WERKEN.
DERDE DEEL.



O P HET
TIJTELPLAETJE.
De fchoone poëzij, geplaetst voor 't kunstütaeu, Tracht, door haer elpen lier, het keurige oor te ïtreelen; Ttfrwijl haer zwaen, verrukt door dit aenminnig fpelen,
Klapwiekend, hare vreugd vertoont aen Pindusfchaer. Het bloemrijke outer geeft een fchets der maetgezangen:
Hier praelt de waeriieid, met haer onbeneveld licht:
Gindsch ftreeft Bellerofon, die voor geen monster zwicht, Vol moeds, op psgasus, om waren roem te erlangen.
Het landschap in 't verfchiet, met al zijn PRONKsiERAêN, Verbeeldt een ruime ftof voor fchrandre puikpoëten. Om hoog poogt de oeffening, bij 't lamplicht neérgezeten,
De nutte wetcnfchap te ontvouwen op haer 13 l a ê n.
PI ET ER LEUTER.



WERKEN
van het
DICHT- en LETTERLIEVENDE GENOOTSCHAP,
onder de spreuk: STUDIUM SCIENTIARUM GENITRIX.
TE ROTTERDAM, Bij GERARD ABRAHAM ARRENBERG, MDCCXCHI.






INHOUD.
PRIJSVERZEN.
Triumfzang van Israël, na den doortogt doort de roode zee; door Mr. J. J. Veiieul. - - - Bladz. i
L. van Oyen, Az. - 31
eerfte Accesfit. - - 54
derde Accesfit. - - 66
i
MENGELDICHTEN.
De Regtvaerdigheid; door], P. van Heel. - 3
Een jlervend Christen; door Jongvrouwe P. Moens. 16 Befchouwing van de Werken der Natuur ; door D. E r-
kelens. - -1
Filetus, bij het Lijk zijner Efrozina; door J. Verveer. 34.
Lof der Godheid; door J. P. van Heel. - 42.
Deugdlief op zijn Sterfbed; door D. Erkelens. 50
Het Vergenoegen; door Jongvrouwe M. Hee.mskerk. 55 * 3 Iets



vi inhoud.
Iets voor de ware Grootheid; door S. van de
Graaf f. - Bladz- 60
Aen Sauce; door D«s A. Sim ons. - - 64
Aen Rousfeau; door Jongvrouwe A. van O verstra- —
ten. 66
Zegezang, na het fluiten van den Munflerfchen Vrede; door
Mr. J. J. Vereijl. - - - . 72
Aen den Nachtegael; door A. H. Hagedoorn. - 75 De Vrolijkheid; door A. Fokke, Simonsz. - 81 Aen Themire; door T. Kaas. - - . 86
Cynthia en de Honigbij; door G. J. Loncq. - 01
De Menfchenvriend de vriend van God; door D«s D. Ho-
vens. - - - . . _
Aen God; door Jongvrouwe P. Moens. - - I05
Israïls grootfle Dag ; door J. J. S c h r ij v e r. - 110 De vrolijke Christen; door H. Kuipéri. - - i2I Eet Doehvit van ons beliaen; door denzelfden. - 125
Gods wil de beste; door Jongvrouwe G. W. J. van
Grootenray. - « . ,. j^q
Aen Theophilus; door Dr. D. Stoot. - . 134 Aen de Eenzaemheid; door Jongvrouwe M. Heemskerk. - - -.„,_•_ I3g Morgenoffer; door G. Manheer. i47
Ma.



INHOUD. vn
Manasfe; door Jongvrouwe P. Moens. - Bladz. 154 Uslazades; door F. A. de Hartogii. - - 169 Aen de Hoop; door Mr. J. J. Vereul. - - 173 Befpiegeling over de vlugheid des Tijds ; door Jongvrouwe M. Heemskerk. - - - - - Vit Morgenlied; door Jongvrouwe C. J. Ameloo. - 182 De Zomeravond; door dezelfde. - - - 185 In mijnen Hof; door G. Manheer. - - - 188 De vereischten in een' Dichter; door D< Erkelens. 194 Fabricius aen Pyrrhus; door G. J. Loncq. - 196 Horatius, bij het Lijk van zijne Zuster Kamilla; door Jongvrouwe A. van Over straten. - - - 19? Alceus bij het Graf van Lucinde; door Jongvrouwe C. J.
Ameloo. .... - 200
De ware Heldendeugd; door D«s B. Bosch. - 202 De Stoommachine; door H. Hensuma. - - £06 De twee Broeders; door J. P. van Heel. - 208 De pligt van eenen Advocaet; door Mr. T. Woordhouder. .... 212 De regte Procureur; door A. H. Hagedoorn. 21 2
Schets van eenen Jlechten Prattifijn ; door Mr. T. Woordhouder. .... 214
Schels



vin INHOUD.
Schets van eenen braven Praclifijn; door denzelfden. - - Bladz. 215 Graffchrift; door Dr. D. Stoop. - - 216 Bedenkingen over de dichterlijke Befchrijving van het opgaen der Zonne, in den Razcnden Hercules van Sencca, enz.; door A. Fokke, Simonsz. - - 217
TRIUMF-



PRIJSVERZEN.



OP DEN
EERPENNING.
D e kunstvergelding prijkt in 't achtbre Vrouwenbeeld, Voorzien met Lauwerkrans' en gouden Eereketen:
Regtvaerdigheid heeft haer met Schael' en Maet bedeeld, In 't wikken van den toon' der deftige Poëten.
Bedaegde. Toezigt fchift het werk met Harke en Zeev\ En wijst wat Pronkmetael de Dichtrei kan behalen;
Opdat de fVetenfchap door Letteröefning leev', Zoo lang men 't Wapenfchild van Rotterdam zie pralen.
P. L.



P RIJ S VERZ EN,
BEHELZENDE
TRIUMFZANG
VAN
ISRAËL, NA DEN DOORTOGT DOOR DE ROODE ZEE.
PRESENT EXEMPLAER.






ME NGELDICHTEN. 9$
D E
ME NS CHEN VRIEND DE VRIEND VAN GOD.
LEERDICHT.
De ware Menfchenvriend is ook de Vriend van God! Ziet daer het onderwerp van mijn befpiegelingen.
„ 0 Hoogfte Deelgenoot van dit gezegend lot j j, Van wiens menschlievendheid de Serafs eeuwig zingen,
„ Daer zij, tot in den dood, uw hoofddeugd is gewefst,
„ Sta, Jezus! fta mij bij — verfterk mijn' zwakken geest!
, Volmaekte Menfchenvriend! 't is uw beminlijk beeld, siWaer van mijn fchets haer vorm - haer fchoonheid moet ontleenen: „Ach! vvierd' het menschlijkhait zoo,door mijn' zang,geitreeld, „ Dat twistzucht, haet en wraek eens uit dat hart verdwenen! „ Hier toe wacht ik mijn hulp, niet van den Helikon; „ Uw deugd zij mijn Apol — uw leer mijn Hengftebron! "
G Wie



96 MENGELDICHTEN.
Wie is die zalige, wiens godgeheiligd hart Kan fteunen op de gunst van 't algenoegzaem Wezen;
Die, in de zoetfte vreugde, en in de wrangfle fmart, Wat hem ook vleije of dreig', geen onheil heeft te vreezen?
Wie is 't, wiens kalme ziel, door angst noch zorg beroerd,
Op vleugels van de hoop, ten hemel wordt gevoerd?
Gij zijt het, edel Mensch! die, waer de ellende knelt, Waer uw Natuurgenoot moet zuchten — 'zorgen — lijden,
Met een blijmoedig hart', ter zijner hulpe fnelt — Uw' hoogften wellust vindt in troosten en verblijden —
Onkundigen verlicht — verdoolden 't heilpad leert,
En zondaers tot hunn' God en tot hunn' pligt bekeert.
Ja, 't is de Menfchenvriend, wiens mededogend hart Niet flechts bij 't lijden fchreit, maer raed en hulp doet blijken,
Die overdreven — nooit met waer gevoel verwart, Noch valfche glorie zoekt, door met den fchijn te prijken;
Maer evenmin die leer, als wijsbegeerte, roemt,
Die teederheid veracht en hartetraiien doemt.
Ver-



MENGELDICHTEN. 97
Verftand beftuur-t zijn hart, en liefde zijn verftand; De godsvrucht drijft een' vloed van tranen uit zijne oogen;
Hij weent — ook Jezus weende — om volk en vaderland, Door domme drift vervoerd — doQr valfchen fchijn bedrogen: -
Ilij weent- maer weent niet flechts-hij raedt,vcrmaent en fmeekt;
't Is of Gods liefde zelf door zijne lippen fpreèkt!
De Menfchenvriend, nu eens de vriend der teedre jeugd, Tracht vroeg die telgjes naer den wil Van God te buigen;
Als bijtjes om den bloem, zoo zweven zij, vol vreugd, Om, in zijn' letterhof, de wijsheid in tc zuigen.
't Eenvouwig kinderhart wordt teêr door hem bemind:
Geen wonder! Jezus zelf was ook der kindren vrind.
Hij fpoort den jongeling tot ware godsvrecs aen; Hij doet de fiere maegd, te midden'der gevaren,
Wanneer de driften woën, in deugd kloekmoedig ftaen, En aen 't ligchaemlijk fchoon, ook fchoone zeden paren.
Gelukkig is die Echt, waer hij teu Raedsmann' ftrekt —
Waer liefde voor de deugd de huwlijksliefde wekt!
G 2 Zijn



98 MENGELDICHTEN.
Zijn ijver voor Gods eer, gepaerd met minzaemheid, Wekt zondaers uit den flaep: hij zalft het bang geweten
Met balfem, naer de leer van Jezus toebereid, Om aen boetvaerdigen voorzigtig uittemeten.
De hoop op Gods genaê, door hem geteeld — gevoed.,
Bemoedigt en verheugt het kommervol gemoed.
De man, die dus alöm den ftroom der jammren fluit, Door waerheid, kunde en deugd volijvrig aentekweeken,
Zou die niet vaerdig zijn op 't aklig klaeggeluid, Waer hij ellendigen om troost — om hulp hoort fmeeken?
Gewis — al woont hij zelf in een verachte cel,
Zelfs de arme Menfchenvriend doet ook den armen wel.
Hij fticht, bewaert, herftelt den vreè, waer't mooglijk is— Kan nergens broedertwist of huiskrakeel gedogen:
Hij fchept, door wijzen raed, vaek licht in duisternis; En, fchenkt Voorzienigheid hem tijdelijk vermogen,
Dan wordt die fchat een' ftroom, die, door zijn hand geleid,
Het dorftig land befproeit, en heil en vreugd verfpreidt.
Hij



MENGELDICHTEN. 99
Hij zoekt de woning op, waer knellende armoê nijpt, Uit eerzucht' onbekend en hulpeloos gebleven,
Waer 't uitgehongerd kroost naer 't laetfte brokje grijpt — Om 't laetfte voedfel fchreit — den laetften fteun van 't leven;
Waer, aen de leege borst, de zuigling zelfs verfmacht,
En de afgefloofde man, elk uur, den dood verwacht.
Zoo dra de (balen van het rijzend morgenlicht, Na eenen nacht van nood, door zwarte wolken breken,
Vervrolijkt blijde hoop des zeemans aengezigt; Ja, ftraks zijn zorg en angst uit zijne ziel geweken:
Zoo treedt de Menfchenvriend in 't hulploos huisgezin,
En, met hem, treedt de vreugd ter fombre woninge in.
Hij brengt, waer hij verfchijnt, alom den zegen aen — Doet wel, al kan hij roem noch dankbaerheid verwachten;
De fchaemle lijder zucht — ziet hem, en — is voldaen: Geen weêuw,kent hij haer'nood, zal ooit naer voedfel fmachten;
Nooit wordt zijn tong zoo zacht, door keur van fpijs,geftreeld,
Dan als het arme weesje ook in dien wellust deelt.
G 3 H'i



ico MENGELDICHTEN.
Hij is der blinden oog — firekt kreupelen ten voet' — Geeft aen den kranken troost — is redder, vriend en vader;
Zelfs, als zijn vijand lijdt, vergeldt hij kwaed met goed, En komt, van ftap tot ftap, den grooten Jezus nader!
Wie twijfelt aen 't geluk — het dubbeld zalig lot
Van zulk êen Menfchenvriend? hij is de vriend van God!
De vriend van God! wat heil, dat allen heilgoed rarfi Hoe zalig in zich zelf; daer 't onbefmet geweten
Hem toejuicht, met de tael van 't overtuigde hart: „ God ziet uw liefdewerk, en zal het nooit vergeten;
„ Gij, edle volgeling van Gods beminden Zoon!
„ Hier is genade uw deel — de Hemel eens uw loon!"
Dees tael verbant de zorg, wanneer befef van fchuld Somtijds den Menfchenvriend, als zondig mensch, doet beven,
Daer 't euangeliewoord zijn ziel met hoop vervult: „ Hem, die zoo gaern vergeeft, wordt ook zijn fchuld vergeven!"
Hij, die zijn' Heiland volgt, en mint wat die bemint,
Kent, in dien Middelaer, zijn voorfpraek en zijn' vrind!
Die



MENGELDICHTEN. 101
Die tael ftrookt met de tael van 't opgeklaerd verftand. Een God, die heilig is, zal ieder mensch beminnen,
Die fteeds, met mannenkragt, alom het kwaed verbant, Die zielen voor zijn' God, en voor de deugd, wil winnen.
Hij, die de'kennis kweekt, en 't bijgeloof verjaegt,
Is zeker, dat zijn werk den wijzen God behaegt!
Kan nu Gods heiligheid, die zondaers fiddren doet, Die zelfs de Serafim, gedekt, doet neerbuigen —
Zijn wijsheid, waer 't verftand verrukt op ftarcn moet, Gods teedre vriendfchap voor den Menfchenvriend getuigen ?
Veel fterker pleit, o Mensch! voor dit getuigenis,
Dat God, die groote God, zelf liefde en goedheid is.
Gelijk bemint gelijk. De ware vriendfchap fpruit Uit zachte eenftemmigheid, in aert, in wil en zeden;
Zij ftort haer ftreelendst zoet in zulker harten uit, Die, met gelijken lust, het deugdenpad betreden.
Wie is die zalige,, dien God alzoo bemint?
Alleen de vriend der deugd — de ware Menfchenvrind. , G 4 Kwam



io2 MENGELDICHTEN.
Kwam ooit een fterveling, uit nietig (tof geteeld, Het onverderflijk beeld zijns grooten Scheppers nader,
Dan hij, die, met de daed, herfchapen naer dat beeld, Als kind, de trekken draegt van zijn' volmaekten Vader?
Gewis, de reden ftaeft zijn driemael zalig lot;
Die zoo naer God gelijkt, is ook de vriend van God.
o Dubbeld heilrijk deel — behoeftig Sterveling! Hoe kunt gij grootfeher eer — hoe rijker fchat verlangen?
't Is veel, wen ge u, op aerd', door eenen edlen kring Van braven, in den fchoot der vriendfehapp' ziet ontvangen;
't Is meer, als hij, die deugd aen magt en aenzien paert,
Met u een vriendfchap nacht, die waer genoegen baert.
Maer zulk een vriend, hoe groot, ziet zijne magt bepaeldIs feilbaer in zijn raed, hoe ook zijn trouw moog' blijken;
Deze aerde teelt geen'vriend, wiens vriendfchap nimmer faelt; Als gij hem 't meest behoeft, zal ligt zijn magt bezwijken.
Hij blijft een fterveling, fchoon deugdzaem, wijs en groot:
Peen vriendfchap is beftand bij 't woeden van den dood.
Dan



MENGELDICHTEN. 103
Dan, Menfchenvriend! uw Vriend — die Eeuwige, wiens magt Steeds onverminderd blijft, geen grenzen kent of palen,
Die, toen er niets beftond, 't Heelal heeft voortgebragt, Biedt fteeds gepaste hulp; zijn wijsheid kan niet falen;
Geen nood- geen ramp zoo groot,waer voor Gods almagt zwicht;
Zij fehept uit ramp geluk, en uit den nacht het licht.
Hoe vrolijk is uw hart — hoe zalig uw gemoed, Daer elke liefdedaed die vriendfchap vaster ftrengelt!
Gij zegt: „ God is mijn Vriend, Hij keurt mijn daden goed, ,, En, door dit ftreelend heil, vindt zich mijn ziel verengeld."
Wat ftorm rondom u woede, als alles beeft en fchrikt,
Wordt nog uw kalme ziel, door dit gevoel, verkwikt.
Zelfs als het uur des doods den Menfchenvriend genaekt, Troost hem de Godheid — komt haer vriendfchap hem te ftadc 5
Hij heeft dat bittere uur voor velen zoet gemaekt; Nu hoopt — wat zeg ik! hoopt ? — nu wacht hij Gods genade.
Gods vriendfchap, hem zoo vaek bevestigd in decz' tijd,
Duldt niet, dat nu zijn geest, door bange twijfling, lijdt.
G 5 Een



104 MENGELDICHTEN.
Een reine hemelvreugd doortintelt reeds zijn hart; Ik zie een dankbrc fchaer, bij 't fterfbed, zamenvloeijen;
En, Harende op haer'Vriend, haer troost, haer hulp in fmart 9 Met eenen tranenvloed de bleeke wang befproeijen.
Hij voelt dien, en herleeft, daer zulk een affcheidgroet
Zijn' halfverftijfden mond nog c'én'mael fpreken doet.
„Mijn Vrienden! (zegt hij) 'k zie,met vrcugde,uw dankbaerheid, ,, Ze is balfem voor mijn hart, en doet mij vrolijk fterven;
„ Maer in Gods vriendfchap is mij grooter' loon bereid; „ Zij doe uw Menfchenmin dien zelfden loon verwerven!
„ Vervolgt — voltooit mijn taek,waer de armoê hulp ontbreekt —
„Waer droefheid u om troost — ellende om bijftand fmeekt."
Zoo blijft mijn Menfchenvriend fteeds aen zichzelf gelijk — Nog, met zijn laetfte zucht, voor 't heil der menfehen waken;
Nog biddende om hun heil, flapt hij in 't Hemelrijk, Om daer het dierbaerst zoet — Gods vriendfchap—fteeds te fmaken.
Komt, volgen wij het fpoor van dezen Vriend van God,
Dan wacht, in de eeuwigheid, ons ook zijn zalig lot!
D. H.
AEN



MENGELDICHTEN?. 105
AEN
GOD.
De zalige, in 't gewest der vreugd, Getooid in 't praelgewaed der deugd,
Verheft uw' roem, o God! met onnavolgbre toonen; Hij baedt zich in uw liefde ftroom, Belommerd door den levensboom,1
Die de onvergangbre lente in zijne fchaêuw ziet wonen.
Die zalige roemt in zijn lot,
Veredeld door het vol genot Van ftoreloos geluk; doch ik, in lager kringen,
Ik volg den weergalm van zijn lied;
Gij wraekt mijn reine blljdfchap niet — Uw liefde mint den lach der tceure zuigelingen.
Uw



ioó MENGELDICHTEN.
Uw magt heeft onze vreugd bedoeld;
Al, wat het aenzijn flechts gevoelt, Kan, in zijn' kring, 't geluk van zijn beftemming fmaken;
't Smaekt al, waer voor het vatbaer is;
Zelfs in de barfte wildernis Kan uw getrouwe zorg ons waer geluk vodmaken.
De lach der juichende natuur
Begroet reeds 't onaeowezig uur, Dat ftraks in 't aenzijn rolt — de tijd verftoor' mijn zangen ,
Hij neem' mij eens het fpeeltuig af;
Maer, o! wen hij verzinkt in 't graf, Zal ik, in de eeuwigheid, het dankbaer lied vervangen!
De fchepping fpreidt het heerlijk fchoon,
o God! van uw beftaen ten toon'; De wezensketen houdt den feraf opgetogen.
Wij dolen rond in fchemering,
En echter ziet de fterveling, Slechts in één enkel fchalmtje, uw godlijk alvermogen.
De



MENGELDICHTEN. 107
De zegenvollc morgenftond,
Verfpreidt uw liefde — uw magt in 't rond; Het koeltje kuscht den geur van jonge bloeifemknoppen;
Een zilvren waesfem drijft langs 't veld;
De zang der woudkoralen fmelt In ons gejuich, daer 't licht zich baedt in pareldroppen.
De wolkenlooze middaggloed,
Die 't oog des aerdlings fcheemren doet, Toont ons een fchaduwtrek van ongefchapen-luister.
Elke avond fchetst uw zorg, uw min;
De kruidjes drinken 't leven in, Als 't kwijnend purper fmelt in 't rustverwekkend duister.
Dan zingt de fchepping, vol ontzag, Het fterflied van dien fchoonen dag,
Dien zij, ver achter 't ftof, in de eeuwigheid ziet zinken: Het laetfte licht, dat, buigend, ftraelt, De fcheemring, nog met goud bemaeld,
Zwijmt in der ftarren glans, die 't floers des nachts doet blinken,
Ds



168 MENGELDICHTEN.
De nacht, wiens plegtige eenzaemheid, Mijn God! alom uw magt verbreidt,
Kan, in 't gevoelig hart, gewijden eerbied telen: Dit vreedzaem tafereel des doods, Zoo treffend, zoo aendoenlijk grootsch,
Schetst ons die kalme rust, die eens ons ftof zal ftreelen.
Ja, Schepper, Vader van 't heelal!
Gij zult, in 't fombre fchaduwdal — Het dal des doods, uw trouw, uw vadermin doen fchittren:
Zoo troostrijk, als het licht der maen',
Lacht mij de hoop, in 't fterfuur, aen; Dan zal geen angst, geen fmart het dagend heil verbittren*
Hoe zacht rijst 's levens dageraed!
De kalmte ftreelt dien teedren ftaet, De jeugd blijft, kommerloos, met lenteblosjes pronken:
De donder bromt — zij fluimert zacht;
De blikfem dreigt — de zuigling lacht, De vlam omringt zijn wieg — hem vleit de glans der vonken.
Wan-



MENGELDICHTEN. 109
Wanneer de denkkragt meer ontwaekt — De zorg ons wenkt — als 't leed genaekt —
Dan wil uw vadermin, door lijden, ons volmaken;
Maar, onder 't leed, óns hier bereid, Rijpt onze ziel voor de eeuwigheid,
En zal, voor uwen troon', de vrucht van 't lijden fnuiken!
P. M.
IS-



i ro
MENGELDICHTEN.
I S R A E L S
GROOTSTE DAG,
'k Zal Isrels grootften Dag, in mijn gezangen, malens
Toen 't volk, in Sinaïs woestijn, Den Schepper van 't Heelal, met majesteit, zag dalen,
En 't berggevaert' de troon van Isrels God mogt zijn: Toen de eeuwige Opperheer, op eenen wolkenwagen,
Den fterveling verfcheen, en 't goddelijk verbond Met Jakobs nakroost floot, daer 't hoogfte Welbehagen Tot Isrels Leidsman fprak, gemeenzaem mond aen mond.
Reeds



MENGELDICHTEN. 111
Reeds vijfënveertigmael was, door het avondduister,
liet halve weereldrond bedekt, En vijfënveertigmael had, met vernieuwden luister,
De zon, in 't gloeijende oost, de fchepzels opgewekt$ Sinds Israëls genacht, aen Faroos dwingiandijën
Ontkomen, en geleid door wolkkolom en vuur, Een dille rustplaets vond in barre woeftenijën,
Door groote wonderdaên van 't godlijke Albeftuur.
De zigtbre wolkkolom hield ftand, voor Isrels óogen,
Op.Sinaïs verheven top, En Mozesdus gewenkt door 't godlijke Alvermogen, Klom, in den morgenftond, den (teilen Godsberg op. Toen fprak de God des lichts, op zijnen troon gezeten,
In 't dikke wolkgewest, tot zijn' getrouwen knecht: ,, Doe aen gansch Israël mijn welbehagen weten!" Hier buigt Gods tolk zich neêr,en hoort wat de Almagt zegt.
H „ Spreek,



ii2 MENGELDICHTEN.
„ Spreek, fpreek tot Jakobs zaed — tot Israël, dees reden,
„ In mijnen naem: dus zegt uw God: „ Gij allen hebt gezien, hoe ik voor u geftreden,
„ En Faroos wreevlen trots — zijn magt heb afgeknot; „ Hoe ik, op vleugels van mijn vaderlijk ontfermen,
„ Gelijk een Adelaer zijn jongen opwaerds draegt, „ U aen Egyptes woen ontrukte en bleef befchermen;
» Doe dan, het geen gij weet, dat uwen God behaegt.
„ Wanneer gij naerftiglijk naer mijne ftem zult hooren,
„ En hulde doen aen mijn verbond, „ Zoo zijtge, o Israël! uw's Makers uitverkoren —
„ "Mijn uitgelezen volk, op 't ganfche weereldrond: „ Want „ik, zoo rijk in magt, uw God, de Heer der aerde,
„ Die al wat is regeert, en 't groot Heelal doorziet, „ Dezelfde, die, uit niet, de ganfche fchepping baerde,
„ Ik ben 't, die Israël mijn hulp en bijfiand biedt.
„ Gij



MENGELDICHTEN. 113
„ Gij zult een koningrijk voor uwen Bondgod wezen,
„ Met priesterlijk gezag bekleed, „ Een heilig — bloeijend volk, mijn cenige uitgelezen,
„ Zoo lang gij, naer mijn wet, het pad der deugd betreedt. „ Spreek dus, 0 Mozes! tot mijn volk — mijn lievelingen!"
De Hemeltroonvorst zwijgt, en Amrams groote zoon, Hoort, in de ziel verrukt, reeds Sions burgers zingen:
Zij heffen 't loflied aen, voor Gods ontzigtbren troon.
De Leidsman der Hebreen, ontgloeid door hemelvonken,
Trad van den hoogen Godsberg neêr , Tot de oudften, die aen 't hoofd van Jakobs {lammen blonken,
En fprak tot hun de tael van Isrels Opperheer. Toen liet het ganfche volk , uit éénen mond, zich hooren:
„ Wij zullen alles doen, wat God gefproken heeft; „• Des Hemels wijze wil kan aen ons hart bekoren, „ We eerbiedigen de wet, die ons Jehova geeft."
II a Mijn



ii4 MENGELDICHTEN.
Mijn Held, verfterkt door meer dan menfchelijk vermogen,
Snelt weder opwaerds, en verklaert Den Ongefchapenen, met wolken digt omtogen,
Dat 's Heeren boog bevel aen Isrel blijdfchap baert. Toen fprak Jehova zelf: „ Ik zal tot Isrel komen,
„ Op dees verheven plaets, in eene dikke wolk,„ Op dat geen ongeloof zijn hart houde ingenomen,
„ En gij 't vertrouwen wint van de oudften en het volk.
s, Dael af, en wil voor de eer van uw' Verbondsgod zorgen -v
„ Dat Israël zich rein vertoon'; ,, Hèt heilig' mij den dag van heden en van morgen;
„ Dat niets onreins verfchijn' voor mijn geduchten troon, „ Want, op den derden dag, zal ik, met'vuur en itralen,
„ Omftuwd van hemelglans, in volle majesteit, „ Op 't hooge Sinaï, voor aller oogen, dalen;
„ Dat dus gansch Israël zich tot dien dag bereid'!
,, Bat



MENGELDICHTEN. 115
„ Dat niemand zich verftoute op Sinaï te nadren;
„ Dat Israël den berg omtuin'; „ Laet al het volk, van verre, eerbiedig zich vergadren,
„ Tot ik verfchijnen zal op Horebs fpitfen kruin. „ Voorzeker zal de man, die ftout durft tegenflreven,
„ Tot zelfs zijn reedloos vee, daer hij mijn' wil veracht, „ Die ongehoorzaemheid betalen met zijn leven: „ Dit is het hoog bevel der eeuwige Oppermagt.
„ Doch, als 't bazuingeluid zich langzaem zal verfpreiden,
„ Op zachten — lielFelijken toon, „ Wil dan gansch Israël tot mijne voetbank leiden,
„ Op dat ik tot hun fpreek' van mijn' verheven troon"! Toen daelde Mozes af, en deed naer Gods bevelen;
Hij heiligde Israël, beval het tot geen vrouw Te nadren, in dien tijd, op dat, in allen deelen, Elk rein voor 't vlekloos oog van God verfchijnen zou.
H 3 .De



ii6 MENGELDICHTEN.
De alkoestcrende zon zonk tweemacl in dc kimmen,
En tweemael mogt haer vrolijk licht, Voor 't oog der volkeren, aen dc uchtendtransfen klimmen,
Terwijl zich Israël naer Gods bevelen richt. De dageraed, gehuld met ftofgoud en robijnen,
Was nimmer fchooner dan in dit gezegend uur, En Mozes, die eerlang op Horeb moest verfchijnen,
Voelt reeds zijn borst ontvonkt door heilig ijvervuur.
Nu dekt een dikke drom van zaemgepakte wolken Het fchittrend — gloeijend zonnegoud, En baert eén diep ontzag in 't bevend hart der volken,
Dat, iïddrcnd', de aenkomst van Gods majesteit bcfchouwt, De donders breken los, terwijl de blikfemfchichten
Weêrkaetfen op den kruin des bergs, die trilt en beeft; 'k Zie 't blaeuwe zwavelvuur de woestenij verlichten,
Daer elke donderflag Gods magt te kennen geeft.
Daer



MENGELDICHTEN. n?
Daer daclt de wolkenkoets, hoogftatig, langzaem neder;
Zij wordt naer Horebs kruin gevoerd: Jehovaes adem fchudt den bergtop ginds en weder,
Gansch Isrel buigt zich neêr — zelfs Mozes is ontroerd. De Godheid, vergezeld van duizend lijftrawanten,
Daelt thans , gezeten op een' troon van hemelgloed; Het onweer houdt vast aen, terwijl, aen alle kanten ,
Zich 't fchel bazuingeklank der englen hooren doet.
Mijn Held grijpt moed; hij zegt: „ komt nader, Lotgenoten!
„ Treed, met mij, voor Gods aengezigt, „ Tot aen den voet des bergs; laet niets uw vrees vergrooten;
„ Zijt moedig en bedaerd — kent, in dit uur, uw' pligt! „ 't Bazuingeluid verzacht — 't wordt lieflijk — 'tis eentecken, „ Dat u de nadering, door God, wordt toegeftaen; Maer denkt aen zijn bevel! hij, wie zijn eed durft breken, „ Zal, door een zwaren fleen, of fcherpen pijl, vergaen"!
H 4 't Schrik-



ïï8 MENGELDICHTEN.
't Schrikbarende geluid der klinkende bazuinen Verheft zich anderwerf, en 't vuur Des blikfems zengt alom der bergen fteile kruinen,
Daer Mozes tot God roept in dit ontzaglijk uur. Een ftem — een hoorbre ftem rolt van den bergtop neder,
En fterkt den Godsgezant met nieuwe kragt — met moed; Het onweêr wordt bedaerd — 't bazuingefchal zwijgt weder,
Zoo dra de Godsftem zich, op nieuws, weer hooren doet.
Toen klom de Godsheld op, door zwavel, rook en wolken,
Tot bij het ongefchapen licht; Maer de Eeuwige, bewust van 't zwakke hart der volken,
En 't onvermogen in 't volbrengen van hunn' pligt, Spreekt anderwerf, en zegt: „ Wil mijn gebod herhalen;
„ Treed af; dat nu geen mensch het naderen befta: „ Geen outerdienaer zelf treed' verder dan de palen,
„ Door u gefteld, op ftraf van doodlijke ongenaê."
Gods



MENGELDICHTEN. 119
Gods knecht verfhout zich nog, met eerbied, dus te fpreken,
Gemeenzaem, tot den hoogen God: ,, Jehovah! neen, uw volk beflaet niet door te breken ;
„ Gij hebt het perk gezet, en 't eert uw hoog gebod"! Doch God herhaelt zijn woord, en zegt: „ Mijn knecht, dael neder,
„ Voldoe mijn' hoogen last — eerbiedig mijn bevel, „ En keer, 0 Dienaer van mijn welbehagen! weder,
„ Maer zorg, dat niemand dan ASron u verzeil'!"
Terwijl Held Mozes nu, van ijvervuur doordrongen , Zich keert, klinkt weêr 't bazuingefchal; Het hcir der Englen roert de godgewijde tongen, En 't hemelkoormuzijk klinkt over berg en dal; Nog echter rolt en kraekt de kletterende donder,
En houdt gansch Israël door angst en vrees bekneld; Dus ging, van tijd tot tijd, dit onbegrijplijk wonder Met teeknen van Gods magt — met hemelvuur verzeld.
H 5 Al



120 MENGELDICHTEN.
Al 't volk, dus toebereid om 's Hemels wet tc hooren,
Vervoegde Mozes, Amrams zoon, Verzeld van Aron, tot den Priesterftand gekoren,
Zich, tusfehen God en 't volk, voor Gods verheven troon. Toen fprak de Almagtige, terwijl de donders zwegen,
De wet der zeden uit, voor 't oor van Israël; 't Was ftil - Jehovah fprak - geen wolk kon zich bewegen:
't Was alles aendacht, op het goddelijk bevel.
Dus hoorde Jakobs Kroost Gods wil, de wet der zeden -
De wet van 't plegtig volksverbond, Verzeld met teeknen van Jehovaes mogenheden:
Een wet, op dc eer van God en 's menfehen heil gegrond. Nu mag het Christendom op Sions kriiin vergadren,
Door Jezus liefdewet, tot weldoen aengefpoord: Wij mogen tot Gods troon - tot onzen Heiland nadren, Langs 't zacht en lieflijk fpoor van 't euangeliewoord!
3- % s.
DE



MENGELDICHTEN. 121
DE VROLIJKE
CHRISTEN.
Juichend dankbaer God te prijzen —-
Dagelijksch de gunstbewijzen,
Die zijn liefde alom verfpreidt,
Met een nedrig hart', te aenfchouwen
Al zijn hoop op God te bouwen,
Is de ware vrolijkheid!
Wordt een Christen, hier beneden, Somtijds op het felst bedreden,
Om dat hij, als christen, denkt; O! geen nood, hij kent Gods wegen, Tegenfpoed is hem een zegen,
Daer de hemelvreugd hem wenkt.
In



122 MENGELDICHTEN.
In bet midden der gevaren, Blijft hij op Gods liefde ftaren,
Daer zijn hart, bij 't zwaerst verdriet, Schoon hij ramp op ramp moet dragen, Echter, onder all' die plagen,
In Gods Zoon zijn' Heiland ziet.
Dan, dan mag hij vrolijk zingen, Schoon, door lastrende aterlingen,
Fel geteisterd en befpot, Dan ook kent hij Jezus liefde, En, wat ramp hem immer griefde, Juicht hij vrolijk in zijn lot.
Altoos vrolijk — fteeds te vreden, Bij het woên van tegenheden,
Daer hij op Gods liefde hoopt, Blijft hij zijnen pligt betrachten Al zijn hulp van God verwachten, Als zijn pad door doorens loopt.
Sto-



MENGELDICHT EN. 123
Storen wreede zielcplagen, Meenigwerf, zijn kalme dagen —
Drukt de fmart zijn hartvreugd néér; Door 't geloovig zielvertrouwen, Blijft hij toch zijn' God aenfchouwen —
Vindt in hem zijn blijdfchap weêr.
Jezus lesfen nateftreven, Altoos naer Gods wil te leven,
Maekt zijn ziel het meest verheugd : Niets kan bij zijn blijdfchap halen; 't Godlijk woord, dat nooit zal falen,
Schenkt hem fteeds vernieuwde vreugd.
Ligtvergangbre weereldfchatten, Die geen waer geluk bevatten,
Trekken nu zijn hart niet meer. Zou het fchijnvermaek hem ftreelen ? Reeds mag hij, bij aenvang, deelen
In de fchatten van zijn' Heer.
't Pad



124 MENGELDICHTEN.
't Pad, door God, voor hem gekozen, Zij vol doorens — zij vol rozen,
Hij is tot den togt bereid: Overal — in alle tijden, Kan 't verfchict zijn hart verblijden»
't Eind der reize is de eeuwigheid!
O! hoe zalig is 't, ons leven Veilig in Gods hand te geven,
In 't vooruitzigt op ons lot! Laet dan vrij de weereld twisten: Juichend — dankbaer fterft mijn Christen,
Als een lieveling van God!
H. K.
HET



MENGELDICHTEN. 125
HET DOELWIT
Ja, 't is groot een mensch te wezen;
grooter 't doel van zijn beftaen, Door 't befchouwen van Gods werken,
vol van eerbied, nategaen. O! hoe zacht ftreelt ons 't befeffen,
dat wij, naer zijn liefde en magt, Op dit grootsch tooncel der aerde,
Door zijn hand, zijn voortgebragt! Alles, wat God heeft gefchapen,
in deez' ondermaenfehen kring, Overreedt ons van zijn goedheid
voor den broozen fterveling.
Im-
VAN ONS BEST AEN.



126 MENGELDICHTEN.
Immers God' had ons niet noodig,
ter verbreiding van zijne eer; Staek, verdwaelde! die gedachten;
kniel, ootmoedig — dankbacr — neêr; Wil, met mij, 't heelal befchouwen;
zie, hoe de Oppermajesteit U, in elk gewrocht, wil leeren,
't doel van uwe aenwezenheid. Kom, begin van 't kruid der aerde,
overzie het dierenrijk; Alles geeft, van 's Makers liefde
voor zijn Schepflen, blijk op blijk. Kom, doorkruis de azuren ronden,
zie, hoe Herren, zon en maen, Die ons lichten — ftreelen — koestren ,
beurtlings, ons ten dienfte ftaen.' Als de fchorre donders klatren,
als uw oog den blikfem ziet, Toonen dan die grootfche teekens
u Gods magt en goedheid niet?
Waer



MENGELDICHTEN. Ï27
Waer toe 't wisflen der getijden,
regen, koude en zonnefchijn, Klecne dingen, groot in vvaerdc,
die ook 't werk der Almagt zijn? Waer toe heeft hen God gefchapen,
en deed u, 0 Mensch! alleen, Heerlijk, boven andre wezens ,
met het hoofd naer boven treén? Waerom u begaefd met denking,
oordeel, wil en wijs beleid? Om te leeren uw beftemming —
't doel van uwe aenwezenheid. Gij, het pronkftuk van Gods vingren,
zijt gefchapen naer Gods beeld, En, om hier aen te evenaren,
met een' edlen geest bedeeld. Voelt gij dus uw hart niet gloeijen,
om dien milden — goeden God, Met een helder oog te aenfchouwen —
Hem te danken voor uw lot?
I Hem



128 MENGELDICHTEN.
Hem te loven, hem te prijzen,
is het geen u God gebiedt; Maer ziet gij, bij 't licht der reden,
de edle deugd — uw pligten niet? En zegt echter uw geweten :
„ God is wijs — oneindig goed, „ Hij is 't, vvien gij eeren, vreezen,
„ en gehoorzaem dienen moet." Stel dan, bij natuur en reden,
't nimmerfaelbaer bijbelwoord, Dan zult gij, met vreugde, ontdekken,
wat tot uwen pligt behoort. Hier zal Jezus zelf u leeren,
wien gij wezen moet en zijt: Hier zult gij een' fakkel vinden,
die u licht — u leidt — verblijdt. Jezus lesfen klinken heerlijk —
klinken, maer met majesteit: Jezus lesfen naer te volgen
is, bij aenvang, zaligheid!
Poog



MENGELDICHTEN. 129
Poog dan naer zijn' wil te leven,
val, geloovig, hem te voet, Zoek vergeving uwer zonden
in de kragt van Jezus bloed. Dan zult gij genoegens fmaken,
die geen weereldling geniet, Daer gij, in de zwaerfte rampen,
Jezus, als uw' Heiland, ziet. Dan zult gij gelukkig leven —
deelen in het zaligst lot; Dan is 't fterven u geen fterven,
maer een overgaen naer God. Dus te denken, dus te werken,
en op 't pad der deugd te gaen, Leert ons wezenlijk'betrachten
't juiste doel van ons beftaen.
H. K. I a GODS



i3o MENGELDICHTEN.
GODS WIL DE BESTE.
Verdoolde fterveling! gij, die vertrouwen fielt Op ijdle fchaduwen, die voor het oog verdwijnen,
Hoe vaek ziet zich uw' hoop befchaemd — ter neêr geveld! Een onvoorziene ramp doet rasch uw' welvaert kwijnen.
Dat vrij het fchijnvermaek het ijdel hart ontvonk'; 't Kan ons geen fpoor tot rust — tot waer genoegen banen:
Hoe fchoon de zon der'vreugd' het fterflijke oog belonk'. Één wolkje van verdriet doet rasch haer' luister tanen.
Dit toont ons, eiken dag, de droeve ervarenis, Dit leert elk' fterveling, op 's levens wisfelpaden,
Waerop het wenschlijkst heil kort — onvolkomen is, Zelfs voor het hart van hun, die zich in wellust baden.
Hoe



MENGELDICHTEN. 131
Hoe dikwerf wordt de hoop niet ongegrond geftreeld! De blijde ftond fpoedt aen, waerop zij vrolijk ftaerde:
Zij ziet haer' wensch vervuld — het heil zich toegedeeld; Doch leert, bij 't rijkst genot, zijne onvolkomen waerde.
Men wroet in 't nietig ftof, om ingebeeld gewin; Men bouwt in 't gulle zand, door ftormen zaemgedreven,
Die losfe grond zinkt weg — ons luchtkasteel valt in, En ons bedrogen hart ziet zijnen wellust fneven!
Zoo rolt het leven voort, daer wisfelvalligheid Ons op de hielen volgt, waerwe onze fchreden richten:
Hier zienwe een' heldren ftrael, die onze wenfchen vleit, En gindsch dit ftreelend licht voor donkre nevlen zwichten!
Zie daer een rampenheir, dat onzen val bedoelt. Wie zou hier meer bewijs voor de ijdelheid begeren?
Een welgeftelde ziel, die denkt — befeft — gevoelt, Kan aen zichzelf de kragt dier droeve waerheid leeren.
Zie, ontevreden hart, Gods wijze fchikking in; Acnbidt, op uwe paên, den Oorfprong aller dingen:
God zorgt voor uw belang, met teedrc menfchenminn'; Zijn wil beftuurt het lot der brooze ftervelingen!
I 3 Mogt



132 MENGELDICHTEN,
Mogt elk, op 's Hemels hand, altoos opmerkzaem zijn, Dan bouwde hij zijn hoop op vaster grondkanteclen;
Zijn oog, naer God gekeerd, verliet zich nooit op fchijn, Die onze hoop misleidt, fchoon zij die hoop moog' ftreelen,
Maer blijft men in het net der ijdelheón verward, Blijft onze wufte geest op fchaduwbeelden oogcn,
Dan baert het beste lot ons dikwerf zielefmart, Terwijl wij, al te dwaes, op eigen kragtcn boogen.
Wat ons het zaligst fchijnt, brengt dikwerf rampfpoed aen: Men koestert wenfchen, die ons wis bederf bereiden,
En,'t geen ons 't vreeslijkst fchijnt, kan ons,langs de effen baen — Langs 't geurig rozenpad van 't beste heil geleiden. ' Hoe nader 't blij geluk zich voor ons oog vertoon', Hoe verder 't veeltijds wijkt van 't hijgend zielverlangen,
En, even onverwacht, erlangt de deugd haer' loon, Wen 't afgefolterd hart zich doodelijk voelt prangen.
o Goedheid zonder eind! gunstvolle — wijze God! Die voor ons waer belang, zoo liefderijk, blijft zorgen,
Gij hebt, om wijze reên, ons nadrend levenslot — Den ftaet, die ons verbeidt, voor 't kortziende oog verborgen.
Uw



MENGELDICHTEN. 133
Uw tuchtigende hand verwijst ons nooit ter ftrafT; Uw liefde — uw goedheid doet u fteeds, als Vader, handlen:
Gij leidt den mensch — uw kroost, van 't kronklend dwaelpad af, Op dat het hier den weg des levens zou bevvandlen!
Onttrek, 0 fterveling! het oog aen de ijdelheèn, Wend dit naer de Oppermagt — verbreek uw flaeffche banden—
Vraeg God geene oorzaek af — vertrouw op hem alleen , Uw blindheid kent geen back, maer doet u telkens ftranden.
Berust in Gods beitel; zijn wil is wijs en goed: Jaeg nimmer naer een heil, dat rasch u zoude ontfehieten;
Dan zal uwe kalme ziel, zelfs in den tegenfpoed, Een voorfmaek van het heil der eeuwigheid genieten!
G. W. J. v. G.
AEN



134 MENGELDICHTEN.
AEN
THEOPHILUS.
Ik ken, op aerd', geen grooter goed, Dan een opregt en vroom gemoed,
Gevormd naer 't woord des Heeren. Hem, die zijn hart gezuiverd heeft, Voor God en voor zijn naesten leeft,
Kan nimmer onheil deren.
Wat kan, is God zijn toeverlaet,
Het fteunpunt, daer zijn hoop op ftaet,
Hem immer fchaedlijk wezen? Gewis, zelfs onfpoed, ramp en druk Geleiden hem tot waer geluk;
Niets doet hem angftig vreezen.
Schoou



MENGELDICHTEN. 135
Schoon ftorm op ftorm rondom hem woed', Al dreigt, of drukt hem tegenfpoed,
Al komt de krankheid waren, Al ziet hij zelf zijn bedgenoot Van hem gefcheiden, door den dood,
Niets kan zijn hart vervaren.
Hij vindt, zelfs in dit aklig lot, Een' mcnfchenminnaer in zijn' God —
Aenbidt hem onder 't lijden; Hij weet, dat God genadig is, Die hem van ramp en droeffenisP
Eens kan en zal bevrijden.
En mist, tot aen zijn levensgrens, Zijn hopend hart zijn' hoogften wensch,
Hij kent Gods alvermogen ; Hij weet, dat zijn Verlosfcr leeft, Die redding fchenkt — die uitkomst geeft —
Die eens hem zal verhoogen.
I 5 Gc*



I3<J MENGELDICHTEN.
Gewis, dit is de medicijn Voor tijdlijk wee en zielepijn —
De balfem in het lijden, 't Vooruitgezigt op de eeuwigheid, Het heil, den vromen mensch bereid,
Verfterkt hem, in het ftrijden.
Mijn vriend, gij kent dien troost in fmart; Uw ftil — uw onderworpen hart
Zag uwen echtband fcheuren, En fprak: „ al wat de Godheid doet „ Is altijd wijs, is altijd goed;
„ Ik mag niet morrend treuren.
„ 'k Had, met mijn Gade, hart en hand ,-, Aan God en Jezus duur verpand;
„ Dat zij mijn. lot beflisfchen! „ Al zweef ik door dit tranendal, „ 'k Zal, zelfs in 't grievendfte ongeval,
„ Zijn teedre gunst niet misfen."
Zoo



MENGELDICHTEN. r37
Zoo houdt zich 't hart, bemoedigd, ftü, Als met den altoos goeden wil
Van zijnen God te vreden; Die zielrust wijkt voor tijd noch nijd: Zoo wordtge eens, na den laetften ftrijd,
Gekroond met zaligheden.



138 MENGELDICHTEN. A E N D E
E E N Z A E M H E I D.
Ver van het ftadgewoel, op 't eenzaem land, gezeten
In 't lommerrijk geboomt', bij 't murmlen van een beek, Befchouwt mijn eog het fchoon, dat ons natuur zoo prachtig Vertoont, in deze ftreek.
Hier in deez' ftillen oord, waer niets de rust komt Moren,
Hergeven aen mijzelf, voel ik mijn eigen Niet; Hier leert de mensch zichzelf en zijnen Schepper kennen, Wiens magt het al gebiedt.
Hier glimt een toorenfpits — daer rijzen trotfche bergen —
Gindsch fchrikbre wouden, die 't geweld des tijds weêrftaen; Daer vloeit een zilvren beek, zachtrollend, door de dalen. Wie bidt niet, zwijgende, aen!
Hier



MENGELDICHTEN. 139
Hier ziet mijn turend oog de weidfche landkasteelen,
Waer kunst, natuur ten trots, haer meesterftukken toont, En gindsch de lage hut, verfcholen in de lommer, Waer deugd, waer liefde woont.
Wat verder ziet mijn oog, in dees cipresfendreven,
Den kerkhof, waer de mensch natuur den tol betaeltj Daer zonk mijn lotgenoot, in 't zwijgend graf, ter neder, Waerin geen daglicht ftraelt.
o Statige Eenzaemheid! hier wordt natuur Gods tempel,
Waerin ik dankbaer kniel, 'k Juich vrolijk in mijn lot! Ik zie, in 't ftarrenheir, en in het kleenfte wormtje, Een wijzen — goeden God!
0 Peinzende Eenzaemheid! hoe plegtig wentlen de uren,
' Wanneer een ftille nacht zijn floers op 't aerdrijk fpreidt! Wanneer de zilvren maen drijft langs den heldren hemel, Is alles majefteit.
Hoe



140 MENGELDICHTEN.
Hoe treft mij dan 't geluid, dat zich van verr' doet hooren!
De dorpklok flaet... 't is nacht... een rilling grijpt mij aen! Geduchte wenk des doods! ik hoor, in elk dier flagen, Mijn nadrend fterfuur flaen!
o Plegtige Eenzaemheid! bij u voel ik mij zalig;
Met u geniet ik 't fchoon der lagchende natuur; Bij u fticht ik mij zelf — aenbidt mijn' grooten Schepper, En dank zijn wijs beftuur.
Ja, de ondeugd fchuwe u vrij, daer 't wroegende geweten
Haer op de hielen volgt, en 't hart van angst doet flaen; Hier fchrikt zij voor zichzelf — beeft voor 't regtvaerdig Wezen, Welks wenk haer doet vergaen.
Schuw vrij, veriaegde ziel! fchuw vrij het eenzaem leven;
Hier zijtge u zelf te veel; maer in een' ijdlen kring, Waer vuige weelde heerscht, vindt gij uw hart gelukkig, Verdoolde Sterveling!
De



MENGELDICHTEN. 141
De weereld lonkt en vleit, met haer firenenzangen —
Biedt u haer beker, dien gij, lagchend, dartiend, drinkt: Gij gilt, alsge uit den arm — den zachtcn arm der weelde Ten donkren grafkuil' zinkt!
't Is ook, 0 Eenzaemheid! in uwe fombre ftilte,
Waer vaek een fnoodiiert zijn gevloekte ontwerpen fmeedt — Op deugd en onfchuld loert — den godsdienst durft befpotten, Terwijl hij God vergeet.
Een God, bij wien geen worm — geen Hofje wordt vergeten,
Die al wat is regeert, dc Schepper der natuur! Hovaerdig Sterveling! 0 Vrijgeest! keer terugge, Aenbidt Gods wijs beftuur!
Kunt gij, 0 Eenzaemheid! het hart tot deugd ontvonken, En de ondeugd bijftand bièn, in haer gevloekt beftaen? Bij u wordt vaek bcflischt het nadrend lot van volken — Van vorst en ondcrdaen.
Gij



142 MENGELDICHTEN.
Gij leert den wijsgeer God — den Opperöorfprong kennen:
Een God, onëindig wijs — in 't kleenfte fchepfel goed, Wiens hand den netten loop van zonneftelfels regelt; Maer ook den worm behoedt.
De Christen wijdt aen u zijn dierbaerfte oogenblikken;
Hij dankt — aenbidt, bij u, een' God, die 't al gebiedt; Uw ftilte ftreelt zijn' geest — hij vreest de doodfche ftilte Der fombre graven niet!
o Troostende Eenzaemheid! de moêgeftreden harten
Hervinden rust bij u, als 't lot hunn' wensch weêrftreeft; Zij weten, dat de deugd, in 't midden van haer lijden, In God, een' Vader heeft.
Uw hemelfche invloed kan de wrange tranen droogen,
En troost de ontroerde ziel, die bij de lijkbus fchreit, Het graf verflond een' vriend — zij weent—maer juicht ook tevens: „ Haest daegt eene eeuwigheid !"
Be-



MENGELDICHTEN. 143
Beminlijke Onfchuld! woon in dees gelukkige • oorden:
Hier wordt op u, op deugd, of godsdienst, nooit gewoed; Hier zal geen wreed barbaer u 't vreedzaem hart doorboren — Zich verwen met uw bloed.
De flaef vergeet, bij u, zijn rinkelende ketens;
Uw ftilte fchenkt hem rust in 't akligst — hardfte lot; Hier bukt hij voor geen' Heer. O! kende hij dien nimmer, Dan in een' zalig' God'.
0 Peinzende Eenzaemheid! gij hoort de toonen rollen,
Geftemd voor godsdienst, deugd, de liefde, of't vaderland. Al hoort geen mensch dien toon — de hemellingen luistren, Als gij de fnaren fpant.
Bij u kon Tasfo de aerde aen zijne toonen boeijen;
Homerus lied klinkt nog de wendende eeuwen door; Een Klopftok zingt verrukt — een Young, bij ftille nachten, Streelt, nevens Milton, 't oor.
K Be,



144 MENGELDICHTEN.
Bekoorlijke Eenzaemheid! mijn hart zwemt in de vreugde, Zoo met natuur geftemd — zoo met mij zelf te vreênj Ik laet de weelde aen hen, die rustloos om haer zwoegen: Hier fmaek' ik zaligheên.
Natuur! uw fchoon verruktme, in deze ftüle ftreeken;
'k Zie-vrolijk 't morgenlicht — verblijdme in 't avondrood: 'k Zie, in den flillen nacht, de majesteit mijns Scheppers; 't Zegt alles: God is groot!
Schoon ook gezelligheid deze oorden zij ontweken, Ik ben hier niet alleen; elk ftofje toont mij God! De Schepping roept mij toe: mijn Schepper is uw Vader! Wat zalig heilgenot!
Bouwt, Vorften, bouwt u vrij paleizen — praelgewelven
Van marmer en arduin — verheugt u in die pracht, Gij mist dien ftillcn vreê — dat zalig vergenoegen, Dat mij hier tegenlacht.
Geen



MENGELDICHTEN. 145
Geen Caezar zelfs genoot die zachte — Mille kalmte: Een Alexander mist de rust, waer om hij zwoegt; Diogenes veracht de waggelende troonen — Leeft in zijn' ton vernoegd.
Hier heerscht de Mille rust — hier zuist geen zuidenwindje, Door 't bruine dennenwoud. - Gelukkig — vreedzacm uur Hoe zinkt de glans — de prael der vorMelijke hoven Bij 't fchoone der natuur!
Beminlijke Eenzaemheid! ontvang mij meenigwerven
Op 't zacht begraesde veld, of in een Matig bosch; Ontvonk mijn' tragen geest, zoo zinge ik, u ter eere, Op heuveltjes van mosch.
Acn u, 0 Eenzaemheid ! wijdt mijne lier haer toonen:
Ik bcuze aen u verpligt; ik zong het Mil genot, Datme ia uw fchaduw Mreelde, aen 't Madgewoel ontheven. O! fchenk mij vaek dit lot!
K 2. Doe



i46 MENGELDICHTEN.
Doe fteeds mijn' lagen toon voor deugd en godsdienst klinken, Vriendin der wijsheid! leidme op 't hobblig pad der deugd, Zoo zal ik, watme ontzink', mijn' Goël eens aenfchouwen; Dan fmaek ik hemelvreugd!
M. H.
MOR-



MENGELDICHTEN. 147
MORGENOFFER.
't Is dag! wijk, Zuster van den dood! Houd mij niet langer aen het logge bed gekluisterd; De zon verfiert de kim met gloeijend morgenrood,
Het zoele zuidenwindje fluistert, Met zijnen adem, door de telgjes en 't gebloemt'.
Hoe vrolijk lacht de blijde morgen!
Hij roept mij toe: „ 0 Mensch! wil zorgen — „ Ontwaek — herleef—'t is tijd, datge uwen Schepper roemt;
,, Verlaet het dons, en wil Hem prijzen,
„ Die weêr voor u de zon doet rijzen"!
K 3 Hoe



i48 M ENGE-L DICHTE N.
Hoe ftil — verkwikÜjk waertge, o Nacht! 'k Gevoel mij, door 't genot der zoete rust, herboren; Uw zachte ftrecling fchonk mijn leden nieuwe kragt.
o Schepper! wil mijn danklied hooren: Mijn datakbaer hart brengt u zijn Morgenoffer toe;
'k Mag weêr een' nieuwen dag beleven;
Dat thans mijn fnaren toonen geven, Op dat ik aen mijn' pligt erkenlijk hulde doe,
Mogt, in dit uur, den Nooitvolprezen'
Mijn offer welgevallig wezen!
Kende ik den hoogen — blijden toon Van 't altoosjuichend koor der eeuwigzalige englen, sk Zou, aen de voetfchabel van Gods verheven troon,
Mijn klanken met die klanken menglen; Doch nu aen 't logge ftof — de nietige aerd', geboeid,
Kan ik geen hemelvreugd befeffen —
Niet één dier zoete toontjes treffen, Wier galm 't gelouterd hart van 't hemelkoor ontgloeit.
'k Wil echter, naer mijn zwak vermogen,
Den7Schepper, in mijn lied, verhoogen.
'k Vang



MENGELDICHTEN. 149
'k Vang aen: God zij — God zij al de eer! 'k Zie duizend vvondren, waer mijn fterflijk oog mag weiden; Het klecnfte wormtje fchetst uw grootheid, Opperheer!
En kan mij tot befpiegling leiden; Elk blaedje meldt Gods lof — elk grasje roept ons toe: ,, Hoe gij u oeffent, ftervelingen!
Kunt gij mijn maekfel niet doordringen; „ Dat elk, die mij betreedt, Gods wijsheid hulde doe, „ En leere uit mij, fchoon kleen in waerde, „ Hoe groot de Schepper is der aerde"!
Natuur, in 't jeugdig groen gewaed, Ziet thans haer bloemrijk kleed met malfche pacrlen pronken, Gevormd uit heldren daeuw, dien, eer de dageracd
Het iluimrende aerdrijk toe mogt lonken, De Vormer der natuur reeds ftrooide op bloem en blaén. 0 Dierbre daeuw, fontein van zegen! Geliefde zuster van den regen, Gij voert den fterveling de rijkfte fchatten aen! Straks lekt de zon, van malfche knopjes, U gretig op, 0 vruchtbre dropjes!
K 4 Vol-



150 MENGELDICHTEN.
Volheerlijk gloeit reeds, aen den trans, Het purperrood, doormengd met dofgoud en robijnen; Geen goud haelt bij dat goud — geen glans bij dezen glans,
Die alle glansfcn doet verdwijnen. Daer fteckt dc zon het hoofd ter blonde kimmen uit,
Met goddelijke prael omtogen.
o Proefftuk van het Alvermogen! Verleen, op nieuw, uw' gloed aen plant en bloem en kruid,
Onmeetbre bol, die 't al doet groeijen,
Gij doet mijn' dankbren boezem gloeijcn!
Volmaekte Wijsheid! eeuwig Licht! Die dezen grooten bol — dit wonder uwer werken, Aen 's hemels (teilen boog zoo heerlijk hebt gedicht,
Wie kan hier zijn gevoel beperken ? Wie juicht niet tot uw' lof! wie meldt uw grootheid niet!
Kunt gij hier de Almagt niet befelien,
o Mensch! waer op durftge u verheffen, Als gij, in 't werk van God, zijn magt en wijsheid ziet ?
Befchouw dat licht, o Godverzakcr!
Het roept u toe: „ erken mijn' Maker"!
Maer



MENGELDICHTEN. 151
Maer welk een lieffelijke toon Stoortme in mijn' lagen zang? 't is 't puik der boschkoralen — 't Is Filomeel, die mij op 't zoet — op 't hemelfchoon
Van vrije zangen komt onthalen. Draegt iets het kenmerk van Gods grootheid, liefde en magt,
Gij zijt het, weergaêlooze zanger!
Uw keel, van hemeltoonen zwanger, Zingt de eer van Hem, die u zoo fchoon heeft voortgebragt.
Het Puik van Febus echte telgen (*)
Volzong uw' lof, voor 't oor der Belgen.
Het veldtapeet, zoo uitgebreid, Zoo fierlijk geborduurd met keur van malfche bloemen,
Toont ons de grootfche magt der Hemelmajesteit: Elk bloemtje moet zijn' Schepper roemen;
Elk diertje, dat daer kruipt, of, door de dunne lucht, Op wiekjes, heenzwceft, moet ons leeren, Den Schepper, in zijn werken, te eeren,
Daer elk zijn voedfel vindt in bloemen, biaên en vrucht. Elk diertje kent de wondre wegen, Waer langs zijn welvaert wordt verkregen. .
K 5 Daer (*) zie ie Nachtegael vair den Dichter A. H. Haoedoorn, in de Mengeldichten van dit deel, bladz. 75.



i52 MENGELDICHTEN.
Daer trappelt, tot den kosfem toe, Het nutte rundvee door dc rijkbegraesde velden. Heilfchenker! nooit der zorg' voor 't zwakke menschdom moê,
Een engel moet uw' lof vermelden! Wat fchenktge aen ons een' fchat van zegen in dat vee!
Wie, wie kan zoo veel gunst befchouwen,
En niet op uwe zorg betrouwen? Niets fchept gij, of het brengt voor ons uw' zegen meê.
Weldoener aller ftervelingen!
'k Zal eeuwig uwe liefde zingen.
Gindsch zie ik, in het kabblend nat, Het zilvren viscbje in 't goud der zonneftralen fpelen;
Ook gij befluit niet min een' onwaerdeerbren fchat Van wondren, die onze oogen ftreelen,
o Kristallijnen vloed! in uwen heldren fchoot
Praclt de Opperwijsheid, die uw ftroomen Nu woeden doet, dan wil bctoomen;
En vindt de fterveling fomwijl in u den dood, Gij hoedt en voedt ook 't dierlijk leven, Door 't heir, datwe in uw' kreits zien zweven.
Lof



MENGELDICHTEN. 153
Lof zij u, Schepper der natuur! Hoe voel ik mij de borst van dankbre vonken gloeijen!
'k Zal, in mijn ftaemlend lied, zoo lang mij 't levensvuur Moog', met het bloed, door dc aders vloeijen,
Uw' lof vermelden! Dank, dank zij 11, liefdrijk God! Die mij, in 't fomber — aklig duister Verfcheent, met een' verheven luister
Van uw menschlievendheid, en, daer een knellend lot Mij, met zijne ijzren vuisten, drukte, Aen 't barnen van den ramp ontrukte.
Niets fmeek ik fterker van u af, Dan dat de erkentenis in mijne borst blijv' leven — Uw' nooitvolzongen roem, tot aen den rand van 't graf,
Altoos op mijne tong blijv'zweven! Zong ik, op lagen toon, Alzegenaer! uw' lof, Gun, dat ik eenmael, bij uwe eng'en, Mijn' zang met hunnen zang moog' menglen , En met hun juichen moge in 't ongefchapen Hof, Waer niets het zalig zoet verbittert, En eeuwig uw vblmaekthcid fchittert.
G. M.
MA-



154-
M E NGELDICHTEN.
M A N A S S E.
V erdoolde fterveling! van 't fpoor der deugd verdwaeld, Die uw gewis verderf, al fiddrend, blijft befchouwen,
Terwijl geen blijde hoop uw angftig hart beftraelt, En gij op 's Hemels gunst noch durft, noch kunt vertrouwen,
Ei keer terug — kniel neêr voor de Oorzaek van 't heelal! Geregtigheid cischt ftraf; maer 't Goddelijk ontfermen, Dat, op 't verworven heil, ook voor u, pleiten zal, Zal, wenge uw fchuld belijdt, zich uwer ook erbarmen.
Natuurgenoten! ach! mogt u mijn dichttafreel, Blijmoedig, op dit blijk van Gods genaê doen ftaren!
Ik volg de teekening, door 't godlijk fchoon penfeel, Tot onzen troost, gemaeld op heilörakelblaêren.
Gij, eeuw! die voor mijn' zang dees keurftof hebt bereid, Gij, die 't Asfijriesch rijk ten hemel zaegt verhoogen,
Keer uit den boezem der verflindende eeuwigheid, Vertoon uw wijd bevang voor mijn befpieglende oogen!
Gij



MENGELDICHTEN. 155
Gij zacgt dc heerfchappij aen Babels Vorst ontrukt, En Kanans gloriezon in de avondkimmen dalen —
Het bloeijend Israël in flavernij gedrukt; Maer 't vorstlijk Juda nog met kroon en fcepter pralen.
Ik ftreef naer Salems fiad, den roem van 't volkrijk oost, Waer 't heilig regt welëer zijn' achtbren zetel ftichtte,
Der vorften wieg, de fchool voor 't wijsheidminnend kroost, Terwijl de Schechinah het heiligdom verlichtte.
Hier woonde onlangs 't geluk bij ongeftoorde rust, Wanneer de rijksftaf praelde in Vorst Hiskias handen;
Toen zag de Godsdienst zich door liefde en trouw geküscht, En Judaes Burgerij was vrij van flaeffche banden.
Thans praelt een jeugdig Prins op Judaes leeuwentroon: Een telg, van 's Vaders deugd ontaert; de fnoodftê boosheid
Benevelt al den glans der koninglijke kroon; De welvaert vlugt, en 't regt zwicht voor geweld en boosheid.
De bleeke vrees verdrijft alöm de gulle vreugd; 't Rampzalig vaderland ziet al zijn heil vervlogen,
't Verwacht een erfgenaem van Vaders Rijk en deugd; Maer ziet zich in zijn hoop, te jammerlijk bedrogen.
Zoa



155 MENGELDICHTEN,
Zoo daelc fomtijds de zon als in een' gloed van vuur; De landman voelt zijn hart met blijde hoop bezielen;
Hij wacht een' fchoonen dag; maer ach! in 't uchtenduur Ziet hij zijn hoop vergaen — zijn' rijken oogst vernielen.
Manasfe! ach ! fla 't verdriet der onderzaten gaê; Al vroeg zocht 's Vaders liefde uw hart naer 't regt te buigen :
Gij fcheent de zachtheid van eêlhartige Agiba, Reeds met de moedermelk, al fpdende, in te zuigen;
Maer neen, Jerufalem! uw glorie is niet meer, De zuivre godsdienst vlugt, de deugd wordt ftreng gekluisterd,
Uw Koning knielt voor 't heir der hemellichten neêr, Daer de offerdamp hunn'glans verbleekt — verdooft — ontluistert:
Hier dringt de afgoderij ten ruimen tempel in, En dooft, op 't reukaltaer, de godgewijde vonken:
Ik zie den Vorst, omringd door 't vleijend hofgezin, In 't luisterrijkst gcwaed, op 't feest zijns afgods pronken.
't Geboomte heft zijn loof, reeds vaelbewierrookt, op; Men durft, op 't fnoodst, natuur- en hemelwetten hoonen;
De helfche affchuwlijkheid leeft op Moriaes top, Waer de Almagt, in de fchaêuw der Cherubs, wilde wonen.
Hoe



MENGELDICHTEN. 157
Hoe zucht de onnozelheid, van regt en hulp ontbloot! Het koninglijk gezag doemt deugdzame onderdanen;
Hij, die Jehovah mint, vindt een' gewisfen dood: 'k Zie kroon en troon gevcrwd metichuldloos bloed — met tranen.
Gindsch fneeft een echtgenoot, op 't ijslijk moordbevel! Zijn troostclooze gaó, der godsvrucht tocgeheiligd,
Smeekt, finkkend: „ wreek zijn' dood, 0 God van Israël!
Mijn kroost blijv',door uw zorg,voor"t woest geweld beveiligd!"
'k Begeef mij, voor een poos, naer Hinnons aklig dal: Daer zie ik Moloch, dien gevlochten afgod, pralen;
Dan, hier bezwijkt mijn geest, o Hemel!... ach! hoe zal — Hoe kan 't gevoelig hart deze ijslijkheden malen!
Manasfe! ondankbre! beef voor 's Hemels ongenaê! De oneindig goede God Fchonk, door zijn alvermogen ,
U een gewenschte telg; zijn gunst floeg 't wichtje gaê: Dat wichtje kermt in 't vuur — en gij blijft onbewogen!
Dooft, fnoodaerts! door uw zang en razend fimbelfpel, Het aklig gillen van onnoosle zuigelingen;
Voor zulk een eerdienst beeft de nooitüntroerde hel; 't Heelal verbaest! waertoc lactge u, 0 Juda! dwingen ?
Uw



I5R MENGELDICHTEN.
Uw hart, veel harder dan het blinkende metael Des afgods, dooft natuur — kent liefde noch ontfermen.
Gevloekte plegtigheên! o wreedheid zonder pael! De vader fcheurt zijn telg uit teedre moederarmen ,
En durft het lagchend kind, onkundig van zijn lot, Aen 't gloeijend moordgedrocht ten zoen — ten offer bieden.
Laet af, ontzinden ! neen, dit duit geen liefdrijk God: Dit fchouwfpel grieft mijn ziel; ik wil deez' oord ontvlieden.
Het blindfte Heidendom, nooit verder afgedwaeld, Ziet Hechts de vonkjes der bewolkte reden glooren;
Maer Juda, door den glans van 't eeuwig Licht beftraeld, Heeft, fchoon 't Jehova kent, zich vreemde Goön verkoren.
o Land! de wellust van held Jakobs Glorievorst, o Godftad! trouw bewaekt door de albefchouwende oogen,
'k Zie u alom met bloed, dat fchreeuwtomwraek,bemorscht; 't Gefchrei der onfchuld dringt door wolk en ftarrenbogen.
Uw Koning kent geen wet, daer zelfs geen Godfpraek geldt; De Priesterfchaer misleidt zijn ziel, door huichlarijen,
Daer 't droomend bijgeloof een reeks van wondren fpelt, Wen vogeltjes hun zang aen de eer des Scheppers wijên.
De



MENGELDICHTEN. 159
De waerheid ligt geboeid, de fchijn wordt aengebeên, De lage vleijerij doet ware opregtheid kwijnen;
Maer zacht, de doodfchrik fpreidt alöm zijne akligheên; Ik zie verdrukte deugd op 't moordtooneel verfchijnen:
Een Grijsaert! hemel! ach! uit'wiens beminlijk oog Het waerlijk groot — het fchoon der zuivre godsvrucht fchittert;
't Is Jezïtias, die het ftugfte hart bewoog. Nu zegeviert de nijd, lang op zijn deugd verbitterd;
Die lippen, eenmael, door een ferafijnen hand, Met gloeijend'outervuur, gewijd aen Siöns Koning s
Die lippen ftaemlen nog een beè voor 't vaderland. Hij fterft! een Cherub voert zijn ziel naer 's Hemels woning*
Ja, brave Godsman! door Manasfes haet gedoemd, Uw dood doet, in elks oog, het mededogen lezen,
Terwijl de wreedheid trotsch op nieuwe wreedheid roemt 3 Maer, fnooden! vreest, in 't eind, 't beledigd Opperwezen!
Wen 't zomerzonnevuur gloort aen den hemelboog, Dan Hijgen, dag aen dag, de onreine fulferdampen,
Uit poel, moeras en meir en zeeën , naer om hoog, Tot zij, in een geperst, al wrijvend, zamen kampen.
L Het



i6o MENGELDICHTEN.
Het licht der dagtoorts wijkt; de brandbre ftof vat vuur, Straks fcheurt het vale zwerk door blaeuwe blikfemfchichten ,
De donder loeit en kraekt; de bevende natuur Ziet al haer bloeijend fchoon voor 't buldrende onweer zwichten.
Zoo fchiet getergde wraek eerlang haer blikfems uit; Dan ziet zich Judaes Rijk het onderst boven keeren ;
't Meêdogend Hemelhof roemt zelfs het wraekbefluit; Maer eindlijk zal genaê 't gevolg der ftraffen weren.
Wat zie ik! — Salems ftad, door weelde in flaep gefust, Ontwaekt; de hijgende angst doet alle vreugd verdwijnen:
De Koning trilt en beeft — zoekt bij zijn Goden rust; Maer ziet, in de offervlam, de wanhoop zelf verfchijnen.
Het krijgsgefchrei omringt de zorgelooze ftad; De hoogmoed dwong den Vorst om Asfur aftevallen;
De benden dringen door; 'k zie 't al met bloed befpat; Men plant de zegevaen op de overwonnen wallen.
Men fpaert noch teedre jeugd noch achtbren ouderdom; De moordzucht wil haer' lust aen weereloozen boeten:
Hier ftroomt het priesterbloed, daer trapt een woeste drom Het vorftelijk gezag, al te onbcfuisd, met voeten!
Ma-



MENGELDICHTEN. 161
Manasfe ftreed, vol moed, in 't nijpen van den nood; Doch tallooze overmagt deed hem, in 't eind, bezwijken;
Hij eischt, van 't winnend heir, zijn vrijheid, of zijn' dood; Maer hier moest ook de magt van Efar-Haddon blijken.
Rampzalig Vorst! wiens ziel van fpijt en wraekzucht gloeit! Hij wordt op 't fnoodst gefard, van hulp en troost verlaten,
Zijn vaderland ontvoerd, verachtelijk geboeid; GetrofFen door het lot der ftervende onderzaten,
Wordt hij, met woest gejuich, te Babel ingevoerd; Het hofpaleis weergalmt van fchimpende gezangen:
De vorst van Babijlon, door felle wraek ontroerd, Deed Judaes Rijksmonarch in flaeffche ketens prangen.
De kerker, waer hem al, wat aklig is, omringt, Zoo ftil, zoo doodsch, weergalmt van 's Konings jammerklagten,
Die 't knagend zelfverwijt uit zijnen boezem dwingt; Hij durft, bij zoo veel fchuld, op geen genade wachten;
Maer ducht veeleer dees tael der hoogfte Majesteit: ,, Manasfe moet zijn fchuld in de eeuwigheid betalen!"
Dan Vorst Mesfias, die op heilbeloften pleit, Treedt toe. — Dus luidt zijn tael: „ zou 't vreêverbond ooit falen!
L a „ Hij



i6i MENGELDICHTEN.
„ Hij was uw keureling, eer nog de tijd begon. „ 'k Heb, in den vrederaed, zijn fchuld op mij genomen —
„ Voldaen aen 't geen uw wet ooit van hem vordren kon. „ Gij ziet hem vlekloos— rein; mijn bloed zal voor hem ftroomenl"
Nu werpt Regtvaerdigheid haer blikfemfchichten neêr; Het hoog gewest weergalmt van 't lied der ferafijnen:
Daer knielt een dankbre rei van zielen voor zijn' Heer; Gods Geest zal 't zalig licht in 't duistre hart doen fchijnen.
De fombre ftilte maekt den zwakken vorst bedaerd : Nu treurt hij, neêrgebukt, om 't lot aen hem befchoren —
Keert zich tot all' de Goón, ooit aengebeên op de aerd, En roept, wanhopend, uit: „ wie zal mijn klagten hooren ?
„ Heeft ooit der Goden oog mijn' ramp - mijn leed gezien? „ 'k Smeekte,in gevaer, vergeefsch, om bijftand-om befcherming;
„ Mijn Vader had alleen een nedrig hart te biên, „ En vond bij zijnen God, in 't grievendst leed, ontferming.
„ Is dit de ware loon voor mijn betoonde vlijt „.Aen Bael, aen 't ftarrenheir, in duizende offeranden?
„ Heb ik, hier voor, mijn kroost den Moloch toegewijd, „ Of zie ik, in het eind, Jehovaes wraek ontbranden?
„ Hoe!



MENGELDICHTEN. 163
„ Hoe! zou die Godheid, door mijn vadren aengebeên, „ Het eeuwig Wezen zijn, dat all' wat is blijft fchragen?
„ o Ja! helaes! hoe wordt mijn angftig hart beftreên , ,, Daer zelfverwijt en vrees in mijnen boezem knagen!
„ De kleenfte ftrael van hoop ontwijkt mijn flaeuw gezigt: „ 'k Verfoei, maer ach! te fpaê, mijn magtelooze goden.
„ o Juda! vloek uw' vorst, keer tot uw' God en pligt, „ Befchouw, in mijn gedrag, de bron van alle uw nooden.
,, Ja, 'k hoor het wraekgefchrei der werelooze fchaer, ,, Die ik, om hare deugd, het levenslicht deed derven;
„ 'k Zie Molochs offers bij zijn rookend moordaltaer: „ Mijn eigen kind verwijt mij zijn ontijdig fterven!
„ 0 Leven! bitterer dan 't bangfte ftervensuur, „ Ach! eindigde, metu, ook alle uw folteringen!"
Hier boeit de fmert zijn tong; doch 't gunstrijk Albeftuur Duldt niet dat wanhoop heerscht in 't hart der boetelingen.
Wat zie ik! ja, de nacht der bange wanhoop vliedt, De kerker wordt verlicht door zuivre hemelglansfen;
Daer daelt een feraf uit het hpoge Godsgebied, Hoort, welk een blij gejuich weergalmt door all' de transfen.
L 3 Een



IÖ4 MENGELDICHTEN.
Een zalig godsvriend daelt Manasfes kerker in : Ik kan, in 't minzaem oog — in die verheven trekken,
Nu opgeluisterd door volmaekte hemelmin, Manasfes vader zelf — Hezechias ontdekken.
„ Mijn zoon! dus vangt hij aen: op aerd mijn troost en vreugd, „ Wat houdtge uw fchreijend oog, vol fchaemte, neérgeflagen?
„ Schep moed — uw Goël leeft! zijn gunst, die 't hart verheugt, ,, Zal haest uw heilzon vveêr, met nieuwen glans, doen dagen!
„ Van 't fpoor der deugd geglipt,hebt gijdees ftraf verdiend; „ Gij zult, na waer berouw, weêr met de rijkskroon pralen.
,, Hier voel ik nog de vreugd van vader en van vriend, „ Ook hier nog fchijnt natuur de banden toetehalen!"
Hij zwijgt — ontwijkt het oog — verrijst weêr hemelwaerd, En laet Manasfe alleen, die, in het aklig duister,
Nu, vruchtloos, op de plaets der laetfte lichtftrael ftaert; Maer, hopend, redding wacht, na 't zien van zulk een luister.
Dus ftamelt hij, terwijl een zilte tranenvloed Van ongeveinsd berouw hem doet zijn fchuld betreuren.
In 't einde barst hij uit: ,, zou God, zoo groot zoo goed, Zoo lang getergd, mij nog zijn liefde waerdig keuren ?
» o



MENGELDICHTEN. 165
„ 0 Schepper van 't Heelal! getrouwe Menfchenvriend! „ 'k Val voor uw voeten néér; ei, hoor een booswicht fmeeken!
„ Ja, 'k heb uw ftrenge wraek in eeuwigheid verdiend:
Ik durfde uw wijze wet, hoe heilig, Hout verbreken.
„ 'k Zag bij uw heiligdom het eerfte levenslicht, „ Ik werd aen u gewijd; maer, pas ten troon getreden,
,, Verfcheurde ik,trotsch,den band van trouw,van eer, van pligt, „ Ik fchond het regt — was doof voor tranen en gebeden —
„ Vermoordde de onfchuld;'kheb de onnoozelheidverdrukt, „ En hoorde, met vermaek, 't gefchrei der arme weezen;
„ Ik heb geen weduw ooit aen 't woest geweld ontrukt; ,, Ik hoonde de Oppermagt, die zelfs de heidnen vreezen.
„ Uw albefchouwend oog zag mijne gruweldaen:
Verfierdet Gij den nacht met tintelende vonken,
„ Befcheen ons 't licht der zonne, of wisfelendc maen,
Straks werd mijn hulde aen haer, en niet aen u, gefchonken.
„ Ach! keerdet-gij terug, verloopen levenstijd! ,, Geen dienst van vreemde Goón zal wéér mijn ziel behecren;
„ Ik moet in Isrels God, wat angst mij ook beftrijd', „ Zijn heiligheid, zoo wel als zijn genaê, verëercn.
L 4 „0



i66 MENGELDICHT'EN.
„ o Bron van heil! verzacht mijn gadelooze (mart;
Ach! laet uw dierbre gunst in mijnen boezem dalen;
„ Mesfias! troost — verkwik — ontvang 't verlegen hart.., „ Hoe! doet een ftille hoop mij ruimer adem halen?
„ Een zachte kalmte ftreelt mijn afgepijnd gemoed; „ Mijn kerker wordt verkeerd in een beminlijk eden;
De boeijen ftreelen mij; geen troon bezit dit zoets „ 't Geloof in u, mijn Borg! voorfpelt mij zaligheden!
„ Nu wordt elk levensuur u voortaen toegezegd. „ 'k Zal eindloos uw genade en menfehenmin bewondren;
„ Nu gloeit mijn kloppend hart, aen uwen dienst gehecht; „ De Hel moog' vruchtloos woên, de wet haer vloeken dondren,
„ 'k Zie eens mijn fchuld voldaen, al nadert nooit die tijd,
Dat ik, in 's Heeren huis, het offervuur zie glooren;
„ Al wil God, dat ik hier voortaen mijn dagen flijt, „ Geen nood! zijn liefde alleen zal mijne ziel bekoren.
„ Maer neen; mijn Vader heeft de vrijheid mij voorfpeld; „ Dit was op hoogen last; 'k zal weêr mijn Rijk aenfehouwen,
„ Dan wordt Gods gunst door mij aen 't dwalend volk gemeld; 9, Zijn ramp alleen zal mij, zoo lang ik leef, berouwen."
o



MENGELDICHTEN. 167
0 Welk een ommekeer! Manasfes tijgerhart Wordt zacht, beminlijk — wordt een bron van zuivre zeden!
o Hoogfte Liefde! die den dood en afgrond tart, Gij wordt, met regt, door al wat ademt, aengebeden.
Schoon 't hart der moeder nooit haer teeder wichtje haet, Of haren Helling nooit den vollen boezem weigert,
Ja, fchoon het ftarrénheir zijn ftandplaets nooit verlaet — Onze aerd nooit, uit haer' kring, naer 'tgloeijend zonvuur fteigert,
Dit, hoe onmogelijk, zal nog veel eêr gefchiên, Dan dat een boeteling wanhopig om zal dwalen:
God wil op dezen, hoe bedorven, nederzien ; Zijn duurgezworen trouw wil, zal, noch kan ooit falen.
Hij, die der vorften hart als waterbeken leidt, Maekt Efar-Haddon 't lot van Sanherib indachtig,
Die had zich met den val van Juda reeds gevleid, Toen God dat heir verfloeg, zoo talrijk, trotsch en magtig.
„ 0 Goón! roept Babels Vorst, 'k vrees voor gelijke wrack! a, ?k Heb 't volk verdrukt — zijn Vorst in ketenen geklonken ;
„ Op dat dan Judaes God, hierom, in toorn niet blaek', „ Zij Judaes Koning de eer — de vrijheid weêr gefchonken!"
L 5 Straks



ï68 MENGELDICHTEN.
Straks wordt de kerker, daer thans ftil genoegen woont, Op 't hooge rijksbevel, door bevende angst ontfloten;
De Vorst, hoe diep verneêrd, wordt luistrijk weêr gekroond; Elk wil 's Mans roem, ten zoen van zijnen God, vergrooten.
Nu keert hij juichend weêr; de vreugd beftrooit zijn pad Met groenend mirteloof en zachte rozenblaêren;
Gindsch blaeuwt reeds, in 't verfchiet, de fchoone Tempelftad; Daer wordt hij ingehaeld — begroet door dankbre fcharen.
Nu praelt de Rijksftaf, maer veel fchooner, in zijn hand; Nu hoor ik 't heilig regt van zijne lippen vloeijen;
Hij bant de afgoderij, en zorgt voor ftad en land, Ja, doet het offervuur op 't heilige outer gloeijen.
Nu wordt de deugd bemind; de vriendfchap ziet niet meer y Door ontrouw of verraed, haer zachte banden breken;
De lieve vrede daelt in 't Hof der hoven neêr, En blijde welvacrt bloeit in Judaes vruchtbre ftreeken!
P. M.
US-



MENGELDICHTEN. 169
USTAZADES.
ALLEENSPRAEK (*).
Hoe klopt mij 't hart! vraegt mij' de Koning naer de reên, Waerom ik, met een kleed van diepen rouwe omtogen,
Hier, voor zijn Rijkspaleis, geftadig zucht en ween? Ilelaes! 'k heb God verzaekt, en mijnen vorst bedrogen.
Ik leef nog, tot mijn fmart; reeds hijgde ik overlang Naer een gelukkig eind van mijn ellendig leven:
Hadde ik den Rijksmonarch — (dit valt mijn ziel te bang) Hadde ik aen zijn bevel toch nooit gehoor gegeven! ...
Mijn vorst! mijn voedfterling! dien'k, in zijn prille jeugd, Had moeten leeren een' gewaenden God te haten,
Leert gijme, warsch van 't beeld der ongeveinsde deugd, Dien veinzend kusfchen, en den waren God verlaten?
Kom
(*) Zie Historie der Christen Marteliielden , gedrukt bij j. van den Burgh, iös8, fol. 25 verfo en 26.



i?o MENGELDICHTEN.
Kom — maek, o Dood! maek toch een einde van mijnfmart! Maer neen..gij hoort mij niet!..'k moet hierGods gramfchap dragen;
Hoe drukt mij 's Hemels wraek! zij treft mijn kwijnend hart. Ik voel den worm der fchuld in mijn geweten knagen.
Mijn God! waer doolde ik heen, op 't vorftelijk bevel, Dat ik, fchoon flechts in fchijn, de zon heb aengebeden ?
Ik voel, waer ik mij keer', de wroeging van de hel, Reeds gaept, voor mijnen voet, een poel van ijslijkheden!
Gehaette Ustazades ! ... wee mij! ... o eeuwigheid!... Wat doet uw denkbeeld mijn misleidde ziel niet ijzen!
Maer, ftil ... 'k zie Simeon, dien men ten kerker leidt; 'k Wil aen zijn godsvrucht nog de fchuldige eer bewijzen:
o Brave Grijsaert! gij, gij blijft aen God getrouw! Schoon u de wraek, als een ontrouwe flaef, laet boeijen;
Gij knielt niet voor de zon ... maer ik, doorknaegd van rouw, Ik deed het! ... help! ... mij dunkt ik hoor den afgrond loeijen,
Helaes ! met welk een' fmaed befchouwt die vroomaert mij! Ik kan de gramfchap, uit zijn houding, voor mij lezen:
Hij wendt zich af, vervloekt mijn fnoode afgoderij, Mijn fchending van den dienst van 't vlekloos Opperwezen.
Ben



MENGELDICHTEN. 171
Ben ik een wangedrocht in 't oog van dezen man, Daer hij, mij ziende, in toorne en felle gramfcbapp' blaekte ?
Wat ijslijk monfter — welk een ondier ben ik dan In 't alziende oog van Hem, dien ik zoo fnood verzaekte!
Ach! had ik nooit uw' wil, afgodisch Prins, voldaen! Waer heen.. waer berge ik mijl'k moet fteeds dees woorden hoorens
De Hemel ziet u ook in toorne en gramfchapp' aen, „ En de aerde dreigt u in haer ingewand te fmoren!
„ Ja zelfs de gouden zon bedekt haer aengezigt „ Van kuisfche fchaemte,en fchijnt haer' glans van uteweeren,
5, Om dat gij voor haer bukte, en 't ongefehapen Licht, ,, Op een ontaerd bevel, zoo gruwlijk, durfde onteeren":
Waer toe vervoerdet gij, 0 Koning! mijn gemoed? Mogt ik niet flechts mijn kleed, maer ook mijn'boezem fcheuren:
Mijn' boezem, reeds gefchroeid door eenen helfchen gloed, Zoo zag ik hier een einde aen mijn angstvallig treuren.
Dan zacht — ontroerde ziel! bedaer! ... waer heen ?ftaftil!... Ontwijk de wanhoop! buk! val voor Gods voeten neder!
Smeek Christus om genaê; dit is des Hemels wil: Keer, afgedwaelde ziel, keer tot uw' Schepper weder!
Hebt



i;2 MENGELDICHTEN.
Hebt gij zijne eer verzaekt! kom, zie den Heiland aen! Hij wilde, op Golgotha, voor godverzaekren fterven:
Schep moed! genade wenkt! ... wil tot uw' Vader gaen! Wie weet, gij mogt, fchoon fpaê', vergiffenis verwerven.
Ik kniel, gehoonde God! voor uwe voetfchabel; Ik, 't monfter, dat nog korts voor 't fchepfel durfde knielen:
Vergeef, vergeef mijn fchuld! rukme uitde magt der heil', Om 't bloed vam Hem, die zich voor boozcn liet ontzielen!
Ik heb u fnood verzaekt! ... maer zie mijn waer berouw! Let op mijn zielangst — op mijn tranen! hoor mij klagen!
Zie, hoe ik, rood van fchaemte, o God! de zon aenfchouw, En doe de zon van heil, nog glansrijk, voor mij dagen:
U zweer ik eeuwig hulde! U bied ik hart en hand! Nooit zal ik weêr mijn ziel, door flaeffche vrees, verkragten:
Ja, fchoon ik, op den last des Konings, wierd' verbrand , 'k Zal, ftervende, in dc vlam, zijn' afgod ftout verachten:
Dit zweer ik, in uw' naem, o Gij, die 't al regeert! Zoo waerlijk word', met fmaed, de beeldendienst verftooten,
De ware God door elk, in Jezus naem, geëerd, En de afgodstempel tot in eeuwigheid gefloten!
F. A. d. H.
AEN



MENGELDICHTEN. 173
AEN
DE HOOP.
U , die het hart des fterflings ftreelt — Het hart, door ramp bekneld, of met geluk bedeeld, U, die, in eiken ftand der weereldwisfelingen,
Uw' troost, uw' zachten invloed biedt, 0 Hoop! onfchatbre gift, die wij van God ontvingen, U heilig ik dit lied!
Ons oog, wierd ons uw heil ontroofd, Zag rasch den laetften ftrael van vreugd hier uitgedoofd j De mensch zou eindeloos voor nieuwe rampen vreezen;
Zijn fmart verzwolg al zijn gevoel; Hij zou, bij aerdsch geluk, een logge ftofklomp wezen — Een werktuig zonder doel.
Geen



i74 MENGELDICHTEN.
Geen vrolijk uitzigt dreef hem aen, In nijvere oeffening, naer hooger heil te ftaen; Hij zou niet naer den lof van edle daden trachten:
Met haer belooning onbekend,En, kwijnend van verdriet, geen troostende uitkomst wachten j Maer fterven van ellend!
Gij, Hemeltelg! zijt, voor ons hart, Een bron van zuivre vreugd, een tegengift in fmart* Gods teedre vaderzorg woog tegenheên en zegen:
Zinkt nu de rampfpoed op ons neêr, We ontmoeten ftraks een heil, dat daer bij op kan wegen , En juichen ijlings weêr.
Een jonge moeder juicht, Verrukt, Alsze aen heur teedre borst haer' eerften zuigling drukt; Maer, ach! haer telgje kwijnt, en fterft na weinig dagen.
Wat troost in 't grievend ongeval ? ... De Hoop, dat haer het wicht, nu onder 't hart gedragen, Eens Moeder noemen zal.
Een



MENGELDICHTEN. 175
Een Burger ziet zijn Vaderland Door vreemd geweld verwoest, door dwin'glandij vermand; Hij moet, als balling, uit zijn dierbre woonpiaets vlieden,
Maer voedt, ook aen de verftc kust, De Hoop, dat beter tijd hem 't vorig heil zal bieden In de oude vrije rust.
Een Landman ziet zijn zwellend graen, Door eenen woesten ftorm, op 't veld ter ncderflaen; Helaes! 't is vruchtloos wat zijn ijver heeft bedreven!
Alleen de Hoop nog blijft hem bij, Dat hem een beter oogst een' vollen fchat zal geven In 't volgend jaergetij.
De fchaemle kwijnt in bang verdriet» Daer hem de laetfte gunst van 't wuft geluk verliet; Maer kan de felfte ilag zijn hoop geheel verflinden?
0 Neen! ligt vindt hij, in zijn leed, Het mededogend hart van edle menfehenvrinden Tot zijne hulp gereed.
M Maer



176 MENGELDICHTEN.
Maer verder nog reikt uw verfchiet, Onfchatbre Hoop! uw grens is op deze aerde niet. Toen menfchenhulp vergeefsch — toen alles ons onttogen,
En zelfs geen redding mooglijk fcheen, Toen nog verkwiktetge ons — toen leidet gij onze oogen Naer beter uitzigt heen.
Gij wijst ons, in het grievendst lot, Een volle bron van troost — de teedre zorg van God. O! op dat rustpunt kan ons oog nog nederzinken:
Daer vindt ons hart nog laeffenis. Gods liefde is ons een ftar, diewe ook nog dan zien blinken, Als 't om ons donker is.
En, als ook nog dit uitzigt faelt, Gods zegen, hier beneön, op ons niet nederdaelt, Dan doet gij ons 't gezigt naer beter woonplaets wenden;
Dan ftarenwe op dc onfterflijkheid, Waer ons, na langen ftrijd met 's levens droeffte ellenden, Een zalig lot verbeidt.
J. J. V.
BE-



MENGELDICHTEN. 177
BESPIEGELING
OVER DE VLUGHEID
DE S
T IJ D S.
Gelijk een fchuwe — vlugge vogel
De lucht doorklieft — door wolken boort, Of als een voortgepreste kogel —
Neen, vlugger — fpoeit de tijd zich voort. Dit tijdftip noem ik — en 't is henen — Deez' oogenblik — hij is verdwenen,
En komt, hclacs! — neen — nimmer weêr, Elk flip des tijds ontvlugt onze oogen, En, met die vlugt, wijkt ons vermogen:
De dood wenkt — en wij zijn niet meer!
M 2 Wij



i78 MENGELDICHTEN.
Wij zijn niet meer — weg is ons leven!
O! wierd dit ernftig overdacht, Hoe velen zouden fiddren — beven,
Die nu zoo ftout zijn op hun magt! Hoe, zou een zwakke fterflïng roemen? . Hij ziet zijn beeld in frisfche bloemen ,
Die heden zijn — en morgen niet. Bedenkt — gevoelt dit, ftervelingen! Eer gij u alles ziet ontwringen;
Bedenkt, dat u de tijd ontvliedt.
Gezondheid moge u fterk doen wezen — Een enkel koortsje — en weg zijt gij; Gij kunt op iedre grafzerk lezen:
De tijd vliegt als een rook voorbij! De onzekerheid des aerdfchen levens Ontvonke uw deugd — uw godsvrucht tevens,
't Is nu nog tijd — ligt ftraks niet meer. Reeds grimt een talloos heir van nooden; Ligt zinkt gij morgen, bij de dooden,
Vergeten, in de grafkuil neer.
Wat



MENGELDICHTEN. 179
Wat baert de tijd al wisfelingen,
In huis, in ftad en vaderland: 'k Zie overal veranderingen;
't Onwankelbaerst welt weg als zand. Niets is beftendig op onze aerde: 't Is klatergoud, van weinig waerde,
Hoe fchoon het fchittere in ons oog; Zijn valfche luister zal verdwijnen, Als deugd en godsdienst heerlijk fchijnen
Ver boven lucht en ftarrenboog.
De lente ontweek ons met haer geuren —
De zomerzonnegloed verdween — Nu ftaet de vruchtbre herfst te treuren —
De winter volgt — en 't jaer fnelt heön. O! hoe veel dagen, maenden, jaren, Zijn nu, voor eeuwig, ons ontvaren —
De dag vlugt weg — de nacht verfchijnt — Dees wijkt — daer rijst op nieuw de morgen, En zouden wij dan rustloos zorgen,
Daer alles, als een droom, verdwijnt?
M 3 De



Üö MENGELDICHTEN.
De tand des tijds moog' langzaem knagen,
In 't eind vermaelt zij 't marmer meê; Hoe zultge, o Mensch! uw' tijd beklagen,
Die wegvlood, als een golfje in zee! Schoongc, in uw' heilftaet, niets moogt vreezen. Zijn einde zal verwisfling wezen;
De tijd, die fchept en weêr vernielt, Bouwt ftatcn en floopt koningrijken: 't Moet alles voor zijn magt bezwijken —
Gij .ook, o Mensch! gij wordt ontzield.
o Ja, de tijd baert malfche rozen,
Maer teelt den fcherpen distel ook; Zoo zien wij vreugd den druk verpoozen,
Tot alles eens verzwindt in rook. De tijd fluipt ftil — onmerkbaer henen, In heil en ramp, bij 't juichen — weenen;
Zoo wisflen onze dagen af: 't Is alles ijdel hier beneden; De deugd alleen fchenkt zaligheden,
En juicht — zelfs aen den rand van 't graf.
Ge-



MENGELDICHTEN. 181
Gelijk een rots, in 't hart der golven,
Geen ratelende donder fchaedt, Daer zij, fchoon in den vloed bedolven,
Toch eeuwig op haer' wortel ftaet, Zoo zal de vriend der deugd nooit beven, Wat druk — wat rampen hem wcêrftreven;
Zij is de fteun van zijn geluk. Laet andren vrij, met wufte zinnen, De wulpfche dartelheid beminnen,
Hij fchuwt den wellust — haet zijn juk.
Laet alles — alles hem ontzinken —
Zijn deugd — zijn hoop ftaet eeuwig pal! Die zullen eens, met luister, blinken,
Daer, waer geen tijd meer wezen zal; Maer daer — daer zal de booswicht vreezen; Hij beeft en gilt — vervloekt zijn wezen;
Maer 't vrome hart juicht in zijn lot: Dat vindt, na moeite en rustloos zwoegen, De bron van vreugde en waer genoegen —
Zijn hoogfte zaligheid, bij God!
M. H.
M 4 MOR-



182 MENGELDICHTEN.
MORGENLIED,
Daer rijst het vrolijk morgenlicht
aen 's Hemels blijden trans s st Geftarnte trekt zijn' luister in;
de Maen verliest haer' glans; De vale nacht ontwijkt het veld —
de graeuwe nevel zwicht; Natuur legt thans den fluijer af,
en fpiegelt zich in 't licht; De flaep verlaet het plantenrijk —
't praelt met een frisfche kleur, En 't roosje, door den daeuw verkwikt,
zweet zoeten balzemgeur.
't Ge-



MENGELDICHTEN. 183
't Gevogelt zingt een' blijden toon —
doorklieft de dunne lucht, Terwijl 't verzadigd roofgediert
het nadrend licht ontvlugt. Het koeltje fchuift dc wolkgordijn
reeds van den horizont, Op dat de zon heur' glans vertoon',
en rozen ftrooije in 't rond! Daer fchiet zij gouden ftralen uit —
de vreugd rijst in mijn hart! Wat waer' de weereld zonder licht?
een Chaos — woest — verward! Een traen zwelt in mijn ftarend oog —
een traen van dankbaerheid! Ik loof u, eenige Opperheer!
voor 't licht, door U bereid! 'k Zie in de zon een wederglans
van uw voortreflijkhcên, Uw hand fchreef haer den loopkring voor,
dienze altijd moet betreen.
M 5 Geef



184 MENGELDICHTEN.
Geef dat, zoo vaek ik haer befchouw,
voor u mijn' loftoon rijz';
Tot ik eens, boven zon en maen,
U beter eer bewijz'!
C. J. A>
DE



MENGELDICHTEN. 185
D E
ZOMERAVOND.
Bekorende Avondftond! uw fchoonheid drijft mij aen, Om, dankbaer en verrukt, een' blijden toon te flaen, Daer ik, langs 't grazig veld en de altoosdorre heiden, Het vochtig kleed des daeuws zich golvend zie verfpreiden.
Hoe ftil is thans natuurt nu ftoort geen ftorm haer rust., Daer 't zachte zuidenwindje alom de telgjes kuscht, Of met de golfjes van het ruifchend beekje dartelt, Terwijl het fchubbig vischje aen groene zoomen fpartelt.
Het jeugdig bloemtje, dat aêmegtig nedcrzonk, Verflenscht door 't zelfde vuur, waerdoor 't dés middaegs blonk— Drinkt nu den koelen daeuw, en ademt frisfche geuren, Ja praelt, in 't bloemenrijk, weêr met vernieuwde kleuren.
lïet



i86 MENGELDICHTEN.
Het jeugdig grastapeet, met bloemtjes mild beftrooid, Wordt, door uw' invloed, met een hooger groen getooid 5 De teedre blaedjes zelfs, die aen de takjes hangen, Zie ik een nieuwe kleur, op uwe komst, ontvangen.
Het vette rundervee, dat in de klaver graest, En 't vlugge bijtje, dat op zachte roosjes aest, Verkrijgen verfchen lust en kragt door all' de leden, Die zij tot nut van ons en van zichzelf hefteden.
't Gevederd zangkoor, dat ons luistrend oor vergast, En ons, zoo aengenaem, met toon bij toon verrascht, Ligt in den flaep gefust, nu blijde filomelen Den wandelaer, in 't bosch, met tooverklanken ftreelen.
Daer rijst de nachtvorftin aen de effen blaeuwe lucht, En leidt haer heir ten dans'. — Zij, die deze aerde ontvlugt, Wanneer de bezigheên de peinzende oefning ftooren, Heeft, tot haer heerfchappij, den ftillen nacht verkoren.
Zijt



MENGELDICHTEN. 187
Zijt welkom, blonde maen! vriendin van 't lijdend hart, Dat gij zoo aengenaem verteedert in zijn fmart, Wanneer 't, door u verlicht, bij tranen, zuchten, klagten, Van de Almagt, die u fchiep, zijn hulp — zijn troost blijft wachten.
Beminlijke eenzaemheid! 0 Bron van 't zoetst vermaek!
Hoe fchuldloos is uw vreugd, die ik zoo fchuldloos fmaek! Natuur laetme, in haer fchoon, hier vrolijk fpelemeijen, Daer lucht en bosch en veld des Scheppers lof verbreiên.
Maer, o Almagtig God! die zoo veel wonders fchiept, Die 't uitgebreid heelal, uit niet, ten voorfchijn' riept, Uw werken zijn te groot ... ik zwijg ... verfchoon mijn zingen, En leerme eerlang het lied der reine hemellingen.
C. J. A.
IN



138 MENGELDICHTEN. I N
M IJ N E N HOF.
Weldadig Opperheer! Beftuurder van mijn lot! Thans mag ik, in mijn' Hof, bij de avondfchemeringen ,
Uw wondren gadeflaen. — Ach! konde ik, groote God! Met meer gevoel en kragt, u hooger' lofzang zingen!
Hoe onbegrijplijk fchoon vertoont zich hier Natuur, In dit bekoorlijk uur!
Elk plantje, elk blaedje, o God! toont ons uw alvermogen, Door duizend bloemen wordt uw grootheid hier verbreid;
't Gevoel houdt mij de ziel in aendacht opgetogen: Hier wordt, in 't avonduur, mij meer vermaeks bereid,
Dan hun, die, op een feest, in pracht en ijdelheden, Den tijd, onnut, hefteden.
Mijn



MENGELDICHT EN. 189
Mijn geest verheft zich niet naer dien onmeetbren kring, Waer duizend Marren, aen den heldren hemel, pronken,
Die zoo veel weerelden, met grootfche fchittering, En haer bewoners, met een glansrijk licht, belonken;
Neen — ons planeetgeftel toont ook de heerlijkheid Der hoogde Majesteit.
Ik zie de gouden zon ter westerkimmen zinken, Omringd met blozend goud en gloeijend avondrood,
Zoo doet zij 't blaeuw azuur met fchitterglansfen blinken: o Schepper van dat licht! wat is uwe almagt groot!
'k Zink weg in teêr gevoel — bij zoo veel glans en luister Zijn alle glansfen duister.
Gindsch toont de blanke maen haer zilver aengezigt, En groet de gouden zon nog bij het nederdalen;
Zij wekt een nieuw ontzag, bij 't fombre fchemerlicht, Daer zij de druif bclonkt en koestert met haer ftralen:
't Wordt alles met een kleed van ftatig licht getooid, 1 Waer zij haer zilver ftrooit.
Daer



i9o MENGELDICHTEN.
Daer zingt de Nachtegael, op onnavolgbre toonen, In 't rijzig eikenloof, zijn vrolijk avondlied;
Het vee en 't zangkoor, die in 't veld — in bosfchen wonen, 't Juicht alles ! zwijg dan ook, mijn teedre zangfter, niet;
Loof, op een blijde wijs, daerge alles thans hoort zingen, Den Schepper aller dingen.
Gij zijt het, Albeftuur! datme, in deez' avondftond, Een zoet genoegen fchenkt, hier rustend' bij mijn rozen;
Thans loof ik, vergenoegd, uw gunst, met hart en mond; Ik fmaek een kalme rust, terwijl mijn haters blozen.
Elk fchuldloos roosje jaegt vertreders van hunn' pligt Een blos in 't aengezigt.
liet rupsje, dat hier kruipt — vernederd kruipt langs de aerde — Het vlindertje, dat vliegt en dartelt om mij heen,
Is, voor 't befpieglend hart, van meer — van grooter waerde, Dan 't wulpfche vorftenhof — dan al de pracht der fteên:
't Veelverwig donzig kleed — de fchoongekleurde vlerken Doen mij Gods magt bemerken.
'k Ver-



MENGELDICHTEN. i9t
'k Veracht het ftadgewoel, waer list, waer boosheid woont: Mijn Hofje is een paleis van vrede en van vermaken;
't Is hier, waer God aen mij zijn liefde en goedheid toont; Hier mag mijn kalme ziel het waer genoegen fmaken.
Geduldig in mijn lot, te vreden met mijn' ftaet, Is God mijn toeverlaet.
Wat kan ik meer van u, o groote Schepper! fmeeken?
'k Zie rijpe vruchten, door mijn eigen hand geteeld, 'k Zie keur van bloemen, die mijn wederhelft mogt kweeken:
o Zaligende rust, die mij zoo vleijend ftreelt! Blijf, blijf mij altoos bij, dan zal ik, in mijn klanken, Mijn' Schepper vrolijk danken.
Hier fmaekt een fchotel moes, eenvouwig toebereid, Daer vrede en huwlijksmin de fobre tafel dekken,
Waer mij geen wrevle haet de ftille rust ontzeidt, Of vreemde fpijs den fmaek — den eetlust op moet wekken; Hier, met mijn Gaê, vernoegd — in onzen ftaet te vreên, Geniet ik zaligheên!
N Mijn



ip2 MENGELDICHTEN.
Mijn lieve Lotgenoot plukt, blij, de rijpe vruchten,
En draegt die ftulpwaerds heen; zij dankt Gods milde gunst;
Voor zulk een zoet genot moet pracht, moet weelde vlugten; Dat rijk genot van heil befchaemt mijn zwakke kunst:
Hoe vindt zij toonen uit, om u, op blijde wijzen, Te danken en te prijzen!
Elk vruchtje, dat ik frnaek, elk bloemtje, dat ik pluk, Is mij een fchilderij van 't godlijk alvermogen,
En roept mij toe: zijt toch geduldig in uw' druk, De Schepper, die mij fchiep, kan ook uw heil verhoogen ;
Zijn wonderdoende hand, die mij ten voorfchijn bragt, Is onbegrensd in magt.
Gij dwaelt, die, tot mijn val, uw kragten in mogt (pannen;
Daer is, daer is een God, die de onfchuld nooit verlaet: Geen ramp kan uit mijn ziel dat zoet vertrouwen bannen;
Nu ken ik regt mijn' God, mijn toevlugt in mijn' ftaet; o Ja! de tegenfpoed, zoo nuttig in ons leven, Heeft mij dit heil gegeven.
U



MENGELDICHTEN. 193
U loof ik, dankbaer, u, Reftuurder van mijn lot! Ik zal, na eiken dag, bij de avondfchemeringen,
U prijzen in mijn lied: ik zal, acnbidlijk God! Uw wondren gadeflaen — uw' naem ter eere zingen.
Ik fmaekte een fchat van heil, 0 Schepper der Natuur! In 't vrolijk avonduur.
G. M.
Na DE



194 MENGELDICHTEN.
DE VEREISCHTEN
ï N EEN
DICHTER.
Wanneer verwaendheid zich, te roekloos, onderwindt,
Om, door de zucht naer roem en eigenmin verblind, In Febus tempelkoor, met fchittrende eer, te pronken, Schoon zij zich nimmer door het dichtvuur voelde ontvonken,
Dan wordt het kenmerk, dat den Dichter onderfcheidt,
Voor 't oog van 't algemeen, volmaekt ten toon' gefpreid. Wat wordt er niet vereischt — wat moet men kennen — weten, Eerwe, in den waren zin, regtfchapen Dichters heten?
„ Het zangvermogen, dat natuur den Dichter fchenkt;
,, Een fchitterend vernuft, dat wel en geestig denkt; „ Verbeeldingkragt, die juist en vaerdig weet te treffen,
Wat ooit een kloek verftand, diepdenkend, kan befeffen;
„ De



MENGELDICHTEN. 195
„ De nimmermoede vlijt, die hem, van trapp' tot trap, „ Voert töj; het grootsch bezit der nutte wetenfchapp';
„ Natuur- en menfchenkunde, een rijke ftof tot zingen;
„ De redeneerkunst, die tot in de ziel kan dringen; „ Taelkennis, die zich klaer — bevallig — kragtig uit, „ Historiekunde, die haer rijk trezoor ontfluit."
Zie daer het heerlijk beeld; zie daer de ware trekken,
Waeraen het keurig oog den Dichter kan ontdekken,
D. E.
N 3 FA-



i9<S MENGELDICHTEN.
F ABRICIÖS
AEN
P Y R R H U S.
Wat waent gij Pyrrhus! dat een handvol blinkend (lijk Mij zou bewegen, om mijne eer en deugd te krenken? Duiftge een' Romein zoo ligt van landverraed verdenken ?
'k Ben liever eerlijk arm, dan eerloos groot en rijk.
Uw laffe ziel geeft van haer lafheid dus een blijk: Zou ik het magtig Rome aen u ten prooije fchenken? 'k Bemin grootmoedigheid — 'k gehoorzaem op haer wenken,
En Hel geen nietig goud met heldendeugd gelijk.
Uwe elefanten en uw dreigende oorlogsknechten Verwekken mij geen vrees; mijn arm zal die bevechten;
Nooit wordt een ware held door bangen fchrik vermand. Gij vleit en dreigt vergeefsch; 'k zal uw geweld weêrftreven; 'k Blijf, tot den dood, getrouw, en moet ik ftrijdend' fneven,
Dan fterf ik, vergenoegd, voor volk en vaderland. I-78°- G. J. L.
HO-



MENGELDICHTEN. 197
H O R A T I U S,
B IJ HET
L IJ K
VAN ZIJNE ZUSTER
K A M I L L A.
Kamilla!... heb ik dan den roem van mijn gedacht — De bloem der Roomfche jeugd, met dezen dolk, doordoken!
0 Ja! ik heb, te wreed, mijn zuster omgebragt! 'k Zie nog mijn heldenvuist van 't bloed dier teedre rooken;
Nog, dunkt mij, ziet haer oog mij met vervlockinge aen; Nog hoor ik haer den naem van moorder, dervend, fnikken;
Langs haer verbleekt gelaet vloeit nog een heete traen: Hoe doet de zustermoord — dit wreed gezigt — mij fchrikken !
Helaes! hadt gij den dood van mijne hand verdiend? Dan, 't was de min, die trouw — Romeinfche trouw — verdrukte:
Een vijand van den Staet werd u ten boezemvriend; Maer, ach! gij mindet hem, eer hij in 't drijdperk rukte.
■ N 4 Ver-



198 MENGELDICHTEN.
Verwoede tweeftrijd, die mijn angftig hart verfcheurt! Natuur en broedermin doenme u onfchuldig noemen.
Geen liefde voor een held word; immer afgekeurd; Maer vaderlandfche deugd moet uwe liefde doemen.
Kamilla weende bij de fchoonfte zegeprael; Neen! die ondankbaerheid kan Rome niet gedogen ;
Geen teedre kragt van 't bloed zet aen mijn' ijver pael: Mijn zege moest, met regt, uw liefdetranen droogen.
'k Werd, als verwinnaer, door mijn vaderland begroet; Elk juicht mijn glorie toe, zoo duur door mij verkregen;
Alleen mijn zuster fchreit - fchreit om 't vijandjijk bloed : Mij rolt, uit haren mond, de naem van moorder tegen.
Wat heeft uw minnend hart den goden afgevergd ? Kamilla! kan de dood van broedren u bekoren ?
Helaes! gij hebt natuur, door zulk een' eisch, getergd Gij deedt rojneinfche deugd in dwaze min verfmoren;
Dan — in uw weeke borst klopte een onfchuldig hart; Maer 't was uw dwaze min, die mijnen boezem griefde :
Uw liefde baerde mij de doodelijkfte fmart, Want zucht voor 't vaderland was ftrijdig met die liefde.
Laet



MENGELDICHTEN. 199
Laet af, bebloede fchim! hoe foltert de angst mijn ziel! Gij ftraft mijn wreedheid, wier herdenking u zal wreeken;
Gij ziet, hoe ik bij 't lijk van mijne zuster kniel: Ontwaek, Kamilla! hoor — hoorme om vergifnis fmecken!
Ja, Kuriatius was u met reden waerd; Ach! had geen tweedragt ooit het volksverbond gefchonden l
De trotfche Albaniër roemt nog 's mans heldenaert, Al was zijn eigen val aen Romes val verbonden,
Zijn hart fioeg even trouw voor volk en vaderland, Als 't mijne voor 't belang van Rome ooit heeft geflagen ;
Het edelst heldenbloed bezoetelde mijn hand; Hij viel — maer zelfs die val moest van zijn' moed gewagen.
Kamilla! ach! uw rouw verbitterde mijn ziel — Uw jammren kon in mij een' woesten ijver wekken. '
Goón! toen het heerlijkst lot aen mij te beurte viel — Moest toen het zusterbloed mijn zegeprael bevlekken?
Ligt ware uw fmart verzacht door 't heil van 't vaderland; Maer 'k heb natuur gefmoord — ik heb mijn' pligt vergeten.
Gansch R.ome roemt mijn moed; maer dees bebloede hand Vermoorde, op eens, de rust van mijn bevlekt geweten.
A. V. O.
N 5 AL-



zoo MENGELDICHTEN.
A L C E U S
BIJ HET GRAF VA N
LU C I N D E.
Rampzalig oogenblik! Het leven van mijn leven Werd, door den wreeden dood, in u, aen mij ontroofd,
Mijn Eenigfte! ach! waerom mogt ik niet voor u fneven? Waerom werd niet het eerst mijn levenszon gedoofd!
Lucinde! o Echtvriendin! uw bijzijn hier te derven Maekt mij het leven tot een hard — ondraeglijk juk,
Hoe aklig eenzaem — hoe verlaten moet ik zwerven! Met u, helaes! verdween de zon van mijn geluk.
Gij,die,door 't fchoon der deugd mijn hart aen ukondtboeijen, Ligt roerloos in dit Graf — o prangend zielverdriet!
Gij ziet geen enklen traen langs deze wangen vloeijen, Lucinde! — hoort gij! — neen — gij hoort mijn klagten niet.
Wie



MENGELDICHTEN. 201
Wie zal, 0 teeder kroost! geliefde huwlijkspanden!
Wie zal u hoeden in uw pasöntloken jeugd? Wie neemt de leizeel der voorzigtigheid in handen,
Dm 11 te leiden op het glibbrig pad der deugd?
Gij zijt als bloemen, die, wanneer de winden woeden, Geflingerd, neergedrukt op 't onbekommerd veld,
Niets vinden, dat haer fchoon, voor ondergang behoeden, Of immer dekken kan voor 't vreeslijk ftormgeweld.
Dan, haest zal ook dit graf ons tot èen fchuilplaets [trekken, Daer zijn wij veilig voor geweld, verdriet en rouw;
Maer eens zal ook Gods magt ons uit den doodflaep wekken; Dan vindtge uw moeder weêr, en ik mijn dierbre vrouw.
C. J. A.
DE



202 MENGELDICHTEN.
DE WARE
HELDENDEUGD.
vrij de ftaetsörkanen woeden;
De Held wijkt nooit van 't pad der deugd; De wraek zijns vijands doe hem bloeden;
Nog klopt zijn hart door kalme vreugd: Dat hart zal voor geen moorddolk fchrikken; o Neen! — zijn jongfte levensfnikken
Zijn zegels zijner vrijheidmin. Dat list en wreedheid zamenfpannen; Hij flapt, voor de oogen der Tyrannen,
Van 't moordfchavot ten hemel' in.
De



MENGELDICHTEN. 203
Dc donders mogen dreigend klaetren,
De blikfem kronkele om hem heên, Bij 't woest gejuich van al zijn haetren;
Nog blijft hij moedig voorwaerds treên. Geen angst vernederde ooit zijn grootheid: Neen! 't luipend oog der lage fnoodheid
Bezwijkt voor 't godlijk blikfemvuur, 't Heelal moge in het niet verzinken, Gen nood! Hij ziet zijn glorie blinken
Zelfs in de doodverw der natuur.
Kuscht, vleijers! kuscht den flaeffchen keten!
Lescht vrij uw gouddorst met verraed; De jongde rust van 't fnood geweten
Smoort aen de borst der eigenbaet. De held veracht uw' valfchen luister, Vloekt eeuwig uw' vergulden kluister.
De woelende onbedendigheid Boeije eenen roem van weinig dagen, Al fchempend, aen haer zegewagen —
Zijn' roem is grootfcher kroon bereid.
Kniel



204 MENGELDICHTEN.
Kniel lafaert voor den flavendwinger,
Ja offer hem uw bloed — uwe eer; De ware Held, een boeiontwringer,
Vlegt lauwers om de vrijheidfpeer. Nooit is zijn hoop — zijn moed bezweken; Hij ziet de deugd reeds helden kweeken
Van 't kroost, dat 's Vaders boei vervloekt. Poogt, flaven, poogt uw wiegelingen, Voot eeuwig, onder 't juk te dwingen —
Beeft — als dat kroost zijn regten zoekt.
Nooit zal de Held door wroeging kwijnen;
't Geheugen baert zijn ziel geen fchrik; Zijn leven moge in 't niet verdwijnen,
Nog werpt hij een genisten blik Op 't zwijgend graf van 't lang voorleden; „ Ik heb (zegt hij) den dwang bedreden,
„ Getrouw voor 't heil der deugd gewaekt; „ Het rein gevoel van edle daden, ,, Heeft, zelfs op donkre levenspaden,
„ Mijn grootsch — mijn waer geluk volmaekt.
Hij



MENGELDICHTEN. 205
Hij beeft niet voor het zwart toekomend;
Maer wacht, vol moeds, zijn weiflend lot: Elk tijdftip, naer zijn oorfprong ftroomend,
Schetst hem de magt — de gunst van God! Kan hij die magt — die gunst mistrouwen? Eens zal hij 't roemrijk eind acnfchouwen,
Het eind der deugd, die rampen tart; Zijn grootheid ziet haer' naem gefchreven Op 't grensperk van het fterflijk leven.
o God! hoe gloeit zijn wachtend hart!
Ja, blijde Onfterflijkheid! uw luister
Verfpreidt een' tintelenden gloed; Zijn hoop wordt, in 't verfchriklijk duister,
Door 't eindloos heil, met vreugd gevoed; Die gloed bezielt zijn denkvermogen ; Hij voelt zijn waerde en rang verhoogen;
Nu deelt hij in der englen vreugd — Eu vrij, als 't eeuwig werkend Wezen; Moet zelfs de dwang zijn grootheid lezen,
Zoo zegeviert de Heldendeugd.
B. B.
DE



2o6 MENGELDICHTEN.
D E
STOOMMACHINE.
DE AERDE SPREEKT:
Ik fchonk mijne oppervlakte aen 't alverterend vuur, Waertoe Gods wijs beitel haer gunftig wilde fpareri;
Maer, dit gefchenk, helaes! ftond mijne goedheid duur, En maekte mij, welhaest, een prooi der woeste baren.
Doch, 't brandend element, doorgloeid van dankbaerheid, Spant zamen met de lucht, om mij van 't vocht te wreeken:
Regtvaerdige Natuur is tot hun hulp bereid, En werktuigkunde doet haer kragt en wetten fpreken.
Straks



MENGELDICHTEN. zo7
Straks wordt een deel van 't vocht, door 't vuur, als met geweld, Hervormd in dikken damp, gedwongen om de vloeden
Terug te roepen van het ingenomen veld, En, in vervolg van tijd, te ontheffen van hun woeden*
„ Ik zal, dus fprak Natuur, die nu, door kunst, haer kragt Niet weinig zag vergroot, „ dit fteeds, in dank, gedenken,
„ En aen de beemden, door ons zamen voortgebragt, „ De vruchtbaerheid in vee en veldgewasfen fchenken."
H. H '
O
DE



ao8 MENGELDICHTEN.
DE TWEE
BROEDERS.
(Vrije Naer volging.')
Niet ver van Ganges boord, Woonde, in de vorige eeuw, een landman met twee zonen;
Zij leefden van hun werk, fchoon arm, gelukkig voort, Daer zich hun naerftigheid met zegen zag beloonen. De vader was reeds hoog bejaerd, Een ganfche reeks van bleeke kwalen Bedreigde hem verfcheiden malen, Nu ftond een vriendenrij om 't fchaemle bed gefchaerd; De dood loerde, op dien ftond, om hem de rest te geven.
Wat fterfling wederftaet zoo veel vereend geweld? Kortom, de goede man, verzwakt en zat van 't leven, Verreisde, op zekren dag, naer 't elizeefche veld.
Pas



MENGELDICHTEN. 209
Pas dekte een handvol aerd' des vaders koude leden, * Toen de oudfte Zoon de hut en 't akkerwerk ontvlood,
En, zonder deugd of kundigheden, Zijn' dienst aen 't hof des Keizers bood. Hij zag niet Hechts den vorst hem gunst en vriendfchap fchenken, Maer 't ganfche rijk weldra zich buigen op zijn wenken:
Hoe wist, vraegt ieder, en met regt, Een fchepfel, zoo gering, zich in een ambt te dringen, Alleen voor edelen en rijke hovelingen,
(Zoo als het fpreekwoord zegt) Zorgvuldig weggelegd! Mijn Vrienden! hij kon ligt een' eerepost bekuipen: Hij kende meesterlijk een kunst , Die, meer dan andren, deelt in vorftelijke gunst,
De groote kunst van kruipen. Zijn Broeder, min verhit op grootheid, ftaet of rang, Bleef uit het woelig hofgedrang, En op het land, zijn' oorfprong nader, Bebouwde hij den grond, bebouwd door zijnen Vader. Toen eens de fiere hoveling
O 2 Zij-



aio MENGELDICHTEN.
Zijne oude woonplaets langs kwam trekken, Zag hij een' man aen 't werk, die, nedrig en gering, Niet eens zijn' aendacht fcheen te wekken, Tot dat hij plotslijk voor hem ftond, En, in den fchaemlen Boer, zijn' eigen Broeder vond. De Gunstling des Mogols, een poos zijn' rang ontweken, Vernedert, gunftig, zich, den landman toetefpreken:
„ Mijn Vriend! dus luidt zijn tael, uw lot treft mijn gemoed! 't Valt hard, dus nacht en dag te flaven, Voor 't grove brood, waermeêge u voedt; Terwijlge u enkel met een waterteug kunt laven.
Gij ziet, integendeel, hoe 't lot mij tegenlacht; Kom,volg mijn voorbeeld naer, dan kuntge uw' arbeid ftaken; Leer u, als ik, behaeglijk maken, En eerlang leeftge, aen 't hof, in overvloed en pracht." ,, En gij, fprak de andre, de ernst was in zijn oog te lezen, Gij, die mijn' ftand als laeg — mijn lot als hard befchouwt, Leer werken voor uw onderhoud, En gij behoeft geen flaef te wezen."
Zo;:



MENGELDICHTEN. 211
DE
Zou dit een fabel zijn? — Sla hier geen twijfel aen. Waer zou een boer zich ooit vermeten, Des Vorften vriend een' flaef te heten?
Op zulk een ftoute tael had wel de dood geftaen.
J. P. V. H.
O 3



212 MENGELDICHTEN.
DE PLIGT
van eenen
A D V O C A E T,
Wiltge , in uw vaderland, den Burgertabbaerd dragen,
Zietge eer en lijf en goed van andren aen u wagen, Bedenk wat pligt die post op uwe fchouders legt, Bepleit eerst, bij u zelf, de zaek, naer 't heilig regt:
Als ftrenge fcheidsman moet gij zelf eerst vonnis vellen;
Nooit moetge in regt en fchijn dezelfde waerde ftellen. Hij, die niets weigert, maer zijn' dienst aen allen wijdt, Misdoet, en raekt de rust van zijn geweten kwijt.
T. W.
Naer het latijn van Hugo Grotius.
DE



MENGELDICHTEN. 213
DE REGTE
PROCUREUR.
De kuifche Aftrea is mijn opperde Godin, 's Lands wet mijn regelmaet, in korzle regtsgedingen,
Mijn wit, mijn drijfveer een mishandeld huisgezin, En weêuw en weezen, in hun nooden, bijtefpringen.
Ik dien 't krakeelziek volk, en leef van norfchen twist,
Maer~laek den plokkebeurs en fchalken pleitfofist.
A. H. H.
O 4 SCHETS



H MENGELDICHTEN.
SCHETS
VAN EENEN
SLECHTEN PRACTIZIJN,
Een Monfter, in de hel geteeld,
Die in den vloek der menfchen deelt, Een vinder van de fnoodfte vonden,
Een pest der burgermaetfchappij',
In rust bedroefd, in onrust blij, Wiens list geen fterfling kan doorgronden,
Een fatan, in een englenfchijn:
Zie daer een' Hechten PraStizijn.
T. W.
SCHETS



MENGELDICHTEN. 215
SCHETS
VAN EENEN
BRAVEN PRACTIZIJN.
Weerklank op het voorgaende.
Een Man, wiens wijsheid eendragt teelt,
Die in elks liefde en achting deelt, Die afkeer toont van helfche vonden,
Een zuil der burgermaetfchappij',
In twist bedroefd, in vrede blij, Die 't regt, hoe duister, kan doorgronden,
Een engel, fchoon in menfcheufchijn:
Zje daer een' braven Prcilizijn.
T. W.
O 5 GRAF-



2iö MENGELDICHTEN.
Be-
GRAFSCHRIFT o p
M I R T I L.
.s
Zoo ooit de dood een' roem behaelde^ 't Was toen Mirtil den tol betaelde,
Dien ieder mensch betalen moet; Want hadd' zijn vrouw heur' wensch verkregen, Zoo hadd' hij hier reeds lang gelegen: 't Schijnt, dat de dood, hoe vrij, toch ieders zin niet doet.
D. S.



BEDENKINGEN. 217
Bedenkingen over de Dichterlijke befchrijving van het opgaen der zonne, in den Razenden Hercules van Seneca den Treurfpeldichter, en gelukkig, in Nederduitfche Verzen, gevolgd door den grooten Ne* derduitfchen Dichter
J. VAN VONDEL.
Plet vervaerdigen van Dichtftukken, zullen zij eenige verdienften hebben, vordert eenen bijzonderen daertoe aeniporenden lust; doch deze lust is niet altijd levendig, maer dikwijls zoo flaeuw, dat hij met geen mooglijkheid kan opgewekt worden , en alle pogingen, om denzelven optewakkeren, te vergeefsch en nadeelig zijn, dewijl men, inyita Minerva, niets goeds verrichten kan; Hierom zoude de Dichter, in dezen zijnen rusttijd , wat de kunst betreft, geheel werkloos moeten blijven, bijaldien er, tot vorming van den kunftenaer, niet zekere, op wijsgeerig nadenken gegronde, regelen te beoeffenen
wa-



ai 3 BEDENKINGEN.
waren; indien de oudheid ons niet de uitmuntendfte voorbeelden ter navolginge aenbood, en men deze voorbeelden, zonder eenige voorbereidende oeffening, met fmaek konde bezigen; maer er is, integendeel, een geheele voorraed van deze nuttige wegwijzers voorbanden, en de kunftenaer heeft eenen zekeren oordeelkundigen fmaek hoogstnoodig, om er het fchoone van te gevoelen; ja zelfs, alhoewel de lust tot dichten vurig werkt , nochtans , wanneer het den Dichter aen eenen voorraed van fchoone beelden ontbreekt, zal hij geen ftofs genoeg bezitten, waerop hij zijnen dichtgeest kan laten fpelen. Elk Dichter dan, kan, ja moet, in de uren van ongefchiktheid voor de kunst zelve, zijnen fmaek befchaven, door het lezen en beoeffenen der ouden, en met derzelver fchoonheden zijne denkbeelden verrijken: Hiertoe wordt hij te meer aengefpoord, daer onze voornaemfte Dichters de ouden wel tot hunne onderwijzers hebben willen verkiezen.
Het nut dezer oordeelkundige befchouwinge zal duidelijker blijken, uit de hier volgende Bedenkingen over de, door Vondels navolging, zoo bekende, als alömberoemde, plaets uit den Reij van Thebanen, in den Razenden Hercules van den
Treur-



BEDENKINGEN. 219
Tfeurfpeldichter Seneca. Of deze de wijsgeerige Leermeester van Nero, of deszelfs vader, dan wel een andere Seneca ware, zullen wij niet beflisfchen, maer ons liever wenden tot de befchouwing der fchoone Befchrijving van den Morgevftond^ waermede de Thebaenfche Reij, in het reeds genoemde T00neelftuk, optreedt, welke in deze grootfche Dichtregelen vervat is:
Jam rara micant fidera prcno Languida mundo: nox viCta vagos Contrahit ignes: luce renata Cogit nitidum Phofphoros agmen: Signum celfi glaciale poli Septem flellis Arcades urfx Lucem, verfo temone, vocant: Jam Cosruleis evectus equis Titan fummum profpicit Oetan: Jam Cadmeis inclyta baccis (*)
Afper-
(*) Cadmeis Baccis, of Cadmus besfcn; om dat deze besfen, in de Bacchus feesten, tot fieraden gebezigd werden, en Bacc.'ius, in het Beötisch Thebe, eene ftad door Cadmus gelUcht, gezegd wordt geboren te zijn.



220 BEDENKINGEN.
Af'per/a die dumeta rubent;
Plmbique fugit reditura Soror. AVaervan de letterlijke vertaling deze is: Reeds fchijnen er maer weinige kwijnende Jlerren , terwijl de derde voorover helt. De overwonnen nacht trekt heure verSpreidde vuren te zamen, en het licht, herboren zijnde, drijft de morgenfler deze blinkende benden voor zich henen: Het be. vrozen teeken des hoogen aspunts, de Arcadifche beer en, uit zeven jlerren beflaende , roepen het licht; terwijl zij den disfelboom van hunnen wagen wenden; reeds overziet Titan, met blaeuwe paerden opgevoerd , de kruin des bergs Oeta; reeds blozen de groote kreupelbosfchen van wilde Laurierbesfen, door den dag beftraeld, en Fhabus zuster vlugt, om wederom te keer en;
Zie daer eene befchrijving van den morgenftond, welke men, met regt, dichterlijk fchoon kan noemen; 't geen ons te meer blijken zal, zoodra wij de bijzondere uitdrukkingen wat naeuwkeuriger befchouwd, en met oordeel gewogen zullen hebben.
De Dichter zegt dan: Reeds fchijnen er maer weinige kwijnende flerr en. Deze befchrijving is zoo natuurlijk, dat men zich
den



BEDENKINGEN. 221
den rijzenden morgenftond, in welken het licht der zonne zich reeds,door de dampheffing,in den dampkring begint te verfprciden, zeer natuurlijk kan voorftellen ; dit licht laet niet toe, dat er meer dan de naeste fterren, dus weinigen, zigtbaer zijn, en deze, als 't ware, kwijnen, door de vermenging met het, in den dampkring reeds opgeheven , zonlicht. Terwijl de aerde vooroverhelt. Hoe heerlijk is hier het Pythagorisch, en nu algemeen aengenomen Copernicaensch Sijjlema, in édn woord, aengeduid : de Aerde helt voorover ; door heure dagelijkfche wenteling helt, in den morgenftond, het verlichtwordende deel naer de zon over , dit is eene wijsgeerige waerheid in eene Dichterlijke tael befchreven. De overwonnen nacht, door het meerder zonlicht overwonnen, want de Nacht is niet geheel zonder licht; De Dichter wekt hier een grootsch denkbeeld in zijnen lezer op : 't fchijnt of de nacht, na eenigen wederftand aen het licht geboden te hebben, genoodzaekt is om de vlugt te nemen; zij trekt, of roept, ten dien einde, heure verfpreidde vuren, de nog kwijnende fterren, te zamen; welk eene fchoonheid ligt in dit beeld, en hoe juist en aendoenlijk wordt het hier bijgebragt ? De Nacht ziet zich genoodzaekt om de
vlugt



222 BEDENKINGEN.
vlugt te nemen; echter, om heure kinderen, de nog flaeuW* lijk ftrijdende fterren, niet, door het licht der zonne, te doen overhcerfchen, roept zijze te zamen , en trektze bijeen, om mede ook met haer te vlugten, en onder heure befcherming te blijven , even gelijk eene moeder hare kinders roept, of een Hen heure kiekens; Het wordt nu meer en meer licht, en de Morgenfter , de voorloopfter der zonne , vertoont zich ; zij drijft deze blinkende bende, te weten de fterren, die nog in het onverlichte deel des dampkrings zigtbaer zijn , voor zich henen. Welk een heerlijk en fchilderaehtig tafereel.' dra begint alles levend te worden; de koude Poolfterren, door de ouden de Beeren (*) genoemd, die nog langs den rand der nog onverlichte lucht, zigtbaer zijn, en nooit onder den gezigteinder zich verbergen, maer immer rondom de Pool fchijnen te rijden, roepen, als 't ware, of brullen, het opkomend licht te gemoet; en hoe fterrekundig zegt hier de Dichter, dat zij tevens den disfel van hunnen wagen wenden ; want daer zij niet ondergaen, maer zich, om de Pool, in 't ronde bewegen,
is
(*) Arcas en Califto.



BEDENKINGEN. 223
is liet zeer dichterlijk gezegd , dat zij , bij den aenvang des daegs, hunnen disfel wenden, dewijl zij dan juist aen ons , die hen eenen halven kring zien befchrijven , aen het einde van liet zigtbare diens krings, genaderd fchijnen te zijn. Voorts moet men hier bij aenmerkcn, dat de ouden, inzonderheid de Dichters, de Sterren en de Goden, of vergoden Helden, die zij zich in dezelven voorftelden, als op ftrijdwagens den Hemel rondrijdende, gelijk zij, in hun leven, in de Olympifche fpelen, en in den oorlog, gewoon waren te doen, verbeelden; ook was het een teeken van magt bij de ouden, op een' wagen rond gevoerd te Worden, want de gemeene krijgslieden waren te voet of te paerd, maer de veldheeren en gebieders werden op -wagens door het heir gevoerd: wagens, welken zoo hoog van zittinge Waren, dat de veldheeren overal konden worden gezien, die dan hunne bevelen, door wenken of teekens, met eenen (laf, te kennen gaven; van welken gebiedftaf, waerfchijnlijk, de Scepter afkomftig is, 't welk echter hier de plaets niet is om uittepluizen. —
Nu volgt er weder eene groote fchoonheid , ook rustende op natuurlijke ondervindingen. Na dat eerst de dampkring P flaeuw-



224 BEDENKINGEN.
flaeuwlijk verlicht was, volgt de Morgenfter, en het wordt meer en meer licht; nu wacht men alleen de komst der heerlijke zonne, bij de ouden Phabus geheten, en ziet, daer rijst hij Weder, als een held, als een vorst, op een' wagen gevoerd, door hemelsblaeuwe paerden ; men ziet hem naeuwlijks , of welhaest wordt de hooge kruin des bergs Oeta in Tesfalien, in wiens nabijheid, de Reij, die de befchrijving doet, zich bevindt, door hem befchencn ; eene befchrijving , die , zoo wel het oogenbliklijk werkzaem aenzijn der Zonne, als de groote hoogte van den berg Oeta, tevens doet kennen ; de zon ftijgt meer en meer , en de doornbosfchen , die rondom den berg wasfen , worden mede befchenen ; aen deze ftruiken groeijen eene meenigte roode Laurierbesfen , die , door de lichtftralen befchenen wordende, den berg doen bloozen; de Laurier is eene beminde vrucht van Apollo, zij bloost op het wederzien van heuren minnaer. Hoe dichterlijk is dit alles! Eindelijk wijkt ook de Maen, die 't nog het langst uitgehouden heeft; gelijk men dit ook dikwijls ziet, dat zij, tevens met de zon, nog zigtbaer is; en hier mede befluit de uitmuntende dichter zijne volfchoone en natuurlijke befchrijving van den
mor-



BEDENKINGEN. 225
morgenftond, gaende voorts over tot de befchouwing der ontwaekte menfchen en hunne bezigheden, waeruit hij, ten flotte , opmaekt, dat een ftil en vergeten leven wenfchelijk voor den mensch is; 't welk alles in de fchoonfte uitdrukkingen vervat, maer te lang is om hier uit te fchrijven; wij zullen ons dus tot de navolging dezer verklaerde verzen , door den grooten Vondel , keeren , en zien, in hoe verre hij van zijn groot voorbeeld gebruik gemaekt heeft, en in wat opzigt hij van 't zelve afgegaen is: zijn Reij van Eubeïrs zingt, in den Palamedes, Wfi Bedrijf, laetfte Tooneel:
Het dun gezaeit geftarnt verfchiet
Zijn' glans, en gloeit zoo vierigh niet
De fchaduwe is aen 't overleenen.
De Morgenftar drijft voor zich heenen
De benden van het hemelsch heir;
De voerman van den grooten Beir,
Op dat hij zijne beurt vermsfel',
Vlught heen, met omgekeerden disfel:
De goude Titan rijst alree
Met blaeuwe paerden uit der zee,
p 2 En



22(5 BEDENKINGEN.
En fchitiert over bosch en duinen,
£72 Idaes bladerrijcke kruinen. Zonde Vondel wel fehooner voorbeeld hebben kunnen volgen? Maer is het in zijne navolging niet verminderd? hoe groot hij ook geweest zij , wij zullen dit, zoo wij anders opregt 'willen handelen, moeten bekennen; ja hij zelve zoude bekend hebben dat, in zijne navolging, het zwakke eener navolging doorftraelt; wij zullen zijne regelen eens aen het oorfpronglijke toetzen:
Het dun gezaeid geftarnt. Het gefternte was niet dunner, gezaeid in den morgen dan in den nacht. Vondel wil hier het rara/idem, de weinige nog zigtbare fterren, uitdrukken; maer vervalt daer door in eene duisterheid; want men weet tot heden nog niet regt , of men zijne woorden dun gezaeit moet begrijpen weinig gezaeid, of digtgezaeid, echter de eerfte meening komt beter met het oorfprongelijke overeen, doch is zwakker, dewijl het nog den aendacht op eenen taeijèr en de bezigheid van zaeijen vestigt, en van den grootfchen morgenftond aftrekt.
Verjchizt zijn1 glans en gloeit zoo vierigh niet. Zijn' glans
ver-



BEDENKINGEN. 227
verfchieten en zoo vierigh niet gloeijen, is bijna het zelfde, en fchijnt om 't rijm gedaen te zijn, ook laet Vondel de fterren vrijwillig hunnen glans afleggen, daer Seneca hen kwijnende, en , als tegen dank, voor het licht der zonne wijkende, en dus veel dichterlijker voorftelt.
De fchaduwe is aen 't overleenen. Hiermede heeft Vondel het overhellen des aerdbols naer de zon, zoo gelukkig in één woord, mundo prono, door Seneca uitgedrukt, willen befchrijven , maer 't is, zoo men het oorfpronglijke niet kent, duister; echter het woord overleenen is zeer juist gekozen, en wekt een fchoon denkbeeld van de, naer de zon, langzamelijk overhellende, aerde in ons op.
De Morgenuur drijft voor zich heetten de benden van het hemelsch heir. Voor zich heenen is hier fraei, en met de ftatige beweging der opkomende fter overeenkomflïg gebezigd ; De lange dreuning, welke dit woord heenen, in ons gehoor, opwekt , geeft eene grootfche ftatigheid aen de befchrijving; maer dewijl wij hier het denkbeeld van eenen ftrijd, tusfehen den nacht en het licht, misfen, bevatten wij ook niet al dc kragt van het voor zich heenen,of op de vlugt drijven van den overwonnen p 3 nacht



228 BEDENKINGEN.
nacht met heur heir; hier wordt een heir en benden genoemd, maer er wordt niets van eenen ftrijd gevvaegd, dien Seneca, zoo verflandig als grootsch, door het enkel woord Nox Victa, de overwonnen Nacht, voor den geest brengt.
De voerman van den grooten Beir, op dat hij zijne beurt verwis/el, vliegt heen met omgekeerden dis/el. Dit beeld is tegen de meening des Romeins overgebragt, want, dewijl de Beer niet ondergaet,kan men ook niet zeggen,dat hij voor de zon vlugt; in tegendeel, zegt Seneca : hij roept, hij brult de zonin't gemoet, maer wendt juist den disfel bij heure opkomst, om achter haer om te rijden: ook is hier: op dat hij zijne beurt verwis/el', wat redenerend en profaisch.
De goude Titan rijst alree, met blaeuwe paerden uit der zee, is volkomen het beeld van Seneca gevolgd; maer, enfchittert overbosch en duinen, enIdaes bladerrijcke kruinen, is veel zwakker dan Senecaes eenvoudige uitdrukking: reeds befchouwt Titan de hooge kruin van den berg Oeta; want hier is meer waerheid , daer de kruinen der bergen het eerst verlicht worden. Vondel noemt eerst het bosch, dan de duinen, en eindelijk eerst de hooge kruinen van het boomrijk gebergte van Ida; ziet hier
eene



BEDENKINGEN. 229
eene anticlimax , die alleenlijk door den dwang van het rijm fchijnt vcroorzaekt te zijn. De groote Vondel echter,, moet daerom zijnen roem bij ons onverminderd behouden, al is het, dat zijne navolgingen onder het oorfprofigelijke der ouden blijven ; fommigc zijner vindingen ftaen met die der ouden gelijk, en, door natevolgcn, en fchoonheden in hunne fchrifteri optefporen, is hij, (zijnen tijd, en den toemjialigen ftaet van vordering der Nederlandfche Dichtkunfte, in aenmerking genomen zijnde) zoo groot een Dichter geworden, als er, zedert hem, in Nederland, niet meer is opgeftaen. Zij die zich dan der Dichtkunfte willen wijden, en in de gelegenheid zijn, om deze, door den tijd beproefde en gelouterde, fchoonheden der ouden, welken nog door eene onnavolgbare welluidendheid verfierd zijn, na te bo,otfen en zich eigen te maken, kunnen zich niet genoeg , als met de borst , daer op toeleggen. Deze fchoone (lukken te vertalen en in Nedcrduitfche dichtmaet overtegieten , ocffent den Dichter bij uitnemendheid , en is de fchool geweest, waerin een Vondel , Hooft , Huige ns, Heinsius en andere groote mannen, hunne kunde befchaefd , en de bron, waeruit zij hunne dichtader 'gevuld



230 BEDENKINGEN.
vuld hebben (*). Zoo deze' mijnen arbeid, in het uitpluizen en vergelijken der beiden kunstgewrochten, anderen tot nader onderzoek der gelouterde oudheid aenfporen kan, zal het mij aengenaem, en mijn doelwit bereikt zijn.
A. F. Sz.
(*) Met te groote geftrengheid, echter met betrekking tot he: flaefsch en dwingend Rijm, niet geheel ten onregte, zegt dus MerCier , in zijn Tableau de Paris, Tom. VIII. p. 168. Je pleins fort cette foule de jfeuncs Gens, qui ^abandonnant a la rime; ils negligent tout le refte, pour pofféder leur Richelet ; ils veulent mettre en vers tous les Poet es anciens; ct qui annonce d'abord un défaut de jugement. Ils fe tourmentent en pure perte. Pleins de Conipasflon pour les tortures qifils eprouvent, fadmire en pitié leurs peines infruclueufes. dat is: Ik beklaeg, ten hoogften, dat groot aental jonge lieden , welken zich aen het rijm overgegeven hebben ; zij veronachtzamen al het overige, om Jlechts een Dictionaire de Richelet magtig te worden; zij willen alle de oude Poëten in rijm brengen, V welk ter ftond een gebrek aen oordcel in hun kenmerkt; zij kwellen zich geheel vruchteloos. Ik verwonder mij, vol medelijden , met de pijnigingen, die zij uit ft aen, over hunne vruchtlooze moeite. — 't Is wel waer, dat er, tot het in rijm overbrengen der oude Griekfche en Latijnfche Dichteren, bekwame^ verzenmakers vereischt worden, en dat de gewigtigfle misdagen



BEDENKINGEN. 231
gen door den dwang des Rijms ontdaen; maer het is ook niet minder waer, dat wij, door oefening , tot een' trap van volmaektheid kunnen geraken; Studium, immers, efl genitrix Scientiarum; behalven dat wij , door de navolging der ouden , niet doorgaensch bedoelen eene vertaling in rijm; maer eene oefFening in deszelfs fchoonheden, ten einde daerdoor eene heblijkheid te verkrijgen, om zelve oorfpronglijk fchoon te kunnen denken; en al is onze eerde arbeid, in dit vak, moeijelijk en gebrekkig, zij is nooit geheel vruchteloos; want men leert de fchoonheden, door dezelven te willen navolgen, grondiger kennen, dan men die, doorliet enkel gebruik, ontdekt. Er zijn echter klippen, die men, in de navolging der ouden, te mijden hebbe, en op een derzelven is onze groote Vondel mede gedrand, in denzelfden hier voor aengehaelden rei; want, na dat hij zijn oorfpronglijk, in den aenvang en verderen voortgang derzelve, getrouwelijk gevolgd hadt, wijkt hij, op 't einde, geheel vau den grootfchen Seneca af, en verwart, door iets, dat hij er zelve invlecht, de gewoonte der volken, daer hij den rei van Eubeërs, voor het aloude Troije, een Hollands landfchap doet fchilderen, in deze woorden:
Daer fpoeit een fpeeljacht over 't meer : Uier rookt een dorrep; ginder veer Wil, in 7 verfchiet, een /lot verflaeuwen.
Zulke afwijkingen behoorde men zorgvuldig , in de navolging der ouden, te mijden; zonderling is het, dat dit den grooten Vondel, Q die



232 BEDENKINGEN.
die zoo een diep gevoel van verheven fchoonheid en fchildering had, hier ontflipt is; maer men denke,. zoo hier als overal , waer men fomtijds kleene gebreken, bij groote Dichters, aentreft, met Horatius:
V'.rum tibi plura nitent in Carmine, non ego Paucis OJfendar maculis. — — — ___„__
Mignor qv.andoque bonus dormitat Homerus.
ars Paetice,