WERKEN
VAN HET
DICHT- en LETTERLIEVENDE GENOOTSCHAP,
onder de spreuk: STUDIUM SCI EN TI AR UM GENITRIX, E N
PRIJSVERZEN.
IV. DEEL, I. STUK.
TE ROTTERDAM, Bij GERARD ABRAHAM ARRENBERG, M D C C X C I V.






PRIJSVERZEN.






PRIJSVERZEN. i
D E
NEDERLANDSCHE MAETSCHAPPIJ
TOT RED DING DER
DRENKELINGEN,
DOOR
THOMAS KAAS,
AEN WIEN DE GOUDEN EERPENNING IS TOEGEWEZEN.
o Gij5 die, in voorleden dagen,
De roem, de lust der volken waertj Maer thans, bij 't woên der oorlogsplagen,
Vervolgd, verdreven wordt van de aerd! Menschlievendheid ! zoo fnood vertreden , Gods plaetsvervangfter, hier beneden,
Uw roem, uw magt houdt eeuwig ftand; Daer is er, die u hulde zweren, U nog, gelijk voorheên, vereeren,
In 't diepvernederd Nederland.
A Daer



2 PRIJSVERZEN.
Daer is er, wien geen rampen drukken,
Dan dieze op andren woeden zien, Die zelfs den dood zijn' prooi ontrukken,
En de aerde een nieuwe fchepping biên. Treedt toe, treedt toe, Belangeloozen! De fcliandlijke eigenbaet zal blozen,
Bij 't zien van uw verheven beeld; Wie zich 't geluk der weereld noeme, Wie op geboorte en adel roeme,
Gij, Edlen! zijt door God geteeld!'
Van hier, veriaegde Stervelingen,
Die, aen den dollen krijg' gewijd, Schoon duizenden uw grootheid zingen,
De beulen van het menschdom zijt! 't Gevoelig hart blijft fiddren — ijzen, Van u, die vruchtbre paradijzen
In barre wildernis herfchept; Die 't bloed van duizenden doet ftroomen, En dan, aen 't eind' des ftrijds gekomen,
Helaes! een tijtel meerder hebt!
Schoon



• PRIJSVERZEN. 3
Schoon door den glans eens troons omtogen,
Door lage vleijers acngebeên, Zijt gij verachtlijk in mijne oogen;
De vloek uws. volks verzelt uw fchreên. Wen al die vleijers zijn verzonken, En gij, aen 't zwijgend ftof geklonken,
Geen tongen boeit, geen burgers doodt, Dan zal, na zooveel wanbedrijven, Het nakroost op uw grafzerk fchrijven: Hij was in 't menfchenmoorden groot."
Streelt zulk een roem het fnood geweten,
O! dan verkies ik 't zalig lot Van hem, die bij 't heelal vergeten,
Maer groot — verdienstlijk is bij God! Van hem, die, louter medelijden, Zijn laetfte goud, met vreugd', durft wijden,
Aen 't leven van één enkel' mensch; Die zonder roem' in 't graf kan zinken, Maer ook geen wraekzwaerd Gods ziet blinken,
Bij 't nadren aen de levensgrens.
A a Zie



4 PRIJSVERZEN.
Zie daer, wiens deugd wij dankbaer zingen!
't Is de uwe, o edle Stoet aen 't IJ! Die, voor 't behoud van Drenkelingen,
U vormdet tot een Maetfchappij! Uw teer, belangloos mededogen Perst tranen uit gevoelige oogen;
Gij voert de deugd ten glorietopp': Uw goud, ter reddinge aengeboden, Hebt gij ook veil voor Turk en Joden;
Wat mensch heet heeft er aenfpraek op!
De Maes, door 't eigen doel gedreven,
Verheft den roem der Amftelftad; Verheugd, nuze u een proef mag geven,
Hoe hoog zij uw verdienften fchat. Schoon gij, in zooveel grootfche daden, Geen uitzicht hadt op lauwerbladen,
Wij doen u onze erkentnis zien; Uw deugd , verheven Batavieren! Verdiende betere eerlauwrieren —
Gansch Neerland moeste u ofFers biên.
Ja,



P R IJ S VERZEN. 5
Ja, Neêrland zag u 't eerst verrijzen,
En de aerd werd door uw doel ontvonkt. Een vreemdling bood u gunstbewijzen,
Die gij aen Neêrlands burgren fchonkt. De volken zien, aen Amftels kimmen, Een nieuwe zon van leven klimmen,
Die bij 't heelal verwondring baert; Gij hebt, voor Batoos fiere loten, Het fchittrendst perk der eere ontfloten,
Waerop de Nabuur grimmig ftaert.
Staekt, Britten! flaekt uw' roem te zingen,
Gij, die den roem van elk beftrijdt, Die aen 't heelal poogt optedringen,
Dat gij alleen menschlievend zijt! 't Is waer, uw zucht om groot te fchijnen, Deed vaek der armen leed verdwijnen;
Maer ftond verftomd bij 't gapend graf: Uw goud moog' fialen boeijen flaken, Maer 't kon geen dooden levend maken
Eer Nederland u 't voorbeeld gaf.
A 3 Juicht,



6 PRIJSVERZEN.
Juicht, Belgen! juicht, hoe diep gezonken,
Uw gloriezon zonk niet in 't ftof! Nog moogt gij met dien luister pronken,
Dat u het leed der menschheid trof! Juicht, Belgen! ziet uw' roem herleven! Gij hebt aen de aerde een proef gegeven,
Wat liefde tot den naesten is. De trotschheid, die uw' naem dorst hoonen, Moet zelf uw kruin met eer' bekroonen;
Gij deelt in elks erkentcnisf'.
Zie daer den loon voor 't moedigst pogen,
o Maetfchappij! verheven Stoet! Daer Neêrland, door uw mededogen,
Het weereldrond verftommen doet. De lauvvers, die de Belg mogt plukken, Kuntge op uw' eigen fchedel drukken,
't Zijn vruchten van uw teêr gevoel! Hoe! deinstge? ... ik zie uw wangen blozen, Keert wcêr, treedt toe, Belangeloozen!
Ons hart erkent uw edel doel.
Neen,



P R IJ S V E R Z E N. 7
Neen, 't was geen zucht om grootsch te pralen,
Die u ontvonkte in ware deugd; De roem fchoot in uw oog geen ftralen —
Had voor uw hart geen aesje vreugd. Wacr 't zelfsbelang ooit zielen boeide — In teedre menfchenminne ontgloeide,
Uw cenigst doel was 's naesten heil: Alsge ouders, gade en kroost, ja 't leven, Den killen Drenkling weêr kost geven,
Dan hadtge uw goud, uw leven veil.
Van daer die moed, die 't wreedst vooroordeel —
Verjaerde Keuren weêrftand boodt; Die, zonder hope op eigen voordeel,
In 't ftrijdperk trad met nood en dood. Van daer die kracht, die weinig Braven, Ontbloot van hulp', van liefdegaven,
Het fchoonfte ontwerp volvoeren deed; Die de eer der rnenschheid heeft herboren, En thans een Maetfchappij doet gloren,
Die gunftcn aen 't Heelal befteedt.
A 4 o



8 PRIJSVERZEN.
o Neêrland! dat uw vroeger jaren,
Toen niemands brein om redding dacht, In 't ftof des tijds begraven waren!
Zij hoonen 't edel nagedacht. Herdenk die nare treurtooneelen, Waerop de dood zijn rol mogt fpelen,
Geholpen door de wet en 't recht: Toen hun, die in den ftroom' bezweken, Bij 't misfen van een levensteeken,
Hunne eigen woning werd ontzegd.
Daer wordt een Drenkling weggedragen,
Men legt hem, flap , gevoelloos, neêr, En 't vonnis wordt door elk geflageu:
Hij is reeds koud — hij leeft niet meêr! Nu hoort men gade en kinders fnikken, De wanhoop groeit, met de oogenblikken,
Maer niemands hand brengt laefnis aen; De kunsthulp deed' hem wis herleven, Maer 't wreedst vooroordeel doet hem fneven —
Helaes! hij moet in 't graf vergaen!
Q



P R IJ S V E R Z E N. 9
o God! gij weet hoe talloos velen
Zijn weggerukt van Neörlands grond, Die in dat noodlot moesten deelen,
Eer Amftels Maetfchappij beftond. Gij weet wat fchade, in vroeger tijden, De deugd, de wetenfchap moest lijden,
Als 't water haer een' vriend ontftal, Die zeker 't graf nog ware onttogen, Indien het helpend kunstvermogen
Gedeeld hadde in zijn ongevalP.
Dan, zou de dood zoo toomloos woeden,
Als nog de hoop op redding leeft? Zou 't edel hart des Belgs niet bloeden,
Om 't lot van hem, die hulploos fneeft! Neen! 't graf zal hier geen zege zingen! Gij waert het, moedige Amftelingen!
Die 't eerst het woên des (Joods beftreedt; Gij voelde een ijvervuur ontbranden, Dat, in verftorven ingewanden,
De levensvonk weêr gloeijen deed.
A 5 Ja,



19 PRIJSVERZEN.
Ja, in dien donkren nacht van plagen,
Toen 't lijdend menschdom hulploos fcheen, Deedt gij de zon des levens dagen:
Gij wenkte, en al 't gevaer verdween. De dood dook met zijn' prooi' ter neder; Maer 't menschdom had zijn vrienden weder —
Zoo vloogt gij 't perk der reddinge in; En zij, die reeds verloren waren, Verrezen, uit het hart der baren,
Tot zuilen van uw menfehenminn'.
O Sterfling! 'k zie uw' boezem zwoegen,
Hij fmacht, vergeefsch, naer kalm genot; Gij derft het troostrijk vergenoegen,
En geeft, helaes! de fchuld aen God! Neen! de aerde is nog vol zaligheden; Ook gij, gij kunt op rozen treden,
Wenge u aen 't heil des naesten wijdt: Ga, wiltge uw ftil geluk volmaken, Roep dooden op, uit 's afgronds kaken,
En voel dan ofge onzalig zijt!
Her-



P R IJ S VERZEN. II'
Herrijst, o hemelfche Tooneelen
Van menfchenminne en dankbaerheid I Gij kunt zoo vaek mijn' boezem ftreelen,
Als hij om 't leed des fterflings fchreit. Dan zacht! ... wie nadren, opgetogen, Met dankbre tranen in hunne oogen?
'k Zie honderden de harpen flaen; 't Zijn mannen , vrouwen , jeugdelingen, Die 't zegelied der redding' zingen;
Daer vangen zij den lofzang aen:
C h o o r.
Eeuwige eer zij Amftels Braven,
Door wier menfchenliefde en moed, Wij ontrukt zijn aen de graven,
Reeds gedolven in den vloed!
Rei



12
PRIJSVERZEN.
Rei van Mannen.
't Water had ons ingezwolgen,
Zelfs de laetfte hoop verdween; Maer de band, die zielen ftrengelt,
Werd, ook daer, niet afgefneèn.
Rei van Vrouwen.
Toen wij naer den afgrond zonken,
Baerde ons 't Iterven minder pijn, Dan de vrees, wat eens het noodlot
Van ons dierba'er kroost zou zijn.
Recitatief.
Zoo deed de dood den Drenkling lijden, Maer 't achterblijvend kroost deelde in hetzelfde lot: 't Zocht vruchtloos hulp, aen alle zijden,
En ftak zijn handjes op naer God. De zwangre vrouw, aen 't hart genepen, Ziet, fiddrend, door den ftroom, haer' halsvriend hencnflepen,
Nu



PRIJSVERZEN. 13
Nu kermt zij God en mensch om hulp en redding aen: De wanhoop boeit haer tong, zij wringt beftorven handen, Vliegt, gillende, op en neêr, maer ziet, bij 't knarsfetanden, Den Drenkling voor haer oog vergaen.
D U ë T T O.
A.
Hoe aklig moet dat fcheiden wezen, Wanneer een gade in 't water fterft!
B.
Voor welk een lot moet zij niet vreezen, Die, met haer' man, de welvaert derft!
A.
Wat zal haer boezem kalmte geven, Alsze, om haer bittre rampen, fchreit? B.
De hoop, dat God, in 't volgend leven, Voor ons, een beter lot bereidt.
A.



H P R IJ S V E R Z E N.
A.
Is dan zijn gunst op aerd verloren? Terwijl de dood zoo toomloos woedt. B.
Neen! welk een leed ons zij befchoren, De Godheid blijft toch eindloos goed. A en B.
Triumf! wat leed ons zij befchoren, De Godheid blijft toch eindloos goed!
Aria.
Juicht, Bewoners van deze aerde!
Schoon uw heilzon duister fchijn'; God zelf heeft uw lot in handen ,
De uitkomst zal toch zalig zijn! Teedre Gade, lieve Kinders !
Wringt geen handen, weent niet méér! God kan dood en graf verwinnen:
Juicht! ge ontvangt uw' halsvriend weêr.
Re-



P R IJ S V E R Z E N.
IS
Recitatief.
Reeds klonk de vuist des doods den Drenkeling in boeijen,
't Gevaer, de wanhoop fteeg ten topp'; Toen voelde een menfchenvriend zijn' edlen boezem gloeijen,
Hij duikelde in den vloed en groef den dooden op. Daer lag de prooi des grafs! maer 't helpend kunstvermogen
Blies nog de laetfte vonk van 't vuur des levens aen; En de Almagt zelf, bekoord door zulk een moedig pogen,
Gebood den dood, te vüên — den Drenkling, op te ftaen.
Chook.
Eer zij Gode en Amftels Braven, Door wier menfchenliefde en moed,
Deze ontrukt werd aen de graven, Reeds gedolven in den vloed!
Ter.-



16 PRIJSVERZEN.
Terzetto. A.
De dood dook weg in hinderlagen, Waer niemand hulp te wachten had, En om, met zekerheid, de zege wegtedragen, Verborg hij zich in 't molenrad.
B.
Ja, zulk een lot was mij befchoren,
Mijn zoontje plofte in 't bruifchend meir, En eer hem 't water nog deed fmoren,
Sloeg 't molenrad hem op en neêr. Ik fmeekte vruchtloos om erbarmen,
Terwijl ik 't kind den ftroome onttoog; Daer lag het, roerloos, op mijne armen,
Gefmoord, verpletterd, in mijn oog!
C,



P R IJ S V E R Z E N. 17
C.
De kunst deed ook dat kind herleven , Dat, zonder hulp', niet leven kon; Maer zou de menfchenvriend voor 't rad eens molens beven» Daer hij, zoo vaek, den dood verwon?
A. B en C.
Nooit zal de menfchenvriend voor 't rad eens molens beven, Daer hij, zoo vaek, den dood verwon!
Recitatief.
De moeder zag haer telgje zinken, Wanhopend fpringtze in de eigen gragt; De vader, ftom van fmart', ziet gade en kroost verdrinken, En Hortte op beider lijk, hem zielloos thuisgebragt! Daer trad de vriend van 't menschdom nader, Zijne eene hand verdreef den dood, En de andre bood, op eens, den halfontzielden vader Herfchapen huisgeluk en kroost en echtgenoot'!
I» Ari'O-



i8
PRIJSVERZEN.
A r i o s 0.
Hoe zalig was dat eerfte ontmoeten!
Daer vielen vader, moeder, kind, Elkandren om den hals — hunn' redder aen de voeten,
Dien elk, gelijk een God, bemint! De zaemgevloeide fchaer drukt hen aen 't kloppend harte,
De erkentnis gloeit in aller oog; En, onder 't feestgejuich, na zulk een' nacht van fmarte,
Klom 't lied des lofs, voor God, omhoog.
Solo.
In mijn prilfte levensjaren, Weggezonken in de baren,
Hield men mij voor dood; Maer de vlijt van mijn behouders Redde mij, en tevens de ouders,
•Die ik nu verzorg van brood'.
Rei



P R IJ S V E R Z E N.
19
Rei van Kinderen.
Hadtge, 0 edele Amftelingen!
Onze moeders niet gered ; Warcnze, eer wij 't licht ontvingen,
Door de vuist des doods verplet; Dan zou 't aenzijn ons niet ftreelen,
Dan zou onze kinderhand Thans, voor u, geen toontjes fpelen, Waerdig aen die menfchenliefde, die in uwe boezems brandt!
Rei van Grijsaerds.
Eens, aen 't misdrijf vastgeklonken,
Doolden wij op zondepaên; Toen wij naer den afgrond zonken,
Loeide de eeuwigheid ons aen; Nu, gered door 't mededogen, Leven wij tot eer van God. Kom, gewenschte Dood! onze oogen Staren juichend op den hemel, kom, volmaek ons zalig lot!
B 2 Choor.



fo
PRIJSVERZEN.
C H 0 0 R.
Halelujah! zulke vruchten
Kweekt de teedre Menfchenmin! Zij, die eeuwig onheil duchtten,
Zweven nu den hemel in! Eer zij Gode en Amftels Braven,
Door wier menfchenliefde en moed, Wij ontrukt zijn aen de graven,
Reeds gedolven in den vloed! Edelmoedige Amftelingen!
Dat uw heilzon eeuwig fchijn'I 't Nakroost zal uw deugden zingen,
God zal uw belooner zijn.
Dus zongen geredde, herlevende Belgen, Door 't zalig genot van elkander verrukt;
Die allen zijn eens bij de dooden gerekend — Voor liefde, voor vriendfchapp' verloren geweest!
Dat



PRIJSVERZEN. li
Dat hemelsch genoegen hebt gij hun gefchonken,
Ze erkennen 't, met tranen, o edele Stoet, Wiens godlijke ontferming in nijpende nooden,
Den roem van den Amftel — van Neerland verhoogt; De zon uwer liefde verlicht alle volken,
Ontgloeide hunn' boezem - zij volgen uw fpoor! Aen _de einden der aerde ftaen thans uwe altaren,
Daer wordt u het offer der redding' gewijd! Ziet daer uw belooning, Herfcheppers van dooden!
Uw hoogfte verlangen — uw doel is bekroond; 't Is alles verrukking — de Heemlen weêrgalmen
Van 't lied der verlosten, die gij hebt gered!
Komt, Vrienden des menschdoms, gezegend met fchatten!
Voedt nimmer het vuur van den woedenden krijg: Terwijl de tyrannen zich baden in weelde,
Vermoorden onfchuldige broeders elkaêr. Biedt offers aen hun, die de dooden doen leven —
Die harten hervormen voor deugd en geluk;
B 3 Dan



2* PRIJSVERZEN.
Dan zult gij den wellust der englen genieten, Terwijl u, bij 't fterven, de Hemel verbeidt.
O Gij! wien 't lied der Drenkelingen Op aerde en voor uw' zetel looft! Schenk de Amftelmaetfchappij uw beste zegeningen! Dat nooit die levenszon bij ons worde uitgedoofd! o Volken! roemt Gods mededogen: De Heer is eindloos goed! Juich, Neêrland! juich, tot eer van 't reddende Alvermogen: 't Is God, die wondren doet!
MeNSCHLIEVENDHEID VERWINT DEN DOOD.



PRIJSVERZEN. 23
DE NEDERLANDSCE MAATSCHAPPIJ
TOT REDDING DER
DRENKELINGEN,
DOOR
Dns B E R N A R D U S BOSCH,
AEN WIEN DE ZILVEREN EERPENNING
IS TOEGEWEZEN.
Voor U, 0 Maatfchappïj! die, in mijn Vaderland, De fchaduwtrekkcn maalt van Hem, die 't werkend leven , Door 't grootsch gevormd ontwerp doet op zijn' adem zweeven, Voor U is de eerlaurier aan Rotte''s boord geplant: Wie zingt niet, door die bMn belommerd? De Kunstmin, voor geen wraak bekommerd, Dingt, met een vriendenrei, door dankbre vreugd gevleid, Naar 't fchittrend glorieloof der grootfche onfterflijkheid,
B 4 De



»4 PRIJSVERZEN.
De fchoonfte zangftof wekt der ftoutfte dichtren moed, De fchoonfte zangftof treft het fluimrend denkvermogen , 't Gevoel veradelt kunst — geen prijs blinkt meer in de oogenj Neen I Menfchenliefde alleen verfpreidt een' hemelgloed. Komt, luistert, vriendlijk-waakende Englen! Helpt kransjens voor de menschheid ftrenglen; — Haar fpeeltuig fiaat den toon der dankende natuur, Die fchuldlooze offers wijdt aan 't godlijk levensvuur.
o Vlekloos geestendom! uw grootfche lofzang klinkt, Als uit het naamloos Niet een wereld wordt geboren, Wanneer ge op nieuw Gods magt in't wordend licht ziet glooren, . Wanneer zijn liefde op nieuw in 't denkend aanzijn blinkt; Kom, hoor ons, in de fchemeringen Van 't fterfgewest, een loflied zingen Voor teedre menfchenmin, die, door gevoel verrukt, Haar' naam in eiken trek der dankbre blijdfchap drukt.



P R IJ S V E R Z E Nr 25
o Neerland! Dochter van den vrijen Oceiian! o Neerland! opgevoed in de armen der rivieren, Wier heldre beekj'ens langs uw groenend veldkleed zwieren, Hoe dikwijls hief'Natuur den bangften noodkreet aan! Hoe dikwijls zaagt gij 't handenwringen , Bij wreedverfmoorde drenkelingen! De gil der wanhoop galmt uit uw beklemde borst, Ja 't graf ftreedt met uw liefde, o eeuwge Levensvorst!
Een vloed van traanen, door natuur, door deugd gefchreid, Langs oevers, waar de dood op blanke golfjens wiegelt, En zich in 't weenend oog van 't hulploos kindjen fpiegelt, Daar 't zinkend — worstlend om den jongften bijftand vleit; Die traanen deeden 't fpruitjen groeien, Dat nu tot Neêrlands heil mag bloeien; Vergoodde Maatfchappij! — o zaalge levensboom! Het leven huppelt in uw fchaduw langs den ftroom.
B 5 Ge"



26 PRIJSVERZEN.
Gezegend lommer, waar de hoop op roozen rust! Ik hoor den adem Gods door jonge takjens ruisfchen; Laat woeste baaren vrij om Necrlands boezem bruisfchen — De blaauwe doodverw wordt al juichend weggekuscht. Natuur! gij doet uwe offers branden, Gij vlecht op nieuw uw teedre banden ; Natuur! gij fnaart de lier, die in mijn handen beeft, Daar Englen wellust vrij door kronklende adren zweeft.
o Maatfchappij! uw naam geeft veerkragt aan 't gevoel; God hoort dien naam verrukt van dankbre tongen rollen; En vreugdetraanen , die tot eeuwge paarlen ftollen, Zijn zegetekens van uw grootsch — uw godlijk doel. o Maatfchappij! 'k zie blijde reien Voor U het paradijsloof fpreien; Hoe juicht deonfterflijkheid!—haarblocsfems pronken grootsch, Gij ftooft haar vruchten rijp, en weert den zeis des dcods.
Een



PRIJSVERZEN. 27
Een Seraf ftemt den toon van uw geboortelied, 0 Maatfchappij! gebaard door 't godlijk mededoogen, Wier zuivre boezemmelk ge al vleiend hebt gezoogen, Wier hand aan u een bloem uit J e z u s eerkrans biedt. Vorst Jezus! bron van menfchenliefde! De moorddolk, die uw hart doorgriefde, Toen gij aan 't bloedig kruis den dood in de armen zonk, Die dolk, met bloed bemorst, verfpreidde een liefdevonk. —
0 Doodlijk ftaal! gij woelde in 't eeuwigminnend hart, Uw puntverfmolt — de borst der wreedheid voedde ontferming — De wraak bezweek —en dwang bood onfchuld zijn befcherming; Natuur! gij ademt vrij, na zo veel angst en fmart. Een vreedfaam — een onfchuldig Eden Ontlook door zachte kristenzeden; Gods lusthof bloeit op nieuw, bedaauwd door menfchenmiu, Nu ademt fterflijkheid het eeuwig leven in.
WTaaï,



28 PRIJSVERZEN.
Wdar, zangdrift! die verrukt door hemelbeemden dwaalt, Waar fluit de galm der lier ? — hij rolt langs heuveltoppen — Een fuifend koeltjen wiegt de jonge bloesfemknoppen, Daar 't kwijnend morgenlicht op zilvren wolkjens praalt; Nog is mijn wellust niet volkomen; — Laat beekjens vol genieting ftroomen; — Ginds kaatst de bleeke dood mijn glorie fcheemrend af— Ja zangdrift! ja mijn galm verfmoort in 't zwijgend graf.
Onfterflijkheid! 'k ontfing van U dit fpeeltuig niet; Neen! 't is alleen gefchikt voor aardfche feestgezangen; De tijd zal wéér mijn lier eens aan Cypresfen hangen, Als mij de onfterflijkheid de gouden Citer biedt. Gevoel! gij ftemt mijn teedre toonen; Gevoel! gij biedt de zegekroonen Der waare menfchenliefde en eedle grootheid aan — En de Englen fpieglen zich hier in uw dankbren traan.
Mij



P R IJ S F E R Z E N. 29
Mijn Vaderland! gij kweekt de fchoonfte Maatfchappij, Wier zachte trekken aan Gods minfaam oog bekoorden; De vreugd zong bij haar wieg, aan rijkbebloemde boorden Van Maas en Amftel, waar de deugd, voor trotsheid vrij, De ziel haar godlijke afkomst toonde, — Waar deugd den mensch met wellust loonde ; Mijn Vaderland! gij zaagt de jeugd dier Maatfchappij, Die jonger zuster van Gods hemelburgerij.
Mijn Vaderland! toen klonk uw blijdfte welkomgroct; Natuur! een teedre drift deed u door wellust bloozen, De Levensengel vloog, omkransd met lenteroozen, De zigtbre Godheid, die ik toejuich, in 't gemoet. Ja Maatfchappij! uw eerfte (tappen Doen Cherubs nog de wieken klappen, Daar ze in uw tintiend oog hun Scheppers goedheid zien, En hem de geuren van uw plegtige oiïers biên.
Een



3o P R IJ S V E R Z E K.
Een doodfche nagalm golft al ftervend door de lucht, Hij rijst van onder 't loof dier breedgetakte Dennen; Mijn ziel ontroert — Natuur! zoudt gij dien galm niet kennen? 'k Verfta uw foltring uit deez' langverkropten zucht. Daar flaapt het ftof van drenkelingen , Die ge aan uw' boezem zaagt ontwringen, Wier zwijmend leven zo rampzalig werd verfmoord; — o Domheid! 't graf zelfs beeft, wanneer ge uw offers moordt.
Het ijslijkst fchrikbeeld drijft voor mijn befpieglend oog; Wat zie ik ? ... Liefdrijk God! 't verwilderd oog der fchimmen, Die ginds, al woedend, uit haar donkre graven klimmen, 't Verwilderd oog eischt wraak, terwijl 't Natuur bewoog. Wring uit die doodkist de ijzren fchroeven, 't Gezigt zal duivels zelfs "bedroeven; Zie, jongling! zie uw Bruid! ze ontwaakte in 't aaklig graf, En knaagde in d'angst des doods zich fpier en zenuw af.
Ramp-



PRIJSVERZEN. ji
Rampzaalge Moeder! die den liefling van uw hart, 't OnfchuldigKind, waar in ge uw' Echtvriend zaagt herleeven, Aan uwen fchoot ontrukt, het graf" ten prooi' moest geven , Terwijl uw ziel bezweek door wreeden angst en fmart; Uw Kind, in 't flroomend nat bedolven, Werdt leevend uit de blanke golven Gered — uw dierbaar pand lag leevend in uw' fchoot, Daar flegts de fchrik des doods zijne blaauwe lipjens floot.
Rampzaalge Moeder! fluit uw oog voor dit tr.frcel; Uw flapend Kindjen moest in deze kist verfmooren, Ach!... 't gilt uw' teedren naam — maar wie kon 't worstlenhooren In 't zwijgend rijk des doods ? ... hoe beeft hier 't dichtpenfeel!.., Het moest vergeefsch de handjens wringen, En angst het bloed uit de adren dringen; — Neen! 't hartjen, dat vergeefsch nog naar een' adem hijgt, Berst gloeiend — 't zieltjen weent- en zijn Befchcrmgeest zwijgt.



32 PRIJSVERZEN.
o Neerland! hoe veel fmart heeft in uw' fchoot gewoed! Waar zich uw ftroomen door bevallige oorden flingren, Daar heeft de menschüjkheid, met bleekbeftorven vingren, Het rouwfloers uitgefpreid, en domheids dwang geboet: Maar eeuwge wijsheid deedt de Reden In 't eind haar eedlen rang bekleeden; 't Vooroordeel zwichtte voor 't ontvlammend levensvuur, De fchool der kunften werd de feestzaal der Natuur.
Triumf! de Maatfchappij, tot Neêrlands eeuwige eer, Tot heil des drenklings, dien ze aan 't graf ontrukt, geboren j Die Maatfchappij geeft ftof, aan vleklooze englenkooren, Tot zaalge vreugd — God zelf ziet vol verrukking neer; Het levensvuur fchoot nieuwe ftraalen, En deedt het ftof met luister praaien, Het blonk met fterrenglans door 't floers der fterflijkheid; Ja! Oefluing zag die ftar, en eerde uw majefteit,
Juick



Prijsverzen. 33
juich Maatfchappij! — o Bruid der blijde onfterflijkheid ! Uw fland is voor 't genot van godlijk heil berekend ; Toen.menfchenliefde uw' kring zoo Hout had afgetekend, Heeft vreugd het mirtengroen langs al uw paan gefpreid: Uw ijver maalt der kristnen zeden; Gij weert dert damp van 't licht der reden, De lamp der Godheid gloeit voor U zofchoon - zogrootSch, Tot over 't grensperk zelfs van 't fchaduwrijk des doods.
Een fchelle juichftem dooft den galm der ftoutfte lier. Mijn God! een dankbre fchaar wil Rotte's dichtkoor nadren; Verheven tederheid gloeit zacht door hart en adren, En reine erkentnis geeft aan toon en houding zwier. Treedt toe, geredde Drenkelingen! Kan 't fijnst gevoel uw woorden dwingen? ... Geen nood! - een eedle traan fiert uw bekoorlijk blos, Die traan fchetst heel uw ziel - uw tong breekt dankend los.
C Hier



34 PRIJSVERZEN.
Hier heft het waar gevoel een godlijk loflied aan; Geen dichterlijk penfeel fchetst dit gevoel naar 't leven, Het doet der Englen taal in ftomme trekjens zweeven , 't Belooft Gods wellust in een ftilgefchreide traan. Kom, Maatfchappij! hoor hemeltoonen , Ontfang de fchoonfte burgerkroonen; Het moedig dichtkoor zwijgt, daar 't juichend Vaderland De hooggeftemde fnaar, met dankbre vingren, fpant.
De fiere vrijheid wordt door 't lied der vreugd gewekt, o Maatfchappij! haar oog befchouwt uw gloriedaaden; „ U (roept zij) voegt een krans van eeuwge lauwerbladen, „ Daar gij der Belgen kroost aan 't aakligst lot onttrekt. ., Uw menfchenmin doet grootheid gloeien; „ Gewis, vervloekt uw ziel mijn boeien. „ Wie 't beeld der Godheid ftout, door liefde en weldoen, maalt, „ Is nooit door zelfbelang van 't fpoor der eer gedwaald."
Vol-



PRIJSVERZEN. 35
Volmaakte Dankbaarheid! Gods Heffing! Roem der aard! Gij doet den boezem der natuur door wellust kloppen; De blijde hoop, omkransd met zachte bloesfemknoppen, Ontwringt den dood zijn' zeis, daar hulp het leven baart. Nog eenmaal wordt uw galm vervangen, o Hemelrei! door lofgezangen. — Mijn denkkragt gloeit op nieuw, o Vrijheid! — Vaderland! o Dankende natuur! — ik volg — uw offer brandt !
Verbeelding klapwiekt in den glans der fchoonfte vreugd; 't Geluk drijft in een wolk van welvaards roozengeuren; Gods eeuwge Majefteit fmclt in de zachtfte kleuren Van menfchelijk gevoel en teedre kristendeugd. Juich, Echo! juich door Neêrlands oorden; Bloeit, ftruikjens, die den ftroom omboorden — Den ftroom — waar uit voor 't eerst de zorg der Maatfchappij Een Drenkling redde en fchonk aan Neêrlands burgerij.
C a Aan-



36 PRIJSVERZEN.
Aandoenlijk fchilderij! zieltreffend — fchoon gezigt! 'k Zie zwarte fchaduwen in gloeiend licht verdwijnen. De bleeke dood zinkt weg, en mensch en Serafijnen
Verrukken 't godlijk oog, verhoogd door trouw — door pligt. Wat noodkreet rijst uit lis en biezen? — De fchrik des doods doet 't hart bevriezen — Een kind, dat onbedacht ginds rietenpijpjens plukt, Voelt, door het ftroomend nat, zich aan den grond ontrukt.
Het hulploos knaapjen gilt en worftelt met den dood, Terwijl zijn makkers, aan den oever, hulploos fchreien; De vader hoort zijn kroost, vol angst, om bijftand vleien,— Hij vliegt — en ziet een telg in d'allerjongften nood: Hier rekt natuur de tcerfte banden; — Nog ftrekt het kind beftorven handen Vergeefsch naar hulp — het zinkt — terwijl het zwoegend hart Des vaders nu, vol drift, en dood en wanhoop tart.
Hij



PRIJSVERZEN. 37
Hij waadt — of zwemt door 't nat. — Ja! zoek uw huwlijkspand! Voer, voer dien dierbren last al hijgend uit de golven! Houd moed! geen magt des doods heeft nog uw telg bedolven, Bedroefde vader! kunst biedt aan uw zorg de hand, Keer met uw' kouden liefling weder! Uw Echtvriendin, zo grootsch als teder, Smeekt menfchenliefde om hulp — de trouw der Maatfchappij Strijdt 't vlugtend leven van den ijzren doodflaap vrij.
o Jonge Drenkling! rust bedwelmd in moeders arm! Gedroogd — gekoesterd — ja! door nutte kunstbewerking — Door ftreeling — prikkling en vereischte geestverfterking, Kuscht liefde uw lipjens rood, en vleit uw kaakjens warm; Reeds klopt uw hart met woeste fchokken, Nog druipt het nat uit losfe lokken, Nog is de fchaauw des doods om 't kwijnend blos verfpreid; Maar wanhoop vlugt eerlang voor reine zaligheid.
C 3 Teêr-



3S PRIJSVERZEN.
Teerhartige Ouders! ziet 't juweel der huwlijkskroon , Met nieuwe aantreklijkheên, uw teedre traanen droogen; Elk Iachjen loont uw' angst — en vriend!ijk — vleiende oogen Verfpreiden 't levensvuur, met zachte drift, ten toon : Gij hoort het heil uw's Lieflings roemen; — Elk mag uw lot weer zalig noemen; Geen wonder! 't veege pand van reine huwlijksmin Bloeit weêr voor 't vaderland — en flapt weêr 't leven in.
Ginds fcheen een boezemvriend door zielerouw verfcheurd, De leidsman van zijn jeugd was in den ftroom verzonken, Elk gilt: hij heeft den dood in 't zwalpend vat gedronken1. God wordt bewogen, als zijn telg — als vriendfehap treurt. De trouwe vriend fnelt naar den oever, Elk voorwerp maakt zijn ziel nog droever, Het voorwerp van zijn trouw wordt uit den ftroom gered, o Vr'endfchap! menfehenmin geeft hier de levenswet. —
Eik



PRIJSVERZEN. 39
Elk ftaart op 't bleek gelaat — jaVriendfchap! 'k voel uw drift, Zij fterkt de veêrkragt zelfs van 't zwoegend mededogen; De pols flaat flaauwen troost —mijn God! — hij opent de oogen! Hij kent zijn' Vriend - • dit beeld bleef in zijn ziel gegrift, o Zaligheid! o hemelweelde! Volmaaktheid! die deez' wellust teelde, Volmaaktheid! hoor 't gevoel, dat van uw' roem getuigt, Als vriendfehap vol genot uit uwen boezem zuigt.
Geen uitgebreid tafreel toont aan 't beïpieglend oog Des waaren menfehenvriends den oogst der zaligheden , Die 't fchaduwdal des doods met lachend groen bekleeden; Hier daalt het leven langs een zachten regenboog; Hier mag de hoop, op zilvren drupplen, In 't licht der teedre blijdfehap hupplen; Hier zweeft merrschlievendheid op duivenwiekjens om, En vest in 't ftof des doods een ecuwig heiligdom.
C 4 De



40 PRIJSVERZEN.
De galm der Oudrenmin verfmelt in 't dankend lied Van blijde telgen , die het reeds bezweken leven Aan dierbare Oudren, door uw zorg, zien weergegeven.
o Zaalge Maatfchappij! die 't heerlijkst loon geniet,
De ftem der vriendfchap volgt uw galmen!
o Huwlijksmin! die mirt en palmen Met nieuwen wellust, om uw Echtkoets ziet geftrooid, •
De ftroom verzwolg uw vreugd, maar fmoorde uw grootheid
(nooit.
Neen! — reine huwlijksmin! — gij ziet in 't fterfgewest 't Eenftemmig kloppend hart voor de eeuwigheid ontvonken; Wat föltring! de Echtvriend zag zijn dierbre Gaê verdronken, Maar dankbre wellust werd op 't wachtend graf gevest. Verrukking doet de zielen gloeien, Daar, fpraakloos, heldre traanen vloeien; Het hart woelt in de borst door vreugd — door tederheid: o Maatfchappij! uw hand heeft Edens groen gefpreid.
Het



PRIJSVERZEN. 4r
Het beeld der onfchuld - der volmaaktfte liefde en trouw, Pronkt met een' eedlen zwier op 't zilvren glorieteken; Ja! dat natuur dien prijs een godlijke eerkroon reken', Dit zilver kent geen fmet van wroegend naberouw ; Daar ziet de menfchenvriend zijn zorgen Beglinfterd, als een lentemorgen; Het leven lacht hem aan — de nagt des doods ontvlugt, En 't juichend Vaderland wijdt hem een' dankbren zucht.
Juich, eedle Maatfchappij! gij deelt in zaligheên, Die eens het vlekloos beeld der volle Godheid fmaakte, Toen op zijn' wenk de telg der droeve wecuw ontwaakte, Toen Nains feestvreugd klonk,en moeders rouw verdween; o Godlijk voorbeeld! o Befchermer Der hulplooze onfchuld! — o Ontfermer! o Je sus! gij — gij voelt uw godlijk hart geftreeld, Zo dikwijls broedermin in onze blijdfchap deelt.
C 5 Vol-



42 PRIJSVERZEN.
Volmaakte Menfchenvriend! uw voorbeeld treft en vleit, Uw fterflijk leven pronkt met eeuwgen morgenluister; De waare kristen volgt uw fpoor in 't fcheemrig dtiister, Uw flappen zijn gemerkt door zorg en tederheid; De waare kristen ziet uw grootheid: 't Vooroordeel kruip' voor trotfche fnoodheid; De kristen voelt — hij helpt — hij weert der broedren fmart, En fmaakt de kalme vreugd van J e s u s vlekloos hart!
Juich, eedle Maatfchappij! wier boezem 't leven voedt, Gods lieffte Zoon, de troost der onfchuld, is uw broeder; Wanhoopende oudrenmin koos fchreicnd hem ten hoeder, Toen 't naderend verderf reeds baadde in 't maagdlijk bloed, Toon 't tclgjen van Jaiiujs fnccfde, Maar de Almagt op uw lippen zweefde, Zachtaarde Jesus! ja, de flaap des doods verdween, Terwijl weêr 't blos der jeugd op 't jong gelaat vcrfcheen.
Nog



F R IJ S V E R Z E N. 43
Nog voelt mijn ziel den gloed van 't zuiverst hemelvuur, Dat in 't bewondrend oog der dankende oudren blaakte, Toen 't fchopn — bevallig kind aan Je sus hand ontwaakte; Nog ftreelt die zelfde gloed den boezem der natuur — o Maatfchappij! dezelfde vonken Die grootsch op 't Godlijk Altaar blonken, Als Je sus 't leven aan den dood — aan 't graf ontwrong, Die vonken vlamden op, toen Kunst ook 't graf bedwong.
De vreugdetraanen, eens door 't waar gevoel geplengd, o Rijk Bethanie! in uw ftille dadeldreeven, Waar vriendfehap weenend tot Gods glorie werd verheven, Die vreugdetraanen zijn met Neêrlands troost gemengd, o Vriendfehap! — toen de dood ontvlugtte, Toen Je sus vriend herlecvcnd zuchtte, Toen de eerfte tik van 't hart voor God en Vriendfehap floeg, Toen ruischte een koelt jen, dat de hoop door 't lommer droeg.
Een



44 PRIJSVERZEN.
Een blijde nagalm zweeft door Neêrlands beemden heön — Een nagalm van 't gejuich der dankbre lievelingen , Die met een vriendenrei het lied des levens zingen, Terwijl hun heil weleer in 't golvend nat verdween. Kom, Maatfchappij! fmaak englenblijhcid, Uw deugd befchermt het kroost der vrijheid — Uw zorg oogst zaligheid — uw nooit vermoeide hand Geeft vecge burgers weêr aan 't zuchtend Vaderland.
Dat vrij der Barden zang bij 't krijgsgejuich weêrgalm', Als helden, grootsch gekroond met bloedige eerlaurieren, Op heerschzucht, wraak of list roemruchtig zegevieren; — Ons lied ruischt door het loof van mirt en vredepalm. Een lelikrans doet de onfchuld blijken, Waar menfchenmin den dood doet wijken; Geen woedende oorlogsvlam fmoort hier in brein en bloed, Neen! — juich! daar liefde en zorg de dooden leeven doet.
Mijn



P R IJ S V E R Z E N. 45
Mijn Vaderland! houd moed; — gij koestert in uw' fchcot Nog ftille deugden, die het oog der Godheid ftreelen, 'k Zie waare broedermin nog aan uw' boezem fpelen, Zij vergt Gods liefde en hulp in vrijheids jongden nood. Wdar ooit verheven menfchenliefde De borst des eedlen kristens griefde, Daar werd het grootsch gevoel der vrijheid nooit verfmoord, Dd;lr kent de mensch zijn waarde en wandelt moedig voort.
Bloei, dierbre Maatfchappij 1 — verfier mijn Vaderland! Rampzalige Eigenbaat moest lang uw' kring ontvlieden; Gij blijft dezelfde hulp aan fchreiende armoê bieden, Als die uw liefde toont, waar rijkdoms offer brandt. De vreugd fpreidt dankbre wijrookgeuren; Uw naam blijft met de fchoonfte kleuren Op breede vleuglen van den grijzen tijd geplaatst — Ja! — 'k zie in eiken ftroom uw glorie wecrgckaatst!
Bruischt



46 PRIJSVERZEN.
BruischtjNeêrlands ftroomen! bruischt, tot heil der koopvaardij, Langs rijke vesten en bebloemde weiden — velden, Uw golfjens, die voorheen des Drenklings dood voorfpelden, Uw golfjens fchetzen nu het beeld der Maatfchappij; — Zo zilverblank — zo rein van vlekken, Vonkte ook haar liefde in eedle trekken. — Beroemde Zangrei! die aan Rotte's boorden praalt, Wie thands uw' zangprijs wint—'k heb dien der deugd behaald!
DE KUNST, BEZIELD DOOR. MENSCHENMIN, BLAAST STERVENDEN HET LEVEN IN.
DE



P R IJ S VERZEN. 47
D E
NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ
TOT REDDING DER
DRENKELINGEN.
DOOR
G E R R I T MANHEER,
AEN W I E N EEN TWEEDE ZILVEREN EERPENNING IS TOEGEWEZEN.
Mijn Lier klinkt niet voor u, ontaarde ftervelingcn, Door wien Menschlievendhcid nooit hulde word geboón, Vergeefsch toch zou voor u mijn nederige toon
De beste Maatfchappij op Batoos erf bezingen.
Wijkt, Monfters, menfchen flechts in fchijn:
Uw ongevoelig hart wordt door geen zang bewogen;
Nooit zwelde een zuivre traan van deernis in uwe oogen; Gij acht het zelfs een' pligt meêdegenloos te zijn.
Door



48 PRIJSVERZEN.
Door trotfchen- waan verblind, drukt ge uw Natuurgenoten; Met wellust offert gij ze aan uw gevloekt belang, Gij haat de flille deugd, en brouwt haar' ondergang,
Ja 't bloed der onfchuld zelfs wordt door uw hand vergoten I Wijkt — vlugt — bewerkers van 't verdriet,
Troonbouwers van 't verderf, vlugt naar de duistre holen,
Waar zig het tijgerdier voor 't zonlicht houdt verfcholen; Voor u, Megeraas kroost! fnaarde ik mijn fpeeltuig niet.
Neen, 't klinkt alleen voor u, wier hart, tot deugd geboren , Gevoelt, wat gij als mensch, als kristen zijt verpligt, Die voor menschlievendheid een ftatige eerzuil fticht;
Aardspriesters van Apol! mijn lied galmt door uw kooren; Het is de weergalm van mijn hart,
Dat hart is ongeveinsd, 't zal nimmer ftreelend vleijen;
Ik oog niet op den krans, dien 'k uwe hand zie breijen, Maar op den lof der deugd, die veil en eermunt tart.
Gij



P R IJ S VERZEN. 4S
Gij eisclit een lofgedicht, beroemde Kunstmeceenen! Voor zulk een Maatfchappij, die zelfs den dood trotfeert, Door wie zijn fcherpe pijl met kragt wordt afgekeerd: Wie zou aan zulk een taak niet al zijn poging leenen,
Met al de kunst, die God hem fchonk? liet ware ondankbaar zijn aan 't eeuwig Opperwezen, Wierd' zijn Menschlievend doel niet in mijn' zang geprezen — Zoo zijn onmeetbre lof niet uit mijn fnaaren klonk.
Uw liefde, o God der deugd! uw' grooten naam ter eere, Rolt thans mijn kunstloos lied, Aanbidlijk Albeftuur ! Ontvonk mijn flaauwe borst, door kunstgeheiligd vuur; Ach! dat uw gunst aan mij gepaste toonen leere !
Zoo zing ik, Oppermajefteit! Hoe gij, genadig met des fterflings lot bewogen, Daar niets ooit weêrftand biedt aan uw geducht vermogen, In 't barnen van den nood, gewisfe hulp bereidt.
D 't Was



5o PRIJSVERZEN.
't Was God, die in het brein van edele Bataven Een denkbeeld rijzen deed, om d'onverzaadbren dood, Een' prooi te ontrukken, dien het water aan hem bood,
Daar hij, door ftroom bij ftroom, zijn wreed geweld zag ftaven. Toen rees de beste Maatfchappij,
Een Maatfchappij, voor wie de aardsmoordenaar moet beven,
o Gij, die rozen ftrooit op 't pad van 't menschlijk leven. De Almagtige ftond toen uw edle poging bij!
Mijn dierbaar Vaderland! gij kunt met reden roemen Op de eer, dat in uw fchoot die fchoone werd^ geteeld; Zo ooit menschlievendheid in 's Hemels zegen deelt, Zo ooit haar dienaar zich een vriend van God mag noemen,
Gij zijt het, Vrienden van de deugd! Wier hand den Drenkeling, op 't aklig punt van fterven, Aan 't open graf ontrukt, weêr adem doet verwerven, En wrangen druk herfchept in honigzoete vreugd.
Kroon



PRIJSVERZEN. 51
Kroondraagfter van Gods gunst, wie kan uw nut volzingen, Verheven Maatfchappij, wier roem geen voorbeeld heeft! Alleen het Englenheir, dat voor Gods aanfchijn zweeft, Verheft uw' lof naar eisch, door de opper hemelkringen.
Zoo dra u de Almacht aanzijn gaf, Klonk 't eeuwigjuichend hof van Serafijnenzangen; Die lofgalm wordt aldaar zoo meenigwerf hervangcn, Als gij een' Drenkeling bevrijdt van 't vratig graf.
Dan klinkt het vrolijk lied der reine Hemelkooren: Lof zij Gods Majefteit — een ftervling is gered! Triumf, de dood heeft weêr vergeefsch zijn fchicht gewet, Vergeefsch dagt hij den mensch in 't zwalpend nat te ftnoren.
Lof zij u, Maatfchappij, wier deugd Aan God en ons bekoort; bloei tot aan 't eind der dagen; Gij draagt het zegelmerk van 's Hoogften welbehagen, Lof zij u, Levensbron! Lof zij u, Bron van vreugd!
D a Ver-



52 PRIJSVERZEN.
Verbeelding, die den geest terug voert in 't voorleden, Vertoont mij een tafreel, waar voor natuur zelfs beeft; Daar ligt een Drenkeling, die, fchoon hij dood fchijn', leeft: Is hier geen hulp? geen mcnsch, die rustig toe wil treden?
Roert mededoogcn 't hart hier niet? Welaan! men redde hem! - Neen: roept het blind vooroordeel, Die arbeid ware onnut, en fchonk meer fchaê dan voordeel, De Rechter geev' bevel eer iemand bijftand bied'!
De Watermartelaar wordt aan een' ftronk gebonden En ligt, ten halven lijv', nog in den killen vloed: Bied hulp! bied hulp! maar neen!... al eischt de nood hier fpoed, Om vrijheid tot die hulp wordt uren ver gezonden.
Intusfchen, Hemel! fterft de mensen £ Daar redding mooglijk is, verzuimt men de oogenblikken, Alleen om zich naar 't oud-naar 't flaafsch gebruik te fchikken; Doemwaardig oud gebruik! gij fchenkt den dood zijn' wensch.
Een



P R IJ S V E R Z E N. 53
Een andren Drenkeling zienvve in een kist bedooten;
Een' Jongeling, weleer de vreugd van zijn geflacht;
't Weent alles, daar geen troost der oudren druk verzagt. Heeft dees rampzalige gepaste hulp genoten?
Dus vraagt Menschlievendheid ... Helaas! Het blind vooroordeel zegt: „ Wat hulp kon .hij verwerven? ,, Hij Hortte in 't golvend nat, dat onheil deed hem fterven!
„ Men fchende—ontrust' geen lijk—dit waar' vermetel—dwaas."
Zie daar gevoelloosheid ten hoogften top gerezen: Wie weet, of dees nog niet in 't fmoorend graf ontwaakt, Daar knarfetandend fterft, vergeefsch naar adem haakt. Hoe foltrend moet de dood van zulk een' ftervling wezen!
Ginds rolt men zinloos, op een ton, Een ander martelaar, dat borst en lenden kraken, En doet hem, met het vocht, de ziel ontijdig braakcn, Daar hem een malfche damp, welligt, herftellen kon.
D 3 Doch



54 PRIJSVERZEN.
Doch fchuivenwe een gordijn voor deze fchriktoueelen.
Geliefde Maatfchappij! gij bande zulk een' moord;
Zo dra uw zon haar' glans verfpreidde in Batoos oord, Verdweenen, voor dat licht, die donkre treurtafreelen.
o Stichters van dien Balfemhof! Menschlievendhcid, wier gloed uw' boezem kan ontvonken, Heeft Neerland, door uw zorg, een heilfontein gefchonken,
Wier levenwekkend vocht fteeds vloeit tot uwen lof.
Nu voelt mijn zangeres haar kunstdrift fterker wekken, Verbeeldingkracht! beftuur 't penfeel in hare hand, Kies dag en fchaduw uit, ftel beeld bij beeld in ftand,
Om 't nut der Maatfchappij in 't helderst licht te ontdekken, En, met een welgeplaatften toets,
In voorgrond en verfchiet, bevallig aftemaalen,
Hoe zij den Drenkeling, op nieuw, doet ademhaalen, En hem, als in triumf, voert op haar zegekoets!
Het



PRIJSVERZEN. «i
Het zuidenwindje blies, bij 't vrolijk uchtendblozen, Den geur van bloem en kruid langs de effen waterbaan, De zon rees onbewolkt, het voglenheir hief aan,
Toen Cloö, daarze op 't land haar woonplaats had verkozen, Belust op 't ftreelend morgenzoet,
In 't bijzijn van haar Kroost, op 't veld zich ging vertreden;
Haar zoontje, een vlugge knaap, aan hare hand ontgleden, Springt dartiend door het gras - glipt af — ftcrt in den vloed l
Wie kan de ontfteltenis met juiste verwen treffen, Die haar aandoenlijk hart dien oogenblik gevoelt! Gij, Moeders, gij alleen, wier ziel nog onverkoeld In kinderliefde blaakt, kunt, wat zij lijdt, befeffen.
Hoe aklig klinkt haar wee en ach ! — Zij ijlt haar' zoon ter hulp, maar, door den fchrik bevangen, Zijgt zij in Oörriagt neer, de doodklcur vcrwt haar wangen, Eu 't wicht zinkt naar den grond, eer 't bijRand vinden mag.
D 4 Haar



56 P R IJ S V E R Z E N.
Haar jammerlijk gegil, en 't onophoudend weenen Van 't jongre telgje, vormt een akelig misbaar, Dit lokt naar dezen oord een eenzaam wandelaar,
Die Cloë's toeftand ziet — haar gaarne hulp wil kenen. In 't eind bekomtze, en naar den vliet
Wendt zij 't wanhoopend oog, zij wil, maar kan niet fpreken,
Zij vliegt naar 't borlend nat, geeft met de hand een teekcn, Terwijl de helper 't hoedje op 't water dobbren ziet,
Nu gist hij 't ongeluk — niets houdt zijn' ijver tegen; Hij werpt zich in den vliet — duikt ijlings naar den grond, Komt boven met den prooi, dien 't vloedgcdrocht vcrflond, En heeft zijn' edlen wensch, met lijfsgevaar, verkregen.
Dan ach! — het kind bekomt niet weêr, De ziel is zeker reeds ter ftarren ingevaaren: Ween, Moeder! ween, geen fmart kan de uwe ooit evenaaren; Hoe vreeslijk is uw ramp! hier is geen redding meer.
Doch



PRIJSVERZEN. 5?
Doch Gij, o Godsgefchenkf vondt balfem voor die wonden: Hier biedt de kunst de hand, de poging ftefkt de hoop, Wat heil! na weinig tijds, hervat het bloed zijn loop
En wordt weêr, kalm en vrij, naar 't kloppend hart gezonden: Weldraa ontluikt de lentebloem —
Hij opent de oogjes — zucht — de kaakjes, waar zoo even
De dood zich zetelde, verkrijgen gloed en leven!
't Meldt al, o Maatfchappij! Gods liefde en uwen roem.
't Gevoel, alleen 't gevoel, kan zich de blijdfchap maaien, Die, in dit heuchlijk uur, de moeder ondervindt, Ze omhelst, ze ftreelt, ze kuscht, met warmer drift, het kind, Dan toen zij 't lieve wicht voor 't eerst zag ademhaalen.
Hoor hoe zij juicht — de algoedheid prijst; Haar vreugde is als de vreugd der blijde Hemelkooren! Haar tong doet niets dan lof, niets dan erkcntnis hooren, Daar zij de Maatfchappij, naast de Almacht, dank bewijst.
D 5 'k Zie



58 PRIJSVERZEN.
'k Zie ginds een jonge Bruid, met losgerukte hairen , Zij wringt de handen zaam, haar wanhoop zegeviert, De droefheid heeft haar fchoon, haar zagt gelaat ontfierd.
Wat doet haar, in dien ftaat, langs deze boorden waaren? Helaas! de wellust van haar hart,
Haar' dierbren Bruidegom zagze in den vloed verfmooren!
Wie kan, meedogenloos, haar bittre klagten hooren ? Hij, die haar fmart miskent, gevoelde nimmer fmart.
Hem, wienze in weinig tijds dacht aan haar hart te drukken, Met wienze, eerlang vereend door eerbren liefdegloed, Te deelen hoopte in 't rein, in 't ftreelend huuwlijkszoet, Zagze, op één oogenblik, door 't water zich ontrukken.
Bedaar, Bedroefde! en wanhoop niet: God fchorik uw Vaderland een Maatfchappij, wier kragten De kragt des doods weêrftaan, zij zal uw druk vcrzagtcn , Daarze aan uw' Lieveling den trouwden bijftand biedt.
't Gaat



PRIJSVERZEN. S9
't Gaat wel, de boezem klopt; de Jongling zal herleven !
o Englen! looft Gods Naam! o Stervling! prijs zijn gunst!
De dood verlaat zijn'prooi, zijn magt zwigt voor de kunst. Daar wordt der lieve Bruid haar' Bruigom weêr gegeven.
De fchoone omhelst hem duizendmaal! Hier toont opregte min haar ongeveinsd vermoogen; Een.hemelblijdfchap ftraalt uit beider minlijke oogen;
Hoe vol van waar gevoel, hoe hartlijk is haar taal!
Nu juicht de Huuwlijksmin, van dankbre vreugde dronken; Het blij, Iö triumf! vervangt het bang geween; Zij ziet een Paar gered , daar 't reeds veroordeeld fcheen, Welks echt misfchien nog eens met waardig kroost zal pronken,
Ja, welks geflacht, met deugd begaafd, En vruchtbaar uitgebreid, bij 't wentlen van de jaaren, Het vrij Gemeenebest geluk en eer kan baaren: Hoe grootsch, o Maatfchappij! wordt dus uw roem gcftaafd.
Ge.



6o PRIJSVERZEN.
Gelukkig Vaderland, waar zulke Burgers woonen,
Wier fchatten veil zijn voor de Menschheid en natuur, Wier edle boezem gloeit van deugdgeheiligd vuur!
Een Cefar zag zijn kruin met heldenlauwren kroonen, Hij won! — maar, op een berg van doön?
Uw gloriewagen rent langs lieffelijker wegen.
o Maatfchappij! de kroon, van uwe hand verkrcegen, Strekt hem, die zelfs den dood verwinnen mogt, tot loon.
Zo lang de fterveling met ramp op ramp moet ftrijden, Zal 't fchittrend Eermetaal, datge edelmoedig fchenkt, Waar door Gij al, wat leeft, tot hulpgezindheid wenkt, Aan de eeuwigheid uw' Naam, uw Menfchenliefde wijden!
Dien gij bekroont, is waarlijk groot! Zijn lof verkleent den lof der moedigde oorlogshelden ; Zijn trouw, ver boven 't goud, dat zijne deugd moet melden, Hergaf het levenslicht aan zijn' natuurgenoot.
Maar



PRIJSVERZEN. €i
Maar welk een bang gefchrei ftoortme in mijn dichtgedachten ? Een moeder met haar kroost vcrfmelt in traan bij traan: Welk een verfchriklijk lot — wat rampfpocd greep hen aan ?
Kan niemand dezen druk, dit grievend leed verzagten? De teedre zuigling fchreit van dorst
Vergeefsch, het voedzaam zog is door den fchrik verdweenen,
Zij ziet aan haren fchoot drie lieve telgjes weenen: Hoe aklig klemt zij 't jongfte aan haar verkleumde borst!
Doet ook het naar gebrek hun dus wanhopend kermen?
Heeft hun een woekeraar beroofd van 't fchraale brood?
Of bragt een felle brand hun in den hoogften nood? Ligt fcheurde 't graf een Wichtje, o Moeder! uit uwe armen ?
Maar, neen! — de Vader is niet meer! — Een dierbare Echtgenoot, die van den vroegen morgen, Tot aan den avondftond, voor Gade en Kroost moest zorgen ,
Viel van de visfchers boot, en ftortte in 't water neer.
Hij



92 PRIJSVERZEN.
Hij wordt den vloed ontrukt ... dan ach! wat kan dit baten!
Men voeldt geen polsflag meer, hij fchonk natuur den tol.
Voer, wreede dood, voer vrij uw prooi in 't wormenhol; Men kan hem aan uw magt gerustlijk overlaten!
Dan ... 'k hoor een ftem, die u weörftreeft! De borst is warm — welaan, dat men de kunst beproeve, Breng 't werktuig aan — fpaar niets,wat tot dien taak behoeve.
God! zegen dit beftaan, zoo nog uw fchepfel leeft.
o Nooitgezienen ! toon uw grootheid in uw werken! 't Begin fchijnt vruchteloos; doch eindlijk vindt de kunst Een blijkje, dat haar ftreelt, en hoop verleent op gunst,
Zij mag aan 't borstgeftel, fchoon flaauw, iets goeds bemerken. Wat heil! zij wint, van tijd tot tijd,
De lijder zucht, God lof! het bloed begint te ftroomen;
Men heeft het leven reeds aan 't kloppend hart vernomen, U zij, Almogendheid! een danktoon toegewijd! —
Zie



PRIJSVERZEN. ,<53 Zie, Gade! zie, o Kroost! uw Man en Vader weder, Kttscht dien beminden mond, nog korts een prooi voor't graf, Droogt, lieve telgjes, droogt uw zilte traanen af, Knielt aan uws vaders zij voor d'Oppergoedheid neder!
v Zie hier de huuwlijks — de oudermin', Zie hier, o Landgenoot! haar onbeperkt vermogen; Zie hier de reinfte vreugd Gods liefde en eer verhogen! Wat hcmelzaligheid ftreelt thans dit huisgezin!
Dat rijkdom, weelde en pracht den mensch genoegen baaren, 't Is niets bij zulk een zuivre en gadelooze vreugd! Gij, die in 't rijk bezit van fchatten u verheugt,
Nooit kan dat zinvermaak de blijdfchap evenaaren, Die hier de harten openzet!
Doch is uw ziel belust om in die vreugd te deelen,
Schraag, door uw goud,de kunst,'t zal U niet minder ftreelen, Als door uw medehulp een ftervling wordt gered.
n



C4 PRIJSVERZEN.
o Drenkling, die, herftcld, weêr vrij moogt ademhalen; Die, van den rand des grafs, tot de uwen weergekeerd, Door deugd en plicht genoopt, de hooge Godheid eert,
Hoe moet uw warm gevoel uit tintlende oogen ftraalen , Wenge aan uw wondre redding denkt,
Hoe moet uw kloppend hart van dankbre liefde gloeijen,
En langs uw wang een traan van ware erkentnis vloeijen, Voor hem, die u, zoo mild, het leven weder fchenkt!
Nutrijke Maatfchappij, die God zelfs kunt bekooren, Hoe dikwerf is, door u, de ziel tot Hem gebragt! De Drenkling, die, weleer, zijn' Schepper had veracht,
Wordt, daar gij hem behoudt, verbeterd - als herbooren. Hij ftaat op 't pad der ondeugd ftil:
Nu voelt hij, meer dan ooit, — daar is een Opperwezen,
Dat al wat leven heeft, moet dienen, eeren, vreezen; Kom, leve ik God tot eer; kom, volge ik zijnen wil!
Dus



PRIJSVERZEN. 65
Dus fpreekt hij, in de ziel getroffen, door de goedheid, Door de onverdiende gunst en menfchenmin van God. Zie daar zelfs, met uw hulp, de magt der heil' geknot:
Dus vloeit ook uit uw trouw een bron van hemelzoetheid. Ge ontrukt den mensch niet flechts den dood,
Maar zijt het werktuig tot een eindloos beter leven,
Dat hem de zaligheid, een eeuwig heil kan geven. Wien voegt, met meerder recht, dan U,den naam van groot ?
Dus maalde ik, voor uw oog, beroemde Pindus Zoonen, De deugd der Maatfchappij, voor wie gij lauwers vraegt. Heeft mijne zangeres haar kragt te ftout gewaagd, Wat nood! ... zij mogt nochtans Menschlievendheid bekroonen:
Kon, hier of daar, het vlug penfeel Één enkel trekjen doen, waar in iets fchoons mag prijken, Genoeg! ... ik vlei mij niet om d' eereprijs te ftrijken; De eenvoudige natuur ftoffeerde mijn paneel.
E Maar



66 PRIJSVERZEN,
Maar zagt, 'k hoor, dunktme, een rei van dankbre Drenkelingen, Wier ftem de wolken klieft en doordringt tot Gods troon, Geen ondermaansch muzijk klinkt ooit zo malsch,zofchoon, Dan wen de erkentenis 't Haleluja mag zingen;
Dan luistert zelf de Cherubijn, Dan klapwiekt de Englenfchaar, en paart haar gloriepsalmen, Voor 't Godlijk aangezigt, aan menfchelijke galmen; Dus klinkt de toon van hun, die waarlijk dankbaar zijn:
ZANG
VAN GEREDDE DRENKELINGEN.
Dank zij 't eeuwig Opperwezen! Nooit volpreez:n, Nooit volzongen is zijn lof. Wilt, o eeuwigzalige Englen! Wilt uw ftem met de onze menglen, Dat zij klink' door 't Hemelhofi
Men-



PRIJSVERZEN. 67
Menfchenminnend Alvermogen, Dat uwe oogen
Sloeg op ons rampzalig lot! Toen, in 't midden van de ftroomen, Ons de dood wilde om doen komen,
Bleek uw Liefde, heilrijk God!
Toen ons alle hoop op 't leven Had begeven,
Toen, o Maatfchappij! toen goot Gij, die u door deugd zaagt gronden, Levcnsbalfem in die Wonden,
En gij redde ons van den dood.
Dank zij 't eeuwig Opperwezen! Nooit volprezen Is dat middel in zijn hand. Eeuwig moet die heilzon klimmen, Nimmer daalze in de avondkimmen, Eeuwig gloorze in Nederland.
E 2 Deugd-



68 PRIJSVERZEN,
Deugdbekransfers! die, zoo edel, d'Achtbren fchedel Onzer Reddren hebt bekroond , Eeuwig zal ons hart u prijzen, Eeuwig zal 't u dank bewijzen, Voor de liefde aan ons betoond.
Wij, gewoekerd uit de baaren — Van gevaaren,
Dood en water vrij geftreên — Gade en kindren weêr gefchonken , Mogen als de bloemen pronken,
Na de felle ftorm verdween.
Dank zij 't eeuwig Opperwezen! Nooit volprezen
Zijn Gods liefde en uwe deugd! Reine Geesten, heilige Englen Willen hunne galmen menglen
Met den toon van onze vreugd.
Zang-



PRIJSVERZEN. t9
Zangkoor! dat, bij 't zacht geklater Van het water,
Dat de Rotteftad befproeit, De eer der Maatfchappij deed zingen, Hoor den zang der Drenkelingen,
Die van dankbre lippen vloeit.
Gij doet onzen toon vervangen! De opgehangen
Eerekrans is waarlijk fchoon. Wacht, o beste Lauwervlechter! Daar de deugd hier praalt als Regter,
Voor uw vlijt een gouden kroon.
Naast de gunst van 't Opperwezen, Zij geprezen Uwe keuze, o Dichtrenrij! Dus vereeuwigen uw toonen, Onnavolgbre Febuszoonen! De allerfchoonfte Maatfchappij.
E 3 Daï



7o PRIJSVERZEN.
Dat uw edel Kunstkoor bloeije, Dat het groeije,
Tot de zon de laatftemaal 't Wentlende aardrijk zal verlichten; Blijf der Deugd een' tempel ftichten,
In 't gelukkig Leeuwendaal!
De poogingen, welken men aanwend,
om de dagen der Jlervelingen , menfchelijker wijze , te verlengen, [moeten] in de daad als zeer gewichtig befchouwd worden, en met ijver onderjleund door elk waarachtig menfchenvriend.
Historie en Gedenkschriften van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen.









MENGELDICHTEN.






MENGELDICHTEN. 3
D E
CHRISTEN KRIJGSHELD.
Gansch de aerde druipt van menfchenbloed! Men ziet dat bloed, als water, ftroomen! Het verft den Rhijn, de Main, de Maes, den Schcldcvloed, En duizenden zijn omgekomen! De grondtrek, dien Ge, 0 God! ons in uw beeld doet lezen, Is Liefde, die haer gunst aen 't groot heelal befteedt, En de edle Mensch, ontfermend Opperwezen! Is, als de tijger, wreed! 0 Sterveling! naer 't godlijk beeld gevormd, Gij fchept een wildernis en wilt een Eden Hechten 1
Wat razernij heeft uwe ziel beftormd, Datge uw' natuurgenoot vermetel durft bevechten!
Zoo 't heerschzucht zij, wier vuur in uwen boezem gloeit, Hcersch dan op 't woest gedierte, in de Afrikacnfchc zanden; Of zoo u de cigenbaet aen hare keetnen boeit, Wroet dan in Perus ingewanden!
A ^ 't Is



4 MENGELDICHTEN.
't Is God, wiens wonderhand aen allen't leven fchonk, En durft gij dan uw' Schepper honen! Misfchien zal zijne hand denzelfden fchedel kroonen, Waerin uw moordend lood geweldig nederzonk. Het ftrijdcn wordt een' pligt, wanneer 't de Vrijheid geldt, Wanneer het regt des volks verachtlijk wordt vertreden,
Dan gloeit elk burgerhart - de bloodaerd wordt een held, En onverbreekbre trouw herneemt de plaets van eeden.
Daer 't halve weereldrond zich aengordt tot den ftnjd, Daer de offers van den krijg in alle landen rooken,
Zal mijn betaeffche zang, der heldendeugd gewijd, Het oorlogsöndier, in zijn eigen hol, beftoken. Ik zing den Christenheld, door burgers uitgelezen,
Die voor hun welzijn waekt, uit dankbre crkentenisf', Die, voor den krijg gevormd, des vijands heir doet vreezen;
Maer tevens vriend van 't menschdom is. Gij, die, vol woede in 't hart, den naem van Held wilt dragen!
Laet af! - misfchien heeft leeuw of tijger u geteeld ! Maer gij, der volken lust - der englen welbehagen! Erken, in eiken trekk', uw grootscn - uw edel beeld'.
Wie



MENGELDICHTEN. 5
Wie is die derfling, 200 verheven,
Die, adlijk, door verdiende en vlijt, Zelfs in den hoogden nood', zijn leven
Den Godsdienst en de Vrijheid wijdt? Die, op het fpoor der Batavieren, Gekroond met eeuwige lauwrieren,
Zich 't Vaderland ten ofl'er biedt; Die alles voor zijn volk wil derven — Aen 't eind des drijds, met vreugd' kan derven,
Zoo maer zijn oog de zege ziet.
A 3 Die,



6 MENGELDICHTEN.
Die, vroeg gewoon aen 't oorlogswapen,
Reeds in den krijg' is opgewiegd; Of, in een' oogenblik herfchapen,
Ter raedzale uit, naer 't flagveld vliegt, Die, als de zuil van 't heil der volken, Door een' geduchten drang van dolken,
Volijvrig dringt ter gloriebacn'; Die, met zijn togt- zijn lotgenoten, In 't woên van dondrende oorlogsklooteil, Nog, als de rotfen, pal blijft ftaen.
Die, daer geleerde letterkloeken,
Naer 't open wetboek der Natuur, De regten van de menschheid boeken,
Die regten ftaeft, door ftael en vuur; Die, voor 't gezag van overhe.len, Door vrije burgers aengebeden —
Voor regt en eigendommen waekt; Die 't oproer in den fchild durft varen; Wiens zucht voor haerdfteèn en altaren
Geheel een volk gelukkig maekt.
Die



MENGELDICHTEN. 7
Die zelden, in zijn roemrijk leve,
Den pligt als mensch te buiten trad; Wien, zelfs in 't veld, bij 't veege fneven,
De vijand, als een' God, aenbad; Die, niet verliefd op eigen waerde, De heldendeugd aen wijsheid paerde,
En die bij zijn triumfen telt ? Wie zou die edle fterfiing wezen? Zijn naem is in zijn oog te lezen:
De vriend van God — de Christenheld.
Uit adlijk bloed niet voortgefproten —
Niet voortgeteeld op 't vorstlijk bed, Is hij, de bloem der heldenloten,
Ook met geen adlijk gif befmet. Hij, groot, maer kleen in eigen oogen, Heeft aen de borst der deugd gezogen —
Is bij haer outer opgevoed: 't Is hij, befchaefd door wctenfchappen, Die, in zijne eerfte glorieftappen,
Zijn volgend leven kennen doet.
A 4 Dat



8 MENGELDICHTEN.
Dat andren, fchoon geleerd in 't ftrijden,
Verhit, op 't weeldrig ledikant, Hun kragten aen den wellust wijden,
Hij offert die aen 't Vaderland. Wat kan een dor geraemte wezen ! Wie zal een heir van fchimmen vreezen ?
Maekt zich een fchaduw ooit geducht? Mijn held, als de oude Batavieren, Met mannenvuisten, grove fpieren,
Komt — ziet — en drijft een heir ter vlugt'!
Hij is Gods vriend, de vriend der menfchen —
De vader van zijn legcrfchaer: Hij ziet haer' nood — voorkomt haer wenfchen,
En ieder noemt hem: Zegena'er! Geregtigheid, wier groot vermogen , Door 's Hemels gunst, een volk vcrhoogen,
En uit den ramppoel' trekken kan, Heeft in zijn hart haer wet gefchreven — Beloont de deugd — doet de ondeugd beven —
En elk foldaet getuigt 'er van.
De



MENGELDICHTEN. 9
De drijfveêr van zijn grootfche daden
Is nooit verfoeilijke eigenbaet; Hij zal geen land — geen volk verraden ,
Welks hoop op hem gevestigd ftaet. 't Vooruitzigt: 'k zou als balling zwerven — De hulp van gansch de weereld derven,
Eaert voor zijn hart nog minder pijn, Dan 't bits verwijt van zijn geweten, 'k Heb 't volk gehoond — mijn' pligt vergeten,
En God zal eens mijn Regter zijn!
't Is Menfchenmin, dat liefdrijk wezen,
Die ons, in 's veldheers zacht gemoed, De trekken van Gods beeld doet lezen —
Zelfs bij den vijand kennen doet. Dees, hoe gewond, is bij hem veilig. De rust der dooden is hem heilig:
Hij fchendt geen lijk — weert plundring af; Zoudt gij in edlen ijver blaken — Op heldendeugden aenfpraek maken,
Gij, die een' vijand hebt in 't graf!
A 5 Hij



io MENGELDICHTEN.
Hij zal zich nooit der wraekzucht' wijden,
Geen moordlust zet zijn borst in vlamm': Hij is een leeuw in 't moedig ftrijden;
Maer bij de zegeprael een lam. t!ij kampt voor vrijheid — wetten — regten; Maer houdt zijns vijands legerkncchten
Voor even ichuldcloos als hij — Geen bloeddorst zal zijn' roem bevlekken: En, o! wat zetten zulke trekken
Zijn zegeprael een zege bij!
Men hoort alom zijn' lof vermelden,
't Zij hij, op 't fpoor van Gideon, Ook met een klccn getal van helden,
Geheel een volk verlosfen kon; Het zij de nood, ten topp' gerezen, Hem voor eene overmagt doet vreezen,
Doet fiddren voor der ftrijdren lot; Wen hij, als Mozes, voor de baren, In 't niipen van de doodsgevaren,
Het hopend hart verheft tot God.
Hij



MENGELDICHTEN. n
Hij weet, het regt bewaekt zijn zijden.
Hij leerde van Gamaiïèl: 't Is dolheid tegen God te ftrijden,
Al hielp'' de krijgsmagt van de hel! * Hij keert — maer op een' zegewngen! Zijn moed heeft duizenden verflagen —
Het bevend overichot verfpreid. 't Erkentlijk hart zingt zegepsalmen. Hem wachten blijde gloriepahnen,
Met de eerkroon der onfterflijkheid!
Gelijk een zeeman, op de golven,
Terwijl het lood de gronden peilt — Zijn broeders ziet in 't nat bedolven,
Daer hij de haven binnenzeilt: Zoo ziet mijn held, den ftrijde ontkomen, Het bloed van zijne broedren ftroomen;
Maer dankt, voor zijn behoudenisf, Het albefturend Opperwezen, Dat, is de nood op 't hoogst gerezen,
Een Redder van verdrukten is. Zie Vollenhoven, Gedichten. Het



ia MENGELDICHTEN.
Het paerd wordt wel bereid tot ftrijden;
Maer 't is Gods arm, die heil gebiedt: Een vorst moog' zich den oorlog' wijden —
Een magtig heir behoudt hem niet. Dit doet mijn held van fchaemte blozen, Bij 't zegevieren, zuchten lozen,
Wanneer een volk hem redder heet; Daer 't, pas aen 't deinzend leed ontheven, Door een verkeerde drift gedreven,
Den held vergoodt - maer God vergeet!
Zijn oog doorloopt de doodfche ftreken ,
Waer hij de bloedige offers telt. Hem fiere 't fchittrend zegeteeken,
De christen weent, al juicht de held: En hij, in alles trouw bevonden, Verbindt, geneest, of zalft de wonden;
Zijn vijand is geen vijand meer: Hij doet halfdooden adem halen, En, na het roemrijk zegepralen,
Bemint hij elk, als broeder, weêr,
Nooit



MENGELDICHTEN. 13
Nooit zwetst hij op zijn krijgsbedrijven,
Als of zijn voet een heir vertrad; Hij wil, als David, nedrig blijven —
Niet fnorken als een' Goliath. Een Alexander bouw' vermetel, Op 's vijands grond zijn' trotfchen zetel,
Daer hem een heir van flaven vleit; Mijn held, niet door den fchijn betooverd, Heeft 's vijands magt — zichzelf veroverd,
En fcelt zijne eer in nedrigheid!
Mijn held is met geen moed te vreden,
Al waer 't ook die van Haunibal — Maer paert aen moed ook christenzeden,
En ftaet in deugd onwrikbaer pal: Geen zege kan voor wreedheid boeten; Hij is , wat menfchen wezen moeten,
En wat elk fterfling wezen kon — Heeft doorzigt, zelfs in donkre zaken — En, 't geen zijn grootheid kan volmaken,
Het eerlijk hart van Washington!
o



i4 MENGELD IJCHTEN.
o Washington! verheven Wezen,
Die aen den krijg' — den ftaet' gewijd — Van vijand en van vriend geprezen ,
Het echt patroon voor helden zijt — De fchrik van hun , die de onfchuld haten — De vreugd van vrijgeftreden ftaten,
Wïen elk Bataef, als broeder, mint; Die 't regt der menschheid hebt gewogen — Amerika den dwange onttogen —
Uw' loon in uw geweten vindt!
Ik voel voor u mijn' boezem hijgen!
o Luister van Amerika! En zou ik dan uw deugd verzwijgen ?
't Heelal baeuwe eens mijn klanken na! Toen Arnold eer om goud verfmaedde, En volk en vaderland verraedde,
Bleeft gij getrouw in alle uw daên; Gij hebt, als 't goud, uit Perus gronden, Dat in den fmeltkroes wordt ontbonden,
De heetfte vuurproef doorgcftaen.
Gansch



MENGELDICHTEN. 15
Gansch de aerde ziet een' booswicht dwalen,
Die zich ten ftrijd' had aengegord; Maer die, na al zijn zegepralen,
Van elk gevloekt — verdreven wordt. Gij, Edelfte der ftervelingen ! Gehard door duizend folteringen,
Verdient alleen den naem van groot: Eens zal, om uwe krijgsbedrijven, De vijand op uw grafzerk fchrijven:
Hij was reeds roemrijk voor zijn' dood!
Mijn held, ver boven 't lot verheven,
Beftraelt door de Evangeliezon, Drukt, in zijn grootsch — zijn roemrijk leven,
Dat heldenfpoor van Washington. De leer van Jezus, trouw beleden, Geeft hem dien moed, in tegenheden,
Zij effent de aerdfche rampwoestijn — Zij doet den held genoegens lezen: De christen kan een krijgsheld wezen: Maer ook de held moet christen zijn.
Hij



i6 MENGELDICHTEN.
Hij oogt niet Hechts op 't zegevieren —
Den grooten loon voor heldendaên; Maer ftaert, omgeven met lauwrieren,
Ook juichende, den hemel aen. Daer zullen vrolijke englenreijen, Voor hem de zegepalmen fpreiên:
Hij wacht, fchoon hij van de acrde fcheid', Als Christen, boven 't aerdsch gewemel, Bij de englen, in den blijden hemel,
De zegekroon der eeuwigheid! •& # * o Neerland! eens de roem der aerde —
De vreugd — de wellust van 't heelal! Toen ieder deugd aen krijgsmoed paerde,
Voorkwaemt gij ook uw' wisfen val. Filippus had u fnood beledigd; Maer gij, met God — uzelf bevredigd,
Bezwoert uw vrijheid met een' eed'; Toen durfden uw bataeffche harten Den dwingland op zijn' zetel tarten,
Daer God aen uwe zijde ftreed.



MENGELDICHTEN. x?
o Van der Werf! o Roem der braven!
Uw deugd — uw trouw — uw moed hield ftand: Gij waert de glorie der Bataven —
De redder van uw Vaderland. Gij', Luister der verloopen eeuwen! Hervormdet bloodaerds zelfs in leeuwen —
Gij" ftondt, in 't oproer, als een rots — Toonde u gereed, om vleesch en leven, Aen 't hongrend volk, tot fpijs te geven,
En waert, voor ons, een engel Gods!
Doorkruist mijn oog de Landskronijken,
'k Zie Ruiter, die voor niemand week, Die Koningsvlaggen zelfs deed ftrijken;
Maer nimmer Neêrlands wimpel ftrëek: Die, als de fteun der zeven Staten, Den gloed, der berftende granaten
Bluschte, en kartouwen zwijgen deed; Die 't fchendend vuur, hier aengeftoken, Op Koningsfchepen heeft gewroken —
Den Britfchen zetel wagglen deed,
B Di*



18 MENGELDICHTEN.
Die, met zijn' donder, zeeën kemde —
Met meêr dan leeuwenmoed bezield, De zwartgerooste moren temde —
Den Bosforus in teugel hield! Hij deed, voor Neerland, de aerde vreezen. Gansch de aerde moest' zijn grafplaets wezen!
Om hem, die onze redder was, Zal, eeuwen zelfs na zijn verfcheiên, De Batavier nog tranen fchreijen
En offren aen 's mans vreedzame asch !
Maer, is de moed van vorige eeuwen
Dan, met ons voorgeflacht, gedaeld? Neen _ Neerland teelt nog waterleeuwen:
De moed is aen geen' tijd bepaeld. Herinnert u, mijn Landgenoten! Uit onverbasterd bloed gefproten,
De Doggerbanksche Heldenrij: Daer heeft het regtdoende Alvermogen Het regt bij 't onregt opgewogen —
De zege was aen onze zij'!
Uw



MENGELDICHTEN. 19
'Uw krijgsroem is uw eêlst gefteente,
Gij', die zoo rasch vergeten wordt, 0 Zoutman! op wiens koud gebeente
Een enkle Belg maer tranen ftort! O! zou ik u — ik u — vergeten! Een eerlijk hart — een blank geweten
Was uw geliefst — uw dierbaerst pand; Gij hebt u roems genoeg verworven — Hebt vrij geleefd — zijt vrij geftorven,
0 Wreeker van mijn Vaderland!
Verfchoon mijn' zang, verheerlijkt Wezen!
Dat, uit den kring' der fterflijkheid, Tot engel voor Gods troon gerezen,
Nog voor het heil van Neêrland pleit: Verfchoon mij, Roem der heldenzonen! Mijn hulde wilde ik u betoonen:
Heil met uw hemelburgerfchapp'! 0 Edelfte der ftervelingen! Geen kunst kan uwen roem volzingen:
Een lofzang zij — ons handgeklap!
B 2 Vlugt,



*> MENGELDICHTEN.
& ® #
Vlugt, oorlog! fchrik en vloek der aerde!
Terug — naer 't aeklig rampgewest, Waer u de wreede heerschzucht baerde —
U vormde tot een tweede pest. Wat helden zijn voor u bezweken! Verlaet — ontwijk dees vette (treken.
Maer gij, o Vrede! dat uw hand Ons lieflijk ftreel', met englenblijheid! Woon, met uw hartvriendin, de Vrijheid, In mijn gefolterd Vaderland!
o God! van ijvervuur doordrongen, (
Beid ik dien langvoorfpelden ftond, Wen alle volken — alle tongen,
U eeren over 't weereldrond! Wen nieuwe vreugd — een englenleven De Natiën zal tegenzweven,
En de onrustvolle rampwoestijn Nog eens, voor 't nadrend eind der dagen, Herfchapen naer uw welbehagen,
Op nieuw een Eden Gods zal zijn!
L. y. O., Az.
LES-



MENGELDICHTEN.
21
LESSEN
VAN E E N E
GODVRUCHTIGE MOEDER,
OP HAER STERFBED,
AEN HARE
KINDEREN.
maer een' korten tijd, Hechts weinige oogenblikken, En gij, mijn dierbaer Kroost! bezit geen moeder meêr; Ach! leer u naer den wil van uwen Schepper fchikken,
En buig u voor den wenk van zijne wijsheid neer. Hij, die den mensch voor de aerde alleen niet heeft gefchapen .„
Zal uw befchermer zijn, uw hoeder, hulp en troost, Zie toch, barmhartig God! wanneer ik zal ontflapen, Zie, met ontferming, neêr, op dit mijn teeder kroost!
B 3 Mijn



22 MENGELDICHTEN.
Mijn Kinders! 'k weet uw fmart; uw moeder kent uw liefde :
'k Deel, dervende, in uw' druk, mijn Telgen! doch houdt moed! Ik zag, op uw gelaet, wat leed uw' boezem griefde;
Komt, geeft een' vrijen loop aen uwen tranenvloed! Hoort naer den laetden raed, dien ik aen u zal geven,
Die, van mijn veege tong, langs bleeke lippen, vloeit: Bewaert dien in uw hart — richt naer dien raed uw leven,
Dan dijgt uw ziel omhoog, als Godze aen 't dof ontboeit. Ik ga u flechts vooruit naer zaliger gewesten;
Betreedt, als ik, het fpoor der onverniste deugd: Wilt uw geloof en hoop op Jezus liefde vesten,
Zoo volgt gij mij gewis naer 't rijk der hoogde vreugd. De dood ontroert mij niet; o neen! mijn dierbre Kindren!
Uw moeder wisfelt flechts een wccreld, vol verdriet, Voor 't zaligde gewest, waer niets haer heil zal hindren;
Misgunt uw moeder dan die hoogde blijdfehap niet. Laet u, vooral, Gods woord ten levensregel drekken;
't Is, voor uw' voet, een licht, dat zuivren glans verfpreidt; Dat u, in heldren dag, de loopbaen zal ontdekken,
Waer langs gij veilig treedt naer 't rijk der zaligheid.
Wilt



MENGELDICHTEN. 23
Wilt ncdrig u voor God , voor Jezus nederbuigen;
Bidt hem, die tl verhoort, als gij, in waerheid, fmet Laet uw verdorven hart zijn fchuld voor hem betuigen ;
Zijn zoenbloed is 't alleen, dat voor den zondaer fpreekt. Ecne enkle oprechte zucht, uit waer berouw geboren,
Zegt alles, voor het oor van hem, die 't hart doorgrondt; Die ongeveinsde zucht zal God, in gunst, verhooren,
Zoo wordtge een deelgenoot van 't zalig vreêverbond. Voer, voer, bij eiken traen, dienge aen mijne asch zult wijden,
Een ftille beê, naer hem, die aen het kruishout ftierf; Die, door zijn martelbloed cn fchuldbetalend lijden,
Voor Adams zondig kroest, vergiffenis verwierf. Mijn Kinders! wilt uw hart niet aen het ftof verbinden ,
Zijn glans is fchijngcluk, bedrieglijk, enkel waen; Maer zoo gij eens genade in 't Godlijk oog kunt vinden ,
Dan lacht de zaligheid, het eeuwig heil u aen. Wij zijn op aerd', mijn Kroost! niets meer dan vreemdelingen;
Wij zijn voor beter plaets, voor hoogren ftand gefchikt. Ontvlugt verleiding, diege uw fchreden ziet omringen ;
Haer kleed bedekt een' Huig, die op uw welvaert mikt.
B 4 Twist



24 MENGELDICHTEN.
Twist nimmer, in uw ziel, niet Gods verborgenheden;
Wat lot ook 't uwe zij, berust in 's hemels wil. Mor nooit, wat rampen u hier immer tegentredcn;
Een christen blijft altoos, in voor- en onfpoed, ftil. Leer, in de werken Gods, Gods alvermogen eeren;
't Geringde fchepfel zelfs, hoe klcen ook in ons oog, Kan ons de grootheid van den Schepper duidlijk leeren:
De mcnsch verheft zich op zijn zwak vernuft te hoog. Wat zijn wij? flechts een flip, bij duizenden gewrochten
Van Gods almogenheid; beklaeg 't rampzalig lot Van hun, die, buiten hem, eene andere oorzack zochten;
Lees in 't natuurboek, juich! en geef al de eer aen God! Zijt ijvrig in den post, dien hij u op zal dragen;
Getrouwe naerdigheid, mijn Kinders! isuwpligt; Voldoet aen haren eisch — volbrengt zijn welbehagen ,
Zoo treedt gij vrolijk voort, en 't zwaerde valt u ligt. Wilt ook, als burgers, u altoos getrouw betoonen:
Getrouw aen wet en eed — aen dad en vaderland. De vaderlijke grond, dien gij hier zult bewonen,
Eischt, in den bangen nood, befcherming van uw hand.
Wijdt



MENGELDICHTEN. 25
Wijdt u den dienst van God; fchuwt een fchijnheilig leven ;
Dat nooit de dweeperij uw oog, uw hart verblind'; Wilt uw' natuurgenoot een deugdzaem voorbeeld geven;
Doemt hoogmoed, in wat rang of ftaet gij u bevindt. Zijt toch bedachtzaem in 't verkeeren met uw vrinden;
De vriendfehap is u nut, doch zoekt haer met beleid: Een waerlijk trouwe vriend is fchaersch op aerd te vinden.
Zijt rond; doch paert verftand aen openhartigheid. Zijt mededogend en menschlievend; troost, in lijden,
Hem, die naer troost verlangt; wilt, uit erkentenisf' Den zwakken ouderdomme eerbiedige achting wijden;
Denkt, wat de tcedre jeugd der grijsheid fchuldig is. Zie daer uw' pligt, mijn Kroost! wil naer dit voorfchrift handlen,
Dan is uw heil gewis; zoo kunt gij 't moeilijk pad, Dat voor u openligt, met blijde hoop bewandlen,
Tot gij een rustplaets vindt, in Salems vredeftad: Vaertwel, mijn Telgen! — ach! ik voel mijn kragten mindren ;
'k Heb hier mijn' taek volbragt; ja,'k ben nu los van de aerd'. Vaert eeuwig wel! — Een kus, voor 't laetst, mijn lieve Kindren!
En, daer mij Jezus wenkt, ftijg ik reeds hemelwaerd.
E 5 'kVer-



M MENGELDICHTEN,
'k Verbeide u eenmael, bij mijn' Heiland, mijn' Ontfermer.
Geef, Almagt! dat mijn kroost ook 't eeuwig heil verwerv'! Mijn God! weldadig God! vcrftrek het ten befchermer!
Hoor deze laetfte beé! — het is volbragt — ik fterf.
G. M.
GA-



MENGELDICHTEN. 27
G A L I L E U S
INDEN
K E R K E R.
Men durft mij als een' fnoodaerd kluistren,
Men ftraftme, als of ik had misdaen; Ik zal naer mijn geweten luistren,
En met mijn hart te rade gaen. Hoe onberisplijk was mijn wandel!
Getrouw aen Gode en aen mijn' pligt , Was ik opregt in al mijn' handel:
Ik volgde 't heldre redenlicht. 'k Hebme, in mijn' kring, getrouw gekweten;
'k Ontdekte 's Hoogften albeftuur; Mijn levenskragt is afgefleten
In 't onderzoeken der natuur.
Daer



28 MENGELDICHTEN.
Daer zuivre waerheid mij geleidde, Drong zij door alle nevlen heen: Wat onheil mij de list bereidde,
Bleef ik den regten weg betreên. Mijn vlijt, in 't naerftig onderzoeken,
Mijn lust tot hooger wetenfchap, Mijn zucht voor kunstgewijde boeken,
Verlichtte mij, van trap tot trap: Mijn geest, gevoerd door lucht en wolken,
Befchouwde de orde van 't heelal; 'k Bemerkte 't dwaes begrip der volken,
Die ftellen: „ De aerd ftaet ecuwig pal; „ Zij ftaet in 't midden der planeten,
„ Wier kringen, rondom onzen kloot, „ De loopbaen dezer ftarren meten,
„ Naer dat haer afftand zich vergroot." 'k Ontdekte dat dees aerdbol draeide,
En zich bewoog om zijnen as; 'k Zag hoe hij in een' loopkring zwaeide, Wiens omtrek gansch geregeld was.
'k Zag



MENGELDICHTEN. tcj
'k Zag de andere planetenkringen,
Wien 't zelfde punt ten midden ftrekt, Een meer of minder ruimte omringen,
Naer dat ons oog hunn' loop ontdekt. Dus zag ik elke dwaelftar fnellen, Om onze zon, als middenpunt, Hunn' weg ook op ons taenrond hellen;
Ik zag wien wachters zijn vergund. Mijn nieuwverkregen kundigheden
Heb ik verbreid, met redenkragt: Maer rasch werd mijne leer beftreden
En door het bijgeloof veracht. De domheid, die niets kan befeffen
Van 't geen door oeffning wordt geleerd, Voelt zich door mijn bevinding treffen, Terwijl 't vooroordeel zich verweert. Men zegt, de godgewijde fchriften
Zijn ftrijdig met mijn nieuwe leer; Dit llrekt ten fpoorflag aen de driften: Elk roept: „ Zoo zegt de Hemelheer,
„ Die



30 MENGELDICHTEN.
„ Die 't heir der fterren heeft gefchapen;
„ Erken! — 't is Gods getuigenis." Dit ftrekt de omvetenheid ten wapen,
Wier oordeel hier vooroordeel is, In plaets van ernftig te overwegen,
Wat vaste grond van waerheid heeft; Of fpreekt Gods woord Gods werken tegen?
Neen ! — luiheid, die zich overgeeft Aen 't overoud — aen 't flaefsch vooroordeel,
Wraekt hier een naerftig onderzoek; Zij doet met 's naesten domheid voordeel,
En dreigt geleerdheid met den vloek, 't Is daerom, dat ik hier, in boeijen,
Moet zuchten, onder 't wreedst geweld: Mijn leer zou 't roomsch gezag befnoeijen,
Dat meêr dan 't licht der waerheid geldt. Rasch zou uit mijne ontdekking blijken,
Hoe 't fchriftverdraeijend priestrendom Voor wijsbegerigen moet wijken;
Dus wringt men liever 't regte krom.
Men



MENGELDICHTEN. 31
Men noemt mijn fchriften godöntëerend;
Hij, die er zelfs geen oog in flaet, IJij doemtze, als ketterijenleerend,
Als hoogstgevaerlijk voor den ftaet. Ja, 't is gevaerlijk voor de leugen,
Als zich de waerheid openbaert; De wijzen zouden zich verheugen,
Wïerd', door Gods werk, Gods magt verklaerd. Maer neen, men denkt: is 't volk onwetend,
Het onderwerpt zich, met ontzag; 't Wordt best door 't bijgeloof geketend,
Wen 't zelf niet onderzoeken mag. Dit is 't, ontmenschte Dwingelanden,
Waerom ik zooveel rampen lij; Doch kluistert vrij mijn vleesch in banden,
't Geweten en de geest zijn vrij. Waertoe zal mij uw wreedheid dwingen?
Hoe ook gedrukt door 't ongeval, Zult gij geen' leugen mij ontwringen;
Mijn ziel ftaet voor de waerheid pal.
Straks



32 MENGELDICHTEN.
Straks doet de domheid duizend vragen — Daer nadert reeds de beulendrom!
God der natuur! wilme onderichragen! Verfterk mijn' zwakken ouderdom!
D. E.
AEN



MENGELDICHTEN. 33 AEN
PARMENID ES.
In 't eind fleept ook de ftroom der wellustvolle weelde
Beminlijk Jongling! in zijn fnelle vaert u meê! Gij dobbert op dien ftroom, waer listige firenen
U, toovrend, lokken naer het oogmisleidend ftrand. Een voorfpoedswindje blaest, het doet uw zeilen zwellen;
De zee van uw vermaek is gladgekemd en ftil, En op uw Ievenskaert ftaet bank noch klip geteekend;
Maer weetge dat uw huikje, o Jongling! roerloos is? Gij derft het redenroer; de wijsheid liet gij achter,
De beste ftuurderes op 's levens oceaen. Onwetenheid en drift zijn uwe togtgenoten;
Voorzigtigheid verlietge en woestheid naemtge aen boord. Straks rijst een ftorm van ramp; 't gekerkerde geweten
Barst op dien noodftorm los - ftort donders op u neer:
C De



34 MENGELDICHTEN.
De blikfem van het oog des vlekkeloozen Wezens
Treft uw misdadig hart, dat angftig, zwoegend flaet. Zoo wordt uw ranke kiel verbrijzeld op de rotfen,
Die wroeging, wanhoop, dood en hel geheten zijn. Nu ziet uw ftervend oog nog een van die firenen ,
Wier zang u heeft verrukt, diege aen de lippen hingt. Uw Hamerende mond vervloekt dat vleijend monHer;
De kusch, dien gij haer gaeft, was u een kusch des doods. — Kom, wend den Heven nog! Zie, aen den gindfchen oever
Dat baken, Huur daer heên, 't is 't baken van de deugd: Daer vliet een Hille ftroom van zuiver zielgenoegen;
Daer ftaet één enkle rots — een rots, die Jezus heet: Op deze rots ftoot nooit uw ranke kiel te berfie;
Hoe 's levens ftormen woên, daer is een ftille reê. Uw Huurman zij 't geloof — de liefde uw reisgenote —
De haven uwer rust de hemelzaligheid.
G. L.
LOF



MENGELDICHTEN. 35
LOF
DER
WETENSCHAPPEN.
Troostbronnen, edle Wetenfchappen! Aen wier bekoorlijk licht 't Gevoelig — 't werkzaem hart zij'n grootheid is verpligt, Die de achtbre naerftigheid ten eeretroon doet flappen! Hebt gij' mij' met een' ftrael begaefd — Een ftrael dier edle kunst, die Titus glorie ftaeft,
En Nero durft beftrij'deu, Dan, dan ftichte ook dees zang u voor het kundig oog Van hen, wier zielen zich aen uwen eerdienst wijden, Door dankbaerheid genoopt, een grootfchen eereboog.
C 2 Wat



36 MENGELDICHTEN.
Wat fchoone glans, wat heldre ftralen Verfpreiden zich alom! Het licht der kennisf rijst — rijst uit het heiligdom Der achtbre wetenfchap, daer 't ons behoedt voor dwalen. Dat godlijk licht toont ons 't beftaen Der fcheppende Almagt, in haer' vollen luister, aen;
Het wijst den mensch de wegen, Waer langs hij zijn geluk bereikt — bevestigd ziet; Dus "wordt het dankbaer hart meer tot Gods dienst genegen Terwijl 't het bijgeloof en ongeloof ontvliedt.
Ziet de onkunde, in de fchoone werken Der fcheppende Natuur, Die onbegrensde magt, dat peilloos Albeftuur? Kan zij er Gods beleid, Gods goedheid in bemerken?
BefchouWtze ooit, met een leergraeg oog, 't Verbazend hemelrond — den hoogen ftarrenboog?
Kanze ons een denkbeeld geven, Hoe aen 't planeetgeftel de zon ten fteunpunt ftrekt? Hoe deze al 't fchepflenheir voorziet van vuur en leven, De jaergetijden vormt, en dag en nacht verwekt ?
Neen,



MENGELDICHTEN. 37
Neen, kennisgrage Stervelingen! Neen, 't is de Wetenfchap, Waerdoorge u zelf, op aerd, verheft van trapp' tot trap, En naer de onfterflijkheid, in 't koor der eer', moogt dingen. Athene bragt geen Platoos voort — Wie had van Cicero — Pythagoras — gehoord?
Van Samos ooit gefproken? Waer' Griek of Roomer niet befchenen door haer licht; En waer' dat godlijk licht niet de eeuwen doorgebroken, Europa had voor haer geen tempels opgericht.
Zoo immer, Koningen der aerde! Uw hart haer' invloed derv' — Uw volk geen lesfen van haer onderwijs verwerv', Dan daelt uw rijksgezag in wezenlijke wacrde:
De deugd, des menfehen hoogfte goed, De rijke koopmanfchap, die bron van overvloed,
En de edle kunften kwijnen; De wetten, die 't geweld beteuglen in zijn woén, Waer door losbandigheid van de aerde moest verdwijnen, Bezitten moed noch kragt, om immer nut te doen.
C 3 Waer



38 MENGELDICHTEN.
Waer volken wetenfchap ontberen Kwijnt veiligheid — kwijnt rust; De zucht voor 't vaderland wordt in elks ziel gebluscht, Waer dwaesheid en geweld de onwetenheid regeren. Als onkunde op den kanfel ftaet — De hopende onfchuld zich op woordenprael verlaet,
Gefleept in pleitgedingen, En 't kermend krankbed op den achtbren fchijn vertrouwt, Dan foltert ramp bij ramp de beste ftervelingen, Daer de ondeugd op hun ftof een zegeteeken bouwt.
De dwinglandij en hcerschzucht mogen Vrij ijzren kluisters fmeên — Met toomelooze drift de menschlijkheid vertrein — De eenvouwige natuur moog' lijdzaem dit gedogen; Maer, aengematigde Oppermagt! Beef voor de wraek des volks, die in het einde u wacht,
Waer wetenfchappen blocijen! Haer goddelijk gezag geeft klem aen 't heilig regt — Schept vrije zielen, zelfs in kerkers en in boeijen, Terwijl 't u fiddring baert en uwen val voorzegt.
Puik-



MENGELDICHTEN. 39
Puikdichters, Febus echte zonen! Van waer ontlcentge uw' glans? Wie fchonk ooit aen uw vlijt een rijken eerekrans ? Wie, dan haer invloed, leert op aerde u englentoonen? En gij, die liefde en deugd bemint, Door 't werkzaem heilgeloof, in God uw' toevlugt vindt,
En op zijn woord durft bouwen! Tuig, Christen! of uw ziel door andere oogen ziet! Bleef fteeds haer onderwijs geen grond voor uw vertrouwen, Gij kende 't fchoonfte deel van Jezus eerdienst niet.
W. H.
C 4 DE



40 MENGELDICHTEN.
D E
ONBESTENDIGHEID.
Ai 't ondermaensch beftaet in onbcftendigheid! Zij geeft, als grootvorftin, der weereld hare wetten ;
Het wufte fehepfel bukt voor hare majesteit, 't Kan zich, hoe magtig ook, nooit tegen haer verzetten.
Befchouwenwe al wat is, weldra zal ons Natuur, In eiken fchakcl van die groote keten, leeren ,
Dat al, wat hier beftaet, is broos en kort van duur; Dat alles tot het ftof, zijn' oorfprong, weêr moet keeren.
Heeft niet het wentlend lot de grootfte monarchij, Schoonze eeuwen pal ftond, in vergetenheid begraven!
En hoeveel koningen, verzot op heerfchappij, Berucht door heldendaên, zien wij die waerheid ftaven'!
Waep



MENGELDICHTEN. 41
Waer is der Perfen, waer der Grieken groote magt? Waer vindt men zelfs het puin van Babels trotfche wallen?
Waer is dat Ninivé, weleer zoo rijk in pracht? Carthago viel door Rome — en Rome zelf moest vallen!
Haer vorften en hun naem, met lauwren overlaên, Wier magt, wier roem aen elk de zege konde ontrukken,
Zijn, trotschdie magt, dien roem, in 't ftof des doods vergaen; Zij moesten, als hun flaef, voor 't ftalen fterflot bukken.
De held, die alles dwong — de weereld overwon, Sterft, aen het hoofd zijns hcirs, in 't bloeijen zijner jaren;
Den vlootvoogd, dien gevaer noch dood bevreezen kon, Treft eveneens het lood, als hen die met hem varen.
Waer is 't Mauzolium — 't Collosfusbeeld? de tijd Sloopte al hun fchoonheid, pracht en gadeloozen luister;
Schoon, door den kunftenaer, aen de eeuwigheid gewijd, Bedekt vergetenheid hen met een eeuwig duister.
Al 't ondermaensch beftaet in wisfelvalligheid! Wij zien den vluggen geest, de fterke en frisfche leden,
Het zinbetoovrend fchoon, zoo mild ten toon gefpreid, In leest, in gaven, in de juiste aenvalligheden:
C 5 Nu



42 MENGELDICHTEN.
Nu pronken zij voor 't oog, gelijk de heldre zon; Straks is de jeugdeling aen 't kwijnend bed gekluisterd,
En alles, wat ons oog nog korts bekoren kon, Is, door een veeg bederf, misvormd, verbleekt, ontluisterd!
't Voortreffelijkfte plan, hoe wijs, hoe wel doordacht, Hoe ligtuitvoerbaer 't ook,in 't menschlijkoog,moog'fchijnen,
Waervan het fchranderst brein het best gevolg verwacht, Zien wij te vaek in rook, in ijdelheid verdwijnen.
Al 't ondermaensch beftaet in onbeftendigheid! Wij zien de dorre hei, door 's landmans nijvre handen
En ongemeene vlijt, ter bouwing toebereid, Verwisflen in de fchoonfte en vruchtbaerfte akkerlanden,
Dan eens zien wij den grond, door 't kouter omgekeerd, Een barre woestenij, door 't dikke zand bedolven,
Het land, voor eeuwen door de woestheid overheerd, Of door de bare zee bedekt met hare golven,
Veranderd in een fchoone en welbebouwde ftad, Of 't wordt, door kunst en vlijt, de fchoonfte der landsdouwen,
En waer men eertijds trotfche en groote fteden had, Is naeuwlijks thans de plaets, veel min haer pracht te aenfehouwen.
Al



MENGELDICHTEN. 43
Al 't ondermaensch biedt hulde aen de onbeftendigheid! De landman ziet, verheugd, op 't veld zijn rijpend koren,
Daer 't blij vooruitzigt hem met volle fchoven vleit — M»er, door eene onweersbui, zijn hoop geheel verloren.
Hij gaêrt, met tranen, 't geen de hagel heeft gefpaerd, Daer hij een' rijken oogst dacht in zijn fchuur te ontvangen.
De zeeman ziet, vol moed, terwijl hij henenvaert En zee en golven tart, een' wind naer zijn verlangen :
't Geluk zeilt met hem uit, verzelt hem op den togt; Een ftorm fteekt op — het fchip, geteisterd door de golven,
Geraekt op 't ftrand — het (loot — niets blijft er onbezogt — Maer volk en fchip en fchat wordt door de zee bedolven.
De fterfling waent zich rijk en boven 't ongeluk; Dan , woest geweld, wind, brand, een heir van wreede plagen
Brengt hem, in weinig tijds, in armoede en in druk; Hij moet weldadigheid om hulp en bij (land vragen.
Verwisfling geeft aen de aerd haer vlugtige geboón! Daer lente, zomer, herfst en winter zich verpoozcn:
Dan fiert natuur haer kleed met zinbetoovrend fchoon; Dan houdt de felle koude en beek en ftroom bevrozen.
Al



44 MENGELDICHTEN.
Al wat op 't onderrnaensch zich uiterlijk vertoont, Bewijst, in welk een vorm 't zich opdoet voor de zinnen,
Dat wisfelvalligheid dit aerdsch tooneel bewoont, En datwe als fchepfel zelf verandering beminnen.
Hoe zacht wordt ons gehoor door fraei muzijk geftreeld, Offchoon haer toonen nu eens dalen, dan weêr rijzen;
De reuk wordt aengedaen, wen zich de geur verdeelt, Hoe gaet de fmaek te gast op allerhande fpijzen!
En daer het juist gevoel ook naer verwisfling helt, Verlustigt zich 't gezigt in mengeling van kleuren ;
Het wordt verrukt door 't zien van vlakten, bosch en veld Van bergen, die hun kruin tot aen de wolken beuren, Van zeen, rivieren en van duinen; — welk tafreel Maelt die fchakering voor befpiegelende zinnen,
Door zamenvoeging juist een allerfchoonst geheel; Dit toont dat wij geftaêg verwisfeling beminnen.
Het menfchelijk gedacht haekt naer verandering! 't Ziet, met een vrolijk oog, het wisflen der tooneelen: Wanneer het een de plaets van 't andre niet verving', Dan zou de eentoonigheid het fchepfel rasch vervelen.
E



MENGELDICHTEN. 45
En juist houdt dit beftaen der onbeftendigheid Het wentlend weereldrond beftendig in zijne orden;
Door die balans, in 't plan der wijsheid zelf bereid, Kan 't algemeen geluk, naer eisch, bevorderd worden.
D. P. Kz.
DE



46 MENGELDICHTEN.
DE VALS CHE EN WARE
GROOTHEID.
Hoe ligt, o mijn Natuurgenoot!
Wordt de edele eerenaem van Groot Den fterfling toegekend voor valfche fchitteringen,
Voor daden, die, door loutren fchijn,
In 't oog der weereld edel zijn, Doch meer naer 's Hemels wraek dan naer zijn' zegen dingen»
Is 't ware grootheid, door 't geweld
Van woeste krijgeren verzeld, Onwettig 't levenslicht van andren uittedooven?
Een beul te zijn voor volk en land?
Den zachten vreê, dat dierbaer pand, Aen uwer broedren erf, door ftael en vuur, te ontrooven?
Is



ME N G E L D I C II T E N. 47
Is 't groot, wanneer de vuige haet,
Gegrond op fchraepzieke eigenbaet, Zijn vrienden zelfs den nek voor't knellend juk doet krommen?
Is 't groot, door heerschzucht aengevuurd,
Door flaven, tot haer doel gehuurd, Te dondren, uit gefchut, op vrijheid eigendommen?
Ontaerden! neen, één drup van 't bloed,
Door u geftort in euvelmoed, Geldt bij dén menfchenvriend meer dan uw valfche luister,
Die, onverdiend u toegedeeld,
Uw lage ziel verblindt en ftreelt, Schoon hooffche vleijerij u in haer boeijen kluister'.
Gaf niet de trotfche Kastieljaen
Den naem van groot aen Alvaes daên? Schoon die tyran de deugd, door vuur en zwaerd, verdrukte^
Toen 't bijgeloof ten zetel zat;
Toen de onfchuld op de houtmijt trad, En vrijheid, rood van bloed, voor dezen wrecdaerd bukte.
Hem



48 MENGELDICHTEN.
Hem werd een ftatig beeld gefticht;
Dit was, in 't oog der domheid, pligt: Zij fchonk den naem van groot aen 't hoofd der moordenaren.
Zie hier wat blind vooroordeel wrocht,
Het kroonde 't fnoodfte heigedrocht, Als of 't een Titus waer', met palm en eikenblaêren.
'k Zwijg aen hoe velen, na dien tijd,
Die rang ten onregte is gewijd: De laffe vleijer, voor de heerschzucht neergebogen,
In 't ftof gewenteld voor den troon,
En beedlende om den flavenloon, Zag zich, hoe onverdiend, als waerlijk groot verhoogen.
Zage eens der volken maetfchappij
De raedzael van die dwaling vrij, Dan praelde de eerkroon nooit op 't hoofd van lage zielen;
Van zulken, die, om gunst of goud,
Der burgren heil, hun toebetrouwd, Door 't zelfbelang ontvonkt, gewetenloos vernielen.
Men



MENGELDICHTEN. 49
Men noemt den loozen pleiter groot,
Wint hij 't geding; hoe valsch, hoe fnood Hij ook het regt misvorm', door fchalke kunstnarijen;
Men noemt zijn regtsgeleerd verftand
Een dierbren fchat voor 't vaderland, En durft dien logen vriend gerust de glorie wijên.
Aen hem, die kunffig fnaren ftreelt,
Wordt ook die eernaem toegedeeld, Daer hij het luistrend oor boeit aen verheven zangen;
Schoon ook zijn toon, die heerschzucht vleit,
Door 't zacht fluweel het hart misleid', Wen hij 't om kluisters windt, die vrije leden prangen.
Maer gij, 0 edel Sterveling!
Die, in den vastbeperkten kring Van uwen levensloop, der deugd hebt trouw gezworen;
Die, door menschlievendheid bezield,
Voor purper, goud noch zetel knielt, Gij zijt voor zulk een' nacm — den naem van groot, geboren!
D Hem,



5o MENGELDICHTEN.
Hem, die zijn vaderland bemint,
Die in de deugd zijn' wellust vindt, En elk als broeder eert — elk, die zijn goed en leven
Durft offren voor het vaderland —
Geen acht flaet op geboorte of ftand, Hem zij, met regt, den naem van waerlijk groot gegeven.
Ook gij, die, edel van gemoed,
Niets anders aen uw' nacsten doet, Dan 't geen gij billijk wenscht dat u ook moog' gebeuren;
Gij, groote Sterfling! ziet, met regt,
Dat elk u lauwerkransfen vlecht, En u, uit dankbaerheid, dien eernaem waerdig keuren.
Laet ons dus, vrij van eigenbaet,
En vergenoegd met onzen ftaet, Der deugd onze offers biên, in fpijt van lage fnoodheid.
Zie daer het wit van ons beftaen,
God zelf wijst ons dat oogpunt aen: In deugd, in liefde en trouw berust de ware grootheid.
G. M.
DE
4



MENGELDICHTEN. 51
D E
DICHTER.
Ik vat de dichtpen in de hand,
Niet om een' held, die 't vaderland Tot heil verftrekte, door zijn degen,
En pronken mogt met krijgsmans eer, Door dapperheid en moed verkregen,
Te fchetfen met mijn zwakke veêr.
0 Neen, 't lust mij een' andren held,
Het lust mij, op 't papieren veld, Den waren Dichter aftemalen,
Die, zoo door deugd als kunstbeleid, In Febus letterperk kan pralen
Met lauwren der onfterflijkheid.
D 2 Nar



52 MENGELDICHTEN.
Natuur, die niet alleen de leest
Haer fchoonheid fchenkt, maer ook den geest Met gaven fiert, die luister geven,
Wijst bij de wieg ons reeds de baen, Waer langs de mensch moet henenftreven,
Om eens, met vrucht, naer roem te ftaen.
Is hij gefchikt voor de eêlfte kunst,
Dan biedt Natuur hem weêr haer gunst, Daer hij tot Dichter is geboren;
Maer voelt de mensch niets van dat vuur, Dan gaet zijn tijd, zijn vlijt verloren;
Zijn poging wederftreeft Natuur.
Doch vindt hij, in de ontloken jeugd,
Bij Febus kunst zijn ware vreugd; Heeft hij gehoor voor zuivre toonen,
Daer reeds die jeugd een toontje flaekt, Dan zal de kunst zijn vlijt beloonen,
En voeden 't vuur, dat in hem blaekt.
Zijn



MENGELDICHTEN. 53
Zijn moedertael is de eerfte trap,
Waer langs hij tot de wetenfchap — De kern der edle Dichtkunst nadert;
Het vloeijend fransch, het oud latijn, Waeruit hij nutte vruchten gadert,
Moet hem volkomen eigen zijn.
Zijne oogen weiden, onvermoeid ,
Waer 't ooft voor zijne kunstmin bloeit, In Vondels, Poots en Hoogvliets dreven;
Hier vindt hij voedfel voor zijn' geest; Dit fchenkt zijn dichtluim vuur en leven,
Daer hij uit allen bloempjes leest.
Nu wordt zijne oeffening, zijn tijd
Historiekunde toegewijd; Aen 't fcherpziend oog blijft niets verholen :
Hij weet wat Roomer — Griek bedreef; Hij weet wat, in Minervaes fcholen,
Het koor der wijsheidzoekren fchreef.
D 3 Het



54 MENGELDICHTEN.
Het (tarrendak, hoe ruim, hoe hoog,
Is, voor zijn onderzoekend oog — Zijn zucht tot wetenfchap, ontfloten.
De menfchenkennis is zijn doel: Hij maelt dus zijn natuurgenoten,
In kiesfche zangen, vol gevoel.
Ook de aerdrijkskunde neemt hem in;
Natuur is zijne hartvriendin, Zij voedt zijn ijvrig dichtvermogen,
Geeft fieraed aen zijn grootsch tafreel, Bekoort het hart, verrukt elks oogcn,
Door 't ftoute van zijn dichtpcnfeel.
De Teekenkunst treedt hem op zij',
Ze ftaet zijn nijvre poging bij, Zij leert hem fchildren naer het leven —
Wijst hem verfchiet en voorgrond aen — Doet hem zijn (tukken houding geven,
Wat ook zijn vinding moog' beftaen.
De



MENGELDICHTEN. 55
De deugd is, bovenal, zijn wit;
De Dichter, die dees fchat bezit, Is meest den naem van Dichter waerdig;
Hij ftrekt ten voorbedde aen elk een, En hekelt leerzaem, ernftig, aerdig,
De zwakheên van het algemeen.
Doch mist hij zelf het deugdenfpoor,
En fchrijft hij echter lesfen voor, Dan kan zijn toon het hart niet boeijen;
Geeft zijne lier aen de ondeugd eer, Doet hij de dartle driften gloeijen,
Dan ftort zijn kunst ten afgrond' ncér.
Geen vuige trotsch, of eigen waen
Doet ooit het hart des Dichters flaen; Naerijver doet zijn zangdrift blaken;
Nooit kan verheevner, edler kunst Van andren, hem afgunftig maken;
Zijn overwinnaer wint zijn gunst.
D 4 Zie



$6 MENGELDICHTEN,
Zie daer, door mij een fchets gemaeld,
Waerin het beeld des Dichters praelt; 'k Bezong hem naer mijn zwak vermogen,
Bezate ik zelf die deugd, dat fchoon, 'k Zag dan mijn' lagen zang verhoogen,
En zong op een' verheven toon.
J. 5,
HET



MENGELDICHTEN.
57
II E T
O N W E D E R.
De God der eere dondert! De blikfcmflitfen fchittren,
En llingren ginds en weer: De woeste ftormen loeijcn! De waterftroomen bruisfchen!
Natuur knielt fiddrend nefir.
Een luchtftroom woedt, verbolgen, Woedt over zee en bergen;
En , in het woud gerukt, Bonst hij de eeuwtellende eiken, Al gonzend, van hun wortels,
Terwijl het rietje bukt.
D 5 De



58 MENGELDICHTEN.
De hechtfte pijlers fchokken! De rotfen davren, fchcuren ,
Met gramme majesteit: Een wijd tooneel van jamren Verbaest de ftervelingen ,
En maelt verbolgenheid.
Het vee, de vogels vlugten!
't Oog wordt een bron van tranen!
De moeder fchreit! — haer kind Is aen de borst bedorven: De held trilt! — de Almagt wandelt
Op vleugels van den wind.
De ontembre golven koken En fchuimen over rotfen!
De dampkring wordt beroerd: De orkaen ploegt barre fteilten, Daer hij de woeste baren
Tot aen de wolken voert.
Hij



MENGELDICHTEN. 59
Hij geesfelt hooge klippen, En rukt ontilbare ankers
Van zwangre kielen af; Dees wagglen, vallen, rijzen: Nu fchijnt een wolk heur dekkleed —
Dan de oceaen haer graf.
De Huurman rilt en fiddert, Aen 't flingrend roer bezweken,
In 't barnen van den nood! Het zeenat fchuimt hem tegen! De wanhoop maelt hem, woedend,
In ieder baer den dood.
Alleen, alleen de Christen Ziet, daer de blikfems vliegen,
Hem moedig in 't gezigt — Leest, in die gloênde ftralen, Zijns Goëls menfchenliefde,
Omhuld met hemellicht.
Al



6o MENGELDICHTEN.
Al moet zijn kiel verzinken,
Hij juicht — daer zelfs het onweêr
Zijn heil volmaken mag; Bij 't buldren der tempeesten Hoort hij zijn vader fpreken,
In iedren donderflag!
F. A. d. H.
DE



MENGELDICHTEN. 61
D Ë
DWINGELAND IJ.
Uw naem ontroert mijn ziel, gevloekte Dwinglandij! Natuurünoort,waer gij heerscht, in fchuldloos bloed,in tranen. Gij voert verfchrikking in uw roode legervanen,
En trapt op 't hijgend hart der nijvre Maetfchappij.
Hoe bloost de menschheid,fchoon met lauwerblaên gekroond! De Godheid ziet haer kroost — haer denkend kroost verbastren;
Daer 't vloekend duivlenrot zijn helfche blijdfchap toont, En, om uw aenzijn, zelfs Gods wijsheid ftout durft lastren.
Uw



€% MENGELDICHTEN.
Uw ijzren vuist ontrooft de welvaert aen 't heelal, 't Ziet zich, door uw geweld, aen 't ftil geluk onttogen: Het vuur van uwe wraek verteert het mededogen;
Maer, waen niet, dat de trouw zich ooit vernedren zal.
Nooit knielt zij, fchoon geboeid, voor uw' gevloekten troon; Doorgrief haer blanke borst — haer bloed doet ketens roesten:
Ja, haer bedorven hand ontrukt u nog de kroon; Zoo zietge uw heerlijkheid, tot heil der aerd', verwoesten.
Gevloekte Dwinglandij! wie treft uw fchaduwbeeld ? Wie durft den flaeuwften trek van 't ijslijkst monfter malen? De hel fchiet uit uw oog heur gloênde blikfemftralen,
Haer vuur is 't levenslicht, dat in uw aenzijn fpeelt.
't Gevoel van uw beftaen heeft ons geluk verpest; Eens zong het menschdom 't lied —het juichend lied der vrijheid,
En de echo, weêrgekaetst door 't hooge heilgewest, Verloor zich in den galm van onfchuld, liefde en blijheid.
De



MENGELDICHTEN. 63
De Dvvinglandij rukt aen — nu fiddert zelfs natuur, De vreugd van 't menschdom kwijnt — Gods vrije hemelkoren Doen, voor het feestgeluid, den doffen treurtoon hooren;
Hoe zacht, maer tevens grootsch, ontvlamt hun liefdevuur!
De tuin der vrijheid, die aen 't Godlijk oog bekoort, Ziet, bij het driest geweld, haer lagchend groen verwelken;
De vruchtbre grond verkeert in eenen barren oord, Waer nooit de daeuwdrop blinkt in jonge bloemenkelken.
De rots, waer op 't geweld den ijzren zetel bouwt, Wacrvoor de onnoozelheid, al jammerend, moet knielen, Bchaegt aen 't gluipend oog van laegöntaerde zielen,
Waeraenge, 0 Mensch! misleid, uw wanklend lot vertrouwt.
Hier (licht de dwang zijn' roem op 't graf van uw geluk — Ontwaek! — de onfterflijkheid blinkt door de donderwolken !
Welaen! dat weer uw moed het lijdend hart verrukk'! Verbreek uw' ijzren boei, voor 't ftarende oog der volken!
De



6"4 MENGELDICHTEN.
De veege Vrijheid fchreit — haekt naer den jongften troost; Der burgren blanke trouw zal Dwinglandij doen beven; Verbeelding durft, vol vreugd, door 't blij toekomend zweven,
Terwijl het morgenrood door graeuwe nevels bloost.
De hoop wenkt in 't verfchiet, en de oude roem herleeft; Europa zal welhaest de Dwinglandij verdelgen;
Daer 't kruipend zelfbelang, vol angst, den doodfnik geeft, Bij 't zien der zegeprael van echte hcldentclgen.
Dan juicht de burgertrouw op 't graf der dwinglandij'; De galm van 't fterflied fmelt in grootfche feestgezangen, En wordt, door 't englenheir, van koor tot koor vervangen:
Ja, groote God! gij fchiept het denkend menschdom vrij!
't Herneemt eerlang zijn' ftand in uw voortreflijk plan; 't Zal, van den dwang bevrijd, zijn waerde regt gevoelen ,
Zijn Godlijke afkomst duldt noch keten noch tyran: Het beeld der Godheid moet zijn eigen heil bedoelen.
« Hoe



MENGELDICHTEN. 65
Hoe lang, o Dwinglandij! knelt nog uw ijzren boei ? Hoe lang moet nog 't geluk der Maetfchappijen kwijnen ? De tijd doe rasch uw' naem in 't ijdel niet verdwijnen!
O! dat de vredeölijf in vrijheidbeemden bloeij'!
Dat ware godsdienst, door geen' flaeffchen dwang onteerd, Het vlekloos altaer weêr op eiken grond zie branden!
Dan juicht de vrijheidvriend, door list noch wraek verneêrd, En de afgunst knaegt zich ftomp aen zijn verfcheurde banden.
P. M,
Ë DE



66 MENGELDICHTEN.
D E
ONBESTENDIGHEID
\
VAN HET
ONDERMAENSCHE.
De tijd vlugt als een (chaduw heen,
De ganfche fchepping volgt zijn fchreên, Naer 't onafmeetbaer ruim der eindlooze eeuwigheden;
Al wat ons turend oog hier ziet
Is, na zijn (looping , als een niet, En aen den zwakken geest, gelijk een droom, ontgleden.
Eens wordt het zijne during moê,
't Vliegt alles naer zijn einde toe; De Hijgende adelaer moet als het wormpje (heven:
Hij, die zich met zijn grootheid vleit,
Hij ademt ook verganglijkheid, En moet, al trillende, eens den jongden doodfnik geven.
Het



MENGELDICHTEN. 67
Het kortsöntrolde groene blad,
't Welk pas zijn' vollen wasdom had,
Valt, uitgedroogd, gedord, ter aerde ruisfchend nederj De lenteroos, de zomerbloem, Der maegden pronk, der hoven roem,
Keert, als het lage gras, tot haren oorfprong weder.
Gelijk der bloemen heerlijkheid ,
Schoonze ons op geur en kleur verbeid', Verwelkt, in 't ftof vergaet, beroofd van pronkfieraden j
Zoo legt de mensch zijn fchoonheid af,
Verzwolgen door het vratig graf, En wordt een voedend aes voor rustelooze maden.
De nachtegael, die toonen kweelt,
Die 't hart verrukt en de ooren ftreelt, Zingt maer een weinig tijds, in 't vroegst der zomerdagen;
Rasch hoorenwe, in de doodsvallei,
Het dof en krasfend noodgefchrei Des nachtuils, die de lucht doet van zijn klagt gewagen»
Es De



68 MENGELDICHTEN.
De zon, die 't halve weereldrond Verlicht, doet, bij den avondftond,
Maer' purperen-den gloed ter westerkimme dalen, Om, langs 't azuren hemelfpoor, Vol majesteit, met nieuwen gloor,
Den tegenvoeteling te koestren met haer ftralen.
Zoo wordt het duister voor ons oog.
Zelfs aen den ruimen ftarrenboog Is, voor den fterveling, geen durend heil te vinden.
De lichtvorftin, die nu nog fchijnt,
En ftraks in 't golvend zout verdwijnt, Leert ons, aen 't wisfiend fchoon onze oogen niet te binden.
De visfehen, in den oceaen, Die, tierig, ftaert en vinnen flaen,
Zijn nu — en ftraks niet meer, door 't Godlijke alvermogen: Hij, die den groven walvisch fchiep, En 't groot heelal ten voorfchijn' riep,
Heeft al wat ftoflijk is der duurzaemheid' onttogen.
De



MENGELDICHTEN. 69
De rijke vrek, door 't goud verblind, Die telkens fchat bij fchatten wint —
Door 't noodig onderhoud zich naeuwlijks durft verkwikken, Voelt, midden in zijn blinkend goud, Waerop zijn hart zich had vertrouwd,
Zich aen zijn' fchat ontrukt, en door den dood verflikken.
Wat is de fchoonhcid van een maegd, Die rozen op haer kaken draegt,
Doormengd met leliën, vol van aenvalligheden;
Met oogen, die, door godlijk vuur, De kunst vermelden, die natuur,
Met zooveel vlijts, om haer te vormen, moest hefteden!
O! al dat fchoon, hoe fchittrende ook,
Vervliegt, gelijk een dunne rook; Wie kan op 't ftoflijk fchoon , hoe ook geroemd, vertrouwen?
Alleen de deugd, hoe fel gedrukt,
Wordt aen 't geweld des tijds ontrukt; Men kan op haer, gerust, als op een' rotsfteen, bouwen.
E 3 De



7o MENGELDICHTEN.
De wijsgeer, die zijn' tijd en vlijt
Aen nutte wetenfchappen wijdt, En fteeds het pit, de kern der dingen wil doorgronden,
Bevindt, terwijl hij wroet en werkt,
Zijn kleen verftand al te eng beperkt En zich als in een' nacht van gisfingen omwonden.
De vorst, wiens vuist den fcepter drilt,
Daer alles op zijn wenken trilt, Moet zelf, voor hooger magt, op zijnen zetel beven;
Beroofd van troon en kroon en hof,
Gedonderd in het lage ftof, Derft hij, zijn trotsch ten fpijt', gelijk de flaef, het leven,
De moeder mist haer dierbacr kroost,
Waerom zij bittre zuchten loost, De gade voelt zijn gaê zich van den boezem fcheuren;
De vriendfchapband, die harten boeit,
Rukt los, wanneer de doodftorm loeit; Vaek geeft de fterflijkheid ons ruime ftof tot treuren.
Ge-



MENGELDICHTEN. 71
Getuige zij elk fterveling,
Of hij, van toen hij 't licht ontving,
Tot aen het nadrend eind van zijne levensdagen, Niet heeft bemerkt, dat zijn beftaen Met zorg en ramp gepaerd moest gaen,
En de onbeftendigheid hem fmart bij fmart deed dragen?
Waer vindt mijn geest hier pael of perk!
'k Zie, van den afgrond tot aen 't zwerk, Niets dan verwisfeling van lot, van ftand en zeden;
Daer alles, wat flechts aenzijn heeft,
Eenftemmig dit getuignis geeft: De weereld gaet voorbij, met haer begeerlijkheden.
Al 't ftreelend fchoon, ons, door Natuur ,
Zoo mild bedeeld, is kort van duur; 't Kan aen den fterveling geen waer genoegen geven;
Maer hij, die deugd en godsdienst mint,
In Jezus zijn' verlosfcr vindt, Verwacht, aen 't eind des tijds, oneindig beter leven.
E 4 Dan



fl MENGELDICHTEN,
Dan wandelt hij op rozenpaên,
Met God, als met zijn' vriend, voldaen ,
En laet de weereld met haer blinkend fchijnfchoon fpelen; Ja, in zijn' laetften oogenblik, Bij 't lozen van den jongften fnik,
Voelt hij zijn kalme ziel met hemelblijdfchapp' ftreelcn,
Hij legt, aen deze zij' van 't graf,
Met vrolijkheid zijn zorgen af, En ziet het wisflend lot ten duistren afgrond' zinken;
Nu ziet zijn opgeklaerd gezigt
Zijn' Goël in het Godlijk licht, En in de hemelzael hoort hij de hallels klinken.
IV. s,
D E



MENGELDICHTEN.
73
DE KR A G T
VAN HET
VOORBEELD.
Een kermisdoctor, die, aen elk, die 't maer begeerde, De middlen tot een frisch en dnurzaem leven leerde, Had, met zijn' zoogenaemden zoon, Die 't ambacht van hansworst hanteerde, Voor zijnen opgeflagen troon, Door klugtjes en gekras op afgezaegde maren, Een aental boeren doen vergaêren, En hen, naer allen fchijn, reeds in 't begrip gebragt,
Dat groote lubben, weidfche kleêren, Gefnork op dapperheid en adelijk geflacht, Een degen, zakjespruik, een hoed met paeuwenveêrcn,
E 5 Een



74 MENGELDICHTEN.
Een testamonium en rotting in de hand, Bewijzen zijn van groot verftand. „ Ja, boeren, denkt men ligt, zijn foortgelijke zaken „ Gemaklijk wijs te maken;
,, Maer nooit hoorde een verftandig man ...." Niet verder, Vriend! daer ik u overtuigen kan, Dat meêr dan boeren zich wel eens aen fchijn vergapen. Laet mij flechts ongefloord begaen: Eer onze Hans nog met zijn zwetzen had gedaen, Kwam doctor Eduard, de bol der Esculapen, Toevallig hier voorbij, en werd, door 't fterk gedrang, Verhinderd in zijn' gang. „ Daer hebt gij 't reeds: de man had immers voortgeloopen,
„ Waer' hij niet in zijn vaert gefloord? „ Maer raedde hij het volk niet af om iets te koopen ?" Ja, vrager, zelfs zoo fterk, dat Hans het had gehoord. „ Wel nu, wat wiltge dan bewijzen? „ Die doctor was een waerdig heer." Ik bid u, ftoor mij toch niet meêr! Ligt doet vooroordeel u hem prijzen.
De



MENGELDICHTEN. fI
De kwak, niet zeer vervaerd voor doftoralen haet, Nam zijn welfprekendheid te baet, Ter overtuiging van de boeren. Hij fprak: „ Die man laet zich door zelfsbelang vervoeren; „ Mijn vrienden! 'k weet, zoo wel als hij, „ Dat velen zich verwaend beroemen, „ Dat niets hun te ongeneeslijk zij; „ Dat zelfs de dood verfchrikt, als hij hunn'naem hoort noemen: „ Ja dat er, finds hun kunst de weereld heeft verlicht, „ Voor hem, wil hij den mensch doen fneven, „ Geen middlen ovrig zijn gebleven, „ Dan dat hij dit ter fluipe, of onverhoeds verricht. „ 'kHeb,fchreeuwt men zelfs, nog pas een middel uitge vonden, „ Dat elk herftellen kan van alle ziekte en wonden;
„ En, trots waerfchijnlijkheid en trouw, „ Weet ieder eene lijst van kwalen, „ Door hem genezen, aentehalen, „ Al liep de ganfche ftad bijna in diepen rouw.
,, Dan, fchoon men zoo verwaend durft fnoeven „ Op dingen, diege, in nood, maer vruchtloos, zoudt beproeven,
„ En



76 MENGELDICHTEN.
„ En hier door, bij de wijste liên, „ Het al kan in verdenking brengen, „ Watwe, uit mcnschlievendheid, aen arme lijders biétt, „ Zoo kan de reden niet gehengen
„ Dat ik een heilzame artzenij „ Den menfchen niet bekend zou maken; Dat was ligt ruim zoo veel te wraken, „ Dan zulk een laffe ihorkerij. „ Neen, vrienden! niets heeft mij bewogen, „ Dan 't oogmerk, cm voor u van 't grootfte nut te zijn ?? gij, door andren, ooit bedrogen,
„ Dit kan men, met den minden fchijn, „ Aen mij, noch mijn recepten wijten. „ Ik prijs niet half, naer waarde, u mijne middlen aen,
„ Dewijl ik' ze altoos graeg kan flijten; „ Een woord zoo goed als tien, gij moet u zelf beraênj „ Maer, kunt gij van uw kwael genezen, , Het moet door dit tinctuur, of dezen balfem wezen!" Was doctor Eduard nu nog niet weggegaen? Vracg niet! nu bleef de man reeds onverhinderd dacn,
En



MENGELDICHTEN. 77
En dacht, men kan toch niets weêrfpreken, Voor, van het tegendeel, de waerheid zij gebleken. Het zou wel mooglijk kunnen zijn,
Dat hij, voor die verwoedde pijn
Hier kreeg hij van de jicht juist weêr de felftc fteken; Een kwael, waer doctor zwaer aen leed, En zelf zijn kunst, voorlang, doch vruchtloos, had befteed. „ Indien er, van zijn' raed, toch bijftartd waer' te hopen, „ 'k Zou.... Ja !... maer, wat gedaen ? nu zelf van hem te koopen, „ En zulks aen andren afteraên! ,, Neen!" — De arts ziet daer een' jongen ftaen, Laet hem, om een pakket, naer 't hoog theater loopen.
„ Maer, knaep! zeg toch geen mensch wie u gezonden heeft!" Hij weet 'er, indedaed, dit zwijgende, een te krijgen; Doch maekt dat ieder ziet aen wien hij 't overgeeft. Toen hielp het wat dat hij kon zwijgen! Waer zelfs een doctor 't voorbeeld gaf, Was onze Hans wel rasch van al zijn prullen af.
Dus,



78 MENGELDICHTEN.
■SiDus, (leunende op zijn kragü, durft iemand andren radenj Zoo dwaelt verbeelding 't eerst en 't meest van 't regte fpoor^ En leent, intusfchen, aen verleiding zelf het oor, Als of haer tong en pen 't verftand niet kunnen fchaden.
W. H.
DICH-



MENGELDICHTEN. 79
DICHTERLIJKE
BESPIEGELINGEN
BIJ DEN NADERENDEN
ZOMER.
Wie ademt, uit het koestrend zuiden,
De wolkjes langs den hemelboog? Wie ftrooit de rijkgekleurde kruiden, Op 't groenend aerdrijk, voor ons oog? Wie kuscht den morgendaeuw, met voedend fap belaên, (Waerin zich fchaersch de middag ipiegelt, Als 't groen gewelf al ruisfchend wiegelt) Van de altijd koele borst der bruine dennenblaen?
't Is



go MENGELDICHTEN,
't Is de eer, de roem der jaerfalzoenen,
De zomer, die, met heil omkranst, Daer hoop haer dankaltaer ziet groenen, Op 't bloemtapijt der lente danst. Natuur geeft majesteit aen dezen blijden oord. o Schepper, hoor mijn lofgezangen! Ja, Serafs! 'k durf uw' galm vervangen, Did bij de wieg des tijds de Godheid heeft bekoord.
't Was liefde, die uw fpeeltuig fnaerde:
Mijn ziel blijft door dien toon gevleid, En alles, wat het niet toen baerde, Wordt nog, al werkendeuitgebreid. De naeuwlijkszigtbre keen van 't dieren — 't plantenrijk ^ Van mijn- en delfftof, toen geworden, Ontwikklen zich naer de edelfte orden; o Serafs! dat mijn moed nooit voor uw zangdrift wijk'!
Vriend^



MENGELDICHTEN. 81
Vriendfchaplijke Englen, morgenflarren,
Die boven al 't gefchapen praelt, Ik voel mijn denkingkragt ontwarren, Mijn' geest door 't eigen licht beftraeld. De rede en 't grootst gevoel vereedlen ons genot; De ïtcrfiijkheid fmelt weg in luister, Natuur omboordt het aekligst duister Met morgengoud — zoo kroont de onfterflijkheid mijn lot.
Natuur! gij leert mij 't blij herleven;
De beeldenfpraek der eeuwigheid Hebt gij op elk faizoen gefchreven. Wanneer de herfst uw rustbed fpreidt, Wanneer verdorde blaen, al fchuiflend over de aerd, Terwijl de winterftormen woeden, Den fluimerlust des levens voeden, Dan wordt de ontwaking door den zwangren tijd gebaerd.
F Een



8* MENGELDICHTEN.
Een krans van jonge bloefemknopjes, Die ftraks het jeugdig leven tooit, Wordt, met beglansde morgendropjes, Door u, o Lente! gul beftrooid. De koeltjes dartlen in een' zilvren oceaen,
Die lieflijk gclft langs bosch en velden; Zelfs de eiken, die reeds eeuwen telden, Omhelzen weêr elkaêr, gekroond met teedre blaên.
Maer, Zomer! met uw zweet bepeereld,
Verkrijgt Natuur veel ftouter pracht; Geen fluijer dekt de ontwaekte weereld , Wanneer uw morgen wolkloos lacht. De zon verguldt het woud en blinkt in 't hart der bloem; Elk zevenkleurig ftraeltje fchildert, Door valsch vernuft noch zwier verwilderd, o Werkende Natuur! op 't'kleinfte blaedje uw' roem.
Het



MENGELDICHTEN. 83
Het windje voert een wolk van geuren,
Uit blanke leliekelken aen; Een mengeling der fchoonfte kleuren Verfiert gewelfde wandelpaên: 't Inëengeflingerd loof befchaêuwt een vloertapijt, Door jonge vruchtbaerheid geweven, En, fpclend, voor het dierlijk leven, Tot een' bebloemden disch en zachte koets gewijd.
't Infect ontvouwt zijn gazen vlerken,
't Gewaed des worms ligt dood in 't ftof. 0 Vlinder! 'k voel mijn moed verfterken, Klap, klap uw wiekjes, zing Gods lof! 'k Zing ook uw' lof, mijn God! 0 Vader der natuur! Ik hoor den galm der boschkoralen, Door de echoos, ver in 't bosch, herhalen; Elk toontje ontvonkt mijn ziel, door godlijk liefdevuur.
E 2 Ver-



84 MENGELDICHTEN.
Verrukking teekent hier tafreelen,
Naer beelden, door Gods hand gevormd; Zij durft in hemelwellust deelen, Als 't aerdsch gewoel mijn hart beftormt. Elk zintuig kaetst voor mij een' zachten weêrglans af, Een majesteit, die wolkloos flonkert; En als de ramp mijn lot verdonkert Blinkt toch het redenlicht als de avondfter op 't graf.
Verbeelding huppelt, ongedwongen,
Den fchoonften morgen in 't gemoet; Eens zultge, o Tijd'! voor 't laetst, verjongen; Uw grijsheid fmelt in rozengloed! Uw breede vleugels, bij de fchepping uitgefpreid, Die 't voertuig zijn der jacrfaizoenen, Verfchroeijen, waer Gods beemden groenen, Aen 't immertintlend vuur der dagende eeuwigheid.
P. M.
BE-



MENGELDICHTEN. S5
BESPIEGELING
INDEN
HERFST.
De lieve lente is reeds geweken,
De zwoele zomer vloodt voorbij, De vruchtbre herfst bewoont dees ftreken;
Hij is 't, wien ik mijn zangen wij', 'k Zie overvloed, waer 't oog moog' zweven, Daer hof en veld hun fchatting geven —
Een' oogst die gulle vreugde teelt: Daer keur van onderfcheiden vruchten, Gerijpt in warme zomerluchten,
liet oog bekoort, de tongen ftrci.lt.
F 3 't Meldt



g<5 MENGELDICHTEN.
't Meldt alles hier Gods rijken zegen,
Die 't heeft doen worden, die 't behoedt — Door zonnegloed, door malfchen regen,
Het teeder vruchtje heeft gevoed. Zie 't blozend ooft, de muskadellen, Die aen hun teedre fteeltjes zwellen,
Door fchoone bladen digt gedekt; De rijke boomgaerd laet zijn takken, Tot aen den grond', door zwaerte, zakken;
Daer alles ons tot plukken wekt.
Ik zie den landman zijne fchuren
Reeds vullen voor den wintertijd, Daer hij een lange reeks van uren,
Volvrolijk, aen den arbeid wijdt. Ik zie hem naerftig, rustloos zwoegen, Terwijl de bron van waer genoegen ,
Gezondheid, zijne kragten fchraegt. Het jonge knaepje werkt reeds mede; Daer 't lachend zusje, wel te vrede,
Het korfje aen 't poezele armpje dracgt.
De



MENGELDICHTEN. 87
De herfst ontrooft aen 't bosch de bladen,
Zij vallen ritslend naest mij neêr, Een fombere ernst heerscht in dees paden ,
't Roept al mij toe: ik bloei niet meer! Het fchoon der hoven is verdwenen — Stoof, als het kaf, onmerkbaer henen.
't Is nu de fterftijd der natuur; Maer eens zal zij, met vreugd, herleven, Dit bosch zal nieuwe fchaduw geven,
Geteeld door 't lentezonnevuur.
Het pluimrijk koor is reeds geweken,
Hier heerscht een ftatige eenzaemheid; O! hoe verlaten zijn dees {treken!
De doodverf ligt in 't rond verfpreid. Nog korts was alles enkel vreugde; Maer de eigen hand, die de aerd verheugde,
Die lente en zomer worden doet, Blijft dan ook, wen geen rozen bloeijen, Maer als de woeste orkanen loeijen,
Nog mededeelzaem, wijs en goed.
F 4 0 Weg-



88 MENGELDICHTEN.
o Weggevlogen zomeruren!
Hoe zalig waert gijme in deez* oord! Ik mogt op 't fchoon der fchepping' turen,
Aen dezen groenbewasfen boord. Wanneer, in 't fcheemrig avondduister, De maen verrees, met bleeken luister,
Zong gansch de fchepping: Majesteit! Schoon, in den nacht, de vogels zwegen, De dorftige aerde dronk den zegen,
Die op elk grasje ligt verfpreid.
Dat ftil genot is rasch verdwenen;
't Was eens — dit denkbeeld blijft mij bij. Dus fnelt natuur onmerkbaer henen
En wisfelt ieder jaergetij. Zoo onbeftendig is ons leven; De Godheid wenkt, en wij — wij fneven;
Verganglijk is 't, wat de aerde teelt: 't Geluk, waerom wij rustloos zwoegen, Als de enkle bron van waer genoegen,
Heeft, bij 't genot, niets dat ons ftreejt.
Na-



MENGELDICHTEN. 89
Natuur! gij kunt ons, dervend, leeren,
Daer wij uw fchoonheid zien vergaen, Dat eens de mensch tot ftof zal keeren,
Om eenmael juichend opteftaen. Ja, wentelt vrij, gij Jaergetijden! Ons leven moge ook henen glijden,
't Geloof ziet over graf en dood; De booswicht moge uw wending vreezen, De dille deugd kan vrolijk wezen;
Zij blijft op moordfchavotten groot!
0 Goeddoend God! wat zoet genoegen
Schenkt gij ons, ieder vlugtend uur; Dit doet den dankbren boezem zwoegen ;
Ik juich, bij 't derven der natuur. Zou niet de mensch uw goedheid roemen — Niet Jezus zijn' verlosfer noemen!
Niet juichen aen den rand van 't graf! Ja, fchoon de dood mijn fponde nader, Ik zie in u mijn' God, mijn' Vader,
En leg den fluijer vrolijk af.
Dit



9o MENGELDICHTEN.
Dit moge, o God! mijn deel eens wezen,
Zoo zij het fterven mij gewin! Ik zweef, voor de eeuwigheid verrezen,
Al dankende, den hemel in! Het graf mooge eens mijn ftof verflinden, Maer 't kan geen vrije zielen binden;
En, fchoon de worm mijn vleesch verbeidt, Eens ben ik vrij van aerdfche nooden: De Godsbazuin wekt ftille dooden
Voor de eindelooze heerlijkheid.
M. H.