489
F
18






UITGELEEZEN
FABELEN,
VERTELSELS ,
e n
MERKWAARDIGHEDEN
UIT DE NATUURLYKE GESCHIEDENIS, IN DE LATTNSCHE TA ALK,
TEN DIENSTE
cer eerstbeginnende jeüc» voorgesteld
bobt
FREDERIK GEDIKE}
Beftierder van het Gymmfium te Berlin.
NAAK. DE VIERDE UITGAVE GEVOLGD.
te A M S T El DAM, *y PI ETER den HENGST.] MDecunvm






VOORREDEN.
jyt hoekje is in zyn geheele inrichting gelyk aan het Griekfche Leesboek dat de Sckryver onlangs heeft uitgegeven Dezelfde beginzels, die hy toen gevolgd heeft, hebben hem ook hier beftierd. Een aangenaam en leerzaam onderhoud voor de ontluikende ziel der Kinderen, gepaard met gemaklykheii, kortheid en verfcheidenheid ,w air mede veele nuttige en hijloriiche Kundigheden worden voorgedraagen, zyn nok hier zyne voornaam/Ie gezichtpunten geweest. Een arbeid, die in allen opzichten lof verdient. Want met een Latyn rchert Schryver in zyn geheel vior Kinderen te beginnen, onderstelt te veel Hiftorifche Kundigheden om 'er hen genoeg belang in te doen neemen; ook is geene zo gemakke'yk als het eerfte begin met Kinleren vordert. Andere Boeken en f^erfamelin'-en zyn voor de Kin '> ren te droog en te ernstig, en behelzen een al te af getrokken. Zedekunde , dikw.ls enkel in Spreuken of Regelen voorgedragen. Anderen zyn voor het eerjle onderwys tè zwaarden dikwils ook te duur v or de gewoone Scholent waar Kinderen van allerlei vermogen on terwezen worden, of zy behelzen te lange volzinnen en te weinig zichtbaare rustpunten, die, om de ver moeijing des Leerling! voortekomen, noodzakelyk zyn
Daar tn onze Schooien- ook gemeenlyk de zulken het Latyn leeren, die niet tot den (land v n Geleerden worden op>ebragt,zo kan dit Boekje ook voor hen inzo verre van veel nut zyn..omdat daardoor niet alleen veele goede zedekundige grondjlellingen, maar ook veele nuttige en aangenaame kundighecen in de ziel der Kinderen worden ingeprent, die hen ook dan nog van veel nut zyn, wanneer hun ras vergeeten Latyn niet meer baaten kan.
By de eerlle dfleeling, of de Fabelen, heeft hygroatendeels, flegts met eenige weinige verandering, de Overzetting der Aefopifche Fabelen van Camerarius gebruikt, terwyl eenigen met een geringe verandering uit Phaeorus ontleend zyn. De hertel/els zyn deels uit Latynfihe Schryvers, voornomlyk uit Cicero ,
* 3 GfiJU-



VOORREDEN.
Gellius en Plinius byeengefameld, deels uit Griek* fchen, vcornamelyk uit Plutarchu,:. hy de eerjlcn heeft hy fomwylen de vryheid genomen, iets dat hem te iwaar voor den eerstbeginnende Jcheen , weg te laaten, cf met een ligter uitdrukking of andere wending te yerfrhikken, om daardoor voor aegemakkelyker vordering der Kinderen te zorgen, die maar al te ras by de zwarigheden vermoeid raaken. De opfchriften boven de Fabelen en Vertel/els moeten gedeeltelik daar toe dienen,om de opmerkfaamheid der Leerlingen optewekken,en deels om denLeeraar een wenk te geeven, tot wat einde hy eigeniyk de gelezen Fabel ofVertelfel moet gebruiken, daar de Schryver dit Werkje nietjlegts het ft opgefteld, om het zeivete laaten vertaaien, maar vooral om het, by alle voorkomende gelegenheid, tot vorming van het hart en ver ryking van het vetJland der Leerlingen te doen dienen.
De laatfte Af deeling, welke merkwaardigheden uit de Natuur behelst, is gedeeltelyk uit Plikius, Coï.xjmella, Cicero, Celsus, ten deele ook uit andere nieuweSchryvers genomen. Veele heeft liyookzelfs uitgewerkt, of 'wel uitgebreid, cm ze voor de vatbaarheid der eerfie beginnende gefchikt envan belang te maaken.
Jn het Register heeft hy alle woorden zonder onderfcheid, lyeen gejteld, omdat veele Kinderen, die dit Boekje gebruiken, dikwils van geen Woordenboek voorzien zyn. Zelfs had hy gaarne de woerden nog uitvoeriger verklaard, of de letekenis meir tot de Etymologie zoeken te rug te brengen, ook dikwils de tnoeijelyke veranderingen der woorden aangetoond, zo hy met de plaats had willen fpaartn, gedeeltelyk cm den prys van het Boekje niet al te lioog te maaken, deels, om dat hy voor onder flelde dat het onder wys van den Leer aar het gebrekkige zou venoeden.
Wy hoopen dat dit boekje, 't vcelk zogreiig inDuitschland cnlvangen en tot vier maaien herdrukt is ,in vnze Schooien met hetzelfde nut mag gebruikt worden, dat het by onze nobuurm heeft ie welg gebragu



EENIGE ÜITGEZOGTE
REGELEN,
TER OPSCHERPING VAN HET VERSTAND,
Welke de Onderiïyzér gemaklyk naar het begrip d» Jeugil vermeerderen kan.
T /eo eft generofus.
Lupus eft rapax, crudslis et infatiabilis.
Cervus eft timidus.
Vulpes eft aftuta.
Ovis eft patiens.
Lepus eft timidus.
Cants fideüs eft et docilis.
Fèlis eft blanda et iniidiofa.
Lufcinia eft canora.
Formica laboriofa eft.
Laudantnr iana Hifpaniae , ftannum Britanniae peJks Rufliae, ferrum Sueciae, eleétrura Boruffiae frujnenttim I'oloniae, gemmae et aromata Indiae. '
Quinque funt fenfus: vifus, auditus, guftus. olfa^us
tact |S.
Qnatuor funt anni tenipeffatés; ver, aeftas, autumnus et hienïs.
Afltoalia eünt, caïrunc, repunt, volant, natant. Ex]uiis terram arat, plauftra trahit, hominem vehir Sol lucet interdiu, luna fpiendet nodhi cum ftellis. ' Equi hinniunt, canes latrant, oves balant, boves'jnagfcmt, porei grunniunt, leones resiunt. hmi nl.^nf
Nubcs pendent in aè're et terram irrigant. Aves'volant fub nubibu?. Pifces natant in aqua.
In coelg confpicimus folém, lunam, et ftellas. ï-una lucern a fole accipit.
a üMiti



< * >
Ululae et vefpertiliones noftu volant. Aquilae nidificant in petris. Aurum eft graviffimum omnium metallorum. Ferrum metallun: utilifijmum , in omnibus fere terris invenitur.
Equi Arabum et Anglorum funt cclerrimi.
Uvae Hifpaniae funt dulciores qyaa; tivae Galliae.
Gemmae Indiae funt pretiofiores gemmis Europae.
Quaedani animaris totarn dormiunt hiemem.
Aves rapaces lorgiflïme profpiciunt.
Urfi habitajW i;s tr.gidis le^ioaibus Europae.
Dens elephanti dicitur ebur.
Animalia utililfima funt etiam frequentiflïma.
Culumba clt pavida.
Columbae collum eft verficolor.
Columbae infidiatur aaipiter.
Columbam infeftant puitces.
O colwr.ba quam munJa es.'
In culumba nulla eft malitia.
Columbae funt aves dom.i.'ltica.e, cicures, & pavidae,
Coiumbarum o.va funt mullia.
Columlis datur hcrdeum.
Columbas terret ftrepitus.
O columbae quam mundae eftis.
A columbis plurimi excluduntur pulli.
Cerevifia eft potus ex Iwdeo cocïus. Cerevifiae fapor vet duicis eft vel amarus. Cerevifiae nocet térapeüas cum tomtribus. CereWfiam nonnulli libentius biburjt quam vinum. Ex cerevifia rit acetum, quod vero minus bonum eft, quam 3cetum ex vino. ïerra profert varia.
Fratum fert gramina cum floribus et herbis, quae defefta et torrefaéta foenum fiunt. • Sub terra nafcuntur metalla.
Omnis arbor in tres partes dividi poteft, radicem, truncum et ramos.
Alimenta brutis praebent gramina, herbae, radices, folia, frumenta, caro.
Arms



•< 3 >
Arma b'rutorum funt cornua, dentes, unguei, roftra,
tmgulae.
fegumenta & veftimenta animalium funt varia. Alia enim hubent pilos ut equi, bov^s, rt'CBBWj ai:a villos, ut hirci et urii; alia lauum , ut o.ts, alia feta*, ut porei; êKi pennas, ut aves; alia fquauias , ut pifcos, alta cuttui vaide iubricam, ut lerpentes.
Hominem vehit ecjiiiis, alitbos, veftit ovis, cuilodrr Canis, iniit.iLiir iiniia.
C'ailor doruum fibi nedificat.
Urfus arbores afcendit.
'1'alpa fub terra habitat.
Aperauditu, aranea tactu, vultur odoratu, lynx vifu, et fimia guftu homines antecelleie dicuntcr. . Bouiüyees, qui folüs mon aluntur, tx Alïa in Euro pain allati funt.
Afinus et mulus portant onera, equus nos ipfos, caffielus uiercatoiem cura mercibus.
Quaenain animalia funt omnium fidsliffiuia? Canis et equus.
Quaenam regiones ovibus abundant v liifpania et Angiia, Quaenam anima lia maximum ufum praebent hoa.iuibusV Equus, bos, ovis.
Quaenam aves fub hiemem avolant in peregrinas ter= ras V Cieoniae, grues, coturnices, et quaedain hirundines.
Germani inter alia magna.n ntersntuv gloriam propter inventiones rerum utiliffimarwa. k>venerunt enim typr> graptoana , pulverem pyriuui, antliam pneumacicaiu multaque alia.
Tempus eft vel praeteritum, vel futurum vel pracfens.
Dies dividitur in viginti quucuor boras.
Annus compleótitur duodecim menfes . quoruoi quidam triginta habent dies, videlicet Apnlis, Junius, Stptem ber et November, reliqui vero triginta et unum, praeter Februarium, qui duodetriginu, u anno «ïtwcalari uirdetriginta dies continet,
i ' & a Chrir'



< 4 >
Chriftiani annos numerant a nato Chrifto; JudaeTa mundo condito.
Seculum eft fpatium centum annorum, Olympias fpalium quatuor annorum.
Terra dividi folet in quatuor pnrtes. Hae funt Európa, Afia, Africa, America. Sed r.oftris temporibus muit! quinque terrae partes numerant, et quinta terrae pars continet regiones et infulas in oceano auifrali fitas, quafl recentiori aetate detcftee funt
Europa, quam nos incoi.inus, minima quidem pars terrae eft, fed frequentiffima.
Anjericam detexit Chriftophorus Columbus.
Videmus oculis, nidimus auribus, olfacimus nafo, guftamus lingua, feuimus toto corpore.
Jupiter erat deus coeii. Neptunus d. us maris et Plura deus inferorum. Vuicanus erat deus ignis, Mercurius nunciusdeorum, et deus eloquentiae, mercatorum et furum. Mars erat deus belii, Aeolus deus ventorum, Saturnus deus temporis, Pan deus paftonirn , Dianade>a venationis: Cercs dea frugum, Minerva dea fapientiae et artium, Flora dea florum , Proferpina dea inferorum.
Celeberrimi antiquitatis populi fuere Graeci et Roman:,
In Graecia nulla fuit urbs celebrior Athenis.
Romam condiditRomulus, primus Romanorum rex.
Tarquinius fuperbus fuit ultimus Romanorum rex.
Amazones erant mulieres bellicofae.
Europa minor fed potentioi et doftior cd quam Afia, Africa & America. America longior eft quam Afia. Anglia ditior eft quam Gallia. Dania fertilior eft quam Suecia. Ruffia frigidior eft quam Suecia. Italia amoenior eft quam Germania.
Apes parent reginae fuae. Vifus non deeft taipae.
Ciconiae non nocent ferpentee/ II. FA*



'<sD*
1 L
FABELEN.
i. De kracht der Gewoonte, Vulpss et Leo.
\^ulpes nunquam leonem viderat. Quum huic forteoccuriffet, ita exterrita eft, ut paene moreretur i) formiQine. Eundem 2) confpicata iterum, extimuit 3) quidem, fed nequaquam ut antea. Tertio illi obviam faéta 4) adeo imperterrita fuit, ut auderet accedere propius et cplloqui cum illo.
ij van mori. 2) idem. 3) extimefcere. 4) fieri.
2. Straffe der Gierigheid. Muiier et Gallina.
Muiier vidua gallimm habebat, quae quotidie unum pariebat 1) ovum. Quum autem uno ovo non effet conienca, fed plura cuperet, gallinain diligentius curare et fagmare coepit, fperans, foïe, ut bina aut terna ova quotidie pareret. Verum fpes eam fefellit 2). Quum enim galhna cibo fuperfluo nimis pinguis fafta effet, defiit 1) etiam femel die ova parere.
1) parere. 2) fallere. s) dennere.
3. Onnatuurlyke Wenich. Tejludo et Aquil*.
Teftudo aquilam magnopere orabat, ut volare fefe daceret. Rem petis, aquila inquit, naturae tuae contraA 3 riain.



ïiam. Qu! poteris volare, quum alas non habeas?Te(ludo autcm «ihilominus obfecrare aquilam perrexit i), ut fe volucrem faceret. Ungu'is igitur eam arripuit 2) aquila, fuftulit 3) In fublime, ibique dimifit 4), ut per aörem ferretur 5). Sed quum in. rupes decidilTet, comminut? interiit 6).
Huic teftudini multi homines funt fimiles. Cupiunt, quae cupere non deberent, et refpuunt confiiia prudentiorum. Sed faepiffimc ftultitia fua in perniciem ruunt.
i") pergere. 2) arripere. 3} tollere. 4) dimittere. 5) ferre. tj inccrire.
4. Zucht tot het Leven, Senex et Mm-
Senex ligna in Hl va ceciderat 1). Igitur fa fee fubla» to 2) domum redire coepit. Quum autem defatigatus elfet et onere 3) et itinere 4), depofuit 5) ligna, ec fecum confideians miferias feneftutis et inopiae, clars voce invocavit mortem, ut fe ab omnibus malis liberarer. Turn mors exaudivit preces illius,& coram afTiftcns, quid velit 6) percontatur. At fenex, territus nee amplius mori cupiens 7): Nihil fane, inquit; fed requiro jjiquem, qui onus mini paululum allevet.
1) ctedere. 2) tollere. 3) onus. 4) itcr. 5) dtponere. 6) vtlle. 7) cupere.
5. De waardy der Arbeidzaamheid.
Rufticus quidam moribundus, quum nullas haberet divitias, quas relinqueret fiüis , excitare animos illormn voluit ad ftudium diligentis agrorum culturae, et ad asfiduitatem laboris. Convocavit igitur eos, et ita allocutus 1) tft; Mei filii, videtis, me a vobis mox difcesfurum 2) effe. Omnes, quas habeo, divitias, in vinea, cjmru vobis relinquo, quaerere poteftis 3) atque debetis. lïdcc ouum diïiitct 4) fenex, paujo poll ïuoiicur. At
filii,



< 7 >
fiiii, quum crederent, illum in vinea alioibi abfcondiffe 5) thefaurum, totum vineae folum effodiunt. Fruftra. Thefaurum inveniunt nuliutn. Sed, quum terra fodiendo percuka 6) effet, vites uberrimum fruclum tulere 7).
1 allodiii» 2) difciiJere. $, pofte. 4) tiicere. 5; ablcon.derc. 6J percolere. 7) ferre.
6 MoeijeJykheden en gevaaren van een hoogen Stand.
Equus et JJïnut.
Equi fortunam laudabat afinus, quod copiofiffime pafceretur , quum fibi ne paleae quidem poft graviflimc* labores abunde fatis praeberentur. Bello autem forte exorto 1) quum in proelium ab equite 2) ageretur equüs, et circumventus 3) ab hcftibus tandem faucius collabere. tur: afinus, haec omnia confpicatus, equum miferum & infelicem 4) efTe judicabat, quem paulo ante foftunaturn efle cenfuerat 5) et cujus forti inviderat.
1) exoriri. 2.) cques. 3) circiimveiüre. 4) infelix. 5) cenlere.
7. De geftrafte Arglistigheid. Muiier et Ancillae.
Muiier vidua, quae texendo 1) vitam fuftentabat, folebat ancillas ad opus excirare, fimulac galiï cantus auditus 2) erat. At iflM„ dinturno labore defatigatae, ftatuerunt, galium doniefticum irterficere. Quo fafto 3) incidenmt in deteriortm cor.diiioneni. Nam domina, de hora et tempore incerta, faepius 4) jam media noéte "amutas excitabat.
O texere. 8} audire. 3) fieri. 4) faepe.
A 4 t. D«



8. De geftrafte Hoogmoed* Graculus et Aves.
Jupiter, avibus regem daturus j) diem conftituif, m£ convenirent ad ipfum. Tum graculus, fuae fibi deforrnitatis confcius, pennas, quae aliis avibus exciderant coHegit 2), feque ïllis ornavit. Ubi dies illyxit 3), jovem 4) adiit, varietate illa fuperbiens. Ceterae a'uterrj aves, veritaes), ne Jupiter, forma illius deleótatus, regnuin ei deferret, indignabundae graculum circumfteterunt 6) coeperuntq'ue fuas quaeque pennas ei evellere Quo factum eft, ut ille iegno fperato excideret, furtivis' que coloribus fpoliatus ab omnibus derideretur.
1) dars. 2) colligcre. 3) illucefcere, 4) Tupiter. c 1 ve. mu 6) circumftare. •. 7 - * *J
9. De geftrafte Ongedienftigheid. fiquus et Afinus.
Agitabat quidam equum et afinum , onuftos farcini?, Afinus feffus itinere 1) rqgavit equum, ut aliquam 2) fui oneris partem fufciperet. Sed repudiavic equiis preces illius. Paulo poft afinus, fatigatione ac labore coi:fuatus 3), in via corruit et efflavit animairi. Agitator gitut omnes fsrcinas , quas afinus portaverat, atque infupet etiain pellem afino detraftam 4) impofuit %) equo. Turn ille, deplorans fortunam fuam: Me miferum, inquit, qui parvulum onus in me fufcjpere recufaverim , quum nunc tam grave onus ferre cogar 6), et infuper pellem comitis mei, cujus preces tam fuperbe contemferam 7).
O iccr. a) aliqiiis. 3) corfmiiere. 4) detraliere. 5) inj. jjor.ere. 6~) .ogere. 7) conternnere.
1». Ale



< 9 >
iö. Alle menfchen denken niet gelyk zy fpreeken.
Lupus et Muiier.
Efuriens lupus ubique circumivit, cibum quaeren*. Tandem audit intra caiam ruftieam puerum plorantèm eC matrem interminantem , ni definat, lupis turn fe veile projicere. Lupus, hoe difto ad fpem cibi excitatus, totam diem adftir.it. i), exfpeétans, dum puerum mater projiceret. Sed vefperi haec, reconciliata puero, eidem blandiebatur 2) et: 'Mi pupule, inquit, bono fis animo, Lupum, fi venerits), obtruncabimus. Turn lupus criftis atque deceptus 4) abiens: In ifta, inquic, domo aliter loquuntur 5), aliter fentiunt.
O auftare. aj blamiin. 3) venire. 4) decipere, 5) loqui.
11. Eendracht tusfehen broederen. Fratres.
Inter filios ruflici cujusdam grave diffidium ortura erat 1). Diu fruftra operam impenderat pater hortans, ut pacem atque concordiam colerent. Tandem filios confidere , certumque virgularum numerum fibi afferri juffit 2). Quo fadto 3) omnes in unurn faf;iculum colli, gavit, eumque confrri&um 4) fingulis filiis obtulit 5), ut in eo frangendo vires fuas exercerent. llli autem, omni adhibita 6) vi, incaffum laborarunt, nee fudando quidquam profecerunt 7). Mox pater nodo disfeiffo 8) , fingulas virgulas iliis confringendas dedit, id cuod nullo negotio perfecerunt 9). Turn fenex eos fic allocutus eftto): Haec res, mei filii, vobis exemplo fit. Tuti eritis ab inimicorum injuriis, quamdiu vos invicem ama, bitis. At fimulac fafla ent diffenfio, glifcetque difcordia, fciatis 11), vos inimicorum praedam futuros efle.
I) orijt. 2; juberc. 3 1 iicri. 4) conftripg«re. 5Ni sfferre. *i adlubcre. 7) proficere. 8) liisfünderc. 0) pcrlicere'. 10) allo'iui. H) fcire.
A 5 ïa. Zfcif§



< 10 >
1%. Zelfs de geringfte rrwrwch kan ons ran dienst £yti.
lw ff Müfaihs.
Circam ieonem dortnientem lafcive difcurrebant mufeuli, quorum unus in doifum ejus iniiliit. Captus i) sultan a leone experrt&ö 2) excüfavit imprudentiam , gratiasque fe ei habitunim pollicitus eft 3,) fi vitae parcerer. Leo, etfi eratira commorus 4), ignovit 5) tarnen m;.fCulo precanti, et tam contemtam beftiolam dimifit 6; inviolatam. Paulo poft incautius praedam veftigans lil laqueos incidit leo, quibus adftriftus 7)rugitum maximum edidit 8). Accurrit mufculus, cernensque vinculis illu-a teneri , qui fibi dudum vitam petenti conceuHTet 0), sïrepfit io) ad laqueos, eosque corrofit 11). Hac rationa quum ieonem omni periculo liberaflet: Til», inquit, ludibrio eram et defpeftui, quafi nullum alicui viciffim beneficium praeftaie poffem. Nunc fcias 12) polfe et murem 13) gratiam referre.
1) capere. o) experpfji. 3) polliceri. 4) eommoveii. jO ignofcere. fi) dïroiitere. 7~) adftriwgere. 8) eilfTe. 9) conccticre. mj «repere. 11) torrodtre. 12} ïcirc. i«; tuut.
13. Het oog van den Heer. Cervus in bovili latitans.
Cervus, latibulis fuis excitatus, ut venatorum tela fugeret, coeco timore proximam villam petiit et fe opportuno bovili condidit. Turn bos larenti: Defipis, inquit, qui u'tro ad necem cucurreris 1), hominumque tefto vitahi commiferis 2). At ille fupplex : Vos modo , -inquit, parcite mibi. Occafione data rurfus erumpam. Quum advefperafceret, pabulum bubulcus afFert , nee vidst illum. Eunt 3) et redeunt 4) omnes rufï:.ï. T-iiio aniuiadvertit. Tranfit etiam viliicus; sec ille quwkjuaw
fentït.



< II >
fentït. Tum gaudens cervus bobus s) quietis gratias age*
re coepit, quod hofpitium fibi praeftiterint 6), nee prodiderint 7) ipfum. Refpondit unus: Salutem tuain cupi. mus quidem : fed fi venerit ille, qui oculos centum habet , vita tua in magno periculo verfabitur. Interes ipfe dominus a coena redit, et quia boves macros 8) efie nuper animadverterat, accedit ad praefepe, et: Heus, in. quit. Cur pabuli parum eft? Cur defunt 9) ftramenta? Tollite haec aranea — Duin finguta fcrutatur, cervi quoime alta cornua confpicatus eft. Convoc.it igitur familiam, occidi jubet cervum latitantem praedamque tollit.
Haec fabula doce:, doir.inum videre plu.imum in rebuï fuis.
1) cirrere. 2; commlttere. 3) ire. 41 reiiirc. 5) boio f) ptatllurc. 7, proUtre. 8) macer. tiet',.:.
14.. Met voorrecht der Vryheid. Lupus ct Canis.
Quam dulcis fit übertas, breviter proloqwr. Caniper» pafl ) occurit forte lupus niacie confe&us 1). Salutant fe invicem, et lupus: Unde quaefo, inquit, fic nites? Aut quo cibo tam pinguis faclrus es? Ego, qui fum longe fortior, pereo fame. — Canis refpondit : Ëadem tibi erit fortuna, li domino par officium praeftare potes. Quod? inquit ille. — Cuftos ut fis liminis 2), et noélu domum a furibus tuearis. — Ego vero fum paratus; nunc patior nives imbresque, in filvis afperam vitam degens. Quanto facilius eft fub tecto vivere , et largo fatiari cibo,, — j, Veni ergo mecum — Durn procedunt, adfnicit lupus collum canis a catena detritum 3). ., Unde hoe , amice? — „ Nihil eft. — ,, Die quaefo tarnen. —,, Quia videor acer, alligant me interdiu, ut luce ^uiefcam, et nox quum venerit vigilem. Crepufculo folvunt me. Tune, qua vifum eft, vagor. Ultro mihi afferufit panem ; de miinfa fua dat offa dominus , frufta jaCtat familia. Sic fine labore venter meus impletur. — ,, Ace vero , fi quo abire vis, num licet? — „ Non plane,
in-



< 12 >
Atqufc. —i „ Fruere4) igitur, canis, iffc fdidtate fua, <]uam mihi laudas. Equidem regnare nolo , ii carendaiis eft libertatc.
1) conficere. a) limen. 3) dcterere. 4) frui.
t$. De zucht tot navolging. Afinus domino blandiens.
Afellus , quum vidiffet cane.n domino fuo blandiri et ^e menfa ejus faturari quotidie, fic eft locutus: Si canem irnmundiffimum adeo diligit dominus et familia, quid mih: fiet, fi par ïili fecaro 1) officium, qui multo fum melior fcoc cane, rebusque pluribus utilis et laudabilis. Alor «mm fonnbus puris, et numquam fordido cibo foleo pafcl Digmor fane fum vita beata, quam catulus iüe. Afellus, haec du:n fecum cogitat, dominum videtintrare ftabulum' Quare occunt ocius, rudensque profilit, et humeris d<jtnmi arsbos pedes imponit; osque lingua coepit ling-re veftemque foedis confcindens ungulis, ftulte blandus' £ravi onerc herum fatigat. Clamore domini conciiacur ftmiha. Fuftes et faxa arripiunt 2.), rudentem mulcant et mox femianimum ad praefepia dejiciunt. t) facere. 3) arripere.
16. De ftraffe der luiheid.
Afinus fale onuftus.
Afinus fale onuftus fiuvium tranfiit, et titubans in aquarr. decidit. Quum furgeret, fenfit 1) fe nonnihil onere levr.tum , quod in aqua fal delicuisfet 2). Ea regavifus 3), quum poftea fpongiis onuftus ad fluvium accederet, fpej-avic, fi rurfus collabererur 4), nunc quoque fore , ut onus fieret levius. Igitur de induftria lapfus eft 5). Sponjgiis auiem madefaétis 6) exfurgere nequivit: adeoque pneri fuccumbens interiit, aqua fuffocatus.
i ) i'ciftre. 2) deliqutfcere. 3) gaudere, 4) cullabi. t) labi. 6) iaadtfieri.
17. Het



< 13" >-
|7# Het kleed maakt den man niet._
Afinus et leonina pellis.
Afinus leonis exuviis indutus i) pro lennc habebafcut Sb omnibus , atque homines gregesque territabat, qua» leo effet. Forre autem a vento vebementius fpirante detiaéla eft 2) ei pellis leonina; quanudatus facile dignofc"e latur. Unde faftum eft , ut omnes accurrerent, et fuftibus petulantiaui ejus punkent.
i) iniiiiere. 2) detrahere.
li. Wie had meer zorgen , de arme, of
de ryke?
Mus urbanus et agrejlis.
Mus uibanus, exceptus 1) quondam hofpitio muris agreftis, vili glande 2) in cavo coenavit. Poftea pteci-, bus tffecit 3), ut agreftis mui viciffim in urbem veniret, cellamqué intraret plenam rebus optimis. Hic dum variis perfruuntur reiiquiis, oftium concrepuit 4) , intrante cellaria Perterriti ftrepitu difFugiunt mures. Urbanus notis cavisfacile fe condit: at mifer agreftis, ignota trepidans domo ümensque mortem , per parietes curfitat. Quum fuftulifiet5)cellariiis, quae volabat, foresque claufiffét 6J, rtefum urbanus mus agreftem hortatur. At perturbatus iile: Vix, inquit, cibum capere poffum prae metu. Putasne, veniet ille? — „ Quid adeo times? urbanus inquit; age, fruamur 7) ferculis, quae fruftra rure^'aeras. Refpondit agreftis; Tu, qui non times, fruerehis omni-' bus: at me fecurum et liberum pafcatglans.
In paiipertate tutum vivere praeftat, quam divitiarunj follicitudine cruciaii.
1) escnere. 2) gJans. 3) eflic*r». 4) concrtpare. 5) tol* Iwe. 6") claud«r». 7) frut.
19'. Veri



< H >
19 Vertrouw ieders woorden niet? Grus, cornix, et dominus.
Crus et cornix foedus jtmxerant 1) ut grus cornicem ab avious defenderet, cornix autem futura praedicéret, ut grus c>vt;et. Hinc cjuuin frequentér ad cuju-Jam 2)' rufciei agrum volarent, atque evellerent fata radicitus; vïdir tandem agri dominus, et dolens: Saxum, clamat, da «iihi puer, uc feriam gruem. Cornix ut aud;t, ïRicö moret gruem, qui fibi cavit. Aha de:nde die audiens cornix iterum i'.iuin pettntem faxum, rurfus coumionuit gruem, ut vita.tt fedu'o perieuluai. Rufticus iofpieatus cornictm audire jutfa, puero: Si, inquit, dixerd 3) , OfFam da, tu mihi clam porrige lapidem. Grus venit. Rufticus puerum ofl>m jubet dare. At ille dedit 4) lapidem, quo ferit gruem et crura 5) frargir. Vulneritus grus ait: diyina cornix, ubi nunc aufpicia tua? cur non properafti monere focium . ficut juraveras, ne taie mihi eveniret malum. Refpondit illa: Non meretur culpari ars n;ea, fed dolofa funt bilinguium confilia, qui aliucf dicunt atque aliud agunt.
1) juugcie. 2) q.iidatn. 3; iliccre. 4) date. 5) crus.
20. Veracht nooit goeden raad. Aves et hirundo.
Aves quum in unum devenifient locum, vidtrunt hominem feminantera linura. Ceterae aves pro nihilo id habuere t). At hirundo fic eas allocuta e(Te traditur ;; Binc nobis omnibus periculum inftat, fi femen ad maui-' ritatem venerit. Aves rifere 2). Uc vero germir.avit. feges, hirundo rurfus: Inftat pernicies,' ait," adefie; germen eiuamus noxium, ne, fi mox crefcat, inde riant retia, nosque artibus hominum capiamur. Aves riierc pergunt verba hirundinis, et ftulte fpernunt confi iiu n prudenrjfljmum. At illa cauta mox fe ad hominem con
tulit



< 15 >
tulit 3), ut tuta tjgois nidum fuum fufpenderet. Sed ce« terae aves, quae uhus falubja'e monitum defpexerant 4), eaptae 5) retibus de lino farïis pereunt 6).
O lnbcre. 2) ridere. 3) con ferre. 4) defpicere. 5) cipe ... 6j perire.
sr. Het lot van hem, die het met beide partyen houdt.
Volucrcs, quairupedes et vefpertUio.
Eellum gerebant volucres cum quadrupedibus, et mode» haec, modo iila pars vineebat. At vefpertilio, dubios eveutus tia.er.s, ad iüos fennper fe conferebat. qseri fup^raife viderat. Inter aves avem fe profitebarur, inter quadrupedes murem. Quum ad pacem redilfTent aves et qtwdrupedes, fiaus utrique generi apparuit 1), mii* tua igitur iucem refugit, et atris pofttwc ten... , .. d.-'/t 2), folus noftibus feuiper volan.-.
Q fi fe duabus venditat partibus, urrifque ingratus vi. tam turpiter deget.
r) npparere. ») condere.
22. De natuurlyke ftraffe der leugenachtigheid.
Puer mendax.
Puer, cuflos ovium, faepius rufticorum opem implo" rare folebat, quafi iupum advenientem vidifiet. Clamab,t: Huis adeite, fuccurrte mihi. Ruftici celeriter adpuerum accurrunt, lupoque nufquam apparente, ad opera fua redeunt 1). Qnuroque peer aliquoties per lufum idem feriflfet 2), mendacem eum efie deprehendunt. Tandem revera lupus irruit. 'fum lacryniabundus et miferabili voce raare coepit, ut fubveniretur fibi et gregi. Q<i audiebunt, ludere illum ficut antea arbitratt funt, emsque
preces



< i6 >
preces neglexerunt 3). Ita lupus libere in oves graOa.* lus, g.'egem facile perdidit 4).
O redire. 2.) facere. 3) negügere. 4) per'dere.
23. De Overheid komt met recht eerj hooger rang toe.
Canis et oves,
Quum vocalia effent animalia , ovis domino dixit* irum facis, qui nobis, et lanas tibi et agnos et cafeum pfaebentibus , nihil das , nifi quod ex terra accéperimus f): cani autem, qui nihil hujusmodi tibi pVaebet itnpems, quem ipfe habeS, cibum. Haec quum audüïet canis, dixit: Ita fane neceffe elt. Ego enim vos ipfas fervo, re vel hominum furto perearis 2) vel a lupis rapiaminig), Nam vosquidem, nifi ego cUftodirem vos, ne pafci quidem poU'etis, fimehtes ne interiretis. His diftis oves non amplius conqueflae funt 4), canem praeferri.
ï) acci^ere. a) perire. 3) rapere. 4) comiueri.
54. Een Vriend in den noodViatores et urfus.
Amict duo quum aliquando iter facerent communïter, in urfum ingentem inciderunt Quo vii'o 1) anus celeritti in arborem evafit 2}: alter vero, quum meminiflet, illam beft ;am cadavera non attingere, in terram fe pro. ftiavic 3), fpiritumque continuit, ut nullum veftigium vicae appareret. Urfus, omnibus corporis partibus pertentatis, et ore fuo crebro ad illius os auresque admoto 4), pro mortuo eum reliquit 5) et abiit. Turn ambo metu liberati profequuntur inceptum iter Inter eundum autem interrogat is, qui arborem confcenderat, alterum, quiduam in aurem jacenti infufurrarit urfus. Multa, inquit



< 17 >
quït ille, quae nunc memorare nil attinet, fed imprimis praecepit 6) , ne amicum eITe quemquam mihi perfuadeam, cujus fiJem iu pericuiis et adverfa fortuna non fuerim expertus 7).
1) videre. 2) evadere. 3) profternere. 4J admovere. 5) relinquert. 6) praecipere. 7) experin.
25. De zucht tot procesfen.
Afinus controverfus.
Duo, qui una iter faciebant 1), afinum oberrantem in folitudihë confpican, accurrunt laeti, ac uterque fibi illum vindicat, quod ipfe prior confpexeriC2). Dum contendunc et n'xantur, afinus aufugit, et fubducit fe oculis eorum.
O facere. 2) confpicere,
2(5. Te vredenheid en ontevredenheid met zich zelfs.
Cerva quum vebementer fitiret, ad fonticulum quendam acceflk , fuaque in aquis, dum potaret, imagine confpe&a 1), cornuum magnitudinem etvarietatem laudabat, crura vero ut gracilia et exilia vituperabat. Haec cogitanti fupervenit leo, quo vifo 2) in fugam fe conjecit 3) cerva, et leoni longe praecurrit, ita ut, quamdiu in pianitie effet, nullum ei ab hofte immineret periculum. Ubï vero ad nemus venit opacum, inter dumeta cornibus adhaerefcens, quum celeritate pedum uti non poffet, capta eft 4), etmoritura: O me defipientem, inquit, cui er vana opinione ea difplicerent, quae me confervarunt, placerent autem , quae me perdiderunt 5).
1) confpicere. 2) videre. 3) cuniicere. 4) caper». 5) perdere.
2-?.



< t% >
27. Vleijery. Corvus et Vulpes.
Corvus alicunde fuftulerat 1) carnem et cum illa in altam arborem fubvolarat. Quod quum vulpes vidifTet, carnis avida ad arborem accurrit, et ita illum callidis verbis adoritur: O corve, quam pulcra es avis, quam fpeciofa.' Quam fortises, quam callidus in venando! DiguiiEmus fane effes regno inter aves, fi voce praeditus cffes. Hac te carere, avem tot tantisque virtutibus exornatam, maxime eft dolendum. His auditis, corvus, ut oftenderet fe mutum non effe, clamorem maximum edidit 2). Turn ex aperto roftro delapfa 3) eft caro, quam ftatim vulpes arripuit 4) et irridens : O corvc inquit, omnibus fane naturae dotibus 5) excellis: nihil tibi deeft, nifi — mens fana.
1) tollere. a) edere. 3) delabi. 4) arriperc. 5) dos.
38. De noodzaakelykheid van den Soldaatenltand.
Oves et lupi.
Oves lupique quum certaffent 1) proelio, illae vice. iunt2), tutae praefidio canum. Lupi legatos mittunt, et juftam pacem petunt hac lege ut oves dedant canes, et luporum catulos recipiant obfides 3). Oves fperan. tes, fic aeternam fore pacem, faciunt, quod popofcerant 4) lupi, Paullo poft quum luporum catuli coepiffent ululare, lupi, cauffantes necari natos fuos , pacemque luptam s) effe ab ovibus, undique impetu faéto invadunt oves, nudas defenforibus. Turn ftultae fera poenitentia damnant confilium, quo canes hoftibus tradiderant 6).
O certare. 2) vincfye. 3) ol»fes. 4) pofcere. 5) rmnpere. 6) tradere.
29. Mis-



♦£ lp >
29. Misgunst,
Sitnia et Vulpes.
Vulpem rogabat firma, ut fibi aliqu'd daret de caudae fuae magnitudine. Quidenim, inquit, prodeft tibi cauda tantae magnitudinis ï Cur tantum pondus per terram trahis? Huic vulpes: etiamfi multo longior majorque effet illa, mallem tamen per terram et lutum fpinasque'trabere, quam partem tibi dare, re meo tegniine videaris pulcrior.
30. Dubbelhartigheid.
Lupus, Pa/lor et Venator.
Quum venatorem inftantem fugeret lupus, et a païïore vifus effet 1), qua parte fugeret, et quo loco fe conderet, plenus metu: Oro te, inquit, bubulce, ne prodas me innocentem. Nihil unquam mali tibi feci. — ,, Noli 2) timere, paftor inquit; alteram monftrabo partem 3). Mox venator advolat. „ Nonne huc venire, paftor, vidifti lupum ? Qua parte fugit ? ,, Huic pattor voce maxima dixit: Venit quidem , fed laeva fugit." At fimul oculis clara defignat partem dexteram. Venator non intellexit 4) nutum, et feftinans abiit. Turn lupum paftor interrogat: Quas mihi habebis gratias, quod te celarim? Maximas, lupus dixit, gratias linguae tuae ago; at oculis tuis fallacibus aeternae noéïis caecicatem imprecor.
Hac fabula difcribuntur illi, qui verbis blandi fraude» in peclore celant.
1) videre. 2) nolle. 3) dis kant namclyk, waar hy nist httr. fcylugl was. 4) intelligcre.;
31. Waarheiden logen
Sitnii et Homhes duo , fallax et verax.
Mendax et veras fiuiui iter facientes forte in iimioxura R 2 ter*



< 2b >
terram venerant. Quum unus e turba, qui fe regem fimiorum fecerac i), eos vidiffet, teneri eos juffit 2), ut audiret, quid de fe homines dicerent. Simul jubec omnes adftare fimios longo ordine dextra laevaque; fed fibi poni thronum , ut hominum reges facere viderat quondau). ïum homines in medium addu&os rogat; Qualisnam vobis effe videor, hofpites? Refpondit mendax: rex videris maximus." — Quid hi, quos mihi hic apparere vides? — „ Hi comités tui funt, hi legati et militum duces. — Mendacio laudatus cum turba fua , imperat munus dari adulatori. Tum ad veracem iimius: „ Et qualis tibi videor ego, et illi, quos ftare ante me vides? Refpondit ille: Verus es tu fimius, et fimii omnes illi, qui fimiles tui. Iratus 3) rex imperat, illum dentibus ,et unguibus lacerari, quod vera dixerat 4).
1) facere. 2) jubere. 3) jrafci. 4) dicere.
32. De zwakke Befchermheer.
Ciconia t anjer et accipiter.
Quum ad ftagnum venilTet ciconia, invenit anferem, frequenter fe fub undis mergentem. Quaerit, cur hoe faceret. Ille ait: Haec nobis confuetudo eft, in luto reperimus efcam, et fic fimul tuti fumus ad impetum accipitris. — „ Ego multo fortior accipitre fum, ciconia inquit. Amicitiam fi vis mecum jungere, illi infultare poteris". — Anfer illius tutelae fe committens fimul in agrum prodit. Illico fupervenit accipiter, et anferem 'faevis unguibus raptum devorat, fugiente ciconia. Tum anfer *): Qui fe patrono tam debili credit, pejore nece perire debet.
*) feil. dixit.
33. Zucht om met zyn zwakkeren te twisten. Ovis et cornix.
Cornix in tergo ovis otiofa confidens, tundebat illud
roftro.



< 21 >
roftro. Quum id diu feciffet i), ovis injuriae patfcns::Hanc, inquit, conturneliam fi cani feciffes, ejgs latra» tuin haud ferres. Refpondit cornix: Collo tam fort» nunquam infideo; nam fcio, quos debeam laceffere, acribus amica, at importuna inermibus.
His, qui laceffunt innocentes, at fortes vexare me> tuunt, fcripta eft 2) haec fabula.
1) facere. s) fcribere.
34. Het gebruik van de jaaren der Jeugd, Formica et Ckada.
Formica hiemis tempore grana e cavo trahebat, quae prndens collegerat aeftafe et nunc ficcabat. — Hanc efuriens cicada, rogat,ut aliquid fibi impertiret. Cui formica :■ Aeftate quid agebas? inquit. — Tum illa: ,, Non erat otium, ut de futuro tempore cogitarem; errabam cancans per fepes et pafcua, Ridens formica et grana referens ficait;Si aeflate cantafii, age.falta nunc frigore.
35. Hy doet wel, die zich aan de gevaaren van anderen fpiegelt.
Leo fer.ex et vulpes.
Leo, annis defeftus, morbum finxit 1). Ad aegrotum legem vifitandum plures venerunt beftiae, quas protinus devoravit. Sed cauta vulpes procul ante fpeluncam ftabat falurans regern. Rogavitleo, cur non intraret. —— Refpondit: Quod video multa intrantium veftigia, at culla exeuntium 2).
Cautis pericula aliorum prodefle folent.
1) fingerej a) exire.
B 3 Se*. H005-



*Ü 23 J>
30". Hoogmoed van vetle niets betekenende Menfchen , die zich gaarne zeker aanzien willen geeven,
Pulex et Camelus.
Pulex dorfo cameli infidens, qui muitis farcinis gravatus incedebat, fibi placebat, longe vifus altior. Quuin longuin iter feciffent, vefperi ad ftabulurn venerunt. Pulex leviter fhtim ad terram defiiiens: Ecce, inquit, ocyus defcendo; ne te gravem diutius. At ille: Gratum eft, inquit, fed nee pondere i),te infidente, me gravari fentirs potui, nee, tedejedto 2), habere aliquid levaminis. 1) pondus. a) dejicere.
37. Gehoorzaamheid jegens de Ouderen,.
Hoedus et lupus.
Capella, exiens paftum, ut foetum cufiodiret, monuic imprudentem hoedum , ne aperiret oftium, quod fciret multas feras ftabula pecorum circuire. Ut abiit, advenit lupus, affimulans vpcem matris, et jubet fores fibi referari. Ut hoedus audivit, lupo per rimam fpeflans dixit. audio fonum matris, fed fallax atque inimicus mihi es. Sub voce matris meum quaeris fanguinem potare et carne nea fatiari. Vale.
Laus magna natiseft, obfequi parentibus.
38. Men moet op alle beloften geen ftaae
maaken. .'. •
Aquila et Milvus.
Triftis in ramo federat aim Milvo Aquila. — „ Cur. vultu te tam moefto confpicio? milvus ait. — „ Quaero, dixit illa, conjugem parem,neeinvenüepoffuffl, ss „ Ms ! " ao



< 23 >
accipe. qui muite- fortior te fum. — „ Quid? an poêea èxrapto viftum quaerere ? — „ Quidni poliïm? refpondit, Saepius ftruthiocamelmn unguibus meis prenfum i) rapui 2). «m Inducta 3) verbis aquüa conjugem capit. Brevï poft nuptias tranfacio 4) tempore, aquila: ,. Abi, inquit» et praedam promifTam 5) mihi rape. Avolat milvus, et foricem immundiffimum et putridum affert. —. n Haecne eit fides polliciti tui? aquila dixit. Cui milvus: „ Ego, ut pervenirem ad nuptias regias, omnia, quaecunque voluiffes, poffe me fidem dediffem ó), quamvis me nequirQ noverim 7)-.
. 1) prendere. 2) rapere. r-j inducere. 4) tranfigerê, 5) promittere. 6) ik had my veibonden. 7) noviffe voor nofle.
39. De ongelukkige vindt akyd nog iemand,
die ongelukkiger is dan hy.
Lepores vitae pertaefi.
Qui fuftinere non poteft f uum malum, alios infpiciafi et difcat tolerantiam.
Lepores aliquando magno ftrcpitu in filvis concifi clatnant, fe propter affiduos metus finire veile vitam. Sic quandam ad lacum venerunt, quo fe miferi praecipitarent. Sed quum eorum advemu perterritae ranae virides in algas mifere; fugientes ruerent: ,, Heu, inquie unus, funt et alii, quos timor malorum vexat. Ferte vitam, ut ceteri.
40. E^rlyk te wezen houd het langfte ftand,
Lignator et Mercurius.
Caedebat quidam ligna juxta fluvium. Inter opus exciuit ei fecuris, inque flumen demcrfa eft 1), Tum in ripa fedens mifere lamentari coepit. Mercurius autem» quum praeteriens querelas illius audiffet, mifertus 2) hominis, aquas fubüt et retulit 3) fc-urim, aoaeain tarnen, B 4 quam



< 24 >
ij-ram nmiferat^, fed ,liream, er an béês efle't ta nUam amifenc, inrerrogavit. Negavit ilie hanc faam eTe J,e rum jg.tur Mercurius aüam extulit 5) ê Zue arsen team Sed quum hanc quoque fuam non'effe profitS
Sas teurL im ?acprob,^edetóatusDeus, omnes
i-nator aliusiliT/'r?*0 qUUm multis "arraffec ibnator, alms quidam fimili fortuna uti voluit. - Igitur
iple fecurim fuam in fluWum fponte abjecit 7) et fum
eam affidens plorare atque Iamentari coepit. Tum ad hunc
auream protulit fecunm, interrogans, eane effet, cuius jacturarn quereretur 2). Ufo Vero laetus: Omnino iS rnea mee eft. At Mercurius, impudentem et mend^em
ïem e retS t aUreamflillam <ecu»">. fed ne eam quiclem ei retuht, quam in fluvium projecerat Jignator.
0 demereere. s) mifereri. 3) reFerre. 4) wittere. O effme
I I I.
VERTELSELS.
1. Spartaanfche Kinder tucht.
Lycurgi leges erudiebant juventutem laboribus, venan. do currendo. efuriendo, fitiendo. a'gendo, aefruando.
II? ?r\3d Tm f1C VCrberib"s ««ipfobantur ad nrÏÏlm e;j'rcer,bus fanSujs nonnunquam etiam
M H - °-rUm "i"1 modo nemo exclamavit unquam led ne ingemuit quidem. 4 '
2. Spartaanfche Zeden.
Spartanorum gens fortis fuit, dum Lycurgi Jeges vf.
febant



< 25 >
gebanr. Eorum rex Leonidas in Thermopylis fe treeëntosque eos, quos eduxerat Sparta i), quum effet propofka 2) aut fuga turpis aut gloriofa mors, oppofuit 3) jhoftibus, fuosque miiites ita allocutus eft 4}: Pergite animo forti, Lacedaemonii; hodie apud inferos fortafïe coe_nabimus._ „ E quibus unus, quum hollis in colloquio djxiflet glorians; Solem prae jaculorum et fagittarum multitudine non videbitis — in umbra, inquit, igitur pugnabimut. Quumque Lacaena 5) quaedam fllium in proelium mififfet 6) et eum interfeclum 7) audiflet: idcirco inquit, eum genueram 8) üt pro patria mori non dubitares.
I) in den beroemden oorhg tegen den Perfifchen Koting Xerxet, 2) proponere, duar zy de keuze hadden tusfehen heiden. 3) opponere. 4) allotpii. 5) een Spartaanfche Vrouw. 6) mUtere, 7) interficere. 3; gignere.
3. Het geheugen van Themiftocles.
Apud Graecos incredibili quadam magnitudine ingenii fuit Athenienfis Themiftocles. Ad hunc quidam* doftus homo acceffiffe 1) dicitur, eique ar tem memoriae pollicitus effe 2) fe traditurum 3). Quum ille quaefiflet 4), quidnam illa ars efficere poffet, dixit ille doftor, effi. cere eam , ut omnia meminiffet. Tum Themiftocles refpondit: gratius fibi fore, fi fe oblivifci quae vellet, quam fi meminifie docuiffet 5).
1) arcedere. 2) polliceri. 3) tradere. 4) quaerere. 5) riocere.
4. De Natuur is met weinig te vreden.
Darius 1) in fuga quum aquam turbidam et cadaveribus inquinatam bibifTet, negavit unquam fe bibiffe meundius. Ntmquam videlicet fitiens biberat. Nee efuriens Ptolemaeus 2) ederat. Hufe quum peragranti Aegyptum , comitibus non confecutis 3) cibarius in cafa panis datus efiet, nihil vifum eft illo pane jucundius. — Viéhis quo. oue Lacc laemoniorum valde tenuis erat. Quum apud «os coenavifTet tyrannui Dionyfius, negavit fe jure illo B 5 nigro



< 2<J. >
r^o 4) qnod coenae capuc s) erat, deleéhtum. lam
penca enim defuerunt. - Quae tandem , inquit Se 1 Labor .n venatu, fudor, curfus, fames, 'fitS hisenim rebus Lacedaemoniorum epulae condiuntur.
vin/'l™t ,lT"S d" ¥rfen' 4 W Gander beoorlo^
5- De Tiran Dionyfius.
Quum quidam ex Dionyfii aiTentatoribus Damocles commemorarw in fermone copias ejus, opes, majeftatem dom,natuS) rerum abundantiam5 magmncentiam aeS v,?nB •'fnega-etque uncïuam beatiorem quemquam fuiffeV ine .gitur, inquit, Damocle, quaniam haec vita te
OuumVll'^ T degUrtf-re > fortunam exPeriri meam? Quum ille fe d cupere d.xiffet, collocari juffit i) bominem m aureo ]e£lo, ftrato 2) pulcerrime textili ftra™" magnificis oPeribus pidto 3): abacosque complures cW vit argento auroque: Tum ad menfam eximia forma pueros de eöos juffit confiftcre, eosque nutum ejus intuentes diligente- min.ftrare. Aderant unguenta coronae: incendebantur odores: menfae conquifitiffimis epulis exftrueban ur. Fortunatus fibi Damocles videbafur In boe medio apparatu fulg^ntem gladium, feta equina aptuni14), e acunari demitti juffit, ut impenderet illius beat, cervicibus. Itaque nee pulcros illos miniftratores ri£h f ' nec P!enui? arti* argentum: nee manum porrigebat in menfam : Jam ipfae defluebant 5) coronae •
bernoTtaeïyrannUm' * üWj tet' ^
«** pracHtig geflikte
vonden. % luh^^^f ^ Wn een frktim, Se.
6\ De



< *l >.
g. ] )2 Tempclroof van Dionyfius en zyn fpotterny met het Godsdienflige.
Dionyfius quum ad Peloponnefum claffem appuligfèt i)V "ei veniffec in fanum Jovis 2) Olympii; aureum ei dctraxit 3) amiculum, grandi pondere, quo Jovem ormrat ex manubiis Carthaginienfium tyrannus Gelo 4). Atque in eo etiam cavillatus eft, aeftate grave effe aureum amiculum, hieme frigidum: eique laneum pallium injecit 5), quum id effe ad omne anni tempus diceret. Idemque Epidauri Aefculapii barham auream demi jusfit 6). Neque enim convenire 7), barbatum effe filium , imum in omnibus fanis pater effet imberbis 8).
1) appellere , (Jaar hy geland was'). 2) jupiter (hy had byzonder te Olympia een prachtige tempel met een uitmuntend fchoon flandbceld. 3) detrrhere. 4) Gelo was omtrent 100 jaar voot Dionyfius Rtgent van Syraaife geweest, en had oorlog met de Carthagiticnfcrs gevoerd. 5) injicere. 6) jubere. 7) het ware onvoeglyk. 8) H'ant Efculapius was een zoon van Apollo, dis jiltyd baardeloos wordt afgebeeld.
7. De wantrouwige aart van den dwingeland Dionyfius.
Quum effet Dionyfius bonis parentibus natus 1), muitosque haberet familiares et propinquos; credebat tarnen eorum nemini; fed fervis, et quibusdam convenis et feris barbaris corporis cuftodiam committebat. Ita propte;, injuflam dominatus cupiditatem in carcerem quodammodo ipfe fe incluferat 2) Quin etiam, ne tonfori collum committeret, tondere rilias fuas docuit. Ita regiae virgines tondebant barham et capillum patris. Et tarnen ab iis ipfis, quum jam effent adultae 3), ferrum removit 4), inftituitque, ut candentibus jugiandium 5) putaminibus barbam fibi et capillum adurerent. Idemque quum in communibus fuggeftis confiftere non auderet, concionarï ex turri alta folebat. Atque is quum pila ludere vellet (ftudiofe enim id factitabat) tunicamque poneret, adolefcentulo, quem amabat, tradidit 6) gladimn. Hic quum * idquem



< 23 >
quid-m familiq'ris Jocans dlxiffet: Huk quidem certe v! tam tuam committis: arrififietque 7) adolefcens; utrum* que juffit interfici; alterum, quia viam demonftraviffet imerimendi fui; alterum quia id diétum rifu approbavis fet. Atque eo fado fic dol uit 8), ut nihil graVius tule. rit pj in vita.
1) nsfci. s) includere. 3) adolefcere. ^ (hy nam hm hit ma e'. 5) juglans. 61 tradere. 71 arriilPrP s^Ti 9) terre (dat 4 ztch „ergeni zo £ „li IZelfeln "Irol")'.
8. De grootmoedigheid van Fabricius.
Quum rex Pyrrhus populo Romano beilum ultro intu|Jöct 1): perfuga ab eo veait in caftra Fabricii 2) eique eft pollicuus 3), fi praemium fibi propofuiflet a), fe clam in ryrrhi caftra rediturum 5), et eum veneno necarurum. Hunc Fabricius reducendum curavit ad Pvrrhumld jue faftum ejas a fenr.tu laudatum eft.
Hger. 3) polhcr.n. 4) proponere. 5) redire.
9. De Matigheid van Curius.
Ms. Curius, quum de Samnitibus, de Sabinis de Pvr. rho mumphaffet, confumfit 1) extremum tempus aetatis in v,ta ruftica. E.dem 2) ad focum fedenti magnum auri pondus Sammtesquum attuliirent 3), repudiati ab eo funt. Non enim aurum habere, praeclarum fibi videri dixit led iis , qui haberent aurum, imperare.
1) confumere. 2) idem. 3) afferre.
10. Solon.
Prudentiffima 1) civitas Athenienfium fuifie traditur. Ejus porro civitatis fapientiffimum 2) dicunt Solonem luilfe, eum, qui leges, quibus diu utebantur, fcripferit is quum interrogaretur , cur nullum fupplicium confti-
tuiffet



< 29 >
tuiflet in eum, qui parentem necaffet, refpondit, fe id neminem facturum 4) putaffe.
1) Prudens. 2) iapiens. 3) fcribere. 4} facere.
11. Wat is God?
Quum tyrannus Hiero quaefiviffet 1) de Simonide , quid aut quale fit deus, deliberandi caufa fibi unum diem poftulavit. Quum idem ex eo poftridie quaererec, biduum petivit 2). Quum faepius dupiicaret numerum die. rum , admiransque Hiero requireret , cur ita faceret : „ Quia, inquit, quanto diutius 3) cor.fidgro, tanto mihi ipes videtur obfcurior.
1) quasrere. 2) pctere. |) diu.
12. De gemoedelykbeid en ftandvaftigheid van Regulus.
M. Atilius Regulus, quum Conful iterum 1) in Africa a Carthaginienfibus captus effet 2): juratus 3) miffus eft ad fenatum, ut, nifi redditi 4) effent Poenis captivi nobiles quidam, rediret ipfeCartbaginem. lsquumRomam veniffet, utiiitatis fpeciem videbat, fed eam falfam effe judicavit. Haec utilitas erat taiis: manere in patria, eile domi fuae cum uxore, cuin libeiis, tecere confularis dignitatis gradum 5). Itaque quid fecit? in fenatum venit, mandata expofuit 6); fententiam dicere recufavit: quamdiu jurejurando 7) hoftium teneretur 8), non effe fe fenatorem. Atque illud etiam, reddi captivos, negavit Éffe utile, illos enim adolefcentes effe et bonos duces 9), fe jam confeclum 10) fenedtute. Quum valuiffet ejus aucloritas u), captivi retenti funt 12); ipfe Cartbaginem rediit: neque eum caritas patriae retinuit, nee fuorum. Neque vero tum ignorabat, fe ad crudeJiffimum hoftem et ad exquifita fupplicia proficisci: fed jusjurandum confervandum putabat. Itaque eum Cvthaginienfes
ie-



% 3°
refedis 13) palpebris, illigatum in machina, vigilando necaverunt. 6
ï) geduurende zyn tweede Konfuhat. 2) in den tweeden Pumlchen oorlog. 3) na het afleggen van den eed. ^ zyn ambt als Aonful waarneemen. <0 exponere. -/) jusjunndu&. 8) zo lang de eed, die hy aan den vyand gedaan had, hem verplichtte. 9) dux. 10) conficere. lij als zyn raad doorgegaan of aangenomen was geworden. 12) retinere. 13) uiecaiet
13. Voorbeeld van buitengemeene Vriend.' fchap.
Damon et Pythias tam fïdelem inter fe amicitiam junxerant 1), ut mori parati effent alter pro altero, Quum eorum alter a Dionyfio tyranno nece dairmatus impetraffet tempus, quo profeftus 2) domum res fuas ordinaret: alter vadem fe dare tyranno pro reditu ejus non dubuavit, ita ut, fi ille non revertiffet ad diem, moriendum effet fibi ïpfi. Igitur omnes, et imprimis Dionyfius, cupide exfpeftabant novae rei exitum. Appropinquante deinde definita die, nee illo redeunte, unusquisque vituperabat tam temerarium fponforem. At is nihil fe de amici fide metuere praedicabat. Et ille ad diem diftam fupervemt. Admiratus eorum fidem tyrannus petivit, ut fe in amicitiam tertium 3) reciperent, et fupplicio libe. ravit eum, qui morte erat pleclendus.
1) jungere. 2) proficifci. 3) hem als den derden man.
14. Vriendelyke fcherts.
Scipio Nafica quum ad poëtam Ennium veniflët, eiquo ab oftio 1) quaerenti Ennium,ancilladixiffet, domi non effe; Nafica fenfit 2) illam hoe domini julfii dixiffe, et illum intus effe. Paucis poft diebus quum ad Naficam veniflët Ennius, et eum a januaquaereret, exclamatNafica, fe domi non effe, Tum Ennius: Oaid? ego non cognofc* www, inquit, tHsw? Hic Nafica 3): ümo es impu-
dens:



€ 3i >
te'ns: ego , quum te quaererem, ancillae tuae credidi 4), te domi non effe; tu müii non credis ipfi ?
ij aan de deur i) fentire. 3) feil, refpondit. geredere.
15. Kinderlyke liefde.
Argiae 1) cujusdam facerdotis filii jure laudantur ob infignem pietatem in matrem. Quum enim illam ad folemne fatriècium curru vehi jus effet, fatis longe ab oppidoad fanum, morarenturque jumenta, tune juvencs illi vefte pofita 3) corpora oleo perunxerunt 3) et ad jugum accefferunt 4). Ita facerdos advecla 5) in fanum, quum currus effet duétus a filiis, precata a deadicitur, ut illis praemium daret pro pietate, quod maximum homini dari poffet a deo: poft epulatos cum matre adolefcentcs fomno fe dediffe, fed mane inventos 6) effe moicuos.
1) een Priejleres te Arsos in den tempel van Juno. 2) ponere. 2) perungere. 4) accedere. 5) advehere. 6) invenire.
16. Een merkwaardige droom. *)
Quum duo quidam Arcades familiares iter una facerent, et Megaram veniffent, alter ad cauponem divertit; alter ad hofpitem. Quum poft coenamquiefcerent,media noéte vifus eft in fomnis ei, qui erat in hofpitio i},illum alterum orare, ut fubveniret, quod fibi a caupone interitus pararetur. Is primo perterritus fomnio furrexit 2): deinde quum fe collegiffet 3): idque vifum pro nihüo haben-
*) De Leeraar moet deeze ^efehiedems doen dienen om zynen leerling tegen een bygcloovig vertrouwen op droomcii te waarfchouwen, en hen, door de natuurlyke verkliaiing van dit voorval aanleiding tegeeven,om ook by andere foortgelykc voorvallen het zelfde te doen, en als natuurlyk te verklaaren , Jiet peen onder de handen van liet gerugt en het vermogen van de ligtgeloovige neiging der menfehen tot hec wonderbaare, door verandering, weglaaiing of byvoeging Tan een omftanriijheid ligt een nieuw wor.deibaar aanzien verkrygen kan.



< 32 >
5). Tu» ef dormienti quaefivit 9 ex bubu co mane P'^0 ad portam fuit; «0 patefacere. ii? dare nnlcomm,ov<™- 0) quaerere.
'/ «Mr. toto, yaVhiTtn Sl T i'"' J"«^
*7« Bedriegery en overeilde koop.
Canius' eques Romanus, qUUm fe Svracufas
ubi feobt^r, ■ Veile' quo lnvitare amicos, et Je crebuiffS A p 'f^toribus poffet. Quod quum venales óuldenVf, hythlUS 6i quidam a^ntarius dixit, venaies quidem fe hortos non habere, fed licere uti ^
£hortos Tn f\Ut fUiSkËt fimU' ad «iïï, SS J ÏÏrc: O tu, P *• P°fterUm diem' Quum iIIe Pr™iZLSüS /ythius qui effet ut Irgentarius apud
S hSy gr3UOfu,S' Pifcat0res ad feconvocavit tur div,>P ^ UC a5te fuos hortuIos Poftridiepifcarcnvënit SSs.qoni eüs^eVdlet- Ad coenam tempore
8rSL^ 2™ 5CUd°-7)' Quis(3«e,quod ceperat Tum CaSfo^> Pythli Pifces abjiciebantur.
Piföum "n Quaef°' ln,t3lllC'quid efthoc> Py* ! tantumne E htan umne cymbarum? Et ille; Quid minw?
bac vilaTft/r Cft' Sy^quidquidelfpifcïun, io):
i?e JSo T,?teniC/ P]fthi0' uc venderet- Gravatur me pnmo J2) Quld muJu J3)? IiDpetrat. ^ homo
cupi-



< 33 >
eupidüs et locuples tsnti, quanti Pythius voluit ■ negotium confïcit. Invitat Canius poftridie familiares fuos» Venit ipfe matuie: cymbam nullam videt. Quaerit ex proximo vicino, num feriae quaedam pifcatorum effent» quod eos nullos videret. Nullae quod fciam 14), inquit ille; fed hic pifcari nulli folent: itaque heri mirabar,quid accidiffet. Stomachari Canius 15). Sed quid faceret?
O conferre. a) percrebefcere. ?) feil. hortis fiiis. 4) te westen Canius. 5) promktere. 6) by alle [landen bemind. 7) feil. erat. 8) capere. 9) pes. 10) alle de visfehen van üyracufs. iO incendere. 12) hy Jlond 'er in dsn beginne over in twyfsling. 13) in 't kort. 14") zo veel my bewust is. 15) de historische inflnitivus.
18. De voortreflyke Regent*
Imperator Titus, qui natura erat benevolentifllmus, amor ac deliciae generis humani appellatus eft. Hoe illi propofitum et folemna fuit 1), ne quem accedentium ad fe fine fpe dimitteret. Admonentibus autem domefticis, quafi plura polliceretur, quam praeftare poffet: Non oportet, ait, queaiquam a fermone principis triftem difcedere. Atque etiam recordatus quondam fuper coenam, quod nihil cuiquam toto die praeftitiffet 2), memorabilem illam meritoque laudatam vocem edidit: Amict„ hodie diem perdidi.
O hy had allyd eèri vast Voornemen. 2) Om niemand zoniet gttnstbstoning van zich te laaten gaan.
19. De Griekfche foldaat.
Nihil apud Graecos, atque imprimis Lacedaemonios turpius erat militi, quam e pugna redire fine elypeo. Ac contra fumma laus erat, vulneribus adverfo corpore 1) acceptis occifum 2) et elypeo impOlitura 3) in patriam reportari, Unde muiier Lacaena filio ad bellum proficis. centi ïcutum tradens dixiffe fertur: Aut kjc, aut in hoe. Id eft, aut hoe fcutum domum refer e pugna, aut ipfa in hoe feuto jacens domum reporteris.
". l> VBn VOoren op de torst, s) occidere. j) iniponere.



< 3+ >
20. Griekfche Dapperheid
Cynaegiri, militis Athenienfis, gloria marais hmV,U,» calebrata eft. Quum poft innumlras ca^I Droëli ïn camp.s Marathoniis duce Miltiade confra Perftsóm miffi i) fug.entes hoftes in naves egiffet 2) onuftam navem dextra manu tenuit, nee priuFdimifit \) öïn rnanum amitteret. Tum quoque amputata dei'ra a? navem fimftra comprebendit. Quum ethan amtfiffet o' ad- po/hemum morfu navem detinuit. Tanta n eo virtusfuit, utnon totcaedibusfatigatus, non ambabus ma-
SlT^ V"lUS f' ad P°ftremui" truncus et veTut labida fera dentibus dimicaverit.
21. Zachtmoedigheid.
Periclem in foro pubiica negotia traéhntem improbus
^?fïIa"f h0m° COnviciis ******• Quae quum il"e patienter ferret nee ullum ad ea verbum reponeret d en, totum perfeveravit ille. Vefperi vultu gKue Placido domum rediit Pericles, infequente eodem nèbu! loneet ommbus opprobriis eum obruente. Domum in-
accenfa 2)Iucerna hominem comitari ac reducere do™ O ingredi. 2) accendere.
22. Dë Vaderlandsliefde van Codrus.
Rex Atbenienfium , Codrus, quum ineenti hoftium «eratu Attfca regio debilitata ferm ignique v ftaSur ad Apolhnis Delphici oraeulum eonfugit.^perquèSi fafatatus eft, quonam modo illud tam grave bellum d|fcu«poflet. Refpondit deus: ita finem effore, fi ïpfe
Sn c^U°^Cldlffet- O-.Hocnonfolum totis Athems led ln Caftfls etlam contrarus percrebuit 2) mum
fit, ut ediceretgr, ne giiis Codri corpus vulnerarer. Id
poft-



< 35 >
poitquam cognovit 3), depofuit4) infiguia imperii, famularem cultum induic, ac pabulantium hoftium globo fefa objecit 5): unumque ex his falce 6) percuffum 7) in caedem fuam compulit 8). Ita illius interitu, ne Athenae occiderent, effe&um 9) eft.
1) indien hy zelfs deor vyands hand fneuvelde.ji) percrebefcere. 3) cognofcerc. 4) deponere. <Q objicere. 6) falie 7) percutere. 8) compellere. <j) efficere.
23. De geofferde Ezel.
Quum Alexander, Macedonum rex, forte 1) monitus effet 3), ut eum, qui fibi porta egreffo 3) primus 00 curriffet, interfici juberet: afinarium forte ante omnes obviam faftum ad mortem arripi imperavit. Quaerente) eo, cur fe innocentem capitali fupplicio addiceret, ad excufandum faftum fuum oraculi praeceptum retulit 4). Tum afinarius: Si ita eft, inquit, rex, alium fors huic morti deftinavit. Nam afellus, quem ego ante me age» bam, prior tibi occurrit. Deleftatus Alexander et illius tam callido difto, et quod ab errore ipfe revocatus erat 5), immolavit afellum.
1) door het Orakel. 2) monere. s) egredi. 4} referre. 5) dewyl hy zelfs beter geleerd y,as.
24. De vernederde Hoogmoed.
Socrates Alcibiadem, difcipulum fuum, divitiis et agro» rum multitudine fuperbientem, adduxit ad locum,in quo tebula quaedam, defcriptionem terrae compleclens, fus» pen fa erat 1), eumque rogavit, ut in ea Atticatn quae« reret. Quam quum inveniffet, fuos quoque fundos eum juffit quaerere atque monftrare. Quum refponderet, hos nusquam ibi pidtos 2) effe, Socrates: Nonne tepudet, inquit, agroium poireffipne fupeibire, qui nuU* pars terrae funt?
O fufpendere. s) pingere.
C 2 4J,



< 36* > &5- Alexander en zyn paard.
Platus, minus laudaTJK2™f Meratu°' contem* autem introduótus 2)ara"IErel)atur- Quum ? hic verus effet 4un^ Ape£" eqU° piélo> ^
0 pingere. ,) i„troducere.
aff. De trotfche Geneesheer.
^fe^'^fejf ^j?^ « Matus, „c vivium inftruiit a)Pph Hom' MqUaüdo ,autifl3™um convit etiam iilum feoriimn ff m' Macedonum rex. Invita. ?PP0"iacerram/^ Jüffi* aPparari' «
labantur. MenecraïeEt Ceteri 1uidem eP"-
efle convinceretur C„e ^ obreJ*ret, et homo
7^**fc ^ ^
5) conqueri" ^ lnflruere- ï) en nog daarhy. 4) afficerc<
%7\ VJy[ overwint alle zwarigheden.
ipfius artis, cui ftudSa qU!r-Ita ba bus eflet > ut ejus d'^re 3), tWiedTS!d^Tnt5S^ "°n POl*C queretur. Deinde DerdTivif » • • mo plaftius eo Jofuam, quae DroD^rÖ ex.eratatione continua vocem
fumma voce verfus ™Z un? rJ^' 2) in os calculi fuefcebat: neque ™d«Xïï VT" pr-0"unciare con" «que adfcenfu ingredtaï^ arduo r n ' fed inambu|ans fubcerrancaal diéi ur in oua eJ,am We aedifiuur' 113 I"3 duos tiesve menfes con-



< 3? >
continue* aliquando incrafus 3) operara dabat geftuf ei voci, et quidein media parte capitls abrafa 4) , ut inpu> blicum fine verecundia prodire non poffer.
1) naamlyk de 11, als de cerfte letter van de Rhetorica, is ReiieryklioniU a) conjieere. 3) includsre, abradera.
28.. Voorbeeld van Leerzucht*
Decreverant 1) Athenienfes, ut, qui Megaris civis effet, interficeretur, fi Atbenas pedem intuliflet 2); tanto Athenienfes odio ftagrabant fini.tim.crum. hominum Megarenfium. Euclides, qui Mêgaris civis erat, jam ante id decretum confueverat 3) et effe Athenis et audir© Socratem. Sed poftqqam id decretum fanxerunt 4) Athe. nienfes, fub noétem, priusquam advefperafceret, tunic3 longa muliebri indutus, et pallio verficolore amiftus 5), et caput rica velatus, e domo fua Megaris Atbenas ad Socratem commeabat, ut noftis aliquo tempore confiliorum fermonumque Socratis fieret particeps, rurfusque fub lucem viginti millia paffuum eadem verte ifia, tectus 6) redibat.
1) Decernere. 2") inferre. 3) confuefeere. 4) faneire, 5) amicire, 6) tegsre.
29. De yverïge Leerling.
Antifthenes difcipulos hortabatur, ut fedulo operam darent fapientiae: at pauci obtemperabant. Itaque tandem indignatus dirjiifit i) omnes, inter quos erat etiam Diogenes. Qui quum incenfus 2) magna difcendi cupiditate ad eum tarnen ventitaret, nee difcedere vellet. Minatus tandem eft Antifthenes, fe percuffurum 3) illi caput baculo, quem folebat manu geftare: et his minis non territum revera percuffit aliquando. Non receffit 4) propterea Diogenes; fed animo obftinato: Percute inquit , fi ita placet. Ego tibi caput praebeo. Neque vero tam durum fuftem inveneris, quo me a tuis difputatioaiC 3 bus



< 33 >
busabigas. Admifit tandem tam cupidum doftriiae difc'i pulum Antifthenes, et eum maxime amavic.
13 dimittere. 2) incendere. 3) percutere. 5) reccdere.
30. Onderfcheid tusfchen Vee*en Kinderen.
Salfe ridebat Diogenes inertiam et incuriam Megarenlium, qui liberos fuos nullis bonis artibus inftruebant cu« ram vero pecorum diligentem habebant. Dicebat en'im ■ Male fe Megarenfis alicujus arietem effe quam filium.
31. Broederlyke Liefde.
Quum admodumpuer efTet Cato, quaerentibus ex eo quibusdam, quem omnium maxime diligeret, refpondit: ïratrem. lisdem rurfus quaerentibus , quem fecunduni maxime diligeret, fratrem, quoque refpondit. Interrogatus de tertio, idem refponfum dedit 1): donec illi a percontatione defifterent. Crevit 2) cum aetate illa in fratrem benevolentia et reverentia: ab ejus latere non «Jifcedebat, ei fe in cunétis obedientem praebebat, et an3ios natus 3) viginti fine fratre Caepione nunquam coeTiaverat, non in forum progreffus 4), non peregre profeftus 5) fuerat. ütriusque probi erant mores; fed Catonis vita feverior. Itaque Caepio, quum ipfius frugalitas et temperantia laudaretur, fatebatur fe virum frugi videri poffe, fi cum multis Romanorum compararetur. At ubi, inquiebat, cum Catonis vita comparo meam, nihil mihi videor a Sippio difFerre". Erat autem ille Sippius vir nequam et luxuriae deditus.
I) dare. s) crefcere. 3) nafci. 4) projredi. 5) proficifci.
32. Edelmoedige ftryd tnflchen Vader en Zoon.
EratMurgentii, quod eft oppidum Siciliae, vir opibus et gloria princeps civitatis fuae, cui nomen Cambalus. venatum egreflijs 2) quum in latronum manus paene
Inci-



< 39 >
incidiflet, pedibus in oppidnm coepit propeTare. Ei WS forte Gorgus pater, equo vettus 4), occurrit, et ftatirn equo dcfiliit, filiurnque bortarus eft, ut equo confcenta protinus in urbem confugeret. At filius falutem fuam patris incolumitati praeferre noluit: neque pater viciffirra voluit periculum effugere, projefto 3) ad certam mortem filio. Itaque quum alter alterum flens oraret, eê ambo inter fecertarent, interim latrones utruraque alle-, cuti 4) confoderunt. 1) egrecli. 23 vehere. j) projicere. 4) afTeaui.
33. De Menfchenhaater.
Athenis olim fuit vir quidam, nomine Timon, qui ia univerfum hominum genus odium conceperat 1). Is aliquando prodiit in concionem. Quod quum praetcr confuetudinem faceret, magna omnium exfpeftatio fuit, quidnam afferret. Tum ille e fuggeftu, in quem afcenderat: Athenienfes, inquit, eft mihi area quaedam , in qua crevit 2) ficus, e qua multi fponte fe fufpenderunt. Quoniam autem in area illa aedes exftruere decrevi 3), 010nere vos volui, priusquam ficum exfcindam, ut, fiqui da fufpendio cogitant, maturent quam maxime.
1) concipere. 3) crelcere. 3) deqernere.
34. Wanneer hooren Koningen de Waarheid?
Antiochus, Syriae rex, quum in venatione feram perfequendi ftudio ab amicis et fervis aberraffet, in cafam pauperum hominum intravit ignotus. Cum his coenans fermonem de Rege injecit 1), ut fciret, quae effet hospitum de fe opinio. Audivit igitur: Regem in ceteris quidem bonum et laude dignum effe: fed amicis utentem malis plurima r.egligere; et faepe, quae neceffaria effent, nihil curare,quod venationis nimis ftudiofus effet- — Tacuit 4) tum quidem Antiochus. Sed poftquam orto fole ad cafam illam venere regii fatellites, et purpuream. ▼eftemcum diademate attulere 3), rsgia illa infigma adC 4 f?''"



«£ 4Q >
fpfciens: Certe, toqtiit, ex quo vos accepi, heri primura Veros de me fermones audivi. 1 ^
1) Av bragt het gefprek op den Koning, 2) tacere, 3) affirre,
35. Gunftige aanneeming van een gering gefchenk,
Regi Perfarum, intra regni fui fines her facienti' munera ab omnibus Perfis offerri mos & lex erat öJ in terra colenda occupati erant, alii boves aut oves alii frumentum aut vinum dabant: pauperiores vero lac' caieum, daftylos aliosque arborum fruftus, qui in c'uius que agro nafcerentur. Quae omnia non tributi fed doni ■jiomtne a finguhs offerebantur regi praetereunti 1) aa praeterequ.tanti — QUUm Perfa quidem, cui nomen ümaetas, procul a tugurio fuo in Artaxerxem, qui Mnemon cognom.nabatur, incidiffet, ac nihil haberer, quod 3-egi pofTet ofterre: noluit tarnen eum a fe indonatum Viaeri. Itaque ad proxime praaei fiuentem fluvium curfu contendit, et aquam utraque manu hauftam 2) reci ob, tulit 3), munus exornans, quantura potuit, fauftis bonis. cjue verbis. Artaxerxes & dono & dantis animo atque «ratione mire deleftatus, neque minus regium effe exiili. anans, parva grato animo accipere, quam magna tribue?e, dixit, fe aquam illam libenter accipere, et non mi mis ea gaudere quam pretiofiffimo munere. Deinde homini mifit non parvam pecuniae fummam cum vefte Per-: bca et patera aurea, qua juffit eum hauftam e fluvio aquam bibere.
1) praeterire. 5) haurire. 3) olftrre,
36". Voorrecht van een wys maH,
ran^S 'V™' qui numeratu''»'n ^ptem 2), admi, l£ ~; Nam W PatriaW ejus Prienen cepiffet 2) bofhs cetenque ita fugerent, ut multa de fuis rebus femm afportarent, admonitus 3) eft a quc-dam, ut idem



< 4* X»
tefe faeeret. Ego vero, inquit, fado, mm emnia ™e<4 porto mecum. l'èdtore enim 1'ua gcltabat, non humeris,
Ij onder de zeven Wyzen. 2') capere. 3) admouue,
37. De Begraavenis,
Diogenes moribundus projici fe juffit inhumatum. Tum. tmici: Folucribusne et /em? — „ Minime vero, in. quit; fed bacillum propter me, quo abigam, ponitote. —j „ Oui poteris? illi 1), non enimfenties." — „ Quid igitur mihi ferarum laniatus oberit 2), nihil fenüenü?
1) feil. dixerunt, 2) obelfe,
38. De te leur gefielde hoop op een fchat,
Babyloniorum regina, Nitocris, fupra portam urbis eeleberrimam , loco edito et ccnfpicuo , fepulcrum fibi exftrui juffit, atque inferibi: Si cui regum, qui poft me apud Babylonios imperium obtinebunt, pecuniae_ inopia fuerit: aperito fepulcrum, et fumito quantum libueriu Ne tarnen aperito, nifi indiguerit; non enim proderit 1) aperuiffe. — Hoe fepulcrum intadtum permanfit 2), dcnec regnum pervenit ad Darium, Hyftafpis filium : qui referato monumento non quidem pecunias, quas fpera, ▼erat, invenit: fedcadaver, et haec verba exarata: Nifi turpis lucri ftudiofus effes, et te inexplebilïs pecuniae cupiditas teneret, mortuorum fepulcra non violalTes.
1) prodefls. 2) permanerc.
39. Het gerecht der dooden.
Ferunt, hunc apud veteres Aegyptios morem fuifle, Ut mortui regis corpus non prins fepulcro conderetur, quam cunfta ejus fdfta expenfa 1) effent. Volenti cuique licebat defunftum accufare. Inftituebatur judicium, et, fi plura male feciffe rex coargueretur, carebat fepu'cro.
C 5 Huju?



< ii >
ilujus dedecoris 2) timore f^rtnm »a _ 1 . .
Cjuq iameraverint. " m eft' ut rnu,tl Pie '««*
ij expendere. 2} dedecus,
40. Vrywilligc verbranding van zichzelvenC
sdhS&S* io,svj~ s
O mori. 23 diligere. 3) nubere.
4r. De ftandvastigheid van een kind.
«reptS an^ ? quibus unus, turibulc,
corooriS j .2): C)U0 etfi lta urebatur, ut adufti ^ corporis odor ad circumftantium nares perveairet- tarnen
SdiVer S™ !T Ale*and" »ut concuflb 5) turibulo. imped.ret, aut edito gemitu regis animum turbaret.
cuïere.^6- ? delaW- 33 adurerc. 4) premere. 5) con-
42. Troost voor een vader by den dood van zyn zoon.
hu?finiPh0n-* qUUm f0,emne fac"™ perageret. e doo-' iïSaSS^ GrynLfapïd MaT-
gnantem intemflè. Tum capiti repofuit 4) coronam nu-
mine



< 43 >
mins, quibus facrifkabat, teftatus, majorem (b ex viriute filii voluptatem, quam ex morte amaritudinem fentire,
i) cadere, 2) cognofcere. 3) de Ouden plagten zieh ly pkg* fige offeranden met krans/èn te fleren. 4) repon?re,
43. De pottebakkerszoon op den troon,
Agathocles, Siciliae tyrannus, ad regni majeflatem ex humili genere pervenit. Quippe in Sicilia patre figulo natus erat i). Poftquam autem imperio potitus eft 2), folebat in menfa pocula fiétilia inter aurea ponere, et palam fateri, fe quondam ejufmodi poculorum fuifls artificem.
i) narci. 2) pothi.
44. Wreedheid en Vleijery.
Cambyrem regem, nimis deditum vino, Praexafpes, vmusex cariffimis, monebat, ut parcius biberet, turpem effe, dicens-, in quovis homine ebrietatem, fed maxime in rege, in quem omnium oculi intenti 1) effent. Ad hoe ille: Ut fcias, inquit, me nunquam mei oblivifci, et femper mentis compotem effe, probabo jam, et oculos et manus etiam poft vinum effe in officio 2). Bibit deinde copiofius quam alias, capacioribus fcyphis: et jam gravis et temulentus, objurgatoris fui filium procedere ultra ümen jubet, allevataque fuper caput liniftra manu ftare. Tune intendit arcum, et ipfum cor adolefcentis (id enim fe petere dixerat) figit , recifoqus 3) peftore haerens in ipfo corde fpiculum oftendit. Ac refpictens patrem interrogavit, fatisne certam haberet manum. At ille negavit, Apollinem potuiffe certius fagittam nuttere. — Quid cenfetis, pueri, de hoe rege, deque patre?
13 intendere. 2) dat oog en hand hunne pligt doen. 33 reeidcre.
45 Nu$-



< 44 >
45- Nuttig gebruik van den Spiegel.
O fuadere. 23 infpicere.
46. De pracht in kleeding,
fpeaaculum vidiflet " Gaflo g7„nuft inf n,U;f,,UnqUa,n
47- Zelfsbeproeving.
Quotidïe ad rarionem reddendam vocandus eft animus' Facebant hoe Pythagorei pbilofophi, ut confummatodie quumfe nofturnae quieti dediffent i inter SS anl* mum fuum: Cui vitio hodie obftitifti a) ? Quod hodie malum tuum fanafti? qua parte melior es? - Quid nul! cnus utHmsque hae confuetudine excutiendi totuïïem ?
1) dare. 2) obftare.
4o, Eerbied voor den Ouderdom.
Lex erat apud Lacedaemonios, ut adolefcentes noa folum parentes fuos revererentur, eisquSent "3
£qÏÏ^toIerctt- l4e de S, 2 dï cedebant, e fedibus affurgebant, et confiftebant nuieri « vereeundantes, dum illi tranfirent COnI1"Cbant ^Uletl * Quum Athenis fenex quidam in theatrum veniflet feee.
nuruam e°ft:draên «*«"-ïS?dSÏ Wo n.ï . ^'Um aUtem ad ^edaemoniorum
iefa<itos, qW etiam ludls mtereram, acceffiffet 1), con-
fuc-



< 45 >
tarexere 2) omnes, et fenem illum fefliim recepere 3), fedemque ei inter ipfos honoratiffimo loco dederunt. Quod quum adfpexiiTet 4) populus, maximo plaufu alie. nae urbis verecundiam comprobavit. Ferunt tune unum e Lacedaemoniis dixiffe: Krgo Athenienfes quid fit reélum fciunt, fed id facere negligunt. O accedere. 2) conlurgere. 3) reciperc. 4) adipicere.
49. de waanwyze Schoenlapper.
Apelles, pidor egregius, perfefta opera proponebat in pergula tranfeuntibus; atque poft ipfam tabulam latens, vitiaquae notarentur, aufcultabat, vulgus diligentiorem iudicem quam fe cenfens. Ferunt a futore reprehenfum 1) effe vitium quoddam in crepidis. Apelles igitur emendavit vitium. Pofters die tranfiit idem futor ^ et fuperbus emendatione cavillari coepit circa crus. Tum indignatus profpexit 2) piftor eique denuntiavit, ne fupra crepidam judicaret futor.
1) reprchendere. 2) profpicere.
50. Waarom hebben wy twee handen en flegts eenen mond?
Zeno adolefcentulo inepta multa loquenti: Idcirco, Inquit, aures habemus duas, et os unum, ut plura audia. mus quam loquamur.
51. Hyis gelukkig, wiens daaden alle het licht mogen zien.
Julii Drufi aedes pluribus ex partibus patebant vicinorum profpeftui. Hoe incommodum faber lignarius, fi quinque talenta ei darentur, fe correéturum 1) pollicebatur, effefturumque 2) , ne pars ulla effet expofita profpeétui. TumDrufus: Decem, inquit, dabo, fi talem reddas domum meam, ut non vicini tantum fed om-
ne*



< 46 >
etiam cives videre pofllnt, quomodo in ea «g corrigere. 2) effiecre.
52. Blohartigheid.
oiiSref1 er' £n?flUSqUUm d quidam H5e»°°> trepidus otrerret, et modo proferret manum , modo retraheret • Putame, inquit, te afrem elephanto dare? retrahereU
53- Eigenfchappen van een Rechter.
mambus1'8 SffiS Cernebantu' ^ulacra judicum fine mammis, et praefidis eorum, oculos in terram verfn« fiabentis. Quo fignificabatur, eos, qui ju dfclt nee doms nee confpedu reorum moveri opVtere. '
54. De rechtbank van den Areopagus.
Ar^S era'fa^iffimuin « feveriffimum confilium 1) meopagus. Ne autem reorum miferando adfpeftu iudi ces hi commoverentur, ipfa notie, nullis admoS 2 lu $t l',iüf? cxerceba«: lummoque fiSo fentin'
ret H"jff""' "a S a,t£r a,terius fmSSm1^ Si& Are?Pag,tae damnaverunt aliquando puerum cotu nicum oculos eruentem, judicantes, id ffenKfc S .ofiflimae mentis multisque malo WuraÏTaï lewuet 3> —Ab nsdem diligentiflïme inquiri folebat TatjUlS?üe Athenienfi™ ageret aut q.Xm qSi fuftentaret vitam, ut homines honefte viverenIS vitae rationem reddendam effe. vlverenC memore»
O GerechtscolUgU. »; admovere. 3) adolefcere.
55- Straffe van een onrecht vaardigen Rechter.
■iSSKÏSf^S f.Pfrrrarum ouod pecunia
«cepta 1) injufte jud.caffet, res Cambyfw niorte plefti
juffit:



< 47 >
juffit: interemtoque 2) detrafta 3) pelle contexit 4) trïbunal, in quo ille federat: tum iilium ejus Otanem ibidem federe judicem voluit, admonuitque , ut nunquam paternae culpae ac poenae oblivifceretur. Severior poftea Artaxerxes, Perfarum rex, in quosdam malos judices fuit. Nam vivis pelles detrahi juffit iisque aliorum judicum fubfellia infterni, ut recens femper ante oculos haberent exemplum juftitiae non impune violatae.
1) accipere. 2) interimere. 3) detraliere. 4) ccmtegere.
56. De Milddadigheid van Cimon.
Cimon , Athenienfium imperator, fuit tanta Iiberalttate, quum compluribus locis praedia hortosque haberet, ut nunquam in eis cuftodem impofuerit 1) fruétus fervandi gratia, ne quis impediretur, quo minus ejus rebus, quibus quisque vellet, frueretur. Semper eum pedifequi cum nummis funt fecuti 2), ut, fi quis opis ejus indigeret, haberet, quod ftatim daret, ne difFerendo videretur nc^are. Saepe quum pauperem aliqusm videret minus bene veftitum, fuum amiculum dedit. Quotidie fic coena ei coquebatur, ut, quos invocatos vidifiet in foro, omnes devocaret: quod facere nullum diem praetermittebat. Muitos locupletavit: complures pauperes raortuos, qui, unde eiFerrentur, non reliquiflent, fuo fumtu extulit 3). Sic fe gerendo minime eft mirandum , fi et vita ejus fuit fecura et mors omnibus acerba.
1) imponere. 2) fequi. 3) efferre.
57. Het voortreflyk Karakter van Epaminondas.
Epaminondas, Thebanorum dux, erat modellus, prudens, gravis, temporihus fapienter utens, peritus belli, .fortis manu, animo maximo; adeo veritatis diligens, uc nejoco quidem mentiretur. Idem continens, clemens, patiensque admirandum in modum: non folum populi fed etiam amice-ruin ferens injurias: iinprimisque commifia
celans



< 48 >
Èeïans (quod interdum non minus nro^a *.„ dicercj) ftudiofus audiendi. Tx hoc enf Vq"fm arbitrabatur. Itaque ouum in r£r i " ^'"«ne «Jifci aut de republica Vu a et" uT IT^' in 1™ haberetur: nunquam'inde pus'JSAfS**»* fe™-° riem fermo effet adduftus lceJ1,(: JJ, quam ad fi.
perpeffus 3) eft ut de rennbi;, UP^,tatem adeo ^ ceperit 4) TmicÖ urn SS n'hl' Praete' g'oriam commodum, fed ad To/^h f nJ?nquam ad fuum
ut pon* jÉiftïiarj tts/a^ufus eft-
poffet:* ^co^^ non daret, pro cujusque facultatibus impêrSal qU,S'3Ue O difcedere. adducere. 3) .erpeu. 0 capere.
58. De genoegzaamheid van Phocion.
perpetuo pauper ouum Hi^iff- PP/? tus* I,u|temin quae ei a populo dabantur hJ que furamas,
tur accipere, limuique admonerent nf Te bor.are"xeret, liberis um™ rl 7 ' " 'Pfe hls fac e ca.
nis ille: li mei ffis Sunt^J^^^^omm: illos alet, qui m^S^Ma^ . 'C' 'nquit' aSelIus difllmiles funt futuri ml f'tatem perduxit 3); fin augerique luLianï ' J° m£'S lmpenfis ^tm ali
Oconfequi. 2)deferfe. 3) perducere>
59. Wat gy zelve doen kunt, moetgy van anderen met lang verwachten.
atque



< 4P >
ijtque eaque in animos audientium cum qüfldam eorum voiuptate induxit. Velut haec ejus fabula de avicube nidulo iepide ac jucunde monet, fpem rerum, quas efficere aliquis pofiït, haud unquain in alio fed in femet ipfo habendam. Avrcula, inquit, eft parva. Nomen eft caffita. Habitat nidulacurque in fegetibus, et pulli eo fere tempore plumant, quum inftat meflïs. Ea caffita nidum forte congefferat 2) in fementes tempeftiviore?. Propteiea frumentis flavefcentibus pulii etiam tune invoiucres erant. Quum igitur ipfa iret cibum pullis quaefitum 3), monet eos, ut, fi quid interea novi fijret dicereCurve, animadverterent, idque fibi, ubi rediifet, nuntiarent. Poftea dominus fegetum illarum filium adolefcentem vocat, et: Videsne, inquitj fegetem em<ituruifle 4) et manus mefforum jam cxfpectare? Idcirco cras, ubi primum diluculabit, amicos adeas 5), et roges ut veniant, et in meffe hac nos adjuvent. Haec ubi ille dixit, difceilit. Aiqué ubi rediit caffita, pulli trepiduli circumftrepunt orantque matrem, ut ftatim properet, atque alium in locum fefe afpörtet: nam dominus, inquiunt, mifit filium qui amicos rogarèt, ut luce oriente veniant et raetant. Mater jubet eos bono animo effe; fi enim dominus, inquit, mefieiri ad amicos rejicit 6), cras feges non metetur, neque neceifs eft, ut jam liodie vos auferam. Die igitur poftero mater in pabutum volat. Dominus opperitur, quos roj.,averat. Sol fervit, et fit nihil: et amici nulli aderant. Tum iliè rurfus ad filium: Amici ifti, inquit, ceffatores funt. Eamus 7) potius et cog::atos affinesque et vicinos noftros oremus, ut adfint cras in tempore ad metendum. Itidcm hoe pulli pavefaéti 8) matri nunciant. Mater hortatur, ut nunc quoque fine metu ac fine cura fint: cognatos affinesque nullos fere tam effe obfequibiles, ut ad laborem capefiendum nihil cunctentur, et ftatim difto obe-. diant. Vos modo, inquit, advertite, fi quid denuo dice:ur. Alia luce orta 9) avis in paftum profeéla eft 10). Cognati et afiines non aderant. Ad noftrenum igitur dominus filio: Valeant, inquit, a.nici n) cum piopinqüis. AfFer prima luce fakes 12) duas: unam egomet mihi capiam et tu tibi capies aiteram , et frumentum n'osraet rpfi manibus nwftrii cras meternus. Id uÜ dixiiie D <k>-



< 50 >
dominura mater ex pullis audivit: Tempus, inquit eft cedendi et abeundi: tiet nunc fine dubio, quod futurum dixit. Nunc emm m ipfo vertitur 13). — Atque ita caffita nidum alio tranfportavir. Seges a domino demeffa 14) eft.
1) rnonerc. 2) congerere. 3) quaerere. 4) ematurcfctre. O
adire. G) wanneer hy den oogst op zyne vrienden kat aankomt,/. 7) ire. 8> pavefacere. oj ori i. jo proficifci. 11) de vrienden mogen heen gaan. 1.) falx. 13 j „u kamt het op nen zilts eau. 14J «emetere. '
60. De booze Vrouw.
Xantippe, Socratis phdofophi uxor , morofa admodum fuiffe fertur et jurgiofa. Illius intemperies in maritum Alcibiades demiratus, interrogavit Socratem, quaenam ratio effet, cur muüerem tam acerbam domo non exigeret. Quoniam, inquit Socrates, dum illam domi talem perpetwr, infuefco etexerceor, ut ceterorum quoque fons petulantiam et injuriam facilius feram.
61. De Sibyllynfche Boeken.
Anus incognita ad Tarquinium Superbum , feptimum et ukimum Komae re^em, venit, novem libros ferens quos effe dicebat divira or.acula: eos veile fe venundare! Tarquinus pietium peiscontatus eft; niulier nimium aique immenfum popofcit 1). Rex, quafi anus aetate dsfiperet, deiifit 2). Lum illa foculum coraai cum igai apponit, tres libros ex novem deurit, et, an reliquos fex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed Tarquinius id multo magis rifit, dixitque , anum jam procul dubio delirare iviulier ibidem ftatim tres alios libros exuffit 3) atque id ipfum denuo placide rogat, ut tres reliquos eodem prétio emat. Tarquinius jam ferms atque attentior fit; eam conftantism confidentiamque non contemnendam effe intelligit: libros tres reliquos mercatur nihilominore pretio, qnam quod erat petitum 4) pro emmbus. Sed eam mulierem tune a Tarquinio digreflam
5) poftea



< 5' >
5) poftei nusquam vifam 6) efle ferunt. Libri tres in faoarium conditi Sibyllini appellati. Ad eos, quafi ad craculum , facerdotes quidam adibant , quoties Romuiii deos pubiice confulendos ede cenfebant.
i) polcere. 2) deridere. 3) exurere. 4) pete e. 5) digredi. <5 videre.
62. De flraffe is altyd geen bewys van toorn.
Plutarchus fervo fuo , nequam homini et contumaci, fed erudito et in iibris philofopborum verfato, tunicam detrabi ob nefcio quod deliécum caedique eum loro jus» fit. Coeperat verberari; et obloquebatur, non meruiffe, ut vapulet, nihil mali, nihil fcelerisadmlfiffe 1). Poftremo vociferari inter vapulandum incipit: non ita effe Plutarchum, ut deceret philofophum: irafci turpe effe: faepe eum de malo iracundiae ediffertaviffe : librum quoque pulcerrimum ea de re confcripfiffe 2); iis omnibus, quae in eo libro fcripta fint, nequaquam conveuire, quod nunc tam iratus plurimis plads fe muicaret. Tum Plutarchus lente et leniter: Quid, verbero, inquit? Num ego tiüi nunc irafci videor? ex vultune meo, an ex voce, an ex colore, an etiam ex verbis intejligis me ira correptum 3) effe ? Mihi neque oculi , opinor, truces funt, neque os turbidum neque immaniter clamo, neque trepido , neque fpuma aut rubore iram prodo: neque pudenda dico aut poenicenda, Haec enim omnia,fi ignoras, fjgiw ede irae folent. Et (imul ad eum, qui caedebat, converfus 4): Interim, inquit, dum ego atque hic difputamus, hoe tu age 5).
O admittere. 2") conferibere. 3) corripeie. 4) converter».
5) hy moest namelyk voortgaan met fletan.
63. Het beroem ifle Paard.
Equus Alexandri regis Bucephalus nominabatur. Emtus 1) erat talentis tredecim et regi Philippo, patri AD 2 Iexa«-



*C 52 >
lexandri donatus. In hoe equo .dignum memoria vifnm, quod , ubi ornatus erat armatusque ad proelium . nunquam infcendi fefe ab alio nifi a rege paffus 2) fit Quum in eo mfidens Alexander beilo Indico, er facinora faciens fortia, in boftiüm cuneum non fatis cauce irruiffet , conjeftis undique in Alexandrutn telis , vulneribus alte in cervice atque in latere equus profoffus 3) eft - monbundus tarnen ac prope jam exfanguis e mediis hollibus regem vivaeifilmo curfu retulit 4); atque, ubi eum extra tela extulerat ilhco concidft , et quafi cum folatio , quod dominus iuperftes effet, animam exfpiravit. Tum rex Alexander, parta 5) ejus belli vidtorü, oppidum in Jisdem locis condidit 6), atque ob equi honores Bucepnalon appeilavit.
•onder?."*' 2} Pi"' 3) Perfodare' 4) referrc. 5) p-rete. 6)
64. De ryke buit.
Hanniba!, Carthagine expulfus 1), apud regem Syriae Antiochum commorabatur. Oftendebat ei aliquando Antiochus m campo copias ingentes, quas bel 1 urn populo Romano fifturus 2) comparaverat: monftrabatque exercitum ïnhgnibus argenteis et aureis ornatum. Inducebat etiam currus cum falcibus 3), et elephantos cum turridus; equitatumquefrenis, ephippiis, monilibus, phaleris praefulgentem. Atque ibi rex contemplatione tanti ac tam ornati exercitus gloriabundus Hannibalem adfpicit, et: Putasne, inquit, conferri poffe hunc exercitum cum Romano ac fatis effe credis Romanis haecomnia? Tum Hanmbal eludens ignaviam imbelliamque militum ejus pretiofe annatorum: Satis plane. inquit, effe credo Roinanis haec omnia, etiamfi avariffimi fint. Nihil neque tam lepide neque tam acerbe dici poteft. Rex de numero exercitus quaefierat 4), et an par futurus effet Ivomanis: refpondit Hannibal de praeda.
mUte^jTu " ' f!"re- 3) s"ydwagen met uitfleekende yzeren aicn op den vagen bevonden, onder het vyandlyk leger reeden. ook d,or deeze ZikMs yervwuin* u kunnen a/nrechfen.
6$. De



< 53 > 65. De Eedbreeker.
Jusjurandum apud Romanos inviolate fan&eque ferva. tuin eft. Poft proelium Cannenfe 1) Hannibal, Carthaginenfium imperator, ex captivis Komanis electos 2) decem Rumam mifit 3), mandavitque eis, ut, fi populo Romano videretur, permutatio fieret captivorum. Hos, priusquam prorifcerentur, jurare coëglt 4), redituros 5) fe effe in caftra Poenica, fi Romani captivos non permutarent. Veniunt Romam decem captivi. Mandatum Poeni imperatoris in fenatu exponunt. Permutatio fenatui non placuit 6). parentes, cognati, affinesque eaptivorum arnplexi 7) eos, ne ad hoftes redire vellent, orabant. Tum oéto ex iis refponderunt, fe vinéros 8) effe jurejurando, ftatimque ad Hannibalem profeéti 9) funt. Duo reliqui Romae manferunt 10), ac liberatos fe effe jurejurando dicebant, quoniam, quum egreifi n) caftris hoftium fuiffent, regreffi effent eodem die, taequam fi aliquid obliti 12) eüent, atque ita jurejurando fatisfeciffent 13), quo promiferant 14), fe redituros effe. Haec eorum fraudulenta calliditas tam turpis exiftimata eft, ut contemti 15) vulgo fint. cenforesque eos poftea omnibus damnis et ignominiis affecerint 16): quoniam non fecif(ent, quod fe fa&uros juraverant.
1) De flag by Canna in Itaüën, alwaar Hannibal in den iden pmiifchen oorlog op dt Romeinen de overwinning behaalde, i) elicere. 3) mittere. 4) cogerc. 5) redire. 6) placere. 7) araplefli. 8) vincire. 9) proficifci. 10) manere. 11) egredi. 12) oblivi'ci 13) fatisfacere. 14) promittére. 15) coruemnere. i0) sfficere.
66. Buitengemeene fpraakkennis,
Mithridates, Ponti atque Jïithyniae rex inclutus, quï a Cn. Pompejo bello fuperatus eft, quinque et viginti gentium, quas fub ditione habuit, linguas percalluit 1), earumque omnium gentium viris haud unquam per interpretem collccutus 2) eft, fed cum unoquoque lingua ipfius non minus feite, quam fi gentilis ejus effet, locutus eft. O percallere. 2) coüoqui.
D 3 67- Pe-



< 54 >
67. Bevattelyke verklaaring eener Zoneclips.
Pericles, cum claffe Athenienfium ad beHum profeto
Z ^Tm" fi sss:* * i5 tempo e
ïftLClt fo1- Quumtjue tenebrae coelo obduch» ef font, terror, ut prodig.'o oblaro 2) magnn, Sr om nes. Gubernatorem amen Pericles trepidVm et ft mé " cm cernens, chlamydem objecit ,) ocu is ejus T '3 tc£tum 4) mrerrogavit, num quid horrend id lek,= ?
pSX^T P0'tCndeV- N^avit i 1 le Tum j ,V 1^UI<J- m1m* lnter hoe et iilud interen- n r
myde e'ftl' qBOd C°eiU1" ^ ^SS'ciÏÏ O proficTci. Ooflferre. 3) objicere. Stegere.
63. Alexanders milddadigheid.
Alexander M.-gnus admodum erat comis atque HberaJU Greganus qmdam miles in M,cedontun exXu m& «fitf»t. auto regio onuftum. Defrflb jumentó farc an ipfetn trmnerw fublatam 2) portabat. Vidit rex on«
;TettaCNreJT,,efla 3)' qU™ i!'é--dep ! nturus 4) eflet; Ne defougeris, inquit, fed abfoJve iIh pm itmem, atque in tentorium tuum'hoe defer O tollere. aj oppri,„ere. 3) intelHgere. 4) deponere.
Öp. Wie is gelukkig? ' ^ de Perfarum qu.dem rege magno potes dicere, bea.



< 55 >
tusne fit?" — „ An ego pojfim, quum ignorem, quam fit doBus, quam vir bonus? - Quid? tu in eo fitam vitam bfiatam outfls?" — Ita prorfus exijlimo, bonos £j e beatos, impmbos vero v.iijeros. - „ Mifer ergo Archelaus?" — Cere, fi ityufius.
70. Spreek niet van dingen die gy niet verflaat, alchaas niet by de zulken, die 'er kennis van hebben.
Quum Hannibal, Carthagine expulfus 1) , Epbefum renüTet exful, et invitatus effet ab hofpmbus .fuis, ut Pbormionem pbilofophum , fi vellet , audiret, quumque fe veile dixiflet: locutus effe dicitur homo copiofus 2) aliquothoras de imperatoris officio, et de omm re rjjihtari. Tum, quum ceteri , qui illum aumerant , vehe. rrer.ter effent ddeéhti. quaerebant ab Hannibale, mudmm ipfe de illo philofopho judicaret. H.c Poenus Irbete refpondiffe fertur, muitos fe deliros fenes faeps vi Irffe: fcd quimagis quamPhormio delirafet, vidfffe neminem.
O expellere. a) namelyk Phormio.
71. Heldenmoed.
Quum Epaminondas viciffet 1) Lacedaemonios apud IVlantineam, fimulque ipfe gravi vuhrere examman fe videret, quaefivit 2), ut primum 3) difpexit 4), falvusne effet clypcus? Quum falvum ede Aentes fut re pondiffent: rogavit. eflèntne fufi 5) hoftes? Quumque td quoque, ut cupiebat, audiviflet , eve.h juffit eam , qua êrat transfiaus ó), haftam Ita multo fanguine profufo 7) in laetitia et in viétoria eft moituus.
t' vincere. 1") nuaerere*. s) zo ras. 4) di(picere. 5) tof d JeVéTmn^erS! 7) protundere (nadat h» vul bloed verloren had.)
D 4
72. Wat



< 56 > 72. Wat is de mensen?
cui pennas eveüerat, fa, fcE pli? êall,nacei™ , dicens: Ecce hominem PJatonis! ^ invexiC 2^ O placcre. 2) irivclicre.
73- De fchuimlooper. 74. Zeldzaamheid van waare menfehen.
rabat loblicc^lvfatffS ' ff*" -T? difl° vituPe' effet hominis noS! ' qUa m ^Wdig.W
75- De onbekwaame Schutter.
4n^s^ifs iucu,ant- • W*»
cur id faceret; 2*j^^5£^rer^ 7<5. De kleine Stad.
ta, exclamavi ' Sjftl^'T^I^ «fi veftra egiediatur, y"d"' porCas claudite, ne urPS
77- De weggeloopen Slaaf. Quu» unicus Diogcnis fe.vus sufugiffetj fuadebant
omnes,



< 57 >
ornnes, ut euin quaereret. Non faciam, inquit. Ridiculum effet, quum iile fine me vivere polfit, me non fine eo vivere poffe.
78. De regeerende Slaaf.
Quum in infulam Aeginam navigaret Diogenes, atque a piratis captus effet 1), in Cretam deductus 2) ibiqua venundatus eft. Praecone autem interrogante, quid calleret , refpondit: Hsminibus imperare; fimulque digito morjftravit Corinthium quendam , nomine Xeniadem , magnifico cultu exornatum, et: Huic, inquit, me vendu liic enim domino indigec. Emit igitur illum Xeniades, et fecum duclum filiis praeceptorem dedit et toti domui praefecit 3) In hoe munere ita fe geffit 4), ut Xenia. des ubique diceret: Bonus genius domum meam ingreffus s) eft.
1) capcre. 2) deducere. 3} praeficere. 4) grrere. 5) ingredi.
79. De weggeworpen Beker.
Diogenes folebat ubique fecum ferre poculum iigneum, quo aquam fibi e fonte aut fluvio hauriret et biberet. Sed quum videret aliquando puerum manibus baurkntem fibi aquam, abjecit poculum. Apage, inquit. Quid mihi opus eft te ? Carere te poffum; nam manus idem mihi officium in pofterum praeftabunt.
80. Diogenes en Alexander.
In Ifthmum conTenerant Graeci, ut bellum contra Per,fas dtcernerent, et Alexandrum , Macedoniae retrem, ducem in hoe bello conilitnerent. Confluebant ad Alexandrum orr.nes viri celebriores falutantes ac gratulan* tes. Solus deerat Diogenes, qui tum apud Corinthium 1) degebat , et nihil de Alexandro laborabat. Alexander, quum fatis diu eum exfpedtaflet, tandem, ut hominem D s ecg-



< 58 >
crgnofceret, ipfe ad Ohm cum comitibus wofeftj- Pa
/e Xat: ïtf ara nrum ^55* Hit\™^
{£. et'eÊ;"0' nW A1CX3nder effem> «up^™'^ * *• »5 adfpicere. 3) ob.
81. De Hond van Alcibiades.
Erat Aicibiadi canis inufitata «agnitudine et frede quem feptuagmta mirus emerat. Huic omdam pemafi detruncav.t. Quum objurgarent eum faminares\TerenN que ornnes hac de re loqui , ipfumnue v tuperare fubndens: Fu igitur, inquit, quod volui; volui enim ' querentur ' " l0qüi' M <,U,'d de ^
8a. Wreede belooning, van een wreede Uitvinding.
fetPet'UDbc^hi^^Di^1S^q™m ^0"*» vod» iet , ut placeret hujus aviratis tyranno, ex aere fabracav,t taurum an.fkiofiffimum, cui januan, in latere vofu.t: ut, quum inclufus i) aliquis fubjeais a) ignibustorqueretur, mugitum, non bomfnis rccem, videretur emittere Hunc taurum obtulit 3) tyranno, quem fciebatno. v s hormnumi torment* deleftari, et praemixmi inventior,s petut. At tyrannos ipfum pfhnum includi juffit 4) in tauro, atque comburi. *J
O includcre. 4) rnbjicere. ,) ofitrr*. 4) jubere.



!< 59 >
83' De Trouw van een Hond.
Pyrrhus rex in itinere O incidit in canem, qui interfefti 2) hominis corpus cuftodiebat. Quum audiflfet, eurn jam tres dies cibi expertem affidere, nee a cadavere discedere; hominem juffit bumiri, canem vero fecum duet atque curari diligenter. Paucis poft diebus militum iuftratio habetur. Tranfeunt finguli iedente rege, Adetat canis. Is, quum antea quietus et tacitus foiflet, fimulac vidit, domini fui percuffures tranfire, procurrit furens, eosque allatravit, fubinde fe ad Pyrrhum obvertens: ita quidem, ut non modo rex, fed omnes qui aderant, fuspicionem de iis conciperent. Ergo comprehenfi 3) et examinati, levens quibusdam fignis aliundc accedentibus, faffi 4) homicidtum poenas dederunt.
1) irer. 2) interficere. 3) compi'ehendere. 4) fateri.
84. De al te wreed geftrafte onbedagtzaamheid.
Seleucus, Syriae rex, in pugna adverfus Galatas omnibus copiis amiffis 1) , abjccTo 2) diademate eques cum tribus vel quatuor comitibus profugit. Quum diu perdevia vagatus effet, jamque defperaret, taiïdem ad cafam aliquam pervenit, ac , quum forte in dominum incidiffet, panem et aquam petiit. Ille non haec modo, fed quae practerea ruri aderant, liberaliter comiterque praebuit 3). Quumque faciem regis agnoviffet 4), non continuit gaudium, nee diffimulationem regis latere cupientis adjuvit: fed quum ad viam usque eum deduxiffet, et jam difcederet: Vale, inquit, rex Seleuce. Tum rex porrecta 5) dextra eum ad fe trahens, velut ofculaturus , uni comitum nutu praecepit, ut gladio cervicem homini praecide» rer. Hic fi taoiiffet 6)e^ fe aliquantulum repreffiffer 7), paulo poft a rege rurfus florente majus fortaffe pro filentio quam pro hofpitalitate praemium accepifiet.
1") ainittere. 2) abjicere. 3) praebere. 4) agnnfeere. 5) porrigere. 6) taceie. 7) repiimere
85 He



85- De al te gehoorzaame bediende.
„ turum 2) fe nepavit" r,.- :j „ " 2<",a v«i-
O v '1 re. 9; venire.
86. De Jydzaamheid van Socrates,
fe?Sntqc Tuo'LVia S?dPrafdWam ^ Quid, inquit, G^ün^t^SV^S^^ Vocarem ? b"-"vmcc,an ujum in jus
87. De groetende Raaf.
Sutor quidam corvum inftituerat ut A,m„a„m ubis falutarets Ave, Caefar, viftoV, tapéfaS? O,™ autem corvus hanc falutationem reeitaSÏÏ^^r^ ties futor indienabundus dixerar- n/„ noluerat 1), to.
f TandL AuiSltS^er^rc^ auditet corvi falutationem: Satis inm.ir L Vu' rum talium habeo. TuaTcorvu inÏÏÏ'rd?mi &"JtatoOleun et operam p,r<W?St£ C^lf* juffit, quanti nullam adhuc emerat 8 ' m'qUe avcm
**£ **" »r*.r<« 3) of-
' SS De



♦d 61 >
88. De twee Schilders.
Apelles et Procogenes celeberriini aetatis fuae piétotes erar.t. Protogenes Rhodi vivebat : quo quum Apelles adnavigaffet, avidus cognofcendi opera Protogenis, fama lantum fibi cogniti, continuo officinaal ejus petiit. Aberat ipfe, fed tabulam amplae magnitudinis in machina i) aptatam pifturae anus una cuftodiebat. Haec Protogenem foris effe refpondit: interrogavit, a quo ipfumquaefitum 2) diceret. Ab hoe, inquit Apelles.-arreptoque 3) pemcillo lineam ex colore duxit fummae tenuitatis per tabulam. Reverfo *.) Protogeni , quae gafta 5) erant, arus indicavit. Artifex protinus comtemplatus lubtihtatem, dixit: Certe Apelles adfuit 6) : non enim alius tam fubüle opus perficere potuilTet. Tum iple alio colore tenidorum lineam in illa ipfa duxit: et abiens praecep:t 7), fi rediffet ille, oftenderet, adjiceretque, hunc elfe , quem quaereret. At.;ue ita evenit. Revertitur enim Apelles, fed vinei erubefcens, tertio colore hneas fecuit <i), nullum amplius locum relinquens fubtiliori hneae. At Protogenes , viétum 9) fe confeffus 10), in portum devolavit, hofpitem quaeienr.
1) op de Schildersezel. 2) quaerere. 3) arripere. 4) reverti. 5) gerere (wat voorgevallen). 6) ade'.le._ 7jptaecipere. 8; fecare. 9) vincere. i°j confiten.
89. De Schilder en de Koning.
Apelles Alexandro Magno et arte comitate gratiffimus fuit. Quare rex frequenter in ejus officinam ventitabat, et ab alio pingi fe vetuerat 1) edicto. Quum aliquando in officina imperite multa differeret de arte pmgendi deque coloribus, filentium ei comiter fuafit 2) Apelles, rideri eum dicens a pueris, qui colores tererent. Tantum ei erat auftoritatis in regem, alioqui iracundum.
O v«;ate. O fuadere. '
90. De



< 91 > 90. De afgeteekenqe Bedrieger.
poffer, arre'co7eTü^TT fa "on choata magir* agn0vit 4) vu'ltum'S^f *
9i. Het natuuriyke Schiidery.
Fuerunt olim duo nob'Ies mVWpc .h. ~
Parrhailus appellatus Hi aEnrf,' X'S' 3,ter Zeux.s uvas pE 2 ijfatSe
rae vcricatern' ut aves Jad rabufam'a£ ™'™u
tura occultaretur. Quum iCur H ,f- ' fu.b<.uoPicteo oflenderet pifturam Parrhafinf °r 5A ta, dsm ''n-
rar;sreaves ta,uu,n ^k?33bK^
ceiiere. a 7J "elcrre« 8) fallere. 9) pro.
»a. De



< 6*3 >
92. De Osfendief.
Hercules aliquando ex Hrfpania, ubi pracdatus erat regis Geryonis boves eximia fpecie.in Italiam venit Boves iilos prae fe agens Tiberim fluvium nando trajecit i) et prope eum loco herbido, ut quiete et pabulo laeto rerl. ceret boves, quum et ipfe feflus effet via, procubuit 2). Ibi quum eum fopor oppreffiüet 3), paftor accola ejus loei, nouiine Cjcus, ferox viribus, captus 4) pulcbritudine boum, avertere eam praed;im concupivit 5). Senfit 6) autem , fi agendo armentum in fpeluncam compulisi'et 7), ipfa veftigia quaerentenn dorninum eodeduclura 8) effe. Itaque averfos 9} boves caudis in fpeluncam traxit 10). Heicules ad primam aurorax. fomno excitatus, quum gregem perluftraffet oculis, et partem abeffe numero feniiffet, pergit ad proximam fpeluncam, fi forte eo veftigia ferrent. Quae ubi omnia foras verfa 11) vidit, nee in partem aliam ferre, confufus atque incjrtus animi ex loco infefro agere porro armentum coepit. In 'e quum a£tae boves quaedam defid^rio reliftirum 12 mugiffent, relditaeftex fpelunca inclufarum i3)boumvox. Tum Hercules redi.t. Et quum eum vadentem ad fpeluncam Cacus vi prohibere conatus eiTet, clava Herculis i&us morte occubuit 14).
1) irajicefe. 2) procumbere. 3) opprimere. aj C3pere (uitgelokt) 5) concupifrere- 6) femite. 7^ corapellere- 8) deducere. 9) ave! tere (ruggelings geplaatjle) 10) vtté lieie. 0 veitere. 12) relinquere. 13; includere. 14) occumbere.
93. Dj dankbaare Leeuw.
Romae aliquando venationis amplillunae pugna 1) da. batur. Multae ibi erant faevientes ferae , invificata aut forma aut ferocia. Se 1 praeter alia omnia leonurr. im. nnmtas admirationi fuit, praeterque omnes ceteros unus. Is unus leo corporis vaftitudine terrirlcoque fremitu, et comis flucruantibus animos oculosque omnium in fefe converterat. Introdu&us erat inter complures alios ad pugnam beftiarum fervus viri confularis. Ei fervo An.
. dro.



< 64 >
aroclus nomen fuit. Hunr ,,, . ,. .,. pente quafi admirans ö£,t Jlft? Urbl v;,dit Proc"'. fft tanquam nofcitabundus ad wf„i ?DJ at(iucP'acide more aIque ritu ^Z'm Ta^t^ tmn msque fere corpori ad ,Z> V a°de movet' WiiPrope jam exanimati JS*f'„ "f39-"6 ejus et
-miffum 2J antauïiï^.^.^w blandimenta tjendum leonera referr p4U'atlm ocuIos ad con.
facïa, 'aeciadftiterunt et£ra^^Uar ,mUtUa recö3™tione tam adm/rabïli maximi n£ , 1 homo et 'co. Ea re «flituaque a CaSHK da-m°res eXcitati fu«. ar! atrociffimus leoni " uïi ^S T"^-^ cu rem mirificam h»ra oK^Ï* ^ iW ^rdc,« m provincia Africa proconH 'J>qmt ' dominus »«■ quotidianis verberibus Tfïïam^ eg° l?1'^8 «*»« mihi a domino , terrae 5? coaélus 4). et ut
forent, in camp'oxui et cna^r*,'- ^ 'atebrae ac. fi defnilTèt 5) c bus confi C°',tudines CODCeffi; pafto quaerere. Tum fol,• "m fuIt' mo'tem ailquo cum quandam naflus renotam'Tl' T*0 ^nt.fy,. recondo. Neque ,a'ebrofam<iue> «a eam ine
Wc leo. debii^nó"ë COcrP^ ad ea«dem ^ -enit
murmura, doloreni cruriarnnn £ ? g£mitus edens et Primo quidem ooSeaSSSS i"0?" %nificantia, pavefaaus; Sed P"cïam ?r leonis territus fum et cuium iliud fuum v dkTe dSd^ rö) 'e° in habita«anfuetus acceffit ,) 3c „M de 'tefcentem, mitis et Porrigcre, quafi oS^^jllT 8) pedem oft^reac
™a opera et medela?eva£ ! °)auorem- «'e tune fi» ii) recubuit 2) « „ü êvftf T''bus ',leis P°" triennium totum eeoZ ï At(i"e ex eo d e
viclu viximus h) Naat earmn6 m fpCCU eode,,: rum membra opbin, ?r °' qtws venabatur, fera-
edebam. Sed ubi me v t„. m-' J .mendiano torrens 15), rellqui 6) fnecum Z fe™ae Pertaefum Hi io) ipecum, leone in venatum profe.
cl»



<l °5 >
fta 17). et viam ferme tritiiii pcrnjenfus 18) s militibus vifus anprehenfusque 19) fum, et ad dominum ex Africa llomam dcductus. Is me fratim capitis damnavit, deditrue ad beftias 20). Intelligo autem , hunc quoque leoncm, me tune feparato, captum 21) effe, et nuric gratiam niihi'benencii et medicinae referre. Haec dixit Androclus. Tum cuntfis petentibus dimiffus 22) eft et ppena folutus 23), leoque ei futfragiis populi donatus. Poftea Androclus et leo loro tenui revinftus 24) urbe tota circum tabernas ibant; donabatur aere Androclus; floribus fpargebatur ieo; omnes fere obvii dicebant: Hic eft leo bofpes hominis, hic eft homo medicus leonis.
1) een zeer aanzienslyk dierengevecht, 2) amittcre. 3) p»icere. 4) cogere. 5) dceire- 6^ introgredi. 7) accedcre 8") tollere. 9) espritnere. 10, derergere. u) repohitt. ut) recumbere. 13) quiefcere. 14) vivêre. 15) per. taedet. 161 relinquere. 17) profidfCK 18j permetiri. C doorwandelen.) W «pprehendere. 20. hy veroordeelde nty tot een dierengevecht. 21; capeie. 22; dimittere. 22) lolvere. 23) rivincire.
ï V.
MERKWAARDIGHEDEN UIT DE NATUURLYKE GESCHIEDENIS.
I. Van de lichhaamen die op de aarde zich bevinden.
CZ/orpora, quae in orbe terrarum confpicimus vel tan. grnius, aut funt plantae aut animalia, aut neutrum.
'fertii generis corpora auc fluida funt aut folida.
Fluidorum praecipua funt aeiher, aer, aqua.
Solidi, quae dicuntur fofiilia, vel cremabilia funt vei falia. vel terrae et lapidum genera, vel metalla.
F. M



< 66 >
netAu\,pfura' iSnem et flammam **
itemearrena-f,Ura ^ ^ *" g" ca!ce
I-apides alii vitro fimiles funt, quorum qui duritte pondere, et pelluaditate ceteros vincunt, gemmae di m' tur alii argillacei , quo percinet rubicaT Hi cTc'e
KvïSS?! aüt fa]e'aut ex p,uribus ^
Metalla vel nobilia funt vel ignobilia. Nobilia funt amum et argentum; ignobilia euprum, ferrum ftannuPi e plumbum. Sunt et am alia, quae dicuntur quafi ™. talla I) quae nee mallet vi extendi fe patiuntur nee
BK2J flinent'fed ab eo dilEpantur' Pv&m
Plantarum materia aut lapidofa eft, aut cornea i-gnofa, autftraminea, aut quafi coriac'e ,, uSa' au herbofa, aut vjfcida. Partes plantarum rraecipuae'fun radix, truneusetrami, folia, gemmae, flores etTuJul i) hal/metaal. 2) kwikzilver.
e. Van het Dierenryk in 't byzonder.
w&SÏÏ* anima,ia,,vi£a et ^fu fruuntur, locumqu, permu ant. Horum .lla, quae quatuor pedibus incedint
fiLfiur* PRS ^ 0 fUnt' ^rapedum nomine nfigmuntur. Huc refer vaccam, equum, ovem, canem et .nnumera aha. Vivos haec animalia 'foetus nar unt
ISL^m"0 nutriendos. ^ "bi ipfi cibumPparar; poflmt. Horum ora dentibus armata funt.
1) teger».
rJ^A*! bin^ fantum incedunt Ped»bu«, et plumff Z£ ,fa '2)' allSq,Ue' (]uibus Per aeremferuntur, TnKruéta 3), aves appellamus. Tales funt aquila, ciconia witaeque alu-e. Hae pariunt ova, e qujbus puUi pro-
demifi



♦d f57 >
deunt. Roftris praeterea ai cibum capiendum funt inftructae.
2) o'jduccre. }) ir.itrucrc.
3. Pifdbus pro pedibus datae funt pinnae, quarum bentficio in aquis natant; fquamis funt obduéïi, ovida pariunt, ex quibus pifciculi exchffi ftatim un/ias peraieant, et aümënta iïbi idonea inveniunt. Extra aquam pifceS cito exfpirant.
4. Ampkibia et in aquis et in terra vivunt. Horum alia quatuor pedibus ad eundum aptis et ad natandum tituntur, ut rana, lacerta, teftudo. Alia verö pedibus omnino caient, idcoque ferpunt, ut angues. Horum plurima etiam ovula ponunt, ex quibus foetus prodeunt.
5. InJeUa funt animalcula , dura et plerumque fragili vettita cute. Maxima eorum pars pluribus quam quatuor pedibus et praeterea alis ad volandum eft praedita. üiiuntur ex ovulis , unde faepiflime vermiculi primo exeunt, qui deinde in perfechora mutati infecta foimas papilionum, cicadarum, mufcarumque induunt.
6. Vermium corpus molle eft pedibusque deftitutum. Se ipfos eundo contrahunt , rurfusque extendunt, ut lumbricus. Aliis domicilio eft dura tefta , ut cochleis conchïsquè. Aliorum vero corpus nullo tegumento eft inllructum. Omnes autem fupra terram aut in aqua tardo reptant gradu.
Praeter memoratas beftiolas infignis talfum fupar-eft mulutudo, quae aciem oculorum plane eiTugiunt.
3. Menigvuldigheid der Dieren.
Animantium in orbe terrarum magna varietas efr. Terrenae funt aliae, partim aquati'.es, aliae in utraqu*.
E i - fed*



< 68 >
fede Tivcntes Aliae funt quadrupedes, aliae bipedes aliae mult.pedes aliae apodes. Omnibus eertus S eft; vel en m ambulant et gradiuntur, vel faliunt vel tZT^fLVr°lar' VC!,-Datant' Vd ^ Al'ae corfis ^ r«i ^lra-^lltt^flü!l,!' aIia^orio et pilo, aliae fetis, aliae fpmis , aliae cortice integuntur aliae
fperauJUtl' allae molJi: Plu™ alias, alias Sa vide! mus obduétas j}; aliae cornibus arm tae funt «Ka ba
e lEs irff 2 1^UDt- CibBffl P-timorkhiatu et dentibus ipfis capefltmt, partim unguium tenacitate ampiunt, part.m aduncitate roftrorum. Aliae i E„ t a .aecarpunt aliae vorant, aliae mandunt. Atou^e ,am . laren, ea eft humilitas, ut cibum terreftrem röftH fo. cle contingant. Quae autem altiores funt, ut anféres ut cygni, utgrues, ut cameli, ut flruthiocamel, ad?* yanturprocemate collorum; et maximum animalium Sr«^S&SFF^i qUia propter ™gnitudinem7orp0.
v e manus AtLÏ" ad- P,aftum • >°b°™e u£ vice manus. At beftus, qui aliis gemis beftiis vefcuntur, aut v,res datae funt, aut celeritas; data eft quÏÏ dam etiam machinatio quaedam atque fi, ertia, ut in arajeofis; ahaequafi rete teiunt, ut.fi quid nhaeferit 4f conficiant, aliae autem obfervant, et, fiquid ncidi airipiunt ïdque confumunt. '
Oapus. a^tegere. 3) obducere. 4) inhaerere.
4- Van de viervoetige Dieren in *t byzonder,
1. Plurima quadrupedia animalia vivos pullos pariunt Pauca funt quae ova ponunt, e quibus pulli vel tepore natr» mcubant s vel folis calorc excluduntur. Ovfp/r.
Jïï" l'^'3 *DPnibi& a»"™erantur , eorumquê WPnd,Clharent b^ffitnos- "a ut lentiffime ambu
l u ambu,ant • e 1™ genere funt lacertael alia pedes habent pro reliqua corporis menfura longifllmos, «poftenores antenoribus longiorts, quo fit ut faliri P«unt, cujus generis funt rii»e.
%. I*



09 >
2 In omnibus quadrupedibus , quae viTO» pullos parïunt, fimilis eft ftruÉtura partium et vifcerum, quibus ad
vitam fulteiitandam ütuntur.
a Plurima quadrupedia dentes habent pro varietate cibo, m quibus aluntur, diverfos. JE. C. «rmvoraacu tos babem dentes , quibus praedam. difcerpere poffunr. Cibos deglutiunt in ventriculum, qui eos concoqu t.. Idde in vifceribus chylus conficitur, qui in venas ranfit, adeöque cum fanguine commiftus nutriendo cprpori iniertit. Retrimenta cibi per alvum ejiciuntur.
4. Quadrupedia pro varia corporis forma variis armii inflruaa funt , quibus fe fuosque tuen poffint. Boves cornibus feriunt, equi calcibus pedum poftenorum E!e-
dentibus duobus longis prominentibus. Roftro prolter nit hoftem, dentibus configit, ac pedibus content. Quae vero mobies ungues habent, ut leones, t.gres, feles. hfs unguibus utuntur ad comprehendendam praedam ; captam unguibus dilaniant, ac dentibus difcerpunt Canes "uïpes lupi, et alia ejusdem generis ammal.a dentibus mo?dent, lii que folis fere ad holtes propulfandos aut ad praedam cap endam utuntur. Siunae dentibus e uneuibus pugnant. Pedibus etiam anterionbus, quibus po"tambPusS utuntur, lapides aliaque te.a in hoftes ciunt Quae corpora habent aculets praed a ea in gtoWfeu pHae formam fe contrahunt, ne laedi poffint.
5. Nullum eft quadrupes, quod non aliquam homini utilitatem praebeat. Tigrides, Lynces Urfi, Alces, Cafto Vulpes aliaque multa pelies nobis fupned.tant. feonnuilis canum fpeciebus utimur ad perfequendos; eerVos" capreolos, lepores, quibus vefcimur. Alm utimur ld noftram cuftodiam, vel obleftationem. Equus, Elephas, Camelus ad farcinas portandas nati videntur; item,ue Taurus, ut fubdat collum jugo, Vacca ut lac, Ovis ut lanam fuppeditet.
E 3 * No*



< 70 >
mcolit terrae partem, quae a£émf T^-.P^um abundantiora aut mei onpraebet %?^U- lMtutitur» tes, Rhinocerotes calidas fnVoL? ,pS,-m,3e' ElePnancontra glaciali Laponiac dfLri dSn g'0nes ' Tararrdi "ofa, fcrventiaque amant de rt "j ,Cam.e!i prae praeruptis montibus enui fflJj, * °V?S P'amtie - ca' et fimilis ell aliorun/indöles. PP"me de,tóa™r.
veh7eml1ï;nLrpXmULmenUS ?* *• quin nia fto lacle nutriunVnolZm',eamclue defendat. Om:
reeipere valeatïena o„ °^-C ll0maChus folidi"ra diligenter eam cuftóSt e? fi f r ^ eft tencra • raodoab infidiis ^^J^^^' °™j
5- De Aap.
*nim cauT^^^-r fe dlfiingUUnt a|fag caudas, ea eenera h™ " ' > Quae non habent que .tarnen ^JÖÏ?3 funt:
cont.net, facie, „aribus auWhïL hom™S •lm,tationet« folae quadrupedum et iinfefish\pa'pebns °' (lüa? mammas :n pefto e habenr « k ^.ent gena 2). Porro gues , digitos^^^eV'^J. in 1,lani^ ™.
veftigium palmae V™mfc7j'FV»pneloDgi' fed et aruculi ut homini v rL, T ■P°"ex c5uocille hi« exemp|ar homini feefl» IS ,lnterio'a 0IMia ad rioribus pedibus nixae Tv ■ Vlare Poirunt- pbfl* homines manibus™var}iaS^^ ped,bl,s - ut
folertia eft. Omni fere „™ S ■ UtUatUr- Mira imitantur. ViS n.nï flmiaT h°mlnes a8e'e viderint, quem barham fibi tondenSm '.vT' ^m ,vidiffi:nt alil jugulum fibi iDciderem ' Pt° 6) CU'trp tonfo'ie
5) niti. 6) ampère. ■ * ^ * v!akke 4) erigcre.
2. Hoe



< 71 >
, Hoe ipfo imirandi ftudio capi etiam folent fimiae. wfm vPmtores eas plerumque hac ratione fallunt. In SSfpSea um iaPfe perLgunt poftea vafeulum vif co plenum aquae loco reponunt. In quo quum oculos «o' Sun«runt fimiae , facile capiuntur. Dectpiun" et alio modo, quum venatorum calceis, dedita opera i) reliftis 2), fefe impediunt.
i) met Vijf. e) relinquere.
3. Nullum eft animal, quod tam impenfe ametfoetus fuos Quarn fimia; faepius ipfo complaxu eos necat. Ia fuw'akerl èatu urn accipit prioribus membns; alterum fuga alt:rumcaiuiu r r . dorfum, minus amat,
fK^ÈloSSe^ pote,t effugere iUum. quem manibus tenet, abjicere cogitur ; alter au tem nunüs diUis, qui dorfo infidet, cum matre falvus et jncolumis evadit.
A Ceterum quanquam fimiae multis rebus hominibus finV es fin, ratione tarnen humana carent. Nunquam loqu d.fcun'tj et faepe ita fe gerunt, ut bru» ■effe anL n .lia fari'.e mofos. E. c. in America fimiae faepe vu j, - rtruim lignorum incendere, et «d«fe™.
,i. , kdcrc; tum poftquam homines abuffe vuie-
ipfac quoque accedunt ad ignem et calore deleétan. , ui «men in n entem venit, lignaquaedam afterSS BBöknt j fed ubi exftindum vidcrint igneni, abeu«.
5 P:urima fimiarum genera in Afia atque Africa inve- . " SUvi 1 incolunt, in iisque fociae vivunt. Alun■e froftiTHi* ac foliis. Vefcuntur etiam fruK Stimis ory», milio aliisque frug.bus ac oleribuV i) Amant quttfcm avium ova, aliae cochleas atane eftreas. Vetailo carum faepe admodum d.fficihs eft. Sauciae quoque faepe manu vel cauda ramis arborum1 ita inhaerent, ut ne mortuae quidem decidant. Haud, raro etiam in venatorem impetum facium. qui, fi id Iher 1 poteft, periculi vitandi caufa in aquam fe reapit, quo eum E 4



< 72 >
haui infeftantur. Capta tarnen femellj u e \t capitur, atque manfuefdt. ManfuS va'rilf 1 &al° paratis, irnprimü etiam faccha o Sufte i ?b"-s PT mitriuntur. Vefcuntur fedem* vrP 2) ac Jufcubs V difcerpunt, ^^SS^^Sgff^^ utuntur tarnen etiaui laffe, ce e „ ' aqua;
earum in feandendo et fairari^ l *■ "° dulc'- Agilis Indi iUJg vefci Stóm fo^nf ° inc'ed^» eft.
O OlllS. 2) puls.
& De Haas.
coliemadfcendar nuS^ füd t;tiam fjc,lius
. fimum eft anina? Tnfif \ Cet""m lepus timidif. Nuilumenim l-Ll ft 36 Jea plerumque evkat.
sst» ^2w«ns
.es exanirnentur LenoreaZ CUrfUm' Ut ^pe fuëiratimnt, fed etiam aouT, ? C J" T can<is "ntun, ,nefunt. rapiunS vffiffiW"8* 4m adhuc aa™M minua, paluft/e's auStfU»nt^0ntani' camP^res
3. Ubi.



< 73 >
g. Ubivis fere in terra inveniuntur lepores. In incred'ibili eorum foecunditate Dei curam admirari licet, quae et hominum, qui ipforum carn'e deleftantur, victui voluit profpicere , et interitum hujus gjneris animaluim impedire. Lepufculi dies viginti maiernum lac fugunt; tum fponte matrem duferuut, difperfique viftum fibi quae» litant. Nido tarnen fuo non procul abeunt et habitant.
7. Het Konyntje.
Lenorum generis funt cuniculi. Hujus quoque quadrucedis foecunditas magna eft. Minor quidem eft lepore cuniculus , fed paulo fortior. Quaent antra fub terra, Mane et vefperi prórepit, atque in veftibulo antn fedens circumfpefEat. Urgentibus autem canibus confeftim penetrat in cavernas , nee extruditur , nifi ïntromiffis vi. verris *) , quae generi cuniculorum funt mfeftae Has viverras iniiciunt m fpecus, qui funt multifores in terra, atque ita cuniculos a viverris ejectos fuperne capiunt. I.eporis atque cuniculi pelles inferviunt veftibus pellic«is, pili pileis conficiendis.
'1 viverra is hier het Vret, een dier dat lol het gepacht der Wezels behoort, en een erfvyand van de Konynen is , om welk* te vangen, men dit dier gebruikt.
8. Eekhoorn, Muis, Rot, Wezel, Mormeldier.
1. Sciuri, glires, mures, forices, muftelae-, aliaeque ejus generis animantes quatuor dentibus incifonbus praeditae funt, quibus, quaequnque offendunt, arrodere folent.
2. Sciuri villofiorem habent caudam. Priorftrus pedibus utuntur ut manibus, fedentque ad os illis admoventes cibos. Mira eft fis faliendi dexteritas. Nitidum hoe eft animal, alacre ac feftivum. Habitat m ramis arborum filveftrium ; raio in planitiem defcendit. Vefcitur
E 5 nu-



< 74 >
^«^■^fflfc Interdum «*«m rap* «riores nivei. ^ ™gri rari ruI", fcd inulto
fltf' coLorc va"'lCT>in d-
«boriim, et abdlt fe in cav*
Stores ^
Tunt vel agreftes. Illi pane,
Pafcurt. r immó^mnS,.T° " *" S ejusniodi ^^"^ bus corrodi DOt„ *• qUaf ?S oceur".nt et denti-
g'sndibus ƒSüs nnLfc 'dr mUr£S- Mures aër^ terra. Agrös ficnt ,1 8 p3iC,'ntur- Nidulantur fub
» irugious et arbufeuhs multuru afFerunt damni. majorSt£e ^m1l mnres non foIum «Wei fed et «ere et cupidiffirue exfciberéffi! ' eHam ^
I) *« mormeldier. 2) edocere.
9 De



< 75 >
9. De Hond.
1. Ex his quoque animalibus, quae nobifcum degunt, Hiulta funt cognitu digna : fidehffimumque ante omnia homini canis atque equus. Pugnaffe adverfus latrones canem pro domino accepimus r), confeftumque 2) plagis a corpore non receffiffe, volucres et feras aoigentem. Ab alio in Epiro agnitus 3) eft in conventu percuflbr domini, Janiatuque et latratu coaccus 4) foteri fce'us. Propter bella olim Colophonii itemque Caftabalenfes cohortes canum liahuere : hae primae dimicabant in acie nunquam detraétantes: haec erant fidelillima auxilia, nee ftipendiorum indiga. Saepius canis, domino mortuo auc interfeéto 5), cibum capere noluit, inediaque confurntus é) eft. Accenfo 7) rëgis Lyfimachi rogo , canis illius injecit S) fe flammae: fimiliterque Hieronis regis,
1) accipere. 2) conficerc. 3) asjnofcare. 4) coger^. 5) interficere. 6) eonfumere. 7) accemlere. 8) injicere.
2. Soli canes femper dominum novere: et ignotum quoque dominum , fi repente veniat , intelligunt , gaudiumque multis modis declarant advenienti. Soli nomina fua, foli vocem domefticam agnofcunt. Itinera quamvis ionga meminere. Nee ulli praeter hominem memoria major.
3. Certum eft, canes juxta Nilum amnem currentes lambere, ne crocodilorum aviditati occafionem praebeant. Indiam petenti Alexandro Magno rex Albaniae dono dederat canem inufitatae magnitudinis: cujus fpecie delec tatus Alexander juflït urfos, mox apros, et deinde daraas emitti, fed immobilis femper jacuit 1) canis. Hac fegnjtie tanti corporis oftenfus 2) imperator generoü fpirirus eum interimi juffit. Nunciavit hoe fama regi Albaniae. Itaque alterum mittens addidit mandatum , ne. in parvis eum experiri vellet, fed in leone elephantove, Duos fibi fuiffe: hoe interemto 3Vpraeterea null.utri fore. Non diftuïït 4^ Alexander, le-mernque fractum prqtinus vidtt. Poftea elephap/um juffit induci, haui alio
ma



< 76 >
«wit 5 j "„'ié J ,(£r.T? j3tratU JunCOnuic; m<* in Wncet illinc arrifi,f ? • 3t COntra be,luam «furgens
don JaCit'óV 5S «fra,Catï0ne infeftaM at(3ue evita"*'. «muit ó;, ad cafum ejus teilure concufia 7). '
Bi^^rCaX^ pet°,em
Rabies canum d Z ™ ? düemV"ec ante fePtimumSolet es STf« S rSanbUS h°mini Peftifera ferrimum genus S hi 3qUa^ t,mor '> nafcii ™-
a> opprifflfre- 3) providere>
rabie ^^TjJ u,t» ouindecim annos, nifi
canem fnwferit ^ "i?, .°pPre^ Pereantextemnlo PZ ' ■ 2-)' ?e aon?,rJO QUldcm parcit; quare .«tempio ejusmod! canu rabidus interficicndus eft.
£ corripere. invadere.
iSci^paftoS^ ft,ntSenera- ütilii&ni tarnen rei
cuftos'elSd,^s eft "SrU' " fa'ici & Vi,la? ut prius audfrn rrfL Pllfliml.corP0»* - vafti Iatratus, xeaL er «„ ma,eficu'n. deinde etiam confpeftu ter
dum difcrBn efte^ d^mi ™gnoque opus intermanp 7- "' in ProPufiandis lupis fub obfcuro
aïï^eDS0ïïep,,ft,,to ' fne' fi non fit a'bo colo 2 mpicuus, prolupo canam feriat. Villaticus, qui boni •



< 77 >
minum maleficiis opponitur, five luce clan üir advenerit, terribilior, fi rfiger eft, confpiciturj fivenocte, ne confpicitur quidem , propter umbrae fimihtoJinem; qua, mobrem teftus 2) tenebris canis tuuorem acceffum faabet ad infidantem. Mores canis villatid fint neque m.tiffitoi neque rurfus truces atque crude es. Nam .11 furem quoque adulantur, hi etiam domefticos invadunt. Sat.s tft feveros effe nee blandos, ut nonnunquam etiam conlervos iratius intueantur, femper excandefcant m exteros. Maxime autem debent in cuftodia vigilaces confpici nee erronei. Nee multum refert , an vilIatiCi corpo ibus graves et parum veloces fint; plus enim cominus quam eminus facere debent. Pecuar.us canis neque tam ftrigofus aut pemix debet efie quam qui damas cervosque et velocifilma feclatur animal.a nee tam obefus aut gravis quam villae horreique cuftos: fed et re buftus nmilominus, et aliquatenus promuis ac Ctrenuus. quoniam et ad rixara et ad pugnam nee minus ad curfum comparatur, quum et lupi repellere mfidias et raptofem ferum confequi fugientem, praedam excutere atque auferre debeat.
i) de Tuinhond. *) tcgerü.
7. Ceterum multae canis virtutes funt. Ejus fidei fi villa aut domus creditur, quis hominum darras aut. tanta vociferatione beftiam vel furem praedicat, quam ifte la, tratu ? quis famulus amantior domini ? quis nde.ior comes, quis cuftos incorruptior? quis excubitor inveniri poteft vigilantior? quis denique nltor aut vindex confian«tor» Ouare imprimis hoe anima! mercan tuenque debet aaricola, quod et villam et fructus, familiamque et pecora cuftodit. Eius autem parandi triplex ratio eft. Namque unum genus adVerfus hominum mfidias eligitur. et id villam , quaeque junfta funt villae cuftodit. At alterum propellendis injuriis hominum ac ferarum ; et KI obfervatdomi ftabulum, foris pecora pafcentia. 1 ertmm venandi gratia comparatur. In venatu eaim praecipvia «ernitur folenia et fagauita* canis.
I. SF*



< 7S > iö. De Wolf.
i. Lupus cani forma fimillimus eft, nifi ouod cane villat.co ladus habet caput, brevm, os mi ores oculos aures breviores et ereftas. Attamen acerrimaeinterlu'.
c^^nCro-&rnt-'!! !?iciti!|e- B^ftia haec eft rapaciümia, c udehilma, infatiabilis fed amans fobolis fuae. Sae yiores funt , qui ,„ ftigida nafcuntur plaga, quam qui fn Africa aut ,„ Aegypto deprehenduntur. Magnum^u™ robi,r eft, lta ut faudbus eh ^
tanta interim ceientate currens, ut eum paftores confe qui non poffint Vifu, auditu praefertim autem X
ais"1* tUem EIet' NaribUS 2nim adverfus v^ Po" &rL^SM^WW C°rp0rUm °d0rem a« *) porrigere. v
2. Turmatim faepe fanguinolentus luporum exercitus Per filvas gracutur. Tum ftimulante fanïe in mifetas pecudes , Jonge cuftode fugato , impetum faciuht f baian tumque ovium fanguine rabiem exfaturant. Ra o u u è^^ffd0mUr' fcdd"0P!«umque. Unusaccedi t^VT? m mmatur; fed dum S^gis cultos, canis Cuftode remoto i) omnia tuta videns, irruit in g S atqne mifere faev.t Si vero fpes ejus fallitur, et pa£ kn.ter refiftit, ad fugitivum focium properst, canem
doorat m " 3 d°min° d£fert1Jm 2) cum O removere. 2) dererere.
tut SiHPUS peCOra raperc non poteft» cadaveribus paf. citur. Humana carne praecipue dejedtaii fertur. Equos
a



4 79 >
* fmrte huros, a quorum cornibus fibi metuunt, i nï, adór untur. Eï quo intelligitur, bellus quoque f la8efra Tateeemata. ik^m refugiunt. Praeter pelles Sinas" nu feft homimbus ex bac beftia fruftus; rau Sd dentibus lupinis aurifices,, fimilesque opihques utunff allaevïandL. Carnem lupinam cetera « am. rnalia averfantnr. E quibusdam terrae regjombus bbc animalium genus prorfus exftirpatum eft, quod praecipoe hi Britannia factum.
ii. De Vos.
Vulpes quoque, omnium beftiarum callidiffima, adoot dumfimili» eft cani, quem etiam latratu imita ur. Pellis taTen n oliioribus longioribusque pilis eft mumta navenmus nrae'erea. Gracilior eft lupo , caudamque multo «uofiSfi* long.orem habet. Quod lupus vi et impj tu vulnes plerumque aftu et calliditate afieqmtur. Cavèmarau ipfa fibi parat, aut melium i) camïrnas occupa melïbüs vel vi expulHs 2) vel merdae uae odore FugatiT. Pafcitur vulpes carne gallinarum, cpgbaru» netdicum, lepufculorum; item ovis, melle , cafeo, poETc faftidit mures, ferpentes , acertos cancro* Uvas etiam vetaementer amat, easque faltu1 pet t Ad luftrum olures uno aditus ftruit, ut et canes Fallat, et fcSte exitum invenia, Reperiuntur terris feptentrionalibus, vulpes albaa; ranffimae funt m grae, quarum pelies maximo pretio vendumur.
1} meles Qfe Dsj.) 2) «pellere.
12. De Beer.
Urfas acutifiime cernit, audit et olfacit: Införmls eft ftatura; cruribus carnofis, colore pilorum aut nigro aut fufco aut albo. Pedibus anterionbus ferit et pugnat, pofterioribus infiftere atque
Itaque urfi manfuefacti etiam faltare d.fcunt Scandunt arbore», ut melle apium fruantur, cujus avidifilrm funt



KT 80 >
Vefcuntur carnibus ferarum armnm*. „ • genera praecipiie glande, „ eüe c, °VVUm>' 1"aedam put habent invalidum. Ö "are Pafcuntur. Ca-
arbore aut rupe praecipkare {ov™!?TeJ,eCe{Eatè ex bus ped.bus operiunt. Hominemï pUt anter'°r<«Ufl lacèflantur. Habtan in fiil r' •f*"6 ad°»"ntur Amant folitudinem , emnn?f g'darUm "gionum.
qui et maritimus vocaturrqSam fe' ^ a,DUS> habftat , ma/or atque grac°lior eft r 6 M Glaciararoalbus eft. Album ilmH ? urf°-terreftri, qui «10 in illis terrae par^u tvei? ge"US' 'nZ tentrionem fpeclant et natarJ•' qUae maxi,ne «ep-
13- De Mol.
Talpa non caret vifii ii» vni„„ los habet minutifmno '; « ^oSu,^,tUh^;hat,'^,e,, °CUvero et auditum longe aeer irnum P? ebeteV taaum degit lub terra, maximequeho^os ef n.T^r 1^ f> cuniculis perforare 2) folet AnlC Prata.,.lnfeftat, quae dam ratione eft, ^^oru^^u-^ C5Ua"
- Pluviam et ho^!S«^jS^^ ») dcfodere. fl) ondergraven.
14- De VJedermuis.
ni^^ pedes menara.
Anbnal hoe nee 'muribu pl nï "'V cftL ve,Pertilio. rar poteft, fed medium eft intèr utMr ^^8 annume" votucribu's eo differr n£J r utram°"e naturam. A dentes et pi,os hX 'et^nod 1^ W pi,,los • ^uod ire folüm'et cinfi&re ^od an*nonbus pedibus non
inembranisvolare pS' £t,fmT ■apanfi* *) eorum cpoteit. Lucem fugmnt vefpertiliones,
*) «xpandere. et



< 8i >
et nocïu tantum evolant. Parum tarnen commode vojant; nagis übrantes fefe in aëre quam vo antes. mufcis.culicLbua, fcarabaeis, variisque mfecbs: deleten, tur etiam Iardo, febo candelarum , et carnibus ; quamobrem faepe in rufticorum fumaria defuper devolant.
15. De Kat.
Feles domefticae fatis notae funt. Elandum quidem eft anima! hoe, fed fimul perfidum et.infidiofum «c dl» quamvis manfuetis fidendum. Mundit.ae ftu d'oftf tehs Mures captat et aftu et vi. Praeter domefticas feles fïnt etiam'ferae, eavarum quereuum et filvarum^incolae Hae venantur lepufculos, aves, mures, derepente ex infidiis magno cum impetu in praedam infilientes. Nor» muitum tarnen difFert felis domeftica a fera , immo ipfa quoque libertatem forte nafta, facile in feritatem degenerat. Oculi felium in tenebris fulgent radiantque , et acriter noclu cernunt,
16. De Tyger.
Ti"ris bellua eft faeviffima, indomita, et perniciffima. Specie fimillima eft feli, ftatura afinum fere aequat. in calidiffimis Afiae regionibus nafcitur, nee adeo frfquens eft Omnium animalium fanguinem fitit, omnibusque infi'diatur callidifume. Unguibus robuftis et rapaabus armata eft. Pellem habet maculofam vel potius virgatam, quae magni aeftimatur Saliendi et fcandendi magna ei folertia eft, ita ut etiam in arbores emtatur. Mailbus non eft cura fobolis; feminis vero maxima. Quare faevifümae funt, foetu erepto. Adoritur trigis fine d lc hr.ine homines', leones, aliasque beftias; elephanto fuccumbit. Muitum abeft a generofitate leonis; rariffime tnanfuctcit
17. Het Luipaard. Leofardus in A&ica praeripue nafcitur. Pellis ejus



< 82 >
f£verjs plurimïsque fnacuüs minoribu* diftinéïa nulcerri ma eft. Ti3n nee robore nee rm-u-i ZIJ ^a-F temen qtanUiia homines adwitur? ' ' ianus
"18. De Panther.
iobs W*e Met Lonk ï!j.'m ,, ,\*f"Q >™,das
19- De Los.
tynxJotantom q»adrupedum acerriirfè rernit HaBraf in locis deferns et montanis. Feli admodum fimilis eft differt tarnen ab ea non fblum fi.,r,,, r ,'
leo oTnn» fff-r3e' t,'gn'S' ,e°Pardos, panthera, lynx K~ 9 ' ei'l;m genen a»™meranti> . Sed praeter
20. De Leeuw.
P«went«us. Leaena tarnen jubam non habet. fars
pofte.



< 83 >
pofterior corporis pilis breviffimis tegitur, ut cum antei jiore parte comparata fere nuda effe videatur. Cauda leonis eft lorga et robufta.
2. In Ieone anixi index cauda eft, ficut in equo aures; ftnmota ergo cauua piacidus eft, clemens, blandientique fimilis, quod rarum eft: crebrior enim in eo iracundia. Ejus in pnncipio terram verberat; incremento terga flagellat. Vis fumma in peftore; Brmitas in capite praecipua»
3. Leonum generofitas in periculis 'maxime deprehenditur. Te!a fpernens diu fe terrore folo tuetur. Quamlibet magna canum et venantium urgente vi, contemtu» rcftitansque cedit in campis , et ubi fpeftari po;eft; idem , ubi virgulta filvasque penetravit, acerrimo curfu fertur, velut abfcondente turpitudinem loco, Dum fequitur feram , ihfilit faltu, quo in fuga non utitur. Vulneratus percuflbrcm noffe et in quantalibet multitudino appetere dicitur; eud) vero, qui telum quidem miferit, féd tarnen non vulneraverit, correptum 1) rotatumque fternere, nee vulnerare. Quum leaena foeta pro catulil dimicat, oculorum aciem fertur defigere in terram-, ne venabula expavefcat. Ceterum dolis carent et füfpicione : nee limis intuentur oculis, adfpicique fimih modo nolunt. Leo fitiatus, nee lacéflitus, plane innoxms eft, nee nifi fame coaftus 2) hominem invadit. Ignem fugit, non vero, ut olim creditum eft, gallorum gallinaceorum cantum.
1) corripere. 2) cogerc.
4. Leo famelicus omnia , quae occurrunt, animalia adóritur. Sed quum eum omnia reformident et fugiant, faepe ex infidiis et latebris impetum facere cogitur. Pleruüique in loco arbuftis confito pronus cubat, Indeque 10 praetereilntes feras adeo violenter profilit , ut eas pleru iq'ue uno faltu comprehendat. In filvis et defertis dorcades potilïïmum et fimias venatur. Robuftw dentibus facile offa confringit, eaqus una cum carnibus dfglutit.
F 2 5- Mwki



< 84 >
i) funt. m. Antonius iuco fuhHMi, ó> oianfuBrafel Komae ad currum junxit , ° w 2) eOS P"™*^
etiam fequitur. abfcedit, deinde fanguis
O manfuefacere. O filbdere. j) jungere.
21. De Egel.
fe?^^ h°rrldum-
Jutatus f„"ra acentiaSarat «,am ,hiemi «bos, ac vo-
vas arbores. 'ffiJffS S -PJ fpim'S P°rtat in ca" pedibusgue ac pa teol inï ™' contracl° 3) ore cuaai habet Lffiem ' ,nfi"?W. qua raram et inna-
OalBfere, ») fentire, 3) eontrahere,
32. Het Paard.
ad curfuram «^tf^ «
oufbIdamSsTe^„mqUi fUKrUati et adhuc tot in inerrant, etTuia frS« P3"'buS- Hi gre«atim caD>P* «ullo beftSrum eeherl k;,,00" Caniibus ™f"r. cum ceffiti autem hofte s w ï™ ëWUn£ nin laccffiti- L*iunt. Trruentetl ?f ipernuDt aut fugant, aut occi, lus direfWs,T T- SYmm emt' capitibus introver-
ita



< 35 >
ItS oculis per intervalta pedum contuentcs advenientem feram tam vehementer calcibus Impetunt, ut facile p«nculum propulfent.
i) iJirigere. opponere.
■j Poftquam vero hominum ]'nga ac frena receperunt eaut ad varia minifteria condoeefarti 2), tam multiplicem dominis ufum praebent, ut, fi_fubito ex rerum natura tollerentur, ingens rei familians detrimentum , fortunarumque et commoditatum fummarn imminutionera paffuri 3) effent mortales.
1) recipere) 2) condocefacere. 3) P™-
l Equi Arabici, Africani, Hifpanici, Neapolitani et Britannici, qui imprimis velocitate excellunt, ad equttandum maxime idonei funt. Frifia et Dan.a praeilanuffimos equos rhedarios producunt. Gentes nonnullae et carne et lafte equorum vefcuntur. PiHs et corio multi Utuntur artifices.
23. De Ezel.
Afinus nee forma nee ardore cum equo compafandui eft; nee tarnen contemtum meretur, quo vulgo amci 10let. Eft enim utüifiimus. Tutius et lenms mcedit quam equus, et graviffima onera portat. Afinivivunt vi 1 pabulo.ut folüi, carduis, ftramine. roleranüffta funt plagarum et penuriae. Laborera et famem P«iuntur. Frigoris tarnen impatientes funt. Huic ex fngidiffim s terrae partibus exfulant. Raro in morbum incidunt. Vivunt annos triginta et amplius. Eft etiam genus filve trium afinorum, quos onagros vocant, quorum pb^ernmi in Aethiopia reperiuntur. Tantae hi funt celematis, ut eos nemo curfu aflequi poffit; quare rariffi.ne cicurantur. Olim Aegyptus, nunc Italia praeftantifumos a uc afinos. Lac afininum in morbis nonnutlis eximiam luggerit medicinain; ex pelle membranae conhciuntur.
F 3



4 86 > 24. De Muilezel.
Ex afino et equa nafcitur mulus, matri fimilmr patri, ütilifflnm eft ferendis er trah™ " oner S^A? nos celentate fuperat, et ipfe quoque Xetutius incedit equo, maxime per praerupta montium!
25- De Kameel.
i. Camelus altitudine corporis, proéerftate colli et tubere fa dorfo infignis, utiiiflimüm orientis gé ntïbu* ammal eft. Jumentorum mfaifteriis fmgurmr ca ncl, et graviffima onera portant. Duo eorum genera far ' akerum uno, alterum duobus in dorfo tuberibus nSd tum quod genus rarius eft atque velocius. HabenV praeterea et in peftore et in pedibus tubera minora quibus tncumbant._ Defatigatus enim Camelus vire reci-' pit, in peftus fe inclinans. Celeriter prrgreditur brévique tempore longum abfolvit iter. R4aniuetfdo quae dam a natura ipfa ei videtur infita, attarren ime?urn et rabiem fentit, ferosque mores induit, quo 1 n pfum reftorem faevit. Mufica, csntu ibiisnue de Mtan Camelum dicunt. Quare Arabes (hi éni n fnp f.' -tu^derS.3^3 ^ Wpt^^
2. Summa camelorum utilitas eft in ioncis itin»rihna per Afiae Africaeque arenofa, deferta, non tofam?i famem d,u tolerant, et, ficut afini, vili pabulo p'afcüntur folns , carduis, atque wrgurtïs fpinoiis , quorü n ub.v.s magiw copia eft, fed fitim etiam quatr dt o ] mmo ad novem mque dies tolerant, implentürquë qu'um bi° bend. occafio eft, et in praeteritum et in futoum fa' gentem aquae cop.am deglutientes, cujus partem fervanC in qmbusdam ventricuü cellis; quare faterdum iter fa centes, urgente neceffitate, camelum maétant, ut aqua i ,a fitm, reftmguant Ex terris borealibus exfulant Tamen. üdit:!T: adverfus equos gerunt naturale. Verno tempoxe depfies fere fiunt; pilif qUi esciderunt, IZ
ra e



< 87 >
vae varii generis inferviunt. Qui mneu vulgo dicuntus Pm camelini, non a camelo proficifcuntur, fed a capra Angoiica.
26. De Olyplun:.
1 Maximum inter animaiia terreftria eft elephas proxi. mumque humanis fenfibus. EO enitn illis quidam mtelectus f-rmonis patri!, et impenorum obedientia , offiriorumnue quae didicere 1), memona, amoris et gloriae volupt'as : immo vero (quae etiam in homme: rara) nrobitas, prudentia , aequitas. Quod ad docihtatem attinet ê-em adorant, genua fubmittunt, coronas porrigunt Minores Indis etiam olim arabant. j^.f™»» Pomoeii Magni triumphant.s junfti 2) traxere 3> Qu'« etiam 'ocebfntur Romae elephanti, P=r funes mcedere; kftic s etiam ferebant quaterni fingulos; eorumque unus ta diö is ingenii in accipiendis quae tradebantuï , feepius caftigatus verberibus, eadcm HU meditans noÉtu repertus sft.
O (iil'co. 2) iungere (Mnftannen.*) 3) trahere.
2 Elephanti gregatim femper ingrediuntur. Amnem tranfituri minimos praemittunt, ne majorum ïngreflu crefcat gurgitis altitudo.
3. Adultus elephas ad quindecim pedes altus eft. Vaf. tum ejus corpus rudis et inrondita moles effe videtur; et miranda fana in tanta mole dociluaset agt .tas. Craffo E capite oculos habet minutos fuillis fimiles , aures magnas in utraque oris parte quatuor dentes quibus dbos mandit; duo autem alii horrendae magnitudin.s et Se it s ponderis ante os longe prominent cornibus finu£ Hbs interdum dejicit, idque ebur eft. Propterea dentibus his magnum pretium eft.
4. Hos inter dentes probofcis exftat longiffirna , maximeque flexilis. Nihil magis mirandum m elephan o quam haec probofcis, qua fpirat, olfacit, aqua» faaurit, pabu-



< öS >
«WK»» limta, artiU«„ "„t,^ """"
tarum aut villorum nullnm ï. ü P ffit' vei»"molle; feminus rnufca ruHio^ Nihilotit. Color plerumnueï ,nfcft,°rum punffiones fenalbis nihil rKT^SZ' ™"h e,ePhant^ Wi, « Excellent; nienioria gaudeT PM,ZP°t,S U)ole exi§ul,mfinguli confumunt quant„m' trfe-i r'S-opus eft cib°i bus. infigne vero 'eft ZSI^- -at,s effcit honiini! quod tantfe »7S «ï^^r ^Mt,,,n' vivit ex praeda, fed conrenr„m u"0?. vefcitl,r ■ nee «ita eftcopia. VcfciSr nSSïï h,frbis' quarum dibus, oryza, gramine praeterea «borum folüs, fron-
6. Gaudent amnibus maxime et rim a ■ OU, quum alioquin nare Ser ™Sv UW0S Va§an" non foJeant. Iidem friVori, S 'tudlncm corporis
« qui in Europan,ffintur qU° in patria ducen s annis ëtd iüri,™ " dlu..v,vant, quum cuntur autem in media AfnVn • ™eje dicantur. Nafres tarnen et foniores MaücfT ^aftalL MaJ°nee contuerfauden! Var Is A^ *
maxime tamen foveis obteftis viS> « n 3 capiuntur et verberibus; caDtiDanlSJïg V Domantur fame e manu i^S*^™**™™™^™, utcibum
compfccBDtur? 'nfiX minorT'6"'^ SP"» P"*ofcide ^d patiuntur 9faXtni?1'blB "onftruunt, mini, nifi laceffi i noiën t ^ Verfari' Ne' Probofcidem irrepat! * Murem metuunt» ^ in
et



< 89 >
et territi faepe retro cedebant, haud minorem perniciern fuis partibus afferentes. Puiveris nitrati i) inventio ufum eorum bellicum magis eüam fuftulit 2). Ignetn enim refugiunt. Attamen magna eorum utilitas- eit in graviffimis ponderibus geftandis. Incedunt celeriter atque tutiffime. Homini obvio aut cedunt, aut roftro eum leniter removent. Nee habena nee freno reguntur, fed unco ferreo, quo rector, cervici infidens, eos pungit, et, quocunque eos ire voluerit, impellit. Magnam etiam ebors utilitatem afferunt, quo [multi artifices aegre carelent. Nee tarnen femper verum ebur eft, quidquid fub hoe nomine venditur. Nam et belluarum quarundam ma. linsrum 3) aliorumque animalium dentes eodem modo traftantur. Caro etiam non mali faporis eft.
1) buskruid. 9) tollere. 3) het Zeepaard en Zeekalf.
27. Het Ever.
Aper a porco parum differt. Terram ut ille roftro fodit, in plaudibus membra refrigerat, ac dorfum arboribus affricat. Luftrum ei eft in denfis fruticetis, quod metare folet, quoties alimenta ibi deficlunt. Hinc per campos et prata noctu vagatur et frugibus maxime nocet. Difficulter ex luftro pellitur. Expulfus autem, maximo impetu virgulta denfiffima perrumpit, yenatores aggreditur, illisque dentibus acutis et falcatis vulnera letalia infligit.
29. Het Rundvee.
Pauca funt anima!ia, quae aeque magnum ac boves homini ufum praeftent. Et currui et aratro junguntur; oneribus tarnen geftandis non funt idonei. Ubi eorum opera fatis ufi fumus, faginantur, et altiles mactantur. Laudantur imprimis Hungariae Podcliaeque boves altiles. Hungari et Poloni quotannis multa boum millia ad exteros agunt. Nulla hujus animalis pars eft, ex qua non aliquam utilitatem homo capiat. Vefcimur ejus carne et ladte; ex lade conficimus butyrum et cafeum, ex pelle F s co-



coria atque membranas, ex fevo candek» ,, r
ex cornibus peclines dvxiV« .f n)Pon£m;
Mee. liw p'fediia™. ' ' *b""dMlcs 29. Het Hart.
0 sfiigere. 2) infiruere.
30. Het Rendier.
tibïlntimi?^"1'"01' fePten^libus terrae par.
a viccum loiet. Lapponum facultates
ex



€ 91 >
*x tarandorum, quot quisquc habeat, copia aeftimantur.
Mukipücem illis ufum praeftat hoe animal. Quum enim.
facile manluefcant tarandi, crebrioribus Lapponum , qui fedem ftabilem non habent, migrationibus apprime inferviunt. Aeftate tarandis onera imponuntur ; iidem , bruma ubi recurrit, trahis junguntur. Hac ratione Iongiffimum iter brevi tempore tuto celeriterque abfoivi poteft. Eorum carne , cruore, lacte, ex quo et cafeos conficiunt, vefcuntur Lappones. E pellibus veftimenta , tentoria , lefti et fimilia parantur. Ex oifibus quoque varia conficiunt uteniilia.
31. Het Neushoorndier.
Rhinoceros eandem quam elephas patriam habet, ei« que corpore , viftu , vitaeque ratione admedum fimilis eft; eidem ingenio longifiime cedit. Eft enim, prorfusindocilis. Longitudine et craffitie aequat eiephantem , proceritate cedit. Cornu nafo afHixum 1) faepe tres pedes longum eft. Non nifi lacéflitus 2) homines adoritur. Irritatus cornu vulnerat hoftem. Eodem cum elephanto pugnans utitur, ejusque ventrem dilaniat. Rato tamer. vincit elephantum. Corium ejus eft depile, cinereum rugisque ita contracten, 3). ut paene videatur fquauiis ac thoracibus obductum 4.) effe.
O aflïgere. 2) lacelTere. 3) ccmtrahere. 4) obducere.
32. De Krokodil en het NylpaarJ.
1. Crocodilum habet Nilus, Aegypti fluvius, quadru» pes malum, et tarra pariter ac flumine infeftum: Unum hoe animal terreftre linguee ufu caret , quamquam in faucibus habet aliquam linguae fimilem camem , quam tarnen exferere non poteft. Superiore maxilla, quae mobilis eft, mordet. Magnitudine excedit plerumque duodeviginti cubita. Parit ova , quanta anferes; nee aliud animal ex minore origine in majorem crefcit magnitudinem Unguibus armatus eft, cuteque contra omnes iftus invicta. Dies in terra agit, noéles in aqua. Sornno
pref-



<. 92 >
preffum i) confpicatus ichneumon per fauces „«■ mi al )uód immiffus 2), erodit alv m tj 5 te,um ova crocodilorum inveftt^et e Set'chne™ que ova haee, fub arena" plera^ quaerunt et frangunt. In ventTe LliL »V}' f-dul° cutis crocodilo. Terrib.lis haec bem° « cenuisi3ue ces, fugax contra infequéntes faI ZfjZïï f^ audent. Hebetes oculos hoe anSaf Stuf
s'te^fvivat'crefcere s*s*fiJsa
O premere. 2) immittere. 3) defodere.
2. Formam habet Jacertae fimilem nedes ouatübr caudam, nudumque corpus. Oculi ZtZTSnli qu.d propius ad eum accefferit i^nSneW^' nonbus arreptum 2) dilaniatur ; quae )(, " Us abfnnr
inAegypto (fed omnino m majoribus Afiae Africae et Amencae fluminibus, praedpue tarnen in Nilo O accedere. 2} arripere.
3. Major altitudine bellua, Hippopotamus, in eodem Nüo nafcitur : ungulis bifidis, qua]esP bubus 'fun , dorfo equi, et juba, h.nnitu, roftro refïno, cauda et dentibus aprorum aduncis fed minus noxiis. Depafcitur faètes Coru cralCtudo talis eft, ut inde tornentur haftae.
33. De Bever.
Fiber vel Caftor pellem habet pretiofiffimam. Ex pilis confiauntur. panm et pilei. Quatuor magnis dentibus incifonhus nsque acutiffimis animal hoe praeditum eft. Cauda fquarnis obduóta eft, Uterque fexus fub cauda bsbet folliculos quosdam, qui liquorum pinguem exfudant, qm caftoreum vocatur et medicinae infervit. Inter beftias Caftor eft architeclus Ingemofiffiinus. Domicilia
tarn



< 93 >
tam Incredibili arte fibi conftruunt, ut_ hominum potius fedes quam brutorum animalium effe videantur. In Ü;mine picrumque aedificant. Aggerem ex lignis et argdla duodecim pedes latum pro fundamento ponunt, cui pn. mam aedium contignationem fluvio non ahiorem, luperftruunt. Tum alteram tertiamque imponunt contignationem, im quibus oéto vel decem fibri una habuant. Ex media contignatione in inferiorem per foramen defcendunt, quoties lavatum eunt; in fupenorem vero afcendunt, fi aqua praeter modum crelcit. Totum aedmcium admirabili arte conftruftum i) duodecim plerumque pedes latum , djcem vero altum deprehenditur. Inftrume ia, quibus in hoe opere utuntur, partim dentes funt, quur.s arbores diffecant, partim pedes, quibus argdiam eruunE depfimtque, partim cauda , qua non fulum advehunc araiilam , fed etiam tanquam trulla palis utnnque inji. ciunt et illinunt. Autumnum et hiemem in his aedificm confumunt, vivuntque foliis atque corf.cibus arborum , inter aediiicandum colleftis 2) et in infenoreai contigna-. tionem congeftis 3). Inftante vere difcedunt domicima inque filvis degunt. Plurimi fibri in America feptentno,. nali inveniuntur. 1) conlti'uere. 2) colligere. 3) congercre.
34. De Vogelen.
1. Aves a quadrupedibus pedum numero, alis, roftro, plumis, voce et generatione difterunt.
2. Omnes aves bipedes funt; pedum tarnen multiples eft varietas, prout aut duos, aut tres, aut quatuor digitos habeant, qui aut disjuncli funt, aut cute quadam conjunéti.
3. Binae omnibus avibus alae funt, quarum remigio omnes volant , praeter unum ftruthiocamelum. Plumae caloris et veftitus caufa datae funt. Feruntur autem aves vario meatu, et in terra et in aëre. Ambulant nor.nui-
lae,
■



<. 9* >
ta; aliae acuta et longiora afiaè ÏÏSJFT™ " fen'a' tia, aliae brevia et recfeï nf. « f'guram cxeun' Mae granis vefcunSr tae S^o^g* fmge vefcuntur, altivolae carne. oraviores omnes
variL e'oÈbutS'ni'36 ^ ha'^ e
ave6S' cWa VZl£aa]iam <Juad'«Pedium ineondita fit,
animalium voeibus diftingu™ ' 3 ceterorura
e o7uib1r'3"US' ?V°S Pu!.!osP"'-™:, fed omnes ova, vorüm -\f* a,ore.raatns 'ncubantis etcluduntur. OJKllS fU,?tt1?ndWa.'.Ut 1,1 columb''s . Perdieib.s ; iiit.eagna.. . alia rubn colons , ut in DhafianU Tnt„c autem omne avium ovum bicolor eft. P "
fubftefnunf TLT^-T ' eos^e luMternunp , ut quam facillime ova ferventur et nulli
ouaedamavï r lvU^ramine' aut foeno aut ^uL, qt.aedam aves, ut b.nmdines, ex arena et Iu'e Inrrinl
Saerunt W**™»»- Materiaal uK
quaerunt Saepe vifa eft hirundo in ovem involans „t ïloccum: lanae roftro deriperet. Interdum fi co Va 'non eft molhs matenae, iPfae fibi plumas e pectore eripiunt.
Ce-



< 95 >
Cetenim fmgula genera proprio modo nidificant: eftque in éönftruaibne *idöïum admirabilis varietas ; majus tamen eft artiiicium in minorum avium nidis quam in majorum.
35. De Struisvogel.
1. Struthiocamelus maxima eft avium. Volate non poteft , partim ob molem corporis, partim nee pénnas ad volandum commodas habet, fed pilis flrnites Ad boe tantum datac pennae funt, ut currentem adjuvent: turfu autem ejus nihil velocius. Ungulae ï-< fifflt cervinis fimiles, quibus dimicaut, bifulcae , et cotttptehêrïdenöis lapidibus utiles, quos in fuga contra fequeutes ingerunt pedibus. Longus eft ftruthiocamelus feptem pedes. Pondus corporis ad feptuaginta quinque yondo. Itoftrum habet rectum. Acumen roftri leviter infleftitur ad unci fimilitudiném. Collum eft perlongum, pedes alti. Altitudinem equitis infidentis equo execdunt, celeritatem vincunt. Capitis figura, colli longitudine, et gibbere derft camclis fimiles funt.
2. Struthiocamelus omnia fine delectu devorat et concoquit. Plerumque enim dadylis quidem et granis vefcuntur ; fed etiam lapides , lignum , vitrum , ferrum , plumbum , et quidquid ejus generis oblatim fuerit, deglutiunt. Patria ftruthiocamelorum eit Africa , et Aliae pars, quae Africa adjacst. In Africa mufti cicurantUr; adeo ut etiam greges eorum habeant incolae.
3. Pennae ftruthiocamelorum in dorfo funt nigrae; in cauda albae. Hae praecipue diliguntur. H.s jam olim galeas ornabant. Et hodie pileorum et veftium müliebrium ornamento inferviunt. Hae pennae vivis ftruthio. 'camelis ereptae longe praeftantiores funt üs, quae mortuis deripiuntur. Ex quo fit, ut Afri greges harum avium alere ftudeant. Arabes tamen venaivur etiam ftruthiocamelos. Venandi ratio haec eft. Perfequendo eos fenfim fatigant, et quominus cibum capere poiïint, impediunt.
Ita



< 96 >
3<5. De Nachtvogels.
noauaAVbuKSintóHnae UngUeS aduncos habent> betes ÏSriJ?! Haru? 0mDinni ocu!i «wrdiü he r' Arcfmme «m«W ad Jucem crepufculi aut ooft
exire ioient. Si quando interdiu exire coauntur aut nee D3er,ne aHCUbi h arb0re collocanturf nec vol r= a c£lrm°Vert audent- Tum cet«se aviculaj foenn " Percutere - « omnibus modis vexare iolent. JÜae coecutientes ac ftupidis fimiles omnes con. tumehas pat.untur ac perferunt. Ceterum hae ves aü ditu praeditae funt acerrimo, roftro brevi et adunco To^S?*™^'. ^'b- tenacta v0 °! fono ? transverf0 fapetu, et quam minimo cum
fono adeo ut propter aurem praetervolantes vix audian.
hab;nrQUaa,if\eJU^generis aures Plumeas eminente, nabent; aliae autem ns carent. Vefcuntur cadaveribus « vivis annna culis, lepufculis, muribus^, vefpSont bus, aviculis, lacertis, locuftis. Hiemem triftefet fol . vatae%adonJPmT/fUrrteS « d°™ientes Non fofum
2. Bu-



\ 97 >
2. Bubo ab aliis avibus nofturnis dlfcernitur immam caiite auribus patalis, loiwioribus plumis utrinque fu. per oculos eminentibus; roftro brevi. nigro , adunco.j oculis magnis, torvis, et fulgentibus5 pupillis latis, ruo-ris et fulvo orbe ceu annulo circumdatis , plumis in dorfo fulvis, fub ventre navis, quae utnrtqiu nigris maculis diftinguuntuti denique vocis diro fono. Bubo prima adfpeftu aquiiam eorporis masniiudine aequare videtur- revera tamen mrnor eft. Deferta ineötit, nee tantum defolata, fed etiam dira et inaceéfla, ut rupes, turrium aut arcium excelfarum ruinas; raro in plamtiem defcendit. Venatores utuntur bubone ad vultureu alliciena dum; folentque caudam ei vulpinam addere ut monftrofiorem reddant. Vultur novitate monftri commotus quali miraturus advolat, atque ita aut capitur aut occiditur.
37. De Roofvogels.
1. Ut bubo, ulula , noetua noftu tantum evolant ad praedam, fic alia funt genera avium rapacium. quae interdiu venantur; quo pertinent accipitres , aquilae , vultuies. His omnibus datum eft caput grande, lingua lata, crafla, et carnofa; robufta ac torofa crura, quorum unguibus' praedam comprehsndunt. Et roftrum et ungues habent aduncos et acutos, et ad difcerpendum , quae ceperint, accommodatos. Acerrimo denique vifu praeditae funt, ut e longinquo praedam cernere poffint.
2. Accipitrum complura genera funt, Diftingüuntur genera ex aviditate. Unus eft minor, merulae magnitudine , qui habitat in muris et pinibus : venatur autem hirundines, alaudas et perdices. Alii nonnifi ex terra rapiunt avem ; alii nonnifi circa arbores volitantem ; alU fedentem in fublimi; aliqui volantem in aperto.
3. Falcones ideo potiflïmum celebrantur, quod iis venatores ad venationes utuntur, poftjuam eos fingulari artiticio ad hoe negotium inftituerunt. Falcones acerrimo vifu praediti funt. Roftrum , nervi, tendines et oTa firmiffioia <*unr: He**J«5 magnum eis roVjr inefl; etli
q pon-



< 9o >
pondus minus eft quam pro magnitudine corporis. Non enim carne aut pinguedine abundant. Volatus; fa\rnnkn<i celerr.mus Altifljrne evolat in aërem Solen autem venatores longis funiculis, quibus pedes conitdnxerun eum retinere. Praeterea pileo quodam caput Tocuios tegtmt. Qui fimulac demtus fuerit, celer ter evolat e
tZT^l^^' GnS etiain' ^"antea, dum liber vjxeiat, baud fohtus erat appetcre. Nidula ur In fummis rupibus ex iisque tanquam e fpecuI pÏÓfbicTt lepufculos, cumculos , perdices , cujus gener s aïïmahï venan folet. Ceterum falco foetorem vfheménter Tve fatur; nee unquam attingit cadavera ficut vukm
anferef anLÏ " aCdpitrUm ^ Venatl,r
5- Aquilarum plura genera funt. Nidificant in netrk et arbonbus. Venantur plerumque hinnulo et LCs Teftud.nes raptas frangunt e fublimi jacientes. Idem cornices nucibus faciunt. Quum enim du iüa nuds roftro repugnet, volantes in altum , in faxa tegulasve jacïnt femel ac.terum, donec quaffatam perfringere Sea„t ld huic faoulae occafionem dedit. queant.
„ Aquila in fublime fuftuiit teftudinem,
„ Quae quum abdidiflet cornea corpus 'domo
„ Nee ullo paéto laedi poffet condita;
„ Venit per auras cornix et propter volans iV
" ?p}ma™ fane Praedam rapuifti 2) unguibus,'
„ Sed nifi monftraro, quid fit faciendum tibi,
„ Gravi nequidquam te laflabis pondere
" ^'?miTa 3J.paite' ruadet> ut fcopulum fuper „ Altis ab aftns duram illidat corticem „ Qua comminuta facile vefcatur cibo. ' „ Induéla 4) verbis aquila monitis paruit, „ Simul et magiftrae Jarge divifit 5) dapem. „ Sic tuta quae fuerat naturae munere ■ „ Impar duabus occidit trifti nece." 6t ytti.
5)1div^uiere.i,,<l^it, 3) Pronte, 4) inducsre.



< 99 >
6. Vultures aquilas maghitudine corporis aut aequant, but fupewnt. Vcnantur lepores, gallinas, nonnulloi etiam rifces. Plerumque in exanima corpora feu cadavèra involant, hisque'pafcuntur. ValtWWOunmanis «ft voracitas, odor acerrimus. Alu funt nigri , al i rubicundi, alii fufci; alii mift«B habent ex albo et mgro colorem.
38. De Paauv.
Aves omnes reliquas forma fuperat payonum genus. Superbus inceffus indicat, ipfum pavonem stelligere pulcritudinetn fuam. Laudis etiam glonaeque cuPi™ «Laudatus enim gemmantes expandit colore adverfo maxime fole, quia fic fulgentius radiant. Verum autumni tempore, quo caudam fplendentem amifit 1), puai. bundus ac moerens quaerit latebram. Pedibus tarnen tam pulcra avis afperioribus praedita eft, quos, quoties adfpicit, lamentabili voce deflere videtur Caro ejus dure atque concoftu 2) difficilis habetur. Attamen Romac olim luxuriofi eum occidere folebant ctbi gratia.
1) amittere. 2) concoqucre.
39. De Haan.
Gloriam fentiunt quoque galli, noftri vigiles nofturni, ouos excitandis ad opera mortalibus rumpendoque fomno natura genuit 1). Cum fole eunt 2) cubituin. Sed non patiuntur fibi obrepere folis ortum, diemque vementem nuntiant cantu, ipfum vero cantum plaufu laterum. Inv peritant fuo generi, et regnura , in quacunque funt doino, exercent. Regnum inter eos paritur dimicatione ; velut ideo tela 3) adnata 4) cruribus fuis mtel igentes. In Victoria canunt feque ipfi vidtores teftantur. Victus 5) occultatur filens , aegreque fervitium patitur. Superbus graditur gallus ardua cervice, criftis cel fa; et fola volucrum coelum adfpicit crebro, in fublime caudam quoque falcataci erigens. 4°- -Ua
O gignere. 2) ire. 3) * fpooren aan Ae poolen. 4) sdnaf001. \) vincere.
G 2



< f CO >
40. De Zwaluw.
tam redeunt, nidoique derelidtos repetun™ Omidtfieri. ») relinquerr. 3) inung.r».
41. De Kraanvogel.
tantum animadvertitur ordinis ftudi m *JE£ tah? Ducem enim eligunt inter volandum ètïS »uï, * qui aetate et experientia reliouis anrpUm^ Tl • ' daudunt qui a'etate et Sffifï&^H agm.no funt juniores et minus periti j Secn,T,™ lantium colla et capita reponunt. Quod qufa ipP e dUx facere non poteft, quia non habet, ubi nirau , revolat ut ipfe quoque qu.efcat. fn ejus locum fuccedit alm «
fervatur. AltiflTme affiirgunt volatu , ut resione paunt, ex longinquo poffint videre NXnonnuS excubias agere dicuntur Japillum pede fuftinentes l ; *£5 fTUm ^üigeminm co guat cètw é
1) aquiefcer*. ») conto».



< 101 >
42. De Oijevaar, Gans, Zwaan:
Ciconiae pullos fuos vehementer amant. Sed hi rur* fus eaiegium grati animi exemplum praebent. Maxima enin cura et pietate fovent parentes, fenio confeaos 1). Redeuntes nidos eosdem rep.tunt. Sed quonam e loco ciconiae veniant, aut quo fe referant incompertum adhuc eft E longinquj venire, non dubium, eodem quo crues modo. Abiturae congregantur in loco ceito, comitataeque fic, ut nulla fui generis relmquatur nifi capdia et ferva, ceu lege predicla 2) die recedunt. Nemo vidit aemen difcedentium , quum difceffurum 3) apparèaf nee venire, fed veniffe cernimus. Utrumque noo turnis fit temporibus. Et quamvis ultro citroque 4) pervolent nunquam tarnen adveniffe usquam nifi nota e»t> tim ntur. Ciconiis exiiio ferpentium tanrus eft honos, ut in Theffalia cap-itale fuerit occidiiTe ciconiam, utque e-dem legibus poena effet conftituta quae in homicidam. Siml ratione anferes quoque et olores commeant, fed boium volatus cernitur. Cuneatim volant. Collum quisque praecsdenti imponit, feflbs duces ad terga recjpiunc Olores morientes flebilem cantum canere dxuntur , fed falfo Reperitur cygnus ubivis in feptentnonalibus terra* ouenartibus. Vefcitur ranis, plantisquc aquaticis. lacite cicurantur cygni. J'crorum anferum verfus feptentnonem nagna multitudo. Utiliffimum eft hoe avium genus plumis pennisque, quibus quotannis bis terve fine detnmento fpoliari poteft.
al conficere. ») praedkere (als op een wettig voorheen ietan den tl 3) diTceaere (hunne febikking om te vertrekken be%rTi»n'*/;*Wr niet hun vertrek zelve.-) O hier en daer.
43. De Nagtegaal.
Ut pavo forma, fic eantu excellit lufcinia. Quanta autem vox tam parvo in corpufculo, quam pertinax lpifkus! Vernis menfibus per totam fere noftem dulci luo cantu auditores deleétat. Trimo diebus ac noclibus quindecim affidue canit; ab eo vero tempore canit quidem G 3 led



< 102 >
fed non affid.e; dunde tacet. Capta ,) et caveae fn,
ndem omnibus fed fui cuique. Certant inter fe. Vicla fi™ faePs ™ , Cpiritu prius deficiënte quam cantu. Hieme non cernitur. Pariunt vere primo, cum plunmum 3), fena ova. P1*u,°« cum
O capcre. includere. 3) op het hoogjle.
44- De Papegaai, Ekfter, Spreeuw.
m»SraSaIu"atCeetimitantUr PfittaC'\ Iüdia hanc ™™ mmt. balu^at, et, quae accipit verba, pronunciat Ca-
pui ejus durit.a eadem quae 'roftro. Minor nob iitas
tafceno lVm^° venit> « expreflior xj io a i-' tas certo genen parum eft. Adamant verba quae lo quamur. Conftat émori viétas difficnltate verb Tc nifi fubinde eadem audiant, memoria falli 2): quaelente'saue mirum in moduin hilarari, ft interim aUëriH^ Latior ns eft lingua, ut omnibus av:bus, quae fermo.' m imitanturhumanum, inter quas excelHt^ÜsmftuS Sturni catervatim volant. Adventant praecipue uvi ma-"
2 qüas depopulancur- & ™m
■ 1) verpand-'ger. in hm geheugen feilen.
45- De Walvisch.
quum ludit aut fnnguinem, quum vulneratur , fümï i
db^Stt^ efflat< K[&US d"odenacubÏÏa la itumne excedit, gula autem non eft admodum amnia Pah tum et fauces comabulata quafi funt tefto, eg Jft 6«Jti conti, qwndeon, « plures pedes longi, numeran
tur.



< z°3 >
tur Feminae non ova pariunt, ut plurimi pifces, fed ani'malia viva, quae mammis nutriunt. Caro hujus pifcia dura eft et macra; adeps vero msgnae craffitudinis inter cutem et carnem itemque fub labiis depreheniitur, ex quo oleum quoddam pinguius praeparant i). \ris fumma ejus in cauda, quatuor interdum ulnas lata, qua magnas naves frangit atque evertit. Captura tanci pifcis admodum molefta eft , et periculofa. Jaculis hamatis 2) , longiffimo funi annexis 3) . e navibus petitur. Jaculis aliquot in corpore fixfs, tantum fanguims ex vulneribus emittit iratusque ex capife efflat, ut exfanguis tandem occidat Tum vero nil nifi teftum ,. et adipem fibi fumunt pifcatores , quibus rebus muitum lucrantur ïmprimis Batavi. Reliqua urfis avibnsque permntuntur. Hostes balaenae infeftiffimi funt priftes. Capiuntur maxime menfe Juno atque Julio. Tum magna balaenarum multitudo congrcgatur, ut facile vel duo mitlia capi poffint.
1) namelyk de traan, 2) Mrpom». 3) annefto.
46. De Dolphyn,
Velociflimum omnium animalium, non folum marinorum, eft Delphinus: ocyor volucre et telo. Ejus ccleritatem nullus effugere pofiet pifces , nifi provida dei cura ita faclus effet, ut nonnifi refupinus praedam capere poflït. Quo fit, ut pifces moram habeant evadendï. Roftrum limile porcino habet delphinus Delcdtan dicitur mufica, hominemque amare, Obviam navigiis veniunt delphini, ludünt exfultantes, tantaque vi exfiliunt, utplerumque vela navium transvolent. Pariunt catulos, interdum binos: nutriunt uberibus ficut balaena, atque et;am geftaW foetus, infantia infirmos. Quin et adultos diu couiitantur, magna erga partum caritate. Adolefcunt celeriter , decem annis putantur ad fummam magnitude cem pecvenire.
G- 4 47 • De



47. De Haring.
Halec pifcis notiffimus, colorem mutat, euia hiem» goodidbr aeftate nigrior. Nullus pifdumSuuS Cft Ulo Praeterea caro ejus fuaviffima eft, quare pleHque p.fces, praeiertim ceti, illis infidiantur Ti, fit ut quotanms increé.bdis. halecum multitudo ex pari glacial ad Holland.ae ufque Angliae.jue cras penetrat. Halec ' bus jnnumerabilis hominum multitudo vitam fuftentat.
48. De Schildpad.
teftTeftni'r!qU;ldrlIPeS 0V1'Para ' t0ta teSftUr duriffin)*
Jefe oofï; ll9A%l*-'jütuapm' pHes ^^am exfe-' g0!,!''-6 ftup'da haec e!1 1" marl con-
CHylm, nvunt, in terram egreüae n herbis Pariunt
O ejjreWi. ») defodere.
49- De Byen.
•I. Aut in vetuftae arboris cavo aut in alvearibus babi.
?,r k codem 3lve" milk-1 aP"m commotan-'
tur. üx h,s una magnitudine reHquis praeiians re inae.
Bomine inilgmtur. Haec, fola in alveo femella, nihil •g t mü ut ovnla ponat, ex quibus novum apium examen ca ore fohs excluditur. Quae magnitude p^oxime ~ dunt ad reg.nam, mafculae funt apes, fiva fuci. Carent praeterea aruleo et (imulac regma fatis ovorum pep™ rit. ab operantibus apibus aculeis interfecïae ex alvearj £t?mjr\ JC- P,eruBlc!ue ful1 finem aeftatis accidere
n 1 Tbora""um a>»um ^«'to major quam reliquaruw In uno alveo eft numerus, qui ad piura millia exaefcit. fcvagancux ex .iveaxi ia Pm et campos, mei e flotibus
fu-



< 193 >
mgentes , colligentesque ex iis tenuem pulvertm , qu| li<dem inhaeret. Ex hoe pulvere ceram conficiunt, un.'de fexanpulas fibi ftruunt cellas , in quas ova depomt regina In vacuis cellis apes operantes mei ftipanr. Portquam in alveari novum examen cum nova reg.na procreatum eft, recens hic popellus calido die aeltivo, duce ïegina ex alveari ad novas fedes migrat.
2. Ratio operis apum haec eft. Iaterdm ftatio ad portas more caftrorum, noftu quies in matutinum, donec una ceteras excitet gemino aut tripiici bombo , ut buccino aliquo. Tune univerfae provolant, fi dies mitis futurus eft. Praedivinant enim ventos imbresque, et fe continent teéb's. Itaque temperie coeli, quum agmen at. opera procellit i) , aliae flores aggreunt pedibus , a.iae aquam ore, guttafque lanugine totius corporis. Quibus eft adolefcentia, illae ad opera exeunt 2) et fupradifta convehunt: feniores intus operantur. Quae flores comportant, totae onuftae remeant. Excipiunt eas ternae aut quaternae , atque exonerant. Sunt enim intus quoque officia divifa 3). Aliae ftruunt, aliae poliunt, aliae fuggerunt, aliae cibum comparant ex eo , quod allatum 4) eft Nerue enim feparatim vefcuntur, ne inequalitas ooeris et cibi fiat et temporis. Mira obfervatio. operK Ceffantium inertiam no:ant, caftigant mox, et puniunt morte Mira mundities. Amoliuntur omnia & medio, nullaeque inter opera fpurcitiae jacent. Quin et excrementa op^rantium intus , ne lpngius recedant. unum congefta 5) in locum , turbidis diebus et operis otio egerunt ó). Quum adrefperafdt, in alveo obltre punt minus ac minüs, donec una circumvolet, eodem, quo excitavit, bombo ceu quietem capere imperans: ec hoe caftrorum more 7).
3 Non conftat, rex nullumne habeat aculeum, majeftaté tantum armatus: an dederit 8) eum quidem natura, fed ufum'ejus illi tantum negaverit. IUud conftat, imperatorem aculeo non uti. Mira plebi o) circa eum obedientia. Quum procedit, una eft totum examen, cncauue eum conglobatur, cingit, prottgit, csrni non panG 5 tur



»on fugiet exS. Sm vwccZe l^ detruncet' imam illi cupit eflè e K C.(1"a£'ue Prox'
cö£ffi,I,e\conf?dit. ibi cunctarum amiffo r" dilabim ™ Il} Tm tenetllr aem™ :
quum plumes ST' J;nrtae autcm '«erimunt eos , ab K fucos inL2w "/"f ab''eUDt- Certum *
23K1S ^ Wé
cibo corveS' ei'U ple5s fgnavo d0'«e 17) , non S£ra^ «*« tantum nïmure
ger^r«T^^«?5 ^ « *«• 93 con'larc. o/„|,.hs d-ÏIS,C'%en'"'^ 7) als in een leger. Bi
**• 15) occiaëre \cV^ rfigere- ™» heeft voorbedfmart. 5J °cucle'e- *Q confumere. ,7) fc een gevoelloze
50. De Bloemen.
tiqfe'^rÏaTn ïf^' plantae »f«s
Xfilorl mS S'gnuntur, flores vero, ut pulcri.
marcefceré ' q 6 ^^e floreant, celerrimc
««''fe^^*^ *>«««n. afperitate, Iaeeft Nu»i tïorni rS' ,^ium rofae nobi,itale PiGximum Biltf va *]°rllm excelfitas major. Candor ejus eft exiBlm' La « rubens mm, et purnureum. Violarum
plu-



< io7 >
piures fpecies, purpureae , luteae , albae. Floruni ver nunciantium prima eft viola.
51. Stoffen uit het Plantenryk.
Linum in fila duaum et contextum infinitas hominibus commoditates praèftat. Linum vlle aut impolitum ftupa vocatur. Cannabis utiliffima funibus, retibus et pannis, Rubia tingendis lanis et coriis utiliffima eft.
52. Boomen.
1. Arborum fpecies diverfae funt: quippe multae ipfae fpontè fua proveniunt, multae etiam noftra manu fatae 1) procedunt. Quae non ope humana gignuntur, filve-, ftres ac ferae funt; at quibus labor adhibetur , mags aptae funt fruaibus. Arborum flos eft pleni veris indii cium et anni renafcentis.
' 2. Non omnes arbores in omnibus locis nafcuntur , nee translatae 2) vivunt coelo invidente 3) vel folo repugnantc. A folo quidem aliquando impetratur, ut alienas arbores alat, advenasque nutriat, coclum autem nullo jncdo poteft fleéti.
3. Montes amant csdrus , larix, teda et ceterae , es quibus refina gignitur, item juniperus et aliae. Montes et valles diligit abies, robur, caftanea, tilia, ilex. Aquofis montlbus gaudent acer . fraxinus, tilia, cerafus. Gaudet frigidis 4) betüla. Non nifi in aquofis proveniunt falices, alni, populi, vaccinia.
1) ferere. 2) transferre (verplanten.") 3) omdat hst klimaat
êagunjl'ig is. 4; koude landjlreeken.
4. Arborum aliis decidunt fotia, aliae fempiterna coma virent, ut olea , laurus, palma, myrtus, cuprefius, pinus, edera, abies , larix, pinafter , juniperus, cedrus, ierebinthus, buxus, ilex, taxus aliaeque. Latiffima folia
fico,



< io8 >
«co, viti, phtanó; anguOa myrto, punicae, oleae; dub. gentia pino, piceae, abieti, larici, cedro. pinus abies picea, larix, cedjus et nonnuilae aliae arbores' Picem g.gnunt Omnes perpetuo virent, nee facile difceK Cur in fronde, mfi a periris. Abies e cunétis amplfZa fiiique pulcernnia materies. E ramis generum Km nucamenta fquamatim compafta dependent.
f & Vii'S, C>eris ftirPibus jure praeponitur, non tantum fruftus du cedine , fed etiam facilitate , per quam om?i Paene regione , nifi tamen glaciaii, curae hominum? re fpondet, tamque felfr campis, quam collibus provenir Vim genera differunt colore , fapore , aetare virrut<. patria. Mulfum eft vinum melle conditum. rjvae fufnen' duntur, et in fole panduntur, ut palTae fiant.
6. Ex omnibus ftirpibus longe minorem impenfam defiderat o!ea._ Omnis olea major fere ad efcam, minor oleo eft apt.or. Oliva conftat nucleo, oleo, carna amurca. Palma, arbor nobilis, orienti propria eft. funt quidem et in Europa, fed fteriles, frugiferae vero nuf. quam nifi in fervida regione.
53* Zand, Steenen..
Arena liquatur igni, ac funditur in ufum vitrl. —. fcalx e lapide coquitur. —, Marmor eft vel candidum vei maculofum, verficolores habens maculas, cujus g». nera et colores non facile eft enumerare in tanta multitudine. Marmore fcalpunt, fecant etiam in cruftas. Irypfus e Japide coquitur et e terra foditur. Asbeftus lapis eft flexihs in modum lini, nihil igni deperdens. fumex lapis cavernofus, ad corpora laeviganda utilif&i mus. Lapillos pretiofos, five perlucidos , five minu= . gemmas vocamus. Maximum in rebus humanis , non .olum inter gemmas, pretium habet adamas, cujus duritia ïnenarrabijis eft. Smaragdus, viridis Beryl lorum'prcbatiliimi vinditatein puri iLaris imitantur. Chryfoberylf font paullo pallidiores, fed in aureum colorem exeunte lulgore. Vicinum genus huic eft pallidius, vocaturque
Cbry-



»6 icy
Chrvfoprafus. Caihunculus a fimilitudine fgnium appel» fufSph^
54, Zout.
Sal omnis aut fit 1) aut gignitur , utruuque plurimis modi Surt montes nativi falis, in quibus Japicidinarura modo eaeditur, quem falem vocant foflitium. Al.ud genus ex aquis maris fponte gignitur , fpuma in extrems Httoribu ac fcopulis relifta. Faaitii fa is varia genera; ÏS in fait mari affufo »). fole multo inarej eit ve! excoquitur muria ex fontibus haufta 3), et fal conficitur candidus. Sale in condiendis cibis atque tervandis carnibus et pifcibus utimur.
0 wordt gewaakt. 2) affipderc. ») haurire.
55. Metaal.
1 Metalla puteorum fcrobibus effodiuutur. Cuniculis ne'manna fpatia aais 1), cavantur montes ad lucernarum uminaffidunt nonnunquam rimae fub.to et oppr> munt opera ios. Quod efFoffum a) eft, tund.tu,a aZ, molitur in farinam. Ignis excoqu.t yitmm metald. Quae e catino jaaatur fpurcitia, in onim metallo vocatur fcoria.
O ascre'
a) effbdere.
*. Auro praecipua gratia , ob fulgorem et rariratem.' Invénitur etiam in fluminibus nee ullum abfolut.us aurum eft. Nullum aliud metallum laxtus d.latatur. Praeterea aurum omnium metallorum graviffimum eft. Argentum nonnifi in puteis reperitur, Aes efFoduu, ficitur. Antiquiffima pecuuia ex illo codebatur immo ante nummorum ufum pret.um aliarum re urn aen1 pon dere aettimabatur. Cadmia in aes conjtattB . M Jat



< JOi >
nucbalcum. Plumbum efi metalli genus ftarmo inferius j i na'ura eft, flanni autem natur" p ü3 ■ Hrff
habet : ,deo flannum nulli rei fine millura ud e eft Stal num ilkum i) aencis vafis faporem gratie era fjlt et"
njodum reperiuntur, nribimaque difficultate cogWHr ,tmw Xma Perffi™que vitaeinftrumenta SSVflÏÏ dem hoe teliurem fcindimus, hoe exfiruimus tecta caedmus faxa omnesqus ad alios ufus ferro utimu fed eodem ad bella, caedes, iatrocinia. Chalyl s eft Venus fe n dunffimi. — Argentum vivum exeft 2) ac penï? pit vafa. Omnia ei innatant praeter aurum. O iHinere. 2) excedere.
56. Luchtverfchynzels.
1. Terra univerfa circumfufa 1) undique eft ?ëre Vapores levitate fua fubJad 2) innatant aëri, tantoque evehuntur abuis, quanto magls eos calor fól sS« Ubi copiofe cientur, et una cum aëre frigoris v co'un. tur; veniunt in confpeclum oculorum 3% effidSc nebulas Coaéh in guttuias vapores terram pluviaapro' pe modo bumeftant, haud abfimiles, rorif/Su lerraë
VanorlfTn'7/rCUb3tA- E^ r0re §elkia *tfjff reS™ £ubI,me aftl *) denfiusque ftipati efficiunt
efficinmnnf J Pe fU0 P°ndere ruptae 5) nimt in terram tiiiciuntque pluviam, quae vel minutis rarisque guttulis erram adfpergit, vel grandes copiofasqüe guttas defer e denique omnis nubium humor una propbs effiïSf ? Ulud genus imbres , b.oc nimbos appellanus Grandö
ffS^lirr« " Ilix ^emTumoS'mot fms coacto 6). Glacies eft aqua congelata. Iris, arcus
-L'>?";!!lll«»>» ■) »»«■ 33 ij, im*, OMm, ,) »ê«e. *j rumperi. 6) cogerc. J
^vZifL^PeMu- fu,g0r ille fubitus' e* obl"c«ris pcrumque nubibus emicaas.cum tonitrti fere conjunftis *),
Heet



< lil >
iicet illud vel ferius ad aures pervertfót", quam Fuljgjf ad oculos, vel plane ferire aures no:i pofiit. Fulminei quidem ignis varti mtrïque effectus funt: nam modo incandit corpora, in quae irruit, modo leviter tantum adurit, modo findit, frargi'.ve, interdum etiam liquefacit.
*) conjungere.
3. Quod olim in prodigiis numeratum eft, noftu coelum 'arfile 1), id haud dubie de lumine illo debet intelligi, quod a plaga coeli, unde fulget, boreale 2) vocatur, et biberuis fere noctibus fpedhculo eft.
1) arderc. 2} noorderlicht.
4. Aliae praeterea igneae fpecies, fed fine fragore interdum, ab exhalationibus terrae pinguioribus, et putridis c mfijtae, vagantur, cujus generis funt dracones volantes et trajedtiones fiellarum 1). Si'milïs ratio eft ignis fatui 2), locis paludofis e: fepulcris inerrantis.
1) jlarycrfchiclingcn. 2) d.vr.alhchien.
57. Hemelfche Ligchaamen.
1. Coelo adfcribimus ftellas, folem et lunam. Stellarum tria genera ftrnt. Primum carum, quae eundem fen> per inter ceteras locum obtinent, aequaüterque önïtil tempore ab iis diflant. Has tixas vocant. Credibile eftlïxam quamque ftellam effe Poli noftro fimilem, et circum eam moveri corpora, quae illius lumine ac fotu et ijlu* ftrentur et catefiant. Illarum numerus dïfiniri nequit. Candidus ille circulus, quem galaxiam a lacteo colore appellamus, ftellis fixis conftat.
2. Ex alio genere ftellae funt eae, quas Cometas vocant. Communem illae quidem ctrffi lfellïs fixis habent motum eum,quo ab oriente verfus occidentem f.ni videntur, fed alium praeterea proprium, ad modum legemque planetarum.
3. Tea-



3. Tertiutti ftellarum genus, quae ab occidrnt» fóld Vrrius onentem moventur, neque éodémfemnir lïï* confpicuntur, unde planetae, hoe ,ll e?J*Tl°? Jantur, et praeter terram fex funt Luna mpp rius, Venus, Mars, Jupiter Sa ,r'n,« c' MerCU" omnes opaeae et lüde careR fc. ^
£SiS^SS^
modo enim curvata eft in cornna mbetr
minor efc terra. appenatur. Luna muito
5- Veneris fteüa Phofpborus erafice r „rif-, i ►« * SL^^ fte"a min°r Cft te"a>
Plnnetica ita coiloeatus eft Z i2 clL ™^ n'id,'a
tiones



< H3 >
tinnes circa terram, ortus et occafus folis, multaqua alia ita arguunt, ut ncmo amplius dubicet.
58. Gezondheid en Krankheid.
1. Sanus homo, qui et bene valet, et fuae fpontis 1' eft, nullis obligare fe legibus medicorum debet. Hunc oportet varium habere vitae genus: modo ruri effe, modo inurbe, faepiusque in agro; navigare, venari, quiefcere interdum, fed frequenter fe exercere. Nam iguavia corpus hebetat, labor firmat; illa maturam fenectutem, hic longam adolefcentiaui reddit. Prodeft 2) etiam interdum balneo, interdum a^uis frigidis uti, nullum cibi genus fugere, quo populus utaturj bis diepotius, quam femel cibum capere, et femper quam plurimum, dummodo hunc concoquat.
1) zyn eigen meester. 2) prodeHe.
2. At imbecillis (quo in numero magna pars urbanoruu* omnesque paene cupidi litterarum funt) obfervatio major neceffaria eft. Ex his igitur qui bene concoxit 1), mane tuto furget: qui parum, quiefcere debet: qui non concoxit, ex toto conquiefcere, ac neque labori fe neque exercitationi credere; habitare vero aedificio lucido, perflatum aeftivum, hibernum foleai habente: cavere meridianum folem , matutinum et vefpertinum frigus. _ Ubi experreftus 2) eft aliquis, paulum intermittere, deinde, nifi hiems eft, fovere os multa aqua trigida debet. Quem interdiu vel domeftica vel civilia officia tenuerunt 3), huic tempus aliquod fervandum curationi corporis fui eft. Prima autem ejus curatio exercitatio eft, quae femper antecedere cibum debet: in eo, qui affuetus 4) eft, et minus concoxit, amplior. Commode vero excercent clara lectio, pila, curfus, ambulatio, atque haec non utiquo phna commodior eft: fiquidem melius adfcenfus et defcenfus cum quadam varietate corpus moveat, nifi tarnen id perquam imbecillum eft. Melior autem eft ambulatio fub divo quam in porticu: melior recta, quam fiexuofa. Exercitationis plerumque iinis effe debet fudor , aut
H csrw



< H4 >
certe laffitudo: Idque ipfum modo minus, modo maeis faciendum eft.
i) concoquere. ») expergirci. j) tenert. 4) anuefeere.
3. Poft exercitationem paulum conquiefcere opus eft Ubi ad cibum ventum eft 1), nunquam utilis eft nimia ütictss, faepe inutilis nimia abftinentia. Condita 2) omnia duabus de caufis inutilia funt, quoniam et plus propter dulcedinem aiTumitur, et quod modo par eft tamen aegrius concoquitur. Poft fatietatem nihil agendum.' Ubiexpletus 4) eft aliquis, facilius concoquit, fi, quidquid alfumfjt 5), potione aquae frigidae includit.
O vaaneer mtn gaat eeten. a) condire (jguonfyt 4; «plere. 5) aflumere. * "
4. Periclitatur et qui femel, et qui bis die cibum in-' iontinenter contra confuetudinem affumit. It«m nequt poft nimium laborem fubitum otium, neque poft nimium otium fubitus labor fine gravi noxa eft. Ergo, quum quis mutare aliquid volet, paulatim debebit affuefcere. Atque ideo quoque nimis otiofa vita utilis non eft, quia poteft mcidere laboris neceffitas. Ulud ouoque noffe oportet quod ex labore fudanri frigida potio perniciofiffima eft: atque etiam, quum fudor remifit, itinere fatigatis inutilis. Levat laffitumnem etiam laboris mutatio. Qui toto die fedit, huic nihil currendum fed lente ambulandum eft.
5. Extenuat corpus aqua calida, omnis calor, o:ra, vigua, fomnus nimium vel brevis vel longus, cm fus, roulca ambulatio, omnisque vehemens exercitatio, vomitus, dejeftio, acidae res etaufterae, et femel in die affumtae epulae. Purgationes interdum neceffariae funt fed ubi frequente! funt, periculum afferunt. AfTuefcit enim non ali corpus, et ob hoe infirmum erit, quum •mmbus morbis obnoxia maxime iniirmitas fit.
6. Tempus quoque anni confiderare oportet. Hieme plus effe convenit, minus bibere; at vere paulum cibi rfeineBdum adjiciendumque potioni. Aeftate vero et po.
tione



< XI5 >
ticne et cibo faepius corptvs eget. Per autnmnum veto propte- cceli varietatem periculum maximum eft. Ita _ue neque fine vefte neque fine calceamentis prodire oportet, praecipueque diebus frigidioribus,' neque fub divo noftu dormire, aut certe bene operiri. Poma nocere quidam puiant. At non haec fed confummatio omnium nocet. In nullo tamen minus quam in his noxa eft.
7. Cui caput infitmum eft, is, fi bene concoxit,leni'er perfvicare id manibu3 fuis debet, caplllos quotidie pé&f)re, muitum ambulare, fed, fi lieer, neque fub tecto, neque in fole: utique autem vltare folis ardorêm, maximeque poft cibum. Capiti nihil aeque prodeft atque. aqua frigida. Itaque is, cui hoe infirmum eft, per atftatem id bene largo canati quoiidfe debet aliquamdiu fubjicere. Huic modieus cibus neceffarius eft, quem facile concoquat. Scribere, legere, voce contendere poft coenarrt non debet, poft quam ne cogitatio quidem el fatis tuta eff, Neque vero his folis, quos capiris imbecillitas torquet, ufus aquae frigidae prodeft, fed iis etiam quos affiduaa lippitudincs, gravedines, deftülationes, tonfillaequemala babent. His autem non caput tantum quotidie perfuildendum; fed os quoque multa frigida aqua fovendum eft.
8. Quem frequenter cita alvus exercet, buïc optts eft, pila fimilibusque fuperiores partes exeicere; dum jejunus eft, ambulare, vitare folis nimium ardorem, non uti cibis variis minimeque jurulentis, omnia denique fumere, quae tarde concoquuntur. Si frigidae poiiones ventrem ejus non turbant, his utendum potilfmum eft. Sempec poft cibum conquiefcere debet, ac neque intendere animum, neque ambtilattone quarnvis leni dimoveri. — St quis ftor;:achr> labcrar, legere clare debet, poft Ieftionetn ambulare, tum pila aliove genere, quo fuperior pars moveatur, exerceri; non aquam, fed vinum calidum bibera jcjuniis; cibum bis die aflumere, fic tarnen, ut facil* concoqimt; uti vtno tenui etaufteno, et poft cibum frigigidis potionibus potrus, Stomachum flurem infirmum indicsnt pallor, macies, praecordioniin dölor, naufca et
H 2 no«



iiolertium yomitus in jejuno dolor capitis, Quae in que non funt, is nrmi ftomachi eft. V q
9. Aliae res boni fiicci, aliae mali funt: aliae lenes aliae acres : aliae craffiorem pituitam in nob fa iunt aliae tenuiorem ; aliae idoneae funt ftomacbo aliae alienae; itemque aliae inflant, aliae ab hoe abfum- Ë calefaciunt, aliae refrigerant; aliae facile
acefcunt, aliae non facile intus corrumpuntür; qu êdam fomnum movent, quaedam fenfus excitant. ^aeoam
10. Stomacho apta funt, quaecunque auftera funt etquae acda quaeque contaéta fale modico funt'tem panis fine fermento, et elota alica, vel oryza, vél ptS na omn.s avis, omnis venatio, atque utraqüe vel aflk vel e uta : ex domefticis ani.nalibus bubula •) • fi Z$a„ cetens fumitur niacrutn potius quam pin^ e ^iena vero f omacho funt omnia tepida onufia falfa o.nn"a uru enta, omnia praedulcia, omnia pingu 'Ex h s
inteiligi poteft, no„, quidquid boni fucci eft protinus
*) feil. caro.
V.
Iets uit de Mythologie (Fabelleer).
2. Om.



< U7 >
2. Omnium Deorum primus et maximus erat Jupiter. Hujus nominis olim plures fuiffe dicuntur, quorum omnium res geftae poftea uni Jovi Cretenfi adfcriptae i) funt. Hic Saturni et Rheae filius fuiffe et in Creta infula natus et educatus elTe dicitur. Quum autem adoleviffet2), patrem fuum regno expulit, atque illud cum fratribus fuis ita divifit. ut ipfe imperium coeli et terrae, Neptuws_ maris et Plutu inferorum imperium obtinerent. Attamen illi etiam JSleptunus et Piuto parebant. Pingebatur Jupiter plerum. que fedens in folio eburneo, fceptrum finiftra manu, dextra fulmen tenens. Juxta eum ftabat aquila, quae avis ei confccrata erat, et pocillator üanymedes. Ex arboribus facra ei erat qucrcus.
1) adfctiherc. 2) adolefcere. 3) expellere.
3. Jovis uxor et foror erat Juno. Pingebatur folio infidens, habitu regali,fceptro et diademate infignis. Dea haec divitiis, regnis, et matrimoniis prsecrat. Ex avibus pavo illi facratus erat, qui et in imaginvbus ejus confpici folet. Junonis miniftra et nuncia erat Iris.
4. Vefla Saturni filia, ignem fignificabat. Semper virgo fuit. Cultus ejus fuit antiquiffimus. Romae primus ei terriplum exftruxit 1) rex Numa. In eo ftatua nulla erat, fed ienis perpetuus a virginibus Veftalibus, hujus deae facerdotibus, fervabatur, et gravis poena in eam, cujus negligentia ignis ille exftinftus 2) foret, conftiwta erat.
ij cxiiruere. 2) exrtingtiere.
5. Minerva, quae et Pallas dicitur, Jovi dignitate fuit proxima. Immo ex cerebro Jovis nata 1) effefingitur, quia fapientiae et artium praefes habetur. Colebatur inprimis Athenis, ubi maxime vigebant litterarum ftudia. Tribuunt ei inventionem lanifkü et oleae. Tum be'li etiam et armorum dea erat. Denique quairigas et bigas inveniffe fertur. Pingitur'armata, torvo vuitu, g.aucis oculis, galeam capite gerens et induta tho-ace, in quo Medufae caput ferpsntibus circumvolutum, cujus adfpec-
H 3 tvs



•C 118 >
ïus homines in lapides converiere credebatur, efficrum al erat. Es avibqs noctua ei facrata erat, ex arboribus olea. nafci. 2) eflirigcre.
(5. G»r«, Saturni et Rheaefiila , frugum des. Prima fatiopem et ufum frümenti homines docuit. quum antea glandibus yefcerentur. Sacra ejus rehgofo quodam filentio celebrabantur. Pingebatur coronam geftans fpicis orna. tem, facern plerumque altera manu tenens (quoniam facibus ohm ad Aetnam accenfis filiam fuam a Plucone rautam quaefiverat,) altera interdum papaver.
7. Mars belli praefes fuit. A Romanfs praecipuo honore colebatur, quia Romulum et Remum, qui Romara condiderant, filios ejus fuiffe credebant. Animalia ei iacra erant lupus, picus et maxime equus. Pingebatur arden te vultu, currui plerumque infiftens, vel equo in fi. dens, haftaet flagello armatus. Jn ejus honorem tertim anm menfis Martius dictus eft. Aurigae munere in curra Martis fungebitor Mlona, foror illius. Victoria etiam *iomae colebatur fub forma virginis alatae, coronam vel palmam manu ferentis.
. 8- Mercutius, Jovis et Majae (quae fiüa erat Atlantn) fjlitis, nunctus deorum erat, praecipue Jovis. Praeerat fermoni et eloqucntiae, anirr.as dtfunétorum ad interes oeducebat, mercatorum quoque et lucri, immo et furum deus habebatur. Praeterea mufices et lyrae inventor erat. Pingebatur ut juvcnts formofus, petafo et talanbus aureis alatis infignis; Caduceum five virgam manu tenens, cui duo ferpentes erant circumvoiuti, quia praeconis etiam fungebatur munere et pacis auctor erat. cujus flgnuirj olim fuit hic caduceus.
9, Apcilo, qui et Phoebus dicitur, Jovis et Latonae Jiiius fuit, cum forore Diana in infula Delo natus. Hunc quatuor praecipue artium inventorem et praefidem finxerunt, medicinae, artis faejittariae, mufices et poëfeog, «nde a podtis prae ceteris raypeatw et lyraru tenens pln-
gitur;



< ii9 >
emir denique arti divinandi praeerat, et plurima ei era* fecrata erant oracula, quorum celeberrimum erat Delphi* cum Idem deus praefes erat Mufarum, quae Iittens et artibus liberalibuspraefunt. Novem funt Mufae, quarura nomina haec: Clio, Calliope Melpomene Thalia. Euterpe, Erato, Polyhymnia, ierpfichore, Urania. Pineebatur Apollo fpecie imberbis juvenis, promiffis capiliis, dextra arcum et figittas, laeva lyram tenens. Coronatur lauro quae arbor ei facra erat, unde etiam poetae lauro coronantur. Inter aves facer ei erat corvus et cygnus. Multi etiam Apollinem et Solem unum eundemque deura effe dicunt; alii tamen redius eos diftinguunt.
10. Diana, Apollinis foror, Jovis et Eatonae fitte, femper vireo fuiffe fertur. Eadem et Luw fuiffe dicitur , quare cum'lunula in fronte pingitur. Praeerat venatiornbV filvis et montibus, quare canes et erant confecrati. Pingebatur coma foluta, arcum et fag.tras manu tenens, cervos aliasve feras perfequens cum canibus,
li Fenu- amoris et pulcritudinis dea, ex fpmna maris orta effe dicitur. Curri vehitur tracto a cygnis, vel coUlBibis. Inter arbores myrtus ei facra erat. Comitatur eam filius , Cupido , puer alatus et arcu atqJ?e fag!tt" inftructus. Traeter hunc comités habet tres GraUoi vanuftatis deas. Dicuntur Aglaja , Thalia, Euphrofyne. Hae iinguutur plerumque nudae et mauibus junftis *).
*) Hand aan Hand.
vi. Veneris , pulcerrimae omnium dearum , _ maritus
erat turpiffimus omnium deorum, Vulcanus, Jovis et Junonis filius. Ob deformitatem a Jove coelo eieftus i), et in infulam Lerannm delapfus 2), eoque claudus faflus eft Erat ignis et fabrorum ferrariorum deus. Ofhcinara habebat in monte Aetna. Mimitri ejus erant Cyclopes, gigantes unum tantummodo oculum in media fronte nabentes.
1) tjicere. ») delabi.
H 4 ■**



< 120 >
p.Neitunvs, Jovis frater, maris imperium obtlnuerat. Neptune, equus erat confecratus, quia pri™m eouüm e terra produx.ffe credebatur. Ag^fcttTtaprimTS dente, quem manu gerit. Comitatur eum Tri on tubl een, qui concba pro tuba utitur.
foiirt*,^0' ISatUrni fi!ius> inf«°nim deus, pingitur foho infidens loco tenebricofo, torvo vultu fceptro a corona ex ebeno infignis. Plutonis uxor erat'AXL jovis et Cereris filia. Hanc Pluto ex Sicilia rapuit Ce' rens tamen precibus effeftum eft, nt fex tantum menfes
m d SrclusradiSd ^)W•• £ ^ A^SJSgï ret. Orcus divid.tur in fartarum, fedem malorum et rmproborum, qut varlis ibi poenls cruciantur, t campóï Elyfios p.orum fedem. ludices umbrarum tres funt
dtrMe!cutrnTs et Aeacus-Ad infe" -Sis
ducit Mercurius. fum excipit easnanta Charon nui eas trans Stygem et Acherontem, ürci flumina: Transveh" St éis" "jWeT' fUnt' dk' Clrcumerraut in littóre v«!es ï/fl -af?,m fepulturae curam habebant \eteres. Ex flumine Lethe oblivionem fuperioris vitae b.bunt. Introuum Orci cuftodit canis CerberuT ho ribde monftrum , triceps et ferpentibus circumvoKm AdIfunt m Orco etiam 7W, quae malos homines excru cunt. VocanturAIedto, Tifiphone, Megaera. Crini! u, *erZ fsK!,inK0,U?i.funt- M^nu facem ardênS i^g™1 hom'nis confeientiam, quae maleficos excruciat. Commemorandae etiam funt Parcae, nuae fatis
ïftlcGfÏÏ V°CantUr Cl0th0' Eachefis et Atropos. LdChefis colum tenet, Clotho filum vitae ducit Atropos hium abrumpit. '
turIS'T£reH'"1 ^T' •f0n'bUS COe,i Praeeffe dic^« tur. Hinc etiam fonbus in terra praeeft, quae ab en
januae d.cuntur Menfis quoque januar.W.^ui annum aft? Hic primus homines Lrorum
mus docuiffe dicitur. Fuerat autem Janus antiquus Italiae rex qu, vin, ufum Kalos docutr. Statua ejus erat bif oï Jta ut et praeter.ta et futura fpeflare vidéretur. Clavem K virgam manu tenet, quia jamtor ctcli eft. Templum
ejus



< Ï2I >
ejus belli tempore patebat; pace faóta* claudebatur, quod intra annos 724 ter tantum Romae accidit.
16. Satumus, temporis in genere deus, fuit Coeli et Teilur.s filius. Libero, quos ei pariebat Rhea, devora. vit. Sed pro Jove datus ei eft lapis. Poftea a Jove regno pulfus ad Janum in Italiam confugit, et ibi latnit, unde ea regio Litium eft dicta. A Jano in focietatem regni adfcitus homines agreftes ad mores humaniores perduxit, unde eo regnante aurea aetns floruiflë dicitur. Pingitur Satumus ut fenex decrepitus, falcem manu te. nens, vel etiam aliquando anguem caudam fibi mordentem : aliquando denique infantem devorans. Siturnalia in ejus honorem celebrabantur menfe Decembri per fep. tem dies, maxima laetitia. Tum munera inter fe mittebant Romani. Servis tum ücebat cum dommis ludere et jocari, iisque ad menfam accumbentibus miniftrabant domini, ad fignificandam auream aetatem, qua omnes homines ejusdem conditionis fuerunt.
17. Uxor Saturni erat Rhea. Eadem vo^atur Mater deorum et Cybele. Colebatur praecipue in montibus Phry. giae. Pingebatur coronam turritam.geftans, clavem tenens, curruique infidens a leonibus traéto. In ejus facris tympanis et cymbalis utebantur lacerdotes. Ex arboribqs ei facra erat pinus.
18. Bacclms erat vini Deus. Pingebatur adolefcens comatus, formofus et nudus; faepe etiam cornutus, bedera coronatus, er manu geftans thyrfum, hoe eft,hiftam hedera vel pampinis circumvolutam. Currus ejus a tigribus, vel leonibus trahitur. Comités Bacchi erant Nymphae, Satyri capripedes, et Silenus, qui olim praeceptor ejus fuerat: tum mulieres ebriae et furentes, quae Uaccbae et Mr.enades dicuntur. Immolabatur ei hircus, quod animal vitibus nocere folet.
19. Ge-dus'cat naturae deus. Credebant veteres, unicuique homini effe fuumgenium, qui eum tueretur. Itaque jurare fole bant per genium fuum; fervi jurabant per
II S ge-



♦C 122 y
genium domini, et cmnes cives Roniani amiffa libertata per genium principis. Multi duos genjos, alterum bonum, alterum malum hominibus adeffe credebant Sacra genio fiebant natali cujusque die fioribus et vino, unguentis, ture, nunquam autem fanguine.
20. Praeter hos deos colebant veteres multos allos quibus minor dignitas erat. Talis e. g. eft Pan, paftorun deus; öilvanus, filvarum et ruris prsefes; Pomana, poporum dea; Terminus, qui agrorum fines tuebatur, et lapidis quadrati fpecie colebatur. Multi praeterea heroës propter merita et virtutes inter Deos relati funt e g Hercules, fortiiïïmus antiquitatis heros; Caiior e't Pollux, Aefculapius, medicorum deus; Quirinus, quo nomine Romulus, Romae conditor, colebatur. imperatores etiam a Romanis inter deos referri folebant; nee ipfi folum, fed etiam eorum uxores, filiae, forores. Tandem etiam virtutes, affeftiones animi, et fimilia a Graecit Romanisque colebantur. E. g. Vhtus et Honor duas aedes habuerunt extra urbem ita pofitas, ut per aedem virtutis ad aedem honoris aditus effet. Sic porro templum habe. hat Pietas, Fides, Spes, Pudicitia, Concordia, Pax Felicitas, Liberia*. Jpfa etiam urbs Roma pro dea haoita eft. Huc refer etiam Fortunam, quae pingitur in globo vel in rota flans, alata, et navis gubernaculum tenens. Denique et res quaedain noxiae divino honorc funt culï tae. Febris e. g. tria Romae habuit templa.
21. De omnibus his diis multae narrantur fabulae, qua. rum congeries vocatur Mythologia. Jam vero definamui, deoque gratias agamus, quod veriorem fui cogt.itionetR nobis largitus fit.
VER-



VERKLAARING Van alle woorden, die in het
LEESBOEK
voorkomen.
D beteekent (Deponens) m (masculinum) f (femininum) n {neutrum) c (commune) o (generis omnis) Irr. (daar geen regel op is) P. (partkip) e (eigenlyk) 2- (van ds ade conjugatie) 3. (van de 3de conjugatie.)
A.
(voor een confonant) van. Abire, Irr. (eo, ivi, itum)
Ab Van, (v.)or een vocaal 2) weggaan, heengaan.
. voor , tutus ab injuriis , Abradere , 3. (fi, fum) afveilig voor beledigingen. fchraapen, af/cheeren.
Abacus, 1. m. een fchenk- Abrumpere , afbreeken , aftafel, rukken.
Abdere , 3. (didi , ditum) Abs, van.
verbergen. Abfcedere, 3. weggaan.
Aberraj-e , 1. qfdwaalen , Abfcondere, 3 verbergen, verdwaalen. Abfolvere, 3. (folvi folutum)
AbefTe , (abfum, abfui) af- afmaaken, voltooijen. weezig zyn. 2. ontbraken, Abïolutus , volkomen, volte kart zyn- maakt, P. van abfolvo.
Abies, ietis, f. een Denne- Abftinentia , ae, f. onthouboom. ding , gematigdheid,
Abigere, 5. (egt, actum) Abundans, overvloedig, wêgdryven. Abundantia, ae , f. over-
Abj'icere, 3. (io, jeci, jee- vloed. tum) wegwerpen. Abundare, overvloed neboen.
A»



124 >
Abunde, overvloedig. & , a) ^ ^ ( >
Accedere, 3. (ceffl, ceflutn) Acquiefcere , 3. fcuievi
2*"' aderen, toe. quietum) r««eB ,W.
Accendfr'^ „/-,?• r n ^' ?) berUite", Zich op
n, a 1 ' 3> i ' flim^ ,et* °f >ema'^ geruit Hel aanfterken, ontfteeken. len. J
Acceffus, us, m. toetreeding, Acriter, Jlerk, hevig.
toegang. Aculeatus, a, um, sB«i>
Acadere, 3. gefchieden, ge. Jlekelig fpit^ig &'
Ac ne re TZ^i ■ AcU,SUS • * m- "» W", Accipere, 3. (accipio, cepi, een doom, een ftekel S
ceptum) nemen , ontfan Acumen, inis , n. de [pits
gen, 2) verneemen, hoo- of het pmt van iets.
Accipiter, is, m. een Havik. Ad, tot', aan. Ti3;* Se' m' die Adamare, i. te ér beminnen ,
A r ïrr,h Tm • em nabuüu veel van iemm* ^uden. Accommodatus , a, urn, Adamas , antis , m een welgepast, gefchikt. Diamant.
^ /W'T 'f'-'lig Addere> 3- hyvoegen, toe. gen, aan den disch zitten. voegen
zmTuW* mabV*eurie > Addicere, 3. toewyzen door zorgvuldig. vmni (y J
toZZ; 3' '^«'.Adducere, 3.*'aanvoeren, toejchieten. Adeo ,0 {
Acer getTs « (adfu,n adfu')f h
boom. ' m' iema"d^> tegenJordig
Acerbus , e. zuur , wrang; Adefte , komt hier ! Imp vanhier overdragtelyk, on- Adefle. P
Zf™Tf<f:%del?k> 3) Adhaerefcere, 3. Wa„ Acerra aVf» ■' l langen, blyven aankleeven, AcefW, »"erM*>'^ Adhibere, 2, oaBW^M
Acetum, 1. n. fl2y„, Mi. Ac|huc
Acies, ei, f. t yêfefy yj7J ^ f aarigrensfent s
Ad-



< 125 >
Adjicere, 3. (jsci, jeftum) Adfcitus, P van Adfcifcere, werpen, fchieten, 2) voe- aanneemen, gen, gepaat d doen gaan , Adfcribere , 3. toerekenen ,
het een by het ander. toefchryven. Adire, mar iemand toegaan, Adfpeftus, us, m. het aan-
by iemand gaan. zien of aanschouwen.
Aditus, us, m. toegang. Adfpergere , 3. (fi , fum) Adjuvare , helpen, onder- befprengen.
Jleunen. Adfpiccrs, 3. aanzien.
Admirabilis.e, verwondering!- Adftare, 1 ergens byftaan.
waardig, verwondtrlyk. Adftringere, 3 aanbinden, Admirari, D bewonderen. Advehere, 3 (vexi,vexuin) Admiratio, f bewondering. aanvoeren, toevoeren, 2) Admittere, toegang tot iets aandragen.
of iemand geeven, 2) iets Advena , ae , een vreemde.
begaan, pleegen. Ung die zo even aar,geko-
Admodum, zeer. men is.
Admonere , 2. (ui itum) Advenire , aankomen , aan-
iemand waarfchouwen, iets landen.
doen erinneren. Adventare , dikwils aanko-
Admovere , 2. (vi , tum) men.
doen naderen , nader aan- Adventus, us, de aankomst.
voeren, digter bybrengen Advcrfum , tegen. Adnafci, D (natus fum) by- Adverfus , a , urn , 1) dat
wasfen, ergens aangroeijen. tegen is , adverfa forcuna Adnavigare, ergens langs tegenfpoed , 2) met het
heen vaaren. gezicht ergens naar toege-
Adolefcens, tis.m. een jon- keerd, voorwaards gekeerd,
geling. adverfo corpore, van voo-
Adolefcentia , de jeugd, de ren, adverfo fole , vlak
jongHingfchap. voor de zm.
Adolefcentulus, I. een jong Adverfus, tegen, jegens.
men'di. Advertere , 3. acht geeven,
Adolefcere , (olevi, ultum) opmerken.
ojwasfen Advefperafcit , het wordt
Adorare , zich voor iemand avond.
ned-rbuigen, aanbidden. Advolare , toevliegen , 2) Adoriri, aanvallen , aangry voorbyvliegen.
Pen. Adulari, vleijen , pluimflry-
Adfcendere, 2. opklimmen. keny
Adu,



< 126 > dulator, eenvleiier. Aetai rn-ii <- „. j .
Aduto, Suf;3;, fHrïï5;
Aegina, «„ griekteh ^èStlafSTf!^ Aegre, «gaww, m«t tt- nei^ '"WW*
Aegypmcus, %#tteA. Afficere? JfSETfed
iSiie ^'te da,nnis afficefe
AemufuT ï « /nM- quem' ««i « ;J- "fly*w^» doen, nadeel doen hden een mededinger. Affiger^ ffi f 'g*-
Aerugo inis, f Affundere, 3 toegieten
,e ^ «■ »■
t«Z'' fchattm' ^>^».
Ag-



< 1*7 >
Amsr, is, m een Dam. Alias, anrfcrj.
Aggerere, 3. aandragen. Alica, /pelt , waaryan me»
Aggredi.D. aanvallen, aan- bier brouwt.
grypen. Alicubi, ergens.
Agilis e vlug. Alicundc, ergens van daan.
Agilita* ,' f behendigheid , AÜenus. a, urn, vreemd,
vlugheid. 2) tegenftryiig.
Agitsre, dryven, joegen. Alimentum , voerf/rf. AgitatOT, «« aVywr. Alio, elrferj te*», er£«tf
Agmen, inis , n een htir , anders heen.
«?i ie/rer Alioquin , anders, anderszins.
Agnofcere.' 3. erkennen. Aüquamdiu, een weinig tyd, Agnns, 1 m een Lam. een wyl.
Agreftis, e,w.it op het land Aliquando, eens, eenmaal, is, mus agreftis, een veld- Aliquantulum , een wsinsg. mujS- Aliquatenus, eemgermaate.
Agricola, een landman, een Aliquid, iets.
akkerman. Aliquis, a, id, iemand
Agrigentum, een Stad in AUquot, eemge
Sicilien. Aliquoties, eenige maaien.
Ain , ft.' aisne , wat gy Aliter, anders
zegti Aliunde, ergens anders vah
Aio, def. ik zegge. daan. Ait hy zegt, van ajo. Alius, a, ud ,een ander ,a\n Ma', ae f.' een vleugel, een — alii— eemge anderen.
V/trfe. Allatrare, aanblaffen.
Alacer , alacris, e vlug , Allevare, opheffen, om hoog
(nel. ïM™- J . ...
Alatus, gevleugeld. Allicere, 3. fcio, lexi, lec
Alauda, ae, een Leerwerk. tum) aanlokken. Albania, een Lmd in Aften, Alligare, aanbinden. Albefcere, 3. wit worden. Alloqui, D. aanjpresken. Albus. a, um, wit- Alnus, ». f. een Elzenboom
Alces, is. het Elandsdier. Alpes. ram f. de Alpen , Alcibiades, een beroemde A- een gebergte tusjc.ien Ita*
theenfche Generaal. Ven tn Dmtsch'.and.
Alere, 3. opvoeden. Alte, hoog, a- dtep.
Alga ae f. wier, z-ewier. Alter, era, um, dl andere. Algere , 2. (alfi , fum) wie- Aiccrnus , * . W» , betirte*
Jen. HnS> h itwttn'
J Al.



< 123 >
Alveus, "m «„ ten/lok a"* Wfl^WMW ~V
Amaritudo, inis, f. bitter- ^fi^ ' "* ^ora "
Ama'rus, a, um ftfttrr a"6"^ 's' m' "b Ambo, ae, o k/ïï Angl,flus' ens' SmaL Ambuatio', ó^f.
wmdehne. a • j
Ambulare f wandelen. Aniaiadyertere, 3. CU, fum)
Amica, f. em vrimdi,u
Amicire, ietorfm. a " ™ ' ' "* fen rf»er-
A»Wtia,w,t.W^fa^ATS^IW'« 1 «» Amiculum, i. n. een overkleed Animan,' K.
of mantel. An.mans, tis, o een dier.
Amicus, ,.. m. een vriend. ^Z'evt**** *" ** A=e,3.(ifi ^^A^Tm. ^ *rt Amnis,;, m. -^,ASi^^
Amoliri, D w™™^ ««^«wpm.
w«pa**«7 Wegmaaksn ' Annieulus, i. «„ ;W oarf. Amof, ris, m. de liefde Annulus' m- ^ ring. Amphibium, * 'Itóier, ^kZT' M^
dat zo wel op het land Amms
als in het water leeft ' S_8' em^ Ampleóci, D. omar-men Tl ' 'S m- een SansAmplitudo, tgZte of heen V°°r' 2> Adv- »»■
i , m.er, w^er, lan- Antecedere , 3 voorgaan.
Antegredi, vooruit gaar..
Ai*



< m >
^titerior, oris, de rtorfle , Appeterëj 3. begeéren* 2. pedes anteriores, v«or- aanvallen, voeten. Apponere, 3 (potui* port-
■\ :üquitas, atis, i. de oud- tum,) voorzetten,opzetten.
held. Appofite, gevoeglyk, voeg-
Autiquus, oUd. %™m. -
Antifthenes, A. een Grieksch Apprehendere, 3. (dl, fum)
IVysgèer van d en naam. aangrypin. Antlia pneumatica , f. een Apprune, zeet.
lugtpomp. Approbare, goedkeuren, bti-
Antftmi, I. een hot lyken. Anus, us f. een oud wyf. Appropinquare , aannnadeApage, weg 'er mee! ren. Apelles , A. een beroemd Apricari, zich in de Zon
fchilder van dien naam. koesteren. Aper, ri m. een Wild zwyn, Aptare, vastmaaken, annbin-
een'even den. 2) bekwaam maaken ,
Apeiire , (perui , pertum) fchikken toejlellen.
openen, open doen. Aptus, a, um, vastgebon*
Apertum, t. de open lucht, den. 2) bekman, tot iets
in aperto, op het open gefchikt, welgepast.
land. Apud, by.
Apertus, a, um, open. Apus, odis, 0 zonder voe* Aois, is, f. een bye teru Apollo , inis , Apol , de Aqua, ae , f. water.
God der Dichtkunst en Aquaticus, a, um, dat in het
waarzegging. water groeit of leeft.
Apparare, bereiden. Aquatilis, e, in 't water let.
Aiparatus, us, m. toeberei- vend.
ding. Aquila, ae, een Arend of
Apparere, 1, (ui, iturri) Adelaat.
'zichtbaar worden, openbaar Aquofus, a, um, waterag-
worden, verfchynen , te tig.
zien zyn. 2) opwacltten, Ara, ae, een Altaar.
bedienen. Arabicus, Araiscjt, uit hti
Appellare, noemen,een mam land van Abrabie in Afid.
geeven* Arabs, een Arabier.
Appellere,3.aandryven, aan- Araneola, een kleine Spin.
linden. Araneum 1, een S[innewtb,
Ap-.gtens, beze'erig. Arare, phegen.
J An-



< ISO >
Aratrum, i n. een ploeg. Aridus, droog Arbitrari, D. meenen. Aries, tis, £. «„ ww.
Arbor, ris, f. êM Arma wflse»M
Arbufcula, een kleine boom, Armare, /eBM«d wapenen In'
^n boomde ds wape,,en bnnV m'
Atbuttmn heejlergewas.kreu. Armentum, ;. m. de kudde. ArSs Hi, . ^ Armus.i. m./^BrferWarf. L>r • i7? ,^f5fzêr *ƒ# van een dier. uit het Grukjche landfchap Aroma, tis n. wrf. ^rcaclien. _ neforcae fcrairfen.
Arceliere, 3. (1V1) itum) Arrepere, 3. ergens naar tor
ontbieden, oproepen. kruipen. g
Architeétus, .eenbouwmeester. Arridere, afrifi, rifunrt aan Arcus, us, m ee„ boog. lacl}gen. ^ ' } Ardere, 2, (fi;, fum) bran- Arripere, 3.(io, ui, eptum) a j grypen. ^old.laS:4' 2)A^; 3- (»> fum) af.
ÈSTpen ledige plaats, feeïfef «
Arena {; f 7 ; P^fien van dien naam.
Arena ae, f. Zand. Articulus, i. m. een lid.
Arenofus, zandig. Artifex, icis, m, een kunt.
Areopagita, een medelid van tenaar, faMkeur. JTat
den Areopagus. e(n udjettivum). kurstig
Areopagus de Areopaag, het Artificioius, a, u n Mn tig.
nT^fl G^col- Artificium, i n.eenkunstlk.
legie in Athenen. Arx, cis. f. een Burg een Slot
Argenteus, van zttver. Munt.
Argentum, het zilver. Ar-Asbeftus, 1 f. Asbeft een
gentum yiyum , kwikzilver, onverbrandbaare fleen. Arg, a, kim, leem potaard. Adfcendere, opklimmen. Arg.llaceus, van klai of pot- Adfcenfus, us, m. het op.
aarde. klimmen, de opgang.
Argdlolus kleiachtig. Terra Afellus, i m. een jont ezel. Armus uüdïT^j ■ A?nariuS' 'l m' eenezeld,yver.
GnekenkmL mieze/bmt, Jac afinini-
Afinus,



< 131 >
Afinus, I m. een ezel. At, mwr. Afper, ra, rum, ruim , Ater, atra, atrum, swart. fcherp. 2) onaangenaam, Athenae, arum, Aihene de onvriendelyk. beroemdjle Jlad m Grieken?
Afperitas, tacis, f. ruimheid, land. Afpicere, of Adfpicere, 3, Athenienfis, een Athener. (cio,exi.eftum,)aanzien, Atque, en. aanfchouwen. Atrox, cis, o, woert.
Afportare, aandragen. Attamen, echter. Affentntor, ris, m. een Attentus, opmerkzaam, aetm
vlei] er. dachtig. Affequi D. (fecutus fum)Attica, het Attifchewmgeinhaalen, bereiken. 2) er- west in Griekenland, welks langen, verkrygsn. ' hoofdjlad Atkenen was
Affidcre, 2. (fedi, fefliim) Attinet, het %s daar aangelt.
daarnevens zitten. gen, 2) het betreft.
Affidue, geduurig. ' Auingere.3- (tegi.taclum,)
Affiduitas, atis, f. voortva- aamaaken, aanroeren.
rondheid,aanhoudende vlyt. Attrahere , 3- (xi , ctutn) Affiduus, die altyd by iets is, aantrekken, naar zich t«e«
2) naarstig, vlytig. trekken. Affimulare,na6floyen,Bamaa- Avarus, gierig..
lelR Auctoritas, tatis, f. het ge-
Afliftère, 3. by iemand of zag, 2) raad. voorjlag,
iets ftaan, iets bywoonen. Audere, (fus fum) wagen, Affuefcere,3. (fuevi.fuetum,) onderjlaan, beftaan. iets aanwennen, gewoon Audire, (io, ïvi, ïtum) hoeren, worden. Auditor, een toehoorder.
Affuetus, gewoon, gewend. Auditus, us, m. hit gelnor. Affultare, toefpringen. * Avetfari, D. een afjchuuw Aflumere, 3. (fumfi,fum- ergens van hebben.
tum) aanneemen, tot zich Averfus, a, um, met de rug neemen. er gons naar toegekeerd. %
Affus, a, um, geiraden. afkeerig. P van Avertere. Aflurgere, 3. opjlaan. Avertere, B(ti, fum)o/*eeAfftare of Adftare (iti) by- ren, afwenden.
ftaan by een. Auferre (abftuli, ablatum)
Aftrum, i n. een gefternte. wegdrongen, wegneemen. Aftus, us, m. list. Aufugore, 3, 0°. fi») «*■
Aftmus, tfrtfc. vlugtg,), wegloopen, v.



< 132 >
Augere, 2, ( auxi, a ictum) Balbus, Jlamelende lisiend
vermeerderen. Balneum, i n. een bad
Auguftus, de eerfte Romein- Barba, ae f. een baard
fche Keizer. Ba.barus, een uitlande'r, uit-
Avicula f. een vogeltje. heemsch.. Aviditas.,aüs,f. greetigheid, Barbatus, gebaard
gierigheid. fiata vi, orum, de Hollanders.
Avidus, a , urn, begeerig. Beatus, a, um, gelukkig. Avis, is, f. een vogel. Bellicofus, a, um,Jlndbaar Avolare, wegvliegen. dapper. *
Aura, ae, een zoel windje. Bellicus, Jtrydbaar.
een labbere koelte. Bellua, ae f. een woest dier.
Aureus, a, um, van goud. Bellum, in. de oorlog Auncula, ae, f, het oor- Bene, goed. 2) zeer. « la?je' ,„ Beneficium, i. n. een wel.
Aunfex, een gaudfmid. daad, een dienst
Auriga, ae, een voerman. Benevolens.welwillendegoedAuns, is, f. een oor. gunstig. Aurora, ae, f. morgenrood. Benevolentia , toegenegenAurum, 1. n. goud. heid. S
Aufcultare,hooren, luisteren. Berylius, i Beryl, een edelAufpicium,i,n. waarzegging, gejleente. Aufterus, a, um, wrang, Bellia, ae, f. een beest. Ad
2) norsch. beftias dare> tot hetdi
Auftrahs. e, zuidelyk. gevecht veroordeelen.
Aut, of, of het zy. Beftiola, ae, f. een beestje.
Autem, maar. Bèta, ae, kool.
Autumnus, i m. de herfst. Betula, ae, f. Berkenboom. Auxilium , hulp. Auxilia , Bibere, 3. drinken.
hulptroepen Bicolor, o. tweekleurig.
Axis, is. m. de as. Biduum, J, de tyd. van twee
dagen.
^' Bifidus, a, um, in tweeè'n
. .. gekloofd. Xabylonn de Babyloniers, een Bif. ons, met twee aangezich.
oud volk in Aften. ten Bacillus, i een kleine Jlok. Bigae, een tweefpan. Baculus; 1 m. eenflok. Jiilinguis, tweetoneig.
Balare, #09^. paarlingen,
BH



•C 133 >
Bmes, pedis, o, tweevoetig. Bubulcus, im.es» Osfedrf-
Bis, tweemaal. ver-
Rifülcus, met twee klooven Bubulus, a, um, wat van
of groeven. runderen komt; bubula, feil
Bithvnia een Provincie van caro, rundvleesch.
dien naam in klein Afia. Buccinum, i n. een Trompet. Blande, vleijend, minzaam. Butyrum, 1 n. boter. Blandimentum, i n. liefkoo- Buxus, if. een palmboom.
Blandfri, (kus fum) liefkoo- C.
zen, (Ireelen. . , ,
Blandüs , vriendelyk , min- Cadaver, is, n. een lyk.een
Vomb^A.mhetgehommel of Cadere, 3. rcccidi) vallen.
gebrom der Byen. 2) in den Jlag blyven, om-
Bombyx, ycis, m. een Zy- komen.
dewom. Cadmia, ae, Zin*, haf me-
Bonus, a, um, goed. taal. Ejr-alis, e, noordelyk. Lu- Caduceus, 1. de Heroudsflaf. n-cn Boreale, het Noorder- Caecitas, atis,f. blindheid. licjlU Caedere, 3. (cecidi, caefum)
Boruffia, ae, Pruisjen. houwen. Bos bovis, m. een Os, f. Caedes, is. f. een moord.
ee'n Xoe. Caeruleus, hemeisblaauw.
Bovile is, n. eenOsfenflal. Caefar, een Keizer. livachium, i m. een arm. Calamitas, ans, f. onheil, Breviatus, afgekort, af ge- ramp.
knot- Calceamentum , 1. n. een
Brevis', e, kort. fchoeifel. Breviter, in 't kort, kortelyk. Calceus, een fchoen. Britannia, Groot-Brittannien. Calcitrare, met de voetfchop. Britannicus, a , um, £1- pen.
„elsd, Calculus, 1. m. eenjïeentje.
Bruma, 'ae, de kortjle dag, Calefacio , (feci , faftum)
2) de winter. verwarmen. ■
Biumalis, e, wintench. Calefio (fatlus fum) 1* word Brutus, a, um, onvernuftig, verwarmt. Bubalus, een Buffel. Callidus, a, um , heet, warm.
Bubo, onis, m. een Nacht- Caligo, inis, f. dmterms, uil, denkei heid.
1 .3 C<u



< m >
CaÜere, 2. iets verjlaan. Capillus, i m. een hair Ca!liditasIatis,f.to/;eM,fZiJr. Capitalis, e, doodswaardi* Cailidus, a, um, listig, door- daar de dood opftaat. Cap i
\rapt- . t?le fupplicium, een doods.
Calor, ris, m. warmte. Jlraf. Caix, cis f. ktlk. Capra, een geitje.
Calx, cis, c. een hiel, een Capreolus, een Reibok.
Capiipes, bokpootig. Cnabvfes,Koning van Per/ten Captivus, a , um, gevangen de Zoon van Cyrus. Captura, ae, vangst '
Camelopardulus, een Kemel. Caput, itis, n. een hoofd 2 1, rfe voornaamfle. ' '
Camejinus, vvn een Kameel. Carbo, onis, m. een kool Camelus, 1 ra. een Kameel. Carbunculus, een karbmkd Campeftris , e , dat op het eenfoort van robyn
land leeft. Carcer, ris, m. een gevan-
Campus, 1. een veld of land. genis. Canalis, js, c. een riol Carduus, i, m, een dhtel. Cancer, en, m. een heeft. Carere , 2. ontbeeren, niet Candela, ae, een kandelaar. hebben. Gandens, gkeijend. Caritas, atis f. liefde.
Candidus, a, um, wit. Carnivorus, vleesehvreetend Candor, ons, ni. witheid. Carnofus, vleeschachtig. Canere, 3 ,(cecini ,cantum) Caro, carnis, f. vleesch. „ zlPSe»- Carpere, 3. plukken,
Camculares, de hondsdagen. Carus, a, um, lief. Canities, ei. f. grysheid. Cafa, een hut. Canis, is. m. een hond, Cafeus, een kaas. Cannabis, is. f hennip. Caffita, ae, een Leeuwerk Cantare, zingen. Caftabalenfes, inwooners van
Cantus, us , m. gezang, galli, de ft ad Caflabala in Men baanen gelraai. Caftanea,.een Kastanjeboom.
t^mis,a,um,grys,gTaauw. Castigare, tuchtigen, hastvCapax, rum, vatbaar, veel- den.
bevattend. Caftor, een Bever.
Capelia.ae, f een geitje. Caftoreum, Bevergeil. Capere , 3. (eapio , cepi, Caftra, orum, n.eenLerer captum) neemen, vangen, Cafus, us, m. een val 2) gevangen neemen. gevat, toeval. '
tapeffcre, vatttn,am&rypcii, Catena, ae f. ten ketting
'Ca-



< 135 >
Catsrva. ae, emfilmr, een Celerrime,2«f fnel, Super!.
ifJde van celeriter.
Cate vatim, fchaarsgewyze. Cella, ae, f. een kelder JpjsC inus i. m. een jmeltkm s. kamer, 2) een vakje of celCaco , een beroemde Romein- tetje van een bjenko-K ,
The Patriot van dim naam. Cellarius, 1. m. een kelderCaSluf i m. een jonge knechtten huisbezorger.
Unt \) een jong vaU-Ceifus, a, um,
CaS tel «»JI-«f. CeS, 2 (ür fum),/^ Cavea', aei eau «gaft-* ««- houden' m*-
fsvere 2 Ccavi, cautum) nen.
zich he den, wachten. Cenfor, een ^denrechur Caverna, ae, m» ftal. Centeni, ae a taderden. Cavernoius, a, um, vol ho. Centum, honderd
lenen gaten. Cera, ae, wasch.
CavillarifD. >tt«n,' fiaerren. Cerafus, i, f. een karfenboom. Caupó. nis m.e««W, «« Cerebrum 1 n. da te^.
hirbergier. Cerevifia, herj
Caufa, ae, f. oorzaak. Cernere, 3»*»»' Caufari, vaar*»***. Certamen, .nis, n.«g«<
Caute, voorzichtig. vecht, Jtpd.
Cautus, a, um, voorzichtig. C-rtare, Jr^rf.n. Cavare, «ttfeta. CertB, ge»*, «M»»-
Cavum, i. n. een hol, een ten mtnjlen
„at_ Cenus, a, um, se/eer, ne-
Cavus', a, um, hol, uitge- paald.
iMU Cerva. a, f. een hinde.
Cedcre, 3. (cefli, ceffum) Cervinus, a, um, van ei*
Codrus, i f. een Cederboom. Cervix, ïcis, f. de ne*. Celare, ver/tee/en, verterge». Cervus, i, m. ee>i bert. Cêeber , en celebris , e, CelTare, talmen lui en leeg
'be'cemd *,t£en' ^ "phtuden.
Ceiebrare', prwen, roemen, Ceflator, oris, een leeglopen 2) view, Ceteri, ae, a,tfe overige*.
Cc,|er Ccterum, voor het overige.
Celcritas, «is, f. fnelhdd. Cetus, i m. een tfeMrcA. Ceieiiter, g'swmd. Ceu, tvinal).
I 4. ^ni'



< '36 >
Cihuf !n rf Citare> «mdryven. Citatis
r L m-Jyze> Vüedfel- e,]uis, fa voiip galop Cicada, ae, f. huiskrekel. Cito /hVi Cicoma ae, f. *« ^«r. Citra,aan deeze zyde.
Ocurare, tam moafcn , e;! wcgrLm , 1 «8
maaken. r;„,e „ /• , .
aan» , ^ KV-^ ^ ^
Cingere, 3. (cmxi c,n6lum) Civitas, atfs, f. eOT yfo.,. aangorden: 2) omcmge- ciara, feetó ' ifi», omtuintn. riam^rf. m, '
r\yro ; v-iamare, Jchreeuwen.
Circa on 6y. Cl6 J eeAiwiW.
Circmre, Irr. (iyi, kun) cive, luid, he dX
Circult'^T"' • t C,arus' a' M.4w£ taW.
C.rculus, m «» „rfc/, ciaflis, is, f. «„ ^
Ocum f ffckap' Clava • ae' f- "»
r l r Clavis' is f- e™JW-
C' ~C' omSseven' om- Claudere,3.(fi,fum)/Zr«Jm,
n"£e'2- Ciaudus, a. um, lam
C rcumerrare, rondzwerven, daufus, a/um, «Sn
Circumferre. ronddragen ciemens, 0. gS^'soe^rcumfundere, 3. (fudi, fu itrtieren. L S' £
KTiJf' ( ' «"JnWreek.endemlverl Wan) rondgaan, omgaam, gefteldhld.
Cf»-



< 137 >
Clypeus, i. ra. eenfchild. Collis, is, m. een heuvel. Coarguere, 3. overtuigen. Collocare, jïellen , plaatzen, Cochlea, ae, i.eenjlek. Colloqui, D. (locutus fum) Coccus, 3, um, gekookt, fpreeken met iemand.
Coecus of Caecus, blind. Colloquium, n. een gefprek, Coecutire, blind zyn, jiieiCollum, 1. n. de hats.
goed zien. Colluftrare, verlichten.
Coeleltis, e,/;emeZjc^,arcus Colophonii , de inwnners
coeleftis, de regenboog. van Colophon, een Stad-in Coeium, i n. de hemel. 2) Klein Afien.
het klimaat. Color, oris, m. kleur, ve'w,
Coena, ae, f. de avondmaal- Coluruba, ae, f. een duif.
tyd. Colus, i et us,f. een fpinrok,
Coenare, 's ovmds eeten. Coma, ae, f. hoofdhair, 2) Coepi, ik heb begonnen. het loof der hoornen.
Coeruleus, hsmelsblaauw. Comatus, langhairig. Cogere, 3. dwingen, 2. fa Comburere, 3. (uffi, uftcm)
mendyyven, verdikken. verbranden. Cogitare, denken. Comes, itis, m. een gezel.
Cogitatio, onis, f. gedachte. Cometa, ae, f. een ftaartfte-\ QbgnatUS, bloedverwant. een komeet.
Cognitio, onis, f. de kennis. Cominus, digt by. Cogmtus, bekend. Comis, e. vrien'delyk, min*
Cognominare , een toenaam zaam.
geeven. Comitari, D. vergezellen.
Cognomen, inis, n. een by- Comitas , atis, f. aanvallig*
naam of toenaam. heid, minzaamheid.
Cognofcere, 3. kennen, lee. Comitatus, us , m. verg».
ren kennen, 2) vernemen. zelling. Cohors, tris, f. Comitatus, a, um,vergezeld,
Colere , 3. (colui, cultum) in gezelfchap.
bebouwen , 2) vereeren , Comicer , vriendelyk , min-
concordiam colere , een- zaam.
dracht houden, in rust lee- Commeare, wmielen.
ven. Commemorare, melden, ver-
Collabi, D. vervallen. haaien, Colligire, famenbinden. Commendare, aanbeveelen. Coibgere , 3. (egi, eftum) Comminuere, 3. (ui, uturn)
ver]amelen. vergaderen, fe, E.. verminderen, d. 2. ver-
»p Tiyn yerhaat komen. maaien, verpletteren
I 5 Com-



< 138 >
»^-~*3sr. <*-».*
Ccmmittere, 3. (Mi, iffiim) ComportareV fcveenoW™
tere proehum, ieve. wd by 2yn ^
CnmmnHp „* Cempoiitus, Jamen gefield.
Z r 1 waa- Comprehendere, iv
~t^13' f- Ze-C°Z^,m*en,Soed.
CTaTdrZ'nt' VMrrfw/' ConlP!""«,™«rdere, veelen.
C°r;o ul, 8 ' um ' ™*- Concedere , 3- *y*« , 2) deehg, Mvuam gefihikt. toeflaan, 'bewilligen ' ]
Commonere, a. Cui, itunj) ConcJh » ff ^ MMwwijjfc, Concbylium, 1. n. een /M.
r ' tnjtorten.
™V6re' 2* bewee£en> Concidere, 3. (van caedere) *. de pan hakken.
-.Tn'lV Zemeen> ffe-Condliuin, een vergadering. r*l^ , Concio, onis f. eeïvolhvL
Cornmumter, adverb , ,» ^e,fe
gemeenjchap. Concionari, !>,«,/*«, «»
wompactus , vast famen ge- redenvoering houden.
toStóvl?W^<^*ér*i 3- (io, epi. hompages, is, f. de famen- eptum> vatten, c. odium,
YffWff, ee» ge&ctw , c. een haat opvatten.
pianetica , het waerelds Concitare , aandryven , in
gebouw t • « ' '
rnm^, beweeging brengen.
coiiiparare , vergelyken , 2. Concitus, kwwi, fcroeri,
««♦rem»; vethygen: P. van conciere.
^•ompellere, 3. aandryven. Concoquere, 3. fcoxi.coc. Compcndiarius, het naaste tum) verteeren.
en t.<rtjte. Cor,coró\a,se,eendracht,eensgezindheid. Coa«



< 139 >
Concrepare, kraaken, knars- Congelatus, gevrofen.
Jen. Corgerere, 3. (gelli, ges-
Concupifcere, lust krygen. tum) byeendragen, oplmConcutio, 3. (cutio, cuffum) pen, opftapelen.
Jchudden, doen daveren. Congeries, ei f. een hoop; Condere , 3. (idi , itum) een Jlapel.
verbergen , 2. Jlichten , Conglaciatus, gevrofen, bouwen. Conglobare , te famen hoo-
Condimentum, I. de faus pen, byeen fc haar en.
eener ftyfe. Congregare, vcrfamelen.
ConJire, 'jpyfe toebereiden. Conjicere, werpen, fe in fuConJitio , onis, f. Jlaat , gam, de vlugt neemen.
toeftand. Conjungere, 3. (junxi,junc
Condocefacere , (io , eci , tum,) vereewgen , famenactum) 3. iemand leeren , voegen. Ut iets gewennen, africhten. Conjux, ugis, c een echtgeConferre, Irr. (contuli, col- noot, zo wel gemaal als latum) byeendragen , 2) gemaalin. vergelyken, 3. conferre fe, Conqueri, D. (queftus fum) zich ergens heen bsgeeven. zich beklaagen. Confeftim , ftraks , terjlond. Gonquiefcere , (evi, etum) Conficere, (io, feci, fectum) rusten , berusten, tot jland brengen , 2) be- Conquifitus, uitgezogt. reiden , vervaardigen., 3) Confcendere , beklimmen, verjlmden,' verteeren, 4) Confcindere, 3. (idi, iffum) doodsn, ombrengen. in ftukken fnyden, vaneen
Confidentia, ae, vast vertrou- klieven.
wen, Confcientia,ae, bewustheid,
Configere, doerfteeken, door- het geweeten.
omen. Confcius, a, um, die zich
Conüteri, bekennen. zeiven eener zaake bewust is.
Conflatus , verwekt, veroor- Confcribere, 3. fchryven.
zaakt. Confecrare, toewyden.
Confluere , famenvloeijen , Confequi, D. (fecutus fum) ineenvloei] en. volgen , 2. bekomen , er-
Confodere, 3. doorbooren. langen. Confringere, 3. egi, acïum, Conferere , 3. (ferm, fer. Configere, 3. io, i vlug- tum) famenftr engelen, laten, zyn toevltigt r.eemen. menvlech'.en, aculeus ven. Confufus, re w,ïd. tii confercus, een naald,
die



K[ 140 >
femSt.^ ^ U "* lfn> Remmen, bePaa.
CTSjr ' bcWaana ' ^Conft'ringere, 3. (hal, fc ^ "J?aen- tum) vast te famen bin.
Confervus, een medeknecht. den, boeijenen. J Cunfeflus , us, m. een ver- Conftruótio , nis , f famen.
ciïïïdt!' . fr ,• V°eginS ' f^fteling,
con'idere , 2 en 3. (fedi, een geteaw ^
CoSl$a7Zittm- ■ Co,nftruere> 3- fmennegen, conimeraie, in overweeging bouwen
weeZn' ™r^»> over- Confuefcere, afeA £We„nen.
t*Zr,g • Confuetuda, inis, f. ee-
Conulium, i, n. eei raad woonte. 6 die men geeft, 2) eenConful, is, (de gewoonlyke aanflag toeleg ; 3) een ho<gfle Overheid* perfooi in verjamelwg van menfchen de Rameinfche Republiek ) die by elkander komen, om Confularis , e, wat tot een ergens over te raadpleegen. Conjul behoort , confularis
Confiftere 3. ftaan, beftaan. dignkas, de Confuls waar.
Confitus , beplant, bejaaid , digheid , 2) een die reeds van P conferere. Conjul geweest is.
Coufpeftus us, m.aavfchyn, Confulere, 3. om raad vra* m conipectu, voor iemands gen.
^""f*."1 . . •, Confumere.Cfumfi.fumtum)
Confpicari, zien , aanfchou- veneeren , confumtus ,
m,H: „ verteert , vgrfteeten , 2)
Confpicere , 3. (10 , exi , doorbrengen.
eftum) zien, aanfchouwen. Confummare, voleinden, vol. Conlpicuus, dat in de oogen tooijen.
,.valJ' „ , Confummatio, onis, f. de
Conitans , ftandvasttg , be- fom, de famenvoeging. rla g- n , , Confurgere, te Jamen op. Conftantia , JLmdvastigheid, ftaan
beflendigheii Contabulatus, met planken
Conflare, ftit,., ftitum) be- f aangeveegd , geaderd,
ftaan , 2) bekend zyn. bevloerd Confternere, 3. bedekken. Contaétus , a, um, aange. Conftipatus, a, um, tot een roerd , aangekken , faie
klomp m een gedrongen. modico contaétus , een t.onit:tuerc,3. (uturn) vast- weinig gezmt.
Con-



4 141 >
Containinare, befoedekn. Controverfus, daar tffchti
Contegere, 3. bedekken. over is.
Contemnere.3. (temfijtem. Contueri, D. aanzien, aan.
tuin) verachten. Jchouwen. _
Contemplari, D. befchouwen. Contumax, half enig. Contemplatio, befchouwing. Contumelia, ae, f. boon, Contemtim , veraclv.elyk. befclumpmg. Contemtus, us, verachting. Contus, 1. ra. een haak of Contendere , zyn krachten riem.
infpannen. 2) ergens naar Convehere , 3- (vexi , vee
toeylen. 3) ernjtig ergens tum) famenvoeren , Jamen.
om aanhouden, af tringen , brengen.
afvergen. 4) Jltyden ,vech. Convenae, arum, faamge-
ten, twisten. hopen volk.
Contentus, a, um, te vre- Convemre, (1, ventum) te
den vergenoegd. famenkomen , byeenkomen,
Conterere, vergruizen, ver- 2) overeenjïemmen , 3)
morfelen. voordeelig zyn , wel te
Contexere, 3. (texui , tex- fiade komen.
tum) famenweven. Convemt, het past , het
Contignatio , zolderwerk , voegt, het betaamt.
iefchot. Cor.ventus, us , m. verfa-
Contingens, onthoudend. meling. Continere, 2. (nui, entum) Convercere, 3. ergens heen
inhouden , 2) terughouden, richten of wenden; 2) ver.
c fe zich inhouden. anderen. Omtingere, aanraaken. Convieium, i yetwyt. Continuare, veivolgen, voort- Convincere, overtuigen.
zetten. Conviva, ae, een gast.
Continuo, terflond , op 't Convivium, een gastmaal.
o'igenblik. Convocare, byeenroepen.
Continuus, aan elkander han- Convolvere, famenrollen.
gend , achtereenvolgend , Conus, 1. m. een kegel, 2)
voortduwend. een pynappel.
Contra , tegen. Coopertus , toegedekt; van
Contrahere , 3. famentrek- cooperire.
kei!> Copia , ae , voorraad, co-
Contrarius, dat tegen is, tt- piae, hulptroepen.
genjlrydig, vyandig. Copiofe, rytetyfc, overvloedig.



KT 14 2 >
CöpiofuS, a, mi), tairyk , Cras, morren.
1) Wjurdenryk. Craffitieaj ei, f. dikte
Coqucre, 3. (coxi, coftum) Crafiicudo, inis, f. dikte nk"oken. Craffus, a, „m> dik. '
Cor, cordis, n. het hart. Creber, bra, brum , menim Coram , voor, in tegenweer- vuldig. " digheid, 2. als een ad ver- Crebro, zeer dikwils bium, perfoonlyk, voor ie- Crcdere , 3. (credidi erewanden, ditum) ge/oove», vmiYu»
Coriacus, a, um van leder, wen , 2) J*e vertraden , Corimnms, uit Connthe. iverlaaten. Caiimhus, Korinthe, een Credibilis, e, geloofwaardig, der aanzienlykfte Griekfche Cremabilis, e, verbrandbaar. Steden (op den Isthmus.) Crepida, ae, f. een pmtofel. Conutn ,1. n. een harde Crepufculum, 1. n. de avond*
huid, leder. Jchemerivg. Corneus , heemachtig, van Crefco , 3. (crevi, cretum} f,hoorn-. . , , wasfen, groeijen.
Cornix, ïcis, f. een fcraa». CKto,Krete,het grootfreGriekCornu, u, n. mi /«orn. fche Eiland, nu Kandia. Corona, een krans, een kroon. Crecenfis, een Kreten/er Coronare , beltransfen , be- Crifta , «n Haanekam , een
kroonen. Kuif. Corpusi.oris.n. een lichhaam. Crocodylus, 2. een Krokodil Corpufculum, i. n. een lich- Croefus.ee» zeer ryk Konirmhaampje. van Lydien in Africa. "
Corngere, 3. (rexi, reftum) Cruciare, martelen, pynigen.
verbeteren. Cruciatus, us, m. pyniging.
Cornpere. 3. aangrypen. Crudelis, e, wreed. Corrodere, 3. (roli.rofum) Cruentus, a, um, bloedig
afknaagen. Cruor, ris, m. bloed.
Corruere , 3. (rui, rutum) Crus, cruris , n. een khen.
"Men. kel, em heeni J ■
Corrumpere, 3. (rupi, rup- Crufta, ae, f. een korst
rum) bederven. Cubare, liggen.
Cortex icis, c. een bast, Cubitum, 1. n. een elleboog, eenfehors. een elle. S'
Corvus , 1. m. een raaf, Cubitum ire, naar bed gaan. Co6utnix,ici5,f. een wachter. Cudere , 3. fcudi, cufum) /■niesden, munten. Ca-



< H3 >
CujllS, van deszen, te weten Curare, zorgen, bezirgfn ,
de Gentitivus van qui, sf i. koeiteren, goeddoen, b.
quis. v. zyn lyf.
Culex, icis, m. een mug. Curatio, onis', f. bezorging Culpa , ae, f. Jchuld , mis- van iets.
daad. Curius, een Romeinsch Veld-
Culpare , bejch'uldigen, be. heer van dien naam.
rispen. Currere, 3. (cucurri, cur-
Culcer, ri, m. een mes, c. fum) loipen.
tonforius, een Ifcheerma. Currus, us, m. een wagen. Cultura, ae, de bouw. Gul- Curficare,hten en weer kopen.
tura agrorum , landbouw, Curfura, ae, het geloop.
akkerbouw. Curfus, us, m. de loop, de
Cultus, us, m.'dracht, klee- reis.
ding, 2) eerdienst. Curvare, krommen.
Cum, met. Cuftodia , ae , de wacht,
Cunctari, talmen, draalen. bewaaking. Cunétus, a, um, alle, geheel. Cuftodire , (ivi, itum) hoeCuneatim , wigsgtwyze, in den, bewaaken.
de gedaante van een bytel. Cuftos, odis, m. een hoeder, Cuneus , een wig , een bei- een wacht.
tet , 2) een driehoekige Cutis, is, f. de huid,
fl'igorde , of leger op de Cygnus, i. eenzwian.
wyze van een wig ten aan- Cymba , ae, een j'chuit.
val gefchaard. Cymbalum, een cymbaal,
Cuniculus , i. m. een onder-
aardfthe loopgrave, 2) een D.
konyntje , omdat dit dier
den grond ondermynt. Dactylus , een Dadel, de Cupere, 3. (io, ivi, itum) vrugt van een palmboom.
begeeren. Dama, een Das of Reebok.
Cupide, begeerig. Damnare, veroordeelen, ver.
Cupiditas, atis, f. begeerte, doemen. Cupidus, begeerig, cupidi li- Damnum,i. fchaade, nadeel.
tetarum,/ïudeeteride lieden. Dania, Deenemarken. Cupreffus, i. f. eenCypres. Daps, apis, fpyze, een geCuprum, i. n. koper. recht. Cur, waaiom. Dare , (do, dedi, datum)
Cura, ae f. zorg, kommer. geeven.
De



< i4l >
T)t, V.m, wegens. brek, 2) Lunae defe&il,
Dea, een Godin. , een Maaneclips.
Debere, 2. moeten. Dtfendere, 3. vcrdeedigen.
Debi is ,^wA Defenfor , ris, m. .«f ver-
D.'bihtare, verzwakken. deedigen Decedere, 3. wyten, wj-» Deferxe , Irr. (detuli , deSaa'1- , hatum,) ov«raWe„ /W/J,
Decem, tien droegen, aflraagen.
Dsceptus, bedrogen, P van Defeflus, a, um, vermoeid.
dec.pere. 2. Deficio , (io . eci. eftum)
Decernere, (crevi, cretum) gebrek ergens aan tebbeni bejluiten. ontbreeken, fol, (luna^ deS-
Decerpere, afplukken. cit, de Zon, de Maanw ,rdt
De-et, ha betaamt, hst verduisterd, 2. verzwakk-n*
wep- Defigere, aanhechten.
Decidere, 3. afvallen. Detinire , bepaalen, vaklaaDecipere, 3. (io, epi, ep- ren of uitleggen.
tum) bedriegen. Dciïnitio , bepaaling , verd
Declarare , veiklaaren , te klaaring, uitlegging
kennen geeven. Defiere, 2. bewienen be-
Decorus, bevallig, fchoon. treuren. Decrepitus, ftokoud. Defluere, 3. afvloeijen, on-
Decretum , 1. n. een raads- gemerkt afzakken.
Vefluit. Defodere, (io, di, osfum)
Dedecorare,<wtóe«n,/c/;a». begraaven, verfteeken.
de aandoen. Deformis, leelyk.
Dedecus, ons, n. fchande. Deformitas , atis, f leeUh Denere, 3. overgeeven, uit. held, mismaaktheid. Jeferen- Defunctus, overleeden.
Deditus, overgegeven, de- Degenerare, ontaarten, verdtta opera, met vlyt, met basteren. voordagt. Degere, zyn leven ergens
Djducere, wegvoeren, ergens doorbrengen, zich ergens
van daan voeren. ophouden. *
Deeffe, (defum, defui) ont- Deglutire, onfl'kken bleken. Deguftare, proeven.
Dcfatigare, vermoeijen. Dejeétio, f. E. uitwertiin-r Defecte a, um, afgemat, 2) ftoelgang. mvtt^ng, krachteloos. Dejicere, afwerpen, weg-,
Defeitus, us, m. t,„ g«. werpen, S
Deinj



< H5 >
Dein, daarna, daarop. Demonftrare, aantoonen. Deinde, vervolgens, daarna. Demofthenes, de beroemifle Déiab' , D. (Japfus fum,) Griekfche Redenaar.
afvallen. Demukere, i. flreelen, lief-
Deleétare , vermaaken , De koozen, pluimjlryken.
lectari, ergens veel vermaak Denique, eindelyk.
in vinden. Dens, tis, een tand.
Delectus, us, m. uitkipping, Denfus, digt.
uüleezing. Denuntiare, aankondigen.
Delectus, uitgelezen P. van Denuo, op nieuw.
deligere, 3. Depafci, af vreeten.
Deliberare , overleggen', le- Dependere, 2. afhangen.
raamen, Deperdere, verliezen.
Deliciae , arum , f. alles Deoilis, e, kaal, zonder
wat vermaakt of genoegen hair.
geeft. Deplorare, beweenen ,beklaa-
Delidtum, 1. n. een misdaad, gen. Delineare, af teekenen. Deponere, afleggen. Deliquefcere, fmelten. Depopulari, verwoesten, ont' Delirave, krankzinnig zyn , volken.
mvneren. Deprehendere, 3. betrappen,
Delirus, krankzinnig, gek. aantreffen. Delitefcere, verborgen lig- Depfere , 3. kneeden.
gen. Derelictus, a, um, verlaa-
Delphicus, van Delphi, een ten.
Stad in Griekenland, be- Derepenté, plotfling.
kend door het beroemd Ora- Deridere, 2. (rifi, rifum)
kei van Apollo, dat zich belachgen, uitlachgen.
daar bevindt. Deripere , 3. affchsuren.
Delphinus, een Dolfyn, een Derodere, 3. afknaagen-
Zeevarken. Defcendere , 3. affteigen,
bemere, 3. wegneemen. afklimmen..
Demergere, 3. (li, fum,) vér- Defcenfus, us, het af klimmen.
finken. Defcribere , 3. befchryven.
Demetere, 3. (effui effurn) Defcriptio, ris, f. befchry
af metten. ' ving, afbeelding.
' Dsinirari, D. zich zeer ver- Defeétus, afgefneden.
wonderen. ' Deferere, verlaaten.
Demittere, 3. afzenden. Defertum, i.n.een woestyn.
, K D«-



< I4<5 >
Eefertus, mest. Devenire, ergens toekomen.
Defiderarc, verlangen. Devius, dat van den weg af Defidermm, i. n. zugt, ver- ligt.
langen om iemand te zien. Devocare, afroepen Dellgnare beteekenen. Devolare, wegvlied'en, heen.
Defilire, affprmgen. fpoeden. Defino, ikhoudeop. Devorare , verjlinden , op.
Uelipere, 3. onzinnig zyn. vreeten. Defiftere, 3. afftaan. Deurere, 3. (ufli, uftum,) Detolatus, woest, verhaten, verbranden. Defpectus, us, m. verach- Deus, i, God.
-r,iTS' 1 Dexter, ra, rum, regtsch
Defperare wanhoopig zyn, op de rechter hand.
vertwyfelen. Dexteritas, behendigheid.
Defpicere, 3. verachten Dextra, de rechte hand. Deftillatio vloeipig of zin- Diadema, tis, de koningin
kingmt hoofd. hoofdw, ongel. Sj Deft.nare, bejchtkken , Èe-Dicere, 3. (dixi, dicrum)
Jfemmen. zeggen, uitfpre/ken, die-
Deftitutus, beroofd, ontbloot, tur? men zegt: Dicitur Defuper, van boven af. fuiffe> >„ zo%lkn ™
Detegere, 3.(xi, fum,)on{- zyn. —
dekken. . Dictitare, dikwils zeggen.
wisjenen. een woord, de uitfpraak.
Detenor, us.fltmmer. Dies, ei, m. <fc Deterere, 3. (trivi, tritum) Differre , Irr. (diftuii, dis-
a/jlyten. -atum) uitflellen, verfchni.
Detinere, 3. (tinui, ten- ven. £, JLfifciddzZ.
tum) op&tón, va^^. Difficiiis, e, moeys/yit zwaard r- . I , . Difficultas, atis, moeiiehk-
Detrahere, 3. (xi, clum) heid, zwarigheid. 3 * ' Tïïlli - , Diffic"lter, bezwaarlyk.
Det etoe, w«ffWB , «,ƒ-Diffugere, 3. (io.ij aft,/,-
jyan. kander vlugten.
3.=ntum, i,Jchaade,B^,ym. een vinger,
Petruncare, affnyden, af hou- Dignofcere, onderfcheiden, yen' onderkennen.
DU



< 147 >
Dignifas, ati's, f. waardig- DiCcipulus, i ra. een leerling,
held. eenfcholier. Dignus, waardig. Difcordia, ae, f. tweedragt,
Digredior,ü.(greüus fum,) oneenigheid.
weggaan. Difenmen, inis, n. onder-
Dilabi , D. (dilapfus fum) fcheid.
vei vallen, uit elkander val- Difcurrere, 3- heen en weer len. i verjlrooid, raaken. hopen. Dilaniare, verfcheuren. Difeuteie , 3- (cutio , cufli DiUare, uitzetten. cuüüiii) ter neer ftaan, ver-
Diügens, zorgvuldig. dryven. Diligenter i\dv, zorgvul- Diferte, weljpre.kenel.
di£t Disjünétus., gejcheiden.
Diligentia, ae, f. zorgvul- Viïpergera, verfirooijen.
dighsid, vlyt. Difplicere, mishaagen.
Diligere ,(exi, ectum) bemin- Difpicere, om zich heen zien.
ne!U Difputare, redentwinen.
Diluciilare, dagen, dag Wor- Difputatio, nis, teen geleer.
den, de voordragt van zaaken.
Dimicare, ftryden. Diffecare, aan fi ukken fiy
Dimratio, nis, het ftryden den.
ftry l. DitTenfio , nis , f. oneenig-
Dimutere, 3. los laaten, van heid.
zich laaten. DitterQie, redentwistenjpree-
Dimovere, 2. beweegen. ken. Dionyfius, een Tyrun van Diilidium, ï.n.oneenigheid,
Syracufe. twist. Direccrix, een befiierdfter. Diffimilis, e. ongelyk. Dirigere, 3. (exi, ectum,) Diflimulatio, ontveinftng. ergens heen fileren, befiie- Diffipare, verfirooijen re,u Diftare, van elkander affiaan.
Dirus', ysfelyk. Diftinctus, onderfcheiden.
Difcedere, weggaan, heen- Diftinguere, 3. onderfcheiden.
gaan, fcheiden. Ditio, nis, heerfchappy.
Difcete, 3. (didici,) leeren. Diu, lang, dutius, langer. Di'cernere, onderfcheiden. Diverfus, verfcheiden. Difcerpere, 3. verfcheuren. Divertere, zyn intrek by- ieDifcindere, 3. (fcidi, fcisfum) mand neemen. aan ftakkenfnyden» Dives, ryk.



«C 148 >
Dividere, D. (fl/fum) dee- Domus 'us. f. een /)wV, len, ve-deelen. Domte,/dunken.
Div.nare, waarzeggen. Donec, m dar.
Divinus, gotóe/y* 2) waar. Donufn j D „rf/;Mt • Mggen*. b. v. divina cor- Dorcas , dis , een lfri-
Divifipp 3r„m IJ dier' dRt t0t llSt
ïfZl ' r1kdommen> i'flwht der harten teJchatten. lmrU
Diuturnus langduurig. Dormire, (laapen.
Divum, i de fan,,/. Sub divo, Dorfuui, i „. de ,ue
onder den blooten hemel. Dos, dotis, f. huwelyks-
dS' T?' md('-»y™- S^e. 2) ieder talent L
Eofto ris ;2afl'H//'U Dr3C0' nis' ™" <« Doftor, ris, m een /MfMr. Dubie) tw,fdagti
Doétrina, ae, f. Zeer, onder-Dubitare, ^v/f/en, non du-
TW,,'* , „m i , "?ltare • Sesn bedenking
Doctus, a, um, geleerd. hebben.
Documentum,eentovyj,een Dubium, i. n. twyfeline
proef. Dubiu twtfelachtie
Dolere, a. Jedroe/d zy», Duceni, tweehonderd.
DoTor r?r> , ^"re, 3. (duxi, duclum)
ï£i r' L weren, trekken, *) daar
Do ofus, Èedne^y*. VWf ^ rf<Mr
IJolus, i. m. hst, bedrog. Dudirm, voorlang. ^lrne.'tem^en'hf'melen. Dulcedo, inis, l zoetheid Domefticus, Wy*, ,„at in Dulcis, e, zoet
Sta \ZnJmisgmoot> Dum' tfw^ 2) ** dat, 3) gallus domefticus , eeB 20 w a/j.. ' ^
7;«uW Dumetum, een dowzZw.
rfe-r' * Dummodo, 20 maar.
Domicihum, 2. woonplaats, Duo, ae, o, twee. l*^"' Duodecim, ijcaa//".
J^mina, ae, een heerfcheres- Duodeni, twaalf en.
tw?' Duodetriginta, acht entwini
Dominatus, us,heerfchappy, tig
nfi"«: , Duodeviginti, ar/tón.
Dormfm ' ' ^ BuPliCare •
Domum, naar huu. Duritia, ae, f. hardheid.
Dis-



< 149 >
Durities, iei, f. hardheid. Efflare,«itWaozei;. Duius, hard. Effodere, 3. uitgraaven.
Dus, cis, een bevelhebber, Effugere, 3- ontvtteden,ontten generaal. gaan.
Eftundere, 3. uitgieten. E, Egere, 2. nodig hebben, be¬
hoeven.
E, uit, van. Egerere, 3. (gefli, geftum)
Ebenum, \. Elpenbeen, yvoir. uitdraagen, Ebur, oris, i. Elpenbeen, Ego, ik.
woir Egomet, ik zelf.
Ebumeus, van yvoir. Egredi, D. (egrefïiis fum>)
Ebrietas, atis, f. dronken- uitgaan.
fchap. Egregius, voortreflyk.
Ebrius, dronken, befchon- Ejicere, 3- uitwerpen.
Ejusmodi, vandatJoort,die Ecce,' zie daar! gelyken. _
Ecïipfis , f. verduistering, Eleótrum, 1. n. barnjteen.
lunae , maaneclips. Elegans, fierlyk.
Edere, eeten. Elephantus, 1. m. een üly-
Edera, ae , klimop. phant. Edere, uit geeven , laaten Elephas, antis m. een Oly-
uitgaan, clamorem, ge- phont.
Jein eeuw maaken. Eligei e , uitkiezen.
Edicere, 3. een bevel laaten Elixus, gekookt, gezoden.
uifaan. Eloquentia, welfpreekendheid.
Ediftum, '1. n. een bevel. Elotus, uitgewas/dien. Ediffertare , een uitvoerige Eludere, bejpotten.
voordragt houden. Ematurefcere, typ worden,
Editus, hoog, verheven. Kmendare, verbeteren. Edocere, ondervezen. Emendatio , verbetering. Educare, opvoeden. Emere, 3. koopen.
Educere, uitvoeren. Emicare, uitblinken.
Effeétus, us, uitweiking. Eminere, uitfteeken. Efi'erre.Irr (extuli, elaium,) Eminus, uit de verte.
v.itdraogen, 2) begraaven. Ernictere, uitzenden. Efficere, 3.(io,eci,eftum,) Emollirc, weeken,zagt matt-
bewerken, uitrichten, ver- k-.n. ,
oorzaaken, maiken. Emori, flerven.
Effir.gsre, af'beelden. En, zie daar'.
K 3 En



< i5o >
Enim j want: Erubekere,/chaamrood wor-
Eniti. D. (emxus fam)opfty den, bhozen
gen, baar en. Erudire, onderwazen.
Ennius, een oud Romeinschi Eruditus, geleerd.
Lichter van dien naam. Eruere, uitrukken Enumerare, optellen. Erumpere, uitbreeken
Enunttare, uitfpreeken. Efca, ae, aas Eo, doorhéén. Effe , (fum, fin,) Zyn.
Epaminondas, een Grieksch Effe, (eener/e/, ««edere")
Veldheer. eeten. Ephefus i. een beroemde Efurire', Weren
Gne£/f«e tn Et, en. 2) oaé.
„ ^J.w\- Etiam, 00*.
Ephippium, i. n. een Zadel. Etiamfi, o/TcW Epidaurus, een StadinGrie Etfi , fceewe/, fchoon
kenland. Evadei e, 3. (fi,) omkomen,
Epirus een Provincie in Evagari, 3' o»^***.
Griekenland Evehere, 3. verAeto».
Epulae, arum, f. een g«t-Evellere, Kttrwtó, uittrek-
maal. jien
Epuhri,/muilen, gastereeren. Evenire . gefchieden. eebeuErjues, ïtis, m. een Ruiter, ren.
2) een Ridder. E veneus, <ie m'ttaut, «et
Jtquiclem, ik voor myn deel. gevolg. Equinus, wat vin Paarden Evertere, omkeeren.
komt. Evitare, ontwaken, vermy-
Eqmtare, te Paard ryden. den. Equitatus, rwifery. Evolare, uitvliegen.
Equus, 1. een Paard. Ex, uit, van.
Rreclus.wde hoogte/taande. Kxadverfum, tegenover. f-rga' teSe"- Examen , inis , een byen.
•i'.rgo, dei halven. zwerm. Erigere, 3. (rexi, rectum,) Examjnare, onderzoeken.
ow hoog richten. Exanimare, ontzielen.
Enpere, 3. (10, ui.eptum) Exanimus, dood, ontzield
ontrukken. Exarare, /chryven.
Erodere 3. afknaagen. Exaudire, hooren, verhoeren trrare, dwaaien, omzwerven. Rxcandefcere , gloèiien Erroneus, omzwervend. Excedëte. overjihryden overError, ns, m,'f« dvtuling. treffen.
Ex-



4 i5i >
. a >, Fyercitus, us, m. een leger.
üxce ioic, ^ Fxhortan, aanmamien.
Exddere, ^uitmUen, ont- Exiguus, gen»*.
«e i. u. v. "-6 „ . g mtmuntend.
Excpere, 3- (cipio , cep. . K*P ,
ceptum,) "»»>W^-^ E^ïï. . «ï»Wpi»- O haaien. ■ -g neemen.
fchreeuwen. \n ,
FvrluHere.3. (dufi, clufum) ontjtaan. jsxciupere, j. v.wu , Fxornare, opperen.
uitfluiten. na re, iy
Exclufus, ^SSV, breide».
Excoquere, Expandere, ^
Excrementum , wtwerpfel , Expaveicre, ie»» j
J «7, Zetf.
Excreicere, rt*^ Expellere, 3.verdrren,^. g^VÏft** E^re. 3. overweg, ttS^ iJS!» (Expenoaus Fxcü ere (io cuffi , cuffum) fum ,) ontwaken.
kin, ,.«d«ZMfc»,3) ont-Expenn, (expertus lum J • ondervinden. Fvêde é 3 verteeren. Expetere.vordefen^nen. gfJSSj 'i's n eenmodei, Expers, die geen dee/erg^
een model. i**i'"< 1 /-„„r.,; no.
Exercere, ... */« ^)Moo^£*)v£-
Eurcitatio, onis, oefening. dragen, rfitów» " 4



152 >
Exprimere, 3. Cprefll,pres- *3f"* vreezen> *«* fum,) uitdrukken. Fxrra , , ,
Exfanguis, bloedeloos. Extremus 1 / ,/z j •
Ex aturare, verfadigcn. terjT' ^ > «< Ul'
S^ 3' ^ci5"' ^cis- Extrudere, uitdryven
Exforbeie, i. uitjlorpen , uit- v zuigen. V Exfpecïare, opwuhten. Faber «« 7, j .
Exfpnare, Jn gLt Juven fiSÜ6 & ^ ./7e; ven. 'S4™»» h,e>7«<w -Faber ferrarius,
Rxftare, vooruitkeken. FabHrare ,,. j-
Exftinftus, ^;WfAt P ES ' w™^». van Exftmguo laoricm rfe naam vafl w
girparc, vtTtïnfZ"Exftruere, .pW,,, *i>WFab^^^
ü-XiJl, ee» ballmsr. Fir-i»c »: f 7
Éxfula e, ve;»i ^ 2) *' met te vinden zyn. Vacile !f'r.
verheffen. r-„ • J .
Exttndere, «ft Fa£"gp' ** . ff
*»,



«C 153 >
kei , in de gedaante van Februarius , de maand Feeën fikkei. '~ bruary. Falco, onis, m. een Valk. Felicitas, atis, f. geluk. Fallax, bedriegiyk. 1'elis, is, f. een Kit.
Fallere, 3. (tefelli, falfum) Felix, o, gelukkig, bed/tegen, falli, zich ver-Femelia, ae, het wyfje. gisj'en. Femina, ae, een wyf.
Falfo, valjchelyk. Fera, ae, f. een wild dier.
Falfus, valsch. Fere, byna.
Falx, cis, f. een zikkel. Ferculum, 1. n. een gerech'. Fair.?., ae, het gerugt. Feriae, arum , feestdagen. Fane'icus, hongerig. Ferire , flian , werpen ,
Fames, is, f. honger. treffen. Familia, huisgezin. Ferinus, dierlyk.
Familiaris '', eih vriend , een Feritas, wildheid, woest-
vertrouwde. held. Familiaris, wat tot de f'ami- Ferine, vast.
lie behoort, res faaiiiiaris, Fermentum , i, n. Zuurde huishmding. deeg. Fauiula , ae , een rfieïwr>-Ferocia, 1. f. woestheid.
meid. Ferox, wild, wceit.\
Famularis , dat een knecht Fenarius , dat tot het yzer past, famuiaris cultus, een behoort. Jlavenkleed. Ferre, Irr. (Fero, tuli, la-
Famulus, een Knecht. tum) dragen, ferri, zich
Fanum, i, n, een Tempel. beweegen , 2) zeggen, Farina, ae, f. meel. verhaalen , voornamelyk
Fafciculus, i X. m. een bon- Imperfon , fertur , men
deltje. zegt. Fafcis, is, m. een bondel. Ferreus, van yzer. Faftidire, verfmaaden. Ferrum, 1) n. yzer, 2) een
Fateri, bekennen, belyden. mes, een zwaard. Fitigare, vermoeijen. Fervens, heet, gloeijend.
Fatigatio, onis, vermoeijing. Fervere , 2. gloeijen , heet Fatum , n. het noodlot. zyn. Fauftus, gelukkig. Fervidus, heet.
Faux, cis, f. de ftrot. Ferus, will. Fax, cis, f. een fakkel. Feflus, moédei virmosid. Febris, is, f. de koorts. Feftinare, haasten , fpoadet, K s F«*-



< 154 >
Feftivus, geestig, aartig. flagrare , van haat tegens ™"> «. m- ree» iemand ontjïeeten z7n.
Fjétihs, van i&a» of potaar- Flamma, ae, f. een vjaw. r. ■ Flavere, 2. 2y^.
i'icus, i. m. een vygen. Flavefcere, geel worden
*B°m- verwelken. Iidelis, e, getrouw. Flavus, gee/.
F'eclere, 3. (xi, xum) hui. *ides, ei, f. tfWMf, Wem gen, 2) teren.
dare , verzekeren. Flens, weenend.
Fien, Irr. (Mus fum,) wsr- Fiere, 2. (evi. etum) weenen.
den, gejehieden, Flexilis, buigzaam.
Fjgere.3. (xi.xum,) inhei- Flexuofus, krom. jen, tnpcoten, vasthechten, Floccus, 1. m. e:n vlok fchieten. Florere, 2. Hamen. 2) m
I igulus, een ponebakker. gunftige omjiandigheden Iigura, ae, een figuur, een zyn.
gedaante van iets. Flos , floris , m. een bloei-
fjlia, ae, f. een dochter. fel, 2) een bloem. Filius, 1. m. een zoon. Flofculus, een bloempje. Filum, 1. n. een draad. Fludtuare, debberen in ieFmdere , (fidi , fiffum) 3. raad ftaan. Jplyten, van een klieven. Fluidus, vloeibaar. Fingeie, 3. (finxi, ficlum) Flumen, inis, n. een rivier
verdichten. 2) afbeelden. Fluvius, 1. m. een vloed Finire, eindigen. Foculus , 1. in. een vuur-
Iinis, is, m. het einde, 2) haard.
de grenzen. Focus, 1. m. ee-'i haard.
Fimtimus, nabuurig. Fodio , 3. (fodi, follum)
Firrnare, vast en liegt maa- ik greave.
ken, verfierken. Foecunditas, f. vruchtbaar-
I' irmitas, fierkte. heid. Firrrms, vast. Fcecundus, vruchtbaar.
Fixus, vastgemaakt, vcstge Foedus , eris , n. een verhecht, ftella fixa, een fier. bond, foedus jungere, een Fl?gellare, geesfelen. verbond manken.
Flagellum, i, n een geesfel. Foedus, a, um, morsfig. Flrgitare, vorderen. Foenum, in. hooi.
Flagrare , branden , odio Foeter, ris, m. flank.
Toe-



< 155 >
Foetus, us , m , gebroed, Fovea,rae, f. een kuil, een
jongen van een dier. groef. Foetus , a . um , zwanger, Fovere , 2. verwarmen , 2) een dier dat geworpen warm houden, koesteren, of geboren heeft. Fragilis, e , broos.
Folium, 1. n. een blad. Fragor, lis, m. gekraak. Folliculus , 1. m. een bui- Frangere , 3. (fregi, fracdel. tum) breeken, verbreeken.
Fons," tis, m. een bron, een Frater, fis, m. een broeder.
fontein. Fraudator , m. een bedrw-
Fonticulus, een beekje. ger. Fora >:en, inis, n. een gat. Frauduleus , bednegiyk , Foras , buitenwaards , naar arglistig.
buiten heen. Fraus, dis, f. bedrog.
Fore, 25a zyn. Fraxinus, f. een esjche.
Forcs, een deür. Fremicas , us , m. geraas ,
Foris, buiten, niet te huis. gehpeh. Forma , ae , geftalte , ge- Frenui n , het gebit aan een
daante. toon* Formica, ae, een mier. Freqcens, menigvuldig, 1) Formido, inis, f. vries. vo'.i:ryk. Formofus, fchoon. Frequenter, menigvuldig.
Fcrtaffe , mogelyk , mis- Frigi' Jus, koud.
fchien. Frigns , oris , n. koude ,
Forte, misfehien. vorst. Fortis , dapper, Jlerk. Frida, Friesland. Fortiter, dapper, moedig. Frons , tis , het voorhoofd , Fortuna , ae , het noodlot, a fronte, van vooren. fortuin, fortuna adverfa, Frons, dis, f. loof. teeenfpoed, fortunae , ge- Fr; jetus, us, m. een vrugt, luhgoederen. 2) voordeel, baat.
Fortunatus, gelukkig. Frugalitas , f. zuinigheid,
Forum, 1. n. de markt. matigheid. Foffilia, Kchhaampn-, He nis Frfuges, um, f. veldvruch-
de aarde gegraaven zyn. ten. Foffititius , gegraaven., fal F rug', van nut. Vir frugi foffkitius , fteen- of berg- een braaf man. Zout. Ftugifer, vruchtbaar.
focus , us, ie, koestering . Ifrüi, genieten.
ve<winning. i .r,-en;i:m, n. het horen.
Fiuf-



♦C 156 >
Fruftra, vergeeft, Fucus, bruin
Ifurtum, i n. eeri/at, ««Fuftis, is, m. een knuppel
. . Futurus, toekom/Hz.
Frutex, ïcis, m, eenjtruik. 6 Fruticetum, 1. n. een kreu- Q
pelbosch, een heesterhesch. Fucus, i, ^ een Horfel Galatae , de Galaten , ,„
Hommei 2) blanketjel. volk in Klein Afën.
I'ugare ver;agen , op de aan den Hemel vlucht dryven. Galea, ae, f. een
lugax, vluchtig. Gaiiina, aê, ee7£
ïugere , 3. (10 i) vluchten. Gallinaceus, een Haan van ruigere, 2. glmfteren, von- Hoenders.
F„tnt"'ic m 1 Gfus gallinaceus, een W
1-u gor, s, m. g/anr. W Pulli U) .
Fugur. 1S, n. weerlicht. jonge hoenders* * Fu mineus, daf tot den «i*. Gallus, 1. m. „„
/«1 behoort. Gaudere , 2. (Vavirus fan*
Fulvus, don*er-gee/. 2fc„ ï) S
Himarium , 1. n een fchoor- dere re alicfua , een Taak _ ''^f- bezitten. lundamentum , i, n. een Gaudium, 1. n v-e^de grondden ■ Gelidus, W, ievro/V
tundere, 3. (fudi, fufum) Geminus, daiöeW, wemauitgieten , uitflorten , 2) di '. op de vlucht flaan, ver- Gemltus, us, m. een zucht Jtrooijen._ Gemma, ae, f. e« «/«.„.
I'tmdus, 1. m. een Land- fteente. 2) een bot van een
£<"'ƒ'• toom. 1' uugi , D. (functus fam) Gemmans , glinftertnd als
vewchten, waarneemen. een idsl ge/leente. funiculus, eentouwttje, een Gena, ae. f. het oozVd ,. Generatio, f. teeling.
l-unis, een touw, een zeel. Generofitas, edelmoedigheid. Kur, ris, in. een Dief. Generofas, edelm-cdi?. Furere, raa/en. Genitor, ris, m. de ?ader.
Furuvus, geflolen. Genius, i, een ge/eigew».
1'urtum, 1. n. een difftd. Gens, tis, f. het volk.
Gen*



< 157 >
Gentilia , die tot het tel/de Gloriabundus , pochende ,
volk behoort, een Lands- Jnoevende. flni Gloriari, ergens op roemen,
Genu.' (Plur. Genua) de Jochgen.
Knie. Gloriolus, roemruchtig, of.
Genus ,'eris, n. hei gejlacht roemd.
of hort. Gracihs , dun , mager ,
Gerere, 3- (geffi' Seftum) ^fl,f . v ■
vaeKB.rfrfl^B.fegerere.Graculus, i m. een Kraai,
zich gedragen. een Kaauw.
Germanus, f een Dnüfchsr. Gradi, D. gaan, treden. Germen inis, n. de Kiem, Gradtis, us , m. een trede,
een fcheut of fpruit die een tred, 2) een trap. 3)
uitwast. een eereplaats. ,
Germinare , kiemen , uit- Graecus , een Griek. 2.
fpruiten, uitbotten. Grieksch. Geftare, dragen. Gramen, mis, n. gras.
Gibber, ris, n. een boch- Grandis, groot.
£el Grando, inis, F. hagel.
Gigas, antis, m. een reus. Granum , i. n. ten Kern , Gignere, (genui , genitum) een Korrel.
teelen, baaren, gigni, ont- Grafiari, woeden.
(laan, geboren worden. Gratia , ae , F. gunst. 2) Glacialis yz«>, kmd, mare dank , (byzonder tn Pluglaciale, deVzw. ral) gratias habere , graGlacies, ei, f. ys tias agere, tóen, 3) Gladius i, m. een Zwaard, van wegen, om; cibi gra-
ten Degen. tia, om de kort.
Glans, glandis, f. een eikel. Gratiofus, welkom, wel geGlaucus, blaauw. zien. Glis, gliris, een Hazelmuis, Gratulabundus , gelukwenGlifc'ere, 3. ongemerkt aan- f diende.
wasfen , toeveemen. Gratulari, geluk wenfchen.
Globofus, kogelrond. Gratus , aangenaam , 2)
Globus, i m. een kogel, 2) dankbaar, gratus animus,
een klomp , een hoop. dankbaarheid. Glomerare , famenhoopen , Gravare , belaaden , belasdist by een femelen. ten. . , ., Gloria, ie, de roem. Gravari, ergens zwarigheid
in



< 158 >
in maaken , zich bezwaard Haerere , 2 fhaefi fiimi W»a>» om iets te doen hechter., verheden, vast-
Gravedo , mis, f. verkoud. maaken.
Halex, ecis, n. IoWmGravis, et zwaar, gewied Hamatus, W, wJl
tig, 2) de/f:g emftig Hannibal, «fe beroemde CarGraviter, Adv. fc*™,-,,* , 1 ytl ih „ w'
«er graviterferre aliquid.Hafta, ae, een Spie's.
iets kwalyk neemen. Haud, niet
Gregarius, daf tot de *«dde Haurire, ('haufl , hauflum;
fce/zoorS , gregarius miles, 4. p«rW • ' "dultunV
een gemeen yo/«W. Hebes, Jlomp.
Gregatim , /chaarsgewyze. Hebetare, Jlomp miaker Greffus, degang. Hedera ae, f- Jfe/iZ
Grex, gregis, m. een fturf- Herba, ae, f. kruid. ~ ■ , Herbidus, graz;>.
var"èn? ' " Herboflls> ^ groe«e, g,3,
Grus , is , c een kraanvo- Heti, gisteren. r.s,el' , Herinaceus, i, een Egel
Gubernaculum , 1. n. een Heros, is, een Held.
r-r°er' c j a Herus - i ra een Huisheer.
Gula: ae, f. de Jlrot. Hefperus, de avond/ter. Gurges, nis, m. een draai- Heu, achnkf- . Heus, /«/ „o//«.'
Guftare, proeven. Hiatus, us , m. de opening
Guftus, us, de/"maat. in den grond S
Gutta ae, een droppei. Hibemus, w,«errrA in den Cattuli, een droppeltje. winter. Hiberna nox een
Gypfus, 1, m. g»/»r. win'erfthe nacht.
Cyrus, 1. m. een *ring. Hic, haec, hoe, die, deeze, die.
H. Hic, nier.
«nu». <• ï1'6"1"' hiemis' f de winter.
Habena, ae, f. een toom. Hiero. emKming van Sv
Habere , 2) hebben , bezit, racufe in S Hun
ten, 2) voor iets hou Hilarare, vro/vfc zyn , hiladen, 3) rarij 2/(.w verheugen.
Habitare, wonen. Hinc , van hier , 2) van
daar,



< J59 >
daar, hinc & illinc, dan Hortulus.'i, m. een tuintje.
hier, dan daar. Hortus, 1 m. een tuin.
Hinnire, briefchen , rinni- Hofpes , itis , m. een gast-
j^en> vriend. 2) eeü ivjard, 3)
Hinni'tus, us , m. /«f ge- een vreemdeling.
briesch van een paard. Hofpita , ae, f. «n vreemde Hinnulus , i m. ten jonge vrouw.
I-inde. Hofpitalitas , gastvryheid.
Hippopotamus, het Nyl- Hofpitium , 1. n. een her-
paard. berg, 2) gastvriendfchap ,
Hircus, i , een bok. 3) vriendelyk onthaal.
Hitfutus, ruig , hairig, ftee- Hoftilis, e , vyandelyk.
huig. Hollis, is, m. eenvyand.
Hirundo, inis, f. eenZwa- Huc , hiernaar toe.
IuWé Hujufmodi, van deeze foort,
Hifpania, Spanje. dergelykm. Hifpanicus . 4. Spaansch. Humanus, menfchelyk. Hodie, heden. Humare, begraave::.
Hoedus, i, een bok. Humeftare, bevochtigen.
Homicida, ae, m. een moor- Humerus, i, m. een Jchou-
denaar. der. Homicidium, i, m. een moord, Humidus, vochtig.
een manjlag. Humilis , e, laag.
Homo, inis, m. een mensch. Humilitas, f. laagheid. Honefte , eerlyk. Humor, oris,m. vocht,voch-
Honor, ris, m. de eer, ho- tigheid.
nores, eerambten. Hungaria, Hungaryen.
Honoratus, geëerd, in aan- Hungarus, een Hungaar.1
zien ftaande. Hyftafpes, de vader van den
Hora, ae, een uur. Perjifchen Koning Darius.
Hordeum, i, n. garst. Horrendus , fchriklyk. L Horrere, ƒdderen, ysfen.
Horreum, i, n. eenfchuur, Jacere, 3. (io, jeci, jaftum)
een pakhuis. werpen. Horribilis, e , vreeslyk , Jacere, 2. ui, liggen.
fchrikkelyk. Jactare , heen werpen , w:g-
Horridus, ruig. werpen. Hortari.D. aanmaantn,ver- Jaétura, ae, f. verlies.
maanen. (aculari, D. met een werp-



K[ 160 >
/pies naar een zeker wit of Ille, a, ud, Hy, Zv o\ doelfcheten. die, dit, dat y' }
Jaculum , i ri. een werp- Illico, ter/lond
trusrhamatuin • mA3-ersms teëmam
Janitor -« aW^Wer, 1*, manken, vast hïh.
^rTJortterè j Illinc- «SL,.
Tbi Lf'- /'B 1,ii,)ere • 3 «»»»«-«,.
Ib oW, » ƒ „p tóp/as?,. Hlucefcere, 3. licht worden
aidda', UT m pkaU> Jj «P*. * VSt. Ichneumon, de Ichneumon, llluminare, verlHten
Ift us, m. een Jlag, eenhmgo, inis, f. Ittt beeld, ■r eenfchildery
dit'da^' fï8"*- Imbtf,iWS' atr,, f. fl^a-
Idem , eadem , idem *. Im£ "mbr " '
Idoneus, ^-/c/«*t, Z^,WaM. Imitarï, nit»//™ Jeranus nBgt-r«,. tai ^ ^
^nis.e^aS.
SSid' 2) W^.'^a'nitas( tatis, f. Weed-
Ignavus, lm vadfig. Immaniter, ™0Mt TOrw
Igneus vuung. lmmenfus 0J^eff Ignis is, m vaar. onmeetbaar. '
Iqnobil.s oBftfci. Immerito, ,«,t onrecht
Ignorarl, liet weeten ren^rJ6""^") 2) i<W-
Ignofcere, 3 v^£, Im^n' Jft J^g* gnotus 0« W4 iSjJjI.
Zfiond. ilÜC0 ' J^w^«». «««0» «JW.
Im-



4 iSi >
ïmmo, ja zelfi. tuin) opl-ggsn, omzetten,
Immobilis, e, onbeweeglyk. bedtiegcti.
Immolare, offeren. Importunus, ongemakkelyk ,
Immotus, onbewoogen. moeijclyk.
Immundus, onrein, morsfig. Impreeari, D. toewenfchen.
Immunis, -vry van arbeid o/lmprobus, ondeugend, boos-
lasten. amig. Impar, niet opgewasfen. Imprudens, onvoorzichtig. Impatiens, die iets niet ver- Imprudentia. ae, f. onvoot:
draagen kan. zichtigheid. Impedimentum , i. n. een Impudens, onbefchaami.
beletfel, een verhindering. Impune , ftrafloos. Impedire, beletten,verhinde-la , in, 2) op, 3) tegen.
ren, Jiooren, 2) verflikken. InaccefTus, ontoeganglyk, onInipellere, 3. aandryven. betreden. Impendere, 3. aanwenden. Inaequalitas, ongelykheid. Impendere, 2. over iets han- Inambulare, wandelen, in-
gen. gaan. Impenfa, ae, f. onkosten. Inarefcere, 3. droog werden. Impenfe, zeer ongemeen. Incaffum, vergeefs. Imperare', beveeltn, gebie- Incaute, onvoorzichtig.
den, hetrfchen, regeeren. Incedere, 3. vooritreeden. Imperator. E. een Veldheer Incendere, 3. (di, fum) in
2) een Keizer. brand Jleeken, ontfteeken.
Imperkare, heerfchen. Inceptus, begonnen, aanga-
Imperite, onervaren, onbe- vangen.
kwaam. Incertus, a, um, onzeker.
Imperium, i. n. een ryk, ongewis.
heerfchappy , bevel. Inceflfere, 3. aanvullen, terror
Impeiterritus,oOTer/c/zre-Men. incelfit omnes,zy wierden impertire, iets mededeelen. allen van fchrik bevangen. Impetere, 3. aangtypen. Inceffiis, us, m. gang, tred. Impetrare, erlangen. Inchoare, beginnen, aanvati-
Impetus, us, m. aanval. gen. Implere, 2. aanvullen. Incidere, 3. (van cadere) Implorare, fmeeken. ergens op of invallen. 2)
Implumis, e, vederloos, zon- op iemand treffen, Jlooten.y)
der vederen. voorvallen. lmpolitus, lomp ,onbefchaafd. Incidere, 3. (van caedere) luiponere, 3, (pofui, poli. infnyden>
h Iti'



Incipere, 3, (io, epi, ep- Indicium, i. een blyk
tum)beginnen , aanvangen. Indicus, m{ o/irj fojtfn iDCifor, die iets ergens op Indigere, 2. , 'Wa8
/nj-dt, dentes Incifores, 720 ten hebben defnytanden. Indignnbundus, gebelgd, mis-
Incinare, buigen, overhellen. noegd, verbitterd. Indudere,3. in/luiten, ojflui. Indignari, D. moeilykzyn.
'f • Indigus, behoeftig.
Inclutus, vermaard, beroemd. Indiiigentia, Traagheid Incognitus, onbelend. indocilis.e, onleerzaam [dom
lncola , een bewooner , een bot
jwooner. Indol'es., is, f. natuurlyke
Inco ere , 3. bewoonen. bekwaamheid, inborst.
Jncolumis, e, onbejchadigd, Indomitus, ongetemd. T SaaJ- . _ Indonatus, onbefchonken.
Incolunntas, tatis. f. wel- Inducere, 3. Cxi, ctum) in.
vaaren, gezondheid. brengen, inlyde», 2) over-
Incommodum, 1. n. ongemak, haakn, bepraate Incompertus, onbekend. Inducere, Ueederen aantrekInconditus, ongefcMt, m- ken, bekleeden
gemanierd, l mp. Tndus, i, een Indiaan.
Incontinenter, cnmitig. Induflria, vlyt. De InduIncorruptus, onbfn,t,eerlyk. ftria, met voordacht. Jncredibdis, e, tngtlo-flyk. Indutus, bekleed, van InIncrementuinj 1. n.voasdom. duere Increfcere, aanwasfen, toe Inedia, "ae, f. hongersnood,
neemen. het vasten.
Incubare op of over iets lig. Inenarribilis,e, onbefchryfhk
gen , 2)1 roeyen. mermis, weerloos, ongewa-
Incubatio, broeij ug, broeding. pend. lncumbere, 3' ergens op lee-Inenate , omzwerven om-
runofjleunen. dooien. ïncuna, ae,zorgloosheid,on, inertia, ae, luiheid, vadfis-
achtzaamh.id. jey_ » •/i>
Inde,ƒa« daar, 2) daaruit, Ineffe,' fa ayn 'rJL !°P' Intxplebilis, onvenadelyk.
leladeT' ^«W»^, «» *i«d, 2) >;g,
India, fadïfo. InfiS, ae, f. hWsteV.
tódicare,üan;oWJe„jai,„^2?„, InfeliXj mgtblkkigt
IiV



< 163 >
Inferior , rfs, de onderjle, Inhumatus. onbegraven.
laagir; 2) filter. lnjicerc, 3 (10,eci,ecïum)
lnferre,Irr. (jntüli, illatum) inwerpen.
inbrengen, indraagen. Bel- Inimicitia, f. vyandfcbap.
Juin inrerre aiicui , iemand Iniuiicus, i. eenvyand.
den 001 log aandoen. Inimitabilis, onnavolgbaar.
Inferi, de Afgejlurvtnen, de Iniquus , onbillyk , oweciJ-
p/oatr der Wm. Apud vaardig.
int'eros,m de beneden-wat- Inire, ingaan, 2) beginnen,
reld. aanvangen. lnfeftare, befchadigen, ver- Injuria, ae, f. onrecht, bt-
•woeiten, op party loopen. . leediging , geweldaadigInfellus, verderfelyk, vyan- beid.
dig, gevaarlyk. Injufte, onrechtvaardig.
Infigsre, 3. injleeken. Injuftus, onretbtvaardig.
lnfinitus, oneindig. Innatare, in of op iets zwem*
Infirmitas, zwakheid. men. Inrirmus, zwak. Innocens, onfcbuldig,onfcba'
Inflare, opblaazen. delyk. lnflatus, opgeblafen. Innocuus, onfcbadelyk.
lnflectere, 3. buigen. Innoxius, onfcbadelyk.
lnfligere, flaan, vulnusinfli- Inmumerabilis , e, ontelbaar.
gere.een wond toebrengen. Innumerus, talloos. Infornns, zonderfatfoen. Inopia, ae, f. mangel, gelngemere,3.(mui,)2uc/i8e<i. brek, 2) armoede. Ingeniofus, zinryk, vernuftig. Inprimis, voornamelyk. Ingenium, i. genie. Inquam, ik zegge, def.
lngens, zeergroot, onlehou- inquinare, verontreinigen.
wen. Inquirere, 3. onderzoeken.
Ingenuus, edelaartig, vry Inquit, by zegt.
moedig. Infatiabilis, onverzadelyk.
Ingerere, indraagen, werpen Infcendere, 3. befleigen, benaar iemand. klimmen. Ingtatus, onaangenaam. Infcribere, 3. opfebryven. Ingredi, intreeden, ingaan, Infectari, D. vervolgen.
binnengaan. lnfectum, een Injetl, een
l igreflus, de ingang. bloedeloos diertje.
lnbaerere,2)(haefi,haefum,) Infequi, D. vervolgen, aanblyven hangen, aanklee- Inferere, 3. injleeken, inven. vlechten.
La Ia-



< iH >
Infervire, dienen, tot iets InMartare, influisteren
gejcbikt zyn. Intaftus, onaangeroerd.
Infidere, 2. ergens op zit Integere, 3. bedekken. . le,f: Iniegritas, f. eerlykbeid.
Infidiae, arum, f. lagen, Jntelleftus, us, m. bet ver-
hinderlagen,list. be iriegery. fland. Infidiari, D. kagen leggen, Intelligere, (lexi, Iedtum ) behagen. verf!aan, inzitn, ervaren,
Iniidiofus, die hagen legt, of kem.en.
ergens op loert. Inteinperies , f. onliuimig-
Infigue, is; n. een kenteken, beid.
een eereteken. Intendei e, 3. iets ergens been
Inlïgnire, beteekenen. ' richten, op toeleggen.
Infignis, uitgeteekend, voor- Inter, tusfcben, onder.
treflyk, in 't oog vallend. Intercalaris annus, een fcbrikInfiiire , ergens in- of op- keijaar.
fpringen. Interdiu, by dag.
Infiftere, 3. ergens opjlaan. latexen, ondertufcben, Infuus, ingeplant. Interene, daartusfcbenzyn;
Infpicere, (10, exi, eftum) I nter eft, 'er is aangelegen
aanzien, i zien. 2) by ieU tegenwoordig
lmtare, naaken, naby zyn, zyn.
voor de deur flaon, 2) ver- Interficere, (io, eci, ecTum) volgen, nazaten. ombrengen, dood-n
Jnfternere , 3. op dekken , Interim , ondertusfcben.
ergens op fp,etden, Interimere, ombrengen.
Inftituere, 3. inftellen, een Interior, us, inwendig, ininrichting maaken, 2) onder- ntrlyk. wyzen, africhten. Interduin, fomlyds.
Inftruéhis, onderrecht, be- Interire, 3. omkoomen /terdreven , 2) begaafd. ven Inftruere, fchikken flellsn, Interims, us, m dood.onderplaatzen, 2) onderwyzen, gang. 3) ergens mede voo,zien. Interlunium, i, n. nieuwe Inltrumentum, 1. n. een werk- maan. T . , Interminari, bedreigen.
Infuefcere, zich gewennen. Intermittere, verpoozen, een Infula, ae, f. een eiland. dag overflaan. Infultare, braveeren, bomm. Interpellare, iemand in zm lnfuper, daarenboven, %eïm Jlmen, ^
fe



< i65 >
Inrerpellator, een natver-Invidere, 2. benyden, wan-
Hoorder. Sine interpellato- gimrtig zyn
ribus, ongefloord. Inviolate, ongefchonien.
Interpofitus, daar tuifcben Inviolatus, onbejcbadigd.
eejteli, P. Da» Interpo-Invifitatus, ongezien, die nog
nere- niet gezien is.
Interpres, etis , m. een tolk. Invitare, nodigen. Jnterrogare, vragen. Invitus, ongaarne.
lnterrogatum , bet gevraagde, lnuitus, ongewroken. _ Intcrvallum, i. n. een tus- lnungere, zalven , m of op
[cbentyd. fmeeren. luconare, donderen. Invocarc , cm hulp tumroe-
Intra, binnen, van binnen. pen. Intrare, inkomen, binnenko- Invocatus, ongeroepen, onge*
men. nodigd. Inuinfecus, inwendig. Involare, aanvliegen. lntroduccus, ingevoerd, P. Involucris, die niet vliegen
van lntroducere. kan, nog niet vlug is.
Introgredi, D. inkomen. Involvere, 3. inwmden, opIntroitus, us, m. ingang. tollen. Intromittere, binnen laaten, Iuvolutus, omgewonden, m-
deen ingaan. gerold. Introverfus, binnenwaards. Inufitatus, ongewoon. Intueri, D. 2. aanjebouwen. Inuülis, onnut Intus inwendig, van bin- Jocari, D. jcbertzen, boerten.
„en. 'jocus, i. m. jok, boertery,
Invadere, 3. aangrypen, aan- korswyl.
vallen Ipfe. a, um, Hy, Zy, bel
Invalidus, zwak. zelf. Invebere, invoeren of bren Ira. toom.
asn Iracundia, gramfchap.
Invenire, vinden. Iracundus, toornig, vergramd.
Inventie-, nis, f. vinding. Irafci, D. (iratus fum) toorInventor, is, m. een uitvin- nig zyn.
der Irate, toornig, grimmig.
Investigare, opzoeken. Ire, Irr. (eo, ivi, itum) Invicem, wederzyds , onder- gaan,
ling. li is, idis, f. een Regen-
In'viclus, onverwonnen, on bcog. verwinnelyk. Irrepere, 3. inkruipen.
L 3 b'



< 166 >
Irridere, 2. uithebben, Je-Judicium, i. n. bet oordeel
T /Potten. bet gerecht.
Inwin, mt naaien, ie- Juglans, dis, f. een Oifernwj y;fo«;m. Jugulum, i. n. fe de'
lmtatus, getergd. keel. '
Irruere, met gewei l ergens Jugum, i. n. een juk op armvollen , ergens op Jutnentum, i. Lnstv'ee, groot tnjtorten. vee, dat men tot bet 'rtraa-
ruptio, inbreuk, mrukdng. gen of trekken v,n lasten
li, ea, id, Hy, Zy, die, gebruikt.
ia j „ ^ ]uncü$, i. een bies.
dat*' ' y' y' die' Jun?ere' 3- ^xi' win, • . hinden, aan één roven of
Ifthmus, 1. een engte tus- knoapen, 2)/pannen.
Jcber, twee Zeeën, byzonder Junior, jonger.
die tn Griekenland, weife Juniperus/i. f. W/I <ye„,
fen Peloponnejus aan bet verboom J
Ita S * G^*y fe0^i«S,
iia, aija. a) e£?J p/a:;êe{ v deeZ'-n
Itaque, fearom, derbalven. „aam
Item, deigelyken. jurare 2wfere„.
Iter, inneris, n. mi flm, Juratus. «r feferffear °m weS- Jure, a«mfe A '
ferwaa/ tWCedemaal' m' Jurglofus , ftrfit-fti ,
ltidem, desgelykt,kugelyken. Jurulemus, w/fcp, fi^
J1«*wS f' ^a<s'" juris.'n. L%&% Let paard. jus voca;e ^ b
Jutmus, gemaant, dat maa- roepen.
hZnJee/n tv ' c \ 1 Jus' jLiris' "•/"/'> Jubere, QufTT, juffum) fe- nat.
veelen , gebieden. JufcuIum _ , .
J ,Z,C' ^ afl"^'laan!S JMjurandum , jurisjurandi j ->j • n. een eed.
Juctmdus aangenaam. Juffum, i. n. een hevel ludaeus, ,. m. ^ juffus, 'us, m. een hevel
K*' 'CISRechter' Jufte' «cbmardislykV ' hhc™,oordeelen, vonnis/en. Juftitia, ae, gerechtigheid
J>



< i67 >
Tuvenis, is, m. een ;'o'ige- Laedere, 3- (fi, fum) twet. J n,,,, zen, beleedigen.
Tuventus, utis, f. de jeugd, Laetnri, 3- *«* verbeuren. juxta, nevens. Laetitia, ae, f. vnugde,
1 blydfcbap.
K. Laetus, vrolyk. verhlyd.
Laevigare, glad of effen maaKnrtbago, een beroemde Stad ken, polysten.
bi Africa. Laevor, is, m, gladbetd of
Karthaginenfis , een Kar- effenb id. tbager. Laevus, links, ter linker-
band.
L, Lambere , 3. likken.
Lamentabüis , beklnaglyk , Labi, D. (lapfus fum) val- beklaagentwaardia.
len\ Lamentari, D, jammeren,
Labium, i. n. een lip. kermen. Labor, ris, m. arbeid. Lana, ae, f. wol. Laborare, arbeiden, werken, Laneus, wollen, van wol.
2) zich ergens om bekom Laniatus, us, m. virfcbeu-
meren , 3) 'krank zyn. ring . verflinding. _
Laboriofus, arbeidzaam. Lanificium , bet uoljpmnsn. l.ac, laétis, n. melk. Lanuco, inis, f. het eerjle
Lacaena, een Lccedemovifche ba» van den baard. de vlas-
of Spartaanjcbe Vrouw baard. Lacedaemonii , ae burgers Lapicidina, ae, f. een /teenvan Lacedaemon, een 'Ier groef.
macht:gfte Staitnin Grie Lapidofus, fleenacbtig.
kenlnna, Lapiilus, i. m. een [teentje.
Lacerare, verfcbeuren. Lapis, idis, m. een ftetn. Lacerta, ae, t. een Haage- Lappo, vis', een Laplander.
dis, Lapponia, Lapland.
Laceflere, 3. tergen. Laqueus . i , m. een jlrik ,
Lacrima, ae, f. een traan. een ftrop. Lacrymabundus, weenende. Eardum, i. n. fpek. Lafteus, melkachtig, Laéteus Large, rykelyk.
color, melklleur. Largiri, (largitus fum) D.
Lacunar, is, n. eenZoldtrge mildelyk geeven, feben-
welf. ken.



<. 168 >
l^arix , iCls, f. em Io,*»,. Laxe ,
i^aicive, moelwtlhe. I cflica f „■
Lafcivia, brooddronkenheid ff ».i\ ' , ea' Ura"S' MdaadhbeU » ^e/.
I -ifn-n,)^ t- . • M . ■ -^caus, 1, m. een bed. i-aiiMioo, f. vermoeidheid. Lepanit i m „
t Lente, langzaam.
L erna, ae e« tarn. Jeonina' „is £ ™
Latine „» ™We Leopardus, i, em £«,^4
Tarir-rP Lepus, ons, m. een Haas.
^Z;e^n ' ^f^^-^aaje.
r Z.j a • ^ . ■ Letalts, e, oW/vfc.
Latrare, i
Latratus, gV Le™e' ^Jtrligten, verZacb.
Latus, eris, n. de zyde. T ex Wtc f
Latus, a, um, />^? ^. W.if *' f" *
Laudabüis, ..^^ifiS^ Laurus, , f. een Laurier. Liberalis ,'mild / mUddaa.
mk



< i6p >
Liberalitas , f. mildheid , Literae, arum , de weeten-
milddaadighcid jchappen.
Liberaliter, mildelyk. Luws , oris , de oever , bet
Liberare, bevryden. Jlrand. Libere, vry, onverhinderd, Locupletare, verryken.
2) vrymoedig. Locus, i, m. een plaats, loco,
Liberi, iemands kinderen, in plaats. Libertas, de xrybeid, Locufta, f. een krekel.
Libel, het bi lieft. Longe, verre, van verre.
Librare , weegen , in de Longinquus , wyd afgele-
fcbaol leggen. gen, verre, e longinquo,
Licet, bet is geoorloofd. van verre.
Lignarius, die zicb met hout Longitudo, inis, f. lengte.
bezig biui , faber ligna-Longus, lang.
lius, een Timmerman. Loquacftas , f. fnapachtig. Lignator, een bouthakker. beid. Ligneus, van bout. Loqui, D. (locutus fum)
Lignofus, houtachtig. J'preeken. Lignum, i, bout. Lorum, 1. n. een riem.
Lilium, i n. een lelie. Lubricus, a , um , glibbeLima, ae, f. een vyl. rig. Limen", inis, n. een drem- Lucere, 2. lichten.
pel. Lucerna, ac , f. een licht,
Limus , a , um , febeel , etn kaarsje.
jcheelziende. Lucidus, helder.
Linea, ae, f. een lyn. Lucifer, i. m. de'morgen* Lingere, 3. likken. ftar. Lingua , ae , f. een tong , Lucrari, winnen.
2) de Jpraak. ' Lucrum, i. n. winst.
Linteum, i. n. Lynwaad. Ludere , 3. fi , fum , Jpeet_ Linum, i. n. vlas. len. Lippitudo , inis, f. leepoo- Ludibrium, r. n. fpot.
gigheid. Ludus, i m. Jpel.
Liquare, Jmelten. Lumbricus, i m. een pier.
Liquefacere , jmelten , doen Lumen , inis, n. licht.
Jmelten. Luna, ae, de Maan.
Liquor , ris , m. vochtig- Lunula , ae , een kleine
beid, vocht. Maan. Litera, ae, f. een Letter. Lupinus, wat van Wolven L s tornt *



< 170 >
kmnt, pellis Iupina , een MacuJofus, met vlekken Wolvenhuid. Madeneri/cmadéfaSüm'l Lupus , i m. een Wolf. mt fum)
Lucinia, een Nachtegaal. Maenades , f. de Bachhan LuftratK,, f.monJtering,wa tinnen. penfchouw. Magis, wer.
ëS/r.1' ^ M Va" MJgifter' 1 -nLeermees-
tmll ^'^^MShra.ae, f. «„w t . : meestres.
LuTcJ f 7 V 'f*/ i Magiftratus, us, m. een Ovecis, f. het hcht, het righeidsambt.
"do/i„,sf f. u
t •. " erootte.
YJ?os C>S ' LynX °/WWre, zeer.
t L ,. Magnus, grost.
Lyra, ae, fm /!Pr. Majeftas, atis, f. Moie/leit
Lyfirnachus, „„ va„ 40g*kfc ' iUfl^«* •
dkaaen van dien naam. Major, us, grooter— major natu, ouder. M- Male, yZegt, male habere ,
Macedo, Macedonië, Uit MatoSdï*. «„ ,
<te trovtntte Macedonün boosheid. Mwfon^VtA - M^tcus, een booswicht.
Macer Malitia ' ae • f- -We¬
lwater, era, crum, mager. tigheid.
tS«>ae'£ ee"A* Malle, Irr. (malo, malui,) we>K.n.g. Hevef v.,Un^
Mach.nat.o, een looze vond, Malleus, i. m. een hamer. In&TT i'v Malum.W, «mgS? 1Vi-A,r0 n 1.. ivJatnma, ae , t. de borst.
ïcr,'attW Mjjjre.^,
Man-



< i7i >
Mandatum , I, n. beveel , joon , 2. bet mannitje by
last. Ae dieren.
Mandere, 3. kaauwen. Mafculus;, mxnnelyk. Mandibula , ae, een kinne- Mater, tris, f. een moeder.
bakken. Matei ia, ae, f. de materie,
Mane, vroeg, des morgens. de grondjlnf. Manere , 2, (manfi , man- Matenes, ei, f. Bouwhui.
fum) blyven. Maternus, moederlyk.
Manfuefacere, 3. tam maa- Matrimohium, i.n.deEchi,
ken. bet Huwelyk.
Manfuefcere , 3. tam wor- Maturare, iets fpoedig doen,
Aen. in haast verrichten.
Manfüctudo, inis, f. zagt- Mature, vroegtydig.
moedigheid. IVIaturefcere, ryp worden.
Manfuetus, tam, zagtmoe- Maturitas, f. rypheid.
a'-g. Maturus, ryp.
Mantinea, een plaats in Ar- Matutinus , wat des morgens cadiën, waar een flag tus- vroeg gefchied. fchen de Thebers en Spar- Maxilla , ae . f. een Kinnetaanen voorviel. bukken, een Kakebeen.
Manubiae, arum, f. buit. Maxime, mee.t, zur veel, Manus, us, f. de hand, 2) voomamelyk.
'defnuil der Olyphanten. Maximus, de grootfte, zeer Marathonius, by Marathon, groot.
een vlek niet verre van Me , my (accufativus, van, Athenen. ego, ik).
Marcefcere, verwelken. Meatus, us, m. de gang. Mare, is, n. de zee. Mecum, met my,
Marinus, wat in zee is. Medela, ae, f. Anzeney. Maritimus , wat tot de zee Medicina, ae, f. Artzeney, behoort. Urfus maritimus, de Artzeney - wetenschap, een zeebeer. Medicus, i m. een Arts, een
Maritus, i, m. een getrouwd Geneesheer.
man. Meditaii, nadenken , over.
Marmor, ris, n. marmer. weegen. Mars, tis, de God des Oor- Medius , de middeljle melogt , 2) de Planeet dia noctc, ter middernacht, Mars. in medium , in den midden.
Martius, de Maand Maart. Megara, een jlad in GricMas , maris. een mansper- kenland.
Me



Megarenfis, een uit Me- middag, m. fol, de Mid.
-£?ra' dagszoji.
Mc , meilis, n. honig. Merito, met recht.
Ivleleagns d,s , f. «„ ƒ„. Jvleritum, i n. verdien/Ie. 11 e es, ls, f. ee„ £>„. Meffis j f d ■Mehor, us, tor jyjeffor , is , m. een Maai.
Membrana, ae, f. de huid, jer.
2) pergament. Metallum, i n. metaal.
fijS' ; • 2*" Metere ' (mefrui > meflum) Ivlem.nilie, zich emmeren. maaiien, oogflen.
Meinor gedachtig. Metuere, 3. vreezen.
Memorabilis, gedenkwaar- Metus, us, m. vrees.
,, MeuS) a, um, myn.'
Memome, melden. Mi, 0 My (V0C- va„
Memona, ae, f. geheugen, meus). *
gedachtenis, 2) «« aan-Migrare, verhuizen
*afn: Migratio, f. verhuizing.
Mendacium , -. n. een leu Mihi, ?)1y. (Dat, van Ü20
£«• i*.) '
Mendax, leugenachtig, een Miles, itis, m. Mn to3ar
leugenaar. Militaris , dat tot '
Mens, tb, f. ;* ziel, het behoort, res militaris, het
verft and. Krygswezen. Menia. ae, f. -m te/ei. Milium, i. n. Hirs, MiVe. Menfïs, is, een maand. Mille, duizend, Plur milMenfura, ae, een maaf. Ha
Mercari, D. hopen. Miltiades , een Atheenfche
Mercator, is, m. een Koop- Generaal.
Tm™"71'■ „„ , Milvus. i. m. een Wouw of
Mercurius , Merkuur , een Kiekendief.
God der oude Romein*n, Mina, een Mine, een Griekde bode der Goden, 2) de fche Munt, omtrent 16 /"neet Mercurius. Daalers waardig.
Merda . ae, f. drek.ftront. Minae, arum, dreigementen.
Merere, 2. verdienen. Minari, D. dreigen.
TM fZll r'r Minime> te« "»'ny/en,gantsch
Avierhere, (u , fum) tndom niet) in geenen deele.
, Minimus, de kleinfte, de WMidianus, a, um, op dm geringflt,
Ml.



< 173 >
Minifter, n. een dienaar. Modieus , matig , klein , Minifterium, dienst, ver- weinig.
richting. Modo, mits dat, 2. modo,
Miniftra, ae , f. een dienares, modo , zo terftond, op 't Miniftrare , bedienen , op- ogenblik.
wachten. Modus , i , m. de foort of
Miniftrator , m- een op- wyze, 2. de maat.
wachter. Moerere, 2. treuren.
Minor, us, kleiner. Mosftus, treurig.
Minus, minder. Molere, 3. maaien, (met de
Minutus, klein, gering- molen.) _ Mirari, zich verwonderen. Moles , is , f. een groote Mire wonderlyk, zonderling. klomp, een gevaarte. Mirificus, wonderlyk. Moleftus, moeijelyk.
Mirus, wonderlyk. Mollis, e, week.
Mifer, a , um , ellendig , Molliter, Adv. week.
ongelukkig. Monere, erinneren , ver-
Miferabilis, crbarmelyk, le- maanen.
klaagelyk. Munile, is, n. een halsband,
Miferandus , medelydens- een halsketen.
wjardig. Monitum , i , n. vermaa-
Mifeie, jammerlyk. ning, erinnering.
Mifereri, D. (mifertus fum) Mons, tis, m. een berg.
medelyden hebben. Monftrare, aantoonen.
Miferia, ae f. ellende. Monftrum, een gedrocht. Miftura, ae, f. mengeliig. Monftrofus, wanftalhg. Miftus , vermengd. P. van M jntanus , bergaglig , 2)
mifcere 2. "? de bergen woonemle, mus
Mitis, e mild, zagt, zagt- inontanus , een marmot.
moed>g. Monumentum , 1. n, een
Mittere/3. (mifi, mifTum) gedenkteeken, een grafzuil.
zenden, 2) werpen. M;ra, ae, f. een poos , uit-
Mixtus , vermengd. P. van ft el.
mifcere t Morari , D. talmen, draa-
Mnemon , een bynaam van len.
een Perfisch Koning Ar- Morbus, i. n. ziekte, krane-
taxerxes; een man met een heid.
goed geheugen. Mordere, 2. byten.
Mobilis, e, beweeglyk. Mori, D. fterven. Modeftus, befcheiden. Moribimdus, Jlervend.



< m >
Motors , boofdig,half[arrig.Mmia, ae, f. Pekel Mors, tis, f. de dood. M„rm„. _ic „ ' . , Morfus, u's, m. een beet. ™' ™' * Morcalis.yïer/ty*. M^ m
Mortuus_, dood. M mUfj
Morus, i. f. een Moerbeien- Mufca, ae, f. «X
t\/i ■ Mufculus, i. m.mL„{
Mos , moris .gewoonte, mo- WBw. res, de zeden, de /evew- Muscus, i. tbojcA '^2e' Mufïca, ae, f. muRek
Motus, us, m. de iewee-Mufice, es, f. mufiek.
SlnS- Muftela, ae, een wefel
Movere, 2. (vi, turn) be- Muvmc, veranderen
weegen, reeren. Mutatie, f. Wa„tt,
Mox, te^nd. Mutus, i. ^'
Mugire, loeijen, luiken. Muums. onderlid wederknMuputus, us, m. bet geloei. „•» <"a, weaewee-
Mulcare, Jlagten. Myndus, een ftad in Klein
Mulcere, 2. vleien, pluim- Jjiên?
Mkm. Myrtus, een Mynenlom
Mu liebris vroime/y*. Mychologia, dl folieer. Muiier, is, t. een vrouw. Mulfum, n. meede. 1 Mukiforis, e. vol gaten ,dat
veel gaten beeft. ■ Nani) Wfl?j{_
Mu tipt», veelvoetig. Nancifci, D. f naftus fum ï
Multiplex, veelvoudig. verkrwen '
Multitudo, inis, f. de me• Nare, zwemmen
mX,vei N'2S> ium'^'
Multus, veel- ■ Narrare, vertellen.
Mulus .. m. een ™«7ezei. Nafci D ( f . .
Mundus, 1. m. de waere/d. 2) e;i!yWi ' Mundus ,a,um zuiver, rein. Nafus, i. m. een neus
Munire, oeryferte», mtbol Natalis, <« de ^to^e he
werken voorzien. bmende_ Natafe fdu « *J
S S"^ «f eehooneplaats, Natalis die,, Jcbenk, 2) een ambt, geboortedag.
Na-



< 175 >
Natare, zwemmen. Negotium, i. n. bezigheid,
Nativus, natuurlyk. moeite , nullo negotio,
Natu, volgens de geboorte of zonder moeite, 2) koopbati' ouderdom , major natu , del. ouier. Nemo, inis, niemand.
Natura, ae, f. de Natuur. Nemus, oris, een woud. Naturalis, ntauurlyk. Nequam , een ondeugend
Nstus, i. m. een Zoon, een mensch.
Kind. Nequaquam, geenszins.
Navigare, zylen. Neque, en niet, 2) noch.
Navigatio, f. fcbeepsvaart. Nequidquam, vergeefs. Navigium, eenjchip. Nequire, Irr. (eo, ivi) niet
Navis, is, f. een fcbip. kunnen. Naufea, ae, f. walging, af Nervus, i. m. een zenuw.
^eeri Nefcire, niet weeten.
Nauta', ae, f. een Schipper, Neuter , a, um, geen van
een Voerman. beide. Ne, op dat niet. Nex, necis, de dood.
Nebula, ae, f. nevel, mist. Nidificare, nejlelen. Nebulo, onis, m. een boos- Nidulari, D. nejlelen, een
wicht. nest ho'twen.
Nee, noch, en niet. Nidulus, i. m een nestje.
Necare, ombrengen, dooien. Nidus, i. m. een nest. Neceffarius. noodzaakeiyk. Niger, ra, rum, zwart, NeceiTe, noodwendig, neces- Nihil, niets.
fe eft, 't moet zo zyn. Nihilominus, niettemin. Neceffitas, f. nood , behoefte. Nihilum , i. niets. Necopinans,di<? iets niet ver- Ni'us, de rivier de Nyl in
moedt. Egypte Negare, ontkennen, loche Nimbus, i. m. een wolk-
ntn , 2) ajjlaan, ontzeg- breuk, eenJl-.rtregen.
gen, Nimis, al te veel.
Negligentia, ae, f. nalatig- Nimium, al te zeer.
beid. Nimius, te groot.
Negügere, 3 (exi, ecrum) 3. Nifi. indien niet, 2) ten sy.
verzuimen, verwaarloozen, Nitere, 2.b'i'ikcn .ftjiikeren,
geen acht ergeiu op Jl um. 2) vet zyn Negotiari, D. hanteeren, Niti, D. (mxus en nifus fum)
koopmanjchap-dryven, ergens opjleunsn.
Ni- •



< 176 >
Nitidus, glinfierend, net. Nox nnAi- f j. , Nitratus, gefalpeterd, f' £ *. "ac/j'-
Niveus Jneeuwwit. £°?a 1 ae ■
NobiIis,etó/t,0ör„aaM)^^f 7 ' 3- »«««» (wn
Nobilitas, f. afe; aan £ '15' f' wo/t' tien. ' °a"" ^amentum, i. n. de blo-A-
Nofturnus, iy de» uacto £ullus' a' um> Bee"-
Nodus, i. 'nu een kn op ^T' - 'f-
Nolle, Irr. (nolo,noTui)nfet m "* lms'„em goibeid•willen MMijmet Niimerare, tellen
Nomen," inis, n. een naam ^merus' j"
Nominare, noemen ■ Nummus , i. m. ^tó>
Non, «fe! »ant<
Nonne. («, fraagwootd) Nunci'a^aé, f, een bode
Nonnihil, eenigermate vZT*' .V!rkontiiSe"Nonnifi, tffi zy. mgemate- Nuncius, i. m. een bode. Nonnullus, menigeen *uncïuam » Nonnnlli, *eeBlg^ Nupemme 8Btog,, fa*
Nonnunquam , „.J*' **rfm-
fomtyds. 'omwyil>' >^»?er, on!angs.
Nos, wy, Niiptiae, arum, L. een brui.
gffi^rfr* Nuïuam,w Nofier , ra, rurn ,'^
Notare , beris. Nu™^ *. - ,
Notus, fefend. ^UtUS' m- een wenk>
Novem, negen. I ' HUCls ' fl £fn "Mt-
Novifie, (samengetrokken, n noflcj weeten v' Novitas, f. nieuwheid. nu
a. pgewoon. Obdormifcere, 3. inflanpen.
Ob.



< i?7 >
Obducere,3 overfpreiden , iets Obftare, (ftiti) wtderflaan.
Voor ietsJchuivenof'trekken. Obftinatus, hardnekkig. Obediens, gehoorzaam Obftrepere , rondom gonzen. Obedientia, ae ,gehoorzaam- Obftupere, 2. (pui,) verlieid. baasd ftaan. >
Obedire , gehoorzaamen. Obtegere, 3. (texi, teaum) Oberrare, nmdwaalen. bedekken. Obtttcjchaaden. Obtemperare , gehoorzaa-
Obefus, vet, lyvig. men. Objicere, 3- (io, eci, ec Obtinere, 3. verhygen, bt-
tum) tegenwerpen. zitten. Obire, verrichten. Obtruncare, dood/laan.
Objurgare, kyven, fchelden. Obvertere, 3. naar een plaats. O'iqurgator, een berifper. keeren of wenden. Obleftare, veimaaken, ver- Obviam.ts gemoet. Obviara
lusügen. 're > te gemMt Saan- .
Oblectatio, verlustiging. Obvius, te gemoet komende. Öbligare, verbinden, ver- Obuncus, krom.
plichten. Occafio, nis, f.gelegenheid.
Oblivifci, D. (oblitusfum) Occafus, us, ondergang
vergaten. Occidens, tis, het w.'Jten,
Öblivio, onis, f vergetelheid, daar de zon ondergaat. Oblooui, D. tegenfpreeken, Occidere 3. (dl, fum) doo-
weierfpreeken. . den ombrengen.
Obnoxius, onderworpen. Occidere, 3. (vancadere)omObrepere, 3. bekruipen. komen, ondergaan. Obruere, bedekken, begraa- Occultare, verbergen.
vnu üccumbere, 3. fneuvelen.
Obfcurare, verduisteren. Óccumbere morte fter-
Obfcurus, duhter. ven. Öbfecrare, bezweeren, fmee Occupare, in bezit neemen.
kend bidden. Occupatus. bezig.
Ot)fequi, D. involgen , ge- Occurrere, 3. tegenkomen, te
hnorznamen. gemoet gaan.
Obfequibüis. infchikkelyk. Occurfus, us, ontmoeting, Obfervare, waameemen, be- tegenkomst.
üachten, 2. beloeren. Oceanus, ra. de Zee. Obfervatio , L. waarnee- Ocius, en Ocyus, fneu
ming. Ofto, acht.
Öbfc, idis, ten gyzelaar. Oculus, i. m. een oog.
M Ocyor,



< 178 >
Ocyor, 'fneller. Operarli», i. een werkman.
üdoieb,w?/ne*ewderf,^„. Opimus, vet.
Uila, ae.f. een ftuk vlee>ch. Opinio, nis, f. ««„,-„,
urten\., lrr. (Obtuli, Obia- minativus opis, niet in
Umuurr.,1. n. pluk, dienst, dom.fchatten. 3
O Io K T' 7 Opportunus, welgelegen, dat
O or, is , m, een Zwaan. van pas komt.
CTvm\u,lS%n/nrrte-'m0"- °PPrlm«e , onderdrukken, UJympius ,te Olympia, een overvallen. *
SS ; omma>f « aliqua re, ft fei «ït 0/ Onager, g„, m. MB Woui. dat nodig, van doen.
n„„ ' • Ora, ae f. era *««».
Onuftus Lw 'f* Oracuium, i, n. fe» Orafe/,
unultus, belast beladen. de Godfpraak.
SLld^' ^t0rare' ^enJmeeken. Onefa ae f ■ Oratio.nisf.mz/eaW^. r^A ' {;.Teitl' °Pe- Orator, m. een redenaar. ram dare ahcui rei, zich Orbis, is, een kring
Onefari n P"- i o °rcus' m * Operan, D.werken,arbeiden, reld, het ryk derfchimmen.



< 179 >
Ordinare, in orde brengen. Paene, byna.'
Ordo, inis, m. orde, 2) de Palam , openlyk. Jland in 't burgerlyk ie- Palatum, i. n. het verheven, melte.
Orienalcum, Bergkoper, ko- Palea, ae, f. Jlroo. per uit de Bergen. Pallidus , bleek.
Oriens, de opgang der Zon- Pallium, i. eenmantel, ne, de morg-.nftond, 2) Pallor, is, m. bleekheid, h-.t Oosten. Palma, ae, een Fahib-,om,
Origo, inis f. de oirfprong. een Palmtak, 2.) h-c fel-
Üriri, D. (ortus fum), ont. ken der overwinning , 3J ftaan, fol oritur, de Zon de overwinning zelve, 4) gaat op. de palm van de hmd.
Ornamentum, i. Jieraad. op- Palpebrae, arum'; f. de oogfchik. lederen, 2) de wjnkbraau-
Ornare, vefteren, optooijen. wen.
Ortus , us, m. de opkomst. Paludofus, moerasftg.
Orifa, ae, f. ryst. Palus, udis, f. moeras.
Os, oris, m. de mond. Palus, i. n. ee?i paal.
Os, olïïs, n. een been. Pa'uftris, moerasftg.
Ofculari, D. kus/en. Pampinus, i, wyngaardkof.
Oftendere, 3, toonen. Pandere, 3. uitbreiden.
Ollium , een deur. Panthera, ae, eenpanthsr.
Oftrea, ae, f. een Oefter'. Panis, i6, m. brood.
Otiari, D. ftil leeven. Pannus, i. doek.
Otiofus, Uedig. Papaver, is, n. mankop,
Otium, i. u. ledige tyd tot flaapkruid.
iets. Papilio, onis, m.een Vlinder.
-Ovrpariis, eijerleggende. Par, gelyk, 2) tegen iemand
Ovis, is, f. een Schaap. opgewasfen, 3) recht, zi
Ovulum, i. n. een klein ei. als 't behoort; par eft, het
Ovum, i. n. een ei. is recht.
Parare, bereiden, toebereiden, P. verfchajfen.
Parafitus, i. m. een tafel-
Pabulari, voeder haaien. fchuimer.
Pabulum, i. n. voeder. Paratus, bereid.
Pacfum , i. n.een beding, een Paree, Jpaar/aam, zuinig, verdrag; aliquo padto, op Parcere, 3. (peperci parcizskere Wyze. turn) fpaaren, verfchoonen.
M 2 Par-



< 180 >
Pardus, i. m. een luipaard. Patere, 2. epenjlaan ïarens, ris, m. een vader, Paternus, vaderlyk
Parere, 3. (pario, peperi lyden, verdraagt,,. partum) baaren, ova pa Patiens, geduldig tere, eijeren leggen, 2) Patienter, Adr. geduldig verkrygen, verwerven. Patria, ae, f. het vaderland. Parére, 2. gehoorzamen. Patrius, a. U;n, vaderlik. Patjes, etis, m. de wand, Patrius fermo, fe landf.
fe ««ar. taai. Panter, te gelyk 2) vang*. Pacronus, i. m.een befchtm-
lyke, op dezelfde wyze. heer, een befchutter Pars, m, f ten deel, 2) Patulus, epen, uitgebreid, de zyde, qua parte, vanPaucus, weinig, welke zyde, 3) party. Paulatim, allengs. Particeps o. deelagiig, Paulifper, een weinig. Partim, deels. Tmlo, een Weinig , pavilö
Fartus, us, m. het broed/el. poft, kort daarna. 1 arum, minfe, te weinig. Paululum , een klein weinig, Parvulus, zeer klem. Paulum, ten weinig
Parvus, klein. Pauper, o, arm.
Patere, wvden. Paupertas, atis, f armoefe.
Pafu, gevoed worden, eeten. Pavefacere, 3. een fchrik Pafcuum, i. b. een weide. aanjagen. Palier, is, m. een mosch. Pavidus, bevreesd. Pafljm, hier en daar. paVo, nis, m. een Paauw.
Paffus, us m. een trtd. Pax, cis, f. dt vreede. Pallus,geleden, palTaeuvae, Peéten, inis, m. een kam.
rofynen. Te£terc, kammen.
Paftor, is, m. een herder, Peclus, oris, n.fe borst
een fchaapherder. peftore, 1» 't fert.
Faltoralis, fet tot een ferfer Pecuarius, fet 'f vee aan. behoort, canis paftoralis, gaat, canis pecuarius, m en herdershond. hmd die het vee fe-
PaSus, us, m. voeder. waart Patefacere, 3 (io.feci.&o Pecunia', ae, f. geld.
tum) ontdekken. pecuti oris, n. vee
Pater, is, m. de vader. Pecus, udis, f. vee Patera ae, f. een drink. PediiTequus, een lakei. Jehaal- P«jor, u., erèer.
Pel-



< i8i >
Fellere 3 (pepuli, pulfum) Peregre, in vreemde landen,
verdr'yven. buitensland*. Peiiiceus, yanvtllengemaakt, Peregr.nan, reizen.
veftis pellicea, een pels. Pertgiinus, vreemd. Pellis is, f. een vel, de Perfectus, volkomen.
Pcrferre, verdragen. PeUucklitM.f. doorjchynend Perficere, 3. volkomen maa-
ne:d ken, Ut IIand brengen.
Pelopc'nnefus, Peloponnefe, Perüiüs, trouwloos
bt eroottte rrriekfcheHalf- Perflatus.us, ra. het doerolae* eiland, nu Morea. zen van den wind.
Pendere, 2. hangen. Perfodere, doorboren.
Penetrare, doordringen. ■ Perforare, doorboien, gaten Penicillum, i n. een pen- fte.ken.
r , Perfricare, wryven.
Penitüs, volkomen. P.rfringere, 3- verbnek.n.
Penna, ae, f. een veder. Perfrui, D- gemeten Penuria, f mangel, gebrek. Perfega ae, een overhoper. Per door 2Ï tv. Perfundere, 3- begieten.
Pera'gere.Y verrichten. Pergere, 3- (rexi) VMrtv* Peragrare , doorwandelen , ren, voortgaan.
doorreizen. Pergula, je f. m. »» ,
percallere, w«i ver//W "«,"""*"•, riao.„... Percolere wel bebouwen. Pericles, een MeenfcheStaaisPercontari, vemeeme», n«. man van dien naam.
(poeren. ' Pericluar., gevaar loopen.
Percontatio , f. verneeming, Periculofus, gevaorlyk.
ImlPoorirs Periculum, 1, n. gevaar.
pjrcrebre.cere , zichtbaar Verire, omkoven, Jte,ven. worden,wjereldkundigwor-Y<txm, ervaren, Atn Peiitus, ervaren , bekwaam.
Percuflbr, is, m. een motr- Perlcngas, zeer lang.
demar. ?<a\md.w,dmjchy.tnd,dwrPe-cutere.3) (io,uflluffum) luchtig.
(laan, worden. Pertuftrare, bezigtigen.
Po-dere, v verderven, ver- Permanere, 2. Uyven.
nieten, 2) verliezen. Permeare, dootwande/e». P.rdix icis , f. «npatrvr. Permetin , D. (menfut HqQ Pnducere 3. ergenr wwfi**e««* 'brengen. do^andelen. ^



< 182 >
Pcrmittpre, toelaat en. Pervenirp „, . ,
wfr/afe* ' "* £e"'°}™.> omvliegen.
Permutatio, PeffiX V^
P*rniciterI"Mi WJ ' -(m'iM* "• itu,n)
^erpttuo, beftemig. petra ae f
Perrumpjre, 3. feor^/^, *
Perjeqvi D. v;VW^. ^fi f^
Pertaedet, (me) Imperfon. Phoca. ae, f w„7«/w ^r ?«r «rd„Vt^ w. Phormïo, een Set zee? L PerS roemde'GrieS wlZ
Tt^'as', v^netig, die van dien naam. VS ' Pp , Phofphorus, fe Mm een/re,
Pertinere,^, PaoV.^Citt de>y. J
Pie,



< 183 >
Pis , vroom , godvruchtig. Platanus , de Plaanboom, of Pietas, f. kinderliefde, 2) /Ihombnom,
vroomheid, godsvrucht. Plato, oms, een beroemd WysPila, as, f. een bal geer vin dien naam.
Piieus, i m. een hoed. FlauOrum , 1 n. een wagen. Pilofus, iairaetög. lïantói,»». m- S««f. >»»■
Pilus, i m. een hair. der handgeklap , 2)goedkeu-
Pinafter , i. een wilde Denne- ring , toejuigmg.
b om Plebs , is, f. het gemeene volk.
pineère (ninxi, piftum.) Pleftere, btflraffen.
Schilderen , 2) horduuren. Plenilunmm, i n. de volle Pinguedo, inis, f. vetheid. Maan. Pinguefcere, 3 vet worden. Plenus, vol.
Pingais, e, vet. Plerumque, meerendeels.
Pinna, ae, een lligveder. Plorare, weenen.
Piuus us, f. een pynboom. Pluma, ae, een veler voor-
Pirata, ae , m. eenZ'eerover. namelyk de kleine of teaere
Pifeari, D. vfc/fAen. veery'ej.
Pifeator, m. een Visfher. Plumare, vederen krygen,
Pifciculus, i m. een vischje. beginnen te vliegen.
Pifcina, ae, f. een vyver. Plumbum, I. n. lood.
Pifcis, is, een visch. Plumeos, yen ^eren.
P.tuita, ae, f. /het, jlym. Plures, plura, meerdere».
Plus, a, um, vroom, god- Plurimum, ten meeste. vrucMg Plurimus, meest, zeer veel.
ïiac'ert'Ve/^er, feSE «» doemde
Placide 2,eyet. Z^/er. QrWefe ff'ê^ * piaéSus, kai»,-ger*rt,V«ed< iee/de na de gehorte
/aa». CérwlUJi Plaga, ae, f. een (lig, eenPmvia, ae, f, regen.
y/reet, een wond, 2) een Pocillator, is, m, een.fh.n-
gedeelte der waereld, een ker.
landQre»}- Poculum , i. n. een beker.
P'ane^ feMi&a) wKedfgvPodolia, ?«Wi«. «» tr°Planeta, ae, m. een planeet vwcie van Poolen. Planeticus, planetisch, Poena, 'ae f. de ./ïraf. P!anitie5,eU eene#eavlakte. Poeni.de P«nie«. Z . pianta, ae, f. een plant. van de ftad Karthigo m ?anus, v.ak, effen. Jfriea, To°'



♦£ i84 >
Poericu, FiwteA, Porta. ae, f. een d:m.
Poenitendus , a , um , daar Portare, draagen Poen?tenTWae V f \"A ' duiden ,
Pcefis eos, f. de Dicht, Porticuï, us, f. «„We
PoSu ap f «. n- 7 «» Colonnade.
roeta, ae f. een Dichter. Portie, nis, f een deel Polire poften, bèfchaaven. Portus us.'m S1£e„ Polex icis.m. een Duim. Pofcere , * fnooorriWf Pollicen, (pollictus fum) fchen.'v^en? * \
vT?ven- Pofcere, Irr. (poffum potui)
Polhcitum, i. n. ie/o/te. jSttB„^ U>""um, potuiJ
Poloma, Poo/en. Poffeffio | nis, f een bezit
Polonus, «„ p00i t{ ' l- "» bez»-
Pompejus, een beroemde Rn- Poft 'na
meinfche Veldheer van dien Poflèa, daarna, vervolgens vmam- ■ Pofterior, Wat agter T a.
Pomum i n een appel. des pofterioref, de aè't *-
Pondo, Indeclin, pond. vo;re„ ' ae "£"er
^ïe^S; 'm hSt> ?0Rerm: vol£end- I" P"<*e. Bonen, 3. (ful, fitum) Pofthac, M ««sen leggen, ftellen. 2) fly^. Poftquam, na dat. ' v&T' • j r. Pcfiremo, eindelyk.
Potitus . de /W, een Poftremum, ten liften
JLandJcltap m Klein Më-u Pofiridie, da^r Pope lus, , m. het volkje Poftulaie vorderen eifrln Populans e, waï tot het Potte, nis, f. een drank volk behoort, rellgio po-Potare, di^en garis , de vo/fe Potertas , «fa, f. maffo. 2)
PopuTuf, i m. fa, * Z°VM Populus, i f. eenPoP„/:«.Poriri; D. iets machtig wort> • ' den, verkregen.
Poreus, i tn. een zwyn, een Porius, liever, veeleer P ^ Potus, us, m. drank
Porrigere, 3. toereken, aan- Prae, rw!
™. Praehere , 2. r.
Porro, wroVr, «ryoto. 6be iie))t£mp^JJJj



< 185 >
gehoorzaam tonnen. over jlellen; het opzicht er-
Praecedere , voorgaan. gens over geeven.
Praeceptor , ris, m. een Praefulgere , fterk fchitte-
Leeraar. ren. Praeceptum, i, n. voorfchrift, Praelongus, zeer lang.
bevel. PraeiTiittere, vooruitzenden.
Praecidere , 3. afhouwen. Praemium, i n. een belooning, Praecipere , (io , epi, ep- een prys.
tum) voorfchryven, bevee- Praeparare, voorbereiden, toeten.' bereiden. Praecipitarc, van boven neder- praeponere, voortrekken, den
ftorten. voorrang geeven.
Praecipue, voornamelyk. Praeruptus, feil. Praecipuus, de voornaamjle, Praefcribere, voorfchryven,
de vsortreflykfte. een regel geeven.
Piaeclarus, voortreflyk. Praefens, tegenwoordig. Praeco , nis, de herold , de Praefepe, is, n. een krehbe.
uitroeper. Praefertim, voornamelyk.
Praecordia , orum , het net Praefes , idis , m. een Voorom het hart. 2) het hart. zilter, een Voorftandtrj de Praecurrere, vooruitloopen. Praefident. Praeda, ae, f. buit. Praefidium, i, n. bezetting,
Praedari, rooven , op buit wacht, garnifoen.
loepen. Praeftans, voortreflyk.
Praedicare, openlyk zeggen, Praeftare , betoonen , bewy-
aanzeggen , 2) roemen, zen. 2) overtreff^i, prae.
pryzen. ftat, het is beter.
Praedicere, 3. vooruitzeg- Praefto effe, by de hand
gen, voorzeggen. zyn. Praeditus, begaafd. Praeter, behalven.
Praedivinare, gïifen. Praeterea, daarenboven.
Praedium , i n. een Land Praeterequitare , voorby ry-
goed. den. Praèdulcis, e, zeer zoet. Praeterfluere , 3. voorby Praeeffe, ergens over gefield vkeijen.
zyn, voorzitten. Praeterire, Irr. voorby gaan.
Vr3efene,voordraagen,voor Praeteritas, virftreken.
uüdraagen. Praetermittere, voorby gaan,
Praeficere, 3. iemand ergens doorlaaien.
M 5 Prae



< i86 >
Praetervolare , voorbyvlie- Probitas .f. eerlykheid, briaf.
gen. hii. 1 ' 7
Pr aevoiare, veoruitvlicgen. Probofcis, idis, f. de fait van Pratum, i n; een weide. een Olyphaw
Precari, D. bidden ft^m, vroom,' fe^fe™.
Preces, precum, gefei, ffe. Pr0cedere, 3. vooraan, Joe„ fc"'2; trefe», 2) vorderen.
Pre endere, 3- gryfen, vat- Proceritas, f. A-ogte. ■d tCn' , _ ii P/ocönfuI, een ftadhouder. Premere, 3 (prett, prtffum) pr„creare, voorttcelen.
drukken onderdrukken. Prncul, Wf<, van verre in Prendere, o/ Prehendere , de verte. '
3-.gpP">- Procumbere, 3. nederbuigen,
Pretiofe , kostbaar , prach- op de knie vallen. r,tlg r , Procurerre, 3. voorkopen.
Fretiofus, kostbaar. Prodere, 3. virraaden.
Preuum i B. fe £ryr, fe Prodeffe, Irr. van nut zyn,
waarde. voordeelig zyn, baaten.
rr;5ne' «nprukfche Stad in Prodigium, in. eenwonder-
Klein Aften. teeken. Tumo, voor eerst. Proojre . voorden dag ke-
Fjimum, eerjt, vooraf, ut men, uitkomen, uitgaan
primum, zo w. Producere.worfenfe. haaien
Primus, fe eer/?e. Proelium , i n. het treffen .
Pnncps, ïpjs, m. cenVorst, deftig.
de vo rnaantflOf Profërre , Irr. te voorfchyn
Principaals, us, m. de etrfte brengen. Jlaats: . Proficere.3. (io.eci, eflum)
1 rmapiiftn, 1 n. aanvang iets uitrichten, vorderen.
„ , Proficifci , D. Cprofeccus
irior, ae ecrjie, de voor- fum) reizen, ergens heen „ -'.'S; ■ , L g"m ■ vertrekken. 2) va?»
rriitis, is, de Zaagvisth iets voortkomen. PriKS , eer 'er , piiufquam, Profaan, 2} bekennen, p. fs
eer dan. ergens voor uitkamen.
Pro voor. 2) m p/W.r. Profnme, 3, wegylugtên. Trohzre, Uwyzen, 2) UUj Profimdcre, 3. uitgieten.
' Proftlrndüs, diep.
Tr muis, beproefd, goedge Progrsdi, (progrefiiis fum) ur ' voortgaan, voorttreden.
Pr».



< 18? >
Prohibere, verhinderen , ie- Prcrepere , 3. voortkrui-
ietten, terug houden. pen. Projicere, 3. (10, eci, eftum) Prorfus, geheel en al.
wegwerpen. Profequi, vervolgen, p. iter.
Frolcs, is, f. het kroost, zo zynen weg vetvölgpn of
wel van jonge kinderen, als voortzetten , 2) vei zeilen, jonge dieren. Profilire, voor den dag fprin-
Proloqui, D. uitfpreeken, zich gen.
uiten. ProCpeccus, us, het uitzicht,
Prominere , 2. vcoruitfteeken. het aanjchouwen Promittere, 3. (li, fum) be-Profpicere, 3 (io , exi,
looven. ectum) vjorw't z:ei, 2) ge.
Promontoriuti!,in. het voor- waarworden, 3) voor 'iets
gebergte. zorg drangen.
Promovere , s. voortgaan , Proliernere, 3, (ftravi, ffra-
voortrukken , 2) vorderen, tum,) op der. grond werpen.
bevorderen. Protegere , 3. befch-rmen.
Promtus, vaardig, gereed. Proterere, 3. vsrjlyien. Pronunciare, uitfpreeken. Protinus, terfond. Pronus , vooroverhellend of Proveuire , verj'chyn:n , 2)
voorover gebogen. wisfen , groeijen.
Propagare, voortplanten, ver. Próvïdentia, ae, f. voorzie-
breiden. ning. Prope, naby, 2) byna, ge- Providere, voorzien.
noegzaam. Providus, zorgvuldig.
PropeÜere, verdryven. Provincia, ae, f. een wingePropemodum , byna. west, veroverd land.
Properare, ylcn, fpoeden. Provolare, voaruitv'.iegen, Propinquus, naby gelegen. 2) Pront, zo alt.
een bloedverwant. Proxime , het naaste , zier
Propius, nader. na. Proponere , 3. voorfteüen , Proxirnus, de naaste.
voorjhan. Prudéris, fchrander.
Propolkum , i n. een voor- Priïdentia , ae , fchrander-
fel. heid. Proprius, eigenlyk. Pruina, Be, f. de ryp.
Propter, wegens, 1) digtby. Plittacus, i in. een papegaai. Propterea, deswegens, daarom. Pcifana, gerstendrank. Pro^ulfare, wsgdryven. Ptolcmaeus , een Generaal
van



•C 18s >
van Alexander den Grot Pupilla , ae, f. een oo*atf ten, in t vervolg Koning pel. ö varc Egypten. PupuFus, i m. «n ^aa»> :
Pubefcere. 3. opwasfen. een jongetje , mi pupule
fuoüce , m t pubhek , by myn zoontje, myn kind
cpenlyke gel:genheden. Purgatio, f. «fofcf,,», mf. Pubiicus, openoaar, z» pubii- wmg.
cum prodire, zich laaten Purpura, ae, f. purper. „ jzenj , Purpureus, purperkleurig.
Pudendus , daar men zich Purus, rein, zuiver
ever fchaamen moet. Puramen, inis, n. de dop of
Pudct, Imperfon, zkhfchaa■ fihil van een vrucht, p ju.
men. Pudet me, ikfehaam glandum, notendop. _ ™ï- , , Putare, meenm.
Pudibundus, vol fchaamte. Puteus, i m. een put. Pudor. is, m. Jchaamte. Putridus , vervuild , morsruer, 1 m. een jongen. Jig, Pugna. ae, de flag, de Pyrrhus, «« JT<i;w;g van
d y Epirus in Griekenland.
Pugnare, flryden, vechten. Pythagorei, de Pythagoreirs, Pulcer, era, crum , fchoon. ten aanhang van den Wys-, Puicerrime, zeer fch;on. geer Pythagoras , die om-
Pulcruudo , inis, f. fchoon- 'trent 6co jaar voor de ge. , _ '!eiti- boorte van Christus geletfd
Pulex , icis, m. een Vloo. heeft. Pullus, m. een jong van een Pyxis, idis, een doos. dier.
Puls, pultis , f. Bry. q. Pulvis, veris, m. ftof. 2)
poeijer , pulvis pyrius , Qua , vaar.
Buskruid. Quadratus, vierhoekig.
Punicx, icis, f. Blkftten. Quadrupes , edis , o, een Punctie-, onis, f. eenfteek. viervoetig dier. Punftum, i n een punü. Quaerere , 3.' fqu«efivi , Pungere, 3. (pupugi, pune- quaefitumj zoeken, 2> vraa.
tum) feeken. gen. Punica, fc. arbor, een gra Quaeritare, zoeken.
naatoppelenhoom. Quaefo, ik bidde u.
Tumxe,ftraffen. Qaaeftus, us, m. gewin.
Qua-



< i89 >
Qualii , hoedanig , Wat voor Qui, wie?
een , vjw we.'* een aart. Quu, dewyl, omdat. Quam, a/j, 2) hoe zeer, 3) Qmcqmd, al/ff wit. voor den fupetlativ. ver- Quicunque , quuecunqus , fierkt het de beteekenis , quoJcunque , wie of wat quam maxime, zo veel als het ook zy , al wie , al mogelyk. *f' , . ,
Quamdiu, 20 Zang air. Quid, wat? ,
Quamlibet, zo veel min wil. Quidam , quaedain , quodQuamlibet magnus. «ee dam, iemand, ze*er mensen, groot hy ock zy. ie\s- , ,
Quamobrem, weshalven. Qmdem , wel, zeker, voor-
qmmvis, fchoon, htewel. waar, ne — quidem,
Quanquam, alhoewel. niet eens.
Ouanti, voor hoe veel! Quidnam, wat dan?
Quanto, om hoe veel? quan- Quidni, waarom niet? to diutius, hoe langer. Quidquam, iets, wat.
Quantum, hoe veel? 2) zoQmdquid, alles, wat. veel als. Quics, Ctiï', f/fiirt. .
Quantus, a, um, hoe vetl? Quiefcere, 3. (quicvi, quiehoe groot? tum) «uten.
Quantuslibet, hoe groot het Quietus, gerust, ook zyn mag , tffchoon ook Quin, ja zelfs, 2) dat met. nog zo groot. - Quindecim, vyfutn.
Quare, waarom? Quingenii, vyfhonderd.
Quartus, de vierde. Quinque, vyf.
Quafi, als of. Quintus, de vyf de.
Ouafimetallum, hal/metaal. Quippe, nam-dyk.
Ouaffare,fchudden,fchokken. Quis, wie? welke.
Quatemi, vier aan vier. Quifquam, iemand.
Quatriduo, vier dagen lang. Quifque, een ieder.
Quatuor, vier. Quivis, teder.
Que, en, (wordt van agterQuo, waarheen? werwaards? aangehangen). Qiiocunque, waar na ïoe het
Queo, ik kan. ook zyn mag.
Ouercus, us, f. een eik. Quod, dat.
Que"rela, ae, f. klagte. Quodammodo , eenigszins ,
Queri , D. (queftus fum) eenigermate. klaagen. Quominus, dat niet.
Oui.quae.quod, die,welke, dat. Quomodo, koe.
^ Quon-



Quoque, ook. ' K3ptus' a' um» i^roofd, P.
Quot. fee ree/ ? „ "?? rapere-
Quotannis, jaar'lyks. j™/ 'J,%' f'
fl/j. 6 ■ 2; 20 flf!,lW*/'f eorssa* van iets, 2) /iet ' Quum, wanneer .> J , vermogen van de reden ,
je» i Xï2) fl/x> 3) if;
2) de manier of wyze, 41 rekenfchap, raciontm reüoere, rekenfcha;, ge^en. Rabidus, Wflefetó, «,„,. Rec-dêrè" ^ É
Rad:r'itus j , °ffnyden, afhouwen.
tCSgrZ\tn WOftei'^P^ 3. weerom kry. Radius, f.nVn fraai. ^ioTeT' 'T'™'
Radix icis, f. dn wortel 53!£& ** ^
Ramus, i, m. WB ^ ^l^tótei
Rana, ae, f. eenKikvorsch. Rea„g „cAt Rapacitas, f. gk^ gSe Wn Rapax, o. roofzuchtig. RecumhPrP ï i i U Rapere, 3. (io, ui)\ooven/ g™ ' *** ntdtrl'^ Raptor, is, m. eearMw. Recuperare)
Re-



< 191 >
Recurrere , terug loepen , Regnum, i, een ryk, de reweerom loopen. gcehng Recufare, weigeren. Regredi, D. (regreiTus fum)
Reddete , 2. (didi , ditum) te rug keeren.
weerom geeven , 2) maa- Regulus . een beroemde Ro>
ken. meinfcne Veldheer in den
Rediie, weerom keeren, te eerflen Punijchen Oorlog.
rug keeren. Rejicere, 3. terug werften ,
Redicüs, us ,m. wederkomt, 2) o:> iemand iets Jehui,-
te rug komit. ven. Reduccre , te rug leiden, Religio, nis, f. godsd;en<t.
weerom brengen. Religiqfus,godsdvenflig,aan*
Referre, Irr. weerom dra- dagtig.
gen , weder brengen , gra- Relinquere , 3. (liqni, lic-
tiara referre, dat k bewy tum) agterlaaten , terug-
xen, zich dankbaar toonen, laaten, nalaaten. _
2) vei haaien , vertellen , Reliquiae, oyerhlyfzels.
3J huc refer , breng hier Reliquus , cverig.
toe, 4) fe referre, zich Remanere, terugblyven, ag-
ergens heen begeeven , 5) terblyven.
Imperfon Refert , 'er n Remeare, terugkomen, weer-
aan gelegen. omkomen. Reficere, 3. verkwikken. Remedium, in. 'een geneesReformidare, vreezen, fchuu- middel.
wen. Remigium , het roeituig van
Refrigerare, verfrisfchen, ver- een Jchip.
varjchen. Remitrere, 3. terug zenden,
Refugere , vlieden , vluch- weerom jluuren.
ten.- Remiflus, laf, bloo.
Regalis, Kminglyk. Removere, 2. wegneemen, veu
Regere, 3. (rexi, reftum) plaatfen.
regeeren, beftieren. Renafci , D. weder geboren
Regina , ae , f. de Konin- worden, herleeven.
gin. Repellere, hrvgdryven.
Regio, nis , f. een land Repente , plotslings , eens-
Jlreek, het land, e, regione, klaps.
tegen over. Repere, kruipen.
Regius, Koninglyk. Reperire, vinden.
Ragnare, heerj'-hen, Koning_ Repetere, herhaalen, 2) er-
zyn. gens weer heen gaan.
Re-



< 192 >
Reponere,rw?r op zyn plaats Rete. is, n. een net. zetten of Jlellen, 2) ant- Retinere, 2. terughouden, woorden. Retrahere, 3. (xi, ftum)
Reportare, te rug draagen. te rug trekken.
Reprebendere, 3. berispen. Retrimentum, i n.droesfem
Reprimere, te rug drukken, hef. te rug houden. Retro, tetug, rugwaards.-
Reptare, kruipen. Revellere, 3. afrukken, af
Repudiare, verfmaaden. fcheuren.
Repugnare, wederfreeven. Revéra, in de daad, waar-
Requirere, 3. zoeken, 2) lyk. vrangen. Reverentia, ae, f. ontzag,
Reri, D. (reor, ratus fum) eerbied.
meenen. Revereri, eerbiedigen, eer-
Res , rei, f. een zaak. bied betoonen voor iemand,
Re? geftae, daaden. cf iets.
Refecare, (fecui, feérum) Revertere, 3. terug keeren. affnyden. Reverti, 3. terug keeren.
Referare, ontfluiten, ope- Revincire, binden, vastmatnen. ken.
Refimus, omgebogen. Revocare , terug roepen ,
Refina, ae, f. harst. herroepen.
Refiftere, 3. wederftaan. Revolare, weerom vliegen.
Refpicere,3.(io exi.eftum) Reus, i. een aangeklaagde, omzien. ten gedaagde.
Refpondere , 2. antwoor- Rex, regis, m. een Kaden, 2. ning.
Refponfum, i n. een ant- Rhedarius equus, een keetswoord, paard.
Refpublica , reipublicae, Rheda, een koets. .
het gemeentbest, de repu Rbinoceros, een Neushoornbliek, dier.
Refpuere, 3. verfmaaden, Rhodus, i het eiland Rhoverachten. dus in Af en.
Reftinguere , uitblusfchen, Rica, ae, f. een Vrouwenletfchen. fluijer.
Reftitare, flil ftaan, blyven Ricrus.us, een opgefperdemuil. fl?an- , Ridere, 2. (ti, fom) lagchen,
Refupinus, op den rug Hg- belagchen. gende, ruglings. Ridiculus, btlagchelyk.
Ri-



< 193 >
Rima , ae , een Jpleet, een Rubor, is, ra. roodheid ; . kloof. roode kleur.
Ripa, ae, f. een oever. Rubrica, ae, rood kryt, roo' Rifus, us, m. het lachgen , de aarde. ■ gelach. Rudere , balken als een
Ritus, us, m. een gebruik , ezel.
een gewoonte. Rudis, e, ruuw, ongevormd.
Rixa , ae, f. gekyf, kra- Ruere, 3. injlorten, inval-
keel. len. Rixari, D. kyven , krakee-> Ruga , ae, f. een rimpel of
len. fronfel. Roborare, fterk maaken, ver- Rugire, brullen.
f erken. Rugitus, hei gebrul van een
Robur, oris , n. een Haag leeuw.
eikenboom, 2. kracht. Rugofus, gerimpelt. Robuftus, fterk. Ruina, een puinhoop van een
Rogare , bidden , 2) vraa- ingeftort gebouw.
gen. Rumpere, 3. (rupi, ruptum)
Rogus, i. een houtftapel, een breeken.
houtmyt. Rupes, is, f. ten rots, een
Roma, ae, de ftad Romen. klip. Rornanus, een Romein. Ruri, op het land. Ros, roris, m. claauw. Rurfus, wederom. Rofa, ae, een Roos. Rus, ruris, n. het land.
Roftrum, i, n. de bek der Ruilia, Rüsland.
vogelen , 2) de fnuit van Rufticula , ae , een hout'.
fommige dieren, fnip. Rota, ae, f. een Rad. Rufticus, een boer. Rotare, omrollen, ronddraai- Rufticus, a , um, boersch ,
jen. cafa ruftica, een boeren-
Rotunditas, atis, f. rond hut, vita ruftica, land le-
heid. ven. Rotundus, rond. Rutilus, goudverwig.
Rubens, rood.
Ruber, bra, brum, rood. S. Rubere, rood zyn, rood worden van fchaamte. Sabaudia, het Hertogdom Sa* Rubia, ae, f. meekrap. voyen in Jtalien. Rubicundus, rood. Sabaudius, een Savoyard.



< 194 >
Sabini, fe Sabynen, een volk Saltus, us, m. een fprong
inltalien. 2) een bosch of woud. !
Sachharum.in.2wfe>-. Saluber, falubris , e heil. Sacer, era, crum, heilig. zaam, gezond. ' Sacerdos, oris, c. een pries- Salus, utis, f. gezondheid,
ter, een priesterfche. welvaaren. Sacra, orum, offerande. Salutare, grotten. Sacrare, heiligen, toewyen. Salutatio, nis, f. een groet Sacranum, i, n. een Kapel. begroeting ' Sacrificare, opofferen. Salutator, is, m. een groe.
53cnficium, i n. een offerande, ter, een die een ander zyn Sacrum,' 1 n. het offer. compliment gaat maaken.
Saepe, dikwils. Comp. fae- Salvus, gezond , 2) behou-
pius, meermalen. Superl. den, buiten gevaar.
faepiffime, zeer dikwils. Samnites, de Samniten, een Saevire, woeden. volk inltalien.
Saevitia, ae, f. woede. Sanare, geneezen, heelen. iaevus, woedend, toornig , Sancire , verordenen , vast-
grimmig. feilen. Sagacitas atis; , f. fcherpzin-Snn&e, heilig, onverbreek.
mgheid, fchèrpheid van lyk.
reuk om iets op te fpooren. San&us, heilig. Saginare, mesten. Sane, zekerlyk, gewis
Sagifta, ae, f. een peil. Sanguinolentus, bloeddorftig, öagittarius, wat tot het pyl. Sanguis, inis, m. bloed.
of boogfehieten behoort, Sanies.ei, f. bloedige 'etter
ars fagitfaria, fe kunst Sanus, gezond.
van met den hoog te fchie- Sapiens, wys. Sapienter, ttn. löyslyk. Sel, is, m. en, zout. Salia, Sapientia, ae, f. de wys'
zouten. heid. Salina, ae, f. een Zoutkeet, Sapo,'nis, m. Zeep
een plaats daar men 't zout Sapor, is, m. defmaak van
«ookt. ittSi Sahre, fpringen. Sapphirus, i, m. een Sap.
aaiix , icis , i. een Wilgen- phier, een edel gefteente. *Jr°ml u- r Sarcina, ae, f. een pak,
sa e, luudig, fnaakt. een zak met hopmans waa.
«aitare, danjen, Ten.
S*



< 195 >
Satelles, icis, m. een lyf- Scopulus, i m. een klip, eert
trauwanl. rots. Satiare, verzadigen. Scopus, het doel, het wit.
Satiari, zat worden, zich ver- Scoria, ae, f. fchuim dit.
zadigen. bergfioffen, goudgelit.
Satio, nis, f. het gezaai. Scribere, 3. (fcripfi, fcripSatis, genoeg. tum) fchryVen.
Satisfacere, 3. (io, eci,ac- Scrobs , fcrobis , c , «ea[
tum) voldoen, te vreede kuil, een groef.
ftellen. Scrutari, D. doorzoeken:
Satum, i. n. zaad. Scutum, i n. eenfchild.
Saturare, verzadigen. Scyphus, i m. een beker.
Satumus, j. de Vader vanSe, zich, (Accus, van fuij
Jupiter, een oude Godheid Sebum, i n. talk, ongel.
by de Romeinen. 2) een Secare, (fecui, feftumj
planeet die naar hem ge- fnyden.
naamd is. Sectari, vervolgen.
Sauciare, kwetfen, wonden. Seculum, i n. een Eeuw. Saucius, gewond. Secum, met zich, by zich zelfi
Saxum, i. n. een fteen. Secundus, de tweede. Scalpere, 3. krabben, krou- Securis, is, m. eenbyl.
wen. Securus, zorgloos.
Scandere, 3. klimmen. Sed, maar, doch. Scapula, ae, f. een fchouder- Sedere, 2. zitten.
blad. Sedes, is, f. een 1 foei, eert
Scarabeus, i, m. een tor. zitplaats, 2) woonplaats, Scelus, eris, n. een fchelm- woonjlede.
ftuk. Sedile, is, n. een ftoel, eti
Sceptrum, i. n, een Schep, zitplaats.
ter. Sedulo, zorgvuldig, vlytig.
Schola, ae, f. een fchool. Seges, etis, f. Zaailand, het Scindere, 3. (fcidi, fciffum) gezaaide.
fnyden, klieven, klooven. Segnities , ei, f. luiheid, Scire, (fcivi, fcitum) wee- traagheid.
ten. Semel, eens, Semel ac ite«
Scifcitati, rtafpooren, uitvor- rum, eens en andermaal.
fchen. Semen, inis, n. zaad.
Scite, aardig, geestig. Sementis, is, f, zadijtli Sciurus, i m. een Eekhoorn, zaaijins^
N 3 SSi



< 196 >
Semet, zichzelf. Sepulcrum, i. n. een graf
Semianimus , zieltoogend Sepultura, ae, f. eenbegra.
balf dood. venit. Seminare, zaoijen. Sequi, D. (fecutus fum) vol-
Semper, altyd. gen. Sempiternus, altoosduurend. Serius, ernstig, deftig. Senator,is,m. een Raadsheer. Sermo, nis, m. een gefprek Senatus, us, m. de Raad. redenwisfeling, defpraak Senefta, ae, f. de ouderdom. Sero, laat, ferius, laater. Seneftus, f.een grysaart,een Serpens, tis, c. eenflang.
oud man. Serpere, 3. kruipen.
Senex, is, m, een oud man, Serratus, zaagswyze getand een grysaart. Servare, behouden, bewaa-
Seni, zes. ren. Senior, ouder, feniores, de Servitium, i. n. dienstbaar„ ouden. ^ beid ,Jlavernei.
Senium, 1, n. de ouderdom, be- Serus, laat.
jaardbeid. Servus. L m> een
Seniim, allengskens. Servus, a, um. dienstbaar.
5enfus,_ us, m. bet gevoel. Se en fefe , zich, Accuf. Sententia, ae, f. meening, van, fui. gevoelen , gedachten , 2) Seta, ae, borstels, bair, feta de rechterlyke uitfpraak. equina, paardenbak. Sentire , ( fenii , fenfum ) Severus, Jlreng. gevoelen, gewaar worden, Sevum, i, n. (hetzelfde met bemerken. febUm) talk, ongel.
Seorfim, afzonderlyk, in'tSex,zes.
byzonder. Sexaginta, zestig.
Separare,fcbeiden ,affcbeiden. Sexangulus, zeshoekig;. Separatim, afzonderlyk. Sextus, de zesde. Sepes, is, f. een heg, een Sexus, us, m. defexe, de m heining. kunnl!t Septem, zeven. Si, indien.
Septentrio, nis, bet Noor- SM. zicb, (Dat van fui) „ en' . ,. dikwils ook: hem, baar.
Septentrionahs, Noordelyk. Sibyllinus, Sibylliniscb, libri Septimus, de zevende. fibyllini. de fihyllynfche
Septuaginta, zevmig. boeken die waarzeggingen
Septum, 1 n. em bek, een .behelsden over bet noodlot J^utimg. wn Rmi f en Vnn ten



< 197 >
fibylle of oude Prophete; Situs, a, um , gelegen, ge* "voorkwamen. field. In hoe lita eft vita
Sic, zo, a/zoo. beata, hierin hefiaat het
Siccare, droegen. gelukkige l-.ven
Sicut, zoals. Sive, bet zy, 't zy dat, 2)
Sidere, zinken. of. Significare, heteekmen, be- Smaragdus, i. een fmaragd,
duiden. een edel gefieente.
Signum, i. n. een teeken. Soboles, is, f. het kroost, de Silentium, i, n.fiilzwygen. kinderen, 2) de jongen van Silere, 2. zwygen. een dier.
Silex, icis, c. een kittel- of Societas, atis, f. gezelfcbap,'
keifteen. maatfebappy, gemeenfebap.
Silva, ae, f. een hoscb. Socius, i. m. medgezel, een Silvefter, ftris, e. wat in makker, een vriend.
het boscb zicb ophoudt. Socius, a, um. gezellig. Simia.ae, f. een aap. Socrates, een beroemd Wys-
Similis, gelyk. geer van dien naam, welke
Similiter, op gelyke wyze, omtrent 400 jaar voor de
gelykermaate. geboorte van Christus leefde.
Similitudo , inis , f. gelyk- Sol, is, m. de Zon.
beid. Soiatium, i. n. troost.
Simicts, i. m. een aap. Solemnis, e, pUg'.ig, feesttSimonides , een Griekfche lyk, dat jairlyks op zekere
Dichter. dagin gevierd wordt.
Simul, te gelyk. Solere, 2. (folitus fum) plee.
Siniulac, gelyk als. gen, gewoon zyn.
Siinulacrum, i. n. een beel- Solertia, a e, f. jcbranderbeid,
tenis, een ftandbeeld. fcberpzinnigbtid, vernuft.
Sine, zonder. Solidus, begt, fterk, vast.
Singularis, byzo?tdcr. Solitarius, eenzaam.
Singulus, ieder. elk. Solitudo, inis, f. eenzaam-
Sinifter, ftra, ftrum, links. zaambeid, woesteny. Siquid , 20 iets, is 't datSoYmm, i n. een troon.
iets. Sollicitudo, inis, f. kommer,
Siquidem, nadien, dewyl. angst, ongerustheid. Siquis, 20 iemand; is 'iaafSolon, een jiibeenfcbe wet-
iemand. gever van dien naam'
Sitire, dorfien. Solvere, 3) (folvi, folutum)
Sitis, f. dorst. losjen, losmaken.
N 3



♦C 193 >
Solum, maar, alleen. Speculum, i. eenfpierel '
Sol um, i n. de grond of bo- Specus, us, c. een bol. c f1"- „ , , Spelunca, ae, f. eenfpelonk,
Solus, alleen, enkel een bol.
Solutus , opgelost, P. wnSperare, boopen.
folvere, 3. coma foluta, Spernere, 3. (fprevi, fpre-
losbangnd bair, tum,) verachten.
Somnium, 1. n. een droom. Spes, fpei, f. hop. Somnus, i. m. Jlaap. Spica, ae, een air.'
Sonus, i. m. geluid. Spiculum, i. n. een pyl.
Sopor, ris,m. een diepeJiaap. Spina, ae, f, een doorn 2) Sordidus, morsjig. eenftekel. Sorex, icis, een veldmuis. Spinofus , doornachtig, vol Soror, ris, f. een Zuster. doornen. Sors, tis, f. bet lot, 2. bet Spiraculum, i, n. een tocht-
noodlot, de uitfpraak van gat, of luchtgat.
bet Orakel. Spirare, ademen, adem fche*.
Spargere , 3. (fi , fum) pen, 2) waaijen, blaazen.
Itrootjen, verfpreiden. Spiritus, us, m. de adem, 2 Sparta , ae , de beroemd/Ie de geest.
Griekfcbe ftad op denPelo- Splendere, 2.flikkeren, glin-
ponnejus. fteren. Spartanus, een Spartaan uit de Splendor, is, m. glans.
ftad Sparta. Spoliare, bcrooven.
Spatium, i, n. de ruimte, 2. Spongia, ae, f. eenfpons. „ tydvak. Sponfor, ris, m. een borg
Species, ei, f. defcbyn, 2)Sponte, van zelfs, uit eigen
de gedaante, 3) de foort. beweeging. Speciofus, prachtig,fchoon. Spuma, ae, f. fcbu'm. Speftaculum,i.n. eenfcbouvs- Spurcitia.ae, f. onremgbeid, vuiligheid.
Sptftare, aanfcMmen, aan- Sqnama, ae, f. eenfcLub van
zien, 2) naar zekeu plaats een visch,
toe leggen. Squamatim, fchuhsgewyze.
Spectatiflime,, zeer fchoon. Stabilis, e, vast. Specula, ae, een wacbttoo- Stabulum, een ftal.
ren, een plaats waar men Stagnuin, i, ii.de zee.
verre om zicb been kan Stannum, i. n. tin.
**** Stare, (fto, teil) ftaan.



< 199 >
Statim, terftond. wen, Jiicbten, aanleggen.
Static-, nis, f. een fchild- ftruere infidias , tangen wacht, een post die uitge- liggen, field, is. Strues, is, f. een fiapel of
Statua, ae , f. een ft and' boop.
lesld, Struthiocamelus, i. m. een.
Statura', ae, f. geflalte. firuysvogel, de grootfie va
Stella, ae, f. een fier. gel. Stercus, oris, n. drek ,ftrmt. Studere, 2. zich bevlytigen, Sterilis, e, onvrcubtbaar. zich op een zaak toeleggen, Sternere, (ftravi, ftratum) Studiofe, vlytig.
bedekken, 2) nederwerpen. Studiofus , die zich op een Stimulare, aanprikkelen, aan- zaak vlytig toelegt, een fpooren. liefhebber van iets, vena-
Stipare, foppen, digt aan el. tionis, een liefhebber van kander voegen , apes mei de jacht. {lmant,de bycnmaokenveel Studium, i, n. vlytige oefehonig. ning , zucht of genegen-
Stipendium, i. n.foldy, be- beid voer iets. f
xoldmg. Stulte, zottelyk, dwaafelyk.
£tirps, ftirpis, c. de ftam van Stultitia , ae , f. zotheid, een boom, — 2) ook de dwaasheid, gar.tfcbe boom. Stultus, a, um , dwaas.
Siolidus, zot, dom. Stupa, ae, f. weikvanben-
Snmachari, D. zich heigen. nip of vlas. Stomachus, i. m. de maag, Stupere, ontzetten, verfiom.Strigulum, i. n. een bedde- men over iets, firei. Stupidus, dam.
Stranen, inis, n. ftroo. Sturnus, i, m- eenfpreeuw. Stranentum, i. n. ftroo. Suadere, 2. (fi, fum) raaStraraineus, van ftroo. den. Stratfgema.tis, n.Krygslist. Suavis, e. zoet, aangenaam. Strenius, dappir, Oiiver- Sub, onder, 2) omtrent of tmgt. tegen (van den tyd gefproi-
Strepitus, us, m. geruiscb ken) fub noftein tegen den Strigofus, fcbraal, uitgemer- nacht.
geld. Subdere, 3. (didi, ditum)
Struclura, ae, bet gebouw, onder iets leggen of ftelde inriclting. len. jugo fubdere, onder
Struere, 3. (si, auro) loa- het juk brengen,
IS 4 Sub?



♦C 200 })4
Subducere, onttrekken. Succus, i, m zap Subinde van tyd tot tyd, Sudare, zweeten ~ d'kmlr' fi . Sudor, is, m. zweet.
Subjicere 3. (,o,jeci, jee-Suecia, ae, f. Zweden tum) mtderzetten, onderleg. SufBtus, us, berooking met gen, onderwerpen. reukwerk. &
Subire, ondergaan. SufFocare, verflikken.
ft| fcMeM> Paling. SufTragium, l n. fe/Z.mma
•voacut. raadjlaan over iets.
5.ÏSmiS' *T, Suggerere, 3. fe/tKiien, ij.
?n£ ; * ^f' 2^e" • btndlSneer zyn.
Sübmntete.'t onder brengen, Suggeftum, i. n/m, wfe. WTMierm, genua, de knie Ven plaals , een (preek of buigen, kmelen. predikfloel. J 1
Subornare, iemand beimelyk Suggeftus, us, rn. bet redeopmaken om een ander te naars geftoelt' befcbuldigen, omkoopen. Suillus, van een zwyn
Subrepere, zoetjes inkruipen. Sulpbur, is, n. zwavel
Subridere, 2 glimlacbhen. Sumere, 3. (fi, tun0
Subfellium, 1 n. een bank, men. J
^2la^'JCj!°elU- ■ Summa> ae- ^ defom. bubfequi, D. kort na iemand Summus, de grootfle ze't
volgen. groot. Subflernere, 3. onierjpreijen, Sumtus, us, kosten.
onderflrooijen. Suppellex, eétilis, f. ik
Subter, onder. ffla£ ' *
Subterraneus, onderaardscb. Super ', over. Subtilis, e, f. fyn. Superare, overtreffen.
Sub ilitas, at.s, f. fynbeid. Superbe, trots, Laarêg. Subtus, onderaan heneden. Superbia, ae, f. trotsheid hoog. Subvenire, te hulp komen. mo°d 3 Subvolare, omhoogvliegen. Superbire, zich verhovaardig iuccedere, 3. opvolgen. gen, trots en opgeblazm zyn.
Succumbere, 3. onderliggen. Superbus, trJUoZJil Succurrere, 3. te bulp ko- Superesfe, overig zyn.
mm' ^siüuuSi overbodig, teveel.
■ ■ ■ Su,



< 20I >
Superior, dat boven is, boo- de oude boofdflad van bet ger, 2) de voorige. eiland Sicilien.
Superne, loven. Syria, Syrien, een land in Afièn.
Superftes, itis, o; overlee-
vende, na een ander in 't T. leven gebleven.
Superftruere, 3. op iets hou* Tabelia, ae, f. een tafeltje.
wen. Taberna, ae, f. een winkel,'
Supervenire, onverwacht ko1 een kraan.
men, verrasfcben. Tabula, ae, f. een Tafel.
Suppeditare, aan de bandgee- Tacere, 2. zvaygen.
ven, verfchaffen. Tacitus, ftilzwygend.
Supplex, fmeekend. Tactus, us, n. bet gevoel.
Supplicium, i n. doodsf.raf. Talaria, ium , n. vleugelSupra, propos, over, 2) f boenen.
adverb. hoven. Talentum, i. n. een talent,
Supradiétus, boven gezegd, een geldfom by de Ouden,
boven benoemd, vaovzeid. omtient von iooo daalders. Surgere, 3. (furrexi) opftuan. ïalis, e, zodanig, een dergeSur fum, op, opwaards. lyke. Sufcipere, 3. op zich neemen. Talpa, ae, f. een mol. Sufpendere , ophangen, op-Tam, zozeer.
knoopen. Tamen, echter.
Sufpendium, banging, ver- Tandem, eindelyk.
hanging, Tangere , ftetigi, taftum)
Sufpicari, D. vermoeden. raaien, aanmaken. Sufpicio, nis, f. vermoeden, Tanquam, gelyk als,
argwaan. Tanto, zo veel te meer.
Suftentare, onderfeunen, on- Tantummodo, Jlegts.
derfcbraagen, ondeifutten , Tantus, a, um, zo groot.
2) onderhouden, opvoeden, Tarandus, i, m.een Rendier.
de ko:t geeven. Tartarus, i, m. de bel.
&jftinere, verdraagen, lyden, Taurus, i, m. een fier,
uitfaan, Taxus, i, f. yven-of taxisboom,
Sutor, is, va. een Schoenlap- T ectum, i, n. een dak, 2)
per. de wooning.
Suus, a, um, zyn, Teda,ae,mjtoorfcr,eenfakkel.
Syllaba, ae, f. eenJyllabe. Tegere, 3. (texi, teftum) Syracufae, arum , Syracufe dekken, bedekken.
N 5 Tel-



*C 202 >
Tegmen, inis, n. een dek. Tepefacerc, 3. verwarmen. leuumentum, 1, n. bedek. Tepor, is, m. mati,e w„m. •_*'"<?• . . • te, gematigde hitte.
1 egula, ae, een tichel of tegel. Ter, driemial Tellus, uris, f. aardryk. Terebinthus, i. f. Terbentmielura, 1, allerlei geweer, boom.
eenfcbkbtofpyl. Terere, 3. (trivi, tritum)
iemeranus, roekeloos, onbe- flyten.
■f°men- Tergum, i. n, de rug, terga
lemperantia, ae, f. matig- vertere, den rug toekeeren, n. e%d-. . , vlugten.—atergo, van
lempenes.ei, {.matigheid, achteren. lempeftas, atis, jlorm, en. Tergus, oris, n. de buidof
weer, 2) de tyd van 't bet vel.
n.Jaar'. Terminus, i, m. een grens.
? empeftivus, vroegtydig, 2) paal.
ter rechter of bekwaame tyd. Terni, drie aan drie. I emplum, 1 n. een Tempel. Terra, ae, f. deaarde.bet land. Tempus, ons, n. de tyd. Terrenus, aardscb, dat 'op de ïempora, de tydsomftanlig. aarde leeft. rrheden- Terrere, verfchrikken.
remulentus, dronken. Terreftris, e, wat op de
lenaciiiime, zeer vast, fu- aarde is.
perl. van Tenaciter. Terrificus, fcbriklyk. ien?citas, tatis, f. kracht o/Terribiiis, fcbriklyk.
Jterlue om iets vast te hou- Territare, verfchrikken.
Territus, vtrfcbrikt. Tenax, vasthoudend. Tenor, de fchrik.
fenebrae, arum, f'. duister- Tertio, ten derden.
nis, donkerheid. Tertius, de derde.
Tenebricofus, duister, don-Teüa, ae, f. eenfcbaal.
ker- Teftari, D. getuigen.
1 ener, a, um, teder. Teftudo, inis, een Schildpad.
lenere, houden, vasthouden. Teftum, i, een aar le pot, lemonum, i. n. een Tent. Texere, 3. weeven. ienuis, e, dun, zagt,fyn, Textilis, e, geweeven, ge*
2) gering. vlochten. Tenmtas, atis, f, dunheid, Textura, ae, f. weefzel-.een
geringheid, geweeven /luk,
The-



< 2°3 >
Thebae, arum, een ftad in zaamheid, geduld in't ly.
Griekenland, 2) een ftad in den.
Egypten. Toleiare , dulden , verdraa.
Thebanus, em Thebaner uit gen.
Theben. Tollere , 3. (fuftuli, fub.
Themiftocles, een herosmd latum) optillen , ophef.
Jtbeenfr.be Veldheer van f'en, opbeuren , 2) wegnee-
dien naam. men. Thermophylae, een engte in Tondere, fcheeren, affchraa-
bet Griekfcbe Landfchap pen.
Tbesfaliën, die de ingang Tonitru, n. de donder.
tot het eigenlyke Grieken- Tonfillae, arum, f. de aman-
land was. ' delen aan den hals , (klie-
Thefaurus, i. m. eenfchat, ren aan weerskanten van Theffalia , Tbesfaliën , een den tong.)
Landfbap in Griekenland. Tonfor , ris , m. een barThorax, acis, m. een borst- bier.
harnas. Tonforius, dat tot hetfchee-
Thronus, L m. een throon. ren behoort, culter tonfoThyrfus, i.' m. een Bacbus- rius, eenfcheermes.
fiaf. Tormentum, i n. pyniging,
Tiberis, de rivier de Tibet foltering.
in Italièn. Tornare, draaijen.
Tibi, (Dat. van tu, gy) Torofus, vleefig , vol fpieTignum, i. n. een balk. ren. Tigris, is en idis, f. em Torpor, ris, m. het verfty-
tyger. ven der leden.
Tilia, ae, f. een Linde- Torquere, 2. pynigen, f'elboom. ' teren, kwellen. Timere, 2. vreezen. Torrefa&us, geroost, gebrat Timiditas, bevreesdheid. den. Timidus, vreesachtig. Torrere, 2. roosten. Timor, is, m. vrees. Torras, grimmig, ftuurs. Tingere, verwen. Tot, zo veel. Titubare , flruikelen , wan- Toties, 30 dikwils.
kelen, ftooten. Totus, a, um, geheel.
Tolerans , geduldig , lyd- Trafhre, behandelen, t. ne.'
zaam. gotia , Koopmanfchap dry-
Tolerantia, ae, f. verdraag- ven. ^ 'm



*i 204. >
Tradere, 3. overgeeven, 2) Triangülum, i n. een drie. iemand iets leeren. —— 3) hoek. traditur, men zegt. Tribuere, 3. geeven, fchen-
Traha, ae, f. een jleede. ken, Trahere, 3. (xi, écmn) trek- Tribunal, is, n. de Vlerken, fchaar. Trajtctiones ftellarum , het Tributum,i n. tol, fchatting.
verjehieten der Jlerren. Triceps, o, driehoofdig. Trajicere, over feeken, over- Triduüm , i n. drie daa-
zetten, over een rivier zet- gen.
ten. Triennium, i n. een tyd van
Transferre, Irr. (tuli , la- drie jaaren.
tum) overdraagen. Triginta, dertig.
Transrigere, 3. (tixi, fixum) Triplex, drievoudig.
dooibooren. Triremis ,'is, f. een f chip
Tranfigere, 3. (egi, a&utn) met drie roeibanken.
voleinden , 2. doorbren- Trillis, e , treurig , droevig.
gen. Triumphare, zegepraalen.
Tranfire, voorhygaan. Trulla, ae, f. een truffel.
Transmigrare, verhuizen. Truncus, i, m. de ftam van Transmittere , overzenden, een hoorn.
overftuuren. Truncus, a, um, geknot,
Transportare, overdraagen, verminkt.
wegdraagen. Trux , gen. trucis,o. wreed,
Transvebere, (vexi, veftum) woest, wild,
3 overvaaren. Tu, gy.
Transverfus, a, um, dwars, Tuba, ae, f. een trompet.
overdwars. Tuber, eris, n. een buil of
Transvolare, over heen vlie- gezwel.
gen. Tubicen, inis, m. een trom-
Tracenti, ae , a , driehon- petter.
derden. Tueri, D. befchutten , be-
Tredecim, dertien. fchermen, 2) bewaren, on-
Trepidare, fdderen. derhouden. Trepidulus, een weinig ver. Tugurium, i n. een hut, een
ftlnikt of verflagen, boerenflulp. Trepidus, fdderend, Tum, dan, daarna, als dan,
Tres, drie. tum — turn, zowel, als
iria, n. drie. ook.
Tu-



< 20J >
Tune, toen, als toen. overvloedig. Superl. Uber-
Tundere , (tutudi , tufum) rimus, zeer overvloedig.
ftaan, floten. Ubi, waar ? 2) als, wanneer.
Tunica, ae, f. een rok, een Uber, eris, n. een Uyer.
Vest. Ubicunque, waar 't ook zy.
Turba, ae , f. geraas, ge. Ubique, overal.
tier, 2) een menigte, een Ubivis, overal.
groote fchaare. Uilus, a, um, ergens eene.
Turbare, in wanorde bren- Ulna, ae, f. een el.
gen, in verwarring bren- Ultiuws, de laat ft e.
gen , beroeren. Ultor, is, m. een wreeker.
Turbidus , beroerd, ontrust, Ultra , over, voorby, ultra
2) drabbig. vicefimum diem, later dan
Turibulum, i n. een wierook- den twintig ft en dag , uivat. tra tringinta annos, over de Turmatim , met benden , dertig jaar en.
fchaarsgewyze. Ultro, van zelfs, ultro ci-
Turpis, e, fchandelyk. troque, over en weer, van
Turpiter, fchandelyk. weerzyde. Turpitudo, inis, f. fchande- Ulula , ae , f. een Nacht-
lykheid. uil. Turris, is, f. een toeren. Ululare, huilen. Turritus, a, um, getoornt, Umbra , ae, f. eenfehaduw,
met toornen voorzien. eenfehim, 2) duifierheid.
Tus, turis, n. wierook. Una, te gelyk, levens. Tutela, ae, f. befcherming, Uncus, i m. een haak.
befchutting. Unda, ae , f. een golf, een
Tuto, zeker, veilig. baar, 2) het water.
Tutus, veilig. Undetringinta , negen en
Tuus, a, um , uw. twintig. Tympanum , i n. een trom- Undique , van alle kanten ,
mei. van alle plaatfen.
Typographia ,ae, f. de Boek- Unguentum , i n. halfem ,
drukkunst. zalf. Tyrannus, i m. een dwinge- TJnguis, is , m. een nagel
land, tiran. aan de vingers'en teenen,
de teenen zelfs, de klaau* U. wen.
Ungula, ae, f. eenklaauw. Uber, beris , vruchtbaar, Unicus, de eenige.
Unt,



♦d 206 >
Üniverfus, gansch}, 'geheel. y.
Univerfi, allen. Unquam, ooit. Vacca, ae, f. een koe, een
Unus, a, um, een. kalf. Unufquifque, een ieder. . Vaccinium, i n. Woudbefien, Urbanus , wat in de Stad blaauwe beften.
is, een Stedeling, mus ur- Vacuus, ledig.
banus, een fadmuis. Vadere, 3. gaan. Urbs, bis, f, een Stad. Vagari,'rondzwerven. Urere , 3. (uffi , uftum) Valde, zeer.
branden. Valere , gezond zyn , zich
Urgere, 2. dringen, vervol. we[ bevinden. Vale, vaar-
ge,u wel, valeant, dat zy
Urinare, onderduiken, onder welvaaren , 2) vermogen,
het water gaan. magt hebben, kunnen, 3)
Urfus, i m. een beer. {ets geiden'.
Urus, i m. een buffel. Valide, zeer. Ufquam, ergens. Vallis, is, f. een vallei, een
Ufque, tot aan. dal. Ufus, us , m. het gebruik, Vanitas, atis, venvaandkeidi
het nut. ydelheid, nietswaardigheid.
Ut, dat, opdat, 2) hoe, 3^Vanus, ydel.
eds. Vapor, is, m. damp.
Uteniïlia, i um, huisraad. Vapulare, ftagen krygen. Uterque, utraque, utrum. Varietas, atis, f. menigvuU
que, beide. digheid. Uti, D. (ufus fum) gebrui- Varius, menigvuldig , ver.
ken , zich van een zaak fcbeiden, 2) bont. ■ bedienen, 2) een zaak heb- Vas, vadis , m. een boog.
hen. Vafa, orum, n. vaatwerk.
Utilis, nuttig. Vafculum, i n. een vaatje.
Utilitas, tatis, f. het jiut. Vaftare, verwoesten. Utique, alleszins. Vaftitudo , inis, f. onbehou-
Utrinque, van beide zyden. wen grootte, Uva, ae, f. een druif. Vaftus, onbehouwen groot. Uxor, ris, m. een huis- Veftura, ae, f. voertuig. . vrouw. ten gemalin. Vebemens, bevig.
Vehementer, bevig, zeer. Vehexe,3. (xj,fturn,)drongen*



♦C 207 >
gen, voeren, vaaren, cur- een naar haar benoemde pla-
ru vehi , ryden , equo , neet.
vehi, te paard ryden. Venuftas, atis, f. bevallig. Vel, of. beid, bekoorlykheid.
Velare, bedekken. Ver, veris, n. de Lente.
Veile, Irr. willen. Verax , waarachtig , waar-
Velocitas , atis, f. fnel- beidlievend.
beid. Verber, is, n. Jlage.
Velox,/nel. Verberare, flaan.
Velum, i n. een zyl. Verbero, nis, m. esnfcbimp'
Velut, gelyk als, by voor naam.
beeld. Verbum, i n. een woord.
Veluti, gelyk als. Verecundari, zich hefcheiden
Vena, ae, f. een ader. en eerbaar gedragen.
Venabulum, een jachtfpriet. Verecundia , fcbaamachtig. Venalis, e,feil, te koop. beid. Venari, jagen , op de jogt Vereri, D. (veritus fum)
gaan. vreezen. Venaticus, dat tot de jagt Veritas, tatis, f. waarheid.^
behoort , canis venaticus, Verm iculus , i m. een
een jagthond. wormtje. Venatio , nis, f. de jacht, Vermis, een worm.
2) een dieren gevegt, 3) Vernus, a, um , in de Len-
wildbraat. te, vernuin tempus , de
Venator, is, m. een jager. Lente. Venatus, us, m. de jacht. Vero , maar. Vendere, 3. verkoopen. Verfari, D. zich ergens ItVenditare, verkoopen , fe vinden.
alicui venditare , het met Verfatus, ergens in bedreven
iemand bouden. of ervaren.
Venenum , i n. vergift , Verficolor, o. bont.
gift. Verfus, us, m. eenvaers.
Venire, komen. Verfus, tegen , naar een'
Venundare, verkoopen. plaats toe.
Venter, tris, de buik. Vertere , draaijen , wen» Ventitare, dikwils komen. den. Ventus, i m. de wind. Verum, maar. Ventriculus, i m; de maag. Verus, a, um, waar. Venus, eris , de Godin der Vesci, D. ee:en, zich ergenS
Uefde by de Romeinen, 2) mede voeden.
Ves-



< 208 >
Vesper, is, m. de avond. Viflus , us , f. leeftocht
Vesperi, des avonds. mondkost.
Vespertiiio , nis, m. een Vidtus, a, um, overwonnen.
Vledermuis. Videlieet, namelyk.
Vespertinus, des avonds. Videre, 2. (di, fum) zien. Veftibulum , i n. een voor- Videri , D. (vifus fum)
bof, voorportaal. fcbynen. Veftigare, opfpooren. yidua , ae , f. een Wedu-
Veftigium , i n. een voet- we.
flap, een voet/poor, 2. deVigere, 2. in kracht, of
voetzool , 't vlak van den friscb zyn, 2) in gebruik
voet- zyn, 3) in aanzien /laan.
Veflimentum, i. n. een ge- Vigil, ilis, m. eenwacbt.
waad, een fuk kleeding. Vigilans, waakzaam. Veftis, is, f. een kleed. Vigilare, waaken. Veflitus, a, um, gekleed. Vigilax, waakzaam. Veftitus, us, m. klesding. Viginti, twintig. Vetare, verbieden. Vilis, e, gering, f egt.
Veteres, de ouden. Villa, ae, een landhoeve, 2)
Vetus, eris, oud. een bouwmans of Meiiers
Vetuftus, oud. wooning. Vexare, plagen, kwellen. Villaticus , dat zodanig een Via, ae, f. een weg. landhoeve aangaat, of daar
Viator , is, m. een wande- toe behoort, canis villati»
•aar. cus, een Ho/bond.
Vice , abl. vicis, gen. vi- Villicus, i m. een pachter
cem accuf. afwisfeling , van zodanig een landhoeve.
poculi vicem explere. Villofus, bairig, ruig. Vicefimus, de twintigfte. Villus , i m. bair, bont. Vicinus, i. m. een nabuur. Vincere , 3. (vici, vifhim) Vicinus, a, um , nabuurig, overwinnen , de zegen be.
digt aangrenzend. baaien , 2) overtreffen, te
Viciffim , wederzyds, beur. boven gaan.
telings. Vincire, (xi, ctum) binden,
Viciflïtudo , inis , afwisfe. boeijenen.
!ing- Vinculum , i n. een band ,
Victoria , ae , f. overwin een boei.
ning- Vindex, icis, m. een wree-
Viftrix, icis, f. overwin- ker , 2) een bandbaaver,
fier- verdediger.
Via-



< sop >
Vindicare, toefchryven, Soe-Vita, ae, f. .bet leven.. ..
■éigenen. Vitare._ wermyftn.
Vinea ae, f. een iPynberg. Vitis, is, f. een wyn/ïrt. Vinum, i n. Wyn. ' Vitium , i n. een gebrek, i) Viola ae, f. cm viooltje. een ondeugd. Vio'.are, Menden. Vitrum, i n..glas.
Violentus, geweldig. ■ Vitulus, 1 m. een tal/. Vir, i m. een man. Vituperare,, berispen, verach
Virere, 2 groen zyn. ten, wraaken.
Vires, ium.f. krachten (van Vivax, levendig.
den fing. vis.) ' vivere- 3- (via) tenen. -
Virga, ae, f. ee» roede, Viverra. ae , een fret. Virgatus, gefireept, vol pee. Vivus, Zeewnd, leevendtg,
pm Vix, naauwlyks.
Virgo, inis, f. een Jong-Vobis , ü , Oat. eit
urowvj, een Maa^d, regia AM. Plur. van Vos ,
virgo, een Princes. gyVirgu)a, ae, f. een rysje o/Vocalis, e, met Jtemme be*
takje. Raafd- . .
Viraultum, i n. ftruikboscb, Vocare, ro'pen; ïnjus voca-
rZren re , voor 't recht roepen,
Viridis', e, groen. Aanvaarden, 2) noemen.
Viriditas, atis, f. de groene Vocator , is, m een roeper,
jjeur, een bediende die anderen te
Virtus.utis, {.dapperheid, gast nodigt.
2) deugd, 3) ieder goede Vociferari, fchreeuwen, roe-
eizenfcbap , uVjieekendbeid. pen, tieren. Virus , n. Indeclin. , ver- Vociferatio , gefcbrteum .
gi/e. venyn. getier. Vis, fAccuf. vim. Abl. vi) Volare, vliegen.
kracht, geweld , vi, mes Volatus, us, m.de vlugt der
geweld. vogelen. Viscera , um , n. de Inge- Volitare, gms en weer vlie-
wanden. gen- _
Viscidus, kleeverig. Volubilitas , atis , f. ge-
Viscus, i, m. lym. zwindbeid, behendigheid.
Vifitarè, bezoeken. Volucris, is, f. een vogel.
Vifum, i n. een gezicht, een Voluptas, atis, f. vermaak.
verfcLynfel. ° Volutare , rollen, wentelen.'
Vifus, us, m. bet gezicht. omiraaijen.



»C 210 >
Vomitus, us, m. braaking. Vultus, us, m. bet aange. Voracitas , atis , {.gulzig- zicht, bet wezen, bet 'et. ■ beid, vraatachtigbeid. laat. Vorare , Jcbrokken, gulzig
eeten. X. Vos, gy — u. Nom. en
Accuf. Xantippe, de vrouw van den
Vóx, vocis, f. deftem. Wysgeer Socrates.
iVulgo, in't gemeen, gemeen- Xenophon , een Griekfcbe
lyk, overal. Veldheer en Geleerde.
Vulnerare, wonden.
JVuInus, eris, n. een won- z. de.
Vulpes, is, f. een Vos. Zeno, nis, Zeno, eenGriek.Vulpinus , wat van Vos/en fcbe Wysgeer. voor de Ge ' komt, cauda vulpina , een bootte van Christus , de
Vosjenftaart. Stichter der Stoïcynen.
f/pluu;, is, n. eenGitr. Zeuxis, een beroemde Grkk, /ebt Schilder.