argument bekennen wy ondergefchreevene niet te kunnen bevatten: Vooreerst, is ons onbekend, welke ter Staatsvergadering de geringde Volmagten moeten genoemt worden, daai wy noch ter goeder trouw in die opinie hebben geftaan , dat onder de qualiteit van Volmagten geer het minfte onderfcheid te maken was, zo dat aat den eenen boven den anderen geen het minfte pr< toegekent kon worden, volgens het evengemeldt 27 artikel. . , Ten tweede, word hier immers gehandelt ove een opdracht van de ampten op dit kwartier val lende 3EN. Contra Protest van: •ockuin teS,en 't . Protest der drié Heden, van 3 Febr. . 1 r »  894 NIEUWE NEDERLANDS CHE Leeuwarden. Contra Pretest vartDoc kum tegen'tProtest der dtie Steden, van 3 Febr, Jende , in complexu befchouwd : een diergelyke opdracht inag in de andere kwartieren even min gefchieden. Ten derde, begrypen wy ondergefchrevenen niet, hoe hier de qualiteit der Volmagten en derzelver beneficiën eenigzints in comparatje kunnen -worden gebragt met de bediening van Stadhouder dezer Provimie en de indifpuiabele rechten, aan dezelve by Landswetten gefchonken J dezelve tyn immers geheel verichillende en met eikanderen niec overeenkomende ? Eindelyk ftrekt het ons ondergefchr. tot eene byzondere gerustheid en genoegen niet alleen, dat wy in dezen het loffelyk voorbeeld van aile de overige Staatskwarti^ren van Friesland-heb beu gevolgt , maar byzonder dat deze methode om de inegaliteit en kuiperyen voor te komen, zyn e; fte oorfprong verlchuldigt is aan deniaad, invioed en perfuafie van een der Doorluchtige Voorvaderen en Prsedecesfeuren van den tegenwoordigen Stadhouder, als welke in den jaare 1635 het eerst in het kwartier der Zever wouden een Almanach heeft geirrtroduceert, volgens het verhaal van den Heer Sande, geboekt by Aitzema op het gemelde jaar i6.;5 het XV boek, bladz. 187. torn. 2. in fol. Om alle weike en m-er andere redenen , des noods nader te deducceren, wy ondergefchreevene Voimagten van Dockum vermeeren tot onze en onze refpe&ive Commii tenten d< charge voor de posteriteit in-perpetuam rei memoriam deze Contraaantekening te moeten laten doen; — en oordeelende hier mede het protest van den 3 dezer ten vollen gerefuteert te hebben, zo verklaaren wy ondergefchreevene verders voor de nadeelige gevolgen, uit dat protest voortvloeijende, niet aanfpraakelyk :e willen zyn. Leeuwarden den 18 February 1783. (was getekend) Nicolaus Posthumus, Joachim vajY Vliet, L. R. Sïim. Ver-  JAARBOEKEN, Mei, 1783. Ü95 Vervolgends heeft nog de StadDocKUM' een verzoekschrift aan de Staten dezer Pro-1 vincie ingeleverd, ten einde H, Ed. Mog. de: Roofter, door derzei ve Afgezondenen, met en benevens de volmagten der 7 andere fteden, en dus met meerderheid genomen, wilden bekragtigen. Dit verzoekfchrift luidt aldus*. Aan de Edele Mogende Heeren Staten van Friesland. Geven UEd. Mog. met. verfchuldigden eerbiedte kennen de Magiftraat en Vroedfchap der Stad Dockum, hoe dat zy Supplianten het genoe-l gen gehad hebben, dat haar voorflag, aan de ove-i rige Steden dezer Provincie gedaan, teneinde de, dispofitie over de Ambulatoire Ampten , op het Kwartier der Steden vallende, voortaan volgens een daar toe te formeerene Roofter of Almanach, even gelyk in de drie Land kwartieren, onder de refpeftive Steden zonden worden verdeelt, is geweest van zulk een gewenscht fucces, dat reeds een R oofter by eene groote meerderheid op de Kamer der Steden is geformeerd, zullende ingaan met den jaare j 785, terwyl ondertusfehen de thans vaceerende Commisfien by meerderheid zyn begeeven met dien gevolge, dat der Supplianten Stad geheel voor dit jaar is voorby gegaan. —— Iets, Ed. Mog. Heeren , het geen zekerlyk voor de Supplianten niet dan alleronaangenaamst kau zynj dan egter zullen de Supplianten dit ongenoegen gaarne dragen, in de zekere verwagting, d.it zy , of haare Stad, in het vervolg, ten minden een evenredig aandeel in de Emolumenten en voordeekn der Hooge Regeering met baare nadtclen z?l erlangen. Om nu in deze |alle zekerheid te verkrygen voor ... het vervolg, ep te gelyk op te volgen het voorPpp fchrift VA K)EN. leg. van ;oc- mm, dat le Staten lenRooS' 'er bekragtuletu  Leeuwarden. Req. van Doe kum, dat de Staten den Hooster bekragtigen. 3Q6 NIEUWE NEDERLANDSCHE fchrift van het Regiemet t Reformatoir van wylea Zyn Doorl. Hoogheid in het 07 Are, waar by de Airnanach van het Kwartier van Westergoo (welke coor UEd. Mog. is geapprobeert) als eeu model word voorgefchreven, hebben de Suoplianten gemeend, nodig en volirx. kt noodzakelyk te zyn, zig by dezen aan UEd. Mog. te addresfeeren met gedienftig verzoek, dat het UEd. Mog. gunftig behagen moge, de Roofter of Airnanach der AmbuUto.re Ampten, by het Kwam-r der Steden getormeird, hier annex met A, te apnrobee. ren en te ratificeren, gelyk ÜEd.M jg. voormaa!s eene dergelvke Roofter van het Kwartier van Westergoo hebben gelieven ie approtxeren; tec einde der Supplianten goed recht verzekerd werde , en het Kwartier der Steden de fatisfaétie hebbe, aliefins gehandelt te worden, conform de intentie van Wyl. Zyn Doorl. Hoogheid. Q. F &c. 't üirkonde Prasfid. & Secret. fubicribiie in de Vergadering van den 8 Feb. 1783. (was get.) j. D. Siersma, 1783. B. SüIDERBAAN, 1783. Wanneer dit verzoekfehrift eerst in de Kamer der Steden gelézen wierdt, verzogt men de Volmagten van Dockum te willen uit de Kamer gaan; dog dezen beweerden, niet meer dan de andere Volmagten perfoonlyk belang hier oy te hebben, maar dat veel eer de drie Steden,. als zynde partyen , in deze zaak niet konden ftemmen. De meerderheid der Leden wilden hier op de Volmagten van Dockum by wyze van gunst laten verblyven,om xle advyfen tehooren; dog deze geen gunst wil-  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 897 willende erlangen, wierdt hen by meerderheid eindelyk gelast uit de Kamer te gaan, waar aan zy dan dog, niet zonder bevorens te ; protefteeren, gehoorzaamden» Dus wierdt dit Requeft der Volmagten van Dockum by het Kwartier der Steden voorbygegaan, dog de drie Landkwartieren oordeelden, dat de bekragtiging van de Roofter door het Kwartier der Steden moest verzogt worden, en dus zyn alle de Volmagten verzogt in ftilte optekomen. Den 25 February 1783 kwamen dan alle de Volmagten of Staten van het Kwartier def Steden, op het Landfchapshuis byeen. lntusfchen hadt de Regeering van Franeker aan Jonkheer L. J. J. Rengers haaren Volmagt, by eenen brief gelast, om den gemaakte Roofter mede ter goedkeuringe van de Staten te brengen. De Heer Oudburgemeefter Dorhotjt, wegens de Vroedfchap dei* Stad Leeuwarden verfchynende, deedthet voorftel, om de Roofter, uit naam van het Kwartier ter goedkeuring van den Staat „ aan te bieden, en ten dien einde een Kwar„ tiers poincf. uit te brengen door de Heeren „ van het Minder Getal." Zie hier de Item* men: Leeuwarden: Burgm. pasleeren, Vroedfchap accordeerd, dus verdeeld o Bolsward; geheel accordeerd 1 Franeker : geheel accordeerd 1 Sneek : Burgm. pasfeeren, Vroedfchap ac- cordeeren . o Dockum : geheel accordeerd * % Ppp a " Har- Lëeu* var» )£»»  S£,8 NIEUWE NEDERLANDSGHE Leeu- Harlingen: pasfeerd i war- Stavoren: pasfeerd i n£N« Slooten : i Burgm. pasf. i Burgm. accord. 2, Leden v. d. Vroedfchep accord. dus i Workum : geheel pasfeerd i Ylst: Burgm. pasfeerd, de Vroedfchap accordeerd ... o Hindelopen: geheel accordeerd . i Accordeeren 5 pasfeeren 3 verdeeld 3 \ Steden n Dus dan "de meerderheid voor 't voorftel zynde, werd dezelve daarop by den Staat gedaan, en vervolgens de Rooiter door de drie Landkwartieren goedgekeurd en bevestigd , niettegenftaande de Volmagten der drie pasleerende Steden, by Requeste, in plaatfe van by Memorie, hebben verzogt, op dit voorftel niet te beiluiten, voor en aleer Zyne Doorl. Hoogheid,aan wien zy zig vervoegd hadden, op hun verzoek, aan Hoogsdenzelven gedaan, zoude beflist hebben. Het verzoekfehrift van de Volmagten deidrie Steden aan de Heeren Staten, was aldus ingerigt: Aan de Edele Mogende Heeren Staten van Friesland. Zoeven eerbiedig te kennen, de Volmagten der ^ Steden Harlingen, Stavoren en Workum, dat de Vohnagten der agt overige Steden hebben kunnen  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 899 Hen'goedvinden, om by eene Kwartiers Refolutie, buiten.de Suppi., en alzo by pluraliteit genomen, te arrefteeren een Roofter, naar welke de ambula* toire Ampten, op het Kwarrier der Steden vallende, by eene driejarige verwisfeling, tusfchen de Steden, zullen rouleeren. Dat zy Suppl. die handelwyze, voor volftrekt illegaal en onbeftianbaar houdende, daar tegen, hebban geprotefteerd, om redenen, dat de Ampten naar de Origineele Conftitutie van de Regeeringe in deze Provincie, by de Volmagten moeten worden vergeeven by ftemminge , en dat, zo men van de Origineele Conftitu'ie wil afgaan , men zulks niet kan doen, dan by Conventie, en 'ergeen Conventie kan plaats hebben, dan met eenparige toeftemminge van alle de Steden. Men zal zig misfchien beroepen, op t voorbeeld der La nd'< warneren: maar /eer ten onregte, dewyl de Roofters aldaar met eenpaarigheid van alle de Leden, en .zonder iemands oppofuie of protest zyn gearrefteeu: en al was het eens, dat zulks in 't een of ander Kwaitier ook by pluraliteit gefchied ware, zo zoude zulks de Suppl. in hunne fuftenue niet kunnen praejudiceeren, dewyl, wanneer het op de bepaling van het regr aai koomt, de vraag niet is: wat 'er gefchied zy? Maar wat 'er had behooren gefchied te zyn? Zo men wil urgeeren, dat door 't maken van een Roofter de egaliteit bevordert , en uit dien hoofde niemand in zyn regt benadeelt word : de Suppl. antwoorden, dat, zo zulks als vvieri toegeftemd, daar uit rog niet zoude volgen, dat men een Rooster by pluraliteit zoude kunnen vastftellen , dewyl de allerbillykfte Conventie aan niemand tegen zyn wil en dank kan worden opgedrongen; maar ook bovendien word die ftellmg by de Suppl. in geenen deele geavoueerd: dewyl ieder Stad, voor zyn aandeel, een onbetwistbaar regt heeft op alle de Ampten pro indivifo, om daar over jaarlyks met die andere Volmagten, by Stemminge te Ppp 3 dis- Leeuwarden. Req. der 'Jjfie Stelen nopens de Rooster  ooo NIEUWE NEDERLANDSCHE I PHtl. ( WAR* Ren. der j drie Ste* ■ den no. j pens de ] Raas i er. i i i 1 j r 1 1 c I 3 c t 2 t r t t e I r 2 ti s lisponeeren, en dat regt word hun door het arre- iteeren van ten Roofter benoomen. Zegt nien, dat de andere Steden by Conventie :ig zouden ku .nen e.ns maken, en by pluraliteit, net uitfluiting van i e Suppl., over de Ampten •ouden kunnen disponeeren ; in facïo werd zulk ieërkend, maar de jure ten fterkften tegengefpro:en, dewyl zulk een cxcludeerende Conventie, kyd een ongeoorloofd en 'onbeftaanbaar Ruk zyn :oude, en zo men 't al eeus voor wettig en betaanbaar wdde reekenen, zo hadden de Suppl. net Concurrentie van andere Steden een gelyk egt: en zulks zo zynde, dan zoude daar uit :elfs de illegaliteit van de gemaakte Roofter conteeren, dewyl de Suppl, ook daar duor van dat egt zouuen zyn ui< gefloten. Door deze redenen, hebben de Suppl. zig veriligt gevonden, om van 't gebeurde, zo z«rinjpende tegen de Conftitutie der Regetrmg van leze Provincie kennis te geven aan z,yne Doorl. lo gheid, a n welken by Refojurje van den u uny 1748 opgedragen is genoegzaame autorit- ft, m deze Provincie in deszelfs wettige Conftitutie e bewaren, met verzoek, om door Huogstdenelven dien aangaande by hunne regten gemainneerd te worden. hü nadien de Suppl. geinformeerd zyn, dat de luraliteit der Steden, nu, op naam van het Kwarer, de approbatie van deze gemaakte Roofter bv FEd. Mogende zal verzoeken, Zo„jLnd*? de ?uppl' zi£ verPll'gt, zig tevens an UEd. Mogende te addresfeeren, met zeer geienftig verzoek, de in dezen geallegeerde redenen 1 aanmerking gelieven te neemen, en uit conflde» uie van de daar door betoogde illegaliteit de verogte approbatie gelieven afteflaan , ten minften )t m lange, dat by Zyne Doorl. Hoogheid op der tippl. verzoek zal zyn gedisponeerd, Q. F. enz. (was getekenO F. Baviüs. Notaris. Dog  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 901 Dog des niet tegenftaande is de Rooster Leeu der Ambulatoire amten , by de drie Landkwarten, zo als wy zo even zeiden, goedgekeurd en bevestigd. De Heeren Staten dezer Provincie, op den tegenwoordigen Landdag byeen vergaderd, hebben in de Petitie of Staat van Oorlog ttoegeltemd; dog, aangezien den merkelyk zwaren last, die deze Provintie in de Generaliteits Lasten moet dragen, boven haar vermogen, zo is vervolgens by de vier Kwartieren van Staat goed gevonden te verklaren, dat, in geval deze Provintie voor den eerften Augustus eerstkomende, geene genoegdoening op haare klagten erlangt, de Heeren Afgezondenen gelast zyn, geene wydere betaling te laten doen, op zeven verichiilende Posten, te zamen opbrengende eene fom van ƒ300,000, welke dus omtrent zoude belopen de fom, welke door den Raad van Staten aan H. H. Mogende is voorgedraagen, om daar mede deze Provintie , gedurende de eerstkomende zeven jaren, te verligten. Zie ook hier voren Nieuwe Nederl. Jaarb. 1782. bl. 1465-1484. Het is bekend en door ons ter zyner tyd gemeld, (ZieNieuw.Nederl. Jaarb. 1782 bl. 1007 en volgg.) dat door de Bnrgcr Sociëteit Vryheid en Tv er, in deze Stad, voorleden jaar, aan Hun Ld. Mog. de Heeren Siaten dezer Provintie by Smeekfchrift verzogt is, een Zilveren Gedenkpenning ;e mogen laten flaan, ter dankbare ^edagtenis der Bef luiten, Ppp 4 op  90» NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeu- 0p de Landsdagen in February en April 1782. war- genomen, welke, op derzelver hooge goedOB ' keuring is vervaardigd, en aan elk Lid van Staat aangeboden , en gunitig aangenomen. B. C.van Calker heeft deze keurige penning vervaardigd. Op de voórzyde vertoont zig een gewapende Fries, gekleed naar den ouden kennelyken trant der Friefen tusfchen het Flie en de Lauwers, die zyne rechte hand geeft aan de Republiek der vereenigde Staten van Noord - Amerika , welke eenen Scepter met voeten treedt, en dc verbrokene boeijens naast dezelve heeft liggen, terwyl een nederdalende Engel haar den hoed der Vryheid aanbiedt: met de linke hand wyst de Fries de afzonderlyke Vrede, door Engeland met een Olyftak aangeboden, af, op 't zien van een adder in 't gras. Een Luipaard is aan de voeten van Engeland. [Op de tegenzyde wordt het wapen van Friesland door eene hand uit de wolken opgehouden, onder 't welk men leest: Aan de Staten van Friesland, ter dankbare nagedagtenisfe van den Landsdage in Febr. en April MDCCLXXXIL toegewyd door de Burger- Sociëteit, Vryheid en Tvef, te Leeuwarden.  JAARBOEKEN, Mei, 1783.' 903 Men ziet ook hier nog eene tweede Ge-Lekt- denkpenning , zo in «^-^^^SJ: Lid der Regeeringen van de Steden tUriino-en, Stavoren en Workum, heeft een zilveren, en de Volmagten van ieder dier drie Steden een gouden gekreegen , boven üen yilveren. Aan de eene zyde ziet men het hoofd van Zyne Doorlogtige Hoogheid: om het zelve leest men Wilh. V. D. Ir. tr. APK et Nasf. Op de andere zyde ftaat een Oranjeboom met 6 Oranjeappelen. Aan den ftam van den Oranjeboom hangen de Wapenfchilden van Harlingen Stavoren en Workum, in dezer voegen, dat de twee Ha?ften%enoegzaam even boven den voorbond hingen*, en dat van Harlingen een leTnig hoger, in het midden, boven de twee Se en is- Deze drie Wapenfchüden zyn met een Lint aan den ftam vast gebonden Het voorfchrift is: Iconcordia felix: dat iS GELUKKIG DOOR EENDRAGT. ne Staten dezer Provincie hebben by befluit van den 9 Mei beraamd en vastgefteld: den Hoogen Krygsraad, als tegen de intentie en welmeening der Heeren Staten , ftilzwygende ingevoerd, by vervolg, van den StS van Oorlog te royëeren ; met bygevSle VerklaarTng: dat deze Provincie geneisdis , met de verdere Bondgenooten, zodanige billyke arrangementen te beraamen, waar door den Prefident ea Leden van het Wctaeven Coilegie, als mede deMinis- PPP 5  §94 Nieuwe neosrlandsche Leed- ters ^Bedienden en Suppoosten, wegens gemis hunner Traétetnenten en Inkoinilen, op ' • eene convenabele wyze , te gemoet zullen kunnen gekomen worden." Dit zyn de woorden van de Refolutie zelve; in welke e.oter de meerderheid der Steden niet heeft inW lïemd. a De drie Steden, Leeuwarden, Sneek en Ylst, zyn doorgaans verdeeld. De vier Steden, Bolsward, Dockum, Slooten en Hindelopen, zyn veelal aan de eene zyde van een voorftel. En de overige vier Steden braneker, Harlingen, Stavoren en WorkumI aan de andere zyde van hetzelve. De Eerwaarde Clasfis van Dockum heeft, aan het Coilegie der Heeren Gedeputeerde Staten dezer Provincie verzogt, om op den Synodus, als een Quarttur of Gravamen te mogen voordragen het royeeren van het Lemma, Orange en Nas/au, en in plaats daar van te ftellen: de Heeren Staten en den Heer Erfftadhouder. De Staten hebben by Placaat van den 8 Mei eenige veranderingen in de Lyst van 's Lands lasten gemaakt. £)e Staten van Friesland, allen den geenen, die Y d"e« zullen zien ofte hou en leezen, falut* doen ce weeten: dat wy gen ord 't Rapport der' ?fS T^Gecomhutteerden rot de Rev-fte van s Lands Lyft der fmpofiiicn, en daar op ingenoZaJt°ne7 C d?,Hoo-wyze Confid ,:atièn en Eet Advis van Zyne Dooriiytigtfce Hoogheid den Hee- re  JAARBOEKEN, Mei, fgfy 905 re Prince Erfftadhouder &c &c. &c., hebben goed- Leeugevonden en verftaan, dac in het aófte Articul van warde Generale Ordonnantie, tusfchen de woorden den. zenden 'er aan , zal worden gefteld , binnen drie ^rfafin 't jifte Articul van dezelve Ordonnantie, deringe agter het woord aangaat, zal worden gevoegd,»» «« wel verftaande nogtans, dat alles bier vooren ver- fPy meld , wanneer niet door voorfchreeven Perfonen tmpojtword verbrand, maar aan andere verkogt, of ander-Hen* %oden wordt, „eenige loere Officien te bedienen directelyk of in- di-  JAARBOEKEN, Mei, 1783. eot) direételyk, dan dat zy haar geheelyk in denLEW voorfz. dienst moeten gebruiken, en geduu-wARrende haaren dienst ontflagen wezen van alle Beden, daar mede zy aan eenige Landen of Steden verpligt zyn:" Niettegenftaande deze woorden aer bezwoorene Initructie, was ged. Heer ti engers zogenaamde Prsmier van Franeker: alwaar orame twee Leden van de . Vroedfchap der Stad Fianeker voor hun zelve , en als gelastigden van verfcheidene anderen, dan ook verzogten, dat Jr. L. J. J. Rengers, mogte verklaard worden, vervallen te zyn van zyn Vroedfchaps plaats. Dog Jonkheer Lammoraal Joachim Johan Rengers, Burgemeester der Stad Franeker, mitsgaders Commies - Generaal van de Convoyen eu Licenten by het Coilegie ter Admiraliteit in Fiiesland, vervoegde zich tot Hunne Hoog Mogende de Heeren Staten neraal met een verzoekfehrift, inhoudende: dat het tweede Arykel der Inltruétie voor 'I de Commifen-Generaal, by Hunne Hoog ? Mogende gearrefteerd den n July 1597, ' onder anderen medegebragt, dat dezelven " geene andere Officien zouden mogen be" dienen direételyk of indireételyk, maar " zich o-eheellyk in den voonchreven dienst zouden moeten gebruiken en geduurende hunnen dienst zouden ontflagen wezen ' van alle Eeden, waar mede zy aan eeni" ge Landen of Steden verpligt waren. Dat " hy, den Eed op zyne Commisfie gedaan " hebbende en dus tot obfervantie van zyne " ,1 ™*  9io NIEUWE NEDERLANDSCHE Leed- „ inflruétie verbonden zynde , niettemin gewar- „ meend had, zonder eenige de minfte fcruvm' ■>■> Puie en zonder aan zyne verpligting het „ geringfte te manqueren, te continueren in „ zyne Funétie als Burgemeester en Vroed„ fchap te Franeker en in de Commisfie ten „ Landsdage , waar mede hy de eer had van wegén die Stad, bekleed te zyn, in „ confideratie aan den eenen kant, dat alle „ de andere Commiefen Generaal, die tans in de Republiek in funétie waren, met na„ men die in Gelderland, Holland en Zee„ land, aétueel Leden van Stads of Lands „ regeeringen waren en geweest hadden, en „ aan den anderen kant, om dat het voor„ fchreven tweede Artykel dezer Inftruétie', „ misfchien van den beginne af aan, altans „ wel gedurende den tyd van meer dan hon„ derd jaren, in geen gebruik geweest en „ mitsdien rebus ipfis & fatlis geabrogeerd ,, en vernietigd fcheen te zyn geworden; tera, wyl het, voor zo verre Friesland betrof, ' bekend was, dat ten minden twee Pr£ede„ cesfeuren van de voor hem geweest zynde „ Commifen - Generaal by het Coilegie ter „ Admiraliteit in Friesland, zonder eenige „ bedenklykheid , als Gecommitteerde ten „ Landsdage gecommitteerd en gecompareerd waren. „ Dat hy derhalven ook geen zwarigheid „ gemaakt had, om, na het doen van den „ voornoemden eed aan Hunne Hoog Mog., „ ingevolge van het voorbeeld van byna alle „ zyne Praedecesfeuren in officio de geheele » Re-  JAAREOÈKEN, Mi', 17S3; 91* £ Republiek door, in de Regeering vanFra Lïeet„ neker te blyven continueren, te meer daar wA£* „ zulks onder het oog van Hunne Hoog Mo- uEH' „ gende, zonder eenige de miiille contradic„ tie of reiiexie, fteeds gefchied zynde en „ nog gefchiedende, hy niet anders denken „ of veronderftellen konde, dan dat hetvoorgemelde Artykel, door eene conftante con„ trarie praétyk, ftilzwygende was afgefchaft, „ en bygevolg onder den eed, door hem op „ de voórfchreven Inftruétie aan Hunne Hoog Mogende gedaan, niet moest gerekend worden te zyu begrepen, even en in diervoegen, als zulks omtrent de Eeden oplnftruétien van verfcheiden refpeélabele Collegien dezer Landen, zo van Politie als Juftitie , tans nog plaats hadde, waar van zommigen niet alleen geheel en al buiten gebruik waren geraakt, maar waar van zommi'3 gen Artykelen zelf van dien aart waren, dat ze tans door de Beëedigden prrecifelyk wor; dende nagekomen aan de refpeétive Pro'y kureurs Generaal misfchien materie zou\\ den kunnen opleveren tot criminele proce* , dures,of ten minsten tot zodanigeAétien, ', waar van eene remotie van iemand? Officie 11 notoirlyk het gevolg zouden moeten we» zen. „ Dat hy, ter zyner verwondering en leed^ „wezen, had moeten ondervinden, dat het , .Hof van Friesland, na zich alvorens duor l, iden Prokureur Generaal te hebben doen l, informeren en hem te hebben doen afvra„ gen: of hy den Eed als Burgemeester van Qqcj „ Fran-  fïi NIEUWE NEDERLANDSCHE L*vv- 9) Franeker en teffens den Eed als Commief WAR" „ Generaal gedaan had, hadde kunnen goedDEN' „ vinden, den Pr okureur Generaal (zo als hy „ in het zekere was geïnformeerd) te gelasten , „ om hem deswegens Crimineel te adionne,, ren; verzoekende hy derhalven, dat hunne „ Hoog Mogende, in dit geval, geliefden „ te verklaren, dat hy in zyne qualiteit, door „ het voorfchreven tweede ArtykeLder ge„ melde Inltruétie voor de Commifen Generaai niet is uitgefloten van de Regering der Stad Franeker, in confideratie dat het „ meergemelde tweede Artykel nooit zodanig „ is begrepen, of tans begrepen word, als „ hebbende genoegzaam alle Commifen Ge„ neraal fuccesfivelyk posten van Regeringen „ of andere Ofhcien bekleed, en nog tegen„ woordig overal bekleedende, en dat hy „ dus door na zyne aanftelling tot Commies „ Generatl te continueeren in de Regering „ van Franeker en in de Commisfie ten Lands„ dage der Provincie van Friesland, niet heeft „ gehandeld tegen zyne lnftru&ie of tegen „ den Eed by hem als Commies Generaal „ gedaan." Op welk Request by Hunne Hoog Mogende, den 19 dezer, gedelibereerd zynde, is het zelve door de Heeren Gedeputeerden van de Provincie Friesland overgenomen, om in den haren breeder gecommuniceert te worden; en is dien onverminderd goedgevonden en verftaan, dat de Copy van het voorgemelde Request zal gefteld worden in handen van de Heeren van Spaan en andere Hun:  JAARBOEKEN, Mei, Mf% Runner Hoog Mogende Gedeputeerden tot Leèw. de zaken van de Plakkaten en Reglemeftten, warom het zelve te vifiteren,.te examineeren eu"*"* vaii alles ter Vergaderinge rapport te doen. „ Wyders, dat de Copy van het voorfchrevën Request zal gezonden worden aan de Heeren Staten van de Provincie Friesland, met vriendlyk verzoek, om, hangende de deliberatie van Hunne 1 loog Mogende, aan welke het onderzoek, of en in hoe verre het voornoemde Artykel van de Inltruftie van de Commiefen Generaal .als nog geobferveerd behoord te worden, competeert, de Proceduren, tegen gemelden Commies Geneiaal Rèngers geëntameerd, in ftaat en fureheance te doen houden/' Franeker* De Magiftraat dezer Stad heeft zig, óp den grooten Landsdag van dit jaar, by de Staten beklaagd, ,. dat de Senatus Academicus de zegels van de Stad, in een fterfhuis van een Bedels weduwe hadt verfcheurd, die naast de zegels van den Senaat geplaatst waren", en dat de Senaat dus ontzegeling hadde gedaan; beweerende, dat de Senaat niet bevoegd was, om, by het verfterven van een Bedels weduwe, bezegeling te doen; en heeft Vervolgens by Requeste verzogt, dat de Staten de Regeering van Franeker geliefden te handhaven: waarop het berigt van den SeQqq a naat-.  9i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE FRAKE-naat, gevorderd, en op dezen buitengewoKER- nen Landsdag, overgegeven zynde, hebben de drie Landkwartieren, by befluit, goedgevonden, de bezegeling, door den Senatus •Academicus gedaan, voor dugtig of valide te verklaren, en over zulks het verzoek van de Magiftraat der Stad Franeker af te wyzen. Harlingen. Den 29 April is alhier onder een groot aantal aanfehouwers, van de > helling in 't water geloopen 's Lands Kameel genaamd Pilades, den anderen, die men denkt dat binnen 14 dagen zal volgen, is genaamd de orestes. STAD en LANDEN. Groningen. Tegen het vloeken, en zweeren, en misbruiken van Gods naam is wederom in deze Stad, den 3 Mei, de navolgendePublucatie gedaan: TUademaal wy bemerken, dat, niet tegenftaande A^ onze vorige Placca^en en Ordonnantiën , te meermalen gefteld, tot afweeringe van het moedwillig misbruik van des Heeren allerheiligften Naam, en het lasterlyk en ligtveerdig vloeken en zweeren,  JAARBOEKEN} MH, 1783. 9*5 ren , het geene dagelyks tot ergenisfe van een ieder op de openbaare flraaten en weegen alom word gehoord; en om re beletten, dat de Zon- en Feetldagen niet ontheiligd worden,door, zelfs onder het houden van den Godsdienst, by de flraaten en wegen te fpeelen, en in herbergen te drinken; echter zodane gruwelyke zonden, en ongeregeldheden alhier als nog blyven aanhouden, ja zelfs toenemen, het geen in een Land, alwaar de Chvistelyke Gods dienst een ieder tot eerbied voor zynen Schepper, en betragtinge van waare Christelyke deugden opleid , niet te vervvagten was, nog plaats behoorde te hebben-: Kn daarom hier in, als nog, met ernft willende voorzien, om daar door, zo veel in ons is, de gevolgen, die uit zulk een losbandig, en met den waaren Godsdienst min beftaanbaar gedrag, en bederf der goede zeden, noodzaakelyk moeten voortvloeijen, te vootkoomen: Zo is het, dat wy , vernieuwende onze vorige Placcaten, en wel in7onderheid die van den aö Ocïober 1065, en 31 January 1672 ^ hebben goedgevonden wederom op het ernüigst te verbieden , gelyk wy verbieden by dezen ,"het misbruiken van Gods allerheiligflen Naam , g« lyk mede het ligtveerdig vloeken en zweeren; by verbeurte van een daalder, dadelyk by pmdneminge in te vorderen; zullende de Ouders, en Voorltanders voor hunne kinderen , of Pupillen moeren inftaan; en, ingeval onvermogend mogten zyn, zullen de Overtreders alhier in he Stad, met voorkennis van den Heer Prasfiderende, op de zogenaamde Roo'.endal, volgens goedvinden van den Heer Prsfiderende, te water en te brood worden gezet; en, in onze Jurisdictiën met voorkennisfe van' de Drosten. Ambtmannen en Richteren ter plaatze, aan een keten aan de Kerke worden gefiooren: en zullen die geene, welke bevonden worden deze ordres meerroaaQqq 3 ^n Gro- Publ. tegen 't vloeken m zweeren enz.  $16 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gro- mingeh. Pub!, tegen 't 'vloeken ■en zweeren enz. len te hebben overtreeden, daar over naar omftandigheden van zaken zwaarder worden geftraft. Voorts om voor te komen het misbruik en fnoode ontheiliging van de Zon- en Feestdagen, hehbeu wy goedgevonden te verbieden, gelyk doen by dezen, dat, voor, tusfchen, en geduurende deu Godsdienst, in geene herbergen, hoe genaamd, eenig gelag gehouden, of getapt za! mogen worden, uitgezonderd voor den reifenden manj noch aldaar, noch op de ftraaten, wegen, hoven, bosfchen,geduurende dien geheelen dag, eenigerhande ydele fpellen worden geoefend, of gedobbeld, of eenige ydelheid aangerigt, op welke wyze, of manier het zelve ook zoude mogen wezen, by de breuke van één daalder voor een ieder, die hier tegens mogte handelen; en van driegulden voor ieder perfoon, in wiens behuizinge het zelve zoude mogen gefchieden; alles ten voordeele van den aanbrenger: wordende de Drosten, Ambtmannen, en Richters van onze Jurisdictiën, en Heerlykheid , by dezen op het ernftigst verzogt, en, niet te min, ambtshalven gelast, te zorgen, dat deze werde naar gekomen, hunne dienaaren daar toe te houden, dat geduurig, en wel inzonderheid des Zosdaags , de refpecïive Kerfpelen rond gaan, en de herbergen onderzoeken , de overtreeders terftond de geftelde breuke afvorderen, of pand nemen, en de onvermogende aan het Ed. Gerichte aanbrengen, om, volgens dezen, geftraft te worden. Gelaftende voorts alle onze bedienden in deze Stad, en, inzonderheid, onzen Stads Schout, en zyne dienaaren om hier op met »allen mogelyken yver agt te ftaan, en deze onze welmeeninge, zonder eenige oog^ ïuikinge, uit te voeren. Eo, opdat niemant eenige onwetenheid moge voorwenden, en deze onze ordres tot een ieders kennis komen, en blyven, zal deze alom in deze Stad,  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 9»7 Stad, en Jurisdictiën, benevens de Heerlykheid Wedde en Wefterwoldingeland worden aangeila«n, terplaatzea, alwaar men gewoon is zulks te doen. en viermaal des jaars van de Predikftoelen, telken reize de Zondag voor het n. Avondmaal, worden afgelezen. Afturn Gronings in Curia, Saturni den 3 Mei 1783» W. Siccama, vt. Ter Ordonnantie der H. Heeren voorfz. C. H. Gockinga, Secret NEDERLANDS CHE COLONIEN. Batavia. Van wege de Hooge Regeering alhier is den ao September 1782, eene Danken Bededag beraamd, zynde de uitfchryvmg daar van aldus ingerigt: De opperfte Regaerder en Beftierder van het Geheel Al, in wiens Hand bet lot der Volken berust, en w^ns weegen met ons gehouden, lang hebben uitgelevert de allerzigtbaarfte tekenen van Genade en Goedertierenheid, doet ons thans od het fmertelykst ondervinden, hoe ras onwaarde Zegeningen Sin Oordeelen, en Voorfpoed in Rampen verwisfeit konnen worden. , De Geest van ongodsdienftigheid, ïedelheid en Qqq 4 wed- Gro- 1 iiscen: Puil. /«• gen 't vloeken en zwetren enz.  Bata* VIA. Uitfckryving van eenen Dank en Bede' éag, i 1 i i i ] 1 ( ( l é E c n v z V ft Vv v SCI m NIEUWE NEDERLANDSCHE weelde, het bederf zo in grond begin zelen als in zeden, en een ondankbare beantwoording aan de goede-ticrenheid en weldaden van dien God, doof wiens angmoedige befcherming wy beftaan met zo veele andere menigvuldige ongeregciaheden en o^ertreedingen, dagelyk, meer en meer toegenS W l 0T>L' $e ^zee2end zvn mee het zuiver hgc. van het Heüig Euangelium, maar die egrr op d n weg der Zonden zyn voortgegaan, heeft van ZÓëZkFbraStJ °nder den oPReheeven Ed jan wn bedroevende en kaftydende Voorzienig. JnrTS iS TZf Welvaarc' wel eer É Moeljënt. ïe , thans met alleen gêhee afgenomen en in een >eklaaglyk verval geraakt; maar wy hebïen teffS e m rftelen met een febakei van zo veele drukken.e tegenfpoeden dat daar in de ftraffende hand les Almagtigen kenbaar te onderfebeiden is. under dezen mogen wy nevens.de nog al aanhou. frltZ}^}eül^ lïCïhe ODdeF'^eS Maatfchappy's Lr± en /eel,eden, voornaroelykals de gewigttefte «fchouwen, het verlies van-eene gelukkialfuS n Vreedé met al deszelfs ryke voortbrengLtb ns voórhèen, beven veele andere-volken, tv ïwurT;^eid gffch°nken, dog tegenwoordig afï SIr n - °°r de irmocSte-n^ «itwerkfclen van enen Oorlog, wlkers menigvuldig- Rampen en *eï v11' SÜ£Ü PDS dierba3r Vaderland, en eele van deszelfs duurverkreegen Wingevveften, -aar ook inzonderheid onze MaatfchappyeThi etfehnde opzigten , met het hevigst gewéld, ^danig hebben gefroffen, dat het drukklnTge! >el daar van z veel bloed kostende Onlusten, door eene eer^  JAARBOEKEN, Mei, 1783. 9*9 lyke en vaste Vreede geëindigt zullen worden. üeze vloed van treffende tegenheden, ten hoog-' fte verzwaart door de zorgelyke uitzigten op het. toekomende , en door de Gevaaren, die ons ver- < der dreigen, behoort dan nu het middel mue-j maaken om ons optewekken tot de ernltige be- ■ tragting, hoe zondig wy Gods goedheden ver- • waarloost; zyné ons gegunde voorregten misbruikt; zyne gaven met ongevoeligheid ontvangen , en 1 zyne wetten overtreden en gefchonde hebben, en < teffens hoe zeer. 'er onze eeuwige, zo wei als tydelyke' behoudenis aan geleegen legt, dat wy onder een diep gevoel onzer ftraffchuldigheid, en volle overtuiging van het billyke der Goddelyke Gramfchap, en de Regtvaardigbeid zyner oordeelen , ons in de diepfte ftaat van waare boete en berouw, vernederen voor den Regterftoel van den Almagtigen, door wien de y >lken opkomen en ondergaan, en wiens Wysheid en Regtvaardigheid zo zigtbnar zyn in den tyd van bezoekinge, als zyne Goedheid en Barmhartigheid in den dag van voorfpoed. Tot de ftatelyke betMgdng van dezen Piigt, worden wy nog des te dringender aangezet, door dien wy, in het midden der oordeelen, welke Ons treffen, egter nog zo veele on waardeer haare Zegeningen blyven genieten, die ons de troostryke overtuiging geven, dat de Almagtigen na het eindelooze zyner Barmhartigheid, hoe zeer wy zyne flaandé Hand ondervinden, DOgrans aan ons der ontferming nog gedagtig is. Me ongemeene zagtheid der Jaargetyden, de vrugtbaafheid, die dezelve heeft aangebragr, enden overvloed in de noodzakelykfte levens behofftens, waar mede de Aarde aan de verwagting en arbeid van den Landman rykelyk beantwoord heeft, zyn gewisfëlyk voorregten en weldadigheden, welke ons ten hoogden verpligten de weldoende Qqq f Hand, ElATA/IA. 'Jit- chry- 'ing van 'enen Dankm Bedelag,  820 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Eata- VIA. Vit- fchry- ving vat, eenen Dank- en Bede. dag. Hand, van welke die afdaalen, in nëdrigheid des Herte te erkennen en te aanbidden. Het is dan, in den famenloop van regtmatige bekommering, voor de verdere gedugte gevolgen van Gods Regtvaardige oordeelen en bezoekingen, :aan de eene, en de al egter aanhoudende onverdiende genieting van veele zyner Goedertierenheden en Gunstbewyzen, aan de andere kant, dat de Hooge Regeeringe dezer Landen, daar bet nog tyd is, om de rampfpoedige vooruitzigten van den GoddelykeToorn te verbidden, en hem, diegro t van Raad en uiagtïg van daad is. tot genade te bewegen , heeft noodzakelyk geagt en goedgevonden uittefcbryven, gelyk uitgefchreeven word by dezen, eenen algemeenen Beede, Boete en Dankdag, om op woensdag den tweede der aanftaande maand Oftober, in alle de Kerken dezer Hoofdplaatze, ten Eilande Onrust en op de Rheede geviert te worden, ten einde met eene opregte en ootmoedige gefteldheid des Herten, God Almagtig aantebidden ; Het gebied van zyne voorzienigheid te erkennen; ons, dit, en ons lieve Vaderland, in Zyne alleen veilige Befcherming op nieuw aantebeveelen, met een waaragtig berouw en leedweezen, afftand te doen van onze veelvuldige Ongeregtigheden en Overtredingen, Hem, met een demoedig Herte, te bidden, om verder een oog van Barmhartigheid te flaan op de Rampen en Onheilen , onder welke den Staat der Vereenigde Nederlanden, dit, en andere van deszelfs wingewesten zugten, Hem te fmeeken, om de wapenen, welke p?y , ter befcherming van onze duurgekogte vry. heid, en onafhankelykheid, gedwongen zyn geworden optevatten tegen eene Mogendheid, met svien wy van ouds ten naauwften verknogt zyn geweest, dog die ons, na veele voorafgegaane befedigingcn, den Nederlandfchen Staat, en zwaare rchadens de onderdaanen van dezelve aangedaan, zon-  JAARBOEKEN, Mei, 1783» 921 zonder recht of reden, vyandelyk heeft aangetaü, niet zyne altoos overwinnende kragt en byitana te zegenen, en voorfpoedig te maken; onze Vyam den, door den onweerftaanbaren Arm Zyner A magt, in hunne heerschzugt paal en perk te ftel. len en te noodzaaken aan de ftem der verdrukte billykheid gehoor te geven, en dat, gelyk de verkrveinK van een goede Vreede, alleen het waare doelwit van den Oorlog behoort uittemaaken, wy ook eerlang dat gewenschte einde mogen bereiken, en intusfchen, onder het voorduurend genot zynei Goddelyke gunst bewyzen, welke wy tot bier toe nog hebben ontvangen, en eene genadige uitdelcing van des Lands algemeene zonden, mitsgaders loedertierene afwending van alle verdere onheilei Integenfpoeden, door den heilzamer.invloed vat zvnen Geest, mogen opgewekt en bekwaam ge Sake worden, tot het dadelyk voortbrengen vat vrugten, een waaragtige bekeering waardig. Dan terwyl wy aldus om de Goddelyke byftand hpfrhermina'en genade zullen fmeeken,en ter zei ve tyrZynge einlelooze Goedheid, Weldaden e. Zegeningen verheffen, cn met regt dankbaare Her ten en Monden erkennen, looven en pryzen, zy: wy teffens ook verpligt, onze Gebeden aan de; Allerhoocften optezenden voor de Perfonen en Ki geering van de Hooge Overheid van ons gemeen best, en deze Landen; dat de Goddelyke wyshei moge voorzitten in hunne vergaderidgen, hunn Raadhagen beftieren, door den geest van eendra? ee voorzigtigheid, op dat zy m dezen haggelyke toeftand, geëerde Werktuigen mogen weezen, tc behoud van vryheid en voorregten, en tot afwe, rins* van de onheilen, waar mede wy worden gi dreint • Dat hunne onderneemingen gezegend c voorfpoedig mogen zyn, ter verkryging van e< gewenschte, eerlyke en voordeehge Vreede t opbeuring van Koophandel en Zeevaart, ter o Batavia. Uitfckry- ving van eenen Danken Bede» dag. i \' t \ l 1 2 j e t n it * n n :r > Ï-.  Batavia. Uit- fckry ving var, eenen Dank en Bede- dag ] 3 < 1 c 2 \ I ?22 NIEUWE NEDERLANDSCHE wekking van een iegelyk tot Godsvrugt en Deugd ter voortzetting van nuttige konden en weten! fchappen, en ter herftelling van de oude luister en welvaart van ons Vaderland, en deze Gewesten ^„LT,eïe\°Pr uezen Ple6tigen verbodsdag,ook zegeningen affmeeken over de Perfonen van Zyne Doorlugtige Hoogheid deh Heere Prince van Orange en Nasfau, Nederlandsch geli fdeErfftaSder, zyne Koninglyke Gemalin , en VornVlyke legen, ten einde derzelver dagen langdurig, gelukkig en roemrugog mogen zyn: Dat inzonderheid de raadflagen van Zyne Doorlugtige Hoogheid door de Goddelyke wysheid mogen betó worden: Dat de liefde van het ganfche volk, de kroon van zyne loffelyke pogingen , om Nederlands Vryheid tegen de heerschzugt en het geweld onzer Vyandeo te verdedigen en te bcfchermen , en deszelfs voorfpoed, de vrugt en beloning yan zyn onvermoeide arbeid tot behoud van het Vaderland, moge zyn : Dat vryheid en Godsdienst, onder zyn beftiering fteeds mogen bloeien, en dat hy, den Hoogften trap van dit Iterflyk leven beklommen hebbende , overladen net zegeningen en toejuigingen van een dankbaar volk , en geëert als de waare Vader des Vad-rands, op het voetfpoor zyner loffeiyke Voorvaderen, den luifter en het aanzien van zynen onfterjelyke naam, tot op het laatfte Nageflagt mas loen overgaan. 6 s De Almagtige en Alom tegenwoordige God noeten wy mede van Herten bidden, dat hv dê .chepen, zo van de Maatfchappy , als van den •taat:, en inzonderheid die naar deze Gewesten yn betterot, m veiügheid gelieve te geleiden en ,amp vry in de Havenen harer begeerte wil doen ankomen, opdat wy ook daar omtrent ftoffe molen hebben om te juigen. Het  JAARBOEKEN, Mei, 1783.' f 913 Het is van onze byzondere gehoudenisfe, dat wy, aangedaan met een waar Christelyk medelyden, over de ongelukkige Landen, en derzelver Ingezetenen, die door de lasten en rampen van den Oorlog reeds beroofd zyn, van de Burgerlyke, en Godsdienltige v;>orregten, die wy nog genie-' ten, de Eeuwige Almagt op het vierig'ïe fmeeken, om de Elendigen, die onderden drukkende last dezer onheilen zugten, in haare roid by te ftaan, en te onderfteunen, met zyne vertroostende en verfterkende Genade, mitsgaders haar een fpoedige en heilzaame uitkomst te verleenen. Eindelyk zyn wy o;>k verpligt te bidden, om den Godddyken zeegen , over alle de Christen Kerken dnor de geheele wereld, en byzonder voor die der Vereenigde Nederlanden en derzelver uitlandige bezittingen, np dat den arbeid der Leeraaren vordelyk moge weezen, tot bevestiging en verdere uirbreiding van het Christelyk Geloof; tot vermeerdering van Godsvrugt en Regivaardigheid, Liefde en Ëenigheid, en alle die deugden, welke gefchikt zyr., om den Zeegen des Allerhoogften, van Geflagte tot Geflagte, beftendig te mogen verwerven. Alles tot grootmakmg van des Heeren Heiligen Naam, voortplanting en aanwasch van den waaren Christelyken Godsdienst, behoud van .onze duurgekogte vryheid, en onzer aller zielen Zaligheid. En is voorts in Raade van Indië nog verftaan, de afkondiging dezer uitfchryving te laten gefchieden, op Zondag den 10 dezer Maand van de Predikftoelen, en des Maandags daar aan van het Stadhuis, op dat een iegelyk tyd hebbe, om z\z tot het oogmerk van de Hooge Overheid tc bereiden, met verbod van Neeringen en Hanteeringen, op voornoemde Beede, Boete en Dank Bata* ] Uitrckry&' tS geffeld? flfaffe ^ tegCQ V3n °Uds by de weti 2 Batavia in het Cafteel den 20 September Aa Ter Ordonnantie van Hunne Hoos Edelheden, den Gouverneur Generaal en de Raaden van Indie* Kaap de Goede Hoop. Mén meldt ons met brieven van den 27 December 1782, en 22 January 1783, dat van de gewapende Schepen, in het laatst der aanftaande Maand January 1783, naar Mauritius zullen ftevenen, en vervolgends met eene Franfche Vloot naar Ceilon vertrekken, de Schepen de Ganges, Commandeur J. Paardekoiper; het Zeepaard, Kaptein i». Thysfen; Voorberg, Kaptein A. Tim* de Zeeuw, Kaptein Udemam, met een aanzienlyk getal Krygsvolk. Den 9 Jannary vertrok van de Kaap het Scheepje Jagtrust naar Ceilon. ver-  JAARBOEKEN;, Mei, rflfr VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Nymegen. Door Zyn Doorl. Hoogheid zyn de volgendeCÓmmisfiea in dit Kwartier begeven: In de Vergadering van de Staten Geniaal weeens de Ridderfchap, voor 3 jaren, W. Baron gens uc r>-lu" Hemmen G. Grave van Rand van Lynden tot Hemmen, ^ v wyck, Heer van Gameren, en J.C. rifiden- Wegens de Steden Mr. ti. tiecK, C L de Pagniettilvz van Yfendoorn, en Mr. D. G v/n len Steen, Heer van Ommeren. Raad van Staate, voor 3 jaren, O. F. Grav« van Lynden, Heer van Nederhemert. Admiraliteit Noorderkwartier, voor 1 jaar, J D. Baron van Brakel, % E. Baron van Lynden. en R. Baron van Randwyck. West-Indifche Compagnie voor 1 en een hal: iaar G B. Baron van Nieuwkerken genaamd Ny venheim. O. W. H. Grave van Byland. Ordinaris Binnelandfche Deputatie, wegens di Ridderfchap, voor 3 jaren , F. G. Baron ra Lvnden, Heer van Hemmen, C. l\. ƒ• u CJrlTvsn Byland, Heer van Ooyen : - Perhn gen, 1 Jaar? Z. D. W..Baron vanJengnagl lieer van Bronkhorst, 2 jaren, N. H. W. Baro Verah- dering onder de hoo ge en laage Am tenaars, enz. I % \ l y 1 ft  Verandering OiNDER DE HOO' GK en IjAGE Amienaars, E->Z, I I ( 5- < ï l z .1 h ja<5 NIEÜWE NEDERLANDSCHE van Dedem, Beer van Drutem, 2 jaren, ?.Gra» \e van Randwyck. * «7'vjra Ordinaris Binnelandfche Deputatie, uit Nymegen .voor I jaar, M. J. Engelen, G. W. Baron w* £aAww, Heer van Heukelom, *. mei vo^V^n^ ^ - uit Bom. ifpKSëfï8 Binne,an^phe Deputatie, wgens de Ridderfchap , voor 3 aren , C. B. Baron 2 Ocyw Delwynen G. A. Baron „*, ^fi^ IS Vt' ó Jroü ww ^«fife», van Biirterswv- mt Nymegen voor 1 jaar, D.Khippi„k, S Gre>elaarMr P. A. ros, - uic J hiel, vo r , h Ut.-B. Dykmeefter, Mn?. D. v»n den Steen fg r; l a?3ue* üe Ckavonnes, uit Bommel, voor 1 ia r Haatten, Mr. Z). m« Hoytema. - Nederrhyn en i. Baron vanLynden, Heer van Hemmen, - Stelen, voor 3 jaren, Mr. H. Pieck. H aa riem. De Heer 4M 'Gw. aangefteld zynde tot Ontfareer van de ,ony0yen en Licenten te Haarlem. 4 ft in die oedamgheid ter Vergadering van de Staren van lolland en Westfriesland den Eed afrelegd • en ulksin plaatse van den Hee. Mr. Gysbert Adrlaan atyn, welke m die waardigheid deszelfs ontflag ;efc verzogt en bekomen. ö Ook heeft Zyne Doorl. Hoogheid uit een? Naamsc van de Magiftaaat dezer Stede, in plaatsen over-  JAARBOEKEN, Mei, 1783. s*7 vermits het overlyden van Mr. Johan Francais van geyemont, aangefteld tot Burgemeefter Govert Franco van Slingelandt, en tot Sche. pen Mr. Willem f Hoen. 'sGravenhage. Hun Hoog Mog. hebben tot de Magiftraats hertelling enz., in Staats-Vlaanderen benoemd den Heer Brantfen, den Baron van Heeckeren, tot den Brandfenburg, den Heer Roufe, en den Heer Keyzer, wegens de Provinciën Gelderland , Utrecht, Overysfel en Groningen , in derzelver Vergadering zitcing hebbende, Rotterdam. Voorleden Dingsdag, zynde der gewoone dag tot de verandering van de Regeering dezer Stad, zyn uit de Edele Groot Achtbare Vroedfchap , Boonheeren geworden, de Heeren Mr. Johan van der Hoeven, Mr. Jacob Philippus Boogaart, Mr. Pieter Cornets de Groot, Jr.johm Marlen Baron Collot d} Escury, Mr, Jacob Reepmaker 3 Heer van Strevelshoek. Wyders heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid der Heer Prinfe Erfftadhouder, uit de door gemelde Boonheeren gemaakte Naamlyst verkoren, tot Burgemeefters: de Heeren Mr. Jacobvandeh Hkim, Hendrik van Beeftingh, Mr. Claodius van der Staal, en Mr. Cormelis Groeninx van Zoelen, Heer van Ridderkerk. Tot Scheepenen: de Heeren Johannes Hoog, Mr. Jan Cornelis de Groot, Mr. Kornelh van Heusde , Adriaan Johan Obreen, Rwoud vat Son, Johan Philip^ de Monté, en Mr. Jan Wynam Ram» En tot Scheepenen - Commisiarisfen : d( Heeren Ewoud van Son, Johanr Philip de Monté et Mr. Jan Wymnd Ram. Rït Se Hl Er* veranderingonder de ho0ge en lage amte' nAars, enz. r 1  oïS NIEUWE NEDERLANDSCHEl VERANderingónder de boc ge en lage Amte- kaars, enz. Schiedam. Uit eene overgeleverde Nominatie zyn, door Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, tot Burgemeefteren verko-ren de Heeren Pigter Schoühamek, Mr. Pie ter Loquet, Heere van der Burch, en IsAAK Thoomer; Tot Scheepenen de Heeren Mr. Hendrik van der Heim, Heerè van Baarland, Bakendorp en Ouderanden, Jan David P'tchot, Mr. Willem van Walwyk, Adrianus Knappert, Dr. jfntony Gysberti Hodenpyl, Jan Burgwal en Cornelis Heereman. En tot Schepenen - Coinmisfarisfen over des Gemeene Lands Middelen, uit de verlorene Schepenen, aangefteld de Heeren van der Heim. Plchot en van Wafwyk; terwyl voorts door Zyne Doorl. Hoogheid , in plaatie van wylen Mr. Hendrik van Bulderen, mede uit eene overgeleverde Naamlyft, tot Raad in de Vroedfchap dezer Stad is benoemd de Heer Dr. Antony Gyshertt' Hodenpyl. Schoonhoven. Den i± Mei is door de Heeren Raaden in de Vroedfchap dezer Stad verkozen , tot Mede-Raad in de Vroedfchap: de" Heer Mr. Jan van Bosvelt, en door de Heeren Kiezers tot Mede-Kiezer, de Heer Hendrikus de Wekker de Groot, en zulks in plaats van wylen de Heer Mr. Mar cel lus Johan nes1'van Horbag, in leven Raad, Kiezer en Oud-Scheepen der gemelde Stad. Alkmaar. Den 11 dezer maand is in den ouderdom van 47 jaren, 7 maanden en 23 dagen' overleden, Jonkheer Hendrik van Fladeracken, in zyn leven Oud-Scheepen en Weesmeefter dezer Stad, mitsgaders Rentmeefter en Secretaris van den Hondsbosfche en Duynen te Petten enz. enz. Hoorn.  JAARBOEKEN, Mi, 1783. V® Hoorn, ü| eene overgeleverdeNaarolystzyn den 1 Mei door Zyne Doorl. Hoogheid de Heer Prins van Orange en Nasfau tot Scheepenen verkoren, de Heeren Mr. Francois Binkhorst, Herman Verte-ren, Mr. Dirk Gallis, Willem Schuurman, Jan Cristian van der Vorm , Thamis Bakker,^ en Mr. Hendrik Carba/ius, Gx. En uit dezelven tot Scheepenen - Comrnisfarisfen van de Gemeene Lands Middelen aangefteld, de Heeren Herman Verloren, Mr. Dirk Gallis en Thamis Bakker. Enkhuizen den 5 Mei. Vermits den vry willigen afftand van den Heer Mr.GerbranddeVtcg, is tot Eouipaeiemeefter ter Admiraliteit m Westfriesland en 't Noordeikwartier te Hoorn aangefteld, de Zee-Kaptein P. S. vanWickmort Crom< inelin. Middelburg. Door de Edele Agtbare Magiftraat , is tot derden Secretaris dezer Stad aangefteld, de Heer Mr. Martinus Geene, Advocaat ab hier. Tholen. Den 13 dezer, zyn volgens de verkiezinge van Zyn Doorlugtige Hoogheid det Heer Prins Erfftadhouder aangefteld tot Burge taeefteren dezer Stad, de Heeren JacobJohak van Stap.ele, en Mr. Joan van deb Burcht van Lichtenuergh;, en to Scheepenen, Diederik Vleugels, Adriaanvandei Schoor; Mr. Emmericus de Weert, Jacobus Abra ham ten Hage , Johan Cornelis van Stapele, Mari fius Anthony Catshoek, Mr. Daniël Jan Bodel er, Mr. Daniël de Bruyn. lonkheer Adriaan Jan, Baron van Botsfelen s Rrr 2 Öu< Verahderino onder de hoo-" ge en lage ( Amxe« naars; enz. i i II 1  bering onder de hoo. ge en lage Amtenaars ÈHZ. 930 NIEUWE NEDERLANDSCHE Oud Burgemeefter en Raad der Stad Vlisfingen fangeftèld. t0t PeDfionri* Honorair .JSJV S,INe Maj.den Koning van Pruislen, om te «rekken tot antwoord op deszelfs Memone, den_ï4 April dezes jaars aan Haar Hoog Mog. gepresteerd in hoope en verwagting, dat Zyne Koninglyke Majefteit van Pruisfen met de voorfz. elucidatien genoegen zal neemen. Wy hebben in ons voorgaand ftukje van Mei van de pogingen van een gedeelte der Burgers , van het daarop genomen befluit der legeenng, en van de aantekeningen van de Ine anders gevoelende Leden der Rea-eerin^ 'erflag gedaan. Zie hier voren bl. 70* tot '50. De twaalf Leden, uit de Burgery verlegden zig op nieuws den 7 Mei 1783 bv iet volgend vertoog, J Aan de Edele en Eerzaame Heeren Gemeenslieden , uitmakende het tweede Lid der Regeeringe van de Stad Zutphen. EDELE EN EERZAME HERREN!' V ondergetekende Gecommitreerden uit deBu> * geiy der Stad Zutphen, hebben de eer by dezen  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 939 aen uit naam van hunne Committenten, beftaande behalven die geene, welke het Adres op den 2 April dezes jaars aan UEdele enEerzaame geprefenteerd, ondertekend hebben , uit eene groote menigte der notabelite Burgers dezer Stad, welke zig daar mede hebben geconformeerd, en welkers getal nog dq-eiyks toeneemt, aan üEdele en Eerzame te betuigen: Dat de aangewende pogingen van Ukdeie en Eerzaame, als hunne directe Rcprefentanten, ter bevorderinge hunner belangens, hun een fenubel genoegen verfchaft hebben, en een gegronde hoop geeven, dat ÜEdele en Eerzaame daar in met allen yver zullen volharden, waar op zy ten allerfterkften blyven infteeren. Dat dezelve even wel niet dan met veel ontroe linge zyn ontwaar geworden uit de Refolutien dei Ma'gittraat van den 24 April, gevallen op het A dres, aan ÜEdele en Eerzaame geprefenteerd, wel ke reeds door den druk gemeen gemaakt is; Dat Haar Wel Ed. Groot Acluh. het verrigti van de notabélfte Burgers dezer Stad, tendeeren de tot mamtien van reg'.ea en privilegiën en redre van bezwaaren , met een allezins ongunitig oo| hebben befchouwd, en derzelver bezadigde onder neemiugen doen voorkomen, even als of die Re monftranten daar mede zouden gebuteerd hebben om de publieke rusc te verftooren en de wetti, vastgeftelde conftitutie te renverfeeren: Dat de Remonftranten intusfehen het genoege hebben, roet geruste geweetens- voor een alweeten God te kunnen belyden, dan zy niets anders beoc gen,dan de bevorderingen van dezes Stads welva; TeDat de Ondergetekende zig verzekerd houder dat ÜEdele en Eerzaame hun hier in behulpzaa zullen zyn, en daarom niet twyffelen of UEde en Eerzaame zullen van ftonden aan niets onb proeft laaten om Haar Wel Ed. Groot Achtb. do alle mogelyke middelen te disabufeeren, en van 1 Sss 4. waa Zutphen. Nader addres van de Burgery aan de Regeering. \ t > s T n d L» n ie sr le re  Zutphen. Nader addres ra» de JBurgery €ian de Jlegee- ring. i ] r v v, v A B o A hi er te 040 NIEUWE NEDERLANDSCHE waare intentie der Burgerye te overtuigen; zullende wy van onze kant niet in gebreeken blyven, om by nadere gelegenheid een nieuwe Remonftrantie, tot adftruttie van de gegrondheid onzer vorderingen en begeerten, aan ÜEdele en Eerzaame overtegeeven. 't Welk doende &c. Zutphen den 7 Mei 1783. (was getekend,) Davld Reynders Hendricus ter Hall Peter Hiffink W. Wolmers jf. jp. van der Muelen B. van Haffeit L. T. de Roder W. H. Hofman A. Wrilink J. Lulofs T. H. van Effen J. L. Hafebroek Vervolgends hebben nog welgem. twaalf Leden uit een gedeelte der Burgerye, dezelren op den 16 Mei 1783 by een geroepen 3 vanneer een van hen uit aller naam, deze tanfpraak deedt: Waarde en veelgeachte Medeburgers. ""Vwyl de braave Burgery zig ten hoogden ver■** plicht moet achten aan de Ed. en Achtb. Hee;h Burgemeefteren B. J. Verftege, W. A. de Rode m Heeckeren, en F. B. van der Capellen tot Ryffelt, egens het uitbrengen van derzelver keurige Adyfen, en gegronde proteften (waarin Hajr Ed. chtb. Patriottifche feotimenten ten opzigte dezer urgery ten fterkften doordraaien) tegens de zo igunftige Refolutie van de Magiftraat, den 24 pril dezes jaars genomen op het Requeft, tot :rftel van kegren en Privilegiën, aan het Ed. Eerz. Coilegie der Gemeenslieden geprefenerd. . . Ze  JAARBOEKEN, j'üny, i%. 941 Zo hebben wy Gecommitteerdens nodig geoor Zotdeeld, om , in navolginge van ande.e brave Bur-phen. eerven, onze hartelyke dankbetuiginge by form fan Dankadres, ook voor Haar Ed. en Achtb. Aande voornoemde Burgeims. Verftege , Rode van fpraak Heeckeren, en van der Capeden tot Ryfelt te moe- van Geten open leggen. _ " •• •/comm: Tn vertrouwen, dat deze onze Propoiitie met aan de UEd. algemeene goedkeuringe bekroond eu een Burgery. ten dien einde door ons opgefteld ontwerp, (dat wv de eer zullen hebben voor te leezen) door onze waarde en veel geachte Medeburgers geapprobeerd zal worden. Voorts houden wy ons verzekerd, dat onze gezamentlyke pogingen, die niet anders dan dezer Stads welvaren beoogen, op de bezadigde wyze in 't werk gefield wordende, noodwendig van dat gelukkig gevolg zullen zyn voor de Burgery; dat onze fteeds geachte Regeering, en gevolglyk alle de leden der Magiftraat, daar in, met 'er haast zodanig g noegeii zullen nemen, dat wy in ftaat gefteld zulkn worden, om ingevolge onzer aller begeerten aan Haar Ed. en Groot Achtb. gezamentlykdie dankbetuigingen te kunnen doen, welke wy heden oprecht'elyk aan de drie genoemde Leden, die zo bereidvaardig onze maatregelen hebben goedgekeurd, eensgezind uitboezemen. Hierop hebben dezelfde twaalf Gecommitteerden aan de drie Leden van de Regeering , Mr. B. J. Verftege, Wigbold Alexander de Rode van Heeckeren, en Fredrik Benjamin van derCapellen tot Rysfelt, Burgemeefteren dezer Stad, het navolgendDankfchrift, door de zaamgeroepene Burgery goedgekeurd, overgegeven: WEL EDELE EN ACHTBARE HEEREN! De Heeren Mr. Bernardjooft Verftege, Wtghold Alexander de Rode van Heeckeren, en Fredrik Ben»  ZüTPHEN. Dankadres aa? de drie Leden, van de overige Regeer, ders verfchillende. ! ' 1 < ( r c v e £ in m NIEUWE NEDERLANDSCHE Met het hoogiie'recht, fchat Zutphecs Bn£erv het voor een huiler en eer voor hunne Stad , Ü '-Wel Ed. en Achtb. mede aan het roer van Re geenrjg te zien zitten , U Wei Ed. Achtb wel gegeven, dat zy als r^gte Burgervaderen aan het welzyn der tod en Burgery, met alle hunne vermogens wcnschten dienstbaar te wezen, en ter getrouwe naleving van den plegtig gedawên Eed by het navaarden van U Wel J?d. er!? Achtb zo gewigtig Ampt, het recht, en voordeel der Stad zogtea te bevorderen; J&tt wefc een nieuwe roemftof op zulke braave Regenten, word de Burgeren dezer Stad thans niet verfchaft, welk een aanroerkelvke trao' van hoogheid beklimt dezelve tegenmoordiï nSP by het leezen van ü Wel Ed. en AchK ke ui' ge, en doprwrpgt Advyfen omtrent de poneren van bezwaar, by het Adres van Burgen en 5Bezetenen van deze Stad vervat, en het Eerzaame Coilegie der Gemeensiiedln, op den 9 Apri dezes jaars 1733 , aan de Wel Edele Gr Achtb. M.g,flraat dezer Stad overgegeven^ Advyfen , welke de middagklaare merktekenen ragen .van U Wel Ed. en Achtb. dfcjeuS heden m dezer Stads aloude Rechten en Privill pen, en de gronden, waar op dezelve rusten net alleen, maar ook van TJ Wel Ed. en Acht " 'cceigtheid, om, in weerwil van gunst, of'on' ?unst van anderen, dezelve te mainrineeren en mor zo verre die gefupprimeerd, of verdonkerd :yn, te fcrftdkn, en uit de naare nagt van dois. erms te doen hervoorkoiuen5 Advyfen, welke luidelyk aantoonen U Wel Ed. en Achtb SE aoedige denkvvyze, om denklagenden Burger niet adelyk van de hand te wvzen, maar zvrTe griean en bezwaren, in rype deliberatie te neemen 1 derzelver gegrondheid, of ongegrondheid bel tardeivk na tefpeuren; Advyzen eindelyk, welke  JAARBOEKEN, JuHy, 9*3 in «s Lands Hifrotieblaaden zullen verkondigt wor-'ZoTJ d n tot aan het einde der.dageri, en U Wel Ed. phmï. Achtb. nsrnen overbrengen tot dé laate Nakome* Dmk^ ^Het'Tdan ook om de voorzei-de redenen: Dat>« ««* de ondergetekende Gecommitteerdens Uit dezer ««arts Stads Burgery , om zig aan geen p'igtvefzuim i^eaen, fchSïdir te mlken, of aln de billykheid te kortte van de , deen, de eer hebben, gelyk zy zulks ook verng-overigs ten met de uiterfte biydïchap, bv deze uit naam Regeer. van hunne Committenten, beftaande, behalven die *"^er" ceene welke het gemelde Adres ondertekend heb-Midenben, uit een groots menigte der notabelfte Burgers de. dezer Stad, welke zit? daar mede hebben geconformeerd, en welkers getal neg dagelyks toeneemt, aan ü Wel Ed. en Achtb,. nedrigst te betuigen; dat zv een gevoelig genoegen in hunne harten ontdekken, dat ü Wel Ed. en Achtb. de zaak van de Burgery wêl nader in naauwkeurige, en ernftige o;efweeging hebben ^dieven te neemen, en ter bevordering van derzelver belangens, gelyk altyd, zo ook nu arbeiden , en dat ü Wel Ed. en Achtb. bewogen zyn geworden, om met ter zyde helling van de altyd groote hinderpaal van eigenbelang, en 'van de met het Carafter van waare Burgervaders, zo zeer ftrydende heerschzugt, voor de vryheid der Burgeren, en de bewaaring, en hemelïing van hunne wettige Rechten en Privilegiën, 'die hunne Voorvaderen ten kosten van lyfengoed, tot Hand hebben helpen brengen, té y veren; ten minften der Burgeren grieven en bezwaaren tot re* dres van verfcheide daar omtrent ingekropen abuifen, in een ferieufe confideratie te neemen, en een commisfotiaale handeling met het Corps der Gemeenslieden waardig te keuren. De voorfchreeven Gecommitteerdens verzekeren U Wel Ed. en Achtb. van de verfchuldigde Ferbied, Hoogachting en liefde der Burgery, door U Wet' Ed. en Achtb. loffelyke pogingen in deze tydsomftandigheid aaDgewend, meer en meer aan-  Zot- fhên. Dankadres aa, de drie Leden, van de overige Regeerders ve) fchitiende. 944 NIEUWE NEDERLANDSCHE gevuurd en opgewakkerd, en neemen de vryheid, gelyk zy omtrent U Wel Ed. en Achtb. voortduurend aankleeven aan het welvaaren der Buigery alle gronden van vertrouwen hebben, verader dezelve met alle haare belangens, byzonder ook die, welke by het voorfz. Adres vervat zyn, aan ü Wel Ed. en Achtb. wyze directie, voorzienige Regeering, en getrouwe befcherming aan te beveelen; Verzekerd zynde, dat deze welmeenende erker.■tenisvan lieden, welke, gedreeven door het bezef van hunnen plegtigen Burgereed, het zch eeu groot geluk achten, dat geen bedoeling van eer, of gunst, of fchroom voor ongenade hun bevreeft of beangltigd maakt, om te verdedigen het geen recht en billyk is, by U Wel Ed. en Achtb. in de weegfchaal gelegt tegens het ongenoegen van zeer weinig anderen, die door gunstbewyzen van menfchelyke belangens af hangelyk gemaakt, en in de vryheid van hun oordeel geltremd zouden kunnen zyn, verre, ja eecr verre het overwigt zal behaalen, Zo hebben zy de eer, onder toebidding, dat de groote Regeerder der Waereld , die altyd na iecht oordeeld, U Wel Ed. en Achtb. zelve bevestige in derzelver goede, en Burgerlievende ge• voelens, en U Wel Ed. en Achtb. daar voor aanhoudend manmoedig doe uitkomen, derzelver heilzaame pogingen bekroone met allen gewenschten voorfpoed, Ü Wel Ed. en Achtb. Eerwaardige Perfonen, zo gunftig door zyne Voorzienigheid in het Geftoelte der Eere geplaatst, en roemrug. tigeRegeeriog, overflorte met de keure zyner beste zegeningen, tot heil van het dierbaar Vaderland , en tot nut en genoegen van Zutphens Burgery. De ondergetekende Gecommitteerdens hebben voorts de eer met gevoelens van de grootfle Hoogachting voor U Wel Edele en Achtbaie te zyn Wel  JAARBOEKEN, Juny, 1783: 945 Wel Edele en Achtbare Heeren! ZuT* PHEN. U Wel Ed. en Achtb. zeer verpligte , Dienaren, ?anka"a dres aait David Reinders Hendrik ter Hal de drie Meind. Pet. HiJJink W. Welmers Leden, J. J. van der Muelen B v. Hafjelt van de L. T. de Roller W. H. Hofman overige A. W. Willinck J. Lulofs Regeer- T. H. van Efen J. L. Hafebroek. ders ver- fchUJen- Vervolgends heeft de Gezworene Gemeen-^te den 28 Mei aan de Regeering dezer Stad het navolgend vertoog overgegeven: WEL EDELE GROOT ACHTB. HEEREN! Hoe zeer het Edele en Eerzame Coilegie del Gi meenslieden nimmer in gebreke zal blyven , om U Wel Edele Groot Achtbaare allen eerbied er. hoogachting toe te dragen, en in qualite t als het eerde Lid dezer Staats Regeering te refpefteeren, zo kunnen Hun Edele en Eerzame evenwel niet ontveinzen, dat de pofitien en gronden, vervat by U Wel Ed. Groot Achtb. Refolutie van den 24 April laatstleden, aan Hun Ed. en Eerz. by Extract uit het Stads Memorieneu Refolutienboek den 30 daar aan volgende ter banu geheld, in antwoord op het Adres, jn dato den a April door een aanzienlyk gedeelte der Burgery aan ons Coilegie geprsefenteerd, Hun Ed. en Eerz. niet weinig ontdeden, als zynde ten hoogden prsejudiciabel aan dat gezag en die authoriteit, aan het zelve wettig, dat is oven enkomdig de grondwetten en aloude Conditutie omtrent het beftkr van Stads zaken competeerende. Dat uit het Adres van meer dan 200 der nota-  946 K1IEUWE NËDERLANDSCHE Zut- tabelfïe Burgers en Ingezetehen, waar by zfc zephen. dert een gelyk getal gevoegc heeft, als ook uit het advys der Heeren Burgcm. Verftege. de Rode Vertoog van Heeckeren , en van der Capellen tot Rwfe/t der Ge- overvoedig komt te blyken, van welke waariiezworene heid en invloed ons Coilegie van de oudfte tvden Gemeen-in net beüier van Stads "zaken geweest is- wv te aan vindeD ors dan verpligt aan ü Wel Ed. en Groot de Re- Achtb. voor te dragen , dat al wie het Privilegie geering. van Graaf Otto de II., met een doordringend oudheidkundig oog in deszelfs zameohang overweegt, met zal kunnen toeftemmen, dat bv deze Charter, aan die van Zutphen in 1190 ge/even alle bellier en directie over Stads zaken en belangen , alleen aan de 12 daar by aangeftelde Scheepenen, zou zyn gedeféreerd geweest. Dezen Grave van Gelder en Zutphen, heefe door de aacftellrng der -1 Scheepenen voornanamentlyk beoogd te voorzien in eene behoorlvke adminiftratie van de Jufh'tiè. Maar genomen, zo ah Wy gaarne willen toegeeven, dat aan die Scheepenen niet alleen d* rechtfpreekende magt, maar ook het Politiecq beItuur der Stede was gedemandeerd, zo volgt daar geenzints uit, dat die Scbeepensbank alleen eene arbitraire magt en authoriteit over de Stad en deszelfs belangen zou hebben mogen uiro'-ffenen Niemant kan ontkennen , die in de oudheden onzes Vaderlands ervaren is, dat de vroegrte beÜiering der Steden Democratisch is geweeft de waardigheid en inzaage der Burgerye in de be'heeringe der Stad wierd eerst door het volk zelfs en naderhand door derzelver directe reprefëntanten verbeeld. En ten tyde dat Graaf Otto de II. Gelderland onder een bepaalde magt beheerde, hadden de Edelen en Aanzienelykften wel eenen aanm;rl?elvken invloed in het Seftkr d s Lands, doch in de Steden bleef het Volk waakzaam tegen een willekeurige Regeeringe der Graaven of deszelfs Ministers ,  JAARBOEKEN, $uny, 1783. 94? Bisters, 't zv Scheepenen of andere Amptenaren. En fchoon 'er geene blyken zyn, dat in deze tyden de Reprsefentanten der Burgery onder den naam van Gemeenslieden voorkomen, zo is het evenwel buiten kyf, dat in andere Steden van Gelderland en nabuurige Provinciën, de Gemeentens, of wel de Gilden in derzelver naam, een aanmerkelyke inzaage in het beduur der ftedelyke Politie gehad hebben, dat volkomen confteerd uit 't geene in den Brief van Graaf Otto van 1100, voor de aandelliug der Scheepenen vooraf gaat, namelyk dat zy (de Burgery) met geen eigendunkelyke lasten door den Graave zoude mogen worden bezwaard buiten haare toeftemminge. En ten bewyze van de Conflitutioneele inzaage van het Volk in de Stads Regeeringe, vind men in de vyftiende Eeuw verfcheiden overdragten, tusfchen die Scheepenen en de Gemeente gemaakt. Als in het Valeboek: waar in de Privilegiën en Grondwetten der Stad bewaard worden. „ In den jaere ons Heren dufent vier honden twelf, up funte Peter ad Cathedram hebben aveidragen die meyne Scheepenen van Zuytphen, dal nyemant van den Scheepenen end Raede noch var der Stadt gezwaeren gefinde up eenige daghe foelen 't zy van Stadts keuren, of van Staeds an dere zaeken daar die Scepene van Zuytphen aenfprekele affiit, ende hem van der dat wegen on> derwinde, ten were dat et einen felven aenginght, of finen wive, of kinderen, by einre penen vatl viiff ponden foe dikke als dat gefchiede &c," alwaar door de woorden gefwaren ge/inde zekerlyli de gezwoorene Gemeente gedenoteerd word. In het kondig Boek der Stad Zutphen daat genoteerd; in den jaar ons Heeren dufent vier hon derd dertien op finte Petri ad Cathredam hebber die Schepen en de Raet bi toedoen der Gemeyn te auerdrachen, wert fatke dat enich Man of Wyff, Knegten off Machden hedde, die in de: Ttt Sta< ZüTPHEtf. Vertoog der GezworeneGemeente aan dt Regeering» 1  ZrjT PHEV. Vertoog der GezworeneGemeente aan- di Regeering-. 948 NIEUWE NEDERLANDSCHI? Stad vriheid van Zutphen vochten off keuen off ander koerbaar zaken deden &c. In den jaer ons heren Mo. CCCCXXX. des manendags na finte Remigius dage Üoe zyn die Scepene und den burgeren auerdragen aldus, want die wyne een wylltyds heer toe leer duer geweest fyn &c. ; ln den jaere ons heren Mo. CC 'Xo drie en vyftig op iunte Johans dach te midden Zoomer fyn de Scepeue mit oeren burgeren eendrechtelyke duerkomen ende willen dat vast en ftantachiig hoelden want dat puncfe van den vreede in defen boeke wat bedekt fteet dat men dat &c. Voorts loofden de Scheepenen in het jaar onzes Heeren 1457 oP St. Peters misfe ad Cathedram by confent en toedoen der Burgeren dat men de Vree. de zal geeven &c. En in 't jaar onzes Heeren I4is6 op St. Agneten dag, zyn de Scheepenen ende Raad met Confent der Burgeren van Zutphen eendragtelyk overkomen en met een oordeel gefloten &c. Al het welke nog met meerdere voorbeelden zou kunnen geflaaft worden, welke de Remonftranten nogtans kortheids halven zullen voorby gaan, als zynde het bygebragte genoegzaam om de Conflitutioneele inzaage van de Burgery, of door haar zelfs, of derzelver direéte Reprefentanten te bewyzen , het is onverfchillig of 's Volks waardigheid en inzaage verbeeld wierde door gevolmagtigden uit de Gemeente en Gildens, dan, of die ter bewaaring van meer order, naderhand onderden naam van Gemeenslieden de belangen der gezamentlyke Burgery waarnamen, zeker is het dat de Majeltas Populi van de oudfie tyden een directe prefentatie gehad heeft. De bekende Charter van Graaf Reynaid en de willekeur van 1330 voldingen deze helling fonneklaar de bepaaling van de Stads rechten en gericht, gefchied hier door den Graave, foo als die Schepen en d e Gemeinte te faemen overdragen fyn. De willekeur omtrent de verkiezing en qualifi- catie  JAARBOEKEN, Jnny, 1783, 949 tatie van Scheepenen van dat zelfde jaar is gemaakt, tusichen den Raad en de Gemeinte dei Stad, „ wy Schepenen Raad ende Gemeinte dei Stad van Zutphen doen kond &c. dat wy 't zaemen oeverdragen fyn &c. Zelfs mag men met grond argumenteeren, ui! de vastdelling by deze willekeur omtrent de afgeganeSchepenen, „dat die geene die niet wedei Schepen in worden gekoren die fullen gemeine luden blyven gelyk dat andere gemeine luder doen;*' Te weeten dat in den jaare 1330 reeds een< reprefentatie uit de Burgery en Gildens geè'tablis. leert is geweest onder benaming van Luden de: gemeynte of gemeyne Luden, Ja zelfs komt he niet onwaarfchynelyk voer, dat in die tyden & Schepens uit de gemeynte moeiten gekoren woi den, die dan afgaande weder als gemeyne ludei invielen ; In de naburige Overysfelfche Stedei heeft zodanig eene ïchikking, op de oudfte in rigting fteunende, alnog plaats. En om nu eens vooral , alle bedenkelykheii omtrent de oudheid en conlideratie'van het Lig haam der Gemeenslieden binnen deze Stad we; te ruimen, nemen wy de vryheid U Wel Ec Gr» Achtb. te wyzen tot een Charter in deze Stads Cancellerye te vinden, gemaakt in de veet tiende eeuw en houdende een overdracht nopen het misdoen tegen die van de Magiftraat en Nb tegen de Gemeensluiden met daden of woorden luidende aldus: Wy Richteren und Schepenen thoe Zutphe doin kund allen luyden , dat wy wie onfer gue diger luyden van onfer Gemeynte auerdragen finn onfe Stad ind onfer Borgeren &c. Onfer gued: ger luiden van onfer Gemeynte, zyn zeker nie anders dan de eigenlyke gezegde Gemeenslieden dat allerklaarst blykt uit het geen men omtrer het eind van die overdracht vind, fpreken oic entiich man up ten Richter Schepen Borgemeifte of op eiDigen Gemeinsman, fchendwoerde c Ttt % . ' hoef ZüTPHEKi Pertong der GezworeneGemeen ■ te aan d& Regeering. t 1 l l r i t I » » t t k f  950 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Vertoog der GezworeneGemeente aan de Regeering* i hoenworde ofte Drouweden van desfen faicken, des men hem betuygen moeht die isder Stad omb twintig punth, nochtans folJ hy dat beteren tot der Schepenn Claronghe." Dit is dus een keure vastgefleld tusfchen de Magiftraat en Gemeensluiden, tendeerende om de gezamentlyke Beftierders der Stad, Richter, Burgemeefters, Schepenen en Gemeenslieden tegens allen hoon en belediging te beveiligen. Dit opmerkelyde ftuk bevind zig bewaart in een oud M. S. S. Stadregt, welkers hooft aldus luid, Jura Civilia Civitatis Sutphanie, in het Nederduits gefchreven, fchoon de tytels zelfs in 'tLatyn ftaan, 't begint in dezer voege: in het jaar onfs Heeren duifent dne hondert ind elf loeffden die Schepenen van Zutphen desfe loefnisfe in der Stad van Zurphen vaste ind Steden thoe hadden, und die felvige niet thoe brekcnn. Dit M. S. S. Stadrecht behelst verlcheiden keurenoverdragten &c. zommige zonder, andere met jaar en dagtekening, alle van de veertiende eeuw. De invloed van de Gildens en naderhand van Gemeenslieden in het Polityke enkel fteunende en gegrond op de magt en gezag van het Volk gong oudtjds zeer verre in de meeste Steden hunner Provincie, Buiten deze Gilden, prefenteerende die Gemeente en het gantfche Ligchaam des Volks, konden geene zaaken van aanbelang, de Stad of deszelfs Burgery concerneeren de , afgedaan werden, zy beraadflagen wel degelyk in hunne byeenkomften, Morgenfpraaken genaamd , over de gewigtigfte natenen; uit Nymegen heeft men uit de Gilden ;n Gemeente,Gecommitteerde ten Landsdage zien verfchynen. Immers men vind dat op den I Sept. 1578 de vier Hoofdlieden binnen Arnhem zyn verfcheenen eenen dag voor aanvang van den Landdag, en is met den anderen gecommuniciert en retólviert op navolgende PoinÉten: Van  JAARBOEKEN, Junf, 1783. 95' Van Nimwegen gecompariert. /f/ar^ va» v5e»ff2f/ cn Derk van Underen, Burgermeefters. c „ j^a» Afewz en Wolter Stevens, van bc. Klaas QXArènt van Zeiler, Gedeputeerde der Gemeente. Mr. Johan van der Haeve, Secretaris, alles blykende uit het L. Reces de Anno 1578. Geen wonder daarom dat van ouds in onze oeiderfcheiSteden, de Broederlchappen en Gilden, zulk een aanzienlyk vermogen hadden by de ver kiezinge der Regeering, als te zien by Arkflee Be fchryving van Nymegen pag. 220-229. Artike uit den Brief van de keur en de gerechtigheid de Sch,CZPoX ui?9dit alles volgt, dat wy rigterlyk< .. en uitvoerende magt ook in de Steden den Bur eemeefteren, Scheepenen en Raaden van oud !? lanbevoolen zy geweesr: de magt nogtans on Staturen of Willekeuren, waar toe ook impoü !, tien behooren, te neemen, was by hen alleet niet en ook by gevolg met een abfolute on !, bepaalde oppermagt. . Dit herinnerd ons een Volks Redering ei „ een recht van toezigt des Volks op b t beleu 1 des Magiftrans, in de handhavinge der Regtei en Vryhf den van de Stad. , Het geene door de gemeene Burgers m dezi „ en zodaane andere zaken , als van welker be fchikking zy door de Buroemeefters, Scheepe !' nen en Raaden niet zyn uitgefloten, ancierzint ?! verrigt zou worden, zulks kan gevoegelyker ge Cfliip'lpn Artnr een kleinder getal van hu •, al: 1v.11 „J.Mfmn 1-w-hNpnrlf* „ daar toe last van ae uvcu5c Sc«cBl;. uv^--», zo verre die last zig volgens gebruik uitftrekt. Dezen zyn, die in de Steden de commisfie of ampt van Gemeenelieden bekleeden , wier oorfprong derhalven met de natuur der Burger-maatfchappy in de Steden overeenkomt, zo dat het " gebruik der Gemeenslieden in onze Steden, zo " 6 Ttt 3 » oud ZrjTPHEK. Vertoog der.GezworeneGemeente aan de Rtgeering. 1 l 1 l 1 l  PHEJS, Vertoog (ter GezworeneGemeen te aan a 'Regeer ring. 951 NIEUWE NEDERLANOSCHE „ oud moet zyn als dat van Scheepenen en Raa* „ den, of wel zo oud, als de vryheid der Steden „ zelve. Elders, alwaar de Gilden regt hadden „ om Raaden aan te ftellen, aldaar zullen ver„ moedelyk (zo als te Nymegen ) geen Gemeens„ lieden zyn bekend geweest, en zo zal men den; kelyk op meer plaatzen, daar men geene Gee„ meenslieden ontmoet, Perfoonen onder andere „ benaamingen aantreffen, die iecs dergelyks ver„ rigten, sm anders de Gemeenslieden doen," Zie Mr. J. IV. Racer vervolg van het eerfte ftuk der Overysfelfche Gedenkftukken Bladz. 121 en vervolgens, Dit een en ander zal voldoende zyn om de aloude wettige Authoriteit van ons Coilegie, en gerechte inzaage in dezer Stads beftier te doen blyken, waar toe wy gelukkig de noodige bewvZén uit de Privilegiën, Memonen en Refolutien Boeken dezer Stad te baat hebben. Het Adres, door zo een notabel getal van Zutphens Burgery aan ons geprefenteerd, het Advys der drie disientieerende Heeren van U Wel Ed. Gr. Achtb. Vergaderinge, mamfefteerd overvloedig , dat de Burgerye op onwrikbaare gronden mag begeeren , dat onze mede directie, overeenkomflig het cude Conftitutioneele, in dezer Stads beftier herfteld worden. Neen Ed. Groot Achtb, Heeren! onze inzaage in dezer SiaJs wezentlyke belangens en mede directie met O £,d. Groot Achtb. is van veel ouder datum als zeaert 1703, toen de beftelling der Regeeiing aan het Volk, zo als het uit Gildens en Compagnien is beftaande, wederkeerde en waar by die tot 1748 is verbleven, Wy oordeelen dat, om in geene herhaaling te vervallen, O Ed, Groot Achtb. en het onpartydig Publiek overreed iroeten zyn, dat de Burgery daarom ook met reden mag verwagten, dat ons gezag, overeenkomftig met onze, dat zyn dezei gurgers voorrechten, moge worden herfteld. Wy  JAARBOEKEN, Juny, 1783- 953 Wy zullen hier nog eenige nadrukkelyke bewy.; zen bybrengen tot adftrucYie onzen fustenuen: te-, vens verklaarende, dat wy de argumenten, zo by het Adres der Burgers als byhet Advys der drie > disfentieerende Heeren, getrokken uit U Ed. Gr. t Achtb. Memorien- en Refolutienboeken, voor de : onze óverneemen. . 1 In de gezegde Memorien-en Refolutienboeken i van U Ed. Gr. Achtb. van den 3 Maart ,578 :s te vinden, dat de Patenten van zyn Excellentie den , Prince van Orange voor 400 Koppen tot uienst van den Koning van Portugal, na voorgaande deliber -.ue met Kerkmeefters en Gemeenslieden zyn ^SKTFebr. en 5 Maart 1578, een kwartier dezer Stad een Vaandel tegen het verbod van de Maaiftraat hebbende doen maken, welke maar twee Vaandels wilden hebben; hebbm de Gemeenslieden en Hoplieden goedgevonden, dat ieder kwartier een bvzonder Vaandel zou mogen hebben, dat dan ook by Conventie is gearresteerd, als ook dat ieder kwartier aan Gecommitteerdens uit de Magiftraat en Gemeensteden zouden beloven gehoorzaamheid. . , H76 den 27 Nov. den 10 cn 21 Jan. 1577 "J dezelfde Memorien cn Refohuen Boeken word gevonden een vastgeftelde Commisfie uit de Magifttaat en Gemeensluiden tot de monfteringe enz. En al verder 1578 7 Decemb. op de mftanne van den Heere Stadhouder om de Afgezanten na den Landdag abfolute volmagt te geven, en wel ten reguarde van de geene, welke agtervolgens het fchryven der H. H. Staten tot Antwerpen zu'len verrchynen, met de Gem.ente gerefolveert daar in, als iets ongewoon, te difficulteeren. Oen 4 Jan. 1604 met Advys der Gemeenslieden eerefolveerd eenige munten te verbieden. Den 7 April 1614, met Kerk-resteren en Gemeenslieden gearrefteerd voortaan de Serviev penningen te betalen conform de ordre van de Jeerea Staten. Ttt4 Meer- 'HEN. r/érloog Ier Ge- ■.worene ~}emeen- e aw de R.egee- ■ing.  ZOTPHEN. Vertoog der GezworeneGemeente aan dt Regee ■ ring. j i 954 NIEUWE NEDERLANDSCHE Meerdere voorbeelden om dezerzyts iustenuc te verifieeren achten de Remonftranten kortheidshalven onnodig aan te haaien , of daar toe van ladere tyden uit derzelver Memoriaalen van den jaare 1706 tot 1717, te gebruiken, als zynde het allezinst evident en notoir, dat de mede directie van ons Coilegie in Stads zaken door de menigvuldige aangehaalde exempelen, zo ten tyde der Graaven als naderhand onder de Gemeenebest Regeeringe, ten allerklaarflen is beweezen. Daar nu, zo als de drie Disfentieerende Heeren Leden van U Ed. Groot Achtb. Vergaderinge zeer wel remarqueeren , evident is, dat, uitwyzens U Ed. Gr. Achtb, Memorien- en Refolutienboeken, het Coilegie der Gemeenslieden, zo wel in Stadhouderlyke als Stadhouderlooze tyden, in .'zaken van aanbelang is gekend geworden: en dat deszelfs gewigt en inzaage in het bellier dezer Stads zaken van zo veel Conüderatie is geweest, zo als requestreerende Burgers voordragenen bewyzen, dat Kerkmeesteren en Gemeenslieden altoos bevoegd waren om propofnien te doen, te delibereeren en refolveeren, met de Magiftraat over Stads en Lands zaken, uitwyzens zo menigvuldige Conferentien , Communicatien , Overeenkomften , Voordragten over en weder tusfchen de Magiftraat m Gemeensluidcn gehouden , wanneer de Geneen.'luiden doorgaans door de Magiftraat wierden beicheiden om in de Raadkamer te verfchynen, Jat zeker voor Hun Ed. en Eerzaame vriendelyker ;n welluidender was dan het woord Ontboden. Zeker is het, dat in dezer Stads Refoluiten- en Vlemorienboeken van den 19 Oef ober 1603 gevonien word: na voorgaande deliberatie over het malen van een Brug over den Ysfel goedgevonden laar over de Gemeersluiden te Befcheiden en waar ■'oor in laater tyden fomtyds vraagen en verzoeten gebezigt is. Wy moeten het de welmeenende Burgery dezer Stad voor zeker dank weeten, dat zy oiet ongevoelig  JAARBOEKEN, >«v,>i783. 95S voeliff is aan de geenzins honorabele wyze, op welke wy in U Wel Ed. Groot Achtb- Vergaderkamer 't zy Collegialiter, 't zy by Deputatie erfchynende, ontfangeu worden. De waardigheid en 't onloochenbaar' gezag dezer Stad? Gemeensluidenj ftrooken voorzeker niet met zodaane receptie. De diftantie tusfchen ü Wel Ed. Groot Actub. en ons, zo dra men de inrigting van 't beltuur dezer Sta !s zaken overweege, kan immers zo groot niet zyn, dat wy in U Wel Ed. Groot Achtb. Vergaderkamer verfchynende, buiten de balye (hoe zeer het ook zedert een reeks van jaaren in train gebragt is) moeten blyven ftaan. ... . Immers te Arnhem, daar de inrigting van het Coilegie der Gemeenslieden met het onze meest overeenkomt, word aan Güdemeesters en Gemeenslieden, in de Raadkamer verfchynende, by alle gelegentheden plaatzen aan de Tafel van Hun Wel Ed. Groot Achtb. ingeruimt. Wordende het zelve al mede binnen Harderwyk geobferveert» Dat al 't gunt voorfchreeven U Wel Ed. Gt. Achtb. ten klaarften moet overtuigen, dat wy, als Dienaars des Volks, het zélve volgens het Conftimtioneele der Stads Regeering, fteeds te wille en ten dienste moeten ftaan, daar wy ook met alle volvaardigheid in zullen volharden. Vooral wanneer wy, zo als tegenwoordig, het genoegen hebben van te mogen zien en ondervinden, dat het grootfte gedeelte onzer beste Burgers tot redres van grieven en herftei van voorregten zig op zulken eendragtige eu bedaarde wyze aan ons adresfeeren. Kn wy houden, ons dierhalven verzekert Wel Ed, Gront Achtb. Heeren, dat wy geenzints zouden mede werken om de rust en eendragt in de. ze Stad te bewaaren, indien wy, zo als ü Wel Ed; Groot Achtb. van ons verwagten , in het vervolg diergelyke adresfen zouden wyzen van de hand. Ttt 5 De Zot- ?hen. Vertoog ier GezworeneGemetnte aan de Regeering.  056 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zut-- PHEN. Vertoog der GezworeneGemeen te aan de li e geering. j i l 1 i s 1 1 J ( . A c ci De Voorzienigheid plaatfte ons Coilegie van ouds her, om zodanige adresfen aan te neemen, te onderzoeken en over dezelve met U Wel Ed. Groot Achtb. te delibereeren en refolveeren, tot genoegen en te vreedeftelling van zulk een getrouwe Burgery, als zig binnen onze muuren bevind. En dat van ouds her de klagten der ;Burgery door ons aan U Wel Ed. Groot Achtb. moesten gebragt worden, blykt uit U Wel Ed. Gr. Achtb. Refolutie van den 15 July 1672 , op klagte van verfcheidene Ingezetenen over een taxatie ten tyde drr Franfche bèzettinge, dezelve door de Magiftraat geienvojeerd san Kerkmeesteren en Gemeenslieden , die zodanige klagten van ouds her aan de Magiftraat hebben gebragt. Zonder voor het tegenwoordige te entreeren, in hoe verre het gemelde adres buitenfpoorige pretor ften, gedemufereerde en disrefpeötueufe termen is bevattende, zo als U Wel Ed. Groot Achtb. zig gelieven uit te drukken, (vertrouwende dat de verenigde Requestreerende Burgers ten vollen in ftaat sullen zyn, om ter bekwaamer tyd U Wel Ed. 3rooc Achtb. en het Publiek op de eerbiedigfte en :onvincantfte wyze te desabufeeren), willen wy igter gaarne bekennen, van geene genoeg gepaste voorden te kunnen vinden, om onze furprife en rerbaastheid uic te drukken, wanneer wy in overveeging neemen, dat U Wel Ed. Groot Achtb. inzen voorflag, om over den inhoud van zulk een ianmerkelyk adres in onderhandeling met eenige jecommitteerdens uit ons Coilegie te treeden, lebben gedeclineerd, als kunnende, ingevolge U Vei Ed7 Groot Achtb. Refolutie. zodanig adres, oorbehoudens de Authonteit van U Wel Ed. Gr. ichtb. en het aan hun verfchuldigde refpect geen >bjecf van alzulke conferentie uitmaken. Deze onverwagte Refolutie van U Wel Ed. Gr. chtb. maakte op ons, op de goede Burgery, en p alle weldenkende gemoederen door geheel Neerland, eene aandoening, die wy wel wenschten dat  JAARBOEKEN, Juny, 1*8$ 957 dat U Wel Ed. Groot Achtb. hadden gelieven te. prtevenieeren , ja het tegenwoordig en toekomen- '> de geflacht moet verfteld (laan, wanneer ontwaar word, dat een Regeering, die geenzins arbitrair, maar van deszelfs geboorte aan, overeenkomftig die voorregten, die het kenmerk van vrye Burgers fchetzen, is ingerigt, dat U Wel Ed. Gr. Achtb. die derzelver luister van het Volkontleenen, evenwel op eene voor ons Coilegie gantsch niet vriendelyke, en voor de geheele Burgerye, zeer grievende wyze, zwarigheid maken, om te treden ia een billyk onderzoek, in hoe verre deszelfs begeerten en vorderingen by het Request vervat, gegrond zyn dan niet. ü Wel Ed. Groot Achtb. reflexie omtrent de titulature door de zig aan ons geadresfeerd hebben, de Burgers gegeven, van Ed. en Eerzaame Heeren Gemeenslieden, uitmakende het tweede Lid der Regeering van de Stad Zutphen, is, zo wy vertrouwen , door het r?eds bygebragte .omtrent de aloude Conftitu'ioneele inzaage in Stads direftie, zodanig ontzenuwd, dat wy geen oogenblik twyffeien of U Wel Ed. Groot Achtb. zullen ten vollen 'geconvinceerd worden van die juistheid en ge. pastheid der titulature aan ons by voorfchreeven adres gegeven, zo als ook by het advys der drie disfentieerende Heeren, met zo veel grond als waarheid word geadftrueerd, dat zelfs by het Regiement op de Regeering dezer Provincie van 1750, gebouwd op dat van 1675 , die wettige aan ons competeerende authoriteit en gezag met ronde woorden toegekend word. Wy erkennen hiei rondborstig met ü Wél Ed. Groot Achtb., dat wy het gezegde Reglement van Regeering van r750, voor het waare fundament der tegenswoordige Regeering onzer Provincie houden en fteeds als zodanige zullen refpecteeren. En wyl wv het genoegen hebben van op goede gronden en dus onbefchroomd te durven ^ffirmeeren, dat al de Requesteerende Burgers met dit zelfde £ut- 'hen. Vertoog ier Ge» zworene Gemeen' te aan de Regee~ ring.  ZOT- PHE«. Vertoog der GezworeneGemeen te aan de Regeering. \ 1 \ 3 i I a I k g< 958 NIEUWE NEDERLANDSCHE zelfde gevoelens bezield en gereed zyn, om goed en bloed tot haadhavlnge der tegenswoordige reetablisfeerde Regeermgsform op te zetten, dat U We' Ed. Groot Achtb. zulk een aantal braave getrouwe, deugdzaame en notabele Burgers doen voorkomen als Perturbateurs der Conftitutie en inwendige ruste, door te declareeren, zo als U Wel Ed. Groot Achtb. met zo veele woorden loen, in voegen zy zig hier door misgreepen hebben aan 's Lands Hoogheid, recht en gerechtigheid, en ook in allen gevallen daar voor'refponfaxl blyven. Voorwaar een hard Vonnis, alleen wtgelproken wegens het geavanceerde der RequeItrantea, dat zy voorfz. Reglement van 1750 in dien daelen niet voor Wettig kunnen houden. Wy houden ons verzekerd, dat de Requestrancen niet agterlyk zullen blyven en ook volkomen in ftaat zyn, om op een wyze, getrouwe Burgers voegende, te interpreteeren, wat zy verftaan door iet aangetogene Reglement niet voor wettig te tunnen houden. Ja wy maken geene zwarigheid hier by te voeren, dat wy volkomen onderrigt zyn, zy Requetranten hier mede voornamentlyk buteeren, dat sv den laatften Art. en refervatoire Claufule van 'oorfz. Reglement van Regeering, waar by aan [en Heere Erfftadhouder eene faculteit en volle nagt gegeven word, om eene eens vastgeftelde rrdre op die Regeering naar deszelfs goeddunken e kunnen veranderen, niet voor wettig, dat is iet overeenkomende met de onveranderlyke grond.' metten onzer Conftitutie kunnen houden, alzo het enoeg bekend is, dat voorfchreeven laasten Artiel, na dat Zyn Doorlugtige Hoogheid Willem de V gl. ged. eerst het Erfftadhouderlyk fezag had mvaard, zo en in dier voege Prins Willem de I het zelve by het Reglement van 1675 had beeed, aan het flot van het voorfz. Reglement is ihegt geworden, op eene wyze die by^vrye Nerlanders, hos zeer zy tot de handhaving der tegen-  JAARBpEKEN, Juns,* 1783. 95$ ! genwoorci ge Stadhouderlyke waardigheid verbon- 5 ( den en gehouden zyn, niet als wettig en overeen-1 1 komstig de order der Regeering kau worden aange. i zien» U Wel Ed. Gvoot Achtb. zyn wel bewnst hoefi die edelmoedigeri Heer Erfftadhouder zelve geaer 3 feld heeft, om zodanige eene willekeurige aufto-< riteit, die aan Hoogstdenzelven geenzints wettig > wierd opgedragen, te aanvaarden. Ü Wel Ed. Groot Achtb. derde reflexie kunnen' wv niet onaangeroerd voorbygaan. Wy convenieeren gaarne met ü Wel Ed. Groot Achtb. dat de Requeftranten U Wel Ed. Groot Achtb., op hec onbefchaamdhe zoude flêtrisfeeren, by aldien zylieden tegen de waarheid kwamen te avanceeren, dat de Memoriaalen en verdere Papieren van ons Coilegie in den jaare 1717 op eene ongehoorde en illegale wyze aan ons ontnomen waren, en wy door het gemis derzelver buiten haat zoude zyn gefteld geworden, om dezer Burgery's belangen naar eed en pligt te behartigen en te bevorderen. Dees imputatie, voor de Requestranten allergevoeligst zynde, verwagten wy, dat zylieden hunne gezegdens wel zullen weten te verdedigen. Wanneer ongetwyffelt wederom zullen moeten worden bygebragt, en in een helder daglicht gefteh gebeurtenisfen, geduurende de violente mefures in 1717 voorgevallen, die wy wel hadden gewenscht dat agter de gordyn der vergetelheid hadden mogen verborgen blyven. Dat aan ons Coilegie op den 1 Nov. 1751 een gedeelte dier gementioneerde Memorialen, welke U Wel Ed. Groot Achtb. in bezit hadden, zyn terug gegeven, is ontegenfpreekelyk. Wy verkreegen toen onze Memorialen van 1706 tot 1717; geene andere zyn aan ons gereftitueerd, daar het evenwel zeer zeker is, dat 'er veel vroegere aantekeningen by onze Prsedecesfeuren gemaakt zyn, en dus veel oudere Memorialen by ens Coilegie voor handen zyn geweest. 2.9 'XSTHEN, ■"er toog er Ge- worene jemeen- e aan de legee- ing.  ZüTPHEW. Vertoog der GezworeneGemeente aan de Regeering. j \ I ] < ] i t I ] J 1 96a NIEUWE NEDERLANDSCHE Zo nu de gefailleerde Scriba van ons Coilegie Maas, alle de Protochollen en Papieren, den Gemeenslieden toebehoorende, onder zig was- hebbende, zyn buiten bedenking de oude Memorialen van voor hec jaar 1706 te gelyk met de latere op het Stadhuis in bevvaaringe gebragt, zo als na Stad-* regt gebruikelyk is; dewyl nu Boeken en Papieren uit Defolate boedels een derde toebehoorende, naar dezelfde ordre, zo dra gereclameerd worden, aan den Eigenaar, of daar toe regt hebbende moeten worden gereflitueerd, zo moet het zeker vreemd fchynen, dat hoe iterative de Gemeenslieden deze boeken ook terug gevraagt hebben, aan hunne bil, lyke ïnitantien, eerst iu den jaare 1752 enkel en ïlken is voldaan, door de terug gaave van die vaa [706 tot 1717. Hier by moeten wy ook aanmerken, dat wy geeoe voldoende reden vinden in de groote noodzakelykheid , dat de origineelen onzer Memorialen, van welke aan onze Prasdecesfeuren toen ter tyd ïeene Copyen zyn uitgereikt, in 1717 ter Stads Lancellarye ter bewaaring moesten gelegt worden. De Momboiren dezer Provincie, vifie van de Memorialen nodig hebbende, hadden dezelve zo vel by het Coilegie der Gemeenslieden zelve, als ;er Cancellarye van U Wel Ed. Groot Achtb. kun» ïen verkrygen. Het komt ons mede zeer waarfchynelyk voor, lat de Memorialen van 1706 tot 1717 aanonsColegie in 175a terug gegeven,eigentlykdieaffchrifen onzer origineele Memorialen zyn, welke U Wel Ed. Groot Achtb. in het jaar 1718 goedvonlen ons wel te willen toezeggen. Met grond vermoeden wy y dat de aangetogene Memorialen Co>yen zyn, alzo dezelve met een en dezelfde hand ;yn gefchreven, dat by ons Coilegie niet kan gei chied zyn door dien in het tydperk van !tc6 tot 717, meer dan een perfoon by het zelve als Seri>a heeft gefungeerr, Ü Wel Ed. Groot Athtb. zullen aan ons wel ge-  JAARBOEKEN, Juny , i7?3- »6i «dieven toe te ftaan, dat aan ons Coilegie onein11 vee" gekgen is, om in het bezie van onze «gendomtnllyke Charters en papieren herfteld te lorden, als bevattende dezelve, de gronden en Se fundamenten, waar pp de authoriteit en wettige inzaage van ons Coilegie in Stads zaken, wereenkomftig de Conftitutie en Privilegiën, is b U^WefÊd. Groot Achtb. zyn bewust, dat wy noch oviaireelen noch Copyen onzer Memorialen vaï voor8,706 bezitten; de Defolaten boedel van den geweezen Scriba Maas, zo dezelve onder hem bewaart zyn geweest, heeft het abfolut noodzaaS gemaakt, dat die op het Stadhuis ter bewaaS z\m gebrast, daar dezelve nog moeten beïulen zoTdat wy ons verzekert houden, dat by een naauwefurig Onderzoek dezelve wel zullen te Vï W? vinden ons eeds en pligts halven in de noodzaakelykheid, met allen nadruk wederom te infteeïenVdat na dezen onzen wettigen eigendom, de foigneuste perquifitien mogen worden gedaan , en Seinde alTe bedenking dien a.ngtlande.voordo, men zo geeven wy aan U Wel Ed Groot Acnto. ^Confidlratie, ol het niet redelyk waare da. eenige Gecommitteerden uit ons midden by zodanige recherches adüfteerden. ü Wel Ed. Groot Achtb, vierde reflectie tendeerende om de Requestranten te ^n vromen, even als of zy door allegatien uit de Conventn van 1705 beoogden het zelve re introduceeren ei naar door delgenswoordige Conüitutionee^ Regeeringsvorm te renverfeeren, komt ons, t zy mei Sedgezegt, ongegrond voor, alzo ^*f ind er zeiver adres niets kunnen ontwaar worden, dat n, *u1k een verfoeilyk oogmerk zou zweemen: z( feele achtenswar/dige en notabele Burgers va, zulk een trouwloos voorneemen te verdenken, zoi alleronvoorzigtigst en allergevaarlybt zyn. Wy zullen ons in geene andere reflexien ove denVerderen inhoud van ü Wel Ed. Groot Achtb Zutphen. Vertoog der GezworeneGemeente aan de Regeering. l l > I 1' r  Zot.* PHEN. Vertoog der GezworeneGemeen' te aan de Regee-', ring. i i > ! 1 < J 4 ( J I ] ( C 1 l V \ r 4 t l d 4 a I 762 NIEUWE NEDERLANDSCHE aangetogene Refolutie inlaaten, en daarom ten befluite hier nog maar alleen remarqueeren , dat wy ons verblyden U Wel Ed. Groot Acbtb. intentie by derzelver refolutie te hebben mogen ontwaar worden, van ons by onze wettige reeten en Praerogativen altoos te zullen maintineeren, wy lebben dezelve daarom op folide gronden aan U vvel Ed. Groot Achtb.ontvouwt; wy durvendeselve aan een onpartydig publiek fubmitteeren, ;n wy houden ons nu ook verzekert, dat U Wel id. Groot Achtb. bereidvaardig zullen zyn, om net ons, als het tweede Lid dezer Stads Regee■inge, arrangementen te maken, en ten dien einde net ons in conferentie te treeden, om dus onze jervallene aucforiteit en mede direftie in dezer ïtads beftier op onwrikbaare gronden teherftellen, in voor altoos ten meesten nutte en diensten der rpede Burgery onverbreekelyk te maken. Dit is onze opregte begeerte, op dat dezer Stads :n braave Burgeren welvaart, hier door onder den «gen des Allerhoogften bevordert word. Wyl nu een aanhoudend misnoegen en gemor mder onze Burgery, welkers grootfte getal zig eeds by eerfte Requestranten gevoegt heeft om e vragen redres van bezwaaren, en herftel van 'nvilegien, meer en meer zorgelyk moet wordenn dat het onze phgt is, het zo veel mogelyk .aar heen te dirigeeren, en dat hoe eerder hce zulk een aantal der beste Burgers in hunne ïllyke eifchen op een vriendelyke en voldoende ryze worden te vreede geftelt, waar toe wv an onze zyde tot het vereisebte onderzoek huner grieven, een middel aan U Wel Ed. Groot Lchtb. te vergeefs hebben voorgel! agen, zo verÏuSTttV^et regtï. als verzekert zynde van I Wel Ed. Groot Achtb. brandenden yver voor ezer Stads welzyn, dat U Wel Ed. Gr Achtb ie voorgeilagene conferentie zullen gelieven te' :cepteeren, om dus zulk een notabel gedeelte m dezer Stads Burgerye in hunne gegtonde ver- zoe-  JAARBOEKEN, Jiw, 1783. 963 ïSoeken, vervat by het Request den a April 1 783 ; aan ons Cóliegie geprefenteerd hoe eer hoe beter, 1 tot voorkominge van verdere verwyderinge te gemoet te komen en genot gen te geven. Aldus gearrefteerd in onze Vergadennge den a8 Mei 1783» 't Welk doende. Ter Ordonnantie van Haar Edele en Eerzame H. j. van Campen, Scriba. Onderwyl is de Regeering misnoegd geweest over het hier voorgemeld Dankfchrift aan de drie Burgemeefteren, blykens het navolgend befluit van den 31 Mei 1783. Burgemeefteren, Scheepenen en Raad der Stad Zutphen, tot hun uiterüe misnoegen in ervaring komende, dat zedert eenige dagen binnen gem. Stad is gedisfemineerr en opentlyk verkogt, een gedrukt Stuk tot opfchrift hebbende: „ Dankadres van de Gecommitteerdens uit de Burgery der Stad Zutphen, aan de Wel l.dele Achtbare Heeren Burgemeefteren Mr. B. J, V.erflege, W. A. de Rode van Heeckeren en F. B. van der Capeden tot Rysfelt overgegeven." En volgens het Hot quafi by Convocatie aer Burgery gearrefteert, en confidererende, dat hetzelve evide.oteïyk tendeert om eene, by zeer groote meerderheid genomene, Ma« dftraats Refolutie te fuggiileeren en door een ongewooi' ophef der advyfen van de drie genoemde Maeiftraats Leden het o< erïge gedeelte van dat Coilegie by goede en ftille Burgery mitsgaders het publiek in verdenkingen te brengen , alsof Haar Wel Edele Groot Achtbare met minder yver, dan dit drie Leden, het wel weien van deze Stad be hartigen, en daar benevens in ftaat wezen zou den, om de Regten en' Privilegiën der Burgerj aan verkeerde inzigten te facrificeeren. V v v Alle 5ut- hën» Verhit van bo* nettgent. Danknddreu r I  2wt- THM. Verbod van bovengetn.Dankadres. v 1 964 NIEUWE NEDËRLANDSCHÊ Alles ftrekkende tot notoire viliependie der wettige; Regeering, en om, de zedert eenigen tvd. reeds te veel gefubfifteert hebbende Commotien! lteeds meer en meer aan te moedigen. Zo is het dat Burgemeefteren, Scheepenen en Kaad , aan welkers waakzame zorge de Kust en tendragt in de Stad is aanbevolen, en welke zig. over zulks door eed en pligt verbonden rekenen! pm, hoe zeer zy ook aan den eenigen kant by continuatie bereid en genegen zullen bevonden worden, om op alles wat aan haar op een betamelyke en formeels wyze mag worden voorgedragen, een aehoorlyk regard te nemen , evenwel aan de an3ere kant, ook alle ondernemingen, welke haar vettig| gezag ondermynen, met allen ernst tegen ^ gaan , hier mede het aangetogen zo genoemd uankadres te declareren,en te houden,ten opzigte fan deze Stad regeering, als ten uiterften iseflf. Interdicerende en verbiedende over zulks, aaa :lk en een ieder, om het zelve verder te verfpreilen, te debiteren of verkopen, en zulks op een >cene van 300 Stads nonden door de Contraventeurs e verbeuren, terwyl Haar Edele Gioot Achtbare ndertusfchen hier door geen de minfte atreinte pillen hebben toegebragt, aan de publieke attie uit ulke ondernemingen refulterende. En op dat niemant hier eenige ignorantie mogeoorwenden, zal deze ter gewooner plaatfen, by rommelflag gepubliceert en vervolgens geaffi^eert 'orden naar gewoonte. Aldus gedaan en gearrefteert in Senatu den xL lei 1783. 0 (onderftond) Ter Ordonnantie van Haar Edele en Achtb. (was getekent) B. GurnERtETH Plegers. HOL.  jAARBOEKEN, Juny, 1783". $ HOLLAND. Haarlem, Zie hier volgends jaarlykfche gewooht< het Programma van de Hollandfchi Maatfchappy der Wetenfchappen voor he jaar 1783. Tn de Vergadering van de Hollandfche Maatfchap-* py der Wetenfchappen , opgericht te Haarlem, dewelke gehouden is op Woensdag den ai Me l7>>3, is, beiiooten ,aan hetAlgetneenmedetedeelen; , I. Met opzicht tot de Antwoorden op haare Vraagen, en wel ten aanzien A.) Van de Vra.age, door haar in het jaar 1781 voor de eerfre,' en in het jaar 1782 voor de tweede reize voorgelteld: „Of en door welke midde lèn de voórnaamüe Stroomen in de Texelfche Zeegiten, en wel voornaamlyk in en by het Marsciep, van den waf afgekeerd, en het naderen dei £evaarlykè Dieptefis voorgekomen zouden kunnet worden?". , Dat op die Vraagé beft geantwoord is dpor den Schryver onder de Zinfpreuke Pour ld Patrie; en derhal ven , met voorkennis en fpeciaal goedvinden van de refpechve Heerën Opgeyeren dezer Vraag is befloten , om aan dezelve te offereeren eene Zilvere Medaille , mitsgaders honderd halve Gotb de Ryders,als een blyk van goedkeuring over deszelfs betoonden yver en aangewende pogingen ten nutte van het Vaderland t mitsgaders tot belooninge van geds&ne mogite en gemaakte kosten, onder voorwaarde, dat hy zig niet zal. onttrekken om, het zy by gcfc^rifte, het zy by monde, aan de Maatfchappy, of aan wiep en zodaDig,als hem door de Maatfchappye zal worden verzogtste geven alle nodige illucidatién en oplo: fingen omtrent diverfe fewichtige bedenkingen en zwarigheden in zyn rojêct rejideerende, en dewelker? alvorens over Vvv 2 te Haarlem. Programmader Holl. Maatfch. der Wetenfihappë -'v'1' ■  j»6<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haarlem. Programmader Holl Maatfch. der Wetenfchapp. te gaan tot de Executie, als zynde het groots oogmerk der voorgeftelde Vraage geweest, noodwendig opgehelderd en weggenomen dienen te worden; ■—• en dat hy ook vervolgens, wanneer zyne voorgeftelde middelen zouden mogen werkftellig worden gemaakt, geene zwarigheid zal maken, op zodanigen voet als hem zal worden voorgefteld, en onder eene convenabele beloning medetewetken ; zullende, indien gemelde Autheur het bovenfraande op zich neemt, denzelven aanftonds de Zilvere Medaille en honderd halve Goude Ryders worden ter hand gefteld; — en wanneer vervolgens aan zyne belofte (trelyk men verwacht) naar genoegen voldaan heeft, als dan nog, behalven de voornoemde convenabele belooning, de Goude Medaille. —— En word derhalven de Autheur van dat Antwoord verzocht, om zich, h ;e eerder hoe liever, by den Secretaris dezer Maatfchappye fchriftlyk hier over te melden, en vryheid tot opening van zyn Billet te geven. B. ) Op de Vraag over de Trawanten van Ju. piter enz. enz,, in het jaar 1776 voor de eerfte, en in het jaar 1779 voor de tweede reize opgegeven, gééne Antwoorden ingekomen zynde, is beflooten dezelve niet weder ter beantwoordinge voor te Rellen. C. ) En dewyl op de Vraag over de Zeevlammen, in 1777 voor de eerfle en 1779 voor de tweedemaal opgegeven, het ingekomen Antwoord in het geheel niet voldeed, is befloten die Vraag niet weder optegeven. Z).) Voorts, ter beantwoordinge van de Vraage: „ W at moet men denken van de trapswyze opklimmir ge, welke veele, zo oude als hedendaagfc heWrysgeeren,hebben gefield plaats te hebben tusichen de Natuurlyke Weezens, en tot welk eene zekerheid kunnen wy geraaken omtrent het daadlyke beftaan van die Opklimminge en van de orde, dewelke de Natuur daar in houd?" zyn wel ingekomen twee Antwoorden, die beide goede Aanmerkingen behelzen , dan de ééne behandelt ket ftuk alleen Metaphyfisch, eu de andere is veel  JAARBOEKEN, Juut, 1783- 9«T te bekrompen, in zyne voorbeelden uit de Natuurlyke Historie, dan dat dezelve zou hebben kunnen worden bekroond. Om deze reden, is befloten de Vraag nog eens voorteflellen, om te beantwoorden vóór het begin van het jaar 17H9 met byvoeginge,, dat de Maatfchappy op deze Vraage gtene Overnatuurkundige Verhandelingen verlangt, maar Antwoorden, uit deNatuurlyke Hiftorie ontleend, al-, leen in aanmerking zal neemen. jE.) Ook was in «781 voorgefteld de Vraage,. om te beantwoorden vóór 17*3; „Kan men de Snelheid van Stroomende Wateren, op allerleije diepten, en dus ook de middelbaare fnelheid in iedere doorfnede, door eenigen Theoretifchen regel, die door de ondervinding bevestigd is, bepaa- Ïcn9 of is zulks alleen mcgelyk door middel van'daadlyke Proeven? ~ En welk is in dat geval het werktuig, het geen aan de minlte gebreken onderhevig, en door voldoende proefneemmgen gewettigd, in alle gevallen tot het vinden der verfchillende fnelheden gebruikt kan worden?" — —— Het daar op ingekomen Antwoord geheel onvoldoende gekeurd zynde, is beflooten dezelve Vraag op nieuws voorteltellen, om dezelve te beantwoorden vóór het begin van het jaar 1786. II. Vervolgens is beflooten de volgende nieuwe Vraagen optegeeven". a.)Om te beantwoorden vóór den 1 January 17S5 de Vraag: _ _ „ In hoe verre kan de Theorie van Dr. Craw„ford, .omtrent het Vuur en Warmte, door proef. neemingen bevestigd of wederlegd worden, (*J en zo deze Theorie door de ondervinding geheel „ of gedeeltelyk getraafd word, welk een- licht „ geeft dezelve in de Vuurkunde ?" Vvv3 Dt (*) Zie Exprements and obfervations ouanimal boal and the inflamir.ation of combuftiblebodiesby A. Craw ford, London. 1779 — Effai fur ,a nouvelle Ibeo rie du Feu Eliroentaire by 'f.H.de Maggclan, London I78o, —_ An Examination'ofLV. Crawfords Theory bj William Mtrgan, London 1781. , Haarlem. ProgrammaIer Hol!. Maatfok. der WetenCehapp. /  Ï.FRI. Pro- pramma dtrHoll. Maat- fch. der Weten' fchapp. i ] ( X t k 9 s 9 3; 3 9 31 9! 95 9) 95 9! f< v c pi te *e 96B NIEUWE NEDERLANDSCHE fch?vv^atf haPDPy ™cht.ecne «er duidelyke beicnryyjng der Proefneemmgcn , waar door men dezelven Werktuigen van eene' buitengewone nauwkeun-heid gebruikt, verlangt de Ma?tfc°ap py eene opgave, hoe loortgelyke Werktuigen te lldiïlïVST Zy' zu,ks Blindende, zodanige Proefneemingen zoude kunnen herhaler) „'•J^thet bvzondere Fonds van wylen deii lieer Directeur Nico/aas tVil/em Kops (volgens Programma van 1773.; om te beantwoorden vóór het )egm van het jaar 1786 de Vraag- ' Terwyl de Condenfateur, door d n Heer Volta orïïfnoTfi^S^^ gelegenheid geeft om eene zeef .eripge tleftnke kracht van den Dampkring te •ntdekken , en men dus met behulp van dit Wërkuig deEiettnciteit van den Dampkring v.-el beter an voorheen zal kunnen waarneemen; zo vraagt e Jviaatlehappy: . , b Hoe behoort dit Werktuig en de overige toe, ftel te worden ingericht, om op de zekerde en gemaklykftewyzedeEleclriciteit van den Darap1 \% VL kunflen beproeven, en welke is de be 91l bruikelyk te maken V Nademaa! het ontegenzejdykl js, dat het gebruik der fpraak eei.er Natie, de an-i dere die ze aanleert, meer aan haar verbind; haar meer genegenheid enyver voor cue Natie in-' boezemt; ze gefchikter maakt, zo het een nog^ onbefchaafde Natie is, tot betere be 'ippeni van< Godsdienst, Zedekunde, Natuurkundige NTpeu ringen, om befchaafdheid van het Veri tand t« ont-, vangen, en dus bruikbaarder toi de Aevaart, Wa penoeffening , en veele an-e e nuttige en nood-, zaaklvke Konllen en Handwerken te worden. F.) De Vraag : Aanatzien de Veerkrachtige Vloeiftcffen , welken m>n uit verfci.eidene Zeifftandigheden op verfcheide wyzen verkrygt, door fommigen voor zo veele byzondere ioorten van Lucht "ehouden worden, doch door anderen niet als zodanigen woden aangemerkt; en vermits het te wenfchen ware, dat, deze zaak door Proetneeminaen, volledig beflisr wierd, t- rwyi uit de verfchillende begrippen hierover veele verwarring w dezen nieuwen Tak der Natuurkennis ontftaat, en dus derzelver vordering hier door noodwendig vertraagd word; zo ftelt de Maatfchappy deze Vraag V°°r'r. Welken zyn de waarlyk onderfcheidene 'foorten der lucht-gelykende Vloeiltoffen, aan welken men de naamen van vaste lucht, gede ' phlogilteerde lucht, ontvlambaare lucht, falpe 'i ter lucht, zuure lucht, loog lucht, en anderer gegeven heeft; en waarin zyn dezelven vaa el kanderen van de Lucht des Dampkrings onder " fcheüen? a. Heeft (lk dezer foorten van veer " krachtige Vloeiltoffen zo veel met de Lucht vai den Dampkring gemeen, dat zy voor eene foor van Lucht verdunt gehouden te worden ? 3 Hoe verre kan uit de Proeven en Waarneemm " gen omtrent de genoemde Luchten , de aart de " Lucht van den Dampkring worden opgemaakt? " In het jaar 1780 opgegeven om te beantwoorde! voor 1782, en vervolgens voor de tweede rerz Vvv 5 J Iaar» ,em. 'ramma 'lerHoll. Maat- rch. der Weten- fihapji. 1 t r 1 I  Haarlem. Programmider Holt 'Maat fch. der Wetenfihapp. 1 i t i j I ë I 9?2 NIEUWE NEDERLANDSCHE in 1782 om te beantwoorden voor den 1 Tar,uary 1784. J G.) De Vraag? _ „ We'ken zyn de Onder, werpen, betreffende de Natuurlyke Historie on, zes Vaderlands , waarvan men met gegronde ie ien •te verwachten hebbe, ,dat eene verdere naiono ring ten nutte van het Vaderland verfbekkeu zal ?" - li het jaar 1780 voor deeerfte, en in het ji'.r i?8i voor de tweede reize opgegeven, om te beantwoorden vóór het begin van het jaar rsrtk met byvoeginge, „ dat de Maatfchappy niet enkel verlangt een lyst van Onderwerpen, dewelken met vrugt zouden kunnen nagefpoord word m ■ maar tevens eene aanwyzing van de redenen' waarom men van derzelver Onderzoek z'2 vo >r' deel voor het Vaderland hebbe re belooven?" H.) Om te beantwoorden vóór het begin' vai het jaar 1784 de Vraag: 8 „ Is de algemeene Grondregel der Evdrometrie, dat de grootte diepten fteeds opde naauwite plaatfen der Rivieren bevonden worden insgelyK-s toepasfelyk op de Zeeboezems, geivk het Ye, alwaar de ftroom door de getyen veroorzaakt wq-dj Of zou door eene geregelde vernaauwing van dezelven, de fnelheid en dus ook het uit rchuurend vermogen verminderen, voor zo verre" ilsdan de dagclykfche Vloed minder water aan' mengende, er ook by Ebbe eene mindere hoe /ee heid zoude te rug itroomen? Zyn, by voor >ee!d, de diepten in het Vaarwater van het Ye n de Holle Sloot by de Nes en Volewvk, aan Ie naauwten aldaar, of aan toevallige oorzaaken re te fchryven? En zou de vaarbaarheid van het re tusfehen Amfterdam en Sparendam, dooreen.' eregelde vernaauwing verbeterd, dan wel VPr. immerd worden?" h> Uit het byzonder Fonds van wylen den Heer )irccleur Nicolaas Wdlem Kops; (volgens Pro ramma van 1773) om te beantwoorden voor 1 inuary 178.J. * * >t Schoen  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 973 „ Schoon men thans in de Lucht-kennis zeer verre gevorderd is, heeft men echter tot nu toe omtrent de verdikte Lucht flechts weinige Proeven genomen. Waarfchytlvk is dit aan de onvolmaaktheid van den daartoe nodigen toeftel toete-, fchryven; waarom de Maatfchappy thans vraagt:, I. Op te geven den bpsten toeltel, om op de gemaklykfte en zekerfte wyze proefneemingen omtrent de verdikte Lucht te kunnen in 't werk ftellen. a. Met den besten toeftel de werking der. verdikte Lucht, in verfchillende gevallen na te gaan; en inzonderheid het Dierlyke leven, den groei der Harten, en het branden in lucht van verfchillende digtheid te beproeven. En 3- aante. wyzen, welke gevolgen of nieuwe leeringen hieruit kunnen afgeleid worden ? K.) Uit het Geld, overgemaakt door het Bata. viafche Genootfchap, om eene of meerdere Vraagen, ten nutte van ons Land, ofte van derzelver Colonien, voor te ftellen, om te beantwoorden voor het jaar 1788 de Vraag: „ Door welke Theoretifche, en door de ondervinding bevestigde Voorfchriften, kan men de gezondheid zu'ker Merfchén behouden, die uit dit gantsch verfchillend Climaac, en by een zo weinig overeenkomftige roodzaaklyke levenswyze met hunnen eertyds gewoonen, in Ooft-Indien aankomen? Welke'zekere Algemeene Regels kan men daaromtrent geeven, en welke byzondere, naar den [vcfcheelenden uherlyken ftaat zulker Menfchen?" Het zal der Maatfchappy aangenaam zyn, wanneer de Schry vers hunne Antwo irden, zo veel mogelyk is, bekirten, door alles daar van af te laaten, het geen niet volftrekt tot de hoofdzaake, die zy vraagt, behoort. Alle de Antwoorden op de Vraagen, en de Opfchriften der Billetten, moeten niet met de eigene hand des Schry vers ggjfchreeven, nogte met derzelver eigenan naam, nogte met meldmge van hunne rlA AR- °ro- Ier HolU Maat- ' rch. der Wetenïhapp.  074 NIEUWE NEDERLANDSCHB Haarlem. Programmader Holl ■Mdatfch. der Wetenfchapp. 1 \ t l ? V hunne Woonplaarfe, maar met eene Zinfpreuk, ondertekend, en met een verzegeld Billet, het wke dezelfde Zinfpreuk tot opfchrift heeft, waarin des Schry vers naam en adres, door hem eigenhaniig gefchreeven, voluit gemeld zyn, aan C. C. H. van der Aa, Secretaris dezer Maatfchappye, zeer leesbaar gefchreeven, in het Nederduitsch, Fransch of Latyn, Franco gezonden worden. De Prys, gefteld op ieder van de bovengenoemde Vraagen, voor den geenen, die, haars oordeels, dezelve best beantwoord, is eene Goude Medaille, op den gewoonen Stempel der Maatfchappye geflaagen, met den naam van den Schryver, en het jaartal op den rand. Doch zal het den geenen, dewelke den Prys behaalen zal, ofte een Accesllt zal bekomen, niet vry ftaan, zyne Verhandeling, dewelke zodanig bekroond is, het zy in het geheel of ten deele, het zy apart, ofte by eenig ander Werk , te doen drukken, zonder de uitdrukkelyke toeftemming van deze Maatfchappy diartoe te hebben verkreegen. IV*. Ouk heeft de Maatfchappy, met opzicht tot alle andere Verhandelingen en Berichten, die haar voor haare Werken aangeboden zullen worden , in het jaar 1779 de volgende Refolutie genomen , cn befloten aan het Algemeen medetedèeien: ,,Her zal aan ieder eenen vryftaan, om aan :enen der Heeren Directeuren, ofte den Secretaris, het geen hy aan de Maatfchappye wilde"preenteeren, en in haa>e Werken te plaatfen , alleen üetekend met eene Zinfpreuke, te mogen ter hand bdlen, of te doen toekomen, mits een verzegeld jillet daarby voegende, waarin zyn naam en voonplaats gemeld ftaan. V. Eindelyk, overmits door de Wet, dewelke, ot hiertoe de Leden van het dingen na den Prys itfloot, de Maatfchappy, en daar door het Al. emeen , zeer Jikmaals beroofd bleef van zeer old^ende Antwoorden, heeft dezelve Maatfchappy  JAARBOEKEN, Junji 1783- 975 uv op den 22 Mei 1780 befloeren, aan alle haare £ Leden de vryheid tot het dingen na den Prys op L de voorgeftelde Pr\svraagen , van nu af aan en voor het vervolg te .verleenen, onder deze voor- 1 ■wi^ reien * • ^ a. 1 Elk Schryver, die Lid der Maatfchappy is, « zal verpligt weezen zyne Verhandeling, door een J andere hand gefchreeven, intezenden; onder ver-7 band da" een Lid, welke hier aan, niet: voldaan i heeft, van den Eerprys zal verfteeken blyven. j b V Zulk een Lid der Maatfchappy zal zyne Verhandeling en Zinfpreuk door het byvoegen van den letter L moeten onderfcheiden. c ) Het getal der Advifeurs over de ingekomene Prvsverhacdelingen , zal ten minften uit drie beftaan; en zullen, is het mogelyk, daartoe zodanige Leden gekozen worden, die op onderfcheidene plaatfen refideeren. d ) Dezen zullen zich op bun woord van eer verbinden, aan niemand anders, wien het ook zy, dan alleen aan den Secretaris, hun Advis te zullen mededeelen. , , e ï Alle 'Advifen , welken rouleeren over zodanige Verhandelingen , die met een L getekend zvn zullen naamloos in de Vergaderingen voor aeleèzen, en de naam.n der Opftellers volftreki iefecreteerd worden; weshalven dezelven ook zul Ten verplicht zyn, aan den Secretaris hunne Na men in een verzegeld Billet te zenden, hebben de tot opichrift dezelfde Zinfpreuk, waarmedi hun Advis is getekend. f } De Advifeurs zullen, in alle gevallen, do, bvzonderlyk over de Verhandelingen, met een 1 getekend, hun pofuiveof negative conclufie moe tC 2 indien 'onder de benoemde Advifeurs éé of meer mogten gevonden worden, die na de Prvs wilden dingen, zullen dezelven verpligt zy den Secretaris ten eerlten te berichten, dat 2 aich als Advifeurs excufeeren, die daarvan) d< A 136; JUK'M. 'ro- ramma erHolL iaat- ih. der Veten- ïhaj>p? T 1 4 a n n y n  Haak lem. Pro- gramnu eet Holt Mdatf. derlVe- tenfcfn \ t t l t \ 1 1 3 L L A 976 • NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Prajfident zal kermis geven; welke beide Heeten dë Namen der zodanigenzullen geheim houden, en tevens door de Algemeene Vergaderinge gemachtigd worden, om in hunne plaats andere bekwame Ad! vifeurs te kiezen; . ■ Offchoon het Antwóö'rd op de Vraage van de Trapswyze opklimninge ,der Weezens, onder de Zinfpreuk Ardua düm Metuünt enz. geoordeeld is niet na den prys te kunnen dingen, is evenwel beflooten, wegens de verfcheide goede gedachten, dewelken daarin gevonden worden, aan denSchryver daarvan, indien dezelve goedvind zich aan de Maatfchappye bekend te maaken, te offereeren,' Om dezelve Verhandeling, als Verhandeling, onder de Werken der Maatfchappy te plaatzen, en hem eene Zilvere Medaille tot bewys van aehting aantebieden. ~ Ook zyn in bovengemelde Vergadering van 21 Mey 1783. aangefteld tot Directeuren de Heeren Mr. Jan Teding van Berkhout, Schepen en Raad dezer Stad. Mr. Pietet Leonard van de Kasteele, Penfionaris dezer Stad.' Jacob Hoofman , Koopman binnen deze Stad. Mr. Johan Barèn Meerman, Vryheer van Dalem, Bewindhebber der Oostindiche Compagnie ter Kamer Amfterdam. Hendrik Breton, Eertte Raad ,van Nederlandsch Indien te 3atavia; en Mr. Johan Pieter van der Haer, Se:retaris der Stede 's Hage. Tut Leden de Heeren Rad. Forfler, Med. Decor en Profesfor te Harder wyk. Jan Rud. Dei-' nan, Med. Doctor1 te Amfterdam. Hendr. Nic. % CU, Koopman en Secretaris van de Weeskamer e Batavia. Jacob Gasper Metsier, Pred. te Bataia. M. Buchoz , Medicin de Monfr. Frere du loy, h. Paris. M. Bailly, Garde des Tableaux du loy k Paris. Philippe Rofe Roume de St. Laurent. 'ohames Samuel Creuts, Rhilof. Doctor, A.L. M. )irecteur der Werken van de ftad Amfterdam. Jan ukas van der Tooren, Notaris en Procureur te Ikmaar. En Cornelis Zillefen* Hoofdgaarder der bc-  JAARBOEKEN, $*»y, 1783. 9/7 .hefihreeve Middelen over de Stad en resforte van Schiedam. ( ok heeft zich gemeld, en by opening van het billet is gebleeken,dat Schry ver was van het Antwoord op dè Vraage, betreklyk de Texelfche Zeegaten , onder de Zinfpreuk Pour laPatrie, de Heer Jacob Otto Husly , Archited en Mede-Directeur van de Stads AcademiederTekenkonst, te Amfterdam, dewelke tevens heeft aangenomen, om zoo Veel in hem was, aan de voorwaarden, van hem in het Programma van dit Jaar geëifchc, te voldoen. Ook heeft de Maatfchappy der Wetenfchappen den 18 dezer maand en volgende dagen, haare jaarlykfche Algemeene Vergadering van den Oeconomifchen of Huishoudelyken Tak gehouden, welke alle Leden hebben kunnen bywoonen. Op deze vergadering zyn, als naar gewoonte, de ingekomene verhandelingen en beantwoordingen der opgegevene vragen beoordeeld ^nieuwe vragen beraamd om uittefchryven 3 en andere heilzame befluiten genomen. 'sGr, avenh age. , Wy hebben te meermalen van de raadplegingen, en ook de befluiten nopens het krygsregts gebied in 't gemeen, als ook byzonderlyk nopens den Hoogen Krygsraad, verflag gedaan. Zie hier voren bl. 422 en volgg'. en bl. 751 en volgg. De Staten van Holland erf Westfriesland dan by befluit van den 30 April verklaard heb- Ha as lem. Programtnader Hóil. Maatf. der Wetenfchi  ss Gra venjhage. o?8 NIEUWE NEDERLANDSGHE hebbende, „ dat in het generaal, zo wel hl „ civile als c imineele zaken, Militaire perx lonen, volgends de grondwetten van deze 5, Provincie te regt moeten ftaan voor de or„ dinaris regters binnen dezelven, uitgezon„ derd alleenlyk zodanige byzondere geval„ len, waaromtrend met valable bewyzen kan \, aangetoond worden, dat HunEd. Groot Mog. by fpeciaalecommisfie,hetzyafzon>9 derlyk , of wel met concurrentie van de („ Bondgenoten de Re'chtsoeffening aan den •. Militairen Regter binnen Hoogstderzelver 5, Provincie zouden heb ften gedemandeerd oi' „ vrygelaten" en des wegens op den 30 April eene Publicatie, beraamd en verzonden zynde i is het gebeurd, dat de Hooge Krygsraad in deze Hofplaatfe, voortging over de reeds hangende en nog lopende zaken,op het zogenaamd Huis van Prins ü^öz/nVj,vergaderingen en raadpleegingen te houden. Het welk den 30 Mei 1783. door de afgevaardigden ter vergaderinge der Staten van Holland en Westfriesland voorgedragen zynde, is daar tegen terftond, zonder zogenaamde refumtie, een befluit genomen , en aan den vergaderden Hoogen Krygsraad toegezonden. Dit befluit was van dezen inhoud: TT\e Heeren Gedepu eerden der Stad Dordrecht hebben ter Vergadering bekend gemaakt, dat zy met zekerheid waren geinformeerd, dat, niettegenftaande Hun Ed. Gr. Mog. Refolutie en Publicatie van 39 April laatstleden, omtrent het werk der Militaire Jurisdictie, en die van 10 May, by ■welke is beflooten , om de post voor den Hoogen  JAARBOEKEN, Jany, 1783. 979 gen Krygsraad, op den Staat van Oorlog gebragt,1 af te wyzen , de zogenaamde Hooge Krygsraad nogtans kan goedvinden , om op dit Souverain 1 Territoir Actens Juüiciëel te pleegen, welke dj reet is {trekkende tot vilipendie van de Auctori-J teit van den Territoriaaien Souverain ; Weshal-J ven Zy Heeren Gedeputeerden voorn, hadden i gemeend , Hun Ed. Gr. Mog, in Bedenking te1 moeten geeven , of Hoogstdezelve niet zouden' behoren te refolveren, om aan het Prastenfe Col ' legie, zig den Hoogen Krygsraad noemende, aan1 te fchryven, en expresfelyk te interdiceeren, om Collegialiter, of anderzints. op het Territoir van deeze Provincie eenige Juflicieele Actens of Ge» zag te oeffenen , directelyk of indirectefyk , en om voorts van deeze Aanfchryving kennis te geeven aan het Hof Provintiaal, met ordre om zorg • vuldig te waaken, dat aan deeze Refolutie van Hun Ed. Gr. Mog. geen de minfte atteinte worde toegebragt. , . Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat aan het prstenfe Coilegie, zig den Hoogen Krygsraad noemende, zal worden aangefchreeven en expresfelyk geïnterdiceett, om Collegialiter of anderzints op het Territoir van deeze Provintie eenige juflicieele Actens of Gezag teoeffenen, directelyk of indirect', lyk. En dat voorts van deeze Aanlchryving kennis zai worden gegeeven aan het Hof Provinciaal, mee ordre, omzorgvuldig te waaken dat aan dezeRefb. lutie van Hun Ed. Gr. Mog. geene de minfte Atteinte worde toegebragt. Dit befluit is genomen met eenparige ftemmen der Steden; de Ridderfchap alleen heit zeiven tegenfprekende. De Staten fchreven daarop dien zelfden 30 Mei aan den Hoogen Krygsraad den navolgende brief; hebbende tot opfchrift: Edele Gejïrenge, Frome Xxx Dih sGra- ?ENHA- ïefl. var 'ioll. te, en het ergade. en van kn H. Crygsr.  'sGra- venhage. Brief der Staten van Hol!, aan den Hogen Krygsr. ?8o NIEÜWE NEDERLANDSCHE Difcrete, onze lieve Getrouwe. De Leden van het pretenfe Coilegie , zig den Hoogen Krygsraad noemende, en alsdus luidende: De Staten van Holland en Westfriesland. tTdete, Geftrenge, Vrome, Discrete, Lieve, *-* Getrouwe ! Door de Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht te; Onzer Vergaderinge bekent gemaakt zynde , dat zy met zekerheid waren geïnformeerd , dat, niettegenftaande Onze Refolutie en Publicatie van 30 Aprii laatstleden, omtrent het werk der Militaire Jurisdictie , en die van 1 Mey, by welke is befloten, om de Poft voor den Hogen Krygsraad op den Staat vau Oorlog gebragt, af te wyzen, den zogenaamden Hogen Krygsraad nogtans kon goedvinden , om op dit Souverain Territoir Actens Justicieel te pleegen, het welk direct is ftrekkende tot vilipendie van de Authoriteit van den Territorialen Souverain, hebben Wy^ conform het voorftel van dezelve Heeren Gedeputeerden , goedgevonden en verdaan, het pretenfe Coilegie, zig den Hoogen Krygsraad noemende , door dezen aan te fchryven en expresfelyk te interdiceeren , om Collegialiter of anderzints op het Territoir van deze Provintie, eenige Juflicieele Actens of Gezag te oeffenen, directelyk of indirectelyk. Waar mede Wy ÜEdele de befcherminge Gods bevelen, enz» Den 30 Mey. (getj C. Clotterboke. De Hooge Krygsraad gaf hier van aan den, Prinfe Erfftadhouder kennnis by den volgende brief, gedagtekend den 1 Juny 1783. Daar»  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 981 Doorlugtigfte Forst, 'Genadig/Ie Heer! W/V hebben dc eef aan Uwe Hoogheid rapport te doen , dat Vrydag uademiddag aan het Hüis van den Praefident van onze Vergaderinge door een Bode van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staarten van Holland en West - Vriesland, is gebragt een Brief, welke, offchoon het Addres was ingelicht . zo als aan Uwe Hoogheid zal blyken, is eeonend uit eerbied voor het Cachet van hoogstgemelde hunne. Ed. Gr. Mog., en welken Brief wv de eer hebben hier nevens aan Uwe Hoogheid te doen toekomen. Wy zullen hier by aan Uwe Hoogheid alleenlyk melden, dat des Vrydagsmorsens voor ons is aangevangen de Pieidoy in de zake van den gevangen Jacob Crommelbem, /Soldaat ïii bet Regiment van den Generaal Majoor Grave van Beland, befchuldigt wegens eene misdaad, waar van de zekérheid van de Post den Haak , in hetEyland van Walcheren, gedeeltelyk kan afhangen. Waar mede wy zonder inmiddels iet verder te doen, Uwer Hoogheid orders zullen afwagten, én den /Almogende God biddende voör de prosperiteit en selukkige Regeeringe van Uwe Hoogheid, de vrvheid nemen ons te noemen. _ Doorlugngtiéfte Vorst enz. Prsfident en Raden van den Hoogen Krygsraad der Vereemgde Nederlanden* Den 1 Juny. (get.) H. W. Rengers* (gecontr.) L. L. V an R e e N e Ni Den volgenden dag fchreef de Prins Erfftadhouder aan den H. Krygsraad in dezei voege: Xxx 3 At\ 'sGra. vènha* ge. Briefvan den H. Krygsr. aan Z, D. H» l  VECJHA' CE» 98a NIEUWE NEDERLANDSCHE Aan den Krygsraad der vereenigde Nederlafiden. In 'sGravenhage den 2 Juny 1783. Edele, Vrome, Discrete. Onze Lieve Getrouwe! (\p UE. Misfive van den 1 dezer hebben Wy ^ goeJgevonden UE. aan te fchryven, om provifioneel en tot nadere Aanfchryvinge, geenerley Actens van Jurisdictie, of geenerley Gezag te oeffenen op het Territoir van de Provintie van Holland e'i Wescfriesland. Waar mede, enz. Ook is aan de Plytbezorgers, welke voor gem. Hoogen Krygsraad gediend hebben , derzelver Brieven van Toelating of Admisfie op bevel van de Staten van Holland ingetrokken : ook van het Huis van Prins Maurits de Schildwagt huisjes op bevel van zyne Hoogheid weg genomen: en eindelyk van wegens deze Provincie gelast, om by voorraad nog voor fes weken, de jaarwedding aan de Leden van dat afgefchaft Geregtshof te betalen. Ook fchreef de Prins aan de Staten van Holland en Westfriesland den 12 Juny den navolgende brief: Edele Groot Mogende Heeren , Byzondere goede Vrienden! T*\e Hoogp Krygsraad heeft ons, als CapteinGe* neraal van de Unie, kennis gegeeven, dat op den 30 May laatstleeden , wanneer des morgens Voor hun Coilegie was aangevangen de Pleydooy ih eene zaake van het Officie Fiscaal van de Generaliteit tegens een Soldaat, befchuldigt van onachtzaamheid in het waarneemen van zyne poft als Vice  ft JAARBOEKEN, Mei, 1783. 0&3 Vice Corperaal, eene misdaad, waar van de zekerheid van het Fort den Haak in het Eiland van Walcheren gedeeltelyk kon afhingen, des namiddags1 ten Huize van den Prasfident van den zeiven Hooigen Krygsraad gebragr was een Brief van UweEd. ■ Gr. Mog. gedateerd va1! denzelven 30 May, wa;r< van de Superfcriptie luyde. Edele Geftrenge V o-me Discreete, Onze Lie-< ve Getrouwe, de Leden van het prasténfc Co l-' gie zich den Hoogen Krygsraad noemende; n waar van den Inhoud aan UweEd, Gr. Mog, is, bekent. Wy hebben ook vernoomen, Ed. Gr, Mog. Heeren , dat Uwe Ed. Gr. Mog. by é' Refolutie, lot het doen van evengem. aanfehryving, in de voorgem. Misfive van Uwe Ed. Gr. Mog. vervat, mede nebben gelieven goed te vind :n en te verliaan, dat voorrs van dezelve aanfehryving kennis zoude worden gegeven aan het Hof Provin i ial met order om zorgvuldig te waaken, dat aan die Refolutie van Uwe Ed. Gr. Mog. geene de minfte atteinte wierde toegebragr. Wy hebben daar op in onze qualiteit als Capitein Generaal van de Unie wel goedi erarden dett gemelden Hoogen Krygraad aan te fehryven om provifioneel, en tot nader aanfehryven ,ieenerlei Actens van Jurisdictie, of generlei gezag te oeftenen, op het Territoir van de Provincie van Holland; dog Wy hebben teffens niet kunnen verbergen aan Uwe Ed- Gr. Mog. hoe zeer Wv over deze dispofirie en aanfehryving zyn aangedaan en gefurpreneert, voor al daar Uwe Ed. Mog hebben goed-evonden tot het doen van geme!d'_- aar.fchryving te procedeeren, zonder ons daar onvrent in het minfte te kennen, en agten ons verp'iii aan Uwe Ed. Gr. Mog. by dee?e «oor te draagen de navolgende confiieratien, en daarop Hoo stderzelver ferieufe attentie en deliberatie te verzoc en, namentlyk: JDat reeds ten tyde van onze Doorluchtige VoorXxx 3 zaa- 'sGra- ï'ENHAÏE. 3riefvan len °rins mn de ïtdi.vén Xoil.werens den H. Krygsr.  m NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha' ge. JBrief van den Prins aan de Stat.vat Holh wegens den H. Krygsr, zaaten, de Heeren Prinfe Mauritz. Frederik He>>* drik , cn Willem den II. heeft geëxteert een Groo. te, of Hooge Krygsraad, die Jurisdictie en Gezag oeffende over de Militairen van den Staat; Dat die Hooge Krygsraad vervolgens, zoo dra Prins Willem de III. met de Hooge Waardigheid van Capitein .Generaal van de Unie was bekleedt, ook wederom door dien Vorst is herfteld, en gedurende het leevcn van Hoogstdenzelven, opentlyk de gemelde Jurisdictie en het voorfchreven Gezag heeft uitgeoeffend. Dat daar na, zo draa aan wylen Onzen Heer Vader het Captein Generaalfchap van de Unie was opgedragen , de meergemelde Hooge Krygsraad ook aanftonds is gereftaureert. Dat federt dien tyd , en dus geduurende een reeks van vyf en dertig Jaaren , dezelve Hooge Krygsraad het Voorfchreeve Gezag en Jurisdictie opentlyk alhier in den Hage heeft geëxerceert, zodanig, dat niemaut in de Republicq daar van onkundig heeft kunnen zyn : Dat geduurende deze laatfte vyf en dertig Jaren even weinig als ten tyde van de voorige Heeren Capteinen Generaal van de Unie, de wettige exiilentie van een zodanig Coilegie en desfelfs bevoegdheid tot het oeftenen van de Jurisdictie en Gezag over de Militie van den Staat op het Territoir van de Provincie van Holland tip zig zelfs nimmer door Uwe Ed. Gr. Mog. is gecontesteert. Dat in tegendeel zedert meer dan dertig Jaaren , de kosten voor dien Hoogen Krygsraad Jaarlyks op den Staat van Oorlog zyn gebragt, en ookjairlyks, zo wel door Uwe Ed. Gr Mog., als door de Heeren Staaten van alle de andere Provintien, in dien fpeciaale Post op den Staat van Oorlog is geconfenteert geworden; waar uit Wy vermeenen van zeiven te volgen , dat door die daad van Uwe Ed- Gr. Mog, Hoogstdezelve niet alleen gedoogt, maar zelfs getoont hebben te wettigen de exjflentie van den Hoogen Krygsraad en desfelfs da,-  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 085 dadelyke functie op het Territoir van deeze Pro- -Dat ook boven dien de Hoog Mog. Heeren < Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden den zeiven Hoogen Krygsraad hebben erkend voor eene Generaliteits Rechtbank, door aan dat Collegie als zodanig te fchryven, en Hoogstderzelver orders te doen toekomen, het welk nogtans met < kan worden geoordeeld gefchied te zyn , zonder • concurentie van Uwe lid. Gr. Mog., kunnende tot een verder blyk dienen, dat de Hooge Kryraraad een Generaliteits Coilegie is, dat de Pneü ■ cent en Griffier van het zelve Coilegie Commis. ligt en genoodzaakt hebben gevonden om aan den femelden Hoogen Krygsraad een aanfehryving te [oen, als mede om op gisteren aan Hoogstgemelde ieeren Staten van Holland en Weftfriesland eene vlisfive te fchryven , van welke aanfehryvingen n Misfives, wy de eer hebben, hiernevens, Copien er tafelen van Uwe Hoog Mog. te brengen, aan den ïhoud van welke ftukken, wy de vryheid nemen ons i refereeren. Waar mede enz. den 13 Juny. (get.) W. Pr. v, Orange. De  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 089 De Algemeene Staten namen hierop den 16 Juny dit befluit: Extracï uit het Regifter der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Lun3 van eer wilde belooven, nooit aan iemand, hoe ' geuaamt, 'er van te fpreeken, hy (van Brakel) 1 als dan aan hem (Suppliant) een geheim zoude ( vertrouwen, dac ons uit het Guarnizoen zoude helpen, en indien den Suppliant het verzweeg,, deszelfs Fortuin voor altoos gemaakt zoude zyn. ( Dat hy Suppliant geen kwaads alioos ivermoe-", dende, en door nieuwsgierigheid uitgelokt, geene de minfte difficulteit heeft gemaakt de gerequireerde Geheimhouding op zyn woord van eer te belooven. Dat voornoemde Brakel. daar op zig in dezer voegen in fubftantie. tegens den Suppliant heeft geexpliceert, Gy moet weeten, dac ik hier in Corrmisfie ben wegens een Landing , welke in gewapende Engelfche Visfcherfchuiten, waar in 1500 Man zullen worden geëmbarqueert, zal worden ondernoomen, en welke met de donkere Nagten aanftaande , zal ter uitvoer gebragt worden , nu wilde ik U verzoeken, my op te geven, de quantiteit der Batteryen, het getal der Stukken Kanon, en derzelver zwaarte of Caliber. Dat het gemelde Voorftel aan Suppliant alleronverwagtst voorkomende, de Suppliant vervolgens ook zyne verlegentheid deswegen te kennen gegeven en gedeclareert heeft, zig met zodanige zake niet te willen ophouden. Dat de voornoemde van Brakel des Suppliants verlegentheid merkende, voorts den Suppliant in óeiex voegen heeft aangelproken, Wat maakt gy U verleegen; gy behoeft niet verleegen te zyn, zo het ter uitvoer komt gebragt te worden, is 'er niet aan verbeurt; het is geen nadeel voor den Staat, want den Staat zal'er niets by verliezen, het oogmerk is alleen maar om de Jonge Princes van Orange, met den Soon van den Koning van Engeland (den Prins van Walles) te doen trouwen, als dat doorgaat, hebben wy fchielyk Vreede, den Staat krygt alles weder, en gy zult door dien weg uit «w ongezond Guarnizoen verlost worden, en vooi nie sGra- 'enha- ;e. smeekehriftvande. Witte aan Z.' 1 D.lhog* heid om zbolitie.  9H NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- vëmiace. Smeekfchriftvan de Witte aanZ.D. Hoogh,, cm abo' litie. i < J i ( \ c r r T i niet behoeft gy het niet te doen, zo dr» ik opgave hebbe, zal ik U honderd Ducaaten, provifioneel daar voor ter hand ftellen, en dan moet gy verder beloven , zo gy de Landinge gewaar word, uw Battery, zynde den Os, te zullen laten zwygen. Dat de Suppliant, daarop wel heeft gezegt, als dat zo is, zal ik myn Battery wel doen zwygen, dog echter met intentie, om nimmer aan de laatfte belofte te voldoen, gelyk den Suppliant dan ook, om in geene verdere discourfen te worden ingewikkeld , zig immediaat heeft geprepareert om na zyn Logement te gaan; Dat de voornoemde van Brakel zyne verwonderinge betuigd hebbende, dac de Suppliant vertrekken wilde, vervolgens aan den Suppliant heeft verzogt , om hem 's anderen daags te mogen komen rpreeken, het geen den Suppliant in dezer voegen tieeft beantwoord, dat hy dan vroeg moest komen, rermits hy (Suppliant) met een Gefelfchap na Zieikzee (ter gelegentheid der Kermis aldaar) voorïeemens was te ryden, en in het Heere Logement ildaar zoude fpyzen , waar op voornoemde van Brakel den Suppliant heeft toegevoegt, als gy morren na Zierikzee gaat, zal ik daar ook komen, en lan zal ik U myn Patroon of Patroonen wyzen , vant gy kunt wel denken, dat ik maar in Commisie ben, en die zullen O dan nader fpreeken, ik noet hier ook nog Lootfen aanneemen; van Zuyen 'zynde een geweezen Uitlegger Kaptein te Brouwershaven) heb ik reeds, en de andere zullen wel olgen, om de Visfersfchuiten binnen te lootfen, og gy wild heenen, laaten wy dan daar over hier iet verder fpreeken, ik zal morgen my ook in et Heere Logement te Zitrikzee laten vinden, na reik discours den Suppliant weder na deszelfs Loement is gegaan.  JAARBOEKEN, 1783; 593: Dat by Suppliant 's anderen daags zynde den 6 September , na Zierikzee met en benevens den Kaptein ter Zee Stutfer, en deszelfs Familie is gereeden, dog geenen van Brakel aldaar heeft vernomen; dan dat de Suppliant, na dat hy des avonds met zyn Gezelfchap binnen Brouwershaven geretourneert en zig in de gemelde Herberg de Mee-' baal begeeven had , den voornoemde van Brakel in het Voorhuis aldaar heeft gevonden, zittende aan een Tafel te eeten, en vervolgens aan van Brakel ' heeft gevraagd, waarom hy te Zierikzee niet was geweest, waar op denzelven antwoorden, zo veel, dien dag te doen te hebben gehad, dat het hem onmogelyk was geweeft, 'er na toe te gaan, doch dat hy 'er morgen na toe ging, en als hy Suppliant mede geliefde te gaan, hem zulks aangenaam zoude wezen, waarop hy Suppliant aan voornoemde van Brakel heeft toegevoegt, Ik bedank U hartelyk , zonder dat by die gelegenheid tusfehen den Suppliant en gemelde van Brakel, over Landing, Battery, Kanon, ofietwesdien aangaande, is gefproken of gehandelt geworden. Dat de Suppliant zig vervolgens weder by zyn voorfz. Gezelfchap vervoegd, en eenig tyd daar na in zyn Kwartier hegeeven hebbende, de meergemelde van Brakel des daags daaraan, zynde geweeft den 7 September des morgens vroeg, aan het Logement van den Suppliant , die nog'te bedde was leggende, zig heefc vervoegd, en even als of het presfeerde, aan des Suppliants Knegt gevraagd, of de Suppliant by de hand was? dat hy (van Brakel) den Suppliant noodzakelyk te fpreken had; dat de Knegt daar op na boven zynde gekomen , den Suppliant wakker gemaakt, en gezegt heeft, dat 'er een Man was, die hem (Suppliant) abfolur; begeerde te fpreeken, of hy die maar op de Kamer wilde laten komen? dac den Suppliant daar op nog half flaapende heefc geantwoord Ja! waar op van Brakel zig immediaat voor het oog van den Suppliant vertoonde, zeggende: ik ga nu ca Zierikzee, Yyy wild 'sGr a- VEïiHAGE. Smeek • Qhrift van d« Witte lanZ. D. Hoogheid om ibol'Uie.  990 NIEUWE' NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. SmeekJchfiftvan de Witte aanZ.D Hoogheid om ebolitie. wild gy met my gaan ? dat de Suppliant daar op geantwoord heeft: Neen, ik heb daar niets nodig, maar ik zal opftaad; dat intusfchen van Brakel gefbuffeld hebbende in de Papieren op de Tafel leggende, onder dezelve heefc gezien een weinet getekend, dog geenzints accuraat Kaartje, mitsgaders een Brouillon van een Kaartje, beide van de Eilanden Schouwen en Duyveland, dat van , Brakel daar op direct, om dat net getekend Kaartje feeft gevfaagd, het geen door den Suppliant is geweigert, met byvoeginge, dat hy zulks voor den Adjudant van het Regiment had getekend, waar op van Brakel (alles terwyl den Suppliant zig aankleedde) tegens den Suppliant heeft gezegt, dan zal ik het andere maar neemen, (nam?ntlyk de Brouüïon, en dezelve meteen, terwyl den Suppliant zeide, wat zond gy daar mede doen? het deugd niet, in de zak iteekende, direct van de Kamer, en zoals de Suppliant is geïnformeerd geworden, na eenen van fVejlen is gegaan, alwaar een Wagen ingefpannen was, en vervo'gens na Zierikzee,en vsn daar zo direct na Holland is gereist. Dat den Suppliant den voornoemde van Brakel zedert niet weder gezien, nog gefpjoken heefc, dan dat de Suppliant eenige weinige dagen daar na , door den Befteller van het Rotterdamfche Veeifchip, een Brief .ter hand gefield is geworden, welke in fubflantie, na desSuppliants beste onthoud (vermits hy Suppliant dezelve met en benevens een nog nader ontfangen Brief, welke hy Suppliant immediate, na deszelfs apprehenfie proprio motu aan de Hoofdofficieren, welke den Suppliant de communicatie van zyn Suppüants arreft hebben gegeven, heeft geëxtradeert) hier op was neder komende. Myn 'Heer en Vriend de Witte! Ik verzoek U vriendelyk, my zo ras doenelyk is te melden, hoe veel Batteryen 'er in het Eiland  JAARBOEKEN, Juny, 178.3-. 99? knd zyn, en hoe veel ftukken Kanon, ydere Battery voerd ? fcbryft my ook wie te Burgt, en te Haamfteede commandeeren, eu hoe fterk het Detachement is, en vcrwagt hier voor een goede belooning; zend my ook zo een Kaartje, dat wat net getekent is , en verders bly ve ik Myn Heer en Vriend de Witte. CJw getrouwe Vriend Onder ftond, ("en ond.) Mvn adres is by de Wed. Propatria, Janfe op het Styger te Kot;erdam. Dat de Suppliant, na lecture van die Misfive begreepen hebberde, dat gemelde Brief van den voornoemde Brakel (nademaai dezelve tegens den Suppliant gezegt had, dat hy te Rotterdam woonde) kwam, vervolgens om redenen hierna te melden, geen zwarigheid gemaakt heeft om de gerequireerd^ opgave té doen, dog nogtans niet goedgevonden heeft, een verzogt netter Kaartje aan hemw»#ra£e/overtezenden. Dat de Suppliant dien volgende de voorfz. Misfive van den meergemelde van Brakel heeft beantwoord in dezer voegen: Uw Misfive is my geworden, tot antwoord op dezelve diend, voor eerst vraagt gy my, hoe veel Batteryen 'er in het Eiland Schouwen zyn, en na de Calibers der Stukken Kanon. No. 1 Batt. in de Z. Duinen 8 ft. aj 34 tfê Cal. 2. ... Burpfluis I 4 • ! ia . • 3 . . * . den Haart 4 • j 12 . . 4 . . . 't Reepaert 18. 24 ' ., . < . . . den Ofs 6.12.. 6 ... 'cWeftcrh. 6 . 24 . . 7 . . ; 't Oofth. 4 . 'ii.. 8 ... Ouwerk. 6 . 11.. Yyy i Ziet 's Graven hage. Smeek* fchrift van de Witre aanZ.D. Hoogheid om abolltie*  NIEUWE NEDERLANDSCHS! 'sGaA- venhace. Smeek- fikrif* yan de Witte aanZ,D Hoogheid om êiolitie. Ziet hier uw eerde Vraag beantwoord: aangaande de fterkte van het Detachement, hetzelve bellaar -uit een Hoofdofficier, drie Kapteins, negen Subaltern Officieren, twee honderd vyftig Man nevens twintig Sergeanten: rog vraagd U Ed. my, wie te Haamfteede of Burgt commandeert , zulks is onzeker, wyl zy om de drie weken worden afgelost , maar voor het tegenwoordigen is het den Majoor Boonakker, van het Regiment Mariniers van Douglas; aangaande bet Kaartje zulks heb ik nog niet klaar, maar zal het U zo lpoedig als mogelyk is zenden. Zie hier uw Brief beantwoord, en blyve verder, Myn Heer, &c. Uw Ed. Dienftwillige Dienaar, Getekent, Vaderlander. Dat hy Suppliant, den voornoemden Brief aan het Addres, in de naast voorgaande Ürief opgegeven, na Rotterdam heeft befleld, en met den volgende Rotterdamfche Veerfchipper, aanftonds een tweede Brief door van Brakel gefchreeven, na des Suppliants besten onthoud van'dezen teneur,heeft ontfangen. Myn Heer cn Vritnd de Witte, Ik heb uw Brief ontfangen, ik bedanke U Ed. voor de gedaane opgave der Batteryen, als anderzints, weest verzekerd, dat UEd. alles wel beloond zal worden, ik hoope in de toekomende weck te Brouwershaven by U te zyn, en zal U Ed. dan verder fpreeken; weest tog intusfehen zo goed, en zend my ten fpoedigfle cep\ Kaartje,zult ten uiterflen verpügten, blyve na^groetenis, en hi wagten gy aan myn verzoek zult voldoen, Myn Heer en Vriend de Witte, Uw Ed. Dienftw. Dienaar, Getekent, Propatria. Het Addres weder by de Wed» Janfe op het Styger.  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 999 Dat de Suppliant den voorfz. tweeden Brief onbeantwoord gebaten hebbende, voorts ook noch van den voornoemden van Brakel, noch van iemand anders ietwes heeft vernomen, tot dat den Suppliant op den 26 September 1782 te Brouwersha ven op Commando zynde, op het a)leronverwas;t!ie is gearrelteert, ter zaake, zo ais hem te kennen is gegeven, dat h} Suppliant zig fchuldig gemaakt zoude hebben aan Correspondentie met de Engelfchen tegens zyn Vaderland. Dat den Suppliant op den 07 September 1782 in 'sHage gearriveert, en aldaar in het Provoolthuis van de Generaliteit gelogeert geworden zynde, vervolgens een en andermaal voor Commisfarisfen uit den Hoogen Krygsraad der vereenigde Nederlanden, mitsgaders eenmaal voor den vollen Krygsraad over de voorfz. zaake is gehoord; voorts door twee Hellebardiers by dag en nagt bewaakt, en zedert den 14 Oótob. tot den 26 Decemb. 1782 tweemaalen daags door eenen Ziekentroofter bezogt is geworden. Dat de Suppliant op den voorfchreeve a/> December des avonds, aan een Keeten geflooten, uit het voorfz. Provoolthuis op de Voorpoorte van den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland overgebragt geworden zynde, voort aldaar, zo door den vollen Raad, als voor Heeren Commisfarisfen uit gemeide Hove, prsfente Fifco, over de gemelde zaak verfcheide maslen gehoord, mitsgaders tegens den voornoemde van Brakel geconfronteerd is geworden. Dat den Suppliant al het geene bevoorens by deze zyne Requefte, met betrekkinrze tot het gepasfeerde tusfehen den voornoemde van Brakel, en den Suppliant na waarhei j is gepofeert, zo voor den gemelde Hoogen Krygsraad, voor zo verre aan hem Suppliant daar toe al iaat aanleidinge bc gelegetitheid gegeven was, als w l byzonderlyk voor welgemelde Hove rondborltig erken heeft. Yyy 3 Dat 'sGra- VEKHAGE. Smeek' fchrift van de Witte aanZ, DHoogheia om aboiitie.  looo NHEUWE NEDERLANDSCHE '«Gra- VlïNHAGE.. Smeek' fchrift van de "Witte aanZ.D Hoogheid om Qboiilie* . Dat de Suppliant by gelegenheid van de voorfz. refpective verhooren gemerkt heeft, dat als.eene hoog gaande misdaad geconfidereerd is geworden , dat hy Suppliant het voorftel door den voornoemde van Brakel aan hem gedaan niet terftond aan zynen Kaptein of Overften bekend gemaakt heeft; dat hy, by aldien eene Landinge door den Vyand ondernomen wierd, de Battery den Os zoude doen ■zwygen; dat hy gedoogt heeft, dat het voorgemelde Brouillon van het Eiland Schouwen, door den zelve Brakel na en met zig genoomen is, zonder dat hy Suppliant daar na eenige middelen iri het werk gefteld heeft, om het zelve Brouillon van den zeiven te rug te bekoomen; en eindelyk dat hy Suppliant aan den voornoemde Brakel fchriftelyk heeft opgegeven, de gelegentheid en het getal der Batteryen op het Eiland Schouwen zig bevindende , als mede de ftukken Kanon, waar mede elk der Batteryen gegarneerc waren en derzelver Caliber, mitgaders het getal dermanfchappen van het Detachement aldaar, en eindelyk ook wie te Haamfteede te dier tyd commandeerde. Dat of wel in het voorfz. gedrag van den Sup» pliant al ietwes gevonden zoude mogen worden, het welk in den eerften opflag als misdadig zoude kunnen worden aangemerkc, de Suppliant nogtans, het zy met de vereisch:e eerbied gezegt, zig imagineert, dat in deze verfcheide zaken en omftandigheden te zamen loopen. welke het gedrag van den Suppliant met een gunftiger oog kunnen doen befchouwen , en merkelyk tot zyn verfchooning, zo hy vertrouwd, kunnen fdiencn; dat de Suppliant tot betoog van dien, de vryheid neemt te remar. queren, dat hy met al het geene door hem in de voorfz. zake is gedaan ende verrigt, wel een voornoemen heefc gehad om van den voornoemde va» Brakel de beloofde hmderd Ducaaten magtig te worden, dog geenzints eenige de minfte intentie gehad heeft, om zig aan eenige ontrouw of verraad van zyn Vaderland fchuldig te maken, nèen maar  JAARBOEKEN, Juny> 1783. 1001 maar in tegendeel vastelyk beflooten had , om na dat hy de voorfz. hondert Ducaaten magtig zoude zvn geworden, zig niet verder met de voornoemde Brakel op te houden, ende zig van zynen eed en plicht ten epzigte van zyn Vaderland in allen eeva'len,als een Man van eer betaamd,te kwyten,. waar van de Suppliant dan ook, zedert dat het voorfz. voorftel door den meergemelde Brakel aan hem was gedaan geworden, onloochenbaare blyken gegeven heeft gehad, als hebbende hy Suppliant daags na het afzenden van zynen Brief aan van Brakel, wanneer des avonds om elf uuren, door een Corporaal van voornoemde Battery den Os, "aan den Kaptein Faujl, onder wiens crdres Hy Suppliant ftoud, communicatie gegeven,,of gerapporteerd wierd, dat 'er eenige Schepen in het eezipt en zelfs al voor de Battery waren, die leen Sein deeden, en welke men door het donkere weder niet zien konde, wat voor Vlagden dezelve voerden, proprio motu zig heeft geoffereerd aan den Kaptein, om in Perfoon zig met t en gedeelte van het Detachement na de Batterye te begeeven; dat indien hy zwarigheid ontmoette ot za", hy Suppliant fein zoude doen, door het doen losten van een fchoot uit een der Hukken van de Batterye, op dat gemelde Kaptein op het hooren van dat fignaal alsdan met het overige yan het Detachement zoude komen tot adfiftentie, het 'geen door gemelde Kaptein geapprobeert geworden zynde , beeft hy zig illico na het Hoofdkwartier begeeven, het volk dat reeds te bedde was , in allarm gebragt, vervolgens door twee oudfte Sergeanten, de overige Manfchappen, die in de andere kwartieren waren, onder de Wapenen doen brengen; en wanneer het Detachement onder de Wapenen was gebragt, eemae Vrywilligers uitge-/ogt, mitsgaders een Sergeant en Corporaal; de Vrywilligers geordonneerd zig mei ichetp te laaden, en zig tegens twaalf uuren des ii3gts, langs 't Strand, na voornoemde Batterj Yyy 4 0»»' sGra- SE., Smeek' Cchrift van de Witte aanZ.D, Hoogheid om abolitie.  iö02 NIEUWE NÉDERLANDSCHE 'sGra- ven hage. Smeekfchriftvan de Witte canZ.D. Hoogheid om übolitje. i j • i i 'i -S I 1 1 \ 1 ( j (omtrend drie quartier uurs van Brouwershaven afleggende) te begeeven; dat hy Suppliant digt by i de Battery komende, en die Schepen ziende, aanftonds een Man vooruit na de Battery heeft gezonden om in allarm te blyven, terwyl, hy Suppliant met voornoemde Vrywilligers, om van naby te kunnen zien wat 'er omging, zig in een Sloep had begeeven, en zig laaten overzetten, op het Wagtfchip de Spion, voor gemelde Batterye leg. gende, en alzo gearriveerd zynde den Kapteïn Sturtfer, die het zelve Schip commandeerde, het Parool of Oorlogsteken heeft gegeven. V/aar na gemelde Kaptein, twee Sloepen meede gegeven hebbende met, en benevens vier en twintig gewapende Matroofen, en een Officier, zo heeft hy Suppliant zig daar mede doen roeyen na de voorleggende Schepen, en na dezelve gevifi. :eert te hebben, vervolgens ontdekt het Hollanders waren, die de te doene feinen niet wisten; dat den Suppliant vervolgens order tot het terug ieeren gegeven heeft. Dat den Suppliant zedert wel begreepen heeft, lat zyne intentie om de voorfz. hondert Ducaaten /an den voornoemde Brakel magtig te worden, sonder aan de beloften, door hem Suppliant aan len zeiven gedaan, te voldoen, van onbehoorykheid niet vry te fpreeken was, dog dat hySuppiiant eerbiedig vertrouwt, dat gelyk de voluntas ia propofitum de misdaaden diftingueert, alzo ook Jwe uoorlugtigfie Hoogheid tusfchen een misdaad ?an dien aard en die van Landverraad of Correspondentie met den Vyand een merkdyk ondercheid zal ftellen. Dat of wel de Suppliant met betrekkinge tot zyie intentie om den voornoemde Brakel van eene 'omina van honderd Ducaaten op de gemelde wyze e ontzetten, zoude kunnen allegueeren, dat hy ,(s Vaandrig Supernumerair op Cadets Traöemcnt lienende, en van zyne Familie by na geen onderland kunnende bekomen, eenigzints geendetteert was,  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1003 was, verm einde zig door de gemelde honderd Ducaaten eenigzints te zullen kunnen redden, den Suppliant nogtans zeer wel begrypt, dat al het zelve zyn gedrag, ten opzigte van den voornoemden Brakel gehouden , niet zoude hebben kunnen verfeboonen, by aldien hy Suppliant de gemelde honderd Ducaaten genooten hadde, dan dat hy Suppliant zig verbeeld, dat. terwyl hy niets van den voornoemde Brakel ontfangen heeft, en terwyl overzulks die zyne intentie geen effect, geforteert beeft, dezelve ook thans niet in de termen van eene draf baare misdaad valt. Dat, wanneer Uwe Doorlugtigfte Hoogheid het voorfz. eenige but en oogmerk van den Suppliant in het oog zal gelieven te houden, dezelve ook zeer ligt zal penetrewen, dat de Suppliant het voorftel door Brakel, aan hem gedaan, niet bekend gemaakt heeft onder anderen om deze reden: Dat hy Suppliant in dat geval zyn gemelde oogmerk om de voorfz. honderd Ducaaten mag. dg te worden , niet zoude hebben kunnen bereiken, dan dat de Suppliant, daar en boven, b-j aldien van het gemelde voorftel kennisfe zoude hebben willen geven, daar omtrend nogtans allezints huiverig zoude moeten zyn geweest, in confidentie, dat het gemelde voorftel aan hem door Brakel, remotis arbitris was gedaan; dat de Suppliant mitsdien daar van geen bewys konde produceeren, en dat hy Snppliant door zodanige kennisgevingen in merkelyke ongelegentheid zou de hebben kunnen geraaken; dat de Suppliant ooi van den beginne af aan de voorgeftelde Landin ge, als onuitvoerlyk befchouwd, ende alzo zig voorgefteld heeft, dat dezelve nimmer onderno. men zoude kunnen worden, zo als hy Suppliani vertrouwd by vervolg te zulkn kunnen demon. ltreeren(; dat de Suppüanc mitsdien vertrouwc dat zyne reticentie in dezen by Uwe Doorlugtige Hoogheid verfchooninge zal vinden. Dat voor zo veel betreft, de belofte door der Sup- 's|Gra- VEN HAGE» Smtek- Cchrift van de Witte aanZ.D> Hoogheid om abolitie.  1004 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra» venha- ce. Smeek fchrift van de Witte aanZ.B. Hoogheid om abolitie. i Suppliant aan den voornoemde Brakel, raakende het zwygen van de Battery den Os, by aldien de voorgewende Landing zoude mogen worden ondemoomen, de Suppliant terftond begreepen heefc, dat dezelve belofte nimmer door hem zoads kunnen worden geprssiteerd, het zy dat de gemelde voorgewende Landinge ondernoomen mogte worden op tiet Eiland Schouwen, het zy op het Jiiland Goedereede, terwyl behalven dat, het allezints onzeker was, of de Suppliant op dat tydftip, wanneer dezelve Landinge ondernomen mogte worden, aan de Battery den Os, zig zonde bevinden, de Suppliant verzekert vermeende te zyn, dit, by aldien hy zig al eens op dat tydftip aldaar bevinden mogte, aan hem als Vaandrig Supernumerair geene de minde directie, gezag, of dispofitie over het Gefchut, nogte over de Manfchappen daar toe behoorende zoude gegeven of gelaaten worden, en dat hy Suppliant, mits dien ook geen magt zoude hebben, om dezelve Battery te doen zwygen; dat daar en boven gefteld wordende, dat de voorgewende Landinge , met Visfchers of platboomde Schuiten met 1500 Manfchappen bemand, ondernomen zoude mogen worden op het Eiland Schouwen, dan nog het zwygen van de Battery den Os, op zig zelfs genomen, de gemelde Landingeniet zoude hebben kunnen favorifeeren, terwyl de Batterye den Os de laatfle van alle de Batteryen aldaar zynde, na dat de Vyand de voorleggende Batterye, onverhinderd gepasfeerd was, de Landinge iog niet zoude hebben kunnen beletten. Dat zelfs de gemelde Landinge op het Eiland Schouwen by de Battery den Os uit hoefde van de plaatfen en ondieptens zig" aldaar bevindende , en in confidentie van de wyze, op welke zodanige rchuiten, by zodanige gelegenheid gecunftrueerc, ;n zamen gevoegd worden , allezints onmogelyk vas, gelyk aan een iegelyk, die eenige kennis van le gemelde fituatie en wyze heeft, bekend moet ;yn, en door den Suppliant by zyne verhooren voor  JAARBOEKEN,» Jauy, 1783. 1005; voor meer welgemelde Hove, zo door eene aftekekecinee van de koppelinge van zodanige Schuiten, ais anderzints, is gedemonltreert geworden. Dat voorts, by aldien de voorgewende Landinge op hec Eiland Goedereede ondernomen mogte worden , de Batterye den Os van geen nut of effect immer zoude kunnen zyn, om dezelve Landinge te beletten, wanneer narhelyk den Vyand tot het doen van eene Landinge aldaar den naalten en veiligtten weg zoude mogen nemen, ende zulk in confidentie van de verre afftand van de gemelde Batterye den Os, terwyl het, om redenen, zo evengemeld, niet apparent was, dat de Vyand, een zodanb aantal van Visfchers of Platboomde Schuiten afs tot het voeren van vyftien honderd gewapende Manfchappen , en het gunt verder tot de Landinge nodig mogt zyn , vereischt wierden, en van welke Schuiten tien of minder aan den anderen gekoppelt mogten zyn , waagen zoude, om binnen het bereik der voorleggende Batteryen, door de Ondieptens en Plaatten, eenen omweg te neemen , om alzo aan het Eiland Goedereede te kunnen komen. Dat wyders het voorgemelde Brouillon door den Suppliant niet is gemaakt of getekend, na dat hy met den voornoemde Brakel gefprookeo heeft; neen maar dat het zelve door den Suppliant reeds in het laatst van den jaare 1781 is gemaakt geworden op verzoek van den Kaptein Bourguin, ter diei tyd gedetacheert op de Battery het Reepaard, en onder wiens Commando de Suppliant aldaar Hond a en dat wel na een fchets door den Seinmeefter Ver. brugge van de legginge van het gemelde Eiland Schouwen, als mede van de Dieptens en Ondieptens, met een Kryt, op een Houte Tafel, in d< Officiers Wagt aldaar ftaande, geformeert, en ni welk Brouillon de Suppliant vervolgens eenige voor het oog, netter Kaartjes getekent, mitsga ders aan deze en geene Hoofd- en andere Officie ren prefent gedaan heeft, zo als dan ook het voor ge 'sGra- ge. Smeekfchriftvan de Witte aanZ.D. Hosgheid om abolitie. l  's;Gra- venhaCE. Smeekfchriflvan de Witte aanZ D. Hoogheid om sbolitie. i t S ] j *oo6 NIEUWE NEDERLANDSCHfe gemelde zogenaamde netter Kaartje, door den voornoemde Brakel op des Suppliants Kamer gevonden, dogagterlaaten, door den Suppliant reeds na het voorfz. Brouillon getekent, en voor den Adjudant van het Regiment, waar onder de Su0phant was dienende, gedeftineert was, en daar na ook door den Suppliant aan den gemelden Adjudant is ter handen gefteld. Dat, wanneer in aanmerkinge genomen word dat het voor den voornoemde Seinmeefter, hoè kundig en habil, hy ook mogte zyn, abfoluut onmogelyk was omme uit de hand, met een ftuk Krvt zonder eenig ander Inftrument te gebruiken eene accurate ichets van alles te maaken, dan 00'k het zy met de meefte eerbied gezegt, buiten alle te'genfpraak gefteld behoort le zyn, dat het gemelde brouillon door den Suppliant (die geene kënnifie altoos van de gronden, plaatren, dieptens of ondieptens, aldaar gevonden wordende, heeft■) na de voornoemde ruuwe fchets, alleenlyk na<*èteekend insgelyks niet accuraat heeft kunnen zvn, en over zulks ook voorden Vyand, cafuquo, vangeen nut altoos zoude kunnen zyn. Dat, vermits 'er zeer accuraate aftekeningen en Kaarten der Zee Havenen, in de Provincie van Holland, Zeeland, Vriesland, mitsgaders, van de Gronden , Flaatten, Banken, dieptens by en omtrent deaelve geleegen en gevonden wordende, in druk en ïlomme te bekoomen zyn, de defecten en nutteoosheid van het zelve Brouillon terftond in het 3og loopen en ontdekt zouden moeten worden, en aat dienvolgende de Suppliant vermeindheefc,dat oe voornoemde Brakel. met het zelve Brouillon pen Kwaad zoude kunnen doen , immers niet bv ien Vyand, die, zoals in fommigeNieuwsnapie' ;en is gemeld, gewoon was geweeft te meermaaen dezelve gronden te doen peylen, en dat de SupJuant daar om geene moey te aangewend heeft, ooi set gemelde Brouillon te rug te bekoomen. ■«Jat de Suppliant ook nimmer had kunnen denken, dat'  JAARBOEKEN, Juny. ïffsï 1007 dat de voornoemde Brakel van het gemelde Brouillon gebruik zoude hebben gemaak, om hem Suppliant van verraad of Correspondentie met den Vyand verdagt te raaaken, en dat ireer is, als een Verraader aan te brengen, dan dat de Suppliant zulks nogthans beeft moeten ondervinden, als meede, dat op voorfz Brouillon (het welk aan hem Suppliant, by een zyner verhoeren voor den Hove van Holland, vertoond is geworden,) het een en het ander met potloot was gebragr geworden, het welk ten tyden wanneer de voornoemde Brakel het zelve van des Suppliants Tafel af, en met zig genoomen heeft, op het gemelde Brouillon niet geil aan had. Dat de Suppliant voors ter goeder trouwe verklaard niet gedagt te hebben, dat in de opgave der Batteryen , der Rukken Kanon, waar meede dezelve gegarneert waren, en van derzelver Caliber, eenige misdaad geleegen konde zyn ; aangezien de Batteryen door een iegelyk konden worden bezien en opgenomen , en dat daar en boven reeds in plublicque Nieuwspapieren in het laaft van den jaare 1781, en in het begin van den jaare 1782 gedrukt, het gantfche defenfie weezen van de Provincie van Zeeland was geopenbaard, en voor een iegelyk bloot gelegt worden. Dat de Suppliant zig gevleid had, dathetgeene door den Suppliant in voegen voorgemeld nagelaten of gecommitteerd zoude mogen zyn, nimmer zoude worden aangemerkt gefchied te zyn, mee eenige intentie om zyn Vaderland te verraaden, óf om aan de voorgewende Landinge, door den Vyand te ondeineemen, in eenige manieren de handen te leenen, en dat, vermits dienvolgende in deezen als nu deficeert dat geene, zonder het welke geen daad als misdaad befchouwd kan worden, de Suppliant dan ook niet bedugt zoude behoeve tezyn» dat hy als fchuldig aan Verraad of Correfpondentïe met den Vyand, geftraft zoude kunnen worden. Dat het uiidsdien aan den Suppliant allefints onver- 'sGra- venha" ce. Smeekfchrifivan de Witre aanZ*D. Hoogheid om abolUit:  ioo8 NIEUWE NEDER.LANDSCI& "sGra- VEMHA" GE. Smeek- fchrift van de Witte aanZ.D Hoogheid om aholitie. yerwagt was voorgekomen, wanneer hem door den Griffier van den Hoogen Krygsraad wierd aangezegt, dat zyne zaake zeer criticq ftond, metbygevoegde vraage, of hy Suppliant niet een Ziekentroofter by zig wilde hebben? terwyl de Suppliant daar uit vermeinde te moeten vaft ftellen, dat hv Suppliant eerftdaags de ftraffe des doods foude moeten ondergaan. Dat de Suppliant vervolgeus den tyd van ruim twee maanden in dood angften doorgt bragt hebbende, en eindelyk in den avond aan een Keete'n gellooten, mitsgaders aan een der Hellebardiers vaft gebonden, dooreen Detachement uit het.Provoofthuisnade Voorpoorte van welgemelde Hovege'oragt zynde geworden, na dat hy Suppliant, al wat geineind wierd eenigfints tot zyneMonteeringetebehooren; had moeten afleggen , zig niet anders voorgefteld heeft, dan dat hy derwaards getranfporteert was geworden, om des anderendaags ter Dood gebragt te worden. Dat de [Suppliant vervolgens, eenige dagen op de Voorpoorte doorgebragc hebbende, zonder jetwes te verneemen, en voorts voor den vollen Raad van welgemelden Hove gebragt zynde, verroomen hebbende, dat zyne zaakedoor welgemelden Hove op nieuws zoude worden onderzogt, in zyne angflen eenigzints is verligt geworden ,• en in het vervolg by geleegenheid van zyne Verhooren, meer en meer aanleidinge bekomen hebbende, voornamentlyk, nadat hy Suppliant met den voornoemde Brakel geconfronteert is geworden, om deeze en geene zaaken,omftandigheeden en gebeurteniflen te ontdekken, zig op nieuws gevleid had, dat hy Suppliant van de m'saaad van Verraad of Correspondentie , met den Vyand van den Staat vrygekend zoude worden, en dat wel té meer, om dat de suppliant, het zy met de vereifchteeerbied gezegt, vermeinde, onwederfpreekelyk te zyn, dat de misdaad van Verraad of CorïeffiOftdentie met den Vyand met geene mogelyk- heid  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1009 heid konde' worden geimagineert, zonder dat den Vyand daar toe mogte hebben geconcurreert, en^ zonder dat van zodanige concurrentie volleedig( kwam te blyken, en dat de Suppliant vermeinende ontdekt te hebben, dac geen fchyn van bewys ex- fleerde , nog van eenige Commiffie voor den Vyand/ aan den voornoemde van Brakelgegeeven , nog van' eenige Correspondentie door hem van Brakel met den bedoelden Vyand van den Staat, nopens eene*; praecenfe Landinge , door den zeiven Vyand te i onderneemen, en dat mitsdien ook niet heeft kun l nen blyken, dat de Vyand tot het prastens Verraad0 of Correspondentie zoude hebben geconcurreerd; Dat dan ook by gebrek van hef gemelde onvermydelyk bewys al het gunt door den voorn, van Brakel dien aangaande mogte zyn voorgewend na Regcen gehouden moet worden niet geëxfteert te hebben. Dac de Suppliant ook vertrouwt, dat al wat de meergemelde Brakelvm een pretenfeCommisöe van den Vyand van deszelfs voornemen om een Landing te doen en |van de Correfpondentie door hem Brakel dien aangaande gehouden, is voorgewend geworden, niets anders is geweeft, dan een louter figment en verdigtfel, door den zeiven Brakel verzonnen, met een allervuilst en horribel oogmerk om den Suppliant van Verraad en Correspondentie met den Vyand te kunnen befchuldigen en aanbrengen, en den Suppliant alzo, in gevaar van zyn Leven te brengen , mitsgaders wegens diergelyk grouwelftuk voor zig zelfs eene belooninge in geld te bekomen. Dat de Suppliant nu onlangs ontwaar geworden zynde, dat door den Procureur Generaal over Holland , Zeeland en Friesland, voor welgemelden Hove, tegens hem Suppliant ter zaake voorfchreeven gedaan ende genoomen was eenen crimineelen eisch en conclufie, bedugt is geworden, dat zyne zaake na het ftrenge regt, in materie van dien aard geftatueerd, niet zo ftraffeloos, als de Suppliant zig om redenen voorfcbreeven gevleid had, zoude zyn aangezien, fen dat mitsdien ook het welgemelde Hof, conform het voorfz. regt moetende oordeeZzz len sGs&- 'EKHA- !E. ■■' 'meek' ':hrifi an de Vitte anZD. 'loogeid om btlitie.  ioio NIEUWE NEDERLANDSCHIC 'sGra- vf.nhace, Smeekfthriftvan de Witte aanZ.D. Hoog-, heid om tbolitie. i len wel ligt zoude kunnen uitbrengen eene Tententie, uit kragte van welke de Suppliant eene fchandaal zoude moeten endergaan, en aan zyne anfchuldige Familie een onuitwisbaare fletrisfure zoude kunnen worden toegebragt. Dat de Suppliant dienvolgende te raade is geworden, omme ter voorkominge, van dien, de alom bekende clementie van Uwe Doorlugtigfte Hoogheid op het aller ootmoediglte te imploreeren, en af te fmeeken, in die a'.lezints eerbiedige hoope en verwagtinge, dat wanneer Uwe Doorlugtigfte Hoogheid in het oog zal gelieven te houden des Suppliants jonkheid, onkunde, onbedreevenheid en onachtzaamheid aan jonge Luiden eigen, en wanneer Uwe Doorlugtigïle Hoogheid daar benevens in agtinge zal gelieven te neemen: Dat de Suppliaant, hoe jong ook, zig in den dienst van den Lande, altyd, en wel byzonderIykook,na dat het voorfz.voorftel door meergemelde Brakel aan hem was gedaan geworden, als een braaf Officier gedraagen, en onloochenbaare blyken gegeven heeft, dat hy van zyne Voorouders, die altyd gereed zyn geweeft om hun Leven ten dienfte van het Vaderland te wagen, en op te offeren , geenzints ontaarde; dat hy Suppliant door abominable intrigues in dezen is gered uceert geworden. Dat hy geduurende ,'den tyd van ruim agt maanden in de Gevangenisfë is opgefloten geweeft. Dat hy ruim twee maanden in een akeligen kerker in de bitterfte doodsangften doorgebragt heeft. Dat door het geene in de voorfz. zaake, by rlen Suppliant zoude mogen zyn gecommitreerd, aog aan den Lande, nog aan eenig Ingezeten van lien eenig- leeJ of nadeel is toegebragt of overgekomen, en eindelyk dat al wat vao eene door dtn Vyand voorgenoomen Landinge en Correfpondentie met den Vyand dienaangaande, door den gemelde Brakel is voorgewend geworden niets anders ■s geweeft, dan een louter figmgnt. Uwe  JAARBOEKEN, Jtmy, 1783. ion Uwe Doorlugtigfte Hoogheid gepermoveerd zal worden om aan den Suppliant gratie te verkenen en alzo de gedugte infamatoire Sententie en fletris» iure voor te komen. Derhalven keert de Suppliant zig in alle onderdanigheid tot Uwe Doorlugtigfte Hoogheid, aller eerbiedigft verzoekende en fmeekende,dat het aan Uwe Doorlugtigfte Hoogheid behaagen moge, al het geene door den Suppliant in dezen gedelinqueert ofte verbeurd zoude mogen zyn te aboleeren ende te niet te doen, mitsgaders daar van aan den Suppliant te vetletnen Brieven van abolitie in optima ferm". Onderftond, 't Welk doende &c. Was getekent, Jacob Euuard de Witte. De Prins Erfftadhouder zondt dit Smeekfchrift aan de Staten van Holland en Westfriesland , by eenen brief, gedagtekend den 2 Juny 1783 en van dezen inhoud: Edele Groot Mogende Heeren, byzondere Goedt Vrienden. CVacob Eduard de Witte, Vaendrig SupernaJ merair in het Regiment van den Lieutenant Generaal Grave van lfemburg, nu den Coiionel Pain, in dienft van den Staat der vereenigde Nederlanden , en thans gevangen op de voorpoort van den Hove Provinciaal alhier, heeft zig, by Requefte , aan ons geaddresfeert, en , na eene breedvoerige voordragt van het guut hy gemeem heeft ter verfchooning van zynèn misdaad r cas van ontrouw en verraderye tegens den Lande, verzogt onze Brieven van abolitie in optima forma. Zzz 2 Dan 'sGra- VfiJN HAGE. Smeek' fchrift ran de Witte aanZ.D. Hoogheid om abolitie.  ioi2 NIEUWE NEDER LA NDSCHE 'sGaa- ve«hage. Brief van den Prins aan de Staten, ever de Witte. Dan wy hebben gemeent, uit hoofde der diverfe deliberatien, dispofitien en Refolutien, welke, met betrekking tot den voornoemden Perfoon, en zyne misdaad, zo byUwe Edele Groot Mogende, als by Heeren Staten van de Provincie van Zeeland , zyn gevallen en genomen; en ook fpeciaal uit aanmerking van verfcheide byzonderheden en omftandigheden , in deze zo finguliere en remarquabele zaak occureerende, ons "zeiven te mogen en tot 'onze eige volkome genoegdoening te moeten excufeeren van de beoordeeling der gronden van de voorfchreeve Supplicatie, tn van de dadelyke exercitie van een recht, waar van wy, in andere gevallen, naar ingenomen advis van den voorfz. Hove, in gevolgen de aan ons gedefereerde magt, niet zouden hebben gediftkulteerd de adminiftratie op ons te neemen, en zodanig te disponeeren, als wy zouden oordeeien met het gewigt en aanbelang der zaak en de regulen van voorzigtigheid overeenkomftig te wezen. Wy hebben dan, om de gemelde redenen geoordeelt , de voorfchreeve Requefte van den voorgemelden J. E. de Witte, by dezen , aan Uwe Ed. Groot Mogende te moeten doen toekomen, en teffens Uwe Edele Groot Mogende te verzoeken , uit hoofde van de voorfz. omftandigheden, en van de buitengewoone byzonderheden van de zaak zelve, daar omtrent in dit geval zodaanig te willen disponeeren en refolveeren, als Uwe Edele Groot Mogende , na der zeiver hooge wysheid, en naar de importantie der zaake ten dienfte van den Lande zullen oordeelen te behooren. En, dewyl de Heeren Staten van Zeeland hebben te kennen gegeven den Suppliant te confidereeren als een Misdadiger tegens de Hoogheid hunner Provintie, en dienvolgende het meergemelde Hof Provintiaal, by delegatie, tot zynen Regter hebbende gecommitteert, zig insgelyks deze zake hebben aangetrokken, hebben wy ons teffens verpligt geoordeelc eene Copie authenticq van de hier by  JAARBOEKEN, Juny, 1783* ioi< by gevoegde Requefte te zenden aan welgemelde Heeren Scaten , mede aan Hun Edele Mogende verzoekende om in deze zaak zodanige dispofitie te neemen, cn te befluiten, als naar hunne hooge wysheid zullen vinden dienftig en oirbaart te weezen. Wy vleyen, ons dat Uwe Edele Groot Mog. zullen billyken deredenen, die ons gepermoveert hebben om ons te excufeeren van te disponeeren over des Suppliants Requefte en verzogte gratie. Waar mede , Edele Groot Mogende Heeren, Byzondere Goede Vrienden, wy Uwe Edele Gr. Mogende beveelen in Gods heilige protectie. Onder ftond, Uwer Edele Gr. Mog. Dienftwillige Dienaar. Was getekent, W. Pr. v. Orange. Lager ftond, In 'sGravenhage den Ter Ordonnantie vaa 2. Juny 17B3. Zyne Hoogheid Gecontraligneerc, T. j. ue Larrey. Het Hof van Holland, Zeeland en Fries^ land, by eenen brief aan de Staten van Holland en Westfriesland, kennis gegeven hebbende van den eisch van den Fiscaal zc tegens den Vaandrig de Witte, als den Boomkweeker van Brakel, tn. dat die beide regtsgedingen in ftaat van wyzen waren gebragt; hebben H. Ed. Gr. Mogende alle de papieren en Hukken, die zaak roerende, van den Hove geeischt, om die te onderzoeken,, es daarover te raadplegen. Zzz 3. De I 'sjGRAVE!n HAGE. Brief van den Prins aan de Staten , over de Witte.  1014 NIEUWE- NEDERLANDSCHE 'sGra.- vrn.hace. De Af. gezant van Bei kei neemt ujfcheid yan de .Staten Gener. De Heer van Berkel, benoemde Afgezant van dezen Staat by het Nieuw Gemeenebest der XIII. Vereenigde Staten in Noord-Amerika , op zyn vertrek derwaards ftaande, heeft van de Algemeene Staten in dezer voege affcheid genomen:, HOOG MOGENDE HEEREN! TJ H. Mog. goedgevonden hebbende my 'te be» w noemen tot Minifter Plenipotentiaris van deze Republiek by het Congres der Vereenigde Staten van Amerika; vordert myn pligt, daar ik thans gereed ben, om de reize naar de plaats myner aanftaande refidentie te aanvaarden, de laatfte ordres van U. H. Mog. te komen vernemen, maar, indien myn pligt dit niet van my vorderde, zoude myne gevoelens van dankbaarheid my ongetwyfelr. hervvaards geleiden: gunt my dan, H. M.Heeren, dat ik myne opregte dankerkentenisfe betuige voor de gunftige gedachten, welken U H. Mog. zig van my wel hebben willen vormen, en waar door op my gevallen is de verkiezinge tot deze luifterryke Commisfie; eene Commisfie, welke ik niet kan of wil ontveinzen, dat my ten hoogften aangenaam is; zy fielt my in dc gelegenheid, om van naby te zien den opkomft, en (zo ik hoope) den groei en bloei van een nieuw Gemeenebeft, waarop geheel Europa met verwondering het oog gevestigt houd, en voor wiens Stigters ieder vryheid minnend Nederlander de zuiverfte achting en genegenheid moet voelen, daar zy op het fpoor on* zer Voorvaderen , fchcon de beweegredens niet volkomen dezelven zyn, moeds genoeg cetoond hebben, om éen magtig Ryk tegenftand te bieden, goed en bloed optezetten ter verkryging van een onafhankelyke vryheid. Maar H. Mog. Heeren, deze Commisfie is my des te aangenaamer, om dac bet hoofdoogmerk van dien is om aan het Congres open  JAARBOEKEN, Juuy, 1783. 1015 open te leggen de zuivere geneigtheden van U H. Mog. om de reeds gemaakte banden van vriendfchap, (ware het mogelyk,) nog naauwer toe te haaien, en de beiden Republieken, door het handhavenen en bevorderen van elkanders commercie, in alle deszelfs takken, de gantfche waereld over, groot en gedugt te maken. Ik meene my op goede gronden verzekert te mogen houden, dat met zulk een laft voorzien en afgezonden, het Caracter van ü H. M. niet dan met open armen zal ontfangen worden by een volk, 't geen reeds in den beginnen van deszei Is onafhankelykheid doorftraa'ende, en aanhoudende blyken geaeven heeft van een reikhalzend verlangen, om in de naauwfle verbintenisfen met U H. Mog, te treeden, en niet onduidelyk getoond heeft, dat het de vriendfchap van dezen Staat niet minder waardeert, dan die der grootfte en magtigfte Mo genheden van Europa. Met dit ftreelend vooruitzigt verlaat ik dan myn Vaderland: maar hoe fchoon, hoe ftreelende, ea hoe vleyend dit vooruitzicht ook zyn moge, kan ik echter voor my zelve niet verbergen, dat de weg, welke voor my open ligt, zo wel met doornen en diffelen, als met roqzen bezaait is Ik ben niet onbewuft , ,dat tot het uitvoeren der ordres van U H. Mog., en tot het,bereiken van het bedoelde einde, arbeid, kunde en voorzichtigheid vereischt worden,, en dat wel in zulk eene mate, dat het denkbeeld dasr van alleen my menigwerf doet wanhopen, of ik immer in ftaat zal zyn om my van myn pligt te kwyteo, tot genoegen van O H. Mog., tot welzyn dér beide Republieken, en vooral tot myne eigene fatisfaétie. D'an in deze bekommernisfe worde ik geruft geftelt door de verzekering van ü H. Mog. co-dkeuring te zullen wegdragen, en derzelver befcherming te zullen genieten, zo haaft in myne pogingen zig ontdekken zullen een welmeenerde yver veor den Staat, een onfcheidbaare verkncgtheid Zzz 4 aan 'sGrta. VEnHAGE. De Afgezantvan Bcrkel neemt affcheid van de Staten Gener.  'sGra- vii&hace. De Af. gezant van Berkel neemt affcheid van de Staten Gener. ioi(5 NIEUWE NEDERLANDSCOE aan deszelfs hoogde belangen, en een ruftelooze werkzaamheid om dezelve te bevorderen. Hier dan door gederkt,! neeme ik de vryheid, om by dit affcheid, zo wel my zelve als alle de raynen, de veelvermogende protectie van U H. Mog. aantebeveelen; fmeekende tevens, dat het den opperden Regeerder behagen moge, de Leden van deze Hooge Vergaderinge allen te onderfcheiden door de zigtbaarfte kenmerken deruitneemendfte zyner zegeningen. Deze rasten zo wei op de periönen als op de familien van U H. Mog., maar vooral zegene God U H. M. Regeering, en doe dezelve voorfpoedig en luiderryk zya , bekroonende alle de deliberatien, en refolutien aangelegt, en genomen tot heil van het dierbaar Vaderland, met een meerder danjgewenshten uitflag. Hy vergunne U H. Mog. in een hoogen ouderdom te mogen genieten die rulle, en kalmte, welke de waare voortbrengzels zyn van. een onbefmet geweten, op dat U H. Mog. dus in hoogstderzelver naneven herlevende, tot in het laatde nageflagt mogen zyn de liefde van een gezegend en dankbaar volk. Ook kan ik geenzins nalaten opreehtelyk te bidden; dat God Zyne Doorl. Hoogheid, Hoogstdeszelfs Koninglyke Gemalinne , en Vordelyke Spruiten met de dierbaarde zyner zegeningen rykelyk wil overladen, en Hoogddeszelft raadflagen en onderneemingen doe drekken, en uitvallen tot nut van het dierbaar Vaderland. De aanfpraak van welgem. Heer van Berkel ter zelfder gelegenheid by de Staten van Holland en Westfriesland was van dezen inhoud : EDELE GROOT MOGENDE HEEREN \ Qp de gunftige voorflag van UEd. Groot Mog. heeft het Haar Hoog Mog. behaagt, my tot Hoogd-  JAARBpEKEN, Juny, 1783. 1017 Hoogftderzelver Minifter Plenipotentiaris by het' Congres der Vereenigde Staten van Amerika te' benoemen. Thans gereed zyBde om ter uitvoe-1 ring der Ordres van de Hooge Overheid my te begeeven naar de plaats myner aanftaande Refidentic, hebbe ik het van myn pligt geoordeeld,j myne lchuldige, doch tevens oprechte dankbaar, heid te betuigen voor het vertrouwen , het geen UEd. Gr. Mog. getoont hebben in my te ftellen, door my te de&piciëeien tot zulk een honorable Commisfie. Hoe gevoelig ik ook zyn moge voor de gunst aan my bewezen , door my aftezenden ter waarneming der belangen van den Staat by een Gemeenebest, 't welk ilegts nieuwling onder de onafhankelyke Mogendheden zynen rang genomen heeft, en thans by alle Natiën van Europa tot het maken van Commerciëele Verbintecisfen word aangezogt, verblind egter deze diftinftie my niet genoeg, om niet te zien, dat de Loopbaan , welke my geopend word , geheel nieuw en onbetreeden is , en dus geene voetftappen opleverd, welke men veilig drukken kan. Om aan het doelwit van H. H. M. te voldoen, zal 'er dienvolgens een dubbele miat van kundigheid , oplettenheid en voorzigtigheid vereischt worden, maar is het dan te verwonderen, Ed. Gr. Mog. Heeren, dat my even daarom niet zelden de vrees bekruipt, dat alle myne vermogens niet toereikende zullen zyn, om te beantwoorden aan de verwachting, welke UEd. Gr. Mog. gunftiglyk van my hebben opgevat. Het eenige, dat my geruft kan ftellen, is aan de eene zyde dc bekende toegevendheid, zo van UEd. Gr. Mog, als van H. H. Mog., en aan de andere zyde myt vast befluit en voorneemen, om niets onbeproef te laten, geene moeite, geen arbeid te ontzien ten einde aan myn dierbaar Vaderland nuttig t zyn, en aan deszelfs Commercieerende Ingezete tenen te bezorgen alle die voordeden, welk eei wederzydfche handel aanbrengen. Mogte dez Zzz s nieuw sGra- 'enha-* danrpraakvan den Hr. van Berkel by de Stat. van Holl. 1 1 1  iol8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Aan fpraak van den Hr. van Berkd aan de Stat. van Holl. r x 1 nieuwe Bron van Koophandel en Scheepvaart een vergoeding opleeveren voor de onlangs geleeden Schadens; mogte ik door mynen yver en pogingen daar toe mede werken, dan was de eerfte, dan was de vuurigfte myner wenfchen vervult. Ik vleye my, Ed. Gr. Mog. Heeren, met dit ftreelend voomitzigt; ik vleye my met dit denkbeeld fe meerder, om dat ik verwagte, dat het Congres zelve myne onderneemingen zal faciïiteeren, wyl het reeds in den beginne zyner onaf hankelykneid getoond heeft, op welke een prys het de Vriendfchap van onzen Staat fchat, en hoe 'root zyne genei^theid is, om de fterkfte verDintenisfen met dezelve aan te gaan, tot welken luurzaamheid zo wel de naauwfte overeenkomft yan Lotgevallen, als gelykheid van Regeeringsrorm, natuurlyke en vaste gronden fcttynen gelegd te hebben. In hoope dan, Edele Groot Mogende Heeren, lat myn arbeid niet onvruchtbaar zyn zal, en ius op U Edele Groot Mogende aanhoudende jurist en befcherming vertrouwende, zal ik wel remoed, myne reize onderneemen; die gunft en jefcherming verzoeke ik dan ten ernftigfte, zo roor my als voor de mynen, terwyl ik teffens les Hemels dierbaarlte Zegeningen affmeeke, zo )ver de Perfonen als aanzienlykfte Familien van J Ed. Gr. Mog. Maar inzonderheid bidde jk, lat de raadflagen van deze Hooge Vergadering, liets anders bedoelende dan de handhaving der /Vetten, en de beveiliging van Godsdienst en fryheid, fteeds mogen beftempeld worden met iet duidelykfte kenmerk van Gods goedkeuring, ip dat hét dierbaar Vaderland onder de Regeeing van U Ed. Gr. Mog. voor de nabuuren geugt, en in zig zelveu gelukkig en voorfpoedig eworden zynde, U Ed. Gr. Mog. ftrekken moen tot voorbeelden der Nakomelingen, en eeurig blyven leven in de dankbaare harten van het tatfte nageflagt. Da  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1019 De Hoog Mog. Heeren Staten hebben den' 13 dezer maand nopens het geleide yan den' Heere van Berkel naar Noord - Amerika het navolgend beiluit genomen: Extraft uit het Regifler der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Veneris den 13 Juny 1783. /"ynfangen een Misfive van Zyne Hoogheid den Heer Prinfe van Oranje en Nasfau, gefchreven alhier in den Hage, den 12 dezer, daar by aanH. Hoog Mog. kennisfe gevende , dac door den Heer van Berkel, Hun Hoog Mogende Minifter by de Vereenigde Staten van Noord-Amerika, aan Hoogftdenzelven verzogt zynde , om met het 's Lands Oorlogfchip Overysfel, gecommandeerd door den Kaptein Riemersma, naar Noord - Amerika te •worden gebragt; Zyne Hoogheid gemeen t hadde, conform het door de Heeren Gecommitteerden ter Admiraliteit, op den 39 Mei laatftleden, aan Hun Hoog Mogende geadvifeerde, dat het convenabel zoude zyn om meer refpect voor de Vlag var dezen Staat te infnireren, daar by te voegen een Schip van 50 Stukken, en een Fregat van 30 Stukken, en een ligt Vaartuig, en derhalver de noodige ordres gefteld hadde om daar toe ir gereedheid te brengen 's Lands Schip de Erfprins, onder Commando van Kaptein Aberfon, 's Lands Fregat den Briel, door den Kaptein Bols, en het Brigantyn de Windhond, gecommandeerc door den Luitenant Goverts, en dat de Heer vat Berkel verzogt hebbende, dat de Zeildag van he voorfchreven Detachement mogt bepaald wordet binnen deze Maand, Zyne Hoogheid niet ongene gen zoude zyn daar aan te voldoen, ware het niet dat in de onzekere ftaat van de Vredes • Negotia tien, Hooggemejde Zyne Hoogheid zich bezwaar* vond s'Gra- fENHA3E. Bef. nopens 't geleide van den Hr. van Berkel naar ïN. Amerika. 1 i ( 1 > i 1  'sGra- venhace. Befl. no pens 't geleide van den Hr. van berkel tsaar >N~. Amerika. i 1 \ 2 1 X »: r 5) »S 35 ?» 33 ï> M » ïoso NIEUWE NEDKRLANDSCHE vond, om zonder Aathorifatie van Hun Hoog Mog. Schepen van linie aan een aeker gevaar te exponeere, indien onverhooptelyk de Vredes-Negotiatien mogten worden afgebroken, verzoekende Zyne Hoogheid derhalven, dat Hun Hoog Mogende derzelver goedvinden Kern gelieven mede te deelen, op dat Hoogfr.dezel.ve alsdan de Zeildag van de gemelde Schepen, of voor het Schin Overyfel, indien Hun Hoog Mogende niet goedvonden, dat meer Schepen in de critique omftandigheden naar Noord-Amerika wierden gedeftineerd, konde bepalen. Waar op gedelibereerd zynde fs goedgevonden en verftaan dat Zyne (Hoogheid zal worden verzogt en geauthorifeerd, gelyk verzogt en geautho•ifeerd word mits dezen, om by 's Lands Schip Overytfel nog te voegen een Schip van 50, een Fregat van 36 ftukken, met een ligt Vaartuig, en le zeildag voor de gemelde Schepen zodanig te jepalcn als Zyn Hoogheid zal goedvinden. De Heer Berenger, gelast met de zaken van frankryk, heeft den 19 der afgelopene maand an den Heer Fagel, Griffier van H.H.Mog. iet navolgende bekend gemaakt: „ De ondergetekende Chargé d'Affaire van , Frankryk heeft de eer, den Griffier Fagel , te verzoeken, om Hun Hoog Mog. wel te willen overhalen, om agt te liaan op het verzoek,'t geen de Leveranciers van 't Koninglyk kruid doen, aangaande de ontheffing en wederbetaling der Regten op het uitvoeren van den Salpeter, die hun in 't gepasfeerde jaar uit Holland toegezonden is, en die eene fom bedragen van '7054 Florynen 7 Huivers, volgens de Lysten, welke hnn door hunne Commisfarisfen zyn overgegeven. Ten dien einde voor reden „ hier  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1021 hier van bybrengende: „ „Dat Frankryk 's;G ba „ „ voor zynpeigen gebruik genoeg had aan venha„ de recelte van Salpeter, die zy aan'tGE« „ Koningryk bezorgd hebben. Dat zy „ „ geen Salpeter by de naburige Mogend„ heden opp;ekogt hebben, dan alleen om „ „ de Hollanders en andere Oorlogende )3 „ Mogendheden, uit aanmerking van de \ „ omftandigheden,en wel tot eenen medio5? 5, eren prys, van Kruid te voorzien. Dat „ de Verdediging van de Etablisfementen 5, der Republiek, die de Koning op zigge„ nomen heeft, eene aanmerkelyke quanti„ teit Kruid nodig gehad heeft. Dat de 204 „ maal duizend ponden, die de Regeering n 5? aan de Hollandfche Compagnie geleverd 9 „ heeft, geen uitgaand Regt uit het Ryk „ „ betaald hebben, en dat dit eenig Artikel n „ byna van gelyke waarde zou zyn, als 't „ „ geen op de Salpeter betaald is. Einde., „ lyk, dat de edelmoedige wys, waarop „ „ de Koning, geduurende den Oorlog, de „ „ belanghebbende in de gemeene zaakbe„ „ handeld heeft, van hunnen kant eenige 9, „ vergelding vorderde , welke zy reden „ „ hadden te gelooven, dat hun Hoog Mog. „ „ niet zullen weigeren." " „ Dit is het, 't geen de Leveranciers van „ 't Kruid en de Salpeter van Frankryk bewogen heeft, tot deze reclame, die de „ ondergetekende de eer heeft, onder het „ oog van den Heer Griffier Fagel te bren5, gen, hem verzoekende, om 'er den gewenschten uitilag van te bevorderen." (was getekend,) Bêrenger. Op  1022 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- Op deze Nota is by H. H. Mog. befloten: vEHHA- 3> dat van dezelve Copy zal overgegeven °£' „ worden in handen van de Heeren van „ Spaan, en andere Commisfarisfen van hun „ Hoog Mog. voor de zaaken der Zee, ten „ einde dezelve te examineeren, en daarop „ het advies van de Commisfarisfen ter Ad„ miraliteit, hier tegenwoordig, in te nee„ men, en van alles ter Vergadering rapport te doen." De zaken der Vredesonderhandelingen blyven nog even onzeker. Onderwyl hebben de Algemeene Staten aan den Heere Brandztn, buitengewoon Afgezant van dezen Staat by het Franlthe Hof, 125 in plaats van 75 gl. daags, en boven de 10,000 gl. die hy reeds voor zyne toerusting hadt, nog 8000 gl. toegelegd, van den dag af dat hy de hoedanigheid van buitengewoon Gezant zal heb> ben aangenomen. Aan den Heer van Berkel, Gezant naar Noord Amerika zyn insgelyks voor de reiskosten, uitrusting s verzekering enz. 24000 gl.toegelegt en twaalf gl. daags, te reekenen van den dag zyner aanltelling. De Graaf van Rechtcren, Gezant van de« zen Staat aan het Spaansdi Hof, is met H. H. Mog. in gefprek geweest, heeft affcheid genomen, en is vervolgens naar Madridt op reis gegaan, om aldaar zyne post te hervatten. Op den 19 January dezes jaars, was, op het eiland Ter Schelling geftrand, het Kof- fchip  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1023 fehip de Jonge Arnoldus, gevoerd by fchip-'sGRApei- Plengnath, met zout geladen en na Har-vENHAlingen beftemd. Een Luitenant van het Re-tiE- , giment van Saxen-Gotha, en wel van het gedeelte, dat op het dorp Misland, op voornoemde eiland, in bezetting was, liet toe, dat zommige foldaten, onder zyn bevel (taande, eenige goederen uit dat Schip roofden. Het Hof van Holland, Zeeland en Friesland zondt, in het laatit, van February, eenige Heeren Raden derwaart, ten onderzoek van het gebeurde in die zaak. Zedert wierdt de voorgemelde Luitenant met 6 en daar na nog een aantal van 6 Soldaten, gevangelyk herwaart, op de Voor- of Gevangenpoort gebragt en de zaak verder by het welgemelde Hof onderzogt. Zie hier voren bl. 558. Den 6 Juny zyn by voornoemde Hove de Sententien over deze Gevangenen uitgefproken en de inhouden daar van aan hun ter uitvoer gelegd, zynde de meergemelde Luitenant, na verklaard te zyn voor meineedig , eerloos en vervallen van zyne Militaire bediening, als mede onbekwaam om in het vervolg den Lande te dienen, op het fchavot, met het zwaard over het hoofd geftraft, 6 Soldaten zyn gegeesfeld en 5hebben te pronk geftaan om de ftrafoeffening aan te zien. Voorts zyn alle die misdadigers gebannen, uit Holland, Zeeland, Friesland 1 en Utrecht. Omtrent de bewegingen van den 6 December 1782 heeft het Hof van Holland, Zeeland en Friesland eenen brief aan de Staten dezer  1024- NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra« VENHA> GE. Brief van 't Bof en Befl. de, Staten wegens het voor gev. op < Dec. dezer Provincie gefchreven, welke commisriaal is gemaakt. Extrail uit de Refolutien van de Heeren Staten van Holland en Weftfriesland, in Hun Ed. Groot Mogende vergade. ringe genomen op Vrydag den 6 'Juny 1783. /~>ntfangen een Misfive van de Praïfident en Ra^ den van den Hove, gefchreven in den Hage den . . dezer, waarby aan Hun Edele Gr. Mog. t overweging voordragen eenige confideratien, re. latif tot de zaak in Hun Ed. Groot Mog. Refolutie van den 9 December laatftleden vervat. " (Zynde deze Misfive van den volgenden in>houd O EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! Het is U Ed. Groot Mog. bekend, dat wy, aanftonds na de reeeptie van U Ed. Groot Mog. misfive van den 9 December van het gepasfeerde jaar een aanvang gemaakt hebbende van het onderzoek der zake, daar by aan ons gedemandeert, nodig geoordeeld hebben, te verleenen Lerteren Requifitoir ad omnes populos tegens zekere drie Periöonen, Ingezetenen van 's Gravenhage, met namen Burger Vermeulen de Oude, Burger Vermeulen de Jonge, Guflaaf Uncleen, en zulks op voordragt van den Advocaat Luyken, als ter zeiver zake het Officie waarnemende, „ dat volgens „ de toen reeds ingewonne informatie de gemelde drie Perfoonen in die zaak zulk een rol gefpeeld ,, hadden, dat hy dezelve niet anders kon confi„ dereren dan als voorgangers en aanvoerders van „ de by bovengemelde U Ed. Groot Mog. misfive „ gementioneerde ondernemingen en bewegingen, „ en dat, zonder dat dezelve Perfoonen, welke „ door hunne vlugt de fuspicie ten hunnen lallen » zeer  JAARBOEKEN, fmy, 1783. 1*25 if zeer fterk vermeerderd hadden, in fecuüre be„ waring gefteld, en voor ons gefisteerd Wier j, den ^ dan UEd Groot Mog. requifitie en oog„ merk n:e; zoude kunnen voldaan worden." Dan de gemelde Letteren Requifltoir ad omnes populos, nog ook de nadere door ons verleende, en dóór - ene misfive van UEd Groot Mog. geappmeerde, Letteren Requifltoir aan de Reg«erings Raad te Cleve geaddresfeert, Biet hebbene ■ gehad dat effeQ:, dat de voornoemde drié Perfo-; nen aangehouden en voor ons gefisteert ayn ge worden, maar dezelve integendeel by continuatie^ zynCe geblee-en laiiteeren, hebben onze Gommis-farisfen, vervolgens gecontinueert in het onder- i zoek dezer 7ake, en het neemen van de nodige informatien, en daarin tot op eene zekere hoog« te gevordert zyrde , heeft gemelde Advocaat R. O. rader aan ons voorgedragen, ,,dac naar zyne ^edagten uit dezelve informatien confteerde, dat de voornoemde drie Perfoneii zig hadden ,, fchuldig gemsakr. aan eene opzettelyke perturbatie van de gemeene rust, en teffens geweeft ,i waren de Helhameis en aanftoo'rfers van de bo,, ven^'M elde ondernéerrthgèn en beweegingen, ,, regens welke hy R. O. vermeende, dat het recht van de Hooge Overigheid behoorde te ,, worden waargenoomen , en mitsdien verzogt ,i qualificaut om <.e mogen vrasen zodanige proproviüer. van Jultitie, a!s hy te raade zoude j, werden;" welke quslificatie door ons na examinatie der genomene informatien, en overweging der gronden, waarop herzeive verdoek was gefondèerd, aan voorn. Advocaat verleend zynde 6 zo heeft dezelve tegens melde drié Pet lonen verzogt Mandament Crimineel met de Claufulé van Edjfte ad Valvas Curiae j waarop wy den 3 Maart jongstleden aan denzelven tegens gemelde Perfonen hebben verleend drie mandamenten vau Dagvaarding in Perfoon mede met de Claufüle Van Edi£te ad Valvas Curiae, met aanzegging aan Aaaa voorn» 'sGka- venhage. Brief van '( Hof en Befl. der Staten vegem t voor'ev. op 6 Dec. 782.  1026 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sG RAVEN HACE. Brief vau 't Hof en ■Bef. der Staten wegens het voor gev. op 6 Dec. 1782. 1 1 I I i l ( t 1 ( ! ( ] I iroom. Advocaat, dat daar door de op hem reeds voor dato van de bovengemelde Letteren Requifltoir verleende Auctorifatie van aanhouding van gemelde drie Perfonen niet kwam te cesfeeren. Wy namen toen ook in overweging, of wy ons in ftaat bevonden om aan UEd. Groot Mog quifitien, ten einde van de waare circumftantifio der zaken te worden geïnformeerd. te voldoen, maar de mogelykheid, dat wy uit de voorn, drie Perfonen , indien dezelven ten dage dienende compareerden , of uit andere informatien , welken nog moesten genomen worden, meerder licht dien aangaande zouden verkrygen, deeden ons befluiten, de deliberatie daarover uit te ftellen. De voorn, drie Perfonen vervolgens op den al$ April, welke was de betekende Rechtdag (niet te'enflaande de Dagvaarding in Perfoon tot hunne cennisfe was gekomen) niet gecompareerd, en teïens hem aan den voornoemde Advocaat Luyken R, D. het eerfte Default, en voor 't profyt van dien ;en ander Mandament met de Claufule van Appreïenfie verleend, en de informatien in deze zaak ',o verre gevorderd zynde, dat wy geen kans zien ^immers voor als nog) om dezelve verder te pouseren, hebben wy nader in overweging genomen, )f de tyd nu daar was om aan de voorfz. gerefpeceerde requiiitie van UEd. Gr. Mog. te voldoen. Dan daar tegen kwam in confideratie, dat hoe seer door de voortvlugtigheid der voorn, drie Perbnen tot nog toe tot de eerfte fource dezer zake liet heeft kunnen worden opgeklommen , 'er egter :ene mogelykheid overblyft om 't zy door eene /ry willige Comparitie van dezelven op de volgende Statiën, 't zy door hen op eene andere wyze te isteeren, dien aangaande nader te worden geëluctleerd; en overzulks de zaak niet fchynt gekomen ;e zyn tot die maturiteit, dat wy UEd. Gr. Mog. jen volledig verflag aangaande de waare omfiandigleden derzelver zouden kunnen doen , als mede iat zo Lng de Crimineeleprocedures,tegensmeer- ge-  JAARBOEKEN, Jtmy, 1783. 1027 gemelde drie Perfonen geëntameerd, niet zyn afgelopen , hec tegens den aard van een extraordinair Crimineel Proces volftrekt ftrydig, en voor de belangens der J uftitie zeer nadeelig zoude zyn, volledige ouvertures te geven van het geen dé ter dezer zake ingewonnen iwydloopige informatien tot derzelver lallen medebrengen. Deze Conüderatien Edele Groot Mog. Heeren zyn ons zo gewigtig voorgekomen, dat wv gemeend hebben dezelve aan UEd. Groot Mogende attentie en overweging te moeten voordragen, en de verdere deliberatien hierover te mogen uitftellen, tot dat UEd. Groot Mog, (des nodig oordeelende) ons Hoogft Derzelver nader goedvinden zullen doen verftaan. Hier mede Edele Groot Mogende Heeren, bidden wy God Almagtig UEd. Groot Mogende ia een voorfpoedige en langduurige Regering te coqferveeren. Gefchreven in den Hage den . . Juny 1783. (Onderftond,) Uw Edele Groot MogeDde Dienftwilligen » De Prefident en Raaden over Holland, Zeeland en Friesland. (Lagerftond,) Ter Ordonnantie van dezelve. (Was getekend,) Adriaan Bodt. Waarop gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan, dat de voorfchreve misfive zal wer* den geëxamineert door de Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem; en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de zaken van Juftitie; met Commisfarisfen van den Hove, en de vergadering daarop gedienc van derzelve confideratie en advis-; met verdere authorifatie op de voorfz. Aaaa 2 Heerea 'sGra- vemhage. Brief van t Hof en Bef. der Staten wegens het voorgev. op 6 Dec. I782.  '»Gra- envos* [028 NIEUWE JMEDERLANDSCHE Heeren Gecommitteerden, om alle zodanige nadere openingen en informatien, die zaken concernerende, van den Hove te requireren, als dezelve zullen oordeelen te behoozen» Leyden. Den 5 Juny des ogtends omtrent 10 uuren heeft Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, benevens Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe Hoogstdeszelfs Gemalinne en de drie Vorftelyke Kinderen, deze Stad met een bezoek vereerd, en eene wandeling door de voornaamfte gedeeltens van de Kermis gedaan. Na vervolgens by hoogftdeszelfs Lyf- Medicus den Hoogleeraar van Doeveren eenige ververfchingen genomen te hebben, heeft de Stadhouderlyke Familie de merkwaardigheden van 's Lands AcademieTuin.-bezigtigd, en i» ten drie uuren weder van hier naar de Orange - Zaal vertrokken. Zie hier ook eene bekendmaking van het Dichtlievend Genootfchap: Her Taal en Dichtlievend Genootfchap onder de Zinfpreuk: Kwft word door Arbeid verkreegen, binnen deze Stad. gevestigd, heefc den 4 dezer de«zt:Ifs jaarlykfche Vergadering gehouden, en is daarin- van'wegede Vergadering der beltuurderen be-icht, dat van de ingekomene Dictnftukken op de" uitgefchrevene ftoffe: De Nuttigheid van den Handwerksman; de gouden Eerpenning was toe«•eweezen aan dat onderfchreeven: Aan t Vaderland; en de zilveren akn het Dichtftuk, ondertekend • • Le travail eft Ie principe du bien élre. By opening der billiecten is gebleeden,dat Dien-  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1029 ter van 't eerftgenoemde Vaers was de Heer Mr. 'iThomas van Limburg Advocaat in 's Gravenhage, 1 en Dichteresfe van het tweede: de Wel EdeleGeb. ' Vrouwe M. G. van der Werken Weduwe Decamben, mede woonende in 's Gravenhage. , Wyders heeft het Genootfchap goedgevonden om voor 't aanltaande jaar 1784 weder een gouden Eerpenning aan te bieden aan den Dichter van het beste der goedgekeurde Dichtftukken op; De Regtfchapen Burgervader; en den zilveren aan den Dichter wiens ftuk goedgevonden en naast by het best gekeurde te komen, geoordeeld zal worden. • De Dichters gelieven hunne Vacrfen, mee het voorfchrifc der wetten, voor het einde dezes jaars aan Karei de Pecker Pieterszoon, Piocureur alhier, S- crei-aris van het Genootfehap te zanden. Ook word nu, by voorraad, voor 't jaar 1785 opgegeven * Lofdicht op den Admiraal de Ruiter. Het Genootfchap geeft, boven en behalve de vooThren opgegevene Dichters en Dichteresfen , van welke tot nog toe geene Levensbefchryvingen met een Eerprys bekroond zyn, voor het volgende jaar ter bewerkingen op, de Lcvensbefchryviruet' van de Dichters H -K. Poot, G. Brandt, P. C, Hooft en L- Pater, en verzoekt ,dat zy, welke naai een zilveren Eerpenning daaromtrent wilden dingen,'hunne Rukken voor den laatften van Sprok kelmaand des toekomenden jaars 1784 aan dei voornoemden Secretaris doen geworden. _ Het Genootfchap bied al mede voor den jaan 17R4. een gouden Kerpenning aan, voor den Schry ver van de beste Nederduitfche Verhandeling, be helzende: De vereischten van het Lierdicht; ei verzoekt dat de Stukken daar over in te leveren voor den eerlten van Len temaand deszelfden jaar ï784 aan den meergenoemde Secretaris op de ge woone wyze mogen gezonden worden. Voor hc jaar 1785 word tot eene (Toffe ter behandeling o\ [ gegeven: Het waare Boertige (comique.) Aaaa 3 Ai L*TOEM. Progr. van ,t Dichtüev. Gemotfeh. 1 1 » 1 t 1. [-  ïoso NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel. Amsteldam. By den laatfte verdervely ken Oorlog heeft byzonderlyk de Oost - Indilche Maatfchappy der Nederlanden zodanige krak gekresen, dat niet alleen haar geloof, zonder welke het onmogelyk is, dat eene handeldryvend lichhaam beftaa, zeer wankelende is geworden maar, dat men ook zeer be vreest is geworden voor het in Rand houden van deze Maatfchappy, een der gewigtigfte ftutten en fteunen van Neerlands bloei en welvaart. In deze kommerlyke omftandigheden heeft men het raadzaam geoordeeld eene byzondere vergadering der 17 Kameren in'sHage te beleggen, om daar gezamenlyk over den Staat der Maatfchappy en de middelen van behoud te raadplegen, en de hulp en medewerking van de Hoogfte Overheid te verzoeken, tot het beramen en uitvoeren van die middelen. Eenige Heeren Bewindhebberen hebben, daar toe gemagtigd, eenige mondgefprekken met het voorzittend Lid van de Algemeene Staten gehouden. Ook heeft de Heer Berenger belast met de zaken Van het Franfche Hof met eenige Heeren Bewindhebberen raadplegingen over zaaken, rakende de Kaap de goede Hoop, gehouden. Te meer was de vergadering der 17 Kameren, en derzelver raadplegingen, in de nabyheid van de Hooge Lands vergaderingen,noodzakelyk, omdat de belangens van de O. I. Maatfchappy in de bedingen van de voorlopige Vredëns voorwaarden (Praliminaireti) voor geen gering gedeelte betrokken zyn j behalven dat men ook voor de  JAARBOEKEN, Juky, 1733. .1031 1785- *°33 En die betoogd hebbende, zal daar nit van zeiven volgen, dat Bewindhebbers dan ook ,ye>-wagten mogen de adfillentie van U Hoog Mog. Tot het eerfte point dan toetredende, moeten Bewit dhebbers al aanftonds remarqueeren, dat men die oorzaak negens andersin zoeken moet, dan in bet uitbarften van den Oorlog, welke, hoe zeer niet in Afia, en dus buiten toedoen var de Compagnie, of hare Bediendens, maar in een gansch ander Weerelddeel octftaan, maar al te fchielyk hare vernielende gevolgen aan de Oos terlingen doet gevoelen en de Maatfchappy al tans geweldige fchaden toebragt- Men bepale zich in de eerfte plaats tot de genomen Etablisfementen Souratte, Mimatras .Westkust, Coromandel, Bengale en Trinconomale. Op het eerstgemelde Comptoir is by de nee tning aan de Engelfchen eene Inventaris overge leverd van de aloaar gevonden wordende Goede ren, ter waarde van omtrent veertien en een hal ve Tonnen Gouds, en op Sumatras Westkus diie en een halve Ton. ■* En hoe zeer van de. drie overige geen precifi opgaaf gedaan kgn worden, alzoo men die noj niet ontfangen heeft, kan men, uit de daar jaai lyks aan handen zynde Goederen, eene vry juift calculatie maken, en dan mag men de Goederen op de Kust van Coromandel genomen, op zes e vyftig Tonnen, en die op Bengale wel op agttie Tonnen ftellen , behalven de op laatstgemeld Plaats waarfchvnlyk reeds in kas aangenomen Ge den, waar voor de Compagnie zal zyn betrokker maar waar van, uit gebrek aan gelegenheid , nc geen advis is ingekomen, welke men, gereker na den tyd van de neeming van dit Comptoir, c één Millioen kan fchatten. By welke fchade op Bengale mede nog moet g voegd worden, het geen van de hier in Nederlai genegotieerde negen en dertig Tonnen aan Wisli aldaar al zal ontfangen zjn, dan daar op niet w eene begrooting te roaaken is. Aaaa 5 H Am- STKLDAM. Opening der O.I. n 'aat- fch. en verzoek van onde) fland, van 14 milt, 3 a e l,g d P ld ei et  Am- «TELDAG. Opening der O.I Maatfch. en verzoek van enderfland,van 14 mi 11.. i » t < 1 I I J c d e b Vt h d< 1034 NIEUWE NEDERLANDSCHE Het verlies, by de verovering van TrinconomaIti, kan men ftellen op twee Ton. Intusfchen diend in het oog gehouden dat by de verliezen, by het overgaan derEtablisfementen gevallen, men zich alleen tot Goederen en Koop. manfchappen borneerc, en 'er de Gebouwen en Etablisfementen zelfs van afzondert: in die hoop en dat vertrouwen, dat ook ten dezen opzigte, by het fluiten van den Vrede, voor Js Maatfchappy's belang zal worden gewaakt. Het neemen van de zoo eTengenoemde Etablisfementen is dan alleen een important objeót van één honderd vier Tonnen Gouds, behalven de fchade daar door aan Particulieren toegebragt. Het veroveren en vernielen nu van Schepen is mede van veel belang, te meer, daar dit op de Kas hier te Lande van een meer iynregte invloed is geweest. Hier toe brenge men het even na den uitgebarften Oorlog door den vyand onverhoeds overvallen Schip de Vrouwe Katharina JVilhelmina, ter waarde van ruim vyf en een halve Ton. Het naar Ceylon vertrokken en voorby de Kaap ?enomen Schip de Held Woitemade, gerekend od jmtrent negen Ton. v Het in den grond gefchoten Retourfchip ConcorUa, omtrent agt Ton waardig. > ( Het neemen en verbranden der vier Chinafclie »chepen in de Saldanhabay, waar van de lading ;erekend word op drie en zestig Ton, en de Scheen zeer ruim op zeven Ton, of te zamen zeven flillioenen, waar van egter moet worden geredueert het geen uit die Schepen,aan de Kaap, voor erzelver vertrek naar de Saldanhabay, is ontlast i het geen men kan calculeeren op een Millioen yvende dus een fchade van zes Millioenen. Voorts moet hier ook by gefteld worden de aarde van het Bengaalsch Retourfchip de Danklarkeid, mede in dé Saldanhabay genomen, met : Lading op veertien en een halve Ton gerekend. En  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1035 En van het op zyn retour genomen Fluitfchip JSeordbeek, ter waaide van één Ton. Eindlyk nog de in de Baay van Trinconomale genomen Schepen Groenendaal en Kana'dn, welke met de Ladingen op ruim vyf Ton kunnen worden gefchat. Welke genomen en vernielde Schepen dan een important verlies van één honderd drie Ton voor. de Maatfchappy bedragen. By dit alles komen nog het onderhoud der Schepen, die, uit vreeze voor den Oorlog, te Kadix en te Drontheim zyn binnen geloopen, en welke kosten meer dan vyf Ton hebben bcloopen. Voegt men bier nu by de groote uitgaven, die de Compagnie heeft moeten doen, cm eenige meest benoodigde zaken, uit vreemde Havens, naar Indien te zenden, het welk niet dan met veel meer kosten dan van hier konde gefchieden. En voegt men er by de hooge Gagien en Aanritsgelden, waar toe de Compagnie genoodzaakt is geweest te befluiten, en welke byzonder, in geval van fpoedig overlyden van den genen, die ze genomen heeft, de Compagnie drukken, dan zullen de nadeelen van den Oorlog by U Hoog Mog. zelve als ondraaglyk voor de Maatfchappy worden befchouwd. Bewindhebbers mogen de attentie van U Hoog Mogenden niet ophouden, om alle de Clasfen der Zeevarenden door te loopen, en te doen zien het verfchil,het geen het op yder Man maakt, maar zy zullen zich bepalen tot de zoogenaamde Zwaare Zeevaart. In een gewonen tyd, ontfangt een Matroos, die twaalf gulden wint, twee maanden op hand, of vier en twintig gulden, en trekt geen gagie voot dat het Schip buiten Gaats gekomen is, wanneei hy eerst die twee maanden meet indienen, alvorens hy iets verders trekt. Thans wint zoo een Matroos zestien gulden krygc dus op hand twee en dertig gulden en eei Prsemie van vyf en twintig gulden. Bc 51 ELDAM. Opening der O. L Maatfch. en verzoek van dnderfland,van t4 milh 1 M  Am- tT eldam. Opening der 0,1. ' MaatJch. en verzoek yan onderjlandivan \\ mi//. i i i 't ï03€ NIEUWE NEDERLANDSCHE Bovendien word hem op rekening van de Pra;. mie, die hy by zyn tertgkomst zal ontfangen geavanceert vyf en zeventig gulden. En hec Tranfport, het geen hy maakt voor zyne uitru.'ting, word by de Compagnie voör een honderd vyf en twintig gulden overgenomen. Die Matroos kost dus twee honderd zeven en» y\ft'g gulden aan de Compagnie, en zyn Gagie loopt van den dag dat by aan boord komt. Wie ziet, na dit gedetailleerd te hebben, niet middagklaar, dat Bewindhebbers geen kosten ontzien hebben om, ware het mooglyk, indien van Schepen en volk te voorzien; dan de omftandigheden in Europa, de meer dan 'gemeene aanwervingen voor andere Corpora verydelden telkens hunne verwagting. Maar wie hoort niet tevens met ontroering de fchade, die het overlyden van ongeveer duizend mannen op de agt gewapende Schepen, tusfehen Nederland en de Kaap, aan de Compagnie heeft veroorzaakt, welke fchade grooter word naar mate die Schepen langer in de Nederlandfche Havens zyn moeten blyven leggen, alwaar zy meer dan dertien maanden gereed zyn geweest. By alle deze reële fchadens, voeg men nu nog het gemis van Retouren, uit welker winften , zelf in ordinaireB tyd,de kosten moeten worden goedgemaakt , dio al mede zedert den Zomer van het jaar 1780 niet zyn ontfangen, zoo men 'er de drie te Drontheim gelegen hebbende Schepen van uitzondert, en moet men zich dan verwonderen, dat de Compagnie zich in zulke temporele omftandigheden bevind, of zal men niet veel eer bevreemd syn, dat de Compagnie alle deze gevoelige flagen :ot hier toe heeft kunnen verduren, daar zy, buien ftaat om op haar eigen Credit te negotieeren, mder guaramie zoo van U Hoog Mog. als van le Heeren Staten van Holland en Westvriesland, legts agt Mülioenen heeft geïncasfeert, het geen cvoegd zelf by het geprovenieerde in de Voor- jaars  JAARBOEKEN, >»v, ff$3. 103? iaars Verkoopmgen van 1781, 1782 en 1783, niet' in aanmerking komt' by hare gevvoone jaarlykfche . Verkoopingeti. Bewindhebbers vermeenen nu aan ü Hoog Mog. aenoegzaaru gedemonftreerd te hebben , dat deoorzaak van de omftandigheden, waar in zy zich < bevinden, eeniglyk en alleen in dezen ongelukki•sen Oorlog te zoeken zy» , n J, Fn hier uit volgt dan, dat die oorzaak flegts temporair zynde, die omftandigheden, ook na het' eindigen van den Oorlog'zullen moeten verbete ren; welke gevolgtrekking nog klaarder zal blyken 1 uit het betoog van het Tweede Foint, de gegrond*» heid naamlyk der hoop, om met hulp vanü Hoog rvlogenden, onder den Zegen van God Almagtig, den'Indifchen Handel met goed fucces voort te zetten» Indien de omftandigheden van de Compagnie aan eene vermindering van Handel te attribueren .waren ; indien continuele meerdere uitgaven dan bevorens hare Kasfen hadden uitgeput; indien eind^ lyk eenige andere dan temporaire oorzaaken haren val, als 't ware, van verre hadden bedreigd; Be* windhebbers zouden geen hoop op eenig redres of verbetering durven voeden. Bewindhebbers zouden aan ü Hoog Mogende niet durven verzekeren, gelyk zy thans met een goed geweten doen, dat zy geen reden kunnen uitdenken, die het fucces van haren handel in 't vervolg zouden beletletten, ten ware 'er eene geheele verandering in het poltticque en mercantileSyftema wierd geintroduceert. , . , . r .. Men durft U Hoog Mogende niet voorfpellen. dat zy immer tot haren ouden luifter zal geraken, maar het zoude ook niet moeilyk vallen, om èn oorzaken na te fpeuren van den minderen bloei der Maatfchappy in deze dan in de vorige Eeuw: de meerdere Vaart en Handel van andere Natiën, buiten de Nederlandfche Maatfchappy, behoeft flegts «enoemd te worden, om een yder te overtuigen 1M- T+.L- )AM. opening 'er O I. Waatih. en >erzoek >an onkrftand}'an 14 nill.  Am- STIïLDAM. Opening der O. I. Maatfch. en verzoek van ondet-pïand,van 14 rnill. ' i 1 ( < 1 1 f c I d z z d d l. 1033 NIEÜWE NEDERLANDSCHE vaD de onmooglykheid om immer naar dien bloei te dingen. Maar daar zy, korten tyd voor het uitbarflen van den Oorlog, in een veel favorabeler omftandigheid is geweest, als zedert vyf en twintig jaar bevorens, en zulks niet tegen (taande de ziektens en fterftens, zo op de uitgaande Schepen als op India's Hoofdplaats, eene ruimer uitzending van volk noodzaaklyk hadden gemaakt, en daar door meer kosten waren veroorzaakt; En daar de favorable omflandigheid baar in ftaat had gefteld, om van tyd tot tyd eenige van hare fchulden af te losfen, waar in zy zelf in zo verre is gereusfeert, dat dezelve, niet tegenftaande het in den voorleden jare genegotieerde, nog vry wat zyn beneden de" fom, die deze fchulden, in het zo evengemelde tydperk, wel hebben bedragen; En daar de fommen egter, zonder tusfcheniomst van iemand, en alleen door het voordcel op ien Handel, zo important zyn verminderd, en ndien de Republyk door den Oorlog niet was overvallen geworden, zeer waarfchynlyk genoegzaam ïeheel zouden zyn afgelost geworden, dan meeien Bewindhebbers daar uit te mogen befluiten, lat, wanneer zy flegts eenmaal weder in ftaat worlen gefteld den Handel, als 't ware, te doen hereven, die zelfde gelukkige tyden weder ftaan teug te keeren* immers wanneer het den Hemel ehaagd hare Colonien en Schepen voor meer dan emeene rampen te beveiligen. En hier toe behoeft men alleen na te gaan, at 'er zedert den jare 1780 geene Retouren uit adiën zyn afgezonden, dat dus al het geene aners, in het jaar 1781, 1782 en 1783, herwaart Dude zyn afgefcheept, in 's Compagnies Magaynen ligt opgefloten, zo dat Indien flegts naar e gelegenheid wagt om hare fchatten naar Nesrland te doen overvoeren. Dan die gelegenheid kan, zonder hulp van U [oog Mogecden, niet worden geboren, immers daar  JAARBOEKEN. Jtttiy, 1783. 1039 tot dien afhaal verfcheiden Schepen worden vereischt, en daar men eindlyk ook eens ernttig moet bedagt zyn om Indien, het gren nu in geen drie jaaren geld uit Nederland' ontfangen heeft, van contanten te voorzien, en die benodigdheid ten minften op zes Mülioenen moet calculeren, en daar men ook op diverfe andere noodwendigheden voor de Etablisfementen zal moeten ver-, dagt zyn, kunnen zy haar behoeften, na aftrek van het geen uit dezen en geenen hoofde nog zoude moge inkomen, op niet minder dan 14 Mülioenen calculeren. Zeker eene groote fom, doch met welke zy dan ook in ftaat zoude zyn , weder als te voren te doen herleven een Handel, die den Lande altoos van het alleruiterfte nut geweest is en nog, zo men vertrouwd, zal continueren te zyn. En dit zoude dan Bewindhebbers als van zeiven brengen tot het betoog van hun derde Point, de nuttigheid van dien Handel voor de Republyk. Edoch dit Point in al zyn uitgeftrektheid te bewyzen zoude te kort gedaan zyn aan het verlicht oordeel van ü Hoog Mog., aan wien niet onbekend kan zyn de invloed,diedeOost.Indifche Handel op de Republyk heeft, zo uit hoofde van de importante circulatie van Penningen daar door veroorzaakt, en welke ten minften op veertig Mülioenen 's jaars, uit den diredten Handel provenierende, kan worden begroot, die door deszelfs aaneenfchakeling met andere takken van Commercie nog wel op een derde meer maj! worden gecalculeert, waar uit dan het notabel belang der Commercie van zelf voortvloeit; Als uit hoofde van de verzendingen genoegzaan jaarlyksvan dertig Schepen, en dat het belang dei Zeevaart het employ daaglyk van ten minftet vyf en twintig honderd menfchen aan de refpec tive Werven. Het beftaan van een aantal Onderdanen van d Republyk in de indien. D Am- STl'xD&M. Opening • ter 0.7. Maatfch. en verzoek van onderfland,van 14 milU 1 l E  io4o NIEUWE NEDERLANDSCHË Am- STEÉ.-DAM. Opening der 0.1. Maatfch: en verzoekvan onderfland,van 14 tnill. 1 l 1 t t i 1 c I e v V ï ï Z De meerdere welvaart van vele anderen binnen de Republyk, welke denzelven fcrootendeels aan' de Oost-Indifche Maatfcinppy verfcbuldigd zyn. Kn eindlyk het waaragtig intrest, dat her Li'ml in het behoud van den Oost-Indifchen Handel treeft, met relatie tot haar eigen inkomften, en het welk ze ert de erectie van de Oost-Indifche Maatfchappy al tot een zeer aanmerklyke fom is geklommen. Men voege 'er by het belang van zo veel Steden, die, daar zy thans, de eene een meerderen, de andere een minderen graad van voorfpoed bezittende, egter alle in (laat zyn om 's Lands lasten :e helpen dragen, wel ras tot nuttelooze Leden van tiet Staatsgebouw zouden worden. En zoude dan de Maatfchippy, die de beste Etadisfementen van alledeliuropafche Mo.enhedenin 'ndiëo bezit, die meefter is van de Ka het welk, behalven baar Kaneel-Oogst, nog lit voordeel heeft, dat het zelve de ganfehe West /an Indiën in haar bedwang kan hebben; die Ja'a, de fleute! van het Oosten, onder haare bloei* ende Pofesüen teld, moeien ophouden dezelven en nutte van den IndifchenHandel, te blyven bevitten? wat zoude zulks, zelfs Staatkundig bechouwd, niet van verre vooruiczigtec zyn , ter?yl men by deze niet zal trachten te bewyzen ,daar flegts de ondervinding inroepen, dat de Inifche Handel op geene andere wyze, dan doof niddel ecner Compagnie kan worden gedreven Het voorbeeld van de nu weder in Frankryk gerigeert wordende Oost - Indifche Compagnie beyst :alles voor ons. Is dan de O 'St-In.difche Handel, of het ?ren bet elfde is, de Oost Ind fche Compagnie van zoö eel nut voor den Lande, zoo als bv het Derde Hint is betoogd, en van welke wiatbefd U Hoog iog. getoond hebbun ten vo'len geconvinceert te yn, en is 'er gegronde hoop , om dien Handel eder met fucces te entameren en daar door dé Com-  JAARBOEKEN, Juuy9 17B3. ï0*1 Compagnie te redden uit de temporaire omftan- ^ digHe ten, waar in zy buiten haar toedoen is ge- s raakt, gtlyk by de twee vorigePointen is betoogd,1 dan mogen Bewindhebbers ook niets anders verwagten dan de daadlyke adfiftentie van U Hoog Mogenden, op welke zy ook eene allerbillykfte 1 aanfpraak hebben, uit hoofde van de hardigheid, ' die 'er in zoude gelegen zyn , dat de Compagnie,./ van wien het Land, zedert de ereftie van de Maat- 1 fchappy, vry aanzienlyke fommen heeft genoten, i en die thans met het verlies van een harer Bezit- < tineen van verre word bedreigd, nog boven dien ' het fchuldelooze flachtöffer zoude worden van de- > zen onrechtvaardigen Oorlog, daar deszelfs gevolgen nimmer op één Lighaam kunnen worden gefchoven, maar met eenparige fchouderen door het algemeen moeten worden gedragen; dit maakt Bewindhebbers, zo zy vertrouwen, bevoegd, om hare belangens in den fchoot van U Hoog Mogen, den neder te leggen, dezelven eerbiedig en emftig te verzoeken die adfiftentie, die de Compagnieën deze haare omftandigheden, volflrekt benoodigd heeft, om met vernieuwde kragten eenen Handel als op nieuws aan te vangen, die haar in ftaat zal ftellen, om by voortgang voor haar zelf gelukkig , voor 's Lands Ingezetenen voordeelig en dus ook voor den Lande nuttig te zyn. God zegene de Perfonen, en blyven &c. Hoog Mogende Heeren &c. (onder ftond) De Gecommitteerde Bewindhebbers uit de refpedtive Kameren van de Generale Nederlandfche Geodlroyeerde Compagnie ter Vergaderinge van de Zeventienen. (lager ftond ) T<5r ordonnantie van dezelve: get. D. A. MüERMAN V, D. GOEÏ. Bbbb Dit Im- TkL>AM. opening Ter O.I. Vfaatch. en erzoek 'an on' ïerftandt 'an 14 nill.  Am- dam.' TÓ42 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dit Gefchrift der O. I. Maatfchappy is terftond, by de Provincie van Holland en Wedfriesland commisforiaal gemaakt; dat is aan eenige Leden van de Staten ten onderzoeke opgedragen, om daar van aan de ganfche Vergadering der Staten verflag te doen. Ook hebben de Algemeene Staten aan het Franfche Hof doen kennis geven van den bekommerlyken toeftand der Maatfchappy, en den gevraagden onderlland van 14 mülioenen, opdat het blykende, dat die fchadens door den Vyand veroorzaakt zyn, dedezelven in bedingen der voorlopige Vredesvoorwaarden in aanmerking mogten genomen worden. Ohderwyl verneemt men, dat de Hertog van Manchester, Engelfche Afgezant te Parys, onverzettelyk blyft aandringen, dat Negapatnam aan de Engelfchen zou moeten afgeftaan worden. Wy hebben hier voren bl. 842 gemeld, hoe dat de Beftierderen van den Muskovifchen Handel zig tot de Algemeene Staten vervoegd hadden. Op dit verzoekfchrift wierdt reeds fpoedig een berigt uitgebragt, zo als blykt uit het volgend ExtraSt uit het Regijïer der Refolutien van de H. M. Heeren. Staten Generaai der vereenigde Nederlanden. Luna den 1 Juny 1783. De Heeren van Lynden van Hemmen en andere Haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Zee, hebbende ingevolge en tot voldoeninge van derzelver Refolutie Commisforiaal, van den  JAARBOEKEN, Juny, 17&3. 1043 den a8 April laatftleden, geëxamineert de Requeste van Directeuren van den Moscovifchen Handel te Amfterdam, houdende, dat gelyk het een be kende zaak was, dat de Rusfifche Natie den Scheepsbouw, de Navigatie en Commercie ten grooten deele van de Ingezetenen van deze Republiek geleerd en te danken hadde, als ook bmnen dezelve Republiek met de meest gepriviligeerde Volkeren, in 't dry ven van den handel, wierd gelyk gelteld , even daar door het commercieerend lighaam dezer Republiek een wederkeerend recht had, om in het Rusfifche Ryk ten minften dievoorregten te genieten, welke aldaar aan andere Na. tien, en in 't byzonder zedert lange aan de Engelfche, en nu onlangs aan de Onderdaanen van dèn Koning van Denemarken, waren gegund, en welke voornamentlyk daarin beftonden, dat de betaling der Tollen (die zeer important waren) zo van uitgaande als inkomende goederen door dezelve wierden betaald in Rusfisch geld, daar de Hollandfche Kooplieden wierden verpligt, de tollen vooi de helfte, ja te Riga voor het geheel, in Ryksdaalders te voldoen. Dat de Supplianten wel hadden gehoopc, dat daaromtrent verandering zoude zyn gemaakt geworden, dog dat onlangs by het formeeren van een nieuw Tol Tarif in Rusland het voorfchr. bezwaar was geconflrmeert, en alleen de hngelfche en Deenfche Onderdanen van de zo bezwarende wyze van betaling ontheven geworden ; dat de Supplianten wyders waren gein' formeert geworden, dat van wegens Zyne Roomsch Keizerlyke Majefteit en den Koning van Portugal adtueel onderhandelingen waren geënthameerd, om de betaling der tolrechten in Rusland nader te reguleeren: verzoekende de SuppManten om rede. nen, in de voorfchr. Requefte geallegueerd, dat Haar Hoog Mog. de nodige vooivieninge gelieven te beramen, ten einde tusfehen dezen Staat en het Hof van Rusland door het fluiten van een Corr, merrie-Traftaat, of op eene andere convenabele Bbbb 2 wyze Amsterdam.  1044 NIEUWE NEDERLANDSCUE Am- STEL' wyze werde geëffectueerd, dat voortaan alle Tol» regten, zo wel te Riga als elders, in het Ryk van Haare Rus-Keyzerlyke Majefteit door of van wegens de Hollandfche Kooplieden mogen werden voldaan in Rusfisch geld. En daarop ingenomen hebbende de Confideratien en het Advys van de alhier aanwezendeGecommit» teerdens uit de refpecHve Collegien ter Admiraliteit dezer [.anden: hebben ter Vergadering gerapporteert, dat Zy Heeren Gedeputeerden van advi, le zouden zyn ,,dat copye van de voorfchr. Re„ queste zoude dienen te worden gezonden aan i, den Heere van Wasfenaar , Haar Hoog Mog, „ Extraord. Ambasfadeur en Plenipotcntiaris aan s, het Hof van Rusland, en aan denzelven aange. a, fchreeven, dat Hun Hoog Mog, alsnog inha> „ reeren den last, aan hem op zyn vertrek van „ hier by de inftruflie gegeven, om te rememo» », reeren de onderhandelingen, voor eenige jaren „ gehouden over het aangaan van een Tractaae „ van Commercie tusfcheB het Rusfisch Ryk en ,, den Staat, en te kennen te geven degenegen„ heid van de Republiek om die onderhandelingen „ tot een einde en befluit te brengen, het welk „ Hun Hoog Mog. van gedagten zyn, dat tot be„ vestiging van onderlinge goede intelligentie en vriendfehap zoude ftrekken; dat hy vervolgens „ daartoe inftantien zal moeten doen, zo en daar „ hy bet meest convenabel zal oordeelen, en on* „ der anderen gebruik zal dienen te maken van „ het jongst tusfehen het Rusfifche en Deenfche ,, Ryk gefloten Tracfaat van Commercie, en naar ,„ maate van de genegenheid, die hy zal ontmoe,, ten, zyne inftantien zal moeten verdubbelen „ maar in allen gevallen zal moeten reprenfentee* „ ren, dat de vergunning, by voorfchr. Trattaat „ tot de Deenen uitgeftrekt, en te vooren aan de „ Engelfchen geconcedeert, om de Tollen geheel „ in Rusfisch geld te voldoen een grievend bezwaar voor de Kooplieden dezer Landen uitle* i? ver?,  JAARBOEKEN, Juny, 1783. i
en om alle confufie voor te kort men: verzoekende derhalven, dat Hunné Bbbb 3 » Hoog dam»  Am- STEL • DAM. 1046 NIEUWE NEDERLANDSCHE) „ Hoog Mogende geliefden te verklaren* „ dat alle de Schepen der Onderdanen vaii „ dezen Staat,onder Hollandfche Vlag,vei„ hg derzelver reize zullen mogen vervor.„ deren, zonder van een Engelsch Paspoort „ te zyn voorzien. Waar op Hunne Hoog Mog., by Hoogstderzelver befluit van den 13 dezer Maand hebben goedgevonden te verklaren: „ dat „ tdfchoon tusfchen het Hof van Engeland „ en dezen Staat de PrEeliminairen nog niet „ zyn gefloten, egter de Stilltand van Wa„ penen door het Hof van Engeland is voor„ geilagen en by den Staat geaccepteerd,en „ dat die Stilftand in het Kanaal of de Noord„ zee aanvang heeft genomen 12 dagen na „ den 3 February laatstleden, zynde de dag „ van de uitwisi'eling der Ratificatien der „ Pneliminairen tusfchen Frankryk en En, geland, zoodanig, dat nu in het Kanaal „ en de Noordzee alle vyandlykheden moe„ ten cesferen; alle de Schepen der Onder„ danen van den Staat, onder Hollandfche „ Vlag, veilig derzelver reize zullen mo„ gen vervorderen, zonder van een Engelsch „ Paspoort voorzien te zyn. Verders hebben Hunne Hoog Mogende de Heeren Algemeene Staten denzelfden 23 het volgend bëiJuit genomen : „ Is ter Vergadering gelezen de Requeste „ van diverfe Reeders en Boekhouden van „ Schepen, Kooplieden en Asfuradeurs der „ Steden Dordrecht, Amfterdam en Rotter„ dam, houdende dat de Supplianten, op >» «e blyvende en fteeds toenemende gerug- » ten  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 104; ten, dat de Dey van Algiers zoude befloten hebben pm aan Hunne Hoog Mogende " den Oorlog'te verklaren, niet weinig on" gerust waren om hunne gereed liggende „ Schepen van hier naar de Middelandfche Zee te doen vertrekken, verzoekende de " Supplianten om redenen in den voorfchre\ ven Requeste geallegeerd, dat Hun Hoog \ Mogende gelieven goed te vinden, om \ ten fpoedigiten doenlyk te bepalen, dat " een genoegzaam Esquader Óorlogfchepen " werd benoemd, onder welker Convoy zich 11 de Hollandfche Schepen naar de Midde1 landfche Zee veilig kunnen begeven , en, 3' na in de onderfcheiden Havenen van der3 zeiver deftinatie te hebben gelost en we" der te zyn bevragt, te retourneeren, zon" der voo^ overlast of infultes van de Alge3] rynen bedugt te zyn, en dat de zeildag ** ten allereerften mag worden vastgefteld." " Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan dat Copy van den V voorfchreven Requeste gezonden zal wor" den aan Zyne Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje en Nasfan, met verzoek om " eenige Schepen van Oorlog in gereedheid " te doen brengen, om deK.oopvaardyfche- V pen der Ingezetenen van den Staat, naar " de Middelandfche Zee gedeftineerd, zoo " ras doenlyk, op derzelver reis heen en " weder te convoyeren." Onderwyl, indien het den Dey van Algiers mogt gelusten aan de Republyk eenige móeilykheid aan te doen, zoude hy thans de Hollanders zo wel gewapend ter Zee vinden, Bbbb 4 als Amsterdam.  io48 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- SThi,ÜAM. Extra& als zy ten minfte zedert den Vrede van Utrecht niet geweest zyn. Tegenwoordig liggen in Texel, of zyn op weg derwaard, de volgende Óorlogfchepen : Admiraal Generaal en de Vryheid van 74., Amfterdam,Gel* derland, Overysfel en Admiraal de Ruiter van 68, Prins Fredrik, Kortenaar en Plercules van 64, Admiraal Piet Hein, Rhynland, Batavier en Erfprins van 56, Tromp en Alkmaar van 54, Tyger, C af lor, Pollux , Centaurus, Medea , Monnikendam, 't Loo, Zuileveld, Landskroon en Fenix van 44, Ceres, Briel, Jafon en Medenblik van 36, öfe Waakzaamheid, Bellona, Hoorn en Dolphyn van 24 Stukken, behalven de kleiner Schepen. Doch het is waarfchynlyk, dat zommige dier Schepen, vooral de oude Vierenveertigers, welke tot Wachtfchepen gediend hebben, zullen afgedankt worden. Twee Óorlogfchepen, zegt men, zullen naar Engeland gaan om de Krygsgevangenen af te haaien. Wy hebben hier voren uit 's Hage gemeld, bl.' 1014 en volgg. dat de Afgezant naar Noord Amerika , de Heer van Berckel op zynen reis derwaarts ftondt, en affcheid van H. H. Mog., als mede van H. Ed. Gr. Mogende genomen hadt. Zie hier het befluit van de Algemeene Staten wegens het overbrengen en geleiden van dien Gezant naar dat waereldgedeeke.  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 104? ExtraB uit het Register der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der vereenigde Nederlanden. Venerls den 13 Juny 1783. /"\ntfangen een Misfive van Zyne Hoogheid den ^ Heere Prinfe van Oranje en Nasfau, gefchreven alhier in den Hage, den 12 dezer, daar by aan Hun Hoog Mogende kennislè gevende, dat door den Heer van Berckel, Hun Hoog Mogende Minister by de Vereenigde Staten van Noord-Ameri ka, aan Hoogfldenzelven verzogt zynde, om met het 's Lands Schip Overysfel, gecommandeerd door den Kaptein Rietnersma, naar Noord - Ame' ika te worden gebragt; Zyne Hoogheid gemeend hadde, conform het door de Heeren Gecommitteerde ter Admiraliteit, op den 29 Met laatftleden, aan Hun Hoog Mogende geadvifeerde, dat het convenabel zoude zyn om meer refpefl: voor de Vlag van dezen Staat te infpireren, daar by te voegen een Schip van 50, en een Fregat van 36 Stukken, en een ligt Vaartuig, en derhal ven de noodige orders gefteld hadde om daartoe in gereedheid te brengen 's Lands Schip de Erfprins, onder Commando van Kaptein Aherfon, 's Lands Fregat den Briel, door den Kaptein Bols, en het Brigantyn de Windhond, gecommandeert door den Luitenant Geverts, en dat den Heer van Berckel verzogt hebbende, dat de Zeildag van het voorfchreven Detachement mogt bepaald worden binnen deze Maand , Zyne Hoogheid niet ongenegen zoude zyn daar aan te voldoen, ware het niet, dat in de onzekere ftaat van de Vredes-Negotiatien, Hooggemelde Zyne Hoogheid zich bezwaard vond, om zonder Authorifatie van Hun Hoog Mogende Schepen van linie aan een zeker gevaar te exponeren, indien onverhooptelyk de Vredes • Negotiatien mogten worden afgebroken, verzoekende Zyne Hoogheid derhalven, dat Hun Hoog Mogende derzelver Bbbb 5 goed- AM* STEL» DAM. Geleide van den Gezant vae Berckel naar N. Amerik,  io5o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am-- st eldam. Geleide van den Gezant van Berd-el naar N, Amerik. goedvinden. Hem gelieven mede te deelen', op dat Hoogftdezelve dsdan den Zeiïdae: van de gemelde Schepen, of voor het Schip Overysfel, indien Hun Hoog Mogende niet goedvonden, dac meer Schepen in de critique omftandigheden naar Noord - Amerika wierden gedeftineerd, konde bepalen. .... Waarop gedelibereerd zynde is goedgevonden en verftaan , dat Zyrfe Hoogheid zal worden verzogt en geauthorifeerd, zo als verzogt en geauthorifeerd word mits dezen, om by 's Lands Schip Overysfel nog te voegen een Schip van 50, een Fregat van 30 ftuken, met een ligt Vaartuig, en de zeildag voor de gemelde Schepen zodanig te bepalen , als Zyn Hoogheid zal goedvinden. Hierop is den 16 dezer 's Lands Oorlogfchip Overijssel., onder bevel van den Kaptein Riemersma, uit Texel naar Amerika vertrokken, hebbende onzen Afgezant, den Heer van Berckel, aan boord" benevens 's Lands Schepen den Erfprins, Kaptein Aberfon; den Briel, Kaptein Bols; en de Kotter de Windhond; makende zamen een klein eskader uit. Gouda. Gelyk eenige op andere plaatfen, zo hebben ook hier ter ftede eenige Burgers by verzoekfchrift aan de Regeering verlof verzogt, om zig in den wapenhandel te oeffenen. De Regeering heeft eenige van hare Leden benoemd, om dat verzoek te onderzoeken, en de nodige fchikkingen te beramen. Het gevolg is geweest, dat den Burgeren hun verzoek is toegeftaan, en eene bekwame plaats ter  JAARBOEKEN, Juny, 1783. I051 ter oeffening in den wapenhandel aangewezen. Wy hebben hier voren, bl. 854—857, eenen brief en klagten dezer Stads Regeering aan die van Rotterdam medegedeeld; alsmede het antwoord der laatstgemelde. Zie hier het wederantwoord van de Goudfche Regeering aan die van Rotterdam, gedagtekend den 7 Mei, en aldus luidende: EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN! Met veel genoegen uit UEd. Gr. Achtb. misfive van den 22 April laatstleden, by ons ter zyner tyd ontfangen, vernomen hebbende de alle zints wettige indignatie, welke UEd. Gr. Achtb op eene wyze, overeenkomftig den aarden gewigt der zake, en onder eene nadrukkelyke bedreiging voor het toekomende, aan den Boekverkoper Bennet over zyn gepleegt misdryf binnen onze Stad, hebt doen ontwaar worden, kunnen wy niet nala ten UEd. Gr. Achtb. by deze, zynde de eerde gelegenheid , welke zig , door de indispofitie van twee onzer Medebroederen, zedert den ontvangst van UEd. Gr. Achtb. op de verpligtendfte wyze te bedanken voor den dienst, in dezen aan ons bewezen, terv.yl wy ons voor het toekomende op de verdere goede directie van-UEd. Groot Achtb. verlatende, dezelve ten allen tyde zullen tragten te reciproceeren. " Waarmede wy UEd. Gr. Achtb. in de befcherming Gods aanbeveelen en blyven Edele Groot Achrbare Heeren!, UEd. Groot Achbare goede Vrienden Burgemeefteren en Regeerders der Stad Gouda. RoTr Gouda. Dank- zfg&»g der Goudfche Regeeringaan die van Rotterdam.  105» NIEUWE NEbERLANDSCHË Rotterdam. Rotterdam. Den 3 Juny is hét nieuw gebouwd's Lands Oorlogfchip Rotterdam , van 60 ft. gefchüt, van de helling afgelopen. De Prins Erfftadhouder, en Hoogftdeszelfs Gemalinne,en Vorlyke Kinderen waren herwaards gekomen, om zulks te befchouwen, en zyn by den aankomst, even buiten de Stad, met eenen eereboog verwelkomd, hebben op het Admiraliteits Huis gefpyzigd, deeden na den maaltyd eene wandeling naar 's Lands Lynbaan, keerden weder naar de Werf, en zyn ten agt uuren naar 's Hage vertrokken. De toevloed van menfchen, by deze gelegenheid, was zeer groot. Gorinchèm. Den'16 Juny is by de meerderheid der Heeren van de Vroedfchap, in navolging van eenige andere Steden, het befluit genomen, om voortaan, ingevolge derzelver Privilegie, in het maken van Nominatien en begeven van Commisfien &c., op geene aanpry zingen, hoe genaamd, agt te geven. B r i e l l e. Den 2, Juny, des avonds om half zeven uuren, ontftond alhier brand in een Huis, ftaande op het Slagveld, naast de Zoutkeet, veroorzaakt door het fpringen van een kist met Kruid, in het vertrek, alwaar een Corporaai bezig was met fcherpe Patroonen te vul-  JAARBOEKEN, Juny, 1783. 1053 vullen. Door den geweldigen flag is hetf dak van het huis afgellagen, en het hout-i werk op de zolder, als mede een party monteeringen en andere goederen zyn in het huis verbrand. De Brand wierd door de fpoedige toegebragte hulp en wakkerheid der Burgery en van 't Krygsvolk fchielyk en gelukkig gebluscht, eh de naast ftaande Zoutkeet en woonhuizen zyn behouden gebleven. Maar de Corporaal rnet deszelfs Vrouw en een tweejarig Kind, zyn zoo deerlyk gebrand, dat men aan derzelver opkomst wanhoopt. "Enkhuizen. De dag van het uitzeilen der Haring-Schepen, ten getale van omtrend 60 Buizen, uit deze Haven, zo uit de Ryp als van deze Stad, beftemd zynde op Saturdag, den 14 Juny, 's middags ten iz uuren- zó is ter affmeking van den Goddelyken zegen over den lang gewenschte Haring Visfchery, en het behouden vaaren dier Schepen, de Buizen-Biddag bepaald op den 13, 's avonds te vooren. VER* IRIEL' E.  ro54 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran dering onder de hoo ge en lage Amte- haars, enz. i < j t ( VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. Zutphen. Den 25 Juny is alhier, in den ouderdom van byna 33 jaaren, aan de Kinderziekte overleden de Heer Mr. Goswin Verftege, Gncfanger Generaal van den Graaffchap. Zucphen. l eyd e n. Alhier is overleden de Heer Joban Lnrijhaan Brand, in leven Medicina; Doétor, en zeer beroemd Vroedmeefter binnen deze Stad. Amsteidaji. In Texel is op 'sLands Schip de Vyger, welke onder zyn bevel Rondt, overleden de Heer G. J>. van Harencarfpel Dekker, Kaptein ter Zee ten dienlte dezer JLanden, onder de Aimiraliteit te Amfteldam. Gouda, In plaats van den overleden Heer burgemeefter Mr. Dirk Mmelius Jonvkint, is door z. Doorl. Hoogh. den Heer Prins Erfftadhouder tot Burgemeefter dezer Sta l verkoren den Heer Dirk Daniël de Kedts Houtman. Brielle. Den 27 Mei is te Helvoetfluis in deszelfs s^fte jaar overleden, de Heer Albertus Joaannes S.indra, Oud Burgemeefter der Stad rSrielle, Leenman van den Lande van Voorne, Gommis van 's Lands Magazynen', Toeziender van de Vestingwerken en Havenmeefter te Helvoetfluis. Inziens plaatfe wederom is aangefteld en voor Gecommitteerde Raden den eed heeft afgelegd de Heer Mr. Rogier van Alderwereldt. Gokichem, De Heer Mr. Nicolaas de Gy. -Maar, Burgemeefter der Stad Gorichetn, heefc n Hun Hoog Mog. vergadering den eed afgelegd tls Ontranger van de Convoyen en Licenten alu'er. Zierikzee. Den 23 Juny is in den ouderlom van 51 jaaren en eenige maanden overleden le Heer Mr. J. de Jonge, in leven RaadenOudJurgemeefter der Stad Zierikzee, en Gecommiteerd in de Admiraliteit in Westfrieslanden 'tNoorerkwarter. Leeu-  JAARBOEKEN, Juny, 1785. 105S Leeuwarden. De Heer en Mr. Simon Binkes, Raad Ordinaris in den Hove van t nesland, door Zyne Doorl. Hoogheid benoemd xynde tot Secretaris van de Provmciaale Rekenkamer- f*") hebben de Heeren VolmaSten van het Kwartier der Zevenwouden by eenen brief van den 16 Mei ter vervullinge vandatopenüaande Raadheers Ampt de volgende Heeren ter Nominatie sebraet • Mr. Coert Lambartus van Beyma , Volmagt van Weildongeradeel; Mr. Ulrich Jan HuIer* Volmagt van Hennaarderadeel; en Mr. Johan Hendrik Voorda, Juris Civilis Protcsfor te Utrecht; met verzoek aan Zyn Doorl. Hoogheid daar uit de verkiezinge te doen: en heeft Hoogftdezelve bv eenen brief | van den.. Juny daar uit tot gewoon Raad in den Hove van Friesland verkoren den Heer Mr. Ulrich Jan Huber. _ Den 20 Mei 1783 is alhier zeer otiverwagt inden ouderdom van 0 jaren en 4 maanden overleden de Heer en Mr. fheodorus Tadema, regeerend Scheepen en mede Raad in de Vroedfchap dezer Stad. En is uit een overgezonden Nominatie door Zyn Doorl Hoogheid wederom tot Schepen ih deszelfs plaats voor het overige derdehalf jaar verkoren de Oud Scheepen Theunis Haakma. Tot Kaad ir de Vroedfchap is in deszelfs plaats door de Vroedfchap verkoren de Heer Jan Nieuwenhuis. Hulst. Door de Edele Mogende Heeren Ge deputeerden van Hunne Hoog Mogende, de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. ter beftelling van de Magiftraat in Vlaanderen, zyr voor den tyd van twee jaaren over den Lande var Hulfter Ambacht en 't rechtsgebied van dien aan gefteld: tot Burgemeefter, Adriaan Sebas t 1 aan van Fenema; tot Schepenen, Otti Obreen, Prasfident; Pieter van den Boogaart, Jo ban Benjamin Dignus van Vlisfegem, Adriaan An thony Wouters, Peter Lenshoek cn Ifaak Jacobus Te gelberg. ^ (*) Zie hier voren bladz. 931. Veranderingonder de hooge ëN laage Amtf- naars, enz. 1 s  Veran« sering; onder 4)e h00 ge en lage Amte- naars, enz, LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 23 Juny. Rotterdam den 23 Juny. by de Z. ZakJ by *t Laft Tarw Oude Zeeuwf. 26 a 30 8 Haver Vrief. Brouw 20 a 25 — Nieuwe dito 17 a24 8—— Gron. dito 17 a 19^ Rogge Oude. IS a 16 8 —— Zeeuw en Inl. 16 a ao .. Nieuwe 13 ai4 8 Paerdebqonen. 25 a 28 of by 't Laft. by den Steen. Uoekwtt op 154 ® a 23 oe VtAS Allerbeft 44 a 50 ft. èito, zonder wigt ai a22 ^ Beft 35 a 43 ft. mi ' ee Middelfoort 30 a 34 ft. — Gemeen 27 a 29 ft. —» Allergemeenst 20 a 26 ft. 105Ö NIEUWE NEDERL. JAARB. Juny 1781. ZasvanGent den 13 Juny. Gisteren hebben Hun Hoog Mog. de Heeren Gedeputerd 11 de Magiftraat verandert, en voor de volgende twee jaaren aangefteld: tot Burgemeefter de Heer Jean do Bon F au er, en tot Scheepenen de Heeren Anthony van Doeveren, Voor-Scheepen ; Hendrik Heunder, Sybrandus Haarsma, Pieter Lughten. Dr. Jo. hannes Anthonius Eltsman en Johan Hendrik Melm. Philippine den 11 Juny. Door de Heeren Gecommitteerden iuit de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal, gefchiedde heden de Magiftraats verandering dezer Stad, en wierdt aangefteld voor twee eerftkomende jaaren: de Heeren Jan van Cisteel Burgemeefter, en tot Scheepenen Hendrik van Kerkwyk Prefident , Abraham Voerman, Laurens Zynen en Hermanus van Baaien. Paramaribo, Na eene langduurige ziekte is alhier overleden de Heer Mr. Bernardus Texier, Gouverneur Generaal der Colonien van Surinamen; wordende dit om deszelfs bekwaamheid en goede hoedanigheden voor een merkelyk verlies gerekend.  -Nieuwe fsTEDERLANDSCHE JAARBOEKEN* j u l y. MDCCLXXXIII. GELDERLAND* Arnhem. De Burgery heeft zig ook in deze Stad Arnbyzonderlyk op de Wapen-oefFening hem; toegelegd. Den 21 July was de bepaalde dag, op welke zy zoude afvuren. De toevloed van nieuwsgierigen van de omliggende Heden en dorpen, was zeer groot. Ook bleef Jonkheer R. J. v. d. Capélhn tot de Marsch en Engelenburg, niet in gebreken, om die plegtige wapenfchouwing by te woonen, wordende by die gelegenheid, benevens den Krygsraad, plegtig ter maaltyd onthaald, door èenen Gemèensman Bekking. Na den maaltyd begaf zig ieder Officier naar zyne byzondere alarm-plaats, van waar zy naar de algemeene verzamelplaats, met vliegende vaandels, onder een goed muzyk en het roeren van trommen optrokken. De Burgery hadt gevorderd, • Cccc 'dar  ioóa NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. dat haar, by het uittrekken uit de Stad,, door de Krygsbezetting, krygseer of kryasgroet zoude bewezen worden; doch zulks is geweigerd. De Burgery buiten gefchaard zynde, vertoonde zig bovengem. Jonkheer v. d. Capellen, aan welkèn terftond de Coionel en andere Officieren hunne opwagting gingen maken. Nadat de wapenoeffeningen waren afgelopen, begaf zig de ganfche gewapende Burgery, met groene takken vercierd, naar eene ruime opgeflagen Tent, en drongen Jonkheer van de Marsch om ook binnen dien Tent te treden : het welk Zyn Ed. aannemende, rykelykgehoezeed wierdt. De fchoone Kunne bragt ook door hare tegenwoordigheid aan dit blyde feest niet weinig luifter toe. Het ganfche Lichaam van gewapende Burgers wierdt met een dronk wyns verfrischt. De wenfchen of conditiën, welken men onder het drinken is indagtig geweest, zyn ons, zo wy vertrouwen, van eene welonderrigte hand, aldus opgegeven. De eerfte dronk was de Vrywilligers van Arnhem. De tweede de Stad van Arnhem. Vervolgends de gewapende Burgery van Deventer, en Leyden. — De gezondheid van Burgemeefter Umbgroeve. — Alle Patriotten. — Op den goeden uitflag der voornemens van Arnhems Burgers. — Het wel gelukken der pogingen van alle Patriottifche Regenten. Waarop het appèl gellagen wordende, begaf ieder Burger zig wederom naar zynenpost in 't geweer, en trokken zy gezamenlyk ftedewaarts. Deze plegtigheid is ook bygewoond door  JAARBOEKEN, Jtify, 1783. 1061 door eenige afgezondene uit de Zutphenfche Burgery, ook van Groningen en Deventer. HOLLAND. Dordrecht. Den 19 July is alhier van de Werf van den Scheepstimmerman Spaan, een Oorlogfchip van 64 Hukken, genaamd Dordrecht, zeer gelukkig in 't water gelopen, Haarlem. De Prins'en Prinfesfe, en de Vorftelykc Kinderen, zyn den 1 dezer maand uit 's Hage alhier met een groot gevolg aangekomen, hebben op de Kermis gewandeld, en zyr met het Jagt tegen negen uuren des avond: wederom vertrokken. De algemeene Vergadering van' den Huis houdelyken of Oeconomifchen Tak, heeft dei 18 tot den 26 Juny haare jaarlykfche zamen komst gehouden, en daar in de volgend' beloningen en eerpryzen toegewezen: A an den Heer Mattheus Hesfeling, V. D. M. t Huizen in 't Gooiland, voor het Antwoord o] de Vraage wegens het uitvinden van eene nieuw Verwftof uit een Plant, bier te Eande groeijecde de tweede Goude Medaille. Aan zeker Fabrikeur van Tapyten, uit Koehai gemaakt, van Breda ingekomen, »a Dukaten. Ook voor dito aan facobys van de JVyngaerd t Delft, 4 Dukaten. Cccc 2 Al Ark--- j3em. l ) 3 ■ t e 9  io6a NIEUWE NEDERLANDSCHE Haarlem. Premien van den Oecono tnif.Tak, Als mede aan laatstgemelden voor het namaaken van Schotfche Tapyten, 12 Dukaten» En voor de nagemaakte Smirnafche Carpetten , 16 Dukaten. Aan Leonardus van Roy te Oorfcbot, voor het maaken van Vilt voor Vesten of Caraizoolen, 10 Dukaten. Aan Carel Ludwig Gebhard te Amfterdam, voor het maaken vanHajrfpe!den,a!s de buitenlandfche, 12 Dukaten. Aan Mejuffr. M. D. T, Heimbroek te Utrecht, voor haaren betoonden yver ten beste van het Al. gemeen, in het oprichten van een Fabriek, waar door zedert 19 Maanden een groot getal Menfchen aan 't werk geholpen zyn, Dukaten. Aan Chr. Minner in 's Bosch, voor zynen vlyt en yver in het maaken van Bierglazen en Wynkelken enz. ter evenaaringe van de Engelfchen, 50 Dukaten en de Zilvere Medaille. Aan Jacob de Lange en Lambert Jansz. Raas, woonende te Huizen in 't Gooiland, wegens het uitvinden en edelmoedig bekendmaaken van hunne nieuwe manier om Haring met dryvende Schakels te vangen, elk 60 Dukaten, als mede aan ieder een Zifvere Tabaksdoos, gemaakt by wyze van een Haring. Aan Hermanus de Thoméze enComp. te Haarlem,, voor het oprichten van een Fabriek en het Fabriceeren van rood, groen, geel en blaauw Saffiaan Leder of Maroquin. : Als mede vóór het oprichten van dito Fabriek aan Simon Hoüerhoek, Mr. Looijer te Schipluiden, niet als minder in qualiteit dan de vorige, maar alleen om dat te laat was gemeld, eene remuneratie van 25 Dukaten. Aan den Heer J. B. de Fries te Harderwyk, voor het zenden van Fluizen Wol in de Provincie Gelderland gewonnen, een Zilvere Medaille en 6 Dukaten of 12 Dukaten. Uit de Provintie Utrecht aan Arie van Lunteren te Doorn, voor de beste Vluizen in qualiteit, de Süvere Medaille en 6 Dukaten of 12 Dukaten.,  JAARBOEKEN, July, 1783. 1063 Aan Tennis Legemaet insgelyks te Doorn, voor de I tweede Vlulzen in -qualiteit, de Zilvere Medaille 1 en 2 Dukaten of 8 Dukaten. En aan Arien Schim me/te Oostbroek voor de derde Vluizen in qualiteit, de Zilvere Medaille of 6 Dukaten. ' Üit de Provintie Overysfel, aan Gerrit Laaring' de Zilvere Medaille en 6 Dukaten of 12 Dukaten, * voor de beste Vluizen: En aan A/bert Jansfen de Zilvere Medaille en * Dukaten of 8 Dukaten voor de tweede in quaüteic. Beide woonende in den Aan Rmbert Ramaer te Zwol, voor het beantwoorden der Vraag over de beste middelen om het vooitreelen der Byen te bevorderen , het verbeteren dt r Inlandfche Honing, en beter gebruik van 't Honingwater,de Goude Medaille en 25 Dukaten of 7f Dukaten. Aan den Schryver van het Antwoord op voorn. Vraag, welke zich bediend heeft van de Zmfpreuke Miscendum utile Dulci, de kleine Goude Medaille. • '„ . . „, Aan den Zender van de Snyroeitjes voor Hu. weelweevers, onder de Zinfpreuk 'Tot Nut ( N. 135, bl. 59.) 50 Dukaten, onder zekere voor» waarden. . Aan den Zender van een Model ter beantwoording van de Vraag op de verbetering: der Ophaalbruggen , onder het Devis Pour l'Utilité Publicque, de Goude Medaille of 50 Dukaten. En aan di-n , welke een tekening gezonden heeft ter beantwoording van dezelve Vraag, onder de Zinfpreuk Votre gout d fervi de Regie d mon Ouvraeeven. En aan dei Zender der twee Modellen van Zaagmolens, ti Prosrelïum operis en tot genadigheid, komende be: den van J. Timmerman te Haestrecht, dewelke Üe beide beloofde Zilvere Medailles zyn ter hm ^Ook is zedert de voorgaande Algemeene Vergr derinae van 178a wegens denOeconomilenen la gegeeven ^^^^ Kerkhoven te Bolsward, een Zilv< re Medaille en 25 Dukaten, voor.het maaken va Onderbanden van Rottingen, evenaarende de Bu £eDeB Mgemeene Vergadering heeft nog goedgi vonden aan 't Publiek bekend te maaken het yo ^Mzoo deeze Vergadering wordt geïnformeerd dat nadeelige gerugten, waarfchynlyk door kwaai will'gen, ten opzichte van het debiteeren van vreet HAARLEM- Premien van den Oeconomi/,Tah t | i l n i- U 1 l1le  ioó* NIEUWE NEDERLANDSCHE Haar- de Manufaéluuren voor inhmdfchedoor Winkeliers, lem. de Premie van den Oeconomifchen Tak genietende, in het publiek worden verfpreid, is gerefolPremien veer~d> dat bv a'dien iemand mocht in ftaat zyn, van den aaD 3e Akemeene Vergadering te doen blyken, dat Oecono- ?en zodar,ig Winkelier zich aan het direttelyk of mif.Tak ^d'^ïelyk debiteeren van vreemde Waaren, e» ' cept die geenen, welken by de Prysvraag zvn uitgezonderd, heeft fchuldig gemaakt, als dan de Premie aan de Winkelier, voor dat Jaar beloofd, aan den eerften ontdekker zal worden gegeevcn. Ook zal de Oeconomifchen Tak jaarlyks, tot weder opzeggens toe, eene Somme van vier duizend Guldens afzonderen, om daar voor ten dier.fte der Koopvaardye en Visfcheryen deezer Landen , alle Jaaren uitterusten een honderd behoeftige Jongelingen, boven twaalf en beneden zestien jaaren oud, binnen de Republiek geboren, en tot de Zeevaart genegen, mits dezelven nooit gevaren, en reeds by den eenen of anderen Schipper dienst genomen hebben. Deze Uitrusting zal voor eens gegeeven worden, ter Somme van agtentwintig Guldens aan elk Jongeling, en van zes Guldens tot een Premie naa volbrachte reize, wanneer hy zich w>l gedragen heeft, en ten minften negen Maanden in dienst is geweest. Daar en boven zal aan de Ouders, Voogden, Armbezorgers of Godshuizen, (des begeerende) voor het aangeeven van elk zoodanig Jongeling geiyke Somme van zes Guldens vereerd worden. Men zal zich \a alle plaatfen van deeze Republiek kunnen aandienen by den Secretaris van het Departement des Oeconomifchen Taks, indien aldaar een Departement is gevestigd, en anderzints aan eenen der naastby gelegene Departementenzullende, wanneer het getal van honderd Jongelingen voltallig is, de overfchietenden voor het volgende Jaar preferabel zyn. Hier mede zal een aanvang gemaakt worden na primo September eerstkomende. Voorts  JAARBOEKEN, July, 1783- i°6ö Voorts heeft de Algemeene Vergadering geno-1 men de volgende Refolutie: _ . 1 Aan elk der drie eerfte buitenlandfche 1? abrikeurs , die zich binnen deeze Republiek etabhsfeeren, tot het maken van zodanige Stukken,als, tot het te zamen ftellen van Zak-Uurwerkenno-, dis zvn, en tot hier toe van Ger.eve of elders worden ingevoerd, 3 of meer Knegts boven iö Taaren oud, geduurende een geheel Jaar in t werk houd, eene Premie van 200 Dukaten, te betalen alle drie Maanden de gerechte vierdepart of 50 Dukaten, of daarenboven aan elk derzelver jaarlyks geduurende de zes eerstvolgende Jaaren, voor ieder Knegt van voorfchrevenen ouderdom, welke hv boven het getal van drie Perfoonen in d< gemelde Fabriek «aan het werk zal gehouden heb ben, nog een Premie van 20 Dukaten, mits b] behoorlyke getuigfehriften blyke, dat dezelve he geheele Jaar door in die Fabriek zyn gebruikt ge vVfiCSti Heeren Directeuren zullen daar en boven aai ieder zodanigen Fabrikeur, mits dezelve by zyn aarkomst alhier behoorlyke blyken van kundighei eeeve, tot fchadeloosftelling der reiskoeten e overvoering van het noodige Gereedfchap,afge< ven eene Somme van ao Dukaten voor ieder Knegi Die na deze Premie wil dingen, moet zich aai melden by den Heer Algemecnen Secretaris w der Aa te Haarlem. Eindelyk de Beantwoorders der Prysvraagen < Toezenders van Stukken enz., welkers Billettc ros niet zyn geopend, en hier boven geme ftain, om dat hun de volle Premie met is toeg kend, of door welken aan een of ander vereisc te nog niet voldaan is, gelieven,zo zy begeer* bekend te zyn, tot het openen hunner Billett ten fpoediefte vryheid te geeven aanH.H.D. ten einde 'hun het beloofde te doen toekomen, Dit Jaar zyn weder Premien op het bpmwe uitgeloofd, mitsgaders verfcheiden Prysvraag Ia Alt» ,EM. °remitn >an den ~)ecofiO' mif.Tak* t 1 'i ï 1- n n u td 1:n;n 3. rk en  io?o NIEUWE NEDERLANDS CHE Haartm. i gecontirmeert ofte geamplieert, en veele Nieuwen daarby gevoegd, het welk alles nader zal bekend gemaakt worden in de nieuwgearrefteerde Prvsvraagen, welken, zo fpoedig mogelyk, by-J.van TValré, Drukker van den Oeconomifchen 1 ak te Haarlem, zullen te bekomen zyn. Ook hebben de Beftierders van het Vaderlands Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, opgericht in den jaare 1781, bekend gemaakt, dat zy op Maandag den 28 July, 's morgens ten 10 uuren, in het St. Pieters Gasthuis te Amfteldam, en op Saturdag den 2 Augustus, ten 12 uuren, ten huize van den makelaar Dirk Wynands 3 te Haarlem, wederom betaalinge zouden doen van de toegelegde gelden aan de Weduwen van de Zeelieden, zo die in dienst van den Lande gefneuveld, als die met het fchip de Unie verongelukt zyn, als mede aan zodanige verminkte perfoonen, als in het gemelde Fonds zyn aangenomen : en vermits Beftierders tot hun byzonder genoegen, ondervinden dat hun befluit om zich ook met de onderfteuning der Weduwen van de verongelukte Manfchap op gemelde bodem te belasten , de goedkeuring hunner Mede-ingezetenen heeft mogen wegdraagen, en eenigen van dezelve zedert dien tyd het Fonds met milde giften befchonken hebben;zyn Zydierïalvcn van voorneemen, om dat befluit ook nittebreiden' tot de Weduwen der Schepelingen, die met 'sLands Schip de Zeebaars zyn Dmgekomen,in vertrouwen, dat zy door den jyftand hunner Landgenooten by aanhouden- heid  JAARBOEKEN, Juhj, 1783» i$7* beid in ftaat zullen blyven gefteld, om aan hun yverig verlangen, tot bevordering van den Vaderlandfchen Zeedienst, te kunnen voldoen. 'sGit avenhage. De Heer Brandtfen heeft te Parys aan 'Js Konings Staatdienaars kennis gegeven van zyne waardigheid als Tweede Afgezant, of Ambasfadeur aan het Hof van Frankryk, van wegens de AlgemStat der Vereenigde Nederlanden, en heeft in die hoedanigheid gehoor by den Koning gehad. Verders wordt omtrend de tekening van de voorlopige Vredenspun ten tusfchen Groot Brittannie en dezen' Staat weinig gevorderd. Het welk voornamenlyk daar aan wordt toegefchreven, dat de Engelfchen blyven aandringen op den afftand van Negapatnam, waar toe de Nederlanders nie kunnen befluiten. De Heer Tor, die voormaals met de zaken van de Republiek te Venetien is belast geweest, is heimelyk naa: Londen gezonden, om, ware het mogelyk. het Hof van Groot-Brittannie over te haaien om van Negapatnam af te zien. Dog fchooi al eene groote fom daar voor is aangeboden zo is nogthands deze poging te vergeefscl geweest. Van hoe veel gewigt dfeze bezit ting voor de Oost Indifche Maatfchappy is kan uit de Memorie dier Maatfchappy, hiei voren bl. 244—257. medegedeeld, opge naakt worden. Onderwyl is van wegens he Franfche Hof aan dezen Staat verklaard, da Hun Hoog Mog. zig dezen maand moeite: be ElAAE» LSflti 1 i » 1  ioji NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha' ge. bepalen; dat anders het Franfche Hof met 1 Groot -Brittannie de Vrede zoude fluiten. Onderwyl hebben zommigen wederom het vertragen van het fluiten der Preliminaire daar aan toegefchreven, dat het Hof van Frankryk, met medeweten vaiï dat van GrootBrittannie, zyne bemiddeling aan Rusland, nopêns de vorderingen van dat Plof tegen den Turkfchen Keizer, heeft aangeboden. Waarop het antwoordt van Rusland verwagt wordt j dog het welk niet gunftig kan verwagt worden, aangezien de Keizerin van Rusland haare Zeemagt in de Middelandfche Zee wilde vergroten, en de Koning van Frankryk verklaard heeft, zulks niet gaarne te zullen aanzien, De Goedkeuring en Bevestiging van het verbond van Vriendfchap en Koophandel, het welk in 't afgelopen jaar tusfchen deze Republiek, en de XIII. Vereenigde Staten van Noord Amerika, gefloten is, is tegens die van de Staten uitgewisfeld door den Heer Dumas, dié, geduurende de afwezigheid van den Noord Amerikaanfchen Afgezant J. Adams, met de zaken van die nieuwe Republiek belast is. De Heer Bercnger, belast met de zaken van het Hof van Frankryk, heeft die uitwisfelingen bygewoond. Zyne Doorlugtige Hoogheid, de Heer Prins Erfftadhouder, den 4 Mei eenen brief aan H. H. Mog. hebbende gefchreven, wegens het getal fchepen, het welk, indien de Vrede met Engeland gefloten wierdt, dit jaar  JAARBOEKEN, >/y, 17Ö3; i°7 'jaaf nog in dienst behoorde gehouden t< worden (zie hier voren bl. 76$.); is daar bp den fi der afgelopene maand Juny by H H. Mog. het volgend befluit genomen: ExtraÏÏ uit het Register der Refolutien Van dl Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Lunce den 2 Juny 1783» De Heeren van Lynden van Hemmen.en andere Haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Zee, hebbende, ingevolge eh tot voldoeriinge van derzelver Refolutie commisforiaal van den 6 Mei laatstleden , geëxamineert een Misfive van Zyne Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau, gefchreeven alhier in den Hage den 4 daar te vooren,houdende eenige conGderatien over het getal der Schepen, welke, in kas de Vreede mogt worden gefloten, dit jaar nog in dienst zouden gehouden moeten worden. En daar in genomen hebbendé de confideratien en het advis van de alhier aanweezende Gecommitteerden uit de refpeétive Collegien tér Admiraliteit dezer Landen; hebben ter Vergadering gerappor. teert dat zy Heeren Gedeputeerden met voorkennis en goedvinden van Zyne Doorluchtige Hoogh. van advis zouden zyn, dat, behalven de Schepen, reeds gemeld in het Rapport van den 31 Maart dezes jaars, dat niet zouden behoeven te worden in ïn dienst gebragt, namentlyk: 6 Schepen v\n 70, 6 van 60, 3van 5°» 1 Fregat van 40, en 1 van 20 Stukken Kanon. En die ook by het confent van de Heeren Staten van Holland en Westvriesland, in de Petitie van d-m Haad van Staten van den 28 January 1783,den « Mei by Haar Hoog Mog. ingebragt, daar van ivt\ uitgezonden, en daar mede alle de Provinciën f B Dddd haare i '. 's'Gua- venha" ge. Befluit van de Algem. Stat. we. gens de l'chepen in dienst te houden.  io74 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage» Befluh van de Algem. Stat. wegens de fchepen in dient, te houden. haare Confenten in de voorfz. Petitie, in navol* ging van Haar Edele Groot Mog. zouden kunnen verminderen: Nog, wanneer de Vreede gefloten mogt worden, zoude kunnen worden gemenageerr, . ofte agtergelaaten de Equipage van een Schip van 70 Stukken met 550 Man by het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, en twee van 60 Stukken en 450 Man ieder, by het Coilegie ter Admiraliteit in Westvriesland en het Noorder Kwartier, indien ten fpoedigften aan hetzelve kon worden aangefchreLven, om, uit de Manfchap, by Hun, voor drie Schepen van die Charter opgeworven, te formeeren de Equipage van een Schip van 60 Stukken, bemand als in Vredestyd, volgens: Haar H. Mog. Refolutie van den 31 Maart dezes jaars, met 350 in de plaats van 450 Hoofden, op dat hetzelve mogte refolveeren, om op het welbehagen van H. Hoog Mog. zodanige operatie met overleg van Z. Hoogheid nog in de loopetide maand werkftellig te maaken; dcch dat alzo het voornoemde Coilegie dan over zoude hebben', en zoude moeten afdanken 2,<5o Man, waar aan, zedert dat zy dienst hebben genomen,Soldyen verfchuldigt zyn, en zullen moeten worden betaald , behalven de Kostpenningen voor derzelver onderhoud, en de Vaartuigen, die het Coilegie heeft gehuurd tot berging vaft dezelve, totdat de Schepen gereed zouden zvn om ze te ontfangen; alles uit.'eeverende depenfes, die het Coilegie, indien de Schepen in dienst waren gekomen, ten minften gedeeltelyk zoude hebben gere* couvreert uit de drie Maanden gratificatie, die voor Schepen van nieuwe Werving gealloueert worden, dog waar voor mitsdien als de Schepen niet in dienst komen , aan het voornoemde Coilegie zouden behooren te worden geleden twee Maanden gratificatie voor 260 Hoofden a 40 Guldens ieder maand. — Dat verder zoude behooren te worden gecontinueert, zo als reeds een begin is 'gemaakt, met het afdanken van alle Wagtfchepen en Uitleggers, en zo dra haar dienst gemist kan worden, zouden kun.  JAARBOEKEN, Juïyt 1783= iü75 kunnen cesfeeren de Tafelgelden van eenige Vlagofficieren , en opgebroken worden de Hospitaalen, en buiten dienst gefteld de Hospitaalfchepen. Dat verder, voor eerst, aanftonds van de binnengaats zynde Schepen afgedankt zouden kunnen worden, by het Col'egie der Admiraliteit op de; Maaze, een Schip \fia 60 Stukken, 450 Man, en . een Fregat van 40Stukken, 300 Man, tegenswoor-, dig in Texel leggende, zo dra dezelve in de Goeree zullen zyn wedergekeert,en verder een kleine Kot-' ter met 12 Hoofden en een Bomfchuit met 20 Hoof- J: den. —- By het Coilegie ter Admiraliteit te Am- • fterdam, 2 Schepen van 60 Stukken, 900 Man,, en een van 50 Stukken, 350 Man; En by het Coilegie ter Admiraliteit in Vriesland, een Advis-Jagt van ia Stukken, 60 Man; ten anderen een Schip van 50 Stukken, 350 Man, en een Fregat van 36 Stukken, 230 Man, van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, leggende in Noorwegen, aan Welke reeds ordre is gezonden om te repatrieeren; zo dra dezelve in Texel gekomen zullen zyn; ten derden, aanftonds by haar rerour de navolgende Schepen, die reeds eenigen tyd in de West-Indièn zyn geweest, en ordre hebben om te repatrieeren ; van het Coilegie ter Admiraliteit op de Maaze, een Fregat van 20 Stukken, 150 Koppen, en een Kotter van 20 Stukken ,100 Koppen,- van het Collegia ter Admiraliteit te Amfterdam, een Schip van 60 Stukken, 450 Man, en van 50 Stukken,300Man; een Fregat van 36 Stukken, 230 Man, en 2 van ao Stukken, 150 Man ieder, te zamen 300 Man; ten vierden, mede byretoer, dog wat laater, hec zy dan in bet Najaar, of zo dra de Schepen by open water kunnen binnen komen , de natenoemene Schepen, die zich alle in de West-Indien bevinden, en laater als de eerstgenoemde, of tot aflosfing van dezelve, van hier zyn vertrokken; van het Coilegie ter Admiraliteit op de Maaze, een Advis-Jagt van 12 Stukken, 60 Koppen; van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, een Schip van 30 Stukken » 350 Man; drie Fregatten van 30 Sr. Dddd 2 t'jo 'sGra- VEJN HAGE. Befluit 'an de 4lgem. Stat. we*ens de chepen 'n dienst ehott' ïeru,  ü 'sGh\- vebhage. Befluit van de Algem. Stat. we, gens de jchepen in dienst te houden* voor, otte met ïviei 1704 ^ Stukken 230 Man, en een van 20 Stukken 160 Man; van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, twee Fregatten van 20 Stukken ieder met ïoo Man, te zamen 320 Hoofden. Dat al verder zoude behooren te blyven, of te worden geaffeóteert, tot het overbrengen van den Heer Minifter Plenipotentiaris gaande naar Noord Amerika, en om de Vlag van den Staat aldaar te vertoonen; van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, een Schip van 60 Stukken en een van «o Stukken, met 450 en 350 Man refpeftive; en van het Coilegie ter Admiraliteit op de Maaze, een Fregat van 36 Stukken 230 Man, en een Brigantyn van-oStukken 100 Man, dewelke na de gedaane reize'mede retourneeren cn afgedankt zouden kun- nen worden. . . Dat men daarentegen zich niet kan voordellen, dat binnen den tyd van de loopende Petitie, of  JAARBOEKEN, Jtiff, 1783. *o? Orst Indiën; namentlyk van het Coilegie ter Ad niiraliteit op de Maaze, een Schip van 60 Stuk ken 450 Man; van het Coilegie te Amüerdam.eer Schip van 50 Stukken 4-so Man, onder den Kaptein Commandeur van Braam, en een van 50 St, Man; van het Coilegie ter Admiraliteit v in Zeeland, een van 50 Stukken 35° Man; van 't Coilegie ter Admiraliteit in Westvriesland en hei Moorder Kwartier, een Fregat van 40 Stukken 30c Man 5 en van het Coilegie ter Admiraliteit in Vries land, een Fregat van 36 Stukken 230 Man. Pat deze Schepen daarentegen zeer verre zul'en moeten overdienen en betaald zullen behooren te worden, gelyk mede de Premien, die zy zullen moeten fpendeeren tot aanwerving van Manfchap tot fuppletie van Dooden en andere Defecten van de Rol, uit het Geld, het welk door den minderen dienst van de voorgenoemde en natemcldene Schepen in de Petitie zal overblyven, en als eer byzonder en fingulier Esquader geconfidercert zullen dienen te worden; zo dat, offchoon dezelve niet t'huis zullen kunnen weezen, de laitfte termyn van den twaalf maandigèn dienst, waar vooi zy geëquipeert zyn, aan de Collegien ter Admira liteit betaald zal dienen te worden, met het einde van dien tyd, en van daar gereekend in te gaan, er met het retour der Schepen te eindigen een tweedi dienst als een gevolg van den Oorlog, extraordi nair buiten de ordinaire Vreedens Equipage, egte niettemin quotensgewyze, over de zeven Provin cien betaalbaar, als voorfz. is, uit de vaceerendi Gelden der voorfz. Petitie. Dat al het voorfz. aangemerkt wordende als ex traordinair ter zaake en gevolge van den Oorlog de dan overblyvende 25 Schepen van de geprojec teerde Equipagie, mitsgaders eenig klem Vaartuij (offchoon dit maal in Charter excedeerende het or dinaire, het geen nu niet anders mogelyk is, or dat meest alle de Fregatten uit zyn, lang gedien hebben, en by retour noodzaaklyk in de Dokke gebragt en gerepareert zullen moeten worden,) zoi Dddd 1 d« 7 . 'sGra- .venha" i ce. Bejluh van de Algem. Stat. wegens de fchepen in dienst te houden. 1 1 1 tl n  io?3 NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra- venhage. Be/lui yan de Algem. Stat. we gens de fchepen in diens, te hou. den. den dienen te worden aangehouden, en nog eenigen tyd in dienst gecontinueert; zoo egter, dat tot menage der kosten van die Shepen, en ook van de Schepen, die van de bovengemelde deftinatien, t de Oost Indiën uitgezonden:, nog binnen Gaats zyn, indien de tyd het voor haar vertrek toelaat, zouden kunnen worden afgedankt de Manfchap- . pen, daar de Schepen van Linie, mitsgaders de Fregatten van 40 Stukken, geduurende den Oorlog, mede bemand zyn geweest, boven den voet ■ voor den tyd van Vreede, op den 31 Maart dezes jaars voorgeflagen. Dat uit de voorfz. dan overblyvende 2? Schepen , zouden kunnen worden geformeert drie Esquaders, ieder geleid wordende door een Vlag-Officier : Voor eerst een kruisfend Esquader in de Noordzee, tot exercitie en bekwaming van Officieren en Gemeenen in de manoevres van een Vloot: Het welk alleenlyk voor den Zomer zoude dienen te worden aangehouden, en tegens het Najaar, tot merkelyke vermindering der kosten, als fparende ruim zes Maanden, ofdegrootfte helfte der kosten, invallende, zoude kunnen worden afgedankt; daar toe dan zoude, na reductie der Manfchap, ondereen bekwaam Vlag officier kunnen worden gebruikt van het Coilegie ter Admiraliteit op de. Maaze, een Schip van 60 Stukken met 350 Man, een van 50 Stukken met 300 Man, een Fregat van 40 Stukken met 270 Man, en een Kotter met go Man, en drie Vaartuigen van Advis, die pas opgeworven zynde, niet gevoeglyk afgedankt kunnen worden, zonder 435 maanden te dienen, en de kosten weinig vermeerderen. Van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam, een Schip van 70Stukken met 450 Man, een Schip van 60 Stukken met 350 Man, een Fregat van 40 Stukken, als een Schip van 60 Stukken bemand met 350 Hoofden, te zamen voerende 11 jo Koppen, en een Fregat van 40 Stukken met 270Man. Van het Coilegie ter Admiraliteit in Zeeland, een Schip  JAARBOEKEN, Juj, 1783. Ï07S> Schin van 60 Stukken met 350 Man, en van het rSkJe ter Admiraliteit in Westvriesland, een , AdSgt van 40 Stukken met 60 Man, en 50 t ^Sr^itTtn tweeden, ^etoneojjr- Sï van Barbaryen kan doen omzien, aldaar te Kust van c"uiiy wordende door een vertonnen, het we"< f lel^0^ de kunDen worfiSg eyt^dXefzo^as doenlyk na open SJTTU alMer moge recourneeren ^ of althans een goed deel «Jaai ^ om ^ mogten worden geoordeeld « £f J/_arJJS^Kust $Ï^W^£n einde gedaan zul- ieDnïhrarDtoe ÏÏSdS' kunnen worden gedefpi Dat aaar uw , . Admiraliteit op d< dee,t van het Coilegie ter * Maaze, 2 bcnePe"/o°^ken a«0Man, vanhe S,efo Statten 459.M,n, ï"k^ het ymegic c Man, en een van 5 IS wSnThouden : Van het Coilegie ter A SS oP cle Maaz,, een Fregat van 40 S* iGra- EnïIAE. Befluit an de ilgem. stat. wegens ds rchepen 'n dienst ',e houden. > 1 1 n 3 r o i> a- i- in k:n  *o3o NIEUWE NEDERLANDSCHE VGra- ken 270 Mao, en een Advys-Vaartuig van nMan ^/.w-ken 230 Man, en een van ?o Snkk^ met 160 de r^eidzelS e° ™a ture ter Zee, zonder verflaauwing met allen «ï»» teVc^fJK/6 2ettCn' -^engdeffizaatnnbtS 5^ m» » -e b[yV£D' terw^1 ^ders met den r Md de meeste en beste Schepen hadden moeten we?den afgedankt; ordres hebben moeten geeven tothet revicluaheeren der Schepen, dat be! bïlvken ahoos gebruiklyk is, dat de* Officieren dR?. nen haare geordonneerde Vicluaiietyd afgedankt worden, haare V,<5tualies, die zy over hebben wfeVnreD\niet dat gevolg,-dac Wie pSSi weruen verkogt, en aan de Officieren betaald tef liT 1Ekc\°PPryzen: Dat vervolgens dierd te worden geadmitteerd, dat de Collegien na dien tyd der afdanking, waar mede dedSt ces vanrtHiPinteekeD,ng breD8cn en betaald worden, van die mkooppryzen, alleen refiilteerende uit de vroegere afdanking tot beneficie der PmvinSe. ' len anderen, dat eenige Schepen, vooral rffp naar de Middelandfche Zee gefchikt zvn nog niif yolkomen gereed zynde,en ieder^ anXè oTS5 retour  jaarboeken; juiy, i7%3. ï0§i jetour uit de West Indiën, zonder dat men pre cies genoeg weet, wanneer zy t'huis zullen zyn, het niet wel doenlyk is geweest een raming te maaken van tyd en kosten dezer Schepen : Dan dat zigtbaar genoeg is, hoe vee! by dit Plan zal werden gefpaard van het Oorlogsplan, en dat van zelve fpreekt, dat de Provintien niet verder betaalende als de Schepen dienen, zy niet vervangen kunnen worden door de ruimer confent tot de gepetitioneerde fomme, en daarom dan ook ver wagt, en op het fterkst geinfteert moet worden,' dat de gezamentlyke Provinciën, hoe eerder zo beter, gave Confenten zullen gelieven in te brengen in de Petitie van den Raad van Staate van den q8 January 1783, met vermindering van de kosten der Schepen, niet in dienst gebragt zullende worden , en yan het pro rato van dien tyd dezelve minder zullen dienen, alszy gebragt waren op de Tabellen, waar na de Petitie is gecalculeert, en alle andere Artikelen van kosten dezer Equipagie op gelyken voet; des dat uit het profyt daar van, gelyk boven gemeld is, ook zaj worden betaald, het geen de Schepen naar de Oost Indien 'langer zullen uitbly ven en meerder zullen kosten als waar voor by de Petitie was gezorgt, zullende de Oorlogs Equipagie verder daar méde kunnen worden gehouden voor afgelopen, en voor volgende Vreedens Equipagien aparte Gelden gepetitioneert moeten worden: Maar dan ook, op dat geen onzekerheid daar omtrent plaats grype, en alles niet wederom op den ouden en voorigen voet tot verval kome, en de even opkomende Marine van den Staat niet van alle voédzel beroofd, noch fchielyker verdwyne, als zy is opgekweekt, ten fpoedig. Ren by de hand genomen,en tot Refolutie gebragt dienen te worden, de deüberatièn van den 31 Maart dezes jaars, raakende de vaste Equipagien in tyd van Vreede. Dat eindelyk van de te neemene Refolutie kennis zoude dienen te worden gegeeven aan Zyne Doorluchtigheid den Heere Prinee van Dddd 5 Oran- 's€aAr v'ENHAGE, Befluit van de Algem. Stat. wegens de (chepen in dienst te houden.  jo8a NIEUWE KEDERLANDSCHE ?sCra. venba ge. Befluit van de AJgem. Stat. wegens de fchepen in dienst te houden. Orange, met verzoek, om met de intentie van Haar Hoog Mog. te willen mede werken, en de nodige ordres aan 's Lands Officieren te willen geeven, op dat de fchikkingen, daar by gemaakt, op de convenabelfte wyze effect, mogen forteeren; en dat voorts ook daar van aanfchryvinge zoude dienen te v/orden gedaan aan de Collegien ter Admiraliteit, om haar, zo veel hun aangaat, daar na te reguleeren. Waar op gedelibereerd zynde, hebben de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelderland, Zeeland, Utrecht, Vriesland, Overysfel en van Stad en Lande, het voorfz. gerapporteerde copielyk overgenomen, om in den haaren breeder gecommuniceert te worden. En heeft den aanweezenden Heer Gedeputeerde van de Provincie van Holland en Westvriesland aangenomen zich daar op Dader te zullen verklaaren. Accordeert niet het voorfz. Register. Schoon de Prins Erfftadhouder eenen brief aan de Staten wegens den Hoogen Krygsraad en het Krygsregtsgebied gefchreven heeft, (zie hier voren bl. 983, en volgg.)zo hebben egter H. Ed. Gr. Mog. by meerderheid van [lemmen by hun reeds genomen befluit volhard. Hunne Ed. Gr. Mog. hebben ook toegeftemd in de voortduuring van de verhooging der foldy, zo als die thands betaald wordt, tot den laatften Augustus aanftaande. Ook is geraadpleegd over de zaak van den gevangen Vaandrig de Witte; en over den inderftand van 14 mülioenen, welke de O, Cnd. Maatfchappy gevraagd heeft; hebbende 3e Staten dezer Provincie befloten, by voorraad 12 tonnen gouds aan die Maatfchappy op  JAARBOEKEN, July, 1783» lo33 pp te fchieten, en de andere Bondgenoten ' aan te maanen, om ook by voorraad eene ' fom toeteftaan, ten einde de Maatfchappy 1 uit hare verlegenheid te redden. De Paufelyke Nuncius vanBrusfel, Markgraaf van Bufea, bevindt zig thyids in deze Hofplaats, en heeft op de Oranjezaal by den Prinfe Erfftadhouder het avondmaal gehouden. Men heeft in de Nieuwspapieren liet volgend berigt gelezen: ' „ Jonkheer Alexander Philip van der Ca„ pellen, Kamerheer van Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje en Nas„ fau, Erfftadhouder &c. &c. &c. vind zig, 3, tot confervatie van zyn goeden naam, en „ onbevlekte reputatie, in de indispenfable „ verpligting, provifioneel het Publiek te „ adverteeren, dat de eerrovende geruchten „ ten zynen nadeele zedert eenige dagen in „ 's Hage en elders met kwaadaartige oog' 3, merken verfpreid, van allen grond van „ waarheid zyn ontbloot; houdende hy de J!( uitvinders en disfeminateurs van de voorfz, „ vertellingen voor verfoeilyke en verachtJ5 lyke Lasteraars, en referveerende aan zig „ de faculteit om het voorfz. Publiek nadere „ opening des noods te geven van die ge „ beurtenisfen, uit welke de bovengem. aai 3, hem totnogtoe onbekende eerrovendeLie „ den de opgemelde gerugten valfchelyk hebben verdigt en in de waereld gebragt. 's Hage den 25 July 1783. Alex. Pbil, van der Capellen. Dei sGsa- /ENHA- I L  s 84 NIEUWE NEDERLANDSCHE «rS»A", De" 3° der afgelopene maand Juny hebveuha. ben Schout en Burgemeesteren dezer Stede, ' den Drukker van het werk De Post naar den Neder Rbyn verboden het verder drukken yan dat weekblad; als ook aan alle Boekverkopers het verkopen van beide de Weekbladen, zo de Post van den Neder Rbyn > als de Post naar den Neder Rhyn; hebben ook de afdrukken van die werken doen ophalen, en nog den 2 July dit befluit genomen: „ Ts goedgevonden en verftaan den Deken „ X van het Boekverkopers Gilde alhier * aan te zeggen, dat, onvermindert de Re„ folutie van Haar Ed. Achtb. in dato 30 September 1782, welke blyft in haar volle „ vigeur, voortaan geene naamloze gefchrif„ ten, hoe genaamd, binnen den Haag en „ Jurisdictie van dien zullen mogen werden „ verkogt en gedebiteert, op poene van te „ ondergaan de ftraffen, by Placaaten van „ den Lande ten dezen opzigte geftatueert „ met last om daar van aan de refp. Boek„ verkopers alhier de nodige waarfchouwin„ ge te doen, ten einde zy geene ignorantie „ zoude kunnen voorwenden. Accordeert met voorfz. Register. n (was get.) sj J- P. van DER HaER." Hierop vervoegden zig fes Boekverkopers aan Schout en Burgemeefteren dezer Plaatfe by het navolgend verzoekfehrif t; * Am  JAARBOEKEN; July, 1783. Aan de Edele Achtb. Heeren, Schout en gurgemeesteren van 's Gravenhage. Geven reverentelyk te kennen de ondergetekende Deken, Hoofdman, en verdere Gildebroedcrs van het Boekverkopers Gilde alhier in den Hage; Dat ter kennisfe van de Supplianten gekomen zvnde de lnterdiftien van U Ed. Achtb. van den 11Tunven1 » July laatstledeu, de Supplianten daar bevonden hebben diverfe merkelyke bezwaaren vo?r htm te refideeren, welkezy de vryheid geionen hebben in de hier aan geannexeerde Memo- lienftbhoe zeer de Supplianten wel bewust zyn, dat^voor Ingezetenen, oïe zich door een of andere SSitieke bevelen of verboden van hunnen MagiSabezwaard rekenen, de naaste weg open ftaat V c^nvprain zv echter te veel vertrouwen SteinBÏ™ ü Ed. Achtb.; dan dac lv niet alvorens hunne grieven aan Dezelven eerbkdig zouden remonftreeren, en daar van het ge«jpnscht redres verwagten. W Wesha ven de Supplianten de vryheid neemen zich te keeren tot U Ed. Achtb., ootmoediglyk verzoekende, dat U Ed. Achtb. eene feneufe en Snffige attentie op de bezwaaren der Supplianten, K de geannexeerde Memorie gedetailleerd., geheven te ftaan, en door het intrekken of buiten eff«ft ftellen der voorfz. Interdictien, zo van den 3c Tunv als a July laatstleden, aan de SupphanteÉ weder onverhinderd te laten de vrye exercitie var hunne Negotie, conform de Wetten cn Placaatcf Jan den Souverain, en de bepaalmgen , daar u gemaakt. 'f Welk doende &c. C W as -gct.) J- G AiLI AR D, Deken. P. F. Gosse, Hoofdman j. Mensert. J. van Cleef. H, H. van Drecht, C. Pl-AAT. To 's GRAVENHAGE. Request der Boekverkopersnopens gemeld verbod. : l  10S6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Memorie tot Staving van voorfz. Request. i i 1 t t { I f l z e h v al tc te g< m lu di ci di er fe da Tot ftaving van dit verzoekfchrift was by het zeiven gevoegd deze Memorie, EDELE AGTEAARE HEEREN! Waanneer U Ed. Achtbaarheden goedgevonden w hadden, reeds in den voorleden jaare 1782 by derzelver Refolutie van den 30 September, de refpedtive Boekverkopers alhier in den Hage te waarfchouwen, om zich voortaan te onthouden van Pasquillen, eerrovende Almanakken, Gefchriften, )f Prenten te disfemineeren en verkopen, ten einde sich niet bloot te ftellen aan de pcenaliteiten en traffen, by het Placaat van Hun Ed. Gr. Mog. van len 7 Maart 1754 geftatueert, en van die Refoluie een gedrukt Exemplaar aan ieder Boekverkoper e geeven, ten einde te ftrekken tot zyn naricht, n zich daar naar te reguleeren, hebben de Suplianten, en hunne Medeboekhandelaars alhier,of :hoon de gemelde Refolutie, en inzonderheid de rsemisfen van dezelve, aan onkundigen gelegeneid konden geven om nadeelige gedagten van de laagfche Boekverkopers te vormen, even als of y meer, dan de Boekhandelaars in andere Steden 1 Plaatfen dezer Provintie, zich fchuldig gemaakt idden aaucontraventie en fchending der Placaten m den Souverain, echter dezelve geconfidereert s eene vaderiyke waarfchou wing van U Ed. Achtb., n einde de Supplianten en hunne Medebroeders : herinneren aan hunnen pligt, en voor kwaade ïvolgen te behoeden; en hebben even daarom, itsgaders uit confidentie, dat by dezelve Refotie aan hun geen grooter last opgelegd wierdt n welke aan alle Boekverkopers in deze Provin; naar de bevelen van den Souverain incumbeert, 2 waarfchouwing met dankbaarheid ontfangen, daar aan, zonder te klagen, eerbiediglyk gede•eerd. Niets zouden de Supplianten vuurigerwenfchen, nxlat zy ook, onvermindert hunne verpligting, om  JAARBOEKEN, July, 17^ *°87 om voor het welvaaren van hunne Negotie, en' daar door voor het belang van hun en hunne huis-1 gezinnen, te zorgen, met eene gelyke volvaardig-( feid aan de verdere bevelen en befluiten van U Ed. Achtb., ten aanzien van de Supplianten en hunne. Medeboekhandelaars alhier gedaan en genomen,; konden obtempereeren. Maar daar in de aanzegging, aan deSupphanten op den 30 Juny laatstleden uit naam van den Hoofdman van het Boekverkopers Gilde dezer plaatfe op order van 'J Ed. Achtb. gedaan, en woordelyk van dezen inhoud zynde: ,, Door de Edele Achtbare , .Heeren Schout eu Burgemeefteren van 's Gra' venhage wordt verboden te verkopen De Post " van den Neder Rhyn, De Post naar den Neder " Rhyn, en verders geordonneert alle de overig \ hebbende Exemplaren of Nommers over te gee" ven,om aan Zyn Hoog Edelheid bezorgt te wor? den , zo als ook van de volgende Nommers ,die *' ontfangen mogten worden, op de pcenaliteh, •« volgens de laatfte Refolutie van 30 Sept. 1782." Mitsgaders in de Refolutie van UEd. Achtb., twee dagen daar na, te weten op den 2 dezer Maand, genomen, waar by U Ed. Achtb. hebben goedgevonden en verftaan, „ den Deken van het Boekverkopers Gilde alhier aan te zeggen, dat, onvermindert de Refolutie van Hun Ë6. Achtb. in dato 30 September 1782, welke blyft in haar " volle kragt en vigeur, voortaan geene naamloze Gefchriften, hoe genaamd, binnen den Haag en Jurisdictie van dien zullen mogen werden v^r'j kogt en gedebiteerd, oppeene van te ondergaan ' de ftraffen, by Placaaten van den Lande ten " dezen opzichte geftatueert; met last, om daai j, van aan de refpeclive Boekverkopers alhier de , nodige waarfchouwing te doen, ten einde zj ' geene ignorantie zouden kunnen voorwenden.' \ — Daar in beide die bevelen van UEd.Achtb meer dan een, niet gerir g, bezwaar voor de refp Boekhandelaars in deze Plaatfe gelegen is, zo ver mee s Giia- 'LNHASE. Memorie 'ot Jia'ing van , norfz. Request.  1Ó881 NIEUWE NÊD'ERLANDSCÖE Gravenhagen Jtöefflörïe tot Paring van voorfz. Request. i 1 i i t • < t meenen de Supplianten hunne rechtmatige klagtërf daar omtrent niet te mogen Verbergen, maar integendeel aan zich zeiven en aan het algemeene welzyn der boeknegotie verlchuldigd te zyn, om dezelve met eerbied en gepaste vrymoèdigheid te breDgen onder het oog vati die geenen, van wien zy het herif el daarvan kunnen bekomen, en ten dien einde dezelve in de eerfte plaats aan U Ed. Achtaaarheden zelve refpedtueufelyk voor te dragen, en iet redres daarvan te imploreereö. Alvorens echter de Supplianten daar toe overïaan, neemen zy de vryheid vooraf uitdrukkelyk :e declareren, dat zy de bovengemelde aanzegging van den 30 Juny laatstleden, voor zo verre h'e continueert het verbod van het Weekblad, De Vost naar den Neder Rhyn geöaamd, zich in geelen deele aantrekken, als van het eerfte oogenblik tf, dat die aanzegging aan hun gefchied is, van >egrip geweest zynde, dat, daar de Drukker en Jitgeever van dat üefchrift hier in den Haag woonichtig waren, zy Supplianten zich met hetzelve niet lehoorden te bemoeijen, maar de verantwoording laar van aan gemelden Uitgever en Drukker moesen overlaten ; doch waarin dezen, gelyk geble:en is, te kort zyn gefchoten: weshalven deSupilianten U Ed. Achtbi inaploreerèn, om al het ;een door de Supplianten op de voorfz. aanzegging ran den 30 Juny laatstleden geremarqueert zal woren, te confidereeren, als alleenlyk betrekking icbbende op het daarin vervat verbod van den Post -an den Neder Rhyn, en bevel tot overgaaf der iverig zynde Exemplaren, en volgende Nommers, lie van dit Weekblad nog zouden mogen ontfan;tn worden. Om eenige order in deze Memorie te houden, n alle redites te vermyden, zullen de Supplianten rachten te doen zien: 1. Dat beide de voorfz. interdi&ien, zo van den o Juny als van den 2 July laatstleden ( onder re* erentie) laboreeren aan een defect van een der es-  JAARBOEKEN, July, 17%; ïo8s fentieelfte requifiten, welke in verbiedende Wet, •ien vereischt, en ook fteeds in diergelyke Wetten van den Souverain dezer Provintie gevonden wor-den. 2. Dat beide die interdiólien, zo generaal als dezelve liggen (indien zy zouden moeten ftand houden) niet alleen een important nadeel aan de boeknegotie in deze Plaats, en merkelyke fchade voor de Supplianten zouden na zich ileepen; maar ook ftryden zouden met de Natuurlyke en Burgerlyke Vryheid, welke aan de ingezetenen dezer Plaats, gelyk de Supplianten in alle eerbiedigheid vertrouwen, zo wel als aan alle Bewoonders dezer Provintie, onder de zachte en billyke regeering van Hun Ed. Gr. Mog. is competeerende. 3. Dat beide die interdidlien, al moesten dezelve agtervolgd worden, nog infrucïueus zouden zyn, en nimmer aan het oogmerk, dat men daar mede fchynt te butcen, zouden voldoen of beantwoorden. .. 4. Dat die interdictien beide, ook uithoofde van bet defectueufe in de Pars vindicativa van dezelve, of niet te executeeren zyn, of deSupplianten aan veele vexatien zouden expoceeren. En met de adftructie van deze vier pointen hoopen de Supplianten de rechtmatigheid hunner klagten , en de billykheid van hun verzoek, volkomen te zullen hebben betoogd. Wat het eerfte point betreft, dat namentlyk aanbelde de voorfz. interdictien ontbreekt een der esfentieelfte requifiten van eene verbiedende of pcepaale Wet ; daaromtrent neemen de Supplianten de vryheid te femarqueeren, dat het aan een ieder, die flegts eenige kundigheid van de vereischten van goede Wetten bezit, bekend is, dat in alle W'etten, waarby aan de Ingezetenen de eene of andere daad verboden wordt, zo veel mogelyk, dereden en noodzaaklykheid van dat.verbod betoogd moet worden, ten einde elk Ingezeten overtuigd worde , dat hy niet op eene willekeurige'wyze in zyne VryEeee beid 'sGra- venhase. Memori* tot Jta- ving van voorfz. Request;  V B P HAGE. Memorie tot fta ■ving van voorfz, Request. 1090 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ heid verkort wordt, maar dat het belang der Maat* fchappy zulks vordert. ,, Unmoyen,(zegt de kundige Schry ver des Principes de la Legi flation, Liv. II. Chap. 5.) (a) d'pugmenter le refpecT:, qu'on porte fi naturellerent nu Legiflateur & de faciiiter ia (oumiffion a f s ordres, cyeft d'expofer la raifon d^s Loix en les compofant. C'eft un Orgueil despo'ique, & une haute.ur deplacée, quard on tache de faire fentir, ux fujèts toute la force de la bride, qui les guMe, & quand on allegue le feul plaifir de commander pour moiif de toutes les Loix. Les Hommes aiment, plu'- qu'on ne paroit croire, d'obeir aux prsceptes de la Raifon univerfelle,& 1'on n'a ou'a leur prefenter ces preceptes dans leur beauté naturelle, pour être fur de 1'obeiftance la plus fa) Dat is, „ Een "middel ter vermeerdering van den eerbied, die men zo natuurlyk aan eenen Wetgeever toedraagt, en ter bevordering yan de onderwerping aan zyne bevelen, is de. Reden der Wetten in bet zamenftellen van dezelve te betoogen. Het is eene despotieke hoogmoed. en eene kwalykgeplaatiïe trotsheid, wanneer men aan de Onderdaanen tracht te doen gevoelen de voile kragt van den teugel,die hen beftiert, cn wanneer men het bloote vermaak van te gebieden bybrengt voor beweegredenen van alle de Wetten. De menfehen zyn meer, dan men fchynt te geloven, ge. negen om te gehoorzamen aan de voorfchriften van de algemeene gezonde Reden, en men behoeft flegts hen die voorfchriften in haaie natuurlyke fchoonheid voor oogen te ftellen, om verzekerd te zyn van de vaerdigfte gehoorzaamheid. Een Wetgever. die reden van zyne Wetten geeft, is een goed Vader des huisgezins, die zyne kinderen van hunne waare belangens onderrigt, en hen aanmaant om hun pel uk te bevorderen. Ook worden zyne lesfen met eerbied en erkentenis aangehoord .enzvne bevelen volvaerdig naargekomen, om dat de liefde as gehoorzaamheid inboezemt ;terwylmen tracht sich te onttrekken aan een gezag, hetwelk al. leen door vrees eene bijnde en flaaffche onderwerping vordert.  Jaarboeken, >/y, 1783; socjr Elus prompte. Un Legiflateur, qui motive fes oix, eft un bon Pere de familie, qui inftruit fes enfants de leurs vrais intéréts, & qui les exhorte è faire leur bonheur: auffi fes Lecons foot écoutées avec refpect, & avec reconnoilfance, & fes ordres foDt executés avec allegrelTe, paree que} 1'Amour infpirela docilité, pendant qu'on tache,^ de fe fouftraire & une autorité, qui par la crainte^ enge une obeiiTance aveugle & iervile." En de groote Puffendorjf drukt zich daaromtrent in zyn werk Les Devoirs de 1'Hoinme & duCitoyen Liv. I. Chap. 2. §. 5. dus uit; (£) „ Celui, qui im„ pofe 1'obligation, & qui en imprime le feniiment ï, dans le cceur de 1'tlomme, c'eft proprement un „ Superieur, c'efl k dire, un Etre,qui k non feulement des forces fufficantes pour faire fouffrir „ quelque mal aux contreveuans; mais encore de ,, juftes raifons de pretendre gener. comme il le „ juge a propos, la liberté de ceux, qui depen3, dent de lui.-— En effet, quiconque n'a d'autré ,, raifon k m'alleguer, que la force; qu'il a en >, main, pour me contraindre è fubir Ié Joügi „ qu'il veut m'impofer, peut bien me portër par „ la (&) Dat is, „ Hy, die de verpligting oplegt, en 'er het gevoel van drukt in 's menfehen hart, is eigentlyk een Opperheer, dat is te zeggen, een Wezen, het welk niet alleen genoegzame kragten bezit om de Ovértreders eenig kwaad te doen lyden ■, maar ook regtmatige redenen heeft, om. ao als hy het raadzaam vindt, té willen bedwingen de Vryheid van die van hem afhangen. —— In de daad, al wie my geene andere reden kan aanhaalen, als de macht, die hy in handen heeft, om. my te dwingen my te onderwerpen aan het juk, dat hy my opleggen wil, kan my wel zo ver brengeni orrt voor een tyd liever te buigen, dan my bloot te ftellën aan een verdrietiger kwaad, dat myne tegenftand roy' op den hals haaien zoude; maar die vrees verwydert zynde, zal niets my beletten, datikmy eerder naar myne zinnelykhe-id gedraage, dan naar de zyne. , Eeee 2 'sGra- /ENHA3E. Memorie ot ftaoorjz. Requestx  1 's Grjv- ; venhage. Memorie tot /laving van voorfz. Request. 091 NIEUWE NEDERLANDSCHE , la a aimer mieux flechir pour Dn tems, que cV 1, m'expofer a un mal plus facheux, que ma refi1, llence m'attireroit: mais cette crainte éloignée, rien n'empechera, que je ne me conduife a ma „ fantaifie, plutot qu'a lafienne." Hierom is het ook, dat de onfterffelyke Hugo de Groot Inleid, tot de Hol!. Kegtsg. 1 b. 2 d.^met zyne gewoone beknoptheid en bondigheid een Wet noemt een Werk des Redens, het welk door een ander Hollandsch Rechtsgeleerde, Mr. J. Cos in zyne Verhandeling over de Wetten §. 30. in dezer voegen gecommentarieert wordt:Door de Reden, waarop de Wet fteunen moet, afgezondert van het eerlyke, waarvan het tweede requifitfpreekt, verftaan wy de aanradende oorzaak tot het maken van de Wet. Want geene Wet kan kragt hebben, ten zy een oorzaak gevonden wordt, om welke die wordt gemaakt, en hierom wordt in een Wet, en wel in de Voorreden deszelfs, in 't gemeen gevonden deze of diergelyke periode: Alzo t'onzer kennisfe gekomen, — Alzo zulks iets zich toedraagt enz — Indien het anders gefchiedt, en dat een Wetgeever zyn behagen voor de oorzaak van Wet fteld, is zulks het werk veel eer van een Tvran , als van een goeden en deugdzamen Vorst. " En in de daad, het mogt wel eer in eene eenhoofdige en despotieke Regeering aangaan, dat de Monaich by de Wetten, door hem gemaakt wordende, geene andere reden gaf, dan: tel eft notre bon plaifir maar in een Land, waarin (om met de woorden van den uitmuntenden Schryver van deHiftorie der Satisfactie van Goes te fpreeken) de Overheden menfchen zyn, uit de Inboorlingen des Lands genomen, die geene aangeborene maar eene ontleende magt hebben , die even als de geringfte Onderzaten aan de Wetten gebonden zyn &c. Met écu woord , in een vry Land moeten de Ingezetenen alleen door de Reden geregeert, en by ieder bevel hunner Overheden, waardoor zy in hunne natuurlyke vryheid verkon of beperkt worden „ over  JAARBOEKEN, Jufy, 17C3. 1093 i overtuigd worden van denoodzaaklykheid dier ver- : korting of beperking. Trouwens geen ander dan dit doorlugtig en roemryk voetipoor wordt door 's Lands Vaderen, onzen wettigen en wyzen Souverain , betreden, die geen verbod laten uitgaan , of Hoogstdezelven zyn gewoon de redtn daar van in dePrEemisfen hunner Placcaten bekend te maa ken, die het verkopen ,diflribueeren eo leezen van eenig boek of gefchrift niet verbieden, of Hoogst- ! dezelven geeven vooraf by hunne Fublicatien kennis, of van het injurieufe en kefive, of van het Godslasterlyke en profane; met één woord, van het fchadelyke voor de Maatfchappy, dat in die boeken of gefchriften refideert. Getuigen daar van zyn de twee laatüe Placaaten van Hun Ed. Groot Mog. tot verbod van zekere twee bekende febandaleufe en injurieufe libellen , in welke beide Placaaten de Souverain, voor dat Hoogstdezelve tot 1 de fanctie en het verbod toetreed, eerst aan hunne goede Ingezetenen het fchandaleufe eo feditieufe ' dier gefchriften op eene energique wyze voor 00- ' gen houdr. Het zy de Supplianten nu gepermitteerd deze algemeene, klaare en ontegenfpreeklyke maximes, op de te voren gem. interdictien van den 30 Juny en 1 July laatstleden te appliceeren, en ten dien 1 einde, eerst met relatie tot net eerstgemelde Ver- ; bod van den 30 Juny, met allen eerbied te vraa- '< gen, welke tog de reden mag zyn van het Verbod van den Post van den Neder Rhyn? een Weekblad , het geen mét zo veele graagte gelezen wordt, — waar in het grootfte gedeelte der Natie zo veel fmaak fchynt te vinden, *» dat reeds meer dan ; twee Jaaren lang binnen deze Provintie, ook in deze Plaats, opentlyk, zo dat niemand daarvan ignorantie kan pretendeeren, gedebiteerd is, — het welk door den Souverain nimmer is verboden geworden, maar nog dadelyk in alle dc overige Steden en Plaatfen, niet alleen van deze Provintie, i maar van geheel Nederland, ongeftoord verkogt Eeee 3 en 'sGravenha- ge. Memorie tot j?a- ving van voorfz. Request»  's Gsa- VENHA5 vermeende eenige actie tot lasten van den Uitgee- ■ ver van het gemelde Weekblad te hebben, ter zaa- j ke, dat zommige Nommers van hetzelve licen tieus zouden zyn, en infimulatien tegen diverfe Staatsperfonen zouden levatten, fuftmeerde hy nogtans niet, dat alle de Nommers van üat Week j blad zouden moeten verboden en verbeurd ver-, klaard worden, maar hy bepaalde zyt.en eisch da:;r: omtrent alleen tot drie Nommers, welke hy als fchuldig confidereerdc. Doch by de aanzegging in qufeftie zyn alle de Nommers, hoe genaamd, van dat Weekblad verboden en opgehaald. De Supplianten zullen niet lang blyven liaan op de ophaling zelve in abftracfo, en de wettigheid of onwettigheid van dien; zy weten, dat diergelvte ophalingen meermalen door Magiftraaten gefchieden; zy erkennen ook, dat het in zommige gevallen noodzaaklykkan zjn, de pourfuites tegen een ichaoelyk gefchrift te beginnen met de opbaliog; maar zy vermeenen tevens in alle nederigheid, dat van dat middel niet dan een zeer ichaars gebruik, en alleen in gevallen van dringende nocdzaak!ykhe>d behoord gemaakt te worden,- omdat het in genere tegen de eerfte principes van het Recht aanloopt, met de executie te beginnen, en zonder een wettig vonnis zich den eigendom van anderen, zomtyds van Vreemdelingen, wanneer de Uitgeevers buiten de Provintie wonnen,, toe te eigenen. Dit is reeds voor de Supplianten aangemerkt m de doorwrochie Memorie, door de Leydfche Boekbandelaars in den jaare 1770 aan hun oen Magifi raar, by gelegenheid van het Concept • Placaat van den JBove van Holland tegen de Godslastei !yke en obfcoene Boeken , .overgegeven, en door den be kenden Advocaat Elias Luzac ter dier tyd gcftelc en te vinden in de Jaarboeken van het geroeid* laar (pag. 809 envolug ), waar van deSuppliantei in hetLvervolg meermaalen gebruik zullen maaken Daarin wordt, ten aanzien van de magt, aan d Ofhciers by dat Concept - Placaat toegedagt, on Eeee 4 de sGra- lEb hase. Memorie ot fla'ing van 'corfz, Request. I 1 1  ïopS NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGravekha- CE. Memorii tot /laving var, voorfz. 'Request. de, naar hunne gedagten, Godslasterlyke of obfcoene boeken te interdiceeren en optehaalen, met véél nadruk en waarheid gezegt: ,,Hier wordt aan de Officieren zelfs gelaten de magt om propria ah" „ au&oritate executione te beginnen, alleexempla„ ren te doen opbaalen, of ( met andere woorden ,, gezegd} te confisqueeren, zo dat, indien, by „ voorbeeld, een Boekverkoper hier te Lande van ,, zyn Correspondent teParys onffing eenige exem■', plaaren van 't ifte Deel van een Dictionaire Ency„ clopedique, zo zonde de Officier van de Plaats, ,-, alwaar die Boekverkoper woont, niet alleen het „ vermogen hebben om 'er het verkopen en ver- hmdelen van te interdiceeren, maar nog daar en ,, hoven bevoegd zyn om zich het goed van dien „ Pranfcben Boekverkoper te approprieeren. Efi „ dit zal plaats hebben' onder een vry Gemeene- best, daar onder despotieke Regeeringen geper,', mitteerd wordt , dat het geen, 't welk men niet ,, wilgedogen, dat verkogt wordt, aan den Eige„ raar te rug wordt gezonden, of verkogt, mlis ,, de bladzyden , welke men oordeeld iets aanfto„ telyks te bevatten, veranderd of gecartonneerd „ worden!" Maar de ophaaling daar gelaaten zynde,meenen de Supplianten 'zich echter met het hoogde Recht over het verbod, van dat werk meer te verkopen, te kunnen beklagen. Waarlyk indien het den Supplianten en hunne Medeboekhandelaar alhier niet gepermitteerd zyn zal, om een Wérk , dat zó lang reeds inde waèreld geweest is , dat door den Souverain en alle Magiftraaten van Steden en andere Plaatfen binnen deze Provintie gedoogt is geworden, dat zelfs een juridicq onderzoek ondergaan heeft, en door den coropetenten Régter vry vari allen blaam en de daar tegen ingebragte accufatien verklaard is geworden, te verkopen; dan moeten ae Supplianten bekennen niet te weeten, welke Werken zy zullen vermogen te debitéeren. Doch dit is het nog niet al. By de gemelde In* f * ter»  JAARBOEKEN, July, 1783. 109? terdictie worde ook verboden het verkopen van de ■ volgende Nommers, welke van dit Weekblad nog, ontfangen mogten worden. En tot zulk een Ver-, Bod vertrouwen de Supplianten, onder eerbiedige Correctie, dat althans geene wettige reden met. mogelyk ex heeren kan- Immers weeten nog UEd. Achtb., nog iemand anders, buiten de Schry vers. en üitgeever van hetzelve gefchnft, wat de inhoud van de volgende Nommers zyn zal, veel mui, dat dezelve iets aanirotclyks zullen bevatten; hm de Supplianten laaten het dus aan de eigene aquitabele doorzicht van lU Ed. Achtb. over, of het met de Vryheid, dieniets verbiedt, dan het geen fchadelyk is, met het Recht en de Billykqeid. wel óvereenkomftig zy, om het verkopen der volgende Nommers van hét gem. Weekblad, zo lang men niet bevindt ,' dat dezelve eene fuppresfie meriteeren, te interdiceeren. De Supplianten vleijen zich, dat dit geavanceerde meer dan genoeg is, om té doen zien, dat de Interdictie van den 30 Juny laatstleden, is ontbloot van eene genoegzaame en regtmatige oorzaak, en dus yan een der esientieellte requifiten van eene Lex pr'ohibitiva. Niet beter is het, naar der Supplianten gedag-: ten, gelegen met de laattte Refolutie van U bd. Achtb. van den e dezer Maand, waarby U üd. Achtb. hebben goedgevonden te verbieden het verkopen van alle naamlooze Gefchriften, hoe genaamd, binnen den Haag en Jurisdictie van dien; want, wat ook in deze Refolutie verftaan moge worden door de benaaming van Naamlooze Gefchriften, het zy men dit applicecren zoude willen ook op Gefchriften zonder naam van den Autheur , en die dus ook in zekeren zin naamloos genoemd kunnen worden, het zy mén daar by alleen gebuteerd hebbe Gefchriften zonder naam van Autheur en üitgeever öf Drukker beiden, iets, het geen in allen gevalle in deze Refolutie, als eene roenaale Wet zynde, duidelyker en klaarder hadt béhooren bepaald te worden, en waar omtrent de Eeee j Sup- sGra- /enha- ;e. Memorie )ot fta'ing van >oorfz. Request.  iop3 NIEUWE NEDERLANDSCHI? 'sIGra- VE.'-HACE. Memorie tot fiaving van voorfz. Request. Supplianten thans nog in het onzekere verfeeren; zo zal toch niemand willen ontkennen, dat onder die naamlooze Gefchriften, in den laatstgemelden en ruimften zin genomen, zo wel goede als kwaade, zo wel nuttige als fchadelyke, zo wel oproerftillende als feditieufe kunnen gevonden worden. En het zal dan den Supplianten ook verboden zyn om die goede en nuttige Gefchriften te debiteeren en te verkopen? — Ja, als men aan den uiteilyken fchors der woorden van deze Refolutie zonde wil» len blyven hangen, zo zoude men moeten befluiten , dat het juist alleen de Goede, immers onfehadelyke, Gefchriften zyn, waarvan het debiet by deze R efolutie verboden wordt; want daar reeds by de Refolutie van UEd. Achtb. van den 30 S( ptember 1782 verboden waren alle PajquiHen , eerrovende Almanakken, en diffamatoire Gefchriften, die doorgaans naamloos zyn, en die Refolutie by de laarfte van den a dezer Maand ingeroepen wordr, met bepaaling, dat dezelve onvermindert en in haar volle vigeur blyven zal, en daar dus de laatfte van den a dezer Maand iets meerder moet contineeren, dan die van den 30 September T782, zo zoude daar uit volgen, dat daarby juist de onfehadelyke en goede naamlooze Gefchriften géinterdiceert worden , nadien de kwaade en fchadelyke reeds by vorige Refolutie waren verboden. Maar dit idéé is te wanüallig, dan dat de Supplianten hetzelve aan UEd. Achtb. zouden attribueeren. Het is ook verre van de Supplianten, dat zy zouden fuflineeren, dat deze interdictien door U Ed. Achtb. gedaan zouden zyn alleen uit bloote caprice, of om een blyk eener willekeurige magt te geeven, en de Haagfche Boekhandelaars willens en weetens te drukken. Neen, zulke la^ge denkbeelden voeden de Supplianten van hunnen Magiftraat niet! Integendeel gelooven zy, dat deze interdictien toe te fchryven zyn aan eenen yver van U Ed. Achtb. tot bereiking'van een heilzaam oogmerk, het weeren namcntlvk van Lasterfchriften. en darn Ed. Achtb. ge-  JAARBOEKEN, July, 1783» 1099 cemeeot hebben daartoe het efficacieufte middel te fvn alle naamlooze Gefchriften, hoe genaamd, SVerMedïn. Maar, even gelyk de; Sugjmg. van hartes het hcilzaame vaneen zodanig oogmerk van UEd. Achtb. erkennen, even gelyk zy tvr eoeder trouwe wenfchen en verlangen, dat het mokelyk ware de (bron van alle Lasterlchnften, waSdycor zy dagelyksin gevaar van «'Ongelegenhrid te raaken gebragt kunnen worden, voor ai toos te ftoppenf evelgelyk zy al verder overtuigd zvn van de waarheid van het Axioma (c),qui vult finem, vult media, even zeer houden zy zich verzekerd, dat (om nu niet te ramarqueeren, dat tot bere king van dat oogmerk zelfs met genoegzaam zoude zgyn , een verbod van alle naamlooze Gefchriften! wylde ondervinding nog binne weinig dagen geleerd heeft, dat het met ontbreekt, aar Sul Libellen, waar voor de Autheur ziet niet fchaamen opentlyk hunnen naam te zet en. een ieder met hem zal moeten inftemmen, da: mei S weering van eenig kwaad niet alle middelen: zonder onderfcheid, kan employeeren, - dat me in de beraaming dier middelen niet flegts moet ziel op het geene eene Overheid kan doen in eenen phy ficauengzin, maar ook het oog moet flaan op he Sn Zy al of niet kan doen in eenen moreelei ffn ♦ - dat men om tegen te gaan het misbruik de namurlykeen burgerlyle Vryheid, foortono ïenen begaan, niet tevens moet verbieden het on fctaldig gebruik van die Vryheid aan anderen , ■ dat min lm het fchadelyk te weeren met teven het nuttige den bodem in moet flaan, - dat me om het onkruid te wieden met tevens de1 goed vmaten moet verdelgen, - tnet één woord, d. men de remedie voor de kwaal niet mt andere hoo den erger moet maaken, dan de kwaal zelve. W, toch zoude mendenken van eene Overheid, d.e^ fr) Die het einde wil, wil ook de middelen. 'sGba- V, NHAGE. Memorie tot Paring van voorfz. Request» > 1 1 1 1 S 1 r f s 1 e it ic o q  iioo NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Grave is hace. Memoru tot faving var voorfz, Request een tyd, dat veelvuldige huisbraaken en dieveryen des nagts gepleegd worden, zonder dat men de daader ontdekken kan, (zo als dit nog niet lang geleden het geval in deze Plaats geweest is) tot ; weering dier misdaaden een ieder Ingezeten wilde verbieden om des nagts buiten zyn huis te komen ? ; Of wat zoude men gevoelen van eenen Souverain, die, om de dronkenfchap te weeren, alle gebruik van Wyn of Herken Drank zoude willen verbieden? Het middel zonde in beide gevallen vry zeker zyn, maar zoude men met reden niet fuflineeren, dat zodanig eene Overheid in het weeren dier ondeugden te ver ging. en de paaien van haare magt overfchreidde? Zo ook omtrent het verkopen van Boeken. Kunnen 'er onder naamlooze Gefchriften, aanftootelyke, feditieufe, en wat dies meer zy, gevonden worden, 'er kunnen ook goer de, nuttige, en ftichtelyke onder gevonden worden ; en het gaat dierhalven in geenen deele aan, om, tot ftuiting der kwaade, tevens de goede te weeren. „ Wanneer is het, vraagen te recht de Leydfche Boekverkopers in de voorengem. Memorie, „ dat volgens de gronden van het Natuurf k „ en Algemeen Recht het eene mensch op de dai3, den van een ander mensch eenig recht verkrygt? „ Immers nooit anders, dan wanneer de een door „ de daaden van den ander in zyn recht benadeeld „ wordt,niet wanneer die daaden zulks alleen kun„ nen doen. En dewyl de opinien, of het een „ en ander Boek, Gefcrift, of Prent, fchade zal „ doen of niet, en dus iemands recht benadeelen „ dan niet, oneindig kunnen differeeren, zo kan ,, 'er ook over de fchadelykheid van een Boek, „ Gefchrift, of Prent, en over de meer of min„ dere fchadelykheid derzelver, niet eerder geoor,, deeld worden, dan wanneer het exilteert, en ,, aldus door den Souverain is verklaard." De Supplianten fchroomen, uit die uitmuntende Memorie meerder over te fchryven, hoe zeer dezelve op dit refpeefder leezing overwaardig zy, en neemen  JAARBOEKEN, July, 1783. iloï men dus alleen de vryheid O Ed. Achtb. eerbiedig' tot het ftuk zelve te renvoyeeren, vooral tot het, neen daar van in de gemelde Jaarboek, pag 85Ö-1 865 gevonden wordt; alwaar men deze natuurlyke Helling:betoogd zal vinden,dat, hoe noodzaaklyk men het ook mag oordeelen, om zeker kwaad of bederf te fluiten, men ten minften wagten moet, tot dat het gift 'er is, om het tegen te gaan, maar niet, uit eene te ver getrokkene voorzorg, het gebruik van alle kruiden, hoe genaamd, verbieden. Meerder achten de Supplianten met te moeten bybrengen tot ftaving van het eerst voorgeftelde hoofdpoint, en zy zullen derhalven nu toetreeden om in de tweede plaats te doen zien: Dat de meergemelde interdiftien, zo generaal als zv liggen , (indien dezelve zouden moeten ftand houden) niet alleen een important nadeel aan de Boeknegotie in deze Plaats , en merkelyke fchade voor de Supplianten, zouden na zich fleepenjmaai ook ftryden zouden met de Natuurlyke en BurgerIvke Vryheid, welke zo wel aan de Burgers en Inwoonden van 's Hage, als aan de overige Ingeze tenen vati den Lande, competeert. De Supplianten hebben reeds met een enkele woord aangemerkt, dat onder de volgende Nom mers van den Post van den Neder Rhyn onfehade lyke ia nuttige Vertoogen kunnen zyn, en dat on der naamlooze Gefchriften ook goede en heilzaam Werken gevonden kunnen worden, en ook dade lyk gevonden worden. Zy vertrouwen, dat zulk door niemand in twyftel getrokken zal worden Maar misfehien zal een ieder niet weeten, dat he getal der goede naamlooze Gefchriften (in de ruimften zin, dat is,zonder naam van Autheur e üitgeever beiden, genomen,) zo groot is. En d Supplianten kunnen daarom met vollen vertrot wen, en naar de zuiverfte waarheid, ü Ed. Achtl verzekeren, dat diergelyke onberispelyke, doe naamlooze, Werken menigvuldig zyn, en zelf; sGra- 7ENHA-' je. Memori tot Paring van mrfz. Request< I t 1 1 e * I b \ i-  *ioa NHËUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- VENHACE. Memorii tot /laving vai voorfz. Request, inzonderheid de vreemde Werken, thans menigvul* diger dan te vooren, dewyl het zedert eenigen tyd in vreemde Landen, als Duitschland, Vrankryk, en vooral in Zwitzerland zeer gebruiklyk is, om ■ al'eenlyk op den tytel der Boeken de Stad, waar in zy gedrukt zyn, te plaatfen, zonder dsn naam ;der Uitgeevers of Drukkers darrby te voegen. De eerfte Editie der Di&ionnaire Encyclopedlquè,de Hiftoire Philofophique des deux Indes, la Richesfe de laHollande, de Zwitzerfche Editie van le Theatre a 1'Ufage des jeunes Perfonnes, de origineele Hcagduitfche Ditgave der Phylionomifche Reizen, de Kritifche Weider, en meer anderen, kunnen daarvan ten bewyze ftrekken, en elke bezending, welke de Boekverkopers uit die Landen thans krygen, is in ftaat om een ieder daar van te overtuigen. Doch dit heeft niet alleen plaats ten aanzien van vreemde Werken, maar ook van zulken, die in deze Republiek, en fpeciaaLin deze Provintie van Holland, gedrukt en uitgegeven zvn* Dit is reeds getuigd door de Leydfche Boekverkovers in hunne meergemelde Memorie, wanneer zy met ronde woorden zeggen; „ De vryheid om ,, Boeken te drukken, uittegeeven, te verkopen, „ en te verhandelen, zonder de verpligting van „ met een imprimatur begunftigd te moecen wor„ den, zonder dat de Autheur of üitgeever zich „ bekend behoefde te maken, zonder dat de Boek„ drukker of Verkoper den naam van de plaats of „ zyn naam op den tytel behoefde te melden,zon. „ der dat 'er vrees was voor ophalen , heeft in de„ ze Provintie verfcheide importante Werken doen „ onderneemen en aan 't licht brengen, die anders „ nooit in onze Provintie gedrukt zouden zyn. Die „ zelfde Vryheid van drukken heeft de Provintie „ van Holland, als de Marktplaats gemaakt van „ vreemde Boeknegotie." En verlangt men na bewys, men flaa flegts het oog op de menigvuldige geeftige en nuttige periodicque Schriften, die tot Eer der Natie in deze Provintie uitgegeeven zyn, als  JAARBOEKEN, July, 1783* II03 ah een Spectator, Mhantrope, Denker, Phi'an?0De Opmerker, Onderzoeker, Christen &c.,' d e ahe by hunne èerfte uitgifte volftrckt naamloos SvcestLn, wyl agter dezelvea alleenlyk gevoegd was eere Lyst, of zogenaamde Stok van. Boekverkopers, alwaar dezelve te bekomen waren , zond?r dat men naam van den or.gmeelen Ü geever daar un. lee zenkonde. Mendenke fteg s om dre verbazende menigte yan Gedichten1, waar bv ontelhaare Dichters letterkransfen om de hoofden der Helden van den Doggersbank gevlog.en, den welverdienden lof van den dapperen Zoutman uitgebazuind, of ter roemryke nagedagtems van den voor het Vaderland op het bed van Eer gefteu^eluer. Bentivck gezongen hebben, en waarvan de meelte volkomen naamloos zyn. Die allen nu, en duizend anderen, zullen de Supplianten nk mogen verkopen, als de gemelde mterdiöian, zo algemeen als zy liggen, Rand poëten houden. En hoe zeer deze laatstgemtlde Schriften om hunne kleinte van weinige waarde en belang voor de Supplianten fchynen, de memgte toch maakt een vry groot object: van winst voor hen uit. Maar van een important gewicht voor deSuppharten zyn inzonderheid de eerstgemelde vreemde naamlooze WerVen. Schier by elke bezending van nieuwe Boeken, welke zy uit de gemelde Gewesten be. komen, ontfangen zy zodanige naamlooze Geichnrten en Werken. Wat zullen de Supplianten, et hunne Medeboekhandelaars ter dezer plaatze, daal mede uitvoeren? Die voor hunne reekemcg houden, fchoon zy ze niet mogen verkopen? of .die aan de Afzenders te rug zenden, en hun met eer dubbeld port, dat dikwils zeer aanmerkely. is; bezwaaren? En wat zal dan daarvan het gevoh zvn? Immers geen ander, dan dat de Afzender et Correspondent, ziende dat zyne gezondene Boe ken hier niet verkogt worden, of dat hy dezdvi tot zyne fchade te rug krygt, voortaan zal^ophou den diergelyke Boeken te ftuuren, maar die naa sGra- 7enha3e. Memorie. )tt /laving van •worfz. Request. t  ïic-4 NIÉUWE NEDERLANDSCHE »sGrA- venhage. Memorit tot {laving vat voorjz. Request. elders in nabuuriee Steden zenden zal, én voorts dé Correspondentie met de Haagfche Boekverkopers zal laten vaaren, immers merklyk befnoeijen^ en dat by gevolg de Boeknegotie hier ter plaatze, die reeds, helaas.' te veel in verval is, nog meerder geruïoeert, en de Boekverkopers op eene verregaande wyze benadeeld, en van hunne kostwinning beroofd zullen worden. Maar dit is het nog niet al: het oogmerk van alle naamlooze Gefchriften moet natuurlykzyn, om voortekomen, dat dezelve door de Inwoonders dezer Plaats geleezen worden , want gedrukte Boeken doen maar nadeel, wanneer zy gelezen worden , en i wierden zy niet gelezen, bet drukken of verkopen zoude niet fchaden. Het zal dus, als die jnterdiöien blyven fubüfteeren, den Haagfchen Ingezetenen niet meer vryftaan, om voortaan zich te verheugen of te deelen in de dankb're vreugdegalmen, voor waare verdienften aangeheft. Het zal hun niet moeen gebeuren, om, wanneer 'er een andere van Effen mogt opftaan, om door geeftige Vertogen de Zeden der Gemeente te verbeteren ook die ten hunnen nutte te gebruiken en te lezen! Het zal hun belet zyn, om, wanneer een of ander bekwaam Godgeleerde de pen mogt opneemen om, op het voetfpoort van den Christen, den Godsdienst voortteplanten, en door geftadige aanhouding het Menschlyk hart te verbeteren, die heilzaame (byze mede te nuttigen. Dit alles zaf hun weerhouden worden, daar hunne Nabuuren en alle hunne Mede-Ingezetenen vaneen en dezelfde Souverainiteit, daar van naar welgevallen gebruik zullen kunnen maaken, ten zy die Schryvers mogten goedvinden, om, ten gevalle der Haagfche Ingezetenen alleen, hunne periodicque Gefchriften op eene tot nog toe ongewoone wyze uittegeeven. En wat zal de reden zyn, waarom dit alles aan de Haagfche Ingezetenen ontnomen tal worden ? Het zy met den diepften eeibied gezegt, eene al te fcrupuleufe voorzorg van hunnerr Ma-  jaarboeken, jayt im>~ ^05 Magiftraat tegen eenige Schotfchrifcen, die nauwlyks een ernftlg aandenken waardig zyn, die veelal hunne eigene wederlegging met zich brengen, en die niec ligt op weldenkende harten vatten zullen. De Supplianten laten wederom aan het oordeel van UEd. Achtb. over, of zulks overecnkomftig zy met de principes van de Juftitia Univerfalis, die tusfchen alle de Onderdaanen van een en deczelfdenSouverain, zonder onderfcheid,behoord in acht genomen te worden. En hoe zeer hier vooi de Supplianten een ruim veld geopend zoude zyn, om uit te weiden over de vryheid van fchryven, leezen , denken eh fpreeken , aan ieder mensch van natuure eigen; zo zullen zy zich .echter daarvan weerhouden, om dat zulks reeds zo dikwerf in verfcheidene keurige Gefchriften, en in 't byzou der in de meermaalen gemelde Memorie der Leydiche Boekhandelaars, is betoogd en aangedrongen; weshalven zy de vryheid neemen zich daartoe eerbiedig te refereeren. Alleenlyk moeten zy 'er toi meerder aandrang byvoegen, dat het in geenen deele een nieuw Syftema is , dat uit eigen belang of eenig ander particulier motief voortgefprootec zoude zyn, wanneer door diverfe Schry vers gefuItineerd is geworden.dat de vryheid der Drukpers, en dus ook van het verkopen var, Boeken, zo mifi mooglyk beteugeld diend te worden, maar dat net' zelve Syftema reeds van de vroegfte tyden, zelf; van het begin der eredtie van deze Republiek, bj de refpective Staatsleden is gevoerd geworden,- et tevens begrepen, dat de vrees voor het gevaar var Lasterfchriften meer chimeriekdan reëel was, aan gezien de waarheid altyd boven dryft, en de Leu gen van zelve vervalt. De Supplianten kunnei zich ten dien opzichte beroepen op het getuigenii van den Leydfchen Magiftraat, vervat in zekei Gefchrift, aan fïunEdi Gr. Mog. overgeleverd ii den jaare 1582, en dus even na de grondlegginj dezer Republiek, onder de medebeftierirg van dei ferooten en onlterffelyken Opbouwer derzelve, Prk' Ff ff Wh 'sGra- VENHA» GE. Memorie tol Paring van voorfz. Request. 1 1 1 I \ »  iSi* NIEüivVE :;^DÉjrvLAivDSCHE 'sGra- venhace. Memorit tot ftaving vat voorfz. Request, Willem den Eerften, Hooaloffelyker Memorie, ea waar in de gemelde Magiitraat zich in dezer voegen uitdrukt: „ Ons komt wel vreemd in de oo„ ren, dac men ook tot Boeken te verbieden voort,, gaan wil, en niet als met gratie en privilegie „ (als eertyds de Kettermeefters) toelaten wil; een :„ zaak, daar over men de Pausielyke Regeering billyk gefchonden heeft. Ende daar wy liber,r teit geroepen hebben, behoorden zy uit de hi„ ftorien wel geleerd te zyn, dat de Vryheic altyd „ voornamelyk daar in beftaan heeft, dat iemaud ,, zyn gevoelen vty uic fpreeken mogt. De rede„ lykheid leeid ons, dat de waarheid, zo weinig „ als 't ligt, mag gedrongen worden, ja de w^ar„ heid, als het ligt in den duifter, by de leugen „ gezet, fchynt des te klaarder. De leugen zal „ altyd van zelfs verdwynen, eirzal by de waar,, heid niet hegten mogen. Goede Boeken met Ju„ liano te verbieden, om de waarheid te dempen, „ is tyrannisch. De liefhebbers der waarheid en ,, achten de logenfchriften niet, die haar genoeg„ zaam zelf Itraffen; te meer, daar de waarheid „ geleden wordt &c. De Supplianten fubmitteeren wederom hunne op dit refpeét gemaakte reflexien aan de penetratie van U Ed. Achtb., en vermeenen voor afgehandeld en bewezen te mogen houden, dat door de raeergem. interdiftien een important nadeel aan de Boeknegotie in deze Plaats, en merklyke fchade aan de Supplianten toegebragt, en de vryheid der Ingezetenen dezer Plaats verkort zoude worden. Zy zullen nu overftappen tot het derde point, 't welk zy gemeend hebben aan U Ed. Achtb. te moeten betogen, namentlylc.- Dat beide de meergem. interdiélien. al moesten dezelve blyven fubfifteeren, nog infructueus zoude zyn, en nimmer het gebuteerde effect zouden kun? oen bereiken. Het is eene bekende waarheid, dat tot de ver* eischten eener goede Wet mede behoord , dat de- zel-  JAARBOEKEN, July, 1783. 1107 Eelve niet ligtelyk te eludeeren zy, maar in alle opzichten het bedoelde effedr. förteere. Oportet (d ), zegt Grotius de J. B. ac» P. lib. a. cap.< 20. §. 19. kgem fcribi fecundum id, quod obti» neri poteft, ü quis velït paucos utiliter, non muitos inutiliter, punire. Het bedoelde oogmerk nu , in beide de interdictien kan zekerlik geen ander • zyn, dan om voortekomen , dat de Post van den Ne-; der Rhyn, en voorts alle naamlooze Gefchriften , hoe genaamd, niet onder het oog der Haagfche Ingezetenen zouden komen, of door hen geleezen worden, ten einde zy daar door, in gevalle 'er eeuig kwaad in mogt fteeken, niet befmet zouden worden, maar het is reeds te meermaalett, en in *t bvzonier nog by gelegenheid van het meergem. Concept - Placaat tegen Godslasterlyke Boeken, door de Amfterdam fche en Leydlche Boekverkopers aangemerkt geworden, dat het nooit aan Col* porteurs, Joden, en diVrgelyk flag van volk, ontbreken zal, die de meeste efgerlyke Boeken aan den mali zuilen weeten te helpen, —i dat de on* dervinding ftandvastig heeft doen zien , dat Boeken , die verboden wierden , terftond nieuwsgierigheid hebben verwekt, en verkogt zyn geworden , daar zy anders, was 'er geen verbod opgekomen, in haare geboorte gefmoord zouden zyn, ■ti -i en dat het by voorbeeld weinig gebaat heeft, dat de werken van Spinoza, en andere meer, verboden zyn geworden, dewyl dezelve 'er niet min. der om verkogt zyn. En is dit in het algemeen waar, gelyk het ontegehfpreekelyk is, hoe veel te meer moet men dat dan niet verwagteu in cas fubjedr,, daar het niet alleen aan alle Boekverkopers in andere Steden en Plaatfen dezer Provintie vry zal (d) Dat iss ËenWet behoort gemaakt te worden ter Verkryging van dat geen, dat dadelyk bereikt kan Wof. den, wanneer men weinigen met vrucht, en niet vee» kn nutteloos, wil ftraffen* f fff a 'sGra- 'EMHA' JE. Memorie 'at fiu>ing van 'oorfz* Reqnestt  no8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Memorie tot fla ving var, voorfz. Request. zal blyven, om die verbodene Gefchriften opentlyk en onverhincierc te verkopen, maar het zelfs1 aan alle Ingezetenen dezer Plaats, uitgezonderd alleen de Boekverkopers, geoorloofd zal zyn,om die Gefchriften van elders, by voorbeeld uit de nabuurige Steden, Delft en Leyden, te ontbieden, en onder elkander te verfpreiden, nadien de meergemelde interdictien alleenlyk aan de Supplianten en Medeboekhandelaars zyn geïnfinueert, en niet verder gepromulgeert geworden, zo dat zy voor niemand anders, als alleen voor de Boekverkopers , van eene verbindende kragt zyn. Het zal dus aan vreemde Boekverkopers vry ftaan, om alle die Gefcbriften alhier te debiteeren, of ten minften zullen Schippers, Voerlieden , en andere perfoonen , die van de eene plaa's na de andere reizen , de vryheid hebben,om die van andere plaatfen herwaarts over te voeren , of particuliere Ingezetenen om die van elders te ontbieden, zo als de Supplianten in 't zekere eïnformeert zyn, dat reeds dadelyk met relatie tot den Pon van den Neder Rhyn plaats vindt en gepractdèert wordt; terwyl de Supplianten alleen die Gefchriften niet zullen mogen verkopen. De Supplianten vermeenen dierhalven met eerbiedige fiducie te mogen vraagen, welk effect die meergemelje interdictien dan zullen te weeg brengen? Immers geen ander, dan dat aan de Supplianten en hunne Medebroeders, die de lasten van hunne Negotie mor ten fupporteeren, een gedeelte van hunne kostwinning ontnomen zal worden , cn overgebragt in de beurzen van vreemde Boekverkopers, of andere, 'tot de Boekuegotie ongequalificeerde perfoonen, terwyl noch de Post van den Neder Rhyn, noch de naamlooze Gefchriften, 'er eenigzints minder om geleezen zullen worden. en by gevolg her but der beide gemelde interdictien nimmer bereikt zal worden. Ook dit weinige is, gelyk de Supplianten vertrouwen, genoeg tot ftaviüg van hun derde vonr-  JAARBOEKEN, July, 1783- no? gefielde poirt;zy gaan derhalven over tot het vier de of laatfle, om nog kortelyk. te doen zien: Dat die interdictien beide, ook uit hoofde van het defectueufe in de pars vindicativa van dezelve, of niet met effect te executeeren zyn, of de Supplianten aan veele vexatien zouden blootflellen. Niemand zal, zo de Supplianten vertrouwen, ontkennen, dat het in eene poenaale wet een alleresfentieelst en onmisbaar requifit is, dat in dezelve prsecifefyk bepaald zy, welke flraf hy, die tegens de Wet handeld, ondergaan zal. Ontbreekt die pcenaale fanctie, de Wet is nul en invalide. „ Toute Loi parfaite(e), zegt Pufendorf, De„ voirs de 1'Homme & du Ciroyen , Liv. 1. Cfap. „ 2. §. 7. a deux parties, 1'une, qui determme, „ ce qu'il faut faire, oh nepas faire,- l'auire, qui declare le mal, qu'on s'attirera, fi 1'on ne faic pas, ce que la Loi ordonne, ou (i 1'on fait, ce ' qu'elle defend. En nog eens, Liv. 2. Chap. 11. „ §. 4. Les Loix (ƒ), aux quelles le Souverain „ n'a point attaché de fanftion penale , peuvent „ être violées impunement par rapport du Tribu,, nal humain." Welke pcenaliteit< n zyn nu in de meergemelde interdictien tegen de Contraventeurs van dezelve geftatueert? By de eerfte mondelyke aanzegging van den 30 Juny laatstleden, en daar by gedaan verbod van' den Post van den Neder Rhyn, zyn in de boodfchap, die de Supplianten en hunne Me- (•) Dat is, Elke volmaakte Wet heeft twee deelen, de eene, die bepaald wat men doen of niet doen moet, de andere, die te kennen geeft, het kwaad, dat men zich op den hals zal haaien, wanneer men niet doet, het geen de Wet beveelt, of wanneer men doet, het geen zy verbiedt. (ƒ) Dat is, de Wetten, waar by de Souverain geer e bepaaling van ftraf gevoegd heefc, kunnen met betrekking tot de Waereldlyke Rechtbank ougeftraft overtreden worden, rïff 3 's Grazen ha- 3'E. Memorie ■ot fta'ing van morfz Request.  ix iq NIEUWE NEDERLANDSCHE %Gra- VENHA Memorie tot fta~ ving van voorfzliequest, ■ \ ( i i Medeburgers daar van ontfangen hebben, ge? ?oegd geworden deze woorden, op de pcenaliteit volgens de laatffce Refolutie van 30 September 1782; maar daar in die Refolutie van 'yo Septb, 178a geen woord van de Post van dan Neder Rhyn gefproken wordt, - daar dezelve alleen handelt vaB Pasquillen, eerrovende Almanakken en diffamatoire Gefchriften,waar onder dat Weekbladnotoirlyk niet forteert, en daar eindelyk in de Refo« luiie van 30 September 1782 geene pcenaliteit, hoe genaamd, gevonden wordt, zo kunnen de Supplianten zich naauwlyks verbeelden , dat die woorden in de gem. interdictien 'er door U Ed, /ichtb, zelve zouden bygevoegd zyn, maar zy geloven veel eer, die rchuldig te weezen aan den Hoofdrmn van hun Gilde, die de aanzegging uit den mond van U Ed, Achtb ontfangen heeft, en die veelligt het verbod nog wat heeft willeD ophelderen en aandringen, maar juist het tegendeel heeft veroorzaakt. Doch, dit zo zynde, dan fpreekt bet van zefs, dat althans by die interdictie van 30 Jnny laatstleden, van het verkopen van den Post van 4en Neder Rhyn, in het gehe^J geene pcenaaic f nc;ie gevonden wordt.. Met meerdere zekerheid kunnen de Supplianten oordeelen over de tweede in* :erdictie van alle naamlooze Gefchriften hoe genaamd, vervat in de Refdutie van U Ed. Achtb. van den 1 dezer maand, w.^ar by deze fanéiie gevoegd is, op pcene van te ondergaan de ftraffen, by piacaaten van den Lande ten d"zen opzichte geltatueert. Het zal dus zyn de ftraf, die by's Lands Piacaaten op het verkopen van naamlooze\ Ge» [chriften geflatneert zoude zyu. Maar Ed. Achtb. bleerenj de Supplianten vinden zich gedrongen, >p dit refpedt hunne diepe onkunde te belyden, laar hun niet een eenig Lands Placaat bekend is, waarby liet verkopen van alle naamlooze Gefchrif« en, hoegenaamd, of van naamlooze Gefchriften n *t a'temeen, verboden zoude zyn. Althans in ig ubgegeevene Piacaaten worden de zodanige niee ^vonden, en de Piacaaten vaq Han Ed, Gr, Mog, v3s  JAARBOEKEN, July, 1783. 'ij? van den 18 January 109Ï5 en van den 7 Maart'sGra17v4 de voornaamfte, zo niet eenige, waar opvsNHAmen in deze materie het oog zouden moeten heb Ge. ben, fpreeken geen woord van naamlooze Gefchnften ia 't algemeen. En is die onderltelhng Memont der Supplianten, dac 'er zulke Piacaaten niet gt-totfiavenden worden, waar, wat zal dan de ftraf zyn ving van voor een Boekverkoper, die een naamloos Ge voorfz. fchrift of een volg'-nd Nommer van de Post van Request. den Neder Rhyn, verkoopt* Een van beiden, of hv zal in 't geheel niet geftraft worden, het geen het meesc met den aart der zaak en het Recht overef nkonir, dewyl het zeker is, en door de zo even aangehaalde leer van Pufendorf bevestigd wordt, dat, daar in 't geheel geene ftraf in de Wet gevoegd is , ook geene ftraf ge» fbgeert kan worden; doch het geen dan met den eerbied, aan U Ed. Achtb. veifchuldigt, ende achtbaarheid van derzelver befluiicn weinig zoude ftrooken; of, het eeen nog liimmer is, de ftraf zal arbitrair zyn. Maar, om nu niet te onderzoeken, of het aan Maxiftraaten vry ftaat, om pcenaale Wetten van den Souverain, buiten concurrentie van dien Souverain. door particuliere ordonuantien of verboden te extendei-ren verder dan de Souverain zelf die geëxtendeerc heeft, en dan die extenfien met arbitraire ftraffen aan te dringen; iets, waar over de Supplianten zich in alle nederigheid zullen abftineeren te oordelen: zo is het ten minften zeker, dat eene arbitraire Jurisprudentie eene allergevaarIvkfte en verderffelyke zaak is voor de Ingezetenen. Wie is 'er, die niet beeft voor Wetten, waar in de ftraffen tegen de Contraventeurs geheel en al arbitrair zvn, en dus naar goeddunken dooreen Officier, dikwils, hoe veehntcgriteit hy ook bezitten moge, van menfehelyke zwakheden niet geheel ontheven, tegen den eenen zwaarder en tegen den anderen ligter kunnen geëischt, en door de Regters geadjudiceert worden ? Het denkbeeld daar van is inzonderheid voor dc Supplianten Ffff4 te  ïli2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGr*- * venHA- c ce. 1 Memorie 1 ving van 1 ywrfz. Request. i ; fenfibel, dan dat zy langer daar het oog op zonen kunnen vestigen; zy Rappen 'er af met de naruklyke woorden van de Leydfchen Hoogleeraar m rler Keesfel, in deszelfs Oratio inauguralis de .egiflatorum Belgarum in recipiendo Jure Romano •rudentia pag. .14 & 15 gevonden wordende (g) 1 Jlterius autem hoe inde efficitur, quod utile civi- bns (g) Wyders yolgt hier uit, dat het geenzints nuttig mor de Ingezetenen fchynt, dat veel gelaten worde lan het goedvinden van den Rechter, want de Rechèr, op den Rechterftoel zittende, en met de hooge ichtbaarheid van het opperfte gezag bekleed, fpreekt :yne orakelen zo uit, dat zy tusfchen de partyen eene Wet maaken. Wanneer de Wetgever hem dan geenen sekeren regel, dien hy in het oordeelen moet agtervol»en, voorgefchreven heeft, zal al het vermogen, weljyn, en geluk der Ingezetenen in zyne' macht gefteld zyn. Hoe gevaarlyk dit zy, begrypt een ieder. De Rechters toch, of fchoon zy iets, dat naar de Goddelyke Majefteit zweemt, bezitten, laten echter niet na rnenfehen te zyn, dac is, dikwyls zweeveude in de duiiternis van onkunde, bezet met gevoelens, waarvoor ?y ingenomen zyn, door hertstochten tot verkeerde daaden ligtelyk te verleiden, dan eens naar weldaden eri gunften ftaande, dan eens door haat en nyd vervoerd. Van hoe veel gewicht dit alles zy in gelcbillen over over rechten billykh'eid, wordt een ieder duidelyk gewaar. Wie zal dan voor zich zei ven niet beducht zyn, wanneer die groote magt der Rechters niet door zekere bepaalde en naauwkeurig befchrevene Wetten beperkt wordt? Wie is'er, die meenen kan, in het bezit te sullen blyven van zyn eigendommelyk goed, over welks recht niet naar vaste Wetten , maar naar eene eigendunJselyke magt geoordeeld moet worden? Wie zal kunnen denken, iets van zyne Ouderen te zuUen ontfangen of aan zjrne Kinderen te zullen kunnen overlaten ? Wie zal zyne Vryheid ongefchonden, wie zal zelfs zyn ieven viilig rekenen, wanneer de Rechters door geene, of rilet genoeg naauwe, banden van Wetten bedwongen ï?orden, en in den Burgerftaat alles vermo^a» ? '  JAARBOEKEN, July, 1783. 1113 bus non videatur, plurima relinqui arbitrio Judicantium: Judex etiim, pro tribunali fedens, &^ 'fummi Imperancis Majeftate circumdatus, ka iua ( pronuntiat Oracula, ut legem faciatjc inter partes. Öi itaque normam illi certam, quam in judicando j obfervare debeat, non praifcripferit Legiflator,, omnis privatorum fortuna, falus, & felicitas rn, ejus erit poteftate conftituta. Quod quam fit pen-, culofum, nemo non animadveriit. Judices enim, quanquamDivinaj aliquid majeftatis inftar habeant, bomines tarnen efle non definunt, id eft, ignorantie tenebris fxpe involuti, prsjudkatis opiniombus imbuti, affedtibus in transverfum movendi, gratiam & favorem nunc aucupantes, nunc odto & invidia correpti, quseomnia, quantum in ilhsvaleaDt de bono & sequo difputationibus, nemo non perfentifcir. Quis ergo fibi non metuat, fi legibus certis & accurate confcriptis magra dia Judicantium poteftas non coërceatur? Quis eft, qui i'alvum fibi fore exiftimet proprium patrimonium, de cujus Jure, non ex legibus certis, fed ex arbitaria poteftate iudicandum fit? Quis vel a parentibus fe acceptürum aliquid, aut rehdturum liberis arbitretur? Quis fartam tedtam fibi libertatem , quis vitam ipfam fibi tucam foreputet, cum Judices nullis, aut non fatis arétis, legum vinculis cohibentur, & in Civitate omnia poflunt. De Supplianten vertrouwen , dat zy 'er niets meer behoeven by te doen, om te betogen, dat die meergemelde interd;6tien, indien dezelve moes. ten blyven ftandgrypen, of niet te executeerec zyn, óf de Supplianten en hunne Medebroeders aan de redoutabele gevaaren eener arbitraire Jurisprudentie exponeeren zouden. Ziet daar,Ed. Achtb. Heeren! kortelyk betoogt de bezwaaren, welke aan de Supplianten by d< twee meergemelde interdicten van U Ed, Achtb van den 30 Juny en 2 July laatstleden zyn toege bragt, en de defecten, welke in dezelve interdic tien ïefideeren, _ Ffff s Da GiU- enha- ;e. vlemoric Qt flaene Werken, is geformeert; doch het geen by naauwkeurig onderzoek of niet genoegzaam, of niet practicabel, is bevonden, en daarom nimmer gearrefteert Het is bekend, hoe nog onlangs jn den jaare 1781, door de Heeren Staaten van Utrecht een Placaat tegen het verkopen en disfemineeren van fameufe libellen geëmaneerc is (*); doch dat door eenige Utrechtfche Boekverkopers mede gededuceert zynde de bezwaaren, welke in hetzelve voor hen gelegen waren, gemelde Heeren Staaten edelmoedig genoeg geweest zyn, om het gemelde Placaat in zo verre in te trekken, dat zy by een appointement op het nader request der gemelde Boekverkopers, in dato 12 Octob. 1781, aan de- zej- (*) Zie onze N. Neherl. Jaaeb. 1781, bl. 1596 en volgg. en bl. staoo—2103,  JAARBOEKEN, July, 1783- zalven hy provifie gepermitteerd hebben den ver- ' van alle zodanige Boeken en Gefchriften, het , zHaamloos bpntet'7 van welken of den Amheur , o? deDÏÏker dadelyk by den Verkoper bekend fo; eene vergunning, welke zeer veel overeenkom? heeft met het geen daaromtrent in de PlacaSen van den Souverain dezer Provincie gejat ueert is. En daar dus twee eeuwen tyds reeds de onmooalvkbeid van het uitvinden van een beftaanK nddd tegen het'disfemineeren van eemge geSLe eierlyke Boeken getoond hebben, twyffeïlupphlnten, of een zodanig middel wel hg- . dat zy door de .dftruftie der voorgemelde vier pointtn U Fd AchS overtuigd zullen hebben van h»t onvnlma^ interdictien , en van de groote hardigheid, die daai S voor de Supplianten gelegen is. Zy begeuer geen voonegt ooven andere Boekhandelaars oinner deze Provintie ;zy vorderen geene exe ntie van ver SSSKn "e Wetten of 's Lands Piacaaten, maa ?v v rfargen alleenlyk, dat zy van een egaal rech moïen Kfeeren, als alle andere mede Lgezete ^ngvan^t vry Gèmeenebest , en dat zy naar d StsDzÏÏte,ybillyke en wyze Wetten van de Souverain &e>egeerd mogen worden. _ 7v verwagten dus van de aequiteit van U Ec Achtb dat O Ed. Achtb. in dezen niet minde edelmoedig zullen handelen, dan de- Staaten va Utrecht in het gemeutioneerde geval gedaan fae £n en doo een^e intrekking, of het buiten eftó fteïlèn vin de meergem. Interdictien van U E< Achtb1 van den 30 Juny en «July laatstleden, at de Swphanten de vryheid zullen laaten, om hui ne Negotie onverhinden te exerceeren op dit wet, en onder zodanige bepaalden, als by ïefpeöi^e Piacaaten van den Souverain bepaald z /eworden, waartoe zy de vryheid neemen de gu ifge di&ie van U Ed. Achtb. te unploreeren. sGba-» 5e. Memorie tot /laving van voorfz. Request.. 1 1 : 3 1 !. r n >tI. n 1nIe BASE» Op yoorfz. Verzoekfchrift en Memorie a is by Schout en Burgemeefteren, den 28 July, dit befluit genomen. „ eleezen zynde het Request, bene- vJ vens de geannexeerde Memorie van 3, Deken en Hoofdmannen van het Boekver„ kopers Gilde alhier, en in confideratie 9, zynde genomen,dat aan het heilzaam oog„ merk, bedoeld by de aanzeggingen, den „ 30 Juny en 2. July laatstleden aan de re„ fpeétive Boekverkopers gedaan, niet werd „ beantwoord, naardien (zo men verneemd) het daar by geïnterdiceerde van elders her„ waarts word ontboden tot merklyk nadeel der Boekverkopers alhier, hebben Haar „ Ed. Achtb., na deliberatie, goedgevonden de voornoemde aanzeggingen buiten effecf „ te ftellen, werdende niet te min de re„ fpeétive Boekverkopers nogmaals gewaar9, fchouwd, zich ftiptèlyk te gedragen con- form de Piacaaten van Haar Edele Groot „ Mogende, als mede de Keuren, Refohitien en Waarfchouwingen van den Magi„ ftraat alhier. Accordeert met het voorfz. „ Register. „ ( was getekend) „ j. P. VAN DER HAER." Uit kragte van dit befluit, hebben de Boekverkopers ook van den Heer Bailluw de  JAARBOEKEN, jw/y, -7*3* 1"7 Exemplaaren van de voorige Nummers van's Gra« den Post van den Neder Rhyn, die by hetvENhaverbod van den 30 Juny opgehaald waren wederom verzogt en bekomen. De Boekverkoper van Os, en Drukker RoSfltfnik , welken het Weekblad De Post naar den Neder Rhyn gedrukt en verkogt hadden zyn 'er zo wel niet afgekomen. Eerst in heetenis genomen zynde , zyn zy ieder in eene boete van 3000 gl. verwezen, met verbod daarenboven aan den Boekverkoper, van in den tyd van fes weken zyn winkel te openen , en aan den Drukker , van in den zelfden tyd te drukken. Na het betalen van voorfz. fomme zyn zy beiden ontflagen , en op vrye voeten gefteld. De Schryver van de Post naar den Neder Rhyn , Philip Verbrugge , eertyds Predikant te Koedyk, was wegens N. 81. van dat Weekblad gedagvaard, en is te Delft gevat en in hegtenis gefteld , alwaar hy nog bewaard wort. Deze refftsvorderingen tegen den Schryver, Drukker en Uitgever van de Post naar den Neder Rhyn zyn veroorzaakt geworden door de klagten der Regeering der ftad Leyden aan die van 'sHage, terwyl eenige Leden der Regeering dier ftad gezegd worden in gem. Nummer van dat Weekblad gehoond te zyn. Leyden. De Heer Johannes le Francq van Berkhey, Medicina Do&or en Leiïor Hiftoria naturaHs op 's Lands Hooge School alhier , heeft r on-  hts NIEUWE NEDERLANDCHË Ley- onlangs een boekje uitgegeven onder den tydek. tel van J. le Francq van Berkhey aan zyne Medeburgeren j waarover klagten zynde gedaan , is hy deswegens in de voorledene maand door de Heeren Curateuren van 'sLands Hooge School voor den tyd van les weeken in zynen dienst, en daaraan yerknogte voordeden , opgefchort. Ook hebben de Heeren F. A. van der Kemp Predikant derDoopsge» zinden in deze ftad, Mr. C. P. Chafielein, G. M. D. Heldenvier , en P. Frede, eene eisch wegens hoon (a&te van injurie') voor de Univerïkeus Vierfchaar tegen den Heer Berkhey, nopens voorfz. boekje ondernomen. De Heer Berkhey heeft zig by verzoekfchrift tot de Staten vervoegd, om verklaring te mogen hebben , wegens de bevoegdheid van de regtbank, voor welke hy in deze zou moeten tc regt ftaan. Dit verzoekfehrift is in handen van Curateuren gefteld, ten einde Hun Ed. Groot Mog. deswegens te berigten. f Wy hebben hier voren uit 'sGravenhage gezien , wat aldaar nopens de Vryheid der Drukpersfe is voorgevallen. Omtrend het Weeklad, de Post naar den Neder Rhyn, is alhier den 24 Juny laatstleden de volgende Publicatie afgekondigd: TAie van den Gerechte der ftad Leyden, tuet verJ-> oütwaardiging uit het Weekblad: de Post mar den Neder Rhyn N. 81 , ten duidelykfte ontdekt, hebbende , dat de Schry vers van het zelve. Weekblad het voornamelyk daar op toeleggen .. om niet alleen in het gemeen, maar ook wel byzonder binnen gemelde Stad , het zaad van onëenigheid en tweedragt, onder de goede In- en Opgezetenen te ftrooijen , dezelve door gansch verkeerde en tegen de waarheid aandruisfende inductien te misleiden, en  JAARBOEKEN, July, 1783. 1119 en tegen derzelver wettige Regeering op te Riijen; 1 hebben, niet langer met een onverfchilhgoogkunnende aanzien, dat onder derzelver getrouwe Burgeren en Inwoond.ren , van wien men met gerustheid verwagt, dat zy dezelve met veragting zullen aanfcnouwen, zodanige fchandelyke en fchadelyke, Gefchriften werden verfpreid, goedgevonden, het verkopen , debiteeren en divulgeren van gemelde Weekblad, de Post naar den Neder Rkyn genaamd, binnen deze Stad en Jurisdictie van dien te interdiceren en te verbieden, zo als geïnterdiceerd en verboden word by dezen , op poene , oat, wie daar aan ook fchuldig mogte wemen bevonden , met denzei ve naar den letter der Piacaaten, tegens het fchryven en divulgeren van zodanige Gefchriften j byhaarEd. Gr. Mog. geëmaneerd, en byhoogstdezelve nog onlangs gerenouvelleerd ; zal werden gehandeld, en boven dien nog verbeuren eene boete van drie honderd Guldens, ten behoeven van den Armen dezer Stad." " "•' • Aldus gedaan , gerefolveerd en gearrelteerd by die van den Gerechte der Stad Leyden, op den 24. funy 17**3, en den aó* daar aan volgende van de puye van het Raadhuis den volke afgelezen. by my ]OSIAS JOHAN HÜBRECHT. Het klein gezelfchap Burgers , het wel! verlof verzogt en bekomen heeft, van zij byzonderlyk in de wapenhandel te oelfenen houdt van tyd tot tyd die oeffeningen open lyk , in het byzyn van veele aanfehouwers Onlangs, in 't laatfte van deze maand, ge fchiedde zulks wederom even buiten de Koe poort. Jonkheer J. D. van de Capellento den Poll was juist deze tyd in de Stad. H; heeft reeds in het jaar 1773 vertaald Flet fibers Verhandeling over de noodzakelykhen eener wel gewapende Burger Land-Militie ei DEN. Publi:atie telen de Post laar den Neder Rhyo. t r 1 •>  LlY. i*ao NIEUWE NEDERLANDSCHE en voor dat werk eene voorreden geplaatst 3 waarin hy het wapenen van deBurgerijender Reden heeft aangeprezen , gelyk hy daarna nog in een later werkje óp de algemeene' wapening der Nederlanders heeft aangedrongen. Geen wonder dan, dat die Heer , deze wapenoefFening der Burgerije vernemende , zig ook ter plaatfe begaf, om die te aanfchouwen , gelyk hy op andere plaatfen meer gedaan heeft. De Kerkenleeraar van Eénrüm, G. J. G. Bacot, fprak by deze gelegenheid den Heer v. d. Capellen aan met deze dichtregels i Zie daar dien grooten Held, die, door den dollen haat Der dwinglandy verguisd, om zyne Deugdgefmaad, Ja uit 's Lands Raad geweerd , vol moeds dien hoon trotsfeerde; Voor 't recht, .voor 't heil des Volks , voor Pryheid pal bleef ftaan; Des Landsmans boeijen brak; omkransd met lau- werblaên Weêr in de Staats-Zaal trad; en trotsch Geweld ver~ neêrde. Juich, Leydens vrye fchaar , daar gy die zuil van 't Land, Elks liefde en hoop, aan de eer des Bataviers verpand, Uw' wapenoefning thans zo vriendlyk toe ziet wenken: Capellen, die uw hart in de cêlfte neiging fierkt, Waar door V met d'aehtbren moed der Schuttren , tezamen werkt Ten reinen doel, wiens nut geen laage twist moet krenken, De zucht voor 's Lands behoud eischt eenokacht 3 volg haar wet. Z* werdt heirschsugt-dwang- «neproers-kop verplet*  JAARBOEKEN, fut,,- i?83, nai Amsteldam, i Wy meldden in ons voorgaande Stukje de vrees, die men hier te Lande hadt opgevat, wegens eene vredebreuk met den Dey van Algiers; weshalven ook de Kooplieden, Ree* ders en Boekhouders van fchepen zig tot Ml H. Mog. gewend, en geleide naar de Middelandfche zee verzogt hadden. Dog thands zyn deswege gunftiger tydingen ingekomen. De Conful van dezen Staat te Algiers , S. Rys , gehoor by den Dey verkregen hebbende , hadt de zaken op zodanigen voet gebragt, dat geen vrees meer voor eene vredebreuk behoefde te bekommeren. Wy hebben in ons voorgaand Stukje ook van den Staat van de O. I. Maatfchappy gefproken, en gezien, dat de Maatfchappy eene onderltand van 14 Mülioenen heeft gevraagd. Waarop de Staten van Holland terftond befloten om by voorraad 12, Tonnen Gouds -op de gevraagde fom , aan de Maatfchappy op te fchieten , en de andere Bondgenoten ook daar toe optewekken. Onderwyl hebben de Staten van Holland en Westfriesland noodig geoordeeld, dat eenige Leden uit H Ed. Gr. Mog. vergadering dienden benoemd, te worden , met last en magt om den waren toeftand der Maatfchappy te onderzoeken , en daarvan aan de vergadering verllag te doen. Tot dit einde zyn dan benoemd de Heeren de Gyzelaar , van Berckel, van Wyn 3 Nederburgh, en Ryfer, Pen • lionarisfen en Secretaris der Steden DordGggg recht9 Amsteldam,  AM- Sf l'LDdM. Brie van Be windk. derW, Maat fch. t H. I Mog. Sïl4 NIEUWE NEDERLANDSCHË recht Amfteldam, Gouda, Rotterdam, eft Alkmaar, benevens den Raadpenfionansvan Bk^wl Deze heeren hebben als hunnen lecSis aangefteld den Heer Mr P van Buuren , eerfte Commies ter financie van Holland. De Heeren Bewindhebberen der West Indifche Maatfchappy hebben ook den 3. der afgeUVene maand Juny aan de Algemeene Staten dezen brief toegezonden: HOOG MOGENDE HEEREN! , l^eseduuripe onlusten , die wy zedert eenige jaaf DCrSn, ennoglaatftelyk, kort voor den oorlog, ■ I Jahlhh™ met de Enge fchen , ter Kuste van fiS?J^ wege™ den handel met de Portugeezen, J-G in U on bv continuaüealle mogelyke belem- waann zy-ons. oy u»^ niet alleen door de a«PortKenkï r Portugeezen ic haD ;el dryveDy °US^aleedezelveSn Elmina na behooren heblÓ6lHn d maa- ook door hunne kragtdadige proSie te vedeenen^ ten einde de voorfz. vèrtoUing . tettie te ve'lcc' ' n hebben ons al voor lange S^hSni zvn o&r omtrent weder klaagly\ d0CnrS^Hooff Mo?, te addresfeeren, en dezelve nndeVïet o°o| te brengen 't nadeel het geen de We?-lSifcte Compagnie, als mede den handel ïfpnuSezen, vooral met betrekking tot de 3fr r m S zo merklyk influëerende op den ^S^ie^de Republiek daar door té. lvden. 't welk, zo met daar tegens effirSfSvk wod'voorzien, een totale ruïne aan Sin ak van Commercie zal ten gevolge hebben. £ï HoS Mogende Heeren, de ontftaande oorSgnrnec X£ van Engeland heefc die ons voor-  JAARBOEKEN, >/y, 1783- »*5 oeemen voor een wyl verhindert. Daar wy thans hoopen en wenfchen eerlang de Vreede te zullen zien herfteld, hebben wy gedagt niet langer hier mede te moeten vertoeven, maar Uw Hoog Mog. in de eerfte plaats te moeten deduceeren de frauduleufe handelwyze der Portugeezen ten onzen opzigte tegens den duidelyken letter der Tradtaaten. Ten anderen, hoedanig dezelve daarinne door deEngelfcheu worden onderfteund. ons zelfs betwistende het regt der Compagnie, met relaiie tot de„ Portugeezen. En ten derden,welke middelen van redres daar tegen zouden zyn ie adhibeeren. Wat het eerfte aangaat, zo diend vooraf te worden aangemerkt, dat de Portugeezen, ingevolge het Traélaat van Treves van 1641, en 't Traftaat van Vrede van 1661 geheel en al onbevoegd zyn te vaaren, op Nederlandsch Guinea, gereefcend van Maleguette of Caap de Palmal af, tot aan het Landfchap van Benin incluis, zo als zulks ten klaarften is bewezen by zeker Vertoog door deGenera'e West-Indifche Compagnie dezer Landen,op den 19 Juny 1725 aan Uw Hoog Mogende geprefenteert, waar tegen wel van wegens het Hof van Portugal, door Deszelfs extraordinars Envové in 's Hage, den Heere Diego de Mendoza Corte Real, eenige argumenten zyn ingebragt by zyne Memorie en Bylage op den 15 September 1727 aan Uw Hoog Mogende overgegeeven , doch welke volkomen zyn wederlegt door een Contra Memorie van wegens de Compagnie op den iï November deszei ver. jaars, by Uw Hoog Mogende ingekomen. Niet tegenftaande dit verbod, heffe men evenwel van vroegere tyden af, en byzonder na de openftelÜng dier vaart op Afrika, voor Nederlandsch Ingezetenen in den jaare 1730, hun geconniveert en toegelaten, dat zy aan de Benedtkost mogten ne°otieeren, mits dat zy alvorens aan Elmina k warnet om te vertollen, van waar zy als dan voorzien van een pasport van den üireCt"ur Generaal, door een Gompagnie's Dienaar wierden verzeld toe aan Acra, om vervolgens aan de Benedekust hunne Ggggi Ne- Am- STELDAM. Brief van Bevindh.ierW.L Maatrch. aan H. H. Mog.  1 Am- stfli)am. Brief van Bewindh.derW.L Maatfch. aan H. H. Mog. iaS NIEUWE NEDERLANDSCHE Negotie te beginnen. Deze gunst, die voor de Portugeezen van het alleruiterfte aanbelang is, als wordende daar door in ftaat gefteld hunne wyduitgeftrekte Posfesiien in de Brazil van de benodigde Slaven te voorzien, heeft hen egt er niet weerhouden de Compagnie ten allen tyden zo veel mogelyk te fraudeeren: en dezelve in hunne rechten te verkorten, eensdeels door het doen van Negotie, alvorens te hebben vertold: anderdeels door zig by de vertolling zelve van valfche papieren te bedienen, volgens welk door hen veelmaalen naauwlyks een vierde part, ja zelfs zomtyds maar een zesde part van de geheele lading werd aangegeven. Beide deze gevallen zyn zo evident, dat geene nadere adftruclie behoeven, en zyn ook by onze Mis» Xive aan Uw Hoog Mogende van cuO&ober 1769, duidelyk aangetoond en bewezen- Wy yerneemen thans, zo wy vertrouwen, volgens de Tracfaaten te hebben gedenotcert de onbevoegdheid der Portugeezen, om Nedetlandsch Guinea, van Caab Pal mal af tot in de Benin inclufive, te bevaaren, doch teffens de toegeevendheid der Compagnie om hun aldaar te admitteeren,mits zig onderwerpende aan zodanige reglementen omtrent de vertolling aan Elmina, en het bekomen van een Pasport om aan de Benedenkust hunne Negotie te verrigten, welk aan hunne Schippers, by derzelver inftruófien ook altoos werd geïnjungeert, waartegens zy zig nimmer jure hebben aangekant, noch waaromtrent ook nimmer door het Hef van Portugal na den jaare 1727 eenige nadere remönftrantien zyn gedaan om 's Compagnie's recht te enerveeren , niet tegenftaande zedert dien tyd verfcheide Portugeefcbe Schepen op verboden handel zyn bevraag,en door 's Compagnies Rruisfers en ook door 's Lands Schepen van Oorlog genomen en vervolgens zyn geconfisqueert. Waar uit blykt, dat de Portugeezen zelf zedert meer dan 50 jaaren, zender de minfte ftribbeling, 's Compagnies reent by aanhoudenheid hebben erkend. V uvolgens ftaat ons nu in de tweede  JAARBOEKEN, July, 1783- *«* de plaats te remarqueeren, hoedanig de Engelfchen de Portugeezen in hunne frauduleufe handel onderfteunen, en 's Compagnies recht ten hunnen opzigte geheel en al den bodem zoeken in te flaan; hier omtrent moeten wy ons al wederom refereeren aan onze Memorie van den 24 Oöober 1769, alwaar wy differente gevallen van dien aart onder het oog van Uw Hoog Mogende hebben gebragt: zedert dien tyd hebben de Engelfchen by continuatie de Portugeezen behulpzaam geweest in hunne fraudes, waar over ook onze Regeering ter Kuste diverfe maaien is klagtig gevallen, met welkers detail wy verzekerd zyn, dat in deze tyds omftandigheden by het Engelsch Minifterie even weinig reguard daar op zouden werden geilagen, als in den jaare 1769 en vervolgens in den jaare 1774» wanneer door de Heeren Graafland en Rhibaut met commisfie van Uw Hoog Mogende wegens de WestIndifche Compagnie zig in Engeland bevindende, om, ware het mooglyk, de differenten der wederzydfche Compagnien op de Kust van Guinea a Paimable te termineeren 5 alle raifonnable propofitien zyn gedaan, daar toe tendeerende, „ dat door de „ West-Indifche Compagnie geen geweld of mo„ lest zoude gepleegd worden tegens de Engelfche „ Schepen, om haar te beletten handel te dryven „ met de Europeaanfche Natiën, en dat aan den „ anderen kant de Engelfchen geen protectie zou„ den verleenen aan de Portugeefche Schepen, „ waai door de Nederlandfche West-Ind. Com,, pagnie verhindert zoude worden, haar te noodzaa,, ken tot de betaaling van de Thienden aan 'sComps. „ Hoofd-Kafteel, en daar te ontvangen degewoone „ Pasporten en Bediendens. Dat het haar ook niet „ zoude gepermitteerd zyn de Portugeefche Sche„ pen, van de Brazil komende, te beletten haare „ reize direftelyk te vervolgen naar het Hoofds, Kafteel St. George d'Elmina, of haar molest aan 3, te doen, en dat zy zig niet zoude mogen mel„ keren met de manier, op welke deNederlandfche Gggg 3 „ West- Am- 5teldam. Brief van Bewinhh.derW.L Maatfch. aan H. H. Mog.  ïisS NIEUWE NEDERLANDSCHE AM-' STEL13 AM. Brief van Bewindh.derW.L Maat. fch-, aan H. H. Mog. ,, West-Indifche Compagnie zoude handelen met ,, de Portugeezen handel gedreven hebbende, voor. „ de betaaling der Thiendens of over 'c overtre„ den op eenige andere manier van de Tradfaaten en j, Conventien tusfchen haarfubfifteerende." Deze Propofitie heefc egter geen ingang by het Engelfche Minifterie kunnen vinden, hoe retMyfc ook en allezints gegrond op den inhoud der Tractaaten met de Portugeezen, en't daar uit geproflueerd regt der Comp., waaromtrent de Engelfche Minifter, Grave van Darmouth, als Prefident van de ConW mercie Raad,benoemd zynde, om met de voorfz. Heeren Graafland en Rihaut in conferentie te tree» den, by eene derzelve op den 3 December 1773, ^vanneerdit poinct wierd gediscutieert, en wel byzonder het 7de Artikel van het Contract door de West'Indifche Compagnie met de Engelfche Afrikaanfche Compagnie in den jaare '1708 gefloten, nauwkeurig wierd geèxamineert uit hoofde der differente explicatie, die aan 't zelve wierd gegeeven, zelve heeft gedeclareerd, dat volgens zyn particulier begrip de intentie niet konde geweest zyn, dat de Engelfchen met de Portugeezen gehandeld hebbende, verdere protectie aan dezelve zouden geeven , en dat het hun ook toefcheen, dat de Engelfchen of andere Natiën zig niet hadden te mclleeren met de manier op welke de Nederlandfche West-Indifche Compagnie de Portugeefche Sche? ,pen behandelde. En dus de zaken op dien voet zynde gebleven, zodanig dat de Engelfche Comp. fteeds gecontinueert heefc de Nederlandfche WestIndifche Compagnie alle nadeel toe te brengen, door de Portugeezen in hunne fraduleufe handel te adfifteeren en hun alle protectie te verleenen ,• zo fchietons thans niet over, dan ten derde»Uw H. Mog. eenige confideratien te fuppedireeren omtrent de middelen die ons, 't zy met eerbied gezegd, voorkomen, de gefchikfle te zyn, om 's Compagnies. Bezittingen ter Kuste, in derzei ver geheele Negotie aldaar, voor eene totale ruïne te bevrydem Dez.e g - be«'  JAARBOEKEN, July, 1783. 1125 foeftaan voornamentlyk hierinne: Dat Uw H. Mog. j by de tegenwoordige vredesonderhandelingen het s daar heen gelieven te dirigeeren, dat de Compagnie t werde gemaintineert in de posfesfie van derzelver te meermalen gededuceert recht omtrent de Portugeezen. Ten minften, dat met relatie totdeKroon, van Engeland daar van niet verder werde geglis-, feerd, als by de zo even aangehaalde propofitie van , de Heeren Graafland en Ribaut san 't Engelsch Minifterie is vermeld. En dat ook, omtrent de zo^ zeer bekende Caab Apollonifche geichillen, by het Hof van Engeland werden geamplecteerd de voorflagen ten dien opzigte door voorfz. Heeren gedaan , en in 't breede by derzelver Misfive aan U Hoog Mog. in dato ai December ,773 ter nedergefteld, aan welke, zo wel als aan 't Vertoog der West-Indifche Compagnie van den jaare 1725, de daar tegens ingeleverde Memorie van den Portuaeefchen Minifter den Heere Diego de Mendoza Conté Real, en 't weder antwoord van de Comp.. beide van den jaare 1727, en de ampele Deductie derzelver Compagnie van 24 Ocfober 1769, alle jn den boezem van Uw Hoog Mog. berustende, wy de vryheid neemen ten dezen kort- en klaarheids halven, en om Uw Hoog Mog. met geene redites lastig te vallen, te refereeren. Dat voorts Uw H Mog. de Comp. in haare recherches, ter ontdek king en het beletten der frauduleufe handel der Por tugeezen, gelieven te adfifteeren, waartoe de Com pagnie op zig zelvèn buiten ftaat is, en ten diei einde jaarlyks eenige Schepen of Fregatten vat Oorlog na de Colonien van de Republiek, byzou der na Guinea, gelieven te zenden, zodanig da zig altoos één of meer derzelve tegen 't laatst vai February, en andere tegens't laatst vanOctob. te Kuste bevinden, om elk, geduurende den tyd tei minften van vier maanden, ter voorfz. Kuste a en aan te krusfen, de Portugeefche Schepen t noodzaaken aan Blmina te komtn vertollen volgen de waare laadipge hunner Schepen, en de Contra Gggg 4 ven r-UL>AM. Brief an Bev\ndh.ïerW.h Maatïh. aan H. H. Mog. 1 l t 1 r 1 B s  Amstel- dam. Brief van Bewindh.derW.L Maat. fh aan H. H. Mog. n te h b. oi w v< iï3o NIEUWE NEDERLANDSCHE venteurs te neemen, om als zodanig te worden geconfisqueert. Wy bidden, Hoog Mog. Heeren, dat Uw Hoog Mog. 's Compagnies belangen zo in dezen als verdere gevallen ernftig gelieven t r harte te neemen, en met deszelfs kragtdadig Patrocinie te vereeren, zonder het welk den geneden Slaavenhandel, zo naauw verknogt met den welvaart der Colonien en daar uit profiVerend Commercie, eerlang met eene totale ruïne werd gedreigd, waar van de gevolgen niet dan van het allernadeeligt vooruitzigt voor de Republiek en derzelver Ingezetenen, gelyk ook voor de Compagnie, waarby zo veele Weduwen en Wezen zyn geïnteresfeert, zyn kunnen. Waarmede, enz. Amfterdam 3 Juny 17S3. Uw Hoog Mog. zeer Dienstwillige en Onderdanige Dienaren, Den Reprefentant en Bewindhebberen van de Geoctroyeerde West-Indifche Comp. ter Prefldiale Kamer Amfterdam. (get.) D. J. VAN HoGENDORP en G» Corver Hooft. Waarop gedelibereerd zynde, hebben de Hee:n Gedeputeerden van de Provintien van-HoInd en West vriesland cn van Zeeland de voorfz. lisfive copielyk overgenomen om in den haaren eeder gecomtnuniceert te worden. En is dien ivermindert goedgevonden en verftaan , dat orfz. copie van de Misfive, met en nevens de rdere Stukken tot de voorfz. zaak fpefteeren. * ' de,  JAARBOEKEN, July," 1783» "3* 'de, gezonden zal worden aan de Heeren Lesteve- Aj* «m van Berkenrode-en Brantfen, Hun Hoog Mog. Ambasfadeur en Minister Plenipotentiaris resp.aan 'cHof van Vraukryk, en derelven daar nevens aaugefchreven, ten einde de inftantien by de voorfz. Misfive vervat, op de beste en bekwaamfte wyze, zulks en daar het van vrugtkanzyn, te appuyeeren. Onder de menigvuldige Gefchriften, die in deze tyden het verrigte onderzoeken en beoordeelen, en de belangens van de Republiek, ieder naar zyn oordeel, gezindheid, bedoelingen en inzigten, wiken en weegen en deze of geene middelen tot herftel aandringen, is onder anderen ook een Weekblad, genaemd de Politieke Kruyer, wordende in deze Stad by J. Verlem uitgegeven. Deszelfs Nummers al redelyk zynde uitgedeid tot een bekwaam Boekdeel, is voor het zeiven een Tytelplaat uito-eo-even, op welke boven aan deze woorden ftaan: de Politieke Kruyer I. Deel ; vervolgends een prentje , verbeeldende eene burgt, waar op de Vryheid m de gedaante van eene Vrouw , met een lchild aan haare linker, en eene fpeer in hare regter hand, met welke zy ter afweering fteekt naar een gewapend Krygsman, die in eene gewelddaadige houding den burgt opklimt, als of hy de Vryheid beftryden wilde; houdende in zyne dreigende regte hand een uitgetogen zwaart, en in de linker een fpeer, met een vaandel daar aan, waar m een appel. Acrter hem, onder aan den burgt is een flang, die hem aanblaast. Aan de andere hoek van den burgt, ligt eene bundel met het zegel daar aan gehegt. Onder aan ftaat met kleine»  ïi3* NIEUWE NEDERLANDSCHE *tel- re ietters te jezen: P- Hagenaar Jr. inv. & dam. del- Th- Koning Sculpf. Hier onder leest men deze vier dichtregels , met den naam van den Dichter: Ziet, hoe 't heerschzugtig Hoofd de Fryheid wil verdelgen, En fioutten Zetel fteigt ;f dies wapend U óBelgen! * Red haar , uw eigendom, en 't wankelend Vaderland: En veld dat wangedrogt , eer het zyn flandaard plant. J. C. HESPE. Dce Tytelplaat bekend zynde geworden s is door den Gildeknegt van het Boekverkopers Gild aan de Gildebroeders, uit naam en op last van Hun Ed. Gr. Achtbaren, de Heeren Burgemeesteren, aangezegd, dat zy den Tytelplaat voor het Weekblad genaamd De Politieke Kruyer, niet zouden mogen verkopen , nog ook in het vervolg geene naamloze Paskwillen en Gefchriften , drukken, verkopen, verfpreiden, waar door de rust verftoord konde worden, of waar in Zyne Hoogheid, of eenig ander Lid van de Regee. ring wordt gelasterd of ten toon gefteld. Voorts heeft ook de Gildeknegt uit last van den Heer Hoofdofficier gem. Tytelplaat by de Boekverkopers opgehaald. . De Drukker en Uitgever van de Diemerof Watergraafs-Meerfche Courant, zynde H Ka-  JAARBOEKEN, Jut,, i7«3- JIS3 ttnninsr en % Ver km, (by welken wy ge-*»*- uitgegeven) hebben in hunnen Courant van derf lfatften Tuly 1783. onder het Artikel van aÏÏsÏÏ^S/n isW- ~«n kort verhaal van het voorgevallene, deze aanmerkin- g£n Sfbegrypt , dat uit hoofde van dit „ Verbod van Heeren Burgenieesteren de ! Aanffraak aan de Ingezetenen van Ne* derland en particulierlyk van Amfterdam; * d e in de maand December i73o uitkwam ' en toen in de Haagfche Courant van P.Gos/" met aroote Letters te koop wierd ge" fteld voor een Stuiver; het Politiek Vertoog by Bennet en Hakt gedrukt; dezeven Doppen in Brand; de Brief van den Schout aan den Secretaris van de Breede Straat; de " Lanterne Magique , en zo veele andere " fraaije ftukken van deze foort, te AmfterW dam tot geen prys meer te koop zullen zyn, " dewyl daar by de geheele Regering dezer * Stad , en verfcheide van de aanzienlyfte " Leden van dien, op de alleronbefchaarnd'* fte wyze zyn gelasterd enten toon gefteld; " hoe zeer de Aucteurs van die Gefchriften " 7ich fchvnen verbeeld te hebben, dat het " Placaat van den 7 Maart 1754 op hun niet " toepasfelykware; en 't welk andere Schry?' vers in de perfüafie heeft gebragt, dat dit " Placaat niet meer geobferveerd wierdt, en " dat zv tot de befcherming van hunne goe" de en braave Regenten, tot voorkoming " van oproer, welke de eerstgemelde Schry" Vers baarblykelyk zogten te verwekken,  «134 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am? „ en tot bewaaring van de Gemeene rust, na i% „ en dan ook zich vryer mogten uiten, dan ij.ah. j} Zy an(Jerzins waarfchynlyk zouden hebben „ durven doen. Voorts weet men niet, wat „ 'er worden zal van den Üitgeever of Uit« 1, geevers van den Courier du bas Rhin; „ waarin, door het recenfeeren van zekere be„ kende Catalogus van Schilderyen enPour„ traiten, niet een of twee, maar een geheel aantal van Leeden der Regeering, genoeg„ zaam. met naam en toenaam worden ten „ toon gefteld, en op de onbefcheidendfte „ wyze gelasterd. Evenwel zyn de braave 9, Lieden alhier verheugd , dat dit verbod „ niet dan nu gekomen is, na dat men de „ gemelde oproerige Gefchriften eerst heeft „ kunnen te keer gaan, want anderzins waren dezelven onbeantwoordgebleeven; en wie weet, hoe veele braave Regenten, „ dan de flagtoffers waren geworden van de booze oogmerken , waar meede die Schryvers de reeden van den Oorlog aan Amfterdam, en deszelfs Regenten, en wel „ aan de Oudfte en Eerwaardigfte van de' „ zelve zogten toe te fchryven, en denzelven het gepeupel zogten op het lyf te jaa„ gen. DU meliora piis. Wat hier van zy, veel was, al reeds lang, wegens deze Courant, en deszelfs ftoutheid gefproken; en het gevoelen van veelen was, dat dezelve op dien voet geen ftand zoude kunnen houden, terwyl ondertusfchen (gelyk het gaat) deszelfs aftrek grooter was, dan ooit van eenig Nieuwspapier in ons Land, f4 men dus kon nagaan, dat de winften door dit  JAARBOEKEN, J7«3. dit Papier aangebragt, aanmerkelyk moes- Amten zyn. Onderwyl hadt al reeds de Fiscaal stelvan 't Hof van Juftitie in 's Hage, Herman Koning en Theodoor van Brusfel, Drukker en Schryver van gem.Courant, voorwelgem. Hove gedagvaard, om beiden in perfoon den 28 July te verfchynen. Doch de Regeering zo van Amfteldam; als van de Meer, alwaar de Drukkery van voorfz. Koning is, hebben zig tegens deze overdaging verzet, en op hun regt beroepen, waar door niemand der Ingezetenen van deze La-aden van zynen dagelykfchen en bevoegdenKtgltt mag afgetrokken worden. Dus heeft dan ook deze overdaging geen gevolg gehad; egter is voorfz. zo veel gerugts gemaakt hebbende Courant kort hierop verboden, gelyk wy in ons volgend ftukjen kortelyk zien zullen. Nog moeten wy met een woord melden, dat ook onder de hedendaagfcheStaatsfdinften, die de belangens van ons Land wikken en wegen, eene zogenaamde Politieke Krullers Knegt is, van 'twelk ook N. 5 en 6. aan de Boekverkopers verboden is te verkopen. Uit Texel zyn in zee gezeild 's LandsSchepen van Oorlog de Castor, Kaptein Tulling vanOldenbarneveld; Hoorn Kaptein JS. Drillinger; beiden naar de West Indien. Ook nog Gelderland Kaptein' E. C. Staarinsi Alkmaar Kapt. D. Hekkers i deKorteSaar Kaptein Hoeuft; Tromp Kaptein D. van, Treslong; de Jager Kaptein S. 2^ker; en de Merkuur Kaptein ƒ. Oort. ' Den  1139 NIEUWE NEDËRLAND5CHË ttr ■ De" T24" IÓny iê te Lisfabon binnen gekU' ilï; m?n '.^nds Oorlog Fregat de Valk Kaptein Silvester, door lekkagie en Rukkend roer, en veele zieken hebbende. Hy kwam van Curacao, van waar hy met het Eskader1 van vyf Óorlogfchepen en i7 Koopvaarders was uitgezeild, en op de hoogte van dè Ei landen door eene zware ftorm belopen, waa^ m ook het Oorlogfchip Nassaü Weylburg wel eer onder bevel van den Kaptein D H Cras, en na deszelfs overlyden, onder' dat van den Kaptein G. Smisfaert, gezonken is • zynde alleenlyk het Volk geborgen. Den d July kwamen van dat zelfde Eskader in Texel binnen, s Lands Fregatten van Oorlóg de Beverwyk KzpmnJ.Boot; en de AmIhytria \« Pr uV™ Woenzd* op welke Schepen de Manfchappen van de Nasfau Weylburs zyn verdeeld geweest. De Arend Kapten! Delvos van het zelfde Eskader, is te Hellevoetfluis binnen gekomen. Van St. fago k tyding gekomen s dat 's Lands Óorlogfchepen Wassenaar, Utrecht, en Prinses Loursa als mede het gewapend Oostlndiesch ichipDE Geregtigheid,. alle naar de Kaap moetende, m April aldaar in goede welftand lagen, terwyl ook 'sL,nds Sclip GoE^me de derwaard beftemd, voor de wal gêzien Dej1 2 July tusfchen twee en drie uuren zvn van de O. Indifche Comp. Werf van S geloopen, drie Oosflndifche Schlpen l£ naamd de Doggersbank, de Batavier en de Meermin, van welke alle dJe dk Taa? defpanten eerst opgezet waren, cn iVwïï der-  JAARBOEKEN, p!y, 1783. ti§j derzelver zyn ook reeds terilond alle de Mas- Mirten ingezet. stet.» 0 dem.' Zie hier het Programma .van de Maatfchappy ter bevordering van den Landbouw, in deze Stad opgerigt. De Maatfchappy ter bevordering van den Land- p 6 bouw, opt>erigt binnen Amflerdam , hcèfc,in _v "d haare Groote Vergadering, gehouden den i3May& , deezes Jaars 1783, geoordeeld, dat op de door rJ hacr voorgeftelde Vraag; welke wyze is de beste, 1,*' om de verfchillende foorten van Bouwgronden inyLmtrrJ ons Vaderland, zonder eene meer dan gewoonebe- r var\ inesting: zo doer trploeging als door verdere be- h" ' werking, tot een grooter en duurzaamer Vrugt-BouWi baarheid te brengen? Het beste fr. Sm woord Was door den Schryver van de Verhandeling tot Zinfpreuk hebbende Tot Vrugtbaarheid van grond en plant, » Dient Ploeg en Spa ftaag in de hand. zynde vervolgen?, by de opening van het Billet , tot die Verhandeling behoorende, bevonden , dac dé Schryver van < ezelve was de Wel-Eerw. en zeer Geleerde Heer Lambenus Aartfen Lid der Maatfchappy der Kunsten en Landbouw te Casfel, en Predikant te Voorhout by Leyden, aan wien, dan ook de Gouden Medaille, ter waarde van yvftlg Ducaaten , ofte wel dezelve fom in geld, benevens eene Zilveren Medaille, ter keuze van den Schryver, ingevolge het Programma der Maatfchapny, is toegewezen geworden. Voorts heeft de Maatfchappy het Accesfit, in een Zilveren Medaille, op den fternpel der Maatfchappy geflagéh, beftaande, toegeweezen aan de Verhandeling voerende tot Zinfpreuk: Hh'hh De  Am- dam. Programma, der Maatfchappy der handhonw. 1136 NIEUWE NEDERLANDSCHE De Vrugt van leedige Uuren, biedende dezelve dierhalven den Schryver van die Verhandeling aan , ingevalle Hy goed vindt zy» naam voor den 1 Augustus eerstkomende aan de Maatfchappy te operïbaaren. Ën zal de Maat» fchappy wyders nog in haare Verhandeling, plaatfen den zakclyke inhoud van twee Verhandelingen , waar van de "eene geteckend is met de fpreuk, Velimus quod ratio probat, en de andere, De ondervinding is daar yan de beste Leermeester, wordende aan de Schryvers van teide die Verhandelingen ieder een gratificatie van vyftien Gouden Ducaaten, of een (tuk Zilver van gclyke waarde aangeboden , indien dezelve , of eón van Hun, goedvinden hunnen naam of naamen voor den 1 Augustus eerstkomende bekend te maaken : in welk geval dezelve mede voor de Uittrekzels hunner Verhandelingen geplaatst zullen worden. Wyders heefc de Maatfchappy aan Dirk Gcrritst van Beufekom, Huisman tusfchen Loenen en Vree» land woonachtig, uit hoofde van deszelfs meer dan gewoone Kunde en Activiteit in zyn beroep, en de uitbreiding van dien, de gewoone Zilveren Medaille, op den ftempeï der Maatfchappy geflagen, toegeweezen, en Hem tevens het Honorair Lidmaatfchap dezer Maatfchappy opgedraagen. Nog heefc de Maatfchappy aan Swerus Janfen, woonende als Knegc aan bec Haagfche Schouw, om dat dezelve , met een zeer goed gevolg, by verfcheide Personen, een vry groot aantal Schaa. pen van het Schurft geneezen, en het middel en wvze van deszelfs gebruik aan de Maatfchappy medegedeeld heeft, ter verdere aanmoediging toegelegd een Zilveren Tabaksdoos met vyfentwintig Pueaaten in dezelve: zullende de Maatfchappy vrn die  jAARBÖÉKEN, Juiyy 1783. 113? dit middel tegens het Schurft en deszelfs gebruik, eerstdaags, een nader en omftandiger Bericht bekend maaken. . Wydeis geeft de Maatfchappy aan het algemeen kennis, dat zy uit Rotterdam onder de tekening Oe'con'omicus ontvangen heeft een Vertoog, uit het. Engelsch vertaa'd, over de behandeling der Varkens , bevattende Proefneemingen , om dezelve, aantekweeken en te mesten. En zal de Maatfcbap j py, by de eerfte gelegenheid , de vooruaamfte proeven, in cie Verhandeling voorkomende; zo. veel mogelyk naar de bevatting der Landlieden ge-t fchikt, in haare Werken plaatzéu; wordende dé Schryver voor zyne vriendelyke toezending by dezen, opentlyk j bedankt, en Hem verzogt zyn naam aan de Maatfchappy te willen openbaaren^ ten einde dezelve daar door in Raat gefteld worde zynen naam voor dezelve; als een blyk van goedkeuring zyner pryzenswaardige pogingen, te plaatzen. De Maatfchappy dit Jaar geen gelegenheid gehad htbbende om de door Haar in den voorleeden Jaare uitgeloofde twee Praemien van Veertig göuden Dufcaaten uit te deelen, heeft echter, zó van den Heere E. Aha , dien onvermoeiden ett kundigen Inënter, als van elders zulk een gunstig Bericht van den uitflag van verfcheidene in dit jaar endernemene Inentingen ontvangen; dat zy ook hier door al weder verfterkt is in het denkbeeld van derzelver nuttigheid, ter behouding van het vee: waarom zy, tevens begrypende, dat de Inentingen ook bepaaldelyk ia Holland meer en meer aangemoedigd behoorente worden,- beflooten heeft wederom twee Prasmien, ieder van veertig gouden Ducaaten aan te bieden; ten eerften toe te wyzen aart dien geenen, die, in Holland en WestFriesland woonachtig, binnen dezelve Provintie j tusfchen den 1 juny en den 1 December van dit jaar 1783. de meeste Kalveren, mits niet minder dan dertig in getal, met het beste gevolg ingeHhhh 2 «at, A?> de«  U4?. NIEUWE NEDERLANDSCHE Am. „ den Koophandel.— Het recht, om Hui. stel- S) zen van Negotie en Magazynen te heb„ ben. —■ Verfcheiden andere bepalingen „ ten voordeele der Rusfifche Onderdanen „ met betrekking tot regtsgedingen der han,, deldryvende Leden. De bekende Dr. Price heeft waereldkundig gemaakt eentueuw Rukje, welk tot tytel heeft: Staat der publieke Schulden en der . Finantien, by het tekenen van de Preliminaiiren van den Vrede den 20 January laatstleeden, met een ontzverp om de publieke Schulden te verefenen. Uit zyne beredeneerde aanmerkingen over deeze gewigtige onderwerpen blykt het, dat de nationaale Schulden van Groot-Brittannie den 24 July 1775 bedroegen, In gefundeerde, ponden Sterling , . & 129,860,018 Dito welke toen nog gefundeerd moesten worden <£ 7,070,054 Dus toen te famen c£ 136,930,072 Vermeerdering zedert den 24 Juny 1775, ih reeds gefundeerde Schulden 85,8,57,691 Dito welke nog in Fond- fen moesten veranderd worden . .. . . 29,797,223 <£ 115,654,014 Dus bedroeg die gant- fche  JAARBOEKEN, J^h'i I"93' .*f* fche nationaale Schuld in AmJanuary 171 % de fomme JJJ*"» van ponden Sterlings c£ 1252,584,986 Waarvan jaarlyks zo aan Intresten als aan onkosten van beftier moet be» taald worden . . .. c£ 9,008,931 Geen wonder derhalven, dat de Staatsdienaars van dat Ryk zig thands byzonderlyk toeleggen, (te meer daar zy de Noord Amerikafche Volkplantingen verloren hebben), om den koophandel , landbouw , bevolking en handwerken te vermeerderen en uit te breiden. De Handwerken van dat Ryk worden aldus bereekend: namelyk: iFabrieken in Wol, rekent men jaarlyks op 16,800,000 P.St. . . . in Leder . op 10,500,000 . . . '. .' in Was , . op 1,750,000 . . . in Hennip . op 890,000 , . . , . in Glas . op 630,000 . . . . . in Papier . op 780,000 . . in Porcelain op 1,000,000 . . ... in Zyde . op 3,350,000 . , ... in Catoen . op 960,000 , , . in Lood . op 1,650,000 . . . . . in geel Koper op 1,000,000 . . ... in Yzer . op 8,700 000 . . . . . in Staal . op 3,400,000 . . makende te zamen een fom van $.1310,000P.St. De  •I4<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'Am- De Fabriéken van Yzer, Glas en Porce*tel- lain neemen toe; die van Geelkoper en Leepam. der neemen af; die van Lood blyft op den ouden voet. Die van Papier vermeerderd; die van Vlas verminderd: die van Hennip blyft de zelfde, en die van Zyde vermeerderd. Deze Fabrieken houden 5250,000 menfchen aan 't werk, Niet alleen in ons Land, maar overal uit de meeste Landen van uropa wordt melding gemaakt van een byzondere en ongewoone f^evel of Damp, welke voornamelyk na den. middag meer befpeurd word , en de Zon zodanig bedekt, dat zy veeltyds naar een rnoeorooaen ïcnyt 01 rono geiykt. Maa sluis. Den eerften July kwam de eerfte en tweede Haring Jagt binnen; de eerfte met 15. en de tweede met 50 ton Haring. De eerfte. ton is te Vlaardingen voor 450 gl. verkogt. Z E E L A N D. Middelburg. De Kaptein Koelberg, gewezen bevelhebber van den Kaper de Verenaar, tegen wiens , .gedrag door het Zweedlche Hof verfcheidene klagten gedaan zyn, is by zyne te rug 'komst, van wegen de Admiraliteit alhier, op verfcheidene Vraagpunten gehoord, en nu onlangs door dat Coilegie onder handtasting ont  jJA AR BOKKEN, July, 1783. "47 1 ontflagen, en op vrye voeten gefteld; waar- THtJr 1 van by eenen brief aan H. HL Mog. is ken-LEH* 1 nis gegeven. T h o l e n. j Een aantal Burgers en Ingezetenen dezer Stad, een verzoekfchrift aan de Regeering „ hebbende aangeboden, is op het zeiven dit befluit genomen. Extraft uit het Register van de Refolu1 a. tien der Edele Achtbare Magiftraat 'm der Stad The/en. Woensdag den a8 Mey 1783- De Heer Burgemeester Van Stapele H. Ed. Achtb. te kennen hebbende gegeven , dat door de Perfonen W- C. dt Wit, M. van 't Groencwant, J. F. Niehrk , M. Kruyer en M. de Lange, als Gedeputeerdens uit een groot aantal van Burgeren en . Ingezetenen dezer Stad, was ter hand gefteld een Request aan Hun Ed, Achtb., welk Request door welgemelde Heer Burgemeester geleden zynde, alleGnts in decente en ter materie dienende termen was ingerigt; verzoekende dat Hun Kd. Achtb. gunstig geliefde te behagen, om tegens de verfpreide en door de Nieuwspapieren bevestigd wordende gerugten van een meerder getal van Militie als binnen deze Stad gewoon is Guarnifoen te houden , en dat Wel ten getallen van een geheel Bataillon, te voorzien, en zy Supplianten, het klein beftek van deze Stad in aanfchouw nemende, toe het behoorlyk bergen van zodanig een vermeerderde Manfchap, ten uiterften bevreest zyn omtrent het middel van de daar uit noodwendig fpruitende Incocvenienten , ingevalle Hun Ed. Achtb. hun daar  Tho- tum Be/luit op het Req. van geen meer JCrygsv. te hebben ■ , i i 1 . I ■ i ] ] J l t < i 2 1148 . NIEUWE NEDERLAND3CHE daar in niet geliefden te gemoed te komen : eriwVj» ders Hun Ed. Achtb. erinneren den omflag en zorg* welke het by de Ingezeteben heeft verwekt, wan' neer het Eiljetteeren van een party Militie by dë Jaatfte Garnifoensverandering heeft plaats gehad4 doch toenmaals , tot hunne blydfchap is geprevenieerd geworden; dat de Supplianten het buiteri hunnen kring rekenen van in onderzoek te treden, of de Militie aan dere Stad voordeelig zy jai dan neen ; dat zy dit ftuk gaarne aan wyzeien onderwerpende, alleenlyk met dit hun eerbiedig; adres bedoelen, om Hun Ed. Achtb. voor te hg. gen, hoe, daar zy in het midden van den tegenwoordige Oorlog, de diepfte rust hebben ondervonden, het hun* daar de Vrede tans voor handeri Ichynt te wezen , fmerten zoude hunnen grond daaglyks van Krygsknechten bewandeld * en eeri gedeelte hunner woningen, door vreemden, met de meesten vah welken de Ingezetenen vanNeêrland geen Taalgemeeufchap hebben, ingenomen te zien ; redenen waarom de Snpplianten Hun Ed. fichtb. ootmoedig verzoeken, zoo voor bun zei ven ïls voor zulke huuner Medeburgers, welk* met len m dezelve begrippen verkeeren, doch wel ligt, loor een kwalyk gepaste vreeze , fchroömach:ig zyn, zich te adresferen; dat het Hun Ed. Achtb aehagen, door derzelver invloed en gezag, hec nrukken van een meerder aantal van Militie te >revemeeren, en hun te oniheffen van de vrees* iverlast en verdriet, het geen zy Supplianten zich laar m voorftellen; ten einde zy te gelyk, met iet genot van al die voorrechten, welke zy onder iet beftier van de Hooge Overheid, met alle de ngezetenen dezer Provincie gemeen hebben, ook ie der huislyke Vryheid, onder Hun Ed. Achtbare irectie, zo langde algemeene nood van den Lande Ie opoftennge daar vah niet komt te vorderen* aogen blyven ondervinden. Waar op gedelibereerd en in astlng genomen ynde, hecajleünts billyk verzoek der SuppS ✓ ten,  JAARBOEKEN, July, 1783. "4? ten, is goedgevonden en verftaan, derzelver ver- Th®-' zoek te nemen in ferieüfe overweging en bereid te LEri. zvn een genegen reflectie op hetzelve te flaan. En zaf Extract, uit dezelve Refolutie aan gemelde Gedeputeerdens, ter hunner informatie worden ter hand gefteld. (onderflond) Accordeerd met het voorfz. Register (was geteekend) J. A. ten Hage» Vlissingen. In het laatst der afgelopene maand is dc Manfchap van 's Lands oorlogfchip Zuid Be^ veland afgedankt, waarvan het grootfte gedeelte by de Oostindifche Maatfchappy Dienst heeft genomen. Den eerften dezer Maand ii het 0.1. C. Schip Ouwerkerk, Kaptein Pieter Six, van Rammekes gezeild en voor deze Stad ten anker gekomen, en is den 2. 's morgens ten half elf uuren onder het losfen van al zyn Oefchut naar Zee gezeild. Men verzekert, dat de Patenten voor alle de in Zeeland in Krygsbezetting zynde Regimenten, om af te trekken, gekomen zyn., behalven voor het Krygsvolk van deze Stad, het welk hier tot de volkomene Vrede zyp. Terblyf zal houden. De®  itjé NIEUWE NEDERLANDSCHÉf Vtis- Den i July'kwamen uk Zee voor deze Stad MjNe«$réten anker 's Lands Schepen van Oorlo» dë Pollux Kaptein S. Rauws en be Centaurus Kaptein Raid, beiden uit Texel; dezelven heb ben ""de Engelfche Krygsge vangenen ten getale van 78, zo van hier als vanVeére en Zierikzee $ aan boord genomen, en zyn den 8 July naar Engeland gezeild, om tegen onze Kr-ygsgevangene aldaar uit te wisfelen. Wy hebben al nu en dan eens gefproken van het plan om de haven dezer Stad te herfiellen en bekwaam te maken. Hunne Hoog Mogende, by befluit van den 23 January dezes jaars, benoemd hebbende de Heeren van der Hoop, Raad en Advokaat Fiscaal van het Coilegie ter Admiraliteit te Amfteldam, Steengracht, Raad en Advokaat Fiscaal van het Coilegie ter Admiraliteit inZeeland,den Vice-Admiraali^y/wf enden Schout by Nagt van Kinsbergen : „om nauwkeurig te ti examineereri de fituatie van zaken enomftan,', digheden van de Haven van Vlisfingen, met „ betrekking tot het in en uithalen van Oor„ logfchepen in en uit het Dok aldaar: als „ mede om zich te begeven naar het Zeegat „ van Texel en aldaar na te gaan of 'er èeni-. „ ge goede gelegenheid daar omtrent; zonder , „ onderfcheid waar ter plaatfe, het zy dan ., aan de Helder, op het Eiland Texel, of „ waar zulks zoude mogen opdoen, om een „ plaats ter reparatie van Óorlogfchepen, „ befchadigd uit Zee komende, te kunnen „ vervaardigen." Zoo hebben-gemelde Hee» ,, reli, den 23 Mei 1783., in tegenwoordig- heid  JAARBOEKEN, Jul kening fub [.itt. B. by te voegen. In de tweede plaats hebben de Ondergefchie ven bevonden, dat het geheele Dok van agteren tot aan de Sluisdeuren jegenswoordig maar heeft, by ordinair hoog Water, een gemiddelde diepte van I7§ \oeten, en dat het zelve, om de Sche pen vlot te houden, zoude dienen te worden ge. bragt tot, een gemiddelde diepte van 22 of an voeten. Deze geheele Uitdieping zoude- eent in zyr geheel werkftelfig dienen gemaakt te worden wanneer de Wallen of Schoeijingen van het ge Iiii 3 hed< Vlis- SINGEN.' Berigt van Gecommitt.'wegens de Haven te Viis- ' fingen.  ÏÏ56 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vlts- Berigt van Gecommitt.wegens de Haven te Vlh pgsn. t 1 ] c 'i \ 1 c ^ i c i ó I z i ) ' c r \ e c b b heele Dok herfteld zyn, ter voorkoming dat de thans verwaarloosde Wallen, door het geftadig afrollen enuitkolken der Aarde, niet weder nieuwe aanilykingen verwekken : doch onder de re. paratie v.n deze Schoeijingen zoude de middelde ïeul van het Dok ter breedte van 13 Roeden kunnen verdiept worden, In de derde plaats hebben de Ondèrgefchreven apgMtierkt , dat twee binnendeuren van de Sluis oud en fl gr zyn, en dus dienen te worden verneuwt; en dat er daar en boven twee in voór•aad by de hand dienden te zyn, om te gemoet :e ko.nen aan de gevaren en fchaders , aan wellen in zoo een important werk zes deuren zyn )loorgefteld. In de vierde plaats hebben de Ondèrgefchreven pgemerkt, dat de pofitie van de Sluis, met op. :igt tot den loop van de Buitenhaven, tot op diep Water, in geen goede rigting is gelegt, moogyk met te veel voorzigtigh-id tegens den gevreesen aandrang en deining van het Water by Stormireéren hooge Vloede^ ; doch deze rigting verooraakt, dat het Water, dat door de Sluizen of .chuurkokers gefpu't w>rd , niet regt loopt en us ge n geno gzaame en voortdurende kragt oet ter we^fpoelinj; der Slikken of deeltjes Zand, ie de ondieptens veroorzaken. In de vyf'e phats hebben de Ondèrgefchreven eoordeeld, d;it de Hoofden in de Buitenhaven te r\d van elkanderm zvn, en dat in het byzonder er VWsteihoof I niet ver genoeg is uitgebragt, ynde binnen d,- Rooijing van het Oosterhoofd, en e Hoofden van de oude Haven, waar door verorzaaktword, dat by Vloeden al de ftof, waar lede het Water beladen is, om den kop van dit Vesrerhoofdnaar binnen gebragt word, en aldaar en Rille Zee vindende, zinkt, waar toe de dooe hoek tusfchen de Westelyke opening van den oom en den kop van het Waterhoofd een allerekwaamfte gelegenheid geeft. Ea  JAARBOEKEN, July, 1783, 1157 Ed deze aanflyking word nog te meer bevordert door het zetten van een Plaat ten Z. Z. Westen van dit Westerhoofd, en welke Plaat by lage Tyen gedeeltlyk droogvalt en zich reeds uittrekt tot binnen de rooijing van de Oostzyde van dit Hoofd. In de zesde plaats zyn de Ondergelchreven verwittigd, dat er over eenige Jaren voor de vernieuwing van 4 der jegcnswoordige Sluisdeuren geen fenoegzame gelegenheid is geweest om uk het )ok te fpuyen, en dus de noodige diepte daar te behouden , terwyl zy in ervaringe zyn gekomen, dat er geen Bank in de Buitenhaven legt, maar dat er een vry geregelde diepte is, by laag Water, 'van 9 en x half voet, en by hoog Water van 21 voeten, gelyk uit de Bylagen dezes Litt. C., zynde de obfervatie van den Uokmeester PoJy en de Peilingen door de Infpedteurs den Berger en Creutz gedaan , con fleert. _ Om aan deze drie laatfte of vierde , vyfde en en zesde zwarigheid te gemoed te komen, hebben de Ondèrgefchreven in overweging genomen: Eerftelyk', het Westerhoofd te verlengen zoo ver en zoo na by diep Water als mooglyk is, het ivelk gecalculeerd word op 4 Roeden. Ten tweeden, het Paal-, Rys-en Steen werk aan de Westkant der Boom op een kleine afteekening van deze geprojecteerde Werken (Bylage D) C geteekend by de letters d en e, 8 a 12 voeten in te korten, en van gemelde einde e in een regte linie tot B aan te legi:en een Paalhoofd, welk Hoof j een betere directie aan het fchurend Wattr zoude kunnen geven, minder deyning en aanilag der Zee veroorzaken en tot gemaklyker gebruik voor inen uitkomende Schepen flrekken. Tenderden, dat nieuw gemaakte Hoofd in order met het verlengde Westerhoofd te fluiten, en een befioorlyk Front aan den kop dezer Hoefden te formeren. Ten vierden, de Buitenhaven van de Dokfluis Iiii 4 af Vlis- s1nce». Berigt van Ge- committ. Wegens de Haven te VHsfingen.  «ï58 ni£uwe nederlandschb Vlis- iINCEN. Berigt van Ge- cómmitt. wegens • de Haven te Vlis- fingen». af tot.het einde dier Hoofden te zuiveren van ee? Dige fteenen, die aldaar zich cedergeworpen hebben en nog gevonden worden, en vóórts met Krabmachines, uitbaggering en Moddermolens uit te diepen, zoo diep mooglyk, ten minfle 'ter diepte van 22 voet by hoo^ Water; Van alle de hier voorgebragte Werken hebben de Ondèrgefchreven de eer éen Aftèekening en Ciering van kosten, fub Litt. D. ën E,, over te geven. In de zevende plaats hebben deOadergefchreyen mét naauwkeurigheid geëxamineert het "dröoge Dok, maar hetzelve gevonden en kwalyk geplaatst en niet gefchikt tot tegenwoordig gebruik! Kwalyk geplaatst, om dat het gi-oote nut van drooge Dokken b'edaat in het fchiélyk wérken, doordien er van alle kanten te gelyk kan*worden gearbeid, maar dit nut in Oorlogstyden moetende Worden bereikt, diende het drooge Dok en digter by de Werkplaatfen en Magazynen te zyn en digter by den mond van de Haven, om de Schepen fchiélyk in en uit te brengen. Niet gefchikt tot tegenswooydig gebruik , om dat de lichaamén der Schepen merkelyk vergroot zyn en worden, en hetzelve dus niet aangelegt is' voor de jegenswoordige Schepen van linie, dat is' van 70 en 60 Rukken. De Ondèrgefchreven hebben dus niet nagegaan de roodige reparatieh van het zelve, te meer nog^ daar van die plaats een ander en mooglyk beter gebruik zoude kunnen worden gemaakt, gelyk hier na zal w>rden voorgedragen. I )e ondèrgefchreven zouden wel een atdere zeer gefchikte plaats daar toe aan de hand kunnen geven, indien niet eerst het compleete fucces van de geprojecteerde middelen diende te worden afgewagt. De ondèrgefchreven vleijen zich dan, dat met deze middelen van verbetering en met een zorgvuldig en attent fchuren door de Sluizen of Schuurfcokers eene genoegzame diepte in dé Buitenhaven Pt  JAARBOEKEN, July, 17S3. n$o *:al kunnen worden gehouden, gelyk reeds aan de ÏSfldcrgefchreven uit fuccesfive peilingen, in de jaren 1770, 1778, 1780, 1782 en 1783 gedaan, gebleken is , dat door meerdere attentie in het ipuyen meer diepte veroorzaakt is: zelfs zyn de Ondèrgefchreven niet zonder eenige hoop, dat door het ver uitbrengen van het Westerhoofd, door konstmiddëlen en attentie, aan het einde van dat geprojecteerde Hoofd zal kunnen gemaakt en geconferveert' worden een diepte van 22 voeten, by laag Water, wanneer de Schepen gearmeerden beladen tegens hét zelve zouden kunnen worden aangelegt, en aldaar dan met Vlotfchuiten zonder eenige hindernis ontladen, en zoo met éénTybin^ nen de. Sluizen gebragt. De ondèrgefchreven denken wel, dat het Boezem-Water, dat binnen het Dok is, groot genoeg zal zyn om de noodige kragt aan het fbuyen te verzorgen , waar in zy door pculaire infpe&ie van de jegenswoordige kragt worden bevestigd, maar hebben evenwel opgenomen de gelegenheden, om die kragt door meerder toevoer van Water te bevorderen, en bevonden, dat, eerstlyk, of ten einde van het Scheeps- Dok by Letter X, of by de nieuwe Admiraliteits Timmerwerf, een Verlaat en Coramnnicatie met de Stads Gragten zoude kunnen worden genaakt, waar door, benevens het reeds ge: maakte Snuifgat ten Noorden van het Magazyn, het Water in de Gragten kan worden ingelaren, en wanneer er gefpuit word, wederom in het Dok ingetapt; en ten tweeden, dat het jegenswoordige Dok zoude kunnen worden vergroot met de Rommelkaay, wanneer het drooge Dok met de fteenen Beer, die daar agter is, zoude dienen te worden weggenomen , en aan het einde van de Roode Brug van voornoemde Rommelkaay een bekwame Sas of Sluis gelegt: —- Welke operatie nog dil groote nut zoude hebben, dat er by voorvallende noodzaaklykheden, veroorzaakt door Brand, dooi fchadens van het jegenswoordige Zas, door vyand Iiii 5 lyk< Vin- SINGEJN, Beript van Gecotnmïtt*wegens de Haven te Flis-' fingen.  uëo NIEUWE NEDERLANDSCHE Vlis- S1NGEN. Berigt van Ge committ. wegens cle Haven te Vlisfingen. . ( \ 1 i 1 ] I l 1 z c a d d Ci h ti P d • g ei ai f d E h d !yke omftandigheden &c. , een tweede uitgang Ier Schepen uit het Dok zoude kunnen worden genaakt. De Ondèrgefchreven zyn dan van begrip, dat leze Haven, of liever dit Dok van Vlisfingen, gelegen aan het Zuidlykrte gedeelte van de Republiek,— aan een Rheede die ftrekt tot een Bar? ■iere ter Zee, en dus veel zorg vereisfchende, door ïlle deze middelen tot een zekeren graad van volkomenheid kan worden gebragt, — dat dezelve lus ten uiterften gefchikt zoude zyn, om opgeleg!e Schepen te bewaren en te equiperen, en met rereiichten fpoed befchadigde Schepen te herftelen, — en dat dus voorgekomen kunnen worden de edenen , die Uw Hoog Mog. hebben genoodzaakt iv Hoogstderzelver Refolutie van den 21 Juny 705, het Coilegie ter Admiraliteit te Amfterdam an te fchryven, om het Fregat het Hof te Souurg aanflonds, na dat de Krygsraad, over het gerag van dé Officieren van het zelve tebefchryven, al zyn afgeloopen, te zenden naar Portsmouth, m van zyne bekomen fchade herfteld te worden. Na dat de voorfchreven Reis naar Zeeland was Fgeloopen , ..en aan de andere betrekkingen van e Ondèrgefchreven voldaan, hebben dezelven zich :n lö April begeven naar de Rheede van Texel, j zich wederom bepaald op de drie Poincfen, in st begin van dit Rapport voorgefteld, de vereisen:ns van een Haven, — van een Dok of Berglaats, — en van een Werkplaats. De Ondèrgefchreven moeten Uw Hoog Mogen;n voordragen, dat zyalle mooglyke informatien enomen hebben naar alle de gelegenheden, die • in den omtrek van dat Zeegat zyn, maar geen idere plaats ontdekt, die met mooglykheid tot ;n of alle drie der voorfchreven vereischtens zouen kunnen worden gefchikt, dan het Nieuwe iep, en daar omtrent kunnen zy het genoegen ibben Uw Hoog Mogenden berigt te doen, dat : Werken, die daar van wegens de Provintie van Hol-  JAARBOEKEN, fuly, 1783. iï6l polland worden aangelegt, om een Haven van Schepen van Oodog en ter Koopvaardy te maken, s alle hoop van fucces en compleet fucces geven. De Ondèrgefchreven heboen de eer een kleine Kaart van die geprojecteerde Haven, fub Litt. F.,* over te leggen, en daar by te rémarqueren, dat erc reeds een doorgaande geul van de mond af, ter' lengte van 150 Ropden is, welke de breedte van 61 k 8 Roeden en diepte van 21 tot 24 voeten heeft,— dat er dan weder een droogte is weike ter lengte J van 130 Roeden een diepte van 12 tot 15 voeten heeft. — Waar na weder een aanzienlyke plaats is ter lengte van 300 Roeden en diepte van 24 tot 38 voeten. . ' Dat de Ondèrgefchreven zyn onderngt door de Infpeéieurs van die Werken, welke to* n ter tyd mede in Texel zyn gewe st, d^t het oogmerk is: 1. Om den Geul van de Mond af een regtloopende direclie te geven, en 2. Voorn, tusfchen leggende Droogte of Bank te amoveren, Terwyl deze Werken nog niet tot perfe&ie gebragt zyn , maar een uitzigt van verandering in de Dieptens en ook verbetering uitleveren, kunnen de Ondèrgefchreven zich nog niet bepalen omtrent het tweede en derde voorgeftelde poincl, de gefchikte plaats tot een volkomen en permanente aanleg van een Dok of Bergplaats, en van de noodige Werken om de Schepen te repareren en toe te tuigen. Alleen durven de Ondèrgefchreven aan Uw Hoog Mogendert voorflaan, om, in aanmerking er jegens woordig reeJs een goede gelegenheid is om eenige Oorlog- en Koopvaardyfchepen te bergen, langs den Geul der plaatfe op de Kaart geteekend AA, een provifioneele Kielplaats aan te leggen, en ook aldaar Lootfen tot berging der ontfeheepte Goederen op te rigten, welk een en ander met geringe kosten zoude kunnen .gefchieden, even daarom, om dat zulks een provifioneel Werk zynde, ook maar op een zeer onkostelyke en niet op die duur- INCiEN, Berigt an Geommin,agens 'e Havon ? Hisin gen.  Vlis- tilNGEN. Berigt van Gecommitt.wegens de Haven te Vlisfingen. < k i j d d k d uöi MEÜWE NEDERLANDSCHE duurzame wyze, voor publyke Werken noodig, moet worden ingerigt. Maar de Ondèrgefchreven bevelen deze gelegenheid aan de geëerbiedigde attentie van Uw Hoog Mogenden op het fterkften, want: j. Zoude het van oneindige waarde zyn, dat ook m 't Noordlyke gedeelte van de Republyk de vereischtens van een Haven , een Dok eu Werkplaats op ééne plaats by elkander gevonden wierden, en 2. Is het van de uitterfte noodzaaklykheid, dat de Republyk by derzelver Zeegaten meer dan ééne gefchikte Berging en Werkplaats heeft, en vooral één by het voornaamfte Zeegar. De Ondèrgefchreven vleyen zich hier mede aan le Commisfie, met welke zy zich vereerd hebben ;evonden, te hebben voldaan, en hebben de 6« ich met alle onderdanigheid te noemen, Uw Hoog Mogenden ootmoedige en gehoorzaame Dienaaren, (Was geteekend) ' ■ j J. C. van oer Koop, Reynst, StEENGKACHT , van KlNSISEP„t>£.v .ldus gearrefteerd den 22 April en overgegeven ;n 23 Mey 1783. UTRECHT. Het was op den 8 January dezes jaars, dat ; Schuttery voor 't eerst begon optetreken, onder het geleide van den.wagthebben. in Officier. Dit is het eerfte door de Officien van de Burgerbende de Handvoetboog in- ■ ' ge-  JAARBOEKEN, Jufif, ip^ ïi6.«ï gevoerd : gelyk de zogenaamde Zwarte KnegHti j de eerften zyn geweest, welke een begin gemaakt hebben, om in zulk eene orde optetrekken, als, op den 6 February, gefchied is. - Het zyn ook de Zwarte Knegten, of liever, uit die Bende, welke, om zich te beter in den wapenhandel te oeffenen , de grondllagen hebben gelegd tot de oprigting° van dat genootfchap van wapenhandel , 't geen, binnen korten tyd, op zulk gen' ' voet gebragt is, als het zig tegenwoordig op doet. Namenlyk eenige liefhebbers kwamen, herhaalde reizen, in de VVeeskerk al hier by een, om zig, meer en meer, in der wapenhandel te oeffenen. Hier by vervoeg den zig ook, of vry willig, of daar toe uitge noodigd, andere Schutters uit de Compagnien ook dezulken, welke, fchoon wagt-en togt vry, egter met die zogenaamde Vrywilliger zig de "hanteering der wapenen zogten eiges te maaken. Van het een en ander fchyntmei den naam van Fry-Corps ontleend te hebben Dus is in February een genootfchap. doo eenige fchutters , en wagtvryen opgerigt onder den zinfpreuk Pro patria & libertate welke in Maart door de Vroedfchap is goed gekeurd, en in Mei is tot ftand gebragt o deze wyze; dat het, namenlyk beftaan zo uit een bepaald getal fchutters , uit alle è Compagnien dezer Stad, zonder onderfchek en uit wagtvryen; dat, om dit Corps te b Aieren, altyd'één opperbevelhebber en h noodig getal Officieren zouden worden verzo en voltallig gehouden; dat, in de maandt Ma; ritECHT* r 9 9 ? LI e I, it it n ' 5  «34 NIEUWE NEDÉRLANDSCHE rj. May, Juny, July en Augustus, eene weeklyJsy TaECHT.fche en in de overige maanden eene maandeiykl'che wapenoeffening gefchieden zou, en dat de Leden van het Genootfchap, welke zig uitkoopen onder de trom, of vry zyrt van de wagt, zig vry willig zouden verbinden, om, by on verhoopten algemeenen nood, uitgezonderd Brand, zig onder die Compagnien te begeven, onder welke zy woonagtig zyn. Verders heeft men de eenvormige kleding beraamd , en twee vaandel; aangenomen; het eene wit en het ander rood van grond, betrekkelyk tot de kleuren van Stads Wapen. Heteerlte vaandel heeft de 8 vapdels der Compagnien met derzelver namen, veréénigd in een Schild , verbeeldende het Wapen van de Stad, met een lauwerkrans omvlochten, voerende de fpreuk van het genootfchap pro patria & libertate; zinfpeeïende de vereenigde 8 vaandels in een Schild op het oogmerk van dit genootfchap, om, a ten nutte van de Stad, te werk te gaan met alle Compagnien, zonder onderfcheid; terwyl het ander vaandel een' Arm verbeeld, met een' Olyftak , en agter denzelven een zwaard in de vuist, onder deze zinfpreuk, ad utrumque paratus Deze vaandels worden na derzelver gebruik, bewaard by den Bevelhebber, onder dit uitdrukkelyü beding, dat nimmer de gemelde vaandels zullen mogen worden gebruikt of gevoerd , dan met onderlinge voorkennis en goedkeuring van alle de Officieren en Beltierders, enzuks wel vooral op zulke tyden en plaatzen, als open - lyk  JAARBOEKEN, July, 1165 lyk door de Regeering tot het in-en uittrek- Uken vergund wordt. irecht/ De eensgelykende kleding beftaat uit donkerblaauwe rokken , met zwarte kamizolen en broeken en witte kousfen: benevens een zwarte zyden kocarde aan den hoed. De Compagnie Grenadiers , tot dit Corps behoorende, heeft ook nog een pennasje van rood en wit op den hoed. De Officieren dragen fjerpen van rode en witte floret zyde, by wyze van gordel om het lyf vast gemaakt, als mede lusfen op de regter fchouder, van rood met zilver doorweven, waar in de letters P: P: E. L., zynde de voorste letters van de zinfpreuk des genootfchaps, gevlogten zyn: ook dragen dezelve Dragons aan hunne degens van gelyke ltoffe. Hun kleding is hierin alleen van de overigen onderfcheiden, dat zy wit ondergoed, en een witte voering in hunne rokken hebben. — De Onder-Officieren zyn allen uitftekend met een fchouderlus, en de Adjudant met een fchouderlus en fjerp. In den aanvang hadt zig dit genootfchap op het zogenaamde Bisfchops Hof binnen deze Stad , in de wapenen geoeffend 3 maar vervolgends van de Regeering hier toe verzogt en ook verkregen het zogenaamde Sterrebosch, zynde een ruim veldplein aan de Stads Cingels gelegen. Den 11 Juny, is dit genootfchap met half ontrolde vaandels en onder een fraai veldmufiek naar het Sterrebosch getrokken, om de wapenoeffeningen te verrigten. Buiten de poort wierden de s vaandels geheel ontrold, en de trommen' ge-  llM NIEÜWE NEDERLANDSCHE Ü- geroerd. De toevloed van nieuwsgierige aan> rechtt. fchouwers was zo groot, dat de wapenoeffeningen niet allen hebben kunnen verrigtwordeni De Regeering houdt dagelvks drukke raadplegingen tot het vormen van een gefchikt plan , om dc fchutterye uit haaren vervallen lland wederom op te rigten. Den 16 Juny is de eerfte Vergadering, in da groene kamer dezer Stad gehouden door de Heeren, die den aanftaande Burgerkrygsraad der fchuttery zuilen uitmaken. Den 14 is by de Vroedfchap befloten , dat voortaan de Burger - Krygsraad zal beftaan' uit den Heer tweede Burgemeester, in den tyd als Collonel; de agt jongfte Heeren Raaden in de Vroedfchap dezer Stad, als Hoofdmannen der acht Burger • Vaandelen of Compagnien; de acht tegenwoordige Luitenants van dezelve vaandels in hoedanigheid als Capiteinen Luitenants; de eerfte Sergeant Uit ieder Compagnie by beurte, welke den titel van Luitenant zullen hebben; de tweede Sécretar's dezer Stadspolitie als Secretaris van den Krygsraad; een Scriba uit eene der Compagnien by toeren in hoedanigheid als Fiscaal; en een ander Scriba uit een der Compagnie by beurte als Rentmeester der Burger-Krygsraad kasfe; welke Leden van dezen Krygsr raad terftond na het vast ftellen van de algemeene Ordonnantie op de fchuttery zullen worden ingehuldigd en beëedigd. jntusfche'n zyn tot bevordering van eene fpoedige en ge yke wapening , de benoemde Leden van dezen Krygsraad verzogt cn gemagtigd, zo tot het openen eener infehryving voor dert- tyd  JAARBOEKENj July, 1733. ne? tyd van drie weken, by welke aan elk liefhebber van het Vaderland gelegenheid zal worden gegeven voor zodanige fomme geld, of voor zo veel fluks Wapenen in te tekenen, als hy zal goedvinden; en tot het plaatzen |; eener geflooten Kist op het Stadhuis, voor die geenen, welke verkiezen zullen geene infchryving, maar een onbekende gift te willen aanbrengen. Eindelyk is eene gelyke en algemeene wapening voor de geheele Schuttery vastgefteld, in dezer voegen; dat ieder Schutter zal worden voorzien met een beproefde fnaphaan met koperen banden, rood leer der cordon, een driekante bajonet, een kleine patroontas met een riem over defchou- 1 der, een korte fabel met portepée; dat ieder Sergeant met gelyke korte fabel en hellebaard zal worden gewapend, terwyl de Hoofdmannen en verdere Officieren alle gewapend met een fponton en degen, omhangen zullen zyn met een fjerp van de kleur van 't wapen dezer Stad, 4 zynde rood en wit zyde of floret over den l regter fchouder, zo als ook zullen zyn de kleding voor de tamboers, en de kwasten of cieraadjen aan de vaandels. Op het einde dezer maand is ZyneKoninglyke Hoogheid, de Bisfchop, van Osnabrug, i| tweede Zoon des Konings van Êngeland, op" « zyne te rug reize van Hanover naar Londen, alhier aangekomen, en heeft, den volgenden dag, na het merkwaardigfte dezer Stad beij zigtigd te hebben, zyne reize voortgezet. Kkkk Men U- I1 RECHT.  H65 NIEUWE NEDERLANDSCHË U- Men heeft het hier zeer druk met het Warrecht penen der Schutterye. Derzelver Hoofdmannen en Officieren hebben eenen Lyst ter tekening gelegd , voor vrywillige Giften ter wapening van de Schuttery. Aan het hoofcl van die Lyst leest men het navolgende: „ Lyste, waar by de ondergetekenden verklaaren, zig te ftellen tot inteekenarenvan „ zodanige penningen , als een ieder agter „ zyn naam of devies zal uitdrukken, om op „ de eerfte aanmaning te fourneeren aan den „ aanteftellénen Rentmeester van de generaa„ le Kasfe, en zulks ter bevordering van de „ voorgenomene Wapening (en al zulks ten „ behoeve) van Utrechts Schutterye, en tot „ meerdere aanmoediging van de reeds met ,, zo veel fucces begonnen Wapenoeffening , „ in de onderfcheidene Compagnien dezer „ Stad';zo mede tot aankweking van dien, thans „ zo oprecht herlevenden, voorouderlyken, „ vaderlandfchen yver onder de Schutters, „ dienende, om uit hunnen vervallen ftaat „ opgebeurd, en in ftaat gefteld te worden, „ als de nood ztilks: vorderd,-zo om hunne „ Borger Voorrechten , 'als hunne wettige „ Overheden, te befchermen, tegens allen „ geweld, oproer, moedwil van binnen en ,, van buiten, als tot verzekértheid van de „ rust, vrede en welvaart dezer' Stad en der„ zeiver Inwooners, waar by de ondergete„ kenden het hoogile belang hebben, en dien „ volgende, tèr meerdere vestiging van den „ouderlingen welvaart,^ en liet "bewaren, „ befchermen en behouden hunner zo duur- » ge-  JAARBOEKEN, >/y, 1783, 1169 3, gekogte voorrechten, op het aanbod de- u.? zer lyste wel hebben willen geven de open- TKEC£JT« lyke blyken hunner hartgrondige genegen„ heden, ter bevordering van het, als voor„ ichreven, zo hoogst aangelegen en prysfelyk oogmerk." Verders is op het Stadhuis een. befloten Kist geplaatst, voor eenen iegelyk, die liever by onbekende Gifte, dan wel by infchryvinge de Wapening der Schuttery zoude willen helpen bevorderen. Dé Burgemeesreren en Vroedfchap dezer Stad hebben den 24 Juny beraamd, en den '7 Julv aoen afkondigen eene Publicatie op het onbehoorlyk inryden tegen de optrek- 1 kende of gefchaard ftaande Burger-en Krygswagten. TDurgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht, in ervaring zynde gekomen, dat de refpective Burger-en Militairewachten fomtyds wofden geftremd cn in disordê gebragt door fommige Koetfiers en Voerlieden binnen deze Stad, welke zicii met.ontzien op eene gantsch onbehqorlyke wyze tegen de gefchaard ftaande en marclieciende Burger-en Militaire Wachten in te ryden'en daar door niet zeldc groote wanorde te veroorzaken! Zo Is 't, dat Hun Ed. Gr. Achtb., na voorgaande deliberatie, en advis van Colione? en Hoofdmannen van de Schutterye dezer. Stad , goedgevonden hebben te ordormeeren en té ftat.ueeren, gelyk gcördonneert en geftatueert wordt by deze. Dat voortaan een ieder zich zorgvuldig zal. hebben te wachten van op eenigerlei wyze de gelederen der Burger-en Militaire wachten in wanorde te Kkkk a bren-  0- tr.echt Pub!. 0/ 't inrydentegeide Burger - en Krygswagten. n7o NIEUWE NEDERLANDSCHE brengen, of eenige gelegenheid te geven, dat dezelve? iu hunnen marsch worden opgehouden of 'VeDachec' midsdien aan niemand, wie hy ookzy, zal vrvflaan met eenig rytuig door de marcherende burger-en Militaire wachten te ryden, veel mm wanneer dezelve voor de huizen hunner Officieren gerangeerd ftaan: maar dac een ieHeryoordaan ge• houden zal zyn, de voorfz. wachten ziende of hooiende aankomen, intyds met deszelfs rytmg (zo« de ruimte der ftraat zulks toelaat) ter zyde te 'rvden, en ftil te blyven ftaan, tot dat dezelve geheel en onverlet zullen zyn voorbygetrokken. Dat voorts, wanneer 'er voorde wacht geene genoegzame ruimte mogt zyn, om behoorlyk voorby te trekken, een ieder met deszelfs rytuig verpligt zal zyn, of in tyds re rug te keeren, of wel tot zo verre achter uit te zetten, dat dezelve wacht ruim en onverhinderd voort zal kunnen marcheeren; alles op eene boete van tien Gu'den, ten behoeve van de Aalmoesfenierskamer ; te betalen by de Koetfiers, Voerlieden, of die geene, welke ten dien tyde het beftuur der paarden hebbende, hier tegen mogten contravenieeren; zullende voorts de overtreders, welke gewaarfchouwd zynde, zich echter, met opzet en geweld, hier tegen mogten verzetten, vierden dagen worden gefteld te water en brood , en deze ftraffe , met geene minder fomme dan één honderd Gulden mogea worden ^Euop^at niemand hier van onwetendheid voorwende, zal deze worden gedrukt, afgekordigdeu aangeplakt, daar zulks behoort. Aldus by de Edele Groot Achtbare Heeren bui?gemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 24 Juny , en van den Stadhuize (more filito) gepubheeert den 7 July 1783. In kennisje van my N, T. van Voorst.  JAARBOEKEN, July, 1783. 1171 Ook is nog op den zelfden dag eene Ordonnantie of-Reglement beraamd en afgekondigd , omtrent de Schuttery en Schutterswagten, nevens eenen Lastbrief van den Rentmeester der Kasfevan den Burger - Krygsraad deder Stad. Die Ordonnantie is van dezen inhoud : Burgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht bevindende, dat de Ordonnantie van de Schutterye van den Jare 1702 , voor eeri groot gedeelte, in onbruik is geraakt, als mede in veele opzigten verandering en ampliatie nodig heeft, en teffens in ferieufe overvveginge genomen hebben den yver en het verlangen der Burgeren en Inwooneren dezer Stad, om derzelver Schutterye uit het prefenc verval herfteld te zien, hebben om aan deze begeerte te voldoen, tot goede verzekering, rust en vrede dezer Stad , goedgevonden te arrefleeren en te ftatueeren deze navolgende Foin&enen Articulen. Art I. In den eerften zal de Schuttery der Stad Utrecht beftaan uit agt Vaandels of Compagnien, volgens de agt onderfcheidene Quartieren, genaamd Turkyen, Papenvaandel , Fortuin , Bloedkuil, Zwarte Knechten , Oranje-ftam , Pekftokken, Handvoetboog. II. Over welke agt Vaandelen de Heer regeerende tweede Burgemeester in der tyd Collonel zal wezen. III. En zal ieder Vaandel hebben eenen Hoofdman of Capitein, zynde een Lid van de Vroedfchap der Stad Utrecht, en benevens dien, eenen Capitein Lieutenant, vier Luitenants en eenen Vaandrig uit de Burgerye. IV. Bovendien zal ieder Vaandel nebben eenen Scriba, welke, nevens de andere Officieren, de omfchryvingen en alle andere Compagnies byeen- Kkkk 3 kom- U- rRECHl'  J U- ] THfcCHT, t Ordonn. , omtrend j de Schut-, tery en j Schutters fagten* j j ] i 1 < 1 f < i { I i i i i I 17a ME O WE NEDERLANDSCHE :omften en dienften zal bywoonen*, de penningen lerzelve adminiftreeren , 'de Refolutien door dé Ifficieren genomen notuleeren, aanteekening van. le boeten houden, op zyn tour de algemeene Bur;erkasfë adminiftreeren, mitsgaders pok, op des" :elfs beurte, als Fiscaal van den Burger-Krygsraad ungeeren, en in de Compagnie rangen -ftem, als ongfle Officier, hebben, en ook alzo ageeren, litgenomen het waarneemen der Burger - nachtvachten. V. By ieder Vaandel zullen dienen twee TamBours en een Bode, en zal elke Compagnie verleeld worden m twaalf rotten, welke, zo veel nogelyk, even fterk in manfchap zuilen wezen, :n zal ieder Officier het Commando hebben over wee Rotten, en daar en bovenover elk Rot gefield :yn twee Onderofficieren, te yyeten een Sergeant :n een Corporaal. " VI. Voorts zal 'er tot bevordering der goede orde :n behoorlyke discipline een Burger- Krygsraad wn, welke beftaanzal uit 18 ftemhèbbende Leden, :e weten de Heeren Collonel en agt Hoofdmannen; Ier Burger-Vaandels, de agt Capitein-Luitenants, in, by wisfelende tourbeurten,'de eerfte Luitenant /an de op den tour zynde Compagnie voor den tyd /an drie maandfcn, zullende de Krygsraad geadfilecrd worden door den tweeden Secretaris van lezer Stads Politie, als Secretaris, als mede door een ier Scribaas van de refpective Burger-Compagnien, n qualiteit als Fiscaal, welke laatfte door den {rygsraad-jaatlyks zal benoemd worden. VII. Tot Officieren Scriba zullen, zo veelmoïelyk, verkoren worden de aanzienlyklte, gegoedte en gequalificeerdfte Burgers dezer ftad. VIII. De verkiezing tot Officier'en Scriba zal ;efchieden door den Hoofdman en Officieren van eder Compagnie, en zal zulks doorniemand in iet Quartier woonende mogen geweigerd worden, iati omredenen, welke by den Burger-Krygsraad Mdoecde worden gehouden, op pcene van door de  JAARBOEKEN, July, 1783. 1173 de Vroedfchap, de geallegeerde redenen van refuus raede niec wettig vindende, deswegens met verlies van Burgerrecht, of anderzins, naar bevind van zakeu, gemulóïeerd te worden ; en zullen de nieuw verkorene Officiers enScribas aan den BurgerKrygsraad voorgefteld, by denzelven beüedigd, en aan hen eene a&e van aantlelling gratis uitgereikt worden. IX. Een Officier of Scriba, den tyd van agt volle volle jaren gediend hebbende, zal zyne demislle mogen vragen, welke hem als dan niet zal konnen geweigerd, maar aan hem verleend, en eene aéte van ontflag gratis overhandigd wordenDan zal het binnen dien tyd aan den Heer Hoofdman ec verdere Officieren vryüaan hunnen Mede-Officiei in de Compagnie om wigtige redenen te ontdaan, met goedvinden van den Krygsraad, welke, ir cas van demisfie, eene acle van ontflag gratis uit leveren zal. X. De Officieren zullen, met overleg van hun nen Hoofdman, hunne Onder-Officieren aanftel len, en daar toe dezulken uit hunne Rotsgezel len emploveeren, die zy de gefchiktfte oordeelen gelyk zv bok , met overleg, als voren, dezelv< Onder-Officieren van dezen post wederom kunnei ontllaan. INSCHRYV1NG ter SCHÜTTEKYE. XI. Ieder Hoofdman zal, met zyne Officierei en Scriba, jakrlyks twee omfchryvingen doen, al eene in de maand May, en eene in de maand No vember , en zullen de Schouten van de buurtet verpligt zyn, binnen de eerfte veertien dagen ir gemelde maanden aan de Hoofdmannen van hunni Compagnien naauwkeurige lysten op te geven van alle zulke perfoonen , die in hunne buurtet zyn komen woonen, zullende by nalatigheid hie van, vervallen in eene boete van drie Gulden. Kkkk 4 XII. U- rAECHT. Orclonn. omtrend de Schut' tery en Schutters wagten. 1 1 1 t ! i  u?4 NIEÜWE NEDERLANDSCHE U- trecht. Crdonn. omtrend de Schut' tery en Schutters wagten, XII. Alle mansperfoonen, getrouwd of ongetrouwd, den ouderdom van agttien jaren bereikt nebbende, bet zy alleen of by anderen inwoonende, zullen onder het Vaandel, waar in woonagn'g zyn, worden ingefchreven, wordende hier van alleen Vaders, Zoonen, en Broeders van fungee^ rende Officieren, of van de geene, welke in de wacht zyn ingefchreven, mids in het zelfde buis woonende, uitgezonderd, gelyk ook alle livreidragende bedienden. XIII. Doch van togt, wagt en contributie zullen vry zyn generaallyk alle perfoonen , welke den ouderdom van 60 jaren bereikt hebben , en in het byzonder: De Heeren van de drie Leden van Staat, benevens derzelver Sccretarisfen; de Profesforen en Studenden aan de Academie; alle, die binnen deze Stad met de kap of publiek zyn gepromoveerd, (zullende echter dé publiek gepromoveerde tot Oflicieren kunnen verkoren worden); de Predikan. ten en Leeraaren der Proteflantfche en Pastoren van de Roomsen Catholyke Gemeenten, zolang dezelvein bediening zyn,- alleOud-Officieren en Scribas van de Schutterye dezer Stad; en voorts alle die by fpeciaale Refolutie van de Vroedfchap hier van reeds bevryd zyn of in het vervolg bevryd zullen worden. XIV. De Onderofficieren en Schuttters tusfchen tyds verhuizende, zullen in de Compagnie waaruit zy vertrokken zyn, blyven waken, tot dat op nieuw omgefchreven wordt, en zullen by derzelver vertrek binnen veertien dagen hunne nieuwe woonplaats aan den Officier van huu Rot moeten opgeven, op pcene van één gulden. XV. De Hoofdmannen zullen vermogen deRotten te veranderen, zulks zy, naar gelegenheid des tyds, met overleg hunner Officieren, zullen bevinden te behoren,- dan iemand, by het doen der omfchryvinge, zynde overgeflagen, of wachtvry zynde, en willende optrekken, zal door den Hoofdman ten allen tyde kunnen worden ingefchreven. XVI,  JAARBOEKEN, July, 1783. 1175 XVI. Die tot Schutter zal worden verkoren , zal zulks niet mogen weigeren; ten ware hy wettige redenen konde bybrengen, die by den BurgerKrygsraad voldoende geöordeeld wierden, op poene van jaarlyks te betalen de fomme van vier Ducatonnen. UITKOPINGEN en CONTRIBUTIEN, XVII. Van de infchryvinge in de Burgerwacht zal niemand buiten de in Art. 13 genoemde perfo nen boven de 18, en beneden de 60 jaren mogen worden geëxcufeerd, dan de Doopsgezinden, (welke echter gehouden zullen zyn zich uit te koopen] en zal ieder Schutter de wacht in perfoon moeter waarnemen, gelyk ook de exercitiën enz. bywoo nen, zonder dat eenige Uitkoop hoe ook genaamc onder de Rotten zal mogen gefchieden, doch za het aan hen, welke hier van gaarne bevryd waren vryftaan, zich onder jaarlykfche betaling van vie Ducatonnen vry te koopen, ten ware in cas vai noodzaakelykheid of fpeciaal bevel van de Vroed fchap hun dienst gerequireerd wierd, wanneer z jn de wapenen zullen moeten komen. XVIII. De Weduwen en ongehuwde Juffrot wen eene afzonderlyke huishouding uitmakende waar in geen naastbeftaande, welke in de wacl ingefchreven zvn, met haar woonen, zulleD jaai lyks tot haar óófte jaar betalen voor wachtgeld hi navolgende, alsfe: eene Weduwe of ongehuwc Juffrouw, die rytuig en paarden houdt agt guldei en eene Weduwe of ongehuwde Juffrouw, d twee of meer dienstboden in haar dienst heeft vi gulden. XIX. Deze Uitkoop-en Contributie-penningi zullen betaald worden van half jaar tot half jaar < geregte helft, op quitantie van den Scriba van el Compagnie, aan den Bode derzelve. XX. Alle de Uitkoop-penningen en Contribut gelden der agt. Compagnien zullen in eene ge/ Kkkk 5 » U- TRECHT Ordonn, omtrend. de Schut, tery en Schutters ■wachten, \ L f I » t :t e '» t ie :r :n le te ee- de  u76 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT Ordonn. omtrend deSchut' terij en Schutters wachten, i i j i i j i c I i V E t< fa ei rale Icasfe gebragt worden, na aftrek van 50 Gulden jaarlyks voor elke Compagnie tot betaling van de benodigde uitgaven aan de Boden en Tambours geimpendeerd.moetende worden; zullende de eene helft derzelven gebruikt worden tot aankoop van wapenen en het aanleggen en onderhouden van zen Burger-wapenkamer; en de andere helft verdeeld worden in agt gelyke deelen , voor iedere Compagnie zonder onderfcheid een agtfte deel, waarvan de eenè helfte zal zyn ten behoeve van de Dfficieren, en de andere voor de Rotsgezellen, om ay dezelve in hun oirbaar, het zy by verteeringe, 3f vei deelingegeè'mployeerdte worden j doch zulks ?chter met dezen verftande , dat alvorens uit de aatsrgenoemde wederhelfte der Uitkoop-en Con:ributie - gelden zal worden afgetrokken 50 gulden /oor een honorarium aan den fungeerenden Rentneester dezer generale kasfe, als mede twee honJerd gulden , te weeten voor de Compagnie het °«penvaandcl ioo gulden, en voorde Compagnie iet Fortuin i©o gulden, om uit dezelve de gezauenlyke Rotsgezellen, als in minder wakende Manchap beftaande, te dedomageren , zo wegens het neer waken, als wegens het gemis van afdobbeings-penningen. XXI. Tot Rentmeester dezer generale kasfe zal jarlyks door den Burger-Krygsraad worden beoemd een der Scribas uit de agt Compagnien, die ezelve gedurende een jaar zal adminiftreeren, en ehouden Zal zyn jaarlyks aan gemelden Krygsraad iet open deuren rekening te doen. WAPENEN der SCHUTTERYE. XXII. Ieder Corporaal en Schutter zal voorzien orden van een goeden beproefden Snaphaan en ajonet» naar het model en caliber, het welke daar >e by den Burger Krygsraad zal worden goedge-» .urd, voorts met een Patroontas, korten Sabel 1 porte epée; alle welke wapenen aan de Schutter-  JAARBOEKEN, »783.- «77 ,ters buiten hunne kosten, van wegens den Krygs raad zullen worden ter hand gefteld, en wel in de zer voegen, dat de wapenen van eiken Schutter ter onderlcheidi. g zullen geteckend zyn met het merk van ieder Compagnie, toe welke dié behooren , als mede methec nommer van de manfeh p, 'aan wie dezelve ten gebruike zyn overgegceven. Blyvende nogtans aan ieder Schutter vry zig zeiven ten zynen privativtn koste door den Krygsraad van de gün~lde wapenen te doen voorzien, wanneer die wapenen, in maniere voorfchreven geteekend, aan zodanigen Schutter in eigendom verblyven zullen ; en zullen de Sergeanten op gelyken voet gewapend worden met eenen Hellebaard, en eenen korten Sabel met eenen porte epcej voorts zullen de Hoofdmannen en verdere Officieren, ten hunnen by zonderen koste, gewapend zyn met een efponton, en degen , en omhangen met eene echarpe over den regter fchouder. XXIII. Geen Corporaal of Schutter zal vermogen on^er de wapenen te komen met eenig ander geweer, dan welk hem daar toe, van wegens den Krygsraad, zal zyn ter hand gefteld, op poene van één gulden. En zullen de gezegde wapenen alleenlyk worden gebruikt by de exercitiën, wagten en oefening in den Wapenhandel, en voorts, by zodanige andere gelegenheden, als de Hoofdmannen en Officieren der refpecfive Compagnien zulks zullen hebben geordonneerd of toegeftemd, op de boete van drie gulden. XXIV. De Schutters zullen hunne wapenen in goede orde en op de beste wyze voor fchade en roest moeten bewaaren, en daar van vifitatie laten doen, zo dikwils als de refpective Officieren zulks zullen goedvinden , op pcene van het dubbel te zullen betalen van zodanige kosten, als tot reparatie zullen moeten worden befteed, bovm eene boete van drie gulden in cas van geweigerde vifitatie. 3£XV. En zullen de Schutters ten allen tyde hun ge- i li UrKiicni-. Ordonn. omtrend ieSchui- ■ ery en Schut. )ers wgten*  Ii78 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. Ordonn. omtrend deSchut- tery en Schutters wagten. hun geweer moeten gereed en vaardig hebben, zonder het zelve te mogen veranderen, verkopen of verzetten, op de boete vah zes gulden, zo hec geweer te regt mogt komen, doch zo 't niet te regc komt, zal hy ao gulden verbeuren. XXVI. Wanneer een Schutter komt te fterven; uit quartier te verhuizen; den ouderdom van zestig jaren te bereiken, of op eenigerhande wyze van den dienst wordt ontflagen, zal het geweer met zyn toebehoren in goede orde , ten langden binnnen veertien dagen, by den Rentmeester van deliurgerKrygïkisfe, om door denzelven geplaatst te worden in de Wapenkamer, moeten worden bezorgd, op verbeurte van ƒ i —10—: doch blyven hier van uitgezonderd, zodanige geweeren, als aan de Schutters ten hunnen privativen koste door den Krygsraad zyn bezorgd geworden, dewelke nogtans, des begeerd wordende, door den Krygsraad op taxatie zullen worden overgenomen. XXVII. Ieder Schutter zal voorzien worden met twaalf fcherpe patroonen, welke, op ordre van de Officieren, door de Sergeanten en Corporaals, van tyd tot tyd, zullen worden nagezien, en wanneer een Schutter zal bevonden worden, dezelve niet in eene behoorlyke gereedheid te hebben, zal hy verbeuren voorde eerfle reize zes fluivers, en voor de tweede reize 12 ftuivers. Voorts zal hy gehouden zyn ten tyde, als hy de wacht moet betrekken, zes fcherpe patroonen van voornoemde twaalf in zyne patroontasfe te hebben, op verbeurte van één gulden. En zal op de Officiers wachckamer in de kasfe eene busfe met tweehonderd fcherpe patroonen, onder de bewaringe van den wachthebbenden Officier zyn, aan wien de fleutel van de busfe zal worden toebetrouwd, die dezelve, by het afgaan van de wacht, door den Majoor van de Schuttery aan den volgende commandeerenden Officier, wanneer hy des morgecs ten 10 uuren aan hem het woord of de leuze brengt, verzegeld zal doen ter hand ftellen. AL»  JAARBOEKEN, July, 1783. «79 ALGEMEENE P^HTEN der SCHUT- V-^ XXVIII. En zal de plicht der Schutterye en Ordonn. van derzelver Bevelhebberen wezen, de Stad.Ut- om trend recht ei alle de goede Burgeren en Inwoone en de Schutvan die tëhelpen belchermen, tegen alle geweld,*™ en oïïoer en moedwil, van binnen en van buiten al- Schutters ZZ verzekerdheid, rust en vrede:«a de ^gten. enlrwooners derzelve, invoege, zulks hun door nen cCrnandeerenden Officier ». worden gelast en bevolen; welkecommandeerende Officier, van den Coi onel tót den minften in rang, zo aan den Kryiraad, ais aan de Vroedfchap wegens zyn doen en E verantwoordélyk, en in alles, aan de dired e bevelen der Vroedfchap onderhevig zyn zal. XXIX. Ook zullen de Schutters gehouden weven ten allen tyde en plaatze met hunne wapenen Skómen! en zig in alle voorvallende.zaken zo n {SS,* wachten als anderzins ylyuglyk laten fiebruiken , daar en zo, als de Collonel, HoofdSèn^n Officieren, naar voorde gdjgMheden , zullen vinden te behooren , en dat op vefbeurte van zodanige boeten, als hierna zal wor- den bepaald. ^ alarrh zullen de Hoofd¬ manen. Officieren, Onderofficieren en Schutters zich, behoorlyk gewapend, op de loopplaatfen van hunne refpettive Vaandels , Art 31 vermeld, en zal by alarm, een Tambour van elke:Compagnie, na bekomen bevel, op de Spp aats, eTdeandère, door het Quartkr van zyn Vaandel ,a arm flaan; doch ten tyde van brand .zal de Compagnie, in welker quartier brand ontftaan is, me^degadüfteerende Compagnie zich begeven naar de plaats, alwaar de brand is, volgends Art. 26 en af van de Ordonn. op den Brand van . 3 ly 1778, ook zullen, by het probeeren der brandfpuften, telkens tweeCompagmen by beurtenmoeen adfifteeren, om de avenuen te bezetten, en te  ulo MEUWE NEDERLANDSCHE Ü- beletten, dat de flangen der Brandfpuiten niet be^ TRECHT.fchadigd worden, waar van aan de Compagnien, wiens beurte het is , tydig kennisfe zal worden Urdonn. gegeven. omtrend XXXI. En zullen de alarmplaatfen boven verciescnut meid zyn v00r de Compagnien Turkyen , op de tery en plaats voor hec Stadhuis; 't Papen-Vaandel, op de Schuttersst, Maartensdam; het Fortuin, op den St. Janswagten. dam; de Bhedkuil, op de YVittevrouwenbrug, de de Zwarte Knechten, op de Marieplaats; ézOranjeftam, óp de Smeebrug ; de Pek/lokken, aan de Tolfteegpoort; en voor de Handvoetboog, op de Jacobibrug. XXXII- Voorts zal eenieder, in cas van alarm, alles doen en laten, wat hem, tot verzekerdheid der Stad, door zynen Bevelhebber wordt gelast, en zal niemand zig van zynen post begeven, eer hy zal zyn afgelost, of door zyne Bevelhebbers gedimitteerd, op eene boete voor ieder der Offi. » eieren van 50 gulden; voor ieder der Onderofficieren van 20 gulden; en voor iederder Schutters van 10 gulden; zullende een Hoofdman, die zig, in cas van alarm, abfenteert, of anderzins zig der zaken ontydig onttrekt, vervallen i,n eene boete van 75 gulden. XXXIH. Ieder Schutter onder de,wapenen zynde, by wat gelegenheid zulks ook wezen moge, zal gaan, en zig voegen, in zodanige gelederen, het zy voor of agter het zy in of buiten zyn Rot, zo als de Hoofdmanen zyne Officieren zullen goed» vinden , op pcene van, by elke overtrceding, te verbeuren drie gulden. WAPENSCHOOWING eu EXERCITIËN. XXXIV. Alle de Schutters zullen jaarlyks, op den eerften Woensdag in de maand Augustus, me! vier Compagaien des morgens, en met vier andere Compagnien des namiddags, onder geleide hunncr iioofdmannen en Officieren, naar de gewoone exercitie-  JAARBOEKEN, Juny, 1783* 1181 citieplaats, in het zogenaamde Sterrenboseh marcheeren , ten einde aldaar hunne geweeren te doen' infpeéteeren door den Heer Collonel, en twee Leden uit de Vroedfchap: Vervolgends zal elke Compagnie, op agt onderfcheiden dagen, daar toe door den Krygsraad in voorfchr. maand te bepalen, onder aanvoering van haren Hoofdman zodanige exercitiën, manoeuvres en afvuuringen doen , als, by overleg van den Hoofdman en verdere Officieren, in ieder Compagnie, zal zyn geconcerteerd. XXXV. Behalven deze wapenfehouwing en afTuunngen, zullen, in de maanden May, Juny en july, alle de Burger-Compagnien, ten minften eens in de maand, met eene Compagnie te gelyk, hunne exercitiën op voornoemde Exercitieplaats doen; zullende de dagen daartoe jaarlyks door de Hoofdmannen en Officieren, met overleg van den Krygsraad, worden bepaald. XXXVI. De abfenten, zo ten tyde van de wapenfehouwing en afvuuringen, als van de maan* delykfche exercitiën, zullen verbeuren, de Capitein drie gulden ; de Capitein=Lieutenant, vier Lieutenants, Vaandrig en Scriba elk twee gulden; de Onder Officieren 15 Huivers; eh een Rotsgezel 8 ftuivers. XXXVII. Die te laat komen, zullen verbeuren de helfte der boete, by 't vorige articul vermeld, zullende de Sergeanten even na dat het bepaalde uur op de klok van den Domstoren zal zyn geflagen , de nau en hrinner Rotsgezellen opleezen; doch zullen van de boete van abfentie geëxcufeerd zyn allen, die behoorlyk kunnen bewyzen, uit hoofde van ziekte verhinderd te zyn geweest, als mede die, wegens hunne bediening, elders geroepen worden. XXXVIII. Boven en behalven de voornoemde maandelykfche exercitiën , zullen de Schutters van alle Compagnien in liet behandelen der wapenen, gedurende de maanden April, May, Juny en July, het zy by geheele of halve Compagnien, bet zy • bj U- rietrekken en houden, verplicht zyn te vergaderen >p de loopplaats der Compagnie, om zig van daar, :onder tromflag, onder geleide hunner Onderoffiteren gezamenlyk te begeves»naar het huis van en Officier, die de wacht zal hebben, om van aar, met flaande trommen, in alle orde te marheeren, en ten half tien uuren op hunne posten e zyn , mitsgaders aldaar te verblyven tot des aorgens, dac de fleutels van de poorten door de oortiers weder gehaald zullen zyn; zullende de gee-  JAARBOEKEN, >/y, 1783. nfy geenen, die 's avonds te laat komen, of voor den tyd van hunne wachten gaan, gereekend worden geheele wacht te hebben verzuimd, en vervallen zyn in eene boete van een gulden. XLI. En wie den geheele nagc verzuimt, en zyne wacht niet waarneemt, zonder wettige reden van ziekte, zal ïrrègelyks verbeuren ao ftuivers voor ds eerfte reize, 30 ftuivers voor de tweede agtereenvolg>"ndeabfemie en zo voor ieder verdere agtereenvolgende abfentie to ftuivers, boven de laacfte voorige poene. XLIf. En ten einde'de Schutters tydig en behoorlyk van hunne aanftaande wacht kennisfe mogen bekomen, zal de Bode van de Compagnie den Schutteren een dag te voren hunne wacht aanzéggen; en ingevalle de Bode in gebreke ware gebleven den Schutteren zeifin perfoon, of aan huniieder huizen de wacht aan te zeggen, zal hy gehouden zyn de boete, wegens het verzuim van den Schutter , uit zyne eigene beurs te betalen. XLI1I. En zullen , ten einde als boven de Tarnbours des middags tusfchen twadf en één uur de vergaderinge flaan door het quartier, wiens beurte het zal zyn den aanftaanden nacht te waken * en de trommen immediaat brengen ten huize van den Officier, welke den aanftaanden nacht de wacht moet hebben; gelyk zy ook na het afioopen van alle de wachten in de Compagnie de trommen weder zullen moeten brengen aan het huis van dien Officier, van waar zy dezelve, by de eerfte wacht in de Compagnie,, gehaald hebben; en zullen de Tarnbours naauwkeurig toezien, by het flaan der vergaderinge, op te houden de trom te roeren wanneer hun eenig rytuig ontmoet, en wel zo lange , tot dat het rytuig op eene bekwame diftantie zal zyn gepasfeerd, op de boete van één gulden, wanneer contrarie zullen gedaan hebben. XLIV. De Schutters zullen, zo in het op-en aftrekken naar en van hunne posten en wachten als op hunne posten en wachten zelve, geene fnapi haanen vermogen te laden of te losfen, dan op orL111 dre U- TRECHT. Ordonn. c mtrend de Sckut~ tery en Schutters wagtsu.  n84 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ü- TRECHT Ordonn. omtrent de Schuttery en Schutten wagten. ( drevanden commandeerenden Officier of Bevelhebber, op de boete van 3 gulden, elke reize te verbeuren. XLV. De Rotten ter wacht gdeid zynie, zal de commandeerende Officier, eer de Schutters zig uit de wapenen begeven, de namen der Rotsgezellen doen oplezen, en derzelver geweerennazien, zullende elk Schutter verbeuren eene boete van zes Huivers, indien zyn geweer, door den commandeerenden Officier, zal geoordeeld worden in geenen behoor lyken ftaat te zyn. XLVI. Na het betrekken der wacht zullen ten minften agc Schutters op de boven, en even zoo veel op de beneden wacht, als mede een Tambour den geheeleu nrtcht waken, zullende, indien geen agt Schutters vry willig den wagt aannemen te verblyven onder de genen, die zig niet vry willig daar toe hebben aangeboden, door het lot worden beflist, wie van hun op de wacht zu len mo. ten blyven; en zal ieder Schutter van de wacht gaande, aan de wakende manfchap betalen 6 ftuivers. XLVII. Een van de twee Sergeanten, en een van de tweeCorporaals, welke 'savonds dewacht betrekken , zal naar huis mogen gaan, mits betalende agt ftuivers aan de wakende Rotten, met dien verftande echter, dat altyd een Sergeant op de bovenwacht, en een Corporaal op de benedenwacht zal moeten blyven, ten welken einde het Rot, dat de benedenwacht gehad heeft, de volgende reize, de boven wacht zal waarnemen. XLVIII. Wyders zullen de Officieren verplicht zyn, hunne wachten in perfoon op te brengen, of zcrge te dragen, dat een ander Officier van dezelfde Compagnie zulks in hunne plaats doe, op eene boete van 25 Gulden; en zal de commandeerende Officier op de wacnt moeten blyven, totdat dezelve zal zyn afgelost, zullende op de wacht door den Tambour bediend worden. XLIX. De Officier, welke de wacht gehad heeft, zal aan den Hoofdman van zyne Compagnie, des morgens omtrent 9 uuren , by gefchrifc rapport zenden  JAARBOEKEN, July, 1185 zenden van het geene gedurende de wicht is voorgevallen. " L. De Poortiers van de poorten der Stad zullen verplicht zyn alle avonden, wanneer de Waakklok zal zyn opgehouden te luiden, de poorten te fluiten, en de fleutels op het Stadhuis te brengen, alwaar dezelve, in prefentie van den commandeerenden Officier, in de daar toe gefcbikte kist zullen gefloten worden , en ingevalle de Poortiers permisfie mogten verkregen hebben, om ten diende van iemand de fleutels van de poort onder zig te behouden , zullen zy daar van fcbriftelyk kennis te geven aan den commandeerenden Officier, op pcene van 3 gulden elke reize te verbeuren. \ LI. Gelyk mede de commandeerende Officier, des avonds en des morgens, telkens twee mannen van debovenwacht zal comtnandeeren, om nevens den Majoor van de Stad, den fleutel van deStadskist, aan en van het huis van den Heer eerften Burgemeester te brengen of te halen, op poene van een gulden. LIL Insgelyks zal de wachthoudende Officier verpligtzyn, terftond na het betrekken der wacht, een of meer fchildwachten uit te zetten, waartoe door den Onderofficier, na het afgaan der afgedobbelde Schut: ers, eene verdeeling by loting zal worden gemaakt; ook zal het den commandeerenden Officier vry liaan patrouilles uit te zenden, en de ronde te doen, mits de helft der manfchap op de wacht houdende. LUI. Ieder Schutter zal, ingevolge de gemaakte verdeeling, verpligt zyn op fchiluwacnt te liaan, ronde of patrouille waar te nemen, of elders te g an, zoo als hem zal worden geordonneerd , op pcene van 10 ftuivers zonder echter daar van .ver. fchoond te blyven; ook zullen de patrouilles nergens onder dak mogen gaan, of in herbergen gaan drinken, noch langer van hunne posten Uïtblyven, dan een uur, op pcene als voren, by ieder Schutter te verbeuren; en wanneer twee patrouillesmalLlll 2 kandcr :recht. 0'donn. jmtrend ie Schutte y en Schutters vagten.  lip NIEUWE NEDERLANDSCUE U- | TRKCHT. Ordonn. omtrend de Schut, tery en Schutters wagten. kander ontmoeten , zal de laatfte van de wacht, afgegaane hét woord aan de eerde moéten geven ; en zal altyd een Onderofficier de patrouille vergezellen. En wanner de Militaire en Burgerronden of patrouilles eikanderen ontmoeten, zal de Militaireronde aan de Burgerronde, en de Militaire patrouille aan de Burger patrouille het woord geven, doch indien een Burger patrouille de Militaire rondekwamc te ontmoeten, zal de Burger patrouille aangeroepen zynde het woord aan de Militaire ronde geeven. LIV. Indien des nagts iemand bevonden wordt by de flraaten eenigen moedwil te bedryven, of Tumoer'te maaken, zal de wacht denzelven vasten in verzekering houden, op het Stadhuis brengen, en, op bekomen bevel van den commandeerenden Officier , aan de Klepperwacnt overgeven, om met denzelven gedaan te worden, naar vereisch van zaaken, LV. Ook zal de wacht, als zj van iemand, die eenigen overlast, in zyn huis, of op de ftraat lydende, tot hulp verzogt worden, of ook wanneer zy geweld haort, ten fpoedigften by flard bieden, en met de moedwilliger) handelen, als boven; en ingevalle het mogte gebeuren, datzy, wegens de weinige manfchap, niet in ftaat ware den moedwil te beletten, zal de commandeerendc Officier aanllonds door den Tambour kennisfe dóen geven of aan de Klepperwacht, of aan den Militairen Officier, commandeerende op dc Hoofdwacht dezes Guarnifoens, ten einde van denzelven de noodige asfiftentie te bekomen; zullende hy daar en boven, in cas van alarm, oproer, of overgroot geweld, daar van ten fpoedigtten de nodige informatien doen toekomen aan den Hoofdman van het quartier, waarin de wanorders voorvallen, als mede aan den Collonel, om by denzelven gedisponeerd te worden , zo als zal oordeelen te behoren. LVI. Ieder Schildwacht zal gehouden zyn, den tyd van een half uur vol-uit, op zyn aangewezen  JAARKOEKEN, -July, 1783. 1187 post te verblyven, op pcene van 3 gulden, cn, wanneer hy flapende op zyn post bevonden worde, *> zal hy de helft der gemelde boete verbeuren. LV]I. Geen Schildwacht zal vermogen, na be-( floten wacht, iemand van buiten toe te laten in"de c Corps de guarde, of onder zyn geweer te komen;' maar eenig rumoer hoorende, aanftonds wie daar'!1 en vervolgens den Onderofficier roepen, die nie- ^ mand, al ware hy ook van het zelfde Vaandel,* dan na het geven van het woord , of anderszins met voorkennisfe en permisfie van den commandeerenden wacht hebbenden Officier zal mogen binnen laten. LVIIl Indien iemand den Schildwacht van de Schutterye, met geweld, of tegen dank, wilde pasfeeren, of te naby knmen , zonder re willen wachten , tot dat de Officier of Onderofficieren nevens de Schutters geroepen, en tot Zyne adfiftentie gekomen zyn, zal de Schildwacht hem mogen keeren; en, gebeurde daar over eenig ongeluk, zal de Schutter daar van vry zyn, en de andere, als een verftoorer van de gemeene rust, geftraft worden naar behooren; ten welken einde de Schutters zulken moedwilligen in arrest zullen houden, tot dat de Klepperwacht, hiervan kennisfe bekomen hebbende, denzelven in bewaring neme. LIX. Die het woord of de leuze ontvangen heeft, zal dat wel onthouden, en niet vergeeten, op pcene van een gulden, ook het zelve aan niemand mogen overgeven, dan aan de Officieien, op de wacht kommandeeren, of aan iemand , het zy van de Schutterye, het zy van het Guarnilben ,■ die de wachthouden, of die ronden of iets anders hebben te doen, op poene van 25 guldennen indien een ander bevonden wordt het woord of de leuze te hebben, zal die aangehouden worden, tsa tyde toe, dat by verklaart, wie hem hetzelve ge. geven hebbe, of, by weigering, zal hy zelf d voorfchr. boete van ay gulden verbalet:. Llll , D'> RECHT. )rdonn. mtrend }e Schuttry en chutters 'agten.  1138 NIEU WE NEDERLAND3CHE U- trecht Ordonn. omtrend de Schut tery en Schutters wagten. DISCIPLINE en SUBORDINATIE. LX. Niemand zal vermogen , dronken zynde, onder de wapenen te komen, het zy ten tyde der infpedtie van dezelven, het zy van exercitiën, zo algemeene als byzondere, of wanneer hy op de • wacht zal trekken, óf ten tyde van alarm, als anderzins, hoe ook genaamd, op verbeurte van drie gulden, indien de commandeerende Officier zodanig een onbekwaam zal oordeelen, om zyn pose te konnen waarnemen. En zal het aan geen Schutter, onder de wapenen gefchaard zyr.de, geoorloofd wezen, eenigen drank te gebruiken, op pcene van 10 Huivers. LX1. Gelyk het ook aan niemand geoorloofd is, op de Exercitieplaats, ten tyde der wapenfehou■wing, of anders, zo dra hy gezegd kan worden onder de wapenen te zyn, tabak te rooken, uitgezonderd alleenlyk ten tyde van betrokken wacht, voor die geenen , dewelke hun geweer ter zyde inogen ftellen, op poene van tien ftuivers. LX1I. Insgelyks zal niemand, op de wacht, of onder de wapenen zynde, eenig gefchil mogen ma. ken, veel min tegen iemand eenig geweer opnemen, of trekken, noch hem in euvelen moede aangrypen , op de boete van 10 gulden: doch indien eenig misverftand onder hen ontftond, zullen zy zulks hunnen Hoofdman of Officieren bekend maaken, om by dezelven in der minne geaccordeerd of beflist te worden, enindienhet zelve bydenHoofdman en Officieren niet konde bygelegt worden, zo zullen zy het zelve den Krygsraad , of den Ed. Achtb. Gerechte dezer Stad, naar gelegenheid van zaken, te kennen geven, om by dezelven daar in gedaan te worden naar behoren. LXIII. Gelyk ook niemand, gedurende de wacht of anders onder de wapenen zynde, den anderen eenige fpvtige of injurieufe woorden zal mogen ^even, of eenige infolentie van zingen, roepen, tieren, vloeken, of anderszins plegen, op de boete van so ftuivers: en iemand over-zulke onbe- hoor^  JAARBOEKEN, July, 1783. 1189 hoorlykheid door zynen Bevelhebber befiraft zynde , des niet te mm daar in voordgaande , zal, door den Hoofdman van het Vaandel, van de lyst der Schutters konnen worden uitgefchrapt, en als dan verpligt zyn de volle Uitkoopspenningen jaarlyks te contribuëeren. LXIV. Ieder Schutter , die zynen Officier of Onderofficir onbehoorlyk bejegent, of weigert te doen, wat hem op zyn post, op de wacht, of elders onder de wapenen zynde, bevolen wordt, zal vervallen in eene boete van zes gulden : en Onderofficieren zig hier in, ten opzichte van hunne Officieren , komende te verloopen, zullen verbeuren eene dubbele boete. LXV. Zo iets op de wacht, of in het Corps de guarde gebroken of befchadigd mogt worden, zal het geheele Rot daar voor aanfprakelyk zyn, ten zy de Rotsgezellen den dader weeten aan te wyzen, die de fchade alsdan in zyn particulier zal moeten vergoeden. LXVI. En op dat al het geen voorfchreven is, worde nagekomen, en alle ongelukken en ongeregeldheden te meer vermyd en geweerd mo ren worden , zal niemand om eenigen drank of andere zaken te halen van de wacht mogen afg an, zonder permisfie van den commandeerenden Officier, die ten half elf uuren de Taptoe z^l laten flaan,- en gebeurde het dat iemand, buiten voorfchr. confent, zig van de wacht abfenteerde, zal hy vervallen in eene boete van ^ gulden. LXVTI. Ook zal niemand gehouden wezen tot den gehaalden drank iets te betalen, dan die daar in bewilligd en mede gedronken zal hebben. VERRICHTINGEN van den KRYGSRAAD. LXVIII. De Krygsraad zal twaalfmaal in ieder jiar , en wel op den eerften Donderdag in elke maand, des morgens ten ji uuren vergaderen in de groote Secretary dezer Stad, en voords op LI 11 4 zo- U- 1 hecht Ordonn. Othtl. nd de Schuttery en Scnutters wagten.  iioo NIEÜWE NEDERLANDSCHE treoht Ordonn. omtrend de Schuttery en Schutters Wgten. zodanige andere tyden, als er zaken zullen voorkomen , welke de byeenkomfte van denzelven vereisfchen; • of dat zulks door een lid van den Krygsraad verzogt wordt, wanneer de Collonel, of,, by deszelfs abfentie, de oudlte prefent zynde Hoof iman denze«'ven zal doen convoceeren. LXIX. De Krygsraad zal ter eerde inftantie oordeelen over alle beboetingen boven de 3 gulden, in de onderfcheidene Articulen dezer Ordonnantie vermeld, als mede over alle verfchillen by de infchiyvingen, exercitiën, en op de wacht ontdaan, weke door de Hoofdmannen en'Officieren in elke Compagnie in der minne niet zullen zyn bygelegd of beflist; gelyk ook by wyze van beroep, indien iemand zig bezwaard oordeelde wegens beboetingen van drie gul Jen en daar beneden , in welke hy by de Compagnie, aan welker Hoofdman en Officieren deze beboetingen ter eerde inftantie gedemandeerd worden , mogte verwezen zvn. LXX. Alle zaken , voor den Burgerkrygsraad geventileerd wordende, zuilen door denzelven de plano, zonder forme van proces, of aanklagte van den Fiscaal, of, na verhoor van partyen, en zon. der admisfie van pracrizyns, in zaken onder de 10 gulden worden afgedaan; zullende een ieder drie dagen voor den dag dienende, door den Bode van den Krygsraad worden gedagvaard , en, by het tweede defaut, indien een der citatien perfoonlyk is gedaan, anders by het derde defaut, by genoegzame probatie, worden gecondemneerd; konnende nogtans een ieder, die zig by de uitfpraak van den Krygsraad bezwaard oordeelt, binnen den tyd van drie weeken, nadat van de decifie zyner zaake kenniszal hebben gekreegen, zig, by wyze van beroep aan de Vroedfchap dezer Stad, by Requeste addresfeeren, en revifie verzoeken, 't en ware zyne zaak by defaut gewezen mogte zyn , wanr.eer geen beroep plaats kan hebben, om der contumacie willen. " . LXXI.  JAARBOEKEN,. 1783- »S« ■ 1 XXI. Alle pecunieele boeten , in welke iemand uit hoofde dezer Ordonnantie zal zyn verwezen, zullen moeten worden betaald aan handen van den Scriba van de Compagnie, tot welke de cecondemneerde behoort, en zulks binnen den tyd van drie weeken, na dat kennisfe zal hebben bekomen van het gewysde; en zullen dezelve boeten na deze drie weeken, en eene fomrnatie tot betaling, 24 «uren te voren, op dubbele boete, gedaan, van den onwilligen worden afgepand by de refpeót'ive Boden der Vaandels;, welke Boden daar toe behoorlyk gemagtgd worden by oeze, en zullen, in gevalle van afhaling van panden, dezelve niet langer dan drie dagen onder zig mogen behouden , en daar na brengen ten Comptoire van de publieke Verkopingen, om, by de eerstkomende gelegenheid, publiek verkogt te worden. LXXII. En indien iemand der voorfchr. Boden zig onwillig betoonde, of in gebreke blevede boete^ die hem is aangebragt, daartoe by den Hoofdman vermaand zynde, te executeeren, zal hy verbeuren zo veel , als de boete bedraagt, die hy executeeren zoude. LXXIII. Voords word een ieder geboden en gewaarfchouwd, zich te wachten van eenige pandweering te doen tegen zynen Hoofdman, of OfnIciéren, midsgaders tegen de voorfchr. Boden, die hem ter oorzaake van eenige boeten van de wacht en dezer Ordonnantie zullen executeeren; doch indien iemand oordeelen mogte, by de executie bezwaard te zyn, zal hy zyne klagten mogen doen aan den Krygsraad, om by denzelven daarin voor* zien te worden. LXXIV. Alle de boeten by deze Ordonnantie vermeld, welke drie gulden, en daar bóven, bedragen , zullen door den Scriba der Compagnie worden ter hand gefteld aan, en verantwoord door den Rentmeester van de generaaleBurger-Krygskasfe; en zullen de boeten, die door den Hoofdman en verdere Officieren verbeurd worden, en minder dan U- JT RECHT Ordonn. omtrend ie Schuttery en Schutters vagtm. .  U- TEECHT Ordonn. omtrend de Schuttery en Schutters waglen. i i iï02 NIEÜWE NEDERLANDSCHE dan drie gulden beloop°n, komen ten profyteder Compagniekasfe. Doch de boete , in welke Onderofficieren of Rotsgezellen vervallen, en minder dan drie gulden bedragen, zullen verdeeld worden order de Rotgezellen, waaronder de overtredige forceert. LXXV. Voords alzo de ftraffen wegens het overtreden dezer Ordonnantie ten meesten deele venrouwd en heiast worden aan de Hoofdmannen met hunne Officieren , worden dezelve by deze wel ernftig gelast, de overtreders van deze, naar vereisch van zaaken, volgends deze Ordonnantie te flraffen, en te doen boeten, zonder eenige faveur of fimulatie, op poene, zozy anders deden, dat gelyke pcene hunlieden zal worden opgelegd, en des niet te min de overtreders geftraft worden. LXXVI. En indien eenige mefufes of fauten, in deze Ordonnantie niet vermeld , wierden gepleegd, behouden Burgemeesteren en Vroedfchap aan zich de correétiè derzelven , gelyk ook de interpretatie der poinóten, waarop eenigequeftie gemoveerd mo^t worden, rnitsgadets van ten allen tydj deze Ordonnantie te interpreteeren , te vermeerderen of verminderen, corrigeeren of veranderen, naar goedvinden, en zulks zy naar gelegenheid van tyd en ziaken zullen achten te behooren. LXXVII. Ook zal niemand vermogen eenige andere wachtordeningen of ufantièn te maken of in te voeren , te helpen maken of helpen in te roeren, op poene van 25 gulden, en dat dezelve iaar en boven voor nul, en van geene waarde zulen gehouden worden; wordende alle de reeds geil akte by deze ingetrokk' n en vernietigd. LXXVilL Eindelyk nullen de Heeren Colloncl •n*Verdere leuen van den Burger-Krygsraad, by ïunne aanftellinge , voor de eerfte reize, namens ie Vroedfchap, in den eed genomen worden, door len Heer eerften Burgemeester; zullende, by ver/olg, de Collonel en Hoofdmannen den eed afleggen  JAARBOEKEN, July, 178-3. ïl93 gen ter vergadering van de Vroedfchap, en de ver dere Officieren, in den Krygsraad: voords zullen1 de Onderofficieren , Schutters en Tarnbours den eed doen aan handen van den Hoofdman en verdere Officieren van hunne Compagnie, luidende den < eed, als volgt: Bat zweer ik, dat ik alle de PoinBen en Arti- > culen, in de Ordonnantie op de Schuttery ver*' vat, onderhouden en nakomen zal, op pcene in dezelve Ordonnantie begrepen; dat ik de Magiftraat dezer Stad, als myne wettige Overheid, gebouw en getrouw zal zyn; dat ik alle geweld tegen dezelve, of tegen de goede Burgery en Ingezetenen dezer Stad, of tegen de Foorrechten en Privilegiën van dezelve , met goed en bloed zal helpen 'afweeren, en dat ik voorcis doen en laten zal, dat een goed en getrouw Schutter fchuldig is te doen of te laten. ZO waarlyk helpe Mï GoD almachtig! En op dat niemand van deze Ordonnantie on•weetendheid voorwende, zal dezelve gedrukt, afgekondigd en aangeplakt worden, waar zulks behoort, en in de Schutterswachten worden ongehargen; voords aan de Officieren en Onderofficieren ter hand gefield, en verder, tot gerief van een ieder uitgegeven worden. Aldus by de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 24 Juny, en van den Stadhuize ( more folito ) gepubliliceert den 7 Juiy 1783. In kennisfe van my N. T. van Voorst. De ü- 'RECHt; Ordonn. mitrend le Schuttery en Schutters vagten.  u- tkichï Inftruciie voor den Rentm. der Burgerkr.kasfe. jaarlyks verfchuldigde renren uit de generale Kasfe betalen ; zullende de genegotiëerde penningen pyergebragt en bewaard worden in eene yzeren kist in den Stadhuize, en aldaar geplaatst worden pp de gewoone Officiers wachtkamer, en welke kist voorzien zal wordea met twee onderfcheiden iloten, van welke de eene fleutel onder den Secretans van den Burger-Krygsraad en de andere onder den Rentmeester verbly ven zal. jV; ^e Reötmeester zal de penningen derKrygsraadskasfe employeeren tot aankoop van Wapenen ten dienfte der Schutterye; tot onderhoud der geweeren, welke in de wapenkamer ovcrblyven; tot vervullmge der* kosten tot de wapenkamer zelve yereiseht wordende; als mede tot allezoda- n'ge ir?* NIEUWE NEDERLANDSCHE De Lastbrief voor den Rentmeester der Kasle van den Burger-Krygsraad is aldus ingerigt: T°T>Rentmeester der Kasfe va" den BurgerKrygsraad zal jaarlyks, by beurten, worden aangefteld een der Scribas van de refpeftive Compagnien. v 1 u ïre- Rentmeester dezer Kasfe zal van half jaar tot halt jaar, tegen eene behoorlyke quitancie, uit handen van de Scribas der refpecbve Compagnien van de Schutterye ontvangen, alle zodanige gelden als wegens de Uitkooppenningen,, contributien, en boeten, conform Art. XIX. van de Ordonnantie op de Schutterye en Burgerwachten in dato 21 Juny 1783 gebragt moeten worden ia de generaale Kasfe van den Burger-Krygsraad. > III. Ook zal hy hebben den ontvang der pen ningen, welke ten behoeve van den Burger- Krvgsraad zullen worden genegotiecrd , en daar voor san de Geidfchieters eene door hem getekende Obligatie ten laste der Burger-Krygsraadskasfe door len Heer Collonel van de Burgerye en twee Leden zan den Krygsraad geaggreëerd, uitgeven, en  JAARBOEKEN, July, 1783. «95 nige aflosGnge der genegotiëerde Capitalen en alle _ andere noodwendigheden, als hem door den Krygsraad zal worden gcördonneerd. V. Ook zal hy nauwkeurige zorge dragen, dat de wapenkamer, en de daarin zynde geweeren in eene behoorlyke orde, en fchoon gehouden worden, ten welken eir.de hy zal mogen employeeren eenen bekwamen roermaker,, wiens verdienden en verdere vereischte kosten hem by het doen zyner rekeninx zullen worden goedgedaan. VI De Rentmeester zal den fleutel van ae wapenkamer onder zich hebben, en denzelven aan niemand mogen overgeven , buiten fpecialen last van den Heer Collonel der Burgerye. VII. Van drie maanden tot drie maanden zal hy met twee Leden van den Krygsraad , door den Heer Collonel daartoe elke reize te commiHeeren, infpeftie nemen van de geweeren en wapenen op de wapenkamer gevonden wordende, en nauwkeurig examineeren . of dezelve in eene goede orde zvn en de defeften daar aan bevonden wordende, met'goedvinden der gemelde Leden des Krygsraads, doen repareeren. VIII. Hy za! telkens uit de wapenkamer zo veele geweeren afleveren, als hem by een geteekend billet door de refpecfive Heeren Hoopmannen ten behoeve van de Schutterye zullen worden verzocht en daar van aanteekeoinge houden: ook zuüen'aan hem de wapenen, welke eenige Schutters niet langer nodig hebben , ter hand gebeld worden, in welk geval hy naauwkeunge zorge zal dragen, dat die wapenen aan hem in eenen goeden ftaat worden overgeleverd , waar na hy die in de wapenkamer plaaifen zal, tot dat zy op nieuw gerequireerd worden. ■ „ . ,' IX. De Rentmeester zal alle ]aar voor den 12 Ottober, op zulk een dag en uure, als de Krygsraad zal goedvinden te bepaalen , aan denzelver met open deuren rekening doen van zyn ontvang en uitgave. ^ :recht. Tnflruc* He voor den Rentm. Ier Bur- \er krygsr. kasfe.  U-' trecht Inflrmtie voor den Rentm. der Burg rirygsr,kasje. 1 ». t c 1 1 iijxS 1NIËUWÊ NEDERLANDSCHE X. De Rentmeester zal jaarlyks, voor deszelfs moeite, ter erkentenisfe van zyne adminiftratie en goede dienften, tot een honorarium eens genieten eene fomme van vyftig gulden, welke nem , nis aan eigen handen betaald, in rekening zullen gevalideerd worden. XI. Ook zal hy verplich' zyn, de bovenftaande Articulen'dezer Inftrudtie ftiptelyk ie obferveeren , a's ook al het geen in de generale Ordonnantie op de Schutterye geftatuëerd is, voor zo verre zulks hem zal betreffen , wordende al het zelve alhier voor gerepeteerd gehouden. XII. Voords behoudt de Vroedfchap aan zich het recht, om deze Inftruftie ten allen tyden te interpreteeren , te ampliëeren en te veranderen naar goedvinden XIII. Eindelyk zal de Scriba der Compagnie, ap zyn tour, tot Rentmeester der Burger - Krygsiasfe aangefteld wordende, op deze Inftruclie den Eed afleggen aan handen van den Krygsraad. Aldus by de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeesreren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den i% Juny 1783- In kennisfe van my N. T. van Voorst. Ook is nog tegen de belemmering en vertin der ing der Wapenoeffening dezer Stads ichuttery en van 't Genootfchap van Wapeneffening, op de daar toe beftemde plaats, ene Publicatie gedaan, beraamd den 7 Juy, en daags daar na afgekondigd, aldus uidende: Bux-  JAARBOEKEN, July, 1783. tip? "EMirgemeesteren en Vroedfchap.der Stad Utrecht, by Ordonnantie of Reglement, concerneerende de Schutterye en Schutterswachten , binnen deze Stad, van den £4 Juny dezes jaars, goedgevonden hebbende,dat dezelve Stads Schutterye zig op gezette tyden en plaats in den Wapenhandel zal oeffenen; en ook zulks gepermitteerd hebbende aan het Exercitie.Genootfchap, tot oeffening in den Wapenhandel binnen deze Stad opgerigt; verbieden wel ernftiglyk aan alle en een iegelyk, ten tyde van derzelver exercitiën de exercie-pliats te bezetten, of de exercerende manfchap zo naby te naderen, dat dezelve daar door zoude worden belemmerd, veel min verhinderd: Ordonneeren in tegendeel zo verre van dezelve te blyven, dat zy alle manoeuvres in volkomen vryheid konnen verrigten: Beveelende hun Ed. Gr. Achtb. insgegelyks allen en een iegelyk op vermaan van de Bevelhebbers, of die door dezelven daar toe gelast zyn , zig van alle zyden Zo verre te verwyderen, als dezelve nodig zullen oordeelen: alles op pcene van by iedere Contravende telkens te verbeuren eene boete van drie gulden, ten behoeve van dezer Stads Aalmoesfenierskamer, of naar bevind van zaken door den Ed. Achtb. Gerechte dezer Stad arbitralyk te worden gecorrigeerd. En op dat niemand hier van onwetendheid voorwende, zal deze worden gedrukt, afgekondigd en aangeplakt, 1 daar zulks behoort. Aldus by de Edele Groot Achtbaare Heeretl Burgemeesteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 7 July, en van den Stadhuize (more folito) gepubliceert den 8 dito 1783. In kennisfe yan my N. T. van Voorst. .\ Mm mm Jon& Utrecht. PuUic. tegens 'tf verhinderen der Wapenoeffe*ning*  no8 NIEUWE NEDERLANDSCHE U-1 Jonkheer van der Capellen tot den Pol, ïRKCHT,zig omtrend het einde dezer maand in deze Stad bevindende, hieldt het middagmaal ten huize van den Heer Jvoy, Raad in de Vroedfchap. Het Genootfchap van Wapenoeflening, hier van verwittigd, zonden eenigen uit hun, om den Heer van der Capellen te begroeten, en te noodigen, om dien namiddag hunne oeffeningen in den Wapenhandel te komen zien: gelyk dan zulks ook door welgem. Jonkheer is aangenomen, en de wapenoeffeningen aanfchouwd zyn. Na het eindigen van dezelve wierdt Jonkheer van der. Capellen van wegen dat Genootfchap met eenen gouden gedenkpenning befchonken, door het Genootfchap zeiven, ter gedagtenisfe van deszelfs oprigting gedaan vervaardigen , en juist dien zelfden dag eerst in gereedheid gekomen. By deze gelegenheid zullen wy dien gedenkpenning kortelyk befchryven: Zy heeft ruim de grootte van eenen Hollandfchen gulden. Men ziet aan de eene zyde het Stadswapen, en om het zeiven kruiswyze /y, 1783. 1199 paratas. Dat is: Tot beiden gereed. Onder Uaan : Brachii fortitudo folida pacis cufios. tsceht Dat is: De dapperheid des arms is de bewaarfier der bejtendige Vrede. Daar zyn reeds zedert den 12. Oérober 178d» eene menigte fmeekfchriften , wegens de overlast der Jagers, en het vernielen van de koornlanden en bosfchen door het grof en klein wild ingeleverd, welken aan den Heere Lieutenant Opper-Houtvester en het Jagtgerigt gezonden zyn, om te dienen van berigt. Op het vierde Verzoekfchrift, zynde door de Heetvelders enMaarnfe, aan den bergkant liggende, den 7 Mei laatstleden ingeleverd, is een berigt van het Jagtgerigt, voorleden Juny ingekomen, (trekkende: ,, om van nu „ at* aan tot het einde dezes jaars aan de „ Heeren gequalificeerdens te perniitteeren, „ om op grof wild, als Harten en Zwynen, „ te jaagenj doch zonder honden buiten de 3» jagttyd. Als mede, om aan een ieder te „ permitteeren , om Konynen te inogen „ vangen j do>; alleen met Buylen en ,> Fretten , zonder honden; en zulks voor „ twee jaaren van nu af aan tot primo ja„ nuary 1786." De Staaten hebben dit advys goedgekeurd, en de Ed Mog. Heeren Gedeputeerde Staten gemagtigd : „ om aan zyne Doorl. Hoog„ heid, den Heer Prins Erfftadhouder, coMmmm 2 „ py  :aoo NIEUWE NEDERLANDSCHE U- •>•, py dezes te zenden, met verzoek van trecht.,, Hoogstdeszelfs conflderatien deswegens „ te erlangen. " Ook met ampliatie van het zelve advies: „ Dat, namenlyk aan de gequalificeerde Heeren zal gepermitteerd zyn , om met en door hunne Jaa,, gers op alle grof Wild te jagen; als mede „ ook met honden geduurende January, February en half Maart, op de Conynen te fretteeren. En zyn de Heeren Gedeputeerdens by deze geauthoriieerd gewor„ den; om, na ingekomen advies van Zyne „ Doorl. Hoogheid, deze zaak tot Rand te brengen." Nu onlangs is wederom nopends dit zelfde onderwerp een vyfde Verzoekfchrift ingeleverd, van welk de hoofdzakelyken inhoud deze is. ,, De Requestranten zyn Ingezetenen van „ Leusden, aan den Heykanc gelegen, wel„ ke, op hunne gereïteerde klagten, over „ de al hun koorn en bosfchen vernielende „ Konynen en Harten, door de Heeren Staj, ten dezer Provintie, by appointement van 3, den 16 April 1783, waren geaddresfeerd 3i aart Zyne Doorl. Hoogheid , den Heere „ Prinfe Erfftadhouder: op advies van den „ Heeri-uitenanc Opperhoutvester en't Jagt„ gerigt deezer Provintie; om reden, zo als „• de Heer Lieut. Opper • Houtvester zeide, „ dat des Hoogstgemelden Heeren Prinfe „ Erfftadhouders Jagt aldaar is, of aan „ Hoogstdeszelfs Jagtgerigt , wegens de Hout-  JAARBOEKEN, Ju,y, 1783* 1201 „ Houtvestery van dit en andere Districten, U„ daar onder resforteerende is. trecht. „ Op deze reden, waarom, permitteeren zig „ de Supplianten geene reflexien, als mede niet, om te inquireeren door wienen wan„ neer de Jagt van iloogstdenzelven Heere 5, Prinfe, privativelyk, mogte zyn ingevoerd. „ Zy meenen, dat het te over bekend is, 5, dat het Kerfpel van Leusden, enwelvoor„ namelyk de XXVI. vrye Leusder Hoeven „ met de Leusder Meent, waar onder zy be„ behoren, niet zyn Prinsfelyke Goederen, „ of een Vrye Heerlykheid, Hoogstdenzel • „ ven Heere Prinfe competeerende, zo als aan de andere zyde onder Soest en Baarn , „ plaats heeft. Dat, zulks al zo zynde, of- fchoon neen, Hoogstdezelve Heere Prin- ce, alsdan, aldaar niet als Erfftadhouder, „ maar als een der voornaamfte Ingelanden, te confidereeren zoude zyn, wiens hooge „ Heerlykheid met dusdanig regt voorzien „ was: dan dat de Ed. Mog. Heeren Staten, „ 's Lands van Utrecht daarom niet te min „ het recht en de judicatuure, op het ftuk „ van de Jagt, altoos aan zig behouden heb„ ben, terwyl zyn Doorl. Hoogheid de Heere „ Prince Erfftadhouder (zo als in voorige „ tyden alle Hoogstgeèerde Heeren Stadhou„ ders), als Opperhoutvester, wel altoos de „ uitvoerende magt der Ordonnantie: op „ het ftuk van de Jagt, maar de Heeren Sta„ ten fteeds de wetgeevende magt ^ebleeven „ zyn. — Dat dus, aan zyne Doorl. Hoog„ heid, uit dien hoofde, onder Leusden, »» geen Jagt competeerende, dezelve alsdan, Mraram 3 by  1202 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- by vergunning, afzonderlyk, aan anderetrecht.,, gequalinceerde perfoonen djpor Hun Ed. ,, Mog. zoude hebben kunnen gegeeven zyn; ,, pasfeerende de Supplianten egter hier, met eerbied, of hunne landen, weleer onvrugt„ bare heygronden, en op verbetering uit- gegeeven door Hun Ed. Mogende Tins,, Hof- en Rentmeester Generaal der Domei„ nen, en daar voor betaald wordende Tins- en Keurgeld , en dus als vry Eigengoed aantezien, naderhand, zonder bewilliging ,, van derzelver eigenaars, tot een Privéjagt „ aan iemand, van wat rang of waardigheid „ ook , hebben kunnen gegeeven worden; „ en wel me: zodanig een exclufiev recht, „ dat de Ingelanden daar door, ingevalle van „ indragt of overlast, van hunnen wettigen „ Souverain, de Heeren Staten dezer Pro„ vintie, hebben kunnen afgetrokken wor„ den; voornamelyk, wanneer de Landman „ niet meer dat genot heeft van die landen, „ tot welk een einde hy die in verbetering „ heeft aangenomen, om dat zyn Koorn door „ het wild ten eenemaale geruïneerd wordt. — „ dat, wanneer de Supplianten zig dezen „ vrymoedigen uitflap hadden vergund, het „ hun dan ook niet moeilyk zoude geweest „ zyn, aantetoonen, dat daar door een tem„ toriaale Jurisdictie zoude worden inge„ voerd, wanneer zyn Doorl. Hoogheid, of „ Hoogstdeszelfs Jagtgerichten, onder wat „ districten ook resforteerende, over de In„ gezetenen dezer Provintie en derzelver 5, bezwaren, in cas fubject, zouden kunnen 5} jugeeren; cn dat dergelyke adresfen diens- „ vol-  JAARBOEKEN, Julj, 1733» 1203 volgens zouden aanloopen tegens der Ne- U,, derlanderen, zo hooggefchatte, privilegie thkcht. ', de non evocando, en waar van de fupphan, ten alsdan, roekeloos of gedwongen, zou' den komen te renuntieeren: Dat zulks al- hier nog minder beftaanbaar was , daar 3i het voornaamenlyk aankwam op de confer" vatie van der Supplianten, Bouwlandenen " Pinvébosfchen, hun eenigfte beftaan inde99 ze ftreeken, en de behoudenis van de ra? " komften der Provintie , welke door het " deperisiement van deze bouwlanden als dan " ook, noodwendig, zouden moeten minder ** worden.— Dat derhalven deze concesfie " aan zyne Doorl. Hoogheid al eens zynde toe" geftaan, om onder Leusden privatief temo3' gen jagen, indien door Hun Ed. Mog. mogt " gefchied zyn • egter, als een beneftcie of " privilegie befchouwd, in den ftrikften zin " zoude moeten verftaan worden, en alleen " te tendeeren tot dat einde, waar toe het " gegeven was, te weeten, om te jagen, en , behoudens de Domeinen, en een ieder zyn goed recht; en zulks niet, om, als het ' aan Hoogstdenzelven Heere Prince met , mogte gelusten, aldaar te jagen, of laten iagen deze landen en bosfchen tot een ' Privé warande of Wildbaan te doen ver" keeren, alwaar, des noods , altoos niet '"weinig moeite Konynen en Harten zouden - te Ichieten zyn , en waarover een privé " Taet^ericht, independent van Hun Ed. " Mog., konde gefteld worden. De " Requestranten betuigen, dat het hun niet te doen is, om den Heere Prinfe ErfftadM Mmrarn 4 3, hou.  iec4 NIEUWE NEDERLANDSCHE u- „ houder dit gering vermaak van de Jagt, trecht.,, op hunne vrye landen, privativelyk temis„ gunnen; dan in tegendeel: egter dat de ,, douloureufe en jammerlyke fituatie dezer „ landen, of geheel driest leggende, of, zo „ men nog eenige daar van bebouwd , by aanhoudendheid door Harten en Konynen ,, afgegeeten en vernield wordende, als me„ de het totaal deperisfement der bosfchen, „ de Supplianten in noodzakelykheid brengt, w om hunne billyke klagten voor Hun Ed. „ Mog. de Heeren Staten dezer Landen, als „ hun wettige overheid, uitteltorten, zo vry „ en onbefchroomd, als met den aart van „ een vry volk overeenkomt, en teffens, zo „ zy vertrouwen , met alle gepaste decen- „ tie. Te meer daar zy door Llun Eds „ Mog. met deze landen verleid zyn, be„ houdens de Domeinen, en een ieder zyn „ goed recht, en ook, jaarlyks, hun Tins „ en Keur aan de Domeinkamer beialen, en „ zulks geen zekerder weg vonden, danblun„ ner Ed. Mog. befcherming alleen, en dit „ recht in deze te reclameeren. „ Dat de Supplianten om alle bovengezeg„ de en meer andere, was 't nodig, nader „ te deduceeren, redenen, zig geperst zien, „ alhier te moeten declareeren, hoe zeer zy „ als getrouwe Ingezetenen verpligt waren, „ Hun Ed. Mog. beveeleh te eerbiedigen, datzy nogtans, in cas fubjeci, van HoogstJ} gemelde appointement, van den 16 April 3, 1783, tot hier toe geen gebruik hebben 3> kunnen maken; te minder om dat de Sup, ö, plianten ook van de Harten geplaagd wor. „Ata;  JAARBOEK E N , july, 175)3. 1205 „ den. Want dat de Hartenjagt, volgens U„ de alom aangenomen begrippen, onder deTEECHT« „ regalia van den Souverain te houden zyn„ de, zyne Doorl. Hoogheid de Heer Prins „ Erfftadhouder geen verlof zoude kunnen ,, geven, om dezelve te jagen of optevangen, met verkorting van Hun Ed. Mog. of der „ landen Hoogheid; en diensvolgens de dis- pofitie over het vernielen van het grofwild , van de Heeren Staten wederom alleen af?' hangt. En ten blyke hier van allegeerd „ men, Hun Ed. Mog. laatfte Ordonnantie „ op het ftuk van de Jagt, waarby HunEd. Mog. ftatueeren: Dat niemand 3 van wat „ qualiteit of conditie hy zy, eenig grof Wijd, „ als Harten, Rheën enz. zal mogen jaagen, „ dan die geenen, die by Hun Ed. Mog. daarj, toe zullen zvezen gepriviligeerd. En zulks „ dan al wederom deze vergunning, om Har- ten te mogen jagen, als een beneficie of privij, legie befchouwd, van Hun Ed. Mog., als „ de wetgevende magt, alleen afhangt. — En reflecteren de fupplianten daar teffens by, als Hoogstgemelde Heere Prinfe Erf' ftadhouder dit privilegie geven konde, om , de-Harten optevangen, Hoogstdezelve het '} dan zoude doen niet uit eigener gezag, ' maar m den naam en met goedvinden van " den fouverain , de Heeren Staten dezer " Landen, even zoals de fupplianten zeggen tegelooven, dat Hoogstdezelve Heer Prins " erfftadhouder, als Opper-Houtvester, de !' aêens tot de Jagt aan zekere perfoonen ,\ uitgeeft. — Dat ook eenige reflectie me- riteerd, dat der fupplianten landen en bosMmnim 5 „ fchen  laoff NIEUWE NEDERLANDS CHE U- fchen niet kunnen befchouwd worden, als TRiiciiT.,, een warande of wildbaan, alwaar het wild „ zig conferveerende, een privaüf eigendom „ zoude geworden zyn; want dat dezer Leus„ der landen met de Meent niet zyn die weln eer genoemde Bisfchoppelyke wildbaanen, J5 en onder Keyfer Carel en Philip de II. „ nader geëxpresfeerd, immes dat derzelJf ver pofitie zighooger opftrekt; zo als de 5> fupplianten overtuigende fchynen aantetooM nen. — De fupplianten eindigen deze, „ met zig te verftouten, om de Heeren Sta3J ten al verders eerbiedig te verzoeken, zo Jf Hun Ed. Mog. nog mogten difiiculteeren, „ om hun in dezen, zonder prsealable voorM kennis van zyn Doorl. Hoogheid, te ge„ moet te komen, dat HunEd. Mog. alsdan » met Hoogstdenzelven Heere Erfftadhou„ der zodanige middelen gelieven in het „ werk te Hellen, als Hoogstdezelve nazyne wysheid meest dienstig oordeelen zal, tot vernieting en destructie der Konynen en ,, Harten in deze ftreeken, en tot voorko< „ ming van der fupplianten totaale ruïne: „ En zy gebruiken de vryheid, diverfe voor„ beelden te allegueeren, ten tyde van Prins „ Willem den III., HoogstlofTelyker geheu„ genis, wanneer Hun Ed. Mog. de Heeren ,, Staten dezer Provintie permisfie hebben „ gegeven, om het grof wild, aan denbergkant, zodanigeonherllelbaare fchadentoe„ brengende, zelfs in befloten tyd, temogen „ jagen, fchieten, vangen en wegjagen; be „ tuigende de fupplianten teffens, zig in „ diervoegen in deae üreeken niet langer „ Rap.  JAARBOEKEN, July, 1783, 120? . „ ftaande te kunnen houden, als zynde een U!„ bord, waar zy reeds met den aart vaniRllCHT' \9„ den grond met de fchraale en koude voor„ jaren, en drooge zomers te worstelen heb„ ben ,• zulks zy by onverhoopte hulp gene', „ cesfitcerd zullen worden , om hunne Ak, „ kers driest te laten liggen, en H. Ed. Mog. , „ te komen fmeeken, om remisfie van zooa.„ nige Ongelden, als op hunne landen, als bouwlanden, omgeflagen zyn." N Het zevende verzoekfchrift door de ingezetenen van het Heetveld en Maare, aan de Heide gelegen, den 15 July ingeleverd, luidt aldus: Aan de Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staten 's Lands van Utrecht. „ \/ïet het hartgrievendst verdriet en het diepst i „ ontz/g, geven de Ingezetenen van het Heet„ veld en Maare, aan de Heide geleegen, te ken„ nen; „ Dat de Supplianten hunne bekommernis met „ langer kunnen ontveinzen over het niet indienen „ van zyner Doorl. Hoogheid , des Heeren Prinfe ,, Erfftandhouders, conlideratien, welke Haar Ed. „ Mo?., de Heeren Siaten dezer Provintie, fzo „ de fupplianten wel gdnf «rmeerd zyn ) reeds in „ bet begin der gepasfeerde maand Juny, hebben ,, doen verzoeken op Hoogstderzelver Appoime„ ment, tot foulaas van de ongelukkige Boerer, ,, en ter deftruüie van een alles vernielend Wi d ,, in deze oorden gegeven, en waarop nog naderhand. in het begin dezer maand, wederom door „ Hun Ed. Mog. by zyn D. Hoogheid aangedron„ gen is geworden. : \ ^  iao8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ü- j5 Dat de Supplianten al verder de vryheid moe-' trecht," ten gebruiken, om daar by te voegen, dat het „ allefins onheièffelyk moet voorkomen, dat zyne Req.te.» Doorl. Hoogheid, wien der In-en Opgezetens geus de ,> welzyn altoos tot de hoogde wet en rigtfnoer overlast »> van Hoogstdeszelfs gedragen ftrekt, nu, in dit van "t »» geva1, daar het aankomt, om zo veele ongelukwi/den^» kige Landlieden tegen een al vernielenden gejagen. » popoleerd wild te beveiligen, en dit alleen met „ een geringe vermindering van het verinaak van „ zeer weinige jagers , rede zoude hebben, om ,, den Souverain, de Heeren Staten dezer Landen, „ in hunne Vaderiyke inzigten ten dezen refpecle „ met te fecondeeren , of hoogstderzelver wel. ,, meenende poogingen, door een geduurig trai„ nisfement, met Hoogstdeszelfs confideratien op „ gedaate appointemenc intehouden, te doen ver„ ydelen. ,, Dat der Supplianten fituatie hoe langer hoe „ deplorabelder word, gemerkt de daarby komen„ de en, federt zeer veele weeken, en als nog, „ voortdurende droogte, en waar door hec ftroo „ reeds op het land verdord en veriterft, zulks, „ het Koorn eens afgemaaid zynde, gelyk die tyd „ heden daar is, en door het wild vertrapt en ver., nield wordjnde, er voor de ongelukkige B ieren „ bykans niets als vertreeden kaf overig blyven „ zal. „ Dat de Supplianten, door deze en andere ram„ pen getroffen, noodwendig tot de grootfte ar„ moede moeten vervallen, en het te dugten is, „ fommigen derzei ven daar door ("dat UEd. Mog. ,, verhoeden) tot de uiterfte wanhoop zullen over., flaan, indien zy niet dooreen daadelyk en prompt „ fecours in dezen nood worden te gemoed geko„ men. ,i Dat de Supplianten, zig intusfchen overtuigd ,. houdende van des Heeren Erf ftad houders Iief„ de voor de Nederlanders in 't generaal, en voor M de In« en Opg«zetenen dezer Provintie in 't by- j, zon-  JAARBOEKEN, Jufy, 1783.' tm zonder, niet durven te denken, datHoogstde- TJ„ zelve Heere Prince , door verkeerde Inductie? «echt. „ van kwalykgezinde lieden, Hun Ed. Mog, mis„ fives dien aangaande zoude hebben ge ep. neerd, Req. te„ om dezelve onbeantwoord te laten, en dezedusgens de in de vergetelheid te dompelen. overlast „ Immers, dat zulks niet beftaanbaar zoude zyn vm 't „ (mag men het eerbiedig zeggen) met den ■wxtwuden,t „ der verpligting, waar onder elk legt, om xu\ jagen. \, de Hooggeëerde orders van den Souverain, men „ zwyge aan een inftantelyk gereïtereerd ver„ zoek, op hoedanige wyze ook, met prompti„ tude te voldoen Reden, waarom de Supplianten, gerustelyk, „ durven te befluiten, dat zyner Doorl. Hoogheids . , menigvuldige bezigheden de eenigfte oorzaak ,. zullen zyn van dit trainisfement, terwyl daar door zelfs Hoogstdezelve zal afgetrokken wor» den, om het gevaar, dat by dit vertoeven is, „ intezien. „ En zulks de Supplianten, al wederom, de „ vryheid gebruiken, zig op het allerootmoedigfte ,, aan UEd. Mog. vaderiyke voeten te werpen, „ met vuurige bede, dat het UEd. Mog daarom gelieve te behagen, om intusfchen en onver„ minderd zyner'Doorl. Hoogheids coniideratien , in dezen, conform de intentie en Hooggedagte „ appointemente van den Souverain, Je Heeren „ Staaten dezer Provintie, op der Supplianten „ meermaalen geprefenteerde Reques;en, na be,, vind van zaken, te disponeeren. „ Ofte is het, dar UEd. Mog. zulks als nog niet „ konden goedvinden, terwyl de Supplianten daar „ op nogtans in de eerfte plaats blyven infteeren , ., dat dan UEd. Mog. behage, immers, en ten „ minfte, vermits de maaytyd nu reeds daar is, '„ en zulks het gevaar en de overlast van het grof „ en klein wilddaaglyks grooter werd, nogmaals „ by den Heere Prince Erfftadhouder, op de fe„ rieuste wyze, ea allerinftaotelyk8C,teurgeeren, „ dat  i2i® NIEUWE NEDERLANDSCHE rj_ „ dat zyne Doorl. Hoogheid ook daadelyk op verTkEchT. ,, toon order (lelie, dat van Hoogstdeszelfs ver„ zogte Confi.ieratien op meergedagte AppointeRrq. te- „ ment van Hun Ed Mog. de Heeren staaten gem ae „ 's Lands van Utrecht, nog deze week, worde overlast ,, ingediend, ten ein ie der Supplianteo noodlot van 't „ eirdelyk eens beflisfende worde bepaald. wild en V „ Het welk doende enz. pgen. '< Dit verzoekfchrift door Gedeputeerde Staten aan Zyne Doorl. Hoogheid gezonden zynde, heeft Hoogstdezelve terftond geantwoord, geene aanmerkingen tegen hetzelve te hebben. Waarop den 18 July deze Publicatie is afgekondigd: F)e Gedeputeerden van de Staten 's Lands van Utrectu , doen te weten : naardien aan de Heeren Staten verl'cheidene klagten zyn ingebragt over den aanwas van grof Wild, inzonderheid van Herten en Rheën, als mede over de coufiderable populatie der Cónynen binnen deze Provintie, waardoor de Veldvru^ten geruïneerd, en aan den Landman by aanhoudendheid aanmerkelyke fchade word toegebragt, en Hoogstdezelve zeer genegen zynde de goede Opgezetenen hierinne , (zo veel mogelyk) te hulpe te komen, hebben Wy, ingevolge van de Authorifatie ter befchryvinge op Ons verleend, conform het Advys van Zyne Doorl. Hoogheid, den Hec re Prince van Orange en Nasfau, Erfftadhouder &c. mitsgaders de Confidera. tien van het Jagt Gerigte dezer Provintie, goedgevonden te authorifeeren en te pero-itteeren, gelyk Wy doen by dezen, alle Gequalificeerdens tot de jagt, omme, van nu af aan, geduurende den loop van deze jare 1783., zo wel met, a's door Hunne Jagers, opZwynen, Herten en Rheën te mogen jagen, dezelve te fchieten, vangen, en ver-  JAARBOEKEN, July, 1783. 12x1 . verjagen, mits nogtans, gedurende den befloten TJJaagtyd, daartoe geene Honden emploijeerende: TRECHT; En permitteeren Wy voorts alle de Gequaifi ceerdens tot de Jagt, om gedurende de maanden pMkm December, January, February, en de helfte van m ,f Maart, op de Conynen met Honden te frettee- „TQfwm ren, en eindelyk, om nog almeeroer dit Ichadelyk Wild te verminderen , qualificeeren Wy al* len en een ieder, van wat Itaat ofte conditie dezelve ook zoude mogen zyn , om, by provifie van nu af aan tot den eerlten Jaruary 1780. mcluiive, binnen deze Provintie met fretten en builen de Conynen te vangen en uit te roeijen, zonder nogtans eenige Honden daartoe te gebruiken. Gedaan t* Utrecht den 18 July 1783. Was geparapheerd, W. R, VAN TüYLI. van SeROSKERKEN, Vt. Onderhond, Ter Ordonnantie van Welgemelde Heeren Gedeputeerden. Was getekend, H. H. Laan. Hebbende op het Spatium gedrukt het Cachet van Welgemelde Heeren Gedeputeerden in een roden Ouwel, inet een Papieren ruite overdekt. Men verneemt, dat op de laatst gehoudene State Vergadering, Woensdag den 23 dezer, ingevolgen de aanfehryving van Hun Ed. . Mo-  taia NIEUWE NEDERLANDSCHE" U- Mogende aan Jonkheer G. T. van der Ca* xuecht. pellen Heer van Schoonauen, Gecommitteerde ter Admiraliteit te Amfteldam, aldaar is ingekomen de beide Staten, zo van défterkte cler Vloot, als van den ftaat van 't Geldwezen van gemelde Coilegie, met eene bygaande brief, waarby yoorfz. Gecommitteerde ^aan Hun Ed. Mog. verzoekt, in het vervolg by tyds te mogen berigt bekomen van de befluiten , die Hun Ed. Mog. aan Hunne Gecommitteerdens ter Generaliteit, raakende de zeezaken geven , waartoe men vermoedt, dat eene afdanking van iaoo Matroozen aanleiding gegeven heeft, het welk enkel gefchied zou zyn op dast van eene Commisfie van twee Admiraliteits - Raaden en den Fiscaal, zonder eenige voorkennis van de Provintiale Gedeputeerdens. FRIESLAND. Leeuwarden. De Staten van Friesland hebben Hoogst» derzelver Afgezondenen ter Vergadering der Algemeene Staten gelast om op de gewone wyze toe te Hemmen in de gewoone en buitengewoone Staten van Oorlog, egter met verklaring, dat ingeval Friesland voor den l Augustus 1783 niet verligt wierdt in de Quota, alsdan de Staten na den 31 July niet ver-  JAARBOEKEN, July, 1783. isis verder zouden voldoen de navolgende po*- Leeu.» ten: namenlyk: WAI*- Een Compagnie Zwitzerfche DEif* Guardes, de zeven Compagnien ordinaris Zvvitzers, dus te zamen 8 Compagnien bedraagende . ƒ 163508. Vier Compagnien Artilleristen van du Pont, Amant, Smedeken en Chatillon, bedragende . . 35868. Alle de Ingenieurs, op deze repartitie ftaande, te zamen . . 10692, Het Lieut. Generaals traciernent van Deutz . . . . 4800. De Grenadier en 6 Musquetier Compagnien van \fie Bataillon van Hesfen Darmftad . . . . 58094. Het Lieut. Coll. tracïement van voorfchr. Regiment by j. vanEgg wordende genoten 960. Het Majors tracïement by gem. •regiment door F. W. Erpel wordende genoten .... 720. Somma totalis ƒ 3234124 „ En nadien Friesland verklaart heeft niet .meer dan 8 prCent te kunnen betalen, waaromme de Staaten hebben verzogt 3 prCent verligt te mogen worden j zo is deze calculatie daarna geformeert, en üus zelfs nog ƒ 178 minder dan de verzogte ontheffing der 3 prCeht, als die plus minus eene fomma van ƒ 323500-0 belopen : oordeelende welgemelde Heeren Staten, dat oneindig meer  i2i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leep- te Prefereeren is eene perpetueeïe verlichting war. boven eene temporaire, hoedanig een de Raad joew- van Staaten Hun Hoog Mog. hadde aangeraden, by het geproponeerde jaarlyks foulaas van ƒ 334^38 etl wel geduurende zeven jaren ; waar in egter Friesland geen genoegen heeft kunnen neemen, om reden dat na verloop van die 7 jaren het zo veel te zwaarder zoude vallen , om die meerdere fomma te betalen: waarby noch komt, dat het veel honorabler is, zyne Huishouding te verminderen , (vooral wanneer zulks zonder ongemak kan gefchieden, zo als in dit geval; want niemand moet meer dienstboden hebben, dan hy noodig heeft, en betalen kan) dan door vreemden of vrienden onderlieund te worden. " [ ' ^Sturf •. i'-i i'-^'-u'-y" -iriohoov Dus hebben wy dan, gelyk ook hier vo. ren bl. 90I gezien de vertoogen en klagten der Provincie Friesland en derzelver befluit den $ Mei 1783-genomen ,-';bm niet meer dan agt ten honderd in de Quota's of •Gemeene lasten der Republiek te dragen. De Algemeene Staten hebben hier op den 4 Juny eenen brief aan de Staten van deze Provintie afgezonden om de zeiven aan te manen cn op te. wekken om dat befluit te veranderen. Die brief is van dezen inhoud: goh raioS tu > rta < iieaontrh-g -svaé-h mu,\ \ EDELE MOGENDE HEEREN! Wy hebben uit de Refilurie, dior de Heeren • " DEdele Mogende Gedeputeerden, op den -l 8 Mei  JAARBOEKEN, >/y, Épg. 1215 8 Mei laatstleden, in onze Vergaderinge inge. bragt, met zo veel furprife als bekommering gezjen , dat ÜEdele Mogende , gedelibereert hebbende op de generaalePetitie, in de ordinaris en extraordinaris Staten van Oorlog, voor dezen lopenden jaare 1783, hebben kunnen goedvin 'en, aan de eene zyde, op de gewone wyze wel te confenteeren in dezelve ordinaris en extraordinaris Staten van Oorlog, dan daar by teffens te laten volgen, dat, aangezien den onevenredigen aanflag in de lasten van de Unie, ten nadeele van Friesland, in vérgelykinge van die van haare Bondgenooten, genoegzaam was aangetoond, en haare Finantien, zonder de gerequireerde verligtinge, gelyk uit het Rapport van zyn Hoogheid en den Raad van State, onlangs in onze Vergaderinge uitgebragt , den Bondgenooten gebleeken zoude zyn, niet waren toelatende, alle de Posten, op haar Repartitie -geltelt, aan te neemen, veel min te betaalen; en dat ÜEdele Mogende te gelyk daar toe hebben kunnemkomen, om af te wyzen alle zodanige Posten , de Militie , ter harer repartitie ftaande, concerneerende, als by dezelve Refolutie breeder zyn geë 1783. Ï2I7 in dezeven eerfte maanden van dit lopende jaar, door derzelver confent» wel hebben gelieven te voorzien, en waar van de afwyzinge, voor de vyf laatfte maanden, immers geei.zints van die influentie of importantie voor de Financie van de Provintie van Friesland zyn kan, dat dezelve zoude kunnen opweegen aan de onvermydelyke moeijelykheden , onaangenaam leden en. confufiej die door dezelve afwyzinge als nogte "wagten en te dugten zyD- Boven dit alles moetep Wy ÜEdele Mogende ook ernftig verzoeken, dat ferieufe reflexie gelieven te flaan op de Banden, die haar aan het Bondgenootfchop verbinden, en de duure verpligtinge, waar onder zyn leggende, om van de Unie niet af te wyken, dewyl altoos voor een grondwet van den Staat is gehouden, dat, het gunt eenmaal, met gemeene bewilliging , is vastgefteld omtrent zaaken, die de veiligheid en de Conftitutie van de Republiek concerneeren , zonder concurrentie van aüea, niet wederom kan verbrooken worden, waar roe vooral dan is fpecteerende de zekerheid en befcherminge van den Lande, en dus de Militie, zonder welke een Staat niet verdedigd kan werden; waaromtrent mitsdien de eerfte pligt der Bondgenooten, en zelfs van ieder Lid, die 't minfte deel heeft in 't Gouvernement van dit Ge neenebest, zyn moet, om fpeciaal daar in die wyze grondregels van den Staat op 't heiligst na te komen , en zelfs niet te dulden , dat daar van eenigzints geluxeert zoude werden. Wel is waar, dat de begrippen, omtrent een vry confent in de Staten van Oorlog, dikwils 2yn geweest verfchillende, naar mate, dat het particulier belang van d'een of d'andere Provintie haar zomtyds tot deze of geene denkbeelden , deed ©verhellen; dan egter is tot hier toe nimmer door de Provintien geadvoueert, dat Nnnn 3 die Leeuwarden. Brief der Stat.Ge* ner. aan Fries l. Wegens de Quota.  i2i8 NIEUWf NEDERLANDSCHE LeeO- wardem. Brief der Stat. Getier. aan Friesl. wegens de Quo ta. die vryheid van confenc zo verre zig zoude kun«< neu extendeeren, dat een der Bondgenooten . regt zoude hebben , om, eigener authoriteit, en de fado, het getal der Militie, datdeBoud-* genooten gezamentlyk h-bben geoordeelt tot defenfie van den Staat nodig te hebben , te kunnen verminderen, eu wel door een afwyzinge, by eene deliberatie, op een Iopenden (laat van Oorlog, dezelve als direct te casfeeren , ofte te ■ laaten verloopen ; terwyl in tegendeel blyken kan, dat de Provintien zulke onderneemiogen altoos hebben aangezien als ftrydig met de gronden van de Unie, zo als ook waarlyk geene redenen nog prstexten daar tegen voor wettig by het Bondgenootfchap kunnen werden aangenomen, dewyl de gevolgen van dergelyke handelwyze van zelve zo bedenkelyk en fchroomelvk, zo voor het publieke als interieure welwezen van den Staat, moeten voorkomen, dat wy dezelve niet genoeg kunnen apprehendeeren, en daarom al het zelve in dezen liever verders onaangeroerd zullen laaten verblyven. By vorige gelegenheden is door ons aan de Provintien wel voorgehouden , 't gunt thans van te veel applicatie is, om niet te herhaalen „ dat het allergevaarlykst is, het heil van de Finantie te willen vinden op de Militie, en voor al in een ütuatie, dat de Republiek daar van zo fchaars is voorzien; nadien den Staat, daar van ontbloot zynde, haar aanzien en ontzag niet alleen alomme moet verliezen, maar daar door zig zelve in een eminent gevaar moet ftellen, van geheel verloo-en te gaan; terwyl ten minfte dit allerzekerst moet zyn, dat een dusdanig exempel, als de Provintie van Friesland thans is gevende, van een allergevaarlykst gevolg kan zyn voor de gaptfche Republiek, want dit, eens vooronJerftelt wordende , hoe zeer wy ook geëloigneert zyn vau zulke denkbeel-  JAARBOEKEN, July, 1783. I2iy den, dac de andere Provintien, die een gelyk regt, als de Provincie van Friesland zyn bezielende, by de minfte ongelegencheid, op pretext van onvermogen, iecwes diergelyks kwamen ie .ondernemen , en de last, die verpligt zyn te dragen, onverhoeds, kwamenaftewerpen, ofte dezelve op de fchouderen van haare Bondgenooten zouden willen leggen, zoude immers de geheele confistentie van het gebouw van dit Gcmeenebest op een oogenblik aan het waggelen kunnen worden gebragt , waardoor, by roodzaakelyke confequentie., de banden van de Unie losgemaakt, en door de verdeeldheid, welke een ieders byzonder belang in dusdanige circumftantie noodwendig zoude moeten te weeg bren* gen, de gemeene zaak in dusdanig een wanorder kunnen geraaken, dat, er geen fchyn van Regeeringemeer fubfisteerende, de Republiek ten prooy van anderen, die zomtyds, door nayver gedreeven, de tweedragt zouden tragten te voeden, overlaaten, en de panden van Godsdienst en Vryheid, die zo duur gekogt en verkregen zyn, met onderdrukkinge van alle goede Ingezetenen , welkers befc-herminge men heel t bezworen , ligtvaardig zouden opgec ftvrt worden. Wy kunnen almede niet ontveinzen over het gedrag door U Edele Mogende , in dezen gehouden ,. zo veel te meerder te zyn aangedaan, als wanneer uit dezelve handelwys ons al vry waarfchynlyk is voorgekomen, of Hoogstdezelve dat gebrek van een gaaf confent, ofte derver duidelyke afwyzinge met 30 July en r Aug. aanftaande, niet wel zouden willen gebruiken als een Middel \an Conftrainte, om niet alleen haare Bondgenooten tot derzelver hulp te doen Concurreeren , maar die hulp ook te doen brengen tot die hoogte, als de opvattinge van ÜEdele Mogende, daar omtrent gaande, by Hoogstdezelve is geprctendeert geworden: en dewyl Nnnn 4 zul* Leeuwarden. Brief dar Stat Gener. aan Ftiesl. wegens :'■ Verders is aan de Afgezondene in 's Hage gelast, dit ter Vergaderinge der Algemeene Staten te verklaren, en daar by te voegen, 3at Hun Ed. Mogende niet gezind zyn, het ECrygsvolk, ter verdeelinge en ten laste van hun-  JAARBOEKEN, July, 1783. U*5 hunne {Provincie ftaande , verders te betaalén, ten zy de Bondgenoten in de voorge- v llagene vermindering van hunne Quota be-1 willigen. Wy hebben hier voren bl. 908-913. van zeker Rechtsgeding, het welk de Procureur Generaal van wegen het Hof Provinciaal gelast was tegen Jonkheer L. J. J. Rengers te ondernemen, gefproken. Dit bevel tot een lyfftraffelyk regtsgeding tegen Jonkheer Rengers, was gegeven, op het verzoek van twee Leden van de Vroedfchap te Franeker, by Requeste aan den Hove gedaan , en was aldus ingerigt: Den 13 May 1783. Gedelibereerd zynde over het Request, luidende als volgt: Aan den Hove van Friesland. „ Remonftreeren UEd. Mog. met allen eerbied ■Doftoren Jacobus Salverda, en Tjeerd Banga, Me devioedfcuappen der Stede Franequer voor hun zeil' en als last en Procuratie hebbende van ....: Dat VAmoral Joachim Johan Rengers enz.; is goedgevonden en verftaan, den Prokureur te gelast ten, zig te informeeren of de ten Requeste gemelde Lamoral J. J. Rengers had gedaan den Eed als Vroedstnan der Stad Franequer.. . ., eo den Hove daar af rapport te doen. Het welfc gehoort zynde, is wyders goedgevonden en verftaan, den Procureur deneraal tegelasten, den meergemel- i den L. J. J. Rengers wegens misdaad van Meir..» eed Criminaliter te a&ioneeren: En zal extract dezes Leeu-  1224 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Dog, gelyk wy gezien hebben, Jonkheer Rengers heefc zig tot de Algemeene Staten by een verzoekfchrift gevoegd, het welk by H. H. Mog. commisforiaal gemaakt zynde ■ hebben de Heeren van Spaan en andere Hunner H. Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Plakkaten en Reglementen den 27 Mei 1783 een berigt uitgebragt, behelzende: „ Dat wel by het tweede Artikel van de „ Inftructie voor de Commifen Generaal „ ls gereguleert, dat dezelven geene andere Officien zullen mogen bedienen, di„ rectelyk of indireételyk , dan haar ge„ heellyk in den voorfchreven dienst zullen „ moeten gebruiken, en gedurende hun„ nen dienst ontflagen zyn van alle Eeden, „ daar mede zy aan eenige Landen of Steden „ verpligt zyn, en dat het voorfchreven Ar„ tikel heilzaam en noodig zoude zyn, in„ dien de Commiefen Generaal nog op de„ zelfde wyze, als by den aanvang van de „ Republiek, door Hunne Hoog Mogende „ wierden geëmploijeert , doch dat daar in „ door zes worden ter hand gefteld aan den Advokaat det Supplianten, om te ftrekkeo tot narigt." (onderftond) Ter Ordonnantie van den Hove. (was getekend) H. Ferwerda.  JAARBOEKEN, July> 1783. «25 •„ door den tyd verandering gekomen zynde, Lkeü* „ het voorfchreven Artikel, federt meer danWAR" „ een eeuw, in disobfervantie is geraakt,DEN* ., zodanig dac tegenswoordig genoegzaam al„ le de Commifen Generaal, die thans in ■„ funétie zyn, zo in Gelderland als in Hol„ land en Zeeland, actuëel leden van Stads „ of Lands-Regeringen zyn en geweest zyn; ,, en zo veel Friesland betreft ten minften ■„ twee Prcedecesfeuren van den Suppliant, „ geweest zynde Commiefen Generaal, zon„ der eenige bedenklykheid, en zonder dat hun de minfte moeilykheïd daar over is „ aangedaan , als Gecommitteerdens ten „ Landsdagen in Friesland zyn gécommit„ teerd en gecompareerd. „ Dat daar en boven de zaak in termen „ reeds gedecideert is, by Hun Hoog Mog. „ Refolutie van den ai Maart 1641, waar by „ verftaan is: Dat de Commies Generaal, „ toen ter tyd fungeerende, op den Land„ dag van de Provintie van Stad en Lande „ en voorts in alle andere Vergaderingen of „ ampten, daar toe hy zoude mogen worden ,, verzogt en gecommitteerd, zoude mogen „ en moeten worden geadmitteerd, zonder 3f eenige oppofitie, verklarende Hun Hoog „ nul en van onwaarde de pretenfe Refolutie, 5, die by de gemelde Provintie of de Leden van dien, zouden mogen zyn genomen, ten regarde van het bedienen van het Com„ miesfchap Generaal der Convoyen en Li?, centen, als dependeerende abfolutelyk van „de  1*26 NIEUWE NEDERLANDSCHË Lïbu* de Generaliteit, en dienvolgens zy Heg* *TAR" „ ren Gedeputeerden van Advyze zouden KENi ,. zyn, dat Hunne Hoog Mogende, by Re„ folutie, zouden behoren te verklaren, dat „ de Suppliant, in zyne qualiteit, door het, voorfchreven tweede Artikel, der gemel„ de inftruclie voor de Commiefen Generaal, „ niet is uitgefloten van de Regeering der „ ftad Franeker, en dat dus de pretenfe pro„ ceduren van meinëedigheid, ter zake voor„ fchreven, tegen hem geëntameert, nul en ^ van onwaarde zyn. ,, Op welk rapport gedelibereerd zynde, „ is het zelve door de Heeren Gedeputeer„ den van de Provintien van Holland cn „ West-Friesland en van Friesland, overgc- nomen om in. den haaren breeder gecom# municeert te worden. " ycJiï^flV/ v 11.01 IKfa/l Ir flOQ B£V • I ■ •JM*i w Dit is het eerfte punt van overweeging geweest op den buitengewoonen Landdag, in de Maand July alhier gehouden , en was van dezen inhoud: „ Hun Hoog Mog. de Heeren Staten Ge„ neraal der Vereenigde Nederlanden, heb„ ben, by Misfive van den 19 Mei laastle„ den, overgezonden een Request door La* moraal Joachim Johan Rengers , Burgc,, meester der ftad Franeker,. mitsgaders „ Commies Generaal van de Convoyen «1 „ Licenten by 't Coilegie ter Admiraliteit in „ deze Provintie, waar mede zig aan Hoogst„ dezelve hadde geaddresfeerd, zich bekla- » gen-  JAARBOEKEN, July, 1783. 1227 ,», gende over zekere crimitleele Proceduu- Leeu„ ren, door den procureur Generaal , oplastwAit„ van 't Hof Provinciaal van Friesland, te-DEN' „ gen hem ondernomen, verzoekende Hun „ Hoog Mog., om redenen, daarby gealleguëerd, dat UEd. Mog., hangende Hoogst„ derzelver deliberatien over 't zelve , de „ Proceduuren tegens voornoemden Connnis „ in ftaat en furcheance te doen houden, tot ., dienaangaande daarop linalyk zoude hebi ben serefolveert; gevende de Fleeren de\y zer Provintie Gecommitt. ter Generaliteit, by misfive van den 24 Mei, mede kennis van 't overneemen van bovengemelde Re> „ quest, en, by misfive van den 27 daaraan l\ volgende, van 't Raport hier omtrent ter „ Generaliteit uitgebragt." Op welk poinct vervolgens door dé byzondere kwartieren zyn uitgebragt de hier volgende Kamer-Advyfen: Oostergo 0, „ Het Kwartier van Oostergoo is van Ad,, vys, dat de Gedeputeerdens ter Generaliteit behooren te worden gelast , ter vergadering van H. H. Mog. te declareeren, dat Hun Ed. Mog. zig over de materie van het „ Rapport, aldaar uitgebragt, niet kunnen ,, uitlaten, vermits in zig behelst een decifie „ van een poincl, dat voor de hooge Reclu., bank dezer Provintie ongedecideerd is „ hau-  12&8 N1IEUWE NEDERLANDSCHE Leeu- „ hangende, en welks judicature Hun Ed. war~ ^ Mog. niet kunnen anticipeeren, dat echter den. ' Voorn. Gecommitteerden de conclufie, welkc mogt genomen worden, zullen kunnen „ aanzien. „ Ten tweeden meent het Kwartier, dat „ Hun Hoog Mog. in antwoord op hoogst„ derzelver misfive , behoorde te worden „ toegevoegt, dat Hun Ed. Mog., de Staten „ dezer Provintie niet, dan met de uiterfte „ furprife, zyn ontwaar geworden, dat ter „ vergadering van Hun Hoog Mog. een Rap„ port is uitgebragt. waarby eene Refolutie „ word geproponeert tendeerende om pro9J cedures., op order van het i of vanjuftitie 5, dezer Provintie ondernomen, te verklaren „ nul en van geene waarde. „ Dat Hun Ed. Mog. geen denkbeeld kun*„ nen vormen van het pretenfe recht van „ Opperfouverainiteit, dat hun H. Mog. zig „ verbeelden in deze te kunnen exerceeren in eene alleszints independente Provintie, „ en over een Hof van Juftitie. dat, zo al niet in deze van Hun Ed. Mog. zelve, ten t minfte zeker van H. H. Mo^. . volitrekt onafhanglyk is: dat Hun Ed. Mog. verho„ pen, dat H. H. Mog. deze zaak en alle „ deszelfs vooruitziende gevolgen nader over„ weegende, zig in het vervolg van derge„ lyke verregaande demarches en aanmati„ gingen wel zullen onthouden , en verze„ kerd zyn, dat Hun Ed. Mog. anderzints, „ uit hoofde van hunnen Eed, aan den Ingezets-  JAARBOEKEN, July, 1783. 1219 $ zetenen gedaan, niet anders zouden kun- Lksu,, nen doen, dan de eer en independentieWAR„ van hun Hof van Juftitie en de hoogheid DLN> „ van hunne Provintie vigoureuslyk te main„ tineeren. Westergo 0. „ De Gecommitteerdens ter Generaliteit *, te gelasten zig niet het Rapport, ter vergadering van H. Hoog Mog. uitgebragt, " te conformeeren, met aflating nogtans van " de claufule, begreepen in de woorden nul ' en van onwaarde &c., en zulks te contra-' diceeren. Zevenwouden ut IVestergoo. Steden. „ De misfive van Hun Hoog Mog. van dan „ 19 Mei 1783 met de daarby behoorende „ ftukken te ftellen in handen van den Hove „ Provinciaal, ten fine van advys, en dcGe„ committeerden ter Generaliteit te gelasten, zig te conformeeren met het Rapport van „ den 27 Mei dezes jaars, met aflating van de periode: En dat dus de prcetenje 1 Proceduren van Meinëedigheid ter zake 3, voorfz. tegens hem geëntameerd nul en van 5, onwaarde zyn." D. P.' ut IVestergoo. Oooo Uit  i23o NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeu- wakden. Uit welke voorfchr. Kamer-'Advyfen eindelyk geformeerd is deze navolgende Refolutie. Bef. der Staten in de zaak vanJ.L. J.J.Ren. gers. Is g-lezcn eene Misfive van Han Hoog Mog, de Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden , gefcbr. in 's Hage den iy Mei dezes jaars, houdende, dat Lamoraal Joachhn Johan Rengers , Burgemeester der Stad Franeker, mitsgaders Commis Generaal der Convöyen en Licen^ ten by 't Coilegie ter Admiraliteit in Friesland, zig by Requeste aan opgemelde Hun Hoog VI og. had beklaagd over zekere crimineele Procedures, door den Procureur Generaal , op last van den Hove Provinciaal in deze Provintie, tegens hem ondernomen , ter zake , dat hy tegens zyne inftructie, als Commis Generaal, in de regeeringe der Stad Franeker, zoude zyngeb'even, en voorts hadde verzogt, dat Hun Hoog Mog. in dat geval zouden gelieven te verklaren, dathySupplianc in zyn qualiteit, door het tweede Artikel der Inftruétie voor de Commiefen Generaal, niet was uitgeilooten van de Regeeringe der Stad Franeker, al!es breeder in voorfz. Request, mede copielyk by gemelde misfive gevoegd, gedetailleert; 'twelk door Hun Hoog Mog. was gefteld in handen vao Hoogstderzelver Gedeputeerden tot de zaken van de Placaten en Reglementen , om te vifiteeren, examineeren en daar van ter vergaderinge Rapport te doen; verzoekende Hun Ho >g Mog., d.t hangende derzeb'er deliberatien over dat Request, nadien het onderzoek , of en in hoe verre het gemelde Artikel van de voorzeide inftructie als nog geöbferveerd behoorde te worden, aan hun competeerde, Hun Ed. Mogende de Procedures voorfz. in ftaat en furcheance wilde doen houden; tot dat by Hun Hoog Mog. daar op finaal zoude zyn gerefolveerd. En voorts gelezen zynde het voorfz. Rapport , den 27 daar aan volgende ter vergaderinge van Hun Hoog Mog. uitgebragt, hoofd-  JAARBOEKEN, July, 1783. 1231 J hoofdzakelyk behelzende: — Dat zy Heeren Geil deputeerden van advife zouden zyn, dat Hun H. Mog. by Refolutie zouden behoren te verklaren, dat de Suppliant in zyne qualiteit door het gemelde ade Artikel der Inftructie voor de Commifen Generaal niet is uitgefloten van de Regeringe der Stad Franeker. en .dat dus de pretenfe Proceduren vah Meinëedigheid, tsr zaake voorfz. tegens hem Suppliant geëntameerd, nul en van onwaarde waren. % Waar op gedelibeieerd zynde , is goedgevonden en verftaan, de Heeren Hun Ed. Mog. en de Gecommitteerden ter Generaliteit 'te- gelasten; zig met voorfz. Rapport te conformeeren, met aflatinge nogthans van deze laatfte woorden, en dat dus de preetenfe Proceduren van Meimedigheid ter zaake voorfz. , tegens hem geëntameerd, hul en van onwaarde zyn, welke periode gemelde Heeren Gedeputeerden worden gelast te contradice'eren; en zal extract dezes aan hun worden gezonden, om zig daar na te gedragen. Aldus gerefolveerd op het Landfchaps- Huis den 18 July 1783. De Burgers beginnen zig nu ook hier in de Wapenhandel te oeffenen, hebbende hier mede een aanvang gemaakt in de Meedftooffchuur van eenen Doopsgezinden Eigenaar op het Vliet buiten de ftad. Franeker. Den 3 dezer maand heeft de Hooggele er1--de Heer Gadfo Koopmans, A. L. M. Philof I en Med. Doétor, Medicina Chemice & Ma| terièï Medicce ordinarius Profesfor het ReélO' a raat dezer hooge Schoole met eene plegtige . O 00 0 2 re Leeuwarden. Bef. der Staten in de zaak vanJ.L. j.J. Kengers.  t-332 NIEUWE NEDERLANDSCHE Franeker. redenvóering afgelegd: De Variolis3Carniine Heroico ; of over de Kinderpokjes , in Heldendicht. Welke plegtigheid onder een grooten toevloed, ende toejuiching van eene menigte van aanzienlyke toehoorderen., is verrigt geworden, en de Regeering der hooge Schoole met de gewoone plegtigheden op den Hooggeleerden Heere N. Tpey, Mathefios & Architeclura Militaris Profesfor Ord. ovetgedragen. BOLSWARD. Het Clasfis van Dockum heeft in hare Vergadering van den 28 April 1783 befloten, (zie hier voren bl. 904.) op de Synode, welke eene week na Pinxiteren te Bolsward ftondt behouden te worden, het navolgend Grava~\ men of. Grieve voor te dragen. Het Clasfis van Dockum vind zich genood-; zaakt by dit volgend Gravamen onze zeem Eerw. Medeclasfen te berigten, hoe wy niet van^ ons kunnen verkrygen, voor het oog onzer Me-il debroeders langer te verbergen, dat het Lemma u Orange Nassau niet alleen op eene ten eenemaaL onwettige, en met alle goede order ftrydige, wy-jh ze in de behandelingen der Synodus geplaatst, maar |s ook van allen gezonden zin en betekenis geheel is ontbloot. ... Namenlyk , daar m het jaar 17(16, na eens: voorafgaanden brief van het Clasfis van Leeuwar- r den, met eenparige toeftemming van alle Clasfen.r door de Friefche Synodus is vastgefleld, „ dat,i; wanneer Zyne Doorl. Hoogheid, de tegenwoor-i " dige Erfftadhouder , deze Provintie met des-I " zelfs Princelyke tegenwoordigheid vereerde, " „ dat  JAARBOEKEN, Jtt/y, 1783. 1233 #, dat alsdan de Deputaten Synodi wierden gelast, Boï.s« „ dien Vorst met de bezitneming van deszelfs waup. „ luisterryke Posten geluk te wenfchen, en de „ belangen der Kerk aan Hoogstdenzelven eer- ^>tava„ biedigaan te beveelen;" daar is in gevolg men van dat beiluit ook een Nieuw Lemma in deSynodale"f* <-^* Aften geplaatst, onder den naam, aflegging van ft van een Compliment aan Zyne Doorl. Hoogheid, welk UocRurr.. Lemma onverandert is gebleven tot in het jaar 1774., ais warneer de Synodus, op het Heerenveen g ^houden , by gelegenheid dat de Hoog Eerw. Heeren üeputaten verflag gaven, hoe zy eindelyk in het jaar 1773 den Sycodalen last, die onder deizen art.kel zeven agtereenvolgende jaren door alle CiasfeE vernieuwt was , getrouw hadden uitgevoert, met, by de lang verwagte overkomst van den Prince Erfftadhouder in deze Provintie, het Compliment van gelukwenfching uit naam der Friefche Kerk aan Hoogstdenzelven af te leggen; by deze gelegenheid heeft die Synodus kunnen goedvinden , zonder een voorafgaand Quseritur, zonder voorkernis van het Illuftre Coilegie der l'.d. Mog. Heeren, de Gedeputeerde Staten, wel» kers goedkeuring zelf in zaaken van minder aan» belang wel degelyk wordt vereischt, zonder eenige de minfte toeftemming der Clasfen,' hare wettige Committenten, zonder alle deze noodige en by de Wet bepaalde vereischtens, hebben de Leden dier Synodus goedgevonden te convoleeren tot het neemen van dit volgend Synodaal bcflut, dat, namenlyk: „ Dit Lemma niet meer onder „ den naam van aflegging van een Compliment aan zyne Doorl. Hoogheid, maar met dien van \\ Orange Nas[au inde aften zou worden geplaatst:" zynde dit zogenaamd Synodaal befluit van dezen woordeh'ken inhoud 2 „ Art. 20 ad 19. „ Aflegging van een Compliment aan Zyne Doorl. Hoogheid. • „ Gelderland neemt hec waar. Vcorts was het Oqoo 3 . be-  1234 NIEUWE NEDERLANDSCHE Bols- ward. Grava men van het CiasJis van Dockum, „ befluit der Synode, dat voortaan dit Lemma in ,, conformiteit roet de andere Provintien zoude „ zyn Orainge Nassau, en dat de Heeren De,, putaten zo dikwerf Zyne Doorl. Hoogheid in „ deze Provintie mogte komen, aan Hoogstden„ zeiven een Compliment zouden afleggen. " Het zal weinig moeite kosten, ten duidelykften aantewyzen, od welk eene onwettige en met alle goede orde ftrydi^e wyze deze Synodale Refolutie is genomen. Vooreerst: De Kerkelyke wet Tit. XXIV. Art. as. zegt uitdrukkelyk: „ geene Synodus zal ,, eenige generale Refolutien , daar al'e Clasfen ,, aan gelegen is, mogen ftellen, ten zv voor.f „ Gravamina dien aangaande aan alle Clasfen over„ gezonden zyn geweest, en daarop by dezelve „ ordentelyk zy gerefolveerd; of ten zy in zaaken ,, die, ad Reverendum genomen zynde, by de Clas„ fen zyn geadprobeert; " Doch de verandering van dit Lemma, waaraan alle Clasfén gelegen is , is van de Synodus vastgefleld , zonder dat eenig Gravamen of Quaeritur hier over aan de Clasfèn was gezonden , zonder dat zu'k een voordel ad Referendum genomen, en over hetzelve vooral by alle de Clasfen ordentelyk was gerefolveerd. Ten tweeden; Daar dit Lemma Orange NasIau niet behoort onder die zaken die pure Kerkelyk zyn , zo wierd tot plaatzing van het zelve in de S\n. dale Acten de toeftemming van de Hooge magten des Lands noodzaakelyk vereischt: De Kerkelyke wet Tit. XIX. Art. {.zegt immers, „ hoe in Kerkelyke Vergaderingen in geene zaa„ ken, die zo Politicq als Kerkelyk zyn, mogen „ worden verhandeld, ten zy de hulp of het con„ fent van de Hooge magten des Lands vooraf is „ verzogt; " Doch zulk eene noodzakelyke toeflemming der Overigheid is in deZe zaak nooit via ordinaria verzogt (,f verkreegen. Ja de onwettigheid der genomene Refolutie zal eindelyk nog klaarder geblyken, als deze Synodus  JAA'RBpEKEN, July, 1783. 1235 nodus zich zal gelieven te herinneren, dat in het jaar 1751 door den Hoog Eenv. Correfpondens Gelnae aan de Friefcbe Synodus wierd voorgelteld, 't Lemma Orange Nassau ook in de behandelingen onzer Synodus over te neemen: dat dit voorltel wel ad Referendum genomen , doch zo eenparig van alle de Ciasfin is van de hand gewezen , dat er in de Notulen der Friefcbe Syno dus, in het jaar 1752 gehouden, geen ti,tul"D0g jota van het befluit der Clasiën, omtrent dit ad Referendum genomen voorftel, te vinden is: welke omltandigheid het ten vollen zeker maakt, hoe, daar zulk een een Lemma met toeftemming der Clasiën is van de hsnd gewezen, hetzelve nooit, zonder voorkennisfe der Clasfen, in de Synodale Aften kon worden geplaatst. Gaarn zouden wy de onwettigheid van dit Synodaal befluit, om verfcheidene redenen, onder een diep itilzwygen hebben begraven, zo niet de verdere overweging , hoe diezelve onwettige Refolutie dit Lemma van allen gezonden zin en betekenis geheel had beroofd, ons verpligtte de by ons hier uit ontreczene bezwaaren , hoe eerder hoe liever, aan onze zeer Eerw, Medebroeders voonedragen. Veelen zullen zich immers verbeeld hebben, cn nog verbeelden, dat dit Lemma, in de SynoI dus, op het Heerenveeu gehouden, maar een I bloote verandering van Naam heeft ondergaan, zo ciat de betekenis dezelve bleef, natnenlvk, het afi leggen van een Compliment aan den ErfltadnoudeV, wanneer die onze Provintie met HoogstdesZelfs Votstelyke tegenwoordigheid bezogte: doch deze verbeelding is van allen grond ontbloot; want die zelve Synodus, die vastitelde, het Lemma, Orange Nassau, in de Aften te vesngen, heefc te gelyk in eenen adem befloten , de üeputaten Synodi voor dat en ook voor de volgende jaren te gelasten, by ieder gelegenheid van zulk een aangeOooo 4 naam Bois- WARl). Grava- men van het Clasfis van Dockum.  ïttf NIEUWE NEDERLANDSCHE Bols- wasd. Gravamen van het Clas fis van Dockum naam bezoek, hunne opwagting by den Vorst uit naam der Friefcbe Kerk te maaken. Daar dus de Deputaten Synodi tot het aflegn gen van zulk een compliment voor nu en als dan ten allen tyde van de Synodus zyn gevolmagtigd , welken gezonden zin zal men dan aan die Lemtr.a hegten? De eenigefchappelyke betekenis, diehe* zelve zou kunnen hebben, was, dat de Synodus door de verandering en jaarlykfche opleezing van dit Lemma bedoelt had, de Leeraars der Friefche Kerk van ter zyden te herinneren hunne vemligting, om in de openbare gebeden den welftand van het Doorlugtig Huis van Oranje en Nasfau eerbiedig af te fmeeken: doch als dit het heimelyk oogmerk dezer Synodale Kefolutie geweest is, waarom dan onzen wettigen Souverain, de Staten van Friesland, in dit Lemma, met een diep ftilzwygen voorby gegaan ? Want daar deze Vaderen des Vaderlands volgens hunne geëerbiedigde order, en da heilzaame Conftitutie dezer vrygevogten Landen, in onze openbaare Voorbiddingen, den rang boven den Erfftadhouder , in allen deele, toekomt, daar vorderen de wetten van onderdanigheid, de regels van welvoeglykheid, om ook van onzen Souverain in zulk een Lemma uitdrukkelyk en wel het eerfte te gewagen. Om alle welke redenen wy de vryheid nemen onze zeer Eerw. Medeclasfen voor te dragen. Of om het Lemma wederom te plaatzen, gelyk het te voren w/»l en wettig gefteld was, na« menlyk Compliment aan Zyne Doorl. Hoogheid. Of om het Lemma Orange Nassau voortaan ex aclis te laten, en de Deputaten Synodi op nieuws te lastigen , van ten allen tyde, wanneer Zyne Hoogheid deze Provintie mee Hoogstdeszelfs Princelyke aanwezigheid vereert, den Vorst uit naam der Friefchc Kerk hartelyk te verwelkomen. Of 70 men door zulk een. Lemma jaarlyks goedvind te herinneren onze verpligting, om de nodige wysheid en verügting voor den PrinceErf- itad-  JAARBOEKEN, >&i 1783- I237 ftadhouder, tot de getrouwe waarneming van deséelfs luisterryke posten , in onze openbaare: Gebeden van den Hemel af te fmetken, dat men dan denSouveiein des Lands niet vergecte, maar het Lemma dus Helle, de Staten vak Friesland, kn de Prins Erfstadhouder. Zullende wy omtrent dit ons Gravamen de^ advyfen der Clasfen in de Synodus met verlangen inWWydêrs heeft het Clasfis van Dockum, om verfcheidene redenen vreezeude, dat er heimelyke p jaineenzouden worden in het werk gefteld, ten einde dit hun overgezonden Gravamen, of in deszelfs vryen loop te verhinderen, of om te weeg te brengen, dat het zelve by de meerderheid der Clasiën wierd gepasfeerd ; in die zelfde vergadering beflooten, twee hunner Medeleden, de Wel Èerw. Heeren, A. v, FlhtzxsHi.Joha. F.D.Min. te Waaxens en Reyfum, te committeeren, tot het ontwerpen en beramen der beste middelen, die mee had in het werk te ftellen, wanneer het overgezonden Gravamen of van het llluftre Coliegie det Ed. Mog. Heeren, de Gedeputeerde Staten, in oeszelfs vryen loop wierd opgehouden, of van de andere Clasfen gepasfeerd; zo dar geene Relolntie, 't zy tot weglaating, 't zy tot verandering en verbetering van dit Lemma, by de Chnstelyke Synodus molc worden genomen: met wyderen last ou indeamftaande Vergadering van Pmxster Dingsdag hieromtrent het Clasfis te dienen van hunn< Confideratien en Preadvis. Dos de Heeren Commisfarisfen Politiek hebben den 17 Juny 1783 °P de Synode ÏU naam en ukdrukkelyke last van Gedepu teerde Staten van Friesland geweigerd te ge dooien, dat dit Gravamen wierde in ornvrag SebrW De afgevaardigden uit het Clasli Borsward. Grammen van het Clasli van Pockum, * s a  1533 NIEUWE NEDERLANDSCHE Bols. WARD, i 1 1 1 1 < 1 j ï \ Z van Dockum wilden hier op een Clasficaal befluit en aanteekening voorlezen. Dog zulks is ook niet toegelaten. Dockum. De Bevelhebbers der Burgerye dezer Stad hebben aan de Magistraat en Vroedfchap het navolgend verzoekfchrift overgegeven; Aan de Edele Achtbare Magiftraat en Vroedfchap der Stad Dockum. Qeeven UEd. Achtb. met behoorlyke rev'erentie te kennen de onderge/r. Bevelhebbers der Burgerye dezer Stad, da: zy Supplianten als noch met de oprscbte gevoelens van dankbaarheid erkennen en altoos zullen confidereeren de waare Vaderlandslievende poogingen , door UEd. Achtb., n den voorlceden jaare, op de Supplianten en veriere Burgers toenmalige gedaane Supplicatie graieus'yk aangewend: Dat, niettegeeftaandede Supplianten diestyds mgeiukkig genoeg geweest zvn, om hun heilzaam 3ogmerkniec tekunren bereiken, zy echter den noed niet hebben verlooren, maar blymoedig en >ereidwi)lig alle hunne krachten hebben ingefpanien, ter uitvinding van zodanige middelen, welke :ouden kunnen dienen, om de kosten van de belodirde Geweeren en Wapens te hoeden; cp dat le Supplianten daar door, benevens hunne onderlebbende manfchappen, als zo veele panden van edigheid voor deze Stad in het gemeen, en voor ;der Inwoonder in het byzonder, mogen verftreken cn befchouwt worden, om dus tot algemeen relzyn , in tyd van nood, te kunnen afweereti !le moedwil v.in binnen en alle geweld van buiten, at zich onverhoopt mogte opdoen. Dat ter:bereiking van dat heilzaam oogmerk, als  JAARBOEKEN, July, 1783. ^39 als mede tot hoeding der daartoe tooriigdefct*. ten, de Supplianten niets gc^oeglyker en gaster voorkomt/San dat UEd. Achtb. goedvonden om aan'de Supplianten te laten toekomen de Wachtgelden, op dien voet, als by de Bevelhebbers der £den Leeuwarden en Harlingen worden genoten; waar tegen de Supplianten ook bereid zyn, en zich verplichten, om de Geweeren, Degens, Pa» f oontasien, Hellebaarden, Sponto.s, Vaandels ' FcharDes en Kriugkraagen te bezorgen en te onderhoten al'med! om de beide Wachtmeesters, Poortiers, Tarnbours en Trompetter te voldoen. Alwaaromme de Supplianten zeer geneegen zynde, om aan het verlangen van hunne wachthoudende Burgers te volJoen , zich mus dezen weroen tot O Ed. Achtb. ootmoedig verzoeken, de, dat het UEd. Achtb, gedienstig moge behagen, de wachtgelden, door de Burgers en Ingezetenen dezer Stad wordende betaalt, voortaan, I»«y£» hV de Suppl te laaten ontfangen, om by de Suppl. even als in Leeuwarden en Harlingen practicabel is, geëmployeert te worden tot hoeding der Kosten van Geweeren, Degens, Patroontas en Hellebaarden , benevens de Spontons , Vaandels, Echarpes en Ringkraagen, gelyk mede tot betaaling van de tmetementen der beide Wachtmeesters, Poortiers , Tamboer, Trompetter , waartoe de S»ppl. zich by deze verplichten, en op het kractitiedte willen verbinden: of anderszints, inaevalle dit verzoek by UEd. Achtb. eenige difficulteit mogie ontmoeten, dat de Suppl., of wel Gecommitt. uit dezelven, hierop nader door UEd Achtb. mogen worden verftaan, alvorens UEd. Achtb. re dezen finaal komen te disponeeren: Quofaüo. Dit verzoekfchrift gelezen zynde, is een< Commisfie van twee regeerende Burgemees teren en vier Leeden van de Vroedfchap be noemd , om, met den Secretaris beneven! 7 dei Doe SOM, Req. der Bivelh. ier Bui * oery om IVapem >.nz. t  Doe- 124© NIEÜWE NEDERLANDSCHE den Stads Rentmeester , hetzelve te onder^ zoeken, en van deszelfs bevinding rapport ter vergadering té doen. Hier na wierdt nog ter vergadering van de Ed. Achtb. Magiftraat en Vroedfchap voorgedragen, „ of het niet „ dienftig zoude zyn , aan den , door het „ Kwartier der Steden gemaakte en by Staatsp refolutie bekrachtigde Rooster, eene meer* „ dere verbindende kracht bytezetten; te „ meer dewyl de volmachten der drie niet „ toeftemmende Steden zich niet ontzien had^ „ den, by hun protest aan zich te behouden •„ het recht, om alles te doen, wat tot ver„ hindering, als mede tot vernietiging van V, dezelve, zoude kunnen ftrekken, waaruit dan konde opgemaakt worden, dat zy gee„ ne middelen onbeproefd zullen laten, om, „ ware het mogelyk, de eendracht tusfchen „ de 8 Steden te verbreeken, als welbegry„ pende, dat zy flegts drie van de 8 Steden „ moeten winnen alvorens zy yia fa&i, of „ anders by verzoek aan de Heeren Staten, „ hun oogmerk kunnen bereiken , om de „ door Staatsrefolutie bekragtigde Rooster, s, na dat dezelve ftant gegreepen heeft, niet „ langer ftand te doen houden, maar buiten „ effect te ftellen: " alle welke redenen de „ Regeering van onze Stad bewogen hebben daartegen te voorzien door het neemen van de navolgende Refolutie. Qeextraheert uit hei Stem-en Refolutieboek der ütad, Dockum. De Heeren, wegens deze Stad ten Landsdage Gecommitteerd, rapport doende van dë de- Iibe-  JAARBOEKEN, 3Mr, i7«3- **** liberatien ter Staats-Vergaderinge, communiceerden en Produceerden, onder meer andere zaaken:, inzonderheid eene vooren ingenaaide Copia Auth. Suats Re^folutie, de dato den den 15 Maart 1783, concIrnVerende'de fchikkingen der ambulato.re, Ampten of Commisfien, op het Kwartier der Ste- denWalropegedelibereerd, en de Heeren Gecommit-e^rden voor derzelver aangewende poogingen, Tc bereikingevan dat heilzaam oogmerk, mitsgaders voor derzelver gedaan rapport, bedankt zynde ,is goedgevonden en verftaan voren gemelde Staa L Refolutie in alle zyne leden en deelen te a np ecteeren , te laudeeren en voor aangennam te verklarend alzo dezelve geheel is ftrekkende, om bet recht der Steden zuiver en onge chonden te bewaren en te maintineeren, tegens alle kuiperyen. En op dat alle heilzame pogingen in dezer niet verydelt mogen worden; en de baatzugt vat deze en geene, in de Steden gerecommandeerd. Leden hleft geleert, dat zy geene middelen heb hen onbeproefr!gelaaten, te bewerken ( zo moog Ivk maar het is die lieden mislukt: ) dat de Re olutien, door acht Steden genomen, met ter con clufie bv 't Quartier der Steden wierde gebragt en na zulks gefchied was, haar vermogens hebbe ineefannen, om dat befluit niet door de Ed. Mog Heeren Staten dezer Provintie geapprobeert te kry een om de gemaakte Rooster als rook weder t doen verdvvynen, en te vreezen zy, dat nog zul len zoeken , die circulat.e te ondermynen, or weder dubbelt bedeelt te worden , cn anderen va een wettig recht te frustreeren, althans by aanbot dendheid de lucratifite Commisfien te gemeten zo zommige met geene uitkeerwgen te bezwaren en wa?dies meer mag zyn; zo is gearrefteert aa de 7 Steden , Regeeringen van Leeuwarden, Bol waard, Franeker, Sneek, Slooten, Ylst en tin Sopen navol-ende circulaire Misliveo te febr ven en dien conforme het befluit te formeeren Doe* LUM. Sefl. om ien genaakteRooster meer te 'laven. ; 1 * 1 ,' e ï 1 1, n 1- § )e  Doe. kUM. Brief van Doehum aan de zeven andere Steden nopens^ den Rooster, \ i m t j c 2 l i c t £ d c e v t»*a NIEUWE NEDERLANDSCHE De Brief aan de zeven andere Steden afgezonden was van dezen inhoud: EDELE ACHTBAARE HEEREN I fjebben de Refolutien, (door der Steden Re- geeringen van Leeuwaarden , Bolswaard Franeker, Sneek, Dockum, Slooten , S en Hindelopen genomen) waarby bepaald is de Commisfien , op het kwartier der Steden vallende voort- MSShan^ DoOTlf Ho°gh" Heere Prince Erfftadhouder, optedragen, degewenschte Conclufie en Refolutie, van den 7 FebrLVlaatsteden by dat kwartier voorgebragt. SS S door de volmagten ten Landsdage, eene vaste "erf deelmg dier Charges en Ampten gemaakt welke wdlen hopen, dat UEd. en Achtb. goedkeKe zal wegdragen, gelyk de onze allefins doet, terwyl jaarna, overeenkomstig de billykheid, in den ï S 5S d;,.e-.en*dertig i«n, 'de volmachten v?n dr irÏÏl- ,ejnrenivaa dere0>ective Ampten, op fdiS, rearHaileDdes 5ui,en j°«"f«ren, metden rdinaris Landsdag yan den jare 1785 ftand te gry- er d?ri^Z° a^™™ fchik^& van het kwaïvfiLlf dSïï d°or ^ne aPProbatoire Staats-Rc- ?d Zo hebben niet langer willen afzyn UEd. en fchtb. met dien gelukkigen uitilag van zaken te Eï^,' "iet alkeh, maar feffens S£& evrees zvn ^Verbe,rge"' daC ^ met redenen evrecstzyn, dat, eerlang, zo niet voor de ftand- SSPngezorgt zal rrdcn>de circi-d^ * rriwK' °ma Ware h£t mo&¥<' we^er dubb; It en wet LV^hfn5 ,eS 2Dderen te frwtreeren van SolX^ftoS"* a!thansom by aanhoudendheid e lucratief ie te genieten en de verdere met deze f geene unkeeringen, als voren, te bezwaSn* inrff T\mefr ma.S zyn ; des hoogst noodig aorlz., by het kwartier der Steden bepaalde, ver- ' dec-  JAARBOEKEN, July, 178$» -H3 [■deeliaae, een meerder, door de Steden Regeerin .gen zelfs, verbindende kragt bytezetten, dat voor i *koos Rand zal houden, zondpr dat by piujalueit Evan ftemmen des aangaande eenige venu^deringe :zal kunnen gemaakt worden, en yder Stads Vo lmachten ten allen tyde op haar beurt, van drie. jaren tot drie jaren, zullen aanvaarden die Lom-. misfie, welke dezelve op de daaraf gemaakte en. door de Ed. Mog. Heeren Staten geapprobeerde, Kooster werd aangewezen, hebben wy dienstig; 11 scaft UEd. en Achtb. (naa or.,s voorkomen) de geil vaarlvkheid van het tot volkomen genoegen, door i! de agt Steden Regeeringen , verritte voortenon. : den, erinnerendederapportes, wat al tegenftanes t ondet de bepaling dier zaken geboden rs, om de H Rooster niet tot ftand te brengen, en willen hopen , dat ons niet kwalyk zal genomen worden, dat wy r de vryheid neemen, UEd. Achtb. en de fes over rige Steden voortefteilen, tot ftandhoudinge van Ü dezelve met eikanderen, een agt Steden Verbond pi aantegaan van deze of foortgelyke natuur. _ „ Dat de Commisfien , op het Kwartier der 1, „ Steden vallende, na inhoud van deszelfs Kwar■i „ tiers Refolutie, van den 7 February, en be„ kragtigt door Staats Refolutie, van den 15 Maart i „ I78q, ten allen tyde, onder de tnefche Ste,; den volmachten zullen verdeelt blyveu, zonder L „ dat overftemminge plaats zal hebben, ter veri „ an-i-ring der Rooster, of anderfins tot vermeI „ tieing van dezelve, om die ampten weder aan l „ het Stadhouderlyke Huis of elders ter dispofitie I „ optedragen." , „ Kunnenoe de disfennerende Steden, Regeringen / van Harlingen, Stavoren en Workum in den haait ren na believen handelen, terwyl de agt bieden [ Regeeringen, na perfectie van zodanig een vcrI bond , haare volmachten ten Landsdage zouücr i kunnen authorifeeren, hetzelve in het Steden Ke\ folutieboek te doen iufereeren : wy beloven prsal label UEd. en Achtb. en de verdere Steden Rege- na Doe- COMé Brief >(in Dockum aan ie zeven wdere Steden wpens ■len Rooster.  Ï244 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dockum. Brief van Doe kunt aai dezeven andere' Steden nopens. den Rooster enz. ringen, het volle effedt daaraf te zullen doen genieten, onze abfente Collega's een gelykluidende, in ons Refolutiebuek te laten verteekenen, by weigering van welk niemand alhier ten Landsdage ver■ koren zal worden, althans geen Procuratie op de> i zelve gedepecheert, terwyl zorg zullen dragen , dat onze Opvolgers daarmede aangehouden worden, door haar niet eerder te bevestigen , voor hun daartoe fchriftelyk verbonden te hebben. Wybeveelen óns in UEd. en Achtb. aanhoudende goede verftandboudinge en zullen met verlangen hierop derzelver gehonoreerd antwoord inwagten Naa UEd. en Achtb. in Godes dierbaare Protectie aanbevolen te hebben, noemen ons met alle refpect en hoogagtinge. EDELE ACHTBAARE HEEREN UEd. en Achtb. byzondere goede vrienden De Magiftraat en Voedfchap der Stai Dockum. (was getekend) S. VlSSCHER. ( Lager ftond) Ter Ordonnantie van Haar Achtb. ( was getekend ) B. SüIBERBAAN. Dockum den 27 April 1783.  JAARBOEK ENT, July, 1783. 1345 Dezen brief aan de Steden verzonden zynde , is voorts door de Magiftraat en Vroedfchap befloten: Den inhoud dies tot een „ altoosdurend befluit te converteren A en van „ hunnen kant zig te verbinden, de by het „ Quartier der Steden, op den 7 February „ 1783, gemaakte Rooster, bekragtigddoor ,, Staats Refolutie van den 15 Maart, daar „ aan volgende, niet alleen met den ordinaris 5> Landsdag van den jare 1785 ftand te doen 5, grypen, maar dezelve ftand te doen hou* „ den ; en verpligt' zig ieder Lid, hier onder 9> gefchreven, op den eed, by het aanvaar9> den van zyn post gedaan, daar aan, een ies> der na zyn vermogen, de hand te houden, en alles daar toe aan te zullen wenden, zonder direct of indirect in gebreeke te , blyven, te doen, wat de infractie van dit t zo heilzaam befluit hinderlyk zal kunnen zyn: voorts is befloten, dat niemand al■ ' hier ten Landsdage verkoren zal worden, eer en alvorens dezen zal mede vertekent „ hebben , althans zal geen Procuratie op „ dezelve worden gedepecheert; te gelyk „ zullen alle nieuwe aankomende Vroetslie„ den, voor de bevestinge, dezen moeten „ fubferibeeren. Aldus gearrefteert eu gere„ fumeert den 27 April 1783." ( was getekend) S Visfcher, Johannes Ferblans, Nicolaas Püfthu„ mus, S. Suidema. J. Backer, A van As feu, J. „ D. Siersma '783, O. Brugmans, Joachim van ,, Fikt, R. Hoornsma, //. Cleebe, F. ff. Bekirn, PPPP „ P. Dockum.  i246 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dockum. Ref. vat Ylst nopens dei Roofter en nadei verbond. Op heden den 3 May 1783. r\e Eh Achtb. Magiftraat en derzelver Vroed. fchappen op den Raa :buize vergaderd zynde, \ is door den Prefideerenden Burgemeefter gepropo!neeft, verders in omvraag gebragt, of het niet nuttig en dienftig,ja zelfs noodzaaklyk zoude zyn, dat de gemaakte Roofter der Ambulatoire Ampten, op het Quartier der Steden vallende, dewelke na den inhoud van deszelfs Quartiers Refolutie, van den 7 February, en bekragtigt door een Staats Refolutie van den 15 Maart 1783, tot ftandhouding derzelve, een Verbond met malkarderen aan te gaan; Zoo is, na rype de'iberatie, by de prefeist zynde Magiftraat en Vroedfchappen goedgevonden en verftaan, ren nutte en beste derzei ven, om de te maakene Roofter der Ambu'atoire Ampten voor altoos en onverbreeklyk vast en ftand te doen houden , en met de overige zeven Steden een Verbond aan te gaan, dat nooit of nimmer moge gebroken worden, nog overlteramig plaats zal hebben,maar tot eene eeuwigduurendeen onherroepelyke Wet worde gemaakt; en zullen geene Leden van de Magiftraat en Vroedfchappen ten Laudsdige worden toegelaten, dan na dat by dezelve deze Refolutie P. Brugeman, B. K. Wynia. 178'?, J. Snip, „ WouterFaber, W. de Roos, P J.lV. Knoll, A. ,, Cuperus, L. R.Synja 1783, jf- Fockema 1783, „ B. J. Klaver 1783, D.de Vries, O. Goslings \ 783, ,, R. van Kleffers, F. Ryperda 1783, B. Jeltema, „ ff. T. van der Werf. Op voorfch. brieven aan de feven Steden, nam voor eerst de Regeering van Ylst het navolgend befluit. Geëxtraheert uit het Refolutie Boek der Stede TLST.  JAARBOEKEN, July, 1783. ia47 lutie zal zyn vertetkend ; waar na ieder onzer, zo tegenwoordige nis toekomende Leden deezer Re- i geering, zig zullen moeten gedragen. In kennisfe de'onderteekeninge der prefei.t zynde, en in ■ het vervolg die prefent zullen komen Magiftraat en Vroedfchappen; actum dato als boven. } f Was getekend) < R. J. Tlst, A. B. de Fries, L. T. F. Spanjen, J. J. Tdemabuk, S. de Boer, F. H. van de Zee, P. H. van der Werf, W. S. Juchtsma, T. S. Koopmans, W> W. Hoekftra, Coll. Cond, (onder ftond ) In kennisfe van my Secretaris, (get.) 22. M. Scrinerius. Dit befluit zondt de Regeering van Ylst aan die van Dockum by dezen brief: EDELE ACHTBAARE HEEREN, "W/Y zenden aan HEd. Achtb., by dezen, een " Extract Refolutie, genomen by ons op den 3 May 178.''. Niet twyffelende, of deze zal , ineevolge toe genoegen ontvangene Misfive van UEd. Achtb, in dato 27 April 1783, by ons op den 3 May 1783 ontvangen, wel aanUEd. Achtb. welmeening voU deen. Pppp 2. Wy Doc- CÜM. Ref. van flst no /y, i7«3» 1249 pnze poogingen, töt nu toe, ten welzyn van den Lande aangewend, by aanhoudenheid mogen gezegend worden. Na UEd. Achtb. in Gods beüige protectie bevo-; len te hebben, verblyven wy, , EDELE ACHTBAARE HEEREN, < UEd. Achtb. D. VV. Vrienden, Be Magiftraat en Vroedfchap der Stad SNEEK. (get.) CLAAS GOSLIGA. Ter ordonnantie van dezelve* (abfenc de Secretaris.) (get.) V. ZANDBERGEN, Gezw, Clercq. SNEEK den 5 May 1783, £ie hier ook het antwoord van Franeker. EDELE ACHTBAARE HEEREN, UEd. Achtbaarhedens gehonoreerde Misfive, in dato den 27 April 1783, by ons wel ontvangen zynde, hebben ra lecture en examinatie derzelven daaruit vernomen, dat UEd. Achtbaarheden van bedunkens waren, om nog een nader Verbond onder de bewuste agt Steden aan te gaan en op te regten, tot meerdere bevestiginge en in üand houdinge van de gemaakte Rootter der Ambulatoire ampten, op het quartier' der Steden vallende : het welk ons voorkomt, dat men daar door zoude te kennen geeven als of er een zwak Fppp 3 ge- Doc :um. 4ntw. 'an ineek mkDoc lum.  Dockum. Antw. van Fr« neker aanüoc kum. Sxq. 1250 NIEUWE NEDERLANDSCHE gelegen was in de gemaakte Refo'utien der agt Steden Regeeiingen, het welk wy daar in gansch niet kunnen veronóerileilen, te meer daat het zelve bekragtigt is door eene formeele Staats Refolu- • tie, in datoden m Maart 1783. Waar by vertrouwen, dat alles zyn volle beflag f heeft bekomen cn geen meerdere beveniginge kan erlangen, daar alle.de Refolutien der agt üteden zo verbindende zyn voor de refpecflve Volmagten, sis immers kunnen gemaakt worden , en onze Opvolgers geen grootere verpligtinge kunnen oplegger. Waar mede blyven, na UEd. Achtbaarheden in Gods dietbaare protectie te hebben aanbevolen, en ons met alle refpett en hoogachtinge te noemen. EDELE ACHTBAARE HEEREN, UEd. Achtb. byzondere goede Vrienden, De Magiftraat en Vroedfchap der Stad Franeker. (was get.) A. LENTZ. S. JONGM. (onderftaande) Ter Ordonnantie yan dezelve. CORNELIS SCHELTEMA; FRANEKER den May 1783,  JAARBOEKEN, July, 1785. 3aji Sloten bleef ook niet in gebreken. DOCkum. EDELE ACHTBARE HEEREN' 4»tt> w« Mo- "VW'y hebben UEJ, Achtb. zeer geëerde Misfive1-™ aan »v ontvangen, en hebben de eer, in antwoord L,oc~ derzelve, te reicribcren, dat wy gaarne willenKutn« voldoen aan 't voorftel van UEd. Achtb. en diesvolgens approbeeren, dat tusfchen de agt Steden, tot onverbreekelyke ftandhouding van deu, door de Ed. Mogende Heeren Staaten vastgeKelde en geapprobeerde, Roofter, zodanig verbond werden gemaakt als UEd. Achtb. en verdere Steden zullen oordeelen en verftaan te behoren, ten einde 'tbedoelde Oogmerk mag worden bereikt, en alle onaangenaamheden, (in derzelver Misfive vervat:) welk tot inbreuk zoude kunnen entftaan, uit den weg geruimd en voorgekomen worden. Terwyl wy, na de Perfecteering van zodan'g agt Steden Verbond, onze Volmagten zullen authorifeeren, 't zelve in 't Steden Refolutieboek te doen infereren, Copie daar van overneemen en m ons Stads Refolutieboek, ter verteekening der verdere Leden bot ken met zodanige nadere ampliaac , dat, by weigeiing dies, niemand alhier ten Landsdage , zal werden geftemd ofte geen Procuratie, op dezelve gedepecheert werden; en mede, dat geene van onze Opvolgers bevestigd zullen worden , dan na alvorens hun zig daar toe te hebben verbonden. Wy hebben hetVuzen pligt geagt, hier van UEd. Achtb. ten fpoedigften te moeten informeert n, , terwyl wy folliciteeren, communicatie te mogen hebben, wanneet de tyd tot 't perfecfeeren van dit Verbond is vastgefteld; op dat wy onze Volmagten hier toe de npdige qualificatie doen erlangen- Wy bevelen ors irsgelyks in de beftendige yriendfehap van UEd. Achtb., en bevelen UEd. Pp pp \ Achtb, W7y hebben UEJ, Achtb. zeer geëerde Misfive1-™ aan W nrtuar.e te treeden en fintw. dus aap deze allezins heilzaame en dkrbaare ver- y,?sBols- bint^nisfe de laatile hand te legt/en. ward- ^ y Peveien ons verders in UEd. Achtb. aanhoudende goede verffandhoudinge. en blyven, na UEd. Achtb. in Gods dierbaare protedtie te heb-ben aanbevolen, met alle hoohachting. EDELE ACH BARE HEEREN UEd. Achtb. byzondere Goede Vrienden. De Magistraat en Vroedfchap der Stad Bolswaard: (was getekend) N. Elgersm,a. Ter Ordonnantie van dezelve f was getekend) S. Braaksma, Secretaris. BOLSWARD den 15 Mai 1783. Het befluit van Bolsward was van dezen inhoud: Geëxtraheert uit het Refolutieboek der Stad Bolsward. Donderdag den 15 May 1783. ■\7ergadering van de Ed. Achtb. Magiftraat en v Vroedfchip. Is ter Vergadering gelezen eene Misfive van de Ed. Achtb. Magiftraat en Vroedfchap der Stad Dockum, in dato den 27 April jongstleden, van den volgenden inhoud; Fiat  JAARBOEKEN, july, 1783. 12$ Fiat infertio. ] Waarop gedelibereert, eo in ernflige overweging genomen hebbende, dat niets meerder tegens het welmenend oogmerk van ons en der zeven andere Steden Regeeringen , als Leeuwar-' den, Franeker, Sneek, Dockum, Sloten, Ylst en Hindelopen zoude aanlopen, dan dat de tot, wezenlyk heil van den Lande, en ter handhaving, van der Steden wettig recht, dortr derzelver Kwartier op den 7 February geformeerde , en by de Staats Refolutie van den 15 Maart 3783 tct ftand gebragte Rooster, ter eeniger tyd ondermynd, eti onnut zoude gemaakt wordi n; Is ter voorko. ming van een zodanig gevreesd onheil goedgévonden en gerefolveerd , de Heeren regeerende Burgemeesters Nkolaus Elgersma, Livius Fockens, de Oud - Burgemeester Frans Fehelaars en de Vrpedsman Abraham van der Burg, committeeren. en te authorifeeren , gelyk gefchied bv de zen , om met de bovengenoemde zeven Stedet Reeceringen een verbond aan te gaan en te per fectioneeren, van dezen, of zoongelyken inhoud Dat de Commiifien op het Kwartier der Ste den vallende , na inhoud van deszelfs Kwartier Refolutie van den 7 February. en bekragtigt doo Staats Refolutie van den 17 Maart 1783 ten al len tyde onder de Friefche Steden Volmagte zullen verdeelt blyven, zonder dat overftemmm plaats zal hebben ter verandering der Rooster of anderzints tot vernietiging van dezelve , 01 die Ampten weder aan het Stadhouderlyk huis of elders ter dispofitie op te draden. Wordende na de perfectie van deze Convent: onze Volmachten ten Landsdage geauihorifee het perefolveerde , en geconvenicerde in het St den Refolutieboek te doen infereeren. En zullen vervolgens geene Leden uit de M giftraat , of Vroedfchap tot het Volmagtfcb: worden geadmitteerd , dan na alvorens deze R fol Doc:um. Be/7, vati Bolsward vegens ietiRoos- 'er, 1 r 1 y n » c rt a- tp cu-  12jö NIEUWE NEDERLANDSCHË Dockum. ■Bef. val Bolsward wegens denRoos ter. Ook folutie en daar op geflotene Conventie by de jaar* lykfche Remming ten Landsdage te hebben ondertekent, ten welken einde van elks een afichrift [ in behoorlyke Forme in het Stemboek dezer Stad zal worden geplaatst, gelyk mede geen nieuwe Leden in de Vroedfchap zullen worden toegelaten dan na voorgaande ondertekening van dezelve ten .geblyke van bekragtiging, goedkeuring, en ratificatie. En zal extract jaarlyks aan de Volmachten , die Gecommitteerd zyn, worden gegeven tot hun naricht, om zig na den inhoud dies exactelyk te gedragen , ten einde de Steden Regeeringen, waar mede voorfz. verbond is aangegaan en geperfectioneerd , ten allen tyde het volle effect daar van te doen genieten. Aldus gearrefteert en gerefolveert op den Raadhuis binnen Bolswaard den ij May 1783. (Was getekend) N. Elgersma, R. Fontein van Reidsma, L. R. Fockens, S. de Boer, Obe Postumus, Jan Steensma 17P3 D. van Geelkerken, Sjouke Nieuland J. Oudeboon, Dirk Eerdmans, Abr. van der Burg, Jacob L. Faber, Marten Molenmaker, Dirk Gronflra , Jan B- Bos, Douwe Grunflra, G. Ro». daan, Antoni Antonide.s, R. F. Leijenga, S. Braaksma. (Onderfiond) Accordeert nagedane Collatie met voorfa.BoeJc. In kennisfe van my Secretaris. (getekent) S. Braaksma.  JAARBOEKEN, July, 1783. 1257 Ook heeft in bovengem. voorftel der Stad Dockum by eenen brief van deni 27 April aan de andere Steden , de Stad -Hindelopen toegeftemd, en daar van, by eenen brief van den 30 Mei 1783 aan onze Regeering kennis gegeven. Dus zyn nu reeds fes Steden, en derhalven de meerderheid voor dat nader Verbond. Zie hier dat befluit- der Stad Hindelopen-: Geeztraheert uit het Refolutieboek fan de Stad Hindelopen. De Magiftraat en Vroedfchap van de Stad Hindelopen , op den Raadhuize vergadert zynde,: is in overwecging genomen, een Misfive van dei Magiftraat en Vroedfchap van de Stad Dockum,■■ in datoden 27 April 1783 dezes jaars, van volgen-^ den'inhoud: Flat infe 'tio. Waar op gedelibereert zynde, is, met eenparige ftemmen van de prefente Leden, goedgevonden en verftaan, zig met gedagte Misfive in zo verre te conformeeren, dat de Heeren van Loonen Frerik Lammerts, voor dezen jare ter Staats- Vergaderinge gecommitteerd, by dezen worden gelast en geauthorifeert, om te zamen, of ieder van haar in het byzonder, met de Gecommitteerdens door / de Regeeringe van de Stad Dockum en andere Steden in onderhandelinge te treeden ; om middelen te beramen , ter bereiking van dit heilzaam oogmerk , om de Rooster der ambulatoire Ampten en Commisfien, op het Kwartier der Steden vallende, door de agt'Steden dezer Provintie gemaakt, voor altoos in ftand te houden, niet alleen, maar zelfs te effectueeren, dat dezelve niet kan worden yer- Doc-' Bef. van :hndeopen op t voorhl van Doccum.  Dockum. Beft. van Hindelopen op 'ƒ voorftel van Dockum. ] ci z \ 7.1 k 1258 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ /ernietigt, ten nadeele van deze of geene Stad, ds met eenpaarigheid van alle de Steden, zondef dat in dezen overeenftemminge plaatfe zal hebben, en voorts daar in te doen en laten, zoals ons Gelastigden raadzaam zullen oordeelen , met aanneeminge voor goed te keuren, het geen in dézen zal worden verrigt; en zal Ex:ract. dezer aan de Magiftraat en Vroedfchap der Stad Dockum worden toe-gconden, en mede aan onze Gi committeeriens worden ter hand gefteld, om zig daar na te tunnen gedragen. Aldus gedaau en gerefolveerd den 30 May 1783. (was getekend) Broer Abes Cat, Broer Geerts, A. van Loon, Herke Dirks, AidertTayftes, Freerk Lammerts, Anke Abes Cat, Alben Symen, Jappe IViggerts. Ter Ordonnantie van Haar Achtbaarheden. Adr. van Loon* Accordeert met opgemelde Refolutieboek* In kennisfe van my Secretaris. (get.) Adr. van Loon. Van dit befluit gaf de Regëering van Hin^ slopen aan die van Dockum kennis by deen brief. J EDELE ACHTBAARE HEEREN, V/y hebben wel ontvangen UEd. Achtb. Misfive van den 07 der g.pasfeerde maand, behelsde eenen voorflag, om de Roofter der Ambutoire Ampten en Commisfien, op het Quartier der  JAARBOEKEN, July, 1783. la»9 [ der Steden vallende, door de agt Steden gemaakt, [en door de Edele Mogende Heeren Staaten geap [probeert en geratificeert, niet alleen voor altoos [ftand te doen grypen, maar ook tegens eene onverhoopte overftc mminge eeniger ^tecen te fi cupeeren en te effectueeren; dat zelfs eene Stad te* [gens het féntiment der overige zyn aandeel zal [kunnen behouden. Waar op de eer hebben te rc« ifcribeeren, dat wy ons di n vooröag, niet alleen [hebb''n laten welgevallen, maar om dezelve te efIfe&ueeren, twee Gecommirteer lens geroemd,om [met de Gecomtnittee d^ns van UI di Achtb. daar 1 over te befoigneeren, als UEd. Achtb.uit bygaande 1 Extncl Refolutie zullen kunnen verneemt n, W&ar mede hooptn aan UEd. Achtb. intentie en r Verzoek in zo verre te hebben voldaan, bevelen ons in [UEd. Achtb. aanhoudende goede verftandhoudin|ge; war.t mede UEd. Achtb. in Godes dierbaare befcherminge te hebben aanbevo^n, Wy verblyf Ven met alle refpett en hoogachting, EDELE ACHTBAARE HEEREN, UEd. Achtb. byzondere goede Vrienden , De Magiftraat en Vroedfchap der Stad Harlingen. (was get.) Broer A. Kat, Aldert Taykes, Ter Ordonnantie van Haar Achtbaarheden, Adr. \an Loon, ■ HINDELOPEN den 30 May 1783. Dog de Stad Leeuwarden hieldt voorfz brief van 27 April der Regeering van Doe Qqqq kmi Do». KOM. Brief van de Stad Hit i&f lopen ■mbDoC' kum.  ufo N1EUWK NEDERLANDSCHE Doe- i KOM. [ e t i ! Nadere brief van Dockum aarï de vyf Steden. urn , zo als wy hier voren gezien heb* ien, in advys , zonder daarop te befluiten : n de Stad Franeker oordeelde, dat de Rooser fterk genoeg was ingerigt, zonder eenige neerdere voorziening te behoeven. Weshalren de Regeering van Dockum wederom den >o Mei aan de vyf Steden, Bolsward, Sneek, >lootcn, Ylst en Hindelopen den navolgende ïaderen brief afzondt. EDELE ACHTBAARE HEEREN, De Regeeringen van UE. en Achtb. Stad Bolswara , en die der Steden -Sneek, Slooten, Ylst en Hindelopen, door toezending van Misfives en Affchriften derzei ver genomene Refolutien aan ons, op ons voorftel hun wel hebbende gelieven te verKlaren, allezins bereid te zyn, met de pluraliteit der btedeu een nader Verbond tot een altoosduu. rende mftandhouding der Roofter te maaken, willen niet langer toeven UE en Achtb. daar af ken- . nisle te geeven, en neemen de vryheid, terwyl, om de plaatfe waar, en de tyd wanneer, met de ■Steden Regeeringen te bcraamen, veel gefchryf heen en weder zouoe veroorzaaken, tot voortgang en voltrekkinge dier zaak, ons Stadshuis aan te bieden op aanftaanden Vrydag den a? dezer, wanneer onze Gecommitteerden UEJ. en Achtb. en de Gedeputeerden der andere Steden 's nademiddags ten1 twee uuren a'daar zullen opwachten, fchoon wy anders gaarne onze Gecommitteerden in UEd. en Achtb. Stad zouden willen zen len. Wy voegen hier by onze ontworpen Articulen, met ibllicitatie, UE. en Achtb. gelieve dezelve te examineeren en te noteeren, wat oordeelen, dat daarinop een andere wyze diene gefteld te werden, vervolgens UE. en Achtb. benoemde Gecorhmiiteerden geïnftrueert met derzelver welmeeninge herwaarts te zendeü, ten einde als dan Cum plena Poteftate^ de  JAARBOEKEN, July, 1783. istfj de te maakene Aden zullen kunnen perfecleeren, ha welke de refpe&ive Steden Regeeringen ondei eikanderen door het neemen van approbatoire Refolutien en het af wisfelen van authentique afichriften daar af, hun nader zullen kunnen fccureeren, en zal mede inperpmiam rei rnemoriam in het Re folutieboek der Heeren Staaten in het Quartier der Steden kuunén worden geinfereert, waar mede dan die ziak eindelyk zyn vol beflag zal erlangen UE. en Achtb. voorts bevelende in Oodes dierbaare protectie, blyven, EDELE ACHTBAARE HEEREN, UE. en Achtb. byzondere goede Vrienden, De Magiftraat en Vroedfchap der Stad Dockum, ( was getekend ) NICOLAAS POSTHUMUS, (onder ftond) Ter Ordonnantie voorfchreeveno (getekend) B. SUIDERBAAN. DOCKUM den ao Mai 1783. IWaar op dan ook de afgezondene van de Vyf Steden té Dockum zyn gekomen, en den 27 Juny op den Raadhuize verfcheene zynde , de zes Steden tot in ftandhouding van meergem. Rooster zig naauwer hebben verbonden. De Burgery dezer Stad zal eerstdaags van Gewaar en Wapenen voorzien worden , en zulks wel op kosten van de Stad zelve. Ook Qqqq 2 is Doe* KUMi Nadere brief van Dockum.aan de vyfSte* den.  I2Ö4 NIEUWE NEDERLANDSCHE "ar- js verders by de Regeering goedgevonden?,, UNGEN,dat de Burger - Officieren blaauwe Sjerpen met witte ftreepen moeten dragen; eenigzits betrekkelyk op de kleur van Stads Wapen. Harlingen. De penning, van welken wy hier voren bl. 903 gewaagd hebben, aan de Leden van den Raad, daar toe door den voorzittende Burgemeester Sybout Hoornftra zaamgeroe* pen, door den Boden zynde aangeboden, is door verfcheidene Leden, geweigerd, als Mr. Julius van Alema, Abraham Wy ngaar den , Feike Kamsma, Pierre Peaux, HarmtnRadsma, Jan Tamboef'er, Simon Friefeman, Jacob Ruit inga. Jan Oosterhout, en Taco Stephani. De Heer Jarig Wejïra, nam de penning, op aandrang van den Heere Burgemeester Syds Schaaf, aan. Dus hebben van de ai Leden tien dezelve geweigerd , en elf die aangenomen. OVERTSSEL* Deventer. De Meente, of Gezworene Gemeente, dezer Stad heeft op den 20 February 1783 dit befluit genomen: ,, De Meente het Regle„ ment dezer Provintie, van den jare 1675 „ en 1748, fteeds als een fundamenteele wet „ confidereerende, tot welker ftrikte obfer„ vantie elk Lid der Regeering op het dier„ fte gehouden is, vind zig verpligt by de- „ zen  JAARBOEKEN, July, 1263 „ zen op het kragtigfte te infteeren , dat Devkn! 3i Schepenen en Raaden met haar gelieven te TSR« l, concurreeren, om dat Reglement voortaan ! „ punctueel te doen obferyeeren, en alle de 3, daar tegens ingeflopene abuifen te doen redresfeeren , verzekerende zig de Meente, l dat Schepenen en Raaden gaarn met den' zelfden ernst als zy, dit Reglement, waar op de tegenswoordige Regeringsvorm L, rust, in allen deelen zullen helpen main- „ tineeren." Daar de Drostendiensten in onze Provincie by een Staatsbelluit, met meerderheid eenomen , ( zie hier voren N. Nederl. Iaarb. 17812; bh 1509 ~ l5i5 en 1783 bl. 515 en volgg.) zyn afgefchafd , heeft het veelen mishaagd, dat de Drost van Twente den inwooneren van zyn Drostfchap wederom heeft doen aanzeggen , om tegen den 3 Maart 1783 op te komen, om voor dit jaar wederom een overeenkomst, tot afkoop l yan Dienften aan te gaan. Dog daar deze - Stad veele goederen in Twente liggende heeft, a vondt derzelver Regeering goed, de opge- • setenen derzelver te verbieden, zig op eem? x ge wyze daar toe in te laten. Byzondere In5 lezetenep dezer Stad, insgelyk daar land< goederen hebbende , hebben dit voorbeeld l der Regeering gevolgd, en de Bruikers der» • gelyk verbod toegezonden. Onderwyl, verniids de Ridderfchap, zoals wy op aangehaalde plaatfe gezien hebben, Ij geenzints toeftemde, dat de drie Steden met •i een of twee JUdders de meerderheid konden Qqqq 3 uit-  1254 NIEUWE NEDERLANDSCHE Déven-i TER. | Refil. van Overysfeiter af fchafling der Dros t endlensten. Extratï uit het Register der Refolutien van Ridderfchap en Steden de Staaten van Overysfl. Deventer den 2ƒ February 1783. T~\e Heeren Gecommitteerden der Steden Deven-•--' ter, Kampen en Zwolle, zig daar toe expresfelyk door de Heeren hunne Committenten gelast vindende, hebben ter Vergadering voorgedra= gen en geinfleerd, dat Ridderfchap en Steden thans zcuden hchoprente verftaan, om, ingevolge van Berzëlver Voorlre! op den 1 November 1782 ge- ■ daan, de affchaffing van de Drosten Dieniten ter kennisfe van de goede Ingezetenen dezer Provincie te brengen, en ten dien einde de Publicatie, daar 1 by voorgeflagen, te arrefleeren. Waar op zyn Je gedelibereerd, is goedgevonden de goede Ingezetenen kennisfe te doen heb. ben van de affchaffing der Drosten Dienften, by de navolgende PUBLL, I 1 litmaken, en dus de Drostendiensten by Staatsjefluit affchaften, zo was nog geen Publica:ie deswegens gefchied. De Landdag toen fcheidende, konde de Sleden niets verders doen, dan onderlinge maatregulen beraamen, om op den eerstkomende gewone Landdag dit (luk wederom op het tapyt te brengen en door te zetten. Dit tydllip gekomen zynde, heeft deze zo veel geruchts en moeite makende zaak den 25 February by het navolgend bt«. fluit een einde bekomen, en zyn dus de Drostendiensten voor altyd afgefchafd.  JAARBOEKEN, July, 1783. 12Ö5 PUBLICATIE. Ridderfchap en Steden in aanmerking neemende, dat de goede Ingezetenen geer kennisfe dragcm van de affchaffing der Drosten Dienften, hebber goedgevonden het prsefteeten van de zogenaamde Drosten Dien iten,ofte afkoop van dien, aftefchaffen , gelyk dezelve zullen zyn en blyven afgefchaft, en de Ingezetenen van het doen ofte prsfteeren van dezelve Dienften, ofte afkoop van dien, ten eeuwigen dage gelibereerd en c ntheven. De Heere Droste van Zalland heeft verklaard, uit enkele toegeevenheid en zonder te willen avoueeren, dat de Dienften aan de Heeren Drosten niet wettig zouden toekomen, te hebben gecorfenteerd in het affchaffen van dezelve Drosten Dienften» De Heere van Foerst tot Averbergen heeft geprotefteerd tegens de affchaffing der Drosten Dien* ften, op dien voet en wyze als dezelve heden is gefchied, contradiceerende de conclufie en zig referveerende, om ten allen tyden daar omtrent zo, d nige nadere aantekeninge te doen, als zal vermeinen te behooren. De Heeren van Foersttot den Borgel, van Dedem tot de Rollecate, de Grave van Heiden Hompesch tot Ootmarsfen Junior, van Ho'èvel tot Nyenbuis, Stoet tot IFesterholt, Sloet tot Plattenburg en van Rhemen tot Rhemenshuifen Junior, hebben zig gevoegd met den Heere van Foerst tot Averbergen. De Heeren Haarfolte tot Tautenburg, de Grave van Wartensltbens tot Boxbergen, Tengnagel tot Lutsenberg, Bentinck tot Werkeren, Pallandt tot BeerJe, Tengnagel tot Bonkenhave Junior, en de Fos van Steenuyk tot den Oldenhof, hebben v; rklaard zig te conformeeren met den Heere Droste van Zalland. De Heer van der Capellen tot den Pol heeft ver«» klaaid zig te voegen met de Heeren Gecommit» teerden der drie Steden. Qqqq 4 De. Deventer. Refil. van 0- verysfel ter af fchaffing der Drostendiensten.  1266 NIEUWE NEDERLANDSCHE Devkf, De Heere Droste van Tsfelmuyden heeft verter. klaard te perfiftecren by deszelfs Advis in Ofte*, ber 1732 afgegeeven en mag lyden, d^t de Publicatie worde gedaan, Is ter Vergadering voorgedragen en in bedenking gegeeven, of en op wat wyze de Heétéfa Drosten zouden belhoren te worden gededommageerd voor het verlies van derzelver Dienüet- : Waar op zynde gedelibereerd, is goed gevonden, de Heeren Tengnagel tot Lattenberg, van Hor el', tot Nyenhuis, en van Dedem tot de Rollecate j nevens de Heeren G. G. van Suchtelen, A. Festrink en L. G Roufè, refpeétive JBurgemeefteren der Steden Deventir, Kampen en Zwol, te verzoeken en tecommitteeren ,zo als verzogt en gecommitteerd Worden mits dezen, om de voorlchreeven Propofitie nader te examineeren, en Ridderfchao en Steden daaromtrent* te dienen van hunne Confideratien en Advys. _ Den 25 February is overal de bekendmaking yin de aflchaffing der Drostendiensten zo als in voorfz. befluit der Staten vervat is, gefchied. De Hoogleeraar van der Mark, van welks beroep alhier, wy reeds te voren bl. 66a gewaagd hebben , heeft den 16 Mei 1783. zeer gunstiglyk deszelfs ontlag van den Koning van Pruisfen, als Hoogleeraar te Lingen bekomen, en wordt dus eerstdaags hier verwagt. Men plagt hier een gebruikte volgen, dat het Burgervaandel, welk op den 8 Maart de wagt hadt, metOranjeftrïkken aan den hoed , op-  JAARBOEKEN, July, 1785. ia<5? optrok. De Vaandrig, dit dk jaar op dezen dag ter wagt moest trekken. liet zyne manfchap aanzeggen, van zonder die itrikken te verfchynen. De Hopman , van een tegenovergeheld gevoelen zynde, vervoegde zig deswegen byden Magiftraat; doch kreeg geen vol? doend antwoord. De Burgery is daarop den # Maart zonder Oranjeitrikken ter wagt getrokken. Hier is ook, gelyk op zommige andere Plaatfen, een Vry Corps tot ftand gekomen, voor het welk men werkelyk bezig is een plan en reglement op te ftellen. Het zelve heeft reeds zyne bevelhebberen verkozen : namenlyk tot Jvlajoor den Heere Hendrik Budde; tot Kapteins de Heeren Befier en Jacobfon ; tot Lieutenants de Heeren Georg van Hemert, en Z. Bannier; tot Vaandrigs de Heeren Lemker en's Gravefande, ep tot Adjudant den Heer Schmaucbs. Dit Corps beftaat thands uitby» na 100 man; men zal het tragten tot 300 te brengen. Onlangs is door de gezamelyke bevelhebberen en Rotsgezellen van het Lieutenantskwartier van het loffclyke Polftraten Vaandel dezer Stad aan deszelis Hopman, den Heere D-amian van üuuren, dit verzoekfchrift ingeleverd. Edele Manhafte H-ere! Den Heere Damian van Duuren, Hopman van het 'oftelyk Polftraien Vaandel dezer Si ad Deventer: Geven met behoorlyk Refpeft te kennen, de gezamentlyke Bevelhebberen en Rotsgezellen Qqqq 5 van Df.vemrEJt,  ïi68 NIEUWE NEDERLANDSCHE D EVENÏËR. Req. van 't Polftraten/ 'aanctel, eist de Tamboer geene uitgieting^4UA' van het Luitenants Kwartier van het loffelyke Pol» ftraten Vaandel. Hoe dat, na het pverlyden van den vcrigen Tamboer van gem. Kwartier, in den jare 1775, door de Heer Burgemeester Sloet, des tydes Hopman van gemelde Vaandel zynde, die plaats is gegeven aan de perfoon van RutgerHisünk, onder die Conditie, om aan de Knegt, die tyd by de Heer Burgemeester Sloet wonende, het traéjiemenc jaarlyks te moeten uitkeeren, en dat hy, voorde Emolumenten bet zelve zoude bedienen, waar van de Heer Burgemeester, een briefjen heeft opgelteld, en daar in mede bedongen, om het tractement, ook aan een ander te kunnen geven, het welk hy Tamboer heeft moeten tekenen; doch onder die gedagten, als gem. Knegt vertrok, of de fleer Burgemeester geen Hopman meer ware, dat hy dan 't traólement zelve zoude genieten; waar in hy zig egter heeft bedrogen gevonden, dewyl de Heer Burgemeester, niet alleen na dat gemelde Knegt vertrokken was, maar ook, na zvn WeiEdele Hoog Achtbaare, door opklimming der rang, geen Hopman meer was, het geld voor het tradtement, jaarlyks heeft ontfingen: ' Edog! op aanhoud&nd verzoek van gem.' Ta nboer, hem in zo ver heeft ontflagfn, dat hy nu jaarlyks, mee het beta'en van tien gulders kan volihah; Dan, om daar van ook ontheven te worden , heeft gemTamboer, mede uit naam der Ondergetekeueens, zyn Wel-Ed. H. Achtb. voor weinig dagen verzogt, gem. io Gulden te mogen behouden, het welk hem, door zyn Wel Ed. H. Achtb. gratieus is afgeflagen , zeggende : dat hy er immers wel mede bewilligd was, dat hy, Heer Burgemeester »em. 10 gl. tiok, het welk gem.Tamboer, zeker!yk om in geen disgratie te komen, met ja heefc moeten beantwoorden. De onderget. vinden het bovengem. zo welerregtelyk, dat zy niet langer hebben kunnen ftilsitren: wamieerzy in aanmerking cemen, dat het Ttaa-  JAARBOEKEN, July, 1783. 1260 Traktement van een Burger Tamboer niet groot is. en hy egter veel tyd verzuimen moet om het zelve waar te nemen, oordeelen zy, dat hyalle de voordeden wei nodig heefc. Q.-k bekennen de; de ondergetekende zeer bevreemd te zyn, dat een' Burgemeester,of wie hyook anders zy, van zulke* kleine Offices als een Burger Tamboersplaats is. ,(die veelal word bediend door Lieden die met haar har.den het brood moeten winnen, gelyk dit het geval van onzen tegenswoordigen 1 amboer ook is, dewelke ttffens met een tairyk Huisgezin be-: zwaard is) eenig inkomen trek'. Ware het, dat de Heer Burgemeester Sloet nog Hopman en die Knegt in zyn Wel-Ed. H. Achtb. dienst gebleeven was, zy zouden (zonder zulks te billyken) mogelyk flil gezeten hebben. Al het welke de ondergetekende heeft aangefpoprd de vryheid te neemen UEd. Manhafte ernllig te verzoeken; dat LEd. Manh. het daar heen geliefde te dirigeeren, dat gem. Tamboer Rutger Hisfink mag ontflagen worden van aan de Heer Burgemeester Sloet jaarlyks de gém. iogl. te moeten uitkeeren , en dus m het volle genot van dat Officie mag gefteld worden, te meer daat zy onderget. tot lof van die gem. Tamboer moeten betuigen, dat hy zyn dienst wel waar neemt en zy derhalven volkomen met hem voldaan zyn, verzoekende verder, wanneer weder een Tamboersplaats mogt komen te vaceeren, dat dezelve dan door de gezamentlyke Officieren, gelyk van ouds gtbruikelyk is geweest, mag begeven wor den. Uitdoende zal UED. Manhafte op het fterks yerpügten UEd. Manh. gehoorzamen , die dei noods met haare daden zullen toonen dat zy zyi vryheid en vaderlandslievende Burgers. S T E E N W Y fc. - Wanneer 7*. D. Hoogheid tot de jaarlyk DevenrER. Req. van t Pol/tra ■ en Vaaniel, dat ie Tamboer geeneuitkee*ungedoe. j i  Brief van K turnt. aunZ.D, ; i i ! < f I ( r ' , C I 8 E 1270 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■ fche verkiezing van Regeerders eenige perfqnen hadt aanbevolen, zo hebben keurmeesters aan zyne D. Hoogheid den navolgende brief gefchreven. DOORLUGT1GSTE HOQG GEBOREN VORST EiN HEERE! "TV ondergetekenden eerst door de Heeren J-/ van de Magiftraat, en naderhand by ordinaire Boonlotinge aangefteld zynde toe Keurmeesteren ter verkiezijge van Burgemeesteren, Scher penen en Raaden, mitsgaders '1 'hefaurier en Bouw-' meesteren der Stad Steenwyk, verzoeken een gunstig verlof om aan Uwe Doorl. Hoogheid te te mogen voordragen. Dat tot onze verwonderinge, na het afleggen der gewoone Keur-Eed aan ons onder anderen zyn geëxhibeert twee Misfiven, houdende recommandatie namens Uwe Doorl. Hoogheid, om den Heer Burgemeester S. de Bock tot Thefaurier, sn de Gemeensman Albert van Zinde tot BurgeT neester te verkiezen. Hoe zeer wy ock met de uiterfte genegentheid :n eerbied aan Uwe Doorl. Hoogheid verknogt syn, heeft den geprasteerden Eed ons ingemoele weerhouden aan deze Misfive te voldoen, te neer, als Uwe Doorl. Hoogheid Hoogstdeszclfs andatvt gelieve te vestigen op het nevensgaande xtracf uit het Stadsregt, houdende in fubftantie, at geduurende de Keur, of dus wel na het pr.eseeren van den Eed ; men van niemand eenige ïefchriften zal mogen aannemen, uti fub A. Dat Keurmeesteren hier op reflefteerende en cn Eed gepresteerd hebbende, uit overtuiginge nzer geweten, en acht flaande op geboren Groot lurgers dezer Sad , hebben aangefteld tot Buremeesteren, schepenen en Raden, van Zondag i Pauli bekering 17S3, tot Zondag na Pauli bekering  JAARBOEKEN, July, 1783. **7* kering 1784; als mede tot Thefaurier en Bouwmeester voor dien zei ven tyd: Arend van Ruwen, Thefaurier, Stephanusde Bock, Med. Doét, Memdert Tuttel, Jorna Lompe, IVybe ten Wolde, Bouwmeester, Jacob Cornelis ; welke laatfte door den Heere Droste van Zalland, namens Uwe Dooil. Hoogheid in den jaare 1776 tot Lid der Gefworene Gemeente dezer Stad gedespicieert is geworden, uti fubB. . v Wy zouden van deze bmtengewoone demarche, om, behalven den ordinairen Keurbrief", deze particuliere af te zenden, geen gebruik hebben gemaakt , by aldien de buitengewone n commandaue ons daar toe geene aanleidinge hadde gegeeven, en verzoeken over zulks, dat het ons niet kwal-.k zal worden geduid, als gefchiedende blotelyk tot confervatie onzer Stedelvke en Burgerlyke Voor rechten, gelyk wy fmeekm om een gunstige goed keuringe der gedaane Ekc~tie. Vergun ons , dat wy onze Stad, Burgerye en Privilegiën , beneffens onze Perfoonen aan Uwe Doorl. Hoogheid eerbiedig aanbeveelen , en tevens den Algenoegzaame te fmeeken, dat Hy Uwe Doorl. Hoosheid, deszelfs dierbaare Koninglyke Gemalinne en Vorstelyke Spruiten , tot welzyn van Ntêrlands Gemeenebejt, en van deze Stad ie het byzonder, met het dierbaarlte zyner Zegeningen bekroone, tot in de lengte van dagen. Het zy genorlooft ons te mogen onderfchryver DOORLUGT1GSTE HOOG GEBOREN VORST EN HEERE! UweDoorlugtigde Hoogheids Ootmoedigfte et, Onderdanigfle Dienaaren (was getekent) De Keurmeesters der StadSTEENWYtt Zyne Stee»* wyk. Briefvan Keurm. aan7, D. Hoogh.  Steen- wvto D E L D E N. De Ingezetenen dezer Stad hebben aaa de Burgemeesteren en Gemeenslieden heE navolgend Dankadres overgeleverd door 215 perfonen ondertekend: ' „ De i«7» NIEUWE NEDERLANDSCHË Zyne D. Hoogheid vondt egter goed, cfö keure der Keurmeesteren aftekeuren; en da perfonen, die Z.Hoogheid hadt aanbevolen, aan te ftellen. Daar zyn 'er té Steenwyk, dié meenen, dat zulks ftrydt tegen de Authentique Explicatie van 't Articul van't Reglement op 4e Regeeringe dezer Provintie van den Jare 1675 , betreffende de Keure der Steden, op den 3 Maart 1677 ter gelegenheid van zekere misvatting omtrend den waren zin van dat Artikel, door Willem III. G G. afgegeven: volgens welk artikel zy oordeelen , dat alleen in 't geval, wanneer Keurmeeeteren zig in het doen der Keure niet naar behooren zou hebben gedragen d n eerst aan den Heere Erfftadhouder&is opgedragen de Aucloriteit, om daar omtrend zodanige voorzieningen te doen, als dezelve Un meesten dien ft e van de Provintie of Stad zoude oordeelen te behooren, en zulks in plaatfe der verkorenen of aangefielden anderen te verkiezen.  JAARBOEKEN, July, 1783. "73 „ De dankbaarheid, die wy aan UwEd. „ Agtb. en UwEd. ichuldig zyn voor de 1 „ verdediging onzer Regten, door Adresfen „ aan Hun Èd. Mog. Ridderfchap en Ste, den, en aan de Wel Ed. Hoog Agtb. Ma,, gistraaten en Ed. Agtb. gezworen Gemeentens onzer Hoofdlieden Deventer, , Campen en Zwolle, verpligt ons onderge' tekende Burgers en Ingezetenen van Del*, den , om die , by dezen , te erkennen. ' Wy verzoeken daar in voort te willen va' ren, en zig met de andere kleine Steden 3\ voo'r altoos te vereenigen. Inzonderheid " verzoeken wy ook, by de voorfz. Hoofdlieden aan te houden op de naarkoming ", van haar verbond met de kleine Steden, ten einde zy de Regten der kleine Steden „ en derzelver Burgeren verdedigen; waar ' tegen wy ons verpligt erkennen en verkla7, ren, om de voorfz. Hoofdlieden met al" le onze magt, en, des noods, met lyf en „ goed te onderlteunen. Terwyl wy de eer „ hebben te zyn. UwEd. Agtb. en UwEd. gehoorzaamt Burgeren en Ingezetenen. GENE- De& jen.  ta74 NIEÜWE NEDERLANDSCHÈ ÉERGfcN OP DEN Zoom. Aan de Hoog Mog. Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. GVeven met fcbuldig refpedr. te kennen Dros1 faard Schouteth , Burgemeestejen , fcbepe- nea GENERALITEITS LANDEN, Bergen op den Zoom. Wanneer een zeker perfoon, geen KrygStnan zynde, door de Krygsbezetting in hegtenis was genomen, heeft de Raad van Staten, op de klagten der Stads Regeering, gelast , dien gevangenen aan de Regeering over te leveren. Doch de Bevelhebber of Commandant antwoordde aan den Raad van Staten, dat het vonnis reeds tegen dien perfoon geveld, en aan Zyne Doorl. Hoogheid den Kaptein Generaal ter goedkeuringe gezonden was. De Regeering hier van onderrigt heeft zig terftond by een Verzoekfchrift tot de Algemeene Staten gewend , en verzogt, dat voorfz. perfoon, over welke zy oordeelden, dat aan Hun i^d. Achtbaren het i-egtsgebied zonder bedenking toekwam, aan Hfun mogt worden overgeleverd. Dit Versoekfehrift luidt aldus:  JAARBOEKEN, July, 1783* nen en Raaden der Siad Bergen op den Zoom: Oat op den ayNoveir.ber dezes jaats i782eenen Coenraad van Nispen , inwoondcr der Heerlykheid Noordgeest, geleegen in dit Marquifaat van Bergen op den Zoom , door de Militaire Wagt aan de Steenbergfche Poort binnen deze Stad in arrest is genomeu, en door een Detachement van dezelve Wagt opgezonden naar de Hoofd-Wagt, ter zaken, zoozy Suppliantenonderrigt zyn, dat dezelve Coenraad van Nispen met een Soldaat van het alhier liggend Garnifoen Questie zou gehad hebben , en met denzelven zul? hebben willen buiten de Stad gaan om te famen te vegten. -7 Dat dezelve Coenraad van Nispen eenigen tyd ir de Hoofd-Wagt in arrest zynde gehouden, van daar is getransporteerd in ftrikte Hegtenisfe, bi den Provoost-Militair alhier, en overgegeeyet aan den Krygsraad van dit Garnifoen, ten cm de, zoo zy Suppl. geïnformeerd zyn, door dei Auditeur-Militair voor denzelven Krygsraad te gen hem zou werden peprocedeert, ter zake da dezelve Coenraad van Nispen zig zoude fchuldij gemaakt hebben am het debaucheeren van eei Soldaat van dit Guarnifoen. Oat de Lieu tenant - Drosfaard dezer Stad van dit alles ken nis bekoomen hebbende, niet heeft nagelaten zij ' terftond te vervoegen by den Heere Lieutenant Generaal Deutz, Gouverneur van deze Vesting en denzelven zeer inllantelyk te verzoeken , da dezelve Coenraad van Nispen. als zynde een Bui aerlyk Perfoon, en geenfints fubjecl: de Judicati' re van dit Guarnifoen, uit de militaire ge van ge nis mogt worden ontflagen, en aan hem Lieutt nant-Drosfaard mogt worden overgegeeven, b< nevens de bewyzen van het geene door den ze ven mogte zyn gedelinqueert, ten einde, deze ve Coenraad van Nispen deswegens voor zyne Coaopetenten en Burgerlyken Regter mogt wo den te regt gefteld , en zoodanig geftraft, als 1 Rrrr go Bergen op den Zoom. Req. der Regeering dat de Krygsraadhaar eenen ge vangen ayergcvc , j t r i t » t |r n n  1216 NIEUWE- NEDERLANDSCHE Bergen; op den Zoom. Req. der Regeering dat deKrygs raad baar eenen ge* vangen overgeve. joede Justitie zou bevonden worden te behoren: Üan, flat dezelve Heer Lieutenant - Generaal en Gouverneur beutz niet alleen volltrekt hééft geweigerd , denzelven Coenraad van Nispen aan voornoemde Lieutenant - Drosfaard over te geeven, maar zelfs gedeclareerd, dat dezelve door den Krygsnad alhier zoude worden te regt geHeld; en dat zy Supplianten dan ook dienvolgende heoben vernomen, dat de Procedures tegen denzelven Coenraad van Nispen voor den Krygs. raad werklyk worden gepourfüiveert. Dat het, onder reverentie , notoir is, dat door zodaanige handel wyze een allerfterkfte infradtie wordt toe- > gebragt aan de Regten, hen Supplianten als Burjerlyke en Plaatfelyke Regters alhier competee•ende, alzoo , daar gelaaten , Hoog Mogende Heeren, hoe verre de Militie hunne Regisoeffeoing omtrent Militaire Perfoonen met regt zoude kunnen extendeeren, het ten minften, onder reverentie , van zelve fpreekt, dat in conformité van de Refolutie by de Hooge Bondgenooten in de groote Vergadering genomen den 24 Maart 1651, de Militie geene Regts-oeffening hoegenaamd kan exerceeren , omtrent Burgerlyke cf zoodanige :Perfoonen , welke niet directelyk tot de Militie of het Garnifoen behooren, en dat sver zulks de Kegts - oeffening over zoodanige Perfoonen met betrekking tot der «Supplianten Stad alleen competeerd aan de Supplianten, als olaatfelyke Rechters, en ook door niemand dan ie Supplianten , kan en mag geëxerceerd worden. ■ Dat, onder reverentie, hier tegens riiet kan g-excipeerd worden, dat de gtarresteer3e Coenraad van Nispen, zig zoude fchuldig gemaakt hebben aan de misdaad van debaucheeren van een Soldaat, en daar over, als zynde quafi een Militair delict., door den Militairen Rechter sou behoren te recht gefteld , en gevonnist te worden, want men zoude met recht kunnen twyf- feleD,  JAARBOEKEN, July, 1783. 1277 felen, Hoog Mogende Heeren , ja zelfs, onder reverentie, dadelyk ontkennen, of een eigcntlyk Militair delict wel door een Burgerlyk perfoon, geen Militair zynde , zou kunnen begaan worden, dewyl een Militair misdaad, eigentlyk maar alleen kan genoemd worden zoodanige eene misdaad , die door een Militair, in zyne hoedanigheid als Militair, en tegens de byzondere discipline Militair, waar aan iemand, als Militair, verbonden is, bedreven word , en de misdaad van debaucheeren van Soldaaten daarentegen ook kan bedreeven worden door een perfoon , geen Militair zynde, gelyk blykt in het voor handen zynde geval, en mitsdien dan eigenlyk voor geen Militaire misdaad kan gehouden worden: behalven, Hoog. Mogende Heeren, dat, wanneer men de aart van deeze misdaad van debauche inziet, dezelve niet meer voor eene militaire misdaad kan gehouden worden , dan alle gemeene delicten , welken tegens de gemeene rechten, en 'sLands Piacaaten, tegens of omtrent een Militair , of het militaire weezen , konnen begaan worden, wyl dezelve nieten raakt de byzondere discipline militair, welke onder het Krygsweezen plaats heeft, maar inderdaad niet anders is, dan eene gemeene misdaad, welke even zeer tegen 's Lands gemeene Wetten en Piacaaten, tegen of omtrent het militair etablisfemeot, begaan word, als alle andere gemeene misdaaden, tegens delzeve gemeene Lands wetten, tegen of omtrent andere publique in Hellingen of byzondere perfoonen worden bedreven, waarom dan zodanige misdaad van debauche , onder reverentie, even als andere gemeene misdaaden , ook tot de cognitie van den ordinairen en plaatfelyke geftelden Rechter moet behoren; en waarom dan ook, onder reverentie, een burgerlyk Perfoon, zich aan zoodanige misdaad van debaucb.es fchuldig gemaakt hebbende, daarom niet meer, dan om eenige roisRrrr 2 daad, Bergen op den Zoom. Req der Regeering dat deKrygsraadhaar tenen gevangenovergeve.  1 Beupek op den Zoom. Req. der Regeering dat deKrygsraadkaar eenen gevangenovergeve.. s78 NIEUWE NEDERLANDSCHE iaadj van zynen ordinairen en Burgerlyken Rechter kan onttrokken , eb aan de ftraf oeffening van de Militie onderworpen worden; En de Supplianten, nogte zyne Cheurvorstelyke Uoorlugüghe:d van de Palz, Hertog van Opper- en NederBeyeren, in wiens naam zy de here hebben de Juflitie alhier te exerceeren , onder reverentie, onder zoodanig voorwendzel, niet kunnen geturbeert en ontzet worden, van de rechtsoeffening, hen Supplianten, als plaatfelyke Rechters, alhier competeerende. v Er is ook te meerma!en verftaan, Hoog Mogende Heeren, dat Burgerlyke Perfoonen, welke, aan de misdaad van debaucheeren van Soldaaten, fchuldig gehouden wierden , en bereids deswegens door de Militie in detentie waren genomen , aan den Burgerlyken Rechter moesten overgegeeven worden : En zelfs met relatie tot de. Supplianten, in de maand October van den jaare 1753 , als wanneer Abraham Vonk, en David Heèj>, de eene Burgeren de andere lnwoonder dezer Stad , door de militie van dit Garnifoen, wegens debaucheeren van Soldaaten , in detentie zynde genomen, na gedaane reclame en rcmonftrantie van wagens de Suppl., op ordre van Haare Koninglyke Hoogheid Mev. de Prinfes van Orange en Nasfau, Gl. Mem., aan de Supplianten zyn overgegeeven , ea door den Gerechte alhier zyn gevonnist en geftrafc geworden. De Supplianten neemen dan de Vryheid zig te keeren tot Uw Hoog Mogende, ootmoedig verzoekende , dat Uw Hoog Mog. den Heere Luit. Gen. en Gouverneur Deutz, en den Krygsraad van het Garnifoen alhier, gelieven te gelasten , den voornoemden Coenraad van Nispen uit de Militare gevangenisfe te ontflaan, eh riem beneffens dei bewyzen , welken ten zynen lasten zouden mogen zyn , over te geeven in handen van den Drosfaard dezer Stad, ten, einde oyer denzelven Justitie moge gedaan, worden, zoo  j AAR BOE KÉN, W}* l27? ioö als bevonden zal worden te behooren , en 1 Mat Uw Hoo' Mogende Heeren gelievende te < ideltbereercn, aan voormelden Heere Luit. Geneiraal en Gouverneur Deutz , en den Krygsraad van dit Garnifoen, gelieven san te fchryven, om, hangende Uw Hoog Mogende deliberatien, i de Procedures tegen denzelven Coenraad van JSis\pen t te houden in Staate en Surcheance. Het welk doende, enz. Drosfaard, Schoutheth, Burgemeestertij i Schepenen , en Raaden der Stad Bergen op den Zoom. Ter Ordonnantie van dezelven. ( was geteekend ) y j. F. de Boet, % Secretaris* Op dit Smeekfchrift van Drost, Schout, Buro-emeësteren, Scheepenen en Raden van Bergen op den Zoom , is den n February 1783 by de Algemeene Staten een befluit genomen , dat de gevangen C. van Nispen, niet aan de Regeering van Bergen op den Zoom maar aan denBailluw en Gerechte van Noord Geest zón worden overgegeven. Zie hier da befluit, zyiide van dezen woordelyken in houd: Rrrr 3 È'ttsait iEHGEN ■P DEN 'oom. leg. dcf Regee- 'ing dat ieKrygs- raad haar . eenengS' vangen overgeve. t  laffo NIEUWE NEDERLANDSCHE Bergen op Ol?N Zoom. Ref. op voorfz. Req. tot overgaaf vanC.van Mspe aan den Geregte van Moordgeest. i i v J t Extract uit het Register der Refolutien van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Mart is den n February 1783. Is gehoord het rapport van de Heeren van Londen van Hemmen er. andere haar Hoog Mogende Gedeputeerden tot de militaire Zaaken, hebbende ingevolge en ter voldoeninge van derzelver Refolutie' Commisforiaal van den 11 December 1782, met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, geëxamineerd de Requeste van Drosfard , Schouteth, Burgemeesteren, Schepenen en Raaden der Stad Bergen np den Zoom, houdende, dat op den 29 November daartevooren eenen Coenraad van Nispen, inwoonder der Heerlykheid Noordgeest, gelegen in bet Marquifaat van Bergen op den Zoom, door de militaire wagt aan de Steenbergfche Poort, binnen de voornoemde Srad in arrest was genomen , en door een detachement van dezelfde wagt opgezonden naar de Hoofd wagt, ter zaake, zoo ly Supplianten onderrigt waren, dat dezelve Coenraad van Nispen met een Soldaat van het aljaar liggend Guarnifoen quaestie zoude gehad hebben, en met denzelven zoude hebben willen buien de Stad gaan, om te famen te vegten. ——— 3a t dezelve Coenraad van Nispen. eenigen tyd in le Hoofdwagt in arrest zynde gehouden, van daar was getransporteerd in ftrikte hegtenisfe by den Provoost Militair te Bergen op den Zoom voorloemd, en overgeeven aan den Krjgsraad van dat Suarnifoen, ten einde, zoo zy Supplianten gei'nformcerd waren, door den Auditeur Militair, roor denzelven Krygsraad tegens hem zoude worlen geprocedeerd, ter zaake dat denzelven Coenraad  JAARBOEKEN; July, 1783. 1281 raad van Nispen zich zoude fchuldig gemaakt hebben aan h t debaucheeren van een Soldaat van het gemelde Guarnifoen. —— Dat de Lt. Drosfard der voorn. Stad, van dit alles kennis bekoomen hebbende, niet had nagelaaten , zich terftond te vervoegen by den Lt. Generaal Deutz^ Gou verneur van die Vesting, en denzelven zeer in ftantig te verzoeken, dat dezelve Coenraad van Nispen , als zynde een Burgerlyk perfoon , en geenzints fubjeft de Judicature van dat Guarnifoen, uit de Militaire gevangenis mogt werden ontfiag-n, eu aan hem Lt. Ürosfard overgegeeven , beneevens £ hooDortmont, L. Koning, D. van den Bogüart en Mr. ce en C. van der Burcht van Lichtenberg. ' ' i-age J Amte-, naars Axel- De Heeren Hun Hoog Mogende Ge- enz. cooimitteerdens tot de verandering der Regeering, hebben in de afgelopene maand Juny over de Steden en Ambagten vart Axel en'Neufen, voorden tyd van twee jaaren, aangefteld tot Burgemeester den Heer Josias P au lus; en tot Scheepenen de Heeren Jacobus Vertinde % Pieter de Jonge, Dirk van den Berg, , Jullus Hendrik Wieben , Michiel * Doefelaer, Cornelis van Veerdigem, Leendert Baer- deman, Pieter de Regt, Jacobus van den Berge, Pieter Willemfen, Pieter Akarez Junior, Abraham de Kraker cn Dr. Dreyer. LYST  ïflSS NIEUWE NED. JAARB. July 1783. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. . Rotterdam den 21 July. Rotterdam den 21 July, by de Z. Zak.l 1 by 't Laft 1 arw Oude Zeeuwf. 26 a 28 B\Paerdeboonen. 25 a 28 Nieuwe dito 17 a22 8{Kooi.zaat. Nieuw. <;8 a hen„ Advys tan Bur*em. t*\ B. v- d. Capellen op voorfz. Remen* flrantie, i > t »  1298 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zot- ren, als by het Eerzame Coilegie volkomen dispophen. fitie is, om de zoo hoog nodige rust, en harmonie te te bevorderen, en te onderhouden, en tot voorMvys kominge en opruiminge, van al het geen daar aan van Bur. hinderlyk zoude kunnen wezen, het haare zoo veel gem. F. mogelyk toe te brengen. Deze in fubflantie notali v. d. bele periodes, van gez. refolutie, neme ik veilig Capel- voor de myne over, met byvoeginge van het geen len op Hun Wel Ed. en Achtb. al wyders in denzelven voorfz. zin laten volgen, en ten dien einde met de woorRemon. den van die refolutie declareerende; dat ik, op flramk. voorfz. wyze gaarne wil concurreeren in alles, het geene tot wegneminge van alle misverfland, en tot culture van eenigheid in de Stad, zoude kunnen dienstbaar zyn, en teffens zeer geneegen , om alle genoegen en aangenaamheid, die met reden kan gevordert worden, aan de goede Burgerye, e n gezworen Gemeente te procureeren, en daarom , zoo als van den beginne af aan vermeynd hebbe, de behandelinge op den vooraangetogenen voet, daar toe het meest van vrucht te zullen bevonden worden. Te meer, omdat die te gelyk zoude kunnen ftrekfcen, om alle langwyligheid aftefnyden, en op eenmaal alles wat eenige bedenkinge of twy. felagtigheid mogte opleveren, te kunnen eclaircisfeeren , en applaneeren. En het geene dan nog differentiaal zoude mogen blyven, trachten, door middel van bekwame expediënten , tot onderling genoegen in te fchikken, ea te vereffenen; om hier dooralzoo te effectneeren, het geene ten meesten diende van Stad en Burgerye bevonden zal ivorden te behooren. En, vermits dit myn advys, wederom van de meerderheid van Uw Ed. en Achtb. gevoelens is disfentierende, zoo vinde ik my genoodzaakt op het plechtigfte te protesteeren tegen deze en alle verdere mefures , die niet met de rechtmatige verwagtinge van dezer Stads Burgerye zyn overeenftemmende, latende ik de onaangename en hachelykegevolgen, welke.hier uitzoudenkunnen voortvloeyen, ter verantwoording van die zulks  JAARBOEKEN, Augustus, 17 «3 1299 zulks aangaan. Voorts met verzoek van infertie, ! van dit mynadvys en protest tot myne decharge, p in de Memorien en Refolutien Boeken dezer Stad. Deze drie advyzen op meergem. Remon' Rrantie der Gemeenslieden, aldus ingeleverd zynde , heeft de meerderheid der 9 Leden den 30 Juny 1783 het navolgend befluit genomen. Extract uit het Memorien en Refolutie-Boek der Stad Zutphen, Mercurii den 31 Juny 1783. By refumtïe gedehbereert zynde op de Remon* ftrantie, uit den naam en van wegens 't Coilegie der Gemeenslieden dezer Stad, op den 4 Juny dezes jaars door een Commisfie van vier Leden uit hetzelve aan Hun Ed. en Achtb. overgegeven, tendeerende voornamentlyk, om te demonttreeren de authoriteit en invloed omtrent het bellier van dezer Stads zaken, zoo aan 't gem. Coilegie met en benevens Hun Ed. en Achtb. zoude competeeren; en daar uit vervolgens af te leiden de juistheid en gepastheid der titulature van Edele Eerzame Heeren Gemeenslieden, uitmakende het tweede Lid van de Regeering der Stad Zutphen, by het bewuste adres van zeker aantal Burgeren en Ingezetenen voorkomende, met byvoeginge, dat zig ook nu verzekert hielden , dac Hun Ed. en Achtb, bereidvaardig zouden zyn, om met Hunlieden, als het tweede Lid van dezer Stads Regeering, arrangementen te maken, en ten dien einde met hun in conferentie te treden, om dus derzelver vervallene authoriteit en mededirec'lie in dezer Stads beftier op onwrikbare gronden te herftellen en voor altoos onverbre- kelyk te maken. Hebben Hun Ed. en Achtb. goedgevonden , en verdaan , dat aan de voorfz. Commisfie, daar toe wederom in den Raad te ontbieden, by extracl;, ten fine van communicatie aan der- Zut- PHEfi.  Zot- BeJJ de Regeering op voorfz. Remonftrantieder Ge meente, \ i \ ] . i 1300 NIEUWE NEDERLANDSCHE derzelver Committenten, zal worden gegeven 't navolgende antwoord; — Dat Hun Ed. en Achtb. vertrouwd hadden, dat de redenen en motiven, '•vervat by derzelver refolutie van den 24 April laatstleden, welke by dezen expresfehk word geïnhsreert, het Coilegie der Gemeenslieden zouden heb. ben geconvioceert van de noodzakelykheid, waar in HunEd. en Achtb. zig hebben bevonden, om de by de overgifte van 't opgem. adres voorgeflagene conferentien te moeten deeüneeren; —- Dat derhalvcn Hun Ed. en Achtb, geenunts hadden kunnen vermoeden, dat *t Coilegie der Gemeens, lieden hec voorzeide adres nader zouden hebben geappuieert en tot dat einde ender 't oog van Hun Edele cn Achtbaare gebragt eene Remonftrantie, waarby de voorfz. Hunner Edele eo Achtb. Refolutie getaxeert word op eene wyze, geenzints overeenkomende met hunne verpÜgting, om met alleen als Burgers, maar ook als Leien van 't Coilegie der Gemeenslieden het aan Hun Ed. en Achtb. verfchulde refpeót altoos in 't oog te houden , en de overige Burgery daar in met een goed exempel voor te gaan; — Dat ofwel HunEd. en Achtb. uit dien hoofde bevoegd zouden zyn geweest, om de voorfz. Remonftrantie weder uit te geven, dezelve zulks nogtans hebben nagelaten, onder anderen mede om redenen, dat Hun Ed. en Achtb. de wyze, op welke deze remonftranfie is in de waereld gekomen, en daar benevens de bedaarde manier van denken van zeer veele Leeden ujt het gez. Coilegie te wel bekend is , dao dac Hun Ed. en Achtb. deze demarche aan allen zouden willen imputeren; — Dat belangende 't geavanceerde, tot betoog van der Gemeenslieden prsetenfe recht tot mede-directie in dezer Stads zaken, Hun Ed. en Achtb. by examïnatie van deargumen:en, zoo in de Remonftrantie, als in 't gez. Ad-, rys en het Advys van de drie disfentierende Heeen ( welke Hun Eer/, verklaren voor de Hunne >ver te nemen) voorkomende, niet bevonden heb>en, dat daarby tot adftructie van die fustenues iets  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1301 iets fundamenteels is geallegeert geworden; gelyk het ook aan Hun Ed. en Achtb. onbekend is, dat 1 er ooit of immer in deze Stad eenige wet, privilegie of ander fundament gcëxfteert heeft, waarop ] dergelyke fustenues zouden kunnen worden gefor- j meert, zoo cn als dit by de contra - aantekening?) van Hun Ed. en Achtb. tegen het Advys van dei drie disfentierende Heeren, waar van aan eenieder, der Gemeenslieden een gedrukt exemplaar zal wor-j den ter hand gefteld, met meerderen word gead , ftruëert; — Dat of wel de Magiftraat in vorige tyden en eeuwen in byzondere omftandigheden tot haare eigene gerustheid nu en dan eenige communicatie met de Gemeenslieden gehouden , of dezelve geconfuleert heeft (waaromtrent Hun Ed. en Achtb. ook al nog hunne vryheid willen hebben gereferveerÉ) hier uit geenzins volgt, dat dezelve verpligt is , in diergelyke voorkomende gevallen met Hun Eerz. Communicatif te gaan, dan alleen in zaken, en voorzoo verre zy daar van inposfesfie Zynj—. dat gelyk Hun Ed. en Achtb. volkomen gezind zyn en zich verplicht rekenen om 't Coilegie der Gemeenslieden by die posfesfie tc maintineeren, alzoo ook op Hun Edele en Achtbaare geen mindere verpligting ligt, om het wettige gezag der Magiftraat ongefchonden te bewaren, en tegen allen inbreuk te beveiligen, en dus geheel onbevoegt zyn, om daarvan ietwes op zulke futile gronden aan de Gemeenslieden af te ftaan;- Dat, betreffende de by de remonftrantie geproponeerde conferentien, Hun Ed. en Achtb. in confideratie nemende de vreemde en ongehoorde titulature van tweede Lid der Regeering, •welke het Coilegie der Gemeenslieden zig daar by arrogeert, en uit het meergem. Adres fchyn overgenomen te hebben, mitsgaders de confequen tien, welke uit dezen onvoorzigtigen ftap, end< ingreep daar door in de Stads Regeeringe gedaan by vervolg van tyden zouden kunnen profliiëeren indien dit door Hun Ed. en Achtb. eenigermat wierde geconniveert, met Hun Eerz. op dien voe Zot* hen. leJI. der \egeeing op 'oorfz. RemonIrantielet Gemeente- ► • t a  igoft NIEUWE NEDERLANDSCHE Zo c* in geene conferentie kunnen treden, of zig ergens l'HfcN. over inlaten zonder aan hunne authotiteic en eede* lyke verpligcing te kort te doen, — declareerenie Beft. der Hun Ed. en Achtb. van nu af aan niet te kunnen Regee- gedogen, dat dergelyke titulatures door 't Coilegie ring op der Gemeenslieden zelve gevoert, of door de Bur* voorfz. geren en Invvooneren dezer Stad aan 't zelve gegeRemon- ven, of ook dat de Magiftraat anders , dan naar ftrantle gewoonte getituleert worde ; — Dat eindelyk Hun der Ge- Ed. en Achtb. hier geen reflexie zullen maken op meente. het zoogenaamde misnoegen en gemor, waarvan in het Hot van die Remonftrantie zoo breed word opgegeven, edog principalyk of alleen reüdeert by eenige weinigen, offcboon die veele van hunne vreedzame Medeburgeren op allerlei wyze tot die ondertekeninge van Hun geprojefteerde Adres heb. ben weten over te halen, en die, inval de palen verder mogten willen te buiten gaan, moeten ver* wachten, dat Hun Ed. en Achtb. zig niet zullen kunnen dispenfeeren, van zodane efficacieufe middelen te beramen, als in goede Justitie, tot con» fervatievan depublyke rust, zal bevonden worden te behoren. Doch heeft de Heer Bernard Joost Verftege verzogt , dat deszelfs geadvifeerde in 't Memorien en Refolutien - Boek mogte worden geïnfereert, met bygevoegde verklaringe, dat protesteerde tegen de gevolgen der op heden genomene Refolutie, en zig referveerde, om deszelfs geadvifeerde, zoo nodig oordeelde, nader te deduceeren en te adftruèeren. Gelyk ook de Heer Fredrerik Benjamin van der Capellen tot Rysfelt, heeft gedeclareert te protesteeren tegen deze en alle verdere mefures, met de verwagting van dezer Stads Burgery niet ovcreenftemmende, en verzoekende , dat van deszelfs advys, en protest mede infertie mogte gefchieden. Waar tegen Hun Ed. en Achtb. derzelver contraaantekeningen zig nebben voorbehouden. Pro vero £xcra£tu. ("Was getekend) tl. W. Toewatsr. Onder- -  JAARB'0EKEN, Augustus', 1783. 1303 Onderwyl zat men niet Ril. Het was den 4 Juny 1783, dat nog eenige Burgers zig met de ondertekening en 't adres van deri 2 April 1783 aan de Gemeenslieden overgegeven (zie bl. 707.) by de navolgende verklaring vereenigden. "Xffy ondèrgefchreven verklaaren by en kragtedeW Zes, dat wy uit overtuiging van de verpligting, daar wy als Burgers onderleggen, volvaardig en gereed zyn, om zo veel in ons vermogen is, te helpen bevorderen, den voorfpoed en het welzyn van dezer Stads Burgery, waar toe wy niets bekwamer oordeelen , dan gepaste remonilrantien en adresfen aan onze Reprefentanten, tot herftel van Privilegiën en Redres van bezwaren : zo dac wy > gedreven wordende door dien zelfden Burger- en Vaderland lievenden yver, welke, zo wy tot ons zeer groot genoegen vernemen, meer dan twee honderd onzer Medeburgers op een roemrugtige wyze hebben aan den dag gelegt , volkomen goedkeuren, al wat zylieden hebben werkltellig gemaakt en uitgevoerc, zo door het. tekenen en overgeven van een billyk en eerbiedig addres, (van welkers inhoud wy wel geinformeerd zyn) , in dato den a April dezes jaars aan de Edele cn Eerzame Heeren Gemeenslieden dezer Stad , als door het vastltellen van eene Commisfie van twaalf Burgers , tot waarnemen der Burger belangens enz. Betuigende voorts hartgrondig en welmenend, dac wy ons door het onderfchryven onzer namen op dit papier, op de folemneelfle en meest kragtigfte wyze verbinden, en (zo als wy tot weringe van alle tweefpalt van 't uiterfte aanbelang ooideelen ) vereenigen < met onze aangetogene brave Medeburgers, even als of wy het genoemde addres zelve hadden ondertekend» ons te gelyk engagerende , ten blyke dat wy bet voorfz. addres, oei ZüTPHTN. Toette' clivg van zommige Burgerentothet acire? van 2 April.  Zot* PHEN. Toettedin van zommige Burgeren tot het adres van a April. [304 NIEUWE NEDERLANDSCHE dds algemeen belang betreffende, in alle deszelfs ieelen voor hec onze aannemen, om mede de volmagt op de Commisfie uit de burgery met de on* dertekeninge onzer namen te bekragtigen. In oirconde der waarheid hebben wy deze eigenhandig getekend binnen Zutphen den 24 April 1783, en volgende dagen. (was gecekend) W. Reinders, 3 Scholten, Bar. ffeyers, Bern» ffeyers, A. Bruyl, J. Br'uyl, £). Wilkes, ff. ffue* tinck, J. van Sitters, D. Beunink, R. T. Hoetink, H. Scholten, M.Wilten, C.Terinck, H Hafebroek, S. vanSittert, B.Wildrik, H. Wilbrink. G. Linkenbeek, IV. Engel, D. J.de Vries, J> O. Smies, m J. Erfoxt , D. Beekman, Z. Asfenbetk, H. Beunck, H. J. Gerritfen, 3- Cr enter, C. ten Dyk, A. Wilmerinck, H. Wesfelink, A. Smies, 3- Jebiink, C. Emondt, M Bettink , L.Lerenk, IV. Hoofts, E. Caspers, H. Kranenburg, C. Emondt, R.Coo/haas, H.Bisfthop, C.Bisfchop, jF. Bisfchop, R. van Leeuwen, B. Helderman. D.Stakebrand, A* Terink, E. F. Brouwer, D. v. Mourik, H. J. Wynvelt, ff Scholthorst- R.vanLoo, fV. Cornegoor, J. Podt, G, Wolfak, A.Visfcher, H.Beunink, W.van Dyk, J. Beunink. 3. D. Engelen, 3. Bettink,W. in den Dam ,D.W- Driesfen, J. H. Bouman, A, Rob' bers, H, Leeuwdyk, H. ten Drentel, T. Bazosky, D.Kragt, R.Hisftnk, Senior, H. Boumeester, A. Schrik, W. Vrugtman, W.Meyerink, J.E. Hafelbeek, J.D. Smies, H. Eykelboom, 3. W. Driesfen, A. Vergeer, G. J.Morren, J.C.Hafelbeek,junior, Jan Kroon, G. van Goor, C. Braakman, W. A. Keyfer, J. Stokebrand, P. Jebbink, G. Verftege, G. Wilkes, B.Bisfchop, H. de Haas, C. de Liefde. B. de Liefde, H. J.Lulofs, G. Abbink, ff. Nagelvoort, G. J. Steenties, K. Bakker, P. Bakker, S. Osfeweyer, L. Er fort, A. Timan, R. 3' Reinders, 3. Harmfen, T, Har men , W. Besfem, L. Nieuwenhms, A. Mei-  jaarboeken, Augustus, 1783, 1303 A. Meilink, J. Willek.es, E.Wolters, B. Harmfen, R.Lobry, P. Kromhout, //. J.van Veelen, E. Velhorst, G. J. Derckfen, J. Mulder, H. Teerink, i>. Minning, B. Groot er s , E, van der Pol, A, Wormelink, L. Wormelink, W, Noudt, H.Laman, B. Beufekamp, J. W. Flamma, A. J. Lenderink, IV. C. van Meurs, W. Winkelier, W. Woonink, J. IL Holjl, A.J. van Meurs, H. Lusftnk. R. Scholgen,, H. Lsuneker, G. H.Spies, J. Gelmers, B, J. Wienielink; iV.de Haas, G. J. Scheggetmah, D. Janfen, J. Kolkman, J. Kamphuis, H. Menjinck, J. KamphuyS > H. J. Menfink, J. W. Kamphuis, J, Hafebroeck, A* Kr 'anius, j. Brands, H. Kranius, G J. Meilink, G. Reynders. H. Heittink, H Top, A, Lindeman ^W.To* bias , J. F. Otto,J. Runneboom van der Poll, A. Jebbink, G. van Raarst, j. Leeudyk, W. H. van Haarst, P. H. Revelman, A ter Wheme. A Harfmen, H. ReynS, W Jansfen, J W. Polder, J. A. Garvelink, H. Nibbelink, W. Harmfen, A. Arrens, Jt Beunink, J. Bfink, B. Bfink, G. Ilfink, J Janfen , E. Scheggetman, J. Briefen, J. C Kr oef e» TL Reesman, A. Willekes, G.J van Amersfoort, J. van Veen, C. Gumfier, A. Wenfink, J, Nieuwenhof, L. Krien, E.j Meilink, E. J. Loge, S. Kranenburg, F. Bosman, H. Schojfes, J. B. Wostman, HWinterink. H.J. van Hummel, O. Jansfen, H. van Galen, B. Geers, E.J. Evers, H Bar enburg , C. Langenberg , J. Smit , D Garts , A. Gartfen , G Schuylenborg , F. Palsfenburg, A. Harmfen, H. Volkers, H.de Vries, IV,Nagelvoort, G.J. Wygman, B. Nagelvoort, R. Hofman , B H. Bobbink, J. van Lintvelt, J, G. Hartog, W, Menfink , J. P. Gerlach, H. J. Teunisfen. Zutphen den 4 Juny 1783 , gerekend door ondergemelte Gecommitt. uit de Burgery , en den 5 dito door gemelte Gecommitt. aan 't Ed. en Eerz. Collegia der Gemeenslieden geëxhibeerc. "tttt Was Zutphen t  i3o6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zot- Was getekend D. Reykders, H. ter ifofl, ilf. P. J3&/7»*, m Welmers, J. % van der Meulen, B. van Rasfelt* L T. de Roller, W. H. Hofman, A. W. Wüli'nck, J. Lnïofs, T. H. van Esfen, J. L. Hafebroek. Het plan van nader adres is door de Gecommitteerdens uit de Burgery , in de zamengeroepene byeenkomt der Burgerye den 4 Juny 1783, medegedeeld en voorgelezen 5 zynde deze lezing voorafgegaan door deze aanfpraak van Gecommitteerdens. WAARDE EN VEELGEAGTE MEDEBURGERS 1 W/y verblyden ons, dat wy heden wederom het V genoegen hebben van U lieden te mogen fpreken, om aan U lieden te betuigen, hoezeer wy ons gelukkig achten, dat onze welmenende en Reeds yverige pogingen , welke wy ter bevordering van dezer Stads Burgeren belangen , en welzyn hebben aangewend, U lieder Goedkeuring verdie-, nen : Dit is voor ons de ftrelendfte belooning, de beste vergelding! dezen maken op onze harten, op ons beftaan , ja op ons leven , dat U lieden ten diende ftaat, zulke indrukfelen, dat wy U lieden kunnen verzekeren, dat wy niets onbeproefd zullen laten, om te beantwoorden aan die billyke en gegronde verwachting, welke Gy lieden goedgunstig van onzen yver hebt. — En ten einde wy hier toe verder in ftaat mogen worden geftelt, hebben vry nodigen dienftig geóórdeeld U lieden, Waarde Medeburgers, thans by den anderen te roepen, om met U lieden te overleggen, en te beraadflagen5 die maatregelen , welke wy gepast en nodig oor- dee-  JAARBOEKEN, Augustus? 1783. 1307 deelen, dat in de tegenwoordige gefteldheid van zaken, dienden werkftellig gemaakt te worden, met eene gegronde hoop, dat U lieder, eu onzer bezadigde pogingen toe herltel van voorrechten, ons allen wettig competeerende , en uit den weg ruiming van de drukkende bezwaren, eens zullen ■worden aar gezien met die Vaderlandlievende en zorgdragende oplettenheid, welke gy lieden, als uitmuntende voorilanders en verdedigers van uwe Regenten, zoo veel recht hebt om te verwachten van"eene Overigheid, welke 't zig voorzeker tot een geluk rekent van te gebieden over Burgers, die, (dank zy der nooit genoeg geprezene Voorzienigheid ,) een waarachtig bezef hebben van devoortreffelyke inlichting van dezer Stads beltier; eene inrichting zoo wys, zoo wel gefchikt, om U lieden te doen begrypen, dat dat beltier alleen ten uwen dienfle, ten uwen oirbaar, ten uwen voordeele, en nut is vastgefteld. Waar tegen het U lieder pligt is, de zulken , aan wien de zorge var zodanig een beltier is bevoolen, met alle liefde et hoogachting te bejegenen , alleu eerbied toe t< dragen, en des noods met 0 lieder aller vermogen, ja met goed en bloed in de aan hun toebetrouwd< wettige magt en waardigheid te behoeden, en t< beveiligen, • in de daad eene gelukkig weder zydfche overeenkomst tusfchen Burgers en hunn Beltierdersl eene overeenkomst, die Vaderlandlie vendeStad-en Burger-Vaders, op de veiligüV e roemwaardiglle wyze in de Roeien der eere beves tigen en verzekeren; wy durven niet twyffelen Waarde Medeburgers, of onze fteeds Geacht Regeerders zullen onze, en U lieder pogingen^e te werk geftelde maatregelen aan dezen onwrikb* re grondfteen van dezer Burgery's ware belange toetfen, en dan voorzeker ontwaarjworden, date proeven van Olieder, en ons beitaan, en hande wyze, in allen opz>?te voldoende zal zyn, om01 ze Regeenng volk men te overtuigen, dat wy alle niet anders beöogen, dan om Hun Ed. Gr. Acht! Xttta « Zot* men. Aanfpr, van Ge* committ, aan de Burgery. 1 » e rt n e K. 1- n h 9  ZüTPHEN. Aanfpr. van Ge committ, aan de Burgery 130S NIEUWE NEDERLANDSCHE op het eerbiedigfte, door de rhV&e Reprefentanten der Burgery, onder het oog te brengen, die middelen, welke, bp de beste en meest voldoende wyze, bet beftaan, tydelyk vermogen, en aanzien van eene brave Burgery kunnen opbeuren en verbeteren.— En fchoon wy tot heden geene blyken hebben mogen zien, dat op onze voortellingen gunftig is ' gelet geworden, zoo moeten wy or;s egter met zodanig een vooruitzigt vleyen, en hier van mogen wy ons verzekert houden, zoo gylieden met ons wilt voortvaren, om met eenen bedaarden en eendragtigen yver, brave en weldenkende Burgers voegende, werkzaam te blyven tor bereiking van billyke en gegronde vorderingen. En dit is onze hartgrondige begeerte , en trnftige bede, waarde Medeburgers! dat'Gy lieden nimmer dac doeleinde uit het oog verliest: dat zonder moderatie, zonder eendragtige en vreedzame ondernemingen, 'ton* nimmer zal gelukken het gewenschte oogmerk te bereiken, waar toe wy, zoo wy in ruste en vrede volharden, van den God des Vredes den Zeegen mogen affmeken en verwagten. Wy hebben 't daarom nodig geöordeelt, om de zuivere en alzints geöodoofde inzigten , die ons allen bezielen, ter onzer zoo hoognodige verdediging tegens verdenkingen, die Gy lieden, die wy niet verdienen, meer en meer aan den dag te leggen: en by onze directe Reprefentanten, de Ed. en lïerz. Heeren Gemeenslieden, het tweede Lid dezer Stads Regeering (welkers Cordaatheid, en getrouwen yver voor U lieder belangen en welzyn reeds genoeg gebleken is,) op het nadrukkelykfte aan te houden, dat Hun Ed. en Eerz. mee ftandvastighei0 mogen voortvaren, om het daarheen te dirigeeren, dat ons begeerde herflel van Privilegiën, en uit den wegruiming van drukkende bezwaaren, hoe eer hoe beter, op eene voor Zutphensch Burgery voldoende wyze, mogen worden by de hand genomen en werkftellig gemaakt. Zie  JAARBOEKEN, Augustus, 17153. 1309 Ziehier veel geachte Mede Burgers! betontWerp van een nader Adres , door on» ten einde voorfz. opgetteld , om aan het Coilegie der Gemeenslieden zonder uitftel, te overhandigen: Wy zullen de eer hebben het zelve aan ü lieden voor te kezen; wy verzoeken U lieder oplettendheid, en Cordate goed-of afkeuring. In val het zelve met U lieder voornemens overeenkomt , en dus uwe goedkeuring verdient, dan verzoeken wy daar van blyken te mogen hebben, die van die kragt en waarde zullen gehouden worden te zvn , als of Gy lieden alle dit nader Adres eigenhandig met Uwe namen haddet ondertekend. Dit Naderaddres van Gecommitteerdens uit de Burgery, in de zaamgeroepene: Vergadering der Burgers, zo als wy gezegd hebben , voorgelezen en goedgekeurd zynde. wierdt den 5 Juny 1783 aan de Gemeenste den overgegeven, en was van dezen inhoud Aan de Edele en Eerzame Heeren Gemeenslieden, uitmaken, de het tweede Lid der Regeeringe van de Stad Zutphen. EDELE EN EERZAME HEEREN! r*te ondergetekende Gecommitteerden uit de Bur V eerv Ber Stad Zutphen, uit naam hunner Cour mittfnteyn, de eer gehad hebbende op der,7 Mq laatstleden, by een kort Adres, a«n U Edele ei Eerzame provifioneel hun genoegen te betuigen. over de possen, door ü hdele en Eerzame, ah hunne directe Representanten, bereids 10 het werj aefteld ter bevorderinge van hunne belangens, doj welke tot hun innig leedwezen door de Relulutic van de Wel Edele Groot Achtbaare Magiftraai Tttt 3 de Zutphen. ' Aanfpr. van Ge committ. aan de Burgery. ïy 1  Zutphen. Nader adres der Burgt ry aan de Ce- meenslieden. 1310 NIEUWE NEDERLANDSCHE dezer Stad, op den 24 April gevallen, wel verre van gefecondt ert te zyn. in tegendeel zeer disgratieus opgevat, en op een wyze, welke de gantfche Waereld frappeeren moet, van de hand gewezen zyn ; vinden zig thars onder de indispenfable verpligtinge; om U Edele en Eerzame hunne bartel yke blydfchap, gepaart met de oprechtfte gevoelens van hoogachtinge , te verzekeren, over de maatregulen door U Edele en Eerzame verder genomen. Immers is bet voor de Ondergetekende en de g n fche weldenkende Burgery geene geringe fatisfactie, re mogen ondervinden, dat U £d. en Eerzame , door hun rechtmatig adres aangewakkert zynde , en -'an de gegrondheid der daar by vei vatte billyke eyfchen volkomen geconvinceert, zig de zaak der Burgery aantrekken, de hunne maken, en dus in der daad tenen als Reprasfentanten des Volks tot derzelver belangens en welvaart te willen medewerken. Dan hoe zeer de Ondergetekende vertrouwen en zig geperfuadeert houden, dat U Edele en Eerzame in de hoedanigheid, by eene gedetailleerde Remonftrantie , niet alleen het aan U Edele en Eerzame Coilegie wettig competerend gezag en auctoriteit, tegens alle contraire fustenues, zullen defendeeren en handhaven, maar ookdebillykheid van der Burgeren grieven, en bezwaaren verdedi» gen, en hunne rechtvaardige zaak na merites bepleiten; hoezeer, zegt men, dit alles de ondergetekende ontflaat van de noodzakelykheid , om by dir nadere Adres de gegrondheid hunner vorderingen en prastenfien in 'tbreede te adftruëeren; zo kunnen zy Ondergetekende evenwel niet ftil zitten, maar vinden zig genoodzaakt, om hunne biliyke gevoeligheid over de aan hun by de aangetogene Magistraats- Refolutie , tegens alle reden"geattribuëerde maliiieufe oogmerken, ja, wat zegt men, direct aangetogene allergruwelykfte en fchandelykite misdaaden, klaaglyk onder 't oog van U Edele ca  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 13» en Eerzame te brengen , en zig daar volkomen voor 't publiek te rechtvaardigen. 1 7v vinden lig daar toe te meer gedrongen, om dafÖvkebëïchuldigirtcen, gemun.eert met de a£S van een Magiftraat W^^f w,„p Conftitut e, Rechten en 1 riviiegien a zer 1 SonkuS, ligtelyk eenen ingang zouden kun , otau OHKunuij,, £. J Burgers onder vermoe- ( nen vinden, en de braave cureert, u den brengen, als of zy wezen"lyk zouden voor hebben de inwendige ruste te ver loren. < Een vermoeden, welk geen eeriyk ha t ongeremarqueert kan met zh dragen, wanneer t zig n ftaat vind, om het zelve op eene gepaste wyze twpdeïleznen en uit den weg te ruimen. h°Denprï'te»nen, fa by *««, zooden buiten- fPDe Ses mar in het ieHe geeoucheeit is, fpn waarlvk. door een overigheid aan hunne unie « Vrïïe&ende Burgers gedaan , ™«j™** egter (dit kunnen zy gerustelyk ftaande houden. ^ÏÏ^boiSfiorigtód hunner pr.tenflen.be, tre^, ha5den de 'ondergetekende gaarne gezien Am Haare Wel Edele Groot Achtb. den billyken voorüag vanU Edele en Eerzame, om eeneCom Se St den haaren te benoemen, ten einde mei SèSmmitSdens van U Edele en.Eerzame: ove de pofitien en eyfchen, by het: Adres vervat , u Conferentie te treden , aanftonds hadden geam pl5mn2s dan hadden zy , ™ het mogelyk was Tttt 4 °i ZUT« HEN. Nader dresder furgery ande }e* neens' ieden. 1 1 » 1  iïia NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Nader adres der Burgery aan de. Gemeenslieden' s « 1 \ i i op eene behoorlyke wyze van alzulke buitenfpo»'' righeden kunnen oyertuigt worden. Dan, zy houden zig verzekert, dat niets minder als eenige buitenfpOTigheid hun kan worden te last gelegt, en dat in tegendeel by een onpartydig onderzoek de gepastheid en gegrondheid van der Burgeren vorderingen en begeertens middag klaar blyken zal. Intusfchen zullen de ondergetekende, welke alle vertrouwen in het beltier van U Ed. en Eerz. hebben, dit pojnt alhier pasfeeren kunnen, en hetzelve aan de diredtie en verdediginge vau U Ed, en Eerz. met alle refpect aanbevelen. Terwyl zy, met relatie tot die zogewilde gedemethreerde, en disrefpectueui'e expresfien, zulJen remarqueren. Dat by aldien al eens kon gezegd worden, dat er in het onderhevige Adres deze of geene fterke paslagie mogt voorkomen , welke in zagter bewoordingen hadde kunnen worden uitgedrukt, dog welke evenwel by *s Magiftraats Refolutie niet fpecificq word aangeduid, dat, zegt men, clan nog de Burgery, dit zy met eerbied gezegt, daar door geenzius zo eene onzagte Corredtie zoude hebben verdiend, maar in tegendeel zulks volgens den aart der liefde aan eenen loffelyken yver voor de goede zaak toegefchreven , en uit dien lioofde wel ongemerkt gepasfeert hadde kunnen worden. Dac egter de Ondergetekende niet kunnen toe[temmen, dat er in dukglt. adres'gevonden word, iet welk maar in 't minfte ofgeringfte in zig bevat, lat ftryden zoude met dien eerbied , welke eik >raaf Burger aan zyne wettige Overigheid altoos 'erfchuldigt is, zelfs dan, wanneer hy, redenen -an doleance vermeend te hebben. Dat zy in tegendeel, het zelve adres nader overagt, en van woord tot woord gewikt en gewogen ebbende* die gerustheid in hun gemoed hebben ' en  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 131g en behouden , dat hetzelve, fchoon op een Cordaten toon, zo als den aart der zaak vorderde, eg-i ter met alle mogelyke decentie is ingeftelt. Dat zy ook tot heden toe niet hebben kunnen ontdekken, dat U Kdele en Eerz. aan wien zulks, geadresfeert is, hetzelve voor gedemefureert en disreipeéiueus hebben opgevat, en daar uit noodwendig moeten concludeeren, dat Haar Wel Ed. Groot Achtb. deze of geene woorden in een ander ligt als de Requestranten befchouwt of daar aan eene explicatie gegeven hebben, welke nimmer door hun bedoelt is. Betreffende nu de tekeninge van dat Adres, willen de Ondergetekende gaarne bekennen , zu'ke onaangenaame reflexien met geene mogelykheid re hebben kunnen verwagien, als by de meergemeke Refolutie op dit fujet gemaakt zyn. Want, wat het getal der Tekenaren belangt, zo is de reden, waarom dit Adres, het welk van de weldenkende Burgers en Ingezetenen eenparig geapprobeerc word, door alle dezelve, het zy "Collegialiter by" Gildens en Compagnien, het zy privatim, niet getekend is geworden, al te bekend, dan dat men daar van by dezen breder gewag zoude behoeven te maaken. Terwyl ook daarenboven tot de legaliteit yan een Adres, hunnes bedunkens, of ten aanzien vac de gegrondheid of ongegrondheid der daar by vervatte fustenues, niets toebrengt, of een kleiner. of grooter gedeelte van het geheele Lichiam hetzelve getekent heeft, of niet; te meer, daar Haai Wel Ed. Gr. Achtb. ook zelfs zonder zodanige adresfen, wanneer zy ontdekken , dat er voorna me abuifen, ftrydig met deConüitutie dezer Mad plaats hadden, zig verpligt zouden moeten reke nen, uit eig'e beweging, en ex Officio, die te re dresfeeren. Dienende wyders omtrent deze reflexie, dat di getal van twee honderd zeven, zedert dien tvd tot 430 nu geaccrefeerc is, het welk grooterzoudi Tttt 5 ge ZüT'HEN. - Nader idres der Burgery lan de 3e- meenste' den. . i.  1314 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Nader air es der Burgery dan de Ge- meenslie den. i ! ] 3 i ( e t i geweest zyn, zo niet deze en geene, door particuliere inzigten , tegens hunne eigene verligtere denkbeelden, daarvan wierden terug gehouden. Ook fchynen Haar Wel Ed. Groot Achtb. omtrent de wyze, op welke veele, en wel de meesten der Requeftranten tot het tekenen van hetzelve zouden gekomen zyn, zeer verkeerdelyk te zyn onderricht; Aangezien het aan niemand tegens zyn zin is opgedrongen, maar elk een gelegenheid gehad heeft, om hetzelve te zien, te lezen en te examineeren, gelyk ook zo verre men weet, door alle werkelyk gefchied is. En hoe zouden er ook, Edele en Eerzame Heeren , eenige inftigatie kunnen te pas komen of nodig zyn tot het tekenen van een Adres, tot herftel van Voorrechten en Privilegiën en tot nader redres van bezwaaren en misbruiken , waar by ieder weldenkend Burger , uit eene natuurlyke relatie tot de Stad, waar van hy de eer heeft een Burger te zyn, zo zeer geïntresfeert is? Hoe kan er, herhaalt men nogmaals, eenige inftigatie te pas komen, daar elk en een ieder, welke met de minfte oplettenheid den zamenïoop van zaken zedert langen tyd opgemerkt heeft, van die abuifen en inkruipfelen ? waar over het idres rouleert, volkomen overtuigt geweest is, ;n dus als een welgeaart Burger met reden daar jver on vergenoegt is geweest? De Ondergetekende houden zig dus van alle liergelyke verdenkingen ontheven, kennen zig vry /an eenige ongepeimitteerde middelen in het werk ;eftelt te hebben, ter berikinge van hunne eerly:e en cordate oogmerken, en vertrouwen, dat U ld. en Eerzame, die daar van voor zig zelfs geieifuadeert zyn , ook eerlang zullen uitwerken, iat Haar Wel Ed. Groot Achtb. dien aangaande ene tegengettelde denkwyze aan den dag leggen, c dus doende de Requestreerendex Burgers in hune gekwetfte reputatie herftelt worden. Dan, wat grond van hope doet zig hier toe voor als  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. W als nos op? daar welgedagte Magiftraat by dedukeementioneerde Refolutie het aan U Edele en Eerz. wettig en ingevolge de aloude Conftitutie competeerend geeag en auftoriteit omtre nt het beftier van Stads zaken, contradiceeren, en itaande houden, dat aan Haar Wel Edele Groot Acntbare alleen en zonder eenige bepaalinge of uitzondennse de Regeeringe dezer Stad zoude toekomen. Wel is waar, dat het Coilegie van Schepenen, bv Privilegie in den Jaare 1190. uocr Gra.f Otto aan de Burgery van Zutphen gegeven, de Wethouderfchap de/er Stad uitmaakt. Maar even waar is het, dat by dat zelfde handvest aan de Burgery word voorbehouden te ftemmen, en in te willigen in alle fchattingen, zynde wel de gewigtiglte tnde Burgery het meest ïnteresfeerende zaken. En dit word nog nader opgeheldert uit de Char. tres aan die van Arnhem Anno 1233, en aan die van Emmerik Anno 1247- gegeven, welke beide op den Leest van het Zutphensch Pnvileg-e vat den Jaare 1190 gefchoeit zyn, wordende ra beide deze woorden gelezen, en elk zalm die geen Jchat tingen nog opborginge maaken, buiten der Borgeret ^In'cEmmeriksch privilegie ftaat, dat den Gravt zodanig iets niet doen zal, 't welk dan te kennel eeefe, dat geene fchattingen of opborginge mogei gemaakt en gedaan worden buiten fpeciaal conien of inwilliginge in dezelve door de gantfche Burge ry of hunne direöe Reprasfentanten. De Graven van Zutphen konden of mogten 00] niet tot nadeel van de geheele Burgery alle rechte: aan een Schepen - Coilegie overgeven, gelyk z ook net hebben gedaan, zynde voornamendy k hu oot-merk geweest om een goede rechtoeffenend magt tot welzyn van de Burgerye aan te ftellen gelyk uit de hittorie van dien tyd is na te fpeuren De Ondergetekende zouden hier menigvuldig ©n wraakbare gronden tot ftavinge van het alou Zutphen, Nader var es der Bargery aan de Gemeens He den. 1 ( i 1 t C l 1 •> e I  1316* NIEUWE NEDERLANDS CHE Zot- puen. Nader adres der Burgery aan de Ge meenslieden» i j l ] 1 1 i ( s 2 v d ti beftaan van U Ed. en Eerz Coilegie kunnen aanvoeren , zo zy zig ni t verzekert hielden , dat ü Edele en Eerzame zelve dit point met den grootRen yver zullen op zig nemen, hun gezag en auctoriteit op eene behoorlyke wyze doen gelden en buiten al!e contrad ctie Rellen. Zy zullen ziy dan liever bepaal en tot een ftuk, der Burgery dirtct aangaande, beftaande namenclyk hier in, dat Haar Wel Ed. Gr. Aclitb. hun hebben gelieven te lasten te leggen, dat zy door hun gedrag in dezen gehouden zig zouden misgrepen hebben aan 'r Lands Hoogheid recht en gerechtigheid, en ook in allen gevalle daar voor refponfabel zyn en blyven. Waarlyk eene allervehementfle befchuldiginge, beter convenieerde aan eenige Rebellen, dan aan de Vredelievende en zagtzinnige Burgers van Zutphen, welke moeds en deugds genoeg hebben, om hunne verdonkerde voorrechten op eene betamelyke wyze voor zig zeiven en hunne Medeburgerea te herroepen. Eene befchuldiging alleen voortvloeiende uit die periode van het Adres, waar by Requestrancen gezegt hebben, dat zy het Reglement op de Regeeringe van I750, in allen deele niet voor wettig kunnen houden. Welke in dier voegen word opgevat, als of men laar mede ten doelwit hadde, om de tegenwoordige Regeerinjisform te renverfeeren. Hoe ongunstig deze interpretatie is, kan uit het lader Advys der drie gedisfentieert hebbende Heeen Burgemtesteren, Verftege, de Rode van Heeceren , en van der Capellen tot Rysfelt , duideyk worden afgeleid, welke Heeren, fchoon zig laar over niet breedvoerig uitlatende, egter tonen ulke kwade oogmerken aan hunne Medeburgeren onder voldi.-grnde redenen niet te kunnen aanrryven , maar er opentlyk voor uit te komen , it zodanige gedagten van de Burgery geenzins ! praefumeeren zyn. De  JAARBOEKEN, Augustus, 17^ *8f* De Ondergetekende geven dan ook aan de onpartydige waereld in bedenkinge , of uit dat gezegde, dat zy het Reglement van 1750, in allen deele •niet voor wettig kunnen houden, immer met eenigen fchyn kan worden gea^gumenteert, dat zy het zei ve even daar door geheel voor niet verpltgtende hiel- 46 Dit immers is nooit in de gedagten van de Burgery opgekomen. - Dan om alle agterdogt, welke by den een of ander omtrent dit gewigtige en zo verre uitziende point nog mogt relideeren, of ten minften voorgewerd worden, weg te ruimen, zo vinden zig de Ondertekende te rade, uit den raam der gantlcbe setekent hebbende Burgery hunne waare meemnge en intentie aan den dag te leggen , en opentlyk voor de waereld te declareeren. Dat hunne bedoelinge met die aangehaalde periode niet anders geweest is, en ook als nog mei anders is, dan dat zy den laatften Articul van hei Reglement op de Regeeringe van den Jaare 1750 niet voor wettig konden houden, gelyk zyzondei de minfte lchroom blyven verklaren, dat zy den zeiven nooit voor wettig konnen erkennen, ah ftryhg en onbeftaanbaar met de Hoogheid ei Souverainheii dezer Provintie, voorts de particu liere Steden en Landen van dien. Nademaal nimmer aan een Stadhouder kan wor den toegeftaan, de volle magt en faculteit, on na zyn goedvinden zo duk en menigmaal, als ne aan Hoogstdenzelven zal behagen , een Gronü reglemertna willekeur te veranderen, en te ver meerderen en dus doende zyn eigen Souverain d wetten voor te fchryven. Trouwens, 'tis eene bekende zaak, dat, war neer de vorige Heer Erfftadhouder Willem c Vierde Hoogstloflyker Memorie in den Jaare 175 c het Erfftadhouderfchap dezer Provincie aanvaardt Hoogstdenzelven heeft verklaart het zelve aan t neemen op den voet van zyn Voorzaat Willem t De Zutphen. Nader adres der Burgery aan de Gemeenslieden. 1 l t e 'e e k  13 iS NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Nader adres der Burgery aan c!e Gemeenslieden. J i i 1 Derde, en op hec Reglement der Regeeringe van Dat, na dat Hoogstdenzelven het Erfftadhouderlchap alzo hadde aangenomen, naderhand dien laatften Articul , welke niet by het Reglement van 1675. gevonden word, 'er by gevoegd is. De Ondergetekende zullen, om in geene hatelykheden te vervallen, alhier niet ophalen, hoe en op wat wyze dien laatften Articul daar by is gekomen, maar alleenlyk reflecïeeren. Dac, gelyk het van ouds af als eene onverbeterlyke wet gehouden en geöbferveert is geworden, dat by de veranderinge van een fundamenteele Regeencgsform die wetten op het plegtigfte door het geheele Lichaam der Burgery wierden onderzogt en aangenomen , het teffens wat reldkundig is, dat gezegde Reglement van 1750. nooit door het Lichaam der Burgery in Gilden en Compagnien is aangenomen en. bekragcigc, en dus zoude kunnen gezegd worden tot heden van geen verbindende kragt voor de Burgery geweest te zyn. Dat het daar en boven ook voor eene notoire misvattinge moet worden aangemerkt , dat den Burger-eed, inhoudende, dat hy den Furstendom Gelre en Graaffchap Zutphen trouw en gehold zyn zal, teffens zouce mlluiten eene Obfervantie van liet Reglement van 1750. alzo dien eed lang voor iat Reglemert en dat van 1*75. geëxceert heeft, ;n ook geene ampliatoire Refolutie daar omtrent aekend of te vinden is. Uit al het welke dan de Requestreerende Burgers mogen befluiten, dat gez. laatfte Articul van iet Reglement op de Regeering van 1750, als op dg zelfs onbeftaanbaar zynde, van dien a3rt en latuur is, dat zy met het grootfte recht mogen leggen , het aangetogene Reglement van i7fo. in illen deelen niet voor wettig te kunnen houden. Blyvende evenwel de Burgery altoos in de welneenendfte fentimenten, en durven de Onderge-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 13*9 tekende verzekeren, dat. zy alle met zodanige Vaderlandslievende gevoelens bezielt zyn, dat zyde p wettige dat is de waare conftitutioneele forme van Regeering, gegrond op 's Volks welzyn, duureekogte Vryheid en Privilegiën, te gelyk met het & Eri ftadhouderfchap, het Doorluchtig Huis van Oran-1 Se opgedragen, fteeds met goed en bloed zullen t helpen maintineeren, verdeedigen en handhaven. < Waarom zy ook vertrouwen , en zich van de 1 jeouiteit van den Heere Erfftadhouder billykoyer- < reed houden, dat aan zyde van Hoogstdenzelven verzekerende blyken zuilen gegeven worden, om de goede Burgery en Ingezetenen by hunne oude Voorrechten en Privilegiën met al deszelfs gezag en vermogen, te zullen helpen maintineeren, en dat Hoogstdenzelven by het geene hem coor het Reglement op'de Regeeringe wettig is overgegeven daar aan geene alteratie zal toebrengen, maar al hét geene daar by is geftatueert, heilig m obfervantie houden, met overlatinge van al dat geene, 't welk daar by niet nominatim aan Hoogstdenzelven gedemandeert is, ter befchikkinge van die geene, welke, daar toe van ouds berechtigt zyn geweest. c De Ondergetekende dan het gunt voorfz. genoeg achtende, om de Burgery, van die door Hun Wel Ed. Groot Achtb. aan hun te last gelegde enorme misdaad volledig te Juftificeeren , kunnen niet voorby al verders omtrent de derde reflectie by de Refolutie voorkomende aan te merken. Dat het hun inwendig grieft, dat Haar Wel Edele Groot Achtbaare almede voor een reden opgeven, waarom dezelve niet metü Edele en Eerzame over de Poinaen by 't Adres voorkomende in een Commisforiaal konden treden; '. ^ Dat zy Requesteranten Hun Wel Edele Uroot Achtbare zouden gefletrisfeert hebben, door hun ne rondborstige uitdrukkinge, ten opzichte van de Refolutien-boeken» Protocollen en Papieren aa^ ZOTó HKN. Nader dresder iurgery ;ande 2e- neenslit' kn, f  Zot. phen. Nader adres der Èurgery aan de Gemeenste*den i i *320 NIEUWE NEDERLANDSGHE U Edele en Eerz. Coilegie in den Jare 1717 ontnomen. Zy verklaren by dezen openhartig , dat zy door die der Requeste gebezigde woorden niets minder dan eenige fletrisiure aan de tegenwoordige Heeren Leden yan de Magiltraat beoogd hebben, eelvk ook zelfs de prefumtie van een dergelyk kwaadaartig desfein niet ligt by iemand zal opkomen. Edog zy hebben als eene overbekende waarheid geaccepteert, dat de toenmalige Heeren van de JVlagiflraat (het zy met eerbied gezegd), het Col, legie der Gemeenslieden des tyds behandelt hebben, op eene wyze, die zekerlyk ongehoort en zeer illegiaal is. Het is immers eene Conflante overleveringe dat de Refolutien - boeken , Protocollen en Papieren van U Edele en Eerz. Coilegie niet zyn weggenomen van het huis van den Scriba Maas maar wel uit der Gemeenslieden Cantzellary, Het geen ook by zeker Request aan Zyne Doorlugtige Hoogheid Willem de Vierde Glor. Geda°r in den Jare 1748. uit naam van de geheele Burgery overgegeven, in het tweede point voorkomt; waar by gezegt word , dat de Papieren den Gemeentsluiden zyn ontvreemd en wel door Gerechtsdienaaren afgenomen. Met hoedanige pofitie doch ter dier tyd niemand by zyne Doorluchtige Hoogheid zoude hebben durven voor den dag komen , zo niet ieder een ' n deze Stad daar van bewust en overtuigd was geweest. 0 En dit word ten hoogden waarfchynelyk, als men in confideratie neemt, dit geen Scriba zo veele Refolutie - boeken en Protocollen aan zyn buis kon, veel min mogt hebben, als blykbaar is, lat U Edele en Eerzame Coilegie in eigendom lebben bezeten, dewyl dat Coilegie van aloude :yden geexifteert hebbende, zeer zeker baare boeten moet hebben gehad, waar zy niet zo als tegen-  JAARBOEKEN, djigustus, 1783. 1301 genwoordig alleenlyk de boetens der abfente leden hebben behoeven aan te tekenen, maar waarin de gewigtigfte zaken, waarover zy met cte Magiftraat delibereerden, genoteerd wierden. En gefupponeert eens voor een moment, dat de Refolutieboeken aan het huis van den Scriba Maas waren gevonden, zoude dan de Burgery evenwel niet met het grootfte recht kunnen zeggen, dat het Coilegie der Gemeenslieden descyds niet legaal be handeld is ? De beantwoordinge dezer vraag laten de Onder, getekende aan U Edele Eerzame over, in volkomen fiducie, dat U Edele en Eerz. niet in gebreken zullen blyven, deaffirmative van dien te beweeren en ten duidelykften te betoogen. En hier mede overgaande tot de vierde refïexie by de dukglte. Refolutie voorkomende, zo ver meenen de Ondergetekende, voorbehoudens allen verfchuldigden eerbied, te mogen zeggen,dat het argument door Hun Wel Ed. Gr. Achtb. uit eene en andere allegatie van het Reglement of Conven. tie van den Jaare 1705. ter Requeste voorkomen, de, getrokken, nooit kan worden goedgemaakt. Want hoe is het te fupponeren, dat de Burgery de Conftitutie van Reeeering, by dat Reglement bepaald, wederom zouden willen invoeren; en te gelyker tyd ten fterkften infteien, op de exacle nalevinge van het Reglement van 1750, gelyk zy bj, hun Adres op differente plaatzen gedaan hebben: Dit zoude immers de ongerymdheid zelve zyn. Daar de Regeeringsform by het eerfte Reglement gereguleert by het laatstgen. verandert, en ce beltellinee daar van aan den Heere Erfftadhouder is opgedragen, welks ftridte obfervamie de Burgery vordert, zo kan immers gez. Burgery niet meet praetenderen, dat het eerstgen. Reglement ten op. zigte van de Regeeringsform, word nageleefd ec agtervolgt. Trouwens, dat dit de intentie der Requeftran. ten niet is, word buiten alle contradictie gefteld V v v v dopj Zot- r-hen. Nader adres der Burgery aan de Ge meensih' den.  i3&! NIEUWE NEDERLANDSCHE Zutphen. Nader adres der Burgery aan de Ge- meenslieden. door derzelver rondborftig declaratoir hier vorens met meerderen vermeld. Invoegen dan de futtenue der Requeftranten ten aanzien van dat Reglement van 1705. niet verder kan getrokken worden, als dat den inhoud van het hetzelve voor zo verre niet door het thans vigererd Regeerings-Reglement vah 1750 geabrogeert of verandert, 'en voor zo verre het zelve op privilegiën , wiliekeuren, of wel hergebragte gewoonten gegrond is, effeér mot t forteeren. En in dien zin, met uitfluitinge NB. van alzulke Articulen, welke de fonn van Regeeringe betreffen, vernemen de Ondergetekende, dat gez. Reglement van 1705. niet kun of behoeft gereïntroduceert te worden , maar in tegendeel moet worden gerekend tot heden toe in obfervantie gebleven te zyn. De Ondergetekende dan in qualiteit als boven, zig zelve en hunne Committenten door het gunt voorfz. van alle zodanige misdadige oogmerken, als hun by Refolutie van de Wel Ed. Gr. Achtb. Magiftraat van den 24. April jongstleden zo onverdiend worden te last gelegd, als mede van het disrefpedt, waaraan zy zig jegens Hun Wel Ed. Gr. Achtb., welke zy als het eerfte Lid hunner Regeeringe fteeds den verfchuldigden eerbied hopen toe te dragen, zouden hebben fchuldig gemaakt, volkomen gejuftificeert en gezuiverd houdende, verlaten zig voor 't overige met alle tranquiliteit op den loffelyken yver en vigilantie van U Edele en Eerzaame, ter handhavinge hunner rechtvaardige en geenzints extravageerende eisfehen, in die billyke verwagtinge, dat, gelyk U Wel Ed. en Eerz. daar van reeds aan de goede Burgery zo aangenaame en bemoedigende blyketl hebben gegeven, O Edele en Eerzaame daar in met alle ftandvastigheid volharden en de Burgery binnen kort door eclatante preuves, zo wel van UEd. en Eerzaame activiteit, als welmeenende intentie tot herftel van Stadsrechten en Privilegiën en redres van bezwaren en  JAARBOEKEN, Aagy^us, 1783. 3333 en misbruiken overtuigen zullen, en dat zulks dan ook van dat gewenschte effect zal bevonden worden, dat de goede Burgery zig eerlang over de vervullinge van hunne rechtmatige verlangens en begeertens zal kunnen verblyden. (was getekend) D.Reynders, H. ter Hall, M. P. Hlsfink, W. Weimers, jf. J. van der Meulen, B. van Hasfelt, L. T. de Roller, IV. H. Hofman, A. W. IVillinck, J.Lulofs, T. H. van Esfen, J. L. Hafebroek. Wy zagen hier den «a dezer eenen geweldigen brand op deVeluwe, en meenden, dat een of ander dorp geheel door de vlammen vernield wierdt; maar naderhand vernamen wy, dat de drooge Heide, door welk toeval weet men niet, op verfcheidene plaatfen in brand was geraakt, en een zeer groote ftreek tot op een uur van Hattem was verteerd, dewyl op veele plaatfen de gewoone afgraavingen het vuur niet konden fluiten t een ongeval, dat in veele oorden allerverfchrikkelykst was om te aanfchouwen. Den 5den vernam men , dat een onweder, op den 3 dezer, verzeld van een geweldigen wind en hagel, groote verwoestingen hadt aangeregt, van Vilvorden af tot Aalten in de Graaffchap, waar een menigte huizen ett meer dan duizend boomen waren omgewaaid, of uit den grond gerukt. Den 7, 5s morgens, viel 'er een alierzwaarfte donderflagin deze Stad, dieegter geen nadeeldeedt» Vyvv 2 ah Zon*  «*24 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zut- PHEM. alleen liet dezelve niby het kruis van de Nieuwe Stads Kerk-Tooren een dikken rook aster. Kort daarna wierdt een huis onder Gorfel door het onweder geraakt en verteerd. Wy vernemen ook van Doesburg, dat de afleider , aan den hoogen Stads toren gemaakt, reeds een goed uitwerkzel gedaan heelt. Aan verfcheidene aanzenlyke huizen buiten deze Stad heeft men mede zulke afleiders toegefteld,en zommiger punten heeft men reeds 's avonds, ten blyke van goede werking,als in vuur zien ftaan. Arnhem. De roode loop of persloop, heeft zo hier in deze Stad, als te Nymegen en op andere plaatfen, fterk gewoed. Deze plaag blyft nog aanhouden; egter worden nogveelen van dezelve herfteld, maar komen langzaam weder tot voorige gezondheid en kragten. Behalven deze bezoeking, heeft nog eene andere niet min gedugte, plaats gehad; namelyk eene fterke beweging van opfchudding; waar van wy het verllag volgends de geloofwaardigfte berigten zullen mededeelen. Deze oplchudding heeft zynen eerften oorfprong in den aanleg van een nieuw kerkhof buiten de ftad; het welk daarom gefchied was, omdat het oude kerkhof in de itad by de groote Kerk door den Magiftraat aan eenen ryken Jood, Meyer genaamd, die by de groote kerk een pragtig huis gebouwd hadt, en dat kerkhof tot eea voorplyn, of ge-  JAARBOEKEN, Auguttut, 1783» W gedeelte van zyn voorplyn voor zyn huia■ Aw*lehoefde, was afgedaan, en overgegeven.hem. De vermoedens, het zy met of zonder grond, zvn verfpreid, dat die afftand voornamelyk bewerkt was door een voornaam regeermgsperfoon, die veel geld aan dien ryken Jood fchuldig was. Den 0. Augustus 1782. deeden de Heeren van de regeering by eene Publicatie, die met eenparige ftemmen der aanwezende leden genomen was , afkondigen; dat de Magiftraat de Ingezetenen aanmaande , om zig van de nieuwe begraafplaats, buiten de Stad daartoe aangelegd, en met eene behoorlyke muur omringd, tot berging der lyken te bedienen, en wyders dat de ivken der Diakonie dodên, aan de thans heerlchende ziekte van de Roodeloop geftorven, aldaar insgelyks zoude worden begraven, ten einde, was het mogelyk, onder Gods zegen verdere befmettang in de Stad voor te komen. Zie hier dat befluit zeiven. ExtraB uit het Publicatie' boek der Stad Arnhem. Bureemeesteren, Scheepenen en Raad der Stad Sm , metleedweefen bevindende , dat de thans alhier grasferende ziekte van Roode Loop daRe vk vermeerdert, en niets onbeproefc zoekende te haten, het welk onder Gods Zeegen zoude kunnen dienstbaar weezen, om de befmettmge: van dien, zoo veel doenlyk, voor te ^men, vo_ rtsm aanm'erkinge genomen zynde hoe nadeelig ten dezen opzigte de Lugt van de doode: Lyker.aan .0 daane ziekte overleeden, inzonderheid by^j** Vvvv 3 &eD>"  3 Arnhem. Befl. om de lyken Op een luitenkerkhofte hegraven. i £ C c r l \ x t t 1 3*6" NIEUWE NEDERLANDSCHE genswoordige hitte, geöordeelt word, hebben na gehoudene delineratie goedgevonden te bepaalen, en te ordonneeren, zoo als gefchied mits dezen, dat voorfchreeve Lyken ten fpoedigften met alle de aanhebbende Kleederen zuilen moeten worden gekist, voons binnen vier en twintig uuren, of na omftandigheid ten langften binnen twee maal vier en twintig uuren, ter aarde befteld zullen worden; Zoo a's ook wyders Haar Wel Edele Groot Achtbaare geconfidereert hebbende, de noodzaakelykheid van aiie mogelyke voorzieninge, ten einde de Lugt door het begraaven vau al te veel Lyken in de Kerken, als meede op het St. Jans Kerkhof niet werde geinfecteert, hebben goedgevonden by dezen aan een iegelyk te ad vérfeeren, dat het Kerkhof of wel de begraafplaats, welke met een heilzaam oogmerk van Stadsweegen, buiten de Velperpoort tusfchen de hooven aldaar aangelegt, en thans volkomen gereed en in behoorlyke ftaat is, door delngezeetenen van deze Stad van nu af aan zal kunnen gebruikt worden, om aldaar hunne naabeftaande, welke niet ïlleen in de tegenswoordige tyd, maar ook in het vervolg overlyden, ter begravenis te beforgen. En dat Haar W7elEdele Groot Achtbaare, wel ?erre, dac dezelve als een plaats van minderconïderatie zoude willen aangezien hebben, of dat ulks tot eenige decline van de overleedene of erzelver vrienden verftrekken zoude, in teegeneel zulks by dezen als pryswaardig nuttig en ienstig recommandeeren , en te gelyk declareeen van die geene, welke daar van gebruik maaen , te zullen befenouwen als uit een principe an liefde tot het algemeene best van de Stad, perkzaam geweest te zyn. En mitsdien dezelve tegens alle ohvermoedelyke caangenaame gevolgen, welke dieswegens mog, en worden gevreest, in de Protectie van Haar Vel Edele Groot Achtbaare te neemen. Alles onder voorbehoud van zodaane nadere maat-  JAARBOEKEN, Augustus» 1783. 131} maatregulen, als Haar Wel Edele Groot Achtbaare in de tegenswoordige bekcmmerlyke tyds omItandigheden verder noodzaakelyk mogten oor- Terwyl immiddds Haar Wel Edele Groot Achtbaare, uit hoofde van diezelve confideratie, als mede ter zaake op St. Jans Kerkhof wemrg plaats voor Lyken meer overig is, hebben vastgefUld er bepaald, zoo ais gefchied mits de/en, dat van nu voortaan die geene, welke van de Diaconie zu onderfteund ceworden en komen te overlyden, or de voo>aangetogene begraafplaats ter aarde zu! len worden befteld. (Onder flond) Gepubliceert den a Aug. 1783. ( was getekend) A. van Raa-ï ( Lager JlonÉ) Pro Vero Extracïu. (was getekend) Bern. Joh. Hoff, Secrei De afkondiging van dit befluit verwekt terftond eenig gemor onder zommigen de Ingezetenen, die het oude kerkhof by d groote kerk wilden herfteld hebben; welk gc mor egter fpoedig geftilt werdt. De Gemeei te eene Vergadering belegd hebbende, g: aan den Heer voorzittende Burgemeester 1 kennen, dat zy, fchoon niet uit eigene b< weging, maar op fterke aandoening van dri y wv 4 ti{ Arn. hem. Be/1, om de lyken op een buiten' kerkhof te bigraven. 1 e. r e 1- f | t ;e  1328 NIEUWE JNEDERLANDSCHE /\rn- iem. 1 i j J < I I f C tige Lieden, en zonder zulks goed te keuren, moesten aandringen op de intrekking van voorsz. Refolutie; dat zy egter het Gemeen verder zou zien in rust te houden; maar dat men vreesde, dat deze nieuwe Ordonnantie nadeelige gevolgen zou kunnen hebben. Onderwyl fchynt de bovengem. Publicatie alleen een bevel te vervatten nopens de Diakonie - Doden; en omtrend de overige Ingezetenen alleen eene opwekking, en aanrading, zonder bevel. Hier op gebeurde het, dat Saturdag den a dezer, eene vrouw, wier man Sergeant van de Krygsbezetting was, moest begraven worden. De bevelhebber van de krygsbezetting, Collonel Quaadt, gaf, met voorkennis der regeering, aanftonds last, om het lyk van die Vrouw, des avonds ten agt aure op het Nieuwe Kerkhof ter aarde te heitellen ; terwyl intusfchen de Gemeente by tanhoudenheid verzogt, dat de Publicatie nogt worden ingetrokken; doch te vergeefs, tlzo de Magiftraat meende reden te hebben ran zulks te weigeren. Dog hier op de opchuddingen toegenomen zynde, kwam de ;anfche krygsbezetting in de wapenen, en het stadhuis werd door de zeiven, zo wel Paard erolk als Voetvolk, bezet, en dezen gelast met cherp te laden, het geen eene algemeene mtroering te weeg bragt. Veelen oordeel- % len, dat het den Burgeren en geenzints den * Militairen toekwam om de Overheid te be:hermen. Dan de Krygsraad der Burgery ezerStad, hierover geraadpleegd hebbende', be-  JAARBOEKENAugustus, 1783. 1329 befloot, aan de Heeren van den Magiftraat den dienst der Burgery aan te bieden, en te verzoeken , dat dezen de Militairen mogten aflos,fen, en zeiven Hun Wel Ed. Gr. Achtb. bewaren; welke aanbieding door den Magiftraat wierd aangenomen. Het eerfte Vaandel Burgeren kwam hierop ten vyf uuren in volle orde aantrekken; terwyl de vyf overigen zig intusfchen gereed hielden, om af tewagten, of de Militairen hunnen post gewillig verlaten zouden. Dog zo dra de Militairen dit Burger-Vaandel in het oog kregen, bewezen zy hetzelve alle eere, gaven "hunnen post goedwillig over, en wierden beleefdelyk bedankt, waarna zy terftond aftrokken. Maar zie wat daarop gebeurde. De Bevelhebber van 't krygsvolk gaf Zondag avond, den 3 dezer, bevel, om het gemelde lykvandie Sergeants Vrouw, door gewapend krygsvolk vergezeld, buiten op het kerkhof te begraven, 't welk dan ook gefchiedde. Hy liet toen het graf den ganbewaren, om dus den volgenden middag toe fchen nagt tot voor te komen, dat men het lyk niet daar uit zou haaien. 's Nagts van Zondag op Maandag werden 'er door het Gemeen veele baldadigheden en buitenfporigheden bedreven, en by verfcheidene leden van den Magiftraat de glazen in geliagen. Het welk by de meerderheid der regeering zo groot eene indruk maakte, dat men beftoot om de Publicatie van den 2 Augustus in te trekken. Zie hier dat befluit zeiven. Vvvv 5 Ex- AlWHEM.  1333 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Intrekking van Publ. van 2 Aug. Dit voldeedt egter het Gemeen niet, het welk naar mate men het toegeeft, haare eisfchen vergroot, en wel ras waant zelve te mogen den baas fpeelen. Dus ging een geheele hoop Volks dien Maandag middag naar buiten,rukte de yzeren hekkens van't Nieuwe Kerkhof open, haalde het Lyk weder uit het graf, en droeg het onder een geduurig hoezee de Stad rond, tot voor het huis van den Commandant of Bevelhebber. Alle de klokken wierden midlerwyl geluid, en het Lyk vervolgens in de St. JansKerk op nieuw begraven. Na deze verrigting, ging een talryke fchaai; Extract uit het Publicatie* Boek der Stad Ambem. Burgemeesteren Scheepenen en Riad der Stad Arnhem hebben na gehoudene deliberatie goedgevonden, om dat gedeelte van derzelver Puoiicarie van den 2 dezes, waar by is vastgefteld, dat de Lyken der Diaconie-dooden op de begraafplaats buiten de Velper poorc ter aarde zouden worden befteld, om redenen in te trekken, zo als zulks gefchied mits dezen; Wordende daar van tot een ieders narigt by dezen kennis gegeeven. Gepubliceerc den 4 Augustus 1783. (was getekend) A. van raay. Pro vero extraftu. Bern. Jou, Hoff. Secretaris.  J A AR B OE KEN, Augustus, 17?3« 1331 fchaar, meest uit jongens en vrouwlieden be ftaande, weder naar het Buiten kerkhof, ra myde de muuren daar van omverre, ei droeg de yzeren hekken, die al vry zwaa: waren, de Stad in, leidde die voor di deur van den voorn. Jood neder, en Het vervolgends aan de huizen geld vragen voo deze dappere verrigtingen. Het Gemeen was nog tegen de krygsbe i zetting verbitterd, om het weigeren van d< I krygsgroet by het uittrekken der Burgery on ; af te vuur en. Onderwyl heeft het Gemeen zeer veeli baldadigheden uitgerigt, en Sondag ayont by den Plaats Majoor Zwart de glazen inge flagen en ook de houten raamen uitgerukt. Dingsdag den 5 was er wederom nieu we opfchudding. Het gerugt hadt zi| verfpreid, dat bevel gegeven was aan he krygsvolk te Nymegen, om naar Arnhem t< trekken, ten einde daar de muitery te beteu j gelen. Hier op begaf zig de Heer Bekking met eenige andere tot den voorzittende Burge i meester van Hamel, ten huize van den Bur gemeester Pronk, en vroeg of die Heerei Ij iets wisten van den komst van krygsvolk vai Nymegen. Deze Heeren verklaard hebbende niets daar van te weeten, was men even we nog niet volkomen gerust. De Kapteins de: . Schutteryen vergaderden, en zonden, me ] voorkennis der meerderheid van de Magi ' ftr»at, hunne manfchappen naar den Rhyn ' brugge en de Veeren, om daar post te vat ïten, terwyl men alle ponten en booten aai 4zzs . Arnï . hem', j » r 1 l > » 1 1 » f l  333* NIEUWE NEDERLANDSCHK Arn hem* deze zyde deedt leggen en de fchipbrug deedt afbreeken. Echter is by de uitkomst gebleken , dat de vrees voor krygsvolk van Nymege ydel en ongegrond is geweest. Verders hebben deze opfchuddingen, die zommigen raeenen, dat zouden aangeftookt zyn geweest, geen verdere gevolgen gehad, als dat de twee. BurgemeestereniV 5 » 1 S t » e e a u n it e ;t  Arn- Hl-.M. Protesi van den Burgemr. H. iirantferi tegen de intrekking enz. j i i J i i \ \ t t II »1 h 1334 NIEUWE NEDERLANDSCHE niet^ anders was overgegaan, dan uit goede enzuive e mugten om het weiwezen vandegütad en des- -en 5JSS Bor*erer\en te bevorderen -en dezelve voor verdere en grotere onheilen, die uit het begraven van befmettelyke lyken binnen de Stads muuren noodwendig by voortduring der gras[erende ziekte moesten profluerer/, z0 veel moge- laytene en e^,efhelHyke ™^ghdd kwam ZTe laren en am te raden, te bevryden, zonder dat de daarby gemaakte bepalinge-omtrent de lyken der Diaconie armen, eenige gegronde reden rot misnoegen zoude kunnen aan de hand geven confidereert, de Magiftraat van alle welmenende teeVegtgea3rde ingezetenen niet aSSS hebbende kunnen verwagten, dan dat die uit zS vaniTSK' Z°°,Wel van de goede oogmerken5 van de Magiftraat als van de nuttigheid van de zaak zelfs, zeer genegen zoude worden bevon- van hT» l0t- harr C,gen be>"m *™ "erneent hadde ten opfigte van defelve zig te kun- ISmPn'6^1110^ vergenoegenmet een bloote,dog velmenende, exhortatie, die de voorfchr billvk^ 'erwagtingalleflnts moest juftificeeren, daar noS ans ten opfigte van de Diaconie armen, we?ke net van haar zelfs of van haare vrienden, we ke .wamen na te hten, kwamen te dependerenT nog an w,ens keuze het mitsdien konde afhangen? 2,™ °P wat wyze zouden moeten worden egraven, maar die aan het opligt van de armen- be-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783* '335 beforgers, wa^en gcfubordineert, waaromtrent niemand, zoo den ondergefchr. vertrouwt, dei fuperdirecYe aan de Magiftraat zal contefteerenen aan we'ke overlulks de finale bepalingc van de begraafplaats voor zulke perfonen, die by haar leven j van 't publicq zyn onderhouden, en op wiens kos- l ten na haar dood ter aarde worden Afleid, compe-» teert, gelyk ook niet alleen in alle of de meestej fteden daai em goede Politie regeert, tot-deriel- i ver begraving byfondere plaatftn zyn geasfigneert, maar ook altvd ce voren zoodane ondeifcheid tus-, fehen zulke van de armen onderhouden wordende perfonen en andere ingezetenen ,hier ter ftedeheeft plaats tehad , als zynde de eerstgemelde op de Kerkhoven binnen de Stad en wel op een byzonder uur en op een byzondere wyze als andere perloonen begraven geworden, en daar en tegens aan de laatfte ce vrye faculteit gelaten, om hare lyken te kunnen begraven, diar en op zoo een wyze als zy zouden mogen goedvinden , invoegen , dar hier omtrent zelfs door het nemen der voorfchr. Kelolutie geen de minfte nieuwigheid, die eenig befwaar voor de Ingezetenen konde importeren, was geintroduceert, hoe wel ook, al was't zelfs, dat de Magiftraat zig tot het ftellen en bepalen van eenige ongewoone ordres en prascautien in zulke b' kommerlyke omftandigheden van eene woedende befmettelyke ziekte genoodzaakt hadde geilen, dit nooit konde Wettigen een onderneming van brave en getrouwe Borgeren en Ingezetenen cm hg daar tegens aan te kanten, maar veel eer defelve behoorde aantezetten , om de goede voorzorge van haare wettige Overheid tot welwezen van hare Ingezetenen met dankbaarheid te erkennen, en daar in met alle gehoorzaamheid en een gewillige onderwerping te berusten. En anderdeels, omdat, gelyk na het begrip van den oudergefch. een cordate Regeering nooit in hare handelingen behoort te flucfueeren, nog van 't geen eens na rype en ferieufc deliberatie om goe- de Arn. :em. Protest an den iurgeir. H. 'rantfen egen de 'ntrek'dng enz.  :|3ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Ars- hem. "' Protest van den Burgeinr. H. Brantfei tegen di intrekkir,g enz de en wettige redenen beeft gerefolveert, ligtelyk af te gaan , veel min fig door hare Onderdanen de wet te lat-n voorlchryven, en figof door bedreigingen te laten intimideren, of door geweldadige ondernemingen te laten dwingen, alfoo ook te min. der reden fig alhier kwam voor te doen, om van de genomene Refolutie af te gaan, en die buiten i erTecl te ftellen , daar zulks door een tomeloze menigte van volk buiten twyffel, door kwalyk geïntentioneerde lieden onder andere bedoelingen^ ge,Iyk de ondervinding van agteren niet dan te zeer heeft doen zien, daar toe aangemoedigt en gefouteneert, wierd gevordert, en men het onbetamelyke middel van geweld zogt jn te voeren, om de Magiftraat daar toe te noodzaken, maar integendeel 't zelve na 't oordeel van de ondersefch., te meer tot een motief voor de Magiftraat hadde behoren te verftrekken, om figby haar wettig gezag en aucforiteit te maintineren , en daar van tot beteugeling van zulke licentieufe behandelinge en ondernemingen aebruik te maken, en de nodige middelen by de hand te nemen en dadelyk te emploieeren, w< 1 verftaande nogtans, dat den ondergelen, geen aidere middelen in deeze heeft be. oogt, dan die de wett.n deefer Landen kwamen voor te fchryven, en welk hy voor fig vermeende, dat niet alleen geoorlooft waren, maar ook zelfs' ieder Regent, tot *tgebruik van dien, tot handhaving van 't wettige gezag aan zoo een Regent toevertrouwt, kwamete verpligten, latende den ondergef h. na dit zyn begrip omtrent die wetten heeft gedeclareert, aan zyne roedeleden gaarne over, om hare contrarie begrippen daar en zoo 't behoord te jufbficeeren, zonder dat hem ter contraire hebben kunnen moveren, gewilde exempelen van intrekking van vorige Refolutien tot voorkoming van meerdere disorders, terwyl, indien met voorbeelden zoo een quseftie konde worden uiigemaukt, het aan de zoodanige niet zoude manqueeren, welke aantoonden, dat in vorige tyden, by  JAARBOEKEN, Augustus, 1337 by zoortgelyke bewegingen om de Overigheid tot 't intrekken van een Refolutie te willen dwingen bf 1 verpligten in deele Provincie, en zelfs ir deefe Stad gebruik van zoodanige middelen met goed fucces is gemaakt, maar zoude ook in alle gevallen nooit zulke exempelen in 't tegenswoordige geval ■ eenige reflexie kunnen meriteren, zoo lang niet te | gelyk bewefen en aangetoond wierde, dat de Magi- i üraat als doe lig bevond in't geval, van voorzien * te zyn geweest van die middelen, en dat 't van 1 hare wil alleen hadde gedependeert, om die te kun-' nen gebruiken, hoedanig een voorbeeld de ondergelen, ter goeder trouwe moet bekennen aan hem ten eeremaal onbekend te zyn. Gelyk ook even weinig by den ondergefch. in eenige aanmerking heeft kunnen komen, of eenige de minfte alteratie in zyn fentiment heeft, kun» nen te weeg brengen, een voorgewende vreeze voor de bloedige gevolgen, wanneer men mogtreJblveren emplooi van zoodanige middelen, als de wetten aan de hand geven, re maken, en dus geweld met geweld te keren, zoo als des daags te voren was goedgevonden, aangezien al wederom de ondervinding'van vorige tyden byfonder binnen deefe Stad heeft geleerd, hoe weinige geweldadige oppofuie van wgen het gemeene volk te wag. ten is, zoo ras 't zelve ondervind, dat bet by de Kegeeringe ernst is, om haar door kragtdadigemiddelen tegen te gaan, en tot reden te brengen, en hoe ras 't zelve als dan weet te plieëcrenen voor 'c wettig gezag cn overmagt te bukken. Zuks dat den ondergefch. vermeent heeft, fig verzekert te mogen houden, dat, wanneer de Magiftraat had gerefolveerd, om haare Refolutie op een cordate wyze te blyven maintineren, en zulks met de daad had betoont, men ras van zyn voornemen zcude hebben afgezien, en het uiterfte niet Zoude hebben af^ewagt, hoe zeer men ook eec ophef en uiterlyke vertoning van moed en verlaagttieid kwam te maken. Xxxx Be Arn- ÏKU. Protest wn den ïurgenr. H. irantfen egende. ntrek\ingenz.  i Arnhem. Protest van den Burge- : ptK. ll. i Brantfen tegen de i-.trek ; king enz. 1 < I ; J 't i i c a E I d d a ti t< d Til hi ui w « M ba m Sc 338 NIEUWE NEDERLANDSCHE Behalven dat, al was dit al tegens verwagfïng inders uitgevallen, en dat het zelve aan veele In* bezetenen het leven mogt hebben gekost, dit nooit ter verantwoordinge van de Magiftraat zoude heb. jen geLtaan, maar alleen van die geene, die door ha* •e ongepermitteerde en ftrafbare oppoütie daar toe ïccafie hadde gegeven, en zftlks nooit, na 't be'jip van den ondergefch. een motief voor de Maatraat konde of behoorde uit te leveren, om ü<* illeen tot voorkominge van zooJane gevolgen te aten dwingen , tot het inrrekken van eene heilzame in wei tig genomene Refolutie, dewyl, wannen dit inncipe hy een Regeering zoude mogen of moeen geadmitteert worden, daar van het noodzakeyk dog abfurde gevolg dan altyd zoude moeten yi\ dat, wanneer 't volk maar mogte goedvinden uddelen van geweld by de hand ïe nemen, om are Overigheid te dwingen, die Overigheid, als an, om hare Onderdanen niet te exponeeren an de gevolgen van geweldige tegenkantinge, iet zoude mogen geweld met geweld te keer te aan, maar veel eer verpligt zoude zyn, om aan 3 iinnelykheid en 't goedvinden van hare ondermen te moeten toegeven en voldoen, 't welk le denkbeelden van een Overigheid zoude moein doen verhefen, en nauwlyks meer dan de blo: naam van Regeeringe zoude overlaten. Dat de ondergefch., om al 'tgunt voorfch. van 2 edelmoedigheid en cordaatheid van fes van zy : medeleden , dewelke op die tyd de meerder :id van 't Coilegie van de Magiftraat hebben tgemaaitt, niet hadde kunnen nog mogen versgten, dat, ca dat zy nog daags te voren hadr1 geconcurreert, om 't gezag en autoriteit vaa Magiftraat te helpen maintineeren, als doe een brek van aanhoudende fermeteit zoo zeer bv l\ dV;u,ethand ^oude hebben genomen , dat uden hebben kunnen refolveeren, om tegen het itimenr en proteftatie van de Heer medefcheepeu vmmelpenninck van der Oye en den ondergefch., dé  JAARBOEKEN, jftówhfr, 1783. *33i> degenomerie Refolutie en uit hoofde van dien gedane Publicatie, die eenmaal gearrefteert zyndé geweest, ook; wat oppofltie die mogt hebben ontmoet, effecl hadde behooren te forteren, weder in te trekken , veel tuin fig hadde kunnen voorftellen , dat dezelve ooit zoude hebben kunnen overgaan, om een zaak van dien aart, aangelegenheid en gevolgen, waarby d'eer, het respect, en de. digniteit van de Magiftraat zoo merkelyk voor 'toog van de geheele wereld wi^rd gefchOnden én verkort, en waar door zoo '.eer gelegenheid wierd gegeven, om de Kegeeriog deferStad veragtelyk te maken, in weerwil en tegens d'opinie van twee prsfente; ch byde abfentie van drie andere medeleden, tot conclufie te brengen, daar zoo eene demarche niet anders dan gevaaflyke uitwerkzelen voor de aucloriteit van de Magiftraat konde na fig liepen, gelyk de ondergefch; niet zonder reden , wanneer zyn advys heeft uitgebragt , heeft geapprehendcert cn voorzien j en de uitkdmst dit ook wel ras heeft bevestigt, door dien mea met de bewefene toegevendheid van de Magiftraat, nog niet vergenoegt, al verder ,van deeze betoonde zwakheid heeft zoeken te profiteren, om de Regeering opentlyk te befpotten en met vefagting van de Juftitie een daad te plegen, Waar van rauwlyks een voorbeeld zal zyn té vinden, en waar van de late nakomelingfchap nog zai gewagen , als zynde 't vervolgers gebeurt; dat bet woedende en doldriftige grasuw fig niet OPifien heeft j om eigener autoriteit, het lyk van een des avonds te voren op de begraafplaats buiten de Stad, op ordre van den Commandant van "tGuarnifoen, en met voorkennisfe en onderlinge cotm! ünicatie van de Magiftraat, begraven vrouwsperoon. z\nde geweekt de vronw van een Militaire onden fficier, Weder op te graven; cn voorts, onaargefien bet zelve vrcuwsperfoon mede aan de be'mettelyke ziekte was overleden, en alie nodige prsecautien tot voorfcominge van verdere beXxxx a fmet- HEM. Protest van dett Bur ge■ mr. H. Brantfen legen de intrek' king enz.  1343 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem» Protest van den Bur gent; H. Brantfen tegen de intrek' kingenz. fmettinge omtrent deszelfs begravinge waren ifï 'twerk gellelt, het zelve lyk, na dat men terst de brutaliteit haide gehad, om de kist te openen, om te zien of het dojde lichaam fig daar wel in bevond, door de voornaamfte ilraten van de Stad, zonder dat de kist nog eens in den beginne met een dood laken is gedekt geweest, tot fchrik en vreeze van de goede en vreed;ame Ingezetenen rond te dragen , en voor verfcheide huizen zoo digt ter neder te plaatfen , dat daardoor nietalleen een meerdere en generale infectie in de Stad noodzakelyk moest worden veroorzaakt, maar dat ook zulks niet zolder reden mogelyk occafie heeft gegeven , dat zoo veele ongelukkige menfchen, die aan deefe Godtergende daad en ongehoorde moedwil geen deel hebben gehad, nog hebben willen hebben , zulks met het verlies van haar leven hebben moeten bekostigen, en om eindelyk, na dat men de violentie zoo verre had gepousfeert, dat men zich had onderwonden, om de kerkdeuren met geweld te openen en de Stads klokken te luiden , het meergem. lyk m een deefer Stads kerken te begraven. Dat men 't hier by nog niet heeft laten berusten, maar dat daar óp immediaat is gevolgt, dac een menigte onbefonne volk", op eene nooitgehoorde wyze, in hare tomeloze licentie zoverre is voortgegaan, dat fig na buiten begeven, en aldaar niet alleen de muuren van het nieuw opgebouwde kerkhof gedemolieert, maar ook de yzere hekkens voor het zelve geplaatst zynde geweest, van daar met geweld genomen, en als in triumph na de Stad gebragt, door de voornaamfte ftraten en wyken, terwyl eenige leeden van de Magiftraat fig op 't Stadhuis vergadert bevonden, rond gedragen, en voor het huis van den Joods koopman Meyer nedergelegt heeft, en zig al verder niet ontfien, maar de onbefchaamde ftoutmoedigheid gehad heeft , om daar na voor deefe haare betoon-e bravoure aan de huizen der aanzienlyk- fta  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 134» Re Inwoonderen, ja zelfs, van de leeden van de Regeering, geld rot beloninge te vragen, gelyk zommige niet gefchroomt hebben 'tzelve aanhaar te geven, en andere uit vreeze van gemolesteert of beledigt te zullen worden, zulks niet hebben durven weigeren. Dat ondertusfchen dit alles is gefchied en voorgevallen, zonder dat of aan den Commandant van 't Guarnifoen, dewelke zulke regtmatige redenen tot ongenoegen en doleances heeft gehad, dewyl niet anders was overgegaan, om de weg te banen tot het gebiuik der voorfchr. begraafplaats, dan op fterke verzekeringe van de Magiitraat, dat de eenmaal gearrelleerde Refolutie en gedane Publicatie haar volkomen effect, zoude blyven gewirrnen, en dewelke fig over zulks door dit gebeurde zoo zeer beledigt moest agten, eenige fatisfaftie, onaangefien de Magiftraat de bewaringe van dit lyk, na dat het begraven was, voor hare rekening had genomen, is 'gegeven, of zonder dat men fig in ftaat heeft bevonden of fig genegen heeft getoont, om een voldoend antwoord, veel min een convenable fatisfaclie te geven, aan 't HofF Provinciaal , op de misfive door 't zelve, aan de Magiftraat gefchreven, over de violatie van 'tterritoir deefer Provintie, op 't PrincenhofF binnen deefe Stad, welke al mede ter gelegenheid van alle de voorfch. begane moedwilligheden en disordres, tor befpotting van de hoge Regeering is gepleegt, en war door de Hoogheid van den Lande door Borgeren en Ingezetenen deefer Stad zoo zeer is gekwetst en beledigt geworden, en waar op de Magiftraat heeft kunnen goedvinden, fig tot een dilatoir andwoord , op prsetext van de kortheid des tyds, zender eenige rad'ere deliberatie daar ever aan te leggen, te borreren, hebbende den ondergefch. des te minder lig kunnen conformeren, met het fentiment van de meen. er heid der leeden, om dat men van doe af aan zeer wel konde voorfien, zoo als ook by de uitkomst gebleken is, dat het Xxxx 3 ge- Aun- hem. Protest van den Burge* mr. H. Brantfen tegen de intrekkingenz.  i3ii NIEÜWE NEDERLANDSCftB Arnhem. Protest van den Purgetnr. H. Brantfen tegen de intrek' fongenz- gevolg van zoo een toegevendheid zoude zyn, dat de Jultitie ook niet werkzaam zoude worde gevonden , van op de daders, autheurs , aanvoerders of aanftokers van alle die bewegingen, waar aan niemand de qualiteit van oproerige zal kunnen weigeren, en verregaande baldadigheden te inquireren , en tegens de fcbuldige tot een condigne ftraffe, en tot affchrik van anderen te procederen , maar dat dit alles door die geene, aan welke het officie Fiscaal is competerende, zoude worden nagelaten , en dus doende die van den gerigte zouden worden verhinderd, om Jultitie, een van de voornaamfte fteunfels, waar op de vryheid en veiligheid van vreedzame Burgers en Ingezetenen in een Land af Stad is berstende, te kunnen oeffenen, daar de omftandigheden in dezen zoo gruwzaam aan een ieder moeten voorkomen, dat die aan den Hemel (ph reeuwen , en waar op het oog van de ganfche Republicq gevestigd moet blyven , aaq welk alles den ondergefch. geen deel meende te ijemen, maar de verandwpording van al 't zelve aan die geene, welke zulks raakt, te moeten overlaten, gelyk ook al nog is doende. Dat al verder bet gevolg van dit alles is geweest, dat men zyne onbetamelyke vorderinge gedurende die tumultueuze bewegingen . hoe langer hoe verder heeft gepousfeert, en fig niet heeft ontfien, om zelfs te e!fcb$9 reftitutie van het oude kerkhof? , zynde het tegenswoordige plein voor het huis van den borger Hopman en Mr. Metfelaar van Resteren, het welk zedert lange jaren in onbruik was geweest, en, na dat de Magiftraat haddegocdgevonden aan dien eisch , fchoon daar uit wederom niet anders dan het procureren van een meerdere befmetting in de Stad konde proflueren, te voldoen ; fig heeft onderwonden , om voor dat de gewoone bekendmakinge by Publicatie daar van nog was gedaau, aanftonds fig in de atftueele posfesfie van het zelve kerkhof!, door des avonds voor de Publicatie , het lyk van een insgelyks aan de " be-  JAARBOEKEN, Augustus, I783- J343 befmettelyke ziekte overleden perfoon aldaar te begraven , te ftellen, en dus in alles na eige goedvinden willekeurig te handelen. _ Dat voorts den ondergefch. insgelyks met vin fig heeft kunnen verkrygen, om met ttilzwygeö te pasfeeren , eene demarche, waar toe de Magittraat geen zwarigheid heeft gemaakt, om buiten zyne kennis, toeftemming en goedkeuring . gedurende diezelfde tyd ven alle de voorfch. ontdane beweginee en disorders,over te gaan, en dewelke al mede niet anders dan een gevolg der te voren betoonde toegevendheid kan worden geconfidereert, Pej ftaande in eene geftelde otdre op aanhouden van gecommitteerd; ns uit gezworen Gemeente en Burgerkrygsraad , om op een verfpreid gerucht dat er een Regiment Switfers m aantogt na deefe Stad zoude wezen , des nachts de uitdryvers van de Rhvnbrug te doen wegnemen, en aan zyde van de Stad te leggen ; ten einde om d;:ar door derzelver eventueeie overkomst hinderlyk te maken en te beletten , eene demarche , die den ondergefch. vermeent van de uiterfte confequentie en aange legenheid te wezen , dewyl met alleen daar door, OP een indirecte wyze alle goede dire&ie en oogmerke ten eenemaal stoude kunnen te leur gefteld worden , wanneer tot bet een oi ander einde ook zelfs in de tegenwoordige omHandigheden geraden mogt worden gevonden, tot voorkominge van nog groter onheilen, effi. cacieufer middelen in 't werk te moeten fte.lenj maar zulks ook op fig zelfs eene zeer bedenkeIvke daad komt te importeren, aangeflen het, na 't begrip van de ondergefchr. aan memand, wie bv zv, in dit gemeenebest, veel min van eere Kegeeringevan eene Siad in deze Provintie, kan geoordeelt worden, geoorlooft te ivn, cf te betamen om Troupes van den Staat, by d Unie door bet abemeene Bondgenootfchapaangenomen, wanneer daar voor volgens de gewone ordres her patent is vertoont, te weren en derzelver mk >ir.st Xxxx 4 da- Arn- HElfcfJ Protest van den Bur ge mr. H. Brantfen tegen de intrek king enz.  Ark. hem. Praten van den Burgettir. ti. JrJrantfen tegen de intrek' kingenz, 1344 NIEUWE NEDERLANDSCHE dadelyk te beletten, zonder fig fchuldig te maken aan een ingreep in de Hooghe.d van den Lande, en te gelyk aan een infract-ie in de hoge rechten van Zyne Doorl. Hoogheid, als Capitein Generaal van de Unie, om de Troepes van den Staat te kunnen doen marcheeren, werwaarts 't Hoogstdezelye behaagt, zonder dat daar aan eenige verhinderingen, om wat redenen of onder wat voorwendzelen zulks ook zoude mogen wezen, mogt worden toegebragt, terwyl ook boven dien zodane gefielde ordres in dezen, hoe zeer het oogmerk daar van onbetamelyk was, na het oordeel van den ondergefchr. meer kwamen te tenderen, om het gedrag van de Magiftraat befpottelyk te doen voorkomen , dan om eenig wezentlyk nut of effecT; te produceeren, nademaal het bekend zynde, dat geen Militie in 't Quartier, en dus in de Stad kan inmarcheeren, zonder dat alvorens het patent daar van aan het Coilegie van de Heeren Gedeputeerden deezes Quartiers vertoont zy, dus het aan de Heer regeerende Burgemeester dezer Stad ; als tegenswoordig een lid van 't zelve Coilegie zynde, niet onbekend konde, of immers niet behoorde, te zyn, of er eenige Militie verwagt wierd, en zoo die niet wierd verwagt, als dan alle maatregelen daar tegens nutteloos en te vergeefsch moesten zyn. Dat den ondergefch. dus aan al 't gunt voorfch. met alle gevolgen en aankleven van dien , geen het minfte deel hebbende, en fig daar aan ten eenemaal onfchuldig en onverandwoordelyk moetende houden, wel zoude hebben gewenscht, hier mede deeze zyne aantekekening te hebben kunnen befluiten , dan tot zyne grievende fmert en uiterfte verwondering hebbende moeten ondervinden, het geen na die tyd van al dat voorgevallene hem perfoueel is outmoet, en waar over hy fig mede gereferveert heeft, fig by een bekwame gelegenheid nader te zullen expliceren, heeft den eadergefch. vermeent, geen gevoeglyker occaiie  JAARBOEKEN, Augustus, 1783- *345 te kunnen arripieren, dan om by deze teffens te betuigen, hoe zeer hy gevoelig is aangedaan ge-] weest, van te vernemen, dat de Heer tegeerende Burgemeester van Hamel, van fig heeft kunnen verkrygen, om by de abfentie van de Heer mede • fchepen G. G. Bentinck en hem ondergefch., welke zyne abfentie niet eigenwillig was , maar op een tyd, wanneer in zyn po*t als Heem-Raad met het voeren der fchouwen geoccupeert is geweest, in de Vergadering van de Magiftraat voor te brengen, dat er eene conferentie en wel met twee Militaire Officieren te ïerleth zoude zyn gehoud :n , hese zeer zulks ook op een losgerugt zonder emige grond was berustende, veel min aan hem bekend was of konde zyn , wat het voorwerp van die conferentie zoude hebben kunnen wezen, en vervolgens, na dat hadde kunnen goedvinden, den eed van iecretesfe der prefente leden af te vorderen, te proponeren, om de praeüdent Gildemeesttr en de prsefident van de Burgerktygsraad op 't Stadhuis te ontbieden, cn aan dezelve te kennen te gevenj dat die gehoudeneconferentie, was buiten kennisfe van de Magiftraat, en dat d.zelvedaar aan geen deel hadde, met dat gevolg, dat ook werkelykmet goedvinden van de doemalige prafente leden van de Magiftraat zodanig declaratoir aan de prsefideni Gildemeester is gegeven, dewelke niet nageliter heeft, aaar van aanftonds, door het zelve publicc te maken, het gebruik te maken, 't welk men daa; van zonder twyffel bedoelde. Dat de ondergefch. van de discretie en edelmoe dige fentimenten van de Heer van Hamel nimmer meer hadde kunnen of mogen verwagten , dat dii ooit tot zoo een ftap zoude hebben kunnen komen om zig met de private converfatie en verkeeringi met anderen, waar in geen aanmatiging van eenig publicque qualiteit, zelfs door denzelven won voorgegeven, te bemoeyen, daar in dien dit ge permitteert konde worden geoordeelt, men dage fyks denunciatien van die zoude te wagteo hebb- n Xxxx 5 voorts Ars* iem. Protest >an den Burgenr. H. Brantfen ■egen ds 'ntrèk* Ving enz. 1 l > i >  t$0 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Protes van den Burge mr. II. Brantfer tegen di intrek, king enz voorts, om ongevraagt buiten eenige noodzakelykheid en op eene wyze, die aantoont zyne intentie om zyne demarche voor zyne medeleden, die zulks* : toucheerden, verborgen te willen houden, dog die te gelyk te kennen geeft, een gevoel van zyn eigen ongelyk, een propofitie van dien aard'in de Vergadering te doen, welke den ondergefch.naaulyks weet te escufeeren van een oogmerk , om de ondergefch. nevens de Heer Bentinck, odieus by de goede Burgery te willen maken, en haar gedrag en het object, der conferentie verdagt te doen voorkomen, even a's of zy fig in ftaat zouden bevinden , om iets buiten kennisfe van de Magiftraat, zelfs tot nadeel van de Stad en Burgery te kunnen en willen ondernemen; gelyk nogtans het tegendeel van dien, by cTuitkomst niet alleen klaar is gebleken, maar waar van ook zelfs de ondergefch. vermeent, dat by niemand, die wel denkt, ooit eenige prtefumtie omtrent zulk een verfoeyelyk desfein van zyn evennaasten , veel min van een medelid van 't zelfde Coilegie, zoude kunnen optomen, en de ondergefch. veel eer zoude hebben nogen vertrouwen, dat, indien de een of de anler, hetzy van de Gemeente, het zy van de Burgery, of van de Ingezetenen, onbefchaamd geïoeg zoude hebben kunnen zyn, om een lid van le Magiftraat van diergelykc lage féntimentcn te 'ugilleren en daar omtrent eenige informatie >an de deer Burgemeester van Hamel verzogt of gevrangt ladde, die Heer alsdan , wel verre van zulks voor :en waarheid , waarfchynelykheid of zelfs raogeykheid op te nemen, zoo een vraag met indignaie zoude hebben beantwoord, en d'eer en candeur an een medelid van de Magiftraat zoude hebben ragten voortrftaan en te maintineren, zonder fig !aar van, of uit een principe van al te groote voorigtigheid, of van een kwalyk geplaatste vrees en imiditeic, van fig het misnoegen van zoo een per3on te zullen attireren, te laten dehorteren, terwyl den ondergefch. even weinig van de vriende- lyk-  JAARBOEKEN, Augustus ,1783* * 347 lykheid en confraterniteit van de overige, als doe prsefent geweest zynde leden van de Magiftraat, 1 badde kunnen verwagten , dat die zoude hebben kunnen refoiveren, om tot eene zodane ongehoorde en odieufe propofitie te accederen, en zulks» wel zonder eens alvorens hare medeleden , die , zulks concerneerde, gehoort of aan haar gelegen- > heid gegeven te hebben, om de Magittraat op het! fubieft van zoo een verfpreid gerugt, en de ware 1 omitandi-heid der zaken te kunnen elucideren, 1 daar nog ans zodane byeerkomst , indien die al, werkelyk mogt hebben plaats gehad, of z^er toevallig zoude kunnen zvn geweest, of duizenden van objecten van allerhande zoort, geen relatie nog tot de Stad, nog tot de Magiftraat, nog tot de Burgery hebbende, tot een voorwerp zoude hebben kunnen gehad hebben, en, zoo lang het obied daar van niet bekend was, nooit voor ongener 1 itteert konde of vetmogt aangezien worden, nog aan eenig particulier perfoon konde voeger,, om fig daar mede, het zy direct of indirect- te bemoeyen, of fig zulks aan te trekken, ter oorzake de natuurlyke vryheid, die een ieder voor fig behoud, om converfatien met een ander ca goedvinden temogen houden, zonder eenige veipligting, om daar van eenige rekenfehap aan een der de wie hy ook zy, dan aan God alleen, te geven, zulks allezints komt te verbieden: gelyk dan ook, den ondergefch. gaarn aan h-t oordeel van de geheele onpartydige wereld wil overlaten , warmeei al het gunt voorfch. zonder vooroordeel in alle zyne omftandigheden mogt nagaan en overwegen om te decideren, of de bewuste conferentie in al len gevalle ooit konde verdienen, om met de hare Ivke naam van een agterbakfe conferentie, weUc met veel meer regt, misfehien op de voorfch pro politie, van de Heer Burgemeester van Ham e zoude kunnen toegepast worden , gebaptifeert t worden, gelyk den ondergefch. niet zonder om roeringe die uitdrukkinge heeft gevonden, zoo 1 Arïï- EM» Protest an den ?urge' nr. B. kartfen egende ntrekYingenz, i / 1  Arkhem. Protest van den Burge mr. H. Brantfen tegen de intrek' kingenz. i 1 ;< c < 1 T C c \ li li f] n it ci w de dd co en on ee en ha feu pu ritt 1348 NIEUWE NEDERLANDSCHE £e£ï?ide Publicq,Je nieuwspapieren, alt ia het bekende zogenaamde dankadres, aan tweeVanzy. ne medeleden onlangs geprefenteert, en met den dmk gemeen gemaakt, over welk ftuk en inhoud den ondergefch. liefst tot voorkominge van verdere verwydennge, die zoo ooit, vooral in de te" genwoord.ge omftandigheden, tusfchen leden van ene Verg.dermg behoren , zoo veel mogelyk, ?emen3geert en geeviteert te worden, lig tans met eerder zal elargeren, en aan het geweten en edèt noeJ.ghe.d var> die leden zelfs zll overlaten, om e bepalen , of zy zelve vermeenen fig zoo veel offelyker te hebben gekweten, en zoo veel meer hermaande Stad en deszelfs vreedzame Burgera Jf?f^ehenln tehebb« gedaan, dan die, welke anform het begnp van verre de groote meerderieid der Staatsvergaderinge, van oordeel zyn ge. lreHo.r h deq tên ho.°8fteno3dzakelyk en tyd wis, at door de Sjuverame magt, tegens zodanig ntenemtage. waar door V tiSSgï aangS weekt, het gezag en refpect van de Regeeringe efpot en vertreeden, eo de algemeene ruste*™£ £>m. T °°n !? 10 8evaar ^ebra8t wierd, ten raedjgfte de nodige maatregelen wierden genoien, ten einde de fchuldige gefttaft eu verdere o-dwil en ongeregeltheden, waar van de perni! eufte gevolgen niec alleen voor deeze Stad /maar )k zelfs voor de geheele Provincie , te dugten iren, tegen gegaan en voorgekomen mogten worn, en o--n vervolgens zelve te oordeelen, of zone gefchriften en danfcadresfen wel kunnen genereert worden, haar veel eer aan te doen, niet meer mo-ten gehouden worden te ftrekken, 1 het vertrouwen tusfchen de medeleden var! ie Vergadering te verbreken, de eensgezindheid goede harm mie te .«ndermvnen , di verderflvke k en tweedragt op te wekken en te vos/en, de t menteti van brave'Regenten, verda-t aan hec >hcq temaken, en. daar door de migt en aucrovan de Regeering aan 't wankelen te bren- gen*  JAARBOEKEN, Augmtm\ 1783. 1349 gen, en of even daarom dezelve niet voor ongepermitteert en gevaarlyk behoorde te worden aangezien. Waar mede den ondergefch. fig volkomen gejuftificeert en gezuivert houdende , verzoekt, ten einde hier van ten allen tyden zal mogen blyken, dat deeze aantekening in 't Commisfie en Politieboek dezer Stad mogen worden geregillreert. (was getekend) H. BRANTSEN. De andere Aantekening van Burgemeester H. Brantfen tegen het verflag, het welk de Regeering aan den Prinfe Erfftadhouder wegens het voorgevallene gedaan heeft, is aldus ingerigt. De Medtfchepen H. Brantfen , ter occafie der refcriptie van de Magiftraat aan Zyn_ Doorl. Hoogheid, op deirgekomene misfive van Hoogstdezelve, van den 10 Augustus laatstleden, waar by het Zyn Dooil. Hoogheid behaagd had, van de, Magiftraat te requireren derzelver berigt: wat bin. ven deefe Stad op den 3 Augustus en vervolgens was voorgevallen, en welke middelen waren aangewend, om de rust in dezelve te kerf ellen. By een naaukturige examinatie, van den inhoud van die misfive bevonden hebbende, dat dit berigt zoude contineeren eer gedetailletrt hiftorieel verhaal, van 't voorgevallene op den 3 en 4 Augustus deefes jaars , 't welk in zyn omftandigheden befchouwt, zoozeer-deviëcrde van zyn manier van denken en verfchilde van zyn geadvüeerde, omtrent het gaDfche beloop van 'e destyds voorgevallene, dat dien ten gevolge vermeend heeft gehad, gem. refcriptie aan Zyn Doorl. Hoogheid, indier- HEM. Protest van den Bur ge mr. H. Brantfen tegen de intrekking enz.  J3SO NIEUWE NEDERLANDSCHE ARNHEM. Protesi van den Burgemr. ti. tegen het verjiag enz. i i i 1 ( i t t t voegen niet te kunnen approberen, maar by hec formeeren der coaciulie flg genoodzaakt heeft gevonden te moecen declareren, dac aan Zyn Doorl. Hoogheid zelve zyn gehoudene gedrag hier om" trent eerbiedig zoude developperen, onder referve, om zyne aantekening daar tegens in het Commisfie en Politieboek deefer Stad te zullen laten doen, zoo als vermeenen zoude te behooren, vind fig uitdien hoofde als nu verpligt, fchnftelyk by deeze voor te draagen de redenen, die den ondergefch. daar toe hebben gepermoveert, en welke kortelyk hier in bcfiaan. Vooreerst $ dat in die refcriptie van de Magiftraat, welke zoude dienen tot een berigt aan Zyn Doorl. Hoogheid , geen meldinge gemaakt wierd , dat twee leden van van de agt prasfent geweest zyn-'e leden uit de Magiftraat, zynde geweest den Heef Schimmelpenninck van der Oye en den ondergefch., omtrent het buiten effeét ftellen van de bekende Refolutie van den i Augustus deefes jaars , die eenmaal om goede en heilzame redenen, na rype deliberatie en ferieufe overweginge, eenparig genomen was, gediscrepeert en vermeent hadden4 tegens het intrekken van dien, en tegens de daar op gevolgde Publicatie ; zo ftrydig, na hare gedagten, tegen de eer en digniteit van 't Coilegie /an de Magiftraat, en zoo zeer zullende ftrekken ot vilipendie der auétoriteit van dezelve, te moeen protesteren, met betuiginge van geen deel te villen heboen aan de gevolgen, die natuurlyk uit loofde van zodane toegevendheid proflueeren moesen eh ook dadelyk daar door veroccafiontert zyn, :oo als de Magiftraat zelve in die hare refcriptie ;ig komt uit te drukken, in verbis, dat nog dien elvedag een ysfelyk fpetlacUl gebeurde, van het weIer opdelven van een lyk, aan de gras/erende ziekte verleden, invoegen, als in des ondergefch. vorige antekening in het breede is aangehaalt. Door welke omisfie zyn Doorl. Hoogheid $ irnïers indien niet anders en nader hier omtrent was ge-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 135» seinformeert geworden, natuurlyker wyze in geen ander denkbeeld zoude gebragt hebben kunnen: worden dan dat alle de leden uit de Magistraat, die by het buiten effect ftellen van die Refolutie en het intrekken van de Publicatie waren tegenwoordig geweest, daar toe hare goedkeuringe en votum hadden komen te geven, een zaak nogtans, die Da de gedagten van den ondergefch. zoo min, als het geen hier na nog volgen zal, door de Maaiftraat filentio konde nog behoorde geprseterieert te worden , indien dit berigt als een accuraat, getrouw en volledig berigt, gelyk zyn Hoogheid zekerlyk in 't oog heeft gehad een zoodanig te re.quireren, en de natuur van een berigt op fig zelfs, als beftaande in een narratio faéti, ook medebrengt, en waar van mitsdien, na de ondergefch. opinie, de minfte omftandigheid aan de kennisfe van zyn Doorl. Hoogheid niet hadde behoren te worden onthouden, konde aangenomen worden, gelyk ook daarom de Magiftraat in die haare misfive voor Zyn Doorl. Hoogheid niet hadde moeten verbergen* dat het begraven van het lyk, zynde de vrouw van een Militaire Onder-Officier, op de begraafplaats buiten de Stad, wel op order van den Commandant was gefchied, dog egter niet zonder, maat met voorkennisfe en communicatie van de Magiftraat. , , _ 7e» tweeden , dat op gelyke wyze voor Zyn Doorl. Hoogheid geheel wierd verzwegen een aaamerkelyke omftandigheid, die, nadat het voorfch. lyk, zonder eem'p-e verhindering, of van gerigtswegen, of van de Burgerwagt, in welkers gezigt pasfeerde, ontmoet te hebben, onder het luiden van de Stads klokken buiten permisfie van de Repeering, waar toe de Kerkdeuren met geweld waren geopend, in een der kerken deefer Stad op nieuw was begraven, daar opimmediaat is gevolgd, te weten: dat een menigte volks in haar onbefon nen drift zoo verre was voortgegaan, dac niet al Jeèn de muuren van het nieuw opgebouwde kerk hoft heeft eedemolieert, maar ook de yfere hek 7 ken; Arn- 1em. Protest van den Burgeer. H. Brantfen tegen het verflag enz.  Arnhem. Protest van den Burgetnr. H. Brantfen tegen het verflag eitz. [35i NIEUWE NEDERLANDSCHE kens van dezelve als in triumph door de voornaamfte wyken en ftraaten der Stad , terwyl de Magiftraat, waar van immiddels eenige leden by den anderen waren gekomen, vergadert was, rond gedragen en voor het hais van den Joois koopman Meyer nedergezet heeft, en fig wyders niet ontzien , maar de onbefchaamde ft'outheid gehad heeft, om daar na voor deeze haare betoonde bra-' voure geld te vragen, zoo als met meerdere van deeze verregaande licentie en ongehoorde onderneming in des ondergeich. vorige aancekening al mede is mentie gemaakt, en waar toe den ondergefch. zig overzuks kortheids halve zal refereren. Ten derden , dat in die brief voorkomt deeze notabele periode, dat de Magiftraat op een verfpreid gerugr, dat er een Regiment Switfers in aantogt na deeze Stad zoude wezen, goedgevonden had, tot prsveniering van verdere onlusten, en om het gemeen gerust te ftellen , op aanhouden van Gecommitteerdens uit de gezworen Gemeente en Krygsraad order te ftellen , dat des nagts de uitdryvers van deRhynbrugge zouden weggenomen en aan zydevandeStadgelegt worden, uit welke generale pofitie Z. D.Hoogh. niet anders konde opmaken en befluiten, dan öatalledepreefente leden, dewelke, zoo geene uitzonderingegemaakt wierd, onder het woord Magiftraat notoir begrepen waren, hare toeftemriing hier toegegeven hadden, waarvan den ondergefch. nogtans, die omtrent deeze gefielde voorzienige in h?t geheel niet was gekent ge worden, veel min tot deeze demarche door zyn votum eeconcurreert hadde, uit hoofde van het gewigt der zake in zoo een buiten gewoon geval, waar van men immers nietzal kunnen ontkennen nooiteen voorbeeldgeëxteertre hebben, vermeende, datZ. Doorl.Hoogh. behoorde gedesabufeert te worden, te meer, om dat, indien des ondergefch. gedagten daarover waren gevraagt geworden, hy daar toe rooit zoude hebben kunnen refolveren, om redenen in des ondergefch. vorige aantekeninge opgegeven, en die den ondergefch, dus onnodig agt alhier te repeteren.  JAARBOEKENj Augustus, 1783- 1355 Ten vierden, dat de Magiftraat al verder geheel ftilzwygende by hare refcriptie heefc voorbygegaan een omftandigheid , die aaa de kennisfe en attentie van Zyn Doorl. Hoogheid , na des onondergefch. gedagten, mede niet hadde behoren te worden onttrokken , hier in beftaande, dat men met het plegen der verregaande moedwilligheden en disorares fig niet alleen heeft geborneert tot het Stads territoir, maar zig zelfs niet ontzien heeft om het territoir van de Provincie binnen de Stad opentlyk te violeren, en dus de Hoogheid van het Land te quetfen en *e beledigen, gelyk den ondergefch. mede byzvne vorige aantekening, waar toe Cg insgelyks mitsdien is refererende, in het brede heeft gèëxpnmeert, by welke gelegenheid en waar ter plaatfe zulks is voorgevallen en gepleegc. Ten vyf den, dat by het flot van die misfL'e de Magiftraat aan Zyn Doorl. Hoogheid doet voorkomen een uiterlyke fchyn van herftelde rust in de Stad , daar nogtans den ondergefch. fig zeei bezwaard zoude hebben gevonden om eenige.verzekering of gerustheid aan Zyn Doorl. Hoogheit te kunnen of te durven geven, dat men fig zelfi op die tyd met eenige hoop van eene volkome herftelling'der rust in de Stad konde vleyen, de wyl zu ks niet alleen maar kwam af te hangen vat deeze of geene onrustige geesten, die of uic zij z-.lve , of door andere kwalyk geintentioneerd' perfonen daar toe aangemoedigd eu opgezet, mog ten goedvinden van de betoonde toegevendheid ei zwakheid van hare Regeering' in de dadelyke op volging van hare begeertens, verder gebruik te ma Ken, om, hoe onregtvaardig en ongehoord har vorderingen ook mogten wezen, meer onredelyk dingen van de Magiftraat af te vorderen, ten ein de om fig alzoo den weg tot haar ware doelwi en oogmerk, om de Regeering van haar afhankc lyk te maken, te banen, maar ook zelfs de or dervindipg. aan den ondergefch^ vry klaar heel Yyyy Arnhem. Protest 'an den Burgemr. HBrantfentegen het vsrflag enz. t I c 'ï B  1356 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ai?KH M. Protest van (,en Pu-geftf*. H. brantfen tegen het verflag enz. i < I ! ( | c I ï c p r a e r d tl doen zien; dat men met veel meer grond zoude; hebben mogen vastftelfcn, dat fig nog weinig apparenue op die tyd tot herüelling der ruste kwam voor te doen, aangezien uit des Magiiiraats eigen misfive kan worden afgenomen, dac men naaulyks zyn zin mee de begraafplaats , hec geen tot een voorwerp der turoultueufe bewegingen was geno- men , had gekregen en zyn oogmerk daar mede bereikt, of men heefc aanftonds~van object verandert en meer andere prajeenfien geformeert, welkers voldoeninge men als een middel heeft willen dorn vcq'komen om de rusc te herftellen, dog die in effect niet anders beoogden, dan een oogmerk om van de omftandigheden, waar in men de Magiftraat hadde gebragt, tot zyn avantage en tot vermindering van de regten en auótoriteit van de Magiftraat, dadelyk te profiteren. En dat eindelyk ten zesden, Zyn Doorl. Hooguidby Hoogstceszelfs misfive begeert hebbende van le Magiftraat te weten, welke middelen door haar waren omgewend om de rust in de Stad te herftellen, den indergefch. uit de refcriptie van de Magiftraat aan ^yn Doorl. Hoogheid wel hadde komen te verne» aen, dat dezelve daarby opgaf de middelen, waar 'an in den beginne met veel fucces hadde zoeken ;ebruik te maken, en welke ook, wanneer men !aar in hadde komtn te continueeren, zekerlyk an het gevvenschte c-fTectzouden zyn geweest, om üe verdere disordres te weren en onaaDgenaamheen te prEevenieeren, dog dat de Magiftraat, zoo et fchync niet zonder oogmerk, kwam te verzwy. en, wat na het intrekken der bekende Refolutie oor haar was aangewend om de verregaande oneregeltheden te weren, en tegens de fchuïdpligtige a rigeur van Juftuie te procederen, even zo zeer, Is 't geen op Saturdag avond en nagt van den a □ 3 Augustus, wanneer de bewegingen en zamenntingen het eerst een begin genomen hadden, oor de Regeerende Burgemeesters in haar quaü;it, als volgens de conftitutie deefer Stads Re- gee-  JAARBOEKEN, Augustus, i?83- *35Z geerioge het officie Fiscaal waarnemende, om dezelve in haare eerfte oorfprong en begin tegen re , gaan en te (luiten, was ondernomen of' in 't werk gefteld, van welk een eo ander, na des onderfch. opinie, Zyne Doorl.Hoogheid niet hadde behoren onkundig te worden gelaten, daar Hoogstdenzelve getoont hadde in 't generaal te verlangen om gem formeert te worden, welke middelen tot hcrftellinge van de rust in de Stad door de Magiftraat waren aangewend , cn den ondergefch. zig verbeeld, dat onder die middelen met alle regt mede hadde mogen gerekent worden hec adminiftreeren van Jultitie tegens die geene, welke dezelve op zoo een verregaande wyze hadden gelcnonden, terwyl , hoe zeer ook den ondergefch. m goede semoede durft verzekeren, nooit van fig te zullen kunnen verkrygen,om zyn Hem te geven tot het gebruiken van ec lige middelen van vigeur tot onderdrukkinge van iemand, of toe krenking van de waare vryheid , die by een regtfehapen Burger niet anders in de zamenleving, als conform die in wezen zyede wetten, kan of behoort begrepen te worden, en hoe zeer zelfs den ondergefch. aheea is om van zulke middelen, fchoon door de wetten eeau&orifeert, buiten de uiterfte noodzakelykiiejd, te""cs Burgers of Ingezetenen, emplooi te maken en'hy ook altyd zeer genegen en bereid zal worden bevonden om hare wettige Regten en Privilegiën op alle mogelyke wyze voor te ftaan en te helpen maintineren, egter zyne verpligtmg om de goede creite in de Stad te handhaven en aan alle vreedzame Borgeren en Ingezetenen behcorlyke protecfre en veiligheid te bezorgen, hem te zeer op 't harte weegt om niet, als de noodzakelykheid zulks vorcert, van alle die middelen, welke de wetten aan de hand geven, tegens alle die geene, welke mogten ondernemen die goede ordre en rust in de Srad te turbeeren , een gepast gebruik te maken, 't welk den ondergefch. vermeent een wezentlyk Yyyy 2 £e- Arn- 1em. Protest >an den B'urgent. H. Brantfen tgen het üerflag inz.  1353 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arn- gedeelte van de pligt van een getrouw en eordaat HÉM. Regent uit te maken. Waar mede den ondergefch. deze zyne aarjteke- Frorestn'wge befluitende verzoeke als voren, dat dezelve van den tot zyn decharge in het Commisfie en Politieboek Bur ge- deefer Stad mag worden geregiftreerc. mr H» Brantfen (/Was getekend) te^het H. BRANTSEN. verflag Deze ên andere bewegingen hebben tot den 6 Augustus "s middags ten twaaf uuren geduurd; hebbende de Gemeenslieden met aandrang by de Regeering gefproken, en geen langer uitltel gegeven dan die van 24 uuren: waarop de tegenwoordige Leden van den Magiftraat berigt hebben uitgebragt, dat de oude Begraafplaats weder bezorgd, de oude Rechten en Vryheden gehandhaaft, en wyders met de Gemeente in gefprek getreden zou worden, om alles in het minnelyke te fchikken } mids een ieder zig voortaan wagtte, van zig aan eenige onbetaamlyke bewegingen fchuldig te maken. HOLLAND. Haarlem. De Academie der Tekenkunst in den jare 1772, onder het gezag en goedvinden der Ed. Groot Achtb. Heeren Burgemeesteren dezer Stad opgeregt, heeft den 20 Augustus des morgens alhier op het Prinfenhof hare elfde  JAARBOEKEN, Augustus» 1733. «359 elfde openbaare vergadering gehouden, wel- Haas ke de Regeerders met hunne tegenwoordig- lem* heid wel hebben willen vereeren; zynde, na het doen van eene korte aanfpraak door den Mede-Beftierder en Konstfchilder Leendert Overkeek , de volgende pryzen uitgedeeld aan de Teken-Leden* die derzelver doorBeftierderen waardig geoordeeld waren: als in de vierde Ciasfe der eerstbeginnende aan ƒ0fepbüs van Ryfen, die daardoor tot de derde Glasleis overgegaan, in de derde aan Anthonie Beekhof, die tot de tweede Ciasfe is bevorderd; in de tweede aan Jan éseveretnfe die in de eerfte Ciasfe is aangenomen j en in de eerfte Ciasfe aan Hermanus vati Brusfel. Den 2.6 dezer maandt heeft de Compagnie Vrywilligers uit onze Burgery, allen in gelyke kleedingen gekleed, opeen veld buiten de Zylpoort dezer Stad , onder aanvoering van haaren bevelhebber, den Heer Mr. Daniël jacobus Canter Camerling, verfcheidene krygsverrigtingen met veel lof en goede orde en vaardigheid uitgevoerd en tegelyk afgevuurd , in tegenwoordigheid van den Heer Hoofd-Officier en Heeren Burgemeesteren dezer Stad, en van eene ongemeen groote menigte aanfehouweren. 'sGll AVENH AGE. Wy hebben hier voren bl. 978 en volgg. f*rproken van het geen nopens het Hooge Yyyy3  136a NIEUWE NEDERLANDSCHE 'iGaA- regtsgebied over het Krygsvolk is voorgevenha- Vailen, als ook van eenen brief daaromtrend Gir' door den Erfftadhouder aan de Staten van Holland en Westvriesland gefchreven. Dog 1 de Staten befloten den 6 Augustus om by hun voor heen beraamde te volharden. De Stat. volharden in hun bejl. nopens de Militai re Juris- dt&ie. ■ j Extract uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en West - Friesland in Hun Ed. Groot Mog. Vergaderinge genomen op Woensdag dm 6 Augusty 1783. T>y refumtie gedelibereerd zynde op het Rapport, ■k* den 'i July dezes jaars, ter Vergaderinge uitgebragt, toe voldoening aan de Refolutie Commisloriaal van den 13 Juny, te vooren, op eene Misfive van Zyne Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau, uen 12 Juny in den Hage gefchreeven , concerneerende het werk van den Hoogen Krygsraad, breeder onder de Notulen van den voorfz. 13 Juny vermeld. Is goedgevonden en verftaan , conform het voorfz. Rappo-.t, by Hun Ed. Gr. Mog Refolutien van den 30 April, 1 en 30 Mey dezes jaars, zo omtrent cie Militaire Jurisdictie, als den Hoogen Krygsraad genomen, by dezen te perfifteeren. By gelegendheid der Refolutie, heden genomen, op het Rapport van den 2 July. laatstleden, om te perfifteeren by Hun Ed. Gr. Mog. Refolutien van den ;,o April 1 en 30 Mey dezes jaars, omtrent de Militaire jurisdictie, en Hoogen Krygsraad, door eenige Leden dezer Vergaderinge geïnfleert zynde, om, zonder eenige de minfte atteinte aan de voorfz. Hefolutie van den 30 April 1 en 33 Mey , te_ geeven, in tegendeel, overeenkomstig de principes  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. t&t pesen gronden, by gemelde Refolutien. van den •10 April laatstleden geëtabhsfeerd, enalleenlyk om1 v voor ce komen Procedures over de competentie of c incompetentie van den Rechter, voor wien M1I1taire Perfoonen, gedagvaart, zouden kunnen lus- 1 tineeren , dat de zaaken gedisponeerd zouden wee- v zen om door de Militairen Rechter te werden be- c ieau een Reglement te ontwerpen, waar by de/ gevallen werden bepaald, waar in de Mutairen^ Rechter geoordeeld word privativelyk competent} te zyn; en daar op vooraf in te neemen de Conlideratien en 'thoog wys Advis van Zyne Hoogheid,, doch in welk laatst lid door. verfcheide andere, Leden zvnde gedifficulteerd , is de finaale Refolutie daaj op uitgefteld tot nadere Deliberatie. De Heeren van de Ridderfchap en Ed., als mede de Heeren Gedeputeerden der Steden Delft, Rotterdam, Schiedam, Brielle, Enkhuyzen ,Edam, Monnikendam , MedenbHk en Purmerende, hebben tegens de corclufie van het voorfz. Rapport, en de Refolutie, daar op het met mmdertal van de Leden genomen, geprotesteerd, en gedeclareerd de voorfz. Couclufie en Refolutie , zo als dezelve genomen zyn, te houden voor nul en informeel, met referve van zodaanig nader protest, declaratoir, of andere middelen van redres, als de Hcerer hunne Principalen zullen te raade worden ; hebbende de Heeren van de Ridderfchap voons no; nfzonderlyk gedeclareerd, dat dezelve, in de Re folftie van den eerften Mey laatstleden, niet ge concurreerd, maar dezelve gecortradiceerd ei daar tegens wel expresfelyk geprotefteerd hebbend* ziz ook nu niet konnen inlaten in eenige delibera tie dewelke tot confirmatie van die Refoluti zouden mogen worden ingerigt; dan dat de Heere van de Ridderfchap, ten vollen perfifteerende b hun voorig Advis, en zonder daar van in 't minfte aftegaan, ten fterkften moeten inftecren, dat c hooien Krygsraad in haare Fundtien op hec Terr toh^van deze Provincie werde herfteld, of da: Yyyy 4 ir sGra- ENHAE. )e Stan ilharen in un beluit no iens de Mititoi* ■e JuriS' litïie. 1 11 ? 11 e i» ï-  1362 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGba. VECiBA" CE. ï>e Stat, volnarden in hun beJluit no fens de Militai rejurisdiclie. } < 1 ( r 3 Men meent, dat de haggelyke omftandigheden tusfchen de Turkfche en Rusfifche Ryken, met welk laatfte de Keizer fchynt verbonden te zyn, thands de Vredensonderhandelingen tusfchen Frankryk en dezen Staat, en Groot Brittannie vertragen. Frankryk immers en in allen gevallen, Conform het flot d& Misfive van Zyne Hoogheid , hetzelve Coilegie werde gelaten in de exercitie van deszelfs Funófre, op het gemelde Territoir, hangende de deliberatien der gezamentlyke Bondgenoten , over het al of niet roijeeren en trasfeeren van de Post, tot de kosten voor hetzelve, kunnende voor het overige de Heeren van de Ridderlchap niet af zyn, alsnog ten kragtigfte te vernieuwen, hunne bevorens gedaane influntie, ten einde met opzigt tot de Militaire Jurisdictie, in nadere overleg werde getreden, en m een groot befoigne, met Commisfarisfen van den Hove werde geëxamineerd en overwogen hoedanige convtnabelfte fchikkingen zuilen kunnen worden beraamd, waar door, aan de eene zyde, de rechten van 'sLands Ingezeetenen, in 't ftuk van Judicature volkomen geconferveerd sn teffens aan de andere zyde op de gevoeglykfte wyze geprrevenieerd werde de menigvuldige in:cnvenienten, en nadeelige gevolgen, welke uit ;en al te enge bepaaling der Militaire Jurisdictie noodwendig moeten prcrlueeren, en dat daar op il vorens moge werden ingenomen de hoog wyze xinfideratien en het Advis van Zyne Hoogheid. De Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht, Haarlem, Leyden, Amflerdam, Gouda, Gbrinhem, Schoonhoovcn, Alkmaar en Hoorn, hebben tegen het Voorfz. Protesten Declaratoir, zolaanig Contra-Protest en Contra-Declaratoir gesferveerd als de Heeren hunne Principaalen zul;ri vinden te behooren, enz,  JAARBOEKEN, Augustus, 17*3* *3Ö3 ryk heeft wel deszelfs bemiddeling aan Rusland laten aanbieden , maar zulks is door dit Hof afgeilagen. Onderwyl, daar Rusland volftrekt de onaf hangelykheid van de Grim begeert, en de Porte daar toe weigert te befluiten, fchynt het oorlog onvermydelyk, ten zy het Franfche Hol mogt flagen in zyne pogingen om het Turkfche Hoi tot dien afftand te bewegen. Het Franfche Hof heeft befloten, ingeval van oorlog tusfchen de Turken en Rusfchen, eeen Rusfche vloot in de Middellandfche lee te zullen toelaten, oordeelende de Fran fche en Spaanfche Hoven, even veel regthiei toe te hebben, als de Noordlche Mogendhe den in dezen oorlog van Frankryk en de Ver eenigde Nederlanden met Groot Brittannie geen vloten nog vyandelykheden in de Oost lee hebben willen dulden. Het Hor vai Frankryk heeft ook pogingen gedaan , or ingeland over te halen, ten einde onzydi; te blyven, en in geval Rusland de doortog voor de Rusfifche Vloot in deMiddelandfch Zee zig met geweld wilde openen, geen hul aan de Keizerin te verkenen. Engeland heel hierin toegeltemd, hebbende het gevoele van Lord North, tegen eene verbintenis mt Rusland gegolden, boven dat van ïox-, dl voor zodanige verbintenis was. Deze toegevendheid vanEngeland aanb ranl rvk heeft daarop zeer veel toegebragt tot ve haasting en voltrekking der voorlopige Vr densvoorwaarden met Groot Brittannie, en is: dit opzigte aan ons min gunftig gevveest,daar w 'sGra« ve IN hage. » 1 1 r > t 2 't 11 :t e r- n y f-  1364 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra-j venha' ce. Brief van onze Gezanten te Parys wegens de Vredenson • derhan- 1 delingen,' < \ 1 i t rï 7 < 1 I V r z I l, d g illeenin de draalingen hetuitfteleenige hoop ionden vinden, om van de harde voorwaarde , ap welken Engeland onverzettelyk Rondt, ;enige verligting te bekomen. Zie hier eenen arief van onze Gezanten te Parys, aan den Sïiffier Fagel gezonden, gedagtekend den 13 Augustus 1783. HOOGEDELE GESTRENGE HEER! \ja dat Wy op zyn cyd gemunieert waren met *^ haar Hoog Mog. Refolutie van den 7 April laatstleden , waar by Hoogstdezelve ons hebben »elieven te authorifetren om dc Negotiatie voort :e zetten op de gronden, welke daar by gededu:eert waren, en wanneer onverhoopteiyk onze rejrefentatien en inftantien vrugtelons mogten worJen bevonden en wy het fataal tydftip voor oogen nogten zien, dat by de andere Mogendheden buien concurrentie van den Staat tot een definitief fraólaat zoude worden getreeden, als dan einlelyk op zodanigen meest favorablen voet, als vy eenigzins zouden kunnen bedingen, onder iniffifie nogthans van de gegeevene or Jres ten aanien van de gepraetenteerde belemmeringen, omrent de Vaart der Engelfche Onderdaanen, te moen concurreeren, hebben wy geen oogenblik veruimt om, na voorgaand overleg met den Heere ïrave de Vergennes, by den Minister van Ergemd op het lterkfte aan te dringen, dat hy zvn lof zoude willen disponeeren tot het inwilligen an billyke Conditiën, eu af te zien van de vordeing van Negapatnam, welke fteeds wierd aangeien, als het poincf., waar op de Negotiatie bleef ooten, dan, welke argumenten wydaar toe ook ebbenaangevoert, en met hoeveel kragt van rennen wy de onbilllykheid van dien ebch hebben -tragt voor te ftellen, en daar in door dit Hof ook  JAARBOEKEN, Augustus» 1783- *i*S_ ook !Vi geappuieert geworden, is zulks van geen het minfte effect geweest. Wy hebben daarop de Concert met de aanwezende Gecommitteerdens van de Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie gemeent te moeten bedagt zyn op eenig ander middel, waar doormen 't Hoi van London zou kunnen beweegen om op de Vordering van Negapatnam niet verder te blyven ftaan, en daar toe het gefchikst voorgekomen zynde een aanbod te doen van 'sCompagnies Eta blisf meuten op de Westkust van Sumatra en van Sutane , hebben wy ook vervolgens gebruik gemaakt en aan den Heer FitsherberftG kennen gegeven , datwy ter bctooning van ons verlangen om alle zwarigheden , die het herftel van de Vreede tusfchen de beide Natiën vertraagden, Tiit den weg te ruimen, tot remplacement van Negapatnam de beide voorgenoemde plaatiën zouden cedeeren, en dac wy aangezien de importantie van die cesfie, daar en tegens ook vertrouwen, dat men van de zvde van Engeland in het verder arrangement der zaaken alle ccnvenable infehikkelykheid zouden betoonen. , , , _ Wy hadden ons gevleid, Mar. deze voorflag, die ingresfie zoude hebben gevonden , welke de aangelegendheden van dezelve moesten doen hoopen, dm na verloop van een zeer geruimen tyd hebben wy al wederom het ongenoegen gehad van het contrarie van dien te moccen ondervinden. De Engelfche Ministers informeerden ons, dal het Ministerie die propofitie wel in overweeging genomen, maar geheel onaanneemlyk had gevonden; dat Sumatra's Westkust en Suratte, hoe zeel de Republiek misfehien voor haar zelve daar aar veel importantie konde attacheeren , voor Enge land van geen het minfte belang waren, en dat zj by berhaaling de ftrikte ordres hadden ontfangen, om by hun overgegeven ultimatum , het geene die Articulen zyn, waar van wy by onze Misfi v< 'sGaft=. f EN HASE. Briefvan mze Gezanten te Parys wegens de Vredènsondei handelingen.  ?«Gra venha" ce. Eriefvat, onze Ge zanten ti Parys wegens ae Vredmsonhar'delingen.. i < < i l é < NIEUWE NEDERLANDSCHE ve van den 20 January aan Uw Hoog Ed. Geflrf gewag hebben gemaakt, te perfifteeren. Zy projecteerden vervolgens eenige Articulen, cp welke zy meenden, dat men onderling dePradiminaire Conditiën zoude kunnen fluiten; dan wy kunnen Uw Hoog Ed. Geftr. niet verbergen, dsc • wy ten uiterfte aangedaan waren, wanneer wy by examinatie derzelver bevonden, dat behalven de vordering \'gnNegapatnam met haare dependentiën cn de onbepaalde vrye Vaarten in de Oosterfche Zeeën, nog wierd geëischt de verplichting om hetSalutop Zee te geeven, overeenkomstig het geen bepaald was geweest by het Vierde Artikel van het Traclaat van {{Vestmunjler van 1674. en dat men mede tot voor-; koming van alle klagten, welke zig omtrent de Vaart op de Kust van A/rica van tyd tot tyd haddeu opgedaan, zig ten wederzydeverbond,om onder geenerlei prastext eenig beletzel toe te brengen aan den Handel van vreemde Natiën ia de Havens van een der beide Mogendheden. Wy bleeven niet in gebreeken daar tegens aan» ftonds een ander project by forme van Preliminair ïractaat op het papier te brengen, en daa<- by de objecten van de Negotiatie tot zoo veel fimpüciteit te brengen, als eenigzints mogelyk was. Wy fielden dit vervolgens aan hun ter handen sodanig als een affchrift daar van hier nevens gaat, ?n verzogten, dat zy de goedheid wilden hebben iet zelve aan hun Hof te zenden, en de voorfla;en, daar by gedaan , door hunne goede Officien ;e fecondeeren. Zy namen dit wel gereedelyk aan, doch toonlen te gelyk, dat zy geene dc minfte hoop nadien, dat'sKoiings Ministers die project zouden ggreëeren, zy urgeerden op nieuw op de erkenteiis van de vrye Vaart door de Bloluques of Specey-Eilanden , op eene Stipulatie, dat het Saluc oude worden gegeven op den ouden voet, op de "oncesüe van vryen Handel aan alle Natiën in de Ha-  JAARBOEKEN, Augustus, 178-3. 1367 Havens van de beide Mogendheden op de Kust van Africa en byzonder op de Gestie van Negapatnam of vel eén tequivalent van dien, Wy oppoieerden daar tegen wel de hardigheid, waar mede men de Republiek behandelde; de facilitcit, welke wy getoond hadden om alle gefundeerde klagten over de Vaart in de Moluques voor het vervolg te prsvenieeren,'de gefchiktheid óm het point yan het balut en van den Handel op de Kust van Afrika, waaromtrent zy volkomen in het ongelyk'waren tot de onderhandeling over het defi. nitief Tradtaat te referveeren: en eindelyk de onmogelykheid om voor Negapatnam, by het behoud van het welk zy door osze argumenten geconvinceerd waren, dat de Republiek zeer grïoteresfeert was, terwyl zy in tegendeel weinig avantagie daar van konden trekken , eenig ander sequivalent te geeven, dan het geen reeds door ons was geöffereert: dan dit alles al wederom van even weinig vrugt zynde en meer en meer de noodzakelykheid befpeurende om de Negotiatie met alle mogelyke activiteit te bevorderen , declareerden wy eindelyk , dat zo men dan abfolut op de Cesfie van Negapatnam of een a:quivalent van dien bleef itaan, en door het arrangement van dat poindt al het overige kan worden gevonden, gelyk zy dit nu en dan hadden te kennen gegeeven, wy genegen waren, om een Equivalent in geld te geeven, en daar over op billyke voorwaarden met hun te handelen. Hoe zeer deze laatlte voorfbg ons in de omftandigheden, waar in zig Engeland bevond, niet ongefchikt voorkwam, ên door applicatie vandatmid del in vooiigen gelegcndheden meermalen de ge« fchillen van de Republiek met die Kroon zyn gctermineerd geworden, toonden zy nogthans daai toe weinig dbpoiicie , dog engageerden zich om dezelve te brengen ter kennis van het Ministerie, en de vcreischte inftructien ontvangen hebber.de, die aan ons ten eerften te zullen medédeelen. 's Gra- venha- Briefvatt mze Gezanten te Parys wegensde. Vredensonderhandelingem f  IS«3 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VKNHA- 1 IE. Briefvan ' onze Ge- j zanten te ■ Parys wegens de Vre denson■ i han de- [ imgen. \ 1 : i ] ( i i 3 < i < 3 \ ï i Wy hebben onaangezien onze geduurige inftanlantien en de gereitereerde exhonatien van die Hof, om tog niet cedilaijeeren en aan de infehikïelykheid plaats te geeven, den tyd van ruim twee naanden gevvagt, zonder eenig pofitiefantwoord te >nt vangen, en het is eerst geweest gepasfeerde iondag, den io Augustus, dat den Hertog van Manchester, Ambasfadeur van Zyne Groot-Brit:annifche Majefteit ons heeft gecommuniceert, dat iet Ministerie van den Koning in nadere overweerjng hebbende genomen alle onze gedaine voorfla»en bevonden had , dat 'er in effeéle maar drie roir.ften waren , waarin men voornamenlyk met 'lkander verichüde , namentlyk de Cesfien , de Navigatie in de Oosterfche Zeeën, en de ftipulatie >ver het geeven van het Salut op Zee. Dat zy ten aanzien van het eerfte van de Vorlering van Negapatnam met haare dependentiën niec tonden afzien , maar dat hy Heer Ambasfadeur gaarne zyne soede Officien zoude aanwenden, dat nen aan de Republiek in aanmerking van het beang, datzy aan het behoud van dat Etablisfement ictacheerde, en thans geen ander convenabel asqui/alent wist te offereeren, voorbehield de faculteit nn dezelve ten allen tyde te rug te krygen; wanleerzy zig in ftaat bevond om Engeland door midlel van eenige andere Cesfie te dedommageeren. Dat voorts, belangende de Vaart in de Óosterfche £eeën, het Ministerie onze gedaane voorflag niet :an admitteeren ,• dat 'er geene Conferentien noolig waren om een Vryheid van die Navigatie te tipuleeren; dat de Zee voor een ieder open en vry vas; dat de Engelfche Ondcrdaan?n, die de Zeeën >ok altyd bevaaren hadden, zouden continueeren laar op te vaaren, en dat, zo de Nederlandfcbe Compagnie hun geen onbehoorlyke verhindering ïad toegebragt, of dat 'er geene grove klagten wellens mishandelingen gedaan waren zy deze zaak ueceens op het tapyt zouden hebben gebragt, dac nen zeifs de periode daar toe relatif by het overga  |AARBOEKENj Augustus, 1783. 1369 gegeeven ultimatum zoo generaal had gefteld als mogelyk Was, om geene öffenfie aan de Republiek te geeven: dat men daar van ook niet konJe afgaan; dac zoo mén van ónze kant hec zy direct;, het zy door Commbfarïsfeb iri een examen van de Materie wilde komen of'in discusfie trceden Van de klagten , zy alle hunne oude klagten, van de Vrede van Munfter af, zouden moéten ophaaleu, én dat zy ook zouden eisfchen productie van het gtfustilieerde Recht vah de Compagnie ih de Molw-quet. Dat Zy eindelyk van hunnen eisch omtrent het geeven van het fcalut op Zee niet kobden refilieeren en zig niet konden verbeelden, dat daar óm treot by den Staat ook zwarigheden zouden worsten gemaakt. Wy hebben hun op dit alles geandwoord, dat Wy tiet hadden verwagt, dat hec Hof van London na Zo veele betuigingen van Viiendfchap voor de Republiek en na zo eene volkomene convictie vah oen Staat, zo geinteresfeerc by hec behoud van Negapatnam, op de Gestie van die plaat: -zoude hebben geintteert, maardat zo de Negotiatie daar op zoude moeten blyven ftoöten , wy gerefoj. veert waren (en die is het geene, Waar töe de extrê ,me nood ons heeft gedrongen ) om in die Cesfi te confenteeren , onder beneficie, dat men vaj hunne zyde aannam alle de overige Articulen, % als die by ons prejeft waren ter neder gefteld, eh ii het byzonder, dat men niet verder aandrong iften op eene Onbepaalde Gestie van vrye Vaarc in cd Üosterfche Zeeën, en adens op eene verpligtinj tot het geeven van het Saluc met het laaten vallei van de Wimpel, enz. op den ouden voet* Da wy tot geen vah die zaaken geauthorifeert waren en dat wy hem zelfs niet konden verbergen onzi vreeze, dat deü §taat huiverig zoude zyn om daa toe te komen; dac wy ten aanzien van hec eerft nogmaals moesten herhnalen , dat aan haar Hoo. Mog. nooic eenige klagten waren gedaan over he taishandelen van Engelfche Onderdaanen in hunfi Zzzz Vast jsGrA* v'ÉNfiABE. Briefvaé iHzé Gezante n te Parys wegens de Vrs' dentonderhandelingen* l 1 1 e . ? t , t t  1370 NIEDWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGJf. Brie/van onze Gezanten te Parys wegens de Pre. denton* derhandelingen, Vaart in de Oosterfche Zeeën; dat wy integendeel wel wisten, d t zy in enkele gevallen, wanneer zy de pasfagie gevraagt hadden door de bediendens van onze Compagnie waren geadfifteerd en men hun in de nood was behulpzaam geweest, maar dat men teffens ook had tegengegaan hetvoorneemen, dat zy nu en dan fcheenen te willen executeeren om verboden handel te dry ven; dat de Compagnie dit op haar recht had gedaan; en dit recht ook nooit door iemand kan laaten violeeren, dat zo het Ministerie van London niet geneegen was in eenige conferentie Nederlanden. In naam van de Heilige Dric'èenheid! De Koning van Groot- Brittannien en de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, bezield met een gelyk verlangen , om de onheilen van den Oorlog te dom ophouden, lubben reeds rcfpeclivelyk hunne Gevolmagugde Ministers geauthorifeerd gehad tot het teekenen van eenen Wapenftilftand, en willende de vereeniging en goede verflandhouding, zo noodzakelyk voor het welzyn van het Menschdom in 't algemeen, als voor hunne refpeclive Staaten en onderdaanen in 't byzonder, tusfchen de beide Natiën herftellen , tot dat einde benoemd; zy zyn namentlyk na behoorlyke communicatie Tan hunne volmagten overeengekomen om-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1373 omtrent de navolgende voorlopige Vreedens-Artikelen. ^ Ak. 1. Zo dra de Praliminairen zullen getekend ( cn geratificeerd zyn, zal eene oprechte Vriendfchap tusfchen den Koning van Oroot-tJrittannien 1 en de Staaten Generaal, haare Staaten en onder-1 daanen van wat rang of ftaat zy ook mogen zyn,, zonder uitzondering van plaatzen of perfoonen, we-1 derom ftand grvpen, uit kragte van welke de fioo-, se contradfeerende partyen zullen doen blyken dei Iroo'fte oplettendheid, tenemde deze Vriendfchap, en wederzydfche Correspondentie te onderhouden,. zonder toe te ftaan, dat men van nu af aan nog van de eene nog van de andere zyde eenige vyandelykheden pleegt, het zy ter Zee, het zy te Land, om wat reden of onder welk voorwendzel zulks ook zoude mogen weezen, en men ook zorgvuldig vermyden zal, al het geen de bevordering dezer gelukkig herftelde vereeniging zoude kunnen krenken, in legendeel zig toeleggende, om by alle geiegendhedeti van wederzyde voor elkander al dat sieene te bevorderen, dat zoude kunnen dienen tot haare orderlinge roem, interest en voordeel zonder eenige hulp of protectie , direct of indirect te verleenen aan hun, die aan den een of ander der Hooge contricteerende partyen eenig nadeel zouden willen toebrengen; zullende alles het geen sefchied of geplecgt is, voor of in den beginne van het thans eindigend Oorlog, vergeten zyn. a Alle de gevangenen van weérzyden, zo ter 7ee als te Land bekomen, als mede de gedurende den Oorlog tot op dezen dag toe genomen of ceaevcn Gyzelaars, zullen overgegeeven worden. Zonder rantzoen, in den tyd van zes weeken, of zo veel laater, te rekenen van den dag der uitwisfeüna van de Ratificatien van deze voorloopige Vreedens-Artikelen , zullende ieder Mogendheid refpectivelyk de uitfehotten , die gedaan zyn tot beitaan en onderhoud der Gevangenen, aan den Souverain van het Land, waar .hebben gezeeZzzz 3 ten8 'sGra- rlLNHA- :£. Omwerp 'an Vrelemvoor*vaarden loor onze Jezanen overregeren»  1374 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra. venhace. Ontwerp van Pre* densveorwaardedoor onze Gezanten overgegeven. :en, volgens de Schuldbrieven, bepaalde Staaten en andere authenticque Lysten, die van de een en andere zyde overgegeven zyn, moeten betaalen, en men zal over en weder elkander verzekering geven voor de betaling der Schulden; die de Gevangenen hebben gemaakt in de Staaten, waar zy gezeeten hebben, tot den tyd van haar ontflag toe; en alle de Schepen, zo van Oorlog als Koopvaardy, die genomen mogten zyn zedert verloop van den tyd ter ophouding van de vyandelykheden op Zee vastgefteld , zullen insgelyks ter goeder trouwe met haare gantfche Equipagie en Cargazoen te rug gegeeven worden, en men zal dit Artikel ogerblikkelyk na de uitwisfeling der Ratificatien ter uitvoer brengen. 3. De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden cedeeren en zullen guarandeeren aan zyne Majefteit den Koning van Groot-BrittaDnien de bezittingea van de Nederlandfche Oostindifche Compagnie , op de Westkust van Sumatra , als mede hun Comptoir te Suratte, welverftaande nogthans dat aan de Compagnie zal gereftitueert worden derzelver effecten in de Stad Suratte, als ook die buiten de Stad mogten gevonden worden op het territoir Mauré. f4« Dewyl aan de eene' zyde de onderdaanen van zyne Brittannifche Majefteit zig beklaagen over de moeijelykheden, die deNederlandfche Oostindifche Compagnie toebrengt aan hunne vaart in de Oosterfche Zeeën, te weeten in den doortogc hunner Schepen na de Moluques, en tevens aan den andere zyde de onderdaanen van de Staaten Generaal hebben opengelegd verfcheide bezwaaren tegens de Directeuren van de Engelfche Oostindifche Compagnie, en byzonderlyk meer dan eens klagten hebben ingebragt, dat de Engelfche Oostindifche Compagnie hunne Commercie op Bengalen, Beha, Orixa en eenige andere plaatzen van tndiën ftremde, en moeielyk maakte, en wyl de Hooge contracterende partyen over en weder ver-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 137? verlangden de inconvenienten daar uit refulteerende te verhelpen en alle klagten hunner onderdanen voortekomen, is men overeengekomen, dat men van elke zyde binnen den tyd van drie maanden na de tekening der tegenwoordige artikelen Commisfarisfen zal benoemen, om deze vetfchillepde bezwaren te examineeren en ten dezen opzUte fchikkingen te beraamen, die op de meest efficacieu'e wyze zullen kunnen ftrekken ten beste van de beide Natiën, welverftaandenogthans, dat men in de te houdene conferentien met opzigte tot de vaart op de Moluques , zig zal bepaalen tot de eenvoudige doortogt der Schepen : Verbindende zyne Brittannifche Majefteit tot het by der hand Eemeu van de meest efficacieufe middelen, waar door zyne onderdaanen zig mot ten onthouden van eenige Commercie, het zy op zig zeiven, hetzy by wyze van Compagniefchap te dryven op de Specery-eilanden of de Moluques. 5. De Koning van Groot - Brittannien zal aan de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden reftitueeren alle de andere Steden, Forten, Havenen en Etablisfementen , die tteduurende den loop van den te^enwoordigen Oorlog , in welk gedeelte van de waereld zulks ook zy, door zyne wapenen of door die van de Engelfche Oostindifche Compagnie zyn geconquesteerd, en van welke hy in 't bezit is, alle in den zelfden ftaat, waarin zy waren, toen ze geconquesteerd wierden. 6. Alle de Landen en omleggende daartoe behoorendeStreeken, die zouden hebben kunnen geconquesteerd worden, of die moeten geconquesteerc zyn in eenig gedeelte der waereld, zo door dt wapenen van zyne Brittannifche Majefteit, alt door die van de Staaten Generaal, en niet in dez( tegenwoordige Artikelen, by wege van afftanc ofreftitutie, begreepen zyn, zullen weder gege ven worden zonder eenige zwaangheid daar tegen te maaken of compenfacie te vorderen. 7. Dewyl hec nodig is een vast tydftip te be Zzzz 4 paa 'sGra- fSHHA" 3E. Ontwerp van Vreiensvoorwaardedoor onze Gezanten overgegeven. ï L >  'sGra- pE. Ortwerp v/tn Pre* densvoor• ■waarde* door onze Gezan ren over- '. i X - ] I • 1 i i i ' % i c v j Men r3?S NIEÜWE NEDERLANDSCHE" paaien, op welke de temggaaven en ontruiming» moeten gefchieden, is men overeengekomen, dat ie Koning van Groot-Brittannien alle de Steden , Plaatzen en onder derzelver gebjed geleegen Landen, die door zyne wapenen bemaatjgd zyn, en waarvan hy zig in 't bezit ziet, ten zelfden tyde zal d^eri ontruimen, als waarop de teruggaaven en ontruimingen tusfchen Groot-Brittannien' en Frankryk zullen gefchieden. De Staaten Generaal zullen op \ einde van dien tyd mede wederom in handen der Engelfchen Rellen zodanige Steden en onder derzelver gebied geeegen L?nden , dewelke zy op dezelve bemagtigd lebben in de Oostindien , ten welken einde de nolige ordres door ieder der Hooge contraherende j/1 ogend treden zullen gezonden worden aan de [diepen, die dezelve zullen overbrenger. )<« Zyrie BVitVannifche Majefteit en' Hun Hoog \4 ogende opgenoemde Staaten Generaal belooven >pregte'yk en ter goeder trovwe te zullen nakomen 11e de Artikelen , die in dit prasliminarr Tracfaac legreepen en opgerigt zyn, en zullen niet gedoo,en , dat daar tegens door hunne wederzydfeheonerdaanen èenigzins djtecT: of indirect, aangegaan "orde, en zullen opgenoemde Hooge'contrafteeende partyen elkander generalyk en reciprcquelyk; 'Jarandeeren. slle zodanige ftipulat'ien, als by dee tegenwoordige Artikelen vastgeftelt zyn. o. Oe Ratifïcat'en van de voorfz, voorloop!>e irtikelen., zullen in eene goede en brftendjgeform, pgemaa'kt en in deze Stad Parys binnen den tyd an een maand of zo veel vroeger , als mogelyk ;', te reekenen van den dag der ondërtetkening ezer Artikelen af, uitgewisfeïd worden» Ten oirionde waarvan wy Onderga tekende» enz.  JAARBOEKEN, Augustus-, 17S3. 1377 Men heeft uit voorgem. brief van onze Gezanten kunnen opmaken, dat de voorwaarden van de Vrede vöor ons zeer ongunftig zyn , vooral indien men zig herin nest, het geen van wegens de O. I. Maatfchappy in derzelver Vertoog aan de Algemeene Staten is voorgedragen. Zie hier voren bl. 244 eo volgg. . Men zegt wel, dat ons verzekering zoude gegeven zyn, dat met de Vrye vaart in de Oosterfche Zeeën , en te mogen inlopen in deNederlandlchehavens, niets anders beoogt wierdt, dan dat de fchepen der Engelfchen des noods zig daar mogten van het noodige voorzien, en bekomenen fchadens herftellen. Maar wie is zo verblind, van niette zien, dat het op die wyze mocilyk, zo niet onraogelyk, zal vallen, denfluikhandel der Engelfchefi, die zo veel nadeel aan de Maatfchappy toebrengt , te verhinderen, ten zy met eene kostbare fcheepsmagt. Hierom is het, dat drie Leden , ' onder welke de Stad Rotterdam is , in de Vergadering der Staten van Holland hebben voorgeilagen , pm zeiven iemand naar Engeland te zenden, ten einde aldaar betere voorwaarden te bedingen. Zommigen hebben verzekert, dat in der daad een Heer met een Pinkje van Scheveningen naar Engeland zoude zyn pvergeftoken. Men ontvong onlangs wederom tyding, dat ten huize van den Grave de Mercy, Keizer lyke Gezant te Parys, eene vergadering van cjen Franfche Itaatsdienaar Grave de Vergen- Zzzz $ m 's Graven HAge,  13? NIEUWE NEDERLANDSCHE *sG(lA VENHA 'GE. nes en de Spaanfche en Engelfche Gezanten; benevens nog twee Rusfifche Gezanten is gehouden, zonder dat onze Afgezanten daar by tegenwoordig waren : daar wierdt alles vereffend; waarop aan onze Gezanten wederom was te kennen gegeven, zig in Raat te ftellen om een einde van deze zaak te maken. Hierop wierdt by de Staten van Holland en Westfriesland een prajadvis beraamd en vastgefteld, waarby, indien het onmogelyk was door behulp van 'tFranfche Hof betere voorwaarden te bedingen, volgends het ultimatum van Engeland , Negapatnam afgedaan enj in de vrye Scheepvaart door de Molukfche eilanden bewilligd, als mede in het falut ter Zee ingeftemd wordt. Dit prasadvys ter Vergaderinge der Bondgenoten zynde ingebragt, traden vier Gewesten wel haast toe, dog Zeeland en Friesland bleeven in het eerst nog aarzelen. Onderwyl was reeds een Courier met het praïadvys van Holland aan onze Gezanten in Frankryk afgezonden. Hierop kwam nog den 28 Augustus des avonds een Courier van Parys, met tyding, dat de Republiek terftond moest befluiten, of dat anders de Hoven van Frankryk en Spanjen met het fluiten der Vredensvoorwaarden met Groot-Brittannie zonder de Republiek, zouden voortgaan. Dus wierdt nog des avonds ten 8 uuren eene Vergadering van de Algemeene Staten belegd , en befloten, om de aangebodene voorwaardens van Vrede , zo als die lagen, en boven door ons gemeld zyn, aan te nemen, en onze Gezanten gelast, die té  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1379 te teekenen. Welk befluit terftond met een Courier of postboden aan onze Gezanten is afgezonden. Dair zyn er, die deze harde voorwaardens zoeken te verligten en verzagten met de hoop, dat in het volledig Vredens-Verdrag de vrye Vaart volgends de gewapende onzvdigheid zoude bevestigd, en door de Mogendheden wederkeerig geltaald worden. Maar anderen twyffelen ten hoogften, en het laat zig niet aanzien, dat zulks zal voltrokken worden. . Het blykt dan, dat, behalven de drie gefemelde voorwaarden , thands alle andere verbintenisfen, tusfchen den Staat en GrootBrittannie, vernietigd zyn. Wy moeten hier nog het befluit van de Staten van Friesland op dit onderwerp, mededeelen. Geëxtraheerd uit het Refolutieboek der Ed. Mog. Heeren Staten van Friesland. Door den Heer Joan van Kuffeler, wegens deze Provincie gecommitteerd ter Vergadering van H. H. Mogenden , de Heeren Staaten Generaal der Vereeuigde Nederlanden, aan H. Ed. Mogenden overgezonden zynde eene Misfive van de Hee. ren Lestevenon van Berkenrode en Brantzen, gefchreeven te Parys, den 13 dezer maand, en geaddresfeert aan den Heer Griffier Fagel, waarby in *t gemeen verflag doen van den ftaat der VreedensNegotiatien, en in het byzonder, dat hetEngelscti Ministery fteeds bleef aanhouden op den afftand van Negapatnam, de vrye Vaart op de Oosterfche Zecèn. en op de verpligtinge van het geeven van 't Salut, me\ 'sGra- ven hage.  13?« NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra-, vkisha- het laaten vallen van den Wimpd, cYc. op de i ouden voet. Dat zy, door den extreemen nood gedwongen , hadden gerefolveerd in de Cesfie van Negapatnam te coufenteeren, onder beneficie, dat men aan de zyde der Engelfche aannam, de overige Artykelen, door hun geprojecteerd , zo als by voorfz. Misfive copielyk gevoegd waren, en fpeciaal, dat men niet verder zoude aandringen op de Vrye Vaart, en verpligting tot het geeven van het falut yoorfchreeven; dat zy tot geen van die twee zaa, ken geauthorifeerd waren», en daarin niet konden confenteeren, met wydere allegatie van redenen en argumenten, in gedagte Misfive breeder gemeld. Dan dat, den Engelfchen Ambasfadeur daarvan niet willende afzien, zy Heeren van Berkenrode en Bramen daaromtrent nadere orders en inftruftien yan Hun Hoog Mogenden ten fpoedigfren moesten verzoeken, dewyl de Heer Graaf de Fergennes hen niet alleen had gecommuniceerd, „ dac de zaaktn „ tusfchen Vrankryk, Spanjen en imgeland geheel „ vereffend, en de respeélive Traftaaten, ter nre- fentie van de Ministers der beide Keizerlyke f, Hoven, gecollationeerd, en thans in trein ge„ bragt waren, en dat men mitsdien met de teke„ ning zelve zoude hebben kunnen voortgaan, zo niethadgcöordee'd,datmen bet niet behoorde te „ prarcipiteeren, voor dat de zaaken met de Ke„ publiek insgelyks warea geapplaneerd, op het ,, ernftigst verzoekende, dat, terwyl de tegens;, woordige gefteldheid van zaaken in Europa vol„ ftrekt vorderde, dit, door het fluiten van een , defhitiven Vrede, alles aan deze zyde tot eene „ volkomene rüst wierd gebragt, en de andere ,, Mogendheden , welken daaraan deel hadden, met veel yver od het finaal fluiten eö tekenen |, presfeeren, zy Heeren met aandrang wilden in, ileeren, dac aan de deliberatien van den Staat „ alle celeriteic wicrde bygezet, en zy ten fpoe[l digften gemunieerd wierden met eene Refolutie, 3> die  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. *£i j, die hen in ftaat ftelde, om ook eene finaale af- komst van zaaken te maaken." Waarop rypelyk gedelibereerd , en in achting 1 eenomen zynde, dac in de allezins hachelyke omstandigheden , waarin de Republyk zig bevindt, uic drie alternatieven flegts een kan worden ge. koozen. . , Of dat de Republiek de Conditiën , thans aangebooden, affloeg, en, niet tegenftaande de verdere Oorlogende Mogendheden mogten voortgaan, met den Vrede te fluiten , den Oorlog met hec Ryk van Groot-Brittannien voort te zetten. Of dat men, ftaande de Negotiatien m frankryk, met het Ministery van Engeland dirett zogte te handelen, en voordeeliger Conditiën van Vrede te bedingen. Of eindelyk, dat men op de bestmogelyke wyze zelfs op de allezins harde, thans aangebodene Voorwaarden, tot den algemeenen Vreede concurrccrdc* Dat het buiten alle tegenfpraak zeeker was, dat het eerfte dezer alternativen verre weg best, zo niet eeniglyk, zoude ftfooken met de digniteit van de Republiek, en allezins overeenkom* tig zyn met het Systema, dac deze Provincie zig wel byzonder van den aanbeginne van den Uorlog had voorgefteld en ftandvastig gevolgd. Namenlyk, om de Republiek alle haare kragter te doen infpannen, ten einde den tegens woordigec Oorlog op het yverigfte door te zetten, en zig daar door voor nu en altoos van den ichadelyken en fchandelyken invloed van Engeland op deze Republiek te ontflaan ; hebbende de Provincie vat Friesland deze hunne denkwyze te meermaalen aar den dag gelegd, en wel byzonder in het begin van der Oorlog, door het voorflaan van eene foimeele Al liantie met Frankryk, waardoor men zo wel b; h«t voeren van den Oorlog, als by het fluiten var den Vrede, eene gemeene zaak met dat Ryk zou de hebben gemaakt; welke voorflag echter geen ver 'sGra- 7enhaïe. I ! r l  13*2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE, i i t » » 1 \ i ( I I , verdere uitwerking had, dan dat dezelve by H. H. Mogenden was Commisforiaal gemaakt, zonder dat 'er zelfs immer eenig Rapport over uitgebragt was. Dat al verder deze Provincie dit zigtbaar getoond had, in de andere Bondgenooten voor te gaan in het van de hand wyzen van een byzonderen Vre* de met het Ryk van Groot-Brittannien , onderzeer Cchoon fchynende voorwaarden der Republiek aangeboden. En dat eindelyk deze Provincie getoost bad, hoe ver 'c haar ernst ware, den Oorlog met nadruk ioor te zetten,' wanneer zy, by 't niet uitvoeren i/an de geordonneerde Expeditie na Brest, aan de sverige Bondgenooten nad voorgeflagen, niet aleen om de fchuidigen en nalaatigen in dezen te ontdekken, maar voornamenlyk, om de zo zigtDaare verkeerde directie in het Zeeweezen zo molelyk te verbeteren, en die hindemisfen in de uitvoering van de orders der Hooge Overheid eens itooral uit den weg te ruimen. Welke poging geen gelukkiger uitkomst dan de ïerstgemelde had gehad, zynde de circulaire Misïve, hiertoe aan de Bondgenooten afgevaardigd, ioor geen derzelven beantwoord, zonder ook verier eenig gewenscht effi iï te erlangen. Dat H. Ed. Mog. derhalven (uit aanmerking 'an de ongunstige directie , tot dus verre in den Dorlog gehouden, van het geringe effecl: van hunre welmeenende pogingen tot verbetering derzelven, en het vooruitzigt, dat die op gelyken voet :oude worden voortgezet, zo zy met de overige iondgenooten tot het aanneemen van het eerfte lternatif beflooten,) zig genoodzaakt jonden, laar van af te zien. Dat H. Ed. Mogende in de befchouwing van het weede alternatif geene mindere zwaarigheid ontaoeteden; want lchoon het we! mogelyk, en, zy t H. Ed. Mog. toefcheen, zelfs zeer waarfchynjrkwas, dat men, door directelyk met Engeland te  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1383 te handelen, zoude kunnen bedingen het behoud van Negapatnam, en veelligt eenige meerdere in fchikkelykheid omtrent het Attykelder Vrye Vaan in de Oosteriche Zeeën , het echter niet mineer zeker was, dat deze gunste van Groot-Urittarmien op geene voordeeliger, zo niet nog vernederender, voorwaarden zoude te bekomen zyn, dan ordet vernieuwing van de voorgaande , door dat Hyk trouwloos'yk gelchondene, cn naar hun byzonder intrest uitgelegde, Traclaaten, door welke demarche de Republiek zig piet alleen vrywillig, meer dan immer te voren, aan het juk van Croot Brictannien zoude onderwerpen, maar ook zig veelligt, met relatie tot andere naburige Mogendheden, in geen min ver uitziende omltandigheden zoude brengen. Dat 'er derhalven, in den allerwegen kommerlyken toeftand, waarin de Republiek zig bevindt, en die nog merkelyk verergerd is door het ontydig afdanken van bevaaren en geëxperimenteerde Matroozen, en het intrekken van de uitgeloofde premien tot aanwervinge, geen ander middel fcheen over te fchiecen, dan, hoe vernederend het ook zyn mogte. zig tot het derde alcernacif te bepaa» len, om, namenlyk, op de best mogelyke wyze, toe den algemeenen Vrede ce concurreeren. Zo is goeogevonden en verftaan, den voorfz. Heer Joan van Kuffeler, of die der Heeren dezer Provincie Gecommicteerden ter Generaliteit, by deszelfs abfentie, het fecreet Befoigne mogte waarneemen, te gelasten, gelyk gifchied mits dezen, ,, om met concurrentie der Cverige Bond„ genooten, byzonder met de Provintie vanHolM land , de Ambasfadeurs van dezen Staat in ,, Frank'yk te auhorifeeren , om , op de best „ mogelyke wyze, de Prajliminairen tot deelnee,, ming van den Algemeenen Vrede te fluiten, ,, en daarin de voordeehgfte Conditiën voor deze ,, Republiek te bedingen, die mogelyk zullen 'sGra- VENhage.  1384 NIEUWE NEDERLANDSCHE- 'sGra- VElNHA" 6JE» En zal Extract dezes gezonden worden aan dö Heeren Gecommitteerden voornoemd, om zig daar na te draagen. Aldus gerefolveerd op het LandfchapsHuis, den 25 Augusty 1783. Accordeert met voorfchreeven Boek. (In kennisfe van my ) Aé J. van S MINI At t)e Raadpenfionaris van Ëleyswyk is dé' 2er dagen zeer onpasfelyk geweest. Daar is eenig verfchil, (gelyk doorgaans by zulke gelegenheid) voorgevallen, wegens het waarnemen van dien gewigtigen pöst; welke de Stad Dordrecht, als zynde de oudfte Stad, Voor zig begeerde, terwyl de Ridderfchap , als zynde het eerfte Lid, zulks te* genfprak. Onderwyl is een befluit genoby afmen, dat geduurende de onpaslelykheid of wezigheid van den Raadpenfionaris, deszelfs post door het voorzittend Lid van Gecommitteerde Raden zou waargenomen worden. Ter vergadering der Heeren Staten van Holland is Ook een berigt ingebragt door de Heeren , die benoemd zyn, tot het onderzoek van eenige voorftellen, door eenige Steden ter vergadering gedaan, en het Krygsweezen raakende : namelyk omtrend het afichaffen der verkoopingen der Compagnien ,• geen hooger aften aan Officieren te ver^  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 138S verleenen, dan zywerkelyk posten bekleden; geene honoraire charges te geven aan Officieren , om Regimenten te commandeeren voor en in plaatze van anderen;, en eindelyk om in de Nationaale Regimenten geene andere Officieren te plaatzen, tot Sergeanten toe , dan alleen inboorlingen." Dit berigt of Raport, is door de Afgezondene- overgenomen. Ook is voor het fcheiden van de Vergadering der Heeren Staten van Holland door eene. der Hollandfche Reden een voorftel gedaan, dat geen Fiskaal, Sekretaris, Ontvanger en Commies Generaal ter Admiraliteit, met die bedieningen te gelyk zitting in de Regeering der fteden zal mogen hebben. Verders hebben Hun Edele Groot Mog. goedgevonden om de temporaire verhooging der Soldyen, van krygsvolk op de Provincie Holland ftaande, die anders met het einde van Augustus eindigde , te doen voortduuren tot het einde dezes loopenden jaars. Ook is nog van wegens Hooggem. Heeren Staten by Publicatie van den 22 dezer, in het heffen van het Vuurgeld met de verhoging wederom voor den tyd van zes jaren toegeftemd. De Staten van Holland en West-Friesland, allen den genen die dezen zullen zien of hooren lezen falut; doen te weten: alzo aan Ons nader 1» EereDrefenteert, dat de bepaalde tyd van zes jaren, * r , Aaaaa by 'sGua- /enha3e.  13S6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra VENHAHE. Public, wegens ' Vuurgeld. by Onze Publicatie van den 22 July 1777 tot het heffen van het Vuurgeld, met verhöogmg vaneen derde meer als het zelve in conformite van Onze Ordonnantie en de daar ageer gevolgde Lyste van den 19 December 1668 bevorens betaald was, met fden 1 September dezes jaars ftaat te expireeren en dat egter codigis, dac de Kasfe der Vuurkeiden by continuatie werde onderfteunt en'te gemoed werde gekomen. Zoo is 't, dat Wy goedgevonden en verftaan hebben , tot. verder fupport van de voorfchrevc Kasfe van hec Vuurgeld, nader ce ftacueeren, gelyk Wy flnueeren by deze, dat by continuatie als nog, by provifte wederom voor den tyd van zes jaren, in te gaan met den i^epcember aanftaande, «ec Vuurgeld zal moeten werden geheven en betaald op den voet en zodanig als het zelve tot hier toe volgens en in conformité van Onze gemelde Ordonnantie, en daar ageer gevolgde Lyst van den 19 December i668 is betaald geworden, met verhooging van een derde van dien ingevolge Onze Publicatien van den 28 July 1762, 31 Julj 1765, 10 July 1771 en 22 July 1777; als mede, dat wyders tot meerder nut en veiligheid van de Commercie en Navigatie de Vuureh ook zullen moeten blyven branden in de drie Zomermaanden, en dus hec geheele jaar door; en dac voorts de Schepen uit Texel, het Vlie of van elders in deze Provincie uitgeioopen zynde, en het Vuur-en Paalgeld betaald hebbende, zo wanneer dezelve door ftorm, contrarie winden of anJere dringende toevallen, genoodzaakt worden, m de voorfchreven Zeegaten binnen te Joopen , zonder haar voorgenome reize volbragt te hebben, niet gehouden zullen zyn, m zodanige gevallen hec Vuur-en Paalgeld weder telkens te betalen, CvC. Eindelyk is, op het Verzoekfchrift derReeders en belanghebbende in het fchip St. George  JAARBOEKEN, Augustus» 1783. 1387 George,het Welk öp deszelfs reis vanSrhirna herwaarts, door de Engelfchen (zo als wy in onze Jaarboeken van het afgelopen jaar gemeld hebben) genomen is, door de Heeren Staten van Holland en Wesc-Friesland, den 7 dezer maand beiloten „ dat in achting ge„ nomen zynde, dat de Supplianten, ten aan? „ zien van het voorfchreven fchip; inzodani„ ge byzondere omftandigheden verferen, dat „ de geleden fchade, wegens het nemen eu „ opbrengen van het zelve Schip, door de „ verregaande nalatigheid en het onvergeef„ lykpligtverzuim van den Officier, 'sLands „ Schepen in de Middelandfche Zee com„ mandeerende , is veroorzaakt, zoo als „ dan ook dien Officier deswegens, by fen„ tentie van den competenten Rechter, isge„ corrigeert, en dat overzulks de in dat zou„ derlinge geval te verleenen gratie nimmer „ toepaslyk kan worden gemaakt op zooda„ nige gevallen, waar in de behoorlyke pro„ teétie van 's Lands Commerciëcrende In.,■ gezetenen door overmagt van den vyand, '„ of door eenige andere toevallige oorsa„ ken, is verhinderd of belet geworden; is „ goedgevonden en verftaan , dat de zaak „ ter Generaliteit daar heen zal worden ge„ dirigeerd, dat aan de Supplianten, alleen „ uit aanmerkinge der voorfchreven omftan„ digheden,en zonder dat hetzelve in eenige „ coniequentie zal mogen worden getrokken 3 3, tot foulaasvan hunne geleden fchade, we,, gens het nemen en opbrengen van het voor„ gemelde fchip door de Engelfchen .te LiA a a a a 2 1, vor-  'sGra VfiNrtA- 138» NIEUWE NEDERLANDSCHE „ vorno, voor zoo veel het Hollandsch in„ tresc betreft j uit het Fonds van het ver„ hoogde Last-en Veilgdd, eene fom van „ tagtig duizend guldens moge worden ver„ ftrekt , en dat dienvolgende de Ontfan„ ger Generaal van het zelve Fonds mogen „ worden gelast en geauthoj iieert, om de „ voorfchreven fom aan de Supplianten uit „ te keeren en te voldoen. In het voorleden jaar heeft de Heer de St. Saphorin, extraordinaris EnVoyé van Deenemarken, geklaagd gehad over de behandeling , die den Kapitein Fugkde, bev^l voerende over het Deensch O I. Compagnieschip het Kasteel van Dansbarg, op de Kaap de goede Hoop, zoude aangedaan zyn. Thands zyn aan gemelden Heer de St. Saphorin medegedeeld de affchriften van eenen briefvan de Heeren Bewindhebberen onzer O. I. Compagnie ter vergadering van zeventienen, en van eenen brief van de Regeering op de Kaap., van den 30 January laatstleden ; waaruit blykt, dat de Kapitein Fugkde vastgezet is op eene plaats 5 alwaar de Officieren en perzonen van aanzien gemeenelyk worden bewaard, en geenzints in eene foldaten gevangenis; dat de affland en de rook belet hadden, om van de batterye te kunnen zien , dat het fchip ten anker gekomen en de vlag geltreken was:; en eindelyk dat de Regeering op de Kaap niets hadt gedaan , 't geen eenige rede tot klagten aan de Deenfche Maatfchappy, even zoo min als aan den Kapitein Fugkde, konde geven. Dm  JAARBOEKEN, Augustus,^. Den 7 Augustus zynde den 32. verjaardag Van Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrou we de Princesfe van Oranje eriNasfau, heeft Zvne Doorl. Hoogheid, op de Paradeplaats, dieswegens de pligtsplegingen van gelukwenfching ontvangen van de alhier aanweezende Generaalsperfoonen., als mede van de Officieren van '1 Guarnizoen. Ook hebben de Ingezetenen met het uitfteken van .vlaggen, als anderzints, hunne vreugde betoond. Efcs avonds is ter dezer gelegenheid ten Hove op de Oranjezaal groote vergadering (Cirkel) gehouden. Op den korten Vyverberg, langs den Vyver of het Water, is van Prins Mauritz-Huis af tot voorby het Paardewed, en dus de geheele gracht langs, een nieuwe yzeren balie of hek gefteld, waardoor voorgekomen zal worden, dat in 't vervolg by donkere avonden aldaar geene ongelukken zullen voorvallen gelyk meer dan eens gefchied is. Ook levert deze yzeren balie of hek op die plaats, welke buiten dat eene der aangenaamfte en pragtigite plaatfen van den Haag is, een ongemeen fraaije vertooning uit. Den si Augustus was de elfde verjaardag van Zyn Doorl Hoogheid , de Heer Erfprins Willem Frederik : weshalven Zyne Doorl. Hoogheid, de Heer Prins Erf-Stadhouder, op de Paradeplaats, dieswegens de begroetingen van de Generaais en andere OfAaaaa 3 ficiè> »s Cra- enha1E.  i39hier ren fpoedigtten doen interdiceeren het venier debiet van de Posten van en naer den Neder-Rhyn, met ophaeling der Exemplaeren, welke de refpedtive Boekverkopers daer van noch onder zich mochten hebben. — Waarmede vertrouwende aen UEd. Gr. Achtb. verzoek te hebben voldaen enz. 'sRogezoJuny 1783.  JAARBOEKEN, Augustus, I7«3- M<»5 Gouda aan die van 's Hage den volgenden brief: J EDELE ACHTBARE HEEREN 1 - Wy hebben de eer mits dezen te accufeeren de receptie van UEd Achtbaere letteren in datoi rio Tuny laetsckden , uit welke wy ontwaer zyn j geworden het geen door UEd. en Achibaere is s verricht, betrekkelyk ons verzochte by Misfive i van den 29 Juny pasfato, waer toe wy ons, mits dezen, referceren. ; . Üelyk dit verrichte alleen tot ons rel'tief is, voor zoo ver 7ulks betreft den Post naer den Ne~ der-Rhyn, ( welke ten deze het eenige fubjeit onzer klagten involveerd) kunnen wy wel declareert n, dac hetzelve in opzichte van 't verbod der divulgatie , en in opzichte der ontdekking van deszelfs Autheur, ons niet onaangenaam is geweest: Maer mo'en wyders niet verbergen onze uitterfle furprife, dat UEd. en Achtb. niet hebben gelieven goed te vinden (in conformitë van het verzoek bv opgem. onze "Misfive gedaan ) terftond meer efficacieufelyk jegens den Drukker van her bekende Nummer 81 der Post naer den Neder-Rhyn te procedeer™ ; waer op wy de vryheid neemen als noch te infteercn, ten einde, daer door, allerweegen aen 't Recht der Hooge Overheid wer< de voldaen, en 's Lands placaeten gemainüneerd. — Waermede enz. Gtuda 5 July 1783. Hier op antwoordden Schout en Burge meesters van 's Hage in dezer voege: EDELE GROOT ACHTBAERE HEEREN! Tn onze laetfte aen UEd. Gr. Achtb. MisfiV, ra 1 kende Nurnm. 81 van den Post naer den Neder Aaaaa 5 ^J» 'sGra- knhas. Nadrre 395- den Boekverkoper van Os: zie hier de von- ' nisfen, tegen dezelven uitgefproken. Het Vonnis, waarby de Drukker verwezen is, luidt aldus; Alzoo ^ohannesRogatsnik, oud 71 jaaren, Boek- 1 urukkiT alhier in 's Hage , thans gedeti- tt neerde op het Raedhuis dezer Steede, aan de- d ÏS G.ï&litè heeft bekend , dat ZekerWeebJ h'ad , ten titel voerende Post naer den Neder- V Rhw, bv htm is gedrukt geworden, en fpeciaaln No 81; en gemerkt in het voorfz. No. 81 zeer laefkt word gefproVen over de handelingen van'diverfe nregreerende Leden van Staet, alles tot vermindering ran de autoriteit der wettige Overheid, Maniffraeten en Gerechten van de voorn, wtegreeretide Leden van dezen Lande, en ook contrarie aen de Wettenen Placaeten, van tyd tot tyd tegens het licentieus' drukken van ergerlyke en fameufe gefchriften geëmaneerd ; En de voonz. J. Rogatsmk daer tegens tot zyne verfchoonirg met anders heeft ingebragt, dan oat hy dat Weekblad niet gewoon is te leezen, alvorens het zelve te drukken; terwyl zulks voor zyn eigen rekening met is; dac ook de Letterzetter het zelve niet leezen kan , want dat de tyd niet befteed kan worden, om alle boeken, die gedrukt moeten worden , te lezen, neen maar integendeel heeft moeten erkennen, dat de uitdrukkingen, in het voorfz. No. &i, ten opzichte van diverfe integreerende Leeden voorkomende, zvn la:fief: Zoo is 'f, dat het Gerecht van s Gravenhaee, gezien hebbende den crimineelen eisen en coïcluOe van den Hoog Wel Geboren Heei Wiebold fokan Thecdoor Baron van der Does, Heei van beide de Noordwyken , Bailliuw van deze Stad , R. O. op ende jegens denzelven gedetineerden gedaen en genomen, en voorts doorgezien et overwogen hebbende al het geene ter materie die nende is , doende recht uit den naem ende vat we sGra.mi At r/bnnis gens tn )rukkef .ogatsik* 1 1  I4£>6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra venha ge. Vonnis tegens den Drukkei Rogatsnik. De Boekverkoper van Os is aldus verwezen : a lzoo Thomas van Os, oud ruim 20 jaeren, Boek*A verkoper almer, thans gedetineerde op het Raedhuis dezer Stede, aen dezen Gerechte heefc bekend, dac hy is Uitgever van de Post naer den Neder.Rhyn, en dac hy dezelve heefc laeten drukken by de Groot en Rogatsnik ten zynen kosten , met dien verftande, dac hy die van No. 1-20 wei heeft uiigegee-en en gedebiteerd, doch die niet voor zyne rekening heeft laeten drukk n, maer dac dezelve van No. 21 tot in de 50 voor zyn rekening gedruk, zyn byden Drukker de Groot, enüat de verdere Nummers tot 8 r incluis, mede war zyn rekening gedrukt zyn by Rogatsnik, doch, zoo er meer -wegens Hun Edele Gro^t Mogende, de Heeren Staeten van Holland en West-Friesland, ingevolge Han EJ. Gr- Mog. PiaCaet van den 7 Maan 1^-4; denzelven Johan Rogatsnik, ter zaeke van het drukken van No. 81 van den Post naer den Neder-Rhyn gecondemneert -eeft, en condemneert hem by dezen in eene boete van drie duizend guldens, te bekee•ren, een derde deel ten behoeve vin den Heer Eifcher, het tweede derde deel ten profyte van den aeabrenger, en het resteerende derde deel ten behoeve van deNederduitfche Gereformeerde At men alhier: Conde-nreerd wyders hem Johannes Rogatsnik , om, geduurende den tyd van drie achtereenvolgendeweekin, na de uitfpraek vn die vonnis, op zy«.e drokkeryeniet temogen drukken, of doen drukken eenige boeken , gefchriften , weekblaeden, van welken aert zulks zoude mogen wr-ezen, maer dat deszelfs drukker ye, gedurende den voorfz* tyd van drie weeken, zal utoecen zvn en blyven gefloten, eo cond mneerd mede hem gedetineerden in de kosten en milen van Juftitie ter tauxacie en moderatie van dezen Gerechte.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1407 meer Nummers mochten zyn uirgegeeven, luiks buiten weeten en zonder zyn order gefchied (e/yn; 1 dat de Schryver van vnorn- Post naer den Neder-1 Rhyn is zeKeje Philippus Ferbrugge, welke naer zyn meeninp is geweeie Predikant te Koedyk , boven .-Alkmaar , thans wonem'e te Delft; enge-: merkt in den vootfz. Post naer den Neder Rhyn, No. 81 zeer lslief word gefproken over de hande- < lineen van diverfe integreercne Leden van Staet, alles tot vermindering van de autoriteit der wettige Overigheid, Magiftraeien en Gerechten van de voorfz. integreerende Leden van dezen Landen, en ook contrarie de Wetten en Placaeten , van tyd tot tyd tegen? het licentieus divulgeeren van ergerly e en fameufe gefchriften geëmaneerd; en de voorfz. Thomas van Os daar tegens tot zyne verfchooning niet anders heeft kunnen inbreugen, dan dat dikmaa's gebeurd is , dat de Copie van de voorfz. Post is gezonden direct aen den Drukker, zonder dat dezelven zyn handen gepasfeeidn; en dat fpeciaal No. 8t hem ter hand is gekomen op een dag, dat hy naer Leyden ging, en dat hy die zonder dezelve te leezen , daedelyk naer den Drukker Rogatsnik gezonden heeft , en dat hy^zrlf dat Nommer tot nog toe niet geleezen heefc, doch dat by , na dat hem de uitdrukkingen, daer in voorkomende , waren voorgeleezen , erkennen moest, dat dezelve laefief zyn; dat hy vertrouwd heeft op den Schryver, die hy dikmaals verzocht heeft voorzichtig in zyn fchryven'te weezen; dat hy wel in fommige Nommers, die hy geleezec heeft —aertigheden, die tot niemands nadeel ltrekten , gevonden heeft, doch dat hy daer over flooii aenfpraak gekreegen hebbende . niet altoos ge zorgd en gedacht heeft, om Copien te leezen, voor dat dezelven gedrukt wierden: — Zoo is '( dat hec Gerecht van (s Graven hage, gezien hebbende den crimineekn eitch enconcluüe van denHoofi Welgeboren Heer, Wigbold Johan Theodoor B*ro>, vat 'sGra- rEiSHA- ijt. Fonnis 'egenden Boekver koper van  3398 • NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra* ♦enhage. Vonnis tegen den Boekverkopervan Os. i l Wy keuren deze Waakzaamheid tegen de al te groote Vryheid der Drukpersfe niet af; maar willen daar uit te gelyk opgemerkt hebben, dat zommiger voorgeven ongegrond is, als of het onmogelyk ware, het misbruik van die Vryheid te beteugelen, en de misdadigers te ftraffen. Ley- van der Does , Heer van beide de Noordwyker» j Bdi. uw van dezen Stad, K. O. op era jegens den. zei ven gedetineerden gedaen en genomen, en voorts doorgezien cn overwogen hebbende, al hrt geene ter materie dienende is, doende reent uit naem ea van wegens Hun Edele Groot Mottende, de Heeren Staetenvan-Holland en West-Friesland , ingevolge Hun Ed. Gr. Mog. Placaet van den 7 Maart 1751» denzelven Thomas van Os. ter zaekè van het doen drukken, ver koopen en debiteer en van het voorzeide No. 81 van den Post naer den Neder - Rhyn gecondemneerd heeft en condemneert hem by uezen, in eene geldboete van drie duizend guldens * te bekeeren een derde ten profyte van den Hoog Ed. Eifcher, het tweede derde d'el ten behoeve van den aenbrenger, en het resteerende der 'edeel ten behoeven van dtNederduitlcbe Gereformeerde Armen alhier ; Condemneerd hem wveers, om gedurende den voorfz. tyd vah zes achtereenvolgende weeken , na de uitfpraak van dat vonnis, niet te mogen doen eenige Negotie, als boekverkoper, maêrdat deszelfs boekwinkel, gedurende den voorfz. 'yd van zes weeken, zal zyn en moeten b yve > zeloten, en condemneert mede hem gedetineerden n de kosten en mifen van Juftitie ter tauxatie en noderatie van dezen Gerechte.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1359 Le*. Leyden. dek' Nadat volgends jaarlykfche gewoonte op den 18 July door die van van de groote Vroedfchap dezer Stad eene naamlyst van 6 Perfonen was gemaakt, en aan den Prinfe Erfftadhouder gezonden ; zyn door Hoogstdenzelven daar uit tot Scheepenen verkoren de Heeren Mf. Abraham van Alphen, Mr. Adriaan van Heusden, Mr. Hendrik Twent, Mr. Matthys Snoek, Mr. Jan Crucius, Mr. Johan Andraas Cunaus , Mr. Johan Gael, en Mr. Pieter Vromans, en tot ScheepenenCommisfarisien van 's Lands Gemeene Middelen Snoek , Crucius , Tzvent, Cunaus, Gael en Vromans. Zommigen verwagtten, en zulks uit kragt van oude gewoonte, dat de Heeren van Alphen , van Heusden, en 'Tweni , die nu voor het derde jaar zyn aangebleven, nu zouden hebben ftilgezeten; dat de Heeren Mr. J. van Royen, en Mr. G.van Hogeveen nog voor een jaar zouden zyn aangebleven, en Mr. J. B. Douw voor twee jaren zyn aangekomen. De Heer Mr. J. .Romswiukel, afgaande Scheepen, merkte 111 Scheepenskamer aan, dat de verkiezing, door Zyne Hoogheid gedaan, geen kragt kon hebbenmadien de behoorlyke rangfchikking onder de gekorene Scheepenen niet was in agt genomen, alzo de Heer S»oejè ouder Lid was, dan de Heeren van Heusden enlwent, en de Heer Cru-  l4io NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Niet Crucius wederom ouder dan den laatstgemelde. In eene daar toe aangelegde vergadering van die van het Geregt hier op geraadpleegd zynde, was het gevoelen van zommigen, dat deze misflag moest gebeterd worden, eer de verkiezing konde worden geftand gedaan. Dog de meerderheid befioot, om de beëediging te doen voortgaan ingevolge de verkiezing, en vervolgends, in eenen brief aan Zyne Doorlugtige Hoogheid , van deze misilag kennis te geven: waar tegen de Heer Mr. J. Romswinkel deedt aantekenen , dat met de beëediging als nog geene voortgang konde gemaakt worden, en dat hy dierhalven zig verfchoonde, van die beëediging by te woonen ; waarop hy vertrok. De Heer Snoek weigerende om beneden zynen rang beëedigd te worden; is de beëediging niet volgends de verkiezing, maar volgends den rang gefchied , en Zyne Hoogheid hier van kennis gegeven. By de Ed. Gr. Achtb. Heeren die van den Gerechte dezer Stad, is eene Publicatie afgekondigd, behelzende eene Vernieuwing van het 4iite Art. der Brand-Keure , en wyders verbiedende op eene boete, eerst van drie,, vervolgens van zes guldens, en ten derdenmaale van arbitralyk naar vereisch van zaaken geitraft te worden , het gaan met gelaaden geweeren langs 's Heeren Straaten , en het fchieten zonder wettig gezag.  JAARBOEKEN^ Aügüituty 1783. «40* Niette min heeft men in verfcheidene buurten op den 24 Augustus, zynde de verjaar-v dag van den jongen Prins Erfftadhouder,' kaersjes gebrand, en eenige Vreugden bedreven , en zig ook met Oranjeftrikken verbeterd. De Maatfchappy der Nederlandfche Let. terkunde te Leyden, heeft, in haare jaarlyki fche Vergadering , gehouden, op den 8ften July, tot Lid verkoozen den Heer Mr. Reinvisch Feith, te Zwolle. Ook heeft zy deze Vraag opgegeven, oni beantwoord te worden voor den eerften van Wynmaand dezes jaars 1785. „ Welke zyn de gronden, waar uit een i9 Nederduitfche Spraakkunst behoort te wor,3 den opgemaakt?" In het vorige jaar heeft de Maatfchappy deze Vraag opgegeven , om beantwoord te worden voor den eerften van Wynmaand ï784. „ Welke zyn de Kenmerken van waar en „ valsch vernuft? en welke zyn de behoed. middelen tegen het laatfte?" De Maatfchappy verlangt, byzonderlyk, het onderfcheid tusfchen waar en valsch vernuft, niet alleen beredeneerd, maar ook door voorbeelden uit de beste Dichters opgehelderd te zien. Bbbbfe Am; 's GrA? en haie»  ï4o2 NIEUWE NEDERLANDSCH2 Amstel- Amsteldam. DAM. Wy hebben in ons voorgaand Rukje bï. ii35 gezegd, nader berigt te zullen geven van het verbieden van de Diemer of Water* graaf Meerfche Courant. Na dat veel over dit Nieuwspapier was "te doen geweesthet welk eertyds te Buikfloot, en vervolgends in de Diemermeer gedrukt is en daarnaar genoemd , is de uitgave van dit Nieuwspapier den 5 Augustus by eene Ordonnantie van Heeren Burgemeesteren, tot nader bevel, verboden , en van dit verbod teffens door den Gildeknegt van het Boekverkopers gild aan alle de Boekverkopers aanzegging gedaan. De Drukker heeft daarop dezelfde Courant teritond onder den tytel van Nederlandfcht Courant willen uitgeven. Maar het Gerecht van den Diemer-tn Watergraafmeer dit vernemende verboodt eenige Courant, Courier of hoegenaamd Nieuwspapier op zyn grondgebied te drukken. En wanneer men voortging met drukken, en invoeren dier Cou« ramen in Amfteldam, wierdt het karretje, met die Couranten beladen, in de poort komende, aangehouden. Hy heeft egter nog verfcheidene afdrukken van de zelve door ecni-  JAARBOEKEN, Augustus, 1403 'eenige boeren van Dierneri, doen in de Stad Ambrengen. Maar eindelyk heeft Burgemeester ' Heemskerk alsBailluw, met twee Scheepenen BAM° en den Secretaris van Diemer-Meer, hetGerechtelyk flot voor de Drukkery gehangen; waardoor dan eindelyk de uitgave van dit zo veel gerugts gemaakt hebbende Nieuwspapier is opgehouden: dog uit deszelfs asfche zyn naderhand twee andere geboren) beiden de Nederlandfche Courant genaamd: de eene, gedrukt wordende onder Nieuwer Amftel en 'ter Drukkerye van Hermanus Koning voor Z. M., dat is voor Zyn Meester, wordt uitgegeven by Verlem ; -de andere by Holtrop. Deze twee Nederlandfche Couranten hebben onderling getwist, wie eigenlyk de ware en egte Nederlandfche Courant was. Omtrend de uitgave van de eerstgem. Courant, fchynen de andere Courantiers te onvreden te zyn geweest , blykende deze bekendmaking , boven de Leydfcbe, Vaderlandfche en Zuidhollandfche Couranten geplaatst, die wy egter in haare waarde laten : „ Jan Ver„ lem,' Boekverkoper te Amfterdam, by de uitgave van zyne Nederlandfche Courant, '', verfcheiden Courantenbezorgers, hebben5) de doen begrypen, om de gemelde Neder„ fcbe Courant, (fchoon nog wel voor een „ groot gedeelte uit andere Nieuwspapieren „ uitgefchreven) tegens de Zuid-Hollandfche, „ Vaderlandfche , Leydfcbe ert andere Cou„ ranten te verruilen , en den Lezers den „ laatstgemelden in de handelt te doen ftopBbbbb 2 ,; pen :  1404 NIEUWE NEDERLANDSCHË „ pen: Zoo is het, dat zulks aan het „ Publiek bekend gemaakt wordt, ten einde „ zig te kunnen wagten, in het vervolg door „ zulke laage handelwyze niet misleid te worden. ' De Heeren Bewindhebberen van de Oost* Indifche Maatfchappy in de Hollandfche Kameren / als daar toe door H. Ed. Gr. Mog., op verzoek van eenige belanghebbende behoorlyk gemagtigd, hebben bekend gemaakt aan de houders van de recepisfen, ten lasten van voorfz. Kameren, „ dat, wanneer dezelve genegen zullen zyn , by de overgifte van hunne recepisfen te furneeren in contante penningen, zodanige fomme, als de helft van t Capitaal van de voornoemde recepisfen zal komen te bedragen, en zulks van den iften Juny. tot den iften September aanftaande ; aan hun zullen worden afgegeven Obligatien , ter montante van de overgeleverde recepisfen , en daar by gefurneerde penningen, onder guarantie van de Heeren Staten van Holland en Westfriesland ; en zullen van de geenen , die voor den ge« melden iften September zig niet zullen hebben verklaard , geen penningen worden aangenomen." Met de laatfte brieven van Batavia, gedagteekend den 15 January 1783, verneemt men, dat alles aldaar ongemeen duur was, en dat de voorraad van koorn welhaast zoude Amstel- DAMi  JAARBOEKEN, Augustus, 17R3» x4°5 4e verbruikt zyn. Een pond boter koste 4 Am- Hollandfche guldens. Voorts melden «J£ dezelfde brieven., dat, in September des voorigen jaars, aldaar aangekomen was_ het Oostïndisch Compagnie-fchip Hoorn, Kapt. G. Bruin, van de kust van Perfien, welk fchip de bevestiging medebrengt van 't verongelukken van 't Oostindisch Compagniefchip Hoog Carspel, Kapt. O. Andrmga, mede op de reis van Perfien naar Batavia; zynde de manfchap, op 12 man, na behouden. Na dat op Zaturdag, zynde den 2 dezer de Thermometer tot op 90 graden was geklommen , en dus eene hette aanduidde, welke die van de jaren 1750 en 1759 overtrof, bar fte alhier omtrent ten 4 uuren inden namiddag een alleryslykst onweeder uit, waar van de kort op een volgende Btlxemftraalen, ende gedurig op elkander afwïsfelende donder eene groote ontroerms onder de inwooners veroorzaakte. Wel haast volgde 'er eene geweldige hagelbuy, waar van veele fteenen platachtig rond zynde , de groote van een duiven ey bevattede. Verfcheiden vensterglazen, zoo binnen als buiten de ftad , zyn daar door verbryzeld: doch men verneemt tot hier toe niet, dat dit onweder eenige andere ongelukken ten gevolg heeft gehad : in tegendeel , dezelve fchonk ons eene verkwikkende regen , waar naar men hier zedert lang gefmagt hadt. Bbbbbg Qofe  I4P* NIEUWS NEDERLANDSCHE sfÈi!" Ook wierdt door een zwaar onweder, \ dam. welk' dei1 25ften dezer, 's middags om twee uuren, geheel onverwagt over deze Stad viel, en door verfcheide geweldige donderflagen aanmerkelyk'was, de Zuiderkerk nier. in weinig gevaar gebragt. Een ratelflag, die alle inwooners daar omftreeks ten uiterlte verfchrikte-, trof den tooren , of wel het klokkenftel daar in , met een verbazenden weerklank; des ieder een dagt, dat hy in brand geüagen ware: de brandfpuiten kwamen op de baan, maar by naauwkeurig onderzoek heeft men geene befchadiging kunnen ontdekken. Het Luchtverfchynzel, dat zig Maandag, den 18 dezer , 's avonds omtrent half 10 uuren ia onze Provinciën vertoond> heeft, is in deze Stad door verfcheidene en op verfchillende manieren gezien. In het Noordelyk gedeelte zag men het ais een heldere vuurpyl, fchuins uit het Noord - Westen voortfchieteude naar 't Zuiden , langs hoe meer vfergrootende, en in zyn loop vuurige vonken uitwerpende. In de middenlte deelen der Stad maakte het een aanmerkelyke verlichting , en fcheen een ronde bal te zyn8 naar agteren puntig. In de zuidelyke deelen heeft men het van grootte wat minder dan de volle maan gezien , gevende een zo fterk licht uit, dat het zommigen zeer verfchrikte. De meesten hebben het vry laag gezien, en uit de verfchillende vertooning moet men  JAARBOEKEN, Jugmtus, i?&3- H°7 UUm, «at het niet ver van ons geweest Amis Dat het zig te Rotterdam, en daar om ™ RrVeks, byna zo° groot als de maan, vertoond hebbe dit bevestigt deszelfs loopnaar 't ZmdWes'en, ook, dat menhet teMidde burg Fezien hebbe , en dat men het msgelyks Schen 9 en 10 uuren, te Londen vernomen heef?, een helderer licht gevende dan de volle maan, zulks doet blyken, dat het vry fchiélyk zy voortgegaan. Buiten twyffel behoort hetzelve tot die wrfchvnzelen, welke men vuurballen noemt, Stiemooglyk den ouden bekend, geweest zyn, doch' zelden waargenomen^w^deu , m , die grootte en met zo veel glans. Men heelt 'er n 'tjaar IÖ36, en dus byna honderd kar' geleeden, te Leipzig, en elders m Hnirschland een gezien, die een fterk licht faf hdf zo b?ee°d als de Maan zig vertoornde.- In 't jaar 1719 *ag men 'er een, wel zo aroot als de volle maan, en vee fter cer lichtgevende, dan die, te Bonome in Italië en daar om ftreeks. _ Maar wel het aanmerk- . Ivkfte in dezen , is de vuurbal, die den E November'van 't jaar 1758, over een • groot gedeelte van Engeland en Schotland liep waar van de afbeelding, met veele waarnemingen, uit de Verhandelingen van KSlyke Sociëteit der Wetenfchappen ti^iï ontleend, iVtNederdniKchaan l iïrh? seeeven is, in het zesde deel der S&en. Men^vindt^r^ovend^  14*8 NIEUWE NEDERLANDSCHE S'ITL- eene aanmerklyke verklaring van dit verfchynzel, 't welk denkelyk alleen in grootheid en yoortfchieting verichilt van de dwaallichten, de zogenaamde vallende Herren, opryzende of nederdalende vuurklompen, die dikvvils op Heijen en Moerasfige plaatzen by nacht waargenomen, en, indien 'er gelegenheid vyas,' menigvuldiger gezien zouden, worden. Terwyl niettemin deze voortlopende Vuurballen , zomtyds zo ongemeen groot zyn, dat men ze wél op 600 roeden omtreks berekend heeft, en een zofnellen voortgang hebbende, wel honderdmaal vlugger dan die van een kanonkogel, moet men zezekerlyk, ook wegens de zeldzaamheid, als iets byzonders aanmerken. De gemelde, van 't jaar 1758, was in zyn loop en grootte, zo 't fcheen, zeer verander yk. Wenfchelyk is' het, voor alle liefhebbers der Natuurkunde, dat de geenen, die mooglyk eenige byzondere waarneemingen op dezen onzen Vuurbal gedaan hebben, en waar door men de wezenlyke hoogte eh grootte bepaalen kan j als ook, die denzelven verder Noordelyk en Zuidelyk gezien hebben, zulks aan het algemeen geliefden mede te deelen. Zie hier de bekendmaking van het Geneeskundig Genootfchap, onder de Zinfpreuk §czvandis Civibus. Eet  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1409 Het Geneeskundig Genootfchap: onder de zin* fpreuk SfffvW/r Civibus, de menigvuldige Pa- { pieren ter voldoening van het voorftel aangaande , de Ipreuk van den grooten Boerhave, Simplex Pen Sigiilum hebbende gt-leezen, heeft den gouden gedenkpenning toegeweezer aan de verhandeling,, welke tot devies voerde: Non pigebit me, Jicubt ha- > (ito, quarere, nee pudebit ficubi erro, discere, en by de opening van hei billet is aebleeken, dat de Schryver van dezelve was .'e Heer C. Terne, Medicina Doctor Prade&or in de Vroedkonst, en Stads' Vroedmeesttr te Leiden ; komende geene andere Verhandeling by deze zo na in vergelyking, datzy nevens dezelve kan gefteld worden. Doch men heeft goedgevonden twee zilveren Gedenkpenning sen te geeven, de eene namelyk aan Simpliciter, waar van de Schryver is de Heer C. Peereboom, Med. Doctor &c. Nat. Cur. Sod. te Amfterdam, de ardere aan Quantum est in rebus inanel waar van de Schryver is de Heer E. Krumpelman, Med. Doft te Amfterdam; welke beide Verhandelingen het Genootfchap, ten nutte van orze Landgenoo. ten zal doen drukken ; de eerstgemelde uit hei latvn vertaald. Wyders heefc bovengem Genootfchap met ongemeen genoegen geleezen zekere Nedereuitfche Verhandeling , zynde getekent Sicitur ad aftral en heeft goedgevonden dezelv te doen drukken , verzoekende nu derzelve fchranderen Auteur zynen naam te openbaa ren, ten einde die by de uitgave moge genoem ^Te^enMai 1784 wordt de volgende Vraag te beantwoording voorgefteld: Wat is voor het Mei fchehk lighaam Fergifl en welke Vergiften kunne in de Geneeskunde, zo uit als inwendig, onder t vereischte voorzorgen , een nuttig gebruik hebben Mee verzoek van de ancwoorden, (enkel geteker met een devies, doch met naam en adres in een g< zeaeld briefje , getekend met het zelfde devr daar boven op,) franko te zenden; af tegeevt Bbbbb £ t Am- 'J EL- )AM. Bekendnak. van t Geleesk.Genootfchap. I r 1 r tn (e ? d 5S n  i4io NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- by den Boekverkoper Petrus Conradi te Anfter» steh- dam- dam. Ook heeft nog de Maatfchappy ter bevordering van den Landbouw, het navolgende bekend gemaakt. Bekend- p\e Maatfchappy ter bevordering van den Lmdnmk.der *-J bouw alhier, gezien hebbende, dat de SchryMaat- ver der Verhandeling, ond^r de Zinfpreuk: Jen. van den De Frugt van ledige Uuren. Landb, Aan welke zy in haare jongde gehoudene groote Vergadering het Accesfit, in eene zilvere Medaille beftaande, heeft toegeweezen, is de Wei-Eerwaarde en zeer geleerde Heer L. Calf, Pred;kanc tct Haringhuyzen , onder de Claslis van Alkmaar. Voorts dat de Schryver der Verhandelingen, de eene geteekeud, Fêlimus quod ratio probat. En de andere, De ondervinding is de heste Leermeester» Aan welke ieder eene gratificatie van vyftien gouden Ducaaten of een (luk Zilver van gelyke waarde was aangeboden, zvn; te weeten van de eerstgem. de Heer Pieter Kempelaar , Lieutenant van és Burgery te Deventer, en van de tweede Ary van Prooijen, Bouwman onder Stryen; heeftdienvolgende nodig geoordeeld , daar van by dezen aan het Publiek kennis te geeven. Nog acht de Maatfchappy zig verpligt bekend te moeten maaken, dat zy vernomen heeft, dac in de Provincie Friesland en elders thans eene zeer vernielende ziekte, gebeterd en ongebeterd Rundvee  JAARBOEKEN,'üfig«rt«, 1783. 14» vee aantastende , heerscht, welke ziekte aldaar bekend is onder den naam van Venyn, en die in Hollard, volgens die zelfde berigten, by die van Sprihsvuur of IVildvuur bekend zoude zyn. Wyders0 dat een haarer Leden aan haar het volgende Hulpmiddel, wanneer de ziekte niet al te ver gevorderd is, als genoegzaam onfeilbaar heeft opgegeven, öat de Maatfchappy wel , alvorens dit Hulpmiddel bekend te maken, zeer gaarne eenige nroeven van hetzelve onder h^ar opzigt zoude hebben laaten neemen; dan naar dien de zaak fpoed vereischt, gemerkt de gelegenheid, om de nodige Droeven te neemen, denkelyk met lang zal aanhouden ; zo heeft zy zig verpligt geoordeeld, dn vocrloopig beiigt daar v.n zo ras doeneiyk bekent te maaken, inhoope, dat kundige Veehoeders ei andere Begunftigers van den Landbouw van di haar berigt het nodige gebrftik makende, haar dei uitflag hunner genomene Proeven wel zullen ge lieven mede te"deelen, en de Maatfchappy daa door in ftaat ftellen, om by eenen goeden uufla van het Hu'pmiddel, welken zy ten nutte van he Vaderland hartelyk wenscht, niet a'leen een na der en omftandigtr verflag daar van aan het Publie mede te dealen, maar ook aan den Uitvinder va hetzelve zodanig eene belooning en erkentenis te te leggen, als zy overeenkomftig met haare innj ting zal vermecnen te behooren. Kenmerken der Ziekte. De voornaame kentekenen van de tegenwooj 'dikheiddezer ziekte, zyn: Geele, in plaats y; node aderen in het witte der oogen; Pisverjtoppm, zwelling in het hovenfie Kakement des monds, e » robbelige puisten langs den hals en krop van h „ Beest." Middel en wyze van Geneezing. Neem één half pond Wildewyngaards Wortel; Am- 51 ELDAM. Bekend' mak. der Maat. fch. van den Land» hem. 1 l c T t k n e 3} n h n et :n ia  i4!2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- . ÏTELDAM, Bekendmak. dei Maatfch. van den Landbouw. éón agtfte pond lange Holwortel, zamen tot een grof Poeder geltoten. Neem één vierde pond Poeder van roode Bolus. Neem één lood gemeene Aloë. Neem vyf Hollandfche Pinten Bier of Karne■ melk. ( Vyf Pinten zyn na genoeg 100 oneen. ) Dit word te zamen één half uur, of iets langer, maatig gekookt, tot dat het op twee Flesfen na verkookt is; vervolgens door een los fe doek, gaas of zeef gedaan , en dan ter verkoeling weg gezet, op dac men het afkookzel , wel omgeroerd , in twee Flesfen ten gebruike kan verdeden. Zo dra men deze ziekte aan het Beest ontdekt, mot t het ter wederzyden van den bals adergelaaten worden; ieder aderlaatirjg groot één Mingelen, dus twee Mingelen te zamen', maar indien het Beest 600 Ponden zwaar is, moet men drie Mingelen Bloed aftappen: (één Hollandfche Mingelen is nagenoeg 40oncen groot) daar en tegen , indien het een jong Beest is, moet de hoeveelheid des Bloeds in de aderlaating verminderd worden. Indien men zien kan, dat de ziekte reeds gevorderd is, en het Bee.^t eenige dagen daar aan gelaboreerd heeft, moet, in plaats van aan den hals, op de Meikaders ter wederzyden van het Uier, het bloed afgetapt worden, om dat de ziekte zig allengskensnaar agteien uitbreid, en deszelfs toeltand doodelyker word. Zo ras de aderlaating gefchied is, moet de eene Fles van den Drank, wel omgefchud, terRond ingegeeven worden, en twaalf uuren daar na de tweede Fles, of liefst vroeger, na dat hec de nood vereischt. Indien er niet fpoedig een iterke afgang op volgd, moet dezelve hoeveelheid Aloë nog eens, met Olie fyn gewreeven en daar mede gemengt, ingegeeven worden; want de hevige ontlasting vereischt haast: Maar wanneer by de ziekte van het Beest, voor het gebruik de» Hulpmiddels, reeds ontlasting verzelc gaat, is één tialf iood Aloë by de andere Ingrediënten genoeg. Ier fpoediger herflelling yan het Beest, moet een Zwart»  JAARBOEKEN, Augustus, 17%$. 14*3 Zwart-Nieswotteltjè , tusfchen het Velen de Vet- Amrok door, op de Bil geplaatst worden, even by het Inenten der Kalveren de belmette draad ge- dam* plaatst word , elders bekend by, den naam van Wrang, en ia de Heelkunde by die van een beton of Fonteneb Gouda. Aart den Krygsraad is door eenige Burgers ïn de afgelopene maand het navolgend verzoekfchrift ingeleverd; Aan den Edele Manhafte Krygsraad der Stad Gouda» WEL EDELE MANHAFTE HEEREN! Geeven met allen eerbied te kennen de Onder* getekende Burgers en Inwooners dezer inad » dat zy door een aanzien lyk gedeelte der refpeftive Burgeryen verzogt, en gecommitteerd zynde, uit hun naam UEd. Manh. voortedragen, hoe, een zeer groot getal Burgers zig op den 19 May Sn d" Edele Manhafte'collegie geaddresfeerd hebbende, met verzoek, om een Vrycorps, geoeffend in de de nieuwe Staats-Exerritie,■ te mogen opristen, dit hun verzoek tot effeét gehad heeft, dat daar van aan de Edele Groot Achtb. Heeren van de Magiftraat dezer Stad kennis is gegeven; dat vervolgens UEd. Manh. door hun Ed. Groot Achtb. verzogt zynde, van Hoogstderzelver confideratien wegens den inhoud van het Remencioneerde verzoeken berigt te dienen, UEd. Manhafte volgens het begrip der Ondergetekenden!? zig daarvan zeer wel en voorzigdg geacquiteerd hebben, met enkel en alleen een provifioneel berigt overtegeven , en zonder dat UEd. Manh, , zoo lang den Krvgsraad van de intentie van de Ed. Groot Achtb. 'Heeren van de Magiftraat nog niet geinfor*  Gouda. Verzoek der Burgers aan den Krygsr. 1414 NIEUWE NEDERLAND3CHE meerd was, over de nuttigh id; dan wel róode« loosheid van der Supplianten in deze gedian verzoek in eenige termen zig geëxpliceerd hebben. Dan, terwyl de Edele Groot Achtb. Heerefl van de Magiftraat, zoo door het vergunnen van eene ruime en aar.zienlyke plaats ter verrigting van de Exercitie ;, als door andere zeer wyze en gratieufe fchikkingen in Hoogstderzelver gehouüene demarches volkomen preüves gegeven hebben, dat zy in alen opzigtegouteeren, dat Gouda's braave Burgery, op het voorbeeld van andeie aanzienlyke Steden , en ontvonkt door eene waaren yver, om aan de inrigting en conftitutie van de oprigting der refpeftive Schutteryen beter te beantwoorden , als de ondervinding geleerd heefc, dat tot heden gefchied is , zig insgelyks uit eigene beweeging aanbood, om in het vervolg een betere, gefchiktere, en mm aanftotelyke methode op de refpeócive Exercitiën incevoërenj zoo vercrouwen de Supplianten , i'choon hec wel waar is, dat de wyze, waarop zy zig toen ter tyd ter bereiking van hun oogmerk aan UEd,; Manhafte geaddresfeerd hebben, in allen opztgte gebrekkig en onvolleedig was , en zy Zich dus bok niet konden im3gineeren, dat de dtliberacieri van UEd. Manb. omcrenc c-n p >i-cl van 70 v el aanbelang, en van welker nuicigheid de Supplianten vertrouwen, dac UEd. Manh.nog becer, lan zy zeiven onderrigc zyn, op dat tydftip decifoir ten faveure van de Supplianten zouden geweest tyn ; dac de Krygsraad egter thans , daar Hun Ed- Manh. tyd en gelegendheid gehad hebben; 5m hec voorftel, door de Suppliaocen gedaan, met lile attentie cn wysheid te overweegen, het géi arekkige, dat hun voorftel in zig behelsd , niet lilecn fuppleeren, maar dat UEd. Manh. ook eer Supplianten yver met eene dadelyke goedkeuring «reeren , en geene gelegendheden onbeproefd sullèn laaten, om door welgepaste en verftandige jefluiten het getal dier geenen, welke door eene waa-  JAARBOEKEN, Aagttttus, I7"> W5 waare ambitie bezield zyh * dag aan dag te doen aceresceeren ; ja konden UEd. Manh. het daar. heen dirigeeren, dat de ganfche Schuttery, geanimeerd door de cordaace aanmoedigingen van UEd. Manh., en door het voorbeeld van zoo, veele braave Schutters , geoeffend wierd in deze wapenhandel, de Ondcrgeteekendens betuigen als mannen van eer, dat dit gelukkig evenement haar ftrcelen zou Je , en dat zy niets liever zaagen, als eensgezind, zonder eenige fchyn van jalouuc te geeven, zig bekwaam te mogen maaken , om wanneer nood en pligt zulks van hun eischre, hun wettige Overheden , hun leeven en hunne vryheid of voorregten tegen geweld te verdedi- een: dat, hoe zeer ce Supplianten byna met bnoverkomelyke zwarigheden te worstelen heb ben, die hun braaf oogmerk in hunne geboorte zoeken te fruflreeren , egter het genoegen heb ben, dat een notabel getal manfchappen in de nicu we St iats-Exercitie zig zo ver gee verweerd heb ben, dat het niet alleen de goedkeuring der aan zienlvktte perfoonen van deze Stad, die ten tyd» van hunne Exercitiën dezelve met hunne hoogt tegenwoordigheid vereerd hebben, heeft weg ge dragen, maar dat zelfs veele dezer Porfonnagiei docfr hunne uiterlyke daaden en woorden te ken nen hebben gegeeven , hoe aangenaam hun zul een gedrag is, en hoe yverig zy wenscheen , da het zelve meer en meer geanimeerd wierd, o] dat er een gegronde hoop konde opgevat worden dat de refpeftieve Schutters in dezen hunnen we gepasten yvejr niet zouden verflaauwen; d; niet tegenftaande het or betwistbaar zeker is, d; er onder de Burgers veele braave Menlchen zyr die wel lust zouden hebben het voorbeeld v: hunne Medeburgeren cptevolgen, er ook, gelj in alle andere Steden zulke gevonden worder die, of omdat zy de Vryheid en derzelver Voo itanders'"g',en goed hart toedraagen, of omdat z> te zeer aan hunne oude gewoontens verkleefd, h ni Gouda; Verzoek •>an Bur^ers aan den Krygsn 1 l c > » it .c * n k > r- ec lt-  ï4tó" NilËÜWE NËDERLANDSCHE GOÜDA. Verzoek van Burgers aan tien Krygsr. i i 1 nuttige van der Supplianten verzoek en oogmerk met aanftonds doorzien, of eindelyk ook onverfchillige, welke niet begryperi, dat hun eigen welzyn en rust in gevaarlyke tyden grootendeels * zoo niet geheel van eene in de wapenhandel wel geoeffende Schuttery afhacgd ; die gea legueerde egter voor de eeniglte en principaalfte oorzaak niet te houden is, dat er zig, zedert het eerst geprefenteerde plan, zoo weinig manfchappen hebben opgedaan , maar dat zulks voornamentlyk toetefchryven is aan de onzekerheid, waarin de Supplianten verftereu omtrend den ukfiag vah Hun gedaan verzoek|; dat hoe wel zy Supplianten met eed ongemeen genoegen verftaan hebbende * dat* om dit gewigtig ftuk tot een fpoedig en gewenscht einde te brengen, de Edele Groot Achtb. Heeren van de Magiftraat gunstig gerefolveerd hadden j een commisfie van drie Heeren, van welker eordaate Vaderlandsliefde zy in deze alles durven verwagten, uit hun midden te decerneeren, om met den Wel-Ed. Geflr. Heer Coionel alleen , dan wel geadjungeerd met Gecommitteerdens uic de Ed. Manhafte Krygsraad, te corfereeren, en mer den andeien zoodanige middelen te heraamen f als zy zouden oordeelen het gefchikfte te zyn „ om in het verzoek der Supplianten te condescendeereu, zy egter altoos nog een heimelyke vrees behouden, dat, zoo lang UEd. Manh. geen blyken geeven j dat het gedrag dier yverige Burgers UEd. Manh. aangenaam is, en UEd. Manh. tot voortzetting gaarn het een of ander wilt contribnëeren, de zaak nooit tot dat gewenscht einde zal komen, als men anderfints wel zou durven hooperi en verwagten; — dat reeds een geruime tyd ver[Ireeken zynde, dat aan de refpecfive Schutters ioor en van weegen de Ed. Manh Krygsraad by :xtract is kennis gegeeven , dat zy, die geneegeU Varen, zig in de nieuwe Wapenhandel te oeffenen, >p zekere gefixeerde tyd en plaacs hunne naamen ïonden opgeeven, en dus aan alle en een iegelyk vry-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783- "4i# vryheid is gelaaten, en occafie gegeeven, om in deze nuttige zaak te participeeren, de Ondergetedens van oordeel zyn, dat thans het oogenbhk gebooren is, dar zy UEd. Manh. onder het oog moe- j ten brengen, dat de zaak van die natuur en fituacie^ is, dat, indien dezelve ooit tot ftand zal komen,i er abfoluut niet mede gedraald, maar ter contrarie i met alle vigeur, lusten yver moet worden voortgezet; — dat in zodanig een opzigte voornamentKk in het oog diend gehouden te worden , dat door UEd Manh. in ferkufe deliberatie genomen worden de wyzen , welke de gefchiktfte zyn, om te preveniëeren, dat in het vervolg alle opkomende difficulteiten foigneus worden gemenageerd, en dat de Ondergetekendens eerlang een volilaagen begrip en kennis krygen van de gevolgen, die hun verzoek te weeg gebragt hebben. Alle welke redenen de Suppl. bewoogen hebben, zie aan UEd. Manh. te addresfeeren, met eerbiedig verzoek, dat het UEd. Mach. gunstig behaagen mag, ecrftelyk den Secretaris dezes Krygsraad te authorifeeren, en des noods te gelasten, de nodice opgave te doen van het getal dier mantchappin , welke zig aangediend hebben ; vervolgens hun laatst gedaane verzoek, in dato den 19 May, jongstl. ter tafel geprefenteerd, nogmaals in feneule overweeging te neemen, ten fpoediafte van der zeiver deliberatien en advies aan de Edele Grooi Achtb. Heeren van de Magiftraat berigt te dienen hetzelve met hoogst derzelver intercesfie te fecon deeren, en dat het UEd. Manh. eindelyk gehevei mag, den Wel-Edelen Gefirengen Heer Colone eene commisfie uit de Leeden van den Krygsraat te adjungeeren , om met Gecommitteerde Heerei Leeden van de Edele Groot Achtb. Maqiftraat t confereeren, zoo om zyn Wel-Ed. Geftr. in zyn gewigtige en laborieulë charge bytefiaan, en t preveniëeren, dat zvn Wel Edele Geftrenge, 01 der Supplianten wille, niet in de noodzakelykbei eebragt word , alle ooeenblikken de gantfeh Ccccc Kryg: Gouda. Verziek an Bur. 'ers aan len krygsr. 1 l l l | 3 e  *4»o NIEUWE NEÜERLANDSCHE Gouda ExtraSi uit het Kamerhoek der Stad Gouda, f\p het gecommuniceerde van de Heeren Commisvy farisfen tot het examineeren van zeker Plan of Memorie tot het oprigten van een Vry-Corps, gepraefenteerd aan den Krygsraad dtzer Stad, en na examinatie van het extract uit het Refolutie-Boek van den Krygsraad der Stad Gouda, de dato 4Augustus 1733, door voornoemde Heeren Commisfarisfen ter Vergadering overgeleverd: — Is, na voorgaande deliberatie, goedeevonden en verftaan, Heeren Commisfarisfen te bedanken voor de communicatie, en wyders den gemelden Krvgsraad te gelasten, zoo als dezelve ge'ast word by dezen, om binnen den tyd van 8 dagen, de 2 plans, by het bovengemelde Extract uit het Refolutie-boek van den Krygsraad gementioneerd, breder en vol- Krygsraad by een te roepen, als ook om te bevorderen , dat dit nuttig werk met alle de vereiscfato fpoed tot een gewenscht cfliecl worde gebragt. (was getekend) J. A. van Alphen, J Turin Junior^ Martinus Verzyl Jans7., M. van Genderen , Anthony Barentfen, Hendrik Melkert, D. % Maskamp Junior, L. van der Valk , J, van Paddenburg, DirkSibbes. De Collonel wierdt met de twee oudfte Kapteins benoemd om dit verzoekfchrift te onderzoeken, en den Krygsraad daarop vaa berigt te dienen: welke dan eindelyk zig tot de Regeering gewend hebbende, is het volgend befluit genomen;  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. t^at ledjger uitgewerkt, aan Heeren Commisfarisfen te extiadeereo , ten einde Hun Ed.ür. Achtb. tekun nen dienen van derzelver Confideratien en Advis, opdat lar.gs dezen weg een fpoedige en gelukkige afkomst dezer deliberatien zoude kunnen worden gemaakt, en gelegenheid gegeven, dat by het verlopen van 't faifoen , a!s anderzints , dit nuttig' werk buiten en tegens de intentie van Hun Edele Groot Achtb. niet zoude worden getraineerd. — Ten welken einde wyders is goedgevonden en ver-' ftaan j den voornoemden Krygsraad te gelasten, zo als gelast word mits dezen, om ten fpoedigften te ovei weegen, en aan Heeren Commisfarisfen voornoemt te fuppediteeren een Concept - Reglement, conform het welk de nieuwe Staats • Exercitie over de gantfche Schutterye zoude kunnen worden gereguleerd en geïntroduceerd. En zal enz. — AElum by 't Coilegie van den Magiftraat 1$ Augustus 1783. Rotterdam. De Edele Groot Achtbare Heeren van de Weth dezer ftad, by het CXX1X Artykel van derzelver vernieuwde Ordonnantie op de Burgerwagt van den 30 April dezes jaars, bevolen hebbende, dat jaarlyks op den eerften Woensdag in de maand Augustus, ten overftaan van gemelde Heeren van de Weth, over alle de Burger-Compagnien dezer ftad zoude worden gedaan eene generaale wapenfchouw; zyn de XII Compagnien Burgers, den 6 Augustus 's morgens, in voldoening van gemelde Ordonnantie, onder den toeloop van eene groote menigte aanfehouwers, naar «c Boompjes opgetrokken , en dewyl het Cccco & meer- Befl. der Regering no* oens het wapenen ■Ier Bur* lery.  i Rot- ] teroam. Perbod van het voeren van Gediertensenzdang de wegen ^2 NIEUWE NEDERLANDSCHE neerder gedeelte det Burgerye, zedert het ifkondigen van de voorgemelde wapenfchouwing, zich vry willig in den wapenhandel geöeffend heeft, is de voorgemelde optrekking in de juifte orde gefchied. Ter voorkoming van ongelukken met rytuigen op 's Heeren wegen, is door Bailluw, Scheepenen en welgebooren Mannen van Schieland den 22 der afgelopene maand July by Publicatie het navolgend verbod gedaan. Alzoo aan de Heeren BailliuW, Schepenen en Welgebore Mannen van Schieland, verfcheide klagten zyn voorgekomen, aangaande het langs de wegen trekken van Ezels als andere Gedierten*, waar voor de Paarden fchrikachtig zyn; als mede van de zogenaamde Schaare- en Mesfeflypers, het Wchieten van Vliegers; gelyk mede het op- en 'nederhaalen der Zeilen op de Schuiten of Scnepen in de Binnen vaarte; waar uit verfcheide groote en onherftelbaare ongelukken tedugten zyn voorPasfagiers en andere Perfoonen, zich op Rytuigen bevindende. . . »,r , Zo is 'c, dat Bailliuw, Schepenen en Welgeboore Mannen voornoemd, tot voorkominge van de voorfchreeven en andere te vreezene onheilen, goedgevonden hebben te verbieden, gelyk zy verbieden by dezen : Dat van nu voortaan niemand zich zal hebben te onderwinden met Ezels ofte eenig ander Gedierte, waar voor de Paarden lchrikachtig zyn, by dag langs de publieke wegen in Schieland te trekken, maar zulks te moeten doen in de nagt, of wanneer het donker zal zyn geworden. Dat al mede de zogenaamde Schaare-en Mesfeflypers met hunne Slypfteenen of Wagens, het zy met kleine of groote raderen, en de Verkopers van teenen en andere Mandens, niet op de public-  jaarboeken, » I*23 ke Rvwegen, als 'er Kaden zyn, maar altoos langs et Kaden zclven zullen mogen en moeten gaan. Dat van nu voortaan niemand, wie hy ook zy,in de voorfz. Bailluagie vah Schieland» eenige Vhegtrs zal mogen opfchieten langs Dyken of Rywe len, anders als op eenafftand van ten minfte twintig roeden van dezelve Dyken of Rywegen. En eindelyk, dat niemand het Zeil of de Zeilen van zvn Schuit of Schip zal mogen opnaaien of laten vanen zo dik wil* 'er een Rytuig. .of Paarden by of omtrent deszelfs Vaartuig zich zullen bevinden, alles op een boete van zes Guldens, telkens te verbeuren by den geenen, die contrarie dezes mogten werden bevonden gedaan ofte gehandeld te hebben; te appliceeren een derdepart ten profyte van den Heer Bailliuw, een derde part voor den Armen van de Plaatfe, onder welkers Jurisdictie het voorvalt, en een derde part voot den Aanbrenger. En zullen, ten aanzien van de Boetecs, Ouders voor hunne Kinderen , en Voogden voor derzelver Pupillen aanfpreeklyk zyn. Aldus gedaan en gearrefteert op den tJ July by de Heeren Mr. Pieter Cornets de Groot, Bailliuw. Johan Obreen, Francois de Mirill, Corneli, Brethouwer,Dirk Cornelis Gever*,Schepenen SamuelWor, Dirk Houwniet , Jan van Krim pen, Nicolaas Johannis Ockltuizen, Corneli Aarentfe Bakker, Johannis Lambert Hen drikz., Mannen. En ten zeiven dage ter Puye vah he Raadhuis der Stad Rotterdam ge publiceert, by de Heeren Mr. Pieter Cornets de Groot, Bailliuw. Johan Obreen, Francois de Mirill, Schepehét Samne! Wor en Dirk Houwniet, Mannen. In kennisfe van my Secretaris, Cornets de Groot, Ccc cc 3 & Rot» rER- 3rtM» Verbod van het weren van Ge, diertens ;nz langs de wegen. t i i lt  1424 NIEUWE NEDERLANDSCHE ROTTE RDAM. Progr. van t Bat. Genootfch. Het Programma van het Bataafsch Genood fchap der proefondervindelyke Wysbegeerte, in deze ftad opgerigt, luidt voor dit jaar aldus: tiet Bataafsch Genootfchap der Proefondervinde" lyke Wysbegeerte te Rotterdam heeft, in deszelfs Algemeene Vergadering, gehouden den n van Augustus 1783, na dat de Prafident - Directeur, de Heer Mr. Paulus Hartogr van alle de ingekomen Stukken en voorgevallen Zaken verflag gedaan had, geoordeeld: Dat de Vraag: „ Welken invloed heeft de Natuurlyke Eleótriciteit en derzelver verlchiUende verdeeling in onzen Dampkring op gezonde en zieklyke Lighaamen ? In welke ongefteldheden en ziekten is de konftige Elcctriciteit dienftig tot geneezing of verligting? Op wac wyze werkt zy tot dat einde, en welke is de beste manier om 'er zich met dat oogmerk van te bedienen?" het best voldoende beantwoord is in de Verhandeling ten zisfpreuk hebbende: Felix qui pstuït rerum cognoscere caufas. weshalven aan deszelfs Schryvers den Gouden Eereprys is toegewezen, zynde by het openen van het Billet gebleken te wezen A. Paets van Troonwyk» Lid van de Hollandfche Maatfchappy der Wcetenfchappen en vai. het Provinciaal Utrechtfche Genootfchap, en J. R. Deiman, Med. DocL Lid van het Provinciaal Utrecht!che 'Genootfchap en Lid Confultant van de Natuur- en Geneeskundige Correfpondentie in 's Hage, beiden woonag» tig ce Amfterdam. Dat op de Vraag: Brengen de Droogmaakeiyen onder de Bewoonderen derzelven doorgaande Ziekten van een byzonderen aart voort; of verzwaaien zy alleen de gewoone Ziekten van het Najaar 9  JAARBOEKEN, Augustus, i?8s- *4»5 i?ar? zo ia, welken zyn 'er de oorzaaken van, en welke de middelen orn die voor te komen en 'er, ïch tegen te behoeden?" het ingekomen Ant-j woord, onder de zinfpreuk: Dit nw voornaam doel, ja 't leven van myn leven. Is om myn evenmensch een duurzaam nut te geven. . seenzins zo voldoet, dat'er de Gouden Medaille fan k n toegewezen' worden, als zynde in eenige nozSn gebrekkig en in andere zeer overtollig; d£Kef wegenSgveele wetenswaardige en nutïgVzaakenT dgie 'er in voorkomen, welke min of meer aan de Vraage en andere geeischtens, in hec aacfte Programml, voldoen, de Schryver wel^eeSge erkentenis verdiend, en gevolglyk, dac men hèm een Zilveren Medaille geeven zal, zo hy zich tinnen den tyd van zes weeken , aan hec Genoocfchïn bekend maakc, en dac men zyn Antwoord niec «eheel maar gedeeltelyk zal drukken, voor zo Serre heTnuttigeëen nieuwe Waarneemingen en R^Tvï:£:\, Nadien de vergelende Ontleedkunde zo veel overeenkomt tusfchen hei werktuighk lighaamsgettel van den Mensch en var, Je volkomenlte Dieren ontdekt, is de Vraag, ol 'er natuurlyke redenen zyn, waarom de Mensch, rneer dan eenig Dier, met ziektens en gebrek-et Sc te worltilen; zo ja, hoe ver derzelver na fpooring aanleiding kan en moet f even tot meer rw voltooiiing van de voorfchriften der Genees £t, roffihouding of hertelling der Gezond 5 » onder anderen ( die geene aanmerking ver dienen) een Antwoord is ingekomen, ten zinfpreul hebbende: Simplex erat ex fimplici caufa valetudo. Muitos morbós multa fercula fecerunt. Seneca Ep. 05, p. 690, A. ts. Gcccc 4 ^ Rot- fERlAM. Progr* >an 't Bat. Ge* wotfek* e  I4a6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot- dam, Progr. van 'r jffaf. Getiootfck. i 1 i i j i het welk zeer veel verdienften heeft,als bevattende eene meenigce zeldzaame en nuttige Waarneemingen en veifcheiden gewigtige eigen Opmerkingen en Ondervindingen,- dat echter dit Antwoord niet zodanig aan de eisfchen en bedoelingen der Vraage voldoet, dat men 'er den Gouden Eereprys aan :oewyzen kan, voornaamlyk om dè volgende redehen. i. Omdat het Genootfchap nog van meening is, liettegen ftaande alles wat de Schryver getracht ïeeft te beto/en, dat 'er in het werktuiglyk geftel /an des menfchen lichaam wel eenige natuurlyke redenen zullen te vinden zyn, waarom hy, meer dan eenig Dier, met ziekten en gebreken te wortelen heeft. a. Omdat de Schryver, in het onderzoek naar die redenen, zich alleen bepaald heeft tot het werktuiglyk lighaamsgeftel van den Mensch en syne zamenwooning, daar het Genoo'fchap bedoeld heeft die te zoeken in den gehcelen Mensch, iroor zo verre hy, uit een werktuiglyk lighaam, met een redeneerende en hartstogtelyke ziel verenigd, beftaat, en dus zo wel in zyn dierlyk eri redelyk.als in zyn lighaamlykenmaatfehappyelyk )eftaah 3. Omdat het Genootfehap vah oordeel is, dat er uit de nafpooring van die redenen in den Menschi >p die wys befchouwd, meerdere en meer voldoenle aanwyzingen,tot voltooijing van Voorfchriften an de Geneeskunde, ter onderhouding of herfteling der gezondheid afteleiden zyn, dan de Schryver heeft aangewezen en opgegeeven, dewyl het Genootfchap in de Vraag niec alleen bedoeld Voor"chriften van Geneesmiddelen, maar ook zodani;ea, welke tot den Eet- en Leefregel behooren. 4. Omdat het aan 't Genootfchap voorkomt, dat ie lvst der ziekten, die hy opgeeft, en zyne rangschikking en verdeeling van het Menschlyk Geflagt, niet zo juist of onderfcheiden en niet zo vólkomen zyn, als zy wel konden wezen; dat het ook geleide-  JAARBOEKEN, Augustus* rit* «4*7 delykerbetoogorde indegdjelj£^g£ iangd had, en dat er.^.env^Smen, die het; zeer betwistbaare ftel™«SP " den Auteur zouechter aan de» veranwoori«« JJ« ^ A de overlaaten: beKned° uitweiding över de igheden, als eene te breeüe mtwe g ami. overeenkomst ^fch«^ede^ieX*elSe in de geitel van den Mensch end er li teren, Vraag veronderiteld word,, en eene te v« hi. ftrekfing dier overeenkomstot ^^Jés biaen Vogelen, daar de: vraag neg de overeenkomst met de vol^ eal het welke dan viervoetige Zoogdieren. ^ ^ Vraag,met het Genootfchap beflotenheeft deze v ë,^ de hier opgegeevea 1Dl'^tingen^ op n j te ftellen, om ^ntw^d te worüen v ^ Maart 1784; »<* ^5 JS^, «o^»1' bekwaame Schrj ver A5^leed. 'en Genees andere «ianuntende Natmw-unu« kundigen, door deze nadere ^h«nSe^deze ftaat en aangemoedigd ^ ^ wigtige cn nuttige Vraag meei wootto Wplke is de aart vart de vet Dat de Vraag: ,, Welke' £ ae rjitdampir fchillende fchadelykeHjJ^^£2,, & gen van Mo^arfen^todg^fiujBm MvnfiI len, Gast- of Zieken- en ^Vd£| kelders, Doovi Putten, Graven, Wjn;-en ^«Jf ^ Midd. kooien enz.? En welklSddvkheiddierUi len en Tegentfften, ^ Antwoord met de zinipreuK: Ëxperientla optima rerum Magijira, in de meeste opzigten zo *$*™%^££& te dringen op ïyne betefw, om zyne ^£ RotrER- JAM. Progr. van 't Bat. Ge. nootfch. t f* 1* c- :e lt s, sn an >en,  Röï- tTERDAM. Progr. van V vootfch. i 1 1 < f \ tl r \ z Cl • V z n 142a NIEUWS NEDSRLANDSCHS ven j omtrent de verfchillende middelen ter VerB. tering v2n ce verfchillende Uitdamp.nges,, en ter te dtfen!' * d°°r Waarna, by de opening van hec Billet gebleken is, de Auteurs van dit Antwoord te zyn Martinu* van Marum, A. L. M. Philof. & Med! DocIoTte Haarlem, en A. Paets van Traestwyk, Lid van & Hollandfche Maatfchappy der WeeTenfchappen en Amae?damraV1DClaal Utrechtfche ^noocfcbap te Aan wien dan ook de Goude Medaille is toesre Wezen. Luege- Verder heefc het Genootfchap bevonden tht er geene voldoende Antwoorden zyn ingekomen np de volgende Vraagen: 6 u , 1%^e^y,1' voof deinvoeringvandeCocheni!lej et Scharlaken of Karmozyn pfagc geverw°d te wir len met de m Polen, en elders in Noordlyke Gewesten, jaarlyks ingezamelde Karmozynereinep di> «n en tusfchen de Wortelen van bet Pol ïónuS )f den Scleranthus zater j en dewyl aarkwee ang en inzameling van dirnuitig voortnrengzel van /erwitoffe alaaar verwaarloos < is rraakt; word jevraasa, groeid op onze Vaderlandiche Heiden geestlanden of zandige Akkeren, die zoort van 'olygonum of Scleranthus C duizendknoop Steen reuk; dewelke anders ^k^nd Haat mee den naam an Polygonum Coccigenum ? Vind men in de ïaand Juny aan de Stoelen en Wortel, n der Pa 2nne of overjaarige Planten van die zoort. al* 7v erdord zyn, ergens hier te Larde, het Karmoyngrein? Door welke middelen kunnen die Phm;n, met de gezegde Greinen, binnen onze Promeien, in de gemelde cerreinen , m eenegenoeffiame hoeveelheid toe Verwftoffe en cot Medici:al gebruik aangekweekt worden9 II. Welke nuttige en voordeeligé gebru;kenzvn t te maaken van het Roet van Turf, Koo.  JAARBOEKEN, Augustus, 17^ i4*9 Kooien, hetzy voor den Landbouw, hetzy voor Frabeken,het zy tot het vervaardigen van Animo i niac/out of in andere opzigten, en welke zyn de i beste middelen daar toe? 111. Welke zyn de beste Werktuigen totgemak vsn doove en hardboorende Menfcben ? Zyn 'er 1 o k eenige vaste regels, die men zoude kunnen^ volgen, zo wel in het vervaardigen als in het ge l bruik derzclven? En fteld op nieuws voor de volgende Vraagen: I. Zyn de Knoeit en Kreeftgezwellen en de tusfchenpüzende Ki-ortzcn alleen aan den Mensch eigen? Zo ja, welke zyn 'er de byzondere rederen van ? Door welke tekenen worden de eerstgenoemde gebreken en andere zoortgelyke volkomen on« derkend? Zyn 'ergoede gronden om te hoopen, dat men dezelven immer zo gelukkig zal kunnen voorkoomen en geneezen als de laatstgenoemde Ziekten? _ , ... I. Zy 'er eenige natuurlyke of andere hinder» paaien, die het ondoenlyk zouden maaken om een Kanaal te graven van 's Hertogenboch af tot aan of naby de Steden Maaftricht of Luik, het geen bevaarbaar en voldoende zyn zou ter vervoeringe van allerlei Koopgoederen. welke in onze Zeehavens ontfangen worden? Zo neen, welk zou daar toe het best en meest uitvoerlyk rlan zyn, welke kosten zouden 'er toe vereischt worden, eo welke voordeelen zou ons Land en de Koophandel daar uit trekken kunnen? De eerfte om beantwoord te worden voor den i Maart 1784, en de tweede voor den 1 Maart 1785. En, uit naame van het Genootfchap van Konften en Weetenfchappen te Batavia, de twee volgende Vraagen: . I. Welk is de beste manier om goedkoop, rpoe« dig en in eene groote hoeve< lheid, volkomen gedephlogifteerde Lucht te verkrygen, dezelve zuiver tebewaaren en akoosin gereedheid te hebben? Rot- 'er- Progr.' an 't ' lat. Ge» an 't Bat. Ge. lootfeh.  Ï43S NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot- TER* DAM. Progr. yan 't Bat. Gemo'feht IV. Dewyl men meent, dat 'erin de manier om Arak te brouwen, zo als die befchreeven is in het Tweede Deel der Verhandelingen van het Bataviafche Genootfchap (bladz, 162} volgens de beginzelen der hedendaagfche Scheikunde, aannierklyke en vooTdeelige verbeteringen te maaken zyn; zo belooft men den gewoonen Gouden Eereprys aan hem, welke die verbeteringen, gegror.d op Scheikundige Proeven, aanwyst,en boven oiennogeen dergelykcn Eereprys van gelyke waarde, wanneer het blykt, dat men in de Indiën dezelven by de proef goedgevonden heeft. V. Welke zya de middelen om op Zee, in ftorm, gematigd en ftil wcê, den loopitreek der ftroomen zeker, of ten minften zekerer aan tot nog toe bekend is, te weeten? Tot Leden-Confultanten zyn verkozen , de Heeren Jahan Amold Zoutman, Vice-Admiraal v;m Holland en West vriesland, en J* H. van Swinden, A. L. M. Pbü. Doel. en Prof, te Franeker. Het Genootfchap zal, om het één of de twee i*a3ren, naar goedvinden, een Prys uitdeelen aan lem, die, volgens deszelfs oordeel, geduerends dien tyd, de cuttigfte Ontdekking ofUitvinding in eenigen Tak der Proefondervindeiyke Wysbegeerte gedaan zal hebben, mits dezelve van belang zy, en de Auteur dezelve aan het Genootfchap, om ze door hetzelve gemeen te maaken, medegedeeld hebbe. Ingevallehy, die zodanige Ontdekking ofUitvinding zal gedaa'i en aan het Genootfchap medegedeeld hebben, wegens gebrek aan geld of tyd, buiten ftaat ware, om de Proeven, die ter bevts. tiginge van dezelve vereischt worden, in 't wer£ te ftellen, zal. het Genootfchap, zulks goedvindende, zelf de noodwendigheden daar toe vervaardigen, en de onkosten *eV van op zich neemen, voor zo verre camelyk deszelfs Fondfen in dezen toereikende zyn zullen. De  jAARBÖEKÈNi Augustus1^3. i4!?5 • De Vra»gm zullen ook mogen beantwoord worden door de Leden, die over dezelven met geraadpleegd zyn, doch de Pan het Dichtlievend Gém nootfehk  U$6 NIEUWE NEÖERLANDSCHÈ Rot- DAMi verdere verrichtirgen der Maetfchappye- met een vriendel>ken maeltyd befloten. Wegens het lugtverfchynzel, het welk op verfcheidene plaaczen, den 18 Augustus, is gezien , heeft een kundig Waarnemer' het volgend berigt gegeven: j, Met verwondering heb ik mede hetlugt- verfchynzel van Maandag den 18 Aügüs„ tus gezien* Ik zag het, aap. de groote „ m.irkt zynde, omtrend over de Vlasmarkt „ zuidwest voortfchieten, voorgegaan door een heldere verlichting. Het vertoonde „ zich aanmynoog niet zo zeer ais een Vuuf„ kloot, maar als datfoort van vuurwerken, „ 't welk men licht-of luchtballen noemt; waar voor ik het ook in 't eerst aanzag, vermits het niet alleen dat zelfde heldere 3, bleeke licht gaf, maar ook uit verfcheiden „ van eikanderen gefcheiden lichtballen be„ frond. De voorfte lichtbal was de grootje fte, en had^ naar het my toefcheen, de „ grootte van een manshoofd; achter dezen i, volgden verfcheiden kleinere en kleinere „ lichtballen, die eenigzinsfoöde vuurfiralen „ achter zich uitgaven, en daar door aan mal- kander als gefchakeld fchenen, waar door „ het ook de gedaante van een ftaart achter Ji( zich vertoonde. In deze gedaante fchoot het Horizontaal voort met de fnelheid van „ een kleine wolk, die door een iterke wind „ Voortgedreven worjd, en ter hoogte van, „ zo.ik gis, 100 voeten boven de hoogfte n luiken, al chands het dreaf zeer laag. Het is « ter  JAARBOEKEN, Augustus; 1783 *43? ter zeiver tyd in 't Overmaasfche gezien, \ daar men eenige gedeeltens vuur 'er van' ' heeft, zien in 'tland vallen. Deze lichtbal " len noemt men Bolides , drijïoteks heeit " ze Ca/>r« genoemd. Zy zyn zeldzaam m " ons land, doch gemeener in anderelanden, " byzonder in ltalïën. Men meent, dat zjr niets anders zyn als een verzameling ut v kleine wolk van zwavelachtige uitdampin„ gen of brandbare lucht, die uit moerasfige „ gronden uitwasfemen, en door de groote „ hitte dér lucht of broeijing van den grond „ in brand raaken, door den wind opgeheven „ en voortgedreven worden. Invoegen het dwaasheid is dezelve voor teekenen van aannaderende onheilen aan te zien, ten zy „ men daar ook voor houden wil de vallende „ ftarren, die men dagelyks ziet verichy- Nopens dit zelfde verfchynzel is vanJNieuwerkerk op den Ysfel dit kort verüag gegeven. r ,. Gisteren avond ten ïouuren, zag men „ hier in de lucht een vuurbol ter groote van „ de zon; zo als die zich in den vroegen „ morgen aan ons vertoond , komende uit „ het Noorden en verligtende ons geheele „ Dorp en deszelfs omtrek. Dit krchtver,\ fchynzel was van eene bolronde gedaante „ en deszelfs aanzien zo helder blinkende als de Zon, doch zeer rood en vuurigj het „ toonde zich niet hoog en was met zeer i, mei in deszelfs voortgang, gaandeen dryn vende voort gelyk een vogel op zyne vleuDdddd 3 ' * „ ge- Rot- r/ER-  143* NIEUWE NEDERLANDSCEIE Rotterdam. „ gelen dryft, pasfeerende ten Zuidwesten van en over ons Dorp, alwaar het ftukken „ vuur van, zich uitgaf en zich vertoonde als eene groote lugtbal, met ftraalen als „ van vuur agter zich , verfpreidende. zich, „ even gelyk een vuurpyl, die in de lucht ., van eikanderen berst. De lucht was, gedurende dit verfchynzel zeer helder, geheel bezet met fterren, en de wind, die „ weinig of niet was, aan het Noorden." Maassluis. Den 21 Augustus des namiddags heeft men; in de kleine keik, hier ter plaatfe, 36 kinderen , onder een aantal van veele vaderlandlievende aanfchouwers naar eerepryzen op. het vlasfpinnen gefield', laten fpinnen, ten overftaan der Bellierders van den Huishoudelyken Tak alhier, en der benoemde zeven Heeren ter aanmoediging van de' vlyt derArmen; en zyn na onzydige beöoordeeling van een kundig Wever, eerst aan 5, uit een 22 tal Kinderen, beneden de 12 jaren oud 5 pryzen uitgedeeld , als aan Jannetje Joa, oud nf jaar , den besten draad fpinnende ƒ 5-5; aan Jaapje van VHof, oud nfjaar, aan Lysbes Krukkenberg, oud 11 jaar; aart Jannetje Feitenaar , oud nf jaar, en aan Jannetje Nobel, oud 8| jaar ieder ƒ2 :10: -. Wyders is door bovengenoemde zeven Heeren aan 10 Kinderen uit het overige getal boven de 11 jaren oud, uitgedeeld 10 pryzen als 1 van/4-:- 1 van ƒ3-:- 1 van ƒ2-10- 1 van  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. M39 2 van ƒ a - : - 4 van ƒ 1 -1 o - en twee van ƒ i-:-. Zynde voorts nog de ingezamelde5 en aanmoedigende liefdegaven, onder de na de pryzen gefponnen hebbende Kinderen, ieder even veel uitgedeeld. Deze plegtigheid is met gepaste aanfpraken geopend en befloten door den Heere Willem van der Jagt, als beflierend Lid van den vooifchreven Duishoudelyken Tak. Gorinchem. Voor eenigen tyd was reeds by de meerderheid der Regeering een verdrag of zo genaarnde Conventie gemaakt, om zo in het maken van Nominatien als het begeven van Stads amten en commisfiengeene aanpryzingen van den Stadhouder meer in agt t© nemen. Deze Conventie is den 1 dezer maand Augustus tot volkomen üand gebragt, en door alle de leden van de Vroedfchap ondertekend, uitgenomen de oude Burgemeester Collot d'Escury, die het aanbod om mede van d e Conventie te zyn, heeft van de hand gewezen. Woerden. Men is hier ook bedagt en werkzaam om de Burger -Compagnien wederom in ftand te brengen, en dezelven zig in den Wapenhandel te doen oeffencn. Men wilde daartoe zig tot de Regeering vervoegen : dog dezelve Ddddd 4 heeft Maasluis.  1443 NIEUWE NEDERLANDSCHE heeft uit zig zelve daar toe bevelen gefield," en dus die adresfen voorgekomen, ' ZEELAND, Middelburg» TT~\eze Zomer is buitengemeen heet, en JL/ n:en fieeft zo hier te Lande als elders zvvaare onweders gehad. Pen 25 Augustus des namiddags omtrend twee uuren, was te Domburg een' hevig onweder. De donder flöeg eerst in het dak van'de kerktoren 'aan de Westzyd'e : daarop' wierdt de toren aarï Oost1 en'Westzyde door een flag getroffen, zodanig dat de fchaljeh of leijen verbreizeldén, en ginds en h'er'waards fprongen. Id de toren vondt men den houten draaijer van 't uurwerk in'twee fluk'ken gefp eten. Kort daarop ontdekte' zig boven in den top 'eert flerke rook, door den brand, in eerie'zwaare balk veroorzaakt, welke reeds in ligte" Iaaijé Vlam ftondt: maar fpoedige hulp bliischteras dien'brand.' Een brandilaak, óp het Duin by het wagthuis geplaatst, is ook geraakt', èn van omtrent tien voeten beneden den top tot op den grond toe van een' gereten. Vlissingen. Den 3 Augustus 's morgens zyn uit zee en voor deze flad ten anker gekomen, 's Lands Oorlog-Fregatten de Pollux, Kap. S.Rauws,, if»?1! • h p 'J f) ?.>°*1 v en'  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. M4r en de Cêntaurus, Kapt. J. E. Raid, beiden uit Engeland , welké tot groote blydichap van de Ingezetenen van ons eiland mede brengen 149 uitgewisfelde krygsgevangenen. Het fchvnti dat onze gevangenen hr Engeland het niet zo liegt moeten hebben; althans daar zvrr 'er die hunne vryheid voor een geringe fom, aan een ander verkogt hebben,' en als sévansenen aldaar zyn gebleven , tot dat net beüisfend Vrede- Verdrag zal ■ geQoten zyn. Gelyk doorgaans deze zomer ongemeen heet is geweest, zo heeft men veel onweder aehad. Na eene langdurige droogte 111 Juny ea Tuly , brak het weder den 20 July voor het eerst, met donder en regen. De donder floeg op het dorp Vrouwenpolder m de kerk, op het einde van den namiddag Godsdienst , terwyl de Gemeente nóg m de keric was. Een balk uit het dak viel naar beneden, dog in een hoek, waar geen menlcnen waren. Ook wierden de fpaanders van verftheidene andere balken afgefiagen. Deicnnij ep grondgebied der Staten van Zeeland, 't :y op dat van den Raad van State, geftigt tal worden.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 1443 FRIESLAND. Leeuwarden. den jongstafgelopen Landdag zyn by V_/ de Staten dezer Provincie verfcheidene befluiten genomen: als voor eerst omtrend den brief van Z. D. Hoogheid van den 2 Mei, wegens het getal van Schepen 9 in Vredenstyd, in dienst te houden ( zie hier voren bl. 763 en 1073.) ; welk befiuit vim den 19 July 1783 aldus luidt; Gedelibereerd zynde op een Rapport, door de Heeren Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee, den 2 Juny dezes jaars ter verg3deringe van Hun Hoog Mog. uitgebragt, op eer.e Mi^five van Zyne Hoogheid den Heere Pnnce van Orange en Nasfau, geichr. in 's Hage den 2 May daar te vooren; houdende eem.ge Confidera.' tien over het getal der Schepen. welke, in cas de Vreede mogt worden geflooten, dit jaar nog in dienst zoude gehouden moeten wordeD. Is goedgevonden en verdaan, de Heeren Hun Edele Mog. Gecömra. in het mindergeral re committeeren, om met Heeren Vrïefche Raaden en Ministers, ter Admiraliteit in deze Provincie, het voorfchreven gerapporteerde te examineeren, en aan hun Ed Mog. raport te doen; en is tevens gerefolveert, dat aangezien Hun Ed. Mog. niet genoegzaam geïnformeerd zyn nopens den toeftand derVredens» negotiatie, 'tgeen totde deliberarien over diematC' rie ten hoogden noodig was, en reeds voor dezen Landsdag verwagt hadden, de Heeren Gecommittéerdens ter Generaliteit te gelasten, gelyk gefchied by dezen, om Hun Edele Mogende ten fpoedigften daar van te informecren, en te gelyk op t« ge* Leeuwarden. Beft. ««. ')ens 't vetal Oorlog* fchepen in Pre- denstycL  i444 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeü- PEn. Beft. nopens de Milit. Jurisd. enz. \ i \ < i i ] . i 1 < i 1. a geeven de redenen van het niet eerder zenden van nauwkeurige tydingen daar omtrent. En zal extraét de2es aan dezelve worden toegezonden, om zig daarna te gedragen. Aldus gerefolveerd op het Landfihaps-Huh 'binnen Leeuwarden den \yden Juh '7*3- ' Op den zelfden dag is nopens het Krygsrechtsgebied aldus befloten. - r^edelibereei:d zynde op eene propofide van het ^ Kwartier van Oostergoo, tendeerende om de: commisfie, voorheen over het ftuk der Militaire Jurisdictie benoemd, weder in activiteit te brengen , en te qualificeeren , om haare befoignes te reentameereri, en ten. dien einde zich te bepalen tot een der alternativè voorflagen, by het eerlte, provifioneele rapport door voórn. Commisfie ingeiiend: —- Is goedgevonden en verfiaan, gelyk 'efchied by dezen, dat de commisfie over de miliaire Jurisdictie met haare befoignes' behoort vöorc n vaareó, eh dat, ten einde hier in femeer fundariert aan deszelfs deliberaden te geeven, van du if aan vastgefteld wordt, dat, ingevolge den tweeten voorflag, by het provifioneel rapport van voorn. 3ommisfie gedaan , de Auditeur Militair, die leeds een gebore Fries zal moeten zyn, zal worlen gebracht onder Provinciaalen eed; — dat de Militie, die hier thans in guarnifoen is, of in het rervolg in deze Provincie zal komen, boven en' lehalven den generaaleu eed 'van getrouwheid, in■ölge de Unie van Utrecht, noch zal mrjeten fpeialyk zweeren en beioven, dat zy, zd wanneer Is Leden van den Krygsraad, in deze Provincie forden geroepen, zy als dan en altyd anders, zul:n volgen de Reglementen, Wetten en Statuten, Ihier op het ftuk der Jultitie, en de Adminiüratie vaö  JAARBÖEKÈN, Augustus, i7C3« U*5 tan dien gemaakt, of nog te maakeo: - Zullende . LeÈ^ £ Kamer Advyzen, op dit fubject *f?f™£™™: gevallen , dienen tot ingrediënten van de te houde- den« ue befoignes." Wv hebben ook voorheen gefproken weWens een rechtsgeding., het welk men tegen lonkheer Lamoraal 'joachim 'johan Rcagers* Burgemeester der Stad Franeker, mitsgaders Commies Generaal van de Convoyen en Licenten by het College ter Admiraliteit m Friesland, wilde ondernemen. Zie hier voren bi. 1125 en volgg. Hieromtrend nebben de Algemeene Staten den 5 Augustus 1733 het navolgend befluit genomen: Martis 5 Augustus 1783. By refumptie gedelibereerd zynde op het gerapporteerde van den 27 Mei laatst. 1 leden door de Heeren van Spaan en andere Hunner Hoog Mogende Gedeputeerden " tot de zaken van de Plakaten enReglemen' ten op de Requeste van Lamoraal Joa" chim Joban Rengers , Burgemeester der " Stad Franeker, mitsgaders Commies Geheraal van de Convoyen en Licenten by " het Collegie ter Admiraliteit in Friesland!, '* is goedgevonden en verdaan, dat zal worden verklaard, zö als verklaard word „ mits dezen , dat den Suppliant m zyne qualiteit door het vooriz. 2de Artikel der „ gemelde Indruét-ie niet is uitgefloten mt de „ Regeering der Stad Franeker enz." De  Leeuwarden. P/ac. fioj>ens den 1 uitvoert van osfen «n bullen. I \ 3 < < c * a I Ij ti d, i' £ en fr; de vc Boa. iH& NIEUWE NEDERLANDSCHÉ De Staten dezer Provincie hebben dit Placaat beraamd en doen afkondigen. T\e Staten van Friesland, allen den genen die de*^ zen zullen zien of hooren lezen, falut; doen te weten: dat VVy in overweging hebbende genemen, dat het Rundvee in deze onze Provincie door de goedheid des Allerhoogften, en door de by Ons op den In- en Uitvoer gefielde Orders in zo verre wederom begint te vermenigvuldigen, dat de Landen op verfcheiden plaacfen behoorlvk kun. jen worden bellagen. * Zoo is 't, dat Wy om eenigzints te gemoed te tomen aan die Ingezetenen, die hun werk maken ;an het aankweken en vetweiden van Osfen en Sullen buiten de Provincie, te permitteeren van den erften September tot den laatften Ocïober 1771 inder de volgende conditiën: L Dat de Osfen en Bullen, die üitgevoert wor* en, ten mintten zullen moeten oud zyn twee ia- II. Dat de Uitvoer niet zal mogen gefchieden. s uit de Havens van Harlingen* Workum en des emmer. III. Dat de Infcheping zal moeten gefchiedenbv 'ten dage, en in het by wezen van twee Opzie::rs,die prasfent zullen moeten zyn by yder Schip it geladen word, en dat de Inlading zal moeten :daan worden niet binnenlands, maar in die drie aatfen. En worden de Commifen op gemelde Havens eciaal gelast, om op de Infchepir.g, zo veel lenlyk , te letten , by dezelve pnefent te zvn de Opzigters tot hun pligt houden, op dat alle tudes en illufle van Onze te voren gegevene Orrs, door onder dit voorwendzel Koeijen uit té eren, voorgekomen worden, enz.  JAARBOEKEN, Augustus* 1783* 144? B o o s ü M. Zie hier een berigt omtrend den damp, die, zo hier als genoegzaam in gansch Euro*; pa, befpeurd is: 's "\facrits tusfchen den 22 en 23 Juny heeft het fterk gerypt, zo dat gras en hooy met een ftyve lym des morgens vroeg bedekt was; over dag was het wa;m, dog juist niet heet; 's avonds koel, en de lucht n*et dampig voor het oog, en echter ging de Zon cezen avond zo rood onder en kwam den volgenden morgen zoo rood op , als men zeMen heeft waargenomen, en 's nachts geen ryp. Den 24 was de-morgenftor d zeer mooi. de lucht byt a helder en niet dampig ; maar om o uuren. begon er eensklaps een v. er zwaare damp op te. komen. die om 1 \ uuren al zeer begon te drukken, ten oq. aangename reuk uitleverde en den gmtfthen dag tot den laaten avond, toe aanheldt n et hi'te: 's nachts geen ryp. maar de damp bleef, als med< den rs s morgens vioeg nog geiykj de Zonkwarr ook weer rood op, dog zo iterk met. Het wierdi om 10 uur zeer heet. Ongeveer 11 uuren op eei buitenplaats ruim een uur noordeh k van Leeuwar den met den Heer .... wandelende , viel on oog op eenige Peereboomen, die ruim 6 voetei hoog waren , waarvan veele bladen als verzengi waren , zommige hoog bruin , andere zwart ei reeds verdord, men bezag daar op de Appel hoo men, aan welke men weinige zorrtgelyke blade ren vondt, als mede aan geere an dere, behalve aan de Willigen, waar van de meeste gelyk gc fteld waren , als de Peeren. Men ging over tc de beichouwing der Aardg< wasièn, waar v:m d Aardbeyen het m est gevat" had ■■".. Aanmerkelyk en te gelyk gezeesend is het, dat de Klaver, anders de tederfte der grasplanten , die door een fterke ryp dtkwils geel en zomiyds zeer zwart wordt, niets is befchadigd; want heb ovtr wel honderd duizenden Klaverbladen myn oog laaten gaan, en geene.befchadigd gezien, en by al. dien det ze plant gelykelyk benadeeld was, als het andere gras, zou er het zeer naar voor de beesten^ die het anders al (chraal hebben, uitzien. Dit is teffecs een voldoenend bewys, dat men de natuurljke oorzaak van dit onheil niet moet zoeken in de ryp van den 21, want dan was de Klaver gewis weg geweest. Derhalveti blyft geeu andere over als ue buitengewoone damp, die des nsgts van den 24 met een fchade'yke dauw verr mengd is geweest, het welk daar door ten vollen bevestigd wordt ^ die ik zelve en anderen met my zee-  JAARBOEKEN, Augustus» ifoj 1449 zeefcer overtuigd berj, dat er op den 23, nog den 24 nog niets zoortgelyks befpeurd is. OVERTSSEL* Deventer. De lust tot het oprigten van eene Bende Vryvvillige Burgers , is hier ook doorgebroken. Op den 3 Maart wierdt daar toe reeds een ontwerp beraamd, van dezen inhoud: Wetten , ter oprigting en beftiering eener vrye Bur ger-Militie te Deventer. Daar het de plicht is van elk recht geaart Burgei de vryheid, veiligheid en rust zynes Vader lands in het algemeen en zyner woonftede in hei byzonder, naar zyn vermogen te handhaven niei alleen, maar ook daar toe zyne Medeburgeren op tewekken, en ten dien einde gefchikte middelen opcefpooren , dezelve te beramen, en daadelyk in kommervolle tyden, wanneer het vuur van oproei fchynt te fmeulen, en reeds hier en daar een voni befpeurd wordt, wanneer kwaadwilligen terzelvei tyd, den moed hunner mede Ingezeetenen dooi allerlei valfche tydingen trachten uittedooven, et wanneer bet land boven dien met buitenlandfchi Vyanden te ftryden heeft, zo hebben de Onderge kende Burgeren en Inwoonderen der Stad Deven ter uit een ieevendig bezef van dien plicht, goed gevonden zig tot een Lighaam te vereenigen, or zig behoorlyk in den wapenhandel te oeffen.cn, te Eeeee emo Beosxm. 1 1 e  I4JO NIEUWE NEDERLANDSCHE Deventer. Plan ter oprigting van eene vrye Burger. Compagnie. i ( 1 I I 1 ] l i t t } 1 einde zy des te beter in ftaat zyn mogen, de vry> beid, veiiigheid en rust van hun dierbaar Vaderland, wanneer het'er op aan mocht komen, gewaapender hand en onder Gods zeegen, tegen wie ook maar dezelve zoude trachten te befpnngen, kpagtdaadig te kunnen verdee-.;iren. Doch daar het, God betert! in ons Land niet ontbreekt aan ttookebranden, Pesten van den Burgerftaat, die 'er Reeds op uit zyn, oin de beste iaaden aan de kwaadfte oogmerken toe te fchryyen, en daarom, op dat zy 'er in de uitvoering mnner fnoode voorneemens niet door zouden geluit worden ; zo betuigen de Ondergeteekende »pentlyk, dat zy , door waare Vaderlandsliefde >ezield, geene andere dan de ttraks gemelde oognerken hebben; en ten blyke van dien teffens van iun volkomen betrouwen op de waardige Regenen, aan welken het bellier hurner publieke zaken s opgedragen; belooven zy door de onderteekejing dezes, de wapenen tegens niemand daadelyk e zullen gebruiken , dan op ingekomen lasr of 'erkregene toeftemming van de wettige Regeering lezer Stad, aan welke zy ook by dezen van hunne mlde eu trouw de plechtigfte verzekering gevec Op dat voorts alles in een goede en bettendige )rder moge gefchieden , zyn in eene op den 3 vlaart 1783. expresfelyk daar toe geconvoceerde vergadering de volgende Artikulen vastgefteld, tot velker onderhouding zig alle door hunne ondertekening verbonden hebben. VAN DE LEEDEN IN HET ALGEMEEN. I. Alle Burgeren en Ingezeetenen der Stad De/enter, uitgezondert alleen die geene, welke in 3e agt Burger.Vaandelen dienen, kunnen in deze Militie deel neemen , mits dezelve boven de 16 ïn onder de 50 ja aren oud zyn, en zig door deonierteekening dezes aan de boveugedaanc beloften en  JAARBOEKEN, Jugtitut» 1783* '45* en alle de gemaakte en te maakene fchikkingen en wetten onderwerpen* II. Er zollen nogthans in deze Wetten geen verandering gemaakt, nog ook nieuwe wettenvastge. fteU worden, dan by meerdtrheid van ftemmen. III. Onderfcheid van ftaat, rang of godsdienst, zal onder de Leeden in geene aanmerking Kunnen of mogen komen , zo dat het zelve iemand tot eenigen post zoude bevoegd maken of daarvar Uitfluiten. i rt * IV. Ieder zal by de inteekenmg betaalen aoltui vers, welke tot den aankoop van eenige noodwen digheden zullen ftrekken. V. Niemand zal langer dan voor één jaar aan de ze inrichting verbonden zyn, egter zullen die gee ne, welke dezelve begeerden te verlaaten , ver plicht zyn Zulks in de maand December aan hun nen Captain by een briefjen te kennen te gee ven s doch wie in de Burger-wagt getrokkei word, zal daar door van zelfs oogenblikkelyk ont flaagen zyn. . v VI. Tot die tyd toe zal elk verplicht zyn , zy verbeurte boetens te betaalen. VII. Niemand deze inrichting verlatende zal o de goederen of penningen van dezelve eenigen aar fpraak mógen maken. VIII. Deze inrichting zal (land grypen zo Jan tot 'er Van wegen de Hooge Overigheid een Lan Militie zal worden opgericht. VAN HET FORMEER EN DER COM= PAGNIEN. I. Wanneer *er een genoegzaam aantal Iüteeki ïiaaren zullen zyn, zullen dezelve zig in Compaj cien verdeden, zo veel mogelyk na de Strafs waarin zy woonen. II. Ieder Compagnie zal ten miüsten uit 40 i *en hooglken uit 60 manfchappen beftaan, Eeeee £ Al Devk*» ter. Plan t& vprig ting ee> ner vrys Burger* pagnit» 1 5 ? \ ' fa P |  i4$a NIEUWE NEDERLANDSCHE Deven« ter. : Plan ter i oprig- i ting van eene vrye . Burger- 1 CotU' pagnie* j 1 i 9 '. 1 I 2 r a 7 è c ( 1 5 I n III. Wanneer 'er geen 8o Inteekenaaren zya sullen, zal 'er maar een Compagnie zyn. IV. De Compagnien geformeerd zynde, zullen :ens en vooral om den rang loten , en laater inkomende Compagnien zullen lager rang hebben. V. In elke Compagnie zal een Captein , een Lieutenant, een Vaandrig, twee Sergeanten, drie korporaals en een Tamboer zyn. VI. Wanneer 'er meer dsn twee Compagnien jeformeerd worden, zullen 'er boven dien twee loofd-officieren zyn; zo'er maar twee Compaglien zyn zal 'er maar een Hoofd-officier verkoo. en worden. VII. In geval Art. III. mocht plaatshebben, zal ;r geen Hoofd-officier zyn, maar als dan zullen n in die Compagnie twee Luitenants en twee tamboers aangefteld worden. VIII. Er zal ook een Adjudant aangefteld /orden. 7AN HET VERKIEZEN DER OFFICIEREN. I. DeHoofd-officieren en de Adjudant zullen door et ganfche corps gekooren worden. II. De overige Officieren en de Onder-officieren uilen door elke Compagnie afzonderlyk verkooïn worden, doch zo wel uit andere Compagnien Is uit den haaren. III. Wanneer 'er twee Hoofd• officieren zyn, al de Collonel maar voor één jaar aangefteld woren en na verloop van hetzelve vervangen worden oor den Major ; gelyk deze door den oudftén 'aptein,en zal de geweezeneCollonel alsdan jong:e Captein worden. IV. Wanneer 'er maar één Hoofd-officier is, al omtrend de Major het zelfde plaats hebben, Is in het voorige artieul omtrend den Collonel geleld is. V. Wanneer een Capteinsplaats vacant word, zal  JAARBOEKEN, jiugtistüs1,!1?^ H53 zal de Compagnie uit de Luitenants eènen anderen kiezen; En zo ook tot Luitenant eenen uit de Vaandrigs, en tot Vaandrig eenen uit het ganfche C°VL In het verkiezen der Officieren zullen zy niet meer te zeggen hebben dan anderen, maar elk die tot de Compagnie of tot het Corps behoort, zal eene ftem hebben. . . VII Alle verkiezingen zullen gefchieden door de meeste Hemmen; dog ieder zal zyne ftem op een brief jen fchryven en hetzelve toegerold in een zak werpen. ,. . ' VUL Tot goedmaking van kosten zal by het begin en vervolgends jaarlyks door den Collonel betaald worden 30 , door den Major 25, door eiken Captein 20, door eiken Luitenant 18, en door elken Vaandrig 15 guldens. IX. Niemand zal tegen zyn zan bevorderd worden. VAN DE WAPENEN. I. Elk zal zyne eigene Wapenen moeten bekos, tigen, alleen zullen de Vaandels en Trommen met derzelver toebehoor, uit de generaale Cas gekogl en herfteld worden. II. De Wapenen der Officieren zullen zyn eet Sponton en Deegen. . ■ ' III. De Wapenen der ovense Manfchnppet zullen zyn een Snaphaan met een Bajonet en draag riem voorzien, beneffens een Patroon - tasch, ei Sabel. „ , ... IV. Alle deze Wapenen zullen van het zelfdi caliber en uit eene hand. gemaakt moeten zyn , zul lende men de beste maatregulen neemen om dezel ve zo goed en goedkoop doenlyk uit een der fa brieken te bekomen. V. Het onderfcheidingsteeken voor het gantfchi Corps, zal zyn een ligt geel ftrik met een z«ar Eeeee 3 rooi Deven- ier. Plan ter ■)prigtitig van sene vrye BurgerCsmpag*nie. t [ l  I4J4 NIEÜWE NEDERLANDSCCE Plan ter Cprig ■ iing van (ene vrye BurgerCompagnie, l ] I f l 1 i 3 i 1 a 3 i 1 1 VAN ■oosje in het midden aan den hoed , en boven iien een ligt geeie fjerp om het lyf voor de OfR:ieren. VI. Om de Wapenen altyd egaal te houden , zal iemand , dit Corps verlaatende , gehouden zyn, zyne Wapenen aan het zelve te laten, mits zyn daar voor uitgefchoten geld terug ontvangende j ten waare 'er eenig gebrek aan was , wan jeer dezelve naar redelykheid zullen gewaardeerd worden. VII. Deze Wapenen zullen dienen om aan nieuw tankomende leeden te w rden uitgedeeld, die den* :elven prys, daar voor by het overnemen betaald, iullcn gehouden zyn te reÏHiu:eren. VIII. Niemand van de Manfchap zal zynen Sa>el anders dan wanneer hy op de Exercitie en onler de Wapens is mogen dragen, op verbeurte van \ gulden elke reis, VAN DE EXERCITIËN. I. Om door deze inrichting niemand in het waarleemen van zyn beroep, zo min mogelyfc, hinder» yk te zyn, zal men zig des maandags nadenmiddag p den wapenhandel oeff nen. II, Van den eerften mandag in Maart tot den aatften in Juny , zal 'er alle week geëxerceert yorden, en vervolgens de eerfte Maandag in elke naand, III. De exercitiën zullen door de Hoofd-offlcie» en en Capiteinen bepiait worden en by elke Com)8gnie op den zelfden voet gefchieden. IV, Indien 'er zig onder het Corps niemand be« ïind» dje in ftaar is de Exercitie aan anderen te eeren, zal men daartoe gefchikte perfoonen, al ffaar het vooreenig douceur, uit de militairen zien e gebruiken»  JAARBOEKEN, Augustus* 1783. U55 VANDEKRYGSTUGT. 3 Offchoon het van menfchen, die zich vtywillig od deze wyz. ter befcberming van huo Land en. Vrvhei i verbinden, niets anders te verw gten is, t dan dat zv zift aan d ze wétten en aar. de reedelyke , beveden hunner eigene gekoorene Officieren zon-1 der eeniaen dwang zul'en onderwerpen ; zo istoJi de ordergvan zodaanig gewigt in alle krygsbedry-, ven, uat zonderdezelve een groote meemgte.mets, en met dezelve een gering getal gewapende zeer veel vermeen. Waarom dan ook ter bewaanng van de order de volgende articulen zyn ingericht T Dl'cfbeveelen der Officieren of Onderofficieren niet gehoorzaamt, verbeurt: drie gnldena Scens. Een Officier, de orders van den Chef niet opvo'^ende, zeeven guldens telkens. II 5ie zig tegens eenig Officier of Onder-orficier daadelvkverzet, verbeurt 15 guldens, en zal in dit Corps zyn Vaderland niet langer mogen dlIII DBeide deze artikuls hebben alleen maar plaats, wanneer het Corps onder de wapenen Is, óf daar- t0IverL?eeny de Exercitiën abfent is, verbeurt zes ftuivêrs , uit de Stad zynde en dien avond niet binnen komende drie duivers, ziek zynde niets. V Die te laat komt of te vroeg heen gaat, ver- ^1'Deleten Art. IV. en V..gemeld worden verdubbelt, wanneer een Officier m dezelve ^VlMMe niet behooflyk gewapend verfchynt, of wiens wapenen in goede orders bevonden worden verbeurt drie Huivers. Vill. Wie dronken verfchynt, verbeurt een daalder, en die zig geduurende de exercitie dronken drinkt, drieguldens. TX Eeeee 4 • 1A' 3KVEN. :er. °lan ter •prig ing Vrtti ene vrye Bttrger"Jompag ïié.  i45<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Deventer. Plan ter oprig.. ting van eene vrye Burger ■■ Compagnie. Aldus gedaan en gearrefleerd binnen Deventer 3 Maart 1783. De bende Vrywilligers den 23 Maart tot ftand zynde gekomen, vervoegden derzelver Bevelhebbers zig tot de Regeering en ver» zogten haare goedkeuring by het volgend IX. Het Gorps der Officieren mag onder zig geene maaltyden of drinkgelaagen houden, op verbeurte van hondert guldens. X. Desgelyks mag ook geene Compagnie doen op de boete van 50 gulden. XI. Alle boeten zullen door den Adjudant op» gehaald, en maandelyks aan den Collonel en Major , of aan den Major en Capiteinen verrekend worden. XII. Het geld uit de boetens voo-komende zal ten meeste nutte van dit Corps hefteed worden; dog nimmer tot eeniga maaltyden of drinkgelagen. XIII. In gevalle 'er over het al of niet betaalen der boeten , of ook omtrend andere zaken dit corps betreffende dispuit onrftaan, of indien iemand zig door een anderen in deze mogt beledigd agten, zal zulks door den Krygsraad onderzosten beflist worden. XIV. Deze Krygsraad zal beftaan uit de Offieieren , een Sergeant, een Corporaal , en drie Manlchappen , naar order van de Rol, van die Compagnie, waar onder de befchuldigde zig be.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. HS1 Kequssi , door de toenmalige 1 Officieren van het Frycorps, uit naam van het zelve, aan de Magiftratt geprefenteerd. WEL EDELE EN HOOG ACHTBAARE HEEREN, enz. De algemeene geneigdheid en lust, welke door gansch NeJtrland fchynt doortebreeken, '>m zich door eenen welgeordenden Wapenhandel, aan den eenen kant eene aangenaame en met den aart van een vty Volk allezints overeenkomende oeffening en uitfpanmng te vrfchaffen, en aan den anderen kant te gelyk iets toetebrengen ter vermeerdering van 's Lands inwendige macht en ter befchtrming van het zelve , heeft zich nok zedert eenigen tyd, onder dezer Stads Inwooners geopenbaard , en is oorzaak geweest, dat verscheidene Burgeren met den anderen op den 3. dezer maand een ontwerp beraamd hebben, volgens het welke zy meenden, dat een Corps vrywjllige Burgers alhier best konde opgericht en vervolgens geregeld beftierd worden: hun getal daarna zodanig aangegroeid zynde, dat zy begre. pen, dat hun beraamd ontwerp zoude kunnen toi ftand gebragt worden , zyn dezelve op den 2: dezer wederom bv een gekomen , en hebben toet het genoegen mbgen genieten van zich tot eei Corps vrywillige Burgeren, onder het geleide de ondergetekende Officieren, te vormen, en het zei ve zo verre tot confidentie te brengen, als aan di eene zyde, overeenkomstig den plicht van Burge ren , welke met een diep gevoel van verfchuldig de achting en eerbied voor hunne Overheden be zield zyn , konde gefchieden; en aan de ander zyde noodwendig ware, om U Wel Edele Hoo Achtb. een waarachtig denkbeeld van hun voorne Eeeee 5 men 3evEK- fek» Req. tot goedkeuring der Vrywilli' ge Burger Compagnie. I t r !  I>EVÊN-1 TER. ' J Reg. tot goedkeu ring der' Vrywiltt- ' ge'Bur- i ger-Com. j pagnie. ^ 2 X d r c c g d k • k E T< E 1458 NIIEUWE NEDERLANDSCHE nen, op eene betamelyke wyze , te kunnen on> Ier het oog brengen en Hoogstderzelver goedktuing op het zelve verzoeken. Thands derhalven neemen de ondergeteekende, ;o voor hun zeiven, als uit naam der overige ..eden, de vryheid, zich met verfchuldigden Eerlied tot U Wel Edele en Hoog Achtb. te vervoe;en, en Hoogstdezelve hun beraamd ontwerp aanebieden, en ter kennisfe en deliberatie van U Wel Cdele en Hoog Achtb. te brengen, in het gerust ertrouwen , dat ü Wel Edele Hoog Achtb. het elve allezints overeenkomstig den heiligen plicht an brave Burgeren zullen bevinden; 'en, in dat eval, zeer eerbiedig verzoekende , dat het U Vel Edele Achtb. goedgunstig behagen moge ie hunne handelingen met uwe hooge goedkeuinge te bekrachtigen; op dat zy en alle, die verer in deze inrichting mochten deel neemen, zich us op eene geregelde wyze in de Wapenen moen oeffenen, en zo in Raat geraken, om, wanneer e nood het onverhoopt vorderde , dezelve ook rachtdadig, ten besten van Stad en Land, te tinnen gebruiken , daar en zodanig als U Wel dele Hoog Achtb. zullen vermeenen te behoo>n, welkers orders daaromtrend zy altoos met erbied ontfangen en op de trouwhartigfte wyze ;rbopen uittevoeren. 's Welk doende (was getekend) Henr. Budde. A. G. Befier. G. J. Jacobfin.. Cr. van Hemert. Lambert Bannier. Wilh. Gysbr. Lemker. W. L. Storm van *s Gravenfande. ff. y. Schmaufs. De  JAARBOEKEN, Augustus H59 De Regeering gaf hare goedkeuring op den 31 Maart 1783. onder eenen raids, als uit het beiluit zeiven is af te nemen. Appoiniïement op het voorgaande Request. Gedelibereerd zynde op den inhoud dezer Requeste, als mi.de op het daar^ aan geannecteerde conceptplan ter oprichting en de daar by geprojecteerde Wetten, ter beftiering eener Vrye Burger Militie, is goedgekende>, het een en ander te approbeeren ; zo als zulks gefebied in en mids dezen. Dog is tevens gerefolveert en verftaan, dat de Officieren van de Vrye Burger Militie, zo wel de reeds vastgeftelde, als die daar toe in het vervolg zullen worden gekooren, alvorens die posten te mogen aanvaarden , op dezer Stads Raadhuis by handtastinge aan de Heeren Praefidenten zu'len moeten beloven hulde en trouwe aan de Magiftraat dezer Stad, en geene Wapenen tegens iemand dadelyk te zullen doen gebruiken, dan op onze fpeciale daar op ingefconiene last of daar toe verkregene permiffie, Ita actum in fenatu,Cosf. de La Calmette en van Doornink,Ddren den 3iMaaA 1783. Ter Ordonnantie des Rades (was getekend) A. H. C R A M E R. Op Appoine* dement op voorfz. Request. Devïn- rsR.  ï4 dar in den jaare 1571 de Stad zulke wel gedr.s / feerde Schutters hadde, dat de Schout des Kers > fpels Paul Blar.kvoort, van Scheepenen en Raaden , verzochte, „ dat, dewyl by een Ordinantie onder „ de Boeren hadde laaten uitgaan, om dezelve by ,, den anderen te hebben, hem van Stadswegen „ twee fchutten verleend mogten worden: gelyK „ hem die ook, dewyl ze hem nodig waren, en ' hy dezelve begeerde, niet geweigerd maar mede gedeeld wierden, niet tot eemge prsjudi' tie, maar in vriendfchap." Zoo veel te meer derhalven vinden wy ondergetekende Burgeren en Ingezeetenen ons genoopt, om aan U Wel Ed. en Achtb. te moeten voordragen, aelyk wy de vryheid nemen te doen by dezen* Boe dat die van ouds noodzaaklyke en gebrui'klyke Wapenhandel der Burgeren dezer Stad, federt een' germmen tyd is in verval geraakt: -— Dat die ondertusfcben, gelyk boven reeds gebleeken is, hun altoos tot eer en aanzien heeft verftrekt; hunne vryheid vercierd, en het gevoel daar van verlevendigd, en, in geval van nood, eene gereede verdediging verfchaft: — En, dat die niet alleen daarom , ten fpoedigrten behoorde te worden herfteld; maar ook, opdat wy , weevol, ge onze uitdruklyk gedaane verzekering, des te beter „ onze Hoofd-Steden ten allen tyde, is t „ nood, met alle onze magt, ja met lyf en goed , zouden kunnen byftaan en onderfleuncn , tet naarkoming aan onze zyde van zoodanig bekend verbond, als wy daaglyks, op ü Wel Ed. Achtb. gedaane reclames, ter herftelling, handhaving en verdediging in onze deugdelyke rechten en vryheden, van haaren kant verwachten. Ce Devbn- 'er. leq. tot f t >  1474 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sHeu* TOGENBOSCH. de, dat het weer zwaar zoude zyn: egter liep alles zonder ongelukken met een Herken regen af, die, tot den dag aankwam, bleef voortduuren. Dog vreeslyk zyn de verwoestingen, welke liet onweder, van den Üdenhout af aan, tot zeer verre, heeft aangerigt. Men meldt, dat het te Grave ook veel gehageld heeft; in den Udenhout heeft de hagel weinig fchade gedaan , lchoon van eenen ontzaglyken wind vergezeld, die alles fcheen omver te zullen rukken. Even voor het kasteel van den Baron ringnagel te Oosterwyk, begon de bui fterker : daar zyn in dat huis, alleen van agteren, door den Noord-Westen wind 960 groote ruiten ingehageld, zonder de woningen van huisbedienden , ftallingen en broeikasten te rekenen: de glazen in gansch Oosterwyk, die op den wind Ronden, zyn verbreizeld, zo dat er op de meeste plaaftengeen lood meer van te zien is, en het hout aan Rukken is gedagen. Evenwel was het nog al gelukkig voor dat dorp, dat de wind juist Noord-West was; dog aan de West-en Noordwest zyde is niets overgebleven. Ongelyk fterker is nog deze verfchriklyke hagelbui gevallen, van den Oosterwykfchen Molen , in , en door omtrent Haren, een [treekje van Helvoirt, een goed gedeelte van Vugt, Halder, Boxtel, Michiels-Gestel, en verdere pla&tfen. Ageer den Oosterwykfchen Molen is niets op het veld te zien, zynde. dies tot zulke korte Rukjes verbreizeld, dat men  JAARBOEKEN, Augustus, Ï7S3. 1465 men niet kan onderfcheiden, wat er geftaan heeft. De wegen zyn daar alom met bladeren en takken bezaaid Te Haren zyn de huizen, veelen gihv.nl, anderen half, ''oor den wind befchadigd: het fpits van den toren is door den donder getroffen, en een gedeelte van eene vervallen kerkmuur omgeworpen. Te, Hilvoirt fcheidde het pnweêr langs den Molen af, hoewel daar ook veele hagelfteenen vielen, die egter geene fchade hebben veroorzaakt: van daar is het voortgetrokken öp Vugt, daar het in 't dorp zelf genoegzaam geene de minfte fchade veroorzaakt heeft, hebbende zelf geen glas aan Rukken geflagen : maar, verder Zuidelyk op, heeft de. ze bui fterk gewoed, en op een buitengoed onder Vugt gelegen, is de blikfem, boven in het huis geflagen, en in de derde verdieping weder uit. Over de 1300 ruiten zyn er aar het huis alleen verbryzeld, alle van fpiegelglas , terwyl de broeiramen meest vermorzeld zyn. Te Boxel was het onwedcr niei minder dan te Haren , en daarom ftreeks Men begroot het getal van de pannen dooi den hagel en wind gebroken , op 80,000 zynde de hagelfteenen van eene ongehoords grootte. Gelyk te Nymegen , Arnhem , , Grave Utrecht, en in de ganfche Betuwe en ooi' op de Veluwe; zo heerscht hier ook de Ro de loop , en lleept veele menl'chen in 't graf De Regeering heeft den di Augustus by eeri< Ff ff Publi 'sHer- TQ(;en- kosch. t >  iA66 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sHeu.- TOGENBOSCH. STAATS VLAANDEREN. Na de reize van den Keizer jfofephus IL hebben de Oostenrykers Den Doel, als rot het grondgebied van de Oostenrykfche Nederlanden behoorende, aangemerkt. Het verdrag van de laatfte 25 jaren, wegens het zogenaamd Redemtiegeld der polders van De Doel, als ook van Lillo in ,Braband,_ den 24 April laatstleden geëindigd zynde, is in de byeenkomst, onlangs binnen de Vesting Xrillo gehouden, door de Afgezondenen der Oostenrykfchen aangedrongen , om voortaan met geen lasten bezwaard te worden. Hier tegens is door de Afgezondenen wegens Zeeland, zonder in de grensfcheidingen te treden, te kennen gegeven; dat zy in geene vermindering konden toeftemmen, voor zo veel de regten der Provincie in die van het Bondgenoodfchap begrepen zyn. Die redemtiepenningen beliepen de fom van ruim 1700 gl. 's jaars, en wierden aan de Algemeene Staten, voor den onbelemmerden uitvoer van granen, vooral te water, betaald, zyn- Publicatie aan de Ingezetenen alle reinheid en zindelykheid aanbevolen; het zuiveren van ftraaten en gooten, en vooral der huizen geboden ; en in tegendeel het brengen van vuiligheden op deltraten verboden, als ook het invoeren van pruimen.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. I4°7 2Ynde het dorp De Doel en deszelfs poldereen Schiereiland, naast de verdronkene Landen en den boord van de Wester - Schelde. Voorfz. penningen wierden omgeflagen mde O^kfchoLn, e"n kwamen yoornamelyk ten laste van de eigenaars der landeryenDoch Hun Hoog Mog. beweeren, nü, als He en van den Aroom, het regt te hebben van » Huivers op den uitvoer van eiken zak graan te leggen: over deze belasting.* het, dat thands geklaagd wordt. NEDERLANDSCHE COWMEM Batavia. O ver de gehecle krygsmagt te Lande, zo 1 oio t« «oord . H<7ö manfterk, enui den aanvang van dit jaar ter verdediging dezer Volkplantinge opgerigt, wierdt denï2ï September 1782 de wapenschouwing door den Hees David Johan Smith., buitengewoon Raad van Neërlands Indien, volgens verzoek en volmagt der hooge Regeering, voor dentïeer Gouverneur Generaal gedaan: welke zig ten dien einde des morgens om 6 uuren van deszelfs tuin op Goenoengs Hary, neffens den Koning van Bantam, in de voorledene wèek incognito alhier gekomen , naar het Landgoed Weltevreden begaf, toebehorende aan de Vrouwe weduwe van der Parra. Langs den weg Ronden twee Regi- mm™ f/ff rde cSrêde; JiAATS-  Staats vlaanderen. i 3 I \ r i c z z 146*8 NIEUWE NEDERLANDSCHE •fchaard, en de koets van den Landbeftierder wierdt verze d door de beide benden paarde, volk van den Land-Commi faris Willem Vincents Helvetius van Riemdyk, en den eerlten Vendu - Meester Mr. Johannes Chriftoffel Schultz. De Generaal, ten half 7 uuren in het Veld, bezyden de groote Laan , gekomen zynde, wierdt door de Vcld-Artillery met 21 fchooten begroet , waarop de Bende Grenadiers van den Heer Petrus Albertus van der Parra deszelfs wapenoefeningen , met zeer veel vaardigheid en naauwkeungheid, verrigtte. De inlandfche Artilleristen , door bovengemelden Heer van der Parra msgelyks op eigen kosten opgerigt, deeden allerlye oeffeningen met het gei'chut, turende, zo ih het aan-als te rug trekken, :ot groot genoegen van het groot getal aanchouweren, van alle zyden derwaards toegevloeid , waaronder zig de alhier zynde a-eemdehngen insgelyks bevonden. De wa'enoeffeningen eindigden ten negen uuren, wanneer de oppergebieder, nevens den Koïng en de vobrnaamfte Officieren, op een ostbaar ontbyt onthaald wierden ; keerene hierop met den Vorst op dezelfde wye, als waar op hy gekomen was, naar deselrs woonplaats te rug.  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 146? VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ. 'sGravenhace. Hun Ed. Groot Mog hebben, op verkiezinge van zyne Doorl. Hoogheid, denHeer PrinfeErfftad houder,aange (leid tot Bailluw en Stadhouder van de Leenen, mitsgaders tot Houtvester van de Wildernisfe van Breederoode, in plaatfe en vermits het overlyden van den Heer Mr. Cormlis Ascanius vanSypefttyn, Heer van Moermond en Renesfe, den Heer Mr. Janvan Styrum. Voorts tot Contrarolleur van Hun Ed. Groot Mog. Tollen te Gouda, in plaats van wylen den Heer Mr. Dirk ALmilius Jongkind, den Heer Mr. Pieter Leonard Schippers , en tot Schout van Abbekerk, in plaats van den Heer P. Spaander, dewelke in de evengemelde hoedanigheid deszelfs ontflag verzogc en verkregen heeft, den Heer KareiGerdenier. Men heeft tyding , dat in Gelderland, op deszelfs Landgoed, overleden is Jonkheer Willem van Wasfenaar, Heer vaoEchtelt, Luitenant Admiraal van Holland en Wèst-Friesland , Hoogheemraad van Schieland, Hoofdingeland van Rhynland. Ook is nog overleden de Heer Mr. Johan Philip Steenis, Scheepen dezer Stede. Haarlem. Den 20 Augustus is door de Wel Edele Achtb. Vroïdfchap dezer Stad, tot Raad in dezelve verkooren de Heer Mr. Cornelis Ascanius van Sypefleyn, in plaats van wylen den Heer Mr. Cornelis Ascanius van Sypefteyn , Deszelfs Heer Vader. Amsteldam. Alhier overleedt in het 6tfte jaar zyns ouderdoms , de Heer Henrik Bicker, Scheepen dezer Stad. Als ook nog in den ouderdom van ruim 64 jaaFffffs ren» Verandering onder de hooge en lage Amte- naaus enz.  i470 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vhran- DERING ONDER. DE H00GE EN JU G E AMlENA ARS EINZ» ren, de Heer Pieter Mytens, Schout-by-Nacht van Holland en Westfriesland. Hoor». Tot Kaptein ter Zee is door Zyne Doorl. Hoogheid, onder het Collegie ter Admiraliteit van Westfriesland en het Noorderkwartier, aangefteld de Heer Jan Everwyn Drillinger, Monni ckendam. Den 9 Augustus, den gewoonendag van de verandering der Regeering, zyn tot Burgemeesteren verkooren de Heeren Klaas Kous Bos, Dirk Claos, Willem Mostert en j a n Kloek. Wyders zyn uit eene overgeleverde Naamlyst door Zyne Doorl. Hoogheid, den Prins Erfiladhouder, tot Scheepenen verkoren , de Heeren JohannesMulder, ür. Henricus van Doorum, Klaas Gaafffz., Jan Engel, Jan Minnen Boon, Pieter Boterkooper en JaQab 'Jeengs; en tot Scheepenen Commisfaiisfen van des GemeenelandsMiddelen, de Heeien Johannes Mulder, Dr. Henri* cus van Doorum en Klaas Gaafffz. Laat'telyk zyn nog op aanpryzinge van Zyne Doorl. Hoogheid benoemd, de Heer Nikolaas Bruyn in 't Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden in Westfriesland en 't Noorderkwartier, en de Heer Klaas Molenaar in het Collegie van de Admiraliteit in Westfriesland en 't Noorderkwartier beiden voor den tyd van twee jaaren. Middelburg, Door Zyne Doorl. Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit eene overgeleverde Naamlyst verkoren tot Burgemeesteien, de Heeren Mr, Jacob van Citteus enMr. Jacobüs JoHannes oE-bkuyn;en tot Scheepenen, de Heeren Mr. Huybregt deHaze Bomme, Mr. Jan Anthony van Muiden. Mr. Johan Willem Schorer, Jacob Mounier en Mr. Willem Jacob Huis/en, Heer van Kattenayke. V lissin gen. Op den 26 dezer maand is, door deRegeeringder Stad Vlisfingen, totPenflo- ua-  JAARBOEKEN, Augustus, 1783. 147* Daris Honorair aangefteldL de^ f^^fgS ai daar aan bleek, uit eene overgeleverde fa?». Seetcm. Den 6 Augustus ov«jM^^ Grttman over Menaldumadeel, Gecommicteerd Staat Ten Landsdage ; Gecomm>tteerdeJt at hetMindergetal, mitsgaders uewoon afgev*™>g 3 ter vergaderinge van de &b^eïffife£ rator van 's Lands Hooge School , en Meestei knaap van Friesland. Groningen. Den $ dezer maand Augu tns i« od 7Vn 7ofte verjaardag alhier overn den deP Heer Mr. Lucas Trip , Burgemee ter dezer Stad, Bewindhebber der West-tad Se Ma'aVcïappy-- « ^^^^df/a" MenS « aU Dichter , dan achtenswaardig als wen»tni BurSvader.' Van zynen ongemeenen dichtgee zyngde voortfefFelykftebewyzen in zynen Tyd»» ht ledige uuren, die de kragt van mtdrukkmg v den bfroemden Hoofdt ademen. Jammer is h dï deze Dichter zo weinige Dichtflukken gemaal of medegedeeld heeft. 'Zo 'er nog Gedachten v herrTzvn nagelnten , is het te wenfchen, dat Frfsenamen dezelven aan de liefhebbers van wa Poë^eMdereerderHollandfcheDicbtkunden. /uilen misgunnen. LYST Veranderingonder de h0> ge en lage !ymtë. NA ars, enz. » 1 id :n SC st in t» ;t, m 3e re et  U7» NIEUWE NED. JAARB. Augustus i7g3, LYST DER PRYZEN VAN VPRnrwpr . DE PRODUCTEN ONZES LAN^DS^ Rotterdam den 21 Aug. Rotterdam den 21 Aug. i\ieu»ve 12 ai3 BPAERnEBoowEN. 22 a27 ^ Ert£N. Grauwe ,7 a ao /00tZAAT* Nieuw- 60 a a 35 ft! Gerst Winter ±t*\lt*5 Gf,?een 26 a *9 ft