M A G A Z Y N r; van- *j STUKKEN ; TOT DE MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKEL Y K, I DOOR i^. ^/£>tf. FAN DER KEMP, VIL DEEL. Te UTRECHT, By B. WILD, Boekverkoopeïi MDCGLXXXIIJ.  Ego, ft quis in grctvi periculo Civium Vere falutartm fciens fententiam Éam, timore villus, occultat tamen Hunc judico Civem ejje malum ac inutileml Et fi qui antefert faluti Patriae Privati amici fcntentiam, atque munera s Bic omnium mortalium efl injuflijftmus-. Ergo Deum invoco, fi Patriae Discrimen impendere videro meae, Me vace di&urum, atque menie UberA fenttntiam, veriffima quae videbitur. SOPHOCLES IN ANTIGONE;  I NHOUD DES • ZEVENDEN DEELS VAN HET M A G A Z Y N VAM STUKKEN, TOT DE MILITAIRE JURISDICTIE BETREKKELYK. I. Pro Memoria door Commiffk- rljjen van 't Hof overgegeven aan Zyn Hoogheid, op 't jujet van de Militaire Jurisdictie, 1771. . . . Bladz. ï II. Extract uit 't Reglement en Generale Ordres voor dc Regimenten Infantery van den Staet, gearrejleerd by Zyne D. H., 2&. Febr. 1772. 20 III. Extract uit de Rcfol. van de Heeren Staeten van Holland en Wejt Friesland , - 7. May 1772. .. .. 2e • 2 ÏV-  tv INHOUD, IV. Missive van Praefidcnt en Raaden van der\ Hove, 4. Maert 1772 2% V. Missive van Willem III. aen Prcef. en Raeden van den Hove, 19. Mey 1775. 32 VI. Antwqoru van Prcejident en Raeden van den Hove. 32 VIL Extract uit de Refalutien van de Heeren Stapten van Hollanden We ft Friesland, IJ. Mey 1772. ... 33 VIII. Missive van Z. D. H. Willem V f i IX. Memohie betreffende de H liHtaïre Jurisdictie door Willem V. aen H. Ed. Gr. Mog. overgegeven, 14. Mey fff'*; 41 X. Extract uit 't Crimineel Klagt ■ boek van Mr Jan van der Marck Mg, Z. 28. Dec. 1772. . . . 128 XI. Missive van de Gedeputeer¬ de Stacten der Stad Groningen en Ommelanden, 31. Mey 1774 1:9 XII. Antwoord van Willem V. 23. Juny 1774. . . . 135 XIIL  I N H O U D. ! v Xni. Extract uit 't Refolutieboek der Heeren 'Staeten van Stad en Lande, 27. Üctob. 1774. ...... 135 XIV. Missive van Burgem en S hepenen \sl amhvanVrye te Sinys aen Z IJ , klagtig vallende. dat de. Militairen een dood lichaam, quafi, om dat het binnen de Fortificatiewerken van de Schans St Paul, Jchoon reeds lang vervallen , was gevonden, hadden gefchouwd, 24. Dec. 'ïïjft • 14-1 XV. Afschaffing var 'tICrygS' Gerechte, 24. Fehr. 1775. J4& XVI. Extract uit de Nederl. Jaerboeken, Sept. 1775. 153 XVII. Missive van Willem V. a.en de Gedep- Staeten van StadGron en Ommelanden. 154 XVIII. Extract uit 't Reg'-Jler vau de ASten en Reful d^r Pd Uog tieeren Gedep, Staeten van Stqden Landi n, 5: April 1775. . . , 157 XIX. Missive van de Gedep. Stae-? ten aen Willem V., 4. Apr. J775 Jj8 * 3 XX  INHOUD. XX. Missive van de Heeren Gecommitteerden* uit den Rae- ' de van Vlaenderen, di ai interim Ragering, 's Lands yan den Vryen te Sluis waernemende , over de Vexen en Turbatien hunlieden in het oefenen van derzeher aenbevole Jurisdictie over di Militairen aengedaen\, Maert XXI. Eapjport van eenige Heeren uit en aan het Collegie "s Lands van den Vryen te Sluys, wegens hun wedervaertn aldaer, aen de Zuidet Poort, opbrenging na, m in de Hoofdwagt, en converfatie met den Sergeant Major, 2. April 1776. . 17e XXII. Missive van Burgem. en en Schepenen 's Lands van den Vryen te Sluys ad interim , aen H. H. Mog. of in weerwil der Vexen en Turbatien zullen continueeren met 't jaerlyks dongratuit te geven , 8. Apr. 177Ö. . . , . I7j XXIII. Extract uit 't Regifltr der Refol. van H. H. Mog. Hperen Staeten Generaelder Vereenigde Nedecl. 26. Apr. 1776. 1S7 XXIV.  I N H O u fi, tas %XIV. Missive van Burgem. ert Schepenen 's Lands van den Vryen ad hntcrim, aen H. 11. M. Kennis gevende , dat •wegens nieuws opgekomcnr zwaerigheden, voor als nog met aen H. H. Mog. Refol. van 26. April 1776. kondenvoldoen,7.Mey 1776. 190 XXV. Vonnis in Zaeke van Mr. Otto Nicolaas Westenenk * Aud. Milit. R, O. Op en tegens Thomas Bink, Soldaat 25. Stpt. 1776. . . . 193 XXVI. ~ ■ *"» dezelve zaek voor den Hoogen Krygsraed. . . 200 XXVII. Missive van Z. H. Willem V. aen de Heeren Staeten 's Lands van Utrecht, 21. Oclob. 1777 304 XXVIII. Extract uit de Refol. der Ed. Mog, heeren 's Lands van Utrecht, 19. Nov. 1777. XXIX.- Missive van Z. ,H. Willem V. aan de Heeren Staeten 's Lands van Utrecht, 29. Sept. 1777 ifc XXX. Missive van de Heeren Staeten 's Lands van Utrecht gcnZ.H., 4. Oftob. 1777. 251 * 4 XXXL  nu I N H OUD, XXXI. Missive van de H Kryy dat antwoord in de zaak van de la Chrifte, en by de gemelde Mifïive heeft gedaan indien 't doen exerceeren van de Univerfele Jurisdictie over de Militie van de Staat, door de Militairen Regter tot praroüariven van de eminente charges van Stadhouder, en Capitain Generaal van deefe Provintieen de Unie behoorde, of infeparabe'e was verknogt aan h< t hoog gezag over die Militie, en daar van zonder totale confufie, en rnerkelyke ondienft van den Lande, niet konde afgefcheiden werden. En offchoon 't Hof in die tyd zwarigheid beeft gemaakt, om het by die Mifïive geproponeerde aan re neemen, zo komt 't egter niet onwaarfchynlyk voor, dat naderhand enige fchikkingen zyn gemaakt, alfo in de Notulen van 't Hof, van 20. en 21. January 1783. aangetekent gevonden werdt, dat by gelegenheid van een duel, tuffchen 6. Officieren van de Guardes in 't Bofch voorgevallen, gerefolveert is, met den Heer Stadhouder Willem III. te fpreken^om eenmaal een redres omtrent defe difputen te krygen , en dat, de Heeren CommifTariflen van dit hun gefprek rapport gedaan hebbende, goedgevonden den Procureur Generaal te gelaften ,  tot de MILIT. JURISD. &e. si Commandant of Commandeerenden Officier van het Guarnifoen, als mede van den Coljonel of Commandeerenden Officier van het Regement of Batailion , onder 't welk hy behoord ; en zal een Officier zig moeten addrefTeeren direclelyk aan den Collonel Commandant of commandeerende Officier van het Regiment of Batailion, om de voofz. permiffie te verzoeken ; en een Onder-Officier , Tambour, Pyper en Gemeene, zal daar van alvoorens kennis moeten geven aan den Capitein of Commandeerende Officier van de Compagnie, onder welke hy diend , die als dan daar van ten eerftm aan den Collonel Commandant of Commandeerenden Officier van het Regiment of Batailion rapport zal moeten doen, en zal deze laatfte daar van kennis geven aan den Gouverneur, Commandeur, Major Commandant of Commandeerende Officier van het Guarnifoen, en deszelfs permiffie verzoeken. I I h Extract uit de Refolutien van de Heeren Stae ten van Holland en IVeJifriefland, ggnp • men in Haer Ed. xQroot Mog. Vergadering op Sat. den 7. May 1772. O ntfancen eene Mifïive van den Prafident en Raeden van den Hove, gefchreven in den Hage den 4. dezer, waerby dezelve aen Haer Ed. Groot Mog. onder \ oge brengen, hunne verlegenheid over 't oefenen der Jurisdictie omtrent B 3 Mi* M'ffivt vrn 't Hof nopens hét oefenen der Jurisdictie omtrent de Militairen innrien />„liliequinR'.chter ,rten Zyne Hooghekl om ad' vis.  2i VERZAMELING van STUKKEN Militairen door den Politiquen Rechrer, breeder in de voorfch. Mi'live en By'aegen nier na geinfereert. (fiat infertio,) Waerop gedelibereerd zynde is goedgevonden en verflaan, dac de voorfcn. Miifive en Bylaegen zullen worden gezonden aen Zyn Hoogheid, met verzoek om derzelver con» fideratien en ad vis daer op aen Haer Ed. Groot Mog. te willen laten toekomen. Accordeert met d^ voorfch. Refol. I V. MiJJiv? van Frajldent en Raeden van den Hove: 4. Maart 1771. EDELE GROOTMOGENDE HEEREN! Wy zien ons in de tioodzaakelykfHd gebragt, om de Hooge^ Vergadering van UEd. Groot Mog. eerbiedig te adieeren , over een zaak, waar door wy ons in het uiterfte embarras be« vinden, hier in beftaande: Dat namentlyk, het Hof bewufl: is, dat volgens 's> Lands Privilegiën in deeze Provincie aan de Politique Regters , die de Juftitie adminiftreeren, uit kragte van eene uit den Boefem van den Souverain. promaneerende Juri dictie incumbeerc, recht dwang te oeffenen omtrent alle.  tot de MILIT. JURISD. &c. 23 alle perfoonen en feaken onder hun Refïbrt zig onthoudende of voorvallende , dia daar van niet fpeciaal fyn geeximeerd, en dat overfulks die Politique Regters, en by gevolg ook het Hoff onder de fïerkfle verpligting leggen, om deeze aan hun toevertrouwde Jurisdictie te maintineeren en te exerceeren; Edog dat hetzelve wanneer de omftandigheeden vereiflchen, dat die Jurisdictie moet geoeffend worden omtrent Militairen , zig belemmerd vind door een zeer fterk gefouteneerd begrip, dat de Politique Regter3 omtrend dezelve geenerhande auétoriteit zoude competeeren; Maar dat in teegendeel de Militaire Rechter, over dezelve zoude hebben eene Univerfeele en Privative Jurisdictie, in zoo verre , dat de hooge of lagere Krygsraden tam in civilibüs quam in criminaïïhus, zonder onderfcheid van Commune of Militaire Delicten , zouden zyn de eenige competente Regters van de Militairen. Een begrip het welk zeedert eenige tyd zoo verre zelfs is gepoufleerd dat de Infinuatie van een Comparitie aan een Militair Offi' cier, die zig ten overvloede fpeciaal by overgif e van willige condemnatie aan het Hoff had gefübjecteert, door eene der eerfte Deurwaarders van het Hoff gedaan, voor ongevoegeiyk is gel o.iden. Dat niet alleen de Militairen felfs, maar ook hunne Vrouwen, Kinderen, en Domeflicquen aen de Jurisdictie van de Politique Regter worden ontrokken. Dat over Boedels van Infolvent Ledigen of geftorvene Militairen Sequefters en Curateurs worden aangefteld door de Krygsraeden, en de Judicia preferentie & concurrentie door dezelve B 4 ge-  24 VERZAMELING van STUKKEN gehouden, en dus de Jngefeetenen, zelfs de zodamgen, die niet Militair zyn, genoodzaakt om over hunne prsetenfien onderling te difpüteeren voor Militaire Rechters , waar toe dezelve' geene de minfle betrekking hebben en niet gepraefumeerd kunnen worden, -hoe ervaren ook in de Krygshandel, veel kundigheid te hebben m de Wetten van ons Land , tot welkers flipte obfervantie in Judicando zy ook niet od eene wettige wyze onder Eede verbonden zyn, en niet te min, zonder eenig beroep aan eenen hoogeren Civilen Rechter over verfcheidene «iet zelden zeer Intricate Materiën cognosceeten. ' Dat de Militaire Rechter, even als of dezelve haddeeene territoriale Jurisdictie, fchouwinge dryft over verongelukte perzoonen ; gelyk nog onlangs zonder onze voorkennis gebeurd is ten huize van iemand die Nororie onder de Jurisdictie van het Hof behoord, dat die zelfde Rechter, even als hadde hy eene Legiüative tnagt, wetten maakt, geheel deviëerende van het hier vigeerend recht, en welke egter niet alleen omtrend Militairen, maar ook omtrent anderen Ingefeetenen difponeeren. Dat van weegens de Militairen Rechter word gefuftineerd , dat aan de Politiquen Rechter niet alleen in het generaal (als waare UEd. Groot Mog. Refolutie van 30. September 1654, ipf» Jure cjf fafto geabrogeerd ) geene bevoegdheid zoude competeeren, om over de Communia Delitïa door Militairen begaan te cognofceeren maar felfs geene bevoegdheid, om eenige provifïen van Juftitie te verleer es teegens Militairen s die geaccufeert worden zig fchuldig gemaakt;  tot de MILIT. JURrSD. dec. 25 maakt te hebben aan de ontweldiging, in confpectu totius Populi, van eene door de Dienaars van de Juftitie opgebragt wordenden Soldaat. Ja dat aan Militairen, die behoorlyk gerequireerd worden, om voor de Politiquen Rechter getuigenis der waarheid te geeven in een Crimineele zaak, zonder eenige haslitatien tot defteifs cognitie behoorde, zoude mogen worden geinterdicecert aan de requifitie te voldoen, hoedanige imerdictiedan ook nog onlangs gefchied is (a). Met een woord, een begrip, het welk teegenwoordig zodanig gepouflcerd word, als of de Militairen en hunne Famielien een orde van Menfchen uitmaakten, geheel en al buiten eenig bedwang van de Ordinaris Juftitie, en niet onderhorig dan aan Rechters, aan wien de Wetten door UEd. Groot Mog. gedaan emaneeren ter obfervantie felfs niet worden toegefonden. En of wel UEJ. Groot Mog. hoe verre desze Suftenue de Jurisdictie van de Militairen Rechten ook mooge extendeeren , echter bilJyk zouden verwagten kunnen , dat het Hoff zig daar door niet zoude laeien te rug houden, van dc aan het felve gedemandeerde Jurisdictie, ook omtrend de Militairen met ter daed te exerceeren , alzo immers aan het zelve behoord bekend te zyn, dat de Souverain noit zodanige Univerfeele en Privative Jurisdictie aan den Mi]ii airen Rechter heeft gedefereert, het geen egter, indien dezelve aan hem competeerde , zoude dienen gefchied te zyn, vermits alle Jurisdictie van Ca) Hier van kunnen menigvuldige voorbeelden bygebragt worden. Dit pratens recht iteunt op de Generale Regiments ordre, N9. ii. BI. 20. B5  &6 VERZAMELING tan STUKKEN van den Souverain moet promaneeren , ja dat in teegendeel, UEd. Groot Mog. by verfcheydene Refolutien ten allerduidelykften hebben gemanifefteert van begrip te zyn, dat de Politiquen Rechter verpligt is, de aan hem toevertrouwde Jurisdictie , ook omtrend de Militairen te oeffenen; Dat onder anderen hier omtrend geen de minfte twyffel overlaat , die in den Jaare 1Ö54. genomene en vervolgens te meermalen , ook nog in deezen eeuw geinhaereerde Refolutie waar by UEd. Groot Mog. eenpaar-lyk hebben verklaard, dat alle de communia Delicla begaan by Militairen Perfoonen in haare Natuur ftaenter Judicature van d'ordinaris Juftitie of den Civilen Rechter, en ten opzigte van voorgaendePraétyken , niet dan by forme van fpeciale Delatie hebben goedgevonden, dat iemand hier in den Haage Guarnifoen houdende, en door de Militairen in flagranti delifto geattrappeert en geappraehendeert, als by praeventie in handen van de Militairen gekomen, ook ter Judicature van den Militairen Rechter foude gefield en gelaten worden; dat, zoo lang deeze refolutie niet is ingetrocken , de Politicque Rechter, en dus ook het Hoff zig immers niet gedifpenfeert mag achten van de Judicature over de Communia Delicla door Militairen begaen, veel min de Vryheid heeft van de gefuflineerde. Univerfeele & Privative Jurisdictie van den Militairen Rechter op eenigerhande wyze te advoueeren, en dat, terwyl die Refolutie daar en booven evidentelyk doet zien , dat de Souverain eenige gepleegde Actens van Jurisdictie of zoo als de voorfz. Refolutie het noemd eenige Practycken, niet genoegzaam heeft gekeurt, om aan  'tot be MTLIT. JURISD. &c. 2? aan den Militairen Rechter eenige Jurisdictie te doen acquireren, jae zelfs niet om hem bevoegt te maeken rot de Judicature over Militairen weegens commune delicten in flugranli geappraehendeerr, alzoo ook in een geval waer in zodanige Actens voor handen \\aaren, zelfs daar toe een Speciale Delatie door den Souverain is nodig geacht om den Militairen Rechter voor het vervolg daar toe recht te geeven, den Militairen Rechter dus ook nu (gelyk booven dien van felve zoude fpreekcn) zig te vergeefs zoude beroepen op eenige gepleegde Actens van Jurisdictie, om daar uit te infereeren, niet alleen eene bevoegdheid, om te cognofce^ren over eene inftagranti geapprehendeerden Militair; maer eene Univerfeele en Privative Jurisdictie, zodanig gcëxtendeert, dat de Politicque Rechter nu zelfs niet bevoegd zoude zyn tot de Judicature over eenen Soldaat, die ter zaake van een gemeen delict op de vcrfche daat door de bediendens van de Civile Juftitie word geapprehendeert daar by de gemelde Refolutie alieen by fonne van fpeciale conceffie, aan de Krygsraed alhier is toegeftaan te cognofceeren over in den Haag Guamifoen houdende Militairen , die door de Militairen infligranti wierden geapprehendeert: of wel, zéggen wy, UEd. Groot Mog., wanneer deeze fuftenue op zig zelve word befchouwd, billyk zmde kunnen verwagren, dar bet Hoff fig daar door van Exercitie, van de aan het zelve gedemandeerde Jurisdictie ook omtrent de Militairen niet zoude laaten weerhouden, zoo vertrouwen wy echter, dat UEd Groot Mog, sig niet zullen verwonderen over de perplexiteit  ï$ verzameling van STUKKEN teit, waar in wy betuigen ons ter deezer zaak te bevinden, als maar hoogft defelve lullen confidereeren de omftandigheeden, die deeze fuftenue verfellen, en dat het Hoff in verdenking komt, als of hetzelve door de dadelyke contradictie van die fuftenue eenige atteinte zoude toebrengen aan de rechten en praiminentien van den Heere Capitain Generaal. Het Hof, het welk de Eer heeft den Heer Capitain Generaal , in Hoogft desfelfs qhaliteic van Stadhouder, aan desfelfs Hoofd geplaaft te zien, en 't welk by alle geleegenheeden doorflaende preuves geeft, hoe zeer het zelve gezèleertj is om de Praerogaüven van dien uytmuntende Vorft te helpen maintineeren, behoeft aen U Ed. Groot Mog. niet voor te dragen hoe gevoelig de minfte verdenking van dien aard het zelve billyk treffe. 't Is waar, het Hof kan wel niet penetreeren den grond, waar uit die Verdenking fpruit, het zelve is niet bewuft, dat U Ed. Groot Mog. by het defereeren van de Eminente Cnarge van Capitain Generaal , eenige verandering in de Jurisdictie omtrent de Militairen hebben gemaakt, 't zy door intrekken van de Refolutie van den Jaare ifj54. of op eenige andere wyze, in t tegendeel het Hof weet dat deobfervantie van den inhoud der gemelde Refolutie ook in een tyd dat de Republicq imgelyks het voorrecht had van eenen Capitain Generaal aan het Hoofd der Militie te hebben , is geordonneerd j ja 't Hof kan uit desfelfs Retroacta niet opmaaken, dat de Heeren Stadhouderen en Capitain Generaals onfterffelyke Gedagtenifle, aan wien in de voq"  tot be MILIT. JURISD. &c, »j voorige Eeuw die Eminente Charges zyn toevertrouwt geweeft, ooit zodanige Univerfeele privative Jmisdictie van den Militairen Rechter onder de Praeè'minentien van den Capitain Generaal gereekend hebben , maar meent veel eer de duydelykfte traces te ontdekken , dat Hoogft dezelve aan den Politiquen Rechter ook Jurisdictie hebben toegekend tam in Civilibüs quam in CriminaUbus, waar toe het Hof zig met veel fiducie verbeeld , te mogen brengen de Millive door den Heere Prince Willem de Derde Glorieufer Gedagtenis ,aan het zelve in den Jaare 1675. gefchreeven (en waar van gelyk meede van 's Piofs antwoord op denfelven; wy d' Eer hebben Copien hier neevens te voegen) waar by Hoogft dezelve, om dat ook in dien tyd over deeze materie fomtyds deeze en geene differenten voorvielen; eenige fchikkingen heeft voorgeflaagen, en wel van dien aard, dat het Hof teegenwoordig zig meermalen bereid heeft getoond , om op den voet van dezei ven, met eenige verandering, onder approbatie van U Ed. Groo» Mog. een Plan te concerteeren , volgens het welk in het vervolg de Jurisdictie omtrent de Militairen zoude kunnen worden geoeffend, en het welk zeer veel overeenkomft zoude hebben met het geen de Heeren Staaten van Utrecht, die eene gelyke Miffive van Hooggedagten Vorft in dat zelve Jaar ontvangen hadden, om.trent deeze materie op 2. Juny 1675. hebben geftaiueert. Maar of wel het Hof den grond van dien verdenking niet kan penetreeren, dit belet echter niet, Edele Groot Mog. Heeren dat de minfte gedagten van dezelve ten uiterftèj grie*  3© VERZAMELING tan STÜKREN grievende zyn voor een Hof, waar van de Leeden zyn aangedaan mee gevoeiens van de diepfte Eerbied , en van de meefle Hoogagting omtrent de Doorlugtigen Perfoon, aan wiens Praerogativen , Hoogft denz Iven door den Souverain geconcedeert, het zelve gefufpecteert zoude worden eenige atteinte toe te brengen. 't Is dan in deeze omftandigheid van zaeken, dat wy aen de eene zyde niet gaarne onder zodanige" verdenking zouden liggen , en die aan de andere zyde overreed zyn , dat wy de aan ons toevertrouwde jurisdictie van U Ed. Groot Mog volgens onfe commillie verpligt zyn te exerceeren, zoo lang tot dat wy by onze Hooge Committenten in het een of ander opzigt by een Staats Refolutie daar van zyn gedifpenfeerd, geenen anderen weg geweeten hebben, dan die van deeze onf verlegenthei 1 te brengen onder hec oog U Ed. Groot Mog. met ootmoedig verzoek, dat by aldien U Ed. Groot Mog. mogte verftaen dat de J irisdictie ontrent de Militairen door den Politicque Rechter niet meer op denzelven voet behoorde geoiffend te worden, als voor het heuchelyk Evenement van de verheffing van den Heere Prince Willem de Vierden, Cnfterfelyker Gedagtenis, het als dan Hoogft derzei ver welbehagen mogen Zyn, by eene Staats Refolutie te verklaren, hoe verre de Jurisdictie van den Politiquen Rechter ?en deezen opzigte bepaald zy, en hoe virr U Ed. Groot Mog. goedvinden dat door den Milirairen Rechter Jurisdictie geoefFend worde, fullende het Hof immiddels het daar voor houden dat U Ed. Groot Mog. hetzelve niet difpenfeereji van de verplig- ting t  tot de MILIT. JURISD. «Jee j« ting, omhangende Hoogftderzelver Deliberatien, de aan het zelve toe vertrouwde Jurisdictie van U Ed. Groot Mog. ook ontrent Militairen te blyven oerFenen. Hier meede EDELE GROOT MOGENDE HEEREN; Bidden wy God Almachtig U Ed. Groot Mog. in een langdurige en voorfpoedige Regeering te willen conferveeren, UWER EDELE GROOT MOGENDE, Gantfch Dienftwilligen j De President en Raaden over Holland, Zeeland en Vriesland: Ter Ordonnantie van dezejve, ( Getekent) 'Afhriaan Bajf, Cofchreeven in den Hsga deu 4. Maart 1771.  32 VERZAMELING tan STUKKEN V. .Mijjïve van Willem Hf. aen Prcefident en Raeden van den Hove. iq. Mey 1675. Edele, Erentftfte, Wyfe, Hooggeleerde, feer Difcreete Heeren, befondere goede Vrienden ! tyd ons voor het tegenwoordige niet tselatenae c?t. (a) V J. Antwoord van den Prajldent en Raeden van den HM. 3o. Mey 1675. EOORLUGHTIGE HOOGGEBOREN FURST en HEERE; W y hebben wel ontfangen Uwe Hoogheids Mis* Jive; gffchreeven tot Honsholredyk den io.e- deeztr kopende Maand , (b) (a) Zie II. D. BI. 160. {J)) Zie II. D. BI. 163. VII.  ïöt de MILIT. JÜRISD. <5x. 33 v 1 r. Mxlraft uit de Refolutien van de Heeren St'aaten van Holland en Wejlvriejland, .genomen in haar Ed. Grtot Mog. Vergadering of Vrydag den 15. Mey 1772. O ntfangen een Miffive van fijn Hoogheid den Heere Prince van Orange en NafTku, gefchreeven in den Hage opgilteren, waar by, ter voldoening aan haar Edele Groot Mog. Refolutie van den 7. Maart laatftleedeni op de Miffive van de Prafident en Raaden van den Hove over het fnbjeét der Militaire Jurisdictie, openlegt hoogftdefTelfs gevoelens omtrent de voornaam-' fte ingrediënten deefer materie , in opvolging der begrippen en dtnkenswyfe van zyn Hoogheids Heer Vader, door een naauwkeurig en grondig onderfoek, aangaande de van ouds gerecipieerde Regten en conftitutioneele'Wetten'deefer Landen , daar in ten kragtigfte gefterkt en bevestigt, hebbende fijn Hoogheid het refultat deefer nafpooringen geredigeert in de form van een geraifonneerde Memorie , neevens de voorfzl Miffive gevoegt, en beide hier na geihfereert. Fiat infertio'. . Waar op gedelibereert zynde,! is goedgevonden en verftaan, dat de voorfz. Miffive en Memorie van fijn Hoogheid, neevens de booven gemelde Miffive en Bylaagen van den Hove, Pullen worden geëxamineerd door de Heeren van de Ridderfchap en verdere haar Edele Groot Mog. Gecommitteerden tot de faaken Van de VIL Dee£. C Jufti. Miffive vtM ijnHoogheid met een Mcmorie nooiensfijne gevoelens over hetfabjtB der Militaire Jurisdictie , tot rercriptie tp ie Miffive " van het Hof laer omtrent.: Commif,  34 VERZAMELING van STUKKEN, Juftitie, met CommiflariiTen van den Hove, en de Vergadering daar op gedient van der felver confideratien en advis. Accordeert met de voorfz. Refolutien. VIII. Edele Groot Mogende Heeren, Byzondere goeds. Vrienden ! G elyk Wy, in de bekleedinge der Charges en Digniteiten, welke Wy de eer hebben, by ErfFelyke Delatie van Uwe Ed. Groot Mog., en van de verdere Bondgenooten , te bezitten , niets zoo zeer ter harte neemen , dan fteeds, by voorkomende gelegenheeden, ten vollen in ftaat te zyn, om geheel van ons af te keeren, niet alleen alle redenen van eenig gegrond vermoeden ; maer zelfs tot de minfie fchaduw van de lichtfte verdenkinge , als of Wy , in het een of andere der verfchcidene Departementen, Ons toevertrouwt, iets beoogden , het geen naar uitbreidinge van Magt en Authoriteit zoude fmaaken , zoo verftrekt het Ons thans tot geene geringe fatisfaftie, dat WTy, Uwe Ed. Gr. Mog., ingevoige hoogftderzelver Refolutie van den 4. Maart laatftleeden, zullende refcribeeren op de Miffive, door de Prrefïdenc en Raaden van den Hove van Holland, over het fubjeét der Militaire Jurisdictie', aan Uwe Ed. Groot Mog. geaddreffeert, terftond konnen beginnen, met het openleggen der gevocjens, welken zich, omtrent  tot de MILIT. JURISD. &c. 3? fferu de voornaamfle ingrediënten van deze materie , by wylen Onzen Heer Vader , hoogftzaliger gedagtenis, hebben gemanifefleert, terwyl het die zejfde, en geene andere gevoelens zyn, waar aan Onze by den Hove Provinciaal niet 'onbekende aankleeving Ons tegen alle verkeerde infimulatien, zoo van denzei ven Hove, als van elders, had behooren te dekken. Het is dan, Edele Groot Mogende Heeren, ge weeft al vroeg na deherftellingevan het Stadhouderlyke Bewind, in den Perfoon Van hoogftgedachten Onzen Heer Vader, dat hoogftdezelve de noodzaaklykheid heeft aangetroffen van zich over dit onderwerp aan den Hove te moeten uiten, ter gelegenheid van een, by het zelve Hof, ingedient Vertoog , houdende eene breedvoerige adftruCtie van de gefuftineerde Judicature, kennifTe en correctie van den Hove , en van den ordinairen Politicquen Regter over de Militaire Perfoonen, zoo in het Crimineele , ten aanzien van Communia Delitïa, als in het Civiele; tot maintien van welke Judicature en Jurisdictie het Hof zich , Eed- en Plichtshalve, geadftringeert oordeelde; en het is geweeft op dat Vertoog , en het bygevoegde reclame van die zelfde Refolutie van Uwe Ed. Groot Mog., in dato den 30 September 1654., die nu wederom, by het tegenwoordig Addres van Prsefident en Raaden, word ingeroepen , dat Onze Heer Vader aan Heeren CommiiTariffen van den Hove heeft te g* moet ge voert, „ Dat het Hof de gedachten Ca » yarf  3$ VERZAMELING van STUKKEN y, van Hem niet moefi hebben, als of vaH kaar iets zoude vergen, dat tegens haar » Eed en Plicht ftrydende was: want dat het $ Hef nimmer in Jlaat zoude zyn , de opge* „ melde by haar gefuftineerde Jurisdictie, M noch uit haare beëdigde InfiruBie, noch uit de Crimineele Ordonnantie, te bewyzen; » dat in tegendeel hoogftdeszelfs Prcedeces» feurs, als Stadhouders en Capitein Genei, raals dezer Provincie , zulks niet alleen » altoos contrarie hadden gefuftineert; maar * h ook door den hoogen en laageren Krygsraa*> den, de gemelde Jurisdictie, in eene zeef » groote meenigta van gevallen , hadden ge» daan exerceeren, zoo voor, als na de, by » den Hove geallegeerde Refolutie van Uwe » Edele Groet Mog. van den 30 September » ï654; welke Refolutie , gelyk anderen van >, diergelyke natuur , Zyne Hoogheid niet >i anders konde aanzien, dan als zeer praju» diciabel aan de Authoriteit en Magt van » de Princen Stadhouders en Capitein Gene„ raals in der tyd, aan wie alleen het Gou» vernemen en DireBie over de Militie, tot welzyri van den Staat, en ter belooninge van de goeden, en jlraffinge van de quaa» den, was gedefereert en gedemandeert, en » dus ook voor Hem. aan wien deze Charges, jt op geene andere Voorwaarden, dan aan de v Hteren Princen, zyne Voorzaaten, by Uwe j> Ed Groot Mog. waren opgedraagen . en a dis, dezelve Charges aanvaard hebbende, » zonder eenige praeaJfable foliicitarien van zyne zyde, en zonder beding van ampeler « magt, als wel zoude hebben komen beko- » men,  tot be MILIT. JURISD. &c. 3? „ men, indien zulks had begeert , en daar „ op gein fleert, zich vergenoegt had gttoont „ met het gunt zyne PrcedeceJJeurs hadden „ gehad, en overzulksook daar van , met alle sj regt, pretendeerde te moeten jou'isfeeren". Zoo alsdan wyders wylen Onze Heer Vader , in het byzonder, met opzicht tot de evengemelde Uwer Ed. Groot Mog. Refolutie van den 30. September 1654, nogh «ader aan de voornoemde Heeren Commisfariflèn gedeclareert heeft, van begrip te zyn: „ dat deze by den Hove genaamde Land„ wet, zoo als na de ceJJ'eering van de Stad„ houderlyke Regeering was gemaakt , en „ waarby het Hof en de ordinaire Politique j» Regter, by delegatie, iets hadden verkree» gen, dat kevoorens niet hadden gehad, zoo „ ook wederom, door de eretlie van het Stad„ houder- en Capitein Generaelfchap, in den „ jaare 1672, , ip$o jure et facto, „ was geceffeert en vervallen, en dat deze „ Digniteiten aan wylen Prins Willem den* , Derden, glarieufer memorie, op den zelf„ den voet, en met dezelfde prcerogativen, „ eeren, en prceëminentien, als zyne Foor„ zaaien dezelve hadden gehad en geëi'er„ ceert, opgedraagen en gedefereert zynde , „ hooggemelde Vorfi die Refolutie ook niei „ meer had geregardeert; maar den Militai„ ren Regter laaien exerceeren de Jurisdic„ tie over de Militaire Perfoonen , zoo in Cri„ mineele als Civiele zaaken, gelyk uit mec„ nigvuldige voorbeelden overvloedig was con„ Jieerende". Zynde voorts, ter zelfder tyd aan dezelC 3 ve  VERZAMELING van STUKKEN ve Heeren Commillarifien van den Hove door Onzen Heer Vader , niet duifter tl verftaan gegeven, dat zeek alicen was van ooit te zullen condescendeeuen in Zeker Plan van provificneele fchikkingen , door hoogftgedachte Zyne Majefteit, Willem den Derden, by Miffive van den 19 Mey 1675. aan her Hof voorgeftek, doch by'den Hove a!stoena'niet aangenomen, en welk'Plan, by hoogftdenzelven Koning, federt geheel is gefeponeert en buiten effect gehouden. Hebbende laatftelyk Onze Heer Vader, met relatie tot hetaddres, het welk, reeds in dien tyd, by den Hove, zoo het fchynt, voorgenomen was, aan Uwe Ed. Groot Mog. te doen ; dan welk voorneemen men alsnu eerft, na verloop van vier en twintig jaaren, door de Leden, het zelve Hof althans compofeerende, ten uitvoer ziet gebracht , aan de voornoemde Heeren CommiiTarüTen verklaart, „ dat wat aanging „ het te doene addres over deze zaak , door „ het Hof, aan Uwe Ed. Groot Mog., Hy „ hetzelve aan het Hof niet konde of wilde „ beletten; maar evenwel hetzelve ook niet „ zoude aanmerken ais een blyk van vriende„ lykheid en attentie van het Hof voor Hem'. By dit eenvoudig verhaal der gevoelens en begrippen, waar in Onze Heer Vader, op het ftuk der Militaire Jurisdictie, zoo puidelyk getoont heeft teftaan, zullen Wy het ten dezen nietlaaten; en , daar Wy, hetreedcnde het v o e t s p o o r , ons door hoogftdenzelven aangewezen, nimmer konnen verwaciiten, dat Ons gedrag, naar dit voorbeeld 38  tot de MILÏT. JURISD. &c. 39 beeld ingerigt, by Uwe Ed. Groot Mog. zal worden afgekeurt, zoo hebben Wy verder het genoegen, van in Onze religieufe opvolging der voorfehreeven begrippen en denkenswyze van Onzen Heer Vader, door een naukeurig en grondig onderzoek , aangaande de van ouds gerecipieerde Regten, en Conftitutioneele Wetten dezer Landen, ten krachtigfte gefterkt en bevestigt te zyn. Dit onderzoek hebben Wy begonnen, niet zeer lang na dat Wy in de daadelyke Exercitie van Onze Erfftadhouderlyke Funétien waren getreden, en het is het refultat Onzer nafpooringen , door Ons in de form van eene geraifonneerde Memorie gedaan redigeeren, het welk Wy by dezen de eer hebben , ter Tafel van Uwe Ed. Groot Mog. te brengen. By die Memorie zullen Uwe Ed. Groot Mog. de univerfeele en privative Militaire Jurisdictie gefondeert bevinden op — het Roomfche Regt, het welk, reeds van den tyd van Keizer Karei den Vyfden af, door den Souverain van den Lande, by deszelfs Placcaaten, uitdrukkelyk is ingeroepen , en tot een Landregt gemaakt; op de Crimineels Ordonnantie van het jaar 1570., welke van dien tyd af, tot heden toe, als eene Landwet geconfidereert, en in viridi obferyantid gebleven is; op de primilive Conjlitut'te van de RepuUicq, acJïtcrvolgens de gronden der Unie van Utrecht; en op de verdere Wetten en Placcaten van den Lande* Uwe Ed. Groot Mog. zullen, by die Memorie, in het byzonder ten aanzien van C 4 hoogft-  VERZAMELING van STUKKEN. hpogftderzelver bovengemelde Refolutie van den jaare 1654., aangetoont vinden, dat die Refolutie, als in de-eerfte Epoque der Stadhouderloze Regeering genomen , ■ en met de Regten van den Capitein Generaal weinig beftaanbaar, ook t'elkens, na de reftauratie der Stadho.uderiyke Regeeringsform, geflaapen heeft, en buiten vigeur én praktyk is gebieeven ; en Uwe Edele Groot Mog. zullen, uit die Memorie wyders zien, wat 'er te denken zy van de allegatie, die Wy, niet zonder verwondering,: in de Pen van de Praeüdent en Raaden van den Hove ontmoeten, als of de obfervantie van' den inhoud der gemelde Refolutie van Uwe Ed. Groot Mog., ook ineen tyd, dat de Republyk eenen CapiteinJGeneraal aan het hoofd der Militie had , zoude zyn geardonneert. ' Wy refereeren Ons tot de onzydige lecture, welke Uwe Ed. Groot Mog. van deze Memorie zullen gelieven te doen, en Wy befluiten , in het verzekerd vértrouwen , dat Wy, die de Charges van Stadhouder en Capitein Generaal op geen anderen voet, dan de Heeren Princen Onze Praedeceffeurs, erffdyk aanvaard hebben, ook door Uwe Ed, Groot Mog. gemainrineert en geveftigt zullen blyven in het onverhinderd genot van alle dezelve Pra?rogariven, Eeren en Praëminentien, als waarmede hooggemelde Onze Voorzaaten deze Pigniteitea hebben bekleed engeëxerceert en onder welken Wy, als, het Hoofd der Militie van den Staat, het -doen oef/enen van eene Univerfeele Militaire Jurisdictie over 4°,  tot de MILIT. JURISD. &c 45 over de Officieren en het Volk van Oorlog geenzins voor het minfte kunnen houden. Waar meede, Edele Groot Moogende Heeren, byzondere goede, Vrienden, Wy Uwe Ed. Groot Mog. beveelen in Gods heilige protectie. Onder ftond, Uwer Ed. Groot Mog. dienftwillige Dienaar. Was geteekent, W. Pr. y. O range. Laager ftond, Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. Gecontrafigneert, T. J. de La ryr II 's Gravenlmce den 14 Mey 177a. ' I X. Memorie (a), betreffende de Militaire Juris-* didtie. Na een onzydig onderzoek over de, te meermalen geagiteerde , quaeftie : Hoe ver de Militaire Jurisdictie , overeenkomftig met de primitive Conftitutie van den Staat der. Vereenigde 'Nederlanden, zich behoor e uit de ftrekken, fchynt niets meer waar, en meer overeenkomftig te zyn' met die primitive Conftitutie, dan deze ftelling; „ De (a) Van hoe veel gewigts de gronden dezer Memorie zyn, is optemaeken uit de Mt mor ie van Conside-' ratien, door Gedep. van Amftcrdam ter Vergadering van Haer Ed. Gr. Mog. ingelevert, en commiflbnael' gssnaskt den a?. Dec. 1782. '  «t VERZAMELING van STUKKEN » De Militaire kunnen, zoo in Civiele; „ als in Crimineele zaaken , van wat na„ tuur dezelve ook zouden mogen zyn, „ voor geepen anderen , dan den Militai„ ren Regter, worden te regt gefield." ; Die Helling zal ras bewezen zyn voor hem , die een oog, dat door geen vooroordeel verblind is, op het Roomfche Regtflaat, welk regt, reeds in den tyd van Keizer Karei den Vyfden , een gedeelte van het Landregt is geweefl; voor hem, die zyne aandacht veftigt op het einde der Graaflyke Regeeringe, en het begin der Vereenigde Republyk ; eindelyk voor hem , die mee oplettendheid nagaat de Epoques van de Groote Vergadering der Bondgenooten, in den Jaare 1651. van de Stadhonderlyke Regeering van'Prins Willem den Derden, en van het Gouvernement der laatfte Heeren Erfftadhouderen, begonnen met den Jaare 1747. Want aan zoodanigen onpartydigen en fedaaten Onderzoeker zal blyken, dat die ftelling volkomen gewettigd is door het Roomfche Regt ; dat het 68. Artikel der Crimineele Ordonnantie van het Jaar 1570. voor die ftelling militeert; dat van den beginne der Republyk , tot den Jaare 1651. toe, geene Refolutie door de Bondgenooten genomen is, waarby de Militaire Jurisdictie eenigzins is gecircumfcribeert geworden ; dat, geduurende dien tyd, geene der Provinciën bedisputeert heeft, dat de magt en gerigtsdwang over de Militie in het algemeen , by de Unie van Utrecht, tus-  t6t de MILIT. JURISD. &c. 4$ tuffchen de gezamentlyke Bondgenooten is gemeen gemaakt ; dat ook geene der Provinciën , tot den Jaare 1651. toe, eenige Refolutie , met betrekking tot de Militaire Jurisdictie, genomen heeft; dat, tot dezelve Epoque toe, de verfchillen van eenige confideratie, die'er , met betrekking tot de Militaire Jurisdictie, geëxfteert hebben, in geenen deele hebben gerouleert over de uitgeftrektheid van die Jurisdictie; maar alleen over de bepaaling, wie voor opperiten Militairen Regter moeft gehouden worden , de Raad van Staate , of de Hooge Krygsraad; dat de Univerfaliteit der Militaire Jurisdictie, tot den Jaare 1Ó51. ten klaarden blykt uit de Inllructien van den Raad van Staate , van de Jaaren 1584- en 1588. uit het Placaat van de Staaten Generaal , in dato 29. April 1589- uit den Artikel-brief van het Jaar 1590. en uit de de meenigvuldige gevallen , zoo Civile, als Crimineele, zonder onderfcheid, waarin de Raad van Staate en flooge Krygsraad hebben regt gedaan ; dat de verandering der tyden veroorzaakt heeft, dat in den Jaare 1651. de Militaire Jurisdictie, voor het eerfte eenigszins is gecircumfcribeert geworden , door de bekende Refolutie der Bondgenooten , doch evenwel niet verder dan in de Gelderfche Steeden, die (tem in Staat hebben;dat men,in vervolg van tyd, die Refolutie der Bondgenooten , ob pari. tatem raüonis, ook heeft geè'xtendeert to: de (temmende Steden der andere Provinciën ; dat de Heeren Staaten van Holland ver-  u ti verzameling van stukeen vervolgens wel in het Jaar 1654. eene Re, folune hebben genomen , waarby de Militaire Jurisdictie zeer naauw bepaald word, en vervolgens, op fundament van dezelve Refolutie , meer andere diergelyke , omtrent particuliere gevallen ; doch dat die Refolutien door. de gezamentlyke Bondgenooten «whthw (*) zyn geadopteert, en, in een tyd, dat 'er geen Capitein Generaal was, genomen zynde, ook onder het Gouvernement van Koning Willem, zonder vigeur zyn geweeft (b), zoodanig, dat de Hooge Krygsraad , geduurende het leven van, dien Vorft, eene univerfeele Militaire Jurisdictie heeft geè'xerceert , zoo als uit de Regifters van den Hoogen Krygsraad , en, uit de Inftructie, aan denzelven, indien, tyd, gegeeven, blykt (c); dat, na den dood van Koning Willem, de Hooge Krygsraad "■■ wel is gemortificeert ; doch dat de Militaire Jurisdictie niettemin, door» den Raad van Staate, op dezelfde manier, gefouteneert is , uitgezonderd alleen in de itemmende Steden ; dat men. vervolgens, ge- duu- *■ (a) 't Tegendeel blykt onberwirtbaer. uit da Refol. van Gelderland, II. D. N°. CX1X. bl. 321. N°'. CXX. bl. 388. N°. CXXI. bl. 329. vergeleken met de Miffive's Heofs van Gelderland van 21. Febr. 1749. IV. D. ti efle conveniendum niü in j, fuo Miliiiari foró." En dat dan indisputabel zynde, komC het onbegrypclyk voor, hoe men kaa. fulineeren , dat een Mlitair, die een de» liétum commune pc-rpetreerde , Jure Romaha , door den Burgerlykea Regter geöor* deeld wierd : want wat zoude de reden voor zoodanige dispofitie van het Regc toch hebben moeten zyn ? immers geene an tere dan deeze, dat een Militair in alles gelyk was met een Burger , en in alles ond r de magt en Gerigts-dwang van dera Burgerlyken Magiltraat en Rtgter was, uitgezonden alleen in die zaaken , welke eene ciir (51e betrekking tot den Militairen dienft hebben. Eene andere reden , waarom een Mlitair, als hy een Militair delict: beging, voor den Militairen Regter, en wanneer hy een deh.Ctu.in commune perpetreerde, voor den Burgerlyken Regter te regt moeffc ftaan , kan men niet uitdenken, Mur, li yil. Dn si. 33 jw»  $ö VERZAMELING van STUKKEN zoo die reden nu plaats moert grypen m de eene zaak, waarom toch ook niet in de andere? En is het dan niet eene waarheid, dat alle Civiele Quaeftien zoo wel plaats hebben omtrent een Burger, als omtrent een Militair, en dat de Quaeftien niet meerder relatie hebben tot den Militairen dienft, dan tot de verichillende profeffien der Burgeren? Indien dan de commune delicten, door Militairen begaan , moeften geoordeeld worden door den Burgerlyken Regter , om reden dat de commune delicten geene directe relatie tot den Militairen dienft hebben, zoo zouden de Civiele Qnasftien, als even min relatie tot den Militairen dienft hebbende, ook, om dezelfde reden, ter cognitie van den Burgerlyken Regter hebben moeten ftaan, waarvan het tegendeel nochtans blykt uit de geailegeerde L. 6 en L. 17. En derhalven moeten de Voorftanders van de contrarie luftenue erkennen , dat, indien de explicatie die zy aan fommige Wetten geeven, goed was, 'er eene groote inconfequencie en contrariè'ceit in de Roomfche Wetten, raakende de Militaire Jurisdictie, zoude plaats hebben ; waaruit men meent, dat, op eene Regtsgeleerde wyze , geconcludeert moet worden , dat die explicatie, zoodanig eene inconfequeneie en contrarieteit noodzaakelyk moetende fupponeeren, even daarom geenzins kan .afgaan. Eindelyk moet omtrent de geailegeerde L. 6. en L. 17. nogh geremarqueert worden , dat in de L. 6. eene Magijteria potejlas  tot de MÏLtT. jURISD, &c. f$ aan de Militairen word toegefchreven, en dar in de L. 17. voorkoomen Militaris Ma* giflratus, het geen Ilraks zyne appücaue Vinden zal. i'.y de drie hiervoor geciteerde Wetten koomt al verder de L. 2. C. Ubi quis dsCur. vel Cohort., welke geenszins een eenvoudi:r Kefcript is; deu-y! zy dus aanvangt; Hac perpetud L»ge Sancimus : D,?arby nu word gi ftïtue'éfc , dat zy , qui ad curias vscantur vel cohortallbus deber: dicuntur ojjiciis, relaliis corporibus elroxii Junt, zoo ais pok de ^e^nen , qui Ju] er exattiones vel con* cuffiones perpetrajfa firmsntur , Provinciali* bus Judiciis , niet zullen kunnen opponeeren de preejeriptio fori; doch tevens word! daarby uitdrukkelyk invoegt. exceptis videlicet his, qui armatd Militid prediti Junt, en voorts: ita tarnen, ut cui ex Militaribus viris Curie nomen vel cohortalis Üfficii queflio ingeratur, Rector provincie Juper ejus nomine , tam ad fedem tue Magnificentie . quant ad Magijteriam vel compttenttm re/trut poteftatem. Door welke woorden , tua Magnificentia, moet verftaan worden de PrefeSlus Pretorio, aan wien de inferiptie van de Wet is, en door die van Magijteria poteftas, de Magijter mihtum, zoo ais dat laaiite me de geailegeerde L. 6. C. dejurisd omn. jud , de L. 2.5. 17, 20. £f 24. C. de üjjïcio tref. Pret. Jfr., en meer andere Wetten zoude kunnen worden aangétpoht, Wat nu uit de dispoétié van die Wee D z vül^t^  '$* VERZAMELING van STUKKEN volgt, is zeerwel geremarqueerd door Dienyfius Gothofredus, wanneer hy op die Wet het volgende heeft aangetekent: „ Obnoxius Militiae & Civitatis alicujus „ Corpori duos habet Judices , Prsefidem „ & Magiltrum Militum , ad hunc tarnen „ per illum remittitur." En dus blykt, dat een Militair , die te gelyk tot eenig Corpus van eene Stad behoorde , en , als zoodanig aan de Laften , die op dat Corpus lagen , mede onderhevig was, tweederlei Regter had; doch echter zoodanig, dat de Politicque Regter hem aan den Militairen moeit overgcevén ; en daaruit volgt dan wederom , dat een Militair, die tot geen byzonder Burgerlyk corpus behoort jure Romano, in geenerlei zaaken , eenig ander Regter heeft, dan den Magifler Militum , of de Militaire Regters, . aan den Magificr onderworpen. Eene diergelyke exceptie van Militia armata , als ia de evengemelde L. 2. Ubi quis de Cur., word ook gevonden in L. Unica C. , in quibus caujïs Milit. for. prcsfcr., waar uit ook even fterk voor de Miutaire Jurisdictie kan worden geraifonneerd. Ook is ten deezen niet minder applicabet de L. 1. C. de exfiib'. & transmitt. Réis, alwaar geftatueerd word: » Si Miles, in Provincia repertus, Cru „ men publicum commiferit, eum Rector „ Provincia; fub cuftodia conftituat, atque „ ita vel caufas meritum, vel etïam perfo„ nae qualitatem ad Magiftmm Militum re„ ferat." Nu  tot de MILIT. JURISD. &c. 53 Nu zal niemand ontkennen , dat Crimina •publica zyn Delitïa communia ; en echter ditteerd deeze Wet , dat een Militair, die een Crimen fubïïcum begaat, wel door den Rector Provincia1 geapprehendeerd mag worden; doch dat die Rector de zaak: en perfoon aan den Magifler Militum moet refereeren of renvoyeeren. Insgeïyks zal niemand negeeren , dat het manken van valfche Munt een delittum commune is; niettemin word in de L. 1. C. de falfd Monetd , onder anderen, met zoo veele woorden, gezegt: „ Si vero Müts aut Promotus in Gra„ dum hujusmodi Crimen incurrerit, fupcr „ ejus nomine & gradu ad Competente* Ju„ dices referatur." Door welke Competentes Judices, blykens den famenhang van die Wet, notoir de Militaire Regters verdaan worden; gelyk ook in de geailegeerde L. 2. C. Ubi quis deCur., gezegt word, ad Magifleriam vel competent e m referat potejlatem. Eindelyk moet hier nogh eene Wet ivorden gealfegeert , die het contrarie gevoelen compleet omver werpt, te weeten de L. 1. tde Of. Mag. Mil. „ Viri illuftres, Comités & Magiflri, „ Peditum & Equitum in Provinciales nul„ lam penitus habeant poreftatem , nee „ araplisfimaPrafectura in Militares viros. Zekerlyk kan nimmer duidelyker en verflaanbaarder , dan in deze Wet, gezegt worden , dat, even gelyk de Militaire Hoofden geene de minfte magt hebben V 3 ovej:  SI VERZAMELING vav STUKKEN over de Inwooneren der Romeinfc'e Provinciën , dus ook de Policicque liootaln dier Provinciën geene de mmite ma?t nebben over de Militairen. Waar uit noodzaaklyk volgt, dar, Jure Iiomano, de Poluicque of Civiele Regters g>icn Gerigtsdwang altoos over de Militairen hebben. Doch hier zal nu te pas komen, om aan te toonen , hoe erroneus de fource zy •waaruit het contrarie gevoelen is voortvloeit, en die beibat hierin, dut men zich verbeeld, dat de Militairen, als, met de Burgers, Leden van het zelfde Gemeenebeft zynde , ook met de Burgers , onder dezelfde Magipaatlykt magt behooren , en dus ook, met de Burgers, aan een en denzelfden Gerigtsdwang onderworpen zyn,except alleen omtrent de Delicten, die zuiver militair zyn , waaromtrent de Militairen hec privilegie zouden hebben , om aüeen voor den Militairen Regter te regt te Haan , en dat dus de Militaire Jurisdictie geenszins eene originaire, maar alleen eene gedemandeerde Jurisdictie zoude zyn. Maar ten dien opzichte , worden in de Romeinfehe Antiquiteiten , en inzonderheid in het Corpus Juris meenigvulJige traces gevonden van liet gehéefenal gelepareert Magiflraatlyk gezag der Militaire Overheid over de Militie, waaruit evident js , dat by de Romeinen de Mühairen en Burgers geene andere connexie mot eikanderen hadden, dan dat zy gehoorzaamden aan een en denzelfden Souverain j terwyl, voer-  tot de MILIT. JURISD. &c. 55 vnor het overige, de Militie eene afzonderIvke Överheid of Magiftraat had, die alleen bevoegd was, tot de algemeene Regeering en Beftiering van het Krygsvolk, en tot het maaken van Reglementen op het befiaan en huishouden der Militie (a). Ieder, die eenige kundigheid heeft in de Romeinfehe Hiftorie, weet, dat die Republyk , in haare beginfelen, geene Militie in Soldy had; maar dat, in geval van Oorla^ , de Burgers Soldaaten wierden, en dat óc Romeinfehe Magiftraat, wanneer zy, binnen Roomen, als Burgerlyke Magiftraaten ageerden , veel minder magt hadden, dan, wanneer hunne Burgers, buiten Roomen getrokken , in Soldaaten , en zy in Militaire Overheden* veranderd waren; en dat de Republyk naderhand eene permanente Militie gehad heeft. Wanneer na gecQnfid'ereert, word, dat de Burgerlyke Magiftraat, van ouds, veel minder magt over de Burgeren had gehad, dan wanneer hy als Militaire Overheid ageerde over de Soldaaten, zoo moeft , by het formeeren van eene permanente Militie , noodwendig een van beiden gefchieden , indien men de Burgeren en Militie, onder een en denzelfden Magiftraat wilde Hellen; of men moeft aan dien Magiftraat zoo veel magt geeven over de Burgeren, als over de Soldaaten, het geen de conftitutie der Regeeringe niet konde lyden ; of niet meer magt over de Sol- (a) Men vergelyVe dit met de M'J/ive van den Aud, Waelwtk aen den Fifcaal Wïto, IV. D. bl. 247. D 5  $6 VERZAMELING van STUKKEN Soldaaten, dan over de Burg-ren, kt o-een wederom onbedaanbair #as met de discipline militair, die by dé Romeinen Arenger was, dan by eenige andere Natie en mitsdien kan het, uit hoofde van de con» ftitutie der Romëjnfchë Republyk, niet anders zyn , of de Militie moet, toen zy per* manent geworden was, eene afeondè?lyke Overheid gekregen hebben, of, zoozyal, mer de Burgeren , onder dezelfde MagU Rraatsperjoonen geftaan heeft, hebben d e Magiftraatsperfopnen ginfch andere bevolen aan de Burgeren, eh garL-h an lere a;n de Militairen moeten gecven, naar maa-e van het mindere gezag , dat zy over de. Birgeren, en "an de meerdere au, horiteit die zy over de M'hue hadden, en dan zoude liet daarop nêerkoomen, dat in dezelfde perfoonen het Magiftraatlyk'gezag over de B irgeren , en dit over de Militairen gerefideerd heeft, en dat die Magnlraatsperfoonen dus twee onderfcheidehe dualiteiten hadden; doch dat de MilttairSc Migiftratuur en de Chile niettemin twee ztvr onderlcheidene zaaKen gewecft en gebleven waren. Doch het 2y daarmede zoo het wil, zeker is het, dat na erhand , onder de RolrtlNSCBB Kuzekem, afs'md.nyke Magiftramperfoonen ovër de tVIifit^ê geftefd zyn: want van de Magifteria potcjlas ïnter MilL tares Vnos, en van Alilhares MagAlratus word uicdrukkelyk gefprbken , in de geailegeerde L, 6. €. é.Jurisdid êi.nn, Jud y  tot de MILIT. JURISD. &c. s? I 17. C de Juiiciis; L. 2 C., U)i quis de Cur. vel Góhotï , L. 2. <$. 17. 20 & 24. C. de Off-. Pr af Prat Afr.. als mede in de L >. C de Off Mag. Ml., L. 33. C. de Appèil.\ en in veele andere Wetten meer; 200 als dan ook in de 1 latftgeallegeerde L. i. C de Off: Mag. M'tl. uitdrukkelyk gezegt wurd , quod Frafe:ïura nullam habeat roTESTUEM in Miiitares viros, welk woord Potcjlas, zonde* tegenspraak, betekend de magt en het gezag van een Magifiraat ; en liet is dèrhafveq uit die Wet evident, dat de Militie, by de Romeinen, eene afzonderlyke Miliraire Qveihei I eehai heeft ; uit hoedani^e Magijlraatslyke magt wëderóm van zelfs pmiluecrc de jurisdictie of Oerigtsdwang; zoo dar de Militaire Juris liéti -, by d Romeinen , g ■ nszins privilegiair en gedeinandeerd is ge weeft; maar even originair als de Burgerlyke. Eu eene zoodanige feparate M'itaire Magiftraruur fahynt dan ook in de gezonde reden gefundeerd te zyn ; vermits de Militaire discipline , aan de noodwendigheid van welkers exaétitude niemand twyffefen zal , veel ftrifcrer Magiftraatlyke bevelen vordert, dan het beftaan der Burgeren, en dus zoodanige bevelen, die, door eene Burgerlyke Overheid , aan Burgeren gegeeven wordende, fufficient zouden zyn, meeniümaal geenszins overeenkomftig zouden wezen met de noodige Krystucht; gelyk men ook zoude kunnen twyffelen, of zy , die zelfs geene Militairen zyn * wel O $ eene  58 VERZAMELING van STUKKEN eene kundigheid, tot het geeven van Magiftraatlyke bevelen aan de Militie genoegzaam , kunnen bezitten ; dewyj daartoe ongetwyffeld gerequireerd word eene grondige kennis van het Militaire wezen en beftaan, en van de krygsdiscipline. Uit alle de hiervoor geailegeerde Wetten moet dan geconcludeerd worden , dat de Militaire Jurisdictie by de Romeinen univtrfeel is geweeft, en het zal den Voorftanderen van het contrarie gevoelen vry wat moeilyker vallen, om dezelve Wetten met hunne fuftenuë overeen te brengen, dan het zyn zal, om hunne objeétien op te loflen. Wat dan eerft betreft hunne diftin&ic tufTchen delicta Mïlitaria en Communia, dezelve hebben zy gemeene te vinden in de L. 2. pr. D. de Re militari, zoo als zy uit die Wet ook geleezen hebben, dat de eerfte door den Militairen , en de laatfte door den Burgerlyken Regter moeiten geftraft worden : De woorden van de Wet luiden dus: „ Militum delifta five admifla aut propriet „ fuut, aut cum caïteris communia; unde& „ perfecutio aut propria aut communis eft ; „ proprium Militarc eft deliótum, quod quis „ uti Miles admittit. Doch, hoe zeer men de delicten , die door Militairen kunnen begaan worden, wel verdeelen kan in delicta Mïlitaria en Communia , is het echter nogh zoo klaar niet, dat zoodanige verdeeling in die Wet ge-  tot de MILIT, JURJSD. &c. S9 gemaakt word: want de Militaire delicten, op zich zelfs , kunnen ook verdeeld worden in delich propria en communia; en dan zyn delicta Mihtaria propria zoodanigen, die niemand dan een Miiicair begaan kan, by voorbeeld Defertie, en delicta" Militants Communia, die door de geenen, die geene Militairen zyn , mede kunnen worden geperpetreert, by voorbeeld, hetdebaucheeren uit den Militairen Dien fi:, het geen een delictum commune genoemd kan worden, om dat het zoo wel door Burgeren , als door Militairen, kan worden geperperreert, en het geen echter een delictum Militare blyft, dewyl het begaan is tegen den Militairen Dienfr. En als men let op de woorden van de Wet : Militum delicta, en, proprium militake ejl delictum, fchynt het, dat de verdeeling der delicten in propria en communia alleen haare relatie heeft tot delicta Mihtaria. Maar, al advoueerde men , dat de delicten, die door Militairen begaan worden in de gemelde Wet wierden verdeeld irt Militaire en Commune delicten, zoo kan men nochtans niet begrypen, hoe uit die Wet te haaien zy, dat Militaire Delicten door den Militairen, en Commune Delicten door den Burgerlyken Regter , zouden moeten geftratt worden: de woorden van de Wet, uit welken zoodanige confequentie getrokken word , zyn deze : Unde £? ptrfecutia ent propria aut communis ejt; en Bynktrsboek, Ouajl. Jur. priy. L. I. C. 13. maakt op  fe> VERZAMELING van STUKKEN. op die woorden deze aantekening: id e/i, aut pertinet ad Judicem Mtfitarem, fi delictum fit mihtare, aut ad Judicem communem, fi delitlum fit commune. Doch men had wel gewenfcht, dat de Heer van Bynkershoek by deeze zyne interpretatie gevoegd had de rationes intcrpretandi, en dat hy fpcciaal had aaugeweezen, waar toch ergens in het Regt de naam van Judex communis aan den Burgerlyken Regter gegeeven word. Maar om de gemelde woorden op die wyze te interpreteeren , en dezelve tot een gronJOag voor eene byzondere fuffcenue te leggen, zoude het evident moeten zyn, dat 'er geen andere gezonde zin aan die woorden gehecht konde worden; hocdanige klaarheid Bynkershoek zelf in die woorden niet fchynt gevonden te hebben, dewyl hy noodig geoordeelt heeft, dezelve te paraphrafeeren. Dat nu een ganfeh aandere en niettemin gezonde zin aan die woorden gegeeven kan worden, heeft ProfcJJbr Voet getoond, wanneer hy, in zyn Tra&aat de Jure MiUt. Cap. 7. §. 8., dus fpreekt: „ Quod enim attinet L. 2. ff. de Re „ Mihtari, ea nihil aliud diétat, quam in ,, communi crinjine, a Milite cornmiiTo, „ communem eiTe perfecutionem, hoe eft, „ fi Miles commune perpetraverit delic¬tum , velut Adulterium, Homicidium, „ &c». eodem modo adverfus eum, ac tf contra paganum, inïlituendam accufatio- » nema  tot de MILIT. JURISD. &c. $4 „ nem, eandemque decernendam elTe po?„ nam; quod per Judicem Militarem fieri „ facillime poteft, nee hic negatur." Doch, het zy men in die L. 2. wil zoeken de diftinctie tuflehen delicta Militaria en Communia, of het zy men meene, dat 'er alleen eene divifte van de Militaire delicten in gevonden word, kunnen de woorden , unde perfecutio aut propria aut communis ejty in beide gevallen, in deezer voegen worden geëxpliceerd, dat, wanneer een Militair eenig deliclum Militare proprium begaat, hy deswegens niet vervolgt of geaccufeert kan worden door elk een; maar alleen door zynen Medemjütair , en dus is het dan eene perfecutio propria; doch dat het aan een ieder , het zy dan Militair of niet, vryftaat, te vervolgen of accufeeren een Militair, die een delitïum Militare commune (by voorbeeld, het bederven of befteelen van Fortificatiën ) of wel een deliclum commune (ftel een moord) begaan heeft , en dus de vervolging of befchuldiging alsdan den Militairen en Burgeren gemeen is, en mitsdien eene perfecutio 1 (iininunis. En de dispofirie van de Wet , op die wyze opgevat wordende , fteunt dan ook op bondige redenen. Het is eene bekende zaak, dat by de Romeinen aan een ieder gepermitteerd was, een misdaadigen te befcbuldigen of aan te klaagen , en dat 'er geene Amptenaaren tot dat einde gefield waren. Wanneer men nu begrypt, dat by dis  $2 VERZAMELING van STUKKEN die L. 2. gefhtueerd word, dat de per/ecutio dslifti militaris proprii geenszins omnibus communis, maar aJJeen Militaribus ptopria zal zyn, behoeft men naar ae ratio Legis niet te zoeken; dewyl het van zelfs fpreekt, dat zy, die zich alleen op burgerlyke functien toeleggen, of geene, of zeer weinig kenniiTe hebben van den dienit, militaire discipline, en reglementen, en derhal ven ook niet kunnen nagaan, of, en wanneer een Militair , qua talis , gepecceerd, of eenig delict begaan heeft, en het mitsdien van geen of weinig nut, en in tegendeel zeer laltig voor den Regter zoude zyn, indien hun gepermitteerd ware, wegens zaa$eh\ waar van zy de noodige kundigheid niet hebben, eenige accufatie of perfècucie te doen: waarby nog koomt, dat de Burgers alleenlyk indirect £? per confequentiam in de delicta militaria propria geïniereitlerc zyn. Maar het zy men deeze interpretatie, of die van ProftlTur Voet adopteere, het is in alleen gevalle zeker, dat voor beiden redenen kunnen geaflegeert worden; daarin tegendeel de Praefident van Bynkershoek geene de minfle reden voor de zyne geeft, en nog veel minder toont, dat zyne explicatie met de Wetten , te vooren gealkgeert, eenigizins geconcilieerd kan worden. De andere Wet, waar op Bynkershoek zyne fuftenuc fundert, is de L. 3. pr, D. de Re militari. Het zal de moeite waardig zyn, de woor» defe  tot de MILIT. JCJRISD. &c. 6$ den van de Wet te vergelyken met de Paraphrafis , die Bynkershoek, all. I., 'er van geeft. De woorden van de Wet luiden dus: „ Defertorem auditum ad fuum Ducem „ cum elogio Prafes mittet, praïterquam fi „ quid gravius ilie Defertor in ea Provin„ da, in qua repertus eft, admifewe,': Ui „ mm eum ptecli posnddebere, ubifacinus „ admiffmn ejt , Divi Severus &f Antonins „ refcripferunt". En deze Wet word door Bynkershoek dus woordelyk geparaphrafeert, „ Defertorem igitur Militise Prcefes Pro„ vincia cum elogio remittet ad fuum Du„ cem, nifi ille Defertor gravius delióïum „ commune admiferit in ea Provincia-; tune enirn ipfe Prcefes in eum animadvertef. Waaromtrent gereflecteerd moet worden, Fooreerfty dat Bynkershoek by het woord Prafes, dat in de Wet geleezen word, gevoegd heeft het woord Provincia, en 'er du* een Burgerlyk Regter van maakt. 5 En men verbeelde zich niet, dat die reflexie aiieen een captie zy: want het woord Pr af es kan zoo wel betekenen Prafes Militis, als Prcefes Provincia; immers word de Prafes Militis uitdruklyk genoemd in de L 6. g. 2. D. de Re Militari. „ Cuntumacia omnis adverlus Ducem vel ., Prafulem Militis capite punienda eft". En welke reden kan 'er nu toch gegeeven worden, waarom men door het woord Prafes, dat in de Wet voorkoomt, zoude mge^  azYif'delicten , en 'er dus meerder grond is, omte befluiten , dat ook principio Legis van dezelfde delicten gehandeld word. Dóch geene dilïinctie rhaakènde, daar de Wet ze niet maakt, ziet men niet, waarom de geailegeerde generaals woorden iffle deliften , zonder onderfcheid , niet 'Sotided comprehendeeren; maar het is waar, dat de Heer van Bynkershoek dan uit die Wetten faveure zyner fuftenue niet zcu:Iê hebben kunnen redeneeren, en dat door h; t woord Prcefes, in die Wet voorkomende, alsdart zekerlyk de Prcefes Prcvinciat niet betekend zoude kunnen zyn. De derde byvoeging van Bynkershoek iè niet minder gewichtig, tune en'nn ipfe Prcefes in eum animadyertet, zegt hy; doch daar van Itaar. geen enkel woord in de Wet; nergens'word gezegt, of zelfs niet tè kennen gegeeven , dat de Prcefes een Defertê&Jfi qnïi trwvitis in- ef 'Provincict. in VIL Deel. E vd  éS VERZAMELING van STUKKEN qud repertus eft , admiferh, zal flraffen-; maar alleen , dar hy d< n .Oeferteur dan niet zal zenden ad fuum Ducem; en de reden, die de wet daar van geeft, is deeze: ibï enlm plecli pcend debere, ubï facinus admisfwn ejl, divi Severus rjf Antoninus refcrip* ferunt. Zoo dat de intentie van deeze Wet alleen is te ftatueeren, dat het Refciipt van de Keizeren Severus en Antoninus zoo wel plaats moet hebben omtrent de Militairen, als omtrent de Burgeren, maar geenzins,, dat een Militair, die een delictum commune perpetreerd , in eene Provincie, door den Prafes Provincia of Burgerlyken Regter van zoodanige Provincie moet worden geftraft. Nogh eens de Wet dicteerd dat geenzins, en, om aan het oogmerk van de Wet, te weeten het flraffen van een misdaad van eenen Militair, in die Provincie, alwaar hy dezelve begaan heeft, te voldoen, is het geenzins noodzaaklyk , eene fuppofuie te maaken, dat zoodanig Militair dan door den Prafes Provincia zoude moeten worden geftraft,,; daar zulks door den 'Militairen Regter van of m die Provincie even gemaklyk gefchiedtn kan. Meerder Wetten dan de afgehandelde L. 2 pr., en L. 3 pr. D. de Re Milil., ailegeert Bynkershoek niet voor zyn fentiment; doch andere Propugnateurs van die (telling beroepen zich nogh op drie andere Wetten, te weeten, de L. uit. D. de Ac* cus , de I. r. C. ad L. Corn. de Sicariis, en de Novefla 8. C. 12. g. 1. „ Alterius provincie reus " (dus luid de at Xt*  tot de MILIT. JURISD. &c. €f „ L. uk. D. de Aceus) apud eos accufa„ fatur & damnatur , apud quos crimen B contractum oltenditur; quod eciam in Mi„ litibus e/Te obfervandum, optimi Princi„ pes noftri generaliter refcripferunt". Doch dat die Wet in het min (te niet obfteert, is evident voor hem , die reflecteert, dat by die Wet, even als by de te vooren geailegeerde L. 3. pr. de Re milit., alleenlyk geftatueerd word, dat het Refcrjpt van de Keizeren, waarby in het generaal is voorgefcfireeven , dat een Mis» daadige geftraft moet worden ter plaatfe, waar by zyne misdaad begaan heeft, meede applicabel is op de Militairen; doeh dat 'er geenszins word hygeveegd , dat een Militair, in dien gevallen, voor den Burgerlyken Regter eener Provincie te regt moet ftaan. En dus word in die, en in de te vooren geailegeerde L. 3. pr. D. de Re milit. t niets anders geftatueerd, dan dat, gelylc de Burgerlyke Regter, onder wiens Jurisdictie eene misdaad begaan is , den Misdaa» digen , fchoon onder eenen anderen Burger» lyken Domiciliairen Regter behoorende, RrafFen mag en moet, dus ook een Militair Regter een Militairen Delinquant, hoe zeer hy op die plaats vreemd zy, en de JuusDus zich in eene andere Provincie onthoude v nochtans te regt moet (tellen. Wat nu eindelyk betreft de L 1. C. ai Leg. Cern. de Sicariis, en de Novulla 8» C. i2. g. i., daaromtrent heeft men nietj te voegen by het geene deswegens gezegt E 2 if  t}9 VERZAMELING van STUKKEN is door den ProfeJJbr Voet, Tracl. de Jurg mtht. C. 7. N°. 8. die daar ook zeer wel wederlege het argument, dat tegen de univerfeele Jurisdictie gemaakt word, uit hoofde , dat een Militair, die Negotie doed, en by den Burgerlyken Regter geconvemeerd word , zich op de prcefcriptio fort niet beroepen kan. En hier meedemeent men, op eeneconvincante wyze, te hebben doen zien, dat Jare Romano, de Univerfaliteit der Militaire Jurisdictie geen dispuut onderhevig kan zyn ; welk Jus Romanum zekeriyk een dleronwrikbaarft fundament voor die Jurisdictie moet uitleveren, dewyl dat Regt, reeds door Keizer Karei den Vyfden, tot een Landregt is gemaakt , en vervolgens door Philippus den Tweeden, en, na de afzweeringe van denzelven , door de Heeren Staaten , en wel inzonderheid die van Holland, als zoodanig, uitdruklyk, en te meermaalen, is geconfirmeert geworden; zoo als zulks door den Heere Griffier Hendrik FageJ, in zyne inaugurale DifTeriatie de Origine &? Ufu Juris Romani in Hollandia, Cap 2., op eene overtuigende wyze, is aangetoond. Doch, hoe zeer dan nu beweezen zy, dat de univerfeele Militaire Jurisdictie is g-grond op het Roomfche Regt, het welk in de Nederlanden, en fpeciaafin Holland, ' een gedeelte van het Landregt uitmaakt, zal men echter, op dit refpect, nog bybrmgen het fentiment van den Heere van Süngeland, Raadpenfionaris- van Holland, die  tot de MILIT. JURlSD. &c. rf die zekerlyk een man boven allen lof is, en wiens authoriteit, indien hec, in eene zaake, als deeze, op authoriteiten konde aankomen ongetwyfteld tegen die dergrootfle mannen , die det ze Republyk geïlluftreert hebben, zeude kunnen opweegen; doordien hy de ondervinding en kennis , welke het langduurig bekleeden der eerfte en aanzienlyklte Politicque en Minipriaak Ampten alleen geeven kan , gevoegd heelt by eenen doordringenden geeft, en eene folide geleerdheid. Die Raadpenfionaris, in zyn thans bekend Manufcript, geïntiruleerd: Hiftorifche Verhandeling van het Gezag over de Militie van den Staat der Vereenigde Nederlanden, getrokken uit de Regifters en andere pubhque Acten, drukt zich in deezer voegen uit (a): „ De zaaken, waarover de Militaire per„ foonen kunnen in regt getrokken wor„ den voor de Militaire Juftitie , Ichynen „ wel alleen te wezen Militaire delicten en „ mefufen; maar de Militaire Regters heb* „ ben , zoo voor , als na het jaar 1650 „ kennis genomen niet alleen van gemeene „ delicten, maar ook van civiele zaaken; „ waar van de exempelen meenigvuldig „ zyn, en waar van de grondflag moet „ gezocht worden in het Roomfche Regt, „ het welk omtrent dit ftuk hier te Lande „ aangenomen en gevolgd is. „ Om dit, met drie woorden , te too„ nen, en eerftelyk, in opzigt van gemee- nc (<0 Zie dit Stuk in 't III. Deel van dit M?g.  VERZAMELING van STUKKEN * ne delicten; de Profeflbr Voet heeft in » «et breede bewezen, zoo in zyn Traetaat » de jure Mihtati, als in zyne Commen„ tanen over den Vt. Dig. de Jüdiciis, „ dat naar het Roomfche Regt, de Krygs» luiden nergens kunnen te regt gefield wor" rf r'a00 T1 over£er"eene, als Militaire » Delicten, als voor den Militairen Regter „ En dat het Regt hier te Lande over» eenkomt met het Roomfche omtrent dit „ ituic, leerd niet alleen dezelve Profeffor * j".dr-byg^rachte Commrntarieover den * vj £u'uciis n°' IO+- » ma*r ook „ W „ ren Regter". Eu de leden, welke de Raadp-nfionans van Slingeland van die in deeze Landen aangenomen e dispofitie van het Roomfche Regt daar op immediaat geeft, is ook volkomen concludent. Hy gaat dus voort: En het is te minder te verwonderen, ,, dat het Roomfche Regt, hier te Land» ,] aangenoomen is omtrent dit Ruk, om dat het groot getal van Engelfche , Schot" fche, Franfche, en andere vreemde Qf^ ficier'en, die de Staat, van het begin af, " heeft in dienft gehad , hier te Lande niet 1 gehuift noch gegoed zynde, en van den " eenen dag tot den anderen, van Guarni- zoenen veranderende , altyd hebben kun" nen gemakkelyker in regt betrokken worden voor den Militairen , als voor den * Burgerlyken Regter , zoo in opzichte 2 van het vervolg der Proceduren, als van „ de executie der Vonniffen, by verande- Ê4 » rin§  I VERZAMELING van STUKKEN - \wF ^".pf^ocnen; .de gehede Ma" ™ï K ^de.Krygsraaden te famen resforteerende onder eenen fuperieuren Ree« ter wlenS gCzag en regtsbedw * » geene plaatfen bepaald zyn, namelyk „ onder den Raad van Staate". («) y TWEEDE POINT. Crimineele Ordonnantie van het jaar iS7o< Unie van Utrecht 1579. jy.as dan getoond zynde, dat de Universiteit der Militaire Jurisdictie op het Roomfche Regt, het welk als een Landregt moer worden geconfidereerd , gefundeerd is zal men nu moeten onderzoeken, of die Uri verfahceit msgelyks op verdere 's Lands Wetten bertifte. En; ten dien opzichte, verbeeld men zich. dat uit het 6g. Artikel van de Crimineele Ordonnantie van het jaar f570. bewezen word, dat dezelve Jurisdictie, even voor de EreFlie van de Republyk , aan zeer weinig exceptie onderhevig is geweeft. En om dan verder, op vafte fundamenten te kunnen nagaan, wat ten dien opzichte,- by 's Lands Wetten, Je derd den aanrang van het vsremigde Gcmeenebejl, gelta, . -T' tueerd m h6t !,ovenft3ende e" * Peen hier ag.er op 1. 37. 39- volgt, en nog eenige andere smeken be- fS& Siin£eland «>« *W ^erfelyke J 'iu-v?-- LiQ UI. li. p. 233 - 235.  tot de MILIT. JURISD. &e. ^ tueerd is , zal vooraf moeten worden onderzocht , welke Wetten men, volgens de primitive conftitutie , houden moet voor 's Lands Wetten, op het Huk van de Militie, en daaromtrent dan, by dit tweede Point , worden aangetoond , dat by de Unie van Utrecht, de Magt en Gerigtsdwang over 's Lands Militie tuffchen de gezamenlyke Bondgenooten is gemeen gemaakt. Wat dan betreft het 68. Artikel van de Crimineele Ordonnantie, zoo wil men wel cordaat avoueeren, dat by het zelve Artikel geftatueerd word, dat 'er Krygsluiden zyn, die in fommige gevallen, te regt gelteld mogen worden door de Regters der plaatsen, alwaar die Krygsluiden gedelinqueert. hebben, zonder dat dezelve aan de Juftitie Militair behoeven overgegeeven te worden. Doch daar uit te willen concludeeren , dat alle Krygsluiden, zonder onderfcheid , eh waar ter plaatfe, indien zy maar buiten het Leger zyn, wanneer zygemeene delicten perpetreeren, ter judicature van den Civielen, het zy plaatslyken , het zy provinciaalen Regter, ftaan, is ten uiterften abufief. Want voor cerjl word zulks geenzins ° maar wel het tegendeel, by dat 68. Artikel , geftatueerd; en ten anderen exiftccrde 'er toen eene reden voor het geftatueerde by dat Artikel, welke reden thans minder plaats heeft. By dat Artikel word in het generaal vaftgelïeld: Dat die Overjlen, Colkncls ef Prcvooflen kennis zullen hebben E 5 jrno:  74 VERZAMELING van STUKKEN juio. ym ane %aa\en van Krygshandel; dus ook van alle Militaire delicten. 2*0. yan ]iet geene jgs in dgn £egef. gg^gj. zonder diftinctie van Militaire bf' Commune delicten. 3tl0- Ook van het geene die Krygsluiden misdoen , ter plaatje,1 van hun Guarnizoen of achter Landen trekkende onder hun Vendel. Waaromtrent geremarqueerd moet wor-'en, dat nier gefproken word van Krygsluiden in het generaal, en dus zonder onderfcheid, of het Ondsrzaaten van herwaarts over zyn of niet, en dat, met opzicht tot de misdaaden, die de Krygsluiden in hun Guarnizoen, of op marfch en op Commando begaan, ook geene distinctie tuUchen Militaire en Commune delicten gemaakt word. 4W- Ofte als het te doen zal wezen van den eenen Soldaat tegen den anderen. Wederom zonder eenig onderfcheid van misdaaden, en, met relatie tot dit point, ook zonder distinctie van plaats. Tot zoo ver gaat de generale dispofitie van het Artikel, en om zoo veel te meer alle twyfTeling tebeneemen, of'er ook distinctie omtrent de misdaaden pkats moeit grypen , eindigt die generaale dispofitie met deeze woorden : en dit in alk zaaken en ajfairen, zoo capitaal, als niet capitaal. Derhal ven volgt uit de generaale difpofitie van dat Artikel, dat de Militaire Jurisdictie zich toen heeft uitgelirekt over alle  tot de MILIT. JURISD. &c. 77 alle Militaire delicten, en over alle Commune delicten , door Militairen begian, in het Leger , in hun Garnizoen . achter Landen trekkende, onder hun Vendel, en de een tegen den anderen. En dat die generaale difpofitie toen niet nieuw was, blykt uit de woorden, gelyk tot verfeheiden ftonden geftatueerd is ; welke woorden in het begin van het Artikel voorIcoomen. Weinig blyft 'er derhalven over , het geen by dit Artikel niet aan de Juftitie Militair gelaaten word; en dat geëxcipieerde is begreepen in de volgende woorden. „ Maar aangaande de gemeene deliclen, „ weezende capitaal, by Krygsluiden, onze „ Onderzaaten van herwaarts over, geper„ petrëert buiten het Leger, of elders, of „ anderszins dan het gezeid is; ook van „ het geene dat zy gecommitteert zullen „ hebben, aleer zy ingefchreeven, of tot „ bezolding ontvangen zyn, zullen daaraf „ gepunieert worden by ordinarijje Jugeu „ ofte Regters, gelyk andere, in deezen „ dienft niet ingefenreven zynde ; ende „ zullen om dezelve delicten en misdaaden, „ niettegenftaande dé voorzeide infehry. s, ving, aangetaft en gevangen, en by de „ voorzeide Regters van der plaat„ sen, gepunieerd mogen worden, zonder „ dezelve den Overften, Collonels, Pro„ vooften of Capiteinen te reftitueeren of r, over te geeven". Omtrent welke woorden gereflecteerc moet worden, dat ten dezen geene guaeftie valt  76 VERZAMELING van STUKKEN vak omtrent het geen door de Krygslu^, den, aléer zy ingefchreven waren, gecommitteerd is, dewyl zy, tempore comniijfi delifti, Burgers waren , en het den Burgeren geenszins vry moet ftaan , de Judicature van hunne competenten Regter te ontduiken , door zich in den Militairen dienft te begeeven. Dat voor het overige alleen gefproken word van-gemeene delicten , die capitaal zyn, begaan door Krygsluiden , die Onderzaten van het Land zyn , en geperpetreerd buiten het Leger, buiten Jut Guarnifoen, en niet op marfch of commando , en dan nogh tegen een Burger : En dat bovendien nogh maar gezegt word, dat de Krygsluiden deswegens zullen mogen (a) aangetair., gevangen en gepunieert worden by de Regters van der Plaatfen , zonder reftitutie of overgifte der Delinquanten aan de Juftitie Militair te doen; en dat daar by geenszins gevoegd word O), dat de Juftitie Militair , zoodanigen Delinquant aangetaft en gevangen, hebbende , hem aan den Regter der Plautfe zoude moeten overgeeven. Zoo dat uit dat alles geene verdere confequentie kan getrokken worden , dan dat de Civiele Regter van die Plaats, hy preventie, mag tc regt ftellen een Mi- heb- f a) (o) Deze bedenking bewyft de Noodzaekelykheid, *m heilzaeme wetten door 't by voegen van voldoende middelen van cov.ftrninte te fterken , en tegens zoortgelyUe Jnierpretatien te beveiligen Uok dit kan in *t regelen van het point der Mint. Jurisd. verdienen in aenmerking gsaoHien te worden.  tot de MILIT. JURISD. &c. ff Htair, die een Onderzaat van het Land is, en die huiten het Leger, huiten zyn Guarnifoen , buiten de marfch of commando, een capitaal gemeen delict, tegen een Burger, geperpetreert heeft , het geen zeer ver devieert van de gevolgen > die door de Antagoniflen der Militaire Jurisdictie uit dac 08. Artikel getrokken worden, wanneer zy, op fundament van het zelve, fuftineeren dat alle gemeene delicten, door Militairen, buiten het Leger begaan , zouden ftaan ter privative cognitie van den Civielen Regter , zoo wel den Provincialen , als den Plaatslyken. De reden nu van de gemelde Exceptie, by het meergemelde 68. Artikel gemaakt, is palpabel. De Ordonnantie is gemaakt voor de Erectie van de Republyk ; daar ■was geen algemeen Bondgenootfchap; maar de Militairen behoorden elk tot zyne Provincie, en wierden dus, als zy in het Leger of in Guarnifoen waren, geconfidereerd als Militie caufd abfentes; die derhalven, wanneer zy uit het Leger of hunne Guarnifoenen te rug kwamen, ook eenigszins mee de Burgers gelyk gefield konden worden; doch welke reden nu geheel en al cefïL-erd; vermits-de Militie, by de Unie van Utrecht, tufïchen de Bondgenooten of de Generaliteit is gemeen gemaakt. Boven dien is 'er nogh eene andere rei den , waarom die exceptie toen noodza;iklyk gemaakt moell worden. Daar was toen (a) min- (»; Ten tyde van Philip de Et.  VERZAMELING van STUKKEN minder Militie, en zy werd zelden of nooit in de Binnefleden der Provinciën in Guarnifoen gelegd; dus bevonden in die Binnenfteden ook geene Krygsraaden;' waar uic natuurlyk volgen moeit, dat zoo men de Soldaaten, die met of zonder verlof, in deBinnenfteden kwamen, in teugel wilde houden , en de Burgeren tegen overlaft befchermen , men ook eenige magt aan de Regters der Piaatfen geeven moeft over zoodanige Soldaaten ; en het is derhalven natuurlyk, dat, ingeval dezelve capitaale deliften tegen de Burgeren begingen, zy, daar ter Plaatfe, door den Regter gearrefteert zynde , ook door denzelven Regter geoordeeld wierden; zoo, om dat anderszins de ftraf niet konde geocffend worden ter plaatfe, al waar de misdaad begaan was, als ook, vermits het renvoy aan den Militairen Regter in die gevallen , aangezien de afgelegenheid der Guarnifoen • piaatfen en Binnenfteden , meeftentyds aan veele inconvenienten en groote onkoften onderhevig zoude zyn geweeft. Doch uit dat alles, en den geheelen inhoud van dat cS. /mikel blykt tefFens, dat de Militaire Jurisdictie , van ouds af, in deeze Landen Univerfeelen originair is ; dewyl by het Artikel, alleen in twee ge'éxeipieerde gevallen, aan den Burgerlyken Keg» ter gepermitteerd word, Jurisdictie over Militairen te oeffenen : Want dat het alleen cafus excepti zyn, is evident, om dat die dispofitie niet generaal is omtrent allt Krygsluiden , en alle commune delicten 9 maar  tot *b MILIT. JÜRISD. ëic. 75 maar alleen fpeciaal betreft de gemeene deliften, weezende capitaal, en alleen de Krygsluiden , die Onderzaten van herwaart: over (a) waren (tervvyi de Miiicaire Jurisdictie, blykens de volgende 09. 70. en 71. Artikelen, in allen deelen, en zonder eenige exceptie , dan alleen nopens het geen voor het dienftneemen geperpetreerd is, Univerfeel blyft over de vreemde Soldaten.) En de Heer van Bynkershoek heeft zich dah' ook geabufeert , wanneer hy nopens dat 68 A«ike!, in zyne Quaji. Jur priv. e{ti c. 13. Lib. 1 zich dus heeft ukgelaaten: „ Ex J- 68. Edictd de Criminibus 5. Julii „ 1570. de Militaribus Militum delictis, „ aut aliis , qua in cafiris admittuntur, Se„ natus Militaris cognofcit ; de criminibus „ autem comminibus cognofcit Judex cmn munis, sic ibi generalite r." En, indien het geen door Bynkershoek en anderen gefoutensert word, dat namentJyk , van ouds af, in deeze Landen , op fundament van het Roomfche Regt, plaats gegrepen zoude hebben , dat de Burgerlyke Regter de privative cognitie had over alle commune delicten , door Militairen, buiten het Leger, begaan, eene waarheid was,komt het onbegryplyk voor,dat men voor dat fentiment niets (b) buiten dat 68. Ar= (11) De Militie welke niet van herivaerts ever war waren die vreemde benden - Spaanfchen en Dwitfchers over welker vernlyf zich de Landzaten met zo veel rechts beklaegden en waren eigenlykgeen onmiddelyk vomwerp dier bovengemelde Landwet (ij "t Tegendssl van dit geavancterile blykt middag- kUw  go VERZAMELING van STUKKEN Artikel (het geen men verkeerd expliceert) weet te allegeeren: ten uiterfte vreemd is het dan immers, dat in de Inftructie van het Hof Van Holland, die door Keizer Karel, in het Jaar 1531. gegeeven is, niets daar van gevonden word , het geen men geruftlyk avanceert; vermics mogelyk niemand, behalven van Leeuwen, in zyneNoóten op het 68. Artikel, het contrarie heeft durven fuftineereu. Doch het zal onnodig zyn, te doen zien , hoe grof van Leeuwen ten dien opzichte heeft misgetaffc, wanneer hy het 19. Artikel der Inftructie heeft geappliceert op Militaire Officieren, in plaatfe van dc Officieren der Jujlitie of Bailliuwen; dewyl dat erreur een ieder, die het Artikel Hechts leeft, frappeeren moet. Tot dus verre is dan nu getoond , dat het gevoelen der Antagoniften der Univerfeele Militaire Jurisdictie verkeerdelyk gefundeerd word op het Roomfche Regt, en op het 68. Artikel der Criminele Ordonnantie van 1570. en dat in tegendeel, en het Roomfch Regt, en dat 68. Artikel, ten aU lerjierkfie voor die Univerfaliteit militeeren. En dus koomt men dan nu tot die verdere vraag , wat dien opzichte , na de Erectie der Republyk by 's Lands Wetten geftatueerd zy. Doch, om daar omtrent niet te fluctueeren , zal men vooraf onderzoeken , welke Wetten , federd de Erectie van de Republyk, klaer uit de twe allergewigtigfte ftukkca doormy in't Voorbericht van 't 1, D, geplac-tft.  tot be MILIT. JURISD. &c blyk, op het ftuk van de Militie gemaakt, voor 'x Lands Wetten behoorden gehouden te worden, en dus , of de Placaaten, Ordonnantiën en Refolutien van elke particuliere Provincie , of wel die van de gffzamentlyke Provinciën , het Bondgenootfchap of Unie, eene verbindende kracht behoorden te hebben (*). En dan meent men , dat uit het geene de byzondere Provinciën, by de Unie van Utrecht, aan het algemeene Bondgenootfchap gecedeerd, of liever onder eikanderen gemeen gemaakt hebben, noodzaaklyk volgen moet, dat alle gezag, en dus ook de Gerigtsdwang, over de Militie, by die Unie, aan de Generaliteit is overgelaaten {b). En wanneer dat point gevindiceerd zal zyn, zullen alle de raifonnementen van Bynkershoek , en anderen, welken op de voorgemelde Refolutien van 1654. en vervolgens gefundeerd zyn, van zelfs vervallen; Zoo als uit de gronden , die men leggen zal , dan ook noodzaaklyk moet profiueer» ren, dat, voor zoo veel fomtyds tegen dat principe gehandeld mogt zyn, daar uit niets anders volgd, dan dat de verfchillende tyden en opinien, die in de Republyk geëxpireerd hebben , wel eens tegen de primitive conftitutie en gronden van Regeering hebben doen handelen. De (a) Dit point is van te meer aenbelang, daer 'er nimmer door de 0 ezamentlyke Bondgenoten 't beftuur over de Militie len 't Bondgenootfchap , tot idem verbis, privative is afgeftaen, wat men ook van ter zyden van 'i .tegendeel - ter kwader trouw - heef; durven bewcien, Zie Ka). Vil. JU&si. F  U VERZAMELING van STUKKEN De Unie van Utrecht van het Jaar 1579. is dan de voorname Grondwet van het vereenigd Gemenebeft, en die Grond wet moet notoir achtervolgd worden , en, om zoo te fpreeken , heilig zyn, wil men den band, die de zeven Souveraine Provinciën aan eikanderen verbind , niet verfcheuren, en dus de conflitutie en form van Regeering totaal veranderen. Die nu deeze Unie attent nagaat, zal bevinden, dat de intentie der Provinciën daar by geweeft is, om elk zoo veel van haare Souverainiteit, met de overige Provinciën gemeen te maaken,a]s noodig was,om zich, door die vereenigde magt, tegen haare Vyan den te kunnen befchermen, en van dat gedeelte haarer Souverainiteit niet anders dan te famen gebruik temaaken; zoodanig,dat deeze Unie die zeven Republyken of Staaten heeft gemaakt tot eene en dezelfde Re. publyk of Staat, met relatie tot andere Mogendheden, terwyl zy, met opzicht tot het inwendig en oeconomicq bellier van elke Provincie, in effecte , zeven verfchillende Republyken blyven(«). En dus begrypt men, dat het eerfle Artikel van de Unie verftaan moet worden; wanneer daar gezegd word: „ Ende-eerlt , dat die voorfz. Provin„ cien zich met den anderen verbinden, „ confcedereeren en vereenigen zullen, ge„ lyk zy hen verhinden, confcedereeren en „ ver- (a) Men beproeve eens, om. dit betrekkelyk te maken »t de Milit Jurisd. cn ijc zal *t tegendeel bewyzen»  Tof de MILIT. JURISD. &c. 83 „ vereenigen mits dezen, ten eeuwigen da„ ge by den anderen te blyven , in allen „ forme en manieren , als of zyluiden maar „ eene Provincie waren , zonder dac dezelve „ hen t'eeniger tyde van den anderen zul- „ len febeiden. Onverminderd noch- „ tans een ygelyke Provincie, en die par„ ticuliere Steden, Leden en Ingezetenen „ van dien haarluider fpeciaale en particu„ liere Privilegiën, Vryheden , Exempcien , „ Regten, Statuten, loffelyke en wel her„ gebrachte Coflumen , Ufantien, en alle B andere haarluider Geregrigheden " ■ . • In dat Artikel is dus de Unie op zich zelve begrepen; terwyl in de overige Artikelen gefixeerd worden de gevolgen vao dezelve Unie. En het gevolg, waar op het ten deezen voor.' naamlyk aankomt, vind men in het [negende Artikel , waar van de woorden dus luiden : „ Item zal men geen Accoort van Beftand, „ oftePeys maaken, noch Oorloge aanveer„ den , noch eenige Importen of Contributie „ inftellen, die Generaliteit van dezen Ver„ bande aangaande, dan met gemeen Ad„ vis en Confent van de voorfz. Provinciën'*. Die woorden dicteeren ten allerklaarfte, dat de Bondgenooten het Regt van Oorlog en Vrede met eikanderen hebben gemeen gewaar, en dat dus elke Provincie in het byzonder zich verbonden heeft om van dat Souverain Regt geen gebruik te maaken, dan met de overige Provintien te gelyk of in het gemeen. En dat was ook eene noodz-aaklyke conferentie dei Unie op zich zelve: Immers was F 2 ds  84 VERZAMELING van STUKKEN de intentie der Unie geene andere, dan di vereeniging, of het tot een brengen der gefepareerde magten van de zeven Republyken, ten einde, door die vereenigde magt, aan an* kefè Mogendheden te kunnen refifteeren. En daar uit moet dan noodzaaklyk vólgen , dat ook alle gezag en magt over de Mihtie insgelyks is gemeen gemaakt: want zonder dat kan de Oorlog, door het Bondgenootfehap niet aanvaard en gevoerd worden: immers, qui vultfinem, vult etiam media (a). Trouwens wat heeft men ook anders no>dig, ten blyke, dat het gemeen maaken van het Regt van Oorlog Volgens de intentie, en den geheelen context van het Verbond der Unie, ten noodzaaklyken gevolge moed hebben het gemeen maaken van de Militie , en van alles , wat daartoe fpefleerd, dan alleen het duidelyk voorfchrift van de 4. 7. en 8. Artikelen ? als waar uit ten klaarfre confteerd , dat alle de gevolgen van het Regt van Oorlog, zoo wel als dar Regt zelf, en dus fpeciaul de magt en difpofitie over de Militie , het gemcenfchaplyk onderwerp is geweefl van dat Verbond; en dat dus, volgens de gronden van deeze Unie, de Militie °eenszins moet worden aangemerkt als Provinciaal; maar als behoorende tot het algemeene Bondgenootfchap of het Corpus collectivum der zeven vereenigde Geweften. (a) De toepaffing van dezen Grondregel is hier allerongerymft. U,t de proffen kan, fchoon men ze toe. ftemrae, nimmer dat gevolg worden getrokken. Men leeze muffchen de meefterlyke uiductu dex Staeten va» JJolIand en Weftfriesland van 165?. rS™*" •« DER*  tot de MILIT. JURISD. Sec. 85 DERDE POINT. Artikelen voor den Landraad. 158 c Injlruiïie voor Prins Maurits en den Raai van Staate. 1584. Refolutie van de Staaten Generaal, en dccord met Leicejter, beiden. 1586. lnflrutïic voor den Raad van Staate. 1588. Placaat van de Staaten Genaal op de desordres van het Krygsvolk. 1589. Artikelbrief. 1590. D is dan nu onderzocht zynde, wie in* cevolge de primitive conftittuie , de opperfte magt over de Militie heeft, zal men thans treeden tot een examen der Wetten, die, na de Utrechtfche Unie, met opzicht tot de Militaire Jurisdictie, zyn gemaakt. In dat examen moeten twee tydperken in acht genomen worden; het eerde, van de Utrechtfche Unie , tot de Groote Vergadering der Bondgenooten, in den Jaare 1651en het andere van 1651, tot nu toe. Omtrent welke eerlïe Epoque vooraf moet worden gereflecteerd , dat men geene Refolutie , voor den Jaare 1651. genomen, heeft kunnen vinden , waarby de Militaire Jurisdictieeenigzinsisgecircumfcribeerd geworden (a): waar uitdieconfequentie volgt, dat (a) 't Tegendeel dezeraffumtie blykt onwederfprekelyk Uit ds twe eerfte deelen van dit M a g a z x n. V 3  86* * VERZAMELING van STUKKEN dat die Jurisdictie tot 1651. toe, in allen opzichte, Univerfeel is geweeft ; om reden , dat te vooren getoond is , dat die Univerfaliteit berud op het Roomfche Regt, het welk van oud» in deeze Landen tot een Landregt is gemaakt; dat die Jurisdictie , vuigens dat Regt, geenszins privilegiair en gedemandeerd was, maar even originair, als de Burgerlyke Gcrigtsdwang; en dat bovendien het 68. Artikel van de Crimineele Ordonnantie van het Jaar 1570. en het dilzwygen wegens de Militie, zoo in de lnftructiea van den Hove van Holland, als andereJudicieele Wetten, die, voor de Unie van Utrecht, gemaakt zyn, klaar doen zien, dat, met relatie tot de Univerfaliteit der Militaire Jurisdictie , by 's Lands Wetten, geene notabele verandering in het Roomfche Regt is gemaakt. Doch, al ging die confequentie niet volkomen aan, zoude die Univerfaliteit nochtans compleetlyk te bewyzen zvn uk de Wetten, die na de Utrechtfche Unie, tot het Jaar r6jt. gemaakt zyn, en de Militie eenigszins concerneeren. Toen de Unie in tiet Jaar 1579. gemaakt wierd , was de Koning van Spanje nogh niet afgezworen , de Regeering van het Land" was derhalven aanffconds nogh op geenen vallen voet te (lellen , en het liep nogh eenigen tyd aan , eer de Unie zelve tot volkomen confidentie gebracht konde worden ; doch in den beginne van het Jaar 1581. even  tot de MILIT. JURISD. &c. 8? even voor de afzweeringe, werd, door de Staaren Generaal der geünieerde Provinciën, een Landraad gefield, om nevens de hooge Overheid, die by dezelve Landen gekozen en gefield zonde worden, te advifeeren, dehbereeren , refolveeren, executeeren , en gcneralyken te adminiftreeren alle voorvallende zaaken concerneerende de voorfz Landen, en liet welvaren van dien ; zoo blykt uit de Artikelen voor denzelven Landraad , in dato ij'; January 1581- Art. 2. 'By dat zelfde tweede Artikel word geftatueerd , dat de betaling van het Krygsvolk door den Landraad gefchieden zak By Art. 3., dat die Raad Krygsvolk zal mogen aanneemen en cafteeren , en zoo voorts. Doch met betrekking , tot de Juftitie Militiir, word in die Artikelen niet fpeciaals gevonden, 'c en zy men het 16. Artikel daar toe relatief zoude willen maaken, waar. by aan dien Raad de magt gegeeven word, ordres te ftellen, tot volmaakinge van eenen Krygsraad, om, met advife van dien, te adminiftreeren en volvoeren de zaaken van den voorfz. Oorloge. Genoeg is het nochtans, dat by die Artikelen, waar by het beleid der Militaire zaaken, in het generaal, aan den Landraad gefield word, geene uitzondering, met opzicht tot de Militaire Jurisdictie, word gemaakt ; terwyl inmiddels uit die Artikelen blykt, dat de algemeene Bondgenooten, al aanftonds na de Unie, de volkomen magt F 4 en  SS VERZAMELING van STUKKEN en authoritcit over de Militie aan den Landraad hebben gedemandeerd. Doch het geen den twift, wegens de magt en gerigtsdwang over de Militie, zoo als ook nopens de Univerfaliteit der Militaire Jurisdictie, ten eenerimaale behoorde te befleehten is de Inftructie, aan Prins Maarits en den Raad van Staate. op den 18. Augufti 1584. gegeeven. Want uit die Inftru6tie blykt: x. Dat zy gegeeven is door de gezamentlyke Bondgenooten 2. Dat zy aljeenlyk vyf Jaaren na de Unie van Utrecht is gegeeven ; en 3. Dat by het 3. Artikel word gezegd, dat Prins Maun'rs en den Raad van Staate hnniffe ^judicature zullen hebben over alle Colonellen , Capiteinen, en ander Krygsvolk te Water en te Lande. En by Art. 10. dat zy zullen gehouden zyn , over het Krygsvolk en de Officieren van den Oorlog re ftellen en onderhouden alle goede ordre en difcipline, ook meede daarover flraffe, Regt ende Jujlitie te doen , en doen doen, zulks zy bevinden zullen te behooren, En het blykt derhal ven ten allerklaarfle, dat by deeze Inftrudlie aan Prins Maurits en den Raad van Staate , door de algemeene Bondgenooten , wel expreflelyk is gedem-tndeerd Univerfeele Magijlrature en Jurisdictie over de Militie j want daar Raat: AL-  tot de MILIT. JURISD. &c. gp alle goede ordre en difcigüne, en jlraffet regt en Juftitie doen, en kennisfe en Judicature hebben , in het generaal, en zonder dac 'er eenige uitzondering word bygevoegd, zoo dat Prins Mntirits en de Raad van Staate,door die Inftructie, gemaakt wierden tot epperfte Militaire Magiftraaten en Regters. En hoe zeer die magt twee Jaren daarna, door de aan ftelling van den Graave van Leicefter tot Gouverneur en Capitein Generaal , wel wederom wierd geabforbeerd; dewyl aan denzelven. by Refolutie en Accord van de Staaten Generaal, de datis 10. Janmrii en Februarii 1586. volle magt en abjolut Gebied over het Krygsvolk , waar onder de Gerigts-dwang zekerlyk mede begrepen is, gegeeven wierd; zoo is de generaale authoriteit over de Militie, na het vertrek van Leicefter , wederom aan den Raad van Staate gekoomen, op denzelfden voet, als de Raad die authoriteit, volgens de Infr.ruC~t.ie van het Jiar 1584. gehad had, het geen evident is uit het 5. Artikel van de Jnflruclie , door de Staaten Generaal, op den 12. April 1588. aan den Raad van Staate op nieuw gegeeven; welk 5. Art 'tel dus luid : „ En zal dezelve Raad hebben en gebruï„ ken dezelve authoriteit, om te difponee„ ren in de zaaken van den Oorlog, ende „ over het Folk van Oorlog, in dienlte van „ denzelven Lande wezende , doende haar „ bevelen volbrengen door dezelve Gou„ verneurs van de Provinciën, in der tyd I" 5 m we-  9o VERZAMELING van STUKKEN „ wezende,den Admiraal ofte andere Offi„ eieren, elks in hun reguard." Vermits nu by het hoofd en voorgaande Artikelen dier Inftructie , in het geheel van geene andere authoriteit gefproken word, kunnen die woorden dezelve authoriteit, niet relatief gemaakt worden, dan tot diezelfde authoriteit , die de Raad , voor de komft van Leicefter, en volgens de eerftc Inftructie van 1584. reeds geëxerceerd had; weshalven die woorden moeten opgevat worden, even als of'er ftond, dezelfde authoriteit , die He Raad voorheen gehad heeft (a). In het volgende Jaar 1589. op den 29. April, arrelteerden de Staaten Generaal een Placaat, tegen het uitloopen en pleegen van exaétien door het Krygsvolk ; uit welk Placaat al mede blykt, dat het de Staaten Generaal zyn , die zoo wel tegen Commune als Militaire delicten , die door het Krygsvolk gedaan wierden , voorziening hebben gedaan, en dat het ftraffenvan de eene, zoo wel als van de andere misdaden, ter Judicature ftond van den Militairen Regter : want dat het zelve Placaat ook fpreekt van Commune delicten, blykt uit deeze woorden, die in het hoofd van het Placaat voorkomen; „ Concuffien en Exaétien , die denzel„ ven aangedaan worden hy het uitkopende „ Krygsvolk, in onzen dienffc wezende, en „ an- . (o) Men paffe op deze byvoegiug toe, *t geen tegens eene zoortgelyke van den Praefident Bynkershoek op de L. 3. pr. D. de re Müitari is ingebragt; zie boven El, 64. . vooral de woorden, Indien men by de Wet- tin mtg voegin &c.  tot de MILTT. JURISD. Sic. 91 „ andere onder dezelve fchui lende, zoo wel, „ in het berooven van haare Beeften, Meu* „ bïïen en Ha ve, afbranden van haare Hui„ 'zen, als vangen en aantallen van haare , Perfoonen." En echter ftellen de Staaten Generaal die Commune delicten ter Judicature van den Gouverneur en Capitein Generaal van de Provincie, onder wiens gezag zulks gebeurd zal zyn, en dus van de Juftitie Militair. En, voor zoo veel by dat Placaat, in geval van nalaatigheid der Militaire Juftitie, aan den Raad van Staate, en aan de Provinciaale Civile Regters word gelaa* ten , die delicten , by preventie, te ftraffen, word daar uitdruklyk bygevoegd, die men mits deeze daar toe auihorifeerd, ten blyke, dat de politique Regters geen Judicature hadden over een Militair , die een gemeen deliét begaan had, zelfs nietby prasventie, *t en zy de Staaten Generaal hen daar toe exDrefP-lyk hadden geauthorifeerd. Een Jaar daarna , hebben de Staaten Ge* neraal, by advis van den Raad van Staate, ook geëmaneert den bekenden Artikelbrief, of Ordonnantie op de Difcipline Militair , welke gedateerd is den 13. Augufti 1590. Was men nu , in dien tyd, in een begrip geweeft, dat-Commune delicten, door eenen Militair begaan^, ftrafbaar waren by den Civielen of Politiquen Regter van de plaats, al waar zoodanig delict begaan wierd, dan hadden de Staaten Generaal by dien Artikelbrief zich moeten bepaalen tot de deliclê pure militaria ; doch het is zoo verre van daan  gz VERZAMELING van STUKKEN daan, dat in' tegendeel de eerfte Artikelen van dien Artikel brief alleen fpreeken van Commune delicten ; en daar uit blykt dan, op deevidentfle wyze, dat de Generaliteit, kort na de Utrechtfche Unie, een Üniverfeelen Gerigrs-dwang over de Militie heeft geëxerceerd (a). Zoo als uit de Regifters en Party-boeken van den Raad van Staate dan ook conlteerd, dat die Raad, als opperlte Militaire Regter, eerft alleen , en naderhand nevens den lloogen Krygsraad , in alle Militaire zaaken , zonder onderfcheid van Militaire en Commune delicten,tot den Jaare 1651. toe, heett regt gedaan, en zulks zoo ter eerfter inftantie , als in appél van de fubalterne Krygsraaden , zonder dat eene byzondere Provincie, tot dat Jaar 1651. eenige Refolutie (b) genomen heeft , waarby die Militaire Jurisdictie is bepaald geworden. Ook vind men niet, dat die Univerfeele Jurisdictie, door de algemeene Bondgenooten , voor den Jaare 1651. eenigszins gecircumfcribeerd is: want, voorzoo verre men, uit eene Refolutie van hunne Hoog Mog., in dato 26. February 164.0. zoude willen concIudeeren.dat hunne Hoog Mog. zelfs begreepen zouden hebben , dat Commune delicten, die door Militairen begaan zyn , door de Politique Regters geftraft zou- ( e> Men ziehier tegen, 't geen ik over den Artikulbrief heb opgetekend in myne biermerk, over de verkl. der Unie van Utrecht. V- Br. {bj Zi'ebl. 85. (a).  tot »e MILIT. JURISD. Ac zouden moeten worden , heeft de Raad van Staate, by eene Miffive aan de Staaten Generaal in dato 30. October 1719. reeds geremarqueerd , dat die Refolutie fpreekt van de te regtftelling van drie of vier Perfoonen, en daar onder twee Soldaaten van het Guarnifoen van RoermonJe , die te Diesfen, in de Meyerye van 's Hertogenbofch, Geweld, Huisbraak en Diefltal begaan hebbende , door den Hoogfchout van 's Hertogenbofch waren geapprehendeerd; dat dus in dat geval applicabel was het Placaat van hunne Hoog Mog., in dato 29. April15S0. waarby aan den Politiquen Regter gepermitteerd is, Militairen, die diergelyke faiten ten Platten Lande perpetreeren , by prseventie , te regt te Rellen ; hoedanige praeventie in dat geval door den Hoogfchout geallegeert konde worden ; behalven dat de Raad by die Miffive ook nogh meer andere redenen bybrengt, waar door hec fautive van de confeqtientie , welke men uit de Refolutie tracht te haaien, in eea klaar daglicht word gefield. En men meent derhalven geruflelyk te mogen concludeeren , dat de Militaire Jurisdictie , tot den Jaare 1651. toe, Univerfeel is geweefl, en dat geene particuliere Provincie, tot dien tyd toe, den Gerigts-dwang over de Militie aan de Genera* Htcit betwill heeft. ra/?,  54 .VERZAMELING van STUKKEN VIERDE POINT. Refolutie van de Bondgenooten. i6$U Refolutie van Holland. 1654. Mijfive van Koning Willem. 1675. Injïruclie van den Hoogen Krygsraad. 1700. Stadhoudtflyke Regeering. 1747. Tot den Dood van Prins Willem den Tweeden , voorgevallen in het Jaar 1650. was de Regeering der zeven Geweften , al tyd voorzien geweeft van een eminent Hoofd. I!v de Utrechtfche Unie was de Stadhoudérlyke Regeering tot een bafis van de conftitutie der nieuweRepubly k gelegd(a): Geen wonder derhalven, dat die conftitutie van zulk eene notabele verandering in de Regeerings form gevoel had, en dat de band der Unie daar door meer gerelacheerd wierd, (a) 't Ts 'er zo verre van daen dat de Stadhouderlyke 'Regeering tot een bafis van de Conftitutie der nieuwe Rtpu. ■ Wek zoude gelegd zyn, dat zelvs toen ter tyd niet eens .om.een zoortgelyken Stadhouder, als Z D. H. Willem V. en deszelvs Heer Vader , glorieufer gedagtenis, kon gedagt \vorden. Maurits is de eerfte geweeft, aen welken de naem van Stadhouder in dien zin, welke men thans aen dit woord hegt, kan worden gegeven. En zo vreemds,, men in die tyd was, om hec Stadhouderfchap der Zeven Provinciën in Eén man verëenigd te wenfehen, zo weinig kon men toen vermoeden, dat zulks den Voiftea van Nasfiw spoedig zoude gelukken.  tot de MILIT. JURISD. &c. pj- wierd., en dus ook de magt en Gerigtsdwang over de Militie, die, ingevolge de Utrechtfche Unie,aan het algemeene Bon dgenootfchap competeerde, en door het zelve altyd , zonder oppofitie , geëxerceerd was, naderhand aan de Generaliteit wierd bediïputeerd. De Bondgenooten in het Jaar 1651. dat? op de Groote Zaal van net Hof vergaderd zynde, om eene nieuwe ordre op de algemeene Regeeringe te Hellen werd door meer dan eene Provincie geproponeerd, de Militaire Jurisdictie naauwer te bepaalen; daar op werd den 25. Maart eene Refolutie genomen , om de Commandeuren van de Guarnifoenen der Gekkrfche Steden, Stem in Staat hebbende, aan te fchryven, de Mi. litaire Jurisdictie niet verder te gebruiken en extendeeren, dan tot de Militaire misdaaden , en tot exceiTen en delicten , die de Officieren en Soldaten onderling , of de een tegen den anderen , begaan zouden, en dat de Militairen , in alle andere , zoo Civiele, a's Crimineele zaaken , voor den Civielen of Politiquen Regter dier Steden te regt zouden ftaan. Dit is de eenige Wet van de algemeene Bondgenooten, waar by de Militaire Jurisdictie eenigszins bepaald is. Men zegt eenigszins , om dat die Refolutie eigentlyk alleen betreft deftemmende Steeden i.n Gelderland ; dewyl by de Refolutie duidelyk gezegd word de voorschreven Commandeurs met den anderen Krygsraad in de voorgemelde. Steden, 'ea  9e MILIT. JURISD. &c. 99 concerneerende particuliere gevallen, genomen. En het is dan voornaamlyk op die Refolutien , dat de Antagoniften der Militaire Jurisdictie zich te meermaalen gefundeerd hebben. Doch het zal de moeite waardig zyn, den meergedachten Heere van ölingeland, in het zelfde 13 Capittel van zyn Manufcript, en den Raad van Staate, wiens Misfive op dat fujet aldaar geïnfereerd is, daat over te hooren fpreeken. „ Het verdiend (zegt die Raadpenfiona„ ris) alhier geremarqueerd te worden, „ dat, hoewel de bovengemelde Refolutie „ van den 25 Maart 1651 in generaale en „ onbepaalde termen telt onder de zaaken, „ welke ftaan tot Jurisdictie van de Krygs„ raaden in de Steden, Item in Staat heb„ bende, de excesfen en delicten, die de „ Officieren en Soldaaten onderling, of de „ een tegen den anderen begaan , echter „ de Heeren Staaten van Holland, by „ twee Refolutien, van den 30 September M 1654 en 16 Mey i6<58 verftaan heb„ ben, en wel na refumptie van de boven„ gemelde Refolutie van de Groote Zaal, „ dat alle delicten , begaan by Militaire „ Perfoonen, niet puurlyk Militair zynde, maar choqueerende de gemeene ruft, of „ de borgerlyke Sociëteit, gemeenlyk genoemd communia delicta, in haare na* „ tuur , ftaan tot kennis , judicature en „ correctie van de ordinaris Jultitie of Ga • vao  >öo VERZAMELING van STUKKEN „ van den civielen en poliriquen Regter. „ Doch met hoe weinig fondament, kan }, afgenomen worden uit den volgenden „ Brief van den Raad van Staate aan den „ Magiftaatvan Zwol, welke zich bedien„ de van die twee Refolutien, om te be„ wyzen.dat de judicature over een Soldaat „ van bet Garnizoen, die een ander Sol„ daat had doodgeftoken, en geapprehen„ deerd was door den Krygsraad, toekwam aan Schepenen: » » Wy hebben ter zyner tyd ontvan» » gen Ü Ed. Refcriptie op- onze Mis» „ five van den i# September laatftlee» „ den, raakende de Judicature over ex„ „ cellen en delicten , die de Officieren » » en Soldaaten onderling , of de een » » tegen den anderen, begaan, en zyn » „ gefurpreneerd geweeft, daar in te » „ vinden, dat U Ed. bybrengen, tot » » bewys, dat de Judicature daar over » niet zoude toekoomen aan de Krygs,» » raaden , uitgezonderd wanneer de ex» „ cellen en delicten, welken de Mili„ „ tairen onderling begaan, Krygszaa„ „ ken raaken , dat de Conjideratien, „ „ door de Provincie van Overysfel, in » „ het jaar 1651 op de Groote Ver'ga. „ dcring uitgebracht, de Judicature „ „ der Krygsraaden, in het voorfz ge# >> val, bepaalen tot de Krygszaaken: » » Want wat is klaarder, als, dat de „ , bepaaling, door eene Provincie gemo0 » veert, echter gelaaten zynde buiten 1  tot be MILTT. JÜRISD. «Sec 101 s, „ de Refolutie van de gezament» „ lyke Provinciën van rel, in den jaare 1531. „ Dat de Advocaat Fiscaal zal procedee„ ren, volgens den inhoude van de voorfz „ Ordonnantie &c., of, by faulte van dien, volgens de befchreven Wetten. „ Dat hy ook den Hoogen Krygsraad, in alle zaaken, zoo crimineele als civiele, zal dienen van advis &c." Behalven nu dat daar by in het generaal, en zonder eenige de minfte uitzonderinge, gefproken word van alle crimineele en civiele zaaken, zoude het volgen van 's hofs Inflruèlie en van de befchreven Wetten, in crimineele zaaken weinig of niet te pas koomen, indien dezelve zaaken niet mede rouleerden over commune delicten. Uit dat alles blykt derhalven, op de evidentfte wyze, dat de meergemelde Refolutie van 1654, geduurende het bellier van Koning Willem, buiten alle vigeur en praktyk is geweeft, en dat men zich, geduurende dien tyd, nooit op die Refolutie beroepen of gefundeerd heeft, om de toen geè'rablifleerde univerfeele Militaire Jurisdictie te impugneeren. En daar uit confteerd ook tefFens zoo klaar van het gefouteneerd begrip van Koning Willem , met opzicht tot dat point, dat men zich moet verwonderen, hoe men, ten bewyze van het contrarie, zich beroepen  tot de MILIT. JURISD. &c. pen kan op de bekende Mi^ive van dien Vorft; onder anderen ook aan het Hof van Holland, op den 19 Mey 11375, gefcbreven. Want, beh-dven dat de propofitie, hy die Miffive gedaan, zeer veel verfchild van de Refolutie van 1654, zoo bfyxi ofc uit die Miffive zelve, dat de Koning daar by Hechts een voor/lag wilde doen, om de difFerenten over de Militaire Jurisdictie, die toen voorvielen , en hunne oorfprong fchuldig waren aan de verandering, welke men, geduurende de Stadhouderlooze Regeering , in de primitive conftitutie, gemaakt had, uit den weg te ruimen j doch zulks, gelyk met zoo veele woorden in die Miffive ftaat uitgedrukt, alleen by provifie y en tot dat de Koning desaangaande nader met het Hof gedelibereerd zoude hebben (a\ Doch , het Hof naar dien provijioneekn) voor/lag niet hebbende willen luifteren, heeft de Koning vervolgens de univerfeele .Militaire Jurisdictie , conform de primitive conftitutie van den Staat , blyven handhaaven, en, door het geeven der gemelde lnfirudtie aan den Hoegen Krygsraad in het jaar 1700, zyn begrip aangaande die Jurisdictie zoo klaar gemanifefleerd , dat daar over geen dispuut n eer vailen kan (a). Meer zal men dan ook niet behoeven te avan- (<0 fa) Över deze beide Periodes verdient nagezien te worden de Fleer van Slib celand, in zyne Ver» handelinge over de Militie van den Staat. H X I' van, de Militaire Juftitie en van de Krygsraeden IV! ag. U'. D. bl .09. vooral bl. 235. en myne Aerm. ***r d» r'ttkl, dtrUme vm Utritht kV. Br. bl 189. tl 3  *i6 VERZAMELING van STUKKEN' Svanceeren, om te doen zien , dat de. meergemelde Hollandfche Refolutie, geduurende het Gouvernement van Koning.Willem,buiten praktyk en vigeur' is gebleeven; En, hoe zeer men, na 's Konings dood, dezelve wel wederom heefc doen herleeven, niettegenflaande de Generaliteit en inzonderheid' de Raad van Staate die Refolutie niet refpeóïeerde, is echter, na dac de primitive conftitutie, door het Stadhouderlyk bewind , m den jaare 1747 andermaal herfteld was , die Refolutie by de Heeren Staaten van Holland niet wêer geïnhaereerd, even zoo min afs te vooren, onder het Gouvernement van Koning Willem ; en de univerfeele Militaire Jurisdictie is door den Hoogen Krygsraad dan ook federd het jaar 174^, tot nu toe, en-dus reeds over de twintig jjaren , op dezelfde wyze, als geduurende het leven van.Koning. Willem, en zonder oppofitie, geëxerceerd geworden ; hebbende dan ook- de Raad van Staate, by Refolutie, in dato 21 Maart 1748, de civiele Jurisdiéiie over Militaire Perfoonen, op zoodanigen voet, als die aan den Hoogen Krygsraad , ten tyde van Koning Willem , gecompeteerd had, wederom aan den Hoogen Krygsraad overgelaaten. Doch, alvoorens van dat point geheel af te flappen, moet men nogh met een woord fpreeken van de Refolutie van hunne Hoog Mog. , in dato 17 January 1674, op welke de Advocaat Fiscaal van Braband 2ich in het jaar 1719,, ter «ccafie van eene- toen-  tot de MILIT. JU'RISD. Sec: xz? toen fubfifteerende Jurisdictie - quagftie, on.der anderen, heeft trachten te fundeeren, om de Militaire Jurisdictie omtrent gemeejne deheten te impugneeren. Doch met hoe weinig fundament 0 en wat men .van die Refolutie te denken hebbe, heeft de Raad van Staate , by deszelfs ;hier voor geailegeerde Miffive aan hunne •Hoog Mog., in dato 30 -Oötober 1719, reeds getoond , en voorts doen zien, dac die Refolutie alleen geappliceerd kan worden op een fingulier geval , waar in Preventie en continentia caufce konden begrepen worden plaats te hebben. De Raad van Staate drukt zich in die Miffive, onder anderen, dus uit: 3, Maar of de meening van die Refolu„ tien is , verandering te maaken in het Regt, laaten Wy Uwe Hoog Mog. oor„ deelen ; welke Wy verzoeken ten dien ,, einde in acht te neemen , dat in die Refolutien nergens minder van gefproken „ word, als van iets nieuwste ftatueeren; 3, en wel iets, dat ftryden zoude niet al,, leen met het Roomfche, en het heden„ daagfche Regt; maar ook met eene Refolutie van de folemneele Vergadering „ van het jaar 1651, welke Refolutie, ge,, lyk gezegd is, uitdrukkelyk onderfcheid „ maakt , omtrent het Ruk in verfchil, .3, tuUchen Steden Rem in Staat hebbende, en andere; en welke een foort van Wet „ of Reglement is , ftilzwygende confir3, meerende het gerecipieerd Regt en „ Ufan.tie , in opzichte van de Steden, H 3 „is  xiS VERZAMELING van STUKKEN „ in het Diftrift van de Generaliteit, ter „ zelve tyd, dat ze uitdrukkelyk daar van „ eximeerd de Steden ftem in Staat hob„ bende; en geconfirmeerd door de opge„ volgde praktyk, zoo voor als na de verif andering in de Regeering, voorgevallen * in het jaar 1672, zoo dat de voorfz Re„ foluiien, genomen on pan icuiiere geval„ len. en zonder dat de Raad van Staate, „ welke notoiilyk geconcerneerd is in al „ wat de jtidic.it ure over de Militairen „ raakt, daar in gekend is, en de laatfte „ van de rtne , op eene bloote fuggeftie „ van den Raad van B<-aband, niets anders „ zouden btwyzen, voor zoo ver ze zou1 n ter materie dienen , als dat Uwe „ H o* Mog. niet zouden zyn verdacht „ geweeji, in het neemen derzelve, op het „ onderfcheid tuflehen de Steden, ftem in „ Staat hebbende,, en de Steden in het „ diftriét. van de Generaliteit. „ Het n'etk geenszins zoude wezen te ver„ wonderen, om dat Ziaken van die natuur, ■ „ geene gemeenfehap hebbende met Staats „ deliberatien, minder voorkoomen aan „ Uwe Hoog Mog. als aan Ons. „ Maar wy kunnen 'er byvoegen, Hoog „ Mogende Heeren, dat geene van de „ drie bygebrachte Refolutien bewyft het „ geen waar toe zy bygebracht zyn. „ De eerfte, zynde die van den 26 Fej, bruary 1649. (Sec. „ De tweede Refolutie, zynde die van „ den 17 January 1674, fpre'ekt van de te „, regtftelling van verfcheide Borgers en , In-  tot de MILIT. JURISD. &c. 11% „ Ingezetenen , mitsgaders van een goed aantal Soldaaten, van het Garnizoen van „ 's Hertogenbofch , welke gerepoufTeerd „ en zwaar gewond hadden den Stadhouder ,, van den Hoogfchout, in het ftooren van „ eene vergadering van Pausgezinden.. „ Dat de Hoogfchout daar over voor „ Schepenen van 's Hertogenbofch begon,, nen had te procedeeren, word in de Re„ folutie zelve geallegeerd, onder de motiven van het neemen der Refolutie; zoo „ dat de Praeventie zonderling in confide„ ratie gekomen is; behalven dat hier weder, gelyk in de eerfte,.qufeftie is van „ een delict, waar in Burgers met Militai„ ren gemengd zyn, en waar in de conti„ nentia caufas nog meer te pafle komt, „ als in de voorige. „ Men zoude, de Refolutie leezende, dezelve byna aanzien voor eene delegatie over een horribel en ongehoord Attentaat, „ gelyk de Refolutie fpreekt , waar door „ Uwe Hoog Mog. verftonden , haare „ Hoogheid en Authoriteit, en die van den „ Staat ten hoogjlcn gelardeerd te wezen; „ in hoedanige extraordinaris gelegenhcden delegatien fomtyds plaats hebben; indien de Refolutie niet medebragt, dat „ de Soldaaten te regt zouden gefteld wor„ den voor Schepenen van 's Hertogen„ bofch, als politique Regters van alle Mi„ litaire Perfoonen, in materie van deliclen, „ niet Militair zynde : woorden , welke „ met geene delegatie beftaan konnen; „ maar op welke de bovenRaande geneH 4 raa-  JP2Q VERZAMELING van STUKKEN, „ raak Refolutie tpepaflelyk isj en welke „ men moet aanzien als het effecl van de eerfee „ indignatie, wanneer het geen wonder is, „ dat niet zoo net op alles gelet word, als an„ ders wel gefchieden zoude, de Refolutie „ op de heete daad genomen zynde." Tot dus verre de Raad van Staate. Grovelyk zoude men zich derhalven abufeeren , indien men uit die Refolutie van hunne Hoog Mog. , in da,to 17 January IÓ74 eenige confirmatie der Hollandfchê Refolutie van 165+ zoude willen elicieeren ; 'en te meer, vermits in de Refolutie van hunne Hoog Mog. geen enkel woord van die Hollandfchê Refolutie gerept word , en uit het daar op gevolgd? gedrag, zoo van de Heeren Staaten van Holland , als van Koning Willem in tegendeel, gelyk hier voor reeds getoond is, ten vollen confteerd, dat die Hollandfchê Refolutie , geduurende het leven van evengemelden Vorft, waarlyk geflaapen heeft. En hier mede hond men dan ook voor compleetlyk bewezen , dat de meergemelde Refolutie van 1654, ah ïn de eerjle Epoque der Stadhouderlooze Regeeringe genoomen, ook t'elkens na de herjlelling van het Stadhouderlyk bewind, of primitive conjlitutie, geflaapen heeft, en buiten vigeur en praftyk is geblever\. Dus blyft 'er nu nogh maar alleen over, te doen zien , dat dezelve Refolutie onbegaanbaar is met de Regten van den Capitein ■Generaal, en zydus, door de herjleHing e dier eminente Digniteit, zoo wel als andere Rejoiutien van dim aard, van zelfs is yervallen.  for de MI.LJT. JURISD. &c. En om van ,de waarheid ,van dit laatfte P,oint geconvinceerd te worden, behoefd ,'men zich flechts te binnen te .brengen, hec geen hier voor bereids is gegllpgeert , te weeten, dat hy de 3. en 10. Artikelen der jnflruélie ; welke in het Jaar 1584. aaa Prins Mauritz en den Raad van Staate gegeeven is, aan dien Prins, benevens den Raad, expreljel.yk en met zoo veele woorden, is gedemandeerd „ kennijje en Judi-^ „ cature te hebben over alle Colonellen, „ Capiteinen , en ander Krygsvolk te Wa.~ st ter en te Lande. '■' Als mede „ ove? het Krygsvolk en de » Officieren van den Oorlog te Hellen en "„ onderhouden alle goede ordre en difcipli'„ ne, ook mede daar over ftraffe, regt endo „ Juftitie te doen, ende doen doen, zulks zy „ bevinden zullen pe bekooren. " Woorden, welke zoo klaak zyn, dac men, om eene univerfeele Jurisdictie over de Militie, zonder eenige de minfte uitzonderingen, aan dien Vorft, nevens den Raad, te demandeeren, zich met geene mogelykheid van Duiüiilyker en algemeener, expresfien bedienen konde (a\ En fa) Men moet hier - om dit bewys in zyne volle hragi 2ij:h voor te ftellen - in 't oge hauden, 1) dat Prins Mauiits, als hoofd van deRaed van Staeten, niet als Capitein C-ensrael, deze Inftruftie heeft ontvangen, a. Dat dc woorden kennijje en Judicature geene bepaelinge dulden ook niet in opzicht tot den territoriaelen üechter - en dac onder alle goede ordre en difcipline alle civile zaeken, all* commune deliüen moeten worden begrepen: kon nu deze Gerichtsdwang , met eenige mogelykgeid, in duidelyker «B algemeener bewoordingen gedemandeerd zyn geworden^ H 5  laa VERZAMELING van STUKKEN En , of zulks niet genoeg ware , kan men daar nogh hyvoegen de notabele Refolutien van de Heeren Staaten van Holland, in datis 27. Juny en i.July K572. uit welker eerfteblykt, dat de Heeren Gedeputeerden der Stad Leyden toen, onder anderen , ter Vergaderinge hebben voorgedraagen ; „ Dat, door de maximes, die toen fe„ derd eenige Jaaren herwaarts in zwang „ hadden gegaan , de Raat van het lieve „ Vaderland in calamiteiten en defordres; „ mitsgaders de Religie en Vryheid byna „ tot de laatfte Periode van liaire fubfi„ Rentie gebragt waren; ,. Dat ook de Capitein Generaal zich genoeg* „ faam in alle zaaken, tot zynefunftie fpeücc* „ rende , moetende reguleeren naar de ordres en „ het goedvinden yande Politique liegeering , „ noodzaakelyk alles moejl vervallen „ Dat over zulks de voorfz. Gedepu„ teerden haar by fpeciaale Refolutie van „ de Heeren haare Principaalen , gelaR „ vonden, ter Vergaderinge te urgeeren. dat „ de zaaken ter Generaliteit daar heenen behoor. „ den te worden gedirigeert, dat alsnogh op den „ Capitein Generaal, by Ampliatie van des„ zelfs InRruótie, behoorden te worden ge„ confereerd, TOT KENNELYK WE„ DERZEGGEN TOE eene vrye en on- „ gedetermineeroe magt en Atl- „ thoriteit, om over de Patenten, „ zoo van Soldaaten, als Burgers en Huis„ luiden; mitsgaders overdeGuarnifoenen, „ Rezittingen, Fortificatiën, Magazynen, „ Ammunitie van Oorjog, evacuatie van „ Ste-  tot de MTLIT. JURISD. &c 123 „ Steden en Piaatfen , in cis van nood , en „ al het geen de Militie van deezen Staat d i- „ RECTEtYK of indik ecïklïk ZOUde „ mogen aangaan, a b s o l u t e e y k ,,en zon„ der iemands bekroon,te mogen disponeeren&c. Zuo als, op die Propofüie, dan ook , by Refolutie van i. July 1672. is goedgevonden en verRaan, „ dat, van vegen hunne „ Ed Groot Mog., ter Generaliteit de zaa„ ken daar heenen zouden worden gedirigeerd, „ ten einde alsnogh den Heere Prince van „ Orange, Capitein Generaal over de Mi- „ litie van de Ve r t e n 1 g o e Ne- „derlanden, by Ampiiatie van des„ zelfs Inflruétie, moge worden geconfe„ reerd , TOT KKNNELYR WKDER„ ZEGGEN TOS, zoodanige vrye magt en „ authoriteit over de Patenten en andere zaa* „ ken tot d$ voorfz. Militie fpetïeerende-, als „ de voorgaande Heeren Pnnfen van Orange, „ zyne hjfelyke Foorouders, als Stadhouders, „ enCapiteinen Generaal, ten refyetle van de » voorfz Militie , hebben geëxerceerd" (a). Ten welken opzichte alhier niec zonder remurque kan worden gepaffeerd , dat de Heeren Staaten van Holland , by die Refolutie, van i. July 1672. twee zaaken erkennen, met welken de anterieure Refolutie van 1Ó54.. ganfch onbeRaanbaar is. Foor eer ft, , dat de voorgaande Heeren Stadhouders en Capiteinen Generaal reeds had- («} Zie J. Rijndorp verkandelinge over de Militairs JwsdiQie H. IV. bl. 90-^—99 IO$., en myn» ^ienrn. over de verklaer. der Unie van Utmbt van Mt f»« J? aulhs IV. Br. bl joq — J04. '  £24 VERZAMELING van STUKKEN hadden geheel .eene vrye en ongedetermineer.de magt en authoriteit, om over al het geen jde Militie van deezen Staat, dircftelyk of indirect, aanging, abfolutelyk te disponeeren. En ten anderen, dac het Krygsvolk was de Militie yan de vereenigde Nederlanden, en, dat het de Generaliteit was, die aan Koning Willem dezelfde magt moejl geeven w&lke zyne Prcedecejfeurs gehad hadden. En dus juftificeerd en confirmeerd de-'ze Hollandfchê pojlerieure Refolutie volkomen al het geene hier voor is gededuceerd; en .daar uit blykt teffens, dac men ook aanftonds, by de herftellinge van het Stadhouderfchap , de primitive conftitutie der Regeeringe , welke federd het Jaar 1.650. veranderd was, wederom heeft herfteld. Nu zal het geen bewys noodig hebben, dat insgelyks, by de tweede herftellinge van het Stadhouderfchap , en het erflyk verldaaren van dien, aan de laatfte Heeren Erfftadhoudereu dezelfde magt, als aan hunne Voorzaaten , is gedefereerd , en daar uit vloeit dan van zelfs de confequentie , dat de Refolutie van 1ö54. onbeftaanbaar is met de Regten van den Capitein Generaal ; vermits die Refolutie de onbepaalde Judicature over de Militie, en het regt om dezelve te ftraffen en te doen ftraffen , aan den Capitein Generaal zoude ontneemen ; daar nochtans die Judicature en dat regt aan Prins Maurits expreffelyk is gedefereerd (a), ■ en de Heeren Staaten van Holland, by derzei? {-•) Zie beven bl. 121 not (a).  tot l>é MILIT. JURTSD. &f Hf zeiver gemelde pofterteure Refolutie^ vani. July 1672. zoo uitdrukkelyk erkend hebben, dac de Heeren Capiteinen Generaal hebben gehad eene vrye en ongedetermincerde magt en authoriteit , om over al het geene de Militie van deezen Staat, directelyk of indirecïelyk, aangaat, abfolutelyk te difponeeren (#). Waaruic al wederom, by verder gevolg, profiueerd, dat die Refolutie van 1654. doorde^ herftellinge der eminente Digniteit van Capitein Generaal, zoo wel als andere Reftlu* tien van dien aard, van zelfs vervallen is. Ten welken regarde, vermits die confequentie uic bewezen praemilTen, van zelf: volgd , een exempel genoeg zal zyn. Men oogd op de Refolutie van de Heeren Staaten van Holland, iri dato 4. en 5, Maart 1672. By welke Refolutie gedecreteerd en vaflgefteld word : „ Dat het Guarnifoen alhier in den Hage „ onder niemands bevel, als van hunne „ Ed. Groot Mog. en van de Heeren der„ zeiver Gecommitteerde Raaden ftaan zona de; ook geduurende haar verblyf aldaar, „ aan niemand anders, als aan hunne Ed. * Groot Mog. en de meergemelde Heeren „ Gecommitteerde Raaden gehoorzaamheid „ fchuldig zoude zyn, of pareeren mogen, „ direclelyk of indirecïelyk,in eeniger tra„ nieren ; dat ook dien aangaande liet gee„ ven van het Wachtwoord, en alle ande- »«) Tot kekkeltk wederzecgsjj1 toe;  laö VERZAMELING van STUKKEN » re tekenen van gezag over de voorfz. » Militie , privative zullen verblyven aan » de Heeren Gecommitteerde Raaden , zon„ der dat het zelve refpeft aan iemand an„ ders zal mogen worden overgegeeven „ of aan iemand, wie of van wat: Cara eter' „ functie of digniteit, in de Politie of in „ de Militie , hy ook zoude mogen we„ zen , eenige Acte van CoijBBÜidernent „ of Gezag daar over oött of ooit toeee„ haten worden; en dat daarvan een Jrtiy, lel in de Inftruclie van de welgeme'Je n Heeren Gecommitteerde Raaden ingeiyft », zal worden. " Zekeriyk is 'er nimmer eenige Relblu ie in pra?ciefer en Rrikter termen gecoucbeerd dan deeze, zoodanig, dar dezelve geenerlei Exceptie of Uitvlucht konde admitteeren • en nochtans heeft dezelve , met de herftelling van het Radhouderfchap, alle haare kracht van zelfs verloren , hce zeer zy nooit door eene pofterieure Refolutie , expresfelyk zy gerevoceerd/ En daarmede is d*n ook voJkomenlyk gevindiceerd, dat de Refolutie van i6^4. onbef aanhaar is met de Regten van den Capitein Generaal, en zy dus, door de herfiellinge dier eminente Digniteit, zoo wel als andere Refolutien van dien aard , van zelfs is verval/en. En dus is dan nu compleetlyk getoond dat de Tegenftanders der Univerfeele Militaire Jurisdictie zich zeer verkeerdelyk op de meergemelde Refolutie v«i 1054. fundeeren.  tot de MILIT. JURISD. &c. 12? BESLUIT. ier mede is dan nu afgehandeld het onderfoek , hoe ver de Militaire Jurisdictie, overeenkomftig met de Primitive conftitutie van den Staat der Vereenigde Nederlanden, zich behoore uit te ftrekken. Men heeft doen zien, dat, volgens het Roomfche en dus het Landregt , volgens de Crimineele Ordonnantie van 1570. volgens de Unie van Utrecht, de Artikelen van den Landraad van 15 g r., de Inftrutïic voor Prins Maurits en den Raad van Staate van 1584., de Refolutie van de Staaten Generaal en Accord met Leicefter, beide van 1586 , de Inftruclie voor den Raad van Staate van 1588., het Placaat van de Staaten Generaal, op desordres van het Krygsvolk van 1589,, den Artikel' brief van 1500., en emdelyk volgens het gebeurde tot het Jaar 1650. , niets meer zeker is , dan dat de Primitive conftitutie van den Staat medebrengc , dat de Militairen, zoo in Civiele als in Crimineele zaaken, van wat natuur dezelve ook zouden mogen zyn , voor geenen anderen dan den Militairen Regter kunnen worden te regt gefield, Emdelyk heeft men aangetoond, data door de herftellinge van het Stadhouderfchap, zoo in 1Ö72., als in 1747., de Primitive conftitutie herftcld zynde, de Hollandfchê Refolutie van 1654. , als ftrydig met de Primitive conftitutie, en onbeftaanbaar met de Regten van den Capitein Generaal,  ï2 3 VERZAMELING van STUKKEN. raai-/ doi>r dè Tëgeriftanders' der Militaire*' Jurisdictie te vergeeffch word gereclameerd. En uit dat alles vólgd dërlialverf dit Befluit, dat dè Univerfeele Militaire Jurisdictie ,-door Zyne Hoogheid, of, in• Hoogft'-' deszelfs naam, doof den Hoogen en de Laagen Krygsraaden,-tot .nu toe, met Yotiêqmen kegt, geëxerceert is. X» Èxtraêi uit het 4?. Crimineel Klagt'-hoék' van Mr- Jan van der Marok, M. Z. Op den mondelingen Eyfch.eirCbncIofië door den Heer Mr- Cornelis' Chastelein, eerfte en praefiderende Burgemeefter , mitsgaders proviiiorieel Hoofd-officier der Stad Leyderi', R. O. Eyflcher van 's Heeren weegen , gedaan en genomen óp en' ten laften van Hendrik van Cokingen (a) geboortig van Leyden, jegenwoordig zyn Heer Eyiïchers Gevangen, Hebbende Heeren Scheepenen dezelve Gevange, ter zaake van geconfefleert te hebben ,' dat by' zich voor overtuigd houd wegens in dronkenfchap gepleegde verregaande baldadigheeden aan en in verfcheiden Huizen binnen deze Stad, en zich dus aan' hnisgewëld te hebben fcbuldig gemaakt, gecondemneerd , gelyk zy hem condemneeren by dei-zen, pmme gedurende den tyd van drie dagen op 's Graveftein alhier ten zynen koftemec Water en Brood gefpyzigd te worden , en na ex- (*) Deze perfoon was ten tyde zyner'apprehenfléf Se!, daat in de Hollandfchê Cuarde.  tot de MTLTT. JURJSD. &c. ti$ exfpiratie van den iel ven tyd, bannen hem Ge» vangen vof>r den tyd van een Jaar , uit Leyden en Khynland , zoo wyd en zyd de palen van dien zyn {trekkende , zonder middelerwyl daar weder binuen te mogen komen , op poene van zwaarder ftraff. &c. Actum den 28 December 1772. X ï. Missive van de Gedeputeerde Staeten der Stad Groningen en Ommelanden aen Willem V. £1. May 1774. DOORLUGTIGSTE PRINS en HEERE; 2/edert eenigen tyd verfchydene Minderjarige Perfoonen buiten confent hunner Ouderen er» Voogden, tot den Militairen dienft zynde geengagcerd.en door dezelve by hunne wettigeRegeering zynde geklaagt,hebben wy het onderfoek diensaangaande gefield in handen van Heeren Gecommitteerden , wiens rapport hebbende gehoort, en de waarheid der faiótcn zelfs onder derzelver bef ügnes zynde gebleeken , hebben wy niet kunnen afzyn, om, onier h*t oog van U Doorl Hoogheid te brengen. Dat conform alle Lands en Stads wetten deezer Provintie , een ouderdom van 25. Jaren word vereift,eer iemand de vrye difpofitieover zyn Perfoon en Goederen word toevertrouwt, zo dat alle nadelige handelingen voor dien tyd ingegaan, als nul worden gerekent, en na de meerderjarigheid, daar van reftitutie kan worden verfogt. Dat, van die generale Regel, maar twee VU. Debi. I JÈsep-  rjo VERZAMELING van STUKKEN Exeptien worden gevonden als een wettig H»a welyk, het welk niet dan met confent der Ouderen of Voogden kan worden ingegaan, en het bekomen van venia cetatu het Welk' aan Mans perfoonen 20. Jaren oud zynde, word verleend op de verklaring hunner Ouderen of Voogden , van hun goed gedrag en beqtiaamheid , om hunne goederen te adminiftreeren; kunnende als dan nog geene vafte goederen verahè'neeren zonder authorifatie, gelyk ook het gemeene regt voor het welzyn der minderjarigen en voor derzelver debauches nadrukkelyk heeft gezorgt, dat in het byzonder is gezor^t voor het engageeren van minderjarigen tot den Miliren dienft, gelyk U Doorl. Hoogheid kan jreblyfcen, uit onze Refolutie van den «3. April 1684. van die der Heeren Gedeputeerden van den l. Juny 1701. en 31. January 1743. en van Burgermeefteren en Raad, omtrent Perfoonen in de Weesbuizen opgevoed , van den 11. Fehruaryin Copia annex, fub, A. B.C. D. (a) Dat die wetten in deeze Provintie ten allen tyden hebben gevigcert, of fchoon de Staat in fwaare Oorlogen was' mgewikkelt en desRlvs Armee merkelyk fterker was als nu. — Wy zullen de gronden, op welke de dugtigbeid dier wetten ruit niet verder onderfoeken , het zal genoeg zyn dezelve te onderzeilen ; alfo de Wetgever, van den aart van het volk niet onkundig kan zyn geweeft. En de gevolgen ter contrarie zyn zo kragtig en van zo grooten gevolg dat de Wet daar uit alleen moet goedgèkeurt worden, als men overweegt dat zulk een engagement het werk van een 0) Deze llefoiutien zyn iny nfet in de banden gevallen.  tot de MILïT. JURISD. &e. i3r een ogenblik is': dac een eenig fiaaftrg en onbedaarr moment, een verleidend gezelfchan, eene dronkenfebap, eene folie de j unelfe, een wanbedryf, om welke men de llraf der Ouderen vre*lt, de oorfaak van zulk een engagement kan zyn, en dus aanleiding geven, om de Kinderen te ontrekken aan de gehoorfaamheid hunner Ouderen , en de Ouderen te frufireeren van alle vrugt hunner welberadene voorneemens, en van alle aangewende onkoflen ; en de Kinderen blootftellen aan het gevaar van een langdurig berouw , en aanlyding geven dat zy buiten ftaac kunnen worden gefbelt , om daar na op eene betamelyke wyze voor hun nhyficq beftaan te kunnen zorgen , zynde de Militaire engagementen dies te fterker alfo voor fes Jraren of voor alryd gefchieden, en zonder dat de geëngageerde daar van kan ontheven worden ; daar in andere engagementen, waarin berouw plaats karj hebben, en men een einde dur van k"in maken der Ouderen en Voogden confent zJvs word vereifcht, welke, indien het dienftig en voordeeiig voor hunne Kinderen oordeelen , daarin zullen confenteeren, en het contrarie begrypende, tegens hun wil en genoegen niet van hunne Kmderen dienen tc worden berooft , en ee'n onbefonnene caprice of misbedryf van een Kind preevaleeren , boven de welberadene geda^teni der Ouderen. Het gevaar v'ö'ör de Jeugd is te gMter, om dat het onder de Militairen wegens hun intreft , aan geene Perfoonen zal ontbreèken, die genegen zyn de Jeugd te debaucheeren:en dus zullen vreemden moeten zorgen linnJie Kinderen op deze Academie té zenden; een I 2 ieder  y3% VERZAMELING van STUKKEN ieder zal het gefelfchap der Militrairen aagten te eviteeren, waar door die Staat eene ;klynagting zal ondergaan, die dezelve niet behoort nog verdient te lyden. Wy hooren wel dac de Militairen vermeenden geregtigt te zyn tot het engageeren van Perfoonen boven 18. Jaaren, zonder confent van Ouderen of Voogden; dog, het zy 'er eene ordre zy dan niet; wy ignorearen dezelve, en wy denken dat dezelve gegeven is, met geene andere intentie dan dat alleen plaats kan of zal hebben ter plaatze daar geene Wetten in het geheel of ten minffen geene ter contrarie gevonden worden , en dat dezelve over zulks in deeze Provintie van geen Applicatie zal zyn. Wy hebben een tweede befwaar ter gelegenheid van zulke engagementen, daar in beftaande, dat, of fchoon Ouders of Voogden daar over by hunne wettige Overigheid klagen de Militaire Rechter inmiddels voortvaart ,°de Jonge Lieden opligt , en na het Guarnifoen zend, of wel arrefteert, waar door dezelve als ook de .Ouderen uit vrees voor de gevolgen ligt worden gepeffuadeert tot een Confent het welk zy zonder zulks niet zouden hebben gegeeven; Wy ftaan wel toe, dat aen de Militaire Rechter alleen Competeert de Jurisdictie over Militairen, maar het engagement, en de wettigheid van het zelve in.faclo beftaande , en eerft wettig moetende zyn beweezen , eer iemand kan gezegt wor.den een Militair te zyn en dus onder dat forum te behooren , zo heeft de Militairen Rechter, eer zulks is gefchied geene Regts-dwang over zulk een Perfoon nog eenig regt van Arrell over  tot de MILIT. JURISD. &c 133 ©ver dezelve, en die wettigheid kan by niemand dan by den Burgerlyken Rechter beoordeelt worden, alzo hy voor het engagemenc aan dezelve zynde onderworpen , zo lang daar aan blyft onderhevig tot dat hy op eenê wettige wyze een ander forum heeft verkoren, dit kan nu door minderjarigen na de wetten van den Lande niet gefchieden zonder confent der Ouderen of Voogden, welke dus ontbreekende kan een minderjarige zig niet engageeren of onder een ander forum begeven, dewyl hy geene wil hebbende, nog difpofitie over zyne daden geen contracten kan ingaan nog van forum veranderen, en dus kan hy over de Actus nooit vour de Militairen Rechter getrokken worden, alzo de wettigheid van deszelvs Jurisdiótie het engagement, en diens wettigheid reeds onderfteld, en voor zo ver het confent der Ouderen en Voogden dubieus mogt zyn, de waarheid daar van kan by niemand als by hunne Rechters onderzogt worden , en uit dien hoofde vermeenen wy, dat de Militairen het regt der Burgerlyke Overigheid ten hoogften benadeelen, door zich het oordeel over zulke engagementen aantematigen, en veel min nog door zulke Perfoonen te arreftecren, of opteligten. Gelyk wy Doorlugtig Prins verpligt zyn , onze Wetten en Statuten te maintineeren en onze Ingezeetenen tegens alle inbreuk daar tegen te befchermen, zo hebben wy op de voorgebragte klagten ons niet kunnen difpenzeeren deze befwaaren onder het oog en ter kennifle van U Doorlugtigfte Hoogheid te brengen, met zeer yriendelyk en ernftig verfoek dat U Doorlug1 3 «is-  134 VERZAMELING vau STUKKEN tig te Hoogheid zodanige ordre gelieven re ftel Jen , dat in deze Provintie geene enira^men" ten tot den Militairen dien$ gefchieden? al conform onze Refolutien en Staturen , alsmede dat aan de Refpective Commandanten des Guarmfoens en den Krygsraad vverde verboden o-er de wettigheid der engagementen van minderjarigen te oordeelen, en veel meer om de eenretendeerde geëngageerde optelden, of te arreitc^ren. Waar mede eindigende, bidden wy God Alftiagtig: > DOORLUGTISTE PRINS m HEERE; U Doorlugtigfte Hoogheid te wiJlen honden in zyne Heilige Protectie; Uwe Doorlugtigfte Hoogheids Goede Vrienden: T>z Staaten van Stad Groningen en Ommelanden. Qtcwitieen «Jen jr. ■ May 1774. Xll  *fot de MILIT. JÜRJSD. &c. 135 X I I. Antwoord van Willem V. aen de Gedeputeerde Staeten der Stad Groningen en Ommelanden. EDELE MOGENDE HEEREN; Byzonderc Goede Vrienden! j W y hebben fn ernftifie Overweging genomen hecverfoek by Uw Ed. Mog. Mi (live van den 31. Miy laa'tleden aan ons gedaan, „ dac het ons zou% de gelieven zodanige ordres Rellen dat in de „ Provintie van Stad en Lande geen en^ igemen„ ten tot den Militairen dienft gefchieden, als „ conform Uw Ed. Mog, Refolutien en «Statu,, ten: alsmede dat aan de refpective Comrnan„ danten der Guarnifoens, en den Krygsraad „ werde verboden over de wettigheid der en„ gagementen van minderjarigen te oordeelen, „ en veel meerder om de geprserendeerde geën„ gageerde opteiigten, ofte arretleeren." Wy kunnen voor Uw Ed. Mog. geenfins verbergen , dat Wy.en over dat verfoek, en over •dc gronden, op welke Uw Ed. Mog. het zelve by de gemelde Miffive fundeeren, zeer gefurprerieerd zyn geweeR. Het is ons over bekend Ed. Mog. Heeren! dat niet alleen volgens de byzondere Wetten yan Uw Ed. Mog. Provintie, maar ook volgens h^t .algemen Burgerlyk Recht volkomen zeker I 4 isj 23. Juny 1774.  ï3<5 VERZAMELING van STUKKEN is, dat alle die betreden de 25 Jaren oud zyn, en geen venia eetutis verkreegen nebben of niet in een vvettig Huwclyk gerreeden zyn, min, derjaerig zyn, en datdaar van het effect is, dac zodanige generlei Burgerlyke engagementen kunnen aangaan , zonder de authoriteit van hunne Ouderen of Voogden, Dog op wat wvze die allehVs noodzakeiyke regel en Burgerlyke handelingen van eenige Applicatie zoude kunnen worde.) gemaakt op engagementen in 's Lands dienji cn principaal in 's Lands Militairen dienfl, cJair van hebben wy niets m Uw hd. Mqg Mülive gevonden , en Ziuks verklaren wy ook voor ons zelvs niet te Jcunnen penetrceren; maar dit weeien wy Ed. Mog. Heeren , dat 's Lands dienjl . en welzyn in alle welgeftelde Regeeringen da Eerjle, Groote, en voorname Wet moet zyn , dat een Land riet kan worden hefchermt (a) , als door eene Militie, gecompofeert uit Jonge, Weerbaare , en door den tyd, en naarfrigheid in den Wapenhandel welgeoefende Mannen, dat men om zodanige eene Militie te'bekomen , of te behouden , de Werving van Jonge Liedens . indien dezelve Weerbaare Mannen zyn , aliefints behoord (ë) Ten zy men een welgewapende en geoefende Land,Biilit-e hebbe, gelyk in Zwitzcrland, Engeland en NoordAmerica. Dat Deze in Adat is om 't Vaderland te verdedigen en de dwingeland te keer te gaen, Jeeren de Laeriten. En 't blykt uit de gefchiedenifien, dat men oud tyds ook in de Spaar.fche beroertens - meer vertrouwen irtlde op de Hoede Burgery. dan op gehuurde knegten, al nioefte 2e ook oude beproefde Spaenfchc en Duitfcha benden aftveren.  t©t de MILIT. JURISD. &e. 137 hoord te faciliteeren : vermits veele anderfints afgeleefd zoude zyn , en het grootfte gedeelte hunner Lighaams kragen verloren zoude hebben, eer.men hun onder de oude, en ervarene Soldaten zouden kunnen rellen , dat de irrconvenienten welke uit het faciliteeren der Werving van Jonge en Weerbaare Lieden in het een of ander parricuher geval al eens plaats zoude mogen hebben, niet in eomparatie kunnen komen met het ware welzyn van het Vaderland, en dat het in tegendeel voor V Lands welzyn, ten uiterfte fchadelyk zyn zoude , indien men door eenige wei ten of ordres het gemeen in een denbeeld tragte te brengen, dac het engageereu vun Jonge Weerbaare Lieden tot 's Lands Militairen dietijï , ten gevolgen zoude kunnen hebben , het onttrekken van Kinderen aan de gehoorzaamheid hunner Ouderen , het frulteeren dier Ouderen van de vrugt hunner welberadene voorneemens, een langduurig berouw voor de Geëngageerde, en een moeyelykheid voor het vervolg, om op eene betamejyke wy. ze voor hun phyficq beftaan te zorgen; vermits alle de gevolgen even min plaats hebben voor de geene , die den Militairen Rand verkiefen, en in dezelve hunne pligten behoorlyk betragten, als voor hun die eenigen Burgerlyken Rand prsefereeren,en dat de Militaire Rand zoo noodzakelyk voor 's Lands welzyn is , en teffens zoo honorabel, als eenige Burgerlyke Rand zyn kan. Wy kunnen al verder niet ontveinfen Ed. Mog. He-ren! dat wy na een ryp en herhaald onderjfoek, zo als wy vermeenen , op onwrikbare * 5 gron-  138 VERZAMELING van STUKKEN gronden, zyn overtuigd gevvorden, dat de gèfamentlykeProvintien zich by de Utrcchtfe Unie ter gemcene befcherming verbonden hebbende, daar door teffcns onder elkanderen hebben gemeen gemaakt, de middelen tot die gemeene befcherming , en dus vooral de Militie en al het geen daar van dependeert, waar van dan ook het noodzakelyk gevolg moet zyn , dat de Refolutien van den Raad van Staaten der Vereenigde Nederlanden , en daar op gefundeerde Ordres en Reglementen van den Canitai: Generaal van de Unie, daar toe relatief en fp vi n! de xoodaanige, welke omtrent het engajje'ren van Jonge Lieden in den Militairen dtenfl genomen , en geèmaneert zyn, niet behooren infruótueus gemaakt te worden. Wy zien wel uit de ontvangene Mifïive dat Uw Ed. Mog. zich dien aangaande in dezer voegelieven te expliceeren, dat het zy 'er zulk een ordre (medebrengende, namentlyk dat Militairen tot het engageeren van Perfoonen boven dg 18 Jaaren zonder confent van Ouderen of Voogden geregtigd zyn) Zr, dan niet, Uw Ed Mog. dezelve ignoreeren, en denken, dat dezelve gegeeven is, met geen andere intentie, dan dat alleen plaats kan of zal hebben , ter plaatze daar geen Wetten .in het geheel, of ten minjlen geene ter contrarie gevonden worden , en dat dezelve over zulk in Uw Ed. Msg. Provintie van geen applicatie zal zyn. Doch, om Uw Ed. Mog. hier omtrent in fatlo te elucideeren , en te convinceeren, dat het geen nieuwe Ordre of Reglementen zyn, die den ouderdom van 18. Jaaren, iri voegen gemeld, genoegzaam Rellen, om zonder con-  tot de MILIT. JURISD. rnifoen dezer Stad, om die zaak als judex competens te fconnen vervolgen ; als doe die Commilïie geen voortgang gehad hebbende, alzoo den nedergeflagen Officier voor het vertrek van onze Geeommitteerdens door de Juftitie Militair wierd binnen deze Stad gebragt, wy daer op by eene vriendelyke interïocutie door twee van onze Minifters aen den Commandant van Reitfenftein hebben gedaen voorhouden, dat men aen ons, zo wy vermeen?» den, had behooren kennis te geeven, dat de Juftitie Militair voornemens was den ter Nedergeflagenen van onze Jurisdictie te tranfporteren , gem. Commandant als doe die fuftenue niet heeft tegen gefproken, maer zig genegen toonde om in verdere voorkomende gevallen van die natuur aen ons kennis te geven. Uyt allen 't welke wy (onder eerbiedige corfe&ie) befluyeen dat de Militaire Rechter; wien K a wv  U9 VERZAMELING van STUKKEN wy het nemen van informatien niet zouden bedisputeerd, maer zelfs, des gerequireerd, onze Mananten voor bun doen compareren hebben om gehoord te worden } het doen der Schouwinge van het verongelukte Kind aen ons had behooren over te laten. Dan nadien onze fentimenten die Wy meenen gefondeert te zyn nogtans geheel erroneus zouden konnen wezen, zoo nemen wy de vryheid i Uw Doorl. Hoogh. ootmoedig te verzoeken hoogft deszelfs goedvinden daer op te mogen verftaen en met de hooge orders van Uwe Doorl. Hoogh. hoedanig wy ons in dergelyke gevallen in het vervolg zullen moeten gedragen gehonoreerd te worden. 3 Wy bidden dat den Algenoegzaeme, &c Sluis den 84 Decemb. 1774. X V. OJffchaffing van het Krygs Geregtc (a), ntvangen eene Miffive van Syne Doorlugtigfte Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder; gefchreven in 's Hage den 13. February jongftleeden , behelfende dat Syne Hoogheid, «iets meer wenfchende, als om alles toetebrengen , wat eenigfms kan contribueren tot menage der finantien van deeze Provincie , zeedert Lnge in overweeginge heeft genoomen, of daar toe niet merkelyk zoude dienen , door het affchafTen van het Krygs geregte, da Militaire Juftitie te ftellen op fuik een onkoftëlyken voet, als O) Zie de Inftruftfe voor dit Kryeseerechte. M*r. I. D. N». LXVIII. bl. 18S 193. (a) Men leze hier de Verhandeling 'over liet Krws.Getichte der Friefche en XaJJauJche Regimenten &c. in 4tq. cn het meefteriyk vertoog agter 't Ai-ais van 't Hef var. fnejlani in Fol. " J  tot de MILIT. JURISD. &c. 149 als in andere Provinciën in het Reflbrt van de Generaliteit gebruikelyk is ; Dat Syne Hoogheiq" met dit vooruitfigt heeft onbegeeven gelaaten, de Bedieningen van Gerigts Scholp en Adfeffor feedert eenige tyd vaceerende, dat Syne Hoogheid na wel overwoogen te hebben, het voor qf nadeel, dat uit die affchaffinge foude kunnen refulteeren, zo voor de financiën der Provincie als de adminiftratje der Militaire Juftitie , thans niet meer in bedenkinge neemd te verkharen, dat de vernietinge van het Krygsgeregte voor het een en ander nuttig fyn foude : dat immers hier door de Provincie met de tyd zal bevryd worden van de betaalinge van de Traclementen des Geregts Scholtus, der Adfesforen, Secretaris en andere Bediendens van die Geregte, en daar te boven zal blyven genieten de Poft van drie duifend Guldens °s Jaars, welke de Provincie op haare quota geleeden word in den Staat van Oorlog onder het Capitaal van andere onkoften van den Oorlog , dat ook de manier van Procedeeren die thans voor 't Krygsgeregte plaats heeft, merkelyk zal bekort worden , en gefchikt op den voet die in andere Provinciën gebruiklyk is, en waar aan de Officieren in andere Guarnifoenen gewoon zyn, dewelke hier komen de door de veranderinge indebehandelinge van zaaken in verwarringe geraken; Dat zyne Hoogheid derhalven aan hun Ed. Mog. voorfteld, de mortificeering van de Amr> ten van Geregts Scholt, AdfefToren, Secretaris, Geweldige Provooft , desfelfs Lieutenant, Weibel, en Trawanten, latende aan den teegenwoordig in dienlt fynde , by weege van Pennoen hunne volle Tra élementen, met toelegK 3 gin#e  ifé VERZAMELING van STUKKEN ginge van een dedomagement na reedelykh-id voor het gemis hunner Emolumenten gerêekend na proportie van het geen zy zuiver diesweegens, zeedcrt agt of tien Jaaren, JaarJyks genooten hebben verders noopens de koften van de ïVulitaire Juilitie, het liquideeren van de ReItemngen van dien , de Appellen in Civile zaaken eenige fchikkingen voorflaande , breeder W gedagte Miffive vermeld. Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat conform den voorlid van Syne Hoogheid het Krygs-geregte der Friefch Naflaufche Regimenten , refideerende binnen Leeuwaarden, zal worden afgefcbaft, gelyk gefchied by deezen en diensvolgens de Arnpten van Geregt Schelt en AdfeiTooren mitsgaders Secretaris va)»' dien felven Geregten gemortiftceerd en vernietigd, dat aan de thans fungeerenden Adfeffoor en Secretaris , Doéloren Bernardus de Horn cn JarigTadema, het volleTraclement het welk genieten, als een Penfioen voor hun Leeven word vergund, of wel ten tyde toe zy door t verkrygén van eenig ander employ mo.»gen zyn gebenificeert , ook worden de Geweldige Provooft, thans in dienft zynde fyn Lieutenant, de Weibel en Trauanten , by deezen uit hunnen Dienft ohtflaagen, insgelyks mee behoudinge hunner Tracïamenten, zoo lange zy Leeven, of met een andere Bedieninge begunfhgd zyn , verders worden alle deeze Perfoonen gelaft binnen agt dagen naaftkoomende, aan de Heeren Gecommitteerden in 't minder getal op tegeeven, een accurate en getrouwe ftaat van de profiten die zy booven $ Traélement van hnnne Bediemngen Jmfyks hehbm genooten, f*.  tot de MILIT. JURISD. &c. 151 federt de laatfte tien Jaaren ten einde aan hun voor dat gemis een redelyke vergoeding werde toegebragc; dat wat aanbelangt de adminiftratie van de Militaire Juftitie binnen de Provincie, defelve zal worden ingerigt, op den voet, die in alle de andere Provinciën, en het resfort van de Generaliteit plaats heeft en bediend ♦worden , door eenen Krygsraad dewelke zo meenigmaal als nodig is zal worden geconvoceerd, door den Commandeerende Officier van 't Guarnifoen te Leeuwaarden: dat overeenkomftig met het geene in de Provinciën van Utrecht, en Stad en Lande ook plaats heeft, een Auditeur Militair en een Geweldige Provooft , zal worden aangefteld , door Zyne Hoogheid, dat deeze Provooft zd gehouden zyn, fyne Jaarlykfche declaratien over te geevcn aan de Generu» liteits Reeken-kamer, om aldaar behoorlyk geliquideert en vervolgens daar op by den Raad van Staaten Acte van verfoek op deeze Provincie verleend te worden. Dat al verders Vriesland zal blyven betaalen gelyk voorheen; de onkoften , van de Crimineele Executien , en de verdere koften der Militaire Juftitie: dat daar onder meede geagt worden begreepen te fyn , de Jaavlykfche leverantien van Turf en Hou% ten dienfte van den Krygsraad en Gevangenen: fo als van ouds volgens.Inftructie van den Geweldigen Provooft plaatsheeft gehad, des dac de Declaratien van den Provooft zullen moeten zyn ingerigt, volgens het Reglement van den Raad van Staate de dato den 18. January 160'S. zonder dat aan hem , den Auditeur Militair of Scherpregter jetwes buyten het felve fal worden goedgedaan , dat ook aan de Militaire JuftiK 4  15* VERZAMELING van STUKKEN tie alle de voorregten geïaaten worden dh aar, dezelve volgens Staats Refolutien binnen dee " Provincie zyn vergund; als by voorbeeld de «agt otr,,o 't Landfchap. Tugtheis , en buiten Vriesland te bannen, het verkenen van S ftentie door de Dienaaren van den Procureur Generaal, by de Crimineele Executien,en dier gelylce die volgens voorige Staats RefoluS «ogten competeeren. Dat wat aanbe arm de Sententiën inCmle z,aken die door den K yZ raad geveld worden en meer als 50. Guldens iT ÏPij- ÏS£U Cnie«egenRaande d^eze vafï geftelde affohaffinge van het Krygs-gereït) v n dezelve zal kunnen geappelleert wordend het Collegie der Heeren Gedeputeerden, wordende aan den Succumbent ten tyde van ; fes da^en vergund om fyn Appel te interjecleeren en zal Extracl deezes aan den Adfeflbr en Secreta" is ; mitsgaders den Geweldigen Provooft en zynen Lientenant worden toegefonden tot'na" rigt en met laft om de verdere Suppooften vaa den inhoud deezes te informeeren f en voorts de opgeevmge vad de Emolumenten binnen den voorfchreeve tyd de doen. Aldus gerefolveert op het T mJr^t, „ . den 24. February i77S? L^ndfohaps Huis (Geteekent,) Voor Ooftergoo. Voor Weftergoo C. van Scheltmra <* • 5 & J. J. van Schilling*. J l!Zb7rnHWmUa' VoordeZevenwouden. Voor de Steeden. Bernardus Dorhout. *r. H. yam Hambroick.  tot de MILIT. JURISD. &c. i53t XVI. NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN; September 177J. $. 933- 2/yne Hoogheid in ervaringe gekomen zynde, dat twee Perzoonen , beidegehuwd, enbinnende Stad Am fier dam gewoond, en aldaar Commercie gedreven hebbende, na dat defelve de voorfchreve Stad op eene clandeftine wyze hebben verhaten , zich als Cadets geëngageert zouden hebben onder 'r Regiment van den Lieutenant Generaal van Raders, in Guarnifoen reNymegen, en zulks om daar door te ontgaan de Pour/uites hunner Crediteuren ; Laft en Ordonneert hier meede den Collonel van der Hoop, Majoor Commandant der Stad Ny megen, om zig naar bovengemelde geval naauwkeurig te informeren, en de zaak alzo bevindende de Commandeerende Officier van het Regiment van den Lieutenant Generaal van Rader s, in naame van Hoogftgernelde zyne Hoogheid , te ordonneeren de voorgemelde beide Cadets aanftonds uit den Militairen dienft te ontflaan, dewyl Hoogftdezelve niet wil permitteren , dat het Militaire verftrekke tot een fchuilplaats voor diergelyke Perfoonen. Gedaan in 's Gravenhage den 28. February 1775. (Was geteekent;) WILLEM PRINCE van ORANGE. (Onder ftond,) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. (Was gecontrafigneert,) T. 3, de Larrey. K 5 XVLlt  IS4 VERZAMELING van STUKKEN XVII. Missive van zyn Doorl. Hoogheid Willem V over 't contra£t tujjchen Anthonie MeeuwJen en Cap. Joh. Kaps ingegaen. 'sHage den 27. Maert. 1775. Edele Mogende Heeren byzondere goede Vrienden! hebben met verwonderinge vcrnomsn , dac UEd. Moogende by jppoimement van den 16. Maar laaftieden, gefield op eene Requefle. door Anchony Meeuwfen aan UEd. Mogende gepraefenteerd den overften Woldring hebben geauthorifeerd, ten 6ne van ëïtraditie van feekeren penningen uit het Luitenantz traktement van den Capitein Johannes Caps aan den zeiven Meeuwfen, en zulks ingevolge eener Conventie door denzelve Caps en Meeuwfen aangegaan , met by voeging in het gemelde appomtement, ten zy Redenen ter contrarie, hebbende wy wille gaarene erkennen Ed. Mog. Heeren , dat wy zulks geenzints hadde kunnen vêfi wagten na het geene in het laait van den Jaare 1769. is voor gevallen met betrekking tot twee appointementen of appoftillen die hun Ed. Mog. eerft op de Requefte van den Collonel van Nyvenheim in dato 22. September 1768., cn naderhand op dat van den Solliciteur van Troien in dato denai. Sept. 1769. verleend hadden («). Ger (aj Zie Mag. D. VI. bl. 59 en volg.  tot de MILIT. JURTSD. &c. 15$ Gelyk wy toenmaals reeds by onfe Miffive van den 24. Novemb-t 1769. op fundament: der reedenen daar by geallegeerd by UEd. Mog. niet alleen infteerden op de intrekking der even Gemelde twee appointemente of appoftillen maar UEd Mogendes teffens verfogten, in het vervolg niet wederom te verkenen, kortingen of arreften op Traótamenten van Militairen en in teegendeel de seenen die zodanige kortingen of arreften aan UE'. Mog. mogten verfoeken, te renvoyeeren aan de Juftitie Militair, zoo kunnen wy niet ontveinfen dat het verleenen van het bovengemelde appointement op het Requefte van voornoemde Meeuwfen, ons ten hoogftm onaangenaam is, vermits wy hebben moeten vaftlteJietri dat wy over eene diergelyke materie ni mm er wederom verpligt zouden worden met Ud Mog. in eenige difcuffie te treden, zo om dat wy by deze Miffive van den 24. Novembr 1769. bereids aan U Ed. Mog. hadden betuigt, hoe onaangenaam het ons was , ons met dusdaanige Jurisdictie quaeftien te moeten occuperen , als wel inzonderheid ; vermits U Ed. Mog. vervolgens die beide Apoftillen hadden ingetrokken, en zulks op authorifatie van de Heeren Staaten U Ed. Mog. Committenten , en U Ed. mitsdien voor het vervolg niet mesr konde haaliteeren , nopens de welmeining van Hoogftgemelden Heeren Staaten, ten opzigten van het verleenen van eenigerlei kortingen of Arreflen op Traétementen van Militairen door U Ed. Mog. en zulks , alwaar het zelfs gefchiet op het direct verfoek v3n een Militair, foo als de Collonel van Nyvenheim, toen  I5<5 VERZAMELING van STUKKEN toen zelfs Requefè ten dien einde aan U Ed. Mog. had geprasfemeert: wy betuigde aan U Ed. Mog. by dezelfde Miffive van den 24. Novembar 1769. dat wy meenden ons niet te kunnen of mogen dispenfeeren, om met al ons vermogen te verhinderen, allen indracht in het Reglement van önfen Heere Vader Glorieufer Memorie van den 27. November 1749. by het zo. Articul van welk Reglement in het generaal geftatueert is , dat de Militairen aan de Judicature, van den Militairen Rechter zullen gelaten •worden, en zulks zonder dat daar by eemge uitzondering gemaakt word, en dat wy dan ook meenden nimmer te moeten gedoogcn dat de Militaire Jurisdictie in het minfie verkort worden, wy herhalen thans die betuigmge op hec ernftigfte, en wy zullen ons voor het overige over de materie liefft niet verder inlaaten, maar U Ed. Mog. verfoeken onfe meergemelde Misfive van den 24. November 1769. andermaal te willen overweegen, na welken nadere overweeging wy geenzints twyffelen of UEd. Mog. zullen derzelver gemelde Appoinétementen van den 16.Maart laaftleden intrekken,en ons voor het vervolg wel willen eviteeren de onaangenaamheid om over zaaken reeds gedifcutieert en afgedaan in nieuwe difcuffien te moeten treden. En wy verwagten dan ook dat U Ed. Mog. ons van de intrekking van het meergemelde Appoinótement kennis zullen gelieven te geeven, of ingevallen U Ed. Mog. tegen onfe verwagting wederom eenige redenen ter contrarie mogten vermenen te hebben, ons van dezelve te informeeren: " Waar  tot be MILIT. JURISD. &c. jS7 Waar meede, £del« Mogende Hetren; Byzondtn Ceidt Vrienden i Wy V Ed. Mog. beveelen in Godï Heilige Protectie, TJ Ed. Mog. Dienftvvillige Goede Vriend, WILLEM PRINCE van ORANGE, Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. T. J. de Larrey. lu 's Cravenli.ige den 27. Maart 1775. XVIII. Extract uit het Regifler van ie Aclen en Refolutien der Edele Mogende Heeren Gedeputeerden Staaten van Stad en Landen. Mercurii den 5. April 1775. T er Vergaderinge wederom geleefen zynde,' de bevoorens ingekome Miffive van Zyn Doorlugtige Hoogheid den Heere Prins Erfftadhouder, in dato den 27. Maart laaltleden , betrekkelyk de Requefte door zèekre Jnthonj Meeuwfen , ter Vergaderinge gepraefenteert, verzoekende , dat aangezien met den Capitain 'johannes van Caps, over zeekere prastenfie had .^ecanveBieert , zo als uit èerj geregtelykc Cer-  '158 "^VERZAMELING van STUKKEN tificaat daar by overgegeeven en gelyk door den Remonftrant wierde voorgedraagen, dac by den Krygsraad was geconfirmeerd , konde geblyken, den Overfte Woldringh werd® geauthorifeerd conform gemeide contraét's maandelyks vyf en twintig Guldens van het Traélement van den Capitain Caps, ten voordeele van den Remonftrant intebouden; hebben de Heeren Gedeputeerde by na deefe deliberatie over de voorfchreve kequefte, en bygevoegde conventie Appoinclement op den 10. Maart op den 16. Maart op de voorfchreve Requefte, door deeze Collegie verleend als op abuOve allegaten zynde vergund, en fub en obrtptive verkregen, door deezen wederom ingetrokken , en buiten effeél geftelt , waar van aan des Remonftrar.s Advocaat ten eerften infinuatie gedaan zal worden. ( Onderftond,) Coll: Conc: E. Lewfy Secretaris.•.!..-. X I X. _ Missive aan den Heere Prins Erfjladbmsder. DOORLUGTIGSTE PRINS en HEERE! 2^ o haaft Wy van ter zyde vernamen dat zeJcer appointement verleend op de Requefte van eenen alhier Onbekenden vreemdeling , AntoHie Meuwfen eenige ombrage fcheen te verwek?  tot »e MILIT. JURISD. &c. wekken, hebben wy getragt het zelve met het daar by gevoegd document weder in handen te krygen , om te onderzoeken of 'er moogelyk eenige furreptie door abtilïve en onware allegatien mogten plaats gehad hebben, doch die blyken door onze boodens op trouwe aan den Luitenant Collonel Woldringh op zyn verzoek uit gelangt , ongeagt de menigvuldigen inftantien, uitwyzens het Relaas, waar van wy een Copie hier by overleggen door den bode gedaan, niet eerder weder om te zien kunnen krygen , dan den vyfdendag na den ontfang van Uwer DoorJugtig, Hoogheids gerefpeéieerde Miffive van den 27. Maart laaftleeden ; waar van het gevolg is geweeft, dat wy uit den inhoud der gemelde Miffive, benevens die der Requefte en van het by gevoegd document, ons op den 4. April jongfl eerft wederom ter handen gekomen, als toen verncemende dat wel waarlyk een vrywillige condemnatie en uitdrukkelyïce affignatie , op ons Collegie ten overftaan van den Auditeur Militair van Bergen op den oom was gepaffeerd; maar dat daar en teegens abbufive ten Requefte was gefield , dat denzelve by den Krygsraad zoude zyn geconfirmeerd, niet een ogenblik hebben gehasfiteert, ons bevoorens verleend appointcment by Refolutie wederom in te trekken, offchoon het zelve niet anders beoogden, dan een enkelde notificatie van het geen tusfchen den Crediteur en Debiteur was gefchied, en zoo het fcheen by den Krygsraad geconfirmeerd, zonder ons eenige fchyn van Jurisdictie dien aangaande aan te matigen, en ten betoogde vun zullti, in het appointement uytdruk- kc»  l6o VERZAMELING van STUKKEN kelyker was bygevoegt, 't en zy redenen ter contrarie hebbende, zonder eens die reedenen te vraagen , als waar door allen fchyn van atteinte op de Militaire Jurisdictie foigneuffelyk vermyd wierde , gejyk uit de Copieele Requefte het daar op gefielde appointement en gegeeven Keiaas van de Bode, mitsgaders de bygevoegde conventie aan uwe Doorlugtige Hoogheid overvloedig zal kunnen geblyken, gelyk wy ons verzeekerd houden , dat door het neemen en doen infinueeren van voorgemelte Refolutie , waar van wy de Eer hebben een Copie hier neevens te voegen, aan de welmeininge van Uwe Doorlugtige Hoogheid zal zyn voldaan. So fmert het ons, dat het praecipitand en onheus gedrag van onfen inboorlingh , de Lieutenant by de Armee, Jan Gerard Woldringh , die met een enkel woord van beroep, op zyn forum, aan iemand onfer , ofte van onfe fuppooften gedaan, allen defen omflag hadde kunnen en behooren vcor te koomen, door een zoo ontydige als geaffecteerde klagten , den yver van "Uwe Doorl. Hoogheid nodeloos en overmatig opgewekt, en onfe eenvoudige notificatie in een allerhatelykfl licht , van opzettelyk infractie fchynt te hebben voorgedraagen, op eene wyfe zo feer laefif en honende voor een Collegie, het welke met en benevens de Eminente perfoon van Uwe Doorl. Hoogheid, als hun hoofd en eerfte Jid het character reprasfentatif van de Staten defes Lands draagd, als embaraflant voor uwe Doorl. Hoogheid even eens of 'er nieuwe difcuflie nodig was, van zaken voor lange afgedaan, en of >r in het befworene Reglement dicteerde Art. 29r  tot de MILIT. JURISD. &c, irö* 29. Dat de Militaire Judicature aan den Militaire Regter zal worden over gelaten , eenige inbreuken ware onderuuomen, hoedanig wy heiligiyk getuigen, en uit het ganfche bejoop van deze faak overvloediglyk geblykt, nimmer gehad te hebben, hoe gevoelig intusfchen ons treffende ingewikkelde accufatien en hatelyke illatien, welke deze Lieutenant Collonel Woldringh door zyne klagte ons heeft berokkend, fyn wy echter zeer verre, van ons met dien menfche te compromitteeren, om eenige toereikende litisfaciie te vragen, of ons in 't geheel over deze materie verder uit te laten , maar willen wy liever aan het hoogwys en doorziend oordeel van Uwe Doorl. Hoogheid overlaten , welke gevolgen zulke en diergelyke oneerbiedige en brouillante handelwyzen, nu en fchierkomftig zullen kunnen na zig fleepeu, terwyl wy Uwe Doorl. Hoogheid teffens verzeekeren, dat ons niets meerder ter harten zal gaan, dan de aangenomene en befwoorene wetten en Reglementen volgens onfen Eeds en pligt ongefchondea ■•te bewaaren en agtervolgeu. Waar meede &c. De Gedeputeerde Staaten van Sta» Groningen s« Ommeeansen. «tellingen den 14. April 17?i. VU. De si. XX.  :xCz VERZAMELING van STUKKEN XX ■ • « , . Missive van de Heeren Geeommitteerdens uit den Rade van Vlaanderen, di ad interim Regering , 's Lands van den Vryen te Sluis waarnemende, aan Hoogft derzelver Committenten met Klagten over dtVexen. en Turbatien Hunlieden in het oefenen van derzelver aanbevole Jurisdictie door di Militairen aangedaan. Maart 1776. EDELE MOGENDE HEEREN! \Vy thans d'Eer hebbende, om uit het midden van U E. M. alhier, volgens H. H. M. Refolutie m dato 20. September 1775., ons i„ het Collegie van den Vrye gecommitteerd te bevinden , hebben het van Onfe indifpenfabeJe phcht geoordeelt U E. M. te moeten kennis geven , van eene niet alleen voor ons, rnaer ook voor Hoogft onfe Committenten honende behandeling, ons in de exercitie van dien poft welke wy d'Eer hebben waer te nemen, ver' fcheyde reyfen door den alhier voor het tegen woordigecommundeerende, Sergeant Major van Reitzenftem aengedaen, en zulks, volgens deszelfs voorgeven op uitdrukkelyken las- |Wm°juDE? VAN ZTN Do°RI.Hoogh. de» Erfftadhouder, en Capitein Generael en Admirael der Vereenigde Nederlanden, een Vorft E HH., wiens voor ons vrye Vaderland gewette hoedanigheden, ons verbieden een oogenblik derzelver egtheid te geloven. ..tzrQ 'Hec  tot se MILIT. JURISD. Ac. i6$ Het is dan E. M. HH., om ter zaeke te komen, in alle Frontier - Plaetfen eene zeer nuttige gewoonte , om van alle Vreemdelingen', ende PalTugiers de foort inkomende, nauwkeurige ondervragingen te doen na haerenaemen, qualiteiten, plaets, waer van daen komen, ende waer intrek nemen , op dat dusdoende die geene, wien de verdediging van een Velling aenbetrouwt is. zich dus voor alle fufpecle perfoonen , die mogelyk door vyanden van den Staat mogten uitgefonden worden,zoude kunnenwagten: HetCollegie van den Vryen, zoo als U E. M. bekent is, haer refidentie binnen Sluis houdende, doch derzelver Jurisdictie buitens, en omflreeks de'tWallen van gem. Plaats hebbende, en daer door genoodzaekt dagelyks commiffien uit den haere landwaers ter adminiftratie van de Juftitie en Politie te zenden , paffeerde voorheen, als in geene deele kunnende gerekent worden aen eenige fufpilie, waer voor gem. gewoonte van afvraging in gebruik gebragt is, onderhevig te zyn, de Poort alleen met een enkel opgeven van te zyn een commijjtt van het Collegi» van den Vrye, waer van toe en thans de, altyd by zynde , Kamerbode een Wettig teken is; maar na dat de aétueele Leden feflie genomen hebben, heeft men bovengem. ordere van ondervraging, tegens gewoonte, aen het Collegie van den Vrye, twee Leden uit U E. M. Rade aen het Hooft hebbende, en waer van 'er altydeen in de Commiffien tegenwoordig is, beginnen mondeling aftevergen , alfoo ons fulks fchriftelyk , gemakshalven willende doen, verboden wierd: U E. M. toe aclueele Geeommitteerdens, niet ten vollen van de oude gewoonL % tes*  VERZAMELING van STUKKEN ten, onderregt zynde, noch mede zich,als maer voor eemge tyd hier zynde, met gem SerjantMajor willende brouljeren, hebben de ondervragingen behoorlyk beantwoord ; dan naderhand begrypende , dat het ongevoegelyk was. voor haer, u,t naem van den SotiveTain Recht doende, aen een, haer inferieur zynde Officier van die zelve Souverain rekenfchap van haer doen en laeten te moeten geven; alsmede, dat het reveleren van de Plaets, waer na toedeCommiflie, die zomtyds fecreet konde zyn, gedecerneert geweeR was, Rreed tegens den Eed op des Hofs InRruóhe a. 1661 gedaen, en wei tegens het XXL ordonneerende alle voorvallende faeken, en materiën fecreet te houden het geene haer Ed. zoo wel betrekking fcheen te' hebben ontrent het fecreet van de Commiffien waer in geemployeerd wierden, als dat van dac van den Raede riaeme op den 17 Febr i776 te zamen met de Gecomm. uit de Regeering der" Stad Sluis, waer mede het Collegie van den Vrve uitmaeken , eene Refolutie, waer by bepaelc wierd, dat voortaen Heeren Commiffariflen haer naemen , ende qualiteiten zouden opgeven, maer de plaets, waer van daen kwamen onder den genenden term, van te komen uit den Vrye, dat is uit haere Jurisdictie, te begrypen, zich dus, behoudens haeren Eed veronderftellende aen de gem. afvragingen tè voldoen; Maer E. M. HH. het fmert ons te moeten melden, dat den Serjant Major en Collonel van RenzenRein die, met ongenegen van zijn ■Doorl. H den Erfji.; over zyn voorheen Rehoudene gedrag, ordres van Hoogjl Den/elven heeft bekomen, den Magijlraet (van het Vrye) in hun* - n»  tot be MILIT. JURISD. &e. id£ ne funftien niet meer hinderlyk te zyn, of eenige kleinigheden aen hunne Perfoonen toe te brengen, &c. Zie HH. M. Refol. in dat9 22 Novemb. 1771. bl.74." en 748. heelt kunnen gobdvinden, van ons even gelyken hoon, als den Hr. v. d. Perre, en hem tweede ondergeteykende den 14 Febr. gebeurt is, wederom en waer aen zy beyóc' deelgenoot geweeft zyn , op zyn zeggen VOLGENS ORDER VAN ZYN DOORL. HOOGH. OJ» twee differente reyfen te doen ondergaan, gelyk U E. M. uit de hier geannexeerde Bylaegen fub nris 1. 2 en 3. zal blyken, tot welken wy dan de eer hebben ons te refereren , hetende 't zelve ook liefft verder aen de wyfe Deüberatien van U E. M. over , alzoo men een verder detail hier over van ons, als de lydende party, voor mogelyk niet te neutrael kon opnemen. U E. M. hier mede een korte narré van de ziek gegeven hebbende, kunnen wy niet nalaeten uit andere Garnifoens Reglementen en bygebrag-, te confequentien de vryheid te nemen van ten klaarften, na ons dunkt, aen te tonen gem. zoo genaemde en andere noch te meldene orders niet anders dan verregaende vexes zyn , die het Collegie van den Vrye, en by gevolg ook U E. M. Geeommitteerdens aengedaen worden, ten einde het zelve , met veragting der zeiver Leden, Rremming in h$ir adminiflratie toegebracht worden. Wat dan E. M. HH. 't belemmerde inkomen der Poort over dag betreft, wy bevinden dat hier inne in andere Frontierfteden , van geen minder aenbelang dan Sluis facielder orders ontrent particuliere Perfoonen, dan hier ontrent oen geftabilieert Collegie , gegeven worden 1 L 3 Den  ïCÖ VERZAMELING vak STUKKEN Den Hertog Lodewyk van Brunswyk , Ve'drriaarfchalk der Legers van den Staat, wien wy dus uit hoofde van gem. hooge Qualiteit alle bëhoorlyke capaciteit in het wel beïchermen van een Frontierplaets moeten toevertrouwen, itatueert in zyn Garnifoens orders van den Bofcha 1770 geemaneert tit. Orders voer de Wagten aen de Poorten en 8V. g IX. bl. 45. Me vreemde &c. Den U. Gen. Deutz, Gouvern. van Bergen op den Zoom, wie de eer genoten heeft het Commando van den Bofch onder hoog gem. Hertog van Brunswyk temogen bededen, confirmeert zich byna woordelyk met het zelve gem. Artik. in deszelfs Garnifoens Regiem, a. 1774. Ut gener èrders voor de Wagten §. XI. Het komt ons bedunkens voor i dat men op die twee gem. Plaetfen, van grooter importantie dan Sluis, veel meer egars, (trouwens aenlienelyke Lieden weten te Jeven) omtrent particuliere'Perfoonen, heeft dan den Strg. Maj. van Reitzenftein, in geene decle met gem. twee aenfienelyke Perfoonen in kundigheid te equipareren, alhier voor het Collegie van den Vryen heeft, en wy ftellen ai eens voor een ogenblik E. M. HH., dat wy maar als particuliere Perfoonen moeten behandelt worden , dan vallen wy noch niet in de termen van die orders; wy zyn Heeren uit de Stad, dat is waer, maer niet eenige daegen afwefig geweeft, want onfe Commiffien duuren op zyn hoogft twee dagen, en dat maer in de winter, ende dan worden in gem. Plaetfen noch maer alleen haere naemen opgefchreven zonder meer: en om U E M. verder onder het oog te brengen dat het maer vexes zyn, zoo gelieven U E M. te weten, dat de Burgers, en de rneefïe Landlieden onbelemmer , dac  tot de MILIT. JURISD. &c. i6> dat is zonder ondervragingen, de Poort inkomen j en dus worden defe Pêrfoonen minder fiifpecl gehouden, dat wy die-enfë Eede den Lande gedaen hebben , en derhalven betrouwt moeten worden, alles tot behout van het zelve te moeten aenwenden. Wy zullen hier mede overgaën tot de verdere orders welke onfe Commiffien in het fpoedig waernemen haeren opgelegde funélien beletten»de, voornamentlyk phets hebben, warfne'er de toegangen der Stad," het zy by dag or avond, voor het algemeen gefloten zyn. Éen zaek die de groofte "ongemakken en een zeer nadelige (beraming aen den loop der Juftitie kan té weeg brengen. Ten einde E. M HH. het fraudeeren van s Lands Gemeene Middelen voorgekomen wordt, hier even als elders, de Valbrug van de Poort tuffchen 12 en i uuren des middaegh , een tyd wanneer de 's Lands Commifön gerekent worden haer middagmaal te houden, opgebaelt, als mede" wegens het waernemen des Godsdienft doot- dezelve des Zondaegs, en op Feeftdagen onder Kérk tyden; het Collegie van den V-rye of liever deszelfs CommiflarilTen, zich voor den opgehaelde Valburg vertoonende behoorde immers, als in geene deele voor fmokkelaers kunnende aengefien worden, aenftonds ingelaten te worden , dit gefchiet niet dan op fpeciaele order aen de Wagt, E. M. HH.: de Heer v. d. Lene en hy tweede onderget. zyn getuigen hoe zy op Woensdag den 14 Febr. in Commilïie komende , een half uur voor de opgehaelde Valbrug hebben moeten ftaen wagten. Veel aequitabelder Menfch is den LE. Gen. Deutz, die in zyn L 4 gerat  *fe VERZAMELING vak STUKKEN «#m. Regiem, van Bergen dia. tit. ff. VI ft, Meert™,» &gm ^ itJ^ yen van de Poort, des avonds na dat defllveee. i°n men'n-V0°r P^<*. Tourkarren ,&m dan men hier voor het Collegie heeft • Hooift denfelven, bepaelen in hun reeds gem1de Jl van de Avancèe wordt &>c. maer wat £efcined fnerE.M. HH'., de Sleutels woX bv het toe doen van de Poort aan de HooftwaS gebracht, contrarie aen het gebruik dar in gem gelaeien te worden, zoo gefchiedcn hier over binnen m de Stad, zooveïl, aJs men £££ t?arn,r ' n0de;00f? raPPort™ de Hoof! ^gr, Commandant, Plaets Major, en weder- V mS/f dat volflagen uur er mede henen loopt, eer men binnen gelaten word, en UE. M. Gedeputeerde»*, hebbed reeds eemtre reyfen ondervonden , en in defe barre Wmter aen de indien van de Lugt onder den blooten Hemel, alfoo binnen de Fortifica- bloot Rellen; en dat dit wederom ten eenenmaal £xes zyn E. M. HH. blykt daer uit, daTde paspoort, de gevaerlykfte plaets voor defe Stad , ais geen guartier uurs van de Ooftemykfche Grenr  tot DB MILIT. JURISD. &c. ity Grenfen afgelegen zynde, zelfs in deefe, tm'sfchien, critique lyds omfbandigheden voor een Hollandfchê Poftbode toe dat defelve aangekomen is, met weinig prsecautie te gebruiken, open geheten word. Zie daer E. M. HH. zoo wy vertrouwen, onfe meer dan regtmagtige grieven niet alleen ons, maer ook U E. M. in onfe Perfoonen aengedaen, welke wy noch al met lydfaemheid zoude verdraegen hebben, indien wy niet vernomen hadden , dat het Collegie van den Vrye, te Brugge, mede een Frontierplaets met Garnifoen befet, met het welke dir egael in aenfien is, onder een despotike Mogentheid fugtende, alle defe hoonen niet aengedaen word; dat dit Collegie van den Vryen te Sluis, wanneer het zelve inden laetften Oorlog door de Pranfche Wapene» onder derzelver magt gebracht was, en dus als overwonnene Volkeren geconfidereert konde worden, alle die ftremminge in haer Befliering niet heeft moeten ondergaen: Wat vergt men dan van ons , thans het geluk hebbende van onfe dagen , na een duurgekogte Vryheid, onder de gewenfte Regeering van een Souverain, wiens voornaemfte plicht het is, tegen alle inkruipende zaeden van overheerfching,haere Ingefetenen te befchermen, te mogen doorbrengen, dit heten wy liefit aen het wys oordeel van U E. M". over; dan het valt ons onverdragelyk langer dit juk der zoogenaemde Militaire discipline , tóe het Politique wefen geextendëert te, torlTen, en gehoond te werden van een Commandant, op wiens lalt het wefen mag, die, God weet het! reeds al te fchandelyke dingen van onfe handelingen verfpreyt heeft, dan waar van ons legael L s bet  ï?o VERZAMELING van STUKKEN bewys ontbreekt. Derbalven E. M. HH. ver/beJten wybydefeop het vnendelykRe dat U E M 2ich , ten einde faciejder en dragelyker orders te yerkrygen, wel hier over by HH. M zullen geheven te addreffeeren, want geen andere orders hier m het vervolg vigeerende word het ondragelyk voor Lieden, in een vryeLugtGodfe dank! gewent, zich in eene door vexes belemmerd te gewennen, en wy zouden, hoewei ongaerne, onfe decharge van . deze Commilïie moeten beft>lliciteren. ' Waer meede E. M. HH., na nochmaels ü TL M. attentie hier op befolliciteert te hebben ons m U E. M. vriendfehap te hebban aeneerei commandeert, &c. XXI. R a r v o r t van eenige Heeren uit en aen het Collegie 's Lands van den Vrye te "Stijfs wegens hun wedervaren aldaar aan de Zuidpoort , opbrenging na en in de Hooftwagt, en converfatie met den ÓVjant Major. 2 April i776\ R.apport van de Heeren Vehheye van Otters , en Fabritiüs , dewelke geadlifteerd door den Penfion. de Jonge, en Adr. Robbers, Chirurgem , ter requifitie en overRaen van den U. Balliuw L. Feileman , op Maend. den i April 1776 aenfehonwd hebben het doode Lighaem jVan Jan van Brnflèl alias Calot, van flyle een Arbeider eir woonachtig onder Yfendyke, ge- VOll'  tot de MILÏT. JÜRISD. &c. 171 vonden op den Dyk, den Mauritz, en Jonckvrouwe Polder, fcheydendc even buiten Yfendyke. In welke Schouwinge aen hun Rapportanten niets voorgekomen is, dat eenigfc blyk gaf gem. J. v. BruiTel door eene geweldige dood mogte omgekomen zyn, maer ten vollen geloof gegeven hebben, aen het geene van omftreek* woonende Huislieden verfekert wierd ; te meer alfoo gem. Perfoon van een ongefonde conftitutie was, dat dezelve door een hem overkomen! ongeval, zyn kwael eigen, by gebrek aen hulpe ongelukkig aen zyn eynde gekomen was, weshalven zy Rapportanten met confent van den LA Balliuw het doode Lyk ter begraving overgegeven hebben. Verder achten zy Rapportanten zich verpligt om aen H. Ë. W. kennis té geven , dat Hun , by hun retour de Zuidpoort in komende, door de Serjant de gewoone ondervraginge gedaen wordende, defelve, met het geene by Notul defea Collegie in dato 17 Febr. 1776 gerefolveerd was, beantwoord hebbende even gelyk lot, als den Heer v. d. Perre, en hem eerfte Rapporeant op den 14 Febr. 1776, ten beurt gevallen is, dat zy H. £. fuprife daer over aen den Serjant Major van Reitzenftein te kennen gegeven hebben , uit hoofde dat het Collegie, Juftitie uit naem van HH. M. adminiftreerende, zich niet verpligt agte aen een ander Bediende van HPI. M. rekenfehap van hun doen en laten te geveu, en het Hun Ed. W. verwonderde dat in den Bofch, Maeftricht, en Bergen op den Zoom, Garnifoens Plaetfen van geen minder aenbelang dan Sluis, facielder orders ontrent particuliere PerJfeonen in de Stad woonachtig, dan hier ontrent Com-  *** VERZAMELING van STUKKEN ComraiiTarilTen van een Collegie haere rP^.n • tie binnen de Wallen houdefde, ^obS e^ wierden. Waer op door den GeAajor^en,'' geantwoord 1S dat hy zyne orders van Zyn Doorl. H. den Capitein Gener. hadde, om het Collegie van den Vrye zulke ondervragingen te doen, dat het Collegie uit die hoofde hifr"en met wilde voldoen, maer dat hy H. E W waer- fanZt' rTeer ?rder Heeren CÓmmisfanifTen by hunEd. terugkom!! geen plaets wilde opgeven waer van daenzy HH.Comm. k«! hy Gener. Maj. volgens oanERS van Zyn Hoog «bid genoodzaekt zoude zyn, den ingang van de Poort te weygeren. Waer na zy HH Raoportanten , na noch het een en ander om,, weer gefprooken te hebben, wederom door den Gener. Major tot op de fïraat uitgeley gedaen zyn , zynde dit Rapport, om by |eJegenrheid hier van te beter, gebruik te kunnen maken door hun alle onderteykent. * APrildi77êrPPOrteerd i0 hCt C°Ue& den 6  tot de MILIT. JURISD. dcc. 173 XXII. Missive van Burgemeefler en Schepenen 's Lands van den Vryen te Sluts ad interim aan H H. Mog. met verzoek 6m te mogen weten of niet tegenftaande de verregaende Vexen, en Turbatien Hunlieden, door het 'Militaire Gouvernement, in het oefenen van de aan hun gedemandeerde Jurisdictie aangedaan, egter zullen continueeren , om aan den Gouverneur, Commandeur en Plaats-Major , het jaarlykfche don Gratuit wegens bewezen» goede dienflen, te geven. 8 April 1776. HOOG MOGENDE HEEREN? O ns vereerd vindende met eene ordre van U Hoog Mogende by Refolutie in dato 20 September des affgeloopenen Jaars 1775, Waer by aen twee Leeden uit den Edelen Hove van Vlaanderen en zeven Leeden uit de Magiftraat der Stad Sluys, ad interim, werd gedemandeert de adminiftratie der Juftitie en Policie over het Land van den Vrye;nebben wy van doe aff ons met alle afïiduiteit geappliceert, om de zaken aen ons door U Hoog Mog. toevertrouwt na vereifch te tracleeren, en ten dien einde beft gevonden allent zelve te behandelen op dien voet en in die goede ordre zoo als het een en ander door onze Pradeceflèuren bevorens wel en wettig was gefchied, waer in wy ook toe heden hebben gecontinueerd zonder eenige fpe-  m VERZAMELING vin STOKKEN culatie; dan thans komt ons, in den loop onzer bedjenmge voor, een gebruik, waer omtrent wy ons bezwaard vinden, en daerom niet van ons verkrygen kunnen het oude voetfpoor te volgen, zonder daer op nader door U Hoog Mog. te wezen geè'lucideert, en hoogft derzelver intentie verftaan te hebben. De zaak beftaat hier in: Het Collegie 'sLands van den Vryen is jaarlyks gewoon in het begin der maend April fpeciaale Ordonnantiën te depecheren, op den Omfanger der Middelen van denzelven Collegie , om te becaalen aen den Gouverneur der Stad Sluis eene lbmme van L. 41 -13 - 4 § vis. off ƒ 250, aen den Commandant aldaer L. 10 vJs. off ƒ 60 , en aen den Onder - Major L. 4- 3- 4 & v\s. off ƒ 25, en zulx voor een gratuiteie, off erkentenis wegens bewezene goede dienften. Waer in dan die goede dienften, aen welke de origine van deze jaarlykfe gratuiteiten te attribueeren is, beftaen hebben, en off men ook nog actueel daer van jouiffeerde, moeft noodwendig het object van onze nafporingen worden, en het zoude ons tot een fenfibel vergenoegen verftrekt hebben, indien wy de wezentlyke exiftentie dier goede dienften geduurende ons aen wezen ter dezer plaats hadden mogen ontwaer worden, wanneer wy niet een oogenblik zouden hebben gehasfiteerd, om met derzelver belooninge voort te gaen, op het voetfpoor 't gene wy voor ons hadden. Dan, Hoog Mog. Heeren , de bevindinge van het contrarie, noodzaakt ons, hoewel met hertelyk leedwezen, de hoogwigtige deliberatka van ü Hoog Mog. met het voorftellen der»  tot de MILIT. JURISD, &e. 17$ aelve, als, onzes eragtens, van te verren uitzigt om die voor U Hoog Mog. te mogen verbergen, te moeten interrumperen. Het is aen een ieder in dit Quartier bekend, hoe van alle tyden aen de Magiftraats - Perfoonen dezer Stad, en voor al aen die van het Vrye zoo in hun particulier als in hunne Geeommitteerdens, door die gene aen welke het Gouvernement en het Commandament over deze Vesting was toebetrouwd, byzondere egards bewezen zyn, dat ook aen dezelve, 't zy In hun particulier off in commiffie zynde, by het inkomen der Poorten geene belemmeringe is toegebragt, off dezelve met laflige ondervragingen bemoei' lykt, zynde de Schildwagten en die van deWagt gewoon, op hun declaratoir, dat in deze Stad woonden, zonder verdere perquifitie hun te laten palieren (de gediftingueerde Perfoonen alhier gewoon zynde, wanneer eenigen tyd abfent geweeft hadden, aen den Officier de wagt aen de Poort commanderende, van hunne naemen en qualiteit kennis te geven, ten einde daer van aen den Commandant off Gouverneur, zoo die prsefenc was, rapport konde gedaen worden.) Onder de goede dienften mag ook billyk gerekend worden , dat het aen de Wagten geoorlofd was, Lieden van regering off andere gediftingueerde Perfoonen, des middags tuffchen 12 en 1 uur, wanneer alhier, gelyk in andere Froatierplaatfen de Valbrug opgehaeld is, binnen te laten, niet alleen, maer dat ook de Gouverneurs en Commandanten in der tyd, aen de Léeden var* Regering en gediftingueerde Luyden, des verzogt zynde, altoos hebben gepermitteerd, om, wanneer hunne omftandighedeu vorderden, dat  J7 Tenterende, in het adminiftreren der Juftitie aen een minder bediende van den Staat, onderdanigheid te betoonen, en zig zoo laag te willen vernederen van aen denzelven rek;nfchap te geven van onze handelingen, die fomtyds de ftriktfte Rcreteflë vorderen, en aen een Onderofficier, ten aenhooren van het volk der Wagt, geëlimineerd haer bedoelde oogmerk iigtelyk zouden miffen, en gecontramine^rd kunnen worden, het geene ons ook voorkomt dat alleünts ftrydig zoude zyn met de conftitutie der Regeringe in deze gezegende Republicq geveftigd, en voor ïif'et anders dan een fchadelyke nieuwigheid te houden. Deze aanhoudende weigering heeft die gevolgen gehad, dat op den 14. February laatftleden, twee onzer geeommitteerdens , namentlyk deRaadsheeren van derPerre en vanCitters, de Ketenpoort inkomende (niet tegenftaende hm  tot de MUIT. JÜRISO. &c. pfi hun declaratoir, dat zy waren door ons gecom-» mnteerd en komende van hunne Commiffie uit den Vrye) van daer door een Onderofficier zyn opgebragi na de H>>ofdwagt; en van daer weder na den S rgtant Major van ReitRnRcin, dk zig zogc ie txculperen, met te zéggen^ dat zulke Rricle orders had van den Heere Gouverneur, dog facikkr orders zoude befolliciteren, Zoo als allent zelve confleert by iiXtract uit onze Notulen, in dato 17 February laaftleden, die Wy d'eer hebben fub N°- i. by te voegen , ons tot den verdettn inhoud derzelve eerbiedig refererende. Dat evenwel geene facilder orders 't federd gegeven zyn, zal U Hoog Mog. appareren uit het wedervaren van onze Geeommitteerdens , de Raadsheer van Citters, met de Heeren Fabricius, Robbers en Penfionaris de Jonge, op» den ie en nog van den Raadsheer van Zeebe.gh, en Penfionaris de Jonge, ie d.zer maend April, vervat in hunne fchriftejyke rapporten ten dezen by Extract Authenricq gevoegd, fub N0 2» en 3. waer uit confteert dat dezelve op die beide dagen, wederom diergelyken onaengenaeme rencontres htbben moeten ondergaen , en de Sergeant Major hun zelfs by die gelegentheid bedreigd heeft , dat indien men in 't vervolg de plaats niet wilde opgeven waer men van daen, kwam, ons den ingang der poort zoude gewei», gert werden. Wy kunnen niet voorby, alhier op de attentie van U Hoog M >g. te brengen, dat de Commiffie fub N*. 2. is geëxecuteerd in de opene -3»gt, aen et;n Dykin 's Land, zynde,.onje Ge, Ma '«oin»  fiftl VERZAMELING van STUKKEN committeerdens in geen Stad of Plaats ftil geweeft , dus was het hun zelfs onmogelyk er een te noemen. Onze beide Geeommitteerdens op den 14. February laaftleden, gevaceerd hebbende tot de Commilïie by het produét fub N°. tl gemeld, getuigen ook dat zy des middags tusfchen 12 en r. uur, voor de opgehaefde Valbrug komende, aldaer wel een halffuur hebben moeten wagten, en niet eerder binnen konden komen, voor het uur daer was , dat de Valbrug neergelaten moeit worden. Het binnen komen van onze Gedeputeerdens des avonds na dat de poort gefloten is, word, we! is waer, nog niet geweigerd, dog tfederd het midden van het afgeloopen Jaers, heeft de Gouverneur een middel geëxcogiteerd om dit ook zodanig difficil te maken, dat niemand ligt de luft bevangen zal, om daer van meer te profiteren, want alle de Valbruggen worden opgehaeld, de Barrières en de poort gefloten, en ook de Sleutels aen de Hoofdwagt gehratr', wanneer men dan wil binnen komen, word 'er met het doen van verfcheide rapporten , het halen van de Sleutels, en het openen van alle de differente floten , meer dan een uur getraineerd. De Voerluyden dezer Stad, zullen zig niet ligt laten permoveren , om hunne paarden wanneer die warm gereden zyn, aen de koude lugt zoo een langen tyd te exponeren, en aen de Ketenpoort, is het ook niet te vergen, ons zeiven daer aen te facrifieren,1 want men voor dezelve , eer men binnen gelaten is in de opene lugt moet vertoeven, alzoo het Rytuig over water mdet-biyven ftaen, en aldaer geen plaats is voor  tot de MILIT. JURISD. &c. x*i voor lyfberging. De vriendelykfte follicitatiea en repretfentatien, zoo aen den Gouverneur, als aen den Sergeant Major gedaen , om daer in veranderinge te bekomen , zyn onverhoord gebicven. De Sergeant Major 'heeft zig wel zotken te exculperen , dan eens met te zeggen, dat zulke flrikte orders had van den Heere Gouverneur, en daer na met voor te wenden dat het eene order was van ZyneDoorlugtige Hoogheid den Heere prince'Erfftadhouder. Wat den Heer Gouverneur aangaat, Wy weten dat denzelven zoodanige orders nopens het ondervragen der Magiftraetsperfoonenen in hun particulier heeft gegeven, dan of die orders ook tot de Leden uit het Collegie 's Lands van den Vryen, wanneer in Comrniiïïe zyn, moeten geappliceerd worden betuygen wy te ignoreren. Het kan nimmer in onze denkdeeldcn opkomen , een oogenblik te gelooven , dat Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prince Erfiladhouder , van welkers edelmoedige, en alle de Ingezetenen van den Staat toegenegene fentimcn-, ten wy zoo zeer geperfuadeert zyn, zulke particuliere orders voor Sluys en Vlaenderen zoute gegeven hebben, dewelke in geenerhande piaatfen, met Guarnifoen van den Staat bezet, exteren, maer wel het tegengeftelde, een generael adveu van alle de Officiers in dienft van dezen Staat, ftrekt ten bewyze van deze affertie, en om waer van nader geconvineert te wezen, behoeft men maer in te zien, het reglement en ordres voor het Guarnifoen van 's Hertogenbofch , gegeven door den Heere Generael VeldMarchal, Hertog van Brunswyk, als GouverM 3 ncof  i&2 VERZAMELING van STUKKW neur der zelve Stad, alwaer tit. ofdres voor de wagten aen de poorten en voor de overige wagten, Art. 9 Wérdgëzègt: % AHé vreemde Paffbgiers moeten door een i» Schildwagt van de Barrière, by den Officier „ van de Wagt aen de Poort gëbragt worden, » om haere naamen en qualireit af te vragen \ „ wa r zy van daen komen en waer I.oberen, „ Die Bemtt uit de Stad, welke eenigen tyd ah„ Jent -21» geweeji moeien ook by den Officier » gebrag<- worden, om haare Naamen op te „ fchryven". Waer mede zakefyk overeenftemt, het rene g-vonden word in bet Orderboek voor ha Guarnifoen van Bergen op den Zoom, door den Gerurae! Deur? als Gouverneur aldaar gegeven, die dé <=er gehad heeft, in 's Hertogenbosch onder zyne Doorl. Hóbgh. den Heere Veldmarchal te commanderen; tit. generale orders voor de wagten Art. ii., ook blykt aldaer Art. 6. dat lieden van diftinéïie des middags , wanneer de Valbrug opgehaald is binnen gtlaten worden.' 3tfÓg blykt aldaar uit het 47. en 48. Art. en uit het Reglement voor die van den Bofch Art. 58. eh 59. , dat men in die piaatfen veel facilderis," wanneer 'sAvonds de poort open blyft, het zy voor iemand particulier , off voor Tourkarren Poftwagens of anderfints. En indien men te* sii :is in Vlaenderen wilde voorwenden, dat de nahyheid vin een vreemden Bodem aldaer meer de- circumfpeótie vereifchte, zoomoet dit pnef»r geheel vervalen-, wanneer men daer tegens aüeguecrt, dat de Brugfe of Paspoort, aen we', lp immers dan het raeefte gevaar moeR we- aeu,  tot se MILIT. JURISD. &c. i?3 zen, dikwiis open blyft, en alleen de Valbrug opgehaald word , tot dat een gemeene Koopmans Bode van Brugge gearriveerd is, die op zyn aenkomft ook terftond word binnen geMeten. <_ _ , Uit de boven geciteerde Guarmfoens orders voor den Bofch en Bergen, is evident, dat de ondcrvraegingen aen de Poorten aldaer , alleen rt asie hebben tot vreemde PaJJagiers, en dat de Heeren van de Stad, enkel hunne Naamen worden opgefchfeyen, dan alleen wanneer eenigen. tyd abjent geweeft zyn , en dit, ja meerder , heoben Wy hier voren reeds gezegd, dat da Heeren van deze Stad ook te doen gewoon zyn. Kan men nu Hoog Mog. Heeren wel eenige reden uitdenken , waarom men te Sluis in Vlaenderen de Leden van de Regéri.nge (ter lïxemtie van de Burgers die geen pubhcq «rafter bèj klceden) met zulken ongehoorde nieuwigheden dagelyks laftig valt, en men meer van hun vergt als van ue Officieren, (^dewelke onder het commando van den Sergeant Mijor ftaen) wanneer die zelfs een geheelen dag abfent geweeft hebben , dat men ook ons niet alleen alles wat eenig genoegen zoude kunnen geven onthoud, maer ook de Leden van 't Vrye zodanig behandeld , als off dezelve voor vyanden van den Staat wierden aengezien , en dat aen een Collegie , het welke het aan zien1, ykfte is van geheel Saads Vlaenderen, welkers belangens met den welvaart van dezen Staat zoo onaffcheidelyk verknogt zyn, dat het de abfurditeit zelve zoude involveren, eenige foupcons jegens hun op te vatten. Het nabuurig Collegie 's Lands van den Vryen M 4 te  184 VERZAMELING van STUKKEN ]fe Brugge refiderendc, het geen van de Staatfche zyde gedemembreerd is, en thans onder eene defpolitique Regering zig bevind, kan onbelemmerd de Poorten dier Stad vroeg en Iaat paffeeren en repafleerén; die van het Guarniloen aldaer, zullen zig ook we! wagten derzelver Leeden met diergelyke onbehoorlyke perquifitien Jaftig te vallen } of hun dergelykee vile behandelingen aen te doen , als het Collegie sLands van den Vryen re Sluys, 't gene zig beroemen mag, aen de zoo duurgekogte Vrye Staats Regering gehegr, en het onderteekend verbond van d'Unie, altoos met verlies en verJating van Goederen getrouw gebleven te zyn, thans dagelyks moet ondervinden. Ook geheugt bet veeleu Onzer nog levendig, hoe ten tyde deze Stad en het omleggende Land, onder de overheerfchende Wapenen, van den Franfchen Koning , byna den tyd van twee Jaren heeft moeten bukken , dat niemand hunner door de vyandlyke troupes ooit ten inkomen van deze Stad, met oërgelyké vragen en perquifitien als thans plaats hebben, heeft laftig gevallen; neen een fimpel zeggen je iemeure cn vïlte, was genoeg om onbelemmerd zyns weegs te kunnen gaen. Ja zelfs, dat wanneer de Stads Regering aen den Intendant des Konings, over den Franfchen Commandant heeft geklaagd wegens een geleden ongelyk, dien Commandant daer op gerappelleerd is. De ^beide Raadsheeren aen het hoofd dezer Regering geplaatft, van welke'er telkens een ais pra?Hdent in de Commiflien vaceert, hebben deze fioaddyke behandelingen , nu iterative malen  tot de MILIT. JURISD. &c. 185 ondergaan, dewelke aan hun , die in de nabuurige Provincie van Zeeland, in de plaats hunner woning aen een vrye levenswys gewoon zyn, zoo vreemd voorkomen, dusdanig ter harten genomen, dat dezelve daer over aen hunne committenten hebben gedoleert, en indien het onmogelyk is , hun daer van te bevryden , op hun rappel geïnlteert, in vertrouwen zynde, dat het Hof daer over de noodige remonftrantien aen U Hoog Mog. zal doen. De Geeommitteerdens uit de Magiftraat dezer Stad in dit Collegie, zyn ook over het een en ander met de fmertelykfle gevoelens aengedaen, wanneer zy overdenken, hunne ruflige en vreedige ieevenswyze in vorige dagen, en de goede harmonie dewelke tuflehen dezelve en het Guarnifoen alhier pleegt te fubfifteren, ja nog werkelyk fubfifteert, indienmenden Sergeant Major daer van excipieert, van denwelken een ieder hunner nu dagelyks in de voor te komene commiffien pourfuites te wagten hebben, en bedugt zyn, dat indien denzelven zyne bedreigingen komt ten uitvoer te brengen, met hun nament]yk den ingang der poort te weigeren, gelyk hy aen onze Geeommitteerdens, nadat hy hun zulx daags te voren aengezegd had, aen delaafle, die een groot half uur in de Hoofdwagt, op een onaengename wyze ter oorzake van den Sergeant Major zyn wandeling waren aangehouden, nog op het nadruklykfte onder voorwendzel van een order van Zyne Doorl. Hoogheid te hebben, bedreigd heeft, indien zy niet obediëeren aen deszelfs orders, het gene hun onmogelyk is, dewyl zy daer door buyten ftaat zullen gefield worM s °ni  t%6 VERZAMELING van STUKKEN den, tot het waernemen hunner zaken binnen de Scad, en dus genoodzaakt zullen worden, aen U Hoog Mog. te folliciteren , om van den laftpoft wegens de Regeringe van het Vrye, hoe veel Eer het anders ook voor hun is , ontftegen te worden. Alle de hier voren ter nedergeftelde ondienften aen deze Regeringe bewezen, met aandagt overwegende, (om nu voorby te gaen dat deSergeant Major zig over onfe handelingen m het adminiftreren der Juftitie, en het pronuncieeren van zekere publicque feotenttieï onlangs, op een verregaande veragtelyke wyze nebbegee's ceerd) komt net on» (ondereerbiedige, correctie) voor, dat daer dezelve in ons de ÜTieTteiykltc aendoeningen verwekken, wy meteen uyteriyk gedrag niet kunnen vertoonen, als off alie deze handelingen by Ons niet in aenmerking genomenwierden, en die Gene dia Ons dezelve aandoen, nog met liberale giften wilden recompertferen, ten ware het ü Hoog Mog. believen mogte, ons zu'x te o k d o n n e e k b n en ons alle die onaengenaamheden te doen welgevallen, het gene wy van de Hoogwyze en ;erjuitable fentimenteti van U Hoog Mog. na deze onze wettige remonftrantie, (onder eerbied gezegd) met zyn verwagtende, dan waer op wy de Hoogft gevenereerde orders van U Hoog Mog. ten fpoedigRen, (alzoo er nu eeftdaags menigvuldige Commiffien op handen, en de gevolgen daer uit te refulteren te dugten zyn) zullen te gcmoet zien, vertrouwende egter dat U Hoog Mog. van de onderdrukkingen ons aengedaen, ons zullen ge-; Heven te bevryden , als niets beoogende voor Oa-  -roT xti MILTT. JURISD. . luiren Rg voorfien hebben van Rokken, genoomen uit een Thuyn, en Hendrik van der Linde, van een Sabel , en dat zy vervolgens op een gerineen afftand fig geplaatR hebben bezyden het voetpad loopende van den Onder - fcholten na de Stad. Dat hy Gevangen zig niet ontfien heeft aan te vallen op .Gerrit Roesfink , als dezelve in gefelfchap van Albert Peters, en Berent Lenderink , het gemelde voetpad paffeeren wilde Dat defen aanval ingevolge de confeffie van de mede complices en Corporaal Sermon, gevoegd by de voorhanden zynde bewyfen ten gevolde gehad heeft, dat Albert Peters, en Berent Leriderink, Gerrit Roesfingk byftand doende, op de aankomft van PJendrik van der Linde met het Zydgeweer, ontweeken zyn, en dat vervolgens Berent Lenderink, door de Corporaal Sermon aan het hoofd met de Sabel gewond is geworden , en dat eindelyk in een algemeen gevegt met Burgers, welke toegefchooten waaren ten wederzyden wonden zyn toegebragt. ' Dat vervolgens hy Gevangen fig na 'de Stad begeevende voor de Poort heeft 'aangetn.fien Hendrik van der Linde, voorfien zynde van het Zydgeweer van hem van der Linde, en van hem  tot de MILIT. JURISD. &c. w Hm Gevangen , waar méde zy famen getragc hebben over de Brug te gaan, waarrchynlyk om op te zoeken die Perfoonen welke tegens hu t °eVogten hadden % waarin door de Sebldwagt; ^laforhfGW^ - Hend-ik van defïinde de7Brink, buiten Poort ingegaan zynde , fig onder of by dezelve opgehouden ^DaThy Gevangen vervolgens heeft durven onde neemen, wanneer hetPoort-deurtjen open ftond om te gelvk met Hendrik van der Linde, beide me? hunne' bloote Sabels door het PoortdeanjSlan te vallen op Jan Wynroks, ftaande voor de Poort van de buiten kant, voorfien lynde van een. meftgreep, waar mede hy Wynroks fis by het voorval aan den Onder-fchol 'ten gewant tadde, en dus gewapenderhand en m§et vereenigde magt denfelven over de Brug vlustende te vervolgen, niet tegenftaande, hy Gevingen boven dien defe plaats, als de poft. van een Schildwagt- had behooren gelyk een Sigdom aan te fien-,. en dus dat het geweld aldaar gepleegd akoos. zeer quaa.de gevolgen na, fia moeft fleepep. v i Dat vervolgens hy Gevangen , na dat doorde Schildwagt na, binnen gedreeven was, fig ïefteld, heeft met dat bloote Zydgeweer voor. de openinge van het Poort deurt jen van de binnen kantel terwyl Johan Hendrik Boureke, met een meftgreep, en Hendrik van der Linde rpet de bloote Sabel, de Poort aan de binnenkant befet hielen. • Dat des tyds by deinsde door, het Poort• ■■•>•-■' ^ g deurt-.  293 VERZAMELING van STUKKEN deurtjen Gerric Roesfink door een fteek is ae wond geworden. ° Dat hy Gevangen voor de tweedemaal, door hetPoort-deurtjen gefprongen zynde, zig ver-' ftout heeft door een fteek met de SabeJ aan Harnien Wilbrink" een wonde aan den hals toe te brengen, welke een fpoedige dood ten' gevolge gehad heeft, en dus op een zeer ver-' raderlyke en genoegfaam mocrddaadige wvze zvn even yenfch het Jeyen te beneemen, als zynde dit affchuwelyk fait voltrokken, fonder dat de' aedergefiagen op eenig tegenweer heeft kunnen bedagt zyn ofte dat zelvg ooit eenig ongenoegen jaa felvsj woorden tusfehen de Gevangen en Harmen Wilbrink, zyn voor af gegaan ° Dat hy Gevangen, al verder aan de alleiontaardde driften de teugel vierende, heeft durven pderttaatt öm voor de Poort van de buitenkant , alwaar Harmen Wilbrink fat te zieltoogen te vegten tegens de Perfoonen fig a'daar bevindende, ■ ■ b • uDat> Ge^angen fig by de Poort heeft opgehouden tot de aankomft der Wagt welke hv gevangen heeft weeten te ontkoomen * Dat het emdelyk gebeurt is, dat hy Gevangen in het Quartier bemerkende, dat Hendrik van der Linde gewond was, getragt heeft met de Sabel buiten de deur te-geraak en fèggende, nu wil ik ook houwen. ' ■ Dathy Gevangen, wanneer hem terverhndennge van dit voorneemen de Sabel ontnbrned wierd fig zelvs al vloekende by de hairen heeft ^ u'~n l1 h£C aan*e% gefiaagen. « mt hy Gevangen , niets tot zyn onfchuld heeft  tot de MILIT. JURISD. &c, 199 heeft weeten intebrengen, als alleen liet voorleven , dat een Burger by gelegenheid van Yuiten-gevegt met W. C. Grutter M gezegt hebben , dat weder van nieuws moefte %v0°ten worden , en dat een ander zoude gefegt hebben, dat de Parthyevoor de Deventer, ^oneens wilde opneemen.. J En vermits derhalven hy Gevangen zig heeft fchuldig gemaakt door het befetten van de PoMt te gelyk met anderen, gewapenderhand, in het befpringenvan johan Wynroks, - op een Brug, een openbaare pasfage - op de Poft van de Schildwagt, aan de misdaaden van publicq geweld, en verregaande Straatlehenderven, ter plaatze, alwaar men een volkoomen, veiligheid moet hebben, voorts aan een moedwillilen en zeer verraderlyken doodftag, waar van zelvs de nagedagtenis een ieder moet doen verfchrikken, dus aan faken welke, zoo we na Goddelyke als Menfchelyke Wetten met de dood ftrafbaar fyn, zoo is dat voornoemde Krygsraad, doende regt, em gelet hebbende, waarop in, deezen te letten ftond, de Gevaneen Thomas Bink, heeft gecondemneert om gebrast te worden ter. plaatze, alwaar men gewoon is Crimineele Juftitie te doen, en aldaar andere ten voorbedde en affchrik, met de Byl te worden onthoofd , voorts dat het Lyk onder de Gal* fonder kift fal worden begraaven. met condemnatie in de kollen en ionen .der Juftitie. Aldus gevonnift in de Krygsraad des Guarnifoen binnen Deventer den 25. September 1776. by de Major Meyerinck, als Praefident, de Capi-  2oo VERZAMELING van STUKKEN |aror« van Itterfum. van Wevclinkhoven Eek. hard, vanRhyn, en Lieutenants Rykejlein . eh Nimwegen J ' ( Was geteekend;) ^ Meyerimk. (Lager ftond,) Ter Ordonnantie van de Krygsraad, (Geteekend,) £>. N. Weftenlnk. Auditeur Militair,' XXVI. Pro Fifco. In der zaake hangende voor den Hoogen Krygsraad der Vereenigde Nederlanden. Tusfchen Tomas de Bink , Soldaat in het tweede Batailion van het Regiment van den Generaal Major ven Acronius, in de Compagnie van den LieuteC nant Cellonel Doys van Burmania gedetineerde by den Geweldigen Provooft te Deventer. Impetrant van Mandement van Appel tra Deo, ter Eenre. \ | • "' ' Ende JQen Advocaat Fiscaal van de Generaliteit, ajs de zaak aanneemende voor Mr- Otto Nicolaas Weftenenk , Auditeur Militair des Guamifoens te Deventer voornoemt, R. O. Gedaajrl den in 't voorfchrceve Cas, ter andere zyde. Die in 't College van den Raade mondeling was bepleit. ■IX voorfch reeven Hooge Krygsraadt, met rvpc- deliberatie van Raade doorgezien en o vet;. woó»  TOT DE MUIT. JURISD. &C. 201 Woogen hebbende alle 't gunt ter materie dienende was, en heeft moogen moveeren,, doende recht, corrigeert het vonniiTe van den Krygsraadt des Guarnifoens van Deventer, geweefen den 25. September 177Ó. ten deez.e in quoedie, voor zoo verre daar by was geordonneerd dat het Lyk van den Impetrant onder de Galg zoude worden, begraven (4), verklaart den Impetrant by den verderen inhoude van het voorfchreeven vonnisfe te weezen niet bezwaart, en condemneert den Impetrant in de koften van den Procesfe van deeze. en yan de voorgaande. inftantie, ter taxatie van deezenHoogenKrygsyaade. Aldus gefententieert in 's Gravenhage, onder (a) Aan'.Thomas de Eink, offchoon aan een crimen van afliflïnaat fchuldig, deswegen? door twee regtbanken tot de doodftraf gecondemneert, word door L H. het leeven gefchonken: na eene feer ligte geefelinge , by het overbrengen na de gevangenis , ontvlugt i homas de Bink , cn ontduikt dus de gemitigeerde ftraf van een 10 jaarig confirement: én offchoon op die wyze de orders van Z H. buiten executie cefteld zyn , cn men moed denken. dat de fchuldige in defen fou wolfden geftraft foo is nooit bekent geworden, dat deswegens iets voorgevallen is. Omtrent de correctie in het vonnis van den Hoogen Krygsraad voorkoomende , dat het lyk onder de «aU fou worden hegraaven , zou men kunnen denken, datVie regtbank reeds geinformeert moet geweeft fyi van de intentie van Z H. om gratie te doen, of men inoeft ftellen, dat een nieuwe handelwyzc by defen gemtrodu. ceert word, om een lyk op de executie plaats te l&tei leggen; waarfchynelyk heeft tot defe correctie aanleidin? ge <*egeeven , dai eifch gedaan was om het iy.s op oen rad te piaatfen, welk poinft by den Krygsraad was verworpen. N 5  202 VERZAMELING van STUKKEN 't Zegel van den Hoogen Krygsraadt, den c. Auguftus 1777. by de Heeren Rengers, Prsefident, van Sonsbteck, von Kalm, deRoode,van Hecckeren, Vinck, van Alphen, en Gonzal, Raaden Ordinaris in den voorfchreeven Hoogen Krygsraade; (Onderftond), * lp. kennisfe van My;. (Was geteekent.) L. L. van Reenen. Ter zyde ftond her, Zegel, van welgemelden Hoogen Krygsraadt, gedmkt in eenRoode Ouwel, overdekt met een Papiere Ruite. Aan 't Hoofdt ftondt; Zyne Hoogheit, gezien en geè'xammeert hebbende de nevenftaande Sententie, heeft goedgevonden dezelve te approbeeren ; doch niet te min gratie voor rigeur van Juftitie willende préefereeren, remitteert aan den Gecondemneerden de ftrafte des doods., tegens hem by de voorfchreeve Sententie gedecerneert ; des dat de Gecondemneerde, met de Strop om den Hals, ftrengelyk zal worden gegeeflelt, en voor den tyd van tien Jaaren geconfineert, om met zyner handen arbeid de koft te winnen, en dat voorts zyn levenlang , op poene van zwaarder üraffe, zal werden gebannen uit de Zeven Vereenigde  tot de MILIT. JURISD. &c. 203 eenïgde Provinciën; mitsgaders het resfort van de Generaliteit. Gedaan (l) ophetLoo, den 21. Auguftus 177-7. (Was geteekend,) WILLEM PRINCE van ORANGE. ( Onderftond,) Ter Ordonnantie van zyne Hoogheit, -( Was gecontrafigneert,) T. J. Larrey. Ujtgegeeven voor Copye, in kennisfe van My, L. L. van Reenen. XXVII. (a) Thomas de Bink, word door een commando Grenadiers, geleid wordende door een Officier, na de executie plaats gevangelyk overgebragt; offchoon defelve in bewaaringe uioeft worden gehouden om de verdere ftraffe van eene tienjaarige detentie te ondergaan, vind de Commandant van 't Garnifoen goed tegelaften, dat de Officier na de geefelinge' het commando fou overgeeven aan een Or.der - Officier, welke den gegeefeldenmet deScherpregter op eenige weinige paffen fou volgen S door toeloop van volk, welke Cg voor de Grenadiers begaaven, om quafi aalmoefen te geven, wierd het commando van den gegeeffelden afgefneeden, het geen dus een ontvlugtinge feer gemaklyk maakte, en op het oogenblik, dat fig eenige Grenadiers van hun pligt om den gegeefelden het ontvlugten te beletten, wilden quyten, foo wierd door eenige jonge Officiers, hun toegevoegt, dat zy daar mede fig niet holde te bemoeyei^.  29$ VERZAMELING van STUKKEN. XXVII. Miss ive van zyne Hoogheid, aen de Heeren Staeten 's Lands Utrecht. EDELE MOGENDE HEEREN, Byzondere Goede Vrienden: Onlangs wierd ons door den Lieutenant Collonel Daniels, als het Guarnifoen binnen deSrad Utrecht Commandeerende, rapport gedaan,dat een Soldaat, behoorende tot de Schoffe Brigade, genaamt Fredrik Krop, van wegen den Hove Provinciaal 's Lands van Utrecht, in hechtenis vvas genomen, dat hy Lieutenant Collonel een en andermaal aan weJgemelden Plove had verfogt, dat defelve Soldaat Krop, benevens de informatien teu zynen lafte aan hem Commandant van het Guarnifoen mogt worden overgegeven, ten einde voor den Militairen Rechter behoorlyk te recht geilek te worden, dog dat hy Commandant, daar op telkens een dilaierend antwoord bekomen had, Wy oordeelen derhalyen nodig deswegen zei-, ve aan welgemelde Hove. te fchryven, en onfe Miffive van den 29. September laaftleden op de overgave van den voornoemde Soldaat te infteren, dog waar op het zelve Hof, by refcriptie van den 4. defer, ons onder het oog heeftgebragt, dat het zelve meende buiten desfelvs macht te inbeten rekenen,om den meergemelden Soldaat, foo lang hy fufpecT: bleef van het zwaar, en infamerend delicf eener Diefftal van. vertrouwde goederen gepleegt te hebben, aan den Militai* • ' ren  tot DE MILIT. JURIST &c: zo$ ren Rechter over te geven j en welke mening door welgemelden Hove by die refcriptie voornamentlyk gefundeert wierd, op vroegere Refolutien door U Ed. Mog. met betrekking tot de Militaire Jurisdictie genomen, en op aanfchryving door U Ed. Mog. desweegens aan den fel ve gedaan. Gelyk wy ons nu als Capitain Generaal van de Unie verpligt vinden , te Maaken voor \ de Militaire Jurisdihc, en wy ten dien opzigte de voetstappen volgende van onsen HeERE VADER Glorieufer Gedagttnis; vari begrip zyn, dat volgens de aloude primiitive Conftitutie, dat de Militairen 'iH tthe zaeken , Zónder omtrent den aard der delicten eenige onderfcheid te maaken, voor den Militairen Rechter behoren te recht te jïaan, zoo vinden wy ons dan genoodzaakt deeze zaak ter , kennis van U Ed. Mog. te brengen ; en 'daar U Ed. Mog. op een Adres van Zyne Furftelyke Doorluchtigheid den Heere Veld Marfchalk, Hertoge van Brunswyk, aan U Ed. Mog. in onfe minderjaarigheid gedaan , hebben goedgevonden , -by Refolutie van den i%. October 1764. dat de Sergeant Casper Spoor , die zig volgens het Advies van welgemelde Hove by de genoemde Refcriptie van den 4. Óclobef laaftleden, gedaan, in een foort gelyk geval bevond aan de Judicatuure van den Militairen Rechter zoude worden overgelaaten , en U Ed, Mog. dan conform dezen eene aanfehryving aan mfeergemelden Hove gei aan hebben, zoo meenen wy met reeden te mogen verwagten , dat U Ed. Mog. thans ook de noodige ordres aan den fel ven Hove zullen gelieven te doen toekomen, ten einde de meer- ge-  ioê VERZAMELING van STUKKEN gemelde Soldaat Fredrik Krop , benevens de Informatien ten zynen latten, aan de Comman. deerende Officier van bet Guarnifoen te Utrecht worde overgegeeven , om voor den Militairen Rechter behoorlyk te regt geftelt te worden j Waar mede: EDELE MOGENDE HEEREN; Byzondere Goede Vrienden: Wy Uw Ed. Mog. beveelen ih Gods Heilige Protectie; Üw Ed. Mogende Dienflwillige Dienaar; (Was geparapheert) WILLEM PRINCE van ORANGÉ, (Lager ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. (Was geteekent,) T. J. de Larrey. ( Ter zeide ffcont) In 'j Gravenhage den 22. QBober 1777.' xxvni,  tot öe MILIT. JURISD. &e.' zbf XXVIII. Ëxtratl uit do Refolutien der Ed. Mog. Heeren 's Lands van Utrecht. Mercurii den ip. November 1777. Ontfangen eri geleezen eene Miffive van de Heeren Raeden 's Hofs.van Utrecht, gefchreeven den 18. dezer loopende Maend , en houdende bericht en corilideratien op 't geval van den gedetineerden Soldaet der Schotfe Brigade j ende verzogte extraditie van denzelven, eerft door den Comihandant van 't Guarnifoen, aen den Hove, en vervolgens by Miffive van Zyne Hoogheid, zo aen gemelde Hove, als aen de Heeren Staeten , met detail van 't geen» hier Omtrent zo nu als voorheen is gepraétifeerd, als breeder by voorfehreevé Miffive, volgende mee de Byljge, hier na geïnfereerd: EDELE MOGENDE HEEREN; vinden ons vereert met Ü Ed. Mog. Miffive den 29. October, laaftleeden aan ons gefchreeven , waar by U Ed. Mog. hebben goedgevonden aan ons toe te zenden Copye van een Miffive van van zyn Hoogheid den Heere Erffhdriouder, rakende de by hoogft denfelven gerequireerde, dog by onsgedifficulteerde overgave van een Soldaat der Schotfe Brigade , Fredrik Krop genaamt , thans in de g-vankeniiTe dezes Hofs gediciueert , ten einde U Ed. Mog. zoo  soS VERZAMELING van STUKKEN zoo daar op als op gantfche zake zelve, in hét geene by ons tot hier toe in foort gelyke gevallen gedaan is, te dienen van berichtj en coniideratien. Hoe zeer een zaak van dat gewigt, ryp beraad en.veel langer tyd zoude vereisfchen, om met behoorlyke exactitude aan U Ed. Mog, Hoogft gerefpe&eert aan fchryven te voldoen ; hebben wy nochtans getragt, zoo veel de kortheid des tyds toeliet , ons van Onzen plicht in deezen te acquiteeren, in vertrouwen dat U Ed. Mog. uit deefen hoofde goedgunllelyk zullen vcrfchooneh , indien niet alles met die exactitude , en kragt van reedenen by deefe gedetailleerd vinden; gelyk wy gaarne erkennen,v dat anderfints het gewigt der zaake, en onfe verpligïmge ten dienftevanUEd.Mog. van ons zouden vorderen. Om ter zake toetreedende zoo veel doenlyk de kortheid betrachten, zullen wy ons riopei sj het geval van den gedetineerden Schotfchen Soldaat Fredrik Króp , alleerilyk refereeren tot de Milïive door zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince Ërfftadhouder, den 29. September jongftleeden, aan ons gefchreeven, eh het geen wy Eed en Amptshalven ons verplicht gereekent hebben met verfchuldigden eerbied ten opzigte van de gedaane reclame aan zyne Doorluchtige Hoogheid onder het oog te moeten brengen , by ons antwoord in dato* den 4. Oclober, daar aan volgende by de Copyelyk hier neevens gaande, fub, Litt. A.enB. Waaruit U Ed. Mog. genoegfaam elucidatie zuli; n ontfangen nopens al het geene deezer zake is voorgevallen. Tc»  TOT t»E MIUT. JURISD* &c. nop Ten einde verder aan U Ed. Mos;, Hoogft gerefpefleerde aanfchryven te voldoen, zullen wy eerftelyk detaiileeren bet geen ons in het kort beftek des tyds, by U Ed. Mog. Miffive voorgefehreeven , mogelyk geweeft is,, uit verfcbeide fources nategaan , nopens de .Conftitutie der Militaire Jurisdictie in aloude tyden, en voorts zeedert het begin der Republicq, tot op deefen huidigen dag, met opzichte tot deeze Provintie, fchoon wy niet twyffelen of U Ed. Mog. zullen met ons van begrip zyn , dat, wat hier van ook zyn moge, alle dubieceiten ± teri deezert regarde,gelukkely k, immers iri deeze Provintie , zyn weg genoomen door het richt fnoer, het welk U Ed. Mog. omtrent de beleidinge dier Rechtspleeginge conform zeekere Mifïive van Zyn Doorluchtige Hoogheid Willem de lljde. Glorieufer Gedagteniffe , den 3. Juny 1675. ons hebben gelieven voor te fchry ven , waar na wy in de tweede plaats UEd. Mog... lullen trag_ten te dienen van zoodanige onfe Confideratien op de gantfche zake zelve als U lid. Mog. by .Hoogft derzelver Miffive hebben gelieven te requireereri.. , ,, . Wy vinden dan dat de oudfte Wet, welke onfes wetens, eenige Jurisdictie omtrent Militaire Perfoonen aan. hunne Opperhoofden iii in deeze Republicq heeft toegekenr: is zeekere ordonnantie gearrefteert by Muimiüaan Roomfch Koning , en zyn Zoon Philip, EertsHertog van Ooftenryk , den 8. January 1487. te vinden in het Groot Placaat Boek, 4.. deel, fol. 1208. by welke aan den Admiraal ter Zee uit oorzaak van zyn ampt worc toegekent alken VU. DïEL. Ö ft  aio VERZAMELING van STUKKEN te hebben, en in '( geheel de kennijje Jurisdiclie. en definitie, over alle gevallen, Delicten, Misdaaden , Excejjèn , en Malificien die begaan worden , ND. op de Zee , of haare Stranden, onder de Groote Vloot van Mars, 't zy die begaan worden ter occajïe van den Oorlog, of ander fint s. Schoon by verder difpofitien in dit Placaat deefe Jurisdictie van den Admiraal ten hoogden top is gefteegen , moeten wy nogtans aanmerken , dat dezelve zig alleen borneerde tot de Zee, en Stranden: ja dat Keyfer Karei, by ordonnantie op de Vaart der Nederlanden, gegeeven , den 27. December 1540. Groot Placaat Boek , 4. deel , fol. 1216. zeer wyfelyk deefe Jurisdictie met opzigte tot het ftrafTen der Deliquanten aan dezelve fubjecl;, wel heeft in zyn geheel gelaaten; maar mede Limiten, binnen welken dezelve zouden werken, bepaald heeft: namen tlyk tot alle faken, Deliften, Crimen, Exceffen, ende, die NB. op Schoepen van Oorloge, ofte ter Caufe van der Oorloge, in der Zee of in de kanten derzelver Gtcommitteert zullen worden. De Wakers, en Loopers, langs de Stranden, fchoon in tyden van Oorloge, ftonden nogtans ter Judicatuure van Burgermeelteren , en Scheepenen ibidem Art. 14. Borneerde fig dus alle Jurisdictie van den Admiraal tot de Zee, of de Kante derzei ven om wyfe reedenen hier na intetreeden, het was niet mogelyk een dergelyke bepaaling omtrent de Militie te Lande in te voeren. Men zoude zig nogtans merkelyk misgilTen, indien men 'daar uit wilde opmaaken, dat in al oude tyden deefe Militaire Jurisdictie hier te Lan-  tot de MILIT. JURISD. &c. 21 r Lande geheel onbepaald en Univerfeel over alle Militaire Perfoonen, waar zig ook bevonden, privative zouden zyn geëxerceerc geweeft, het teegendeel mogen wy vylig befluiten, dat reeds onder de Regeering van Keyzer Karei heefc plaats gehad, en dat men als doen gedagt heefc deefe Jurisdictie niet anders te konnen doen ftand grypen , dan nopens de gefchiüen dié gebeurde onder de Soitldeniers , ierwyl zy onder hun Vaentgen uit zyn, en zig dus onder het immediaat opzigt hunner Officieren bevinden; immers zeefcere Ordonnantie in het Jaar 1521. ontworpen uit het 2c,e- Memoriaal boek van den Hove van Holland, Sandelyn fol. 23-5. in het licht gebragt door Wagemar, Vaderlandfchi Hïftorïe, 4t,é- deel, fol. 430. alwaar deeze woorden, Art. 13. te vinden zyn, geeft tot deeze gedagten genóegfaem aanleiding", te meer wanneer men gadellaat, dat Koning Philip de Jpk. waarfchynlyk dit voetfpoor volgende ^ by het (58. Anykel van deffeifs Ordonnantie , op' 't Huk van de Crimineele Juftitie, in dato 5. fuly 1570. wel uitdrukkelyk de Jurisdictie van Militairen 'bepaald hééft tot Zaken van den Krygshandel, ofte hei geene des in dén Leger géfchiet, en wyders tot zoodanige delicten als Militairen mogten doen in hun Guarnifoen, of agter den Lande trekkende onder hun Vendel, ofte als 't doen zal weezen van den eenen Soldrat teegens deh ander: voorts daarby voegende ; maar aangaande de gemeene dcliclen , weefepde (apiiaal by de Krygsluiden , onfe ènderJaten van herwaarts over, geperpétreert buiten het Leeger, of elders , of ander fint s , dan hef O 2 g$.  2*2 VERZAMELING van STUKKEN gefeid is, vok van het geen zy gecommitteert zullen hebben, aleer fy ingefchreeven of ter befoldinge ontfangen zyn, zullen daar af gepunieert worden iy ordinaris Jugen, of Rechters. In dit Artikel word dus een Militair buiten het Leger , of Guarnifoen , wanneer hy niet onder fyn Vaendel agter Lande trekt, geenfims gefubmitteert aan den Militairen Rechter, en is dit juift het geval, waar in Fredrik Crop, ook thans .Gedetineerde zig bevind, dus wy alhier in paflant moeten aanmerken , dat ook volgens deefe Conftitutie ten tyde der Spaanfche Regeering van Koning Philip, defelve aan de Civile Jurisdictie zouden zyn onderworpen geweeft. En ofwel lVir- J. J. van Haffelt, in tractatu de jurisdiftione Militari, aan dit Artikel een ander Explicatie heeft tragten te geeven, en de woorden agter den Lande trekkende gelepareert doet voortkoomen van de naaftvolgentie onder hun Vaendel, dunkt ons deefe ftelling zoo erroneus , dat delelve nauwelyks eenige refutatie meriteert. Het is immers onbegrype]yk,\vaart'toe indien gevalle deefe dilhnétien van zaken van Kryghandel, (het we k zyn alle Militaire üeliéten) vanmisdaa•ckn in hunne Guarnifoenen, of agter Lande trekkende, zoude zyn gefpecificeert, terwyl het zeeker is, dat een Militair zig altyd inhet JLeeger, in zyn Guarnifoen, of ergens re Lande bevint, dus jn alle gevallen volgens dien verftande, aan de Militaire Judicature , onderhoorig zynde, zoude dit geftatueerde een onverftaanbaare fin uitleeveren , ende extenfie der gevallen , in welke •defelve plaats zoude hebben, geheel overbodig  tot de MILIT. JURISD. &c. 213 zyn, buiten en bebalven dat dezelve woorden, namen lyk terwyl zy (de. Souldeniers) ander hun Vaendel uit zyn , als boven gefegt, reeds in vroegere concept Ordonnantie te vinden zyn, en indien men deefe beteekeniffe invita Minerva, aan dit Artikel wilde opdringen, het teegea alle regelen van Taal , en ftyl ftryden foude, ' dat het woordje of, voor de woorden onder hun Vaendel met was herhaalt, gelyk by alle de aldaar gementioneerde gevallen zeer zorgvuldig is gefchiet, wanneer men zoude hebben, moeten fchryven, of agter den Lande trekkende , of onder hun Vandel, ofte als 't te doen zal weefen,enz* Wy konnen van onze Remarques nopens d;t Artikel niet affcheiden, fonder te gelyk te re» fiecleeren, dat in deefe al oude tyden eigentlyk geene Militairegefegt werden, ergens in Guarnifoen te zyn , dan wanneer men die leggen wilds op de Frontieren in Guarnifoen ; in welke gevallen zy ook een dagelykfclien Paeye, en anders niet waren trekkende , gelyk meede op te maaken is uit boven, aangehaalde Ordonnantie , ten tyden van Keyfer Karei geconcipieert,,Artikel 7. Luidende: Item ah de Smideniers in 't generaal ofte particulier uit zouden reifen, 't zy buiten, of binnen 's Lands tegen den Vyand en tot dejenjie van den Lande van Holland of Friesland, of dat men die leggen wilde; NU. op. ten Fnntieren in Guarnïr feen , dan zouden zy &c. In de Steeden, m Dorpen, alwaar zy t' huis hoorden, bleven dis Sculdeniers, waarfcheinlyk als andere Burgers geconlidereert. Dat ook het leggen van Guarnifoenen in de O 3. Jtfïfti  2r4 VERZAMELING van STUKKEN principaalfte Steeden te dier'tyde, en zelve naderhand onder Koning Philips niet gebruikeJyk zy geweeft; is genoegfaam optemaken uit de Hiltonen van dat tyds beftek. Voeg hier by het 19. Artykel 'van de zodanige poincten, waar op den Aarts Hertoge Matthias , als Gouverneur en Capitain Generaal is. aangenoomen, alwaar niet onduidelyk als een Privilegie der Steeden worden aangemerkt, dac zonder dat dezelve daar op gehoord zyn ; geen Guarnifoen m dezelve zoude gelegt worden ten waar om hoog dringende, en openbaare nóód, U'crechtfche Placaat Boek, 1. deel fol u Men vergelyke hier meede het 4. Artikel, van de (atisfaftien tuffchen de Provintien van Holland, Zeeland, en Utrecht geflooten den M °^°ber '577- Waar by Zyne Exeilentie Prins Willem de Eerfte, Hoogloffelyker Memone , zig zelfs verbond , dat komende binnen Utrecht ofte m de Steeden van den Lande van dien, aldaar zal komen , fonder eenig Krygsgevolg of te Guarnifoen, ten waare by conienc van deleive. In. het 7. Artykel van de Unie van Utrecht leeft men daarom ook dat die voorichrccvè Frontier Steeden en ook andere NB als dt& noot vereifchen zal;, t'allen tyden gehouden &è Dus het leggen van Guarnifoenen in de binnen Steeden, buiten dat de nood zuïx vereifchr ten tyde van 't emaneeren van het Pl-ca^c van Koning Philips, fó'o gewoon niet fchyqc geweeft te fyn, en het woord Guarnifoen als toen veel al op de Frontier Steeden alleen van applicatie konde fyn. Eiflt  tot de MILIT. JURISD. &c. 215 Eindelyk moeten wy nog aanmerken, dat uit dit 68. Artikel zelfs ten klaarden blykt , dat het recht aldaar valt geilek geene nieuwigheid invoerde, neen, dit was reeds bevarens naaide woorden van dit Artikel , tot yerfcheide Honden geftatueert geweeft. Dat voorts om dies te beeter van de manier van denken, op dat tvdftip , nopens de Mu> taire Jurisdictie, en de bepalinge derzelver te oordeelen zeer gepaft dienen kan zeekre Ordonnantie van de Staaten van Holland dienende tot vordering en expeditie van de Juftitie Crimineel, waarfcheinlyk met goedvinden van Prms Willem de Eerfte, Glorieufer Gedagtenis, 18. September 1576. geconcipieert, vide By Jagen, van in druk uitgegeeven Verhandeling over de Militaire Jurisdictie, onder Letter A. (a) alwaar da Judicature over alle delicten gefchied op eenige Ingefetenen of Burgeren dezer Landen , by preventie, aan den Civilen Rechter word toegekent, ook Muitery, Melêes , van het eene Vendel jegens het ander; verraderyen, en diergelykcn delicten, als concerneerende de generale ruft en verzekerdheid van den Landen, worden aldaar ververftaan geen Ampele Militaire deüöten te zyn. By het Placaat door den Grave van Leicefter, als Gouverneur en Capitain G-neraal, der Vereenigde Nederlandfche Provinciën,den 4. Ann\ 1586. geëmaneert, word aan alle. Bmiïmwcn, DroJJaten, Ambtmannen, Gerichtsluiden . Schouten , en andere ordinaire Officieren. Provotften, en andere Extraordinaire : mitsgaders hare Stedenhouders , en elk van dien refpecïiyelyk gelaft , cn le ben- (») Mag. I. D. bladz. 33» O 4  %i6 VERZAMELING van STUKKEN levolen dat zy aantafien. , n apprehendeeren ftraffen inde punteeren zullen tenexembe anderen, aUe de geene die zy bevinden zullen eeZ geweld overlag bederffeniffe ofte uiteringlj, 'doen t zy in de Sleeden of ten Platten Lande ' gnde in de praptfen deeze- Ordonnantie van de voorfchreeve euveldaden befchuldigc , de Hier meede Hemt hoofdzakefyk'over een het flacaat van de Staaten Generaal van den 29- 4pnl I589., uitgefondert , dat daar by een graventie word toegeftaan , nopens de deliften aldaar gerecenfeert aan de Raaden van Maat en of Collegien van Gecommitteerde Raaden van den Pr ovintiaaien Hove, en andere Maguiraaten ende Officieren in Crimineele /haken d? admimfiratie van de Juftitie hebbenae in al Provintie daar zulks gebeurd is; die men mits-' dezen, daar toe authorifcert, zoo men ver/laat dat net Privilegie Militair 'in defcn ce(Teert, en JsB geen puats heeft,'Groot Placaat' Boek, 2. deel. fpj. 0.5, • A - * Wy vertrouwen dS£ uit het tot hier toe gededuceerde genoegfaam blykt, dat ook zHvs in die tyden , wanneer men de Militie gèenfints als I roupcn van den Staat; 'maar, als. dien van den Vorit konde confidereeren , en ook daar na by het begin der Repuljycq dè Militaire ïurisdiche met Univerfee) en Privative, maar bepaald is geweeft, en alleen gegaan heeft over die Militairen welken onder opligt hunner Uevefhebberen , in het Leeger, Guarnifoen, of onder hun Faendel agter den Lande trekkende, waren: 'dac  tot de MILIT. JURISD. &c. 217 fat immers altyd hier van geëximeert zyn geweeft die geenen, welken ten Platten Lande, liiet onder hun Vaendel bevonden wierden, ten welken opzigte ten minfte preventie voor dea Civilen Rechter fchynt plaats gehadt te hebben ; wel is waar, ' dat na het oprechten der Unie van Utrecht de refpe&ive Provintien fig felfs ontdaan, en ten gemeenen nutte overgegeeven hebben een gedeelte van de Opperfte Macht, zoo verre nodig was, om voor eerft alle fcheuring tufichen de Bondgenooten te beletten. Ten tweeden, fprak het van felve dat het Hooge opfigt over de Militairen in het gemeen en het generaale Krygsbeleid gèenfints door particuliere Staaten der refpeètive Provintien met fucces konde worde uitgevoerd : nemaar was het nodig , dat teegens den gemeenen Vyandt door de gefamentlyke Bondgenoten weerftand geboden wierd: geen wonder dan dat het verfekeren dier Frontier Steeden, en voorts alles, wat daar van dependeert aan het advys, en ordonnantie van dé Geünieerde Provintien, Are. 4. van de Unie \an Utrecht word overgelaaten; en nopens het leggen van Guarnifoenen, Art.7. mede de difpofitie toevertrouwd word aan de Geünieerde Provintien, by advys van den Gouverneur van de Provintien daar 't Guarnifoen geleit zal worden. Naderhand tot betere Expeditie van zaaken en defenfie tegen den Vyand, nodig gevonden zynde een Landraad en daar na ten zeiven einde een Raad van Staaten aan te ftellen, is veryolgens, by inftructie aanPnnsMaurits, en dis G5 Ra*ï  2iS VERZAMELING van STUKKEN Raaden van Staaten door de Heeren Staaten Generaal gegeeven, den jj Auguftus, 1584. vid. Groot Placaatboek 5d- p. 29 in het 5d- en tcV Artyk. vaftgeftelt. Zyne genade, en den voerfchreeven Raaden fullen niet mogen iets doen, ofte attenteeren het geven prajudiciabel zoude- vingen w«ezen de privilegiën , gerechtigheden , cojlumen , ufanticn , politien , of juftitien , met het geene daar aan kleeft, den voorfchreeven Landen in het generaal , of _ eenige Provinciën , Steden of Leeden van dien in het particulier uitgefondert , dat zy kenniffe ende judicature hebben fullen over haarluyder Officiers , Ontvangers , Collecteurs , ende andre Dienaars, mitsgaders over allen Collonellen , Capitainen, ende andre Krygsvolk te Water en te Lande. En by het 10 Artyk. nader daar over (het Krygsvolk namelyk) 'ftraffe , recht, ende juftitie te doen, en doen doen, zulx zy bevinden zullen, te belmoren. In de nader Inftructie van den Raad van Staaten in dato 12 April ijgg, word geen melding van eenige macht van Indicatuure gemaakt, zie Groot Placaatboek 4d- p. 120. Wij. vinden wel dat bij het 4d- Artyk. dier Inftructie aan den Raad is toe vertrouwt goed regaard te neemen, dat de verfcheydene Provinciën onderling, ah meede dezelve met een Gouverneur en Krygsf yerjïen der felve, mitsgaders dezelve Gouverneurs , en Krygsoverften, onder den anderen gefield, en gehouden worden ingoede eendracht. • Waar op An. 5 dus luydt, en zal den zeiven heb-  tot be MILIT. JURISD. &c. 219 "hebben , en gebruyken defelve authoriteit om tedisponeeren in de zaken van den Oorlog , ende over het Folk van Oorlog in dienft van den felven Lande zynde, doende haare beveelen volbrengen door de voorz. Gouverneurs van de Provinciën , in dien tyd weefende , den Admiraal ofte andre Officieren, elk in hun Reguard: Maar 1'choon in hec daar op volgend 6d- Artyk. weeder word gezegt. Scnder dat zylieien iets zullen mogen doen , ofte attenteeren , dat zouden mogen ftrekken tot prcsjudictie , van de Privilegiën , Rechten, &c. In gelyken manieren genoegfaam, als by het even aangehaalde 3d-Artyk. van de Inltructie van 1584. word daar nochtans niets by gevoegt de immediatelyk en het voorz. 3d- Artyk volgende periode , uitgefondert, dat kennijje en judicature hebbben zullen over haarluider Officiers , Ontvangers , Collecteurs , ende andre Dienaais , mitsgaders alle Collonellen, &c. En dat de Staaten Generaal by het 43 Artikel dier Inftructie van den jaare 1588' verftaan hebben , dat tot confervaticwm het Recht van de vereenigde Neederlanden in het generaal en particulier , zy lui den van hen met deeze InftrnStie ofte inftellinge van Regeeringe en Raadt van Staaten niet en abdiceeren de macht. en het recht om by de Staaten Generaal, en de Staaten van de Provinciën in 't particulier , elk voor zoo veel hem aangaat by tyden van nood, of als de zaaken van aen Lande fulx zullen vereyfehen , felfs ordre tot dienfte van den Lande, in de zaken by henlieden ter dispofitie van den voorfchreeyen Raad gefield , te mogen ftcllen en exerceeren ,  sap VERZAMELING van STUKKEN ten , by direaie van de zaken van Oorlog ie Water en te Lande, met al het geen daar aan kleeft en namendlyk meede het doen van de Monjlemgm houden, van de difcipline Militaire , Jlraffen van alle exceffen, en in alle andre zaken, denftaat, politie, en juftitie van den yoorfchreeven Landen, Steeden, en Leeden van dienin het generaal, en particulier aangaande *n?ftie V,an dm Haadt niet expreffelyk gefield Julen blyven ter difpofttie vandfstaatan Generaal, de Staaten van de particuliere Provin ■ aen, de Magiftraaten van de Steeden, en andnmttelyke Overheeden elks in haar reguard, en referveemi, &c. '. '■* , Deeze Infirudie gemaakt in een tyd, wanneer de zaken eenigfints tot confidentie begonden te koomen, en men geen cpdragt aan eenig vreemd Vorst meer in den fin hadt, moert by den Raadt befwooren worden en wel in die kragtige termen en fine van het 44 Art. te vinden dat zy haar voorder preecieslyk zullen reguleeren na den inhoud van defe Inftruclie en yder Artykel van dien, en wyders doen, &c. Dus-indien men a! vaft fielt, dat niette^enfhande nietwes omtrent het poincl: van Ia. dicatuure by deefe Inftructie is gereguleert, de Raadt nogtans gewocnis geweeft over Milita'iren te oordeelen, kunnen wy niet. fien dat deefe Judicatuure ooit foude zyn geweeft privatif met nytfiuiting van alle civile Rechteren, vi territorii nunne Jurisdictie oeffenende; immers zoude deefe ftelling fonfes oordeels) met het tot bier toe geailegeerde geenfins zyn over een te brengen, want wy niets ontdekt hebben, het geene cte  TOT DE MILIT. JURISD. &C Sl2i de minden aanleyding kan geeven, om te denken dac ooic de Staaten der refpefïive Provinciën hunne Geeommitteerdens ter Generalityt gelaft zouden hebben, zich zelfs te ontdoen van eenig recht van Jurisdictie hun uyt hoofde der Oppermacht in hun territoir, en aan de Steeden, in gevolgen derfelver refpeétive Privilegiën competerende. In teegendcel komt het ons voor, dat men niet alleen by het formeeren der bovengemelde Inftructie voor den Raadt van Staaten in den jaaré 1588 (gelyk hier boven is aangetoont) maarreets bevoorens by het oprechten der Unie zeer foigneufelyk bedagt is geweeft aan hec Bondgenoodfchap geene verdre macht over te geeven , eh zich zelve van geen fouveraingefag, hoegenaamd, abdicarive te priveren, als in zoo verre voldrekt: noodzakelyk was, ten tyde van Vreede tot behoudinge der Unie, en in gevallen van Oorlog tot gemeene defenfie teegen den Vyand. Hier om word bereids in het eerfte Artikel defer Unie niet andersgeflooten, dan onverminden een eigelyk Provincie, en die particuliere Steeden, Leeden en Ingezetenen van dien, haarluider fpeciale en particulieren Privilgien, Vryheeden, Exemtien, Rechten, Statuten, loffelyk en wel herhrachte Costuinen, Üfantien, ende alle andren haerluyder gerechtigheden waar inne fyluyden, &c. Insgelyks by 't voorens aangehaalde derde Artikel van de Iuftructie vöor Prins Maurits en den Raadc van Staaten de A». 1584, is geene Ju, dicatuure over' Militairen aan hoogdgenoemde Prins en Raad van Staaten toegeftaan, dan na dat bevorens voor het behoud, en hec niet praj- judi-.  £H VERZAMELING van STUKKEN judicieeren van dePrivelegien, Gerechtigheedeni Exemnen, Rechten , &c. behoorlyk was geforgc. Dus het ons toefcheint, dat wel aan Prins Maunts en den Raad van Staaten een Judicatuure over Militairen by defe Inftructie wierde toegekent j dog daarom niet gederogeert aan de primitive macht van Jurisdictie de Bondgenooten competeerende; wy willen wel erkennen * dat in die tyden, wanneer de Officieren en Soldaaten meelt al in het Leeger geèmployeert ofte Van Guarnifoen geduuriglyk verwiiTelt wierden, naar maate het de nood vereyfte dezelve buvten alle Judicature geweeft zouden zyn, indien men hun piet had onderworpen aan eenen Rechter, die in ftaat was zyne Judicatuure over hen in alle piaatfen, waar zy zich ook bezonden, te exerceeren. Maar dat voor deefe * en foortgelyke dispofitien by de Staaten Generaal in gevolge de nood der tyden zeer vvyslyk geé'maneert, de Staaten der refpeftive Provinciën, en de Magiftraaten der Steeden fouden konnen verdaan worden geheelyk en abdicative gerenuncieert te hebben Van alle Jurisdictie over Militaire Perfoonen, is onfes_ oordeels na rechten en de fondamenteele conftitutie deezer Lande, niet wel goed te maaken ; te min daar het non praejudïceeren der privilegiën, als zoo even getoont,juift by die felve Wetten nadrukkelyk is voorbehouden. In gevolge van dien vinden wy ook in een geval aangehaalt, by Loenius in zyne decif. Cas5i. dat wanneer zeeker Edelman van zyn Hoogheyd, meede een Militair Perfoon zynde, in den jaare 1630 over een gemeen deiiét"van ftraatfehende- fye  tot de MILIT. JURISD. &c. ïi$ tye by den Procureur Generaal'van den Hove (van Holland) was verdagvaart in Perfoon, Zyn Hoogheid verdaan heeft, dat, dcwyl deeze Edelman was meed» een militair Perfoon , en dat de Krygsraat by preventie alreeds kennis van deeze zaak had genoomen, derhalven de Jurisdictie niet het thf maar Kreygsraad competeerde. Dat het Hof en de Krygsraad in deezen hebben over Militaire Perfoonen, ter oorzaake van wat delicten het zouden mogen weezen , concurrente Jurisdictie, Zyn Hoogheyd lot verfcheyde maaien hier over door eenige Heeren van den Raad weefende begroeu, ten eynde men het Hoff met de voorz. faake zouden haten geworden, heeft daar toe niet konnen werden predisponeert , feggende, dat daar waaren veel exempelen, dat dè Krygsraad by preventie van fulke faaken kenniffe had genoomen, en dat men niet een exempel ter contrarie fouden kon~— nen allegeeren, dat de Krygsraad, wanneer zoodanige Perfoonen hadden geapprehendeert by preventie, dezelven aan het Hoff zóudën hebben overgeleevert, en is dierhalven de Krygsraad met haar proceduuren doorgegaan. Wy hebben voorts met alle attentie nagegaan , de conditie ter gelegenheid dat men de Oppermacht deezer Landen, aan eenig Vorft heeft opgedragen , gearrefteert ; mitsgaders de Commiffien en Inftruchen aan de Heeren Gouverneurs en Capitainen Generaal in dien tyd en zeedert gegeeven , dog daar in niets gevonden , het geen onzes oordeels niet volkomen met het prtefcript der geallegueerde wetten kan worden övèreengebragt. By voorbeeld in de Articubn Waar op den Aarts-  **4 VERZAMELING va* STUKKEN Aarts-Hertog Matthfas, a/s Gouverneur en Capitain Generaal is aangenoomen , word niets d reaeïyk nopens de Militaire Jurisdictie eertatueerdti .vide Utrecht Placaat Boek , %ll jol. 54- Zoo mm als.de conjitie op welke de Oppermacht,door deStaaten Generaal, denTio? September r58o. aan den Hertog van Aniou is opgedragen, vide Bor, Nederl. Oorlogen °V llt'/f l\ me" Vtrge,yke volgen, hier mede de pointen waar op de Pleer de Villers, to Stadhouder is aangefteld, Utrecht Piacaa Boek, i. deel fol. «g. en met eenige verandering gevolgd in de Inffruffie van de Grave van Nyennaar, Utrechts Placaat Boek, i de-1 ..-.fol. 161 alle genoegfaam ten refpecle van heê Krygsbeleid yan den zeiven inhoud: voorts vinden vvy ooi? by de poindlen en Articulen, waar _op Prins Mauncs, Hoogloffelyker Memorie, tot Gouverneur over de Stad, Steeden en Lanht IS aanêenoo^n, geen andere .befchikkmgen nopen het Militaire weefen dan by het 11*. ^ eenige volgende Articulen ,'waar by een meerder Macht , nopens het leggen van Guarnifoen in de Steeden gedefereerd word, er, anderfints de oude toftruflie voor den Grave yan Neyennaer, woordelyk is gevolgt, zoo ook on de Commilïie van Zyn Hoogheid Ffedrik Hendrik, Pnrice van örange , als Stadhouder, Gouverneur en Capitain Generaal, in dato van 23 Juny 1625. worden deefe eminente waardigheed en g^deféreerd, zulx zyn Furflelyke Doorluchtigheid Heere Broeder. Prince Maurits Hooftoffelyker en Godzaliger Memorie , gehad en niet de dood gerumt heeft: waar meede volmaakt over*  t*t de MILIT. JURISD. dc. 125 volmaakt overeenftemt de Commiffie van Zyn Hoogheid Willem de Tweede, Prince van Orange , Hoogloffelyker Memorie, in dato 10. Maart 1647. Dus geen voetfpoor by alle de voorens aangehaalde Staats Wetten vindende, waar by de Militaire Jurisdictie , boven liet geene by de Conftitutie van Koning Philips was vaftgelteld, eenigermate is geëxtendeert, Zoo blykt ook uic het geen ten dien opfigte zo in 'treguard van hec platte Land als de Steden dezer Provintie var» ouds heeft plaats gehad, dat de Civile Rechteren eonform deefe Wetten dadclyk hunne Jurisdictie over Militaire Perfoonen aan gemeene delicten fchuldig hebben geexerceert: ja felve dat by den Stadhouder en Magiftraat der Stad Utrecht daaromtrent beftellinge is gedaan, dus leeft men in hec Utrechts Placaat Boek, 3. deel, fol. 692. een Publicatie van den 2. February 1600. waarby Stadhouder , Schout, Burgermeejleren en Scheepenen der Sta4 Utrecht ordonneeren aan alle, Soldaaten des Guarni» foens hun op Straat zeedig te gedraagen op poene van by den Officier aangetajl, en arbitralyk gecorrigeerd te worden, onaangefien of zy Soldaaten zyn. Welke Publicatie zeedert en wel op dert 25. October 1604. noch is gerenoveert met byvoeginge op poene van , hy den Officier deefer Stad aangetajl, en in yfere te Water gefield te worden, en zoo hy dan nog een ondalft daar by bedreift, arbitralyk te worden gecorrigeert. • Zeer notabel is ten deefen refpeóte ook het Placaat op de. naam van Zyn Hoogheid Prins Maurits , mitsgaders die Gedeputeerden van de Staaten 's Lands Utrecht, geëmaneert den 17. December 1613. in het Utrecht Placaat Boek, VU. Dxst. P 3 deel,  226 VERZAMELING van STUKKEN &$Sf$ 39o7, Taar by al,e Soldaaten, zoo te Voet als te Paard, verbooden word het uitgaan binten hun Guirnifoen met eenige Instrument dienende tot fchieten of vangen van Dui- Y% n---°P ?'sm van «""getaft, in handen van de Juftitie gelevert en hy dezelve voorts zonder eenaden exemplaarlyk aan den Lyve geftraft te wordenhet welk voort niet alleen word uitgelekt tot die gene, welke bultende Poorten , het zv met en zonder Geweer gegaan zal zyn. en bevonden word hem begeeven te hebben buiten 's Heer en weg. Maar ook verder geuV.ueert, dat zoo wie bevonden word eenig Huisman in zyn Huis, Haaf en Beeften tzy groot of klein, vliegende of op qarde gaande, in het minfl of meefi befchadigt te hebben, Zal geapprehendeert, en boven die verhelding vanfehaade, die men zyn Capitain zal aftrekken zonder eenige connhentie geftraft worden tot welke apprehenfie wy by deefen autlwrifeercn, den Procureur Generaal, de Maarfchalketi, Bailliuwcn , Schouten , en alle anderen Opgefeetenen ten Platten Lande , zonder dat wy verftaan hier meede te fluiten de handen van den Geweldigen Provooft of andere. Officieren, tfc Dat verder door de Heeren Staaten deezer Provintie, en de Gerechten der refpeftive Steeden deefe Junsdiftie met vigeur is getraind, neert, blykt uit dit volgend voorbeeld Reeds in den Jaare 1619. den 25. Maart wanneer eenig gefchil over de gefundeertheid der Junsdiéhe van den Magiftraat in Civilibus' was ontftaan, heeft het Gerecht der Stad Utrecht mitsgaders die Heeren van den Vroedfchap der ielve Stad hun in? deefen voor het intreft van oe voorfchreeve Stadt voegende, zich in een be-  tót de MILIT. JURISD. &c. iif bericht aan Zyne genaden Grave Ernst Cafimïer van Nalfau , Veldmaarfchalk , en die van den Geftrengen Krygsraade des Guarnifoens binnen Utrecht aldus uytgelaaren:, Behahen dat die van den Gerechte voorfz ipfo jure wel gefundeert zyn en ook zoo lange Menfchen memorie gedenkt, in poffeffte geweeft zyn in zaaken niet Militair weejende, gr'yk ah deeze is, over Soldaaten binnen deezen Stad in Guarnifoen houdende , recht te doen en haare Jurisdictie te exerceeren, daar inne Zyne Princelyke Excellentie als Stadhouder , ook by Zyne Injlruclie verpligt is, die van den Gerechte te maintinei en; dat die van) 'den Gerechte voornoemt de voorftureeve haare posfeffie van exercitie van Jurisdictie over den Soldaaten ook gebruykt hebben ten tyde als de Grave van Nieuwenaar.. Meurs , &t als Stadhouder zelfs alhier binnen Utrecht Krygvraat was houdende, breeder 'vermogende de deduflie, ende weshalven onder Zyn Furftelyke Doorluchtigheid , den Prince van Orange ingeleeyert, verfoekende derhalven dat welgemelde Zyn Genade , en die van den Krygsraad. voornt , gelieve die van den 'krechte ten beften af te neemen , dat zy hun die voorz zaake niet en\ mjlaan , alzoo zy lieden t zelve mitsgaders concientie ende Eeds halve niet en konnen doen zonderling , fcfV. Even llerk zyn de bewoordingen v'ari een volgende Refolutie van de Vroedfchap der Stad Utrecht, nopens het poinct van hunne Jurisdictie over de Militairen m •Civilihus den 6 July des zelfden jaars genoomen beiden te vinden by A. Matthceus de jure C-lddii C. 74 Defel ven Ant^Matthaeus gééf! ook in het geallegeerde Gapittel een notabel exempel, op ho*> P * daa,-;  s,*% VERZAMELNIG van STUKKEN daanige wyfe de Vroedfchap der Stad Utrecht hy Miffive van den 4 September 164, aan Zyn Doorlugtige Hoogheyd Fredrik Hendrik, Prince van Oranje, hun Jurisdictie nopens Communia dehEta, door Militairen gepleegt, geftindeerr hebben niet alleen op hefchreeven rechten, maar ook na ufantie en gebruyk over lange jaaren tot nog toe contmueelyk in train geweejï zynde van dat Militaire Perfoonen ten refpecte van zoodanige gemeene deli£len begaan binnen de Stad ende vryIteyd van Utrecht, aldaar voor den gerechten te recht gefield, geapprehendeert ende voorts by [en. tentie gecondemneert zyn geworden, met opgevolgde Executie, fjfc. vertrouwende al zulx, voegen ayheden in fine daar by, dat Uwe Hoogheyd ten lejten zal aanneemen , dat wy in. het exerceeren van onfer Stads Jurisdictie doen, 't geene ons de rechten en lange geobferveerde ufantie toelaten en dat mette hegonfte proceduuren, (ob crimen raptus) contra den Lieutenant A. van Rhede worde voortgevaaren. j Wanneer in May 1647 eenige Franfche Soldaaten te Amersfoort en Wyk in Guarnifoen, den Officier m het hooren van een Roomfche Mis hadden gerefiffceert, en twee derfelven door hunne Capiteyn aan de Magiftraat aldaar in handen waaren geftelt, heeft de Krygsraad binnen Utrecht zig geaddreffeert aan U Ed. Mogende Heeren ordinaris Gedeputeerden, ten einde die Soldaaten hun lieden mogten worden overgelevert, & Welk verzoek ter Vergadering der Heeren Staaten daags daar aan zynde gebracht, hebben Hoogft defelve, naar ingekoomen bericht van die van  TOT DE MILIT. JURISD. &C Ï2(> van Amersfoort verdaan en goedgevonden, dat men het verfoek gifier hy die van den Krygsraai alhier, aan Heeren Haar Ed. Mogende ordinarii Gedeputeerden gedaan, zal ontfeggen, en dat die van den Gerechten van Amersfoord bevoegt zyn, daar over te doen Juftitie, Nog in het zelfde jaar in de maand Juny, namelyk twee Soldaaten weegens dieverye, in gevolge van Sententie van den Gerechte van Rheenen met geefeling geftraft, en eenige andre nog in hegtenifte genomen zynde, heeft zig Zyn Hoogheid Willem de Tweede, glor. gedacht, by Mi.'iïve van 30 Juny 1647 geaddresfeert aan haar Ed. Mog. zich by dezelve beklagende, dat uyt dit voorval eenige troebels waaren ontftaan en zelfs een Vaendrig door de Burgerye mishandelt . wyders vriendelyk verfoeiende , dat aan die van den Gerechte voorn, door haar Ed. Mog. zoude worden aangefch'reeven de voorz. Gevangen uyt de gevangenis te ontdaan, en in verfekerirjg den Krygsraad van Utrecht toe te fchikken, waar op gevolgt is, dat de Heeren Staaten na reypeen iterative deliberatie, mitsgaders lectuure van het bericht van die van Rheenen, en der genomene informatie den 7 July 1647 hebben gerefolveert, dat men by beleefde Refcriptie Zyn Hoogheid te gemoed zal voeren, dat dezelve niet na waarheid bericht is, ende zaake na onderfoek bevonden word geheel anders geleegen te zyn, ende daar inne by de gemelde Heeren Regeerders van Rheenen geprocedeert te weezen , zulx haar Edele vermogten, mitsgaders eeds cn amptshalven na rechten ende wde gewoonten fchuhlig waaren te doen. P3 Van  #3i VERZAMELING VAIf STUKKEN Van defe conftqnte pol» waar inne de c jw'l > Rechters binnen defe Provincie geweeft Zvn pm ?3Q wel in het Civile ais ook in het Crimineele over Militairen recht te oeffenen, van al qude tyden af, ftrekken meede tot getuigen de exempelen var, ftraffen wegens allerley foort vaq gemeene misdaaden door Militairen «epleeer m de crimineele Sententien en memorialen defe, Hooves te vinden. ■ Ir^A UIViykb,aaris> dat 200 ™* voor de opkomt der Repuohcq, ais na de gelukkige oprechtmge derzelve telkens onder de refpeótive Regeering der Heeren Stadhouders voorbeelden worden gevonden van Militaire Perfoonen wee- |eftelfmeene m V0°r den Hove te recht : T,ot dlis ,verre nagegaan, en ontvouwt hebbende hoedanig de Judicatuure over Militaire Perfoonen ook by civiele Rechteren van alle oude tyden af aan tot het jaar i05o toe, binnen deeze Provincie volgens 's Lands Wetten is ze~ exerceert geworden , achten wy het onnoodig yerder uyt te wvden, in een recit van het geen hier omtrent door verfcheydene Rechtsgeleerden op fundament van Roomfche Wetten word gedisputeert, terwyl niemand, welke met een onzydig oog de dispofitie dier Wetten ' en het gecommentarieerde der Rechtsdoctoren nopens derzelver interpretatie gade Haat , zal kunnen twyffelen , of zyn deeze zoo verfehillende , en dikwijs zig onderling teegen fpreekende, dat men te recht met Leyfer in mditationibut ad * fym 75- 130, het daar voor mag teden, dat d^e geerde zich te yergeeffch kwel- |en^  tot JURISD. &c. de MILIT. 231 len , welke deefe Wetten van tyd tot tyd na de manier van denken der Keyferen verandert zynde, trachten te concilieeren. Genoeg zyhet, dat die Nederlandfche Rechtsgeleerdens, welke ook degrooifte extenfieaan de Militaire Jurisdictie in Republica Romana toe fchryven, onder anderen J. Voet de Jure Mïdtari Cap. 7.5. 9. Akyd daar by voegen, mores hodïernos quod fpeëtat, Mi in nonnullis a jure Romano divortium fecerunt: Ab Aïbano duce latam anno 1570 Conjlitutionem refert Chrifiinreus Tom. 5. Dccif. 22. n°- 16. qua eautum, üt legati tnilitumque tribuni confilium milïtare conjiituéntes, de omnibus militaribus foli cognoscèrent criminibus, non autem de communibus nifi in caftris, vel Expeditione, vel hibernis, vel inter comilitones effent perpetrata ; extra hos cafus propter delictum Commune Milites, a civilibus judieibüs condemnari poffent, eüjus decreti pleraque, ut eeq'ia, ufufere nojlratibus approbataJunt, pojtquam PJifpania jugum excuffenint Patrice Patres, adéout oh commune crimen miles tam coram civili, quam militari judice reus pnjlulari pofjit, & eo ca/u praven* tioni locus fit ,p!acit: ord. Gen. 29 April 1589 unde fi alterutrius judicis mandata fuerit apprehenfas, coram eo cauja peragenda 6f terminanda erit, altero exclufo: ita judicatum fuiffe tejhtur Sande decis Frific. lib. r. Tit. i. defin. 4. Groeneweg. ad L. 6. Cod. de jurisd. omn. jud. Sande ter geailegeerde piaatfe het Roomfche recht gededuceert hebbende, en volgens zyn gedagten daar inne eene didinctie vindende, inter Communia, & Militaria delifta, brengt daar op een "exempel By: hitte fdicit) cummiles quidam in civitate Leovardina homicidium commififfet contendensfe juP 4 dicio  VERZAMELING m STUKKEN Z;f *** r*^Z£<& Recht naar ,™ ™„ ! V0'se"s hct Roomfche nos gededuceerc hebtaite *apl"iRo'Mdaar van ilXèSen ÏÏ^5 °nK,Zeeden «Ter andt™ C°A &t,TO "° "«* f* Schoon AotHJsttbeu, ter gealtereerde Blaar allegeerde Wetten de conftame rechr^ffZ?^ over Militaire F^.Td^^SSf ExrenS^ ^hs?,de Do^n, nopensde' Extenfie der Mifatajre Jurisdictie no/eeniS duyfteraffe nalieten, mogen wy met reciTSS SftM *T7S b^^quitabel ooïeceJ, en nooyc volpreezen yver voor het ge- tnéeq  ïot j>i MIUT, JURISD. , hier neevens te voegen, zoodanig dezelve Militairen aan gemeene deliélen fchukhV bv onfe Prcedeceff uren is geoefend, behoeven d alleen te allegeeren een zeer notable Sententie deezes Hoofs den 20 July ,68c gegeeven, te' gen eenen Pieter Klaafz, Soldaat onder de Capitein Dummer, Guarnifoen houdende te Bre da waar by defelven is gecondemneert met een bloot Mes boven 't Hoofdpuhliecq ten toon gejteld, en voorts gebannen te worden , en fulx wel ter faken , dat wegens zyne fcytelyke ag. grejjien , en moetwilligheeden voor den Hove ge. calangeertyen aldaar was gecondemneert in een boe te van een honderd vyftig guldens motte kollen cn gewetgert, en in gehreeken gebleeven was die te voldoen. Wy vinden niet dat by de Militairen Rechter als toen eenige demarches zyn gedaan om de overleevering van dien Gevangen, behoudens de Jurisdictie van den Hove te verfoeken, vermits  tgt de MIUT. JURISD. &c. 235 mits anderfins dit geval, daar toe zeer wel gedisponeert fchynt geweeft te zyn. Met reeden zyn wy beducht, dat de meer dan gewoone fchoon na de natuur der zaake noodzakelyke uitgebreydheyd van dit ons vertoog TJ Ed. Mogende adtentie reeds te lange fal hebben opgehouden, en zullen dus de kortheyd betrachtende nopens het geene feedert geduurende hec Stadhouderfchap van Zyn Hoogheyd Willem de Vierde , HooglofF. Memorie , en den minder jaarigheyd van onze thans met zoo veel roem Regeerenden Erfftadhouder met betrekking tot de Jurisdictie over Militaire Perfoonen, zig aan gemeenen delicten fchuldig gemaakt hebbende, en voor ons Collegie by prseventie te recht geftelt zynde , is voorgevallen, liefft refereren tot die Milïivens by welken wy den 21 Mey en 2often July 1748, den 6 November 1759, en laaftelyk den 20 October 17^4 , de vryheyd gebruykt hebben U Ed. Mogende van alle die gebeurteniflen de vereyde kennilTe te geeven. Ende hier meden afgehandelt zynde het geen wy in het zoo even nauw bepaalde tyd bedek, noopens de Conditutie der Militaire Jurisdictie in deeze Provinrie van de oudde tyden af aan, tot de alles befliiTende Refolutie van U Ed. Mogende van den 2 Juny 1675, en feedert tot op deefe dag toe hebben konnen by een zamelen, komen wy eyndelyk tot die Confideratie nopens de gantfche zaaken, welke U Ed. Mogende by der zeiver zeer gerefpecteerde laade aanfchreyven van ons hebben gelieven te vorderen. Hoe delicaat dit poinctook zy, hoe zeer aan misvattingen , en onaangenaame uitleggingen onfer oprechte  236 VERZAMELING van STUKKEN rechte intentie onderhevig, zouden wy nochtans aan U Ed. Mogende verpligt zyn, aan dat eerbiedig refpect, aan die onverbreekelyke banden van oprechte hoogagting en affectie, met wellen onJen jegenwoordigen veelgeliefde Heere Erffladhouder, onje en aller Nederlanderen Harten aan zich yerknogt heeft, veel denken te kort re doen, indien wy niet m eene zaak van dat gewicht volgr-ns onfen duur gefwooren Eedt ons in dier voeden van dien phgt kweeten, als wy ten eenigen dagen voor God , en voor de Nakomelingfcbap vertrouwen te zullen kunnen verantwoorden Permitteert ons Ed. Mog. Heeren, dat wv vooraf refieaeeren , dat alle Burgerlyke Maatfchappyen met dat vooruitzigt , die biliyke verwagtinge zyn aangegaan, en daar aan hunne oorfpronk te denken hebben , dat naamendlyk door het vereenigen der krachten, en willen van veelen, ja van het geheel Lichaam teegens dc onderneeminge van kwaadwilligen, het Leeven Goed en Bloed der vreedfaamen Meede-Lee! den , in zeekerheyd zouden worden geftelt uit dit beginfel is voorgevloeit, dat men by ve'rmemgvuldiginge der Leeden eener Maatfchapoeye niet alleen noodig gevonden heeft Wettén te maaken, om defelven teregelen, maar ook Perfoonen daar toe bekwaam heeft verkofen, om de meenigte tot dat nakomen dier Wetten te'verpligten. - Dit is de grondflag op welken alle Maatfchappye gebouwd zyn , aan welke zy hun begin , voortgang en bloey te danken hebben. Het is daarom by alle gepoliceerde Volken voor het grootfte voorrecht gehouden, verfee. kers  tot de MILIT. JÜRISD. &c. S37 kert te zyn , door wien zy geregeeft , door wien beoordeelt ftonden te wor-den. Hier van daan de meenigvuldige Privilegiën, de non evocando. — Hier van die Grondwetten, alle eene onveranderlyke adminillratie der Juftitie vaft flellende; verren de meefle gepoliceerde Volken meer of min eigen, maar in ons Vaderland zoo meenigvuldig in getal, zoo kragtig in verbintenilTen, zoo dier geliefkooft, en als de waarfte panden, waar op hun diergekogte vryheeden ruften , by alle Neederlanderen als Heilig aangezien, dat men verleegen zoude zyn waar te beginnen , waar te eindigen, indien men de Eeden der Vorften , en derfelver verbintenilTen by haar inhuldinge, de Handveften, en Privilegiën, hier toe relatief, Hechts eenigllns wilde intreeden. Met fchroom moeten wy nu betuygen, geen middel te konnen uitvinden, op welke wyfe aan de Militaire Jurisdictie, zoo in het Civile als Crimineele eene privative univerfeele Extenfie zouden kunnen worden toegekent, en te gelyk de goede Ingefeetenen bewaard by de onwaardeerbaare panden boven gemeld. Want indien het waar is, dat uit de conftitutie der Militie zelf, mitsgaders uit derfelver onderwerpinge aan een eminent Hoofd zouden voortvloeien , dat dezelve, in wat relatie ook, geen andre dan de Militaire Jurisdictie fubjeci: zouden zyn, mogen wy te recht vraegen, wat hornes, voor eene diergelyke Jurisdictie zoo wel in het Civile als Crimineele imaginabel zyn; zullen dan niet de goede Ingefeetenen deefer Provintie verpligt zyn in meenigvuldige gevallen hun recht  «38 VERZAMELING van STUKKEN recht te foeken verre van de. Stepden hunner Woonplaatfe by Rechteren, welken nooit eenig Mandaat tot uytvoeringe der Civile Wetten van de opperlle Macht gekreegen hebben aan welker Judicatuure zylieden dus ne quiden perfittiofiem kunnen ver/laan worden , fig ooit ofte ooit te hebben gefubmitteert > en van de duurgekogte en met hunner Voorouderen bloed verfegelde Previlegien , waar bij zy alleen die Tudicatuure van hunnen aangeboorne wettelvlc geconftitueerden civile Rechteren waren onderworpen, gerenuncieert te hebben? hoe zal her, gaan in dispuiten over ErfenifTen, over gemeen goed , n aart dat dezelve door een Militaire ftraffe naar* rechtsbehooren kunnen worden gecorrieaert geen Civile Rechter zal de overgaaf van zoda-' mg dehnquant onvermindert zyne ïurisdi&ie weigeren; en zyn de delicten in haar nafiuur zoo zwaar, dat daarop een infameerende ftraf dient te Volgen, is de delinquant, by wien hy ook geftraft worde, dog voor 's Lands dienft verlooren, en het dus om het eeven by vonn.fte van welken Rechter hy die ftraf ontfangt, Za-'  Yöt de MILIT. JURISD. &c. 240 Zagen wy dus de volmaakte overeenftemming deezer heilzaame, zoo dikmaals gemelde Conftitutie van den Jaare 1675- «nS? de principes hier by ons gepofeert, en dat op de befte wyfe, door middel van de zelve , de ruft en veiligheid der Ingefeetenen verfeekert is? heeft boven dier» de ondervinding van dien tyd , waarin men zig naar datrichtfnoer ptmcluelyk gedroeg, dezelve met een gewenfcht fueces bekroont, zodanig dac alle conflict van Jurisdictie daar door is voorgekomen ? wat is 'er dien volgende wenfchelyker dan dat de Goede Ingefeetenen deezer Provintie by de gelukkige gevolgen dier Salutaire Wet bewaard bfyven , zoo lange de belangen van het Doorluchtig Erfftadhouderlyk Huis onaffcheidbaar zullen zyn van die van den Staat, en op defelfde verfeekerde Conftitutie van Regeering, en Juftitie zuilen ruften, dac is zoo lange de laatfte Nakomelingfchap het onwaardeerbaar geluk zal genieten , van onder de Hooge befcherminge , en beftaringe van dien geliefde Vorften , zig by aanhoudentheid mogen verbleiden , in het geruft befit van die dierbaare Voorrechten , en daar aan verknogte welvaart, welker behouwd, en beveiliging zy Lieden aan den onvergelykelyken Helden-moed, Wysheid en beleid der luifterryke Vorften van dat Huis te danken hebben: En hier meede; EDELE MOGENDE HEEREN: Ons zeer gedienftelyk recommandeersnde in da Q j goede  -35© VERZAMELING van STUKKEN goede Gratie van UEd. Mogende, bidden God Almachtig dezelve te willen fpaaren in een laii* ge voorfpoedige gezondheid; gefchreeven t« Utrecht den 18. November 177^ (Onder Rond) U EDELE MOGEN DÈ, Dien ft willige Dienaaren, Die Raaden 's Hofs van Utrecüt$ (Lager ftond) Ter Ordonnantie van dezelve (Was geteekent) H H. v. i. Heuvel A. XXIX. Missive van zyne Hoogheid, aen de Heeren 's Lands van Utrecht. EDELE MOGENDE HEEREN, Bijsondere goede Vrienden* D e Lieutenant Collonel Daniels, als Commanderende het Guarnifoen te Utrecht, heeft by zyne Miffive van den oen defer aan ons Rapport gedaan , dat U Ed. Mog. in apprehenfie hadden doen nemen een Soldaat van de Schotfe Brigade genaamt Fredrik Krop, dat hy LieutenantCollonel den tfdefes den gemelden Krop, by den Heere Uwer Ed. Mog. Praefident hadde gereClameert, en daags daar aan volgende door den Grif-  tot be MILIT. JURTSD. &c. 251 Griffier ten antwoord bekomen had, dat vermi.ts de Facantie en de afwefentheid van verfcheide Leeden U Ed. Mog. in geen 'genoegfdme getal vergadert waren geweeft, om nopens het voorftel door zemelde l ieutenant Collolièi aan den Heere ■PrwftJeerende gedaan , flna'yk te refolveren, dat de Gevangen inmiddels in detentie zouden worden gehouden. By eene tweede Miffive van den ióM defer heeft voornoemde Lieutenant Collonel nader aan ons Rapport gedaan, dat ten felven dagede Griffier hem Lieutenant Collonel was komen bekent maken , dat het HofT befig was informatien ta nemen ten latten van den Gevangen Fredrik Krop, die door verfcheiden indiciën zeer fus» peel; was „ van eene fwaare Dieverey van ver. trouwde Goederen gepleegt te hebben, dat „ tot het voltrekken van die informatien, we„ gens de omftandigheden van het geval nog M eenigen tyd zoude vereyfcht worden; dat het „ Hoff niet in ftaat was zoo lange defelve infor, matien niet zyn voltrokken, nopens het voor„ ftel van den Heere Commandant finalyk te re„ folveren." Wy kunnen niet ontveinfen, Edele Mogende Heeren, dat zodanig dilayerend antwoord, als het laaltgemelde, nopens eene wettiglyk gedane reclame van een Militair Perzoon , ons niet weinig heeft gefurpreneert, alfoo wy vertrouwen, dat Uw Edele Mogende geeNzints zullen willen fuftineeren eenige Judicatuure over Militaire Perzoonen te kunnen oefenen, en dat nogtans het houden in Detentie, en nemen van infermatien notoire Actes van Jurisdictie zyn Wy  252 VERZAMELING van STUKKEN Wy twyfrelen derhalven gèenfints, Gf Uwe Edele Mogende zullen by nadere overweging geene de mmfte fwarigheid maaken , om den rneergemelden Soldaat Fredrik Krop, benevns de bewyfen en informatien ten zvnen lalte ter Rond aan den Militairen Rechter over te zoeven, o Waar op ons verlaten, EDELE MOGENDE HEEREN; Byzondere Goede VriendenBeveelen wy Uwe Ed. Mo:-, hiér meede in Gods Heilige Protectie • Uwer Ed. Mog. Dienft willige goede Vriend; (Was geparapheert) W. PR. v. ORANGB, (Lager ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. (Was geteekent) & J- de Larry. Accordeert met de origineele Miffive, aan den Hove yan Utrecht gefonden bymy Griffier. (Was geteekent) H. H. v. d. Heuvel. (Ter zeide ftont) Te Soesdyk den 2g September 1777.  tot de MILIT. JURISD. &c. 253 B, XXX. Missive van de Heeren 's Lands van Utrecht, aan Zyne Doorlugtigjle Hoogheid den Heere Prince Erffjladhouder: DOORLUGTIGSTE VORST en HEERE. 33 illyk mogen wy ons flatteeren , dat Uwe Hoogheid ten vollen overtuigd is van dat fchuldigft refpecr., en diepe veneratie, met welke wy het ons eenen eer en pligt rekenen, alle beveelen, en aanfchryvingen van Uwe Hoogheid, in confideratie van de eminente waardigheeden, welke Uwe Hoogheid met zoo veel luijïer in deeze Republyk bekleed, te eerbiedigen , en promptelyk te executeeren: Uwe Hoogheid zal dus zig zeiven een denkbeeld gelieven te formeeren van de alleronaangenaamfte omftandigheeden, waar in wy ons geftelt vinden, wanneer het onzè macht te boven gaat, in finguliere gevallen , die gevoelens van ons hart met alle pro*ititude op te velgen. Met het innigfte leedweezen is het dienvolgende, dat wy ons Eed en Amptshalven geneceffiteerd zien in eerbiedig antwoord van Uwe Horigheids hoogft gerelpecteert aanfehryven, vervat by Miffive van den 29 September jongftJeeden, ten reguarde van het reclame van den Soldaat van de Schotfe Brigade Fredrik Krop, door den Commandant van het Guarnifoen te Utrecht aan ons gedaan , Uwe Hoogheid met «sten verfchuldigden eerbied te moeten onder het - oog»  ?54 VERZAMELING van. STUKKEN oog brengen defelfde reedenen en modeven, welke wy in foortgelyk geval by onze Miffive li" trr?° Se/tember 1 <-**'• Antwoord vin eene Miffive door zyne Furftelyke Doorlugti*W den Heere Hertog Louis van Brunswyk Wolffenbuttel Vddtmaarfchalk, en geduurende Uwe Hoogheids minderjarigheid cuftodiee. rende de hooge waardigheeden , thans door Uwe Hoogheid bekleed wordende, den iö September van het zelve jaar aan onsgefchreeverii, genoodzaakt geweeft zyn te allegueeien , hoé dat wy namentlyk door de Edele Mogende Heeren Staaten s Lands van Utrecht.aangefteld zynde tot Raaden in Hun Ed. Mogende Hof Próraciaal over de Stad, Steeden en Landen van Utrecht, ,n die giyffiteyd aan ons door H„n EA .Mogenoe ls gedefereerd de Judicatuure Over ahe delicten en mefufen, ten platten Lande .deezer Provincie gepleegt wordende : dat zoo veel aangaat deeze crimineele Jurisdictie in cpz-gten oer Militairen wy uit confecutive Misfivens van Hun Ed. Mogende de Heeren Staatejldeezer Provincie, onder anderen zeer duydeJyk mt hoogft derzelver aanfchryven van den "C" *759 nebben moeten opmaaken, Hun Ld. Mog. fe.rieufe intentie te zyn, dat wy. ons in het exerceeren deezer crimineele Jurisdictie, met betrekkinge tot Militairen, exactelyk zouden reguleeren naar het richtfnoer van feekere Miffive door Zyne Doorlugtige Hoogheid Willem de Derde, glorieufer gedazteniffe den 3 Juny iö>5 aan Hun Ed. Mog. gefchreeven, en ter dier tyde door Hoogftgemelde Hun M. Mog. aan oas, en aan alle Rechteren, . Hoo-  tot de MILIT. JURISD. &c. tss Hooge Jurisdictie binnen deeze Provincie exerceerende, toegefonden, ten einde zig daar na omtrend de beleydinge der Rechtspleeging tekunnen reguleeren. By deeze Miffive vinden .wy met zoo veele woorden bepaak, dat zoo wanneer eenige Militairen komen te begaan eenige delicten , die men noemt gemeene delicten, dat daar omtrend preeventie, zoo voor den Burgerlyken als Militairen Rechter behoorden plaats te hebben , zoo wanneer die delicten zyn begaan aan of omtrend Burgeriyke Perfoonen, of haare Goederen en Fatnilien in voege, dat den Rechter, 't zy Burgerlyk, 't zy Militair, die eerjt zoude mogen hebben gepratvenieert, competent zoude behooren te weezen, zoo nogtans, dat den Militairen Rechter nooit tegens politique of burgerlyke Perfoonen zoude mogen procedeeren, uitgenomen alleen in delicten , die als voorz. it gantfth, en 't eenemaal Militair zouden weezen. Zie daar Doorlugtige Vorft, het voorfchrifc van de wet, van welke ons alleen de uitvoering© is toevertrouwt; eene wet, waar op onze Jurisdictie by praeventie met betrekkinge tot gemeene delicten , door Militairen gepleegd ten allerklaarflen is gefifndeert, even als ook door de dispofitie van defelve burgerlyke Perfoonen der Judicatuure van den Militairen Rechter, in delicten gantfch en t'eenemaal Militair, fyn onderworpen gemaakt. Het is uit dien hoofde, dat, wy hoe zeer bereid, wanneer een Delinquant wegens de natuur van het delict, door hec ïhfiigeeren van eene Militaire ftraffe voor den dienft van den Lande kan worden bewaard, 4énfélven, onder eene Acte van non praejuditiö aan  sjtf VERZAMELING van STUKKEN aan den Militairen Rechter over te geven, vermeent hebben in gevallen het delict zoodanig ■was, dat, het zelve bev/eefen zynde, niet anders dan met eene ftraffe, infamie involverende, konde warden gecorrigeert, Eed en.\Amptshalven verplicht te zyn, deefe aan ons gedemandeerde Jurisdictie zelf te exerceeren : Het is Ook uit hoofde van deeze wet, dat in het begin van het jg.ir 1770, zoo wy geinformeert worden , de Militaire Rechter met kennifle en goedvinden van Uwe Hoogheid zig op de bovengemelde dispofitie fundeerende, by hoogft deffelfs Misfive aan den.'Gerechte der Stad Utrecht in het laait van de raaaud January deflelfden jaars gefchreeven , hunne Jurisdictie geëxerceerd hebben over een burgerlyk perfoon Johanna den Brauw genaamt, binnen de Stad Utreciftt woon"agtig, zich aan een . delict t'cefiemaai Militair fcliuldig gemaakt hebbende, zoodanig dat door dee2e heilzaame dispofitie alle difFerenten welke tulfchen den Burgerlyken en Militairen Rechter, over het poinct ' an Jurisdictie, zoo met bewekkinge van Militairen aan gemeenc delicten, als van burgerlyke .perfoonen aan pure Militaire delicten zich fchuldig .genatakt hebbende, gelukkiglyk binnen ckefe Provintie uit den weg geruimt zynde, wy het gaarne aan Uwe Hoog-, heids hoogwys: oordeel , en nrioit vqipreefen, yver voor het gemecne welvveefeii, zoo zeer afhangende van eene wel, en op zekere gronden gevelligde adminijtr.itje der Jmtirie willen over-, baten, hoe zeer alle Civiele zoo wel ajs Militaire: Rechteren binnen deeze Provintie verpligt zyn. tot weiiüge van alle confufie en con- 1 t ' ' tm  tot j>e MILIT. JURISD. &c. 2$? flict, van • Jurisdictie zorgvuldig na te koomen, en poinctueelyk te obedieeren deeze voorfieninge, met zoo veel wysheyd door Uwe Hoogheids Doorlugtigen en van deeze Repubicq zoo veel verdient 'hebbenden Pra?deceffeur Willem de Derde, hoogloffelyker memorie, aan de Hoeren Staaten deezer Provintie voorgefteld, endoor Hoogftdefelven aanftonds geaggreè'ert* , Wy zyn in een valt vertrouwen, dat Uwe Hoogheid, als hetDoorlügtig Hoofd van het Militaire weefen , en niet minder luyfterryk Hoofd van de Juftitie, teffens befchermer, en verdediger der eens vaftgefteide Conftitutie nopens de adminiftratie der zeiver, met .ons na rype overweginge van zaaken te reeht begrypen zal , met hoedanige inconvenienten het in hec vervolg noodwendig gepaart zoude moeten gaan , indien men deeze zoo voorzichtelyk vaftgefteide ordre van jurisdictie van weerskanten niet exactelyk tot een riehtfnoer in hefc adminiftreeren der zeiver kwame te agtervolgen ; dat het boven dien de macht van alle Rechteren, aan wien alleen de uitvoeringe der Wetten toevertrouwd is, te boven gaat, eenigfints af te wyken van de punólueele nakoominpe der zeiver , tot welke zy by dieren Ëede, en alles wat Heilig is, aan God en de Republicq gehouden zyn: Het zal 'er derhalven alleen op aan koomen , öf wy met opzigte van den gereclameerden Soldaat Fredrik Krop , ons irs het geval bevinden , by voorfz. wet betf&alt, dat namentlyk de door hun Edele Mogende. Heeren Staaten deezer Provintie aan ons gedéttiandeerde Jurisdictie is gefundeert, ofte niet. VIL Deel, R Hes  j$8 VERZAMELING van STUKKEN. Het eerfte requifit, namentlyk de preventie buiten conteftatie zynde, zal onfes oordeels het tweede , de rattiur van het delict niet minder de gefundeertheid onfer Jurisdi^ie buiten tw'y* fel ftellen , na dat wy de eere gehad zullen hebben Uwe Hoogheid te informeeren. Dat in den nacht tuflchen den 3de en 4^ September jongftleeden van zeekere Bleekerye, toebehoorende Abraham Sonnevelt, buiten Amersfoort geftoolen zyn twaalf S,ukken Amersfoorder Diemittens , welke des daags daar aan volgende gevonden zyn in zekere Boekweitberg, aan de fwarte Steeg leggende, dat daar op door den Schout van dat Diftriér. J. Scheltus, met behoorlyke alTiftenrie van bedienden der Juftitie , deeze Boekweitberg den volgende nacht is befet geworden, ais wanneer de twee dienaars der juifitie een Perfoon fluypende in de voorfz. Berg hebben zien ingaan, en vervolgens op het hooren van eenig geritfel, uit vreefe dat dezelve zoude echappeeren, een van hun den Berg is ingevlogen, als wanneer zy allen zyn toegefchooten, en een onbekend Perfoon in het uithbringen van den Berg, tpr plaatze , alwaar defelve het hoogfte met ftroo bezet was hebben geapprehendeert, welke voorts bevonden is de bewufte Fredrik Krop te zyn. * Dat na vifentatie van het geene dezelve met zich voerde, by hem gevonden is, onder anderen een port d'Epée, gemaakt tot een hulpzeel, van onderen met een fterk touw voorzien, zeer prefumptivelyk tot een draagband voorde Zak, waar inne de Linnens gedoken waren gefchikt, mitsgaders eenige Swavelltokken, en in delTelfs Neui-  TOT DE Neusdoek een Jfwart Lakje mee tien eyfere laftrumenten, zoodanig de Smits gewoon zyn tot het opfteeken van Slooten te gebruyken ; dat deGe\angen vervolgens tot ons overgebragt, en geinterrogeerd zynde, by zyne refponfivtn ,zoo in opzigtén van "zyn verblyf vöor den Dielftal bove n génjeid ais an .lcrfints, de füfpicien welke jegens hem , uit hoofde dat hy by nacht geViofti den rs in den Berg, waar inne de geftooie Goederen verborf-en lagen, met de inltrumenttn hotten semeld milkeerden, meer en meer heefc doen aangroeyen-, en ons in bedenkingegebragt, oi ddehe niet fchuldig is aan meerdere Huysbraken en Dieffblkn , federt eenen geruimea tyd ren platten Lande deezer Provintie tot merkelyke fchade, overlafl , en geduurige vreefe der goede Opgezeetenen veelvuldig gepleegd, welker Daaders wy niet tegenftaande alle aangewende devoiren, tot nog toe niet hebben kunnen ontdekken. Uit dit kort narré der zake zal Uwe Hoogheid mede ten overvloeden begreepen hebben, dat het delict, van het welk Fredrik Krop met zoo veel grond word geprcefumeerc de Dader te zvn , is een gemeen Delict, beftaant)e in eene Dievery van vertrouwde Goederen , dus notoirlyk volgens het geen wy de eer gehad hebben bevoorens te deduceeren ; fchoon door een Militair gepleegd , by preventie ter onfer cognitie behoorende , en of fchoon wy dus geene reden hadden om van den beginne af aan, nopens de gefundeertheid onfer Jurisdictie in deezen eenigfints te twyfelen , hebben wy nogtans liefft willen uitftellen eenig finaal antR a woord  »6b VERZAMELING, van STUKKEN woord op het voorftel van den Commandant té geven , tot dat de Informatien ten kiften van den Gevangenen zoude zyn voltrokken, ofte het mogte gebeuren dat by defelve van d'effelfs onfcbuld kwame te confteeren , of bv defect vani bewys onder handtaftinge konde'worden ontfkagen , en by afdien van eenige geringe Delicten by examinatie mogte worden overtuygd welke door eene Militaire ftraffe naar rechts behooren konde worden gecorrigeert, zoude het ons tot een fmgulier genoegen verflrekken, denzeiven aan den Militairen Rechter, onder behoorlykeAfte van Non • P/a?;uditie te kunnen overgeeven, en voor den dienft van den Lande langs deezen weg te bewaaren, waar toe wy by alle voorvallende gelegentheedeh onze bereidwilligheid ten kïaarften getoond hebben , en daar mede gaarne behoudens eene goede Juftitie zuilen continueeren. Edog het Duidt in deezen zal Uwe Hoogheid, zoo wy billyk vertrouwen, met ons begrypen van zoodan^en aart te zyn , dat wanneer de Gevarga daarvan word overtuygd, hy geene infameerende ftraffe ontgaan kan , dus altyd in dien gevallen buyten Raat gefteld zal worden den Lande te dienen in welke omftandigheeden de reeden ten eenel maal ceffeert, welke anderfims voor de overgaave van Militairen zeker/yk is dienende, buiten en behalven dat ter convictie van den Gevangen miffchien ni-'t weinig zal, toebrengen indien wy uit de opgave van zyn levensgedrag en verblyf federt eenige tyd herwaarts,, geconfereert met onfe Informatien en Correspondentie nopens gepleegde Diefftalien ten zeiven tyd 'en  TOT DE M1LIT. JÜRISD. &C. 2o*f de plaatze , den fel ven konden overtuygen te meermaalen in loco delitli prajfent te zyn geweeft, welk onderzoek zekerlyk aan een Procureur Generaal deezes Hoofs, fchoon mee alles wat hier toe dienen kan gemunieert, en aan ons zeiven in dit, en foortelyke gevallen zeer moeyeiyk valt , en tot het welk wy twyfelen of wy ooitin de mogelykheid zyn zouden, om dert Militairen Rechter hy oyergaavé behoorlyk in ftaat te Hellen, als niet wetende, wat Informatien onder ons beruftende (by aldien de Gevange, gelyk uit de met zig gevoerde Inftrumenten zich zeer fufpe£t heeft gemaakt, een Gauwdief van profeffie was) tot pvertuiginge van den zeiven zoude kunnen dienen : Uwe Hoogheid nochtans met niet minder yver, dan wy zelf, voor de goede adminiftratie der Juftitie befielc zynde, zal, zoo wy ons met grond fhtteeren, zoo min als wy willen gedoogen , dat misdaaden zoo direetelyk de veiligheid der Maatfchappye beledigende, en de goede ruft der Ingefeetenen ftoorende , ongeltraft blyven , nernaar hoogfldeffelfs alom bekende Eèqutreit ons ten beften duyden, indien wy geene moeite fpaar^n om was het mogelyk de Schuldigen aan diergelyke euveldaaden , andere ten Exempel hunne condigne ftraffen te doen erlangen. Wy vleyen ons met die aangenaame hoop, dat deeze redenen genoegfaam zullen zyn , om Uwe Hoogheid ons gegeven d&laieerend antwoord , omtrend het voorftel van den Heer Commandant des Guarnifoens van Utrecht te doen billykens zullende niets ons aangenaamer zyn, dan dat uit de verder te neemen Informa- R 3 tm  26a VERZAMELING van STUKKEN tien de onfchuld van den Gevangen mo^en bly. ken, immers alleen zoodanige geringe ^delicten ten zynen iaden confleeren, weke hem door het ondergaan eener Militaire ftraffe voor den dienft van den Lande ktinnen doen bewaart b'yven,als wanneer wy aanftonds bereid zullen zyn den felven onder behoorlyke Acte van NonPraejuditie aan den Militairen Rechter over te geeven ; het welk Uwe Hoogheid , zoo wy billyk vertrouwen , aan ons niet kwalyk zal duyden, dat wy aan de Wet gebonden zynde, zoo lange dezelve van bovengem. gedetailleerd fwaar en infameerend Delict mftïgft blyft, Eed en plichtshdven buiten onfe macht moeten rekenen.Ende hier meede, nOORLUGTIGSTE VORST en PI E ERE, Ons zeer gedienftelyk recommandeerende in de goede gratie van Uwe Hoogheid , bidden GOD Afmagtig defelve U wille fpaaren ineen lange en voon'poedige gefontheid. Gefchréeven te Utrecht den 4 October 1777. (Onder ftont) Uwe Hoogheids dienftwillige Dienaarcn, Die Raaden 's Hoofs van Utrecht. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van dezelve. (En was getekend) H. H. van den Heuvel XXXI.  tot de MUIT. JURTSD. &cl £tfg XXXI, c> r s s'ive van rf/ff van /fc» #ogE MILIT. JURI5D. &c. 2o> Ivy Extract uic onfe Refolutien kennifie te geeven, met lalt om den zeiven Soldaat uic zyne tegenwoordige detentie te doen af haaien , en over te brengen in handen van den Militairen Regter; ten eynde aldaar tegen hem geprocedeert en gelententieerdt werde volgens de Wetten. Gelvk wy vermeenen en hoopen Doorlugtigfte Vorft ! hier mede aan het verlangen van Uwe Dnorlugt'tge Hoogheid te hebben voldaen , zoo vertrouwen wy ook, dat deze onze deference vGor Uwer Doorl. Hoogheids verzoek in die geval aan ons gedaen, nimmermeer in confequemie fal worden getrokken ten nadeele van het Reglement van de maand Juny 1Ó75. rakende het ftuk der Militaire Jurisdictie, maar dat het zelve Reglement voortaan beflendig zal worden geobferveert. Hier meede, &c. XXXV. MissrvE van Willem de V, Edele, Geltrenge, Vroome; Onze Lieve Getrouwe! D e Hoogmogende Heeren Staaten GeneraaJ der Vereerïigde Nederlanden , met ons overleg en Communicatie op den 10. dezer loopende Maand, hebbende gedaan emaneeren een Placaat , waarby onder anderen is geftatueerd , dat geene confiscatie van Goederen van ddinquan-- ten  tfo VERZAMELING van STUKKEN ten in het geheel of ten deelen, voortaan zal mogen worden gedeeefneerd, by eenige Recht*1 bank, tot de Generaliteit eenige betrekkineen hebbende , om welken oorzaak of delict het ook zoude mogen wezen groot of klein, g^ene altoos uitgezonderd , en onze intentie'zynde dat het voorfchreeve gefhtueerde ook g&|y& behoord, by alle Militaire Rechters worde geobferveerd en agtervolgd , hebben wy goedgevonden aan U Ed. by dezen een exemplaar van het gemelde Placaat toe te zenden , met laft om het zelve na behoren door den Auditeur Militair te doen regiflreeren , ten einde altoos tot een rigtfnoer te ver/trekken, waar zich de Krygsraad in 't generaal in voorkomende gevallen, tot de voorfchreeve materie berrekkeJy.v ' hebben te gedragen ; Ons goedvinden zynde , . - het voorfchreeve Placaat in allen deelen worde nagekomen j Waar meede; Edele Gefbenge, Vroome, Uw Lieve byzondere, Wy U Ed. beveelen in Gods Heilige Protectie U Ed. Goedwillige Vriend, (Geteekent) WILLEM PRINCE van ORANGE. (Onderftond) Ter Ordonnantie van Zynen Hoogheid, (Geteekent) ÖP ^ too,^ T. J. de Larrey, Auguftus 177S. XXXVL  tot ds MILIT. JÜRISD. %n. X X X V I. WAARSHOÜWING. O » van Ewig , Major onder de Infanterye ten dienfte van Haar Hoog Mogende, de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, en Commandeur van Axel en Neulèn, en ondèrhoorige fterkten ; Doet te weeten : Dat hy by Refolutie van de Ed. M >g. Heeren Gecommitteerde Raaden van Zeeland , de dato 5. Jury 1779. is aengefchreeven ; Dat hun Ed. Mog om het doorryden van de Axelfe Vlakte, die zich uitftrekt zo verre het Ganaal hopende' vodrby deeze Stad Axel,- tot in het Vaarwater der Stad Huift, doorganklyk is, voor het vervolg te prsevenieeren , hebben goedgevonden en verdaan , tot voorkominge van fraude? &c. die Paliagie zo met Rytuigen , Paarden , als Éeeftiaalen te interdiceeren en verbieden, zo als zy by deze Refolutie zyn verbiedende en interdiceerende; des echter, dat mits de continueele en aanhoudende opflikkinge, en verloop van dat water, is gepermitteert, om de Paarden en andere Beeften , die yice ver/a , aldaar moeten paiTeeren, op het laag Water, over de Schorren flikken en blikken, daer door te brengen : mits alvoorens van een behoorlyk Paspoort , door den Commandeur van Axel ondertekend, zal zyn voorzien, en dat verder een, fchrifcelyk Billet ten Comptoire van - Licenten, daer af kennis zal moeten werden gegeeven: mitsgaders dat daar by alcyd , een Veerfchipper zal moeren praïfent zyn, en alzo (gelyk  m VERZAMELING tuft STUKKEN lyk hun Ed. Mog. by dezelve Refolutie gelieven te zeggen) alle middelen van fraudes, zo omtrent inkomende als uitgaende Rechten als het Veer aan deze Stadt compeceerende', ca voorkomen ; terwyl by dezelve Refolutie 'eindelyk , ( als vooren reeds is gezegt) alle andere overgang, langs die Paflagie werd geïncerdiceert , en daer op applicabel gemaekt, Haar Hoog Mog. Placaat van den 7. Mey iy5u en van de Magiftraat van Axel van dan 19 Tunv 1768. J 3 En op dat Niemand hier van eenige ignorantie zoude konnen prjEtendeeren, &c. Aldus gepubliceert en geaffigeert binnen AxeL oen 25. Juny 1770. (Is geteekent,) G. van Ewig. (Lager ftaet) Ter Ordonnantie &c. XXXVII. Extract uit het Crimineel Klagt ■ doel van Mr- Pieter Marcüs. Op den mondelingen Eyfch ende Conduite, by den Heer Mr- Pieter Marcus, Hoofd-officier der Stad Leyden, R. O gedaan en genomen op ende ten lallen van Jan Schuurman, Soldaat onder.  tot »s MILIT. JURISD. Sec. *n der 't Regiment van den Generaal Onderwaater, thans in Guarnifoen leggende te Gorcum, than« zyn Heer Eyflehers gevangen. Hebben de Heeren Scheepenen denzelven Gevangen, ter zaake Van baldaadigheeden in masquerade Kleederen op ligten daage , op deezer bteede ftraaten gepleegd te hebben , op deszelfs confellie gecondemneerd, omme gedurende den tyd van drie daagen op 's Gravenfteyn alhier ten Zyneii kollen met Water en Brood te werden gefpy» zigd, &c. Atlum den 17. February 1780» x xxv tit Missive aan den Bon van Vmslan&K EDELE MOGENDE HEEREN! Dewyl het Krygs gerechte Van Leeuwarden door desfeLvs Auditeur Militair Petrus Wierds* ma, geadfifteert, van een Officier van de Cavallery, en een van de Infantery , benevens de Geweldige Provooft , heeft kunnen goedvinden en durven ondernemen, om op maandag den 14. May laaftleeden befegeling te laten doen ter Sterfhuize van Wylen den Hoog Welgeboren Heer Overfte van Burmahla, daags te voren des avonds op desfelfs Buiten plaats, te Jellum overleeden ; niet tegenftaande hun Lieden berigt wierde , dat ik reeds befeegelinge had laaten doen; zo heb ik gemeent Ed. Mog^ Heeren! U Ed. Mog. van deeze finguliere handel wyze des gemelden Krygs-gerechts i mitsVU. Dist. S dc*f--  *74 verzameling van stukken deefen te moeten informeeren , om dat mv eensdeels onbewuft is, dat het feive daartoe geregtigtis,en anderdeels, omdat my berigt is dat nog by 't overlyden van denGeneraal te Minnersga , nog by 't overlyden van de Ge. neraal Acronms , te Buiten-poft , op geen een van gemeldjPlaatzen, door het gemelde Krygsgerechte, maar wel door den ordinaris Rechter ter Plaatze alleen befeegeling is gedaan, fchoon t Krygs-gerechte lig op dè eerftgemelde Plaats al tot het doen van befeegelmg vervoegt hadde , is t zelve op vertoninge' van het Teftament door de overledene gepalfeert, en om dat reeds befeegehnge gedaan was, onverrigter faake weder vertrokken; wat b'yfondere redenen defelve meer nu gehad heeft, om befeegehnge te doen ten Sterfhuize van wylen den Heere Lurmanm, dan in de twee voren gemelde gevallen , kan ik geen redenen ontdekken , nog s Lands ordonnantie, nog de twee .Staats - Refolutien van den a». December 1748: en van den 5. July 1753. waar by de Militaire teen, alleen ter decifievan den Militairen Rechter geIteld zyn , en door welke Jaatfte Refolutie &de preventie wegens de delict en , door Militairen gepleegt vernietigt is, qualificeeren 't zelve daar toe, en federt dien tyd is, zo veel my bekend, geen Refolutie by de Staaten deezer Provintie genomen , waar by de Militaire Jurisdictie geèx• tendeert is geworden,'t gem echter noodwendig vereifcht werdt , zal de qualificatié van het Krygs-gerechte tot het doen van befeegeling en diergelyke aélen wettig fyn, en fullen deGriètsluiden en Magiftraaten fig i„ 't vervolg aan de Sterfhuizen der Militairen daar van onthouden, de-  tot de MILIT. JURISD. &c. 27$ dewyl die, foo lang geen contrarie order van Staats weegen ontfangen, volgens Eed en Pligt, overal befeegeling moeten doen , en wat dies meer is, fonder onderfcheid tot wat rang of ftaat hunne Ingefeetenen behoren. Js nu de Militaire Jurisdictie alleen gegrondveft op de beveelens van ftaat van ieder Provintie, daar de Militairen in Guarnifoen zyn , fo volgt dat fy Lieden fo wel als de min (te der Inwoonderen des Lands niet alleen behoorlyke gehoor faam heid verfchuldigt zyn aan de wetten des Lands, maar felvs verpligt, als de PolitycqueOverheit het vordert, delelve te adfifteeren tegens diegene, die met geweld fig aan de gehoorfaamheid van 's Lands wetten foeken te ontrekken , defelve te doen gehoorfaamen, De ongegrondheid van het Krygs-gerechte hun gedrag na de wetten deefer Provintie te hebben aangetoont, is meede ten eenenmaal ftrydig met *t geene door de Staaten Generaal aan den Raad van Staaten by desfelvs refpective Inftructie van 1584. en I58S. en if55i. is opgedragen, nopens de kennis en Judicature over Colonellen, Capitainen, en krygsvolk te Water en te Lande, en over dezelve recht te doen , en ftraffen te oefenen, fonder evenwel iets te moogen doen, of onderneemen tot nadeel van Voorregten , Gerechtigheden, Ufantïen , Politie of Juftitie, en't geene daar aan kleeft van de voorfchreeve Landen in 't gemeen^ of van eenige Steeden of Leeden van dezelve in 't hyfonder: is nu de Raad van Staaten , als eerfte Militaire Rechter in deeze Nederlanden , niet gerechtigt iets te doen , of te ondernemen teegens de Privilegiën en Wetten deefer Landen, S 2 ft  '*7<5 VERZAMELING van STUKKEN fo in Politie, als Juftitie, dan heeft een Krygsgerechte van Leeuwarden , immers fo veel te minder recht daar toe, en dus is meergemelde Krygs gerechts gedaane befeegehnge ook daar meede ftrydig, en direct aanloopende tegens den inhoud van gemelde Inftructien, aan den Raad van Staaten gegeeven : al waarom ik om deeze en andere hier vorens bygebragte redenen , my genoodfaakt ende verpligt vinde, om by deefen op 't eerbiedigde aan U Ed. Mog. aanfienelyke Vergaderinge te adrelfeeren , en teffens van U Ed. Mog. te imploreeren, om met U Ed. Mog. Refcriptie en Qualificatie vereert te mogen worden , hoedanig ik my nopens meer gedagte Krygs gerechts befeegeling volgens 's Lands wetten in 't gemeen, en het recht my als Grietman in het byfonder fal gedragen; als meede fo door de Erfgenamen van Wylen den Heer Burmania, ontzegeling verzogt word. Implorerende wyders door U Ed. Mog. in myne qualiteit teegens diergelyke onregtmatige en onwettige ondernemingen des Krygs-gerechts in myn qualiteit gemamcineert te worden, op dat ik dus ruftig fonder belemmering 's Lands wetten , die my fyn aanbevoolen , in myne Grietenie ter executie kan ftellen; befluitende dit myn verfoek met de zeer aanmerkelyke wenfch en beede van de Ed. Mog. Pleeren Raaden Hofs van Utrecht in Hun Ed. Mog. nadrukkelyk berigt aan de Staaten dier Provintie van den r 8. November 1777- feggende Hun Ed. Mog. Wy bidden God Almachtig dat hy deeze Republycq, dat Hy 't Doorluchtig Huis en/er geliefden ErfJiadhouderen, ten eeuwigen dage beware voor alle &  tot de MILIT. JURISD. &c. 277 de akelyke gevolgen, welke dat Ryk, welke de meefte Roomfche Keifcren, felvs in hun Perzoon, en Familien door het ten top veifelen der gewapende Militaire magt fyn overgekomen. Verblyf hier meede, naar toewenfchinge van des Heeren Dierbaaren Zeegen over U Ed. Mog. llluftre vergaderinge, bevelende U Ed. Mog. in Godes genadige befcherminge , en tekene my met alle Hoogachtinge; EDELE MOGENDE HEEREN, U ED. MOG. Onderdanige Dienaar de Grietman over Baarderadfccl, (Was geteekent) E. F. v. Aftva. Weldtim den 28. May i?3i. XXXIX. Missive aan den Grietman van Baarderadeel. Veste Lieve Byzondere! ]N"a examinatie van U Ed. Miffive van den s8. deezer, houdende dat het Krygs gerechte van Leeuwarden door desfelvs Auditeur Militair Petrus Witrdsma, geadfifteert met een Officier S 3 vaa  17? VERZAMELING van STUKEEN van de CavaHery , en eene van de Infanreryj benevens de Geweldige Provooft, h..d kunnen goedvinden en durven onderneemen , om" op Maandag den 14. May laarftleeden befeegeling te laten doen ter Sterfhuize van Wylen den Overfte Burmania, des avonds te voren op desfelvs Buiten plaats te Jellwn bverleeden , niet tegenftaande hun Lieden berigt wierd, dac door U Ld. reeds befeelinge was gedaan , met verfoek van onze Quahficatie , hoedanig U Ed. zig nopens meer gèdagte Krygs-gerechce befee» geiing, zoo volgens 's Lands wetten in her gemeen, als volgens het recht U Ed. in het byzonder als Grietman competerende , zult hebben te gedragen , en wat U Ed. te doen fal ftaan , ingêvaüe U Ed. van de Erfgenamen om ontfeegeljnge wierde yêrfogt , met verdere by? voeginge om door ons in U Ed. qualiteit teegen diergelyke onrechtmatige, en onwettige ondernemingen des Krygs-gerechcs te worden gemaintineert. Waar omtrent wy hebben goedgevonden U Ed te refcriberen, dat wy volkomen goedkeuren de behandeling door Ü Ed. omtrent deeze zaak tot dus verre gehouden , en pryfen den yver, met welke U'Ed. de voorrechten van *s Lands goede Ingefeetenen fteeds zoekt te behartigen ; terwyl wy U Ed. qualificeeren, om in gevalle U Ed. van de daar toe geregtigden om ontfeegeling verfogt word, als dan de Zecgek • op UEd. authoriteit daar gefteld 'er afteligteq, latende die , welke op order van den Krygsraad *er op gefield mogten zyn, by provifie bly ven, zoo cgter de Zeegels van den Krygsraad zocjünig op, 5  tot de MILIT. JUR1SD. &c. 279 of over die van U Ed. Gerechte mogten zyn, dat die van U Ed. Gerechte niet zonder die \sn den Krygsraad insgelyks afrenemen, kunnen worden gelige, als dan aurhoril'eeren en qvaliSceeren wy U Ed. om beide de Zeegels 'er af te neemen, zullende wy Jeu verderen inhoud \an U Ed. Mifïive na 'c aiiopen der tegenwo )rdige vacantic in deliberatie leggen, en na fulx aan U Ed. dien te nevens onze welmening doen toekomen. Waar meede wy U Ed. beveelen in de befeherminge des Almachtige en verblyven; Veste Lieve Byzondere; UEd. Goede Vrienden de Raaden 'sHofs van Vriesland, (Was geteekent) H. van der Haar.- teeuvvanlen ten tinde gemelde Tamboer uit bewullheid van fchuld en vrees voor ftraf , niet zoude aufugeeren, en wy foüdferi niet geaarfeld hebben, geJyke praocautie te gebruiken , indien wy ten zynen lallen eenig meerder bewys dan het getuigenis van zyne meede fohuldigen gehad hadden. Belangende nu het verfoek van ü Ed.' Geftrengen, ten einden uit de refponfiven van deri by ons gedetineerden Soldaat Francis Huldeis, zodanige informatien te erlangen, als betrekking hebben op de gepraefumeerde misdaad van den Tamboer Fredenk Vryheid, zyn wy bereid daar aan te defereeren en zulks alleen uit cönfideratie, dat volgens de wetten, waarna, wy gewoon zyn ons te gedragen, vsor als nog ons geen genoegfaam fundament is voorgekoomen , om teegen denfelven van onfent weegen by aantafting te doen Proeedeeren: voorts onder expreffe Proteftatie van non Prdjudhié ten aanfien van de «competentie onzer Rechtbank over Militairen zo wel in het Civile, als in het Crimineele' mitsgaders van mn homologatie , van eenige andere rechtbank op ons territoir , referveerende wel uitdrukkelyk aan ons, om in Cas van meerdere blykbaarheid teegens gemeldenTamboer of alle andere Burgers of Militairen , die zig in ge- Jyk  tot de MILIT. JURISD. &c. %9E j.-k geval bevinden mogren ; zodanig te doen Procedeercn, als wy tot correctie der fchuldidigen en ftuitiqg van een kwaad,- het geen geduurende deefen Zomer zo algemeen geweeft is zullen oordeelen te behooreu. • . Wy zenden dan U Ed. Geftrenge, hier neevens twee Extracten uit het eerfte en derde verhoor van den gedetineerden Francis Hulders, en uit de Articulen van confrontatie ïusfchen denzelven en Jan Philip Steyn , Burger deefer Stad , uit welke ftukken U Ed, Geftrenge zal blyken, dat niet alleen den reeds gedetineerden Tamboer fufpect zy van Gcud-vis dievery, maar ook bovendien , nog drie Soldaten in de Compagnie van Heer Majoor de Graaf alhier in Guarnifoenj met name Meute* man, Cremer en nog een andere, die voorheen onder de Dragonders plagt te zyn , om te zwygen van zeekeren Dirk Hcynen Soldaat in de Compagnie van de Heef Tfendacrn -i Voor? het overipe vieie'n wy ons van de asquiteic van U Ëd. Geftrengens, dat.in geval zig aan U Ed Gettrengens, of ons eenige genoegfams bewyfen opdee4' den , waarom den voorfchreeve Tamboer of Soldaten aan het begaan niet van eeu puur Militair delict, maar van Dievery of eenig ander delict, binnen onfe Stad of Jurisdictie gepleegt zonde moeten worden fchuldig gehouden, U Ed. Geftrengens , de Judicature en ftfaf-oeffening daar van ons zult overlaten, tils aan wien alleen binnen deefe Stad en Jurisdictiejdoor den Souverain van den Lande , de exercitie der Crimineele en Civile Juftitie is aanbetrouwt i, ten ware U Ed. Geftrenge mogten fuftineeren , dac T % de  *2 VERZAMELING vak STUKKEN de Judicature over Militaire Perfoonen eeri exceptie van deefen Reegel uitmake en aan U Ld Geftrenge zy opgedragen , waar vari wy, die niet geneegen zyn op een anders recht te impieteeren , als dan zeer gaarne de «ronden zullen zien aangeweefen. Wy bedanken eindelyk U Ed. Geftrenge, Voor derfelver beleefde aanbieding ten einde ohsi te fuppediteeren het nodig onderrigt. be^ trekkelyk den by ons gedetineerden Soldaat en wy fullen rnet verlangen te gemoet zien, de re.ponfiven, zo van voornoemden Tambour. als andere informatien , welke ü Ed. Geftrenge , ons ter zake voorfchreeve zullen kunnen aan de hand geeven. Waar op ons verlatende zullen, wy U Ed Geftrengen beveelen in Godes Heilige Befchertning en blyven; WEL EDELE GESTRENGE HEEREN! U Wel Edele Geftrengen Goede Vrienden, Burgermeefteeren en Scheepen der Stad VJilïingen, Ter Ordonnantie van dezelvej (Geteekent,) P. G. Schoret. Aéhim in 't Collegij Van denWctthe der Siait Vliffinge den 9. Oclio. Ier i;8l. XLV.  ÏOT de MILIT. JURISD. &c. ao3 X L V. Missiive van den Krygsraad te F/isfingen aan de Weth dier Stad in dato 15 Ücïob. 1781-. EDELE ACHTB, HEEREN! lUwer Ed- Achtb. refcriptie van den 9 deezer maand op onfe Miffive van den 6 te voren, hebben wy wel ontfangen en daar uit met genoegen en erkentenis gezien , dat U Ed. Achtb. door het toezenden van de daar in vermelde Extracten aan ons gedaan verzoek wel hebben, gelieven te defereeren , en wy zullen niet nalaten deeze differeo.ee te reciproceeren door aan U Ed. Achtb. te doen geworden alle zodanige inforr marien betrekkelyk tot den gedetineerden Francis Hulders , als wy zullen oordeelen .dat maar eenigfints tot meerdere onderrigting in die zaake kunnen dienen, egter. ook alleen onder gely.ke expreüe proteftatien van non Prejudicie, en verdere fpeciale denuntiatie, dat wy daar meede in geenen deelen willen verftaan worden te advoueeren de fultenue, welke wy. moeten betuygen niet zonder verwondering en aandoe-, ning weegens de gevolgen, zo pofitif in de bovengemelde refcriptie geavanceerc , te hebben . gevonden, daar in beftaande, dat Uwer Edele Achtb. Rechtbank competent zoude zyn tot de Judicature over alle Militaire Perfoonen , zo, ia het civile als crimineele, met geen andere uitzondering dan met delicten of mefulên , die puur Militair zyn, wel verre van meede in zo % 3 eeo^  294 VERZAMELING van STUKKEN een begrip te verfeeren, zyn wy 'm wendeel van gedagten dat in deeze Landen by veele PJaJ caten , Ordonnantiën , Reglementen i !»Rrnc«efi, enz. te meemgvuldig, om alhier te fpecificeeren , mor die geenen , welke wy daar tos bevoegd moeten'erkennen , is geerablifléerr 'eene' Militaire zo crimineele ais civile Jurisdictie , en dat dienvolgende ook de militaire Rechtbanken zoo voor als na de erectie der Republicq kennis hebben genomen, met allen van de mefufen en delicten, zo wel gemeene als puure Militair- begaan-tegens den Articulbrief en andere Militaire Ordonnantiën en Placateh maar ook van allerhande civile zaken ; dat deeze Rechtbanken ot Krygsraden daar van als nog'in de poffelïie zyn en behoren te blyven, ten minften in zo verrei hy geene algemeene Landwetten ter contrarie- is gedisponeert. Wy voor ons betiiygen ter goeder trouwe geene andere wettige uitzondering van eemVe zaaken te weeten, dan alleen de Judicature over fraudes door Militairen gepleegt in cas van Gemeene Middelen en hec ft tik der Jagt, en deeze exceptien kunnen wy dus alleen confidereren als eene beveiliging van den generalen iReeei ia wy vermeenen ten minften, dat, fpeciaal in'ln* cnmmeele hier omtrent geen twyffeling kan' plaats hebben, vooral zo de delicten en mefufen zyn begaan jn hec Guarnifoen. ! En wy zyn van de gegrondheid van dit ons begrip de. re fterker overreed, om dat wv ons geene gevallen kunnen herinneren, waar in Uwer Ed. Achtb. Regcbank zulk een competentie als jeegenswoordig heeft gefuftineerd, maar wel zoda-  TOT DE MILIT. JURIST &c, %9S danige andere en nog niec lang geleeden. waar van Uw Ed. Achtb. niet alleen de bloote klagTen maar zelfs de (lukken en bcwyfen hebben gebngt ter cognitie van den Mikteen Regter, fonder eenige'de minde referve en denfelven, vervolgens met de Judicature van, dien, ook zonder teegenfpraak laten geworden. Wv willen ook niet ontveinlen, dat onder anderen ook een van de reedenen, tot de apprehen-. fienfie zo van den voorn. Tamboer. Frederik Vryheid, als nog andere Soldaten,, *s geweeft dat wv de meerdere difficulteiten, ten opzigte der ïudieature gaarne zagen voorgekomen en Uwer Ed. Achtb. Refcriptie heeft ons van agteren een duydelydften doen zien , dat wy in dit opzigt niet kwalyk hebben gedagt. Het ftrekt ons derhal ven tot geen. geringe iatisfaaie, dat wy hier door hebben kunnen I ra>, venieeren alle verdere acteinte op een regt, t geen wy niet kunnen of vermogen zonder expres bevel en order van die geenenfjaan welken wv desweegens refponfabel zyn, aau iemand over te geeven. — Wy vertrouwen dan ook, dat U Ed Achtb! niet kwalyk zullen neemen, datwy de Judicature over den Tamboer Frederik Vryheid en andere Soldaten, door ons geapprehendeerd, op fufpicie van fig fchuldig te hebben gemaakt, aan het weghalen van Goudvis, fclioon die fuspicie al mogt worden geavoueerd, met kunnen, overlaten aan Uw Edele Achtb. maar dat wy m teegendeel by deefen ons verpligt oordeelen te verfoeken en teinfteeren-, dat de bovengen. Soldaat Francis Hulders aan ons, des gerequireerd, onder behoorlyk A£le van non prajuditu, moT,4 üe-  295 VERZAMELING van STUKKEN gewerden overgegeven, om na rigeurder Wet. fenen ^ ™ hem te r^™l m>e£de bevee,en ^ U Ed Achtb in Godes heyhge befchermmge'en blyven, £ EDELE ACHTBARE HEEREN! UwEdeJAchtb GoEDE Vrienden, die van den Krygsrade binnen VJiffingen j (Geteekend,) (Lager ftond,) ff*™^ Ter Ordonnantie van den Krygsraad. (Geteekend). £ J. A. Stokman, Auditeur Militair» Wiffiogen den 15 odlober X L V L Missive van den Krygsraed te Fi;mn^n EDELE ACHTB. HEEREN» Wy hebben den geapprehendeerden Tambofcr Frederik Vryheid, uit de door U Edete Üchtb. ons -toegezonde Extracten op interro- 1 " f*  tot de MIL1T. JURISD."&e. 291 gatoiren gehoord, gelyk ook de Perfoonen van Machiel Meuleman, Pieter Cremer, Willem van Eyke en Dirk Heyne, op zoodanige Articulen als wy oo'-deelen tót de geprselumeerde misdaad van Goudvis flroopery betrekking te kunnen hebben. • Dan derfelver refponfiven komen gèenfints overeen met hunne befchuldiging. De vier éerftgemelde ontkennen op het fterkft geen deel aan het vangen van Goudvis te hebben, gelyk ook de laaftgemelde, maar avoueerd vye! dat een Kruysnet aan Johan Philip Sceyn heeft v erkugc, dan de verkoop daar van komt ons voor hem i'uift tot geen befwaar te verftrekken, ten ware J Ed. Achtb. eenige gegronde klagten en bewyfen, ten aanfien van hem en de anderen befchuldigde mogten hebben , dog wy vertrouwen , in gevolge de door U Ed. Achtb. aan ons gedane verzeekering , dit zulks reeds zou zyn gefchied. Wy zouden uit de refponfiven van Johan Plu Steyn en Francis Hulders, konnen en vtrmogen te befluyten , dat den eerftgenoemden, fchoon al niet de eerfte aanleyding tot de Goudvis ftroopery gegeeven hebbende, egter groot deel daar aan heeft, met onder anderen, de Soldaaten te inftrueèren , waar de Goudvis te bekomen zy, en hun vervolgens te beloóven djS te vangen Vifch te zullen opkoopen, gelyk uit de getuygenis van Francis Hulders en Johan Ph. Steyn zeiver, ligtelyk is op te maaken: lïn het komt ons onder reverentie voor, dat dien Perfoon desweegens niet fhraffeloos behoorde te blf ven. Wy durven ook van de regtvaardigT 5 heid  ap8 VERZAMELING van STUKKEN heid van U Edele Achtb. verwagten dat over. RrarV' ^°rden Sej"UgeCrC en 113 verdienften ge- Wy willen egter hier meede gèenfints te kennen geeven , dat namentiyk de Soldaten en andere Militairen , zig aan het Goudvis vaneen fchuldig gemaakt hebbende behooren vry re komen, of minder geftraft zoude moeten worden- t is er zeer ver af; en wy wenfchen wel hartelyk eenige gronden en bewyfen tegen de fchuidigen te hebben, om aan hun een ftraf tot voorbeeld en affchrik van anderen te konnen in i werk Hellen. ' Dan alleen op grond der getuygenis van meedepligtigen, konnen nog vermogen wy niet te oordeelen.' Om egter niets te onderlaten , wac tot onderzoek in de bewufte zaak der by ons (geapprehendeerde en befchuldigde Perfoonen ' fpeciaal omtrend den Tamboer Frederik Vryheid, zoude kunnen worden in 't werk gefield zoo verzoeken wy U Edele Achtb. Johan Philip Steyn te gelaften, omme voor onze Rechtbank te compareeren, ten einde tegen Frederik Vry-' heid te worden geconfronteerd. Hoedanig eene confrontatie ook wel plaats konde hebben tuffchen Francis Hulders, indien het mogelyk was, dat de difficulteiten, die wy daar m voorfien, konden worden uit den weg geruymt, waar op wy gaarne U Ed. Achtb. confideratie zullen in wagten. Waar op ons verlatende, zullen wy hier op «en fpoediglten Uw Edele Achtb. amwoordtin- wag-  tot de M1LIT. JURISD. &c, 299 wagten. en bcveelen wyders U El. Achtb. in •ie Protectie God es en bly ven, EDELE ACHTBARE HEEREN! UEd. Achtb. Goede Vrienden, die van den Krygsiade binnen Vliffingen, (Geteekend) J. W. Frantzen. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van den Krygsraad. (Geteekent) C. J. A. Stfikman, Auditeur Militair. Vlifliagen den 19 October X L V I L Missive van de Weth van Vliffingen aan de Krygsraad aldaar, m dato 26. OtlohJ WEL-EDELE GESTRENGE HEEREN! Xndien wy ons hadden kunnen verfeekert houden dit en* ilüzwygen op Uwe Mifïive van den 15 deezer maand by U Wel - Ed. Geftrenge nier. zoud worden opgenoomen voor eene toefteratóng der Pol'kivcn daar in vervat, en eene be,- rultinjg  $oo VERZAMELING van STUKKEN rufting in het befluit van U Wel. Edele Geftren, ge daar in getemoigneerd, zouden wy ons van de beantwoording derfelver hebben kunnen dispenfeeren. En het is alleen om die gevolgen teegen te gaan , dat wy U Wel-Ed, Geftrenge by deezen. refcribeeren , dat wy ons voor tegenwoordig niet behoeven te elargeeren in eene verdediging onfer begrippen, aangaande de competentie onfes Rechtsbank Over Militaire Perfoonen in het civile zoo wel als crimineele, of in eene refutatie der fuftenues van U Wel - Edele Geftrenge, omtrend het ff uk der Militaire Jurisdictie: en zulks te minder dewyl wy in gemelde U Wel-Ed. Geftr. Miffive niet hebben gevonden de gronden , waar op U Wel-Ed. Geftr. vermeenden foodaliige fuftenues te kunnen veftigen, met fpecificatie van Wetten of Privilegiën, daar toe van applicatie zynde; waar toe wy, in onfe vobrige Miffive, U Wel-Edele Geftrenge verfogt hadden. Hoe zeer het ons niet verwondert, dat U •Wel - Ed.' Geftrenge daar' omtrent een diep ftilzwygen hebben geobferveert, zig vergenoegende met een algemeen renvoy naar veele Placaten, Ordonnantiën, Inftruótien, &c. te meenigvuldig (quafi) om te fpecificeeren , en eene Reclame van eene langduurige Poifeffie. Dan daar den aard, en natuur eener gedelegeerde Jurisdictie (hoedanig de Militaire Jurisdictie alleenig zoude kunnen zyn) meedebrengt dat dezelve klaar en duydelyk moet zyn bewee"fen , en niet verder gaat dan uitdrukkelyk door den Souverain van den Lande, van wien tog alleen  tot de MILIT. JURISD. &<£ 3©ï feen alle regtsdwang oorfpronkelyk is en word afgeleid , aan de gedelegeerde Regtbank is af» geftaan, vertrouwen wy dat U Wel-Ed. Geftr1. gemakkelyk begrypen zullen , dat wy zonder zoodanige bewyfen aan de inftantie van U WeiEdele Geftrenge, ten eynde den gedetineerden Soldaat Francis Hulders aan U Wel - Edele Geftrenge over te geeven, niet kunnen defereren : het geen wy ook vertrouwen dat van U WelEdele Geftrenge niet ferieufelyk word verwagt, alfoo U Wel-Edele Geftrenge fig by deeze en de voorige Miffive reeds hebben bereid getoond, öm ons te fuppediteeren foodanige informatien, als op het fait van den gemelden gedetineerden betrekking mogte hebben. OnderuuTchen begrypen wy , dat door hec wederfyds vafthouden van onfe fuftenues de Juftitie niet word gevordert, en het is alleen uit die confideratie, dat wy befloten hebben U Wel-Edele Geftrenge met de Judicature over den Tamboer Frederik Vryheid en andere, by U Wel-Edele Geftrenge ter zake van geprefumeerde Goudvis dievery gedetineerde Militaire Perfoonen , te laten geworden: Hoedanig oo,k den uitflag zyn moge van de by U Wel - Edele Geftr. reeds genomen of als nog te neemen informatien en onderfoek , terwyl wy voorneemens zyn omtrent den by ons geapprehendeerden en gedetineerden Francis Hulders zoodanig te disponeeren, als wy in goede Juftitie zullen vinden te behooren. En hier meede overgaande tot den voorflag aan ons gedaan in U Wel-Edele Geftr. Miffive van den xq deezer, om namentlyk de Perfoon van  $02 VERZAMELING van STUKKEN van Johan Philip Steyn te gelaften voor U WeiEdele Geftr. Regtbank te compareeren, ten einde tegens Frederik Vryheid te werden geconfronteerd , moeten wy daar op remarqueeren, dat, _ nademaal wy onfen Burger niet kunnen verpligten om zig zyns ondanks , te fifteeren voor eene vreemde Rechtbank, die confrontatie overzulks geen voortgang zoude kunnen hebben, ten waare U Wel-Edele Geftr. zoude gelieven gebruik te maaken van een Expediënt, het welk wy daar toe hebben uitgedagt, om namentlyk de Perfoon van Frederik Vryheid van wegens U Wel - Ed. Geftr. te doen transporteeren op het Stadhuys alhier, om, ten over? ftaan van de Heeren onfe Commmiffarilfen tegen Johan Philip Steyn te werden gehoord op zoodanige Articulen van confrontatie, als door of van weegens U Wel-Éd. Geftr. aan voorn. Heeren onfe CommilfarilTen zullen werden overgegecven ; kunnende op gelyke wyfe de Confrontatien van voorn. Frederik Vryheyd teegené den by ons gedetineerden Francis Hulders gefamentlyk op 's Heeren Steen gefchieden ; het welk by U Wel - Ed. Geftr. geaccepteerd en aldus verrigt zynde , zullen wy, zonder eenige, bedenking uitftel of referve (alhoewel omkr Proteftatie van door deefe complaifance geen atteinte te willen geeven aan de Judicature ons in andere voorkomende gevallen competeerende) den by U Wel - Ed. Geftr. gedetineerden Frederik Vryheyd aan U Wel - Edele Geftr. laten volgen. .Met deefe fchikking vermeynen wy, dat U Wel - Ed. Geftr. mede ten faveure der Juftitie zich zoude kunnen conformeeren, waar  tot be MILIT. JURISD. &c: 30J waar op U Wel - Ed. Geftr. antwoord verwagtende beveelen wy U Wel-Edele Geftrengen in Godes Heylige protectie en blyven, WEL-EDELE GESTRENGE KEEREN! TJ Wel - Edele Geftr. goede Vrienden, Burgemeefteren en Schepenen der Stad Vliffingen. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van dezelve. eteekent) , P. G. Schórtr. jSélum in 't Collegie van Wèttlie der Stad Vliffingen den 26 ©étober 1781. i X L V I I I. Missive van de Krygsraad te Flisfingen aan de (Veth dier Stad, in dato 28 Otlob. 1781. EDELE ACHTBARE HEEREN! hebben niet willen afoyn U Ed. Achtb. van ons befluic op U Edele Achtb. Miffive van den 26 deefer kennis te geeven, dat wy namentlyk van de confrontatie tuiTehen den by ons geapprehendeerden Tamboer Frederik Vryheyd, mcf  3*4 VERZAMELING van STUKKEN , met Johan Philip Steyn en Francis Hulders, op zoodanig eene wyze als U Ed. Achtb. voorflaan, geen gebruyk kunnen maaken. En hier meede beveelen wy U Ed. Achtb. in de befcherminge Godes, en blyven EDELE ACHTBARE HEEREN! UEd.Achtb. Goede Vrienden, die van den Krygsraad binnen Vliffingen. (Geteekent) jF. W. Frantzen. (Lager ftont) Ter Ordonnantie van dezelve. ^Geteekent) C. J. A. Stahnan. Audit. Milit. Vliffingen den 28 OiSlober X L I X. JMissive aan Henen Bürgermeejleren en Scheepenen der Stad VliJJingen. Erentfeste, Voorzienice, Discrete, Onze Lieve Getrouwe, D e Generaal Major van Dopff, heeft aan Ons rapport gedaan, dat Francis Hulders, in 't Regiment van den Generaal van Randwyk, thans in Guarnifoen te Vliffingen , des nagts, zonder permiffie , buiten de Stad. is gebleven, dac die Soldaat vervolgens van wegen UE. buiten de Stad_ is geapprehendeerd geworden, dat hy befchuldigt wierd van het fteelén van Goudvis, en desweegens voor UE. wurd te recht. gé-  tot de MILIT. JURISD. &c. 3°$' ■gefield; dat hy Generaal Major dien Soldaat v/el behoorlyk had doen reclameren ^ doch daarop een weigerend andwoord van UE. bekome» had; dat daar na op den 5. Oétober aan hem Generaal Major van Dopff, van wegen UE. was gevraagd geworden confent, om den Tamboer Frederik, van de Compagnie van den Capitain van Tfendtorn, op Articulen'te verhooren , waar toe die Tamboer tegen des anderen daags, des namiddags zoude worde gedagvaard ; Dat hy Generaal Major daar op ten antwoord had doen geven , dat, indien men van wegens UE. die Articuien geliefde op te geven, de voornoemde Tamboer door den Auditeur, en Commisfariflen van den Krygsraad daar op zoude worden ondervraagd; Dat niet te min die Tamboer Frederik Vryheid , by een gedrukt billet , door een Stads Boode onderteekend, was gedagvaard geworden van wegen UE. om te compareeren op den Stadhuize , voor de Heeren UE. CommisfariiTen, teegen des anderen daags op pcene van tien Schellingen vlaams; Dat hy Generaal Major, _ uit de evengemelde demarche van UE. ten opzigte van dien 'I'amboer gedaan , hebbende opgemaakt,dat die Tamboer onder vehemente fufpitie mocht zyn van zig meede aan diefftal van Goud-vis te hebben fchuldig gemaakt, dienTamboer had doen arrefleeren ; dat de Krygsraad van het Guarnifoen te Vliffingen,by Misfive van den 6". October aan UE. kennis gegeeven had van de apprehenfie van dien Tamboer, met verzoek van zodanige iuformatie, als waar door goede Juftitie zoude kunnen gefchie- VIL Dsei. y denj  1o6 VERZAMELING van STUKKEN den; Dat UE. de Miffive hadJe bejegend mee een ampel antwoord in dato den 9. October , en dat cle Krygsraad daar op wederom UE. had gerefcribeert, en die refcriptie befïoten , met eene nadere reclame van den voor gevangen Soldaat Francis Hulers; hebbende de meergemelde Generaal Major ons benevens zyn rapport ook doen toekomen Copyen der gemelde Miffiven van UE., en der beide Miffivens van den Krygsraad ; hebbende wy vervolgens rapport van voornoemde Generaal Major ontfangen 7 dat hy vernoomen hadde, dat UE. den meergemelden Soldaat hadden gebannen, en dat zulks reeds was geëxecuteert. Wy kunnen UE. niet verbergen; dat wy ons gevleid hadden , dat wy in de tegenwoordige omftandigheden van zaaken, daar onze tyd, en attentie, tot behoud , en defenfie van 't Lieve Vaderland, zoo pretieus, en nóodzakelyk zyn, niet zoude worde moeilyk gevallen met zodanige verdrietige Jurisdictie-quseftien , en dat wy zulks nog minder hebben kunnen verwagten van de Regeering van de Stad Vliffingen. UE. geeven by derzelve gemelde Miffive in dato den 9. October, aan den Krygsraad van 't Guarnifoen te Vliffingen te kennen , dat UE. gaarne zouden zien aangewezen de gronden, waar op de Jurisdictie van dien Krygsraad over de Militairen van het zelve Guarnifoen berult, en zulks zoude ons aanleiding kunnen geeven, om in eene fpecifique aanwyzing dier gronden te treeden ; doch wy vermeenen , dat wy daar door te kort zouden doen, aan de kundigheeden, dewelke wy in UE. moeten onderftellen, en datUE. niet kunnen ignoreeren deallefints folidé grorfe  tot be MILIT. JURISD. &c. 30? grónden der Milicaire Jurisdictie, welke hec Romeinfehe Rechc , de Crimineele Ordonnantie van den Jare 1570. de Unie van Utrechc de refpective inftruclien van den Raad van Staten der Vereenigde Nederlanden, en een groot aantal Refolutien van Hun Hoog Mog* en van den; Raad van Staten aan de hand geven, en welke gronden voor een groot gedeelte zyn gedeveloppecrd, en gededuceerd , in eene bekende» en gedrukte Memorie, door Ons, reeds eenige Jaren geleden, aan de Staten van Holland , en Weft Vriesland gedaan overgeeven ( a ). UK. kan mede al verder niet onbekend zyn^ dat wy, be Militaire Jurisdictie met alle VIGEUR maintineerende, niet ANDERS DOEtf dan te drukken de voetstappen VAN Wy- len Onzen Heer Vaber en van Onze verdere Voorzaaten ; en gelyk wy onze Hoo- ■ ge, en Erffelyke dignityten aanvaard hebben op den zelfden voet als Hoog gemelde onze I Pradeceffeuren , en met dezelfde rechten en prasëminentien , als waar van Hoogft dezelve hebben gejouïsfeert, zoo zyn wy ook verpligc zorge te dragen, dat wy dezelve dignityten ook op den zelfden voet aan Onze Sticcesfeuren wederom overlaten; en wy zullen ons dan ook altyd, zoo veel doenlyk, verzetten teegen degeenen, die zouden willen trachten, de zoo wettiglyk verkregen rechten aan onze dignityten verknogt te verminderen , of te ondermy^ nen; (n) Men zie de volledige wederlegging van deze Memorie , in de Memorie van Consideratie» door de Heeren Gedeput. van Amfterdam , den 23. Jan. 1783. aan Haer Ed. Gr. Mog. tot facilitering van heft frefognc over de Militaire Jurisdictie, overgegeven, V %  VERZAMELING van STUKKEN nen; dan waar van wy vertrouwen dat de Regeering onzer Stad Vliffingen altyd geheel alieen zal zyn; Wy verlangen dus , dat UE. de gronden, waar op de Militaire,Jurisdictie heruit, en desjzelfs voljlrekte noodzakelykheid voor het welzyn van 's Lands Militairen dienjl nader gelieven te pondereeren; en wy vertrouwen vervolgens, dat, deeze zaak, daar gelaten wordende, terwyl dezelve niet meer in haar geheel, en dus geredrefleert kan worden , UE. geene bedenking zullen maken om in het vervolg gereclameerde gevange Militaire Perfoonen, met de informatien ten hunnen laften genomen (des noods onder eene acte van non pr&juditie) aan den Krygsraad van 't Guarnifoen te Vliflingen te laten volgen , en de Judicature over Militaire Perfonen , die zig in het zelve Guarnifoen bevinden , aan den zeiven Krygsraad geheel over te laten, alleen uitgezondert de delicten tot de Jagt, of de gemeene Middelen betrekkelyk , — welke van de Militaire Jurisdictie zyn geèxcipieert, ten einde dus alle verdere onaangename differenten , en Jurisdictie-quajftien mogen worden voorgekomen; Waar meede, Erentfeste, Voorzienige, Discrete, Onze Lieve Getrouwe, Wy UE. beveelen in Gods Heilige protectie, UE. Goedwillige Vriend, (geteekent) WILLEM PR. van ORANGE, Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (geteekent) J. P. de Larrey. fo '* Gravenhage d«rt ts». November 1781. H  tot de MILIT. JURISD. &c. 303 L. Sententie tegen Francis Hiilters. In dato den 2. November 1781. J3 argermeefteren en Scheepenen der StadVlisfingen, gezien en geè'xamineert hebbende d© Rukken en bewyzen ; mitsgaders de Interrogaj torien en Refponfiven, dienende in de zaak van den Heer Mr' Cornelis Caen , eerft en Preefideerent Burgermeester deezer Stad in die qualiteit by vacatuure waarneemende de Bailluage van gemelde Stad , en resforte \ran dien, en zulks Ratione Officii, contra Francis Hulders , oud 27. Jaren , geboren te Anholt, Soldaat onder de Compagnie van den Capitain Tfendoorn , in het eerfte Batailion van den Generaal van Randwyk , in Guarnifoen leggende binnen deze Stad, thans gedetineerde op het Gevangen-huis alhier, by welke Interrogatorien, volgens de Refponfiven by den gedetineerden gegeven , hy gedetineerden vry willig heeft bekend. Dat hy gedetineerde , zedert het voorjaar van den Jare 1780. alhier in Guarnifoen geweeft zynde, in kennis is geraakt mer verfcheide Soldaten behorende tot het voornoemde Battaillon , die zig ophielden met het vangen en verkopen van Goud vis, gevift uit de Vyvers van verfcheide Heeren Hoven, in deeze Eilanden van Walcheren gelegen, en onder anderen met zekeren Frederik Vryheid , Tamboer van dezelve Compagnie van Capitain Tfendoorn, met wien hy gedetineerde, eenmaal in den laatftV 3 ver«  :j 10 VERZAMELING van STUKKEN verleden Zomer is geweeft op de Buiten-plaats van Mevrouw de Weduwe de Chuy , te Ooftfouburgti , met oogmerk , om aldaar Goud-vis te vangen , of fchoon hy gedecjneerde voorgeeft, als doe geen Vis te hebben gevangen. Dat hy gedetineerde, al verder in kennis is geraakt met Johan Philip Stein , Poortier van de Rammekens-poorc, aan wien , zoo hy Ge daagde zegt , _ de Soldaten gewoon waaren de geftole Goud'visfchen voor een agtfte.Ryxdxdder per fluks , te verkoopen , met wien hy twee of drie weken voor zyne apprehenfie overleg heeft gemaakt van Goud-vis ie vangen, die ook tot dat einde voor hem gedetineerde heeft gekogt van een Soldaat genaamt D. fieyne, en aan hem ter hand gefield een Netje , dog welk Netje hy gedetineerde aan voornoemde Poortier niet heeft betaalt maar met denzelven afgefproken, om de daar voor befleede vier Schellingen te verzekeren op den te vangen Goud-vis, welke hy aan meergemelde Poortier moert leveren, voor een agtfle Ryxdaalder per fluks, klein of groot, zoo als dezelve zoude vallen; dat egter hy gedetineerde nimmer eenig Goud-vis aan gemelde Poortier heeft aangebragt, alzoo'er nog geen had gevangen. Dat hy gedetineerde opSaturdag den 15. September jongflrléeden met voornoemde Tambour heeft afgefproken om den daaraan volgende Dingsdag of Woensdag avond te komen in het Bofch teWestkappelle, ten einde op aanwyzing van denzelven Tamboer Goud-^vis te gaan zoeken , dat hy gedetineerde, egter van dat voorneemen heeft afgezien, om dat zig met denzelven Tamboer niet verder wilde inlaten. iDfJ£  TOT DE MILIT. JURISD. &ey %tt Dat hy gedetineerde vervolgens op Woensda* den 19. derzelver maand des avonds omtrent 7. uuren, uit zyn Huis is gegaan door de. Middelhurfche Poort, langs den Cingel tot aan de Rammekens Poort, en van daar langs den Straatweg naar Ooftfouburg, by zig hebbende in een Sak een Blikken - aker met wat Brood, cn het voornoemde Netje, voornemens zynde, .om Goud-vis aldaar te gaan vangen. Dat hy voorts is gegaan, langs den weg, «aar Weitfbuburg , en van het geboomte aan dien weg ftaande, heeft afgefneden een lang ftuk hout, om te dienen tot een uitlegger, en twee mindere Rokken, om een kaus voor het Netje te maken. . Dat hy gedetineerde , alzoo uitgerult, zig heeft begeven naar de Buiten-plaats Noordbeeck, aankomende den Heer Oud Burgemeester van Hoorn van Burgh, van welke de fttuatie hem eenigzints bekend was , door dien hy gedetineerde , omtrent drie weeken voor de Middelburgfche Kermis , aldaar was geweelt voor aan in het Bofch, by de twee lange Vyvers, met den Soldaat genaamd Penders, die aan hem gedetineerde gezegt had, dat na by het Huis een Komme met Goud vis was. Dat hy gedetineerde omtrent 9. uuren gekomen zynde op gemelde Buiten-plaats , tot omtrent een uur van middernagt heeft gezeten op een Bank aan het einde der lange Vy vers; wanneer hy gedetineerde gegaan is na gemelde Kom of Goud-vis Vyver , latende onderweegs hec Kruis-net ftaan a an het Yzere Hek, welke de groene dreve fepareerc van de Parterre j dat hy * y 4 fi«s  312' VERZAMELING van STUKKEN gekomen zynde tot voorby de Kom, de vrees en het berouw hem hebben wederhouden van zyn voorneemen uit te voeren, zoo dat hy is blyven itaan tusfchen het Huis en de Kom, wanneer hy door twee Perfoonen in het donker is vaftgegrepcn, die hem gedetineerden tot zoolang hebben bewaard , dat hy door bediendens der Juftitie is afgehaalt en alhier gebragt op's Heeren Steen en diensvolgens; Dat hy gedetineerde in verfcheide opzigtenzich heeft fchuldig gemaakt en jgeïncurreert de boeten en poenaliteiten by de PJacaten van den Lande tegen zodanige handelwyzcn geftatueerd; mitsgaders nog gezien en geëxamineert de ootmoedig Supplicatie van denzelven Francis Hulters, om in fubmisfie te worden ontfangen, en voorts gelet op alles, waar op in dezen te letten ftond, ontfangen den gedetineerde in fubmisfie Bannen den gedetineerde, zyn leven lang geduurende, uit de Provintien van Zeeland, Holland en Weftvriesland; mitsgaders uit het Graaffchap Henegouwen, zonder in dezelve weder te komen , op prene van naar exigentie van zaken te werden geftraft en condemneeren den gedetineerden in de koften en mifen van de Juftitie. L I. PUBLICATIE- A Izoo ter kennisfe van Burgemeefteren en Scheepenen deezer Stad gekomen is, dat op Zondag den 20. deezer Maand het gebeurd zy, dac ze.  tot de MILIT. JURISD. &c 313. aekcre Dominique Piorfon, komende van Middelburg, omtrent de Herberg SE- Crispin, door een Militair Perfoon op bet onverwagfte zodanig is gettoten, dat voorover in het water is gevallen , dat gemelde Perfoon zich daar. uit gered in de voornoemde Herberg begeven en aldaar korten tyd vertoevd hebbende, uit dezelve in gezelfchap van vier Soldaaten is gegaan naar deze Stad , en gekomen zynde tusfchen den kleene en groote Abeelen, door een of meer der gemelde Soldaaten van agteren by het hair is gegrepen, met het hoofd teegen de iteenen geftooten en zwaarlyk gewond. Soo is het, dat Burgemeefteren en Scheepenen voornoemt, eene misdaad van dien aart ten hoogften flrafbaar befchouwende, voornamentlyk , wanneer zy gepleegd word door zulke, die ter befcherming van de gemeene ruft en veiligheid verordend zyn: mitsdefen beloven eene Praemie van twintig Zeeuwfche RyksdaaJdsrs, aan den geenen , die den Dader of Daders zal weeten aan te brengen , zodanig dat ze geraken in handen van den Heer, waarneemeade de vacante Bailluage dezer Stad, en van het fait overtuigt werden ; zullende de naam van den aanbrenger, des begeerende, werden gefecreteert. Aldus gearrefteert in het Collegie van Burgemeefteren en Scheepenen der Stad Vlis« fingen, den 29. January 1782. My prsefent; • P. G. Schorer:  $H VERZAMELING van STUKKEN L I I. Extraft uit 't Memorie ■ cn Refolutie - Boek 's Hoves van Gelderland. Jovis den 28 Febr. 1782. ^)ntfangen en geleefen eene Miffive van C. L. T'eutfcher von Lisfeld, Major van 't eerde Battaiilon van 't Regiment van den Collonel Prince van Saxen - Gotha, thans 't Guarnifoen binnen Arnhem commandeerende, gefchreeven aldaar op heden, houdende, dat met zekerheid geïnformeerd wordende, dat de Schol cis van Heerde zekeren Wichman Hendrikfen, Soldaat onder 't Regiment van den Generaal Major Stuarc weegens zeeker delict zoude hebben geapprehendeert, het geen, om dat een Militair was, ner- , gens ter cognitie en ftraffe gehoorde, als aan den Krygsraad van'tGuarnifoen aldaar, zig verpligt vond te requireren, dat 't Hof die ordre geliefde te ftellen, dat voorgemelde Soldaat aan den Militairen Rigter te Arnhem met de genomene informatien wierde overgegeven, ten einde den Krygsraad op dat geval behoorlyk konde ïnquireren, en voornoemde Soldaat, inval fchuldig, zyne condigne ftraffe doen erlangen. Waar op gedelibereerd zynde is goedgevonden en verftaan , dat aan C. L. Teutfcher von Lisfeld, Major van 't eerfte Battaillon van 'tRegiment van den Collonel Prince van Saxen - Gotha , thans 't Guarnifoen van Arnhem commanderende, zal worden gerefcribeert, dat 't Hof geëxamineerd hebbende deffelfs Miffive aan hem . commanderende Officier niet kan verbergen desielfg verwonderinge over de« inhoud van dien, daar  tot de MILIT. JURISD. &c. 3x1 daar 't Hof in de eerfte plaats niet kan begrypen, hoe de apprehenfie van een Perfoon op de Veluwe gedaan , den commanderende Officier van 't Guarnifoen van Arnhem op zig zelfs kan qualiliceren om iemand niet tot 'c Guarnifoen van Arnhem gehorende, en geapprehendeert op eené plaatfe waar toe 't zelve Guarnifoen geene betrekking heeft, te reclameren, en nog veel minder zig kan voorftellen, dat dezelve zig bevoegd kan rekenen om 't Hof daar toe te requireren; En ten anderen , dat hy commanderende Officier niet wel fchynt geinformeert te zyn , van de natuur der delicten, waar van deeze Perfoon geaccufeerd word; dat daar omtrent tot informatie van hem commanderenden Officier kan dienen, dat die Perfoon uit kragt van een fpeciale order van dezen Hove door den Landdroft van Veluwe wegens fufpicie van aan verfcheide immendieveryen («), in den Ampte van Epe op Veluwe gepleegd , fchuldig te zyn, is geapprehendeerd geworden: Dat 't Hof niet gehouden of gewoon is te vraagen of te onderzoeken , of te doen onderzoeken, of een Perfoon, welke befchuldigt word een euveldaad, ftrekkende tot ftooringe van de gemeene ruft van de Sociëteit, waar in die Perfoon zig bevind, en tot belediging van een der Ingezetenen mede Leden van die Sociëteit te hebben begaan, zig in Militairen dienft moge bevinden of niet, maar enkel en alleen voor eerft , of die daad van die natuur is, als hier vooren gemeld , ten anderen, of hy de praefum» $ive dader daar van is, en ten derden, of die . daad  5x6 VERZAMELING vak STUKKEN daad is begaan, op het Territoir, waar op aas den Hove, namens de Heeren Staaten dezes Furftendoms ende Graaffchaps de privative crimineele Jurisdictie is aanbevolen; En dat mitsdien hy commandeerende Officier zal begrypen, dat, daar dit alles zig zodaanig thans met relatie tot dezen geapprehendeerden Perfoon voordoet, het Hof niet alleen zig ten eenemaal buiten ftaat en onbevoegt bevind, om dezen Perfoon aan den Militairen Regter over te geven, en dus genoodzaakt is in deffelfs gedaane requilïtie te moeten difficulteren, maar dat ook haar Ed. Mog. zig in de indispenfabele verpligtinge rekenen, om ter uitvoeringe van die op zoo eene plaatze aan het Hof gedefereerde privative crimineele Jurisdicfie,. waar in tot hier toe hooggemelde Heeren Staaten nooit goedgevonden hebben eenige verandering te maaken, en op welke plaatfe geen andere Rechtbank gevoeglyk tot dienft der Juftitie by mogelykheid eenige Aéten van crimineele Jurisdictie kan oeffenen, tegens den zei ven Delinquant zonder aanzien van deszelfs Perfoon zodanig te procederen en te handelen, als na bevind en exigentie van zaaken tot maintien van de ruft en goede ordre, en tot beveiliging en befcherminge der goede Ingezetenen by haare wettige bezittingen in goede Juftitie zal oordeelen te behooren (a). En zal Extract dezes by Miffive aan C. L. TeutCs) Na 't afzenden dier Miiïïve zyn geene nadere irjftantien van de Militairen gedaen; waer op dan ook de delinquant by 's Hoves Sententie van den i. May 1782, wegens het fteelen van honing, fchoon hy altoos hardnekkig ontkennende is gebleven, geeondemneert is voor zes Jasten in 't Provintiael Tuchthuis.  tot de MILIT. JURISD. &c. 31? Teutfcher von Lisfeld , Major onder 't eerfte Battailfon van 't Regiment van den Collonel Prince van Saxen - Gotha , thans 't Guarnifoen te Arnhem commanderende, worden toegefonden, cm te {trekken tot zyn naricht. Accordeert met 't voorfz. Memorieen Refolutie-Boek. L I I I. Extract uit de Notulen der Stad en Ambagtt van Axel, yan den 20 April 1782. Prefent de Heeren Paueüs, Burgemeefter, de Jonge, Wieben van Fcrdegem, de Regt, Willem/en en Uraker. De Heeren Groot- Majoor en Onder- Majoor Turcq en Droesbeek, binnen ftaande, hebben uit naam van den fleer Commandeur dezer Stad G. van Eeuwig, aan de Magiftraat fchriftelyk voorgeleezen, dat Pieter Wiemes, Burger van deeze Stad , laaftleeden Saturdag den 13 heen en wederom op het Veer voor deeze Stad te Paard was gereeden, en den 15 fulks wederom hadde willen doen, wanneer hy aan de Wagt was aangehouden, en vervolgens met vier Soldaaten met een Sergeant wa;s gebragt na het Huis van den Officier (Bailjuw) de Lofanne, verzoekende fy Heeren uit naam van gemelde Commandeur te moogen weeten , of die overgang was gefchied op naam van den Burgemeefter of Magiftraat. De Magiftraat dit gehoord hebbende, heeftverzogt het fchriftelyk, 'tgeen waf  $18 VERZAMELING van STUKKEN was voorgeleezen te mpogen hebben, dan hes mik wierd geweigert. Waar op gedelibereert zynde is goedgevonden , gemelde Heeren mondelinge te antwoorden, dat de Magiftraat met veel bevreemdinge had gehoort, dat hy Heer Commandeur de voorfchreeve Perfoon niet alleen had aangehouden, maar zelve faitelyk had laaten transporteeren na het Huis vaa den Luitenant Bailjuw Jacobus de Lofanne , alzoo de Magiftraat ignoreert eene ordre of Refolutie van onzen Souverain, welke hem Commandeur daar toe qualificeert; en in gevalle hy Commandeur eene zoodaanige ordre hadde, dat de Magiftraat dan verzoekt daar van communicatie te hebben , om hunne Burgers dan daar aan te houden, declareerende de Magiftraat niet te weeten waarom gemelde Pieter Wiemes, en voor wien hy is overgegaan. L I V. Advys van het Qitariier van Onfiergo op 30 P, Landsdag d. 30 Juny 1782. JL~Eet Quartier is van oordeel dat de Staetsrefolutie van den 28 Dec. 1748-315 immediaat aan-*; lopende tegens het 30 en 31 Art. van het Regl. Reform, in dato den 21 daar te voren, mee alle dc verdere gevolgen en aankleven van dien , zo in den jare 1752. 1753. als vervolgens behoren te worden geannulleert. • Het Hof Provinciaal in de aan haar competeerendeJudicature  tot »ï MILIT. JURISD. &c. |rj> £ure over gemeene delicten van Militairen in cas van praeventie hefftelt. De Provincie van zulk eene vernederende fletrifiure tegens haare Souvereiniteit ontheven. ■ ■ En de Heeren Volmachten van alle bedenkinge van ontrouwe aan haare procuratien gereleveert. En zo veel het eerfte en tweede lid van dit Advys aangaat, dat daar van by. Publicatie aan alle en een iegelyk kenniiïe werde gegeven , gelyk mede aan Z. D. H. als' Capitein Genl. per Miffive , en aan het Hof Provinciaal door 's Lands Secretaris. L V. Requeste voor Schout, Burgemeejteren en Schepenen van Maasfluis. Aan de Edele Groot Moogende Heeren Staa« ten van Holland en Weftvriesland. (jreeven onderdaaniglyk te kennen, Schout Burgermeefteren en Schepenen, compofeerende de Wet van Maasfluis: Dat op den 27. January 1781. op-ordre van zyne Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Orange en Naffau binnen Maasfluis is gacantonneerd geworden het eerfte Battallion van zyne Hoogheids twede Regiment Orange Nasfau. Dat de Supplianten in overweegiag neemende het ruïneus gevolg dat zodanig Cantonnement voor der Supplianten Gemeente moeit na zich ücepen , daar dezelve Gemeent» bereids door hef  $20 VERZAMELING van STUKKEN het gemis der Visvaart, de eenige tak van beftaan, die te Maasfluis exfteerd, op den Oever van hun bederf was gebragt, zich bereids op den 28. February 1781. by Requeft hebben geaddreffeerd aan de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van Uw Edele Groot Mogenden, en daar by verzocht, dat de Supplianten inogten worden gededommageerd van zodanige koften van Inquartiering als anderzins, als ter zaake van de Cantonneering of Inquartiering van het meergemelde Battallion bereids waren gemaakt , of nog gemaakt zouden worden: waar op den 15. Maart 1781- is gevolgd eene Refolutie, waar by welgem. Heeren Gecommitteerde Raaden hebben goedgevonden ten behoeve Van de Supplianten, ter zaake van de Cantonneering van het Battallion , eene Ordonnantie op te doen maaken, ten einde aan dezelven te haten genieten zodanige Serviesgelden, als voor een Battallion van gelyke fterkte in de Steden binnffln deze Provintie genoten wierd, om daar mede te continueeren , zo lang als het zelve Battallion te Maasfluis gecantonneerd zoude blyven , terwyl by eene nadere Refolutie van den 6. April 1781. is verklaard, dat het voorn. Serviesgeld aan de Supplianten alleen was toege ftaan , om derzelver Dorps-Caffe te onderfteunen in het dragen der Laften, welke uit de gewoone koften van de Cantonnering moeiten refulteeren, maar geenzins (zo als daar by word gezegt) om dezelve van die koften te bevreiden, en dat de Supplianten onder het genot van het zelve Serviesgeld allezins verpligt bieeven , om, aioo wel de Officieren als de Gemeenen van het Ba-  Töt üe MILITA -JÜRJSR %ïl battallion, in hun Dorp gecantonneerd, op deri gewoonen voet van Cantonneenng , behoorlyk van Logement, Vuur, Ligt, Zout en Zuur, te voorzien. , Dat de Supplianten in deze ichikking van welgemelde Heeren Gecommitteerde Raaden geenr zins zouden hebben beruft, maar zich toen reeds aan Uw Edele Groot.Mogenden hebben geaddreffeerd gehad, indien niet de Supplianten, op voor hun genoegzaame gronden zich .hadden verzekerd j dat zy op eene gepafte wyze-varï het meerder bezwaar zouden worden onltaft.,, . 'Dat ondertulTchen door de Supplianten, geduurende het gemelde Gantonnement der voorn, Troupes, boven en behalyen het geene by forr me en onderden titulvan zoogenaamd Servies? geld, door welgemelde Heeren Gecommitteerde Raaden, aan de Supplianten is gedaan betaalen, voor het Logement; Vuur, Ligt j. Zout,. Zuur. en andere noodwendigheden i is uitgefchotea eenefomma, furpalTeerende de magt der DorpsKas, die op zich zelve zodanig was bezwaard a dat de Supplianten zich Eeds- en Pligtshalve hebben gedrongen gevonden, om alle perfuafièn te gebruiken, om voor het vervolg van dien drukkenden laft bevreid te worden,, een .laft,. welk? de Supplianten niet langer konden dragen, zoo zy nier. moedwillig hun voorn. Dorp in^onhtrfldbaare fchulden wilden inwikkelen , 't geel des te ondraagelyker was, gelyic niet flechrs üe Haringviffcherv, maar ook de Vifchvaart in de Noordzee en óp Ysland abfoluut ftil ftond, en daar door alle die Handwerkslieden , dewelke hun beltaan in de voorn. Reederyen en derzclVil. Deel. X v«  32o VERZAMELING van STUKKEN ver Activiteit vonden, ledig moeiten looperij en met geene mogelykheid «p eenig middel van perfoneel Omflag kan worden gedacht, en ook de conftitutie van het Dorp Maasfluis zodanig zynde, dat deszelfs welvaard eeniglyk en alleen van de opkomft der Zeê'n afhangelyk is, en desfelfs aanwas en bloei, te gelyk met de flilfrand der VilTcheryen, moet ophouden , alzoo zeer weinige Ingezetenen binnen Maasfluis gevonden worden , dewelke geene directe connexie met de VilTcheryen hebben, en dezelve Ingezetenen zich nergens anders mede kunnen geneéren, byzonder niet met de Landbouw, die hunne Nabuuren ten allen tyde een min of meer gelukkig beltaan bezorgen kan. Dat de Supplianten , die dit alles op onderfcheidene tyden ter kennifle van zyne Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Orange en Naffau hebben gebragt, en eene noodige voorziening hebben gt'fmploreerd-, en daar in niet hebben gereuffeerd, als dat andere 1'roupes op eene min bezwaarende wyze zyn gezonden en aldaar nog gehouden worden; en dus men natuurlyk diend te begrypen , dat de beveiliging en zekerheid van het Gemeene Land geconfedereerd word, daar door word bevorderd. Dat de Supplianten zich durven verzekerd houden , dat Uw Edele Groot Mogenden, begrypende, dat de voorfz. Troupes binnen Maasfluis niet zyn gelegd alleen tot beveiliging van deze Plaats, maar tot dekking van het geheeJe Land, tegen onvoorziene aanvallen van den Vya'nd; en dat dus Uw Edele Groot Mogender? zullen befeöen, het gcheele Land verpigt  tot de MILlt. JURISD. SccV jéi is om in het bezwaar, het welk Maasfluis be» re'ids heeft gedrukt, en het zelve zekeriyk zou doen te gronde gaan , aan de Supplianten te gemoet te komen; en dat gelyk de Supplianten zich alleen door de toevallige onkoften, door het voorfz. Cantonnement meeftendeels veroor7 kaakt, en verder door de langduurige ftilftand der Yillcheryen verergerd | volftrekt buiten Raat bevonden hebben om de ordinaire Verpondingen over den jaare 1780. en 178r. tér! Comptoire Generaal op te brengen, of zulks nog te doen, de Supplianten irfbgen verwagten, dac dezelve Verpondingen aan hun mogen worden geremitteerd. . . . ... Weshalven zoo keeren de Supplianten zich tot Uw Edele Groot Mogenden, ootmoediglyk verzoekende, dat het Uw' Edele Groot Mogenden goedgufiftïg mag behaagen, onime ter zaa» ke voorfz^ zodanige voorzieninge te doen, (jali Uw' Edele Groot Mogenden naaf derzelver ge? woone èquiteit, ter fchadeloosftelling van hec Dorp Maasfluis, zullen oordeelen te beliooren; immers en in allen gevalle aan de Supplianten te verleenen remiffie der ordinaris .Verpondingen over Maasfluis, óver de jaaren 1780. eri 1781., ten einde dezelve te employeeren om te betaa° len de fchulden, door hun ter voorfz. zaake gecontracteerd ; en om wyders hunne DorpsKasfe weder te redintegreeren en in ftaat tè flellen omtrent da vereifchte uitgaave te kunnen voorzien. 't Welk doende, &ei x i hvt  £24 VERZAMELING van STUKKEN L V I. itequejle voor Schout en Zetteren van Maaï* land, emme voorziening. Ree. 19. December 1782. Aan de Edele Groot Mogende Heeren Staa* ten van Holland en Weftvriesland. Cjreeven revefenteiyk te kénnen Schout en Zetteren van Maasland. Dat aan den eerften Suppliant in de maand Maart van dit loopend Jaar door een Capitein Commandant onder het eerfte Bat* taillon van het Regiment van den Gene* raai Major van Munfier vertoont is een Patent van Zyne Doorluchtige Hoogheid, in fubftantie behelzende, dat binnen Maasland gecantonneert zouden worden twee Compagnien van het voorfz. Bactaillon, en voorts eene recommandatie om dezelve twee Compagnien aldaar behoorlyke Legging , mitsgaders van Vuur en Ligt, en Zout en Zuur te verzorgen. Dat de Supplianten vervolgens de daar toe nodige Bdletten aan de Burgers en Ingezeetenen hebbende doen üirgeeven, het gevolg daar van aanflonds geweeft is, dac het grootfle gedeelte van defelve Burgers en Ingezeetenen (zynde meeft arme en behoeftige Lieden) hun beklag deswegens aan de Supplianten gedaan hebben, eerlt aan  %oi de MILIT. JURISD. <£c. 325 aan des eerften Suppliants Huis, en naderhand op den 5. April jongftleeden ter occalie dat de Supplianten vergadert waren, ten getaale van wel meer dan veertig te gelyk, op de Rechtkamer; betuigende uit hoofde van hunlieder armoede, vollrrekt buiten ftaat te weezen, om de voorfz. twee Compagnien af te wagten, en van het gsrequireerde. voor fuik een geringe fom van penningen , als daar voor betaald foude worden te voorfien, en verfoekende daarom , dat de Supplianten, indien het mogelyk ware , het daar heenen wilden dirigeeren, dat fylieden by tyds bewaard wierden voor de funefte gevolgen, welke hec voorfz. Cantounement ten nunnen reguarde onvermydelyk zoude moeten na lig fleepen. Dat hoe feer de Supplianten in gemoede overtuigt waren , dat het grootfte gedeelte van de gemelde Perfoonen in der daad buiten het vermogen was, om denlaft, waar meede defelve gedrukt ftonden te worden, te kunnen draagen , dat de. Supplianten nogtans, in coniideratie dat 'er voor hun niets dan te obedieere.n viel, hunne anderfints met regt doleerende Burgers , fpo veel in hun vermogen was, met vriendelyke encourageerende woorden geperfuadeert hebben , om in de gegeevene ordres te berusten; het geen dan ook van dac fucces is geweeft, dat de ter dier tyd ontftaane oploop daar meede zonder verdere gevolgen in ftilte is afgeloopen. X 3 Sas,  35(5 VERZAMELING van STUKKEN Dat de voornoemde twee Compagnien, daar na op den 22. der gemelde maand. April, te Maasland gearriveert zynde, de klagten van de voornoemde Burgers en Ingezeetenen , welker getal byna dagelyks aangroeide, van tyd tot tyd merkelyk zyn to'egenoomen , terwyl de 'onbescheidenheid yan het Krygsvolk , niet zelden gewoon om de Huisluiden met vloeken en dreigen 'het geen hun aanjlaat af te dv/mgen dén overlajl van de Militairen onder Maasland by continuatie zeer ondraagelyk heeft gemaakt , vooral tegen het naderen van dén Winter , wanneer de Lieden voor fig felven onvoorfien waren van den nodigen voorraad , en dus nog veel minder in flaat waren om anderen daar van te verforgen , behalven dat ook door toedoen yan deMilitairen (die geen daar omftreeks te 'arbeiden viel voor zeer geringe Dagloonen aannamen) dc anderfints gewoone middelen van beftaan , in foo'verre voor. de ongelukkige Daghuurders onder Maasland bedorven zyn geraakt,dat de Arbeidsloonen aldaar zedert eenigen tyd wel drie a vier ftuivers minder bedraagen hebben dan gewoonlyk , foo dat de armoede aldaar van dag tot dag grooter is geworden; om nu niet te gewaagen van de teifens ontfhaane desordres in diverfe anderlinrs feer gefchikte Huishoudingen , nog ook van de fataale gevolgen der principes, welke aan de Jeugt door eene dagelykfche qonverfacie met Soldaaten worden, irrgeboe- '■ semtj  tot dè MILIT. JURISD. &c. 327 zemt , en door verfcheide van de befte Huisvaders op de deerniswaardigfte' wyfe worden betreurt. Dat de Supplianten zig ondertulfchen by aanhoudentheid beyvert hebben , om hunne Burgers en Ingezeetenen met onderwerping en ftiiiigheid te doen. wagten op het een of ander middel van redres ; en daar toe onder anderen in den beginne van den jongft gepaffeerde maand November aan defelve hebben voorgehouden, dat de bovengemelde twee Compagnien volgens de loopende gerugten ,. apparent binnen kort naar elders ftonden te vertrekken;, mitsgaders dat men geene andere Militie in der felver plaatfe foude krygen , foo als dan ook de meergemelde Burgers en Ingezeetenen fig te dier tyd daar meede eenigfints hebben laaten paaijen , byfonder na dat men met feekerheid gemformeert wierd, dat de voorfz. twee Compagnien effeóiivelyk na elders verplaatft fouden worden, foo als vervolgens ook gebeurt is ; dan dat eene inmiddels bekomene tyding , dat Jer ander Krygsvolk (hoe feer maar eene Compagnie) te Maasland gecantonneere zoude worden, de reeds uitgemergelde G eente op nieuw dermaaten heeft geallarnseerc, dat 'er op Zondag , zynde geweeft den 3. der- gemelde maand, des avonds ten 8. uuren voor het Huis van den eerlten Suppliant vergadert is een troup van wel meer dan dertig Perfoonen , met oogmerk, gelyk de eevften Suppliant, die X 4. toen  8*1. VERZAMELING, van STUKKEN, toen van huis was) naderhand ontdekt heeft, orrt aan den eerften Suppliant aan te' feggen,dat fy niet-van voorneeajens. waren zig op nieuw met inquartiering van eenig' Krygsvolk te belaften; terwyl de gemoederen van de Burger y over het generaal zodanig zyn aan het giften geraakt, dat de Supplianten in de grootfte bekommering zyn geweeft voor feitelykheeden ; fchoon" zy evenwel nogmaals het genoegen hebben' gehad, van het door goede woorden daar heenen te dirigeerèn , dat ook ten dien lyd alles verder in ftilte is afgeloopen, en dat de zedert op nieuw te Maasland gecantonneerde Compagnie eene .behoorlyke huisvefting en vetforging van het nodige bekomen heeft. Dat de Supplianten niet te min by figfelven volkomen overtuigd zyn, aan "de eene zyde van de wettigheid der verlangens van hunne Burgery om hunne reeds geleedene' fchaadens-gerepareert te krygen', en aan den anderen kant , dat een langduriger verblyf van Militairen te Maasland, de goede Ingezeetenen aldaar op eene ónherftelbaare wyfe faf bederven ,- immers foo daar jegens niet by tyds behoórh/k voor- ' fien werde,' als zynde 'er reeds verfcbeide van defe]ven genooifaakt geworden o.n voor fig en de hunne adlifteutie te verfoeien'tut de Arme CalTe , terwyl het oetal derfelve daagelyks toeneemt, ibodanfg, dat by aldien onvermoedelyk geen redres iü deefen te wagten was, men alsdan feer v/aar-;  tot dk MILIT. JURISD. &c. g2p. waarfchynlyk ook bedagt foude moeren weefen op middelen van fubfidie voor defelve Caffe , vermits het dan genoegfaam te voorfien is , dat de bedeeling op den duur ondoéhelyk zal wprd'èü , ten rninften ïn geenen deelen toerykende zal zyn, om daar uit de benodigde ad liften de te vinden , voor foo veele arme fngezeetenen die nu van hun fober beftaan nog aan Militairen het geordonneerde moetende bezorgen , den lalt voor de Armen-eaffe daar daor des te grooter en drukkender moetende maaken; de Supplianten vervolgens te raaden zyn geworden , het gunt voorfz. is refpeótueufclyk aan U Ed. Groot Mog. onder het oog te brengen ; te meer na dac aan hun Supplianten in Collegio vergadert zynde, door een' groot gedeelte der Burgers en fngezeetenen van Maasland is gepraefenteert geworden het Requeft , het welk de Supplianten de vryheid neemen, van Copyèlyk ten deefen te voegen; hebbende de Supplianten in gemoede geoordeelt zig daar van des te minder te mogen onttrekken , wanneer zy geconfidereert hebben, deels de impommie va'n de fchaadens die door de voorfz. refpecrive Cantonnementen bereids aan hunne Burgers en Ingezeetenen geoccafionneert zyn, en deels de hardigheid, die fy vermeenen in eene verdere voortduuring van zulke Cantonnementen voor hunne Burgers en Ingezeetenen te refideeren; terwyl defelve voor Maasland niet kunnen zyn van'eenige de minfte utiliteit, vermits de' Soldaaten waar  33o VERZAMELING van STUKKEN meede men aldaar geïmportuneert is, enkel en alleen dienen tot vervulling van de Wagten op Maaslandfluys, en. voor de Baakenwagt aan de Maaskant;. foo dat het LXXIV. GEEXTRAHEERTuithetRefolutie Boek der Edele Mogende Heeren Staaten van Vrieslandt, 9 Mey 1783. 46? LXXV. GEEXTRAHEERT uit het Refolutie Boek der Edele Mo- gende Heeren Staaten van Vriesland, 9 Mey 1783. 495 LXXVI. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in Hun Ed. Groot Mog. Vergadering, 30 Mey 1783. 470 LXXVIL MISSIVE van Zyne Doorlugtige Hoogheid aen de Heeren Staeten van Holland en West • Friesland , 2 Juny 1783. . . 47^ VIII. Deel. *** LXXVIII.  * INHOUD. LXXVIII. EXTRACT uyt het Regist:der Refolutien van de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, 16 Juny 1783. Bl. 501 LXXIX. MISSIVE van Zyne Doorlugtige Hoogheid Willem V. aen de Hoog Mog. Heeren Staeten der Vereenigde Nederlanden, 13 Juny 1783. 502 LXXX. MISSIVE van den Hoogen Krygsraad aan Zyn Doorlugtige Hoogheid Willem V., 1 Juny 1783. . . 503 LXXXI. De Staaten van Holland en West-Vriesland, aan de Leden van den Hooge Krygsraad 's Hage, 30Mey 1783. 505 LXXXII. Aan den Hoogen Krygsraad derVereenigde Nederlanden, 2 Juny 1783. . 507 LXXXIII. MISSIVE van Zyn Doorlugge Hoogheid Willem V. aan Haar Ed. Groot Mog. . 507 LXXXIV. EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in haar Ed. Groot Mogende Vergadering 2 July 1783. 515 ME-  co Memorie tot addres der 7,eeu\vfclw StaatsPapieren . concerneerende het geval van den Vaandrig de Witte 17S2 en 1783, in dit vinfte deel voorkomende. ïn het laatft. der maand September van den af* geloopen jaare 1782 verfpreide zig in Zeeland een gerugt, dat zeker Officier, Jacob Eduard de Witte genaamd , zynde Vaandrig Supernumerair ouder het Regiment van den Luit. Generaal Grave van Yfemburg, en behoorende tot het Guarnifoen van Zierikzee, door den Adjudant Generaal van Z. D. H. en twee Onderofficieren uit den Lande van Schouwen gehaald en gevangen naar 's Hage was overgebragt, en zulks wegens ontdekte correfpondentie met den Vyand . door den zelven gehouden* De Regeering 'van Zierikzee, die zoo min van de misdaad, als van de vervoering van de Witte van haar Territoir eenige legale kennis had, en confidereerende zoo wel de betrekking, die de Regtbank haarer Stad tot dien Perfoon, met allen grond, konde fuftineeren, als die Hun Ed. Achtb. als Lid van Staat tot een zaak van die importantie oordeelden te hebben, befloot zig der zake aan te trekkeii, en fchreef op den r8 Oftober een Miffive daar omtrend aan de Edele Mog. Heeren Gecommitt. Raden, van Zeeland, (zie N. in. Bl. 9—13) Te Vliffingen had zig het gerugt van het geval van de Witte almede verfpreid. Den 19 October nam de Vroedfchap het zelve in overweging; en befloot by gelegenheid der beantwoording van zekere Miffive van de Heeren Gecomm. Raden van Zeeland kennis gevende van A h,ef  het niet vertrekken der Schepen naar Breffc, ook hunne gevoelens nopens de z lak van den gem. de Witte te verklaren, en H. E M te verzoeken, om van de voorfz. zaak een Poinót van Befchry. ving te maken, (zie N. v. Bl. 16 tot 20) Het kon dus de Heeren van Zierikzee en Vliffingen niet dan aangenaam geweeft zyn door de Nieuwspapieren, op Zondag den 20 October, berigt te krygen, dat door de Heeren Gedeputeerden van Amfterdam, ter Vergadering van de Heeren Staten van Holland, op den 16 te voren, was gedaan eene Propofitie, zoo overeenkomftig met de idees der twee gemelde Steden, (zie N. 1. Bl. 1—4) De beide Miffives van Zierikzee en Vliffingen , op den 21 October ter Vergadering van de Heeren Gecomm. Raden gelezen zynde, vonden H. E. Mog. goed aan Z. D. H. aftezenden eene Miffive, (N. vi. Bl/21-24) en te gelyk de zaak zelf by forme van Napoinét van Befchryving ter kennis van de refpeclive Staatsleden te brengen, ten einde dezelve hunne ferieafe deSberatien hier omtrend zouden gelieven te. l.t.n gaan, en derzelver Gedeputeerden daar op, zoo veel mogelyk, gelaften, (zie N. vir. Bl. 24-26) Op den 5 November kwamen de refpecfive Staatsleden op voorgaande Befchryving der Hr. Gecomm. Raden te famen, wanneer door den Heer Raad-Penfionaris wierd ouverture gegeven van de ftukken , aangaande de zaak van de Witte by Gecommitt. Raden ingekomen; als de Miffive van Z D. H. als Capitein-Generaal aan H. H. Mog. in dato 23 October; f N. is. Bl.32-38) de Requefte van den Advocaat fiscaal vande Generaliteit aan hooggem. H. H. M.; (N. k Bl. ■ 33-44)  ( iü ) 30-1) de Mi (lives der Heeren van Zierkzee eü Vliffingen, mitsgaders de Miffives van Gecomm. Raden, zoo aan Z. D. H. als aan de refpeétive Staatsleden. (N m. v. vi. vn.) De Advyzen oer Leden, ais na gewoonte, op deze Stukken gevraagd zynde, advifeerde den Heer Raad - Penfionaris:, ter dier feliie voor den Heer van Lynden, Repraefentant van den Heer Eerftedelen, occupeerende, om alie de gem. Stukken terenvoieerenaan een Commiflbriaal befogne. De Heeren van Middelburg advifeerden ten principalen, (zie N. xnl. Bl. 60—72) Die van Zierikzee bragten insgeiyks derzelver Advys uit. (zie N. xiv. 72—77) Die van Vliifingen advifeerden meede, mee overlegging van een Extract: uit de Notulen ter Rede der Stad VlifTingen. (zie N, xv. 77—82) Die van Goes en '1'holen , deeze verzogten alleenlyk Copie der drie gemelde Advizen, zonder zig op de zaak zelf te verklaren. Ter volgende Seflie den 7 Ncv. ontfingen de Staten eene Miffive van Z. D. H. van den 3 te voren, (N. xv. Bh 83—85) in antwoord op die van Gecomm. Raden van den 21 Oei., (N, Vi. Bk 21) zoo omtrend de defenfie der Provincie van Zeeland, als omtrend het geval van den Vaandrig de Witte, zonder dat nogthans by de voorfz. Miffive gevoegd waren de door Heeren Gecomm. Raden, ter verzoeke der Regeering van Zierikzee, gevraagde Copien der bewyzen ten laffe van den voorfz. de Witte, mitsgaders van de Interrogatorien en Refponfiven in die zaak: het geen noodig is op te merken, ten einde reden te geven van de onzekerheid , waar mede fommige Leden in hunne Ad-  ( iv) vizen zig omtrend het misdryf van de Witte en de betrekking, die dezelve tot de Provincie van Holland had , hebben uitgedrukt. De Leden hunne advifen daar op uitbrengen* de, advifeerde den Heer van Lynden om de geheele zaak Commiflbriaal te maken; Middelburg, Zierkzee en Vliffingen, infteerden dat de Leden zig finaal geliefden te verklaren: gelyk de Heeren van Veere deden, zig uitdrukkelyk confornieerende met het advis der Heeren van Middelburg , (zie N. xiii. BI. 09) ter vorige feffie nopens de zaak van de Witte uitgebragt: dog te vergeeffch, verklarende de Heeren van Goes en Tholen zig ongelalT:, terwyl den Heer van Lynden bleef aandringen, om de zaak te renvoyeeren aan een Commiflbriaal befogne. Dan hoe zeer hier toe, ter dezer Seffie, door de meerderheid der vier Leden, namelyk Middelburg, Zierkzee, Vliffingen en Veere (welke Steden nu omtrend de volftrekte incompetentie aan den Hoogen Krygsraad en noopens de reclame van den Vaandrig de Witte hoofdzakelyk convenieerden) geen inclinatie betoond wierd, oordeelden dezelve nogthans, ter volgende Seffie, op de inftantien van den Heer Raad-Penfionaris, en om een afkomft van deliberatien te maken, het zelve niet langer te moeten ftremmen, en wierd vervolgens op den 11 November de bewufte zaak gerenvoieerd aan een Commiflbriaal befogne, De Heeren van Vliffingen nogthans verklaarden daar in alleenig te bewilligen onder zekere bepalingen , en advifeerden nader omtrend de zaak ten principalen (zie N. xvi. bl. 86 — 92.) Des anderendaags den 12 November wierd het;  Cv) het befogne over deze gewigtige zaak gehouden." Het zelve beftond uit den Heer van Lynden, van wegens den Eerftedelen; den Heer de Beveren , Penfionaris van Middelburg, den Heer van den Houte, Penfionaris en Secretaris van Zierikzee ; den Heer Oflewaarde, Secretaris van Goes, den Heer de Bruin, Penfionaris van Tholen , den Heer Lambrechtfen Penfionaris van Vliffingen, en den Heer de Mauregnault, Penfionaris van, Veere, (welke laatftgem. Heer boven dien de eer heeft van Advocaat Fiscaal der Militie binnen de Provincie van Zeeland en het Committimus te wezen) mitsgaders den Heer Raad-Penfionaris Chalmers.- Het is thans niet wel mogelyk de byzondere advjfen der gem. Heeren Commiffianfien van Staat met al het voorgevallene, mede te deelen, hoe zeer zulks zeker niet dan zeer nuttig en in» fiructif zoude kunnen zyn. Men zal zig dan moeten vergenoegen met de mededeeling van het geen daar omtrend niet verborgen heeft kunnen worden gehouden, en waar van men deze korte fchets geven kan. De Heer Raai - Penfionaris , naar gewoonte gevraagd zynde zyn Praeadvis te willen geven, voldeed hier aan met praeleciure van een papier, het geen men gedoopt heeft met den naam van Coimciliatoir. (zie N. xvii. Bl. 92—95) Hier mede conformeerden zig de Heeren van Lynden, Oflewaarde en de Mauregnault. Maar anders waren de advyfen der Heeren de Beveren, van den Boute, de Bruin , en Lambrechtsfen. Zy advyfeerden eenparig om den Gevangen de Witte, door deeze Provintie te doen redameeren , en de Judicature van denzelven aait 4 3. des  ( VI ) den Hove van Holland en Zeeland optedragen j den Hoogen Krygsraad te verklaaren voor incompetent , zoo wel als de Vergadering van Hun Hoog Mog., mee wederlegging der Argnmenten ter contrarie aangevoerd. Gelyk nader blyken kan uit het Rapport en Concept-mi'Jives, daar toe relatif, welke volgens de gevoe-r lens der vier gemelde Heeren : als de meerderi .heid uitmakende, fafltengeReJd, ook de natuurlykfte verklaaring daar van medebrengen. Den 14. November wierd dan het Rapport Van het over deeze zaak gehouden Befogne uitgebragt, en daar by overgelegd een Conceptmifïive aan den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, aan Zyne Doorl. Hoogheid en aan de Heeren Staaten van Holland , van welke vier flukken door alle de Leden Copye verzogt wierd , ten kennis en deliberatie hunner Committenten, (zie N. xvin. xix. xx. xxi. Bl. 95—107) Er verliepen verfcheiden dagen, eer de Staatsleden weder wierden geconvoceert: waartoe de abfentie van den Heer van Lynden, in eene Coinmifiie uit de Admiraliteit van Zeeland naar Zirikzee vertrokken , tot examinatie der Brieven van de genomen Engelfche Paketboot, aanleiding gaf. Deeze intermiffie der deliberatien gaf zeefeer aan de refpeélive Leden goede gelegenheid, om het voorfz. Rapport en bygevoegde Midi ves met den vereifchte aandagt te examineeren, en diende te gelyk, om het voorfz. Conciliatoir of Praeadvis van den Heer Raadpensionaris Copyelyk aan de meefle Steeden toe te zenden , en het zelve aan te beveelen ais het eenige midda!, om eene Concluüe in deeze dek gate ?aak te verkrygen.  ( vu ) Den 2T. November de Leden weder vergaderd zynde, conformeerden zig de Heeren van Middelburg mee het bewulte Rapport en Misves, gelyk meede de Heeren van Vliffingen, de laailgemelde nogthans onder eenige weinige veranderinge, blykens Copye van derzelver gead-" feerde. (zie N. xxil. BL 108—in) De Heer van Lynden , gelyk meede die van Goes en Veere, zouden zig nader verklaaren:. Zirikzee en Tholen, waren ongeia.fi;. Dan op den 29. November wierd bet advys van Goes uitgebragt, waar van hier nevens een affchrift te vinden is. (zie N. xxm. Bl. 111-113) Eindelyk verfcheen den 2. December, de dag gedeftineert ter conelulie. — De Raad-penfionaris de manqueerende Leden ; namelyk den Heer van Lynden, de Heeren van Zirikzee, Tholen en Veere , gefommeerd hebbende, om zig re verklaaren op het Rapport van den 14. November in de zaak van den Vaendrig de Witte, zeide de Heer van Lynden, zig nader te zullen verklaaren, en wierd door de Heeren Gedeputeerden van Zirikzee voorgeieezen een Extract uit de Notulen der Stad Zirikzee, wsarby zig met het gemelde Rapport conformeerden , en verder zig omtrend het ft.uk der Militaire Jurisdictie verklaarden, gelyk men zien kan N. xxiv. BI. 114 tot 119. De aanweezende Heer Gedeputeerde van Tholen verklaarde uitdrukkelyk gelaft te zyn, zig met het bewult Rapport te conformeeren; met byvoeging nogthans, dat de Heeren van Tholen niet wilden in onderzoek te treeden over de Militaire of Civile bevoeglykheid in «leezen, maar het Hof wilden hebben gequalifiA 4 ceerd,  ( VIII ) eeerd, om voor ditmaal de voorfz. zaak by delegatie te beregten. Dit advys, werdt dóór de ineefte Leeden geoordeelr zeer duifter te zyn. De Heeren van de Veere deeden vervolgens Pneleéture van een Kxiraft uit de Notulen hunner Stad, en kortlyk daar henen gaande, dat, hoe zeer welgemelde Heeren zig met het bewufte Rapport wel zoude kunnen conformeeren, HunEd. Agtb. hógthana prefereerden, om, gezamentlyk met de Provintie van Holland , by Zyn Doorl. Hoogheid mmnelyke perfuafien aan te wenden, ten einde de zaak van de Witte , ter Judicature van den Hove werde overgelaten. (N. XXV. B'. IIO. 12 2) Alle de Steeden nu derzelver advyzen uitge. bragt hebbende, was het de Heer van Lynden, alken, die zig niet verklaard had. De Raad' penfionaris verzogt dan zyn Hoog Ed. zyn advys te willen uiten. Dan de Heer van Lynden, oordeelde alvoorens den ftaat der dehberaüen te* mogen wëeten , en verzogt mitsdien den Heer Raad-penfionaris daar van ouverture te willen doen. Hier aan wierd door Zyn Ed. voldaan, en gecapituleerd de advyzen der refpecf ive Leden, zeggende te bevinden, dat die Leden, namentlyk Middelburg , Zirikzee en Vliffingen, de reclame van dé Witte wilde doen als een recht, en drie andere; namelyk Goes, Tholen en Veere , zig hadden geneegen getoond toe fchikkingen. Terwyl fommige Leden deeze bereekemV teegenfpraaken , fuftineerende , dat het advys der Heeren van Tholen veel eer moeft gevoegd worden by die aan Middelburg, Zirikzee en yiiffings&s begon de Heer ?m Lynden, te ad- vh  (") vïfeeren. Zyn Hoog Ed. declareerde van begrip te zyn , dat de misdaad van de Witte was pure Militair, zullende, om den aandagt der Leden niet te fatigeersn , niet treeden in de adltruétie daar van: dat hy echter om genoegen te geeven en te gemoet te komen aan de fentimenten der Leden, wel lyden mogt, dat de Judicature van de Witte, ongepraejudicicerd de 'fultenue voor en tegen den Militairen Rechter, by delegatie, aan den Hove van Holland wierd opgedragen, en Zyn Doorl. Hoogh. verzogt de noodige orders tot overgave van den delinquant te ftellen, alles nogthans ongeprsejudiceerd het recht der Steden. (N. xxvi. Bl. 122) De Heer van Lynden , zyn advys geëindigd hebbende, verklaarde den Raad-penfionaris, dat alzoo 'er nu een meerderheid van gevoelens was, hy ook dien conform de conclulle foude neemen. De Heeren van Middelburg declareerden vervolgens, dat zy, gehoord hebbende de onderfcheiden advyfen der Leden , het'zeer moeyeJyk oordeelden te zyu, om in deezen eene Conelüfie te neemen , zelfs per plura , proponeerden , om , alvorens daartoe overtegaan , Heeren CommiffaruTen tot de Befogues te verfoeken, om uit alle de advyfen der Leden te forrneeren en tegen de volgende feffie voortedragen een Concept-refolutie op dit poinft : mitsgaders de noodige Milfives, daartoe betrekkelyk. Allerbillykft zekerlyk was deeze voorflag, en indien de omvrage daar op by alle de Leden geschied was , zou dezelve apparent zyn geamplecteerd geweeft. De Raadpenfionaris, *t is ;va«ir, vroeg daarop het advys van den Heer 4 s vw  (O Van Lynden, en van de Heeren van Zirikzee. Dog het onverduldig verlangen naar eene Conchifie, welke men wilt, dac niet miffen kon, openbaarde zig zoo iterk, dat Zyn Hoog Ed. geen moeite nam de advyfen van Goes , Tholen , Vliffingen en Veere op de voorfz. Propofitie van Middelburg te vragen, maar declareerde de ConcluQe te nemen , conform de advyfen van den Heer van Lynden, beneevens die van Goes, Thole en Veere. Die van Vliffingen protefteerden terftond fchriftelyk op het kragtigfte tegen de conclufie. De Heeren van Middelburg beklaagden zig zeer ferieufelyk over de conduite van den Heer Raad-penfionaris, in deezen gehouden, fpcciaal met geen behoorlyke omvrage te doen op hunne Propofitie en protefteerden benevens die van Zirikzee mondeling tegen deeze Conclufie. Dog men hield de zaak voor afgedaan , en de Vergadering fcheide , na dat alvorens de Heeren van Vliffingen en Veere geïn fleerd hadden , dat de manqueerende Leden zig zouden gelieven te verklaren omtrend het beklag der Heeren van Zirikzee: nopens de faitelyke vervoering van de Witte van hun territoir, en de weinige correfpondentie tuffchen de Regeeringen der Steeden en die van de Guarnifoenen, als meede omtrend het limiteeren der Militaire Jurisdictie. Dus eindigde de Seffie van Maandag den a. December. De extenfie van het voorgevallene , en fpeciaal van de genomen Conclufie in de zaak van de Witte, met de Miffives daartoe betrekkèlyk, fchoon ftilzwygend aan den Heer Raad penfio-  (XI ) naris opgedragen , wierd nogthans niet 'er re, fumcie gebragc , zonder alvorens met naauwkeurigheid geëxamineerd te zyn, by die Heejen, die daar aan hadden gecontribueert. Üp Donderdag den 5. December wierd door den Raad-penfionaris prsclecture gedaan van de extenfie der Notulen van*sMaandags te voren, en ook daar onder, van het geen de zaak van de Witte, concerueerde , en fpeciaal van eene Concept-miffive aan de Heeren Staaten van Holland , aan Zyne Doorl. Hoogh. den Capitain Gennraal en aan den Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, (zie N. xxx. Bl. ^44) De extenfie van dit alles wierd geapprobeerd door den Heer van Lynden , de Heeren van Goes, Tholen en Veere, dog door de Heeren van Middelburg, Zirikzee en Vliffingen CopyeJyk overgenomen, ter kennis en deliberatie bunyer Committenten. De Raad-penfionaris maakte nu ook geen- zwarigheid by hec neemen der Conclufie , ook de approbatie der voorfz. extenfien rnec meerderheid te concludeeren , in weerwil der overneming daar van , door drie Leden gedaan. '£r .fchoot voor deeze niet3 over dan te verzoeken, dat geen depêches uit de overgenomen Conclufie proliueerende , mogten worden afgegeven , protefteerende anders daar tegen op het kragtigfte, met relerve voor hunne refpeétive Committenten, om daar tegen zoodanige aanteekening te doen , als Hun Ld. Achtb. zouden te rade vinden. Voorts infteerden fommige Leden , ter dier Seffie dat, de manqueerende Leden zig geliefden te verklaren , omtrend de klagte van Zirikzee $ver de violatie van haar Territoir, door de 64  (XII ) faitelyke verroering van de Witte, als meede nopens de weinige correfpondentie tulTchen de Regeering én de Militie ; mitsgaders nog omtrend het limiteeren der Militaire Jurisdictie, Eindelyk men verzogt Copye van de Aanteekening door de Heeren Gedeputeerden van Vlisfingen ter vorige Seffie gedaan, men referveerde Contra-aanteekening, en hier meede hield men de zaak voor afgedaan, gelyk nader blyken kan uit een Copye der extenfie, De Miffives aan de Heeren Staaten van Holland , aan Zyn Doorl. Hoogh. den Capitain Genetaal , en aan den Hove van Holland , Zeeland en Vriesland, wierden op naam der Heeren Staaten van Zeeland opgemaakt, en op Saturdag den 7. December met een Bode afgezonden, (zie N. xxvii. xxvni. xxix. Bl. 132-142) De Heeren van Middelburg , Zirikzee en Vliffingen , van al het gebeurde door hunne Gedeputeerden rapport ontfangen hebbende oordeelden zeer veele redenen te hebben, om over hunne Medeleeden eoo wel als over den Heer Raad-penfionaris te beklaagen , en en befloten ter hunner decharge, zoo by het tegenwoordig als volgend Geflagt de Aanteekening te vervolgen , door hunne Gedeputeerden op den 2, en 5. December, voor behoudens teegen de Conclufie, welke zy Heeren , nog ten aanzien van den inhoud, nog met betrekking tot de form, immer wilde gereekend worden te hebben toegeftemd of gehomologeerd. Dit gefchiede op Maandag den 23.December 1783. wanneer door de Heeren Gedeputeerden van Middelburg , Zierikzee en Vliffingen , naaien» hnnne refpeotive Committenten, ieder af-, 2or:  ( nu ) Zonderlyk wierden voorgeleezen en overlegd de Piotellen (zie N. xxx. xxxi. xxxn. xxxv. Bl. 14.2 tot 185) waar van door de vier andere Leden Copye verzogt wierd, en gereferveerd het doen van zoodanige Contra-aanteekeningen, als de Heeren hunne Committenten zouden te rade vinden. Nu fcheide de Staats-vergadering van Zeeland op reces, voor den tyd van zes weeken,fchoon tegen de advyfen van Zierikzee, Vliffingen en Veere. De Heeren Gecommitteerde Raaden ontfingen, by abfentie der Staaten, eene Miffive van de Heeren Staaten van Holland en WeftvriesIand, in dato den 27. December 1782. dienende ter beantwoording van Hun Ed. Mog. Misfive van den 2. te voren, en ter geleide van Extracl uit Hun Ed. Groot Mog. Refolutien ten zeiven dage omtrend het geval van den Vaendrig de Witte genomen, (zie N. xxxvii. xxxvin. Bl. 190—198) Ten zeiven dage ontfingen de Heeren Gecommitteerde Raaden eene Miffive van Zyn Doorl. Hoogheid, in dato 25. December, mitsgaders eene Miffive van Prajlident en Raaden van den Hove van Holland , Zeeland en Vriesland, gedateerd den 31. van die zelfde Maand, (zie N. xxxxv. xxxxvi. Bl. 226-232) Alle deeze ftukken by Heeren Gecommitteerde Rasden ingekomen zynde , vonden Hun Ed. Mog. goed dezelve by Miffive , gedateerd den 2. January aan refpeclive Staatsleden toetezenden ten fine van informatie of ter verdere deiiberatien. De Vergadering der Heeren Staten van Zeeland den 4. Febr. 1783. weder aanyang nemende ,  ( XIV ) Óe, vond den Heer Raad-Penfionaris goed, by gelegenheid der refumtie, zig te verdedigen tegen de reflectien, door de Heeren van Middelburg, Zierikzee en VlifTingen, in hunne refpective Proteften, ter laatft voorgaande Seffie, den 23 December 1782, gemaakt tegen de Conclufie, welke hy Raad-Penfionaris in de zaak van de Witte genomen had , doende daar van een fchnfcelyk Declaratoir, het geen by de Leden Copielyk wierd overgenomen, (zie N. ivi. Bl. 284-288) Ter volgende Seffie den 6 Febr. advifeerden de Heeren van Zierikzee op de hier voren gem. Stukken , door Heeren Gecomm. Raden aan de Leden toegezonden, waar van door de andere Leden al mede Copy verzogt wierd. (zie N. lvh. Bl. 288. /28j>) Den 13 Febr. bragtende Heeren van Middelburg een ampel Advys uit op de voorfz. Stukken, namelyk op de Refcriptien der Heeren Staten van Holland, van Zyne Doorl. Hoogheid en van den Provinciaal, mitsgaders op het Declaratoir van den Raad - Penfionaris, en het voorengem. Advys der Heeren van Ziezikzee, blykens eenaffchrilt daar van hier nevens gaande en gequoteerd, (zie N. i.vni. 290 tot*"308) Van dit Advys der Heeren van Middelburg door de andere Leden Copien verzogt zynde, wierd door de Heeren van Vliffingen, ter volgende Seffie, namelyk op den 17 February daar aan, op het zelfde onderwerp een Advys uitgebragt, en het geen naar gewoonte, by de andere Leden Copielyk overgenomen wierd. (zie N. lix. BI. 308—315) Zoo dra de Advyzen van den Heer van Lynden  (w) den voor den Eerftedelen, van de Heeren var* Goes, Tholen en Veere, zullen zyn ingekomen, zal men den uicflag dezer deliberatien kun» nen melden. Op den 10 Maart ( 1783) wierd ter Staatsvergad. gelezen de Refolutie derHr. Staten van Utrecht, den 5 Maart te voren ter Vergad. van H. H. M. nopens de zaak van den Vaandrig de Witte ter Generaliteit ingebragt; by welke gelegenheid , door de Heeren van Middelburg en Vliffingen geinlteerd wierd, dat de manqueerende Staatsleden binnen deze Provincie zig omtrend de voorfz. zaak en fpeciaal de Conclufie ter Generaliteit desaangaande genomen, zouden gelieven te verklaren; waar van het gevolg was, dat op den 17 daar aan door de Heeren van Zierikzee wierd ingebragt een nader Advys, (zie N. lxi. Bl. 319)' en wierd by die gelegenheid gerefolveerd omme het voorfz. Advys van Zierikzee benevens dat van Middelburg en Vlisfingen te renvoyeeren aan een Commiflbriaal befogne. Van dit befogne wierd op den 21 Maarteen Rapport uitgebragt, (zie Ni^ixtï. Bl. 325: dan alzoo het zelve alleenlyk handelde over dé fuftenue van den Hove Provinciaal , van buiten delegatie de zaak van de Witte te kunnen beregten, infteerden de Heeren van Vliffingen dat ook over de andere Poinéten, waar omtrend de bewufte Advyzen rouleerden, rapport moge worden uitgebragt en fpeciaal nopens de Conclufie ter Generaliteit, ten einde fimul & femel daar op te kunnen worden gerefolveerc. Den 31 Maart conformeerden zig de Heeren van Middelburg met het bewufte Rapport van derj  (XVI ) den si te voren, met eenige byvoeging en met fpeciale inftancien, dat het befogne over de overige nog onafgedane Poincf en en wel byzonder ©ver de Conclufie ter Generaliteit mogt worden gehouden en daar van Rapport gedaan: met welke inftancie de Heeren van ZTerikzee, zonder zig nogthans op het voorfz. Rapport te expliceeren, zig conformeerden. Den 3 April wierd door de Heeren van Zierikzee op het voorfz. Rapport een nader Advys uitgebragt, waar by in fubftantie verklaarden te zullen afwagten het Rapport over de overige Poinéten , by eerftgem. Rapport niet behandeld , en fpeciaal nopens de meergem. Conclufie ter Generaliteit, ten einde op het een en ander gelyktydig te refolveeren. Einde]yk wierd dan op den 7 April een nader Rapport uitgebragt, voornamelyk rouleerende nopens de bewufte Conclufie den 24 December 1782. ter Generaliteit in de zaak van de Witte genomen, (zie N. lx. Bl. 4) Van tyd tot tyd hadden zig alle de Leden (Zierikzee en Vlifi"ingen uitgezonderd) met het eerftgem. Rapport geconformeerd: gelyk mede de Steden Middelburg, Goes en Tholen, met het ander Rapport. Den 17 April declareerden de Heeren van Zierikzee fpeciaal geiaft te zyn, om, zoo wanneer alle de overige Leden eenparig inclineeren mogten, om deze zaak conform de gemelde Rapporten af te doen, de Conclufie daar van aan te zien, of fchoon H. E. A. wel gewenfcht hadden, dat de voorfz. Rapporten meer overeenkomftig met de Advizen der Heeren van Middelburg , Zierikzee en Vliffingen, waren ingerigt geweeft , en in zoodanigen ftyl en}  ( xvir ) en uitdrukkingen gefield , waar door het gezag der Provincie met meer digniteit werd geroutineerd. .Terzelfde Sesfie toonden zig de Heeren van Vlisfingen bereid om beide de bewuste Rapporten fimul & femel aftedoen, dan , den Heer van Lynden en de Heeren van Veere zig niet willende expliceeren op bet laatsgem. Rapport van 7 April, declareerden de Heeren van: Vlisfingen zig op beide voorfz. Rapporten nader te zullen verklaaren. Den 28 April conformeerden zig de Heeren van Veere met laastgem. Rapport; en zoo den Heer van Lynden zulks meede had gelieven te doen, immers zyn Advys daar op uitbrengen, zou het een en ander ter Conclufie hebben kunnen gebragt worden. Dan zyn Ed. verklaarde nogmaals zig op laatstgemelde Rapport niet te kunnen verklaren , infleerende dat de Heeren van Vlisfingen geliefden aftezien van het accrochement, waar onder in de Conclufie van het Rapport van 21 Maart geconfenteerd hadden , en mitsdien te bewilligen, dat gemelde Rapport, afgezonderd van het andere, geconcludeerd wierd. De Heeren Gedeputeerden van Vlisfingen aannemende daar van kennis te zullen geven aan hunne Committenten; wierden benevens den Heer van Lynden, ter volgende Sesfie den 30 April, door den Heer Raad-Penfionaris nogmaals gefommeert, om zig te expliceeren op meergem. Rapport van den 7 te voren. Den Heer van Lynden declareerde vei volgens, dat zig daar op niet kon expliceeren, verzoekende dat daar toe aan zyn Ed. geen verdere inftancien mogten worden gedaan, als zeer alieen zynde van foortgelyke tedoenc DcFIII. Deel. Mem. v.Jnf. B cia  ( XVIII ) claratoiren ter Generaliteit, als by het voorfz* Rapport gemeld: inftecrendc verder dat de Heeren van Vlisfingen wilden toekomen in 't Rapport van 2 r Maart en de Misfive aan den Hove, ten einde een afkomst van deze zaak te maken. De Gedeputeerden van Vlisfingen declareerden hier op de Conclufie tc zullen aanzien , zoo wanneer alle de Leden in de feparate behandeling en afdoening der gem. Rapporten confenteerden : infteerende nogmaals, dat den Heer van Lynden de conclufie van het meergem. Rapport van 7 April niet geliefde teftremmen , protefteerende tegen de gevolgen, die daar uit zouden kunnen refultecren. Den Heer Raad-Penfionaris declareerde hier op eerstgem. Rapport van 21 Maart en de daar by gevoegde Misfive aan den Hove te concludeeren: waar tegen door de Heeren van Zierikzee, metallegatie van redenen, wierd geprotefteerd. Blyvcnde het ander Rapport, wegens defect, van het Advys van den Heer van Lynden , buiten Conclufie; en is vervolgens de Misfive aan den Hove Provinciaal afgezonden, conform het Concept boven vermeld. De tyd zal leeren of de delibcratien over de zaak van den Vaandrig de Witte binnen deeze Provincie hier meede geëindigd zyn. MA-