SPECTATORIAALE
SCHOUWBURG,
(aanhangzel op het vyf- en-
twintigste deel.)






YJJ 844 #-1 SPECTATO RIAALE
SCHOUWBURG,
(aanhangzel op met vyf- en-
twintigste deel,) bevattende
VYF OIRSPRONGKELYKÏi TOONEELSTÜKJES.
ONDER. DE ZINSPREIJK: PEK II A E C AD AL T I O R A.
Te AMSTERDAM, by d'Erven P, MEIJER en G. WARNARS.
MDCCXCVI.



BERICHT van.de UITGEEVERS.
D e Tooneelftukjes welken wy onzen Leezeren thans aenbieden, achtten wy der plaatfinge in onzen Schouwburg allezins waerdig. Alten van de zelfde bekwaeme hand zynde, kwam het ons gevoegelyk voor, dezelven by een te voegen; verkiezende den vorm en tytel van Aanhangzel, ter onderfcheiding der geuoone deelen van den Schouwburg , welke drie Tooneelftukken , twee meer uitvoerige en een klein Stukje , bevatten; weshalven wy ook , ten einde dit Aanhangzel min kostbaer te kunnen afleveren, de gewoone Prentverbeeldingen hebben achtergelaeten.
I N H G U D.
I. De Ongelukkige Roover.
II. Het Misleide Meisjen.
III. De Edele Zoonen.
IV. WlLLIAM HlLLNET.
V. Natuur en Wulpsheid.
O F-



NIEUWE S PECTATORIAALE
SCHOUWBURG,
(aanhangzel op hetVïede deel.")






N ï E U W E SPECTATO RIAALE
SCHOUWBURG,
(AANHANGZEL OP HET VYFDE DEEL.) BEVATTENDE
V Y F O IR SPR ONGKELYKE TOONEELSTUKJES.
ONDER DE ZINSPREUK: PER II A E C AD A L T I O 11 A
Te AMSTERDAM, by d'Erven P. MEIJER en G. WARNARS.
MDCCXCVI.



BERICHT van de ÜITGEEVERS.
D e Tooneelflukjes welken wy onzen Leezercn thans aenbicden, achtten wy der plaatfinge in onzen Schouwburg allezius waerdig. Allen van de zelfde bekwaemc hand zynde, kwam het ons gevoegelyk voor, dezelven by een te voegen ; verkiezende den vorm en tytel van Aanhangzel, ter onderfcheiding der gewoone dceleu van den Schouwburg , welke drie Tooneelftukken , twee meer uitvoerige en een klein Stukje , bevatten; weshalven wy ook , ten einde dit Aanhangzel min kostbaer te kunnen afleveren, de gevvoone Prentverbeeldingen hebben achtergelaeten.
INHOUD.
I. De Ongelukkige Roover. II. Het Misleide Meisjen. liï. De Edele Zoonen.
IV. VVlLLIAM HlLLNET.
V. Natu'ur en Wulpsheid.
O F-



O P D R A G T
A E N D £
"L ' E D E N
VAN HET
TOONEELLIEVEND GENOOTSCHAP,
TER SPREUK VOERENDE:
IN EENDRACHT EN FRIENDSCHAt BLOEIJENDE.
Geachte Kunstvrienden l
D e onderfcheidende achting, waermede ik door U, fiuts een Jaer, in uwen kring Behandeld werd, heeft het my ten pligt gemaekt, weêrkeerig, waer * a ik



O P D R A G T.
ik kon, u de blyken van myne erkentenis, te
geeven. — Ontvang dan deze ftukjes, met die toegenegenheid, waermede zy u worden opgedraegen door
BEN SCHRYVER.
„ Hoe



„ tloe dikwyls neemt eene laffe, — zedenloo„ze, — niet zelden, zeer aenftootelyke klucht, „al den indruk weg, door een treffend Treur„•of zedelyk Tooneclfpel op de harten gemaekl>" is zeker geenc ongegronde aenmerking, welke tegen het nut van den Schouwburg wordt ingebragt. JVy vertrouwen düt het 't oogmerk van de Dichters dier Kluchtfpeelen niet was, feilen aen te pryzen, maer integendeel, om, door ze belagchelyk voorteflellen, er van af te fchrikken; macr — treft men niet dikwyls in onze Neder duitfche Klucht- en yecle der Blyfpelen, (welke men ten /lot eener vertooning doet uitvoeren) dubbelzinnigheden aen, meer gevaerlyk voor 't jeugdige hart, dan opene ontucht ? — Myn oogmerk met het opfeilen en uitgeeven dezer Stukjes was dus, om den liefhebberen, meer en meer in jlaet te feilen eene der cdelfte, — der redelykfte uitfpanningen, van gebreken te kunnen zuiveren. Of ik hierin geflaegd ben, laet ik aeti het vriendelyk oordeel myncr Landgenoot en-
Behahen William Hiilnet, 't welk getrokken is uit natuur en liefde, [zie van dezen Roman, Bladz. 248 verv.] zyn deze Stukjes, ze * 3



tjn dan, zoo ze zyn, olrfprongkelyk. Als zoodanig, hoop ik, dat zy met een toegecyend oog, zullen befchouwd worden.
De reden, waerom dezelve als een aenhangzel van den SpeEtatoriaelen Schouwburg worden uitgegeeven, en niet ah een deel van dit werk worden aengemerkt, is, dewyl het getal der plaeten dan te groot, en het deel zelf dus te kostbaer zou geworden zyn.
Eindelyk ft rekt myn werk, als eene uitfpanning van meer gewichtige beczigheden, om, ligtzinnig, en onvoorzichtigheid te vermyden, — den los/en jongeling aftefchrikken van de yerfoeijelykc misdaed, onnozele fchepzels te misleiden; — De talige belooning te fchetzen, welke de ouderliefde den braeven zoon verfchaft; — de grootheid, eigen geluk voor 't geluk van anderen opteofferen; — de zuivere geneugten, die de Natuur ons oplevert, en welke geene Wulpschheid ens kan opleveren, te leer en gevoelen:—welk een genoegen zal het my dan zyn, in hetzelve eene tdlfpanning gezocht te hebben!
Leiden, den 22. November 1796.
DE



D E
ONGELUKKIGE R O O V E R.
TOONEELSPEL. I N
EEN BEDRYF.



PERSOONEN.
Eduard, Kapitein der Roovers.
Emelina , deszelfs Ecbtgenoote, zuster vaa Alonzo.
Alonzo, Luitenant der Roovers.
A lardus, •)
R i c h a r d ,> Roovers.
Perot, J
Gualtheer, vader van Eduard.'
Reinoud, vriend van Gualtheer.
Klaes, een Waerd.
Jaepik, een Boer.
Het Tooneel is in, en ntby een Heiberg, aen de grenzen, tusfchen Caem en Strybeek;.



Bladz. 3.
ONGELUKKIGE ROOVER. TOONEELSPEL.
EERSTE TOONEEL.
Een Herberg.
Klaes, J a e p i k.
Klaes» Hoe gaet het? Jacpik?
Jaspis, Alles gaet goed, wy zullen in lang zulk een goe, den Oogst niet gehad hebben.
Klaes.
Zy is overal buitengemeen voordeelig gelyk ik hoor.
j a e r 1 k. De goede Hemel zorgt altyd voor ons. En ziet gy wel, Klaes! ik kan recht boos worden, als de lui, om dat bet fomtyds eens wat tegenloopt, zoo veel praets maeken. Het moet hier alles zoo A 2 wat



4. De Ongelukkige Roover.
wat gemengd zyn, dan eens goed, dan eens kwaad, dan eens veel, dan eens weinig —,, Altyd vergenoegd" zei onze oude Paftoor,, het goede weegt toch altyd tegen het kwaede op, en wy verdienen evenwel zoo veel goeds niet.''
Klaes.
Gy praet als een boek, Jaepik ! — Al was de oogst nog zoo klein, de menfehen zouden toch vergenoegd wezen , zo zy nvier eens nagingen, dat door hun eigen toedoen, niet é£n zaedjen botten kan.
Jaepik. Ja, myn goede Vriend! of wy daer lang of kort over praeten , 't zal er niet veel op bdteren, 't Is zeker of de menscb tot onveigenoegdheid gebooren is. IJuimpjcn op! Klaes buur! hoe dikwyls zouden wy wel gemurmureerd hebben ?
Klaes. 't Is wel waer, man!
Jaepik. Kom! geef my eens een glas bier. Terwyl Klaes bier haelt, flapt Jaepik een kort pypjen, en Jieekt het aan. Klaes.
Zie daer, Buur!
Jaepik.
Breng op!
Klaes.
Pat is frfs bier.
Jaepik.



Tc-ÖNEÈLSPEt.
s
Jaepik. Ja, 't is goed: — zulk een dronk fmaekt, als men Uit de brandende zon komt. Maer, aperpo, maetl hebt gy al gehoord,dat het hier op de wegen weêr onveilig word?
Klaes.
Daar heb ik evenwel nog niets van vernomen. Jaepik.
, Gisteren vertelde my Symen, dat ginter, omtrend een quartter van hier, tegen den avond, een Heer met geweld zyn beurs ontnomen is.
Klaes.
Hé! en zouden wy dan daervan niets vernoomen hebben ?
Jaepik.
Symen is toch geen leugenaer. Ondertusfchen is dit toch zeker, dat zy voor ten dag of zes, by Lysjen , aen de molen, ingebrooken, en die goede floof, al het zilver dat zy bezat, ontftoolen hebben. Klaes.
Daer heb fk ook iets van gehoord. Heeft zf het aengegeeven ?
Jaepik.
Ja, geloof ik. Maer, goede Hemel! dat aenge* ven helpt wat, zy kent de dieven toch niet. Klaes.
't Is evenwel altyd goed; de regeering kan dan A 3 in



6 De Ongelukkige Roover.
in 't vervolg voor haer waeken, en zorgen dat iet? dergelyks niet meer gefchied.
Jaepik. Wy hadden gedacht, dat wy eindelyk eens van dat gebroed zouden ontflagen gebleven zyn, zie, en zy beginnen wederom.
Klaes.
Er word toch tegenwoordig order genoeg gebou* den, Jiroertjeni Gy weet nog wel, dat zy er, voorleden jaar, vier van knipten?
Jaepik. Maer wat hadden zy ook al uitgericht, voor dat men ze beet had. 't Is ysfelyk, een mensch te verbranden —, hoe konden zy dat toch doen, het hart doet my weê als ik een beest zie lyden. Klaes.
Onze Paftoor zegt, dat hy dat heel wel begrypen kan. — Leer, zeide hy, uwe kinderen, als zy nog heel klein zyn de vliegen pootjens en vlerken aftrekken , dan zullen zy, als zy wat grooter worden een hond de pooten kunnen aen (tukken flaen, en het gefchreeuw eindelyk zonder eenig medelyden aen kunnen hooren. Let er op, zei hy,nls dit kind een man geworden is, zal hy ook gemakkelyk een mensch vermoorden.
Jaepik.
Ei, Ei, dit Iaet zich begrypen. Zie eens hoe ©plettend men op de kindet-en wezen moet.
Klaes.



TOONEELSPEL.
7
Klaes.
ja, Jaepik! vader en moeder, al zyn ze ook nog zoo braef, hebben dikwyls zelf fchuld aen de misdaeden van hunne kinderen.
Jaepik. 'c Is waer, maer wie kan dat alles nagaen, er valt toch meer te doen.
Klaes.
Dat zei ik juist ook tegen den Paftoor, maer weet ge wat hy antwoordde: Dat het de voornaamfte zaek was, goede burgers aen den ftaet te geeven, en dat het zwaerfte altyd het zwaerst weegen moet. Jaepik.
Alles goed, klaes buur! maer wie drommel weet, dat uic zulke kleinigheden zulk een groöt kwaad volgen kan.
Klaes.
Nu, elk weet toch wel d3t men geen arme,onnozele diertjens pynigen en vermoorden mag. — Jaepik. Daer komen twee Heeren ~ ik ga, Klaes! en kom morgen nog eens wat met u praeten.
Hy betaalt, drinkt zyn bier en vertrekt met Klaes.
Aa TWEE-



8 De Ongelukkige Roover.
TWEEDE TOONEEL:
Alonzo, Perot, Klaes.
Alonzo, tegen Klaes. Zorg dat de paerden warm blyven, waerd! Klaes.
Daer zorg ik altyd voor, Heeren! Moeten zy gevoederd worden ?
Alonzo. Ja, geef hen brood, en ons een fles wyn.
Klaes. Op 't ooganblik , Heeren !
(//y vertrekt.") Alonzo. Wy kunnen nog voor den donker ter bcftemder plaats zyn.
Perot.
Dat zal zo wat wezen, iaet zien, hoe Iaetishet? zeven uuren. — Ja 't zal nog gaen.
Alonzo, een weinig jlil. Ik weet niet of het ons hier wel zoo goed zal gaen als by Sichem en Aerfchot.
Perot.
Wy zyn hier ten minften voor eenigen tyd veilig.
Alonzo. 't Is hier waeriichtig geen zaak, Perot! wy moeten veel hooger op. Ik heb geen zin er in gehad en
bos



TOONEELSPEL. 9
nog niet, dat Eduard zoo aendrong om de Nederlanden te bezoeken.
Perot. Stil, ik hoor iemand.
Klaes, met wyn, pypen, enz. Zie daer Heeren! gebruik met fmaek.
Alonzo. Is hier nog al veel pasfagie? Castelein! Klaes.
Taemelyk, myn Heer! maer 't heeft toch niet over. —
Alonzo.
Zoo.
Klaes. Is er nog iets van de Heeren hun dienst? Alonzo.
Niets,
Klaes vertrekt. Alonzo, de deur gejlooten hebbende. Gy weet, Eduard is een Hollander, en de eenige reden dat hy by de bende kwam, was de liefdevoor myne zuster— maer hy heeft geen hart, om met ons meê te doen. Voor den dood van myn vader ging *t wel aen, maer toen die ftierf en hy kapitein werd, veranderde hy als het blad op den boom. 't Moorden verbood hy daedelyk, en dit is toch dikwyls zeer noodig.
A 5 Perot.



to De Ongelukkige Roover
Perot.
Hy is te meêlydend om zich by ons ambacht té houden»
Alonzo. Wat heeft hy toch verricht, flnts hy ons hoofd» werd?Niets—Zelfs met weerzin deelt hy zyne orders uit. Wy hebben hem verkooren om dat hy ongemeen veel moed en doorzicht had, maer zo by niet handelen wil, gelyk hy in onze omftandigheden handelen moet, dan is hy ons niets waerd. Perot.
Maer ik begryp my niets van zyn Characler. Moet er iets gedaen worden, hy zoekt allerhande uitvlugten. Waerom toch heeft hy zich by ons vervoegd ?
Alonzo. Dat heb ik u reeds gezegd, de liefde voor F.meJina. Toen wy voor om trend tien jaaren in 't westfaelfche heröm dwaalden, begon zy een tegenzin in onze levenswyze te krygen. Zy verzocht vader, dat hy haer zou laeten gaen , om op eene eerlyker wyze, gelyk zy zeide, de kost te winnen. Gy begrypt dat dit niet gemakkelyk ging. doch eindelyk vertrok zy, na den gewoonen eed te hebben afgelegd, van nimmer iets aengaende ons te zullen ontdekken. — Zy was eenige jaeren in de Nederlanden geweest, toen wy haer, voor nu vyf jaeren, te Brusfel ontmoetten.
PïROT.



TOONEELSPEL.
Perot.
Misfchien om het gemaklyke leven weder te zoeken.
Alonzo.
Dat wel niet, geloof ik, maer zy was met Eduard doorgegaen, wy vonden haer in het uiterst gebrek , en dit was welligt de oorzaek, dat zy vader, in ftilte, verzocht, heuren man, gelyk zy hem noemde, in de bende aen te neemen.
Perot.
En ging dit zonder eenige proef te doen? Alonzo.
Basta! Er werd een affprask gemaekt. — Den volgenden dag zou hy met Emelina verder reizen. Zy onderrichtte ons van den weg, welken zy nee* men zouden. Zy waren nog niet lang vertrokken, of wy zetten hen na, en vader fprak hem, toen wy ze hadden ingehaeld, fors toe, — noemde hem den fchaker zyner dochter, en eischte haer met geweld terug. — „ Ja, zeide hy, ,, dan zal ze over „ myn lyk flappen" — knelde haer in zyn eenen arm, terwyl hy met den ander zyn degen ontblootte, en niet tegenftaende deze moeilyke pofuie^ wist hy al onze ftooten meesterlyk te pareeren. — Ivlen maakt wel dra eene Capitulatie, en, na veele omwegen, kwam hy aen onze verbiyfplaets. Ik zie h«m nog , dunkt my, hoe hy fidderde, toen hy zich
mid-



ia De Ongelukkige Roover.
midden onder de bende bevond, want by had niet» dergelyks vermoed.
Perot.
Dat geloof ik, en toen wilde hy waerfchynlyk voord.
Alonzo. Hy had keuze. — Emelina en een Struikrover of den dood. lin zoudt gy wel gelooven , dat hy lang twyfelde! doch eindelyk dreef de liefde boven. Perot. En heeft hy zich goed gehouden?
Alonzo. Zyne ong^meene dapperheid, maer vooral zyn oplettenheid en verftand hebben ons dikwyls van gevaer bevryd. —
Perot.
Zo is en blyft hy ons toch altyd nuttig, Broeder! Er zyn onder ons altyd veel wildzangen, die zich fleeds onbezonnen in gevaer begeeven.
Alonzo.
Ik zeg u, Perot! dat hy dezelfde niet meer is. Hy pruilt, hy knort — en is geheel werkeloos. Komt er een „ Ik heb deze beurs verovert.'' — *t Is goed. „ Ik heb vernomen dat hier of daer eenige ryke Pasfagiers zullen doorreizen — zullen wy er op af gaen ?" — Doe naer uw welgevallen. Wat heeft men aen zulk een kapitein? Ik geloof
dat



tooneelspel. x%
dat hy eene gunftige gelegenheid afwacht o:n te vlugten, en ons misfchien te verklappen. Perot. En wat hier tegen te doen ?
Alonzo. Nauwkeurig acht op Emelina geeven; deze boeit hem alleen nog aen onze belangen.
Perot.
IK geloof, Heer Luitenant! dat, zo bet hem waerlyk ernst is, ons te ontvlugten, hy om Emelina niet blyven zal.
Alonzo.
Wanneer wy flegts naeuwkeurig acht op beida geeven, zullen wy weldra het een of ander bemerken.
Perot.
Of konden wy hem op de een of andere wyze ukbooren.
Alonzo. Hy is ons te verftandig, Perot! wien onzer zal hy vertrouwen ?
Perot.
Zeker moet het niemand van de oudfte der bende zyn. Lact eens zien .. Alardus fchynt nog al 't meest zyn vertrouwen te hebben en — Hy fpreekt fteeds zoo vuurig van Emelina. Zo wy hem eens onderhanden namen. — misfchien.,..
Alonzo.



r \
De Ongelukkige Roover.
A l o u z o.
't Was ligt te onderftaen. — Wy zuilen dit hos eer hoe beter te werk (tellen.
Perot.
't Is al 't best wat wy doen kunnen. Hy komt immers ook heden avond ?
Alonzo. Ja, (Op zyn horologie gezien hebbende.") zo wy met een vertrekken, kunnen wy hem voor den bepaelden tyd nog fpreeken.
Perot. Is hy niet te Strybeek?
Alonzo. Ja, met Richard !
Perot. Kom, laet ons dan maer doen opzadelen.
Alonzo, aen de deur. Heil Casteleinl — En zo hy valfche (treeken in't zin heeft, moet hy aen onze veiligheid worden opgeofferd.
Perot, naer de deur ziende.
Still
Klaes. Wat is er van de Heeren hun dienst?
Alonzo. Doe onze paerden zadelen.
Klaes.



1 ooneelspel. i 5
Klaes.
Zy zullen oogenblikkelyk voor de deur zyn. (_Hy vertrekt, aen de deur ontmoeten hem Gualtheer en Reinoud.')
DERDE TOONEEL.
Gualtheer, Reinoud, de voorigen.
Gualtheer, by 't inkomen tegen Klaes. Zult gy ons een halven flesch wyn geeven , Castelein !
Klaes, in 't heen gaen. Terftond Heeren !
Gualtheer. Goeden avond, Heeren.
Men maekt Complimenten. Alonzo. Het is heden een zeer fchoone avondftond. De frisfche lucht heeft de Heeren zeker tot eene wandeling uitgelokt.
Gualtheer. Ja, het aengenaeme weer deedt or.s befluiten te Catm ons rytuig te veriaeten, en naer Strybeek te wandelen.
Alonzo. Dus zyn de Heeren reizigers?
Gualtheer. Ja, myn Heer! thands naer Breda, evenwel zullen



i6 De Ongelukkige Roover.
wy heden het wel niet verder dan tot 't eerfte Dorp brengen.
Klaes, met wyn, tegen Alonzo. Uws paerden zyn gereed, heeren!
Perot. Hoeveel is de verteering? Castelein! Klaes.
Met het voeder van de paerden a.stëndertig Huivers (tegen Gualtheer en Reinoud, terwyl Perot geld past.) Gaen de Heeren heden nog verder? Reinoud.
Naer Strybeek.
Klaes.
Dan moet ik de Heeren raeden zich niet lang op te houden, men zegt dat de weg onveilig begint te worden.
Alonzo.
De weg onveilig?
Klaes.
Het is my verzekerd, dat voor een paer dagen eenen Heer de beurs is afgezet.
Perot.
Ja wel?
Reinoud. Dan moet men maer goede orde houden, op dat zy in handen van het gerecht raeken.
Alonzo. Wy wenfchen de Heeren een aengenaeme wandeling.
Perot.



TbONEELSPEIi tf P ï ! O Ti
Èn een behouden aenkomst te Strybeek.
Gualtheer en Reinoud. Vaerwel, myn Heeren!
VIERDE TOÓNEEL;
Gualtheer, Reinoud.
Reinoud. Hoe op eens zoo treurig, myn Vrind!
Gualtheer. Ach! Reinoud! nimmer hoor ik van Roovers of andere zwervers fpreeken, of een fchrikkelyk vermoeden foltert my.
Reinoud.
Hoe zoo ?
Gualtheer. Heb ik dan ook geen zoon, die op de waereld omzwerft, of reeds geftorven is? — geloof my, ik beef altyd als ik de tyding hoor, dat hier of daer Roovers gevat zyn, om dat ik altyd vrees, dat myn zoon, — myn zoo geliefden zoon, ook onder dit foort van menfchen fchuilt.
Reinoud. Dit is nu indedaad wel een ongelukkig vermoeden, — was hy dan nergens anders in ftaét toe, dan om een roover te worden?
B Gualt-



is
De Ongelukkige Roover.
gualtheek.
In tegendeel. Hy was fteeds een braef, edel denkend Jongeling.
Reinoud.
Nu dan.
G u a l t h e e k. Of deze vreeze onder het zoogenaemd voorgevoel moet geteld worden, weet ik niet; doch ilc heb alles gedaen om er my zelf van te verlosfen,—. alles aengewend om my van de ongegrondheid van dezelve te overtuigen, — alles vergeefsch — fteeds verbeelde ik my hem midden onder ftraetrovers te zien, bezig met het pleegen van gruwelen; en meer dan eens zag ik hem, in mynen droom, gereed om door de hand eens Scherprechters om 't leven gebragt te worden.
Reinoud. Weinig wonder voorwaer, dat de verbeelding, door zulke akelige overleggingen aengevuurd, in den flaep u zulke verfchrikkelyke beelden voorftelt. Ik hoop toch niet dat gy aen voorgevoel of droomen geloof flaet?
Gualtheer. Ik bepael niet wat hieromtrend waerof valsch zy.
Reinoud. Welke zyn toch de gronden waerop uw vermoeden rust? ,
G ualt»



TOONEELSPEL.
Gualtheer.
Slegtseen; Emelina, het meisjen, waermede hy inyn huis, het huis zyns liefhebbenden vaders verliet, had veele kostbserheden, welke men immers niet by dienstboden gewoon is te vinden. Echter haere ingetogenheid, werkzaamheid en zuinigheid, beletten my toen daerover natedenken,— daerna echter heeft dit in my niet weinig akelige gedachten doen gebooren worden, te meer nog daer men nimmer aengaende haer geflacht eenig bericht uit haer had kunnen krygen. Wat, dacht ik dikwyls» toen myn zoon met haer was doorgegaen, zo zy eens in verbond ftond met. dieven, en uw zoon verleidde ook lid eener bende te worden. — Ach ! Reinoud! men fchreit dikwyls traenen van vreugd als ons een kind geboren word, en fchreiën daerna zoo veelen van droefheid, wyl het oorzaak is van zoo veele drukkende zorgen voor de ouders. Reinoud.
Is dit nu al de grond, waerom gy u zoo zeer Verontrust.
Gualtheer. Nog een heb ik, vriend! Eduard beminde my zoo hartelyk , en wist dat ik hem vuurig beminde: — *twas hem bewust dat my niets diorbaerder dan zytl geluk, dan zyn genoegen was. Zou hy my, welke redenen hy dan ook om my te veriaeten hebben tnogt, dan in den tyd van vyf volle Jaeren niet B 2 eena



10
De Ongelukkige Roóver.'
eens bezocht, niet eens gefchrcven hebben, zo®1 het hem langs eerlyke wegen, goed ging. Reinoud. Misfchien hebt gy u wel eens, flerk tegen hem uitgelaten om de te gemeenzaeme omgang met het meisjen.
Gualtheer.
Volftrekt niet. Ik wist noch merkte iets om~ trend eenige gemeenzaamheid.
Reinoud.
Of in 't algemeen de zoogenaamd ongelyke huwlyken afgekeurd.
Gualtheer.
Ook niet. — Ik heb altyd gedacht, en meer dan eens gezegd, dat men in het huwelyk, vooral moet zien of de partyën voor elkander geftemd zyn, of zy elkander waerlyk beminnen, en of zy te zamen ééne'Iyn willen trekken: —dat een diensfmeisjen , zindelyk , zuinig , werkzaem , gewillig en van een goed oprecht hart , verkiezdyk is boven eene dame , van rang en middelen voorzien, doch wie de handen vaek verkeerd ftaen, wier tydverdryf ledigheid , en wier uitfpanning kwaedfpreeken is. — Ware hy by my gekomen, en hadt hy my, waertoe ik hem altyd aengezet heb,als zynen vriend gezegd: „ Vader! ik bemin Emelina,. ik geloove dat zy het meisjen is, van den Hemel beftemd, om myn geluk te bevorderen, en dooc



TOONEELSPEI. 23
my haer geluk tot ftand gehragt te zien;'* ft zou hem zeker geantwoord hebben : ,, Wy zullen hae.r trachten te leeren kennen, en blyft gy by u gevoeJen, ik geef u mynen vaderlyken zegen."
Reinoud. "Dus vervalt myne geheele aenmerking , echter myn vriend komt uw vermoeden my nog aller onwaerfcbynlykst voor. Behalven dat dit verzuim, in u tyding van hem te zenden, in oneindig veel andere oorzaeken kan gelegen zyn; hy is misfchien geflorven, en, hoe onaengenaem ook dit denkbeeld weezen moge, is het echter verkiezelyk boven de gedachten dat hy door de wreekende hand der gerechtigheid eenmael vallen zou.
gualtheer.
6 Reinoud! hoezeer wenschte ik dat gy overtuigender fpreeken kondet! Zo Emelina, het waerlyk goede brave meisjen geweest ware, waervoor ik haer altyd gehouden heb, zou zy my immers van deze treurige zaek wel eenig bericht of zelfs gezonden , of door een ander hebben doen zenden? Reinoud.
Zeker heeft dan daerin de vrees haer wederhouden.
Gualtheer. Zy ken le my — daerteboven zy behoefde my Immers haere veibiyfplaats niet bekend te maeken ?
B 3 Rei-



ga De Ongelukkige Rooveb.'
Reinoud. De Hemel geeve dat de uitkomst uw dusgcnaemd voorgevoel loogenftrafFe. — Hy zende u eenmael «wen zoon weder, braver , dan toen hy van U wegging!
Gualtheer. A Broeder! dan geloof ik zoudt gy my nooit wederom treurig zien. Maer zullen wy niet voordwandelen ? Reinoud! de zon zal haest ondergaen. f Reinoud. Als gy wilt • Hospes! — Het is fchoon weêr, Vriend! kom, beur u op, wy zullen een recht aengenaeme wandeling hebben, — de zon d^e gindsch ondergaet, zal morgen met nieuwe luister ten voorfchyn treeden; — kom, vrolyk, na regen komt zonnefchyn, — na neerdrukkende kommer, opbeurende blyfchap.
Klaes.
Myn Heeren !
Reinoud, geld geevende. Is 't zoo goed ? Hospes!
Klaes.
Ik bedank de Heeren, en wensch hen eene vermnekelyke wandeling.
Gualtheer. Wy danken u.
Klaes.
Ik hoop dat gy behouden zult overkomen. —
Reï,



Toon f. elspel. 23
Reinoud. ■ Ja, dit, zal zich wel fcbikken. Vaerwel. Klaes, alleen. Het fcbynen goede lieden, maer 't is toch ongelukkig dat de menfchen altyd zoo wys willen wezen. Zo hen nu iets overkomt, dat immers mooglyk is, iiebben zy het zich zelf te wyten. Ik heb hen gewaeifchouwd.
(Wy vertrekt.)
VYFDE TOONEEL.
Het Tooneel is een bergachtig Landfchap.
De avond valt.
Alonzo, Alardus, Perot, optreedende.
Alonzo. Al onze veiligheid hangt er van af.
Alardus. Maer heer Luitenant! houd onder het oog dat ik aen hem myn leven verfchuldigd ben. — Onder Roovers vind men toch ook het edel gevoel van dankbaerheid.
A l o n z o. Heot gy van uw leven voor Dominé geftudeerd?
Alardus. Als of men zonder dat gevoelloos zyn moest.
13 4 Pï-



1^4 De Ongelukkige Roovbh.
Perot, hits.
Ik weet niet, of wy in u, ook wel den rechten man hebben.
Alardus. Zo ik aen uwlieder verzoek kon voldoen, zoude gy zeker den rechten man in my niet hebben. Hoe toch zoudt gy my kunnen betrouwen, zo ik da verrader van myn weldoener wierd?
Alonzo. Eene zeldzaeme tael in den mond van lieden, die van ons ambacht zyn.
Alardus. Gy zoudt gelyk hebben, zoo ik dat ambacht oefende uit een boos hart. alléén om anderen van het hunne te berooven. Spreek myn Heeren! heb ik ooit tot myn deel meer van u begeert, dan ik tot het onderhoud van myn leven nodig had? Perot.
Waerom, duivel! hebt gy u dan aen ons gcè'n? gageerd?
Alardus. Om brood te hebben — de wanhoop voerde my tot u. Thands ben ik ander u, en ik moet een eerlyk man blyven.
Perot.
Sr js niets tegenftrydigs, in uwe gezegdens.
Al ar.-



tooneelspel. zs
Alardus. Denkt gy dan dat onder Roovers ook geen eerlyke lieden zyn kunnen?
Perot.
Uwe vraeg is eene loffpraek op onze kostwin. ning: _ echter ik geloof het niet.
Alardus.
Ik leefde te midden van geluk en overvloed. —' ■Moedwillig zetten de gepriviligeerde Roovers, die in alle maatfchappyën zyn , en niet zelden het roer van ftaet in handen hebben,my en myn geheel huisgezin daeruit, en fielden my bloot aen gebrek. Zo lang ik had, heb jk gegeven _ zoo waer ik leef, had een kaerel my in myn voorigen ftaet, met het pistool in de hand, geld voor brood geëischt, ik zou het hem niet kwalyk genoomen hebben.' Ik eisch dus ook flegts, dat men my van gebrek niec doe fterven, en _ dit is een bUlyke eisch. %m ik dus niet een Roover en te gelyk een eerlyk man zyn? —
Perot,
Misfchien.
Alonzo.
Maek toch een eind aen uwe phüofophifche twistredenen wilt gy aen ons verzoek voldoen, Alardus i
Alardus. Neen zeg ik u - ik wil gee„ fchurk zyfI.
B S Alo-V



s6 De Ongelukkige Roover.1
Alonzo.
■ Dat gy u zelve voor geen fchurk houdt, mogen wy lyden; maer zoo gy door hem in handen van' het gerecht geleverd wordt, zullen toch alle menfchen er u voor houden.
Alardus. Wat gaen my alle menfchen aen? — daercnboven, ik ben niet bevreesd dat hy een verrader zal worden.
Alonzo. Wilt gy ook geene ontdekkingen by hem doen, als Emelina uwe belooning ware?
Alardus. Wat bedoelt gy hier mede?
Alonzo. Gy bemint haer toch?
Alardus. Zy is eene fchoone Vrouw — doch ik bemin haer niet , — zy is de Echtgenoote van myn weldoener.
Perot. Gy zyt een zeldzaem mensch, voorwaer.
Alardus. Dat heeft men meer gezegd.
Alonzo. Nu, terwyl gy toch niet wilt, zult gy echter zwygen van ons gefprek.
Alar-



ToONEELSPEL. 2?
Alardus.
Ik weet niet of my dit vryftaet. — Gy wilt tegen uwen kapitein rebel leer en.
Perot. Dat is niet waer, wargeest!
Alonzo. 't Is alleen ter beveiliging van de bende.
Alardus. Nu, zoo is 't wel. Ik zal zwygen, Alonzo.
Kom gaen wy.
Alardus, Ik zie u ftraks weder.
Perot. Waer gaet gy nog heen?
Alardus.
Ik ga gintsch naer de hut, Emelina een bezoek, geeven.
Alonzo. Gy zult haer toch wel niets ontdekken.
Alardus, te omreden. Heb ik dan vergeefsch u myn woord gegeven. (Hy vertrekt ter rechtsrzyde.)
Z E Sr



fiï De Ongelukkige Roover.
ZESDE TOONEEL.
Alonzo, Perot.
Alonzo. Een zeldzaem mensch.
Perot.
Wel zeldzaem. Echter een kaerel waerop wy ftaet kunnen maeken.
Alonzo. Maer wat zullen wy nu doen?
Perot.
Laet ons gelegenheid zoeken hem, als hy met Emelina alleen is, te beluisteren, zoo zyn rheening is ons te verlaaten, zullen wy dra genoeg iets merken.
Alonzo. Goed. — Zacht ik zie iemand — 't is Eduard zelf — laet ons gaen.
ZEVENDE TOONEEL.
Eduard, alleen. Nu, zo zyn wy dan wederom hier, naby mynen Vaderlandfchen grond, kon ik my flegts van hier verwyderen! Kon ik flegts nog eenmael door goed te doen, het kwaed dat ik bedreven heb, uitwisfchen! — Kon ik Emelina vergeeten, die, offchoon zy de fchepfter van al myn ongeluk is, echter nog dgze geheele ziel blyft vervullen. Emelina! waer-
om,



ToONEELSPEb. agr
Offl, zoo gy my bemindet, my onder liet uitvacgze! der menfcben gevoerd ?waeröm iny misdaeden doen bedryven, waerover ik my, voor my zeiven, fchaemen moet? — Waer zyn thands die ftiile genoegelyke dogen van myne kindsheid en jeugd?— Weg is de rust, immer jaegt my de bewustheid Van fchuld; — het aenzien van een eerlyk man kan ik niet verdraegen; in elk, die my flegts met een vluchtig oog aenfehouwt, zie ik den Gerechtsdienaer, gereed om my naer den kerker tefieepen, op dat door de hand des beuls de maetfebappy. vaa eenen fchender der veiligheid verlost worde. —— Hoe vuurig wenschte ik voor thands byna zes jaeren met de liefde bekend te zyn. — Hoe onrustig zocht ik naer eene gezellin, met wie ik hand aen hand dit leven mogt doorwandelen, in wier armen ik genot van myn aenzyn mogt hebben. — Helaas! ik leerde de liefde kennen. — ik vond het voorwerp, waervoor myn hart klopte. Ik volgde u, Emelina! en ons beide volgde het ongeluk. Kan ooit iemand door de liefde zoo gelukkig worden , als ik rampzalig werd? Vader, maegfebap, vrienden, eer, deugd en rust, alles heb ik door
haer verlooren.
a g r-



£Ö De Ongelukkige Rooveü.
AGTSTE TOONEEL.
Eduard, Alardus.
Alardus. Sta, gy hier! Eduard! —
Eduard. Zoo even gekomen, myn Vriend!
Alardus. Üwe Emelina is niet in haar logement, zo men dat armzalig gebouw dus noemen mag.
Eduard. Misfchien ging zy een wandeling doen.
Alardus. Is er iets aen de hand, dat wy allen hier beftemd fcyn ?
Eduard. Ik weet van niets, Alonzo wilde dat wy hie? zouden komen. Ik wenschte ook wel dat er niets meer aen de hand kwame.
Alardus.
Ei waeröm?
Eduard, hem de hand toereikende. Gy zyt myn Vriend?
Alardus, zyne hand drukkende. Dat weet gy.
Eduard. Het Rooven is een Hecht ambacht.
A l a r3



Tooneelspel.
3t
Alardus.
Ei kom, dat is zoo niet.
Eduard.
Wie geeft ons recht op het eigendom van een ander.
Alardus. De natuur. — Heeft zy haere gaeven voor allen, of alleen voor fommigen gefchonken?
Eduard.
Voor allen.
Alardus.
Nu dan, zoo mag elk daer van zyn deel neemen: — zou de natuur verbieden, dat ik iemand die duizend gulden heeft, eenen dukaet ontneeme om er het noodwendige voor te koopeu. Eduard.
De natuur, vvaerde Alard! heeft haere gaeven voor ieder een gegeven , en elk heeft recht van die gaeven zyn deel te neemen. Dan, op welke wyze? — door werkzaemheid — het loon van den werkzaemen man, zyn de gaven der natuur. — De man die duizend gulden heeft, heeft ze als zyn eigendom, hy heeft ze verdient.
Alardus.
Ja, als elk eens weerom geeven moest, 't geen hy niet verdient heeft, hoe vcelen die prachtige gastmaelen aenleggen, zouden hongeren.
Edu.



gz De Ongelukkige RooveS.
E d u a r u. Zo lang het tegendeel niet bewezen is, moet merJ het voorönderftellen. — Ten minden, 't behoort niet tot onze taek iemand eenig eigendom te ontfiëemen, al ware het ook nog zoo onrechtvaerdig verkregen.
Alardus. Gy zyt toch een wonderlyk mensch — verdienen wy dan ook ons brood niet? zwerven wy niet van den cenen oord naer den anderen?
Eduard. En wie heeft nut van ons zwerven? zoo lang de menfehen zelve geen voordeel van onze moeite trekken, zyn zy ongehouden ons te beloonen. Alardus. Leg dit eens wat nader uit.
Eduard. Zoodra een maetfehappy beftaet, kan men het noodwendige niet dan by verwisfeling krygen. Wie • zal u 't brood, 't welk hy door werkzaemheid tot zyn eigendom gemaekt heeft, afftaen, ten zy gy hem iets anders geeft, waervan hy wederom nut trekken kan. By voorbeeld , geef hem andere vruchten voor zyn brood.
Alardus. Maer ik heb geen vruchten.
Eduard. Bebouw de aerde, en teel zs.



too.veelspel.
Alardus.
Maer ik heb geen land.
Eduard.
Zoo koop het.
Alardus.
En zoo ik nu geen geld heb?
Eduard.
Zoo verdien het. — Alardus! 't is immers beter een braef, eerlyk daggelder, dan een ryke fchurk te zyn.
Alardus* Ei, maer ik meen toch wel dégelyk een eerlyk man te zyn. — Ik. heb nooit iemand bedrogen, ik heb nooit....
Eduard.
ó Hou op! ik heb u reeds meer hier van hooreti fpreeken —Maer heeft uw geweeten u nooit anders onderricht?
Alardus.
Gantsch niet. — ik ben meester over myn geweeten, en 't durft my niet tegenfpreeken. Eduard.
ó Alard! eens zal het zyn recht handhaven. —Geloof my, Alardus! wy zyn geen eerlyke lieden: wy doen altyd onze medemenfchen fchade, nimmer trekken zy van ons-voordeel. Is 't eerlyk, is 't edelmoedig van het billyk verdiende eigendom eens anderen te leeven?.
C Alar-



34 De Ongelukkige Roover.
Alardus. Nu, dit daergelaeten. — Doch, waerom, ah gy hier van overtuigd zyt, wilt gy voor u zelfs geen eigendom verdienen.
Eduard. Alardus! gaerne wilde ik dit. — (Hy ziet nieuw keurig rond of ook iemand in de nabyheid is. Zagt.) Toen ik u te Aerfchot uit het hevig gevaer, dat u dreigde, redde, gcfchiedde dit niet zonder eenig
belang. Toen ik u voor de eerfte reize zag,
gevoelde ik reeds eene groote achting voor u; — ik heb my in u niet bedroogen, gy hebt immer getoond , dat gy my een oprecht vriend waert. —■ Alonzo en Pent, komen op den aclfrgrond van 't Tooneel, en beluisteren het g'Jprek. Alardus. Gy hebt my 't leven gered, en ik ware een fchelm geweest, had ik u niet oprecht bemind. — Maer, wat komt dit nu te pas?
Eduard. De achting,die ik voor u heb, — de vrienlchap die tusfchen ons ftind grypt, noopen my, u een geheim te ontdekken. Vriend' Broeder! wat zal 't
einde wezen, van een leven, geiyii wy voeren ?
Alardus. Gy zyt wonderlyk.
Eduard. Helaes! wat anders, dan 't Schavot?
Al ar-;



TOONEELSFEl. 35
Alardus.
Nu, wat wilt gy dan ?
Eduard.
Laet ons vlugten. Myn vader bezit genoeg, om er van te leven. Laet ons onze broederen nuttig worden.
Alardus.
Heb ik niet beloofd , dat ik de bende nooit veriaeten zou 'i
Eduard.
ö Zulk eene belofte te breeken, is deugd.
Alardus. Nimmer deugd. Een eerlyk man houdt fteeds zyn woord.
Eduard. Niet, wanneer by beloofd heeft, misdaeden te bedryven.
Alardus. Hoor eens, wilt gy vertrekken, doe het; — 't is even goed of gy my niets gezegd had, ik zal u niet hinderen; — doch, het is uw plan niet, hoop ik ons te verraeden ?
Eduard.
Neen.
Alardus. Nu, zoo gae in vrede! — Het fpyt my wel, doch een eerlyk man moet niet anders handelen* C 2 dan



36 De Ongelukkige Roover.
dan hy denkt; — zoo ik daerna ook eens andere gedachten mogt krygen kom ik u opzoeken. Eduard. Alardus! Heb ik u dan niet genoegzaam overtuigd, dat het rooven geen eerlyk man past? Alardus. Nog niet: — maer ik wil om u plaizier te doen, het nog wel eens nader overwegen.
Eduard, hem by de hand vatte?ide. Zoo gy waerlyk myn vriend zyt, — zo gae met my. ——
Alardus. Stil, ik hoor iemand komen. —.
NEGENDE TOONEEL.
Eduard, Alardus, Emelina.
Emelina. Lieve EduardI gy thands hier? —.
Eduard. Ja, myne beste Emelina!
Emelina. Ik ben wel zeer ongerust over u geweest. Ik heb u in geen twee dagen gezien.
Eduard. Dit is immers reeds meer gebeurd, myne waerde?
Emelina. Ja, maer een angftig voorgevoel foltert my: —:
myn



ToONEELSPEt.
"7
myn EduardI Ik heb nergens rust, — ik word gejaegd — ach! ik zal u verliezen.
Eduard. Stel u gerust» Emelina! Laet u toch door geen dwaesheden verfchrikken.
Emelina. , Eduard! — Heb ik geene reden my te beangftigen? — Ik zie u met een fomber oog, met een treurigen blik daer heen wandelen. — En hier aen heb ik alleen fcbuld.
Eduard. Wees gerust, lieve, beste, Emelina!
Emelina. Ja, ik heb alleen fchuld, dat gy thands zulk een treurig leven leidt. — En als ik my nog de gevolgen voordel Ie,— helaes als ik waek ftaet gy fteeds voor my, en ik vreeze u aen te zien. Als de flaep myne oogen fluit, droom ik niet dan van fchavotten en raderen.
Eduard, getroffen. Emelina! 't gebeurde is onherroepelyk.
Emelina. Ochl konden myne traenen het ongedaen maeken! — konden zy den vlek, waermede ik uwe eer bemorschte, afwasfchen, — dan, ach! 't geen gedaen is, is onherroepelyk!
C 3 Edu-



3f'
De Ongelukkige Roover.
Eduard, ter zyde. Moest zulk eene edele ziel, een roover tsn vader hebben ?
(Tegen Emelina ) Stel u geene te zwarte beelden voor, myn beste, wie weet langs welke wegen de Hemel zelfs alles ten goede zal wenden.
Emelina.
Schrik en ontzetting bevangen my als de nacht aenkomt, en by den lieven dageraed moet ik een dag vol kommer, een angftigen.dag te gemoet zien.
— In den voorigen nacht droomde ik van u,
maer ach! weleer droomde ik zoo aengenaem, als* ik van u droomde. Dan wandelde ik met u: on-
fchuld en tevredenheid wandelden om ons het
tegenwoordige was zoet, en de gezichteinder helder. Maer nu — gy wierdt weggefleept door de gerechtsdienaers. Gy beklomt het aekelig ftraf. fchavot, en dervende vloekte gy my, en klaegde my 'Aen by den Hemel.
Eduard, getroffen.
Emelina i
Alardus.
Bedaer, bedaer, Emelina! Ik geloof dat gintsch pienfchen naderen.
E p u a r i), tegen Alardus.
Hebt gy ons gefptek gehoord?



TOONEELSPÊL. 39
Alardus.
Ik heb het gehoord.
Eduard.
Blyft gy?
Alardus.
Ik fpreek u morgen nader.
TIENDE TOONEEL. Alonzo, Perot, Rtchard, de voorigen.
Alonzo,
Goeden , avond !
De overigen.
Goeden, avond!
Alonzo, tegen Eduard. 't Is op myn verzoek, dat wy hier by elkaer zyn
gekomen ?
Eduard.
jv
Alonzo. En de reden van dit verzoek is deze: om n»emlyk te yraegeni wat liet oogmerk van den kapitein was, met ons hier op de barre heide te voeren. Eduard. Ik heb 11 immers nier op de heide doen campeeren, zy is alleen onze verzamelplaets.
Alonzo. Maer wat zullen wy hier toch uitrechten, — om C 4 de



4» De Ongelukkige Roover.
de drie dagen pasfeert er een mensch, — waerom zyn wy dit heen getrokken ?
Eduard. Oordeelt gy dan, myn Heer! dat wy by Sichem veiliger waren?
Alonzo. Wat gaet ons de veiligheid aen, als wy hongeren moeten?
Eduard.
Dit is immers nog zoo niet? myn Heer! Alonzo.
Hoe lang zal het dunren, myn Heer! — Wy hebben u tot ons hoofd gekoozen, niet om dat gy op onze kosten teeren zoudt, maer op dat gv zoudt zorgen, dat de bende goed by een bleef, en dus op te fpooren waer wy de nodige kosten, ter inftandhouding van onze kleine maetfchappy konden vinden. — Wat voor nut hebt gy ons aengel racht, fints gy rnyns vaders opvo'ger werdt? — Hoeveel Voordeel hebt gy fints dien tyd aen onze kas gedaen ?
Eduard.. Heb ik u niet fteeds tegen de listige aenflagen van het gerecht beveiligd ?
Alonzo. Hebt gy hier alleen mede uwen pligt voldaen ? — Beloofdet gy niet meer te zullen doen? ■



t00neelspel. 41
Eduard.
Met raed en met dae'd, heb ik u daer 't nodig was bygeftaen, en reken dus aen myne beloften te hebben vo)daen.
A X o N z o.
Twee reizigers moeten dezen weg naer Strybeek pasfeeren. Moet men ze weder laeten loopen? Eduard. Ik verzoek dat gy dit heden beftuurt, heer Luitenant! ik bevind my gantsch niet wel.
Alonzo, Schamper. Een fraai hoofd indedaed.
Eduard. Kies u een ander, zoo 't u goed dunkt. (Emelina fiy de hand vattende, tegen Alardus.') Alardus! verzei my.
Alonzo. Onttrekt gy u ook, Alardus?
Alardus. Ik ben een eerlyk man zeg ik u, en zal geen woprd brceken.
ELFDE TOONEEL. Alonzo, Perot, Richard.
Alonzo. Uw raed was goed, Perot! — Maer wat nu?
c s



42 De Ongelukkige Roover. Perot.
't Staet aen u, heer Luitenant! Hy heeft ons veele dienften ged,ien.
' Alonzo.
Ja, maer de ondienst welken hy ons thands zou doen, zou de voorige dienften geheel tot nul maeken.
Perot.
Zo hy flegts geene vrienden onder de bende heeft. Men pleeg hem hoog te achten.
Alonzo.
Over drie dagen wachten wy de overigen eerst; — wie behoeft te weten op welk eene wyze hy om hals is gekomen?
Perot.
Dan dient gy het ook voor Emelina verborgen te houden. — Alonzo! zy mint hem zoo teder. Alonzo. Hoe nu, Perot! begint gy ook een wyf te worden? of fchat gy de liefde van myne zuster voor Eduard hooger, dan de uwe, voor u zelf? Perot.
Ik laete het geheel aen u over. 't Is my alles wel.
Alonzo. Wat dunkt u, Richard ?
R i c h A r d.
Van mynent wege kunt gy met hem handelen, gelyk gy 't verkiest.
Pe-



tooneelspel. 43 Perot.
Alardus ?.ou ik er evenwel niets van zeggen. Met zyn zoogenaemde eerlykheid zou hy een duël prefe-» reeren, en daer zou ik ten minden voor bedanken. Alonzo. ó Zonder dat Emelina of Alardus weten waer by geblceven is, kan alles afgedaen-worden.
Perot.
Wanneer dan ?
Alonzo.
By de eerfie goede gelegenheid.
Perot.
't Is my wel, zo gy verkiest om den tyd onbepaeld te laeten, echter, zou op deze wyze....?
R i c h a r d.
Ginter komt volk.
Alonzo, [til. Gemaskerd 1 (allen maskeren zich) fpoedig , digt tegen dien heuvel aen. Let wel op my!
TWAELFDE TOONEEL.
Gualtheer, Reinoud, de vóorigen,
Gualtheer. Zo wy den raed van den hospes gevolgd hadden, zeuden wy beter gedaen hebben.
Ru.



44
De O.v gelukkige Roover.
Reinoud. Hou goeden moed, wy zyn ten minften thands weder op den ryweg.
Gualtheer. Zo wy nu maer den rechten hebben. By dag dwaelen is onaengenaem, maer by den nacht, — men kan niets rondom zich zien.
Reinoud. Kom, fris doorgeftapt. Na moeite volge rust! Voor aen het Tooneel willende ingaen, worden zy van Alonzo en de zyncn overvallen. Alonzo.
Halt!
(Met eene gemaekte vriendelykheid.') Vergeef myne Heeren ons vrypostig verzoek. Geeft uwe beurzen?
Gualtheer. Onze beurzen ?
Alonzo. Uwe beurzen. Het zou ons leed wezen, zo wy onvriendelyk moesten zyn.
Reinoud, hedaerd. Een vriendelyk verzoek, indedaed! doch waeraan wy zeer ongaerne zullen voldoen.
Alonzo, fors. Geene gefprrkken !
(Hy



Toonielspel 45
(Hy legt met een overgehaeld pijlool op Gualtheer aan, terwyl Perot hetzelfde op Reinoud doet.) De Beurs, of 't leven.
Gualtheer, verontwaerdigd. Struikrovers !
Alonzo, hem het piflool op de borst zettende.
Geef af!
Gualtheer , Jlaet het pijlool weg , waer door het afgaet. Alonzo. Voor den donder! — Val aen ! De Roovers vallen op Gualtheer en Reinoud aen, welke zich echter verweeren.
DERTIENDE TOONEEL.
De voorigen; E d u a r d , met den ontblooten degen
tusfchen hen dringende. Wie moort hier? — Wie uwer durft zich onderftaen myn bevel te weêrftreeven ? (Reinoud en Gualtheer door Eduard ontzet, vlugten.) Alonzo.
Wie moort er ?
Eduard. Waerfchynlyk wilde gy het doen. Is 't u niet genoeg te rooven?
Alonzo. Er is hier nog niet gemoord, maer 't kan de tyd
vvor-



46 De Ongelukkige Roover.
worden. Dwarsboomer! Verrader ! Uw plan is ontdekt. —
Eduard, eenigzints ontzet. Welk plan?
Alonzo. Als of gy zelf niet wist, met welk een oogmerk' gy u van ons verwyderen wilt. — Gy waende met kinderen te doen te hebben, doch weet, dat het mannen zyn, die uwe plannen kunnen verydelen. (syn zydgeweer trekkende.) Verweer u!
Eduard. Onzalige! moet ik wederom toonen, dat men my niet door rodomontadcs bevreest maekt.
Alonzo, hem aenvallende. Gy of ik! één moet valten.
Perot, op Eduard zyn pijlool h'fende. Dat htt dan de verrader zy. Eduard, (laet zynen degen vallen, en bedekt eene wonde, welke hy in de zyde ontvangen heeft.') Bilt er.
Is dit mannenwerk?
(Hy zet zich op den grond neder.)
Alonzo. Echt mannenwerk !
Eduard. Ik vergeef "t u, Peiot!
Pei



tooneelspel.
Perot. 6 Zonder dat zal ik er ook wel komen,
Eduard. Heb ik u immer eenige dienst gedaen, zoo laet my voor mynen dood Emelina zien.
Alonzo. 6, ó! Gy zult zonder haer wel kunnen fterven.
Eduard. Alonzo ! — Gaet dan de rust van uwe eige zuster u niet aen?
A l o 1» z o.
Zoo veel als de gezonuheid van den Keizer van Maroeco.
Eduard.
Gevoellooze! ó myn God! moet myne Emelina onder zulke menfchen verkeeren!
Alonzo, lagchende.
Kom, nog een gebedjen,— wy begrypen waeröm gy Emelina fpreeken wïit- Gy hoopte door haer ter uitvoer té brengen , 't geen gy zelf nu n'er doen
kunt. Doch hetzelfde lot, dat u trof, wacht
haer, zo 't haer flegts in de gedachten komt, ons te veriaeten en te verraeden.
VEER.



4S De Ongelukkige Roover.
VEERTIENDE TOONEEL.
Emelina, Alardds, de voorigem
Emelina, driftig. Wat is er dan?
(Tegen Alonzo.") Wie heeft hier gefchooten ?
Eduard.
Emelina!
Emelina, hem bemerkende. ó myn God! Eduard! wat deert u?
Eduard, op zyn wond wyzende. Zie hier 't gevolg en 't eind van onze liefde!
Emelina. ó God ! niet te vergeefsch was de angst die ik ukftond: — ó myn Eduard! laet my uwe wonde verbinden.
(Zy wil met haer doek het bloed jlelpen.) Alonzo, haer by den arm vattende. Laet af! of ik floot hem voor uwe oogen neder.-
Emelina. Rampzalige ! zoo zyt gy zyn moordenaer!
Alonzo. De wreeker der verraedery.
Emelina. Neen, een verraeder was hy nimmer! hier toe was zyne ziel te groot, maer gy, gy onzalige zyt
zulks.



ToONEELSPEE. 49
2u!ks. Hier het ftorten van dat bloed, is 't loon van u zoo dikwyls gered te hebben. Ga, gy onzalige! Stapel u misdaeden op misdaeden, de Hemel wet reeds het wraekzwaerd! Zie eeuwig dit lyk! — voel eeuwig de wandaed, die gy aen dezen man gepleegd hebt! — Ik vloek u — waerom vloekt u de geheele fchepping niet!!
(Eduard omhelzende.)
6 Myn Eduard ! Eduard, een doek voor zyne wonden houdende.
Emelina! rust wacht my. Staek u weenen. 't Is waer ik heb veele misdaeden bedreven, doch de Hemel weet, dat myn hart nooit aen dezelve deel nam; en, zo 't waer is, dat een oprecht berouw het bedreven kwaed uitwist, zal ik ddér niet verftooten worden.
E m e l r N a. 6 Myn Echtgenoot ! Ik deed u gruwelen pleegen, ik ben fchuldig aen uw dood. Kunt gy my dit vergeeven?
Eduard,
Alles, alles Emelina! is u vergeeven. . Niet
om my misdaeden te leeren p'cegen, bragt gy my by Roovers: _ 't was liefde, louter liefde voor my. Wy zyn hier op aerde wel zeer ongelukkig geweest, doch welbaest zal dit ophouden. Alleen , Emelina! hoor uit den ftervenden mond van hem, die u fteeds beminde, de gewigtigfte Les: zyt D deugd»



3o De Ongelukkige Roover;
deugdzaetn: en wy zullen elkander hier na wederzien.
Emelina.
Eduard! Ik zweer u, wy zullen elkander wederzien.
Alardus, Eduard de hand geevende. Ik ben onfchuldig aen uw bloed, dit gelooft gy broeder ?
Eduard.
Ik geloof het.
Alardus, tegen Alonzo. En zo waer ik leef, Heer Luitenant! 't Is niet eerlyk gedaen. Hadt gy Kapitein willen worden, gy had hem niet behoeven van kant te maeken, by zou u zyne plaets wel hebben afgeftaen.
Alonzo, bits.
Gy fchynt. . . .
R i c h a r d , fchielyk van achter 't Tooneel komende. Ik zie gints veel volk naderen.
Alonzo.
Wie ?
R i c ii a r d.
Ja Wie? Ik kan by 't lantaernlicht niets dan beenen zien, doch ik zeg u, dat er ten minften tiea zyn.
Alardus, tegen Emelina. Voort Emelina ! met ons.
Eme-



t00neel3pel. 51
Emelina. Met u, ftoot my veel liever neder. —— Niet met ü, adderen gebroed.
Alonzo, haer aenvattende. Vertrek met ons, of waerachtig!
Alardus. Dat is verdoemd oneerïyk om een vrouw te dwingen.
(Hy rukt Alonzo van Emelina los en Jleld zich voor haer ) Laet haer by den ftervenden!
Alonzo. Alard ! gy zyt verantwoordelyk.
Perot.
thiestu, haest u. De twee welke wy aengerand hebben, naderen met een wacht.
Alonzo.
Voort dus.
Alardus, Eduard de hand fchuddende. Vriend! vaar eeuwig wei!
VYFTIENDE TOONEEL.
Eduard, Emelina.
Eduard. Waerom verlaet gy my niet, Emelina!
E m e l i n a.
Ik u verlacten! Neen myn geliefde! Ik zal uw D a oo.



52 De Ongelukkige RooverJ
oogen fluiten, en den Hemel bid Jen, dat hy de mynen ook fpoedig fluite,
ZESTIENDE TOONEEL.
Gualtheer, Reinoud, Soldaetens de voorigen.
Gualtheer, tegen den Corporael. Hier zyn wy aengevallen.
Corporael. 't Is wild zoeken, myn Heer! zy kunnen hier overal weg, wy zullen toch voortgaen.
(Eduard en Emelina ziende.) Wat is dat? myn God! daer zyn lyken.
Emelina. ó Myn Heeren! red ons! deze man is op 't punï van te derven.
Corporael. Wie zyt gy myn Heer!
Eduard. Een ongelukkige.
Reinoud. De fl-em van onzen verlosfer! — Wy zyn du* onfchuldig oorzaek van uwen dood?
Gualtheer. Maer Reinoud! maek toch geen gefprekken! zien wy liever den gekwetften nog te helpen.



Toon f. elspel. 53
(Hy neemt een Soldaet de lantacrn af en treed daer
mlde naer Eduard.) Wner zyt gy gekwetst myn Heer! — Hemel! gy hebt veel bloed verlooren.
Eduard, zyne Jiem hoorende, houdt zyne hand
vast, en befchouwd hem oplettende. Gualtheer, hem mede bejchouwende, ontroerd. Myn Heer!
Eduard, de armen uitjlrekkende. Myn Vader!
Gualtheer, laet de lantaern vallen, hem omhelzende.
Eduard! myn zoon! — myn ongelukkigen zoon. (allen flaen geheel verbaesd.)
E d u a r d.
ó Myn Vader! vergeeft gy uwen flervenden zoon!
Gualtheer. Eduard ! moest ik u dus wedervinden! Eerst op den oever des doods? — Myn zoon ! waerom hebt gy my zoo lang veriaeten.
Eduard, wyst op de Soldaet en. Gualtheer, tegen den Corporael. Gy ziet myn Vriend! welk een ontmoeting. oVerwydcr u eenige oogenblikken , myn ftervende zoon heeft misfchien berouw.
D 3 De



si-
De. Ongelukkige Roover.
De Corporael. Uw verzoek is zeer billyk — wy zullen op eenden afftand ter uwer beveiliging blyven.
GuALTHEÉR.
Nu, myn Eduard! (preek nu: — waerom zyt gy niet wedergekomen, by eenen Vader, die u zoo hartclyk beminde , - of vreesde py hem, die fteeds de geringde uwer wenfehen voorkwam?
Eduard.
O Vader! ongelukkige Vader! ware ik uwer waerdig gebleven ik zou u niet zonder zoon gelaten hebben.
Gualtheer. Spreek, fpreek ICduard !
Eduard.
Zo gy wilt Ik was een ftrulkrover. Ga,
ga van my al te teer minnende Vader! Yl te
rug, gy zyt in gezeifchap van het hoofd eener Roovers bende, _ of, zo noodzaekelykheid den fchuld verminderd, en waer berouw dien uitwist — dan —zo vloek my niet, maer zegen my! — 6 myn Vader! — by elke misdaed gruwde ik; — en th.nds bewerkt het berouw mvnen dood.
Gualtheer. Ongelukkige Zoon! Och, of uw dood voor den Hemel genoegsacm ware!
Eduard. Zie op, Vader! Hy die dit prachtig gewelf van
ftar-



ToONEELSPEL.
5*
ftarren ten voorfchyn riep, — ftraft niet om zich te wreeken noch te vermaeken. — Ik verlaet my gerust op zyne barmhartigheid.
Gualtheer. Eduard! gy moogt het pad der deugden veriaeten hebben, gy zyt er öp wedergtkeert, — komt, laet ons nog niet aen uw leven wanhoopen, — misfchien wordt gy genezen, en dan, Eduard, vergoed aen het menschdom de fchade, die gy haer eens veroorzaekte.
Eduard, Ik kan dit flegts willen. — En gy, voor my, het ter uitvoer brengen. — Ik voel te duidelyk, dat het eind van myn leven nadert. — Nog eene bede: Ik heb Emelina fteeds getrouw bemind. — Ik waende dat zy myn geluk zou bevorderen, helaes haere al te groote liefde berokkende myn onheil —. dan, zy is goed, zy is edel, zy is der deugd zelve getrouw gebleeven. Vader! gy zult immers myne treurende weduwe niet verftooten?
Gualtheer. o De Hemel verftoot geen ongelukkige zondaers!
Eduard. Emelina! — Gy hebt my gezwooren , dat gy rry ra dit leven wenschte weder te zien. Wee over u! zo gy dezen eed niet geftand houdt.
Da Eme-



56
De Ongelukkige Roover.
Emelina. Myn Eduard ! gy vloekt my dan niet, om dat ik u 20 diep ongelukkig mackte ?
E d u a f d.
Ik zegen u, tervvy! ik alles vergeef. — Doe het gebeurde in den put der vergetelheid verzinken, door deugd en godsvrucht. Ondeifleun mynen Vader in zyn ouderdom , vaeg met uw liefderyke hand zyne traenen weg, als hy om zyn rampzaligen
Zoon treurt Myn Vader! Emelina!....
Vaertwel....
(Emelina's hand gekuscht hebbende, zygt hy neder.") Emelina, hem weemoedig aengezien hebbende. . Gy zyt niet meer, — ó myn Eduard! —
(Tegen Gualtheer.) o Ongelukkige Grysaert, — uwe traenen vallen
my als druppels lood op 't harte. — Gy weent,
ik deed u deze'bittere traenen plengen.
Gualtheer. My hebt gy minder misdaen dan hem, — Emelina! Hy vergaf 't u, en heeft voor u gebeden, — hier fey zyn lyk zweer ik u dat alles cok door my verge. ven is, dat ook ik fteeds voor u bidden zal, _ hier by het lyk van myn ongclukkigen Zoon, neem ik u als myne dochter aen. —
Emelina, vol aendacht knielende. Vermeerdering van vreugd, voor u, zalige fehim! «~ Uw Vader, kust de hand, die hem griefde. —
Ein»



ToONEELSPEL.
57
Eindelooze goedheid! is een hart, zoo gedemd als rhands 't myne , u acngenaem, — en kan 't den flerveling gelukkig maeken, ó! dat dan nooit de vyandder edelfte harmonie'tontftemme! dateenmael ook wy onder 't Choor der eendemmende harten, u een eindeloos dankgezang toewyën !
Reinoud, Emelina omhelst hebbende, tegen Gualtheer.
Gualtheer! Vriend — één traen van droefheid voor dit lyk, duizende van dankbaerheid aen den Hemel, dat hy het lot van uwen Zoon in de zwaerfte beproevingen, bewaerd heeft, dat gy by deze Vrouw een hart gevonden hebt, in welks befchaeving ey u herinneren kunt aen uwen Zoon, als 't middel in de hand der alwyze Voorzienigheid. — Gualtheer.
Ik dank den Hemel! —Ik heb myn Zoon, fchoon dervend, echter met een hart, der deugd toegewyd, wedergevonden; — een dervende mond, veinst niet, — de deugd moge eens uit zyn hart geweeken zyn, waer zy toch eenmael haeren zetel dichtte, keert zy vroeg of laet terug. —
D S






HET
MISLEIDE MEISJEN.
TOONEELSPEL.
I N
EEN BEDRYF.



PERSOONEN.
K arel.
Josephine, aenftaende Bruid van Karei. Davers, Vader van Jofephine. Mevr. Davers. Loize.
Een Boer; n
> Ouders van Loize. Een Boerin,j
B-einard, Vriend van Karei.
Het Tooneel is een aengenaeme Landftreek, naby het Landhuis van Davers. — Ter rechter zyde is de Woning van den Boer.



Bladz. 6*r.
HET
MISLEIDE MEISJEN.
TOONEELSPEL.
EERSTE TOONEEL.
Loize, in 't wit, een weinig Jlordig gekleed.
Zy is bezig met erwten te pooten. Zoo, dat zal nu een recht aertige tuin worden. Deze erwten zullen groeijen, bloei/en en vruchten voortbrengen, zo wy nu hier rondom maegdeliefjes plantten, zoo ware fchoonheid by vruchtbaerheid. Kom, dit willen wy doen.
(Zy wil gaen, doch bedenkt zich.) Zal ik bloempjens planten? zo dan eens de bloemen het eenige waren, — zo de erwten niet botteden , — zo zy niet bloeiden , — geen vruchten voortbrachten, — zo eens wederom een duivel kwam, en al myn hoop moedwillig vertrapte. (Zich bedenkende.) Neen, foei! ik heb flecht gedaen met erwten te pooten, men zaeit hoop om berouw te oogilen.
(Zy



«32 Het Misleide MeisJew.
(Zy vertript haeren tuin.) Weg hoop! weg! — zoo heeft men my eens vertrapt.
TWEEDE TOONEEL. De Boe», Loize.
De B o e b.
Goede morgen, Loize!
Loize, vriendelyk. Een recht fchoonen morgen, lieve vader! ik hoop dat het niet zal onweeren.
De B o e n. De lucht is koel, en helder. Hoe komt gy op dien inval.
Loize.
Ik heb ook wel eens gedacht, — o welk een fchoone morgen, welke frisfche lucht, — ik zal my den geheelen dag vermaeken , vrolyke tevredenheid wacht my; — en helaes! donderwolken kwamen reeds op, — angst verving myne opgeruimdheid, verfchrikking befloeg de plaets van de gedroomde vrolykheid, en de kletterende ftortresens wilden niet, dat ik my onder dien vryen Hemel zou vermaeken.
De Boer.
Maer toen het onweder ophield, kont gy wederom in een frisfche lucht u verlustigen.
L o i-



tooneelspel. 53
Loize. Ja, maer het onweder houdt nog aen.
De Boer. Wat hebt gy heden verricht, Loize!
Loize. Daegelykfche bezigheden, Vader!
De Boer.
Wat dan?
Loize.
Erwten gepoot, en die terdond wederom vertrapt.
De Boer. Noemt gy dit daegelykfche bezigheden? Loize.
Ik zal toch wel de eenige niet zyn, die vruchten hoopte van het zaed dat ik koesterde, en die teJeur gefield werd. Een zeker iemand zal de eenige niet wezen, die hoop in 't hart van een meisjei?. zaeide, opdat zy fchmde zou oogden — niet de eenige, die de zneden van liefde drooide om ze te vertrappen; — zeg Vader ! zyn 't dagelykfche bezigheden? —
De Boer. Loize ! wilt gy my een dienst doen?
Loize.
Gaerne, lieve Vader' _ Ik heb niemand anders wien ik thands dienden kan bewyzen. — Eens hoopte ik....
D e



64 Het Misleide Meisjen. De Boef.
Wat ?
Loize.
Ik hoop'e een beminnens waerdig man te zuilen hebben, en lieve kinderen, aen wien ik dienften zou hebben kunnen betoonen, —■ maer vertrapt, vertreeden is de hoop, —-zeg lieve Vader! zeg wat moet ik doen.
De Boer.
Gy moet niet zoo alleen dwaelen , — ga en vermaek u met kinderen van onze buuren.
Loize.
Met de Dorpmeisjens meent gy, niet waer? — maer die belagchcn my en wyzen my na met de vingers. De Boer. Gy verbeeld u dit maer.
Loize?
Dit is reeds erg genoeg. Neen, Vaderlief! zo gy wilt, dat ik niet alleen zal zyn, — zo bezorg my een hond.
De Boer. Een hond ? Loize! wat wilt gy daer mede uitvoeren?
Loize. Is dan een hond niet een getrouw dier? De Boer.
Ja.
L o i-



tooneel spel. (j< Loize.
En dankbaer?
De Boer.
Ook.
Loize.
Nu dan, zoo zal ik hem van eeten en drinken trouw verzorgen, ik zal hem liefkoozen, hy zal getrouw by my blyven , hy zal myne kozeryën met kwispelfbaerten beantwoorden, hy zal my overal vergezellen, en, in zyn getrouw gezelfchap, zal ik den goeden God danken, dat hy een beest fchiep, dat ons troosten wil, als een mensch ons trouweloos van zich geftooten heeft.
De Boer. Loize! breng 't ontbyt buiten. (vriendelyk)Wy zullen in de heldere ochtendlucht ons morgenmael gebruiken; —— is dit goed?
Loize, hem omhelzende.
Goed ! zeer goed! — Lieve Vader! waeröm zyn alle mannen niet zoo goed als gy? —. (Zy vertrekt )
De Boer. Jongeling! jongeling ! 't is ter uwer verantwoording, dat dit Meisjen niet aen heure beflemming voldoen kan. Zaegt gy haer nu? — vernaemt gy in alle haere gefprekken die diepe droefheid; — ' had gy haer gezien, toen zy, geketend, het gelaet E op-



66 Het Misleide Meisjen.
opkrabde, de haeiren, met bosfen, uit .het hoofd rukte, en, door wanhoop verbysterd, den wraek des Hemels over u affmeekte. Mensch! God zy u genadig als gy dit alles zult moeten verantwoorden !
DERDE TOONEEL.
De Boerin, De Boer.
De Boerin. Wilt gy buiten eeten ? kind !
De Boer.
Ja, moeder!
De Boerin. Ik dacht, dat het wederom eene kuur van Loize was.
De Boer. Als gy dit eene kuur noemt, was 't er eene van my.
De Boerin, naer binnen. Breng dan de KofFy maer buiten, Meisjen !
(Tegen den Boer.) 't Zou juist de eenigfle niet wezen, zy hangt van malle kuuren aen elkander.
De Boer. Dank den goeden Hemel , Vrouw! dat gy tot nog toe zulke malle kuuren niet maekt. Ik heb het
u



TOOSEELSPEI.
«7
u al meer gezegd , gy zult met uw knorren en fchimpen het ongelukkig kind weer erger maeken. De Boerin. 't Is wel, man! ik zal haer zeggen, dat zy verftandige invallen heeft.
De Boer. Dit zou een vry gekke inval van u zyn. — Maer zie, daer ginds komt al volk aen. Kom, moeder! laet ons dan maer binnen ontbyten. Wy heeten hier in de vryè' lucht te woonen, en zo wy maer even buiten komen, ftaet men gereed om ons te begaepen.
(Zy vertrekken.) VIERDE TOONEEL. Karel, Reinard.
R e i n a r d.
Wanneer gy niet opgeruimder wordt, zal het een treurige bruiloft geeven.
Rake l:
Ik bemin Jofephine uit al myn hart; hoe gelukkig zou ik met haer kunnen zyn, zo myn eigen hart al dat genoegen niet verbitterde.
Reinard.
Myn fentimenteele Vriend! waerom is dan uw hart zoo verbitterend ?
El Ka-



ÓS Het Misleide Meisjen.
K a r e l.
Om dat liet een nacuwkeurigebefpieder onzer daedenis,en nimmer vleit. Het zegt my elk oogenblik: gy zyt een meinëedige zo gy Jofephine huuwt. Reinard! hoe meer ik gisteren het lusthuis van Davers naderde, hoe angftiger myn hart klopte. Reinard. Wel nu, zoo huuw haer niet.
Rare l.
Scherts niet, waerde Reinard! — Voor vyf j'aeren zwoer ik aen de borst van een Meisjen: ,, Vertwyfeling zy myn lot , zo ik ooit eene andere hu uwe."
Reinard, emflig. En gy dorst Jofephinc's hand vraegen? K a r e l.
Moest ik 'niet? Het meisjen, voor wie ik toer myne goederen, myne eer, myn leven over had, was van eene geringe afkomst; dan dit was eene beuzeling in myn oog. Zy bezat niets , ó dacht ik haere liefde zal dit gebsek vergoeden. My dacht, myn Vader kon niets tegen onze verbintenis inbrengen, of het zou my ligt vallen alles te wederleggen. Het Meisjen was zindelyk, goedhartig, eerlyk , deugdzaem , fchoon — zy miste alleen rang en geld, dic had ik. Ik zwoer dan, met het heilig voorneemen mynen eed te houden; ik zwoer: Niemand, dan gy, zult myne vrouw wordsn.
Rei-



TooneelsPel.
69
Reinard. Nu, wat wil deze langdraedige inleiding.
K a r e l.
U toonen dat myn eed niet gedaen is, om het meisjen te verleiden , en evenwel moest ik haer veriaeten. Myn Vader werd wel dra onderricht van den naeuwen omgang, welke ik met myne Loize hield. — Ik kreeg van hem een brief, vervuld met Vaderlyke vermaeningen, deze werd gevolgd door eenen, vol bedreigingen. Ik beantwoordde beiden: met eene bedaerde ftandvastigbeid verklaerde ik, nooit meinëedig te zullen worden : — te vergeefsch. Ik werd naer huis ontboden. Myn Vader dreigde, myne Moeder weende, en haere trainen ontwrongen my de beloften, dat ik van Loize zou afzien. —
Reinard. Foei, Karei! dat was eene flegte belofte.
K a r e l.
Wat vermogen de traenen niet van eene Moeder, die my zo hartelyk bemint?
Reinard.
Zy kan u waerlyk niet beminnen, die u de rust ontneemt, en de onrust van een bedrogen Meisjen op het hart laedt. — Maer hield gy u aen uwe beloften?
K A r e l.
Men bracht my in 't Gezelfchap van Jofephine.
- E 3 Zy



70 Het Misleide Meisjen.
Zy bezit alles, om in den hoogden graed beminnehk te zyn. — Loize begon minder myne ver. beelding aen te doen, ik werd weldra onverfchillig voor haer, en vergat wat ik gezworen had. Reinard. Zo gy dit op eenen luchtigen toon gezegd had, zou ik u haeten — Karei! is 't u eenmaal zoo ligt geweest een eed te vcrgeeten.
K a r e l.
Reinard I - Broeder! - ik was eens in ftaet nog meer te doen. Zy fchreef my eenen brief, in de roerende bewoordigen , en ik — verhit op Jofephine, ik fchreef haer koel weder, dat ik haer nooit huuwen kon.
Reinard,
En zy ?
Karei..
Ik weet niet waer zy gebleven is. Toen ik wederom naer de dad ging, deed ik onderzoek naer haer: — zy was vertrokken, waer heen wist niemand.
Reinard.
ö Karei! — dit is verfchrikkelyk. Zo zy .. . . doch laet ik u niet pynigen. — Dat gy heden treurig zyt, en huivert Jofephine's hand aenteneemen, kon alleen my u doen vergeeven, dat gy een Meisjen misleiddet. — In 't oog van de gröote waereld moge dit eene daegelykfche, weinig betekenende
Se3



tooneelspel.
71
gebeurenis zyn, —zy is in het oog van elk braef man eene verfoeijelyke misdaed. — De hartstochten van eene Vrouw werken woedender dan die eens mans; haere ziel mist niet zelden de fterkte, om het nodige evenwicht te maeken; — elke teleurftelling valt haer bitterer dan ons, en vaek gaf eene verachte liefde haer den dolk in de hand, om een eind aen haer lyden te maeken.
Kapel.
De Hemel weet of niet dit haer geval geweest zy. Reinard.
Maer wat zult gy nu doen, Karei! morgen is beftemd tot uw huwelyk met Jofephine.
K a r e l.
Wat kan ik anders doen, dan heure hand aenvaerdcn ?
Reinard.
Bedenk, Karei! dat het oogenblik, waerin de Predikant den zegen over uwen echt uitfpreekt, misfchien voor uw geheele leven beflist: wat geluk zult gy genieten, als gy ooit Loize weder ziet, zy met de diepe vooren der droefheid op een verbleekt gelaet uw gangen nagaet, en, by eiken Hap, u een vloek toebkl.
Kakel.
Myn God! Reinard! wat zal ik! — Myn Vader zal my vloeken, myne Moeder zal my van zich bannen, Jofephine zal my befchimpen....
E 4 Rei-



?2 Het Misleide Meisjen.
Reinard, op zyn hart wyzende. En hier zal het kaïn zyn. — Gy hebt een eed gedaen. Geloof my, een in gruwelen grys ge worden, kan dien alleen gering achten. Zoek het denkbeeld, ik heb my op God beroepen om een meisjen te bedriegen , zoo zoigvuldig te fmooren als gy wilt — tracht door allerlyë wufte vernwkelykheden, te vergeeten dat er een fchepfel op aerde is, wien gy rust, geluk, zaligheid misfchien, ontnomen hebt. Maer, Karei! er zyn oogenblikken in ons leven, waerin geene verftrooijing het beeld van een bedrogen meisjen , en de haer volgende rampen zal
kunnen vernietigen of verflaeuwen, deze zyn
de oogenblikken des doods.
K a r e l.
P AReinard! waeröm ontdekte ik my aan u niet eerder, 't Is thands te ver gekomen. Wat zal ik doen? Reinard. Ga naer Jofephine, zeg haer: Ik bemin u, en ik mag daeiöin uwe hand niet aenvaerden, want gy zoudt myne medepiigtige worden in eene groote misdaed. Ik heb een meisjen misleid. Zoek dan Loize , en , als gy zeker overtuigd zyt, dat zy niet meer leeft, kom dan weder en zeg: Jofephine ! wilt gy my uwe hand geeven , — thands eerst kan ik dezelve met een onbevlekt geweeten aenneemen, want het misleide meisjen leeft niet meer. Zo Jofephine dan waerlyk een goed hart heeft, zal zy
u



tooneelspel. 73
u omhelzen, — en gy-zult by het zien uwer kinderen niet behoeven te denken: Gy moest eene andere moeder hebben.
K a r e l.
Ik knn, ik durf dit niet doen, —- zy zal my veracbtelyk van zich ftooten.
Reinard.
Dan hebt gy aen haer ook niets verlooren. Waere liefde moet op achting gegrond zyn, — men moet niet den man , alleen zyne goede hoedaenigheden beminnen. — Eene Vrouw, die een fchclm ten bedgenoot kan begeeren, verdient de liefde van een eerlyk man niet.
K a r e l.
Reinard! Gy hebt eene ysfelyke flryd in my verwekt.
Reinard. Ik zal God danken, zo de deugd zegeviert. Kakel.
Maer ik kan uwen raed niet opvolgen, ik durf niet. „ Reinard. Toch wonderlyk dat een mensch geruster kwaed, dan goed durft doen. — Vreesdet gy niet toen gy uwe moeder beloofdet: Ik zal van Loize afzien? Kabel.
Reinard!
E s Rei-



74 Het Misleide Meisjen.
Reinard. Kom, zal ik Jofephine voor u fpreeken ?
K a a el, omziende. Myn God! daer is zy.
Reinard.
Nu zal ik?
K a r e l,
Neen! Neen. ik zal zelf, _ maer eerst heden avond; Reinard ik zal heden avond, —— dan om Gods wil, zwyg thands.
Reinard.
Karei! uw berouw is enkel hartstocht.
K a r e l.
Ik zal, geloof my, — alleen laet my heden avond.
VYFDE TOONEEL.
Mevr. Davers, Josephine, Karel, Reinard. Een weinig daerna Loize, weike, zonder de overigen te bemerken, bloemen plukt, en die vernielt.
Mevr. Davers. De Heeren zyn by uitneemendheid wellevend,dit moet gezegd worden.
J o s e p h i n e. Ja, lieve Mama! wanneer de heeren onderling
niet



tooneelsfel. '75
niet meer weeten te discoureeren, komen zy by ons om den tyd met vlyën door te brengen.
Reinard. Deze trek hoort by my althands niet t' huis. Ik zwyg meest by de Vrouwen, wyl ik aen 't vlyën een hekel heb.
Mevr. Davers. Past ze op u ook niet? Karei! Hoe ftaet gy daer zoo druilig ?
Josephine. Deert u iets ? Karei!
K a b e l,
Niets, lieve Freule, een weinig hoofdpyn.
Mevr. Davers. Welligt krygt gy een zieken Bruidegom, Jofaphine!
Reinard, emflig. Een zeer zieken.
Karei., ftil. Reinard ! zwyg toch.
Josephine, deelmanend.
Karei!
Karei., met verkropte droefheid. Lieve Jofephine!
Mevr. Davers, tegen Reinart. Ei, goede Heer Reinard! zeg ons toch , wat deert Karei?
Rei-



76
Het Misleide Meisjen.
Reinard. Hy heeft zwaere pyn op 't hart.
Mevr. Davers. Misfchien kan myn Heer de onbefmette morgenlucht niet verdraegen.
Reinard. Als men geivoon is aen gewierookte vertrekken, is de natuur ons zeer hiuderlyk.
Mevr. Davers. Willen wy raedfels opgeeven ?
Reinard. Zo zy een goede beduidenis hebben, ja. Josephine, die Loize aendachtig befchouwd heeft.
Zie daer weder de ongelukkige Loize !
Mevr. Davers. Zo, goede morgen, Loize! watmaektgy? „ Loize.
Ik pluk fchoone bloemen, om ze te vernielen. Karel, die op 't gezicht van Loize merkelyk
ontftelt, Jlil tegen Reinard. ó God! Reinard.
Reinard, Jlil.
Wel nu?
Kuil
Ik moet gaen.
Loi-



tooneelspel.
77
Loize, ziet hem wild aen, en treedt na hem
toe. Sterk, hem hy de hand vattende. Kunt gy ook bloemen plukken, en ze aen (lukken fcheuren!
Kar el, ontjield.
Wat wilt gy? Meisjen!
Loize, driftig tegen de overigen. Gaet heen gy, ik moet met dit fchepfel fpreeken, Mevr. Davers, Jofephine, Reinart, gaen eenige fchreden achterwaerds. Loize. Hoe heet gy? — zeg!
Karei..
Meisjen!
Loize. Heet gy niet Satan?
Kakel.
Ongelukkige!
Loize.
Dat moogt gy zelf zyn. — Gy zyt Karei, of God heeft een nieuwen Duivel, hem gelyk, op de waereld gezonden, om de fchepping te verwoesten. — Spreek! Zoon der verdoemenis! zyt gy Karei?
Kakel, verpletterd, de oogen ten Hemel flaende.
ö God !
Loize.
Stil! my heeft hy verhoord, en kan daeröm u
niet



78 Het Misleide Meisjen.
niet booren ó Kind , door verdoemde Engelen
geteeld, toen de zon in duifterheid was ingewikkeld ! — Wilt gy het licht aenroepen ? — wiit gy het ook befmetten? — Zyt gy nog niec vertwyfeld geweest, dan zult gy 't worden, of God zal een leugenaer zyn. — Ga heen , — pest onder de men-
fchen! Ga naer een plaetsje, te klein dan dat
bet uwe fchaduw zou kunnen bevatten Gil daer,
in aekelige donkerheid gehuld, om licht, — zie flaeuwe dwaellichtjens om u waeren , — reik er eeu. wig na, en geniet nooit de flaeuwfte fchemering van den nacht.
Kar el, buiten zich zelve, è Loize! vergeeving!!
Loize, een brief uit haeren zak haelende. Daer is het verzoekfcbrift om vergeeving, de barmhartige God zal zelf weigeren die u daerop te
fchenken, — 't is de bekentenis van uw meineed
(Zy fcheurt den brief aen flakkert.) Eik ftuk vertlubbele uw eeuwige fmart! zweer, zweer nog —— „ vertwyfeling zy myn lot!" zoon der eindeloofe ellende!
(Zy werpt hem de flulken in 'f aengezicht en vertrekt.)
K a r e l.
ó Myne God! ben ik oorzaek van deze krankzinnigheid, — neem haer weg, —ik zal alles herftellen. Josephine, toetreedende. Myn Heer Karei! wat deert u?
K a-



tooneelspel 79 K a r e l.
ó Verfchoon my, thands kan ik uw gezicht niet verdraegen. (Hy vertrekt.)
Mevr. Davers.
Wy zullen heden een raedzelachtige dag hebben, dunkt my.
Josephine. Maer welke betrekking heeft Loize toch op hem? Van waer kent zy hem?
Reinard, Jlil. Ik moet voor de rust van myn Vriend zorgen. (Overluid.) Dat men dit onderzoeke, weiligt ontdekt men iets van aenbelang, vraegen wy Loize. Mevr. Davers. Uit haer kan men naeuwlyks wys worden.
Josephine. Zy geeft antwoorden, welke in 't geheel op de vraeg niet pasfen.
Reinard. Zy heeft immers Vrienden?
Josephine. Haer Ouders woonen hier.
Reinard. Zal ik hen roepen?
J 8»



go Het Misleide Meisjen.
Josephine. Ja Heer Reinart! roep hen, my dunkt er zal hier iets van aengelegenheid fchuilen.
Mevr. Davers.
Zo maer geen liefde partytjen
Josephine. Tusfchen wie? lieve Mama!
Mevr. Davers. Tusfchen Karei en Loize. — Men kan niet weeten, Meisjen' de Jongen Heer fchynt zoo ingetoogen als een Philofooph, doch hy kan in de daed wel zoo luchtig zyn als een Comediant.
Josephine. En dit zegt gy zoo fpottend?
Mevr. Davers. Zo 't waerheid is, kind ! doet er de manier van zeggen niets toe.
ZESDE TOONEEL
De Boer, de voorigen.
De Boer. Ik wensch Mevr. en de Freule een goede morgen.
Mevr. Davers. 't Zelfde Huisman! hoe maekt het uwe Loize?
D e B o e r. 1
Al 't zelfde, Mevrouw! — Zy kwelt zich geweldig.
Mevr.



T Ö o ?j £ e l s p £ l; g|
Mevr. Davers. Maer, zy heeft dit immers niet altyd gehad?
D r Boer. Neen, Mevrouw! Zy was een meisjen afs een engel. — De Dominé, van onze voorige plaets, roemde haer altyd als een knap,verftandig ding, en, zonder liegen, Mevrouw! ik, oude Man, heb veel Van haer geleerd. — Doch zy wilde naer de ftad, zy ging er ook heen, en kwam er razend Van terug. Josephine. Razend van te rug?
De Boer. Ja, Freule! wy moesten haer in een dolhuis doen opfluiten, en aen kettingen leggen.
Josephine. ó Dat is verfchn'kkelyk.
De Boer. Dat geloof ik dat het veifcbrikkelyk was. Zy vloekte dat er de hairen van te bergen rezen, en de lieve Hemel weet het, te vooren vloekte zy nooit. — Zo ik 't doen mogt, vloekte ik de ftad,, om dat zy myn arm Kind zoo leerde vloeken. Reinard. Bekommer u over dit vloeken niet, goede Man! zinnelooze menfehen zyn voor hunne daeden niet verüntwoordelyk. Maer, weet men niet, het een of ander, waer door zy tot dien ellendigen ftaet verviel.
F De



82 Het Misleide Meisjes
De B o e h. Zelf noemt zy hei daegelykfche bezigheden. — Ongelukkig alle Ouders, zo zy liet recht heeft! Josephine. Wat toch ? goede Man !
De Boer. Een Jong Heer, nydig misfchien, dat hy een mensch zag, die de oogen vry dorst opflaen, bedroog haer.
Josephine. Ik wil evenwel niet hoopen, dat hy....
De Boer, Hy was , zegt zy een fchoon mansperfoon, ?,y, hield uittermate veel van hem, en hy bezwoer, haer, te zullen trouwen. Loize, die niet wist dat men zoo bedroogen kon worden, beminde hem langer hoe meer, en of deze liefde fterk moet geweest zyn,kan men daer uit afneemen, dat zy geheel razend werd, toen zy hoorde dat hy haer zoo moedwillig bedroogen had.
Josephine. En wie was deze jonge heer?
De Boer. Ik ken hem niet, Freule! — Hy heette misfchien Karei, want als zy flegts deze naem hoort, wordt zy uittermaten kwaedaertig.
Mevr.



tooneelspel.
8j
Mevr. D a veks. Dat is waerlyk ongelukkig. — Maer durft gy haer zoo alleen laeten heiöm loop»n. Myn goede Vriend! dat is niet voorzichtig. Zy heeft zoo even nog een heer aengedaen.
De Boer. Lieve God Mevrouw! heeft zy dan niet anderhalf jaer met kettingen in een hok geflooten geweest? moet zy dan erger gehandeld worden als een moordenaer? — ik roep den lieven God ten getuigen, dat het Meisjen nooit een hond zelf kwaed gedaen heeft.
Mevr. Davers. Foei, gy moet my niet verkeerd verftaen. Ik wil niet dat zy opgeflooten worde, maer gy moest haer niet geheel alleen laeten. Zo zy eens een ongeluk beging.
De Boek.
Och Mevrouw! daer (la en wy allen bloot voortik verzeker u Loize doet niemand kwaed.
Josephine; Zo zy iets nodig heeft* Huisman! dat gy zoo niet by de hand hebt, dan zend er by ons om. Dit mag ik immers, lieve Mama?
Mevr. D a vers. Waerom niet? als gy iets wilt hebben, moet gy het maer gerust komen vraegen.
Fa De



84 Het Misleide Meisje Sr.
De Boer. Mevrouw is al te vriendelyk.
Mevr. Davers. Nu kom maer. Wy bedanken u voor uwe kleine onderrichtingen.
De Boer. Het was wel tot Mevrouws dienst. «— Heeft Mevrouw ook nog iets?
Mevr. Davers. Niets, Huisman.
De Boer. Dan wil ik uw dienaer zyn. (Hy vertrekt.")
ZEVENDE TOONEEL.
Mevr. Davers, Josephine, Reinard.
Mevr. Davers. Ik zou niet gaerne de rekening van dezen jongen Heer te betaelen hebben.
Josephine. Lieve Mama! wordt Karei morgen myn Bruidegom?
Mevr'. Davers. Waerom niet? Jofephine!
Josephine. Was de ongelukkige Loize zoo woedend op Karei, om dat hy Karei heette, of om dat hy het meisjen misleid heeft?
Rei-



ToONEtliJPSt, gj
Reinard. Om 't laetfte, genadige Freule!
Mevr. Davers. Wat zegt gy! myn Heer! zou hy die Karei zyn ? — Dan zyn menfebengezichten vervloekte leugenaers. Josephine.
Maer, myn Heer Reinard! ik bid u zeg my,
weet gy dan zeker, dat Karei diezelfde is, welks Loize bedroogen heeft.
Reinard. Zacgt gy dit dan niet overtuigend genoeg uit zyne verwarring, toen hy haar zoo even ontmoette? Josephine. Ontfieltenis om de vreemde handelwyze.....
Reinard. Hy heeft my zelf alles bekend.
Mevr. Davers. Ik ben blyde dat ik *t weet, doch het fpyt my dat wy 't uit uwen mond hooien.
Reinard.
Hoe zoo?
Mevr. Davers. Foei. — Gy verraedt uw' Vriend! Voor de vuist Reinard, doet gy dit ook met inzichten? Reinard. Zo dit maer eenigzins myne gedachten ware, zou ik a deze vraeg kwalyk nemen; thands, daer ik noch de F 3 ver-



Het Misleide Meisjen.
verrader van myn Vriend ben , noch eenig eigenbelang my tot eene bekendtenis noopte, ben ik verheugd dat het u fpycen zou, zo ik een verrader was. Josephine. Reinard! uw eerlyk hnrt is my btkend, — maer, waerom ontdekt gy ons, dat Karei de ongelukkige is, die van eene rampzalige misfchien daegelyks gevloekt wordt?
Reinard.
Wyl my de rust van mynen Vriend dierbaer is.
Josephine. En de myne?
Reinard. Ook de uwe, fchoone Jofephine!
Josephine. Weet gy wel dat gy door uwe ontdekking my een Bruidegom ontneemt, wien ik beminde?
Reinard. En Juist hier door, zorg ik voor uw beider geluk.— Jofephine! Mevrouw! — Gy weet nu wat Karei eens verricht heeft. — Haet hem hierom niet,maer beklaeg hem veeleer. Hy en Loize zyn flachtofFers van de ouderlyke grilligheid. Hy beminde Loize.— Hy zwoer haer, nooit eene andere, dan haer te zullen huuwen;hier mede had hy geen oogmerk om haer te verleiden, of om voor altyd haer heure rust te ontneemen; dan , zyne Ouders wraekten deze
lief-



TOONEELSPEL.
?7
fiefde en haelden hem over, eed en pligt te ver* geeten.
Mevr. Daviks. Ik ben mede moeder, myn Heer Reinsrd ! Gy fpreekt van ouderlyke grilligheden, waerom niet liever van kinderlyke. Moest Karei, voor hy zwoer niet eerst zyncr Ouders toeftemming gevracgd hebben ?
Reinard.
Misfchien. Doch toegcft ien , dat hy dit had moeten doen, zo is dit verzuim, by hem ten minden zeker, flegts eene onvoorzichtigheid;—en ongelukkige Ouders! die hunne kinderen om onvoorzichtigheden in 't verderf dorten.
Mevr. Davers.
Vrywillig evenwel vroeg hy de hand van myne Jofephine, en hy verdaet de kunst van veinzen in den hoogden graed, zo hy onvergenoegd was, toen men hem dezelve toeflond.
Reinard.
Hy veinsde toen waerlyk niet, Mevrouw! de tusfchentyd van vier jaaren had hem het beeld van Loize doen vergeeten. — Hy vondt in uwe dochter alles, wat beminnenswaerdig is. — Doch, toen de tyd naderde dat hy zynen eed geheel zou breeken, ftonden Loize, en al de gevolgen van eenen meineed hem weder levendig voor de oogen.
F 4 JO'



Het Misleide Meisjen.
Josephine. En zonder uwe ontdekking zou hy dcnzelven gebroken hebben ?
Reinard.
Voor omtrent een uur ontdekte hy my alles, hy toonde den naem van myn Vriend waerdfg te zyn, want zyn hart floeg angfftg op de herinnering van't gebeurde. Hy zou u heden zelf alles ontdekt, en naer Loize gezocht hebben ; en , zo hy haer niet gevonden had, Jofephine! zou hy niet meer waerde by u bezitten, zo hy u by zyne hand, een eerlyk, onbezjvaerd hart had kunnen aenbieden?
Mevr. Davers.
Waerom heeft de jonge heer de zaek zoo ver laeten komen? —
Reinard. Vergeef hem dit, Mevrouw! _ Geen boos hart heeft er fchuld aen!
Josephine.
Neen, een boos hart heeft hy niet. — Karei! waerom beminde ik u zoo zeer.
Reinard.
Hy is uwer liefde waerdig, Jofephine! doch juist wyl gy bemint, kunt gy hem uwe hand niet fchenken. Had hy een^an, in boosheden verftaeld, de aen Loize gedaene eed zou u in uwen echt geen onrust verwekken. Doch, ik bid u, wat zou uw teder, uw liefderyk hart gevoelen, als gy uwen



tooneelspei» 89
echtgenoot,gedrukt door zyn geweeten.een treurig leven zaegt flyten?zo gy bemerkte, dat hy met geen rustig oog u durfde aenzien, of zonder bloozen u zyne Gemalin noemen ? Die, als gy met eene zachte hand een traen van zyn wang wegvaegdet, geduurig zou moeten vraegen :„ wie zal de traenen van Loize, van de misleide Loize, weg vaegen!" Wien de morgen toeroept,ontwaekt! meineedige!"er. de avond, ,,leg u ! verwoester der onfchuld". — En , wanneer dit alles zoo uirkwam , onderging hy flegis, 't geen hy by het zweeren fmeekte: „ vertwyfeling zy myn lot, zo ik ooit eene andere huuwe !"
Josephine.
Myn befluit is genoomeu, ik zie af van Karei. Gy zult hier immers niets tegen hebben, lieve Mama! Mevr. Davers, Uw geluk is my daertoe te dierbaer.
Reinard. Zie daer ginds komt uw Gemael , met Karei, Laet ons nu flegts de zaek afdoen. Zo hy bewilligt Loize, gelyk zy nu is, en door zyn eigen fchuld is, te huwen, zal ik haer fpreeken.
Josephine.
Gy zyt een braef Vriend! Vrienden zorgen zelden dus voor hunne Vrienden.
VS
Rei-



$0 Het Misleide Meisjen.
Reinard.
Dat is jammer, doch de hedendaegfche Vriendfchap verfchilt ook veel van de waere.
AGTSTE TOONEEL.
Davers, Mevr. Davers, Josephine, Kabel, Reinard.
Davers.
Hier, wie uwer weet, wat onzen Karei deert? in plaats van uitgelaeten vrolyk te zyn, omdat hy morgen eene lieve, poefele meid, Bruid zal kunnen noemen; legt hy me ginder, als eene oude toverheks op de kniën te huilen, en ach myn Heerl is al wat men uit zynen keel kan krygen.
Reinard.
Dit is een blyk van een goed hart, myn Heer Davers!
Davers. Ik heb my altyd ook nog al verbeeld dat ik juist geen kwaed hart had, maer zulke fratfen beging ik nooit,(Tegen Mevr. davers)ten minnen niet toen Gy myne Bruid zoudt worden , lieve fchat! Mevr. Davers. Ik hoop ook niet dat gy er ooit reden voor zult gehad hebben.
Davers. Reden? heeft hy er dan reden voor?
R s i-



ToONEELSPEt, p|
Reinard.
Grondige, zeer grondige reden, — Karei: alles is voor u gereed gemaekt, — Jofephine is edel. Karei..
McjufFer! dat myne neergeflagen oogen thands voor my fpreeken.
Josephine.
Karei! ik heb u altyd bemind , — is't uw eigen hart, dat u raedde van my af te zien?
K a r e l.
Gedeeltelyk, gedeeltelyk (Op Reinard wyzende,") deze edele voorfpraek der lydenden.
Josephine. Van mynent wege zyt gy vry : — ga , verzoet uwe Loue de biltere dagen, welke zy om uwent wiile gellecten heeft.
Davers. Wat betekenen dan deze grillen!
Reinard. o, Begingen alle menfchen daegelyks foortgelyke grillen!
Davers. Scheert men den gek met my, of zyt gyüeden behext ?
Mevr. Davers. Noch 't een, noch't ander: — Lieve Davers! er is een geheim ontdekt dat beide, den heer Karei en onze Jofephine betreft.
D A-



9» Het Misleide Meisjen.
D a v e r s.
Geheimen? wat komen die nu te pas?
Mevr. Davers. Nooit meer dan nu. Gy kent Loize?
D a v e r s. De Dochter van onzen Landman ?
Mevr. Davers. Dezelfde. — De heer Karei is oorzaek van haere krankzinnigheid.
Davers.
Gy ? myn Heer !
K a r e l.
Ik. Vergeef het my, de fchaemte belet my te fpreeken.
Davers. Zo gy de moedwillige oorzaek er van zyt, is 't niet zonder reden. Dan fchaem u.
Mevr. Davers. Weleer beloofde hy haer te huuwen, en heeft zich aen haer niet bekreund.
Davers,
Foei! Karei!
Reinard. Oordeel hem niet, hy wil alles vergoeden. — Davers. . Wilt gy dit Jongeling?
K A-



ToÖNEELsPEL.
03
Kakel, By den Hemel! alles.
Davers. Nu dan, fchaem u niet meer: — fla 'de oogen gerust op, — als men wel handelt moet men niet ter aerde zien. Spreek — rustig , uit de borst, wilt gy alles vergoeden ?
K a r e l.
Ja-
Davers. Op welke wyze?
Kakel.
Ik wil myn eed gefland houden, ik wil haer trouwen.
Davers, hem de hand reikende. Bravo! — Jongen! aen de eene zyde fpyt het my dat ik u als Schoonzoon verlies, maer aen den anderen kant ben ik verheugd dat ik een eerlyk man myn Vriend zal kunnen noemen. Jofephine, dit heb ik reeds gemerkt, denkt, gelyk zy denken moet. Kost het u veel hem te verliezen, Jofephine! Josephine. 't Ware dwaesheid dit te ontkennen, lieve Papa?
Davers. Nu des te meer belooning zal uw hart er u voor
fchenken.. — Gy handelt goed. .
Reinard. Zy handelt groot.
Da-



94 Het M isleide Meisje».
Davers. Basta ! — Zy kon hier niet groot handelen. Na 't geen zy weet mogt zy de hand aen Karei niet geeven.
Reinard. De wyze waerop?
Davers. Is goed en ik geef er haer een hartelyken kusch voor. Zie eens Jofephine, zo 't lukt met Loize en Karei, en gy ziet dit ongelukkige meisjen noch eens gelukkig, wat zal dan uw hart zeggen? Josephine. Dat ik wel gehandeld heb.
Davers. En dit is eene gedachten, kind! voor geen goud te koop. — Nog een woordjen tot u, jonge heer! ik hen bly dat ik dit geval nog heden hoor , — had ik het na de bruiloftgehoord, ik zou gezegd hebben : „ het huuwlyk is geflooten!" — ik zou geweend hebben, maer nooit had gy wederom een voet over mynen drempel moeten zetten. _ Nu zyt gy my een braef Vriend; — het fpyt my, dit weet de Hemel, dat gy myn Zoon niet word, maer 't is beter geen Schoonzoon, dan een meineedigen. Verfta.et gy dit? — Zie daer myn hand, —wy zyn vrienden.
K a r e l.
Edele man ! gy vergeeft het my, dat ik zulk een
mis-



tooneelspei» pj
misflag begaen heb! - Gy vergeeft het my dat ik uwe goedheid....
Davers. Nu is alles vergeeven, _ doch zo gy flegts één minuut geaerzeld had, het bedorvene te berftellen, had ik het u nooit vergeeven. Jeugdige misflaegen! gelyk uw onbedachte eed was, verdienen vergiffenis, als men daedelyk berouw heeft, maer hardnekkige wandaeden ziet geen eerlyk man door de vingeren.
Karel, tegen Jofephine. En gy, Freule ! wie ik zoo wreed beledigde kan ik my ook verzekerd houden, dat gy my niet'haeten zultl
Davers. Dat durft zy niet.
Josephine.
Uwe eerlyke handelwee van heden verzekert u van myne achting.
Mevr. Davers. Ook van de myne.
Davers. Kpm. wy zyn alle goede Vrienden, even als voor den dag dat er van uwe verbintenis met onze Jofephine gefprooken werdt; - wy zyn zelf nu beter Vrienden! want voor dat het kloppertje hier, in beweg.ng raekte, deugde! gy niet veel jonge Heer! _
die



pó" Het Misleide Meisje»»
die moedwillig een Meisjen om den tuin leidt, ftelt haer bloot voor de ysfelykfte onheilen. — Nu dit is over, — wanneer fprcekt gy nu met Loize ? Reinard. Deze taek heb ik op my genomen. — Ik zal Loize, zoo voorzichtig mogelyk voorbereiden. Davers. Gy zyt, — wacht hoe noemde onze Karei u zoo
eveii, — een advocaet Neen, een Vriend van
lydende menfchcn.
Reinard. Grooter titel begeer ik nooit.
Davers. Maer ik wilde u, met de fckoone krankzinnige wel eens hooren praeten.
Reinard. Zoo verberg u, achter deze heining.
Davers. Wel uitgedacht! — kom dan! — (tegen Karei.) Apropos'. Vriend! uw Vader zal morgen toch groote oogen opzetten.
Ka rel, gevoelig. Myne Ouders!
Davers. Geen fchepzel moet u van goede voornemens kunnen afbrengen, ik zal uw advocaet zyn, en Reinard die van Loize.
R e x-



ToONEELSPEL. 97
Reinard. Geen cliënten doen den advocaet meer eer aen, dan ongeiukkigen.
Davers. Kom, verfchuilen wy ons. {Allen,lehahen Reinard, vertrekken.)
NEGENDE TOONEEL.
Rein ar d, aen de deur van de woning geklopt hebbende, komep de Boer en de Boe rik.
Reinard. Zo 't u niet hindert in uwe bezigheden, wilde ik u_gaerne een oogenblik fpreekèn., De Boer. Kom dan in, myn Heer!
De Boerin. We! ja, kom in.
Reinard. 0! 't Is Heats weinige oogenblikken. 't Was niet zonder reden dat uwe landvrouw zoo even naer uwe dochter vroeg.
De Boer.
Niet?
Reinard, Neen ,.— zy had zich zeer boos aengefteld tegen een heer, die de bruidegom van de Freule zou geworden zyn.
G De



98 Het Misleide Meisjen.
De Boerin. Zou geworden zyn. — Ei iieve! wordt dan de Freule morgen niet de bruid ?
De Boer. Och, moeder! zwyg toch, myn heer zal ons zekerlyk wel iets anders,als dit te vertellen hebben. Reinard. Geraden. Deze heer was bekend by uwe dochter. —
De Boer.
By Loize ?
De Boerin. By ons kind?
Reinard.
Ja, en in een woord , hy is dezelfde die haer bedroogen heeft.
De Boer. Die zelfde was hier. Hoor, myn heer! is hy nog hier? —
De Boerin.
Is hy hier, die ons arm kind zoo ongelukkig gemaekt heeft ?
Reinard. Ja, hy is nog hier in de nabyheid.
De Boer. Nu, zoo eisch ik van u, dat gy my by hem brengt.
Rei-



ToONEELSPEt.
90
Reinard. Om welke reden ?
De Boer. Om wraek over myn kind te neemen; ik ben wel oud, maer de Hemel zal my krachten geeven. Reinard. Wees niet driftig, braeve man! als hy hier wJs gekomen , en om den ellendigen toeftand van uw kind gelachen had, of er zelf flcchts gevoelloos by was gebleven, zoo zou ik bem by u brengen en zeggen: neem de felfte wraek op hem. — Dan, dit is het geval niet, —zyn hart zucht onder 't juk van een geprangd geweeten, — hy heeft affiand gedaen van de hand uwer Freule, alleen om de zyne aen uwe dochter te geeven.
De Boerin. Ei, ei, dat is zoo kwaed niet.
De Boer. Zwyg, moeder! — Hoor eens myn heer! buiten onze fchuld heeft hy haer misleid, maer wy zullen zorgen dat hy haer niet verleid.
Reinard. Goede man! beledig dit hart niet, als of het de koppelaer van den heer Karei zou willen wezen,— Waerom wantrouwt gy my ?
De Boer. Neem het my niet kwalyk, myn Heer! ik ken u niet.
Ga De



160
Het Misleide Meisjen.
De R o e r i n. En wy, vertrouwen geen jonge gasten.
De Boek. Moeder, zwyg toch!
Reinard. Gy kent my niet, en niemand is hier tegenwoordig die getuigenis van my geven kan , dan ik zelve — Ik ben een eerlyk man , — dit getuigenis kan elk eerlyk man van zich zelf geeven.
De Boer. Nu, ik wi! u gelooven. — Wat wilde dan nu die heer Karei? —
Reinard.
Zyne gedane beloften houden, en uwe dochter trouwen.
De Boer. Ik vertrouw hem te weinig. — Die eens zyn eed kan breeken, moet men nooit weer gelooven. Reinard.
Zynen eed heeft hy immers nog niet gebrooken:
hy is nog met geene andere gehuuwt. — De Boer. Neen , — maer heeft hy Loize niet afgeweezen ? ik heb zelf dien fraeijen brief geleezen. — Ik weet niet, myn heer! hoe gy een eerlyk man, en tegelyk de voorfpraek van den verleider van myne dochter zyn kunt.
Rei-



toonselspel. ioi
Reinard. Ik ben niet de voorfpraek van den misleider van uwe dochter, maer van den boetvaerdigen Jongling, die traenen van berouw ftort om den misflag, welken hy eens beging, en die herftellen wil, 't geen hy bedorven heeft. Zeg my eens, goede grysaart! — ik zie met vermaek uwe zilveren haireri, maer hebt gy, voor dezelve grys waren, nooit een misdag begaen ?
De Boer. Veelen, veelen!
Reinard. Hoe zou uw hart gefield geweest zyn , als gy een misflag wil Jet verbeteren, en van de hand geftooten werd ?
De Boer, getroffen. Ik ben overtuigd , — ik geloof dat gy een eerlyk man zyt. — Maer wat wilt gy nu eigenlyk? Reinard.
Uwe dochter fpreeken. Of verkiest gy dit liefst zelf te doen?
De Boer.
Gy hebt daer meer verftand toe, — maer zy is bang voor vreemd manvolk.
Reinard. o! Zy zal voor my hoop ik niet bang zyn.
G 3 De



io2 Het Misleide Meisjen.
De B o e n. Nu, moeder! roep haer dan eens, — zy was zo», even op 't erf.
Reinard.
Zo 't u onverfchillig is, wilde ik haer liefst alleen fpreeken.
D e 15 oer. Ook goed, dan zullen wy haer by u zenden. — Zo zy fomtyds boos werd, dan roep ons maer. — Reinard. Ik zal. Vaerwel!
De Boer en Boerin vertrekken; — doch de Boer als iets bedenkende keert terug. De Boer. Maer, myn heer! ik heb nog eene zwarigheid.
Reinard. Spreek, misfchien kan ik dezelve wegruimen.
De Boer. Myne Loize, is God dank! nu zoo ver herfteld dat zy niet razend is, maer zy is toch niet geheel wel. zy is fimpel, geheel fimpel,— zal nu die myn heer Karei goed huishouden met eene fimpele Vrouw, daer'hy een gezond, verftandig Meisjen verftooten heeft. — Zie myn heer! myn kind is reeds ongelukkig genoeg, — 't ware om in geene ^eeuwigheid te vergeetcn zo zy nog ongelukkiger werd.
Rei-



tooneelspel. |0g R e i n a r d.
Ik prys uwe edele zorg. Dan myn goede man, . naer alle waeifchynelykheid wordt zy geheel geneezen, als de oorzaek van haer mymeren geheel is weggenomen; — als zy dien bezit, welken zy weleer zoo vimrig beminde, en om wien zy nog treurt, alfchoon zy hem fchynt te haeten.
De Boer. Om u de waerheid te zeggen, ik geloof dat zy hem haet als de pest.
Reinard. Dat geloof ik biet. — Men hoeft ook niet maer zoo terftond te trouwen, — zy kan zich aen hem
gewennen , ten Kundig geneesheer raedplegen;
en, fchoon zy niet geheel berftelde, zo flegts het vonkjen van liefde, dat nog in haere borst fmeult, aangewakkerd wordt, ik verzeker u, zy zal met myn vriend Karei niet ongelukkig worden. Geloof my, by heeft een goed hart, — een edel gevoel,— hy zal haer door liefde trachten te herftellen, geduld hebben met haere ongemakken, want hy zal gevoelen dat hy er zelf de oorzaek van is. / De Boer.
Nu, in Gods nqam! zo myn kind maer niet onge« lukkig word.
Reinard.
Ik fta u borg voor de goede gezindheid van myn Vriend.
G 4 De



io4 Het Misleide Meisjen.
De Boer. Dit neem ik aen, — hier zal zy my wel geen voordeel aenbrengen, mier [daer zoudt gy liet moeten verantwoorden. — Ik zal Loize zenden. (Hy vertrekt.)
Reinard.
o Goede Hemel! vergeeft gy reeds als de zondaer den eerften traen van oprecht berouw ftort, — o! werk gy dan op 't hooft en 't hart van het ongelukkig misleide Meisjen, opdat het mynen Vriend niet berouwe, berouw gehad te hebben!
TIENDE TOONEEL. Loize, Reinard. Loize.
Wat moet ik dan nu buiten doen? moet ik den Satan weder aenfchouwen ?
Reinard. Lieve Loize! Ik ben toch wel geen Satan ? Loize.
Toch van 't foort, waerom noemt gy my anders lieve ?
Reinard.
Wyl gy my voorkomt een lief Meisjen te zyn. — Loize.
Ei! kom ik u zoo voor: — zoo fprak uw makker
ook»



toonhelspel. 105
ook, ik geloofde hem, en hy heeft my van zich geftooten, als ware ik een fchrikdier.
Reinard. Gy gelooft dit toch van my niet.
Loize.
En waerom niet?
Reinard. Ik heb nooit een mensch van my geflooten.
Loize, hem Jlerk in de oogen ziende. Is dit waerhcid?
Reinard, de hand op zyn borst leggende. VVaerheid! dank zy den Hemel.
Loize. Waerom zou ik u gelooven ?
Reinard. Omdat ik de leugen haet.
Loize.
Wie zegt dit? -
Reinard.
Ik.
Loize. Zy zeggen 't allen.
Reinard.
En veelen liegen,
Loize.
En gy liegt niet ?
G S R e i;



io6 Het Misleide Meisjen.
Reinard. Neen, by den Hemel.
Loize.
Nu, hebt gy dan nooit een mensch van u geftoO' ten, zoo haet ik u niet.
I Reinard. Anderen haet gy toch ook niet.
Loize.
Niet, —als de pest haet ik ze; —wat zyn 't doch voor gedrochten? — Hoor eens! myn Vader houdt duiven, — de doffer kust eene duif, by bemint, hy koestert en blyft daer by, — dit doen de men* fchen niet, — zy kiezen zich eene Vrouw, firaks haeten zy haer, vertrappen haer, en zoeken eene andere.
Reinard.
Toch wel niet alle mannen , lief Meisjen ! Loize.
Noem my niet lief, of ik vrees dat gy liegt, één noemde my ook eens lief, en loog in zyn hart. Reinard. Toch alle mannen doen dit niet.
Loize.
Waerom niet allen, — allen, allen doen het.
Reinard. Gy hebt immers een vader.
L oi-



ToONEELSPEL. 107 L o i z £.
Ja ik.
Reinard.
En een goede vader?
Loize.
Een goede vader.
Reinard»
Wei nu?
Loize.
Maer hy is ook de eenigfte.
Reinard. Niet de eenigfte, Loize! geloof my er zyn veel, zeer veel goede mannen.
Loize.
Gy liegt.
Reinard. Zeker niet. Hoor — laet ons wat praetenj —-<
wilt gy wel?
Loize.
Ja , wonderlyk mensch ! — zo gy geen man waert ik zou u lief hebben.
Reinard. En waerom evenwel niet? — Luister, kent gy dien heer, daer gy zoo even mede gefprooken hebt £ Loize, wild. Ja, dien duivel ken ik.
Rei»



io8 Het Misleide Meisjen.
Reinard. Wees bedaerd ! Loize!
Loize.
Zal ik? —
Reinard. Zeker. Die jonge mensch kent u ook. Loize.
Dat geloof ik.
Reinard.
En hy houdt zeer veel van u.
Loize, floot hem zacht van zich. Ga heen, gy zyt ook een bedrieger.
Reinard. Geloof my, Loize! hy bemint u. Weet gy wel waerom hy zoo lang van u afgebleven is?
Loize.
Zeer zeker.
Reinard.
Wel nu?
Loize.
Dewyl hy een fnoode bedrieger is.
Reinard. Toch niet, — zyn vader heeft hem altyd by zich moeten hebben.
Loize. Als of ik dan geen brief van hem had.
R e i-



ToONEELSPEtr. I09
Reinard. Die heeft misfchien een ander gefchreven. Loize.
Misfchien, hoe braef zyn de mannen!
Reinard. Misfchien, maer dit is zeker dat hy thands hier gekomen is om u te trouwen.
Loize.
My te trouwen ?
Reinard.
In ernst.
Loize, ah vrolyk. Is dit nu waerheid?
Reinard, Jchielyk. Geloof my, — wilt gy hem zien, — zeg, — zal ilc hem haelen ?
Loize, driftig. Ja, opdat ik hem de oogen uitkrabbe.
Reinard. Gelooft gy dan niet, dat hy u nog bemint? Lieve Loize! ik begeer nooit van iemand bemind te worden, zoo ik u de waerheid niet gezegd heb. Loize.
Weet gy wat hy my eens zeide, „ Loize! lieve Loize! vertwyfeling zy myn lot, zo ik ooit eene andere huuwe".
Rei-



ir- Het Misleide Meisjen.
Reinard. Wel nu, — hy is ook nog nier gehuuwd. —» Loize.
Daer in verheug ik my, elk zal hem ook «erftooten.
Reinard. Gy ook, Loize!
Loize. Waerom niet? heeft hy 't my niet gedaen?
Reinard. Zeker niet. —
Loize.
Ik wil thands niet langer met u praeten, want ik twyfel ook of gy wel een goed mensch zyt— Heeft hy my niet verftcoten, zoo zou hy 't zeker nog doen. (Zy wil fchielyk vertrekken )
ELFDE TOONEEL.
Reinard, Loize, Karel, welke gevolgd wordtdoor Davers, Mevr. Davers, Josefhine.
Karel, haer te voet vallende. Neen, Loize! ik zal u nooit verflooten. Loize geeft een luiden gil, dreigt neder tt fiorten t doch wordt door Reinard onderfteund. Karel.
Zie my, — zie my Loize! — zie den berouwhebbenden met medelydende oogen aen.
J o-



tooneelsfel» 111
Josephine, tegen Loize, die wezenloos Karei aenziet.
Lief Meisjen! zie, al de zorg, die u gefolterd heeft, kan heden van u worden weggenomen.
Reinaed, gaet in de wooning. Loize. Door hem; waerom vertrede ik u niet? Kabel»
o Loize! vergeef my, zoo ik uooit beledigde, alles wat ik bezit, myn leven —niets is mytedierbaer om het voor u opteofferen.
Loize.
Zie hem fmeeken. — Wildet gy my andermael bedriegen? —■
Karel. God in den Hemel..,.
Loize. Zweer niet, meinëedige!
Josephine. Laet u verbidden, Loize? lieve Loize!
Loize.
En wat zou 't zyn. — Schreef ik hem niet op myntf knieën, om dat ik aen zyne knieën hem niet fmeeken kon, dat hy zou komen, om troost te brengen? — heeft hy my niet verachtelyk van zich geftooten? —— Neen ga weg, vcrlaet my! ——
D a-



Ii2 Het Misleide Meisje n.
Davers.
Tref haer niet te fterk, — beproef't nog een. op een anderen tyd,
Karel.
o Loize! — Ik fta niet op. voor gy my alles vergeeven hebt, voor gy my toeftaet, aen u myn woord te houden.
Loize. Hebt gy my niet eens bedroogen?—;
Karel. Loize! ben ik niet genoeg geftrafd?
Mevr Davers.
Lief Meisjen! vergeef het den fmeekenden ! hy zal u een dierbaer man worden.
Loize.
Ik kan niet, ik heb een vloek over hem afgebeden.
Davers. o Eén gebed om zegen wordt geredelyker ver'
hoord , dan honderden om vloek. 't Is den Hemel
aengenaem zoo de menfchen vergeeving fchenken. Loize reikt Karei de hand toe, die dezelve kuscht-
L A E T-



tooneelspel. jjj
LAETSTE TOONEEL.
Reinard, De Boer, De Boerin, de
voorigen.
Reinard.
Zie daer den boeteling aen de voeten van uwe lochter.
De Boer.
Loize! lieve dochter!
De Boerin. Kom, myn lief kind! omhels my. —— Loize, omhelst den Boer en Boerin. Karel.
Loize!
Loize, befclwiwt hem ernflig enJlaet de oogen
ten hemel. Ernfj;g: Zyt gy dezelfde Karei van voor vyf j'aeren? Karel.
Ik ben beter! Loize !
Loize, hem omhelzende.
Karei!
Karel.
Myne Loize!
Reinard.
God dank!
Allen.
God dank!
H D a-



114 Het Misleide Meisjen,
Davers.
Kom kinderen ! nu gerust! — Karei! vertel uws kinderen het voorval van heden. Leer hen dat de grootfte misdaed der jeugd is; „ een onfchuldig Meisjen te misleiden."
EINDE,



D E
EDELE ZOONEN.
TOONEELSPEL. I N
EEN BEDRYF.
H %



PERSOONEN.
Joseph Ploot.
Eduard.
Willem. > Zoonen van Jofcpb Ploot.
Hartman,
> Soldaeten. Smit ->
De Kapitein van Eduard. Kre lis een Waerd. Griet deszelfs Vrouw.
Het Tooneel verbeeld den gemeenen baerd in een boeren herberg; ter rechter zyde de gewoone ingang, ter linker die tot het kamenjeu van Joilph Ploot.
Hendrik.



Bladz. ihjê
D E
EDELE ZOONEN.
T O ONEELSPE L.
EERSTE TOONEEL. Griet, Krelis. Griet.
Het is heider weer van daeg, Krelis! ik kan ge» makkelyk de boei uithaeJen, en 't zal ook geschieden.
Krelis. Maer, Griet! zyt toch niet mal, — men past zyn best op, dat de deuren , om de bittere kou, geflooten blyven, en gy wilt alles open zetten.
Griet.
Kom,kom, — men moet zoo kouwelyk niet zyn, •— wat hamer! ik kJaeg er immers niet half zoo veel over, als gy. —-
Krelis. Wat zal 't baeten, moeder! van daeg of morgen krygen wy weer. iuquartiering.
H 3 Griet.



118 De Edele Zooneiï.
Griet. Inquartiering? Krelis! —
Krelis. Zeker waer, de Schout heeft hei my gezegd; — twee Regimenten of Bataillons, wat weet ik 't, moeten, hier rustdag houden.
Griet.
Net of wy nog geen inquartiering genoeg hadden ! Hoe lang blyft die oude nog ?
Krelis. Misfchien gaet hy al ras, maer fchreeuw zoo niet, zy zyn al op, geloof ik.
Griet.
Wel nu, zy mogen hooren, wat ik zeg, die lieve peuzels I 't is nu byna vier weeken dat wy hen op ons dak hebben, en zy hebben nog geen duit betaald.
Krelis. Lieve God, moeder! zyt toch niet onbarmhartig — de man is oud en zwak, — hy kan niet werken , die arme ziel!
Griet.
Wel ei, ei! wat hebt gy 't druk, — wilt gy ai de bedelaers, die hier komen, in huis necmen. Krelis. Wordt tqéh niet zot Griet! dat is immers nooit in my opgekomen, — maer wat naedeel doet die
ar-



ToONEELSPtti tjg
arme man, dat hy in dit hoekjen fiaept, — als hy immers eeten of drinken wil, betaeld hy het aenftonds.
Griet.
Maer zo wy nu inquartiering krygen? -
Krelis. Wel nu, gy kunt de Soldaeten toch in dat hok niet leggen.
Griet.
Niet? waerom niet? — Die morfige beesten zullen in myn binnenkamer niet weer komen.
Krelis. Maek u niet boos! vrouw ! zy zyn er nog niet. Griet.
Als ze er ook zyn, verftaet gy Krelis! dan moet die ifegrim vertrekken.
Krelis. En zoudt gy 't dan over uw hart kunnen krygen, dien man in de bittere koude op de ilraet te zetten? Griet.
o Ik kan nog wel meer over myn hart krygen. Krelis.
Nu lang genoeg hier over; als de Soldaeten komen, zullen wy wel raed fchaffen. — Zet de koffie, Griet!
Griet. Ja wel als 't water kookt, (sy vertrekt.)
H 4 K r e.



120 De Edele Zooreïï.
Krelis. We! een Griet! en hce veel Grieten zyn er niet op Gods lieve aerdbodeni? — en dat er zeker meer Krelisfen zyn, dan ik, doet my geduld met haer hebben , want was ik de eenigfïe, ik zou het waerachtig naeuwlyks blyven kunnen.
TWEEDE TOONEEL.
Joseph, Hendrik, Krelis.
Krelis. Goeden morgen ! Vader ! al zoo vroeg op de been ?
J 0 s e p h.
De noodzakelykheid, goedhartige man! _ wy zullen zien of de menfehen meelyden met ons willen hebben.
K R e i. i s. Gy zult toch eerst iets gebruiken?
Joseph.
Ik kan niet.
Krelis.
Waerom niet?
Joseph. Ik bezit niet éénen ftuiver.
Krelis. Arms man! kunt gy daerom niets gebruiken? — ik wil u borgen.
J o-



TOONEELSPEI. i2I
Joseph. Ik weet niet, of ik u ooit zal kunnen bctaelen.'
Krelis. Nu in Gods naem. Ik zal u een kom koffie en
een boterkarn geeven; ga zitten zoo lang.
Joseph.
ïlraeve man ! gy doet al te veel voor my, . dc
Hemel loone u.
Krelis. Ik kom met één weer by u, vertrek.)
Hendrik. Dit is een recht goed man.
Joseph. Hoe diep ik ook vernederd ben, — de Hemel verlaet my niet.
Hendrik. 't Is van daeg weer ysfelyk koud, vader! ik wed, dat het van nacht wel een fteen dik gevrooren heeft. Joseph. Zeer moogelyk , Hendrik !
Hendrik. Als 't maer vriest, is 't nog nietmetal , doch wanneer het régent, fnseuwt en de wind ons da hagelfteenen in 't gezicht jaegt, dan is het bitter. De ryke lui, die by een goed vuur zitten,gelooven niet hoe kwaed wy 't dan hebben. Vader waerom zyn de menfeben die ryk zyn, toch zoo onbarmhartig?
H s J o-



122 Ds édele ZoOfJEKT.
Joseph.
Zyn ze dat dan Hendrik?
Hendrik.
Niet? toen wy voorleden week van de regen droopen, en als hondjens beefden voor 't raem van dien grooten heer, daer ginter, daer zoo veel eeten op tafel was en zulk een groot vuur aenlag, beeft toen die lange lummel van een knecht ons niet weggejaegd!
Joseph. Nu, dit was de knecht immers?
Hendrik. Wel de hamer! dit zal de knecht toch op zyri eigen houtjen niet doen, de Ryke zal het wel gezegd hebben.
Joseph.
Dit gaet toch niet zeker, Hendrik! veele knechts me.enen zelf heeren te zyn, als zy heeren dienen moogen.
Hendrik.
Dat is grappig Heer zyn , en dienen.
Joseph. 'tls toch 't geval, lieve jongen ! Met het roggen* brood, waer mede zyzich, in 't huis hunner ouderen, als vryë lieden, konden verzaedigen ,niet vergenoegd, verbinden zy zich om voor eenigen tyd de flaef van een grilligen Heer te zyn. Nu verwisfelen zy da bombazynen kiel voor een laekenfehen rok, met galon-



ToONEELSFEL. 123
ionnen vereerd; — denken dat hun perfoon, met het kleed, in waerde heeft toegenomen, en zyn trotsch op de fieraeden, welke de tekens van hunne flaevcrny zyn.
Hendrik.
Wonderlyke menfchen! — Maer 't is toch wel ongelukkig dat men met de arme lieden zoo onbarmhartig omgaet. De een jaegt ons weg; — de ander roept: naer't Gasthuis; — de derde: werk voor de kost De vierde befpot ons;— en de overige kunnen ons niet geeven.
Joseph.
Helaes!
Hendrik.
Als ik ryk was, ik geloof dat ik aen elk arm mensch wat gaf.
Joseph.
Gy gelooft het.
Hendrik. Zeker; en waerom niet? als men veel heeft, kan men veel geeven.
Joseph. Hoe meer men heeft, hoe moeilyker het den meesten vait.hier tan, iets aen anderen te fchenken. De brasfende grooten rekenen zich verongelykt, als een aim mensch hun floep betreed om een ftuk brood te vraegen.
H e N-



»4
De Edele Zoon en.
Hendrik. Verongelykt? — Waerom toch?
Joseph. 't Gezicht der ellende ftoort hen in 't genot..;. JViaer waerom ook hier van gefprooken, ik was ook eens ryk.
H e n d r i k.
En hebt zekerlyk den armen wel gedaen?
Joseph. IMeen, Hendrik! geen geredde ongelukkigen zal mynen naem zegenen.
H e n d r i k.
o Vader! gy wordt wederom treurig.
Joseph. Ik gaf liever twintig Guldens aen een noodeloos fieraed voor uwe ondankbaere zuster, dan éénen Huiver aen een hongerenden ellendigen. — lk ben er voor geftraft. — Zy begaf my en heeft my aen al de ellende der armoede overgeladen.
Hendrik. Vergeet haer, Vader! ik ben immers by u, en ik zal, zoo lang gy leeft, by u blyven.
Joseph, hem omhelzende. U, lieve Hendrik! hield ik alleen over van myne vier kinderen; — twee braeve zoonen dreef ik van my,om de adderte beter aen myne borst te kunnen koesteren. — Zy bragt my de grievendfle wond
toe,



TOONEELSPEL.
125
toe, en fnelde van my. — Gy alleen blyft my by Lief kind! en wat zal van u worden?
Hendrik. Lieve Vader! Ik zal den menfchen een aelmocs voor u vragen, en als ik groot en fterk ben zal ik voor u werken.
Joseph.
Ook gy, Hemel! hebt my nog niet begeven. — Gy laet my een (leun.en troost in mynen ouderdom; befcherm hem, cn beloon eens zyne getrouwe ouderliefde.
H e h d r i k.
Waerom toch, Vader! heeft Maria u verheten?
Joseph. Het vermogen om haer van prachtig tooifel cn fpeelgeld te voorzien, begon my te ontbreeken. — Ik kon haer niet meer alles geeven, wat zy eischte, en toen eerst begon ik te zien, dat haere liefkozeryën niet de tekens van liefde voor my, maer voor een fraeijen opfchik geweest waren; — zy begon my te beledigen, zy hefchimpte my, en ging eindelyk met een jong Officier door.
Hendrik. En myne broeders?
Joseph. Ach, Hendrik! Ik beminde uwe zuster boven alle myne kinderen; daer zy, door groove feilen nooit
kwaed



125
De Edele Zoonen.
kwaed deed, misdeeden de overige door de geringde misdagen. — Maria had dit reeds lang opgemerkt, — zy vertrouwde op myne voorfpraek, en beledigde elk een. De blinde liefde voor haer belette my dit te zien; ik meende dat het alleen jaloezy was, dat men geduurig over haer klaegde, dus werden uw broeders, hoe billyk ook hunne klachten waren , altyd door my in 't ongelyk gedeld
en dit is ontwyfelbaer de oorzaek dat zy my verlieten , toen gy even twee jaeren oud waert.
Hendrik.
En waer zyn zy toen heen gegaen ?
Joseph.
Helaes! ik heb nooit meer iets van hen vernoomen.
Hendrik.
Die ongelukkige broeders!
Joseph.
Wel, ongelukkige broeders! doch ik ben niet minder ongelukkig, daer het door myn eigen toedoen is, dat ik thands van hunne hulp en liefde verdooken ben.
DERDE TOONEEL.
Krelis, Joseph, Hendrik.
Krelis. Zie daer, eet en drink; gy zoudt anders tegen ie kou niet kunnen praeten^
J o-



ToONEELSPEL. jtf
Joseph.
Ik dank u. —
Hendrik. Ik dank u ook, goede man!
Krelis. Wel kleine knaep! hebtgy wel zin om te werken?
Hendrik. Ja wel, kende ik maer eenig werk.
Krelis. Dat moest gy leeren.
Hendrik. En waer zou dan myn Vader blyven?
Krelis. Gy kunt toch altyd niet by hem blyven, wat zou er dan van u worden ?
Hendrik. Als ik groot ben zal ik voor myn Vader werken , maer wat zou ik nu toch voor hem verdienen kunnen V
Krelis. Hoor, als uw Vader t huis is, wilt gy dan voor my werken, ik zal er u voor betaelen.
Hendrik. Als ik maer kan, gaerne.
K r e l i s. Nu, goed. Van middag zal ik u 'aen 't werk Hellen.
VIER-



128 De Edele Zoonen.
VIERDE TOONEEL
Hartman, de voorigen.
Hartman. Ik ben hier te recht, by Krelis?
Krelis.
Ja heer Soldaet!
H a R t m a n.
Zie daer een biljet, — myn kauicraed komt zoo aenftonds.
Krelis. Zoo , voor twee nachten. — Wat wüt gy ge. bruiken heer Soldaet! kofFy, een boterham? Hartman. Als 't u blieft. — Maer geef my eerst een glas brandewyn, want myn ingewanden zyn bevrooren. Krelis. Ik zal u aenfionds helpen, (binnen.')
Hartman. Wel gy, oude man! woont gy hier?
Joseph. De goede hospes vergunt het my dat ik hiei logeer.
Hartman.
En wie zyt gy, knappe jongen!
Hendrik. Ik ben zyn zoon, en heet Hendrik.
Hart-



Tooneelspel.' 120
Hartman.
Wel zoo! en wat doet gy voor de kostï
Hendrik. Ik, myn Heer! ik.... 0iy ziet zynVadcr/chroom'
Vallig aen.)
Joseph. Hy helpt zyn ouden zwakken Vader, bedelen.
Hartman. Fiedelen! — Dat is een Hecht ambacht.
Joseph. Helaes! toch verkiesfelyk boven honger Iyden.
Hartman. Dat is waer. — Doch waerom zoekt gy niet op eene andere wyze te leven? — Op uw geboorte plaets kunt gy immers gchulpen worden? — De gasthuizen zyn immers voor zwakke oude lieden gebouwd, en dan behoefdet gy uwen zoon niet tot een Iediglooper op te brengen.
Joseph. Ik geloof dat gy een eerlyk man zyt. — Doch, voor my is geen geboorte plaats, — voor my zyn geen gasthuizen gedicht. — Misken my niet: — 't is niet uit luiheid dat ik geduurig de harde verwytingen der onbarmhartigen verduure;— maer, God weet het, zonder den kleinen onderdand van weinige meêlydenden, zouden wy van honger moeten dsrven.
I
Hart-



139 De Edele Zoonèn.
Hartman, Item een Jluk gelds geevende. Ongelukkige man! neem aen, een Soldaet heeft zelf niet veel.
Joseph. Ik dank u, — kom Hendrik gaen wy! (/jy Vertrekt.)
Hartman, Hendrik by de hand vattende. Blyft gy gaern by uwen Vader ?
Hendrik.
Ja.
Hartman. Gy lydt toch irmoede met hem? —i Hendrik.
Ja.
Hartman. Waerom gaet gy niet werken ? zulk een frisfche ongen bedelt ?
Hendrik. Voor myn armen Vader!
Hartman. Als ik u eens een fom geld gaf en u met my nam; zoudt gy dit niet liever doen, dan by uwen Vader blyven ?
Hendrik. En wie zou hem dan helpen ? wie zou hem troosten als by treurig is? Hoor eens, heer Soldaet! myn Vader is wel arm, maer hy is toch verftandig; Ik geloof, het geen hy gezegd heeft.
Hart*



TOQNEEtSPEt,. igt
H a r t m a n.
Wat heeft hy dan gezegd ?
Hendrik. Die zyn Vader verlaet, als hy van elk veriaeten
is, —zal ook van ieder een verflooten worden,
Myn Vader is wel ongelukkig genoeg, al loop ik ook niet van hem weg.
Hartman, hem kusfchende. Braef, jongen! braef! help uwen ouden Vader!
en God zal uw Vader zyn.
Hendrik. Goeden dag! beer Soldaet! (Hy vertrekt.')
Hartman. Welke edele harten vind men, ook onder'tfchamele kleed der armoede! — Hoe jammer dat de rykë domkop een geleerde moet worden, en niemand zich verwaerdigt om het uitneemend verdand, met het edelst hart van den armen mensch te befchaeven en te leiden ! — twee jaeren moeite aen dezen jongen bedelaer, en hy zou voortreffelyker man zyn, dan de jonge graef, aen wiens vorming twintig jaeren bedeed werden, doch wien men niet uit het hoofd had kunnen praeten, dat zyne zotte adel van zeer veel waerde was. — Foei! dat rykdom en rang boven eerlykheid en verdand gefchat worden! —
li V Y F'-



132 De Edele Zoonen.
VYFDE TOONEEL. Krelis, Hartman. Krelis. Neem het my niet kwalyk, heer Soldaet! dat gy zoo lang moest wachten, ik moest den brandewya nog laeten haelen. —
Hartman. o De tyd heeft my niet verveeld, ik dacht zelf niet eens aen den brandewyn.
Krelis.
Niet ?
Hartman. I Neen, ik had hier reeds tydverdryf; _ zeg my eens, wie is die oude man, die hier woont, en zoo even hier was?
K r e i. i s.
Een arm, doch braef man ! — hoe hy heet weet ik niet, hy fchynt zyn naem verborgen te willen houden.
Hartman.
En gy vergunt een onbekenden, een verblyf in uw huis. —
Krelis. Waerom niet? — 't Is omtrend vier weeken geleden, dat er op een avond, terwyl ik en myn vrouw al gereed waren naer bed te gaen, aen onze
dei»



TOONZELSPEIi. ^«
ueur geklopt werd; een goede haen kraeit tweemael, zei myne vrouw, laet ze nog eens kloppen; — 'tgebeurde ook; ik deed de deur open, en zie, het was de oude man met zyn zoontjen; — het was guur weêr, — de jachtfneènw (loof de deur in, en een vlakke oosten wind fneedt my in 't gezicht, —daer ftond de arme man, verkleumd van de kou, en fmeekte my, met de traenen in zyn oogen, om nschtverblyf,— ik liet hem in, gooide een paer takkebosfen
op 't vuur, en de man huilde van blydfchap, by
had den geheelen dag in de bittere kou gedwaeld, en nat noch droog over'! hart gehad: —zeg eens, heer Soldaet! zoudt gy ook eerst gevraegd hebben wie hy was, voor gy hem in uw huis liet? Hartman. Gy zyt een braef kaerell — Maer nu, heeft hy geduurende die vier weeken, altyd by u in huis geweest.
K l i i, i ;, Meestal, de arme moet bedelen , maer zeker hy is geen bedelaer gebooren, dat zult gy weldra anders zien. Ik ben zelf een arme flokkert, anders zou ik niet eens willen hebben, dat hy om een uelmoes vroeg, en vooral niet in deze harde winter. Hartman.
Ik ben bly, dat ik by u ben ingekwartierd,
van ons zult gy ook geen overlast hebben.
Kse*



134, De Edele Zoon en.
Krelis. ■\Vaer blyft uw kameraed ?
Hartman.
Hy zal zoo aenftonds wel komen.
Krelis. Waer moet gy naer toe?
Hartman. Dat weeten wy niet, — al het volk marcheert
tegenwoordig, ei wordt van daeg nog een ba-
taillon hier gewacht.
Krelis. Ei, ei! nu, ik geloof dat zy 't ook kwaed genoeg zullen hebben.
Hartman. o! Een Soldaet moet aen ongemak gewoon zyn — als wy wyven of oude lieden waren, konden wy aen den hoek van den haerd zitten, maer een Soldaet moet voort.
ZESDE TOONEEL. Eduasd, de voorigen.
Hartman. Zie daer myn kameraed.
Krelis. Welkom» heer Soldaet! wilt gy ook iets voor «e kou?
Edu-



tookebispii 135 E d ü A li d.
J kern — hebt gy brandewyn?
Krelis. Ik zal hem u zoo brengen. — (Hy vertrekt.)
Hartman. Waer zyt gy zoo lang geweest?
Eduard. Het tweede carillon van Hardenbroek is zoo ge. komen, en ik heb met een paer kame'raeds nog wat
ftaen praetcn; hebt gy 11 verveeld ?
Hartman. Neen, Broeder! gy leerdet my zooveel, dat ik my nooit verveel wanneer ik by braeve menfehen ben, — en onze flaepbaes is eene beste kaerel. Eduard. Daer ben ik bly om.
Hartman. Hy laet voor niets een arm oud man hier hy hem woonen en heeft zelf niet veel. Deze oude heeft een zoon, Eduard! een braeve jongen, die voor zyn Vader'bedelt, en liever armoede by hem lydt, dan dat hy, zonder hem, ryk zyn zou. — Eduard. Ik ben verheugd dat gy hier om blyde zyt.
Hartman. En fints wanneer werd ik dit? — Voor ik Soldaet was, was ik een wildzang; niemand kon iets I 4 goeds



135 De Edele Zoonen.
go#ds met my uitrechten; toen ik dienst genomen had, dacht ik, even als de groene ftudenten, dat ik alles doen mogt, en baldadigheden te bedryven , my fraei ftond; — dat ik thands edeler denk, Ploot.' ben ik alleen aen u verfchuldigd. — Eduard. En ik ben genoegzaem beloond, door dien ik, in u, een braef vriend heb; — oj een oprecht vriend te hebben, is zulk een fchat!
Hartman. Aen u heb ik onbefchryfelyk veel verpligting, — voor ik u kende,was wildzang myn gcwoone naem; de Officieren zagen my over den fchouder aen, en ik kreeg daegelyks myn deel ftokflagen , — thands word ik van de Officieren bemind, en onze kameraeds achten my byna zoo veel als u, — Eduard. En zyt daerenboven altyd te vreden.
Hartman. Ja, Eduard! thands ben ik altyd vergenoegd, en voorheen was ik het nooit zonder fpeelen, kwaeddoen, of zuipen, en dan moest één quartier' vreugd, wel met tien uuren berouw geboet worden. Eduard. Gelukkig nog, wanneer men zulke uuren heeft; kwaed doen, verdient elks afkeuring; maer kwaed doen,zonder erin bedaerde uuren over te bloozen, yders verachting.
Hart-



ToONEEtSPEt. 137
Hartman. Waer hebt gy toch al uw verftand van daen
gehaeld ?
Eduard, Ue Hemel liet my van redelyke vermogens niet ontbloot, — hoe zeer ik ook in myne jeugd verdrukt werd , zy werden echter befcbaefd. Men voedde my niet op om gemeen Soldaet te worden, Hartman ! in een andere kring zou ik ongetwyfeld meer werkzaem hebben kunnen zyn; dan, dewyl dit zo is, getroost ik 't my, en maek myn ftaet my zoo dracgelyk, als mogeiyk is.
Krelis. Zie daer, heer Soldaet! zoo ftraks zal ik u koffie en boterhammen brengen. (Hy vertrekt.)
Hartman. Waerom toch maekt gy een geheim van uwe geboorte? — dit kan u immers in uwe bevordering nadeeüg zyn ?
Eduard. Maektc ik daer dan ooit een geheim van?
Hartman. Niet? weet iemand wel iets van uw afkomst?
Eduard. Wel zeldzaem, dat geduurende den tyd van agt jaeren, welke ik onder ééne Compagnie gediend beb, nog niemand met ronde woorden daerna gevraegd heeft.
15 Hart-



138 De Edele Zoones,
H a x t M A n.
En zo dit iemand gedaen had?
Eduard.
Geloof ik niet, dat ik er een geheim van zou gemaekt hehhen. — Myn Vader was een welbemidJeld man in Rotterdam, eerlyk, braef, van eik zyner medeburgers bemind; hy beminde ook elk, behalven ons, myn broeder Willem en my;al zyn liefde was voor myne zuster, — niets was te kostbaer, of een glimlach deed het haer verkrygen , — geen kwaed zoo groot dat niet haer vergeeven, en op ons gcwrooken werd, ~ dit verveelde ons, wy liepen voor nu agt jaeren beüje weg, en namen in den Haeg dienst.
Hart m a n.
En waer is die broeder Willem?
Eduard.
Zonder van elkander affcheid te necmen , raekten wy van elkander af; wy hadden wel te gelyker tyd dienst gcnoomen, doch ik wist niet onder welk Regement hy was, en hy niet, waer onder ik hoorde; — fints ons vertrek uit *s Vaders huis zagsn wy elkaer niet weder: eens flegts toen ons bataillon in Axel lag, heb ik door een kameraed toevallig tyding van hem gehad, hy diende toen onder Plettenberg, doch daerna heb ik niets van hem meer vernomen, hoeveel brieven ik ook fchreef, en hoeveel onderzoek ik deed.
Hart-



Tooneelspeu rjgt Hartman.
En uw Vader?
Eduard.
God weet, waer hy met myne zuster en myn. jongfte broeder gebleeven is , althands toen ik voor een jaer te Rotterdam was, wist niemand my eenig bericht te geeven.
H a r t m a n.
Heeft hy dan ooit onderzoek naer u beide gedaen. E d u a a d.
Neen, en ik naer hem niet. — o Hartman ! ik was zeer verbitterd tegen myn Vader; al had ik tyding van hem kunnen krygen, ik zou er niet naer gezocht hebben; — zeven jaeren lang, antwoordde ik, wanneer men vroeg wie myn Vader ware, dat ik er geen had; _ voor een jaer eerst bemerkte
ik, dat ik my tegen myn Vnder bezondigde,
ik vroeg verlof, ging naer Rotterdam om hem te zien, en niemand wist my eenig bericht, aengaende hem, te geeven.
Hartman. Ook uwe Familie niet?
Eduard. Die hebben wy niet, — ik had wel eenige ken» nisfen.doch deze kenden my niet, of wilden my niet kennen. — Ik vroeg alleen in de buurt waer hy.'t laetst, toch gewojndhad, waer Jofeph Ploot zich toch bevond ? — en 't antwoord was,,, wy weeten niet
waer



140 De Edele Zoonen.
waerhy gebleven is, voor omtrend een jaer is hy Uil vertrokken, en niemand weet waer heen hy zich heeft Legeeten."
Hartman.
Ongelukkige Vriend !
Eduard. Slegts gedeeltelyk, broeder ! Ik weet, dat ik myn Vader nooit reden gegeven heb my te haeten, — geen bid woord is ooit tegen hem mynen mond ontglipt, hoewel ik duidelyk zag, dat wy by hem gehaet waren, en hy zyne liefde alleen op Maria gevestigd had; ~ fchoon een gemeen foldaec, ben ik gelukkig, omdat ik weet, dat men 't my niet wyten kan, dat ik myne medemenfchen niet nuttiger ben. Een gevoellooze zedenmeefter zou misfchien zeg. gen, gy moest bet huis van uwen Vader niet veriaeten hebben; doch, den Hemel zy dank! er komen meer en meer zedenmeefters, die de dryfvceren van eene daed inzien, en niet elke daed afzonderlyk beoordeelen.
Hartman. Het moet toch iemand, gelyk gy zyt, hard vallen als foldaet te dienen, dewyl gy op eene andere wyze 200 veel beter had kunnen leeven.
Eduard. Thands valt het my niet meer hard: — Vriend! een foldaet heeft ook zyne pligten te vervullen, - hy is nuttig voor den ftaet, welke hem voedt, en een
fcraef



T O O » B E L S P I t, J4I
braef militair is by braeve , onbevooroordeelde menfchen gezien.
Hartman. Deze maeken toch de minderheid uit.
Eduard. o Hartman ! noem my een ftaet, waerop de meerderheid niet iets te zeggen heeft, - een man, die van dezelve welmeenend geacht wordt. Ik leef volkomen te vrede, — myn werk geeft my by myn gage een ordentlyk onderhoud, — ik ben bemind by de Officieren, en niet gehaet by myn makkers,— gelukkig elk mensch, zoo hy in zynen ftaet zoo vergenoegd is, als ik in den mynen.
ZEVENDE TOONEEL.
Willem, Smit, Krelis, de voorigen.
Willem, Vegen Smit. Kom, Smit! nu de kou eens fris van 't hart gedronken !
Smit.
Ik zal u trouw helpen— Hospes! geef eens wat.
Krelis. Wat wilt gy hebben?
Smit. Heet bier. Niet waer Willem ?
Willem.
's Morgens bier?
Smit.



i4s De Edele Zoon en.
Smit.
Waerom niet? zie maet! dat verwarmt als 't vtiuf den kagchel. Waerom ftookt gy niet Hospes! wat fatan ! denkt gy dan dat het July is? zie maer eens in uw almanach , achter den tienden February ftaet vorst en harde wind.
Krelis. Ik zal zoo vuur aenmaeken, — wil ik bier voor u watin maeken?
Smit.
Ja, rep u, of wy bevriezen voor u gezicht. Krelis, vertrekt. Willem, tegen Eduard en Hartman. Ha, mannen! zyt gy van daeg ook hier gekomen.
Hartman. Wy moesten gisteren al hier geweest zyn, doch wy konden 't zoo ver niet brengen.
Smit.
Geef my de hand, kameraed! — wy moesten't ook laeten fteeken.Tegen den vyand op te marcheek-n gaet, want dan heeft men er ten minften eer van , maer tegen de noordoosten wind, in 't hartjen Van February, dat gnet niet, al wat men er vaa naelt, is traenende oogen, een druipende neus eii fchraele lippen. Ik denk my ook in twee dagen eens degelyk goed te doen, voor veel kwaed dat ik heb uitgeftaen. — He! Willem! wy hebben een
goed



tooneelspel. 143
goed kwartier, — wy zitten by de oven, en dé warme bollen zullen ons in de mond vliegen, krek als of wy in luilekkerland waren.
Eduard, tegen Willem'. Neem my niet kwalyk, kameraed! ken ik u niet?
Willem. Dit wilde ik juist aen u vraegen. Hoe heet gy? Eduard.
Eduard Ploot.
Willem, Jlerk aengedaen. Myn God ! dan zyt gy myn broeder!
Eduard. Zyt gy 't Willem?
Willem.
Ja.
Eduard, hem omhelzende. Lieve broeder! waer zyt gy toch al dien tyd geweest ?
Willem. Ik, broer! overal: — maer waer zyt gy toch geweest ?
Eduard.
Ik moet u 't zelfde zeggen. :
Willem, een traen wegvegende. Dat is duivels aertig, _ ik heb alle menfchen i?aer u gevraegd en niemand wist, waer gyuophieldj — ik dacht dat gy al dood waert, — ik onderzocht
niet



J44
De Edele Zoonen.
niet meer naer u, en nu, daer ik althands 't minst om dacht, ik vind u van zelf! hoe hebt gy 't gemaekt Eduard, in die agt jaeren, dat wy elkander niet zagen ?
E d u a r p.
Wel, Willem ! dan eens goed, dan eens kwaed, — dan eens overvloed, dan eens gebrek, _ toch
altyd vergenoegd.
Willem.
Zoo is 't my juist ook gegaen. Ik plagt wel eens te pruilen, maer nu ben ik altyd vrolyk, — niet waer Smit ?
Smit.
Ja, Tloot! dat moet van u gezegd worden. Is deze uw broeder ?
Willem. Ja — famen gingen wy naer den Haeg, om dienst te neemen, en, zonder dat wy van elkaer wisten, onder welk Rcgemcnt wy geraekt waeren, fcheidden wy van elkander.
Smit, tegen Eduard. Hou daer, Eroeder van myn braeve Ploot! de hand, — hy is een braef kaerel.
Eduard. Ik dank u voor myn broeder. (Tegen Willem.') Maer Willem! hoe komt gy nu onder Hardenbroek? my is gezegd dat gy onder Plettenberg diende.
W i l-



tooneelspel, i45
Willem. Dan heeft men 11 de waerheid misfchien gezegd, want ik heb er onder gediend , doch een aertig toeval bragt my onder Hardenbrock.
Eduard. Toch geen defertie, hoop ik?
Willem. Foei, met uwe defertie:- Luister; wy lagen met Hardenbroek in Geertruidenberg in Guarnifoen; hier viel. myn tegenwoordige Kapitein eens in 't water, ik fprong er by, en redde hem. — Hy hield fints zeer vee! van my, en tot eene belooning kocht hy my van Plettenburg vry. — Daer ltond ik toen als een uil in doods nood, — waer wilde ik heen ? Ik ging naer hem toe, en zeide, dat hy my weinig dienst gedaen had; want gy bcgrypt ik kon toch zonder hem iets te zeggen, my op nieuw niet engageeren. — Hy gaf my tien dukaeten, en liet het aen myne keuze te gaen waer ik wilde, — wat zou ik doen? — ik vroeg hem dienst, en voor dertig dukaeten handgeld, en de beloften van avancement, was ik foldaet onder Hardenbroek, en ik heb het er goed, de Kapitein is myn Vriend, en myn kameraeds zyn myn Vrienden.
Krelis. Zie daer, mannen ! het bier. — Gy moet zeggen ©f het zoet genoeg is.
K
W 1 l-



146 De Edele Zoonen.
Willem. Best is het, Hospes! best — kom, Broeder! na lustig gedronken.
Allen klinken met de gLi.zen. Krelis vertrekt.
Eduard, Willem ter zycle neemende. Hebt gy van Vader niets vernoomen ?
Willem. Och Eduard! welk een gekke inval van u? — Gy brengt my nu geheel uit myn humeur.
Eduard. Vergeeft my, Willem!
Willem, hem de hand geevende. Nu, broeder! ik meende het niet. — Ik heb gehoord dat Vader, uit vrees voor zyne fchuldenaers Rotterdam veriaeten heeft. — Eduard. Die ongelukkige ! En waer is hy?
Willem. Dat weet ik niet, niemand wist my te zeggen waer heen hy gegaen was. — De arme Hendrik is nu ook 'c flachtoffer van Vaders dwaeze liefde voor Maria.
Eduard. Weet gy ook niet wat van haer geworden is, zy is immers by hem gebleven.
Willem. Hemel! neen..— En dat is vry natuurlyk; wat
was



tooneelspel.
Was ervan die eigenzinnige'coquette te wachten? — 't Moet hu omtrend drie jaeren geleedcn zyn dat zy met een Luitenant van Onderwater is voortgegaen, en vry wat van Vader nog heeft meêgenomen.
Eduard. Zie daer de gevolgen van dwaeze kinderliefde.
Willem.
Zy is dood.
Eduard. Hoe weet gy dit?
Willem. Ik heb voor eenigsn tyd een brief gekregen vart een goed Vriend. — Zy is te Mastricht in 't gasthuis geitorven. ——
Eduard. Die rampzalige! zoo heeft haer minnaer haer weldra laeten loopen.
Willem. Kan dit anders? Een eerlyk man zou haer veriaeten hebben, hoeveel meer een ligtmis.
Smit.
Toe broeders! dat gy te famen praet is wél;maer,' niet zoo lang, dat 'er goede vrienden by zitten te gaepen.
Willem. Ik kom met een by u.
Eduard. Kom nademiddag hier. — Zultgy?
Ka Wil-



14S De Edele Zooneiv.
Willem. Vast. (Tegen Smit.) Nu, hier ben ik. Wat wilt gy ?
Smit.
Dat gy drinkt, _ praet van avond famen, — na dezen komt nog een dag. — Uwe gezondheid I (zy drinken.) Begint gy al warm te worden ? Ploot 1 Willem.
Ja, dégelyk.
AGTSTE TOONEEL.
Joseph, Hendrik, Krelis, de voorigin.
Krelis. Al zoo gaeuw weerom ? Vader !
Hendrik. Och, by kan de koude niet harden.'
Joseph. 't Is my te vreefelyk guur; — ik ben te zwak.
S m i t.
Kom, Oude! hier hebben wy medicyn, dit verwarmt, en verfterkt.
Joseph, gedronken hebbende. Ik dank u.
S m r t.
Smaekt het? — Nu nog een glas; fterkte! oude!
W i l-



TOONEEtiSPEl. 149
Willem, Jlil tegen Eduard. Myn God! Eduard ! kent gy dit gezicht niet.
Eduard, Jlil. Ach! Willem! Ik ben vcrfchrikt.
Joseph, tegen Smit. Ik dank u, — gy hebt een zwakke grysaerd verkwikt. (Hy gaet in zyn kamertjen.) Eduard, tegen Hendrik die'zyn Vader volgen wil. Hoor eens, kleine! wilt gy ook eens drinken.
Hendrik. Als 't u belieft, myn heer foldaet!
Eduard. Zie daer, drink hartig!
Hendrik.
Ik dank u.
Eduard.
Wie is die oude man ?
Hendrik.
Myn Vader.
Willem. Woont hy hier?
Hendrik. Ja, zoo lang het die waerd hebben wil. — Hy is arm, en heeft zelf geen huis.
Eduard.
Hoe Keet hy ?•
K 3 Hen.



150 De Edele Zoonen.
H e n d e i Ka
Hy heeft my verbooden dit te zeggen.
Eduard.
"Waerom ?
H e n d r i K.
Ik heb nog broeders, — en voor deze wil hy misfchien niet weeten,dat hy om een ftuk/en brood bedelen moet.
Willem.. Zeg eens, lieve kleine! waer woonde gy voor gy hier kwaemt ?
II e n d k i ic.
Op een dorp, daer ginter, — in een klein huisje, — doch omdat Vader geen geld had, hebben zy er ons uitgejaeg U
Eduard.
Arme jongen! waer woonde uw Vader, voor hy op dat dorp woonde?
H e h d r i k.
In Rotterdam.
Eduard, tegen Willem. Hy is 't.
Willem.
Ongetwyfeld: — Jongen! heet gy niet Hendrik iloot?
• Hendrik. Ja en myn Vader Jofeph.
Edu--



ToONEELSPEL. I5J
Eduard.
Hy is 't myn Vader bedelde. (Hendrik vw:rig
omhelzende.') Hendrik ! wy zyn uw broeders. Hendrik.
Gy» "y zyt gylieden myn broeders! o dan zal ik nu niet meer behoeven te bedelen.
W i L l e m.
Neen , by den Hemel! dat zult gy niet. Hendrik.
Ik wil gaeuw Vader roepen. (Hy wil vertrekken, Willem en Eduard willen hem volgen, doch Hartman houdt hen tegen.)
Hartman.
Hoe zyt gy dan zoo onvoorzichtig ? de man is te zwak om te ftaen , en gy zoudt hem, met uwe ontdekking geheel ter neder werpen.
Eduard.
Gy hebt gelyk.
H e n d r i k.
Wilt gy dan nu niet by Vader gaen, — lieve Broers!
Hartman. Ja, lieve jongen ! zoo aenftonds; — wacht nog een weinig.
Joseph, van binnen.
Hendrik ?
Hendrik. Vader roept. — Ik kom Vader, ik kom.
K 4 Har-f



15- De Edele Zoonen.
Hartman, teg en Eduard. Pas op den kleinen. - Ik M| uw Vader voorbereiden.
NEGENDE TOONEEL.
J o s e i' h , de voorigen.
Joseph. Waer blyft gy dan ? Hendrik !
Ha r t m a n. Hy zal by u komen, goede man! Ik wil u eens alleen fpreeken.
, Joseph. My? ——
Hartman. Ja — flegts eenige oogenblikken. —
Hendrik. Vader! Vader! bier zyn myn broers!
Joseph, ontfield. Wat, wat zegtgy? Hendrik!
Hendrik. Ja, Vader! het is waer.
Joseph, Eduard fierk aengezien hebbende. o Hemel 't is waer! myne kinderen komen myne ellende aenfehouwen - Kinderen! om >s Hemels «TUI verheug u niet in deze wraek.
Willem, hem omhelzende. Vader ! vervloekt ware zulke gedachten !
Edu-



i ooneelspel. I5J
Eduard, mede omhelzende. Vader! — ongelukkige Vader.
Joseph, beide omhelzende. Myne kinderen ! myne mishandelde kinderen.
Hendrik. Vader! nu behoeven wy niet meer te bedelen.
Willem. o Vader! gy bedelde?
Joseph. Ja, zonder de giften van weinige barmhartigen ware ik reeds van gebrek omgekomen.
Eduard. Ey den Hemel! Vader! gy zult niet meer bedelen.
Joseph. o De verftootenen neemen my aen , de geliefkoosde verniet my! — Eduard! Willem! kunt gy my vergeeven, dat ik u eenmael zoo hard behandelde? Eduard. Zyt gy niet onze Vader?
Willem. En ongelukkig. — Zoo wy u vcrwytïngen konden doen, waren wy den naem van redelyke wezens onwaerdig. — Ik dank den Hemel dat wy u heden wedervonden, om u tegen gebrek te kunnen bcfchermen. —-
K 5 Js-



154 De Edele Zoonen.
Joseph.
Zo de Hemel ouderliefde beloont, zal het u ongetwyfeld wel gaen. Maer wat zult gy voor my doen, die niets voor u deed.
^ Eduard.
Vadert hebben wy aen u ons beftaen niet te danken ?
Joseph.
Helaes wat is het beftaen, als men ongelukkig is! Eduard.
o Hoe ongelukkig iemand zy, er zyn altyd yeeie genoegens. — Is het geen hemelsch genoegen , na agt jaeren een Vader weder te vinden, om hem uit de armoede te redden? — Vader! gy hebt ons opgevoed, gy hebt ons van alles voorzien, toen wy ons zelve niet onderhouden konden; thands is de beurt aen ons.
Joseph. Wat zult gy toch voor my doen. — Gy zyt immers foldaeten?
Willem.
Wy zullen voor u werken, — en dit zal ons ligt zyn. — Gy deedt ons een ambacht leeren. — 'c Is billyk dat gy er nu ook de vruchten van trekt. Joseph.
Goede Hemel! welke edele zoonen heb ik beledigd !
E d u-



Tooneelspel. 155
Eduard. Spreek er nooit weder van, Vader! — dat het vergeeten blyve. / Joseph. Uwe zuster verliet my, zy. wie ik zoo veele....
W i l l e m.
Laet de geflorvene rusten, Vader!
J o s e p h.
Leeft zy niet meer?
Willem.
Neen.
Joseph.
Die rampzalige !
Krelis, inkomende. Is hier ook iemand, die Willem Ploot heet? Willem.
Ja, wat is er?
Krelis. De officier wacht nier u. (vertrekt.)
W i l l e m.
Ik kom op 't oogenbiik weerom, (hy vertrekt.) j
Hartman, tegen Jofeph. Ik wensch u geluk , Vader! met zulke braeve zoonen!
Smit.
Ik ook, oude man! zie, 't zyn braeve kaerels.de een ken ik.er ten minden voor; — houdaer! oude! drink nog eens.
J o-



156" De Edele Zoonen.
Joseph. Ik dank u, goede mentenen! — Nooit had ik dui ven verwachten myne kinderen weder te" zien; ik hoopte het ook niet, want ik vreesde dat zy my vloeken zouden.
Eduard.
o Vader! miskendet gy ons zoo zeer?
Joseph.
Ik kende u in 't geheel niet; — de liefde voor Maria had my te zeer verblind, om uwe deugden te zien.
LAETSTE TOONEEL. De Kapitein, Willem, de voarigen.
Willem.
Ziedaer, myn Heer! — na verloop van agt jaeren vind ik hem thands hier weder, — en hy heeft myne onderfteuning nodig.
De Kapitein.
Geluk! goede man! met het wedervinden van uwen zoon, die een braef Vader waerdig is. — Ik ben zeer veel aen hem verfchuldigd, want hy redde my *t leven.
Willem. Gy ziet, Heer Kapitein! Hy is oud en arm, — ik moet voor hem zorgen.
DeKapitein. Wat wilt gy dan, Ploot?
W ! l-



ToONEELSPEL.
157
Wille m. Van den dienst ontfiagen zyn, om voor een Vader den kost te winnen.
De Kapitein. Hoe? gy zyt de braeflïe kaerel onder de Compagnie, — elk bemint u om 't zeerst — en wilt gy ons verlaeten? —
Willem. Myn Vader, Heer Kapitein! moet onderfteund worden, kent gy eene roeping van meer aenbelang?
— Hy is oud en zwak, wanneer hy fterft, ben ilc wederom vry man, ik kom by 11, en neem diensc voor myn geheel leven. — Ontfia my nu.
De Kapitein. Zo nu uw Vader verzorgd werd, en gy onder myne Compagnie bleeft ?
W 1 l l e m.
Hoe kan dit?
De Kapitein.
Laet alles aen my over. Ik zal voor uwen
Vader zorgen en u ten tweeden Vader zyn. Willem gy zyt een braeve jongen. Het kostte wat 't wil, gy moet myn Soldaet blyven, — de eerde Sergeantsplaats die openkomt is voor u; — zyt gerust
— uw Vader zal geen gebrek lyden!
Willem. Ik dank u, Heer Kapitein! voor....
De Kapitein. o Dat niet. — Gy hebt altyd aenfpraek op myne
hulp,



153 De Edele Zoonen."
hulp, want ik ben myn leven aen u verfchuldigd. (Jofeph de hand gevende.) Vaerwel, 011 ie man! uw zoon zal u na den middag in myn Logement brengen, dan fpreeken wy elkander nader; — vaerwel Willem !
Allen. Goeden dag Heer Kapitein !
De Kapitein. Allen goeden dag ! mannen! (/iy vertrekt.)
W i l l e m.
Nu Vader! zyt goeds moeds! ik verzeker u, myn Kapitein is een braef man, gy zult wel verzorgd worden.
Joseph, zyne zoonen omhelzende.
Myne braeve kinderen! God zegen u. Hy
beloone uwe getrouwe Vaderliefde.
Eduard. De Hemel zegene u, en doe u, in de armen van uwe minnende kinderen , vergeeten , dat gy ongelukkig waert.
Smit.
Nu op den goeden uitkomst gedronken. — Wil* lem! kameraed! wees zoo gelukkig, als ik my zelve wenscb — Oude! wees vrolyk, gy hebt twee braeve jongens, die u beminnen.
Joseph.
En wier liefde door den Hemel beloond zal worden.
EINDE.



WILLIAM HILLNET.
TOONEELSPEL.
I N
EEN BEDRYF.



PERSOONEN.
Lord Hillnet'
William Hillnet, zyn Zoon.
Drauwburn, Vriend van Lord Hillnet.
Stik, een Boer.
Vrouw S tik. •
Mary, hun Dochter.
Hidde, Minnaer van Mary.
Een Bediende.
Het Tooneel is een Kamer te Hillnethouze.



Bladz. idi.
WILLIAM HILLNET.
T O ONEELSPEL.
EERSTE TOONEEL. Mary, Vrouw Stik. Mary.
ebt gy William reeds gezien? lieve Moeder! Vrouw Stik. Zoo even zag ik hem door 't Perk Joopen. — Wat ziet gy wederom zuur, Mary! is dat nu een gezicht voor'zulk eene gelukkige bruid!
Mary. Pen ik een gelukkige bruid? —•
Vrouw Stik. Zyt gy dwaes? kind! dat gy dit vraegen durft! — Wat hapert er aen Lord Hillnet? een man, zoo fchoon als er in heel Engeland te vinden is, — die overal geprezen wordt, — die fchat ryk is, — die u zoo hartelyk bemint.
Mary.
En met dat al: — ik ben ongelukkig.
L Vrouw



i62 William Hillnet.
Vrouw Stik. Neen, maer gy zyt gek, waerom reutelt gy tocïf van ong«Juk ?
Mary.
Moeder! William is zoo goed, zoo braef, zoo gevoelig. — Hy wenscht met my gelukkig te zyn, en hy denkt dat hy 't wezen zal. — Moeder! Wii« liam kan met my nooit gelukkig wezen.
Vrouw Stik. Waerom dan niet?
Mary. Ik kan —— ik mag hem niet beminnen.
Vrouw Stik. Wryf Uwe oogen, kind ! gy droomt nog. Mary.
Goede Moeder!
Vrouw Stik. Wel gy maekt my mal, met uw fnikken; William zal bang worden als hy u ziet, zoo dik zyn uwe oogen.
M a r y.
Och! wierd hy bang voor my!
Vrouw Stik.
Wat fcheelt u toch, meisjen?—-kom, zeg my; waerom zyt gy thands treurig, daer gy van vreugde huppelen moest?
Mast.
Lieve Moeder! word niet boos; ik zal u alles zeggen. - Gy kent Hide ?
Vrouw



f O O N E E L S f E l. IS3
Vrouw Stik. Den zoon van onzen Dominé? wel zeker. Mary.
Deze bemint my, en — ik bemin hem. 0 Moeder! wat zal er nu van den armen Hide worden? Vrouw Stik. Wel wat duizend! malle meid wat praet gy dan? Mary.
William is uw verlosfer, — dikwyls was hy de myne,— en hierom bemin ik hem; maer Moeder! 't is niet dezelfde liefde, die ik voor Hide koester. Vrouw Stik. Wel Mary, wel Mary! waer dwaelen uw zinnen. — Hide, een arme fukkal, een druiloor, ftelt gy boven den ryken vluggen Hillnet.
Mary.
Ik heb hem den eed der liefde gedaen.
Vrouw Stik. Wel dan zyt gy raezend geweest, toen gy dit deedt; — en wanneer is dit gebeurd?
Mary. Omtrend een jaer geleeden.
Vrouw Stik. Zie my dit eens aen, juist op een tyd dat de jongen Lord Hillnet u vryde; — wel ondeugende pry! wat zult gy ons op den hals brengen ?
L 2 Mi



164 William Hillnet.
Mary.
Niets, Moeder! niets: — ik zal met Wiüïarr? trouwen. * Maer toen ik Hide zwoer dat ik hem beminde, vrydde my Lord Hillnet niet. Misf Fanny had my gezegd, dat zy met William huuwen zou. Vrouw Stik.
Ja, Misf Fanny was de rechte om met William te trouwen. ——
Mar y.
Misf Fanny was goed, en wordt nog bemind.
Vrouw Stik. Nu, Mary! ik waerfchouw u, begin geen malle fireeken.
Mart.
't Is wel Moeder.' ik zal voor den braeven William verzwygen, dat ik hem niet uit myn gantfebe hart bemin. _ Hy wacht een boezem vol liefde, en echter deze borst is alleen van Hide vervuld. Maer, Moeder! op uwe rekening, als de grootmoedige man merkt dat hy bedrogen, dat hy moedwillig misleid is, door haer, voor welke hy dacht, dat hy alles uitmaekte.
Vrouw Stik. Kom, kom, gy zult Hide wel vergeeten, als gy in de armen van William ligt.
Mary.
Hide vergeeten ? — Neen Moeder! hem zal ik fteeds beminnen, — en..,, eenmael zal ik welligt
Wil.



tooneelspei» ï6S
William haeten, — verdoemen, om dat hy my van Hide affcheurde.
Vrouw Stik. Wel Mary, wel Mary! Ik heb altyd gedacht dat gy nog al verftandig waert, maer het lykt er niet met al na. Als gy dan Hide bemindet, waerom bleeft'gy dan zo lang hier, op Hillnethoufe in de armen van William en liet Hide alleen loopen i .Mary.
Nadat Misf Fanny my verzekerd had , dat zy weldra de gemalin van Mylord Hillnet zyn zou , wenschte ik hem te fpreeken, alleen om hem myne liefje voor Hide te opcnbaeren. Gy weet wat er fints gebeurd is: — de woedende jaloezy van Misf Fanny; — de verwydering tusfchen hen beide, — moest ik niet op Hillnethoufe blyven, om de byna verdoofde liefde voor Fanny, in zyn hart weer aentewakkeren ?
Vrouw Stik. Dat is u ook fraai gelukt! — Maer toen nu Fanny met Lord Rusfel.... heet hy zo niet? — met Lord
Rusfel trouwde, — toen was dat over, en gy
blyft evenwel by hem. Hy vraegt u te trouwen, gy zegt geen neen, — alle toeflel wordt gemaekt, gy zegt geen neen, — en nu, een uur voor dat het huwelyk zal geflooten worden, komtgy: „Ik ben eene ongelukkige bruid! Ik kan niet trouwen i" waerom hebt gy het dan niet eerder gezegd ?
L 3 Ma-



165 William Hillnet.
Mart.
o Moeder! hoe dikwyls lag het my op de lippen. „William! ik bemin « niet, maer Hide!" — Dikwyls ging ik naer zyne kamer met oogmerk hem te zeggen: ,,William! ik bemin u niet, maer Hide." — Als ik dan by hem kwam, zyn groot vriendelyk oog en zyn breede fchouders zag, o! dan flond hy voor my, als toen hy ons van de bitterfte armoede, en Vader van den kerker verloste; — als toen hy my te Londen uit de magt van mynen verleider rukte;—. als toen hy my verlos'tc, van dat haetelyk huuwelyk met den rentmeester; en ik kon het nooit verder brengen dan: „ William ik bemin u....
Vrouw Stik.
Mary! gy zyt eene gekkin!
Mary.
't Zy zoo, Moeder! — De dankbaerheid voor zyne grootmoedige weldaden, hield my terug, hein dit hart te openbaeren. — Ik hoopte ook nog, dat hy zelf van my zou af zien, want zyn hart behoorde nog aen Fanny;-— en nu, — de dankbaerheid offert my op.
Vrouw Stik. Hebt gy dan iets tegen William?
Mary.
Niets, lieve Moeder! niets, — zyn weergae, in vol» naektheid, is in Engeland niet te vinden.
Vrouvr



tooneelspel.
167
Vrouw Stik. En gy bemint hem minder dan Hide. — Hoor Mary! dit is eene zotte liefde.
Mary.
Ik twyfel, Moeder ! Ik ben te ver beneden William, dan dat ik met hem, of hy met my gelukkeg zou kunnen zyn. — In een echt, waer in men gelukkig zyn zal , moeten beider harten op eene hoogte geftemd zyn , of er zal weldra een wanklank plaets hebben. —William is voor my al te volmaekt. Vrouw Stik.
Welke gekkepraet! hebt gy dit ook al te Londen geleerd ?
Mary.
Myn eigen hart heeft het my geleerd, — en dit zegt my nog: „ Hide alleen is voor u gefchikt. Hy alleen kan u gelukkig maaken."— En kan men rusten vreede hoopen, wanneer men de infpraek van het hart geen gehoor geeft? — William had ons verlost, was fteeds de goedhartige, grootmoedige jongeling, en — ik had zeer veel achting voor hem;ééns zie ik Hide, hy had niets voor my verricht, en by het eerfte gezicht, klopt terftond myn hart; — „deze is de man, waermede gy gelukkigkuntzyn"— cn ik bemin hem onbtfchryfelyk.
, L 4 TWEE-



William Hillnet.
TWEEDE TOONEEL,
William, de voorigen.
William. Goeden morgen! goeden morgen! Hoe vaert myne Mary?
Mary. Goeden morgen ! Lieve William!
William. Wat deert myne góede, lieve Mary! waerem ziet gy treurig? zyt gyziekï - Spreek Mary! zie, de traenen ftaen u in de oogen, wat deert u toch? Mary.
Niets, zeker niets, William!
Vrouw Stik. Neen, Mylord! zy is wel.
William. Hoor eens, gy! — wanneer nu Mary myne Vrouw is, wordt gy myne Moeder, niet waer?
Vrouw Stik. Gy doet ons veel eer aen.
William, lagchend. Gy wilt met my fpotten , geloof ik. „ Mylord ! py doet ons veel eer aen." Ha, ha! _ Ik heet William Hillnet, en doe u geen eer aen, als ik uwe dochter tot myne vrouw neem. Mary ! gy zyt treurig: _ wees vrolyk, lieve, goede Mary!
M a-



1 tooneelspel. 169 M a » y.
Ik zal, lieve William !
William. Laet zien, lach dan eens: — o dit is een gedwongen lach. Mary! gy bemint my immers, gy wilt my niet bedriegen!
Mary.
Neen, William!.... ik wil u niet bedriegen.
W 1 l l 1 a m. Nu wees dan vrolyk op den dag, waerop gy myne Vrouw wordt. Ik bemin u thands geheel, — ik heb u lief als my zeiven, zoo veel als ik Fanny lief had ! want gy zyt goed Mary.
Mary.
Misf Fanny was toch ook goed, William!
William. Ja, misfchien, — maer dat is nu voorby. — Fanny is gelukkig met Lord Rusfel, en ik zal het met u zyn. Lieve Mary! wees toch vrolyk.
M /. r y. Ik zal vrolyk zyn, lieve William!
William. En waerom zyt gy 't niet?
Mary. . Ach! ik heb niet wel geflapen, — aekelig gedroomd. — Ik zal een kleine wandeling gaen doen, en geheel opgeruimd dan weder by u komen.
Ls Wil-



173
William Hillnet.
William. Goed , goed Mary! — Maer laet ons famen wandelen.
Mary.
Mag ik eenige oogenblikken alleen wandelen ? William.
Wordt toch niet kinderachtig Mary! waerom zoudt gy niet mogen. —Vaerwel, lieve! — Gy komt vrolyk terug ?
Mary. Ja, (hem omhelzende.) Tot ftraks.
DERDE TOONEEL.
William, alleen. Toch wonderlyk! Mary bemint my en zy is heden treurig, — zy wil alleen zyn. De mensch is toch grillig; ik bemin Mary ook, zy zal heden myn Vrouw worden , en — ik ben rech: verheugd. Mary is goed, goed als ik, — zy is zoo fchoon niet als Fanny,maer zy is goed. — Fanny! waerom waert gy het ook niet? ik beminde u zoo teder, alles had ik voor u willen opofferen, en gy bemindet my niet. — Ik bemin myne Mary teder, zoo hartelyk als ik Fanny beminde. — Maer waerom of toch Fanny's beeld my niet veriaeten kan?— als ik opfta,ftaet zy voor my, met haer golvende haeiren en blaeuwe oogen , dan lacht zy my vriendelyk toe, en lispelt: „ William!" Als ik te bed ga, vergezeld zy my, en
suis-



TO0NEELSPEL. 171
fluiètert my een goeden nacht toe, — Als ik uitiyde ftaet zy voor my,-—kortom , daer ik ben is ook Fan? ny,en echter — zy is in Madras, zy is de Vrouw van Rusfel! — Wees gelukkig Fanny, en ik zal het ook zyn, in de armen van myne goedhartige Mary zal ik het zyn, want zy is, buiten u, het eenigst Meisjen, misfchien, op de wyde waereld, die my gelukkig kan maeken. — Goed, lief Meisjen! ik zal u ook gelukkig maeken , want uw goed hart verdient het. Een Bediende. William bemerkende, wil hy wederom vertrekken.
Vergeef my I
William. Wien zoekt gy?
Een Bediende. Misf Mary Stik, — ik heb een brief voor haer ontvangen.
« William. ,
Geef hem my, ik zal hem bezorgen.
De Bediende, vertrekt. William. Een brief voor Mary, — van wie? — wie fchryft haer; misfchien eene Vriendin. — Neen, dit heeft een man gefchreeven; — kom, Mary heeft voor my geen geheimen ; zien wy. (Hy btcekt den brief epen en leest.) Wat is dit? — Mary! bemint gy my niet? Heb ik wel recht gezien. (Hy leest overluid.) „ Liefde Mary l aen iemand moet ik klagen, aen
„ wie



ïlt William Hillnet.
„ wie anders dan aen u, die de oorzaek zyt van „ myn lyden. Liefde Mary! hoe was 't u mooglyk „ my te vergeeten, — de liefde, die ik u toedroeg „ te vergeeten." —
Hoe nu, Mary! zyt gy niet goed? o Hemel! waer zal ik dan een goed hart vinden! — Mary! gy bemint een ander, en wilt my uw hand geeven? waermede heb ik dit verdient? (Hy leest.) „ Ik wil u niet doen terug keeren, ik fchryf u eerst heden, nu alle hoop voor my verdwenen „ is.- Leef gelukkig met uwen William. Hy is edtl „ en grootmoedig, doch zoo teder als ik u bemin„ de, kan hy u niet beminnen."
Ui de.
,, Nog eene troost wacht ik van u, ~- fchryf my „ de verzekering dat gy my niet haet. Ik wacht „ achter den diergaerde op antwoord."
Weg, weg van de menfchen, nu ook eene Mary niet goed is. — Fanny zeide, dat zy my beminde, en gaf haere hand aen een ander — Mary zegt dat zy my haere hand zal geeven, en zy bemint my niet. Kom, weder naer myn dal, de menfchen deugen niet. (Hy beidt, een Bediende komt.) Breng dezen
brief by Misf Stik Neen geef hier, — ga heen.
(De Bediende vertrekt.) Zou Mary toch boos zyn? neen Mary is goed. — Maer waerom bemint zy dan een ander? — Ik begryp het niet. — Maer, wy willen zien. (Hy beidt, een Bediende komt) Ga,
ach-



ToONEELSPEL. Ï73
ichter den diergaerde zult gy een man vinden; hy heet, laet zien , Hide; — breng hem hier. (De Bediende vertrekt.) Wie weet, die Hide kan een zeer goed mm zyn, en Mary kan hem fomtyds meer dan my beminnen, en dan waren wy alledrie ongelukkig, zoo zy my haere hand gaf.
VIERDE TOONEEL.
Drauwburn, William.
Drauwburn. Goeden morgen William! — nog één uur en ik wensch u geluk met uwe Mary.
William.
Zoo.
Drauwburn. Zoo? — wat betekent uw gefronst gelaet?
William. Ik wil wederom naer 't dal, waerin ik werd opgevoed.
Drauwburn. Wilt gy ? — waerom ?
William. De menfchen deugen niet.
■ Drauwburn. Dit is waer by de meesten. Wat hebt gy thands tegen hen, met welke gy verkeert, dat gy hen veriaeten wilt, — dat gy de eenzaemheid boven hen verkiest?
W i l-



l?4 William Hillnet*.
William, hem de hand reikende. Ik heb te algemeen gefprooken, Drauwburn f vergeef het my! — gy zyt goed.
Drauwburn. En uw Vader is goed.
William. By den Hemel! ja.
Drauwburn. En uwe Mary is goed.
William, zuchtend.
Misfchien.
Drauwburn. Misfchien? —.Hoe, William l twyfelt gy aefl Iets, 't welk gy geduurende zoo veel tyd, aen elk Terzekerd hebt?
William.
Twyfelen? neen dat doe ik niet, Mary is goed, echter niet geheel goed.
Drauwburn. Zyt gy dan geheel goed? William, zyiie hand op zyne borst leggende. Ik ben goed, — zeer goed. En myn vuurigfte wensch is nog veel beter te worden.
Drauwburn. . Gy hebt toch nog veele gebreken?
William.
Waerom niet?
Dkaüw.



ToONBZLSPBt,;
D r a u w I! u r k.
Geen mensch is volmaekt. — 't Is derhalven zeker dat Mary ook nog eenige gebreken heeft. —■ Men kan hier niet volmaakt zyn.
William. Men moet er echter naer ftreven.
Dra u w b u r n. Waerheid. Doch daer men naer ftreeft, bezit men nog niet.
William.
Waerheid. Doch zy heeft zulk een groot gebrek. ——
Drauwburn.
Welk dan?
William.
Een gebrek van meest alle menfchen, echter zeer haetelyk: — anders fpreeken , anders handelen, anders denken. — Foei J dit is gantsch niet goed. Drauwbukn.
En by dit alles kan men een uitnecmend hart hebben, — de opvoeding alleen heeft fchuld aen deze groote feil.
William. Zoo is de opvoeding een zot ding, — myn Vader leerde my geheel andere dingen.
Drauwburn. Uw Vader heeft zeker aen uwe vorming al zyne
ver-



176 William Hillnet.
vermogens te werk gefield. — Maer, myn lieve William! zyt gy, met dezelve, onder de menfchen gelukkig ?
William, Neen: — in ons dal was ik 'gelukkig.
drauwburn.
En toch kondt gy, te midden van Londen gelukkig zyn, zoo gy flegts verdraegzaem waert, met de feilen der menfchen.
William.
Te midden van Londen gelukkig zyn? raeska^ ge? Drauwburn! — de eene helft is gek, en de andere boosaertig.
Drauwburn.
Zoo komt het u voor; maer niet de Inwoone.rs van Londen.
William. Dat geloof ik, zy behooren er onder.
Drauwburn. William! — een menfchenvriend moet onder hen verkeeren om hen beter te maeken, maer, wyl zy verkeerd handelen , niet van hun vluchten, en hen in hunne verkeerdheden laeten.
William. Drauwburn! zou ik Londen verbeeteren! — Hoeveel heb ik niet gedaen in haere gevangenisfen, cn zy werd Hechter.
DR au «v-



ToONEELSPEL. tff
Drauwburn.
Zyn er, fints gy Engelands kerkers bezocht, geen 'menfchen, die u zegenen zullen ?
William.
Ik heb ten minden alles gedaen, om hen te redden.
Drauwburn. Zoudt gy ze hebben kunnen redden, zoo gy in Uw dal gebleven waert, — zoudt gy dan immer die gelukkige herinnering hebben gehad: —ik heb de traenen van ongelukkigen afgedroogd?"
W i l l i A m.
Neen : — maer ik zou ook niet geweeren hebben, dat er zoo veel dwaezè , zoo veel booze mèafchen waren»
Drauwburn.
De eene mensch is voor den ander opdewaereld , 'tis dus uw pligt onder hen te verkeeienj— hen.irt hunne boosheden te keer te gaen, hunne dwaesheden te verdraegcn; zoo gy flegts éénen verbetert.... , W i l l i a m , invallende. Maer dit alles komt heden niet te.pas, — wy fpraken van Mary.
Drauwburn. 't Is waer, gy zeidet dat zy niet heel goed was, en dus kwamen wy op ons gefprek.
William. Ja 1 — Mary is niet zoo goed als ik gedacht had.
M Drauw-



178 William Hillnet.
Drauwburn. Wat heeft zy u dan misdaen?
William. Zy wil myne Vrouw worden, en zy bemint my niet.
Drauwburn. Zy bemint u niet?
William. Zy beminde nog een ander.
Drauwburn. En kan zy u daerom thands niet beminnen?
W i l l i a m.
Zy heeft een anderen bemint zeg ik u, en heefc hem veriaeten; — zy kan my ook veriaeten, — wat ben ik met zulk eene liefde?
Drauwburn.
Zy hebbe een ander bemind. Hebt gy Fanny ook niet bemind?
William. Nu zyt gy onnozel, Drauwburn ! .Fanny heb ik niet veriaeten, — doch Mary heeft haeren minnaer veriaeten, — zie eens, dezen brief heb ik voor haer ontvangen,
Drauwburn. Hoe? ontzegeld? - gy hebt doch dezen brief niet opengebroken?
W i l-



tooneelspel. 179
William.
Waerom niet? — ik heb hem zelf gelezen. — Mary , dacht ik , zal voor my geene geheimen hebben.
DraüW3Urm, den brief gelezen hebbende. Wel nu?
William.
Wel nu? ziet gy niet dat zy een ander beminde, en nog bemind word.
Drauwburn. Zy bemint 11 echter ook, en — teder.
William. Zo dit waer is, waerom zeide zy my dan niet, „ William ! Ik bemin Hide, hy bemint my, maer u heb ik meer lief, ik wil uwe Vrouw worden?'* Drauwburn. William! zy bemint u, dit is zeker; doch zy durfde u niet zeggen , dat zy een ander ook beminde, en nog van hem bemind wordt.
W i l l i a m.
Maer my:-e Mary moet niets voor my verzwygen: zy kent my immers?
Drauwburn.
Hoor eens: — zy vreesde misfchien u Jaloers te maeken.
William. Foei! — dacht zy dan, dat ik van haer begeerde, dat zy my alleen zou lief hebben ?
Ma Drauyv-



i8o William Hillnet.
D r a V w e u k k.
Zie daer wederom een feil van de opvoeding. Kont gy een Meisjen vinden, dat even zoo was opgevoed , als gy , en-dus met u dezelfde denkbeelden, hetzelfde hart had, dan zouden alle die aenmerkingen in u niet opkomen. Maer hou onder't oog, William ! dat gy in eene maetfchappy zyt, waerin elk mensch zeer veel vooroordeelen heeft, waerin tallooze feilen plaets hebben.
William.
Wel dan zyn uwe maetfchappyen wel ongelukkige dingen!
Drauwburn. Zie daer in u reeds een groot vooroordeel. Het maetfchappelyk leven is verre van een ongelukkig ding te zyn, een zegen voor 't menschdom; en fchoon er veele feilen in hetzelve zyn, zyn deeze toch zoo groot niet' als zy u voorkomen. — Omtrend het gedrag van Mary: — gy keurt het af, en noemt hetflegt.dat zy u niet bekend gemaekt heeft, dat zy den jongen Hide beminde,en ik houde ftaende, dat dit een teken van haer goed hart, en van haere liefde voor u is. — Zy vreesde u hier door kommer te zullen veroorzaeken. Voor u nu, is dit niet wel gedacht, omdat gy edeler denkt dan andere mannen, — andere mannen onder ons opgevoed, zouden er Mary om aen 't hart drukken, zie nu —. dat Mary voor u verzweeg is eene feil, doch hoe fchuldeloos?
W i Lm



t00neelspel. l8l
William.
Ik verfchil van u, Drauwburn !
Drauwburn. Laet dan uw gron ten booren.
William. Dat Mary my dit verzweeg is eene groote feil; — want bet is mocgelyk dat zy Hide meer, dan my beminde, maer dat zy my de h=nd gif, om dat zy oorzaek is geweest dat Fanny myne Vrouw niet is geworden, - dat ik meer aenzien heb dan Hide...
dat ik ryker ben dan Hide Neen , neen , -
dat is zoo niet, als Mary myn rykdom en niet my beminde, was zy boos, en Mary is toch goed. Drauwburn. Nu, gefteld eens, het ware zoo. Wat dan?
William. Gefteld het ware zoo, wat dan? Wel zoo ware het eene gruweiyke boosheid.
Drauwburn. Nu gefteld dan, dat zy u heure band gaf, wy! zy oorzaek is van de verwyJering tusfchen u en Fanny, fchoon zy Hide eigenlyk bemint.
William. Nu zoo ware dit eene groote feil: zy zou myne Vrouw zyn, en by elk myner omhelzingen aen Hide
denken, zy zou zuchten, en ik zou my kwellen;
alles zou ik doen om haer te vervrolyken, alles zou M 3 niy



%^ Wllil.1 AM HiLLNET.
my mislukken, want ik zou niet weten dat zy om Hide zuchtte, — had zy my nu geopenbaerd : ,, Ik bemin Hide meer dan u:" — zoo zou ik gezegd hebben: ,, fpan in, ik ga hem haelen, trouw met hem, en ik zal gelukkig zyn, als gy 't met Hide zyt!" - dan had ik kwelling, moeite nog verdriet te wachten.
Drauwburn.
Nu, maer uwe onderfïclüng dat zy Hide meer bemint, danu, is valsch; — zy bemint u meer. William.
Zoo is 't echter eene feil dat zy my niet ondekte, dat zy toch Hide ook bemint. Had zy dit gedaen, dan zou ik nu geen zorg hebben, dan zou ik niet behoeven te twyfelen of <zy my meer bemint, dan Hide. In dit geval zou ik naer hem toe gegaen zyn, en gezegd hebben: — Hide! wilt gy Mary's Vriend zyn? want haer man kunt gy niet worden, — zy word myne Vrouw; omdat zy my meer, dan u bemint. Zoek een ander Meisjen; — wy zullen broeders zyn.
Drauwburn. Nu'tzy dan eene feü, maer eene fchuldeloo^e. Luister ik zal als Maiy fpreeken. — Ik bemin William Hillnet onuitfpreekclyk fterk, veel, veel meer dan Hide; ~ zal ik hem zeggen dat ik Hide ook bemin? Neen, hy mogt twyfelen of ik hem
wel oprecht liefheb, en argwaen krygen, en
h^m



ToONEELSPEL. 1R3
hem hier omtrend in twyfeling te brengen, zou misdaedig zyn; — ik zou hem zorg baeren, hrm dien ik zoo teder bemin; _ hem, die driemaelen myn grootmoedige verlosfer was.
William. Drauwburn! gy onderftek ook als zeker, 't geen nog niet bewezen is, dat Mary naemlyk my meer bemint, dan Hide? —
Drauwburn. Stel dan 't tegendeel, — zoo is het een teken van een zuiver dankbaer hart,dat zy, vooru,de neiging van haer hart opoffert.
William. God geef dat dit een leugen zy, met zulk een offer ben ik niet gediend!
Een Bediende. De man wacht u, Mylord!
William, het hoofd fchuddende. Mylord ! — Nu, waer is Misf Mary'?
De Bi;diende. In 't Eosch , met haer Moeder.
William. Laet de man hier komen.
De Bediende, vertrekt. Drauwburn. "Wien wacht gy?
William.
Hide zelf.
M 4 Drauw-



ï84 William Hillnet.
Drauwburn.
Hide?
William. Ja, ik wil hooren of hy haer bemint, en dan
toeifen wien Mary meer bemint, Hide of my.
Geeft zy hem de voorkeur, dan gaet hy in plaets van my, naer de kerk.
VYFDE TOONEEL,
Hide, de voorigen,
II i d e.
Gy hebt my ontboden , Mylord!
William. 7,o gy my dienst wil doen, dan geen Mylord, jk heet William Hillnet....
Hide.
Vergeef het my, Mylord
William. ...en gy Hide. Het is zoo ftyf als vrienden onder elkander zoo ftaetig fpreeken, en ik wil uw vriend zyn. — Gy de myneV —
II ide.
Gy wilt myn vriend zyn: — de alom gezegende William Hillnet, biedt my zyne vriendfehap aen? William. Alom gezegend: — zegent gy my dan ook ?



TOONEELSPEL. 1S3
Hide.
Ik vernam genoeg van u, om dit te doen.
W 1 l l 1 a m. En ik bemin Mary Stik.
Hide. Wat verhindert dit?
William. Oprechtheid bemin ik boven 't leven, — dat iemand my boone, dit verdraeg ik; — dat men my vlyë, dit verfoei ik. — Oprecht dus , Hide! bemint gy my?
Hide.
Ik bemin u?
William, hem de hand geevende.
Nu, Broeder Hide! dan zyt gy een man, ?o.a als ik u wenschte. — Gy hebt dezen brief gefchreven.
Hide, onthust. Aen Mary Stik, niet aen u, Hiilnet!
W i i. l i a m.
Nu, ik dacht als Mary myne Vrouw is, heb ik voor haer en zy voor my geene geheimen meer. Ik las dezen brief, en zag dat gy ook myne Mary bemindet.
Hide.
Ik bemin haer als my zelf, doch ik kan haer zoo gelukkig niet maeken, als gy.
M S w l



HS William Hillnet.
William. Ei, niet? en waerom niet?
Hide.
Gy zyt een Lord, maekt Mary tot een Lady, bezit veele gojderen....
William. Ei, meent gy dit?
Hide.
Indedaed.
William. Gy verdient niet de man van Mary te zyn , zo gy denkt dat rang en rykdom haer gelukkig zullen maeken. Hide. En uw voortrcfFelyk hart.
William. Een goed hart, en waere liefde maekt eene Vrouw gelukkig. Hebt gy een goed hart?
Hide.»
Ik mcene....
William. Rond uit de borst, men mag Jt zeggen. Hebt gy een goed hart ?
Hide.
Ja-
William. En gy bemint haer teder.
H i d i. . Meer dan my zelf.
W i l.



TOONEELSPEL. l$j
William. En zy bemint u.
Hide.
He'aes! zy beminde my. —
W i l l i a m.
Heeft zy 't u gezegd ? ■
FI i d e.
Ja ! — fint? twee maenden minde ik bier hoopt;* loos, tot zy by my kwam , - my den eeiften kirsch der liefde gaf, en zeide: Misf Fanny trouwt met William, — ik ben de uwe.
W i l l i a m.
Nu, dan zal zy u nog wel beminnen, en gy kunt haer zoo gelukkig maeken als ik, — zoudt gy meenen gelukkig te zyn, als gy M iry's man waert? Hide.
Of ik dit meen!
William.
Nu, Hide! Mary heeft dwaea.gehandeld, dat zy het my niet gezegd heeft, zo zy ti beminde, en gy hebt ook dwaes gedaen met het my niet te ontdekken. Doch ik weet raed om het te verbéteren. Wy zullen Mary laeten kiezen, wien zy ten mau hebben wil.
Hide, verrukt.
Mylord !
William. Nu dat zotte Mylord weer! — Kiest zy my, zoo
biyft



188
William Hillnet.
blyft gy ons beider vriend, en zoekt u eei ander Meisjen; — kiest zy u, — in Gods naem! zoo ben ik uw vriend, en ik zoek eene andere gade.
Hide. Hillnet! edelmoedige man!
William. Ik ben geen booswicht, Hide! dat ik twee minnende harten moedwillig van een zal fcheuren. Ik bemin Mary onuitfpreekelyk veel: — ik wil dat zy gelukkig zy.
Hide. o Grootmoedigfle van alle mannen !
William. Grootmoedig ? aen een Meisjen een man te geeven, dien zy liefheeft? dat is waerlyk zoo natuurlyk, als de menfchen die men ziet, in 't leven te laeten.
Hide.
Waermede zal ik uwe edelmoedigheid beloonen? William.
Als gy pligten beloonen wilt, dan met uwe vriendfchap, en met goed te zyn. Hide! goede menfchen, bemin ik ongemeen veel. — Kom, ik ga Mary haelen. — Ga zoo lang in dit vertrek, — ik zal u waei fchouwen , wanneer gy komen moet. CHy geleidt Hide in een vertrek. — Tegen Drau\vburn.y Nu zullen wy zien, Drauwburn! wie gelyk heeft, gy of ik.
D e a u



ToONEELSPEL. igQ
D r a u w n ü r n.
Edele jongen ! (ter syde) doch hy zal 't ilachtofFer zyner edele gevoelens worden.
ZESDE TOONEEL.
Lord Hillnet, Stik, de veorigetu
Hillnet. Nu, zoo vind ik er toch een — William! waer is Mary?
William. Zy wandelt, ik ga haer zoeken.
Hillnet. Wanneer gaet gy u dan kleeden ? 't is reeds tien uuren.
William Ben ik dan niet gekleed.
Hillnet. Nu ja, maer gy moet trouwen, en de menfchen. ...
William. Trouwen? misfchien. Ik ga Mary zoeken. (Tegen Dmuwburnfiil) Zeg hen niets. (Hy vertrekt.) Hillnet, tegen Drauwburn. Wat betekent zyn misfchien? is er iets voorgevallen ?
Drauwburn. William twyfelt of Mary hem wel oprecht bemint.
Stik.



lyO
William Hillnet.
Stik.
Zeer zeker doet zy dat, ik zou baer wat Ieeren, zoo dat anders was.
Hillnet, glimlachend. Myn goede Stik , — een Meisjen iaet zich hier omtrend niets Ieeren.
Stik.
Ja, Mary bemint hem wel. — Hoe, zou zy hem niet beminnen, die zoo. veel voor haer gedaen heeft. Wel, te hcnkerl.het moest eens anders wezen.
Hillnet. Maer hoe is hy hier toe gekomen ? Hy heeft hier aen nooit getwyfeld.
Drauwburn.
Hy heeft een brief onderfchept van zekeren Hide, welke Mary ook bemint.
Hillnet.
't Zou my een grievend leed zyn, zoo de edele jongen andermael te leur werd gefleid. My heugt zyne gefteldheid, toen Fanny voor hem verlooren was,en —van haer bekende hy.dat hy ze niet meer beminde, — hoe zal hy zyn, als hy Mary, welke hy bemint, verloor.
Stik.
't Zal niet gebeuren myn heer Mylord! Mary zal uws zoons vrouw worden,, of myn kop af.
Hut.



tooneelspel. 101 H f l l n e t.
Gy moet niet zoo veil met uw hoofd zyn, Stik ! als William ontdekt dat Mary dezen Hide bemint, zal hy zelf weigeren haer man te worden.
Stik.
We! zoo de heks my deze parten fpéejt, dan zal zy....
II jli.net.
Stik ! gy moet bedaerd zyn, William haet
niets erger, dan dwang, gy zoude met uwe drift zyn vyandfehap u op den hals l'aeden.
Stik,
Nu, 't zou my toch niet weinig fpyten. — Uw zoon is zulk een braeve jongen.
Hillnet.
My ook Stik ! maer moet het zoo zyn, in Gods naem. (Tegen Draur/lurn.) Maer wat wil hy nu aenvangen?
Drauwburn. Gy zult heden nog wel iets zien: — Vriend! gy zult reden hebben om u te verheugen, en misfchien
u te bedroeven. William verzocht my u niets
te zeggen.
Hillnet. Drauwburn! Het berouwt my, dat ik hem dus heb opgevoed.
Drauw.



Ip2 W! L i i a m Hillnet.
Drauwburn.
W.erom? Hy heeft er een voortreffelyk haft door verkregen.
Hi l l n e t.
Dat is waer, — doch hy zal er ongelukkig doof worden. — Men kan in dit leven ook al te edel zyn. — Had ik hem onder de gewoonc menfchen, op de gewoone wyze, opgevoed, in Fanny's armen zou hy gelukkig zyn, ten minflen nu zóu de liefde van Hide hem niet verhinderen, Mary tot zyne Vrouw te neemén.
Drauwburn.
En misfchien zouden er dan ook in den Hemel zoo veele getuigen van zyne uitfteekende deugden niet zyn.
H i l l n e t.
Drauwburn! Hy zal veelen gelukkig maeken, — en zelf nooit recht gelukkig zyn.
Drauwburn.
Is hy niet gelukkig, die gelukkigen gemaekt heeft ?
Stik.
Daer komt Mary, — gy zult zien Mylord! das zy uw zoon lief heeft, — daer zyn zy.
2 Et



tooneelspel. 103
ZEVENDE TOONEEL, William, Mary, Vrouw Stik, de voorigen.
W i l l i a m.
Nu, Vader! daer zyn wy. — Zyt gy nu vrolyk, Mary?
Mary. Ja, lieve William!
Willij m. Mary! waerom liegt gy? gy zyt niet vrolyk, —• gy zyt zeer treurig.
Mary.
Zeker niet, William! ik ben niet treurig.
William. Dan zyt gy wel zeer ziek.
Mary.
Hoofdpyn.
William. Dat fpyt my: — maer nu, als gy dan niet treurig zyt, — zyt gy bly dat het reeds over tien uuren is? Mary. Waerom? lieve William!
William. Dewyl gy nu binnen 't uur myne Vrouw zyn zult. Mary, zuchtende.
Ja, daerom!
N Wil-



W IL L I A M H I L L N È f.
W i i. l i a :,!. Gy zegt, dat gy blyde zyt, op een toon, die de diepfte droefheid te kennen geeft. Mary! bemint gy my niet?
Mary.
Lieve William! gy zyt myn verlosfer, myn weldoener.
William. Bemint gy my zoo hartelyk als ik Fanny beminde? zoo ik u redder niet was, zoo ik in plaets van dit u beledigd had, zoudt gy my dan nog lief hebben? Fanny had my kwaed gedaen, en ik beminde haer evenwel nog.
M a r y.
Lieve William!
William. Zyt oprecht, Lieve Mary. — Bemint gy my?
M a r Y.
Ik bemin u, William! Hoe kunt gy hier aen toch twyfelen.
William. Hoor, lieve Mary ! gy zyt bleek als een lyk, en uwe oogen ftaen vol traenen; lieve Mary ! ik wil u niet ongelukkig maeken,.het jammert my, lieve Mary! gy bemint my niet.
Maby, haer gelast op zynefchouder leggende. William!
W I L.



ToONEELSPEL. 195
William. Mary ! bemint gy dan geen ander man op aerde?
Mary. o William! martel my niet. William, haer vuurig gekuschi hebbende; — deelnemend.
Hide ook niet?
Mary, ontfteld. Hide ? — (Zy valt hem weenend om den hals.) o William!
William, zeer minzaem. Lieve Mary 1 lieve Mary! wees toch goed, «j gy bemint Hide? waermede 'heb ik uw mistrouwen verdiend ?
Mary.
Ja: — ik kan het niet langer verbergen, ik bemia Hide!
Hillnet, tegen Drauwburn-. 't Is gedaen. —
Drauwburn. Ik beklaeg hem met zyn te edel hart.
Stik. Die ondeugende pry.
Vrouw Stik. Ik heb 't wel gevreesd.
William. Lieve Mary! waerom hebt gy dit gedaen? —^ Mary! waerom hebt gy de liefde in myn hart aengeN 3 vuurd,



tod" William Hillnet.
vuurd, daer gy my niet bemindet? — waerom hebt gy my niet gezegd: „ ik bemin Hide," voor dat ik u beminde?
Mary.
o William! de dankbaeibeid voor uwe weldaeden, bondt myn tong. — Ik wilde u myne hand geeven, om dat gy haer begeerdet. — William! haet my niet!
William. Waerom zou ik u haeten? lieve goede Mary! gy bemint dus Hide? — Mary — gy zult gelukkig zyn. (Hy gaet fchielyk naer de deur van het Vertrek, waerin Hide is, en komt met hem ten voorfchyn.)
LAETSTE TOONEEL.
Hide, de voorigen. William, hem naer Mary rukkende. Zy heeft u gekoozen; — wees gelukkig! Mary.
Hide! — o Hide! (zy valt hem om den hals.') o myn Hide!
Stik, driftig. Mary! wel jou duivelfche Mary!
William, htm tegen houdende.
Stik! by God! dwing Mary niet andermael,
dit hebt gy eens gedaen, toen gy wiidet dat zy met
dien armzaligen rentmetfler zou trouwen. — Stik
niet andermael!
Stik. Ik ben haer Vader!
W i U



ToONEELSPEL. IO7
William.
Ik haer vriend! laet ons zien wat meer is.
(ugen Mary.) Mary! goede Mary! gy bemint Hide !
Mary.
Ik bemin hem.
William.
Wilt gy zyne Vrouw worden ?
Mary.
o William !
William, zyne hand op de barst leggende; plegtig. Ik fta af van Mary. — Lieve,goede Mary! trouw uw Hide, ik ben uw Vriend!
Vrouw Stik, jlil. Die domme zottin!
William, tegen Hide. Vriend! huuw uwe Mary! —
Hide. o Gy grootmoedigfte man!
William. Stil daervan! — (tegen Hillnet.) Vader! ik ben gelukkig, want de goede Mary zal gelukkig zyn.— Hillnet. Edele, beste zoon! — Gy verdient gelukkig te zyn.
Drauwburn, Hillnet'1's hand drukkende. Geluk met zulk een zoon! (tegen William') Dat ik u omhelze edele Vriend! —
N 3 Wil-



ioS William Hillnet. 1
William. Komt! nu naer de kerk.
Mui,
o William! gy hebt een doorn in myn hart ge« plant; ach! ik vrees dat Ik die er niet eer zal kunnen uittrekken, voor dat gy gelukkig zyt; en wanneer zult gy met uw hart gelukkig worden ? gy zult geen hart vinden, 't geen gy niet ten lesten verachten moet.
William. Lieve,goede Mary! ik heb uw hart gevonden,en dat zal ik nooit verachten.
Hillnet, William omhelzende. Pieste William I gy hebt edel gehandeld. Dan , waer wanneer zult gy nu een hart vinden, wacrmede gy gelukkig zult kunnen zyn ?
William. Ik ga reizen , Vader! hier of daer zal ik nog wel een goede gade vinden; — vind ik haer niet, dan koom ik by Mary terug, leef met haer als een tederlievende broeder; — met u, met myn waerde Drauwburn, en ik zal gelukkig zyn — kom, Mary! wees nu vrolyk, thands ben ik uw broeder!
M a r x.
o William! ik kan niets, dan — bidden, (zy valt op haere knkên.) o Algoedheid ! zegen hem. Allen.
Amen!!
EINDE.



NATUUR en WULPSHEID.
TOONEELSPEL.
I N
E E N E E D R Y F,
N 4



PERSOONEN.
Eerhart, een oud Mm. Mietjen, zyne Dochter. Adolt, haer Minnaer. Ferdinand, een jong Land - Edelman. Cleakt, zyn Vriend.
Het fpeelt in den vroegen morgen.



Bladz. 201.
NATUUR en WULPSHEID.
T00NEELSPEL.
Het Tooneel verheelt eene, met hoornen beplante vlakte, — eenige heuvels zyn zichtbaer. Aen de linkerzyde is de eenvoudige wooning van Eerhart.
EERSTE TOONEEL.
Eerhart alleen, peinzende. w aer mag zy zyn! — zeker myn ongelukkig kind is eenig onheil overkomen; moedwillig zal zy immers bieren ouden Vader geene kommer veroorzaeken. — Eeven uitgaen om de fchacpen te verweiden, en den geheelen nacht wegblyven. — Mietjen! zoo 't maer eenigzins uw fchuld was, — zou ik u eene ftoute dochter noemen; — maer neen, dat is zy niet, zy is een goed, braef kind, dat my vreugde aendoet in mynen ouderdom. — Maer wat haer doch mag gebeurd zyn ? — Ach! ik ben zoo over haer bekommerd, — doch waerom? de braeve Adolf is haer gaen zoeken, en de Hemel, die my N 5 a!.



202
Natuur en Wulpsheid.
altyd zoo goed was, zal toch wel den fteun myne*
ouderdoms my niet ontneemen!
Hy zet zich onder een boom, op een eenvoudig gemaekt bankjen neder. De goede God laet zyne zon over my, zestig jaerigen waereldburger, weder opgaen, en ftrooit
overal nieuw leven. — Hoe aengenaem blyft my fteeds dezen oord, waer ik voor 't eerst, het blyde daglicht zag! _ Door de gewoonte verliest het fchoon zyne fchoonheid, zeggen de menfchen, maer by my heeft deze kleine vlakte, geene heurer bchoorlykheden verboren, — en thands heeft zy voor my weder nieuwe fchoonheden. Nog niet lang geleden, was de grond, met het verfierfel des winters overdekt, de boomen met ryp omkleed, en onbezocht van dartelende vogeltjens. — Thands is de aerde met gras en bloemen verfierd, de boomen zyn in hun bruidsgewaed uitgedoscht, — en de vogel ftreelt ons gehoor met zyne natuurlyke gezangen. - Een heldere December dag is ook wel fchoon, en onzen dank waerdig, maer de lente, o.'de lente is de aengenaemfte der Jaergetyden;—■ zachtte weste windjes fluisteren door het pas bcblaeden woud,—-de nachtegael vergast ons op het fchoonst gezang, het zaed bot uit, en voor de haegel en ftortregen, waervoor men nog onlangs in huis vluchtte, ruischt een zoele, vruchtbaer maekende regen van den Hemel af. —- Hoe goed is my
de



TOONEELSPEI.
2 CS
de Schepper van dit alles, — van myn kindfche dagen af, was hy my een goed Vader, in myne ouderdom is hy my een vertrouwd: Vriend — en myne dochter! — o! myn almagtige Vriend zal my myn Mietjen wel weerom geeven. — En — (aengedaen.) zo hy ze my eens ontnam!— (zeer levendig.) Hy is het die my haer geleend heeft, — ik heb vee! voordeel van haer genooten, — waerom zou ik te onvreden zyn als de Leenheer zyn eigen goed wecrneemt. — Ik heb nooit in myn leven gemord, de goede Vader gaf er my ook nimmer reden toe, — en zou ik het dan nu doen ? — Neen: — ondankbaerheid is eene gruwelyke misdaed.
Hy wandelt eenige reizen over het Ttoneel, — ziet dan, als naer de lucht, dan na de bomen, en eenige planten. ——
Ha! e?n heldere hemel! Het zal van daeg een fchoone lentedag zyn. — De bloefem verfierd in overvloed de boomen , -— de planten laeten hunne jonge fpruitjens zien.1:—- Kom! ik wil met myn byna afgeleefd iigbaam, onder al dit nieuw leven Gods goede gaeven gebruiken. — Een ftuk goed brood, met verfche boter en een glas fris bronwater, o! dat fmaekt onder eene vryë,fchoone lucht! (Hy ga-.t in zyne woaning.)
T W E E-



204
Natuur en Wulpsheid.
TWEEDE TOONEEL.
M iet jen, Adolf.
Mietje, zich op het bankjen nederwerpende. Ik ben verfchrikkelyk moede, — en heb zulken
onverdraeglyken dorst.
Adolf.
Lieve Mietjen ! — ik ben blyde dat wy toch nu in veiligheid zyn. Gy kunt rusten zoo lang gy wilt: — ik zal uwe fchapen wel weiden, — en uw dorst is fpoedig gelescht, —• ik zal u drinken haelen. (hy gaet naer de wooning,)
Mietjen.
Neen , Adolf! Vader zal vast nog flaepen. — Die goede Vader zal wel een naeren nacht doorgebracht hebben ! —- Hoe ongerust zal hy geweest zyn ! — Adolf.
En hoe blyde zal hy nu weezen , als hy u gezond wederziet. — Maer lieve Mietjen! toe, laet my kloppen, de dorst zal u misfchien ziek maeken. — Mietjen. Als ik maer wat gerust heb, Adolf! zal 't wel fchikken; —wy zullen nog een half uur wachten,— myn Vader heeft van nacht misfchien niets geflapen. Adolf. Als 't u maer geen kwaed doet!
M i e t-



tooneel spel. 205
Mietjen. o, Ik heb wel meer eens dorst gehad. — Adolf 1 waerom Rilden die twee ondeugende kacrels my toch fteelen.
Adolf.
Luister Mietjen! dePastoor heeft my eens verteld, dat, als men een Meisjen met geweld wegneemt, men dan een fchaker is.
Mietjen. Maer, waerom toch doet men dat?
Adolf. Ja, dat heb ik hem vergeeten te vraegen. —
Mietjen. Die man, met zyn fraeije kleeren, geloof ik dat een ftout mensch is; — hy wilde my kusfehen ,my in zyne armen neemen, noemde my een goed, mooi Meisjen ; — zie eens, en hy kende my niet. — Adolf.
Hy heeft misfchien ook om u willen vryën; zie, maer hy wist niet dat Adolf hem vooruit was. Mietjen. Willen vryën? — Hy had my nooit gezien. Adolf.
Ja, ja — of hy had misfchien wel iets anders in den zin, — die zulke fraeije kleeren draegen, lieve Mietjen I deugen zelden veel.
Adolf.



205
Natuur en Wulpsheid.
Mietjen. Wat anders? — zou hy my wel willen opfluiten? Adolf.
Misfchien.
Mietjen. Mner dat zou heel boos zyn. — lk heb herri immers geen kwaed gedaen? — Adolf! zo hy dit, eens gedaen had, ach! — en ik had u eens niet weder gezien? .
Adolf.
Ja, zie, dan ware Adolf nimmer weder vrolyk geweest. ——
Mietjen. En wat zou van my zyn geworden, — opgefiooten , als de vogel in de kooi, die van zyn gaike
beroofd is; foei, als die Heerfchap dat gewild
heeft, dan zeg ik dat hy een boos mensch is.
Maer Adolf! zeg my toch, waerom zou hy dit gewild hebben?
Adolf.
Zeker om dat hy zin in u had, even als die ryke lieden alles maeken te krygen, als zy er lust in hebben. — Zoudt gy wel gelooven, Mietjen! en 't js zeker waer , dat zy , als zy 't, in 't hoofd krygen , uit Oost-Indien, — dat is een ftad meer dan honderd uuren gaens van hier, — ook beesten laeten koomen? — EykMietjen! 't zynaertige menfchen,
als



Tooneelspel. 207
ais zy iets hebben willen, koopen zy 'taenftonds, en wil men het haer niet verkoopen, zoo (kelen zy 't maer.
Mietjen.
o,Nu, Adolf!geloof ik datgyonwaerhcidfpreekt, die fteelt wordt immers opgehangen?
Adolf.
Ja de diefjens, maer de groote dieven niet; —. en,ei kyk! heeft hy u niet willen ltcelen,die booze vent met zyn gouden rok ?
Mietjen. Hy heeft niet veel voordeel van zyn diefftal. —. Adolf! wat was het gelukkig dat ik u juist ontmoette, anders had hy my zeker weder ingehaeld., Adolf.
En hoe zou ik dan myn lieve Mietje weerge* kreegen hebben?
Mietjen. Wel! — door te klaegen by den Heer van 't Dorp.
Adolf. Ja wel, — de Heeren helpen de Heeren.
Mietjen. Toch wel niet als zy Meisj'ens fteelen!
Adolf. '
Maer zoo ik u niet ontmoet had, hoe zou
ik dan geweeten hebben, dat gy geitooien waert?
M i e t«



2c3 Natuur en Wulpsheid.
Mietjen. Ja, dat is waer: — gy waert er niet by, toen die twee ruuwe kaerels my aenpakten. — (ziende dat de deur van de wooning opengaet.) Ha, Adolf! Vader is op.
DERDE TOONEEL. Eerhart, de voorigen.
Eerhart, treedt uit zyne Wooning, eer. bord met brood in de eene, en eenjlesch in de andere hand houdende; terwyl hy onder de omhelzing van Mietjen , die Vader lieve Vader ! roept, zegt:
Mietje! lieve dochter ! heb ik u weder! — ach ! laet my u aen mynen boezem knellen — (Mietjen blyft aen zyn hals hangen, Adolf neemt Eerhart het bord en de flesch af, welke hem verhinderde haer te omhelzen.) Liefkind! — vrolyker ben ik, dan op den dag van uwe geboorte.
Mietjen, hem loslaetende.
o Lieve Vader! zyt gy niet zeer ongerust geweest?
Eerhart.
Ja, zoete dochter! maer ik vertrouwde op den Hemel, — en ik vertrouwde op iets Magtigs. —■ Waer zyt gy toch geweest? —
M i e t'



T O O S e e t S P Ui 20j)
Mietjen. Och! lieve Vader ! zy hebben my geflooleni Eerhart.
Geflooien?
Mietjen.
Ja, ja. Toen ik gister avond de fchaepen zou verweiden, kwamen er twee groote mannen, ——> die vatten my aen -, en dopten my een doek in den mond; zeker, opdat ik niet zou fchreeuwen. Eerhart.
Hier Mietjen!' koom naestmy zitten, en vertel my eens ter degen wat van de zaek is.
Mietjen.
Kom, lie-vc Vader! (zy zetten zich op het bankjen neder.)
Adolf. Mietjen! moet gy nu niet eerst eens drinken?
Mietjen. Heden ja, — ik was zoo waer vergeeten dat ik dorst had.
Zy drinkt en zet zich vervolgens naest haeren Vader neder.
Luister nu, lieve Vader! Die fterke mannen namen my dan op, en droegen my over den heuvel heen, en toen zetten zy my in een toegemaekte wagen, en reedden, en reedden voort. — Ik had nog niet lang in dezen wagen gezeten, met een van die kaerels, of wy kwaemen aen een huis; — hier O moest



aio Natuur en Wulpsheid.
moest ik ingaen; ik werd er wel behandeld, — de mannen die my opgenoomen hadden, zeiden: ik moest maer gerust zyn, zy wilden my geen kwaed doen, en zoo al meer. — Eindelyk, toen wy hier wel twee uuren gezeeten hadden, kwam er een Heerfchap in, zeer fraei gekleed en opgefchikt; — deeze fprak ftil met de twee andere mannen, — die kort daer op heengingen, en welke ik niet wedergezien heb. De fraei gekleede Heer was zeer vriendelyk, zeide my allerhande mooije dingen: — dat ik goed, en lief was. — Nu Vader ! zeg my nu eens,hoe kon hy dit zeggen, daer hy my niet kent. Eerhart.
Ik begryp reeds wat er gebeurd is, myne lieve dochter! — dat pryzen en vleijen, zonder de geen te kennen, wie men pryst, is een eigenfchap van menfchen, die veel geld, en groote ambten hebben. Wanneer zy nu een arm meisjen vleijen, is hun oogmerk alleen dat meisjen ongelukkig temaeken: — haer die dille rust van 't hart te beneemen, en haer te beletten,dat zy voormalle menfchen de oogen vry durft opflaen. — De groote lieden pryzen nooit of zy doen het om nog grooter te worden. — Maer zeg my nu voorts lieve Mietjen....
Mietjen.
Hy liet hier allerhande lekker eeten brengen, en
wilde ik zou er ook van gebruiken , maer ik
•wilde niet, en zeide: hy moest my maer terftond
weer



TooneelspeL.
211
weer laeten hiengen, van waer by my had doen lteelen. — Ik begon te weehen, en vertelde hem dat ik een ouden Vader had, die over my zoo ongerust zou zyn. o! Zeide toen de ftoute mensch: gy
zult by my uwen ouden Vader wel vergeeten.
Toen wilde hy my küsfchen , maer ik werd geheel boos, en wilde dit volitrekt niet toelaeten. Eerhart. Scheelt het dan den wellusteling niet, of eenen grysaerd zyn eenigfte fteun ontnoomen word ? —. is het hem cnverfchillig of hy door het verlies van den grootften fchat in het graf wordt gerukt? Foei! dat was een boos mensch.
Mietjen, Toen zeide hy.datby met my vertrekken wilde, — het was reeds geheel nacht, en de maen fcheen zeer helder. — Hy zette my in een zeer fraei open
rydtuig, - kwam naest my zitten, en reed voort,
toen begon hy hoe langer hoe meer gekheden te maeken, hy wilde my met geweld kusfehen, en flak eindelyk zelf zyne hand in mynen boezem, doch toen werd ik zoo boos, dat ik hem een harden vuistflag in het gezicht gaf; — in zyne verwarring, van 'c rytuig fprong, en, zoo hard ik kon,ging loopen. — Hy maekte zyn paerden aen een boom vast, en liep my na, — en, lieve Vader! hy zou my haest ingehaeld , en weder meegenoomen hebben, toen Adolf my ontmoette; — ik kon door het hygen O 2 al-



■
2i2 Natuur en Wulpsheid.
alleen maer zeggen: o Adolf! befcherm my. —Adolf had een groote knods , en hield my by de hand, — en zoo gingen wy faemen zagter voort. -— Hy zag dit, en ging ook zagter, volgde nog eenige oogenblikken, maer toen is hy zeker omgekeerd , want wy hebben hem niet meer gezien. —
„ Eerhart. Myn lieve Mietjen! gy zyt in groot gevaer geweest , gy moogt den Hemel voor zynen byftand wel danken.
Mietjen.
Maer lieve Vader! zeg gy my eens, waerom fteelen die ryke menfchen toch de meisjens. — Eerhart. Om de meisjens te bedriegen, haer allerhande
fraeije dingen te belooven, haer heur eer te
ontneemen, en dan, met fchande en fchimp overlieden, weder weg te jnegen.
Mietjen. Wel foei! zyn die menfchen zoo boos?—• Mag men nu die lieden ook niet haeten , Vader? Eerhart. Neen , Mietjen ! men mag géén mensch haeten, ai ware hy ook nog zoo boos, maer wy moogen ze ontvlieden, en dat moeten wydoen, om door hen niet ongelukkig gemaekt te worden. — 't Is toch wel droevig, dat die groote lieden ons niet met
rust
L



tooneelspel. 213
rust kunnen laeten; — wy leeven hier alleen, hinderen niemand, en evenwel zyn wy voor hun niet veilig.
Adolf.
Maer, Vader Eerhart! zouden wy dan hier niets tegen doen kunnen ?
Eerhart. Ja wel, k'aegen — en uitgelagchen worden. By ons heet het eene groote misdaed, een meisjen te verleiden, niet waer?
Adolf. Wel dat is wel een zeer lelyke misdaed. —
Eerhart. De zoogenaemde groote waereld houd het er evenwel niet voor, — hy haer is dat flegts een aertigheidjen. —
Adolf.
Aertigheid, — zegt gy, — wel dan is die groote waereld wel zeer flegt; — dan kunnen zy voor eene aertigheid ons alles wel ontneemen.
Eerhart.
Ja de groote waereld, kinderen! is zeker de beste niet; — ik weet niet beter, om Mietjen voor diergelyke dingen te beveiligen , als dat gy te famen maer trouwt.
Adolf.
Goed, lieve Vader Eerhart! goed! maer dan kunnen zy myn Vrouw ook wel fteelen.
O 3 £ £ i.



ai4 Natuur en Wulpsheid.
Eerhart. Dat gaet toch zoo gemakkelyk niet, — lieve Adolf! eene getrouwde vrouw te fchueken, zou
veel misdaediger zyn.
Adolf. Nu, Mietjen ! wat zegt gy er toe? —■ Mietjen, hem kusfende.
Ik houde zeer veel van u.
Eerhart. Nu kom dan eens met my, Adolf ! wy zullen hier over eens fpreeken.
Mietjen. Nu, ik zal dan terwyl groente voor *t middagmael gaen plukken. —
Adolf, bezorgd. Maer Mietjen ! wees toch voorzichtig dat zy u niet weer fteelen.
Mietje n. Luister maer toe, als ik ze zie, zal ik bard roepen.
Adolf. Zie toch vooral tedeeg toe.
(.Eerhart tn Adolf gaen in de Wooning; ;
Mietjen achter dezelve om.)
VIER.



TOONBELSPEL. 2lS
VIERDE TOONEEL. Ferdinand, Cleant.
C l e a n t.
En nu voorts?
Ferdinand.
Op 't alleronverwachts gaf zy my zulk een forfche vuistfl ig, dat ik geheel in verwarring geraekte;hier van maekte zy voor zich het fchoonfte gebruik; fprong uit de Chaife, en liep voort.
Cleant.
En gy? —
Ferdinand.
En ik zat als een gek, — verliet echter ook het rydtuig, maer verloor veel tyds, doordien ik myne paerden moest vast maeken; — dit evenwel deed ik, zoo fpoedig moogelyk, en volgde haer toen; doch, toen ik haer, op eenige fchreden genaderd was, zag ik een mansperfoon, die met een zwaere knods gewaepend was, by haer.— Ik, die niets ter myner verdeediging by my had, moest nu van myn plan afzien.— Treurig keerde ik naer myne Chaife terug, — reed naer huis — en bragt den nacht voorts onaengenaem door.
Cleant.
En wat is nu het voorneemen van myn Vriend Ferdinand l
O4 Fee-



2i6 Natuur en Wulpsheid.
Ferdinand.
Een voorneemen , broeder! waer over gy u zeer zult verwonderen, 'i Is nu vier dagen geleeden, dat ik het meisjen voor 't eerst zag. o Cleant! had gy haer gezien! — zy z3t aen den voet van een heuvel, in de fchaduuW van een boom, — haere bruine lokken flingerden zich met kunftelooze krullen om haeren fneeuw witten hals, — haere losfe witte kleeding, die het wit van haeren ever, ontblooten boezem evenaerden, flond haer zoo bevallig, dat zy meer naer't beeld eener Engelin, dan naer een mensch geleek. — o! Welk een vuur (lichtte de fchoone herderin in myn hart!—Ik wenschte terftond, ook een herder te wezen, om met haer de kudde te weiden. —
Cleant.
't Is wonder dat gy geen fentimenteel herders lied aenhief.
Ferdinand. Neen , Vriend! liederen zingen kon my niet helpen. — Ik ging daedelyk plannen maeken, om haer tot de myne te maeken. — Trouwen, begrypt gy kwam in my niet op. — Het gelaet van haeren gryzen Vader, die eenige fchreeden van haer afzat, verzekerde my, dat hy voorflaegen af zou flaen, die niet met de eerlvkheid overéén kwamen. Schaeken alleen fchoot my overig, en dit is my bitter mislukt.
Cu-



ToONEELSPEL,
217
Cleant. Maer wat komt gy dan nu hier doen? denkt gy dat de Vader nu naer oneerlyke voorflagen zal hooren ?
Ferdinand.
Ik wil hem die niet doen, Cleant! ik wil hem zyne dochter tot myne wettige Vrouw vraegen. Cleant.
I3a , ha, ha! — zyt gy dol?
Ferdinand.
Luister. — Toen ik het fchandelyk voorneemen nam, haer te fchaeken, had ik haer flegts gezien; — nu heb ik haer hooren fpreeken. — De natuurlyke eenvoudigheid is haere tael; gy weet, Cleant! ik. beminde die altyd;— flegte boeken, een kort verblyf op eene academie, en het ziedende bloed van den jongeling, konden my alleen doen voorneemen haer te whaeken, — haere tael heeft in my een grond gelegd , waerop zuivere liefde moet gebouwd worden, — en de vuistflag in myn aengezichr, heeft my haer als de kunftelooze deugd Ieeren kennen. —
Cleant. Tk vind myn Vriend weder! — eene ode op de maen wordt noodzaekelyk. —
Ferdinand. Spot vry, Cleant! het meisjen moet de myne O 5 wor-



2i8 Natuur en Wulpsheid.
worden. — Dan op welk eene wyze ? — zal ik haer weder doen opneemen,— zal ik de orfchuld verleiden, en een eeuwige vloek op my laeden?— zal ik den vader zyne dochter ontneemen?— hem haere fchande doen aenfcbouwen, en zyne gryze haeiren met fmart doen ten grave daelen?— Neen, Cleant! dan kent gy my niet. — Ik heb niemand te ontzien, — aen het hof zal men my niet verwyten dat
ik een fchaepsherderin tot myne vrouw nam,
op bals en asfembleën zal men elkander met glimplagchen, cn fchimpredenen, ten mynen koste, niet vermaeken. — Ik blyf op 't land. woonen, gae ook fchaepen fokken, — leer myne kinderen hoe gelukkig de mensch, in den oorfprongIykennatuurftaet,is. — Cleant! ik wil om recht gelukkig te zyn, my aen de goed- of afkeuring van niemand ftooren. C l e a n t. Uwe herderin heeft, dunkt my,mv bloed vry wat verhit. — Bemint zy u reeds? — Staet haer vader reeds alles toe? ——
Ferdinand.
Hoe? zou hy my haer weigeren? Wat zou hy tegen my hebben?
Cleant.
Pro primo: Het fchaeken van zyne Dochter, dat zoo wat een Characterfchetsjen van een ligtmis is.
Pu.



tooneelspel. si9
Ferdinand. o! Ik zal hem om vergeeving fmeeken, — myne misdaed openhartig erkennen. — Cleant. En evenwel denk ik, dat Papa zal zeggen : — hiervan zal niets komen..
Ferdinand. Maer waerom toch Cleant? — Ik ben ryk.
Cleant. Juist daerom. — Zie, — gy wilt de kinderen , die gy by uwe herderin zoudt kunnen krygen, fchoon ik geloof dat die u niet veel hinderen zullen, Ieeren, hoe gelukkig een mensch in den oorfpronglyken natuurftaet is, en gy komt met rykdom voor den dag! —
Ferdinand. Maer ik zal hem belooven, dat ik, op dezelfde wyze als hy, zal leeven.
Cleant. En by zal u niet gelooven.
Ferdinand. Waerom niet?
Cleant.
Om dat deeze menfchen, al woonen zy verre van ons, wel weeten, dat belooven, bedriegen en —. ryk wezen, zusters en broers zyn.
F e r-'



220 Natuur en Wulpsheid.
Febdinand. Maer ik zal hem bezweeren , dat dit by my 't geval niet is.
Cleant.
Juist door dat elk dit zegt, wordt niemand geloofd. — Laet u raeden, Ferdinand ! laet het plan, dat gy gemaekt hebt, vaeren, gy kunt er toch niet anders dan gek afkomen.
Ferdinand, rond gezien heulende. Daer komt zy, myne btkoorlyke herderin! — Cleant! verbergen wy ons, — het gezicht van vreemdelingen zou haer fchuuw maeken.
V Y F D E TOONEEL. Mietjen, met een mand met groenten. — . Ferdinand, ter zyde. Mietjen. Ziezoo! genoeg voor 't middagmael; — dit zal fmaeken; — ik heb het zelve gezaeid, zelve geplukt, zelf zal ik het klaer maeken. — Dit is de eerfle verfche groente, die wy fints de voorleden herfst proefden. — o! De Lente heeft dubbel fchoon , om dat zy 't eerst op zulk een bar jaergety volgt, (zy zet zich, om de groenten te verhezen.) Ferdinaind naden haer — zeer zacht, en btfchomvt haer met vervoering. Mietjen. Elk jaergety heeft ook wel haer fchoon , maer de lente, — dat is toch alles; — in de winter zit »en zich by 't vuur te braeden, de regen en de
ba-



toonkelspel.
2::r
hagel kletteicn teg.n de glasraemen, en, zon men maer even buiten komt, is men onbekwaem iets v.'-t te voeren door de bittere koude, — dan koomt die lieve len'e , — jaegt ys, fyp.fneeuw en alle donkere wolken weg, eene aengenaem zoele lucht no.ligt ons, o;n het bedompte ftookvertrefe te verwisfe!en met bet malfche groene veld. — (zy zingt) Thands (cl.iet de zon weer haere vruchtbre (traden Op 't pas ontdooide halfrond neer; — De aerd prykt met nieuwe blocmptjens weer, « En 'i woud weergalmt door 't lied der iiachtegaeku. De winter vlucht De lentelucht Doet ons weer iwfehen adem hatlen; Doet ons weer.,... Fe rdinand, zich aen haere voeten werpende, Aenbiddelyk meisjen!
Mietjen , fchielyk omziende. Adolf! Vader! — Boos mensch! komt gy my weder plaegen? gae heen, —— gy wilt my ongelukkig maeken.
Ferdinand.
Vergeef my wat ik u misdaen heb, — lief meisjen ! ik bemin u zoo teder. — Mietjen.
Gae uw weg! — wat doet gy hier ? — (fchreeuwende.) Vader! Adolf!
Ferdinand. Schreeuw zoo niet, lief Meisjen!
Mies.



22t
Natuur en Wulpsheid.
Mietjen. Ja, ja, ik moet wel, gy liet my anders welligt weder fteelen.
Ferdinand. Ach! vergeef my deezen onberaeden flap! ik heb er berouw over.
Mietjen. Nu, dat is goed. (2.y loopt naer de deur) Vader • Adolf!
LAETSTE TOONEEL.
Eerhart, Adolf, de voorigen.
Eerhart. Wat is er? wat is er?
Mietjen. Zie daer, Vader ! nog kan hy my niet met vreede laeten.
Eerhart. Ik begryp, myn Heer! dat gy de fchaeker van' myne dochter zyt, — dan vergun my te vraegen, wat u zoo ftout maekt, om zulk eene daed te onderneemen? ■
Ferdinand.
De liefde, braeve grysaerd ! de liefde deed my deezen onberaden flap begaen. — Eerhart. Sints wanneer dan, myn Heer! kent gy haer?
F e r.



ToONZELSPEL.
■9J
Ferdinand.
Voor vier dagen was 'c eerst, dat ik haer zag — en terftond beminde ik haer. — Eerhart.
Zie daer, eene rechte ligtmis liefde!
Ferdinand.
Ja de liefde,die ik tot gisteren voor haer voedde, v/as die van een ligtmis; — maer, goede grysaerd! voor ik dien onberaeden ftap.om haer te fchaeken, ondernam, kende ik nog haere eenvoudige deugd niet, — ik had haer flegts gezien, en ik bran-
de om haer te bezitten, ik heb haer hooren
fpreeken, en ik kom u bidden om uwe toeftemming tot een huwelyk. —
Eerhart.
Zoo ik u dit eens toeflond, hoe ongelukkig zou ik myn eenigst kind maeken. — Gy ziet een meis- 5
jen,en Helt terftond eene fchaekparcy in't werk,
gy hoort een meisjen fpreeken en in nog geen dozyn uuren, neemt gy het ernftig voorneemen ie trouwen, — en na een dag twee, drie —, zou het myn Heer verveelen , en myn dochter zou een aekelig leven leiden.
Ferdinand.
Neen, nimmer zal ik berouw hebben over't geen ik heden doe;—ach! itae my uwe dochter toe, vergeef my het ongemak, dat ik door myne onbezonnenheid, u heb veroorzaekt! —•
Eer.



274 Natuur en Wulpsheid.
Eerhart. Al had ik tegen uw peifoon niets, zoo fdiynt gy tot de grooten te behooren.en wy ,wy leeven vergenoegd van 't geen de natuur ons geeft, en willen geen vriendfehappen niet de ryken aengaen. Ferdinand. Gr zult my nimmer anders weer zien , dan gelyk een fchaepsherder, ik zal ook vergenoegd zyn met het geen my de natuur geeft.
Eerhart. Myn Heer! vermoei u niet met myne dochter ten buwelyk te vraegen, — op geen uwer freeije beloften kan men ftaet maeken. — Een Schaeker! — in een land, waer men de wetten handhaefde, zoudt gy reeds niet meer leeven. — Wat gaf uw recht op de dochter eens anderen? — Uwe rykdommen? zyn het die, welke u dit fchandelyk recht verfchaffen ? — Foei! — Waerom heb ik nog zoo lang met u gefprooken?
Ferdinand. 't Is waer, door het geen ik den verloopen nacht bedreeven heb, ben ik uw .afgryzen,uwe verachting waerdig, — maer vergeef my dit alles, —— en neem my aen tot fchoonzoon. (tegen Mietjen ) Meisjen! — gy zult immers niet onverbiddelyk zyn? — gy wilt my immers wel ten Echtgenoot hebben?
M i I t-



Tooniblspel; 235
M iet jen, die geiiairende het gefprek achter op het tooneel met Adolf wandelde.
Zeker niet, fïouteman! — Zie, deeze is myn vryêr-* deeze heeft my vnn nacht geholpen, en gy wildetmy ongelukkig maeken. —
Ferdinand.
Gy bemint dan reeds ? — ([Zuchtende]') Zoo mag ik niet verder aendringen; (tegen Adolf.) Geluk met een fchoon braef meisjen ! — Wilt gy myn vriend zyn? A dolf. Vader Eerhart! hoe zou ik?
Eerhart. Vrienden moesten wy met alle menfchen zyn, — maer veele menfchen zyn zoo boos. — Ferdinand. Ach! dat ben ik niet. ——
E e r h a r t.
Ik mag over uw hart geen vonnis vellen. —
Adolf, tegen Eerhart. Gy raedt my dus niet aen, zyne vriendfehap.....
E e i< h a r t. Ik raedde u niets af, Adolf!
Adolf, Ferdinand de hand geevende. Nu, zie daer myne hand! ik vergeeef u, 't gee» gy myne lieve vryfter gedaen hebt, mits, niet weer meisjens te fleelen.
P Fik-



3iö Natuur en Wulpsheid.
Ferdinand. Vriend! hoe bebaegd my hier uwe oprechtheid—, ja, ik heb uw meisjen gefloolen ; niet ofa dat ik een ligtmis ben, maer om dat ik door onbezonnenheid gedreven werd : — gy zyt myn vriend! — ik zal toonen u ook een braef vriend te zyn.
Adolf.
Goed! maer wanneer gy ons nu,als vriend,komt bezoeken, moet gy niet met zulke fraeije kleederen koomen.
Ferdinand. o! Adolf! de kleederen, doen niets aen den man. Adolf.
Niet? — veel— zeer veel. — Als gy zoo mooi gekleed komt, zal ik altyd aen den verloopen nacht denken — en zie, als ik daer aen dacht, zou ik geen oprecht vriend van u kunnen zyn, Ferdinand.
Braef gezegd! Ik zal nooit dan in de eenvoudigfie ileeding eens landbewooners by u komen. — (Tegen Mietjen.') En nu, Meisjen! wilt gy nu ook myne vriendin zyn f —
Mietjen.
Wonderlyk mensch! — dit moet gy mynen Vader vraegen.
Ferdinand. Goede man! gy zult my immers uwe-vriendfchap niet weigeren.
Eer-



ToONEELSPEL.
E e r h a k t.
Uw hart fchynt niet kwaed te zyn; —maer waercm begaet gy dan zulke dwaeze ftapperi ? — Ik ga niet gaerne vriendfchappen aen, dan met goede menfchen ,— ik hoop dat gy het worden moogt, en dat de aenbieding van uw vriendfchap geen Hecht oogmerk heeft.
. Ferdinand. Deugdzaeme grysaert — ik ben ouderloos! — zyt gy my ten Vader, en leer my ook goed worden,zoo als gy en uwe kinderen zyt.
Eerhart. Nu, daer is myne hand! geeven kan ik u nieti — en van u begeer ik niets; — zyt een braef man, en onze vriendfchap zal befiendig wezen. — Mietjen. Nu, daer is myne hand ook, —- maer nooit wil ik u weder aenzien, zoo gy probeert my weder meêteneemen.
Ferdinand, haer de hand kusfende. Lief Meisjen ! — verwyt my deeze daed niet meer; ik ben er befchaemd over. — Gy znlt my Ieeren kennen, en ondervinden dat dezelve niet uit myn hart voortkwam. — Allezyn wy nu vrienden? — Sta my dus nu iets toe.
Eerhart.
En dat is....?
Pa F e b«



228 Natuur en Wulpsheid.
Ferdinand. Dat ik uwe dochter een huuwlyksgoed geeve. —
Geld behoeft gy niet, in den ftaet, waer in gy leeft
Adolf! — Mietjen!— wik gy van uwen vriend wel eenige fchapen aenneemen ?
Mietjen. o! Wy hebben ze niet noodig. ——
Eerhart. Wy hebben fchaepen genoeg.
Ferdinand. Gy hebt my dan niet alles vergeeven ?
Mietjen. Ja, ja, alles — van harten, zoo gy hier aen twyfelt neem ik de fchaepen aen. — Zie eens, wonderlyk mensch! wy zeggen nooit iets, of wy meenen het.
Ferdinand, Adolf en Mietjen iy ds hand neemende.
Nu lieve, beste vrienden ! leef gelukkig! —'uw echt zy gezegend, en uw pad met roozen beftrooid. (Tegen Lerhart.} Goede vriend! leer my, meer en meer, hoe de eenvoudige natuurltaet denmensck het beste en gelukkigfte maekt.
Eerhart.
Ik zie dat gy een goede inborst hebt, maer dat gy u door iosle hartstochten laet regeeren. — Kinderen! leert: dat de mensch niet recht goed, niet
recht



T/ooneelspel. 2 29
recht gelukkig zyn kan, tenzy hy meester dier hwtstochten is. —
Mietjen. Kom, nu van daeg vrolyk! Het huis met lente bloemen vei fiert— de fchaepen op een nieuw klaverveld gebracht — en alles, alles van den voorigen nacht vergeeten ! (Tegen Ferdinand ) Hier gy, goede vriend! gy blyvt van daeg by ons — gy zult verfche groente eeten , die ik zelf zaeide en plukte — en gy zult bronwater drinken , zoo helder als kristal.
Ferdinanb. Onopgefmukte deugd — natuurlyke eenvoudigheid zullen fieraeden zyn, waerop de tafels der grooten zich niet beroemen moogen. — Heden ondervind ik, hoe gelukkig de mensch is, die, te vreden met 't geen hem de natuur geeft , zyne behoeften door kunstgerechten niet vermeerdert.
EINDE.
P 3 RE-



REGISTER
VAN DE
STUKKEN
weikeu gevonden worden in de vyftien Deelen
VAN DE
ZEDELYKE V ER HA ALEN,
Getrokken uit de Werken van d'Arnaud, Mercier, en anderen der beste hedendaagfche Schryvers, met nieuw geinventeerde Kunstplaaten van Reinier Vinkeks.
I. DEEL.
Liebman, eene Hoogduitfche Gefchiedenis. De Bekeerde Gierigaart, eene Franfche Gefchiedenis.Rofalië, eene Franfche Gefchiedenis.
II. D E E L. Bathilda, eene Frankifehe Gefchiedenis. Hommel Clement , eene Engelfche Gefchiedenis.
DAlmanzi, eene Franfche Gefchiedenis.
IN. DEEL. C/aty, eene Engelfche Gefchiedenis. Ongelukkige Echtgenooten, eene Franfche Gefchiedenis.Makin, eene Engelfche Gefchiedenis.
IV.



REGISTER.
IV. DEEL.
Sidney en Volfan, eene Engelfche Gefchiedenis. Loutfe, eene Hoogduitfche Gefchiedenis. Lorezzo, eene Siciliaanfcbe Gefchiedenis.
V. DEEL. Bazile, eene Franfche Gefchiedenis. Lucile, eene Franfche Gefchiedenis, Arabella, eene Engelfche Gefchiedenis.
VI. D E E L. Germeui/, eene Franfche Gefchiedenis. Dmvd Doubtfull, eene Engelfche Gefchiedenis.
Selicourt, eene Franfche Gefchiedenis.
VII. DEEL.
Adelfon en Sa/vim, eene Engelfche Gefchiedenis.
De Fleet-Prifon, eene Engelfche Gefchiedenis. Zenothemis , eene Oud-Marfeillaanfche Gefchiedenis.
VIII. DEEL.
Valmiers, eene Franfche Gefchiedenis,
M isjoud, eene Oosterfche Gefchiedenis.
uimslia, eene Engelfche Gefchiedenis.
IX. D E E L.
Nancy, eene Engelfche Gefchiedenis.
Gust ave Lindau, eene Hoogduitfche Gefchiedenis.
Julia, eene Franfche Gefchiedenis.
X,



REGISTER,
X DEEL.
Daminville, eene Franfche Gefchiedenis. JHondor en Charideme, eene Franfche Gefchiedenis.
Ermance, eene Franfche Gefchiedenis.
XI. D .E E L. Fanny , eene Engelfche Gefchiedenis.
D& Huichelaars, eene Engelfche Gefchiedenis. Lucia en Melanie, eene Franfche Gefchiedenis.
XII. DEEL. Henriette en Charlot, eene Franfche Gefchiedenis.
Sara Thomfon, eene Engelfche Gefchiedenis. Pauline en Suzette, eene Franfche Gefchiedenis.
XIII. D E F L.
Saint-Flour en Justine, eene Franfche Gefchiedenis.
Claudine, eene Savoifche Gefchiedenis. Camiré, eene Americaanfche Gefchiedenis.
XIV. DEEL. CarelWineck, eene Hoogduitfche Gefchiedenis. Sargines, of de Kragt der Liefde , eene Gefchiedenis uit de Tyden der Ridderfchap.
Ned Drowjy, een Verhaal na het Engelsen.
XV. DEEL.
De Schole der Vriendfchap. Naar het Fransen
van Marmontel. Emile, eene Franfche Gefchiedenis. Selmar, een Engelsch Verhaal.