Bibliotheek Universiteit van Ams
erdam
01 3327 4167



S E N E C A.






S E N E C A,
TREURSPEL.
I N
DRIE BE DRYVEN.
NAER HET HOOGDUITSCH VAN DEN HEZR.K
C. E. von K L E I S T.
Te L E T D E N, By VAN DER SPYK EN VAN THOIR.
i 7 9 3«






DEN
HEEREN LEDEN
VAN HET
GENOOTSCHAP,
TER S PRE U KE VOERENDE:
IN EEND RAGT EN VRIENDSCHAP BL0E1JEND E ;
"WORDT DIT TREURSPEL
MET ACHTING OPGEDRAEGEN,
DOOR DEN
FERTAELER.



PERSOONEN.
s e n e c a , gewezen Raed van Keizer Nero. po mï eja, zyne Echtgcnoote.
jOLïBius, een vriend van Seneca en vertrouwde van Agrippina, de Moeder van Nero.
piso,
riNius,
beide Vrienden van Seneca.
Een Hoofdman van den Veldheer Fabius. De Wacht. Een Bode.
Het Toneel is op het Landgoed van Soneca.



SENECA,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF. EERSTE TONEEL. SENECA, POMPEJA.
*3Ta Pompeja ! Ja, ik heb de bedrieglyke rykdommen en de gevaerlyke eere-ampten met meer vreugde afgeftaen, dan die op my genomen. Myn toekomend geluk ware onzeker, indien ik die op my nam; maer nu is 't zeker, doordien ik my aen dezelve onttrokken heb. Nu zullen wy voor ons zelve leeven, den vernederenden hoogmoed, en buite'.-,f}.ooiigheid van *t Hof, niet meer ons aendenken verwaerdigen.
SENECA.
A 4
POM:



Sr SENECA,
P O M P E J A.
Seneca! Ik hoop, dat wy gelukkig zullen worden , dat de wederwaerdigheden , welke ons tot nog toe drukken, dienen zullen, om ons, ons tegenwoordig geluk te doen gevoelen. Ontlast u van allen kommer, welke u nog fomtyds kwelt. üi«' gemoed zy zo kalm als de Natuur , die tegenwoordig haere fchatten om ons uitfpreidt, daer het, ge'yk zy, onfchuldig is.
SENECA.
Het gaet my gelyk die geenen , welke , na 't uitftaen van een zwaer onweder op zee, den oever betreeden. De vaste bodem fchynt hen te wankelen. De verbeelding der rafezende golven blyft hen nog altoos aenweezig, en zy fcbroomen op het land van dezelve verflonden te worden; doch weldra zal my den grond niet meer wankelen: de tyd zal die treurige verbeelding in my uitwisfchen. Ook het aendenken van Romes iflaverny, dat wy dikwerf onuitfpreeklyk martelde , zal eindlyk in my verdooven, daer ik die, zeifs door het vergieten van myn bloed, niet heb kunnen verhinderen.
P OM-



TREURSPEL. p P O M P E J A.
Gewis'yk hebt gy dat niet kunnen verhinderen. Uw dood, ware voorzeker gevolgd, wanneer gy Rome niet had veriaeten. — — Gy hadt den Keizer te vry zyne gebreken en gruwzaemhedeu voorgeworpen. Uw dood zoude het ongeluk van uw Vaderland , en niet zyn geluk, bevorderd hebben. De bloeddorst des tyrans zoude door de gewoonte nog heviger geworden zyn , en wat ware hem nog heilig gebleeven , daer hy u niet zou gefpaerd hebben ! Zyt dus te vrede, Seneca! het onweder, dat over onze hoofden zweefde, is verdweenen; de Voorzienigheid heeft u aen de waercld en my gefcbonken , dan ach! wat ware ik zonder u ? vergeet, wat niet in uw magt is, en laec de ftraffe van dezen woedenden ryran en de redding van uw Vaderland aen dat Weezen, die over alles waekt, over, die, gelyk gy my geleerd hebt, alles tot gelukzaligheid der waereld beftjurd, die de traenen der deugdzaemen en wyzen aen hunne vyan. den wreekt.
SENECA. Hy zal ze wreeken , dat goede , rechtvaerdige A 5 Wee-



ïo S E N E G A,
Weezen , Hy zal alles tot gelukzaligheid der waereld .beftuuren; maer, hoe kunt gy my verwyten, dat ik aen Nero zyn gruwzaemheden zoo vry verweeten heb? kan men tegen een booswicht te viy zyn? had ik my niet door ftilzwygen aen zyn buitenfpoorigheden deelagtig gemaekt ? Wie gebreeken afweeren kan, en ze niet afweert is fchuldig.
p o m p e j fl.
Het is uwe wyze van denken en uw hart waerdig , dat gy u tegen de buitenfpoorigheden des tyrans aen kant, maer zoudt gy niet' veellicht door zagtheid, aenhoudende fmeekingen , en voorftellirgen, meerder uitgewerkt hebben, dan door hevigheid? doch daer koomt Polybius zelve.
■ TWEEDE TONEEL.
SENECA, POMPEJA,en POLYBIUS.
polybius.
ÜEn, Seneca! gy hebt uw Vidtrland verlasten en hebt niet ovenvoogen, dat gy 't als een wees agter-
liet?



T R E U R . S P~ E L. n.
liet? Zedert uwe verwydering is Rome een groot gevangenhuis, dat van de klagten der elendigen en onderdrukten weêrgalmt. Welk een ongeluk , de deugdzaeme eeuwig met verbleekte aengezichten en in traenen verfmolten te zien: Geen rechtfchapene opent de oogen meer voor de vreugde; een ieder gelooft, dat hem het ontbloote zwaerd over den fchedel hangt, de altoos vernieuwende vrees verduiftert in hem het uitzicht op vergenoegder dagen. Gisteren — —> ach ! dat deeze zwarte dag voor eeuwig uit het aendenken der menfchen konde worden uitgewist! — — Gisteren heeft Nero's grootmoedige en deugdzaeme Gemaalinne, op bevel van dien Barbaer , den vergif beeker — >—
P O M P E J A.
Wie! Oftavia is door vergif ter dood gebragtf Oftavia myne vriendin! ö Hemel, wie zal nu meer willen leeven. Wat had zy misdaen ? hoe heeft zich dat beeld van, fchoonheid en zagtmoedigheid, den haet van den booswicht op den hals kunnen haelen? —
p o l y n i u s. » Ja, Pompeja, zy is niwjt meer, de fchoone on.
fchuld,



12 SENECA,
fcbuld, de eer van 't menschdom, is niet meer;1 na Iangzaerae fmerten , heeft zy in den voorleedenen nacht haere groote ziel ten hemel gezonden ; zy geniet nu reeds het loon haerer deugd. Haere onfchuM en grootfche eigenfchappen ftrekte haer tot mi'daeden; en wee de edele en rechtfchapene, zy zullen nog veele misdaeden begaen ! —
P O M F E J A.
Is 't mooglyk dat de boosheid van 't menfchlyke hart zoo vene gedreeven kan worden, gelyk Nero die dtyft! dat de Natuur zich zoo verloochenen, en zoo laeg vernederen kan! Oftavia is niet meer! Oftavia, die waerdigwas, eeuwig te leeven! Duistere dag, gy die de waereld haer beste kleinood roofde , ach dat ik u de oogen openen moest! waerom verzuimde ik met u te fterven, ö myne vriendin, ó n yne gehefdfte vriendin !
SENECA.
Verfchrifclyk nieuws! nu heeft Nero's moordzucht den hoosffen trap beklommen. De gefchiedenisfcn der barbaerfle volkeren fchetzen ons geene voorbeelden



TREURSPEL. 13
den van gelyke gruwzaemheden — .— — Maer, Pompeja! Iaet dit toeval u niet te veel ontrusten; Oftavia verdient alle gelukzaligheid, die, waer voor ftervelingen vatbaer zyn : ik zelve had gewillig myn leven voor haer opgeofferd. Zy was, gelyk alle aerdfche weezens, verganglyk, en had eenmael moeten fterven, Zy is haere gelukzaligheid te gemocc gegaen,. die wy alle toeven. Bevreedig uw gemoed, en misgunt haer beur geluk niet, nu is zy een cieraed des Hemels, en weet niets meer van de elende der ftervelingen: In onuitfpreeklyke vreugde geniet zy de belooning haerer deugden.
POLYBIUS.
Ja, zy geniet ze. Zy hoorde met bewonderenswaerdige flandvastigheid het bevel des tyrans, en zoo dra zy den vergiftbeker gedronken had, verzamelde zy haere tegenswoordige vrienden en; vriendinnen om zich heenen, en zeide: (ach, nooit zal ik dien zoeten toon vergeeten, met welken zy deeze aenfprak; en ook nimmer haere vrolyke en hemelfche trekken!) zy zeide: „Ik ga nu naer zaliger „ wooningen, naer wooningen van vreugde en rust.
Het



1+ SENECA,
„ Het ga ulieden wel, myne gelleffte! myne vrien.,, den ! ook gy , die hier nu niet tegenswoordig „ zyt, maer mynen dood betreuren zult, het ga u ,, alle voor eeuwig wel; gy zyt de eenige die ik „ ongaerne op de waerëld achter laet. Een kleen ,, tydpunt alleen, fcheidt uwe gelukzaligheid van de.
rryntn, dra zult gy my volgen; dan zal ik in de „ eeuwig vrolyke velden uüeden ook om my „ verzamelen, en onze vreugde zal alle gedachten „ overtreffen." —
P O M P E J A.
Ik zal u 't allereerfte volgen , ö Godlyke! Ik zal u 't allereerfte volgen! het leven is my tot last, •en de dood heeft voor my wellust, ach, waerom ben ik by uwen dood niet tegenwoordig geweest! ógy! in wier ziel de myne geheel was ingewee. ven, waerom heb ik u de oogen niet toegedrukt!
te gelyk ware ik met u geftorven -1- Ont-
zachlyk verlies ! Ongehoorde gruwzaem-
heid ! Wie kan 'er verfchynen, die Oftavia
van eene misdaed zoude befchuldigen ? in het fchoonfle lishaem woonde de fchoonfte ziel. De gelukzalig.



TREURSPEL.
ligheld haerer vrienden en van het geheele menfchJyke geflagc, was haere eenigfte zorg. De medeIydenden en goedhartigen fcheenen haer alleen groot te zyn, en zy ftelde haere eenige waerde op mede-
lyden en goedhartigheid en ik zal u niet
meer zien, ö-Myne geliefde vriendin! ik zal niet meer uwe zoete gefprekken hooren, en uwe groote gedachten bewonderen, die my tot deugd opleiden' ach! onmooglyk kan ik nu het leven langer dulden. Ik voel reeds in myne aderen de fchrik des doods.— — —
POLYBITJS.
Pompeja! Gy moet leeven, gymoet voor uwen Seneca en tot welvaert der waereld leeven. VervroJyk uw gemoed, en laet het onder de fmart niet
bezwyken! Agrippina heeft my gezonden
en zy fmeekt u, Seneca ! by de heiligheid van Deugd en Godsdienst, haer en Rome niet te veriaeten, maer uwe Eereplaatzen, die voor u opengehouden zyn, weder aen teneetnen, gy zyt de eenigfte, die de woede des Keizers tegenftand kunt doen» wyl hy uw aenzien by het volk vreest. —
POMPEJA.
De wreedaert heeft Oftavia oo> de liefde, die geheel



16 SENECA,
heel Rome haer toedroeg, niet gefpaerd, en wie zal my borg blyven, dat hy ook hierom myn Echtgenoot ontzien zal? hy haet hem wegens zyne verwytingen te zeer, dan dat hy zich de gevolgen van zyne barboersheid voordellen zoude, en nieuwe tegenwerpingen zouden hem nog meer verbitteren. Neen, neen, men gumie Seneca, na zoo veel doorgeftaenen arbeid en geleden ongemak , de rust, en my, overlaede men niet met ongeluk, welks zwaere last ik buiten dien niet meer draegen kan, de Voorzienigheid zal op haer' tyd de rechten der deugd handbaeven "en Rotnes boelen verbreeken.
POLYBITJS.
Gy hebt te weinig vertrouwen op Agrippina's en myne vriendfehap. Hoe zoude Agrippina, die u Gemael eerbiedigt, van hem iets verlangen , waerby ayn leven gevaer liep? en ik, dien het niet zwaer
zoude vallen voor myne Seneca te derven — »
dien dit niet zwaer zoude vallen — — hoe konde ik hem iets gevaerlyks aenraeden? Granius Sylvanus, en de Opper - Veldheer hebben zich tegen Nero verbonden, en het geheele Leger vertoefde orge-
dul-



TREURSPEL. 17
duklig, om deezen tyran te (haffen. Seneca zal voor Jt laetfte beproeven, orn hem de gevolgen van zyn bloeddorst en onzinnigheid voor te ftellen. Mogelyk koomt hy tot zich zei ven, en wordt weder gelyk hy voor dezen was, de Vader van zyn Volk , of eene eeuwige gevangenis is met bewilliging van Agrippina, het loon zyner boosheden. Pifo, die, gelyk ik hoore , benevens Fenius byu is, Pifo die rechtfchapene, die eerder zyn leven zoude verliezen , dan dat hy een misdaed beging ; die deugdzaem zoude zyn, wanneer het fchande waere de deugd uit te oeffenen zal den ontwijden throon beklimmen , en door zyne daeden heiligen, Rome rust, zeden en gelukzaligheid weder fchenkén. ■
V O M P E J A.
Maer wie is borg dat myn Gemael niet ten offer aen de eerfte uitbarsting des toorns van den woe. denden tyran zyn zal? en ach! geliefde Seneca 1 Gy bleeft voor eeuwig de Waereld, uw Vaderland, en my onttrokken, offchoon men tetftond daerna uwen dood met de gruwelykfte folteringen aen den wreedaert wreekte.
B * S-



i8 SENECA,
SENECA.
Gy bekommert u te veel Pompeja! Gy vreest flegts myn verlies; vrees meer Romes ondergang! Polybius Ijeeft recht dat men het laetfte moet beproeven. Ik zal 't met befcheidenheid, en niet meer gelyk te vooren met drift doen. — Hoe gelukkig zal ik my achten, wanneer ik Rome niet van Nero bevryde, maer Nero aen zyn Volk weder fchenken kan! Hy die eenraael myn lust, en de lust van het menfchelyk gefiacht was, ach mocfité hy het doch weder worden! hoe vergenoegd'zoude ik eenmael myn grys hooft ter ruste leggen, wanneer ik den verdoolden op den weg der deugd te rug-brengen konde 1 ik zoude gelooven den Hemel open te zien, en de vreugde der ontfterfelyken te gevoelen J
POLYBITJS.
Welligt, Seneca! zyt gy zoo gelukkig, ten minsten men kan hoopen, dat de vrees voor treurige gevolgen, welker aennadering men hem bedekt moet doen zien, hem van verdere gruwzaemheden afhouden zal. Ach! geliefde vriend! Gy fchenkt
door uw befluit Agrippina en wy het leeven, en
Rome



TREU RSPEL. 19
Rome zyne welvaert weder ! verzuim niet, uwe beloften te vervullen. Ik . zal heenen ylen, en Agrippina de vrolyke tyding van uwe fpoedige aenkomst in Rome over brengen.
(Hy vertrekt)
SENECA.
En wy Pompeja, zullen Fenius en Pifo opzoeken, en hen ontdekken, wat er is voorgevallen.
Einde van het Eerjie Bedryf.
B a TWEEDE ;



2o SENECA^
TWEEDE BEDRYF.
EERSTE TONEEL.
polybius (alleen)
JiJfcemel wat beteekend dit! het landgoed van Se-
.neca is rondsom met ftrygsvolk bezet. Ik
vinde geen uitgang, waerheen ik my ook keere.
Gewis is 't met het leven van deezen eerlyken man gedaen. Wanneer Gy 6 Godheid rechtvaerdig zyt! wanneer Gy rechtvaerdig zyt, zoo gedoog dit onheil niet. Verfchoon de grootfte menfcbelyke Deugd! verfchoon hem, die op deeze waereld aen U gelyk is! doe my fmert en ellende, verlies van goe¬
deren, gevangenis en ballingfchap , en alle ongeluk ondergaen; maer Iaet Seneca leven. De
groote Seneca , dat beeld aller menfchdyke volmaektheden , zbude hy door de hand van eenen
godloozen fterven? Welk eene gedochte voor
my ! hoe konde ik het licht van den dag verdraegen, wanneer hy niet meer in aenzyn was! Gedachten, die my met fchrik en vertwyffeling vervullen, en — —
TWEE.



TREURSPEL. 21
TWEEDE TONEEL.
POLYBIUS. Een Hoofdman van F A B IU S , en de Wacht.
de hoofdman.
Z&Jyt gy Seneca ?
polybius. (_De esrfte woorden ter zyde)
Hy kent my niet. ■ —
Ik ben 't; ik ben hem dien gy zoekt.
de hoofdman.
De Keizer heeft den Veldheer Fabius bevel gegeeven , u den dood aen te kondigen , en Fabias heeft het my opgedrasgen. Gy weet, dat ik u zoek, gy zult uwe misdaeden, en de oorzaek tvan uwen dood weeten.
polybitjs.
De oorzaeken van mynen dood weet ik: Nero is een tyran, en ik hebbe het hem gezegr. Myne misdaeden weet ik niet, Ik fterf gerust. Myn geweeten klaegt my niet aen, en de dood is my verdraeg» lyker, dan de beftendige vrees des doods, waerme» B 3 dc



22 SENECA,
de die onbarmhartige alie redelyke en weldenkende Romeinen geftaedig kwelt, verdraeglyker dan de fmart» welke ik reeds te lang wegens de verdruk- 1 king en elenden dier braeve lieden gevoele, zeg 1 aen Nero, dat hy een wreedaert is! Zeg hem, dat 1 ik 'er roem in (lelie, op zyn bevel te (terven, 1 daer nog geen booswicht door hem 't leven verloo. ren heeft. Gelukkig Rome, wanneer ik de laetfte
onfchuldige ben , dien hy vermoordt! (ter zyde)
ach, ware ik de laetfte! ach mogt Seneca zich ver- 1 bergen, en na dat de Hoofdman tot Nero te rug 1 keert, zich door de vlucht redden! — — Maer ! waerom heeft de Veldheer Fabius my den dood zelve niet aengekondigd ? waerom gebruikt hy u tot zulk een onbarmhartig werk?
DE HOOFDMAN.
■ Ik weet niet waerom hij u zelve den dood niet aenkondigt; maer my gebruikt hy daer toe, wyl hem myne trouw voor den Keizer bekend is. Men 1 is niet ombarmhartig, wanneer men zich tegen mis- ' 1 dadigers gebruiken laet. Gy had de dood reeds door dat, wat ik hoore, verdient.
p o-



TREURSPEL. 23
POtïBIUS,
Onwaerdige ! Nero heeft de ftraffe des hemels en de verachting der waereld veldtent, en die geenen, die hem in zyne kwaedaertidieden trouw zyn,
kwelling, verachting en fchande. Booswicht!
bouw nu uw geluk op de gehoorzaemheid aen een wreedaert ! hy belastte u met zyne genade, en vervuil e u met zyne geveynsde vreugd ! maer weet dit: hoon en fchande zullen u agtervolgen, en de toorn des hemels zal over u koomen, gelyk een overftroo-
ming: en, welke eene wyze van fterven
heeft my den wreedaert opgelegt?
DE HOOFDMAN.
Verrader! de Keizer is te genadig; by laet dit aen uwe verkiezing over. Ik
POLYBITJS.
Aen myne verkiezing? (hy ontbloH de horst) hier is de borst! doorfloot my , en yl naer den Keizer, dien moord,eaaer, om het vrolykc bericht
van mynen dood over te brengen doorftoot
my, bloodaert! —
B 4 DERDE



24 SENECA,
DERDE TONEEL. POLYBIUS, de HOOFDMAN en SENECA. seneca.
'"^iVelk een toneel? wat wilt gy, Polybius?
polybius.
Sterven ! —-
de hoofdman.
Hy wil niet fterven, die bloohartige Seneca! maer hy moet fterven ! Nero en Fabius hebben hunne beveelen geen zwakken , geen verwyfden toebettouwt.... „
seneca.
Wanneer Seneca fterven moet, zco moet ik fterven, en niet Polybius. Ik ben Seneca.
een sol da e t tot den hoofdman.
Deeze is Seneca , en niet de eerfte, die zich voor Seneca uitgaf, jk ken hem, en hebbe hem dikwerf by den Keizer op het Capitooi gezien.
de



TREURSPEL, zs DE HOOFDMAN.
Wonderbaere verwarring! reeds was ik bereid, myn zwaerd in de boezem van den valfchen Seneca
te ftooten. Doch het was flegts met 'c b!< ed
van eenen verkeerden geverfd geworden, maer niet met het bloed eenes onfchuldigen. Beide zyn zy vyanden des Keizers, (tot Polybius) Doch welk eene onzinnigheid bewoog u den dood te zoeken? door uwe trouwlooze gedachten tegen Nero, zult gy hem vinden, zonder 't te zoeken.
POLYBIUS.
Laet my hem vinden , onbarmhartige ! laet my hem vinden! by is my niet vreezelyk. Maer vreezelyk is my de dood van den deugdzaemen Seneca. Verfchoon deezen braeven , deezen vriend des Keizers, die zyn geheels leeven en zyne gelukzaligheid aen de welvaert van Nero, en aen zyn Va* deriand opgeoffert heeft , en bet nog doen wil. Verfchoon hem, wanneer gij 't zachte gevoel van mcdelyden en die plichten kenc, waermede gy met
de waereld en Rome verbonden zyt. Dee-
ze eene edele daed zal u gelukkiger maeken, dan B 5 alle



26 SENECA,
alle eere en rykdommen der waereld. Het aendenken aen dezelve zal u uw geheele leven door vergezellen, en u ten fchild zyn tegen elende en rampfpoedsn.
DE HOOFDMAN^
Myn geluk hangt van myne gehoorzaemhti.1 af, Seneca moet fierven. Ik ben'niet gelast, zyn fchuld ofo:;fcbuld te onderzoeken; maer hemden dood
POLYEITJ5.
Geloof Romes dem , wanneer gy my niet gelooft!
Rome kent zy;ie onfchuld, en eischt zyn leven.
Vergeefs, ó flaef, ftreeld u de hoop, door boosheid groot te worden. Weldra zal de val van uwen wreeden afgod u verpletteren, gy •
SENECA.
Ontrust u niet, Polybius! laet my derven. Tot wat voor uitfpoorigbeden verleid u uwe vriendfchap voor roy! hoe zoude het my gegaen zyn wanneer gy, in plaets van my, het leven verlooien bad! ik had den dood niet omkoomen, maer zoude dezelve tienvoudig gevoeld hebben. Ach wier.d, ach biaef-
fte



TREURSPEL. 27
fte der ftervelingen ! uwe vriendfchap is my voor de eerfte reis tot last. Ik kan u myne fchuld niet betaelen, hoe gserne ik het wilde! ik zoude veel vergenoegder fterven wanneer ik om uwent wille
konde fterven , en niet om dat Nero 't beveelt!
Ach laet my fterven , en -bewaer gy uw leven tot welvaett der waereld. Het is niet groot het leven te verachten, zoo larg men de waereld nuttig verlichten en gelukkig zyn kan. Laet hen het leven verachten , wien ouderdom en ongeluk ter neder drukken , of hen die op bevel van ontmenschte dwin«j gelanden fterven moeten. — —■
DE HOOFDMAN.
Veracht het maer! gy moet fterven. Verkies u een dood naer uw eigen begeerte. Veracht het maer
SENECA.
Ik wil uwe en des Keizers vreugde niet vertracgen. Sta. my toe , dat ik van myne aenwezer.de vrienden affcheid neeme.
( Zy vertrekken ) Einde van het Tweede Eedryf.
DERDE



28
SENECA,
DERDE BEDRYF.
EERSTE TONEEL.
SENECA, met verlondene aderen.
POMPEJA, PISO, FENIUS, POLYBIUS, DE HOOFDMAN EN WACHTEN.
S E N E C A, met een zwakke Jlem.
H. c zal niet nodig zyn, dat jk my de aderen weder doe openen. Zwakheid en onmacht overvallen my reeds, en ik gevoele het einde myner dagen naderen, ó Eeuwig, onbegiyplyk Weezen, op wiens Stem de verwarde Chaos leven en gedaente, fchoonheid en orde verkreeg! die ook de denkende en onfterflykc geest des mentenen worden liet! ik vrees niet voor u te verfchynen, alfchoon gy met uwen machtigen arm den vreesiyken evenaer houd, die de daeden der ftervelingen weegt. Ik heb 't verftand dat ge my ter befttmrfter gegceven hebt gevolgd.
De



TREURSPEL. 29
De boosheid heeft my nooit onteert, het is flechts zwakheid die my tot feilen verleid heeft. — — ó Welke Pracht, welke Heerlykheid moet u omringen , daer Uw handenwerk , het geheeie zamenftel der Waereld, de Zon , en de helderflonkerende Starren - Hemel met zoo veel Majefteit gefierd zyn! — —
P O M P E J A.
Gy zyt uw gelukzaligheid, en 't loon uwer deugd naby, myn Seneca! maer my en uwe vrienden laet gy achter na. Ach, wiens fmart is de myne gelykI wie helpt my mynen last draegen? O&avta's dood had ik reeds niet kunnen overleven, alfchoon ik u ook niet tevens had moeten verliezen. Uw bezit en uwe liefde, overwoog by my alle fmart, en fcheen my de fchriklykfte folteringen waerd, alleeulyk nu verpletterd my de last des ongeluks; nu is
my het daglicht onverdraeglyk i rechtvaerdige
Hemd! waerom dood gyniet tevens die geerjen,die gy elendig maekc, hoe ligt is voor my de dood ,
maer; hoe verfchriklys zyn zyne oorzaeken! —
doch eindlyk bevryd hy van alle kwaelen, my zal by ook daer van bevrijden! ik. zal hem beerfyk vinden.
Een



30 SENECA,
Eene korte fmart is verkiefelyk boven een langzaetn kwaed. Met u te gelyk zal ik fterven ó gy, dierbaerfte weerhelft van myn leeven!
SENECA.
De dood valt my niet zwaer, maer het verlies van u , ö Pompeja ; en het verlies van u , myne vrienden! Doch gy zult dra by my zyn, ik ben gelukkig genoeg geweest, dat ik u bezeten heb. ó Gy voormaels myn troost en wensch, nu myne fmart, leeft eeuwig wel ! uw geluk zy uwe groote verdiende gelyk , redt uw Vaderland uit de flaverny, recht de onderdrukte deugd op, ea wischt de traenen van de oogen der rechtvaerdïgen; hy zy onder u de grootfte , die het meest bereid is om Romes gelukzaligheid, met ketenen, wonden, en al zyn bloed viy te koopen.
v i s o.
Ach, hy fterft, de grootfte Romein! hy fterft, en verliest al zyn bloed voor de gelukzaligheid van Rome! waerom gehengt gy zynen dood ó Hemel! waerom gehengt gy, dat ik daer by tegenswoordig moet zyn! ik geloofde door myn bezoek, myn ge-
meod



TREURSPEL. 3r
moed op te helderen, maer gedachten, zwarter dan de nacht des dood vervullen het, en zullen nimmer weder uitgewischt worden.' toekoomende, ver verwyderde eeuwen zullen uwen val betreuren, ó Edelfte, onder de weinige Edelen deezer waereld, zy zullen den woedenden tyran vervloeken, wiens toedoen her is maer vrees niet, dat uwe vrienden ooit die denkbeelden verloochenen zullen, welke zy aen uwen omgang , en onderwys te danken hebben. Gy zult altoos midden ouder ons zyn • wy zullen gelooven dat uwe geest op onze daeden ziet, dat zyne tegenwoordigheid ons omringt, gelyk de lugt. En by alle twyffelagtige gevallen zullen wy ons ondervraegen ■ hoe zoude Seneca dit opneemen ? — — hoe zoude hy hierin handelen ? — geene u onwaerdige gedachten zal immer uwe vrienden onteeren ; en wanneer flechts het minde denkbeeld daervan in hunne ziel opkoonit, dan zal afkeer en eene edele verohtwaerdiging hen vervullen wanneer zy aen u gedenken, uw beeltenis zal hen voor oogen koomen, en een heilige huivering zal hen de ziel doordringen.
I E H |.



32.1
seneca;
S E N E C A.
Denkt niet te lang aen mij en mijnen dood, mijnë Vrienden ! beweend een korten tijd uwen vriend. —
Mijn levenseinde is nabij ! de borst word
mij eng. Ik .
POLYBITJS.
Ach , hij fterft! hij is koud ! — — Hemel, waerom moest ik getuigen van dit ongeluk zijn! wat zal mij dit, verlies vergoeden! nooit zal ik deeze affchuuwlijke dag vergeeten, die mij mijn voortreffelijKften vriend, en 't rnenschdom zijn beste fieraed ^ontroofd.
P O M P E j A.
Nu' is 't met mij gedaen! mijn Seneca! mijn Seneca! — hoe verfchrikkelijk beangsttigt gij mij?
Zeg mij nog eenmael , dat gij mij bemindt !
hii heeft reeds zijnen geest tot den ontfterfelijken
opgezonden, ■— ach wie redt mij van dê
angst, die mijne ziel overvalt, onuitfpreekelijke folteringen veifchcurcn mij! mijne zwakke voeten
tril-



TREURSPEL. 23
trillen, en draegen my niet meer, en de borst — Ja de gebeele waereld is my te eng; waer zyt gy, myn Seneca? waer zyt gy? keer tot my, verlaetene, to
rug! -adderen, heiren van adderen, ylen op u
aen, en -willen u dooden. ' Zie, hoe zy het
ichubbige ligchaem kronkelen! hoor, hoe zy fchuife-
len! — — red u! ó red u myne geliefde!
maer hoe gaet het my! Qnbefchryfiyke angst
verfcheurt myn Natuur, ó Dood! gy kunt my van myne eiende bevryden. ó myn Seneca!
(Zy doorjleekt zich) POLYBIUS.
Hemel! tot welke verfchriklyke rampen ben ik geboren ! orrgel uk .vervolgt het ongeluk, en eiende op eiende! ó myn Vriend! ó myne vrjendinne! in welk een toeftand laet gylieden my ach'er! hoe zal ik, zonder ö, de last van 't leven kunnen verdraegenl De eer van Rome en de eer van 't menfch'yke geflacht is verdweenen , en Nero en haere fchande leeft! Wanneer zult gy uwe rech'en befchermen, ó Voorzienigheid! wie zal het werktuig van uwen
gewisfen wraek zyn! Pifo, Fenius, gy Edele ■
C IE'



34 SENECA,
SENECA, die van zyne flauwte bekomt.
Ach! is het einde van myne eiende nog
niet daer ? — — voor een ogenblik had my het gevoel veriaeten , maer nu heft zich de bom op nieuw weer op Hemel, wat is hier voorgevallen! Pompeja in haer bloed! ontzachlyk gezicht, dat my meer ontroert, dan alles wat ik tot hier toe geleeden heb. — — Pompeja! ö al te getrouwe! toef — toef — dat ik te gelyk met u fterve! ©ntbint myne zwagtels , dat al myn bloed weg vloeie, .— dat myne eiende een einde neeme!
C Pompeja wordt weg gebracht. )
TWEEDE TONEEL.
DE VOORIGE EN EEN BODE,
DE n O D E.
3E£en verfcbriklyk ongeluk verwoeste uwe waterweeringen aen den oever der zee, ö Seneca! Ik ben afgezonden, u dit te zeggen. Woedende winden verheftei; zich onvoorziens: duisternis bedekte den Hemel, zoo dat het gevogelte des nachts ontwaéktc; vlammen barfteden uit de aerdp; zy kraekten als of
al-



TREURSPEL, 3?
alle rotzen tot op 't middenpunt der aerde verbry-
zeld wierden; de zee fcheen te klaegen, verhefte zich woedend uit haeren oever ; de gebouwen Horteden ntêr voor de woede der golven ; fchiik en angst vervulden het geheele gewest — — maer, gy Goden! — wat zie ik! nu weet ik, wat dit verfchrik» lyk toeval verkondigd heeft.
F E N I U S.
Ja, helaes! gy kunt het hier zien! Seneca, uw Heer, die grootfte en deugdzaemfte man onder alle ftervelingen , die vriend des Hemels en dat fieraed der natuur, fterft op bevel van den elendigften booswicht, die de aerde ooit gedraegen heeft. Niet alleen zullen de zynen den dood van dien Edelen beweenen, maer de gehet'e waereld, welke hy ge. leerd heeft, en welkers gelukzaligheid hy zocht. De Hemel verkondigde u, door deeze verfchriklyke en wonderbaere gebeurtenis , de grootheid van haer verlies aen.
DE BODE.
Ach , welk een ongeiuks bode moet ik zyn! dewoede der Elementen had vrees en fchrik door de landftreek, van waer ik gekomen ben, verfpreit;
C z mae?



iS SENECA, TREURSPEL.
maer het bericht, dat ik daer brengen zal, zal alle bewooners in dezelve met wanhoop vervullen; nu zullen zy de weeklagende ftemme des toorns verftaen , en de bulderende zee zal hen verhaelen , dat Seneca, haere vreugd tn gelukzaligheid, fterft! uit fmart zullen zy zich op de borst flaen, cn de hairen uit hunne hoofden rukken, ó Rechtvaerdige Goden! ö Seneca! ó myne geliefde Fleer!
( Hy vertrekt)
DERDE TONEEL.
SENECA, PISO, POLYBIUS, FENIUS, DE HOOFDMAN in WACHT.
SENECA.
u nadert het einde myner dagen ! ademloosheid, en 't koude zweet overvallen my, en de voorwerpen zweeven my reeds voor de oogen, ó Wezen aller wezens , verhaest n>ynen uitgang uit de
waereld ! Leeft gylieden wel myne vrienden !
ó Leeft wel! — ik flerve.
( Het Gordyn valt,)
Einde van het derde Bedryf.