'Je
DE
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den i January 1785- N4. 1.
ATaitmaal het de Goddelyke Voorzienigheid behaagd heeft, ons 'weder een Nieuw en ander Jaar te fchenken en tot heden in hst Land der t t„ Jnpn zvn. C fchoon waarfchynlyk veelen onzer Leezeren in
M^oVeL pr^UeföJle pLlenlor den Dood uitterg Liefdearmen hebben zien wechrukken,) zo is de wensch van ons hart, iet een ieder zich onderwerp aan 's Heerm vrymagtig Beftier, die alles werkt Zr den raad van zynen Wil Wy wenfchen dat alk drukkende en dreiZdeOordeelen genaadig van ons zullen worden afgeweerd; dat wy Vrede EZ*en hebben in onze dagen, en dat onze Overheden en Regeerders mogen Sin Z Geest der iVysheid en Kloekmoedigheid, oP dat hunne raadfa11' er, onderneemiugen mogen flrekken tot welzyn van ons lieve Vaderland % tethSCS van onze duurgekogte Vryheid Dit vergunne ons de. Mn"gt^Tgelder van alles, en gceve ons een hart om Hem te gehoor.
ZmiVy 'beveelen ons verder in de Gunst onzer Leezeren, en blyve hiermede wet achting, Uw ^ Dlenaaresfe,
De Erve de Weduwe J. van EG MO N T*.
TTct eetal der Doodea van de voorgaande week is 204.
n t ^„J^ joflen November. Haare Maiefteit, de Keizerin, wier GsJZZ &ul^i ^ wankelbaat is geweest, bevindt zich thans oneinrondheid ft«Tt«™8« lJ d Souvereine binnen weinig weeken ailen diefl
SÜ1?t«ïhr™n^Med ral wederkrygen, welke wy haar Oeed, met t* bloei en kracht vaii_u« l^evoVie van den wordt alles tot de reis.



(1) -
•feiMrin zal, zonder juist ten niterfte talryk te zyn, zeer btillant weezen M« zegt. dit 'er orders generen zyn, om ep ieder Relais <o» pZa j houden. Pe Prins Potemkin zal' voorJt reizen om ^h^ÏV™*Je Schier-Eiland tot den ontvangst HunMwM^^j^^*? 'an d^ dezelve zal zich vsn Petersburg te Land naar Smolensko begeefen Z\w ^ haar gehele Gevolg aan boord der Jayten gaan welke Tr Ten'/ m'":t bouwd wordsn. D= konen dier reizt zulle/ ze.tm n een confï^f bedraden, dewyi Haare Majefteit voorneemens is, aHe de praS% ' S-°? teit en alle haare Statie, waarvoor zy vatbaar i< ,m« P. Souvereiniam de-oog» dier Tar'taarfche Volken ^^Z^^lS^ Voorwerpen verbaazend grootcn indruk maaken. De'afmStóti^Sl^ zal zes maanden dooren, geduarend. welke Hunne Kehnhll Hnr>l5 "'f Grootvorst en Grootvontin, welke in Rusland tollen W™ v,nf^n' d? van Petersborg naar Gzarskofclo zullen gaan. * ' Van *** tot
fireenen den i f den December. Van 's Keizers reis hnnr. «.„ fpreeken. Niettegenftaande de gewigtige Zdaken Zt^l ^*HS Rlet meer van om CaWnet bézfg )^U^^i^^]S^~,i derTdacht maanden geëntameerde pretenfie op Deaemarken • wTc„ £ 5!" dïï *dAert *« Keizer, dat die Kroon aan ^xi^^^cS^^S^ de ^■cobar aan den ingang van dc Golf van Bengalen, ten WeIS. beS<£ f",™!! van Mallaeca gelegen ; waarop de Keizer meent en zelTS Xif^*Euand hebben. De Baron van Guldenkrone, benoemd Minister t,2 n 'g T*' 'C «.Hof, zal met deeze Negotie hierover ^gt3™£D^to;b'
Grmtngm den aoftcn December. Voor weinige Jaaren heeft ziek h?„ , Heer opgehouden, die wegens eroote Schulden htnZlï- _. hler een naderhand door een Heer ïit d:RegeerSh™ \vn£T*Jl*'Vti dOCh weder werd gelost: Men ontdekte byX^e! gen heli dat £"dsh« F°Hw., minrler dan de Prins vaa Albamen was wiet slmd ?*n ï mm/F'^116 niet ky Slavonien, oP de Torkfche en KeizcTlyke Grazïn^ïeemiJ n he?^* eu heeft, met de laatlre Post, in ecnen Brief .«T w!» S , Dcete Prins Kefchreev'en, dat de Keiter hei Mmll^L^Ï?^ ^««>«
fcyhem deielven volflrekt geweigerd had ; dardKSheer ^ ,Mgd' dOChdat Hun Hoog-Mog. konde te kennen geeven da hv II Z ' V Zy° n?ara' aaa den Keizer der Republiek unf^ lu^Zi^^^^^1*4^ welke hy voor de kepub.iek voedde', Hoog^tenl ÏIS'c^aSS'^ aanbood, ca dezelven op den eerllen wenk zon rfn™ ;„r!t I0'°°0 Albanfers Middellandfche Zee her waards getripleerdteJ^n P™> OU1 °m de
Almelo den .zotten, December. Zt> dra was de Refhlnrw. a„., d • . algetneme Wapening niet bekead, of de befdePred£Z^r?10?*0* «* Gemeente alhier, hebben, op de twee dwrJJoI^e
Verbeurt, ,n daarop toepasïelyke Leerredenen, opzeKelfk5 h'f '"r^ mcentcta overtuigen, van de nuttigheid cn nóodmkivkhefH Z en haar. tot eene vo>vaard?ge en bereidwillige
? ' fcfp-



C3)
ïoïyke poogingen verdienen <?eeze bei Je Lecrasrtn enallën, die hua fpoor vol* gen, alle eer en achting te worden toegebragt; uit aanmerking van den uitgeftrek* ten en heilzaamen invloed, diea zy moeten hebben. D<: onnoozele Landlieden onder het rsabuurig Saasvelt, m«na-t tot de Roumfetie Kerkgemeenfchap behoorende, waren vooringenomen, ja haiflarrig tegen de Wapenoefening, en thansj gelyk men door geloofwaardigs berichisn verzekerd, verheden en rykhalzen veelen aldaar naar Wapenen en onderwys in denelver behandeling ;.'t geen enkel veroorzaakt is, door een nadrukktly kc en tsaar hunne eenvoud'ge bevatting ingerichte reden en vermasnmg van hunnen weldenkenden en te recht eerwairdi^ea ■ Printer. Gelukkig ware het, indien, in a'ie zodanige Plaatfen, waar de verder* veude Hand door misleiding der Onnoozslen woelt, de Heeren Predikanten en andere Geestelyken even zo fut ijunne toeba?ten, om de eenvouwdige Bedroge* nes te verlichten en tot betere gedachte te brengen. De by^ebragte voorbeelden bewyzen het nut daarvan. ^
Een Schatter van 't alhier zynde Exercitïc-Genootfchap overleden zynde, iahet Lyk', laatstleden Donderdag, met de by de Militairen gebruikelyke Honneuis ter Aarde gebrast, en wierden 'er drie Salvo's over het Graf gedaan. Zulk eene ■ plegtige Begraving, hier voor de eerlremaal plaats hebbende, had dut de nieuwigheid der zaake een groot getal Aanfchouwersn gelokt, om 'er getuigen van teweezen: Desniettegenftaande is allesj in welgeregelde order, en zonder ongeluk afgeloopen.
Een Liefhebber der Dichtkunst, daarby tegenwoordig, was vlus; genoeg, •m, op (taanden voet, de volgende zinrjke Regels op deeze Gebeurtenis byeeatee brengen»,
Offchoon de Dood, den doodfteek gaf Aan Hem, de hier daalt in het Graf! Zo is 't, dat- Vryheid nog herle;ft,. Daar ze Hem de-laaide Eere geefi ;, En brengt het Ligchaatn met 't Geweer Tot daar het iu den Kuil daalt rcér: Schoon Dood, noch Nyd, dan niets ontziet, De. Vryheid keft! — De Burger fchiet!
Ex Ufflpere.
Sas van Getid den aiften December. Door den Becrtfchipper van Middelburg}» aan Zyne Hoogheid den Commandeur Wilhelm Prinfe van Hesfen, alhier eengs ' Ververfchingen overgebragt zynde,' met verzoek om dezelven aan de No->ddruftigen onder, het Guarnifoen te willen laaten uitdeelen: Zo wordt den ge eerden*' Zender, van wegens de gemelde Bezetr'ng by deezen hartgrondig bedankt voordeeze duidelyke blyken zyner recht Christelyke Mededeelzaamheid, onder toewenfchiag, dat de Almogende hem dezelven dooreen ryken overvloed Zyner Zsgeniij"geü vergoedde.
fVsêrikn den ziften December. Mtn verneemt, dat te Bodegraven, Zwam» • maerdam en Aatlanderveen, de last tot den Wapenhandel mst-kelyk toeneemt, en
A % dat



C 4 )
•-in msa reeds naar de Geweercn verlangt. De zelfverde'dtefno K™rn# j ■als allerooodzaskelykst te befchoawen. Ve van zSJïiSj veen fchynen te verlangen dat 'er een Schansje tot dekking van hunne Dift.l/» Cen Holland aan de Noordxyde van den Rhyn,} gemaakt wordt iTu U*r 2 was men daarmede beVg; doch te laat begonnen zynde wa, het n « ;L rf7^ van derend, toen de Fianfchen Holland indrongen : Nu zouTe mm ™ f
plaats is by Zwammerdam, met verre van het Dorp, en dasr de V.«* «Jm* Up in den Rhvn vah; dewyl men daaruit den fcyka™ot«^i?S Rhyn Iwger^, o ,k zou ie kunnen bertryken. Het maaken van z^een Sehant> zou de I gezétenen van Zwammerdam en Aarlanderveen non merkdïï dfcen, en het zoude die van Nieukoop ook doen denken om ï£n 2. JïïVooral zouden de laatften worden aangemoedigd indien om l, w g,Bf fcSe Verlaat, tot dekking van Nieukoop, in 't generaal van Ha \Za fchenning der roodige Water-Linie, «ï'SurktfSS^SSï» N bi dfc Plaats zyn m den Jaare ió7z eenige rencontres voorgevaren ~ Men ttvfït, ■met of 'er zouden, indien tot beide die Sterktens eerefolv^rH «,? a j- lt totkvka Boeren zich-zelven aanbieden, ommwüfedS S' ^ van kundige Ingenieurs, optewerpen, zonder ee^rffion ng ' ^
t/jrrafc den róllen December. Een Brief van gisteren ni l\vjm k u i j l volgend, . Eïnëclyk zegenpraalt de verdrukte OnSd "ve La Le Belaf gert. Mejofvrouw Taan, Weduwe van der Meulen «17,7 morgen, oP last van het Gerecht, van haar Bon.Ar^üS^A«7^S te vooten, hadde haar Ed. h:erover gerequestreerd onrW n™r^ • * ^agen voor haar Perfoon: Doch WwaSTS*^^
limueerd, haar toegedaan. Dit bewyst ten vollen jL r^8 onsc-
'f Gravenhage den ïyften December. Met de laatft- r,v„<.» n beeft men, dal de Pest tot in eenige DMen van d mjl? 1" Pflersbur? het Gouvernement van Kiew toe, doorgedrower waf ' *° *** tot {n
Amflcrdam den ayften December. Oc-;rent 20 3 *n », ,
bleeven, her Schip Van j. Bendnks, £to^^«lo nir fc^tó f' Volk is, na veele dagen met de B-totoagezworventekêsSn^^ 1 re,rdi het
Volgens cen Brief uit Plymou.h, is in 1 eden^detz^r aldaf a'nglk°mcn' het Oorlogfchip de Admiraal de Ruiter, G^tS^^S^^' om de aldaar liggende HoUandfcbe Koopvaardyfchepen ifteh^Vn >tein Jan Hanfen, van Curacao her waards 5ïL,ï, "; Waamn Cs" Ute zeil geweest', doch door T^^^^^,eer<n' dezelve
Gcdrakt by de Erve de Weduwe" j A G O ~BVsVA n EGMONT" cy? de Re-ulicrs Breéfiiaat, te Amflerdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 8 January 1785. N°. 2.
Het eetal der Dooden van de voorgaande week kifK
Van elders verneemt men de volgende Byz»nderheden.
Onlanes wierd 'er te Lorden voor het Gerechtshof van den Old-Baily te recht »Pfteld de Capite'n Mackenzie, welke door den Procureur-Generaal was aangewaaid als hebbende een Soldaat van de Compagnie over welke hy, in het Fort Morea' op de Kust van Africa, het bevel voerde, zonder eenige form van Pror« voor een Stuk Kanon doen binden en hem door het losbranden van hetzelve onmenfchelvk ter dood laaten brengen. Na dat de Getuigen voor en tegen geSS werd hy door de Jury fckuldig verklaard, e« hem aangezegd: Dat ™ Rechters eeene onhandigheden hebbende kunren vinden, die hun de noodiïaklykneid van zulk een gedrag kadden doen blyken; dat hy oP zich genomen Ha Luitoefening vaa eene aathoriteit, die hem met toekwam, en van welke de qoBverein zelf geen gebruik mogt maakca; dat hy een Man ter dood veroordeeld ÏÏ^hïSdron&reM « op eene wyze die in het Land ongehoord was, d»f'er derbalven niets anders overig was als het Vonn.s over hem naar de Wetten nittefpreeken; en dat hy dienvolgens aanftaanden Maandag aan zyn Nek zonde worden opgehangen, tot dat hy dood zoude zyn, en zyn Ligchaamwordenover-
*^^°^ft«5o^nber Den zSften OJober dacht nog niemand „TOnftflnd in dit Vorftendom. Doch toen kwam de Aanvoerder Hore, of fflechts een aangenomen naam, zyn eigenlyke naam is onbekend,) op de Week MaSTtcSni™ overreedde de Wallachiers, in menigte aldaar famenw mru in het Dorp Meitaken te vergaderen, wyl hy bun in des Keuers
gekomen om ,„he:up ^ vcrfchteren >er ook de vol.
Baam SSare menigte, ieder Priester met zyne Parochie-Kinderen,
giet «oondeSo ia h n et voorheL gefmeed valsch Keizerlyk Bevel, tot uitdelHier toonde> "or affchudding van bet Juk van Onderdaamgheid. De hnef



( 6 )
laitften droppel Bloed daaraan wilden waagen Vet hv »iVv. ™
minftt geel Kruis doen. 8 ' ' hy ïich °P eengouden, ten
Naauwlyks vernaai de Vice-Gefpan der Zander-Comitaat» rW,. e ring, of hy zond twee Onderrechters en vyf Soldaaten? nïf ' f, Sameniweetelerzekeren. Zy greepen hem ook; maï toen t "hm wflto™-e?,fcamel maakte hy een zo ysiyk gefchreeuw/dat op é?nml\ een 7ertZZ?^"' Wallachiers faaienrotte. De beide Onderre^ters werden vpT* ƒ de ?lcn,g,e daaten dood gefteenigd. aerrecnters werden vermoord, en de Sol-
Den eerften November vermoorde een Bende van dm* A/r.,-. ti eieren van het Gerecht welke een van ^J^l^^^t °d' volgenden dag vermoorden zy vyf-en-twintiir EëelHeH™ „f, , ha_d(Tn;, Den Brad, welke in het Dorp Krhlo • gevlS? was; Deplhl1 \* dr\BailIuw zyn Vrouw wierden met een Byl het Hoofi Tfgeflaagen VeLT h«DoV> cn het D*rp Ribitze, het Huis van den Ontvanïe (feLa J r ge"S''^ ïy in Balogh, wierd uit de bovenfte Verdieping vaohS aSlSi^^' v°t de Barbaaren opftaken. Na het Huis Van den Gcttfmm&^p V? V°Jken die te hebben in brand geftooken, hebben zy mccnntlTënJ'^T ^0l°Da' worpen. De Heer Grisgar, 'wierd opgehangen en S 10 £ vlTa7m *e"
en Kinderen hebben de dood niet kunnen omvlu^ Zy° V:mw
Regiment Crosfi, op het oogenblik aaagekoS dat l^f"1™^
f^n^^^
f^Kt ^m^^^^m van S,cilën, binnen geloopen. Het bevestigd zich, da^enderboXf^™' !"
^Twtjen!0 deerlyk gehmnd'dat h«^,^se^
Wrwfc den 3often^>e«mber. Jïede*?, alhier gedaan de volgende
dat
Groot-Brittannie ontkomen zynde, op nieuw S'l? V h" m^ti' Ryk van vaardigen aanval te Land, door een der maXft.v g nwordt ?m eened odrec»»van het Duitfche Ryk ; om die rente2S '«Eo'opa, denKeizer
Datby provifie en'tot nader ordefMaanl^lvk, ,en - g gC»Cht hebben: deeze Stad zal gehouden worden óp denTdlnks^Tg- ^ietlmd binnen me, betrekkinge tot de N^iMdJuS^Q^W" if* maand, en ook om de andere reize in de Jacobi-en NicoL; Z "> C Domk«*, gelyk uuren, zullende de eerfte Bedeftond gefchieden oï rf™!^ d« «onds ten half 7 den I9dea van de maand Jannary desffzm iytf! Woenidag, ïy„de
Ea



C 7 )
En znlks om den Allerhoogften God op eene byzondere en plegtige wyze eerbiedig te danken voor zyue lankmoeiige verdraagzaamheid, veelvuldige verfchooningen en vrrbeurde zégeningen aan het Vaderland, de Provinc'e en drez Stad be weezen, en met eene ongeveinsde en bartelyke Belyuenisfe van de hoogR.ande Zonden en Iteeds toeneemende Ongerechtigheden van de Inwooners des Lands, als de rechtvaardige oorzaaken en redenen van den Godlyken Toorn en kastydende Hand , vuuriglyk te bidden om de genadige vergeevinge van dezelve, in het Zoenbloed van zynen Zoon, den Heere Jefus Chiistus, met ootmoedige fmec king om de fcher.king van zynen Heiligen Geest, en genade tot gevoel ge opmerking der Tuchtroede, waare verneederinge, verbeeteringe en bekeeriEge van de Op en Ingezetenen van Land en Stad.
En dat het den goedertieren en alvermogenden God, die de harten der Koningen in zyne hand heeft, en zich menigmaalen betoond heeft de God en Redder van Nederland te zyn, gunstryk moge behaagen het harte van Zyne Keizerlyke Majefteit te neuen tot Bülykheid en Vrede, op dat het lieve Vaderland nog moge worden behoed en bewaard voor de geduchte Rampen en fchroom yke Onheilen en gevolgen van eenen verdervenden en vernielenden Oorlog; of wanneer het vuur des Óorlogs zal ontftoken worden en onze Grenzen naderen, dat de Heere alsdan byzonderlyk in ontftrminge aan Nederland wil gedenken, hetzelve niet begeeven of vetlaaten, maar integendeel op het krachtdaadigst betoonen, dat hy met en voor hetzelve wil zyn, in den Stryd helpen, en de Wapenen van den Staat voorfpoedig en gezégend doen zyn , tot afweeringe en befcherminge van den Vyand, en bekominge van eene g^wenschten en voordceligen Vrede.
Dat het wyders den Heere bchaage , 's Lands Overheden met alle noodige Wysheid, Eensgezindheid, Kloekmoedigheid en Getrouwheid te be^unftigen; derzei ver Raadfligen te bellieren en met zynen Zégen te agtervolgen: Nederlands Valk met goedwilligheid, vemederinge en aanbiddinge van de Goddelyke Roe'e, en tevens ook met eerbiedig ootmoedig vertrouwen op de Goddelyke Barmhartigheid en alvermoKes.den Byltand, gepaard met een onverfchrokken Heldenmoed en Dapperheid te bezielen.
Op dat na deeze Godsdienstoefening te plegtiger mag gefchieden, worden alle Neetiogdoende Ingezétenen binnen de Stad en Vryhsid gelast hunne W nkelen op den tyd der Bedeiïonden te fluiten, en geen Koopmaafch?.p te iryven , en alle Han«werks- en Arbeidslieden geordonneerd ten zei ven tydm hun Werk ep Ambacht te ftaaken, op verben te van drie Gulden by ieder nalaatigen telkens te verbeuren , ten behoeve van den geenen welke de Bekeuring zal doen.
Waartoe, nevens den Hece Hoofj-Scliout deezer Stad, deszelfs Subftitu't, fpeciaal worden geauthcrifeerd alle de Deurwaarders, Bodens, Letterdienaars deezer Stad, alsmede de Dienaars van de JultinV.
Eu ten einle een iegelyk deswegens mo-:e worden onderricht, zullen telken reize een kwartier uur voor den aanvang der Bedeftoncen de Klokken der Kerken, waarin het Bi i-uur ftaat gehouden, gelui i worden.
En op dat niemand hiervan onweetenheid zoude kunnen voorwenden, zal deeze afgekondigd, gedrukt en aangeplakt worden.
Al-



( 8 )
ftldas gedaan in den Raad der Stai Utrecht, den 27(len December 1784, en \more ftiito) van den Stadhuize geplubliceerd den poften deezer.
In kennisfe van my
J. W. de REUVER.
Legden den zien January. Alhier is in d:n ouderdom van 105- Jaaren en 3 Maanden overleden, zekere Willem Greeven, zynde gebooren den zotten September des Jaars 1679, en van deezen langdunrigen Leeftyd heeft hy, omtrent de helft, in Militairen Dienst doorgebragt.
Londen den i7dcn December. Met de laatfte Brieven uit de Indiën heeft men tyding gekreegen van de harde en wrtede behandeling, die de Generaal Matthews en de andere Engelfche Krygsgevangenen door den Indiaanfchen Nsbob 1 ippoSaib zyn aangedaan, in zo verre, dat de gemelde Matthews en verfcheiden andere Officiers op eene gewelddaadige wys door Vergif zyn om 't leven gebragt. Men heeft van dat geval verfciillende Vernaaien ontvangen, in fommigen van welken dit gedrag van Tippo Saib wordt toegefenreeven aan Reprefailles over de wreedheid met welken de Engeifchen de Inwooners van Onore, op de Kust van Malabar, hebben omgebiagt. Het geloofwaardigfte deezer Vethaalen is dat van den Heer John Hubbard, Secretaris van den Generaal Matthews, die, gelukkig de handen der Indiaanen ontkomen zynde, van Madras, in datoden 3iften Mey 1784, na een verhaal gegeeven te hebben, hoe zy in handen van Tippo Saib gevallen en van alles beroofd waren , onder anderen bet volgende fchryft:
„ Wy waren den eerllen Mey 1783 Krygsgevangen gemaakt, en den oden
daaraan volgende, gingen wy van Nagur of Biddam»re op marsen, draagende " het weinige Gosd, dit ons nog overgebleeven was, in een Paketop onzen rug. " Onze onbarmhartige Geleiders deeden ons over het vlakke Veld, in degroodie " hitte van de Zon, 20 a 25- mylen daags vootttrekken. Zy , die van ons ©p " den weg deor ziekte ter nedervielen, of buiten ftaat waren om den marsen " uit te houden, wierden door (lagen gedwongen voort te gaan, of door Paarden ■ voort gefleept, zo lang tot dat zy de anderen volgden; want zy Hoorden 'er ' zich niet aan of'er van ons dood nedervielen, of dat zy in't leven bleeven. Wy " verlooren op die wys drie van onze Officieren, die op den weg dond nedervie" len, uitgeput zynde door vermoeidheid, en bezweeken onder den last die zy " moesten craagen. Wanneer wy door den d«rst een weinig (lil hielden om te drin" ken, wilden onze Beulen ons naauwlyks den tyd geeven om een dok Water \\ te neemen, maar dwongen ons telkens door dagen om ons te haasten. ' „ Des dasgs, als wy halte hielden om een weinig te eeten, zaten wy zonder
eenigen Lommer in de grootfte hitte, en des nachts moesten wy onder den bloo" ten Heaiel flaapen, en aan alle de ongemakken van de Lucht blow (laan, zon\\ der dat wy iets baddeti om ons te dekken."
{Het vervolg biertis ')
Gedenkt by de Er** de Weduwe JAGOBUS vah EGMONT: op dc Reguliers Breèftraat, te Amlterdam.



DE
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 15 January 1785. N°. 3.
- "al
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 199. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Napels dan I4den De:emi;r 17S4. Heden m®rgen, om iouuren, is Haare Majelleit, de Koningin, zeer voorfpuedig bevallen van eene PrirTesfe, wslkenag heden plegtig Gedoopt is, en by die gelegenheid de Naamen Maria-AntoiRettaTherefia-Amalia-Jt)anna-Paptista-FraBcisea-SaëtaHa-Marianna-LHcia hetft gekreegea. De jotiggeboorene en de Koninglyke Moeder bevinden zich zeer wclvaarende.
Kotöerg den zoften December. Voor een:ge Jaaren flrandde alhier een Schip, waarvan de Capitein en al de overige Manfchap, in het gezist deezer Stad, elendig verdronken, verm'ts men, wegens de onftuimigheid der Zee, dieOngelnkkigea niet koride ter hulpe komen, niettegeo traande deeze Gebeurtenis Hechts een Kanonfcheot van Land gefchiedie. Deeze treurige vertooning maakte een diepen indruk in het hart van alle onze Inwoonders die daarvan ooggetnigen geweest waren. Het gevolg hiervan is geweest, dat de Heer Ehrgott Friedrich Schater werklyk een m:d iel heeft uitgevonden, waardoor geftrandde Schepen aan hanae Manfcfeap redding verfchaffcn kunnen. Hy heeft daarvan, in het einde der voorige maand, in tegenwoordigheid eener groose menigte Aanfchonwers, eene Proef genomen, die zeer goed is uitgevallen, waarvan wy ter zyner eere, en ten nutte der Zeevaarenden, naricht zullen geeven: Hy nam een Kanen van drievierde pond caliber laadde het op de gewoone wyze, en ftak daarop cen aan beide einiens met ean Yzeren Ring beflagtn Stok , die met den loep van het Gefcfent vangelyke lengte en zo dik was, dat hy gemaklyk dairin ^cfchoven konde worden. Aan h;t boveneinde van den Stok was nog een kleire regtopllaande R'-ng en daaraan een Lyn vastgemaakt, welke zo lang was, dat die van het Schip tot aan het Land reikte. Nu brandde hy het Kanon los, dat de Stok met de daaraan gehegte Lyn gelukkig aan Land bragt; aldaar wierd 'er een dik Touw aangebonden, hetwelk de Lied?n in het Schip op deeze wyze gevoe^lyk kouden na zich haaien, en op deeze wyze was d<: hoofdzaak bereikt, te weeten, eene communicatie tusfeiienher Schip en 't vasfe Land te wege gebragt, zynde het veiligfte sh beste middel ïer
B> tej.



- ( l«)
redding van ongelukkige Schipbreukelingen. Het is derhalve aan te raaien dat ieder Schip zich deeze goedkoope üereecfchippcn bezorge, om ia Keval van nood voorbereid te zyn.
Ptrys den 3tften December. Sedert eenige dagen "bevindt zich alhier een vreemd Ferfona^e, welke ïeden aan/acht tot zica trekt. Het is een Ne>*r Vortt, die, even gelyk wylen Czaar Peter, befchaafder en kundiger Landen bezoekt, met oogmerk om de zynen te hervormen. Die Vorst heet Ma- k BondT is Kfc.ra of Koning van Oere, in Africa, by ce Goudkust, flechts 19 jaar oud ter naauwernood 4 voet 3 duim hoog, hebbende een groot hoofd , d kke i,Wn' platte neus, met een wc-rd, een vólkernen Neger, en niets minder dan berallig, wat de uiterlyke gedaante betreft. Ook zyn het niet de hoedanigheden van zyn Geest en Karakter maar veel meer de zeldzaamheid vu, zyne verfchynin* alhier, welke leder-een belang in hem doet ftellen, zo dat hy by Gnzeaanz.enlvkPe ©ames zeiven dikwds ter Maaltyd genoodigd wordt. Hy* bJaoek • aSepla fen waar hy eenige onderrichting bekomen kan, heeft reeds eene geleerde Vergadering en het doen van Natuurkundige Proeven bygewoond , waaronder die der EleéhU citeit hem inzonderheid zeer verwonderden en behaagden. Ook is hv deezêr da^en aan den Koning geprefenteerd geworden, die hem, geduurende zyn v«blyf m Frankryk, 20,000 Livres Penfïoen heeft toegaan
Tot de overkomst van deezen Africaanfchen Vorst heeft het volgende aanleiding gegeeven. De Scheeps-Kapitein Landolf, zich tot het opkoopen van Staven .«wde Goudkust bevindende, kwam eeas met zyn Schip op de hoogte van het Komrgryk van Oere, Landvvaards in geleegen, en nog nimmer door een Europeaansch Schip bezocht. De Koningen van Oere, te weeten deeze Mark Pouda en zyn Vader (want m dat Land wordt de Erfprins, tot zekerejaaren geko? men, als Mede-Ryksgenoot van zynen Vader gekroond,) noodden onz-n Ka pitein, om hunne Staaun te komen bezoeken. Hy nam het aan, en vvn Vaartuig werd vervolgens door de Cano's der Negers de Rivier opgebo^irfeerd R„ vertoefde ir. het Ryk van Oere meer dan drie maanden lang, werd door de'lnïezétenen ailervnendelykst behandeld, en inzonderheid door de beiie VorV™ WTlruhyJrMl* natuuj'yke ^kwaamheden ontdekte, dan men by zulk eenè onbefchaafde Natie zou hebben kutmen verwachten. De oude Vost fc^eDteznik een behaagen in den ommegang met Kapitein Lando.fF, en kreeg zulke groo e denkaeelden van de Zeeden, het Karakter en de kundigheden d'r Franfchen d t hy geene zwaarigheid mwkte, om zynen Zoon, die brandde van begeerte ' om Frankryk m Perfoon te bezoeken, en zich aldaar verder te ocfll-nen aan den Kapitein toe te vertrouwen. Deeze werd dan, bv zvne te J, \ 1 Mark Boula vergezeld, en bragt hem in Ftankr k.* h^SJ^ I^JZ gaf de Ne<er-Vorst treffende blyken van oordeel, moed en tzet-ouwh^H •„„ welke laatfte Deugd Kapitein Laadolff zelf zyn leven verfchuldigd'i.'wantdoor een ongelukkig toeval, over boord gevallen zynde, fprong Mafk BÓuda i„ Z 7 en tedde zyn Geleider van een oogfehynlyken do;>d. '
De Franfche levenswyze fchynt hem ongemeen te bevallen, en hv heeft verklaard, by zyne te mg komst, dezelve in zyne Staaten te zullen invoeren. Ook
zal



C m )
zal men trachten , hem tot de Chris'elyke Religie overuhjslen, zynde den Godsdienst van Oete een mengelmoe» van het Mahomerfaan-, Jcoder- en Heidendom. Hoe lang hy hier vertoeven zal, is r.og onbekend. Men heeft opgtmetkt, dat hy een eroot zw«k heeft voor de Vrcuwen; en dus zoude htt Ügtelyk kunaea gebeuren, dat hy , fchoon niets minder dan aanlokkelyk, (iets, 't welk by lommigen der Sexe wel eens wordt «ver hit hcofd gezien,) by zyn vertrek van hier eenige afzetfels van 1 et Koninglyk Hiis van Cete agterhet.
Londen den 3iften December. Van den lóden December 1783 tot den i4den December 1784, zyn in de;ze Hoofdflad en onderhoong Gebied ^e oopt 17,119 Kinderen, en overleden 17,828 Menfchen; zynde 1201 minder Dcodm, dan iu het voorige Jaar.
Brielle den 6.:en January. In het afgeloopen Jaar 1784 zyn alhier geftervea i<2 Per<bonen, te weeien, 118 uit den Burger, en 34 uit den MiftarenStand, en cus 33 minder dan in 't voorige Jaar 1783, teiwyl alhier in i784gebooreR zyn <Q Zoonen en 5-9 Dochteis, dus te fa men 118 Kinderen, v; aaronder behoor'en 2 Zoonen en s Dochters cood gebooien , en één paar Tweelingen, zynde een Zoon en een Dochter: In de Gerefot.meetde Keik zyn getrouwd 20 Paaren , en ter Secietary 7 Paaren.
De Ziektens waren zeer gemastigd dit Jaar, zo dat onze Uoctooren naauw» lyks Jaaten reprefenteeren, dat 'er zo weinig Zieken zyn geweest; het Roodvonk heeft in "Augustus, September en O Sober, tteik geregeerd, waaraan veele K-'nderen van het Gemeen , uit verzuim van de tcodige Medxamenten te gebruiken geüorven zyn, de Hafst-Koortftn waren ook zachtaardig, zynde meest alle 'van ;de natuur van intermitteeiende Koortien ; de overige Ziektei s waren in de Kinderen, Stuipen, voorts Bontkwaaien, Waterzucht en andere C.uonifcbe
Oofïende den 7 den Jsnusry. Geduurende den Jaare 1784 zyn in deeze Haven 1009 Schepen binnengekomen. _
Rotterdam den 8lten January. Geduurende het vconge Jaar zyn cp de Maas en in de uoeree, uit vetichtidene Havens, ingtkomen ijj-i en uitgezeild 1603
'ook-tyn 'er in den voorleden Jaate in Tesfel gearriveerd 1534 tn in het. Vlie
9fV ^Grawnbtge den ïoden Jaruary. Van Li lo heeft men, dat het bevoorens eemel 'e Gefchenk der edelmoedige Schiedamfche Kooplieden, aan het Garnizoen der Foiten aan de Schelde, beftaat in 12 Oxhoofden en 2 Ankers n.et Genever, benevers een extra ptefent van een Vaatje allerbeste L'quenr voor i.en braaven Gommandat t den Colonel van Pabst, die bovendien uit Amflerdam en Rotterdam bericht gekree^en had, dat 'er twee Schepen met Levensmiddelen, tot ondetlteuning van het Garnizoen in voornoemde Forten, door eenige even edelmweaiedenkende Taaerlanders, in d:e beide Ste ien waren afgezonden ;. welke ond-rflard des te aangenaamer en welkoomer zoude zyn, wyl de Boeren van OudLUlo en daaremltreeks niets hoegenaamd konden of wilden aanbrengen.
B 2 Vee-



• (12)
'•"Vervolg van h* Verhaal der Engelfcas Krygsgevasgenca Jn Oost-Indflfn'
„ Op een Bekéren nacht o-miïoiid; 'er, even na dat wy ia ome cerlte flaap wa„ ren, cen geweldig Onweér van Donder, Blixem, Hagelen Rrgen hetwelk „ eenige uar:n duurde, z* dat wy tot onze Kniën in het Water fltW-n Des •..anderendaags wierden wy Wedferom gedwongen naar Ghittledroos op marsch „ te gsm, dair wy den ziften Mey, na een fmertlyken togt van elf dseen „ amkwamen. 5 '.
„ Wy wierden t-rftond ieder in een byzonder Vertrek in Gevangenis ?eka£t „ zo dat wy voükekt geene gerne-mfciiap met elkander korfden hebben Wv
waren ten getalle van 70 Officieren , van welken de eene helft in de eene en de „ anderen in eene andere Gevangenis gebragt wierd.
„ Denkt eetis wat 'er in myn hart omging toen ik in dit donker Hok «rtwaet „ wierd, en overwoog welk een etende ik nog zoude ondergaan, ea met welke „ rampen ik zonde te worftelen hebben, geduurende den weinigen tyd die ik no? „ kende leven. Toen wy van Nagur vertrokken, had men ons niet alleen Bo-i„ )ens mngedtu», maar ook met zwaare Yz-eren Ketens twee aan twee aan el„ kan jer vetgemaakt, en op deeze pynlyke en vernederende wyze moesten wy „ al dien weg afleggen, even als Misdaadigers welke naar de Galg geleid wier„ den. Zelf als wy fliepen bleeven wy aanéén geklonken en waren genoodzaakt „ onze natuarlyke verrichtingen gelyk te doen.
„ Toen men ons des avonds van den 2 tften in de Gevangenis-opfloot wierden „ ons de Do ijens afgedaan, en wy daartegen in Ketens geklonken, die tienmaal „ zwaarder waren als de voorgaande; de mynen waren ten minften 20 zwaar „ dat is het grootlte gedeelte van den dag genoodzaakt was op den grond op mvii
mg te moeten liggen , want een Bed hadden wy niet.
„ Herinnert u eens voor een oogenblik onzen beklaaglyken toeftand, draaiende „ het gewtgt van zulke zwaare Yzers, zynde zonder eenige hulp in geval van „ ziekte, flaapende op den grond, gekweld do3r Rotten en andere Dieren die „ in overvloed in onze Hokken waren, eakel levende van wat flegte Rvst „ en Water , en allerhande wreede behandeling van die zwarte Geiten moeteride „ uitfltan , die ons nog daarenboven daaglyks kwelden door vaifchc Berichten en „ door hanne onmenschlykheid onze elen iens vergroottesen.
,, Den 6den Augustus kreegen wy een bezoek van eenige Ópper-Officieren van „ Tippo d:e ons aanboden in dienst van den Nabob te treeden, beloovende ons „ groote betialiBgen; doch wy Honden geen om en Mik in bedekking om die a -n „ bi-^ing met verachting van de hand te wyzen. Men herhaalde echter die aan„ bieding Mto» wy ze ten tweedemaal weigerden, wierden wy allernet 4m „ d»»d gedreigd, en zelf wierden 'er tot drienml tos eenfge van onze Officeren „ uit «e Gevangenis gehaald, asn de Galg geb-afgi en hun de Strop om den hals „ gedaas; eath zy b!e*ven by han beftVt en weigerden tot op het iaatfte ootren.„ bdk, met eene mannelyke ftan Ivastigheid, de aanbieding, die men hun deed (flgf vervelg en fijt in onzen eerstkomende».)
GedfuKt t>y de Erve de Weduwe I A G O BÜS~vAN EGMONÏF* op de Reguliers Breöftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WKEKLYKSCHE
NIEUWS-
VER TELDE R.
Den 22 January 1785. N°. 4«
Het getal dér Dooden van de voorgaande week is 218. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Rome den lóden December. Onlangs is 'er een Poek in de HooRdutfche Taal in 't licht gekomen, getyteld: Algemeen* Geloofsboden voer Me Godstienflen, gefibikt naar de vatbaarheid van een gezond verfiand. Zyne Heiligheid , onderricht zynde van de Godlooze grondbeginfel. waarvan du Boek overvloed en van den flag welke de Autheur aan onzen Geheiligden Godsdienst heeft zoeken toetebrengen, heeft derhalven dat Boek, door een Brevet, gegeeven den .7dea November laatstleden , veroordeeld, als vervuld met een vermetele Leer va.fche, fchandelyke, verdetfdyke, dwaalende en Ketterfche: geyoe er.s en (trekkende tot af" reuk van den geopetibaarden Godsdienst. Zyne Heiligheid, de leezwg van dit Boek verbiedende, heeft de hier tegen aan handelende, indien het Ge.sielyken zyn opzelcrJ, zich van de Heilige Bedieningen te onthouden en de Excommunicatie aan de L-eken. Alle Perlbonen van deeze twee (landen , wat Ampten of Wa digheden zy bekletden , zullen aan deeie ftraffe met'er daad ondcrworpm «n Den Boekverkooperen in alle Landen is insgelyks verboden d,t Boek te verfoeiden, in welk een Taal het ook gefdreeven zy; en .dargeene welke er Elempïaare'n van bezitten, zyn verpligt deze've tetüond bren en op (traffe van Excommun-catie, van welke zy door den Paus alleen Vunren ontheven worden, uitgezonderd in armulö mortis.
Laitledm week ontftond alhier een yslyk Onweér, verteld met Hagel en Weerlicht De Blixem doeg in den Voorgevel van de Patriarchale Kerk van br. Sa vïn Literarten, en na dat dezelve cen (tuk van het Pedeftal van eene der bovende Beelden, 'die deezen Gevel vertierden, benevens eenige Redeebe.» vjn den Ge/el zelve had afgetogen, liep dezelve voort tot m de Kapel aan den Heihren A^re-s Corfini toegewyd, alwaar zy niet weuig fcha.de veroorzaakte.- De %i^m^Tl\e de'volgenfe Dagen vielen, deeden den Tvber zodanig K mie Oevers ryzen, dat de Landerycn overftroomd en de Boomen uit den «ond ge ukVwierden, waardoor eene menigte Hurten der Veehoeders. beneven, feer veel Vel wierd wechgefpoeld. Verfcheiden Plaatfen iti de Stad wierdea ook onder Water gezet, zo dat men de Bewoonders met Schuiten moest te hulp kozyÏÏ Hdlgi id, Het insgelyks aan de arme Bewoonde», dfc u t hunne



C 14 >
Baken niet kosd:n komen, eene groote menigte Brood en andere Eetwaarerï uit«celen. Het Wéér echter bedaard zynde, is het Water binnen zyne Oevers teruggekeerd, na zeer veel fchade veroorzaakt te hebben.
Erlangen den ziften December. De Graaf Salines, een der Opperhoofden van de Rebellen in Zevenbergen, is een Zoon van een voormaals geweest zynde Chef van het Toskaanfche Regiment, een Lottharingfe Edelman, die zich in «ien Echt begeeven had men de Hongarifche Gravin Andrafi Hy diende in de zevenjarigen Oorlog, onder het Regiment van Jofeph Efterhazy, en wierd in de .Linkerhand gekwetst. Toen 'er vier Regimenten op de Gr.nzen opgericht wierdsn, wierdt hy tot Luitenant aangefleld, deels wegens zyne verdienden. anderendeels om dat hy de Hongarifche en Wallachyfche Taal volkomen kundig was. Hy vorderde tot den Post van Major, doch voerde bedendig een degte Levenswys, en wierd in het Jaar 1774, wegens een defeór van 4000 Florynen in de Krygs-Kast, gecasfeert. Hy begaf ïich daar op met Vrouw en Kinderen (waar van twee Zoonen in Keizerlyke Dienst, die braave Officiers zyn,) naar Weenen om van de Keiztrin verg ffenis. te verz ;eken , maar dit niet hebbende kunnen bekomen , wierd zyne ongelukkige Familie door de weldadigheden van den Hoogen Adel onderhouden. Hy zocht vervoleens zyn geluk in Poolen, doch vond het daar niet; en keerde dcha yen naar Zevenbergen te rug, alwaar hy tot nu toe door de bekende Gastvryheid van het .Land onderhouden is, wanneer hy zich op eenmaal aan het Hoofd der Rebellen dclde, en men vermoed dat hy door zyne gedaane Plunderingen veel Geld byeen verzaameld, en daarmede naar de Turkfche Grenzen gevlucht is. Hy is 62 Jaaren oud, kleia en gezet van Statuur, vol moed en zeer levendig.
Weenen 2ofle,) December. Gepasfeerden Zondag wierd in de Nieuwe Kerk •van de Zwitzerfche Gemeente alhier, tot welker opbouw de Graaf de Fries een Prefent van 10,000 Florynen grgeeven hadue, voor de eer de maal, de openbaare Godsdienst geoefend. De Vergadering, welke deeze Plegtigheid bywoonde, was ongemeen talryk.
Koningsbergen den }den January. In het afgeloopen Jaar zyn a'hier getrouwd 686 Paaren; gebooren iojo Zoons en iof8 Dochters, en overleden 967 Mansen 95-1 Vrouwsperfjonen . dus 190 Menfchen meer geboren als gefterven. Onder de Overledenen zyn 17 Kraamvrouwen en 439 Perfoonen die aan de Teering gedorven zyn, alsmede twee Zelfsmoordenaars
Weenen den ?den January. In deeze Hooflhd en deszelfa Voordeden zyn, geduurende den loop van het voorleden Jaar, gedoopt 9181 en geltorven 12371 Perfomen, onder welke laatfte 998 aan de Kinderpokken overleden zyn; ook zyn 'er dat Jaar getrouwd 2372 Paaren.
Lon 'en den 7den January. Een aanmerkelyk en zonderling Verfchynfel heeft deezer daren de aandagt van de geheele Stad Badt tot zich gefokken: Een arm Vrouwsperfoon, van omtrent 30 Jaaren, welk vaneen Kind af. sis een MelkVrouw was grootgebragt, had middel gevonden, om eenige Werken der beste Engelfche Dichters te bekomen, waarin zy haar zo fterk geoefend heeft, dat zy op haar beurt eenige Stukken zo in Profa als in Dichtmaat heeft gefchreeven. T>e Primaat van Ierland, Bisfchop van Salisbury, de Heer Walpole, en andere Mannen van aanzien , hebben dit h alle 'deelca ^onderlinge Vernuftonder haar
op-



.pzigt genomen, en *~ >~«^^^SrS fchool te (tellen, waarvoor hj*e Hooglecraarfchap de{Rechtsgeleerd-
Toorbeelden van Vrouwen die m-t roem, n« o » ^f jn de H
heid en der de Natuur zeldzaam
Wiskunde gegcev« h jben. ^^Vrouwsperfoon Opgevoed by den arbeid TbehoeZ 3 ïneen S krygt voor, maar tever, zelve, de loopbaan der
fraaije Letteren i»jreed: , «» -,nuarv Heden is alhier, met vole Mimarren en hel Lyk van den
litaire Honneurs naarWefeoek ter * Capiiein-Luïtenant van de
Wel-Ed. Manhaften Heer Jean la j Jun,°r d J oudetdorn van circa
Schutterye of het Exe «^«^^ De ga tfc" e Burgerye en Opgezcte33 Jaaren aan de Kinderziekte is ^rleaen. j g hc0,tten verwondetd
Jfn zyn niet alleen ten mte.fte volda*N ™ had\ Terwyl men
„ver de goede Directe, we e indien uitv* 1 Pwdd5nkenHeOpgezétenen, alher teffens het genoegen ^f^^w het Genootfchap, z=ch meer alle avonden, m de £erk, zolwei/i!'™:Ksader. ,ich b:reiden, zo men ter en meer in den Wapenhandel oefeneo ^gjer^*ich ^ goedertrouwe geloof i, om, des nood» °'K" d ere5scht ten einde air Wen, binnen deeze Provinc^ ^
»o, zo veel in her, is, Vr0UWV -Jh celvk rechtgeaarde Batavieren, die het alle Binnen, en Buitenlandse!» Ge we ld, ge y k rch «g«««e0 ,0 het ^ anders we-zvn van de Vryheid en Vaderland ter hartgaat, PKt«5 yan dfi
kan, hun Bloed daaraan opteoteren. fodg^
gantfche Republiek ,„^„tr van d^ » den VeiUT
als één eemg Man den ^hendcr va ^ ^ te Q
" ^ve-ebehandelen:
„ Toen wy op het ^«^^Sï* „ vingen wy de tydmg dat de Vrede geUoten wa , j ^
leen een Kunstgreep was om ons te gein«« «n htt e die ft al myn le«n zal brengen. Dan op den ™*™J^^.™^ ^ tyig ; den 23fien daaraangeheugen, ontvisgen wy de cc*™.e van y &^ften uii de Gevangevolgende wierden wy van. onae Ketem oindaan en de d nis gelaaten en in die vryheid J^elJ» r 7nyden Nafibob m„klyk ten onzen « "S.^tiSeffi^SSf 1^ en vriendelykheicl, als te vooS rTn met'wreedLid en onmenschlykheid J^dd*. GevangeneB teontflaan , " , Schoon de Nabob zichjonden had ™ «erug gehouden en
„ beeft hy echter verfcneiden van onze um^eu de L tea <er Doo.
anderen heimelyk doen de Gentrad
den gefield zyn. On .er deeze laatlten ^myn KeV3tlgea gehouden
'„ Ma-.thews, die te Seringapanm, Hoofdftad van H?aer, b 4



( t<5 )
„ wierd en aldaar heimelyk vergeevea is. De Kapiteins, de Major van de Stad i „ de beide Commisfarisfen en alle, die met ons medegevoerd zyn hebben ge* „ lyk wy onderüellen, hetze'fde Noodlot ondergaan : De Betaalmeefter hee'ft in „ het zelfde ongeluk gedeeld. De Broeder van een Generaal en een Luiteaant „ wier Jen Hit hun Bed gehaald, naar een Boseh geOeept en den halsafgefneeden "
De Hubbard , vervolgens verhaalende hoe het Fort Omero, door de Engelfche Troepen wierd ingenomen, fchryft: „ Te Onore hadden wy ees heeten dag„ wy fiamen de Plaats ftormenderhand in en deeden al wie wy 'er venden over „ de Kling fpringen, wy marcheeren over de doode Lyken, met welken de „ Stmten opgevuld lagen; het was een Schouwfpel, waarover de Menschlvk„ heid verbleekte , zo ve?le doode Lyken opée'n geftapeld te zien "
Het is derhalve niet onwaarfchynlyk, dat Tippo Saït>, zich ove'r deeze Bloedftottwg zyner Ondtrdsanen hebbende willen wreekea, den Generaal Matthews en zyne Mede-Officieren op zulk eene wreede wys heeft doen ombrengen
Londen den 7den January. Dezer dagen heeft men in onze Nieuwspapieren medegedeeld de volgende Befchryving van de Seóte der Dunkards welke irt Amerika, en wel in de Provincie van Penfylvania, gevonden wordt •
De Stad der Dunkards wordt Ephrata genoemd, en is gelegen op de Grenzen van Lancaster tusfchen twee kleine Bergen. Van de toppen van beide is 'er eene geregelde afhelling naar de vlakte, door welke eene kleine Rivier ftroomd wier bogtcn de helft van die Stad, welke door de Dunkards bewoond wordt omringen Deeze Rivier dient tot eene natuurlyke Voormuur voor de Stad aan de eene zyde, terwyl dezelve aan den anderen kant beveiligd wordt door een Dvk met Boomer.beplant. In 't geheel beflaat het een en ander ifo Acres, van welken ieder op 40 Roeden in de lengte en 4 in de breedte gerekend wordt. De weg van Lancaster naar Ephrata is zeer goed, en de verfcheidenheid der Landen d-e zich ter zyden van denzelven vertoonen, leveren een aangenaam gezigt m ' Al wat men_ hier z et 'fs het werk van de Natuur, zonder dat het door 's Menlchen hai den is verbeterd. a'1
Deeze kleine Sociëteit heeft, omtrent 30 Jaaren geleden, fcarr begin genomen van een Duufcher, die ter nederzette op de plaats, die nu Ephrata genoemd worat en weike plaats destyds nog eenige mylen in het rond onbebouwd Land
R, 'r J.s f m de"C afge,^en °°:d verfche!den Jwren, hebbende weinig of in t geheel geene ommegang met eenige andere Menfchen / verzorgende vch door zyne e.gen naarftighrid al het geen hy tot zyn beltaan noodig had Eenige van zyne Landslieden, die door zyn ongemeen voorbeeldig leven en door de overéénkomst van hunne denkbeelden met de zynen, daartoe bewoon wierdet, zetten zich, na verJoop van eenigen tyd by hem ter neder, en federt vermeerder é deezé Sociëteit telkens door■ Perfoonen van beide Sexen, welke fcfK voegden De Vrouwen onderwierpen zich gewillig aan een foort van Kloosterleven , onder het opzicht van een der ou:fte en ver(landigfte onder haare Sexe Geene Waere dfche mzjgten hadden eenig deel in haare Samenleving en wann er' zy zich geheel en al Overgaven aan de Godsdienitigheid ca den Arbeid werd, n
s Demia *eMa" {Het vervolgw onzen eerstkomende?!.}



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 29 January 1785. N°. 5.
Het getal der Do >den vin de voorgaan e week is 198. Van elders verneemt men de volgende By zonderheden. Petersburg den 31 lm December. Gisteren avond wierd de Heer Ma^quïj
H een Fransen Edelman, welke deez' Zomer in de Hoofdftad aangek ,men
is, voorzien met Brieven van recommandatie van Pi-rloonen va • den eerllen rang aan het Hof van Frankryk, benevens twee andere Franfcrie H-eren, ontboden bv dea Luitenant van de Politie; zo dra zy by deze.ve gekomen waren, wierd kun een bevel vertoond vsn Haare Keizerlyke rVlajefh-u, om aanftonds buiten de FroHf'eren van dit Ryk vervoerd te worden. Alles tot hun wechvoen'ng gereed gemaakt zyrde, moesten zy aas ftonds, zonder eenige order op hunne Zaaken te kunnen (lellen, vertrekken Men weet tot n» toe de reden niet, welke tot eene Zodanige handelwys aanleiding gegeeven heeft, hoewel men veronderftelt, das het is over zeer injiscreete Discourfen, welke zy de onvoorzichtigheid gehad hebben te houden.
Londen den 7den January. Den 1 f den January des voorleden Jaars is te Calcuta eene Mtatfchappy der Weeteafchappsa geopend, door den Heer Willian» Jones. Prelidot van het Geecrmhof aldaar, met eene Red-nvoering wairin hy onder anderen zict dus uitrukte: „ Men zal vraagen, wat zuilen de Onderwerpen zyn, die gy voomeemens zyt. in deeze enge ruimte teonierzoeke ? Wy antwoorden, rlen Mensen en de Namur; wat door de eene verrichten door de andere voo-t|ebragt is. — De Meufoc yke Wecte fciap word zeer fraai ontboaden volgens de drie groote vermogens der Ziel, Geheugen, Reden en Verbeelding, welke wy beltendig gebruiken in de fenikking, onderhouding, vergelyking. oiderfcheiding, famenftelling en vetfeheidenhei 1 onze» denkbeel Jen, die wy ve'k'Vien of door onze zinnen, of do >i «verweeging: H e uit k>men voort drie Zaaken die wy moeten nafpenren, namei ilvk, de Gtfc liedw isfen, Weetenfehappen en iCunften. De eerde bevat een ve (lig der Nscuu Ivkc voo tbrengfelen , of een waar verhaal der gebetirtenisfen van de Ryken en Staate i: De tw-ede omvat de geheele kring van de zn'vere en vermengde W sr*unde gepaard met de Ze^ekunde en de Wetten, zo vc zy van het ©orde 1 afhangen, en de derde behelsd ia xich alle de fchoonhede i der verbeelding en bevalligheden der uit-
G vin»



f 18)
vïndingea, het zy die beftaan in de v-r.ndering der Sprtaken, of aangeweezen. worden door c laleuren, gedaattens of gdui en.
VoUeni deeze verdeeling , zult gy ondezoken, wat ze dzaam is in het rerwonderlyk RyS der Na>uur, — gy zult »e beierc» de Aardrykskunde van Afia, door nieuwe Ontdekkingen en Waamtcunuintn , — gy zult masken aejaaib. ek-11 en verzamelen de Overleveringen van d;eze Vo k ren, welke van tyd tot ttd; dit Land bevolkt of verlaiten hebben — gy zu t aa > den dag brengen de verfiMlende wyze van RegeeriBKC, met hunne Burger yke en Godsdiecltige Ir.ftel» lingen; gy zult on Jet zoeken baare Kundigheden in de Reket - en Meetkunde % alsmede ii de Dtiehoeks-, Reket i g- , Weik u'g-, Getic^t-, Sterre en Algeirteene Natuurkunde; hunne ge^oeUns wegens de Zedtn ', Le ter-, Rdeieerkunde en vVclfpreekencheid. Hsare vordert' g'n in de Gei ees- en H eikunje, by welke gy voegen iui de Otitleed- en S ookkunds. Voorts zun gy onderzoeken haare Akkerbouw, Handwerken en Koophandel; tetwyl gy mei vermaakhaar Zang-, Bouw-, Schilrer- m Dichtkunde zult kunnen nifyeu en , en wilt tevens deeze mindere Kunlten niet vergieten, door welKe de ver "lieielyklteien
van dit leven veraangenaam 1 worden. Gy zult mogelyk opmerken, dat ik
van de Taaien niet gefp:ooken heb, de verfchillen Ihcden en moijrdy kneden van dezelve zyn verlrieteiyke hind-rp&alen voor de aanwas,van rutti.e trennis. Mdar ÜS heb alle Taaien aangemerkt a s enkele Werktukei tot verineer et ng oi zer kundigheden, [en dtnlt dat dezeive oa^rvan oiafharge'yk zyn: de Kennis van dezelve kan echter niet ombrooken worden, en by. ^ tt Per liaan scn, Armenwet), Turks en Arabisch, niet alleen het Samfcnt, de v rkry* 114 van welke fcnat wy niet hoopeloos (lel en, ma^r ook het Cnineesch, Tariar sch en Japon^esch, en de verfchillende andere Dialect n welke op de Eilanden «<fp ooken worden hieruit zal een or.uitpuuaare Bron geopend worden, waar'n wy met vermaak en voordeel kunnen arbeiden. —- Deeze geleerde (visa fcnappy , ( zyn ie de tweede welke in Ind ën opgericht is,} heeft voorgenoomeo ade Jaaren aan de Waereld de vruchten haarer arbeid mede te dee'e".
Parys den i^en January. V-iorltden Maandag avond is de He«r Rhnchard icet den Dr. Jtffereis, welke met een l uchtbol de reis over Zee.1 aar Fr.nsryk ondernomen hebreu, en den Heer Pilaftre de Kofi.r, welke laaide hen ie Calais had afgewacnt, alhier aangekomen, en fe'ert verneemt men, dat zy op die reis niet alleen genoodiaakt zyn geweest han Luchtbol te lieten , door al r-uu Gereedfchap wech te werpen, maar zelf om zich vj-i hunne K.leedere • te ontdoen, en dat het gevaar waarin zy geweest zyn (waarfchynlyk doordien zy te hoog waren gedreeven) zo groot was, dat de Heer Jcffsreis reeds het b fluit genomen had om in Zee te fpringen, ten einJe daardoor tiet le en van zyn Reisgenoot te bewaar en ; ook was hun eerfte werk toen zy op het Lsnl en buiten gevaar waren, om eikvide: en te omhelz-.n, he welk met zo vc\ aandoening gefchedde, dat isen byna genoo tza-iKt was h-n van elfcan deren te fcnriden.
Men heeft opgemeikt. Jat de Heer Blanchard op Jen zdfdcn i'ag en uur te Calais is 'nedergekoTsen, op welken die Stad, in oen Jaare tff8, ra het gedenk» waa' üg bel*j, oude h t bevel van den Hertog van Guife, weder in de ma„t van Frankryk gekomen is.



( '9 )
Amfferdam den liften Jaruiry. Schipper Nor, van Drontheim raar Koppenhagen is op dehoogté van Jeiderfen, by Staveer, aan bootd geweest va» «en Ba kentynicrrp vol Water en aoniet Volk, ► eraemd de Jonge Louifa, en volRei s oe Papieren. Hevoetd by H. F.o k, van Wyburg herwaards.
Over Frankryk heeft men Brieven van de Kaap de Goede Hoop, van den aottcn ©öobet dei voorlede.» Ja-.s, volgttll vel te den -iften dito, a'csar gearriveerd is net Oost-Indisch Goarpagniefchip de Batavier, Kapitein Jan Jansa Loritz van «"cze Kamer, naar Batavia moetende.
Vervolg de öefcmyvng vsn de Stöe r<er Dunkards, welke in Amerika, en wel in de Frovinc e van Pénfylvabi», gevonren wordt. •
De gel^enneid van hunne Stad is met zter veel oordcel uitsjekoz-n, zynde in de af heli ng va > een kleiren Berg, dre, tegen het Zuid-Oosten ftaarde hen dekt tegen < e guare Noor en-Winden in oen Winter. De S.ad is geoouwd in de gedaante van etu D tenoek, met een grooten Boomgaard in h-t midden: de bu-enkant is bepa... met Appel, en Peerenboomen, die eere *r« o e horveelhei ■ van die Vrucaien vooubr&i de Huizen zyn alle van Hout en voor het meer,* Le-hc drie Verdiepingen hoog. Ieder Peifoon heeft zyn bytonotr Vert-ek , en Snrie hv wne D-*oue ongehinderd tonde kunnen verrichten; de Kamr.s vyn ruim wi. L i ndelyk. E?n amradr.lyk ge- eelte vat. de Stad t* bellemd voor de Vrouwen die geen ommegang met de Mans hebben , als alleen in den openbaars GOdsdien»! en in hei geen verder noodig is tot de algemeene Huishouding. Hrt getal der Mannen e.. Vrouwen is .e famen ayo. Ind en 'er onder hun zyn de be eerm >e Trouwen, moeten zy d: Sociëteit verUaten, iraar worden n t ce ceneene Kasfe ran alk nóodwendighcde'i voorzien, om zich ergens ter red-r te I -,ten het welk zv aan geu.eei lyk iu den omtrek van Ephrata doen, van waar tv naderhand hunne Kinderen in de Stad zenden, om onder hunne Broederen op-
^ZvkggT Wch op toe om alle overdaad in Kleeding, Levenswys en üitfisan in/ie-en te K<un. Hunne Kleeding U iu den Winter een landen Rok met .en Ban/om hun mfe, agte.op hangt *n Kap, even a.vanee Capncynet-Mo»„ik wrlke zv al« het regend of kond is op hunne I oofden zetten ; w.m *y raagèn'geene Hoe en. In den Zomer zyn hunne Karren van Ceze.fde fo.m en couleur, doen van Linnen De Vrouwen .aan op deielfde wys ^k.eed doch verbergen aUy 1 ha.re aangezien in hane Kapten a<s z> uitgaat,. D Mam laate , huone baarden groeijén tot de volle leng» doch d,aa«en het ï^vr zeer ko t Hunne Spys is co >rga*ns Groenten*, pebru.km le zy Koon Vie-ch nte* g ;,f e van hunne grondregels , mtArf om dat z, zUlks deftiger oo deeïéB tot de geflrenge levenswys . we ke Zy o enen dat een Christen lelde» mff. Dit* „vi ,. .le Wee e by hen onbekend is, hetwelk men ook gemaktyk op het le tte'gezigt van hun kan ont ekken, dewyl zy alle zeer bl« k zyn en men . aauwfvk" een \ teeken v.a Wo drykheid op hun *angezigt befpeurtn tan. Hu. ne verma.ten of aitfbannmgen zvn g«ne andere dan de herhaalmg van hume Godsdie» Stt.enriuXe pligten, weke zv tocani, verwisfelen, fat dezelven hunigeerisÏS -öt e3ast Wrekken Zy oefénen b ftendig tweemaal daa.s hunnen GoUdcust, « ook dikwil. ces m** In plaats van op Beddtn, flupen z^op



f 20)
Planken, met een klein Hout Blokje ouder hmn hoofd, waartoe 'er twee in elke Kamer zyn.
Hun Opperhoofd is een Perfoon, die een geregelde opvoeding heeft gehad te Halle. ui Duitscfilsnd, hy beett federi rerfc.ie-den jWn Predikant onder de Gereformeerde 1 geweest, doch eenige van hunne Lee lle l n«o hem net voldoende « hy tot de Dunkards omge,aan : Hy is een Man van een opt. hartige* en beleefden aart, en veel vryer in zyn ommegang als mm zoude verwacbt.n vaa iemand d.e zulk eene ftrcnge le»c.is wys lei 1. Van hnune Lee fte'1 ngen geeft men het volgende op. Zy houd,n de beide sacramenten, maar haten alleen de jeu™ tot de.i Doop toe welke zy aan dezelve oy .ndompeling bedVnen. Zr o.«kennen volftreat de Erfzonde en derze gevolgen ov*r Adam, NakomeLfc^ en leeren eene vrye of vermtwenue wil. Alle geweld word, by hun voor on wet. |« gehouden, de .elftver éd.gmg in tyd van ge'vaar tu'e. uitgezonS2.2Toévlugt .e n emen tot de Wetten, houden z, ftrydig me. het Hoangeiiurn, /elf dan wanneer zy bedrogen of ra. tmnne Goecxen op ie eonrechta JJ»7\lc T 7 l Kr™6" ^ Jooorcr'cn S,bb™ "rikt in acht, telf ,ni Superftite AU ?y ?Cn g?H ^ V8n üodljie™> maar bilden en pre 'ieenuitdenGeJJJ Alle hunne Leeiclenen loopen u t in eene aa&fpooring tot de C^ristelyke Deugen van ne enghetd, maatigheid en bedaardheid. Zy W'oo»*n da den Dood n h?» Euangelium verkondigd is door onzen ZdigmJker, en d.' fed r, Zy"e O^ „ dng de Zielen der Rcchtvaerdigm gebruikt worden om h r BuangefJ n ,e d c ken aan hun. welke geene o «.baarn* in hun leven hebben ,-ehal of geerfeS noegzaame: middelen om tot kennis der Wa.r e,d te komen. Zr'on.kermwï Eeuwigheid der Straffen, cp welken zy meen n, dat geheim hebben de Joodfchen Sabbath , het SabbWjaar 'e»ftfffiT^'KS
dag op welke de Z elen der gecen, die de Zalighci 1 niet beërft hebben zuil gezuiverd wend n *a. haa-e verbasterden en verhardingen, en dat indTcn Sven binnen die «y it.ppen Goj als heiig, rechtvaardig «. goed en Christus lu hunnen eemgen Zaligmaakcr ckmnen, zy in cen Gelukftaafzullen overga L - d dte weke onder de ttraffen, rallen blyven tot dat de groot, Jubi é«, £ 2vn
fSnnzu,leu.CaC " 6mCtne VWl"fing krygC" £n dc ™lkoin n ZaligSd^ Ecnsgezindhe;d en genegenheid tot eikanderen heerscht onder hen op eene won derbaare wys; teder 1, even naarft g en volbrengt met genoegen den tL die hen* is opgelegd; zy zyn verwonderiyk herbergzaam omtrent dV.eemde ïnem . d,en de R;iz<gr,s hu, iets vraagen, weggen zV het nooit, en wann eV i,^ ?n den avond komen, zullen zy alle moeite doen om hend , nachts te he/beïen" doch zonder daarvoor terdge vergeldtrg te w Hm aanwenen "«bergen,
pJnnr+°ZVm OBdSr hUi' 27n Z " kun,li« in Bloemwerken te maaken en fraaiie Pennefchtitten te vervaard-gen: Met der ze laatfte verfi-ren zv hnnne J daaronder zyn 'er zeer vecle, welke in de Hoogd.itfchc TJ^Z^ïtyl™
Q^mkt bT é* ErZ9 t* ^BWe JAGOBUS vam EGMONTt op de Reguliers Breefiraat, te Amflerdam,



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERÏELDER.
Den 5 February 1785. N°. 6.
I Iet getal der Dooden van de voorgaande week is 151
Van elders verneemt men de volgende Bvzonderheden
Conjtantinopolen den 27ften December. De Capitein Pacha deezer da^en • door een val van zyn Paard, zwaar aan zyn Arm en Been gekwetsreewor' den zynde, was daardoor genoodzaakt het Bed te houden, wanneer 'er te Galatha een Gefchil ontftond tusfehen de Janitfaaren uit A/ia en die van deeze Stad: Dit Gefchil, na dat 'er reeds 2 a 3 in Hukken gehouwen waren, hoe langer hoe hooger loopende en eenige honderden daarin deel genomen hebbende, wierd de Capitein Pacha daarvan onderncht die daarop terftond eenige van zyn Volk beval om zich gereed te maaJ-eri om hem te volgen, en fchoon zyn Arm en Been in het verband waren leed het geen half uur of hy was met zyn klein Gevolg voor de Poorcvaa Galatha ; doch dezelve gefloten vindende, gaf hy bevel om dezelve te openen, dan de Muitelingen meefter van de Wacht zynde en zich aan het geroep van buiten niet iloorende, was men genoodzaakt de Poort met geweld te openen, wanneer de Capitein Pacha, het eerst binnen tree dende, den Muitelingen zulk een fchrifc verwekte, dat zy zich ooeen blikiyk wech maakten: Echter wierden 'er 18 gevat, die des anderendaags in Zakken genaaid en verdronken wierden, waardoor alles weder om in rust geraakte.
Petersburg den 4den January. Eergisteren wierd alhier in het Keizerlvke Winter-Paleis, met grqote ftatie, de Doopplechtigheid voltrokken aan Haare Keizerlykc Hoogheid, de jonggebooren Groot-Vorftin Helena Petrowna; waarby Haare Keizerlyke Majeftcit, de Groot-Vorst en dó beide jonge Groot-Vorften tegenwoordig waren. Na het volbrengen van den Doop, wierden, op het aanheffen van het Dankgebed, oor ftukken Kanon losgebrand en alle de Klokken geluid. Het Hóf uit de Kerk terutr gekomen zynde, ontving de Groot-Vorst de FUicitatie-Complimenten en des middags fpysde de Keizerin met den Groot-Vorst aa 1 een Taïel'van 3$ Couverts.
C 3 Ge-



Geduurende dè Maaltyd ftelde de Keizerin de gezondheid in van de jonge Groot-Vorftin, waarby 31 Kanonfchooten gedaan wierden; de Groot-Vorst dronk op die van Haare Keizerlyke Majefteit, en toen loste men 51 Stukken; de Keizerin op die van Hunne Keizerlyke Hoogheden drinkende, fchoot men 'er weder 31 los, en op de gezondheid van alle getrouwe Onderdaanen 21; 's avonds waren alle de Huizen in de geheele Stad geïllumineerd.
Coppsnhage den ijden January. Met de Berichten van onze Misfionarisfen uk Tranquebar heeft men, dat in het voorgaande Jaar aldaar groote duurte aan de noodwendige Levensbehoeftens geheerscht heeft, voornamelyk dewyl 'er geen Europifche Schepen uit Denemarken waren aangekomen, en ook noch van daar, noch uit Engeland, geene Levensbehoeftens arriveerden. Dat men te Tranquebar voornoemd een onverwacht bezoek hee'fc gehad van eenige Roovers, behoord hebbende tot de Armee van Hyder-Aly, dewelke tot aan de Papier-Molen doordrongen, groote wanorde maakten, roofden, de weerlooze Lieden verwondden en twee Leerlingen van de Misfionarisfen jammerlyk hakten. Dat de befchadigde Sluis herfteld, het Water daardoor behouden en het Veld vruchtbaar gemaakt is, zo dat men hoop had op een aanftaanden goeden Oogst. Dat in het begin van July de tyding van den Vrede in de nabuurige Gewesten, te Tranquebar is aangekomen, en wel juist op dien tydtoen CudeJ-ur en de beide Vyandelyke Arméën in de hachlykfte omflandigheden waren; dan den Vrede met den gevaarlykften Vyand Tippo-Saib was nog niet getroffen. Voorts zyn in dat Jaar door de Misfionarisfen 151 nieuwe Leden in hunne refpeclive Gemeentens in die Gewesten ingelyfd: In de gezamentlyke Gemeentens 756 Menfchen geftorven en 10 Paar getrouwd:. ïn de Stads-Schooien wierden 275 Kinderen in Kost en Kleederen onderhouden, en het werk der Misfionarisfen bleef van tyd tot tyd met zégen bekroond.
Weenen den rjden January. De aangenaame tyding wegens het gevangen neemen van den Muiter Höriah, bevestigd zich van alle kanten.. Men heeft eene fomme van 30,000 Guldens aan Goud en Edele Gefteentens by hem gevonden. Toen hy gevat en reeds gebonden werd, had hy nog de tegenwoordigheid van geest , om een ftuk Papier, dat zekerlyk van groot" aanbelang moet geweest zyn, in het vuur te werpen en te verbranden.. Men wil echter, dat men een Zegel by hem gevonden heeft, waarop een doorboord Hart gegraveerd Itond, met dit Randfchrift: Hora, Rex Daciae; (dat isj Hora, Koning van Dazïin; zynde den ouden naam der Provincie, dien deeze ftoute Muiter, nevens den Koninglyken. Tytei , wilde doen herleven. Men verwacht, dat hy herwaardsovergevoerd zal v/orden, wyl de Keizer zeer verlangend is, om dit zonderling Menseh te zien.
Bergen op Zoom den loden January. Volgens rapport van Lief kcnshoek was a'ldaar over agt dagen, op een namiddag, binnen geraakt een Oostenrvkfche Defertcur, welke was agttrvolgd geworden, dooreen Detachement Oostenrykersj welke. hem. niet "konden .innaaien, tot dat hy
na*



C *3 )
nabv het Fort komende, om zich te fauveeren, zich in het Water vam de Inundatie begaf, hetwelk met Ys bedekt was, doch met fterk genoeg om hem te draagen, zo dat hy genoodzaakt was met zyn handen en armen het Ys voor hem wech te breekcn. Zyne Spitsbroeders lieten met na, geduurende deezen arbeid, met fcherp op hem te ichieten, ra zo dikwils hy een gat in het Ys kreeg en daardoor natuurlyk vooiriver vieUj verbeelden zich de Toekykers van de Wal van Liefker.shock, dat hy door een Kogel getroffen was en bezweek. Eindelyk geraakte hy door het gevaar van, om zo 1'preeken, de vier Elementen , ongekwetst, doch zeer vermoeid, op Hoilandfche vryen Grond, daarhy, verwarmd en verkwikt, zich verheugde over het behoud van zyn leven en vryheid, ei hy is reeds in deeze Stad om.den Staat te dienen. Het geval, dat anderzins de Natie niet zeer zoude intresfeeren, is aanmerkelyk genoeg, voor zo verre 'er meer dan 25 Keizerlyke Kogels voorby zyne ooren zyn gefnord, zonder dat 'er hem óén geraakt heeft, en men daaruit befluiten mag, dat wanneer de Keizerlyke Husfaaren, Pandouren, Uhlaanen, Scherpfchutters en zulk Tuig, waarmede men de Natie nu een tyd lang heeft zoeken bang te maaken, niec beter zullen kunnen houwen , fteeken, fchieten en treffen, het dan nog al zo erg met ons Hollanders met', zal afloopen. " „ _, ... ,
Londen den ziften Jaritnry. De Heer Pitt, onderricht zynde geworden, dat alle de Smokkel fchepen , welker aanbouw door eene Atte van het Parlement verboden is, thans uit hoofde van het ftrenge Jaargctyde genoodzaakt waren om hunne vaart en handel te ftaaken, oordeelde oit eene gunftige gelegenheid om alle die Vaartuigen te vermelen, indien men anders maar door eene genoegzaame magt beletten1 konde,-*rt deEigenaars zich tegen de uitvoering daarvan m tegenweer {lelden : Om dit laatfte te verhinderen, eischte hy van den Secretaris van Oorlog, dat er terftond een Regiment naar Deal zoude marcheeren; doch hierop ten atlt* woord gekreegen hebbende , dat het zeer moeilyk zoude weezen, om in deezen tyd van het Jaar eenige Troupcn te doen optrekken, gaf ny ten wederantwoord, dat het volftrekt noodzaaklyk was en dat het zo weezen moest: Ingevolge hiervan ging het geëischte Regiment op marsch, dan by deszelfs aankomst m die Stad, ftonden de Officieren met weinig verwonderd en verlegen toen zy geen plaats konden vinden cm hunne S-oldaaten te logeeren, terwyl de Hord-Major van Deal, de lucnc gekreegen hebbende van het oogmerk deezer Troupen, alle de Herbergiershad geraaden hunne Uithangborden in te trekken. Men vond emdelys een Pakhuis, doch de Eigenaar wilde het niet minder yerhuuren dan voort twee Jaaren, waarin men genoodzaakt was hem te wille te zyn.
Des anderendaags 's morgens, kreeg de Luitenant Bray, order mm 's Kohings K-otters in gereedheid te brengen tot het vuiteeren van de ■ Reedi, terwyl het Regiment, in orde van Bataille, langs de Oever gerangeerd wierd, om alle Communicatie met het Land te beletten.
De Inwooners van de Stad, niet wectende wat dit alles te bednrdca had, meenden ia het tent,.dat die Troupcn aan boord van de Kotters-..



zouden mgefcheept worden tot eene geheime E*peditie, maarzYbleeyen met lang in dat denkbeeld, want de orders gegeeven zynde/om alle die Vaartuigen te vernielen en in brand te fteeken, wierd zulks door de Soldaaten en het Volk van de Kotters terftond ter uitvoer gebrast
De Inwooners van Deal, moesten dit bedryf, om dat ïy telwak wa ren om het te beletten, met goede oogen aanzien. Men heeft in die fe" r°naA° ZyJ|eAyaawulgf° vern eld en nog een grooter aantal in Duin. Folkftone, Haftings en langs de geheele Kust, zynde dien dag dezelfde Expeditie gedaan in alle de Havens, welken de Smokkelaars 11woon zyn binnen te Joopen. . **" *>L
Brieven uit Thornhil behelzen , dat de Boeren aldaar, den 24iten laatstleden, aangefpoord door een aiderwreedfte Geestdryvery, byeen veri derd waren, ten getalle van meer dan 200, en de erootfte Ónmenfch? lïï™^ hfb™>^™ de Aanhangers gvaneen iïeZopge.
komen Sefte, bekend onder den naam van Buchanitos, die zichenS in die Nabuurfchap ter neder gefteld hebben: Zy maakten zkh gereed om hunne Wooningen te verbranden, en zoude zulks zekerlyk vlrriSt hebben , indien zy met door eenige Edellieden daarin verhinderd waren die aanftonds op het gerucht van deeze Opftand toefchooten. DeezTnTeu we Gezmdheid is zo zachtzinnig, dat zy zich niet verzet hebbef tegen het geweld, dat hun aangedaan wierd, en hebben zelfs geweigerd, om hunne Aanvallers m Rechten te vervolgen. Maar de Landmanfby wfen zy hunne Vergadering houden, heeft zich voor hen in den bres gefteld en heeft bereids 40 van hen aangeklaagd, die daarover zeer te oKreden zyn , dewyl zy roemen, dat zy voor hunnen Godsdienst lyden. Gave God dat wy met wederom tot die donkere tyden vervallen, waarin dMoord' zucht , onder den dekmantel van Godsdienst, haar geweld oefent, en £ alle meuwopkomende Seétens,_die meest alle uit onkundigeGecstdi-yvers befraan, m haare geboorte gelmoord mogen worden w-«""yvers Leeuwaarden den agften January. Eergisteren, wanneer eene groote menigte onzer Ingezetenen., op bevel der Ed. Mog. Hecren Staaten dee? zer Provincie, zich tot het houden van een Bedeftond ter Kerke begee. ven had, ontftond even voor het Klokluiden in de Jacobiner of GrloS Kerk eene confulie onder de aanweezende Vergadering, veroorzaakt ™ men meent, door een gerucht van Braad, welke menop het Orgel en tevens ook aan het eene einde der Kerk te zyn, waard00? in een oogenbhk de gantfche menigte in verwarring geraakte, en iede? zyn bestdecdc omhoe eer zo beter de Kerk uit te gaan, SSrdoS? wierd den aandrang zo ferk, dat veele Menfchen onder de voet raakte vei fcheide Mans- en Vrouwspersonen zyn door de Vengfters, wefke aan üu skea wierden geflagen , op ftraat gekomen, waardoor veefen merklvk gewond , en vier Menfchen om het leven gekomen zyn. Door welkeom : g^woSien G°dsdlensc 111 gemelde Kerk ten tMSfi



1
[ D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 12 February 1785. N°. 7.
Het gdai der Do>dea van de voorgaan je week is 172. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Confiantimpokn den zyften December. De Keizer van Marocco, van den Growun Heer eenige voorrechten voor zyne Onderdaanen verkreegen hebbende die naar Mecca reizen, heeft u;t dankbaarheid een Prefent aan den Grooten Heer en het Turksch Ministerie gezonden, te faamen ter waarde van omtrent één Millioen P asten.
De Beiichten uit Georgiën behelzen, dat de Prins Salomon, aldaar overleden is, en voegen 'erby, du 'er groote troubles ten opzigte van de Erfopvolging van deeïe Prins, tusfchen den Prins Heracüus, en de Party van den O verleunen ontfban zyn. Deeze laatstgenoemde Prins, een Oom van den Prins Salomon wilde een zyner Afftammelingen, tot Opvolger van den Overledenen verklaaren' en liet ten dien einde, zyne Troepen optrekken, onder welke een groot getal Resiifche zich bevonden, om zyne Tegenparty te noodzaaken, die zicii tegens alle voorneemens kante, om niet genoodzaakt te worden, van zich aan Rusland te onderwerpen, op het voorbeeld van den Prins Heracfus^ en als Opvolger een zyner Atftammehngen te erkennen, De Tegenparty (lelde zich ook onder de Wapenen, onderfteund wordende door de Potte, meteen onderlland, welk hun de Pacha van Trebizonde toegevoegd had, en nog daarenboven bygeftaan door de Abasfen, een Volk welk onder geen heerfchappy is en de Berden bewoonen, die zich ten getalle van 30,000 Man vertoonden. Den Prins Heracüus niet beltai d zynde tegen een zo groote Ma^t, was niet alleen genoodzaakt te vlucnten, marr nagezet zynae tot binnen zyne Staaten, wierd zyne Armee ten eenemaal j,efla^en, verfpreid en afgemaakt. Den Prins Heracliu*, heeft by deeze gelegenheid 3000 Man van zyn eige, één Rusfisch Generaal met tooo Rusfifche Troepen veilooren; de Party van den Prins Salomon, heelt een groote I3u:t benaald, voornainenlyte in Slaaven, waarvan het Land thans overvloedig bezet is, en men voegt "er by, dat een Neef van den Prins Salomon, David Han, in zyn p'aa:s benoemd is.
Oen léden deezer heeft de Envoyé van het Hof van Rusland met den ReisFfsndi in conferentie geweest, en men gelooft, dat het wegens de bovengemelde gebeurtenis geweest is.
D Co-



C 10 )
Goïbembure'den 31fte.11 December. De Haring vlsfchery heeft nooit zo over* vloedig geweest, dm in dit Jaar; deeze Visch is zo menigvuldig op onze Kusten verfcheenen, dat men geen derde, van die gevangen zyn, heeft kunnen zouten. Men heeft Oly gesrokken uit alle die, welke men vreesde niet te kunnen verkoop=n- Deeze Üly wordt tterk gezocht, vooral buiten 's Lands, vanwaar men cïoöte Commisfiën ontvangen heeft. Men fchat de uitvoer daarvan op ij-o,eco Ryksdaaliers. Men heeft opgemerkt dat de Haring het meeste gevangen is op die pfeatfen, #êaar men het overfchot der Visch, waaruit den Oly gehaald is, ge-
W&wLnden'8l'icn January. Byna dagelyks komen alhier Emigranten uit Turkyen aan • in het einde der voorleden maand kreegen wy alhier eene Turkfche Familie van'ód Perfoonen , met oogmerk om zich in dit Diftriéi ter neder te zetten. Men wil dat alleen de voordeden, die alhier aan de Commercie toegeflaan zyn, hen cen'weêrzin in hun Land geeven en hen herwaards doen komen.
Het gerucht gaat hier dat de Grieken en de Inwooners der Eilanden in de Levant, aan de Porte de Jaarlykfche Schatting weigeren te betaalen, welke dezelven federt meer dan 300 Jaaren daaraan opgebragt hebben, en hieruit fchynt het niet onduidelyk dat zy voorreemen het Mahometaanfche Juk af te werpen.
Het Vry-Corps, hetwelk de Colonel Wall is ch in het Bannaat geligt heeft, is thans geheel voltallig. Toen hy met de werving bezig was, hebben zich zo veele Turkfche Onderdaanen aangeboden, dat men 'er gemaklyk een Corps van 10,000 Mannen «it zouden hebben kunnen formeeren, doch de meeste van hun zyn van de hand geweezen. ,
Men ziet hier een lyst van de fchadens, die door de oproerige Wallachyers veroorzaakt zyn, uit welke blykt, dat zy, alleen inhetGraaffchapHuniad, 61 Dorpen en 132 Heeren Huizen verbrand hebben.
Madrid den iyden January. Gepasfeerden Woensdag den ndendeezer, zynde de Verjaardag van den Koning van Napels, was 'er ten Hove groot Ga!a.
Sedert eenige dagen heeft men hier Brieven van de Canarifche Eilanden ontvangen, behelzende, een Verhaal van eene wreede Gebeurtenis, die men niet zoade gelooft hebben in deeze verlichte Eeuw te kunnen gefchieden, waarin men met meer liefde dan in voorige, jegens zyne Evenmensen handelt: Een Schip, maar van welke' de Natie onbekend is, arriveerde op de Kust van een deezer Eilanden, en ontfeheepte aldaar omtrent veertig zo Mannen als Vrouwen, welke, zo haast niet aan Land waren , of aanftonds weder onder zeil ging : Deeze Menfchen waren byna naakt, en gekeken meer na Wilden, dan na eene bekende^ Natie; zy ventonden geen der Taaien, welke men hun to:riep, en feheenen iets te willen onde neemen. De Gouverneur, liet hun Spys bezorgen, alwaar zy op vielen als of zy uitgehongerd waren; dsn maar een klein Garnifoen hebbende, »n vOör deeie Gasten bevreesd wordende, en daarenboven deeze Lieden de Pest konuende hebben, zo had hy de wreedheid, om hen alle te doen doodfehieten.
Weenen den igien January. De gevangenen Opperhoofden der Oproermaskers in Zevenbergen, Horiah en Klaschka, deeze laatfte is de Griekfche Priester Sophrony, zyn van Zalathca naar de Vesting Carlsburg gebragt, en worden aldaar, ieder afzonderlyk, bewaakt van één Officier en jo Soldaaten, van dewelke



C *7 )
altoos 6 Man in hetzelfde Vertrek zyn van de Gevangenen. Zy zullenbeide naar Weer.cn gebragt worden en aldaar hunne ftraffe .invangen. Ook verzekert men, dat de beruchte Salins gevangen is, doch dit vereischt nog confirmatie Thana krygt men eerst echte berichten van de gepleegde wreedheden eer Oproer.gen. By voVrbeeld : Den sden November kwamen de Rebellen in het Dorp Kibue, alwaar zv het Huis van den Heer Mofes van Kibizey, met Buskruit heten m ce Lucht fpringen, en deszelfs Schryvers Jofeph Szalay er, Ladislaos Nemes vermoordden. Zy bragten in hetzelve Dorp om 't leven de volgende Heeren van Adel, Jofeph Madorfai, Nemes, de oude, Emerich Nemes, G. K.wï«, Am. Nemès en zyne Gemaalin, Al. en J. Bialig, met hunne Vrouwen en Kinderen, de twee Kinderen van den Gereformeerden Predikant, wierden m de Vlammen geworpen; en verders wierden nog verfcheiden Heeren en Dame» Op andere Plaatfen heeft het niets beter toegegaan. Verfcheiden jonge Dochters wierden, na dat hunne Ouders vermoord waren, met de Opjoermaakers getrouwd , welk Lot onder anderen te beurt is gevallen aan drie jonge Gravinnen van Gut=ay.
Het Handbillet van den Keizer aan den Opper-Cancelier, Graaf van Kol owrat, wegens verandering in de nieuwe wyze van begraven, was van den volgenden
inDewvl 'k zie en dagelyks ondervind, dat de begrippen der Levenien, helaas, non zo ftofelyk zyn, dat zy eenen oneindigen prys daarop tteijen, dat hunne Lyken na den dood langzamer verrotten en langer een (tinkend Aasblyven, zo is my weinig daaraan gelegen, hoe de Lieden zich willen haten begraven; en gy Sik L overal verklaaren , dat, na dat ik, de redelyke oorzaak van den voorrang en de mooglykheid der nieuwe Begraafniswyze getoond heb, ik geen Mensch, d e niet: daarvan overtuigd is, wil dwingen, deeze redelyke wyze van begraven te kiezen i dat een ieder zich verder in'eene byzondere Kist kan laaten begraven.
Bergen op den Zoom den xjtka January. Deezer dagen heeft men alhier deBrug van de Ligne wechgebrooken; de opening m de Wallen toefremaak , en de Boomen, welke onder het bereik van'tGefchnt waren, om vergehast. Alle nachten heeft een Offieer met een Detachement de Wacht m de h ortificatien.
Keulen den zSfien January. Volgens een Brief art Frankenland, van den zotten deezer, was het Keizerlyke Regiment van Dewschmtifter, den ijden deezer by Wortheim den Mayn gepaster»? Dit Regiment is een der fchoonfte Regimenten van de Oostenrykfche Armée, zynde het Volk groot en fterk ™« Jnnn.|Mu <en en Mantels missnaaken hun, zy zyn redelyk wel gekleed, imar de nues.e zonder Kousfcn , en hunne lange Broeken hangen hun tot op de voeten ; zy heb¬
ben Hooi of Strooi in hunne Schoenen, en klaagen dat zy veei aan ^ ^ leiden, zy betuigen allen, dat zy met een tegenzin raar de Nederlanden m.rcnee«n, en klaagen algemeen' over de Beyctfchen ; met d,t alles kost de doortocht van deeze Troepen veel aan Beyeren, en de Officieren die alles betaalcn moesten betaalen niets en eifchen veel; de Defertie bl.yft aanhoudend groot in dat R»g'^» Dit Retziment heeft by zich een Kas van twee Milhoenen aan Goud, gelyk ook
het Regiment van Pre'fs, deeze vier Miiltomen moeten de upsraue-n-a* »' u» Nederlanden citmaaken. De Artillerie is geheel nieuw*
D i



(bovenlage den 3ofttn January. G stèren morgen is de Huisvrouw van <?« Warmoezier W, lem Langevel, woonende op de■ Loo,dnin(che in h*
Kraambedde bevallen vau twee Dochten en één Zoon, waarvan de Zoon en éen Dochter noc in leven zyn. *.oon en
Leeuwaarden den 3iften January. Hebben wy in een onzer voonge deomftandtgheden, laatstleden Woensdag avond aloier voorgevallen zo veel nn. £ was den Leezer medegedeeld, wy kunnen nog verder, benchten dat goede ordre welke de Ed. Achtb. Mag tiraat dfezer slli fa&hStSwf op den Raachutze reeds zyn beruste» de oide-fmnde Goederen ZJi* \a » bragt zyn om de Eigenaars weder ter haud te dellen aï' ' ^ *€"
G O U D. ' 4 Oor-"izers, u Bandjes met Zonhoedshaaken.
ZILVER IZ2 Gespen van Schoenen, óo losfe Ge-pe-. i Naairing ,n r» 4-Zonhoedshaaken, i Knipbmnje. i Eau de !a ke „e DTös.e' Zk ÏJT'* 3 Mutspriemen en een ftuk van een Z.lveren Grsp J * 4 Ketkboeke'>>
ANDERE GOÊ DEREM 26 Mans Hoeden, waaronder één met Goud Galoi. ManR JI'acu 149 Vrouwen Hoeden, s zwarte Hoedjes, 26 Vrouwen HaS^^ ten 29 Manteltjes, 29 Voorfchooten, 6 Wa.j/n TKantmï^ 00 Slaap- en Tipmutfen, 2 Regenkleeden, ,6 Zakdoeken, 7Ts&iSSE? pen dat geen Zilver is, 122 Schoenen zonder Gespen 13I , GeS*
88 Kerkhoeken, 13 Pau ken en 6 Klompen ' 34 41 itOOT« ,
Am/lerdam den 6den Fcbruary. Tusfchen ^i»n uS.n is digt by Staveren op Strand geraakt het ScTp van O p?Ta^H^"'!' Grace herwaards beltemd, hetzelve liep vol Water, doca he Volk Islr xed; echter wendde men alle moeite aan om de Goederen te bergen du dLT* deezer reeds een L.gter gelost was, doch om het invallen vandeavond\n\A^ daarmede op, wanneer in den nacht eemVe Vischfcrm-ten ™ m mm zen , aan boord kwamen en zich van h^Sc^P ^^^l^r'aE^ alles aangewend en zelfs om hulp naar de V^U^T^e^^T"'^ waar men ook direö.fchoon in den nacht, adïifte ti-vanhet(WhT' Van de Visfchers nog de meerderheid zynde, berooide v'iu £^^0ïe?,1 den.en retireerden zich niet, voor dat nor drie Li«e« „R zyw*"
Eg" M,r boo,d kwabtn; - l*»5t" ™ m£ ÏÏTS Ü1
waards beftemd, heefc Ankers cn Touwen v r oo „ ;„ ? ', Sa'?uw her"
den; was wegens Storm reeds tweemaJvan S lanS
jarmouifche Banken verdreeven. «onandlche Wal en een, van de
Aaedmkt by de Erv* de Weduwe J ACOBUS VANToiïrTT op de Regulier, Brelürut, te AmüldL ° *N 1



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 19 February 1785- N°. 8.
H.r „etal der Dooden van de voorgaande week is 160. S Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. 1 Zn 1 oden Tanuary. De Brieven uit Calabnën berichten, dat het h2ri^wen"7r Huizen, die zo in de Steden als ten p atten fenA rfnn de laatfte Aardbeevingen vernield zyn geworden , y vengbéLande door de «ac«e * orderj} yan he(. Gouvernement fterk
zlg was en dat we K^000 hetzelveaandeBeftiorderva„ d,ea
VW nnr/pfchSeven, ingevolge van welke de Huizen laager, de Fonarbetd voorgefchreeven, S Sjikker zullen als voorhecn zo dat
damenten breeaei■ eu omvallen. Jammer is het echter dat,
V [T° ^Seezer ^gelukkige Provincie, uit gebrek aan Hout, batde *KSela zyn om ^ich voor de gevolgen der Aardbeevingen zodaftaf J.i"fien als fommige Particulieren te Cartara hebben gedaan, n,lg \ rAnel maaken van Kamers, waarvan de Wanden van Hout , met door^e SvDbuitenen Tapyten van binnen bedekt, ineen Eironde dUS^SSv?n en onder te faamS loopen, en de Balken, die eikanderen gedaante boven eu d [ndlcf! die beweeging zeer fterk is,
^WnderT vTn één eïnaar buiten vallen, hatende dus de Bewooner* dS, ^t Pn bn?ten-evaar van verpletterd te worden, onbedekt en °u>c=L&e j ar- Van Brurm heeft men tyding, dat den ,-KeJer tl fSaijeTchLwburg in die Stad, door toeval in brand
naakt SSffe g^ter?nduit Zetfber^en langekomen, heeft deonaan^^m^T^rzgt, dat de oproerige Wailachiiche Boeren weSSffln groïïSre menigteWnrotten, en hunnen gerttgenefi Aanvat-
^"^JrfdwTebraaVy.8^Eergisteren had men hier in deeze Stad Jonden {fJ^nlSl J a\e dl Menschlykheid geweldig aandeed.
VaD 3i ^ waarvan 'er n door den Koning uitftel gekreegen hadden,SdentAo Z%W ^or die Gevangenis opgehan^, van welkend*



Cs»)
•uxlfte nog geen 30 Jaaien bereikt had. By deeze gelegenheid was de toeloop van Aanfchouwers zo groot, dat verfcheiden Perfoonen daardoor gekwetst zyn geworden.
Van de Neder-Elve den Sften February. Eene Zaak die vrv wat ee rucht maakt is het geen thans verteld wordt aangaande een aanfWn het leven van den Vorst Czartorysku in Polen. Men verteld daarvïnf dat een Vrouwsperfoon , welke de konst bezat om de lursterryke Gezelfchan pen, zelfs die des Konings en van gemelden Vorst, naar zich te trekken " door twee zekere Perfoonen zeer yverig aanfprooken wierd, omdealaarHen door Vergift of Staal het leven te beneemen. Zy vertrouwde dit gevaarlyk Geheim aan een van haar Galants, die 't weder den Vorst ontdekte ; en deeze vond middel de beide Samenzweerders, juist toen 7v met het Vrouwsperfoon eene onderhandeling hadden hoe best de 7^1 uittevoeren, Gerichtlyk telaaten vatten. Een Kamerdienaar-des Konin-s met naame Rix, is hier ook ingewikkeld en wordt naauwkeurig verhoord' De Vorst Czarcoryski, heert een omftandig bericht hiervan naar de Ho.' ven van Petersburg en Weenen gezonden, en om raad en hulp gevraagd.
Enkhuyzen den ioden February. Met verwondering las men alhier in veele Couranten, onder het Artikel van Amfterdam den yden Februarv een kort Verhaal van het voorgevallene met het Schip van O. Pietersz van Havre de Grace naar Amfterdam gedestineerd: Een Verhaal zodanig opgevuld met onwaarheden en eerlooze laster, dat de daarin bedoeld! Perfoonen hebben gemeend (onder referve van hun Lieden verder of ander Recht of Aét.e) tot coniervatie van eer en goede naam, het Publiek en vooral den Koopman, deswegens te moeten desabufeeren! Zie hier het Oeyal zodanig hetzelve zich eenvoudig.en nawaarheid heeft toegedraagen Wanneer alhier den 3den deezer bericht wierd, datnaardekant vanStatoren eenSchipindengrondzat, geladen met Suiker, Koffyenz vertrok ken nog dien eigen avond lohi Schuiten van hierderwaards; van welke de eerfte om ii-uuren aan boord komende, noch Schipper,, nóch Bootsvolk, maar a! eenlyk een Ligter van Stavoren vonden, die werkeloos by pf aan het Schip lag, doch van welker Manfchap fommige de Visfchers beletteden aan boord te komen en anderen met een Boot naar de Wil roeiden; van waar zy daarna, verzeld door den Schipper, terugkwamen De overige Schuiten inmiddels mede aan boord komende, ontftond'er tusfchen hun en den Schipper merkelyke twist, wyl de laatstgemeld^ waarfchyniyk door die van Stavoren opgeruidt, de eerstgenoemde voor Dieven en Roovers uitmaakte,, enkel daar gekomen om met het te bergene door te gaan, hetwelkdoor de Visfcherszonadrukkelykwierd wederÈer dat eindelyk onderling (ten ovcrftaaa van den Schout van Stavoren ) wifrd geconvenieerd, dat die van Stavoren uit het Groote- en de Visfchers uit het Voor-Luik zouden bergen, hetwelk dus ook 2 a 3 uuren in «roede harmonie wierd gecontinueerd, terwyl intusfehen de Schout en SchWr weder naar de Wal vertrokken, van waar , niet lang daarna, de Schéepsarmade van Stavoren , beftaande in 3 Ligters , gewapend met Draaibaafen , Schapenen, Houwers enz., wanneer direftclyk dóór de Vlootvoogd aan
de.



C 3J 5
de Visfchers wierd aangezegd, om aanftonds het Wrak te verhaten, of dat zy hun anderzras terneer zouden fchieten, waarop de Visfchers hèrwaards terug keerden en in 't aftrekken door de Vloot diverfe reizen gefailleerd wierden met al hun groot en klein Gefchut, het eerfte met Kogels en het andere met zwaare Hagel gehaden.
Inmiddels uit al het voorgevallene opmaakende, dat niet zo zeer de begeerte om het Bergloon alleen voor hun te behouden, als wel om dac zy Visfchers hun te veel in de Kaart zagen , die van Stavoren en den Schipper hadden bewoogen, met ter zyde ftellinge van het belang van den Koopman, in 't Vaarwater, dus brutaal en tegens alle ufantie van de Zee te werk te gaan, terwyl tot flot als een klein Haaltje hunner habiliteit in 't bergen van Goederen, wel mag worden geremarqueerd, hetguDtby &s aangevoerde Advertentie van den 5den deezer wordt gezegd, dat men om het vallen van den Avond uitfcheidde met het losfen van een Laading^ die door het Water ftond te worden bedorven, en door kunde en vlyt genoegzaam geheel droog had kunnen werden geborgen, 't welk eeneeer notabel verfchil in de tegenwoordige waarde zoude hebben gemaakt.
's Gravenhage den 13'den February. Men verzekerd hier, dat de Keizerlyke Oost-Indifche Compagnie van Triefte in ongelegenheid zou zyn. Ten minde wil men , dat twee der aanzienlykfte Comptoircn in ons Land, de Wisfelbrieven uit Antwerpen, op hen getrokken, met Protest hebben doen terug gaan. Men zegt, dat zy groote fchade aan haare Verkoopingen heeft geleden, welke zy meende te hebben kunnen herftellen, indien de opening der Schelde op den eisch des Keizers ten eerften was voldaan.
De Schutters van het Oranje-Vaandel, geleid wordende door den Heet Capitein Hendrik van Diest, onder het Roth van den LieittenantJacobus van Rheenen, ftaan op hunne beurt deezen Jaare alhier de Meiboomen te planten, en doen ten dien einde reeds hetnoodige vervaardigen: Zullende de Zinnebeelden en Byfpreuken zyn, als volgt :
Voor Hunne Edele Groot-Mogenden, de Heeren Staaten van Holland en Westfriesland.De Hollandfche Leeuw, overeindflaande, in eeneontzachlykegedaante; —* In het Verfchiet, Strikken, Netten, Ketens en Geweeren. NON IMPÜNE LACESSLTUR. (Dat is:) Hy wordt niet Jlrafloos aangerand. Voor Hunne Hoog-Mogenden, de Heeren Staaten Generaal, der Veréénigde NederlandenEen Schip op een holle Zee: voor hetzelve in het Verfchiet een Haven: boven hetzelve vertoont zich de Hoope in de Wolkeu; op welkede Stuurman ftaart.
SPE CONFIRMATUS PORTUM SUBIBIT. ( Dat is:)
Door de Hoope gefterkt, zal hy ds Haven bereiken. Voor Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Willem den V. Pxinfe van Qraugc en Nasfau3 Erf-Stadhoadezs, &c. &c. &c-



C 3* ) ■ ;
JEea Altaar, boyen het welk zich een Hart vertoott.
DEO PATRIAiQUE. (Dat is:)
Voor Godsdienst en Viderland. ^ Voor Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Profeste van Orange en Nasfau, &c. &c. &c. Een Vorftelvke Vrouw, onder een* Oranjeboom pederzitteade. NON ILLI GRATIOR ÜMBRA. ( Dat is: ) Zy heeft geene aangenaamtr fchaduwe. Voor Zyne Doorl. Hoogheid, den Heere Erf-Prins, «Jtc. &c. &c. Een jonge Oranjeboom, aan wiens wortel Minerva en Mara elk ee» Kruik uitgietenLLius j^QREMENTA FOVENT.
(Dat is:) Zy bevorderen deszelfs aanwas. Voor de Erf-Prinlesfe van Orange en Nasfau, &c. &c. «3tc. Een aevleuaerd Wichtje, een zeer fraaije Roos vertooneade. b 6 SIDUS TERR-fE.
(Dat is:) Een fieraad van de Aarde. Voor Zyne Doorl. Hoogh., den Heere Tweeden Erf-Prins, êtc.&c. De Naariligheid, verbeeld dooreen Wichtje, aan de fchouderenenvoe. ten ^evleuaeld , en eenig zaad uit zyn fchoot ftrooijende.
HOC SEMINANTE FRUCTUS MULTIPLEX. (Dat is:)
Als ieeze zaait, zal 'er veelvuldige vrucht epfchieten. Voor Haare Doorluchtige Hoogheid, Mevrouwe de Prinfesfe van Nasfau-Weilburg, &c. &c. &c. Fen Schakel Bergen, een Rivier, en een Bosfchadie. . VIRTUTI UBIQUE PATRIA.
£-Dat- is:) De Deugd heeft overal haar Vaderland. Voor de Wei-Edele Achtbaare Magiftraat van 's Gravenhage. De Standvastigheid, verbeeld als een Geharnaste en Gehelmde Vrouw, naast welke de Gerechtigheid ftaat.
COMITÉS INDIVIDUjE. ( Dat is:) Onaffcheidb aar e Gezellinnen. Voor den Wel-Edelen Geftrengen Heere, Colonel Mr. Govere Franco van Slingelandt, Burgemeefter &c. &c. &c. Fen fierke Burg, en beneffens dien een Koperen Zuil.
EORUM iNSTAR EST VIRTUS. (Dat is:) Aan dtezen- is Kloekmoedigheid gelyk.
'iitiüix by it Vfft it Wtd. J. vu egmqnt: op èt *.«saU«i Bi«êftï»»t, tc Amfttidtm,



; D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 26 February 1785. N°. 9-
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 125, Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Tripoli den soften December 1784- Den aaften Öcïober arriveerde op deeze Reede een gedeelte van het Venetiaansch Esquader, onder commando van den Admiraal Emo, beftaande in drie Schepen van Linie , een Chebeck en een Galjoot, komende van Souza, op de Kust van Tunis, alwaar zy een groot aantal Kogels en Bomben verfchooten en zo zy meenden eroote fchade veroorzaakt hebben; doch een Ragufeesch Kapitein, deezer dagen van Souza, met eene laading Graanen, alhier binnengekomen, verlekerd dat al de fchade beftaat in het vernielen van éen Huis en twee Winkels, en in het omkomen van vier Menfchen. Het is dus zeler dat deeze Expeditie den Venetiaanen veel Geld zal gekost hebfcen doch dat hunne Zechinen meerder uitwerking zullen hebben , als zy den'Vrede herftellen willen, dan hunne Kogels. Hunne Bombardeerfchepen zyn naar Corfu vertrokken om te reparceren, dewyl deszelfs zwaare Mortieren gebarften zyn. .
Plet oogmerk van de komst van dit Esquader alhier, is deels geweest om zich atn deeze Regeering te laaten zien, en deels om 3500 Zechinen Tnnrlvkfehe Tribut aan dezelve overtegeeven. De Ridder Moro, comiwndeerende een deezer Schepen, is alhier aan de gevolgen van een gekwetften Vinger, waarop by de Bombardeering van Souza een Kanon ge-
Va]i^pnen de^delTFebruary. De Keizerlyke Koninglyke Gezant te Warfchau , heeft aan de Staatskanfelary alhier, de volgende Gebeurtenis
beTehWarfchau bevindt zich een Duitsch Vrouwsperfoon, welk met een Rn«fifche Officier getrouwd is. Dit Vrouwsperfoon ontdekte aan eenen Pn^plschman, die zeer vertrouwd met haar was, dat zy van eenen Adjudant en eenen Kamerdienaar des Konings, door de belofte van 1000 Dukaten en een JaarlykschPenfioen van 500, overgehaald was , om den Prins CzartoSski, Capitein der Adelyke Keizerlyke Koninglyke Lyfguarde ,
E 01e



c 34 )
die zich toen in Warfchau bevond, door Vergif om 't leven te Krengen. Dê Engelschman ontdekte dit den Prins. Deeze begaf zich terftond naar de gemelde Vrouw, om aangaande de waarheid der Zaak verzekerd te zyn. Zy ontkende, het hem ook niet, en om hem volkomen te overtuigen , zeide zy hem dat hy des avonds of zelfs by haar komen, of eenen Vertrouwden zenden kon, vermits zy beide die Lieden dan ten haaren Huize verwachtte, om de Zaak volkomen met elkander aftefpreeken; zy beloofde hem, of dien hy zenden zou, in eene Kamer nevens de haare te verbergen, alwaar hy al dat 'er geiproken zou worden, hooren kon. De Prins Czartorinski ging 'er zelf niet, maar zond de Graaf Potoski, welke in eene andere Kamer verborgen wierd. De Kamerdienaar kwam maar alleen, om dat de Adjudant dien avond met de Koning in den Schouwburg moest gaan. De Graaf Potoski hoorde al wat de Kamerdienaar fprak. Toen hy nu overtuigd was, maakte hy terftond de noodige fchikking, dat de Kamerdienaar niet uit het Huis gelaaten wierd; en, wyl hy een Starost van geboorte is, en bygevolg niet met geweld kon gevat worden, wierd de Zaak terftond aan de Koning bericht, die bevel gaf, dat men hem met de Wacht zou afhaalen. Na dat deeze zonderlinge Gebeurtenis nader zal onderzocht zyn, verwacht men een verder bericht desaangaande.
Zyne Majefteit, de Keizer, heeft eenen geweezen Jefuït, met naam Disbach, den Aartshertog Frans toegevoegd, die ten Hove zyn verblyf zal houden, daaglyks met de Prins eeten, en hem beftendig verzeilen, ook hem onderwys in de Wiskunde en in de Duitfche Styl geeven moet.
Morgen zal Zyne Keizerlyke Majefteit zich met een Gezelfchap van ruim zestig Perfoonen van den eerften Adel naar Schonbrun begeeven; alwaar in de groote Oranjery, die met den grootfien fpoed door eenige honderd Menfchen als de fchoonfte Plaizier-Tuin ingericht is, Tafel, Concert, Comedie en Ball zal gehouden worden.
Het Verhoor van het Opperhoofd der oproerige Wallachiers fchynt zeer wydloopig te worden, zo dat 'er waarfchynlyk nog veel tyd verloopen zal, eêr men zyn Vonnis zal vellen. Deeze omftandigheid bewyst, met welke naauwkeurigheid men zoekt uittevorfchen, welke de Oorzaaken, de Medepligtigen, de openbaare en heimlyke Onderfteuners van dien Opftand geweest zyn, welken eenigen in den beginne voor eene kleinigheid hielden, maar die door den famenloop van verfcheidene omstandigheden zeer gevaarlyk had kunnen worden. Het vuur van Oproer is ook nog niet volkomen uitgebluscht; het flikkert dikwiis hier en daar weder op; maar men heeft reden om te hoopen, dat het niet ligt weder in vlammen uttberften zal. In alle de Comitaaten van Zevenbergen heefc men, naar evenredigheid.hunner grootte, Militaire Detachementen geplaatst, om de Rooveryen te beteugelen.
Londen den uden February. Men verzekerd, dat onze Oost-Indifche Compagnie nu genoegzaam alle de Thee in Europa opgekocht heeft, uitgenomen' die in handen van de Hollandfche Oost-Indifche Compagnie is, sa mei deeze laatlïe negotieerds-mec thans ook over de verkoop. Maar
de-



(35)
de Hollanders, weeténde hoe verlegen onze Compagnie is, om de twee Verkoopingen, die in deeze maand en in de maand Mei alhier moeten gefchieden, goed te maaken, en onder voorwendfel, dat hunne Thee van beter qualiteit is dan die van Oftende en Koppenhagen, maaken tegenwerping tegens de gebodene pryzen, welke zy, fchoon gelykaandie tan de Keizerlyke en Deenfche Compagniën betaald is, zeggen m geenen deele met de waardy overeen komt; en het is twyfelachtig, of onze Compagnie niet in den prys zal moeten toegeeven, ten zy een of twee der Chma-Schepen binnen kort en zeer onverwacht mogten arriveereii; want naar den gewoonen loop worden 'er voor Apnl of Mei geen verwacht; vermits anders, indien 'er geen ontzet komt, 'er volftrekt geen Thee, genoegzaam voorde twee Verkoopingen, ergens te krygen is.
Lillo den nden February. - Heden hadden wy het genoegen alhier te zien aankomen een Prefent, tot ververfching der Garnizoenen aan de Schelde , gezonden door een Gezelfchap van Menschhevende Heeren te Amfterdam, beftaande hetzelve in 20 Vaten Vleesch, 10 Vaten Spek, 20 Vaten Bier, 18 Vaten Gort en Erwten, 10 Vaten Scheeps-Brood, 6 Vaten Zout, 5 Ankers Genever, 100 Ton Aardappelen, 5 Hoed en 12 Maaten Steenkoolen, en 1000 Takkebosfen. Voor welk aangenaam Gefchenk de bovengemelde Garnizoenen by deezen, op het levendigfte hunne dankbaarheid betuigen; zullende, onder het gebruik derzelver, fieeds indachtig zyn, de groote verpligting aan die edelmoedige Menfchen Vrienden verfchuldigd. Hoopende verder zich alleeins zo te gedraaf en, dat hunne Weldoenders, overtuigd van den behoeftigen toeftand, waarin zy zich zonder deeze Weldaadige en VaderlandlievendeToereiking zouden bevinden, niet op zullen houden hun van tyd tot tyd met het zenden van verkwikkelyke Mondbehoeftens te voorzien; we**fchende oprechtlyk, dat de berichten ten aanzien van den overvloed , welke men meende dat 'er in onze Forten hcerschte , met de waarheid overeen kwam; dan zouden wy niet reikhalzende behoeven uittezien na ■ dubbeld aangenaame Geichenken, zonder w»lke wy waarlyk behoeftig
zvn zouden. _ ... , . , ,
Zierikzee den 11 den February. De twee Compagniën van het tweede Battaillon van Houstoun, die federt eenige maanden alhier in Garnizoen hebben gelegen, hebben ordre gekreegen om naar Goes te trekken enaldaar Garnizoen te houden; zullende, tot remplacement deezer Manfchap uit Veere herwaards komen een Detachement van het eerite Lattaillon van voornoemde Regiment; te weeten, 1 Officier, 2 Sergeanten,4 Corperaals, 1 Tamboer en 36 Soldaaten. «k*^
Parys den nden February. Deezer dagen heeft men eenen Officier,-, die alle de Operatiën van de Heeren de Suffren en de Bufty, m de Indien bvsewoond hebbende, dat Land volmaakt kent, naar Londen gezonden, gelast, om verfcheidene zwaarigheden, welke deEngelicheCommandanten en de Chefs der Oost-Indifche Compagnie in de Indien doen ontltaan , te vereffenen. Verdeeld onder elkander, kunnen zynog minoermet ïurire Nabuuren in vsede leven. Het is 'er ook verre van daan, dat de Vrccie
F* ?. lA



C3«)
in dat ongelukkig Land, eertyds zo bloeijende, maar nu zo verwoest* volkomen zou herfteld zyn. Men voorziet, dat noch TippoeSahib, noch de Maratten zich lang ft.il zullen houden. En Haftings is al te begeerig zo naar Schatten als naar Eer, dan dat men gelooven zou, dat hy niet de magt, welke hy in handen heeft, heimlyk gebruiken zou, om deneenen of andexen van die Party, daar hy zyn meeste belang by meent te vinden, te onderfteunen. Ook zal hy buiten twyfel ons in dat Verfchil zoeken intewikkelen, waaruit dan ligtlyk een Oorlog kon volgen. Het is om dat verkeerd gedrag en den invloed van de Agenten der Compagnie voortekomen, dat onze Troepen nog tot nader order te Pondichery zullen blyven.
De Luchtreize van den Heer Pilatre de Rozier, zal denkelyk zo ras geen voortgang hebben, als men verwacht had. By ongeluk was de Klep van den Luchtbol een geheelen nacht opengebleeven, ffommi gen willen, met voordacht open gelaaten,) zo dat de ontvlambre Lucht *er 's morgens alle uit was, en ontvlambaare Lucht is 'er in den omtrek van Boulogne niet te krygen. De Heer Pilatre de Rozier heeft van dit voorval aan den Controlleur-Generaal kenmsfe gegeeven, en tot aanftaanden Mei uitftel verzocht tot het doen der reize. Men is hier in 't algemeen van oordeel, dat de Heer Pilatre de Rozier te bevreesd is, en daarom op allerhande wyze de onderneeming van die, waarlyk gevaarlyke Reize, zoekt optefchorten.
Bergen-op-Zoom den I4den February. Onze Heer Gouverneur de Luitenant-Generaal Baron van en tot Hardenbroek, die eenigen tyd afweezend was geweest, om Mevrouw en Familie te haaien, is Vrydag met dezelve en gantfche Huisgezin tot algemeen genoegen hier gereverteerd • Men.voorfpeld zich zeer veel agrement en voordeel., zo in den Burger als Militairen Stand, van die hoogaanzienlyk, vriendelyk en talrvk Huisgezin. J
rr9SS-G^niz0e? h^[aat thans uit vyf Regimenten Infantery, als dat van Hoiftein-Gottorf, Rhyngrave van Salm, Graave van Byland, SaxenGotha en Graave van Efferen, en een Regiment Dragonders van den Graave van Byland, benevens eene Compagnie Artiliery en Mineursdoch van deeze Regimenten zyn eenige Manfchappen en Officieren gedetacheerd op Lillo en bygelegene Forten: De Wachten alhier zvn bv deeze tydsomitaudigheden ook vermeerderd, wordende, beha!ven de se woone Poort- en Hoofdwachten, nog eene Wacht met een Officier in dé bedekte Weg voor het Ravelyn|Dedem, nog eene, mede met een Officier op ;t Buitenwerk op Kyk in de Pot, en nog eene, mede meteen Officier' op t Fort Rovere bezet , zo dat ten dien opzigte hier alle Waakzaamheid plaats heeft: Ook worden onze Bastions, Ravelynen en andere Werken met Kanon voorzien, hetwelk hier dagelyks met andere Ammunitie uit Holland wordt aangebragt.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONTop de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERÏELDER.
Den 5 Maart 1785. N°. 10.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 15T. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Extratt uit een Brief, gedagtekend Nasfau den 3often Oclober 1784. Wy hebben door een Particulier onlangs uit Nieuw-Orleans het volgende verfiag ontvangen, van eene Conferentie, gehouden te Penfacola> in de maand Juny laatstleden, tusfchen de Gouverneur, den IntendantGeneraal van Louïfiana en de Opperhoofden der Indifche Natiën van Chickfaw en Creek. Twee dagen, voor die, welke tot het houden der Conferentie bepaald was, wierd van de aankomst der Indiaanen door den Heer Macgilvray kennis gegeeven, die den Gouverneur Miro bericht zondt, dat hy zyn boodfchap ontvangen en die aan de Chefs medegedeeld had; dat zy toegeftemd hadden in de beftemde Plaats en reeds op weg waren. Omtrent 1500 Chickfawers en Creekfers kwamen op de bepaalde tyd, die door de Gouverneur, den Intendant en de Colonel Oueil, Commandant van Penfacola, ontvangen wierden; een der Opperhoofden gelastte den Tolk om de kleine Koning der Spanjaarden (zo noemde zy de Gouverneur Miro) te zeggen, dat zy zyn boodfchap ontvangen hadden en gekomen waren , om te hooren, wat hy te zeggen had. De Gouverneur liet door den Tolk berichten, dat de Vrede tusfchen hunne oude Vrienden en den Koning zyn Mecfter herfteld was: Maar dat de Engelfchen gedwongen waren geweest, om hen al het Land afteftaan welke zy te vooren bezéten hadden, tot in Georgiën; dat hunne groote Monarch, zyn Meefter, hem belast had om de Natiën van Chickfaw en Creek te verzekeren van zyne genegenheid en begeerte om met hen in Vrede te leven. Deeze redevoering geëindigd zynde, zo antwoordde het Opperhoofd der Indiaanen, dat zy geene Natie voor hunne Opperfte erkenden, en dat zy nooit onder Spanje of Frankryk zoude bukken, zo min als onder een ontrouw en ondankbaar Volk, die zich Amerikaanen noemen; en hoewel hunne goede Vrienden ongelukkig waren geweest, om oproerige en verraaderlyke Kinderen te hebben, die door hunne ondankbaarheid hunne oude Bondgenooten gedwongen hadden te verlaaten; dat niets ia
E 3 üaaè



C 3* )
ftaat was, om hun te doen vergeeten of hun voorbeeld te volgen; dat zv wel met de Spanjaarden in vrede wilden leven, zo lang Engeland hen ten voorbeeld ftrekte; dat zy toeftemden om met hen Koophandel te drvven, mits eens vooral hunne Waaren Engelfche Manufactuuren waren , en door Engelfche Schepen aangebragt wierden, door ondervinding hebbende dat hunne Broeders de Engelfchen hun niets dan goed deeden , en kun niet wilden bedriegen. De Gouverneur antwoorden hierop, dat hy op al het geen hy gehoord had de grootfte oplettenheid zoude liaan, en verzekerd was, van hun Engelfche Koopwaaren te kunnen bezorgen; hy voegde 'er by, dat alhoewel de Vrede gemaakt was, die echter niet altoos kon duuren, en vroeg: Of de groote Koning, zyn Meefter, op de vriendfchap van de Chickfawers en Creeks kon vertrouwen, ingevallevan eenen Oorlog tusfchen zyn Meefter en Engeland? Op deeze vraag ftond een der Opperhoofden driftig op, genaamd Mag Dog, een vermaarde Krygsheld, en riep luidkeels: ,, Neen! Neen! Neen! Onze geliefde Broeders hebben ons zien gebooren worden; zy hebbes ons opgevoed van onze Kindsheid, zy zyn voor ons altoos geweest getrouwe Vrienden, zy hebben ons geleerd te ftryden en het genot van Vrede te fmaaken; wy waren naakt en zy hebben ons gekleed; wy hadden honger en zy hebben ons ^evoed; zy hebben voor ons en met ons geftreeden ; zy hebben ons en wy ook haar nooit bedrogen; zegt, zeide hy verders tegcns den Tolk, dat de Rivieren eerder ophouden zullen te ftroomen en de Bosfchen te groeijen , voor dat wy onze Vrienden en Broeders zullen verlaaten • indien de kleine Koning ons maar heeft doen komen om een zo laag ■voo'rftel te doen , zo heeft hy maar tyd verlooren en wy zullen naar ons Land terug keeren.
Moskou den 8ften January. Op het groote Maskarade-Feest door onze Gouverneur-Generaal gegeeven, wegens de gelukkige bevalling van de Groot-Vorftin, heeft men omtrent 6000 Masken geteld, die alle op Vruchten, Dranken, enz. onthaald wierden, overal heerschte de pracht, oVervloed, doch tevens de goede order.
De tyding dat de Chineezen alle gemeenfchap met Rusland wegens den Koophandel afgefneeden hebben, baart hier veel neêrfiagtigheid, alzo dezelve zeer voordeelig is. De meefte Kooplieden van byna alle de Steden van dit Ryk reizen naar Siberien, werwaards zy vreemde Waaren brengen, welke zy wederom gedeeltelyk aan de Inwoonders der Steden 'van Siberien verkoopen, en gedeeltelyk aan de Chineefche Kooplieden, welke op de groote Misfen van Siberien komen, en van wien zy wederom andere Goederen inkoopen. De voornaamfte Plaatfen van Rusland van waar de Kooplieden naar Siberien reizen, Koophandel dryven, en alwaar de Siberifche Kooplieden op hunae beurt ook komen, zyn Moskou, Cafan, Archangel, Uftjug, Latskoipofad en op de Mis van Makariew. Een Koopman die eene zodanige reis onderneemt, komt in lange tyd niet terug.. By voorbeeld, hy vertrekt van hier (Moskou) in het Voorjaar, komt in de Zomer op de Mis van Makariew, en in midden van sten. Zomer des volgenden Jaajrs te Iihit. Hier tracht hyeen gedeelte van



c 39)
zyne Koopwaaren te verruilen tegen anderen, die hemvoordeeligerfchy • nen te zvn op eene andere Stad, alwaar hy met de Chmeezen handelt, Indien hy Koopwaaren te veel heeft, welke hy met geen voordeel te Irkutzk heeft kunnen verkoopen, zo zoekt hy zich daarvan met den Winter te Tobolks 'er van te ontdoen. Van daar vertrekt hy in het Voorjaar en doet zyn Koophandel door geheel Siberien en komt m het Najaar te Irhrzk frug, of indien hem het Ys zulks belet, in het begin van de Winter", en handelt dan met de Chineezen; van daar reist hy naar Kjachta en in het volgende Voorjaar naar Jakutzk. Hier zynde, tracht hy voor den Vorst 6 a 7000 Werden te Water rugwaards afteleggen, en vertrekt vervolgens met Sleeden naar Kjachta, alwaar hy zich tracht te ontdoen van de Koopwaaren van Jakutzk. In de Lente begeeft hy zich naai Irkutzk en komt in het Najaar te Tobolks terug, houdt zich den Winter en den volgenden Zomer op te Iröit en te Makanew en keert van daar naar Moskou terug, na een reis van vier en een half Jaar, in welke tyd, zo hy in de Negotie gefleepen is, driehonderd op het honderd moet ge-
^°Petersburfïen aSften January. De Doorluchtige en Geleerde Vorftin van Daschkow, Hoofdbeftuurderes van de Keizerlyke Academie der Weetenfehappen alhier, kwam voorleden Dingsdag in de Vergaderzaal derzelve, plaatde in byzyn van alle de Mede-Leden op een daartoe vervaardiaden Zuil van Italiaansch Marmer, met eigen hand, het Borstbeeld van Wvlen het beroemd Mede-Lid Leonard Euler, en verzelde dien Daad met deeze Woorden: „ De Academie kan roemen dat zy in de Weetenfchappen een zo groot Man heeft gehad, en het verftrekt my tnr eeneeer en genoegen dat ik het Beeld van deeze verdienftelyken Geleerden tot een weezenlyk Cieraad in deeze Zaal in Ulieder tegenwoordigheid moge plaatfen." , n , .
Terwvl des Mans gedachtenis dus alhier door een duurzaam Gedenkteken wordt herinnerd, zullen zyne Werken hem by alle Geleerden met, minder vereeuwigen, en zekerlyk nu zyne verdienden nog verder uitbreiden,wyl men thans in de Hollandfche Taal heeft overgezet zyne Brieven over de voornaamfte Onderwerpen der Natuurkunde,-welke: dan ook, als zynde het eerde Werk dat in dien imaak in 't Hollandsen het licht ziet, met algemeene graagte zal worden ontvangen.
WarSchau Zen 5den February. De Zaak wegens de voorgewende Vereeeving van den Vorst Czartorinsky is nog niet ontwikkeld, en wordt by het Crimineel Gericht fterk onderzocht, doch zy zoude nog met een dik Gordyn bedekt zyn. Men zegt dat zy behoort tot een flegte Cabaal. De «ronden het einde van dit geval wordt nog zeer verlcheide opgegeeven, zo dat men daarvan nog niets oordeelen kan. . _
Pans den 17den February. Men meldt van Clermond, in Beauvoifin , dat een gemeen Burger, zeer zwak en zieklyk van Ligchaam, het ongeluk had, van den aiftcn der voorleden maand m een Put te vallen, dlü omtrent 140 voeten diepte had, waaruit hy Water wilde putten; een kle;n Meisje van omtrent 4 Jaaren dit ziende, en hem hoorende fchreeu-



(4ö)
wen, liep naar de naaste Wooning en gaf daarvan tenmo. «u niet anders dan Vrouwen by de hand, diehemgeen SV *'daar Warel* gen: dus zochten zy eenig^Mansperfoonenfrnfa^ kwamen, oordeelden zy allen eennaanV dar h P.™ \ bv de Put
te flegt was, en niemand durfde hS ïiagS Dï '«ÏShl^f Eïï ^ ken. Zy namen eindelyk het befluit, o^de B^S^nd^^' teneemen, en een Touw naar beneden te doen zildrer■ u<ï ,
was vastgemaakt; de Ongelukkige h\V«a^ om de Stok te vatten, 'er op te gaan zitten en »ich afn £J% Jfrachten tehouden; maar omtrent gekomen zynde tot op 8 voeten L aaÏSUW Vaï" verheten hem zyne krachten en viel wederom oc» n£nw ^ deD ra5d* dat hy nu geheel verlooren was, toen op ^0,^0^^^ TCnde' 24 Jaaren toefchoot, genaamt Denys Delanone dij^u1onge,inSv.aa onderrichten, en zonder na eenige raad te horen dan 5? T ÏÏ" ^ lievendheid hem opgaf, liet hy zich nederdaX ™ 7, dAe de, Menschdie met de dood worftelde , te Lip tkomenale^°m d,e" 0ngel"kkigen, poogingen om hem te krygen, en aan hpr^Tvïn gelukte hemnaveele de Putseer wvd, en heSSnde1votenwZeVSraaak\H > ƒ tens; eindelyk'komt hy uit de Put, tegens den avond ëTCÜt dr°°?Ongelukkige alle hulp toe, en den volgenden dag ee™eM^M -bragt de van dit ongemak. De Intendant van de CvS heefdf niejs ™er
ÈSSS bGh00rlyke Beloond 2£S
dien Heer rykelyk vier Tonnen Go^skort W nTf11^ ^ voornaamfte oorzaak van zyn Bankroet -wanhv h h h DeLotery^ de elke maand 15000 Livres in dezelve te walgen 7 Sewo°^e, om
5er/y« den iSden February. Een der m-oni-fte r„u„.j , heeft opgemerkt, dat de Vorftenme/r^
gepreezen worden; en dat de, meeften (fleerden dan na dood •Loc ondergaan. Zo lang «ylev»
geeten, naar maate zy u tmunten, of onder hV^I^ . ' S^ecl vermaar haar Lof wordt uitgegalmd zc dr ™df gcTeJefmf"Sd blyven ; gezegt hebben; zelfs zie?ine™ni'e: zeldïaïm dïfrfTr"?0, VMrwcl maarden Schryver bewierookt word , door d«elve PenÜn T ^ V?r" zvn leven verfcheurd hebben Een dihhliït v Fen.nen' d,e hem by Geleerde, die by zyn leven éen MomuS^^ £™ door veele, Eeuwen na hun dood eerst gen0 en p6t °P?er,cht>
de beroemde Wvsgeer Mofes Mendelfohn ■ T Et:r^niet thans Marmer door den Mer Teïard, leid ouwer van ons Sn?^ ^ is-i en in het Joodfche Vrvfchool zal -enhJr^I. ? Hof, vervaardigt ftaat: MO SES MEND EL SOHN ^n-fhn» ! T r\ r ' °P het Voetftuk r*n Joodfche Ouders; een
rUrVaderen getrouw, leerende de b$^^f£hk%



DE
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 12 Maart 1785. N°. 1 r.
am öchermutielingen, beloopt metr can 1500 en men rekent dat daartegen meer dan 2go Edellieden vermoord zyn.
Genua den iaden February. In het laatst van de voorleden week is alhier van Toulon aangekomen het Hollandsch Oorlogfchip Msdea, onder het beytl van
F dea
Voorgaande Saturdag geraakte vier Perfoonen op het Rokïn, by de DoelenSluis, in het Water; een van hun die toegefchoten was om de audeien ie redden, heeft zyne Menschlievendheid met den dood moeten boeten; zynde hy -wel nog levendig uit het Water gehaald, maar weinige Minuten daarna overle-
!den. Ook zyn in de voorgaande week boven Amftelveen twee Menfchen,
zynde Man en Vrouw, door het Ys gevallen en verdronken. En meer diergelyke Ongelukken zyn op veele Plaatfen van ons Lanl gefchied. Het getal der Dooden van de voorgaande week is 187.
Van elders verneemt men de volgende Dyzonderheden. Petersburg den 6den January. De publieke plegtigheid van den Doop van de Prinfes Helena Petrowna, waarvan de Groot-Vorflin in de laatstvoorgaanae maand verlostte, is den 2den deezer met zeer veel ftatic gefchied. Da Keizerin, de Groot-Vorst en Groot-Vorftin, ontvingen by deeze gelegenheid de Complimenten van het Hof en de Buitenlancfche Ministers. Zy hebben 's middags open Tafel gehouden, en 's avonds is 'er algemeen Gtïllumineerd.
Madrid den 3iftai January. De Koning zich gisteren met den Prins van 'Afturiën op de Ja?t bevindende, had het ongeluk van 't Paard te vallen; Zyne iMajeiteit heeft zich niet bezeerd, maar he:ft zich echter uit voorzorge doen 'Aiorlaaten.
Hermanfiadt den yden February. Men heeft een derde Opperhoofd itt Opcoerïgen, genoemd Krifchau Gyosg, by den kop gevat. Horia, ze^t men, zal !doo; aile de voornaamfte Steden der E'flanden geleid worden en in elk j-o StokIflagcn ontvangej. Na deeze Ptlgrimagia zal hy verweezen worden, om met andere Kwaaddoeners het overige van zyne da^en voor de Schepen op den Donau in de Lyn te loopen; en voorts alle Jaaren, op den dag van zyne komst tot de Kroon, Gebastonueerd worden. Het getal der gefneuvelde Rebellen in verfchei-



( 4> )
den Kapitein Viilllcm; daags na deszelfs arrivement, hadden de Officiers van dat Schip de eere van aan onzen Dooiiuchtigen Doge geprefenteerd te worden , dienen op eene gedistingneerde wyze ontving.
Warfcbsu den ióden February. Thans begint de Zaak van den Starost en Xoningiyke Kamerdienaar Rix, dien men befchuldgi heeft, van den Generaal van Podolie, Prins Gzartor'rsky, te hebben willen Vergiftigen, hoe la ge; hoe meer opt:klaareo. Eerst zyn alle de Perfoonen, in deeze Zaak ingewalskeldi, a&onderiyk verhoord, maar ten lastften zyn zy alien te-famsn geconfronteerd; waaru't htt dan ten duidelykiien fcebleeken is, dat de Starou kix teneenernaal onfdiuldig zy. Naar allen fchyn zal de fchuld op het meergemelde V-runwsperfoon vallen. Het opgegeevene Vergif» Poeij er is or-dertusfehen voorhanden. Men heeft daarmede eene* Proeve in 't kiein genomen; maar men heeft bevonden, dat hot juist geen Arfenicum i och ander fterk Verg t bevat, Een Hond , welken men iets daarvan gegeeven had, heeft enkel daarvan gelaxeerd. Desniettegenftaan Je gelooft men , dat de halve of geheele Dolis e<;nen Meusch den dood veroorzaaken kan. Hierom heeft dan de Kn Ofis-G.ooimaarfchalk gisteren drieArtfen, welke in de Chyrne byzonder ervaaren zyn, en eerxn Apoihecar, die alien hebben moeien zweeren, dat zy naar rmn beste weeien de waarheid wilden zeggen, gelast, die Poeijer roimaals te onderzoeken. Nu.hoopt men, dat deeze Zaak op die wyze in de thans loopende week ten einde zal komen. Zyne Majefteit de KoDing, heeft reeds zelfs op verfcheidene plaatfen geiegd, dat R:x onfchuldig zy. Men zal derhalve cu zien, hoe het met -dat Vrouwsperfoon zal afloopen. Wasrfchyn]yk zal het op een Geldafpetfing uitkomen. De Kapper van het Vrouwsperfoon die ook vier weeken in arrest geweest is, is, eenige dagen geleden, weder losgelaaten. Wyl men ondertasfehen fchyut te vreezen, dat het Vrouwsperfoon mogt zoeken te ontfosppen, zo ftaan 'er om het Klooster, waarin zy zich bevindt, des nachts fterke Wachten. Zyne Majefteit, de Koning, welke geduurende deezen gantfehen tyd zeer neêrfiagiig geweest is, begint thans weder eenigzins vrolyk le worden.
Bsrl-jn den i^den February. De beweegingen der Oostenrykfchc Troupen beginnen eenige ongerustheid by dit Hof te verwekken. De drie Gampementen die de Knzer in dit Voorjaar zal formeeren, fchynen meer ingericht te weezen om aanvallender wys, dan verwet render wys te werk te gaan, en men verzekerd dat de opening van de Scfeelde het eenige Onderwerp niet is, waarmede de Keizer ■zich thans bezig houdt. De Koning heeft dienvolgens order gfgceven tot den aankoop van 10.000 Paarden en verfcheiden Leveranciers hebben aangeboden alles te bezorgen wat tot de Artiüery en de Bagagie van het Lrger zal noodig weezen sullende de Officiers daarvan op kosten van Zyne Majefteit voorzien worden! De Keurvorst van Saxen is genoodigd om izooo Man van zyne Troupen té voegen by de 30 oco Pruilfifchen , die beftemd zyn om een Campementteformeerea in den omtrek van Koivgftein, terwyl sieta een Leger van 80,000 Man naby Scnweidnita zal verzamelen, om als hei de nood vereiscftt in Moravië of Bohème te trekken.
• Weenen izn ï<?dcn February. Uit Turkyen heeft men tyding, dat de Porte ècn Hospc-riar van Moldavië ifjgfaè en. A-lesanéw Marrocordrtto, den vollen
Neef.



C 43 V
MPPf van ïvn Voorganger, in destelfs plaats aangefleld heeft, Men weetechter de oorzaak met der disgrade van dien ongelakkigen Vorst, welke in den tyd van 7l 6 *e-k-n zyn^eenigen Zoon, het gtoottte gedeelte van zyn Goederen door den 8. and in zyn Paleis en nog daarenboven de gunst van het Ottomannifche Hof
^Sïdwi iz&en February. Het Schnttets-Genootfchap alhier neemt dagelyks toe h? bloei en is thans bézig by hun Corps eene Compagnie Artiller sten opterStai welke -niet alleen met Veldftukken by hei Bataillon zaI mar-ceuvreeren , Sbm2<* ook moeten bekwaam maaken, om des noods op de Batter y te kunnen heeren " Deeze onze ieverige poogingen kunnen, in dersgenwoordigeh^chelyke omftandfeheden van ons Gemeene^t, niet dan ten-twerften r.uttig, en alle Welm«nendm.hoo4Staaneenaatn zyn, waarvan w7 reeds eenefterke proeve ontvangen hebben door de toezegging van eenige edelmoedige Vaderlanders te AmOerdam, om ons Gennotfchap 4 Veldllukken, met deizelver toebehooren, die aldaar gemfl^kt nullen worden , prefent te doen.
pïï« den Md'" Fefcuary. De Heer Pilatre de Rofier is te Botfo me weder bê.il met zymn Luchtbol; maar het is waa-fchynlyk, dat het öormachugWeêr »t welk thans dagelyks regeert, de noodige Toebereidden tot de Lucntre;ze zal Jerhinderen De Heer Blanchard zal thans reeds te Londen zyn, en men zegt, A*t hv aldaar eenen grooten nieuwen Luchtbol zal maaken, om daarmede, te gelyk met de fchoone Hertogin van Devoofhire, een Luchtreize naar herwaares-
t8 lïehèt begin van den voorigen Oorlog wilden de Reeders van eenige Schepen in Eneeland deïelven ter Kaap uitrusten, doch een dier Reederen een Kwaalter Ivnde verzette zich, hoewel vruchteloos, daartegen, uit hoofde van den Godsdienst'dien hv beleed, en om die zelfde reden heeft hy nu zyn Zoon naar Parys «zonden die dan ook eene Bekendmaaking heeft laateo doen dat alle de GeinfresfeeTdens, zo wel Eigenaars als Asfuradeurs van de Schepen de Aimable FranCoSe^^ de Asfurance of eenige anderen, door de Kapers de Bnllant de Dolphyn en de Grevnhound genomen, zich kunnen vervoegen by den Doftor Edward Enne Fox in het Hotel van Yorck, in de Jacobftraat, te Parys, met behoorlyke bewyien van hunnen Eigendom, enz., zullende hen dan eenige voldoening ge-
fClVannde Neder-Eht den aj-ften' February. Deezen voormiddag had meni hier, bv eenen Noord-OosteF-Wini, een zagten Dooi. Des middags fep de W.nd volkomen Noord. Daarop volgde een weinig Jagtfneeuw. Tegens den avond viel "er met een fterken Noorden-Wlnd Vorst in-, die feller is, dan wy den geheelen Winter door gehad hsbben. • . .. . „
Deeze Nawinter die zich eerst federt den ifdea deezer heeft doen gevoelen , heeft den overtocht over het Ys tusfchen Hamburg en Haarburg, die nog ftteds «Tr bederklyk was, zo veilig gemaakt, dat'er thans allerlei Rytu.gen, en zelfs zwaar Sden Vragtwagens,*zonder de minfte bedenking overgaan Alle de Sdieepvaart is volkomen wed« geftremd. Deeze onverwachte Koude is n Thans ul het Zuiden gekomen , alwaar de Sneeuw veel bezwaarlyker zal zyn dan by ons 's Nachts tusfchen den 16 en i7:en deezer viel dezelve hier een nalverr



C 44 )
voet diep. Reeds den .11 den deezer lag 'er tusfchen Prairr™ tv.„j Sneeuw, dat veele Wagens 'er moesten doorgegraaven iZfn tlm^ die naar Frankfort aan <ien O der op de Mis gerW zvn hl .De WaMeIJS» flégte Weg« aangetroffen. Ondertusfchen 'vrSTe'ïïe't a lewSS7 enT hebben geene verancrr.ng te verwachten, zo lang het Zuidelvk D?S, ^ 7 hoog met Sneeuw bedekt is. En het is nit voorïon* „™7 yf foiBcbland zo a's men in het vo.r.ecvr, J^
te Torau, gelyk men uit een Brief van daar wiT\a?Ih^ST^ * van Saxen, order gekomen is, om de InwooneVs der DoZn welïf8""^ Elve liggen, te waarfchouwen, hun Vee en Goederen aan de
wyl 'er uit Bohème tyding gekomen was, dat , wegens dn K^ï * Gebergten en het zwaareYs, de Ysgang in de ElX>l oogen Sneeuw in de worden , dan in het voorledene. Jaar no& vreeilyker kon
Maapicbt den 27ften February. Eergisteren zvn alhier t, , i ^ ^
teurs, alle Husfaaren, binnen gekomen, waaronder1 m , nn d"1^6 defer" Wapenen. Gnze Vyanden fcbeppen ve maak h het 2?r f Paarden en volIe nifoen, even als of zy vergeeten, dao™l ^^J^001 vano*"Garbrengen. Het geval is", daffedert' een ^dSmJ^m^ T ^ t0e* , van Nasfau-Walburg gedeferteerd zyn; mmStoïïiïïï?™ het Regiment Oostenrykfche gekreegai, en dus bl/ft de^^X jnï.^e^"" 5T "Kenerlyken iets tegen deeze Stad mogtcn onderneemt , ,n V * Iödien de -ken niet ontbloot binden; want onzf Wallen zy ^Vz^Tnït kT™ Wn'
's Gravenhage den 3den Maart. De Heer Fifc»*i ! u Kanonkennis hebbende gekreegen van den Heer K8pte;/sm;7f^t • ^°°P' b? Misfive gtfchreeven aan boord Jan het Fregat de VeiS da? „tblï ° 1 Jft ^84, ' by nacht en in de wending van hel Schip, 2Matroosfo£iÏÏ,^U^i«,yj£ zwemmen konde en buiten ftaat was zich-zelv*tredden n . d V,cl' dle niet van Geest dired verliezen moeit; doch dat een andert o" prefentie genaamd, een Nymegenaar van geboorte daï d?« bv ftS ' "der Va" Aalst uende zwemmen, immediaat, z'onder z ch een
zyn Kleederen aan 't Lyf, en alleen het ein<£ ^^dn^;^ ?tt-31 boo^d vast was, in de hand, over boord fDrone en ó7n T7' dat blDDen
zei ven dat Touw om 't Lyf ïist f e houden C/e redde' door de»-
ren boord kwamen. Gemeld lf er F&'dSS^iï Tï* *™ en bin" Matroos ter Vergadering van Hu , Eé ^t^^^^ZrT^ voorgedragen en verzocht hebbende, om dieswegens een «r/ft , te Af"i'ralitert casten aan gemelde Matroos, uit Caam van Hu! Ed* SÏ" ?er JÜ "P8' nellen, is zulks toejeftaan en ter uiivoer gebrast Onfc h«£gy' ^Qd ts dom Hoogheid, op verzoek van gemelde F S?£ beSnfenSïlDoorlaci^ dsad, maar ook van zyn goed gedratr en m «ln ? g £ alIeen van dee" Matroos een Medaille Lefefcn.fiS' ^^'S'ng van and:re, gemclde
Gedtnki by da ^Ivalpv^^
op de Reguliers Brelftraat, te Amfterdam. ° N T!



DE
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 19 Maart 1785. N°. 12.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is i$-o. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Conftantinopokn den oden February. In de voorleden maand hebben de Paters Misfionatisfen alhier zich infolvent verklaard. Hun iever was verder gegaan, dan hanne kracht toeliet. Zy hebben twee Kerken in Smirna en een in Pera weder opgebouwd, en zich in eene fchuld van ijo,ooo Piasters geftooken, waarvan zy de Intrest niet kunnen betaalen. Zy troosten zich met hulp uit Rome en de Roomfche Landen. Blyft die uit, dan worden hunne Kerken verkocht, 't welk voor den Griekfchen Patriarch een groote zegepraal zou zyn.
Stokbolm den iSden February. Geduurende het zagte Weêr, dat men hier gehad heeft, zyn eenige Aardbeevingen in Wester-Gothland befpeurd, welkegevolgd zyn geworden van cen zwaaren Storm; maar federt eenige dagen heeft het op nieuw beginnen te Vriezen, en daar is tevens veel Sneeuw gevallen.
Madrid den aiften February. De plegtige intreede van den Ambasfadeur van Portugal is thans bepaald op den ï^ften deezer, wanneer dien zeiven avond de Ambasfadeur de Contraden tekenen en het Huwelyk fluiten zal, uit naam van den Prins van Portugal; des avonds zal hy een kostbaar Feest aan zyn Hotel geeven. De volgende dagen zyn bepaald voor groot Gala, terwyl Zyne Majefteit den zoften, vergezeld van de ondeitrouwde Infante, met groote pracht zich naar de Kerk van.Atocha zal begeeven, om zyne Kleindochter met groote Ceremonie aan de H. Maagd te prefenteeren; welke Ceremonie zal gevolgd worden van een uitmuntend Ball en Soupé by den Ambasfadeur van Portugal.
De Graaf de Kaunitz, Ambasfadeur van Zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit aan dit Hof, is in het bloeijen van zyn Jaaren overleden, op deszeifs overtocht van Alikanten naar Marfeille, waarna hy meende zich te begeeven , tot herftel zyner Gezondheid; en te Barfelona ontfcheept zynde, heeft men hem aldaar in de Hoofdkerk begraven.
Keulen den zyften February. Zyne Keurvorstelyke Doorluchtigheid, onze hoogwaardigfte Aartsbisfchop, heeft goedgevonden de volgende order aftevaardigen: „ Wy Maximiliaan, enz. enz. Hoe barmhartig de Opperheer in het voorige
F 3 Jatr



C 46 )
Jaar gehandeld heeft, toen, op de kommerlyke en droevige dagen van den if «1 aSften February de zwellende Vloed van den Rhynftroom en de verfchriklvke Ysklompen over de Akkers en Wynbergen heen rolde, fommigen der daaroo woonende Menfchen met den dood dreigde en anderen werkelyk ten mve feeD ten, heeft de eigen ondervinding ulieden geleerd, en gy kunt u deeze treurieê gebeurtenis niet dan met een iidderend gemoed herinneren. Dewyl wy nu het Straf zwaard, dat over onze fchuldige hoofden hing, trachtten aftewenden, keerden wy ons op gemelden lïAeu February vol vrees met hart en hand in onenlvke Gebeden tot God en wy wierden verhoord; want naauwlyk was het ootmoedig Gebed wt onze verfcheurde harten Hemelwaards gezonden, of de Genade des Heeren kwam over ons, de Vloed wierd gefruit, het gevaar verminderde en wt wierden uit onze elende gered. Nooit ondervonden wy de ontfermende Goedheid Gods, die als een fnstchen Regen in een dor Jaargetyde od ons niurefW wierd, duidelyker dan in dat hachlyk Tydsgewricht hef .Sde Pdw eiSteS dienbaar kenmerk van ondankbaarheid zyn, indien wy den algenoegzaamen Geever deezer Goolyke Weldaaden de verfchuldigde erkentenis daarvoor niet beweezen, en hetis om die reden dat wy, met voorkennis en bewilliging van onze eerwaardige Dekeren, ons Aartshoog Dom-Capittel gelasten om op aanftaanden Zondag, den zyften deezer, tot fchuldige dankzegging eene plegtige Dienst te doen in onze Domkerk en den volgenden dsg inallf de KerSTer P aïfen welke m de toenmaahge Ramp gedeeld hebben, ofwel daigs na de ontvangst dee' zes, in alle de Kerken aan den Rhynftroom gelegen." ""«vangst nee-
Gegeeven te Bonn den 23ften February 1785'. W'.enen den zöuen February. Sedert voorleden Dingsdags is 'er eene zo eroormenigte Sneeuw gevallen, dat de oudfte Lieden zich de^elrga daarvan n?efwee! ten te ennneren Men ziet m de Stad geheele Bergen, tusfchen welken men door ryd en gaat. 't Is te hoopen, dat hy niet zeer fchielyk zal fmelten, want dan zou het om fommigen onzer Voorlieden te doen zyn, Op het Land z'ou de Sn™ doorgaans twee voeten hoog liggen, en op veele plaa.fen heeft de Wind dfccTtot
Men heeft tyumg^dat in de laatfte helft der maand January, verfcheidene Per foonen ,n Galata en Pera aan de Pest geftorven zyn; weshalve de^gewooneAS< femblcen aan de Hotels der Bmtenlanofche Ministers ópgefchort waren
In een Bnef van den 4den February, uit Klaufenburg, wordt gemeld dat aldaar veele Geestelyken gevat waren, doch inzonderheid de Pater Tvf' welke men wil, dat met deu beruchten Horiah correspondentie hield
Leipzig den eerften Maart. Gisteren om 7 uuren, des momen* men hier eene Koude welke, in het tegenwoordig laarVetvde I"?rgensgevoelde heid verdiend aangemerkt te 'worden. 8 De K&^^oml£ ^ ^der^ onder O of het Vriespunt, volgens de St^^^^^^^ Koude 31 grooter dan in 1740 te Dresden, en by de 2 Graaden heviger dllt nSop'aï; z! LUCht hddCr " dC Willd Noord-Oou. ^rometer
Weenen dèn *den Maart. Op. hoog bevel hebben de Zwhzerfche G«e-
for-



(47)
formeerden in «het Landfchap Werocze, den Cardinaal de Migazzi toebehoorendet, in den voorleden Herfst eene vrye Godsdienstoefening, benevens een bekwaam Toneman, tot beftiering deezer Gemeente, bekomen, en deeze had nog maar kortling dien post bekleed toen de Heer Cardinaal uit Weenen in deszelfs Bisdom Waizen kwamen tevens Werocze btzocht, wanneer die Predikant zynen Biifchop verwelkomde met eene Latynfche Redevoering, welke door zyne Eminentie op de allervle'imdfte en oprechifte wyze wierd beantwoord, zeggerde onder anderen' Myn waarde Vriend en liroeder in Christus, ik bsn nimmer iemand in zvn'e Godsdienst hinderlyk geweest en zal het nooit zyn. Onze Koning en Heer beveelt het dus en ik wil zyn Gebod niet weêrftreeven, maar u veel eer vermaanen om dewyl hier Lieden van tweederlei Godsdienst woonen, uwe Toehoor- : ders'aantezetten tot Broederlyke liefde en éénsgezindheid, en dus als een ferssf Zielenzorger de bevestiging deezer Vriendfchapsband bewerken. Onthoudt u, myn lieve Vriend, op den Predik ftoel, van alle zulke uitdrukkingen, welke deeze wederzydfche verdraagzaamheid kusmen ftooren; want daardoor zoude, tot groot nadeel van het Gemeenebest, een verfchriklyken haat tusfchen de Menfchtn ontfiaan; doch indien gy God, den. Godsdienst en uw Vorst getrouw zyt, zal de Zégen en Genade des Heeren op u rusten.';
Tot daags voor eergisteren hadden wy hier een taamlyke zachte Winter gehad, maar na den zwaaren onlangs gevallen Sneeuw is de Koude tot een ongehoorden trap eefteegen, hebbende de Thermometer gisteren morgen op 17 Graaden onder het Vriespunót volgens Reaumur geftaan, waatdoor^verfcheidene Menfchen op de Wegen doodgevroozen zyn.
De Profesfor Zumer te Infpruk zeida onlangs op zyn Catheter, dat volgens alle Phyfifchè gronden, de Waereld nog langer dan óooo Jaaren moest (laar>. Van zyne Toehoorders maakten 14 van de domfte Bygeloovigen een befchuldieing tegens hem, en leverden by de Regeering een Gefchrift in, waarin .zy beweezen • Dat zodanige Leerftelling fhydig was met de H. Schrift en Overlevelingen der Oudvaders. De Regeering verwees hun daarmede tot den Keizer; die daar onder fchreef: Dat deeze i4.Domöoren als Oproermaakers moesten aangemerkt worden, en verklaard wierden, onvermogend te zyn om hunne Studiën verder te volvoeren.
Parys gden Maart. De Heer Vermout, Vroedmeelter van de Koningin, ps ayn verblyf te Verfaüles gaan houden, van waar hy zich niet verwyderen zal-, v»or dat de Koningin bevallen is.
De Heer van der Monde fielt voor, om een Acroftatifche Bol famentelteilen die op 600 000 Livres zal komen te ftaan, zynde de gewoone prys van een Oorlogfchip van 64 ftukken Kanon. Deeze Academïst meent, dat men inden Dampkring gealifeerden Winden aantreft, die heen voeren naar dat punt, waarna men fteevend. Hy meent, dat met een zodanig Aêroftatisch Schip, waarvan hy het Blan gemaakt heeft, het hem mogelyk zal zyn om een reis rondom de Aarde door de Lucht te doen; gelyk de vermaarde Reizigers Maupeituis, de Condamine, Bougainville en de onfterfelyke Cook door de Oceaan hebben gedaan. Indien hy in deeze Onderneeming flaagt, heeft hy het nut der Luchtbollen gevonden. Eenige dagen geleden, verloor de Heer de la Vauphets- zyne Brieventas, er* 0 0 0 daar



f 48)
daar in '80.000 Livres aan Bankbriefjes en voor 32,000 Livres andere Papieren; doch dezelve wierd door een Meisje weêrgevonden en by een Commisfaris gefa agt; dan de Heer Luitenant-Generaal der Politie dat Meisje by zich hebbende doen komen, vroeg haar welke gunst zy voor die daad wilde hebben, waarop zy zeide niet anders daarvoor te begeeren als de loslaating van twee haarer Kameraadjes, welke aet dagen te vooren, om haare ontuchtige levens wys, gevangen waren gezet: Men heeft deeze eisch niet alleen ingewilligd, maar haar daarenboven, geheel tegen haare verwachting, eene Lyfrénte van 10,000 Livres gegeeven, voor welke zy nu Trouwen, of, zo zy genegen is van levens wys te veranderen , zich in een Klooster befteeden kan.
Berlyn den 5den Maart. In den nacht tusfchen den 27 en a8ften February heeft men hier, en in alle omliggende Landen, eene in dit Jaargetyde gantsch bu'tengewoone Koude gehad, hebbende de Thermometer van Reaumar op 20 Graaden onder het Vriespunci gellaan, hetwelk met 13 Graaden onder o volgens Fahrenheid overeenkomt.
Frankfort den 7den Maart. Sedert den eerften deezer maand is zowel deNeckar als de Rhyn by Manheim toegevrooren ; dit is iets ongehoords op den eerften van Lentemaand. Even zo ongewoon is ook het laage Water in laatstgenoemde Rivier, zynde destelfs hoogte 9 voet 4 daim onder het Middelwater. De Lauden omtrent den Rhynftroom zyn met weinig Sneeuw bedekt.
Men heeft hier de tyding ontvangen, dat de Rots, waarop de vermaarde Vesting Kaminiec gebouwd is, ^onlangs vanéén gefpleeten is, met zulk een ysfelyk gedruis, dat men het zelfs te Choczim gehoord heeft. De Vesting ii onbefchadigd gebleeven , doch uit de fpleet komen van tyd tot tyd vonken voort, die voor dezelve beducht doen zyn, uit hoofde van de aanzienlyke Kruit-Magazynen die zichaldaar bevinden.
Vo'gens Brieven uit de Indien, over Engeland ontvangen, verneemt men, dat de Hollanders, den i8den July 1784, eene auacque gedaan hebben op den Koning van Riouw, en een volkomen Overwinning op dezelve behaald, zynde alles in de pan gehakt en verbrand; zelfs is de Koning, die zich als een nieuw Propheet voor de Mahomedaanen opgeworpen had, daarby gefneuveld.
Coblentz den ioden Maart. Men is hier thans bézig met het oprichten van een Corps Jaagers van 260 Man, de helft te paard en de helft te voet, welk Corps tot verfeneide dienden zal gebruikt worden, als eerst om de Kearvorst te verzeilen,' ten tweede om de Wegen te beveiligen tegens de Struikroovers, en alle disordre voortekomen; ook zal van dezelve een Detachement naar de voornaamfte Dorpen afgezonden worden, om van tyd tot van de refpeöive Bailluws te informeeren, of die ook hnnne dienst noodig hebben.
Sedert gisteren is de groote Koude in deeze Kwartieren opgehouden, heden dooit het zonder Regen, maar de overgroote menigte Sneeuw, waarmede het Land, d'-ch vooral de Bergen, bedekt is, veroorzaakt ons weder veel vreeze voor Inundatiën.
Gedrukt by de Ervt de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de Reguliers Breêftrsat, tö Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 26 Maart 1785. N°. 13.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 163. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Warfchau den zyUza February. Het is nu volkomeilyk gebleeken, dat de zo veel geruchts gemaakt hebbende gewaande aanllag, tegen het leven van den Prinfe Czartorinski, een louter kwaaiaartig of baatzuchtig verdichtfel is van de AanklaagIter, welke in naauwe hechtenis zit; zynde den Heer Kamerdienaar Rix, zo dra zulks ontdekt was, op vrye voeten en in zyne eere herfteld.
Weenen den fden Maart. Voorleden Dingsdag zyn hier de Opper-OfScïeren voor de eerftemaal zonder Sjerpen en zonder gegalonneerde Hoeden op de Wacht getrokken; vermits Zyne Majefteit bevolen heeft, dat de Sjerpen, als eenonnoodige Zaak, by de ge'neele Keizerlyk-Koninglyke Armee afgefchaft zullen worden ; insgelyks de gegalonneerde Hoeden by de Infantery. Maar by de Kavaiierj moeten de Officiers de gegalonneerde Hoeden behouden, op dat zy van de Gemeenen ligter kunnen gezien en onde fcheiden worden.
De derde Aanvoerder der oproerige Walhckiers in Zevenbergen, die ook, eenigen tyd geleden, gevanglyk binnen gebragt werd, heeft gelegenheid gevonden i om zich den iyden February in den Kerker optehangen. Maar over de twee anderen, naamlyk Horiah en Klaschka, is het Vonnis uitgefproken , datzy, levendig gerabraakt en vervolgens gevierendeeld zynde, de gedeeltens van hun L'gchaamin in verfchillende Oorden van Wallachyen, ten affchrik van anderen, ten toon gefield zullen worden.
Sedert het Hu's van Proli opgehouden heeft te betaalen, is men h!er in *t algemeen van gedachten, dat het openen van de Schelde van geen groot belang voor de Stad Antwerpen meer weezen kan.
Sedert de aankomst van een Courier u't Frankryk, zyn 'er door den Raad van Oorlog 14 Eflafettes afgezonden, zo men meent om aan een groot aantal Regimenten de order over te brengen van uittrekken, of ten minsten om zich tot den marsch gereed te maaken. Het fchynt toch dat de goede diensten van Frankryk nog niets by de Hollanders hebben uitgewerkt, dewyl zy alles blyven weigeren.
De Heer Michel, een zeer kundig Werktuigkundige, oud Mechanist van de Keizerin van Rusland, opgemerkt hebbende, in de Arfenaalen, dat men met zeer veel moeite het Kanon vylde ^ en daartoe veel tyd vereischte; dat men door een



(p)
a-der middel fchielyker en volmaakter rond vylen kan, hetft een Werktuig uitgevonden , met welke hy dezelve draait en glad vylt in 10 minuten tyds. Hetzelve'Werktu;g kan ook dienen tot andere nuttige Werken.
Een niet onkundig Geestelyken, Adamowich genaamd, heeftin delaatfteWallachyfche Opftand een zeer fchoon voorbeeld aan zyne Arzptger.ooten en Gemeente gegeeven; W2nt toen de HoofdreLellen Horiah en Klaschka hem tot hunne party wilden overhaalen, onder voorwendfel, dat de Keizer hun gelast had den Hon» gaarfchen Adel uitteroeijen, gaf hy dit rustig antwoord: „ Ik heb noch mondelinge, noch fchriftelyke order van myn Overfte, en ken de Keizer voor te goed, om te gelooven, dat hy u zulke bevelen heeft gegeeven; want indien het al des Keizers wil was u te helpen, kan ik my nog niet begrypen, dat hy u zulke gewelddaadige middelen, als geheel ftrydende tegen- deszelfs Godsdienst en Menschlievend Karaöer, zoude geordonneerd hebben te gebruiken ; ik wil 'er derhal ven niets meer \tn hooren en noch ik, noch uemand myner Gemeente, zaluwelaage inzigten helpen bevorderen." Naauwlyks had Zyne Majefteit kennis van dit geval, of hy liet den achtingswaardigen Geestlyken door den Keizerlyken Commislaris eenen Gouden Medaille, met Hoogstdeszelfs Beeldtenis, ter hand (tellen.
Silizi'è den 7den Maart. Sedert veele Jaaren zyn hier zulke menigvuldige Gommisfiën op allerlei foorten van Silézifche Lynwaaten en Sluiers door de BuitenJandfche Koopfeden niet ingezonden, als wel tegenwoordig. In het gantfche Gebergte neemt men waar, dat het vertier van alle die Waaren ongemeen fterk gaat; dat 'er geene Waaren genoeg vervaardigd können worden; en dat ook de flegtlle Goederen met iever opgekogt worden. De Weevers, en byzonder de Kooplieden, die in Garens handel dry ven, bedienen zich van deeze tegenwoordige omftandigheden tot hun voordeel grootlyks. Zy zetten den prys der Waaren zo ongemeen hoog op, dat de gevolgen daarvan, zo Binnen- als Buitenlands, voor veele Negotianten op het einde ontwyfelbaar zeer nadeelig zullen uitvallen. Ondertusfehen wint echter het gros der Kooplieden, Fabrikeurs en Werklieden veel, en de algemeene welvaart wordt door die fterkere circuleering van het Geld aan'zienlyk verbeterd ; 't welk men zo wel by den Burger als by den Landman oogfchynlyk kan bemerken.
Den a8ften February is de Koude in het Silézifche Gebergte zo ongemeen hevig geweest, dat de Graad des Termometers met de gtootfte Koade in het Jaar 1709 te Petersburg gelyk was.
Fcrfailles den 9de* Maart. De Minister van de Marine heeft de droevige tyding gekieegen, dat het Schip de Frandant van 74 Stukken in de Oost-Indien, door onachtzaamheid van een Officier, verzeild en vervolgens tusfchen Guadelour en St. David, op de Kust verbryzeld is geworden: De Heer Peygnier, die dit Schip commandeerde, had dien ÓrScier gelast om het in 10 vademen Water te houden, doch deeze de lompheid hebbende om in 6 en zelfs 4 vademen te ftuurea , was het onmooglyk van de Wal te blyven; zynde de Equipagie, het Taig en de Proviant geborgen. Een Fransch Officier, met het Engelfche Fregat de Junon overgekomen, was belast dit bericht over te brengen; doch niet gaarne met zulk onaangenaam Nieuws by den Minister willende verfchynen, heeft hy het Paquet met Depêches op de Post gedaan. In de nacht tusfchen Dingsdag en Woensdag wiexd de Heer Beaumarchais op
or-



(ƒ1 )
3 a o irnnïnM eearresteerd en naar St. Lazarus gebragt, zynde een Verbeter- order> des Koning gearresK wordea ^ flje geyan.
huis in hetwelk LigtrriiSten en anu 6 b al$ de d yan £en
genneeming heeft^ »n ^J^^^ kunnen doen; te meer dewyl men Vidorie of ander Evenement ^ua wordende 'er echter
aSlefgS ' achtige Discoutfen komen alwaar d Indifche Zaaken
De Heer de L^?ev,oven eereReld zyn. Trinquenemale zal in tegenwoordigtot genoeg en der drie HgFg OVergegeeven en door hetzelve in 't bezit geheid van het pll8^hea^V hl? aan de Engelfchen ingeruimd zal geweest zyn. nomen worden, kort na dat het aan a g Indic-„ ;door het Fregat de Jur.o UU ^jr^J^^^^ aangezet door de Portugeezen «angebragt, verneemt men, ^ aangetast; dat dit met was geweest
de Hollandfche maar dat zy op
eene Confp.ratie, zo als er dikwus in Mww, dat
die Bezitting waren
öe Hollanders, zulk een aanvai j" 5 d louden hebben kunnen
maaken van alle ^^^^^^^ ^ken' ?SfP? in 't werk ftellen, en dauy ora 6 , . doch dat zy den moed en krach«eds klaar maakten om de Plaats te: verIjJ^ Joch £ ^ ^ ten voor 't l^tst verdubb« het g"* £ ^ ^
eenige dagen daarna p Jn Voor de Plaats terug gekomen fchocm
4.,ooo Mannen , alle met ver|™bc > d h de ,aatfte tyd gehad hebbende
de Hollanders niet ^a&^7/dlXba.ren verftrooid en hen zelf op hun om het Kanon te plantenJ^^r eeni vergroot;ng, kan zeggen, dat'er vlucht vervolgd zo, da tmen, zo * fneuveld zyn. _
meer dan 4000 op het Sl«K*eg cnL'. . yan MBaltha weik hier en hieromftreeks den "den Maa «■ te,krygen, dan het in den beginne had.
geworven wordt, ^»Soe^e^t«r?^worTeti heeft. 'Er worden Men rekend, dat het tot hiertoe 4 ^ ^ dg mMtregd welken
nog 800 vereischt, om het vo^a1^ ken heeft hy alle reden om te
de Golonel genomen heefthy by dè Heeren Staaten Generaal op hoepen .dat hy zyne ^«^^^/"ondLtmfchen kan hy zich beroemen, zich heeft genomen, ra» ^rf™*,c hebben , op wier getrouwheid hy vast ftaat Jerkeen Jlodtm^^^ igen d verlaaten
kan maaken. De Heer Mannah twee q hwr terug
hebbende, om ee« reize naar Holland te doen, ^ ^ ^ , ^
• komen, en zegt rondu t, d*J.^„""fn^,, de' Hollanders veel ftaat op de hulp nen zal. Volgens zyregefprekken maaK d ^
van Frankryk, J^^Kffi den Keizeïen Koning Lodewyk den XV I dat de tyding eener VredebreuK iuuu . y. d verre gevorderd is, n st
Haare Majefteit, ^^^^^^0^ dat onvoorzigtige ge-
£ ^ettvOTS ffSffi*» daU afhangt, zal het eerl^



C )
-aan den dag kunnen komen, wyl de bevalling Haarer Majefteit gezecd word» naby te zyn. 6"fcsu wurm
Berlyn den iaden Maart. De Koning heeft ijo.ooo Thalers beftemd om de Bosfchen en Wouden m de Keurmark door bebouwing cn bezaaijing der uLehouwene Plaailen, en het planten van jonge Boomen te verbeteren
Zierikzee den «jen Maart De jaardag van den Prins is hiér zo geruit en eenvoudig gepasfeerd, als of 'er geen Prins in de Waereld was Doch te v Jrl is het zo gelukkig niet afgeloopen; zynde aldaar, by het vuuren ter eere vanZvne Doorluchtige Hoogheid, door onvoorzigtigheid der Conftapels, vuur gevallen m een Ton met Cardoezen, die plotfeling in de Lucht gevloogen is, waardoor wel zo Perfoonen zo ligt als zwaar gekwetst en fommigen van hen bl nlgeworden en voor hun leven bedorven zyn; zo dat deeze ongelukkige Menfchen h»n « iever voor Zyne Hoogheid, of mogelyk wel hunjTblootStaSSïïhSd" duur hebben moeten bekoopen. ^wsgicugncia,
>s Hmogenbucb itn ijden Maart. Deezen avond tusfchen 9 cn 10 uuren wierd hier m de Verwerftraat, met ver van de Beurfeftraat, Brand ontdekt " S groote voortgang had kunnen maaken; maar, het vroege uur, en de nromntimiE van onze Miht.e, kwamen het ongeluk aanftonds voor? zo d t zelve Sewee ging door de meeste Ingezetenen zal bemerkt zyn geworden oewee-
Vlymen, een uur van 'f Bosch, den ij-den Maart. Heden ontftorrH Vr Rr*n^ n een Huis, ter plaatfe daar dit Dorp en het DorpNienw-Sk^SnïrïÏÏ zen, zonder dat men de oorzaak weet; de Man was naar', Bosch en zin Vrouw uitgegaan. Het ongeluk heeft zich by dit Huis wel bepaald • maarr^r«irm.««7 o^ekten! WbMdai ™ T KiHd ™ " ^/^K^ï^
Amfterdam den liften Maart. Den 6den Maart zyn uit de Rivier van Bourdeaux gezeild onder Convooi van 's Lands Fregat de Amazoon in JL £° »7 5
Volgens Brieven van Mallaga van den zullen FeSmo™ i„„.o.i j • ,, gearriveerd het Hollandsch olrlogfchip N^H^&^Ó»?'™ Ryneveld, van Toulon hetwelk. Barcelona, Ivica en Alicamen heeft aanae daan, en van laatstgemelde Plaats den ziften Februarv vrr.mirt» , • g den i3den February van Mallaga onde'r t^ g^i^^,Sl;^t\1'9 Prins Willem, Kapitein C. van Gennip,
fche Cbbecquen ook met een Convooi; het Hollansisch ConTOoTdeïktTndat den 1 jden reeds het Naauw van de Straat zal zvn eeD^Wrrf -aZI. c fche Convooi kwam den I4den wegens harde Wlnd™^^/^ ^ doch met den donker de Moelje willende inzeilen, is een Kotter va hltzefveX' tegen geflagen cn verbryzeld, vier Man daarvan zvn verdronken ïn H « Equipagie met behulp van ce Chaloupen, met Officfere[en Vol A£ a IT¥ iche Oorlogfehepen Noordholland en dlderland7g«ed van °e Holland-
^^^^^^



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 2 April 1785. N°. 14.
Het getal der Doode» van de voorgaande week is 143. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Tanper den eerften January. De Heer Nieuwerkerke, Conful van Hunne Hoog-Mog. is in deeze Stad aangekomen , en heeft zyn verblyf genomen by dén Heer Grove, Conful van den Koning van Denemarken, tot zo lange hy gelegenheid zal hebben, om een Huis voor hem te bekomen.
De Kapitein van de Amerikaanfche Brik the Betfy, alhier opgebragt, is, naar Marocco op ontboden met zyn Equipage, beftaande uit 10 Man. De Keizer heeft hun dagelyks een Piaster toegeftaan. Men verzekerd dat het Schip, welke in een flegten ftaat is, zal verkogt worden; deszelfs Laading heeftbeftaan in Zout, welke gedeeltelyk bedorven en gedeeltelyk ontlaaden is. Niemand heeft tot nu toe dit Schip opgeëischt, of ziek geïntresfeerd voor hetzelve.
Men verwacht hier binnen kort een Spaanfche en Zweedfche Ambasfadeur, alsmede een Franfche en Engelfche Conful-Gencraal, zy zullen verpligt zyn, naar Magador te reizen.
Den ioden December laatstleden is van hier een Fregat onder Engelfche Vlag naar Conftantinopolen vertrokken , gelaaden te Kadix voor rekening van den Koning van Spanje, met 6000 quintaalen Buskruit en alhier met 1300 quintaalen Salpeter welke de Keizer van Marocco ten gefchenk aan de Porte zend; dit is de tweede bezending die deeze Natie ledert vier maanden doet, en men verzekerd, dat binnen korten tyd wel een derde zal volgen.
Lisbon den 8ften February. In het laatst der voorgaande maand gebeurde hier iets zeldzaams; te weeten, twee Walvisfchen zwommen onze Rivier de Taag op tot digt by deeze Stad, waarop eenige Visfchers op deeze Dieren jagt maakten en dezelven ook gelukkig in hunne magt kteegen, waarna zy die met groot voordeel verkogt hebben. Een onnoemlyk aantal Nieuwsgierigen verzamelde Zich langs de Rivier, om Ooggetuigen te zyn van deezen Binnenlandfchen Wal-
Vischvangst. —. „, , * > 1
Petersburs den liften February. Den öden der gepasfeerde maand, zag men ö G 3 hier»



C ƒ4 5
hier, op het Feest der Waterweijinge, een blyk van Verdraagzaamheid en Bróederlyke Liefje, die de Eeuw cn het Ryk, in welken zich et-zelve vertoonde eer aan doet. De Biegtvader eer Keizerin, de Kerkvoogd Iwan Pamfelo, gaf' by die gelegenheid, een Middagmaal aan de Geëstelyken van alle Gezindheden en Go sdienltige Beiydenisfe, die men in Petersburg telt; bevindende zich onder de Gtnoodigden en Aanzittenden de Rusiifche Aai tsbisfehop van Pölocz de Patriarch van GrusfLie, verfcheiie Rusfifche Klooster-Voogden, een Roomsch-Catholyke Bisfchop, Priesters en meer andere Geëstelyken dier Gezindheid • zes Lutherfche Predikanten, benevens die der Engelfche, Franfche, Hollandfche en Hoogo'uitfche Gereformeerde Kerken. Nimmer wierd 'er mogelyk zulk een verdraagzaam Maal gegeeven, en dat wel door den Biegtvaler van een Souverein.
Algiers den 2yiten February. De Krygstoerustingen , wellce door verfcheidéne Europifche Mogendheden tegen deeze Plaats gemaakt worden, zyn zelfs tot het allerminde toe aan onze Regeering bekend, en de Bei wendt alle mooglyke vlyt aan, om deeze Haven ontoeganglyk te maaken, en ten allen ty de ie deren aanval tegen dezelve te kunnen afweereu. De gewoone Baiteryen zyn met meer Gefchut bezet; en b:halven dezelven worden 'er nog twee nieuwe gemaakt, welke, by alle voorkomende gelegenheden, alle Vyandelyke Schepen zullen kunnen afhouden. Ook is 'er nog bevel gegeeven, om eenige Vaartuigen, gelyk aan de Kanonneerlloepen, te bsuwen, welke alken zullen dienen, om brandend Stroo op de Vyandelyke Schepen te werpen, Mef cen woord, alles is hier zo in bewceging, als of het Beleg deezer Plaats reeds naby was. Teffens is 'er bevel gegeeven , om in het afgelegenfte en veiligfte gedeelte der Stad een groot Magazyn op te richten, ten einde aldaar de kostbaarfte Waaren te b:rgen, en 'er wordt eene buit en gewoone menigte Mond- en Krygsbehoefren opgedaan.
Napels den zden Maart. Deezer dagen is hier zulk eene groote menigte Sneeuw gevallen, dat onze Bergen 'er eenige voeten hoog mede bedekt zyn. By die gelegenheid vertoont de Vuurberg Vefuvius een zonderling Schouwfpel, inzonderheid des nachts, wyl de vlammen en rook, die hy uitbraakt, als uit eenen Sneeuwhoop opltygen, en by de witheid van die Sneeuw wonderlyk sfdeeken.
Van den Donatt den oden Maart Het Banquerout der Compagnie van Antwerpen en Trieste is een zeer zwaaren fhg voor de Keizerlyke Staa»cn De Graaf Triest, iu Weenen „ verliest 'er alken 100,000 Thalers by , het Hu'is van Stammer aldaar 40,000 en dat van Romberg, in Brusfel, 60000. 'Er is een algemeen miscrediet over allen Aöicn ontdaan: De uitzigten deezer eezamentlyke onderneemingen zyn van gewigtige gevolgen voor den Koophandel der Oostenrykfche Staaten, en men vreest niet zonder grond van andere Banquerouten te zullen hooren.
Praag den 1 iden Maart. Van Katharinicnburg heeft men het volgende Bericht • De Winter van het voorige Jaar was byna onverdraaglyk, maar deeze is noz erger-' want van den 8iten tot den 27den February viel 'er verfchriklyk veel Sneeuw' en de van andere afgezonderde Landlieden konden niet dan met levensgevaar bv üunne Naburen komen; de Noord-Oosten Wind woei hevig en hoopte de Sleeuw *o hc«g op, dat de Boeren dagefyks ujc de Bakvengfters moesten uitklimmen en
dan



C is)
dan de 8 tot 10 ellen dik liggende Sneeuw voor de Huizen wechwerlen, wilden zv de Deur openen; fommigen zelf maakten, op de wyze der Bergwerkers, gangen om den uitgang vry tc houden: De ordinaire hoogte der Sneeuw is van 3 tot a en op de opgeruide hoopen tot zelf 12 en 1 yellen gevallen: De Post, de van Kommotau tot hier (een afftand van twee kleine mylen) .erug motst komen , is drie en een halve dag op weg geweest: Den ijften begon 'er reedi gebrek aan Brood en Hout te komen , doch :de milddaaaige Naauurea hadden Menschlievenheid eenoeg om den Landman te hulp te komen: Menfchen van 86 tot 02 Jaaren L-inneren zch dergelyken Winter net, doch heden heeft men, God dank! het eerlte Zonnefchyn en Dooi gehad, terwyl ieder bézig is om alle de Sneeuw opteruimen en men is thans veel geruster, doch de treurgeomftandigheden van voorleden Jaar doen de vrolykheid door de vrees van geene mindere gevaaren, indien 'er fchielyk warm Weêr volgde, zeer maatigen.
Weenen den izden Maart. De beruchte Muiterhoofden, Horiah en Kloschka, hebben eindelyk, den zSilsn Februiry, te Garisburg de Doedftraf ondergaan. Zv zvn levendig gerabraakt, vervolgens gevierendeeld, en de vier ftukken naar bviondere Diftrióten getonden, om aldaar op Staaken ten toon gefteld te worden. Horiah heeft zxh tot het uiterfte toe ongemeen kloekmoedig , of hardnekkig, naar men het verkiest te noemen, gedragen, loozende geen enkelen zucht noch klacht; doch Kloscka vervulde de Lucht met een jammerlyk gefchreeuw. Uit ieder Dorp van Zevenbergen waren zes Wallachiers gehaald, om deeze Strafoefening by te woonen ten einde dezelve een dieper indruk op hunnen Grest zou ie maiken.
In Bo'hemen is de Sneeuw zo dik gevallen, inzonderheid op het platte Land, dat verfcheidene Huizen daaronder als bedolven lagen. De gewoone hoogte was van 3 tot 4 ellen, en waar de Wind dezelve meer op-één gepakt hadde, van r*
t0tZ«i/den"i8den Maart. Vier Booswichten, z;ch, des avonds van den ij-den rleezer bv een der Officieren van het Corps van den Colonel Mattha, in het Dorp Hodi, op werving liggende, geëngageerd en elk 4 Ducaaten HanJgeld ontvaneen hebbende, vielen in het ma.cheeren naar deeze Stad, op den weg van St Gillis een halfuur van hier gelegen, gezegden Officier verraaderlyk aan, en hracten hem niet alleen moorddaadig om 't leven; maar mishandelden bovendun twee Onder-Officieren dermaate, dat zy voor dood bleeven liggen; zich voorts wechmaakende, na dat zy de Goudbeurs en het Ho.-ologie des Omgebragten geroofd hadden Men heeft de twee Gewondden herwaards in het Hospitaal der Vreemdelingen gebragt; en de Collonel Mattha heefteen Prsemie u-'tgeloofd, in onze Stads Courant, van 20 Louïsd'Or, voor elk der MooWenaaren, die agterhiald en alhier aan 't Gerecht overgeleverd zal worden. , .
Pant den i8den Masrt. Alle de berichien, welken wy niet alleen uit Zwitserland maar zelfs ook uit Italië ontvangen hebben, melden van zwaaren Sneeuw en ongewoone Koude, in het begin deezer maand ingevallen. Van Perp.gnaB, «n de Sroaanfche Grenzen, fchryft men zelfs, dat het den eerften deezer aldaar zo fterk gefneeuwd had, dat de Sneeuw op het Land ter hoogte van twee en m> fWmge Straaten der Stad zelfs drie voet hoog gelegen had, fchoon anders der



( 56 )
Sneeuw daaromftreeks zeer zeldzaam is. De communicatie was daardoor zeet mocilyk geworden, en op verfcheidene Plaatfen gantsch afgebroken.
Berlyn den ioden Maart. Zyne Majefteit, de Koning, heeft onlangs in den Koninglyk-Pruififchen Vryheerenftand verheven den Heer Pury, u't Neufchatel geboortig , en thans zeer vermogendtn Negociant en Koopman in Diamanten, te Lisfabon. Dit is op verzoek van den Magiftraat zyner gemelde Geboorteftad gefchied, en deeze is daartoe bewoogen door de gantsch byzonderegrootmoedigheid en milddaadigheid, door den Heer Pury aan dezelve beweezen, gelyk uit hetjvolgende blykt. In het Jaar 1779 fchonk hy aan zyne Gebootteftad 400,000 Livres, en even zo veel in 1780 en 1781; voor welke izoo,oco Livres een Hospitaal gebouwd, en de oude Heerenweg naar Vallengin gedeeltlyk verbeterd is. In 1783 fchenk hy tot opbouwing van een nieuw Bedehuis wederom 100,000 Livres; en de Diaconie te Neufchatel ontvangt Jaarlyks 100 nieuwe Louis d'Or, en daarenboven krygen de Hsis-Armen aldaar, die niet bekend willen zyn, jaarlyks zoo dergelyke Louis d'Or, welken zyn Correspondent order heeft om uittedeelen.
's Gravenbage den 2iften Maart. Gisteren heeft de Scherprechter het Bord, waarop de naamen der Deferteurs aan de Galg gehecht waren, van daar wechgenomen, en men wil, dat 'er in 't kott een generaal Pardon voor alle de Hollandfche Deferteurs, onpebaald van welke tyd, zal afgekondigd worden.
Den 11 den deezer maand, des avonds ten Suuren, heeft de Heer Mechaïn, Sterrekundige van de Koninglyke Academie der Weetenfchappen te Parys, een nieuwe Cemeet ontdekt in de Conftellatie van Andromeda; men kan dezelve nog niet met het bloote oog zien. Ten 8 uuren 26 minuten, waaren tyd, was de rechte opklimming van deeze Comeet 7 graaden 8 minuten, en haare declinatie 26 graaden minuten Noordelyk: Haare rechte opklimming is in drie dagen y6/minuten en de declinatie 28 minuten toegenomen.
Amfterdam den agften Maait. Van de Neder-Elve wordt gemeld, dat aldaar na een Dooi van twee dagen den iSden deezer weder een fterke Vorst met NoordOosten-Wind ingevallen was, zo dat men voor een nieuwen Winter vreesde.
Keulen den 2jften Maart. Alle tydingen uit het Ryk, Saxen, Boheemen , enz. melden , dat 'er zo een overgroote menigte Sneeuw gevallen is, dat op verfcheide Plaatfen, dezelven twee ellen hoog ligt, het geen de aankomst der Posten zeer dost vertraagen. Niemand geheugt een zo ftrenge Koude in een zo ver verloopen Jaargety. Sedert drie dagen hesft het beginnen te Dooijen, het geen ons doet vreezen, de Rivieren buiten hunne Oevers zwellende, voor Overftroomingen. t» Zo men verneemt, zyn 'er onlargs nieuwe onlusten te Conftantinopolen ontftaan. Men weet 'er nog de naauwkeurigc omftaudigheden niet van, maar het gerucht gaat, dat 'er 300 Perfoonen in den Opftand gedood zyn en dat twee vreimc'e Ministers zich in het Serail geretireerd hebben om de woede des Volks te ontwyken. Men hoopt dat deeze geruchten, gelyk in dergelyke gevallen meer gefchied,'vergroot zullen zyn.
Gedrukt by de Erve de Wedawe JAGOBUS van EGMONT: op de Reguliers Brei ft rut, te Amfterdam,



d e ; hollandscheweeklyksche
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 9 April 1785. N°. 15.
Het geul oei Douden van de voorgaande weetc is 113. Van elders verneemt men de volgende By zonderheden. Uit Amerika fchryft men, dat het Congres, by Refolutie van den 23ften December laatstleen, de fom van 100,000 Dollars beftemd heeft tot het aanleggen van een Gebouw, om in hetzelve de Vergadering van het Congres te houden; hebbende ten dien einde last gegeeven om een ftuk Grond van drie vierkante Mylen aan de Rivier de Delewar te koopen, op welk een fraai Gebouw tal gezet worden, tot het houden dier Vergadering niet alleen, maar ook tot Wooningen voor den Prefiient van het Congres, voor de Secretarieën der Buitenlandfche Zaaken, van den Oorlog, van de Zeemagt en van het Congres, gelyk ook voor de Officieren van de Thefaurie; tynde tevens ook den Grond eekooien tot den opbouw van Logementen voor de Gedeputeerden van de verfcmlknde Staaten, doch welke Logementen op kosten dier Provinciën zullen gemaakt worden.
Nap'h den 8llen Maart. In de voorleden maand January wierd digi by de Muafen van Pakrmo, een diep Onderaardsch Hol ontdekt, meteen Verwulf voortien en in de Steenrots gehouwen. De Werklieden trachtte zich fpoedig een weg te baanen om in die Grot of Spelonk te komen, maar zy konder. daartoe niet remaken voor dat tv een groote menigte Steenen en Aarde weengewerkt hadden; 'er intreedende, vonden zy het een Begraafplaits te zyn , waarin nog eenige «verVyifels waren van Mentenen Beenderen. De Prins van Torretnuzza,, van deeze ontdekking kennis hcobende gekreegen, ging aanltonds der waards, om deeze aonierlinge Onderaardfche Spelonk te bezigtigen, die tot zyn grootfte verwondering bevond, dat dit een Begraafplaats der Ouden was, overécnkomftig de vermaarde Catacombe van Romen, het Latomia van Siracnfa, en de Catacomben die in het Geb^d van Napels zyn; dieper in deeze Grot gegaan zynde ontdeKte hv verfcheide Wege», van welke eenige zo hoog waren dat men in deze ve gemaklyk regt op kon wandelen, en zo breed, dat 3 a 4 Menfchen naast elkander konden fhan. Eenige van deeze Wegen verdedenizich we ierom in andere: Onderaardfche Gangen, die alle verlicht zyn geweest door Lampen , van af (land tot afftand geplaatst, op de oppervlakte der Grond. In deeze Wegen zyn Nislen gehakt, waarin de Lyken geplaatst zyn, en waar nog verfcheide Beenderen gevonden worden, rF{m



( 58 )
Weenen den ioden Maart. Dewylmen, uit hoofde van het bykans dagelyk* afwbfelende Wefr, ten aanzien van den aanftaanden Ysgang in den Donau het ergfte moet vreezen, zo heeft Zyne Majefteit, de Keizer, in het zpgenaamöé Leopoldftadfche Scneepsampt, digt aan den Donau liggende, eenige Kamers voot zich laaten in orCe brengen, waarin hy zich, terftond by de eerfte dreiging eener gevaarlyke Overftrooming. begeeven wil, Om by alle te maakene fchikkingen door zyne perfoonlyke tegenwoordigheid moed en iever in te boezemen.
Eenige dagen voor de Executie van de twee beruchte Wallachifche Oproermaakers, die den iSften February volbragt wierd, werden aooo Wallachiers uit alle de Dorpen van het Haniader en Zaranther Comitaat naar Karlsburg gecommandeerd, en 'zy me.nden, dat het om eenige Heeren dien fïen te doen was. Maar zy wierden iri den Kring ingefloten, en meesten benevens hunne Aanvoerder aanichouwen, hoe eerst Klaschka gcrabraakt wierd. Deeze Executie gefchieddezonder worging en zonder harieflag, en zy werd nog daardoor fcherper en pynlyker gemaakt, dat ieder Arm en Been op vier plaatfen in fiukken moest geflagen woiv den. Daarna wierd hem, nog levende, het Lyf opgefneeden, het Ingewand 'er uitgenomen, het Hoofd afgehouwen en de Romp gevierendeeld. Daarna werd Horiah op dezelve wyze geëxcuteerd. Beide,, zegt men, zouden de verfchriklykfte Vloeken daarby uitgebraakt hebben; dan het (leeds duurende getrommel, welk de menigvuldige Tamboers geduurende de Executie maakten,, verhinderde de Aanfchouwers, iets daarvan te hooren. De vier Deelen wierden op de Heeren' wegen, maar de Hoofden naar ieders Geboorteplaats gezonden. Thans zal de beurt ras aan de iyo Wallachiers, die aan de ComitaatSrGerichten overgelever zyn, komen, zullende dezelve waarfchynlyk volgens het Landsgebruik eefpiesd worden. Dat Horiah.en Klaschka cok niet gefpiesd zyn, is daardoor gekomen, deels, wyl over deeze beide het Doodvonnis door den Krygsraad uitgefprooken is ; en deels ook, om dat het rabraakeu in die Landen voor veel ergere ftrafwordt aangezien, dan het fpiesfïm
Londen den 2yften Maart. Dagelyks worden 'er van alle kanten door de KoopPeden en Fabrikeurs in Engeland en Schotland aan het Huis der Gemeentens Requesten ingeleverd, waarby zy de noodzaaklykheid aanwyzen van de veranderingen, die 'er in het ontworpen Plan van Koophandel tusfchen Groot-Brittanje en Ierland behooren gemaakt te worden. In het algemeen begrypen zy, dat wanneer dit Plan immer doorgaat, zulks ten metklyke nadeele va» Engeland en Schotland ftrekken zal, gemerkt by hetzelve den leren teveel is ingewilligd. De Ieren daarentegen fterk en overzettelyk op hunne eisfehen flaan blyvende, is het niet waarfchynlyk dat deeze raadpleegiog ten onderling genoegen van dedrieRyken zal afloopen. ,, Het tegenwoordig gefchil tusfchen de Engelfchen en leren fchynt erndige gevolgen te zullen hebben. De Ieren heethoofdig, kopp'g en onvoorzigtig gehandeld'hebbende toen zy zich, zo als zy zfch-zelven verbeelden, ontboeiden (fchoon hunne Ketens indedaad ingebeeld waren) fchvnen nu op eens de Mededingers van Engeland te willen worden. Zonder Kapitaal, zonder Mannfacluuwn en^zonder Geest van fnduftrie, maaken zy Plans van een algemeenen Koophandel. Zy vergeeten , dat de Handel een teder Kind is, dat met zor* moet worden opgevoed-, dat Jaaren vereischt cm tot flaan gebragt te worden, en wiens leverv «M dal alles nog w-isfelvalüg ij. Stipt te betasien is een weezenlyk veteischteom>
een



(19)
een beftendig Credit te verkrygen, en wanneer eene Natie, zo arm als Ierland r gelyk zy zelf bekend te weezen , te veel naar zich wil toehaalen, zal zy alle» verliezen. *Et zyii fölfiöiige takken van Manuficüvjuren, welke zy, door de toegevenheid van Engeland, tot eene groote volkomenheid gebragt heeft, maar het Land, dat' haar geprofegeert heeft, zal altyd toonen boven haar te weezen. De Ieren derhalven, in plaars van 'er naar te ftaan om Mededingers van dit Ryk te worden, behoorden 'er z eb. op toe te leggen, om de Manufaéïuureh, die zy reeds hebben , verder uit te breiden, terwyl zy daartoe handen genoeg binnen 's Lands en eene gereede Markt buiten 's Lan-is hebben. Dit doende, zouden zy niet alleen hunnen Handel uitbreiden en hun Land doen bloeijen, sna?r ook dê hartlyl e toegenegenheid van hunne oudfte Zuster, wier gunst en befcherming voor hun van zo veel gewigt is, gewinnen kunnen.
Den 23ften deezer had men hier wederom het vermaak om een Luchtbol te zien opgaan, welke een omtrek had van 34 voeten. Dezelve was door den Graaf Zambeccari vervaardigd, op kosten van den Admiraal Vernon, die daartoe 300P. St: gegeeven had, onder voorwaarde, dat hy de Reisgenoot van den Heer Zambeccari weezen zoude; doch de laatstgemelde kennis hebbende aan eene Misf' Grift, eene fchoone jonge Juffer van 17 jaaren, begeerde die mede van de party te weezen. Zy gingen dan des namiddags ten 3 uuren 35- minuten in de Boot; welke aan den Luchtbol gehecht was, en die eene lengte had van 11 voeten: dan deeze last van drie Menfchen te zwaar zyade, was de jonge Juffer, hoewel met grooten weerzin, genoodzaakt 'er uit te gaan; waarna de Luchtbol, onder het gejuich van eene ontelbaare menigte, in de hoogte opging. Zy nam deszelfs richting naar het Zuid-Zuid-Westen, terwyl de Wind zeer hevig wss, doch die, na het vallen van een Hagelbui, merklyk bedaarda. Wel haast was de Bol uit hit gezigt, en federt heeft men vernomen, dat deeze Reiz:gers, 10 minuten voor f uureo, te Kingsfield, in het Graaffchap Susfex, zonder eenig ongemak waren Ur neder gekomen, en dus in een uur en 8 minuten 40 mylen wegs afgelegd.
Parys den eerften April. In onze Hof-Courant is het volgend Verhaal van; de bevalling der Koninginne aan het Publiek medegedeeld : Ferfüilks den zoften Maart.
Den 27ften deezer gevoelde de Koningin op den dag eenige pyn en meenende dat dezelve van haare Verlosfing zoude gevolgd worden, deed zy de Prinfes van Lamballe, Sur-Intendante van het Huis der Koninginne. by zich roepen. De: Prinfes van Lamballe gekomen zynde, gaf order om Moniieur, Madame, Monfeigneu- de Graaf van Arto:s , Madame Graavinne van Artois, benevens Mesda» mes Acelaïde en Vi&oïre van Frankryk te waarfchouwen, die zich ook terüond' bv de Kon'ngin begaven; ook liet die Prinfes de Prinfen en Prinfesfen van deak bloede van haar toeftand verwittigen. De Koning wierd niet geroepen dewyl hy. reeds by Ha?re Majefteit was. De Zegelbcwsarder van Frankryk, alle de Ministers en de Secretarissen van Staat, die te gelyker tyd geroepen waren, begaven zich in het groot CaWnet van de Koninginne, terwyl het Appartement vol wasmet de Heeren en Dames van het Hof; Haare Majefteit verlostte na een korten Aibeid, een kwartier voor 7 uuren, van een Prins, wiens ftefkte en gezondheid alle hoop op. het betfoud -zyns levens gaven. Da Koning, d>e by de Kóningin bleef tot dat Haare Majefteit verlost was en kaar grduurende dien tyd blyken van
H a.. te*



fob )
tederheid gegeeven had, kwam op het oogenblik van de geboorte des Heftogl van Normandiën buiten het Vertrek , blinkende de zuimfte eu tederlte vreugde uit de oogen des Kon:ng», die tevens getuigen wasvan de blydfchap van zyn Hot en de wenfchen, welk hetzelve voor zynen welvaart en die van de Koninginne deed. Na dat men» in tegenwoordigheid des Konings, de eerftë zorgen omtrent Monfeigneur den Hertog van Normandiën had hefteed, ging Zyne Majefteit weer naar deszelfs Gemaalinne en boodfchapten haar dat zy een Prins ter Waereld gebragt had. De Koningin begeerende denzelven te zien, wierd hy terftond door de Hertoginne van Pulignac, Gouvernante van de Kinderen van_Frankryk, vergezeld van nog drie Onder-Gouvernar.tes binnen gebragt; en weder uittreedende bragt de Hersoginne van Polignac, Monfeigneur den Hertog van Normandicn in haar Appartement, geleid wordende door den Hertog d'Ayen, Kapitein van'sKonings rLvfwacht, als door Zyne Majefteit gelast zynde om den Prins te vergezellen. Dien zelfden avond , omtrent len.tialf o uuren, ontving Monfeigneur de Hertog van Normatid:ën, den Doop van den Cardinaal Prins de Rohan, Groot-Al. moesfenier van Fiankryk, in het byzyu van den Heer de Broquevieille, Priester van de Parochie van Notre Dame, en werdgeheft door Monlieur en Madame Êlifabeth van Frankryk, in naam van de Koninginne van Napels; ook was de Koning en de Hertog van Chartres 'er tegenwoordig, doch de andere Piinfen en. Prinfesfen hadden z ch zo fpoedig niet derwaards kunnen begeeven. Monfeigneur de Hertog van Normandicn is genaamd Louïs Charles; na den Doop wierd die Prins weder in deszelfs Appartement gebragt, wanneer de Heer de Calonne, Minister van Staat, Controlleur-Generaal der Finantiën en Groot-Thefiurier van de Ordens des Konings, op bevel Zyrer Majefteit aan hem het Lint en het Kruil der Heiligen Geest-Orde bragt. Zyne Majefteit en het geheele Hof woonden na den Doop het Te Deum by , gecomponeerd door den Heer Giroust, Sur-Intendant van 's Konings Muziek, en hetwelk ter ceezer gelegenheid in de Capel van het Kafteel door de Muziek van Zyne Majefteit wierd gezongen. Zo dra de Koningin verlost was, vertrok de Graaf de St. Aulaire, Luitenant van 's Konings Lyfw2cht, van de Compagnie van Villeroy, naar Parys om deeze gelukkige tyding overtebrengen aan de Regeering van die Stad, welke op order van Zyne Majefteit, even te vonren gezonden, reeds vergaderd was. De Graaf de Vergennes, Prefident van den Koninglykeu Finamie-Raad, Minister cn Secretaris van Staat, het Departement van Bu'tenlandfche Zaaken hebbende, ging naar huis en verzond deeze tyding ten half 10 uuren, met buitenjjewoi ne Couriers, aan 's Konings Ambasfadeurs en Ministers aan de vreemde Hoven, hebbende de Ministers der Marine zo wel als alle de anderen daarvan in hunne Departementen kennis gegeeven. Des anderen daags hebbm de Poefen van den bloede de eer gehad, den Koning over de bevalling van de Koningir.n: en de geboorte van Monfeigneur den Hertog vao Normand én geluk te wenfchen. D<s avonds ten £ uuren wierd 'er een zeer fraai Vuurwerk op de Place d'Armes afgeftooken, het geen de Koning tn het Hof van het Balcon van Zyne Majefteit hefchouwdtn, en dit VuurwerS Was gevolgd van eene dgemeene Iliuuvnatie der Stad
Gsirukt by de Ene de Weduwe j ACOBUS tatfÉGMuHTs op de Regulier» Brcïftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 16 April 1785. N°. 16.
Het getal der Doode» van de voorgaande week is 143. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Lisbon dea ziften February. In het midden der vreugde en vermaaken welke alhier eereed gemaakt worden, tot de aanftaandq hosge Huwelyken, hebben wy dé fmertelyke tyding ortvangen, dat de Gezondheid van den Koning van dag tot dae verminderd; de Donors zyn verfcheide maaien vergaderd geweest, om een middel uittedenken om de voortgang der Ziekte te (luiten maar het fchynt, dat Ty tot nu toe hierin niet geflaagt zyn; 't welk Haare Majefteit zeer bedroeft Het : dc fchrik van deeze tyding heeft vermeerderd, zyn twee Aardfchokken, welke men hier gevoeld heeft; gelukkig verneemt men niet, dat zy eenige fcha-
^ZZlnTokn ïen'löften February. Men heeft hier weder telkens Brand en utTÏÏngVbrak dezelve uit in het Kwartier van Balata, doch de Grooten Heer en zvne Ministers zich derwaards begeeven hebbende, wierd die zonder «^rWWke fchade fpoedie gebluscht, en dewyl men alle reden heeft om te ge.ooven 2 «ïfe Kin gedicht zyn, heeft de Óroot-Vizier zyne maatregels ze wel eeaomen, dat men niet twyfelt of de Booswichten zullen agterhaald en hen in het vervo g het uitvoeren van hunne flegte voorneemens belet worden; mtasfchen arresteerd men alle de verdachte Perfoonen en dus zal de rust in deeze Stad wel
"^^ucht^ die geduurende den Winter dan eens warm en dan weêr vochtig was heeft dè Pest merkelyk doen vermeerderen, doch te Smirna en Salonnta wa 'zv n het geheel niet/maar in de Provincën Bana, Tunis en Algiers zyn meer dan 17000 Menfchen, meest Vrouwen en Kinderen aan die Ziekte geftorven, ook had men verfcheide befmette oude Haizen te Algiers uitgebroken, om Af verdere voortgang der Pest te duiten.
'Er zvn weder verfcheiden Spaanfche Slaaven op vrye voeten gefteld , zo dat 'er geene van die Natie of andere Christenen, Welke onder derzelver Vlag geno-
^^J^SlS' ^Voorleden Jaar is 'er in de publieke Papieren red van een Opftand ondet de Boeren gewag gemaakt, die in LieSand was »t-
H 3 &e~



C 6z )
gebarften en etnftige maatregelen der Regeering n«©dig had. Volgens een naauwkeurig en uitvoerig Bericht, dat nu daarvan is bekend gemaakt, waren deeze Onlusten in Liefland op verre na zo vreeslyk niet als men dezelve heeft medegedeeld. Zy beftonden alleen daarin, dat de Boeren, in eenige Diftriélen, zich tegen hunne Erfheeren en Regenten ongehoorzaam gedroegen. Zy begonnen in Lettland en verlbreidden zich wel dra in eenige Diftricten van den Dörptfcaenen Perneufchen Kreitz, dan 'er is by die gelegenheid geene Hoeve uitgeplunderd, noch geen Landheer gedood geworden. De onrustige Boeren waren ook niet alle van eenerlei meening, vermits eenige in 't geheel geene Heeren-Dienften aan hunne Hoven meer verrichten , maar vrye Kreitz-Boeren zya wilden, andere Hechts eefae mindere Leverantie begeerden en nog andere alleenlyk over hunne Erfheeren klaagden. De maatregelen, die de ReKreeriug daartegen by de hand nam, hadden het gewenscht gevolg. 'Er wierden terftond eenige Regimenten ontboden , en tot derzelver aankomst, wierden de anderen, dienaar hunne Kwartieren in verfchillende Provinciën meenden te marcheeren, in het Land gehouden. Alle Jaarmarkten wierden opgefchort " op dat de Lieden niet hoopsgewyze te famen konden komen. De Geweeren der Jagers wierden met de Cachetten van hunne Heeren getekend, *n de Kooplieden mogten geen Buskruit aan een Boer verkoopen, als op vertoon van een Hof, Briefje. Ook liet men eenige Patenten in alle Keiken afleezen, waarby de Predikant last had, dezelve met nadruklyke vermaaningen te verzeilen.
Warfcbau den ziften Maart. De zo veel geruchtsmaakende Zaak wegens de gewaande famenzweering tegen het leven van den Prins Czartoryski, is thans volkomenlyk opgehelderd Het blykt nu, uit de Gerechtelykenavorfchingen, dat het eene valfche befehuldiging geweest is, ingebragt door zekere Avanturierfter, ©ugrumoff of Ugramow genaamd, alleen met oogmerk om door zulk eene gewaande ontdekking eene goede fomme Gelds te bekomen; en, daar het die Be-
1 dfiegfter aan geene khr'anderheid nóch list ontbreekt, had zy haar Plan zó kunftig weeten interichten, dat men de Zaak waarlyk als zeer emftig behandeld, en on-
• der anderen, gelyk ter zyner tyd gemeld is, den Heer Ryx. 's Konings Kamerdienaar, in arrest genomen heeft, waaruit hy echter kort daarna weder ontflagen, en daarentegen het voornoemde Vrouwsperfoon in hechtenis gezet wierd De onfehuld der aangeklaagde Perfoonen, volgens Gerechtelyke uitfpraak, in een helder daglicht gefteld zynde, heeft de Prins Gzartoryski de verdere Procedures tegen feen geftaakt; en nu is men zeer verlangende, hoedanig 'er tegen de fnoode Aanklaagfter, welke dit geheele werk, waarfchynlyk met behulp van zekeren Tay lor, een Engelfche Pankroutier, gebrouwen, en zich reeds mesrmaalen aan diergelyke intriguante ftreeken heeft fchuldig gemaakt, geprocedeerd zal worden.
» Deeze lsatfte wist zo wel zyn Rol te fpeelen, dat de Heer Staniflas Potocki waarlyk geloofde, dat niets aan de bewyzen ontbrak; de zogenaamde Ougramoff kegon haar famenfpraak met den Heer Ryx, met te vraagen: Waarom de Generaal Komarzéwszi met hem niet mede gekomen was? Het is om dat ik hem niet t'huis gevonden heb», aeide de Heer Ryx. Wel! ik heb'de Prins Adam Czartoyyski in myn magt, vervolgde dit listige Vrouwsperfoon, ik kan met hem doen, bet geen men goedvinden zal. Op deeze volgde andere gefpreRktn, die alle betrekking hadden op de beloften van dit Vrouwsperfoon wegens de famenzweering tegm den Kom'ng j..de Heer Ryx wierd hierop befchuldigd, op dat osgenblik met
blyd-



(•■*>>■..
blydfchap en goedkeuring gezegt te hebben : Bravo, terwyl hy zelve zegt, dst hy maar gezegt heeft: Goed Juffrouw Op deeze woorden, zonder de noodige tyd te neemtn, om den grond der Converfatie te onderzoeken, kwam de Graaf Sta» niflas Potocki met den Heer Taylor aanftonds binnen in de Kamer, alwaar den Heer Ryx was, msakten zich van zyn Perfoon meefter, cn befchaldigde hem by de Juflitie als een Misdadiger.
Zodanig is de Gefchiedenis. Geen der befchuldigingen is voor de Jufüiie beweezen, die eenig gewicht aan de vuile laster van dit Vrouwsperfoon konnen geeven, tegens wieri zy befchuldigingen heeft ingebragt; aan den anderen kant hebben andere Vsrklaaringen ten vollen getoond, dat dit Vrouwsperfoon een diergelyke befchuldiging van een famenzweering tegen den Koning te Grodno, uitgeftrooid heeft.
De Rechtspleeging van den Groot-Maarfchalk heeft insgelyks getoond, dat de beschuldiging niet anders heeft beftaan, dan in een kwalyk ingerichte handel wys door de zogenaamde Ougramoff, en daarenboven, dat haare voorgeevens zonder grond en tegenftrydig waren, terwyl de bedriegéryen, waarvan haar leven vervuld is, geen twyfel overlaat aan de valschheid haarer befchuldiging, zo is de Heer Ryx ontflagen, en de Aanklaagfter, die a< leen fehuldig is, wordt nog in hechtenis gehouden.
De befchuldigingen gedaan door den Graaf Staniflas Potocki, Taylor en Oa> gramoff, worden zorgvuldig gehoord; maar de Verklsan'ngen van gemelde Perfoonen wierden niet aangenomen; die van den Graaf Staniflas Potocki, wegens zyne naauwe Verwantfchap met den Prins-Generaal van Podolie, en om dat hy tevens een der geïntresfeerdens in deeze Zaak was, en den Heer Ryx vastgehouden heeft, zonder eerst aan het Gerecht van het geval kennis te geeven, waarover hy voor het Gerecht heeft moeten veifchynen; die van den Heer Taylor, wegens veelvuldige redenen, en om dat hy ook deel gehad heeft in het vasthouden van den Heer Ryx; het was zyn belang dat deeze laatfte Heer fehuldig verklaard wierdj de getuigenis van de Aanklaagfter kon mede niet aangenomen worden, wegens de valfcae aantygingen, die reeds te klaar, en de bedriegeryen welke te kennsp lyk waren. .
Volgens de uitfpraak van den Grsot-Maarfchalk beftaat 'er geen bewys tsgens de Befchuldigden: De Prins-Generaal van Podolie, heeft afgezien van de verdere vervolging van dit Proces, en de geheele aandagt van het Publiek is thans gevestigd op het nadere Decreet, aangaande het Vrouwsperfoon, die de oorzaak van al het gebeurde is.
Hoewel den Prins Adam Czartoryski van de voortzetting van het Proces afgezien heeft; zo gelooft men niet, dat de Zaak daarby blyven , maar dat de Genera»! Komarzewski fatisfaélie vraagen zal, wegens den hoon welke men heeft willen opleggen, op de enkele getuigenis van een (legt Vrouwmensch.
IVeemn den soften Maart. De Keizer is deezer dagen weder zeer onpasfelyit geweest door een lastig Abces, dat, dan eens hier, dan weder daar, en na op ds wang uitbreekende, meerendeels aan de at ts fterke werkzaamheid en het menig? vuldig nachtbraaken van Zyne Majefteit moet worden toegefchreeven, als die da groote Zaaken, welken thans in til zyn, en dagelyks menigvuldiger, gewigtigeren irgewikkelder worden, b^na alleen behandeld en b:ftuur$.



" C64)
Antwerpen den 4<ien April. Men meldt uit Ttriemont, dat de Commandant van het Detachement Huiaaren van den Generaal Wurmfer, die aldaar geoantonneett is, omtrent 200 Paarden heeft doen verköopen voor één Gulden of één Daalder het ftuk, die alle de kwaade Droes hadden. Veele Lieden, die by de aankomst van die Troepen, genoodiaakt waren hunne Stallen interuimen, moeten dezelve nu geheel af breeken, en alles wat in dezelve is verbranden.
Parys den fden April. Het drooge en koude Voorjaar veroorzaakt in fommige onzer Provinciën veele ziekten onder de Honden, en inzonderheid de Dolheid: te Dyon zyn 18 Menfchen aan de gevolgen van dolle Hondsbeeten geftorven, «iet* tegenftaande men allerlei Geneesmiddelen aangewend heeft: Te Befancon tyn 'er ao Soldaaten aan overleden, en de menigte van gebeeten Menfchen was zo groot, zo wel in de Stad als op het Land, dat men de Zieken alle niet in het Hospitaal kon bergen; ook had men beriehten van Straatsburg, dat het aldaar eveneens gefield was en dat alle Honden in de Stad en ten platten Lande, zonder ondetfcheid , doodgeflagen wierden.
De Baron van Einliedel, een Ssxisch Edelman, een groot Liefhebber der Natuurlyke Hiftotie, zal met twee zyner Broederen en verfcheiden zyner Landslieden, aan boord gaan van een Schip, gehuurd door den Koning, en naar Senegal llevenen, alwaar hy de Rivier, zo verre immer mogelyk is, zal opzeilen, vervolgens met zyne' Broeders en Landslieden aan Land gaan, geheel Africate Lande doorreizen, en over Cairo naar Europa terug keeren. Wanneer deeze Onderneeming gelukt, is de Heet van Einfiedel de eerfte, die zulk een gevaarlyke reize tal hebben gedaan.
. Utncbt den yden April. Eergisteren namiddag, omtrent half 3 uuren, en dus onder Kerktyd, ontftond alhier by de Wittevrouwenbrug, een hevigen Brand, in "h-t Hais bewoond wordende door de Weduwe van Wylen den Engelfchen Predikant Brown: Waardoor het voorfte Hinnenfte deel van gemelde Huis, meest in de asfche gelegd is, en de nevensftaande Huizen en Gebouwen zich in het «iterfte gevaar bevonden, waaruit echter deezen, door eene fpoedigeblusfching, door Gods goedheid en de ieverige poogingen onzer braave Burgery, gelukkig gered werden.
Breda den 6den April. Heden namiddag is hier een Husfaar van 't Corps des Rhyngrave van Salms, met alle ftatieter Aarde befteld, onder de toevloed van een menigte Aanfchouwets, die zeker zo een lu'fteryke vertooning nimmer hier ter Stede gezien hebben; op ordre van den braaven Major van Geurike, was "t Commando by het Detachement deezer Begraafnis opgedragen (vermits de indispofiiie van den Adjudant Beetsa) aan den Heere van Broune de Brounevo, Premier-Lieutenant by 't Corps Husfaaren, welke Heer dan ook alles met deuiterfte cs) beste exa&itude gedirigeerd heeft: Het Ligchaam wierd gedraagen door de Husfaaren in volle Uniform gekleed, met hun gewooaen Marsch, gevolgt van een groot aantal andere Husfaaren, mede in volle Uniform, en begeleid door diverfe Heeren Officieren, als onder anderen, Ritmeefter van Daring, Lieutenant van Hesberg &c ; de Militaire Eertekenen van den Overledenen waren op de Kist geplaatst, de gswoone drie Salvo's, by het neierzinken van het Lyk, wierdenmeefitrlyk geêxecnteert, en verder is alles in de geregeldfle order afgeloopen.
Gedrukt by de Erve de Weduwe TACOBUS van ECMONT; di> de Regalieis Bieêflnat, te Amftcidasü.



DÈ
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS*-
V ER T E L D E R.
Den 23 April 1785. N°. 17.
et gettl der Dooden van de voorgaande week is 14c-.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Cottftantinopolen den 28 den February. Den 21 den deezer is de jongde Zoon van den Grooten Heer, Sultan Murad, overleden. De Groet-Admiiaal, Hasfan-Pacha de deun en luider van de Ottomannifche Mogendheid, is zeer gevaar» lyk ziek geweest; doch thans gelukkig herdeld. De blydfchap hierover is des té grooter wyl de kunde en dapperheid van dien grooten Man ons waarfchyclyk eerlang 'zeer zullen te dade komen; als houdende men eene VreJebreuk met dè beide Keizerlyke Hoven voor byna onvermydelyk. Men heeft h:er het zekere beticht dat de Rusfen in hunne Havens aan de Zwatte Zee verfcheidene Oorlogfchepen'timmeren, en dat hunne Legermagt in de Crim merkel yk vergroot wordt.
Lillo den oden April. Om te voldoen aan het verlangen van Vaderlandfche Vrienden in hun Brief u;t hunne Vergadering te Amderdam, wordt hen, niet door een Militair, maar door een Inwooner van Lillo, zonder de minfte partialiteit verzekerd, dat, geduurende wy hïer byna ingefloten gehouden zyn, geen eigenlyk zogenaamd gebrek onder ons geleden is: 's Lands Hooge Overheid heeft zorge gedraazen, dat de Soldaat voor een mattigen prys, uit deMagazynen, nog al maatig goede Levensmiddelen bekomen heeft. Verre is het 'er echter van daan , ■dat overvloed alhier geheerscht zoude hebben; de voornaamde Winkels zvn gefloten de mindere profiteertn van de gelegenheid en doen den Burger en Militair voor hunne Waaren, want de Magazynen leveten niet alles op, anderhalf en wel tweemaal de waarde betaalen.
" Alleraangenaamst was het toegezondene uit verlcheide Hollandlche Meden ; de Soldaat is 'er door verkwikt, doch dezze Liefdegiften konden, hoe kostbaar ook voor de liefderyke Zenders , den overvloed niet baaren onder een menigte van 700 Koppen, behalven Vrouwen en Kinderen, die e'.k hun gerechtig aandeel naar evenredigheid ontvangen hebben.
De Vaderlandfche Vrienden wenfchen te weeten, of het waar is, dat 's Lands goeden Geld hier zo misbruikt wordt, dat 'er te Antwerpen Negotie mede zoude worden gedreeven? Deeze vraag is duister. Wie zoude dit misbruik pleegen ? niet de Commandant; die heeft noch *s Lands Geld noch Goederen onder zich j
I toii-



(• 66' )
misfcbien door de Commifen? Neen! deeze kunnen in dit opzfgt n'et worden verdacht gehouden: Geloof me, die den Vaderlandfche Vrienden zulke tydingen heeft aangebiagt, is een eerloos Lasteraar. Zulke zich-zelve wederleggendepraatjes verdienen dat de Rapporteurs van zulke Nieuwijes genoodzaakfwierden voet by dek te houden, en hunne gezegdens te doea verifieeren, of anders als Eerroovers gebrandmerkt te worden: dit zoude rechte Vaderlandsliefde zyn; dus zoude de leputatie van den Commandeur gefaaveert zyn, op wien de Natie nog al eenig vertrouwen fielt, die aan 's Lands Hooge O veiheid genoegen geeft en in dat vertrouwen behoorde gemaintineerd te worden, alzo het de Natie niet ónverfchillig k3n zyn, met welk een reuk zulk een Man onder hun verkeerd.
Utrecht den nden Aprl. De jaarlykfche uitieeiing der Pryze'n op het Sprnwerk, by den Oeconomifchen Tak beraamd, en in de Weeskerk alhier ten genoegen van eene menigte Aanfchouwerea, met de gewoone plegtigheid 'verricht Wierd de Vergadering geopend door den Hooggeleerden Heer Profesfor f ydeman' met een zo gepast als treffend Betoog over het noodige, nuttige, en de voornaame vereischten van een dagelyksch Werk. Na dat deeze Redenvoering met een zeer harteiyke enaanmoedigende Aanfpraak aan de werkende Jeugd geëindiud was, wierd door den Heer Fabrikeur Scherpenfeel, op eene zeer gratieufe en eiguiaartige wyze, de bedemde Prscmien en nieuwe Kleederen aan 13 Kinderen uitgedeeld, naamlyk, aan ieder een Ducaat en een geheel nieuwe Kleedimr van Inlandfche Fabrieken. Vervolgens wierden nog 33 andere Kinderen, die in het Spinnen van Wolle, Vlas en Catoen het naast aan bovengemelden evenaarden met eenige Pryzen van onderfchcidene waarde befchonken, terwyl dit alles onder een dankbaar en vrolyk. Gezang van ftichtelyke Liederen verricht en met hartgrondigen wensch, dat dit middel als het gepaste herflel der kwynende Fabrieken door den gunstryken Zegen des Alleihoogftén, mogt agtervoled. werden. ae* eindigd wierd. ' 6
Frankfort deni nden April. Volgens de jongde Brieven uit Napels van den aaften Maart, hield de Berg Vefuvius nog gedadig aan, eene groote menigte Rook en Vuur uittewerpen, gelyk ook een grooten.overvloed van Lava welke reeds twee mylen verre droomde; zo dat die Berg thans des nachts eene heerlvke vertooning maakte, waardig om befchouwd te worden. De glans der Vlammen welken hy uitwerpt, is zo groot, dat het fchynfel daarvan op de Muuren der Fiuizen van Napels te zien was.
De nieuwde Berichten uit Zwitzerland getuigen nog eenpaarig.van den harden en lang aanhoudenden Winter aldaar. Uit Lucern wordt als iets byzonders aan-.gemerkt, dat men m het midden van Maart zich op het toegevróoren Meir aldaar nog met Schaatsfenryden bad kunnen vermaaken ; 't welk zo buitengewoon was dat . zelfs de ouade Lieden daar geen geheugen van hadden. Van andere Plaatfen wierd gemeld, dat aioaar zo ongemeen veel Sneeuw lag, en dezelve zo lanu aanhield, dat 'er Vogels levendig met de hand gevangen wierden
Slim in Vlaanderen den i3den April. Den óiendeezer'savonds tegens8uuren vertoonden zich 14 Oostenrykfche Deferteurs voor de Barrière van de Kruisfchans' die aar.donds prtfenteerden om hunne Wapens overtegeeven. ■ Men liet hen bln' uen. komen, onder alle mpgeiyki voorzorg, en bragt hen in zekerheid. Des ap-T
de-



( °*7 )
derendaags *s morgens kwsmen 'er nog 15- anderen van hetzelve Complot, alfs' van het Regiment van den Prins van Ligne, aan hun hoofd hebbende een Defertenr van het Regiment van Hougdon, die by 2yn aankomst verklaarde, dat dit* de eerde gelegendheid was, die hy had kunnen vinden om we.'er te komen ; Volgens hun rapport waren zy den eerden deezer te Caülo gekomen en denzelven da* van daar des avonds ten 7 uuren vertrokken, zynde toen 2$--Man flerk. Zy waren voorby twee Militairen Wachten gegaan, alsmede voorby twee Bóeren-Posten, die op hen gefchooten hadden, 't geen zy op dezelfde wys beantwoord hebben om zich te bevryden, en zy meenden dat 'er 4 van hun gedood waren; dat de Prins van Salm hen vervolgt had, die zy meenden, dat van zyn Pa3rd gevallen,. maar dat haar onbekend was, of hy gekwetst wierd, of zulks door hun vuur, ot' door het vuur der Boeren was gefchied. Zy hebben met zich medegebragt agt Snaphaanen en twee Sabels. Zy zyn by gedeeltens naar Lillo gebragt, van waar de Commandant hen heeft doen inlcheepen op een Schip in dienst van Hunne1 Hoog-Mogenden, onder een Commando van cen Officier, twee Segeants, twee. Corporaals en twintig Musquettiers, en doen brengen naar cen Capitein Haringman, Commandant van het Hollandsen Oorlögfchip, by Saftingen post houdende,; om, indien zy wilden, hen op zyn Schip aanteneemen, of naar Holland te zenden, alwaar zy reeds zullen aangekomen zyn.
Londen den ifden April. Men is thans op de Konings Scheepstimmerwerf te Chatam bfzig met het beproeven van een nieuw ontdekt Geheim, om het Tim. merhout voor het bederf en den worm te beveiligen; hetzelve bedaat hierin, dat men de Kniën en Planken naast eikanderen op zyn eind zette, en dat op het hovende gedeelte eene ontbinding van Zoutgeftoit wordt, die het Hout voor verrotting bewaard. De Royal George en de Royale Charlotta, beide van 100duk-ken Kanon, worden met dit toebereide Hout voltooid, en indien het aan de verwachting beantwoord, zal de Uitvinder ryklyk beloond worden.
De Tolbedienden hebben deezer dagen, ineen Winkel binnen deeze Stad, eenaanhaaling van verfcheiden Franfche Waaijers gedaan, en voor ieder derzelven moet 200 Ponden Sterlings betaald worden; door deeze verbaazende zwaareboe-ten meent men den Sluikhandel eindelyk te zullen beletten.
Voorleden Saturdag, 's middags tusfchen 12 en 1 uuren, is de groote Zaal varvf de Sprrng-Garden, gemeenlyk Coxe's Mufeum genaamd, geheel afgebrand; federt eenige dagen vertoon ie men in dezelve het Kadeel van Windfor, van Kurknage- ■ maakt, benevens eene navolging der Vuurbraaking van den Berg Vefuvius, en het was by de uitvoering van dit laatde, dat 'er vonkjes op eenige daarby leggendeBranddofren komende, de Vertooning allernatuurlykst gemaakt wierd, want bin- : nen weinig oogenblikken was het Gebouw in volle vlam en brandde geheel uit; t gelukkig echter heeft men de naastbyzyndc Gebouwen bewaard.
Deezer dagen werd alhier ter dood veroordeeld zekeren William Hgfon, uithoofde dat hy zyn Zoontje, een Kind van omtrent 9.Jaaren, herhaalde reizen op , de allerwreedfte wyze mishandeld en eindelyk met een Yzeren Poker doodgefla-*.gen had. Toen hem kennis van het over hem gereide Vonnis moest gegeeven'' wordan, fprak de Griffier van de Rechtbank hemin deezer voegen aan :
„ William H;gfon ! gy zyt door eene medelydende «n oplettende Re:htbank,



( ÓS )
op een getuigenis,"het Welk geen twyfel aan uwe fchuldigheid overlaat, overtuigd van de allerzwaarde misdaad, die het karakter van een Meusch ontëeren kan. De .misdaad vau Moord, of de moedwillige en kwaadaartige berooving van zyna Evennaastens leven, is in zich-zelven van zulk een aart, dat de Natuur 'er een affchrik van heeft, cn een misdaad die de Goddelyke en Menschlyke Wetten noo-dig geoordeeld hebben ten (trengfte te (haffen: Dan wanneer wy overweegen dat het ongelukkig Voorwerp van uw misdryf niet alleen uw eigen Kind was, zynde van zeer tedere Jaaren, maar ook dat uwe fchuld niet gelegen is in eene fchielyke opftuiving van drift, of dat uw bedryf kan verdédigd worden, door iets dat naar een maitige kastyiing gelykt, zo wordt uwe misdaad daardoor zodanig verzwaard, dat 'er geene vetfchooning voor kan gevonden worden.
Uw pligt tot uw Kind was geweest hem met tederheid en zorg op te voeden, de Bewaarder van zyne jonge Jaaren te weezen, met zachtzinnigheid zyne gebreken te verbeteren, in zyne behoeftens te voorzien, hem tegen de belédigingen van anderen te befchermen, zyn beftaan zo draaglyk te maaken als uwe omftandigheden toelieten, en alles te doen wat in uw vermogen was, om hem tot een gelukicig en nuttig Lid der famenleeving te maaken. Dan uw gedrag is in dit alles regelte^t (Irydig geweest. In plaats van die tederheid., zorg en toegeevendheid, welke wy van onzen grooten Schepperen Regeerder affmeeken, en welke onze Kinderen met recht van ons verwachten, fchynt uw geheel gedrag jegens dat ongelukkig Kind eene aauéenfchakeling geweest te zyn van ongehoorde Wreedheid, die ten laat Hen is uitgeloopen op een geweldigen dood, De toegenegenheid van Ouders tot hunne Kinderen is een van de fterkfte én diepgeworteldfte in'tmensch]yk hart, in welk het door onzen Schepper wyslyk geplant is, om ons tot Befchermers te maaken van onze Kinderen in die jonge Jaaren, in welken zy door een week Ligchaam en een onërvaaren Geest niet in ftaat zyn zorg voor hun zei* ven te draagen. Die natuurlyke neigingen zyn geheel en al uit uw hart verbannen geweest, en daartegen heeft de voorbeeldelooste en onmenschlyke Wreedheid uw geftadig aangezet, om van tyd tot tyd alle uwe kwaadaartige driften uit te laateti tegen een Kind, 't welk gy verpligt was te befchermen. Gelukkig was het voor 't ongelukkige Kind geweest, indien het ontflagen ware geworden van zulk cen Vader. Gelukkig zou het nog ten laatflen voor u zyn, indien uw eigen b'oed, gevoegd by het diepst berouw en leedweezen, dat in het hart van een Mensch vallen kan, u konde ontheffen van het gewigt eener fchuld, die over uwe Ziel hangt, en u'doen verkrygen de vergeeving van zulk een verfchriklyke en hooggaande misdaad by uwen Schepper en Rechter hier namaals, naardien de Wetten van uw Land zulk eene vergiffenis niet gedogen kunnen. Het is derhalven myn post om over u dat droevig Vonnis uit te fpreeken, welke uwe misdaaden zo billyk verdiend hebben, te weeten, dat gy aanftaanden Maandag aan uwen nek zult opgehangen worden tot dat gy dood zult zyn, en dat uw Ligchaam vervolgens zal afgenomen en Ontleed worden, naar de Wetten. God zy uwe Ziel geualig!"
Gedrukt ly de Eive de Weduwe JAGOBUS van EGMONT: op de Reguliers Brelörsat, te Amfterdaa*.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 30 April 1785. N°. 18.
Het getal der Doode» van de voorgaande week is 14a. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Lyst van Overledenen op Batavia , federt het midden van Juh I tot September 1784. Daniël Fredtik van Riemsdyk, Onderkoopman, Dagregisterhouder e:i Archi-1 varius; Claude Anthony d'Asfigny, Kapitein Militair; Hendrik Winkier" Ba'- ' juw, Onderkoopman, en Inlandsch Militair Soldy Boekhouder; de Èd". Metj Jan Hendrik Poock, Raad-Extraordinair van Indien, Direötur *an dc Amp'h'oenSocieteit, en Commisfaris van 't klein Zegel; Jufvrouw A. El. Bieren? Huisvrouw van den Oud-Secretaris der Hooge Regeering; Dirk Goedbloed; Jac. Anth. van Gesfel, Onderkoopman, Boekhouder, Secretaris, en Pandbewaarder van de Bank Couranten Bank VMf Leening; B. H. Robberts, Kapitein Titulair en Commandant van Meefler Cornélis; de Huisvrouw van den Kapitein Mitttaff Propholouw; Abr. Walkant, Oud^Onderkoopman en Binnen<Regent van 't Chineefche Hospitaal; de Ballau, een Fraisch Luitenant, met den Edele Heer de Ley hier gekomen; de Wel-Ed. Geftr. Heer J. R. van der Burg, Raai-Extraordinair van Neérlands Indien, Direéteur van de Amphioen-Societeit, Pizüdent van Curatoren en Scholarchen, en Commisfaris van 't klein Zegel ; Erasmus van Goudoever, Onderkoopman en Secretaris van Huwlykfche- en kleine Gerichts-Zaaken; Joh. Huib. de Witt, Ordinaire Kletk ter Generaale Secretarye; de Edele Heer Arn. de Ley, Raad-Extraordinair van Indien, en DireQeur van de Amphioen-Societeit; Augustus van Greven, tweede Opperkoopman van 't Kasteel; Gerardus van den Helm, Baas Boekbinder van dc Generaale Direöie; en Joh. Conft. Cruypenning, geweeien Koopman, en Hoofd van Saparoua op Ambon.
Op Trenrnaten ziet het 'er gantsch niet pluis uit» De Papours hebben wel iooo Menfchen vermoord. Men denkt, dat 's Lands Oorlogfchepen, van Ma« lacca komende, 'er raar toe tullen moeten; doch op Malacca is het ook nog niet
klaar. Alhier is het gerucht geweest, dat de Staats-Kapitein Kuiper, en de
Scriba Stoppelaar, in de Aétïe zouden gefneüveld zyn; doch deeze geruchte» moeten nog geconfirmeert worden, eér men 'er geloof kan aan geeven.
I $ Fit-



C 70)
Florence den 25[len Maart. De volgende befcnryvine hebben wy ontvaren van een Luchtverfchynicl, 't welk door veele alhier waiVgenomen is Laatsti*Saturdag, 's morgen» omtrent 8 uuren, zag men alhier het heerlykfte' Verfch™iel, welke men zxh kan verbeelden; een Azuure Boog doorfneedt het Zenith ,« bedekte by trappen de Hoirzont, welk met Kringen en Lichtmaaien verfierd was van kleuren gelyk de Regenboog, en nog daarenboven vermeerderd met Bv-Zoi>' , ,Du WaS ,omi.et «>" ,wec andete By-Zonnen, die voor de Zon zelve m iielderheii met wykten. De eene Hond naar het Noorden en de andere naar het Zuiden en waren beide geplaatst in een en dezelfde Lichtkring, welke uit de Zot. te voorfchyn kwam; die door beide By-Zonnen ging en in het Westen zich verloor. Rondom de Zon was mede een groote Kring van gelyke kleuren «k a. Regenboog, welke door beide By-Zonnen regthoekig veo l t " ï Straalen in een zeer dikke Wolk te famen kwamen, alwaar Öv'e zo fterk wl ren, dat zy naar de Aarde terug gekaatst wierden, en nog een andere Rv 7™, maakten. Het Verfchynfel van deeze By-Zonnen en Kr!?g£ van die waarvan men aanteekeningen heeft, en verfeilt niet veel met de te Haarlem in 173- waargenomen is. De Heer Condaminc zag 'er een in hetzelve Jaar te Parys, welke vier By-Zonnen hadt. Te Rome wierd 'er eengezen in i6z9 met vyf, er, te Artes in 1666 met zes By-Zonnen. De sStSÏÏata Hevelus nam m 1601 'er een te Dantzig waar, met zeven Neven-Zonnen.
Napels den ziften Maart. Deezer dagen is men in onze Nabaurfchap oóggennge geweest van een allerzonderlingst Verfchynfel. Te weeten : den 1 aden dfL zer, des morgens, zag. men u.t de Rivier Majuri, by Salerne, eene groote Vuurt colom opftygen, omringd door een zwaaren en dikken-rook; vervoleens hoord* men eenige u.tbarftmgen, gelyk het losbranden van verfcheidene ftukkerKanon waarna vlam en rooit, en tevens de geheele Rivier verdween; zynde het wïteï' m plaatst van zyne gewoon».loop te volgen , wechgezonken in een grendeloozen Kolk, d.e door het geweld der Ur.deraardfche Vuuren geformeerd was
Letpzwb Óen 9den April. Onder de onderneemendfte, Perfoonen, "welke uit zucht tot Weetenfchappen, geen moeiten ontzien, en haare Kundigheden zehï met gevaar van haar leven zoeken uittebreiden, kan men thans tellen van Emiidel, een Saxycb Edelman, die een uninnntende^ «Ï^S^ wanneer hy zo gelukkig is, om in zyne Onderneemirg te (lianen Deeze H,!?' een groot Natuurkundige bevind zich thans met twee zyner Bróed«s en andere Landslieden m Frankryk en is voorneemens met henlieden naar Senegïl te reizen; vervolgens.den Vloed van Senegal optevaaren, en alsdan met zyn Broeder, , «katern doortereizen, en over Cairo naar EÏopïSJ;
Weenen den pien April. Het Wéér blyft hier nog zeer guur en het bykans nog dagelyks. In den nacht tusfchen den 7 en Sften eezer efc57e.' Liab, een Dorp niet verre van deeze Stad gelegen, zó zwaargereeend met f)Ón der en Bluem, als fomtyds midden in den Zomer'. O ver ' t a'gemeen £ftmen Hxromtren, waargenomen, dat de overgang van koude tot warmte ren" «e?erideel van warmte tot koude, zeer fchielyk gefchied. In een BenediaVner Klooster te Settcmtldten, m NeAr-Oostearyk, heeft men deezer dagen oP IcTtSZ
me»»



(71)
meter van Reaumur de koude, in den tyd'van Hechts 7 minuten, 4 (rraadea zien toeneemen. 0
De Koning van Pruisfen bevind zich, federt dat de Jigt aan de Hand uitgekomen is, wat beter, en de Abcesfen aan de Beenen zyn niet groot, noch van een kwaad foort.
De Keizer is thans volkomen van deizelfs laatfte onüasfelykheid herfteld doch men verbeeld zich dat Zyne Majefteit veel ernftiger en 'droefgeestiger is dan'voorheen, of men zulks aan zynen geduurigen a-beid, of aan de onaangenaamheden, welke die Monarch- zo Binnen- als Buitenlands heeft, toefchryven moet. weet' men niet te bepaalen. ' ■ Luik den 1 fdtn April. Heden is de Booswicht, die voor eenigen tyd een Officier van het Corps van den Gölonel Matha vermoord heeft, op de plaats, daar hv dien moord gedaan heeft, gerabraakt. * '
Heden en gisteren is het Magazyn van Hooi; welke door eenige Oóstenrvkfche • Entrepeneurs verzameld is, te Tongeren, opentlyk verkogt.
Londen den i^den April. Eenige Betichten van Zyne Majefteits Conful, te Leghorn, behelzen, dat de Algeiyren weigeren om een Engelsch Schip loste laaten, welke zy op deszelfs reis naar Maifeille genomen hebben, alsmede «een Mensch van deszelfs Equipage willen ontflaan, zo dat ons Hof mede betrokken wordt onder de Vyanden van deeze Barbaaren, wier Schepen, door de menigvuldige Gefchenken van verfcheide Europifche Mogendheden zeer talryk geworden zyn. Welk een fchande, dat de Europifche Natiën de vriendfchap deezer Roovers ten haaren kosten moeten köopen.
FerfaiUet den I7den April. De Heer Graaf de Peyroufe, Kapitein ter Zee dezelfde die de zo we'gelukte als do n de Vyanden zelf gepreeien Expeditie naar dè Hudfons-Baai gedaan heeft, is door den Koning uitgekoozen om eene nieuwe Reize rondom de Waereld te doen, zullende zyne Majefteit binnen drie dagen de Geleerden en Kanstenaars, die den Grasf mosten verzeilen, benoemen. Het is uit eigen beweeging dat de Koning deeze Reis geördonneert heeft en Zyne Majeiteit zal zelfs den weg, dien zy vaaren moeten, op de Kaart aftekeHen en met eigen hand de Indrudiën voor de Bevelhebbers opftellen, willende niet dat men verder zal zoeken naarden beruchten doortocht van het-Noorden , dewyl de Heer Cóok klaar getoond heeft dat, zo 'er al zulk een doortocht-was, dezelve dan nog, uit hoofde van het gevaar, voor den Koophandel van geen nut zoude zynook meent men dat de Heer Peyroufe niet zal vaaren op de breedtens, welke de Engelfchen doorkrust hebben, zullende hem door de voorige en kundige Reizigers nog genoeg ter onderzoeking overgelaaten zyn in de groote Zeeën welke , tusfchen de Keerkringen liggen, buiten welke hy, ingevolge 's Konings orders met verre zal komen. Vier Academisten, waarvan twee Sterre- en Kruidkundigen, benevens eenige Tekenaars, zullen het Gezelfchap van den Heer Peyioufc uitmaaken, terwyl men-allet, wat tot bevordering der Weetenfchappen ende kennis van den Aardbol zoude kunnen dienen j aan boord zal bezorgen van een • Schip van 30 en een Fregat van 26 (lukken Kanon; dan dewyl het echter zoude-kunnen gebeuren, dat men, door de zwaarte dier Schepen, in fommige Baaijenof kwieren n:et konde komen, worden 'er twee Corvetten gereed gemaakt, die
UM



( 7i )
Na genommsrde ftukken mede lullen gaan en door de Scheepstimmerlieden binnen den tyd van agt dagen in elkander gevoegd en bekwaam gemaakt kunnen worden om Zee te bouwen; het is door het gebruik van deeze Vaartuigen, dat 'er niets aan zyne nafpeuringen zal kunnen ontfnappen , en behalven dat zoude hy indien hy, door een of ander ongeluk, een zyner Schepen moest verlaaten, hèt Voik daarvan op dezelven kunnen verdeden.
De Koning heeft geen tyd van terugkomst bepaald, maar de Heer Peyroufe meent 3 of 4 Jaaren daartoe te befteeden ; Zyne Majefteit heeft dien Heer de vryheid gegeeven om de Officieren en Equipagiën zelf te verkiezen, hebbende hy ingevolge hiervan den Heer Le Langle, die hem op de Expeditie naar de HudfonsBaai vergezeld heeft, tot zyne Reisgenoot benoemd; en dewyl deeze Onderneeming op byzonderen last des Konings gefchied, heeft Zyne Majefteit bevolen, dat hy aan hem alleen fchryven en verflag van zyne verrichtingen doen moet. Den iyden Mey aanftaande vertrekt de Graaf naar Brest, om het oog op de - uitrusting der Schepen te hebben; hy is een Man van 40 Jaaren, fterk gezond en zeer kundig, en dit alles doet hoopen, dat deeze Reis volmaakt aan het oogmerk beantwoorden en 's Konings Officieren veel eer aan doen za!. , Voor het overige laat de bekwaamheid en menschlievendheid van den Heere s Peyroufe, van welke hy in de Hüdfbns-Baai doorflaande blyken gegeeven heeft geen twyfel over, of zyne komst zal den Bewooneren der Kusten en Eilanden van den Oceaan aangenaam zyn; hy zal zekerlyk de naam des Konings by hen in achting brengen, en zichzelven voor het ongelukkig Lot, dat den Kapitein Cook bejegend is, beveiligen.
In minder dan drie dagen, zyn wy van eene Winterkoude in eene volkomene 'Zomerwarmte geraakt, want de Thermometer van Reaumur ftaat 10 en 12 graaden boven het Vriespunt. Zelfs hebben wy des avonds en des morgens eenen droogen Nevel gehad, gelyk die, welke voor twee jaaren door geheel Europa waargenomen werd. r Spa den aoften April. Den i^den deezer, 's middags ten half z uuren, ontftoni alhier brand in de Stallen van het Keizerlyke Posthuis, en ging metzul'keene woede voort, dat binnen 5 minuten al de daaraan hoorende Gebouwen vernield waren: Terzelver tyd ontftond 'er brand in de Straat van Sauveniere, omtrent 300 pasfen van de eerde, die mede zeer hevig was, en niettegenftaande' den yver van onze Inwooners en die van Theux en Verviers, verfcheiden Huizen in den a=fche lag, zo dat derzelver getal, de Stallen medegerekend, des Donderdags morgens, toen men de vlammen gebluscht had, tusfchen de 40 en 50 beliep: Offchoon deeze Gebeurtenis den Inwooneren zeer treft, moet men evenwel verzekeren, dat de Vreemdelingen, die de Wateren zouden komen gebruiken daardoor niets zullen lyden, nademaal de meeste Huizen van weinig belang en niet gefchikt waren om de vreemde Lieden te herbergen : Zynde het ook eene volftrekte onwaarheid, dat alhier eene befmettelyke Ziekte zoude heerfchen, en alleenlykeen uitftrooifel, om de Reizigers dit aangenaam Vlek te doen vermyden.
Geirukt by de Erve de Weduwe JAGOBUS van EGMüNTj ©p de Regulier» Breeftrut, te Amfterdam,



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 7 Mey 1785. N0. 19.
JLXet gettl der Dooden van de voorgaande week is 15-3.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Op den Algemeenen Dank- Vast- en Bededag is in de refpeéive Gereformeerde Kerken gecollecteerd, de volgende Sommen:
Te Dordrecht de fomma van ƒ 6818 -
Amfterdam ... - 2105-9 - 15- Rotterdam .... 4827 - 12 - 8 Schiedam - ij-oi - 13 -
Utrecht .... 4944 - j- Groningen - aj68 - 19 - 1
Leeuwaarden - ifyd - 2 -
Lisbon den yden April. Haate Koninglyke Hoogheid, de Prinfes van Brezil, bevind zich thans ongefteld, en de Geneesheeren meenen dat de Maazelen zich tullen openbaaren.
Een Courier in den nacht tusfchen den eerften en aden deezer van Madrid aangekomen, heeft de tyding aan ons Hof overgebragt, dat het Huwelyk tusfchen den Infant Don Juan met de Infante Dona Charlotta van Spanje, den 27ften Maart voltrokken is. De Ambasfadeur van Spanje gaf hiervan den gemelden morgen kennis aan de vreemde Ministers, die des avonds, per Misfive, door den Staatssecretaris Aires de Sa Mello, ook bericht kreegen, met verzoek om zich te voegen by de algemeene Vreugdebedry ven, die geduurende drie dagen zoude plaats hebben. Den 4den deezer ontvingen Haare Majefteiten deswegen» de Compli*mnten van Gelukwenfchingen. Het is vastgefteld, dat de Inhaaling van den Ambasfideur, de Ceremon'cn en Vreogdebedryvingen wegens het aanftaande Huwelyk van den Infant Don Gabricl, met de Infante Dona Maria Victoriaj aanftaanden Maandag den j Men deeztr zullen aanvangen.
Van de Poolfcbe Grenzen den i3len April. Onlangs is op order des Konings vin Pru'sfen een Commando Husfaaren van do Paarden naar Skar Jowe , in Polen „ gemarcheerd, om aldaar aftehaalen de Trck-Osfen, Zaagen, Bylen eri Ketens, die weleêr, wegens gefchil over het Houtvellen, ontnomen waren van zekeren Silézifchen Graaf van Borghausf tot Sulaw, cn teffens om de noodigemsattegelen
K te



( 74- )
te. neemen wegens het ongehinderd Houtvellen: Een Koninglyke Fiscaal deed by die gelegenheid de eerften hak in 't Woud, en alles liep in rust af.
IVeenen den lóden April. Uit Palermo wordt gemeld, dat de Boekhouder of Xa^iier, van het Leechuis of de Lombard aldaar, een-Banquerout van 5-00,000 Ducaaten heeft gemaikt, waartoe een blind vertrouwen op zynen Biegtvader, veroorzaakt door een biïitenfpoorig Bygeloof, hem aanleiding had gegeeven, vermits hy dacht zonder de raad en de leiding van dien Mm, geene zyner Zaaken te mogen veirichten. Deeze, eenMunnik , die, of even verblind, of een fchynheilige was, ried,hem gedadig om, zo wduit den Lombard als van Particulieren, aanzienlyke Sommen opteneemen en die tot publieke utgaaven tebefteoden-, beloovende htm, volgens eene gewaande Goddelyke ingeefing , dat hy in de eerstko* mende maand April eene extraordinaire fomme Gelds uit de Lotery zoude trekken , waarmede hy als dan alle zyne fchulden konde liquideeren. In volkomen vertrouwen op de zekerheid van die winst, gaf de Man ongemeen veele Aalmoesfen, huwde verfcheiden Meisjes uit, liet Kerken en Capellen bouwen, of voorzag die van Fondfen en andere. Behoeftens, en waagde teffens bedendig groote Sommen in de Lotery. Dit ging zo.verre, dat de Regeering 'er eindelyk zich' sjtq gelegen liet leggen en rekening van hem eischte, die.hy,niet konde doen, alzo de groote winst nog was u'tgcbleevefl. Geduurende het onderzoek wierd d* Biegtvader ook in hechtenis genomen: Men vond zyne Wooning op het prachtigst gemeubleerd en eene sanzenlyke fomme Contanten in zyne Kas, diede Regeering inmiddels heeft laaten confisqmeren.
Het ©ngewoone (henge Wéér, welk wy hieromftreeks in de eerde dagen deezer Maand gehad hebben, is fïdert eenige dagen merklykzagtergeworden. . Voorleden Zondag was, op .hoogst bevel van den Ke'ztr, uit alle de Voordeden naar de Metropoli'taan-Kerk van St. Stephanus eene Profeslie gehouden, ten einde den Hemel om afwendig van den Winter en van de k.waade gevolgen, daatuit ontfjpruitende, te fmtektn.
Parys den nden April. De Minister van de Marine heeft bericht gekreegen, dat 's Konings.Fregat de Belloria,.te Kadix was binnengeloopen, zynde deszelfs Commandant, de Heer.de Caftebelle, daartoe genoodzaakt geweest, dewyl het Schip 31 duim Water ieder uur in kreeg; de medebragte Dépêches zullen zeker zeer gewigtig zyn, dewyl die Heer,dezelve in perfoon moet overbrengen, doch njet gezond zynde, doet hy de reis met een Chais en.dus is hem de Post vooruit i^ereeden. Zo dra de_aankomst van dat Fregat bekend wierd, verfpreidde men bier d: tyding, dat Trinquenemale door de Engelfchen genomen was, doch nietVgenftiande dit gerucht algemeen wierd gelooft, ondekte men echter wel dra, dat hetzelve fifchts van een Koopmans Cmtoor kwamen eefchikt was om de nieuwe/ Oost-Indifche. Compagnie te benadee'.en., welkers Act en des anderendaags uitge-
fer ven zouden worden, zynde door een Arrest van 's Konings. Staats-Raad, gcagtekend den i4den Apiil 1785-, bevestigd; dat Arrest bedaat in 57 Artykels, tn.uit heizelveiblykt, dat het previlegie, aamdie Compagnie gegeeven, 7 Jaaren van Vrede duurt, door i2.Adminidtateuren zal bedierd worden, en het Fonds Bjartoe gefchikt, uit ia Millioenen, in Portiën van icco Livres verdeeld, zal tfflraao.
x}^ Werkea. te Cherjjourg. jgeluUen. thans zeer wel en,men arbeid met onvert
moei,-'.



( 7J-)
moeiden yver aan de. voortzetting van dezelven, zynde geduursnde den Winter, de Steenen enlut Hout door het Wier, Schulpen &c. aan den anderen gehechten zitten nu zo vast als Roifen, doende veel eer aan den Opper-Direöeur, en ztlf zyn 'er twee Engelfche Ingenieurs aangekomen, om de manier van het bewerken* te z'en, welke men hen getoond heeft op eene openhartiger wyze als die Natie gewoon ;s Vreemdelirgen te ontvangen, dewyl zy alles voor hen verbergen.
Frankfort den liften April. S.dert eenige dagen hebben wy Dooiweé. , waardoor den Miin zodanig is gewasfen, dat de Tuinen en Velden aan dezelve onder Water zyn gezet. Het is een groot geluk, dat 'er in deeze omftandigheden geenzwaare Regen by is gekomen, want anders zou de hoogte des Waters misfctüea die van het voorgaande Jaar overtroffen hebben. Ondertusfchen wordt de loop der Posten daardoor ongemeen gehinderd, vermits zy in de Bovenlanden doot het Water niet voort kunnen. .
Parts den ajften April. Toen de beruchte Paul Jones inden voorigen Oor. log etn Landing op de Kust van Schotland deed, maakte het Volk zich onder anderen me*fier van een Kist met een Zilver Servies, toebehoorende aan den Grar.t Selkirk wordende dezelve voor goeden prys veiklaard, maar Paul jones, de Eqaipagie haar aandeel in Geld geevende, wierd du* alleen Bezitter van dien Buit, over welke hy onlangs aan de Graavinne van Selkirk heeft gefchreeven, dat het* hem leed deed haar zo lang beroofd te hebben van het Servies,, veczoekende dat-i zy. hem een Adres binnen Londen zoude-geeven, om- hetzelve aldaar zonder be-
4nOD*hrtbelée^ antwoord, dat-die Dame gaf, verzocht Paul Tunes*
den Graave de Vergennes de vryheid om die-Kist, vry van uitgaande Rechten vna<r Engeland te mogen- zenden ; dan de Graaf hem naar den Comrolleur-Gencraal geweezen hebbende, fchre:f die Heer hem het volgende: „ Ik ben zeer verheus! Mvnheer! in .ftaat gefteld te zyn om zulk eene fchoone daad te kunnen*, heeunftieen en heb ten dien einde aan de Pagters-Generaal myne orders gezonden overtuigende my dit geval volkomen, dat de waare Dapperheid oaderfchtidelyk is van Menfchenliefde en Edelmoedigheid." .
De Eneelfche Ambasfadeur Hertog van Dorfet heeft, tot bevordering van deeze. belangloole daad, deszelfs-Cachet op die Kilt gedrukt, op dat dezelve me ie vry, van Rechten in Londen zoude kunnen worden gebragt. .
A d'„ 26ften April. . Van alle kanten hoort men de bitterfte klagten over de nadeel'Ve gevolgen van deezen fchraalen en langduurigen Winter, zyndebykans-. o-mal zoWg een gebrek aatv Voeder, dat het Vee van honger ere veert, «i men S he^Snoo van de Daken heeft-afgenomen en tot voedfd moeten geeve... > Deeie beklaaghke- toeftand wordt nog vergroot door de gevolgen van de Staat- ■ zucht d« VoiVeo. die door het opkoopen en aanleggea van Magazynen den nogj overe-n voorraad van voorleden Jaar aan den Landman ontrooven.
L JJTA zoften April. Heden verneemt men, dat de Spanjaards.een Etablisfemtnt hebben aangelegd in het E,land Tinim gelegen de ZmJzec op McRcaTÏnVvitlyke lentfie en 16 graaien Noorder breedte, tmfchen de Ph:lhpPynfcïï F%nden in Aft», en Acapnlco, in Amerika , en aldaar een fterk Guarm£-n ?'£Zlh^a. 'Mm wil, dat de geJuu ende togten der Engelfchen m> den Streeb hen Mb* om aldaar dat MM tef«xaleIeni.w«£



f ?*■)
Mven onze Zeevaareaden, die in *t vervolg een togt rondom de Waereld zullea onderneemen, dit Eiland niet tullen kunnen aandoen, om zich te ververfchen gelyk Lord Anfon in het Jaar 174.1 deed, wanneer zyn Volk, door de Scheurbuik aangetast zyn ie, binnen weinig dagen in dit verruklyk Eiland herfteld wierd
Volger» Brieven van Charlestown, in Zuid-Carolina, gingen de Gouverneur en Staaten dier Provincie geftadig voort met het maaken van nieuwe Reglementen ten voo.deele van die Provincie, tonder zich weinig of liever in het geheel rifet te ftooren aan debeflaiten van het Congres; onderwyl bevond zich dat Land in een bloeijende ftaat, en de orders, van buiten 's Lands, voor Carolina Ryst waren zo groot, dat, hoe voordeelig ook de Oogst mogt ut vallen, men niet in ftaat zoude zyn, om aan dezelve te voldoen. De grootfte quantiteiten waren gevraagd voor de Markten van Sirhra, Scanderpon, Conftantinopolen en Misfilat; doch het neemen van drie Schepen in de Middelandfche Zee door de Barbaarfche Roevers, had hen doen befluiten om geene Schepen meer der waards te zenden dan die in fta.>t zoude weezen om zich tegen die Roovers te kunnen verdédigen. '
Amfterdam den eerften Mey. Met de laatfte Brieven van Batavia heeft men tyding, dat aldaar in het Najaar 1784 en Voorjaar i78y aangelegd zyn de volgende Schepen, als: Voor de praslidiaa'e Kamer Zeeland, O verduin,' Kapitein
C. Meyer, waarmede als Admiraal van de Vloot retourneeren zal de Wel-Ed Geftrenge Heer Mr. J. van Plettenberg, Gouverneur van de Kaap de Goede Hoop; nog voor dezelve Kamer, het Zweedsch Schip Le Dame Jeanne Kapit ■C. Alm. Voor Amfterdam, de Harmonie, Kapit. P. C.Hoek; hetLoo, Kapit.
D. Hulfebosch, en het Zweedsch Schip Concordia, Kapit. K. Breidholtz Voor Delft, Rofenburg, Kapit. G. Bruin, en het Fransch Schip laComtesfeduNord Kapit. L. de Varcor. Voor Rotterdam, Bredenhof, Kapit. P. van de Werth' en de Franfche Schepen 1'Empereur et Roi, Kapit. L. F. Audievre, 't welk reeds 11 binnengekomen, en !e Jeune Stanisiaus, Kapit. P. Menard. Voor Hoorn Hoorn, Kapit. If. Thierens, en de Zweedfche Schepen PAigle Noir, Kapit <G. Dahl en Orion, Kap^t. J. G Komberg. Voor Enkhuizen, Meerenberg, Kapit. J. Montagne; de Hoeker de Dapperheid, Kapit. C. de Boer, als Voor4 teilder, en het Fransch Schip Ia Therefe, Kapit. du Faye dc la Blanchere. Voor de tweede Bezending zullen vertrekken: Voor de praefidiaale Kamer Zeeland, de Zreuw, Kapit. L. Aams. Voor Amfterdam, de Patriot, Kapit L L Hofman, en Hinloopen, Kapit. C. Loryn. Over Bengaaien, Straalen, Kapit. W de Wyn. Over Ceylon, dc Prmfts van Orange, Kapit. J. H. Volmer- de Triton, Kapit. H. Steedzel, en Doggersback, Kapit. S. Vrolyk. Over Ch na de Gouverneur Generaal de Klerk, Kapit. J. Bank; de Draak, Kapit. A. Kikkert • Brederoie, Kapit. G. Mulder, en Berkhout, Kspit. J. C. Hulleman. Wvdeis zullen nog repatnëeren dc volgende pm:cu iere Schepen, de Jonge Frank Kapit Jac. Veer; de Onzekere, Kapit. Siaalkop; deViyheid, Kapit. Allan; de'Vrede* Kapit Ketel; Vrede en Vryheid, Kapit D. Haifing; Wynanda Luberra, Katf! Sybr. Berk; Les Six Freres, Kapit. Saulnier, reeds binnen, en Fabus Kap:t Van bovengemelde Schepen zyn reeds aan de Kaap gearriveerd het Loo de Dai.perheid, Rofenburg, de Jonge Frank, Vrede en Vryheid, la Damè lean-e Concord.a, la Comtesfe du Nord, PAigle Noir. Orion cn Fabius, van weïlè weder vertrokken zyn 1'Aiglc Noir en la Comtesfe du Nord.
«c«i£: bjr d« Éive <U Wed. J, van ÏG^Önt ; oP de Kea»li«» fceeftnat, cc Am&t^,^



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDE R.
Desi 14 Mey 1785. N°. 20.
Amfterdam den I4den Mey. Voorgaanden Woensdag avond, den nden deezer deed de Wel-Eerw. en Geleerde Heer Henricos Hoffmann, van Tbiel tiaar deeze Stad als Leeraar in de Hervormde Gemeente beroepen, zyne latreê-Leerreden in de Nieuwe Kerk, voor een verbaazende menigte Toehooreren, hebbende zyn Wel-Eerw. daartoe de Textftoffe verkoozen uit Jefria XLV : 19. Ik en hebbe niet in 't verbergen gefproken, in ee?ie donkere plaatfe der aarde. Ik en hebbe tot den zade Jacobs niet gezeid: Zoekt my te tier geefs: Ik ben de HEERE,
die gerechtigheid /preekt, die recbtmaatige dingen verkondigt. De nieuwe
Leeraar was des Zondags 's avonds te vooren bevestigd mede in de Nieuwe Kerk door Ds. Smits, met Rom. X: isK Hoe lieflyk zyn de meten der geenen die vrede verkondigen, der geenen die het goede verkondigen l — Wy hebben het van onzen pligt geacht den Wel-Eerw. Heer Hoffmann, wiens roemwaardige gaaven, geleerdheid en mannelyken Preêktrant, gevoegd by's Mans oprechte Godsvrucht, dpor een ieder, die de eer heeft van hem te kennen, tot eerbiedige achting verpligten, met deeze volgende Dichtt^gelen in d« groote Gemeente alhier welkom te groeten, cn lleedsduurend heil toe te wenfchen.
ees welkoom, Godsgezant, by Amflels Kerkgemeente 1 De Bruidkerke aan het Y acht u ten Puikgefteente, I Daar gy haar luider fchenkt, door uw begaafden Geast, En met Orakeltaal in haare Tempelchooren Den zegen Gerizims en Ebals vloek doet hooren,
Op dat de Almagtlge bemind worde en gevreesd. In den Schriftuur-Ho/ zyt ge als wakkre Man ervaaren, Gy zult geen vlyt in 't werk van 's Heeren Wyngaard fpaaren:
Dat gy 'er vruchten van tot uw genoegen ziet, Wenscht ieder der Gemeente in deeze Stad der Steden; Spreek, leer en onderwys, gelyk de Apostlen deeden,
In naam der Godheid, die dit alles U gebiedt. Voorzeker lieflyk zyn de voeten der Gezanten, Die 't Eeuwig Vredemcrk op Sions Kerktrans planten.
't Is Jacobs God van ouds, die Neêrlands God ook is; Zyn Woord blinkt klaar: zou 't dan vergeefsch zyn Him te soekcn? Neen! zyn gerechtigheid verkondigt Hy door Kloeken.
Elk eere uw Leermg dan als Gods getuigenis.
K 3 Het



C 78 >
■-Het HeaieU Redei;cbt verheldere uw verklaaring , * Godgeleerde Man! en ruste op de Openbaring;
Zo maait gy 't Ongeloof en Wangevoelen flora: Zo treft gy 'c Addrenkroost, en doet de Heldraak beeven: Zo moei gy lang voor de Eer en Leer van Jefus leeven:
Zo hang* de Kruisheldin U 't blinkendst Feestkleed om.
Uit Eerbied^
|Jeï getal der Doode* van de voorgaande week is 139.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Petersburg den iaden April. Van Moscon heeft men hier deezer dagen tyding gekreegen, dat aldaar een Rusfisch Koopman een Faillet had gemaakt van meer oan 260,000 Roebels, waarby twee Gomptoiren te Amfterdam meer dan 130,0001 Roebels zonden te kort komen; ook meldt men nit Vryburg, dat aldaar een der ©u3fte en folidefte Huizen van Negotie mei* cen Faillet van 100,000 Roebels ge* maakt had ; waarvan de verliezen voor het grootfte gedeelte op de Hollandfche en andere Buitenlandfche Crediteuren zoude vallen.
Weenen den aoften April. Zonder dat men nog met zekerheid kan beflisfen, of'er werklyk een Oorlog zal plaata hebben, (iets, dat mogelyk alleen zal afhangen van de pa ty , welke Rusland en andere Hoven zullen kiezen,) worden ten. minden de Toerustingen voortgezet, als of dc Oorlog onvermydelyk te wachten Ware. En wyl dezelve onnoemelyk veel Gelds zal kosten, blyft Zyne Majefteit betïendig voortgaan, met zo veel mogelyk zyne Geldkoffers te vullen. Ten dien einde is 'er wederom een bevel uitgevaardigd, om een groot aantal Kloosters te vernietigen, en derzelver ryke Goederen in de Schatkist nitteftorten ; en wel, onder veele anderen, 22 Kloosters in Tirol, ij in Moravië'n en jy in Boheemen 5 fchynende Zyne Majefteit van begrip te zyn, dat den Vorften het recht toekomt, om over de Goederen van Particulieren te befchikken, en zich dezelven toe te eigenen. Ook zal 'er eerstdaags eene Belasting op de Landgoederen en derzelver Produöen gelegt worden; wordende de bepaaling van dien alleenlyk uitgefteld Hot dat men by de inzameling der Produ&en bevonden heeft, hoe veel de Landen fcunnen opbrengen; zullende dus de Eigenaars, naar maate de Vorst des Hemel6 hen meerder zegend, door den Vorst der Aarde te meerder gedrukt worden.
Terwyl de Keizer door het Ediö van voorleden Jaar de Emigraiicn, of de verhuizing zyner Onderdaancn naar andere Landen, verboden, en hen dus, ftrydig met de natnurlyke vryheid der Menfchen, grondvast gemaakt heeft, is''er m\ eene nadere Ordonnantie ra het licht verfcheenen, waarby de verhuizing van de eene Keizerlyke Provincie in de andere gefaciliteerd worden, echter met eenige fcepaalingen, en provifioreele uiifluiting van Hongaryen en Zevenbergen. Dia fcteft dc Keizer de Ketting, waaraan hy zyn Volk gebonden heeft, cen weinig langer, en den kring hunner beweeging een weinig grooter gemaakt. Maar wee déti Hond, die zyne Ketttag breekt, en buiten den kring loopt ï
Van Zevenbergen heeft men, dat aldaar nog een vierde Opperhoofd der muitende Wallachiers gearresteerd is. Zyn naam is Peter Botsch/ I Niemand dacht *in hem; hy was het onderzoek ontfUpt en leefde gerust in zyne WooniDg sonder dat hem waaifchynlyk ooit de luit bevangen zoude, om den Opftand te Servatten ; doch hy werd beklapt door een Priester, die mogelyk uit een-medeladend bsginftj gevreesd heeft, das zyne Straf bies namaals zwaarder zyn mogt,
wan-;



C 79 )'
wanneer hy de Aardfche Strafte onding. Alihèns, de Prielter kreeg voor deez** aanbrenging eene Aardfche Vergelding, te weeten een Gouden Medaille, ter waarde van 100 Ducaaten, (want men beloont thanj alles met Medailles,) en een Jaargeld van 200 Guldens. Men hoopt, dat de Executie van deeze Peter Botsch het laatfte Tooneel zyn moge van de Ysfelykheden, die het ongelukkig. Zevenbergen heeft opgeleverd, en den waaren Menfchen vriend des te dieper grieven, wanneer hyzict, hoe Heersctuucht Verdrukking voortbrengt, Verdrukking Tegenftand, nuttelooie Tegenftand Woede, Woede Misdaaden, en dc Misdaad op het Schavot brengt hem , die in andere omftandigheden mogelyk een braaf Burger geweest zoude zyn, en de Wetten der Burgerlyke Maatfchappye niet zou orertreeden hebben, indien ze alvoorens ten zynen opiigte niet op eene fchandelyke wyze gefchonden waren door die geenen zeiven, welken hem nu als Rechters veroordeelen. v .
Magdenburg den zyften April. Thans iade geheele Dam by Prefter door bet geweld van de Elve wechgefleept, als dewelke nu ep het hoogst gefteegen is, en daardoor is de Ovcrftrooming zo groot geworden, dat het Water den zogenaamden Clus-Dam, en alle Dorpen die in dat Diftriö leggen, geheel overftroomd heeft, zodanig dat het reeds ter Toorn-Schans alnier dreigt intedringen. De pasfage van hier naar Berlyn is dus, te Lande, gantsch geftremd en het Tranfport der Posten moet nn met Vaartuigen gefchiedep. De geheels zogenaamde Krakauer Schaapertfokkkery is, benevens den Herder met eenige duizend ftuks Schaapen, in 't Water omgekomen en veel ander Vee is mele reeds verdronken. Men vreeie niet zonder reden van nog grooter ongelukken te zullen hooren.
1 Parys den i8ften April', Van den onlangs overledenen Heer van Pompignan 4 die een doodelyke Vyand geweest is van den Heer Voltaire, wordt dé volgende Ancedote vetteld: Toen 'er geen middel meer overig was, om hem in 't leven te behouden, wierd hy van zyne Vrenden aangemaand, om zich door Geëstelyken tot zyn einde te doen voorbeieiden. Niets konde hem hiertoe overhaalen. De by veelen zo vreeslyke naamen van Duivel en Helle, die men hem ge» duurig voorhield, konden niets baaten. Eindelyk riep zyne Gemaalinne angftig nit: „ Myn lieve Man, bedenk toch, dat gy eeuwig brandei) zult naast de zyde van den Schurk Voltaire, wanneer gy onze wenfchen niet vervult!" Terftond? beurde de Zieke zyn hoofd op, en onderwierp zich boetvaardig aan alle de ge» /woonlyke Plegtigheden.
, Frankfort aan den Oder den a8ften April. Sedert gisteren heeft het hier allerdroevigst met het Water uitgezien. De Oder is zo ongemeen hoog opgezwollen* dat niet alleen de Oder-Brug door het geweld des Waters wechgedreeven, maar *ok verfebeidene doorbraaken daardoor veroorzaakt zyn, waardoor eene algemeene overftrooming en verwoesting in de omliggende Landftreek aangerecht is>. Alles ftaat onder Water, byzonder zyn onze Voorlieden gantschlyk geïnundeerd» Doch het geen nog. dit alles te boven gaat, is het onherftelbaar verlies, welk vrf door het ongelukkig ftetfgeval van den Doorluchtigen Hertog Leopnld vanBrunïwyk, gisteisn,' geleden hebben, die, om noodlydende Menfchen te helpen, zicto met nog drie Schippers in eene kleine Schuit des middags tuifchen li en 1 uuren ever den Oder, wilde laaien zettenmaai het ongeluk-had, aan den overkant der ' - i - . ;: Ba-



Rivier, digt by eene doorbraak, door het omflaaa van het Vaartuig te verdrinken. Zyn ontzielde Ligchaam heeft men tot heden toe nog niet weder kunnen vinden. De droef heid over het verlies van deezen beminnenswaardigenen veelbeloovenden Prins is hier algemeen. De geheele Burgery, de Univerlïscit, zyn Regiment, en byzonder de Armen, wier Helper hy was, betreuren hem.
Berlyn den 3den Mey. Heden voormiddag om 10 «uren, heeft men eindelyk het ontzielde Ligchaam van den Hertog Maximiliaan Julius Leopold van Brunswyk gevonden, en wel op den grond, Hechts 100 fchreecen van de plaats alwaar Hoogstiénzelven verdronken is, en dus eerst zes dagen na zyn beklagenswaardig uiteinde.
Tholen den gden Mey. Drie Soldaaten van ons Garnifoen onlangs, op eene baldaadige wyze, twee Boerenknechten op zekere Hofftede deerlyk afgeranfeld hebbende, zodanig, dat den een verfcheidene dagen het Bedde heeft moeten houden; zo zyn de voornoemde Soldaaten door den Heer Bailliuw deezer Stad (conform de Refolutie, by de Heeren Staaten deezer Provincie op de Militaire Jurisdictie genomen,) gereclameerd, en ook aanftonds door den commandeerenden Militairen Officier overgeleverd. De Heer Bailliuw deed tegen deeze Supplianten een drieteedigen eisch; te weeten : of een corporeele Straffe, of Bannisfement of wel alleen te Water en te Brood te zitten, welke laatfte ftrafte wel voor dezulken , die aan overvloed gewoon zyn, vry zwaar is, doch eenen armen Soldaat wiens dagelykfche Portie weinig beter is, dan Wateren Brood, niet buitengewoon hard kan vallen. Met deeze laatften cisch nochthans heeft de Weth zich geconformeerd, zynde twee dier Soldaaten vcrweezen, omveertien dagen lane en de derde tweemaal 24 uuren, te Water en te Brood te zitten.
'■■ Van de Neder-Elve den 3den Mey. Over Petersburg heeft men tyding dat te Mosdok en Kislar, in het Caucafifche Gebergte, den ajften February'deeies Jaars, eene zwaare Aardbeeving gevoeld is, welke van 2 uuren des namiddagi tot 1 uur des nachts 'vier ondeifcheidene reizen herhaald werd. De Schokken duurde telkens a mirnten lang, en waren zo fterk, dat Soldaaten, op hunne Posten op Schildwacht ftaande, omgevallen, en Kagchels in de Kamers neêr^eftott zyn.
'Londen den 3den Mey. De Tapper Samuc'1 Hoafe, die zich berucht gemaakt* had door by alle gelegenheden te toonen cen groot Voorftander van deu Heer Fo£ te weezen, heeft daarvan deezer dagen op zyn Strefbed nog een doorflaande blyk gegeeven. Deeze ieverige Patriot zyn einde voelende na ieren, betuigde hy aan den Rid 'er Elliot, de Lyfmedicus van den Prins van Walles, aan wien men de zorg voor de herftelling van dien welmeenenden Samuël had toevertrouwd hoe gaern hy den Heer Fox nog eens wilde zien, om zyne laatfte zucht aan hem tr't te boezemen; en de Ridder Elliot daarvan aan den Heer Fox kennis tege^ven hebbende, begaf zich de laatstgemelde op ftaande voet naar den zieken Tapper dië hem zo dra niet zag inkomen, ofhy riep uit: „Ik fterf vergenoegd!" Engafoo'gen* bliklyk den Geest, tot groote aandoening van den Heer Fox en van alle die'er tegenwoordig waren.
GeL-ukt by de Erve de Wednwe JAC,OBUS van EGMüNT'"~ op de Reguliers Brecftr-at, te Amilerdaia.



DE . „ HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 21 Mey 1785- N". ïl. ,
kaS^—^iMm ha gchK,e H,"s di"door"
den iSden O^'^^^^, Sp,nje toebehoorende, is aangekomen, Hierro, een der Kanwnch e iu ana , PalleJrtrearigfte Gebeurtenis, welke op hebben wy een V erhaa» ^J"^;* „en. Daags te vooren, den 6ien deedcn 7den dee«M„ d t ^»d^°^M!Ilde K„ witfc Vlag, 37 Perfoonen aan „r, waren aldaarnu^/" ,w £ch bevonden vyf, of gelyk anderen zeggen, xer Land| gekomen« ™ "T^Brnffl. iy waren aan Strand gekomen,
ven Vrouwen, met ^inderen.°èV;i,nH nr. een Dlaats die aan de Lmdiyde omaan de Zuid-Westzyde van dat E.£d J^^ff^^g in het Land volringd is ™th°K^ daar een fteile
ftiekt onmooglyk maaken »"g"°n«;1 ƒ M > , k rasfeeren ban. Deeze en enge doorgang ,. f^^^^^ J^^^a^ 9 doorgang wierd terftondd«or eenige taan ^ ^ ^ bekcnd
bezet, terwyl »™^« ^ 1 ^ Cald difi Urftond den Raad vaa
«naken aan den Gouverneur Don J Ongelukkig voor deeze arme Menfchen, wade Stad over dit geval byéén hoofde vtn de Pest, die in font-
ten 'er onlangs «"^te orders u,*£^ hoe genttmd te laaten
**? g;deeUAn „T en S onderzoek van derzelver Papieren, ten einde daaruit *anl?du?\T 'er leen gevaar van befmetting te duchten was. De Gouvetzou'.e Wyk«. d« «^™|^"e le vreezen, dat 'et mooglyk onder deaangeneur, vreezende, of yo°rS"*e"° moeten weczen, ftelde voor, om hen alle gelandde Perfoonen met de 1P"^^^^" Raad «rzetten zich ten fterkf|en hals te breeken; d»^^1n^ radewe onnoozele Slagtoffer* ^^ySSS^^f% zweerden, dat deeze ongele



(8a)
Vreemdelingen alle gezond fcheenen te weezen; dat waarfchynlyk eene onre?> Wachte ramp hen zoude genoodzaakt hebben, een verblyf op die Kust te zoeken ; dat het onrechtvaardig en y/reed was, om hun aan de allerftrengfte ftraf te onderwerpen, uit hoofde van cen Wet van dit Lsnd , die- toch maar een tyd moest dnuren, en van welke zy by mooglykheid geen kennis konden hebben, d3t de plaats, op welke zy zich bevonden, de Inwooner» genóag dekte voor alle befmetting, indien men anders maar den doorgang bezet hield; dat men ten minften die ongelukkige Vreemdelingen moest bewaaren, tot dat men aan den Gouverneur der Eilanden, die te TenerifTa refideert, kennis gegeeven had : Dan dit alles mogt niet basten by Don Briz en de andere Leden van den Raad, die, deeze redenen geen gehoor geevende, het fchandlyk en bloedig befiuit namen, om hen alle zonder genade en zonder uitftel te vermoorden. Dienvolgens'wierd de Militie order gegeeven, om te marcheeren naar de plaats, daar dit yslyk befluit moeit ter uitvoer gebragt worden, (lellende zich de wreede Don Briz.aan hun hoofd. Zy vonden de arme Slagiöfters verfpreid langs het Strand, zynde de Mans bézig met visfehen of wandelen, en de Vrouwen met, in het Zand zittende, elkandess Haair öptemaaken, of met eenig Linnen te wasfehen, terwyl, de overige hsare Kinderen reinigden. In dien toeftand wierden zy door hunne helfche Moordenaars gevonden, welke om hen by clkanderen te krygen, en dus gelegenheid te hebben, om hun Godvergeeten oogmerk te bereiken, eene ledige Kist op het Strand lieten nèderzakken: De ongelukkige Menfchen, denkende, dat 'er eenige verkwikking voor hun in zoude weezen, liepen ook terftond naar de plaats , daar de Kist nedergelaaten was, wanneer die bloedige Moord begon. De Menfchelykheid beeft 'er van! In weinig oogenblikken was het einde van hun beflaan daar «itgezonderd van een der Vrouwen, die met haar Kind tusfchen de Rotfèn vluchtte' en van een Man, die, in zyn Arm gefchootcn zynde, zich in Zee begaf en twee* uuren lang zwom, doch eindelyk, toen hem zyne krachten begaven, zich opeen .Rots begaf, op welke hy echter met een Sabel in (lukken gehouwen wierd terwyl de elendige Vrouw, insgelyks vervolgd wordende, door verfcheiden Ponjaard (leeken, met haar Kind aan de Dorst, vermoord wierd. De onbarmhartige en godlooze Gouverneur was de eerfte geweest, die op hen gevuurd had, doch merkende onder zyn Volk een zigtbaaren afkeer, om zo veel Menfchen in koelen bloede te vermoorden, dreigde hy, indien zy zyn voorbeeld niet volgden* of inasr aarzelden, hen voor de.kop te zullen fchicten, en om te toonen dat'het hem ernst was, doeg hy een Man, die het digst by hem Hond, en een afgryzen v<in zulk een. Moord toonde, met de Kolf van zyn Snaphaan ter aarde. Het nieuws van deeze barbaarfche daad is hier te Teneriia, by allerlei rang van Menfchen , met dc uiterfte onfteltenis en aandoening vernomen, doch door n'emand meer als door dca Gouverneur-Generaal, die 'er geweldig door getroffen war. Ia het eerst kon hy het niet gelooven, doch toen hy 'er ten laatften van verxeke'd* wierd door de Brieven van den Helfchen Wreedaart Briz zelf, was hy ontrooitly-k, cn zond terftond een Officier van rang naar Hierro, om zich te inforrr.eejen nsar den toedragt van die Tragedifche Hiftoiie. Men weet niet van wst Nstie die Ongelukkigen geweest zyn ; maar in 't algemeen deukt men, dat het Ieren cf • afcpSiottea-wareiv dijden wil hat'cjtn .naar Amerika te fteyentn.
I



( *3<) ,.. «... y
- L.VüifflO ueil 27UCU iipiü» i fc i i»a ii> w« w" » «"vi » utusitiiu,"
len, tot het Feest genaamd Giuoco del Porno, om hetzelve met alle pracht erï ycrfcheidentheid uittevoeren, federt dat men vernomen heeft, dat de Koning en Koningin van Napels, verteld van de Kounglyke Infame, hetzelve zal bywoo» pen.. Het Lust-Feest begint den Qien Mey, en den nden zal het Spel op'dea Brug gefchieden.
Dit Heroïsch Gevec'it, wierd alle 3 Jaaren gehouden, o? den fchoonen prachtigen Brug over de Arno, die geheel uit Marmer gemaakt is. De Burgers deezer Stad aan deeze en geene zyde der Arno, komen in twee partyë'n, (deeeneSt. Ma* ria en de andere St. Antonicr) vech'.en tegens elkander met groote ernst, gewapend met Harnasfen ea Stormmutfcn, om de overwinning van de Brug. Toen dc tegenwoordige Hertog voor de eerflemaal deeze Stryd zag, wierd onder zyn oog een Burger doodgeflagen, federt dien tyd heeft het niet weder plaats gehad.
Waven den z8ften April. Op de tyding van de bevalling der Koningin van Frankryk, eischte de Keizer de Rekeningen van de onkosten, welke de overledene Keizerin by een gelyke gelegenheid, aan Feesten, had gemaakt. Zo rasch Zyne Majefteit hiervan onderricht was, gaf Hoogstdezelve bevel, om een dier* gelyke Som uittebctaalen aai het Inftituut van den Armen.
Breslau den eerften Mèy. De fchade, door de Overftrooming van de Rivierde Oder in onze Landftreeken veroorzaakt, bedraagt reeds twee Millioenen Daaii dërs en nog weeten wy alles niet. In andere ftreeken, by voorbeeld by Neisa; en Kolel, wil men, dat het 'ér nog droeviger uitziet. De meeste Bewooners der overftroomde Landen hebben hun Vee, en gedeeltelyk zelfs hunne Huizen, verlooren en eenigen, die nog ftaande zyn gebleeveu, moeten noodwendig inftcr-
ten om dat zy zo. lang m het water geitaan nebben. Het water is nog ongemeen hoog, Ichoon het nameen wein'g begint te vallen. Wanneer de Menfchen niet geholpen worden, moeten zy van honger fterven. De Joodfchc Natie alhier heeft reeds, door een edelaartig medelyden over den algemeenen nood bezield > meer dan 1000 Brooden doen bakken, en in de naastgelegen Dorpen laaten ronddeelen. De Kooplieden zyn hierin ook niet agterlyk geweest, maar hebben voor 200 Daalders aan Brood doen uitreiken. De Magazynen zyn insgelyks, wel is waar geopend, doch door dit alles kunntn alleen de nabygelegen Landftreeken eenige hu1? worden toegebragt. Onze Minister, de Heer van Hoym, doet intus» fchsn zyn best, om, zoveel mogelyk is, allen Noodlydenden te helpen.
Parys den 3den Mey. De onverwachte hulp van den Zuiden en Zuid-Oosten Wind welke een dag of twee gewaaid heeft; voerde meer dan 40 Sche-pen', waarvan de mcesten federt twee maanden voor onze Stranden gezworven hadden 3 in de Havens van Bourdeaux, Nantes cn andere, met Scheepsvolk, dat byna van henger ftotf. De Sthepen, welken met voorraad van Levensmiddelen van Nan»
tos v.'^ren uirgevaaren, uui « uuu iv. u.^s».", >-'» »«- ..«uuw «un
eeniger wyfe het leven geted.^
Ue cstal JNantes ïeverc menu ecu uiubuukuu «ouiurem up »uwniui|jcio.»gezindheid onder de Kooplieden met opzigt tot de gevaaren, welke de Schepen ia 1 Zee kannen fotipeti, die uit de Colonics afgevaardigd zyn, en door da Tegenwinden, be'et worden om aan de Franfcke Kusten en in de Havens-je koaen. Wys
JU. 3, - aslsK-



: ....... (84)
-tallen daarvan vetflag doen uit een Brief van een Inwooner dier Stad, gedagtekend den nden April; die xich daaromtrent dus uitdrukt:
Sedert lange zucht onze Stad onder 't Lot der verwachte Schepen, en onder de'fchaarsheid van Levensmiddelen, waarin het Scheepsvolk zich moet bevinden; maar zich vleijende met verandering van Wind by elke Quartier Maan, ftelde zy de uitvoering uit van een Ontwerp, welke,goedgekeurd was. Eindelyk werd het Nieuwe Maan, zonder dat de Wind veranderde, en Maandag opende men eene Infchryving om Schuiten te doen vertrekken met Levensmiddelen gelsaden, om in de Golfte gaan kruisfen op verfcheidene afftanden; dezelve werd algemeen, en • twee Gommisfarisfen werden belast met de uitvoering. De werkzaamheid was zo croot dat twee Visfchers Schnteuen cen Engelfche Brik, gisteren avond in Zee gingen. De Laading beftaat in: 34 Vaten Befchut, 18 Kwarten Meel, 14 Zakken Aardappelen, 18 Vadem Hout, 9 Tonnen Ryst, 18 Vierendeels Oslèn•vleesch 9 Ankers Azyn, no Broodea van 18 pond, 4 Ankers Pruimen, 8 Kwanen Groene Erwten, 180 Vaten Water, 4f Vaten Wyn, 18 AnkersBrandewyn, 0 Kisten met Kaatfen, 8 Kruiken Olie, 14 Waschkaarfen, 4 douzynen Vuurpykn voor den nacht.
Elk Vaarnfg heeft twee Officieren van de Rivier, die order hebben om alle de Schepen zonder ondetfcheid, die het noodig hebben, te voorzien. Het accoord met de Meeftets gemaakt is ao Livres op een dag, hun zullen daarenboven 40 Livres gegeeven worden voor elk Schip dat zy ontmoeten zullen. Men beantwoord hun voor de Schepen, die tegen een per Cent geasfureerd zyn. Zy moeten in Zee blyven tot zy hunne Voorraad zullen uitgegeeven hebben; en indien de Wind veranderd, zullen zy agt dagen blyven, om op de Schepen te wachten, die nog niet hebben kunnen binnen komen. Daar zyn ïóo Intekenaars, hetwelk de uitgave brengt tot 96 Livres voor elk. Een kleine Som, waarlyk, voor zalk een groot nut.
Van de Neder-Elve den 6den Mey. Van Warfchau fchryft men, dat den lillen April het Vonnis in de bekende Zaak, wegens het voorgewende toeleg om den Prins Czartoryski door Vergift tedooden, over de zogenaamde Madame Ugramow uitgefprooken is. De groote Kamers van 't Paleis der Republiek waren niet groot genoeg, om al het Volk te bergen. Dat beruchte Vrouwsperfoon, welk pog (leeds gehoopt had, met een zacht oordeel te zullen vrykomen, werd gantsch .ontfteld, toen het vernam, dat zy den volgenden dag zou gebrandmerkt, en daarna voor haar gantfche leven naar Dantzig in het Tuchthuis gebragt worden. Den volgenden morgen werd de Executie aan haar volbragt. Zy werd op een flegten Wagen met wat Stroo, uit de Gevangecis, onder eene fterke Wacht, naar de Markt van de Oude Stad gereeden. De Markt was met Uhlaanen bezet. De Schetprechter nam ze van den Wagen, bond ze aan een Paal, en brandmerkte haar"op den linker Schouder, waarby zy hevig fchreeuwde. Vooraf werd nog eene menigte Papieren voor haare oogen verbrand. Na de brandmerking werd zy flaauw. Men wreef de gebrandmerkte plaats met Buskruit en Zout, maakte ze los van den Paal, en leide ze op den Wagen. Zy werd met een Mantel bedekt, cn zonder Wacht wederom naar de Gevangenis gebragt. -
♦SiAnks bj <ie tnt it Vv'si. ]. va* EGMOKT; o; 4* ^tpifet Brtiftmt, tc a«ftei<Sïj%



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 28 Mey 1785. N°. 22.
Het getal der Doode» van de voorgaande week is 13ƒ. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Venettèn den 3often April. Den zyften deezer wierd onze Stad met eene algemene vernieling gedreigd, dewyl 'er Brand ontflond in het groot Arfenaal, het welk vol met BrandftorTe is; doch gelukkig wierd deszelfs voortgang fpoedig gedut en men ontdekte verfcheiden brandende Lonten, waaruit ten klaarden bleek, dat die Brand geftigt was; zynde 'er ook reeds door den Raad eene Prasmie van 4000 Sechinen op den Daader of Daaders geftelt.
Gottingen den yden Mey. Alhier is eene Ordonnantie afgekondigd, by welke de kosten der Begravenis verminderd, het begraven der Lyken in de Stad verboden tn de tyd en wyze van Roawdraigen bepaald wordt; beginnende dezelve met'deeze byzondere Voorrede:
Geene onkosten zyn nutte'oozer en ydeler als die, welke men by het nerven van Menfchen en het Roawdraagen dost, zynde het voor den Dooden niets nuttig en den Overblyvinden zeer kostbiar en lastig; doch wy voorzien klaatlyk, dat' de Stem des Vooroordeels zich luid zal laaien hooren en roepen: Zullen wy onze lieve Geftorvenen geene eer meer aandoen, en zullen zy, ter Aar ie befteld zynde zo maar aan de vergeetenheid overgegeeven worden, zonder dat men ons toeila eenige b'.yk van Rouw over hun te draagen? En deeze uitvluchten zullen mooglyk nog wel door Verftandigea worden gemaakt: zy kunnen echter nut anders dienen, dan in de overmaat van de eerde droefheid, maar moeten gewisfelyk by eene ryper en bedaarder overdenking alle kracht verliezen. Wie doch ksn peerypfn,' dat eene Ziel, cie misfehien reeds by God is, en van daar de zwakheid der Menfchen met roedelyden btfehouwd, behaagen in Lykftatiën, Floerfen en zwaite Vermommingen zoude hebben ; want zo de Ziel eens afgeftorven Mensch no" deel in de Waereldfche Zaaken nam, zoude zy in het welvaaren van desze'fs waarde nagelaaten Vrienden het meeste belang ftellen, en moest het haar das niet bedroeven,' dat de onkosten, door den dood veroorzaakt, bun tydelyk wel%'n verminderden ? Men meent de Geflorven door uiterlyke tekenen van droefheid en rouw eer aan te doen, maar de Ziel is in haar nieuw verblyf voor geene
L 3 Wae-



C 36 ) Wkerèïdfchè Eer vstfcaarj een eeh'ge oprechte en hsrte.ljke tram ij groote* Rouw als prachtige Lyk ftetiè'n, welke veeleer yuelheii als. droefheid aancuiden."
Weenen den uden Mey. Men fprtekt hier tnans zeer veel van het nieuwe Syfiema van Schatting, ha geen Zyne Msjeöe't binden kort zal invoeren - ten welken einde reeds de orders uitgevaardigd zyu, om alle Vruchtdraagende Groat den te meeten en op te tekenen, en dat ieder Grondbezitter getrouw de grootte e» inkomften van zyne Goederen zal opgeeven. D't moet tegens het einde van Oétober in order gebragt zyn. De groote Landbezitters gelooven by deeze Ordonnantie zeer veel te zullen lyden. Maar men werpt hun tegen , dat het zeer billyk is, dat nu ook de beurt aan hun komt, terwyl te vooren de Armen en Middelftand de behoeften des Staats moesten draagen. Dit alles heeft.evenwel tengevolge dat thans niemand Landgoederen wil koopen , uit vrees voor de Schatting, en liever Projeöen van Koophandel maakt, waartoe men onder anderen zeer 'fchoore uittigten op de Zwarte Zee heeft. Doch het is jammer dat daarmede ook zoveel niet te haaien is. Het Plan van een groot Huis alhier in dit vak, is volkomen mislukt, en de Eigenaars van hetzelve hebben 'er niet alleen hun Geld en dat hunner Mede-Geïrtresfeeiden , met Kapitaal en Intrest, maar nog hun goeden Naam 'er ey verlooren.
Uit Jasfy wordt gemeld, dat de nieuwe Hospodar van Moldaviën, Prins Muirocordato, zyne Regeering zo fterk begonnen had, dat zeer zekerlyk de Bojaaren geen Geld zouden ontzien, om hem weder fpoedig te doen afzetten De Ede! man, die hem by zyne aankomst, als na gewoonte, tot op de Grenzen te gemott gezonden was, om onderweegs de Tafd te bezorgen, ontving 100 Stokflagen onder de Voetzoolèn , om dat 'er op de eerfte Pleisterplaats geen Eeten genoeg was. Toen de gezamemlyke Bajaaren de Complimenten van Gelukwenfehing kwamen afleggen, gaf de Vorst zelfs aan een derzelven verfcheiden Hagen om de ooren, om dat hy, van zyn Paard klimmende, by vergisfing getrecden had op een Steen , welken de Vorften gewoonlyk daartoe gebruiken. Verders is den. Bojaaren bevolen, zich naar hunne Goederen te begeeven, om redenen dal de Vorst geene Lediggangers noodig heeft , en hun wei zal roepen Jaaten, wanneer hy ze eens Eoodig mogt.hebben.
' Parys den i^cti Mey. Zyne Majefteit heeft aan de twee Schepen, die de iris rondom de Waereld zullen doen, de Naamen gegeeven van de Bousfole en de Aftrolabe; zynde zy omtrent van dezelfde grootte en fterkte als die met welke Kapitein Cook zyce laatfte reis gedaan heeft: De Lords van de Engelfche Admi* raliteit en de Koninglyke Academie te Londen, tot deeze Expeditie willende medewerken, hebben aan den Heer de Pyroufe.toegezonden a'le de Veiksnningen. 'Aantekeuingen en orgineeleKaarten, welke hem van eenig nut kannen zyn ; beh-» b:nce de Admiraliteit daar nog bygevoegd een allerkostbaarst Prefent vanrenTydwyzer en Comp?s van Miswyzing, welke beide door den Kapitein Cook geblikt zyn ; en door onze Academie is eene Commisiie benoemt om de noodige documenten en Ir.ftrudlïën te vervaatd:gen, ten einde de Heer de Pyroule aan de Srerrekunde, Zeevaart en Niiufirlyke Hiftoiic het licht zoude kunnen by zetten dat « :Jstn van tsft eene reis vsrwacsv
Zei



C 9 )
Zo dra *rr« Fspsd'tieby de Officieren van 's Konings Zeedienst bekend ya^ aeworlcn, boden 'er zich daartoe meer dan 200 van dezelven aan, en onder deeKiTde twee Zoonen van den Heer de !a Borde, die dan ook by den Heer de Langie op de Atiro'.abe geplaatst zyn;. het doet deeze jonge Heeren geer. garage eer dat zy zo bereidwüTg zyn, om voor den tyd van ten minften vyf jaarenazt aangenaam en vrolyk leven, het geen haare Jeugd en Rang hen konden leiden, te verwiS tegen de gevsaren en onaangenaamheden, die doorgaans zulke: RejitVergezellen, te nver, dewyl zy eene Sommevan zoo.gooLivres Jaarlydche
^ïrdroo^^ft-tol15;! aanhouden en veroorzaakt veele Zieken en Dooden „ mder de laatfbn teld men federt dc maand February zz Generaal-O meieren
Een Gewlfcbap van veelvermogende en gediltingueerde Leden een getal van; zo Perfoonen, 10 Minnen als Vrouwen, uiimaakende, had het Land en Kaneel van ErmenonviUe, dezelfde plaats, waar de Graftombe van den beroemden Rousfeau Sen is,.gehuurd. De Leden, waaruit dit Gezelfchap befiaat, eene ger mcene Beurs gemaakt hebbende, leefden rykelyk, hadden een Jagtgety , maaront, Sn of zagen niemand, onder voorwendfel, dat zy zich met NatumauadigenXsfchinget, de oefening in de Scheikunde, en mogelyk, zo_as men vermoed, aok met de Alcaymie. bézig hielden. Eensklaps verfpreide zich in deeze Stad hetJeVucht dat dit Öezelfchapzich overgaf aan alle die Gruweldaaden, weHren voor£« (fchoon niet beweezen) den Albigenzen, Templieren Adamiten &c te last 5Sd w'erden. Men wil, dat het Opperhoofd deezer da3en naar de Etaftillc fou «zonden zyn. Men zegt, dat hy een Portugeesch is, «er beroemd ra de AlchS Deeze geheele Zaak is zo duifier en zo teer opa te behandelen dat men eenige dagen zal dienen te wachten voor men 'er eenig breeder bericht van
kaï0Snden «den Mey. De Luchtballons beginnen in dit Ryk meer dan ereens anders opgang te maaken, zynde 'er binnen uen dagen met minder dan drie Luchtreiz n gedaan. De eerfte gisteren over agt dagen door Mr. Sidler, welke ^wmvciïc g uuren van Hampton Court vettrok; hy had zich van300pond BaHan voorzien, denkende een grooter tour dan een zyner Voorgangers te maaken - Va? by Gravefend de Zee naderende, bekroop de vrees hem, dat zyn BaV S heT n'et nït zou houlen om hem naar Holland te brengen; té meer, daar hy en\vn Makker zich reeds verbeeld hadden, dat 'er aan den Ballon van boven ieui/ïeifel 4s; zy maakten 'er dus openingen in, en deedeo reeds hun Kurken Kenaan, maar eene kleine verandering van den, Wind bragt hen nog op de KmShi Kust d'« by daar de Medway in den Theems valt, naauw yks eert kwader v'an Strand. De tweede was die van Mr Bl.ndh.rd welke voorSn Taturdag twintig. minuien na z uuren in deeze Stad gefchiedde, na dat hy ■ kien aamraag 1w 5 Touwen vastgehouden wordende,
fenTffiênt dÏLbucht h^d^edaan, door middelman Machines welke fcl daartoe heeft uitgevonden , en daarmede getoond, in de Kunst van ze te beftieY !f „, «Vvorderd te zyn Ni dat ds Touwen losgemaakt, en de Ballon aan



f88)
én de Heer Blsnchard kwam neder zes minuten na half 4 uuren te Temer field, in 't Graaffchap Esfex, 34 mylen van Londen, en een half kwartier uurs van de Zee. In deze laatfte tour heeft hy verfcheiden nieuwe opmerk;ngen gemaakt, en zegt nu volkomen meefter te zyn om naar believen met de Ballon te reizen en te caa'en. De derde gefchiedde heden door Mr, Lunardt, die de eerfte in dit Ryk deeze Proeven gedaan heeft; deeze maakte wel de brillantfte vertooning, maar was in duurzaamheid de kortfte van de drie.
Frankfort tian dtnOder den i3den Mey. Het Hart van wylen Hertog Leopold van B uns.wyk is in eene Zilvtien Doos befloten en bchooriyk met Wasch toebereid: Die Doos heeft de gedaante van een Hart; boven op dezelve zyn gouden Vimmen; zy is omtrent 10 duim hoog, ftaat op een Voetftuk en gaat in het midden open, Op den tweeden Pinxterdag zal in de Hoofd- en Garnizoen-Kerk de Lykpredikatie over welgemelden Hertog gedaan en een Treurmuziek opgevoerd worden. Htt verzoek, dat de Iowooocrs van hier, door éen Eftafette aan den regeerenden Hertog van Brunswyk gedaan hebben, om het Lyk van den verdronkenen Hertog alhier te mogen behouden en doen begraven, is hun wel by Misfive van Zyne Doorluchtigheid, in dato Habïrftad den 8ften Mey, in gunftige uitdrukkingen toegedaan, en men had reeds beginnen toebereidfden te maaken om de Begraafnis op eene voeglyke plsats in de Hoofd-Kerk van Maria te doen; doch na verloap van weinig tyds kwam 'er een tweeden Brief van Hooggemelden Hertog, in dato Haberftad den ioden Mey, waarin Zyne Hoogheid zich zeer beklaagde, dat hy de Stad bericht moest geeven, dat Zyne Vrouwe Moeder en Hertogin Douanere 'er op ftond, om het Lyk van haaren geliefden Zoon by zich in Brunswyk te hebben. Naar deezen tweeden Brief zal het gebalfc-ml Li?chaam op Zondag den tyden deezer in alle ftilte verzoncen en door den herwaards gezonden Brunswykfche Officier, zynde de Kapitein der Artillery van Gerlach rn eenige Huisbedienden van den overleden Hertog, raar Brunswyk vergezeld worden. Het Regiment van wylen Zyne Doorluchtigheid thacs nut hier zynde zo wilde de Burgery en het Schutters Gilde het Lyk begeleiden, maar den Heer'van Gerlach leeft daarvoor bedankt.
Brusfelden ióden Mey. Eergisteren ontvingen wy h'er de tyding, dat de Stad Arlon, in de Provincie van Luxemburg, verbrand is. Het Garmeliter en Cspucyner Klooster, en een Magazyn van Zyne Majefteit, zyn behouden. Al het het overige is een roof der vlammen geworden. Haare Koninglyke Hoogheden de Gouverneur en Gouvernante der Oostenrykfche Nederlanden, hebben terftond' eene fom van qooo Gulden gezonden, ter onderfteum'ng d'er Ongelukkigen. Het Gouvernement heeft ook aar-Honds ordres gezonden aan de Directeurs van een Magazyn in den omtrek van gemelde Stad, om voor de onge'ukkige iriwoonders Brood te doen bakkrn, en grat:s u ttedeelen. En zelfs zyn'er Boden gezonden asn alle de Abtdyen in de Provincie van Luiemburg, met ordres, om die ramp* fpoedige Stad alle mogelyke hulpe te verleènea. ' "
Getakt by de Erve de Weduwe JAC OBUS van E~GMONT«~* o? de Reguliers Breêftnat, te Amfterdam.



DE
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 4 Juliy ^5- N°. 23- . .,
H" el «ml der Doodcn van de voorgaande wees is 143. b Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Jftnuff den I4den Mey. Van Klagenfart wordt gemeld, dat de Post-Straat 'f Weste?-Meir leggende een halve myl van die Stad, naar den kant van vïten bnn"; d n'tydvan iS minuten twee vademen diep s wechgezonken, ïr 5a«nS drie Karren op de Straat, doch deeze zyn het gelukkig ontkomen.
bTBrieven uit Bohemen ei Hongatyen behelzen niets dan nieuwe rampfpoeden, veroorzaaktdoor het hooge Water De Stad Atad, ftond by het afgaan der
ving gevoeld weTke door een Onderaatdsch Geluid wierd voorafgegaan. Ge*
def »to MsT'DcMSbiye voor de Luchtbollen wordt Her hoe tats zo efooter en men is nog al in de verwachting, dat deeze U.tvnidmg tot langs zo grooier eu *iea Zie hier het Verhaal van het laatfte reisje,
rw^deHeernUBl s^lS^ ondentomen: Toen de Heer Blanchard met ? r llf Sch bol en nieuw Toeftel onlangs de Proef nam, had hy nog meer Vn^JffnoiïZ vooren, en wegens hetfehoone Weêr was hetgezigt verrukS Voormiddag omtrent ten half 12 uuren, zette hy zich mde Boot I?22^ temanïavreeren, ryzende eerst boven de Huizen, en daalende vervolSns wede neTrT na d^h^ van den eenen kant van het Plein waar hy opgegaan i« n? het andere had rond gezweefd, met eene accuratesfe en gemaklykheid,
«rde n'euwe Stekkie,. Na dat hy zyne talryke Intekenaars ten u.terften volf „inVh» uit de Boot en volgens het verlangen van eenige Perfoonen
van^S nL zete ]ufVrouw slmonet, die den Heer Blanchard in zyn Jmorteè Lucht eize had vergezeld, daarin plaats, en rees een tyd lang alleen in de Wt? onder h t gejuich en de höezées van alle de Aanfchouwers, 't welk meer ATe n kwartier nis duurde, waarna die Dame weder om laag kwam ; en de H« Bla^S «1? Toulen, waaraan de Ballon was vastgehouden m de Boot Sworp n en gela« hebbende, dat men een kleine Ballon zou opliaten welke Scours nabgy genoeg Oost ichtcde.^ette hy zich-zelve » de Boet neder e.



( 9© )
ïccs op een roajetTBeafe wyze naar het Firmament. Hy falueerde de menigte het* kaalde maaien, laatendc zyne Vlag vmijen; ftaande dik wils overeind en zwaaiende met zyn Hoed. De Zonneftraalen van de Ballon affluitende, 'en van deszelfs Bekleedfel, dat rood met groen was, gaf een alier-veirukkelyklte vertooning: De Ballon bleef zeer lang in het geiigt, cn nam haar cour» naar den kant van Esf x. Het was 20 minuten over 2 uuren, toen deeze Luchtreis aanvong, tn 36 minuten na 3 uuren, is de Heer Blanchard nedergedaald te Tamenfield ia' Esfex, 35; mylen van Londen: Dc Opgezétenen aldaar verdrongen elkander rnet geweld, om hem te zien, en dit ging zo onbezonnen in zyn werk, dat by die gelegenheid de Barometer, en verfcheiden van de Inftrumenten van den Heer Blanchard gebroken zyn.
Parys den zollen Mey. De openbaare Gebeden om Regen houden in alle de Kerken van Parys nog fteeds aan. Eergisteren fcheen het Weêr geneel veranderd te zyn, cn wy. kreegen een weinig Regen, doch zo min, dat de Straaten naauwlyks nat wierden. Sedert dien tyd.heeft den Noordewind weder de overtiand gekreegen, en de Wolken opnieuw verdreeven., intusfehen zyn 'er zwaare On weêren in Normandie,., in Bourgogne en byzonder in Auvergnegeweest, alwaar men verneemt dat de Hagel zes.Dorpen, met de omliggende Landerycn,. verwoest heeft
Men ziet kier in 't publieK den volgenden Brief van den Heer de la Lande* Een ieder vraagt aan de Sterrekundigen: „ Wanneer zal de Droogte eers op* kouden ?. De Barometer ftaat nog zeer hoog; de Lucht is. zeer helder, en de Wind nog tusfchen het Oosten en Noorden." Wy kunnen, gelyk men weet, nietspofitiefs zeggen, maar Hechts het Algemeen door waarfchynlyke gisingen gerust ftellen. Het is bekend., dat een Tydkring van. 18 Jaaren de onderfchetdene Saizoenen na genoeg wederom in dezelve orde brengt, gelyk dezelve ook deEkl'pfenc» de voornaamfte omftaiidigheden, van de beweegingen der Maan, en bygevolg van haare Attraaie op den Dampkring, doet terug komen. Men mag dus tot het Jaar 1767 terug kecren, om eenige waarfchynlyke gisfi.'gen op het Jaar 178; te hebben. Volgens een Estrsd van *t geen men daaromtrent in de Memoires del'Acaaemie vindt was de maand Miart 1767 koad en droog; de maand April zeer droog en zeer koud ; drie dagen Vorst., den 17, iS.tntpden. deeden verbaazend veel nadeel aan «tie lootten van Vruchtboomen. De maand Mey, was zeer droog en zeer koud en men kon ia de Kamers het vuur niet ontbeeren. Men ontdeed zich daarvan ïiieteêr, dan denzotten Juny. Den lyden Juny begon men de Graslanden te maaijm; zy waren wel voorzien,, maar het Gras zeer kort. De maand July waszeer veranderlyk en koud, uitge.roaderd eenige dagen, die zeer heet waren, tn de maand Augustus was het op gelyke wyze gefteld; het vroor in verfcheidenenachten, en de geheele maand was over 't algemeen koud en droog.
Zie dsfcr dan cen zeer drooge Lente en Zomer. 'Er was in dat Jaar geen Ooft. De Oogst werd op ten derde of vierde van een goed Jaar getekend. Deinzameling vga het Hooi was vr.y overvloedig; 't welk toetefchry ven. was aaneen weinig Regen, dewelke wy in de maand Mey hadden , te meer, ,wjl het op den aeften sjiei masnd byna den geheeien dag regende.
Dc: is dap na genoeg onze vrees en onze hoop voor dit Jaar. Sedert eene ■?f*W> net mooijrr..WePr dan in 1767; en daardoor zelfs hebben wy reden > 1 te griaosfers,.^ wy in 't Èptt een groottyea overvloed van Regen zullen
hete



C 9* ) ^ hebben, dan 'et in dat Jaar viel; om dat de menigte der Wolken, welke de uit> waatfeming al tyd vouitbrengt, op den een of den anderen tyd op de oppervlakte;, ten minde van een 7,0 groot Land, als Frankryk is, weder moet neervallen.
Berfa ft den 21 Mey. Van Stettyn heeft men de onaangenaame tyding, dat op de Ree van Swinemunde veel fclude gefchied is. Door den zwaaren Stroom van het heoge Water is aldaar zo veel Zand.aangefpoeld, dat 'er veele ondiepten* ontftaan zyn waarop verfcheidene belaadere Schepen, door den hevigen Stroom en Wind vast zyn geraakt en in (tukken geftooten, waarby ook verfcheidene Menfchen verongelukt zyn. Onder anderen is eene Boot, waarin een ScheepsKapitein en verfcheidene Matroozen waren, om nssr het Tolhir's te gaan, omgeflagen, en alle die Manfcbap is verdrenken. Daar liggen veele be/ra.te Sch< pen van Bourieaux die wegens de hoogen Watervloed niet ontlaaden kunnen; ook niet eens met kleine Vaartuigen over de aangefpoeide ondieptens hunne Goederen kunnen laaten brengen.
Extrsö uit een Brief van Breda den zyften Mey Heden ochtend hadden wy'hier twee Militaire Begravenisfen, een van den Baron van Weyhe, Luite* nant met rang van Kapitein, in het tweede Battaillon HolUndfche Guardes te voet- de andere van den Vaandrig Eichhorn,. onier het tweede Battaillon van het tweede Regiment van den Furst van Waldek, welke beide. Heeren voorleden Dingsdai middag, op eene ongelukkige wyze, in de Rivier de Mare verdronken zyn wordende beide zeer beklaagd. Men wil, dat de laatstgenoemde, door Memchlievendheid aangezet, den eerften ziende verdrinken, is toegefchooten; doch geene genoegzaame kunde van.'t zwemmen hebbende, en geen krachten genoeg, om zynen Vriend te reddeu, zyn leven ter redding van dat van zyn Vriend 'èr by in<efchooten heeft.
Bericht wegens de Overwinning der Troepen van de HollandfcheUost-lndifche Compagnie, op de Maleyers by Malacca behaald, gefchreeven door een der Officieren welke by gemelde Aöie tegenwoordig geweest kW _
De gelegenheid om op Toe^oecatapan (gelegen circa drie uuren beoosten de Stad Malacca) te kunnen Linden, liep aan tot den ïSien Juny 1784, wanneer alles zich in ons faveur fcheen te fchikken. Wy debarkeerden *i morgens ten 3 uuren zoz Europeefchen uit 's Lands Sc'iepen, zr> Soldaaten als Matroozen, cn uit deCompagnies Schepen en mindere Vaartuigen zo Europeefche, 25-7 Inlandfche Militaiien, en 35 Inlandfche Zeevaarenden, in alles een getal van 734 Koppen.
Dit eiri" zo (lil in zyn werk, dat de Vyand daarvan geen de rmnlte kennis kreeg, terwyl voTgens het beraamde Plan, alle de Chaloupen en Vaartuigen, om de Oost, onder het Kreupelbosch verzamelden, daar zy lange-buiten het gezigt van den Vyaad koide blyven. Intusfchen hadden wy des daags te vooren zwaare Werp-ankers aan den Wal uitgebragt, en kortte zo als de Landings-Vaartuigen van board af waren, met het breeken der Vloed, zo digt tegen dendroogen, als de voorzit^ t:gheid vorderde, en hielden de Onder- en Beven-Batteryen gereed, omzoiaschde Vyand ons voorneemen ontdekte, dezelve aanftonds te kunnen befcföeten. De Kotters de Patriot en de Batavier hadden hetzelve gedaan, de beide Ponten met Kanon be-.et, en kortte in den donker-, in alle ftilfe, digt onder den Wal om de Landing te dekken. ,
Al>' E'fch'edde met zulk een ftilte, dat het kwartier voor 6 uuren. das reed**



(9M
iigt was, eer 'er de Vyand iets van ontdekt had, dewélke daarop met een eroot gefchreeuw en het doen van een Kanonfchoot, allarm maakte. Oogenbliklyk begonnen wy uit alle de Schepen door een geftadig, doch wel geappoincWrd Vuur, den Vyand het verzamelen te beletten, dat van een zeer gewenscht effeér. was, te meer, wyl het Water maar zeer langzaam opvloeide, zo dat onze Chaloupen zich tot circa 7 uuren onder den Oostwal moesten ophouden, eêr het Water hoog genoeg was om de Landing met gerustheid te kunnen onderneemen wanneer alle onze Vaartuigen ftout en onder het continueel roepen van Hoezee? een welgeregeld Poloton-Vuur uit dc Chaloupen op den Vyand, langs het Strand in de Kreupelbosfchen liggende, maakten, en digt langs hunne Verfchanfineen met een ongelooilyke tranquiliteit, tot de beftemde Landingplaats opvoeren endoor den Major Hamell geleid , circa ten 8 uuren aan den Wal roeiden. De Lieutenant der Troupen van 't Schip Utrecht, de Heer Wifchcr, was de eerfte die aan Wal fprong, gevolgt van twee Grenadiers, cn daarop den Major Hamell zelve en niettegenftaande een hevig vuur en tegenftaad van den Vyand, waren de Europeefchen in een oogenblik geland en rangeerden zich direél, onder het continueel en geregeld Poloton-Vuur, met de grootfte moeden bedaardheid in zodanig Corps als door den Heer Hamell gecommandeerd wierd, die alle direö opmarcheerde' agter de grootfte Battery, waarvan de Vlag van Radja Hadjie altyd gewaaid had en nu nog woei; hier vonden onze Troepen een fterke tegenftand, doch door -hunne bedaardheid cn fermiteit triumpheerden zy over de Vysndelyke Meerderheid en Verfchanringeni terwyl ten 9 uuren de Overwinning zich geheel aan onze zyde decideerde, den Vyand overal op den vlucht floeg, met agterlaatine van alles het Slagveld met Lyken bezaaid hatende; terwyl aan de Oostkant van hun Campement de Vaartuigen en Verfchaniingen reeds in de brand ftonden 't welk de fchrik voltooide, en die, door het geduurig «pvliegen van het daarin zynde Kruit onophoadelyk gaande gehouden wierd. ' • In één woord, het heeft God goedgunftig behaagd, NeèMands Wapenen te ze*, genen, en ons de volkomcnfte Overwinning over den Vyand te geeven die im mer bevochten is geworden; al zyn Gefchut, groot en klein, ten getalle van 126 Metaale en 16 Yzere Stukken, is in onze handen gevallen ; 21 Vlagden en Vaan dels zyn door ons als zo veele Zegetékens genomen; een aantal van 47 zo groote als kleine Vaartuigen, nevens alle de Verfchaniingen en Magazynen zvn aan dl vlammen opgeofferd; en het getal hunner Dooden en Gekwctften is'zeer groot' Onder de Gefneuvelden is Radja Hadjie zelve, nevens drie andere Printen en zo gezegd wordt, drie zyner Zoonen, benevens verfcheidene zeer aanzien'lvke Grooten; terwyl wy aan onze zyde niet meer dan 12 Dooden op 't Slagveld en 41 zo zwaare als ligte Gckwetften bekomen hebben, van welke tot heJen' toe (6 July 1784) nog 6 overleden zyn, alle Europeefchen van', Lands Schepen , terwyl van de Inlandfche Militairen 13 gek west zyn geworden; de overiie Ge' kwesten worden thans buiten gevaar gerekend, behalven de eerfte Officier van 's Lands Fregat Juno, Kapitein de With, den Lieutenant Faber, dewelke door een Kogel het Dr.been, digt aan het Lyf, geheel vermorfeld is geworden, waarSyft worlSn»^ ^ ' M tl"fChen hooP-cn vrees van herftelling
«sdrukt bZ de Erve de Wed. J. vAk ECfiOHT: oP dc Regulier, BteêfeTt, te AmOertanu"



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den ii Juny 1785. N°. 24.
Jj[et getal der Dooden van de voorgaande week is 143.
Van elders verneemt men de volgende Byzoüderheden. f Lisftbon den 3den Mey. Den 22ften laatstleden zyn Kunne Majefteiten, nevens de Prinfen en Prinfesfen van de Koninglyke Familie, van hier vertrokken, om de Spaanfche Infante Donna Charlotte Joachime, Bruid van den Infant Don Juan van Portugal, aftebaaien. Den 24 en 2yften te Evora ftil houdende, wyl de zwakheid des Konings geene lange dagreizen toelaat, vierden Hunne Maieftei* ten op den laatstgemelden dag, met veel plegtigheid, de Verjaaring der Bruid, welke toen in haar elfde Jaar trad, en dus in cénen fprong van de Kindsheid overgaat tot den Gehuwden Staat, alle wiens pligten zy dernalven nog bezwaarlyit zal kunnen vervullen. Den 2óften vervolgden Hunne Majefteiten de reize naar Ville-Viciofa, van waar men verneemt, dat zy behouden zyn aangekomen. ' Parys den zéden Mey. Eergisteren heeft de Koningin haare ftaatelyke intreede in deeze Stad gedaan, om in de Kerken van Notre-Dame en St. Genevive openlyke dankzeggingen te doen voor haare voorfyoedige bevalling en gelukkige herftelling, en tevens dc blyde hulde des Volks te ontvangen. De Trein van Haare Majefteit beftond uit 18 Koetfen, en de Straaten, waardoor dezelve pasfeeren moest, watcn met eene dubbele rei Franfche en Zwitzerfche Gardes bezet. Van alle kanten hoorde men niet daa luide toejuchingen. Des avonds verfchêen Haare Majefteit in de Cxtra, foupeerde by haare Schoonzuster, de Graavinne van Artois, reed na den Maaltyd door de Stad , om de fraaije Iliuminatiën en het prachtig Vuurwerk te zien, die inderdaad alle befchryving te boven gingen. JDes nachts fliep Haa:e Majefteit in het Paleis des Thuilleries, vertoefde hier gisteren den gantfeaen dag, ontving cen aantal bezoeken, woonde des avonds de Italiaanfche Gomedie by, en keerde, na het eindigen van dien, naar Verfsilles terug.
Da Polieie had, by deeze gelegenheid, alle mogelyke voorzorgen genomen, om wanördens voor te komen. Dcsniettegenftaande is 'er eergisteren avond een droevig ongeluk gebeurd. De Paarden van een der Rytuigen, door de fhgen van het Vuurwerk verfchrikt, iaakteu aan het hollen, e» ftooven midden onder.het
M 3 Vollt



(94)
«olk in. Een Heer en eene Dame zyn overreeden, en hel-ben »ngelukkr' óe Beenen gebrooken; terwyl vctfcheidene Perfoonen meer of min zwaar itekwei* Zyn , eêr men de hollende Paarden konde (tuiten. geKwetst Voor eenige dagen heeft de Heer J.ff^on, nieuwbenoemde Gezant van h<t Congres van Noord-Amerika by ons Hof, zjne openbaare Audënre eebai en zyne Geloofsbrieven overgegeven; zullende zvn Voorganger, de beroemde H-r Frankhn, d:e op zyn eigen verzoek zyne deimYfie verkiceeeli heeft eerstd-a >■ de terug reize naar Amerika aanneemtn. Men vroeg hem onlangs, waarom hVeene Ambasiade, weke hem zo aangenaam was, en,, het Climaat van Frank-vk 'i wek hy gewoon geworden was, verliet, om in zyne hooge [aa-en »nu V-ni verre reize te onderneemen ? Indien ik geen Vaderland had, (£f £ oude Mm ten antwoord) zoude ik wenfchen in Parys, onderden aangenaamen krmg mvner Vrienden,.myne dagen te eindigen; maar ik kan de verzoeking niet wedeET om al ware het Hechts voor écu «ogenblik, het genoegen ,e fmaaken vanm^e' Medeborgeren vry, en op het punt te zien van zo gelukkig te zyn als ik: hen il looi heb toegewenscht.» Zo zyre zedigheid hemniet weê.leld? ad hv 'er vrvt lya mosen by voegen : „ En om hen tot myne laat (te oogblikken nmL.LJI » • Mechekn den zSfteu Mey. Een Fransch Deferteur „ T„r~ Ta K ' k federt 4 h f maanden, by het Regiment van Kt^it^^dm^J^ en taal waren oorzaak, dat men hem in 't oog hield en hv hvV^c fY R ,? g uiig ng Ongelukkig was hy de, z3ttea deezer? by het Stgaan M^fr" v * m een Straat, alwaar hy on.moettede twee jonge Dochtè s van een^nrf». v' man, die ut dezelfde Kerk kwamen en wefkers eene he^vry^b^yïfSeS" Hy wilde haar #omaelzen; maar het Mesje, verfchrikt op 't Lzi«ïai1 «n ?«Y daat, dien zy n:et kende, neemt de vlucht, terwyl h^are Zuster f n Z inlhat De Deugniet vervolgt de eerfte/^iJS^^S ^SSi heeft den tyd met, om de Deur te fluiten, zo dat de Soldaat mede bïnm en niemand ziende, die zich tegen zyne dolheid kondeÏÏKtM %ïfi?AMt» meer dan 20 houwen met den Sabel. Deeze^neelukkfeïf?Wf'n& }7 «* Jagen. De Moordenaar gaat naar een K^cT^^toTetP^ Beeld, flaat zich op de borsr, en roept: „ Ik h.b-den dood v rS » pï"?' ner hammeraads-, die hem zag, en van den Moord niets wiu »nï" 2y" Kwart er brenger. Hy volgt ook, gednurigSdeVe^ brengt hem m de Gevangenis. Men ondervraagt hemHytktd ~ 2 geen andere reden, waarom hy die ysfelyke MMaad beireefen heeft d^ ^" net leven moede was. De Officieren van het Regimentv,1 St.ny deeze Gebeurtenis* fterk aangetrokken, en meSS" t y^y^^'van tlS Boosdaad zo veel mogelyk te moeten verzachten, door den onïdnkkLn u/van de Vermoorde met weldaaden te eyerlaadtn. IneevolJ!?-!, S "7"?" de Officieren, en op- 't eerfte voordel van den Colone oewi E 1?$?"** fireerg tot het opbrengen eener Som, die den Vader zo neT^ n verS goeaen, «en minden de bitterheid van zyn Noodlot kan vêizscheaZlm~ 'er eemgen onder da Onderen Hie 'er nn <mn^,J, ■ -""STCaren
ïenGce:Moeteleggea. UÖiWea' die er °P indrongen, om hem een Jsarlyks
Lm*



C 9f )
- ie»«/fe» den 3iflen Mey. De fmaak tot het doen van Luchtreizen regeefrf ite* leer fterk , en de Proefneemingen van cien sart zyn zo menigvuld'g, dat de eenzelvige Verhaalen van dien verveele;id zyn zouden. Doch nu en dan «aan dezelven vergezeld met eemgc byzondere onftandigheden, welken meer of min waardig zyn gemeld te worden. Van dien aait zyn de twee volgende Luchtreizen. | ®£n »9fen deezer fteeg de Heer Sadler, niet ver van Leeds, met cen Luchtbol m de hoogte. In weinige■oogenblikken tyds was by buiten het gezigt. Hy ree* zo hoog, dat hy drie kwartier uurs lang d; oppervlakte der Aarde geheel uit het oog verloor, en de Wolken op een verbaazénden affiand beneden.zich waarnam; Door de verdunde Lucht, waarin hy zich op de groote hoogte bevond begon de Binnelucht van den Bol zich uittezetten, en hy hoorde den Bol zelve k'ra-ken zo dat hy met reden vreesde, dat dezelve zou berftea. De koude was zo groot\ dat hy de Klep niet kon openen, wyl alles bevroozen was, zo dat hy zelf ge^ noodzaakt werd, verfcheide Glazen Brandewyn te drinken, om zich wa-m te houden. Eindelyk kwam 'er ean fcheur in den- Bol, en nu daalde hy met een fnellen vaart naar beneeden. Een Touwtje, dat hy in de hand hiel 1, hem pot» fnappende, fcheen naar baven te ftygen, zo veel fneller was zyn betreklelyke val naar de Aarde. Eindelyk' in digter Dampkring gekomen, en eenige Bi-last uitwerpende, maatigde hy-zyne vaart, en kwam ten laatften, niet ver van fontcfrac neder op twee hooge Boomen, tusfchen wier Takken de Bol vast en verward* raakte. Niemand by de-hand zynde, moert hy zich alleen rejden. Hy ging uis de Kar, en ftond vry gevaarlyk op den Top van een hoogen Boom, waarom hy .zich met de eene hand am de Kar vast hield. . Op dat oogenblik rukte een zwaare Wind den Bol los, en hy werd met denzelven, hangende met zyne handen aan de Kar, voortgefleept langs Pakken en Struiken-, waardoor hy verfche:'. dene Kwetfuuren ontving, totdat hy eindelyk, afgemat van. vermoeijing, en zich digt genoeg by. den grond bevindende, om den fprong zonder levensgevaar te waagen, de Kar losliet, en behouden neder kwam, waarna de Bol, van de zwaarte van zyn Ligchaam ontlast, met eene groote fnelheid weder naar boveti fteeg, en wel ras uit zyn geiigt verdween.
Hu ander geval is dit: De Heer Grosbie deei, den jj-den deezer, te Dublin eene proef met een Lichtbol, en rees tot boven de Daken; doch, wyl de Bol niet genoeg gevuld, en hy zeer zwaarlyvig was, kwam hy fchielyk weder neder. De Heer Mag-Guire, een jong Officier, en wel de helft Hgter, ging toen in zyne plaats in dc Bak zitten ; en , na een wyl tyds. tusfchen de Huizen en Schoorftcenea gezworven te hebben, fteeg hy einde!ykr door het uitwerpen van eenige Ballast, tot eer.e merlielyke hoogte, zo echter, dat de Aanfchouwers den Bol beftendig iri het oog hielden. Dezelve dreef eerst Westwsards heen; doch, den Wind wendende , nam hy een Oostelyken cours, naar den kant van de Zee. Dit, oit» hoofde van den toeftani van den Bel, vee! bekommering veroorzaakende, fisegen eenige Heeren te Paard, volgden den Luchtreiziger, zagen hem van Lahéi sf over Zee heen dry ven, namen toen te Maliahide een VïsfcherS-Boot, rnzeilder* hem atiter na, hem altoos in het gezigt houdeude. Dan de Keer Mac-Guire was, gelyk hj ftadaSand bïta'gd», zonder vreest en hoopte bet genoegen te heb- -
» be*-M



feü, dat hy dc eerfte zyn zoude, die^Van Ierland Mar Engeland met een Luchtfcol de Z*e-overftak, en wsar^-.y... ü zvu aan dit ot<k gelukt hebben, zode 'Bol niet ongelukkig van boven juichen: J ware, c'uoc welk toeval hy terftond nederdaalde, en de jonge Reizigtt , iorg der voornoemde Heeren, ongetwyfeld een Man'des doods xou ge i De Bo»t zeilde zo digt mogelyk onder den Bol, en de Heer Mac-Guire, dit middel'zyner redding ziende-, en kunnende zwemmen, liet zich, op een kleine, afftand van dien, uit den Bak in Zee vallen , en zwom naar het Vaartuig, alwaar men hem binnen haalde, en naar Land bragt; keetendc hy vervolgens, na zich ververscht eb verfchoond*e hebben, behouden, cn onder de toejuichingen tener groote menigte, naar Dubnj} teuut. J * eCö\*■ Wl ftëKJ, y
Rotterdam .den 4den Juny. Heden is alh:er, tusfchen 7 en 8 uuren des avonds.{ aan de overzyde deezer Stad, aan den Maaskant, eene proef genomen met-een Luchtbol, zynde een Montgolfitre, hebbende eene zeskantige gedaante, hoog in zyne grootfte Diameter 14 voeten, en breed in zyne kleinfte Diameter 13 voeten, gemaakt .en opgelaaten door de Heeren J. C.dejongh, Koopman op da Glas» haven, en H. VV< Rouppe, oudften Zoon van den We!-Ed. Heer Rouppe, Med< Do&er.■-.—- ■ Na dehzelven met veel moeite, uit hoofde van de drukking des Winds, gevuld te hebben, rees hy zeer zacht, gelyklykenftaatig Wcstwaards op (zyndei de. Wind Oostlyk) tot een aarroerklyke hoogte, en bleef daar ruim 8 minuten in den Dampkring zich ophouden, wanneer hy, waarfchynlyk wegens
'de> uitgebrande of uitgedoofde Vuur doffe, langzaam nederdaalde. Dus heeft
de proef met dezen Luchtbol, volmaakt aan het oogmerk beantwoord, alzo men denzelven in het gezigt der Aanfchouwers wilde houden. Ook hebben alle dc daarby zynde, dezelve niet het grootfte genoegen gezien.
De goede uitflag dezer Prosfneeming, heeft de voornoemde Heeren doen.beflaiteH om binnen korten tyd een anderen te laaten opgaan, en wel tot zo verre, •dat -by geheel ut het gezigt verdwyna; waarvan men den tyd vooraf .door de •Nieowspapieren zal doen weeten.
• Uk verfcheidene Havens van Engeland zyn dit Jaar ter Walvisvargst uitgevaaten 5<fO Schepen, welk buitengemeen groot getal men aan niets aacers kan tcaTébryven dan aan de door het Parlement voor de Gxoenlandsvaarders uitgeloofde .premie, waardoor veelen aangemoedigd, hunne Schepen, die elders.zouden gezeild zyn, der waards hebben doen vertrekken, en dus de Eugelfchen aiieen dit Jaar mier Groenlandfche Schepen in Z^e hebben, dan al de andere Natiën te famen.
De Brieren van .Elfeneur yan den i4Öen Mey melden, dat den iyden deezer by Thaatyp, op de Westkust van Jutland, geftrsnd is het Schip van J. G Ohm, van Bourceaux naar Lubek geöesi.ieerd, met Wyn ge'aaden; het Sch'p is aan ftukken,,en-een. -gedeelte der Laadïng is aan Strand gedteeven : Ook had men bericht, dat tusfchen den i&en roden deezer te Dantzig e:n nevige.Storm geweest was; dus vreesde men veele Zeefchadcns van daar te zullen vernecmen.
Ge inkt by .ie -Ene de Weduwe JAGOBUS vak eg MO NT j op1dev£egali«s.Bieïftiaat, te Amfterdaxa,



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 18 Tuny 1785- N\ 25.
Het getal aer Doodea van de voorgaande week is 140. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Bombay den 4den January. Sints korten tyd is 'er eene Revolutie onder de Binnenlandfche Magten van Indaftan voorgevallen, welke to veel te ernft.ger «evolaen voor de belangen van de Engelfche Compagnie kan hebben, als zy gediend heeft om de magt van Madazje Sindia te vergrooten, welke buiten dat reeds een der maetigfte Vorften van dat Land was. Men heeft ze om die reden wsardie gekeurd om met een expresfe Paketboot naar Engeland over te brengen. Het is bekend, dat de Keizer van Delhi, of Groote Mogol, al langen tyd 10 zyn «gen Hof genoegzaam gevabgen, en onderworpen was aan den wil zyner Groaten fchoon zy hem cynsbaar heetten te zyn. Sindia, de voornaamfte Vorst dec Maratten, verneemende dat twee deezer Grooten op het punt waren hunbe vriendfchap te breeken, bood zyne dïenften den eenen aan; en men kwam overeen om des anderendaags, met vetéénde krachten, op den ander «nte™llea. Maar 's morgens wierd de eerfte in zyn Tent vermoord gevonden, en Sindia had de bekwaamheid, om, hoe zeer hy met grond voor den Aanlegger van den Moord gehouden wierd, de Troepen van den Overledenen aan zyn dienst te verbinden ; en weinig dagen daarna dwotg hy den tweeden Prins de Wapenen néér tó leKgen ên zich aan hem te onderwerpen; wordende das zonder flag of ftootmeeftec van een der grootfte Landen in Indoftan, waarna hy den Keizer van Delhi van alle fchaduw^van magt beroofd heeft. Tot nog toe 1» Sindta de Vriend der Engelfchen geweest; doch daar hy opentlyk roem draag op de fchandelyke, maar hem zö welgelukte Verraadery , en die Vorften geene denkbeelden van b.llykheid of eer hebben, en zich weinig om de middelen bekommeren, zo zy maar hun oog, merk bereiken, kan hy ons een allcrgevaarlykst Vyand worden
Extraa uit een Brief van Esfequeb», ui dato den ioden January. Het gaat hier tegenwoordig disparaat; want geen dag gaat er voorby of er komen Eneefche Vaartuigen aan met Slaaven en Provificn; de Slaaven worden ook fubliek verkoet voor Koffy en Catoen, cn by de levering der Slaaven de Pro* ?«aen aan bSld ; ja zelf,'worden de Notificaiicn in de Herbergen én Pohtique Plaatfen aangeplakt, en zo gaan de Produaen wt het Land. - ^



C 98 )
Tunis den iden Mey. De Pest regeert hier zo fterk, dat men 't getal der Lykea met meer berekend; daarenboven heerscht hier eèae groote duurte 20 dat w v ia
de uiterfte verlegenheid leven. M*9** ■Livorno den zylten Mey. De laatfte Brieven van Tunis kunnen de elende der ongelukkige Inwoouers aldaar niet genoeg affchilderenvermits iv van binnen door verregaande Onenigheden, en van buiten door eenen Beduchten Vyand gedreigd worden. Hunne vrees rees leer hoog, toen de Ridder Emo den 7Jen deezer, met zyne geheeie magt zich op huni.e Kust vertoonde, alhoewel hv «oen mets tegen hunne Stad ondernomen heeft. Voorts hoopen zy, noi in dit Jaar nunae Verfchillen met de Republiek Venetië in der minne bvge'egt te zien* •ffchoon ook de Ridder Emo van zyne Eifchenten behoeve der gemelde Repu*. bbek , niet wil afzien , welke zyn: Vergoeding van fchade en van kosten der Armeering; dat geen Venetiaansch Vaartuig voortaan noch zal gevifiteetd nocfe genoodzaakt worden eenige Tol te geeven; en dat de Regeerine van Tunis M Jaaren lang, Jaarlyks 9.000 Zechynen Venetiaansch Geld aan dc Republiek betaalen zal. ^ "
-Srumwyk den 27flen Mey. 's Avonds om 10 uuren van den ziften deezer kwamt alhier gWfjn van den ongelukkig omgekomen Heer Hertog Leopold jan Brunswyk-Wcténbuttel, geleid wordende door den Heer Hoofdman van Gelach. Hetzelve wierd, in de Kerk, door Zyne Hoogstvorftelyke Doorluchtihneid, den Heer Hertog Ferdmand, ontvangen, en vervolgens door 16 Stafofficieren in de Vorftelyke Grafkelder gedraagenen in ftiltc bygezet
Weenen den zSften Mey. Een Faitoor in Speceryen, weke van tyd tot tvd 4. a fooo Guldens van,eene oude Weduwe geleend had, onder voorwaarde vin
u -l£ rT'T'T!!' dagCD a8ngeïet wordende «ai zyne Verbindtenis te
voltrekken , of het Geld weder te geeven , heeft, vermits hy het'een niet wilde c» het ander niet konde doen, zich verdronken.
Brieven uit Hérinanftad melden van nieuwe gewelddaadigheden, gepleegtdoorde Wallacheyers; zy hebben het Kafteel van den Baron de Wesftlmy geShmderd" d?ezc Ongelukkigen hebben verklaard, dat zy den dood van Horia en Qoska willen wreeken, zo dra het Weêr hun toelaaten zal, om in de Bosfchen hun wvk te neemen. Weshalven hebben de Generaals Ginlay en Orofz, aan hunne Tk£
Sneerriet §egCeVen' ^ W Mb' de bewce^tü de«er Geweldenaars waar Parys den 3 den Juny. Hunne Siciliaanfche Majefteiten, die zich thans te Pifr bevincen, en zich van daar naar Milaan en Turin begeeven zullen, hebben hun verlangen te kennen gegeeven, om, daar zy dan zo digt by Frankryk zvn een bezoek by ons Hof «e komen afleggen. Men weet niet wat hir%%^oo?d is. De Koningin zoude zekerlyk gaarne die gelegenheid waarneernln, om haare Zuster, de Kon.ng.nne van Napels, te zien;, doch voor het overige fchynt men hier weinig fmaak te hebben tn cen bezoek, 1 welk ons Hofonnoemlyke Sommen zoude kosten. Echter konde het gebeuren, dat de beleefdheid, gevoegd bveedae
S M ^ /F ÏSdfDen ti °DS, H°f °Verhaa]de' om di' ve»°^ n et af te flaan 8 Middelburg, den 3den Juny. Gisteren ontving men alhier uit onze GoloniSr. ^tng, dat op Sften Maart laatstleden overleden was, SSS^SSi^Si
Trotzvto



Trotz , Oud Directeur-Generaal van Esfequebo, Demerary, en •Hderhoorigp;
Rivieren," '-s tsS7ass «
Berljn den 4den Juny. Met de Manoeuvre» te Potsdam is de Koning ongemeen wel te vrede geweest, zo dat hy openlyk gezegt heeft: „ De Troepen doen „ ha«e Zaaken voortreflyk, genoegzaam zo goed als te Berlyn." Alles heeft ïyne goedkeuring verkreegen, alleenlyk een Vaanjonker niet, die te klein was,, en nog eew'gen tyd in het Kadettenhnis geftuurd wierd. Toen op de tweede Revuedag de Troepen voorby den Koning defileerde, fteeg Zyne Majefteit van heti Paard, en ftond al dien tyd, 't welk daar in veele Jaaren niet gefchied was.. Diênzelven dag werd *"er een groote zwaare Maneeuvre gedaan , en heerlyk u;t> gevoerd, te weeten : Des namiddags werd het Cavallery-Leger door delnfanter.y gantsch- onvermoeds overvallen; by welke gelegenheid zich de verwonderingswaardige vaardigheid der Cavallery openbaarde, want in drie minuten was het geheele Corps gezadeld, te Paard , en voor het Leger uitgerukt. De Hertog van1 Brunswyk was agt dagen voor de Revue te Maagdeburg gekomen, en had alle" dagen met de Troepen gemanoeuvreerd, ook daaglyks opene Tafel van 40 Cou* verts voor de Officiers gehouden. onab'nav n't iivJ. larf ttifil» tti&f'f
Enkbuyzen dzn 4den Juny. De dag tot het uitzeilen der Haringfchepen bin» b«i deeze Stad, in de Havens ter uitvaart thans gereed liggende, is gefchikt oft* den 13 en I4den deezer, des voor- en namiddags; terwyl ter affmeeking vandeno Goddelyken Zégen-over het behouden vaaren en de Haring-Visfchtry derzelven,^ den Biddag is gearresteerd des Zondag3 namiddags, zynde den iaden deezer, in alle. de Kerken deezer Stad. j,m33 iievsnablnD o&q\ ï >
Uit de Maas zyn of zullen zeil gaan in 't Jaar 178ƒ..
Van Rotterdam — —-2 Haringfchtpen. — Yslandsvaarderii. 1
Délfshaven — •— 3 dito. — dito.
Schiedam — — 1 dito. a dito.
.— Vlaardingen — — 74 dito. 31 dito.
Maasfluis — — 23 dito. 16 dito.
.— Zwartewaal — — — dito. 3 dito.
«ao'T annuri na* jS>iÖb Haringfchepen. 5-2 Yslandsvaardersv
6 Hatmgjaagers moeten binnenkomen in Vlaardingen. 1 dito van Vlaardingen moet direct ut Zee naar Hamburg, j dito moeten binnenkomen te Maasfluis* 4utu aadaari,rs tn Bsvaaaa» nannai at nagcehsv
12 Haringjaagers uit de Maas. btoowiHü:-j ^ Haringfchepen van Amfterdam.. .lfltpS n\%a\noA aC
Uit Noord-Holland zyn of zullen zeil gaan in 't Jaar 1787.3b ^altuS Van Enkhuyzen — —• 4f Haringfchepen.,,.)'^ 9i jffiSfal gin;-. Uit de Ryp ; ■ *-> 18 dito. m, 9bBOj{ 1S)rf33 .nanoj? sbnr.f
-ggtnaa^o egaovag , —— ^-^iaH irp .f»aso« asibrv'jww'c
63 Haringfchepen uit Noord-HoISani;, 3 Haringjaagers rnceten binnenkomen in EBkhuyzsa. •ittbnaHajtoai? t**»^ .< N *.
&<xi ï-



( )
Zynde liet geheele getal uit de Mats, Noord-Holland en Amfterdam 170 Hf» tingfchepen, l y Hariogjaagete en yz Yslandsvaarders; dus 4 HaringrCHepea en 3 Yslandsvaardefs meer als voorleden Jaar. De Haringfchepen en Haringjaagers tallen teilen op Woensdag den iyden Juny 1787, 's morgens ten 10 naren. De Yslandsvaarders zyn alle in Zee.
Pmtjs den éden Juny. De Rrgeering wendt alle mooglyke middelen aan, om in het gebrek, dat door het Vee geleeden wordt, te voorzien, en ten dien einde zyn, door een Arrest van den Staats-Raad, alle de rechten ingetrokken, die op den invoer van de Fouragie ie dit Koningryk gefteld waren.
Lenden den yden Juny. Tot eeuwige fchande van de Zeden deezer Natie vergaderden 'er voorleden Maandag meer dan 30,000 Menfchen in Hyde-Park, om aldaar een Gevecht met de Vuisten te zien, tusfchen een Slagter, die voor eea eerfte Baas bekend ftond, en een Koolendraager, welke hem den roem zyner fterkte en woestheid wilde betwisten; dan uit hoofde van de groote menigte Menfchen, de Vechtparty dien dag niet kunnende voortgaan, kwamen de twee Kampioenen *s anderendaags agter het Hotel van den Hertog Bedford te famen en leverden eikanderen flag, welke, na twee uuren geduurd te hebben, eindelyk ten voordeele van den Slagter uitviel, wordende zy echter beide dervende wechgedraagen; Zynde de Koolendraager zodanig gehavend geweest, dat hy nog dien zelfden dag ■overleed: Toen zy 's avonds te vooren in Hyde-Park zouden hebben gerochten, brak 'er, door de zwaarte der Menfchen, een Tak van een Boom, waardoor een Man het leven verloor, een ander beide de Dyen brak en verfcheiden gevaatlyk gekwetst zyn geworden.
De Koningin, benevens de Prinfesfen, haare Dochters, hebben onlangs een allerfraaist Naaldenwerk voltooid, hetzelve beftaat in een Tapyt van veertien vierkante Ellen, gefchikt voor een der Vertrekken van Zyne Majefteit; men verzekert dat het Borduurwerk van een uitmuntenden fmaak is ; de grond van dit Tapyt is een fraai Grasgroen, en de Bloemen zyn daarop met zo veel kunst uitgewerkt, dat dezelve volmaakt de Natuur nabootfen; alle de Dames, die toegasg ten Hove hebben, zyn ten uiterfteover dit Meefterftuk verwonderd geweest; dit Tapyt zal op den Verjaardag des Konings in een der Vertrekken van het Paleis te St. James voor het Publiek ten toon gefteld worden, en deeze Vorftelyke Perfoonen zyn »yna Vier Jaaren bézig geweest met dit Kunstftuk te vervaardigen.
'$ Gravenbage den izden Juny. Van Paramaribo heeft men, dat Zyne Excellentie, de Heer Gouverneur Jan Gerhard Wichers, den ziften December des voorleden Jaars met het Schip de Vrouwe Johanna Catharina Maria, gevoerd door Kapitein Ghristiaan Koos, aldaar aangekomen, op de *Herli*ifterrykfte wyze door alle de Leden der Regeering ontvangen en verwelkomt is. De ftaatelyke Inhuldig ii;g van Zyn Wel-Ed. Geftrenge, als Gouverneur van de Colonie van Surinaamen, en Colonel van de gezamentlyke Militie enz., is den idden Maart met veele plegtigheden gefchied. . .
Gekakt by de Erve de Weduwe JAGOBUS va.* IGMONT? op de Reguliers BrcÊftrtat, te Amfterdam,



... - ,i,v: : .'■ WE' ■ ■■ ■ ■ • ■>'■
HOLLANDSCHE WÉEKLYKSCHE
N I EU W S-
VERTELDER.
Den 25 Juny 1785. N°. 26.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 133.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
■ Cotiftantinopokn den t iden Mey. Na het geen den ouden Groot-Vizier van dit Ryk gebeurd is, moet men toeftemmen, dat deezeuitfchitterehde Bediening niet' zeer aamrekkelyk is, voor die geenen welke hun Hoofd tén koste Hunner Eer» zucht zoeken te behouden. Hoe het zy met de meer of mindere grond der odrzaaken, d'e zyn ongenade berokkend hebben, zo kan men evenwel zich niet onW houden' van aantemerken, da't deeze eerfte Minister zyne Vermaardheid duur heëft betaald. Reeds ontbloot van al het geen hy bezat, heeft hy zélfs het vermaak^ niet mogen genieten, in zy"n Gouvernement te komen, halverweg is hy dócr den;; Gapidgi Bachi agterhaald, die, op bevel van den Grooten Heer, hém het1 noodlottige Koord heeft vereerd. Zyn Hoofd is in deeze Stad gebragt, en ; ha'yolgéns/ gewoonte aan Zyne Hoogheid geprefenteerd te zyn, publiek aan hét Serail ten., toon gefteld; een Plaats al te vermaard , in het pronken met Hoofden, die eertydsrt aangebeden wiefder. "
. Stokbolm den 3iftën Mey. Ingevolge het Edi£t van Tolerantie, gepubliceerd*.' den Z4ften January 1781, heeft de Paus den Abt Ofter, in hoedanigheid van Vica-": ris van den Heiligen Stoel, herwaards gezonden, om alles 't geen betrekking 'heeft ter oefening van de Roomfche Godsdienst in dit Ryk te fchikken. Deeze Vicaris is reeds zodanig in zyne febkking gevorderd, dat de Roomsch-Catholyke Godsdienst by voorraad in een particulier Huis zal werden gehouden. Men verneemt ook dat-het Collegie de Propaganda, te Rome, eene aanmerklykefomme Gelds toegedaan heeft, om een fraaije Kerk in deeze Stad te bouwen. De Vicaris zal morgen van hiér naar. diverfe Provinciën van dit Ryk vertrekken, alwaar zich insgelyks veele Roomschgezinden bevinden, om met hun gelyke fchikkingen te befaamen. .
fFeèrith dén 8flen Juny. Sedert'den eerften deezer is het hier zeer koud; en de gevallene Hagel heeft het Koorn en den Wynftok op veele Plaatfen aeer be* fchadigd.
N 3 Van



( 102 )
Van Gratz fchryft' men, dat binnen de veertien dagen meer dan yo Menfchen aldaar geftorven zyn aan üeroertens, waardoor groote fchrik in de Stad en den omtrek was veroorzaakt. . .
De Overfte Luitenant Kotiy verliet, eenigen tyd geleden, den Keizerlyken dienst en g'rjg over tot de Turken , waarom zyn Beeldtenis wierd aan de Galg gehangen. Drie weeken na zyne aankomst te Choczim wierd hy, na eerst den Mahomethaanfchen Godsdienst aangenomen te hebben, tot Pacha benoemd.
Frankfort den ïzden Juny. Uit het Oostenrykfche heeft men bericht gekreegen van eene Gebeurtenis, welke zo wel by Roomsch-Catholyken, als ook, en byzonder, by Proteftanten, ongemeen groot opzien heeft verwekt; te weeten: Een Franciskaaner Monnik te Gratz, met naam Paradeifer, uit een GraaflykGeflacht, vondt zynen Monniksftand onverdraaglyk, en verzocht den Bisfchop om ontflag van zyne Orde-Gelofte, dat is, om verlof, als Waereldlyk Priester te mogen keven De Bisfchop weigerde hem de Dispenfatie; en nu verklaarde Paradeifer, dat 'hy tot de Proteftantfche Kerk wilde overgaan. Het Hofgericht, voor welk de Zaak kwam, deed eene uitfpraak, welke behelsde, dat men het hem, volgeBS het Tolerantie-Edict, niet weigeren ken, indien,hy zich aan het zesweeklykfche onderwys in den Roomsch-Catholyke Godsdienst, in het gemelde Edict-verordend, onderwerpen wilde. Wyl hy desniettegenftaande niet ontflagen werd, kwam de Zaak voor den Keizer. Men verwachtte zo veelte meer eene bekrachtiging van het Vonnis des-Hofgericht», om dat hy kort te vooren aaneen WaereldlykePriester die trouwen wilde, Geld gegeeven cn bevolen had, om naar een Proteftantsch Land te trekken. Maar onvermoeds viel zyne refolutic anders, en wel op deeze wyze uit: „ Dat de Monnik middelcrwyl voor een Jaar in het Tuchthuis zou opgefloten worden, en gelyk de andere Tuchtelingen, gehouden zyn te arbei" den doch met uitzondering om zulks alleen binnenshuis te doen, en dat men " hem' zyn Ordekleed, wyl hy zo ieverig poogde zich daarvan los te maaken, niet afneemen zou." . . _
'i Gravenbage den ijden Juny. Mat de jongfte Brieven van Elberfeld verneemt men, dat zyne Keurvorstlyke Doorluchtigheid van de Paltz, den oden deezer aldaar was aangekomen, zynde door 42 Kooplieden in blaauw Uniform met witte Braagen en witte Vesten, voorts een Genootfchap van Geleerden van 24.» Perfoonen met witte Rokken, blaauwe Kraagen en blaauwe Zyde Vesten, allen te Paard, ingehaald; rydende voor de Koets een Deputatie uit de Stads-Magiftraat, en van de Garen-Directie noBleekers, allen in't Sneeuw-wit gekleed, met blaauwe Linten, hadden geparadeerd met hunne Giet-Machines: Een menigte Sohlinger Fabrikanten waren mede daarby tegenwoordig, onder welke de Slypers byzonder uitmuntede, zynde met hunne Krie*Schutfels^ Houte Klompen, en ieder met een ftok Werk van haar Fabriek in de hand, met zwarte Aangezigten den Vorst voorby gemarcheerd.
Des namiddags was gemelde Vorst naar de G emareke getrokken, alwaar hy, op dat Gebied komende, door 31 Kooplieden, alle te Paard en in Rood Scharlaaken gekleed, was verwelkomt; des anderendaags zoude Hoogstdezelve de terugreize naar Dasfeldeiff weder aanneemen.
Pa*



( "°3 )
Parys den iaden Juny. Onze Ambasfadeur in Zwitzerland meldt van dajr; dat het weinig gefcheeld heeft, of men zoude, in het Ganton van Appenzel, hei geen half Roomsch en half Proteftantsch is, die Schrik tooneekn, welke op het laatst der 16de Eeuw zo gemeen in dat Ganton waren , hebben zien vernieuwen : Het was namentlyk op Sacramentsdag, dat de Procesfie der Catholyken op den Weg een Veehoeder, welke eenige Koeijen voortdreef, ontmoette , er. willende dat de Beesten een anderen Weg zouden neemen werd zulks van den Proteftantfchen Veehoeder geweigerd, waarop een hevige Woordenftryd volgde, en wel dra raakte men handgemeen, fchietende de Proteftanten met Stokken op deRoomfchen toe • doch deeze zich niet anders kunnende verweeren als met Waschkaarfen, kreegen natuurlyk de nederlaag, en moesten zien dat hunne Pr.estm en het Sacrament door den Slyk wierden geileept, het geen hen om hulp naar het Dorp deed zenden en de Klok kleppen; dan de voornaamfte Magiftiaat Ziendesda een ieder zich begon te wapenen en men van rondsomme door het gelui der K ok op de been kwam, ging zelf op den Toren, dreigende dat, zo men met met luidea ophield, hy van boven neder zoude fpringen;,het geen van die uitwerking wss dat men met het kleppen ophield, en alles zonder verdere Bloedftortmg weder in
rus^geraakw.^ ^ Gibraltar wordt gemeld, dat de Seraskier, die van wegens de Hooge Porte te Algiers aangekomen was, om de Betaaling en Agterflallen', federt 12 Jaaren, van de gewoone Schatting te eifchen, zeer kwalyk door den Dey ontvangen was , alzo de Dey zoude geantwoord hebben, dat hy van geeneSchatting of Agterftallen, te betaalen aan den Grooten Heer, iets wist; dat Algiers een vrye en onaf hanglyke-Staat was, en de befcherming der Porte niet behoefde; Die geenen, welke den Dey van Algiers kennen, zyn geenszins verwonderd over de ftoutheid van dit antwoord; want hy is een dapper Man^
Londen den ^den Jany. De dag van den i4den deezer is, door de voorzorg: der Regeering ter handhaving van de rust en goede orde, nog gelukkiger afgelopen als men het eerst verwacht had. De Bill tot het leggen van eene Belasting op., de Winkels, daags te vooren doorgegaan zynde en de kracht van eene Wet gekreegen hebbende , zag men dien morgen de meeste Winkels gefloten en op de Deuren en Venfters allerhande ftekeligeOpfchnften en Versjes, die alle s Volks haat tegen de nieuwe Belasting te kennen gaven; dus las men aan fomm.ge Huizen- , Deeze Winkel is te koop, adres by den Heer Pitt! ~ Geen Put! Geen Be'asting op de Winkels," en meer anderen van dien aart. 1 oen de Heer Pitt dien morgen naar het Parlement reed, waren alle de toegangen tot het Hus opgepropt met Volk, hetwelk hem zeer fmaadlyk lejescnde, fchrccuwende;
PGeen Belasung op de Winkels! - Geen Ierfche BillsT-Dan de Koets van den Heer Pitt fterk doorrydende, geraakte hy gelukk;g in het Hus zonder eeoig ander letfel geleden te hebben, als het uitflaan van de fchrtk^e hem zulk eene groote menigte van hollend en raazend Volk veroorzaakt had. Dodor Pretty man,, de geheime Secretaris van den Heer Pitt, liep meer gevaar; want te voet aankomende kwam het Volk als dolle Honden op hem af, doch zich op de Zoldervan een Huis hebbende weeten te vetbergen, ontkwam hy ook de woede van den
op*-



C 104 )
jopgeruiden hoop. Men wil dat Lord Gordon niet weinig deel heeft in de aanhitfing van het Gemeen, en men vind zelf fn onze Nieuwspapieren (die hem een Stooiebrand van het Oproer noemen) een verhaal van de geiprekken, welke hy met verfcheiden Winkeliers daaromtrent gehouden heeft.
Amfterdam den zoden Juny. Eenige Scüippers, in Helvoetfluis binnengekomen, melden, dat het laatstleden Vrydag, den iyden deezer, tegen den avond op Zee zeer zwaar Weêr geweest is, van Donder en Weêrlicht, verzeld van buitengemeen groote Hagel fteenen. Ook heeft men bericht gekreegen, dat by Goeree, op het Goereefche Strand, verongelukt is het Schip Hofnung, Kaptein C. Ehben, van Libau naar Schiedam gedestineerd; het Schip en Laading is wech, doch het Volk behouden. Nog is op de Ooster een Smakfchip gebleeven, met Glas en S'ypfteenen gelaaden.; doch de Naam en verdere omdandigheden worden niet gemeld.
Schipper Opke Knosfes fchryft van Fredrikshaven, in dato 10 Mey, het volgende: „ Ik heb desperaat in het Ys omgefukkeld, en ben den 4den deezer binnen Dageroord gekomen, daar ik toen voor het Ys opdraaide en te rug moest; den ï3den dito raakte wy met iy Schepen geheel in het Ys bezet, to dat wy heen noch weêr konden, en tot geluk de Winden altoos Zuidelyk, die ons met het Ys naar de Zweedfche Kust zette. Den igden, 's avonds, waren wy met alle onze Schepen door het Ys aan de Zweedfche Kust, in en by de Klippen; daarop woei het 's nachts een vliegenden Storm uit den Zuidwesten, d:e ons zodanig door het Ys en de Klippen heen arbeidde dat het verfchriklyk was. Den vo'genden morgen was het Weêr iets bedaard, wanneer ik my digt by een Schip bevond dat uit de Middel-Zee kwam, en kort daarna zag ik hetzelve, in 10 minuten tyds, met volle Zeilen voor myn oogen wechzinken, denklyk door het Ys te berden gekneld. Twee groote Schepen van myn Aflaader alhier hebben Ankers en Touwen ver» looren; doch ik heb, God lof! niets anders dan eenige fchade aan myn Spykerhuid bekomen, welke ik ten eerden moet doen repareeren, wyl ik niet eêr myn Laading inneemen kan.
Den I3den deezer is van voor Rammekes in Zee geze'ld het Oost-Indisch Compagniefch;p Alblasferdam, Kapitein Valkenbu-g, van de Kamer Zeeland naar Batavia moetende; alsmede 's Lands Schepen Prins Willem, Kapite'n Bols, met de andere Lands Vaartuigen, die ter Rheede gelegen hebben en behooren tot het Esquader, hetwük onder commando van voornoemde Kapitein in de Noord-Zee kruisfen moet, zynde, behalven gemelde Oorlopfchip, de Frega.tenCeres, Medenblik en Scipio, de Kotters de Rheebok, de Vliegende Visch, de Panter, de Eefchutter, de'Sperwer, de Snoek en de Maasnimph, gecommandeerd wordende door de Kapiteinen van Halm, Bloys van Treslong, van Son, Allier en Holtzhey, en de Lu tenant Gobius, de Jong, Grootenray, Lucas en Rynbender: Men meent dat dit Esquader tot September aandaande in Zee zal blyven, en dan in Zeeland overw nteren.
jSeJUukt by ie Erve de Weduwe JAGOBUS vak EG M ONT* op de Reguliers Breidraat, te Amöerdana.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 2 Tüly I78v N°. 27.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 101. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. s Koppenhagen den 3den Juny. Brieven uit Ysland melden , dat de elende aldaar niet minder is dan in het laatstverloopen Jaar, en Hiettegenftaande men alle mogelyke middelen in 't werk gefteld heeft om de Inwoonders te vooizien, zyn 'er veele van honger geftorven, en thans heerfchen 'er veele Ziektens, die onder de Menfchen zo groote verwoestingen aanrichten, als de Zwaveldamp onder het Vee, in het voorleJen Jaar. De honger verleid de Ongelukkigen tot fteden, en de menigte der Bedelaars is zo groot, dat het vermogen der Ryke:i, door de veelvuldige Aa'nuKsfen, verminderd wordt. Gelukkig zyn wy, dat de Winter zo zacht geweest is, dat die naauwlyks dien naam mag draagen, en dat het Voorjaar zeer gewenscht, en de Visfchery voordeelig gaat.
Pïvay, by het Meir van "Geneve, den 7den Juny. Wy zyn hier getuigen geweest vau een verfchynfel, 't welk ons geene kleine omfteltenis heeft aangejaagd. Een der Huizen, den Heer Sauveur toebehoorende, is heden ochtend om y uuren onverhoeds door de Wateren van het Meir ingezwolgen. Ter zelfder tyd is een gedeelte van het Huis van den Heer Fr'qaet, en dat van den Heer Jeannot ver> dsveenen, zonder dat daarvan eenig fpoor is overgebïeeven. De Heer Friquet door het geraas wakker geworden, heeft rog gelukkig zyn leven kunnen redden; doch eenige Perfoonen zyn verdronken , waarvan het juiste getal nog niet bekend is. Men haast zich thans, om de Meubelen uit de nevensftaaiide Gebouwen te bergen, uit vreeze voor nkuïve ongelukken, waarvoor de Hemel ons behoedde!
tVeenen den nden Juny. Men verneemt dat Zyne Keizerlyke Maj?fteit deri 3 ten deezer te Mantua gearriveerd is, en dat het leven van onzen waardigen Monarch in het uiterfte gevaar is geweest: Zyne Majefteit den weg over Saxènburg hebbende moeten neeaien, was naauwlyks de Brug overgereden, of dezelve wierd door den huilen Stroom der ©ngemeen gezwollen Wateren wechgefposld. In weêr wil va;i alie poogingen om dien met allen fpoed te herftellen, meest des Keizers Gevolg tot den volgenden dag wachten, eêr men de reis kon voortzetten. Na Brixsn gaande, zag zicti Zyne Majefteit verpligt terug te keeren om de Brug" van Labrits te passeren, ftaande alie we^en san dien kant verfcheide voeten onder Water, door de Ovcrftroomingen van de Kiens, de Eyfack en den Etsch. Tus
O fchen



( ioö )
fshen Neamark en Salurn moeit men eenige robufte Manfchappen, den weg kenSn "e aan de beide zyden van 's Keizers Rytuig doen gaan, om dat «e onderfteuoen ; in verfcheide plakn was het Water zo hoog dat het ,n de Keizerlyke Koets kwam: doch ondanks alle die hinderpaalen, amveerde dezelve gelukkig den 31 den Mev té Trenten, van waar de reis over Roveredo naar Mantua wierd voortgezet.
Weenen den Aden Juny. Den 9ten deezer arriveerde hier een Ettafette van den Baron van Sturm, Commandant van Semlin met de tyding dat 4000^Bosniakken uit de Turkfche Armée in Servien gedeferteerd zynde, zch tot hem vervoeg'd hadden, met verzoek, om onder de Keueriyke Troepen te mogen dienen, ot dat hun Landeryen mogten aangeweezen worden, om die te bebouwen Men wist nog niet, of deeze Lieden van den Turkfchen of van den .Gnekfchen Godsdienst waren; doch hunne defertie is waarfchynlyk een gevolg van dc geweliige gisting, welke de jongde Minifteriaale ümwcntelmg in het Turkfche Ryk veroorzaakt heeft; zynde onder anderen den Pacha van Romehen, een Man van groot vermogen, en die een gantsch Leger onder zyn bevel he.ft opentlyk te zen de Porte opgedaan. Di Baron van Sturm, zeer verleegen met de Zaak, beeft deeze Lieden, zo goed mogelyk, verblyf en le.«ismiddelen bezorgt in afwachting van 's Keizers Orders; zynde'er tetdonder Courier naar ItaLe gezonden om Zyne Majefteit van dit voorval kennis te geeven. _
Parys den zoden Juny. Tot beter verltand der rampfpotdige gebeurtenis, den Ifden deezer voorgeval en, dient men zich te herii.neren, dat de Luch^-Machine van den Heer Rofi r beftond uit een Bol met omvlambaare lucht, en eene Montgo fiere met Lammen a la Qoinquet. Volgens de eerlte tydingen die men kreeg, Vas de Montgolfkre in den brand geraakt; doert de Marqais de la Mafonfort, eeu tong Ingenieur van 10 a zz Jaaren, hier gekomen om de Heer de Cnaioniie berictrt van het gepasfeerde te brengen, en die een van de eerfte is geweest, cue by de Ongelukkigen kwam, hebbende hen te Paard m het gezigt gehouden, verhaald, dat hy by de Machiene komende, een zeer groot gat in dezelve vondt, in de gedaante van een Bistchops-Myter, door hetwelk de lucht was u'tgegaan. De Heer Pilatre was gehed verbryzeld, zyn rechtervoet hing maar aan eene pees, zyne dvcn wsren veralenerd, en de wervelbeenderen kwamen ter zyden uit den hals;. de Heer Romain was byua in denzefden toelhnd, doeri minder gtkwetst; bly'kende hieruit, dat hunne dood niet door de uitberfting van de.gaz of lucht maar al'eenivk door den zwaaren val veroorzaakt is, niettegenftaande er verlengden Ge'cerden en Chi ur^yHS meenen, dat de breuk van de voet aaa mets anders dan saïl e-ne Ek& qua Schok kan worden toegefchreeven. Indien de Bol onderaan was «berften, loude het misfehien gelukkiger afgeloopen zyn, dewyl dezelve dan, even als die van St. Cioui, zch had kunnen uitfpreiden, en den val gebroken of gemaatigd zoude hebben. _ .
D- Marquis de Maifonfort verhaald, dat hy veel moeite heeft gedaan, om de plaats van deu Heer Romain te mogen bekleeden, en hem op het oogenblik dat zy L reis zouden taan, nog te vergeefs 200 Louis d'Or voor dezelve geboden had.
De naamen van deeze Reizigers zullen door dit noodlottig geval waarlcnyn.yx eene groote vermaardheid bekomes; doch die zekerlyk duur gekogtis, door m den bloei van huni e Jaa'en zo elendig omtekomen.
Ds Heer Pilaue de Rofier, eerfte Luchtreiziger, maar tevens de eerde Marte-
laar



( iö7 )
laar dier Uitvinding , was masr 27 Jaaren oud, en laat twee Zusters en eene aaaftaande Bruid na; de Heer Romain h;td eene Vrouw met tw;e Kinderen, die hun verlies, te gelyk met alle Beminnaars der Weetenfchap, betreuren.
Extract uit cen Brief van Deventer, den 2iften Juny. Voor eenige dagen te Gorfcl, tusfchen deeze Stai en Zutphen gelegen y pasfeerende, vernam ik, dat in de nabyheld van het gemelde Dorp, eene Begraafplaats iu het open Veld voor de Edele Capcllens (laat opgericht te worden. Ik verheuge my, dat de Aanzienlyken in den Lande voorgaan, om eens de Bygeloovige, GoJsdienstontè'erende en voor den Levendigen 20 gevaarlyke wyze van Begraaven, in de Kerken en in de nabyheid der Wooningen, te doen ophouien.
By deeze gelegenheid vernam ik, dat het Familie-Graf der CapeUèns, aan de Kerk van Go^fd ftaat, en dat in hetzelve ruiten de Beenderen van den Edelen Ridder Capellen tot den Poll, dia met zynen 13loedverwant en Boezemv iend tot den Marscb, refds.wai overeen gekomen, dat eene Begraafplaats in het open veld, hunhe er ftoftidyk overfchot zou bevatten. Ook is deeze Overysfelfche B-utus in een Loo je Kiit in het bovengenoemde Graf bytezet, om, zo dra gemelde Begraafplaats in g reedheid zal zyn, dat, naar ik vernsm, voor net naastkomende Najaar bepaald is, in dezelve overgebra^t te worden. De beroemde,, en niet alleen in goeden fma&k, maar teffecs in Vaderlandsliefde uitmuntende Architect, de Heer Jacob Otten Husly, te Amfterdam, is voor een'ge dagen daar ter plaatfe geweest, om htt loc-ija'e te bezigtigen , ten einde het op- chten van dit Monument daarna te regu'eere»; hetze!ie wordt gezegd zeer eenvoudig en zonder Ostentatie te za len zyn , wordende door die van deezen Geftachte (waaronder de Weruwe van den Overvsfe fchen Ridder) bekostigd.
Conftantinopïlen den ïoien Mey. Een Fransch Koopman, die z"ch langen tyd in Pe.fiën heeft op^houden, en onlangs van daar terug gekomen is, heeft een Verhaal opgemaakt van den tegenwooidigen (laat des Peilifchen Ryks, en hetzelve aan de Franken alhier gegeeven. Dit Verhaal is wel v$aardig medegedeeld te worden, en van den volgenden inhoud r
Aly Murat Khan, is de tegenwoordige Souvere'n van dat Ryk ortbloot varr zyne beste Provinciën. Dit groote Ryk, hetwelk zich van het Noorden tot hes Zuid?n uiiftrekt, van de Caspifche Zee en de Gebergtens van Dageftanaf, totam> de Golf van Perfiëe ; in^ellooien aan het Oosten door den Indus, aan htt Noord» Oosten door den Pihon en aan het Westen door den Tigrus, bevat de Lan H£cbappen van geheel Periïë', en woedt genoemd Iran. Nader Schach . hal, behalve» zyne Overwinningen op den Grooten Mogol, van het Land der Usbekken, enz, ook de Iran geheel onder zyn magt gebragt. Na Jen dood van deezen Overwinnaar verbeeldden z'ch zyne Generaals, welke hem in zyne Overwinningen behulpzaam geweest waren, dat dit Ryk, door de punt van hun Degen verkreegen s. een algemeene Erfenis was, waarop zy allen evenveel recht hadden, en verklaarden derhalven elkander den Oorlog Kerim Khan, hiermede ingewikkeld zynde, eindigde het gefchil door de in bezitneeming van Erakatzem, een Landfcnap, waar* van Ispshan de Hoofdftad is, als ook door de Overwinning van het LaridfchapFars. De andere Landfchappen van Suihter, K.iirman, Aderbyan en Kilanv. bragt hy, zo door zyne Staatkunde als door de Wapenen,, onder zyn magt. Maar Schivan, Miianderan, Ghorazan en Kaodahar, hiervan afgefcheiden Mt*.
O i. dfcr,



C 108 )
■3e deedt hy zelfs gems de minfte pooging om dezelve wederom onder zyne ge hoomsmheid te brengen ; ten aangaan van Sitziftan en Makaran, ontving hy de Eerbewyzingen en GefcheBken, welke de Gouverneurs dier Landfchappen hem fleeden, omtrent het vjfce en de volgende Jaaren van zyne Regeering, maar hy vorderde hun geene Schattingen af. Kerim Khan, afkomftig van deKjurden, verfpreid op de Bergen van Kermencha, was gebooren met eene groote Ziel; hy had, volgens gewoonte van die geheele Natie, zyn loopbaan begonnen met het bero'oven der Caravaanen, en was vervolgens in dienst gegaan van Nader Schach, in hoedanigheid van Groot-Stalmeefter: zelfs by het leven van dien Vorst bad hy reeds zitting onder de Khar.s, cn na deszelfs dood wist hy te bewerken , dat hy voor Generalistimus van de Legers erkend wierd. Vyf Jaaten daarna, verklaarde men hem tot Regent van het Ryk, welke post hy, geduurende 24 Jaaren, met zo veel Staaikun;e, billykheid en welcaadigheid waarnam, dat zo welde Grooten als het Volk hem voor hunnen Vader hielden; hy flierf den iften Maan Ï779, oud 74 Jaaren, en liet twee wettige Zoons na, namentlyk Abou'.fatKhan en Mahomet Aly Khan. Saquis Khan, Üpper-Bevelhebber der Legers, veinzende de Zoonen des Konings, die belegerd waren, te befchermen, nam de Sterkte in, waarvan Nazer Aly Kh&n zich met 264 Perfoonen had meester gemaakt, en deedt 14 Rebellen het hoofd afllaan; hy gelaste aan Aly Murat Khan , zyn Medebevelhebber der Troupen, met icooo Mannen naar Teiran te trekken, ten einde in geheel Peifiê de rust te bewaaren. Vervolgens fchreef hy aan Sadik Khan, Broeder des Konings, in dien tyd te Barfora, waarvan de Perfiaatien zich in het voorgaande Jaar hadden meester gemaakt, van terug te komen, om door zyre tegenwoordigheid de Opftand, die dagelyks toenam, te doen bedaaren; maar dit was een fi.rik welke hy hem fpandde; de verdeeldheden namen in de Kir man hoe langs hoe meer toe, ea in Loriftan waren verfche'den Partyen, welker voordeelen en verliezen tegen elkander opwoogen. Aly Murat Khan, Overwinnaar zynde in Teiran en de omliggende Landen, keerde terug r»ar Ispahan. Saqo's Khan, zogenaamde Bïfchermer van de Konnglyke Familie, vertrok van Shiras, raar de Hoofdftad met de drie Zoonen des konings, Aboulfat Khan, Mahomet Aly Khan en Ibrahim Khan, Kleinzoon des Konings, tn de drie Zoonen van Sadik Khan. Alle de Bedienden en Slaaven van het Hof, tan de Koninglyke Familie verbonden verleiden hem met een Corps Troupen,; de Zoons des Konings en die van Sidik Khan waren in arrest en de handen gebonden, en onder voorwer.dfel, dat 'er geen provilie genoeg was, deedt hy, reeds in het begin van den Tocht, de Vrouwen en Dienaars, aan de Koninglyke Familie verbenden, ter dood brengen. Te Yestkait aangekomen zynde, openbaarde hy zyn vonrueemen, van in die Plaats drie Bergen van Dooden, zo als hy zeide, opterichten, faamengefteld van de Officieren van het Hof en andere Perfoonen, die op hetzelve betrekking hadden en op welker bovenfte gedeelte hy voor had de Hoofden van de Zoonen des Konings en die van Sadik Khan te doen plaatfen. ( Het vervolg hierna.)
By de Drukfter de«_zes wordt in'Commisfie verkocht, de oprechte Stoughtons Elixer Magnum Stomachicum, of het groot en Hartfterkend Maag-Elixer; zynde een ongemeen Middel voor de heete Koortfen en veel andere Ligchaamskwaalea.
GsdiuUi bj de Erve de Wed. j. van EGtfONT: op de Reguliers Biéêftjait, te Am'ftsidsm.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 9 July 1785. N°. 28.
Het ^ctai de-r Üoo»ien van de voorgaande week is 104. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Lemberg den 7den Juny. Men heeft berekend, dat het getal der Bewooneren van Galiicxn, federt het Jaar 1783 tot het einde van 1784, met 100,000 Zielen vermeerderd is, zonder daarby te rekenen de uit verre Landen hier aangekomen Golonisten, die ten minnen op 10,000 Menfchen gerekend worden; men verwondert zich in 't algemeen zeer over deeze Volkrykheid, dewyl het bekend is, dat 'er verfcheiden verhuizingen herwen plaats gehad; maar daartegen zyn 'er zeer veele Boeren-Familiên uit het Poolfche Ryk met goed en have gevlucht, en hebben zich hier ter woon begeeven.. Hoe zeer de Keizer zich aan deeze Bevolking, en de befcherming van deeze zyne nieuwe Onderdaanen, laat geleegen zyn, blykt uit het volgende geval:
. Eenigen tyd geleden was 'er een Poolfche Boer met zyne Vrouw naar Gallieren verhuist, en zette zich in de Zamoscer Kreitz ter neder; zyn Heer, de Graat Bielsky, Starost en Ridder van den Witten Arend, een jong en driftig Mensch, bad naauwlyks zyne vlucht en de plaats waar hy z ch ophield vernomen, ©f begaf zich , met vyf van zyne onderhoorige Land-Edellieden der waards, had de üoutheid hem mede te neemen, en het was niet dan na dat hy reeds een geruimen tyd in een onderaardsch donker hol gezeten en verfcheiden maal ftokflagen gekree^ei had, toen zyne Vrouw hoorde waar hy gebleeven was, die daarvan oogenblikkelyk kennis aan den Kaptein der Kreitz gaf, welke van dat geval aan den Keizer rapport deedt, waarop Zyne Majefteit terftond door deszelfs Gezant te Warfchauw voldoening liet vorderen; doch de Koning van Polen, ten antwoord gegeeven hebbende, dat zulks tot het Departement van den Permanenten Raai behoorende, hy daaromtrent niets beflisfehen, en die Raad zelfs de Rykswetten niet veranderen konden, befloot de Keizer derhalven om zich-zelven recht te verfchaff^n, en zondt, ingevolge het zeker bericht, dat de Graaf op zyn Buitengoed was, 120 Dragonders der waards, welke des nachts in het Slot vielen, hem met Zyne vyf Edellieden opligtte en naar Zamosc bragten, alwaar de Ridder in het Klooster der Barrevoeters geplaatst en de andere in de Gevangenis geworpen wierden.
O 3 De



( HO )
De Graaf wierd vervolgens veroordeeld om den Boer los te laaten, hem voor de gegeeven fla^en 100» Guldens te betaalen , en zo lang gevangen te zitten tot dat hy iyaoo Guldens in 's Keiiers Schatkist bezorgt had , als wanneer men de Edellieden oeloofden mede na het ontvangen van loo ftokflagen te zulten ontflaan. Dit Vonnis is volkomen ter uitvoer gebragt, hoe zeer de Vrienden zulks getracht halden voottekomenj hebbende onze Monarch daardoor veel roemt behaald, en de kleine Despoten een voorbeeld ge5eeven om menschlievender en vcorzigtiger te zyn
Wtenen den i8den Juny. Een Gezelfchap van 12 Vrouwen hier ter plaatie, verléj:gd zich trans, om eene hervorming in de Kleeding voor alle Vrouwelyke Standen en Claslen te weeg te brengen. Zy willen al het overdaadige affchaffen, en zullen eerst eenige Poppen, naar den nieuwften fmaak gekleed, in eene groote Zaal plaatfen, vervolgens daarop de gedachten van verfcheidene Vrouwen inwinnen, hunne vootfhgen ter verbetering hooren, en dan de onderfleuning der Overigheid verzoeken. Volgens haar Plan, zullen de Dames niet langer de vet tooning maaken van rollende Stukvaten met een grooten Tregter, waarin het fchu'm boven dryft, dat is te zeggen: al het vallche Hair, Garn erfels, Reisrokken, Bouffantes, met één woord alles, 't geen den gebuuwden Mannen zo vede zuchten uit den Boezem perst, en daarenboven de Vrouwen zo zeer misftaat, zullen afgefchaft, en haare Kleeding zo na aan het eenvouwdi^e Griekfche gebragt worden, als ons Klimaat zal gehengen. Wanneer deeze 12 Vrouwelyke Apostelen in den goeden fmaak overeenkomen, zal men deeze nieuwe verandering op Elifabetbsday, het eerst in pn£tyk brengen.
Etlyke dagen gele <en heeft de bekende Graaf Fries, die reeds federt eenigen tyd zeer melankoliek was, zich op eene zyner Heerlykheden, niet verre van hier. verdronken.
Wege-'s het Onweêr van den zoften Mey laatstleden in Opper-Oostenryk en
't Diitriét van Saltzburg, heeft men de volgende berichten ontvangen. Het
Onwêr begon omfheeks ƒ uuren, en viel voornamentlyk op Stras val cheren, Fryburg en Pondorf. De kleinfte Ha^elftsenen hadden de grootte var; Hazelnooïen, en fommigen waren als Da:ven-Eyeren. AlledePlsnten, Heestergewasfen en Koorn , zyn in Hukken geüagen. Het klein Vee, 't welk in 't Veld was, is gedeeltelyk omgekomen. De Hoornbeesten en Paarden , welken buiten waren, wierden als dol, en hebben zeer veele Lieden omgebra^t en gewond. Een Vrouw., van Neumark, wierd in 't Rytuig door den Donder doodgetlagen. Verfc-neiden Reizigers vielen van hunne Paarden, welke aan 't hollen gingen. By dit Onweêr voegde zich een Storm, welke de meeste Daken der Huizen wechvoerde, ja geheele Huizen en ScHuuran omverre wierp, en de Boomen uit den grond fcheurde. Op den angst., door dit Onweêr veroorzaakt, volgde, toen hetzdve badaarde, het oroevig. jjezigt der veroorzaakte fchade. Alle hoop is verlooren. De e!en/e in d'e de Diltriöen, waar dit Onweêr gewoei heeft, isonbefebryflyk.
Nieuwenbuys, in het Graaffcnap Bmheym, den 27ften Juny. Heden namiddag om half s uuren, heeft men hier op 't zogenaamde Hogevonderveld, een LuchtMachine. ter grootte van ƒ0 voeten in zyn omtrek, en hoogte 22 voeten, boven roet een Vlag vetiïerd, na daï dezelve binnen een kwattiet uars met Brandftofferi



( ÏIÏ )
gevuld was, opgelaaten, zjnde een Noord-Noord-Oosten Wind, haar coure' neemende over deeze S:ad naar het Zuid-Zuid-Westen , diei» den tyd van if minuten geheel uit het gezigt verdween.
De toevloed van Aanfchouwers uit deeie Stad, als ook van de omliggende Steden en Dorpen , zo van Heeren en Dames van den eerden rang, als particuliere Perfoonen, was 'teer groot, en allen bstuïgden zy zeer voldaan te zyn.
Londen den 2$(ten Juny . Men is thans te Deptford bezig om een proef te neemen van de Teer uit Steenkoolen getrokken, wordende een Oorlogfloep aan dc eene zyde met deeze, en aan de andere met de gewoone Noordfche Peer bedreeken, waarna men dezelve een reis zal laatea doen, om de nuttigheid en deugd van beide te kunnen beoordeelen.
De laatfte Brieven uit Cr-ina verzekeren dat door een onvoorzigtige Snaphaanfchoot, gedaan aan boord van een der Compagnies-Schepen, in Cnntot), een Chinees doodgefchoten zynde, de Gouverneur den Daader had doen opei-fchen;-. doch dit hem geweigerd zynde, liet hy een Engelfche Matroos, t>y wyze van reprefaüle, in bechtei is rieemen. Dit geval eenige imirmureenng veroorzaakt' hebbende, hebc-eu de Chineezen , in minder dan drie dagen tyds, dooi middel van hunne Seinen, een taryk Le^er byeen verzameld; en alle de Engelfche Schrpen, die zich hier op de Rivier bevonaen, zyn gearresteerd, tot Pat men hieromtient het goedvii. (en van den Keizer zal vernomen hebben, aan wien men e^n. Courier had afgezonden 'Fr zullen, voegt men 'er by, meer als vier maanden verloopen, eé> mei. dit antwoord ontvangen zal hebban.
Extraéf 'an een ."kief uit Helmond van den 2ejft;n Juny.. Gisteren naar GemerS ryder.de, zagen wy van verre een zwaare damp, doch nader by komende, vonden genoegzaam de p, tfche Plaats in de vlam; ten half 12 uuren voor de middag had men nog niets gemerkt, en om 3 uuren (ionden reeds circa 60 Huizen in deBrand, zo dat veele der Bewoonders maar weinig van hunne Goederen hebben kunnen redden; het gekerm was algemeen zo groot, dat ik het niet befch y ven kan, en wa&r de arme iVlenfchen geborgen zullen worden , weet"ik niet. Voor vyf Jaaren is deeze: Plaats ntet een gelyk ongeval bezocht geweest, wanneer 'erruim 40 Huizen vetbrand zyn. Heden morgen wordt my gezegt, dat'er circa. 90 Huizen zoujen afgebrand zyn.
Utrecht den 3ien July. Gepasfeerden Vrydag, in den agtermiddag, ontdond alhier een Onweêr, vergezeld van zwaaren Hagel, waardoor, zomen verneemt,, eenige ongelukken veroorzaakt.zyn; zynde op een Buitenplaatsje, even buiten de* Stad, de meeste Glazen van de Koepel ingehageld; en aan den eerden Dam, tmfchen deeze Stad en het Dorp Hermeien gelegen, een Schuur geheel door het Onweêr verwoest geworden.
Vervo'g der Befcnryving van den tegenwoordigen daat des Petfifchen Ryks.
De Soldaaten, verbitterd door zyne tallooze wreedheden, en een fsamenfpanning gemaakt hebbende, maakten zich meeder van hem toen by zyn Tenï uittrad, om zyne bloeddorftige voorneemens te doen uitvoeren. Des Konings en Sadik Khans Zoonen wierden ontflagen; Aboulfat Khan, de oudfte van 5s Konings Zoenen, wierd toi Koning uitgeroepen , en keerde terug caar Shiras 3 waar
bf



C in )
*%7 den ziften Jany 1779 ïyne ope; baare intrede deedt. Terftond daarop ging by zvn Gebed doen op het Graf «au zynen Vader en zette zyn-jonge Broeder in anest, op ne oude wyze der Sofis van Ptrlïë ; vyf<<agen daarna liet hySaau'sKtian üer oood brengen en zyne Goederen verhoud verklaaren. Saiik Khai., nanet vamek der Koninglyke Familie naar hpanan was te Shiras terug gekeerd, eiettcwenftaande een Corps Troupen in bezii was van die Forteres, oi.der commando van Musfa Khan; hy nam bezit van het Paleis,-en nam zyt> ii trek in tiet oude Harem van zyn Broeder; zyne Zoonen onder voorwendfel dat het grootfte gedeelte van hunne Goederen door Saquis Khan vetftrooid was, p!eeKüen alle iborten van rooveryen, zy raakten inoi.min met hunne Neeven de Zoonen des Konings, en maakte vervolgens weder Vree., maar in fchyn. Sadik Khan, na veele woelingen veroorzaakt te hebben, om de Grooten in zyn belang te k>ygen, vondt, op den zóften Augustus, Aboulfat Khan aan Tafel zien in ^ezelfchap van ee'nige flegte Vrouwlieden dronken drinkende, dee.;t hem in de Gevangenis setten en verklaarde hem onbekwaam tot de R'geering; vervolgens maakte hy ^ich meefter van de Koninglyk»? Schatkist, en fchreef aan alle de Gouverneurs der Landfchappen, dat de onbekwaamheid van de Zoon des overleden Koning* bekend zynde, hy «ie Regeering op zich genomen had, om alle Staatsomwentelingen voor te komen. 'Er waren nieuwe onlusten ontftaan omtrent Casbin en Telran. Aly Murat Khan , Opper-Bevelhebber federt den dood van Saquis Khan, begaf zich top nieuw derwaards, overwon Selferan Khan , die'er de Aar.-ftooker van was en kwtim voor de tweedemaal te Ispahan, onderricht zynde van de gevana-cis van 's Konings Zoon, van de wreedheden, door Sa'ik Khan gepleegd en van de buteufpoorigheden zyner drie Zoonen, lloeg hy het beleg voor Shiras., waarvan hy bezit nam; vier Maanden daarna, zynde in Maart 1780, deedt hy zich voor Regent verklaaren. Drie dagen hierna liet hy Sadik Khan 't hoofd affla'an en Aboulfat Khan, benevens de twee andere Zoonen des Konings, de oozen uitfteeken. Aboulfat Khan bleef gevangen te Shiras, en de twee andero wierden overgevoerd na Arzerum. Het Gouvernement van Shiras droeg hy op aa i Seid Murad Khan, en hield zyn verblyfplaats te Ispahan. Aly Murad Khan , heeft daarna de Landfchappen, waarvan Kcrzin Khan in bezit was, onder zyne gehoorzaamheid gebragt; het votger.de Jaar bemagtigde hy Silriftan, en heeft zich 00 marsch begeeven meteen Leger van 40000 Mannen naar Teiran, daar hy zyn Winterkwartieren betrokken heeft, ten ende in het Voorjaar van dit Jaar iy8y, zich in fl&at gefteld te zien, om Maranderan te-bemagtigen. Dit Landfchap, en die van K'lan en Schirivan, zyn de besre van geheel Perfië, leveren inzonderheid ecu overvloed van Zyde op, en zyn gefchikt voor alle foorten van Voortbrengfelen. De lucht is 'er veel gemaatigder als in het midden van Perfië, en 'er is overvloed van Ryst en Oraoje-Roomen. Een reeks van Bosfchen dekken deeze Landfchappen. De Nocte-, Eike- en Vyge-Boomen, en zeer veel andere, byzonder eigen aan 'Moord-Amerika, zo ais de Pleditzin, -Drosperes, Rhus, enz. vindt men in de Bosfcnen van Kilan in menigte.
( Het vervolg en /lot in onzen eerstkomenden.")
^GelTuk7Ty~de Etve de Weduwe JAC O BUS vamIgMONTs op de Reguliers Brciftrzst, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den i<5 July 1785. N°. 29.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 119. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Rome de» i4den Juny. Voorleden week is door de Rota finaale uitfpraak gedaan in de importante Zaak tusfchen den Paus en het jonge Kind Lepri, wanneer, tot verbaazing van een ieder, alle zes de Rechters éénftemmig dezelve deeden ten voordeele van het Kind, waardoor de Donatie door Don Amanzio Lepri van alle zyne Goederen aan den Paus, of deszelfs Neef Onesti, gedaan, voor nul en van geener waarde verklaard wordt. Dit was eene Erfenis van 700,000 Kroonen, en gemelde Kind, welk tien Maanden na haars Vaders dood gebo'oren is, (waarom ook de Paus gaarne gezien had dat het voor onwettig verklaard was,) was in oppofitie tegens deeze Donatie van haaren Oom opgekomen. De algemeene vreugde over deeze decifie is onmogelyk te befchryven. De menigte welke voor 't Hof op dit Nieuws wachtte, was zo groot, dat de Rechters, met moeite hunne Koetfen kunnende bereiken, door het juichende Volk t'huis gebragt wierden. _ Den 7den der aanftaande Maand zal de triumpheerende Party eopy van het Vonnis in ferma vraagen, met de redenen van de uitfpraak, volgens gebruik der Rota, en 'er zullen 10,000 Exemplaaren van gedrukt worden. De Paus kan nu, volgens de Wetten, niet anders dan eene Reauditie vraagen, zo hy 't verkiest, en dan hangt de uitfpraak weder van dezelfde Rechters af. Men is van deeze Zaak alhier zo vol, dat 'er van niets anders gefprooken wordt, en het is als of een Geest van Vryheid de Romeinen bezield heeft; want alles is in gisting en men fpreekt opentlyk van alle andere klachten en grieven.
Hierby komt nog, dat Don Amanzio Lepri, in de voorleden week met zynen Biegtvader verfchil kreeg, hem ontfloeg en om eenen anderen zondt. De nieuwe Biegtvader zeide hem ronduit, dat hy hem onmooglyk abfolveeren kon, ten zy hy zich met zyne behuwd Zuster en Nicht weder verzoende, en haar, wegens de haar aangedaane beledigingen, alle vergoeding, die ia zyne magt was, deed. De Boeteling fchreef terftond een zeer nedrig Biljet aan gemelde zyne Zuster, verklaarde zyn leedwezen wegens het gepasfeerde, en verzocht, dat zy het hem vergeeven wilde; 'er by voegende, dat, zo zyne Gezondheid het toegelaaten had , hy zulks in Perfoon op zyne knien van haar zou verzocht hebben. De Dame
P toon-



( r H )
toonde zyn Biljet aan haareti Befchermer, Cardinaal Albanl, die haat ried, om Don Amanzio terftond te gaan bezoeken, en haar Kind mede te neemen. Zy deed het ook, en de oude Heer Ontving ze met groote tederheid, herhaalde al 't geen hy in zyn Biljet gefchreeven had, omhelsde zyne Zuster, nam het Kind in zyne armen, en weende bitterlyk. Daarna verklaarde hy haar, voor een Notaris, d3t hy niet wel by zyne zinnen geweest was, teen hy de voorfchreevene Gift gemaakt had, en dat hy door wylen den Heer N., die, voegde hy 'erby, nu deswege fmert leed, en den Abt Pianta, daartoe verleid was. Hy hield toen by haar aan, dat zy bleef, om met hem te Dineeren, 't welk zy deed, en na de Tafel verfcheenen zy op het Balcon, om de Proccsfie te zien pasfeeren, tot groote verwondering der Aanfchouweren. Gisteren, na dat de Zaak uitgefprooken was, onthaalde hy haar op een groot Middagmaal, en betuigde zyne blydfchap en genoegen by die gelegenheid. Men meent, dat men hem bcweegen zal, om eene plegtige Verklaaring, van 't geen hy gezegd heeft, in gefchrift te doen, en het dan te laaten drukken. Hy heeft aan de Dame een prefent in Juweelen gedaan. De Abt Pianta werd gisteren in het Coffyhuis deswege wakker uitgejouwd.
Van Barcano heeft men bericht, dat een Huis, den Prinfe Chigi toebehoorende, onverhoedsch is ingeftort; zynde drie Menfchen en zeven Paarden onder de Puinhoopen begraven.
Weenen den zglien Juny. Aangaande Zyne Majefteit, den Keizer, hebben wy vernomen, dat Hoogstdezelve te Milaan door een Goliek aangetast is geweest, doch van welk dezelve reeds volkomen weder herfteld is. Ook heeft Zyne Majefteit den Adel laaten aanduiden, dat het niet noodig was, om tot zyne terugkomst in deeze Stad te blyven; maar dat zy, welke genegenheid hadden om naar hunne Landgoederen te gaan, zich onverhinderd derwaards konden begeeven.
De alleroudfte Lieden hebben 'er geen geheugen van, dat de Donau, in dit Jaargetyde, eene zo vreeslyke Overftrooming veroorzaakt heeft, als tegenwoordig. De Soldaaten aan den Rooden Toren moesten hunne Wachtkamer verlaaten. Toen de gcheele Voorftad Rosfau in het Water ftond, ontftond 'er tweemaal Brand, die echter fpoedig gebluseht werd. De fchikkingen, gemaakt om de Lieden, die in het Water zitten, te helpen, zyn voortrefiyk. De fchaade, door deeze Overftrooming veroorzaakt, is ongemeen groot. Alleen aan Wyn is 'er voor meer dan ioo,coo Guldens verlooren gegaan. By Baden is voor 40,000 Guldens Hout wechgedreeven. By Marienzel, is een Dorp van ao Huizen met de Wynftokken en Ooftboomen wechgefpoeld. In 't geheel is het een bedroefd Jaargetyde. Het Weêr was, weinig tyd geleden, zo guur als in November. Zelfs in het warmer Hongarye verloopen nog weinig dagen, in welken het niet op de Bergen fneeuwt, byzonder op het Karpathifche Gebergte. De geduuriee Nachtvorst houdt de Veld- en Tuinvruchten grootlyks terug, en de Boomen flaan nog half kaal. Op veele plaatfen van Oostenryk is de hoop op een goeden Oogst verdweenen, de prys der Graanen buitengewoon geieezen en het gebrek aan Geld even zo groot.
Hamburg den 3often Juny. Dat, in weêr wil van alle hinderpaalen, welke «en affchuwlyken Godsdienst-Yver aan de aangenaame Verdraagzaamheid heeft -sreeten te ftellsn, die evenwel in onze dagen hoe langer hoe ftetker doorbreekt,
blykt



( rrf)
blykt ne-g weder daaruit, dat in het Hesfen-Casfelfche aan de Lutheifche Ge* meerite gunftig toegeftaan is, voortaan hunnen Godsdienst en Avondmaal in de Gereformeerde Kerken te houden, en hebben de Gereformeerde Geëstelyken te Hersfeld, Rothcnburg, enz. zich zo genegen getoond om deeze edele Tolerantie te bevorderen, dat zy gaarn en gewiilig de Kelk en Kerkvaten, tot de uitdeeling des H. Avondmaals gefchikt, tot derzelver eerfte Bediening hebben geleend.
Wederkeerig wordt 'er dan ook aan de Lutherfche zyde de Verdraagzaamheid bevorderd, want de Hertog van Saxen-Meiningen heeft zyne Gereformeerde Onderdaanen vergund, om voortaan in de Lutherfche Kerken openlyk hunnen Godsdienst te verrichten. In Menjz, alwaar de komst van een Proteftantfche Geëstelyken , zeker als een zeer zeldzaam Verfchynfel wierd aangezien, laat thans de Regeering Lutherfche en Gereformeerde Leeraars uit het Nasfauwfche komen,, wanneer 'er Zieken in de Hospitaalen liggen, die hunne hulp benoodigd hebben.
Btrlyn den zden Jaly. Dewyl de ondervinding hier geleerd heeft, dat de Weeshuizen voor de gezondheid en het leven der Kinderen, die daarin opgevoed worden , meer fchadelyk dan voordeelig zyn, wegens de kwaade lucht en de befmettende ziektens, die dikwils daarin heerfchen; zo heeft men ook hier begonnen zodanige Huizen te ontvolken, en de Kinderen op de omliggende Dorpen te brengen, alwaar zy onder de Boeren verdeeld worden, dip voor het onderhoud: en de verzorging derzelven Jaarlyks een zeker tantum krygen; en de Landlieden neemen deeze Kinderen zeer gaarne aan.
Al het Geld, welk te Frankfort aan den Oder uit de Verkooping der Meubilerï van wylen den Hertog Leopold van Brunswyk, (wiens gedachtenis, byzonder by de Frankforters, in zégening blyft) gekomen is, heeft de Hertog Frederik, als> Univerfeel Erfgenaam, aan het Guarnifoens-School aldaar, door wylen den Hertog Leopold gefticht, vereerd, om dat weldaadig Inftituut te verbéteren.
Parys den ïden July. Van Orleans wordt gemeld, dat een Luipaard, welke met eenige andere Beesten op de Kermisfen rond geleid wierd, zyne ketens heeft: losgerukt en in die Provincie rond loopt, weigerende de beste en ftoutfte Honden' hem te volgen; waarom door de Regeering uit ieder Diftrift of Dorp 12 Mannen geordonneerd zyn, om eene algemeene Jagt op dat Beest te maaken : en naauwlyk was dit geval hier bekend, of den Opper-Jagermeester zond eenige Jagers met' verfcheiden Henden van den Koning derwaards.
Ondertusfchen heeft een Beest, hoewel mia*ler wild, voorleden Zondag in, deeze Stad waarfchynlyk meer onheilen veroorzaakt, als het Luipaard doen zalr het was namentlyk een Os, die, toen men hem zoude Aagten, uit de Slagtery losbrak, verwoed door verfcheiden Straaten liep, en alles wat hy vond ter neder wierp. Onder anderen ontmoette hem eene Wacht, die hem met de Bajonettentrachtte aftemaaken , doch hy ftiet 'er twee of drie van op den grond cn 'kwetfte een ander gevaarlyk, waardoor hy ruimte kreeg en weder voortholde, tot dat' men hem eindelyk door een kunstje meefter wierd; want tot by het Hótel-Diengekomen zynde, lief men de Osfen, die altyd tot daaglyks gebruik van dat groote Hospitaal op een der plaatfen ftaan , los, en toen hy zich onder zyns-gelyken be~ vond, bedaarde hy en liet zich vangen. Men verzekerd, dat hy drie Menfchen* gedood en 'er meer dan twintig gekwetst heeft.
P 2. •< Gr-#~



C «6 )
'*s \Grftvettbage den ?den July. Wegens de byiondere en veel gernchts gemaakt hebbende Zaak van den Graave van Gersdorff, geweezen Saxifchen Gezant by het Spaanfche Hof, en den Heer Favre, voormaals Pruisfifchen Legations-Secretaris ten zei ven Hove, heeft men met Brieven uit Aaken tyding, dat den goden Juny laatstleden tusfchen beide Heeren een Duël plaats gehad heeft; welke na het wederzydsch affchieten van hunne Piftoolen, het welk zy nog eens herhaalde, doch geduurig misten, gecindigtis, met het geeven van een verklaaring door den Heer Favre, waarby hy betuigt, dat de dokken, ten nadeele van den Graaf in de publieke Papieren geplaatst, buiten zyn weeten het licht gezien hebben ; en dat hy afkeurt al wat dezelve ten nadeele van den Graaf bevatten, en overtuigd is, dat de Graaf altoos als een Man van Eer gehandeld heeft.
Vervolg en flot der Befchryving van den tegenwoordigen daat des Periifchen Ryks.
De andere Landfchappen, meer naar het Zuiden gelegen, zyn geheel ontbloot van Hout, en men ziet 'er geen enkelden Boom. Een fchakel van Bergen, byna de een op den ander gedapeld, vertoonen aan het oog van den Reiziger niets dan dorre Rotfen, zonder eenige Aarde, of eenige fchyn van Planten of Kruiden. Alle de Rivieren zyn niet anders dan Beeken, welke twee dagen na Onweders of Sneeuwbuien weder droog zyn; die geene, welke niet opdroogen, zyn nooit meer dan vier of vyf ellen breed. De Rivier Zenderond, die-voorby Ispahan loopt, is de grootde van geheel Perfië, en echter heeft dezelve by Ispahan geen zes ellen breedte; een Land van z a 3000 mylen uiigedrektheid, zonder Rivieren of Hont, met een Steen- en Bergachtigen Grond, en in een warme en drooge Luchtdreek gelegen, kan niet anders dan onvruchtbaar en flegt bevolkt zyn. De invallen der Agivans; de Staatsveranderingen, die 'er het gevolg van zyn geweest; de Strooperyen van Nader Schah, in de Indiën, en eindelyk de laatde Revolutien federt den dood van Kerim Khan, of alle die oorzaaken by elkander genomen hebben de ontvolking in de Steden en op het Land veroorzaakt. De in daat zynde Steden zyn doorgaans agt, tien of twaalf dagen van elkander gelegen; en in dien tusfehentyd ontmoit men naauwlyks twee of drie Dorpen, maar men kan duidelyk de overblyffelen zien van die, welke 'er eertyds gedaan hebben. Men zdet 'er ook verblyfplaatfen voor de Caravaanen, doorgaans een dag reizens van elkander gelegen. Deeze Gebouwen, van Harddeên gebouwd, zyn uitgeftrekt en aanzienlyk, de Vertrekken zyn 'er verwonderlyk wel verdeeld, tot gemak der Reizigers en der Bedienden; 'er zyn groote Regenbakken, enz. Alles vertoont 'er de grootheid en weldaadigheid der Vorden, die dezelvea hebben doen uitvoeren , en de fmaak en kundigheden der Boawers. De meeste echter zyn in Puinhoopen verkeerd, door de Verwoestingen, welke dit Land ondergaan heeft; anderen zyn in hun geheel, maar zy zyn alle onbewoond en verdrekken ten fchuüplaats aan de wilde of fenynige Dieren. Wanneer men het oog vestigt op deeze fpreekénde Schilderyen der wisfelvalligheid des Waerelds, gevoeld men een aandoening, gemengd met verwondering en droefheid, by het zien der rampen welke de eene Mensch aan den ander veroorzaakt heeft; men is 'er over verontwaardigd en fchaamt zch eindelyk een Mensch te zyn.
Gediiikr. by ét Erve de Wed. J. van EGMONT: op de Reguliers Breêftrasc, re Amfteida«i.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 23 July 1785. N°. 30.
Voorleden Saturdag avond ontftond hier voor de Stad, in de Laag op het Y Brand, op het Schip van Sikke Dirks Manje, naar Dantzig befte'md. Kort te vooren was er een Schuit met Goederen aangekomen, en de Luiken reeds gefloten , echter ontdekte het zich van daar het eerst, het geen 't Agterfchip terftond in volle vlam zette; doch door de fpocdige hulp der Brandfpuiten, kwam men het gevaar fchiely* te boven; dan de Laading is meest door het Water befchadiet. De brandbaare Stoffen op het Dek wierden terftond over boord geworpen en het Schip ten eerften uit de Laag gehaald, om aan de nevensleggende geen nadeel toe te brengen.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 104.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Volgens een Brief uit Helfingfors, in dato den z8ften Juny, is het Schip van Kapitein M. Mathiefen, van Ivica komende, den zótten dito doordeLoots die hetzelve m de Haven brengen zoude, met volle Zeilen en Stormweer op een verborgen Klip of Steenkop gezet; het Voorfchip is 3 voet hoog gereezen en door de Laading Zout is te vreezen dat het Schip geborften en befchadigd zal zyn dewyl de lekkagie fterk toeram. De Loots was in arrest. '
Van Christiania, in Noorwegen, heeft men, dat den zgüen Juny aldaar in een Pakhuis Brand was ontdaan, welke zo fchielyk had toegenomen, dat alle de Pakhuizen, aan den Zeekant daande, ten getalle van 140, met het nieuwe Koninglyke 1 olhuis, daardoor tot asch verteerd waren. Vermits de Pakhuizen met een groote menigte Waaren, als Vlas, Hennip, Teer, Zwavel, Tabak, Boter, Graanen enz., gevuld waren, wordt de fchade op meer dan 400,000 Guldens gerekend De Stad is gelukkiglyk verfchoond gebleeven.
; den zoden Juny. Onder de Fedynsn welke te Parma gegeeven zvn
ra de tegenwoordigheid van Hunne Koninglyke Majefteiten van Siciliën heeft byzonder een Contredans uitgemunt, die door 24 Ridders te Paard is verricht De Paarden waren zo afgericht, dat zy alle wendingen en keeringen met eeneijroote' behendigheid verrichten, en den Dans in de beste order voleinden. ■Het Water van den Donau is federt den z^den deezer beftendig afgenomen.
r 3 en



( tt8 )
co bereids biBnen haare Oevers terug getreeden, doch heeft nog niet van alle Plaatsen kannen wechloopen. De kracht van 't Water heeft aan veele Plaatfen, Bruggen en Huizen befchadigd, en hier en daar ter neder gefmeeten, en ook groote fchade aangericht, van welke men tot nu toe geen naauwkeurige opgave kan mededeelen. Veele weldaadige Lieden hebben hier wederom bewyzen haarer goedheid gegseven. Onder anderen heeft een jongen Ridder de fomma van 1000 Guldens doen uitdeelen onder de Noodlydenden : Verfcheide Lieden in de Voordeden en elders, hebben de Inwoonders der ovetdroomde Huizen, federt dien tyd geherbergd.
Dewyl Zyn» Majedeit, de Keizer, goedgevonden heeft, de voorheen gewoone Inauguraal-D sputaticn tot verkryging van de Doöoraale waardigheid in de Medicynen op alle de Univerfiteiten in de Erflanden aftefchaffen, is den zyften deezer by de Medicynfche Faculteit te Praag, de eerde Promotie naar de nieuwe manier gefchied. De Candidaat was een behoorlyk aangedelde Apothecar, genaamd Holly. Hy moest in het Hospitaal der Barmhartige Broeders aldaar, in tegenwoordigheid van den Deken der voorfchreeven Faculteit, de ziekte van dtie nieuwaangekomen Patiënten opgeeven, de Geneeswyze en ook den Levensregel verordenen, de Artzenyen zelf voorfchryven, en zyne Bezoeken daaglyks tweemaal herhaalen. De Kranken werden weder gezond, en toen moest hy een voilé lige Hidorie hunner ziekte opdellen. Het opdel werd beproefd, goedgevonden , cn de Candidaat kreeg vervolgens de waardigheid van Doctor in de Medicynen, zonder eenige voorheen gebruiklyke Ceremoniën verder in het werk te flellen.
Weenen den 3den July. Heden namiddag is de Keizer zeer onverwacht, in goeden welftand, van zyne reize naar Italiën alhier terug gekomen, en dus nog ■vóói de aankomst der Hollandfche Gedeputeerden, die eerstdaags in deeze Hoofdrad verwacht worden.
Hamburg den 8dcn July. Met eene Estafette, alhier doorgepasfeerd, heeft men de droevige tyding, dat eergisteren, te Oldenburg, aan eene Beroerte overleden is, in het 71de jaar zynes ouderdoms, Frederik Augustus, Hertog van Holftein-Gottorp, Prins-Bisfchop van Lubek; wordende in die laatde waardigheid opgevolgd door zynen Neef en Coadjutor, Prins Peter Lodewyk.
Van Alcala, in Spanje, heeft men, dat door de Univerfiteit aldaar, den óden. Juny, met veele plegtigheid tot Meederesfe der Vrye Konden en Doétoresfe der Wysbegeerte, gepromoveerd is Donna Maria Ifidora Quintinia, Dochter van den Marquis de Monte'allegro. Deeze jonge Juffer, flechts 19 Jaaren oud , had ongeloof! yke vorderingen in voornoemde takken van Studie gemaakt, en twee dagen lang het drengst openlyk onderzoek met lof doorgedaan; hebbende onder anderen het aan haar onvoorziens opgegeeven Vraagduk van het IV. Concilie van -Carthago: „ Of eene Vrouw, hoe heilig en geleerd, wel bevoegd zy, om openlyk onderwys te geeven in de gewyde of ongewyde Letteren ?" Voor de vuist met veil oordeel en geleerdheid behandeld, en bevestigend beantwoord.
Parys den &ften July. Gisteren verzekerde men, dat de Prins van Wallis vyf of zes dagen in deeze Stad was geweest, zonder bekend te woxdenj hy logeerde
ia



( H9 )
$n een gemeubileerd Hu!s in de Straat van Colomb'er, a'waar by niemand dats den Hertog van Chartres gezien heeft. Hy heeft alles in deeze Stad bezigtigd inde kleeding van een Ryknecht, en is ftil uit Engeland vertrokken; doch men meent, dat de Koning het hem niet kwalyk zal neemen, aangezien zyne jaaren hem zulk een Speelreisje wel permitteeren.
Franeker den i4den July. Het verl;es, 't welk deeze Academie onlangs geleden heeft door het affterven van den Heer Schrader, en het vertrek van den Heer yan Swinden, is verzwaard geworden door een nieuwen flag. Hedennamentlyk is alhier, in den ouderdom van tuin 71 Jaaren, overleden onzealomberotmde en op één na oudfte Hoog-Leeraar Nicolaus Ypey, Mathefeos & Architecten as Militaris Profesfor ordinarius, welke Weetenfchappen, benevens al wat daartoe betrekkelyk is, hy 43 Jaaren lang, eerst een tyd lang als Lector, alhier gedoceerd, en veele beroemde Mannen gevormd heeft, die bet Vaderland tot nut en cere ftrekken ; als den Generaal du Moulin, den Heer Steenftra, en zo veele anderen. Het verlies van deezen waarlyk grooten Man zal niet alleen hier, maar alommê hartelyk betreurd en zeer bezwaarlyk kunnen vergoed worden.
Londen den iyden July. Van Norwich heeft men tyding, dat toen aldaar dea y ien deezer de Belasting op de Winkels en de Dienstboden een aanvang zoude neemen, het Gemeen op allerlei wyzen deszelfs haat en misnoegen over die Belastingen heeft aan den dag gelegd. Sommige flooten hunne Winkels, en andere» vertoonden zich in het Rouwgewaad, de Klokken wierden bewonden en men hoorde nu en dan derzelver dof en treurig geluid, terwyl de Deuren en Venffer* met Scheldwoorden en Pasquillen befchreeven waren. Des avonds ten y uure» kwam 'er iemand te Paard aanryden met het Afbeeldfei van den Heer Pitt, den Uitvinder van deeze Taxen; het wierd afgewacht door zes Beulen, en onder dezelven een Dienstmeid in den Rouw gekleed, met eene Roedein de hand, die dit Afbeeldfei by tusfchenpoozen wakker geesfelde, tevens roepende: „ Daar „ Vervloekte ! dat is om dat ik uit myn Dienst geraakt ben door uw fchelrr'ach* „ tig Meidengeld." Na dat men het door de voornaamfte Straaten van de Stad rondgedraagen , en aan een hoogen Galg opgehangen had , wierd het eindelyk desavonds ten 8 uuren, onder de blyken der verontwaardiging van eenige duizenden Aanfchouwers, openlyk verbrand.
'sGravenbage den iSien July. De Heer Blanchard Is voorneemens, om eene dertiende Luchtreize te onderneemen, en zal opgaan te Rotterdam, mits 'eraan(taanden Saturdag den 13 July 1000 Infchryvers zyn, jeder betaalende één Ryksdaalder. Hy zul op deeze reize de Proefneemingdoen met de Parachute, aan dewelke hy cen Schaap zal binden , en boven de Wolken gekomen zynde, in de Lucht werpen, wanneer hetzelve langzaam op den grond zal nederdaalen. *
Amfterdam den i8den July. Met de Engelfche Brieven van den 12 en lydem deezer wordt gemeld, dat aldaar 3 Visfchers uit Groenland gearriveerd waren, heobende 14, 17 en 2y Visfchen gevargen, en berichten, dat de Vloot van yd Schepen hunner Natie 122 Visfchen gevangen had, maar dat veele hunner Schepen in het Ys vergaan waren.
Ook heeft men met dezelve een Lyst ontvangen van de vangst der Hollandfche Schepen van het laatst van Juny, waaruit blykt, dat de vangst van -f4 Schepen,



C ho )
die bekend waren, en waarby de meefte, die voor de Straat Davis geëquipeerd waren in 184 Visfchen beftond, ali: Commandeur H. Pieters, 16 Visfchen; C. D.'Hoek, u Vhlchen; G. Duyn en J. Blauwboer, ieder 9 Visfchen, zyo Quarteelen; R. P. Meyer, 13 Vhfchen, 170 Quarieelen; D. C. Duyn,8Visfcnen, ico Quarteelen; D. Mulder, 8 Visfchen; T. Tromp, M. Mooy en G. Visfer', ieder 6 Visfchen, de laatfte ico Quarteelen; H.Cornelis, J. G. Adriaan, G. Riekels, A. de Groot, P. D. Adriaan en C. J. Ruyg, ieder y Visfchen; J. Zitlo en S. J. Kleyn, ieder 4 Visfchen; G. R. Meyer, 3 Visfchen, 70Quarteelen • R. O. Meeuw, 3 Visfchen, 40 Quarteelen; G. Adiks, C. Baske en A. Bont, ieder 3 Visfchen; G. D, Meyer, J. J.Snel, B. H.Bakker, J.P.Bos, P. Slinger en P. Koning, ieder 2 Visfchen, de laatfte zy Quarteelen; J. Jansz, J. L. Walig, J. Hogeriyl, G. van der Wal, J. Blankman, J. S. Walig, ID. Pronk, R. Volkers, C. Boekjes, J. Dekker, D. Hopman, A. Walig, W. Oebles, J. Oebles, G. Derks, P. Bouwen en H. Barends. ieder 1 Visch, da laatfte zy Quarteelen; G. Adriaans, J. Gauw, A. van Hanxleden, A. Smit, P. Janfen en P. Hanfen ledig.
Op Schermonikoog is geftrand en verbryield een Portugeefehe Brik, genaamd N. S. de 1'Oreto, Kapitein J. G. da Costa. Dezelve moest van Petersburg naar Port a Poit, doch had door Avary in Noorwegen binnen geweest. Een klein gedeelte van de Laading is geborgen.
Den 14den deezer is te Hamburg en op de Elve een zwaaren Storm ait den Noord-Westen geweest: Het Schip Nepthunes, Kapitein S. Schluter, van Dantzig gekomen, was cp Strand geraakt, en de Mast en twee Ankers moeten kappen: Ook had het Schip van S. Adrichem, mede van Dantzig, fchade aan Mast en Zeilen, en meer anderen.
De Oost-Indifche Compagnie-Schepen, de Draak, Kapitein A. Kikkert, van China; het Loo, Kapitein J. Hulfcbosch, en Jagtrust, Kapitein Andriesfen, van Batavia zyn eergisteren in Tegel binnengekomen, nevens hun Convooijer •s Lands Fregat de Waakzaamheid , Kapitein Willink. Met laatstgemelde Fregat, dat op Ceylon geweest is, verneemt men, dat de van daar verwacht wordende Schepen niet voor in 't laatst van January zouden kunnen vertrekken. Op Negapatnam was des tyds 't Schip Hoolwerf, Kapitein B. van der Spek, en zou belaaden in de maand January van daar naar Batavia retourneeren; doch was ter overlegging der kwaade Mousfon naar Triaconomale gezeild.
Aan de Kaap de Goede Hoop zyn gearriveerd, de uitgaande Oost-Indifche Compagnie Schepen, Barbenftein, Kapitein D. C. Plokker, naar Chinabeftemd, en Huisduinen, Kapitein L. Cotnelisz., naar Ceylon moetende, beide van deeze Kamer.
~Byde. Drukfter deezes wordt in Commisfie verkocht, de oprechte Stoughtons Elixer Magnum Stemachicum, of het groot en Hartfterkend Maag-Elixer; zynde een ongemeen Middel voor de heete Koortfen en veel andere Ligchaamskwaalen.
Gedrukt by de Erve de Weduwe J AC O BUS van EGMONT: op de Reguliers Brecüuat, te Amfterdam.



HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 30 July 1785. N°. 31.
ï Iet getal der Dooden van de voorgaande week is ioy.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Weenenden 13 den July. Wy worden nog wederom door eene nieuwe Overftrooming van den Donau bedreigd; dc Kelders van de Voorflad Roifau zyn reeds vol Water. De Augarten is gefloten, en de Schildwachten hebben order, om niemand daar in te laaten gaan. Het Water terug gekeerd zynde, heeft een groote menigte dooden Visch agtergelaaten, die eenen ondraaglyken ftank maaken. Het Slym, welk de Rivier heeft afgelegd in de Plaatfen, die ze overftroomd heeft, brengt eene verbaazende menigte Infe&en voort, welke dc hitte uitbroeit. De Bewooners deezer Streeken krygen verfcheiden ongemakken, welke men aan de groote vochtigheid toefchreef.
De Pacha van Bosnicn, tyding gekreegen hebbende van een zyner Vrienden uit Gonftantinopolen, dat een Capigi-üachi, hem een bezoek zoude geeven, omheroeeti hoofd kleinder te maaken, heeft zich met zyn kostbaarfte Goederen wechgemaakt; men weet nog niet waar hy is, maar men gist, dat hy zyn weg naar de Oostcnrykfche Staaten genomen heeft.
Van Brunn fchryft men het vo'gende: „ Den 27ften Juny raakte het Dorp Exelkowim ongelukkig in brand, waarna een hevige Wind opftak, zo dat, ondanks alle toegebragte hulp, het gantfche Dorp, tot de Kerk cn Pastory toe, in de asfche gelegd wierd. Op dit droevig tydftip gaf de Priefter van die ftreek, de Heer Wallon, een duidelyke blyk van zyne liefde jegens zynen Evenmensen. Qp het oogenblik dat zyn Huis in btani geraakte, en hy door zyne tegenwoordigheid no< mogelyk een gedeelte zyner Effecten had kumnen redden, viel dce/é waardige Man in gedachten, dat een oigeluKkige Kraamvrouw, van alle hulp ve-ftooken, aan 't grootfte gevaar was blootgefleld. Op dit oogenblik zyn eigen belangen vergeetende, en zich alleen bekommerende om haar te redden, haastte hy zich om zyn Kalais in te fpannen, reed ftoutmoedig door de Vlammen, en kwam eindelyk aan het Hutje der Ongelukkige, die op het punt ftond, om door de Vlammen, die haar omringden, verfijnden te worden. Hy nam haar moedig
Q in



( I" >
sn zyee armen, cn bragt haar en haar Kind naar een nabuurig Dorp. De rr.edelydende en onverfchrokken Geestelyke vónd, by zyn tertagkomst, zyn Huis geheel door de Vlam verteerd, en getroostte zich zyn eigen ongeluk, door het denkbeeld, dat hy het leven behouden had van twee Schepfels-, die, even als hy , Menfchen waren."
Attona den ifden July. Den zden. deezer, 'i avonds tusfchen ƒ en 6 uuren , hadden wy in onze Nabuurfchsp, het zeldzaam Verfchynfel van eene zogenaamde Waterhoos. Omtrent Banneishof daalde eene Wolk, in de gedaante van een puntige zak, al draaiende, neder in de Elbe, vereenigde zich, na eenue wendingen, met het Water, en voerde een groots masfa mede naar boven. Op een weinig afftands zakte een tweede Wolk insgelyks in de Elbe neder; zwenkte ten of twaalf maal heen en weder en veroorzaakte zodanige kuil in 't Water, dat men byna tot op den grond der Rivier zien kon. Eenige minuten hierna fcheurde beide Wolken , en Hortten toen het Water wederom in de Elbe; hierop dreeven ze, geduurig draaijende, over deeze Stad, doende eenig na.ieel aan Daken en Huizen, en verdweeiien eindelyk buten het gezigt. Sedert heeft men nog verfcheide uitweskfels van dit Verfchynfel vernomen. Een Windmolen, aan de overzyde van de Stad gelegen, heeft eenig nadeel geleden; van het daarby ftaande Woonhuis werd een zwaar ttuk van de Scboorfteen neêrgefineeten; het Stroodak van een andere Wooning werd afgeligt, en het Hooi, 't welk op de Zolder lag, opgenomen; op eene Bieekery, in de Nabuurfchap van het zogenaamde Roozenhof, werd het op dezelve te bleeken liggende Catoen in de Lucht geneden; een gedeelte kwam t-pgerold, en een ander gedeelte geheel gefcrieurd, wederom naar beneden.
Heet, by Nymegeu , den ioien July. Zondag den iyden deezer, laat in den namiddag hadden wy hier een droevige en akelige vertooning; zes Ruiters onder bet Regiment van den Generaal-Major van der Hoop , Commandant van Nymegen, uit 't Garnizoen van Nymegen, alhier in een Herberg, genaamd Oost-Indien, kommde, alwaar veele Lieden van den Bargerftaar, uit de Stad zich bevonden; deeze Cavalleristen hier wat vertoeft hebbende, trokken op eenmaal hunne fcherpgefleepen Pallasfen uit, begonnen op een woedende wyze op de altaar zynde Mans, Vrouwen en Kinderen aan te vallen, met. houwen en hakken, poch oud noch jong verfchojnende, vetfeheide Perfoonen zyn door haar gekwetst, door *t bekomejn van houwen over de vingers en door het hoofd. Ieder vluchtte herwaards en dcrwaards, in nabygelegen Stallingen en ruinen; en eenige Vrouwen zyn boven de Vengfters uitgefprongen. Men zondt iemand na de btad om daarvan kennis te geeven ; terftond zag m«n eenige Officieren en Onder-Officieren van dat Regiment aankomen, die deeze Bruteurs, hoewel met groote moeite, naar de Stad bragten, en aldaar op de Hoofdwacht in arrest hielden; doch Dingsdag avond, den ioien deezer, zyu dezelve, met twee te gelyk, onder een fterke Commando, naar het Stadhuis gebragt, en aldaar in welverzekerde bewaaring gefteld. Men is hier fterk verlangende hoe het mst deeze flegte Knaapen zal afloopen; en of iemand, die hier tot zyn vermaak een wandeling komt necmen, veilig kan zvn, im niet.
dmfterdam den aoften July. D« Ed. Heeren Bewindhebbers van de Ooitrln-
di-



( 123 )
difche .Compagnie, ter Kamer alhier, hebben het Hoekerfcrrp Tesfelftroorn', 5e> geeven aan Kapitein P. Kroon; alsmede aan de te vooren in dienst geftilde Kapitein B. C. Muider, het Schip Zoutman, en het Schip Beverwyk aan Kapitein H. E. L. Pook van Baggen.
Eergisteren is in Goeree binnengekomen het Oost-Indisch Compagnie-SchipRofenae-g, Kapitein G- Bruin, voor de Kamer Delft, van Batavia.
Extraci uit eene Misiive van den Heer Kapitein Kuvel, aan den Heer
Raid en Advocaat-Fiscaal van der Hoop. Hoog-Edele Gelirenge Heer!
Ik heb de eer U Hoog-Ed. Geftrenge by deeie myn am'vement op de Caap bekend te maaken, welke geweest is den zoden April; het Schip en Equipagie bevind zich in een zeer goeden ftaat; ik heb geduurende de reize één Man verloeren die apparent de oorzaak is geweest van zyn dood, als hebbende zyn Maag buitenmaate gefatigueerd, door onvoorz'gtigheid van myn Hofmeeflar, die hem met het Aagten van een Varken, de Kop had gegeeven, aan dewelke ten minden drie pond Spek zat; de gulzigheid deed hem dezelve in weinig eurtn opeeten; dit was onder de Linie: Ik heb, geduurende de reize, het Volk, in de plaats van Graauwe Erwten, Zuurkool gegeeven, waaraan ik de gezondheid van hetzelve veel toefchryf.
(was get) A. KUVEL.
Op de Reede van Cabo de Goede Hoop den ziften April 1785-. Den iodèn deezer, 'smorgens, is voor Zandvoort geftrand het Tjalkfchip de Welmeenende Vrienden, Schipper H. B. Hoge, van Hamburg naar Cherbourg gedestineerd, belaaden met Balken en Kromhout, welke uit het Schip fpoelda;. van de Takelagie wierd geborgen.
Kapiten J. D. Croefs, meldt, dat hy den 9'en deezer op de'breedte vsn 47 graaden en lengte 35-4 graaden, v»n een Franfche Vbfcher overgenomen heeft de Amerikaanfche Kapiiein Robert Gover, met ae helft van zyn Eqaipagie, welkers Schip daags te vooren gezonken was, van Maryland naar Londen gedestineerd.
Ineen Brief van Sur innamen, door gemelde Kapiteoi me Jrbragt, wordt gemeld, dat aldaar tusfchen den 24 en 25-ften M«y een zwaare Aardbeeving geweest w»s, zo dat alles op en neêr fchokte en kraakte, 'r. we k den lóften dito door een zwaare Orcaan gevolgd wierd; van verfcheiden Huizen waren de Daken gebroken eneenige oude Gebouwen omgeworpen, 't welk groote vreeze verwekte, zo dardeMenfchen uit hunne Huizen vlooden; echter had het geen zwaare fchade of ongelukken veroorzaakt.
Het Schip van Klaas van Glaanen, nu gevoerd by M. Weifenberg, hetwelk men reeds opgegeeven heeft te Surinaamen gearriveerd te zyn, was den4. enj.uny nog niet aldaar.
Volgens de laatfte Berchlen van de Caap de Goede Hoop was aldaar aangekomen het uitgaande Oost-Indifche Compagnïe-Sch;p het Slot ter Hooge, Kapiteins J. Stiereveld, van de Kamet Zeeland naar China moetende ; doch dêeze brieven „
Q 2 hoe*



C 114 )
hoewel reeds loopende tot den aSften April, mélden niets van het verongelukt* Schio de Vrouw Everhardina, op de reize van Batavia naar Japan.
Rotterdam den 2often July. Door de Edel-Mog. Heeren Gecommitteerde Raar en ter Admiraliteit op de Maaze, is in dienst gefteld 's Lands Oorlogfchfp Dordrecht van 60 Stukken, en ter commando begeeven aan den Kaptein Jan Satink.
Dingsdag middag ten 1 uur, is alhier van Stapel geloqpen het nieuwgebouwde Oorlogfchip Willem de Eerfte, van 74 Smukken.
Volgens zeker bericht, is 'er, geduurende eenige dagen, voor de Maas gezien, ;een groot Schip met een Galjoen, laaiende van de Voortop en van agteren een Hollandfche Vlag waaijen, tot cen fein voor een Loots, en heeft ook fteikgefchoten ; doch kon, vefmits 'er geen Lootfen buiten waren, niet binnen komen, fcynde waarfchynlyk een Oorlogfchip of Oost-Indischvaarder: heeft geankerd gelegen op 6 vadem tegens de vlakte van de Maas, en is op den ïoften dezer weder Haar Zee gewend.
's Gravenbage den zjften July. Men ziet hier thans twee Mjsfi ven van den Heer KapiteH van Braam, commandeerende's Lands Esquader inde Oost-Indien, beide gefchreeven op de Rheede van Malacca, de een gedagtekend 8 July en de andere 15- September des voorleden Jaars 1784. De eerfte behelsd een ampel relaas der compleete Overwinning, door de onzen den i8den Juny te Toele Gattappan , circa 3 uuren van Malacca, over den Koning van Riouw, Hadya Haoge* en zyne faamverbondene Vorften, die, fints het laatfte van January, Malacca belegerd en ingefloten hielden, behaald. Al 's Vyands Gefchut, ten getalle van 116 Metaalen en ij" Yztren Stukken, benevens 21 Vaandels en Vlaggen, waren daarby veroverd, en alle zyne Magazynen en Vcrfchanlingen verbrand. Het getal zyner dooden en gekwetften , onder welke eerften de Koning zelve met drie Zyner Zoons, en drie andere Vorften, benevens een aantal aanzienlykc Ryksgrooten zich bevond, was zeer aanmerkelyk: terwyl aan onzen kant de gefneuvelden niet meer dan 11, en de gekwetften Hechts 41 in ge al bedroegen. Deeze
Overwinning had het ontzet van Malacca onmiddelyk ten gevolge gehad.
In de tweede Mislire vindt men een breedvoerig verhaal van eene tweede Overwinning , door de onzen, onder de orders van denzelfden Commandant den aden Augustus behaald, inde verovering van de Stad en hetgeheeleKoningryk Salangoor , 't geen daardoor tot een Wingewest der Republiek gemaakt was: eene Overwinning, die niet meer dan het leven van flechts 3 Europeè'rs en 3 Inlandfche Soldaaten gekost hadde. De geweezene Siacs, Koning Radya Mahometh Ali was hierop tot Vorst van dat Ryk door de onzen aangefteld, en van alle de Ingezétenen, die hun ouden Koning weldra verlaaten hadden, gehuldigd, 's Lands Rch.-pen bevonden zich, op de dagtekening, allen in goeden ftaat; doch onder de Equipagie heersehten ongelukkig hardnekkige Koortfen en Roode Loop, waaraan, federt het vertrek van Salangoor tot op de dagtekening, niet minder dan i8ö overleden waren, terwyl toen nog een aantal van 35-9 aan die ziekte laboreerde.
Gedrakt by de Erve d» Weduwe JACOBUS van HGMONTop de Reguliers Bxccftrsat, te Amfterdam,



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 6 Augustus 1785. N°. 32.
Jrjet getal der Dooden van de voorgaande week is 110.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Algiers don iyden Juny. Gisteren middag begaven zich de Schout-by-Nachi Don Guisfepo Mosferade en de Heer Graaf d'Espilly naar het Paleis, en hebben alle Verfchillen vereffend en den Vrede geiekend, by welke de Koning van Spanje aangenomen heeft. 1. Aan deeze Regeering te geeven een Millioen Stukken vaa Achten, 2y Metaalen Stukken Gefchut, zy dito Yzeren, 4 Metaalen Mortieren, 4000 Bomben, iocoo Kanon-Kogels, 2000 Quintaalen Buskruit, yooi» Quintaalen Snapnaan-Kogels, yoo Quintaalen Touwwerk, iy Quintaalen greote zwaare Touwen en 30 Kabeltouwen, 100 Masten en yo Spieren tot Roeizeilen, 2000 Eiken Planken voor Affuiten, 400 Stukken Zeildoek , beha! ven een menigte ryke Prefenten voor den Dey en zyne Ministers. 2. Dat de Stad Oran, gelyk te vooren in Oorlogstyd, aan de Landzyde zal zyn, en dat alle de geenen, die Krygsgevangen zullen gemaakt worden, Slaaven zullen weezen.
Con/lantinopolen den 2fflen Juny. De Heer Kaptein Kinsbergen, commaadeerende het riollandsch Oorlogs-Fregat de Pallas, met een Convooi, onder zyn bevel, gedestilleerd naar Smirca, op dc hoogte van Cerigo gekomen zynde, ea aldaar een Venetiaansch Vaartuig ontmoet hebbende, van wicn hy eenige onderrichting begeerde, nopens een Roover die federt eenigen tyd de Zeeën van den Archipel onveilig maakt; deedt de Kapitein ten dien einde eenige Manoeuvres or» gemelde Venetiaansch Vaartuig te doen bydraaijen ; dit was oorzaak, dat de Venetiaanfche Commandant de vlucht nam, en gekomen zynde in de eerfre Haven, Zo verfpreidde hy , dat hy door een Hollandsen Oorlogfchip was nagejaagd, die op hem gefenooten hadt, maar dat hy het gelukkig was ontkomen; waarop het gerucht zich door den geheelen Levant verfpreid heeft, dat de Republiek der Veréénigde Nederlanden met Venetiën in Oorlog was; ondertusfehen heeft gemelde ZeeRoover den geheelen Archipel doorgekruist, en volgens Brieven alhier ontvangen, heeft hy een Venetiaansch Vaartuig genomen, 't welk zeer ryk gelaaden was, en waarvan hy de gehcele Equipagie heeft vermoord, en de Kapitein in ketenen %t-
Q 3 floo.



flooten. De Ambasfadeara van FrankryK, Rusland en Venetiën, hebben aan de Pone reprefentatiën gedaan, ten einde middelen beraamd worden om deeze Roover te doen arreiteeren, «n den Archipel veilig te maaken ; waarop'de Porte twee Oorlogfchepen naar den Archipel heeft afgezonden, welke zich met twee anderem moeten verééoigen, die aldaar zich bevinden, om de Jaarlykfche Schatting van de Eilanden optehaalen; derhalven vleidt men zien , dat de Zee-Roover genoodzaakt zal worden om den wyk te reemen.
Lisbon den i8flen Juny. Men verneemt, dat de Prefident d'Entrecafleau* welke zyne Huisvrouw in Frankryk vermoorü heeft, aan een hette Koorts in zyn Gevangenis, geflorven is. '
Alhier ftaat een Nieuwen Handel of Compagnie opgericht te worden, welke öe.taan zal uit Kooplieden, die Correspondentie zullen houden met de voornaamfte handeldry vendc Steden van Europa. Het oogmerk is om te Tetuan, of te -Ï3nger, Faöoryen opterichten, om in den Levant Koophandel te dry ven. —. ■De gelegenheid van die beide Havens is zeer goed, voor een algemeene Stapelplaais tot den Handel met de Mooren. De Engelfchen fchynen mede dit Plan, tot han voordeel , gordtekcuren. Eenige Engelfche Kooplieden hebben reeds verlot gevraagd, om te Tetuan, of te Martin, welke maar twee my'en vandaargelegen is, een Fsöory opterichten: zy zyn voorneemens om aldaar beftendig een KtüJent te houden en Magajynen te maaken , waarin de Goederen , opgekocht in de Staaten van zyne Moorfche Majefteit, zullen bewaard worden, om daarna met Schepen verder vervoerd te worden. De Engelfche Conful heeft vyfduizend Fonden Sterlings geboden voor deeze Vryheid. By deeze gelegenheid be¬
denkt men zich, dat het Fort Tahger weleê'r aan Groot-Brittanniën behoord heeft ;_dit was een gift, welke Catharina van Poitugal ten Huwelyk medebragt. met Karei de Ilde. ' Maar de onkosten van het Garnizoen, tot befcherming van . hetzelve, Jaarlyks beloopende op yo of óo duizend Ponden Sterling, verliet de gemelde Monarch die Plaats, om geen onnoodige kosten te verfpillen.
Petersburg den eerften July. Haare Ruskeizerlyke Majefteit is eergisteren middag tusfchen 6. en 7 uuren met een Jagt, waarmede zy de terugreize gedaan heeft, alhier in een volmaakte Gezondheid, tot groote vreugd haarer Onderdaanen, aangekomen.
Liverno den zden July. Heden is alhier gerarriveerd een Schip van Tripoli, mtx verfehtiden Joodfche Huisgezinnen , die , uit hoofde van de aldaar fterk grasfeeten le Pest, het Land verlaaterr hadden, om hun leven te beveiligen. Men. verzekerd , dat aldaar ep éénen dag aan dien Plaag geftorven zyn 1 yoo Menfchen waaronder 77 Jooden.
Bokgna den iaden July. Een Brief van Ancona van den 3den deeaer meldthet volgende: Een Vaartuig van Scutari is, na eene vaart van twee en een halven. dag, hier aangekomen, met de zekere tyding, dat de Basfa van deeze laatstgenoemde Plaats, aan het hoofd van 30,600. Albaniër*, zich meefter van Montenegro gemaakt heeft. Die bloedige Expeditie was den 27ften Juny tera eindegebragtd Be Overwonnenen zyn met de uiterfte wreedheid behandeld. De Turken heb5S» allarde Veldvruchten afgebrand, de Dorpen geplonderd en in dei.a»ch gelegd,.
Meai



f UT)
Men zegt, dat de eenige en kleine Stad Boduz een gelyk lot gehad heeft. Twi»»tig van de voornaamfte Inwooners de» Lands zyn als Gyzelaars naar Scuiari gezonden ; meer dan yo van die geenen, weike den grootften wederfland beloonden om zich te onderwerpen, zyn Onthoofd. De van Ragafa zyn in de ukcrfte verlegenheid, ea maaken allen fpoed, ©m zich in ftaat van'tegenweer te Ifeüen.
Weenen den zotte» July. Volgens de nieuwfte Brieven van Gonftantinopel was de Mufci den ziften der voorledene Maand wederom afgezet, en een ander door den Grooten Keer in zyne plaats benoemd, die men zeide een Vriend van: goede orde en-den Vrede te zyn. De nieuwe Groot-Vizier, die de rust en goede orde in de Provinciën des Ryks hoe langer hoe meer zoekt te herflellen, wordt' gepreezen, en heeft zich, door den Janitfaaren hunne vierendeelsjaarige Soldy eenige dagen vroeger te laaten betaalen, de byzondere toegenegenheid derzelveni verworven.
Eenige Fr3nfche en Zweedfche Officeren zyn van daar terug gekomen, zonder in hun oogmerk, om de Turken den Europafchen Krygstiandel teleeren, tehebben kunnen flaagen ; hebbet.Je de nieuwe Vizier een grooten af keer van alleswat van Vreemdelingen komt.
Parys den izften July. Voor eenigen tyd ontftonden 'er hevige Onlusten in Breta^ne over zekere Pagten, en byzonder op het Landgoed van den geweezeni Bisfchop van Chalons, zo dat men genoodzaakt wss eenige Compagn'ën Jagersderwaards te zenden; doch deeze wierden, even gelyk de Strkruiters te vooren met geweld terug gedreeven;. en ait moet niet verwonderen , indien men opmerkt' dat die Boeren, alle Kustbewaarders zynde, den Wapenhandel zeer wel verdaan', en zich daarby nog van vier Drsaibasfen bedienden; echter zyn 'er van wedetzy-de» niet meer dan vyf Menfchen gedood, en thans verzekert men, dat alles door*" bet Regiment van Penthievre weder in ruit gebragt is.
Rotterdam den 3often July. De Proefneeming van den Heer Blanchard , ?s; heden tot volkomen genoegen der Aanfchouwers gefchiedt. De Bol was ten1 y nuren volkomen met Inflammable Lucht gevuld, en de Heer Blanchard gereed: om ter beftemder tyd te vertrekken: maar, na eenige poogingen om met de Parachute en het Schaap naar de hoogte te gaan, en met dezelve eenige Proefneemingen te verrichten, was de Heer Blanchard\genoodzaakt van zyn voorneemen af te zien,, en alleen te vertrekken. De reJen welke htm hiertoe noodzaakten, warent i. Dat de Bol door de zwaare flagregen, geduurende den nackt gevallen, veeiverzwaard en doornat was geworden. %. Dat het Net, om dezelve reden, in' gewigt was toegenoomen. 3. Dat de Rukwinden den Bol veel hinder, toebragten, en door de Klep veel Lucht deed verlooren gaan. 4. Dat de Lucht,, welke in deeze Proef uit Yzer, waarvan een gedeelte verroest was, gehaald is9.
minder ligt was, dan die uit Zinc getrokken wordt. Alle deeze vereende
oorzaaken hebben de Heer blanchard genoodzaakt zyn Proef met de Parachute tot: een andere keer uitteftellen. Voor het overige heeft zyne Proef volkomen beantwoord aan de verwachting; hy is tot eene verbaazendc hoogte boven de Wolken* gefteegen, en van alle rabygelegen Steden gezien, en zal zekerlyk een groote weg; ifeggen.1 Men gist'dat-hy-. in.de; Provincie van Utrecht, cftn 'fGooiland, zali
uw-



C r»8 )
rtiedefkomen. Men wacht met veel ongeduld om tyding van hem te verneemea.
Tsfelftein den 3often July, Hedenavond hadden wy het byzonder genoegen, den Heer Blancha.d, met zyn Luchtbol, even buiten deeze Stad te zien rederko<meo. Deeze Luchtreiziger was 's avonds ten half 7 uuren te Rouerdam met zyn Bol opgegaan, en daalde ten half 8 alhier ftaatig neder, onder eene verbaazer.de menigte Volks, 't geen van rondsom famengevlceid was, om dit zonderhng Schouwfpel te zien. De Compagnie van den Heer Lyklama a Nyeholt, juist béiig om derzelver Manoeuvres te verrichten, trok derwaards, en befchermde den Ballon voor den aandrang der menigte. De Heer Blanchard, welke berekend -zestienduizend voeten met zyn Lucht-Machine hoog geweest te zyn, was ongemeen voldaan over de vriendelykr.eid onzer Burgers, welken hem met zyn Luchtvaartuig in de Sia 1 bragten.
Jmftardam den 31 ften July. Uit Groenland zyn den 28 en 29ften deezer refpcéhvelyk binnengekomen, H. Pie;ers, met 14 Visfchen, 300 Quarteelen; C. D. Hoek, 13 Visfchen, 300 Quarteelen ; T. Tromp, 7 Visfchen, 2coQuar•tee'en ; dezelven zyn den y en óden July uit het Ys vertrokken.; derzelver medegebragte Lysten gaan over 65 Hoilandfche Schepen, die gevangen hebben (vol* geus de laatfte opgaaf, alzo die wel yo Visfchen meerder is als de eerfte) 280 Vis* •fcben, en 26 Hamburger, Altonader, Glukftad en Bremer Commandeurs, '60 Visfchen; de naar Straat Davis beftemde Schepen, waren op één na, zynde ■Commandeur D. G. Swart, allen in Groenland.
Volgens een Brief van Archangel van den eerften July, was het Schip van Sybrand Bskker van hier, in de Witte Zee door het Ys geheel vergaan, doch het Volk geborgen. Ook zou nog een Deensch of Engelsch Schip in het Ys gebleeven zyn, doch de naam was nog niet bekend.
Parys den 31 ften July. Voorleden Maandag en Dingsdag had men hier eene geweldige opfchuiding, welke van zeer ernftige gevolgen had kunnen zyn. De Koninglyke Kamer der Gebouwen had Saturdag eene Ordonnantie uitgevaardigd, waarby het Dagloon der Metfeüieden op y Stuivers minder gefteld wierd. Dit bevel veroorzaakte een algemeen gemor onder 't Werkvolk, en Maandagochtend verzamelden zich 4000 Metfellieden byeen, doorkruisten degantfcheStad, fcheurden dc aangeplakte Ordonnantiën af, dwongen of overreedden de overige Werklieden , om hun arbeid te llaaken en hen te volgen, waarna zy zich aan 't Huis van den Luitenant der Police vervoegden, roepende, dat zy den Koning wilden fpreeken , om hunne klagten in te brengen. D e Heer paaide hen met goede woorden, en bewoog hen, om den volgenden dag hunnen arbeid te hervatten. Doch dien dag de Ordonnantie op nieuw aangeplakt wordende, rotteden zy zich weder te famen, en deeden de fterkile bedreigingen, ingevalle men hen geen recht liet weder vaaren; 't welk van dat gevolg was, dat eergisteren deezegehaatte Ordonnantie door een Arrest van het Parlement is vernietigd geworden ; waardoor de Gemoederen bevreligd zyn, en alles weder tot rust gebragt is.
Gedrukt by de Erve dc Weduwe JACOBUS van ÏGMONT; op dc- Reguliers Brecftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 13 Augustus 1785. N°. 33.
Voorgaanden Woensdag zyn alhier in de Noorder-Kerk door den Wel-Eerw. Heer Do. Eek, drie Zoonen, zynde een Drieling, gedoopt, welke genaamd zyn Hendrik, Barend en Albert. Het getal der Dooden van de voorgaande week is no.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Smirna den aden July. Men heeft hier de droevige tyding ontvangen, dat een Roover, welke federt eenigen tyd in deeze Zeeën kruist, digt by het Eiland •Cypres een Venetiaansch Schip genooraen hoeft, aan boord hebbende verfcheide Turkfche, Griekfche en Joodfche Pasfagiers, welke alle vermoord zyn, gelyk mede de geheele Equipagie, uitgenoomen den Kapitein, welke deeze Barbaaren in Keetenen gefloten hebben. Men fchat de Goederen, welke deeze Roover ge» Doornen heeft, ter waarde van i yo,oo® Leeuwendaalders.
Breslau den 2often July. Den iyden Juny 's nachts hadden wy regen, die by afwisfeling tot den aoften voortduurden, dien dag helderde de Lucht op. De Beeken hadden den nacht te vooren overgeloopen, het water zwelde fterker, dan het na gewoonte by fterke en aanhoudende regens plagt te doen; het vermeerderde zigtbaar van quartier tot quartier uurs, en op den middag verdronk een Koetfier met 4 Paarden, op den anders drooge en gewoone ryweg, zonder dat het mogelyk was hun te redden. Zo hoog was het water in korten tydgereezen, by eene maatige regen, dat het geheele Land onder lag. Deeze groote overvloed van water kon men onmogelyk aan den regen toefchryven, en men kon dit verfchynfel niet ophelderen. Den zyften viel het water fterk; zo dra hetzelve zo veel gevallen was, dat men van de eene naar de andere Plaats konde komen , kreeg men beticht van Landverzinkingen en Aardbeevingen, die in het hoogo Gebergte voorgevallen waren. Men noemt hier in 't Gebergte Aardvallen of Landverzinkingen, wanneer het Aardryk van-den Berg afbreekt en in het Dal nedervalt, of aan den voet yan den Berg nederzinkt. De geene welke zich daar vertoont hebben, zyn niet in het hooge Gebergte voargevallen; maar vooraamentlyk aan de laagere, in een loodrechte hoogte van omtrent óo ellen. In Reins-
R wak



( i3o )
waldau, onder den Buchberge, tegen den Zuckerberge, is de eerfte AardvertaSking voorgevallen, alwaar het Aardryk op een grootte breedte, iets meet dan over de middelde hoogte des Bergs afgefcheurd is, en in het Dal gevallen. Uit de bovenfte opening is het water zo fterk uitgevloeid, dat het eene Molen in beweeging kon brengen, en heeft geduurende 47 uuren aangehouden; liep den 17ften nog, doch maatig. — Te Reinebach, aan de Brrgzyde, naar Donnerau toe, is de tweede Landverzakking, alwaar het Aardryk ya fchreeden lang, 16 ellen breed en i| ellen hoog. afgenoomen is: uit de opening boven is geen water te voorfchyn gekomen, maar alles droog en geen Wel te vinden. — Te Dorfbach is- de derde: Onder de afgefprongen Berg is een Rots, die met een geweld afgefcheurd is, als of een Kanon was afgefchooten, zo dat de Lieden , die daaromtrent woonde, van fchrik neêrgevallen zyn. Het water is de Rots ftroomsgewyze gevolgd, maar; heeft maar 2 uurea fterk geftroomd, en vervolgens 48 uuren als een kleine Beek geloopen, en nadien tyd opgehouden. De bovenfte opening is zeer groot, een Mans diepte, aan de Rots is noch opening noch fcheur te bekennen.. Tegen over aan den voet der Eule zyn nog twee Land verzakkingen, maar niet gelyk deeze. In Falckenburg, lings aan het Gebergte, tusfchen RudolwaU dow, zyn 3 Landverzakkingen omtrent 100 ellen van elkander, alle zeer groet, uit een van dezelve liep het water met zulk een geweld, dat het Steenen van een Gentner zwaar uitgeworpen heeft. Deeze zyn de aanmerkclykfte zonder van die van minder belang te fpreeken.
Wetnen den 3<sften July. Een jonge Hongaar,. Grosfinger genaamd, die., eenigen tyd geleeden, als Klerk in de Hongaarfche Hofkanfelary gebruikt werd. had de ftoutheid, om de geheime Inftruaien, welke de tien Koninglyke Kommisfarisfen' in het Koningryk Hongarye medegegeeven werden, van daar niet alléén te vervreemden; maar ook te laaten drukken. Doch de Zaak werd ontdekt en hy werd in hechtenis genomen. Het Vonnis is over hem nog niet uitgefprooken, vermits men met reden vermoedt, dat hy ook de Schryver is.van verfcheidene Pasquillen, welke federt eenigen tyd ten voorfchyn zyn gekomen. De geheime Inftruciien worden hier thans openlyk verkocht.
Parys dra 3iften July. De twee Schepen, 1'Aftrolabe en la Bousfolë, die, onder bevel van den kundigen Heer de Peyroufe, op last des Konings, een togt rondom den Aardkloot zallen onderneemen, ten einde nieuwe ontdekkingen te doen, zyn den 22.ft.en deezer, met een gunftigen wind, van Brest onder zeil gegaan. De gunftige maatregelen, door ons Hof genoomen, gemeenfchappelyk met andere Hoven, wier Kusten deeze Schepen zouden mogen aandoen, voorfpellsn een allergewenschten uitflag van d«ezen gewigtigen Zèetogt, wiens ontwerp de zucht des Konings, ter bevordering der Weetenfehappen, in een helder daglicht fielt.
Ons Fregat la Minerve, te Marfeille aangekomen, heeft 313 Franfchen met ïich gebragt, die uit hunne Slarerny te Tunis, Algiers en Tripoli zyn vrygekogt. Se"e»Ve'ieD zyn reeds herwaards op weg, en zullen door hunne Verlosfers aan I<4ne. Majefteit en de Koninglyke Familie geprefenteerd worden.
Uam dte NedtrrJSls&dm yden-. Augustus, Men kan thaajs,. volgens geloof-
ws*r>«



f *3* )
waardige tyding, met zekerheid berichten, dat, 't geen onlangs van Setlilih geimeld is als of aldaar 4000 Man gewapende Turken aangekomen waren , welke* hun Geweer Hadden neêrgelcgt, en verzocht, om in Keizerlyken dienst te mogen aangenomen worden, een bloot verdiehtfel geweest is.
Londen den yden Augustus. Het Franfche Ediér. van het verbod onzer Manufa&uuren, heeft hier vry wat alarm veroorzaakt. De eerfte tyding 'er van aan onze Fabrikeurs, was vetzeld door eene algemeene Affchryving van alle gegeevene orders door de Franfche Huizen van Negotie. Deeze week hebben hier' meer dan honderd Getouwen in de Gaas-Fabriek alleen moeten ftilftaan, en de Fabrikeurs hebben reeds eene Conferentie met den Staats-Secretaris gehad. Het; is echter allerongerymst, om dit verbod tot een grond van eene aanftaande Vredebreuk met Frankryk te maaken, vermits Frankryk in deezen niets doet, dan ons gegeeven voorbeeld na te volgen. Zy, die onzen ftaat kennen, weeten, dat* wy naar eenen Oorlog niet begeerig kunnen zyn; en verftandige Lieden zyn van oordeel, dat 'er eene zeer goede reden is, waarom Frankryk 'er ons niet toe zal noodzaaken. . ■ _ . .
De Oost-Indifche Maatfchappy heeft aan eene Sociëteit van Particulieren toegedaan , twee Vaartuigen naar Kamfchatka en de nabygelegene Deelen van NoordAmerik'a te zenden. Men weet, dat Kapitein Cook het laatstgemelde Land in 'ï algemeen en eene Rivier door hem naar zynen naam, Cook srivier genoemd, zeer ryk 'aan kostbaare Pelteryen gevonden heeft;, welke in China by uitftek gewild zyn. Het is het voorneemen, om daarmede een Handel te dry ven, en» men heeft daardoor een voorukzigt, om dit allerafgelegenfte en alleronbekendst gedeelte van onzen Aardkloot nu beter tt keren kennen en 'er vrucht van tr: trekken*
Parys den yden Augustus. Men wil, dat 'er zich eene Compagniefchapaangeboden heeft om alle "s Konings Bosfchen in dit Ryk te beftieren, dezelve zodanig: beplantende en verbeterende, dat zy binnen den tyd van 30 Jaaren in den ailer»bloeijendften ftaat zyn zullen ; die Compagnie,, van eene zeer grooteKas voorzien,, bied aan om ten allen tyde op de Werven te Parys in voorraad te houden driemaal honderd duizend vragten Hout, mits voor ieder vragt-genietende een Premie van» één Li-vre en tien Sols. Men twyfelt echter of deeze Zaak wel ftand zal grypen, om dat men daardoor verfcheiden aanzienlyke Bedieningen zouden moetea vernietigen, en derzelver Eigenaars vergoeding, doen.
Eergisteren moest 'ér een Knecht, die getracht had zyn Heer door Kruit in ós? Lucht te doen vliegen, levend verbrand worden, doch op het oogenblik dat fcf. zyne Straf zoude ontvangen, ontftond 'er zulk.een verfchriklyk Onweêr van Donder, BJxein, Hagel en Regen, dat de Aanfchouwers verfchrikt uit den anderen liepen, terwyl men genoodzaakt was om een nieuwen Houtftapel op. te' richten , ten einde de Ongelukkige niet al te langzaam fterven zoude.
Amfterdam den Sften Augustus. Gisteren arriveerden in Tesfel het Schip dè Vrede Kapitein T. Keetel, van Cabo de Goede Hoop voor deeze Kamer, zynde den 2Qften April vertrokken en brengt naricht, dat aan gemelde-Kaap gekomeww«s; hei uitgaande Oost-Indifche Compagnie-Schip het Zeepawd, Kapitein Hi Swarts, ö R % rw*



C 13* )
deeze Kamer: Voor» liep 'er een gerucht, dat het mede uitgaande Schip de Taerel, Kapitein M. 't Anke*, van de Kamer Zeeland, te St. Jago wegens verlies van Masten binnengeloopen was: Wyders waren 'er nog geen andere Retourschepen aan meergemelde Kaap, als de Schepen Hoorn, van Batavia, enStraalen >van Bengalen, (die volgens berichten van den 28ften April agt dagen daarna herwaards (tonden te vertrekken) en van de uitgaande lagen 'er nog, de mede reeds gemelde Schepen Sparenryk, Barbenftein, Huisduinen, Java, Avenhorn Africa en het Meeuwtje, voor hunne refpe&ive Kameren naar Batavia moetende.'
Van Stettyn wordt, van den aóften pasfato, gemeld, dat men aldaar daags te •vooren tyding gekreegen had, dat Schipper Regefer, van Riga naar Schiedam moetende, by Heel door Ssürm zwaar geftooten heeft, waardoor bet Schip zodanig lek geworden is, dat men het ter naauwernood te Pillau binnengebragt heeft alwaar het moest losfen, om geretireerd te worden. De Zeilen en Touwen fhadden osk veel geleden.
Te Dantzig is met fchade terug gekomen Schipper Fred. Steinbok, naar Port ja Port beftemd, hebbende het ongeluk gehad een Staalfunder Schip, *t welk met Graanen van Koningsbergen kwam, te overzeilen, waardoor hetzelve ten gronde is gegaan. Een Matroos en een Pasfagier zyndaarby verongelukt, doeh de overige Manfchap heeft hy met veel gevaar geborgen.
Rotterdam den ioden Augusten. Schipper Alexander Lykftroom van Bourtdeaux aan deeze Stad gearriveerd, rapporteerd: Dat hy op den 7 deezer het Land van de top zag, fiuurende naar de Lootsboot en zag dezelve ten half y uuren des namiddags; doch de Lootsboot zeilde naar binnen, fchoon ik myn Vlag toonden , en ik was genoodzaakt op 8 vademen ten anker te komen, en na den geheelen nacht ten anker te hebben gelegen, kapten ik Ankers en Touwen, doch toen kwam de Lootsboot aan boord, o» twee en een halve vadem; zullende dit alles door een beëedigde Verklaaring worden aangetoond; zynde nog zonder Loots binnengekomen William Barker, van Huil.
Volgens Brieven uit Petersburg had de Admiraal Tfchitfchagoff en twee andere Keizerlyke Vlag-Officiers, den 4 en yden pasfato, de Revue over de Rusfifch? Vloot, op de Rheede van Kroonttad leggende, gehouden. De tyd wanneer dé aelve in Zee zou Iteeken was nog niet bekend. De Keizerin had den Vice Ad miraal Krufe, die deeze Vioot commandeeren zal, buiten het geen een Comman dant gewooslyk voor zyne uitrusting geniet, nog 2000 Roebels gefchonken" Deeze Vloot was niet alleen voor zes Maanden van Proviant voorzien maar <Of het volledigfte ten Oorlog uitgerust, en onder de Linie-Schepen bevonden z.Vh •twee van 100 Stukken en 1200 Man Equipagie; deeze twee waren voor twee of drie Jaaren te Petersburg nieuw gebouwd. De andere waren van 74 en 64. Stut ten. Onder den Admiraal Krufe commandeerde twee Schout-by-Nachts wvï liet Escader in drie Divifien, elk van y Schepen, behalven de Fregatten' vel ;deeld was. 0 '
Gedrukt by de Erve de Weduwe JAGOBUS vam EGM~ünt— op de Reguliers Brecftrut, te Amfierdaa,



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERÏELDER.
Den 20 Augustus 1785. N°. q4.
Het getal der Dooien van de voorgaande week is ioy. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Msyntz den 23ftcn July. Een voorbeeld van goede Zeden en Vrouwelyke Moed, hier gezien, kan men niet voorby te melden, en ter navolging aan te pryzen. De Joffers H... haaren Vader, den Regiftrateur, den ftcun van haar beftaan verlooren hebbende, leiden aanftonds haare Zyden Mantels af, bezorgden ïich in derzelver plaats beterkoop van Catoen, en verzochten haare Bekenden haak Mutfenmaaken en ander werk te geeven. Dit verftandig gedrag, gepaard met ■vlyt, fpaarzaamheid en Vrouwelyke zedigheid, was de oorzaak datzy, zonder vermogen te bezitten, nochthans welhaast braave Mannen kreegen. Daarentegen zyn verfcheidene onder myne Landsvrouwen, die zelfs by eene fchoone geftalte en ïo.ooó Gl. Hnwlyks-Medegifte, nog ongetrouwd blyven; dewyl zy een tégengefteld gedrag aanneemen, niets doen dan de Vermaaken naloopen, en al te veel Geld aan den opfchik verkwisten. Mannen, die van hunne Bedieningen keven , zyn daarom niet in ftaat eene zo duure helft te zoeken; de welhebbende Burger waagt het niet, uit vreeze voor eenen Korf, en deopgefchiktePopblyftzitten. Doch hier zyn ook Mansperfoonen genoeg, welke te veel waarde op den opfchik en de baitenzyde der Menfchen leggen, en daardoor het Vrouweiyk Gedacht bederven.
Muncben den zoften July. De Natuurkundige en andere Weetenfchappen beteiken dan een gedeelte haarer eindens, wanneer zy (trekken tot heil en behoud des Menschdoms, en in zo verre haar geluk bevorderen. Eeuwen zyn verloopen dat men zich vernoegde met de enkele kennis, dat zekere Ligchaamengevreeven' ligtere deeltjes naar zich trokken. ' Men bleef by deeze kundigheid, en de verdere toepasfitig, van deeze zo gering fchynende Proef, is bewaard gebleeven tot deeze Eeuw; tot dat de onfterffelyke Franklin ons leerde door middel van Metaalen puntige Staaven den Eleétrifiteit en vervolgens ook de Blixem uit den Dampkring tot ons, en wederom aftekiden; alsmede de Gebouwen vóór de uitwerking van deszelfs allesvernielende kracht te beveiligen. De ondervinding heeft geleerd van welke nuttigheid deeze Afleiders zyn, daar Torens, Magazynea, Huizen enz.
R 3 die



C «34 )
d'e veelmaal hierasn bloct gefteld waren, bcvryd gebleeven zyn, ièdert mei! dceie Afleiders op dezelve geplaatst heeft, en langs welke mes den Bl-'xemzigtba&rheeft zien wechlooptn. Het is dan vm de uiterfte nuttigheid, ja, van het grootfte aanbelang, zo niet allen, ten min (ten de allergroot (re Gebouw ea, als Kerken Ma. gazynen, Hospitaalen enz. daarmede te vooriün, gelyk de ondervinding o.is weder ho^Ü geleerd.
Den yden deezer ontftond een fchfiklyk Onweêr van Donderen Bl'xem, by het Kloofter Meyarn, y mylen van hier gelegen, welk binnen 3 minuten op den Afleider viel, die in 't laatstleden Naj?ar op den Toren van hst Kloofter geplaatst was. De Blixeeiftraalen waren zo fterk , als af al de kraohr van het Onweêr in dezelve vereenigd was. Dit verfchynfel was a'.lerbyzonderst. Door een Yzeren Staaf, welke 1 iy voeten lang en een Paryfche duim dik was, had de blikke Koepel van den Toren met de Aarde gemeenfchsp, in welhe zy ter diepte van 3 voeten in een groote menigte Y2er Hamerflsg en uitgebrande Steenkoolen ging, van h:er wierd dezelve onder den Grond nog voortgeleid, ter lengte van 130 voeten, tot in een Waterkom. De Koepel van den Toren is met 2910 vertinde blikke Plaaten bedekt. Deeze kostbaare Aparatus fchynt in den aanvang de geheele kracht van het Onweêr naar zich getrokken te hebben, alzo hetzelve in minder dan 10 minuten gehe«l wech was, en men buiten de twee bovengemelde flagen nog maar twee, op een grooten afttand , gehoord heeft. By de eerfte flag die de Toren trof, zag men een dikke Vuurftraal langs den Afleider neêrdaalen, en de geheele Tuin was als een Vuur , nademaal het Water uit de Vy ver of Kom, door de menigvuldige Regen, over de geheele Tuin zich ontlast had.
Weenen den 3often July. De menigvuldige en aanhoudende Regens hebben de Weener Rivier buiten haar Oevers doen Itygen, op een tydftip dat men dit het minde verwachtte, hebbende het Water 8 en 9 voeten hoog ineen onzer Voordeden geHaan ; de Stroom heeft verfcheide Huizen omver geworpen, en eenige Menfchen zyn daarby omgekomen. Zyne Keizerlyke Majefteit was zo haast niet onderricht van het gevaar, of hy begaf zich ter plaatfen welke het meest bloot gefteid waren, om door zyne tegenweoidigheid de werkzaamheid en het aanbrengen van alle hulp optewak keren.
Mdtibeim den sden Augustus. Eergisteren avond hadden wy alhier een verfchriklyk Onweêr, van Blkem, Stormwind, Regen en Hagel, waarvan eenige 7, 10, 16 en 20 loot zwaar waren. De fchade hierdoor veroorzaakt is onbefchryflyk. De geheele Zaid- en Westzyde vaa het Keurvorftelyke Slot heeft het geweld van dit verfchrikkelyk Weêr moeten uitftaan, en geen der Venfterraameu van 't zelve, welke alle met Spiegelglas voorzien zyn, is verfchoond gebleeven , gelyk ook geene der openbaare Gebouwen of Kerken. Aandoenlyk is het asn te zien, hoedanig alle Huizen die op de Wind geftaan hebben geteifterd zyn: de grootfte Boomen liggen ter nedegeflagen, en de Daken zyn van de Huizen -rewsaid ; het Koorn ligt op den grond in het Veld terneer, eade Wynhergenzya geheel vernield ; dit alles gefchiedde in den tyd van 10 minuten. Deeze Storm en ©nweér heeft zich cén uur in de breedte, en iets meer in de lengte uitgeftrekt.
Uit het Rïandeslurgfebe den iaden Acgusms. Hoe meer dn tyd tot de groote



C nf )
Sltézifche Revue-nadert, des te aanmerklyker worden de beweegingen daartoe ia die Provincie aan alle kanten. Het getal der Vreemdelingen, welke y.ara tyd tot tyd aldaar aankomen, is zeer aaniienlyk. (Jok zyn van Berlyn deezer dagen veele Wagens met Zilveren Serviefen, met Wynen en veele andere Noodwendigheden, naar Breslau vertrokken-. Men zegt, dat de Tafel des Konings, geduurende Hoogstdeszelfs verblyf in Breslau, digelyks van izo Couverts zal zyn. Zyne Majefteit, de Koning, geniet thans eene volkomene Gezondheid, en daaglyks ziet men denzelven een tour te Paard doen.
Franeker den iolen Augustus. M*t de toebereidfelen tot het fkatig vieren van het Jub-lé, en de Promoties met de Kap, op den aanftaanden 22(ten September en volgenden dag, wordt, zo in het Academie-Gebouw als in de St. MartiniKerk , na tot die plegtigheid gefchikt, vlytig voortgevaaren, en geeven een luifterryk vooruhz'gt van hetzelve, zo door de verwachte konnst van Haa-e Hoogheden met de Vorltelyke Sp'uiten, als verdere merkwaardige omftandigheden. Men voorzet een grooten toevloed van Metfchea, en, op dat de aanzienlyke Tam niet cehinderd werde, is de Schuttery en het Genootfchap reeds gevraagd op cier* tyd onder de Wapenen te komen, om te paradeeren en den aai drang.te beletten.
Rotterdam den iiden Anemtus. In een Brief van Middelburg van den ndea deezer wordt gemeld: Dm &Ken deezer is alhier gearriveerd Kapitein J. H Tienken, van Rio Esfequebo en Denierary, welke rapporteerd , dat hy den ^den Juny-, onder Convooi van 's Lands Fr-gat de Expeditie. Kapitein Dekker; 's Lands Snaauw de Zwaluw, Kapitein T. A. Meure, en 's La.ids Kotter de Snelneid r Luitenant Hingst, vertrokken is van Demerary met de Kapitens J Riewerts^ Leenderts-, Magnus en Doutz; voorts dat twee dagen na het vertrek van de R vier ïieh vetlaaten heeft 's Lands Fregat de Espeditie en Kapitein Magnus; enagtdagea daarna deed Kapitein Riewerts ftin van ongemak aan zyn Scnip, waarop ik naderhand vernomen heb, dat zyn Fokkemast by de Zwigting gebroken was, waarnahy het Convooi verliet en cours zette naar de Eilanden van Barbados;-tien dagen daarna is de Kotter zyn Roer gebroken en (telde ook cours naar de Eilanden ;, den i4den July heeft Kapitein T. A Meure het Convooi bedankt ea van my af» lcheid genomen, alsmede van de Kapiteins Doutz en Leenderts.
In een onzer Nieuwspapieren vindt men het volgende zeer aanmerkenswaardige Stuk:
Brief van Caroliaa Mathilda, Koningin van Denemarken, even voor haaren dood gafchreeven aan haaren Broeder, den KoniBg van Engeland.
In de treurige doodsftonden, wende ik my tot U , myn Koning, my-n lieve Broeder, om- U hartelyk dank te zeggen voor al het goede, hetwelk gy my ia myn leven, byzonder in mynedrukkende omftandigheden, beweezefl hebt.
Ik (terf gaerne, en niets houdt my op, — noch myne jonge jaaren, noch dé lente van myne dagen, noch eenige vreugde van dit leven, welke van Baby of van verre op my had kunnen wachten.
Wat kan dit leven begeerlyk voor my hebben, die van allés verwyderd-ben,, wat ik bemihdde; vtm mynen Man, van myne Kinderen, van myne Zusters en-> Broeders!



( *3<5 )
Ifc, «it Koninglyken Bloede gefprooten, en zelve een Koningm zynde, heb het treurigst leven geleefd, en ben de Waereld een aandoenlyk voorbeeld geworden dat noch Kroon, noch Scepter, iemand voor tampen bewaaren kannen.
Ik verliet myn Vaderland in den bloei van myn leven, trok naar een ver afgelegen Koningryk, had eenen Man, welken ik lief hadt, verkreeg beminnelyke Kinderen, en fmaakte het Hemelfche genoegen, hier en daar iets tot heil van een geheel Volk te hebben toegebragt. Maar plotfelyk — ach de herïanering van dit fchrikkelyk geval verhaast mynen dood! — ftortte ik van het toppunt van myn geluk ter neder, verloor de liefde van mynen Man, werd met fcfaimp en fmaad overlaaden, moest uit het Ryk vlieden, zonder nog eens de vruchten van myn leven aan myn hart te kunnen drukken, of die te bevochtigen met traanen van Moederlyke fmerten. Was ik fehuldig geweest, dan zou ik de gevolgen van -my«e fchulden geduldig gedraagen, my ergens in een Hol verborgen, en den vloek en dood verwacht hebben van een Weezen, hetwelk ik zo vreeslyk beleedigde.
Maar ik ben onfchuldig; — met eene beevende hand , waarop reeds het doodzweet ligt, fchryf ik — Ik ben onfcfouldig. Die God, tot wien ik de toevlucht ntein, die my fchiep, die my oordeelt, zy de getuige van myn onfchuld! Mogt Hy nog na mynen dood de Waereld overtuigen, dat ik geen eene van die fchrikkelyke befchuldigingen verdien, met welke de ftreeken van heimelyke Vyanden myn cara&er bevlekt, mynen goeden naam gefchonden, myne getrouwheid in ;twyfel getrokken, en myne waardigheid met voeten getreeden hebben. Geloof dit, Sire! van uwe ftervende Zuster, eene Koningin , — nog meer eene Christin ■ dit met fchrik en ontzettinge in de -toekomende Waereld zou inzien , indien haare daatfte betuiging een leugen was. Ik fterf vrolyk, geloof my, want eene ongelukkige zegent den dood.
Maar dit fmert my meer dan de dood, dat niet een van hun, welken ik lief heb, voor myn Sterfbed ftaat, my door het drukken van zyne hand, en een mededoogend aanzien den laatften Levenstroost mededccld, en my in den dood met ;«eHe zagte hand de oogen luikt.
Dech ik ben niet alleen. God, die eenige getuige van myne onfchuld, ziet neder op het leger, waarop ik fmerten lyde.
Myn Befcherm-Engel zweeft om my heenen, en zal my haast breBgen in de plaats, daar ik voor mysie Vrienden, ja zelfs voor myne Pynigers, bidden kan.
Leef gelukkig, myn Koninglyke Broeder! De Hemel zegeneU. mynen Echtgenoot, myne Kinderen, Engeland, Denemarken en de geheele Waereld.
Vergun aan myn ontzielde Lyk eene Rustplaats in het Graf van onze Voorva* .deren ; en voor het laatst, leef gelukkig, meer dan ik wenfchen kan. U we ongelukkige
CAROLINA MATHILDA.
■Gedrukt by de Erve dc Weduwe JACOBUS tan ÏGMONT: ©p de Reguliers Breïftraat, ts Amfterdaos.,



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 27 Augustus 1785. N*. 35.
Het getai oer Dooden van de voot gaande week is 101. Van elders verneemt men de volgende Byzonderbeden. Nieuw-Tork den 4den July. Wy verwachten alle oogenblikken den Eerwaardken Doftor Franklin, uit Europa. Het gerucht loopt, dat, indien hy gezond en behouden overkomt, de keuze op zyn Perfoon zal vallen tot Ptefi-ient van het Congres by de aanftaande Verkiezing, dewyl 'er memand beter dan hy m ftaat is om die Eereftoel te vervullen De verftandelyke vermogens van dien tweeden Newton zyn nog zeer gezond en geenszins verzwakt, onaangezien zynen hoo.en ouderdom. Welke voordeden zal de Natie by aanhoudendheid niet geafeen van de uitmuntende Talenten deezes Eerwaardigen Mans, die niet minder vermaar\ is als Philofooph, dan als Staatsman?
miadelphia den i yden July. Men is hier fterk béng met het aankweeken van den Wvoitos, die hier zeer wel fchynt te flaagen. De Inwooners hebben Franfche m Duitfche Wy/gaardeniers in hunnen dienst genomen, en wy hoopen eerlang niet alleen de Buiieidandfche Wynen te zul:en kunnen misfen, maar ook een Tak van onzen Koophandel daarvan te maaken.
Uirrekfel uit een Brief van Hallifax , in Jortahire, van den nden Augustus. De Heer lofeph B inns, van deete Stad, heifi eene zekere wyze ontdekt in het beft.eren der LuchtDollen, welke de verftandige Waereld zal verbaazen.
Gisteren ging deeze Heer op, verzeld van de Heeren Nesvmarch en Forbisher, v»n dezelfde plaats, van Beacon-hill, eene verbaazende hooge Heuvel in deeze Nabnurfchap; en tot vermaak van eenige duizend Aanfchoawers, by deeze gelegenheid faamengevloeid, beftierde hy den Luchtbol, ao mylen ver, m eene hon-
^m'phSK verzekert de beftiering uit de onmiddelyke en
rfaeleeene krachten der Eleörilche Terugdry ving; en uit dezelfde Kunstbewerking kan de Heer Brinns de uitgeputte ontvlambaar* Lucht weder aanvullen, en dezen* hooier en laager doen reizen naar welgevallen De Heer Newmarch en Forbishec »vn voorneemens den Heer Brinns naar Loaden te verzeilen; en buiten twyfelzal II Uitvinder eene gepaste belooning verkrygen voor zyne wondcrlykeontdikkmt Frankfort den óden Augustus. Saturdag voormiddag ontftond hier ineen nieuw-
S ge"



( 138 )
gebouwd Koffihuis een verfchtiktyke Brand, en toen binnenkorten tyd het geheele bovenfte gedeelte van dat fchoone Gebouw in vollen vlam was, ontdekte zfch in ander groot Huis van eeH Bankier, verre van het eerfte ftaande, insgelyks een feilen Brand, waardoor de ontfteltems ongemeen groot werd. Intusfchen is men 20 gelukkig geweest, om op beide plastf n deirBrand fpocdig te blusfchen , en het grootfte gedeelte van beide die Gebouwen te redden.
Wetnm den 6den Augustus. Nog fteeds komen hier de droevigfte berichten aan van de groote fchade, door de laatfte onverwachte Overftrooming veroorzaakt. Het getal der Mïnfchen, welke in deeze Stad daarby om 'i leven geraakt zyn, kan men nog niet met zekerheid opgeeveis; om dat niet alle Lyken hebben kunnen opgev;scht worden, maar waarfehynlyk veele door den Stroom mede wechgevoerd zyn. Ondertusfchen telt men heden reeds 110 Verdronkenen ■ men vindt daaronder ook Onbekenden, die zeer deftig gekleed zyn. Byaldien deÖverftr.oommg des nachts gekomen was, verzekert men, dat het getal der Verdronkenen esnige duizende zou bedraagen hebben. De oude Veldmaarfchalk Laudon deed m zyn nabygelegen Bosch eene wandeling, en had zynen Ryknecht een weimg tersg gelaaten, toen de Wolkbreuk inviel. Doornat geworden zynde hadhy iiaauwlyks de tyd om zyn Paard te bereiken en over de Brug te zetten, die naar het blot leidt. Pas was hy 'er over, of de Brug ftortte in, en zyn Knecht met het Paard kwam in den Stroom om. De Engelfche Gezant, Ridder Keith welke ook in dien vreeslyken Stortregen op het Land was, is insgelyks in een zeergroot gevaar geweest. ö
Den zoften der voorige maand hadden wy hier een zwaare aanhoudende Regen, en by Buckersdorf viel een zogenaamde Wolkbreuk, waardoor de kleine Rivier, en, omtrent deeze Stad, de Wien en Alfter tot zulk eene ongemeene hoogte opzwollen, dat federt Menfchen geheugen hier een dergelyke Watervloed met gewen is. Verfcheidene Diftriden, als Mauerbach, Hadersdorf, Neuwaldeck Dornbach, Weinhaus, Hernhals, Burkersdorf, Schonbrun, Meidling enz. hebben daarby min of meer geleden. Men heeft 'er een aantal Huizen op een's zien wechftroomen, en verfcheiden anderen ten vat zien neigen. De hooge Dyk van St. Pieter is onbruikbaar, en ten minfte zyn 'er 30 roeden Gronds van wechreipoeld. In onze Vooifteden telt men 30, anderen zeggen ico Perfoonen die verdronken, of op eenige andere wyze om 't leven gekomen zyn. Dé fchade 'we> gens het verlies aan Béerten en andere Effecten, is onnoemlyk. ■ ; Bèriyu den i3den Augustus. Men weet voorloopig, dat de Koning de SiléZifche Armée, drie dagen agter elkander, verfcheidene zwaare Hoofdmanceuvres zal laaten maaken; en byzonder zal de Cavallery, welke uit 8i Escadrons heiraat, den eenen dag «ene zeer mosilyke attaque uitvoeren. In het Leger zullen op s Konings kosten verfcheidene Tafels worden gehouden, waaraan de Officers dér Armee vry onthaald zullen worden. . De Prins.Bisfchop van Osnabrug gaat zo men verneemt, van Hanover o>er Dresden dired naar Breslau, en komt vervolgens mrt den Koning te Potsdam.
Her onthaal van den jongften Zoon van Zyne Britfehe Majefteit door onzen Monarcri, en de receptie, welke men thans gereed maakt voor deezen jongen Frins, cie mIïs een der Rykslteaden is, wordt thans opgehelderd door de verbineï»
te-



C 139 )
tenisfen welk*n bet jfceurvorfielyk' Hof van Hanover met het onze, en dat van Saxen heeft aangegaan. Na de Combinatie», wélken 'er federt een Jaar ptaats hadden mogt deeze Alliantie eenige verwondering baaren; maar wanneer men alles in aanmerking neemt, 't geen federt de reis van Prins Hendrik, en de aan. komit van den Prins Siafiietyberg te Parys voorgevallen is, zal deeze verwon sering weldra ophouden, en mca zal zich te binnen brengen, dat du met de eerdem«i was, dat eene gevreesde gebeurtenis, tusfchen twee Mogendheden, natuurlvkerwvze te«n eikanderen overftaande, eene onverwachte verandering m het Syfthema van Europa veroorzaakte. Hoe 't ook zy, men weet dat de onderhandelingen tusfchen ons Cabinets-Miniitery en den Baron van Beulwitz, Hanövers Minister, zeer druk en zelf» dagelyks- hebben plaats gehad; dsttr dezelven doorgaans van 's morgens 9 uuren tot den middag duurden; en de SaiifcheMinister 'er telkens bygeroepen is. Thans fchynen deeze Conferentien ten einde te loo pen, en men zegt, dat de Heer van Beulwitz op zyn vertrek ftaat. D^r«rt verwacht men binnen kort een Minister van den Landgraave van Hesfenoufel, welke gevolgd ftaat te worden door eenige andere Prinpn des KeizerfykS.
Pans den i3den Augustus. Sedert langen tyd hield de Graf 'de! Vergenres z:ch bézit- met het beraiunen van middelen om den Oost-Indifchen Handel lang* zvn ouden weg te hervatten en is daarin, door de hulp van den Heere S.mandi, zvnde een ryk Koopman van Marfeille, benevens de goede dienden van den Frarïfchen Ambasfadenr te Conftantincpolen, zo verre gedaagd, dat men binnen weinig dagen de Koninglyke bekrachtiging op het daaromtrent Remmte Plan ver wach., als zynds dit het eenigfte, dat 'er nog aan ontbreekt, dewyl alles reeds met de B«vs van Egypte en de Arabieren voor eene geringe Contributie op een geregeidcnvoet eebragt is zullende de Koopmanfchappen door de voornaamfte Horaen der Arabieren van haare losplaats te Suez tot by Caïm begeleid worden , en ver volgenszullen de Officieren van de Beys met eenige Janitfaaren dezelve befchermen. Tot nog toe kan men omtrent deeze Zaak niets meerder zeggen, ook niet of de onlangs opgerichte Compagnie mede deel in dezelve zal krygea ; en hoe geheim alles is behandeld, zyn de Engelfchen te Cairo 'er echter agter gekomen en hebben, hoewel te vergèefsch, alles aangewend wat mooglyk was om dat Plan geheel te
ïeSW den tólen Augustus. Men heeft tyding van de Kaap de GoedfcHoop in dato 23 April, dat het Oost-Indisch Compagme-Schip, het Slot ter Hoogè, aldaar behouden 'is aangekomen. Dit Schip was op de reize door den* Sonde getroffen, waardoor de Wr-Luiten.nt Wachtels met » Man doodga Z , gekwetst, en de groote Steng en Bfamfteng vetbryzdd waren
? óralïlage den , yden Augustus. Men verneemt, dat de Heeren Gecommitteerden Raïden van Holland klastcn gekreegen hebbende wegens net gebeurde Sn het Deenfche Schip van den Kapitein Bundes, aan Heeren Gecommitteerd* Raaden van Zeeland, by Misfive, hebben te kennen gegeeven: Dat, naexamt* naS van die klagten, het Hun Ed. Mog. is voorgekomen, dat her gedrag va* ™n Commandant van den Uitlegger klaarblyklyfc inheud eene fchendig van het Grondgebed der Heere*, Staaten van Holland, en mits den involveerd een volSaSoon aanHoogstderzelm Souvereiniteir, hetwelk met geen towygM



C 140 )
*„ 'gepasfeerd kan wérden, maar eece erhftige Straf voedert, vooral daar het ge„ pleegde geweld is gefchied door een cen dienfte van het verééuigd Bondgenoot „ fchap gewapend Schip; nirt twyfelende, of Hun Ed. Mog. zullen, na esami„ t;e der Documenten, ten vollen ovenugd zyn van het alleiins ftrafbaar eedrae „ van den commandeerenden Officier op den voornoemden Uitlegger en vervol „ gens aan de Souvereinitcit van deeze Provincie ten fpoedjgfte te doen geworden „ Ztfiani^e Saiisfaétie, als den aart der Zaake vereischt."
Amfterdam den zoften Augustus. Van Duinkerken wordt gemeld dat Kapitein H. Melus, van daar naar Bajosne moetende^ door flegt Weêr op Zee eemee Tabak over boord heeft geworpen, en te Duinkerken teruggekomen is alwaar nog een gedeelte der Laaiing geftolen is, 't welk echter weder bekomen en in handen van de Admiraliteit gefteld was. Het Schip zou nu weder in Zee traan doch met een ander Kapitein. è>a<"1» „ Nog werd van Duinkerken gemeld, dat by Penzance gezonken is het SchiB 1 Arncain, gevoerd by George Krys; en by Bourdeaui het Schip van Kapitein Lambert, beide mede van Duinkerken naar Bajoene moetende. Het Volt van beide Schepen heeft zich gered.
Den toden deezer is by Poitland op zyde leggende gevonden een Noordsch Schip van zoo Ton. Hetzelve is door een Engelfche Kotter op Sleeptouw aenomen, om in een Haven te brengen. Men heeft een Boot met 11 Man teBrtd port zien binnen roe jen, dcnkelyk de Equipage van het gezegde Schip
In de maand Juny is op Ysland gefttand het Portugeesch Schip St. Anna Kapttetn Ant. da Costa Neto, met een laading Wyn van Port a Po-t naar Archangel moetende. De Laading is geborgen en te Coppcnhagen gebragt
Veneüïn den z7fkn July. Men zal zich nog wel kunnen herinneren dat in het voorleden Jaar de Pest teSpalatro, de Hoofdftad van het Venetiaansch Dalmatiën oatdekt was es» Venetiën zelf niet buiten gevaar gerekend wierd, uit hoofde van de menigte Hout en Levensmiddelen, van welken die Provincie haar voorzat •en otfehoon de voortgang van die verwoestende Ziekte door het getrokken Cor' don wel gefluit wierd, konde men echter niet beletten, dat 'er van de <-Coo In wooneren Hechts weinig honderden ovcrbleeven, die in Kelders en Tuinen OD dë elendvfte wyze leefdan, tot welkers redding en zuivering der Stad deeze Renn bliek in den voorgaarden Herfst eene eigene Galley uitrustte, bemand met 20Ö Slaaven, die onder belofte van by hunne terugkomst vry te zyn derwaarts op re£ gii-gen, zynde ieder voorzien van greote Laarxen, een langen gep'kten Rok met een Kap, Handfchoenen van dezelfde Stof en een lange Tang, benevens verfchei dtn Artfenynen voor de Pest; zynde zy gelast om de op de Straaten liggende Lvken te begraven, en alles wat befmet konde zyn by den anderen te brenaen ral verbranden, met uitdruklyk bevel van niets daarvan te neemen ofte vertereendoch de msefien, dit verbod niet in acht neemende, zyn de Slagtöftèrs hunne- Hehl zucht geworden, en er zyn voor weinig dagen van de 100 niet meer dan avtern» gekomen, die na eene dubbelde Quarataine uilgehouden te hebben op vrye voetef gefteid zyn; zuhende het opbrecken van het Cordon en de ontfluiting van Spala ro in den aanftaanden Herfst plaats hebben. b apaiatro



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 3 September 1785. N°. 36.
I~Iet getal der Dooden van de voorgaande week is ioy.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.
Pbiladelpbia den 3den Juny. Het groot getal Adventuriers, welke hier, terftond na het fluiten van den Vrede, uit alle Gewesten van Europa, met eene groote menigte Goe.eren van allerhande foort, famenvloeiden, en welke zy volft'rekt moesten verkoopen, deeden de Huishuur zo ongemeen hoog ryzen, dat alle de profyten by veelen nog niet genoegzaam bevonden wierden, om hunne huur te voldoen : doch wyl deeze verbeelding in Europa thans verdweenen is, zo dat •er dit Jaar naauwlyks één Adventurier meer van daar aangekomen is, zo daalt de Huishuur nu genoegzaam even fterk, als zy van te vooren klom. In veele Wyken der S'.ai kan men thans Huizen genoeg huuren voor twee derden van die Som welke zy eenigen tyd geleden opbtagten. Zelfs zyn 'cr Huizen die voor de helft van den voorigen prys verhuurd worden. Dit moet aan alle Handeldryvende Perfoonen alhier, by de fcrmrsbeid van Geld en Neeringloosheid , waaronder zy Zuchten, nog tot eene merklyke en gepaste hulp ftrekken.
Extract uit een Brief van Tripoly, in Barbary'èn , in data den 2iften Juny. De droevige omftand:gheden, waarin deeze Stad gedompeld is, door Hongersnood en Pest de twee decrlykfte Plaagen die het Menschdom kunnen overkomen, doen een ieder middelen beraamen, om het gevaar te ontwyken en zyn leven te redden. Christenen cn Jooden haasten zich om elders cen fchuilplaats te vinden. De vier Schepen, die naar Europa ftaan te vertrekken, zyn opgepropt met Vluchtelingen, en onder dezelven is onze eenigfle Geneesmeefter. Het is meer dan yo Jaaren geleden, dat men hier geen Pest gehad heeft, en onder de Christenen lnwooners t'« 'er geen, die dezelve ooit te vooren heeft bygcwoond j dit maakt deeze droïvigè Plaag des te gevaarlyker voor ons, dewyl de voorzorgen, die men in deeze gevallen in de Levant in acht neemt, of onbekend, of van dien aart zyn , dat ze alhier niet in 't werk kunnen gefteld worden. Daar is flechts een geringe voorraad van Graanen en andere Levensmiddelen in deeze Stad voorhanden, en m:n vreest met reden, dat men. ons van buiten geen Toevoer za! aanbrengen, aangezien re
S 3 Vreerr.»



( 142 )
Vreemdelingen, welke van onze naare omftandigheden kennis hebben, hun leven en goederen met zullen waagen onder dit verarmd Volk. Het getal der arme Liaden » dit Jaar zo aanmetklyk geweest, dat men niet zonder aandoening door de & trawen konie gaan, dewyl men daar die Ongelukkigen van honger zag fterven of zich bezig houden met verdroogde Beenen afteknaauwen en den afval van Groentens, die zy op de Straat vonden, te eeten.
e,1?"raani' «n P^ticulieren Brief van Bourdèaux, gedagreekend den 6den Aun ]' ^en zden deezer hebben wy alh.er zu k een verfchriklyk Onweêr van Snoi Zl •" R58« gehad, dat men z ch dergelyk niet kan herinneren; hoe
frhttl r v, f 'S' h a"1:6 vero0r"akt, is nog niet tebepaalen, wordende fn Je tn 1 T ï Venfter^en allcen °P '5° a zoo ooo Livres begroot; en in de Senechausfee telt men 33 Parochiën, welkers Wyngaarden zo veil geleden h=bben, dat daardoor zy of 30,000 Vaten Wyn ver looren zullen weezen fen of" fchoon men nog geene tyding heeft van Saintonge, twyfelt men niet of dezelve
St d'vJrf^'h"5^1"' ?d? hCt °nTeér 2'Ch ^«lyleninderondedee er M-L7f! 4rheeft' ^^"^^y nog dagelyks met nieuwe buijen gedreigt; de befchadgde Wyngaarden zyn, die van Anbrion, Ta'ances, Graves, Boardeaux Queues Senon, Montferran, Basfeno, Carbon Blanc, Flerac, 60^ La-'
ZTZ\JkTn yef\******* 2yBdeJU1'St die V™> welker, Wynen het meest naar Holland en de Eilanden verzonden worden
artiZZ*™ I2dCn Au§ust"?- Hunne Siciliaanfche Majefteiten houden zich nog geftad.g te Florence op, en diverteeren -zich daar ongemeen wel. Binnen weinhf d gen worden zy n deeze Stad verwacht, alwaar ter hunner eer een of meir ™f bheke Feftynen zullen gegeeven worden; onder anderen zal 'er Bal in de Schouwburg zyn, t welk ,n 43 Jaaren niet gebeurd is. Het fchynt dat hun vertrek naar hunne Staaten nog vooreerst niet gefchieden zal.
Met Brieven- van Napels van den oden deezer heeft men, dat in Calabrie de Aardbevingen nog fteeds aanhouden, welke, offchoon wel'niet zwaar, échter maaken, dat niemand het waagen durft, om de Huizen, die 'er nog ftaan zvn «. bleeven, te bewoonen. Sedert dat Mesiina voor een Porto Franco ve klaard is begint de Koophandel dier Plaat» merklyk te herleeven.- Een ryrPortugeesch Koopman 12 Joodfche Negotianten, met hunne. Familiën, van T:ZligeïÏÏ men, hebben zich onlangs daar neergezet. P g
Parys den 1,8 den Augustus. De Heer Graaf de BufTon heeft eene Plant ontvangen welke de kracht heeft van de gezette Razerny te geneezen DeezPlant genaamd GahjZine, groeit in Siberië; dus geeft m,en voor, dat men door di
ffZZmrC S''mi ** dG B,eeten ,e le^en' cn de Leid"' eene" D ank van dat enkele Geneesmiddel gemaakt, te doen drinken, zeker is van ze te geneezen Deeze di-rbaare Ontdekking zal in Rusland een nieuwen Tak van Lophaïï maaken, d.e zo voordeelfg zyn zal, a's de Manna van Calabrie, en deRhabarb»
Eene finguliere Hiftorie is tegenwoordig het onderwerp van alle gefprekken 10 m Hove als in deeze Stad. De Catdinaal' de Rotan mLjkSyJSSSSSS^
dag



C 143 )
dag op order des Konings in zyn Priesterlyk Gewaad in hechtenis genomen ea daags daaraan in de Baftille gebragt. Men had de Koningin 's morgens voor 11 uuren, hetwelk, geen gewoone tyd is, en zelfs nog niet gecoëffeërd zynde by den Koning zien ingaan. Weinig tyds daarna kwam de Baron de Breteuil en de Groot-Zegelbewaarder, en wierden Boden uitgezonden om den Cardiuaa! te roepen. Na dat hy gekomen was en eene conferentie van een half uur met Zyne Majefteit gehouden had, wierd hy by zyn uitgang uit de Kamer, op order van den Baron Breteail, in arrest genomen, en in zyj Apartement gebragt, alwaar hy zich ontkleedde, zynde tot nu toe, om de folemniteit van dien dag, in zyn Plegtgewaad geweest. Nademiddag wierd hy naar Parys gebrast; alwaar dit voorval zeer veel opziea baarde; maar men wierd rss onderricht, dat Zyne Majefteit aa-a de Familie van den Gevangenen had laaten weeten, dat het om geene Misdaad van Staat was.
Reeds Maandag avond wist men te Verfailles, wat de oorzaak tot deezegevangenneeming gegeeven had; en men vertelt 'er volgende van : '
Mr. Bohmer, Juwelier der Kroon, had, eenigen tyd geleden, aan de Koningin een Collier van alleruitgeleezendfte Diamanten geprefenteerd, waarvoor hy 1600 ooo-Livres eischte. Doch de Koningin had 'er geen zin aan; volgens anderen 'zou Zyne Majefteit gezegd hebben, dat zyne Financiën niet in dien ftaat waren' om anlk een onnoodigen koop te doen. Op de weigering der Koningin zocht de Ju, weiier zich 'er buitenlands van te ontdoen, wanneer eene zekere Dame de Ia Motte by hem kwam, en hem zeide: dat de Koningin zich bedacht had, dat zy bet Collier neemen zou, 't welk in zekere vastgeftelde paa'jen betaald zou worden; maar zy eischte, dat deeze koop in de grootfte fecretesfe zou gefchieden. Intusfchen oordeelde Mr. Bohmer, zyn Collier niet te moeten afieeverenop een enkelen gepretendeerden Brief van de Koningin, welken Madame de la Motte hem prefenteerde'•. maar hy wilde eene fterkere verzekering hebben. Toen beloofde gemelde Dama hem, dat zy, om deeze Negotütie ten einde te brenger*^hem eene der confiderabelfle Perfoonen van het Hof zou zenden. En deeze was de Cardinaal de Rohan die na dat hy by Mr. Bohmer geweest was, en hem by zich had laaten komen,'den koop voor de fom van 1400,000 Livres floot. Het Collier wierd aan Madame de la Motte overgegeeven, tegens eenige Wisfeibrieven van de Koningin, op zekere beftemde termynen betaalbaar, waarvan de eerfte van 400,000 Livres den serften Augustus vervallen is.
De Cardinaal op dien termyn niet betaald hebbende, heeft de Juwelier, aan een Perfoon van de Kamer der Koningin daaroyer geklaagd, en teffens zyne bewyzen ingebragt, onder anderen den eigenhandigen Brief van de Cardinaal, waarin hyaarx Bohmer meldt, dat het Collier overgeleverd is. Deeze zo domme msn'er van doen kwam aan de Koningin zoongelooflyk voor, dat zy omtrent tien dagen hefteed heeft om alles te overleggen, en haare bewyzen in te neemen, eer zy 'er den Koning over fprak. En het was eerst voorleden Zondag, dat Haare Majefteit 'erkennis van gaf aan den Koning. Den volgenden dag werd de Card'naal ten Hove. ontboden, en toen gebeurde het geen in den beginne"gezegd is. Men vertelt dat toen de Baron de Breteuil hem de Papieren van den Juwelier overgaf, hy ze aanftonds erkende, en zodanig ,011 titel de, dat men hem een gïas Water moest geeven.
Om



C £44 )
Om hem tyd tot bedaaren te geeven, liet de Koning hem in een naby zynde Cabinet gaan om zyn antwoord optetteilen; wanneer de Cardinaal eene voliédige Schuldbekentenis op het Paper zette, den Koning om vergiffenis bad, en a4 uuren verzocht om deeze 1400,000 Livrei te betaalen. Men kan zich niet begrypen, hoe iemand van zo veel verftand, als de Cardinaal, van zulk eene hooge waardigheid een Prelaat, die meer dan 6 Tonnen Gouds Jaatlyks inkomen heeft, zich m*t 'zulk een dwaazen en ftrafwaerdigen Zwendelhandel heeft kunnen bemoeijen. De Handtekening der Koningin is niet nagemaakt. Men heeft zich daartoe geene moeite gegeeven. De Promeifes zyn geteekend Marie Antoinette de France, zo als Haare Majefteit nimmer gewoon is te fcaryven.
Dingsdag avond ten 11 uuren is de Cardinaal naar de Baftille gebragt, na dat, op bevel des Konings, alle Papieren en EffcÖen zo van hem, als van alle Perfoor;en die aan hem verknocht zyn, verzegeld waren. Zyne Majefteit heeft den Grasf de Vergennes den Marechal de Caftries en den Baron de Breteuil benoemd, om de Zegels afteneemen, en de Papieren ca te zien. Men gelooft, dat het Collier wel zal gebroken, en dc Diamanten naar Holland en Portugal zullen verzon.
de VatTde Nedar-Elve den zóften Augustus. Volgens de jongfte Brieven uit Petersburg van den oden Augustus, had Haare Majefteit de Keizerin een Manifest laaten publiceeren, waarin aan alle de Vreemdelingen, die zich in de Steden en Coloniën der Landfchappen aan het Gebergte Caucafus, welke aan den Rusfifchen Scept-r onderworpen zyn, met ter woon willen neêtflaan, de verguuning gegeeven wordt, om aldaar" onder Rus-Keizerlyke befcherming te handelen en Fabrieken aanteleggen naar hun welbehaagen, ook ongeftoorde vryheid van GodsdienstOefening te genieten, en 6 Jaaren lang van alle Schattingen bevryd te blyven; zullende na dien tyd vryelyk weder mogen vertrekken, zo zy daartoe genegen zyn, mits betaalende dan alleenlyTeene driejaarige Schatting.
Amfterdam den zoden Augustus. Kapitein Mac Intofh, met het tngelsch O. I Schip ihe Comraaor, van China tePlymouthgearriveerd, is den7dendeezer bewesten de Wester-Eilanden gepasfeerd vyf Hollandfche Oost-Indifche Retourfchepen welke met nog een zesde van de Kaap de Goede Hoop gezeild waren, doch 't welk in het laatst van Apr.1 by Kaap Aguilles , beoosten de Kaap de Goede Heop, verongelukt was. . ■
Het Noordfche Schip waarvan te vooren gemeld is, dat by Portland op zyde gevonden, en door een Engelfche Kotter in de Haven van Pool gefleept is, heeft men ontdekt dat is het Snaauwfchip de Vrouw Margaretha Ehfabeth, gevoerd by J.*Lundgreen , van hier naar Faro gedestineerd.
Van Antwetpen heeeft men, dat aldaar eene Ordonnantie van den Raad der Domeinen was aangeflagen, by welke den Invoer te Water en te Land van alle Visch van vreemde Viscbvangst, opftraften, geftatueerd tegen den Sluiknandcl, vet boden was.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de Reguliers Breêflraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 10 September 1785. N*. 37.
Het getai aer Dooden van ae voo'gaanae weea is ioy. Van elders verneemt men de volgende Byzonderoeden. Madrid den iyden Augustus. Deezer dagen is den Infant Don Lodewyk, 's Konings jongfte Broeder, iu den ouderdom van y8 Jaaren o verleien. Mea weet dat toen die Prins zich in den Echt begaf met eene edele Juffer uit den Huize van'vallabriga, vooraf bepaald werd, dat de Kinderen, uit deeze ongelyke Verbindteris verwekt, niet adm'sfioel zouden zyn tot de Rechten van het Huis van Bourbon of tot de npvoljjing op den Troon. Men verwacht echter, dat Zyne Majefteit'voor de We uwe, eenea Zoon en twee Dochters, door zyn Bloeder nagelaaten, zodanig zoraen zal. als overeenkomftig is met de betrekking enhooge geboorte van hunnen Bentgenoot en Va ler.
Weenen den zo len Angu-.tus. Een Kerklyk Perfoon, geneemt Eberlc, doet alhier wonderen in de Gei>*ttkunst, met een Pleifter van zyne uitvinding, die hy voor niet aan een ieder , die 'er om vraagt, uitdeeld, en welke voor al de beleedigde deelen van net Li,chaam met goeden uitflag gebruikt wordt, zodanig dat de Faculteit der Medicyren, welke dit Geneesmiddel, op order des Keizers, onderzocht heeft, het aanmerkt als een Gefchenk der Natuur om «Je fmerten van het Menschdom te verlieten. Men is reeds genoodzaakt geweest Schildwachten aan de Deur van deezen Geestlyfeen te dellen, om den aandrang des Volks te fceeren, en federt zyn hem twee Kamers in het Gasthuis ingeruimd, daar hy met een gcwe.schte aitflag zyne geneezingen voortzet.
In het Dorp Galysch, in Hongaryen, vind men een voorbeeld van een alterzeldzaamfte hooge ouderdom. Een Walachyfche Boerin, genaamd Stane Goszoye, welke nog haar volkomen geheugen bezit, zo, dat zy nognaauwkeurig verfcheide Gefchiedenisfen verhaalt, waarvan zy in haar jeugd ooggetuige is geweest, die met de Gefchied-Boeken overeenkomen. Zy was 6 Jaaren oud, toen Rakoczi in net Jaar i6yg de Stad Hermandad te vergeefs Belegerde. Derhal ven is desze Boerin iaz Jaaren oud.
Parys den zóden Augustus. De Cardinaal de Rohan is nog fteedsindeBadille. Tot gisteren toe mogt hy nog zyne Familie zien, welke hy altyd verzekerde,



(146)
dat 'er met hem feeene zwaarigheid was. Maar federt gisteren is hv naauwer m gefloten, en mag niemand fpreeken. K'»«cu is Hy naauwer op-
. gadame de la Motte, door wier tusfchen komst met den Iuwel,>r <r,h,nj i* is, is te Bar-fur-Aube in 't Huis van haaren Man in 'tmidder"vT, ,«I r ddd van haare Sociëteit, gearresteerd. Men is S hÏÏi w i0P«foonen
derwerp zeer groot licht zou kunnen krygen by Mr. GiElioftro^n^fti-S Kwakzalver, of zogenaamden Prins van Albanië die VS. n ^ i befttmden Jaaren oud, en by de Bruiloft te Pm in r.n g " rae" daDI8oo
het fchynt dat men in 't eerst niet gedacht heeft vokdhern~n »„ a
hal men hem Postpaarden eeweieerd Mm h.rf,j ' e"eD ^onoerüag
fe^sr b- • - *• *<- ei*-» £lks:
hoogte gefteegen. Omt.ent een vierde myl hoog zynde liet hv een Hond m5
nederkwam, werdende gevonden leopende in het V*)A ™ a o uY . fleepende. Namiddag verloor men de, Bol HiZÏÏita?» fSS"1'M ,teh wy dat hy des avonds te St. Menehould,66 myL„ Soïiïr !,^rX^ hebbende d.en verbaazenden afftand in zeven en een half uur tyds S \ oogenbhk zyn de Luchtreizigers, die hier en alomm*waarzyvttooSen
b'12^
H^SS^b^aa^
tyd



C )
tyd 1 Sergeant en 13 Gemeenca overleden. In deeze treurige gefreldheid kan mm echter niet genoeg roemen de liefderyke attentie van onze Regcering, en inzonderheid van den Heer Eerfte regeerende Burgemeefkr Vleugels, die ailV verfrisfcrr'ngen, zo van Wynen, als andeie voor de Zieken verkwikkende Drank en Spys laat toedienen, en zich dagelyks door den Groot-Major der Stad rapport van den toeftand dier Ongelukkigen laat doen. Niettegenftaande deeze Me: schlievende handelwyze veel foulaas geeft, is het echter hartelyk te wenfchen, dat ons Garnizoen Zo wel als dat te Sluis in Vlaanderen en te Ifendyke, fpoedig door andere ver.1 fche Troupen geremplaceerd, en naar Gelderland, Utrecht en Overysf-1 tot herftel hunner gezondheid, mogen gezonden worden; zo niet, ishet te vreezen dat alle deeze Regimenten totaal geruïneerd zullen zyn. * rs Gravenbage den 4den September. Te Chambery, in Savoye, is in hoogen ouder jon overleden de Generaal a'Envie, Golonel en Chef van een Regiment1 Infai t-ry in dienst van deezen Staat.
Amfterdam den yden September. Den aden deezer kwam in Texel bïnnc het Oost-Indisch Compagnie-Schip de Jonkvrouw Wynanda Lubertt, Kap'rein Svbrand Berk, van Batavia, voor de Kamer Enkhuyzen. Het gemelde Schip \& den iyden February van Batavia vertrokken, in het begin van Mey aan de Kaap gekomen en den yden Juny weder van daar gezeild: Volgens zyne medebraete tydingen van de Kaap de Goede Hoop wordt bevestigd het verongelukken vai, het Oosi-fndiich Compagnie-Retourfchip Brederode, Kapitein G Mulder van China op den 3den Mey by Kaap Anguillas; de Equipagie is meerandeels geborgen en Zelfs drie Man aan boord van het Schip de Jonkvrouw Wynanda Luberts. Men begroot het getal dér verongelukten op 39 Perfoonen; meldende Kapitein Berk" dat hy mede by voornoemde Kaap Anguil'as zeer zwaar Weêr uiig-ft-an heeft • Voorts waren den ióden Mey van de Kaap de Goede Hoop vertrokken "de Com° pagnie-Schepen Doggersbank, Kapitein S. Vrolyk ; de Triton, Kaptein Steedfél" van Ceylon; Straalen, Kaptein W. de Wyn, van Bengalen;.Berkhout, KapiteinJ. C. Hulleman, van Chi na; Hoorn, Kapitein J. Tnierens, van Batavia fofzö1 als andere Brieven melden de Patriot, Kapitein Hofman) alle voor hunne refpedve Kameren repatrieerende, en het geen zekerlyk de vyf Schepm zyn , welke door het Engelsch Schip the Contraétor, den 7den Augustus bewesten de Westei -Eilanden, zo als hy gemeld heeft, gepasfeerd is: Wyders was 'er by het venrek van meergemelde Kapitein Berk, van de Kaap aldaar nog geen tyding van d* nog voor de eerfte Bezending van Batavia verwacht wordende Schepen OVerduitp Kapitein J. J. C. Meyer, voor de Kamer Zeeland; de Harmonie, Kapitein P. C. Hoek voor de Kamer Amfterdam; Bredenhof, Kapitein P. van de Werth voor de» Kamer Rotterdam; en het Ryst- of Proviïe-Schip Zeeduin; ook had men op' Batavia nog geen naricht van het Schip de Vrouw Everbaroina, hetwelk op de reis naar Japan was; nog melden de Kaapfche Bsrichten datin de Baai aangekomen waren de uitgaande Compagnie-Schepen het Zeepaard, Kapitein H. Zwart van deeze Kamer, en de Paerl. Kapitein in het Anker, van de Kamer Zeeland* en dat overleden is de Wel-Ed. Heer Fiscaal Serrurier. - '
Een particulieren Brief van de Kaap, de Goede Hoop, meldt, dat het Oost-Indisch*
T *■ Gom-*



( i 48 )
Compagnie-Schip de Hatmon'e, op de Oost-Kuit van Afrika ïoude vergaan zyn,, digt by de Ka^p d'Aquila: En dat van de geheele Equpa^ie, omtrent zoo Man, *er maar 30 van *yn afgekomen, walke mt-i een Caloup aan Land zyn geraakt.
's Nachts tusfchen den 12 en ijden pasfato, is dooi eer gro rt Dantziger Schip, toet Hout naar Cherburg moetende, overzeild, het Schip «se CanarinaBenediéta, gevoerd by Hans Anderberg, van Stokholm naar Bout. eaux snoeiende; het Volk heeft zich ter naauweraood op het Dantziger Schip geborgen, en door hetzelve te Douvres aan Land gezet. Het Schip zal waarfchynlyk gezonken zyn.
Den z3ftcn pasfato is in het Kattegat gevonden zonder Volk c-n Brik-Schip, genaamd Barbara Anna Maria, met Tarw gelaaden, was zwaar tok., de Ankers, Touwen, Zeilen en verder los goed waren 'er afgenomen, men heeft het te Mandahl op grond gezet, alwaar de Laading gelost wordt, detikelyk is dat Schip gevoerd geweest by Tonnes Riebe, van Dantzig naar Barcelona gedestïneerd: Ook is nog in het Kattegat zwaar lek geworden en op Aanhout geftrand f;et Schip van D. H. Jenfen, van Stettyn naar Havre de Grace; de Laading hoopte men te bergen , doch het Schip zal wech zyn.
Rotterdam den 7den September. Heden had deeze Stad het genoegen van de Adelborften der twee Burger-Compaguiën No. 3 en 4, gecombineerd, te famen Bataillonswys de Stad te zien uittrekken, en op een Veld, even buiten "e Stad, haare Manreuvres verrichten. Deeze beide Compagn ën te famen zoo Mm uitmaakendc, leverden daardoor al wederom eene nieuwigheid op. dewyl nog nimmer eenig Corps alhier in zulken getalle geëxerceerd of gemanoeuvreerd heeft. Alle de Mai ceuvres zyn zeer wel verricht en tot genoegen der ontelbfaremenigte Aanfchouweren afgeloopen; alleen is by het werpen der Granaaten, iets dat hier mede Dimmer te vooren gezien was, een ongeluk gebeurd ; zynde een Man zyn Hand zwaar gekwetst geraakt.; dit uitgezonderd, was alles vreugdeen vergenoegen, hetwelk duidelyk op elks gelaat te leezen was, terwyl ock onder de Aanfchouwers zich weinige anderen als Weldenkenden bevonden; alleeulyk wil men dat der-ielyke luidruftigheden de SCHROBDÊRS gantsch niet aangenaam zyn; gelyk men ook zekerlyk om die reden, geene 'er van op of naby het Exercitieveld gezien heeft.
Het gelegalifeerd Exrrcitie-Genootfchap de Eendragt, binnen Gorinchem, doet bv etzt aan alle Honoraire Leden van hetzeice Genootfchap weeten, datzy haare Afvuuringe zullen verrichten, op Donderdag den iyden deezer, des namiddags
ten a uuren.
Lisim den 9den Augustus. Twee Srjaanfche Officieren, federt eenige dagen alhier aangekomen, melden, dat zy op Zee door een Algeryi-fche Chebek zya gevisiteerd, en dat zy by deeze gelegenheid gehoord hebben, dar 17 Schepen dier Natie de Straat gepasfeerd zyn, en huDnen cours naar de Vlaamfche Eilanden hebben genomen.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT; op de Reguliers Brcêilraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDE R.
Den 17 September 1785. NV 38.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 122. Van elders verneemt men de volgende Byzonderhedcn. Boston den iyden July. Een aanzienlyk getal Bargers deezer Stad heeft eene Maatfchappy opgelicht, die het Menichdom eere aandoet, en waarvan de Gedachtenis waardig is in de Jaarboeken der Waereld bewaard te worden, alzo zy ingericht is om de vernederende Ketenen der Slaaverny te verbreeken, en aaa hunne ongelukkige Medemenfchen die Vryheid te bezorgen en te befchermen, die het Teven dierbaar maakt, en de andere rampen en elenden vaü 't zelve draaglyk. De beweegredenen, welke deeze menschlievende en onbaatzuchtige Burgers overgehaald hebben, om zulk eene Maatfchappy op te richten, zyn al te ongemeen-en te ftrydig met de aangenomene gebruiken, om ze niet te vermelden en aan onze Lcezers mede te deelen ; zie hier dezelven :
De Schepper en weldoende Vader der Menlchen, zeggen zy, heeft aan hun -allen een gelyk recht gegeeven op het Leven, op de Vryheid, en op den Eigendom" geene Oppermagt op den Aardbodem mag hen daarvan met rechtberooven, dan overeenkomftig met de onpartydige Wetten, in welken zy uitdrukkelvk of ftilzwygende hebben toegeftemd. Het is derhalven van onzen pligt, als vrye Burgers en als Christenen, niet alleen getroffen te zyn van de ongerechtigheid, dia Geenen aangedaan, die Slaaven onder ©ns zyn ; maar zelfs alle middelen te gebruiken om hen in ftaat te ftellen, geiykelyk met ons in die Burgerlyke en Gods-, dienftige Vryheid te deelen, waarmede eene milde Voorzienigheid deeze Staate» begunftigd heeft, en tot welke de Natuur even zo veel recht aan onze Broederen, als aan ons gegeeven heeft. De geweldige poogingen, die men onlangs gedaan heeft om verfcheiden vrye Negers, die in deeze Stad vreedzaam hunne bctigheden volgden met geweld wech te neemen en ze te verkoopen, moeten de verontwaardiging van alle Vrienden der Menschheid opwekken, en moeiten op eene voorbeeldige wyze geftraft worden. De hoope van ftraffeloosheid is al te dikwils eene on ver* winnelyke verzoeking tot het kwaad; en dewyl de onvaste ftaat der Negers hen buiten twyfel bloot gefteld heeft aan de beledigingen, die zy beproefd hebben, zois het waarfchynlyk, dat die zelfde omftandigheden hen van nieuws aan dergelyke geweldenaaryen kunnen bloot ftellea. Zonder Vrienden, zonder kundighedeg.,



f/iyo )
aan de onderwerping gewoon! hoe kunnen zy hunne Rechten doen gelden? Alle deeze beweegredenen vereenigd, hebben ons bewoogen om eeneSSnL Z'ï vChW\' °m dlC °Dg?lukkfg« te befchermen en te rt^Zt^^o^ fchelyk vcrftooten, en tot den zwaarften Arbeid verweewn l te hebben op de gewoone moattmgtn i^JISS^* ^ fchyBCD
Rivier Seccbia, en verder naar Onmgeninlï a! * da\r gldg het overde
verfcheiden tL irlk,;.iL j- ^ gen,oIa> daar verwoestte het onder anderen
2ag kruipen, die de JoTfenin'dl?.,rt^ 6 .^r*ld«de Vlam °w het Veld de Venfter, 'van •^BitfchoSe vk Pak^van ot?33^ De *?aken> de GIa2eD> eenige.Fabrieken van het Land wSden om.2e rd^lnV Tu™ gebroken Het geen ter zelfder tyd inhet pJSfwr?In r ' V** Boomen ontworteld, verfchrikkeiykn: De Gravin d: A.LIw?? Gra«Q^ranta gebeurde, is allerklaps zag zy harT Venft Ji 0Mnet eSl gqte Bed T een klein Kind * Kind opSheitlyfSier Zvift Steenen daardoor, en haar én haar 'er. een gedeehe van het Dak de, fr^^t J? he- Bed; maar bem«kende, dat Mar Kind op den arm, af1eensS^m^' gI"g 2y ^ lederen,'met om zich aan GodTe'beUelen hJ^^'a^a "V? °P deKniënwierp, romentweeKamer^
Perfoonen daarby het leven verlonren hJZ^ gevJucht waren' Men zegt dat 9 Moeder, door de Ventre^S Wp te 700ren 2ag de Gravi"
ook de Koorzolders, S[ sÏÏeT eS7 ^ Boerdcj7cn in^ten, gelyk
ienTLbben"daar2yhunnee Ske? vïriSSf6 ^ M"r dan 100 »*
Verfcheidene PerSen zydoor het ^,f^ee?,gedeSlte Van hunBc M™ren. voerd; een kleine Tonaen i/ÏÏ, v g a• deS °aweêrs v™ hunnen weg afgebouwde plet eTd Drl af «Se en yvTSÏS^ayBt0,,der de Püinen van een G^ net omtrent 6c Inwoo^fh^ gekwetSt' De P«ochie-Priefter
Tien Molens ijTSTp^olZ ^n1"'8 f vaar^ke kneu^gen bekomem -.00 Huizen omgeworpen J^MaJ^"*" ^ rekent m« meer dan ander dsPaineabegwvïï. Perr°onen, benevens een groote menigte Vee
ZtV



C rft y
Livorno den 26ften Augustus. De Hollandfche Marine wordt door ZyneMs* jefteit den Koning van Napels, geduurende deszelfs verblyf alhier, met zeer veele diftinctie behandeld. Men weet dat-Zyne Majefteit een groot Lief hebber der Zeevaart is, fomtyds zelve commandeert', zyne eigen bedekken zet, en dat in het algemeen alles- wat de Marine aangaat een zyner meest geliefkoosdfte Studiën is.. Den i8den deezer verzocht Zyne Majefteit den Schout-hy-N-acht Kingsbergen en den Kapitein Rickers, op zyne Brik, die daartoe expres-ingericht is, by hem ter Maaltyd; des avonds wierden alle de Officieren, en Adelborften zo van het Hollandfche Eskader, als van de Engelfche en Ma'thefche Schepen, opeen Comedieparty, expres ter eere van de Marine gegaeven, verzocht. Aan het Gezelfchan wierden alle Ververfingen uit 's Konings Servies geprefenteerd. Den 24ften, des morgens om 8 uuren, kwamen de Koning en de Koningin, de Groothertog en Groothertogin met de Vorftelyke Kinderen op een Dejeune aan boord van het Oorlogfchip de jupiter , voor welk Doorluchtig Gezelfchap de Heer Schout-byt. Nacht Kingsbergen liet Manoeuvreeren, zo wel met Chaloupen met Pagaijers, als met Kanon, Handgewcer en de Zeilen, waarover die Vorstlyke Perfonagien zeer voldaan waren. Dezelven wierden in 't van boord gaan met 21 fchoten gefalueerd, gevolgd van een Train Chaloupen. Den 2yften, den NaamJag van Haare Koninglyke Hoogheid, de Aartshertogin, zynde, wierd 's morgens van de Napelfche en Hollandfche Schepen gevlagd, en 21 fchoten gedain, gelyk ook desmiddags en met den ondergang der Zon. 's Avonds waren deSchout-by-Nacht^ de Kapiteins en eerfte Officieren, met gedrukte Biljetten door den Koning geïnviteerd op een Bal en Soupc op vier Napelfche Chebccquen, die agter de Moelje aan elkander gefjord waren, en geapproprieerd met drie Vertrekken, zynde allen zeer fraai behangen, verfierd en met twee Orkesten voorzien. Des avonds wierd aan vier Tafels gefoupeerd, en tot in den morgenftond tce gedanst. 'Eïr zyn nog verfcheidene Partyen voor handen, doch men denkt, dat het vertrek tegens den y of óden der aanftaande maand bepaald is, wordende 'er reeds'verfchei** dene Goederen weder ingefcheept.
Ferfatllesierx 3iften Augustss. "De Koningin heeft zich den 2often deezer-,. met Monfeigneur den Dauphin en Madame Dochter des Konings, naar het Kafteel' van St. Gloud begeeven, alwaar de Dauphin den eerften der amftaande maand deKinderpokjes-zullen worden ingeënt. Insgelyks zullen de Hertogen van Aegoulême en Berry aldaar mede die Kunstbewerking ondergaan.
Parys den 2den September. Het gevangenneemen van den Cardinaal deRohsn blyft nog het onderwerp van alle de gefprekken. Men verneemt, dat Zyne Majefteit hem vier dagen tyd van beraad gegeeven heeft, om zich te bepaalen , of hy ' door een Commisfie uit den Raad, of door het Parlement wil geoordeeld worgden, of wel liever zich aan de genade van den Koning overgecven, en dewyl Zyne Majefteit begreep, dat zyne omftandigheden hem geene vrye keuze zouden laaten, heeft hy zyne Familie en Advocaaten by zich mogen doen komen, waarop vervolgens door zyne naafte Vrienden Maandag avond ten 5 uuren aan Zyne Majefteit bericht is, dat de Cardinaal het Parlement voor deszelfs Rechtbank verkoozen hadv
Londen den óden September. De Proefneemingen met Luchtbollen hebben in dit:Ryk een elendigen uitflag, en ontmoeten allerlei foort van hindernisfen.- Die ven Weller en Dekker, te York, is-tegen sen- Muur aan ftukken geflagen, zo
data



(tfl)
dat ie Lucht »«r in 4 minuten is aitgegaan, en het Schuitje 'er afgevallen zynde; heeft men den Luchtreiziger byna dood van kneuzingen op een Dak gevonden, na dst hy over en tegen eene menigte Schoorfteenen van de Stad gtfleept was, terwyl de Aanfchouwers met de grootfte angst over zym Noodlot aangedaan waren. Maar veel verfchriklyker is de Proefneeming van Arnold geweest; meer dan driehonderdduizend Aanfchpuwers, die rondom het Plein van waar de Bol opgaan moest en op de By wegen verzameld waren, zyn alle te galyk getroffen geweest door een fchrik die naauwlyks te befchryven is: Het eerfte ongeval, hetwelk op het oogenblik dat de Bol op zou gaan de Proefneeming meer dan een uur vertraagde, was, dat een Matroos geklommen op een der Staaken, waaraan de Koorden vast waren, tot zyn geluk op het midden van den Bol nederviel en 'er zodanig inzakte , zonder dat het Taf gebroken was, dat men hem geheel uit het gezigt verloor en hy zich niet redden kon ; meer dan een half uur verliep 'er, eer twee Matroozen op de Staaken geklommen, hem door middel van Touwen, over Katrollen gaande en die zy hem toegeworpen hadden, uit den Kuil, waarin hy gezonken lag, konden ophysfen. Dit ongeval te boven gekomen en alles gereed zynde liet men den Bol los, doch de onderfte van de twee Gaanderyen, die'er om waren' en van welke de Parachute op zekere hoogte moest nedergelaaten worden, bleef haaken aan de Pallisfade, waarmede het Terrein omzet was, waardoor de Touwen daar dezelve mede verbonden was, aan ftukken gerukt zynde, de Parachute en de oude Arnold, die 'er zich van bedienen moest, ter hoogte van y voeten, nedervielen , terwyl de fchok daardoor veroorzaakt den Bol buiten het Terrein tegen den grond wierp. Ondertusfchen greep den Zoon, radder dan zyn Vader de Touwen en fprong in de Gaandery, en de Bol nu een Perfoon en z® veel van'zyn last verlooren hebbende, ging met eene verbaazende fneldheid op; en dewy! het Net en een gedeelte der Koorden gebroken was, zag men die wrakke Gaandery met ontzetting hellende hangen, heen en weêr flingeren en om den Bol als 'tware tonddraaijen. Naauwlyks had de kracht van den opgang die dirigerende beweegirg doen bedaaren, en naauwlyks begonnen de Aanfchouwers zich over het Lot van dien onverfchrokken Jongeling gerust te ftellen, of de Bol, reeds tot meer dan 7000 voeten opgeklommen, berste van boven open, en in minder dan een minut was al de ontvlambaare Lucht 'er uit, waardoor hy met eene zo toeneemende fuelheid nederviel, dat niemand gedachten kon maaken op het geluk, 't welk gebeurde. De Bol viel midden in de Theems, op eene plaats alwaar gelukkig geen één Schip was, en de jonge Arnold dompelde eenige vademen diep in de Rivier. Verfcheiden kleine Vaartuigen, 'er terftond naar toe vaarende, haalde men den Luchtreiziger, die in den toeftel van den Bol verward en op het punt was van te verdrinken , ongekwetst en wel by zyne kennis uit het Water.
De Eerwaardige Heer Tempte, Zyne Majefteits Envoyé by de Staaten van Amerika, heeft den 2óften laatstleden te St. James affcheid van 't Hof genomen en is Saturdag morgen met zyn Vrouw en Huisgezin naar Portsmouth vertrokken, om daar t'Scheep te gaan, en naar Nieuw-York te vaaren, de tegenwoordige Zitplaats van het Congres. ',
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONTop de Reguliers Breêftraet, te Amfterdam.



1
, D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 24 September 1785. N°. 39.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 127. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Londen den oden September. De geweldige Storm van dea ó ien deezer hetft alhier aanmerklyke fchade veroorzaakt, zelfs zyn 'er twee Huizen omver gewcrpen en twee Schepen op de Theems gezonken, doch gelukkig zyn 'er geen Menfchen by om 't leven geraakt. Alle de Brieven nit de Zeehavens cn vooral die uit Plymouth en Donvres, zyn opgevuld met verhaalen van fchadecs, die door den woedenden Wind en de verbaazende hooge Zee zyn toegebragt.
Voor eenige dagen is 'er in een Dorp, omtrent 3 myien van Coventry, een Vrouw van 112 Jaaren overleden, zynde zy gebooren onder de Regeering van Koning Carel den II. Deeze Vrouw ging dagelyks van haar Dorp raar Coventry, was nooit ziek geweest en had tot hasr dood toe zondsr Bril gezien. Zy heeft 11 Kinderen ter Waereld gebragt, van welken echter nog maar écY.e Dochter van 100 Jaaren in leven is; doch zy had nog een Kleindochter van 70 Jaaren.
Tc Huil bevind zich eene Vrouw, genaamd Berty Jackfon, geboortig uit Schotland, welke na het overlyden van haar Vader en Moeder, zonder gebooren te worden, is in de Waereld gekomen, door de Operatie van de Keizersfnede; zy trouwde op haar ïzde Jaar, en verlastte van een welgefchaapen Kind voor haar 13de Jaar. Zy heeft by haar eerfte Man 27 Kinderen ter Waereld gebragt, waarvan 19 in 's Konings dienst zyn. Hetft deeze Vrouw niet zo veel recht tot het bekomen van een Penfioen van den Koning, als een zyner GepenfioneerdeBi ?
Uittrekfel uit een Brief van drlon den nden September. Onder de lfef:!eryke Lieden, die onze Stad ter hulpe gekomen zyn, moet ik eenen Vreemdeling (den Heer Prenx, geboortig van Valencienne, in Henegouwen, thans Ontvanger vaa Zyne M^jefteiti Rechten aan het Comptoir van Gosfelies, by Charleroi,) nkt vergeeten , die daar geen eeren kennis, geene vcrftandhouding hadt. Eeniglyk geleid door de gevoelens van Menschlievendheid en Medelyden, in eenen ftaat, die hem niet toeliet,' door zich-zelven te voldoen aan de begeerte om Ongelukkigen te helpen, zo begreep deeze Vreemdeling een opzameling van Penningen by anderen te doen voor deeïe verbrandde Stad. Reeds had hy te Charleroi, FontameI'Evêque en in den omtrek ©coo panden Spykers verzameld, die ons ook toege-
V si ou»



( if4 )
jonden zyn, of by, döor dit eerfte goed gevolg aangemoedigd, verzocht en verkreeg van de Regeering de vryheid, om op zyne eigene kosten de liefdaadigheid te gaan verzoeken van de Abtdyen en Godsdienftige Gedichten der Nederlanden, welker genegendheid hy kende, als altoos gunftig voor Bchoeftigen , en welke men moet aanmerken als de eerfte en de zekerfte toevlucht in algemeene Ongelukken. Hy had nog maar alleen die van Velliers, Gembloux, en ArgeRton , in Braband , doorloopen , en in dit kle;ne getal had hy reeds eene verzameling gedaan van omtrent iyooo Guldens. Deeze werkzaame Man, en die zo wel in zyne JjefJaadigheid onderfteund wordt, is voorneemens binnen korten tyd de Abtdyen van Henegouwen, van Braband en Vlaanderen te doorloopen. Hy is tegenwoordig }n onze Stad ooggetuige van dit onuitdruklyk ongeluk, en door zyne oogen overtuigd, dat het onmogelyk is, het. droevig Tafreel, welke het medelyden daarvan maakt, te vergrooten.
Parys den nden September. Het geval van den Cardinaal deRohan, blyft nog fteeds het onderwerp van alle de gefprekken. De L< ttres Patentes des Konings, door welken deeze zonderlinge Zaak aan het onderzoek van het Parlement gefteld is, zyn bereids uitgevaardigd. Ondertusfchen heeft zyne Familie een vertrouwd Perfoon naar Londen gezonden, om aldaar de noodige informatiënteneemen by den Juwelier Gray, die men weet, dat een groot gedeelte van de Collier gekogt heeft. Men twyfelt niet of de Man van Madame de la Motte is de Verkooper daarvan geweest, althans men weet zeker, dathy, omtrent twee maanden geleien, een Wisfel van lyo.coo Kroonen op Londen aan een voornaam Bankier iu deeie Stad te koop geprefesteerd heeft. Midlerwyl wordt 'er zeer veel haast gemaakt met de Verkooping der voornaamfte Goederen van den Cardinaal, zynde reeds zyn fraai Landgoed aan den Heer Harvelay voor 1400,000 Livres verkogt. Gisteren hebben de Aartsbisfchoppen van Vienne en Aries de Vertoogen van de Geeulykheid over het geval van den Cardinaal ingeleverd: Toen die Vergadering byeen gekomen w?s, om hst gebeurde met den Heer de Rohan in ©verweeging te neemen, heeft de voorzittende Prelaat aan dezelve de volgende Aanfpraak gedaan:
„ Daar is niemand onder ons, welke het ongeluk niet bekend is, waardoor de Heer Cardinaal in 's Konings ongenade is gevallen. Wy hebben zonder twyfel reden om te vreezen, dat hy fehuldig is, gemerkt Zyne Majefteit geoordeeld heeft hem openlyk te moeten arresteeren, en zich van zyn Perfoon en Papieren te verzekeren. Het is federt gisteren morgen bekend dat de Lettres Patentes zyn uitgevaardigd, by welken aan het Parlement van Parys de kennisneeming en de uitfpraak wordt toegekend van de Daaden, die de Misdaad aitmaaken, welke moet onderaocht worden en waarby de Heer Cardinaal de Rohan ingewikkeld is.
Van welken aart ook deeze Misdaad weezen mogte, fchroouaen wy niet by voorraad te zeggen, dat wy dezelve veifoeijen ;. doch de Heer Cardinaal de Rohan heeft niet alleen de qualiteit van Cardinaal en Groot-Aalmoesfcnier, maar ook die van ïiiifcbop aan het Ryk: Deeze Tytel, die wy met hem gemeen hebben , verligt ons de Wetten en Rechten te reclameeren, by welken is vastgefteld dat een Bisfchop door Bisfchoppen moet geoordeeld worden. Dé Hemel behoed ons echter, dat wy daardoor eene ftraffeloosheid voor onze Orde zouden beoogen, of deï*lve. willen onttrekken aan de gehoomamheid, dis wy den Keaing fehuldig zvn.
Wy>



C isf) .
Wv hebben hem zelf, by de opening van oute Zittingen,, betuigd, dat de hoedanigheid van een Bedienaar van het Altaar nimmer Itryden kanmetdiePlig.cn,. we*ke ons als Onderdaan en als Burger zyn voorgefcnreevcn. ... .
Wv keren en belyden, dat de magt van onze Koningen is; onafhanglyk, algemeen en volkomen, betreklyk alk de onJerwerpen van welke de handhaving der Boede orde af hanglyk is. Wy beweeren ltandvastiglyk, dat onze wyd.ng tot den dienst d« Altaars nimmer aan eenige Magt op de Aarde kan overbrengen het R^c^t «ro welk wy, door onze geboorte, onderworpen zyn. Wy hebben der.nalven f«nr Voorrechten in te roepen, welke niet over een (temmen met deeze grondwaarheden; maar wy vorderen, met een volkomen vertrouwen d.e Voorrechten , weTke ons door de Wetten, de Koningen en de Natie zyn toegekend, en hetismt Zelfden oorfprong, dat de Pairs, de Edellieden en de Officiers van de Kroon
hUïk\ePbridtf eefulX'voor te nellen om de Commhlie tot de Jurisdictiën te heiasten met het onderzoek en de overweeging van het geen 't meest ftrekken kan om ons in deeze moeijtlyke Zaak een wys en gemaatigd, maar tevens ernftig
8edF?tiiadmfrenUM^ van Deventer, in dato den idden September. Daar de of Ef"vv f laaren geleden, byna al net Weiland, niet alleen rondom deeze Stad, « ?n a Jaih^te Provincie, op verfcheide Plaatfen in Gelderland, het Graaffchap Zoen efeen gfoot getalboden op de Veluwe, van Rundvee had ontbloot, fo kan ik u thans tot groot genoegen onderrichten , na een naauwkeuug gedaan onderzoek dat wy federt vier Jasren van deeze Plaag verlost zyn, en dat 'er «en ^ befmeitelykeyZiekte onder het Rundvee heerscht in onze Provincie of nahunrk: Plaatfen- dat alle Weilanden bu-tengemeen opgevuld zyn met Hoornvee;. d8 «oofeTenigte Boter, welke de Boeren ter Markt brengen, is'er een opentIvk bewvs va?" en de Béésten-Markt, welke tweemaal 's laars gehouden wordt, in de mMnden Oaober en November, zyn zo overvloedig geweest in vet Vee, L méTkrTeen geheugen van heeft, dezelve ooit zo gezien te hebben. Volgens. d ! Sg Wnfnen wv thans nog melden, volgens berichten van goederhand, ïr^TpkYae^ opgehouden is in Holland, No.rd-Holland, Zee-
uL G dieZï Utrecht, Groningen in het Land van de Generaliteit, en zelfs fa Jet Sïd iï Glee? De' Berichten uit Friesland vcfchilkn hierin een we;n,g dit men aanhoedt 0*1 de Beeften inteënten; doch men voegt 'er tevens oy, d»t wen tvd in 't geheel van geen Sterfte meer hoort.
" 0Y0L r784. "van wegen de Hooge Regering deezer Lm den is heden de volgende Uitfchryring tot een pkgtigen Dank- en Bededag
afSen onze braave Voorvaders, reeds federt de eerfte begfafdeu deezer Volknacneii i gewoonte der Nederlanderen hier ingevoerd, om Jaauyks-
SÏÏn^**e^ DafaSSderen, tot verootmoediging om op dezelve de weldaadklSd1 der Voorzienigheid met dankbaare harten te erkennen, de bekngens van Lanf Maa fchappy en Kerk, onze Haardfteden en Altaaren, met de vnungfte Leeiing n er m ^genHeilbefchermer aan te beveelen, ootmoedige todteni -



(ifiS)
svao onze onwaatdigheiden overtreedingen voor den Godlyken Troon te doen, en door ernftige opwekkingen en vermaaningen, tot waare verbetering aangefpoord te worden; en bleeven wy, federt zo veele afgerolde Jaarkringen, daarby onafgebroken volharden , overtuigd dat alie welvaart die eene Natie geniet van den Godlyken Zegen afvloeit.
Wy hebben dit Jaar verdubbelde redenen, om in onzen bid-;ever niet te verflaanwen, maar als een eenig Man voor den Hemel-Troon te verfchynen, om de Godlyke onfferminge over ons aftefmeeken: Van wat zyde wy doch onze gefteldheid befchouwen, zy vertoon ons de ernuMgfte Voorwerpen, gefchikt om onzen aandacht te bepaalen, en ons, beide door den drang der Godlyke Goedertieren- en GeftTengheid, tot bekeering te bewecgen.
Zien we op zo veele oordeelen die op ons rusten, den ftaat van onze Maatfchappy en Volkplanting, het verval van onzen Koophandel en de daaruit zigtbaar fpruitende vermagering onzer'Inkomften, de zwaare rampen de Maatfchappy overgekomen , onder anderen ook het verlies der Schepen Europa en de Dolphyn met de daarby in de Lucht géfprongene en deerlyk gefnetavelde Manfchappen: Herinneren wy ons daarby de meer dan gewoone fterfte in dit Jaar, onder Lieden van diverfe rang en ftat befpeurd, zo veele daardoor nutte Leden onzer Volkplantinge wechgerukt en derzelver Huizen met fombren Rouw vervuld; wat zigtbaare kentdkenen eencr tuchtigende Voorzienigheid vertoonen zich dan niet aan ons oogt Vooral, wanneer wy daarby de vertraaging der Vredes-OnderhandeÜngen in aanmerking neemen, die altoos billyke vrees overlaat, dat het pas opgeftoken Zwaard weder Hit de Schede getrokken mogt worden en de gruwel der Oorlogsverwoestingen op nieuw uitgebreid; te meer nog, daar een aandachtige befchouwing van onze zedelyke gefteldheid, de billyke vrees voor nog zwaarder flagen der Godlyke Hand inboezemd. Daar doch 's Hemels Tuchtroede altoos de verbetering eeser Natie bedoelt, en wanneer zy dat heilryk doelwit bereikt, telkens gevoeliger treft, tot dat een Volk tot waare verootmoediging voor God en weezentlyke verbetering gebrast zy, of wanneer dat in deszelfs verbastering halftarrig voortgaat en weigert weder te keeren tot den Heere die het geflagen heeft, hetzelve eindelyk aan alle de ysfelykheden eener uiterfte verwoestinge overlaat. Wat geduchte vooruïtzigten doen zich dan niet by ons op, daar wy, even zo ongevoelig voor de grieveedfte kaftydingen der Godlyke Hand, als voor de milde weldaadigheden die zich over ons verfpreiden. in de verregaandfte verbastering, onverfchrokken voortgaan, 't Ongeloof, de Ongodsdienftigheid en Losbandigheid in begicfelen en zeden, dagelyks het hoofd ftouter onderons opfteeken, en Weelde en Wellust, die al te vrnchtbaare Bronnen van Land- en Volksbederf, fteeds onder ons aanwasten, .zo dat wy niet dan met innige ontroering de gevolgen kunnen te gemoet 7.ien , die zy noodzaaklyk moeten voortbrengen , worden dezelve niet door eene fpoedige bekeering afgekeerd.
( Het Vervolg in onzen cerstltomenden. )
Gadrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONTop de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den i O&ober 1785. N°. 40.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 107. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Algiers den iyden Augustus. Den 8ften July kwam het Spaanfche Eskader, dat van hier afgezeild was, weder terug, en den volgenden dag ontving deszelfs Commandant Depêches van Madrid; en dewyl de Commandant wegens onpaslyktieid niet aan Land konde komen, zo begaf de Graaf van Efpily zich by hem aan boord.
Den oden was de gemelde Graaf van Efpily by den Dey, om hem te verklaaren dat Zyne Catholyke Majefteit geene Krygsbehoeften, noch Zecgereedfchappen' wilde geeven; maar wel de waardy daarvan in Geld betaalen. De Dey is hierover zeer gsftoord geworden, en heeft verklaard, dat, indien ZyneCaiholyke Majefteit de bedongene Goederen niet wilde inwilligen, den Oorlog van nieuws weder beginnen zou.
Den nden Augustus kwam het Hollandfche Fregat de Tyger, gecommandeerd door den Grave van Byland, hier aan, en bragt de Gefchenkender StaatenGeneraal voor deeze Regeering mede. De Graaf van Byland had een ze:r vrieadelyk gehoor by den Dey.
Morgen, den ióden deezer, gaat de Graaf van Efpily van hier naar Alikante, cn van daar ia r Malrid, om het befluit des Konings over het fluiten van den Vrede met deeze Regeering te verneemeti.
Parys den ïó.icn September. Güteten moeften de Koning en Koningin byden Baron de Breteuil fpyzigen, doch dteze Maaltyd is uitgefteld tot dat de Dauphin volkomen herfteld en gezond is, en dus zal die Maaltyd niet dan voor den zoften of zyften deezer maand plaats hebben. Deeie gunst moet wel aangenaam voor dien Minhter zyn, te meer, dewyl Zyne Majefteit zich-zelven geuoodigd heeft, leggende op de'bevalligüe wyze, dat hy gehoord had , dat de Baroa zyne Gasten zo wel onthaalde en dat Zyne Majefteit ook eens een beurt wenschte te hebben.
Berlyn den tydea September. Zyne Majefteit heeft op nieuw eene fom var» yoooo Thalers aangeweeien tot volkomene hetftelling der Dyken, welke door het' hooge Water langs den Oder geruïneerd zyn; en voor de Provincie Silcz e zou nog eene grootere Som aangeweezen zyn.
V 3 Ham-
■et getal der Dooden van de voorgaande week is 107.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden.



( i«& )
Hamburg den 2often September. Gisteren was de bepaalde dag dat de nieuwgegooten Klok, voor de St. MichaëVKerk beftemd, en weegende twaalfduzend honderd drie-en-zestig pond, naar het Kerkhof zou overgebragt worden en reeds was een_ ongemeene toevloed van Aanfchouweren by den anderen, om deeze plcgtigheid by te woonen, dan welke eenigermaate vertraagd wie d door eene Vergadenrg van den Hoog-Edelen Raad en Erfgezétenen van,den Burgerftaat deezer Stad, in welke, tot blydfchap van alle weldenkende Christenen, wederom een bl>k wierd gegeeven van de vordering der bevallige verdraagzaamheid in 't fluk van den Godsdienst, met aan de alhier woonende Gereformeerde en Roomschgetinde Inwooners voortaan een vrye Oefening van hunnen Godsdienst toe te ftaan4
Daar nu, geduurende die Verga ierngen, gewoonlyk de Poorten gefloten zyn waardoor de Paarden ter vervoering van gemelde Klok niet konden binnen komen' vondt het in groote menigte verzamelde Volk goed, om, naar de Engelfche wyze' zelfs de Wa^en met de Klok voort te trekken, en onder een luidruchtig Vreugdegejuich over de Wal en Lombards-Brug tot by de Dam-Poort te brengen van waar dezelve toen met Paarden naar 't gemelde Kerkhof gebragt wierd. '
Parys den 23ften September. De Dauphin den eerften deezer maand, op het Kafteel van Sr. Cloud, de Kinderpokjes ingeënt zynde, is thans volmaakt welvaarende, hebbende die Operatie het gewenschte fucces gehad, zo wel als by Monfeigneur Hertog van Berry, die ter zeiver tyd en met dezelfde plegtigheden is ingeënt geworden. rot,
Eergisteren, *s morgens ten 7 uuren, kwam de Luchtbol van Juvel op het Plein van het Kafreel van St. Cloud neder, en ten 10 uuren gingen hunne Majefteiten denzelven bezigtigen, waarop men door verfcheiden Proefreem'ngen bewees dat de Bol tegen den Wind in konde gaan, mits dezelve niet te hard woei. en om aan te toonen, dat men hem naar willekeur kon doen ryzen of daalen, keerden de Bëftierders .daarmede weder naar Juvel terug, omtrent een halfuur van St. Cloud gelegen; de Koning fcheen zeer te vreden over de gedasne Proeven, uit welken Week dat men gemaklyk met een Bol tegen den Wind konde. ftuuren en dezelven indien den Wind al te fterk of geheel tegen was, door een Paard laaten voorttrekken, zullende dit veel fchielyker en zag ter a's meteen Ryruig kunnen gefchieden
Met de laatfte Cour er van Turin heeft men tyding , dat de Koninginne van Sirdiniën zo gcvaarlyk ziek ligt, dat men omtrent haar leven geheel hoopeloos is aynde Haare Majefteit den i^ien deezer maand bereids de Sacramenter.ten toegediend, en men is aan ons Hof reeds bétig met den Rouw in gereedheid te brengen. D.; Koning van Sardiniën, zyre Gemaalïiïne teder betonnende, zegt men, is in, aulk een droevigen ftaat, dat men vtel bekommering heeft voor zyne Gezondheid die alreeds zeer ontfteld is. *
AmJUrdam den zj-ften September. Den 2zften deezer zyn uit Texel in Zee gezeild 's Lands Schepen Overysfel, Kapitein Juft. Boot, nsar de Middelandfche Zee; de Batavier, Kapitein L. Spengkr, en het Zeepaard, Kapitein J. L.Bosch naar Zeeland; alsmede H Puters, naar St. Euftatius; H. Stokker, raar Nieuw-'" York, W. J. David, naar Magsdor; H. tiendriks, naar Lisbon. Den ziften deezer kwamen daar tegen in Texel binnen 's Lands Frega;ten de Amazoon Kapitein Smaafenj de Valk, Kapitein Abrefon, en Enkhuizen, KapiteinSeewold^
vare



C if9 )
van 'tkruisfen ; alsmede de Oost-Indifche Compagnie-Schepen Doggersbank,. Kapitein Swerus Vrolyk, van Ceylon; Straalen, Kapitein Willem de Wyn, van Bengalen, beide voor deeze Kamer; Beikhuut,. Kapitein Hulltman, van China, en Hoorn, Kapitein J. Tniercns, van Batavia, beide voor de Kamer Hoorn. Vervolg der Uafchryving van den Dank- en Bededag, te Batavia.
En hoe teder worden wy daar, door 's Hemels Goedertierenheid, niet toe gedrongen, daar de Heere in 't mijden zynes Foorns- nog, des Ontfe mens over ons gedachtg is, beralven de Ruiling der alvernielende Oorlogsvlammen, die uit Europa tot ons overgeflagen waren, ïa^en wy nu jongst de Wapenen onzer Maatfchappye, met eenen alkrrcemruchtigflen zegen bekroonen, eenen verbitterden en gevaariyken Vyand, die niet dan verwoestingen dreigde, in 't zegenpraalend' Zwaard onzer braave Krygslieden gevallen en Neérlands bezwalkte ;oem in deeze Gewesten luilterlyk herlteld. Eene Gebeurtenis zo gewigtig voor 's Maat» fchappj's be'.angens, dat zy t iet dan de vrolykfte aandcet.ingen van dankerkentenis-, over een zo zigtbaar gebieekene Hemels Befchïiming, in den boeztm van welgeaarde Nederlanderen verwekken kan. Eene Gebeurtenis, die als een zigtbaar bewys, dat die God, die eeity ;s onze Vaders uit zo veele nooden ea dooden verlost heeft, ons derhalven alleriterkst aa- fpoort, om tot den God onzer Vaceren weder te keeren, en door eene onwnküaate gekleefdheid aan Zynen d tnst tn gehoorzaamit g Zyner bevelen, Zyne Zegeningen over ons-te doen bekiyven tn tot in de laatfte Gedachten te doen vereeuwigen.
Eene eruftige overweeging van dit alles, deed de Hoo^e Regeeriag deezer Landen, op den 23ften der afgeloopene maand September befluiten, eene plegjigcn Dank- en Bededag uittefchryven tegen Woensdag, die weezen zal den r3den deezer kopende msaid, om, met een Godsdienlfgen aandacht gevierd teworcen in alle de Kerken deezer Stad , op de Reeds en ten Eilande Onrust, om ons p!eg~ tig voor den Troon der Hemc!-Msj;fteit te verootmoedigen, GoJs Goedertierenheden met dankbaare Lofgeiangen te vtrheerlyken, or.ze hooggaande Zondenen Ongerechtigheden met diepe verflagenheid des harten te betreuren entebelyden, om genaadige vergeeving, van dezelve te fmeeken, ons dierbaar Vaderland, onze Maatfchappy, alk derzelver Wingewesten en Handel iryvende Kielen, inzonderheid ook de Schepsn die thans en in' ha aanftaande Voorjaar zo van hier als van elders (laan te vertrekken, benevens alle onze openbaare en byzor.dere belangen» met Hem-lbeftorm"nde Gebeden aan de Godlyke Ontfermingen op te draaien, op dat.alk Rampen daarvan genadklyk afgeweerd worden, en derzelver bloei enwel vaart herlteld, gelyk in de dagen van ouds.
En gelyk altoos, zullen wy inzonderheid op deezen pkgtigen Dag, in onze Gebeden moeten gedenken aan 's Lmds Hooge Overheden, zo in Nederland ais in deeze Cewesten, op dat de poogingen van 's Lands Hooge Staaten, Zyne Doorluchtige Esfftadhouder, der lmfterryke Bewindvoerderen van de Oost-Indifche Maatfchappy en Regeering alhier, met de heilrykuk uitkoomften bekroont rr,o;ea worden, hunne Huizen en Ge (lachten in welvaart bloeijen, en Godsdienst en, Vryheid onrer den lommer hunner befc'ierming by ons mogen gevestigd blyven,tot in kn?te van dagen; alles tot grootmaaking en verheerlyking van Gods gedachten Naam, welzyn van Land en Kerk , maar vooial ter bevordering van ons eeuwig Heil en Zaligheid. Lyjf»»-



(i*>)
Lykftatie, eehouden den ioden February iy8y, ter gelegenheid van de plegtige Begravenis van den Wel-Ed. Geftr. Groot-Achtb. Heer Mr. IMAN WILLEM FALCK, Raad-Ordinair van Nederlandsch-Indié'n, mitsgaders Gouverneur en Dire&eur van het Eiland Ceylon, met deszelfs Onderhoorigheden. I. Twaalf Rantj?s Laskoryns, ieder van 24 Mannen, gecommandeerd deor hunne Officieren. II. Vier (tukken Kanon met hun Toebehooren. III. De Compagniën Pennisten met hunne Officieren. IV. Vier (tukken Kanon. V. Het Corps Artilleristen, gecommandeerd door den Heer Major Elias Paravicini de Capelli. VI. Vier (hakken Kanon. VII. Het HoliandschBataillon, gecommandeerd door het Hoofd der Mil.tie, den Heer Colonel Johan Jacob Coquart. Vlll. Vier (lukken Kanon van het Regiment Luxemburg. IX. Het Franfche Regiment Luxemburg, gecommandeerd door den Heer Luitenant-Colonel de Bas, Ridder van de Koninglyke Militair-Orde van St. Louis. X. De Compagnie Burgers met hunne Officieren. XI. Het Rouw-Paard, geleid door twee Palfrers'ers. XII. Het Wapen, gedraagen door den Heer Kapitein-Luitenant van de Genie, Adriaan Sebastiaan van de GraafF. XIII. De Helm, gedraagen door den Equipagiemeefter Olke Andringa, op cen zwart Fluweel Kusfen met Zilveren Pasfementen en Kwasten. XIV. De Staf van Commando, gedraagen door het Hoofd der Mahabadden, den Heer Diedrich Thomas Fretz. XV. Het Paard van Bataille, geleid door den Eerften Luitenant der Pennisten en Onder-Koopman, den Heer Mr. Joannes Adriaan Vollenhoven. XVI. De Wapen-Rok, gedraagen door den Onder-Koopman, den Heer Daniël Ditloff, Grave van Rantzouw. XVII. De Gantelets of Yzeren Handfchoenen, gedraagen door den Onder-Keopman, den Heer D. Eftendeau, op een zwart Fluweel Kusfen met Zilveren Pasfementen en Kwasten. XVUL De Zilveren Spooren, insgelyks gedraagen door den Onder-Koopman, den Heer Rudolph Samuel Tavel. XIX. De bloote Degen, gedraagen door den Kapitein-Luitenant, Jean Frazcois Pierre E. du Hul. XX. De Rouw-De-ren, gedraagen door den Eerften Luitenant der Artillery, den Heer Pieter Willem Ferdinand Adriaan van Schuier. XXI. Het Parade-Paard, geleid door den Heer Kapitein en Opper-Stalmeefter, Adriaan Cornelis Lever. XXII. Vier Ordonnantiën. XXIII. De Clercq. XXIV. De Hofmeefter. XXV. De Koks. XXVI. De Koetziers. XXVII. De Tuinier en andere zo Huis-als Lyf-Bedieridens. XXVIII Twaalf Aanfpreekers, vier san vier. XXIX. Het Lyk, gedraagen door Onder-Koopl;eden en andere gequalificeerde Perfoonen; zynde de vier Slippen van 't zwart Fluweel met Zilveren Pasfementen omboorde Basr-Kleed, met vier Zilvere Kwasten, aan de hoeken gehouden door de ^Heeren Kasiteins Emanüel van Berdky, Frarcois Baron de Mackenna, Chevalier de Roquee' en Wybier. En XXX. De Naastbeftaauden , een voor een, als : de WelEd. Gebooren Hteren Cornelis de Kok, Cornelius Dior,ifïus Crajenhof, Paul Engelbert van Halm en Martiiius Meckern, en verder alle hooge enllaage Gequaliftcecrdens.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOB US van EGMONT: op de Reguliers Bieêftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 10 Oótober 1785. N9. 41.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 103. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Cmftantïnopokn den 25ften Augustus. Woensdag, den 1700a deezer, is in de Haven deezer Stad in goeden ftaat ten Anker gekomen het Hollandsch Oorlogfchip Noord-Heiland, Kapitein van Ryneveld, aan boord hebbende Zyne Excellentie de Heer van Ded.-m van den Gelder, die als Ambasfadeur van de Republiek der Verécnigde Provinciën by de Porte komt refideeren. Het gemelde Sch'o was door het herhaald breeken der Ankertouwen, en den fterken Wind, od den fd-n deezer, in het Canaal der Dardanellen, binnen weinig minuten vast od Strand geraakt, en niet, dan na agt dagen daarop gezeten, en na al het Kanon der bovenlte Battery, alsmede de Kogels en Zeilen, gelost te hebben, 'er weder
4fg0^n°zTCnieuwe Groot-Vizier, van wien de Nieuwsfchryvers met zo weinig achting voor zyne Waardigheid en Perfoon gefchreeven hebben, als zy weinige kennis hadden van zyne perfoueele verdienften, blyft nog fteed» ome verwondering tot zich trekken, door zyne groote oprechtheid, en zich zo wel het vertrouwen als de achting der Vreemdelingen te verwerven, door zyne wyze van de Zaak en t- behandelen Alle de beweegingen, die mea onze Troupen laat doen in de oaeiibaare Nieuwspapieren hebben geen fondament, en daar is geen fchyn, ten m-nfte tot nog toe, 'dat wy in Oorlog zullen treeden met eenige Mogendheid, welke het ook zy. De heerlyke Vertocningen, en de groote feesten, welke by gelegenheid van den Beiram hebben plaats gehad, zyn deeze reis niet gevolgd van eenige wreede uitvoering van ffraffe: , ,
Hamburg den zoften September. Gisteren werd m de Vergadering onzer BarFerv een beflut genomen , weik onze Stad waare eere aandoet, en aan alle verfore'dde geruchten, als of Hamburg onverdraagzaam was, in eens een einde maakt. Deeze Stad is inde-daad federt veele Jaaren niet onverdraagzaam geweest; niemand werd om zyne Godsdienst vervolgd; maar tot nog toe hadden de Gereformeerden en Catholyken geene eigentlyke Bedehuizen, maar hielden (de Engelfchen uitgezonderd, die in het Engelfche Huis, aan de zogenaamde Engelfche Avantu' o ' YV r:er-



( i6i )
rier-Koopl'eden-Maatfchsppy toebehoorende, hunne Vergaderingen tot Godsdienstoefeningen hielden) hunne Godsdienftige Vergaderingen in de drie Capellen der Keizerlyk-Koninglyke, Pruhfifche en Hollandfche Ministers; maar in deeze Vergadering werd aan de Gereformeerden en Catholyken vryheid vergund, om, onder billyke Voorwaarden, zich eigene Bedehuizen te bouwen; zo dat zy nu onmiddelyk onder de befcherming van onze Overheid (laan. Dit befluit werd zo eenpaarig genomen, dat de Vergadering 's middags ten 12 uuren reeds fcheidde. In het algemeen is men hier thans op verfcheidene nuttige verbeteringen in den uiterlyken Godsdienst bedacht.
Regensburg Jen 2! ften September. Te Altenrandiberg, in de Baron-Leaprechtingilche Hofcnatk, ftortte den toden deezer, 's namiddags ten 3uuren, een Wolkbreuk neder, welke tot half ó uureu aanhield, en de gantfche Landftreek zo verwoest heeft, dat ze naauwlyks meir kenbaar is. Zes Huizen, een Zaagmolen en twee Koornmolens, werden met alle Gereedfchap, te gelyk met de Senuuren vol Koorn en Voeder, Stallen en andere daarby ftaande Gebouwen van den grond op en wechgenomen, zo dat 'er geheel geen fpoor van overbleef. De Weiden en Velden, aan het Kenrvorftelyk Perle en Muhlbach geleden, anderhalf uur in de lengte, zyn ten deele tot aan den dooden grond afgtfpoeld, ten deele met Steenen en Zand overftroomd, zo dat zy nooit, of toch eerst na veele Jsaren , terecht gebragt kunnen worden. Twaalf Perfoonen zyn een roof des Waters geworden; eenigen reddeden zich op Elzenboomen, waar zy dagen lang afgemat bieeven. Die deeze Overftrooming, de e'ende, den jammer, het kermen deezer goede Lieden, die alie hunne kleine Have verlooren hebben, zag, hief zyne handen ten Hemel , t'zidderde, weende, en riep uit: ,, De nood, welke thans onder die Ongelukkigen heerscht, is ombefchryvelyk "
Deeze zelfde Wolkbreuk heeft in de nabuurige Baron-Schönbrunnifche Hofmark Miitach, de benedenfte Slots-Tuinmuur in de lengte doen inttorten. Een Huis geheel, en drie anderen half met de Schuuren wechgerukt; de overige Schuuren, met Koorn en Voeder opgevuld, over de helft onder Water gezet, en het Wintcrhout wechgefpoeld. De waardy der fchade op beide Plaatfen kan niet bepaald worden, om dat men, wegens de wecrigefpoelde Bruggen, en het veele daar r.og ftaande Water, aan de befchadigde plaatfen nog niet komen kan.
Onze Msgiftraat heeft door een trek van gfzag, zo overwacht als ongehoord, een Befluit tegen de Vrye-Metzekats uitgefproken. Dezelve heeft eene bezt-nding gedaan by den Secretaris dier Maatfchappy, en hem alle de Papieren, die tot dezelve betrekking hebben, ontnomen. Buiten twyfel heeft het voorbeeld der Keurvorst van Beyeren, aan denzelven dit vreemde befluit ingeboezemd. Maar het geval is zeer verfchillendej de Keurvorst is M*efter in zyn Land, en naar ale waarfchyplykheid heeft hy wettige redenen gehad om tegen de Vrye-Metzelaars vsn zyne Staaten met ftrengheid te handelen ; in tegendeel beftaathier de Loge uit achtbaarc Perfoonen , die, wel verre van eenig vermoeden tegen zich te geeven, zekeriyk de eerfte en welmeenendfte Burgers zyn. Ook wordt die flap van den MagiÜraat in het algemeen gelaakt.
Wraneksr den zaften September. Hebben de Ouden, zo Grieken als Romeinen»



C idj )
I cen, Feesten ingefteld, om al offerende en loovende hunne Goden eere fe hewylen voor ontvangene weldaaden, of die van hun te fmeeken, of ook de loffdyke daaden van uitmuntende Mannen, welke of Jaarlyks, of om de 4 Jsaren gevierd werden,, zy hadden ook die alleen om de 100 Jaaren wierden gevierd. Deeze lofwaardige gewoonte van de Heidenen door de Christenen overgenomen, ziet men djk-wils onder dezelve, ook in dit ons wonde* volle Nederland, Gebeurtenisfea vieren. De Friefche Academie in den Jaare ïy8y, onder het wys beleid van Zyn Excellentie den Graye Lodewyk van Nasfau, alhier opgericht, ondstrhJtgedruïjcit der Wapenen en het alverflindend Zwaard, hetft heden het Tweede Eeuw-Feest I ftatiess gevierd, welke Stade tene groote luifler is bygezet, door de tegenwoor• I dikheid van Haare Koninglyke Hoogheid en Vorftelyke Kinderen. De navolgende
pjegtigheden hebben hierby plaats gehad. I 's Morgens tusfchen 6 en 7 uuren vergaderden de drie Compagniën Schutters, I en de twee van het Exercitie-Genbolfêhap op de Breéde Plaats, om de WachteO I te betrekken en te patadeeren, zynde door de Ed. Mog. Heeren Gedepuieerde } Staaten expresfclyk verzocht ■;. ten dien eince wierd uit de Schutte'y een Compagnie | gedeitineerd om de Hoofdwacht by het Staahuis te betrekken, alsmede nog 24 Man met derzelver Officieren, om tot Wacht ter Receptie, by de komst van Haare Koninglyke Hoogheid Meviou^e de Pripfésfe van Oranje met de Vorfte.yke Kindaren als ook de Heeren Gedeputeerde Staaten, die een haf uur na Hoogst? i derzelver vertrek, van Leeuwaarden vertrokken waren. Uit dezelve Wierden de noodige Wachten by de Poorten en Batteryen geplaatst. Na dat de Wachter, opgemarcheerd waren, fc eideu de overige Manfchsppen zo lang uit imlkanderen | tot tegen den tyd dat men moeit paradeeren, werdende toen van het Stadhuis af, | tot aan de deur van de St. Martini-Kerk, in één Gelid geposteerd. Haare Kor.ing| Jyke Hoogheid en. Vorff lyke Kinderea omtrent half 11 uuren met het Jagt binnen deStad gearriveerd zynde, pasfeerdebovengemelde Wacht, aldaar ftaande met ge* ] prefentesrd Geweer, voeren vervolgens de Stad in tot digt aan het Stadhuis, alwaar de Heeren Studenten , op het prachtigst uitgedoscht, met ombloote Degeps, alie met fraaije Cocardes aan de Hoed verfierd, onderfcheiden na hunne Faculteiten in twee Gelederen zich gefchaard hadden, alsmede de Schuuery en Exercite-Genootfehap, ook zeer fraai uitgedoscht. in een nette ordïr in twee Geitderen gefchaard ftond, hier was het, dat Haare Koninglyke Hoogheid en Vorftelyke Kinderen, van de Jagten wierden afgehaald, door den Hoog-Ed. Geftrengen Heet ! D. Blocq van Haersma, den HeogrWelgeb. Heer Jr. E. S G. J. van Burmania Rengers, den Hoo^-Ed. Geftrenge Heer A. Lyklama a"Nyeholt, en den Hoog* Welgeb. Heer Jr. W. H. Baron van Hambroek, als Curatoren van 'is Land* Univerfiteit, te Franeker, door dc gefchaarde Burgery geleid en op het Stadhuia 1 gekomen zynde, aldaar-door eenige Dames van diftinöie omvangen. ■ I Frankfort den 27ften Sfptember. Uit Geneve wordt het volgende gemeld 5 j De Mont-Blanc (Witte Berg) dien men voor den hoogden Berg in Euiopit houdt is eindelyk onder Boarrits aanvoering beklommen: De nasmen der PerI foonen, die het eerst zynen Top, mogelyk federt dat de Waereld ftaat, hetree1 den hebben, zyn Maria Coutery, Bokkenjaager, en Franz Caidet, Schaapherder . W 2 uit*



( r<H )
de Kon™" ÖP"'». . bb wdk verbod hier nog fterker wordt aangetrokStaaten *«^^.^^HS en al meer en meer tot bewys kan ftrekken ken can ^^.^Jj^SrfcSn de drie Natiën Commercie-Tra^aten te
E £" ' "fchynt, niet veel werka wordt gemakt, zo als wel ten aanwen der Mè™iiteS£™ bél5« om Koophandel en Inkomften te
v-rmee'rdefen Tn de CommisCe van RivifèutS dier Zaaken, voorleden Jasr mgerich? zenOarSuliere Lbftru&êU derwaards. Ook zal eerstdaags een Paquetrtent zeiü P^ricu t;ekken „ret den Generaal Campbell aan boord,
boot van de <OMJMg*" ' als Gouverneur van Madras, mott aflosfen , wer■dS£ vSe» Terze 'dtl 'men Saoeld om in dat Waerelddeel nieuwe Takken oeriae vertier» «l* ' n'eawe Bezitt neen aan te winnen.
WjËSSSt^S^^&^ Tcïel behouden gearriveerd r?JZtll;?Z R'«nkman met r Visch, 30 Quarteelen, van Groenland; zynde nu •CoiamandeurRaiAman, met Jer3w£rdï 'st, mede alle binnen, mt>
i^,J"ch^S^ gangen hebben^ Visfchen van rz4o Quar-
tC'By Croonftad is gebleeven het Schip the Gainford, Kapitein Clarck van NewCifteelraa IVersburg gedestineerd: En by Memel ia tot op het Water afgeSnd het Engelsen SchipV Christian, K.pitein Mackenzie van A berdeen.
XcZentaTe ln ada Oöober. De Graaf de Mirabel, Minister P£apt** tiarsvaT3 Majefteit, de Koning van Sardien, heeft m et den Traden, van Snl Hoo^Mog. geconfereerd, en by die gelegendheid de droevige tyding gecommun'ceïd wegens het overlyden van Hiare Majefteit de Koninginne op den 7denSeptenSF ? avonds ten 7 uuren: Hebbende deeze grootmoedige V orftinntot bet uiterfte haarer einde, blyken gegeeven van haare bedaardhetden ftandvasdghe^d van Geest met zich te onderwerp» aan den wil van den Opperden Be tlra^Sn. Haare Majefteit wierd gebooren den i ;den November 1729, ^ndVeenDoSvan Philippu. de V., Koning van Spanje, en een Zuster van zyae thans regesrende Catholyke Majefteit.
~~By de~Drukfter deezes isrtans weder te bekomen : AMEL IA, of het ongelukkig Hawlykj eene waare Gefchiedènis. Uit het 1'ransch vertaald. De prys is y ftuivers. "
GedruVt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de Reguliers Breêftrast, te Amfterdam.



HOLLANDSCHË WËEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 15 Oélober 1785. N°. 42.
Voorgsanden Zondag morgen viel in de Schutfluis te Weesp een Maasperfoon in 't Water. D« Sluiswachter deed alle moeite om hem te he'psn, en dieze Ongelukkigen werd vervolgens met een Haak gevat en voor dood op^ehaa'd. Schoon men geen de minfte tekens van leven befpeürde, wierden echter de bekende Hulpmiddelen, ter redding van Drenkelingen, in 't werk gefteld, met dit gelukkig gevolg, dat deeïe voor dood geachten ais weder in hét leven kwam; en den volgenden dag bevond hy zich, naar omftandigheid van tyd, redelyk wel. Het getal der Dooden van de voorgaande Week is 102.
Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Parys den zoften Sepie-nber, Men heeft aan de Regeering eene zéér eenvoudige manier voorgefteld, om het Koorn tot eene foort van Geld te maaken. Dte Virginiaanen hebben, op den raai des Generaals Washington, het voorbeeld daarvan gegeeven, In elke Stad zyn Zolders, Waarop de Boeren hun Koorn kunnen brengen, dat men hun voor eenen bepaalden prys afkoopt; dat is te zeg' gen dat men hun daarvoor in de plaats geeft een Briefje aan Houder, omtrent gelvk die van onze Kasfe d'Escompte. Dit Brefje vertoont de waarde, de hoeveelheid der opgelegde Graanen, en het is zeer gemaklyk dat te verwisfelén tegen Geld dat men uitgeeft in de eerfte Kasfe , by de eerfte Markt. Dus heeft de Virginifche' Boer geene moeite om de Imposten te betailen, en voor zich zyne Behoeften te verkrygen; terwyl de Europefche Landbouwer fomtyds zeer veele moeite heeft om zyne Lasten te betsalen, cn om voor zich, voor zyne Vrouw en zyne Ridderen Kleederen enz. te bezorger. Door middel van deeze opleggingen zal men het Koorn beter koop maaken in zekere Provinciën. Deeze gelykheid van prys; tal het bewys zyn van eenen geduurigen overvloed. De overtollige Graanen van het voorige Jaar zullen aan de Vreemdelingen verkogt worden; het volgenden na den Oogst. Zodanig is het wyze Ontwerp, dat onder de oogen der Miusters gebragt is; Vet kon ondertusfehen wet gebeuren, dat de uitvoering zeer moeije-
^^nk'fort den zden October. De Heer Blanchard is voorleden Woensdag mei zyn Ballon nier gelukkig geweest. Des morgens was de Lucht helder en ftil. Ten 6 uaren ging de Heer Blanchard reeds tsaar buiten. Omtrent half 9 uuren
W 3 werd



( i66 )
werd het Sein gegeeven, dat men den Bol begon te vullen, en daarop liep allé» de Stad uit. Een uur daarna ftak de Wind op; doch de vulling ging gelukkig voort, en ten i uur prefenteerde de Bol zich in zyne volle grootte; met één •woord, de geheele vulling was gefchied. Reeds zouden de Heer Blanchard en zyne beide Reisgenootm, waarvan de eene Prins Lodewyk Frederik van HesfenDarmftal was, in het Schuitje gegaan zyn, en het Sein tot het vertrek willen laaten g^even, teen men den Bol op eenmaal zag rooken, daarna berden en zinken. Dus was de verwachting van veele cmzend Mtnfchen verydeld, niet door een misflag van de Heer Blanchard, maar door een enkel toeval. De Bol moest met fterke Touwen vastgehouden worden. De Rukwinden waren fomtyds zo hevig, en de Bol werd daardoor zo eeflingerd, dat hy honderd Perfoonen, die hem terug hielden, opligtte. Eindelyk flosg de fterke Wind den gevulden BoJ met zo veel geweld, en by herhaaling, dat 'er een fcheur in kwam, die, oogenbliklyk groottr wordende, zich van het eene tot het andere eind utftrekte. Het is te verwonderen, dat door het Tumult, by het verongelukken ontdaan, by eene zo yerbaazende menigte Menfchen geen ongeluk gebeurd is. Des avonds liet de H?er B.anchard in den Schouwburg bekend maaken, dat hy in 't kort het Publiek fc'radeloos wilde ftellen, en met den Ballon, waarmede hy van Engeland naar Frankryk gegaan is, opklimmen wilde.
Frankfort den 3den Oétober. Deezen morgen is de Heer Blanchard in zyn Schuitje, omtrent ten half n uuren, in de Lucht gereezen met zynen Luchtbol, die 40 voeten over de middenlyn breed was. Hy rees majeftueus om hoog, en zich omtrent 60 voeten van de Aarde bevindende, groette hy alle de Aanfchouwers, eerst met zynen Hoed, daarna met een wit Vaandel, waarin drie Leliebloemen, het Wapen van Frankryk, gefchilderd waren.
De Luchtreiziger fcheen zynen weg m&i het West-Zuid-Westen te neemen , naar het Gebergte Mor.s tauri genaamd; en omtrent cen half uur van de Stad, wierp hy zyn Valfcherm, met eenen Hond daaraan gebonden, raar beneden, diezagtjes op de Aarde nederkwam, zonder eenig ongemak, hoewel hy yco halve roeden hoog viel. Naauwlyks was de Parachute (het Valfcherm) nedergelaaten, ofmen zag den Luchtreiziger naar het Noorden keeren; men rekende, dat hy ten 11 uuren boven Homburg en Udagen zyn kou; een half uur daarna was de Luchtbol nog zigtbaar, hoewel zeer ver af, en kort dsarna verdween hy.
P. S. Kort na 11 urnen is de Heer Blanchard gezien boven het Dorp Wehrheim , 6 uuren van Ft ankfort.
Reifenberg den 3den Oétober. Deezen morgen ten n uuren hebben wy ds Heer Blacchsrd boven Seegelberg z:ea zweeven ; hy fcheen naar Keulen te dry ven.
Ofiendeden yden Oétober. Den 3den deezer is op onze Reede komen dryven een groot Driemast Schip, zo men zegt, met Brandewyn gclaaden, leggende op zyde onder Water, met de Grootf-Mast verlooren, en is door huip van onze Visfchers by Blankenberg tegen de Kust gebragt; zullende na gedachten al het Velk verdronken zyn, kunnende men tot nu toe het Schip niet boven Water zien, om eenige tekens optegeeven; doch men hoopt zo veei mogelyk is te bergen.
Amfterdam den yden Oétober. Den 2zften pasfato is 70 mylen bewesten Lelaid gezonken, het Schip de Amelia, gevoerd by.M, Murdoek, met Zout vra
St. U-



C 167 )
St. Ubes naar de Oost-Zee moetende. Het Volk is door een Engelsch Schip geborgen, eu te Portsmouth aangekomen.
Den 2yften September is, na verlies van een Anker en Touw, door Storm, ia Duins binnengeloopen Kapitein Pieter Murck, van Rotterdam naar de Kust van Guinéa; dezelve had even voor zyn binnenloopen, een Deensch Schip, dat da Loots aan boord had, met man en muis zien vergaan;.den zóften was het Weêr bedaard, en hy dacht met de eerfte goe ie gelegenheid zyn reis te vervolgen.
's Gravenhage den óden Oétober. Gisseren avond is het Lyk van den Heers Generaal Baron van der Duin, Vryheer van's Gravenmoer, Maasdam &c., in deszelfs Familie-Graf in de Kerk van Ryswyk bygezet, door Staaten-Bodens gedraagen wordende.
Volgens een Brief van Frankfort, in dato 3oSeptember, was aldaar dien dag de Prins Maxlmiliaan van Tweebruggen in den Echt verbonden met de Prinfes Augusta van Hesfen-Darmftad.
jfmjterdam den ioden Oétober. De Brieven van Eizenear van den eerften dee*er melden, dat in den Siorm van den zófren laatstleden da volgende Schepen op Strand geraakt zyn, als op de Zweedfche Kust, Volkert Lolkes, van hier, en Joh. Steffens, zynde van beide de Fokkemast gebroken en de Schepen lek; H. F. Hanfen, had twee Ankers moeten kappen en een derde verlooren, doch was digt j; Johan Ranneke, van Dantzig naar Portsmouth, zat op de Steenen, en waszwaas lek; George Brown, van Londen, zat mede op de Steenen, doch weinig lek alle de bovenftaande hoopte men weder aftebrengen : Jaeob Elert, Jacob Brandenburg, en J. J. Enfted, van Petersburg naar Havre de Grace, zatsn alle drie vol Wat*r en de Schepen aan ftukken; op de Buiten-Klippen van Terrico, zaten meds vol Water, Jan Ch. Meyer, van Riga naar Bourdsaux, en Hilbrand K. Roosr. met Balken naar Dordrecht; en in de Bogt van Schagen was geftrand And. Sidftrom; ook zouden nog, volgens berichten, tusfchen Wingo eu Mafterlacd 10.,. en by Waarburg 8 Schepen geftrand zyn, waarvan de naamen nog niet gemeld, worden. En in een ander 11 Brief wordt gemeld, dat in het Kattegat, tusfchen Kolen Schsgen, in 't geheel 34 Schepen op Strand zaten. Bshalven de bovengemelde» gefbande Schepen, hadden t.og fchade bekomen de volgende, als :Th^Lorenfen „. de Groote-Mast verlooren; P. S Teekes, tn Joch. Pust, beide het Roer en de, Ankers verlooren, m lek; M Engel, en G. Gercke, zyn tegen elkandergedree-* ven. Ankers en Touwen verlooren, en de Schepen zeer ontramponeerd en lek 5, C\ Nord wig , Junior, was mede tegen een ander aangedreeven, heeft Zeilen en. Ankers verlooren; J. Artes, ontramponeerd, en G. Weis, van Dantzig naar Leverpool, twee Ankers verloeren ; alle de bovenftasnde zyn naar Kopper.hageat gezeild; And.. Thomfen, B. Anderfon, D. L. Bollebakker, W. Fordyce,, T. Goytfes H. H. Schut, en J Lirfen, a'ie Ankers en Touwen, C..J. Dikj,, de Groote-Mast, en H. J. Kappel, de Boegfpriet verlooren; behalven de boven» ftaandei waren rog eenige Engelfche, ZweecTcae en sniere Schepen, met verlica/ van Ankers en Touwen , uit het Kattegat terug gekomen.
Londen den 4den Oétober. Deuis Fhïoauan, een Schoolm?efter te Evre j in. de Provircie van Conrwught, in het Koningryk Ierland, zcion'angsaanRoov'eryy er> Doodflag hebbende fehuldig gemaakt, eu ftaande deswegens ter dood verwee^-
MD



( tóS )
%m te worden, idoor den Rechter gevraagd zynde: Of hy ook iets ter zyner ontfchuldiging had intebrengen; trok een Papier uit zyn zak en las de volgende zonderlinee verdédiging den Rechter voor:
Mylord' Ik fta hier voor de Baly, overtuigd van een Zyner Majefteits Onderdtanen gedood en beftolen te hebben. Indien het, volgens den aarten het oogmerk der Gonftitutie, eene misdaad is wanneer men zyn Evenmensen van zyn ^.—ji™, k.™si -/r. heken ik die Roovery: en zo het een Manflag is een ander
h-t leven te beneemen, erken ik fehuldig te weezen aan die daad.
• H*t- eenige Mylord! dat ik heb intebrengen tot verdelging van myn gedrag, en om te bewyzen, dat ik niet zo m'sdaaoig ben als men meent, beflaat in eene «re-'vkfor van het geen ik gedaan heb, met het geen door anderen bedreeven is-; en Indien ik deeze myne eerfte ftelling kan betoogen, vlei ik my, dat uw Lordfc-<»ar> het gevolg, dat ik uit dezelven trek, bondig oordeelen zal.
De Heilige Schrift, Mylord! welke de groote Wet in zich bevat, die tot een voorbeeld van alle de anderen most (bekken, zegt uitdruklyk: Gy zult niet dvodjlaan. "Eu is hier geene uitzondering op, of geen eenig beding m de gantfche 1 ïen Geboden welke iemand bevoegt maakt om een anders leven te beneemen.
OndWmsfchen heeft het Menschlyk Vernuft een ftelfel van gepermitteerde Doodflag uitgevonden , welke men Oorlog noemt, en door dit ftelfel fchynt het, dat één Mensch (indien hy daartoe kans ziet) de vryheid heeft om er io.ooo den hals tebreeken op eenen dag; en voor die daad beloond men hem met met twee en een half El Touw om zyn Hals, maar met twee een en half El rood Lmt over zyn geheel Ligchaam, en hy ontvangt nog daarenboven de toejuiching van her geheele Konineryk. Vergelykt dan, Mylord! een Manflag en Dievery met Moord en P'andering Gedrukt door nood en door het gefmeek van een ziek Huisgezin, nam'ik een Piftool in de hand, om Geld op de hooge wegen te gaan zoeken ; de eerfte die ik ontmoette, was een ryken Dominé, dien. ik zyn Beurs afeischte; doch 'hy trok een Piftool uit zyn zak en brandde op my les;, dan dc fchoot misfende haalde hy een tweede voor den dag, maar intusfehen fchoot ik hemutr necY èn beroofde hem vervolgens. Ziet daar myne misdaad !
Vergelykt nu dit bedryf met demisdaaden van een Koning, van een Minister, van een Generaal, van een Admiraal, van een Kapirein, van een enkel Soldaat en van een Matroos. De overleden Koning, (de Hemel;zegene zyne nagedachtenis -en verreeve hem zyrc gebreken!) achtte zich zeer verongelykt toen de Onderdaanen van den Koning van Frankryk eenige Boomen hadden omgehakt in de Baai van Honduras; dit moet zekerlyk een yslyke belédiginggeweest zyn dewyl de Kroon en het Parlement zich uit dien hoofde bevoegt achtte om izo.ooo Menfchen te laaten dooden ofte doen fneuvelen, zonder dat één van hun het-gefchil wist, waarvoor hy zyn Jeven waagde. 'Er was hier geene noodzaafclykheid, die den Doodfla-er aanzette om zyn Evennaasten het leven te beneemen; want m plaats •w* brood gebrek te hebben, wierden zy tot dat oogmerk gevoed en gekleed: ook wierden zy door geen haat of nood geprikkeld en aangezet; het waren Moordenaars die beloond wierden om een ander van het'leven te beroover.
{Het vervolg in onzen eerstkomende».)
' Qaüukx bi de Eïyï de Wed. J. va» EGüEONT : op de Reguliers Bieêftraat, te Amfteidam.'



DE
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 22 Oétober 1785. Na. 43.
Het getai aer Dooden van de voorgaande week is izy. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Conftantinopokn den 2yften Augustus De Porte heeft eene zeer onaangenaame Zaak op den hals: Een zekere Aly Pacha, Gouverneur van Janina en Delphina, in Albanië, die de orders der Porte niet gehoorzaamde, dan voor zo verhy wilde, werd door het Ministerie van het eerstgenoemde Gouvernement beroofd ; hy werd (Zelfs door Gourt Pacha met geweld verjaagd en genoodzaakt naar Delphina te wyken. In dit tweede Gouvernement aangekomen zynde, is hy nergens anders op bedacht, dan om zich te wreeken op Coart Pacha. Om dat met zekerheid te doen, heeft hy zich heimelyk verbonden met Mahmoad, Pacha van Scutari, die fey zyne wederkomst van zyne onderneeming tegen de Montenegriners zyne Troupen by die van den gemelden Pacha gevoegd heeft. Deeze twee Rebsllen hebben een Leger yan 30,000 Mannen byéén gebragt, en zyn Coart Pacha gaan opzoeken, die agser de Bergen der Landftreek Albafan gewceken is. Deeze laatfte, zich veel zwakker bevinden ie, dan zyne twee Vyanden, heeft bericht van zynen toeftand en hachlyke omftandigheden aan de Porte gezonden, en vraagt hulpe bm Zich te handhaven. De Troupen der twee Rebellen bedryven ondertusfehen allerlei onwaardigheden en wreedheden ; zy hebben verfcheidene Dorpen geplunderd en beroofd, den brand in het Koorn en in de Huizen geftooken, en verfcheiden Önderdaanen van Court Pacha vermoord. Indien den Grooten Heer binnen kort daar geen order in fteld, zouden deeze twee Vcrwoesters hem wel eene les kunnen ^geeven.
Tripoly den zöften Augustus. Den i7ften der voorleden maand kwam's morgens alhier ten anker een Moorsch Vaartuig, voerende 12 ftukken Kanon en iyo Mannen, gecommandeerd door een Arnost, die zich uitgaf voor een Kruister van Tunis, aan boord hebbende een Venetitltnsch Kapitein en drie Matroozen van een Schip, hftwelk hy voorgaf vermeefterd te hebben. Des namiddags wierd het gevolgd door een klein Esquader, voerende de Vlag Van den Grooten Heer, beftaande in een Schip van 60, een Fregat van 44 en e*n Ghebecq van 18 Stukken, duor den Kap'tcin Pacha expres naar Barbaryen gezonden, om dat Schip op te zoeken en zich daarvan meefterte maaken, zynde geen Tunifche Kruisfer, maar een Roover, die de afgryslykfte daaden in de Levant gepleegd heeft, hebbende, zo
X men



( i7o ï
men Zegt dertien Schepen afgeloopen en derzelver Equipagiën vermoord, alth ans van vyf Schepen te weeten een Fransch, een Rusiïsch, twee Venetiaanfche en ten Raguzeesch, weet men het zeker: Op het laatfte bevonden zich yo Pelgrims,
die alle zyn omgebragt. ,,. , . , a TT
De Turkfche Commandant kon niet gelakkiger zyn als in de eerfte Haven, daar hy het Aaker liet vallen, zyne Commisfie te kunnen volbrengea, althans zo dra de Regeering van zyn last kennis kreeg, gaf dezelve haare toeftemming tot deszelfs uitvoering, waarop dit Rooverfchip aan den Turkfchen Bevelhebberovcrgeeeeven tn het Volk aaa zyn boord gebragt wierd ; doch hy liet dit Volkzoflegt bewaaren dat zy alle middel vonden om den vierden dag daarna te ontvluchten, en zich naar een Kapel van een Heiligen te begeeven, die omtrent een half uur van deeze Stad gelegen is, en in welke de grootfte Misdaadigers veilig zyn tegen alle vervolgingen ; dewyl de Vorst zo wel als het Gemeen omtrent die Plaats ongelooflyk fuperftitieus zyn. Het Turksch Esquader is vervolgens weder onder zeil gegaan , zonder die Booswigten te kunnen medeneemen. ,
De Pest richt hier nog geftadig yslyke verwoestingen aan. Plet Kalteel van den Bacha is 'er fterk mede befmet: Alle zyne Ministers en voornaamfte Officieren, de Eerfte Secretaris en Schek van de Stad uitgezonderd. zyn alle daarby omgekomen gelyk ook de Broeder van den Bacha en twee Zoontjes van den Bey, benevens eene menigte Renegaaten en anderen: Het getal der gefneuvetdé Jooden wordt op 3300 begroot, en dat der Mooren, zo in dc Stad als m deszdfs omtrek,, op qo sco; ook zyn alle de Christenen , welke in deeze Stad eenige Neering deeden Slagtöfërs van deeze droevige Bezoeking geworden. Men hoort, van den morgen tot den avond, niet als fchreijen en klaagen van bedroefde Mannen en Vaders die hunne Vrouwen en Kinderen naar het Graf brengen, en van troostlooze Weduwen en Kinderen, die het verlies van haare Mans en Vaders betreuren.
Gtehberg den zden Odober. Den loop van het Weêr met zekerheid vooraf te beaaalen is onmogelyk. Het onderzoeken ftaat ons vry; maar alles, wat wy eenigzins mogen waameemen, moet alleen met den naam van waarfchynlykheid beftempeld worden. Ik ben geen Meefter in deeze Weetenfchap, maar Hechts een Leerling; want in ieder Jaar verandert het Weör, en uit deeze verandering jukten ook de gistingen afgeleid woidm.
| Wanneer ru iemand my mogt vraagen: Hoe ik myne gisfirgen by het verlooLn Herfst-Nachtëvenings-Punt ingericht hebbe, zo zal ik het volgende by brengen:
1 Naar het Waarneemings-Tydperk, welk eene aanwyzing pleegt te geeven van den loop des Weêrs in Oöober, maak ik het waarfchynlyk befluit, dat hier de maand Oétober meer droog dan vogtig, en daar benevens van zulk eenen goeden aart zyn zal, dat de Landman en de Liefhebber der Tuinen, even als in 't voorleden Jaar, geene reden van klaagen zal hebben.
2 Van 't begin van November tot den yden December, belooft veel goeds-, dewyl het Weêr tot aan den zaften November, aan dat.van Oétober gelyk zal zyn Maar op het laatst fchyM het, dat eene vogtighsid van flegter aart zal plaats hebbenwaarfchynlyker eerder Sneeow dan Regen.
* Van den yien December tot den gden January. Hier denkt de gisBng, dat de Winter met ftrengheid zal intreeden. Doch of hy in 't begin Sneeuwachtig zyn aal, daaraan.wil zy gaarne twyfslen*
4. Van



c m)
4. Van den loden January tot den i4den February. Twee deelen vaa rJeeïea Tydleop zal de aangeftelde Waarneeming aan defcheipe Koude zonder vogtigheid toefchryven; maar in het derde deel zal zy wat vogt van Sneeuw of Regen te kennen geeven.
y. Van den 1 yden February tot den zoften Maart, geeft zy een veranderlyk etr gemengd Weêr te kennen, waaruit ik befluit, dat de voorbereiding tot de toekomende Lente benevens de Lente zelve, beter zyn zal, dan de voorige geweest is. De Heere geeve, dat het zo gebeuren moge.
Het is anders merkwaardig, dat het den fchyn heeft, als of de heerfchende Noorden-Wind zynen ftand een Jaar lang fchynt vast te houden; en de Herfst en Winterloop het aanzien heeft, van den voorigen vry naby te komen. De voorige Oétober en November waren goed'aartig. De Kwetfen of Dames-Pruimen, welker rypheid wy voor onmogelyk hielden, verkreegen in'tmi Men van November haare volkomene rypheid. Wy zyn thans in gelyke hoope; dewyl de Oétober zich begmt te beteren, en de Landman gelegenheid heeft, zyn Winterzaad ie r sftellen. Nu , bidt den Heere des Weêrs aanhoudend, dat hy ons voor Ruk- inden, zo als den ioden July en 6den September geween zyn, bewaa e. Dè Heere geeve, dat myne gisfingen tot eene aanttaande go<-de Lente mogen vervuld worden ! Het gaa den Koning in de Lande wel! P. E. LUDERS.
Weenen den yden Oétober. Heden wordt de aanko nst van den Keurvorst van Trier, van den Groot-Hertog en Groot-Hertogin van Toskst en, gelyk ook vara Hunne Koninglyke Hoogheden, He, tog Albert van Saxen-Tefchen en deszelfi Gemaalin, uit de Nederlanden in deeze Refidentieftad versvacnt; by welke gele~genheid het bekende Huwlyk van dc TosKaanfche Prinfes Therefia, met PrinsAntoon vas Saxen, den Broeder en prefumptiven Opvolger van den thans regeerenden Keurvorst, veelligt zal voltrokken worden; de Keurvorften van Trier ea Realen, hebben beiden beloofd, tot beter onderhoud van het Doorluchtig Paar hef. hunne bytedraagen, worden het gelukken van dat Huwe yk voorcasralyk aan de goede verftandhouding tusfchen de beide Keur vorften van Trkr en Keulen toe» geferreeven.
Haarlem den iyden October. Uit de Engelfche Brieven van den i4den Oétober j. kan men thans melden, dat volgens Brieven uit Nieuw-Schotland, eenige Engels fche Schepen onder Eskorte van een Fregat, te Boston gekomen, om 'er Levensmiddelen te koopen, de Officier van het Fregat met andere Officieren zich in Uaiform naar den Gouverneur hadden begeeven, maar by het terug keeren doos het Graauw zeer mishandeld waren. De Gouverneur nad hun wel fatisfaétie be-? loofd, maar geen woord gehouden; weshalve de Engelfchcn zich gereedmaakten 9„ om 'er zelfs wraak van te neemen, indien zulks door hetzelve herhaald wierd.
Vervolg van de zonderlinge Vercédiging voor den Rechter, van den Schoolmeefter Deens Flanagan.
Ik zal, Mylord! dit voorbeeld nog wat nader toelichten. Dagelyks wordenons de Tien Geboden in de Kerk voorgeleezen, en wy worden daar geleerd welkeö eerbied en gehoorzaamheid wy aan dezelven verfchuldigd zyn. De Leeraar leest*: Gy zult n:et doodjlaan; en de gaHtfche Gemeente antwoord daarop met luidec ftemme: ê Heere , neigt onze barten om uwe Geboden tebewaarenl Maar in r^aaïa isran die intevolgea, komt 'er eene Proclamatie uit, die een.gtoot en yslyk Bloed*-
X a. b^acL.



( m)
Mdaankondigd, en by velke de Engelfchen gelast worden alledeOnderdaaaen vsa FranSvk te dooden, om dat een Franfche Matroos, m de Baai van Honduras, veor een ftuiver Hoat gehakt en wechgevoerd heeft ; daar onder tusfchen dat Hout van geen nut was, noch voor de Engelfchen, noch voor de F.anfchea
Ziet daar het «val, en uw Lordfchap weet zeer wel, dat 'er duizenden Menfchea ve.moord en geplunderd zyn geworden, onder het voorwendfel van dat •ftnk Hout on dat de Moordenaars belooning ontvangen hebben m plaats van opa^anpen tè worden. S.taat my toe, Mylord! u te mogen vraagen, met welk £ gy 'denkt dat de Almagtige dit bedryf voor zyn Hemelfc.e Rectnbank zal befchoawd hebben? Zyn Wet gebied uitdruklyk niet dood te flaan en ik houdé my verSeit, dat ik in den grooten dag my voor den Opperften Rechter beter «a1 kunnen verantwoorden over den Manflag, dien ik begaan heb om brood Ton mynHSSxTn te hebben, als zy, welke op de Velden van Duitschl.nd duizenden Menfchen hebben doen vermoorden, om dat een Fransch Onderdaan .»pn frak Hout in de Baai van Honduras gehakt had.
VVaarfSik Mylord ! zult gy denken, dat de Oorlog kan verdédigd worden Tndat heiverdienflelyker voor een Ierlander is, die zich al, Soldaat verbonden heeft, om lich te verhuuren tot het ombrengen van een Fransch Soldaat, zonder dat hy de Misdaad van den Franschman weet, of reden gevraagd heeftwaarom Mbrnikt wordt om zyns gelyken te dooden. Zou de Almagtige de daad van Ss^i^^nHÜ^uL oordeelen als de myne? Hy laat zich betaalen om een ander Mensch van het leven te beroeven, en geeft zich zodanig over aan het Ambagt van een Moordenaar, dat hy zich in eene eeuwige flaverny wik|f1t om het overige van zyn dagen brood te hebben. Ik zal nog verder gaan, Mvlord' en u vraagen door welke Wet vaa den Almagtigen (want ik maak zo dik viis gewag van den Almagtigen, om dat volgens de gewoone praöyk, in de aanklLie tegen my, gezegd wordt, dat ik de vreeze Gods niet m het oog geidenheb o:gdöo?ydengDuivel verleid b.n, fcfaoon ik die Perfoon nooit gezien heb en met hoop, dat uwe Lordfchap hem ooit: zien zal) door welke Wet, zeg ik men voor den Schepper kan verdédigen het bedryf van een Kaaper, die zich in'Zee begeeven hebbende, een Koopvaardyfchip ontmoet dat niet op zyn hoede is om dat het van geen Oorlog weet, het de volle laag geeft, een gedeelte van de Eouipasie doet fneuvelen, de Laading rooft en de overigen van het Volk, die zyn moorddaadig Geweer ontfnapt zyn, in een Cachot werpt? Is zulk een, Roof en Moord niet barbaarfcher en minder te verdedigen als die, welke ik bedreeven heb? Ondertusfchen worden zulke Knaapen, d.e zekerlyk wel verre zyn yan de 'vreeze Gods voor oogen te hebben, noch te recht gefteld noch geftraft. Als men vervaarlyke groote Boeken wil doorbladeren, zal men mogelyk wel eenige voorbeelden vinden, door welken Moord en Plundering, als 'er een Oorlog gedeclareerd veïdédigd worden ; maar ik ben wel zeker Mylord ! dat'er geen Wet is, dool welke de Moord en Roof, op welken ik hier het oog heb, gebillykt
{Het vervolg e» /lot in onzen eerstkomenden.)
~~Gedrakt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de Reguliers Brellkiat, te Anifterdam. '



s D S
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERÏELDER.
Den 29 Oétober 1785. N°. 44.
Het getal der Dooien van <ie voorgaande week i» iï2. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Smima den qim September. Voorleden Maandag, den 2o!ten der voorige maand, hebben wy, des nacits ten 3 uuren, alhier eene zeer zwaare Aardbeeving gehad, die eene algemeene omfteltenis, doch geene fchade heeft veroorzaakt.
Men hoort hier thans van geen Pestziekte meer, zo dat wy dienaangaande reden hebben om de Hemel te danken; doch het heeft weinij gefcheeld of wy zouden, den 7den der voorleden maand, alhier e:n treurig Tooneel gezien hebben, dewyl 'er op'dien dag, zynde de tweede van den Turkfchen Ba;ram, een hevige twist ontflond tusfchen eene menigte Turken van buiten en die van detxe Stad, betwelk fot gevolg had, dat zy handgemeen geraakten en 'er veele gekwetst en gedood wierden, dat zo wel voor Onchristenen als Chr'stenen droevige gevolgen zoude kunnen gehad hebben, indien onze vigilante en dappere Musfelicn, of Gou»vernear, benevens den Serdar, Opperhoofd der Janirfaaren , aan het hoofd van de gewapende Wachten, niet fcnielyk toegefchooten , het Oproer in zyn geboorte gïfmoord en de Rust herfteid haiden.
Rome den fien Odtober. Des nachts vai den 2ien deezer, omtrent 4 uuren, gevoelde men in deeze Stad twee Schuldigen vaa Aardbeevingen, diëten 7uuren nog van eene derde gevolgd wierd, welke echter veel fterker was als dj voorige, byzonder op de hoogde plaatfen der Stad, doch dezelven hebben geesefchade veroorzaakt ; maar des anderendaags krce.g men tyding dat gemelde Schuddingen te Fratcaii Marino, Caflel Gandolfo, en daaromtt.eeks liggende Plaatfen, zo verfchiikiyk geweest zyn, dat de Inwooners genoodzaakt zyn geworden hunne Huizen t* verlaaten en naar het opsn Veld te vluch ea.
Weenen den izden Oétober. Van Temeswar wordt, in dato den 22Sen September, gemeld: De I.iwootters van deeze Stad waren ten uiterften verbaasd, toen zy den 13, 14 en ifden deezer, des avonds zeer laat, te Belgrado hoorde fchieten; doch feiert vernam men, dat elke fchoot tot een teken verftrekse, dat 'er een Turk ter S.rafplaits geleid wierd, van die welke aan hst laatst aldaar voorgevallen Tumult deel hadden, en dfa allen op bevel van den Bacha geworgd tyn geworden. Men heeft 32 fchooten by die gelegenheid gehoord, en dus zyn'cr een gelyk getal om hals gebragt.
'X 3 Va»



( 174 )
Van Lomn-'tz, aan de Popelka, in Bohème, ontvangen wy den volgenden Brief van den eerften Oétober: Sedert ondenkelyke Jaaren weet men zich geenen Herfst te herinneren, die zodanig wai, als de tegenwoordige is. Men ziet in deeze Landftreek de vier op eikanderen volgende Jaarfaizoenen in eenig beeld te
gelyk. Ginds ziet men op het Veld, hoede Erwten, Linzen en overige
Peulvruchten in vollen bloei ftaan; de Karfenboomen, welker Vruchten in't Land in de L-nte ryp worden, ftaan nu met rypen Ooft voor onze oogea; zelfs re Roozenftruiken ftaan daar nu in haare volle pracht. Op eenen kleinen afftandziet men het afgemaaide Koorn, en den Lan §pan synsn zegen naar Huis brengen. Vlak daarnevens vertoont zich het groene Herfstzaad in de volkomenfte fchoonheid aan onze oogen; terwyl de gebladerde Bosfchen metdeHerfstvuurkleurovertoogen zyn. In eenen verderen afltand ziet men het Majestueufe Beeld van het B>heemfche Reuzengebergte, welke gantfchelyk met eenen witten Sluijer van e;nige ellen hooze Sneeuw b:dekt is.
Pwy; den 14'dea Oétober. De Controlleur-Generaal aan den Koning te kencen gegeeven hebbende, dat de Intendant van het Franfche Gomté hem bencht had, dat 'er in die Provincie thans een Grysaart in leven was, welke byna den ouderdom van 116 Ja?ren bereikt had, als zynde gebooren den ioden November 1669, en dat die Man alleen zyn beftaan had uit den geringen arbeid vanzyre Dochter; zo heeft Zyne Majefteit hem eene gratificatie van 1100 Livres en eene Lyfrent van 200 L;vres jsarlyks toegelegd. Deeze Man geniet nog eene volkomen Gezondhe'd, beeft zyn Geheugen, draagt een Hoofd vol grys Haair en een Voorhoofd zonder eenige rimpels.
Lenden den 18 Jen Oétober. De onlangs uit China terug gekomen Schepen hebben het bsricht msiegebragt van een Ediét des Keizers, het geen zo veel eer aan zyne kundigheden, a's nadeel aan de Europafche Natiën doet, dewyl het een Tak van Negotie vernietigd, van welke de Franfchen, Zweeden en Deenen, doch byzonder de Engelfchen, zeer groote voordeden getrokken hebben. De Onder-Koning van Canton en alle de Mandaryns van die Provincie, eikanderen willende overtreffen in het doen van Prefenten aan den K«izer, op de Verjaaring van zyne komst tot den Trcoo , informeerden zich naauwkeurig nsar de aar komst dier Schepen, welke Hniolog cn en andere Kot tbaarheden medebragten, ennoodsaskten dan de Kooplieden om hen die Goederen overtegeeven, fomtyds geen tiende gedeelte der waarde daarvoor bc;aalende, welke handelwys verfcheiden voornaame Kooplieden genoodzaakt heeft om bankroet te gaan, en anderen zodanig verarmd , dat zy de Rechten aan den Keher niet konden betaalen; deeze toe- j drast van Zaaken was zo onverdraaglyk geworden, dat de Kooplieden van Pekin, Welke groote Somnvn van die van Canton te vorderen hadden, door nvddel van eene der begunfligrfe Vrouwen van den Keizer, dat recht verkreegen,, het geen zy zo lang te vergtefs gezocht hadden; want, zo dra de Keizer onderricht was geworden van den droevigen toeftand der Cantorfche Kooplieden, heeft hy terftond een eerlyk en vertrouwt Madsryn derwaards gezonden,, die ;by het nazien der Sorfcen gevonden heeft, dat de Negotianten geruïneerd wierden door de verbaaaeode menigte Prefenten , die men naar het Hof zondt. en voor welken zy verre nnder de waarde wierden betaald: By die gelegenheid klaagden de Chineefche ïoopliVden over den ftsrken toevoer dier Artikelen door de Europtaanen, welke,
door



c m)
door hen tot den inkoop daarvan te noodzaakeH, hen nog verder ongelukkig, miakte a.
De Madarin van zyne verrichtingen verfiag gedaan hebbende, heeft de Keizer een Edicü afgevaardigd, by welk het ©p zeer zwaare ftraffen aan al:e de JVIandarynen verboden wordt, a?,n Zyne Keizerlyke Majefteit eenig Prefent te doen, de Mmdaryn vai den Tol en den Handel, te Canton, daarvan alleen uitgeiondert, echter onder zekere bepaaling van de te zenden Prefenten en den tyd op welke.. D; Onder-Koning i» in ongenade verva?len en voor het Hof te Pekin geroepen.
Door het bovengemelde Edi& wordt het verzenden van allerlei kostbaare era Mechatiifche Werktuigen, welke hier doorgaans tot een buitenfpoorigen prys verkogt wierden, geheel afgefneeden.
Vervolg ea (lot van de zonderlinge Verdediging voor den Rechter, van den Schoolmeeliter Denis Flanagan.
Het is niet lang geleden, dat onze zeer Genadige Sou ver'in, zich beléd'gd achtende door het gedrag der Amerikanen, zonder eenue ve klaaring van Oorlog, zyne Lyfwachten derwaards zondt, om zyn eigenOnderdaanen dood.teSflaan, om. dat men te Boston een once Thee goedkooper wilde hebben als <n Engeland. Ik weet wel, Myloré! dat het Ministery den naam van Rebellen aan de Amerikanen gegeeven heeft; maar dewyl de waarheid van eene Zaak door bewyzen moet getoond worden, moet ik uw Lordfchap doen opmerken, dat het nog nooit be* weezen is, dat de Amerikanen Rebellen geweest zyn. Integendeel, door den ■ Vrede met hen te maaken en hun Ambasfadeur aan het Hof van Groot-Brittanje te ontvangen, is het blykbaar, dat, in plaats van hen voor Rebellen te houden, men; hen gebillykt beeft in alles wst zy gedaan hebben. Wat nsam moet men nu aan-< alle die Moordenaars geeven, welke hunne Bajonetten en Degens in de tarten van> hunne Broederen gedrukt hebben? Indien de Amerikanen geene Rebellen waren,, dan zyn de Engelfchen Moordenaars geweest, en in plaats van Ridder-Ordens„, in plaats van hunne Naamen in bu'tengewoone Hof-Couranten te plaatfen, had deGalg hunne verge'ding behooren te werzen.
Ik bid uw Lordfchap nu de Misdaad van deeze Menfchen eens met de myne te*
vergelyken, en zelf te beoorJeelen of Lord N..., de Heer J , Lord 8,...
en anderen niet fchaldiger aan Moord zyn, als ik ? Zy hebben duizendeMenfchen: het leven doen verliezen, en ik heb 'er maar één gedood. Het seen zy gedaan hebben, is uit halftarrigheid gefchied, en ik heb het uit armoede gedaan. Zy zyn vervloekt door duizende Fatnü:ën, die zy geruïneerd hebben, en ik door geen één i eenigea; want de Weduwe van den Dominé heeft hetmy vergeeven, en KindereEhad hy niet.
De Zaak uit drt oogpunt befchouwende, vlei ik my, dat uw Lordfchap, vol» gens den waaren zin van het Euangelie en de weezenlyke bedoeling van de Jum't<ej, geen Vonnis des Doo Is tegen my kan uitfprceken, zo lang 'er zulk ee» grootaantal Moordenaars, die veel ftrafbaarder zyn dan ik, de vryheid hebben orn ira Triumph te gaan en zich op hunne M'sdaaden te beroemen. Ik hoop tenminftcn, Mylord! dat gy my aan de barmhartigheid van onzen genadigen Sonverein zsfó aanbeveelen: Hy heeft t<*ee van myne Landslieden, Balie enMscquirck, wel ge* pardonneerd, die erger Moordenaars wa;en als ik, en dus zou het wi eed-weezeis i my dezelfde genade nies te bewyzen.
Ski



( i7<* )
Ik heb Ti niets meer te zeggen, Mylord! als alleen u nog te herinneren het Gebed dat ey des morgens en des avonds naar den Hemel opzendt: Vergeeft ons cU./üt,„ pehk ook m vergeeven omen Scbuldenaaren.
In weerwil fsTdïïe wydluïtige Verdédiging is Meefter Flanagan echter ter do d ver weezen, en opgeknoopt.
Amfterdam den 2*ften Oftobe^. In het Vhe zyn den ziften deezer binnengekomen G. lansz, van Elbing; D. Hendriks, van Koningsbergen; d. Onnes, van Pemau- H. Onken, uit Noorwegen: Voons meldt men uit het Vlte, dat od de West*al binnen Gaats aan den grond geraakt is het Scbp DorottieaKcnata, Kaptein P. Küngeaberg, met Graanen van Uantzig berwaards beftemd; hetzelve is na door de Lootfen in vlot Wsttr gebragt te zyn, gezonken, doch het Volk is behouden, maar het Schip zal wech zyn; en wegens het bergen van de Laad.ng is men nog onzeker : Ook had men den zotten bericht dat in het Yzergat vervallen en over de Groiden heen geftooten was een Tjalkfcmp, de naam onbekend.
W» hebben in één onzer voorigen , met korte woorden, het overlyden gemeld' van denHeer en Mr. ]. W.Facs, Ordinais-Raad van Nederlands Indien, m;ts<aim Gouverneur e.i Direéteur van Ceylon, op den 6den February deezes loopenden laars voorgevallen. Sstiert, eenige byzonderheden zo aanP)aande deszelfs leven als laatfte ziekte en uiteinde, ter onzer kenmsfe gekomen zynde, hebben wy het geoordeeld, aan deongemeene achting, welke die Heer nalaat, en 's Mans zeldzaame verdienden fehuldig te zyn, dezelveaHvereeneplaats tegeeven, vertrouwende daarmede onzen Vaderlandfche Leezeren geen ondienst te zullen ■do-n Zie hier het hoofdzaaklyke van de by ons ingekomene berichten aangaande dien ' maar al te vroeg ver fcheiden, waardigen Dienaar der Compagnie
Zyn Wel-Ed Geftr. was in de maand Mey 1736, op Colombo, deHoofdulaa's van Ceylon, gebooren, van Mr. Frans Willem Falck en deszelfs Echtgenoote Vrouwe Adriana Gobius. Reeds vroeg had hy het ongeluk zyn Vader te verliezen • als wanneer hem zyne Moeder naar het Vaderland zondt, om, onder h-t opziet van zyne Grootmoeder, de Wed. Falck, alhier verder opgevoed en in de noodige Weetenfchappen onderweezen te worden. Gelyk hy dan ook, met veel lofs, eerst de Franfche en daarna de Litynfche Schooien gepasfeerd hebbende vervolgens, als Student aan Utrechts Hooge School, de Lesfen der beroemde Hoofkeraaren Wesfeling, Reitz, Hahn en anderen hoorde; en in den laare 17 f6 met niet minder lof tot Meefter in de beide Rechten promoveerde. D'szelft Mosder, intusfehen hertrouwd zynde met den Heer Raad van Indien, Arend van Eroyel, bevond z'ch toen op Batavia; en verlangende haar eenigfte Kind weder by zich te hebben, trachtte men den Jongeling een Onder-Koopmansplaats te bezorgea, welks hem ook weldra op een ingediend Request by de Vergadering van Zeventienen gunftig wierd geaccordeerd. Hy vertiok dan, in die qnaliteit, in de maand December des Jaars 1756, uit Tejtïl, naar Batavia; wordende kort na zyn amkomst aldaar, door den Gouverneur-Generaal Mosfel, tot diens Geheimfchryver aangcfteid, welken post hy federt het overlyden van deezen ook by den volgenden Generaal van der Psrre. bleef bekleeden , tot op zyn aanftelling als Secretaris van de Hooge Indiaanfche Redering."
{Het vervolg in onzen eerstaanjlaanden.j
~4Seirtit7by it Erve it Wei. J. va* EGMOKT: op de Reguli*» Brcêftmt, tc Ajnft«nUi».



D E
HOLLANDSCHEWEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 5 November 1785. N". 45.
Het getal der Dooden van de voorgaande weeü. is 136. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Rome den 8(ten Oétober. De Aardbeeving, welke men voorleden Zondag h'er gevoelde, verneemt men, dat te Spolette, Ricci en Terni verfchriklyk geweest is; verfcheiden Schoorfteenen aldaar omver gevallen zynde, hebben de Inwoonders zich naar het platte Land begeeven, alwaar zy, uit hoofde der aanhoudende Schuddingen, nog zyn : In de verlaaten Steden zyn veele Huizen zeer bc fchadigd, en in de bygelegen Dorpen zag men nu en dan een Huis invallen ; doch te Labio zyn niet alleen de meefte Huizen vernield, maar ook eenige Menfchen onder de Puinhoopen begraven geworden.
Londen den ziften Oétober. Van Beccles, in de Provincie van Suffoik, fchryft men in dato den iyden deezer; „ Onze nieuwsgierigheid is voorleden Dingsdag ten vollen voldaan, door de fraa'je Proef met de Luchtbol van Doétor Routh, die des namiddags ten 3 uuren, met een Bol van 36 voeten diameter zeer ftaatig is opgegaan. De Heer Holden en Doétor Carter, hadden op z'c'n genomen de Bol te vullen, hetwelk zy in minder.dan drie uuren tyds volbragten. Het Schuitje 'er aan gehangen zynde, plaatfte z:ch Jufvrouw Faney Shuldham, benevens Doétor Routh en de vermaarde Schilder Davy, in hetzelve, dan dit gewigt te zwaar zynde, kwam men overéén, dat Jufvrouw Shuldham 'er uittreeden en haar plaats o vergeeven zonde aan Jufvrouw Hines, die veel ligter was en zeer verlangde om aati den roem van deeze gevaarlyke Proefneeming deel te hebbes. De Bol vervolgens zeer ftaatig opgaande, vertoonde een allerverrukkelykstgezigt. Jufvrouw Hines groette de Aanfchouwers met haar Neusdoek zo lang zy hen zien konde, maar de Bol daarna zeer fcbielyk in de hoogte ryzende es door een fterken Wind regelregt naar Zee gedreeven wordende, verloor men dezelve welhaast uit het gezigt, invoegen men wanhoopte om deeze Lucht-Reizigers eenige hulp op Zee te kunnen toebrengen, en alle de Inwooners van Yarmouth hunnen valen dood voor zeker hielden, en het was niet voor des anderendaags, dat men door de aankomst van een Hollandsch Schip uit de ongerustheid over hun Lot gered wierd. De Bol was indedaad midden in Zee ter nedergekomen, daar de Lucht-Reizigers waren opgevischr door den gemelden Hollandfchen Schipper, die, verbaasd door de fchitterjog van het Schuitje en de grootte van de Bol, 'er op
Y aan



( i7§ )
aan geftaurd had, om te zien wat het weezen mogt. Jufvrouw Hines had in dat geval eene ftandvastigheid en moed getoond , die zeer zeldzaam is. Deeze LuchtReizigers dus hier binnengekomen zynde, wierden door het Volk met de arootfte vreugd ontvangen." 6
Dewyl de Olie is opgegeeven als een zeer krachtig Geneesmiddel tegen de beet van dolle Beesten, zo heeft men thans een voorbeeld, hetwelk dit bevestigt-
,, Mejufvrouw Anne Frankland Dochter van den Predikant van dien «aam» Befterder der Parochie Oswaldkirk, by Molton, met een klein Hondjefpeelende werd door hetzelve in de Lip geheet»; het gefchreeuw van de Jufvrouw trok eene üienttmeid, die bézig was met Linnen te wasfchen, tot zich éfi deeze het Hondje grypende, werd ook gebeeten in den Arm. Jufvroaw Frankland niet gelooven.'e dat haar Hondje dol was, geb ukte'geen Geneesmiddelen om de Watervrees voortekomen, en ftierf eenige dagen daarna met de teekenen van die verfchnkkelyke Ziekte; maar de Dienstmeid vervolgde, na dat ze gebeeten was haar Waschwerk, houdende dus haaren Arm geftadig in het Zeepwater en had er geen toeval van; men heeft het geluk van haar behoud toegefahreev'en aan de Ohe en de vettigheid van het Zetpfop, een Middel, dat gemakkelyk te maaken en voor elk ligt te bekomen is." * Parys den ziften Odober. Den 17,18 en igden deezer zyn de uit de Turkfche Slaverny verlostte Franfchen in Procesfie door deeze Stad geleid, zy waren ten getalle van 313; de Geeftelyken, die hen dit Jaar uit de Gevangenis vrygekoet hadden, ontvingen de Aalmoesfen , welke men zegt dat 100 oso Kroonen beloopen hebben; deeze milddaadigheid zal hen wel te ftade komen, dewyl zy door dien inkoop merklyk ten agteren waren, en zullen nu, naafdoening der gemaakte Schulden nog wel wat voor een nieuw Losgeld overhouden. De oudfte dier Slaaven was een Man van 80 Jaaren, welke 35- Jaaren te Algiers gevangen was geweest.
De laatfte uit Amerika hier aangekomen Paquetboot heeft de tyding gebragt dat de Heer Franklin den i4ien September behouden te Philadelphia was gearriveerd Zo «ra men zyn Schip op de Delaware vernam, wierd hetzelve door het vlaggen en fchieten der aldaar liggende Schepen, de Engelfchen zelf niet uitgezonderd begroet, en de intreede van dien vermaarden Man is zo triomphant geweest dat het Volk hem dubbeld gewroken heeft van de onverfchilligheid of liever wangunst hunner Hoofden, die hem tot nog toe geene de minfte blyken van erkentenis voor zyne uitmuntende dienften beweezen hebben. De Heer Franklin is den 28ften Julv van net Eiland Wight vertrokken en heeft dus 48 dsgen op Zee geweest hebbende den a3ften Augustus een gevaariyken Storm doorgedaan, en niettegenftiandezulk een langen Reis en flegt Wcér was hy zeer gezond; dus men zich kan vleijen dat die waarde Grysaart, in het midden van zyne Medeburgeren , nog lang dè vruchten zyaer deugd en verdienden zal fmaaken.
Uit Twentbe den Z3ften O&ober. Bekend is het, dat tot dus verre de Rocmschgezinde In- en Opgeiétenen van de Stad en Heerlykheid Almelo genoodzaakt waren hun Kerkgang buiten de Heerlykheid te doen; overmits zy binnen dezelve geene vryheid tot openbaare Godsdienstoefening, hoe dikwils ook verzocht konden verkrygen. Eenigen tyd geleden eehter op nieuw aanzoek doende by de Vrouwe van Almelo, om eene Kerk te bouwen, wierd hun zulks vergund, mits niet jöinder daat voer betaalcnde dsn de enorme fomme van 6000 Guldens* Deeze
ver-r



C 179 )
verdrukte Lieden, die meestal of geheel behoeftig, of Hechts fober met tydélyko? Bezittingen bedeeld zyn, hebben desniettegenftaande, zo men verzekert, allepoo* gingen gedaan, om die Somme, nevens de verdere Penningen, ter ftichting vau een Kerkgebouw nood:g, by anderen, zo in Holland, a's elders, opteloopen; dan, hoe veele Contanten of toezeggingen tot onderfteuning zy ook voor het laatfte ontvingen, konden zy geenen of flechts weinigen beweegen, omeenig Geld van belang te geeven, ter voldoening van de eifchen der Gierigheid eu Hebzucht, en ter begunftiging van de verregaande inbreuken op die Vryheid, waarmede dé groote Infteller van onzen Godsdienst alle zyne Navolgers heeft vrygemaakt, en in welke de Voorzienigheid zelve de Christelyke Bewooners deezer Landen zo zigtbaar gehandhaaft heeft, by de grondlegging van deezen onzen vryën Burger ftaat ten koste van goed en bloed onzer dappere Voorouderen van allerlei Godsdienftige Belydenisfen. Men heeft hierop de gemelde AlmelofcheRoomschgezinden geraaden, hun toevlugt tot den Seuverein te neemen, en by deezen de Rechten der Menfchelykheid en des Clristendoms, zo wel als die van den Vrycn Nederlander, eerbiedig te reclameeren. Sedert hebben" zy zich ook werkelyk, by. Requeste, aan Ridderfchap en Steden, de Staaten van Overysfel, tot dat einde vervoegd'; en wel met dit gelukkig gevolg, by voorbaat, dat Hoogstdezelven daarop het Bericht der Vrouwe van Almelo gerequireerd hebben. „ Doch haar te gelyk intusfchen bevolen, aan de Roomschgezinden, daar ter plaatfe, de vrys Oefening van hunnen Godsdienst toetelaaten."
Breda den zyften Oclober. Laatstleden Saturdag, den nften deezer, is byHunne Edele en Wel-Achtbaare van den Gerechte deezer Stad, Sententie gepronuntieert tegens den Keizerlyken Husfaar van Wurmfer, als verregaande brutaliteiten en dievery gepleegd hebbende, te Chaam, onder Staaten Gebied, zynde denzelven voor 6 Jaaren geconfineerd in den Tuchthuize deezer Stad, om met; zyner handen arbeid de kost te winnen, en naar expiratie derzelven gebannen uit* Stad en Baronnie.
In Brieven uit het Brandenburgfche wordt het volgende gemeld: „ Voor om* trent twee Jaaren wietd te Berlyn een Dweeper, die eene nieuwe Seéte oprichtte' en zich voor een Heiland en Wonderdoener uitgegeeven had, wegens zyn fchandlyk Gedrag en godlooze Bedriegeryen, welke hy onder dien dekmantel had bedree— ven, ter Geesfeling en vervolgens ter Gevangenis naar de Vesting Spandaugecondemneert, alwaar hy thans nog zit, zonder dat men federt iets van hem heeft vernomen. Dan, onlangs is 'er een geval gebeurd, hetwelk bewyst dat deeze Bedrieger nog een fterken Aanhang in Berlyn heeft; 'er hebben zich namelyk omtrent lao Inwooners uit die Stad, (waar onder 'er zich bevinden die meer als van de fmalle Gemeente zyn) fchriftelyk aan Zyne Majefteit den Koning van Pruisferrgeadresfeerd en Hoogudenzelven ernftig verzocht: Dat de Monarch toch die eenig<§-: gunst aan hun wilde betoonen, van hen hannen Heiland los te geeven, vermits, zy zonder denzelven noch nacht noch dag geene ruste des L'gchaams noch derZiele konden hebben: Zy zouden daartegen beftendig God op hunne kniën bidden om de behoudenis van Zyne Majefteit."
De Koning fchreef op dit Request het volgend Antwoord:
„ Ingeval de Supplianten nog ee„maal onderneemen een dergelyk Request te? preftHteeren, zullen zy allen naar het Dolhuis gebragt wordeu.,r r' Y, Aflaat-



('iSo )
Vervolg van het leven, laatfte ziekte en uiteinde van den Heer ea *S% Mr. J- W. Falck, Ordinaris-Raad van Nederlands Indien.
„ Inmsfchen begaf hy zich in 'tHuwelykmetde Jongvrouwe, Dochter van den •Heer Brigadier de Wendt, Hoofd van de Indiafche Militie op Batavia; en werd daarna tot Gouverneur en Directeur van Ceylon, toen deeze post door het overlyden van den toei.maaligen Gouverneur openviel, bevorderd en aangefteld. De Compagnie was op dien tyd in feilen Oorlog met den Keizer van Candia, m^t wien fay echter weldra eenen gelukkigen Vrede wilt te fluiien, die tot op heden onverbroken bleef. Zyn dood, hoe zeer ontydig ook, Zo voor den zynen ais het belang zyser Meelteren, kan echter niet gezegd worden zo geheel oaverwacht M zyn voorgevallen, dat dezelve niet reeds eenen geruimen tyd vooruit geziem werd. Een langzaam verval van krachten was 'er de voos bode van. In hoope , dat verandering van Lucht en ontlasting vandagelykfche vermoeijendebezigheden, zyn herstel zouden bevorderen, begaf hy zich, met zype Echtgenoote, tegen't laatfte van January, eenige uuren Landwaards, waar hy meermaalen, in gezonder dagen, met genoegen Z'Cn verpoosde. Maar veeleêr verzwakkende, dan in krachten tocneemende, waren zy binnen korte dagen reeds verpligt naar Cotumbo ■freler te keeren; alwaar, in den beginne, voor een kleinen poosde Ziekte zich dermaatc tot beie fchap begon te fchikken, dat de Geneesheeren zyn Wel-Ed. Geftr. op den 3den February geheel buiten gevaar rekenden. Dan werd deeze korte flikkering fpoedig van het ergfte gevolgt. Niettegenftaande de aangewende middelen van alle aanweeaende kundige Geneesheeren, nam de Ziekte in weinige dagen zo geheel de overhand, dat hy op den 6den daaraanvolgenden, des morgens ten 3 uuren het Aardfche Leven afleide.
Zo immer de Compagnie een bekwaamen cn getrouwen Dienaar verloor, het was in den Edeen Falck.' Kundig, en bovendien door-eerlyk, bevorderde hy fteeds haare belangen met goeden uitflag, en behartigde dezelven meer dan zyn eigen. Ten blyke van het laatfte mag alleen genoeg zyn te melden, dat zyr.eNalaatenfchap flechts maatig is, en op verre na niet bereikt, aan 't geen dezelve konde' geweest zyn, ware hy fchraapzuchtig of zelfszoekende geweest. Ook was hy zo verre af .van eenige eerzucht, dat hy ze.fs niet overgehaald konde worden, om den meer aanzieelyken post van Directeur-Generaal, hem, in het laatfte Jaar zyns levens, door de Compagnie opgedragen, te aanvaarden; maar biervoor "beleefdelyk bedankte, 't Geen hy tot zyn eigen voornaamften roem ftelde, waardeerde hy ook alleen in anderen. Waare verdienften was de eenigfte aanpryzing voor iemand, om eenige gunst van hem te verwerven; en altyd was zyn zeggen, aan deujiken, die Brieven van voorfemyving aan hem vertoonden ; „ D t zal u niets ;, baaien ; Zy dijs oui en grys in den dienst der Compagnie geworden zyn, gaan , by my voor!" Met één woord, Falck bezat alle de goeïe hoedanigheden welken de .getrouwe waameeming van zynen gewigtigen post vorderde, zonder' de flesten, die foortgelyke Amptenaars maar at te vaak medebrengen, ofte veel {.dege-:heij hebben daarby op te doen en te koesteren."
... t' ^. a...*p^tooO i3Katlism ü335) mïwj; asS W>oi! tam rwjsrfcZ
■Cedrakt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 12 November 1785. Na. 46.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 131. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Rome den i2ien Oétober. In den nacht van den 8ften deezer, gevoelde men omtrent 4 uuren in den morgen, drie nieuwe Aansfchuddingen, ongelyk fter-koc dan die van den 2Jen deezet maand. De Schokken waren 10 geweldig, en deHuizen kraakten zo vervaarlyk., dat het grootfte gedeelte der Bewooneren dezel* ven verliet, om^ich op de Pleinen en in de Tuiaen te retireeren. Mto heefc bereids publieke Gebeden ingefteld tot afwcering van deeze Plaag, waarop-mea des te meer hoop heeft, doordien 'er thans een heilzaame Regen valt, die de opédngepakte Danipen, door de droogte federt de maand Maart, kan doen verdwy ncn, aan welke men de ontvlamming der zwavelachtige Stofte onder den grend voornamelyk tocfcbryft.
Weenen den 18Jen Oétober. D; Heer Boos, Tuinier van 't Hof, die den Profesfor/tvlaartler op zyne reize in Amerika verzeld heeft, is in 't laatst der voor* ledene maand hier aangekomen, hy heeft meer dan 1000 verfchillende foorten van Uitheemfche Planten mede$ebragt, welke hy in Amerika, en voornamelyk op de Bahama-Etlanden, verzameld heeft. Zy zyn in den Kruid-Tuia van Schönbrunn geplaatst, waar zy wonderlyk wel groeijen, eu het fieraad van dien heerlyken Tuin aanmerklyk vergrooten. Onder die Pianten iseeneIler5raS{ioe, welker Bladen op de wyze van Thee dienen in Carolina. Ook heeft de Heer Bcos verscheidene vreemde Vogelen en Dieren medegebragt. s
Exttact uit een Brief van Stelpe den 21 ften Oétober. Sedert den 18 Jen deezer heeft men een woedenden Storm uit het Noorden, zo dat deoudfteZeeliedendiergelyke niet geheugen , en waardoor veele ongelukken gebeurd zyn. Het Schip van Jochem Brand, van Piliouw en Stolpmunde naar Bsurdeaux, ea dat van J. Hofmeister , van Dantzig naar de Bogt van Frankryk; benevens ren Stettynder, gevoerd by Schipper Godfchalk, zyn op Strand geworpen. Dat van Schipper Hefmeister zit op het binnenfte Rif tegen het Schip van Brand, zo dat beide de Schepen met hoo^e Zee zwaar tegen malkander (tooien. Men heeft reeds Touwen aan boord gebragt, om, ware het mogelyk, dc Schepen wat vaa malkander
Y 3 te



' v ■ f "81 "l
■<Jt*iü , tman i> *ft»sw»r»«' Jol *br ( 1.*a )■■■■> ■, M „ir ...... ,
te bren?ea; doch vruchteloos, zynde zy beide reed» vol Water, en zullen wech svn By beaaard Wtêr zal tnen van de Laadingen, Hout en het Tuig zien te berjen. Zo ver mm tien kan, liggen 7 Schepen op Strand. De Stad Siolpmunde lia<t t.a'f onder Water. , . „ . .
NturtmbtfÊ den 1 itten Oétober. In den nacht van den ipden deezer ontftondVr e-n «wrldiaen Brand in de Stal Om, d e twee Huizen m de ssfche töj In dien "zelfden nacht kwam een fchnalyk Onweêr op, hetwelk overal ongerustheid verfpreiddf Maar de vreeze was nog grooter in dien van den 14 op den iyden. Toen ontftond 'er op nieuw Brand,«en maakte zodanige verwoesting, dat, onaaogezien de lpoedige huipe, veertien Huizen een prooi der vlammen wierden, behalven die welke men heeft moeten omrukken, om den Brand te fluiten, ten eedee'te der fchoone Boekery deezer Stad is verbrand. Vyf Vreemdelingen , welke verdacht gehouden worden dien Brand gefticht te hebben, zyn in hechtenis ge-
*° frankfort den zyften Oaober. Gisteren nam de Wynöogst hier een begin; de Druiven zyn wel veel, maar-weinige ryp, waarom veele Wyngaardeniers haa cantfche Gewas zeer goedkoop vetko^t hesben.
Vorens de Berichten die men leest in cn nieuw Werk van den Heer Stephenfen , in dit laar te Koppenhagen in dmk uitgekomen, wordt het vreeslyke Verfchynfel od 't Eiland Yslani van 't Jaar 1783 v«l nauwkeuriger befenreeven, dan tot hier toe van anderen gefchied is. De fchriklyke Vuurftroom, die toen op den ii.ien luny in de Streek van den Vloed Skapt-Aa, als een bruisfehende Zee, tusfchen de Bergen uitbrak, wastte in de hoogte 600 voeten aan, zo dat alleen de Spitf n der Bergen uit de Lava uitftaken. Dit gefchiedae inet zul* een gemak . ra de Lucht en on^er de Aarde, oat alles het inttorten des AardboJems en des Hemels fcne?n aantekondigeo Tunen, Huizen en Velden weiden van den Vuurftroom vertl inde'i wel>e menigmaal in de Aarde woelde, en Heuvels en Klippen tot 180 voeten hoog in de Lucht wierp, welke met een Tc nklyk gedruis weder op de Aarde nederftor.ten. Het Werk van djo Heer btephenfen, die ooggem ge daarvan is geweest, is in 't Deensch gefchteeven , en zal ten e«ften in eene Duitfche
°Üitt'reKel SttifeïSiW van Ofiendt in da'o den zóften OSober. Den zoften de-zer zyn twee Hollandfche Schepen, onder Piu»fi.xh« Vlag , voor onze oogen ver*aan Zy waren naar Londen beftemd. Het eerfte is gezonken onder het "be-ek v'*n 't Kanon van deeze Stad. Alle het Scheepsvolk en verfcheidene Pasfa$M zyn verdronken. Het Schip heeft zich or-.dertotfchen weder opgeheeyen, en h op Strand komen dry ven, waar het herlteld is. Men is by laag Water daar naar toe regaan, maar heeft 'er niemand op gevonden,
Het tweede was reeds eenige roeden binnen de Havrn gekomen wanneer eene -ftilte opgekomen zynde, werd het door den fte-ken afloop van .'e Ebbe terug gedreeven op de Uhfteekfels by de Hn'p-Poort. Ue Kapitein en zyne V.oaw hadden z ch m de Paaien-geworpen, maar eene Biar van Water wie^p hen wed*i tn v«» By het laage Water heeft men de Vrouw gevonden, eene Paal omarmende. "Mes geloofde ht&r te kunnen redden ea in 't Ieren te houden, dóór veifthcidene



C 183 )
bewerkingen, die men beproefd heeft nn »l avonds tot 's morgens 4 naren ; rtnr tm»r> heeft daaria niet kaïieen flaai eu. . .
DrVMatro.zen hebben het geink ge^ad zich 'e reiden. Eenige Manfchap . «wbo"d «klommen zynde, hebben den Zoon van den Kapiteingezoncen behoud^
*y°de ten Kirid van fof 6 jaa e'!*, fy,wlerpThcmT
ïfZ NUtroozeu K» die binnen het bere k waren , en dus heeft men hem gered.
Een de de Schip, naar dezelve Plaats gedes ineerd, atch ook verphgt v-ndende«non°e Haven wn ackïr te komen, was byna op dezelfde wyze by den «.gang,
peVan^ebAW^-Ehe den ziften Oaober. Sedert drie da?en heeft men in deeze «We" met een.n West-Zuid-Westen Wind, benevens een weinig Regen, veel. K m fcl ook Srteuw- en, Hagelbu^» gehad. Dn* ot v er mylen verder Noordwaarls' is eergisteren avond, cn ververs, een zo diepe Sneeuw «van„ dat Sve nkttegenft,a.de de tegenwoordige groote vogfgheid des Aarü.odems, ÏSe en morpen nog bykans een halve voet hoog gelegen herft. Van KoppenEÏÏen heTft men reeds Lor emige dagen gefchieeven dat de Koude al .a- omemeen veel grooter was, dan n% anders omtrent dit jaargetyde dezelve p
*W*»den aSften 03ober. Het Konings Fregat 'de Ariël. eergi.U-e-, van, laSin Portsmuuth bn.nengekomen zynde, he.lt de volgende Tyding me eg* K Den ayften A^.stes óp den nadl.g.haidea wy hier eeae ?^t^| fvke Orkam, zynde dit de vierde, welke wy in den tyd van vyf Jaaren ,ehad. hebben Den Wind wo.i van 's avond, ten 6 uuren allerverwoedstu . dc Noord™ O»ten da. toen geheel Noorden loopenöe, vermeerderde de Storm Cd' "t'ten it aureo, wanneer zy fcheen te bedaaren, doch kort <^*?Pff!ffig vïheffenïï duurde zy tot des anderendaags'», morgens, en den gamicne, g w,i h?t met Rukwinden gemengd met zwaue Regens, zo dat de St ast ap Jnglton geheel onder Water iWn; waaijende en regenae het oog .01 L,
^De'KontaK. Schepen de Europa, Jams, Flora, de Atlèl en de Bullog bo,en zo a ^en Storm begon, de ruimte en hebben geene ichide geie en, .ynd* ïn?l\ «00 endeels te danken aan de voorz ^ghe.d van den Aam raa Inne», die,, ££25 «ewoone Boijen in dit jaargetyde, Sten^e. e, ^ had lagen,
K^totalke èSn" doch eelt"grifte fchade 'hekomen, zya.e het volft^K onmooel ™ om nog voor eerst een verhaal van alie de r.miea te teeve^.. Se kKÏÏÖ '« -ne m.enh.te Menfchen omgekomen *„. » ote GoaverH vreezen de, dat deeze Orkaan eene fcha.r.t..van tëffitë** kB mS vïoorzaaken, hetft een ftHfyt grlegt ' "s w«keït ^ * 6cbs°
*°D^^ -heidom hem Jaovlyk*
J;JtV^ voor zyne Sfljjft^ en hem aaateabo^n Ujj«
-ad , ; *



( i«4 )
Ioot het Parhmerrt 100,000 P< St., tot beualing van zyne Schalden en 100 000 P. St tot verdere opbouwing van zyn Paleis te dot» inwilligen, op voorwaarde fiat die Prins in '1 Huwetyk zoude treeden met de Prinfesfe Frederica Louïfa Wilhelmina, Dochter van den Prinfe van Oranje, welken den 28ften November 1770 gebooren is en dus byna iy Jaaren bereikt heeft. Zyne Majefteit hierop eenige dagen van beraad aan dien Prins gegeeven hebbende, hesft Zyae Hoogheid na verloop van dezelven, ten antwoord geaeevenj Dat hy zeer getroffen wat over , d;e nieuwe blyk van Zyne Majefteits Vaderlykejtoegenageiiheid, das hy niet tegen den Hnwelykea Staat had en zeer veel refpect toedroeg aan de Prinfesfe, die hem wierd voorgefteld, uit hoofde van haare loflyke hoedanigheden, maar dat hy Zyne Majefteit verzocht hem te oxcafccren eene Geftmlinne te «rouwen, welke hv nooi; gezien ha-i. 1
Parys den 28ften Odober. De Koninglyke Familie jaagt zeer fterk te Fonttinebleau ; onderdaags doodde de Graaf van Artois zelf een Wolf, en het Paard van den Hertog van Bourbon wiard door een wilJ Zwyn zo geraakt, dat hetzelve omver viel; doch de Graaf, een goed Ruiter zynde, fprocg 'er luchtig af en omwenk dus zonder eenigen hinder het gevaar.
De beruchte Paul Jones is thans te 1'Orient Wtrklyk bézig met de uitrusting van drie Schepen, tot den Koophandel in Pelteryen langs de Kusten van Kamfchatka' Tot deeze ondtrneeming heeft hy 400,000 Livres beftemd, uitgelden welke hy van zyne veroverde Pryzes gemaakt heeft.
_ Amfterdam den 31 ften Odober. Des avonds van den zs>fteB deezer ftranddeoe lesfel het Schip de Zusters, gevoerd by Jona Smidt, van St. Thomas herwaards ■komende. De Schipper en zyn Volk zyn geborgen. Het Schip is 's nachts aan Ipaanders gefla^en, en ligt, kort en klein, gedeeltelyk op Strand. Alle de'Saikervaten zyn leeg en boomloos. De Tabak is nat, en zyn na eisfintr -rcoBaaltiei ; tn Schouis Pakhuis opgeflagen. b B'WD»"J«
\ Nachts ten z uuren is aldaar nog geftrand het Smakfchip de Jonge Jufvrouw Schipper Care! A. Onneke, van Nantes mede herwaards gedestineerd met Sui' ker en Pokhout. De Zeilen en eenige kleinigheden zyD daarvan geborgen De Suikervaten zullen denklyk ledig zyn. ° o •
Ook is een Wrakje van een Schip, dat denklyk in voorige Jtaren aldaar ver©ngelukt is, opgeflagen.
Voor Egmond is geftrand het SeSip van Ole Danielfen, van Noorwegen naar Oherbourg moetende. Het Schip zal weert zyu, doch het Volk is behouden.
Rotterdam den ïden November. Volgens eene naauwkeurige berekening'van het getal der Jooïea, die zich in de Lsnden onder het Gebied van het Huis van Oofterryk bevinden, zyn 'er in Gallici&n en Lodomirie 1 f7000, in Bohème aóoco ra Mora'iei 24000, in het Mantuifche 2800, in het Tyrolfcie enOoftenrykfchè ino, in SA iaën 8co, in Neder-Ooftenryk y7o, in Gratz en te Gradhca 400 te-urnen uitmaakende een getil van 223100.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBÜS van EGMON T^ -op de Reguliers Brcêftraats te Amfterdam.



! DE '
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 19 November 1785. N°. 47.
Het *etal aer Dooden van de voorgaanue week ,s 130. Van elders verneemt men de volgende iiytoi.uerheden. Conftantinepoien den 10kn Oétober. De Hollandfche Geia:t, Baron vaa Dedem van ac Gelder, heeft, gepasfeerden Donderdag, by den tegenwoordigen Groot-Vizier, Hafnadar Mehemet Pacha, deszelfs eerfte audiëntie gehad; biyvende deszelfs gehoor by den Grooten Heer, tot na het eindigen van het ingevallen Feett der Biiram, utgefteld. Gemelde Gezant is door den Vizier, by die gelegenheid, met eene fraaije Pels of Eerenkleed, van Sabelbont, omhangen: Terwyl bovendien, tegen gewoonte, en ali een byzonder gunstbewys, deizelfs Zoon, nevens zyn Secretaris, den Heer Tor, en de Eerfte Dragoman of Tolk der Ambasfade, elk met een Pels van Hermelyn zyn befchonken.
In den gepasfeerden nacht is alhier Brand ontfiaan; echter zonder veel verwoestingen aanterechten, zynde dezelve gelukkig nog fpoedig gebluscht:
Madrid den ziften Oétober. Den nden deezer ontftond 'er Brand in het Escuriaal, in de Quartieren , die boven de Apattementen des Konings zyn. Door de vaardigheid en promptitude van de Detachementen der Regimenten Spaanfche en Walfche Guardes, welken zich in dezelven bevonden, werd de vlam echter weldra gebluscht. Dan, onzeker zynde, of zich de Brand verder zou uittrekken, had men reeds 40 Rytuigen gereed gemaakt, om de Koninglyke Familie en het Hof naar St. Ildefonze te brengen, ingevalle de Brand had aangehouden.
Weenen den aóiten Oétober. Uit Italiën wordt gemeld, dat de Berg Vefuvius, die den 2gften Oétober van het voorige Jaar begon te ontbranden, nog niet ophoudt, geevende federt altoos Vuur op, uit twee openingen, welkers eene groote in 't midden van den Berg is, en de andere zeer klein. Uit de groote opening fteeg geftadig eea Rook op, die fomwylen wit, dan eens rood en zwart was, en vermengt met Asch. In het midden van dien Rook wierden dtkwils hevige Vlammen ontdekt, en ftukken van Steenen, welke zeer hoog wierden opgeworpen. Uit de kleine mond vloeide een Lavaftroom, die zich in verfcheiden Takken verdeelde, en langs den Berg naar eeüe Valei liep, 't welk 's nachts een hcerlyk gezigt opleverde.
Parys den 3den November. De Dauphin en de Hertogin ce Polignac, Gou-
Z ver-



( m)
Terugrite der Kinderen van Frankryk, hebben eergisteren het KafteelvanSt Goud verlasten, alwaar den Dauphin de Kinderpokjes ingeënt geweest zyn, en zyn naar Verfailles terug gekeerd.
Men zal in 't aan ftaan de Jaar 14000 Werklieden aan den arbeid der Haven van Cherbourg gebruiken; en het is befiischt, dat men daar een Werkhuis, Magazynen en Timmerwerven zal bouwen. De Ridder de Cesfatt, die te Parys is, verzekert, dat hy maar 30 Konen zal noodig hebben, en dat hy hoopt de uitvoering van zyn Ontwerp in 't Jaar 1790 geëindigd te hebben. Een zeer groote Rots van Granietfteen is onlangs met een gektaak van boven van een top op het Strand der Reede neêrgeftort; maar heeft geen kwaad veroorzaakt. De Koophandel heeft in de voorleden maand, te Bourdeaux 3y4, te Marfeille 98, en te Nar tes 43, te famen 495 Schepen georuikt,
Londen den 4 en Novemoer. De Schooner de Dart, van Leverpool, op deszelfs reis van de Af.ikafche Kust naar de Barbados verongelukt zynde, heeft men daarvan de vo'gende byzoaaeiheden ontvangen: „ Dit Schip vertrok den aden April van de Kust en wierd üen lóien, 's morgens ten 4 uuren, op de breedte van 11 en de lengte van 34 graaden, door zulk een hevigen Storm beloopen, dat hetzelve teHond verging, benevens nog 143 Slaaven, n Matroozen en I Pasfagier; doch ce Ksp;tein. al zwemmende de oioep bereikt hebbende, vergaderde hy in dezelve 11 Mannen der Equipagie met één jonge Neger en hiermede zwierf hy 22 dagen op Zee, zonder eenig ander Voeafel dan 4 Aapenen een weinig Palm-Oly; de Aapen wier Jen, naar maate die van honger ftierven, opgegeeten, maar dat geringe hulpmiddel niet lang Kunnende duuren, wierd hun toettand zo elendig, dat zy den Neger, die de eerfte aoode was, op het oogenblik dat hy den geest gaf, den Hals affneeden, het daaruiikmende Bloed opdronken en onder anderen zyn Hart en Lever aten; deeze verfchriklyke Maaityd gedaan zynde, wierd h»nne nooddruft weêr telkers grooter, en de dorst wierd zo fte»ig, oatéén der Schipbreukelingen, al zieltoogende verzocht, dat msn met hem op dezelve wyze als met de Neger zoude bandelen, teneinde zyn Bloed nog tot verkwikking zyner Makkeren zoude ftrekken. Den Siten Mey ontdekte zy Land en kwamen op hetzelve aan, doch bevonden het dor en onbewooni, en derhalve» was hunne toeftaBd niet minder kommerlyk dan voorheen, wordende daarenboven nog vermeerdert door de vrees van door wilde Beeften, tegen welke hu ne zwakheid hen baiten ftaat ftelde zich te verweeren, verflonden te worden; zy vonden fchter een Beekje, het geen een hunner grootfte nooden herftelde, maar voor hen die *er te fchieiytc en te veel van dronken dooclyk was; hun Voedfcl belfond alleen in Druiven, wil e Vruchten en Boomsbladeren, zynde die geenen, welken alle deeze rampen overleefd hebben, eindelyk den 24ften Juny 37 da*en na het verlaaten der Sloep, te Cayenne gearriveerd, alwaar ay met Menschlievetheid ontvangen en behandeld wierden. Een dier Schipbrenkelingen , Hendrik Moracroff, van wien men dit Bericht heeft, is naderhand te Bridgetown aangekomen, zyude aeer verzwakt, en hebbende van alles gebrek om zyne gezondheid weder te kry» gen en rync Ftmüie optezoeken."
Btrhn cen yden November. Toen de Franfche Gemeente alhier, heden agt j?ag€B, den apften Oétober, haar honderdjaarig Jubild wegens haare aanneming.
in,



C 187 )
irr dc Koninglyke Landen vierde, heeft zy in haare Kerken eenige duizend Thaler»gecollecteerd, welke onder de Duitfche Armen deezer Stad zonder ouderfcheid van Godsdienst uitgedeeld zyn. Daarenboven heeft zy in haare vrolyke Gezelfchappen op disn zeiven dag nog eene byzondere Coiköe voor haareeigene Armen gedaan, welke ook zeer aanzierdyk is geweest. Voorts heeft zy de Weeskinderen n:euw gekleed, en dien dag ryklyk met Spys en Drank laaten voorzien.
Parys den 7den November. De Baon Staal, Ambasfadeur des Konings van Zweeden aan dit Hof, ftaat binrea kort in 't Huwlyk te treeden met de Dochter, het eenigfte Kind, van den Heer Necker, geweezen Dirtéteur-Genetaal van 's Konings Financiën.
's Gravenbugt den 8 ften November. Gisteren morgen ten 4 uuren ««lfrttfjj . in de; ouderdom van 84 J*aren, overleden, de Hoog-Eerw. Hee^ CharlesChais, èmiritus Pre ,ikant by ae Walfche Gemeente alher, Medelid van de Hollandfche ■ Maaifc appy der Weetenfchappen te Haarlem. Hy wierd beroepen ut Gerevein deeie Gemeente in net Jaar 1718, waarin hy langen tyd zyn Geme nte voorge~ licht hefft. zyne uitmuntei de uaven, groote Geleerdheid en God"ruchtige Werken , zullen hem zeer doen betreuren, door de geene, die het geluk gehad hebben met hem gemeenzaam te vc keeren.
Een Bode van Hun Edele Groot-Mog., laatst'eden Woensdag van hier naar Leeuwaarden gedepécheerd zynde, is op den weg tasfehen Zwol en die St&d met zyn Rytuig in een Sloot geraakt, era weinige oogenWikken daarna overleden.
Men heeft tyding, dat de regeerende Landgraaf van Hesfencasfel, welke in^ den Jaare I7y4 de Roomfche Religie heett aangenomen, in den ouderdom vara .• ruim 6y Jaaren overleden is.
Volgens Brieven van Hanau, was de Graaf van Hanau, Erfpnns van Hesfencasfel, terftond na het ontvangen van de tyding van den dood va ; den Landgraaf^ zynen' Vaier, van daar naar Gasfel vertrokken, om van dat LandgraaiTchap.,, thans op hem vervallen, bezit te neemen; welk, veréénigd met net Graaffchsp Hanau, dat «jeme'de Erfprins volgens Testament van zynen Grootvader terftond na deszelfs overlyden bezeten heeft, dien Prins toe eene der aaazi'eniykfte Duitfche Ryksvorften maakt. Men zegt, dat de overledene Landgraaf ved gereed Geld; nalaat, waaraan men ook wel geloof kan flaan, «ermi s de overleden Landgraaf een goed Oeconomist was, en hy ook gensurende <e Amerikaanfche Oorlogzeeïgroote Geldfommen uit Engeland getrofcken heeft.
Amfterdam den Sften November. Van wegens de Edele Groot-Achtbaare Heeren Directeuren en Regeerders der Cohwiie burinaamen, wordt hiermede aan alle de Zeevaarende Leden op deeze Colonie bekend gemaakt, dat met den eerften 1 November deezes Jsars, op den Bank buten aanB amspunt, zal opgericht zyn geweest een Baak , ter hoogte van 68 voeten , ten einde de Riv;er van Surinaamen tg-1 kunnen kennen,'en wel voornamcntlyk van dïe van de Marrowyne te onderscheiden. Het Hekwerk van deezen Baak, en de Ton, welke zy tot Toppunt heeft», zullen wit, doch de Hoepels, waarmede de Ton omflagea is, zwart gefchilderd weezen.
©en a4ften Oaober is 8 en een halve myl Noord-Oost ten Oosten van Goad=
X-3,... fiffctt '



('SS) *:fjf
ftart in goeden ftaat gepraaid het Oost-Indisch Compagnie-Schip de Vrouw Catha» rina Johanna, Kapitein P. Srokbro, van de Kamer Hoorn naar Batavia.
-De Brieven van Elfeneur van den eerften tot yden deezer zyn van navolgende inhoud: Door Berichten van Waarburg van^den 28ften Oétober zyn aldaar inden nacht van den ïóften geftrand de volgende Schepen A. Sioblom, van Stok» holm naar Dablin, het Schip van onderen geheel wech; J. Bell, van Memel, na verlies van Mast en Ankers; Holm, yan Carelshaven naar Middeibarg, deeze zal 'er wel weder afkomen; M. DiedricSfe, van Koningsbergen naar Droogbak mei Graanen, is vol Waer, h?t Schip wrak; G. E. Smit, van Koningsbergen naar Bergen, met Garst, is vol Water en zal 'er wel weder afkomen; D. Luitjes, mede vol Water, en A. T. Post, beide van Memel naar Delfziel, d« laatfte zou 'er wel weder afkomen, doch van het eerfte was 't nog onzekc; T. Eekem, van Huil naar Elfeneur, men had wenig ho^p van berging, en G. W Rampen, van hier naar Stokholm, het Scïu'p van deeze laatfte is in ftakken geflaijen, het geen van de Laading geborgen wordt, is nat en bedorven: Voorts in deBj,tvan Engelholm, P. W. Jager, uit de Pillau naar Biu^e, het Volk is geborgen, doch het Schip vreest men wech; en by Torico de Schepen van H, Boorsma, van Dantzig naar Gent, hetzelve zat hoog op ce Sieenen; en dat van P. P. Bryn, van Koppenhagen herwaards beftemd, zit mede hoog op de Steenen, het Schip Is wrak en een gedeelte der Laading nat geborgen; op de Lappe-Grond is vast geraakt het Schip van J. V. Perreira, van Petersburg naar Port a Port beftemd, men lioopte echter dat het zonder fchade zou afgibragt worden.
Kapitein R. Broers, voerende het Schip Schoonhoven, gedestineerd-naar Demerary, ea uit Tesfel vertrokken den nftea Oétober, meldt uit Cowes, meteen Brief van den yden November, dat hy aldaar daags te vooren was binnen geloopen, dat hy den Z4ften Oétober in de Hoofden was gekomen, den zyften coorzwaare Storm uit den Westen en West-Zuid-Westen terug gedreeven was tot op de hoogte van de Maas, dat hy vervolgens weder in het Canaal is gekomen en op de hoogte van 't Eiland Wight verfcheide dagen met Storm en allerverfchriklykst zwaar Weêr heeft moeten over en weder kruisfen, en dat hy eindelyk door fchade aan Fokke-Mast, Kraanbalken, Zeilen cn Touwen, genoodzaakt is geweest binnen te loopen, zynde zyn Schip digt en voorts in goeden ftaat, en dacht binnen agt dagen weder te vertrekken: Voor hem waren aldaar nog 10 Schepen befchadigt binnen gekomen, waaronder het Oost-Indisch Schip de Zaanftroom, Kapitein P. Homberg, die de Groote-Mast had verlooren.
Stboorl den éllen November. Gisteren namiddag om z uuren is alhier even bezuiden Camperduin op het Strand geraakt, het Snaauwfchip, genaamd de Activiteit, Kapitein Jofsph Lygter, van Trieste naar Amfterdam gedestineerd; het Volk is geborgen en men hoopt de Laading mede te bergen, maar het Schip zal na gedachten v/ech zyn; had zyn Groote-Mast en twee Ankers verlooren eer het.aelve aan het Strand kwam.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EG M ONT: op de Reguliers Breê&aat, te Amfterdam.



D E
HOL LANDS CHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den a6 November 1785. N°. 48.
Het getal oer uooacn van uc vour^aauac wees is 110. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Weenen den 2dcn Norember. De Graaf o'Okeüy heeft z ch bereids naar Dresden bsgeeven, in qualiteit van Minister van Zyne Majefteit, om finaal ie handelen over het Huwelyk, tusfchen den Prins Antony van Saxen, en de AartsHertoginne Therefu, die tegen den iyden deezer maand met den Groot-Hertog, haar Vader, a'hier verwacht wordt.
Parys d-n i3den November. De Hertog van Valois, oudfte Zoon des Het-, togs van Chartres, in 't Gevolg van des Konings Jagt zynde, zag het eerst, dat een wild Zwyn woedende op het Paard van Zyne Majefteit aankwam, en deh. Koning zoa hebben kunnen ksvetfen. Deeze jorjge Prins, 11 Jaaren oud, %■<£ Zyn Paard te fpooren, en reed daar tusfchen. Hit Beest werd zeer van pas gedood 10 fchreeden daarvan daan. De Koning, de deezen jongen Heer niet kende, merkte zyne oplettenheid en dapperheid op, en, onderzocht hebbende wie hy was {want hy was aan Zyne Mtjelieit nog niet voorgefteld) vraagde hem, wat hem aangenaam konde zyn? De jonge Prins antwoordde m?t eene Kindcrlyke eigenaartigheid, da; de Slaaven, üic van Algiers vrygekogt waren, naar huis gingen, zeer flegt gekleed zynde, en dat hy wel zoude wenfchen, dat die goede Lieden geen koude op den weg leeden. De Koaing, met dit amwoord zeer ingenomen , prees en liefkoosde hem teder, antwoordende: „ Dat zyn wenseh zoude gefenieden-" En inderdaad, dezelve is vervuld, ds Koning liet hun Klcederen geeven, en de Kleedcren, welks deeze Gevangenen outvstngen hebben, worden die van Valois genoemd.
Van de Neder-Elve den iyden November. Men heeftbericht, dat deRusfifchs Vloot, welke te Kroonftad ligt, niet onttakeld en het Volk niet afgedankt wordt; dat in tegendeel een derde aan boord der Schepen moet blyven, en de overige wel voor vier maanden verlof bekomen, maar op voorwaarde van ten einde van diea tyd weder op hunne Schepen te zyn.
De Landgravin, Weduwe vati Hesfen-Kasfel, eene geboore» Prinfes van Braadenbuu Scriwct. wordt eerlang te Berlyn verwacht, alwaar zy, volgens haai-
Z 3 Hu-



( IS» )
Huwelyks-Conttaét y na het affterven van haar Echtgenoot, mlg gaan reffdeeren.
Frankfort den iyden November. Men heeft tyding, dat de Gemaalin van den Aartshertog Ferdinar.d van Oostenryk, den 2den deezer te Monzu, by Milano, in de Ktaam bevallen is van een Prins, welke by den Daap tvarel Ambrclins genoemd is.
Nymegtn den 16'en November. Wy verkeeren alhier in zorgelykeomftandig» heden, die, zo dezelve niet ten krachtiiaadiglten worden tegengegaan, van droevige gevolgen zoude» Kunne» weezesi; daar men alhier altyd gewoon geweest is, by avond en by nacht gerust ca ongeltoord over Straat te hebben kunnen gaan, daar wordt ons na die vryheid ontnomen, wil men zich aan geen kwellingen, aanrandingen of affronteeringen bloot fttllen. Een Burger Perfooa is deerlyk met een Mes gefneeden; eer> ander Burger is aangerand door twee Booswichten, en even buiten de Stad is by een Bauwman ingebroken, de Lxden zyn aan banden en voeten gebonden, zeer mishandeld en van hunne contante Penningen beroofd; by onderfcheiden Huislieden zyn Brandbrieven gelegt, daaien van tea ver voomitzigt; daardoor wordt aan den Buitenman de nachtrust ontnomen, en jaagt hen vrees a&n, dat hun Huis en Goederen eerlang door zulke Godvergeeten Booswichten aan de vlammen opgeofferd zullen worden. Het is te wenfchen, dat deeze Gedrochten allen ontdektmo*en worden, endantenftrengftengeihaft, tenaffchrik van anderen. Eenigen tyd geleden is hier ingebroken; toen kreeg de Burgerwacht orier Patrouilles te lasten gaan, toen hoorde men van geen moedwilligheden meer ; maar na zyn die orders ingetrokken.
Amfterdam den 17Jen November. Op de Rivier de Taag was leggende het Frepaifthip de Arao, Kapttin H. Reyntjes, tie Equ'pagie was weder herfteld, r?et Sch'p was gevifiteerd en afgekeurd, zynde zeven zwaare Knies, daaronder de Zeilbalk, (lakkend, buiten dat, geheel los en uil elkander gewerkt: de Equpagie nn Goederen Zullen by de eerfte gelegenheid met Koopvaarders overkomen, doch '*r leggen nog ge-n ledige Schrpen.
In Brieven van Bourdeaux, wordt in dato den yden deezer gemeld, dat Schipper Nemme Fokke, van Bourdeaux na-ar Bremen, in het uitzeilen van de Rivier aan de Pomte ee Graves, met zyn Schip op denCr»nd had geftooten, waardoor hetzelve zodanig befchadigd en lek geworden is, dat'er geen mogelykhtid was hetzelve door pompen als anderszins te -edden, dus de Schipper met zyn Volk zich genoodzaakt hetft gezien , hetSelv'p by Veraun te verhaten. De Admiraliteit heeft, op ontvangst van deeze tyding en op verzojk van de Inlaaders, terftond ordre gefteld, om zo veel mojelyk van de Laading te redden; doch daartoe is weinig apparer.tie, dewyl by hoog Water niets daa de Masten van het Schip bo?en Water zyn.
Te Hamburg is uit Zee term? gekomen Schipper Mirten Hsss, r.aar Bourdeaus gedesi'tneerd, had Ankers en Touwen verlooren cn onder Heylgeland over de Steane Rif geftooten; was door vyf-Lootfen van daar geholpen voor 230 Ryksdaalders,en op de Elve binnen gebragt. Verders rapporteert hy. dat twee Schepen by hem onder Hay'geksd gebleeven waren, een Engelsch- en een Smakfchip; de smak is op de Steenen verbryzeld en al het Volk verlooren gegaaa. Ook ves-
neecat.



C ifi )
neemt men, dat aldaar voor eenige Marken wasbinnen gebragtMeigertRemmertsj
welke vast had gezéten en fchade bekomen.; • -wdiaavoH as!
Drie myhn van Memel is geftrand htt Schip van Itske Willems Drent, van Dantzig naar Hamburg gedestineerd; het Schip is aan (tukken.
By het u'titilen van Altona, den 8ften deezer, heeft geflooten het Schip van Namen Knul, van daar naar de Middelandfcüe Zee gedestilleerd; had Ankers en Touwen verlooren.
By Jutland is aat gedreeven een groote Smak, met Hout gelsaden; alsmede een* Tjilkfchip, de naasien onbekend.
By I/ebau is geftrand FreJr k Jacobs de Jong , van Predriksbaven r.an Amfterdam geiestineerd; het Schip is wech, doch dc Lading hoopte men te bergen.
By Fred.-ikshiven is verongelukt h?t Schip van Peter Schrnidt, van Petersburg naar Bour-eaui gedestineerd; men hoopte een gedeelte van de Laading te bergen 5, het Sch'p was gefcorften.
Van Ri*a meldt men, dat het den 31 ften O&ober aldaar zwaar uit den Westen' •tl Noord-Westen geftormi hid, waardoor f a 6 Schepen op Strand zyn geraakt,, waaronder Cornelis Jacobs. |ongebro:r, naar Amlterdam; William Fordyce, »aar Londen, en Oitman Havighorst, naar Lisboa gedestineerd; Alsmede hst Schip V2n Ohe Tronheim, van öourdeaux komende mst Stamgoederen ; de drieeeefte waren digi- en zouden gelost worde*». Ook waren verfcheide Ligters en Booten verongelukt, waaronder een met Suiker enz., gelost ut het Schip van Ohe Tronheim, en een met 3oLsst R«gee voor het Schip van R. Jackfon, Kaar Rotterdam moetende. De Schepen van W. Jelies, cn H.Lr.Erens, waren medebehouden. Het Schip van W. Fordyce, boyen gemeld, was van vooren reedsweder vlot, en men hoopte den volgenden dag het geheele Schip vlot te krygen. Schipper Hendrik Buyzing, naar Sr. Malo gedestilleerd, had on.4er Oeft-I een> Anker en Touw verlooren; aldaar halden mede gelegen riaer Abes en Jan Po Visfer, doch van dezelve heeft men nog niets vernomen»
In een onzer voorigen hebben wy gemeld vao twee Schepen, die in de Haven van Oftende veronge'ukt waren; tfeSns verneemt men van wegens het Schip van P. Kunne, nog dit Bericht. Hel Weêr bedaard zynde zocht Kien het Schip te raderen, waar een Kind van 4 Jaaren in ds Kooi hg, det zser welvaare.ade was J Die vertooning, gevoegd by m fat desieif» on^tlakk^e Vader en Moeder, die men op klaaren dag had zien omkomen, zonier dat het mogelyk was, hun eenigehulpe toetebrengen, was alleraandoenlykst. En deeze gebeartenis heeft nog een Zeer zonderling verfcHynfel voor t gebragt, hetwe'k wy aan de Natuurkundigen overlaaten te verklaaren. Zie hier wat het is: Het Kind was, door een gevolg van de Kinderziekte, federt 4 maanden verlamd gebleeven aan alle zyne Leden, en. byna ftom. De vrees en fchnk , waarin hy op dit vreeslyk oogenblik geweest is, had zyne vo'komene geneeiing uitgewerkt. Hy is thans zeer wel vaatenden kj? fpreekt doide'.yk en zyne Leden zyn wel vast. Mea hetft deeze byzonderheden van de drie Mamm, die van dit Schip gered zyn.
Paryf den iSden November. De He-tog vsd Orlcarrs, Prins van den bloede5,. ligt sulergevaarlykst ziek $ cn mm vreest, dat hy op dit oogcablik reeds üttni'.
la*-



( 19* )
w,, *e,fcHei4e» i«. - Delfertcg van Pradin-, Oad-Mmiiter der Marine, i» dec
sfcderi acexer overleden; hy b«z-it één Millioen aan jiarlykfche Inkomtlea, en bat een grooten Schat na. De Hertog van Richelieu, is mede zeer zwak Kon:PK verzocht hem deezer da*en , het Hof te verhaten, en zyne rust te neewten- doch hv antwoordde : „ Du hy zich nooit minder vermoeide, dan waaneer
hv zvn ph?t dee 3." Kort daarna valt hy , in 't Appartement der jonge Prul» "v-'U z'chielve. Weder bykofsende; en altoos even vrolyk van geest, zeide hyl ' "p't'ts de eerfte val, die ik asn't Hof gedaan heb." > " Zok^b den tSden November. Volgens e!e jongfte Berichten uit de Oost-Ir*ftïcn was de vermaarde Tippo-Saib op het punt geweest, om door één zyner Vrouwen met een kop Koffi Vergeeven te worden. Dan, hef zy t Vergif .te isvak h't zy zyne Conftitutie te fterk was, althans het gelukte hem, door hu» «•«neen Pei inansch Doctor, het gevaar teöntfnappen. De Schuldige werd welhaast öntftekt g-vat en veroordeel om langiaam door een klein Vuur verbrand te wonen' we'ke' ysfelyke Straffe ook san haar is utgevoerd; hebbende dat deerniswaarWSchepftl, riet dan na drie uuren folttrens, den geest gegeeven.
Hulst den 21 ften November. Eergisteren, zynde Saturdag, 's namiddags ytn;4 natci voor i uur precies, is de beroemde Heer Blanchard weder met zyn Luchtbol üii' de Stad Gend opgegaan, en tot de verbaazende hoogte van a a 33000 voeten gefteceh Vervolgens nederdaalende, en by den Groenendyk, m het Land van Hu'st met den Bol zo digt aan den Grond komende, dat hy als langs denzelven fchoorde, is den Heer Blanchard aldaar 'er vrywillig uitgefprongen. Het was toen juist kwartier over 1 uur, en daar die Flaats zeven uuren van Gend af lilt heeft hy, de groote hoogte, waartoe hy geklommen is, mede gerekend, af een zeer'verbaalenden weg in twintig minuten tyds afgelegd. De Bol, van de *waar" van den Luchtreiziger ontheven, rees toen weder ftaatig om hoog, en is omtrent anderhalf uur verder, voor Kruyningen . in de Hond of Schelde nedergevallen en door de Ghaloup van 's Lands' Erikfchip de Corneha, gecommandeerd door den Heer A. Riefe, opgevi-cht, en aan den Heer Blanchard terug gezonden , di- thans wed-:r in p.osden welftand met esn Chais naar Gend is terug gekeerd; hcbb'Hde op deeze zyne zettende Luchtreue geen ander letfel geleden, dsn eene Bfffa ondrasgiyke koude; want een fcheur, door het uitfpiingen in zyn Rok gekrimen, is niet waardig te noemen. . , , ... .
"Pen Heer B'anchard verzekert, dat deeze zyne zestiende Laehtreize de aanroer-' Kelvklle tiewnuigfté en zonierlimfte van allen geweest is, zo door de waaroec-'' miniren 'welke'hy daarby grdaan heeft, benevens de verbaazende hoogte, waartoe hy fcfteepen is, en'welke hem door de felle koude, in die Luchtftreek, bet Bloed bvna in de Aderen deed vfiftyven, als ook door de veraadcring, welke zyn LuchtmtcMne caafibor heeft ondergaan, zynde hy van de hoogte der Wolken af eerde* met eerse foort van Patachate, dan wel rrfet een werkefyken Luchtbol mérgekornen.... pij , ,.. , . ,, n ., .. , .... liidMsstMLfi.
GedTokTby de Erve de Weduwe j ACOB U S van EG MONT: op de Reguliers Bieêlïraas, te Amfterdam.
.#.«. |»l fi9 «nsnvo^f» » i nt<» MWfil j*»> «.SLt» n»* »L i?Uw HSHM *?»H« qo Of.l.01 'n*rs:d,'WW Wtfp ifaffrl «!« «j. ,,.^fl( uljjjTtzarri
«*fl al ia qoi««* , Jrt^mwwS lfW*l*# 3&vfiP*& mfmittmi -»«• *» *. j
nanaiawu mmm W i»*t «» WW «*8 n» Mffftl m *d «WW
ioov SS ■ .



HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 3 December 1785. N*. 49.
Het getal der Dooden van de voorgaande week is 129. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden LisfaboH den zyften Oétober. Het Oorlogs-Fregat de Cifne 't geen reeds afgedankt en onttakeld was, is op het onverwachts weder in commhfie aeftetd en feet commando aan den Kapitein Francois de Pocula Leite, denzelven die het te vooren commandeerde, opgedragen. Dit Fregat, gelyk mede de Triton trioet morgen onder zeil gaan, om op de Kusten te kruisfen, ten einde dezelve tegen de Algerynen te befchermen. Het Gouvernement heeft ook de tydina van Cadix ontvangen , dat 'er y Mooifche Chebecquen by de Algarves kruisfen en dat een Deensch Schip, deezer dagen alhier binnengekomen, gedeclareerd heeft door een van dezelven gevifiteerd te zyn. * Zo de Zeeën, aan den eenen kant, eenigermaate onveilig zyn voor de Portugeefche Koopvaarders, kan men met meerdere zekerheid, aan den anderen kant getuigen, dat ieder afzonderlyk Perfoon veel meer gevaar in deeze Hoofdftad mo-t te gemoet zien. Men hoorde wel, zints eene;i geruimen tyd, van eenige moorden en aanrandingen fpreeken, zoncer dat de Politie, op eenigerhande wyze haar werk 'er van maakte; doch, federt drie weeken, zyn deeze ongeregeldheden tot zulk eene hoogte geklommen, dat een ieder met 'er daad beducht is, om uittegaan Eenige dagen geleden zyn 'er dtie Perfoonen, op éénen avond, tusfchen 6 en j «aren, aangerand; hebbende men onder anderen cen Eogelsch Koopman alles wat hy aan zyn Lgchaam had afgenomen, ondtr bedreiging, dat men hem dood zou fteeken, zo hy één woord fprak. Deeze en verdere ongeregeldheden hebben eindelyk het Hof genoodzaakt, om de Infantery en Gavallery des nachts te laaten patrouilleeren, 't geen reeds dit gevolg gehad heeft, dat men federt dtie dasen bv= kans 400 Perfoonen in hechtenis gebragt heeft.
Wetnm den 12 Jen November. Dewyl Zyne Keizerlyke Majefteit uit deConduitc-Lysten , welke hem van alle Hof bedieningen overgegeeven worden gezien heeft, dat verfcheiden fubalterne Bedienden hunnen pligt zo flaauw waarneemsn dat zy dikwils eerst 's morgens om 11 uuren op hun post verfchynen en ten iï uuren weder de deur uitgaan , ja zelfs geheele dagen wechblyven; zo zyn op aller-* hoogst bevel in alle Ganfelaryen bezoudere Lysten geformeerd, waarop alle Beamptcn by het komen en gaan hennen naam en het uu: moeten optékensn
Aa Voer



. ( i?4 )
Voor eea'ge dagen klom de Keizer in onze Voorftad, de Landftrasfe, ope?n n"et wel gemaakte Steiger aan een nieuw Gebouw; dezelve brak, maar een Handlanger r.aV't geluk het leven van dsn Monarch te redden, waarvoor hy met 24 Ducaaten en' een jaarlyks penfioen van 300 Fiorymn begiftigd wierd. ' Men verteld, dat by de eerfte Aud ëüt;e van onzen Gezant, den Prins van Reufs te Bsrly'n, den Koning van Pruisfen ondetanderen gezegd heeft, dat gemelde'Prins den Keizer kon verzekeren, dat hy genegen was om hem in alle zyne voorneemens te onderfteunen, in zo verre die met de gerechtigheid, het welzya van Duïtschland, en het evenwigt tan Europa overéén te brengen waren.
Zyne Msjtfteit, de Keizer, hetft aan alle de Dutfche Regimenten, die naar de Nederlanden geweest zyn, wegens de menigvuldige motilykheden die zy hebben moeten ondergaan, eene geheele maand Soldy gefchonken; en thans zyn zy allen op hunne te rug marsch naar hunne gewoone Kwartieren.
Parys den ióden November. Men heeft hier veel gelagchen om eenen misflag, die voor eenige'dagen is voorgevallen: De Heer Luitenant der Politie, alle de Gevangenisftn en Gevangenhuizen in deeze Hoofdllad bezocht hebbende, ftelde eenen dag'om dat van Charenton te bezien. De Luitenant der Marechausfse van dat Depa-te-ment voorneemens zynde, den Heer de Grosne by zyne aankomst eere aan te doen, deed de B;igades verzamelen, en ftelde zich aan hun hoofd. Zy zien eene Koets aankomen met vier Paarden, met eene groene Levrei. De Luitenafit, geloovende dat het den Heer de Grosne is, doet zyne Ruiters den Sabel in de hand'neemen, terwyl zy de Koe» omringen en verzeilen. DeKoettierrydt voort; en dawyl hy de Brug over de Marne wilde overryden, zo wyst een Rutter hem, 'dat hy rechts af moet keeren en de Plaats van het Gevangenhuis opryden: De Luitenant komt aan het Portier, en blyft zeer verwondert ftaBn, dat hy den Perfoon, die in het Rytuig was, tiet kende. Ha was de Threforier der Salpeter Poeders, die, zo bleek als de dood, niet anderi dacht, of men wilde hem op die p'aats brengen, uit kracht van eene Lettre de Cachet, waarvan hy echter de oorzaak niet kon iaaden. De Luitenant maakte zyne vetfehooning, en de Financier, boswel nog be;vende, was blyde met den fchrik vry te komen.
Heden avonJ, ten 8 uuren, H in deeze Hoofdftad overleden de Hertog van Prssiin, voorheï'n Minister der Marine. Deeze Heer hadde één Mtllioen jaarlykfehe'lnkonfien, ïS& 40,000 Louis c'Or na, en he:ft in zyn Testament Mejofvrouw Dangeville, voo: neen Actrice op de Franfcne Comedie, gedachtig geweest.
Deventer den ioJen November. In de voo:ibe week ftierf alhier een gepenfioneen Conftapel, die, een geruimen tyd geleden, op den Verjaardag van den Stadhouder htt engduk gehad had, door het te vroeg afgaan van het Kanon, zyn 'feeide Armen te verliezen. Deeze Man had.gesvenscht, met Militaire Eer te worden begraven, en, daar 'er tegenwoordig geen G'aarnizosn in die Stad is, verzocht, dat men na zyn dood het Burger-Vry-Gorp.s wilde aanzoeken, om zich met zyne Bï^ravenis te' belasten: Dit Corps voldeed geredelyk aan dat verzoek, en de Man'is voerleden Donderdag door hetzelve ter Aarde befteld, zynde gedraagen door agt. Gonfhpels van het Corps, voorgegaan door het Detachement, insgelyks uit Conftapel* beftaande, wordende het Lyk door alle de Officiers van htt Corps, die in de. Üïté'd'waren, en door verre de mtefte Leien van hetzelve gevolgd, en onder da. «woone Eerefchoicn in het Graf gelegdi.f'V .natóarf doit ?d na»boö asx „



C I9S )
's Gravenbagt den 2 ƒ Ren Novtmber. Met de jongde D'uitfche Brieven hee'f men, bericht ontvangen, dat de Zaaken in dat Ryk tese vry gewigtige keer lchynen te memen; wordende verzekert, dat dc Keurvorst van Mentz mede tot het Düitrch Verbond is toegetreeden; tn men voegt 'er by, dst al de Takken van het Hesfsc'i Huis dat voorbeeld Haas te volgen. Het zal dan geen gering gewgt in de Ichaal der Confcedemie zyn, zo het gezegde waar is, dat de overleden Landgraaf van Hesfen-Casfel omtrent-honderd Mdlioenen aan coatanten nalaat.
Met die zelfde B'ieven heeft men van Tyrnau tyd'ng bekomen, dat aldaar in den nacht van den óden deezer overleden is dc Prins Geörg August van Meklenbarg-Ssreiitz, Generaal-Majoor in Keizerlyktn dieast, Colond-Propritair van cen Regimeet Cuiraslieis en Brigadiers der beide Regimenten Cavallery Nasfau en Anfpsch, Broeder van Haare Majefteit de Koningin van Groot-Brittannie, no£ maar 37 Jaaren oud zynde.
Va» 's Hertogenbosch verneemt men , dst de Dyk, dierden Overlaat tusfchen Drunen en Baardwyk geflooten hielJ, werkelyk wechgeruimd wordt; zyndeeea gevolg van de wechgeruimde Dykcn met Zyne Keizerlyke Majefteit, en san den anderen kant cen heilzaam vooruitzigt voor den Bommelerwaard , en menigten die door te hoog Water hinder leedt. ahflvx' ujarrjaamoov' iasmsi-JttsQ. tób'
Parys den 2fften November. De Cardinaal de Rohan is deezer dagen'gevaarlyk ziek geweest, zodanig, dat men zelfs voor zyn leven beducht was; doch. thans begint hy weder te herftellen. Men verneemt dat het onderzoek van zyne Zaak eerder zal beginnen dan men gedacht had, zullende daarmede den 28ftepu deezer maand reeds cen aanvang gemaakt worden. Dus zal men eerlang verneemen of zyne Eminentie asn de bekende misdaad fchuld'g zy , of vrygefprooken zal kunnen worden.
Voorleien Dingsdag avond wierd bet Lyk van den Hertog van Orlcans in defzelfs Familie-Graf ter Aarde gebragt; verzeld door de Hertogen van Beurbon c» d'Enghien, beuevens dea Maarfchalk de Segur, den Marquisde Caftries, alsmede," het Hofgezin van den Overledenen, eene menigte arme Lieden, en laatftelyk deWacht te Paard, alle met Flambouwen. De nieuwe Hertog van Orleans wilde volftrekt de Lykftatie van d«ze:fs Vader bywoonen, nitttegenftaande de Do<3oren het hem fterk ontraaden halden, dewyl die Prins-door een hevige Koorts in het Bedde gehouden wierd; doch toen hy 's avonds te vooren nog eens trscfrtteo? te ftaan, om zyne krachten te beproeven, viel hy zodanig tegen den grond, dat hy zich eene kneuzing boven hst oog toebragt, en dus genoodzaakt wierd vars zyn voorneemen af te zien. Indien deeze nieuwe Hertog van Orleans, voorheeB van Chartres, mogt komen te overlyden, zal de Titel van Eerften Prins van den> Bloede, overgaan op de Kinderen van den Hertog d'Angoulémc, oudtien Zoou van den Graaf d'Artois. , ,n>- (., navaiafsdJiab
' Londen den 2yften November. Voor eenige dsgen vernam rmn hier, dat.'er frt Amerika een Schip van Londondctry, meteen groot aantal, paifagiers geblèevea was-, doch federt heeft men door een Brief van één dier Pameiers, gedagtekend < Philadelphi* den t-den September, daarvan het volgend akelig bericht bekomen:;
„ Op den 29ften July laatstleden gingen wy van Londonderry onderzeil, aan . b^ord hebbende 24^ Pasfaners, alle deftige Lieden, die voor cese groote waarde
aan Goederen by'zich hadden. Wy hadden een vooilpoed:^ re's tot^es nachts t« A's 2 "V«3



( 196 )
i,* vtn"Bonderdags den eerften deezer, wanneer men ten 10 «arengeraadenrondt „ te peilen, en wy ons, tot onze groote verwondering, op 4 vademen Water „ bevonden, zonder dat wy, van wegen de donkerheid, eenige tekenen van het „ naby zynde Land konden befpeuren. De ontftcltenis en fchr'k, die ong hierop „ beving, is eerder te begrypen dan te befchryven. Men wendde alle moeite aan „ om het Schip op Strand te zetten, doch in weinig minuten geraakten wy aan .„ den Grond, en zagen ons genoodzaakt de Ma*ten te kappen en al het Tuie „ over boord te werpen. By het aanbreeken van den dag bevonden wy ons op de „ Mohoba-Bank by de Indiaanfche Rivier, omtrent 4 mylen ten Zuiden van Kaap
Hinlopen. Meo ftelde alles in 't werk om de ongelukkige Schepelingen te red» „ den, die gedaurende den geheelen nacht op het Wrsk gebleeven waren fchoon „ men 100 ellen afftand van de Wal sf was.
„ Des avonds iloeg het Schip aan ftukken, terwyl de Zee zo hoog ftond dat „, men met groote moeite de Booten aan het Wrak konde brengen ; dan aleer'men „ dezelve vol Volks had, ftoegen zy door den hevigen Wind van het Wrak af „ en op Strand, waardoor alle hoep van behoudenis voor de overigen, die zich „ nog fcheep bevonden, verlooren ging, ten zy dezelven middel vonden om door „ zwemmen, of door het dry ven op ftukken van het Wrak, aan Land te geraaken „ Het fmert my te moeten zeggen, dar 'er maar 68 Menfchen gered zyn daar„ onder de Kapitein , dc Stuurman en het Scheepsvolk.
„ Op den dag, kwamen 'er eene menigte Inwooners aan Strand, fpannende „ alle krachtenen middelen in om de Ongelnkkigen te redden die nog op het Wrak „ zaten, en onder welken omtrent 100 Vrouwen en Kinderen waren doehwaar„ van 'er niet meer dan 7 gered wierden. Verfcheiden onder deaan Land gekomen „ Perfoonen zyn federt geftorven door de Wonden die zy bekomen hadden en „ anderen zyn elendi/ gekneusd en bezeerd." '
Bras/el den 2Öften November. Alhier is een Plan uitgekomen van een allerbvzonderfte LOTERY. Een Jongman, van 24 Jaaren, welgemaakt, vaneen goed humeur en caraéter, doch zonder Geld, zyn eigen geluk en dat eeoer Echtgenoote, waaraan hy zich wenscht te verbinden, zoekende te bevorderen heeft ten dien e:nde voorgenomen eeDe Lotery opterichten, waarvan zyn eigen Perfoon de Hoogfte Prys zal zyn. — Alle Meisjes of Weduwen, welken niet ongenegen zyn tot het Huwelyk, kunnen een Lot koopen voor den gcriDgen prys van een Keizerlyke Kroon. Het getal der Loten is op 40 000 bepaald; zynde dus de geheele Inle* 40,000 Kroonen, die voor het Huwelyksgotd btftemd zyr. Om -onkosten voonekomen, zal men zich in de trekking fchikken naar de nieuwöpgerichte Brusfelfche Lotery; zullende het eerfte Nommer, dat daarin getrokken wordt, in deeze Hnwelyks-Lotery de Hoogfte Prys trekken; doch zode Perfoon, aan wien d t Nommer behoort, geen behaagen in den Jongman moit heb. ben, zullen zy elkander vrylasten, en de 40,000 Kroonen famen deelen. In gevalle de Infchryving een goeden voortgang mag hebben, zal de Hoogfte Prys de moeite neemen, om een tourtje door de Nederlanden te doen, om zich vóór de trekking, by de Geïntresfeerdens bekend te maaken.
Gedrukt by dc Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT; op de Reguliers Brcéftraat, te Amfterdam.



DE
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTELDER.
Den 10 December 1785. N°. 50.
Hei gctai oer uooaen van ae voorgaande week is iyó Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Uittrekfel uit een particulieren Brief, gefchreevea te &. George Dehnina op de Kust van Guiné, in Afrika, den 23ften Juny 1785-. '
Ik heb de eer Uw Wel-Ed. te berichten, dat alhier ter Kust alles in een goede en gefchikte order zich bevind, het ware te wenfchen, dat wy onzeEtablisfemecten of Forten aan de Benedenkast weder in handen hadden, en dat de Engelfcfeen ftiptelyker hadden voldaan aan hunne Verbindtenisfen, by het laatitgefiooten Tractaat van Vrede; dan tot heden heeft het Engelfche Ministerie daarop, zo verreik weet, nog geen orders gefteld, en de Engelfchenjouïsfeercn daardoor van den gaatfchen Slaavenhandel, dewelke voor ons thans in een kwynende ftaat is, kunnende wy met geen mogelykheid eenigen Slaavenhandel doen, zo lang ^e geaeele Benedenkust in handen van die Nasie verblyft.
In het laatst tan de maand Mei kwamen in het gezigt van 't Hoofd-Kwariëf • vier Engelfche Schepen, onder haar geleide hebbende een Portugeesch Schip van de Bahia, geiaaderi toet Tabak, en de wil hebbende naar d'Eimina, .em alhier te ver- i tollen; het gemelde Schip hebben de Engeifchen aan de Bovtnkust ontmoet, en met geweld voorby dit Hoofd-Kwartier gevoerd naar de Reede van Kaap Gors, en aldaar hetzelve van al zyn Tabak ontlaaden. '
Ik heb hier te^en niets kunnen doen, alzo ons de magt ontbreekt, maar heb alie inftantiën.gedaan, om ware 't mogelyk de verfchuldigde Recognitie aan de WestIndifc'ie Compagnie te bekomen, doch zalks is my gantfehetykafgeflagen, zynde het gemelde Portugeefche Schip door den Engelfchen Gouverneur aan Kaap Cor» van een Paspoort voorzien, waarmede hetzelve van de Kust vertrokken is.'
Ik vinde my verpligt Uw Wel-Ed. hiervan kermis te geeven, de gevolgen kunnen niet anders als zeer nadeelig voor de West-Indifehe Compagnie zyn, en hst % ware te wenfchen, dat 'er middelen konden gevonden worden, waardoor de handel wys diér trotfche Natie mogt worden gefluit.
Indien de Engelfchen maar toelieten, dat de Portugeefche Schepen haar verfchuldigde Rechten aan de Campagne, en aan dit Hoofd-Kwartierbehoorlyk voldcejen, dan zou de Compagnie haar wel kannen toelaaten, eenige Handel met de
A a 3 Por-



( ij* )
For!u|eefche Natie te doen, maar door deeze handelwyle betoonea zy, dai zy 'er op uit zyn, om zich met geweld meefter te maaken, niet alleen van den pantfchsn Portugeefchen Handel, maar zelfs ook dat ty trachïen aan de West-In iifche Compagnie haare Rechten op de Portugesfchen te ontweldigen.
Extract uit een Brief van Bougxenon, m Lotharingen, den 23llen Oétober. De Stad en Graaffcnap Biiche hebben deezer dagen een voorbeeld van plegtige erkentenis gegeeven, 't welk merkwaardig genoeg is om gemeld te worden. De Graaf de Bombelles, Luitenant-Generaal van 's Konings Legers, en meer dan 20 Jaarea Commandant over de hooge en laage Jarre geweest zynde, had, fchoon reeds in den Jaare 1760 overleden, in aller harten een dierbaar en onuitwisbaar herdenken van eens weldoende en waarlyk Vaderlyke Adminiftratie nagelaaten. De De Stad Bitc'ae, deeze aandoeningen door een openbaar Gedenkftuk willende veréénigen, had vryheid verzocht ten haaren koste een Graftombe van Marmer en Metaal tot gedachtenis van haaien ouden cn achtingwaardigen Gouverneur te vervsa-digen.
Dïeze permisfie, op eene zeer aandoenlyke wyze gevraagd entoegeftaanzynde, is de inweiding met de grootfte plegtigheid volbragt. Ds Marquis de Bombelles, des Konings Ambasfadeur in Portugal, Zoon van den teentn wiens roemwaardige Gedachtenis men vereeuwigde, (en Broeder van den Baron de Bombelles, Luitenant-Colonel van 't Legioen van den Graaf de Maillebois) woonde deeze plegtigheid by, en was over den yver en de gevoeligheid deezer goedhartige Inwoonders zodanig getroffen, dat hy zyne traanen niet wederhouden kon: Reeds bevoorens had hy de Stad een blyk van viiendfchap en vertrouwen beweezen, met daaraan te vergunnen een zyner Kinderen ten Doop te heffen, en welke den naam van Bitche voert. y ;9rj jbó ,hys
Conjiantinep&kn den 2yften Oétober. De innerly^e onrusten in dit Ryk vermeerderen van dag tot dag, de Sultan en zyn Ministerie wordt vsn het Volk veracht, en men verwacht eerlang eene Revolutie ten voordeele van Prins Seüm, de Zoon van den overleden Keizer Muftafa. In Opper-Afië wint een Geestdryver, met naasna-Scheik Manfur, door gewaande Wonderwerken, een grooten Aanhang; zo dat aan den Basfa van Erzerum orders gezonden zyn om een waakend oog te houden. En een ander Volksgerucht, dat niet minder gevasrlyk kan worden, verbreid zich hoe langs hoe meer. 'Er is namelyk onderdeMufulmanren een oud zeggen , dat naby het einde der Watreld een groot Profeet, zynde de twaalfde Iman, Mahadi genoemd, die reesis veele Eeuwen onbekend voor de. Wa-reld geleefd heeft, zich te Damascas zal vertoonen. Nu is het gerucht onder het Volk algemeen, dat dit eerlang ftaat te gebeuren. Men heeft dus alle redenen om te denken, dat het begin der dertiende Eeuw van de Mohammcdaanfche Jaartelling merkwaardig voor het Turkfche Ryk zal zyn; zynde den I3den November aanftaaude twaalfhonderd Maanjaaren verloopen na de Hegira of vlacht van Mahsmmed, van welke, gelyk bekend is, ie Muiuimannen hunne Jaartelling beginner;.
Napels den zóften Oétober. Men b'yft no? fchuddingen van Aardbeevingen gevoelen, niet alleen in Calabrie, maar ook in Abrusfo, welke des te meerfchrik veroorzaakenf, om dat de Berg Vefuvius federt eenige maanden ongemeen vol van Zwavel fchyat en andere Pikachtige Stoffen te zyn; dat hy meet Vlammen dsn
ge*



C 199 )
^ewoonlyk uitwerpt, en dat men ïelfs verfcheiie avöHden eenige geweldige Onderst irdfehé flagen gehoord heeft, die een fchrik verfpreideo by alien, die ze hooren.
Madrid den yden November. De Koning heeft de edel moe iigheid gehad, de Marooien en Zee-Soldaaten, die 't Land 30 jaaren gediend hebben, of wel buiten ftaat gebragt zyn, om hun»en dienst verder waarteceemen, een toereikend Jaargeld tot hun onderhoud, toetelcggen ; alsmede aan de Weduwen en Moeders van hen die in 's Lands dienst zyn omgekomen. Het zyn deezen en dierpelyke dsaden' die den Vorften weezenlyk tot roem verftrekken, en den * ngeveinsden eerblei en liefde hunner Onderdaanen doen winnen.
Weenen dea iQJeB November. By gelegenheid der aankomst van eenen Gour'er met de tyding van de getlotene Preliminairen tot het Vrede-Tïsöaat, fchreef Zyne Keizerlyke Majefteit eenea zeer vleijenden Brkf aan den Prins Ganceliervara Kaunitz, waarin de Monarch evea hartelyk zyn genoegen over den Vrede, als over des Prinfen arbeid om dien te betverken, betuigde. Z'c hier de Vertaaling daarvan:
Myn dierbaare Prins! s^Inaobnsa m x an» qo ,. »n»q sssiG. "»jJs@y wenscht my geluk met ds aankomst van een Courier van Parys, met daPreliminairen ter fchikkin^ tusfchen my en de Hollanders. Ik moet u geluk wenfchen, op myne beurt, met eene gebturtsai's, die, gelyk alle anderen, onder myne Regeering voorgevallen, voor een groot gedeelte haareontwikkeling fehuldig is aan den iever en de overtreffende talenten, welke gy blyft toonen in 't bellieren van het Roer van Staat. Ook fchyrt de Hemel het uitmuntend deel te willen erkennen, welk gy hebt in 't wel f.aagen van deeze Zaak, door uzulkeenvleijendGe-fchenk te doen tegen morgen. Ik ken u al te wel, dan dat ik met overtuigd zoude zyn, dat het vermaak, welk gy gevoelt, niet zou kunnen opgewogen worden door' alle de Gefchecken, die ik u zou kunnen aanbieden. In onze eerfte byeer>koomst zal ik u deeze gevoelens breedvoeriger uitdrukken; maar myn hart was ts vol op dit oogenblik, dan dat ik de utftort'ng daarvan tot dien tyd toe zou hebben kunnen ophouden. Den z8ften September 1785-, 2 uuren nademiddsg."
J OSEPB. f-3T
Londen den 22 en 2yften November. Het Hof heeft Depêches van zyne Gezanten, zo in 's Hrgï a's elders, ontvangen, die aanleiding gegeeven hebbenrjtptr zeer ernftisre rsadpleegingen. Ook ontving het Hof, den 19 jen deezer, over Laad uit Oost-Indien de gewigtige tyding van eene bloedige Aétie tusfchen Tippo-Saib en de Maratten, waarby de eerstgemelde totaal geflagen, en op de vlucht gedree*. ven was, met asterlaating vaneen groot aantal Gefmu'/eldsn. Gekwetften, Krygsg-evangenen, Gefchuten Ammunitie. Deeze gebeurtenis kan van zeerot aangenaams pevolgen zyn, wyl Tippo-Saib, als Bondgenoot der Franfchen, zektrlyk hunnen byftand zal verzoeken, 'welk verzoek de Maratten dan , om gelyke reden, aan ons zullen doen; 't welk dus de vctfchülen tusfchen de beide Natiën in de Ooit-Iadi$a wederom zou kunnen doen herleven.
Over Spanje heeft men Brieven uit Cwthagena, in Zuid-Amerika, welke melding maaken van een zwaare Aardbccvïng, die den izden Jsly laatstleden, des morgens ten 8 uuren, in de Siai Sjta Fé gevoeld is. Twee Kerken waren daardoor ten eeEemaal verwoest, en veele publieke ea vrivaate Gebouwen grootelyk» -
be«-



b$fcbadigt!. -In de nahuurige Steien en Dorpen was ook tnerklyke fchade, byzonder aan de Kerken, gefchied. Te Santa Fé telde men 14 Perfoonen, 'die daarby verongelukt waren.
Hamburg den 2yften November. Heden komt van Eutin de droevige tyding ia, dat Haïte Doorluchtige Hoogheid, Mevrouw de jonge Hertoginne, Gemaalinns van den Pri;.s-Bisfchop Hoiftem-Oldeiiburg, aldaar overleden is aan de gevolgen eener ongelukkige Verlosfing; hebbende een dood Kind ter Waereld gebragt.
.Hulst den 28Hen November. Eenigen tyd geleden zyn hier y Soldaaten, die de Wacht hadden, van hunne Wacht gedeferteerd: Zy hebben twee Deuren van de Stal van een Particulier, en eenige Planken van de Beddingen van 's Lands Battery afgebroken, en vervolgens eenige Boomen gefloten hebbende, hebben zy uit du alles een foort van een Vlot faamgefteld, waarmede zy by nacht eerst de Gra^t overgekomen zyn, en daarna getracht hebben over de geïnundeerde Landen verder te ontvlachten; doch drie van hen, niet fchielyk genoeg kunnende voortkomen, hebben zich, toen de dag aankwam, op een Eilandje moeten verbergen, alwaar ontdekt zynde, zyn dezelven gevangen genomen, en wederom terug gebragt. Men dacht, dat het met deeze Knaaptn flegt zoude aflnopen, temeer daar 'er op dien tyd op 's Lands kosten een nieuwe Galg wierd opgericht; doch tot ieders verwondering zyn twee van dezelven , na dat zy door de Spitsroeden geloopen hadden, weebgejaagd, en de derde is wederom in dienst aangenomen.
Nieuwkoop den 4den December. Op den 3den deezer, 's morgens om 3 uuren, ontftond alhier een hevigen Brand, waardoor in korten tyd twee Broodbakkeryën en een Hu:s, dat 'er tusfchen beiden ftond, zyn in de asfche gelegd, doch gelukkig, met behulp der Brandfpuiten en door de vigilantie van het Volk, zyn de andere Huizen, fchoon niet zonder veel gevaar, vrygebleeven; hoe of deeze Brand is aangekomen, is tot nog toe onbekend : Gelukkig heeft niemand daarby het leven verlooren, 't welk tot verwondering van alle Lieden, die het gezien hebben , ongeloof! yk iï.
Rotterdam den yden December. In de Haven van Archangel zyn in den afgeloopsn Zomer aangekomen de navolgende Koopvaardyfchepen, als: laRmfifche, 37 Engelfche, iy Deenfche, 8 Hollandfche, 1 Zweedsch cn 19 Duiitche, ie ia-.me:i 94. En uitgezeild 19 Rusfifche, wasroncer y nieuWgebouwde, 38 Engelfche, waaronder 1 nieuwgebouwd, iyDeeafche, 9 Hollandfche, wsaroriycr 1 nieuwgebouwd, 1 Zweedsch en 19 Duitfche, te faamen ici. Daarenboven Zyn van Archangel voornoemt ter Vischvangst naar Spitsbergen, Nova-Si mbla e 1 en andere Kusten van de Noordzee vet trokken yoy en vau dat! t« ug gekomen 407 Schepen; onder de laatstgemelden Bevind 'er zich ook één uit Oncgs • wiens eerlle ondernetming om'ter Wal visch vangst uitteloopen, aietgcoote Whist b«lo< 1 J is., h't geen de verdere Inwooners zekerlyk ter uitbreiding van d Tak van Koopmanfchap zal aanmoedigen.
By de Drukfter deezes zyn thans weder in gereedheid de Almanakkeu van LOUW en KRELIS en GRIETJE en DIEWERTJE, voor het
Jaar 1786. De is 4 duiver*. ^ ^
• Gediukt bï dc E«vc de Wed. ]. van EGMONT; o? de Resulieti Bieêftraat, te Amiterdaai,



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
VERTËLDER.
Den 17 December 1785. N°. 51.
Het getai der Doodca van de voorgaande week is 142. Van elders verneemt men de volgende Byzonderheden. Petersburg den nden November. De tyding wegens de dood van den Chan van Ifpahan, of Overbeerlcher van Perliën, wordt bevestigt, en zou ie te weeg gebragt zyn, door den Cnan of Gouverneur van de Stad en Provincie Manzandaran, gelegen aan de Zuidkust van de Caspifche Zee; zynde deeze in correspondent e met den Colonel Tamora, en in de belangens van dit Hof en zich eenige tyd op de Grenzen opgehouden hebbende, was hy eindelyk tïgens denCh.n van Ifpahan opgetrokken, en had hem geheel verflagen, zodanig, dat syn geheele Armée verflrooid, en hy zelfs gevangen raakte, en daarna om het hven gebragt is.
Lieden des kundig, willen, «fat de langvoorgenomen reis van de Keizerin naar Cherfon, welke wejws de omftaadigheden van tyden tot het Jaar 1787 utgefteld was, in de maand Mey of juny aanllaande zoude plaats hebben, en dat by deeze gelegenheid de voorgenomen Entrevue tusfchen Zyne Keizerlyke Msjefteiten onze Keizerin, ook we! plaats zoude kunnen hebben.
Het Hawelyk van de Prinfes de Troebetzkoy, Staatsdame van Haare Keizerlyke Majefteit (dezelve welke voor eenige tyd met den Baron vaa WasfenaarSxarrenberg zoude trouwen,) met den Generaal-Major Samoilof, een Neef van d*n Prins Potemkin, is aan het Hof bekend gemaakt. Deeze Prinfes heeft zich, door haare bevalligheid en beminnelyk Carscter, de achting weeten te verwerven van alle die de eer hebben gehad haar te kennen.
Parys alen z8lten November. Den 2yften 's avonds is een Memorie uitgegeeven door den Heer Do liet, Advocaat van de Dame de la Motte, welke hy met kracht verdel gt tegen alle befchildiging in de Zaak van den Diamanten Halsband. Hy voegt 'er by , wegens bygebragte bewyzen, dat die van Valois inderdaad van Hendrik II. afdammen. Da Aanhangers van den Cardinaal verxekekeren daarentegen, dat de Dame de la Motte zelve de Aétrice Oliva gecoëffeerd heeft, tosri ïy op het Terras des Kafteels van Verfaill-s de Sol van Koningin zou gaan fpeelen; maar de Dame la Motte betuigt, dat zy die Tontelfpeelfter niet kent, welke tot die Roüe fchynt bezorgd te wcezen door den B. van P. Die het hardfle be-
Bb hau-.
rct getat der Doodca van de voorgaande week is 142.
L Van elders verneemt men de volgende Bvxonderheden.



( XG2 )
hm Vd wor't in deeze Memorie is de Graaf van Cagl'cftro, een laage A*chinïït die in de Geheimen van alle Egyptifche Tomyeo isingewyd ; deeze Kwakzalver die men zeide veele E-uwe:; oui te zyn, bekent nu zelt, dat hy maar: lo lïr'en ond is Meu geeft voor dat de ftryd tusfe^n hei Kcfkelyk en Vv aereld-
zLfc» den 2den December. Voorleden weck heeft men almer twee Strafoefeningen eezkn die u;t hoofde van cen ftand der Perfooaen, die dezelven hebben ondersaïn, on 'et de zeldzaams mogen geteld worden. De eerfte was aan den He-r C*iistoffel A.kinfon, Schildknaap, Lid van het Parlement wegens Heyden en Yorksh're en Leverancier van Graanen asn de Admiraliteit, tegen welken, wegens Meinedigheid, door *s Konings Bank het volgend Vonnis gefla^en was : Het Hof beveelt, dat gy één Jaar m ds Gevangenis van drt Gerechtshof zult ool/eu-oten wordeh,. geduurende welken tyd gy een uur lang, op de Koomm&rkt der Stad Londen, aan de Kaak zult gefield worden, en dat gy vervolgens eene Boete van 2000 P. St. aan den Koning betaalen zult, en zo lang in die Gevangenis zult blyven tot dat die Boete zal betaald zyn." . ^
Ineevo'ge van dit Vonnis wierd hy voorleden Vrydag morgen uit die Gevangenis nsar'een Huis di^t by de Koornmarkt gebragt, om aldaar te blyven tot den tyd op welken hy aan de Kaak moest gefteld worden; op den midoag wierd hem aangezegd dat hy zich gereed moest maaken en kort daarna wierd hy aan.de Kaak of Püori g'efteld Men had echter die Kaak, welke een foort van Kooi is,. z«damz gemaakt, dat hy zyne Handen konde beweegen en zyn Aangezigt bedekken te?en de beledigen van het Gepeupel, hetwelk in zulke gevallen gewoon is de Gevanaensn met'Eijeren, rotte Appelen en Slyk tefmyten; daarenboven waren 'ër 500 Dienaars van de Juft t'e op de plaats van de Esecuf.e gefteld en de beide Sheriffs bleeven, geduurende deeze StxafësfeniHg, in hunne Koetfen daarby tegenwóor ia welk een en ander veel toebragt om het Gemeen in orde te houden en d-n H»er Atkr fon voor de baldadigheid van het Hcmeene Volk te bevryden: N'e-tenfn wierd hy door den Brul, telkens als de Aanfchouwers het begeerde, met'zyn Aangeïigt naar hun kant gedraaid, hetwelk ten minfte om de vyf minuten moest gefchieden. ' . . «vsjof sr.
Toen het uur verftreeken was, whrd den Heer Atkmfon wederom naar hetzelfde Huis gebragt, en bleef daar zo lang tot het Volk utéén geraakt en heen gcea*n was waarna hy naar de Gevangenis van's Konings Bank tèrug gebragt wierd.
Dewyl'de Heer Atkinfon een zeer ryk en amzienlyk Man was, en magtige Vrienden had, waren 'er by den Koning ftetke fol icitatiëa gedaan om hem van de Kaak te bevryden, en dewyl daarby beweerd wierd , dat zyn Vonnis omechf maaiig was, hai Zyne Majefteit den CanceÜer gela<t alle de ftukken van zynPr»ces na te zien, en hem zyne gedachten daar Ö/er medetedeelen, dan toen hy alle «ie (lokken aan den Koning terag bragt, zeide hy: „ Sire! ik heb met alle opletundhei-i derze Zaak onderzocht, en heb üiet het minfte voorwendfel kunnen vinden, om deezen Man van zyn Vonnis in deszelfs gantfche uitgeftrekthcid te bevryden,"
De uitvoering van dit Vonnis is oidertusfchen tot rotm der Conftitutie van dit 'ÊS^erï'det billykhcid vün detztlfs Wetten , door welken «en Lid van hcl-^is



der Gsmrentens uit de Rasitaal gètet, cn, iu weerwil van zyn onriosmlykcr Rykdommen, en magtige en talryke Vrienden, san de Ka^kgffleidis: Waardoor aan al de Waereld blykt, dat geeo Ryk ooimea , hoe groot ze mogen weezen, en pee» Ravin , hoe rcfpe&abel ook , etn Inwnoner van dit Land aan de Juftin'e kan onttrekken , wanneer hy door Meineedigkeid dc Wetten gefchonden en zyn Vaderland bedcogen heeft. -
De andere Strafoefening was van gelykea aart en over dezelfde Misdaad. Een ProcBieur, in deeie Stad, <en Man, die men rekent cat 2000 Gunees 's ] a s met zyn prsöyk won, en daarenboven voor 30,000 P. St aan Landeryen bezit, wierd voorleden Saiurdag mede ain de Kaak getteld, uit hoofde van een valfchen Eed, welke hy in een Proces, waarin by als Procureur age-rde. gedaan hadv
u'htrekfe! uit een Brief van Friburg, in Brisgau; In eèn der Enge1 fc.he Nieuwsspieren voedt men orlaiigs gemeki, dat de Dienstmeid van Jufvrouw Frankland bewaard wes voor de Razeray, door baaren Arm in Zeepwater te houden, en dat het de uitwerking van de Olie was en van de Po:asch, waaraan mtn haar geluk toefchreef. Men moet aanmerken, dat het de Olie riet is, maar de Potasch , dier de^WaschSer van Oswaikiik bewaard hieft voor de Rjz^rny, welke de beet van den raszenden Hond haar zou hebben kunnen veroo.-zaaken ; want de OÜe metcï Potasch- reréénigd veriicst haare natuurlyke hoedanigheid gei eel en al , en wordt Zeep welke niets van de natuur der Olie behoudt, maar altoos ieis min of meer van 'de Potasch. Het is dan de Olie niet, maar de Po 'aich, welke tot cen Geneesmiddel dient, dat zo zeker als gtmakkelyk ;s tegen de beet van raaiendeDieren, gelyk blybt uit echts Getuigeaisfeo, die hier gediuU zyn. De bekendwording vsn dit Geneesmiddel is een weldaad voor het gantfche Mensch. om.
Parys den yden December. De ziekte van den Cardinaal de Rohan is vee! erger geweest als men geweeten heeft; indien zvn Geneesheer Duportail. ten uur jsater bv hem gekomen was, zou hy waa-fch^nlyk het loven 'er by ingefchotenhebben; : Zyne Eminentie had een foort van Indigestie gekr-^ ren, waarby toevallen v*.n oen Golyk kwamen, en die niet kunnende bedaaren d >or zyne gewoone Middelen, dronk hy eene groote hoeveelheid Kersfïnw.aer, hetwelk hem eene ontlhekinj; in de Ingewanden veroorzaakte, welks geneeziug de Hter Duportail met veel moeite
is te boven eekomen. g „are; a» . , . ,
Leuven den 6den Decembïr. Door een Befluit der Reeeenng, gedagtekend cen roden February laitstleóm, was ain. de Doét rei der Theologie op deeze Academie te kenren gegeeven, dat zy by geene The lis konden voorzitten, voor dat zy die betreffende de Baleifelen van hst Huwelyk, we;ke op hoo^e ord-r opgeceeven'was, veHcd;gd hadden. Sedert dien tyd hebben alle D'spuut-Oefjrdngeri in deeze Weetenfchap opgehouden. Maar gisteren maakte de Rcftor eese boodfchap van Hunae Koninglyke Hoogheden aan de Theologifche Faculteit , .tot dateinde vergaderd, bekend, waardoor alle de Doétoren, die niet goed konde vinden de bovengemelde Thefis geed te keuren e* te verdédigen, voortaan onbekwaam verkhard worden, om oo:t by eene ©penbaare Aétus voortezitten; en fe eelyk is aan de andere toegedaan zonder onderfcheid voortez:ttea by alie (oorten van Theologifche Stellingen. Wy hoopen, datdefchcuring, welke tusfchen deezeDoöoraa fcee;scn, welhaast zal verdwysen, ca dat daarin zal voorzien worden
Bb i doa«-



( 2Ö4 )
êoot de nieuwe fehikking, die men dsgelyks vervracht, tot groot voordeel van
onze -rrrmarie Univerfiteit.
Alkmaar den Men December. Gepasfeerde Maandagmiddag, den ƒ en deezer rs gin er eene Anna van Berkenhoven, oud 33 Jaaren, Huisvrouw van Johannes de Ra».d, eeu Siads-Timmerknecat, in de Kraam bevallen van drie welgefchapene Dochters, wtlke daags daaraan 's avonds in de Gereformeerde Kerk zyn gedoopt en geraamd Aatje, Metje ea Maria; de Moeder en de Kinderen zyn alle gezond en welvsarende.
Antwerpen den 8ften December. De Zee-Slulzea by L'ef kenshoek, op het fcheiden van den Doelen en St. Amie-Polder, zo wel als die by Fredrik-Hendrik op het fcheden van de Polders van Barendregt, Sattvliet, Stabroek en Lillo' niet verre van het Fort Lillo, en die naast de Kruisfcrans, op den Kouwenftein' fchen Dyk, hebben federt den iyden November zo wel kunnen werken, dat de ieven vrye Staaten-Poldets den 2f(len ree-is van htt zoute Water bevryd'waren • de Klepflus, op hoog bevel gelegd in den Binnen-Dyk van Wilmersdonken Eec* keren, heeft mede wel gewerkt, om het Opper water uit de Mubroekfche Polder en naist Oul-Oorden te looien in oe Wiel van Wilmersdonk, het ^een verder door de Sluiien van St. Phiüppc naar Zee gevoerd is, zo dat de laage Wei- en Zaai-Landen al het Water kwyt zyn, en niettegenftaande de Boomen, Heggen ea T ui::en door de lengte des tyds van het zome Water dcrmaatevoortrokken zyn dat het mserd.-r gedeelte reeis geftorven is en voer de andere weinig hoop overblyft, zoude echter een drooge Winter de Zaai-Landen door het opvriezen in ftaat kunnen maaken, om nog eenige Zomervruchten voorttebrengen. De Landlieden zyn neds naar hunne Hoeven en Wooningen terug gekeerd, ook zyn 'er eenige M tfe'aa<s- en Timmermans-Saazen aangefteld . om de fcnad'e aan de HoiZen, zo do >r het vcnakken der Fondamenten als anderzins veroorzaakt te taxceercn, wordende dezelve inmiddels met-allen iever herfteld.
Dj verwachting van fchadeloosftelling, de ontheffing van het Redemptie-Geld en andere Lasten hetwelk alles naar de ontruiming der Forten Lillo en Lief kenshoek eH de flegting van Fredrik-Hendrik en de Krusfchans, zal plaats grypen, moedigd de Eigenaar en Pagters der Landeryen fterk aan om alles weder te herftellen en de vrachten van den gewenschten Vrede te Cmaaken.
Amfterdam den ioden December. De Brieven van Eheneur van densden deezer malden, dat Schipper Herman Helwigh, van Stokhoim , te Msasterland b;nrrenge'oope:i, rapporteert, dat hy op de hoogte van Flekkeroe, in Zee, zonder Volk gevonden heeft een Smak, met Hout gelaaden, Masteloos en vol Water-, naar aanzien een Noordsch Schip, en had hetzelve op Sleeptouw genomen tot op' de hoogte van Lefouw, alwaar door een z waaren Storm het Touw was gebroken en de Smak naar de Zweedfche Wal overgedreeven is; en van Waersb.-rg wordt gemeld, dat alda3r een Smak, als boven befchreeven, aangcdreeven is ea dus aeer wasrfchynlyk dezelfde zyn zal. *
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT' op de Reguliers Bredftraat, te Amfterdam.



D E
HOL LAND SCHE WEEKLYKSCHE
N I E U W S-
VERTELDER.
Den 34 December 1785. N°. 52.
Hei getaj der Douwen van de vooifeaaiide weex u 144. Vau elders verneemt men de volgende Byzonderheden. ffesnm den yieu December. Zyne Keizerlyke M^jelleit is van zyne laatfce ïiekie uu Ier zodanig herlteld, dat hy Zondag in bet openbaar gefpysd heeft, eö in ftaat is alle zyne gewoone bezigheden waar te neemen. Maandag' vervoegde hy zich weder op het onverwachtst in de Hongaarfche Hof-Canfehry, en woonde de gantfche Zitting van 9 tot half 3 uuren by. Men is zeer nieuwsgierig welke veran ering in deeze Departementen, het gevolg van deeze herhaalde Vjfites zal zyn.
Het is oereils bekend, dat de tegenwoordige PauslykeNunciqs, Graaf Caprara, nog in 't ^ehed geene Godsdierftige handeling ten Hove verrichr heeft, en enkel als Gezant of Minister eener vreemde Mogendheid aangezien wordt. Zynepiasts werd tot hiertoe door onzen Cordinaal-Aartsbisfchop, Graaf Mgazzi, bekleed op die dagen, wanneer ten Hove plegtige Godsiienst was. Doch in de voorleden week ontving de Cardinaal-Aartsbisfchop een Bi jet van de Hof-Ganfelary van deezen inhoud: Dat de Goisdienstvtrrich ing ten Hove voortaan alleen door den Burgt-Pharheer zon gefchieden , en by gevolg zyne Eminentie wel daarby kon verfchynen, maar geen Hoog-Ampt verder te houien had. De 6000 Florynen, welke als eens Jaarwedle daarmede verbonden waren, vervallen aan de Hofkamer. Da Pausly'se Nuncius wilie zich van deeze gelegenheid bedienen, om het oude gebruik te herfte'ien; dan de Vice-C-mfelier, Graaf van Cobenzel. verklaarde hem rondut, dat de Monarch zelfs verboden had, hem ook maar de miaile voorfteliïng deswege mzir te doen,
Wy hebben de droevige tyding ontvangen, dst de Pest in Galllciën is overgebragt «iet Schaapen-Vachten, weken eer.i^e PoViche Jooden in de Levant bekoelt tud-fen. Men heift eeo Gorion getrokken op 12 myletj achter Leopold, om te beletien, dar de Geesfcl niet verder doordringe; en men verzuimt niets om de befmeiticg te ft.u't;n. '
De Zaak, betreffen ie het Huwelyk van den Prins Antonie van Saxen, met de Aartshertogin Maria Thsrefii, oudfte Dochter des Groot-Hertogs van Toscaanen, is van nieuws in ondêrhanddina: en uien hoopt dezelve teu einéegeDragt te zien, zelfs hog voor 't einde van dit jaar.
.rnelm.imA M (iij^icj raüaftH »o as> Frank-



( 2©6 )
Frankfort den i2den December. De Saxifche Hullen der Ernsteïnifche Linie zyn van de Verbintenis der Vorften, door den Koning van Pruisfen voorgtflaatren, weder afgegaan ; en derzelver voorbeeld vo'gen de Heeren Landgraven van Hesfen-Darmftad en Hesfen-Casfel. Deeze heeft , r a het affterven van zynen Heer Vader, groote veranderingen gemaakt in zyne reeds aanvaarde Rtgeering. Dc Loteryen zyn in Casfel gantfchelyk vernietigd, en alle Inleggen in buitenlandfche Loteryen is den Onderdaan Zyner Doorluchtigheid op zwaare ftraffen verboien. De gar.tfche Franfche CotnéJie en de helft der Hof-Muziek is-afgefchaft; de* Zwitzerfche- en Lyf-Garde wordt'onder andere Regimenten, ten deelel«,fantery tea deele Cavallery, verdeeld. De y6 Millioenen Guldens, by wylen den overleden Landgraave nagelaaten, zullen, uit kracht van zyn Testament, onder zyne Zoonen gelykelyk verdeeld worden; doch de Cap'taalen mogen niet aangetast, maar de Intresten alleen van dt Erfgenaamen getrokken worden.
Neder-Elve den i3den December. Een Euangelifche Geëstelyken, die deezen Herfst, op Keiztrlyk bevel, de Keizerlyke Grensftreeken naat Turkyetoe, en byzonderlyk in de Buckowine, geheel doorreisd is, om in de verfcheidene Garnifoenen met de Lutherfche en Gereformeerde Soldaaten der Regimenten aldaar Aandacht en Golsdienst te houden, geeft van de goede opneeming, weke hy iu d'e wsinig'bebouwde Gewesten gevonden heeft, een allergunftigfte affcnildering: ,, Waar ik maar heen kwam, fchryft hy, baden de Gatholyke Paters my hun Huis aan, bragten my vrywillig hunne Kerk- en Altaar-Gereedfchsppen, ea ruimden my aan eenige plaatfen hunne Capellen tot myn gebruik in. De Heeren Officieren waren zo wilvaardig, dat zy de Lutherfche en Gereformeerde Soldaaten aanftonds lieten faamen komen, ja zelfs van de Wachten aflosfen; en zo hebben dan beide Partyen , elk op zytie wyze, het Avondmaal gehouden." — In Hongatyen gaat de Verdraagzaamheid zo ver, dat'men bun aan eenige Plaatfen zelfs Voorrechten toeftaat, die eigentlyk maar der heerfchende Kerke toekomen. Den 3©(ten November doopte zelfs de Lutherfche Predikant Sontag, teRafchau, eenen zo jaarigen Joodfchen Koopmaiis-Dienaar, uit Bohemen geboortig, en by den Doop was het Lutherfche Bedehuis vol van Catholieken, Grieken, Raitzen Lutheraanen en Gereformeerden. De nieuwbekeerde Lutheraan bekwam den naam Joftsph Sarhuël Felix,
Londen den i3den December. De vermaarde Jofeph Brandt, Koning der Mohawks, uit Amerika te Salisbury en vervolgens in deeze Stad aangekomen zynde, is den 10 deezer aan den Koir'ng geprefcateerd^ deeze zonderlinge Man, zegt men, dat infde laatfte Vergadering van de VerbondenHoofden der Indiaanen in Amerika, heeft voorgezeten en door dezelve sangefteld is, als Commandant en Ghef over dc Armée, welke in den op handen zynden Oorlog tegen de Ver.éénigde Staaten zal gebruikt worden : Onmiddelyk naar het eindigen der gemelde' Vergadering, is den Coloncl Brandt Scheep gegaan, om eene Alliantie te maaken m?t dit Ryk, het welk zeker, voor het behoud haarer Colonien en verzekering des Koophandels, daaruit veele voordeden zal trekken. De Nieuwe Staaten zyn zeer bevreesd voor deezen Oorlog en neemen noodige maatregelen om 'er het verwoeftende van voortekomen.
Met Brieven van Tanger van den aden November heeft men, dat'er een Vaartuig



C 207 )
tuig onlangs van Lisbon te Dar El Beyda gearriveert.zynde om Graanen te laadden, min aan boord, van hetzelve eenige Koopmanfchappen en daaronder Con» chenille ontdekt had, en-dewyl de Keizer van Marokko in zyne Staaten het Mono-i polie van de Gonchenille voor zich behouden heeft, had zulks aanleiding gegeeven^ dat 'er aan de Confuls gedeclareerd was, dat.Zyne Keizerlyke Majefteit het befluit had genomen, om voortaan naar eigen welgevallen en goeddunken te zullen handelen met alle de Schepen, die Goederen hoegenaamd zouden aan boord hebben, wanneer zy te Dar El Beyda, of te Mazagan, Graanen zouden kosnen laaden, om dat Zyne Majefteit die twee Havens alleen voor den Graancnhandel beftemd had; met by voeging van bedreiging aan alle Christenen, van hun die gunst te ontneemen, welke men aan dezelven tot nog toe beweezen had, om Levensmiddelen uit zyne Staaten te mogen vervoeren, indien diergelyk geval nog eenmaal gebeurde.
Alkmaar den ryien December.. Na dat hier de Heer Abt Voglèr, gisteren avond, anderhalf uur kunstryk op het groot en pragtig Orgelwerk deezer Stad gefpeeld had, wierd aan den fungeerenden Organist gelast, om kortelyk te eindigen ; waarop dezelve met eene fuga over de vierletteren van Bach, hem door den genoemden Heer Abt in dit oogenblik opgegeeven, begon, en vervolgens kortheidshalve, (daar hy toch alle Donderdagen van 12, tot 1 uuren, tot vermaak van Alkmaars Inwoonderen enz. op dit Orcel fpeelt) met eenige Mufettea ' en Veld-Muziek befloot; welk alles in beste order en ten gcnaegenvan Kenncrera afgeloopen is.
Haarlem den 16ien December. Gisteren is, na bekomen vergunning der Bungemeefteren en Regeerders deezer Stad, door Regenten van St. Jacob en de Aalmoesfeniers der Roomfche Catholyke Gemeenie binnen deeze Stad, ten behoeve der Armen-Kasfe derzelve Gemeente, aan de Huizen onzer Ingezetenen gedaan erne algemeene extraordinaire Collecte, en in dezelve opgezameld de zeer aanzienlyke Somme van ƒ 105-37-18-10.
Amfterdam den igden December. Onlangs is 'er melding gemaakt van de laatfte dappere daad des Burgers van Dieppen, genaamd BousfarcT, bygenaamd de Braave Man; federt is ons een breedvoeriger en naauwkeuriger Bercht wegens de omftandigheden van dat geval ter hand gekomen, dat wy niet kunnen nalaaten aan onze Leezers mede te deelen;. het luidt dus:
Bousfard heeft z'ch niet in Zee geworpen. Hy hadt vernomen in 't midden van den nacht, dat eeu Schuit verging; derwaards getrokken door bet geroep der Orrgelukkigen, die in 't Water worfteUea, wierp hy hun Touwen toe, waarvoor hy altoos groote zorg droeg, daarvan voorzien te zyn, en hy riep die geenen te hulp, die aan den Oever waren, zo naby, dat zy hem hooreu konden. Het was.-, zo donker, dat hy de Ongelukkigen niet zien konde, en dat zy zeiven bezwaarlyk de zwakke hulpe, die men hun bood, konden bemerken. De Zoon van den bnaven Bousfard was een der zes Schipbreukelingen; hy was handig genoeg om een Tóuw te grypen, maar een ongelukkig Kind van 14 Jaaren aan zyne zyde ziende, wiens krachten reeds waren uitgeput, en die zich door dc Golven liet beweegen, achtte hy het van zynen pligt, hem niette verlaaten; hy doet hem het eindevan het Touw onder de Annen en. zichzelven tusfchen de Beeaen ; maar deeze
«SS* •



( 2©8 )
dubbele la»t deed hetzelve breeken. Hy, die het van boven vasthield, gaf een fchreeuw waardoor de braave Bousfard verwittigd werd van het toeval; fchielyk werpt hv'een ander Touw toe , tutwelk de Zoon van Bousfard aatigrypt, en dewvl hv niet had kunnen beft uiten, enaangezien het gevaar dat hy zelf liep, om den JongeHng aan de Golven over te laaten, die hem reeds weder m de Zee gedompeld had ; zo bindt hy hem van nieuws met dit tweede Touw, en was zo gelukkig, dat hy dus gebonden op het Uitftek klom, meer dan 18 voeten boven de oppervlakte des Waters verheeven; drie anderen werden insgelyks nit het Water eerrokken met de Touwen van Bousfard ; maar de zesde is omgekomen.
Wv moeten niet vergecten dat Boasfard, door zyne Menschlievendheid vervoerd mmder aangedaan was over de behoudenis der vyf Ongelukkige», onder welken zyn c'gen Zoon was, dan over het verlies van den eenen, die omgekomen is; en dat men veele moeite gehad heeft, om hem deswegens eene waare vertroofting te geeven. Edele Ziel! .
Deeze zelfde Bousfard, de Zoon, is die, wdke m 't voorleeden Jaar het leven van 4. Schipbreukelingen redde; eene daad welke de Heer de Crosne, toen Intentant van Rouen, vergold met een Gefchenk van 400 Livres, waarby de Kamer van Koophandel een, Zilveren Gedenkpenning voegde; gelyk dezelve te vooren eenen Gouden aan den Vader gegeeven had.
Met de laatfte Brieven van Bergen heeft men de volgende berichten, als dat 4 Mvien van daar gezonken is, het Kopenhagener Schip van Chr. Jurgens; van de Straat Davis komeade. Circa 6 Mylen van Bergen was op Strand geraakt het Schip van O. Somme, van Stavanger met Visch naar Ancona; en 9 Mylen van Bergen, dat van G. Stenbom, met Zout na Wyburg moetende. Dezelve waren 'er wed'er af, en zoude moeten losfen om te repareeren.
By Dantzig is geftrand het Schip van KI. Bsrgfted , van Koningsbergen naBer-
^SchipperH*. Arends, van Boutdeaux herwaards "komende, meldt van Rysfel, 5n dato6 December, dat hy den 23 November van Bourdeaux vertrokken zynde, door Storm de Spaansch Zee indreef, vervolgens in het Canaal door een Fransch West-Indisch-Vaarder tegen het agterc'nd van zyn Schip is aangezeild, dat zodanig aangekomen is, dat het meerendeel der naaden van *t Schip open ftonden, en hy dus genoodzaakt was een Haven te zoeken; zullende op de beste wys zien te herftellen, het geen hy hoopte zoader losfen te knnnen doen.
Schip er Ruurd Hendriks meldt uit Kalthais, in dato den 8ften Ocïober, dat hv met zyn Schip de Vrouw Maria by Yftad geftrand en zyn Schip aldaar op een KUp verzeild heeft, waardoor dire& een gat in 't Schip geraakt zynde, niet anders als e Takelagie was geborgen; indien het mooi Weêr bleef zou 'er mogelyk nog van de Lading kunnen geborgen worden. Van Cuxhaven wordt van den 7den deezer gemeld, dal aldaar cen Sloep eene Boot, met y Perfoor en bezet, geborgen had waaronder zich bevond de Schipper Harms, die met zyn Schip, welks Laading'üi 47y Tonnen Raapzaad beftond, naar Amfterdam beftemd was; doch èet welk in den nacht te vooren lek geworden en gezonken was.
^GcdrnkTbrdTErve de Weduwe JACOBUS van EG M ONT: op de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



D E
HOLLANDSCHE WEEKLYKSCHE
NIEUWS-
7ERTELDER.
Den 31 December 1785. N°. 53.
Het getal oer Doockn van ae voorgaande week is 15-4. n/r j -j JVa" dders vern£emt men de volgende Byzonderheden. Madrtd den ^ften November. Den i4den deezer heeft de Koning van Spanje een tdict doen puDliceeren, waarby, onder zwaare boete, verboden wordt aan alle ^"^rdaanen, om binnen den omtrek der Steden, meer dan twee Paarden u !?u,el' 7oor ?aDne Rytui8en " gebruiken. Aan de vreemde Ministers, by dit Hof refideerende, is een circulairen Brief gezonden, met een Gopy van dit Ldiét, u.tende Zyne Catholyke Majefteit daarby zyne hoop, dat zy, door zich naar dit nieuwe Reglement te fchikken, een goed voorbeeld aan het Publiek willen geeven. " •
Hetzelve Ediét vernietigt ook de beruchte Stierengevechten, die federt eene zo langen tyd de byzonder geliefkoosde uitfpanning der Spanjaarden geweest zyn • uitgenomen alleen in zekere gevallen, in welken het voordeel, uit die Schouwspellen voortkomende, tot Godvruchtige of Vaderlandfche Gebruiken hefteed zyn en waarvoor nog geen Fonds uitgevonden is, om het gebrek, welk het gevola dier vernietiging zou zyn, te vervullen. Zyne Majefteit betuigt tot dit Edict bewoogen te zyn door de groote vermindering van het Vee, 't welk bster tot den .Landbouw en andere nuttige bezigheden kon gebruikt worden.
Warfcbau den ioden December. Dewyl de verloopen Zomer gantsch niet voordeehg voor de Landvruchten geweest, en op dezelve een niet minder onaangenaame Herfst gevolgt is, welke voor het gezaaide Winter-Graan zo nadeelig is geweest, dat men zelfs voor den Oogst van het toekomende Jaar b;zorgd moet zyn, en daaruit misfchien een Hongersnood met deszelfs gewoonegevolge'nzoude kunnen ontftsan, heeft Zyne Koninglyke Majefteit, met goedvinden van den altoosduarenden Raad, den ziften der voorleien Maand een Univerfaa', hicrto»betreklytc, laaten bekend maaken, hetwelk door een Schats-Commhiie naar alle Grods en door dc Geestlykheid naar alle Kerfpelen verzonden is, om van de Predikftoelen afgekondigd en aan alle Kerkdeuren aangeplakt te worden. Terwyl nu door dit Univerfaa! alle Inwooners aangemaand worden, om by deeze droevige vooruitzigten hunne Graanen niet Buitenslands te zenden, of op toekomende tyden Gontracten te maaken, maar veel liever dezelven Binnenslands te kouden ,
Gc hoopt



C ito )
hoopt men dat deeze Vaderlandfche inlieten des Konings vervuld mogen worden. Uit dezelve oorzaaken hebben ook de Stsrosten en Waywoden in hunne D ftric*en laaten afkondigen, dat de Edellieden met hunnen gewoonen Koornhandel raar Dantzig motsten ophouden,.
Parys den ióden December. Gisteren heeft de gerechtelyke behandeling der beruchte Zaak van den Cardinaal de Rohan, een aanvang genomen; zynde 'er 's avonc's op den Perfoon van den Cardinaal, den GraafCaglioftro, Mejufvrouw d'Oliva, en Mevrouw de la Motie, (die ailen reeds in bewaaring zyn,) alsmede op den Marquis de la Motte, (die gevlucht is) Corpoieele Apprehenfie verleend.
Groningen den 2often December. Bargrmeefteren en Raaden deezer Stad hebben , op verzoek van den Kerken»aad tn andere braave Ingezétenen , het StadsArfena3l zodanig; laaten vertimmeren, dat het dienen kan en gebézigd zal worden tot een algemeen Werkhuis, waarin alle Behocftigen gelegenheid vinden kunnen, om te arbeiden, lu'heid en ledigheid geweerd, en de bloei van Fabrieken en Handwerken bevorderd worden; met qualificatie aan den Kerkenraad, om, ter bekoming van een Fonds, ter goedmaaking der kosten, op den 27 en 2Ïften deezer, eene algemeene Collecte by de goede Ingezétenen te doen.
Amfterdam den 21 ften December. Offchoon de wegen der goede en wyze Voorzienigheid den kortzienden Sterveling veelal duifter en moeijelyk te doorwandelen fchynen, gebeurt het echter niet zeldzaam, dat, te midden deezer duifternis, een ftrail van licht aanbreekt, die weldra alles in helderen dag plaatst, en den ftruikelenden Reiziger op zyne levensbaan een vaster tred byzet.
Hoe veele bewyzen ftaaven deeze troostryke waarheid! Dan, ikberoepemy hier Hechts op het geene wy omtrent ons lieve Vaderland nu onlangs ondervonden hebben. Immers, hoe donker zag het ser niet uit, toen wy op het onver wachtfte, nu juist ƒ Jaaren geleeden, op het Kersfeest, de doodelyke maare voor onze Zeevaardy en buitenlansifche Koophandel ontvingen, dat het verraaderlyk GrootBrittsnnicn, gerugfteund door huichelende en fnoode Pesten in onzen eigen boezem, ons den Oorlog verklaard had: Het heugt u in 't byzonder, AmftelsBeurfe, met welk eene kwaadaartige blydfchap de Voorftanders van dien heilloozen Kryg, onwaardig uwen grond te beireeden, de Lloyds-lyst in hunne verraa» derlyke vuisten namen, om hunne oogen te verzadigen met het gezigt der rampen, die het Vaderland ftond te ondergaan. —• Welke Menfchen ! Ja, het heugt «, Stadgenooten! en gy kent nog zulke Pesten, wier zelfzoekende eigenbaat dit liand gewisfelyk ten val gebragt zou hebben, zo de Godheid zulks Met genadiglyk had verhoed! —■ Gy heiïnnert u Maar, wat behoeven wy alle de On¬
heilen, wer geheagen te versch, wier gevoel te levenSig, wier voordracht te fmertelyk is, weder optehaalen! — Dank zy de Voorzienigheid. Gy zegepraalt, myne Landgenooten! Gy zyt de kïaauwen uwer Vyanden ontfnapt. Gy kent uwe valfche Vrienden, en verydelt hunne fnoode aanftagen. Gy ziet den weg op nleaws gebaand ter herkryging van uwe oude Eer, Bloeien Welvaart. Gy ziet uit het ftikdonkere een gewenschten dageraad aanlichten , die u het heuchlykst vooraitaigt aankondigt van cen vollen helderen middag.
Onder de middelen, welken door Gods beftuur, en met zynen zegen, tot Heets heilzaams, ommekeer niet weinig kunnen toebrengen, moes inzonderheid
ge-



C *rr )
gerekend worden de oprichting van het bekende Militaire Kweekfchool alhier s'{ welk reeds eene vastigheid verkreegen heeft, welke alle grond vaa hoop en vertrouwen geeft op eene beitendige duurzaamheid.
Het was op eergisteren namiddag, dat de Commisfarisfen deezer voortrefFelyke Stichting in 't openbaar, in de Gasthu's-Kerk, tekening en verantwoording dee» den. De toevloed was groot. Men zag 'er veele Edelen van onzen Burgerftaat, nevens den bloem der Beurfe. Men zag 'er zelfs den Vice-Admiraal Hartzinck. Zyne tegenwoordigheid en deelneeming gaf het aangenaam Se voor«' uitzigt voor den gewenschten uitflag deezer Stichting, waartoe de veel vermogende invloed en medewerking van deezen Vlootvoogd zo aanmetklyk veel kas toebrengen.
Intusfchen zag men den verdienftelyken, den fchranderen, den in het Ryk der Letteren niet min geöeffendeB, dan in het Mercantüe weezen nuttigen, Heere yan Staphorst te voorfchyn treeden, die in een juist en beknopt tafereel den finantieelen toeftand deezer hoogstnuitige Fundatie aan zyne fcherpluifterende Toehoor-ders- voordroeg.
Dan men verbeelde zich de algemeene aandoening, toen de Vergadering gantsch onverwacht verrascht werd door de blyde tyding, even by Eipresfe uit 's Hage aangebragt: dat het 's Lands Vaderen, onze Hoogstgeëerbiedigde Souvereicen, de Heeren Staaten van Holland ea Wesifrieiland, gunftiglyk behaagd had, de aanzienlyke gifte van Tien Duizend Guldens, benevens nog eene jaarlykfche" Contributie van Vier Duizend Guldens, geduurende de zes eerstkomende Jaaren, aan deeze Stichting te fchenken, ten blyke van Hoogstderïelver goedkeuring enaanmoediging. Eene tyding, die veelen traanen van dankbaarheid en liefde u t de oogen perften, als een waardig Offer aan de goedgunftigheid van de braave Vaderen des Lands, en inzonderheid van den Algemeeaen Vader, die zo liefdeiykhet licht uit de duifterheid heeft doen te voorfchyn komen !
Niet minder aangenaam was het bericht, dat de edelmoedige giften vsn een groot aantal waare Vaderlanders reeds een aanmerklyk Fonds hadden bye'én^ebragt; terwyl zich alle hoop cpdeedt, dat deeze onöutbeerlyke onderfteu: ing in vervolg van tyd niet zal verfiasu sven.
Ook gedacht de welfpreekcude Redenaar, met den verëischten lof en dankbaarheid, den Edelen Heer Hope v als die deezer nuttige inrichting met een fraai Fregat, onder opzigt van den kundigen Scheepsboawmeefter A. Staats vervaarcigd„ begiftigd had.
Dan, met een ongemeene warmte en aandoening was de uitmuntende Redenaar gedachtig aan 's Lands Redder, den onfterffelyken Zoutman, diethsns in eene ftille rust en de algemeene liefde en hoogachting het loon zynerdaadengenietende, nochthans het hut der Zeevaardye, en deezer Patriottifche Schoole nog altoos behartigende, aan dezelve een Stel Vlaggen en Seynen ten gefchenks geien len had, om daardoor de tot de Navigatie opgeleid wordende Jongelingen tot de Zeevaart' bekwaam te maaken; eene omftandigheid, weike de verdienftelyke Spredcer zeer ter fneede aanvoerde, om in den fchuldigen lof van den dapperen Vlootvoogd uitteweiden; eene Lofreden echter, welke de kiefche zeedigheid van den H;lds ware hy tegenwoordig gewesst, t iet gekwetst zou hebben; maar waarvan de
C c s tin



( 212 )
èTgcmeetre toejuiching hém het edelst genoegen zou hébben doen fmaaken, dat van de achting, het vertrouwen, en de liefde jiyner Landgenooten; een Börgerloon, waarby geene Vorftelyke Gefchenken, hoe weits men daarmede ook praaien moge, op verre na kunnen haaien.'
Zie daar eene byzouderheid, welke ik wel waardig dachte, openlyk aangekondigd te worden, ten einde deeze heilzaame inrichting des te algemeener bekend worde, en nog veelen mogen aangeprikkeld worden, omhet hunne daartoe by te dragen; ten einde langs deezen. weg, onder Gods zegen,.onze Nationaale rosm weder, u'tgebreid', en. de Zeevaardy en Handel, de zenuw van^deezen Staat, een nieuw leven en kracht worde bygezet.
P. S. Men verneemt dat reeds omtrent vyftig Jongelingen in dit tsuttig Gebouw zyn aangenomen.
Amersfiort den 23ften December. Gisterenavond, is.alhier, in de Groote Kerk, eene Joodin gedoopt, met den naam van Cara Christina,na dat zy, eenige dagen te vooren, haare Belydenis, tot veel. genoegen, had afgelegt; doende de Predikant Smith , by die gelegendheid , eene ' zeer gepaste Redevoering over Hofea III. vs.-4 en y; terwyl de Predikant .-yan'der Roes,'door wien-z'y inde Waarheden van den Christelyken Godsdienst onderweezen was ,»den Heiligen Doop bediende: Deeze is eene.Dochter,vari Hes'ter Levi,'die, voor weinige Jaaren, te.» Utrecht, in de Lutherfche.Keik aangenomen en gedoopt is.
V Gravsnbage den zyften December.' Men .zegt thans , dat de Deduótie van den Hertog Louis van Brunswyk'nog niet-in-het.licht is, maar dat de Magiftraat van Aken binnen kort wederom eene nieuwe Edi&aale Citatie zou doen publiceeren, en dat gemelden Hertog verklsard zoade hebben, dat het verblyf in die Stad niet zou quïteeren, voor dat de zo veel gerachtmaakende Zaak yan het Complot tot opligting zyner Paperen zoude afgedaan zyn. ■ .V .
Amfterdam den 2Óilen December. Schipper S. Kleyn, voerende't.Schip.het Klooster, van hier naar Petersburg gedestineerd, meldt uii Korsha.ven, by .ter Neus, dat hy reeds, twee maal onder Schagen geweest was, doch door zwaaren Storm te rug gedreevcn, was hy den.3den deezer, aldaar binnen geloopen, en zou overwinteren ; had eenige.fchade aan Zeilen en Touwwerk.
De Brieven van Rome me'.de'n, dat de Dronkerfchap daar zeer in zwang gaande, en zulks zo ftrydig met-den Godsdienst, als verderffdyk voor den Burgerftaat zynde, de Gouverneur dier,.Stad een Ediét had uitgevaardigd, waarby gelast wordt, dat de Wynhu'zen 's avonds zouden gefloten worden, en dat de üronkenfchap in 't algemeen voartaan als eene Burgerlyke Crimineele Misdaad aangemerkt ea aan den Ly ve geftraft zal worden.
N,B. De laatfte dag van dit jaar juist, de gewoone dagtékening van dit oros Weekblaadje zynde, komt dit Nommer in het Nieuwe Jaar eerst in licht, zullende No. t. echter op den gewoonen tyd volgen, en geene moeite noch' vlyt gefpaard worden om de weetgierigheid en leeslust onzer Leezeren gaande te houden. Welken wy allen een btftendig'heil en volkomen genoegen welmeenend 4oe wenfchen.
'Gedrnkt -by de Eive ds Wed. J. vah EGM-ONT: op de Regulier» Breêftiast, te Amfterdam,



LOUW en K R E L I S.
N°. i. 4 January 1785.
Louw. J^wensch u een goeden Avond, Vrind Krelis! ZytgyWeK Krelis. Frisch, Louweris! Gymede?
Louw. Naar genoegen. — Wv hebben Plh„r'.f ,•„ 7 , met den aanvanf van dit Jaar onze^wSe^ m^r0,nder,re,eds ze onze Samenfpraak de eerfte is, welke wv dit iT4 T dTyl dee" onder het oog brengen, zal het naar billyïfae d Jer'fj? Lee^r^ als onze Medeburgeren en Landeenoaten hV P gr «yn» I,un> wenfchen, dat eenieder, die hit Te zenkH vl'.rdl?fte ^ tc land, deszelfs duurgekogte Vryhe d eri van o- dl Ja r ljf,ve,Va^rVoorrechten kent en bemint, dier^ Rechc,en CU
wenfchen ten allen tyde gepast, zv zvn thans z^TTnJ-3'1 Tar,er;.?eezc het niet ontkennen/vanSen wanLlend gevoele\ d%Ch C? ***
ï^%7^«bereikt ^^»Ms;
„Getrouwen inden Lande! Welmenende Medeburger en ' „ Wy zyn nieuwlings getreeden in een laar fWwtiir >.. 1 „ Vaderland de akeligfte^rygs-Tooneelen drêi4 7nnl r V33 °"S „ der den GodIyken>ftand, niet zoudenfi n Xe?^ T" ,, met verlies onzer Rechten, BemctingSn^ „ Cifc gruwe 'er aan te denken!) met het roovVn IV. « m°°8h* „ Staats-Palladium, de door het bloid der ^tSn0,^^^^,, Reeds nadert eene magt van wreede en wreevele Wanden d J?' 7 „ fchen bodem, op bevel van een' Oorlogzuchtige?Szer wiJn „ gegronde Voorwendingen, verre van refhSSf?i VSÏÏiSÏ „ doel beoogen, dan onzen geheelen ondergane' ~p J'\' geen andf „ naar roof haakende en naar'bloed dorftend! BarWrfe p T VecIe „ dienfte van dien Monarch in aantogrftreelend' z ch met „ yke hoope op buit, door plonderfng, brand en móórd < Tf°ei" „ beelden zy zich de ryke Schatten der Hnlhnl^nl ^~ Re/ds ver" „ ben en te deelen! - Reeds fch^ £e „ te voldoen met geweldige Vrouwe- «SJSfe „ myne Medeburgers en Landgenooten! Deere allerzwarfte Phaï rid „ ons m de handen dier woedende Menfchen zoude dn^ JÏÏLg' d e „ ons naderen. Wy zyn dan genoopt om den AlmaXe^igg*2 ,„ dat Hy die nog, kan het met zyne Gerechtigheid hjftJ£ lR3feken „ land en Volk door zyne Genade5 en GoSerÖ BS* >, het zyner hand behaagde, ons, naar verdienfte, onmfddelvk teÏJl ;.s> den, zo viel het ons met het oude Israël nm 7P 7« 7 ^"^ ,„ zyner Koningen, zo zwaar niet. — d*ïwZntn™?Zïï ééan ,i pen aau den volftrekcen Wil van J Weeïnllê? WeeZen!s De1 vet.
w der-



-co
dervende Hand, die in ons midden heerscht, heeft ook aanleiding gegeeven tot het naderend Kwaad dat ons van buiten bedreigt. Deeze „ heeft het heil der Natie in den Oorlog met Engeland reeds verraaden, a, 's Lands vermogens wederhouden, het vrye Volk van Nederland verachtelyk gemaakt in de oogen van andere Volken, vooral van zyneBev nyderen, en zo wel geheim belaagende, als openbaar aanvallende Vyanden van deszelfs Burgerlyken Voorfpoed en Welvaart. —■ Deeze verderflyke Hand is het nog, die een ieder der Landzaaten tracht te weêrhouden, gelyk. zy eene menigte, die zy misleidt, doet, om de „ Wapenen, ter verdédiging van zich-zelven en al het hunne, niettelee„ ren gebruiken en op te vatten, op dat zy zich niet zullen kunnen verweeren, wanneer het wreed Vyandlyk Volk, opdeevengemeldewyze, hen koome aan te vallen. — Dit inwendig verderf ipruit uit een al te willekeurig bellier der uitvoerende Magt, wier Slaaven in derzelver tp onrechtiraatige Verheffing hunne valfche glori en hun verfoeilykZelfsbelang te vinden trachten; al het welk ook Ariftokratifche Geesten in beweeging brengt, om deeze wel hunne voordeelen te betwisten, om ip dat zy zeiven 'er gaarne het genot van hadden;, maar die derhalve de „ waare Conftitucie des Vaderlands ea het Gezag dat zy van het Volk j, ontkenen, en met dat van 't Volk, in 't welk het hunne berust, 3\ behoorden te veróénigen, uit Heerschzucht en Eigenbaat omverre 3, trachten te ftooten: Zo dat de waare Vaderlandfche Grondgefteld„ heid der Burgerlyke Rechten en Gerechtigheden, van ouds geves}, tigd op het vrye Volksvermogen, van twee zyden ondermynd wordt, „ om het geheele Gebouw van 't waare Volksheil, den Tempel der & Vryheid, te doen inftorten. — Dus wordt het Schip van Staat, 3, door een niet wel begreepen beftuur, nu hier dan daar geflingerd, toe „ dat het in de barning raakt, en eindelyk niets dan eene geheele ver„ bryzeling te gemoetziet, in wcêrwil van weinigen » die het trachten te „ behouden om des Volks wille. — Is het dusdanig met den toeftand „ des Vaderlands gefteld, gelyk het is, in welke droevige omftandigheden .,, bevinden we ons dan niet, 6 braave Landgenooten ! — Niets fchiet u „ over dan het. Geweer te eifchen , aan te grypen en u te bekwaamen om .het wel te gebruiken ! Gy hebt nog wakkere en u hartlyklie» ,, vende Vertegenwoordigeren, die niet nalaaten voor het heil des Vader., lands, en het uwe te zorgea en te blyven waaken, janevens u hun goed \, en leven 'er voor optezetten. Gy zyt verpligt, zulke dierbaare Voor,, werpen van. uwe Achting, van uwen Eerbied, met algemeene Stemmen, „ in hunne ongeveinsde Voorfteliingen te fchraagen, op dat gydegeheiJ5' me Vyanden van uw nut verhindere verkeerde befluitcn te doen neemen, of de Verkeerdheid derzelve krachtdaadig te keeren door ze gea, ftadig aan te toonen ! — Mogt de laffe vreeze, die het trotsch gedrag ri van 'ünïvelmeenenden nog in veelea voortbrengt, voor de Liefde en A Trouw, van welmeenende Regenten toch fpoedig zwichten; dan nog M mogt gy op Redding uit het u fel bedreigde gevaar — op de behou- ■ „ ding uwer Bezittingen— op de verheerlyking uwer Vryheid — op de
over.



C 3 3
0 overwinning owar onrechtvaardige, uwer bedrieglyke, uwer EfoQw „ looze Vyanden, geen vruchtelooze hoope voeden. — Doet men u
niet daarenboven overtuigend verftaan, dat gy niet aan u-zelven zult j, overgelaaten worden? — Wie twyfelt, of het edelmoedig Frankryk,
welks trouwe en weldaadigheid ons Gemeenebest reeds zo heuglykon-
dervonden heeft, zal in de tegenwoordige omftandigheden ten krachj, tigften zynen byftand bieden? en de God van Hemel en Aarde, die de „ harten der Koningen neigt als Waterbeeken, kan ook nog andera Mor
gendheden ter onzer hulpe beweegen. —: Myn wensen, geliefde ,, Medevaderlanders! ftrekt zich dan uit over het betrachten van uwe,
van 's Vaderlands Redding en llandhouding der Vryheid door uwen moed , „ beleid en vertrouwen op, nevens uwe vernederende fmeekingen tot
den Aüerhoogften; op dat wy in zyn alverwinnend vermogen verwin-
ninge genieten als van ouds, en dus zyn geliefd Volk op den Aardboy) dem blyven mogen; by 't welk ook alle Godsdienftige en Burgerlyke „ Deugden en Pligtcn, eeft vry Volk in't algemeen, en ieder Lid daarvan
in 't byzonder achtingswaardig en gelukkig maakende, mogen groei„ jen, bloeijep en vruchtbaar zyn, tot aan het einde der Eeuwea, ter „ verheerlyking van Gods Allerheiligften naam, en ter verkr'yginge van „ het Zielzaligend genot zyner Eeuwige Genade."
Krelis. Mogten wy deeze Wenfchen met die van alle waare Braaven vervuld zien, Louweris! — Maar wie vreest het tegendeel niet! God echter heeft, wel meer dan eens ons Vaderland zelfs boven hoope gered. Men bidde dan in de tegenwoordige angstvallige Tydsomftandigheden om zynen alvermogende Byftand ter reddinge uit de dringende gevaaren , die op ons aanloopen. — Reeds heb ik in de Utrechtfche Courant van gisteren gezien dat de Stad Utrecht door derzelver Magiftraat reeds daartoe is opgewekt geworden. Dus fchryft mea deswege.
Utrecht den 2 January. Uit aanmerkinge van den tegenwoorcigen kommerlyken toeftand des Vaderlands, hebben de Ed. Groot-Ach tb. Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap deezer Stad goedgevonden, het houden van Maandelykfche Bedeftonden, in de Kerken alhier, te arresteeren, en zulks, by Publicatie, laatstleden Donderdag doen af kondigen: Gelyk meda de refpeclive Predikanten, zo van de Gereformeerde Gemeente., als die van de andere Christelyke Gezindheden, welken zich alhier bevinden, benevens de Roomfche Geëstelyken, van wegens Hun Ed. GrootAchtb. aanzeggens hiervan gekreegen hebben. —- Deeze Godsdienftige Saaraenkomften, zullen op den derden Woensdag in elke Maand, des avonds ten half 7 uuren,. te beginnen met den 19 deezer Loopende, gehouden worden, en niet langer dan cen uur duuren: Ten welken einde de refpedtive Predikanten verzocht zyn geworden, zich alsdan niet bézig tff houden met eene opzettelyke VerHaaring van een gedeelte,van Gods. Woord, maar hunne Vooraffpraaken alleenlfyk zo verre uittcbreiden, als naar de Tydsgelegcnheid noodig is, om de Toehoorders optewekken tot een hartelykea eraftig.Gebed van deezen of foortge.'ykcn hoofdzaakelyken inhoud;
A. 3 «JDaca



04)
3, Dat het den Hoogen God, wien niets te wonderlyk is, en die zo „ menigmaal heeft getoond de God van Nederland, de Toevlugt en Uithelper van deszelfs Bewooners, te willen zyn, na zyne onbegrensde Barmhartigheid, moge behaagen, onzen Vrede, indien het mogelyk is, nog te verlengen en beftendig te maaken, en daartoe de harten der „ Vorften en Volkeren, in het byzonder der geenen, die ons kwaadzoeken, te neigen tot Vrede en Billykeid! Doch, indien volgens zynen „ ondoorgrondelyken Raad, het Vuur des Oorlogs moet worden ontftoosy ken, en tot onze Grenzen naderen, dat dan die bezoeking toch niet in Gods Toorn moge zyn! dat de Heere in dezelve ons niet alleen laate, maar integendeel krachtdaadig toone, dat hy met en voor ons wil ftryden, als in voorige dagen; op dat onze onrechtvaardige Vyand befchaamd worde! dat de Wapenen van den Staat, onderfteund }, door den gewapenden Arm van Edelmoedige Bondgenooten, zigtbaar 3, gezegend, 's Lands Overheden met alle npodige VVysheid, Eénsge„ gezindheid, Kloekmoedigheidenbelanglooze Getrouwheid, Neêrlands 3} Volk met goedwilligheid, met waaren ootmoed voor den Allerhoogften, maar ook te gelyk in eerbiedig vertrouwen op zyne oneindige „ Goedheid en alvermogende Byftand, met onverfchrokken Heldenmoed 5, en Dapperheid te mogen bezield worden, enz."
Krelis. De andere Steden in de Republiek zullen waarfchynlyk dit ■voorbeeld van Utrecht volgen, en wie zal het by deeze gefteldheid van Zaaken niet hoognoodzaaklyk achten. Men leest echter nog niet dat de Staaten van Utrecht door de geheele Provincie Bedeftonden bevolen hebben; dan waarfchynlyk zal dit befluit wel reeds genomen zyn. De Staaten der andere Provinciën fchyncn echter deswege nog niet beflooten te hebben. — Plet Formulier der Utrechtfche Wethouderfchap komtmyzeer zaaklyk voor. Rechtzinnige Predikanten kunnen zich over de Zaaken 'er in vervat, nog wel verdere aanmerkingen eigen maaken, en met een'er byvoegen, dat de Oorzaaken der verderflyke Tweedragt uit het midden van ens moge worden wechgedaan, en de Partyzuchtigen, die dezelve begunftigen, als het waare Patriottifche tegengaande, door den yver der Braaven mogen gefluit worden in hunne woelingen en bedoelingen, op dat die Landverpestende Aanhanggeheellykwor<fc uitgeroeid, en Burgeren Landman zyne eigendomiyke Rechten weder verkryge, by het volkomen genot van Eéndragt en Vryheid.
Louw. Ik oordeel ten minfte, dat men dus mag bidden; ja dat ieder rechtzinnige Vaderlander verpligt is hep?te moeten doen. — De God des Heils geeve ons alle Heil, met verlbsilhge uit dc gevaaren, nooden en rampen , zo die wy inwendig gevoelen, alö'die ons uitwendig in fchrik van rondsomme houden. Bv Hem alleen zfyh uitkomften; ja zelfs tegen den Dood. —■ Vaarwel, Vrind Krelis! Slaap gerüst.
Krelis. Ik zeg u dank, Vrind Louweris! Ik wensch u 't zelfde. Wel rit'huisj en de groetenis aan Diewertje.
fcediokt by dc Erve de Wed, j. tam ÊGMOHT: op d« JtcgalieK 3iïêfti«at, tt AmJterdaa. "



KRELIS en LOUW.
n°. i. ir January 1785.
Krelis. oeden Avond , Louweris ! Ontmoet ik je in welzvn
\JX Vrind ? s '
Louw. Al frisch, Krelis! Hebt gy het 'er ook nog wel meê ?
n vvi g°?d -a,'S 'c Jbefte Winterfconiugje : Maar juist'zo vlug niet. De dikte, die ik reeds lang m myn linker loopftok gehad hebt wil er nog met uit. Dit gebrek is -t eenige dat my hindert
Louw. Een klein gebrek-je wordt men gewoon. — Maar wat brengt ge voor Nieuws meê? b Krelis. Ik weet van de tegenwoordige Zaaken niet veel. Dan, men heeft my willen, diets maaken , dat het tot geen daadlykheden , den Oorlog met den Keizer betreffende, komen zal; ja zelfs, dat de gronden tot een Vergelyk reeds zouden vastgefteld zyn. — Dan, verre s 't van my, dat ik 'er eenig geloof aan zoude hechten.
Louwv' Ik even weinig als gy, Vrind! Men tracht ons werkeloos te houden door deeze Tydingen, die echter niet geloofd worden door Luiden welken een weinig doorzigt in het Staatkundig of liever Heerschzuchtig Syftema des Keizers heoben. Is het al waar dat een Keizerlyk Remmen f dat van Migazzi, zo men zegt , bevel heeft ontvangen om den Marschnaa? de Nederlanden te flaaken , gelyk ook de Waradiners, die in Tyrol waren dit geeft geen grond van te vermoeden dat de Oorlog geen voortsane zou hebben; maar bekrachtigt, myns bedunkens, veeleêr het doorzetten 'er van, als 't welke men in Frankryk fchynt vastteftellen, en inSen de Keizer zyne nog met vergevorderde Benden te rug doet trekken, za hy waarfchynlyk bevreesd zyn voor zyne Bezittingen in Italië, die dc Franichen met zouden'nalaaten aantetasten, en dewyl de Keizer aldiar geen aanzienlyke magt op de been heeft, zou hy genoodzaakt zvn de zelve te vermeerderen, en dus zo veel magts in de Nederlanden niet kunnen byéen doen trekken. — Ook komt deeze Tyding geenszins overéén met eene geheel andere, uit Frankfort van den eerften deezer luidende aldus: „ Alle de Keizerlyke Troepen, welke naar deNederlan den op marsch zyn, bedraagen een getal van tusfchen de ao en *• duf zend Man. Nog zes andere Keizerlyke Regimenten hebben bevel ee~ kreegen, om zich marschvaardig te maaken: De op march zvnde Troe pen lyden zeer veel door den diepen Sneeuw en Koude "
Krelis. Het laatfte geloof ik, zonder my iemand zülks fterk behoeft te beduiden. Dat ook het getal der Oostenrykers, die in de Nederlanden de Keizerlyke Magt ftaan uit te maaken, niet minder in getal bedrn gen, koomt my niet onwaarfchynlyfc voor. Dus komt in mv'niet de" minfte grond vas twyfehng aan het voortzetten van den Oorlof OD • Fn wie zou er aan kunnen twyfelen, daar de Berichten uit MaaftHcht melden, dat de Keizerlyken daar rondsom heen veele en confiderable Magazynen formeeren, vooral van Fourage, welke zeer fchaars en excesfif
A 3 duur



duur fr, wegens h^rnisg^
kost reeds iooc.pond Hooi 50 ghebben lands: gelyk e dragonders me Lafer-tand is voor ons geflooten moeten betaalen. HtC j;"n™r|:" anders hebben , dan de driekleineLnn-
g?f«.' gfö&ïwR b** «?,
x>m een Cordon te formeeren. oordeelen van onze
Ieder een, die kennis van Zaaken neen., a B afwachten, tegenwoordige en aanflaande fi^>och J puiteen Brief van daar en het beste noopenu DitQv>Drf M^ftHcht zegt: „ Dagelyk.
van den 5den. — nf re y «^lyk ook Troepen ter verfterkmg
komt hier Owlogs-Ammun^ i d temaa.
van ons Garnizoen Den boosters is aang fc » , |eren: Hunne ken ter ontvangst van 1 W^i.™6 het „een 'er tot het voeren van Magazynen zullen ,°Pgenvru'd 1^"™ ?e hoop dat de Vrede Wflt^ ^S^^^^^lg^itfg^iri Gouverneur, heeft beven. De Prf snmala\ Y^foorn, ' welk in deeze Plaats is, te meeten. vel Sneven om al h^et^fe' . bevolen, on« een naauwkeurige Aan alle de Kooplieden en vv , Koopg0ederen, welken zy in
Lyst op te geeven vanaHea V oonaai en i Pg ^ ^ ^ hunne Magazynen cm Winkels «gDem ^ ond efi
vreezen, dat■ ,Stadi de eerlte t0 ™ee) d |on / vvel heC aiierdeer-
dfakeügfte gevolgen ^P^t^0^^m ons heen zeer fchrikLouw. Indedaad Vrmd Het z^ e nietmoedeloo. worden;
lyk dreigend u t dan eenter n wanneer de nood aan de man
maar integendeel wakker zyn1, op , verdédiging van alles wat hem koomt, een ieder m to"^^lïgtZei benaauwder tyden beleefd
dierbaar is. Im^nrpsnQnvV;nadreï? is aan allen Oorden overvallen gewordoor meer dan eenen Vyand, « is ^ wapenen. Wy
den, eèr men e om dacht. men ons zo haast niet, of men kan
zien het gevaar te gemoet,en t naae mmfte zo Yeei ».
de middelen om het te ke« J gaan nog a we d ^ heeft reeds ieders phgt en ^JïSifannen ten platten Lande aangefchreeveXople TyscTHet is te weSen dat & hun ook ten grtWQft



tn
Geweer, zo als noodig Is, Bezorge, om het rasch te Ieefen gebruiken en de overvallende ftroopende Vyanden vsn den bodem te houden. Andere Provinciën, eveneens handelende, zal zuil.i waarfchynlyk den barbaarfchen hoop Roovers, Brandftigters, Moordt nasis cn Schenders, wel te ru<*ge dryven, voorül wanneer de rabtunge Doiphcdrn elkander onderfteunen, en zo veel temeer, naardien de drie Dragonder-Regimenten in dienst van den Lande, op aandiarg v.n Haarlem, dcch Biet zonder tegenbedenkingen van den Capitcin-Gcncraal, volgens befluit van Hun Ed Gr. Mog. tot dekking der Frontitren van Gelderland en Ovcivsfel fBoedie'moeten eezor.ch n Vordtn ; en reeds heeft onze Veldheer, iugevolpe dit rt fluit, op bevel van zyne Mecfters, duwege het volgende verricht. Ik lees 'er dit van uit den Haag van den 9 deezer: ,, Heden is op de Parade door Zyne Hoogheid aan de Officiers van 't Regiment Dragonders aangezegd, om j.ich gereed te houden van op de eerfte waarfchouwing met Paarden , Teiten en Bagagie te kunnen marcheeren. Verder acht men het zeker dat de Graafje Maillebois reeds met volkomen genoegen iu dienst der Republiek getreeden is, op zeer voldoende voorwaarden , die men nog niet alle ftiptelyk kan melden. Deeze ervaar ren Generaal wordt binnen weinig tyds in den Haag verwacht.
Krelis. Bravo! En wat zegt gy van den door onzen Eerften Staatsdienaar van de hand gelegden eigenhandigen en vriendelyken Brief des Konings van Zweden, by hem den 30 November des voorga3nden Jaars ontvangen? Gy weet, dat hoofdzaaklyk de Inhoud is, een voordragt Zyner Majefteit, om den Colonel Sprengporten ten dienst der Staaten afteftaan. .
Louw. Ja, dit heeft men vernoomen, en men heeft ook het nagebleeven Antwoord van onzen Veldheer op dien Brief met eenig misnoegen befchouwd: Maar wat is het ook niet menfchelyk zelfs de grootfte Zaaken te vorgeeten! Dit is het geval omtrent dien Brief althans geweeft. Nooit zou Z. H. 'er mooglyk om gedacht hebben, ware Haar zulks van Staatenwege niet herinnerd. Dan, op die erinnering, zoekt onze Stadhouderlyke Staatsdienaar terftond naar den Brief — hy vindt — hy beantwoord hem; en geeft 'er fchriftelyk kennis van aan de Staaten van Holland, voegende daarby, ook tyding ontvangen te hebben van den Rhyngraaf van Salm, dat de Koning van Zweeden der Republiek 6oco Mannen zyner Troepen aanbood: Welke eerfte aanbiedinge, zo men wil, althans by H. H. Mog., zoude aangenomen zyn. Ook verneemt men, dat de Ottomannifche Porte aan den Ambasfadeur deezer Republiek verzekerd heeft, dat, ingevalle onze veréénigde Gewesten door den Keizer wiercea aangevallen, ons Gemeenebest dan ook zou kunnen ftaat maaken, onder* fteuning in haare Magt te zullen vinden.
Krelis. Men heeft meer gezien dat de Mahometaanen de rechtvaardige Zaak van verdrukte Christenen voorftonden,; en dat zy-zelve het niet te rechtvaardigend woelen des Keizers tegen her.-zelven ondervinden, zouden hunne poogingen daartegen, aan de Grenzen vaa V*ü «igea Land,
kat



( 8 )
het onz? vu vaal nat kmmn zyn. Kondw wy nu voo-ts maar met z^Icor.
heid varwieh:ea dit de Kiizer z:eii apenlyk verklaarde aan Frankryk, wulk een' w*g Zyne Mjïfteit mat da Republiek wilde infltan, fc^oo'i m«'n thans wel z^et dit deazi dosr den langfel Degen tegen dezelve (hat vsrkoozen te wo~den, dan h'td raa, zo in Frtnlcryk als ro: onzeat, re meer verlichting in de Zwksn. Men m;en: dit hat Haf vm V'erfiilles daswegens ook hoe 1 mgef zo meer te onvrede Wordt, hebbfna'é nog geen b;!lsl*enj antwoord van dat Vin vVeéoeri bekomen' zo dat ha; naet da Ooriogitoebareifalen nog te fterker doet voortga.n. Wit ondertusfchaa de Uitfte Cvarier, Zondag vm Pjrys in dei Hiag aangekomen, heeft medegebragt, blyft als nog een geheim, even als het medegebragte van eenen Berlyofc.hen Coarier op djnz;lfde:i dag. Men wil ondertusfchen du aan de Uffi :ieren der geheele A'-méa v40 den Sraat zou aj gazegi zyn, zich ten fpoedigfte van al het noodige rot een Veldleger te voorz:en, en deezs foiiielyke ordre houdt men als een voornaam gevoig der Refolutie van Hun Ei. Groot-Mog. de Heeren Staaten van Holland, orn VVoensd ig gereed te zyn om da Vergadering rapport te doen van den (laat der Defenlie en die der Fortifint'ëi, e»z. O >'< zouden by welgemelde Heeren Staaten van Holland het Plan van d;i braavèn en kundigön du Manlid, ter verbetering van het C>rp; Ingenieurs, mat uitliatinge vad de T lulaire AóT.?ns, fiiaal geoncludeerd zyn.— Deeze voortréffelyke Rsfulutie is ee ia waardige Kroon op het hoof.1 van deaze-i uitmuntende Va. derlandfchen Krygshald — wieos Puns vroeger en op zyn tyd ter uitvoer gebrast zynie, de Vaderen das Vaderlands en het Volk van Nederland, thans zo zeer zich over het fcntnielyk verzuim niet zouden behoeven te beklaagen. Noch ver¬
neem: men, dit H in El. Groot Mog. laatstleden Vrydag omtrent den Secretaris vm Hees, ter Zwke van de gefuppaditeerde Memorie van den Raad van Staaten aan dan Hiagfc'ien Courantier , wiirover da Heer P. Gosfe, Junior, tevens Agent, des Konings vm S*rJinierj, en vm ve-faheide andere Duitfche Vorften, zo menigmaal in't verhoor is geweest, by Heeren Gecommitteerde Ruden, en hos zeer hy de waarheid door eenige tournures zaalu te bewimpelen, dezelve evenwel hulde heeft moeten
doen: Dj Refalurie ^anomm hebban tot relaxnie van deszelfs post, en ter
Generaliteit géïnileerd is om hetzelve verder ter uitvoer te brengen. — Da Ge.1epateardens der andere Provinciën zouden hetzalve hebban overgenomen.—
Zie daar , Vrind ! Hiagfehe Tydingan, die wat om 't lyf hebben.
Louw. Gad zégene den yver en welmeeaendheid van onze braave en wakkere Landsvideren, en doe dan Vyanden weeten en ondervinden, dat zy niet ongefln-.ft hunne onreofitvaardige oaderneemingen tegen ons dierbaar Vaderland zullen hebben in 't werk gefield.
Krelis. De Tyd zil ons verder da gevolgen der Zaaken ontvouwen moeten. Vaarwel, Louweris'. Slaap eerusr.
Louw. Ik weasch je 't zelfde, Krelis! Wel t' huis en groet de Vrouw.
By «Ie Drukfler deezej wordt thans uitgegeeren , het Vrouwen-Almanakje van DIEWERTjE en GRIETJE voor het tegenwoordige Jaar 1785; vervuld, buiten alles wat tot een Almanak behoord, met verfcheide aartigheden: als, vervolg van het nieuw merkwaardig Kronykje, vervattende de voornaamfte Diaden der Nederlandfche Zeehelden. Het vertrekken en aankomen der Posten, het ryden derPostWagens, ea hat vaaren der Beurrfehepen en Veerfchuiten. Het zesde vervolg van 't Buurpraatje tusfeben vier Buurwyf'jes. Vaderlandfche Veld- en Herders-Zangen; toegepast op den tegenwoordigen Tyd: En hat vyfde vervolg der Gevallen van Kaatje Ligt om 't Geld. Ds prys is 4 Huivers.
G«üa*t ky d« Bi»* it w«d. j. va* EGMONtT öf it «les«iUer* BteifttMt, te AmAadanü"



LOUW en KRELIS.
N°. 3. 18 January 1785.
Louw. goeden Avond, Vrind Krelis.' Is 't nog in orde met het
VJr Werktuiglykc van 't Ligchaam? Krelis. Het is 'cr nog redelyk wel£efteld meê, Vrind.' Ik hoon dat het metu insgelyks zal zyn. 1
Louw. Dat is het. - Maar om op de ftoffe te komen, over welke wy zouden kunnen fpreeken. Wat denkt gy nu van al die fraaiie Anecdotes, en zo veele geruchten van een, zo men meent, kort op handen zynde Vergelyk der Republiek met den Keizer?
Krelis. Wat zou 'er my anders van dunken, dan dat die Tvdinjren niet zo gegrond zyn als fommigen wel meenen, maar veel eêr dat zv te houden zyn voor een mengiel van Slaapkruid, om de reeds begonnen werkzaamheidder Vaderlandfche Volksvertegenwoordigers, in de opwakkering des Volks, te verhinderen : Dit fterkt myn vermoeden te meêr, dewvl men fpreekt van eenen naderenden aandrang tot voortzetting der Waoe cinge ten platten Lande, door de Volfcs-Sowvereinen tebefluiten . in weer! wil van de Verdervende Hand en derzelver Werktuigen, die zulks trachten te beletten, niet alleen in veele Difr.ricr.en en Dorpen maar zelfs in fommige Steden, gelyk te Nymegen, die Sleutel der Veluwe, fchvnt plaats, te hebben. 't Is immers tebeklaagen, en te bewonderen metéén, aat er Regenten in ons Vaderland gevonden worden, die hunnen Plirrt niet genoeg betrachten, of denzelven zo deerlyk te buieen gaan, dat Ie het Volksbelang, de grondregelen van het'Staatsgeftel, en te eélvk die van hun Ampt vergeeten. Zy kunnen 'er immers niet onkundig va» zyn.- Dus redeneert ondertusfehen het beste deel des Volks: zegende: Het is eene zekere Waarheid, die zo voldingende is, dat zoalle tegenfpraak vruchteloos en vdel maakt; naamlyk hierin beftaande! dat een Republiek, die volkomen 111 alle haare handelingen moet beruste» op het Gezag des Volks, 't welk door de besten fdat is tevens de deu4zaamfte, de kundigfte, en de begoedften, die een onberispelvk -ebruilr van alle deeze hoedanigheden en zégeningen behooren te maaken f willen zy waare Volksvertegenwoordigers zyn,) alleen ftaan moet en ftaande blyven, door de pligtfchuldige handhaaving haarer Rechten volgens d% coniBitutioneele en vastgeftelde gronden van het Maieftueus Volks fil zag, dat haare Beftierders hebben beëedigd, als grootfte Deeleenool ten in dat Gezag, met hetzelve naar het voorfchrift van hunnen PHst te onderfteunen. Verwaarloozen zy deezen grooten Pligc uit Zelf b?! lang, of door misleidinge, of onrechtvaardige uitflappen., tot ril bedoelinge yan een hooger vermogen om het tegen de Volkswer *ST teoefenen, het Achtbaar Volk te bedriegen, de bronnen van deszelf, vermogen te floppen, en te doen uitdroogen of te verleiden, on datnV zelve alleen mogten uitloopen in den willekeurigen boezem, dien zy ter
B ven.



« JLk nir*»pn behoudende Magt verkoozen hebben vergadering der voor zich alleen ben°u o ^ .q vreem<Je en
voor zich te graaven en dad"meeQ\00^; daB is het in de daad de Pligr verderflyke boezems wedei o\a,mf'°°P5e Besten, die by hunne Pligten des Volks de Besten, ja anlerfn ve aderlyken^en verderflyken
blyven, te onderftcuncn,,e».f^^Xr'- als Vyanden- alsOndermyHoop. als Meineedigen en^^na^"oeker% Van hunne Medeburgers! Verraaders«■gÖ^^d- Bezittingen- van alles geren— van derzelver Vrynem dierbaar js, met gemeene Stemme
wat den waaren Gemeenebes^^ te eifchen, en, by
ter ftraffe op te roepen, r^m?/d»n ftra|en , Aderen ter voorbedondervinding van fchuld^hc^ God God van Hemel en Aarde, de. De alleen volmaakt reehxvaarJ ge w , tf dus_ God is een
die de God van Neerland .1 , ea^ en wie tracht ze niet
God van Eendragt; cn wie hectt u. vcröroo ^ fch die Hoog.
meèr en meêr te! verbjecken*pVprfyd e altoos de Zaaken verkeerd bemoedigen, die Zelfsbelangzoekei^ ^ jn_
ftuurd hebben? En door W1J jnjelke ^ ^ ^ f UeG n,
vloed bekoomen? ™ mnv™rinLnoomen drift, als zonder reden zyndat niets verftaat, dan een voonufc hierdoor byval geeft aan zyne eide; en hierdoor zich laatyervoeren^ f^Js^yen%t Grooten, die gen Verderyers, om Slag^ lken voor hec beloofde als
hunne geheime OpftooNers er nerme , öff om ze eeuwig te omgekogte Creatuuren ^ ^ Landfchikken aan 't Verdeif,^°U^-chëzeïwen. Zulke omgekogte Schepen Natuurgenoten, en ^ïaX Dienaars van Handlangers des Staatsfels zyn dat foort van alleilaagtt^ienaal . weêr hunnbe Meefters als dienaars; van ve^de I^P^"^ Droscen, of Sous-Lui teHooger Officieren °n"'e°i| , die de Bron van hunne bedryven, Bants van Lu/tenants-S adhoudeis .echtmMtig misbruikt Gezag van liever wanbedryven , al ten uit nct u b fi dervers met
den Stadhouder zelf ^^'^SS^fdh van Onwelmeenenden genog meer anderen. -— Jjaj. « trachten over te brengen
doogen ? ^^JdWeffTSbaaréPesten van den Vryen Staat ? aan Dwingelandy en Lanübea r z _ overtuigd zyn door
Neen! geliefde Laneigenooten *ctn y e_
uwe redelyke gevoelen ^'^^^^^je°° vvaarwordingdcr verfoeilykfte beuren kracht moeten jWW^gHggto Cabaal, die uw Souverein yoorwendfels van eene aheszins v€lde™Qordi {chendt; in een CaGezag in de bevelen ^r te ten opzigte van Burgeren en
baal die Tweedrag poog enP Lastertaal uit te ftropi-
Boeren, door helfche Drogredenen l. y Landlieden Vryheidroovmg jen, als ware het bevel der Staagn toa ^ Krygsfol^efchikt, en enkel ^c^JE-^tl Vervloekte Pesten! die uwen ^oïcSuKe, te maaken. - Zyt gy zo aj-



(II)
nozel dat gy het nog gelooft en blyft gclooven? Elendige Menfchen 2 waarheen dan wanneer gy n-zelven niet zult kunnen verdédigen tegeneen hoop woeste Barbaaren, die Jofeph de OndaMaan(tegen u zendt, en met fterke fchreeden u reeds nadert? Ziet udan goedwillig binden, kace* vplen uwe Vrouwen en Dochteren voor uwe oogen fchoffeeren; uwe Eezittineen — Vee en alles rooven , uwe Have, en Erven vernielen, uwe Huizen in brand fteeken , warmt u zei ven dan by de Kooien, daartoe gedwongen zynde door dat wreede en vreemde Gebroed, dat als fcherpgekkauwde en op verfcheuren gewapende Rooi vogels, u, weer ooze Dui ven ïelyk, zal overvallen , plukken en van een ryten. — ó Elendige Menfrheni No" eens: Gelooft dan geene Verleiders, maar doet uw Fïigy en zo'dra dezulken tegen u hunne lippen roeren, om u der rechtvaardig-..-Waoeninge en Zelfsverdédiging afteraaden, toont hun dan tcritond uwe verontwaardiging en de ftraf die zy verdienen , al bezwoeren zv wt he^ wordenS toe, hunnen yver, (hunnen verkeerden yver) honderd-duizendmaal in den Naam van Oranje! .
Louw Wel, Man! gy fchynt recht op uw dreef te zyn; en t is ook nnzen oiigt om onze Mededeburgeren het waare van de Zaak voor te Hellen , zo viel in ons vermogen is, hoe gering het ook zyn moge. Grootere en Geleerder Staats-Mannen, Eer- en Achtingswaardige Godgeleerden, paan ons en ieder daarin voor; en het zyn vooral de laatften, wier dieraanmaaningen, door het Woord van God bevestigd, der Gemeente aan hunT!" derlyke Zorge bevoolen, veel invloed hebben op de Ge. moeden hunner Gemeente, fchoon 'er ook we onder zyn, die kusfekens weeten te bereiden en te leggen onder de Okfelen dier Party, die bekend zvn voor zulken, die het niet wel meenen met het Vaderland, en als Calicoetfche Haanen hun gekwaak verdubbelen tot bewys van Vleiery voor een Staatsdienaar en deszelfs bedurven Hof — Maar, hoor mterrendeel de waardige Lofgetuigenis van een recntzinnige Vaderlandiche T eeraar; en welke indruk en uitwerking zyne eerfte Bedeftonds-Betrachtingen op de Harten zyner Hoorderen gemaakt hebben. Dus fchryft
m%^ecTtlm 15 January. Hoe zeer, aan de eene zyde, de Wapening ten olatten Lande ookdoor kwaadgeïntentioneerden gedwarsboomd wordt, vind men, aan den anderen kant, yverige Bevorderaars van dezelve onder de Braaven en Weidenkenden. Onder de laatften mag, by uitftek, eeteld worden, de Wel-Eerw. en Geleerden Heer R. van der Peil, Gereformeerd Predikant te Abcoude, alwaar de Ingezétenen almede tegen di£ heilzaam werk fcheenen vooringenomen te zyn; doch hieromtrent, by Gelegenheid van het houden der Eerfte Bedeftonde, door geraelden Vaderfandlievenden Predikant, beter onderricht, en door gepaste redenen opgewekt wierden, met dat gelukkig gevolg, dat terftond, na het eindigen van de Godsdienstoefening, meer dan 100 Perfoonen zich gewillig ter infehryving aanboden. Een nieuw bewys van den invloed, die Draave Predikanten, ook in dit geval, op hunne Gemeente hebben,
B 2 ivre»



C 12 )
TCrelis. Pryslyk, roemenswaardig zyn zulke smmaaningen; ja, de Flipt van iede ren Predikant in ons Gemeenebest is, zyne Gemeente, ten welzyn van Land en Volk voor te gaan, haar op te wekken tot moed, en aan te toonen, wat en hoeveel zv verfchuldigd zyn aan den God der Vryheid, die voorheen onzer Vaderen Vrvheid en Godsdienstliefde zo zeer begunftigd heeft, dat Hy dit Gemeenebest, als het ware en het is zo, wouderdaadig van een byna niet geacht en door de Grooten der Waereld als verworpen Stukje-Lands, ryk, groot en magtig heeft gemaakt, u drseen'won
derblyk van zyne Almagt gefield voor het oog der gantfche Waereld Dit echter
fchryven fommigen Godgeleerden toe aan de Diaden der Prinfen van Oranje flellendideezen als alleen tet Werktuigen in Gods hand; en neemende dus Vleesch tot hun nen arm; daar men immers weer, dat da grootfte Verrichtingen ter bekeominge" onzer Vryfjeid gefchied zyn, buiten oogmerk van die Prinfen, en dat door Gods Hulpe alleen, op eene wonderbaare wyze, de gronden onzer Vryheid geleed zvn toen Willem ^den Eerften zyn verblyf in Duitschlafid hield. Getuigen zv hiervan het inneemen der Stad Brielle door de Watergeuzen ; getuigen de Afval van'voor naame Zeeuwfche en Hollandfche Steden in 1572. en verder, zonder dat de nez weifelende Stadhouder des Spaanfchen Monarchs 'er van wist of 'er iets te voore toe gedaan.had. Maar naderhand toeviel, de baan klaar ziende, om 'er zvne groot" heid, niet zonder beleid en moed echter, door te betrachten, en ter allertve^e nis
gebleeken is in zyne geheime handelingen met Anjou, te bevorderen » De'Ge
fchiedenisfen van ons Vaderland nagaande, kan ik 'er wel den haat vaQ fömtrifej Oranje-Vorften tegen de Onderdrukkers van ons Vaderland in vinden, maar niet ver der gevestigd op de zaak van deszelfs algemeen Belang, dan wel meer en vooral overeenkomende met hunne eigen belangen., zucht tot grootheid en indrintrine tot hoogere Ampten , van tyd tot tyd aanwinninge van meerdere vermogens door hunne Creatuuren en Vleiers, zo wel in 't Godsdiesftige als Burgerlvke, om eenmaal volftrekt Souverem van desza Landen te worden en de Grondvesten der Vryheid zo te vernielen dat haar Gezag geen Zetel meer hadde, *an welken het de D wingelanden ontzeggen konde iiaare bevelen te eeren. — Zy, die een weinig ervaaren zyn in 's Lands Hiftorien zullen met my deswegen moeten inftemmen, of anders mogen wy hun biilyk achten vóór fnoo de Verraaders van de waare Belangen des Vaderlands. Be tegenwoordige, zo wel als voorledenegevalleia, noopen eenieder, die weldenkt, met zyn begripmet onzereonderfteunen Louw. Dit is zeker: En vooral zo dra een Kerkelyk Perfoon, die andere Denkbeelder' op verkeerde gronden vestigt, andere als Vaderlandfche Wetten voordraagt tot na' deel van Volk en Vryheid, behoorde men hem den Kanfel te ontzeggen even als men Jhet Geheimfchryverfchap des Raads van Staate aan den fehuldig bevonden van Hees wegens Holland, reeds gedaan heeft, tot fiddericg van den Thefaurier Gillis die' zyne demisfie verzocht en bekomen heeft, om dat hy vreesde zyn kwaade Zaak'niet goed te kunnen maaken. Dan het ware echter nog tyd om beide deeze Simores'ree
kening van hunne verrichtingen af te vorderen. Dan mogt het V«lk zien waar
.hun bloed en zweet gebleeven "was, dat het heeft opgeofferd, tot welzyn van het Vaderland; maar och! hoe kwalyk door die en andere Schepfels van derzelver Aan hang, verfpild, misbruikt of befteed is geworden. — Mogt ook nog dit gefchieden en de Schuldigen naar geftrengheid der Wetten rechtvaardig; geftraft worden, de goede Zaak zou dan volkomen triomfeeren, en men zou verder niet behoeven te raaden uit
■welke famenftellingen de verdervende Hand beflond. Maar al weêr eenoe?
praat. Vaarwel, Vrind Krelis ! Slaap gerust. * ^
Krelis. Ik bedank je, Vrind Louweris, en wensch je't zelfde. Wel t'huis en de groetenis aan Diewertje. '
^fcsfaÖK by ie tm fctrf. J. TA« KGi«OiïT: pp de fec^BirtfaHt,' te Am&tiiun.*



KRELIS en LOÜt,
n°. 4. 25 January 1785.
Krelis. /""^oeden Avond, Vrind Louweris! Hon b*ht cm, v j„ n „
Louw. VJA1 frisch, Vrind Krelis - Is 't met U even zo ' • Krelis. Wel ja, Man! het is 'er redelyk wel meê. Zult gy my wat aanmerklvk< verhaalen, of vcorleezen? Wat zal 'er van worden? Vrede of'Oorlog' aanmerki^s
Louw Ik kan 'er mets van zeggen, Vrind; Men wil dat'er over'twee poiröen gehandeld wordt, waaromtrent men het echter nog niet eens is, en dee?e zegt ™!\fBude"hel; Ulll'»aIum van den Keizer en alleen de grond tot een VerVSc met de Republiek zyn, beftaande hierin, dat hem Maaftricbt met deszelftOndefhóo ngheden werde overgegeven , en verder een verzoek van Excus weger "t Schot od eet. der Schepen zyner Onderdaanen, zullende deeze twee poindenf eerst van orze ?°meten< \^a™zy"> tot verdere Onderhanflelingen^ou ovt™"
Dan, iemand die recht Vaderlands denkt, kan niet vermoeden, dat de Hooge vl ks'
n«Pb h l T zouuen venaagen op de onbillyke Eifchen van een Mo.
■narch d,e niet de minfte reden heeft, dan dat het Hern gevoeglyk dunkt jegens de Republiek zodanig te handelen als hy begeert. J-b^s ae
Krelis. Waren Eendragt en Vaderlandliefde alleen de Dryfveeren van alle de haiu delingen der Handhaveren yan de Wetgeevende zo wel als van de UitvoercndcMae. men had voorzeker de M.ddelen in gereedheid om den Keizer en geheel zvn Magt onzen Bodem te kunnen ontzeggen, met verwachting van voor ons goede gevol
Ren\~T tDa",'/er)fchUllt te ,ee\ Verraad van binKen om het ons dreigende gevaar van buiten krachtdaadig genoeg te kunnen afweeren. t,^*«
Louw. Zo is het, Krelis. Dit wordt ten volle gekenmerkt door de voT
gende Propofitie van Jonkheer Robert Jasper van de Capellcn tol da Mar«cbafchr ven in de Ridderfchap van Gelderland, om eene bezending te doen aan den Heere Capite.n-Generaal, tot Ouvertures omtrent gemaakte en voorgenomene fehittingèad deeze I ydsomftandigheden, ter Staatsvergadering gedaan op eene extraordinairK dag te Nymegen, den 14 January 1785.
EDELE MOGENDE HEEREN'
Daar ons Gemeenebest nog aanhoudend de jarnmerlykfie gevolgen moet verduureni van de verkeerde directe, di* deszelfs Uitvoerend*f Magt in den %™fie7Sl%\ ftraffeloos heeft durver, onderneemen; daar een ieder, die belangeloos zynT oógen op dat bellier vestigd, in ftaat is, om te ontdekken door welk eene Drtfveèr die mets minder dan het ter nedervellen onzer Onafhanglykheia ten doeleinde had,'den Vaderlande zo veele dnhcilcn zyn berokkend geworden, zou men natuurlyk móeten Verwachten, daar wy federt maanden meteen aanval van eenen rttagtigén Wand gedregd worden , dat niets onbeproefd zou zyn gelasten om voor te koment dat de Rfpuchek met andermaal door eene verdervende H.nd gedwarsboomd werde in het daarirellen en in het doen uitvoeren van maatregelen, die vereischt worden, om oenen naderenden Vyand, zo veel in ons vermogen is, te WeêrftaBö
Het tegendeel is echter zeker, Ed. Mog. Heeren! de fchandelykedireaie van het Departement, waaraan de zorge is toebetronwd ofi voor 's Lands Defenlie te waa ken is ten top gereezen ! De Uitvoerende Magt aan den Heere Capiteta-Generpal " met «ten Raad van Staate opgedragen, niettegenftaande de menigvuUiVe Remonftranrien, en zonder op de rechtmatige verontwaardiging der Natie te letten, blvft. of onachtzaam op het geene in dit hachlyk tydflip tot'het weezenlyk behoud des V3! tterlands dient gedaan te worden, of, 'r zy door onkunde, 't zv door kwaadwillif-
^-3 huid,



C 14 ) - I «, m Hertaald zich töt maatregelen die, hoe zeer men ook sl eens eenen werkzaameh Set ziet maaken, verre af zyn om de waare Afliviteit te bevorderen, maar inSenueel al zeer dikwils ftrekken om de verwarring te doen toeneemen , en om 's Lands Schatkist tot den bodem uitteputten.
Kanwel daar 'er niet alleen een argwaan ten deezen opzigte plaats heeft, masrrf.fr óowelerlepbaare bewyaen fpreeken, blyft nog eene fcbroomachtigheid, eene Werigb-id by de Vertegenwoordigers van Neêrlands Volk, de overhand behouden, om di«'Uitvoerende Magt naar behooren paal en perk te (tellen, om naar de waare nnrzaak v»n alle de Onheilen, den Lande toegebragt, te inquireeren, en om dezulke, zv zyn wk■ zyzyn, die zch aan zulk een enorm Wanbedryf hebben fehuldig gemaakt, liftn' naar werken te doen ontvai;gen.
H»t'teeendeel'ziet men intusfehen plaats hebben, terwyl de eene Dienaar zyn ont-1 (Wver'-rvn zonder dat tot eene verantwoording zyns gedrags gehouden wordt, Llvft voor dén anderen, fchoon zyne malverfatiën den dag zien, een dergelyk veel minder verdiend toegeevend vooruitzigt over.... Vermoedelyk vleijen zich deezen, « lUSTiFlCATOl'RB MEMOR1EN hen mede zullen redden, en dat die, door «randervocht te blyven, als kenmerken van onfchuld moeten aangezien worden.
p„ wanneer wv in het byzonder onzen aandacht vestigen op de verrichtingen van den Heere bpitein-Generaal, wie van ons is 'er, Ed. Mog. Heeren! die in gemoede te vrede te zyn ®ver deszelfs diredie, fpeciaal met relatie tot het Militaire Wenen, enkel eu alleen hierdoor bedorven ? Ikgevoele, Ed. Mog. Heeren ! dat deeze myne ronJborftige taal, met betrekking tot de« Eerften Dienaar Uwer Ed. Mog., deeze Raadaaale vreemd moet klinken; doch het tydftip is gebooren, dat niemand, ty 5 ook wie by zy, wanneer het op het behoud van het Vaderland aankomt, moet
°'Tk'^ou^T* een al te groot detail komen, wanneer ik hierover in het breede wilde «i. wpiden ' Ik vraace alleen welk een denkbeeld zich de Natie, ja geheel Europa, moet vormen"van Zyne Hoogheids nalaatigheid om eene allervriendelykfte en welneeSe aanbieding aan den S.aat van een kundig Officier,, door Zyne Zweedfche MajeReit bv Misfwe tan haar voorgedragen, zulk eenen langen tyd bedekt te houden? Zal rf kan ruik een gedrag van onregelmatigheid (om my maar van eene z chte uitdrukVr-o re badienen-) vrygefprooken worden ?... Men verfchoone daarom deeze nalaatigw! Vp verge*fi' Het onbeantwoorden zelve van deeze aanbieding was genoeg om eene Mogendheid, die het wel met de Republiek meent, tegens dezelve te indispo^ren- trouwens die flrekte voorzeker om den Staat van 's Konings geneigdheid te overtuigen, waarvan de opgevolgde aanbieding van óoso Man zyner Troepen ten
^D^ai-6 Uw^Èd Mog. in het byzonder onkundig zyn omtrent al het geene tot het WPrk der Defenfie betrekking heeft; daar de Armé.e van den Staat op verre na nog wi^t in die orde is dat dezelve in cas van nood zou kunnen ageeren; daar het zich ! .... aanzien dat de Republiek fpoedig met de beoogde Duitfehe Hulptroepen zal eerieft worden; daar Uw Ed. Mog. zich zo alieen toonden, om, ingevolge myne frilanrën van gisteren, onder de hand op de meest effic.:cieu!e wyze by het Hof van VwfiJlles te'doen bewerken, de zekeiheid dat, inval van Oorlog, een Corps van a- a* %o ooo Man Franfche Troepen ten diende der Republiek gereed mogt en gehouden worden om des noeds daadlyk tot ons te kunnen overgaan; daar intusfehen -eene voldoende mefures worden werkflellig gemaakt om ons te beveiligen ;.daar nog daarenboven dezulken, die den Stadhouder trachten te behagen, de maatregelen tot Zelflvérdédiging onzer Ingezetenen, die Uw Ed. Mog. te vergeefsch fmeeken orn
m D»aes daaraan is door de Piopofiiie der twee andere Quartiewn beOooien de Gccomroiüïei'imzm Genexaliisii w g^ten om or rr^ie.Adfittemie aaatcaiipgeo,



C 15 )
daartoe in ftaat gefield te worden, tegengaan en doen verydelen; daar met één woord, de toefhnd van dit Gemeenebest in het algemeen, en die van deeze Provincie in het byzonder, allerhachlykst is; daar men 'er op uit fchynt te weezen om de verdeeldheden te voeden , om, ware het mogelyk, door eene misleide menigte, die tot oproer aangehitst wordt, onze Vryheid eens vooral den hartader af te fteeken; zo moet myns oordeels niets verzuimd worden, willen 's Lands Vaderen zich van alle toekomftige vervvytingen vry kennen, om eens met kennis van Zaaken te kunnen oordeelen, of 'er indedaad op eene krachtdaadige en welmeenende wyze, maatregelen tot ons behoud by de hand genomen zyn, en, zo neen, om dan nog by tyds alie verkeerde en verdervende oogmerken te kunnen voorkomen.
, En op dat zulks met hoop van eenen goeden uitflag gefchieden moge, daar de ondervinding ons leert, dat van de gewoone inlbntiëu door Mis.fives niet veel te verwachten is; daar de uitvoerende Magt tot geene Ouvertures door deezen weg zal te beweegen zyn, zo geeve ik Uw Ed. Mog. in ernftige bedenking, of de aangelegenheden en presfuice deezer Zaak niet zoude vereifchen, dat eene buitengewoone bezending van eenige Leden uit het midden deezer Landfchap (die in geene Generaliteit^ Coïlegiën Sesfie hebben^ aan den Heere Capitein-Generaal werde vastgefteld en benoemd om, op eene wyze met Uw Ed. Mog. Souverein Gezag overeenkomflig, van Zyne Hoogheid te eifchen Ouvertures van de gemaakre en voorgenomen fchikkingen en intentiën in deeze kommerlyke omftandigheden, in fpecie de Deftrfie van het Vaderland in het algemeen en van deeze Provincie in het byzonder concerneerende, en da-rvan met allen haast aan Uw Ed. Mog. rapport te doen, ten einde hierdoor te efT' ctueeren van niet langer door ombrageufe vermoedens in zulk eene ontrustende en voor onzer aller veiligheid angstvallige onzekerheid te blyven verftcren; als wanneer wy in ftaat zyn zullen om ons, na een manmoedig onderzoek van zodanig een opening, te kunnen beraaden omtrent het geene wy, als Vertegenwoordigers van een mishandeld, doch onafhanglyk Volk zuilen dienen by de hand te neemen, als ook in hoe verre aan onzen tegenwoor.digen reëeelen nood voldaan is, dan niet.
Deeze voorzorge, Ed. Mog. Heeren '. is tot onze redding noodig; dan eerst zullen wy op eene voldoende wyze kunnen medewerken, om den fqoodflen toeleg te doen verydelen: dan eerst zullen U Ed. Mog. kunnen beoordctlen of ook van de amhoriteit, die aan de uitvoerders Uvrer Ed. Mog, bevélen is ge -temandeerd,,. een misbruik is gemaakt geworden. En deeze Precautien moeten genomen worden , wanneer men in confideratie neemt, dat hoe zeer men al eens den Gpitein-Generaal de vereitchr. wordende Theorie wil toekennen, het evenwei zeker is, dat die met geene ondervinding gepaard gaat, (a") en dat daarenboven Zyne Hoogheid te raade moet gaan met den Raad van Staate, waarop men geen vertrouwen mag noch kan Rellfln.
Zonder dusdanige krachtdaadige voorzieningen zyn wy, by onverhoopte gebeurte* nisfen, d-iar de Vyand fteeds blyft. naderen, niet te redden. Zonder dezeive, al waren onze hulpbenden daar, kunnen geene verdere maatregelen baaten. D.-.ar integendeel uit deeze Ouvertures, waartoe, door inftantien vm Mannen die Vryheid en Vaderland weeten te waardeeren , mondeling kan aangedrongen worden , te verwachter) is, dat in- en uitwendige Verraders in hunnen toeleg zullen worden gefltiit, da: da activiteit in 't midden onzer, om Binnen-.en Buitenlandse!) Geweld te weêrftaan, krent en leven zal bekomen, op. dat onze edelmoedige Bondgenoot, die dcor onze laffe ea verraderlyke werkeloosheid veelligt zou kunnen worden afgefchrikt om ons krschtdaadig by te flaan, moge worden geanimeerd, om ons. met verdubbelde poogingen te fulpen en te redden.
Era
f<t) Bet is zo zeker a's 2 maal z 4 is, dat onze Eeifie Staatsdienaar in zyne pa :s;st am üê A!f»meene_ Staaiea aangeboden Jaftificatwie Mfsftve buiten en4e£vutding fpteek'»



06)
En ten einde met den vereischten nadruk deeze maatregelen ter uitvoer te brenee» ,i het noodg da van zulk een bejlotene bezending de vereitchte communicatie aal de refpsSive Bondgenooten by circulaire Misfives gegeeven worde, te gelyk met de fterkfte mftantien om tot bevordering vani de falutaire mefures, van welkers gevolgen het liaan of vallen der Repuohek zal afhangen, te willen medewerken
Ik referveere zodanig gebruik van deeze myne Propofitie te mogen maaken als ik töt myne decharge, zo oaverboopt Uw Ed. Mog. deezen mynen vooS „iet kvramen te ampkcfeeren, zal verrneencn te behooren. »»«"iwg mee Jtwa-
Cvfas get.J R. J. van der CAPELLEN
Krelis. Wie, die een Vaderlands hart in zynen boezem draagt^tiTo'ef'zich meidaor een rechtvaardige werking van gramfchap en verontwaardiging vinden «nu. daan; wiens bloed kookt met in zyne aderen, en wie gevoelt de levendigfte aandoening met van het verderflyk Kwaad dat in ons midden heerscht, en dat met hengroet fie recht wordt toegcfebreeven aan de kwaade directie der Uitvoerende Magtvan Welke de Capitem-Generaal immers het Hoofd is. migt, van
Louw. Evenwel wil dat Hoofd zich geenszins medefchuldig kennen of zich rcKnt dlg gehouden hebben aan het verval der Zaaken, dieevenwel volftrekt'tot zyn beftier benooren. Hy-zelf klaagt 'er over, en hy-zelf heeft 'er echter de verwaarloo7in» me: van belet. - Die Eerfte Minister van Staat tracht zieh al Ser tLechTva^ dS6 wegens zyn gehouden gedrag federt 1766. Maar Verftandigen zien er doo hlen en zyne geheele zogenaamde Justificatie, hoe fraai ook getoerd, misfehiën do"? meer dan éen fnooden Geest der Verderving, dient m.t dat alles nwwns aïdera toe dan om de Hof-Cabaal te vergrooten, het fnialle Gemeen op te ruKheaa™ zyde te trekken, om de vermogendfte Party uitte maaken, de verslende Twee dragt aan te kweeken en door zulke Oranjeklanten weder nieuwl ÓproSj te ten; cn zelfs zoude ik durven vermoeden op gronden, die my voorkoomen niet zeer ongem.klyk beredeneerd te kunnen worden, dat de twee Voorftellingen'" g er des' zei s juuincatie gevoegd vooral in zeker opzigt het Jaatfte, om Burgers me Sol feiten te veréenigen, of hever a s Onderfteekelingen tusfchen en byb de Militaire Huurlingen te gebruiken, alleen yk ten doel heeft, om ook, als Capilein-Gpneraa ! het zelfüe Gezag als over de Militie te oefenen, en dus zyne willekeur gè verSeri
■ meer cn meer te doen gelden. Immers kunnen vrywiltgé Bun4magTen od
ïich-zelve eendragtiger werken, wanneer zy niet ondergefchikt aan bevTnvan i£ huurde Benden en derzelver Hoofden, meeWl trotfche Vreemde ingen ^nde" dié zch niet ontzien zouden den Burger, ondanks 't bevel hunner eigen Officieren als hunne Soldaaten, of nog wel erger ,e behindelen, terwyl dikwils hunne 'msïeidènr* orders die Burger Compagniën zelfs het eerfte zouden kunnen oT« ÖwS£ de, Vyands, waaraan de Soldaaten konden onttrokken worden. Dit rer.noe°m en, ben il ven dit, nog andere, verwekt in my eene nieuwe ergernis aari die S raamde Rechtvaardiging van Mynheer den Stadhouder. Het Smk " ,e hré^voefï om er verder over tefpreeken. Maar, geloof my, Kreüs! De Tyd zal het verdeflyke 'er van wel fpoedig openbaaren. 3 vcrucn-
Krelis. God.verhindere het echter, e* zette de braave Vaderen des Vader'ands kracht ter weluitvoermge der waare Volksbelangen by, op dar zy Zich niet freunen .aan verhinderende Ontwerpen, dié den loop der Volksnutte Raadpleeginge 1 lui en 1 Voor dit maal weêr genoeg, Vnnd Louwcris! — Vaarwel, en liaangeJu t Wel l'nuis en groet Diew«rt|e. v gciuii. wet
Louw. Ik zeg je dank , Krelis ! en wensch je 't zelfde.
Gci»kt birWBrrc dé Wad. J. van 1g1ÏwÏt7~op de Rcjaliw flïSiCri, « Amlu^.



LOUW en KRELIS.
N8. 5. 1 February 1785.
Louw. -ry gewoone groete, Vrind! Ik ben gezond: En naar 'rm„ v v U toefchynt, zulc gy 'c insgelyks zyn. nMf tm*
rvrelis. Cjeen lchyn bedriegt u hierin, Louwpri. 1 Tt- i,„„ Maar wat Nieuws brengt gy meê, Vrind? kouwens. Ik ben gezond. Louw. Zo wat van 't één — zo wat van 't ander, „ ,. ~en mengelmoes dus met elkander. Krelis. Dat zegt niets, fpreek veritaanbre taal, Dan luister ik naar uw verhaal.
Maaflue °f£ IS^r^^Ö»1
een Oranjekleur befchilderd zyn. ° Zlt' fchoon ZYme&
Krelis. Is dat nu weêr taal, waardig het oor 'er naar te nei^n? n„* lk mag die gekheid niet hooren. e neiêen • Och
Louw Hoe Gekheid! Zyn dan de Boeren-Hansworften trek om rf,, zy Kwakzalvers dienen, die hun aanfpooren om onXnifiiti i- ' hunne kuuren te vertoonen?- Gelooft ev v-'1,'?^611 weet gy van de Mode niet: Ik zal u by Kèffew^nfen X™*1 dM
ne Boï^ ^ ^ gy met ^akzalveVs, dTelS-'
Louw. Dezulken, die zich voordoen om kwaade 7»afc£ ^'! 4 uit te venten, en het ligtgeloovig Landvolk te vPr^&- l?0ede verdervende Ingrediënterf: even als een Kw^», S,ftlge?, met hunne met zyn zogenaamde LW/^Pa ^
worften, die in hunnen Naam zwetfen, en zicï?Sr „ï - hunne Hanstéken van g.elkleurde Vodden Ëen , KSvk ™f S^™"^ Zotf uitbieden. En die of een daarnaar gelykende kleur ^n vL ?" Tïe.mak en andere Prullen heet Oranje; wanthet is voor Jti 1 Vodd51n' L,nt™ dit Kwakzalvers-rot hunne ilanlworlïe" ^t^M^&?S vinde het juist averechts, dat pen l,nm K-,„,t„.,i PrünKen- Maar ik kenmerk,,HM^C^%^^^'^uf&'^^!^^ bied hoont, da.r hv als Eerfte DiSi 2 f1»" ^lykgepiaatften Eer. immer, eenige goed! sLw« hetft'nrïevei 'e„ch,tz""llêe Sta.ts-Artzen , den van herfe&terd «052^^^^!^^
Keerde M.ddelen. al, «Sratai™, en^anllrS, SSBgaKSS
cn



( 18 )
en met <*eweld dè Gezonden zelfs hunne vergiftigende PiTlen willen doen inzweleen, om een Landverpestende Kwaal algemeen te maaken.
Krelis. De wakkerfte Staats-Artzen, die aan het flaan van de Pols wel voelen waar het heen wil,-hebben hiertegen uit het Ryk der Natuur de fterkfte middelen byéén gebragt om dit verdervend kwaad te weeren, en in zyne geboorte te imooren, op dat het niet verder voortfla en alles vcrni clc«
Louw. Wel deegelyk, Vrind! — Laaten wy verder niet verbloemd fpreekeri, op dat men ons almede als geene Verleiders aanmerke. Ons Patriottisch hart verfoeit alle dubbelzinnigheden; en men heeft niet anders dan een redelyk oordeel noodig om de draaijingen, en woelingen van een tweedragtvoedende Cabaal, die met Oranjetékens uitmunt, te ontdekken en in dezelve de Verraaders en Bedervers van het Heil des Vaderlands te vinden.— Men moge hiertegen zeggen wat men wil; ik voor my ten minfte houde het voorzeker, dat zo lang onze eerfte Staatsdienaar geen daadelyke afkeer van zulke muitzuchtige woelingen toont, als welke men ■thans in Zuidholland onder het Landvolk van verfcheide Dorpen gewaar wordt, dat alleen, zo het heet, ter zyner eere Oproerleuzendraagt, om 's Lands rampen te gelyk met hurme eigen Wapening door den Souverain af te weeren, de waare Eendragt nooit dat eigenfehaplyke in alles kan bekomen, dat eene volftrekte magt ter befcherming van Vaderland, Vryheid en Welvaart, zo in 't algemeen als in 't byzonder, bereiken
joja^ En daarom is het woelen der verdervende Hand zo groot, dat
•zv zich verfterkt tegen de aannaderende Gerechtigheid en haare Wraak, die het Zwaard reeds hebben opgeheeven om de goede Zaak volftrekt te befchermen, het Verderf af te weeren, en het'te doen tuimelen in den Poel der nimmerzatte Hel, waaruit het zynen Oorfprongk heeftgenoo-
™ Krelis. Wenschlyk ware het dat onze Vyf de TVdllem zich niet ftreelde met die laage loftuitingen van Muiters, met dat uitgemerkt flach van Volk, dat echter door een veel verdoemlyker foort van dagelykfche Schynmenden des Voorwerps, welks Afhangelingen zy zyn, omgaan, en ter zyner misleidinge zyne begrippen verbyfteren.
Louw-. Ja, wenfchelyk ware het dat onze Eerfte Staatsdienaar zulke «•ezifft verduifterende Brillen, die de waarde van quatrefous zelfs op het Z.00 niet bedraagen, zich niet ter approbatie name, om 'er de Zaaken in een verkeerde gedaante door te befchouwen. — Maar 't is zo raar alsbet Etpenbeene Doosje van zekeren Doétor, en zelfs als een Ojevaar in Groenland, dat de Goede Prins van Oranje de Muitzuchtige Oproertékensniet verbiedt, en elk die ze draagt ongeftraft 'er meê laat pronken; daar het tot zyn eigen blaam moet ftrekken, dat men zo wel by ons als andere Volken, ik hoop ten onrechte, voor het Hoofd dier Muiters houdt, welke openlyk toonen dat zy de Dryfveêren zyn van een allesverdervende Cabaale, die de Patriotten , dat zyn. Vaderlanders, en huo Vaderland zelve
trach-



C 19 )
trachten te ouder te brengen, met verlies van derzelver Vryheid, "Rechten en Voorrechten, waaronder ook die van de oproerige Oranjelingen zelve begreepen zyn.
Krelis. Nooit moet gy gelooven3- dat een Machiavellist grondregelen op eene Zaak zal ftellen, die eenige tegenftrydigheden bevat: en de Vorst van dien Florentyner blinkt met een foort van tékens uit, die altoos nadeelig aan zynen Burger zyn. De gedrochtelyke wringingen van eenen Catilinifchen van Goens en deszelfs Medeftanders , beguichclen waarfchynlyk, door inwilliging van onzen grooten en meer dan te grootbezoldigden ■Amptenaar, de oogen en het hart van hunnen Begunftiger. — Dus heeft men niet te wachten , dat de ftrikken, die de Hand des Verdcrfs knoopt en herknoopt, door het lange peuteren zullen kunnen losgemaakt worden. Die Gordiaanfche Knoop, myn Vriend! kan dus niet anders dan door het Burgerlyk Geweer van cen gefcheiden worden, en, om zo te fpreeken, door geen ander middel dan door het Vaderlandfche Zwaard, dat een ieder Burger en Boer daartoe genoodzaakt is in de vuist te neemen , door midden worden gehakt: Zo ftuit men 't in- en uitheemsch Geweld ten allerbraaffte, ten allerkrachtdaadigftc; en aangevuurd door' het herdenken van den moed der Voorvaderen die met hun bloed de Vryheid kogten, moet een ieder zich verpligt achten , dezelve ook thans te bezeegelen ter haarer behoudenisfe, en liever fterven dan haar als Slaaf ' te overleeven. — Zeker Schryver onder de Romeinen, zegt van deBedervers van hun Vaderland dit:
Men handel 't Vaderland, uit toorn, niet wreed of ftraf. Geen fnoodcr fchendaad voert men ooit met zich in 't graf.
Gelukkig evenwel, dat men ook nog Braaven vindt, die de vrye Volksmajefteit voorftaan, en de vrye Regeeringswyze eerbiedigen, met Eede daartoe verbonden zynde;.om niet toe te laaten, dat in derzelver Conftitutie verandering gefchiede. — Hiertoe moet men alle zyne vermo gens aanwenden: Ja! dit is de pligt van den Regent — dit is de pligtvan den Burger — vooral is het de pligtvan den Staatsdienaar, het bezoldigde Hoofd van de Uitvoerende Magt der Republiek. — Alle Regenten — alle Volksvertegenwoordigers — alle derzelver Bediendens-, die van de Volks-Wet afhangen, moeten'zich hier naar fchikken, en het Volk kan en mag dit eisfehen van hen die in deszelfs naam gebieden.
Louw- Het is zo , Vrind ! Maar hoe onbegryplyk moet het datzelfde Volk niet voorkomen, als het de Uitvoerende Magt boven de Gebiedende ziet ftellen door een deel Muiters, die naar geene Wetten luisteren, dan die het muitend rot zich onder 's hands ziet geeven door laage Schepfelen, aan het Loontrekkend Hoofd der Uitvoerende Magt verknogt. Die immers moet tegen gegaan worden: En dus moeten alle öproerigen geftraft. worden, of gehoorzaam aan de Volks-Wet zyn. Hetisdanopdee-
C..2 seaa



( «>.)
zen -grond alleen dat de Eendragt in den Lande gevestigd moet blvven.
en de Uitvoerende Magt in gehoorzaamheid moet gehouden worden lü dat de laatfte, hoe groot eenen aanhang zy ook moge verkrv<*en nV <?nT, vereiniteit over het Volk, dat zich in een Vryen Staat zyne'r Rechten" zonder zich zelf, zyne Nakomelingen, zyn Vaderland te verraaden nier kan noch mag tegen zyn , maar men heeft het recht om zvn Te*en Parfv geheel te verdelgen en uit te roeijen, zich vroegtydig daartoe in ftaat llef lende, al maakt het Hoofd 'cr van nog zo veele bedfieglykedraS meen 1' zich-zelve te rechtvaardigen. - Wat het verkeerd ES deS'efdï .Landlieden thans in ons Vaderland betreft, blykt echter, dat zXs niet ongemerkt kan doorgaan by ae Gemagtigdea des Souvereinen Volks Men kent de Opfchryving, men kent de üooting uit de Opgefchreeve nen ten platten Lande. _ Men weet daarby dat 'er een verkeerd begrip bv ,de Opgelchreevenen huisvest, of eene wederwilligheid tegen de Oof W ving of tegen de Looting; en alle deeze wederfpannige LiedenfteXnzkh tegen de bevelen des Souvereins van den Lande, en voor een enkelSehen .fel, die debezwooren Staatsdienaar, fchoon tytelvoerendPrins vanOranie" is; een Prinsdom, dat de befpottenswaardige Draagers van Oranie On roerleuzen niet eens weeten waar het ligt. — Ach deerniswaard Yveraars voor uwen eigen ondergang! Begrypt toch eindelyk uw nuf -en leest, om u verder met te laaten misleiden, het volgende als een verzekering van de Wetgeevende Magt zelve; naamlvk-
„ Dat de gemelde Looting en de weeklykfche Exercitiën welke d^r op ftaan te volgen, overeenkomftig hoogstderzelver goedvinden enïln ichryving van den i2 deezer, tot niets anders is ftrlkkendeTeelvk uit dezelve Aanfchry.vmg is te zien, als om die geenen welken door het Lot zullen worden uitgemaakt, met zodaaigen welken zich daarbv uit eice verkiezing vrywilhg zullen willen voegen, in den Wapenhandel te oef! nen, met oogmerk om hunne eigen Huizen en Bezittingen, in geval van onverhoopte noodzaaklykheid , tegen den Vyand te kunnen bevei iS cn defendeeren, en voorts de Schouten en Gerechten van zodanig Dorpen, alwaar de Opgezetenen liever buiten de voorfz. Lootin * zfch vrv willig tot den Wapenhandel aanbieden., onverlet te laaten VêcrneïS Opgezétenen zonder deeze Looting onder de Wapenen te brengen »
Veel zou ik hier nog met U over willen en bn„,,„ r , ° ,, . Krelis! Maar de tyd L zulks ZïZ^^TVü i^^ed legenhe.d wachten. Ondertusfchen laaten wy de Gefchillen rïe : denVet zer en deszelfs; Onderbandehngen met andere Mogendheden terTlaatfé daar zy zyn. Naderhand zullen wy 'er met grond van kunnen fpreeken Voor dit maal genoeg Vaarwel en ftaap gerust, Krelis. ^""d.
Krehs. Insgelyks, Louweris! Wel fhuis, en degroetenis aan Diewertje.
Gedrukt by de ErvTdllVedWe JACOBUS van EGMONT^ op ae Reguliers Breéftraat, te Amfterdam.



KRELIS en L O U V.
N°. 6. 8 February 1785.
Krelis. oeden Avond, Vrind Louweris! Gy 'vaart wel, geloof ik! VJ" Ik ben het ook, als gy my mede gelooven wilt.
Louw. Nog niet. —■ Dat Compliment fchynt wel eenige gelvkheid te hebben met dat van myn Buurman cien Heer Diklip, die een Man van veel vermogens, maar ondertusfchen een Gek, cn in lang geen goed Vaderlander is. Maar om dat hy Geld en vette inkoomften heeft, is hy trotsch, en onderhoudt een geheele ry van Panlikkers, zo dat 'er al een groote holte is gekomen in den Drempel van zyn Huis, dat men wel een Paleis mag noemen, door het aanhoudend geloop van Heeren, Dames, ó zo groot! en van rang zou men moeten zeggen, aan hunne Kleèren. Ook komen 'er dikwils Kerkelyke Perfoonen; en, ik heb 'eropgelet, federt weinig weeken fchynt hy van zins geweest te zyn, om veel Haver voor zyn Paarden op te doen; want een ryklyk aantal Boeren heb ik in 't kort voor zyn Deur gezien; en mea meent dat deeze Lieden geen Schaapenhouders, als Abel; maar Bouwlieden, als Caïn zyn. — Doch om tot de vergelyking van uw Compliment met het zyne te komen: Hy vestigt alles op zyne ingebeelde vermogens. Zyne gebreken heet hy gezondheid, fchoon een ieder zyne oapaslykheden kent. —• Onderwyl drinkt Diklip zyn Glas, en laat Fiolen zorgen. — Als hy op zyne wyze Moderat is hy zeer voorzigtig; doch hy betaalt een Man die de Cyferkunst verftaat» voor zyne moeite, en digt by hem zit, denzelven geduurig zeggende: Secretaris! fchryf. Hy heeft ook Faro leeren fpeelen, en fchoon hy nooit zelf Bankier kon worden, heeft hy zich altoos in 't geheim verftaan met zekeren Jilles Schraapgraag , die by alle weldenkende Speeiers even eens befchouwd wordt als den Viaamfchen Jean Pier ai in het Blyfpel den Dobbelaar. Maar...
Krelis. Maar... en nog niet genoeg. Wat hebt gv my, wegens myne Gezondheid, met dien trotfchen Zot Diklip en zyne Handel- en Levenswyze te vergelyken... Ik kon het u niet al te wei a.fneemen , indien ik niet verzekerd ware dat gy myn Vriend zyt, en uwe praat maar fchertfery is. —■ Dan ik koom niet hier om over de dwaasheden van een ander te fpreeken, wy begaan ook dagelyks de onzen. —- Laat Diklip daar, en fpreek van den Eerften Staatsdienaar der Republiek. Die doorluchtige Amptenaar verdient om zyn verheven gedrag in aanmerking genomen te worden.
Louw. Wel nu ja! zet dan uw ongenoegen een weinig ter zyde, Vrind! — Maar wat zegt gy dan wel van die fraaije Publicatie, die met eene Misfive van Zyne Hoogheid verzeld, doordien Eerften Staatsdienaar, den Staaten deezer Provincie is aangeboden geworden?
Krelis. Ik zeg 'er niets anders van, dan dat dit Plakfchrift de kiaarfte blyken draagt van zucht totonwettige Magtöefening cenes Staatsministers boven zyne Souvereinen Meefters, en dac, hoe fchoonfciiynend het den
C 3 Een-



C 22 ) EenvouwdigeiT moge voorkomen, nergensanders toe ftrekt, dan om den ligtgeloovigen onder het Gemeen zand in de oogen te werpen, den muitenden Onnjehoop tegen de be velen der Gebiedende Magt te meer te ftyven, en den Stadhouder het Oppergezag boven zyne Heeren te doen toekennen.— Om den weidenkenden Leezeren onzer Samenfpraaken dit ter beöordeeling te geeven, zal het niet kwalyk-voegen dit trotfchePJakaat* dat reeds met het Wapen 'er boven in voorraad gedrukt was, buiten voorweeten der Stasi ten, en met alle de Tytels van Zyne Hoogh. a in 't hoofd , voorteleggen. Dus luidt het" » \Y/"Y W1LLEM' h de Gratie Gods, Prinje van Orange en Nasfau W Graave van Catzenelnbogen, Vianden, Dietz, Spiegelberg, Buur en Leerdam en Culenborg, Marquis van Veere en V lis fingen. Baron vsn Breda ' Diest, Beilflein, der Stad Graave en Lande van ïiuik, Tsfeljiein, Kranen, donk. Eindhoven en Liesveld; Onafhanglyk Heer van de Vrye en Souver'air.e' Erf-Heerlykheid Ameland; Heer van Borculo, Br edevoort. Lichtenvoorde 't Loo, Geertruidenberg, Klundert, Zevenbergen, de Hooge ea Laage Zwaluw e, Naaltzvyk, Polane, St. Martensdyk, Soest, Baarn en Ter Eem, Willemjlad, Steenbergen, Montfoort, St. Vitb, Butgenbach en Daasburg) MrfBurg-Graaf van lAnttoeefen, Erf-Maarfcbalk van Holland, Brf-StadhoudeiErf-Gouverneur, Erf-Capitein en Admiraal- Generaal der Verééni'de Nederlanden ; Erf-Capitein-Generaal en Admiraal van de Unie; Bidder van den Kousfeband en ven den Zwarten Adelaar, &c. &c. &c.
„ Allen den geenen, die deezen zullen zien of hooren leezen, falut: Doen te weeten : dat federt eenigen tyd onder de Ingezétenen deezer Landen ontfiaan is een Geest van Partyfchap, door welken aan eenige van onze Landgenooten tegen onzen Perfoon en Beftuur wantrouwen en ongenoegens zyn ingeboezemd, die voor ons geweest zyn van de onaangenaamfle gevolgen. Dat anderen van 's Lands Ingezétenen zich door den ftroom der opgevatte vooringenomenheid niet hebbende laaten wechfleepen, zich veroorloofd hebben uiterlyke vertooningen, tegen welken de Hooge Overbeid in fommige Provinciën noodig geoordeeld heeft voorzieningen te doen. Dat in weerwil derzelven, eenige van 's Lands Ingezétenen daarin voortvaaren, waardoor aanleiding genomen wordt, om zo valschlyk, als kwaadasrdiglyk uitteftrooijen en te verfpreiden, dat door ons of van onzentwege de goede Gemeente-zoude worden opruid en aangemoedigd tot Oproer; met het dwaaze en allezins befpotlyk oogmerkom het Gezag, wettiglyk op ons gedevolveord, op eene onwettige wyze te vermeer! deren, ja zelfs te verwisfelen voor de Souverainiteit over deeze Lsnden, en dat uit zodanige geheime aanblaazingen van ons of onzentwege zullen gefprooten zyn die beweegingen, welken liter en daar in fommige Plaatfen van de Republiek van tyd tot tyd zyn befpeurd geworden."
„ Dat wy in ervaaring zyn gekomen, dat in verfcheiden Plaatfen in de verfchillende Provinciën de Ingezétenen, irzonderheid ten platten Lande, weigeren tegehoorzaamen aan de gegeevene beveelen van de Hooge Overheid, om zich in den Wapenhandel te Jaaten oefenen, en in ftaat te ftellen, om, tegen eenen Buitenlandfchen Vyand, zich des noods, te konnen defe»deeren. En alzo wy, in den critiquen engevaarlykên toe! fland, waarin de Republiek zich thans bevind, door den Oorlog, met welken dezelve op nieuw gedreigd wordt, niets aanzien als gevnarlyker en nadeeliger voor de waare Belangen van het dierbaar Vaderland, dan partyfehappen, onderling mistrouwen, verdeeldheden en ongehoorzaame wederfpinnigheden aan de bevelen van 's Lands'wettige en gebiedende Overheid, en 'er ons, aan den anderen kant, ook ten hoegften aan gelegen ligt, dat wy noch verdacht, noch met grond befchuldigd worden van den toeleg, om-eene fchandelyke en oproerige beweeging te willen favorifeeren, veelmin te doen gebooren worden, daar het ons al verder hoogsifmertelyk moet vallen wanneer onze Landgenooten zich, om onzent wille, door het gebruik van verkeerde
en •



( 23 )
en onbetaamelyke middelen, in gevaar brengen van fchade en fchande, en aiJe de geftrengbeid der Juftitie te moeien ondergaan ; en daar wy, wel verre van de Couleur van onzen Naam immer te hebben willen doen dienen tot eene Leuze van Oproer en Ongehoorzaamheid, zo als wy het hartzeer gehad hebben, dat zy daarvoor is verklaard geworden, nooit iemand met genoegen daarmede hebben zien pronken, dan die zich diltingueerde door de liefde tot Vryheid, Eendragt en Gehoorzaamheid, en daardoor zich betoonde een waar Vriend te zyn, zo van ons, als van 't Vaderland.
ZOO IS 'T, dat Wy het ten uiterften nuttig en noodig geoordeeld hebben, alle de Ingezétenen deezer Republiek by deezen te informeeren van Onze waare gevoelens en bedoelingen, daar heenen gaande, dat Wy niet alleen geene grootere maate van GeJKJg verlangen, dan aan Ons wettelyk competeert, en door de Heeren onze Predecesfeuren is gepojfedeerd geweest; maar zelfs dat Wy, den uiterfien afkeer hebbende van het doen van inbreuk op de Sc-uverainiteit en Vryheid van een Land, wiens Vrymaaking en Onüfhanglykbeid de grootfte Eertitel is van onze Voorouderen, die geenen, die op de eene of andere wyze, heimlyk of in 't openbaar, zouden mogen trachten, eenige onwettige vermeerdering van dat Gezag aan Ons te doen defereeren en opdraagen, (by aldien waarlyk, tegen ons vermoeden, zodanige inzigten by den eenen of anderen zouden mogen huisvesten) niet zouden kunnen aanzien als Onze waare Vrienden, noch als de waare Vrienden van den Vryen Staat der veréenigde Nederlanden. Dat Wy niets met meerder yver verlangen en begeeren, dan eens wederom, in dit ons Vaderland, onder alle deszelfs Inwooneren te zien herleeven die " harmonie en éénsgezindheid, zonder welken het gevaar, uit eenen buitenlandfchen Oorlog fpruitende, nog conliderabel moet toeneemen, allen Lasteraaren dsn mond te floppen, de waare Liefhebbers des Vaderlands te veréénigen, en alle onze Landgenooten te overtuigen van Onzen yver en oprechte begeerte, om het Vaderland uit wlle deszelfs nooden, zo ver ons vermogen reikt, ouder den byftand van God Almagtig, te redden, en hetzelve tot het hoogstmogelyke toppunt van Luider, Voorfpoed, Welvaaren, Vrede, Vryheid en Ouafhanglykheid te brengen.
Dat Wy aan deeze wettige en met Onze genegenheid zo zeer als met Onzen pligt overeenkomftige middelen, en geenszins aan de onbetaamlyke wegen van Opvoer, Muitzucht, Ongehoorz lamheid en Wederfpannigheid, verlangen fehuldig te zyn de achting en liefde van onze Landgenooten, die Ons zo onöntbeerlyk is, om Ons te bemoedigen in den gewigtigen Post, waarin Wy door de Goddelyke Voorzienigheid geplaatst zyn. Dat Wy daarom, ten hoogden afkeurende alles wat (trekken kan om de zo noodige en wenschlyke harmonie te ftöoren, of liever het herftel daarvan te beletten, de Wetten en Bevelen der Hooge Overheid te fchenden, en Burgertwisten aan te ftooken, allen en een iegelyk der Ingezetenen van deeze Republiek w;llen verzoeht, vermaand en gewaarfchouwd hebben, om zich te onthouden van alle licentieiife e.i aanftootelyke Discourfen en Gefchriften, mitsgaders van alle oproerige besveegingen, en van het geene verder aanleiding geeven kan tot het-onderneemen van feitlyke. puïtenfpoorigheden en ftooringe van de gemeene rust; maar in tegendeel zich in allen ■ opzigte te gedraagen, zo als het aan ftille, vreedzaame en gehoorzaame Ingezétenen » tegen hunne Overheden betaamd.
En op dat deeze onze gevoelens ter kennisfe komen van de geheele Natie, verzoe- * ken Wy , dat deeze alom worde gepubliceerd en geaffigeerd ter plaatfe waar men gewoon is Publicatie en affixie te doen.
Gegeeven in 's Gravenhage den 31 January 1785.
Was geteekend W. Pr. v. ORANGE.
Onder ftond
(L. S.} Ter Ordonnantie van Zyne Hooglied,
Gecontrafigneert, T. j, de LARREY.
LouaM*



C *4 )
Louw. Men vindt echter meer dergelyke Publicatïen van voorige Stadhouders.
Krelis. Ja, maar dan hadden 'er de Souvereinen, uit hoofde van hun Gebiedende 'Magt, en niet anders dan zo verre het de Tyd en Zaaken vereischten, te vooren bevelen toe gegeeven. Dus leenden zy hun vermogen enkel aan de Uitvoerende Magt naar Tyds-Omftandigheden, die toen geheele andere uitwerkingen van dag tot dag konden te wege brengen in een nog niet op volkomen Vryheidsgronden gevestigden Staat, welke door de Stadhouders alleenfyk befchermd wierd om hunne eigen grootheid te bevorderen, en, als Stedehouders der Graa ven, ze! ven de Graafiyke Magt
in hinden te krygen. Maar zulks behaagde God niet, tegen alle de woelingen
van het Oranje-Huis aan. Wy hebben immers de Stadhouderlooze Staatsregee-
ring tot tweemaal toe zien zegepraalen, de laatftemaal wel 45 Jaaren agteréén. Het lasgfte Volk alleen was van de hernieuwing des Stadhouderfchaps ook tweemaal de Dryfveêr van Grooten en Edelen, die hun Zelfbelang als Werktuigen van het Oranje Huis in 't oog hadden, en daarom alle raderen aan 't beweegen bragten, zonder reden te kunnen geeven, waarom de Vrye Staatsregeering niet buiten een Eerften Staatsdienaar beftaan konde. Want alles was maar in 't woeste geëischt,
-en alles werd dus ook maar ongeregeld beflooten. Evenwel weet ik niet, dat
de Sfaaten van ééne der Zeven Verbonden Gewesten, by het Aanftellen van Willem den IV., ook niet by deszelfs Verheffing tot Erfftadhouder, aan de Stadhoiderlyke Bediening de uitdruklyke magt hebben gehecht, die de Staatsdienaar Plakaaten, Ordonnantiën, Manifesten, of Publicatien, het Vrye Volk in 't algemeen betreffende, zoude kunnen veroorloven te maaken en te doen afkondigen, even of men een gebiedend Vorst boven 's Lands Souvereinen zoude moeten ftellen, daar zelfs, zo als de Prinfen uit het Huis van Oranje en Nasfau zich van den beginne aan onder de gehoorzaamheid der Staaten begeeven hebben, geen Overheerfchende Magt by hen •mag plaats vinden, zonder te zondigen tegen hun Eed en Pligt, bezwooren en bekrachtigd by 't aanvaarden hunner Bedieningen, naar 't voorfchrift der Gebiedende Magt, die alleen befhat uit Vertegenwoordigers en Gemagtigden van het vrye en achtbaar 'VóTk7""dat Volk, uit welks Beurs hy als het bezoldigd Hoofd der Uitvoerende Magt Cmits hy de bevelen zyner Paroonen in gehoorzaamheid pligtfchuldig opvolgt) betaald 'wordt als de hoogde Amptenaar in de Republiek.
Louw. Het is zo , Krelis. Maar wat de eigen Domeinen van den Prins betreft, ■daar mag hy voor zyn privé wel Plakaaten geeven: By voorbeeld in zyre Duitfche Bezittingen; dan echter niet in die, welke hy als Leergoederen van den'St-rat behoudt, veel minder in der Souvereinen Volkskring liggende Bezittingen, zonder zyne Meeders te kennen. Want indien dit doorging, zoude hy zyne bevelen als 0_pperrriagtig door de geheele Unie kunnen doen aankondigen, en dus zou de Verdervende II md, ind:en 'er van wege dc Volks Souvereinen niet ten oplettcndftc en krachtda idigfle gewaakt wierde, haare Helfche oogmerken eindelyk bereiken.
"Krelis. Blykbaar genoeg, Vrind! Maar God geeve, dat 's Lmds Vaderen, die betere gedachten voeden, door eene geheel andere en fterkere Publicatie dan die v?n fPïUëm, den loop des Oproers en alle de Wanbedryven duiten zullen, waartoe zy van Gods en 's Volks wege de magt en middelen in hinden hebben. , Wy zullen
-over de gevolgen nader• fpreeken. Vaarwel, Vrind! en flsap gerust.
. Louw. Ik bedank u, en wensen, u 't zelfde, Krelis! Wel t'htu's en dc groeteffis
.aan Grietje.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JA CO BUS van E-GMONT: cp de Reguliers JSreêftraat3 ,te Amftcröam.



LOUW en KRELIS.
N°. 7. 15 February 1735.
GTyfn ^M^' » '< ** » LigchMrt. Krelis. Frisch , Vrind Louwefis » HnP l^r* „1 Louw Even als gy, en dus ffU&lRHB^ er ?,
zte?£VM
Voorgaande weVk hebbe^ verhLdelen. -
Staatsdienaar onzen Leezeren vo^efe Jdï, fe^ J"tIe v^ den Eerfte. derzelver onwettigheid een weinig?S? Mo ^papieren , en over Propofitie van orlzen Vyfden Wf £ em h.^ir de re$01™andeerende weêrgalooze Stuk den Staaten dJ**Jp; betreklyk op dezelve, omdat een foort van gëëischt Gezag J^fffiK! 'fh ^ntebeveéien met te worden en tlr kennisfe f b^engen^a^
leezen. Luister, dus luidt ze. d e onze San*enfpraakeri
Edele Groot-Mogende Heeren, wefè^
grootte, de langduurïaheid er°hécewi*d« h ifr *• * Weemil van de g da4elyks verongelykt worde/hebban ^ met welken
Natie bekend te maaken deWaarachti^ V f dcteTma™td , om aan de om aüe 's Lands Ingezétenen taV^l^}™***? Van m>'n har£> ^ znm.eid. Ik hebbe niet ^vi &e?3ïïe6i%yscr» ha™°»'"e cn gehooraantebieden een Affchrift van het S h rEd-„Grioot-Mog. by deezén ttepbè doen vervaardigen, " n waarv- n it ^f*?1* lfc met ,iat oogmerk het noodige getal gedrukte Èxemp ^n «^ÏÏw v f V"S ***« oekamen, met verzoek, om hSve aELXtSS???*1 ?^ afrU.e Le willen doen verzenden aan dn\rf f,?A ' ' tvrJ ubhciv.e m Steden en Plaatfen in Uwer Ec? Groot Mo! -" en rechteB d« Lt-risvaderlyke Zorg eaS vSukg' en rat'ene van d«
gen véfwachfeeu , dat HoLstSv^ ?> - * Gr°°C-Mo- te mo"
mmn, dat het kwaadf n!e verere re e\f"lle,n w,I,eP ^i^mefureB geitrengheid te-ens zuften dilnfJP ,1 d°°r het °*féhe« van al te veel die op i^^^S^^'Sgff j?*** hebbe n , dan daad. n , maar alleen t «iïrrfpf ?^iS,:i?och^^0*W^*yn»
heien, ten zelfden tyd!" daf CM «ntandlfr laaten worden aan m^^^J^^^^^ zoude gi trouwen verwekkende midde en ïh V ?C?' ^ edraRc tn wa"Yan tyden-en WecT^^^^
ü & ftfy.



C 20 )
ftrvdig zvn vgens de Godlyke zo wel als tegens de Menfchelyke Wetten die in aüe welgeregelde Landen en Staaten in gebruik zyn. ' 's Gravenhage den 31 January 1785.
(was getekent) W. Pr. van ORANGE. Louw. Wat zal ik 'er van zeggen ? Die grondbeginfelen van Gemaatigdheid Zachtzinnigheid en waare Vaderlandsliefde, gelyk de Staatsdienaar de inleiding van zyn Voorftel begint, kan ik. met het geen 'er volgt niet overeen brengen, dewyl ik hierin belet word door ftrydigheden van de eene uitdrukking tegen de andere. Hoe nederig is de vooraffpraak! maar hoe klaar ook blinken de gevoelens van den Voorftcller 'er in uit, die alles wat hy reeds gezegd heeft duister maaken , ten zy men in de klagten over de grootte., de langduurigheid, en het gewigt der beleedigingen, waarmede zyn Hoogh. waant dagclyks verongelykt te worden, moet zoeken de Patriotfche vry- en rondborftigheid in 't verdédigen van de Rechten des Volks en het tegengaan van verkeerde, ja verderfiyke uitvoeringen. Immers de fentimenten van des Staatsdienaars hart koomen niet met die van 't waare Vaderlandfche overéén. Vermaaningen aan 's Lands Ingezétenen tot rust, harmonie en gehoorzaamheid zyn Pligten van een ieder, en de eene Burger moet het den anderen doen op goede gronden, zoader evenwel een billyk misnoegen te veroordeelen : want hier is niemand boven de Wetten ; maar de Schenders derzelven mogen het misnoegen zien en ondervinden naar de Rechten des Volks, die door de Wettige Magt aan deszelfs Vertegenwoordigers toevertrouwd, befchermd eifchen te worden, tegen de willekeurigheid van eene heerschzuchtige Uitvoerende Ma»t en zynen Aanhang. Én deeze Misnoegdheid is het tegendeel van Mmterv. — Met reden kan en mag de geheele Natie zeggen, dat ze misnoegd is geweest over het bellier der Zaaken, waarin de Stadhouder de hand had, althans het oog over moest hebben, op bevel van zyne Meefters, en volgens de Pligten van zyn Ampt. — Het misnoegen deswege van het beste gedeelte der Natie is verre van oproerigheid. —■ Dus zullen die vermaaningen tot rust, harmonie en gehoorzaamheid (aan den wettigen Souverein is ""'er afgebleeven) die Mynheer de Stadhouder aan de Natie tracht bekend te maaken , even zo veel beduiden als of het geheele Volk zich zou behooren te onderwerpen aan zyne vermaaningen alleen, daar het klaar genoeg in 't oog loopt dat hy dezelve heeft do.en ' celden tot verkryging van dat Gezag dat hem verkeerdelyk wordt toegekend door Muitende Oproerigen , die hem met hun woest gefchreeuw boven zyne gebiedende Heeren verheiren; en welke Oproerigen dan Hem ook wel de eerc zouden laaten genieten van op zyne bevelen zich ftil te houden, om naderhand te beter van zyne handtedraaven. Maar, Krelis! onze goede Willem heeft hier de Aal flechts by den ftaart. Zyn oogmerk oncilipt Hem; want de-Heeren Staaten van Holland volgen het niet in, fchoon zyne noodelooze Publicatie door de Steden wierd overgenomen, en de maatregelen die Zvn Hoogh. verwacht van de Landsvaderlyke Zorg en Rechtvaardigheid'Hunner Ed. Gr. Mog., door Hoogstdezelveïi te neemen, dat is te zeggen, gelyk de Staatsdienaar .het begeerde, op
dat



( 27 5
dat het kwaad niet verërgere door het beoefenen van al te veel geRremheiht deeze maatregelen zullen door den Souverein , zonder Publicatie op eezaè van den Staatsdienaar, wel gei omen worden. — Maar zie hier het mededoogen van den Prins van Oranje met een oproerigen hoop zyner Leuzedraagei s, Schreeuwers en Ongehoorzaamen aan de bevelen der Souvereinc Staa" ten , die zy < ó gruwel!) voor Jongens durven uitmaaken en den Prins het Hoofd boven hen noemen. — Stoute en te gelyk misleidende, zo niet muitzuchtige taal wordt hier aangevoerd ter verfchooninge der Oproerigen De Eerfte Staatsdienaar begeert hier van zyne Gebiedende Meefters geene se. ftrengheii te beoefenen tegen dezulken, welken hy oordeel tm'eïr anders verricht te hebben dan daaden, op zich-zelven aangemerkt, noch misdaadig, noch ongeoor loofd te zyn. — Is het aangaan tegen het Souverein bevel van Leuze draagen geen Misdaad ? —- Is het niet ongeoorloofd met oproerig gefchrecuw de Vaderlandfche Zorg cn Gerechtigheid der Hooge Overheden tot de zo nuttige als noodzaaklyke Wapening te keer te gaan; ja, is het geene aller* grievendfte Majefteitfchending, openlyke Wanbedryven en Mishandelingen aan van Staatenwege Afgezondenen te pleegen, by het in 't werk ftellen van Hoogstderzelver Aanbeveelingen? En met de afgryslykfte Scheldwoorden de Souvereinc Magt te hoonen ? Dit ontkent de Oranjevorst: Maar zegt, zy kunnen misdaadig en ongeoorloofd worden door by. komende omftandigheden, even of de Misdaad-zelve haare omftandio-hedèri niet met zich bragt, maar als of het geregeld befluit des Sbuvereins de Oorzaak der M'sdaad zelve ware. — Het tegendeel evenwel worde nog verder aangedrongen door den Stadhouder, hoe dubbelzinnig hy op het tydpunt ook koomt, waarin een vrye en ongehinderde loop zoude ge laaten worden aan zodanige rustverftoorende , haat,, tweedragt en ■wantrouwen ver•wekkende middelen: (dit zullen dan die bygekoomen omftandigheden zyn , die niet onduidelyk aan de Wetgeevende Magt worden toegeichreeven : ) waarvan zegt de fchrandere Staatsbediende; het vtisdaadige niet afhangt van tyden en gelegenlieden. — Duistere Taal , die niemand denk'ik anders kan uitleggen, dan op deeze wyze: Dat het eigenlyk misdaadige aan Tyd of Gelegenheid niet is toetefchryven, 't welk zeer wysgeerig gered . neerd is, want Tyd en Gelegenheid zyn altoos in hun bèfraan dezelfde» fchoon de Menfchen 'er gebruik of misbruik van maaken. Maar die aangeroerde Middelen moeten verft:aan worden zulken te zyn, die uit hunnen aart regelregt ftrydig zyn tegen de Godlyke en Menschlyke Wetten, en in alle wel. , geregelde Landen en Staaten in gebruik zyn. ,— Bravo! Dit zyn Wetten die Conftitutioneel zyn, en zelfs niet mogen overtreeden worden doop i de Souvereinc Volksvertegenwoordigers, ten zy het geheele Volkeeniee gebreken in dezelven vindt, en ter verbetering'er op aandringt, of de inbreuken op dezelven begeert verbeterd te zien. — Dan ik vraag of i een Staatsdienaar vermag boven zyne Wetgeevers te gaan, daar hy maar i een Bezoldigd Hoofd ter uitvoering van de Geboden'zyner Aanftcllendtj ! Meefters is? En zal hy de oproerige Inbreekers op die Wetten voorftaan, i err van verdiende ftraffe trachten te bevryden , door in het Ampt zyaer : Souvereinen-te treeden, met aanbod van yplleJceucige Plakfch«-iPc'n,'die
D-* ' hv .



C 28 )
hv'uir zvnen Naam heeft doen opftellen, om het Gezag van zyne Meefters te kne*-
en zynen oproerigen Aanhing deezer wyze in Je hmd te werken; dun is hy eea Verb^efe-r d<-r gaiiüligle v'olksw;tte<i in haaren geheelen Samenhang.
K-elis Mvir Loaweris! G loof my , noch au Getchnft, noch de daags daaraan reels%èdrukte én aangenomen Publicatie zelve, zyn met regelrechi „fkoomftig v.n cen S idhnuier, gelyk hy ook bekend dat hy ze heeft dgen vervaardigen, en dus zekerlvk door eènen of meer zyner kw aa i>a Raadslieden.
Louw Dit is zo zeker als drie p.ar cen halt do zyn uitmaakt. En die het
-Po ïti'ek" Ver,oog van den verra.idenyken van Goens gelcezen heelt, viritn zich in twvfelina of de ftyl en draaiingen in du Üefc&rift althans met veel ^elykneid hebben met die van dit Volksverleidend Libel. Uan lier kan ook wel uit eene andere Pen getrokken uit dc Slagveêr van den Engel des Verderft, zyn voortgevloeid.
Krel'S Dat beide ceez ' Iniïrumenien, w*.rop by de Leden tei Vergadering v^n Staaten witftelling van Refolutie na derzelver overlevering gevolgd is, door de verdervende
H-ird in 't licht zyn gebr. gt, lydt niet ae minlie Tegenfpra-k. De Heeren der
Stil Schie.iam hebben dit reeds fpoe.iig b.-greepen, en door hunre Gedipu teerden ter Vertr dering, volgens hun Alvys, doen uitbrengen de volgende corda te c-radufie.
Dat hunne Prineipiaten »an ged enten zouden zyn, du te Waarfehouwing door Zvne Hoogh. overgelegd, expresf.iyX zoude behooien te worden gedtsapprobeerd en afgekeurd en onwaardig verklaard, om met eene Sarcfie van Hun E . Gr. Mog. te worden bekrachtigd; en «emciu dat Htm Ei. Gr. AchtP. wel willen ..dooteeren, dat het ft lfel van dte Propi.fi ie en Waaffetiouwifig, even als de bekende AÖj van Corrf ilentfch-p, haare geworte fchuidig i aan Eigenbehngzoekende en Lndberoertnde Ba-id'eeves, en het w^-j fcnelyk zyn zoude, du dezelven mogtan worden ontdekt» ■en "eens vooral v.,n de Pe foon van Zyne Hoogheid worden geëioigneerd, Hun Ed. Gr Achtb zich verpngt hadden geoordeeld in coi.fl.feruie te geeven:
Of Hun Ed. Gr vlog. niet zouden kunnen goedvinden, in een Btfogne te doen eï.mineeren, op welke beste wyze en Imgs welke gefdnktile wegen en mid.ielen " de' Ainvoerders of Opbellers- van de gemelde Propoficie en Waarfehouwing zulltrfi " kunnen worden ontdt-Kt, ten einde alsdan zodanig te rel'olveertu, als zal «orden " ireo.jrieald te behooren " " Dit rechtzinnig Vaderlands Voorftel is ook van dat gewenscht gevolg geweest, dat de Stukken, die by de'Leden ovenrenomen waren, terftond -Commisfi .naai genaakt 7,vn ten ein.te fpoedig da-rover befoigne te nouden, wier uiillag door alle Wekten* kenden met ongeneen verengen wordt te gemoet gezien.
Loaw Op deeze wyze moet het Verderf gefluit worden. Zo moeten aldeOrnjelovenfchreeaWers, tot zwygen worden gebragt, en leeren de G.boden der Wetgeevnde Magt te gehoorzismen. — Zo moeten vooral die Luidbedervende Verleiders van een door hen verbvfterden Staatsdienaar even, ja nog fterk-er de ftr ffe. der Hooge Overheid opetbiarlyk en rechtvaardig ondervinden, ten exempel van anderen . by het pevoel der verontwaardiging van het weldenkend Volk: Op ttat men niet zerue, dat h"t yJVIe klanken zyn dar de wettige Overheid het Zwterd dra-gr; rïrsar bekenne dit zv Gods Dieni'aresff is, hun die weldoen ten «oede er. tot ftr^fie der K-vaaden Zo zulle" doemwaardige Landverraders hunne ftrafte ook niet ontg >an, de Tweedragt zal 'ter HsWe daalen , te gelyk met al haaren Duive.fchen Amhang, en de Heinelfche •Ëendrgt zal de braave pjtriotten weêr met haare wonderbare vermogens zeegelEen. _J Vaar, in deeze Hoope. wel, Vrind Kreks ! en il.ap gerust. Kreiifi. Insgelyks, Vrind! Wel t'huis en groet Diewertje.
"Gedrukt by de Erve d^TVedüwlTjA C O B U S van ËGMutNT; op dc Reguliers Breêftraat, te Amfierdars.



KRELIS en LÖÜf.
n°. 8. 22 February 1785.
Krelis. /"^een andere Pligtpleeging, dan de gewoone. Vaart gy VJT wel, Vrind Louweris! Ik ook. '
Louw. ja, Vrind! Zet u in 't hoekje by het fchynfel van de Veenzon , en blaas wat rookwolkjes, door raiddel van een aangeflooken met Tabak gevulde Pyp.
Krelis. la, dat is goed. Maar hierop mogt eens weêr een Predikkwanfc fchrollen, die het zich had aangetrokken by gelegenheid dat wy vaneenen Catechizant eens Bloemenftrooijersfpraken, enonsmetLatynen Grieksch op de huid viel. — Een fchoon bewys van zyne Zaak, niet waar, toen hy ons onder anderen ook toe eene misdaad wilde aanreekenen, dat wy rookwolkjes door den Schoorfteen bliezen. Als die geleerde Man eens voor den dag kwame, fchoon hy nog, naar zyne overtuiging zelve, als een Nachtuil in het donker blyft fchuilen, en zich een Leugenaar heeft betoont, met te zeggen dat wy hem by zekere plegtigheid zouden zien. en zynen naam weeten; zouden wy hem ja hem-zelven op een Pypje verzoeken, om met ons in een buitengewoon Gezelfchap rookwolkjes te blaazen. Wy hebben nog wel een Flesje ook voor hem over; cn lust hy geen Bordeauxe Wyn, (Bourgonje bezitten wy niet,) laat hem dan jajinneSjorof, als de Difcipelen van Mofes gewoon zyn, met ons gebruiken, of wat hy wil in dc Machorim: Wil hy wat Sjimmes 'er by hebben , cen ft.uk Fransch Brood met Hollandfche Kaas van den Ouden, is, rbacliaje roufi , voor hem over, al moest ik ze ook by Mousje Melk op Marken loopen haaien. Ik wil die eerwaardige Ette toch wel daarop tradteeren ; misfehien
zal hy 'er meer Ravochem in vinden dan in zyn onlangs te L gezochte
'Omit; doch hoe hy daar meê ftaat, zal hy best weeten. ■—- Maar laaten wy den Man Sjolem wenfchen ; hem verzoekende, als hy ons een Vifité koomt geeven, geen Magor Misfabib te fchreeuwen, op hetzien derrookwolkjes, die wy door den Schoorfteen uit een Vaderlandfche Pyp naar de hoogte opzenden. Dan, wil hy zyn Neus liever op een Snuifje traóteeren, zie daar myn groote Doos met het beeldtenis van een Moor, dien ik nooit fchoon weet te wasfen of te fchuuren, of het geheele beeldtenis
gaat 'er meê heen. Wy hebben (gy weet het, Krelis! lang verlangt
dien Man te zien, dien wy ook eenigzins op zynen naamloozen Brief antwoord gaven, om dat hy ons verzekerde dat wy hem op zekere plegtigheid onder 't oog zouden krygen) maar wy hebben hem tot nog toe'niet vernomen; en fchoon wy geene Briefwisselingen willen onderhouden , wenschten wy echter wel een wederantwoord te hebben ontvangen van dien Heer:— Ja, Vrind! in dit tegenwoordig tydgcwrichtzou het Zeerwel komen, om dat wy geen ftofs genoeg kunnen bybrengen om al het Staatkundige te onthaspelen. — Misfehien zou de Eerwaardige Man, die ons eens met een verkeerd: Plaatstekening een Brief zond, thans met eene
D 2 tili-



C 30 )
echte Plaatsnoeming 'er eenen anderen verwaardigen, met onderteekening van zynen waaren naam 'er by, terwyl de Schryver onzer Samenfpraaken , hoe eenvouwdig en ongeleerd ook, altoos den zynen durft melden.
, Louw. Wel zeker, Krelis! Maar dat hy blyve daar hy zy, of ons hem becer doe kennen als hy gedaan heeft. — Laaten wy dien OranjeZelateur daar laaten, en de Nieuwspapieren eens inzien, of 'er ook iets voor het waar belang ,van 't Vaderland in te vinden ware.
Krelis. Dat heb ik al federt eenigen tyd dagelyks gedaan, en 'er wel het een en ander in gevonden; dan nog kan ik niet zeggen, dat 'er my genoegzaame redenen in zyn voorgekomen, diemy een "waaren grond tot hoope verfchaffen, waarop ik myn betrouwen op de weezendlykfte Nuttigheden der Heilbewerking voor 't lieve Vaderland kan vestigen, dan alleen op het gelukkig toeneemen der Wapening van Stede- en Landbewooneren ; waartoe de verleidende Publicatie des Eerften Staatsdienaars niets doet ; maar zelfs eenen tegendeeligen wederftand ontmoet, nu zelfs de eenvouwdigfte Boeren beginnen te bemerken, datdeOranje-Party ,voor welke zy zo zeer hebben trachten .te y veren, eene Landbedcrflyke Party is, een Volks vernielende Gahaal,, die alleen om, haar gezach te vergrooten, de getrouwe aanwendingen van Hollandsch braave Volksvertegenwoordigeren door het Despotieke boven het dienend gezag, en het Ariftokratieke boven het afhanglyke van het Demokratieke te ftellen; daar thans een ieder begint te begrypen, dat het volftrekt Souverein Gezag der geheele Republiek in alle de verbonden Gewesten van ons Vaderland alleen in den Boezem des Volks berust,.als de waare Bron uit welke alle wettige Magt moet voortkomen, en alle onwettige, die 'er tegen aandruischt en uit verderflyke Wellen ontfpringt, niet anders ten doel heeft dan de Vryheid des Volks en de natuurlyke Rechten van hetzelve allengskens te ontwortelen en eindelyk geweldig te verdry ven, of als in een-. Stroom van Vergeetelheid te doen verzinken. — En fchoon de onwettige Publicatie van den Grootften Onderdaan der Volksmajefteit, vandenEerften Staatsdienaar, by de Staaten van Gelderland het gezag van een. Plakpapier heeft verworven, noohthans heeft de braave Regeering der Stad Bommel van dit Souvereiniteithoonend Inftrument dat misbruik 'er niet van willen maaken, maar op een grootmoedige wyze het agtergelaaten, om 'cr waarfchynlyk grondige Aanmerkingen tegen te vormen. —Maar ook de Gelderlche Boeren, die evenwel nog tegen de Wapening, blyven , zeggen reeds, dat ze om den Duivel ook niet den Prins tot Sou-. v.erein zullen helpen maaken, alsdan te recht begrypende, dat ze Monarchaale Slaaven zouden worden, waartegen zy zich, als de nood aan den. man kwam, ten fterkften zouden verzetten, en 'er liever alles aan waagen, dan daarin toegeevcn..
Louw. Dus zou men hieruit mogen opmaaken, dat die Landluiden de Wapening wel zullen willen aanneemen voor den Souverein , dien het
v'3 fiigt is te gehoorzaamen, gelyk hunne uitdrukking zelve dus genoegd
zaan?.



( 31 )
zaam de bewyzen 'er van opleevert, en derhalve men ook billyker wyze hoopen en in vertrouwen verwachten moge, dat het Souvereinen Wettig Gebod boven het van het Souvereine af hangiyk onwettig Verzoek zal gelden, ook by de Eenvouwdigfte aller Opgezétenen in die Provincie.
Krelis. Zag men het maar; dan zou dien trotfchen Drost der Veluw© almede wel fpoedig een breidel in den harden bek krygen ; waartoe der Boeren Geweeren het best in Haat zouden zyn ; want met deezen gewapend, zouden zy, en te gelyk hunne aangebooren Rechten tegen Inheemfche' Verdrukkingen, en ook het grootfte oogmerk, dat de Souvereine Volksmagt bedoek, kunnen uitoefenen tegen de Uitheemfche Geweldenaaren, ter verdédiging en behoudenisfe van hunne Vryheden , Bezittingen, enalles wat hun dierbaar is. — Dus zouden zy waarlyk toonen braave Bataaven te zyn, en geene ontaarde Wederfpannigen aan de Bevelen van 't algemeene Volksvermogen, waaraan hunne Provincie, even als aile do andere, hunne Beiluiten in handen fielt, en waarby geenszins een enkele ordre of bevel van een voor zyne Ambtsbedieningen betaald wordende Groot-Amptenaar van Staat, den minften tegenfpraak mag doen geldén3 hoe zeer hy zulks thans ook, op de allerönwettigfte wyze, moog' zoeken }j Neen, braave Vaderlanders! Neen! Verbeeldt U toch niet, •
dat een'kaam-Prins van Oranje, een Heer over de Souvereine Magt, 3' die gy zelf bezit en alleen aan uwe Vertegenwoordigers in handen " hebt betrouwd, om ze voor ü te handhaaven ; — Verbceldt'U in Gods
naam niet, dat een kwalykberaaden Staatsdienaar uw Opperhoofd is, " of ooit wettig kan weezen: ■— Hy is door TJ aangefteld, door U worde" ' Hy betaald; zyn Hèerschzucht ryst naar maate dat uw Geluk dank,., * naar maate dat uw Welvaart vermindert. Hykost U's Jaarlyks Milli" oenen. Een groot gedeelte van uw zweet en bloed verfmclt onder hem en *' zvne Hovelingen, waaronder men Landverraaders heeft leeren kennen ; " waaronder men uitgemerkte Schurken ontdekt heeft, van welke de mee" ften onkundige, bederflyke Vreemdelingen zyn, of'Slaafiche Vleiers S' door Eigenbaat bezield, die boven de Braaven aan dit weelderig Hof, " als zich in Wellusten op uwe kosten, ömyneLandgenooten! baadende,
vermaaklyk leeven , en fteeds nieuwe Vermaaken begeeren, ter vertee" ring der Voortbrcngfelen van uwen Koophandel — van de Wmften' " uwer Winkelwaaren — van deVoordeelen uwer Ambachtsöéfeningen — " van de Vruchten uwer Ploegingen, Zaaijingen, Maaijingen, Vee-wei^** dineren, en, 't geen alles is, van alle uwe Verrichtingen." " Louw. Het is 'er wel zo mede gelegen, Vrind! Maar veelen wtlicn 1 dit niet eelooven , of uit Onkunde, of uit Zelf belang, of uit voonnge-* noomenheid door een verkeerd Oordeel. - De verderflyke Oabaal bé-wect ondertusfchen Hemel en Aarde, om die verkeerde denkbeelden 1 onder Grooten en Kleenen aanteftooken, en heeft ook haare aaneienlyke Werktuigen by den Stadhouder,.in den Staatsraad, ja zelfs wel m *t Algemeen Stantcn hof zelf; Werktuigen, die te gelyk de Secondes op d n



C 32 )
'■ünrwyzer- des Grootften Amptenaars tekenen, als zy het de Minuten od bot mu». Staats-OrJogie doen; h erdoor verderflyke Intomen zynTe, die ééM Zuk moest fchikken, om m de tweede geene verbyftering te maaken
, Xre ls; Zu ks ware niet meur dan recht en wettig. .Die recht Deutrdzaam
h, zal er noott toe overgaan om God en den Mammon re gelyk e dienen Onze Phgten lyden geen voor en tegen; zy moeten de Zaak hun aanbeSlra beïracS" cn wil men ze aan eene tegengeftelde Zaak hechten, dan veranderen ze in Mis faa' den, of liever de Misdaaden verbannen de Pligten: —.-En zó ill^^LJMls , " in ons Land «M Zy fchynen wel voorde Volkszaal t°y ere a^eTd'n" maar zy druipen af als Bloohartigen, en kruipen in't Stof voor ee^ Heerschzüchd' gen Staats-Vazal wiens trotschheid zy behoorden te verfmaaden, j" met IfervS??" als braave Vaderlanders, te b.paalen, ja ten fterkfie te verhinderen, a] Se her' flechts om met als eer- en eedvergeetene Trouwloozen dp<»l t* Lh£L ^ l et én onder den Vloek des Achtbaaren VrtksZte^J^h^^ aan den fchyn,
krygen de hoogmoedige Tarq,ynen, - dan krygen de dwin|e„gdè hunne
Louw. Hiermede ga het zo het wensdilyk ware. Maar indedaad VrinH i n Trouwloozen altoos met list hunne aanflaagen fineeden en aanleggen^ kunnïn de G? trouwen in den Lande nooit 'er tegen oDwerken iiowui vo „n^Jt «unnen ae Oe,el te werk gaan, en de Rede hen veTedt SsSÏdS t?£^dStaf™d^ Wet en hun Pligt hen afvorderen, die genadig door he WeSozeen d? Willekeurige van een Zxb-zelfverheffende Magt weêrfproS hlS met allerlei Hooffche Aanloklykheden, vervormd in d^Uu^fc het grootfte aanzien is, om dat ze zich fraai opgefchikt vertoont, roef bSS? pronkt, en zich doet beminnen om haar galante bekoorlykheden , terwyl mL de naS Waarheid als een nietswaardig Schepfel den ingang van een VoHelykPa™"S *t fomtyds haar met mishandelingen wel gewelddaadig afweert ~ tlZ^l men het een of ander welhaast ai weder in een nieuw zogenaamd rechtvaardieend Gedenk fchnft van den Hoogst-Bezoldigden Staatsminister ontdekken. Althans^k"lees in t ITift. Cour. van deezen dag aldus: is ih- lees ln oe
„ Hoe zeer de Prins Erffladhouder tot dus verte niet zeer jrelnktiV <r»n, , zyne fchriftelyke Verdelingen, fchynt hy echter SSJRJtSSt^ft ?V? thans men weet, dat 'er wederom eene fbórt van iuftificamim mI™ '.,berc™*J5 AIis zo ter verdédiging van het gedrag van d°en plS^SSSS^^ Of deeze nieuwe poogmg van een beter efïlcf dan de voorbe ÏÏ S j moeten leeren; intusfehen verneemt men reeds onder de Irnd dardi ft ,Vf«^n V zyn zal, dan eenteéanderen die tot hiertoe het licht gezien hebb n »''^^^"
Krelis. De Tyd zal ons al weêr de waarheid 'er tegen doen v\on w*., , verontfchuldigingc-n hoe meer bedrieglyke voorwerpen maar oofc hnT m6Er voor de Waarheid en Trouw om haaf terrein voet ooC"e verdédteTt°ndea en 't Bedrog afletten, teoverwinnen , en eindelyk te $JgP Vrind Louwens! Slaap Gerust. vjurwel,
Louw. Ik zeg je dank, Vrind Krelis! Ik wensen je 't zelfde. Wei rtinf, Pn m groetenis aan Grietje. *' vv li i nuis en de
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUSvan EOMONTep ce Reguliers Breêftraat, te Aralterdam.



LOUW en KRELIS.
N°. 9. 1 Maart 1785.
Louw. Tk wensch je een goeden Avond, Vrind Krelis ! Is 't met de Gezondheid JL nog wel gefteld ?
»,Kre!iS" Terwyl ik u het zelfde wii vraagen; kan ik 'er ia op zeggen Maar alle Menfchen icnynen door de Koorts wel aangetast te zyn; die nochtans fpoedfcdoor verwarmende Middelen weêr verdwynt. 'puemg uuor
Louw. IntuSfchen zit gy gezond, naar »| my voorkoomt, in uw Haardhoekie Krelis. ja we], Vrmd - Gy hebt gelyk: Het is hier beter als op de Mooker Heide Kies gy het andere hoekje; dan zal de warmte van de Veenzon uw Koorts ook wei verdryven. Een goed glas Brandemoris 'er by, onder 't rooken van ee Pyp kan meê wat toebrengen tot verdryving van koude Zinkingen. De Artfen zullen het maatige 'er van met afkeuren: Men meent dat ze ook minder Zieken in deeze Ma md dan naar de Maartfche gewoonte zullen hebben, en de Kina zo veel aftrek met als
Üi" * J^eu'- Wa,m fCh0°n Wy thanS eene b"^ngewoone en zelfs byna onheugelyke Koude in het reeds zo vergevorderd Wintergetyde gevoelen, zal 'er de fterk naderende Lente niet te ongezonder om zyn. 'Er kunnen evenwel nog woeste buï jen genoeg komen, eêr de Nachtegaal op digt bebladerde takken zingt —T Maar daar ik hier een kleine aanbaaling doe van Artzen of Geneesheeren, wegens M-art fche Kwaaien, kan ik ook niet voorby in aanmerking te neemen het pryslyk Middel van onze Staats-Artfen tegen de Oranje-Dolheid van den agtften Maart, den daaraan anderszins gewoonlyk laboreerende Pmenten voorgefchreeven, en aan welks eo"de uitwerking het Vaderlands hart geen oogenblik twyfelt. 6
Louw. Zo toont het vrye Staatsgezag zyn vermogen, Vrind! Het Souverein Middel dat gy in 't oog hebt, is op de verderflyke Kwaal juist gepast, als een teeenLif tegen het ongeoorloofd Recept van de oorzaak der Oranje-Zie^u verkeerde Middelen aan de hand geeft, zynde dat een verboden 'Kwakzalver? die by de Faculteit van gewettigde Doctoren niet alleen niet ingevolgd mag wor
den, maar zelfs naar rechten ftrafbaar is. Men vergelyke, om niets
bloemen, de Publicatie van den Staatsdienaar van den 3r lanuarv bv die van den Souverein onzer Provincie van den 23 Febr. laatstleden, en men zal terftond het waare van 't valfche tusfchen deeze beide kunnen onderfcheiden. De wettige Magt kan ook niet fpreeken ais onderdaanig aan de haar ondergefchikte, en van Inar afhfngende eu dienende Magt. Men heeft willen voorgeeven, dat de Staatsdienaar het vöoÏÏ zoude gedaan hebben, om s Lands Oppergezag tot het doen der Publicatie! dfethans in deszelfs naam alleen het Itcht ziet, aantefpooren; dan zulks vindt men wel dwlvk buitenftreeks verfpreid te zyn geweest. De inhoud zelf daarvan bewyst ten köe dat 'er m 't minfte geen deliberatiën met den Prins van Oranje over gehouden zyn
Krelis. Geenszins, de Zaak toont recht het tegendeel aan. ai les wat 'er in is
kT zXn ïerafffh"? 'S LandS Vadere" 16 Zyn' PB lezers onzer s" menfp?a ! kerkzuilen het zelfde met ons moeten oordeelen. Wy mogen hun dan vrvlvk by het vermaanen van derzelver inhoud wel te betrachten, en zich 'er als gehoorzame en ftUIe Burgeren, In- en Opgezétenen rwar te gedraagen , wel vwrleggefdSS
. . , PUBLICATIE.
Be Staaten vsn Holland en Westfrieshmd,1-allen den geenen, die deeze zullen zier nf hnnr^ leezen falut. Alzo. Wy met het mterfte leedweezen, cAtt ho gt o„ »o vernomen hebben, dat, onaangezien onze voorde Publicatie van den 16 Juny ,78+, diverie »,„ Onze Ine„ Opgezetenen, byzonder ten platten Lande, zich niet ontzienhebbe, omdö0[ h"ei.èndnnMvk nufteeken vaa Vlaggen oP de Torens van dc Kerken, het oneatlyk draagTn^an LewwvantS-
E fchap



C 34 I
fihap af Oproer, waartoe byzoiider de Oranje Cóuleut misbruikt is, mitsgadeis dt« het nood. zaaken van anderen, om dezelve te draagen, en wyders dooi het maaken van allerhande oproerige beweegingen en (amenrottingen, meestal onder het uitzinnig gefchreeuw van Hoez.ee, Crstije tovoi, zich, met kleinachüng en verfmadir.g van Ons Hoog en Souvetain Gezag, aan een ©pzetrelyke verftooring van de gemeene lust fehuldig te maaken; en d;u wyders, onaangezien onze daarjegens by Refo'utie van den 3! January jongstleden zo ernfliglyk gedaane vooiziening, .alsnog op verfcheide Plaatfen binnen deeze Tiovincic, en voornamelyk ten platten Lande, deeze e» geene vooibeteidzelen worden gemaakt tot het toeftellen en begaan van luidruchtige of in het oog roepende bedryven, welke in de thans zo zeer beroerde Omftandigheden van Tyden welligt zouden kunnen overflaan ttot verregaande buitenfporigheden , en de allergeduchtfte gevolgen-zouden
■ kunnen na zich fleepen, mitsgaders de veiligheid van de goede In- en Opgezetenen deezer Provincie op eene onherftelbaaie wyze in de Waagfchaal zouden kunnen doen brengen, wanneer daarjegens niet ten fpoedigften nader wierde voorzien :
ZOO IS 'T, dat Wy, uit eene Vaderlyke genegenheid, en voorzorge omtrent alles, dat tot welftand van den Lande, en ter beveiliging van de In- en Opgezétenen van dien ftrekken kan, onverminderd Onze Publicatie van den 16 Juny 1784, nader hebben goedgevonden cn veiftaan, mitsdeezen alsncg allen en een iegelyk zeer ernftig te vermaanen, om zich als ftilk en vreedzaame In- en Opgezéienen te gedraagen, en zich ten zorgvuldigften te wachten van alle oproerige gefprekken, beweegingen en famenrottingen , en van alles, dat verder, 't zy onder de bedriegeJyke fchyn van vrolykheid, of onder wat voorwendzel het ook zoude w.eezen, tot ftooring van onderlinge Rust en Eéndragt aanleiding zoude kunnen geeyea. Verbiedende Wy ten dien einde wel expresfelyk het uitzetten van Vlaggen, zo op de Toieus, Kerken en Molens, als uit alle andere 't zy publieke, 't zy particuliere Gebouwen, mitsgaders van de Schepen, Jagten en Schuiten binnen de Steden of Plaatien of eenige. Binnenhavenen leggende, alsmede het doen van lllutuinatiè'n, het draagen van eenigerhande Teekenca of Leuzen van Pnrtjfctaap of Oproer, van welke Couleur die zouden mogen weez.cn, en in het byzonder het draagen van Oranje Cocardes, Strikten, Linten, Papieren en van alle andere Vcrfierfelen van Oranje-Couleur, hoe ook genaamd, Toor zo verre dezelve tot hiertoe niet naar behooien zyn gewenigd, en alleen zoude dienen voor Teekenen of Leuzen van Partyfchap of Oproer: Verbiedende Wy in het generaal mede wel expresfelyk alle getier, gefchreeuw, of getromm'el, gelyk mede al het willekeurig en eigendunklyk fchieten langs de Wegen of Stiaaten, mitsgaders alle openbaare of in het oog loopende bedryve», van welken aart of natuur die zouden mogen weezen, welke eenige aanleiding zouden kunnen geeven tot het verwekken van commotie, combuftie of onbehoorlyke famenrottingen van Volk; alles voor de Oveitreeders op poene van Onze hoogfte verontwaardiging, en dat dezelven, als Verftocr— ders van de publieke Rust, .zonder eenige oogluiking, aan den Lyve , en, naar exigentie van Zaaken, zelfs met de Dood, zullen worden geftraft; hoedsuige Straften in het byzonder ook
■ plaats zullen hebben ten aanzien van de zodanigen, die, offchoon zeiven de voorfchreeve daaden niet helpende pleegen, noehihans anderen door beloften, bedreigingen, het geeven van.Geld, of
ep eenige andere wyze', daartoe zouden mogen hebben aangezet. En ep dat de zodanigen
te eerder zouden kunnen ontdekt worden, gelasten Wy allen en esniegelyk , aan wien eenigerhande Voorftel tot ket pleegen van eenige der bovengemelde Daaden gedaan, of aan wien tot zodanig einde eenige Belofte, Gefchenken, Geldgeeving of Bedreiging gefchied .zoude mogen zyn, het-
. zelve aanftonds ter kennisfe van de Juftitie te brengen, op pcene van anderzilns als Medepli?ti»en te zullen worden geftraft: Beloovende Wy in tegendeel aan de Out Jekkers van zulke verderffclyke Voorüellingen en Aanhitzisgen eene volkomene impuniteit of bevryding van Strafte, ten aanzien van het geen r.y uit krachte, en ter inwilliging van zodanige misleidingen, ftrydig met deeze Onze ordres, bereids zoude mogen hebben gedaan of ondernomen. —— Ordonneerende Wy voor het overige wel cxpresfelyk Onzen Procureur-Generaal, mitsgaders den Advoeaat-Eiscaal, by Onze Stefolutie van den 31 January jongstleden benoemd, en alle andere Officierenen Jufticicren van Onzen Lande, deeze Onze Publicatie ftri&elyk en prxcielelyk te executeeren naar deszelfs forne en inhouden , zossder eenige de ailcrmtnfte conniver.tie of disfimulatie, op poene van prevatie van hunliedejr Officie. Gelyk Wy ook wel ernftelyk gelasten aan alle Schouten en Gerechten van de Dorpen, om op de nakoming van deeze Onze bevele.n naat hun vermogen te waaken, en 't geea daartegen door hen zoude mogen worden ontdekt, ten fpoedigftc ter kennisfe van den Officie* van hunne PJaats of Diftiift te brengen, op poene van naar vereisch van Znaken wegens hunne
. nalaatigheid ia^ deezen, zo door privatie van hunne Officien, als anderzins, te worden gecorrigeerd. •—» En op (kit niemand hiervan ignorantie pmendeere, zo lasten en begeeren Wy, dat deeze alom zal worden..gepubliceerd en geaffigeerd, daai het behoord, en te gelshieden gebruikelykis.
Gedaan in den llage onder het Klein Zegel van den Lande, den 33 February 1785.
(Onder ftond,) Ter Ordonnantie van de Staaten.
( Was geteektjid-,). C. C L. O T T E R * O O K E.
louw.



C 35 )
Louw. Niettemin het gepaste geflrenge deezer Publicatie, zyn 'er nog kWaadaar•ige en verfoeilyke Schenders van 's Lsnds bevelen, niet anders kunnende uitdenken om het Hoog Gezag te ergeren en te hoonen, dan fommigen der in den Haag gVafrVeerde Éxemplaaren deezer Publicatie met drek te bemorfchen, en anderen af te
fcheuren. > Dit duidt gewis een yver voor Oranje.aan. Maar, om dien te
fruiten, en ware het mogelyk dien Yveraar ot Yveraaren te ontdekken, die deeze der Hooge Overheid hoonende'misdaad 's-nachts tusfchen den 24 en 25 February jongstleden gepleegd hehben, is door de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Riaden op den laatstgemelden dag reeds gearresteerd en daags daaraan gedaan affigeeren eene Publicatie, waarby eene Piïemie van 100 Gouden Ryders beloofd wordt, aan hem die den Daad'er of Daaders van dat fait en verfoeilyken indragt tegen de Hooge Souverainiteit van Hun Ed. Gr. Mog. zal weeten te ontdekken; beloovende daarenboven aan den Medehelper volkomen impuniteit of bevryding van alle ftraffon, (jndien hy niet de voornatme Aanlegger geweest is) welke hy met betrekking tot voorfchreeven faiten verdiend heeft, wanneer hy zyne Medepligtigen aangeeft,.
Krelis. 't Is oabegryplyk dat een woelende Cabaal, niets dan oproerige beweegingen zoekende, tegen het welzyn van het Vaderland aan, nog geduurige bewyzen van haare verderflyke poogingen nlyft geeven , daar zy zo blykbaar haare wanbedryven ziet en kent! Is het met een moedwillige toeleg, die zy fmaedt om alles wat den waaren Vaderlander dierbaar is, te vernielen; daar zy 's Lands Rust tracht te verllooren ten gevalle» van een' Staatsdienaar, om hem een onwettig gezag te doen toekennen boven de wettige Souvereiniteit en Hooge Overheid van den Lande? — Is het geen gruwelyk verraad tegen de Wetten, Rechten en Vryheden van Land en Volk, dat de Hoofden deezer Cabaal Landzaaten tegen Landzaaten, Burgeren tegen Burge'ren ophitfen, Tweefpalt en Optoer ftooken ? — 's Lands Schatten ook wel daartoe, gelyk niet onwaarfchynlyk is, door omkoopingen kunnen misbruikt hebben,. althans wel Bronnen daartoe hebben weeten te vinden, met bevoordeeling ook van zieh-zelven?— En zouden deezs. misdaaden ongeftraft blyven?— Hardnekkig evenwel fchynen te zyn die doemwaardige Vcrraaders, die zelfs het Hoofd der Uitvoerende Magt misleiden, raaden en' aanzetten tot onbillyke uitöifeningen van Zaaken die buitei zyn Ampten zyn, en zelfs zo verre gaan, dat zy naar de verklaaring der Wetten, zo al geen ftraf, ten minfte een geflreng verbod uit krachte van 't Majeftucufe Vermogen der Gebiedende Overheid verdienen.
Louw. Niets kan dan beter zyn om-onder het Volk de rust te bewaaren en de Eendragt tot volkomenheid aan te kweeken, dan de Verftöorers detzelven ten geftrengfte te (Iriffen. — Mogt men maar eenmaal zyn-vermoeden gegrond vinden op onlochenbaare bewyzen des fnooden handels dier Verraaderlyke Land- en Volksbedervers, die,om dat'ze zich in gruweldaaden gewikkeld hebben, als Wolven in 't Schaapsvel wandelen, in 't Duister loeren, en in alles arglistig en bedrieglyk te werk gaan om, uit vervloekte Baatzucht en Hoogmoed, het Heil, de Vryheid, de Welvaart van't geheel Gemeenebest, aan hunne heifche oogmerken opteofferen! — Mogt men d.n eens recht die Vcrraaders kennen; de Bronnen der Landplaag waren fpoedig geftopt: De .Verdervende Hand wierd door het Recht van 't Zwaard geftraft en afgehouwen.
Krelis. Laaten wy vertrouwen, Vrind! dat de Groote en Rechtvaardige Rechter van Hemel en Aarde, mogelyk eerder dan men denkt, hiertoe zelf zyn Alvermogen ail toonen. De Onrechtvaardige Magt, die de Verdervende Hand beftiert, is reeds aan het verzwakken; haare zenuwen verflappen al meer en meer, en fpoedig zal zy haar. Moordgeweer, fchoon op. den mek der Vryheid gefcherpt-, om deeze-van agt^ren te treffen en het dierbaar Hoofd van het wakker Ligchaam te fcheiden, haar ontvallen, en op de K'oppen van haar Gebroed^zelfs ter neder koomerr, Djh zal de-
E 2 Stugs»



„ , . (3ö)
Staats-Anpteaaar zien, — «et fchaamte zal hy het dan zien, — ep welke Mor,.
fters hy zyn vertrouwen gefteld had. Dan zal zo we! hét ii;t V u on*
-Geweld voor Recht van den gaapenden W^^^w^
„ Gy dan, 6 Mede-Vaderlander!
„ Wie ge ook moogt zyn, zweer aan geen Stander,
„ Dan die van Vryheid uwe Trouw: „ Neem moedig Wapens in de handen', „ Ten fchrik van wreevle Dwingelanden,
« VVyl geen Oranje u redden zou.
n Zoude U een Oproertéken ftreelen ? — „ Zoudt ge ooir, als Landverraader, deelen
„ In 't fclienden van 's Lands Hoog Gezag'—* „ Uw Majefteit, ó Landgenooten! „ In uwen Boezem zelf doorftooten?
„ Natuur!... weer zulk een wreed gedrag!
„ Verbindt u faam, getrouw en teder, „ En wenkt de lieflyke Eendragt neder,
„ Met blank Geweer, op Vryheids-fchild • „ Zo fchuilt geen Tweedragt onder leuzen,' „ Om 't vrye Staatsgebouw te kneuzen,
„ Daar Heerschzucht trotsch haar kracht op fpilt.
„ Gy die nog al verkeerd biyft dwaalen, „ Blyft in uw Piigt niet langer faalen;
„ Denkt om uw Eed aan Stad en Staaf. „ Zoudt ge ooit een Dienaar hulde zweeren, „ En door een Oproerkleur hem eeren,
„ Of zoudt gy 't doen uit Eigenbaat ?
„ Neen! wel kan die de Dryfveer roeren, -„ Om u ais raadren aantevoeren;
„ Maar zyt 'er ftram voor, en gevoelt, »> Dat ge uw vernieling zult bewerken, „ Wilt ge op het waare nut niet merken,
„ Dat Vryheid — Eendragt — Deugd bedoelt.
Dit roit -zo uit de gedachten, Vrind! Ik zou 'er meer van kunnen maaken t^AVêi. plaats *n tyd het toeliet. en maaicen» '"dien
Louw. 't Is al genoeg, Vrind Krelis! Vaarwel en flaap gerust Diewïtje WCnSCh jC Ze'fde' Wind L0UWeriS' Wel t,huis en ^ groetenis aaa
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUSvan EG MO NTop de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



KRELIS en LOUW.
N°. iö. 8 Maart 1785.
Krelis. Tk wensch }è eeri göeden Avond, Louw-Broêr! Is 't met de
1 Gezondheid nog in regel ? Louw. Ter deeg, Vrind Krelis X Hebt gy 't 'er ook naar behoorea
Krelis. Al regt uit wél. — Wat Nieuws is 'cr ? Verhaal frïe ma-a*
WLouw?Ul|fweet van geen Nieuws, dan dat de Eer/te Staatsdienaar zer Republiek van daag jaarig is; en dat 'er, vooral in den Haag, Van weés de Regeering goede voorzorgen genomen zyn tegen de zogenaamd* Vreu^debedryven, door het Gemeen, ter vieringe van' deezen dag? die immers ons zulk eene heuglyke Gebeurtenis niet aantoont dat men 'er z<» aitfpoorig vrolyk over zou moeten zyn, als een groote menigte van t vooringenoomen en onkundig Gemeen, dikwils opgeftookt en omgekogt óm onder fchyn van een Verjaarfeestviering eens Grooten Onderdaan» van 's Lands Souvereiniteit, in wien men niets uitmuntends dan zyne hoog-* Geboorte, niets voortreftyks dan zyne Ampten, en mets verdienftelyks dan de Luister van zyn Huis Vindt. Om welke hoedanigheden toch zal toen dan 's Jaarlyks den Geboortedag van Zyn Hoogheid vieren zien', zoalgemeen als fommigen maar wilden, in een Land daar men geen Meefier ineen Bezoldigde Staats- en Volksdienaar kent?
Krelis. Ik weet 'er geen reden voor. — Immers Onderdaken vaft é-ene Monarchale Regeering vieren' nooit algemeen' een Verjaardag van hunnen Koning of Vorst; dat vindt alleen plaats by de Geboorte van een Prins of Prinfes, maar zulks wordt nimmer van Jaar tot Jaar herhaald: met een Feest ten Hove doet men dien Gedenkdag af, 't Volk weec naauwlyks dat hun Monarch, of iemand van zyn Huis jaarig is. — 't Is dan uitermaaten dwaas dat men een af hanglyke' Staatsdienaar in een vry Land door een onaf hanglyk Volk 's Jaarlyks G^oottekroonen zou viegten en tekens van Linten of Papier, die met de kleur van zyn Naanigév<^d zvn y aan het Hoofd of Lyf als fieraad'en ter zyner eere draagen. — W- 'rh met die mislykmaakende Verwe! - Wech met dVe Vodden !'
T oup Medailles zyn evenwel geen Vodden , en, zyn het Gouden , <Tm hebben zy een gloed die wel op de Naamklcur van Oranje trekt; miar d° Zeveren zyn 'er verre in kleur van onderfcheiden ; en eVenwel hebbenVeien onder den Aanhang van den Oranje-Prins zu'.kê Penningen , m «Taats- van Linten verkoozen te draagen op deezen dag , ter eere van hunnen Teêr^e'iefden, om kwanswys niet te tfondigén tegen de Waarfehouwing des Souvereins , dat zy echter door het pronken met Penningen op deezen Verjaardag hebben trachten elufoir, of belpotcelvk te maaken, ondanks, alle tekenen hoe ook genaamd door Souver--- Gtfzag ter eere «n hunnen Dienaar- verboden waren. — Dan ook dit de Souvere^



( 34 )
Volksmagt in onze Provincie te meer hoonende, hebben de Volksvertegenwoordigers, door hunne Gemagtigden, al weder hiertegen denoodige voorzieninge gebruikt, door gepaste maatregelen te neemen, vervat in de volgende
WAARSCHOUWING.
De Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en Westfriesland , by abfentie van Hoogstgemelde Heeren Staaten. Allen den geenen die deezen zullen zien of hooren leezen, falut; doen te weeten : Alzo tot onze kennis is gekomen, dat federt weinige dagen alhier een groote menigte Medailles worden verkogt, en wy vermoeden dat zulks gefchied met oogmerk, dat die openlyk zouden worden gedraagen, even of zulks niet begreepen ware in het verbod by de Publicatie van Hun Ed. Groot-Mog. op den 23 February laatstleden geëmaneert.
ZO IS 'T, dat wy uit Vaderlyke voorzorg, ten einde niemand door een dwaalend bericht in ongelegenheid geraake, allen en een iegelyk by deeze willen gewaarfchouwd hebben van zich zorgvuldig te wachten om gemelde Medailles, foortgelyke of eenigerhande andere Onderfcheidsof Herkennings-Tekenen, welke nietgewettigdzyn, openlyk te draagen, nadien wy oordeelen dat zulks direclelyk is ftrydig, zo met den wil van den Souverein, als met den inhoud van gemelde Publicatie, en dat mitsdien de Draagers van die Tekenen of Vercierfelen daardoor zich waardig zouden maaken de ftraf by meergemelde Publicatie geftatueerd.
En op dat niemand hiervan ignorantie pretendeere, begeeren wy, dat deeze alomme in den Hage zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, ter plaatfe daar het behoord en te gefchieden gebruiklyk is.
Gedaan in den Hage, onder het klein Zegel van den Lande, den 5 Maart 1785.
(Onder ftond) Ter Ordonnantie van Gecommitteerde Raaden.
(Was getekend) A. J. ROYER.
Krelis. Bravo ! — Maar, Vrind! aan welk een kleur van Lint of Koord zouden die Medailles dan wel gehecht — wat zou 'er voor Beeldtenis op te zien zyn ?
Louw. Men verzekert dat zy zouden hangen aan een blaauw Lint-; f naardien deeze kleur de grondverf van het Nasfau's Wapen is;) denkende de Vrienden van den tegenwoordigen Nasfau-Dietzen Furst geen betere Oproerkleur dan deeze te kunnen doen uitfehitteren; en wat het Beeldtenis betreft, men ziet'er, zegt men, de natuurlyke tronietrekken van Willem den Vyfden. in. Dus moeten 'er zekerlyk zulke Penningen zyn.
Krelis. Dat flel ik vast; maar welk een menigte van zulke Medailles zouden 'er dan niet wel noodig zyn, om zo veele Adorateurs van den , Afgod hunner Zelfbelangen mede te voorzien?
Louw. Dat vveet ik niet. — Waarfchynlyk Exregenten, Luitenants. Stadhouders, Pesten, van. Staat, Onachtzaame Bejlierders van 's Lands I'nkoowften, laage Draaifers , fnoode. Tuimelaars-, alle dezulken, die of
eene



( 39 )
«nu Jrèt.kratiMt, of ware het mogelyk despti^ue magt in naam van een verbyfterde Speelpop eene ^r'J"^ Ki, '„n moeten oefenen: En deezen zouden met de Gouden moeten praaien.
&nz"v«f^ -<"de' cond"ie dienen- -r ,of;"-nu Gouden Mvcd,aiiles
met her ïedd van den MmU- geftempeld zyn — weet ik ook al niet; maar van Zilveren
"treTs" Laat'eVwf Lhalven de Nieuwspapieren weder taadpleegen. — In de Utreehtfche Courant'van dea 7 deezer vind ik deswege het volgende
Courant van aea 7 u £ x T R A c T K;f „„ Brief van 's Hage den 4 Maart.
■ 7v die in rust en vrede geen behaagen feheppea, veel min in wyze maatregelen yan den Sou» . z-y, 01c 111 woelen lteeds en trachten nu op eene dan op andere wyze hunne Rol re
Y'Tt, — Voor waarh^eid wordt verhaald, dat 'er eene zeer groote menigte Zilveren Medaüles met de Beeldtenis van Zyne Doorl. Hoogh. geflagenzyn, teneinde, hangende aan een Blaauw les, met oeJ"*1"™" Oranietekcns te vervangen Men wil, dat 'er van die Stukken een gehcei •feazvnV^rffi"^«ÏÏ -keten, thans alhier reiideerende , Profe.foraalen Maga_)n, ten n , Iwgate Transporten, daaruit, naar Rotterdam en Leyden gelchie-
lnHo"Zï heTescöitvan den Auteur van Vryaart, Brieveu, en zyn Neef S.M, alsmede van j l ,,„„j,„ Srhrvvcr van de Post N ~4 den Neder-1\hyn.
dLou? rw .h idyb ftaan de Dryfveeren van het W miswyzend -- ja Land en Steden j a"i «„wfnit zulke en meer Beweegraderen. Staan echtet de laatften ftil, door bewerï^ik«Si slagvel dan wyst aanftonds dezelve ook hunnen verkeerden gang „„
v J;<" 7n fchielvk niet. De Zaak kan wel weezenlyk vertraagd worden, (peut-etm) —— Dus t een Jfil>vooral geen reden van aandrang — In de evengenoemde Courant volgt
?fJSnp ik u verder zal voorleezen, aldus: Ook verzekerd men, dat op den zz February
het geene "■ " Fiscaal Liiikm de crimineele eitchen tegens vier of vyr Gevangenen aart
jongstleden, ^J^tM^^V^*^' 5 w Amltcrdam in
S!rSdtaSrar^^a%^Sg. dén z, February naarWxda» begeeven heeft, en da College ïesue uc , afdoening dier Zaak vertraagd wordt.
^^V^'^i"'^^ d'e fP°edige "Woenfng yeréUchen, vinde ik iets zonderlings; °pU*;,- 7>«"mUfchien : En zulks is in veele Zaaken nood.g. .... Kr.llf Maar niet in alle Zaaken, Vrind'. Htt langham haasten koomt ,u,st met,altoos te Krelis. m«: fj ^ d;u hej ^„^^ V00Ideel kan geeven; maar veel eer dat het
pas. —" ,«- fa^ " , , _ Wat j,e„t gy 'cr van, Vrind Louwens S —— Ik verzoek 11 ten
doorgaans tot• ''"deel "tcKt- niet de kw;ladc Zaak in acht te neemen '. Hoe zou men
deezen opzigte de goedeen_op ^/( ^ vtrd ,, t m—
„„ met kunnen uitroken i Aderen tyd te pa, brengen. —
Fn^'^rwy^on^VaartndfX'Steden eens met ons begrip doorwandelden , zouden wy 'er, gelyk Indien wy 'cteden , meer dan eenen Ligenwtlligen , en mogelyk wel Tirannen van
Anftoteles ,«, def"*™*™™' ™n de n akoiiieiiiiglchap , die wy met alle onze Tydgenoo.en ™e«™ defmoc" ,'er "gen werken, en wel voo.zigtig zyn dat men den kleenen Dwingelan-
zyn , mogen en moeten ei « jleUL Toen de Tiran Tar^uimus uit
dC" Eerften Brufus in den Roomfchen Raad: Welle eene Re-
Rome verdreeva. -™>™*g£ , En zvn antw00Id was, da, het allergrootjle b.b,uH der Vry-
geertngswyze hy voor M oesic n Ungduurig -maren. Een bepaaling van
J^S d^> in ééif uur/kan een verkeerd begrip alle, bé-
d™";, De Deu°d beftaat ook geenszins in de Geboorte, of in meer Kundigheden van een of
j m h " Ik durf zelfs zeggen, en 'er zyn bewyzen genoeg van voor handen, dat men
ander Mensen. ,oekt.n ,„ uitgebreide Vernuften, die dikwils een misbruik van hunne Be-
haar niet« Z0°m dezelve wetteloos aan hunne grootheid e^ belangen op te offeren. — kwaamheden maaken om « M/ men de Eerampttn benyien in z,Me Men-
fehen, welker n*ff «'«^ . t<Ao-(<„, „ƒ ^jj», , « 1» ru«r w.7 a« ./?..«, ,» <w» »M( *'f, r D^raanmerking ben Ut verfchuldigd aan den Schtyver vyr het Boek de Vrj-
u !''"ae"- Rur,)rllM. naar den tweeden druk te Leiden 1737 by Lachtmam, en mede nitgegee-
be,d 1» ff" Bfr^c7rf „ ' tt,r ) >t u ncodzaaklyk dit Werk te hebben ter vcilkhticge det
ven .te M.ddelbuig by ) J_J^ v/rJel va„ htt dagelykiche Nieuws.
^ff'W^ tan dFörehooflykeyen tevens oproerige diiften van de Oranje-Naamkleurklanten i Me welke onnozele beuzelingen tracht men het laag Gemeen niet aftrekken tot ongehootzaanvMet wtine o " . pevalle van een Prins, die men met Oianjerekens traent te eeten om
heid aan ckn Souvere n , ten ge Pliftsdom voert! Maar, 6 '. die kj*»r van Z,nen
^ TZ^^^oo:\^M^ te wege. -~ Pu* is het gefield mi veelen



( 4° )
die Kunne liefnebbety betienrea «uilen. Verfcheiden gevalletjes vindt men 'et in cfc Nieuwscao!*.
len van gemeld. Onder anderen ook dit uit den Haag, in de genoemde Courant eeulaatst-
Een zeker Man, Siert genaamd, houdende een Commenys- Winkel, m de Breélhaar 'fc, J, C«-, alhier, vondt goed, o«i de Waaren die hy verkogt, Coffy , Thee ent. in Oranje Papieren iak es of Peperhuisjes re doen, dezelven voor zyne Glazen te hangen, en voorts zv. ean.lche» Wmkel ryklvk met Oran,e Papier te verfierc». Dh gaf terftond veel opz.ei.s, en iéder Weldenke. de «as beducht voor de gevolgen dewyl dit juist gepraadeeid wieid in een det Volkrvkft* Buurten deezer Plaats, alwaar zeer veel gemeen Volk woont. Dan tegen den middag wierd roclde Commenys-Man dooi den Ondeifchout naar net Stadhuis gebragt. Onderweeontmoet hem een Medelaars Knecht, 4. *** genaamd; dee,e fprak eers? den^Commenys Man en, et! volgens dc Schout op eene zeei toperunente wyze aan; waarop hy door den Schout een klap o™ de ooien zoude gekrecgen hebben, dan toer., zo men verhaald, het Mes trekkende, wierd hv dadehk aoor de Dienders gevat, en geboeid wechgebragt. Sedert is 'er ook nos een Jonnen ,7t gemelde Buurt, opgebragt. Men verttoowd dat dit iiopresfie op onrustige Gemoederen zal m»* ken, en hen beletten om verdei eenige tustveiftoorende poogingen in 't werk te ftellen Is h« tntusfcnei. met ongelukkig, en kart het Zyne Doorl Hoogt. , wanneet hy dit bedaardelyk nazaat wel tot eenig vergenoegen ftrekken , dat een Dag, die weleer met algemeeneblydlchap wierd doÓ£! gehrag', tluns door ledei btaaf en weldenkend ingezeten alnier met fchiik te gemoet s. zien word. God geeve, dat alle Inwoondeteu van s Hage, zonder onierfchcid, hunne waare belaneen te»«J begiypcn mogen; om eenige de minfte aanleiding te geeve», dat lomtyds de Hoooe Veraadr,;» ge» »M hier «it naar elders verlegd wieiden , gelyk ongetwyfeld gebeuren zoude, zo dia 'er £ minfte onordemclykheden hier gepleegd wieiden: en wat zoude 'ei dan van den Haas worde»! Waarvan mocte» toch de meelt e ln wooners hun beftaan hebben, dan van de Hooae Collcaién ,» «I t geen daartoe betrekking heeft i Men neeme deezen weg, en niets blytt den Hatenaa Jn «„. Negotie is hier nier, en de Hofhouding van Zyne Doorl, Hoog*. , z0 d.e in dit geval hie,z07£ kunnen geviaugd blyven, is met toereikend om het verlies dat zy zouden lydtn te vf7*o,£„ Welk eene Eer in tegendeel voot ons, wanneet, midden in alle oproerde beweeeiWn du verfcheidene Plaatfen bHpeurd wotden, 's Lands Vaderen , die dooi alle hunne veiriolftinpi-, . ? nen, dat hun de Welvaart en het weezenlyk Belang ter harte gaat, redenen rullen hebben om SS, te be.oemen over het gedrag der Haagfchc Inwooneis! Ja zelfs zullen wy den Vo.st wiens n? T« men thans misbruikt, om, «ne het mogelyk, een algemeenen Opftand te verwekken een ««ï beieren dienst doet., dan zulken , die zich zyne Vrienden noemen, maar d.e in de daad door »lfi hunne bcdryven den Prins, tot een voorwerp van verachting zullen maaken. God eeeve d Jdt •ogen van Zyne Doorl. Hoogh toch eenmaal opengaan , en hy zyn waare belangen eens Vecht «.nen moge! Gebeurt dit, gelyk ieder weldenkend Nede».„det wenscht, dan zal hv. zei "e zun<, die zich, thans als ftille en vteedzaarae Buigcis. en Ingezetene» gedraagen, met zyne ac'itin» «eren. en in tegendeel die geenen, die zich laaten gebruiken om- Oproei aan te rechren LT' gelegenheid ti geeven dat het Bloed hunner Medeburgere» geplengd woide, met rerachtrai e« «r* giryzeo belctieuwen. ""^«h ai-
Krelis. Zyn dit geen raare gevalletjes, Vrind?
Louw. ]a: Maai zyn het ook geen tnoode voorneemens, totrerfoeilyke aansettngenterOproefi-ichtiiigen ; en dat tet flaaffchet uitmun<r«se voor een. LoQnt«l kenden Beïmpten, die'er lm! iT in vindt,, fchoon hy verpligt is, wt krachte van alle zyre Hoj.kc Charars en L,i;»\,; L Jm-<ak feecfr moeten beëedken f de Volks.cen wel te moeten beuachTeZ in iSS^^SSlXl^Sf of het bevel der Volksvertegenwoord.gers , zyne Souvereine Meefter". -! zTnTvher„! WtJ|n' «och. moet ooit een Perfoon onder een «Onaf hangiyk Volkgrë** wo.den niemand , d.eeezTTin , S Tty Gemeenebest zou kunnen voeren; t geen ecl.iec die laage baatzuchtige, of m.skide C\!on kund Menfchen doch, verkeetd begrypen,, om dar zy of het Goud» dei omkoop.nge dcor meerve™? P een-, of het domkoppig eigenzinnige van hun vooroordeel beminnen en troetelen e-IvT Aaptn, haa.e |ong«tn doet, tot dat zy de meeften van haai Geb.oed heeft dood eediukt
Krelis. Wcnlcnelyk en Deugdelyk-, ja wel, deeolyk Pligicivk ware het rlat hnrV.'- . ^ meen ftrenger ihaffcr. geoefend wie.den tegen deg.oo.fte Vo.ksb.dcrvers Fen rnl, £ Dg£"
wnc.e kan alleen mets doen, zo de Algemeene Handhuvcis der Zaak Sehelmpn c" ■Ms deeze oe geft-rengfte S.raf zich waardig vinden,, gelyk ond« ^e^d ^^?' v-an, den Raad van S.aate, op hun. verzoek, gunftigijk hun Ampts-Ontfla. ve.l cnln l„TT gewen.gde Souverein. hun geene lekenichap afvorderc, en »»ai eeiane va» hunne t'u,I ,
Sobreeken hen ftraffc. ö Dat toch. een ieder VWlWRESS^^
ayn. Maar ik geloof, Vrind ' dat men hierom te veïgeefsch z4 bly vè, wenfcfP„W m°£C
Vaat ondenusfehe-n wel, «f men ook in:'t kort nog weibetering mogt zien „en flaap lerust' ~7T. wcej-zier.s, Louwerii-, «««y fcc.ust. ioj
L_ouw. ik wensch-, u 't aelfde, Kielis ! Wel t'l.uis en de groettnis aan Grietje.
««Saki by dc Sm dc Wsd. [~ van kgmüMT ; oP de Regulier» Breéstsaat, tc AofSadam?



LOUW en KRELIS.
N9. li. 15 Maart 1785.
Lauw. «hoeden Avond, Vrind Krelis'. Is 't wel met de Gezondheid ?
Krelis. VjZeer wel, Vrind Louweris ! Hebt gy het mede nog frisch ? \
Louw. Naar genoegen , in zo verre het den ligchaamlyken toeftand betreft. Maar de kwellingen die het Vaderlandlievend hart gevoelt, — de ergernisfen wegens de a»nwendingen der Verdervende Hand, die nog felyft woelen en woeden, — die: kwellingen, die ergernisfen baaren my, nevens U en ongetwyfeld alle oprechte Vaderlanders, de fterkfte aandoeningen van fpyt en verdriet over zo veele verfoeilyke, verraaderlyke en allerftrafwaardigfte trotfesringen en lasterlyke verwyringen aan BrsaT ve Lands-Vaderen, aan de Vertegenwoordigers van 't Volk, ja, aan 't Volk-zelf, asn U, aan my, en aan een ieder in ons Gemeenebest, die niet aan de Landvemielende Kabinet-Party gehecht is, of zich niet door dezelve laat verleiden of verblinden. -7 <}y hebt, denklyk, en dan ook niet zonder aandoening het Antwoord der Staaten van Friesland op den laatften rondgaanden Brief van den Stadhouder geleezen, en d£ go waare als rondborflige taal daarin gevoerd wel opgemerkt ?
Krelis. Ja zeer wel, Vrind f— Wie moet de Friefche Vaderen niet gereedelyk toevallen van punt tot punt, daar ze alles zo klaar als het daglicht ten toon fpreiden, zo ter verantwoording van hun eigen gedrag en dat des vryen Friefchen Volks, aly van genoegzaam de geheele Natie en derzelver Regenten, om, ware het moger lyk den Hoogden Amptbedienden van 't Vry Gemeenebest te doen zien, op welk eenê wyze zyne denkbeelden geflingerd worden door baatzuchtige Vleiers, die me? zynen Geest als met een Kaatsbal fpeelen, hem diets mankende, dat het de Regenr ten zyn uit wier boezem 's Lands onheilen zyn voortgevloeid, terwyl deeze fnoode en verkeerde Raadslieden des Stadhouders denkwyze tot zich, en van de waar« Vaderlan tfche Za^k aftrekken, hem alle weidenkenden leeren fchuwen en verachten, en, in één woord , zyn hart met de goede Zaak te gelyk bederven en verraaden. —■ Dit dc- Friefche Volksvertegenwoordigers in aanmerking neemende, brengen het den Staatsdienaar grootendeels onder 't oog, fchoon zy nog niet alles zeggen wat 'er weL van te zeggen ware, en het beste gedeelte der Natie ook we! en genoeg bewust is. Zyn Hoogh. fpreekt van verdenkingen, imputatien en verwytingen, die de Friefche L-indsvaderen betuigen te verfoeijen; evenwel vinden Hun Ed. Mog. hierin een duidelyke befchuldiginp; van het gedrag der Hooge Regeering. Het heeft Z. H. niet mogen gebeuren deszelfs bedoelingen te bereiken en deszelfs poogingen bekroond te zien.
A n wie anders C vraagen H. Ed. Mog.) dan aan de Regenten, werd dus de Buitenlandfche Oorlog, en de Binnenlandfcbe Tweefpalt toegefchreeven?
Wie anders, dan de Regenten, hebben dus de Vryheid, Vrede, OnafbanksIskbeid en Welvaart van den Lande in de Waagfchaal gefteld ?
Wie anders, dan de Regenten, hebben deszelfs Defenfie verwaarloost?
Wie, eindelyk, anders zyn de oorzaa-ken der tegenwoordige Rampen?
Wy weeten geene intermediaire uitlegging te bedenken, die de Regenten vry houdt van den Blaam, hun in de bovengemelde uitdrukkingen aangewreeven.
En daar Ons dezelve zo gevoelig treft, zvn Wy aan Ons zeiven, aan Onzs eer ea goede naam, aan Onze waardigheid en aan het vertrouwen Onzer Ingezétenen verfchuldigd, Ons van denzelven te zuiveren.
Deeze zuivering vervolgen Hun Ed. Mog. op de onwraakbaarste wyze, zeggende onder anderen. , _ _ , „ , ,
De gezep-dens omtrent de oorzaaken en de gevolgatvan den Oorlog met Engeland, onderwerpen Wy gerustelvk aan het cordeel der Natie! Zy heeft alles beleefd, gezien ! Zy kent haare eigen 'flelangens! Zy is overtuigd geweest, dat alle we!meenend«



C 40
Regenten de bitter klaagenda en 0111 Protectie fchreeuwende Stem van den Koep- en Zeeman, nimmer opgehouden, nimmer verdoofd, maar zo veel mooglykonderfteund hebben! Zy weet, da die Regenten geen deel gehad hebben aan het nutteloos ftil liggen van 's Lands Esqüaders,' by de eerfte extraordinarii Equipagie, na het begin des Oorlogs in de Zeegaten gelegd, uoch nimmer gebruikt! Zy weet, hoe de Staaten deezer Provincie zit* by berhaaïing en wel byzonder, by gelegenheid van de zo onbegrypelyk mislukte Expeditie v<m Brest, met nadruk aan de Bondgenooten geaddresfeerd hebben, over de direcïie der Marine! Zy beeft eindelyk maar al te bitter gevoeld de gevolgen der werkeloosheid van- die- Zeetnagt, die gereed was, en ten minften (zo zy maar bevelen gehad had) of tot dekking der Coloniën, of tot Convooijen der Koopvaart, of tot andere Expeditiëfl, ten nadeele des Vyands, had kunnen dienen!
Hunne EJ. Mog. keeren op dezelve onwraakbaare wyze die zo menigmaal ontze. nuwde voorgeevens van zyner Hoogheids vooruitzigten, bekommeringen, waarfchouwingen, de redeneeringen over de Accesfie tot de gewapende Neutraliteit, mitsgaders bet doen van eenen inval in des Keizers Landen, in zyner Hoogheids Memorie prudente veorzorg genoemd, en welken flap Hun Ed. Mog. klaar doen zien dat de nadeeligfte gevolgen zou kunnen gehad hebben, ja oorzaak geweest zyn van den ondergang der Republiek, enz. ' ,
intusfehen wordt door de Staaten van Friesland den Staatsdienaar beduidt, fchoon zy het nu niet willen aandringen, dat de SOUVEREINE REGEERING DES LANDS in hunne handelingen en befluiten tot bewaaring van de Republiek, de GOEDKEURING van Z. H. even min van nooden, als de AFKEURING daarvan te dulden heeft.
Louw. Bravo! Zo is het juist, en ten bewyze daarvan (trekt het niet involgen van den verderfiyken raad, die men den Staatsdienaar aan zyne Meefters heeft willen doen geeven, om een inval in de Oostenrykfche Nederlanden te doen, als wanneer de Keizer het Recht, om de Republiek met al zyn magt te keer te mogen gaan, aan zynezyde zou gehad hebben, en het dierbaar Vaderland, van ieders hulp verfleeken, en van eigen verdédigingskrachten ontbloot, zeer zeker geworden zou zyn de prooi der ovarheerfching van zulk eenen magtigen Monarch, ten koste van Stroomen Burgerbloeds, van onze geheele Vryheid en'Welvaart. — Ach, Vrind Louweris! was deeze raad gevolgd, hoe deerlyk zouden wy de Onheilen, door die verraaderlyke Stadhouders-Verleideren — door zyne valfche Vrinden den Linde berokkend, en Hy met ons,alreeds bezuuren. — „ Eisch! s, ö Voik V3n Nederland! eisch van Stad tot Stad, door alle de Vrye Gewesten heen,
eisch die Misleiders van Zyne Hoogheid, eisch ze voor uwe Rechtbank; dat uwe Verte, genwoordigers hun Vonnis vellen; dat zy geftraft worden naar verdienften:— Eisch , dat de Staatsdienaar feen overleevere aan zyne weldenkende Meefters! Laat Hy de
Opftellers van zyne Volksverleidende en Tweedragtftookende Memorien, hoe t'on\, rechte ook jufl ficatoir genoemd, — Iaat hy de Autheurs van zyne trotfche en onbil„ lyke Pubiicatien,— de DitSteurs zyner Mi.sfives noemen. Men kan— men mag — „ men moet dit van Hem, en Hem-alléén eifchen. Hy is verpligt hen te noemen; op
dat men die Verraaders kenne, en den Stadhouder, die immers ftaan of vallen moet „ met het Vaderland, van die Onwaardigen ontheffe. — Men dagvaarde Hem door de;
Stemme des Republicainfchen Volks voor de Rechtbank der Republiek, in faamver„ binding van elk Vry Gewest, een ieder in het zyne, en doe Hem opening geeve „ aan deeze zyne Souvereinen van den Aanlegen van de Oogmerken, zo verre als „ Hem bewust is, op zynen diergezwooren Eed, den Linde gedaan, tot welke ba„ doelingen en posgingen zyne heersen- en belangzuchtige Dryfveêren tot 's Lands „ en Volks Verderf werkzaam zyn; en dat hy hunne Perfoonen doe kennen, hen ter „ verantwoordinge (lelie en ter rechtvaardige Itraffe overleevere."
Krelis. Ja, dit wis allernoodzaaklykst, Vrind! Hiertoe moesten alle Burgers en lavvooners "van geheel Nederland by hunr.e Sternvoerende Regenten op aandringen met
dat



C 43 )
tlat Recht dat eenieder heeft em de Wetten, Conftitutien en Rechten des Lands tegen de Overtreeders derzelver, te doen gelden. — Dan zou men den Stadhouder het waare nut des Lands kunnen doen begrypen door beter Raadslieden, die het Heil van Land en Volk behartigende, de zo veelvermogende Eendragt onder de Ingezetenen en goede Veridmdhouding tusfchen Staatsdienaar en Staaten weder herleeven doende, het geknakt vermogen van 'i Vry Gemeenebest weêr tot deszelfs voorigen luider zouden kunnei opyvzelen — Zo lang dit niet gefcbiedt, en der heerschzuchtige en eigenbaatzoekende Cabaal "onderfteuning by den Stadhouder gelaaten wordt, zo lang zal ons gefolterd Gemeenebest zich in onherftelbaare rampen gewikkeld zien, en eerder dan men denkt zvnen ondergang op de Puinhoopen van den Zetel der vermoorde Vryheid betreuren. — Blvft onze Stadhouder fteeds voortgaan met tegen 's Volks genoegen te handelen, dat hy dan indachtig zy, dat de voorfpelling van Harmodius Friso, m zyns^ianjpraak aan Willem den V., wel eerlang haare vervulling mogt krygen.
l , i . Het oogenblik genaakt
Dat Bato's Heldenkroost zyn harde Kluisters Jlaakt. Wee Willem! wee uw Stam! wanneer 't verbitterd volk In *i end z>g recht verfcbaft'' door wapenen en dolk! Wee iedren dwingeland'. — Het bloed, dat dan zal Jtroomen, Zal, fchoon Hy werd gejlagt, nog op zyn fchedel koorn en. Of is de zaak van 't volk, 't belang der menschlykheié, Van geen gewigt in 't oog der oppermajesteit? Louw. God echter verhindere zulks, en beezeme den Staatsdienaar andere en betere denkbeelden in: „, . „ . ,,
Zo eer' by 't waare Recht der Majefeit alleen, Dat in den boezem woont en heerscht van 't Algemeen — " Van 't Ondfbanglyk Volk: — Zo blyv' hem niet verhoolcn
De Wraak van God, die 't kwaad natreedt op wollen zooien : " of, fiddert Heerschzuebt nog voor haaren blikfem niet;
' Zy bezig' dan haar magt, door eeuwig belsch verdriet.
,, Dood, fchiet uw fchigten Jlomp op waardige Bataaven!
„ En treft gy hen — welaan! geen Vryën maakt gy Slaaven.
't Is zoet te fterven voor het dierbaar Vaderland. ' Een Vryman vdlP! — maar met de wapens in de band." Krelis Al weêr een rympje, zo als uw Geest 'er mede invalt. — Maar het is toch zo, en niet anders: — Die driften overvallen my ook wel eens. ■— Dm, Louweris' zou men evenwel niet beeven op het indenken van 't gevaar dat ons omringt zo wél van buiten als van binnen? — Wat zyn de Eifchen des Keizers (indien zedezelfde zyn als men ze opgeeft) "niet verbuazend groot cn gewigtig! en zou men een vrvcebooren Nederlander kunnen zyn, zonder den uitenten penning en laatllen druppel bloeds te fpaaren, of liever goed en leven opteofieren , eêr dan zulke alleronrechtvaardistte, trotfche en dwangzuchtige eifchen intewilhgen, om ons zelven, ons Land, onze Nakomelingfchap voor eeuwig ongelukkig te maaken ?— Neen, Vrind! Liever alles opgezet om zich ten uiterften te verdédigen. — Doch ik kan my van s Keizers geaardheid die onrechtvaardige Eifchen niet verbeelden waar te zyn: En op welk een grond van recht zouden zy toch fteufien ? Men geeft ze op te keftain:
1. In het afzenden van twee Heeren naar Weenen.
2. Het verleggen der Vredes-Negotiatiën nasr Parys. .
3. De Souvereiniteit van de Schelde tot aan Saaftingen, en voorts de vrye Negatie en Commercie. .
4. Zestien Millioïnen Ilollandsch voor zyn recht op Maaltrigt.
s. De aflhnd van het Graaffehap Vroenshove en het Land van Overmase. 6. Het flegten van de Forten Ff.e^iik Hendrik ea Kruiifehajjs,
Fa 2'



( 44 ) 1
■ y De overgave van Lillo en Lief kenshoek. t. Het doen ophouden der gemaakte Inuadatiën en het in handen des Keizers ftellen van A* Sluizen in Vlaanderen en aan de Maas, ten einde zulke Inuadatiën niet meet zouden kanen gemaakt worden. a 9. De Grensicheidingen van is«4 en de Arrangementen daarover, veoi zo vette 'et eenira twyfelingen omtrent mogte plaats hebben. «nijs ïo. De Geldëisfchen wederzydsch gecompenfeerd, uitgenomen die van eenige Oostenrvkfche Particulieren, die de Republiek moet betaalen, gelyk ook de fchaden doot de InuV/datië» veroorzaakt. »«"«u««i
■ Wic, lk,an' ni zfulkl enorme Eifchen van een tot geen van alle getechtigden Monarch, nog ee« , oogenblik in twyfel ftaan, of men moet ze ontzeggen van den eerften tot den laatften toe
Maat wie kan er geloof aan liaan? Geld, Geld alleen kan waar zyn, dat de EifcheTdH
Keizers kan afdoen. Maar waar voor zouden wy dat ook al geeven. —1- Is de Kri,,,
AUdas J Dit immers a het niet dat ons bekommerd behoefd te maaken ! Geenszins' —
Hy >s het tegenbeeld van dien Frygiaanfchen Koning. , Maar is hy geen Midas, hy zal misfehien een Alexander willen zyn .= Ai neen! Joieph de Tweede is geen va^herde -LI r^, ten wy voor t overige maar wenfchen en vertrouwen, dat de Vrye sFaaten .geene vérnederineof vernietiging van t waare welzyn en bezit der Natie op eenige onbehoorlyke vérgingen gedooeen zullen , maar het techt der Repub.iek veel eêr met de Wapenen verdedigen, onder defbyftltó des Allerhoogften en onze getrouwe Hulpgenooten. " "juano
Louw ZeUerlyk zal men ter vermyding van den Oorlog wel overhellen, om in deeze neteliee Tydsomftandigheden iets in te fchikkenj maar te veel moet niets gelden Liever dan ? vechten en de beflisfching van 't gefchil aan >t Lot der Wapenen overte laaten U n"& zou ik ooideelen moeten wy volftrekt doen, en het zal der Natie, al moet zy bukken, tot eere
ftrekken. Men beproeve het! God ,s rechtvaardiger als de Keizer, laaten zyneOnaerdaan«
hem geeven wat hem toebehoort, zy zyn 't hem Ichuldig: Maar laaten wy Gode geeven waf G« des is. Wy zyn geene Ondcrdaanea dan van Hem alleen, en hebben het Recht aan onzLvde- — Hy trekke dan voor en met ons Heit ,en fttyde, Hy zy Verwinnaar en doe ons ™e°vfnne• ~ Maar, nog rets anders, ik lees uit Zutphen van Vreugdebedryven i en fchoon 'er in ï*l^,t«-j Oranje-Gekken zyn, heb ik ook uit de Nieuwspapieren^^ 'datXgeeTtónde"erb^t d gefnor van het zelfde foort in Zeeland en wel te Middelburg huisvest. ó Man' «t h£fc
men daar de Prins|esdag van den ü Maart gevierd! Ten honderden uit! ' Krelis. Is 't waar i
Louw. Ja, Vrind Krelis! Ik kan het je alles zo niet zeggen. Lees de Kranten maar na.
Krelis. De Hasfelaars, is my gezegd door zekeren Reiziger, die 's morgens na den s Maan van diar vertrok, hebben het almede dol genoeg gemaakt. Hy verhaalt my dat het huis daar hyfliep van 't fchieten met Kanon dreunde met zyn Eedftede en alles, terwyl hy een uitermaateWest ?efchreeuw van buiten hoorde, zo dat hy den geheelen nacht niet heeft kunnen flaapen , hc* gaarne hy ook rusten w.lde vervloekende intusfehen die Oranjevreugd en al de Bedryvers 'er van Het luiden der Klokken had hem reeds den verloopen dag al verveeld j en hy dacht dat zo de ïtf geer.ng van dat Steed,e maar volgens haaren pligt had gehandeld, die dwaasheid w'el beteugeld zou zyn geworden, dewyl de meesten der aanz.enlykfte Burgers 'er niet voor zyn, fchoon ze over 't algemeen ook niet tot de Wapening met het klein Geweer genegen zvn Maar een LZtt van Keizeilyke Benden vrcezende, tonnen zy zich alle bereid of, de'behTddin^ Q et Kanoa te leeren ; zeggende, dat Haslelt alleen daardoor zrch moer verdédigen en behouden Maar voe gen zy er by, mi lammer, dat wy niet genoeg van Kanon voorzien zyn, anders zou ieder Burger of Konftapel of Kanonnier weezen, en er zou geen een enkele Keizerlyke Husfaar op de» Dyk durven verlchynen, zo verre als htm gez.gt maar kon bereiken, of zy zouden 'er hem een twee, drie met paard en al zo precies afblaazen of hy 'er van zyn Leven niet op geweest was ~ Zo net/chieten de Haslelaars met Kanon. — Zy zullen om meer verzoeken, wint zy hebb'eu-'et te weinig van zeggen ze, en ik geloof ook, dat het hun in tyd van nood, volgens hetgetui» n s van myn Vrind van den noodigften dienst zou zyn. Voor het overige zyn zy van Kruid ca Ka. gels zo zy zeiden wel voorzien ; en dus als zy manr Gefchnt genoeg hadden, zouden zyhetby ongelegenheid wel klaaren. De Boeren daarom heen, vertelde my die Vrind .oefenden zich redelyk wel m den Wapenhandel. De Affnyd.ngen, Sluizen en Werken van de Grebbe tot aan de
Bourtange toe, werden, gelyk hy verftaan had , ook alle in goeden ftaat gefteld. — hv had
nergens grooter. hekel aan gehad, dan aan het verontrustend geluid van het Prinsjes-Jaardags-
Louw Wel dat geloof ik. Ik zou dat onaangenaam Muziek ook wel vetwenscht hebben naax
wel te L°s°ten.S " * "~ *' gin°'S Vaarwel> V'ind ! Ik 8
^ Krelis. Ik zeg je dank , Louweris! Insgelyks: Welt'huis en de gioetenis aan Diewer.je.
fetokt by de Ext. d» W.d l^Tï^iö^ op "d^lCe^ïï^cifttaa,, t, Amne^



KRELIS e n L O Ü V.
n°. 12. 22 Maart 1785.
Krelis. A ls naar gewoonte, goeden Avond, Vrind Louweris! Ij^S; J\ nog wel met de Gezondheid ?
L'ouw. Redelyk frisch, Krelis! Hoe hebt gy 't 'er meê?
Krelis. Al mede nog wel, Louweris! — Wat zeggen de Nieuwspapieren, Vrind? xrr
Louw. Te veel om het na te zeggen. — Wegens den Oorlog ot eea Vergelyk met den Keizer blyft men nog in 't onzekere. Men meent echter op geen Vrede te mogen ftaat maaken, zo lang de Duitfche Ryksmonarch by zyne Eifchen blyft. — Ondertusfchen meent men haast zekerer berichten deswege te zullen openbaar vinden. —■ Zo ik lees is het Traftaat van Alliantie tusfchen Frankryk en de Republiek op 't punt vaa geteekend te worden. — Ook is de Graaf de Maillebois laatstleden Zondag avond in den Haag aangekomen, en heeft zyn intrek in 't Logement het Keizershof genomen. — Voorgaanden Vrydag hebben ook yyr Boeren van Benthuizen, wegens hunne aldaar gepleegde Oproerigheid tegea 't verbod des Souvereins, volgens Sententie van Heeren Gecommitteerde Raaden hunne ftraf ontvangen:'Drie zyn 'er Gegeesfeld, met het Opfchrift OPROERMAAKER boven het hoofd, en twee hebben te pronken geftaan; van de drie eerfte zyn 'er twee voor zes Jaaren en eea voor vier Jaaren ingebannen, en dan voor altoos uitgebannen. — OoK is de demisfie van den Secretaris van Hees welzeker; doch men weet nog niet welk een waardiger Voorwerp dit gewigtig Ampt zal wordea
aanbetrouwd. _ ,' „„: ' , . , j k
Krelis Wat den Oorlog betreft, Vrind! Ik zou ook eêr gelooven, dat men genoodzaakt zal zyn 'er toe over te moeten gaan, eêr dan dat wy «uilen kunnen berusten in een Vrede , naar de voorwaardelyke Bedingen des Keizers, als veel te onbillyk en al te onaanneemlyk voor een vry Volk. — Van het Alliantie-Traclaat met Fraukryk heeft men reden coede gevolgen te wachten. Men zal 'er best over kunnen oordeelea wanneer men den inhoud 'er van moge raadpleegen. — Mfetde aankoomsc van den Graaf de Maillebois mogen wy de Natie geluk wenfchen, in hoope dat ze in het gedrag zyner Excellentie die hoedanigheden zullen vmdea die een Krygsoverften by Soldaat en Burger bemind en beroemd maaken, en dat zyn Krygsgeluk het geluk des Volks bevordere. - De ftraf welke de Benthuizer Boeren ontvangen hebben, hoop ik datanderen van dergel vke wandaaden zal affchrikken. — Ik heb ook in eenige Nieuwspapieren gezien , dat het Stadhouderlyk Huisgezin, geduurende de Executie aan die Muitemaakers, zyn verblyf op 't Huis in 't Bosch gehoudea heeft, en na het eindigen derzeive weder in deszelfs gewoon kwartier te rug kwam. — Of dit iets ongewoons is en eenige aanmerking verdient 4
mia als fiy- Ondertusfchen vind ik alraeie gemeld , F 3



( 4* >
éat 'er nog twee Rhynsburger Muiters op de GevangêH-Foftft zitte»,
■en dat 's daags na de Executie de Ed. Mog. Heeren Commisfarisfen, uit het Collede der Gecommitteerde Raaden tot onderzoek der Oproeren, 'met den Heer Fiscaal Luiken naar Rhynsburg vertrokken zyn, om naar de ongeregeldheden , onlangs aldaar over de Wapening gepleegd, onderzoek te doen, volgende den Drost, die, verzeld van Dienders, een halfuur te vooren met een Wagentje derwaards gereeden was: Waarom het waarfchynlyk geacht werd dat deezen nog met andere Gevangenen •zouden te rug komen.
Krelis. Gelyke Misdaaden , gelyke Straften, Vrind! Wenfckelyk ware het maar dat ook de heimelyke Raderen, die zich om den Spil van Volk- en Rustverftooring wentelen, ontdekt en geftraft wierden, ja wel allerzwaarst, gelyk zy verdienden.
Louw. Ik geloof dat het vruchteloos gewenscht is zulks te zien gefeeuren. De Wetten worden door zekeren, ouden Griekfchen Wysgees by de Spinnewebben vergeleeken, in welken de kleine Infecten blyven hangen, ten prooi je der Spinne, terwyl 'er de groote, met verbreeking derzei ven, doorheen fnorren. En mogt de waarheid tot leugen maaken het zeggen, dat de groote Dieven vry loopen, maar de kleine gehangen wor~ den, het zou tot de krachtigfte overtuiging ftrekken van het Gemeen, dat 'er niets onbillyker was, dan dit het Recht toe te fchryven, waaneer de blyken zeiven fpraken.
Krelis. 't Is echter zonderling dat die blyken zo zelden voor 't liche komen. — Men had verwacht, dat zulks gefchied zou .zyn vanwege den verdachten en zyn ontflag bekomen hebbende Secretaris des Raads van Staate, van wien men wel tegenkantingen tegen de goede oogmerken des Souvereins, maar geene verantwoording van zyn Amptsbeftier ziet •jaan den dag gelegd. — Ware in des Ontflagenen plaats eenen Man te vinden, gelyk Hun Ed. Gr. Mog. zodanig'eenen ter vervullinge van deezen post bedoelen, als de nuttig fit Perfoon voor de Republiek, en die het volkomen vertrouwen van de Natie heeft; en had men altoos zulke Mannen tot be.fliering van 's Lands Kasfe gehad?.
Hoe zou 't aanwasfend Juk ontwasfen met de jaaren ?
Wat wordt 'er nu gefpild? wat zou men dan befpaaren?
Men had, in tyd van nood, een Schatkist zonder tal.
Maar nu is 't Muizevreugd: de Kat zit in de val. Zo- fprak Vondel reeds ten zynen tyde; onze Tydgenooten denken veelal op dezelfde wyze; en wien is het onbewust dat het Volk doorgaans in 't algemeen opening der Generaliteits Kasfe begeert, om dat deszelfs billyke twyfeling aan 't welbeftieren derzelve zich op gronden van blykbaare vérönachtzaamheid gevestigd vindt.
Louw. Wat oordeelt gy toch van de verdervende woelingen te Utrecht? Zou men de fchuld 'er van den Geconftitueerden wel kunnen toefchryven., gelyk veelen dit zo geredelyk doen. — Ik kan wel een drift, evenwel geen onverantwoordelyke drift, aan hunnen kant ontdekken; en deeze drift —• iRie. zyn ze, die dezelye, door aa^ikidinge 'er toe te geeven, veroorzaakt
hes-



C 47 )
hebben ? — D§ BeWeegoorznaken daarvan zyn immers bekend. — De Gëconftitueerden kadden een andere handel wyze verwacht, die met het hun te vooren als wettig geoordeeld en vastgefteld recht flrookte: Zy vonden in plaats van deeze eene tegengeftelde behandeling, en daardoor werden zy gedreeven, om op eene dringender wyze, dan zy moesten, op dit recht te blyven ftaan en het te vorderen; de wyze op welke zy dit gedaan hebben, is alleenlyk aan hunnen yver te wyten, en wie betoomt denzelven altoos, wanneer hy het recht aan zyne zyde heeft, daar elk gemagtigd is, om te eifchen dat hem recht gefch ede? , . Krelis. 't Is waar de driften vervoeren dikwils den Mensch ook in de beste Zaaken , die 'er veeltyds door bedorven worde». Gemaatigdheid in alle Zaaken is het het beste middel tot herflel; dan echter 'er moet cordaatheid en doordrang by komen, anderszins vervalt men ligtelyk tot eene flaaffche laagheid, die veeltyds nog fchadeIvker dan een driftig gedrag is, dat altoos, %vanneer men de waarheid 'er door yoo^-
ftaat, ven'chooning verdient. De ontwikkeling der Utrechtfche verwarringen
zal ons doen zien aan welke zyde deszelfs oorzaaken te vinden zyn, of aan die van
de weigerende Raadsperfoonen, of aan die der eifchende Burgeren. Men zou het
voor en tegen reeds by aanvang uit de verfcheide ftukken deswege kunnen wikken; en hierin zou de Memorie of Deductie van den Heer Sichterman aan den Raad reeds eenig licht kunnen byzetten, om te onderfcheiden in hoe verre die Heer al of niet tot de openftaande Raadsplaats Czynde dit verfchil tusfchen Raad en Burgerye de geheele trifis geweest) bevoegd was. — 't Is onmogelyk dat wy in onze Samenfpraak alles, wat zich wegens deeze netelige Zaak heeft toegedragen, kunnen verhandelen. Alleenlyk zal ik betreklyk dezelve u eens voorleezen het geene ik vinde onder 't Artikel van Utrecht den 18den Maart. Ter Vergadering der Staaten deezer Provincie is by Heeren Geëligeerden voorgedraagen, en zonderling door het Advies van den Heer de Perponcher geappuieerd, om den Heer Hoofd-Officier en 't Gerecht-te gelasten, naauwkeurig onderzoek te doen, en prompte Juftitie te oefenen; en eene Commisfie uit de Vergadering de Stad aan te bieden, tot herftelling der fcheurrng, en NB. deeze Vergadering by provifie te verleggen op eene andere Plaats. Het voordel van de Heeren Edelen is mede op aanfehryving van Schout en Gerechte uitgekomen, om behoorlyk onderzoek te doen, en zonder aanzien van Perfoonen Juftitie te oefenen, met aanbiedinge van deizelver interceafie en mediatie tot herftel, en by non acceptatie zodanige andere middelen in het werk te (tellen, als tot herftel der goede order zullen oordeelen te bshooren; zynde yan Stads zyde opening gedaan van de in den haare gedecerneerde Commisfie tot wechneeming van alle gereezen ongenoegen , neemende voorts alles over, zo als door Wyk en Montfoort mede gedaan is: Dan hebben Amersfoort en Rhenen zich geconformeerd met de Heeren Geëligeerden en Edelen, nopens de aaufebryving aan Schout en Gerechte, en het overige overgenomen, zynde dus by detwee Leden, ten refpe&e van die aanfehryving, met Amersfoort en Rhenen geconcludeerd; alsmede de Heeren Gedeputeerden tot de verlegging der Vergadering, in geval van vreeze voor eenige ftremming in de Deliberatiën geauthorifeerd.
Wy hoopen en vertrouwen dat de Tyd, welke de waarheid ontdekt, ook zal aantoonen, dat 'er geene zo dringende redenen en omftandigheden hebben plaats gehad of als nog plaatfe hebben, dat Heeren Gedeputeerden van die op hun verleendeauthorifatie zullen behoeven gebruik te maaken, of dat Burgers deezer Stad, zich onttrekkende de authoriteit van den Raad, op eenigerleie wyze voor hunnePeiloonen of Huisgezinnen in de omftandigheid of noodzaak zyn geweest, ter hunner voorgewende veiligheid, te imploreeren de immediate protecUe van den Souverein, en alzo den Raad deezer Stad aan te klaagen over iets, waaromtrent niemand van die Burgers, hoe aan». zienlyk en vermogend zy ook mogen zyn, eenige redenen hoe ook zullen kunnen bewyzen gehad te hebben ter onttrekking van het toebetroawd wettig gezag en befner .vVi den. Raad deezer Stad, orn he-tzelve ao ras over ta brengen in handen van hen,,



( 4* )
-waartoe men het, tot krenkinge van Stads notofr reeèt, federt lange beeft toegelegt» Wy hoopen ook, dat die zelve tyd de waarheiden beoogingen zal ontdekken, van alle het zo zonderlinge dat voor, in en na de verkiezing van den Heer Sichterman onder voornaame Standsperfoonen alhier heeft plaats gehad.
- Louw. Men kent den Leeuw gemaklyk uit zyi;en klaauw, Vrind! Het zon my niet verwonderen, indien men de Verdervende Hand niet weder in dit geval ten onvermoeidften, en wel misfehien ten wreedften werkzaam zag worden. Nochthans kon ook wel juist het tegendeel gebeuren, zo dat ze haar eigen Verderf bewerkte; welkeen heil ieder een, dien zich om 's Lands rampen hartelyk gevoelig toont, verpligt is Gode aanhoudend aftefmeeken.
Krelis. Dit is aller Vaderlanderen Godsdienflige Pligt; en is God vóór ons, wie
kan tegen ons zyn. De uitzigten op grootere en allerdreigendfte onheilen zyn
echter naar en aaklig; en nog ligt men in Oorden, daar ket grootfte gevaar wasrfcbynlyk het eerst te duchten is, even als in fluimering, of liever zorgeloos in diepen flaap
en als te teeren op zynen droesfem. Geen zorg voor het behoud des Lands
fchyiit de Uitvoerende Magt wegens Zeeland ter harte te gaan. Die fchoone Provincie ligt als verwaarloosd, en het Volk acht zich onmagtig om zich-zelf te befchermen. Dit heeft het meer dan eens te kennen gegeeven, en doet het nog; blykens een bericht uit Middelburg van den 14 Maart, hetwelk men in de Hifi. Cour. van heden aldus geplaatst vindt :
„ Niettegenftaaade de Oorlog met den Keizer onvermydelyk fchynt, is men hier zo ,gerust, als of men ftellige verzekering had, dat Zyne Majefteit deeze Provincie ongemoeid %»l laaten; zynde 'er in geheel Zeeland niet meer dan 4 Bataillons Troepen, en op zyn best .20 Artilleristen, ea alle de Batteryen ten platten Lande ep ons Eiland gedemonteerd, en buiten alle defenfie. Van het niet fluiten der Slagtboomen, en het ophaalen der Valbruggen voor de Poorten, zo hier als te Veere, willen wy nietfpreeken, -zynde dit mogelyk flechts eene onachtzaamheid of luiheid der Poortiers, die desnoods fpoedig gecorrigeerd kan worden."
Loaw. Het is beklaaglyk, Vrind! Zou dan 's Lands Opper-Legervoogd, en Eerfte Edele van Zeeland, voor welke Provincie zyne Torflelyke Voorzaaten altoos het meest geyverd h«bben, geene voorzorgen tot derzelver behoud gebruiken, dat war« indedaad een bl.yk van weinig achting voor zyne getrouwe Zeeuwen ! — Dan men verneemt dat de Burgers, gelyk reeds te Goes gefchied, krachtdaadig by de Magiftraaten zullen aandringen op de Wapening en Zelfverdediging, «n men hoopt dat zy daartoe gewettigd zullen worden, om, ten minften zo veel als mogelyk is, geweld met geweld te keeren.
Krelis. Dit is zeer noodig; maar behalven dat 'er tyd toe behoort, is de groore Wapening echter vooraf allernoodzaaklykst. Was 'er geen volftrekt verval in deSterktens die hun tot afweering van den Vyand konden dienen; waren zy met het noodige Gefchut en toebehooren voorzien ; waren de Sluizen en Waterleidingen in behoorly. ken ftaat; waren de Tuig- en Voorraadhuizen van al het noodige gevuld ; waren'er een genoegzaam getal van geregelde en kundige Behandelaars van het Gefchut en Krygsbouwkundigen; w*s 'er een goed aantal van geoefende Krygslieden by , dan hadden de Zeeuwen reden om niet te vreezen; maar daar dit alles ontbreekt; zou men byna moeten onderftellen dat zy zich te veel van zich-zelven en te weinig van eene vyandlyke Magt verbeelden. Men zou echter nog naar grootere gebreken gisfen kunnen, üie de tyd, doch waarfchynlyk te laat, ftaat aan den dag te brengen.
Louw. De Tyd baart Roozen, Vrind! De Lente is op het punt om ze voort te teelec.
Krelis. Ook niet zonder Doornen, Louweris! *— Maar genoeg al weêr.
Vaarwel, Vrind! Leef gezond en Slaap gerust.
Louw. Ik wensch 't U mede. Wel f'huis, en de groetenis aan Grietje.
%ii<liiikt by <u Eive de Wed. j. van'ïGMONT ; 0? de Regulier» Bieêftiaat. tc Amtcnhnü"



LOUW en KRELIS.
N°. 13- 29 Maart 1785.
Louw Jk wensen je een goeden Avond, Vrind Krelis! Hebt gy 't gezond?
Pï- Dit t^oo^naar beSe"r genoegen W.« alle Zaaken maar gezond. Louw. Dit dan ook: naar oei ae B B uitgeroeid kunnen worden. Maar
,-Kre"S- ?ZZ kankertLet verderf al verder en verder in. Wel is waar dat du met gefchtederde, kanker net gelyk het ook wel in eenige opzigten
men het kwaad wel z e en Kacn , > J ifl de mee£ts gedee]ten
,n zyn voortgang ge1 As' ™gbest blyft het nog woeden, en in fommigen zelfs des Ltgchaams van_het G»™™^^^^ de Z*k der onwettige aanftelling van een vermeerdert het. Rentmeester der Geestelyke Goederen in de Graaffchap Zot-
Ontvanger-Generaal en Ren ™««er «« fien > ^ verderfl k dat het> gelyk
ph5H\, d^^Pt eeheelê^ Reg emeTt van'Regeering dier Graaffchap geheel zenuwloos men weet, het geheel e weet, Is die aanftelling by goedkeuring van een ge¬
maakt. ^ evenwel, gelyk men _ Qe pro;esten der Ledea
ringe meerderheid der Leden van ae y aUe* nbüly6ksb£ en volftrekt tegen de Wet is. die 'er tegen zyn , doen zien uat aio F deputatie van wegen de Staaten van
Thans zie '\in de Nieu«spapie^ q hunne Staatenbodens in den Haag zyn., Gelderland; ^^„isfie by de^Stadhouder hebben afgelegd, en naderhand .er Ver.'
welke eerst een c°m ^ " eeweest. Wat deeze Deputatie toch wel den
gadering van H. Hoo*-»iot,. „Zortedraagen gehad, en wat zy by de Algemeene Staaten Heer Eerften Minister hebbe v0^eu^ |nde tVzyn dit te mogen gewaar worden, hebbe verricht ? - Ikbeuiig u* ^ & bMreD< Misfchien zyn deeze Heeren Louw. GeduldI, ^reHS ■ F fjm Willem te beduiden dat hy buiten zyn Boekje Gedeputeerden gezonden om rjjae ^ aanftelling te handelen; en men zal ten
is gegaan, met al te w'>!e*e";'ë e Gemagtigden der Unie, het oordeel 'er over wildien einde misfehien de «f^nk hierin weinig gepastheid te vinden; en dat het Jen laaten vellen. ■ benandcien naar de Wetten, die volftrekt anders fpree-
beter ware de/.*n*J 'eerderheid ten gevalle van eenen onbevoegden Minister, die ken, dan een fl^uW« """fn finaak, door eenen Hem verleidenden Aanhang hunnaar zyn eigen f.^^""^„Totfche Party, die hier de zwakfte is, de Wet doen
delt. ^a?r££Souder bekennen, dat hy tegen dezelve gezondigd heeft? —
pelden? — Zal d St f^Vafneer een Meesterknecht ondereen Compagniefchap Dit zal hy nooit ooen beoogt, zal hy dan zyn oogmerk wel verzuimen ,
van Baasen ^.^^J^TL^r, aan de meerderheid te weigeren, die hem om zyne meerde re^»e™°S«* e° jd, 1 Het Naberouw koomt altoos te laat. Dan, daarin bevestigd tegen^de ^nderbeid. ^ ^ ^ > __ Eyen_
men ziet eerst recht wat mer.i ver gemeenfchap met duizenden anderen wel¬
wel mag men niet wech^ tig bezitten. ■ uit tb jui>i u
deddeeren? - Ik weet hei: nie - dje D ie wel niet het tegendeel
Krelis. Ik ook niet, maar ik i y ere dje dezdve bekleedenf
beoogt dat gy 'er ™n fchvm 'e ™; u Tfiê üefden dan dat hem de rbetgdhS1 bzfn"ïmAd2wySzee ognder't oog zullen brengen. - De Tyd zal fpoedig leeren wat'er van worden wif.^eze wette]ooze handelwvze van den Stadhouder
SX^Sn?'t^ w| om'z^n/eigen groo.heid ten top te doen



C50 )
ftygen, alle Orden tot zich over te haaien, met oogmerk, om eindelyk Despotiek te gebieden, de Vryheid te bepaalen, en de Achtbaarheid en Luifter van den Bataaffchen naam te krenken. —- Immers de onrechtmaatige flappen, welke die Staatsdienaar doet, kan men aan geene andere gronden toefchryven, fchoon men daarby moet bekennen, dat hy ze nooit uit zich-zelveti doen zoude, indien hy door heerschzucbtige en belangzoekende Land- en Volksbedervers 'er niet toe aangezet wierd.
Krelis. Het is ook geheel buiten zyn Ampt, fchoon vcelen zich verkeerdelyk verbeelden, dat de Stadhouder magt heeft boven alle de Souvereinen der'byzondere Provinciën, en boven de Staaten Generaal dus mede Hem heeft, daar hy in 't geheel geen ftem in Staat mag voeren, dan daartoe door een of andere Provincie gemagtigd zynde. — Daar nu, vooral de Duitfchers, zich een verkeerd denkbeeld vormen van een meerder vermogen des Stadhouders als hem aanbedeeld is, hebben de kundige Schry vers van het Hollandsen Hoogduitsch Dagp ,pier in een hunner Bladen het volgende Antwoord aan een veriienjlelyk Staf-Officier van een Monarch in Duitschland medegedeeld HOOGWELGE6ÜÜREN HEER!
Juist dezelfde vraagen, welke UEd. ons voorlegt, zyn, meer dan drie weeken geleden, reeds door twee Hollandfche Officieren aan een Lid onzer Sociëteit gedaan, en op uwe verzekering, dat ons antwoord met graagte door het Publiek van Duitschland «ou geleezen worden, neemen Wy de vryheid, hetzelve hier openlyk mede te deelen.
Gy vraagt dan, of de Staaten Generaal in 's Hage niet den Souverain der Zeven Provinciën uitmaaken, of de Prins vtn Orange geen Prefident van gemelde Staaten is, en in derzelver Vergadering twee Hemmen heeft? — Dit, zegt gy, is het heerfchend gevoelen der Duitfchers, ten minden van veele Officieren. Het laatfte, inzon¬
derheid, verwonderd ons niet; nog onlangs troffen wy hier een Officier van de Hollandfche Guarde, een braaf Duitsch EJelman, aan, die reeds, fints verfcheidene Jaaren, onzen Staat diende, en evenwel nog dezelfde verkeerde begrippen koefterJe. — Zie hier, hoe het met de Zaak gelegen is.
i. De Staaten Generaal in 's Hage maaken in geenen deele den Souveram der Zeven Provinciën uit. 2. De Prins van Orange is in 't geheel geen PrcfiJent in de Vergadering van genoemde Staaten. 3. De Prins heeft niet alleen geen Stem in, maar h ook in 't geheel geen Lid van, die Vergadering, en heeft ook dus geen gewoone zitting in dezelve.
Eer wy verder gaan, moeten wy u vooraf zeggen, dat men in ons Land ann de drie
zo even aangevoerde Hellingen in 't geheel niet twyfeld. De Erflbdhouder, en
alle zyn waare of valfehe Vrienden en Raadgeevers, ftaan hieromtrent in één gevoelen, namenlyk: Dat de Staaten Generaal niet den Souverain uitmaaken, dat de Prins niet hun Prefident is, en noch ftem noch gewoone zitting in derzelver Vergadering heeft. Het is namenlyk dus met de Ziak gelegen.
De Heeren Staaten van ieder Provincie zyn de eigenlyke, waare en wettige Souverain van hunne Provincie. Ieder Provincie maakt dus een kleinen Souverainen Staal op ztchzelfs uit, en is in haare Provinciaale Regeering en Beuuur van ieder der zes overigen, zo wel op zichzelven, als by eikanderen genomen befchouwd, ten vollen onafhangelyk.
Alleen hebben deeze Zeven Souveraine Provinciën, of Staaten, zich met elkan.'eren tot eene gezamentlyke VerdéJiging vcrbotiden, en wel, om te f.men (onverminderd echter de Souverainiteit van ieder afzonderlyke Provincie) eene Republiek uit te maaken, gemeenfchappelyk over Vrede of Oorlóg, over Lmd- of Zeemagt, over Verbonden of Traétaaren , fchikkingen en inrichtingen te maaken, en befluiten te neemen. Alle zodanige Zaaken noemen wy Unie-Zaaken, of die de Unie betreffen. De Republiek is dus een Souverainen Staat, die uit Zeven, met elkctnderen verbondene, Souverainen te tarnen gefteld is.
Om



C 51 >
Om nu over de voornoemde Unie-Zaaken des te beter met eikanderen te kunne» raadpleegen en befchikken, en om een aanzienlyk Corps te hebben, 't geen in zekeie verrichtingen, de Unie betreffende, de Zeven Souverainen reprefenteert, en in derzelver naam en op derzelver last, handelt, is juist daartoe de Vergadering der Staar ten Generaal in 's H ge ingevoerd. Deeze Vergadering beftaat eigenlyk uit Afgevaardigden of Gedeputeeruen van den Souverain van ieder Provincie. Wanneer deeze
Gedeputeerden met eikanderen vergaderd zyn, reprefenteeren zy, in een zekeren zin, den zevenvouwdlg verbonden Souverain der Republiek, doch kunnen dezelve in 't geheel niets belluiten, dan waartoe zy van hunne Principaalen, dat is van hunne Provinciaale Staaten, Commisüs, Inftruöie en Last hebben.
Daar intusfehen de Vergadering der Staaten Generaal, in haar geheel fcefchouwd, de Zeven Souverainen der Republiek, in de Unie-Zaaken reprefenteert, en alle andere Europifche Mogendheden door derzelver Gezanten niet haar handelen, hebben de Zeven Souverainen goedgevonden , dat de Vergadering derzelver Gedeputeerden in 's Hage, oen Titel en het W.pen der Zeven Veréénigde Souverainen zou voeren; bx-ftaanita deeze Titel in die vjn Hoog-Mogenden, de Heeren Staaten Generaal der Veréénigde Nederlanden, en het Wapen in üat van eenen Leeuw, met zeven Pylen. Deeze Titel, Wapen en Rang, hebben waarfchynlyk, gantsch Europa , in het verkeerde denkbeeld g'ebnigt, dat de Vergadering, cie dezelven voert, de Souverain der Republiek moest zyn; daar dezelve noebthans inderdaad niets anders is, dan een Corps Afgevaardigden of Gemagtiguen van Zeven Souverainen, en in deezen zin den zevenvouwd gen^Souverain der Republiek, met opz gt tot de Unie-Zaaken, reprefenteert.
De Soaverai.n van ieder Provincie zend ter deezer Vergadering zo veel Afgevaardigden als hy goed vindt. Doorgaans beftaat dezelve uit ruim 50 Petfeonen; decb wordt alle°nlyk Provir.ciaalswyze geftemd, en gevolglyk zyn 'er in deeze Vergadering hechts zeven Stemmen, 's Weeklyks en by beurte prefideert in dezelve één Provincie, dat is een Heer uit de Gedeputeerden van zyn Provincie. De Prefident der Staaten Generaal is dus eigenlyk in rong de hoogfte Perfoon in de Republiek; kunnende men hem in zekeren zin, ais den Prefident van alle de Zeven Souverainen der Republiek aanmerken.
De Prins van Orange heeft, noch als Nederlands Edelman, noch als Erfftadhouder, zitting of ftem in dteze Vergaaenrg, en i* in 't geheel geen Lid uerzelve, ten ware dan, dat hy van deezen of geenen Provinciaalen Souverain daartoe gedeputeerd wierd. Gy 'ziet hieruit echter wederom, waaraan men deeze zo algemeene misvatting toe te fchryven hebbe, welke veelen, zelfs hier te Lande, aankweeken. Sints Willem de IV Stadhouder over ieder Provincie wierd, Honden de Zeven Souveraine» toe, dat de Stadhouder in deeze hooge Vergadering verfchynen konde, wanneer hy iets had voortedragen; en vermits de Prins van Orange de rvkfte en a;inzienlykfte Edelman is, vind men ook fteeds in die Vergadering een diftingueerende Stoel met zyn Wapjn; doch dit gefchied enk«l en alleen eershalven; zynde hy, zo als wy gezegd hebDen, wanneer hy op deezen Stoel gezeten is, niet alleen geen Prefident, maar zelfs geen Lid der Vergadering, en heeft in 't geheel geen ftem in dezelve. Wanneer hy in de Vergadering verfchynt, on iets voor te draagen, ftaat 'er altoos in de Notulen van dien dag: „ Is gecompareerd ter Vergadering van Hunne Hoog-Mog. Willem de Vde, Prins van Orange en- Nasfau, Erfftadhouder, &c. &c. &c. en heeft de voigende Propofitie gedaan.
Uit dit Formulier blykt wederom ten overvloede, dat Zyne Doorluchtige Hoogheid geen Prefident, ja zelfs geen Lid deezer Vergadering is, en als hy aldaar verfchynt, geen ftem heeft.
Wy hoopen hiermede aan Uw verlangen voldaan te hebben. By eene nadere gelelegenheid zullen wy U insgelyks melden, hoe het eigenlyk met de Souveraine Vergadering van iedere afzonderlyke Provincie gelegen is, en in welke betrekking Zyne
Ga Door»



C 53 )
Doorluchtige Hoogheid tot dezelven ftaat. Zo veel moeten wy hier echter by voorraad zeggen, dat, alleen in de SouveraiGe Vergadering van Zeeland, Zyne Doorluchtige Hoogheid niet als Erfftadhouder, maar als eerfte Edelman dier Provincie een integreerend Lid derzelve is, en een geheele ftem heeft. Wy hebben de Eer te zyn, enz.
Dit Antwoord, het welk ik in de Utrechtfche Courant van den 28 deezer dus vertaald vinde; hoop ik dat ook een menigte onzer nog deezer Staatsregeeringe onkundige Lindgenooten de oogen zal ontlluiten, en hunne verkeerdeMenkbeelden doen verdwynen.
Louw. Maar wat hoort men vsn Utrecht?
Krelis. Dat het daar alles in diepe rust is , terwyl men 'er nog met grond blyft hoopen, dat de bedankt hebbende Raaden zich zullen laaten overreeden tot het weder aanvaarden van hunne voorige posten.
Louw. 't Is te wenfchen, dat zulks gefchieden moge tot volkomen genoegen van
het Volk, en wederzyufcbe aflegging van alle driftige eigenzinnigheid. Maar
is men nog niet onderricht van des Keizers befluit, het zy tot den Oorlog of tot een Vergelyk, aanneemlyk voor de Republiek, zonder de eer der Natie te krenken? ' Krelis. Men fpreekt nu eens van Oorlog en dim weêr van Vrede. Evenwel gist men op hst eerfte. In de Haarl. Courant van heden, lees ik dit Artikel.
Weenen den 16 Maart. Men verzekert, dat de Keizer by zyne laatfte verklaaring zich nog op deeze wyze geuit zou hebben, dat zyne toegeeflykheid tot hiertoe genoegzaam beweezen had, en hy, zo het noodig was, door de bekendmaaking der gehoudene Onderhandelingen, aan gantsch Europa meende te bewyzen, dat hy al wat mooglyk was , gedaan had, om de Zaak in der minne by te leggen , maar nu geen ftap verder terug kon doen, Ook verzocht zyne Majefteit den Koning van Fraikryk, om zulks den Heeren Staaten Generaal emftig voor te ftellen, en dezelven des te meer tot een ernftig Vergelyk over te haaien , wyl hy anders in de noodzaaklykheid gefteld was, om zich.zelf genoegdoening te bezorgen. Voorts kon hv zyne Alierchristelykfte Majefteit zyne verwondering niet verbergen, dat op eenen tyd, in welke zyne vreedzame geneigdheden aan zyne Majefteit overtuigende bekend waren , van de Franfche zyde echter zodanige fchikkingen gemaakt wierden, waarvan men aan deezen kant by zo geftelde omftandigheden het oogmerk niet inzag, en dat de Keizer van de vriendfchap van zynen Heer Broeder hoopte, hieromtrent haast onderrecht te zullen worden"
Met dat al verwacht men hier geen Oorlog met de Hollanders, en men denkt dat de Gedeputeerden der Republiek hier in de aanftaande maand zullen aankomen.' De Conferentiën, waarin de Artikelen zullen worden verhandeld, zullen te Parys gehouden worden; en men zal aan de Negociatiën kracht geeven, door den marsen der Croaaten. Het Vry-Corps van die Natie, te Warasdin onder den Overfte Brentano verzameld, zal den 21 deezer op marschgaan, en omtrent den 10 April door deeze Stad trekken. Het beftaat uit ruim 4000 allen uitgekoozen Manfchap.
Ondertusfchen weet men nog niet naar welk een kant der Nederlanden die Croaaten zich begeeven zullen, 't Is te hoopen dat dit woeste Volk genoegzaamen tegenftand moge vinden, indien het al koome aantevallen als een zwerm Roofvogels om het platte Land te plunderen. Immers dit barbaarsch Volk is wel wreed, maar niet dapper genoeg om tegen welgeregelde en gewapende Benden te ftaan. En zo de Keizer tegen ons het eerst de Wapenen mogt opneemen, dan wensch ik, dat wy de laatfte mogen zyn in ze met roem neder te leggen.
Louw. Dit gunne ons God, zo wanneer wy in dat geval mogten komen. Nu, Vrind Krelis! Vaarwel. Ik wenscb u wel te rusten.
Krelis. Ik bedank u, Louweris 1 Ik wensch u 't zelfde; wel t'huis en de groetenis aan Diewertje.
fcctnkt by dc ure 4c j. T11 ÜGMONT: op ét Hcgulicw Biccftraat, tc AmftfKtam,



KRELIS en LOUW.
N°. 14. 5 April 1785.
Krelis. Tk wensch je een goeden Avond, Louweris! Is 't nog wél
JL met den toeftand van het Leven ? Louw. Zeerwel, Krelis! Hebt gy het'er ook" zo meê, Vrind? Krelis. Tot myn genoegen. Maar hebt gy ook eenig Nieuws van belang?
Louw. Ik ben in geene onderhandeling met iemand, het zy binnen, het zy buiten deeze Stad, aangaande eenige Nieuwsberichten. Plet kan gebeuren dat my iets verhaald wordt van eenen of anderen Vriend, die eenige Tyding van buiten heeft bekomen; dan dit is zaldzaam. Gy hebt dit aangaande even weinig Correspondentie. — Van het Nieuws, dat algemeen is, merken wy"llechts een gering gedeelte aan, gelyk het de Dagpapieren opgeeven. — Die van gisteren hadden nochthans even. weinig Nieuws als die van heden. —■ De eene Nouvellist volgt den anderen, en zo doen wy almede hen, welken ons het meest behaagen; niet allen: want wat ftof geeven ons dezulken, die of listig of verkeerd fpreeken, of in 't geheel niet, fchoon 't hun voegen zoude ; en of deeze voor hun zwygen misfehien ook afzonderlyk betaald worden, zo wel als voor hun ontydig fpreeken, weet ik niet. — De Tyd levert altoos wel zo veel ftoiFe op, dat men ze juist niet behoeft uit Romans te haaien, of met Vertellingen van Moeder de Gans voor den dag te komen, of vermufte leuren van den Prullenzolder te zoeken. Neen, deezen zyn naaiden fmaak van 't Gemeen even weinig als een drooge Haring, die de boter' tot het braaden of bakken noodig, niet waardig is. — Evenwel zal ik u zeggen, dat 'er iets algemeens in de Nieuwspapieren is, waarover alle de Franfchen zich verheugen.
Krelis. Ja, dat wil ik gaarne aanneemen. Het zal de Geboorte zyn van eenen Prins, in wien Lodewyk de Zestiende de vergrooting van zegen in de vermenigvuldiging van zyne Koninglyke Afkoomst ziet. — Dit heb ik even als gy geleezen, en dat die jonggebooren Prins op 's Konings begeerte genaamd is Louis Charles, met den Titel van Hertog van Normandie.
Louw. Zo is 't, Krelis! Maar hebt gy dan niet meer Nieuws in de • Couranten gevonden?
Krelis. Naardien gy ze geleezen hebt, mogelyk met meer opmerking ' dan ik, zult gy 'er ook wel meer uit onthouden hebben. Maar hier hebben wy fommig'en voor ons. Laat ons zien wat 'er het voornaanille ia ' js. — Ik zie 'er voor eerst uit, volgens de Buitenlandfche Tydingen , dat de Turkfche Troepen in Wallachyen vermeerderen, en hunne Armee reeds tot 6 mylen van den Dniesterftroom is voortgetrokken, terwyl 'er zich nog meer Soldaaten zullen byvoegen. Even zo werkzaam in 't by■ é6ntrekkcn zouden ook de Rusfen in de- Ukraine zyn, daar reeds veele
G 3 Re-



( 54 >
Regimehten, zo Ruitery als Voetvolk waren aangekomen, en nog meer verwacht werden. — Uit deeze en andere Oorlogstoebereidfelen der Porte gist men dat zy wegens Rusland haare Verdraagzaamheid moede begint te worden.
Louw. Het zou kunnen zyn, en niet onnatuurlyk. Maar wat denkt gy van de Verdraagzaamheid onzer Republiek? Zy zal, zo fommigen willen, een deel van des Keizers Eifchen involgen, waaronder ook de vrye Vaart langs de Schelde tot Saftingen toe zou behooren..
Krelis. Dat kan ik vooralsnog niet gelooven ; daar men te gelyk fpreekt van een Staatsbefluit, om liever eerst een Veldtogt te waagen, en het Lot der Wapenen te bep-roeven, dan den onrechtvaardigen Eifcher genoegen te geeven. — De fpraak ook gaat algemeen, dat 'er twee Cara. pementen voor de Staatfehe Legerbenden zullen worden aangelegd , het eene in den omtrek van 's Hertogenbosch en het andere by Bergen-opZoom. — Is dit niet een tegenbewys tegen de voorwendfels van zulke groote inwilligingen, als men voorgeeft den Keizer te hebben toegeftaan, zo terftond na het aankomen van den laatften Courier uit Frankryk? De Zaak zelve laat ons daartoe geen geloof over. — De Souvereinen der Provinciën moeten 'er immers eerst over gehoord worden.. — Om u de waarheid te zeggen, Vrind Louweris ! Ik acht tot nog toe alles wat zo In- als Uitheemfche Nieuwsfchryvers deswege zeggen ongegrond: De berichten die ze ons geeven, ter opening van een Oorlogstoneel op den Nederlandfchen Grond tegen de Republiek, of het fluiten van een Vergelyk in de Kabinetten elders, acht ik beide voor verwardegisfingen , de eene geduurig rechtftreeks met de andere ftrydig zynde. — Evenwel zal de Tyd het Gordyn der Twyfelingen wel fpoedig moeten openfehuiven en de waarheid der Zaak voor ieders oogen ftellen.
Louw. Dit laatfte zal zekerlyk gefchieden: — Laaten wy het afwachten. — Vindt gy niets meer van belang betreffende de Zaak des Gemeenehests in de Tydingblaadjes ?— Ik zal voor deeze keer eens Toehoorder zyn.
Krelis. Neen; het is uw beurt. Ik koorn. by u om wat te hooren. Leg gy uw Pyp neêr, ik zal terwyl een andere voor my aanfteeken.
Louw. . Ik kan wel rooken en praaten; dit zal u immers om'teven zya. Of denkt gy dat dk niet met uw genoegen zou overéénkomen: dan zou ik zo boos worden als de negentien Utrechtfche Raaden, en toonen een tegenzin in de betrachting van myn fmaak, in zo-verre dat gy my nooit weêr tot uwejit krygt, ten zy gy my onder 't rooken het praaten toelaat.
Krelis. Tk heb over u de magt niet om u te doen zwygen, gelyk gy wel uit het tegengeftelde van uwe willekeurige bedreiging, my denkt te doen. — Maar zoudt gy fpreeken, en ik niet ? Daar ik myne gedachten vry heb, kan ik ze dan wel uiten zonder de ftem vry te hebben? Of hebt gy, daar ik u wel hooren wil, het recht om my het fpreeken te verbieden? Is uw Geboorte daarin niet met de myne gelyk? Hebt gy, toen ge als Mensch het natuurlyk licht van 't leven eerst ontvingt, wel eenig voordeel boven, my gehad.. — Waart.gy toen grooter als natuurlyk Lid
der



C 55 )
der Menfchelyke Maatfchappye dan ik? Geenszins,, al ware uw Vader ook een alleenheerfchende Monarch geweest. — Wy zyn alle eveneens gebooren als vrye en onaf hanglyke Schepfelen, om te ftrekken tot Leden van één en het zelfde Ligchaam, dat zyne waare belangen niet vermag op te offeren aan een of meer Leden van hetzelve, of het zondigt tegen zich-zelven, gevoelende de ongefteldheid 'er van, en overtreedt, mishaagende den Almagtigen Oorfp-rong, die het door eene evengelyke vorming, by vergelyking van ieder Schepfel, naamlyk het Menfchelyke, naar zyne, en geenszins naar het willekeurige van het werk zyner handen , beftierd wil hebben. De Wet van het Opperweezen, aan de Natuur bevolen , blyft altoos dezelfde: De toeftan d van Vorst en Slaaf is door 't misbruik maaken van de Godlyke Wetten in de Waereld gekomen. De Natuur brengt beide even aanzienlyk voort, beider beweegingen , hartstochten en inwendige gevoelens, zyn, volgens haare vastgeftelde werkingen altoos, zo verre het beftaanlyk Leven betreft, geduurig eveneens. Men wordt als Mensch gebooren en men fterft als Mensch. — Even zo weinig als God Vorften. fchept, vormt hy ook Slaaven. — Uit hun beider as-fche zal men ze ook door geene de minste tékenen kunnen onderfcheiden.
Louw. Gy haalt alles door elkander , Krelis! En maakt even zulke vergelykingen, als Meester Jochem in Langendtks Blyfpèl Don Quichot,. op de Bruiloft van Kamacho. Gy koomt hier met de 19 Utrechtfche bedankt hebbende Raaden invallen; wat gelykheid hebben hunne onraadzaame uuren met het al of niet uitrooken van een Pyp gehad? — Ik hoop immers niet dat gy hun gedrag vergelyken wilt by het uwe. Spreek ik van een Meester Jochem, neem het niet kwalyk;.— van een Don Qjiichot ,.. die eigenlyk als een voorbeeld van trotfche gekheid, die Ridders van dedroevige Figuur eigen is, beheerscht:— En fpreek ikvan Kamacko, dien Ryken Boer, gy moet my ook verfchoonen. — Laat deezen Kinkel zich bly vertoonen, een ftervendfehynende Bazilius zal op zyn eigen toeftemming zyn Bruid Quiteria. toch voor de zyne neemen. — Ik verzoek ondertusfchen dat gy geene verkeerde uitlegging aan de Zaak geeve, en geene beteekenis gelieft te hechten aan de naamen van Quiteria- en Baziflus, — Het ware toch in dat opzigt den Inftelleren der Bruiloft aangenaamer ter Feest met een waardig Perfoon te gaan, dan een lompen Boer; een gedwongen Bruid aan zyne zyde te zien hebben. — Laat ik u nog eens errinneren dat gy geen verkeerde uitlegginge aan myne woorden moet geeven. Ik Ouiteer de Vryheid niet; het zy verre — voor die Ouu teria van een Kamacïïó moet elk een Bazilius zyn, even als een Brutm tegen een Ce/ar, voor het behoud van 't vrye Recht der Romeinen.
Krelis. Ik kan u niet verftaan, Louweris! — Ik heb minder dubbelzinnig gefprooken dan gy. — Wat hebben wy met Donquichotterie^ noodig, wanneer wy van 's Lands omftandigheden fpreeken? — Ik heb u rechtftreeks willen brengen op betere aanmerkingen, die de natuarlykê Vryheid des Volks aangaan, en gy valt 'er tusfchen in, daar ik u juisttetr andere reden en niet tot dc zaak van Utrecht wilde trekken, —< Moeten*
dacu



X »<) .......
<5an onze Samenfpraaken «hoos met beuzelingen zyn opgevuld; — "Wy zullen hierover misfcfcien wd in de Praatmoer befchimpt worden; feboo» wy etk^wel willen gewaarfchouwd lubben, dat dat Labbekaks Oranje-praatje niet by onze Dmkfi'r vah Egmodt, of de \eguliers Breéjiraat , maar by de Copy des Ori»ireels van den thar.s welbezoigden trends, W. G. Egmosd, tn de Huidenftraat wordt «itee«eeven, aan wiens Maagfchap onze Uitgeefftei, even weinig is als aan de bedryven geli"cht°van dien Perfoon, die met een manken Zoon van een overleden agtenveertiger Byitje, wetens het uitgeeven van dat Pru'.papiert je, in Compagnie doet.
Louw Laat men ons befchimpen. Zeer zelden leezen wy die Vodden toch, dewyl ze
ons Keen inziens waardig zyr. Dan ik weet dat gy dit laa- uitwerpfel hier aanhaalt, aU
trenlvt- om den Naam der Drukfter onzer Samenfpraaken voor verkeerde denkbeelden te vrywaat * 3 , Ma.ar tcr reden. — Wat zege gy nu van de Utrechtfche Zaak? — Is et niet
allés fl.il ? . .
Kielis. Wel 'er is geen Onrust geweest geen Mutrery . • • ■ „ .
1 ouw Dan beken ik niet te kunnen begrypen , op welke gronden die Anftocratifche Publicatie 1>etust 'die den vryen Burger het fpreeken in openbaarc Gezelfchappen op zwaare boeten verbiedt; die VeVideriupen van Welmeenende voor attroupementen houdt, en ter dood toe, dreigt te vervolden "ten loon voor -hunne goede dienden aan de vtywillig afgeftaane Raaden, die toch allen uit de Bufcry zeiven zyn, en niet meer dan Aangcftelden door dezelve: Want immers de Majefteit f h-t Hooi/lc Gez.a<!, gelyk wy, met een iederen Liefhebber van ons onüfhanglyk Gemeenebest, haai onze verlichting' altoos gevoeld hebben, berust ia den Boezrm des Volks: ja iu dien alleen i 'ner-oens anders. Wie heeft het Recht om Overheden aan te Hellen» — Wie anders dan het VnlkJ —- De blyken zyn 'er in de hernieuwde aanftelling van de negentien ytrechtfche Raaden zelven van te vinden- En zullen deeze dan nog hunne willekeurige Befluiten doen gelden tegen geene agterdenkende en getrouwe Medeburgeren!— 't Is tegen de Wet, en ftraf baar volgens dezelve. — Wat heeft u verhinderd, ö Stichtfche Stedelingen 1 om uit uw midden weer geene andere Vertecemvoordi"eis voor dit tien en negental bedankt hebbende te kiezen. Gy ziet te Iaat, welke uitgezochte Luiden gy tot uwe niet Medeftanderen van uwe eigene begtippen, maar tot uwe Meesters
her'fteld hc[,t ZL Was uw oogmerk niet de Conftitutioneele Rechten, ten minste in uwe Stad,
vast te houden? — Is het de befcheidenheid en billykheid die thans haate uitwerkingen op u b'ceeren te oefenen, en die uitoefening met willekeurigheid reeds hebben vastgefteld! — Gaat d m liever ftil en wel te vreden, 6 Gy die voor u conftitutioneel Recht gewapend zyt, gelyk eertvds de Romeinfche Burgers deeden, naar den Berg Velius, en daarom Heilig genaamd ! Gaat ook liever ter Vaderlyke Stede uit, in 't kort beftek van uw Land hebt gy reeds van ouds eenen zoge«aamden Heiligen Bergs en vordert wat gylieden te vooren, volgens uw Recht, hebt mogen eifchen Zoude uw aanzienlyk. getal, met eénsgezmaen moed, voor laffe Veinsaarts, bevreesde' en misleide Menfchen, voor afgeleefde Vrouwen, of voor gecajoleerde en met galante maatjes om*eze:te Freules, en jonge Dames, d;e zich beter op het Naaimandje, dan op den etoenlyken Samenhang der Burgeilvke Voorrechten verdaan, geen waar fpoor tot uwe verdédieine kunnen vinden. —— Maar eèt dan het alleruiterfte te waagen, waartoe gy wel gerechtigd ia zelfs va» Godswege verpligt zyt; blyft, onderzoekt, hoort en oordeelt vry j maar cischt de vernieti*in» dier dwangmiddelen, waaronder gy u alreeds fchynt gebukt te hebben. HocfchieJvk ?.vn ze vruchteloos gemaakt, indien ge u niet te flap betoont, maar éénftemmig eischt, wat ■God de Befchetmct uwer Vryheid, wil, dat u door middel der Vryheid zal gegeeven worden."
Krelis Uwe vertnaaning aan de Utrcchtfche Burgeren vinde ik al zeer zonderling. ' Louw' Ze mag zyn zo zonderling als ze wil; nog veel meer zonderling vind ik die dreigende Tubdicatie van Burger Reprefentanten tegen Burgers. Wie zal men , indien men de Zaak naar recht bettacht voot Verftoorders der Gcmeene Rust houden! Luiden die voor de Vryheid der Burgeren "in harden wordt segeeven een Beftier, dat zy misbruiken, of den Burgeren hunne AarifteFle*die dezelve wel gebruikt willen hebben? Zyn zy het niet die's Volks Rechten en Viyheden buiten 'Recht en Vrvheid te keer gaan! —— Dat een ieder die weldenkt hierover oordeele. Ik bef 1'ou invne beoordeeling deswege voor my. •
* K'elis D" myne zal ik thans almede niet openbaaren. Wy zullen o? eenen anderen tyd elkander nog^él ten deezen opzigte wat te zeggen hebben. Vaar intuslchcn wel,—Viindl en
S'Louw!" "ik zeg je dank, Krel's'. en wensch je zelfde. Wel ('huis'...Groet Grietje.
'"GcdTrnkTby dc Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONT: op de R^puliers BrcêftraaCj te Amfterdam.



LOUW en K RËLI S,
N*. 15. 12 April 1785.
Louw. /"hoeden Avond, Krelis! Is 't nog wel met de Gezondheid? Krelis. VJTFrisch, Man! Hebt gy 't 'er ook nog wel meê? Louw. Naar genoegen, Vrind! Zult gy me iets aanmeiklyks verhaalen?
Krelis. Ik heb niets te vernaaien, Louweris! 'Er gebeurt althans weinig openbaars, waarover wy zouden kunnen fpreeken , of het zou met de gevoeligfte aandoening wegens den toeftand der braaffte Patriotten verzeld gaan. — Men mag echter vastftellen , dat 'er eerlang wel ftofs genoeg zal voor de hand komen tot een onderwerp voor onze Samenfpraaken.
Louw. Althans men denkt in 't algemeen, dat binnen weinige weeken, een Vergelyk met den Keizer zal getroffen zyn, dit zou zekerlyk ftofs genoeg geeven; en dï Uitfchryvïng van den Algemeenen Dank. V&st- en Bededag fchynt in een voornaam gedeelte geen flaauwe hoop 'er toe te geeven.
Krelis. riet is zo. — Dat deswege ook undernandeungen plaats zullen of wel reeds hebben, blykt uit den Bededags-Brief 'ten klaarften. Maar wie weet, of die Onderhandelingen het bedoelde einde wel zuilen, bereiken?— God geeve dat ze niet vruchteloos afloopen, waarvoor de vreeze in denzelfden Brief niet geheel ter zyde wordt gefteld. — Het zal niet kwalyk voegen, dat wy de geheele Uitfchryving van dien kort op handen zynde plegtigen Dag, den Leezeren onzer Samenfpraaken, en dus het gros der goede Gemeente in deeze groote Stad, voor oogen leggen, op dat een ieder, hoe gering ook, 'er uit mooge weeten, watrtoe zyne verpligting ftrekt, ten einde zich met een waar gevoel van Dankbaarheid voor onverdiende Weldaaden van de Hoogfte Goedheid ontvangen en nog genietende, zich nederwerpe voor den Troon van den Almagtigen Beftierder der Waereld, om die Weld-aaden te erkennen, met bekentenisfe nochtlians van dezelven zich onwaardig gemaakt te hebben door ze te misbruiken tot zondige oogmerken, voedinge van weelde cn wellustigheden; en by deeze erkentenisfe waare boetvaardigheid (e voegen , om met vasten en bidden zich te vernederen voor den God van Hemel en Aarde, die nog de God van Nederland toont te zyn, en zekerlyk zal blyven, indien een ieder in handel en wandel de Wetten en Pligten, zo van den ingefchapenen als geopenbaarden Godsdienst blyve agteivolgen en betrachten, in onderhoudinge van Vryheid, Trouw, Deugd en Eendragt, waardoor het Volk van Nederland, zyD Tydelyk, zo wel, als Eeuwig Geluk bevorderen moge. — Men zie daartoe het oogmerk van de Hoogst-Gemagtigden tot het uitvoeren der Souvereiniteit der Saamverbonden Gewesten, aan de Heeren Staaten der refpective Provinciën , geas[0deerde Landschappen , Steden en Leden van dien. EDELE MOGENDE HEEREN! Daar 'de Jaarboeken vaa ons dierbaar Vaderland, byaa ia elk Jaar geil merk'



( J« )
»erktekend zyn met de bewyzen der Goddelyke voorzorg voor dit Land en Volk, en de blyken van dankbaarheid en vertrouwelyke toevlugt onzer Godvruchtige Voorvaderen, tot hunnen God, daar zal het, vooral in deezen tyd, aan Neêrlands Volk betaamen, den Troon des Allerhoogften •wederom te naderen, met harten brandende van de vuurigfte dankzeggingen, en verbrooken door eene fchuldpligtige vernedering, van wegen de zo kenbaare blyken, wel van Hoogstdeszelfs billyk ongenoegen tegen Ons, maar ook te gelyk van zyne allergunftigfte beftiering, waardoor Hy zyn beflisfchend oordeel over Ons tot nog toeuitftelt, op dat Wy tyd mogen hebben ter afwending van het Ons dreigend Onweêr, door eene oprechte en reeds te lang verzuimde Bekeering.
Ongelukkige onaftandighedèn hebben dit Gemeenebest onderhevig gemaakt aan gevaarlyke Onéénigheden, welke, indien zy ten ergften uitgeloopen waren, of nog uitliepen, niet nalaaten konden onzen ondergang te verhaasten.
Nog maar even ontflagen van eenen verderflyken en door verfcheidene bykomende redenen verzwaarden Oorlog, met een Nabuur, van wien de Republiek dit in geenen deele verdiend had, wordt Onzen Staat door eenen anderen magtigen Vorst, wien ook daartoe nimmer de minfte reden gegeeven was, overvallen met eene reeks van vorderingen, op zulk eenen toon en wyze ingericht, dat Wy, op hét voorftel daarvan, naauwlyks iets anders konden rekenen overig te zyn, dan deeze allerbedenklykfte keuze, om, of de Waardigheid en de onbetwistbaarfte Rechten van dit Gemeenebest ten eenemaal op te offeren, of wel eenen geweldigen Oorlog te vreezen, welke misfehien geheel Europa in vuur en vlam zoude zetten, en waarvan de uitkomst in haare allergeduchtfte gevolgen niet genoeg te voorzien was.
De famenloop van twee zulke verfchriklyke gevaaren, ieder van welke alleen genoeg zou zyn om het bloeijendst Volk in den grond te helpen, en die daarenboven elkander eenen verdubbelden kracht tot onzen geheelen ondergang byzetten, gepaard met de vermindering onzer Commercie, Fabricquen en Traficquen, terwyl de zo fcbadeiyke Veepest nog zo ongelukkig blyft voortduwen; dit alles komt ons zeker niet by toeval over, maar van een vertoornde Voorzienigheid, welke ons rechtvaardig dreigt jnet de gevolgen van ons eigen bedreeven kwaad, waardoor Wy Haare weldaaden hebben misbruikt, om onzen bloei en welvaart meer aan eene laffe Weelde en kostbaare Levenswyze te befteeden, dan aan eene naarftige verbetering van Ons zelve, en om One tot eene edelmoedige en welgeplaatste Vaderlandsliefde bekwaam te maaken.
De heilzaamfte Euangelie-Leer heeft Ons wel onophoudelyk daartegen blyven waarfchouwen, Ons vermaanende Onze Zonden aftebreeken, en door eene oprechte betrachting van het geen, waartoe Wy zo heilig verpligt waren, Ons eigen welzyn, en dus ook dat van Land en Kerk, in eene gegrondde hoop op den Goddelyken Zegen, te bevorderen. Maar in plaat* dat Wy deeze geweasehce vruchten der Euaagelifche Zede-Leer
fely-



C 59}
blymoedie zonden kunnen erkennen, zyn Wy verpligt ons droevig te beklaagen, dat de sevaarlyke beginfels van een fchadelyk Ongeloof, of van een Ongelukkig Byge'loof, meer en meer de overhand neemen, gepaard met eene ongebondenheid in Geidrag'en Wandel, waaraan niet dan met fchrik voor de gevolgen te denken is.
Wel verre dan van Ons te verwonderen over de rampen, die Ons nu federt eenige Jaaren getroffen hebben, ftaan Wy veeleêr verbaast over de Goddelyke Langmoedigheid, welke Ons onder dit alles gefpaard heeft; ja zelfs ook de duidelykfte bewyzen geeft, dat onze verwoesting nog niet vastelyk is beflooten.
Daar de binnenlandfche Onlusten en Beweegingen, door Gods gunftige verhoeding, niét gehad hebben al die verderffyke gevolgen, welke men heeft moeten vreezen, daar is het van buiten dreigende gevaar, onder Gods Zegen, door de voorzigtige fhndvastii'heid der Hooge Regeering, en de zeer verpligtende en nadruklyke tusfchcnfpraak der veelvermogende Vrienden van dit Gemeenebest, ten minften in zo verre aan het ftaan gebragt dat men over de gedaane vorderingen in Onderhandeling heeft kunnen komerj en Wy niet zonder hoop zyn, hetzelve eindelyk geheel afgekeerd te zullen zien behoudens Onze Onafhanglykheid en allerweezendlykfte Voorrechten van den Koophandel, als anders, welke met ons beftaan en voortduuring onaffcheidelyk ver-
"üoo^ zulke gewigtige bedenkingen getroffen, hebben Wy noodig geoordeeld, een -jileemeenen Dank-, F ast- en Bededag uit te fchryven over alle de Geünieerde Provinciën, Geasfocieerde Landfchappen, Steden en Leden van dien, tegens Woensdag die weezen zal den 27 April eerstkomende, om alle de Inwoonderen des Lands te roepen tot eene plegtige opkomst voor het Aangezigte van Neêrlandsch God, om Hem op de ftatelykfte wysse de eer te geeven, wegens alle Zyne nog aanhoudende Weldaadigheden, Hem daarvoor ootmoedig te danken en groot te maaken, en daartegen onze onwaardigheid te belyden met een diep gevoel van onze fchuld voor Rem, en een hartelyk Gebed om genadige vergeeving onzer Zonden , en eene volkomene verzoening met Hem, door en om onzen Grooten Zaligmaker Jefus Christus.
In het byzonder bedoelen Wy ook door deeze Uitfchryving een iegelyk op te wekken om de zo gewigtige belangen van ons dierbaar Vaderland, als welken thans in geva'ar zvn aan den Opper-Regeerder der Waereld geloovig aan te beveelen, en Hem. te fmeeken dat Hy alle inwendige Beweegingen wil doen eindigen, in eene voegzaame Veréénieine ten beste van feet algemeene welzyn, tot handhaving van onze wettige Conftitutie, en tot herftelling van het onderling vertrouwen. Alsmede dat Hy de aangelegde Onderhandelingen tot den Vrede, paaren wil met zynen Zégen, en zulfc« Vorften welke misfehien de Welvaart van dit Vrye en Handeldryvende Gemeenebest met ialoersh-id aanzien, zo vreedzaame en billyke neigingen tnboezeme, dat daardoor de Vrede ee'rlang volkomen herfteld en beftendig gemaakt worde, otte wel, indien zyne altoos aanbrddelyke Wysheid goedvinden mogt deeze Onderhandelingen vruchteloos te doen eindigen, dat het Hem dan teffens moge behaagen de wettige ZelfsvesdéJteine van dit Gemeenebest en de Wapenen van den Staat, met zynen alles1 verwinnenden Zegen te agtervolgen, en een ieder te vervullen met dien Geest van Moed, Dapperheid en Vaderlandsch-Liefde, welke, gepaard met een waar vertrouwen op den God van Nederland, weezentlyk tot hehoud van den Lande zoude kunnen (trekken.
H°t zal ook 's Lands Ingezétenen betaamen den Hoogen God ernflig te bidden voar de eer en luider der Souvereine Vergaderingen deezer Landen; dat Hy daarin wille voorzitten en derzelver Leden bellieren met zynen Geest, op dat hunne Raadflagen en BePuiten fteeds het merkteken van Wysheid, Kloekmoedigheid eh Onafhanglykhad mogec draagen, cn door ëen GoJdelyken Zege-i het gewcMüM einde bereiken.



C Go 5
Dergelyks behooren vry ernftig te bidden voor den Perfoon van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Naifau, Erfftadhouder enz , dat het Gode behaage Zyne Hoogheid al het noodige te verleenen, tot het gelukkig vervullen van «11e die gewigtige Bedieningen, welke Zyne Hoogheid tot 's Lands Welzyn, en tot Voorftani en Handhaaving van eens iegelyks Voorrechten zyn aanbetrouwd, om alzo door eene loffeiyke medewerking met 's Lands Vaderen, te deelen in de dankbaarheid van een vry en welbeliierd Volk; alsmede voor Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prinfetfe van Orange, dat Haare dagen lang en met alle wenfchelyk Heil moge gezegend zyn , en dat de Vorftelyke Kinderen mogen uitmunten in Wysheid en Vaderlandfche Deugden, welke Hun tot een luitler van Hun Doorluchtig Huis, tot Werktuigen van des Volks voorfpoed, en tot Voorwerpen van deszelfs beftendige liefde maaken kunnen.
Eindelyk moeten Wy in onze Gebeden gedenken aan de belangen van de Proteftantfche Kerk in deeze en andere Landen, daar dezelve gevestigd is, op dat zy overal de noodige ruimte en vryheid erlangen, of behouden moge, en de bevordering van de zuivere kennis der Waarheid, en van de beoefening der waare Godvruchtigheid onder ons meer en meer toeneemen en alomme uitgebreid worde.
Al'es tot grootmaaking van des Heeren Alleiheiligftèn Naam, de voortplanting en aanwas der waare Christelyke Gereformeerde Religie, corfervatie van Onze duurgokogte Vryheid en Onzer aller Zielen Zaligheid.
Louw. Alles wat Vryheid, Deugd en Godsdienst betreft, moet zekerlyk tot een regel van onzen Pligt verftrekken; maar het is niet waar dat ket onïfharglyk Volk van Nederland deszelfs Voorrechten zyner Hoogheid ter Handhaavinge zou hebben aanbetrouwd, uit hoofde der gewigtige Bedieningen, die men wel wenfchen moge dat door haar gewigt dien Staatsdienaar dusdanig op het hart drukken dat hy 'er de vervullinge van moge betrachten; dan geenszins in betrouwen dat Hem de Handhaaving der Voorrechten van een iegelyk des Volks, al ware het (met eerbied gefprooken) dat 's Lands Vaderen met hem daartoe medewerkten, toekoomt. Wsnt ging dit door, dan moest een ieder vrygebooren Nederlander zyne Voorrechten aan den Stadhouder gewillig afftaan en ze hem met de nederigfte onderwerping ter Handhaaving opofferen ; ook kan ik geenszins gelooven, dat 's Landsvaderen hunne medewerking, ter onderfteuninge van Zyner Hoogheids Handhaavirg dier Voorrechten, ooit zulien doen blyken, dewyl zy 't zonder krenking dier zelfde Voorrechten niet kunnen doen. De migt des Volks moet alleen de Handhaaffter in deszelfs Vertegenwoordigers zjn.
Krelis. Dit moet gy, naar myn begrip, niet naar den inwendigen, maar uitwendigen toefhnd des Vaderlands opvatten; en dus: opdat Zyne Hoogheid, met medewerkirg van 's L'.nds Vaderen, de rechten van een ieder, volgens zyne gewigtige Bedieningen, in die van 't faamverbonden Nederland in 't algemeen, tegen alle Uitheemfche Vyanden handhaave.
Louw. Ai! zou het zo zyn? Dan is het goed; en ik wil u dan wel toevallen in uwe neming. Ik heb Hechts naar myn begrip geoordeeld. Maar al weêr genoeg ■ Vaarwel, en flaap gerust, Krelis.
Krelis. Insgel}ks, Louweris! Wel t'huis en groet Diewertje.
By de DruMer deeies zyn te bekomen de oprechte Engelfche Maag-en WormPee iers van Salomon New, dewelke meer dan 80 Jaaten met goed fucces ïyn verkogt. Het Pakje is 7 Stuivers.
£«&&t 'oy it Ktvc dc Wei. J. vax EGMÓNT : ep de Reguliers Jreêflisat, tc Amflerdim.



KRELIS en L O U f,
N°. 16. 19 April 1785.
Krelis. Tk wensch je een goeden Avond* Vrind Louweris! Ik hoos
X dat gy gezond zyt? Louw. Ik ben het, en denk het van uwentwege ook te hooren? Krelis. Ik kan 'er u thans van verzekeren.
Louw. Dat is my aangenaam. Niet wel te vaaren , is ook al te ongev taaklyJc. — Maar hebt ge iets Nieuws opgedaan ? Of zyn de Laadjes vaa üw Hersfen-Kabinet niet magtig te bergen het geene 'er in de Kabinctte» der Vorften en Mogendheden verhandeld wordt.
Krelis. Dat is zo wel buiten uw als myn bereik. De uitkoomften vaa die Verhandelingen zullen nochthans wel door den grooten Openbaarer en Uitlegger, den Tyd naamlyk, voor eens ieders oogen ten toon gefpreid worden; Maar ik, Laadjes in myn Hersfen-Kabinet hebbende, zoit •daar zo veel onmooglyks in bergen kunnen? — En als dit bergen al plaats had, zo was het verborgen! — Ons Hersfet-Kabinet is even gelyk Vondel zegt van 't ydel bekkeneel, daar fteentje beentje rammelt. Evenwel moeten we ergens van fpreeken, als wy by elkander zyn, Vrind! —> Zeker Man, die, als een Baas, uit Burgergronden zyn Huishoudelyfc beftaan haalt, al ware het maar met fchop en fpade, (een Amfterdammer ■is hy niet) vraagt my zo dikwils als hy my ontmoet: Wat zegt ge van den Oorlog? en hy betuigt my een Liefhebber van den Vrede te zyn. — Een andere Buitenlander, maar onder 't Gebied des Keizers van daan, •dringt my dikwils met zyn bepoederden Rok op 't lyf, dewyl hy myn Pruikenmaaker is, en zegt, (zo wat met een Stok-Boheemfchen krommen tongflag:) Der RömiJ'citer Keifer, meinen gnsfen Jófeph, j'ol die kleiner Hoollender int kurtzen lemen das fie musfen gieben denen Keifer das er fraget; fo nicht, er wol, und fol ja nichts mtres zujlehn, aber feiner richtUchs fache durch die Wdffen erhalien. Ondertusfchen is die Knaap zelf den Keizerlyken Dienst ontloopen , gelyk hy zelf zegt. — Ik zou hier eea fraaijen Schets van hem kunnen geeven, maar ik Iaat het voor als nog» en ftel de praat van de beide aangeftipte Perfoonen, de eene als Hopman van de Schop, en de andere als Vaandrig van den Poederkwast, ter zyde. —i Een ander, die ik maar een Coffiwurm zal noemen, heeft my wel eens met ftouter taal bejegend, fchoon ikzeide, dat hy ftiller zang by zekeren Oom kon zingen. — Het fpyt my ook dat ik niet alleen eea gryshaairigen Leezer van de Amfterdamfche en Haagfche Kranten, dikwils domme en tegen 't welzyn van 't Vaderland aanloopende Aanmerkingen hoor maaken, fchoon hy nog al een Overysfelsman is, en dat de Redenecringen van nog veele andere Luiden, die zelfs Amilerdainniers zyn , en zich van fatfoen achten , wanneer zy my vraagen , en ik hun naar myn begrip beantwoord, zo liegt uitloopen, dat zy myne verwachting altoos te boven gaan. —■ Ik ken nochthans een'Grick, op 't fiiland Scio gebooren, die a!s een Nederlandfche Patriot denkt, cn
h 3. tkt



C ci )
ik ken daarnevens eenvouwdige Ambagts- en Arbeidsluiden, fclioon alle geen Arnfterdammers, die mede wel denken. — Zeer opmerklyk vind ik het dat de eerfte Vraagers en Praaters over Oorlog, geduurende den laatften (doch helaas van onze zyde te flaauw) tegen het trouwloos en roofziek Engeland gevoerd, zich lieten voorftaan, dat men dien Vyand niet wel anders kon beftryden, dan men gedaan heeft; dat men in 't geval van den (thans «edeferteerden ) Hertog Veldmaarfchalk te verre was gegaan, en dat hy den Prins Erfftadhouder altoos wel had geraadenr Dat Mynheer de Stadhouder niets verkeerdelyks heeft gedaan; dat hy een der grootfte Staatkundigen van zynen tyd, en daarenboven goed Arms, goed Soldaats, en goed Vreemdelings is, als hebbende het eerfte altoos beweezen door noodlydende Luiden van den Adel- zo wel als Burgerftand, indien ze flechts betuigden Vrienden van zyn Perfoon en Huis te zyn, op de been te helpen en hun gebrek aan 't noodige te vervullen, door hen te befchenken met uitgezochte Bedieningen die hunne Beurzen konden vullen en hunne Schoorfteenen doen rooken: Een middel immers dat de armoede verdryft. — In de tweede zaak goed Soldaats en dit maakt men op uit de toegenegenheid van den Capt. Generaal voor de Schotjes weleêr doch vruchteloos getoond, om hunne Brigade in ftand te houden op hunnen eio-en voet en naar de wyze van hunnen Landaart, en 'tis al wat te zeggen, dat ze zich juist naar het bevel van den Souverein hebben moeten fchikken. Dus tevens een bewys voor 't nut der Vreemdelingen. De Herbergzaamheid behoort tot de Christelyke Deugden en is recht Bataafsch. Zo denkt zyn Hoogheid. (Ik weet trouwens niet of het Regiment van Nostitzhet Zegel 'er aan zal hangen.) ö Welke doorflaandc blyken van Herbergzaamheid vindt men in het zogenaamd Stadhouderlyk Hof ook niet voor Vreemdelingen! die 'er rykelyk beloond, gekleed en gevoed worden. —■ Dit alles is zeer deugdzaam, en het zou wel met het belang der Uitlanders overeenkomen, als we eens in Oorlog met den Keizer geraakten. Dan was 'er nog grooter hoop van belooning voor hen te wachten. Dan zou een gemeen Soldaat, mits een Vreemdeling zynde, nog wel tot rang van Capitein, en hooger kunnen klimmen. — Maar ik hoor die Luiden, die dit alles zo fchèrpzinnig op hunne wyze voorftellen, nooit reppen van des Capiteins-Admiraals weldaaden aan Matroozen ter hunner verhef£n'«e gedaan, gelyk wel in vroegere tyden gefchiedde. De Slag van Dogjiersbank heeft echter in den rang van Officieren die te wege gebragt. Trouwens men zoekt ook niet, als in de voorgaande Eeuw naar Helden tinder de geringe Knaapen. Een Baanders Jongen;, als de groote de Ruiter tras, e3r hy ter Zee ging, verdient thans weinig aanmerking op een Oor. Jo^fchip. — Dan alles wat uit naam van den Eerften Groot-Amptenaar gëlehiedtj blyft by dezulken goed, om dat ze een te flaaffcheZiel bezitten , die weezenlyk geen befef heeft van het waare oogmerk des Scheppers die ze hun gegeeven heeft.— Het eerfte Paar Menfchen wierd flaafsch aan den Satan , Verloor het vry en lustryk verblyf, hetniets ontbeerende Eden 'er door, en deszelfs Lot werd Sla'verny op een önbebouwden grond, dié zv bearbeiden metsten, ea cindclvk in dien flaaf£chca ftaat fterven-
God,



.God, die reeds zich had getoond een God der Vryheid te zyn, ftrafte ia hun alle hunne Nakomelingen, om dat ze hunne Vryheid niet bewaard hadden, en Slaaven des Duivels waren geworden. Het Beeld der Vryheid zyne» Godlyke Almagt had Hy in het enkel Gedenktéken van eenen Boom voor zich behouden, ter beproevinge hunner gehoorzaamheid;— dit Beeld nochthans fchonden zy op aanraading en ingeeving van het afichuw.lykst Gedrocht der Helle, en maakten zich waardig die ftraffen aan Ziel eu Ligchaam, die hun door hunnen Godlyken Maaker werden opgelegd. — Zo wreekte de God der Vryheid het fchenden van het uitgezonderd Gedenktéken, in 't welk Hy zyne vermogens alleen wilde te kennen geeven , om den Mensch in vryen ftaat en ftand te houden.
Louw. Dit ftel ik, nevens u, zeker. — Gy zoudt my hier nog veel meer van kunnen zeggen, en, zo ik vertrouw, op goede gronden. Myn befluit zal echter met het uwe overéénkoomen ; naamlyk hierin, dat alle Vryheidhaaters, naar Ziel en Ligchaam Haaters Gods zyn; en dat de Christelyke Vryheid, die een ieder, den naam van Christen voerende, in zynen Natuurlyken, Godsdienftigen en Burgerlyken toeftand allernaauwst verbonden is aan de bewaaring, verdédiging, befcherming, handhaaving en verheerlyking van die alleen genoeglyke Lcvensbeftierfter, en liever, eêr haar te verlaaten, te fterven. Zy eischt hiertoe Ge¬
weer en Wapenen; en door dezelven moet zy, en zy alleen, behouden worden, zal men alle de Rechten, die ze aan vrygebooren Menfchen geeft, tegen een Éénhoofdig Gezag of bekuipte overheerfching van een enkel getal Grooten en hunne meer en meer door Ondeugd en Weelde verbasterde Afzetfels, voet op haaren Troon in Neerland houden. — Zyn het niet deezen, zo wel de eerften als de laatften, die 'er op uit zyn, om ten koste der dierbre Vryheid, den getrouwen Burger ten Slagtoffer hunner Staat- en Baatzucht te maaken. „ Misleidende°Anfto„ kraaten, die anders denken en anders fpreeken! Weiffelaars op het „ punt van Zaak — ja Verraaders van Eed en Woord! Befpotters van „ het Recht des Volks! Bedriegt ge u zei ven of uwe Medeburgeren? —
Als de God der Vryheid wraake over uwe fnoode Daaden oefent, en „ dit zal zekerlyk gefchieden, beeft dan! Siddert en gevoelt de recht,, vaardige Straf die gy verdiend hebt! ó Gelderland! Kweekt gy dan „ geene Bataaven meêr? Of is derzelver gewoonte van het klaatereu ,, hunner Wapenen tegen elkander u vergeeten, om de begeerde Volks„ befluiten toetefteramen, als ten tyde van Civilis? — Is het gemurmel „ van deezen uwer Voorouderen u niet bekend, waardoor zy te kennen „ gaven, dat hun de Befluiten hunner Vertegenwoordigers mishaagden ? Is „ 't u niet bekend, dat zy die naar het beste oordeel des Volks moesten
verbeteren? — Maar dat oude Volk was ook altoos in de Wapenen,
wanneer de Vrydommen vergadering hielden? — Het is thans anders, „ ik beken het; de Tyden en Zaaken hecten 'er niet gefchikt toe; uwe. ,, ftaaffche Stadhouderlingen , die met dit hun Karakter op een Ariftos.
kratifche wyze i'peelen, beveelen u te zwygen, wanneer gy ootmoe„ dig verbetering in de aüervcrdei ftykfte Staatsgebrekcn verzoekt;—-.
hoe! niet aMesn te zw-Vgcnj. maar zelfs te ftraffen cm uwe Deugd'm
„Vry.



{ H )
s, Vivbeidüefde, om het begeereo vsn uwe onoatvrsemb»are Rechten en om het voerftaa» r»o „ uwe Eer en Leven! «•«• Niet alle uwe Regenten doen dit, 'er zyn braaveu onder, doch weini„ gen. — Maat moet de Stem van vierduizend awer Patriotten dtfii voot de willekeurige onrecUt„ vaardige Samenfpanning van een Party trotfche Edelen zwichten i Gedoogt dit niet, ö Nakroost „ der Bataaven ! — Op welk eene wyze het ook zy, gy moet, nevens uwe wakkere Voorftanderen, uwe billyke vorderingen ti niet laaten omflippen ; maar met vernieuwde kracht doen gelden.*'
Krelis. Ja, Vrind ! het is ergerl)lc dat men leekt van de zo Amipatrioilche Befluiten, die de .Meerderheid op de Landsvergadering, die het Volk heet te vertegenwoordigen, te Nymegea genomen heeft tegen het Volk. Het zal 'er misfehien te Utrecht almede zo wat doorloopen,
als men zwygt, en vrees begint te voedeni want waailyk het is anders niet daa vrees, dia de eene den anderen inboczemd, en door Zelfbelang gekweekt wordt, onder geheime werking door Vrienden van een flaaffchen Aanhang, die niets meer wenfchen -dan hun lang bedoeld oogmerk te bekomen , om den braaveu Burger den voet op den nek te zetten.
Louw. Zo is het. — Zo deed de onfterflyke Capellen tot de Poll niet, en daarom zal zyn Naam en Gedachtenisfe ook tot régeninge zyn, daar die van het Godloos Vaderland-haatend Basteidzaad verrotten zal onder den Vloek der Nakomelingfchap.
Krelis. Ten ahoosduurenden roem en luister van dien waaren Nederlandfchen Publicola, en belanglooze Vryheids-vriend, ziet men de toebereidlclen ter zyner reiheerlyking. by den Nazaat teeds in 't werk ftellen , waartoe dient het volgende
BERICHT, wegens de Inzameling van Penningen, tot de oprichting van een Nationaal Monument, ter gedachtenis van den Hoog-Ed. Gebooren Heer ]OHAN DER K Baron van der CA1'ELLEN, Heer van de Poll, Appeltern, Ahforst en Hagej befchreven ia de Riddeifchap van-Overysfel, Sec. &c.
Daar het aanzieulykst gedeelte des Nederlandfchen Volks reeds vroegtydig, na het fmertclyk affteiven van wylen den Hoog-Ed. Geboorenen Heer Johan DerkBaron van der Capellen, Hiervan dc Poll, &c. &c. , deszelfs begeerte heeft te kennen gegeeven, om ten blyke van deszelfs erkentenis cn ongeveinsde dankbaarheid voor de uitmuntende dienften van dien grooten en belangloozen Voorftander van 's Volks Rechten en Vryheid, een Gedenkteken ter zyner eere op te jichitn; ea 'er te gelyk niets meer tot ioem van een vrygebooren Volk kan ftrekken, dan de gedachtenis der geenen, die zich ter herftelling en verdediging der aangeboorene Rechten hunner Medeburgejen, op eene zo voorbeeldige wyze, tegen de aanvallen en onderneemingen eener willekeurige Oupermagt in de bresfe gefteld hebben, te vereeuwigen} ten einde aan volgende Geflachten te doen blyken, hoe zeer het verlies van zulk eenen edelmoediger» Landgenoot door hunne Voorvaderen wierd betreurd, en hoe zeer zy, door aan hen een Gedenkteken van zyn aanzyn na te laaien ymrrig wenfchen, dat elk hunner Nakomelingen het fpoor berreeden zal, waarin die Doorluchtige
Afgeftorvene hen is voorgegaan j zo is het, dat men thans aan het Publiek kan berichten
dat de noodige maatregelen, om dit allerloflykst en pligtfchuldig oogmerk tej uitvoer te kennen brengen , dadelyk in het werk zyn gefteld en haare volkomenheid bekomen hebben. ; En daar het oogmerk is om dit Gedenkteken geenszins als een Monument, het welk Hechts door weinige byzondere Vrienden van den Overledenen is opgetichr, aan de Nakoaielingfchap voor te houden, maar veel meer om hetzelve als eene algemeene erkentenis dei tegenwoordige Na:ie voor de uitmuntende dienften door dien Vriend des Volks aan hetzelve heweczen , ie deen Volkomen; zo heeft men, ren gevalle van alle zyne Vrienden en Hoogfcha:iers, in de voomaarrile Meden deezer Republiek eenige wclmeenende Vadeilanders verzochr, om zich wel te willen belasten met den ontvangst der Penningen, welke dc In-en Opgczétenen genegen mogten zyn ter' bevordering van dit verfchuidigd en alleibillykst oogmeik aan te brengen j ten welken einde in Amfterdam verzocht zyn, de Wel-Ed.. Heeren J. Bleker, B. E. ^ilUtma, C. van Lennep, C van der i',op GyAz.. , J. ^i. de%ctb, D. Hooft, O. W. J. EerS, E. Eleling, P. H'. van Lankeren ,J. G' Teielaar til IV. van Irhoven van Dam; (welke Heeteu te gelyk van wegen de Burger-Commbfie der iiad Zwolle behoorlyke Acte van Quahfacutie hebben ontvangen, om het opzigt over de iiitvcerug van een zodanig Monument te houden) dewelke zich uit dien hoofde gaarne zullen verledigen om 'de ■aanbieding der vrywillige giften, welke door hunne Stadgcnooten tor bevordering deezei onderecerning aan hen zullen worden gedaan, te ontvangen en in te zamelen; zullende ten dien einde door gemelde Heeren gevaceerd worden des Dingsdags en Viydags van iedete Week, in den Doelen op de Gamaalen-Markt binnen deeze Stad, des namiddags van $ tot 's avonds ten 7 uuren.
Louw. Bravo! Dat een ieder, die zyn Vaderlandfche Rechten in Braaven eert, hiertoe geneoen t.y, en opgewekt 0111 's Mans fpoor te volgen, zo veel als in zyn vermogen is, en dar op dit oeiden^teken alle fnoode en laffe Volks- en Vryheidhaatende Edelen, of wie het ook zju mo»er liinme lcheuizieke tanden ftomp knaagen ! 0 *
Krelis. Dit zal gefchieden. —— Vn,ir intusfehen wel, Vrind ! Slaap gerust.
Louw. Insgelyks, Krelis! Wel t'huis en groet f.-riet/e.



LOÜ? en KRELIS.
ne. 17. 26 April 1785.
Louw. f^oeden Avond, Krelis! Hoe is 't met de Gezondheid? . Krelis. VJTAI friscli. Vrind Louweris! Hoe hebt gy 't 'er meê? Louw. Ojfc zeer wel. Weet gy geen Nieuws?
Krelis. Ik heb niets gehoord of geleezen, dat met zekerheid kan vastgefteld worden. — Men vindt in de Nieuwspapieren verfcheiden tydingen wegens de verfchitien met den Keizer; fommigen fteeken den Oorlogsklaroen, anderen blaazen de Vredetrompet. —— De waare oorzaak van deeze (Irydigheden heeft geen uitlegging noödig; de vleiende hoop by de Keizerlyke Ondcrdaanen, vooral die van de Nederlanden „ om fpoedig de verfchillen tusfchen de Republiek en het Huis van Oostenryk te zien bygelegd, heeft berust en doet bet mogelyk nog op de berichten der toegeevenheid van eenige Provincie», aan des Keizers voornaamfte eifchen, welken echter, dewyl de Eer der Natie 'er te veel door gekrenkt zoude worden, geene volftrekte inwilliging
^runnen billyken. Men leeze deswege het Vaderlands A.lvys van den Vryheer
van der Capellen tot de Marsch, den oden deezer Maand ter Staaten-Vergadering van Gelderland te Nymegen ingeleverd, en het welk ik u uit een der Nieuwspapieren - zal voorleezen. Dus fpreekt die braave Staatsman zyne Medeleden aan: EDELE MOGENDE HEEREN!
„ Hoe zeer de Vrede voor ons Gemeenebest noodzaaklyk is, en tot het voorkomen M van eenen Oorlog niets dient verzuimt te worden; is het evenwel zeker, dat tot
behoud dier Vrede, wanneer een heerschzuchtige Mogendheid goedvind, metfchenp ding der heiligfte Verbonden, en zonder op genootene diensten te letten, deezen t, Staat met onrechtvaardige vorderingen, en woeste dreigementen asnteranden, geene „ opofferingen door dezelve moeten worden gedaan ten koste van haare eer en onaf„, hanglykheid.
,, Óns Gemeenebest, Ed. Mog. Heeren! is, Gode zy dank! nog niet tot die laagte t, gezonken, om zonder flag of (toot, het eigendunkelyke van een of anderen Gewei.
pf denaar, die maar kan goedvinden hetzelve aantevallen, te moeten vieren.
,, Het is waar, dat de Republiek zonder hoop op hulp van buiten, en zonder een„ dragt van birmen, bezwaarlyk eenen Oorlog tegen eenen magtigen Vymd zou kun-
nen uithouden : Evenwel ben ik verzekerd, hoe zeer het aan een allezins opmerke(, lyk verzuim te wyten is, dat dc eo noodziaklyke Alliantie met eene msgtige en „, weldoende Mogendheid niet voor lange is gefloten, dat die zelfde Mogendheid. „ vooral, wanneer by ons zelve de vereischte en waare activiteit tot zelfs verdediging „ had mogen blyken, deezen Staat, byaldien in gevaar mogtc geraaken, niet zon
hebben geabandonneerd. En genomen, dat wy aan ons zelve werden overgclaaten ,
dan nog zyn wy in ftaat, om onzen wettigen eigendom te verdédigen. Hierdoot „ zouden wy by .geheel Europa den roem behaald hebben, dat hst Bloed onzer held*
haftige Voorvaders nog door onze Aders vloeide. « In zodanige uiterftens
M verbeelde ik my, dat een ieder, met ter zydeielling van den Geest van verdeeld„ heid, van heerschzuchtige, van averechtfche en eigenbelangzoekende inzigten, als T, om ftryd zou geyverd hebben, om deu laatften quadrantpenning, ja het leven ten „ beste te geeven, tot voorkoming van de fchandelykfle vernedering, die ons, bya'».
,, dien het zo moet blyven, tot een veracht Volk zal doen worden. En, Ed.
„ Mog. Heeren! wanneer wy hier byvoegen, dat de aart zelve van des Keizers aaf„ gélegenhedcn, zyne dreigende taal minder geducht voor deezen Staat nuakte; eo „ dat voorzeker meer fermiteis, meerder blyken van moed van onze zyde, alle vet-
I r, ne-



(.66 )
r, nedermg zou hebben voorgekomen; zo moeten wy, Ed. Mog. Heeren! met geheel Nederland van hartzeer wechfmelten, dat zulk een lafhartig en fehandelyk toegee», vend antwoord op het laatfte Ultimatum des Keizers, op een onbetaamelyke en »' ftr<ifoaare wyze door de Gecommitteerdens ter Generaliteit van vier Provinciën, te,', gen de overneeming van één, en het Protest van twee der hooge Bondgenooten, „ is vastgefteld geworden; waarby niet minder, als praeliminaire Voorwaarden tor het „ hervatten der Negotiatiën belooft wordt afteftaan, dan een gedeelte der Souvertinïteit over de Schelde, vier Forten, waaronder 'er twee van dat aanbelang zyn, dat het Muiten der Schelde voor deezen Staat in veele opzigten ondoenlyk worJt; * en dan nog eenige Millioenen voor hut behoud van eenen wettigen Eigendom !! I', Alles op eene wyze, dat men byna gedwongen wordt te gelooven, dat die Gede" puteerdens op d-tt oogenblik, of 'door eenen fchrik voor des Keizers dreigen zyn , gejwgt, of door Dryfveeren , die tot heden ter onzer kennis niet zyn gekomen,, en
' waaraan de Natie immers zo veel gelegen is, zyn belïierd geworden. " „ Het is dan tegen wil en dank, Ed. Mog. Heeren! dat wy ons gedwongen vi>. „ den, om ons deeze laagheid te laaten welgevallen; en ik wil wel verklaaren, ve**„ trouwende hetzelve van U Ed. Mog , dat, ware de Zaak nog in haar geheel, ik „ my , zo veel van my afhing, tegen dezelve zou hebben verzet; en hiertoe zou ik my te meer verpligt vinden, wanneer ik overwesge, welke fcbroomelyke gevolgen " niét te duchten zyn, doordien men een Trsftaar, waarop onze Onafhangkelykheid „ gebouwd is, heeft durven fchenden, doordien men de voorzorgen onzer Vaderen, "f waarby voor den luider en de veiligheid des Vaderlands zo wys gewaakt was, in „ eens, door eenige weinige Menfchen, ó Tyden! 6 Verbastering! ziet verydelen; „ cn waardoor de Republiek van dien kant, by elke Ruptuure bloot gefteld blyft.— Hoe zullen die Vertegenwoordigers des Volks, die zich dit laaten welgevallen, „ zich deswegens kunnen verantwoorden ? Hoe zullen ze zich-zelven kunnen gerust, „ en de Natie te vreden ftellen, van in deezen alles gedaan te hebben? En hoe zullen „ ze z ch gedragen , in val van eene nieuwe Ruptuure, ingeval wy buiten deeze door „ andere Vyandelykheden in eenen Oorlog worden gefieept, ingevdlie van morrin„ gen over hst geene het Volk, ten algemeen welzyn, zo gewillig opbrengt? Aan „ wien zal het geweeten worden, in val dat zelfde Volk, zich-deeze opofferingen, „ deeze fchanden te binnen brengende , achterlyk mogt worden, om hunnen eigen„ dommen ten misbruike in 's Lands Schatkist te Horten?
„ Dat wy daarom de handen in-één (laan, Ed. Mog. Heeren! en, zo.veel doer„ lyk, eene verdere fchande trachten voor te komen; ten minften, ik verklaar hier plegtig, van in myn geheel te willen blyven in het al of niet toeftaan der gevraag„ de Mdlioenen. Zyn de pretenfien op Majlricht en eenige Forten gegrond, dan „ moet men in een equivalent komen; zyn ze het niet, zo als het my voorkomt, *, dan zil ik my genoodzaakt vinden, voor zo veel het aandeel van dit Gewest aan*„ gaat, dezelve als een Poirét van bezwaar te weigeren. Voorts, Ed. Mog. Heeren! gedraag ik my andermaal aan U Ed. Mcg. betoond misnoegen, aan Hoogstderzeiver Gecommitteerden ter Generaliteit, die zich in het fecreet Bcfoigne van Hun Hoog-Mog., eigener aucioriteit, op zulke eene nimmer gebeurde, ja flrafbaare „ wyze heeft te buiten gegaan , door met zyne ftem, tegen den letter zyner inftruc„ tie, buiten ruggefpraak zyner Mede-Gecommitteerdcns, buiten voorkennis van CJ „ El Mog-', het voorfü. antwoord ter conduite te brengen.
„ Ik vertrouw daarom, dat U Ed. Mog. op efficscieufe maatregelen zullen bedacht „ blyven, om hem tsn allen tyde rekenfehap van dit zyn gedrag te doen geeven, dat de Souvcrairiteit deezer Vergadering niet verder ftaat geviüpendeert te worden; dair M U Ed. Moc'. Gecommitteerdens ter Generaliteit meer dan eens, als om ftryd ge.-
>» yverji



C 67 )
, yverd hebben om de paalan van derzelver gedemsndeerde magt, by veelvuldige ge,', legenheden, openlyk en bedektelyk te overrehryden.
,, En op dat ten alle tyde myn gedrag nis Regent, in dit hachlyke tydftip zal kun. „ nen blyken, heb ik geïslteert, dat dit myn Advys in de Recesfe deezes Kwartiers " blyve geïnfereert, gelyk ik doe by deezen."
Nymegen getekend) den 0 April 1785. R. J. van der CAPELLEN tot de MARSCH, Wat zegt gy hiérvan, Louweris?
Louw. Wat zal ik 'er van zeggen? — Ik hecht hartgrondig met alle waare Patriotten myne toeïlemming aan de ongeveinsde taal diens wakkeien R'aadslids, die het Oud-Adelyke bloed der Batavieren zyne Voorvaderen blykbaar toont te gevoelen in deszelfs fterkfte prikkeling, ter befcherming cn verdédiging des ouden luiftersder Vry. heid en het Vaderland tevens, met krachtdaadigen voorltand van de eer der Natie.
Krelis. Iemand, die zyne natuurlyke— zyne aangebooren belangen— zyne rechten en voorrechten kent, bemint, betracht en behartigt, nevens zyne pligten, even za wel Godsdienftige als Burgerlyke;— iemand die-in ons geheel Gemeenebest het gewigt gevoelt van zynen Eed — van zyne Trouw voor 't Land zyner geboorte — zyner inwooninge, moet en mag deszelfs nut voorftaan on verdédigen tegen alle onwettige inbreuken op alle hindernisfen die in het eigendom des Volks zyn; dan echter niet buiten kennis van deszelfs f/eheel vertegenwoordigend Ligchaam, maar wel tegen eenen Oiigarchiquen of volftrekt Ariftokratifchen Samenhang, dat is of van weinigen, die Zich het bellier "over de belangen van het algemeen aanmaatigen, of in den anderen zin zyn het zulken, die wel het zelfde oogmerk ten doel hebben, naamlykde Vryheid van alle de Wetten en Rechten naar hun genoegen te fchikken, zonder fomtyds den waaren invloed van het Democratifche te dulden, ten zy het Volksvermogen hen dienen kan ter bereikinge hunner oogmerken, wanneer zy door oneven wigtige vermogens van een toenecmend Despotiek of Oiigarchiek Gezag, het Vex Popuit noo~ dig hebben; en het is weezenlyk de Zaak van 't Volk dat het met zyne Scftierderen welftaa; dat het ééne en dezelfde begrippen, ((bekken Zy tot nut van 't algemeen belang en welvaaren van Stad cn Suat) met en nevens hen meer en meer in eene goede verftandhoudinge, naar maate van wederzydfehe rangen, doch famenbopende belangen, blyve voeden en aankweeken; wantin zulk een rustig, on te geljk vry gedrag van Regenten, even als van Burgeren, Ingézetenen en Landzaaten, mo.-t do geheele Regeeringsvorm op den grond der liefiyke Eendragt met elkander gevestigd §]yven. ■ Het Éénhoofdige Gezag, even als dat van weinigen, gedoogt de waare Coiiftitutie van ons Gemeenebest in geen van alle zyner fiamverbonden Lafid-
fchappen niet. In den boezem van hst Volk berust alles wat Wet, wat Rè-
cul wat Recht genoemd wordt, of genoemd kan worden. Wordt het Volk
uith°emsch veröngelykt, het moet zyner Regenten aanbetrouwen het noodige naarvolgens de bezwooren handhaaving zyner beste belangen. Staat 'er een — ftaan 'er meer Binnenlandfche Belaagers van deszelfs nut, welvaart en vryheden op; hunne Reeenten zyn insgelyks verpligt het waar Geluk des Volks te betrachten, rust» éénsirezindheid en recht by heizelve te onderhouden en te kweeken. Men moet hierby onderfcheiden, dat in groote Zaaken ook niet door enkele Leden van RegeerinE befluiten mogen citgebragt worden, die niet door de Stem des Volks bekrachtigd zvn Dit zou men zeer gemaklyk zelfs uit het gedrag van fommige Steden, gezwee-
Een'het fiimgefteld Ligchaam eener Provincie, kunnen aantoonen. Dan men
be'eeft thans andere tyden , en dat finds minder dan de helfte eener Eeuw. — Ctvilts was ceon Volksdwinger, maar een Voorftander van deszelfs Vryheid tegen de 3o_ tnc'wen die zich Heeren der Waereld noemden, fchoon zy der geringe Beziutogen»



( 68 )
onzer eerfte Voorouderen, geene Wetten naar hunnen zin konden roorfchrvven — Zy moesten dan van Claudius Civilis, of Klaas Burgerhart hooren dat het Volk der Batavieren zo laf en laag zich nimmer zoude gedraagen als wel andere Volken die door de Romeinfche Legerbenden overheérd waren. Dat Syrië dat ^zis L dienen Criep hy uit) dat bet Oojlen onder Koningen bukke! — „Vv Batavie. „ ren ! gSf hy to kennen, wyl wier Vryheid ons leven, ons beftaan ons'dierbaar»
„ Hemelpand isl Wy! wy zouden ons aan uwe eifchen -— aan uwe betreenen
„ onderwerpen 1 Neen! eer zulks gefchiede, derven wv als vrye Menfchen'
„ Eêr droog de bloedbron van ons hart, tot den laatften druppel toe, door vertee' „ ring van het Romeinfche Krygsvuur uit, wanneer dat trotfche Volk alle onze Bezit7 „ tingen zoude in vlammen zetten, eêr de Bataaven leeven zullen om het Dwaneiuk „ van uwen hoogmoedigen Keizer en -zyne Slaaven op den nek te neemen "
Louw. Gy hebt in dit alles wel gelyk en men zou het nog breeder kunnen uithaa haaien. Maar ongelukkig zien wy een verbastering in veelen : Merk hierbv aan bui ten Staatkundige onderwerpen, en in *t afgetrokkene gefprooken, dat een Ezeld'rvver een Ezeldryver is Cal had hy zelf niet meer verftand dan hei Dier dat hy voort dreeM Als hy een Bileam denkt te zyn, fcrygt door hooger Magt het Dier meêr verlichting dan den Leugen-Profeet, en leert fpreeken. — Doch het gewyde verhaal daareei™ ten. — De taal van laage Menfchen in ons Vaderland koomt nader overéén met die v7n den Ezel van Fedrus I. Boek XV. Fabel, die men, hoop ik, niet kwal?^neemeS zal, dat ik overneeme, naar de vertaaling van Dav. van Hoo'jiraaten is deeze. * «
TV7anneer 't gebiet der ftaten neemt een keer, W Verwiffelt maer het Graeu den naem van heer.
Dat dit zoo is, zal deze Fabel melden.
{ Een Harder weidde een' Ezel in de velden.
En fchrikkende op het vyandlyk getier,
Dat fchielyk zich liet hooren, ried het dier
Te vluchten, om aldus zyn lyf te bergen.
Maer d'Ezel fprak: Zal my de vyant vergen
Een dubbel pak te dragen? Neen, fprak hy.
Toen fprak het beeft weêrom: Wat fcheelt 'het my
In zulk een ftaet ? wat mag ik 'er naer vragen
Wat heer ik dien, als ik myn' laft moet dragen? Krelis. Als Menfchen dus als Ezels fpreeken, wensch ik hen met hunnen ï^r m. luk — Zy, die een andere Fubel in de Aanmerking oP de boSandeg«S£
hebben, mogen 'er Camerartus wel voor bedanken. De Tvd «.hLir \Z.
zwygen, Vrind ! —■ Laat anderen Uitleggers zyn. * g Ut m> 19
Louw. De Tyd zal ons op 't laatst nog wel beduiden willen dat wy niet denk™
mogen. God bewaare ons echter voor zulk een gebod: daar wv reeds een v„n "
beeld hebben aangeft.pt dat hy zelfs eene Eeelinne den mond teg^, EenK heeft doen openen, en dien te doen vraagen waarom hy haar geOagen hadde en wei
tot driemaal toe. Men leeze deswege Numeri XXII. Maar Kr/tfo
zou misfehien meer dan te veel praaten, zo wy nog langer over deeze doffe wijdén
sT'p gerJsT" V0°r 6 W ge!,0eg Zyn- ~ VaariveJ' Vrind!
vm)eS' * WenSCh ^ * *e!fde' Louw-BroÊr! Wel l'huis en de groetenis aan Diefej dc ïnre it Wei.J, vA« SGUOKT : oP <le Rcrtóer, Br«cftr^7« Amtttï^T



KRELIS en LOUW.
N°. 18. 3 Mey 1785.
Krelis. ^ oeden Avond, Vrind Louweris! Gy fchynt gezond te zyn
vJJT en ik ben het tot nog toe mede. Louw. 't Zal dan deswege met ons beide wel zyn. — Wat ze°t cv van het Weêr? 0 faJ
Krelis. Van welk een Weêr ?
Louw. Van het Weêr, dat zich uit de Dampgewesten over het Aardryk verfpreidt?
Krelis. Ik weet het niet; wat zullen wy daarvan praaten ? Of het voor ons aangenaam of onaangenaam zy, wy moeten 'er ons meê vergenoegen.
Louw. Men mag 'er echter wel over fpreeken; het vult ons Blaadie nog. — Veelen die wel wat praaten kunnen over de uitwerkingen van het Weêr, die zy dag aan dag befchouwen, verfiyten, uit gebrek aan andere ftofFen, 'er uuren mede, terwyl zy niet anders vertellen dan het geen een ieder ziet en weet. — Welk een Weêr het dan ook moge zyn, het is ydel om de ondervinding met praaten 'er van te fiaaven. — Men weet dat zulks het dagelyks Lot der Land- en Zeelieden is; behalven een menigte van Stedelingen, die van 's morgens vroeg tot 'savonds laat hunne kostwinninge in de groote en Koopfteden niet kunnen hebben, dan zonder zich aan allerlei uitwerkingen van het Luchtgeftél te onderwerpen. — Een gunftige Luchtgefteldheid en Weêrverandering naar tydsgelegenheid is echter een groote Zegen van den Hemel. Mogt het zich thans openende Aardryk haaren vruchtbaaren fchoot zien befproeijen met een aangenaame ftorting van verkwikkende Regendruppelen, hoe voordeelig zou dit niet voor Menfchen, Beesten, en allerlei Gewasfen zyn! Dan het fchynt in het tegenwoordig Lente-Saizoen, daar wy reeds in de Maand Mei zyn, ons niet te mogen gebeuren, tot heden toe ; zynde de Velden nog fchaars van jeugdige grasfeheutkens voorzien, en het Geboomte nog zonder uitbottingen van eenig groen. —■ Dit is niet alleen in onze Landitreeken een raerk van een ongunstig Jaargetyde; maar ook meldt men uit andere Landen, dat het gebrek aan regen veel nadeel althans aan de Veev/eidery toebrengt. Dus fchryft men deswege.
Parys den 24 April. Voor vier dagen werd de vreugde algemeen, toen het Weêr tot Regen fcheen te veranderen, en daar viel inderdaad een weinig Water geduurende 24 uuren; maar de Noorden-Wind nam welhaast de overhand en verdreef die weldaadige Wolken, zo dat hec fchynt als of het niet geregend had. Indien deeze droogte voortduurt, zal ze de verderflykfte gevolgen kunnen hebben. In Bretagne heeft men reeds begonnen met de Beesten te doodden, gelyk in Champagne. Lotharingen zou insgelyks zyne Kudden hebben zien omkomen, zo de Regeering niet te hulpe gekomen was: Een Arrest van den Raad heeft het weiden in de Bosfchen des Konings en in die van Particulieren toegelaaten, waardoor het kleine Vee behouden is.
Krelis. Hetis in die Gewesten'er dan zeer droevig mede gefield. Eene
I 3 fpoe*



C 70 )
ïpoedige Weêrverandering ten beste, kan het T mt* *n v nochthans milder en vruchtbaarer maaken Ï»ÏÏ 1 Zomer-Saizoen De Hemelfche Beftierder van alk-s wilteèn mor?„ n! Venao,f d hadde' ze met de Werken zyner Schepping gfSoS^ HÏ^ 2^e-^andelwyaich aan dat Weezen aller Weezens oehnn^f' 1S een leders PHgc
toonen. De onglhoorzaaLE^ te bronnen zyner I oornvloeden. Men betrarhf!» i£„ 5 J g, ns God zyn de • zyne Oordeelen geduldiglyk. Zwee^h^r^^^^^^^. men het genot >er van K&fiXr^SSrfl^^^' wiI da£ der Zedelyke Levensregelen, aan Xn 2 l eg?'\ naar hec "gtfnoer Gewvde Lesfen van del GrVote en **** om dezelven, zo flipt als mo»e'vk n? Leeraar der Christenen, ooit geftraft, dan om zvneTo^Vt™ P C V?Jgen- Wat Volk wierd Evenmensen ? en weleï t e wifrd ^""loosheid aan God of aan den zy Gode en haaren Naasten £hTndel en ÏSïïg gezeegend> d*" om dat de? - De oude Hollandfche Trouw fÏÏJf1 5etrouw was en bemfndgeroemd geworden: Zelf nebben de ?S vï°ï'-d°0r a3!e V,°!kercn deren dien Lof nooit geweigerd tIH Yan br?Uen onzen Voorvaren en Vryheden alleroCe^ Voorrccbv flach van Geweldenaaryen, uitgeoefendIdonrtViï^' do°r allerlei Staatsdienaars, fielden zy het zich nog ten°EermïS ?C £ou-verneurs e* te zyn tot den Bedelzak toe • dan rnf J, Lt* ^ d(P KoninS getrouw heid, wat hunne vryheid van^evoefïn n ^ gold wat hun°e veiligfcientien en denkwJzT^ co»" betrof, toen ware het dat zv HnSLn ' ^by d,!t al,es' hun Jeven «f te «weeren, om zich t hunne&SrW°OMn Dwingeland en de Godsdienftige en Burgerlvke VÏvheid ™5 ^aPenen te herftellen welk hun onder Gods zégf^elukte — t^w ?u0on te heffeD> het Republiek nog by de TrouwederTr ► °k t0t heden toe is deeze gebleeven, enVefc noo^ Mogendheden Ryken, Republieken of VoiftendoS , rboi?den met uitheemfche maar veeleer haare Vrienden enÏIS verbrooken, of gefchonden; grootere onderftandenln vSlfc e?0^^^°^^dnS • met derd kon worden ,. »c geen haar niet rt Irf °fin g •' ,da? van haar gevor" integendeel, door den kyft^d geS die verligt, maardaarenbovenweiniSpnd 1 Vrienden, geenszins
loos- en VyMdlykhedcnnb3^
aandoeningen gevoelen de harren .71 J. , ,— N°g levendige den by den onlangs ge"in2-5en 00^f ^derJandf r^n deswege op heiand, dat, fchoon het on S Verbondbreekend Engehad, in het gedrag van onze zyde tZL ^ Zy"e beIangen te derland in dl Beifierin- ^
Vyand dan ook wel zyn voordeel £Ïfr J?"» °' Wdk gebrek die meenebest is ook altoos aaXt Hui. vS O™ ^ £<, d°en- — 0ns Ge" cn echter worden wy in deonbllvfeF?£g^rouw gebleeven,
de d^kbaarheid i8. die dat HoofdI vfn ?Zuc\K%zT gewaar> *el^ uu. x.ooiü van t Dmtfche Ryk zynen ouden en
hulp-



C 7» )
hulpvaardigen BondgeDoot 'er voor bewyst. — Zullen wc echter onde? ons zeiven weêr Oncrouw befpeuren, als het eens tot eenen Oorlog met dien Monarch kwame uittebreeken, dat niet on waarfchynlyk is? Ach, hoeongelukkig ware dan ons Vaderland niet! — Dan, gelchiedt dit, wy mogen het tegendeel hoopen, en de blyken van waare Liefde en doorgaanden Yver voor 's Lands en 's Volks belangen in het Bellier der Getrouwen in den Lande ontmoeten:. Want. die toonen nog 'alleszins in om midden te zyn.
Louw. God geeve het, en daarnevens zynen zegen.-— Maar dat de Ontrouw door geheel Nederland al te fterk heerscht, is zeker waar. Hy, die getrouw is aan zynen Medeburger eu deszelfs goede Zaak, leert dagelyks meêr en meêr dezulken mistrouwen op wier getrouwheid hy volkomen ftaat. had gemaakt.. Men behoeft zelfs geene anderen hiervan uit te zonderen. De ondervinding heeft het ons doen gewaar worden.De eene Burger kan ook den anderen langer niet betrouwen. Duizende bewyzen zyn 'er van voorhanden, en vermeerderen van tyd tot tyd. Nog, is het niet alleen dat de Ondeugd van Ontrouw in de Burgerlyke Samen-* leeving plaats vindt, maar onder hoe veele Familiën, Huis- en zelfs Echtgenooten vertoont zy zich niet! — Men weet, indien men het llechts weeten wil, dat alle de zwaarfte Straffen, Oordeelen en Kastydingen, waarmede de Godlyke Richter van Hemel en Aarde ooi-teen Volk bezocht heeft, over hetzelve kwamen over de afwyking van de zo dier aan ieder bevoolen Trouw, aan Hem, en dus ook aan den Evenmensch verpligt in alle gevallen te betoonen. — Wy behoeven derhalve ons niet te verwonderen, dat wy der Godlyke gramfchap ten doel ftaan, by het gevoel van zwaar drukkende Rampen en vernielende Plaagen, alle welke harde bezoekingen , als daar is Rundveepest, ongewoone Ziektcns onder de Menfchen, Watersnooden, Stormwinden, die veel Zeefehade veroorzaaken, diere
Tyden, en de zwaarfte Plaag van alle Plaagen, Oorlog! Deeze alle
zyn niet agtergebleeven; maar wy hebben derzelver teifteringen gevoeld; wy gevoelen ze nog, en wy zullen ze, zo God zich niet over ons ontfermt, waarfchynlyk nog geftrenger gevoelen. — De onrustige Tweedragt fnelt reeds binnen 's Lands den gevreesden Oorlog voor. -— Hec is weder de Ontrouw die haar nieuwe krachten heeft bygezet ter verfterking van uitheemfche Vyanden, wier woedende aanvallen men hooglyk te duchten heeft, terwyl de Onéénigheden van binnen de handen der eerst welgewapende Burgeren te gelyk met hunnen moed verflappen. —Is-het wel anders dan Ontrouw, die alle deeze Kwaaien den Lande baart ? —< Wy hebben een Ongetrouwe Veldmaarfchalk gehad : i—. Ongetrouwe Bevelhebbers ter Zee: ■— Ongetrouwe Beftierders van 's Lands Inkoomften:— Ongetrouwe Raadslieden van het Hoofd der Uitvoerende Magt: — Ongetrouwe Maar laat ik zwygen;. want de Ontrouw heeft zo ¬
veel vermogen, dat zy de Waarheid wel aan den band kan kluisteren.
Krelis. Zo is 't, Vrind! Maar het is en blyft ook te gelyk waar, al wilde men hier het woord Ontrouw als te fterk neemen, dat die genen, die.~ niet ter goeder trouwe handelen, wei deeglyk Ongetrouwen zyn.
I w» -



( 72 D
Louw. Gy zyt dan volftrekt met my hierin van één begrip, Vrind! — Maar de grooie vraag blyf'c: Of wel iemand ter goeder trouweaitoos handelt? Een ieder Mensch heeft zyne zwakheden. Ons eigen hart klaagt ons van Ontrouw aan.
Krelis. Meer dan te veel, Louweris! Wy zyn alle der bevelen van het Hooge Weezen ongetrouw, die verdorvenheid zit in den aart der Stervelingen. 'Dan het opzetlyke van Pligtverzuim kan geene zwakheid heeten, het is een verharding in het kwaad, waarvan men overtuigd is, eêr men het uitoefent, zich fteeds moedwillig aan *t zelve overgeevende, om het uitteoefenen. Het kwaad van Trouwloosheid weet men dat dikwils een geheel Land, een geheel Volk kan bederven. Hy die het doorgaans begaat is ook doorgaans geen Mensch, die niet redeneert, die geene kennis van Pligten heeft: Geenszins; hy is dikwils om zyne kundigheden tot groote Ampten verbever:. Wat doet hem dan die pligten met afkeer verwerpen ? — de hun gezwooren Trouw geheel uit zyn hart verbannen? — Hy zondigt hierin immers niet door overyling, door zwakheid, maar volftrekt met opgeheven hand, met voorneemen van geest. — Om zulke Snoodaarts aanteduiden heeft men niet eens een vingerwys noodig. — Het recht van hooger geboorte moest hen daarenboven beter ter harte gaan • zy echter misbruiken het, daar zy 'er op deunen, om hunne Medeburgeren te onderl drukken, en zichzelven groot., aanzienlyk en gevreesd te maaken voor de oogen van een geheefc Maatfchappy, van welke zy echter ook Leden zyn; maar die hunne wandaaden niettemin met verfoeijing befchouwt.
Louw. Men zou het byna voor een wonderwerk moeten aanzien, Vrind! indien men de oude Trouw weêr op het Aardryk gewaar wierd. De oude Heidenfche Dichters klaagden reeds voor drie duizend Jaaren, dat zy met de Rechtvaardigheid, de Aarde, daar zy alles bedorven zagen, veflaaten hadden en ten Hemel waren terug gekeerd, om niet langer van ondeugende Stervelingen gekweld, befpot, verfchoven, verfchopt en onderdrukt te worden.
Kreüs. De begeerte om over anderen te heerfchen en rykdommen famen te fchraapen, om prachtig en wellustig te loeven, en zich, al ware het ten koste van 't bloed en zweet zyner Medemenfchen, vet te mesten, als tot een dag ter flagtinge, is veelal Üe aanleidende oorzaak tot bekiaagenswaardige Trouwloosheden.
Maar ftraft men geen misdryf, waartoe dan droef geklaagd? Wat baaien ydle wetten ; Wil men niet op de zeden letten; V Is vruchtloos in den nood baar byftand afgevraagd.
Louw. Byna op deeze wyze fpreekt Horatius in het III. Boek Zyner Gezincrn het 24 tegen de >Giengaarts, m welk Gezang men meer toepnslyks op onze bedorven Tyden en Zeden zal kunnen vinden.— De Hoegde Wreeker drjft derhalven een onue trouw Volk en.Land al dikwils door trou wlooze Vyanden en andere welverdiende Plaaccr • dezulken, die wy gevoelen, overtuigen 'er ons van. Men keeie zich dan algemeen tot God met getrouwe Harten, en fmeeke zyner Goedertierenheid om vergeevinsre red dinge en uitkoomst van alle in- en uitwendige kwellingen, die ens dierbaar Vaderland ëh deszelfs Inwooneren drukken, en met een gewisfen val bedreigen, indien wv hér Ku aad niet uit ons midden wechdoen. J '
Krelis. Ja, Vrind! Dit behoort een ieder allernoodzaaklykst te betrachten door de oude Trouw weer als voorheen te beminnen; dus zou en Eendragt en Vryheid de rust, het geluk, den luifter en magt onzer Natie doen herbloeijen. — M-iar eeroei? hierover gefproken. De Tyd roept my naar Huis. Vaarwel, Louweris! en (laap cerust
Louw. Ik bedank je, Krelis, en wensch je 't zelfde. Wel t'huis, en groet Gr-tje'
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUS van EGMONTop de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



LOUW en KRELIS.
N9. 19. 10 Mey 1785.
Louw. oeden Avond, Vrind Krelis! Vaart gy wel?
Krelis. VJFlk ben gezond, Louweris! Hebt gy't met den Welftand ook nog naar genoegen ? *
Louw. ó Ja, wegens de Ligchaamlyke gefteldheid ben ik nog frisch.— Zal ik wat byzonder Nieuws van u hooren? Of hebt gygeen NieuwsftofFc in de Couranten gevonden?
Krelis. Niets van buiten, wegens Zaaken, ons Gemeenebest betreffende, waarop men ftaat zou kunnen maaken. Dit zult gy zekerlyk zo wet als ik weeten ; want gy leest immers ook de Couranten.
Louw. Wel zeker. Maar 't is beter Fabelen aU aanftootelyke ftoffe te verhandelen. Een Ezel fpeelt dikwils in Fabelen de hoofdrol , en meent fomtyds meer dai een Leeuw te kunnen uitrichten. Fedrus geeft ons deswege de volgende Fabel op, ten tytel voerende: de Leeuw met dm k Ezel op de Jagt, gelyk wy by Hoogftraaien dezelve aldus vertaald en uitgelegd vinden.
D: e zonder moed van ydle hovaerdy Gezwollen is, en breekt veel wint daer by, Mag iemant, dien hy niet bekent is, doeken, Maer ftrekt ten fpot van afgerechte kloeken.
§ De Leeu ging met den Ezel op de jagt, Die dicht bedekt met heefters op zyn vacht In laft had, dat door ongewoon ee tieren Hy fchielyk zou doen fchrikken al de dieren; ■ Dan zou de Leeu hen vangen in de vlucht. De Steiloor maekt hier op een naer gerucht, Verbaeft al 't wout, door feilen fchrik gGdreven, Dat elk begint te fiddren en te beven. 4 3 . K



C 74 )
Elk vhaeht, elk loopt, et zoekt een veilig pad, Maer/t is vergeeffch, dewyl de Leeu ben vat, En afmaekt door 't geweit van zyne krachten. Die eindlyk moê van zulk een yfflyk «achten Den Ezel doet intoornen zyn getier. Hy trots op zulk een heldenftuk vraegt fier: Wat dunfet u van rayn dienft aen u bewezen? De Leeu hier op: Uw dienft is onvolprezen; Zoodat ik meê my had ter vlucht gewend, Had ik uw' moed en aert niet wel gekent
de RYDER S. Een Man, die Paarden mennen kon, Juist niet gelyk «en Faëton, : Zag, in een zeker perk, verfcheide trotfche Ryders» Zy waren alle zyn Benyders.
Hy had een enkle Vriend, Daar de een den ander dient, Hy kon op dien ook hoopen, Indien de Perkpaal voor zyn Rytuig gunftig watr'. Maar zie, die ftond niet pal; men draait hem hier en daar, '« Geen juist gefchiedde op dat hy mis zou loopen.
,, Ga-



e 75)
Oavrieadelyk onthaal!
(Zo luidt zyn hartetaal)
„ Is 't raooglyk? Ja! ik ben bedrogen;
„ Maar. had gewis den Prys behaald;
„ Myn fpoor was goed, had men den Perkpaal recht bepaald,
„ Thans is hy fnood verzet en 't rechte fpoor onttoogen."
Intusfehen lacht een valfche Guit,
Met al zyn aanhang, hem vast uit.
De Werkers van 't Bedrog zyn allen hem thans Meester..
Een aangenaame Balfemfpru.it,
Acht men voor flegten Heester,
Terwyl een Dadelboom, zeer hoog en dik van bast,
Met fchubben om zyn Stam, vast bloeit en weêlig wast?
Hy was een Major en geen Humilis geheeten. ( *■)
Doch 'c is meest fleen en weinig eeten,
Dat zyne vrucht den Indiaan,. <
Of Arabier, of Syriër kan geeven,.
De Bulfèmfpruit doet meer voor 't leeven,
Dan ooit de Dadelboom kan doen, of heeft gedaan»
Maar wat gebeurt 'er? — Ziet de lucht, aan alle flreeken,.
Betrekt: De Blikfem komt door zwarte Wolken breeken,
Van 't klaaterend geluid des Donders rasch verzeld;
Het treft den Dadelboom! Hy wordt ter neêrgeveld.
(*) Men heeft tweederlei {gorten van dien Boom, een grooteren ook een kleiner foort, de eene Major en de andere Humilis geheeten. De eerfte, zegt men, wii zonder Wyfken aan zyne zyde niet groeijen; maar zo ja, dan wordt hy hoogen krygt een, dik gefchubden bast. Men zie Jablonsky in zya Woordenboek op den Tytel Dadelboom, of Daccylastum., of Palma.
K 2 De



C70
De laage Balfemplant blyft vry by 's Onweêrswoeden.
Dus wordt het trotsch Geweld geftraft;
Dus zégepraalt het heil der Goeden.
't Is God alleen, die recht verfchaft.
•-Onze Leezers zullen misfehien wel vraagen, of wy hos niets anders dan oude Fabelen en laffe Vertellingen weeteo op üe disfehen? Zy hebben ook in eenen zekeren zin gelyk. Maat welke ftoffe zullen we'hun naar hun genoegen geeven? — Hoe het met het verfchil tusfchen ons en den Keizer gelegen is, weeten wy niet. 'Er wordt van onze zyde veel beweeging gemaakt, en Zyn Hoogheid is thans recht in zyn Krygs-Element mét benoemingen van Officieren. De Graaf de Maillebois is zyn Vriend — Bravo! — Niemand twyfelt of die kundige Generaal zai hem betere Lesfen als den Ex-Veldmaarfchalk VVolffenbuttel geeven. — Ondertusfchen'durven we onzen Leezeren wel verzeekeren, datd'e groote ophef, die wordt gemaakt van zo veele Keizerlyke Troupen, als men geduurig langs het Veld der Nieuwspapieren naar de Nederlanden, en dan weer naar elders laat marcheeren, loutere hersfenfehimmen zyn. — Indien de Keizer, ten hoogften genoomen 30,000 Man indeOostenrykfche Nederlanden raet Garnilbenen en al heeft, zal het ons niet moeten verwonderen, dat Wy 'er eens zo'veel tegen kunnen ftellen. — Men behoeft zich, naar myne gedachten, zo angstvallig niet te bekommeren over den toeftel des Keizers, 't Is goed dat wy ons te Lande gereed maaken, om- ons in ftaat te vinden geweld met geweld te keeren. —> De Brabandfche Vrouw, van welke myn Grietje wel eens een Kantje koopt, en die geduurig van hier derwaards over en weder herwaards reist, zegt, dat het in Braband en Oostenryksch Vlaanderen ftiller is dan hier; dat men 'er van niets ongewoons weet; maar dat de Öostcnrykfche Nederlanden door gebrek aan 't noodige verkwjmen, eh de bitterfte armoede onder het grootfte gedeelte van derzelver Inwooneren heerscht. — Ik zou, naar myn begrip, nog veel hier kunnen byvoegeo.'— Myn vooruitzigt, wensch ik, ydel te mogen zyn, en de Voorzigtigheid fluistert my in 't oor : Muisje wacht uw Staartje. Dit niet doende, zou ik mogelyk, als een Waarheidfpreeker lyden moeten, door zulken myner Medeburgeren, die de Les van Salomo: Wees niet al te rechtvaardig', ten groudregel hunner verrichtingen zouden kunnen ftellen.
Louw. Dit vreest gy, en 't zou dus ook wel kunnen gebeuren-, om dat mén 'er voorbeelden van-voor oogen heeft. Dan echter, wy hoopen 'er voor ons deel geen rekening op te maaken. — Vaarwel, Vrind Krelis! Slaap gerust.
. Krelis. Ik bedank je, Vrind! Ik wensch je 't zelfde. Groet DieVen je. . ,
• ^sjtoIu by de Erve ds U'ed. J. »** fcCSJi ONt: op de iUguüei* Biecltmm, tt a.iuuiüIiÖT'



KRELI S_en LOUW.
n'. 20. 17 Mey 1785.
Krelis. |^ oeden Avond, Vrind Louweris! Hoe zit gy dus treurig * KJT met de hand onder 't hoofd! Zyt gy niet frisch?
Louw. Nog niet volkomen; het fchynt myn Maag geen Visch verdraagen kan, die ik echter zeer gaerne eet; want ik en ook myn Diewertje zyn 'er al meêrmaalen, van welke foort van Zee-ofStroam-voortbrengfelen het ook ware, ongefteld van geweest, Stokvisch en gezouten Visch uitgezonderd. Maar myn Maag begint thans weêr goed te worden, na eene zuivering, die ik 'er toe gebruikt heb. Dus vind ik het Hart wei frisch, maar nog zo fterk niet, als 't behoort. U fchynt het nog in geenen deele aan Gezondheid te ontbreeken.
Krelis, Wel neen, Louweris! Ik ben nog zeer wel, en myn Grietje ook. Maar wat zegt gy van de Zaaken, die men hoort en ziet dat 'er gebeuren.
Louw. wat ne er van zeg * iNiec anaers, aan aat wy in ons vaaenana nimmer tot die Twyfelingen gekomen zyn, die 'er thans ia heerfchen. Het is of al de dampen van 't Pyrrhonismus in onzen Luchtkring zyn faamgetrokken en opééngepakt, om het voor altoos te blyven bedekken, te helmetten en eindelyk geheel te vernielen. Men ziet 'er dien uitfiag vaa het waar belang des Naasten niet meer behartigen. De uitfpoorige Laster , de verfoeilyke Leugen, door het laagfte uitvaagfel onder het Menschdom 't meest gekweekt, durft fomtyds wel op de Eer van Braaven haare gal braaken, fchoon zulks hen nooit befinetten kan. Dit gefchiedt door andere aanleidingen, van vertwyfelde en ondeugende Schepfelen, die wat meer fchynen, en misfehien weêr hunne Dryfveeren boven zich hebben, van welken zy afhangen, om op eene of andere wyze den Eenvouwdigen zo verre te brengen en ora te zetten, dat hunne Ligtgeloovigheid de Lengen voor Waarheid erkent; want wanneer het zo verre gekomen is, dat men begint aan de Waarheid te twyfelen, dan beguaftigt men reeds de Leugen. — De Stad onzer geboorte is zeer Volkryk, en zy, die zich in dezelve voordoen uit liefde tot derzelver welvaart, bloei eu vryheid, tevens met die van 't geheele Vaderland ea Volk, zyn de eerfte Voorwerpen van den haat der Kwalykdenkende en Eigenbelangzoekende Trotfchen. Kunnen die, door hunne fhoo'de Werktuigen, zo veel uitvoeren , al moesten ze 'er zich inNachtkittenen Mothuizen om laaten vinden, dat zy daar hun Laster- en Leugengif verfpreiden, en het greetig wordt ingezwolgen, dan wordt eea eerlyk Maa doorgaans by het flegtfte Gefpuis voor een Schurk en nog erger aangezien en uitgemaakt. Maar zou deeze zich hierover veel bekommeren ? — Geenszins'! Wat men ook van hem moge zeggen of denken, zyn Deugd wordt 'er nooit door gekrenkt; zy blyft altoos dezelfde: Hy eert haareWetten , hy trekt geen eer uit den Lof dien Onwaardigen hem toezwaaijen , en is met geenen krans van ftroo gediend. Al moet by om der waarheid wille lyden, zyne grondregelen, welke hv eenmaal heeft aangeno»
K 3 iaën



( 7* )
men om haar te verdédigen, blyven ten fteuu van zyne oprechtheid. Eerlyke Lieden, die zyne daaden in een glinfterend daglicht ftellen, verfchaff«n hem dien troost, dat zy, kunnen ze zyne onfchuld niet doen scégepraalen, hem door waare lof bewyzen den Lauwer fcbenken, dien hy waardig is- Dit redt zyn eer genoeg; uit maakt zyne Deugd en Naam onfterflyk. De G«fchiedeftisfen van vroegere tyden, van ons Vaderland, draagen 'er de blyken van. — De tyden zyn niet verbeterd: Het geen yertwyfeling in de laatstvoorgaande Eeuw was, en tot Leugen en Laster, vervolgens tot Onrecht en Geweld overfloeg, is in onze Eeuw niet anders, en berust op een en dezelfde gronden, ja 'er heerfchen ten onzen tyde nog veel meer en grootere Ondeugden en Gebreken, dan ten tyde onzer Vaderen. Men mag meêr befchaafdheid in Kunsten en Weetenfchappen vinden, maar in het waare zedelyke zal men 'er veel by te kort komen.
Krelis. Dat is zeker waar, Vrind! — Maar of wy hier lang of kort ever fpreeken, ons zeggen is van een al te gering gez3g, om het op de.
femoeden onzer Natuur- en Landgenooten indruk te doen vinden? ■ )it dan daar gelaaten, voor dus verre. — Wat zeggen de Nieuwspapieren? Gy hebt ze zekerlyk meer ingezien dan ik; want federt laatstleden Vrydag heb ik ze niet in handen gehad, en gy zyt t'huis geweest, Uit noodzaakiykheid; maar gy zult by uwe onpaslykheid nog wel zo veel lust gehad hebben om ze te leezen.
Louw. cV Ja, ik heb ze geleezen. Maar kan ik u alles zeggen, wat ik 'er in gevonden heb? — Wilt gy ze leezen? Daar, lees ze.
Krelis. Gy fchynt wat gemelyk, Vrind Louweris! Ik dacht u niet in »*lk een luim te vinden. — Nu, ik fchryf het uwe oogefteldheid toe. —. Maar wat zal ik dan leezen? Hoe kan ik uit zo veele Papieren alles wat SM inhouden zo fchielyk byeen raapen ? — Zeg my Hechts het voornaamfte dat gy 'er in gevonden hebt. Wy kunnen onze Samenfpraaken immers set geene Kranten maaken.
Louw. Ik zal u dan zeggen, dat de Tydingen uit het Noorden behelaet) dat Riga veel fchade door 't Wacer by 't losbreeken van 't Ys bekoRien heeft, en uit Duitschland vindt men med» de treurigfte berichten van Overftroomingen in Silézië, Saxe, en op den Pruisfifchen bodem, z«elfs zyn de Velden rondsom Berlyn als in een Zee veranderd. Magdeburg, Frankfort aan den Oder, en andere Steden en Dorpen aan die Ri. '<ier gelegen, hebben zeer veel door Overftrooming geleeden : Veele Menvchen en Beesten zyn 'er by omgekomen, veele Huizen, Stallen, Schuuren , Graanen en Houtwaaren 'er door vernield of wechgerukt, en nog vreesdie men 'er voor meer ramdfpoedige uitwerkingen des hoogen Vloeds.
Krelis. De Waterroede is een der felfte. God behoede alle Landen dat zy 'er niet in doordringe.^ Het onze heeft ze in 't voorgaande ïaaraan -./«rfcheiden Oorden allertreffendst, gevoeld. De Liefdaadigheid heeft haare ftriemen, voor zo verre mogelyk, echter geneezen. ^Louw. Dus fchryft men ook, dat de Pruisfifche Monarch geen Geld fpaart, om den Nooddruftigen alle hulp te doen verleenen.'— Wat de serdvre berishtea uit het D'iitfeheRyk belangt, aangaande hetStaackm>
di-



( 79 )
di*e- veelen meênen nog al grond van vermoeden te hebben, dat Beijerèn aJ den Keizer zou worden ingeruimd, en ze ft zouden er, zegt menfb^ichten zyn, dat reeds een aanzienlyk getal Keizerlyke Troupen
^louvv WWy hebben die tydingen meer in de Nieuwspapieren geleezen 3Sv warén ongegrond, en ik denk dat het/er thans eveneens meê gefield fal z^n De Tyd zal ons door zyne Leermg verlichten moeten. - Maar. II hebt van zo veele ongelukken, door 't Water veroorzaakt, gefprooken ; lïl het ooï geen ongeluk zyn, dat Londen door het Vuur gcleeden heeft? Krelis. Voorzeker een groot ongeluk. t, tr«««^U
Louw. Weet gy 'er dan iets van, zo hebt gy zekerlyk ook Kranten
8etCrpSlf«11' Ta één, de Rotterdamfche van deezen dag, die ik fléchts doorgaans leeze om de Engelfche Tydingen In deeze vinde ik onder anderen het volaende uit Londen van den 10 Mey.
SacuS den 7 deezer ontftond alhier, des morgens ten 3 uuren, een verfXikllke Brand in de Pakhuizen in Potters Fields, Toleyftraat,wïardoor een groot aantal van dezelven in den asch gelegd wierden; de Z£*£Z van dezelve gevuld zynde met Pik, Teer, Harst en Terpentyn f, ^^tl^S^rhtofkn, nam de vlam zo fehielyk toe, dat dezelve £ ™ofvle? Woonhuizen overfloeg, die insgelyks tot den grond afbranA.n Mer, rekend, dat deeze Brand zulk een zwaar verlies zal veroorzaken a?s men in lange Jaaren door een dergelyk ongeluk niet gehad heeft De Terpentyn f Pik en Teer , onder elkander fmeltende, maak. Ln niet alleen een yslyk vuur, maar toen 'er het Water uitde Brandfpm-ÏS be kwam, wierd de vlam , in plaats van te verminderen, nog veel verfcnriklyker. Behalven de Thee, die 'er in de Pakhuizen yan de Oostïnd fche Compagnie was, is 'er nog eene onnoemlyke quantiteit van dat Stikel verbraïd. De Berichten zyn hteromtrent zeer verfch.llende en nftr X • fommiee begrooten het getal der met Thee verbrande Kis'S 00 drfèï zeven, en een Serde op vyftienduizend Althans-
heUs ze£ , dat de fchade nog niet te bepaalenis, vooral als men er
l L rekend het -een de naastbygelegen en omftreeks ftaande Gebouwen,^Vnde meestPakhuizen en Magaz?nen van Winkelwaren,.daarby
I Na'SeezeS'volgt nog een nadere Brief uit dezelfde Engelfche Hoofden Hofftad[ van den gten, behelzende wegens deezen verfchnkiyke»
KSiedkhbkd^ ^ de Toleyftraat, welke den .7 deezer alhier ia-
voof-t len! kan men nog melden, dat 'er, behalven de MagazynenSn 'Thee, oenoorende aan de Oost-Indifche Compagnie, en onlangs Sor dezHve in Holland en te Oftende opgekogi, nog drie Schepen insïelvk* met Thee gelanden en naar andere Havens van dit Ryk beftemd,, ve l ra-d zvn , gelyk ook nog drie Vaartuigen met Graanen gelaaden, mVerbra.10 z>n , b, y ,b Thee door dc vlammen ver-



■ . • v. 8o ;
©■dertusKhen- is die Brand niet alleen zeer nijdeelig en fdndelyk, maar ook uitermaa^n verfchnkiyk geweest; de groote quamiteit van Pik, Teer en Terpentvn ! i f' Magazynen bewaard wierd, in brand geraakt en ondereen geloopen zynde verwekte een ftroom Vuur, zeer gelyk aan de Lava van' een brandenden Berg, en dié afta melde wat dezelve in h«ar Weg vond. Toen de Brand begon was het ón^elukkSvk laar Water, zo.dat'er twee utjren, verliepen eer de Spuiten aan den Kane konlre S
1 LouvT- *JJ#! ,ZHulk,e ™«* ongelukken zyn tnffSSff^SS^ E«n teder m dezelve lydt 'er door, maar meest zy, die 'er het m«^r hl Zllu Naardien gy nu aan 't fpreeken zyt wat hebt gy'dan even wel S itf dieSe Krant gevonden? 'Er u immers een Brief uit Weenen in, die nog al wat rat 7i gy dien hebt overgelegen , zal ik hem u voorleezen. Dus fchryft men '
Weenen den M April De met zo veel ongeduld verwachte Courier is eindelvfe van Petersburg hier afgekomen en men verzekert dat de medebragte Derêche onder anderen behelzen, dat de Keizermne volmaakt aan onzen Monarch overig, ~ ' der in 't minde acht te flaan oP eenige politieke inzigtenvanWette, aart Tok £ Zaak met de Hollanders by te leggen, of om zyn recht door de Waners ertn^ , den, indien die Republiekainen hardnekkig mogten bh/ven"Sda? Zvr\l M? f > verzekert konde zyn, dat de Keizerinne Aller Ruilen l Sdfga« hS%oïï hS rmt al haar magt te anderfteuuen zodanig befluit als Zyne M .jeftei rnr tl?<i™n - • deszelfs Volk genaden zpüde vinden te behooten , en eindelyk verSrd ^K-
van wederzydfche verbintemsfen, maar ook om te beantwoorden aan S TJu < reizén van dit Hof genooten diènften, te vergelden. wniwoowen aan de herhaalde
Krelis. Dë dankbaarheid der Rusfifehe Keizerinne voor herhialde „■„„„,„„ a- a door. den Duilfchen Keizer haar gedaan, verdien' dani ook 7™h„ S a 0,en d,en-ften worden. Edelmoedige Perfoonen gevoelen aS'de Erte^ Daaden in ajle derzelver uitgeilrektheid in hunne BoL^^i^S^^ ten yvengften verlangen gelegenheid te mogen hebben, om soede dieXn m'r 1 ¥[ dienften — weldaaden met weldaaden te vergelden. —- ffiSw» g n geloovigen. Neen in den Alkoran zal men die niet vinden f m afwe!^6 e^Ev?^
gelte. De bewyzen daarvan zyn ieder bekend, en evenwel rrZiiw■ ;iT f a'
Vorften en Vorftinnen, befchouwd al/Menfohen, 'er 'even deUSÏgESeS'bJ'heb' ben als de minstvermogeude hunner Onderdaanen. Want wie kan ;id nni ï daar de ondervinding algemeen.yk anders leert, dat MottSaS Verhevt 1;p''endeeze* Evangelifche Wet niet volgen, dat men anderen niet doe. het «een f v
dat door hen aan ons gefebiede, dit voorfchrift nmtSS^^SZ^M^J^ken Leeraar by iemand van het vóllbekifte gez.gzy? — Oy»t»e^Twoc^i?SA: zou men een geheele Versnmeling van Schriften kunnen o^nZ ll %0^Ltefde fchnt van Ptolomeus Philadelphus ,e boven \ng" f fchreef'men laSS ^ Liefde tot den Naasten, óf deeze «<4K^^f^^^S^ «fluiten, bat ik gaarne aan het oordeel van een ieder over- rna.r al wior 1 \f , x»■ J door een Genootfch,p yan de. grootfte Godgeleerden van §f^ScSeft'* *Jg de Afdrukken 'er van voor n.et uitgedeeld, het zou nie s toten, en de winfe^lSf die P.p.er noodig hebben zouden het voor niet kunnen bekome, óm 'er hun ïW^ ren mede te bedekken of in te Winden; De Regeerintteri en fehrh ril„ , , * even weinig achting voor hebben als de Vorften fon Td!e in h f zelfde £2£^S als de Vlieg in de Fabel van haaren den Muil-Ezel. — M "r al tyv f,"
lel. .door ons praaten niemand-beter ms,,kcn dan hy is.-bekennende .d« wy.'zc-lven met ril-s£f.pZZ?.°k " ***** deeien' )g* lk «SS u,Aerkte,.vlind Louwe!
Louw. Ik dank Je, Krelis. Leef gezond._\Vei_rtuis, en de groetenis aan Grietje.
Cdrtóï by i« Irv. de Wei. J. vak IGMOKT : oP dTl^^Uc^cïftra^^



LOUW en KRE LIS.
n°. 21. 24 Mey 1785.
Louw. TT\e oude groete, Vrind Krelis! Is 't nog wel met de OeJLJ zóndheid?
Krelis. Tot nog toe zeer wel, Vrind Louweris! flebt gy het 'er thans ook weêr in een goeden regel meê ?
Louw. Naar genoegen, Man! Myn Maagpyn van voorgaande week is over. Vertel me nu maar wat Nieuws.
Krelis. Myn goede Louweris! Weet gy dan niet dat ik zo gaarne va» U wat begeer te hooren als gy het wenscht uit my te verftaan. Maar wr kunnen weinig over Buitenlandsch Nieuws fpreeken. Ondertusfche» fchynt het in dit Jaar niet tot eenige wederzydfche Vyandlykheden, z# van de zyde des Keizers als van onzen kant, in de Nederlanden te zulle» komen. Ondertusfchen zyn, gelyk men in een Weener Brief van den ?den deezer vindt, de Hollandfche Gedeputeerden in die Keizerlyke Hofen Hoofdftad aangekomen, om de Republiek, voor het aangaan vaa een Vergelyk, wegens het voorgevallene op de Schelde te vesontfchuldtgen; weshalve de Franfche Ambasfadeur, Marquistfe Noailles zyne reize van Weenen naar Parys heeft opgefehort, om eerst het refiiltaatder Coaferentiën aan zyn Hof over te maaken. — Dus sou men mogen onderftellen, dat 'er eerlang een Vergelyk tusfchen den Keizer en onzen Staat plaats zal hebben. — Ook fchryft men, dat in het Cabinet van die» Monarch gearbeid wordt aan een Reformatie-Patent, dat reeds tot 6 Bladen (in Folio, Quarto of ander Formaat wordt niet bepaald) is aangegroeid. Alles wat tot nog toe, zegt men, wegens deeze Zaak door den Keizer gedaan is, is Hechts een fchaduw geweest; want door dit Patent zou de Catholyke Kerk in de Keizerlyke Erflanden een vasten regel bekomen, door welken zy nader aan de edele eenvouwdighe'id der Eerfte Christelyke Kerk zou gebragt worden.
Louw. Wel zo, Krelis! Al waren dan de Staatkundige oogmerken des Keizers'niet Apostolisch, zouden het evenwel zyne Godsdienftige zyn; en als die zo na aan de Eerfte Christelyke Kerk kwamen, dat Ze tot o» de tyden der Apostelen (nader of verder, zo gy wilt,.kan het niet,) hunne bepaaling vonden, zou de Navolger van St. Pieterzyn Myterkroon van drie Verdiepingen wel voor een Galileesch Visfchers Topje, zy» prachtige Stool en Plegtgewaad voor een Bolkvanger, en zyne kostbaare Pantoffels voor een paar Lacrzen behooren te verwisfelen, om dus toegerust met een Pinkje in Zee te fteeken, en niet den Apostel te zeggen :
^Krelif6"zó verre zal Jofeph de Ilde het niet brengen. Dan zou die Monarch erooter Reformateur moeten zyn als Luther en Calvyn ooit ge'weest wareh. Men denkt ook dat zyne Keizerlyke Majefteit dc handen,
L *rél



' - s 1 ' ■ C U} . - , .
wel.tavol met WaereJdfghe Zaaken zal krygen, dan dat dit Hoofd van 't Dmtfche Ryk zich veel met Kerkelyke Zaaken zal behoeven te bekom' meren. Want, men blyf nog in het begrip dat de Keurvorst van BHjeren in een geheime Verend houding met den Keizer is, om, zo men zIÈt afpand van dat Keurvorftendom aan zyne Majefteit te doen dieTwfn tegen aan den anuerszms wettigen Erfgenaam den Vorst van TweebruSè zyne Nederlandfche Bezittingen zoude afftaan, met den Titel van Konfn!? van Bourgond.e. Dan zulks zou al een vreemd contrast maaken 4° het Hertogdom van dien naam, waarover het Koninglyk Huis van Frankrvlr alleen het oppergezag en den tytel zich toeeigent. — oi^vn de zerlyke Vlamingen en Brabanders geen Bourgondiërs, en zouden'er zeerV ongaarne voor willen doorgaan, wanneer ze onder het gebied van een Koning moesten bukken, d.e zich en al e zyne Onderdaken te gelyk deezen naam herdoopen .et. —- Wegens dit. laatfte, kan ik derha?v"e mets gelooven - Dat 'er aan het eerfte iets is, dat niet geheel bu en' verdenking blyft, zou men kunnen opmaaken uit. het vozendeArriKi
iufdtisdubec ee in deZujdhollaQdfc^ ^^miWm^TM
'Munchen den 7 Mey. De Keurvorst was 's ochtends van zyn vertrek naar Manhe.m zo vroeg opgeftaan, dat die geenen, welkeHooStdenzd, ven vergezellen moesten* ja ze fs.de Lvf-Pa^ie nn» * Hpogheld reeds buiten de Poort was. DeSverhSingf Teèz^ïe* yan zich aan zyne Onderdaanen te vertoonen, verdubbelt onze onrust'
• yne Heogheid tegens h« ™**™t mm^èm fel mÊMirmde Tyd Ieeren- -
• Men heeft hier een impost, gelegt op de Honden; uitgenomen on die ea HfirderS' Zya'e dC inkoom^ hiervan beftemd voor! Louw. Wel dat vind ik zo kwaad niet, en ik zou 'er niet tesen hrh ben, dat men in onze Provinciën ook een Tax op zo veeleWufte T)t" ren van Honden zettede, en de Dames voor haare: IoL^ Fidèles, Bijous, Dianes en welke Schoothondjes "■ meê? waren ^4minften zo veel 's . Jaarlyks deed betaalen als eer^ HolhS. R. 5 tCD de Hooren van ieder. Runderbeest moet o^^&M%hVm Paarden laaten we er ouiten;. waBt dat koorat mee'st voor reeE van die Luiden,, welke, gaarne Paardengekken zyn, fchoon di ook zo?veel wet bedraagt als het. Hoorngeld, behalven dan nog fca Zoutheid dJnnï met naar 't getal der veele onnutte Paarden,
veS wordt .gereekend. — De Heertjes die. een onnoodig gtïïflSn'" houden, mogten 'er ook wel voor betaalen, met alle andefen, die buiteï cl+e Dieren wel kunnen. Ieder dip een FTnnH k^U^ >{' 1 , DUItea . hield, behoorde ten rninften ^S^^^^S^V^m W öior *8 Jaarlyks « betaalen, 3^1^^®^
der



C &3 )
der Kerken wel eenige winst kunnen veroorzaaken; want'betaaïeö ofgeei van die Dieren te houden, zou de weg zyn om, ten deezen opzigtè, het heilige den Honden niet voor te werpen: En ik zou wel durvenWeddeni Vrind! dat, zo elk die Honden hield, het.gezette Jaarlyks Geld 'ervoor ■ opbragt, men zou kunnen ftaat maaken, dat uit deeze Source al veel voordeel voor den Lande te wachten was. — Ook tóOest men , sjet een Hónd door een of ander Tolhek gaande, almede voor dat Dier behooren té betaalen: Of zal de'Lucht aan den anderen kant van zulk een- Hek of Slagboom voor een Slaafsch Beest vry zyn , en voor den vrygeboorenMensch niec? — Daar men in dit geval den Mensch paaien ftelt, laatmea' het dan zulk een Beest, als een Hond is, ook doen. — Het fcheelt my niet of men myne aanmerking kwalyk neeme dan niet. — Ik prysden impost op de Honden in't Beijerfche.
Krelis. Zo 'zoudt gy byna wel te kennen willen geeven dat men Geld betaalen moest voor een andere luchtverademing van Stad tot Stad in ons vry Vaderland. . . "
Louw. Wel dat is zo: Noch Water noch Lucht is in ons Land zonder-; betaaling vry, dan.in een zekeren Kring die zyne paaien heeft. Maar.' dèwyl ook, met dit alles de Mensch verpligt is eenige geringe opofferingen voor deeze zyne Vryheid te doen, kan, zonder dezelve, deeze niet algemeen ftaande blyven. ; j .,'/ V.
Krelis. Zois 't, ennieutnders: „ 6Hemelfche Vryheid! gy zaagtuwenr „ dierbaaren invloed nog plaats hebben in de harten der Braaven — in der „ 'zielen der Getrouwen in den Lande..— Gy geeft uwen indruk zelfs te.
gevoelen aan uwe ftdderende Vyanden, die, beklemd van harte, hunne.„ "trotschheid zien bezwyken, en genoodzaakt zyn U al ftarnelendehuldfr.
te doen. — God —' de God van Nederland, 6 lieve Vryheid! is uw Va-r '* der! Zy die U beminnen, beminnen Goedertierenheid en Recht." > u Louw. Dit alles is waar, Vrind 1 Maar hoe koomt het dat men in-on* vry Vaderland dan nog een geheel verkeerden handel daartegen ziet?" Hier door een Ariftokratisch, daar door een 'Despotiek misbruik var* magt?— ik weet het^nret! Dan de Zegepraal der goede Zaak is niet/ verre meer af. —■ De fnoode Landberoerders zullen wel dra hunne, zwaarfte ftraf erlangen. Veracht van ieder'hunner-Medemcnfchen , geknaagd door onöphoudelyke byting des Geweetensworms, zullen zy^ als Slekken , door het zout der waarheid geraakt, verdwynen moe* ;
ter}. Ik durf my, Vrind Krelis! gerust deswege op het gevoelen
varf" verre het grootfte gedeelte mynérStad- en.Landgenooten, die Waar-heid, Recht cn Vryheid lief hebben, beroepen. — De Tyd baarr--> Roozen ! — Dan nu al weêr genoeg voor dit maal. Andere Tyden zuU ' left' ook andere Zaaken voortbrengen ;. raaar dat de Vaderlandfche boven ' fta^ Dat Vryheid op haa".e Verdrukkeren zegepr'aale, dat der goede Zaak Recht gcfchiede, cn alle de Begiftigers der Kwaade Zaak, met de Verdervende Hand, die hen aanvoert, re gelyk zodatfig .-gefnuikt -worden i',< 1 t><r; >■-■ ol.)■>./.,!■>< u:.s Ulfc a-/-'- - ' '* " ■ ■ ■ ■> ■ 3?'léaSt
jen uuiv «uiutie mu^ui^..^....,,».., —-— - . ------ .
fta^ Dat Vryheid op haa".e Verdrukkeren zegepraale, dat der goede Zaa.-r



-4ax zy in bat door hen berokkend Verderf van 't Goede, hun eeuwig Verderf in hunne eigene Aanflagen vinden, indien ze hardnekkig genoeg blyven om 'er in te volharden. — Laaten wy maar intusfehen 'er de waarheid van zeggwi als het te pas koomt. — Weet ge ook nog een of ander Nieuwst
Krelis. Ik lees uit de aangehaalde Courant nog het volgende, onder den Haag van den 21 Mey. Gisteren zyn'er wederom drie Lieden van het platte Land by Gecommitteerde Raaden gevonnisd, wegens hun oproerig gedrag by de Loting van den derden Man. De eerfte, zynde uit Zoeterwoude, is op het Schavot gegeesfeld, en zo men verzekert, voor drie Jaaren geconfineerd in een Tuchthuis, en vervolgens voor tien Jaaren gebannen. Het Vonnis der beide andere Boeren, die van Zuidland by den Brielzyn, beftaatin een Bannisfement voor eenige Jaaren, zynde deeze niet op het Schavot geweest. De Wachten, zo te voet 'als te paarde, waren verdubbeld, en wierden de Delinquanten vergezeld door een fterke Eskorte van Paardevolk. Het Stadhouderlyk Hof was in dien tusfehentyd naar 't Huis ten Bosch. Zo men verzekert, zyn 'er nu nog op de Gevangen-Poort één Boer van Wasfenaar, en de Schoolmeefter cn Diender van Rhynsburg.
De laatfte deezer drie Boeren, zegt men , zou in zyn verhooren bekend hebben, tot het Oproer aangezet te zyn, door het leezen van de Politieke Praatmoêr en foortgelyke oproerige Schriften; dewyl hy daaruit zoude begreepen hebben, dat het maar te doen was, om den Prins van kant te helpen: Hieruit ziet men, dat het eigentlyk die foort van Schriften «yn, welke quafï voor den Prins en zyne zogenaamde Party fchryven, die het Zaad van Oproer onder de eenvoudige en onkundige Gemeente verspreiden, en door leugens, lasteringen en kwaadaartige verdraaijingen die Lieden verblinden en tot ftrafwaardige Daadelykheden aaufpooren; daar in tegendeel de Patriottifche of tegcnovergeftelde Schryvers, die de Republikainfche Regeeringform en de verbetering der ingekroopene Misbruiken voorftaan, altoos op bedaardheid en bezadigdheid aandringen, tegen Oproeren waarfchouwen, cneo veel in hun is tegengaan, en trachten voor te komen.; gelyk die waarfchynlyk, in de eerfte hitte der Onlusten door hen meest voorgekomen zyn; en nooit heeft men gehoord, ^dat door hun fchryven iemand op de gedachten gekomen is, om Oproer of Daadelykheden te verwekken.
Louw. Juist het tegendeel. De Vaderlandfche Schryvers hebben altyd ten doel gehad en nog, de Oproerzoekende Party tegen te gaan. Maar nu al weêr genoeg gepraat. — Vaarwel, Krelis! Ik wensch je •een aangenaame Nachtrust.
Krelis. Insgelyks, Vrind Louweris! Wel t'huis, en de groetenis aan 'Diewerr.je.
-Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUSvan EGMONT:^* " op de" Reguliers' Breêftraat, te Amfterdam.



K R EL I_^N_LOJJJ^_
Krelis. |^ oederi Avond, Vrind Louweris! Hebt gy 't met de Getond
^Tetis™ Wel neen, Louweris! Het Nieuwsfmeeden is myn werk met, ïchoon 'er wel TyTngkraamers zyn , die het doen. Dus vindt men dikS wei zogenaamd Nieuws in de Dagpapieren ; maar er.loopt ook veel van Sint Anne onder. Ik h»#^^^#ff^J^teWK
, maakt denzelven vast aan zyne onzydigheid,muls^die geiu^te; ^
■ ]Yk d mik een gelukkig gerucht, naar de denkwyze van ae Sehryver en Uitgeever der gemelde Courant! ■ gS? ÜX "et 1" feXgVche TydingMad van de„
ISiiiipiilii
Bowl
L 3



( 86 )
worden, dat 'er partydigheid in het zo gretig gemeld gerucht gelegen is ?
Louw. Ik zou 'er niet vreemd van zyn, dat het een uitftrooifel is, om der goede Zaak, ware het mogelyk, eenige verhindering toetebrengen. Ook fpreeken alle Nieuwsfchryvers niet als die van het Haagfche Dagpapier. Het tegendeel leest men met weinig omflags in de Zuidhollandfche Courant van denzelfden dag, wiens Haagfche Correspondent zegt: ,, Spreek vryelyk tegen het door eenige Couranten uitgeftrooide gerucht, dat de Keizer zoude infteeren op de Juftificatie van den Heer Hertog Louis van Brunswyk. Dit gerucht is bezyden alle waarheid." Ook lees ik 'er in de Utrechtfche Courant, mede van gisteren, dit van : Het kortelings ontftaane gerucht wegens eenen nieuwen en allerbedeokelykften Eisch des Keizers, den gewezen Veld- Maarfchalk van Brunswyk betreffende, vindt voor als nog, by Lieden, die iets meer meenen te weeten, dan de rest, weinig of geheel geen geloof."
Krelis. Het zou dan immers beter zyn, dat men geene geruchten verfpreidde, die men niet voor waar kan houden. Ik wil juist niet ftaande houden, dat alle geruchten de bevestiging der waarheid misfen; maar waarom zo voorbaarig en dikwils met onwaarfchynlyke berichten voor den dag gekomen V — Dezulke misleiden doorgaan» het Gemeen, en wlanten 'er van tyd tot tyd in voort een volftrekte twyfeling aan de beste Zaaken, die in de daad de Waarheid tot heure Verdédigfterhebben, fchoon het zeker is dat de Tyd haaruitde Leugen doetleerenkennen.—- Dit heeft de Tyd immers mede gedaan in de lang verborgen geheime A6te tusfchen den
.Stadhouder en den geweezen Veldmaarfchalk, tegen de Hoogheid en Souvereiniteit des Laads regelrecht ftrydende bevonden; gelyk vooral door Hun Ed. Gr. Mog. ten klaarfte is aangetoond. Hoe zou het dan Weèr een nieuwe Eisch van den Keizer kunnen zyn, dat een Krygs-Amptenaar, als Bezoldigde verpligt zynde het gezag des Souverein», als dat van zynen Meefter, te eerbiedigen, verre van met fpreekende daaden te toonen, dat hy 't integendeel beneden zich acht en openlyk hoont: — Hoe zou het, vraag ik, kunnen waar zyn, dat een Souverein zelf, gelyk de Keizer des Roomfchen Ryks, de blyken van Belediging aan een anderen Souverein voor oogen kunnende hebben, den Belediger van dien zou eifchen gerechtvaardigd te zien? Hieruit kan die Monarch immers geen het minfte voordeel trekken, als komende het geenszins met zyne belangen overeen , een Voorfpraak re zyn voor een Man , die zyn eigen affcheid tegen de Wet genomen heeft, by 't nederleggen van zyne Krygsbcdieningen en 't ontwyken van het Land dat hy trouw gezwooren had; ten zy men
'dit belang wilde gezocht hebben, inuitzigten, die men geenszins gelooft dat zyne Keizerl. Majeft. kan gehad hebben, om te gemaklyker voort-
. gangen te maaken, door in den Hertog een Vriend te befchouwen, die hem veel dienst en den Lande veel ondienst zoude hebben kunnen doen ?— Öe achting voor de hooge Geboorte van den geweezen Veldmaarfchalk moge de Keizer voeden; zy is ook achting waardig, maar de Perfoon, die misdoet, hy zy dan wie hy zy, verdient op blyken van overtreeding vi Ampt, Eed en Pligt, onderworpen te zyn aan de uitfpraak der Wet-
',tcn., bOYensWelke niemand, zelfs de Souverein niet, veèlmin ec» bezoldig*



éitrde Krygs-Dienaar, verheven is, en ten ieder weet dat Louns van Brui», wyk het onderzoek volgens die Wetten, en wel met deshenneur zich heeft onttrokken. Derhalven, daar de Keizer dit alles weet, kunnen wy niet eens vermoeden , dat een zodanige Eisch, als men wegens den Hertog wil door dien Monarch gedaan te zyn, in Zyner-Majelteiti gedachten heeft kunnen opkomen. — Laat ons dan vastftellen, dat dit gerucht volftrekt valsch is, en geheel bezyden de waarheid.
Louw. Ik zou 'er met u voor zyn, om zulks te gelooven; evenwel wil mca thans verzekeren, dat 'er nieuwe beletfels tot den voortgang der onderhandelingen met het Weener Hof zouden zyn opgekomen ; maar men' weet nog niet, waarin zy beftaan zouden. „ Inmiddels (zo leest men in de Leidfche Courant van den 3often deezer) wordt voor zeker opgegeeven, dat de Ambasfadeur van Frankryk eene Memorie aan Hun Hoog-Mog. heeft overhandigd; dat derzelver inhoud allergeheimst wordt gehouden; dat de Republiek pofitif weigerd het geen daarin wordt vermeld, en gezind fchynt liever eenen Oorlog te waagen, dan iets boven de ten dién opzigte eerst genomeae Rcfolutiën in te willigen: Reiolutien die eenoegzaame bewyzen behelzen van de toegeevendheid der Staaten Generaal voor Zyne Keizerlyke Majefteit; en dat, zoons Gouvernement tot het uiterfte moet gebragt worden, door zodanige handelwyzen als het geduurende den loop der onderhandelingen ondervonden heeft, het oatWyfelbaare hulpmiddelen zal vinden in den iever en genegenheid eener Natie, overtuigd dat men aan de liefde tot den Vrede reeds al te veel heeft opgeofferd." _ ■ *£ . „ . . . •
Krelis. Volgens den Schryver van een Paryfchen Brief gedagteeken* n Mey, en waarvan een uittrekfel in de Haarl. Courant van heden te vinden is, zou de Zaak van de Schelde nogby verre na niet vereffend zyn. Men moet nochthans (wordt daarin gezegd; niet denken, dat men daar over vechten zal; de Partyen zyn 'er even afkeeng van, en het zou noch de eene noch de andere conveniecren. Maar de Keizer meent, dat hy beleedigd is, en zal niets van zyne voorftellingen laaten glyden, terwyl de Staaten Generaal alleenlyk tyd zullen zoeken te winnen, en zomin toeftaan , als zy kunnen. — Niettemin zou het my niet verwonderen, dat, fchoon tyd gewonnen doorgaans veel gewonnen is, de Republiek echter niet zal uitftellen zo fpoedig als mogelyk zy aantednngen om een einde van 't verfchil met den Keizer te bewerken, of, blyven de Eifchen van dien Monarch te hoog, zich in ftaat van tegenweer te ftellen, om te beproeven wat de Verweerder tegen den Aanvaller zal vermogen, en dus de beflisfching van het gefchil aan het Lot der Wapenen over te laaten. —De moed en yver der Voorouderen zyn by oeze \ ryheidlievende JNatie no^lop verre na niet dusdanig gezonken , dat ze zo laag zoude zyn van alles toeteftaan wat onbillyke Dwang- en Heerschzucht, ter bevordering van derzelver belangen, van haar zou durven eisfchen. —; Oelcmeade dit, zo zou de nog vrye Nederlander toonen, dat hy, geheel ontaard van t Bloed, uit welk hy fproot, zyne Eere, zyne Bezittingen, zyne Rechten , zyne Vryheslen moede was, om het Slaaftche Dwangjuk van Heerschzuchtige Vorften, met de yerfoeilykfte laf heid, gewillig en ouderdaanigils



e\ t • I c H } .....
Slaaf oc dm nek te neemen. Dit echter kan noch zilooitwsar zya. — Men kan, do* beminnelyk een Zaak ds-Vrede zy, haar nochthans ook te duur koopen. Het Paxep. tïma relum is wel een feboon gezegde by StUut ItaUcus; maar men kan niet a tyd roemen^ dat het beste% dat de. Mensch kent, 'er in gelegen 11, indien men zich door i overhee fcniög te vrede laat' ftellen. Men moet «1 dikwils door Oorlog Vrede zoeke». Het is aüe Mogendheden bewust, dat 'er geen Staat .n de Waereld >s, die meer den Vrede noodig heeft dan ons Gemeenebest; maar 'er is ook geen Republiek die door het vermogen haarer Wapenen den Vrede beveiligen of herkrygen moet, wanneer eene of andere OorloTzuchtige Mogendheid haar aanvalt, en haar rust en vermogen gewelddaad.g en gewapgndeilund onderneemt te Hooren, om haare Bezittingen en haare Schatteri in derzelver magt te krygen, en een vry Volk naar zynen zin tracht te dwingen, de wjug» •Overheden van hun rechtmaatig gezag teberooven, de heihgfte Verbonden te fc^nderv, .den Koophindel en Zeevaart zyner ftille Nabuuren te ontrusten en te vernielen, de Rechten der Volkeren niets achtende, en alles in een woord te vuur en te zwaarde dreigt te verwoesten, met het fcherpe Krygsfhal ter fchede. uit te rukken en zyn laatfte ftem door Toperen monden van K,rtouwen te doen donderen. Zal in dit geval de gene d.e ten onrechie wordt aangevallen: Vrede! Vrede , fchreeuwen?— Godfebept bet kwaade, fnet kwaad der ftraffe moet men hier achten, dat God oP de Zonden doervallen,) en Ue Oorlog is een dier allergroo.fte Kwaaden of Suffen, waarmede Hy een Volk oo t kezoch heèfrf Maar ook maakt Hy den Vrede Het is dan waar, dat God o.kw.Is ÏSriogen noodig acht om Vrede te doen bekomen aan een Volk, dat Hy begiftigen w,l Geen Salomo zou in Vrede geheerscht hebben, had Dav.d met meest al zyn tyd m geduurige Oorlogen gedeeten, en heeft het oude Isr ël, gelyk ook onze Voorvaderen, ëet de grootfte voordeelen op de Volks vyanden behaald, om dat het God Dus hou ik volftrekt ftaande, dat fomtyds een Oorlog noodzaaklyker is, vooral wanneer dezelve een vreedzaam Volk onrechtvaardig wordt opgedrongen, dan een Ut hartig,
'^^^S^^^T^^^ Vrind! & niet in alle.' Men zou
hals heeft doen komen om ons laager te vernederen, dan wy door Vrede of OnzyÏgheid zelfs zouden geworden zyn. Veelen onzer Tydgeuooten en Jö-ggn lilt 1 et nog in 't geheugen. Men weet dat de getrouwheid en erkentenis Deugden zyn wier Eigënfchappenlnze Natie als aangebooren is, en met alle die lengden hebben wy ons eerst een uitwendigen Oorlog, vervolgens cen Binnenlandfche., Tweedragt op den hals gelaaden; wy hebben eene Moeder door or ze Weenen helpen verhoogen om , zo het fchynt . door de Wapenen van haaren Zoon vernederd te worder, indien zy door een Vredebefluit niet worden afgewend: •
• Krelis Weet gy dan , indien wy eens .roet den Keizer in Oorlog geraakten, da. hy mwtmSm en de onzen zullen overwinnen? — Indien wy genoodzaakt zyn !/dS35Sn, na alle .„«gelyke infehikhkheden te hebben ?eoru.kt. S plig.ma.tige voorzorgen ter vermydinge van Vyandelykheden aangewend,
jer nut en vruchtloos; wat middel anders, dan onze eigen-zelfsvercedig ng door de Wap^en! fchiet ors over? De uife de gevolgen 'er van moet pen. W.ag1*.; God' zal echter onze «etuige zvn, het zy wy roet roem voortgangen maaken, het zy wy lyk wyken.d« wy nier'dan att gedwongen het Krypsgeweer m Mdenrfa.. vvy eenjk ys . )^ fl da{ wg een eer,yk vergelyk met den Keizer:
• ^ülên mogen „effen, ter befpaaring rnn zo veel dierbaar Menfchenbloed als .er wede zyden door de wreedc Moordtuigen des Oorlogs geftort zou ~ ™\mede Vrind Louweris! wensch ik u insgelyks den Vrede. Vaarwel en fla p geruft.
Lo'w^ Ik bedank je, Krelis! Ik wensch je 't zelfde. Weli'huis. en de groeter.s-
aan' Grietje.. . , . . ■ 'i - ———
ti*b*t br it Vtvc it V/ïi- J. vi* KGMONT: o? it. Rc£u1Um »«tfti*«, tc Xmtaitm.
1 . .. , J vD»!on nnvor Tu.WnnO.CTl . ODS-ZelVen



LOUW en KRELIS.
N°. 23. 7 Juny 1785.
Louw. oeden Avond » Vrind KreIi$! Is 'C met de Gezondheid DOS
Kjr in goeden ftand? Krelis Alredeïyk, Louweris l Hebt gy 't 'er ook nog wel meê ? Louw V y welTKrelis ! Weet gy me iets Nieuws te melden? Zal 't Vrede met den Keizer zyn, of moeten we Oorloogen ?
Krel.™ Ik weet van 't een even weinig als van 't ander, en denk dat '« niet beter by ftaan zult. Alles wat men wegens deeze Zaak in ver?yu-f u~n.lt ll\ Wst zezt tot nog toe mets. — Wy moeten evenwel fchil hoort en leest zegt ™ J m we ook'den Leezer met
Wat ^^nr^^l^rhSn. Het is zo! Maar wat zullen we hen KïK^^^ Iets dat niemand weet, kun-
Jï ïv00%nfeSgen! Ondertusfchen leezen we van dag tot dag inde NTeuw%aPlreen Arffien, het verfchil met den Keizer betreffende, e* i>ieuw»F^H heflischt, ze fs beduiden ze niets.
'D T ouw Gv hebt gelyï, Vrind Krelis! Maar waar zal de NieuwsfchryL n'un,LÏd nSmer, altoos bepaald zynde, meê vullen, indien
X?ufcyïe^
• y i?n7r»n ,„„ ri™ hrr eene hv volftrekt wist waar te zyn?— Ie veel ofte'w mg ftof bdeTemmeSrtheemyeven zeer; het waarfchyWfte kan ook ? f T. «ïü «vrnnrftp misleiding voor hem zyn , het zy het Uit- het zy het ÏT^mfrhe^aakeS Ten ondefwerp heeft. Dus kan hy door Berichten, 5?X meenfechte t?zT onechte verfpreiden. Hy moet zich echter d SakelenL melden, of volftagen onwaarheden uit te ftrooijen WKÏeUs Sk £%™MÏÏt\ buiten dit, is 'er altyd geen gelegenheid «m eene' ftoffe fWaklyk te doen voorkomen: De geduurige herhaaling yfn eene en dezdfde Lak, wordt eindelyk walglyk en lomtyds wel ber /,rT 7n i«'t althans met de dagelykfche Berichten in ?t verfchil ffi dl Keizeï e'n de Republiek" Wy kunnen gemaklyk napraatej 'wat men ons voorpraat. Maar wat hebben onze Leezers 'er aan ? De Tyd ^ imm rÏÏe crobtfte Meester, die alleen kan ons eindelyk de waarheid ereT Laat ons niet te voorbaarig zyn , in iet* te melder>, waarvan wy nipr weeten 'Er zal nog wel iets zyn, waarvan wy fpreeken kunnen, S gaan wy die zïaf met ftilzwygen voorby, tot zo lang wy'erdenuitflag
Va? ouw Z Men kan, zonder een Sleutel van de Kabinetten der MogendhPden w hebben , evenwel iets algemeens zeggen. Deswege zal ik dan ierue de PerloSe des Schryvers vfu den f"?™™*»?*™*^^ S Courant van deezen dag (die ik zie dat gy meae hebt,) uniettemin
VWT^'J^^^^ moede, om langer naar den ftaat der HoUandfche Negotiatiën te vraagen. Deeze groote langwyt.gheid ! S Yxiï; vcioorSït deels door den eigen aart vaa de Regeenngsform



del* Veréénigde Nederlanden , waardoor de Zaaken aldaar langzaam 3, voortgaan ; deels door den wyden omtrek, welke de Propofitiëa en de
Antwoorden ondergaan, eêr zy op hunne laatfte destinatie aankomen."'
Nu, Krelisl Gy hebt het denklyk geleezen , en wat zegt ge 'er van?
Krelis. Dat het onze belangen, en, denklyk, ook wel de waare Politieken van Frankryk, die 'er in betrokken zyn, ten allerbefcheidetlfte, raakt, als Behandelaars vau Politieke of Staatkundige Zaaken, gelyk wy even zo wel als in andere Landen, waare Politieke Behandelaars hebben, wil ik yolflrekt gelooven. Maar dePolitieken, in deeze Periode gemeend", denk ik juist zo Staatkundig te zyn als wy; het zyn geen werkelyke Poïitieken: Een enkele inbeelding van Staatkundige gedachten te voeden., kan iemand in een Coffihuis wel op de Klapbank brengen, of in een Drinkwinkel den mond openen: Maar wat fchermt men 'er niet al in den wincj! — 'Er is echter nhts zo onregelmaatigs gezegd, of het verdient opmerking; en wanneer een Fries seit: Wie 't leuL, ik leutnaat; zal ik hem gelyk kunnen geeven. Ik heb alleen tot grond van myne verdédiging, dat- hy zegt niet te- gelooven dat ik geloof. Maar dan fta ik juist met hem gelyk; hy gelooft niet dat ik geloof, en ik geloof niet dat 'hy'gelooft. Zie daar, zo is 't met alle Zaaken. Zeer onlangs hoorde ik een Predikant zeggen, dat de Bekeering het Geloof moest voorgaan. Gy weet dat ik 'er wel eens- over denk, en een Vriend;, die naast my Jlond, fchudde zyn hoofd, als of hy te kennen gaf dat hy 't anders meende. Ik fprak 'er hem ook niet over aan: Evenwel dacht ik: Oominé! het is een intricaate Zaak: üwe verzekering kan my eenig licht geeven; maar zy -voldoet my nog niet. Zo dra als ik verlicht ben van de waarheid uwer itelling, verre van ze te verwerpen, zal ik gelooven.fat gy gelyk hebt-, .en dan eerst kan ik myn toeftemming aan uwe gezegden geeven. 't Is en blyft in de daad een eeuwige waarheid, dat een Geloovige een Bekeerde is, dewyl wy alk in zonden ontvangen en gebooren werden, en dat men -.iet bekeerd kan worden dan door het Geloof; derhalve ook niet eêr, als een Bekeerde, zeggen kan: Ik geloove, Heere! Koorn- myne ongeloovigTreii te Itulpe, caamlyk door de Bekeering. — Ik hoor u, dunktmy, zegden: Wat koomt dat hier te pas?— Dit doet niets tot het1 al of niet uitbrengen van zulke omftandigheden, als over welke wy Hechts gewoon y.yn een weinigje te praaten. Maar, dewyl het waar is dat men in yt ??eestciyke zyn Geloof uit zyne Werken moet toonen; het moet dan in Seri ailërvolften zin volftrekt blykbaar zyn, dat men het ook doe in hst oa'-uurlyke; niet als een Werkheilige, als een Geveinsde, maar in daad on waarheid, en anders- doende, is niemand een recht Geloovige, dtwyl >iy nog verre van de Bekeering is. — Ik beken dat deeze ftoffe de gewoone tot ons onderwerp niet is.. — Maar dezelve overgebragt op het Waereldlyke — op het-Burgerlyke — op een Volk dat zyn heerfchenden 'Godsdienst niet op een voorgezien Geloof vestigt, mag men echter aanmerken dat by den Keizer eenige gedachten in 't Staatkundige plaats hebben, dat hy voorziet dat ons Gemeenebest gelooven zal3'dat men hem gelyk moet. geeven. Immers is het waar,. Vrind! dat.alle Waereldfche
Zaa*



( 9ï )
Zaaken van het Beftier der Godlyke Voorzienigheid afhangen, en dae het voorgezien Geloof van den Keizer hier niet het minfte deel aan heeft. — Hy is een Mensch al is hy een groot Monarch. -— Toont hy zyn Geloof uit zyne Werken; welaan! laaten we (bekeerd zynde) ons Geloof dan ook uit onze Werken toonen , het natuurlyke hier als van het Godlyke afvloeijende genomen; dewyl men toch weet, dat de Keizer geen God is, ten zy men hem eenen Aardfchen God wilde noemen ; en met recht; maar zo worden alle Vorften genoemd, en niet alleen Vo/ften; maar ook, en wel voornaamlyk Richters, die van Godswege recht en gerechtigheid op Aarde behooren te doen»— De eeuwige Godfpraafc ftaat ontwyfelbaar dan vast: En, is 'er iets dat niet geloochend kan worden, 't is ondervindelyk waar, dat zulke Vernevelingen onder de Meniehen, fchoon Goden genoemd', echter fterven als Menfchen. Hiermede ftemt volftrekt het Beftier van den Almagtigen overéén in de Natuur: Deeze doet, volgens hetzelve, alle Menfchen op eene wyze gebooren worden, en vry gebooren worden om vrye Menfchen te zyn. Ik behoef niet te zeggen dat de Dood een befluit van de Geboorte zelfs is, omdat onze Eerfte Ouderen de rechtvaardige ftraf 'er aauftonds naar hun val op aangekondigd werd door God, die niet liegen kan. Maar hun werd evenwel de Aarde en hunne verrichtingen op dezelve, zo lanj. als zy leefdenvry gegeeven, met alle hunne Nakomelingen, welken het Aardryk vervullen zouden. — Nergens vindt men,- dat God eene onmidlyke Wetby de Schepping heeft vastgefteld, uit welker krachte de eene Mensch boven den anderen zoude behooren verheven te zyn. — Alleen ftond het aan zyne keuze hen te verheffen, een Saul,- die zyns Vade; s Ezelen zocht, en een David, die van achter de Schaapen zyns Vaders in't Leger kwam, Koningen te maaken. — Zy waren met dit alles Menfchen : De tweed?' nochthans beter dan de eerfte. Maar was het. in den Eerften een voorbeeld van Volksftraffè, dat zy eenen Koning begeerde, het kon in alle.derzelver Op volgeren niet minder, maar veeleêr meerder zyn. Men kan hier de Godftem zelve door Samuël openlyk verkondigd voor geheel Israël raadpleegeQ- —i Dan ik. mis- hier den draad in hetDóolhof van myne al te verdwaalde begrippen.— Alles wat God wil, moet volftrekt gefchieden. — Maar 't 18 niet ontegenfpr-eeklyk, dat de Menfchelyke Begrippen dwaalen; en zelfs zou men hierin de grootfte Vernevelingen, de grootfte Voorbeelden van kunnen aanvoeren. — Dit gebrek heerchst in Jofeph den Ilden ook; — Hy. is Mensch! Hoe kan die Monarch zich dan verbeelden, dat 'hy een grooter Ziel bezit, dan een vrygebooren Volksftemvoerder der Bataaffche Algemeene Samengevoegdheid? — Maar watwildéeze Samengevoegdheid zeggen;.wanneer de wagen altoos langs eengemaklykenweg loopt; en-ais men heuvelen en.ongelykheden over moet,- door tegenwilligheid van eenige dien Lastverveeleude Gareelgenooten uitfpatten, en de gevaaren wel ziende, maar niet aandringen om dezelve mede te helpen tc boven komen? 't Is dus voor één onmogelyk alles te doen, daar* 'er.meer toe behooren. Die dcegelyke Staatsfpreuk , Louweris! Eendragt tatuth n-:gt ■ b'eliaoKÏe dus door eene ftrikte Wet \ an- ons.- geheel Gêiq^e-
M. 2 * aa>



nebest geftaafd te wórden; en wel door zulk eene Wet, die door eene krachtige fehikking in de Geldmiddelen een ieder der fiamverbonden Landfchappen behoorde beèedigd te worden, onder verbeurte van, tegen de Unie gezondigd hebbende, de Unie recht te doen, door vergeldinge van zulke boeren, ais by zulk een Wet op de Unie en aan dezelve gehecht door de Geünieerden zeiven bepaald wierde; naar welke Wet men de gevallen fchikken konde, en dit heeft het Concordaat in het Unie-Opftel zelf in 't oog, dewyl het Vryheid geeft om naar tydsgelegenheid verandering ten nutte van Volk en Vaderland te maaken, indien men zich enkel aan dat waare Eendragtige hoüdt, waarby Edelen of Ridder, den Regent van Staat of Stad; waarby den Burger, fnwooner en Veldbewooner allernuttigst zelfs, in onze, zo eoit in eene Republiek, zyne Pligten, maarookzyne Vryheden moeten worden voorgefleld;— indien men, zeg ik, een zodanige Wet, die waarlyk met den aart der zaak, buiten Stadhouderlyke Reglemen» ten, (want ook ter onderhouding van zulk een Wet, en het geboorzaamen derzelve, zou zich deeze Hooge Amptenaar niet minder dan de geringde Inwooner moeten fchikken) zulk eene Wet kon ftand doen grypen, met eene zelfde Regeeringsvorm in alle de Nederlandfche Provinciën, nochthans het Volk een ieder in de zyne het veréénigd Grondgeftel dier Wet betrachtende, zonder eenig gezach over eenen of anderen Bondgenoot te hebben, of te durven in aandrang brengen, waartoe punétueelyk, gelyk in alle andere onderfcheidingen, behoorde gezorgd te worden, om ze allen opéénenzin, óp één punt te doen uitloopen: Zo dat men 'er met waarheid van zeggen konde, en, als weleêr uit de blyken toonen, dat de Opperjïe Wet, de Welvaart des Volks ware. Zo lang men dit niet gelooft, kan men van zyne dwaaling niet te reckt gebragt worden. — En... maar wacht een weinigje. Onze praat is toch maar
rabbelerye: Betweeters kunnen ook wat meer zeggen: en wy zyn niet waardig op
eenen dag met hun genoemd te worden. Wat fpyt het my, Vrind' dat men
my flechts het Letterzetten en Drukpersdraaijen heeft laaten leeren. Hoe gaarne zoude ik anders het Academie-ftof op myne Kleederen gehecht hebben gezien. —Dan, ik ben wel meer dan eens door Turfmollem beftoven geweest, doch geen Weger in de Waag geworden, gelyk men my nageeft; (ik fpreek als Schryver van dit onnoozel Papiertje,) in welks een derzelver Blaadjes, wel twee Jaaren geleden, een Brief voorkomt, die men niet dan eenvouwdig kan noemen, van welken de Heer Schryver (zegt men, en heeft het reeds lang gezegd) de Opfteller van alle onze Samenfpraaken zou zyn ; terwyl 't 'er verre af is dat wy om een veertig of vyftig regels verlegen zouden zyn, om een' of anderen Brief te plaatfen, waarmede wy wel hartelyk verzoeken dat ons niemand zulks moge vergen. En wat zegt gy, Louw-Broêr!
zou 't ook niet vreemd ayn, dat iemand om het zenden van zo weinige regels, en maar op éénmaal, een Ampt by een Ampt zou kunnen bekomen ? — Maar het zy dan
hiermee" zo het wil. Ik wenschte dat men meêr recht geloofde, en eer boven
belang ftelde. Ik zal, noch kan U niet langer met gelooven en niet gelooven
ophouden: Maar dat de Mammon van den crootften tot den geringften onder de Menfchen wordt aangebeden is waar. r- En dat daartegen weinig Bekeerlingen en
Geloovigen zyn, is niet minder zeker. Ik zou hierop wel eene hedendaagfche toepasfing kunnen marken...
Louw. Zwyg, Vrind Krelis! Uw Toepasfing zou eenige Aanmerkingenen een Parodie waardig zyn. Gy weet dat wy nog tyd noodig hebben om meêr te zeggen ? Wat die ons verder zal voorftellen, zullen we afpachten. —— Vaarwel, Vrind ! en fl.iap gernsr.
Krelis. Insgelyks, Louweris! en de groetenis aan Diewertje.
Gedmkt by de Erve de Wed, JACOBUS v an EGttOSI; ej> de Reguliers flreeltraat te Amfterdam.



KRELIS en LOUW.
Ne. 24. 14 juny 1785.
Krelis. 1\/fet het eindigen van een aangenaamen Dag, wensch iku 1v1 een'goeden Avond! Is 't wel met de Gezondheid, Vrind! Louw. Dezelfde wensch aan u, Krelis! Zyt gy daar? Dat is goetC Welkoom! — Ja, ik heb het nog zeer wel met den ligchaamlyken toeftand. Hoe is 't met den uwen?
Krelis. Almede redelyk wel, Vrind! — De oude vraag al verderweêr. Is 'er rykelyk Nieuws voor handen?
Louw. Ik kan 'er u niets met zekerheid van zeggen. Ik geloof dat fommige Schryvers van Dagpapieren zich toeleggen op de Voorzeggingskunst, uit begeerte om het Toekomende te weeten, terwyl ik echter niet ontdekken kan, dat deeze begeerte hen tot Waarzeggers maakt, nog minder als zy het den Navolgeren van Don Antonio Magino in den Almanach doet. Echter fchynt de Mensch gaarne het Toekomende te willen weeten. Die zucht is onaffcheidelyk van onze Natuur, en op dezelve zyn zo veele wankelende onderftellingen, meest dwaaze, ydele, verkeerde en dikwils verderflyke gebouwd, dat men niet begrypen kan, hoe het mogelyk is, dat Lieden van gezonde hersfenen, nog aan zulke losfe gisfingen verkleefd kunnen zyn. Sommigen flaan geloof aan Toovery, aan Handbekykingen, aan Phyfionomifche of zogenaamde Gezigtkundige grillen. Ik wilde nochthans wel eens iemand zien, die my het Zielsgeftel van den Mensch konde uitdrukken. Men zegt dat iemand met ros hair niet te betrouwen is. Hy bezit, meent men doorgaans, een valsch, een verraaderlyk, een ondeugend hart, even of men juist pikzwart hair moet hebben, om allerhelderst deugdzaam te zyn. Maar dan moesten de oude Duitfchers en Batavieren, naar de Schets die Tacitus van hen geeft, (en niemand heeft dit ooit beter gedaan,) altemaal allerflegtst gefpuis zyn geweest; want deezer hair en baarden waren doorgaans ros- of roodachtig, daar dié der Romeinen meest zwart waren, 't welk hun zekerlyk moet gefpeeten hebben; dewyl men vindt dat de Dames te Rome veel geld gaven voor het hair der gevangen Duitfchers, om 'er, in plaats van het hunne mede te pronken; gelyk Ovidius aan zy* Juffertje te kennen geeft:
Jam tibi captivos mittet Germania crines, Culta triumphatce muitere gentis eris.
Dat is, naar de vertaaling van Vondel:
Germanje fchenkt u 't hair van zyn gevangen Heeren; Gy tooit u met de lok, waarmee wy triompheeren.
Dus is een roshairige geen Judas; geen Verraader!, Daar de meesten onzer Voorvaderen aan de kleur van hun hair zelfs b/yken toonden van hunnen Landaart. En ik geloof dat, neardien de Schilders altoos in de fchets van eenen Hemelfchen Engel de hairen roskleurig maaien, dat Judas Iscarioth daarentegen pikzwart hair moet gehad hebben, naardien hy een Werktuig des Duivels was, en wie zou ooitandershet Beweegrad der Duisternisfe en den Vorst der Duisternisfe zelf, dan met de aller-
M 3 don-



( 94 )
donkerfte verwen, het diepfte zwart, niet moeten affchilderen? Het „™a it meerder waard dan eenig ander metaal: Het heeft ook eene rosfe Edr:8m/n zegtT by voorbeeld, de gouden Zon: Maar in de Natuur wft men seene verfchynfels aan welken men de kleur van yzer, dat hit naast naar 't zwarte van den nacht, naar het duiftere trekt, weet te Peeven, ten zy men zinfpeelen wil op de yzeren Eeuw, (liever in 't meervouwd Eeuwen,) na 't verloopen der gouden en zilveren, gelyk de aloude Poëeten onder Grieken ea Romeinen ze ons, op hunne wyze, niet onaartig hebben voorgefteld. ■ .
Kr.lis Wel, Vrind Louweris! waar wilt gy met dien omflag heen? ^rhoon 'ik saarne beken dat in de kleur van 't hair de Deugd van een E niet is gelegen, onderftel ik echter, dat het zwart op ;t wit het h£« affteekt • ia, dat behoef ik niet te onderftellen, maar 't is een onrfprvindelvke'waarheid, die zo vast gaat, [èls tweemaal twee vier is. Men ,011 noch leezen noch fchryven kunnen, ware dit niet waar; of men moest ^dachten in houten berderen, met wasch bedekt, uiten; gelyk men in de vroegfte tyden deed. Men kan thans op een klein ftukje Papier, /dank zv den Uitvinder 'er van!) zwart op wit toonende, al veelzeggen. Hier komt het rosachtige of roode niet te pas. Al woudt gy uwe geHarhten over de Oranjekleur uitdrukken, zo hebt gy zwarten inkt en wit nanier noodig, of niemand zal u recht verdaan kunnen, ik zou hier meer »n kunnen zeggen, als gy van de rosfe kleur kunt doen. Is met alies w« men leest, zwart op wit? De zinfpeelingen op gouden, op zilveren, on v/eren Eeuwen, hebben haar byzondere, maar het zwarte heeft op het witte zyne algemeene betrekking. Het goud, om dat het een rosachihre kleur heeft, trekt alleen zyne waarde uit deszelfs ichaarsheid, en Zrnm is het van meer vermogen dan de andere metaalen, naamlyk op de beeeerlykheid der meeste Menfchelyke zinnen. Maar niet minder wordt het befteed om 't yzer af te weeren; want goud maakt 10 het Woordenboek der Waereld de grootfte Periode uit, fcnoon yzer het nllernoodzaaklykst en onöutbeerlykst metaal is, dewyl er byna mets tn.nc\er hetzelve ten nutte en onderhoud des Menfchelyken levens kan verricht worden. Schryf ik, en myn Pen is ftomp, ik heb yzer noodig om ze fcherp te maaken. Geen Ambagt, geen Knnst is cr bekend, of het vzer is rer meer of min noodig toe. Neem een Snyder of Kleermaaker ten voorbeeld, niets zou hy kunnen uitvoeren, zo hy geen Schaar, eeen Naalden, enz. tot zyn gereedfchap had, en ftyg met uwe gedachfen van des Snyders laagfte Tafel tot op het Kruis van den hoogften Tnren pv zult in uwen vaart niets ontmoeten, of het is door middel van 't 'yzer daargefteld. — Gy zult zeggen: 'Er is echter een tyd geweest dat 'er geen yzer bekend was. — 't Is waar: Maareven a s al de metaalen, is het yzer ook bekend geworden, en nog vroeger, geloof ik dan het goud. Trekt het yzer het meest naar 'tzwart, dat.geeft deszelfs onnut niet te kennen. De Mensch zelf is ook uit de Aarde, en die is zwart.- Maar al weêr zoudt gy.kannen gevoelen, dat de Aarde van welke Adam gebootfeerd werd, gelyk veelen zulks willen, ros- of roodïchtig zygeweest. Ik weet het even weinig als Adam zelf het zal geweeten



C 95 )
kebbsi» Maar Adam kende ook geene metaalen. Hoe is hy dan aan Spaden tot den Lacdbouw eeraakt' Door hout 'er toe te gebruiken? Maar hoe kan hout zonder yzer een eedaante bekomen, die noodig tot het werk i», dat men verrichten moet? — En...
Louw En, is 't niet al geBoeg? Ik zeg nog eens dat men op den grond van voorzegging» niets kan zeggen, en daarop heb ik eenige geringe aanmerkingen gemaakt over de kleuren van 'i hair. Gy trekt dit in de kleuren Oer metaalen nog verder. Evenwel meen ik dat het goud, hat het yzer zo nut zyn als het kan weezen, het edelfte van aPe de metaalen is. De Keizer zelf zal asnftonds het yzer neêrleggen, zo men hem uoud-geeft De Prins van Pruisfen zal onze Republiek niet verder aanfpreeken om eert pretentie te doen gelden, zo men deeze met een toefchieting van een halve milltoen «ouden Ryders uit de Waereld helpt. Ook zal men mogelyk verder eenen anderen en nieuwen Eisch des Konings van Spanje, die men nog niet weet waarin te beftaan , almede door het goud uit den weg kunnen ruimen. — & Die fraaije goudkleur blinkt even fchoon in de oogen der Vorften als in die van den geringften hunner OnderdaanenJ Krelis Het is om uitzinnig te worden !— Weet men dan niet meêr, dat men yzer met vze'r moet fcherpen. Waartoe dan alle de Schutteryen tot de Wapenen aangemoe-
died; Waartoe alomme ten platten Lande den Boeren geweer in handen gegeeven ? —
Waartoe dan zo veel gouds gefpild, om 'er yzeren Verdédigtuigen voor te koopen, en een aanmerklyke menigte Bezoidelingen tot gebruik 'er van in dienst te neemen ? — Zo men evenwel boven dit alles nog goud, zonder de kracht van 't yzer, ot ftaal, zo irv wilt te beproeven, goedwillig en allernederigst aan een ieder, die 't maar eiicht, en daarenboven eerfte en beste Bezittingen van den Staat, (in 't algemeen en in waarheid 'gefprooken van het VOLK,) lafhartig zoude wechgeeven; gelyk men doen zou althans het verfchil met den Keizer betreffende, indien het waar is dat de Haarl. Cea■rant van heden ondér Weenen, met een men zegt meldt.
Louw. En wat behelst oir zeggen dan? — .
Krelis Dat de Voorwaarden van Vrede tusfchen Oostenryk en Holland de volgende zvn-' Het zal aan de Oostenrykfche Schepen, doch alleenlyk van eene beftemde e-ootte' ongehinderd vry ftaan, op de Schelde tot in Zee te vaaren, maar aan de overige'vreemde Schepen alleen tot Saftingen toe; eenige aan de Schelde liggende Vestinew-rken zullen geflecht worden; twee Afgevaardigden van de Republiek zullen naar Weenen gezonden worden, om wegens het voorgevallene op de Schelde voortellingen te doen; tot vergoeding en fchadeloosftelhng zal Holland aan Oostenryk ren Millioenen betaalen. Holland wilde wel in 't eerst niet meer dan zes Miljoenen intvil'igen, maar wyl de Keizer onveranderlyk op zynen Eisch bleef fhan, wa* Hoitard ook eindelvk daartoe overgegaan. En dit was de oorzaak van het uhftel, dat de Vreue nog niet openlyk bekend was gemaakt; hetwelk men nu echter in 't kort verwacht. Luw. En zoudt gy kunnen gelooven dat dit waar zy ?
Krelis Ik weet niet wat ik gelooven moet, deeze Zaak aangaande; m het Godsdicnflice alleen is het Geloof allervoortreflykst, en eene loutere Gaai van God. —De Tvd zal ons het waar belton van alle Zaaken moeten voorftellen.
Louw Zo is 't Maar ik heb u ook nog iets gezegd van eenen anderen E'sch dos Prinfen 'van Pruisfen, den Broeder der Koninglyke Gemaalinne van Mvoneer onzen
Stadhouder. Gy zult denklyk nieuwsgierig genoeg zyn. te hoorei; -t««ru»
die Eisch beftaat? ....
Krelis. Wel ja: Weet gy 'er my eenig licht van te geeven ? ■ Louw In zo verre als een ieder het kan vinden. Ik lees 'er van, onder t Amkél van den Haag, in derHiftorifche Courant van deezen dag, het volgende, mét oyvü*X van een Qwstie met Spanje. Ik zal't je voorleezen: Luister, Krehs I
De Zaak wegens een Geld-Eisch van Pruihfen ten laste van deezen Staat, zo »erfchil'end ©pgegeeven, komt hierop uit: Dat Zyne Koninglyke Hooeneid, de Erfprins



( 96 )
van Pruisfen, by Misfive aan Hunne Hoog-Mog. heeft kennis gegeeven van ('^zelfs overneeming eener Praetenfie van het Huis van Hohenlobe, gróót 5 Tonnen Gouds en fpruitende uit eene Beleening, door Aartshertog Matthias in 1579 gedaan, doch federt,-uit hoofde van agterfhlhge Renten, tot eene fomme van meer dan 7 Mil4kwnen gemonteerd, welke Prstenfie de Prins gaarne aien zoude, dat deeRtpubliek liquideerde.. De inhoud deezer Misfive is aan de refpeöive Bondgenooten gecommuniceerd. — Ook is 'er eene Questie opgekomen tusfchen Spanje en deeze Republiek • docb, waarin .dezelve eigenlyk beftaat, is nog niet bekend; alleen meent men te weeten I «Jat H. H. Mog. de goede dienften van het Franfche Hof by dat van Madrid verzocht hebben.
Krelis. Het is dan nog een geheim;!voor 't Volk, waarin die Spaanfche Questie beftaat. Nu, het Volk moet ook niet alles weeten. De Staatkunde mag ook niet zo algemeen zyn. Ik wil hier de rede niet van onderzoeken. Deswege zal de Tyd ons ook voorlichten. — Maar de Geld-Eisch van den Prins van Pruisfen, hoe kan die ten laste van onzen Staat zyn, dnar hy fpruiten zoude uit een beleening door den Aartshertog Matthias gedaan in 1579? Gaat dat onze Republiek aan? Is zy verpligt ter betaaling der opgenomen penningen voor dien Aartshertog, die in naam van Spanje, welks onwettigen dwang men in 1581 wettig en plegtig heeft afgezw'ooren, Gouverneur der Nederlanden was. — Voor het overige, om dat ik 'er al zo iets van in een en ander Nieuwspapier geleezen heb, vind ik wel een verdrag tusfchen de Aartshertogen van Oostenryk en H. H. Mog. in 1610 aangegaan; maar geenszins iets dat den Aartshertog Matthias betreft. By dit verdrag is dan alles vereffend, en indien het waar is dat de Eisch des Prinfen van Pruisfen grond heefr, moet hy *t Huis van Oostenryk in dien tyd nog het domineerende, in de 17 Provinciën aanfpreeken. Dus kan de Keizer zyn Schuldenaar zyn, maar geenszins onze Staaten.
Louw. Ik kan het zo veel te minder vinden in de verhandeling der Unie, in 157» geflooten, en dus in hetzelfde Jaar, in welk men opgeeft dat de fchuld gemaakt zou jyn, waarover de Prins van Pruisfen ons thans zou kunnen aanfpreeken. Daar duidelyk alle aanfpra»k reeds toen krachteloos is gemaakt door het tweede Artike' der Unie aelve, toen men den Prins van Oranje, in een verklaaring van toetreeding tot «ie Unie wegens de Ommelanden, nog Luitenant-Generaal van den Aartshertog Mat tbtas genoemd vindt. Hoe kan men dan thans preteefien van Geldfchulden op een Republiek maaken, welke in dien tyd wel haare oprechting, maar op verre na nog haar beftaan niet had, en vervolgens by den Munfterfclien Vrede in 1648, alles g"lvk gemaakt heeft, wat haar betreffende, te vooren in gefchil was. Ik wil derhalve wel bekennen, dat ik niet in ftaat ben, eene verpligting van die fchuldbetaaiing, tenlaste .van onzen Staat te kunnen vinden, en denk dat, dewyl orze Republiek in dien tvd nog haar beftaan niet had, die fchuld, indien ze 'er al mogte^ewoest zyn na de vereffening van alle gefchilftukken, by het gemelde Trsétaat ook haare bepaaW ter vereffening gehad zou hebben. Dit zo niet zynde, is 'er de Staat niet aanfpraakhk voor, veel min tót de betaaling 'er van verpligt. '
Krelis. Wel, Louweris! Indien alle Eifchen ook zo maar door gingen. zou men op het laatst ons, onze Wyven en onse Kinderen, met alles wat men had wel ei fchen kunnen. — Laaten we toch zo laf en dwaas niet zyn, dat we ze ongehouden opvolgen. — Maar, wat zal ik aeggen? Die wrange Vruchten zyn altemaal voort, brengfels van het Zaad van de Jaaren 1747 en 1748. — Het is alles federt die Jaaren bedurven, en de Hand des Verderfs ftrekt zich zigtbaar hoe langer zo meer uit over ons
wankelenden zuchtend Vaderland. God, hoope ik, zal 'er in voorzie» Ik weet
niets meer te zeggen. — Vaarwel, Vrind Louweris! Ik wensch ie wel te rusten Louw. Insgelyks, Kralis! Wel t'huis en de groetenis aan Grietje.
OUiuk.1 bj de £iv* dc Wed. J. v*h EGMPNT: op de RoguJietf BieêftriM. te AnXleid.a,.



LOUW en KRELIS.
N*. 25. 21 Juny 1785.
Louw. Tk wensch je een goeden Avond, Krelis! Hoe is 't met de GeX zondheid, Vrind? En welke Nieuwsftofte is 'ervoor handen ?
Krelis. Goeden Avond, Louweris! Ik ben gezond: Zyt gy het ook?
Louw. Als een eerfte Baas, Krelis! Maar ik vraag wat Nieuws gy hebt?
Krelis. Ik weet van geen Nieuws van belang; dat 'er is zult gyzowe! weeten als ik: Want ook gy leest de Couranten.
Louw.. Zo is 't, Vrind! Dan ik vind 'er misfehien niet 20 veel in als gy 'er in zoudt hebben kunnen vinden. Dit merk ik, dac eenigen deezer Dagbladen Twistichriften worden. Men vindt 'er weinigen onder, die niet dagelyks eenen of anderen Brief hebben, die Partyzucht te kennen geeft, en in welken fomtyds de geest van verbittering vry fterk doordraait.
Krelis. Dat is waar, Louweris! De Schryvers dier Bladen mogten wei wat fpaarzaamer hierin tc werk gaan. Dan echter 'er zyn Zaaken, die openbaar behooren in 't licht gefteld te worden. Men mag en moet den loop niet volgen van, en dien ook niet ongehinderd laaten, aan verkeerddenkende Menfchen, die, op eeneonbedachtzaame wyze, een kwaad, ongeregeld, verleidend fpoor inflaan, en zich-zelven voorby rennen. Lie< men dezulken begaan, zonder hunne gebreken hun aan te toonen, zy zouden zich niet ontzien van elk te overryden, om zo te fpreeken, trotfchelyk en wreed te vertrappen en te vermorsfelen. Yzer, zegt Salomo, fcherpt men met Yzer. Zwygen en toeftemmen behoort niet altyd tot de Menfchelyke Pligten; zeker niet. Indien ik ondervind dat iemand my vyandig is, wegens het yoorftann van de algemeen goede Zaak, zal ik hem dan zonder tegenfpraak in de algemeen kwaade naar zyne veroordeelenswaardige begrippen, naar zyne flegte oogmerken laaten handelen? — Betrouw uwen Vyand in eeuwigheid niet; vsant gelyk het koper verroest, alza
[ook] zyne boosheid. — Dit is dc Les van Jefu Syrach voor een gedeelte.
En wanneer hy zich kromt, en vernedert, moet men zich-zelven wel bedwingen; maar niettemin zich van hem wachten: En dan zal men, volgens denzelfden Schryver, voor hem zyn als iemand die eenen fpiegel heeft af gevaagd , dien hy tot den einde toe niet verroest kan maaken. (Gy begrypt ligt, dat Syrach hier van. koperen Spiegels fpreekt, naardien ten zynen tyde 'er nog geene van glas bekend waren.) Hy ziet op de verderflyke aanflagen van een Mensch die zich uwen Naasten, uwen Broeder noemt, en . daarby uw Landgenoot is. Hy waarfchouwt u tegen een zo kwalyk- < denkend en haat- en baatzöekend Mensch; hy geeft u een middel aan dc hand , om hem, die met vyandige lastertaal niet alleen uw' goeden naam tracht te bezwalken; maar zelfs te vernielen; ook niet alleen in uwen enkelen Perfoon en toeftand, maar daarenboven nog al het nuttige van het algemeen, terwyl hy zyn byzonder belang bedoelt, gebeeliyk ten
N • ójj.



( 98 )
ondergang te brengen. — Betrouw dan zulk een Vyand in eeuwigheid niet. Stel hem niet nevens u, op dat hy niet ten eenigen tyde, u omgekeerd hebbende, HEM-ZELVEN Jlelle op uwe plaatse: Zet hem niet aan uwe rechterzyde, dat hy niet ten eenigen tyde zoeke uwe zitplaatfe in te neemen. — Gy behoeft my niet te beduiden, Vrind! dat de Wetten van het Euangelie anders luiden. — Zo een ieder die opvolgde, was 'er nooit verfchil in de Waereld, en alles was goed, fchooa nochthans de Eerfte Infteller derzelven geen goeden Meefter wilde genoemd zyn : want een die Hem zo noemde, wierp hy toe: Wat noemt gy my goed! Niemand is goed dan Een, naamlyk God. — Daar dan het kwaade tegen het goede in weezen is en altoos blyven zal, mag en moet 'er een tegengefteldheid van het goede zyn , fchoon het den top der volmaaktheid niet kan bereiken. Nochthans het kwaad goed en het goed kwaad te keuren, is buiten alle Rede. — Maar al Rede genoeg om u te erinneren, dat men het Kwaade mag tegenfpreeken: Iets dat de Voorftanders der Kwaade Zaak niet gaarne hooren. Althans de Schryver van dien Brief uit Rotterdam, in de Haagfche Courant van gisteren geplaatst, fchynt zich zeer gebelgd te hebben, dar men de Kwaade Zaak haaren rechten naam gegeeven heeft, om dat de Voorftanders der Goede op het punt ftaan van te zegepraalen. Dus moeten ze zich van hunne gal ontlasten, intusfehen men, om hunne pynlykc poogingen, om ze kwyt te raaken, hartelyk lagchen moet; waartoe ze zich in allerlei bogten wringen en fteunfels aan dorre boomen zoeken, om 'er aan te leunen. Op deeze wyze gaan alle Haaters van de algemeene VolksVryheid, zo wel als vandiederBurgerlyke, inhetafgetrokkene, tewerk, om te onderftaan of het hun ook nog mogelyk ware beide, door Zelfbelang en Heerschzucht, den bodem in te flaan, ondanks hunnen bedrie"-lyken yver, die men te gelyk in hunne flaaffche Zielen ziet doordraaien. Is het thans de tyd voor een waar Republikein te zeggen , het gene men onder een dwangzuchtige Graaflyke Regeering, verongelykt en mishandeld door een doemwaardige Stedehouder des Tweeden Filips,' als Gouverneur der Nederlanden, zeide: Fidelles au Roy, jus qua perter la Be face als een gevolg van den Scheldnaam van Granveile? — Neen! andere Tyden, andere Zorgen, en andere Zorgen ook andere Zaaken'. — Ik kan my niet begrypen wat de rede zy van diens Brieffchryvers verkeerde aanhaaling van den Koning getrouw tot den Bedelzak. — "Immers zal niemand in ons Vaderland deswege eenige gedachten vormen. Wy eeren in onze Vryheid God alleen.
Louw. Ja maar, weet ge wel, Vrind! dat we ook de Maften die over ons gefteld zyp, eeren moeten? En hierop koomt de BrierYchrvvèr t'huis. De Overheid en's Lands Conftitutiei (zegt hy ) getrouw tot den hoogften ( het was beter laagftenj) Jmaad toe. Dus zegt hy byna het zelfde dat gy wilt zeggen.
Krelis. Ja, maar in zyn zeggen is een draai by overneeming van den lening getrouw te zyn, en dus plaatst hy de Qvtrheid ook voor de Conjlitutie y



C 99 )
tutie, daar het eehter eene eeuwige waarheid blyft, dat zelfs een Koningniet boven de Wetten verheven is: Veel minder derhalve de Volks-Vertegenwoordigers van een vry Gemeenebest, of Stad van hetzelve in 't byzonder. Evenwel wil dien Brieffchryver en Tekenaar van het Request Antidotaal daar heen; waaruit men blykbaar ziet door welk eenen Geest hy wordt gedreeven : Zoudt gy wel anders kunnen vermoeden, Vrind! of dit Request is voor Rotterdam al weèr ten grond van een nieuw BurgerOproer gelegd? — Maar welk een onuitwischbaare fchande! Welkeen verderflyke blaam voor een Aframmeling van den grooten Huig de Groot, wiens dierbaare asfche, zo zy gevoel had, in zyn Delffche Grafftede 'er zich over beroeren zoude! — De Groot, als Scheepen van Rotterdam, zoekt een ieder aan zyn lyn te trekken, om een Request te teekenen> dat ik volmondig Rustverftoorend durf noemen. Hiertoe heeft die Heer in de Haagfche Courant voor eenige dagen doen berichten, dat ten zynen Huize dat Request ter teekening ligt, en zyn Ed. Achtb. daartoe vaceert 's morgens van half 12 tot 1, en 's avonds van 7 tot half p uuren, den gewoonen Schoft- of Schooftyd der Arbeidslieden, voor wien de ftand van zyn Huis ook zeer gelegen is, als ftaande in de buurt van't Stads-Timmerhuis en 's Lands Werf, zo dat de Byltjes en verdere Arbeidslieden, naar of van hun werk gaande, met weinig moeite in pasfant by den Heer Scheepen kunnen inftappen, daar veelen van hen, ter gelegenheid van het eerfte Zoopjes-Request, toch getoond hebben, dat zy in ftaat zyn om hunnen naam te teekenen. Eergisteren middag zag men een gantfchen ploeg Mansperfoonen, met Schootsvellen voor, uit het Huis van den Wel-Ed. Geftr. Heer Scheepen komen. Een van hen werd, in het uitkomen, gevraagd: Wat hy daar gedaan had'. — Geteekend. -— En wat? Dit wist hy niet regt; maar het was voor de Regeering, en dat was alty'd goed.. — Dien zelfden avond verhaalde een Timmermansbaas in een Gezelfchap, dat hy het Request geteekend had. Men vroeg hem: Welk Request? — Dit kon hy niet zeggen, want hy had geen tyd gehad om hst te kezen, maar tot het fchryven van zynen naam was zo veel tyds niet noodig.
Behalven het Huis van den Heer Scheepen, ontbreekt het aan geenè verdere middelen , om de teekening gemakkelyk te maaken. Die daartoe lust heeft, behoeft geen voet uit zyne Wooning te zetten, wyl men infchikkelyk genoeg is, om daarmede in zulke Buurten, alwaar men gading verwacht, van Huis tot Hu:s rond te loopen; inzonderheid in het AgterKlooster, de Buurt van de befaamde Kaat Mesfel. En om alles te fpoejdiger af te doen, hebben de Wervers zich in drie ploegen verdeeld. —Welk een aanzienlyk aantal notabele Onderteekenaaren heeft men dus tewachten, aan wier hoofd de Heer Scheepen pronken zal;
Zo hebben ook twee Knechts van zekéren bekenden Vaandrig, door de gantfche Wyk No. 6. Tde Compagnie van den Vroedfehap van Staveren]' niet het Request byna"van Huis tot Huis rondgeloopen , veelen wysmaakende, dat het iets was ten nutte van de Burgerwacht. De Luitenant
Na dier



C ico )
dier Compagnie deeze Zendelingen in hunne Werving ontmoetende, gaf hen te kennen, dat zy zo iets buiten last van den Kapitein niet vermogten te doen; doch hun Meefter nam deeze waarfehouwing zeer euvel op, en maakce hierover een verbaazend gerucht aan het Huis van den Luitenant.
De Leden, uitgemaakt hebbende het Collegic van de Weth van 1783, zyn tegen morgen [Maandag] geconvoceerd, om te befoigneeren over de Vraagpunten,"door Hun Ed. Gr. Mog. Commisfarisfen hen toegezonden, cn daags daaraan de geweezene Scheepenen. Dus gaat nu deeze gewigtige Zaak, in fpyt van allen tegenftand, aan den gang; terwyl de uitflag van dien waarfchynlyk leeren zal, met hoe veel reden de Antidotaale Requestranten verlangd hebben, dat alle Zaaken op haaren tegenwoordigen voet mogten blyven.
. Dit heb ik o vergenomen uit de Delftfche of Hiftorifche Courant, No. 74, van wier fchrandere Schryver en Uitgeever men wel eene genoegzaam fterke Mercuriale voor den befmettenden Misfive-Schry ver verwacht. Hierover dan thans niet meèr.
Louw. Het is, zeg ik, vreemden vergezocht, dat men tegenwoordig taal voert die niet te pas kan koomen, in Zaaken , die over zyn. In toevallige wislelingen mogt men nog iets anders zeggen, en iets anders gevoelen; waut het is een Zot die zyn geheelen Geest uitlaat. —■ Zo ver zyn Louw en Krelis ook nog niet: Zy hoopen naar hun bekrompen Verftand hun even bekrompen Geest, zo die is, nog altoos op eene Vaderlandfche wyze te doen werken in hunne Samenfpraaken, die zy, fchoon niet altoos naar elks fmaak kunnende maaken , echter trachten te fchoeijen op den Leest van 't algemeen Belang des Vaderlands.
Krelis. 't Is zo. Sprak men dan ook in 't algemeen gelyk men fpreeken moest, en liet de Scem des Volks zich eensgezind hooren, dan zou men geen Spreuken van een nog niet vry Volk behoeven by te brengen, om het reeds lang vrygevochten zynde, in den Mond te leggen, zo als die Rotterdamfche Slaafachtige Brieffchryver doet. Maar laaten we hem cn den Haagfchen Courantier, wiens laatftens Voorouderen toch met den Bedelzak om den hals in Holland zyn gekomen, en groot geworden door het air van d la Cour Stadhoudrienne te caimandeeren, of mendieeren, dat hetzelfde is, vaarwel wenfchen. — Ondertusfchen zal 't myn verlangen en tevens mynen wensch vervullen, wanneer ik hoor dat de Rotterdamfche Krabbelaars in hunnen greep misgetast hebben.
Louw. God geeve het. Leef gezond, Vrind Krelis! Wel t'huis.
Slaap gerust, en groet Grietje.
Krelis. Ik wensch je ook Gezondheid en een aangenaame Nachtrust.
By dc DruMer deezes wordtin commislie verkomt een ouverbeterlyk Middel tegen de Weegluizen, het we'.k dat affchuwelyk Ongedierte tc-rllond doodt en verdryft. Het'Flesje is 12 Stuivers.
Gedrukt by de Erve de Weduwe TACOBUS van TL Q MO NT: op de Reguliers Bteêihïat; te Avnftcidam.



KRELIS en LOOf.
N°. 26. 28 Juny 1785.
Krelis. /hoeden Avond, Vrind Lonwerisl Hoe hebt gy 't met de
VJT Gezondheid? Louw. Naar wensch, Krelis! Hebt gy 't 'er ook nog meè naar uw genoegen ? Krelis. Volkomen, Man!
Louw. Dat is goed: Juvenaal, fchoon een Heidensch Schimp- ea Hekeldichter, vermaant, in zyn Tiende Berispdicht, den Menfchen de Goden te bidden, niet om groote Schatten, om lof door Heldèndaaden te bekomen, waarmede hy op 't oog heeft de trotfchezegepraalingen der Griekfche en Romeinfche Veldheeren, die daarop van óuds zeer plagten gefteld te zyn; zo min als om hooge Ampten en Eertytelen; zeggende : Te dwaas verheffen we u, Fortuin! als een Godin, En onze onweetenheid voert u ten Hemel in.
Men weet dat de Fortuin onder verfcheide gedaante en beaaamingea by de Romeinen geëerd werd, als onder die yan de Gouden, of Koninglyke , de Goede, de Kwaade, de Baardige, de Kleine, de Blinde, de Behoudende, de Ridderlyke, de Sterke, de Mmnelyke, de Vrouwelyke, de Maagdelyke, de Veeïborftige, de Goedwillige, de Byzonder e, de Wederkeerende, de Blyvende, de Aankleevende, de Weifelende; ja! tot de Uitzinnige toe, en nog al een geheelen ry van naamen meer werden haar door die Volkeren, welken nog al de befchaafdften wilden genoemd zyn, toegevoegd. — Juvenaal fchynt met haar te fpotten, en wil den Goden alleenlyk, om eene gezonde Ziel in een gezond Ligchaam, gebeden hebben. — En indedaad kan ik u verzekeren, Vrind! dat ik het laatfte geniete. Maar dat het eerfte in my huisvest, moet ik ontkennen; en ik geloof, dat 'er geen Mensch leeft, al mogt men hem onder de be6te Christenen tellen, of hy zal wel bekennen willen, dat hy, verre van eene rechtgezonde Ziel te bezitten , dezelve (zyn Ligchaam moge dat geluk genieten) vol gebreken zal vinden. Eindelyk is het echter een groot geluk een gezond Ligchaam te mogen behouden, tot dat het afgeleefd, zonder kwaaien, om zo te fpreeken, ten grave daalt.
Krelis. Het is zo, Vrind 1 — Maar al is een Mensch nog zo nuttig, door Deugden en Kundigheden voor zyne Medemenfchen in 'talgemeen, of zyne Land- en Stadgenooten in 't byzonder; zo dat men wenschte, dat hy nooit mogt fterven, 't is ydel; zyn leven eindigt, het Sterflot ftort hem in het graf, fchoon zyn naam en roem by de Iaate Nakomelingfchap in eerbiedige gedachtenisfe blyft, en zyn voorbeeld ter navolginae ftrekken moge.
Louw. Het is zo en niet anders. Het is den Menfche eenmaal gezet te fterven, en daarna het oordeèl. — Dewyl wy hier van fterven fpreeken, moet ik u zeggen, zo gy 't niet eêr mogt te weetea zyn gekomen, dat
N 3 gis-



C 102 ")
Visteren morgen vroeg de Wel-Ed. Geftr. Heer Mr. Egbert de Vry Temminck, Burgemeester en Raad deezer Stad, mitsgaders Bewindhebber der O. I. Comp., in den ouderdom van 84 jaaren en ruim 6 maanden, alhier is overleden. — Gy kunt ligt begrypen, dat des fchranderen Mans verlies door de meesten, zo niet door alle Burgeren betreurd zal worden. Een ieder kent de verdienften van dien Braaven voor Staat en Stad , dikwils ten blykbaarfte voor beider nut in 't werk gefteld, en aangedrongen met een wakkermoedigheid hem eigen. Dies neem ik de vryraoedigheid de volgende rymregelen op dit Sterfgeval uitteboezemen.
Gy leeft niet meer tot nut des Volks van Amfterdam, Ja van den gaatfchen Staat, ó Temmincic! Eer der Braaven!
Die 't Britsch gezag deed zien hoe het zyn Eisch bekwam, Dien 't zich, hoe ftout gedaan, moest fchaamen voor Bataaven.
Gy weest de trotschheid en 't verachtelyk Beftaan Van eenen Vreemdeling, Veldmaarfchalk en niet meerder,
't Naaryvrig vrye Volk als met den vinger aan, En achtte nimmer den Uitvoerder voor Regeerder.
't Recht van den Burger en Regent hieldt ge even vast. Geen Bloedverwant zag ooit door u zich ingedrongen
In eenig Ampt, dat hem niet billyk had gepast; Eén enkle Temminck leefde op aller Burgren tongen»
Niet meer dan uw Perfoon voerde uwen naam alleen Op 't hooge Capitool en zyne marmren Zaaien,
En echter klonk die naam door Raad, door Rechtbank heen, ' ' Voor éénen Temminck zag men Bondelpylen praaien.
Gy waart der Burgren lust, en ftierft, fchoon oud genoeg-,
ton Stad, Staat, Land en Kerk, helaas 1 nog veel te vroeg.
1 . Zie



( to3 )
r,- j VrMic' tïit kunfteloos Dichtje, zo als het is, voorde
Zie daar, V"ndnigeJ"nd^ die in alle Menfchelvke verrich-
vuist uitgebragt, «onde' gebreken, ^ ^ ^
tingen, veel of weinig, meer o t m£» J ftj j hebben dg werpen vaö onzen roem, geiys Itc«""e, ^ • _ d t
Krelis Dit allés is buiten tegenfpraak. Dan net is zeKe. , dat ae
t^, 1 «» aZ. \^nd Veft Waartoe anders Graf tembés r.n Gedenk-
SkenJ opgericht voor Mannen van naam ?_ Het zo uitmuntend FraaiLevaartePogp net Graf van Willem den Eerften zou nutteloos zyn geweesff,
dere Zeehelden zouSe^ hu^nl£™f^2o Ml'men8^
"fouw^üffi '«> -oiklees, dehand
.n het^nenfoen VïnVe^^rlemdeling toe gebruiken. Men kan deswege •n ne „pfr TTittrekfel 'er van, uit Deventer in de Hist. Courant van 5 ï «Ifde begrip.van den Schryver. - Zou ™en ïïen vlderlandfchen Praxitélès kunnen vinden , die dit wel zo goed, ?o niet beter *ou kunnen doen, of zou men zo fchrander in_'t ordonnee?en niet kunnen zyn in Nederland, dan men het zich m Frankryk laat a?«„ «it hnnfde van meerdere en vleiender byvoegfejs, die het voorftaan, u t ^de van rae« verdonkeren? — Dusverre behoorwaare van het ?f«^feeSen " My heugt een Meefterftuk in 't Beeldde ™™™b*fte\Tben van êen jongen Kunftenaar, die in deeze Stad tTSrfe^ data!le Kenners preezen. Waarom
*? C BS fflnffJrften Vaderlandfcben vryen Kunftenaar uitgekoozen, om ü^j£dG*££ék** voor del Eerften Vaderlandfchen VolksÏSlicSS enV?yheid boven alles ftellenden Edelman, te vervaardigen?
ïrelis Gv hebt gelyk, Vrind! voor zo verre gy het Vaderlandfche , h„f Vreemde ftelt. Kundige Lieden zouden uit de teekeningen boveD J/rflen Ik weet dat de Italiaanen in de Kunst van Teekenen,
Schilderen en' « d Nederlanderen ooit overtroffen hebben. — Dan dezelve de *rtótt»en oen r* laatende berusten; wat hebt gy my meer ZUlkS ?j!^^Udeffl^^ tusfchen de Republiek cn den Keizer af-
^JVS^^^^Keizer °P ^ «*"
teSeHs0etNu d^rbuiïnft^ksfreheel en al dwaas, zou ik wel dur-
VeL^w!MwSTv3i?Mk weet u geen beter raad te geeven, om het
i>!»a«!re 'er van te weeten.
"£Ku. Ik zal het niet onderneemen.



( 104. )
Louw. Gy zoudt dan wel gaarne hooren wat de Meawsfchryvers 'er van zeggen? — Zekerlyk ja. — Maar zy weetea *er niets ter waereld van.
Krelis. Wie weet, wat de zogenaamde Prinfelykt Courant ons wel zou hebben opgegeeven, en of 'er niet wel geheime Politieke Kwaaien onder het zwachtel van een Oranje-verband, door een Staats-Kwakzalver gelegd, te voorfchyn zouden zyn gekomen. — Maar deeze Batcery is al weêr vernield.— Ik hoop dat de Ingenieur,, of liever Inventeur 'er van, verantwoording zal moeten doen over den kwaaden gronden den aanleg derzelve: Op dat anderen, die nog eenig vermaak in die Oproerleuze zouden trachten te vinden, afgefchrikt worden van eene verfoeilyke en verderflyke Muitzucht, die geen Eendragt, Recht- en Vryheidiievecd Burger betaamt.
Louw. Ik weet dat de Haagfche Regeering dit Schendpapier verboden heeft, en ik heb om No. 2, (of het 'er ook zyn mogt)gezonden, maar men zegt ook hier, het is 'er niet. -— Evenwel gelooven fommigen, dat het in Amfterdam nog onder de hand voortgaat. Eö is ditao, dan ware het wenfchelyk voor een ieder die wel denkt, en pligtelyk der Regeeringe deezer Stad, om dit, of dergelyk Papier, terftojid en voor altoos ce doen verbieden. Want reeds in No. 1, voorgaande week voor niet by Arends, Bom en Uurling uitgegeeven, wordt Volftrekt het vermogen van Oranje boven de Volksmajefteit en de Gemagtigde Souvereingekende Handhavers derzelven gefteld. — Dit immers kan geen vrygemagtigde Regeering dulden; en vermag het zelfs, vólgens Eed en Pligt, niet te doen, ten zy zy zich-zelven ftraf baar maake. — De Volksftem, zich eens ter deeg verheffende , zou de Waarheid doen zegenpraalen door de weezenlyk haar eigen aaHgebooren Vryheid. Dus is in het nafpooren des Schryvers van die doemwaardige Prinfelyke Courant, en hetfteedsduürend Verbod derzeive, de Haagfche Magiftraat boven alle anderen te pryzen, als hebbende hierin recht Patriottisch gehandeld, met het kwaad ia zyn geboorte te fmooren.
Krelis. Voorzeker, Vrind Loaweris ! Dat lompe Struikelblok is dan al weêr uit den weg geruimd. — Vaarwel en flaap gerust.
Louw. Ik zeg je dank. Insgelyks, Vrind! Groet Grietje! Totweêrziens. Wel t'huis.
By de Drukfter deezes wordt in Commisfie verkogt de oprechte Haag* fche Tandpoeder, zynde een ongemeen Middel om de Tand»n fchoon en wit te maaken, en den mond van Scheurbuik te zuiveren; ook is het by uitneemendheid goed voor Kies- en Taadpyn. Het Doosje is 6 Stuivers.
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBÜS van EGMGNT: op de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam.



LOUW en KRELIS.
N9. 27. 5 July l7*s-
Louw. f\V myn beurt tot «went. Hoe hebt gy 't met den Wel-
Krelis Zyt ï^daa^Louweris? Welkoom! Ik heb het 'er frisch meê Gy ftiynf my toe al mede nog in goede Gezondheid te zyn.
S WelbSu.00my aangenaam. Ga zitten, en.laat ons famen, onder een vriendelyk glas Hoflandsch Brouwfel, een weinigie over de 7aaken van den Tya fpreeken. - Zo men zegt, zal Mynheer de Stad houder In de Maand September over Amfterdam naar Franeker in Fr.es.
IanTdouwtreDaetnneb ik ook geleezen; en in die Maand is 't juist in deeze JaKermis! di van dit Jaar zo vroeg komt als zy komen kan; want btad vermis, aic va j Saturdag invalt,
dewyl St. L/™f'j^nrmXlhierbeginnen, om dat het den 18 Zonmoet daags daaraan het Kerm s Jgt*™°*p. , Eeuwfeest
Sef FranckS H^oge Sctoo ?nie?*lï dmby tegenwoordig te zyn is den StadhoudervSzofhY, gelyk hy dan ook zou hebben aangenomen aan dit btaunouaer v«^u » & j ' , relze naar Friesland zyn.
!"g&*Z# Sgfct'courïnïlan'den 4den deeze, beverig. he«.
"Cl" "n™ dif ?s dv^teWn?Loeuwêrie"o,',r :. Is da. dan „iet
,n ™éi als •« r .rtï of Ml mr. - Men lee.t h,er immers van een
tï komen Evenwel geloof ik niet dat zulks gefch oden zal
aan te komen. * möet der Burgeren Wenfchen, in deeze Tyds-
Louw. Bet zou ook mei mc . & w hebben in onze naast,2ÖttlS£& gTzegd da Sc CgeSde F***» Cm*»



C 106 )
Biet toegeeven, of weêrfpreeken. — Zeker is het dat onder dit No. ï naamen van Uitgeevers te Amfterdam gevonden worden, die wy genoemd hebben, als Arends, Bom en Uurling. Onder het eerfte No. van'den zogenaamde Philarche of Vorfienvriend, een week of twee vroeger uitgegeeven, ontmoet men de naamen van dezelfde Boekverkoopers mede; en dat Blad is ongetwyfeld uit denzelfden koker gekomen, als de Prinfelyke Courant.— De laatstgenoemde Boekverkooper, [/ar/mg naamlyk, fchynt intusfehen geen tyd of gelegenheid gehad te hébben, om zich te verontschuldigen, als geen Uitgeever van die verboden Courant te zyn , gelyk hy, by een Briefje, onzen Schryver voorgaanden Saturdagtoegezonden, verzoekt, dat deeze, door middel van onze tegenwoordige Samenfpraak zulks openbaar wilde maaken , om een ieder van di t denkbeeld af te trekken,
Krelis. Hiertoe zal het Briefje zelf het voornaamfte oogmerk van deszelfs Schryver bereiken. J; *
Louw. Zo is 't, Vrind! En dan verdédigt de Boekverkooper zichzelvcn. Dus fchryft de Vrind woordelyk, en in dezelfde fchikking, uitgezonderd de onderfcheidingstekens, die 'er onze Schryver heeft ïngevoegt: Want in het oorfpronglyk Schrift is 'er niet een.
Myn Heer
en Vrient — tot myn verwondering heb ik deefen week in UE. Weekblad van Louw en Krelis gelefen dat UE. myn Naam geplaatst hebt, als of ik een UyU reever van een Prinfelyke Crant was; maar dat kan ik UE. niet kwalyk nemen, om dat UE. met beter wist: Maar ik kan UE. beter verfekeren van het tegendeel; alfo ik door myn jongen 'er een heb laaten haaien.van Coertfe, heU ■mik ik vertrouw dat die ''er Uytgeever daar van is geweest. Wist ik waar hy van daan gekomen was, dan had ik anderen middelen gebruykt om het te keer te gaan. Nu was by de fen myn verfoek, terwyl UE. weder de volgende No. uyt-
feeft, om daar myn Naam daarin te herroepen: Anders zoude ik in een geval ' omen daar ik nog part of deel aan neem^ Blyven met
Agting ÜE. Vrient M. Uurling. Krelis. Wel Vrind, Louweris! Is het dan niet goed dat die Man zelf door dit Briefje (het zy dan opgefteld zo het zy) zynen Naam herroepe?
Louw. Voorzeker. Maar waarom heeft men die geplaatst onder de Prinfelyke Courant, buiten weeten van deezen Man, die niet voor cen der üitgeevers bekend wil zyn? Maar, dit zyns ondanks zo zynde, waarom niet by een openbaar Advertisfement in een of ander dagelyks Nieuwspapier zyne verontwaardiging getoond over de ftoutheid , die anderen, buiten zyn medeweeten, genomen hebben, door misbruik van »ynen Naam te maaken?. Nu de Zaak verboden is, koomt deeze verdédiging, en juist met verzoek om dit in onze Samenfpraak voor dien Heer te doen, vry wat laat. Voor 't overige verzoeken wy zyn Ed. ons niet verder met Brieven lastig te vallen, om daaruit ftoffe voor onze Samenfpraaken te trekken, of, als hier, dezelven te plaatfen. Waarmeêwyzyn Ëd. Vaarwel wenfchen. — Laat ons wat anders fpreeken.
Krelis. Weet gy wat anders, fpreek, Vrind! Verandering van fpys doet wel eeten. , ,
Louw. Gy vraagt my of ik wat anders weet. Men leert geduurig wat anders weeten, als men ons ohderfcheid van ftoffen te leezen of te
ver-



< i©7 ) _ terftaan eeeft. Schoon bet gehoor door het woord is, kan men eohter, al ware men ©ok nog zo doof, doer het gezigt het weeten bekoomen, eB zelfs zyn 'er blinden» «ie meer dan zienden weeten, indien zy 'er ( NB.) niet doof by zyn. .
Krelis Dat is waar. Maar dewyl wy zo gelukkig zyn van te kunnen zien
en hooren, zal het niet kwalyk voegen, dat men eens het Nut der Drukkunst, mits haare Pers voor waare Vryheid loope, even aanftippe. De plaats, en even weinig de tvd, laat ons niet toe om alles te zeggen, wat anders gaarne wel door ons gezegd
zou kunnen worden. 't Is volftrekt waar, dat het middel der Drukkunst hei
eeniafte en erootfte 'middel is, tot verlichting en verbetering in alle omftandigheden
van het befchaafde deel des Menfchelyken Geflachts. Hoe zal men iets weeten
zo men haare Voortbrengfelen niet geniet ? Zy, die haare vryheid deswege trachten te hepaalen, bekennen ftilzwygende dat ze Geheimhouders poogen te zyn van Zaaken, die het licht niet kunnen lyden. In dit geval vind ik thans de Cabaale van de Meerderheid der Regeeringsleden te Rotterdam, die Glas voor Diamant acht, en niettemin de Drukpers wel zoude willen dwingen dat zy voor haar alleen liep. Hier komt het volgende voordel van die Heeren op uit. Luifter, Vrind I zo lees ik 'er van.
Men verneemt datfce Heeren Gedeputeerden der Stad Rotterdam ter Staats-Ver* Eradermg van Holland en West-Friesland hebben gedaan eene Propofitie, in fubftantie inhoudende- „ Dat de Regeering der Stad Rotterdam zeer veele klachten over het
licentieus fchryven der Courantiers en andere Tydf*hriften ontvangen had. — Dat " daarover wel adresfen gedaan waren, doch tot heden toe daarop geene dispofitia-
gevallen was; — dat ondertusfchen aan die licentie moest toegefchreeven worden " de woelingen en partyfehappen, die de Stad Rotterdam zo zeer ontrusten; — das " de Reeeerine wel getracht had, dezelve door Stedelyke voorzieningen tegen te gaan „
dóch dat de ondervinding geleerd had, zulks niet genoegzaam geweest te zyn; maar
dat in tegendeel gemelde Courantiers en Schryvers, alles wat tot hunne kennisfe " komt beoordeelende, en met injurieufe reftexien affch lderende, tot merklyke onrust . van de goede Ingezétenen werken; waarom de Regeering zich verpligt geree-
kend had, tot haare decharge, voor te liaan en ernftig te infteeren, dat eindelyk van " wegens Hun Ed. Gr. Mog. efficacieuslyk tegen deeze licentie mogt worden voor" zierj» _ Deeze Propofitie is door Hun Ed. Gr. Mog. commisforiaal gemaakt.'
Louw. Indedaad,. Vrind Krelis! Gy hebt gelyk. De or.öpgehevene, laage en flaafachtige Party, ziet zich CGode zy dank!) nog onder de waare> verhevene, vrye en vrvmoedig getrouwe Party bepaald. Om deeze Bepaalmgen te boven te komen, ftelt ze alles in het werk, neemt alle ongeoorloofde draaijingen en wendingen ier tond om het vermogen van het Gemeenebest te ondermynen, op dat zy eens van kinnen vloekwaardigen Aanhang, (het zy Despotiek, het zy Ariftocransch; wam volgens de Er.ffbdhouderlyke Voimagt, zouden die beide Cabaslen zeer gemaklyfc
kunnen veréénigen) zdgenpraale. Het zal, hoop ik, echter zo niet uitvalknr—,
De Drukpers moet volkomen algemeen VRY blyven. Zullen 'er Despotieken, zullen 'er puure Ariftokraaten over heerfchen, dan is de waare Volksftem niet meer vry„
Krelis Ik ftem 'er in. Maar een Kaat Mosfel zelve kon vraagen: Behoor ik m<ït roede tot het Volk?— Ji, maar tot het Volk van 'r Gemeenebest niet. — 'Er is on-. derfeheid van alle Waaren in foorten: Zo ook tusfchen Leden en Leden van de Volks*, maatrchappy. Men weet zeer wel, en dat zal Kaat Mosfel zelve wel weeten, dat Verkensreuzel geen Boter is. Dus is het dan ook waar, dtt de Party waaraan zy. eehecht is, met al de verkeerddenkende Rotterdamfche Zoopjes-Rcqtiestranten, beIrvpen moest dat goede Wyn geen Krans behoeft; en al wroeten en wryten ze 'er nog zo tégen, dat de goede Zaak, zonder Oproerigheden, gewis uit zich-zelve UB en moet overwinnen. *
Louw Het kan niet anders, zo dc Algoedheid nog haare ftraffen van ons lieve Vaderland af wil wenden. Zy zal nochthans geen kwaade Zaaken met haare Gun::
w-krooncn.— De verdervende Hand mope werken zo listig zy middelen vradt ora-het
O 3 **



.< io8 )
<te doen: wanneer zy te hoog gaat, zal zy weérhsuden, van alle kracht beroofd, ja zelfs verdorven worden, daar zy de Oprechten en Getrouwen in den Lande trachtte te verderven.
Krelis. Ik geloof dat 'er veele Misleiders in de Maas-Stad zyn; en, viel 'er maar één van'zyne dwaaling over, Vaderlandliefde boven belang kiezende, en de overtuiging van zyn Gemoed trouwe zweerende, dan zou men fpoedig het GEHEIM van de Mis ontdekken. Nu heeft de hand des Verderfs nog kracht en vermogen. Maar haare Pylen, op Braaven gefchooten, zullen wel zeker misfen.
Louw. Myn hoop voorfpelt me iets goeds, dewyl reeds een nieuw berokkend kwaad door Braaven in die Stad gefluit is. — Zie hier uit de Hift. Courant van deezen dag een EXTR ACT uit een particulieren Brief van Rotterdam.
, Direët na het ontvangen van U Ed. tweeleedige Misfive van gisteren, heb ik my, zo' naauwkeurig my doenlyk was, geïnformeerd naar de waarheid van het geen U Ed. my by dezelve opgeeft; en omtrent het eerfte ontdekt, dat 'er een gerucht (door wie uitgeftrooid, is my onbewust) in de Buurt van 't Agter-Klooster verfpreid zynde, dat de gevangene Kaat Mosfel gepasfeerden Donderdag haar ontfiag gekreegen had, en denzelven avond zoude t'huis komen; de geheele Familie van deeze Gevangene, benevens derzelver Aanhang, beftaande wel uit 2000 Perfoonen, naar 't Stadhuis, of liever naar het Huis van zekeren bekenden Tabakskooper gingen, alwaar zy, zomen zeide, direct uit haare Gevangenis gaan zou. — Deeze alle kwamen troepsgewys by elkander ftaan, ten einde met hun Moeder en Vriendin in Triumph de Oranje-Buurt in te fnellen. Sommige Menfchen van doorzigt willen, da: het qu.iii ontflag van Kaat Mosfel flechts eene gezochte reden is geweest, en in dat begrip kan men zeer wel verfeeren wanneer men de intrinfique ütuatie nagaat, waarin de Compagnie van den Heer van'Staveren geweest is, welke dien nacht de Wacht had en de Stad bewaareri moest. — Althans, wat de toeleg ook moge geweest zyn, dit is zeker, dat door eene voortreflyke vigilantie en activiteit van Hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerden, Heeren Burgemeefteren en de Julliiie, aan welker hoofd thans (zonder in eenigerlei wyze de reputatie van den afgegaanen Heer Hoofd-Oflicier te willen verminderen of vermeerderen) geplaatst is een Man, die zyne manier van deuken, behalven in not.bele andere gevallen, eclatant heeft aan den dag gelegd, door zyne bekende Propofitie onlangs in de Vroedfchap gedaan, alles tydelyk is geftuit.
Krelis. Bravo! — Die aangelegde Myn tot oproer heeft dan al weêr zyne uitwerking gemist. Maar hebt gy nu nog niet iets van 't Buitenhndfche te berde te brengen? Zal men Oorlogen, of tot een Vergelyk komen met den Keizer?
Louw. Ik weet het niet, Krelis! Maar zeer vreemd vind ik het, dat de Keizer op reis gaat'naar Italië, wanneer hy Afgezondenen van de Republiek te Weenen ftaat te wachten , om tot de beflisfching van de Zaaken in verfchil met dezelven toe te treeden. — De Heeren, van wegens onze Staaten deswege naar Weenen beftemd, zullen dan tyds genoeg hebben om derwaards te vertrekken.: Want of men met het KeizerlykMinisterie handelt, of niet, de Monarch moet 'er immers zelf by zyn; ja wel als de groote Beschikker; wie kent de ambitie van Jofeph den Tweeden niet, om anders te willen denken 5 De Hollanders hebben ook nog particuliere Preteofien, als Particulieren, die
door hunne Regenten en Gemngtigden gevorderd mogen worden, en deeze zouden.
niet veel minder dan zes millioenen Hollandfche Guldens bedraagen. Wat nu
van dit alles worden wil, zal de Tyd moeten leeren.
Krelis. Dat is zeker waar; de Tyd is een Onderwyzer die niet dwaalt.
Louw. Hy is 't ook, die my aan 'c vliegen der Vleermuizen doet zien, dat ik naar Huis moet. De Nachtuil roept: Naar Bed! Vaarwel, en flaap gerust, Vrind Krelis!
Krelis. Ik zegje dank, en wensch je t zelfde, Vrind Louweris! — Wel thuis!
' Groet Diewertje. _
Gedrukt by dc Erve dc Wed, I. van EG AI ONT : op dc JUsulici» Brcêftiaat, tc JMftc:d*m.



LOUW en KRELIS.
N*. 28. 12 July 1785.
Louw. oeden Avond, Vrind Krelis! Ik hoop u welvaarend te zien.
Krelis'. ijrlk ben gezond, Vrind Louweris! Hoe hebt gy het met den Weiftand? , , . .
Louw. Al meê nog wel van harte. Maar het fchynt of wy een en het zelfde ongemak hebben. Die linker Loopftok wil zyn voorige gedaante niet meer aanneemen. Het vlugge zit 'er,zo niet meer in als voorheen; en hoe dikker hy wordt, hoe minder fterkte hy behoudt.
Krelis. Dat weet ik ook by ondervinding. Dan wat fchaadt het, als anders het overige geitel maar gezond is. Indien men de Beenen aanmerkt als de laagfte Leden van het Menschlyk Ligchaam, daar de kwaade humeuren naar toe zakken, zo lang men 'er evenwel op voort kan, al hebben ze juist die eigenaartige geftalte en fterkte niet als wel voorheen, zo is het niettemin nog goed, dat men 'er op gaan en ftaan kan, zo lang ze ons zulks nog willen toelaaten.
Louw. Men zou zinnebeeldig over dat punt kunnen redenecren. Men zou by e'en Menschlyk Ligchaam een Staats-Ligchaam kunnen vergelyken, cn de gebreken van hetzelve van Lid tot Lid in befchouwing kunnen neemen; _ maar als men dit nu alles had gedaan, zou men dan wel middelen weeten uittevinden om de gebreken, in welk deel des Ligchaams men die ook mogt ontwaaren, te herftellen?
Krelis. 'Er zyn goede Staats-Artzen, die zulks wel door bestgepaste hulpmiddelen, hartelyk, met vlyt, zorgen waare bekwaamheid zouden doen, ware het geheel Ligchaam zelf 'er maar mede te vreden; maar een fnoevende, doch onkundige Kwakzalver vindt dikwils meer geloof, dan een weldenkend en kundig Geneesheer. — Zo gaat het als een trotfche Zot zyne la3ge ën niettemin voor anderen verdernyke Dienften kan doen gelden, ja, ook fomtyds kan een berooide Knaap, uit een ander Land of Provincie, en die zich fchaamt zyne afkoomst te noemen, enkel door middel van zachte Baardfcheering in een Hofmeefter gemetamorphofeerd worden, terwyl hy nooit een goede Wondheeler zou kunnen zyn. —Ik zal 'er u een klein geval van mededeelen in den volgenden Brief, die hoe ongaarne wy ons anders met Brieven ophouden, ik niet heb kunnen weigeren agter te laaten, om dat hy van eenen onzer beste Vrienden komt, wien het geval zelf betreft. — Zie hier den inhoud. Waarde Vriend!
Laatstleden Saturdag ging ik naar een Herberg, daar ik by gelegenheid gewoon was wel meer te komen, om een pyp te rooken en wat te praaten. In de Kamer, daar ik een Gezelfchap van 7 a 8 Perfoonen bycén vond, fprak ik eerst met een hoogbejaard Man over het fpoedig en langzaam reizen met Postwagens van de eene Stad naar de andere, waarover juist de redeneering by myne inkoomst viel; vervolgens over het Weêr. —-
O ^ Mes



C "o )
Men had geen of weinig Nieuws. — Dan zeker Man, dien ik merkte, dat een Schipper was en mytoefcheen, gelyk ik vertrouwe, een allergoedaartigst en oprecht Mensch te zyn, had een Heer naast hem zitten, (terwyl hy met een ander een Dammetje fpeelde,) die met dien Schipper fcheen bekend te zyn. — Deeze Springkhaan fprak geduurig den goeden Schipper aan op een toon, die my dacht dat hem niet voegde.— Morgen „ koom ik by u aan boord, (zei 't Heertje,) ik zal myn Broèr meêbren„ gen. Gy zult ons met de Sloep wel laaten af haaien." , Vanwaar?' — „ Van de Kalkmarkt; wy zullen 'er morgen ochtend ten 7 uuren zyn, of „ gy zult verbeuren — zes flesfen Wyn!"— , Goed!'— Maar gy „ moet vier Roeijers in de Sloep plaatfen." — , Vier juist! Als't eens , drie was ?' — ,, Ik had 'er liever vier." — , Dat verzeker ik uniet' — ,, Nu, kan het niet anders, laat het evenwel niet minder dan drie „ zyn."
Gy weet, Vriend! dat ik een Vyand van hoogmoed en trotschheidben j en reeds uit de Troniekunde, (want het aanzigt is doorgaans de Spiegel der Ziel,) gevoegd by de uitdrukkingen van dat Heertje, overtuigd genoeg zynde van zyne laage Zielsneigingen, vraagde ik hem, wat Ampt hy bekleedde? — ,, Ik ben (zeide hy met een fterke uitdrukking) Hofmeefter!" — Hoe! Hofmeefter, dacht ik, dan begryp ik my niet, dat gy een Scheepsbevelhebber zo fterk noopen kunt ofmoogt, om u met een Sloep en vier Roeijers te laaten af haaien en aan zyn boord te doen brengen : want ik dacht in 't eerst dat hy een Tafelbedienaar der Officieren inde Kajuit was, gelyk men zulk een Dienaar op de Schepen Hofmeefter noemt.— De Knaap herhaalde, terwyl ik hier een weinig over dacht, met vinnigheid: „ Ik ben Htfmeefter van Hun Edel-Mogenden." Ik dacht nog al verder, dat hy dus op een Oorlogfchip onder dien naamdezoevengenoemde dienften waarnam, dewyl de Admiraliteits-Heeren zyne aanftellendeMeefters dan waren, en verachtte dus zyne trotschheid; zeggende: Dan zyt gy een laage Slaaf van H. E. M. Ik dacht dat hy verder gefproken zou hebben, om my met woorden anders te beduiden; maar die Trotsaart deed het niet. Hy vloog op, tastte my aan daar ik zat, op eene onredelyke wyze my tegen de neus knippende, en toen ik opltond, my in 't aanzigt ftootende. — Ik wierd toen wel driftig, en had wel moeds genoeg om hem met dezelfde munt te betaalen: maar om redenen van hem in zyne laagheid niet te volgen, gelyk ook om de eer van de Kamer en 't Gezelfchap beter te bewaaren dan die buitenfpoorige Snoeshaan deed liet ik het na. — Ondertusfchen hoorde ik dat hy een Hofmeefter van 't Admiraliteits-Hof was; en hiervan wilde hy my zyne Acte toonen* doch toen ik 'er op aandrong om ze te zien, hield de Knaap haar te ru" — Ik hoorde hier iets het geen ik nooit geweeten had ; naamlyk dat 'erzulk een Ampt beftond, zynde tot dus verre hier onkundig van; en weet ook nog niet waarin de pligten van dit Ampt beftaan. Het is echter niet van de magerfte Ampten, zo ik gehoord heb, en jammer dat het geen Inge booten Burger bedient, dien É waardiger was dan dien Gaïdersman, (want
zo



(III)
zo noemt hy zich,) kunnende geen Geldersman, zo het fchynt, zeggea en durft ook zyn afkoomst niet noemen, fchoon ik 'er hem naar vraagde. — Vraagt gy, waarom hy 't minder waardig was? Ik zal *t u zeegen : Om dat alle zyne bekwaamheden en verdienften (zo men mv verzekert) enkel beftaan hebben in het wel behasdelen van het Scheermes 5 en het zacht ftryken en wechneemen van den Baard eens Heers, dien hy als onvolleerde Chirurgyns-Knaap, en dus niet anders als Baardfchraaper bediende; of 'er ook nog andere redenen ter zyner verheffinge tot Hofmeefter zyn geweest, ftaat my niet te onderzoeken. Het is zeker dat 'er veel meer van 't kwalykdenkende en flaafachtige, dan van 't welmeenende en vryheidlievende in zyn laage Ziel huisvest: want hy noemde de Samenfpraaken van Louw en Krelis vervloekte Pasquillen, fchoon die Idioot niet eens weet, van waar het woord Pasquil afftamt, of wat een recht Pasquil is. — Ik heb zyn Ampt genoemd; maar zyn Naam niet, dien men
my wel gezegd heeft, maar niet voegt 'er gebruik van te maaken»
Men kent den Leeuw toch uit zynen klaauw genoeg.
Wilt gy dit bovenftaande in uwe eerstkomende Samenfpraak met uwes Vriend ftellen; gy zult 'er my en veele andere Vrienden dienst mede doen: Vooral wanneer gyheden op het Caracter van zulke Schepfelen eens aanmerkingen geliefden te maaken. — Ik ben uw oprechte Vriend
JOOST WAARHEID MINNAAR Louw. My dunkt, dat Joost Waarheidminnaar niet in alles den reeei (fchoon der waarheid) van het recht volgt. 6 Krelis. En hoe dan niet? Het Recht, in rerum natura, of in den ei genlyken aart der Zaak, blyft altoos Recht, hoe krom het ook eedraaid moge worden. Wat zyn Rechten? Wat zyn Voorrechten? Wat zvn Stede- en Burgerlyke Privilegiën, zo zy niet tot het einde, waartoe'zv ingefteld zyn, betracht en uitgevoerd worden? — Met dit alles kan ik myn Vriend Joost Waarheidminnaar geen ongelyk geeven - En zal hem een Antwoord op zyn Brief bezorgen, om dien in onze naastvoWndf* Samenfpraak te ftellen. fe
Louw. Nu, dat ftaat aan u. Voor het overige wenschte ik wel wat van u te hooren , dat my meer aangenaam zoude zyn ; naamlvk of mera zich wel verzekerd zou kunnen houden, dat het verfchil tusfchen den Keizer en onze Staaten uit den weg zal geruimd worden, op dien voet gelyk men rechtvaardig en billyk van onze zyde eisfchen en begeren mag. — Men begint thans te gelooven dat, gelyk Jofeph, thans d<~ Hde Keizer van dien naam, in den laatften Oorlog tegen den grooten en nu reeds gryzen, doch niettemin wyzen Frederik den lilden van di>» Naam als Koning van Pruisfen, 'er agter was, 'er nu niet vóór zal vvn Krelis. Dat begryp ik niet.
Louw. Posteerde zich de dappere Zoon der Keizerinne Maria Ther? fia toen nie: geduurig agter dc Verhakkingen van opééngeftapclde IW men, welke hem dienftig ter zycer befchcrnainge dachten ?— Nu isFrel
de-



(112 J
3erik 'er vóór, g«lyk altoos trouwens, om Jofeph den voortgang te betwisten, eêr hy 'er agter is. Men onderdek toch, dat 'er een troqueering van Landen in 't Onderwerp is geweest, dat door den Keizer zou hebben kunnen uitgevoerd worden, en, ao men meent, heitnelyk ter uitvoeringe beraamd was, om in Duitschiand den Keizer als onafhanglyk te doen heerfchen over alle de Ryksvorften, door uitbreidinge van aan te winnen, of liever over te geeven Magtige, Groote en Volkryke Landen, kwanswys by wisfeling tegen andere, in wien de Duitfche Vorften geen het minfte belang hebben, maar geheel'er door zouden zyn ten ondergefteld. —. Om zulks te verhinderen, dient het geene men in het volgend Artikel gemeld vindt.
Verfailles den 3 July. De beweegingen,. welken men federt eenigen tyd onder de Duitfche Vorften befpeurd heeft, hebben eindelyk eene keer genomen, welke de
byzondere opmerking van geheel Europa verdient. Te weeten: den 29 Mey
laatstleden, is eene Alliantie, of liever Ligue, ter handhaving van de Vryheid, dc Conftitutie, en de ONVERDEELBAARHEID van het Duitfche Ryk, getekend tusfchen de Koningen van Pruisfen en Zweeden, dc Keurvorften van Saxen, Hanover en Trier, en de Vorftelyke Huizen van Hes fen, Brunswyk en Anfpach; zullende Frankryk en Holland mede genoodigd worden, 0111 tot deeze gewigtige Confcederatie toe te treeden.
Louw. Nu, dat is zeer goed. Ik heb ook al geleezen dat onze Afgezondenen reeds te Keulen zyn; dus zullen ze denklyk ook fpoediger te Weenen zyn dan de Keizer zelf, die men zegt, door het Colyk te zyn geïncommodeerd geweest op zyne reize door Italië; maar nu wel haast, zomen hoopt, dat Gewest, niet zeer gezond voor de Duitfchers, verlaaten zal; dus heeft men alsnog, zo men meent, voor geeri Oorlog in de Nederlanden te vreezen. En heeft de Keizer, als 't 'er al eens op aankomt, Eifchen, de Republikeinen hebben veel meer redenen om het van hunnen kant
rechtvaardig grooter te maaken. Wat zal de Keizer dan niet wel verftomd
ftaan op de eifchen van Particulieren, tot de Burgerlyke Maatfchappy behoorende. Oordeel 'er van volgens dit Art. uit den Haag en in de Haagfche Courant geplaatst. Das lees ik.
Den 22 der voorleden Maand, is ter Vergadering van Hunne Hoog-Mog. ingeleverd een Request van de Ingezétenen deezer Landen, Geïntresfeerdens in zekere Negociatiën van de Jaaren 1733, 1734 en 1736, ten lasten wylen Zyne Keizerlyke Majefteit Karei den VI., glorieufer Memorie, Zyne Erven en Nakomelingen, gehypothequeerd op de Hertogdommen van Opper- en Neder-Silééiën, enz. houdende dit Request een verzoek aan Hunne Hoog-Mog. om Hoogstderzelver Heeren Gedeputeerden en Ministers te Weenen te gelasten, op de gronden in dit en voorgemelde Requeste ter nedergefteld, of wel zodanig als Hunne Hoog-Mog. zoude oordeelen te behooren, derzelver alleszins deugdeiyke pretenlie, bedraagende met de daarop verloopen Intren van 43 Jaaren, de fomma van 39118400 gl. 11 ftuiv. aan Zyne Keizerlyke Majefteit Jofephus'den Ilden aan te toonen, mitsgaders op derzelver voldoening te infteeren, zynde gemelde Request commisforiaal gemaakt.
Krelis. Laat den Keizer zyne Kasfen dan maar leêgeti — om den Rechtvaardigen Eisfcheren te betaalen.
Louw. Leêgen of niet leêgen, laat hy juist voldoening geeven wegens dezorecht-
maaiig geëischte Penningen aan onze zyde. Men zal moeten zien wat 'er van
worden wil. —■ Vaarwel, Krelis! Slaap gerust, Vrind.
Krelis. Ik zeg je d^nk, Vrind Louweris! Wel i'huis, en de groetenis aan Diewertje! fk wensch je 't zelfde.
"«.edriskt by 4c Brvc dc Wed. J. ïah KGMONT; op de Rejulict* Brcèttwaï, itAaUcaam.



KRELIS en LOUW.
..
N°. 29. 19 July 1785.
Tfrplk /~\m ie een goeden Avond te wenfchen, Vrind Louweris f , jvrcus. m \ j ^ heb(_ >t me(. jen Ligchaamlyken toeftand?
Louw. Nog frisch, Vrind Krelis! Hebt gy 't 'er ook nog wel meê?
T^t-plio Naar wel re vredenheid. ;
T n w Wel dat is goed. Want wel te vreden te zyn in zyn lot is alles en 'voor het Gemoed het aangenaamfte dat men immer kan gemeten. Fen vrolyk hart, zegt Salomo, is een geduurige Maaltyd, in tcgenoyerftelling van d dagen dts Bedrukten, die alle kwaad zyn Maar om dit niet verder aan te toonen, zal het genoeg zyn te zeggen dat de Zelfskwell.ng van eln StaatzuS, van een nydig, van een hoogmoedig, van een fchraaptfX Mensch eeuwig zwoegende om hunne nooit te vervullen begeerte volkomerte zienrheSn drukt", hen met fpyt drukt, hun hart knaagt, het £, o n rïs t in eeftadige onrust houdt, en hem, die zulk een hart met zich j «IV Zh^ne da°en kwaad doet zyn. — Ik weet wel dat'er onderHe a gen een grCt; Snderfcheid tusfchen Bedruktheid en Bedruktheid, tus^n Vrolytheid en Vrolykheid \s. — Maar ieder die hier den „r, var, o hevat. weet die onderfcheiding ondervindelyk zelf wel
tSn - Laaten wy deeze verfchillendeWandigheden dan niet verde uitbreiden. - De vrolykheid is de uitwerking van een hart, dat jS^e^tta het fmaakén van een geluk, dat het gevoelt, en des zélfs lust opwekt, zelfs tot zingens, JUichens en dansfens toe. — Dus fs men op een Bruilofts-Feest vrolyk; dus is men vrolyk op andere TydfeSten?P Maar deeze Vrolykheid \s ^e gedmmge Maaltyd niet, d.e het Wr fmaikt meer dan ten tyde, dat anderer Koorn en Most vermenigvuldigd. iSr—f 'Men mag altoos wel rechttydig, maar niet ontyd.g vrolyk
~r„. Ik. fchei van deeze aanmerkingen af; en nochthans zoude ik u
zyi , an «rillpn of 'er bv de Reize van onzen Grooten Staatsbedienden eflvn BÖ rlucnug Huigezin geen Vrolykheid heeft plaats gehad;
,nr u- hlh oeleezen, dat hy den 14 "iet zyne Koninglyke Gemaalinneen want k heb geleezen, leert een braave Man en Huisvader door zyn Vorstlyke Kinderen, Cj° endftond it deQ H vertrokken is
IZ L' F onderfteden rom dezelve te bezigtigen, of'er alles wel naar behooren tot verfterking, ftandhouding en verdédiging is aangewend, ten
^elif hfa ,Vdaf h'èb ?k' ook geleezen, en ik geloof dat 'er het beste oordeel van dien Krygsbouvvkundigen Opperveldheer over vallen zal, totgenofjrvan /yneyMeefters, de Souvereinen van den Lande.
Touw Wie twyfelt hieraan, Vrind! Want ware dit zo niet! zoude Gnaf de Mui lebofs geen drie dagen na het Stadhoudexlyk Huis vertrok-



ch4)
ken zyn; een blyk immers dat onze hoogfte Legervoogd zeen onrf^vn ting van een ouden Generaal noodig tol - g0m ^J^^l het vrolyke, van welken aart het dan ook zyn moge, zal ik u do h peD by voorleezing uit het Artikel van Rotterdam, eedaeteekenri "t rffi' en te vinden in de Utrechtfche Courant No. 85 Le v£ yk men'e ders op het zien der Doorluchtige Reizigers geweest is eicers Gisteren morgen, vroegtydig, had deeze Stad'het eeluk d»r 7„L Door . Hoogh met Mevrouwe de Prinfes en het verde^hoogaanzienïïk Gevolg langs haare muuren pasfeerde, om de reize naar Breda enz re vZ volgen. — Reeds een eind weegs buiten de Stad, wierden dezelve ontmoet door eene Schaare, aanzienlyk wegens het getal, welk^hunne vreugde over het zien van hunnen Tedergeliefden nieFgenoeg konden aan den dag leggen, en d.e vervolgens het hooge Gezelfchap verlezelden tot aan de Maas, alwaar hetzelve moest worden overgezet — Aan H zyde bevonden zich, zo men wil eenigen van de vo'ornaamften ukTe" Antidotaalen, welke deeze gelegenheid niet wilden laaten voorby ïaan zonder Zyn Hoogheid van derzelver aankleeving aan deszelfs Perfnnn ?i verzekeren _ >c Is nog niet bekend of de Heer Schepln de Grïot ook onder dezelve geweest is, en by die gelegenheid wederom eene haranïue heeft ui.tgefprooken; maar 'er zyn 'er die willen, dat, daar bv deezele legenhe.d de Volksftem (men verfta dit niet petit apekt, of aflengskefs maar fpoedig, van een gr.ot Man in naam af, tot een Schooijer of veV achten Bedelaar toe,) zich niet weinig verheft heeft, men zich daarvan
zTlvelS^
Te Overfcfie is Zyne Hoogheidl ookS^e'ffifa e^neuïgSe" c.p.eerd, zynde de Schuttery by die gelegenheid onder de Wapen"! ne' vreest, en Zyn Hoogheid langs dezelve, prefenteerende het Gewefr heen gereeden, terwyl het oud Vaderlandse!; Wilhelmus Z,lNasTule'n. zich lustig het hooren. (ö Welk een vrolykheid M i ) ^asjouwen.
Krelis. Dan is het Teêrgeliefde Voorwerp der Rnr^^foi, * ■ dotaalen en Agterkloosterlingen echter niet door dé Stad zelv^l
Louw. Dat hoefde niet, Vrind! Zyne AdoratenrLll gfre?de^ wel buiten de Poort afwachten. — 's Midda"s rpn o ? Hoogheid en Doorl. Huisgezin reeds te Breda aafgeSmen aI v houder en Baron van die Stad, heeft men de vSvÏp P r Erffta,dhet inryden derzeive, met 63 Kanonfchotenbegroet t.elefcn' ^ door 48 Ruiters van 't Garnifoen. Op 't Prinfehk Hofg-flH Worde?de men zynde werde dit Hoogvorstl. GezelSlap dooien ISuvS?" die het reeds te gemoet was gereeden, «elvk ootrWvJ10 °u\erneur, Magiftraat, en alle Lieden van Rang en Amptï[ Co™aDdant» grolt. Ten 4 uuren dineerde m7ngopQvS'd|stS frT/v ^ ^ be" fee Vorftelyke Perfoonen deeden venSlgeLZe ifgT^ Merg, eu bezagen het Bagynhof, daar zy zich met fef^zL^rs
vrien-



C 115)
vrtendelyk in gefprek begaven, terwyl zy het Kerkje bezagen , en het Orgeltje opeen Muzikaa eritoon, door des kundige Bagyntjes, hoorden fpeeIen, hetwelk mildelyk beloond wierd. 's Anderendaags den 1 <r 's mor eens ten 6 uuren, reed Zyne Hoogheiden Haare Koninglyke Holheid te Paard, en de Vorftelyke Kinderen in eene Koets met 6 Paarden naar de Heide by Oosterhout, ter infpefteering, en bywooning der Manoeuvres van 't Regiment Cavallery van den Oeneraal-Luitenant Famars welke Manoeuvres, niettegenftaande den zwaaren Regen, zeerwel wierdenvol bragt. Den 16, 's morgens ten 7 uuren, zou 't Bataillon Zwitzerfche Guardes, en des namiddags 't Bataillon Hollandfche Guardes, door Zvn Hoogheid geïnfpecteerd worden, en de Hollandfche Guarde (zo men ze et") alsdan gecommandeerd worden door den Heere Erfprins.
Krelis. Maar ik hoor met dit alles nog niets dat ten 'oogmerk deezer reize dient. Men zegt niet dat Zyn Hoogh. infpeftie van de Vestinewer ken heeft genomen, en hoedanig hy dezelven bevonden heeft
Louw. Geduld, Vrind Krelis! De-Stadhouder zal by zyne te'ru^koomst denklyk zynen Meefteren wel een breed Rapport ter hand ftellen°'in hoe danig een ftaat hy alle de Vestingwerken van Steden en Sterktem od de Frontieren aan den kant van Holland en Zeeland gevonden heeft Althans dit fchynen Hun Ed. Gr. Mog. te verwachten, als liggende zulks odc-p floten in hunne goede reiswenfching aan den Eerften üitvoerer hunneBevélen, by deszelfs vertrek, gelyk men kan opmaaken uit het veleend (te vinden in de aangehaalde Ucr.. Cour. _) s c
's Hage den 15 Julv- Men verftaat, dat, toen deeze week de Prins Frf ftadhouder ter Vergadering van Hun Ed. Gr. Mog. verfch^en om van Hoogstdezelve aficheid te neemen, aan ZVne Hoogh. uit Hoogstderzel ver naam is toegewenscht: dat deszelfs reize tot welzyn van den Jani" verftrekken mogt. r Men heeft opgemerkt, dat deeze wyze van -o4le reiswenfching hierin met de oude gewoonte verfchilde, dat dü maal dn* Compliment in de Vergadering zelve aan Zyne Hoogh. gemaakt is dat*te vooren gemeenlyk hetzelve door eene expresfe Deputatie aan den HeerStadhouder wierd overgebragt; terwyl men in deeze nieuwe manier heronderf-ieid tusfchen den Souverein en deszelfs Minister alzo duidclvfr heeft gemeend te kunnen onderfcheiden, en om deeze reden dezelve wVr zo decent keurt. VfL1
Krelis- We! zoudt gy deeze handelwyze mede niet wel zo decent gepast, behoorlyk, of gevoeglyk keuren, Vrind? .«**-us Louw. Voorzeker. De Souverein heeft niet noodig Jaa°e Comnli menten aan een van hem afhanglyk Perfoon te maaken, wannéér hv hrm" iets beveelt; juist het tegendeel is die Perfoon verpligt aan de ênfo voerende Oppermagt, die het achtbaar Volk in haar Gewest of KWn£ vertegenwoordigt.. Van het tegendeel is meerraaalen en al te drkwiff een toisbftfk gemaakt. Dan dnar men alle misbruiken thans in de Sch-^i' van Recht heeft beginnen te leggen, bevindt men ze van tyd tot tyd
^ 2 waai -



waardig voor te' ligt te keuren; en de Teugel der Rede krygt thans zyne oude fterkte
we>er in ja Nieuwer-Amftelfohe Courant, by Schuurman, No. 86, en dus
vun deezen dag', vind k iets onder den Haag van den I7den deezer, dat mede al vtH tot bewys'niervan zoude toebrengen. Luister, dus lees ik.
Men hoort hier thans veel fpreeken, dat by Hun Ed. Groot-Mog. de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, het befluit zal genomen worden , omdeHollandiché Guardes Vaandels'te geeven met het Wapen yan den Souverain, zo als zulks door Heeren Gecommitteerde Raaden is voorgcfteld: ook dat de Hollsndfche Bodens Dieuwe Busfan zouden krygen, daar 't Wapen van den Souverain, Hun Ed. GrootMoe: alleen op z-illban, met agterlaating van dat van derzelver Eerften Staatsdienaar, het Keen boven den Leeuw ftaat, zo als zy die nu draagen, en waarover in de Post van den Neder-Rhyn reeds gefprooken is. Alsmede, dat 'er ter Vergadering en vervolgens zeker by de Meerderheid van die van Hun Hoog-Mog. een bef]uit zou uitkomen0, dat'geen K.merheer, Edelman of ander Bediende van Zyne Doorl. Hoogh. den Pr'ins van Oranje, onzen Stadhouder, zitting zal mogen hebben in Hun HoogMog. Vergadering, in den Raad van Staate, of andere Collegiën, de Adminiftratiö van den Linde raakende. . .
Krelis. Wel nu; zou dat niet recht, niet redelyk, niet billyk zyn?
"Louw. Dat vertrouwt gy zekerlyk van my niet anders te hooren. Maar
w'aaf is uw Antwoord nu op den Brief van uwen Vrind l'Faarheidm'mnaar ?
t Krelis. Ik-zelf heb vernomen, d-it die Vrind een verkeerd Perfoon moet voor gehad hebben, die zich voor den waaren Hofmeester heeft uitgegeeven ; want de laatfte heeft''er zich by de Drukfter onzer Samenfpraaken over beklaagr, en aangeboden z;ch in tegenwoordigheid van mvnen Vriend te ftellen, ten bewyze, dat hy dezelfJe Perfoon niet is, die iVaarheidminnaar zo onbefchoft en fchendig bejegend heeft. — Myn Vrind zal dan zyne tegenwoordigheid afwachten, otn den waaren Hofmeefter van dien anderen te onderkennen , en kan eêr niet oordeelen, wie van beiden
zyn Party is. Dus verzoekt de Man onze Drukfter den Hofmeefter de plaatste
doen aanwyzen, die haar bekend is, om Vrind Waarheidminnaar, die op het eerfte 'ontbod zich daar zal laaten vinden, te z^en en te fpreeken; wanneer het a;m Keen getuigen ontbreeken zal, die zullen kunnen bevestigen of hy dezelfde Perfoon is die gemeend wordt, dan wel niet. Verder breek ik myn hoofd hiermede geenszins meêr. 1 Vaarwel, Vrind Louweris! Slaap gerust.
: Louw. Men zal die vertooning dan moeten afwachten. Wel i'huis, Krelis!
wel re rusten, en de groetenis aan Grietje.
Het aiömbekende Middel 't welk onverbeterlyk is om alle foorten van Noteboome, Maghon;ehoute , Verlakte en Gebruineerde Cabinetten , Bureaux, Laêtafels, Stoelen, Schilderyen en ander Gladgoed in den grond fchoon en glanzig ta maaken, en de Wormen in 't geheel te verdry ven, gelyk men daaglyks by ondervinding heeft, wordt federt eenige jaaren met goed fucces verkogt by de Erve de Weduwe J. van EGMONT. Het -Potje is 6 Stuivers.
. N13. Het is ook ongemeen goed voor Spaanfcae, Alicantfche en andete foorten van Matten.
GedruktTby de Erve de Weduwe JACOJBUS van EGMONT: op de Reguliers Breêiiraat, te Amfterdam.



L O UW^n^ KRELIS.
N*. 30. 26 July T785«
Louw. Tk weusch myn Vrind Krelis een goeden Avond! Zyt gy nog I welvaarende, beste Medebroeder l , Krelis Na« wSch , Louw-Broêr! Hoe hebt gy het met den welftand*
en die zult gy almede w« geleezen neb^^^^
dingen zelfs een beknopt Ver-
Br even van s Lands Vlootg<oieaLr u, uC Hy heeft,
haal van deszelfs wel ove^gde en he^
met zyne by zich hebbende'0^loSs ™P e drietonen, en an-
ï1313VnrE" deszdfhBoSgSooMnTVerftaJn, al zyn Gefchut verdere Vorlten, aeszeirs ^"""b „Pheele Kon ngryk van dien naam
meefterr!' en tot voordeel
veroverd, en dusfenJJteuw w & g vefkr en. z0 veel
van dezelve en der Ld. U. X™'^ moed diens waardigen Doggervermogt het beleid en da onverkhrokKen blyken, dat heïdcn
bankfchen Helds, die hier ten andermaal heet üoen oj , ^ ^ waaren Bataaf aan niets ontbreekt, om, « mifljeien y ^
Ten onzer Tydgenooten ; in «gentel « »et v0^ en meer aantenooderen hun tot eene P"kkeiender fpoor e, om henm £Venaaren ,
pen tot daaden, we ke die van «njroeger Aterli*gen, die zich
io niet te boven ftieeven. ^ ^g \ fu toonen , gelyk dat Rótkruipende ^ ^ en onaalzienlyke Antetdamsch Ge puis, üat men^ein hebben, ter eere, zo zy ïidotaalen, die met hm1 Jagt zo |eb"^ffe^dDe Vorftelyke Kinderen! meenden, ^J&S^&wSSSp bevel van den'weldenkenden ffiaar zeer 7fV^erPGeJerf döor den Onoerfchout Plaat en 7 Dienaars Heer Hoofd-Officier k' dn°°^aamen en Woonplaatfen hebben moeder Juftu.e,.aan wtlk^zy^cnrdamfche Braaven denken, datzy, opeene t-m opgeeven , zo de Kotter« h rustvcstigeode Beop handen zynde Dagvaar ding, ^Jg^ , de Maas konden gelden, langens, die wel ;ncenen enge ren Kring als_ p ^ Welkoomst-
PoKan^^
bï^d S^^Sv^ Bloedvrienden te Gro-



C U8 ) ,
Dingen ontvangen, met verzoek denzelven in deeze onze Samenfpraak te plaatfen, gelyk wy 'er hier van geeven het volgende
Uittreksel uit een Brief van Groningen van den 22 July 1785.
Gisteren namiddag zyn de Nieuwe Vaandels voor het Exereilie-Genootfchap, onder de Zinfpreuk VOOR ONZP; DUURSTE PANDEN voor de eerftemaal gebruikt. — Deeze Vaandels zyn verruklyk fraai1 — Het Genootfchap vergaderde ten half 5 uuren op de Vismarkt, marcheerde van daar, in Parade, met flaande Trom en een overheerlyk en alleraangenaamst Muziek, naar 't Huis van onzen gezichten en on vermoeiden Commandant den Heer van Oldenneel, in de Boteringeftraat. De Vaandels, door de Heeren Ruining en ten Berge gedraagen, buiten het Huis gebragt zynde, verwekten eene algemeene verwondering, aandachtige ftilte, en innige aandoening; zodanig, dat denmeeften, benevens my, de traanen in de oogen dobberden. Vervolgens marcheerden wy, in deuiterfte orde, langs de Boteringeftraat, Vismarkt en Bruggeftraat tot buiten de Aa-Poort op het Exercitie-Veld, alwaar drie generaale falvo's, die vry wel gingen, gedaan werden. Hierop werd een halfuur halte gehouden, en vervolgens verrichtte het Corps nog eenige Manceu. vres met vuuren. Tegen 8 uuren werden de Vaandels door onze Divifie Grenadiers aan het Huis van voorn. Heer Commandant te rug gebragt onder het flaan van de Turkfche Marsch en 't geluid van een zeer fraai Muziek. — 't Getal der Aanfchouweren (waaronder ook Amfterdammers, veele Friefen en andere van buiten ingekomenen) was onbegryplyk groot;, zodanig, dat wy niet dan met moeite 'er door konden komen. Een ieder was verwonderd en ten uiterfte voldaan. Alles is zonder ongelukken, en in de beste orde afgeloopen.
Op Vrydag den 5 Aug.' eerstkomende, zynde de Verjaardag van den Slag op Doggersbank, zullen wy afvuuren, en daarmede de Zomer-Exercitiën ftaaken, tot aan den Herfst. — Men verwacht hier op dien dae veel Friefen; want by hen is ons Genootfchap zeer gerenommeerd
Aanftaande week zullen de Oproermaakers, in den Old-Ampte, hunne verdiende ftraffe ontvangen.
Krelis. Bravo! Dus ziet. men ten klaarfte, dat op alle waare Vaderlandlievende Hart-Altaaren , het onuitbluschbaar vuur der Vrv heid meer en meer opwakkert en in deszelfs blaaking niet eenen luisterl ryken gloed voortgaat, die door de Zonne der Gerechtigheid, van wien dat edel vuur zyn glans ontleent, gevoed en onderhouden mosre wor den, tot dat het zich met de eeuwige glansfen van de onbezwalkbaare Hemelheerlykhcid veréénd zal vinden. Immers de aanbidlvke Perfoonen jfhet Opperweezen zelf, maaken één éénig Opperweezen "uit, Vrvmae tig boven alles. Dit Weezen is het Weezen aller Weezens, de God van Hemel en Aarde, een God van Eendragt, van Vryheid, van Waarheid, van Rechten Gerechtigheid. — Alle deeze Deugden en Hoedanigheden eischt God in den Mensch. — Deeze moet ze dan betrach ten, cn d«et hy zulks voor alles wat henk dierbaar, en tegen alles wat
hem„



hem fchadelyk is, zo vervult hy zyne Pligten naar zyn vermogen, tn heeft ontwyfelbaar den Zegen van liet Opperweezen, den grooten Alzo-
nenaar, daarop te wachten. De regelmaat van den Christelyken
Godsdienst is zelfs naar het Richtfnoer der Vryheid genomen. Dat dan een ieder haar volge in liefde tot Eendragt, Waarheid en Recht. — Zal de Hemelfche Oppcrmagt, die onzen Vaderen blykbaar getoond heeft, dat hy dit Land en deszelfs Inwooneren langs deeze Heirbaan wilde opvoeren tot een Wondervolk op den wyduitgeftrckten Aardbodem het betrachten dier Pligten dan niet zeegenen? Voorzeker: Maar de Flaauwhartigen, de Kruipers, die zich te onbedacht, of te belangzuchtig, of uit Menfchenvrees verflaavcn en vernederen voor Hoogmoedigèn , die als uit de Hoogte fpreeken, zyn bv Gode een gruwel. — Hy die zvne Burgerlyke Pligten niet naar behooren betracht, is verre verwy-' derd van het doel der Godsdienftige Pligten. Want die geen goed Christen is, kannooit een goed Burgerzyn. — De Vcrkeerddenkenden maaken de Burgerwapeningen voor eene nieuwigheid uit. Daar zy zo oud is als ons Vaderland zelf. Daar zulks onder de Grondftellingen der Unie bepaald is; daar Placaaten van den,Lande van laateren tyd dezelve aanbe-, vélen, daar zelfs in den Jaare 174.7 zulks van wegen de Staaten van Hol-, land en Westfriesland by herhaaling van vroegere vastflelhogcn zulks isaanbevoolen. — En ten onzen tyde vindt men nog Oproerigen die tegen deeze Wapening zyn, gelyk op veele plaatfen gebleeken is, en zo even gezien is uit den Groniger Brief, want de daarin gemelde Oproerigen zyn alle tegen de Wapening geweest, en daarom ftraf baar.
Louw Dat is zeker waar, Vrind! Gy fpraakt van een Placaat der Staaten van Holland en Westfriesland van het Jaar 1747 , ter wnpemrg der Landlieden zo wel als die der Burgeren. Ik ken het ook. Echter,1, toen zeer ingenomen met den nieuwen Stadhouder, fcheen men zo veelniet voor den Perfoon van Willem den IV. (ten deezen opzigte) te wiilen, doen, dan men thans voor Willem den V. heeft trachten in het werk te ftellen, fchoon het Plakaat van dat Jaar, zynde in de Maand Augustus,, met hoogwys Advys van Zyne Hoogheid gemeen werd gemaakt. — Ge. vallig heb ik een Amfterdamfche Courant, No. iok 24 Aug. van dat Jaar svoorhanden , daar ik het in vinde. — Dus luidt het, voor zo verre het den Landlieden en Stedelingen betreft. — Het overige ziet op het amneemen van Waardgclders, waarmede men thans metste doen heen.—
^Se^Staaten van Holland en JFestfricsland, allen den geenen die deezen zullen zien of hooren ïeeZén,.-ialut; doen te weeten: Nademaal wy inde tegenwoordige ganuch gèvaarlyfce toeftand van zaaken, waarin den Staac deezer Vereenigde Nederlanden, zonder eenige voorafgegaane Declaratie van Oorlo», en zonder eenige wettige reden, door de Wapenen van den , Konin°- van Frankryk vvandlvk aangetast cn aangevallen is, cn waarm het vuur van den V\a»; de .Vrcntieren van deeze en ant'ere Provinciën
meer.



C 120 )
weet en meer nadert, zonder dat in dezelve ordinaris en gereguleerde Militie genoeg is, om tot de noodige defenfk te konnen dienen en den vyandelyken aanval af te keeren, genoodzaakt zyn alle mogelyke en menfchelyke middelen in 't werk te ftellen, die nog aan de hand en bekwaam zyn, om onder Gods zegen het behoud van het lieve Vaderland, met a! wat daarin dierbaar is, te wege te brengen, en fpecialyk dezulke, die in diergeïyke hagchelyke en dangereufe tyden en omftandigheden voor deezen gebruikt zvn geweest.
Zo is 't, dat wy na rype en ferieufe deliberatie van Raade, en op het geproponeerde, mitsgaders conform het hoogwys Advys van zyn Hoogheid den Heer Prins van Orange en Nasfau, onzen Stadhouder, Capitein en Admiraal-Generaal, en in navolginge van het geen te meermaaïen in dergelyke gelegenheden gepreciseerd is geweest, goedgevonden hebben de Opgezétenen ten platten -Lande onder de Wapenen te brengen, daar en zo zulks door hooggem. zyne Hoogh. en onze Gecommitteerde Raaden, ieder in haar Quartier. nader zal werden geordonneerd; alsmede dezelve in den Wapenhandel en verdere Militaire Exercitiën te doen oefenen en bekwaam te maaken, om tot defenfie van het Vaderland gebruikt te konnen werden, daar de nood het zoude mogen vereisfchen: Dat wy mede goedgevonden hebben Burgemeefteren van de refpeftive Steden deezer Provincie eantefchryven, om van nu af aan die voorzieninge omtrent haare Burgèrye te doen, dat'haare Compjgnien Schutters en Burgers behoorlyk bekwaam gemaakt mogen werden, om, de nood zulks vereisfehende, tot malkanders befchermingen confervatie van deeze Provincie geëmploieert te kunnen worden.
Nu vraag ik u, Krelis! Of men, daar de Keizer thans meer van de Republiek heeft geëischt, fchoon alstoen derzelver Moeder onze Bondgenoote was, dan toen de Konirg van Frankryk deed, thans meêr Keizers- dan toen Franschgezind moet zyn? En waarom dan nu de Wapening geweigerd? Hebben Hun Ed. Gr. Mog. dan tegenwoordig dezelfde magt niet als in dien tyd? En zyn 'er toen oproerigheden op die bevelen voorgevallen? Of moest thans die Wapening, gelyk de Oranjeminnaars willen, door het gezag van 't uitvoerend Hoofd met onderwerping van vrye Volksvertegenwoordigers hoofdzaakfyk gefchisden? Dit was den Stadhouder, doch indedaad verkeerd, geraaden, toen hy zyne met zyn Wapen pronkende Publicatie, door alle de ;Provinc:ën heen, willekeurig dacht te doen gelden ; 't welk echter op een niets (Gode zy dank !) is uttgeloopen.
"Krelis. Men ziet hieruit klaarblyklyk genoeg, Vrind! dat, wil de Burger—wilde Lmdzaat vry blyven en zyne Bezittingen befchermen en verdédigen, de Wapenen alleen het middel zyn om zyne Vryheid en alles wat hem dierbaar is, regelmaatig en moedig te befchermen en te verdédigen om dezelven te behouden, tot eereen ten ■nutte zo wel van zich zeiven in 't byzonder, sis van het lieve Vaderlard in'talgemeen.
• Louw. Hoe ki.n men dan f naaien op Vrye Wapen Genootfchippcn ? Zyn'erde Schu'teryen naaryverig over, dat is wis; laaten zy trachten dezeiven te evennaaren. Wiekan een vryen Landgenoot een vrye Wapenoefening beletten ? Zy hebben zich niat opgericht, dan uit hoofde van VryhetdhefJe! Dat de Schutteryen de vrywillige Benden dan behulpzaam zyn; dat zy èendragtig met haar dezelfde Zaak ten beste en yverigile betrachten, en dat zy denken, dat alles gefehiede (evenwel zonder haate'yken dwaï g van Ot-erheden of trotfche en onredelyke Officieren) tot welzyn van het Algemeen. — Meer zullen wy , voor deeze keer, hier niet van fpreeken, — Ikgroetu, Vrind Kreiis' Vaarwel en flaap gerust.
Krelis. In:,gelyks, Vrind Louweris! Wel t'huis en de groetenis aan Diewertje.
Gedrukt by de Erve dc Wed. j. vah EGMONT: op de Reguliers Bieêftiast, te Amftetdian,



LOUW ïk KRELIS.
N*. 32. 9 Augustus 1785.
Louw. goeden Avond, Vrind Krelis! Is 't nog wel met de Ge|jr zondheid? ■ .
K-TPlit Al ffisch, Vrind Louweris! Hoe is t met de uwe r
l ouw Al meê nog naar behooren. Vertel me maar wat.
KÏÏiï' Ik kan nie! alles vertellen. Want myn geest is zo v tig niet omTalles' te kunnen onthouden. Vertel gy me wat, Louweris! Ik hoop fmmers niet, dat gy zo onbillyk zult zyn, als een krombeenige Lykbe. IS die zyn Medehelper om 't vergeeten van een paar boodfchap. ïen met het accent van een Westphaalfchen Zwynenhoeder, aan een
hi^U^S^lPD^on niet deugen, Vrind! zo min als
On deezewyz^ 0SiY de^chuldenaar de Schuld zyner Schuldei fcher} Sfdfeze wvze onthoudt een Cantoor-Larernist den Patroon zyne Pennra°P d !Swvzï"onthoudt een Zwendelaar alles wat hy elk kan mthou!e«D J « P deeze wvze onhouit een valfche Speeler het recht van zyn Party; IS^^Jl^^^ Huichelaar de Waarheid : op deze fde wyze 0P,j,S^WS2e Gemaalin van een oud Edelman zich-zelve , uitaapmer. ^^^ Snf^^U^»^^ Officiers.. Zoonthoudtzich een föendraagend^BMoodiiart van een gevecht, een Giengaart van eengoe?en maaltyd, of hy moest 'er door een Vnend op genoodigd zyn. En lifdïïk het woord onthouden als een onthouden of te rog houden, dat s Zt niet te geeven, of te doen het geen men verphgt of fehuldig is te ie pt, rpg doen tot een onderwerp van myne redeneering maaken, ^fkon ik 'er wel zo veel papiers over bekladden, dat men 'er den weg San Amfterdam Tot Haarlem zou kunnen bedekken; vooral wanneer S by wyze van tegenöverftelling het goed en kwaad onthouden, de Mon^
üeU°\}letPrtehebt selvk, Vrind! Zo onthouden fommige NieuwsfchryKrt Pn noodige of wel de naakte Waarheid aan 't Gemeen , ft*
wvlS ïe mild zyn T't verfPreiden van de opgefchikte Leugen In dit wyl ze mua zyn ui t k , Haagfche Courantieren zyne Corres-
la3^fe^t d^
ï°lïoohunne geduurige flinksheden nog eens een «effenden Shngerflag ï doS, waarmffe zy &het naar hunnen zin kunnen krygen. Dan, God
ëTouwda^^S^c^^e Courantiers gaat meer da.
ïr'*CrH?ÏÏ£S enruf» ift /;^r/Perfoonen be-
?Urg-/nrlï i?ch verïoegd hebben by den Utrechtfchen Magiftraat, ter Sffi&lel.S'Mfilve. of derzelver Schryver, wiens Naamen



( I2f5 )
Terfoen men begeert te kennen, en zekerlyk als Correspondent der geneemde Logen-Courantiers wel aan hun bekend zal zyn: Dewyl ze zo gratig dat Schendfchrift op voorgang van nog vroeger Spot- e» Lasterprullen in hunne Courant van den 5 deezer geplaatst hebben. Men zie deswegens de Schuurmanfche Courant No. 95, 9 Aug., zynde het ftuk te breeduitloopend om het in onze Samenfpraak over te neemeo.
Krelis. Ik heb het reeds geleezen, Vrind! Maar wat zegt ge van de Haagfche Courant van gisteren, den Sften ? Dat is recht een OranieCourant. Daarin vindt men eerst juist het Staartkwispelen der kruipende groote en kleine Hof keffers. Daarin is het Hoezee.'— Lam leef Oranie' — Wilhelmus-Deuntjes! — losfen van Gefchut!— Saluatiën! maar — weinig Wyn ! — Doch het laatfte .koomt 'er ook niet op aan: Indien hy goed is geweest, zal hy geen krans behoeven.
Louw. Mooglyk was het wel Bourgonje.
Krelis. Dat wordt niet gemeld. Peut-étre un verre Liqueur de Canaille * volgens de gewoonte der Zoopjes-Requestranten ad interim. Wie weet het? — Om vrolyk te zyn, kan men op zyn Mousjes in de Machorim koomen. Is het geen eigenlyk gezegde Jam* laat het dan Rotterdamfche Oranje-Jenever zyn; en als meneer is, wat geeft men 'er dan om onder de Prinien-Slaaven, die even wispeltuurig zyn als Galeiboeven, wanneer hun Opperbevelhebber zich door een gelukkig Evenement wil doen admireeren, in zo verre flechts dat hy hen maar voorby zeilt Misfehien heeft dit onze Capitein-Generaal en Admiraal zelf gedaan, zonder op de woelingen van dergelyke Onderwerpelingen veel acht te ftaan, te meer, dewyl het donker was. Want dus lees ik in de Hiftorifche Courant van heden:
Rotterdam den 7 Augustus. Gisteren avond Iaat is de Prins Erfftadhouder, van zyne gedaane reize terugkomende, over het Veer aan de Maas en verder langs deeze Stad, naar 's Hage geretourneerd; by welke gelegenheid f weder vry wat beweeging onder zeker foort van Lieden heeft plaats gehad. De Maas was, behalven een groot Jagt, als bedekt met cen aantal kleine Vaartuigjes en Roeibootjes, waaruit een groot gerucht gemaakt wierd; 't welk niet minderwas aan Wal en opdenCingel, lang» welken de Koets van Zyne Hoogheid pasfeerde. Eerlang zullen wyin ftaat zyn eenige echte en opmerklyke byzonderheden wegens deeze woelige receptie van Z. H. te melden.
Louw. Zie daar! dat zal al weêr ftoffe tot befpiegeling geeven De Amfteliche Admiraalsfchap-Zeilvreugd van Saturdag en Zondag kon het ons almede wel doen; maar laaten we ons op ons Chapitre houden. Dezelfde Courant laat nog deeze periode op de voorgaande volgen
De dag van heden, die der Geboorte-Verjaaring van Haare Koninglyke Hoogheid, is tot dus verre in rust en ftilce afgeloopen; het geen men Yoornament yk te danken heeft aan de goede voorzor'ge van onzen braaven en wakkeren Heer Hoofd-Officier, als die de voSrzigtigheidgehad heeft, om alle Kroegen te doen fluiten, en dus eene der voornaamfte Brenaen van ongeregeldheden te floppen.
Kre-



Krelis. Wie weet of onze Willem van Nasfau zelf niet gefpot heefe met de Vrolykheid van dat woeste Volk, dat mooglyk met deszelfs geblaas en gefchreeuw hem wel verveeld heeft. — Wat het bevel van den wakkeren Heer Hoofd-Officier betreft, dat kan niemand anders dan hoogstroemwaardig achten , en door hetzelve heeft hy zeer veele ongeregeldheden voorgekomen, die anderszins waarfchynlyk zouden zyn gepleegd geworden, ook zelfs met naberouw van naderhand vernuchterde Lieden.— Maar wy fpraken van de Haagfche Courant van gisteren. Hoe fraai ia het volgende Diehtftukje niet op de behouden terugkomst van onzen Teérgei liefden Erfftadhouder wiixim den vyfden, Prins van Oranje en Nasfau, &c. &c. &c. van zyne gedaane Reize van Breda, Bergen-op-zoom en StaatsVlaanderen'. (ó welk een gevaarlyke togt! !!) — Den 6. Aug. 178j. —• Luister eens. Men heeft 'er geen bericht van dat zelfs de Keizer, na zyne wel deeglyk gevaarlyke togt uit Weenen, door een groot gedeelte van Italië in het ruwfte der luchtgefteldheid, en weêr terug, zoharu.iyk: verwelkoomt is te Weenen, als onze Eerfte Staatsdienaar van zyn courtje naar onze Vlaamfche Grensfcheidingen, in 't gezigt der Stad Rotterdam.—. Maar laaten wy den Dichter (zeer waarfchynlyk dezelfde die het HoogcWeezen en de Engelenwacht gecommandeerd heeftom voor den Stadhouder heenen te marcheeren en hem behoed heeft op het Gebed der Vroo•men, want die niet vroom is, kan zo goed niet bidden als de Antidotaalea en Agterkloosterlingen, Livrei-Bediendens, Zakkedraagers, of devoote Dames van de MosM-Brouette, met een Groote Cornetmuts vol OranjeLinten.) Laaten wy, zeg ik, met den Dichter fpreeken.— Hoojwatdie vroome Man zegt. Men kan het als een Dankgebed op zyn voorig Smeekgebed neemen. —■ Dus laat hy zich uit.
Geluk! Doorluchte VORST! dat Godt U door zyn Handt
Bewaart, beveiligt heeft, te Water ea te Landt; Dat hy zyn Englen Wagt, voor U deed heenen trekken,. Om in gevaar of nood 0 veilig te overdekken..
God was U tot een Schilt, hy zelfs trok op de Bee
Der Vromen in ons Landt, met Neerlands Vader mee.
Hy gaf, dat Gy deez' Dag in goeden Welftand kwam
Langs 't altoos roemenswaard Prinslievend Rotterdam, Daar Gy verwelkoomd wierd, door waare Pfinsgezinden,. Die met my op Uw komst, aldaar zich lieten vinden.
Wy zyn te zaam verheugd, vervrolykt en verblyt,
Dat Gy welvarend tot on* weergekomen zyt.
Wel aan myn Dierbre PRINS! dat Godt U verder fpaa/» U onderfteundt, U troost, bemoedigd en bewaar',. Tot Blydfchap van Uw Gae, en drie Doorluchte Telgen y Tot Heil van Landt en Kerk, tot Vreugd der waare Belgen* , En gy myn, Vaderftad^ zweert WILLEM van Nasibuw?,, Die Zon aan 't Staaten trans. Oranie, eeuwig Trouw*.
Wal



Louw. Dat het fru'pena »*B ^ Bloemen te ftrooi en, (zo tk g»fO
^r,re* /°^eee$rta£iftgmyrbiew«tje alstoen eene Parodie op het eerfte gemaakt I laat my het dan op het tweede doen, oP deeze wyze:
Cv erootfte Dienaar van den Staat! boodt thansi de Hand,
NaVr'hoog Bevel en Pligt, aan 't Vrye Vaderland; Een utgekoozen Stoet ging voor U heenen trekken, «m raakte ge In gevaar, zich daarvoor 't eerst te dekken.
Mw zou't wel waar zyn dat zy Vroomen zyn, w.er Beê
Ten nutte van ons Land'ü bragt lil Vader mecï
Elk zégent toch den dag dit Gy in welftand kwam
Voorby het door Gefpuis beroerde Rotterdam, nat echter moedig is op Vaderlandsgezinde, Welke in h«r vryen kring zich nimmer ftaafsch bevinden.
Fn ieder Patriot is in zyn hart verblyd.
Dat gy voor 't Heil des Lands, getrouw - genegen zyt
Welaan dan, Willzm! Ga zo voort! Dat «od u foaaP X wetevn en geluk; mits gy 's Volks Recht bewaar';
Da^oek uw diertr. Gade, uw" drie Doorlucht* Telgen
*| Belang behartigen der vrygevochten'Belgen,
iM.ïK. S STZ^ic^ 1 VrTiTbÏd Trouw.
Kre,is. Bravo! Vrind Lower^ Olyvenfehaduwc^J^^^S^SSél ook vryheidnevend Amfterdam verda\bPny en alles wat «ar overheerfching zweemt, vrymoedig te keer gaan, niet maaken, en alles war » bedjwrdheid, indien we ons over het een of ander pomt anders echter dan met die b™™g' t en hun nooit d00r willekeurige
rrrtrrdegSleut'den hS^SgJbo^ van het Opper-Gezagbegee^JS^ AÏÏokwIto Verdeelende van een Despot.lte Cabaale, mogt
voortvloeijen.. ^ ^ Vad8rlander daar tegen te waaken, en wel op zyn
nis aan Diewertje.
—tt^7Ywt?^7deezes wordt hTCommisile verkogt de oprechte HaagtllTlS^^^ Ten ongemeen Middel om de Tanden fchoon en wit te mXn , en Jen mond van Scheurbüik te zuiveren; pok is hetby ukneemendheiagoed voor Kies- en Tandpyn. Het Doosje is 6 Stuivers.
""Gedrukt "byde~lrve de WeduwTjACOBU S v aw EGM ON T: ' ep de Reguliers Brefiftraat, te Amsterdam.



KRELIS en LOUW.
N°. 33. 16 Augustus 1785.
Krelis. A ls naar gewoonte, Vrind Louweris! Goeden Avond! Hoe is 't met J\ den Welftand?
Louw. Ik ben wel niet ziek, Vrind Krelis! Maar ik heb naauwlyks drinken in 't lyf, 't zy kond, het zy warm, Koffi, Thee, of welke vochten het weezen mogen,
of de maag zendt ze weêr met walging ter keele uit. Voor twee Jaar, juist
ook in de Maand Augustus, had ik even dezelfde ongefteldheid, met benaauwdheid, loomheid kortademing en binnenkoortfen verzeld ; men noemde ze toen Zinkingkoortfen,' en 't is zeker dat zy dien naam verdienen. Want den geheelen dag, ruifehen my de Ooren, als of ik op het Scheveningfche Strand woonden.
Krelis. Wel gy moest niet in de Pottebank raaken, Louweris ! Doet ge er niets tegen »
Louw' Niets, als wat Citroen, waarvan ik eenige tot een Prefentje heb bekomen van een' Vriend, dien ik 'er dank voor zegge. Ik geloof dat dit middel geen kwaad zal doen. Gy fchynt nog terdeeg frisch te zyn.
Krelis. Dat ben ik ook, Louweris! — Maar, weet ge my geen Nieuws mede
t6Louw! Ja, en wel iets opmerklyks uit de Nederl. Courant by Schuurman van deezen dag, waarin men den volgenden Brief vindt.
Utrecht den 14 Augustus. Van Amersfoort verneemt men het volgende: Dat de Hoofd-Officiér derzelve Stad, nevens de Meerderheid van de Raaden, gistere» ochtend, den Raad derzelver Stad extraordinair hebben doen vergaderen, en aldaar beflooten- Alle gewoone en extra Vergaderingen van den Raad, zonder eenige tvdsbevaaiingen, op te fchorten, en voorts de Refolutie van den Raad, tot erCr«^CoVlTUEERDEN en GECOMMITTEERDEN van de Burserv, den 0 deezer in een Vergadering, ten verzoeke van de Burgery genp. men, als onwettig buiten effe& te ftellen, en in te trekken, en voorts te refolveer en, by Misfive aan Heeren Gedeputeerden Staaten te Imploreeren, der. zeiver Adfiftentis en fterke Hand tegens de Burgery, opgronden van oproerige beweegingen. Welke Misfive gisteren, tegen den avond, alhier door den Deurwaarder van Amersfoort, zynde een geweezen Domeftiek van den Hoofd-Officier, die Been enkel woord goed Nederduhscb, maar flechts het plat Mofs verftaat, ïs overeebragt. wanneer 'er aanftonds ordre wierd gegeeven om de Vergadering van Heeren Gedeputeerden tegen half 8 uuren te doen beleggen, doch welke Vergadering vruchteloos" moest fcheiden, vermits de beide regeerende Burgemee! eren ,s«d zitr. waren, dan, reverteerde de Heer Burgemeefter van MUSSCHENBROEK, tee o uuren uit 's Hage, wanneer een oogenblik daarop, de Vergadering van Heeren Gedeputeerden tegens half 10 uuren wierd gelast, met dit gevolg, dat 'er ordre wierd Sven om de Cath.ryne-Poort open te houden; toen om half II uuren de StaatenBode HEKMAN, naar 's Hage is geëxpediëert, men een Misfive aan den Stadhouder, yo men zent om de Meerderheid der Regenten van Amersfoort, door toezen. ding van %lhie, tegens een braave Burgery de fterke Hand te bieden. Wat hiervan het gevolg zal zyn, moet de Tyd leeren.
Wat zegt gy van dü■ Jriftokratisch-Oranjeftaahje f Is het met derwyze, geIvk wy wellens onderfteld hebben , dat die twee Partyen op éen eo denzelfde» grond bouwen* om de Burgerlyke Vryheid krachteloos te maaken? dat echter met moÏÏvkis, zó lang Cen dit is zeker) een ieder dier Partyen zyne byzondere oogmerken heeft! de beider heerschzwcht van een volftrekt ongelyken aart doen zyn , «n minlïp werrens het intiebeeld belang van elks tweezmfche Handelwyze. De ^^^■^raiïl immers^ dien hoofde een volflagen Antagon^
R



C IEP )
van een Begunltiger der Monarcbaale Dwinglandye. Maar beide 7vn ™
Haaters van een waare Gemeenebestregeering, in weike een ieder Burgerbevoegd is zyne Stem te doen gelden, door zyne Vertegenwoordigers, uit het gemSe LiSm des Volks, ter handhaavinge zyner Rechten en Vryheden , te verkazen enaantóftellen nuts het de Deugdzaamte, de Gegoedte en de Verftandigten zyni, we^^ken he uit deszelfs midden vinden kan. De Edelen moeten by hun alzonderlyk CöuSblyven en alle inbreuken op der Burgeren van ouds beftaande Voorrechten moete. doo? de Burgeren geweerd worden. De Tyd en Omftandigheid van Zaaken, hebbën hie wel meer dan eens eenige veranderingen in te wege gebragt ■ Maar het vrv belang zo mm als het Recht des Volks is nooit vernuftigeN DaL'zou men zo dit waar kon zyn, het Volk van Nederland nooit voor een vry Volkhe^benTu'nnen óf mogen erkennen; en dus is het zeer billyk, dat de Succesfeur vSi UfurSreï op onb.llyk aangemaatigde Regeeringsmagt over een vry Volk wanneer ff Vo^k "„^"T^K en^wettiglyk daartegen fielt, vervagen vertS^ worden van een Goed, dat het Volk toebehoort, op dat het 'er zelf over befchikke en wel door zulken, als het uit deszelfs midden begeert te verkiezen v0l/Pnê Grondwetten die het eischt herteld, en zelfs, naar den a artde^ tegen woord igi toedragt van Zaaken, veranderd te zien , tot welke fchikking het alleen door lït K«ue^ vermogen, dat in deszelfs boezem berust, volkomen gewettigd k ^ r^H dan, dat de wederrechtelyke handelwyze van noch Staaten nodi Stagen ar
bonden Nederland het ook zyn moge, immer onderdrukke door Hu Ken die het
Volk zelf moet betaalen en onderhouden. Iedere Provinrie nön ffu'^ f
verbonden Gewesten van Nederland, is te» hoogten ^
SauT^Zy? te TryC Gen°otfchWen van Wapenhandel opdient üf^tmen Soldytrekkende Berfden noodig, dat zy tegen uitheemfche Vvandeni dienen J11 zyder Burgeren vrye Rechten binnen's Lands helpen befch/rmen Pn ,^ ^'< dat maar dat de alleronwaardigte Dwang door de/elVPn ,, n» t, u verded,gen| gelden, om der Burgeren e^ LandzS ^^^1^,%^^^^ en klaagenden Lyderen onder den trotfchen voet te trappen en a 11e 2 hun a1 ' baar rs, te gelyk met hen, hunne Vrouwen, hunne Kinderente vemfeten — K W een vrygebooren Nederlander dit bericht uit Amersfoort wel leezen VHphTT a zyn bloed ontroerd te voelen? - Nog eens; da^^^TtSemen Sege^
£h£^ tnra?rVer gelyke bedaardheid en moed te regelen. Dan zou ook dew'™? ^ nigen hoogen toon niet fpreeken, als hy doet In zyne Misfive «n d-nl"^1' aan de Staaten der Provincie van Urrepht Z-n,.n J I dsn 8ften deezer
», nooit fc>» gedoo8en, of allos, w>, ha iwSlm?!*1 borenalfcs
zyrft



C I3t )
zyn ons te houden aan het Artikel van Rotterdam, in dato 5 Aug.en te vinden'in de Hift. Courant van deezen dag. Dus luidt het:
Zyn de Vaderlandlievende Ingezétenen van elke Stad onzer Republiek de grootfte achting en liefde verfchuldigd aan die van husne Volksvertegenwoordigers, welke, met opoffering van eigen voordeel en grootheid, het wezeniyke belang der Burgeryen de handhaaving van derzelver Rechten, in alle hunne bedryven ten voornaamen doel hebben; het zyn in 't byzonder de Burgers van die Steden, welke flechts op een kleia getal van zulke eerbiedwaardige Regenten mogen roemen, en waarin de goede Zaak des Vaderlands, door gepurperde Dwingelanden en hunne laag kruipende Werktuigen, den meellen tegenftand ontmoet. — Het zyn allerbyzonderst de Rotterdamfche weldenkende Burgers, welken den zuiverden dank verpligt zyn aan eenigen van hunne. Regentenr die, fchoon gedreigd door een opgeruid Gemeen, fchoon worftelende tegen den wederftand van groote Aterlingen, voor's Volks Rechten blyven pal ftaan,. en zich geene gelegenheid laaten ontflippen, om het onwettige gezag de geweldige Hand der Heerschzucht te ontwringen, en tegen allerlei poogingen van haare Machtnaaten yverig te waaken. — En is fn deezen de gryze en ftandvastige Bogaerr en dewakkere Elfevier onzer aller gloeijende liefde waardig , de Heer Mr. Paulus Geverts-. doet zich voor de goede Zaak op de uitfteekendfte wyze zien; en het is daarom te; recht de begeerte van onze Vaderlanders, dat niet flechts onze Burgery, maar de gant* fche Nederlandfche Natie, van zyne cordaate handelingen, in zyne beiderlei posten' van Raad en Hoofd-Officier, kennis draage. —— Zyne Propofitie op den 7 Juny. laatstleden gedaan, om de Ele&ie der vaceerende Vroedfchaps-Plaatfen, en de jaarlykfche aanftelling van Burgemeefteren en Scheepenen niet meer aan den Stadhouder op te draagen, ais, conform den inhoud der nooit geabrogeerde Privilegiën, der Bur~ gerye competeerende, is genoegzaam algemeen bekend. Op deezen voorflag heeft, zyn Wel-Ed. Geftr. laatstleden Maandag eene Memorie van Adftruótie laaten volgen;,, die alle kentekens van cordaatheid, belangloosheid en kunde in 's Lands Rechten die; teert, en, niet flechts voor onze Burgery, maar ook voor alle 's Lands Ingezétenen en Regenten leezenswaardig is, als een model voor-alle de zodanigen, die'er bun.' werk van maaken, om vertreeden Burgerrechten te herftellen en de waare Vryheid tem Zetel te verheffen.
Het is ook aan dien Heer, dat wy de zo noodige Waarfehouwing tegen het draagen, van allerlei foort van Oranje-Verfierfelen, welke voorleden week alhier ïs afgekon-digd, te danken hebben, zynde zulks door zyn Ed. in de Weth geproponeerd, door' Heeren Gecommitteerden van Hun Ed. Groot-Mog. aangedrongen, en voorts door dei Weth zelve in eene Waarfehouwing geconverteerd ; terwyl ook de Bedienden der Ju— ftitie van den Heer Hoofd-Officier de ftiptfte order hebben , om op alles van dien aarf: naauwkeurig acht te flaan, en, zonderde minfte oogluiking, eiken Contraventeur van-, dit verbod daadelyk opiebrengen, dat ook zeer accuraat, wordt nagekomen. — De Regenten van de Diaconie- en Weeshuizen (waarvan de Kinderen, zonder daarin verhinderd te worden, allermeest met de Oproerleuzen brilleerden, en dikwils de goede; Burgers, uit wier Liefdegiften zy hun onderhoud hebben, infulteerden,) zyn voorleden week hierover door Heeren Burgemeefteren onderhouden-, en voor het vervolg; zeer ernftig gewanrfchouwd. '
De tumultueufj beweegingen, by gelegendbeid van het doorpasfeeren van Zyne: Doorl. Hoogh. alhier voorgevallen, worden zeer naauwkeurig befchreeven in een, alhier uitgekomen Brief van een Rotterdammer, aan zyn Vriend in Dordrecht, wiens-; ]eezing\y ten hoogften ,. zelfs -aan de al te yverige Prinsgezinden, voor zo verre'eronder deezen nog eenigen gevondGn worden, die voor reden vatbaar zyn, aanprysen „, inzonderheid uit hoofde der daarby gevoegde allergewigtigfte- aanmerkingen,-waarvan ÉHt volgende tot eea ftaaltje-dienen kan;.
Ik a. as



C *3* )
„ Ik en veelen met my hebben ongemerkt het zigtbaar oaderfcheid, dat'ertusfche»
het gedrag van onzen Stadhouder, by gelegenheid van deeze zyne overkomst, en dat van Haare Koningl. Hoogh. deszelfs Gemaalin, by dezelfde gelegenheid, heeft plaats gehad. Deeze verftandige Vorftin gaf alle kentékens van aandoening, doormengd met die van verachting, over de onbezonnen tumultueufe Eerbewyzingen van een oproerigen Hoop; daar de Vorst in tegendeel de dutdelykfte bewyzen fcheen te geeven, dat hem al die omflag en al die beweegingen, die hy (want zulk een maat van onkunde kunnen wy ia den Stadhouder, die in de Hooge Collegiën zitting heeft, niet wel onderftellen,) volkomen verzekerd was, dat met den letterlyken zin van de wyze bevélen der Hooge Overheid, en met haar waare intentie ftrydig was, niet onaangenaam waren. — Ik bid u, welke denkbeelden moet Zyn Hoogheid toch hebben van Ear, die zyn beginfel aan liefde en hoogachting verfchuldigd is? En welke onderfcheiding moet hy tusfchen deeze en het oproerig gefchreeuw van het heethoofdig en onkundig Gemeen maaken ? Een Gemeen, dat flechts meê fchreeuwt, om dat het door anderen, Vleiers of Baatzoekers, hiertoe wordt opgewekt; dat alle gelegenheden tot zorgelyke en losbandige vreugde greetig aangrypt; en met dit alles geen de allerminfte denkbeelden of befef heeft, waarom het zich op deeze woeste wyze uitlaat, en in hoe verre de Voorwerpen, aan welken het deeze niets beteeketiende, en befchaafde Menfchen onwaardig zynde, offerhanden toezwaait, die verdienen.
Kan dit alles, wanneer men het recht befchouwd, wel met eenige mogelykheid tot eer van den Vorst ftrekken? Hy nadert zulk eene aanzienlyke Plaats als Rotterdam, doch wordt, om wyze redenen, en om geen den minften voet aan het oproerig Volk, in hunne zorgelyke Eerbewyzingen, te geeven, door de Regeering niet gerecipieerd. Hy ziet eene groote menigte Menfchen, die elkander als Dollemannen verdringen en vertrappen, Hem, zonder eenig blyk van ontzag, omringen, vasthouden en nafchreeuwen; en, terwyl zy dit doen, den Souverein in het aanzigt fpuwen. Zyn dit Eerbewyzen, die een verftandig Man, een Vorst, uit zulk een Doorluchtig Huis gefprooten, waardig zyn? Is het Eer, (ik zal eens onderftellen dat al die woeste vreugd weezenlyk kentékens van liefde zyn,) is het dan nog, vraag ik, Eer, bemind te zyn van een woesten hoop Volk, dat in, en met die Eerbewyzen, 's Lands Hooge Souvereiniteit, welke de Stadhouder boven alles in de eerfte plaats reprefenteert, en ■verpligt is optehouden, fcbendt en met voeten trapt? Zelfs by eene gelegenheid waarin de Stadhouder, op uitdrukkelyke last der Staaten, in funélie is, en dus daardoor de Hooge Regeering deezer Landen ook voor zyne Wetgeevers, die over hem
te gebieden hebben, erkent. En kan het aan een Minister, die, waar het ook
weezen moge, een Staat of Vorst reprefenteert, immer tot Eere ftrekken, wanneer hem hulde beweezen wordt, ten koste van zynen Meefter! — Neen, men heeft hem eene Eere beweezen, die hem, by elke herinnering, moet doen bloozen."
Louw. Men kan uit dit alles opmaaken in hoe verre de inzigten van het al of niet toegenégere voor het waar genoegen des Volks zich bepaalen of' uitftrefeken, en hoe verfchillig de denkwyze tusfchen hooge Perfoonen wegens de Zaak van een Gemeenebest is, in 't welk zy aanzienlyke Ampten bekleeden.
Krelis. Zo is het, Vrind Louweris! Maar de Waarheid van het beste denkbeeld is doorgaans kenbaar a2n den Luifter, die Billykheid, Rede en Vernuft haar byzetten. Ik zal daarover geene verdere aanmerkingen maaken. Wy hebben al doffen genoeg tot onze Samenfpraak gebézigd. Ik wensch je voor 't overige een frisch herftel en een aangenaame Nachtrust. Vaarwel, Vrind! '
Louw. Ik zeg je dank, Krelis! Leef gezond ! Wel t'hais en de groetenis aan ■Grietje. °
Gedrukt bs dt JÈivt dc Wei. J. »a« fcGAlONT: op de Reguliers Bieêftiaat, tc Arcftudaau



_ L O U W en KRELIS.
n9. 34. 23 Augustus 1785.
Louw. goeden Avond, Krelis.' Zyt ge zo gezond als ik, dan zya VJT wy 't beide.
Krelis. Welkoom, Louweris! Ja, ik ben gezond. Myn hoop voorfpelt my gezonde Zaaken, na een krachtdaadige geneezing van fleepende Kwaaien, door kundige Staats-Arcien, nu die Kwaaien zo fterk hebben toegenoomen , dat ze zeer fpoedig al het bloed verderven zouden, indien men niet fchielyk op zyn hoede ware het bederf te weeren.
Louw. Zo is 't, Vrind Krelis! Ik denk gy doelt op het geval van Amersfoort. Mooglyk hebt gy 'er meer van geleezen dan ik; de Haagfche Krant alleen heb ik gisteren ingezien, en daarin gevonden een Brief van een Aterling, gelyk hy zich wel te recht noemt, om dat hy *er blyken van toont in zynen Schendbrief, die byna te;onwaardig is, dat men hem leeze, en dien nochthans de Haagfche Cour'antier in de ftoffe van zyn laag Dagpapier geplaatst heeft; fchaamende het zich-zelve, dat 'er zulke verfoeilyke Antipatriottifche en met de Volkszaak fpottende prullen plaats vinden in een Courant, die onder 't oog van de HoogAchtbaare Vergadering der Volksvertegenwoordigeren vervaardigd wordt, en in de Waereld gcftooten door een begunftigden, doch flaaf. fchen Afhangeling van den grootften Afhangeling der Souvereine Republikeinfche Magt. — In dien Brief des Aterlings wordt a! weêr het Boekje aan het Volk van Nederland als met de hairen 'er by gefleept en niet onduidelyk te kennen gegeeven, dat de Schryver van dien, wel gaarne het Hoofd der Verraaders zou willen zyn, om den Opfteller van dat Boekje te ontdekken. — Maar laat ons van Zaaken fpreeken. Ik zie gy hebt daar Kranten voor u. Wat zeggen ze?
Krelis. De Zaak van Amersfoort is thans de Voornaamfte, Vrind! Zy betreft niet alleen die Stad, niet alleen de Provincie van Utrecht, maar ons geheel veréénigd Nederland; ja ons dierbaar Amfterdam zelf; en daarom is het dat een ieder Burger en Inwooner van Stad tot Stad in ons Gemeenebest voor het Behoud zyner dierbaare Vryheid Pligts- cn Eed'halve, zelfs onder indruk van Godsdienst, zorge moet draagen; gelyk zulks ook die van Dordrecht, Leiden, Delft, Deventer en anderen, waarby onze Medeftedelingen niet vergeeten moeten worden, aanvuurt, om daadelyk en fpoedig in de weer te zyn, ter herftelling van 't gekrenkte Ligchaam van den Vryveréénigden Staat in het Lid van Utrecht. Inde Nederlandfche Courant, by Schuurman, lees ik, betreffende deeze Stad, het volgende.
" Amfterdam den 22 Augustus. Het inrukken van Militie te Amersfoort doet de Amiterdammers aan het geval van WILLEM DEN TWEEDEN denken; dierhalven zy op het voetfpoor van Dordrecht en Leyden meteen eerbiedig Adres zich by hunne geëerbiedigde Repra?fentanten zullen vervoegen, om met zo veel ernst als eerbied te verzoeken:
R3



f-1 ■ • I ' < lSO„ < ■ r . . ,
i. Dar er 2flBiêr tydverlies zodanige befluit en mtgtn genomen worden -Tim » ter Staatsvergadering deezer Provincie het daarheen te helpen dirigeren „ dat ten allerjpoedigfte de Troepen, ^M^^o^SJffi „ «ggkfo af $j fêJ'f6f ^ 5"« "z «SP*2ffe zjw, voor zo veel zy
■ ,, ter notitie voor deeze Provincie flaan,, róqr^q «rfepe» * } z. „. Dat riun Edel GrocuMog voo&£-ge £ neemen,
fê vandoor wordt voorgCKom;;;., dat verder geene Troepen, ter hunner re„ pvutte ,ofdte der Generaliteit ftaande, loch ét^kJlrofSvL „ &ee~en Staat, gebruikt worden tegen eenige Provincie, Steden, Bur„ geryen en Leden van dien. - >
En 3.,, Dat Hoogstdazelve , in deeze critieke tydsomftandwheid, zodaniee na „ dere bepaahngen omtrent de Patenten gelieven te mlaken waaTdZ de'. „ zelve Troupen, met dan op bevel van Hun Ed. Groot-Mog onzen wet „ tigen Souverein, tot binnenlandfclie Expeditiën worden geëmployeert " c Lr;:,nDfM dne At"kel<** ten grond van een Request, dVin alïe Steden van deeze en andere Provinciën behoort te worden ingeleverd hoe ipoediger zo beter, zyn van te groot een aanbelang, dan dal een ieder Vaderlandlievend Mensch geen deel 'er aan zou neemen, om het bedaard te leezen, het zich te ernnneren en het te teekenen
Krelis. Wy zullen geen oogenblik daarmede wachteadeeze ver maaning ftrekt er zo openhartig als dringend toe, om zulks gelvkerwv" ze, een ,egelyk 111 ce boezemen; opdat, gelyk men met recht zegt, d£ het Krygsyolk, zo onwettig in Amersfoort binnen gerukt, even wettS genoodzaakt zal zyn 'er weder uit te trekken, en dat wel ten fpoeSe Louw. Het moet dus zyn, en kan niet anders. Maar wat zullen be daarde Prinsgezinden thans zeggen van het overhaast oordeel van Zvne" Hoogheid? Zy, die nog aan zyne zyde waren, en zyne ui voeringen tot dusverre dekten, naar hun vermogen, moeten zich zekerlyk over zynen tegenwoordigen uitflap ergeren. ^cnyx over
Krelis. Onze Voorvaders waren altoos in de weer om de m^r rW overheerfching te verhinderen, zelfs ten tyde der Graagte R3,-; Deeze werd ondraaglyk door Karei den Vvfden » 5ke J<eSee,ringonder zynen Zoon Filfp.den Tweeden, Konmfvan lPan Tonde^Ss' Gouverneurs van Nederland, Nederland allefharsdt gedruktwierd Z0 dat Willem van Nasfou, eerst Pag e van Karei, daarm ^^„„i den Graaf Filips, over Holled % W^m^li^n^rMë en bedeeldmet.eenige ryke bezittingen h Nederland zelve den verS' ten Nederlanderen ter hulp fchoot, fchoon hy onzer Nat e vreemd,In een Duitfcher van geboorte was. Die dappere Prins heeft veeWoor 't Volk van Nederland gedaan. Maar zyne eigen belangen eischten S» Zy, d,e gelegenheid hebben om 's l/ands Gefchiedenïïfei ï^raadplee gen, zullen van ftap tot ftap de ontmoeting 'ervan ondervinden Ouder hem en met zyn hulp hebben we ons van 't Spaanfche Juk ontlast Trou wens mogen wy hem alles niet toefchryven. Zvne-draalm" ernf i ftreevingen, verhinderden fomtyds deuJoopdw^eS
en



c m >
en het fcheeld'e weinig of het inneemen van den Brie!, die echter de eerfi's Planting onzer Nationaal* Vryheid was, ware door Hem afgekeurd geworden. Hy ftierf niet als Graaf deezer Provincie en anderen m Nederland, fchoon hy her. 'er op toeleide cm her. te worden, cn reeds eenige Geldmunce, als Graaf, te vooren had doen (tempelen, om, zo men zegt, onder het Volk. te ftrooijen. Nog eens, Wlllr.n de Eerfte was een braave Prins, maar haakte ook jfteeds naar de Graafiyke waardigheid en daarom was het, dat hy'den Koning van Spanje in deszelfs flègte Gouverneurs van Nederland tegenftreefde. Ongelukkig werd hy door de verraaderlyke hand van Balihazar Gerards, een Bourgonjon , te Delft in zyn eigen Hof doodgefchooten. Hadde hy ééne week langer mogen' leeven, hy ware voorzeker Graaf van Holland en Zeeland &c. geweest. Het waren de Steden'Amfterdam en Gouda, zo ik meen, die dit vier maanden lang hadden tegengehouden. Vervloekte Moordenaar echter , die Spanje dienst dacht te doen! — De braave Oldsnbarneveld was het, die daarna Prins Maurits als Stadhouder voorftelde; gelyk hy 't wierdDan echter laatftelyk zo liegt beloond werd, als men wéét dat gefchied is. Maurits was een Krygsman in zyn hart, en, naar myn begrip, een grooter Dienaar van Mars dan van Venus, fchoon de invloed der Avonden Morgenfter veel op hem vermogt. — Met dit alles had hv dwangzuchtige begrippen. Hy is nooit getrouwd geweest, en heeft c'cbter een goed deel Kinderen nagelaaten. Men zou zeer veel tot zynen lof künw' nen zeggen, indien zyne heerfchende zucht tot hoogeren rang ons niet hierin bepaalde. Hy ftierf en was dood , gelyk alle Menfchen die natuurlykerwyze fterven. — Zyn Broêr Frederik Hendrik volgde hem op als Stadhouder (want dien Tytel had men de Prinfen van Oranje, wegens Holland en Zeeland, laaten behouden en nog meêr;) maar deeze OranjePrins wilde meer zyn gezag by de Vredevoedinge vergrooten , en Haagde 'er, voor zyn byzonder belang, zeer wel in. Willem de Tweede, rata Zoon, fcheen tot een Dwingeland gebooren te zyn; men kent zyn aa'nflag op Amfterdam. —> Willem de Derde heeft den roem gehad, dien hy verdiende ;. doch meest door het inneemen-van Naamen in Nederland. Met de Staatfche Vloot,, en Nederlandfche Krygsbenden had hy zyn Schoonvader den Troon en het Ryk vooraf doen ruimen , welke plaats hem in zyn Perfoon en die zyner Gemaalinne veel beter dacht te voegen. — Willem dt' IV. was een door en door goed Staatkundig Man: Hy verzocht by de Staaten affchaffing van Pachten, en liet het Gemeen foupeeren, om: hen. naderhand op een Diné van een kostbaare aanrigting teonthaalen, en dit was alles wel. — Willem de Vierde ftierf: Thans vervult zyn Zoon, Willem.de Vyfde, zyns Vaders plaats. Maar hoe? Hy fchynt anders als zyn Vader te denken. Althans het blykt aai zyn gehouden gedrag, voetftoots aan een onvolledige Vergadering van Utrecht'frhe Gedeputeerden ten wille te zyn. — Alle de begrippen van Willem-de Vdczy^ nog niet in aanmerking te neemen-by dat van ongeonrlpofde fiföge-



C 136 )
f eeving en ongeoorloord Verzoek. En evenwel heeft de Capitein-Gene-
IfLlU °P Zyr! eigen &ezaJ?» ZOödeIr H' H- M°g' 'er van te berichten of te erkennen als zyne Meefters , ondernomen, Militairen in Amersfoort te doen trekken, en wel zulken die niet ter repartitie van Utrecht ftaan. — Waar wil dit heen?- Zal men eindelyk niet moeten beluiken om een Bijluit in rerum natura op een gelyken voet met den Vyfden Stadhouder, l yken Willem te neemen, als men met den Graaflylten van dien naam deed?. Hoe fraai de ontfchuldigingen van onzen grooten Staatsdienaar ook luiden mogen, zy zyn by een ieder evenwel verdacht; en wie zou kunnen gelooven, dat een zo hoog Beampte in ons Vaderland, ons en zyn Vaderland zou kunnen of durven redenen tot misnoegen geeven in een tyd die een ieder beveelt voor Recht en Wet te waaken • welke Grondftcunfel» door de Willekeurigheid van eenen Stadhouder vernidd worden. — Wat moet men dan oordeelen van het zo fchielyk geeven van Patenten ? 's Lands Mogenhedcn moeten 'er zich aan ergerer 7» moeten , m den Naam van God en van het Volk, Eeds- en Pligtshalven niet alleen, maar zelfs door Natuur ei, Rede opgewekt worden tot een
ZaakC' °m dêeD M°geDheid en di« ^ Louw. Gy fpreekt wel, Vrind ! En 'er is derhalve niets beter en nauwkeuriger m acht te neemen, dan het groot gezag van Eenhoofdig heid te bepaalen. Is 't met genoeg dat men door vrye VerkilznW ein" Capitem-Generaal heeft, dien men behoorde te geMedeu GaT^ar' of Komm herwaards: dat juist met zyn Ampt zou overeenkomen. Maar"dat Hy niet zegge aan de Krygsbende van zyne Meefters: Ruk in ' ik wil het ÏJ • enkel op het verzoek en den aandrang'van die of geene — n/Kïder Patenten moet bepaald zyn - Even als alle Suatszaaken van iedefe Provincie, ja van Stad tot Stad, in t byzonder moeten beoordeeld worden, zo behoorde het met het u.tdeelen der Patenten mede te gefchiedeJ Men zou hiertoe Heeren Gedeputeerden te Velde wel kunnef belasten of Gecommitteerden uit elke Provinc e, om het zevav n^l L \ ' hebben, na dat de Veldheer van den Staat H H Mog^Vit
naam der Gedeputeerden van iedere Provincie, ontvangen'had ^g* Da„ wy laaten zeer gaarne dit Onderwerp over aan de bewerfinsr van SM^Vnn diger Vaderlandfche begrippen. —1 God ireeve d 7Pnm 1 gelyk is het geval van Amersfoort het middel ViT ' ï H°" Volks zegepraale. Hiermede Vaarwel, Vrind KreHs flann ^n,^ d"
£je^p^i?edank jC' VriDd! WdVhuiSJ "^f^wil
Gedrukt by de Erve de Weduwe JACOBUsTLTËgMONtTop de Reguliers Breóftraat, te Amfterdam. mu£i 13



KRELIS en LOUW.
N°. 35. 30 Augustus 1785.
Krelis. /hoeden Avond, Louweris! Hoe hebt ge 't met deGezondKJT heid, Vrind?
Louw. Al wel, Vrind Krelis! Is 't met de uwe mede nog in eea goede gefteldheid? „, a
Krelis. Naar genoegen, Man ! — Wat Nieuws is erondertusfehen r
Louw. Van buiten 's Lands verneemt men nog niets, dat tot beflisfchin°- der Verfchillen tusfchen den Keizer en onze Republiek kan ftrekken. °Alleenlyk verneemt men, dat de Heeren Gemagtigden te Weenea hunne Commisfie by Zyne Keizerlyke Majefteit volbragthebbende, terug zullen worden geroepen, en de Onderhandelingen, onder bemiddeling van het Franfche Hof, te Parys zullen hervat worden: Zo dat de Zaaken, denklyk, nog even zo ftaan als te vooren, fchoon ik het volgende in de Nederl. Courant, by Schuurman, deswege onder den Haag van 28 Aug. gemeld vinde:
„ Men verzekert dat zyn Keizerl. Majefteit aan Hunne Hoog-Mog. de tyd bepaald heeft tot den 15 der aanftaande maand, om zich te declareeren wat Hunne Hoog-Mog., ingevolge de preliminaire bepaaliag der drie pointen , waarvan het zenden der Gedeputeerdens reeds volbragt is, ftellen voor de compenfatie van het behouden van Maftricht, en hoe verre Hoogstdezelve de uitgeftrektheid bepaalen van de vaart der Oostenrykfche Schepen op de Schelde; zöllende de overige in gefchil zynde pointen by de Onderhandelingen te Parys afgedaan worden, en de bepaaling der Grenzen door de wederzydsch te benoemen Commisfarisi'en in de Nederlanden. «
Krelis. Ik twyfel fterk, of alles wel naar genoegen van onze Gemeenebestgezinden zal worden afgedaan, en of men zich niet weieerlang door een rampfpoedig Lot van buiten kon getroffen zien, terwyl men van binnen belemmerd is met Zaaken, die de Ingewanden des Staats ontroeren, waarvan echter zeer haast een einde kon gemaakt worden, wanneer de Stadhouder aan den eenen, en die van veelen, het Roer van Staatsof Stede-Regeering toebetrouwd, aan den anderen kant, den Burgeren hunne wettig toebehoorende Rechten en Voorrechten deeden genieten.
Louw. Daar hebt gy gelyk in, Krelis! Dan zoude 'er fpoedig een ©inde aan den Twist zyn. Maar dewyl de Stadhouder de Waardigheden, die aan zyne Ampten verknocht zyn, meent (doch zeer verkeerdelyk) te zullen gekrenkt zien, door de Rechten des Volks te ftaaven, kan het niet misfen, of hy zal zich, met behulp van zyne Zelf belangzoekende Raadslieden, tegen de rechtvaardige verzoeken der rechtzinnige Burgeren, van welke Stad in ons Gemeenebest het ook moge zyn , altoos blyven verzetten, uit hoofde der hem ingeboezemde hoope tot verdere vermogens om het nog voor zyne Vryheid yverend Volk het Slaaffche Juk
S op



( 138 )
op den nek te drukken. Dit is nooit vreemd'by den Stedehouderen geweest; en waar van daan hebben die drukkende Regeerings-Reglementen anders hunnen oorfprong bekomen ?—• Uit welk een andere Bron zyn de verkrachtingen van 's Volks oude Rechten en welherbragte Vryheden, met de Grondwettige vastftellingen derzelven, gefprooten?— Is het niet uit die der Heerschzucht en eindelyk der Dwingelandye geweest? — De Eerfte Graaven zei ven hebben zo willekeurig niet gehandeld, dan'de onder den naam van Stadhouders aangeftelde Prinfen uit het Huis van Oranje. De Eerften erkenden de goede Dienften van veele Steden, aan hun beweezen, befchonken derzelver Burgeren met uitmuntende Voorrechten en Vryheden; maar de Laatften, de Stadhouders, trachteden altoos hun die Voorrechten weder te ontvreemden, en het is waar dat zy het deeden, wanneer tyd en gelegenheid hun daartoe aanleiding gaven.*Ik geef dit den kundigften Oranje-Vriend te wederleggen. — Men heeft alleenlyk een Schildery der handelwyze van een' ondankbaaren Willem den Derden voor het oog van het Nederlandfche Volk, ja van geheel Europa optehangen, en niemand van gezonde hersfenen zal 'er gevonden worden, die 'er zyne trotfche Heersch- en greetige Baatzucht niet in erkennen zal. — Men heeft het Regeerings-Reglement van 1674 voorde Provincie Utrecht Hechts te leezen, en by eiken opflag van het oog zal men zulks gewaar worden. Niet te vergeefsch noemden de Engelfchen hun Koning Willem den III., Stadhouder van Engeland en Koning van Holland; om dat zyn magt over hen zo uitgebreid niet was, als die, welke men in Nederland hem gedoogde te voeren. Dit gebrek heeft het Volk van Utrecht gezien, en daarom heeft het getracht en tracht hetbillykerwyze nog te verbeteren. Zekerlyk immers ontneemt de al te groote toegeevenheid van het Voorgeilacht het recht van 't Nageilacht niet. Daar het de Herftelhng van Conftitutioneele Wetten geldt, moeten de naderhand opgedrongene Bepaalingen derzelven uit den weg geruimd worden, ondanks alle willekeurige magt hier tegen aanlportelende. Indien myn Vader, by voorbeeld, meer aan myne Voogden had toegeftaan en ingewilligd, dan overeenkwam met het recht, my uit hoofde van wettig Ei gendom toekomende, toen ik nog onmondig was, en die Voogden kenden my met gerechtigd tot het aangebooren en natuurlyk bezit daarvan, maar onthielden my myn rechtvaardig Erfdeel', of maakten 'er zulke fchikkin^gen over als het hun goed dacht, tot myn geduurig nadeel, met hunne altoos belangzoekende aanwendingen tot hun voordeel overéén te komen zal ik dan, nu meerderjaarig en mondigzynde, die onrechtvaardige Voos*. den met kunnen noodzaaken my in gebruik van myn Vaderlyke Goederen te ftellen? — Ik meen ja! En zo doen de Stichtfche Burgeren.— Ditbe geeren zy —■ dit begeeren zy met bedaardheid — met reden — en anders niet" Krehs.. Indien het waar is, dat het Recht, zo wel het Natuurlyke als het Burgerlyke altoos (ondanks vroegere inbreuken op hetzelve gemaakt") zyn kracht nooit m zich-zelf kan verliezen, maar altoos behoudt, dan is het zo zeker als tweemaal twee vier is, dat de Nakomelingen van hen welken dat Recht gewelddaadig ontnoomen Is, den Nakomelingen der
Qnt-



( 139 )
Ontneemeren verpligten kunnen hec te rug te geeven. — Dit is dan ook de Zaak der Burgeren van welke Stad, in welke Provincie het zyn moge. — Waar is een Wet die een Staatsdienaar beveelt der Burgeren Rechten te regelen naar zyn goeddunken. — Men toone ze eens. —Heeft Willem de Derde dan, immers maar Staatsdienaar der Republiek zynde, Reglementen tot fchending der oude Rechten voor het Volk van de Drie ongelukkig OverheerdeProvinciën, doordeFranfchcn , gemaakt;: uit welken hoofde heeft hy daartoe het Recht gehad? — Dit zoude ik gaarne weeten willen. — Men zal mooglyk zeggen: Zy, die hem he2 Recht daartoe gegeeven hebben , zyn de billyke Reprefentanten des Volks geweest, en waren in zyn gevoelen. Maar dat vervreemd geen Rechten van overwonnen geweest zynde Provinciën , die wederom dnor den Vyand verlaaten , haar voorig Recht verkrygen moeten. Ik denk toch niet, dat iemand zo dwaas zal zyn van te willen opwerpen dat het Willem de Derde zy geweest die de Franfche Troupen uit die Provinciën heeft verdreeven, en deeze ons, als een gevolg zyner Overwinningen», onder nieuwe Wetten naar zyne keuze kon ftellen. Sommigen begrypea dit zo; maar het is 'er zo verre van daan als Peru in Zuid-Amerika van Spitsbergen in Groenland. — Het waren een deel Luiden van zynen'. Aanhang, die als laage Slaaven voor hem kroopen, welke kwanswys wyfelden of ze Utrecht vooral wel weêr als eene Provincie in de Unie wilde aanneemen. Maar ja,'zei Willem, men moet ze'er in aanneèmen : De1 Unie zelve te Utrecht geflooten, gedoogt geen yerdeeling of verwydering:- Laat my 'er meê begaan;, ik zal die Provincie, en de andere twee,. Gelderland en Overysfel wel onder de knie krygeu,. door een geftreng Reglement, wegens het befchikken over het Regeeringsweezen, dat myr en my voornaamlyk alleen , moet worden aanbetrouwd. Dit gefchiedde! — en zie daar een willekeurig Burgerrechtroovend Reglement op de Regeeringsbeftelling, naarden fmaak van Willem., voor de genoemde drie Provinciën in de Waereld. — Maar heeft hy, als Stadhouder in der tyd.'*. daartoe het Recht gehad?— Welk rechtgeaarde Nederlander kan , zonder zyn eigen natuurlyk Geboorterecht te verloochenen, hierop J.a zeggen; en ik wilde wel eens zulk een voorgewend Recht volftandig doorgezonde redegeeving op onwrikbaare grondtn gevestigd zien. — Dit %o niet zynde; hoe kan dan een Willem de Vyfde, als tegenwoordige' Stadhouder, de Rechten van een verlicht Volk betwisten , en aan een omvollédig getal Gedeputeerden, zonder noodzaake, de Stem van Burgeren in een Provincie door Krygslieden,. die door andere Provinciën (al warehet ook door dezelfde Provincie, door de eigen Ingezétenen derzelve) betaald, gekleed en tot een geheel ander oogmerk', naamlyk den Kryg. tegen Uitheemfche Vyanden te voeren, waartoe zy enkel en alleenlyk gefchikt zyn: —1 Hoe kan, vraag ik, een Stadhouder de magt van zyne Souvereinen gebruiken, en een onwettige Confederatie van eenige Regeerzuchtige Ariftokraaten , op hun verzoek terftond te wille zyn, omden vreedzaamen Burger, die voor zyne Rechten fpreekt,. zonder dat 'eroproer plaats heeft, gelyk te Rotterdam, en daar nog op bcve! der Sour-



( Ho )
vettme Magt, tc drukken en te dwingen om (1,1 te zwygen, cm zyne gedachtnn tegen de Heerser,
«ucht eu Dwang niet meei te mogen of te duiven uiten.» Aarwiens kant h«r?rl» ^?
Verdervende Hand.' Het is onnoodig dit langer te vraasen dZrXtth ■ 1 c e
reeds duidelyk verroot.r, en toelegt om dl Ovetysffifch^Vo^S.eten^^ kit '.Sï te d.»i«) .met haaren reeds daartoe: vervaardigden Geesfel te tetteren. Dan God lêeve lt liaar zulks met gelukke. — Inmiddels vertrouwen wy , dar, 70 de Bureerven v-i,, &rl,,V« i onze. Vaderland, moeds genoeg hebben am hunne Buuren en BondLnootenTrichtdald;^ XI ^ te bieden de Dwiiigclandy ha«r magt vernietigd zal zien, en de #fk?^ {teling zullen vinder; anders vrees .[< dat 'er beeken bloeds zullen ftreomen, waf rvoo,o„, CnA behoede, door zyne magt te hechten aan de Rechtvaardige Zaal- d« VnlLT ?• 0(1
«lier. Dwang, door zyne wysheid ter begunftigmg van Vefhr «Maffen ««hSffif van lendragt , den biaafften en wettigften Volksver:egenwoordigeren in te boezemen hCtltdlmS van
Louw. Dit is te wenfchen, Vrind! En zou men niet in 't begrip vallen dar Af ',*AU a Het ook zo meende, na dikwiis zulke duure betuigingen desweee 7edla„ h,L. StadJloudc»oo Misfive van den z3 Augustus, aan de Staa,en%"n ütieeh,fezonden kan ik d?e'h™ " dige gevoelens niet v nden, daar Zyn Hoogh zich aanbiedt n». \l, u. j » cm n0°"
Stad Utrecht tot ftihe en rust te doen keer en ; m ar hen echt« zkh t doen^' ^ Burgeie? der dunklyke befchikkingen en daadlyke beuniten der Zaaken van R«ee,^ «?»k°H)* "V*'"de gercchtelyke Verzoeken en billyke Eifchen der Utiechtfche Ï»E^'ofm^m /Sd'enu" me, Uwe Ed. Mog. tot het hdpenb'eraamen van alle zulke^ midde? f e co„cuTreerel,-Tn ïvTnil?' zeer gaarne die Ouvenuies van Uwer Ed. Mog. ontvangen, welke ons d^r.n/ ^ ' u Y ^lien le fuppediteaèn, of indien het Uwer Ed. Mog. goedvinden weezen m ™i« ï ? gel-Wlen tnidden van Hoogstderzclver Vergadering ,e qLlLeeren,"omeMi^'oZ'ïï fnbieft, ma ons te treeden in Conferentie, zullen wy dezelve me h« n'fpïftr g r" dlt
ten en recipieeien; ten einde met alien erns en nadruk Ln de vTikominrr der 5™, f °„'W" en tet herftdling eener. gelukkige harmonie en vertrouw „. onde: de bewaard van e?^^^" Rechten, te helpen arbeiden, en .effens te effeftueeren, dat hctwnütt^^VlJ^ 'n™ l.eid .geeerbtedigd en heüiglyk geconferveert biyve. Het behoud en df voorfpoed van V & «**'* Provmce legt ons te naauw aan het hart, dan dat wy niet hooglyk Kn ioZ»» I' rampen die 'er uit eene verdere voortduuring der tegenwoordige Tables foideszëffs,JL i"/l even fpoedig als onvetmydelyk moeten volgen; en wy verfrouwerb t lPt Bl • l^^
Burgeiftem doof zynde Regenten heeft gegeeven . moet de Stad Ütrrrhr H J der klaagende
Jeeglyfc declineeren, om niet in hetzeifde of nog Eer «va! a s Ame f *y" aanb,fd'"g wel zeer ook de Meerderheid der P.ovincie haar daartof za traehten „v« 1'f geraaken> hoe blyft. ftandvastlg met haare Regceiing nog ftand ho^d tooTdl^oVztl- ^^W» nog in een rechtzinn g begrip: Wat TS/«eL„ belandt dat u 1g a.1 ^»'ilt> Afonr/oorr is mede Maar dc braave Minderheid Pder Ame?s 0^
welhaast doen zien, hoe zeer die AriftoUrat.fche Verzot»mn„„.?jT &a,#,-deï Meerd"heid, Stadhouder, dien ze in hun hart toch haaienhaar felrielvkTnnn i? 8 °°fde M,lltli»e by den die den Ut.echtfchen S.aaten is veoigelèezen, 52 &ï(tfTrW".J*,,M'«t geen rechtzinnige Regenien voegende. ^iSXlm^'l,«e'ié,lll«,«" land wel middelen zullen be,a-len, om teven, met, dt«r™l? dat de Staaten van Ho!.' daarheen te leiden, dat de Caphein-Gene ra li "n 'Twilfektfrl^I1 *"* m£de tC en het
de, en geene aadere Steden me'er door K:y\svöïk n ƒ"'"f btfU!d WOf-
alvooiens verneemt met rede te moccn verwachten ditW . onderdrukt worden; terwyl men Miütie zo wettig uit zynen Muu.kiing zal z en ,/ u^n InT^ wS^?8-^ 0"Tf,ig Sebfui,<'e
Niet meet tyd hebbende om onze sfubeW^aV^$£ !' i'I ,nge,'okke» »■
goeds, Vrind Louweris! Slaap gerust. '^volgen, wensen ik U tot weerziens alle.
9%$Z' lk "g ,e dank' Kldis' C" WMSch ie 'c ^ t'liuis, en de groetenis aan
Gedrukc by de Erve de Weduwe JACOBUsTan EGMONTop de Reguliers Breêftraat, te Amfterdam. *



L O U W en KRELIS.
Ne. 36. 6 September 1785.
Louvf. Tk wensch je een goeden Avond, Vrind Krelis! Is 't nog JL met den Welftand naar genoegen. • .
Krelis Nog frisch, Vrind Louweris! Hebt gy 't 'er mede nog wel meê ?
Louw. Niet beter, Krelis, als gezond. — Wat zeggen de Niéuwsnapieren? — Men zal moeten Oorlogen, niet waar?
Krelis Het fchynt 'er niet vreemd naar uittezien. Althans naar den famenloóp der Zaaken, volgens het begrip des Schryvers van den volgenden Brief, te vinden in de Vaderl. Cour. van den 5 deezer, zou het 'er niet verre af zyn. Dus luidt dezelve.
Brusfel den 23 Augustus. Men redeneert hier over de algemeene Zaaken , met opzicht tot de Vrede of Oorlog, op de volgende wyze: „ Het fchvnt genoeg beilist, dat wy Vrede met Holland zullen hebben; maar iull-n wv geen Oorlog hebben met Pruisfen? Zyne Keizerlyke Majefteit, cetered door de Verbindteuis des Konings van Pruisfen met eenige Duitfche Vorften, heeft zich daarover beklaagd aan alle de Hoven van
•E Frankryk heeft zich ontwapend, zyne Paarden verhuurd, een gedeelte zvner Magazynen verkocht, en zonder onderfcheid verlof aan zyne Soldaaten verleend. Men weet van goederhand, dat de grondregel yan den Raad te Verfailles veranderd is, en dat men daar de onnuttigheid erkent van het Geld en de Franfche Jeugd over den Rhyn en in Italiën begraaven te hebben, geduurende twee Eeuwen. Daar Frankryk zelve niet *k-n aangetast worden , zo kan de meerder of mindere grootheid van het Huis van Oostenryk hetzelve niet ontrusten. [Het zou nochthans vreeze kunnen hebben voor den Elzas.] Eu dewyl het Huis van Oostenryk de beleefdheid gehad heeft, aan Frankryk toe te laaten, Engeland te verneederen zo als het wilde, zo kon het wel gebeuren, dat Frankryk:, ineeval van eenen aanval van onzen kant tegen den Koning van Pruislen, of anderen, zich ook niet daarmede bemoeide; buiten welk-men gebrek aan Staatkunde zoude toonen. .
Ik ben altoos van gevoelen geweest, dat de twist, met de Hollanders gemaakt over de Schelde, geene Oorlog waardig was, hetwelk genoeg beweezen is; nademaal men de Afiatifche Compagnie niet ftaande gehouden heeft, welke de Kar was, die men door deezen weg met geweld wilde doen doorgaan; maar, aan den eenen kant voorziende,, dat de Koning van Pruisfen wel eens konde uitvoeren, het geen hy in 175S ontworpen heeft, indien hy zeker was van Frankryk, van in de Nederlanden te vallen, gelyk hy in Saxen deed, met wien hy thans verbonden is • en weetende van den anderen kant, dat men geenen langen Oorlog kan voeren, zonder zich by eenigen Nabuur te vestigen, en dat de Fortresfen, die men in de Bergen van Bohemen maakt, hem den ingang moeten weigeren; zoude het dan niet wel uit voorz'igtigheid kunnen
s 3 . zyn»



C 142 )
xyn, dat men eenen twist met Holland gefmeed heeft om de Nederlan den te dekken, door de Troupen, die daar nu zyn, onder dat voorwend, fel te doen Komen ?
De twist over de Landen van Gulik en Berg, moet by den dood des Keurvorsts van de Paltz uitbreeken;. hy kan zyne Rechten aan den Keizer overdoen. Men heeft gezien, dat de Keurvorst van Keulen, Broeder des Keizers, i