EENIGE NOG ONGEDRUKTE STUKKEN
van be
CRIMINEELE PROCEDURE
in za.uen
Mr. W. K L O P M A N,
als aangeftelde Fiscaal van de Provincie „ Aanlegger,
ê
tegen
Mr. A. VOS DING van BEVERFORDE»
Gedaagde in perfoon, *
WAAR onder OOK
De Sententie in Cas d'Appel in zaaken van gemelden Dr. W. Klopman in voorfchreven qualiteit, tegen H. J. Colmschate gewezen, mee het Advys daar w© relatif.



La Jufliee furtout demande une grande fagacitè d'ejprit, plus tncore qu'une vafte erudithn, Rien n'eft fi dificile, qae de Hen faifir le point de la centejlation, £? de démeler claire. ment la vérité a travers de tous les nuages dont la mauvaife foi des parties, &> h dangereufe labilitè des Avocats la stuvre Ji fouvent.
Lettres du Baron as. Bielevbad, Tom, i. L. 2*.



PÈRSISTIT
O F
TRIPLICQUAALE REMARQUES
voor
ftr. W. KL OP MAN, als aangeftelde Fiscaal Van de Provineie, Aanlegger >
TEGEN
Mr. A. VÖSDING van BËVERFORDE, (Gedaagde in perfóon.
Hoogwelgeboren Geftrengen Heer, Rlyn Heer A. BARON van RAESFELT, Heer van Elfen &c. &c. &c. Land-Droste, van Twentbe.
i.
In de Redentwisteri (fchryft Doctor Swift in zyn proeven over de vermogen der ziel) gaat het toe als in de heiren.
Die het zwakfte is, vertoont eenbedrieglyk Hgt, en maakt een afgryslyk geraas, om den vyand groote gedagteü ^san lyn fterkte te geeven*
3- . , Deeze opmerking vindt zig vólkomen bewaarheid in het onderhevige geval.
A Ex*



Exclamatien van vervolging, mishandeling enz. enz maaken een groot gedeelte van des Gedaagdes defenfien uit, en al wat hem in de weg is, kan zyn fchenzieke penne niet ontkomen.
5-
Ja zelfs het kil gebeente van afgeftorven wordt niet gemenageert. Men zie Duplicq art. 637.
6.
: De Fiscaal is een laage en heete Vervolger, die den Gedaagden aan zyn party- ©n wraakzuge zoekt op te offeren.
7-
Zyn Getuigen zyn openbaare Meinêdigers. 8.
De Utrechtfe Heeren Advifeurs, zo wel als wylen den Heer Fabiits , 9-
< Wiens bekende probiteit en gematigde denkingstrant, zowel als deszelfsgroote kunde en bedrevenheid in de Regtsgeleerheid, en byzonder in ons OverysfelfcheRegt, by ieder een geè'erbiedigt wordt.
10.
Zyn Complices en medewerkers van den Fiscaal , dewelke het regt voorbedagtelyk verdraaijen, om een onfchuldige te doemen. Men zie Duplicq art. 205 & paffim.
ii;
Wylen den Griffier Dumbar en Profesfor Jordens, waar van wy het diclum eener Sententie op hun advys voor het Landdroltén Gerigte van Twenthe gepronun-
cieert. 9



% 3 *
èïéert, by Replicq hebben geappliceert, zyn menfchen,
12.
Die niet ferm genoeg in pnze Overysfelfche Regten en gewóontens zynde, zig door Vreemde wetten en gewóontens hebben laaten verleiden, om een verkeert vonnis.,r.in een Crimineele zaak af te geeven. M^n zie Duplicq art. 745 & fcqq.
13. .; .' ;
Ridderfchap' en Steden den Öoüverain dezer Provincie, fchoon herhaalde reizen aan Hoogstdezelve i de Stukken der Procedures tegens de Gedaagde, cnder het oog gebragt zyn, laaten toe, dat onder hun oog, op kosten der Provincie, een onfchuldige mishandelt, en vervolgt worde, 14.
Alleen op het goed geloof, en lbsfe praatjes van den Fiscaal, zonder zig eens te verwaardigen , de Stukken te leezen, om dë waare ftaat der zaaken te verneemen. Men zie Duplicq art. 688 & feqq-
15. . Met een woordt, al wat rontsom de Gedaagde is, werkt tot zyn verderf.
16.
En hy in tegandeel is alleen de onfchuldigej en eerlyke man, die in deezs Procedure te Voorfchyn komt,
. ■
En die van zynen raade, zyn de eeriigfle Regtsgeleérden, die een grondige kennisfe van het Regc bezitten,
A i Ifé Dxt



t 4 J?
ig.
Dit zyn de hatelyke optooifels waar mede de inflelJer van het DupJicq zyne Chicanes, en gebrekkige defenfie, by deeze Schrifturc zoekt aan de man te brergen!
19
Men moet waarlyk een overmaate van zwarte gal, en zotte eigenliefde bezitten, om zulk een gedrogt van vuilen laster en verwaantheid, ,te kunnen voortbrengen.
20.
Het welk de Gedaagde evenwel heeft kunnen goedvinden, even als deszelfs vorige Schrifturen, door den druk gemeen te maaken.
21.
Onder den titul van het Derde Vervolg der Gerigtsbandelingen van de Crimineele Procedure van den Advocaat Fiscaal der Hoog' beid van de Provincie van Overysjcl tegens Mr. A Vosdink van Beverforde voor het Landdrosten Gerigte van Twente regthungig, 22.
Welke titulature, in den eerden opflsg aanduidt,
23.
Als of deeze Brochure een gptrouw Vervolg in zig-behelst van de Gerigcshandelingen van deeze Procedure, altans van de Hoofdfchriftuuren van wederzydfche Partyen,
En dus ook van deezerzydfche Replicq en daar by gevoegde Advyfen, dewelke by Duplicq zo zeer gehavend worden.
25- Al-



% 5 J?
Alzo de laatfte Schrifture met derzelver Bylagen, buiten alle bedenken een gewigtig gedeelte van die Gerigtshandelingen uitmaakt. 26.
Dog bv examinatie zal men bevinden, 27. . Dat dit zogenaamd Vervolg der Gerigtshandelingen aileen uit het Duplicq van de Gedaagde cum Documentis beftaat.
28.
Welke agterhouding van het Replicq het gefnork van de gewaande onfchuld van de Gedaagde, by het onpartydig publicq niet weinig verdagt moet maaken.
29.
En! een allefins voldoende reden uitlevert, dat niemand, die niet volftrekt eenzydig en bevooroordeelt is, zig ligt daar door zal haten voorinneemen.
3°-
Gelyk daarom, zo als men verneemt, die zogenaamde Gerigtshandelingen by Raad en Meente der Stade Zwolle, waar aan eenige Exemplaaren ter hand gefield zyn, dit gewenscht Effect ook niet gehad hebben.
Zo dat de Gedaagde, die zo zeer over kosten doleert, altans die nuttelooze kosten der Drukpers wel hadde kunnen menageeren. 32.
Dewyl daar door gantsch geen gunflig ligt over zyn gedrag verfpreidt wordt.
n o
Een Harnas dog van vervankelykheid en A 3 las-



% <5 g
laster gefmeed, is de wapenrusting niet, waag mede de zuivere onfchuld gewoon is in het ftrydperk te treden!
34.
Om nu deeze dupliqualc Schrifture, dewelke een verward weeffei van fophistery en onwaare infimulatien is, te wederleggen 35-
Agt men het onnodig een formeel Triplicq te fchryven. ■
3&
Maar een zaakelyke erinneringe van het geen reeds by Replicq en daarby geappliceerde Advyfen betoogt is, en een bedaarde onbevooroordeelde confrontatie van de binc inde, geappliceerde ftukken zal daar toe genoeg zyn. -
37-
Voor af heeft de Ondergetekende egter vermeend, de ganfche loop der Procedure,en zyn gehouden gedrag in qualiteit als Advocaat Fiscaal, regens de Gedaagde, het welk men kan goedvinden alom, en byzonder by Duplicq, zo hatelyk te decrieeren, kortelyk open te leggen.
S8.
Ten welken einde hy de vryheid neemt,, Uw Hoogwelgeboren en aanftaande Heeren, Referenten kortelyk ex-actis te herinneren, 39-
Dat hy de Refolutie van Rjdderfchap en. Steden van den 30 November 1787, 4°.
Waar by de Ondergetekende wordt gequaïifkeert, om tegen die geene, dewelke 'tot
he?



% 7 #
kct bekende Addres van den 12 September daar bevorens op naam van de gefamenlyke Afgevaardigden der Genootfchappen van Wapenhandel deezer Provincie aan Ridderfchap en Steden geprefenteert, geeoncurreert hadden te ageeren , invoegen met meerderen uit die Refolutie te zien, waar van een Extract agtet het Replicq te vinden.
41.
Nominaüm genoemd en als Hoofdperfonadien opgegeven worden den Advocaat de Lille , den Schout Bannier , den Heer Baron Mulert, H. J. Colmschate en de Gedaagde in deezen.
42.
Als zynde aan de Heeren van de Commisfie, op wiens Rapport de gemelde Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 30 November i"8; geflagen is, uit de Hukken en papieren van voornoemde Vergadering gebleken: 43- .
Dat die vyf perfonen zig met opzigte van dit honende "en laefive Addres byzondér boven andere Leden van gemelde Vergadering hadden gediftingueerd;
44-
De beide eerden, om dat ze opftellers van dit Addres waren:
45-
De derde, om dat hy op zig genomen en ïig hadde laten emploijeeren om dit Addres in de Vergadering van Ridderfchap en Steden te brengen;
46.
En de beide laatsten , waar onder GedaagA 4 de,



% 8 £
de, om dae zy zig in een Commisfie by is Heeren van het toenmalige Defenfie Wezen ter zaake van dit Addres, op een byzondere wyze hadden laaten zien, en daar van een plegtig Rapport gedaan, in voegen met meerderen uit de Notulen yan die Vergaderinge £g zien»
47-
Dat de Ondergetekende by examinatie van de ftukken en papieren van die Vergadering zulks niet aileen bewaarheid heeft bevonden* 48.
Maar dat alle de Leden, die hem uit de ftukken gebleken waren, mede op die Ver-, gaderinge prefent te zyn geweest, op Art*, cuien gehoord zynde, hier by nog, daar en boven ten lasten van H. J. Colmschate en tfe Gedaagde in deezen gekomen is; 49-
Dat de Schout Bannier, deeze beiden *&, winatim, by zyn informatoir Verhoor, opgaf en plaatste onder die geene , de wei ka /peciaal in het Addres mede toegeftemd had-, dén»
Dat de Ondergetekende dus grond genoeg vermeenende te hebben, om de Gedaagde ih Regten te betrekken, denzelven nog ten allen overvloede vooraf voor het Landdrosten Gerigte van Twenthe geciteert heeft, om op Articulen gehoord te worden.
5i-
Dat de Gedaagde, die zig kort voor of by de Omwentelinge uit de Provincie geabfen-
teert



% 9 $
teert hadde, heeft kunnen goedvinden op 4ie Citatie niet te compareeren, 52-
Geiyk ook niet op een nader gedane Citatie in perfoon, om ce zien dienen van eisch en aanfpraake Crimineel,
53- „
Zendende in zyn plaats Procureur Diedei rich , met een incidenteele Conclnfie;
54 ...
Tendeerende tot rejectie van de Citatie in perfoon, en dat hem mogte toegelaten worden $er Procuratorem te compareeren.
Door welk opgeraapt jsicident de Gedaagde de Procedure van den 15 July 1788 tot den 3 November 1782 op een kostbare wyze heeft getraineert.
50,
Met dat welverdiend gevolg, 57-
Dat hem op den 3 November voormeld by Sententie op Advys van de Advocaten Nesjsink en Knoop, deeze incidenteele Conclufie is ontzegt, met Cpndemnatie ip alle de kos. ten daar door veroorzaakt.
58.
Geevende die Heeren Advifeurs tot reden van dit laatst gedeelte van het Vonnis,
59- .
„ Dat zo ergens (het zyn de eigen woorden van die Heeren). „ een hgtvaardig ja wrevel„ moedig pleiter gevonden wordt,- alsdan de „ origineele Gedaagde, en aldaar incidenteele w Requirant, van ligtvaardigheid en wrevelA 5 •» moe-



% io $
fi moedigheid in deezen niet vry te pleite» v was;
60.
j „ Als iemand, die met veragting van de 9, leer aller Regtsdenkende, en in Regtskun„ dige en practycq ervarene Aucteuren, de„ welke hem blykens zyn Reces van den 2a „ Jan. 1789 zeer wel bekend waren, ter vee, „ fmading van de Refolutien van den hoogen „ Souverain van den 30 November 1787, en „ fpe'ciaal van den 24 October 1788, ter 9t ftremminge van de ordinaire Cours van Ju„ flicie, voor al in Crimineele zaaken, zig ?? -niet ontzien heeft;
6*1.
„ Om niet tegenftaande herhaalde aanmaa„ ningeli van den Fiscaal van wegens de Staa» „ ten yan de Provincie, de alom gerecipieerde
manier yan procedeeren, in deezen te ver„ werpen, eigendunkelyk voort te vaaren* ,, gansch wederregtelyk auctoritatem Jus di„ centis, cui quacunque modo obtemperandum „fuiïfet^ contemnere ac fpernere , en een „ gansch ongefundeerde incidenteele Proce„ dure tot ophouding van zaaken te fabri* „ ceeren.
62.
„ Qiiales temerarios Utigatores in omnei 5, expenfas esje condemnandos nemo non novit. 63.
„ Voor al daar ons Overysfels Reglemene „ van den 8 April 1692. art. 10. expres „ ftatueert, dat de geene die gevonden zul„ len worden een ongefundeerde exceptio» „ neele of incidenteele Procédure tot op-
„ hoi^



% " £
5, houding van zaaken gefmeed te hebben, „ dadelyk in de kosten , zonder dezelve tot 35 uitdragt van zaaken te referveeren, zullen 3, gedoemt worden.
64.
„ Zo dat de billykheid, Regt en Statut 9, den incidenteelen Requirant alhier eenflxm9, mig verwyzen in alle de kosten van die. 5J verkeerd verzonnen geding."
Dat hier op dan eindelyk het antwoord ten principale aan zyde van de Gedaagde gevolgt zynde, de Ondergetekende vervolgens" zig dadélyk geaccingeert heeft, om het Replicq te vervaardigen.
66.
Zynde immiddels op den termyn waar op het antwoord geë^hibeer; wierde, aan zyde van de Gedaagde weder een nieuw querel gemoveert over de cautie of handtasdnge de judkio fifit.
Dewelke de Gedaagde toen in perfoon m Judicio prefent, tegen alle regt en redenen aan, verweigerde te praefteren.
68-
Hoewel hy zulks naderhand aangenomen, en ook werkelyk geprsefteert heefu 69.
Zonder egter de kosten door dit zyn we- . derregtelyk gedrag veroorzaakt te willen aan * ïieemen. '
7A,
Welk poinct van kosten alnog onbeflist en
in



1 » I
in handen van Regtsgeleerden ten fine van beleennge geftelt is. (*) 71.
Dat voorts de Ondergetekende het Replicq vaardig hebbende; * ^
72.
*vSf r.T" hy °?,k Van de gefundeerdheid zyner fuflenue volkomen overtuigd was;
73.
Gelyk hy vermeent by die Schrifture op omvrikbaare gronden van het Regt boven alle redelyke tegenfpraak gefield te hebben; 74.
Egter, v©or en aleer het Replicq over te geeven, te raade is geworden, met voorkennis van Ridderfchap en Steden , ten allen overvloede, tot zyn meerdere gerustheid, het ichnftelyk Advvs van onpartydige Rests^ geleerden daar over in te neemen.
_ 75-
Ten welken einde hy gemelde Schrifture met alle de ftukken der Procedure in handen van twee voornaame Utrechtfche Regtsgeteer. den te weeten de Heeren J. F. Gowus & W van der'Paauw geflc-Jt heeft.
Dewelke met en benéffens wylen den Advocaat Fabiüs, die zig naderhand met het Advis van die Heeren geconformeert heeft, geen zwarigheid gemaakt hebben te advifeeren
TT- Pat
(*) Hier omtrent is den 28 February 1792.. Sententie £>£>' vallen, waar by de Gedaagde in die ko«en i. geconfiSK



% 13 &
Dat den Fiscaal niet alleen de teyten, welr ke den grond 2yner aanklagte uitmaaken , " volkomen beweezen, maar ook .de gegrondheid zyner üftie in Regten volkomen betoogd heeft, zo dat zy Heeren zig met zy„ ne middelen volkomen conformeerden; gel'yk met meerderen uit de Advyfen ten Replicq annex kan confleeren.
78.
Zie daar een korte fchets van het beloop de. zer Procedure, en het gedrag van de Aanlegger qq. daar in gehouden.
79-
Het welk den Infteller van de Schrifturen van de Gedaagde kan goedvinden zo haatelyk ten toon te ftellen als een onbezonnen en onregtvaardige vervolging: 8o.
Dewelke haar geboorte aan ongeoorloofde wraak en partyzugt, zouden verfchuldigd zyn, en ftaande genouden word door Sub- en obreptie.
8i.
De Ondergetekende zal gerust aan het oor* deel van ieder onpartydige, die niet met een onbegrenst vooroordeel en gelyke lasterzugt, als die van zynen tegendinger, bezielt is, overlaaten, of en in hoe verre hy zig aan dien vuilen blaam heeft fchuldig gemaakt.
82,
Alzo hy vertrouwd met dit eenvoudig ge* detailleerde zonneklaar beweezen te hebben. 83-. . v
Dat hy in zyn quahteit in deezen niets anders



% m f
éers gedaan heeft, dan het geen de hoöee ordre. van den Souverain hem gebood, £ zyn Eed en plicht, mitsgaders de reguis van voorzigtigheid hem voorfchreven.
fl? v hie,\teSens eehigedeminfterèfleclie verdient de onnozele Remarque vaia den Infteller van het Duplicq,
Als of de Ondergetekende in zyn qnaliteic als Fiscaal verpligt zoude geweest zyn, de Ge tuigen van de Gedaagde geproduceen,'voor af te hooren, eer dat hy de Aftie cegen de Gedaagde aan de Bank bragt. t 86. Want of fchoon men wel weet, dat het de phgt van een Advocaat Fiscaal is, byzondï in mquifitoire Procesfen, alwaar voor een Ge! daagde de ordinaire weg van defenfie ffefloten is, mets onbeproeft te laaten, het welk ter ontdekking van de fchuld of onfehuid of bezwaar zo wel als verligting van een Ge. daagde dienen kan. ' e
87.
' Zo heeft men egter nimmer in een Wet of by eenig Reguleerde geleezen, dat in eeï
den* n fendeeren > een Fiscaai zoude gehou88
Om partydige Getuigen, aan wien hy geen geloof attnbueerd, en die hy ,pent!yk wralkr, ten behoeve van een fchuldige Gedaagde , op te zoeken, om de waarheid, en het fufdamen?



% *5 f
aytier A£He, dewelke hy volledig vermeïnt beweezen te hebben, te ondermynen, 89.
Dusdoende, zoude de ondergetekende, de Juftitie verraden — de aan hem aanbevolene vindicatie van de regten der Hoogheid verwaarloost, zigaaneene by de wet allefints ver. boden, en ongeoorloofd patrocinium, fchuldig gemaakt, en ltrydig met de Hooge ordres en <de intentie van den Souverain gehandelt heb« ben.
90.
Dewelke uitwyzens de Refolutie van R idd. en Sted. van den 30 Nov. 1787. ten doele hebben.
9**
Niet om de Schuldigen te defendeeren 92.
Waar toe aan dezelve den weg van Juftitie wierde opgeftelt.
93- ,
Maar aan de eene zyde om de gefchondeni Regten van den Souverain en de Hoogheid dezer Provincie, mitsgaders de eer van die geene, die daarin verder geconcerneert waar en $ te vindiceeren
94- . En aan de andere zyde, om door te inftitu-
erene Procedures, aan die geene , dewelke verdagt ftonden , als beleiders, aufteüss^ of op eenige andere wyze tot het honende en laefive Addres mede geconcurreert te hebben, gelegentheid te geeven, om zig op een voldoende «yztf9 te kunnen zuiveren, en excufeeren.
95- Be-



% tS $
Behalven dat ook uit de Kondfchappen doof de Gedaagde geprodticeert gebJykc, 9ö.
Dat die Getuigen1 niets mét opzigte tot de* zelfs praetenfe onfchuld afdoen.
En wel zo weinig, ^ 98.
Dat al hadde de ondergetekende dezelve voor het entameeren deezer Procedure in handen gehadt, zuJks egter geen de minfte verandering daaromtrent zoude hebben kunnen te weeg brengen^ •
99.
Om dat hy, zo we] als de Utrechtfe Heereri Advlfeurs , en wylen den Advocaat Fabivs 4 van gevoelen is
100.
Dat de waarheid van die Kondfchappen veronderftelt wordende, en toegeftaan (waar tegens men egter protesteert; dat het wezentlyk beweezen was, dat Gedaagde tot het arrestee. ren van het questieufe Addres, zo als het daar legt, niet mede hadde ingeftemt.
101.
Egter de Gedaagde, uit hoofde van zyn opr gevolgd i en naderhand gehouden gedrag, zig m deezen lchuklig en ftrafbaar heeft gemaakt? 102.
Gelyk dit bv Replicq, en de daar by geappliceerde Documenten in het breede betoogt is. 103.
Welk laatste, het voornaamfle poinet in quae«ie, in deeze uitmaakende.
X04 Waas



% i7 £
io4.
Waar van de affirmative aan zyde Van d« Ondergetekende, gemunieert met het Advys van voornaame Regtsgeleerden op goede gronden van Regten, zo hy vertrouwt, en de negative aan zyde van de Gedaagde met veel hevigheid word ftaande gehouden.
105.
By voorraad tot een grondflag te willen Hellen, om des Ondergetekendes gedrag, op zulk een honende wyze te calangeeren, als by duplicq en de verdere Aften gefchied. 106.
Waarlyk eerder een blyk van ontftelde hersfenen, en verregaande kwaadaardigheid, dan gezond verftafld opleverd, en de verlegenheid van den infteller dier fchrifturen, niet Weinig openlegt.
107.
Zynde het, voor het overige, onwaar, dac de Ondergetekende in zyn qualiteit, andere, die meer, of even zo fchuldig waaren, als de Gedaagde, zoude vry gelaaten hebben. 108. '
Om dat by een vlugtige le&ure der ftukken al aanftonds zal geblyken, 109.
Dat niemand van alle de Leden * die gebleken zyn op de bekende vergaderinge te Zwolle, praefent geweest te zyn, zig meC opzigte töt het qusestieufe Addres op zulke een cpzigtelyke wyze ten toon gefteld, geconCurreert, en mede gewerkt hebben, als de vyf perfoonen, waar van de Gedaagde een is, dewelke by Refolutie van den Souverain B Vg«



X i8 J*
-Van den 30 Nov. meergemeld met iraamen •genoteert flaan.
II O.
Dewelke alle, gelyk bekend is, door de Ondergetekende in zyn qualiteit in regten besrokken zyn.
in.
Terwyl met opzigte tot het arrest voor het Landgerigte van Ootmarsfum te letten ftaat, 112.
Dat de Gedaagde voor of by de omwentelinge fig dadelyk van Ootmarsfum geabfenteert heeft, niet alleen, 113.
Maar dat hy eenige tyd daar na, en voor dat hy in perfoon geciteert is, om op articuJen gehoord te worden, ook zyn huishouding aldaar opgebroken, en zyn Meubels en Huiscieraden na Noordhoorn in de Graaffchap Benthem getransporteert heeft, met oogmerk om aldaar te domicilieeren;
114.
Ten welken einde hy aldaar de protectie van de Regeering reeds voor af verzogt, en ook op den 8 Oftob. 1787. verkregen hadde, men zie het Document Sub. N. 23. by Replicq, adde N. by antwoordt en F., by aanfpraake,
115.
En dat hy voorts op de citatie in perfoon ", om op articulen gehoord te worden, dewelke, fchoon het éxploicc daar van te Ootmarsfum nier. is aangenomen, (zynde zyn woning aldaar verlaaten, en gefloten:) egter ter zyner kennis •gekomen was, niet is,gecompareerd.
116. Maar



% 19 §
IIO*.
Maar zig van die perfoonlyke comparitie oü» der ydele voorwendfels heeft zoeken te ex« cufeeren
Want dat zulks zyne intentie niet was, heeft hy naderhand door zyn opgevolgd gedrag getoond;
iiS.
Alzo hy liever een kostbaare Incidentele Procedure heeft willen volhouden, dan zig in perfoon voor deeze Hoog-Adelyke Vierfchaar te fisteren,
. , u9In welke Situatie van zaaken, de Onderge* tekende in zyn qualiteit, zig immers grootelyk aan pligtverzuim zoude fchuldig gemaakt hebben,
120.
Zo hy niet op de nodige maatregulen ver» dagt was geweest, en alle prsecautien genome»' hadde, om voor te komen 121.
Dat de Justitie, by gebrek van perfoon es goederen , waar am de Sententie eafu quo konde ter executie gelegt worden, niet geel»deert wierde.
122.
.En dus in de eerfte plaats geen zorg ge* draagen hadde
123.
_ Dat de Gedaagde, wiens Perfoon en meu» bilen reeds buiten het bereik der Justitie in deze Provincie waaren, ook zyne vaste goederen, en andere effe&en, die hy in deze B 3 pro*



% 20 ƒ
Provincie bezat,, niet vêralieneerde, bezwaarde , of zig op eenige andere wyze aan de Justitie in dtze Provincie weerloos maakte. 124.
Tot welken einde , ne nempe Judicium cafu qua redderetur elusorium, het gemelde arrest voor het Land-Gerigte van Ootmarsfum ondernomen is.
125-
Tenderende de Conclufie ten einde van de Justificatie van arrest daar toe, 126.
Dat by definitive Vonnis zal worden verftaan:
„ Dat de gearreffceerde goederen , zullen „ moeten blyven geaffefteert, tot uitdragt „ van zaaken voor alzodane Acïie als den Ar,, reftant in zyne' qualiteit ter zaake van het „ gelibelleerde request van den 13 Sept. 1787 „ tegens hem zal genoodzaakt zyn te inffitu„ eeren ter plaatfe daar het behoord, en dat ,, voorts de gearrefteerde zoude worden ge„ condemneert om te moeten ftellen domici„ li uni citandi & cautie de Judicio fisti. 127.
Hoedaane Arresten aliefins in het regt, en de gezonde reden gegrond , en daarom ook in de praétycq alom, zelfs in Germania, ubi arr es turn nou est ingresfus judicii, in de practycq gerecipieert zyn,
128.
Alzo de Justitie en het algemeene welzyn van een Land 'er aan gelegen iegt, dat de misdaaden niet ongeftrafc blyven.
120. En



% 21 #
129.
En dat gevolglyk de uitoeffeninge van ftraffen en de Executie dér Sententien niet géëludeert worden.
130.
Nam per boe datur audacia Malis ad la* dendum alios Confer: Rosbach prax Criminal. T. 5. Cap. 18. N. 4.
131.
En dat ook foortgelyke arresten , byzondér in deze provincie, gansch geen vreemde verfchynfels maar alleiins in de praétycq gewettigd zyn, kan onder anderen geblyken uit een Sententie in zaaken voor het Land Gerigte van Oldenzaal tusfehen den Hoog Welgeb, Heer Unico Ripperda toe Weldam , en Olidam , LandDroste van Twenthe, nomine fisci Impetrant, in cas van Arrest, ter eenre: en Dr. Rutger Müntz Gedaagde ter andre zyde.
132.
Welker laatst genoemde vaste goederen in Twenthe in onderfcheiden Gerigten door de Fiscaal ten fine van fecuriteit, en om voor te komen, dat dezelve tot elufie der Juftitie niet weerloos gemaakt wierden, gearrefteert waren,
r33>
Om dat hy hangende een civiele Hoogheids Aftie, tenderende tot een geldboete yan drie duizend guldens voor het Stad-Gerigte van Ootmarsfum, of het gefurrogeerde StadGerigte van Delden Htispendent , zig uit Twente geretireert hadde, en in de Stad van Zwolle was gaan woonen.
B 3 134. By



t 22 |
By welke Sententie op advys van de Adjocaaten T. Hüete, Sebastiaan TicHler en B. de Lespiere den io Septemb. jyoó af£e* geeven, is verflaan, & 135.
Dat alle de gearreltecrde goederen, voor zo verre de Gedaagde in eigendom bebooren zullen zyn en blyven geaitefleert voor alzodane Conclufie, als by Sententie jan den Hr Impetrant wegens fchriftelyke reeds hangende Procedure voor het Stad-Gerigte van Ootmarsfum, nomins fiscf, zd worden geadjudiceert,
136'. » Zynde de gronden dezer Sententie nog nader bekragtigt door een ander gewysde tusichen deze zelfde litiganten, op advys van de Advocaaten Sebastiaan Tichxer en B. van Rvsen den 6 April 1708 afgegeeven voor het ötadt-Gerjgte van Delden:
Alwaar de Gedaagde de exceptie van at? tentaien hadde geobjicieerd.
138.
Om dat de Fiscaal hangende die Procedure ten prmcipaalen, zyn vaste goederen, invoegen voorzeid, gearrefteert hadde.
J39.
Welke Exceptie, by gemelde Gewysde is gerejecieert, en aan de Gedaagde of Excipient js gelast, om ten principaalen te moeten voort procedeeren:
104.
Waar door dus al het hatelyk ei? redenloos



% 23 JP
alarm, het welk van dit Arrest, byzonder van de grootte waarde waar op het Arrest gedaan is, gemaakt word, van zelfs komt te vervallen.
Alzo uit dit een en ander geblykt, dat dU Arrest, het welk een gevolg is van des.Gearresteerdes eigen gedrag, geenfintï met oogmerk om daar aan voor als nog een zekere fomma gelds te verhaalen, maar ten dienile van de Justitie, en tot voorkoming van elufie der Sententie, gedaan is.
142.
Hoedaane Arrest in een Crimineele Aftie van die natuur en dat gewigt als het fubjecte, te minder en altans geen captie onderworpen is, men zie Bort Treft. Criminal. T. 5. Art. 24. ibiq. alleg. Christin, ai Leg. Mecblin. M3»
Geconfidereert de ftraffe van een opentlyke Palinodie, Bannisfement, enlnfamie, waar toe de conclufie in dezen mede tendeert
144- . . :
Gevoegd by het belangen, dat de Justitie, en het algemeene welweezen 'er by heeft, dat Sententien in Crimineele zaaken van zulk een natuur, niet geëludeert worden, 145.
Altans niet te vergelyken is, of a?gaal kan gefield worden met de waarde die in deeze» gearrefteert is.
146.
Terwyl ook in allen gevalle de Gedaagde deeze ganfche Arrestprocedure hadde kunaen voorkomen, door dadelyk voor of op B 4 des



% 24 #
den termyn van Justificatie van Arrest zyne goederen tot uitdragt van zaaken te affecteren voor alzodane ConcJufie, waar in hy caftt quo mogte gecondemneert worden; of immers cautie de Judicia fisti en Domicilium in deeze Provincie 'te flellen, 147*
En dus dat geene te doen het welk hy den li Decemb. 1789, na dat hy zig verre over de anderhalf Jaar daar tegen in oppofitie geilek heeft-6' eindd^k hoewel n°g gebrekkig gedaan 148..
Waar door hy de onkosten hadde kunnen praevenieeren.
149.
Dewelke, fchoon opzettelyk door zyn we-ï derregtelyke oppofitie veroorzaakt, [hy tans flrydig met de eerde gronden van het regt' ons lerende, quod qui lite renuntiat, in expen/as est condemnandus, verweigerd voor zyn rekening te neemen.
150,
Welk laatfte, het eenigfle poinet is, waar, omtrent het partyen in die Procedure tans nog oneens zyn,
*5I.
En waaromtrent men de deqifie eerstdaags te gemoet ziet.
^. , 152.
Uit een en ander agt de Ondergetekende genoeS om-zyn gedrag tegens de gearrefteerde, van alle de opgeraapte infimulatien, pasfim bv de fchnfturen van de Gedaagde voorkomende, te zuiveren, ' '
*S3- E«



% 25 £
153-
En onder deeze prsemisfen dan tot een nadere befchouwing van het Duplicq, van de Ge-' daagde toe tredende, zo bevind men,
154- , Dat de forfche en voornaamfte, kragt van die fchrifture daar in beftaat;
155. ., Dat de Ondergetekende in zyn qualiteit, fig ' by Replicq met nieuwe feiten of finten (van dit woord bediend zig de inftellèr van het Duplicq:) zoude voor den dag komen 150.
Dewelke buiten de.genomen Conchjfie Ioo» pende, geen onderwerp der„decifie.in deezen zouden konnen uitmaken.
J57- . . .
Wie heeft ooit van finten in een Crimineele Procedure gehoordt?
158.
Waarlyk zulke lage expresfien J zo wel als > die van Boert in een confultatoir advys over een Crimineel onderwérp, waar van men zig by Duplicq bediend, cara&eriferen juist de den-i kenstrant van onze partye, 159.
Deeze nieuwe feiten of finten nu zouden daar in beftaan: \
160.
In de eerfte plaats: dat dé Ondergetekende by zyn Replicq, zo wel als de Heeren advifeurs by het advys aldaar annex, om de mede concurrentie van de Gedaagde tot de pyergave van het qüseftieufe Addres aan Rid* B 5 dar-



ft 26 #
derfchap en Steden te bewyzen, zig onder anderen ook daar op beroepen 161.
Dat de Gedaagde, na dat het Addres ver» anderd en gearrefteert was, zoude toegeftemt of immers toegelaaten hebben 162.
Dat de Prefident Pyman en Secretaris van Deventer gecommitteert wierden, om het Addres afgefchreven zynde te tekenen, en aan den Heer Mulart over te geeven, ten einde om het in de vergadering van Ridderfchap en Steden te brengen:
163.
Als mede en in de tweede plaats het poincl van Ratihabitie waar op men zig by Replicq beroept,
164.
En om dat de Inftellèr van het Duplicq volkomen overtuigt is, dat deeze twee poinc! ten alleen genoeg zyn om de Gedaagde te condemneeren,
■ , 165. En hy met alle zyn chicanes zig verlegen vindt om dit gedrag van de Gedaagde meteenige goede fchyn te pallieren: 166.
Daarom fpand hy alle zyne kragten te zaamen, om zulks buiten decifie te houden} 167.
1 Dog te vergeefs,
168.
Als men flegts aanmerkt, 169.
Pat het fundament van dezerzydfche A£Ke



% 27 g
by eisch en aanfpraake in fub'ftantie daar Ja gefield wordt
170,
Dat de Gedaagde een hoofdbeleider, of hoofdfchuldige, of immers Complice zoude zyn, aan het'quaestieufe oproerige', en voor den Souverain honende Addres, op naam vair de gefamendyke afgevaardigden uit de vernietigde Ge-noodfchappen , en Vrycorpfen aan Ridderfchap en Steden op den 12 Sept. 1787. geprazfenteert, waar van de Minute fub patel by aanfpraake is geannefteert.
Dat de condufie ten einde van de Eisch en Aanfpraake, dewelke op dit fundament gebouwd is, tendeert in de eerfte plaats tot een opentlyke Palinodje, Bannisfement buiten de Provincie, met infaam en inhabil verklaaringe, om eenig pubiicq ampt in deeze Provincie te kunnen bedienen;
172:
En in de tweede plaats, in eventum tot zodine meerdere, of mindere ftraffe, het zy een zwaare geldboete, als anderlints, als dit Hoog» adelyke Land-Droste Gerigte, na goede Justin tie in dezen zal vermeenen te behooren. 173.
Welke laatfle gedeelte van de Cönclufie in: zulke generaale termen legt, 174.
Dat daar door aan den Rigter volkomen de magt gegeeven wordt, om, 175.
Na maate dat hy by de behandelinge van %aken, en examinatie der ftukken, zal bevinden,



% 28 $
den, dat de Gedaagde in een meerdere of mindre graad aan het quaestieufe Addres fchuldigis of mede geconcurreert heeft, 176.
De Gedaagde, met een zwaardere of Jigtere ftraffe, tot een geldboete incluis, te kunnen condemneeren.
Allefins tot een condemnatie genoeg zynde
. :. . . 178. Dat hem uit de hinc inde overgegeevene ftukken confteere,
179.
Dat de Gedaagde, op de een of andre wyze , tot de overgave van het Addres aan Rid. derfchap en Steden, mede geconcurreert heeft: 180.
Het welk, zo als gezeid, het fundament van dezerzydfche intentie uitmaakt.
181.
Zynde het voorts in. Regten en Pradtycq over bekend,
182.
Dat de eisch en conclufie, zo wel in Civiele als Crimineele zaaken, is het begin van een Proces, en in zig behelsd den eisch of petitie, des Aanieggers, of Kiagers, met een beknopt betoog, en fubftantieele opgaave, van het factmn, waar op den j Klager of Eischei het fundament van zjn petitie, Actie, of klagte bouwd.
18*3.
Terwyl het Replicq eigehtlyk de fchrifture is, dewelke byzonder volgens onze Oyerysfelfche gewóontens, gefchikt is, om het fundament"



% 2P £
dament van de intentie des Aanleggers teeedet te ontwikkelen, en nader met Argumenten en bewvsdommeh te ftaavem 1 184. Waarom ook de Hooge Wetgeveren by ons Landregt part. ï. tit. 10. art. 4. aan een Aanlegger met uitdrukkelyke woorden, vergunnen, om het Replicq met alle wydere bewysdoramen , en Probatien te mogen bekleden. Confer Wtnhop 4 deel art. 15 van het oude Landregt deezer Provincie pag. 445 m de nadere druk van Chalmot.
185.
Dewelke getuigt,
186.
Dat van ouds in deeze Provincie het bewys des Aanleggers poft titis contéftationem, na des Kryges befeftingbe, ofte den andtvoort des vervoerders gbemeynlick voort gefurt, vnde mit der Repliek ingebracht, en voorts in verbis, 6p dat die Aanlegger zyn aanfpraake unde Actie beivyzen moste, fo jol by daar op (dat is op het antwoord des verweerders) fyn tyd en termyti hebben,
187.
Op welk fundament, reeds verfcheiden maaien in deeze Provincie verftaan is, dat eea Aanlegger door een Verweerder niet kan gedwongen worden, om voor het indienen van het antwoord, alle bewyzen, dewelke hy tot ftaaving zyner eisch voorneemens is te apphceerea, over te geeven.
188.
Als onder anderen in den Jaarë 1671. voor het Hoogadelyke Land Drosten Gerigte vsln Zallandt



| 3° 0
iji zaaken Lubbert Wiermolts Klager en éxcipieerde ter eenre, en Joan Jacob de R**. ter Beklaagde en Excipient ter andre zyde; 189.
In den Jaare 1713 voor het Scholten Gerikte yan Holten en Bathmen, in zaaken incidenteel tusfchen Willem Schiphorst Origineels Aanlegger, en aldaar Geretireerde ter eenre, en Steven van den Steen , nefFens deszelfs Zoon ongineele verweerder en aldaar incidenteele Reqmranten ter andre zyde. Op advys van Dr.Huoo Herman L'Espiere.
190.
En in den Jaare 1727. voor het Land Drosten Gefigte van Sallandt in zaaken van de Erfgenamen van Lenderte, en Raeltervvold, ongineele beklaagden, en incidentele Requiranten, en de Erfgenaamen van Luttenborg origineele Klageren en ificidenteele Gerequireerden op advys van Wylen den Heer Griffier van Arnhem.
191.
Alles ten klaaren betooge, 192.
. Dat volgens onze Overysfèlfche gewóontens an het generaal ieder Aanlegger, zo wel in Crimineele als Civiele zaaken, bevoegt is het fundament Zyner intentie niet alleen met nieuwe argumenten, maar zelfs met nieuwe proba £ien, en bewysdommen by Replicq te ftaaven." 193,
nrSL?Ik/enu en/nde,r düs ^n zelfs moet proflueeren dat het de redeloosheid zelve is
mm» om



1 %l
194.
Om aan de Ondergetekende in zyn qualiteit ïn dezen de faculteit te willen betwisten.
Om by Replicq, tot (laving en meerder bekragtiging van het fundament zyner intentie, (in fubftantie, gelyk te voren opgemerkt is; bettaande in de meede concurrentie van de Gedaagde tot het quaestieufe Addres,) fig te mogen beroepen op de toeftemming, permisfie of toelaating van de Gedaagde tot het mandaat of de Commisfie op Pyman en van Deventer , om hetRequest, na dat hetafgefchreven was, te, tekenen, en aan den Heer Mulert, ten fine als voorzeid, over te geven;
196.
Of ook daar toe te allegeeren het opgevolgd gedrag van de Gedaagde, en daar uit voorc» yloeijende Ratihabitie
197.
Het welk geen finten, of nieuwe feiten, die buiten dezerzydfche Conclufie loopen, maar in tegendeel faéta zynde, welkers ailegatie het fundament van dezerzydiche intentie nader bevestigen , dus buiten eenig bedenken ingevolge de hier vooren gelegde gronden, een noodzakelyk onderwerp van de decifie in deezen fullen moeten uitmaken: 198.
Al was daar van by aanfpraake geen de min* fte mentie gemaakt,
199.
Hoe veel te meer danJ 200.
Nu by een aandagtige iefture van dezerzydfche



% s* $
fche eisch en aanfpraake, en daar by geappliceerde documenten , daar en boven komt te geblyken, dat deeze facca, in fubftantie wel degelyk in dit libel mede begreepen zyn.
201. . ;•
Want art. 27 van de Ëisch en Aanfpraake, Word de voornaamfte misdaad in de eerlïe plaats daar in geftelt,
202.
Dat het meergemelde Addres op naam van de gezamentlyke Afgevaardigden, onder het oog en ter tafel van Ridderfchap en Steden ge* bragt is.
203.
Om welk fa£tum, of het befluit daar toe, ter executie te brengen, den Heer Mulart , ingevolge de Notulen van de Vergaderinge de Aanfpraake annex, de Commisfie was opgedragen.
204.
Door dus aan dit laatfte of tot die commisfie mede te concurreeren, maakte zig Gedaagde , aan het eerfte fchuldig.
205.
Zo dat het in esfentie op een uitkomt; öf lïten de Gedaagde ten laste legge, dat hy mede geconcurreert heeft om het Request aan Ridderfchap en Steden te prsefenteren 206.
Dan of men hem ten' laste legge, dat hy zyn toeflemminge gegeeven heeft, tot de Commisfie op den Heer Mulart om het zelve ter tafel van Ridderfchap en Steden te brengen. 207.
In de tweede plaats. Wordt niet alleen tot
bezwaaï



% 33 J?
'bezwaar van de Gedaagde by Aanfpraake geallegeerd, dat hy in het qusestieufe Addres zou* de toegefterht hebben: 208.
Maar daar en boven ook, dat hy zig dés an« deren daags ter zaake van dit Addres in een Commisfie, met en beneffens de opftellers daar van, by de Heeren van het Defenfie Wezen 'zoude hebben laaten emploieeren, daar van •rapport gedaan, en zig daar voor, door de Vergadering plegtig laaten bedanken, men zie art. 31 & feqq. van de Aanfpraake. 209.
Het welk laatfte juist de fa6ta zynde, waar üit men by het Replicq zo wel als by het advys de ratihabitie van de Gedaagde met opzigte tot de overgave van het qusestieufe Addres, heeft mgten te betogem 210.
Zo zoude meri bykans moeten twyffeleri, bf den Inftellèr van het Duplicq, zelfs Wel geweeten heeft, wat hy fchreef, toen hy ook dit poinct. onder de nieuws uitgevonden fei« ten van de Aanlegger plaatfte, 21Ï.
Misfchien was hy te verre weg gezonken, in diepe overpeinzingen over zyn nieuw plant én ontwerp, om een kwade zaak goed te maaken.
2I&.
Anders was de onbefchaarritheid te groot om zulke opraapfels in een Crimineele Vierfchaar, en opentlyk in druk , voor gangbaare munt te willen doen doorgaan.
C Ter>



% 34 $
213-
Terwyl, om weder ter zaak te komen, in de derde plaats by de aanfpraak art. <ri & feqq,
214,
Niet alleen die geene die het Addres hebben helpen Arresteeren, als misdadige worden befchreven,
215.
Maar ook de zulke, die op de Vemaderinge tegenwoordig zyn geweest, en fchoon daar m met expresfe mede toegeftemt hebbende, egter geduid hebben, dat dit request, op hunnen naam mede in de Vergadennge van Ridderfchap en Steden wierde overgegeeven: 21ö.
Of, geJyk by Replicq, en de advyzen daar annex, wat meer omftandiger, en zo als het geval zig werkelyk toegedragen hadde, gezegt wordt, die hebben toegeftemt, gepermitteert ot toegelaaten, dat den Heer Mueert gecom. mitteerd wierde, óm het Addres, na dat het afgeichreeven, en door den Prsefident en Secretaris getekend was, in de Vergaderinge van Ridderfchap en Steden over te geeven. 217.
Het welk, zo men aan de fchorfche der woorden niet wil blyven hangen, in esfentie op een en het zelfde uitkomt.
218.
Met dat ge-nnge onderfcheid, dat van dit poinct by Aanfpraake, in generale termen gewag^ gemaakt word, terwyl zulks by Replica ipeciaal" en met zyn onhandigheden, hoe zulks met opzigte van de Gedaagde zig toegedragen heeft, omfchreven worde; 219. Ben



% 35 #
2iq.
Beroepende zig de Ondergetekende voor het overige in het generaal by Eisch en Aanfpraake, om de Concurrentie en medepligtigheid van den Gedaagde tot het Addres te bewyzen* op de Notulen van de Vergaderinge de Aanfpraake annex fub A.
220.
Alwaar het gedrag van de Leden van die Vergaderinge, byzonder ook het decerneren van een Commisfie op Pvman en. van Deventer Om het Addres, afgefchreven en getekend zyn. de, aan de Heer Mulert over te geeven, mitsgaders het opgevolgde Approbatoire gedrag van de Gedaagde, omftandig befchreven wordt.
221.
Het welk in Regten van het zelfde effect gehouden worde, als of die Notulen woordelyk in de Eisch en Aanfpraake geinfereert waren,
222.
Per rèlationem quiil proponatur, an per 'jnarratiürièm perinde est, Carpsov. P. i Co»» ftit. n Défim 3. N. 6. qiridquid enim est in relato, in referente cenfetur esfe- repetitum , ratio est, quia non refert, an aliquid eerturn fit per fpecificam ejus expresfionem art rèlationem ad aliud Confer. Barbos. Thesaur. Loc. Camm. V. Relatio ax. r. & 18. & Auc~ tores ibi allegatos. Utrecbtfche Confultat. 2. D. confil. 59. "iV. 8.
223.
Adeo ut in ConfiiSth, five pugna uïriusq t fletur relato, non referenti, cum relatum prasvaleat'. Utrechtfcbe Confultat. Z>. Cons. N. 2. Ca »24. Wells



% 36* £
224-
Welk laatfte in dezen alles afdoet, zo dat het onnodig zal zyn, alhier wyders by aan te merken, dat ook in allen gevalle, een Rigter in Criminalibus niet zo flipt aan dun inhoud yan het Libel of de conclufie gehouden is, als in Civilibus,
_ . 225-
Qusa poèna conprehenfa est Jure, quod tantum prafiat in Criminali judicia, quantum petitia agentis in Civili, ita ut fuppleri a judic<e posftt, qui propter eandem rationem aliter potest condemnari quam petitum fit Carpsov. Frax. Crim. p. 3. Q\ i0<5. N. 16, & 17. confer. & Christ:u\ueus ad legg. Mecbliens. T, art. 6. 7.
226:
Alwaar hy byzonder over een gequalificeert delict handelt, adde van Leeuwen manier van Procedeeren in Crimineele zaaken, art. 54. in notis.
227.
■ Wordende hedendaags in Civilibus, het arhitrium Judicis daaromtrent ook al vry verre geè'xtendeert men zie Leyser. Vol. 7. Spec. 468. Med 3. & feq. & Schomaker part. 5. cons. 23. N. 16.
228.
Dewelke aldaar te regt opmerkt, 229.
„ Dat een Rigter niet dermaten in judican„ do ad libellum geadftringe-rt is, dat hy ver„ pligt zoude zyn woordelyk daar aan te bly„ ven hangen, in navolging van die oude 51 Regtsgeleerden, dewelke gewoon waaren,
>, de



% 37 £
de Glosfateurs als Euangelisten, even als de Ouden de beelden voor Goden aanbadden, te eerbiedigen.
23°
„ Als uit een betere befchouwing van de uit„ gebreide magt eenes Rigters omtrenc libellen „ onderrigt, en geleerd zynde, dat denzelven „ hedendaags niet naar derzelver inhoud, „ maar den aard van het verhandelde onder„ werp voor het gerigte gebragt, de billyk„ heid over eenkomftig met de A<fta en proba„ ta, by zyn vonnis moet in het oog houden.'
3, Zodanig ook dat de betere en nieuwe Regts„ kunde die aloude gemeene opinie, een Rig„ ter volftrekt aan de Conclufie, dewelke ad „ esfentiam judicis niet gehoord, verbinden„ de, onder de populares erores geftelt en een
ruimer magt aan denzelven, cssfante jure „ vetert formulario, gegeeven heeft, om zelfs „ een ordinaire Procedure in een fummiere te „ mogen veranderen LeysëR. Vol. 7 Spec.4.68. „ med. 20. Groenevvegen de LI. abrog. ad rubri„ cam 5. 14- J- de AEtion, 232.
Betogende voorts uit Lkyser , d. I., dat die aloude dwaling, ten aanzien van haar oorfprong , is ftrydig met het Jus Natura, Divinum fcriptum & Canonicum, en niet overeen, komende met het Jus Antejustinianeum, nog met de oude gewóontens der Franken en Duitfchers, voorts Ryks Wetten en Keurfaxifche Regten.
233-
Het welk een en ander althans geen bedenC 3 ken



% 38 £
ken onderworpen is, wanneer de Conclufie met zulk een ample Claujula falutaris voorzien is, als in het fubjecte geval.
234>
Quoniam Claujula falutaris, veluti berba Betomca, pro falvando libello ab omni vitio Carpzov. Defin. For. p. Conflit. 2. De fin 15. ac vtgore ifiim Judex non pracije Jententiam ferre debet, fecundum id, quod petitum eft, fed etiam judicare poteji fecundum ea, qUle prebata, licet non ab initio deducta jaciunt. Defin. 7.
235,
ClaufuUque bujus tanta fit efficacia ut per eam omni libelli ineptitudinem juccurri queat ejmque virtute omnis actio omneque remedium, competens, et ex narrat is refultans, in judicium deductum efje videafur. Carpzov. Froc. Jur. Tit. 6. art. 2. L. T. 16. art. 2. Men zie hier over in het breede Mekuxa Manier van Procedeeren L. 4, T. 37. C. 2. N. 21. & Aucteuren aldaar aangehaald.
236.
En hiermede dan hetvoornaamftefundament van het Duplicq wederlegd, en aangetoond hebbende, dat by ons Replicq geen nieuwe finten of feyten gebezigt zyn, dewelke van die natuur zyn, dat zy geen onderwerp van de decifie in deezen zouden kunnen uitmaken. 237.
Zo zullen wy vervolgens nog kortelyk uit de Aanfpraake en het Replicq, mitsgaders de binc inde geappliceerde Documencen betogen % 238.
Dat ook het fundament van deezerzydfche-



% 39 jP
intentie en de facta daar toe by deezerzydfche fcnrifturen geaüegeert, volkomen en ten genoegen regtens bewezen zyn.
239-
Het eerfte daarwy ons by Aanfpraake op beroepen hebben, beftaat daar m, 240.
Dat de Gedaagde in het quasftieufe Addres, zo als het thans nog in de Minute voorhanden, en by Aanfpraake geappliceert is, mede zoude toegeftemt hebben,"
241.
Wv gedragen ons daar omtrent kortheids halven tot het bewys, hetgeen by Aanfpraake en Replicq geappliceert en het geen wyder daar omtrent in het breede by Replicq art. 68 usque ad art. 344 betoogd is.
242.
Waar door het bewys, het welk de Gedaagde ten betoog zyner praetenfe onfchuld by Antwoord en Duplicq aangevoerc heeft, van zelis komt te vervallen.
243- . .
Als zullende bv een attente examinatie en confrontatie der Kondfchappen hinc inde gelige Zonneklaar aanligten:
244.
Dat de Kondfchappen aan zyde van Gedaagde gebruikt, zig zelfs zo zeer tegenfpreeken: en zulke blyken van eenzydigheid, onwaarheid, onagtzaamheid, en onkunde van het geen op de Vergaderinge op die tyd is voorgevallen opleveren , dat daar aan geen onpartydig Rigter eenige de nvinfte geloof zal kunnen ot
willen geven. „r „„,
C 4 245- Waar-



40 $*
Waarom men het demoeifeniet waardig agt' om het gebeufelde, en de gedwongene inteN prascatie waarmede de Inftellèr van het Duplicq de opzigtelyke tegenftrydigheden deezer Getuigen zoekt te pallieren, te bejegenen.
246.
Alzo geenfins de verre gezogte, en Chieaneufe herfen-fchimmen van de Inftellèr van het Duphcq,
247.
Maar een attente en onzydige overweging ftukken™1113"6 ^ ^ t5eaPP'"«eVde. 248.
Dewelke wy eerbiedig reclameeren, 249-
By een onbevooroordeeld Rigter za] moeten befhsfen, of en in hoe verre de Getuigen van de Gedaagde in deezen na regten geloof zullen kunnen meriteerent
250.'
Zynde het voor het 'overige wel waar, dat lomtyds Reprochabele Getuigen, als by voorbeeld naauwe verwanten , focii delitti, en diergelyke propter favorem defenfionis, tot bewys van onfchuld worden geadmitteert. r> - 251.
• Dog het is teffens niet minderwaar, dat die fqvon defenfionis, en het daar op rustende Urocardicum JUris, quod testes inbabiles, *<t probandam innocentiam admittuntur.
Het welk volgens gedagten van Leyser haa*e ooriprong verfchuldigj is intempestiv* &
bom.



% 4i $
bono publlco maxime contraria mifericordia^ auojuris Confulti in maleficos feruntur, hosq. gmnimodo merüis fuppHciis eximere laborant, 253-
Niet zo verre geëxtendeerd behoord te wor« den, ut propter illud regulas Jurh, omnes in aquitate, & reéla ratione fundata fubvertas. 254-
Of dat een Rigter alles voor goede munt zoude moeten aannemen, het welk zulke inha« bile getuigen hem zeggen.
255-
Vooral, wanneer hem uit de f-menloop van 2aaken, en confrontatie met andere bewyzen, confteert, dat dezelve opzigtelyk de waarheid niet hulde doen.
256.
Gelyk hier het geval Is, men zie het geen daar omtrent in het breede by Replicq art. 166. & feqq. en voorts 283. & feqq. is opgemerkt.
257-
Waar by men voegd de reproductoire Kondfchappen hier annex fub. A. en B. vergeleken met de Kondfchappen by Duplicq fub. A. B. C, 258.
Waar uit geblykt dat die fraaye Getuigen, waar mede men zo veel op heeft, en die men employeert om een ander in zyn eer en goede naam aan te randen, en tot een Meyneediger te maaken, zelfs niet (het zy absq. animo injuriandi gezegt:) van fuspicie van meineed yry zyn.
259-
JWant by de Kondfchappen by Duphcq onC 5 der



% 43 0
fcr Solemneelen eede verklaard hebbende, dat te gelyk, en by een en dezelfde omvrage, het qusestieufe Addres gearresteert, en teffens de commisfie op Pymak en van Deventer , om het jaeive te tekenen, af te fchryven, en aan den Heer Mülert over te geven zoude befloten zyn.
260.
Zo maaken deeze Getuigen by de Kondfchappen hier by annex, geen zwaarigheid om onder gelyken Solemneelen eede tot een al weetend God in tegendeel plegtig te verzekeren, 2Ó1.
Dat het eerfte is vooraf gegaan, cn dat daar aa het laatfte befloten is, 262.
Het welk alleen genoeg is, om deeze Getuigen alle geloofwaardigheid te onttrekken. 263.
Terwyl de Scholtus Bannier wel verre van zyn Verklaringe by zyn informatoire verhoor, dat de Gedaagde mede in het quasstieufe Addres , door hem en de Lille geprojecreert, na dat daarin eenige veranderinge gemaakt was, toegeftemt hadde; weder in te trekken, gelyk men by Duplicq voorgeeft, 264,
In tegendeel by de Kondfchap den 10 Janni. 1791. voor hetSchoiten Gerigte te Wyhe afgegeeven, waar toe men hem met Proces heeft moeten noodzaaken, onder eede komt te verklaaren,
265.
Dat hy by zyn verhoor gelooft heeft, en ook alnog gelooft, zulks de waarheid te zyn,



% 43 #
266,
Hoewel hy, niet tcgenftaande (het zyn de eigen woorden van de Kojiulchap:) zyn ver^ trouwen op de waarheid van 't toen gedeponeer* de, zig uit hoofde van eenige naderhand afge? geèvene Verklaringen van anderen, ten behoeve van de Gedaagde, en het verloop van tyd, zoekt te excufeeren, om daar cp Heilig te antwoorden, men zie art 25. van die Kondfchap, 267.
Welk laatfte 'er fchynt by gevoegd te zyn , jnet oogmerk, om, zyneedelyke Verklaringe, die hy eerst in het geheel heeft zoeken te ontvlieden , nu hy daar toe, met doeminge in alle de kosten by Kigterlyk Vonnis gecondemneerc - was, zo veel mogelyk aan de Ondergetekende in zyn qualiteit nutteloos te maken.
208.
Dog het welke by een onpartydig Rigter juist het Contrarie zal moeten effectueren. 269.
Want als men in Aanmerking neemt dat Ban* nier wel is geweest een gewezen Complice van de Gedaagde.
270. . , Dog dat hy ten tyde van zyn eedelyke depo* fitie, (dewelk' alleen met opzigte van de habiliteit van een Getuige na bekende Regten in Aanmerkinge komt men zie Voet. ad ff', de testib. N. 1 & 2.) zig daar van, door een opgelegt Declaratoir, en betalinge eener boete, gezuivert hadde.
27r,
En dus in deezen voor een ailefints irrepro-* slabte getuige te houden is.
272. Eö



% u ƒ
272.
En wel een Getuige die buiten twyffel de beste wetenfchap droeg van het geen op de Vergaderinge re Zwolle voorgevallen was. 273-
Dog die tenens uit hoofde van een en dezelfde denkens-trant, voormaalige Medepligtigheid, en verkeering met de Gedaagde, ter deezer zaak, als zynde met hem in de bekende Commisfie na Campen by de Heeren van het Defenfie Weezen, geweest, moet gehouden worden de Gedaagde allefins toegenegen te zyn.
274.
Welke Partialiteit, en Attachement aan zyne Medecomplices hy door zyn oppofitie tegens het geeven van Kondfchap: byzonder op een eclatante wyze aan den dag gelegt heeft. 275-
En daar by teffens overweegt, dat zulk een Getuige, in weerwil van zyn partydigheid en toegenegenheid tot de Gedaagde, ' 276.
Evenwel door de opgeraapte Kondfchappen van de Gedaagde, dewelke toen ter tyd door den druk gemeen gemaakt en in ieders handen waaren, niet heeft kunnen geperfuadeert worden, om te geloven, dat de Gedaagde onfchuldig was,
277.
Maar in tegendeel onder eede tot God Almagtig komt te verklaaren, 278.
Dat hy, in weerwil van die Kondfchappen; alnog gelooft, dat de Gedaagde meede onder
die



I
% 45 £
die geene geweest is, dewelke in het qu3PS« tieufe Addres heeft toegeftemt.
Zo vertrouwen wy, dat dit een en ander niet weinig zal moeten toebrengen, om een onpartyöig Rigter van de medepligtigheid en toeftemming van de Gedaagde tot het qusestieufe Addres te convinceeren, 280.
En hem altans weerhouden, om tegen dit alles, en het geen wyders ten laste van de Gedaagde by Replicq geavanceert is, aan de allefints reprochabele en van Meineed fus« peóre Getuigen, en derzelver ongeloofwaardige depofitien eenig gehoor te geeven. 281.
Even zo weinig als aan de eedes aanbieding van de Gedaagde, dewelke men by Replicq reeds getoont heeft in dezen in geen aanmerking te kunnen komen.
282.
Dog waar mede evenswei de Gedaagde by Duplicq zonder iets van het geen daaromtrent ten Replicq gezegt is, te wederleggen, op nieuws voor den dag komt.
283.
Weshalven wy, om ons aan geen onnodige redites fchuldig te maken, de vryheid neemen, de aanftaande Heeren Referenten daar omtrent te renvoijeeren tot het Replicq. Art. 300 & feqq. en het geen verder by het Advys hier by fub patst betoogd is, 284.
Kan nu een geweezen Complice van de Gedaagde , die met hem in een en dezelfde den\ kens-



% 46 g
kenstrant ftaat, die hem en zyne z'aake alléfints toegenegen is, in zo verre, dat hy zelfs geen kosten ontzien heeft, om de beëdiging van zyn vorige, en voor de Gedaagde nadeer Jige verklaringen, te ontduiken, en die zelfs by het geval prsfent is geweest, niet geloo» ven (gelyk by geen zwarigheid gemaakt heeft met eede te bekragtigen:) dat des Gedaagden getuigen de waarheid fpreeken, 285.
Hoe zal dan het onpartydigPublicq, en veel minder dan nog een onpartydig Rigter aan het zeggen van de Gedaagde en zyne Getuigen, 286.
Dewelke, gelyk getoond is, niet van gegronde fuspicie van Meineed vry te pleiten' zyn, eenig geloof kunnen flaan, 287.
En hier mede zullen wy van dit poinct af flappen.
288.
Alleenlyk by deeze gelegenheid, met opzigte tot de Notulen of Aantekeningen van de Vergaderinge, door den Secretaris van Deventer gehouden, nog kortelyk aanmerkende : 289.
Dat alle Notulen, Prothocollen, of Aantekeningen eener Vergadering ofCollegie, bekendlyk in tweederley opzigte, geloof verdienen.
290.
In de eerfte plaats met opzigte tot de Leden van zo een Collegie of Vergaderinge zelfs, .en hunne verrigtingen aldaar.
291. En



% 47 £
291.
Ën ih de tweede plaats met opzigte van een derde, dewelke, of fchoon geen Lidt van zulk een Vergaderinge zynde, in, of voor die Vergaderinge , de een, of andere Acte gepasfeert of iets anders verrigt heeft.
292. ^
Dat de geloofwaardigheid van zulke Notulen of aantekeningen in het tweede of laatfle geval , voornamentlyk rust op den eedt van den Aantekenaar in zyn qualiteit gedaan.
293-
Maar in het eerfte geval, alleen gevestigt is op het vertrouwen het welk de Leden van zo een Vergaderinge in hunnen Minister geftelc hebben;
294.
Dewelke zy, door hem de post als Secretaris of Schryver toe te vertrouwen, eenmaal, als Getuige hunner verrigtingen, en het verhandelde op zo een Vergaderinge, verkozen hebbende, naderhand in dat opzigt niet kun* nen wraaken.
395.
Moetende daarom de Aantekeningen van zülken Minister of Secretaris in dat geval van dezelfde kragt gehouden worden, als of dezelve door de Leden van de Vergaderinge zelfs gefchreven waaren.
296.
Nam quod quis per alium facit ipfe fecisfi iütelligitur,
207«
Met dien effecte,
298. Dat



% 48 #
29§.
Dat zulk zoort van Notulen of aantekenin* gen' tegen de Leden van een Vergaderinge, met opzigte van hun gedrag en het verhandelde aldaar, in Regten een voile preuve van be. wys uitmaaken.
299.
Het welk te minder in deezen eenig bedenken onderworpen is,
3°°-
Om dat den inhoud der onderhevige Notulen voor het grootfte gedeeke van de Gedaagde zelfs niet wederfproken wordt.
301.
En daar en boven in fubftantie volkomen inftemt, met het geen de Leden der Vergaderinge , die daar over by wyze van informatie gehoord zyn, zelfs tot hun eigen praejudicie by die verhooren verklaart hebben.
302.
Waar door düs de verre gèzogte captien art. 96. c? feqq. & 468. van Duplicq van zelfs komen te vervallen.
3°3- .
Zynde het voor het overige niet weinig bui» tenfporig,
304.
s Dat de Inftellèr van het Duplicq zig niet ontziet om de geloofwaardigheid dier Notulen, op pieuws by Duplicq met de praetenfe meineedigheid van van Deventer te attacqueren. 305.
Daar niet alleen de Friefche Heeren Advifeurs by het nietig vonnis ter eerfler inflantie tegen Cqlmschate, by Duplicq annex, het
yoi-



% 49 #
Volledig bewys dier Notulen, volmondig êrketinen ,
306.
Maar daar en boven ook op die Notulen reeds by drie ïuccesfive Sententien, te weten tegen Py« man,de Lille, en Colmschate ter tiveeder in« ftanuie regt gedaan en condemnatie gevallen is*
3°7- . . Behalven dat ieder onpartydig Rigter,
'308.
Dewelke de Kondfchappen by Antwoord en Duplicq , en de Rèproduóloire Kondfchappen by Replicq en hier by annex fub A. en B., "uien zie fupra 257 & feqq. onbevooroordeeld naleest, en met elkander confronteert 309.'
Mitsgaders in ferieufé betragtihg neemt héc geen daaromtrent by Replicq, en voorts by de Memorie van van Deventer , dewelke men tóe ftraffe van de Kondfchappen by Duplicq hiec by voegd fub C,, is opgemerkt, 310.
De ongegrondheid van die Vuilaardige bé« tigting ras zal ontdekken:
En teifens volkomen gecohvinceer't wdrden i dat het opgeraapt bewys, daar toe by Antw Woord en Duplicq geavanceèrt, niet gefchikc is, om iemand aan zulk eene gruwelyke misdaad als die van meineed fchuldig te erkennen
312. ,, Strekkende daaromtrent ook tot een volledige Justificatie aan van Deventer } het gedrag D taii



van dè Heeren van de Magiftraat der StEd Zwolle, zyne competente Rigters.
3*3
Dewelke, fchoon Hoogst dezelve gedrukte exemplaren van de Schrifturen, en Bewyzen van de Gedaagde in handen hebben, egter aan die bctigting, van welkers ongegrondheid zy volkomen overtuigd zyn , geen gehoor geeven. 3'4-
Maar in tegendeel, het gedrag van de Gedaagde, en die van zynen raade, in dat opzigt, by zyn Schrifturen fchynen af te keuren. 315.
Alzo die Hooge Regenten zo wel als de Leden van Raad en Meente van die zelfde Stad, zo zy niet volkomen van de onfchuld van van DeVenter overtuigt waaren, zig (het zy met de diepfte eerbied gezegd:) aan eed ën pligt verzuim zouden fchuldig maaken, 316.
Wanneer dezelve zulk een man, niet alleen ongemocit lieten , maar zelfs de eerfèe plaats by het tweede Lidt van de Regeeringe hunner Stad, toebetrouwden,
3l7-
Gelyk ieder een weet dat nog plaats heeft, 3'8.
Om nu nog niet eens te melden, 319.
Dat (al was eens dien vuilen laster waarheid » als zekerlyk neen de quo fokmnisftma fit protestatio:) zulks egter aan de geloofwaardigheid van de quasstieufe Notulen, die lange te vooren en wel in 1787. gehouden zyn, niet 'neemen, of geeven zoude kunnen, om redene-n
bre-



% 5i Ê
breder by Replicq betoogt, waar toe men zig refereert.
320.
Het tweede fa&um of argument t het welk de Ondergetekende qq. tot ftaving zyner intentie, of om de Concurrentie tot de overgave van het quaestieufe Addres aan Ridderfchap en Steden te bewyzen , by zyne Schriftuuren heeft gebeligt, beftaat» gelyk hier voeren is opgemerkt, daar in,
321.
Dat al hadde de Gedaagde in den inhoudt Van het Concept Addres, zo als het m de Minute by Aanfprake geappliceert is, ai niet mede toegeftemt, waar van het tegendeel zo aan« ftonds gebleken is,
322.
Het egter zeker zoude zyn, dat hy geduld„' o-epermitteert, of toegedaan hadde, dat de. Prsefident PymAn en Secretaris van Deventer „ gecomraitteett wierden, om het zelve afgefchreven zynde, te tekenen, en aan den Heer Mulert over te geeven., teneinde om het int de Vergaderinge Van Ridd. en Steden te brengen.
323.
Om dat zig geen fchyn of fchaduwe by de ftukken dezer Procedure opdoet, dat iemanc Van deprcfent zynde Leden (altans de Gedaagde niet :) zig tegen dit laatfte verzet heeft. 394*
Terwyl het tegendeel, en dat zulks zonder Èegenfpraak van iemand befloten is, uit de Notalen van de Vergaderinge, en de inforraatoire verhoeren van de andere Leden $ die op. die D s Ves*



% 5* J?
\ ergadermge prafent zyn geweest, hy Aanfpraake en Replicq geappliceert, in confesfo is men zie Replicq en het Advys daar annex als mede het Advys ter tweeder inftantie tegens Colmschate hier by fub patet. quo fit relatio. 325.
Het welkten gevolge gehad hebbende dat dit Addres werkelyk door den Heer Mulert in de Vergaderinge is gebragt, de eigentJyke misdaad in dezen uitmaakt, immers grooter misdaad dan het eerffce in zig fluit.
326.
En dus ook alle de niets bewvzende Kondfchappen van de Gedaagde, zo' wel als deszelfs eedes aanbiedinge buiten alle applicatie fielt, en ten eenemaal nutteloos maakt. 327.
Gelyk te regt door de Heeren Advifeurs by het Advys by Replicq word opgemerkt. 328.
Te vergeefs zoekt de Gedaagde, die te vooren dit poinct, quo ad faclum, niet wederfproken hadde, zig van agteren by Duplicq hier van door de volgende Chicane vry te dingen:
329.
Dat namentlyk de aggreatie van het Concept Addres, en de Commisfie of mandaat om het zelve aan den Souverain over te geeven in een en dezelfde omvraage zoude befloten zyn.
330.
Waar uit men dan deeze gevolgtrekking maakt, dat vermits de Getuigen'van de Gedaagde verklaarden, dat hy dit Addres niet
mede



% 53 ƒ
mede geaggreè'ert hadde, daar uit van zelfs zoude moeten volgen, dat hy zig ook tegen die Commisfie verzet hadde.
In de eerfte plaats gaat deeze Chicane niet aan , om dat dezelve van alle waarfchynlykheid ontbloot is.
332.
Want zo lange het Concept Addres nog niet, het zy met eenpaarigheid, of meerderheid van Hemmen, geaggreëert was, en de leden over den inhoud van het Addres onder elkander nog oneens waaren, 333.
Zo kan men, zonder in een ongerymtheid te vervallen, niet veronderftellen, 333. ido.
Dat 'er een proportie of omvraage zoude gedaan, veel minder een befluit genomen zyn, om dit Project Addres, het welk niec zeker was, dat zoude geaggreëert worden, te laaten affchryven, tekenen, en vervolgens aan Ridderfchap en Steden over te geeven, invoegen hier vooren vermeld.
334-
En daar het eerfte vervallende, het laatfte in het geheel in geen aanmerking konde komen.
335-
Zo is het zeer waarfchynlyk en boven alle contest, dat het eerfte voor af befloten is, eer het tweede, in omvraage gebragt, of daaromtrent eenig befluit genomen is 5 33<5-
Te meer, daar het in Cottfesfo is, dat 'er D 3 hevige



% 54
hevige debatten zyn voor afgegaan, eer men, tot een befluit van Aggreatie,'met de meerderheid heeft kunnen komen.
337.
1 Hoe kan men zig nu een redelyk denfo. beeld formeeren,
338.
Dat by een en dezelve omvraage, op een hevige wyze over den inhoud en de gemaakte verandering in dit Rerjuest, onder de Leden van die Vergaderinge zoude gedebatteerd hetzelve geaggreëert, en teffens tot een Com. misfie, om hetzelve te tekenen, en aan Ridderfchap en Steden over te geeven, zoude gefloten zyn!
339-
Wordende in de tweede plaats deeze Chi<= cane ook wederfproken door de eigen Getuigen van de Gedaagde:
340-
Dewelke", hoe reprochabel, en fuspecl van Meineed dezelve daar door ook worden, men zie fupra g. 257. & feqq. egter door de Gedaagde niet kunnen gewraakt worden, maar een volle preuve van bewys tegen hem uitmaaken. Schrassert Obferv. Praft, 219. N. 2. Sttrd. Dec. 288. N. 49.
Men zie de Reproductie hier annex fub rA. & B. art. 4. 5. 6. en 7. alwaar deeze Getuigen uit eenen mondt onder eede verklaaïen,
342.
Dat eerst _en vooraf, het Concept-Addres* «pret de daar ingemaakte veranderingen in pra-
yraa^e



% 55 $
vraage gebragt, geaggreëert, en gearrefteert is,
343.
En dat daar na befloten is, om de Praifidept Pyman en Secretaris van Deventer te committeeren, om het Addres afgefchreven zynde, aan den Heer Mueert over te geeven. 344.
Waar mede pro tertio ook inftemmen de Notulen van de Vergaderinge by Aanfpraake fub 4., alwaar men genoteert vindt, 345-
Dat de Heeren de Lille , en Bannier een Concept-Addres aan Ridderfchap en Steden m fe Vergaderinge hebben overgegeevm, het «een, na eenige veranderinge daar ingemaakt was, is gearre/leert; En zyn (alzo ftaat er) de Prafident Pyman, en Secretaris van Deventcr gecommitteert, om hetzelve, na dat nMchreven was , namens deeze Vergadering* te tekenen en aan den Heer Mulert tot Leen> cuile over te geeven, enz. enz. enz.
346.
Welke woorden en zyn, enz., waar mede het tweede gedeelte van deeze Periode, met nadruk begind, na den aart van onze Nederduitfche taaie, en zonder de gewoone manier van fpreeken ge welt aan te doen, in geen ander zin kunnen opgenomen worden, 347.
Als dat eerst de Aggreatie is vooraf gegaan, en dat daar na befloten is, Pyman en van Deventer te committeeren, invoegen aldaar vermeld; „ D 4 348. nes



% 56 $
w , 11 348-
Het welk geen de minfte bedenken onder, worpen ï?, nu m de vierde plaats, de ffewe zen Secretaris van Deventer, de Schryver ofte Aantekenaar van die Notulen, dewelke zekerlyk de beste uitlegger van zyf Scn woorden is, zulks by de Kondfchap, L N 7 by Replica nader onder eede komt t4 belet
Verklaarende daar In^oven dat dit P-miU pet eenpaarigheid, zonder tegenfptak ï2 Jemandt befloten is. <-S«upraak van
w0ndeJ dat hier téSe™ ™ aanmerking kan komen de pnetenfe Meineedigheid vaf ^ Deventer, het gewoone plegtanker van de
gen zalf' ™"6r hy niet Weet ^
351.
door te fnyden, dan dezelve te ontknopen*' men vertrouwd, dat by geen onpartyd g £.* ter eemg mgang zal vinden, om reden hfr ^rS,r 254-262' ^ vermeldt,^ 352.
I™ 1 Se°eP°neerde van van Deventer bv
Vraaten 1' ^°°r deezerzyd*he informatoire ' van afdL ? 3°P ^egeevene Antwoorden van andere Leden deezer Vergaderine bv Aan. fpraak en Replicq geappliceert. S Y '"
355- D&»'



% 57 £
Dewelke in haar lamenhang onbevooroordeeld befchouwd, dit Poinót volkomen afdoen, en boven alle redelyke tegenfpraake ftellen. 354-
Welkers lecture wy de aanftaande Heeren Referenten op het eerbiedigst aan beveelen. 355-
In vertrouwen,
356. • "•■ Dat dezelve, by een attente examinatie van zaaken ras zullen overtuigd worden, van de Frivoliteit der Scholastique en gedwongen uitlegging ,
357-
Dewelke de Inftellèr van het Duphcq aan het woordjen voorts, by dezerzydfche informatok re'Articulen voortkomende, zoekt te geeven» 358.
Want, om zig maar by het informatoire verhoor van Bannier by Aanfpraak fub D., te be* paaien, (zynde de overige1 Complices op die zelfde Articulen gehoord;) de Geciteerde art. 13. gevraagt zynde, of dit Addres niet in die Vergaderinge met eenige veranderinge gsarre» fleert is, antwoord daar op, 359-
Ja, dat opftel is met eenige veranderinge gearrefteerd,
3 Co:
Art. 14. daar aan volgende word gevraagd was dit Concept na dat bet- veranderd was, piet van inhoudt, als de hier by gaande Co~ pie, daar van, dewelke verzogt wordt de Gff-.' citeerde te vertonen en voor te leezen;
p $ _ 3<5i. En



% 58 *
3öi.
En daar op door de Geciteerde geantwoord zynde, invoegen, daar by genoteert ftaat. zo luidt de volgende 16de vraag aldus, 362.
En is voorts niet goedgevonden, dat Concept ie laaten affcbryven, en door den Praftdent Pyman en den Procureur van Deventer, als Secretaris getekend zynde, aan Ridderfchap en Steden over te geeven'.
363,
Waar op door de Geciteerde is geantwoordt
Ja, dat Addres, dat teen geconcludeert is, 365.
Voegende hy naderhand by de Kondfchap, of eeaeiyke verklaringe op die artieul hier nog by, ö 2,66.
Dat van Deventer , toen dit Addres nauwlyks geconcludeert was, of wel toen die Commisfie op Pyman en van Deventer , nauwiyks befloten was (het welk het Poinol is, dat hem sn dieArticul afgevraagd wordmet veel yver aan het affchryven is gegaan, 367.
In welken zin, en niet zo als men de zaak wt haar verbandt nikkende, by DupJicque orytt, dit antwoord moet opgevat worden,
_ 368.
Om dat anders de Getuige extra Articulum Zoude deponeeren, en op iets antwoorden» waar na hem niet gevraagd wierde, 369.
Leereade ons.het gezondt verftandt en dé
regia»



| 59 I
reanlen van uitlegkunde, .dat alle Antwoorden orTVraugen moeten geintcrpraiteert en gere« ftringeert worden, tot het onderwerp waar over gevraagd word:
379-
Men zie voorts het informatoir verhoor van de Heere Muijbw by Replicq en de verhooren yan verdere Complices, daar annex.
371-
Wie nu, die deeze Articulen, in haaren famenhang onbevooroordeeld befchouwd, en geen lust heeft, om opzettelyk te Chicaneeren, zal het woordjen voorts in gemelde 16. arttcUi voorkomende in een anderen zin kunnen op, vatten, als, is voorts, of vervolgens, na dat bet gevraagde by de vorige Articulen vooraf* gegaan was, niet goedgevonden enz. en*. 372-
En evenwel zoekt de Inftellèr van het Duplicq daar aan een ander draai te geeven. "73*
Daar toe emplojeerende een explicatie van het Latynfche woordjen porro, in het Lexicon Particularum Juris van Strauchius voor-; koomende.
374-
Welke Hoogduitfche Regtsgeleerde.ln het midden van de vorige Eeuw geleefd en gefchreven heeft.
375-
Een vreemde en ongehoorde wyze waarlykï om het Nederduitfche woordjen voorts, W een Crimineel verhoor, in het laatst van 17S7. ea begin van 1788., dus verre over een Eeuw, pa dat dit boek van Strauchius m het hcht



% 6b
gekoomen is, door de Ondergetekende in zyn guaiiteit genomen, tegen de gedeclareerde intentie van de laatstgenoemde, te expliceeren: r
37Ö.
Dewelke niet ligt door eenig ander Regtsgeleerde zal gegouteerd worden. i B77-
En hier uit ziet men, tot welke abfurditeï. ten, iemand de verlegenheid en drift, om een kwaade zaak goed te maken, al niet brengen
378.
By welk een, en ander, om tot een befluit te komen, zo men dan wyders in aanmerking neemt ö
379'
Dat dit Request, met nadruk op naam van da gezamentlyke Afgevaardigden uit de bchutteryen, Vrycorpfen en Genootfchappen van Wapenhandel binnen deeze Provincie dus mede op naam van de Gedaagde, aan Ridderfchap en Steden gepraefenteerd is 38o.
Want het woord gezamentlyke lydt geen Uitzonderinge,
381.
En dat het in diervoegen, ook opendyk in de Couranten gedivulgeert is.
382.
Met dat gevolg ,
n 383. Dat Zyne Hoogheid, de Heere Hartog van Brunswyk, toen ter tyd commandeerende de ttuisiiiche Troupen binnen deeze Republiek,
\ de§.



% 6i g
deswegens by gedrukte waarfchouwing, opentlvk zyne gevoeligheid getoond heeft,
384- . Zonder dat de Gedaagde, zyn disapprobatie deswegens, nog aan den Souverain, nog by een Contra-advertentie in de Couranten, of op eenige andere wyze, heeft aan den dag gelegd,-
385. J ,
Waar toe zig anders een zeer goede gelegenheid opdede, toen de Gedaagde zig in Commisfie bevond, by de Heeren van het gewezen Defenfiewezen, en deeze Heeren aan hem en zyne Medegecommitteerden hunne gevoeligheid toonden over den oproerigen en Jcefiven inhoud van dat Addres.
386.
Het welk egter 'er wel zo verre af is, dat hy in tegendeel dit alles aangehoord, en mét zyne Medegecommitteerden de gevoeligheid van die Heeren heeft tragten te refuteeren, 387-
Waar van hy met, en beneffens zyneMedc' gecommitteerden, voorts des anderen daags, in de Vergaderinge te Zwolle, uitwyzens het 'Protocol, of de Notulen dier Vergaderinge, plegtig Rapport gedaan, en zig voor deeze zyne gsnomene moeite heeft laten bedanken.
(Welk laatfte (ut hoe in tranfuu notemus) men met voordagt uit het gedrukte Copie van de Notulen by Aanfpraake fub A fchynt weg gelaten te hebben.)
Zo vertrouwen wy, dat dit alles in zyn za-
men-



% 62 J»
menhang by eikanderen genomen, meer aÏ3 genoeg zal zyn , om een onpartydig Rigter van de mede-concurrentie van de Gedaagde, tot het Mandaat, of de Commisfie, op Pyman en van " Devenver , om het quseftieufe Addres namens de gezamentlyke Afgevaardigden te tekenen, en aan Ridderfchap en Steden over te geeven, volkomen te overtuigen.
390.
Leerende ons de eerfte gronden van het Regt,
39*-
Quod intentio & animus qualis fuerlt a principto ex poftea ge/lis declaretur, item fit 7. Q. proinde jf.adSènat. C. Maced.Cardinal. Tusch. T. 4. Litt. I. Concl 269. N. 50. Confer. Barbosa Thefaur. Locorum Comm* V. Intentio ax. 8.
392.
Animus, enim qua les fuerit antea ex fub* fequenti aclu, declaretur, Confer. Barbot. D. L. V. animus ax. 5. & AucJeuren aldaar in menigte aangehaald.
393-
Waar door dus het gebeufelde, over de prjcfumtie die de Gedaagde voor zig zoude hebben, & quod mutatio voluntatis non preefumitur, mitsgaders het allezins in deezen inapplicable gecommentarieerde, over de regul, qui tacet confentire videtur, pasfim by herhaaling by Duplicq voorkomende, van zelfs komt te vervallen.
394." •
Het is waar, de Gedaagde was aan de eens kant niet by magte, om te kunnen beletten,
dat



% 63 f
dat dit Addres mede op zyn naam aan Ridderfchap en Steden wierde overgegeven, en vervolgens in de Couranten gedivulgeert. 395.
Dog aan de andere kam is het ook niet minder waar, dat niemant het vermogen hadde, om hem te beletten zyn disapprobatie, op de een of andere wyze, daar over aan den dag te leggen, byzonder by de Heeren van het Defeniie Weezen, en ook des anderen daags te Zwolle in de Vergaderinge,
En hoe flrookt het met elkander, dat de Gedaagde dan eens by zyn Schriftuuren, en byzonder by Duplicq voorgeeftdat hy en meer anderen opentlyk tegen den inhoudt van het Concept Addres,'door den Adv. de LiJste en Bannier overgegeeven , in de Vergaderinge te Zwolle , zouden hebben gefremt niet alleen ., maar zelfs geprotetteért zonder eenig ongenoegen te hebben ontmoet.
397.
En op andere plaatzen van het Duplicq daar en tegen wederom ftaande houdt, dat hy by gelegentheid, dat hy met zyn mede Gecommitteerden Rapport dede van het wedervaaren by de Heeren van het Defenfie Weezen, zyn gedagten, niet vry zoude hebben durven openleggen, uit vreeze voor ongenoegen, en de gevolgen, die daar uit zoude hebben kunnen voort vloeijen.
398.
Hoedane blauwe, . en zig zelfs tegenfpreekende Excufes, dewelke by Duplicq geoppert ■worden, immers geen refiexie verdienen,
399-



% 64
399-
En altans de Gedaagde niet kunnen te flaa* de komen, met opzigte van zyn gehouden gedrag by de Heeren van het geweezen Defenüe weezen, by gelegenheid, dat die Heeren hem, en zyne meede Gecommitteerden, over dit Addres onderhielden, en deswegens hun gevoeligheid toonden;
400.
Alwaar hy, zo hy.wezentl.yk tot de overgave van dit Addres niet mede geconcurreert hadde, zyn misnoegen of disapprobatie vry uit zonder voor iets bevreest te zyn, hadde kunnen, en ook behooren open te "leggen* ' - 401»
Zynde het waarlyk niet weinig.belagchelyk, dat de Gedaagde zig daaromtrent by Duplicq zoekt te verfchonen met een voorwendfel van discretie, en menschlievendheid, 402.
Dewyl in het Addres zulke verfoeylyke voorneemens en horrende dreygementen voorkomen ,
* 403. Dat zulks in tegendeel de Gedaagde, en ieder een, die niet alle gevoelens van discretie, en liefde tot zyn evenmensch, uitgefchud heeft, hadde moeten aanfporen, om opentlyk zyn misnoegen deswegen by alle gelegentheden , en byzonder ook in de Commisfie by de Heeren van het gewezen Defenfie Weezen, te kennen te geeven.
404.
Dewyl het de Gedaagde, zo hy zyrt eer en achting eenigfints lief hadde, niet onverfchil-



% *s
ligkondezyn, wat het Publicq, en wat byzonder deeze Heeren, welkers gevoeligheid hem met zo veel nadruk gebleek, daaromtrent ten opzigte van zyn perfoon dagten, 405-
En hoe kan men, zonder het gezonde verftand te ehocqueren, veronderftellen, 406.
Dat de Gedaagde daar en boven nog zyn perfoon des anderen daags zoude hebben laaten emploijeeren, om van het wedervaaren van hem en zyne Mede r Gecommitteerden by meergemelde Heeren van het Defenfie Weezen, in de Vergadering te Zwolle, mede een plegtig Rapport uit te brengen, en zig door die Vergaderinge, op een plegtige wyze, daar voor te laaten bedanken, zonder eenige fchyn van misnoegen te laaten blyken.
Zo de Gedaagde (gefupponeert al eens,_ dat hy in den begin den inhoud van het questieufe Addres niet mede geaggreëert hadde, waar van egter het tegendeel uit de ftukken geblykt ,> niet naderhand mede tot de overgave van die Request aan Ridderfchap en Steden hadde Éoe, geftemt, of zulks goedgekeurd: 408.
Daaden en omftandigheden immers; dewelke in haaren famenhang befchouwd, met alleen een voorafgaande concurrentie tot de oyergaave van het questieufe Request aan Ridd. en Steden, veronderftellen, 409.
Maar daar en boven (om daar mede tot hec derde oflaatfte bezwaar, het welk wy tot be-



% 66 $
wys van het fundament onzer intentie, by orfze Schrifcuuren ten laste van de Gedaagde heb. ben aangevoert, over te gaan:) een opgevolg. de Goedkeuring , Approbatie en Ratihabitiè Volledig bewyzen.
410.
. Animus enim ab operibus dignofcitur, et talis prafumitur, qualem facla demcnftrant, nam etfi ex verbis bene dignoscatur animus & intentio bominis; facla enim funt fortiora ad de' mop.ftrandum bujusmodi animum, quam verba men zie de Aucreuren aangehaald in de Thefaur Locor. Comm. van Barbosa V. animus axiom. 4.
41X.
Nee dubium eft quin Ratihabitio fit fatJo, jmo voluntas plus faclo, quam verbis & literis declaratur, quee ratihabitio et tam operatur in deliclus Bartizoll Confil. Crimin. 1\ 2. Confü. 334. N. 19. men zie voorts Farinac : Stryk, Le yser & Loes^eus de Univerfitatibus by Replicq art. 349, 350, 351. c? feqq. aangehaalt.
41,2.
Welke beide Jaatfte Regtsgeleerden zulks byzonder, omtrent Delicten in en door Colle. gien gepleegt, adftrueren.
413.
En wy vragen met regt, of de Gedaagde behalven een uitdrukkelyke mondelinge o£ fchnftelyke Declaratie, waar van juist in deezen niet geblykt, wel een fterker blyk van Ap* probatie, of immers opgevolgde Ratihabitie heeft kunnen geeven., dan hy door opgerae.de zyn gedrag gedaan heeft?
414. Al*



% t57 &
4H-
Altans een van beiden lyd geen redelyke te« genfpraak.
Of dit gedrag van de Gedaagde is genoegzaam , om ex faiïo een Confenfus, of Ratiha* bitie te bewyzen.
416.
Of het axioma, quod Confenfus & Ratihabu tio, non tantum verbus fed etiam fa&o, declaratur, is een herfenfchim, dewelke nimmeÉ Van applicatie zyn kan;
417- ,
Het welk egter niemand, die niet voof heeft, de eerfte grondbeginfelen van hetRege te deftrueeren, avoueeren zal.
418.
Het,is dus geen bloot ftilzwygen, Waar uiE men in deezen de Approbatie of Ratihabitiè van de Gedaagde, afleidt.
419.
Zo als Gedaagde, de zaaken uit haar verband rukkende, met veel onnodigen omfla^j' tegen de waarheid, zoekt tebeweeren. 42O.
Daar in volgende de gewoonte van alle ver-' legen Pleiters,
421.
Qui, volgens de opmerking van BMeümeii ad Conflitutione Carol. art. 27. JV. 2. quandê vis concludendi in omnibus conjunctim in efl „ fmgula feparatim fub examine vocant, et boe fuco, decipere judicem fatagunt & pratenfam clientium juorum innocentiam, ea ratio* $e demonfirars conantur, dunt eX fingularum



% cs ^
infufficientia tandem ad ahfolutionem con* ténauhti
422.
Maar het gedrag van de Gedaagde voor de Reeren van het Defenfie Weezen, het opge« volgt Rapport des anderen daags in de Vergaderinge te Zwolle en het plegtig bedanken van die Vergaderinge, zyn fprekende daaden en omftandigheden,
423-
Dewelke in haar verbandt, met het geen hier vooren betoogt is, befchouwd, de Ge« daagde niet heeft kunnen verrigcen of zig laaten welgevallen,
424.
Zo hy niet mede tot de overgave van het questieufe Addres geconcurreert hadde, of immers zulks ex post faclo niet werkelyk appro» beerde en goedkeurde,
425.
Ten waare men mogte willen veronderftellen , dat hy op die tyd van zyn verftand is beroofd geweest en niet geweeten heeft wat hy gedaan heeft,
426.
Hoedaane veronderftelling, de Wet zonder bewys, verbiedende, zo komt daar uit. een prosfumtio Juris ten laste yan de Gedaagde refulteeren, , 427.
Dewelke van die nature is, dat ze niet alleen het omii probandi in adverfarium overbrengt, maar zelfs alle ander bewys enerverende, in deezen een volledige preuve, van Goedkeuring of Ratihabiüe tegen de Gedaagde oplevert,
428. Mei*



% 69 £
428. ■ Men zie voorts het Replicq en het Advys van de Utrechtfe Regtsgeleerden, en den Heer Fabius daar annex, voorts het Advys van de Groninger Regtsgeleerden , of Sententie ter tv/eeder inftantie in zaaken tegens Colmschate; hier by fub pat et.
429- . r
Alwaar het Poinft van Ratihabitie ex profes-
fo behandelt wordt.
43°'
Waar toe wy, om niet tweemaal een en net zelve te zeggen, ons kortheidhalven gedragen.
431- , Het voor het overige onnodig agtende, om ons in een fpeciaal de-bat van de menigvuldige Chicanes, woorden vitterijen, en valfche fluitreden ; waar mede het Duplicq a capite ad calcem opgevult is, in te laaten.
432.
Alzo by een attente overweeging van zaaken, en het geen by dezerzydfche geappliceerde Schrifturen en Advyzen betoogt is, het zig van zelfs ontdekken zal,
433- ■
Dat het loutere wind negotie is, nergens anders toe ingerigt, dan om de Rigter wat zand in de oogen te werpen, en tegens de Ondergetekende in zyn qualiteit voor in te neemen. 434-
Rustende meest al op die valfche aangenomene fuppofitie, dat men aan deeze zyde uit ^een bloot ftilzwygen eenConcenfus of Approba' tie in het fubjeète geval zoude willen bewyzen, waar van hier vooren het contrarie betoogd is, E 3 ' ' ' 435- Het



% 70 $
Het welk dus met het opgeraapte ftelfel, Waar op zulks gebouwd is, van zelfs komende, te vervallen geen beantwoordens waardig is. 43 6-
Alleenlyk heeft men gemeend ten befluite met opzigte tot de Palinodie, en de geldboete 3 tot welke Jaatfte in Jtventum by eisch en aanfpraake mede geconcludeert is, nog kortelyk, om dat men by het Duplicq daar op al mede Valt, te moeten aanmerken.
437.
Dat, wat den eisch tot een Palinodie aanbe^ langt, dezelve overeenkomfüg het Saxifche regt is.
43§.
Het welk, gelyk bekend, niet weinig in-? Vloed op onze Overysfelfche, zo wel als de na* burige Gelderfche en Utrechtfche gewóontens heeft, men zie Nessink in zyn voorreden voor zyne Annotat\en over bet Landregt van Over-,
_ 430.
_ Dewelke aldaar aanmerkt dat ook Winhqf 2Ïg veel maaien ter ophelderinge van het oude Landregt, op het Sajdfche regt beroept, en aantoont dat onze Overysfelfche gewóontens daar mede over een komen, men zie voorts? Schrassert Confultatien en Advyfen p. 1. c. 3. N. 25. & ad Reformatien Vel c. 27. art. mm. N. 10. pag. M. 106. Matthteus, de Criminib. L. 48- T. 5. c. 17. N. 14. in fine. 440.
En voorts gefundeert in het Landregt, en de Prafticq in dee2e Provincie 3 alwaar zelf*
pa



% 7i #
aan een particulier toegelaaten word, Civmter, of Criminaliter, wegens een injune te ageeren na bevinding confer. het Landregt, P. 2. T. iS. art. 3. &. 4»
Wien ten conform ook eenen Rogier BronkHorst, by Sententie van Schepenen en Raden der Stadt Deventer den 10 Dec. 1647, wegens zekere atroce injurie aan Joan en Tom. Mennink begaan, in een opentlyke Palinodie, mitsgaders Bannisfement buiten Stads Jurisdictie , voor zyn gehele leven gecondemneert is.
Het welk te minder in deezen eenig bedenken onderworpen is, als men de hooge waardigheid der Perfoonen, die alhier gelaedeert zyn, en het oogmerk van den Souverain, by hoogst derzelver qualificatie in de Refolutie van den 30 Nov. 1787. vervat, in aanmerking neemt.
443-
Beftaande in een vindicatie van de Hoogheidt, en Geregtigheidt van Ridderfchap en Steden, en de eer der geenen, die daar verder in geconcerneert mogten zyn, men zie L. 5. Cod. ad Leg. Jul. Majeflat, Hamerster over de Statuten van Vrïeslandt, 2 Deel. 15 Tit. fag. 296. en Huber Hedend. Regtsg. 6. Bi 15. C. No. 7. by Replicq art. 395. gealle-, geert, quo fit relatie,
444.
Waar door het geavanceerde ten Duphcq 8rt. 701. & feqq. alle applicatie verliest. 445-
' Vooral, wanneer men by dit alles nog in E 4 «one



% 72 £
confideratie neemt, dat onlangs drie mede Complices, by fuscesfive vonnisfen ter zaake van dit zelfde Addres te weeten de Advocaat de Lilee, en Pymam voor de Stad Zwolle en Coimschate in cas de appel voor de Hooge Viedchaar in Claringe tot een recantatie of PaJmodie gecondemneert zyn. ^ 446Terwyl de andere by wyze van Submisfie een ioorc van Palinodie of recantatie hebben aangenomen, en werkelyk afgelegt.
447-
, Invoegen het niet weinig redenloos is.
r> 44 8'
. Dat de Inftellèr van het Duplicq zig niet ontZiet, om zulk een notoir, en in onze Landswet, en Practycq geradiceert poinft, onder allegatie van het Friefche Regt, met verwerping van het Saxifche Regt, tegen te fpreeKen, en als ongeoorlooft te beftryden.
n 440'
Daar de Friefche Costumen en Gewoonten, an het generaal, en byzonder in dat opzigte van onze Overysfelfche die meer „ het tche Regt gefchoeit zyn, zeer verfchillen. 45 o.
In zo verre, dat inFrieslandt, zelfs in Civiie Aéiien van mjurien, de eisch tot palinodie of recantatie in onbruik fchynt te zyn geraakt men zie Hamerster 2 Deel. 2 Til de injur ad Rubricam , pag. M. 16.
%o o fJ- A°' °Ver a?«fP™«k?\a» hfon,



% 73 J?
Wanneer (het zyn de eigen woorden van die Friefche Regtsgeleerde:) de waardigheids der gefchonden perjoonen, mitsgaders andere om* ftandigbeden zulks mede brengen.
4-52.
Dat voor het overige, de Ondergetekende in zyn qualiteit, by een formele Refolutie -van den Souverain gequalificeert zynde, om voor deeze Hooge Vierfchaar, in Eventum mede tot een geldboete te mogen Concluderen, zulks de mond, daar omtrent aan de Gedaagde in deeze Procedure hadde behooren te fluiten.
453-
Dewelke, zo hy geoordeelt hadde by die Refolutie bezwaart te zyn, zig deswegens by Ridderfchap en Steden, hadde moeten beklagen.
454-
Dog dat dit niet gefchiet zynde; daar en Rigter, en beyde partijen, aan de hooge or-j dres en Refolntien van Ridderfchap en Steden, gebonden en onderworpen zyn , het overfulks een volftrekt nutteloos werk is, daarover, alhier voor deeze Hooge Vierfchaar te willen haspelen.
455-
Nergens anders toe dienende, dan om de weinige eerbied, die de Gedaagde, en die van zynen Raade voor den Souverain hebben aan den dag te leggen.
45°".
Te meer daar gemelde Refolutie allefins het ïtegt en de Praéïycq in deeze Provincie conferm i%
E £ 157» Ge"



% 74 &
Gelyk met een gewysde, op advys van twe* Voorname Regtsgeleerden by Replicq beweeten is, confer van Leeuwen over deConftumev van Rvneandt art. 4. No. xi. pag. M. 121'. word?' POinft bel*ndeit
458.
En dat ook de distinctie tusfchen Criminele,
Sr?V p* b0£ten' Z-° Vreemd in onze Overys! ftlfche Regten niet is als de Inftellèr van het Duphcq voorwend, kan uit verfcheiden plaatfen van het Landregt geblyken, men zie onder anderen p. 2. T. 19. art. i0.
459-
Alwaar op een dubbelt Overfpel voor de tweede maal een Bannisfement, boven, en behalven een geldboete, is geftelt.
460.°
Welke A£tie, uit hoofde van zulk een Overfpel, en daaraan verknogt zynde geldboete, immers buiten alle bedenken, in het Crimineele loopt, en voor de Crimineele Vierfchaar der respeéhve Heeren Drosten moet geinflitueert, en gevordert worden.
461.
Hebbende dien conform ook Ridderfchan en Steden by Refolutie van den 4 Oét. i6>q. verItaan dat, die breuke van Overfpel (het zvrt de eigen woorden van den Souverain) «ƒ, CWmtneel aan de Drosten in naame en van wg* %ens de Hoogheid is competerende.
462.
Om nu nog niet eens te melden, van vericheidea Conciuüen, tenderende tot een b™.



% 75 $
jjïsfement, of Confinement en te gelyk, of ia Eventum, mede tot een geldboete.
4°3-
Deweike in de Prothocollen, en de Gerigts* aden, van de refpective Land-Drosten Gerigten, byzonder dat van Saüand voor handen gynde, dit Poinét in de Praótycq boven alle re» delyke tegenfpraak ftellen.
464.
Zonder dat hier tegens eenige rene&ie meri* teert,
465-
Dat de Heeren Drosten, aan wien bekend* Jyk in deeze Provincie, de boetens toegeftaan zyn, in vergoeding der onkosten van de Crimineele Justitie j daar door Rigter in hun ei* gen zaak zouden worden.
466,
Om dat of fchoon de Sententie wel ©p naam Van de Heeren Drosten, in hunne hooge qua» ïiteiten wordt gepronuntieert.
467.
Egter de Decifie daaromtrent volgens de maaier van Procederen in deeze Provincie, niet aan de Heeren Drosten zelfs maar aan Ervarene Regtsgeleerden, aan wien de ftukken der Pro-» cedure befloten ter belegeringe gezonden worden, is toebetrouwt,
468.
Dewelke het vonnis opmaken, en befloten wederom inzenden, zonder dat daar in deHee* ïen Drosten eenige de minfte infage hebben. 469.*
Q110 fandomento etiam Dominii territoril 9 auo ad exaëtionem poenarum Judicss in propria.



% 7* £;
taasfa esfe ah Cravetta Confd. 80 r. No £ qua magis executores, quam cegnitores'vél jfudtces videantur Bald. in L. un. No 1 n m quis in fua causfa. ' '
470.
•f/!an^UCeSi *rinc}Pes> acComitesin causfa propria, perfuos Confiliarios de Confuetudme Judicare dicuntur, quod de Confuetudim Germama testantur, duo in fignes turis. confuln Germani Zasius in D. L. qui iurh Eff. Num ,0 &> We?e'mb. T. x. Z/l 9% No 43 & bujusmodi Confuetudines valere asjenttt Cravetta Confzl. 233. No. 8. 471,
Sic etiam in causfis publicis, ubi judex publtcam perjonam fustinet vel quce Concernunt ejus officium, in Mis ipfe Cognoscere potest L. 13 5. 6. f. de injur, quia in bis caftbus tantum pracepta legum dat Executioni, BeunJneman Confd. 166. No. 44. Carps. L. 6. re, fpons- 97. No. 8. volgens de. leere vanBARBosa Tbes. Loc. Comm. K Judex. ax. 4. Limit 7> & 8.
Dit een en ander zy dan genoeg tot nader adftruaie van dezerzydfche genomen conclu[ie, en wederlegging van den Subltantieelen innoudt van het Duplicq.
473-
' _Vertrouwende.de, Ondergetekende dat daar uit teffens zal komen aan te ligten.
474-
Dat de hatelyke infimulatien, waar mede men de Voorredens voor de zogenaamde Gerigtshandehnge, en inzoaderheidt, de voor»



% 77 $
rede voor het Duplicq opgefchikt heeft, van alle waarheidt ontbloot zyn.
475-
Aanlopende daar en boven tegen het Regt; en bekende Praéticq deezer Provincie, dewel« ke men dus van een kundig Overysfels Regtss geleerde niet verwagt hadde.
476.
En die meer gefchikt zynde, om de particu. Here wrok van den Inftellèr tegen de Ondergetekende in zyn qualiteit, aan den dag te leggen , dan om de belangens van zyn principaal en de Justitie zyner zaak te bevorderen, ook by een onbevooroordeelt leezer, de goedkeu^ ring niet zullen wegdragen.
477-
En hier mede dan deeze fchrifture eindigen* de.
Zo blyft de Aanlegger in zyn qualiteit in het Hooft deezes vermeit, onder Protest van tacendf & prestereundo niets nadeligs te willen hebben geftendigt omni meliori modo perfisteren by den Eisch en Conclufie, ten eindens* Aanfpraake genomen.
Ofte &c. <&c.
.W. KLQPMAN. Dr.



€o/>ïa*
A 78 $
Pam,
G. ezien by ons ondergefchrevene Rechts, gepromoveerden den eisch en JmCnS Cnmmeel voor D, W. Ki^^Jgg ite de ïiskaal namens de Provincie (oZyl fei; Klager en Aanlegger, op en tegen sg. J. Colmschate , Beklaagde en Gedafgde in perfoon overgegeven, met daar by fi£ ceerdc ^Documenten fub Patet A B C D b. 1' G. en H de Acla Prothocollaria in Budicto Almelo van den i8 September i788 toe den 20 Augustus ,789. ergaan; - het Intendit,_door den Klager tegens den Beklaagden .„gediend, met^de daar by cverSlegde Documenten fub N. i. PatetN^l ^ Patet 2do. ojio. N. j. 6. 7. 8, o. 10 Vf g. 13. en by het fluiten der Procedures'daar oy gevoegde Refolutie van Ridderfchap er Steden van den 13. September i?87. het deerfoir Advis en Sententie ter eerfter'lnftantie, hegeven door de Heeren F. T. T van ScHsl» Wu en H. U. Hobek, opJ den Huize AU rndo gepronunueerd den 4. Maart I7oo. — deABa Pnttocollaria in Cas d'Appel van den 14 Maart tot den i2. Juny xyffet gaan, met de geneerde Citatien, en door den ongmeefcn Ivlager, thans Apellant! owS gegevene Grieven van Appel, mitsgaders de
neelen Gedaagde m perfoon, thans Geadpelleerde, ingediend; — en eindelyk de Refovan Ridderfchap en StedeTde Staatn



% 79 &
van Overysfei, in dato 18. Augustus 1790 9 daar by requirerende Advis en Sententie oveï de zaak ten.,principale;
Zouden wy, falvo rectius fententium judieiO) van oordeel zyn, dat de Fiskaal met het geen hy in dezen heeft geproduceerd en bewezen, volledig heeft daar gedaan dat de Geadpelleerde aan de hem te last gelegde misdaad niet onfchuldjg kan gehouden worden.
Weshalven wy ons daar mede zouden kunnen conforrneeren, en onnodig agten, de bewyzen des Geadpelleerdes fchuld hier te repeteerenj waare het niet, dat eensdeels, de Advifeurs ter eerfter inftantie den Geadpelleerden ten; principaale hadden geabfolveerd, en in de Procedure in Cas d'Appel geene nieuwe Documenten waren geproduceerd; en, anderdeels, dat de Geadpelleerde in de eerfte inftantie contumaciter zynde weggebleven, en nu van ftraffe van Appel dienende, het gewicht der Argumenten, daar by door hem gededuceerd, en ter refutatie van des Fiscaals bewyzen dienende, noodzakelyk mede moet beoordeeld worden.
Wy houden het daar voor, dat het geheel crimineel Proces befta uit drie deelen; te weten, dat een Richter ontwaar wordende, dat een zekere misdaad gecommitteerd zy, eerst naar de exiffcentie dier misdaad, en dus naar het Corpus deïi&i moet inquireren. — Dat hy ten tweeden dit Corpus delitli hem geblykende onderzoeken moet, wie daar aan fchuldig is.— En dan ten derden behoort na te fpeuren, welke ©mftandigheden by het delififc plaats gehad héb«en, tsa einde dus de graad vau ftraf te kun-
. m



% 8o #
neh bepalen. Te recht merkt dit Boehmek in Obferv. i. ^ Carpzovii iV<m« Criminalem Tart. III. Quaft Io8. iV. 3. aan, a,WMr Carfzovus gezegd hebbende, /* »«f»?«e
, wr/Z/sr Procesfus inhuifttorius ut nempe Judex certus fit, primo de ipfo deïiclo; aetnde etiam de delinquent e; de quibus ex tnqutfmone certo informatus, tuto fitppli. cium, Jure definitum, diStare, reumquepUmre poteft; Boehmer 'er op remarqueert, ita ut Mor fcribit, vul go in fcbolis docetur, nefiio autem, cur circumftantiarum conquifitionem, & mdagatïonem ommant, quum ta* wen tlla deltctum mirum in modum varient & aggravent vel minuant.
Het Corpus delicti derhalven beftaat op zich zelfs, zonder te letten op de Autheur daar van, of, op de omflandigheden. Verkeerdelyk dus verftaan daar door zommige , de Complexus argumentorum fine quibus Con* demnatio fieri nequit, welk fentiment Boehmer ook _ daarom ad Conft. Carolin. art. 6. ' §. 10. rejicieert, quia non modo certitudi'neni delicti moralem, ver urn etiam ejus auctoris, imo omnium circumftantiarum, quales fententia finalis requirit, comprehendit, & cum plena delicti probatione coincidit. En te recht, tvant indien de Complexus argumentorum delicti uitmaakte, dan zou het zelve niet voor de geheele afloop der Procedure kunnen con-' Heeren, en dus by na de plaats van de Conclufie van het Crimineele Proces vervangen, daar in tegendeel de Regter van het Corpus deltcti moet zeker zyn, voor dat hy tot de fpeciale inquifitie of zeker pcrfooa daar aan fthuldig is, mag overgaan. tri.



% 8r ƒ
Prima pars inquifitionis generalis ejl indagatio criminis, Jive delicïi, de quo Judex fuspicione quadam induStus, certus ejfe debet, antequam ad inquifttionem Jpecialem perveniat, CaKpsovius Prax. Crim'l P. Ut-, q. 108. n. 4. waar mede overeenftemt Boehmer ad Const. Carol. art. 6. §■ 13- fuggerit hac recta ratio, cui repugnat, alicui reatum obiicere, et odiofa inquifttione fraudem facere, quam dici Confiat deltctum, cujtts quis autor arguitur, non adparenter commijfum ejfe. Even weinig houden wy het met die welke het Corpus delicti nemen pro re, inquam peccatum, vel qua ex delicto fuperjles efje dicitur, alle delicten doch beftaan in daaden, welke verboden zynde dolo worden gecommitteerd, of welke geboden zynde dolo worden geomitteerd , het Corpus de* licti, derhalven kan ook nergens, in beftaan dan in facto dolofe commijfo aut omijfo, en dus nooit in re Corporali gelegen zyn, om dat die res Corporalis afgefcheiden is van de perfona delinquentis immediate moet verbonden wezen , uit hoofde dat de imputatie van het Delict tot fundament heeft de malus delinquentis animus, en dus het Delict beftaan moet in het eerfte Product van die animus dolofus, het welk niets anders zyn kan, als de daad of werking van het lichaam uit die dolus anitni profueerende\ neem by voorbeeld, in het Delict van manflag, fielt men het Cadaver tot het Corpus delicti, maar welk nexus, is 'er nu tusfchen de animus delinquentis en dit zogenaamd Corpus delicti; immers voor eerst, om dat 'er een Cadaver is, confteert nog niet dat 'er een Delict is, want de overledenen F kan



% 82 ^
km een natuurlyken dood geftorven zyn, ten tweeden, al neemt men een ligchaam dat ge. wond is, dan kan nog het zelve het Corpus delicti niet zyn , deels, om dat de overledene zonder eens anderen fchuld, die wond kan bekomen hebben; deels, om dat al heeft hy de wond yan een ander bekomen, dan nog geert immediatus nexus plaats heeft, tusfchen dat doorwond Lyk, en de animus malignus van de daader, als kunnende deeze nexus nooit daar gefteld worden als mediante facto violento de* Unquentis.
Maar ook uit dit fentiment volgt een zeer gevaarlyk principe, want is in alle Delicten het Corpus delicti abfolut noodzakelyk, ja moet het zelve confteeren, eer de Richter tot een fpeciaale inquifitie mag overgaan, en beftaat dat Corpus delicti in re Corporali, dan volgt, dat de Delinquent, het veel al in zyn vermogen heeft, om zig, hoe fchuldig ook, buiten handen der Crimineele Juftitie te houden.
De zaak is deeze, het factum nioleatum de» Unquentis is het Corpus delicti, maar dit word het zekerst, door de exhibitie van het gewond Cadaver, en dus behoort die tot de probatié Corporis delicti.
Te regt dus zegt Boehmer ad Const. Carol. art. 6. n. 1 o. dat het neemen van het Corpus delicti pro re inquam peccatum, vel qua ex delict o fuperftes eft, is een adpellatio admodum inpropria, quia non modo fignum delicti, cum reftgnato, h.e., ddiao, manifeste Confundit, terum etiam multïs modis vacillat.
Uit het dus verre beredeneerde zal niet moeijdyk te ontdekken zyn, dat wy door het cor.
pus



% 83 jjp
pits delicti verftaan ceniglyk en alleen de existentia delicti, of het purum delictum, zonder reguard op deszelfs Aucteur of omftandigheden, welke tot de gravitas delicti behoren, te nemen, en hier van zegt Boehmer ad Const. Carol. art. 6. Q. 10. dat deeze benaming is, fola propria, et nihil cum auctor» facinoris, nee cum circumflantus ad poenam ordinariam tiecejfariis, commune babet, fed folam veritatem delicti in abftracto notat, nee plus requi' rit, quam ut Cauffd, de qua lis efi, fit Criminalis.
Wy zyn dus in die gedagten, dat om daar te {tellen het Corpus delicti, zoo verre het ante omnia, dat is in initio proceffus moet confteeren, niet vereischt wordt, dat het precife delict in fpecie beweezen zy, maar dat het genoeg is, dat confteere een factum illicitum ad aliguod delictorum genus pertinens; dus by voorbeeld, in homicidio, is het Corpus delicti het factum vïolentia Commiffa, of door deeze violentie de dood veroorzaakt is, behoort niet zo zeer tot het onderzoek na het Corpus delicti, als wel tot de investigatie van de quantitas delicti. namelyk welk een graad van geweld 'er plaats gehad hebbe.
Dit fentiment bewyst ook zich zelve door zyne eenvoudigheid, doordien het blyft fublisteeren in het factum illicitum van den Delinquent , het welk tog de oorzaak is der Procedure, en w«lk vindicatie daar van het finis is, weshalven het zelve de bafis totius Proceffus criminalis uitmaakt, en overzulks adplicatie ïydt van die Rechts Principes, welke omtrenc het Corpus delicti plaats hebben, te meer daar F a deeze



% 84 £
deeze determinatio Corporis delicti op alle zoorten van delicten quadreert en tusfchen de cri mina facti permanentis en tranfeuntis geen onderfcheid kent, als alleen met relatie tot het bewys.
Verkeerdelyk derhalven na ons oordeel hebben de Heeren Advifeurs ter eerfter inttantie tot het aanwezig zyn van het Corpus delicti gerequireerd, dat de praecife inhoud van het Request door de gezamentlyke afgevaardi>. den van de Genoodfchappen van Wapenhandel m de Provincie van Overvsfel den 13 September 1787. aan Ridderfchap en Steden geprefenteert, zoude confreeren, en ieder ftrafbare periode daar van bewezen zyn.
Dit doch behoort onzes erachtens niet tot het onderzoek of het Corpus delicti confteert inaar of het deliét. in zyne natuur en omftandieheden gedetermineerd, zodanig genoegzaam is daar gedaan, dat daar op de Beklaagde fchuIdiV zynde, Condemnatie ad poenam lege prafcrit tam kan verleend worden. 1 _ Onzes bedunkens beftaat het Corpus delicti in deezen in een hoon der Souverain van Overyffel aangedaan.
Zonder dat voor als nog in aanmerking Jcoomr, door wie die hoon aangedaan is, door wat middel dezelve is aangedaan, of ze befta m verwy tingen, of bedreygingen, of indecente uitdrukkingen of ze atroce is, en welke graad van atroe-iteit ze hebbe, of welke andere verzwarende, of verligtcnde onhandigheden, dit delict bevonde worden te hebben verzeld Genoeg voor als nog; de Souverain van Overysfel is gehoond, en alle hoon den Souverain aangedaan is misdadig, j)lt.



% 85 $
Dit Corpus delicti nu moet ante omnia confieren, dan hier toe is ook genoeg, dat het bewezen worde argumentis fidem, juridicam babentibus, zonder dat bet eenig ohderfcheid maakt, of het is een crimen facti permanentis of tranfeuntis, kunnende wel de laatfte aüeen door argumenta ab intellectu petita, bewezen worden, doch zynde tot de eerfte niet abfoiute noodzaakelyk dat het vestigium fenfuale overig zy, daar het doch den Richter genoeg is, overtuigd te worden , dat het deliól: gecommitteerd zy, moet hy in het zoeken naar het vestigium fenfuale niet blyven hangen, of fchoon dit, bekomen kunnende worden, meerder, overtuiging geeft, en dus preferabel zy.
Rectius zegt Boehmer ad, Gonst Carol. art 6. §. 12. Corpus delicti in genere eruitur ex argumentis , fidem juridicam habentibus, five a fenfa, five ab intellectu petitis; boe verum , posteriora delictis facti tranfeuntis tantum convex nire, non ideo tarnen in permanentibus exulantQuam diu a fenfu veritas haberi potest, judex in oculari infpectione fubfistit; deficientibus, vel non fufficientibus vestigiis, argumenta ab>. intellectu defumta colligit. ■— Unde priora vestigia merito, tanquam certiora proef er enda, in fubfidium vero fuccedunt, quee ab intellectu pendent, modo talem verifimilitudinem continet ant qualis prioribus connexa est. Mathematica, veritas non defideratur, nee haberi potest, ade* cque nimis fcrupulofa Corporis delicti indozatio , qua judices ut plurimum detinet inanis eft, nee ad aliud proficit quam ut caufa criminalis magis ïnplicetur; — fufficit, qua circa actiones bumanes haberi potejl, probabilitas, maxime, F 3 quum



% 85 J?
^#a»z »<j quidcm, ua/go probatio plena tri» minis audit, quia falkra potejï, ö/w/'rf involvat.
' Wanneer men nu dit op het geval in quasstie adpliceert, zal men ras ontdekken, dat hier het Corpus delicti beweezen is.
Het vefiigium fenfuale delicti, het welk hier het Addres is, het welk den 13 September 1787- aan Ridd. en Steden geprefenteerd is, blykt uit de Refolutie van Hun Ed. Mcg. van den 30 .November 1787. niet te vinden te zyn.
Derhalven zal men hier de probatie Coporis delicti ex argumentis ab intellectu petitis moeten haaien; en deeze meenen wy, dat, in cas fubject, genoegzaam voor handen zyn, om de aanwezigheid van het Corpus delicti buiten allen twyffel te ftellen.
Uit de Notulen van de Vergadering der afgevaardigden uit de Genoodfchappen van Wapenhandel in de Provincie Overysfel, blykt, dat op den 11 September 1787. des avonds een Addres aan Ridderfchap en Steden is gearreffceerd, een Commisfie verleend op den Prefident en Secretaris om het zelve te tekenen namens de Vergadering, en aan den Heer Mueert tot de Leemkuee te bezorgen, om het zelve aan Hun Ed. Mog. over te geven.
Uit de Refolutie van Ridd. en Steden van den 13 September 1787. blykt, dat een Addres van die Afgevaardigde aan Hun Ed. Mog. geleezen is, en gefield in handen van de Heeren Gecommitteerden tot het Defenfie Wezen, om met eenige der Remonflranten daar over te fpreken.
Uit de Notulen der Afgevaardigden confteerc
wyders,



% 87 $
wyders, dat den 13 September 1787. en dus dezelfde dag waar op liet Request geprefenteerd was, des avonds ten 5 uuren in de Vergadering gelezen is een Refolutie van de Heeren Gecommitteerden tot het Defenfie Weezen, requirerende, dat nog dien avond een Commisfie uit de Vergadering der Afgevaardigden na Campen zou worden gezonden om met Hun Ed. Mog. te fpreeken over eenige Poinc* ten de tegenwoordige toeftand van zaken betreffende; — dat ook aan die Refolutie voldaan is, ,en 4 Leden tot die Commisfie benoemd zyn — dat deeze 4 Gecommitteerden des volgenden daags den 14 September van het gebefoigneerde met de Heeren van het Defenfie Weezen aan hunne Comittenten hebben verflag gedaan, en gerapporteerd, dat de Heeren Gecommitteerden van het Defenfie Weezen gedeclareerd hadden , dat Ridd. en Steden zich zeer gevoelig getoond hadden, over verfcheiden expresfien in het geprefenteerd Addres voorkomende, dat inzonderheid de Commisfie van Defenfie daar over zich gevoelig toonde, dat zy Heeren Gecommitteerden dat op de gevoeglykfte wyze hadden gerefuteerd en te kennen gegeven, dat het voorname oogmerk was , om het volk te doen by een rukken, en zo ze geen doormarsch nog inquartiering konden tegen houden, dan na Holland te trekken.
Verders is by Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 30 November 1787- een Fiscaal aangefteld, om het Recht yan de Hoge Overheid waar te nemen, en Actiën te infiitueeren, ter zake van den inhoud der voorfcbrevcn Requeste (door de Gecommitteerden der F 4 Burger



% 88 £
Burger Corpfen en uit ' de Burgery der Stad ^wolle den 13 September 1787. aan Ridder•£P ,£,n ,,en geplanteerd, gelyk ex pramtffu blykt) en ongeregelde en laeflve uitdrukkingen en principes daar in voorkomende en gebezigd, als mede over het geen daar by en voor tegen de Hoogheid en Souveraine Rechten van deeze Provincie als anderzints is begaan en bedreven.
Wie zal na dit alles te hebben ingezien, nog ontkennen kunnen dat de Souverain van Overysfel beledigd en gehoond is? wie zal ontkennen durven, dat hier een misdaad begaan is/ en dat zulks zo klaar confteert, dat de Kichter van diens aanwezigheid overtuigd zyn moet, en ter vindicatie van dezelve, op diens ipecialen aart, en de fchuldige perfoon inquiréeren. De Staaten doch vonden het Addres lashf, en ongeregeld, zv hadden er ongenoegen over, en gaven zulks de Remonftranten door de Gecommitteerden tot het Defenfie Wezen te kennen, de Remonftranten ontkennen ook het Ioefive niet, maar refuteeren het op de gevoeglykfte wyze, en waar door? door als het hoofdoogmerk op te geven, den benoorlyk verzochten doormarsch der Pruisfifche troupes gewapenderhand te keeren, en hier in deficièerende naar Holland te trekken. Zy refuteren het dus door by het Delict te perfisteren En dit alles blykt nu uit de Notulen van Ridderfchap en Steden, en uit die van de Vergadering der Afgevaardigde uit de Genootschappen, beide inftrumenten welke een ficles Pubhca hebben, zoo lang het tegendeel niet bewezen is, gelyk ten opzigte der Jaatfte,
zelfs



% 39 $
2elfs door de Advifeurs ter eerfter inftantié word erkend.
Wel is waar de Geadpelleerde fpreekt dit tegen by zyn ftraffe van Appel art. 135— 137. en 205—207. daar by ftelt dat de aantekening van de Secretaris van Deventer geen geloof verdiend, zo verre dezelve door hem' geadpelleerde word tegengefproken, om dat van Deventer zich aan Meineed heeft fchuldig gemaakt, zweerende, dat hy in het Request niet alleen niet heeft toegeftemd maar het zelve afgekeurd, fchoon hy als Secretaris heeft moeten tekenen om vervolgingen te ontgaan; ter*wyl ondertusfchen door 4 getuigen _ die in de Vergaderinge der Afgevaardigden uit deGenootfchappen alleen als toehoorders prsfent waren, confteert, dat hy in het Request toegeftemd heeft; maar de depofitien deezer getuigen niet zynde overgelegd, confteerd hier van niets, en kan dus op deeze objectie geen refiexie genomen worden, deels, om dat exactis et probatis moet geoordeeld worden, deels om dat de Meineed nooit gepraefumeerd word, maar allerklaarst bewys requireert; waar uit dan terftond vloeid, dat 10. zo de depofitien der getuigen maar eenigzins kunnende met de Contenue van de eed geconcludeerd worden, altyd tegen de Meineed moet geoordeeld worden, en dus op de woorden zelfs, welke der getuigen depofitien bevatten, ten naauwkeurigften moet gelet worden, 2°> om dat zulke getuigen in geenen deele reprochabel moeten zyn, het welk in deezen des te naauwkeuriger onderzogt moet worden, daar het aiet te prsfumeeren is, dat tot de VergadeF 5 ring



% S>» $
ring der Afgevaardigden by het honden der befoignes toegelaten zullen zyn, lieden, wel. jke daar mede niets te doen hadden.
Waar uit dan in deezen de verpligting zou vloeijen, om te onderzoeken of die Getuigen ièhoon geen Leden der Vergadering zynde! ook in caufa geinteresfeerd zyn wanneer het eerfte pomct, waar op men zou moeten inquireeren beftaan zou, of zy ook Leden van de Schuttery van Zwolle waren, van welke uit de verklaring van Mr de Liele art. ig. conüeert, dat eenige Gecommitteerden den 12 September 1787. in de Vergadering der Afgevaardigden uit de Genootfchappen zyn pra> fent geweest en welke op den zelfden "13 September 1787. ook een misdadig Addres aan Ridderfchap en Steden hebben geprefenteerd , uitwyzens de Refolutien van Ridderfchap en Steden van den 13 September en 30 November 1787. en de informatie van de Lilee art. 19. fqq. Dit dog bevonden wordende zouden zy geinteresfeerd zyn, by het infirmeeren van de geloofwaardigheid van de Secretaris van Deventer, en daar uit volgend vermindert crediet van de door hem als Secretaris gehoudene aantekeningen en dus als focii delicti en geinteresfeerd, geen geloof verdienen, immers niet daar toe, dat op hunne fides, een ander aan Meineed fchuldig zou gehouden worden.
Daar derhalven in deeze Procedure niets bewezen is, waar door het credit der voorfchrevene Notulen zou worden geinfïrmeerd, houden wy het daar voor dat dezelve tegen de Vergadering en derzelver Leden volkomen geloot verdienen. üfr



% 9i ƒ
Uit de Notulen dan zoo van Ridderfchap en Steden als van de Vergadering der afgevaardigden zelve blykt, dat de Souverain van Overysfel gehoond is, en wel zo volledig, dat daar aan niemand onzes oordeels een fides iuridica zal kunnen betwisten. Maar hoe zeker moet dit Corpus delicti confteeren daar by deeze reeds genoegzaame bewyzen nog komen de volgende Argumenten.
i. En wel voor eerst blykt uit het eigen aveu van Leden der Vergadering, dat het questieus Advis eenen honenden inhoud gehad hebbe. Immers erkent dit duidelyk Joan Bannier, in zyn Request aan Ridderfchap en Steden gcprcefenteerd, en by intendit geadpliceerd fub No. 8. in het welk hy wel de Vergadering van alle lfeiive oogmerken zoekt vry te pleiten, doch tevens rondborftig avoueert, dat de Gecommitteerden van de afgevaardigden uit de Genootfchappen in de meergenoemde Commisfie van den 13 September 178,7. de Heeren Gecommitteerden tot het Defenfie Wezen verzogt hebben, dat Ridderfchap en Steden het ongeregelde en la five der uitdrukkingen daar in (in het Request dien dag aan Ridderfchap en Steden geprefenteerd) geanimadverteert, tnogten gelieven toe te fcbryven geenfins aan eenig opzet, om hoogst dezelve voorbedagtelyk te hoonen, maar aan de algemeene verbaasdheid, verwarring en onzekerheid, enz. Hebben nu deeze Gecommitteerden dit verzoek gedaan, dus getrachc hun en hunnen Committenten te verontfchuldigen, dan moeten zy ontegenzeggelyk het ongeregelde en laefive der gebezigde uitdrukkingen gepenetreerd hebben, m Ster-



% 92 Jf-
Sterker erkent dit dezelve Bannier by een nader Request aan Ridderfchap en Steden geprasfenteerd, en by Intendit geadpliceert lub N. 9. daar hy betuigt, dat hy zyn gehouden gedrag en den inhoud van hei quaftieuje Addres nader heeft overwogen, en dat hy gaarne openhartig wil erkennen, zo als hy doet by deezen, dat daar by eenige uitdrukkingen zyn gebruikt, die zoo als dezelve lig. gen lafiv en taxatoir te zyn, kunnen begreepen worden.
Mede erkent dit Bannier in zyn derde Request aan Ridderfchap en Steden geprefenteerd, en by het Intendit geadpliceerd fub N. 10. daar hy zegt in het Request voor te komen injurieufe woorden, en het zelve laeliv te zyn voor de Staat en der Provincie en de Prince Erfftadhouder.
Ook erkent dit Mr. W. de Lizle in zyn Request aan Ridderfchap en Steden by het Intendit annex fub N. 7. in het welk hy aan Hun Ed. Mog. betuigt zyn openhartig en welmeenend leedwezen, dat een te verregaande drift en onberaden yver in bekende omftandigbeden aanleiding gegeven heeft tot die uit-, drukkingen, welke Hun Ed. Mog. als Icefif en ongeregeld zig hebben aangetrokken, betuigende hy Remonfirant voor zich en het aandeel 't geen by daar aan hebben mogt, dezelve gaarne te herroepen, gelyk hy doet by deezen.
2. Maar ook ten tweeden bekend Geadpelleerde zelve ingewikkeld, dat waarlyk de Souverain van Overysfel gehoond is, immers indien men het Request door hem aan Rid-
derf



% 93 J?
derfchap en Steden tot Obtien van Staking der Procedures geprsefenteerd, en by het In» tendit fub N. i. geadpliceerd, inziet, bevind men, dat de Geadpelleerde zich tragt te defendeeren, en aan te tonen, dat hy aan het Addres geen deel heeft, .zoekende met eene Attestatie van Mr Vosding van Beverforde te bewyzen, dat hy tegen de verzending van het Request, zo ah het lag, heeft- geadvifeerd en uitdrukkelyk gedeclareerd, zich daar mede niet te kunnen conformeer en, daar hy tevens avouéert, dat de Heeren van het Defenfie Wezen aan de Gecommitteerden uit de Vergadering van Genootfchappen hun ongenoegen over bet Addres te kennen geevende, de Heer de Lille het zelve beeft gedisculpeerd, — doch dat hy zich niet kan erinneren, in dit gantfche gefprek een woord gemengd te hebben, als van agteren bemerkende, dat deeze gantfche Conferentie niet zo zeer tot zyn Departement behoorde. Sufiin^rende verders te verfeeren in het geval van de Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 30 November ijSj. gelegenheid geevendet dat die geenet welke daar in de voorname Beleiders en Aucteurs niet geweest zyn, of daar toe met voorbedagten raade geconcurreerd hebben, zich op eene voldoende wyze daar van zouden kunnen excufeeren en zuiveren.
Daar derhalven de Geadpelleerde kennis draagt van de voorfz. Refolutie, kracht welke deeze Procedures geëntameerd worden, en in •welke het Addres als ten hoogften beledigend word voorgeffceld, — daar hy 'er by is geweest, toen het ongenoegen der Staaten over
dat



% 94 Jf
dat Addres te kennen is gegeven, kan de by de hand; genorhene defenfie, dat hy in dit Request niet heeft toegeftemd, onzes erachtens nooit anders worden geëxpliceerd, als dat dezelve ingewikkeld bevatte een volftrekt aveu, dat het Addres waarlyk honend is.
, Maar wat meer is , Geadpelleerde erkent dit niet onduidelyk onder eede; By zyne Attestatie doch den 2 February 1788. ten dienfte van Mr. Vosding van Beverforde afgegeven, verklaart hy, dat dezelve op de laatfte Provinciale Vergadering van Gecommitteerden uit de gewapende Burger Corpfen, gehouden linnen Zwolle in de Maand September 1787. ztch op het yverigfte verzet heeft, tegens zekere uitdrukkingen, voorkomende in een Addres aan Hun Ed. Mog. de Heeren Staaten van Over-ysfel, en den 9 May daar aan volgende deponeert hy in Judicio Noordhorn onder eede, dat deeze hem toen vertoonde Attestatie de oprechte wadrheid hehelze, ten klaren bewyze dat hy erkent in het zelve Addres honende uitdrukkingen voor te komen, zie by Intendit fub N. 13. art. 2. en 3.
3, Ten derden, blykt ook de den Souverain van Overysfel aangedaane hoon uit de Zuidhollandfche Courant van den 17 September 1787. by Intendit adnex fuh N. 11, in welke wy een uit Zwolle den 13. September, de eigen dag dat het quceftieus Addres gepraïfenteerd is, toegezonden Addres vinden aan Ridderfchap en Steden de Staatea van Overysfel houdende, en vervat in de allerhonendfte uitdrukkingen, ten praefumtiren bewyze, dat het zelve een affchrift van het quseftiïus Addres is, doch waar Tan ftraks nader. 4. Ten



% 95 £
4. Ten vierden, blykt ook dat de Staaten
van Overysfel gehoond zyn, uit de gedrukte en by Intendit fub N. 12. geadpliceerde waarfchouwing van den Heer Hartogvan Brunswyk en Lunenburg den 17. September 1787- aan de Ingezetenen van Overysfel gedaan, in welke mentie gemaakt word van een Declaratoir, door de Vry Corps van Overysfel ter Staatsvergadering ingeleverd, een verbod aan den Souverain en bedreiging van wraak behelzende.
Wie zal na dit alles nog ontkennen kunnen,,' dat het Corpus delicli, de hoon den Souverain van Overysfel aangedaan , zelfs meer als genoegzaam bexvezen is, het zy derhalven de preecife inhoud van het Addres, by hetwelk de hoon gecommitteerd is, volledig bewezen kan worden, het zy niet, blyft altyd het Corpus deliiïi zeker en de poznct qualis quales in* evitabel.
Dan alzo de grootte van het deliEt, welke uit deszelfs natuur en omftandigheden moet geëliciëerd worden, niet kan gedetermineerd worden, ten zy den inhoud van het Addres conffceere, ftaat ons nu te onderzoeken, in hoe verre bewezen is, dat het Document by eisch en aanfpraak fub Patet in Copia geadpllceerd, is de Minute van het quceftieus Addres, én met deszelfs inhoud overeenkoomt, als zynde het origineel aan Ridderfchap en Steden geprasfenteerd Addres niet te vinden, gelyk blyKc uit Hun Ed. Mog. Refolutie van den 30 November 1787. en hier boven reeds is gezegd.
Wy erkennen, dat na ons oordeel met de ftukken ten Procesfe bekend volledig bewezen
is,



% 96 J>
is, dat het voorfz. Document dewaare Minute van het quaeftieus Addres is, en met;deszelfs inhoud overeen koomt.
I. Ter betoog hier van merken wy in de eerfte plaats aan, dat uit de Notulen van de Vergadering der Afgevaardigden uit de Geïiftotfchappen van Wapenhandel van den 12. September 1787. confteert, dat 'er eene Commisfie benoemd is om een Request aan Ridderfchap en Steden , raakende de gevraagde doormarsch en inquartiering der Pruisfifche Troupes, te concipieeren, dat de benoemde Gecommitteerden dien avond een zodanig Concept Addres in de Vergaderinge hebben overgegeven, dat het zelve eenige veranderingen heeft ondergaan, en vervolgens is gearresteerd, en de praefentatie van het zelve, afgefchreven zynde, gerefolveerd.
Waar uit dan blykt, dat 'er van het Addres ïn quaestie eerst een Minute of Concept gemaakt is, op het welke de Refolutie der Vergadering gevallen is.
II. Hier koomt ten tweeden by, dat 'er geen indicie voorhanden is, het welk aanleiding kan geeven om te denken, dat'er meer dan een Minute van voorfz. Request gemaakt en in de Vergadering overgegeven is, confteerende in tegendeel uit de meergemelde Notulen , dat de Commisfie tot het maken van een Concept directelyk na de lecture der Misfive van Zyne Pruisfifche Majefteit benoemd is, en de finale Refolutie der Vergadering gevallen ïs, op die zelfde Minute welke die Heeren hadden overgegeven.
Het is derhalven zeker, dat yan het geprae-
fen-



% 97 jr
ïenteerd Addres eerst een Concept is gemaakt, maar dat 'er ook maar een eenig Concept van gemaakt, immers ter deliberatie der Vergadering gebragt is, en dit Concept meenen wy ten klaarften te confteeren, dat het geproduceerd Document is.
III. Het welk ras zal geblyken als men ten derden in aanmerking neemt, dat dit Document alle die kenmerken heeft, welke men kan aantonen dat de echte Minute van hec quaeftieus Addres moeten chara6terifeeren.
i. Immers vooreerst confteert uit de Notulen , dat tot het vervaardigen van het Concept gecommitteerd zyn de tleeren de Lille? en Bannier , en dat ook deeze zelfde Heeren het Concept hebben overgegeven, het is dus? een Charafter van de echte Minute van hec Addres, dat dezelve onder de hand zy of vart de Lille of van Bannier, maar dit is ook omtrent het origineel van het in Copia geproduceerd Document waar; want
Vooreerst verklaart Mr. W. de Lille ai art. 5. van de informatoire Articulen by Intendit geadpliceerd fub N. 6., dat Brouillow eigenhandig gefehreven te hebben, te weten 9 zo als het eerst in de Vergaderinge is geëx*. hibeert, en vervolgens by het 13. art. de Minute hem vertoond, deponeerd hy, het aan hem vertoonde brouillon bet zelfde te zyn^ waar van hy in bovenflaande Articulen gedeponeerd beeft, — verklarende wyders, dat op divetfe plaatfen van dat Brouillon de band van anderen kennelyk gevonden word, zonder met zekerheid te kunnen zeggen, wie de ingelaste woorden en periodes gefehreven beeft*



% 08 $
alzo het Brouillon zeer lang huiten zyn handen , en ook abfent geweest is.
Ten tweeden verklaart Schokus J. Bannier ad art. 12. der informatoire Articulen by eisch fub F. dat het geheele (luk (fprekende van dit Concept) was onder de hand van den Advocaat de Liele , maar dat hy (Bannier) zittens Vergaderinge ''er eene Periode heeft by gevoegd, behelzende verzoek, dat de Vergadering van Ridderfchap en Steden mogt by eikanderen blyven.
De Ad vifeurs ter eerder inftantie, gelyk mede de Geadpelleerde moveren hier tegens, dat de erkenning van de Minute door den Heer de Ljles niet afdoet, alzo dezelve zegt, dat 'er meer handen in te onderfcheiden zyn, en hy niet weet of de Minute woordeiyk gevolgd is; — dat even weinig afdoet, hec geen Bannier dien aangaande zegt, alzo deeze, de Minute hem niet in originali vertoond zynde, zyne hand niet erkend heeft; dat ook niec bewezen is, dat de gevondene Minute, na de daar in gemaakte veranderingen, alleen door de Lille en Bannier gefchreven is.
Doch deeze objectie baart onzes eraebtens geene de minfte zwarigheid, want om de authenticiteit der Minute uit de hand der Gecommitteerden, die ze gefield hebben, te bewyzen, moet men niet vragen, of dezelve, zo als ze veranderd is, onder de hand dier Heeren is, maar of ze, invoegen ze ter Vergadering geëxhibeerd is, door hun gefchreven is, zoude dog deeze minder de veritable Minute van het Addres geoordeeld kunnen worden j indiende Praefidcnt Pyman, de Secretaris V VAK



% 99 $
van Deventer, of ecnig ander Lid de gere* folveerde veranderingen 'er by aangetekend had, als wanneer de Heer de Lille of Bannier zulks gedaan had? de authenticiteit van het Stuk blykt daar uit, dat het de hand is van die Heeren, welke tot het opmaken daar van gecommitteerd zyn, en van welke confteert, dat zy het zelve geëxhibeerd hebben, en dus moet men zien niet of zy met hunne handen de veranderingen gefchreven hebben, maar of het origineel onveranderd Stuk, in» voegen zy het ter tafel gebragt hebben, hun hand is, en dan zegt de Heer de Lille, hec aan hem vertoond Brouillon eigenhandig gefchreven te hebben, en Bannier verklaart, dat het geheele Stuk onder de hand van den» Advocaat de Lille geweest is; brengende de Heer de Lille zeiven den onderfcheid van andere handen op diverfe plaatzen van dac Brouillon tot de ingelaste woorden en periodes , dat is, tot de gemaakte veranderingen; zonder nu nog te bepalen, in hoe verre de door den Heer de Lille voorgegevene kennelykheid van andere handen op diverfe plaatfen van het Brouillon of Concept, beftaanbaar is met de verklaring van den Secretaris der Stad Zwolle, achter de Copie van 't Concept te vinden, dat de origineele Minute fchynt door een en dezelve hand gefchreven te zyn, except de laat/Ie Periode, beginnende, eindeIjk nog neemen enz- welke Periode duidelyk blykt van een andere band te zyn.
Met welk gededuceerde dan ook direcrelyk vervalt de remarque, dat het geen Bannier. aangaande deeze Minute zegt, niets afdoet, G 3 uic



% ioo ff
uit hoofde, dat dezelve hem niet in originali vertoond zynde , 'hy zyn hand ,niet erkend heeff», want het origineel Concept, invoegen , ter Vergadering van de Afgevaardigden uit de Genootfchappen geexhibeerd , geheel onder de hand van de Lille zynde, had Bannier zyn hand met te erkennen; als behorende de laatfte lenode, welke door hem zittende de Vergadering 'er is bygevoegd, tot de daar ingemaakte veranderingen; behalven, dat ook het aanwezen deezer Periode onder de hand van Bannier even klaar confteert als of hy zyn hand erkend had, door dien hy ad art. 12. van de informatoire Articulen boven aangehaald, niet alleen verklaard de laatfte Periode by de Minute zittende de Vergadering gevoegd te hebben , maar ook de Contenue dier Periode zegt te zyn een verzoek dat de Vergadering van Ridderfchap en Steden mocht by eikanderen blyven, welke juist bevonden word in de voorhanden zynde Minute de inhoud dier laatfte Periode te zyn. , 2. Het tweede blyk van authenticiteit deezer Minute is, dat. ze aan de Vergadering der Afgevaardigden is overgegeven , .de echte Minute, doch van het quajstieus Addres is, uitwyzens de Notulen door de Gecommitteerden Mr. W. de Lille en Schout j. Bannier aan voorfz. Vergadering geexhibeerd, dit is ook omtrent de voorhanden zynde Minute, waar, ce verklaring van den Secretaris der Stad Zwolle achter de geproduceerde Copie dier Minute houd in, dat de Copie accoord met de minute van zeker Request onder eenige papieren van de Vergadering van Gecommitteerdens
der,



der gewapende Burger Corps binnen deeze Provincie, en ter requijitie van een Commisfie van de Heeren van de Magiflraat der Stad Zwolle over~ gegeven door Procurator S. van Deventer die in gemelde Vergadering als Secretaris- beeft gefungeerd, waar uic blykt dat die Document tot de Pa* pieren der Vergadering behoort hebbe,
De Heer de Lille verklaart ook ad art. 13. van de informatoire Articulen by Intendit fub N. 6. het aan hem vertoond Brouillon, het zelfde te zyn; waar van hy in bovenjlaande Articulen gedeponeert heeft; en hy had ad art. 4. verklaard van het te doen Addres een Brouillon gemaakt te hebben, het zelte nademiddags aan zyn Mede-Gecommitteerden gecommuniceerd en in de Vergadering geexhibeerd te hebben. De Lille derhalven heeft het hem vertoond Brouillon geexhibeerd, en dit aan hem vertoond Brouillon is de voorhanden zynde Minute.
3. Het derde blyk van authenticiteit is daar in gelegen, dat de Minute ligt op naam der gezamentlyke Afgevaardigden uit de Schutterijen ,- Vry-Corpfen en Genootfchappen van Wapenhandel binnen de Provincie Overysfel, daar volgens de Notulen in die Vergadering den 12 September 1787. is goedgevonden namens de Vergadering een Addres aan Ridderfchap en Steden te doen.
4. Ten vierden is de Minute authenticq om dat zy houdt aan Ridderfchap en Steden, aan welke volgens de Notulen het Addres zou geprafenteerd worden.
5. Ten vyfdan heeft de voorhanden zynde Minute tot onderwerp, bekomen informatie,
G 3 dat



% 102
dat een Adjudant Generaal van den Heer Herteg van Brunsvjyk aan Hun Ed. Mog. heeft overgebragt een Misjive van zyne Pruifijche JMajefieit, bebelfende een verzoek om Hoogst deszelfs Troupes niet alleen de vrijen en onverbinderden doormarfch door deeze Provincie te permitteer en, maar ook een vrije inquar tiering en andere noodwendigheden en goede dienften te doen ondervinden, daar ingevolge de Notulen van den 12 Sept. 1787. de materie waar over het Addres gedaan zou worden, was eene ter Vergadering gecommuniceerde CopieMis five van zyne Koninglyke Maje/ieit van Pruisfsn gedateerd Berlyn den 1 deezer houdende verzoek aan de Heeren Staten deezer Provincie, om doormarfch van eenige Troupes door de deeze Provincie na Holland en inquartisringe in dezelve.
6. Ten zesden draagt deeze voorhanden zynde Minute doorilaande blyken van veranderd te zyn, vindende men op diverze plaatze woorden, ja gehele Perioden in den text doorgehaald, en aan deeze op de kant gezet, het •welk omtrent de echte Minute van 't Addres heeft plaats gehad, eonfteerende uit de meergemelde Notulen van den 12 September 1787. dat het Concept Addres is geagreëerd, na eefiige verandering daar in gemaakt was, het welk mede erkend word door de Lille inform. art. by Intendit fub N. 6. ad art. 6. door Bannier inform. articulen by Aanfpraak fub F. art. 14. en door geadpelleerde zelve in zyn Request aan Ridderfchap en Steden geprasfenteerd by Intendit fub N. u 7. Ten zevenden is een caraórer der authen.
ticque



ticque Minute, dat deszelfs inhoud na de ge» maakte veranderingen lsefif moet zyn, gelyk blykt uit alle de Argumenten boven ten bewyzen van het Corpus deliSli aangevoerd. Maar ook dit is van het geproduceerd Concept Addres waar, gelyk uit de lecture daar van confteert, en beneden nader zal blyken.
Daar derhalven van het quasstieus Addres maar een Minute is 'gemaakt, daar het origineel van het geproduceerd Document alle die kenmerken bezit, welke de echte den 12 Sept. 1787. ter deliberatie van de Afgevaardigden gebrachte Minute characterifeeren, en onder deeze kenmerken ook die is, dat het voorhandend zynd Document herkend word gefchreven te zyn, door de hand van de geene, welke tot liet vervaardigen van het echt Concept is gecommitteerd, en het zelve ook ter Vergadering heeft geexhibeerd, meenen wy ten allerklaarden beweezen te zyn, dat het origineel van het copiëelyk ten Procesfe geproduceerd Document is het eenig echt en origineel Concept ten gevolge Commisfie van de Vergade* ring der Afgevaardigden uit de Genootfchappen van den 12 Sept. 1787. des morgens door Mr.' W. de Lille vervaardigd, des avonds van dien dag ter Vergadering geexhibeerd, ter deliberatie gebracht, op diverfe plaatfen veranderd, door ScHoltus Joan Bannier met eene Periode zittende de Vergadering geampüeerd, en vervolgens gearrefteerd, met verdere gedecerneerde Commisfie op de Heer Prafident Pyman en Secretaris van Deventer , om bet zelve Con~ cept na dat af gefchreven is, namens deeze Vergadering te tekenen, en aan den Heer BaG 4 ren



% io4 ff
ron Muleïit tot de Leemkuil te bezorgen, om mede na Campen te nemen, om aan Hun Ed. Mog. over te geven, gelyk de eigene woorden der Refolutie zyn in de Notulen te vinden.
Dan de Advifeurs ter eerfter iriftantie, gelyk mede de geadpelleerde by zyn ftraffe van Adpel art. 139. urgueeren, dat de Lille verklaard niet te kunnen zeggen, of de Minute woordelyk gevolgt is, vermits hy nog het Addres, nog de Minute niet weder heeft gezien, maar zelfs niet unico contextu heeft gelezen of lioren lezen. _ Zie deeze zyne verklaring ad an. 12. der informatoire Articulen by Intendit fub N. 6. waar door men dan eene dubieteit omtrent de overeenkomst van het Addres anet de gearrefteerde Minute fchynt te wiiJen Snduceeren. Edoch deeze remarque koomt ons voor, van alle grond ontbloot te zyn, imaners zegt de Lille niet, dat de Minute niet woordelyk gevolgd is, maar, dat hy niet kan zeggen of zulks gefchied is, en de reden hier van geeft hy op te zyn, dat hy zederd nog de Minute nog het Addres unico csutextu heeft gelezen, of horen lezen. Waar uit dan blykt, dat de Lille alleen deponeert, dat hy de woordelyke overeenkomst van het Addres met de Minute niet-kan adfirmeeren, of ontkennen, zo dat deszelfs verklaring nog ten voordeele van den Adpellant nog van den Geadpelleerde Sets afdoet. En is dit waar, wat grond blyft *er dan over, om de overeenkomst van het Addres met de gearrefteerde Minute in twyffel te trekken? waren niet de Prsefident Pvman en Secretaris van Deventer gecommitteerd om af te fchryven, te tekenen en aan de Baron Mu-
i-ERX



% *°5 /
eert te bezorgen, om aan Ridderfchap en Steden te worden overgegeven, die Minute of Concept, het welk by de Vergadering was gearrefteerd ? waren zy dus niet volgens de Refolutie der Vergadering gehouden te tekenen en te bezorgen een Addres het eigen affchrifc zynde van, en derhalven volmaakteJyk overeenftemmeade met de gearrefteerde Minute? En moet dus naar gezonde principes van rechte niet ieder Rechter het daar voor houden, dat het gepiafenteerd Addres met de gearrefteerde Minute volmaaktelyk overeenftemt, zo lange de discrepantie niet ten klaarden beweezen is? maar al was het eens zo, dat tusfehen de gearrefteerde Minute en het Addres verfchil was, wat kon dat nog de Geadpelleerde helpen? Dit bezwaarde de Prsefident en Secretaris, maar kon nooit de Geadpelleerde voor of nadeel wezen; hy doch fchuldig zynde; kan nooit verder fchuldig gehouden worden als aan het helpen arresteeren en prsfenteeren van een Addres overeenkomende met die Minute in welks inhoud, conclufie en prafentatie hy geconfenteerd heeft, volgens de regel door Geadpelleerde zelve by zyne ftraffe van Adpel art. 245. aangevoerd, faSikm cuique fuum non alteri nocere debet. En dus koomt hier meer in aanmerking de contenue der gearrefteerde Minute, dan van het gepraefenteerd Addres, welke met de contenue der Minute gehouden moet worden over een te komen.
Dan nu is de vraag, of men het dan daarvoor naar rechte moet houden, dat de inhoud van het Addres volmaakt overeenkoomt met de 4nhoud van het Document ten Procesfe CqG 5 pie'e»



jpiëelyk geproduceerd, wy meenen dat zulks uit het gededuceerde allerklaarst is, ten opzigte van dat geene, het welk in het Concept ia den text zelve is, en onveranderd is gebleven, als zynde dat buiten alle twyffel door de Vergadering gearresteerd, doch omtrent de ge. maakte veranderingen zou eene zwarigheid kunnen gemoveerd worden, proflueerende uit de Depofitie van Mr. W. de Lille ad art. 13. van de informatoire Articulen by Intendit lub» IV. 6. daar by verklaard, dat op diverfe plaatfen van dat Brouillon de hand van anderen kennelyk gevonden word, zonder met zekerheid te kunnen zeggen, wie de ingelaste woorden en Periodes gefchreven heeft. Uit welk gedeponeerde men nu deeze zwarigheid zou kunnen maken, of ook in deeze Minute, na dat zy was gearresteerd en afgefchreven, veranderingen gemaakt zyn. Doch hier voor is onzes erachtens geen grond, want
li Vooreerst is zulks geheel niet waarfchynlyk, ook is daar voor geen indicie of prsefumtie aanwezig.
2. Ten tweeden is de voorfz, Depofitie van de Heer de Lille niet van alle grond tot twyffeling ontbloot, deels om dat het Document an Copia geproduceert volgens de daar agter gevoegde verklaring van den Secretaris der Stad Zwolle G. Roijer onder een en dezelve hand fchynt te zyn, except de laatfte Periode, welke men bovengezien hebben, dat 'er door Bannier is bygevoegd, deels om dat de Lille, fchoon hy niet ontkennen kon het origineel Concept^ gefchreeven te hebben, noch» thans 'er by geinteresicerd was, om het fchry-
ves



% io7 $
ven van de gemaakte veranderingen, immers van eenige derzelve, van zynen hals te fchuyven.
3 Ten derden obfteert tegens voorfz. zwarigheid , dat de Minute reeds in de Vergadering den 12 September 1787. des avonds gehouden in welke ze is gearresteerd, is gemundeert. Verklarende de Lille ad art. 7 der informatoire Articulen by IntenditN. 6. dat hy in 't moment dat de Refolutie zou moeten gevallen zyn, is buiten het vertrek geweest , en dat hy daar weder in te rug komende de Secretaris der Vergadering reeds bezig gevonden heeft met mundeeren.
4. Ten vierden word de geallegecrde zwarigheid van allen grond beroofd, daar door, dat het affchrift van het Addres in de Zuidhollandfche Courant van den 17 September 1787. gevonden en den 13 daar te voren uit Zwolle gecommuniceerd , woordelyk (want by nauwkeurige Collatie hebben wy geen different gevonden het welk eenig reguard menteen.) overeenfiemt met het Document ten Procesfe geproduceerd, en dus met de thans voorhanden zynde, echte en origineele Minute van hec quaestieus Addres.
Uit welk alles wy dan concludeeren, dat het origineel Document copieelyk geproduceerd met het geprasfenteerd Addres volmaaktelyk overeenkomt, en dat derhalven al hec ftrafbaare daar in voorkomende, aan de geene, die aan het arresteeren en proefenteeren van het quaestieus Addres fchnlüig word bevonden , kan, mag en moet worden geïmpliceerd.
Dan



% 108 ff
Dan om deeze ConcJufie op de te voren gededuceerde Argumenten gegrond, aan alle twyfl feling te onttrekken, zullen wy nog een Argu. ment gebruiken, het welk deszelfs onwrikbaar, heid daar ftellen en aan alle de overige Argumenten de kragtigfte toeflag onzes erachtens geven zal.
Wy zullen namelyk aantonen, dat de voorname Periodes in de voor handen zynde Minute en het daarmede volmaakt confpirerend affchrft van het Addres in de Zuidhollandfche Cóurant, ervintelyk, dadelyk in het origineel aan Ridderfchap en Steden gepraefenteerd Addres geweest zyn; en dit getoond hebbende, geio. ven wy, dat niemand ons met regt de Conclufie zal betwisten, dat het origineel Addres", welks affchrifc woordelyk overeenkomt met de voorhanden zynde Minute ook zelve daarmede woordelyk overeenkomt.
Voor afprasmitteeren wy, dat uit deeze over. eenftemming van het affchrift van het Addres in de Zuidhollandfche Courant, met de Minute airede eene gravisfima prafumtio voor de woordelyke overeenkomst van het gepraefenteerd Addres met de voor handen zynde Minute ontftaat, dus wy het daar voor houden, dat indien wy argumentis prafumtivis bewyzen, dat de Perioden in de Minute te vinden, ook in het geprapfenteerd Addres geweest zyn', deeze praefumtie met de boven geallegueerde Argumenten een indubitata probatio zullen uitleveren, dat de inhoud van het gepraefenteerd Addres woordelyk met de inhoud van deszelfs affchrift in de Zuidhollandfche Courant en van de voorhanden zynde Minute overeenstemt»



% 109 ff
ftemt. En hier mede gaan wy dan tot het onderzoek naar de overeenkomst der Perioden over.
I. En merken in de eerste plaats aan,' dat gelyk de Minute houd aan Ridderfchap en Steden, en legt op naam der gezaamentlyke Afgevaardigden uit de Genootfchappen van Wapenhandel in de Provincie Overysfel, zo ook het Addres aan en door dezelve geprsefenteerd is, het welk deels uit de Notulen der Vergadering van Afgevaardigden, deels uit de Refolutie van de Staten van Overysfel van den 13 Sept. en den 30 Növemb. 1787. vol« ledig confteert, en ook niet in twyffel ge* trokken word.
II. Ten tweeden vinden wy terftond in het begin der Minute het onderwerp van dien voorgefteld, daar de Remonftranten zeggen, dat zy vernomen hebben , dat een Adjudant Generaal van den Heer Hartog van Bruntwyk aan Hun Ed. Mog. overgebragt beeft een Misfive van Zyne Pruisfifche Majefteit. behelzen-, de een verzoek om Hoogst deszelfs Troupes niet alteen den vrijen en onver binder den door\ marfch door deeze Provincie te permitteer en * maar ook een vrije inquartiering en andere, noodwendigheden en goede dienflen te doen ondervinden. Dat nu deeze gevraagde doormarfch en Inquartiering der Pruisfifche Troupes ook het onderwerp van het geprsfenteerd! Addres geweest zy confteert:
1. Om dat, ingevolge de Notulen den 12 September 1787. ter Vergadering van de Afgevaardigden uit de Genootfchappen een CopieMisfive van zyne Koninglyke Majefleit van
Pruis-



% "o ff
Praisfen, houdende verzoek aan de Heeren Staat en, om doormarfch van eenige Troupes dooide Provincie Overysfel, naar Holland, en inquartiering in dezelve, gecommuniceerd zyn~ de , goedgevonden is namens de Vergadering over die materie een Addres aan Ridderfchap en Steden te doen. Waai-uit blykt dat volgens Refolutie der Afgevaardigden de verzogte doormarsch en inquartiering der Pruififche Majefteit het onderwerp van het te doen Addres wezen moet.
2. Om dat, mede ingevolge de Notulen; de den 13 September 1787- benoemde Gecommitteerden met de Heeren van het Defenfie Wezen hebbende geconfereerd, den 14 Sept. aan hunne Committenten hebben gerap. pbrteerd, dat zy Heeren Gecommitteerden, aan de Heeren Gecommitteerden van het Defenfie Wezen, welke hun hadden gedeclareerd, dat Ridderfchap en Steden zich zeer gevoelig getoond hadden over verfcheiden expres/ten in bet gsprafenteerde Addres voorkomende , te kennen hadden gegeven, dat het voornaame oogmerk was, om het volk te doen by een rukken en zo ze geen doormarsch nog inquartiering konden tegenhouden, dan na Holland te trekken, maar is dan het oogmerk het tegenhouden van de verzogte doormarsch geweest, dan moet ook dat verzoek van doormarsch en inquartiering het onderwerp Van hef Request geweest zyn.
III. Ten derden word by de Minute in de mond der Remonftranten gelegd, dat zy getroffen zyn door gevoelens van fpyt en ongenoegen over den weerlofen toe/land, immers den
ramp*



% III ff
vampfaligen ftaat van verdediging^ waar in de Provincie zich in weerwil van der Remon* firanten allerernfiigfte en zo dikmaals her* baalde reprafentatïen en aanbiedingen der gewapende Natie, om ter verbetering van bet Defenfie Wezen met Hun Ed. Mog. te willen mede werken, tot nog toe bevind. Dat nu deeze klachte over de flechte Staat van Defenfie in het geprafenteerd Addres is geinfereerd geweest, word allezints praïfumtif uit de depofitie van Bannier ad art. 38. van de informatoire Vraagftukken by Aanfpraake fub F. alwaar hy gevraagd zynde, naar de poincten, waarover de Heeren van het Defenfie Wezen met hem en verdere Gecommitteerden uit de Vergadering der Afgevaardigden gehandeld hebben, antwoord generalyk gecommuniceerd de ontevredenheid van Ridderfchap en Steden over dat ingedient Addres-Speciaat over de klachte ever de flecbte Staat van Defenfie in de Provincie, bet welk de Heeren vermeenden, alleen op bun te zien. Waar op door de Heer de Lille, als bet woordvoerende, wierd gerepliceerd, dat voorts de klachte over de flecbte Staat van Defenfie niet geweten was aan de Heeren van het Defenfie Wezen, als welk Collegie was van veels te recente creatie, om van ,bet zelve al bet her ft el daar in te vorderen^ welke depofitie van Bannier gefterkt word door het Rapport in de Notulen geinfereerd, alwaar Gecomm. eerst gezegd hebbende, dat hun door de Commisfie van Defenfie was gedeclareerd, dat Ridderfchap en Steden zeer gevoelig waren, over verfebeidene expresfien in bet geprafenteerd
Ad*



% ÏI2 $
'Addres voorkomende, er by voegen, dat ƒ«* Wonderheid de Commisfie van Defenfie daar over zig gevoelig toonde. Weshalven dan deeze meerdere gevoeligheid der Commisfie van Defenfie, fchync hoofdzakelyk te flaan op de klachte over den Hechten Staat van Defenfie'; ten bewyze, dat dezelve in het Addres, aan Ridderfchap en Steden geprafenteerd, ert door dezelve ih handen van de Commisfie van Defenfie gefield, is' geïnfereerd geweest.
IV. Verder zeggen de Remonftranten in de Minute, dat zy zig thans in naam van het aanmerkelyk getal Burgers en Ingezetenen, welke zy vertegenwoordigen met regt Zouden kunnen beklagen over de weinige fiducie welke Hun Ed. Mog. (een eenig Lid derzelve, zo veel hun bekend is uitgezonderd) in hunne gewapende arm gefield hebben, over het agterblyven van die ontwerpen, door welker realifatie dit Gewest in een geduchten fiaat van Defenfie, al was het dan ook met opoffering van eenige tonnen febats kunnen gefield worden.
Dat nu ook deeze Periode in het aan de , Heeren Staaten gepraefenteerd Addres is geweest blykt.
i. Uit de verklaring van Bannier, ad art. 38. van de Informatien by Aanfprake fub F. daar hy zegt, dat de Heeren van het Defenfie Wezen hem en de verdere Gecommitteerden van de Afgevaardigden hadden te kennen gegeven generalyk de ontevredenheid van Ridderfchap en Steden over dat ingediend Addres en Speciaal over het weinig vertrouwen het geen men zich beklaagde dat Ridderfchap



W Steden in de gewapende Ingezetenen (lelde, zonderling over de uitdrukking in het Addres dat maar een of weinige Leden daar van wierde uitgezonderd. — waar op door de Heer de Lille, als het woord voerende wierd gerepliceerd, dat het eerfte zag op het niet aannemen of onbeantwoord laten van voorige Addres fen, en byzonder van dat van O&ober
1786. by de gedrukte Notulen waar van men mk vinden kon de folutie van de uitzondering van een of weinige Leden van Ridderfchap en Steden, welke depofitie van Bannier des te geloofwaardiger word, daar de Remonftranten een weinig verder in de Minute al hunplechtige betuigingen vervat by vroegere Addres fen van den 4 O&ober 1786. en 10 April
1787. inheereeren
2. Uit de verklaring van Mr. W. de LilLS ad art. 22; 20. van de informatien by Intendit fub N. 6. daar hy gevraagt zynde, wie hy m het Concept-Addres bedoeld heeft , door het een eenig Lid van Ridderfchap en Steden welke volgens het zelve eenige fiducie in den gewapenden arm van Requeftranten gefield hadde, deponeert zich wel te herinneren, dat. des middags op de Vergadering daar over gefproken is, om de pasfage een eenig Lid9 en ah in margene van V Brouillon gefchreeven ftaande, er by te voegen, dat dit ook waarfchynlyk alzo by de meerderheid zal begrepen zyn, en om die reden er door de geciteerde naderhand, en in de Vergadering is by gefchreven, zonder dat hy geciteerde met zekerheid zou kunnen zeggen wie die meerderheid daar mede bedoelt beeft} uit welke H depo*



% 114 ff
depofitie dan blykt, deels de aanwezigheid der klachte over de weinige fiducie van Ridd. en Steden in de gewapende arm der Remonftranten, deels de daar in geïnfereerde uit* zondering van een eenig Lid derzelve; lopende ook de depofitie van de Lille tegen die van Bank'ier niet in, want of fchoon de Lille verklaart niet met zekerheid te kunnen zeggen, wie de meerderheid door dat een eenig Lid bedoeld hebbe, erkend hy tog ingewikkeld het proefumtif te weeten; en kon dus aan de Commisfie van Defenfie de folutie dier uitzondering geven; voornamentlyk als men aanneemt het geen uit Banniers verklaring een graad van waarfchynlykheid erlangt, dat de meerderheid by het decerneeren der inlasfing van deeze uitzondering het eenig Lid niet genoemd hebbe, om dat het zelve Lid bekend zynde uit de gedrukte Notulen, vroegere Addresfen van de Romonftranten, en ook dat van October 1786. betreffende, en dus ieder Lid der Vergadering begrypende, wie daar mede bedoeld wierde, deszelfs fpeciale determinatie onnodig ware. _
V. Verders vinden wy in de Minute dat de Remonftranten verwachten, dat Hun Ed. Mog. uit aanmerking, dat zyne Pruififche Majefteit met deeze gevraagde doormarsch en inquartiering zyner Troupes niets minder bedoeld, dan het aanjienlykst Lid van het bondgenootfehap der Vereenigde Nederlanden vyandelyk aan te vallen, en dat de belagers van 's volks Vryheid en voorjianders van den Erf-dwingeland niet na zullen laten van zulk een gevaarlyk tydflip gebruik te maken, om
binr



% "5 ƒ
■Binnen deeze Provincie het zaad van oproeren verwarring te verf preiden, en het naauvi' iyks afgeworpen juk van flavernije wéér op de vrije halzen van dit volk en van Hun Ed. Mog. He drukken, genoeg cordaat en edelmoedig zyn zullen, om, wat het ook kosten mo& ge, daar in nimmer te bewilligen, maar dat ■Hun Ed. Mog, liever alles zullen opofferen 9 dan zig aan de verbreking der zo dier bo* 'Zworen Unie fchuldig te maken.
Ook deeze Periode is in het Addres geVeest.
t'i Immers zulks word praefumtif uit de verklaring van Bannier by zyn aart Ridderfchap en Steden geprafenteerd Request, by Intendit fub 8 daar hy zegt, dat het Addres door de Vergadering der Afgevaardigden uit de Genootfchappen geprafenteerd is, geimbueerd wet de heerfchende principes van dien tyd9 en [leunende op bet fystema geadopteert by den Souverain zelve, welke fchoon geen direct deel genomen hebbende in de twist van zyne Pruififche Majefteit met de Provincie van Holland, echter genoeg bekend was de laatst gemelde te zyn toegedaan.
2. Word deeze prefumtie uit de verklaring van BaMnikr proflueerende, gefterkt door eene andere prefumtie uit de Notulen voortvloeijende, volgens welke de Gecommitteerden» den 14 September 1787. hebben gerapporteerd , dat zy aan de Commisfie van Defenfie hadde te kennen gegeven dat het voorname eogmsrk was, om het volk te doen by een rukken, en zoo ze geen doormarsch nog in-» fnar tier ing konde tegenhouden, dan naar-HolH a {and,-



% HO" $
land te trekken. Was doch dit het voornaam oogmerk der Remonftranten in hun Addres, dan moeten alleszins prsefumtief ook in dit Addres gemanifesteerd zyn, zodane denkbeelden, kracht welke, zy in Holland gewapenderhand tegen de Pruisfifche iets konden uitrichten.
3. Maar ten derden, confteert ook de aanwezigheid der voorfz. Periode in het Addres uit de waarfchouwing door den Heer Hartog van Brunswyk en Lunenburg, als Commandeerende een Corps Troupes van Zyne Majefleit den Koning van Pruisfen, aan alle de Inwooners van Overysfel gedaan en gegeven in deszelfs hoofdkwartier den 17 September 1787. en dus den vyfden dag na het praefenteeren van het Addres, en denzelfden dag waar ep het in de Zuidhollandfche Courant geinfereerd word gevonden, In deeze waarfchouwing tog zegt gemelde Heer Hartog van Brunswylc, dat ter zyner kennis is gekomen zeker Declaratoir der zogenaamde Vry Corps van Overysfel, ter Staatsvergadering ingeleverd, en behelzende, als het ware, een verbod aan den Souverain, om de Pruififche Troupes, onder deszelfs bevel flaande, hoewel des verzogt zynde door Zyne Majefteit, over het grondgebied der Provincie te laten trekken, onder bedreiging enz. En het bewys, uit deeze waarfchouwing getrokken, is daar door te fterker, om dat het Cha« racter van den Heer Hartog en deszelfs eminente Charges, die Hy als en Chef een Corps Pruififche Troupes commandeerende, bekleedde, borg zyn, dat de berichten, welke hyvan. dit ter Staatsvergadering van Overysfel inge-,
leverd*



% "7 ét
Ieverd Addres of Declaratoir, en van deszelfs inhoud had, en waar op hy deeze waarfchouwing uitgaf, autencicq zyn geweest.
4. Ten vierden koornt hier by, dat de Lille ad art. 23'. der informatie by Intendit fub 6. verklaart, ten aanzhn der woorden Belagers van 's Volks Vrtheid te geloven, dat de Vergadering daar mede bedoeld zal hebben de Pruififche Husfaren, omtrent welke een algemeene fchrik en bekommering besrschte, dat dezelve alles te vuur en te zwaarde verwoesten zouden. Ten bewyze dat hy erkent, de woorden Belagers van V Volks Vryheid in het Addres geinfereerd geweest te zyn.
5. Verder zegt de Lille in het gealiegueerd Artikel met de woorden voorstanders van den Ekf-dwingeland welke al mede op het voor/lel van de een of ander er zyn ingevoegd in de Vergadering en kennelyk op de kant gefcbreeven niet meer met zekerheid ts hunnen zeggen, wie de meerderheid welke dit ook al zal goedgekeurd hebben, daar mede begrepen heeft, en in het volgend 24 Artikel gevraagd zynde, wie hy beoogde met den Erf dwingeland, zegt hy dien term ten ■uiterften te hebben afgekeurd, dog vermits de. zelve ook al op het voor/lel van andere, en zekerlyk met goedvinden der mee} derheid, voor zoo verre zulks in eene zo woeste Vergadering te ontdekken was, zal gebezigd zyn , niet met zekerheid te kunnen zeggen , wat die meerderheid daar door begrepen had. Waar uit dan volledig blykt het aveu van de Lille, dat de wil der Vergadering is geweest, dat fpeciaal deeze term gebezigd zou-
h-3 ii



% ïi8 ff
de worden, ten alleszins prsefumtiven bewyze^ dat ook dezelve is in het Addres geïnfereercl geweest,
6. De Lille by het 25 art. der geciteerde; informatie gevraagd zynde, wat hy by dat Concept verftond door het naauw.yks afgeworpen juk van flaverny, verklaart, deeze term i&aarfcbynlyk te hebben gebezigd, om dat hy dezelve des morgens in de Vergadering met vieer andere van even weinig zin had boren gebruiken waar uit al weder geen geringe preeiumtie profiueerc, dat dezelve in het Addres is geïnfereerd geweest.
VI. Onmiddelyk op het voorgaande late* dan de Remonftranten by de Minute volgen, dat bet \s in dit verzekerd vertrouwen dat Huts Ed. Mog. zig op den gewapenden Burger arm* tot /laving en uitvoering van derzelver kloek* moedige bef uit en, zoo verre dezelve toereikende is, als nog volkomen verlaten mogen, ten welken einde de Remonftranten op het yverigst aandringen, dat Hun Ed. Mog. ten fpoedigflen de nodige middelen zullen gelieven daar te feilen , om alles wat in deeze Provintie gewapend, en met die Vaderlandlievende gevoelens bezield is, te doen zamen rukken, welk ai mede in het Addres is geïnfereerd geweest, ukwyzens meergemelde Notulen, in welke wy 5n het Rapport der Gecommitteerden den 14 Sept, 178? aan de Vergadering gedaan, vinden, dat zy de Commisfie van Defenfie hadden te ken* ■nen gegeven, dat het voorname oogmerk was, »m het volk te doen by een rukken, en zo» ze geen doormarsch nog inquartiering ionden tegen Inudm , dan naar Holland te trekken.
,VII. Vei;-



VII. Verders vinden wy in de Minute. Zo het den God van Nederland in zyn verbolgenheid behagen mogt, dat nog de reprcefentatien van Hun Ed. Mog. aan den Pruisfifchen Monarch, nog de wapenen hunner bereidwillige Ingezetenen, tot afwending van bet dreigend gevaar genoegzaam waren, zo declareren de Komonjlranten namens een aanzienlyk gedeelte van diezelfde Ingezetenen, dat dezelve gereed bevonden zullen worden, cm na alvorens bedagt geweest te zyn, om vroeg of laat de verradene en lang getergde Natie, em geduchte wraak te ver/ebajfen, «ver al die genen, welke bekentelyk deeze rampen aan het Gemeenebest en deeze Provintie in het byzonder berokkend hebben, ge•zarnentlyk met hunne wapenen naar de Pro* vintie van Holland over te gaan, om aldaar de duurgekogte Vryheid te befcbermen, zo lang er een voet gronds van dit Gemeenebest zal overig zyn.
Dat nu ook deeze Periode in het Request is geweest blykt uit de volgende gronden.
1. Verklaard de Advocaat de Lille by zyne informatie by Intendit fub 6. art. 26. niet te weten wie verftaan worden door al die geene welke bekentelyk deeze rampen 'aan bet Gemeenebest en deeze Provintie in het byzonder berokkend hadden, maar te geloven dat bet oogmerk der Vergadering geweest zal zyn, em zulks van Hun Ed. Mog. te vernemen.
2. Verklaart dezelve ad art. 27. niet ■ te Wee ten wie de , Ingezetenen waren, namens welke by bet Addres gedeclareerd word, dat zy gereed bevonden zouden worden, om na,
H 4 alvo-



% 120 ff
alvorens op een geduchte wraak bedacht tézyn geweest, gezamentlyk met hunne wapensnaar Holland over te gaan, en da.t het by de uitkomst gebleken is, dat er zodanige Ingezetenen niet geweest zyn, en dat over zulks dit een panique vrees van die Vergadering en het voortbrengzel van een verhit en gansch verbyiterd brein moet zyn geweest.
3. Dezelve art. 28.. van geallegeerde informatien gevraagt zynde, of hy en de verdere Leden der Vergadering voor hunne Commitr tenten vjaren gequalificeerd, om aan Kidd* en Steden te declareren dat zy zich een geduchte wraak zouden verfchaffen, en dan met baare wapenen zich naar Holland begeven?, verklaart, daar toe niet. gecommitteerd te zyn geweest, en de inlas fing van deeze pasfagie cok te hebben afgekeurd, of fchoon hy niet ge-, looft, dat de intentie der Vergadering geweest, is een dreigement te doen, m.aar zijr tot zo-, danige wraakneming aan haar Ed'. Mog. aan ie bieden, zonder oogmerk om iets te doen, dan ondtergefchikt aan Hoogst derzelver be~ velen.
4. Hier koomt by, dat volgens meermalen. aangehaald_ Rapport in de Notulen te vin.den\ door de vier Gecommitteerden als het voornaame oogmerk van het Request is ppgege-. ven, het volk te doen by een rukken, en zo, ze geen doormarsch nog inquartiering konden tegen houden, dan naar Holland te trekken»
5. Confteert zulks ook uit de waarfcfiuwing van de Heer Hartog van JBrunswyk by lux tendit fub 12. in welke het declaratoir der zo* genaamde Vry-Corps van Overysfel^ ter Staats



% m ff
Vergadering ingeleverd, gezegd word te bel heizen als bet ware een verbod aan den Sou*, verain, om de Pruififche Troupes onder des.' zelfs bevel ftaande; hoewel des verzogt zyn* de, door zyne Majefteit, over het grondgebied der Provintie te laten trekken, onder bedreu ging van, ingeval zulks evenwel gebeurde eene verfoeylyke wraak te zullen oefenen, aan al wie van gemelde Vry-Corps in politique gevoelens verfchilt.
VIII. Eindelyk volgen nog twee Perioden als.
1. Zeggen de Remonftranten te vertrouwen, dat Hun Ed. Mog. geene genoegzame middelen by de hand hebbende, om den ge~ vraagden doormarsch en inquartiering te verhinderen, dezelve boe gedwongen echter nooit gedogen zullen, dan mder uitdrukkelyk pro* test, dat alle veranderingen welke middelerwyl mochte ondernomen worden, nog door Hun Ed. Mog. nog door bet volk van dit gewest immermeer goed gekeurd of. gewettigd zullen worden, op dat, welk lot over de Remonftranten befcboren zy, ten minfien voor de Jaate nakomelingfcbap een gedenkteken moge overblyven, dat zy, dat haare Voorvaderen ■niet bezweeken, maar gedwongen zyn den onweer ft aanharen overmacht barer dwingelanden te ontwyken.
2. Verzoeken de Remonftranten dat de Vergadering van Ridderfchap en Steden niet ■uit den anderen ga, voor en aleer in deeze aller dringenfte omstandigheden de nodige en efficacieuste bef uiten genomen zyn, of wel aan. 4e Heeren Qeeommitteerdens tot het Defenfie
H 5 ifoi



% 122 ff
Wezen zodane ampele macht gegeven ah nodig is, om het vereischte te kunnen daar Pellen.
Voor het dadelyk aanwezen deezer beide Perioden in het Addres is, wel is waar, geen fpeciaal bewys voor handen; dan alzo bewezen is, dat alle de andere Perioden in de Minu. te gevonden wordende, ook in het Addres geweest zyn, maken wy geen zwarigheid, het daar voor te houden, dat ook deeze twee Perioden , gelyk ze in het gearresteerd Concept Zyn, zoo ook in het Addres zullen geïnfereerd wezen, te meer daar de eerfte Periode niet behoort tot die, welke in het Concept in de Vergaderinge ingelascht zyn , maar in den text Zelve gevonden word, gelyk uit de Minute te zien is; en de tweede Periode door Bannier "er zittende de Vergadering is bygevoegd, volgens zyne Verklaring ad art. li. 2°- van zyn Informatie by Aanfpraak fub. F.
Daar derhalven bewezen is niet alleen dat de voorhanden zynde Minute is het echt en authenticq Concept van het quaestieus Addres, maar ook, dat de Perioden, welke in de Minute voorkomen in het Addres zelve geinfereerd zyn geweest, meenen wy het buiten alle bedenking te zyn, dat nu uit de woordelyke overeenkomst die 'er tusfchen de Minute en het Affchrift van het Addres, zoo als het zelve in de Zuidhollandfche Courant van den 17 September 1787. gevonden word, naar de wetten eener gezonde argumentatie, ook tot de woordelyke overeenkomst van de Minute met het Addres zelve, geconcludeerd kan worden, voor al daar het Addres door de Vergadering gearresteerd is, vervat in die bewoordingen,
wel-



% 1*3 #
ifreike in het veranderd Concept waren, en dus alle afwyking daar van aan de Refolutie der Vergadering ftrydig zou zyn, en uit dien hoofde niet gepraefumeerd kan of mag worden, waar uit dan volgt, dat naar ons inzien de Heeren Advifeurs ter eerfter Inftantie abufivelyk zeggen, dat zy niet durven den Inhoud van bet Addres, en dus bet Corpus delicti voor .bewezen 'te hoüd&n om dat bet origineel Addres niet voorhanden is, — en om dat niet bewezen is, dat het gevonden Brouillon met bet geprafenteerd Addres volkomen overéénkomt, nog de Inhoud van het geprafemeerd Addres aliunde confteert-
Dan daar wy in het bewys van de ove-eenkomst der Perioden in het Addres en diens Concept meermalen gebruik gemaakt hebben van de Depofitien van Mr. W. de Lille en Schokus J. Bannier, meenen wy voor en aleer wy van dit poinct geheel afftappen, te moeten onderzoeken, of wel derzelver verklaringen daar toe te réchte en fufficienter gebezigd zyn.
Twee zwarigheden zouden hier tegen gemo veerd kunnen worden.
1. Of wel de Lille en Bannier daar toe met geloofwaardigheid konden gebruikt worden als getuigen.
2. Of zy wel kunnen verklaren omtrent de Contenue van het Addres, daar zy zelve zeg-
f;en het nooit weder gezien te hebben, zie de nformatien van de L ille by Intendit fub 6. ad art. ii. en die van Bannier by Aanfpraake fub F ad art. 15.
Edoch ftaat te noteeren.
x. Dat



% m ff
r. Dat hunne verklaringen, die wy gebruikt hebben, meest al door andere blyken gefterkt zyn. .
2. Dat wy tot bewys deezer overeenkomst der perioden alleen prasfumtie nodig hadden gelyk boven met meerderen getoond is. \
3. Dat voor al de Lille, op die plaatzen, welke wy gebruikt hebben, zich zelve bezwaart, het welk hy in geenen deele geoordeeld kan worden tegen de waarheid te zullen gedaan hebben.
4. Om dat het Addres zelve niet voorhand den zynde, de Lille en Bannier nochtans omtrent deszelfs Contenue allezins kundig konden zyn, als die benevens hunne twee MedeGecommitteerden den 13. September 1787, daar over met de Heeren van het Defenfie Wezen geconfereerd, van het ongenoegen der Staaten over de misdadige expresfien daar in voorkomende kennis gekregen en dezelve ge* refuteert hadden.
En hier mede houden wy dan bewezen , dat de inhoud van het gepreefenteerd Addres met' die van de voorhanden zynde Minute overeenkomt.
Dus in ftaat gefield zynde om tot het fpeciaal onderzoek van het delict, het welk hier gecommitteerd is, over te kunnen gaan, zullen twee zaaken onze overweging vereisfchen.
1. Ten eerften, of de Geadpelleerde tot dit Addres geconcurreerd hebbe a- en dus in deezen fchuldig is, en zo ja, dan
2. Ten tweeden, welk fpeciaal delict dan door hem gecommitteerd zy, en welke diens zwaarte is.



% lig #
Belangende het eerfte, daar dit Addres geï proflueerd is van de Vergadering der Afge« vaardigden uit de Genootfchappen van Wapenhandel in de Provincie Overysfel, meenen wy hier van Adplicatie te zyn de woorden van Puffendokff de J. N. & G Lib. 8* Cap. 3. §. 28. Circa delibla univerjitatum obfervandum, quanquam regulariter decreta, inqua major pars confenfit, habeantur pro decretis univerfitatis, [ie, ut etiam pauci disfentientis ad eorum obfervationem atque ex-_ fecutionem teneantur; tarnen fi agatur de reatu, inde refitltante, non inquinati intelligentur, nifi qui atlu disfenferunt. Innocens autem erit, qui & ab initio disfenferit, &^ in fuo disfenfu conftanter perfeveraverit.
Wy zyn 'er derhalven verre van af, om den Geadpelleerden al voort fchuldig te houden aan het misdadige van het Addres, om dac hy in de Vergadering van den 12 September 1787, alwaar het gearresteerd is, praefent is geweest, maar wy zyn 'er ook even verre van af, om hem terftond te abfolveeren, wanneer maar niet Volkomen bewezen is, dat hy ab initio in het Addres geconfenteerd heeft.
Volgende de geallegueerde Decifie van Püffendokff, meenen wy hier drie vragen in aanmerking te komen.
1. Of de Geadpelleerde door zyne ftem mede gewerkt heeft, tot het Arresteeren van het Addres.
2. Of dezelve, na dat het Addres gearresteerd was, mede geconcurreerd heeft tot de Commisfie aan den Prefident en Secretaris ge» geven, om het Addres namens de Vergadering
te



% ff
te tekenen, en aan den Heer Baron MüLÉtv$ tot d Leemkuil te bezorgen, om mede naar Campen te neemen, om aan Hun Ed. Mog. over te geven.
3 Of hy ook dusdane daaden heeft gecommitteerd, welke eene goedkeuring van het Addres te kennen geven
Belangende de twee eerfte vragen merken wy aan^ dat dezelve de misdaad zelve direcl concerneeren, als zynde, naar ons oordeel, èkt alleen gedefinqueert door het Arresteerert van het Addres maar ook door de genomene en ter executie gelegde Refolutie om het zelve aan Ridderfchap en Steden te prsefenteeren, ja houdende wy het daar voor, dat het tweede zwaarder als het eerfte is; doof dien het de dadelyke executie der voorgenomene misdaad behelst.
En betreffende de derde vraag, retharqueeren wy, dat Wanneer 'er indiciën voor handen zyn, dat de Geadpelleerde tot het Arresteeren en Pradenteeren van het Addres geconcurreerd" hebbe , dezelve door de bewezene opgevolgde daaden, goedkeuring van het Addres mede brengende, wordende geadminiculeerd , des Geadpelleerdens Concurrentie tot het Addres volledig daarftellen; tn dat wyders die goedkeurende daaden op zich zelfs ftaande en de Concurrentie tot het Arresteeren of Prpefr nteeren niet confteerende, ja zelfs de disapprobatie ab initio bewezen zynde, de Geadpelleerde aan het misdadige van het Addres fchuldig en deswegen ftraf baar maken. fchoon in dat geval verlichting der ftraf te pas koomt. Quinet mtcufari faltem in tantum, foknt, qui cum
ab



% 1*? ff
ab initio d'ufenfisfent, pofl per plurcs vi&i^ decreta vitiofa ex fequendo, flrenuamoperant navant. Puffendorff de j. N. & G. Lib. 8. Cap. 3. 5 28.
Dit voor af hebbende aangemerkt, gaanwy nu tot het onderzoek naar des GeadpeileerdeS Concurrentie tot het Addres over, en wel
I. Voor eerst, of hy tot het Arresteere^ van het Addres bewezen is, te hebben gecon*. curreerd,
Hier omtrent koomt ons alleen voor, de verklaring van Bannier, welke ad art. az. zyner informatien zegt. ,, niet meer alle te „ kunnen noemen, welke in de Vergadering9 „ daar het Addres gearresteerd is, tegenwoor„ dig waren, maar daar van nog eenige te „ weten, en onder deeze noemt hy dan Colm-
schate wegens Almelo, en vervolgens ad „ art. 24, dat het Addres met eene groots
meerderheid befloten is, wat de inhoud be„ treft, doch wat het Prssfenteeren vah het „ Request betreft, met eenparigheid, en ein„ delyk ad art. 25. dat die geene, welke hy „ art. 22. genoemd" (en dus ook Colmschate) „ voor het Request geftemd hebben, ,, doch dat hy niet weet, wie 'er tegen ge„ flemd hebben wat den inhoud betreft, zynde y, de meerderheid zo groot geweest, dat hy „ zulks niet meer kon zeggen."
Wy kunnen ons niet conformeeren met de explicatie, die de Geadpelleerde aan deeze verklaring by zyn Straffe van Appel art. 212 — 214. tragt te geeven, als of Bannier alleeh verklaarde, dat Geadpelleerde voor het Prsefenteeren van sen Request geftemd had, doch
da;



% ïs8 ff
dat hy Bannier niet wist, wie, j^at dén iftï houd betreft, tegen hetzelve gefbémd hebben; Bannier immers fpreekt in her 25. art. dui* delyk van de ftemmittg over den inhoud van het Addres. en zegt; dat daar voor geflemd hebben die hy art. 22. genoemd had, en daar onder was ook Colmschate; men moet zich derhalven geweld aandoen, indien men niet tegenftaande dit, uit Banniers verklaring eene ignorantie van hem wil erueren of Colmschate voor dan tegen het Addres, den inhoud betreffende, geftemd hebbe; of is het niet mogelyk dat hy uit de groote meerderheid, die 'er ia voor geweest, eenige kon noemen, zonder zig de weinige Leden, die 'er tegen zyn geweest, by namen te erinneren.
Meer gefundeerd fchynt de Reproche, die de Advifeurs ter eerfter Infiantie, en ook de Geadpelleerde by zyne ftraffe art. 211. ten reguarde deezer depofitie tegen Bannier inbrengen , dat dezelve namelyk eene inculpatié focii criminis behelze, en dus daar aan geeri geloof behoort te Worden geadtribueert.
Dan deezen aangaande houden wy het daar voor, dat men distingueeren moet, of de inculpatio focii criminis alleen zy, dan of zy door bykomende zaaken gequalificeerd zy, iii het eerfte geval rekenen wy dezelve niets waard, in het laatfte maakt ze eene praefumtieé
Huic inclicio fimilis efl focii criminis inculpatio, zegt Carfzovius Prax. Crim. Parti III. Quaft. 108. nim. 57. qua aque pr<efumtionem facit ad inquirendum prafertim in deliiïis atrocioribus, quod turn demum ve-
runi



% 129 ff
rum ejfe puto, fi aliud quoddam indicium cott» currat, nuda enim inculpatio focii criminus absque omni alia pr<efumtione, nee ad procedendum, nee ad inquirendum indicium facit s xvaar mede overeenftemt Boehmer ad Carpsov. 4. I. Obferv. 7.
Boehmer ad Confiitut. Carol. art: 31. adtribueert een zekere kragt aan een Nominatió focii qualificata, waar toe hy 5 Requifiten vor. derd, en wy fchromen niet ons dien aangaande met hem te conformeeren; zyne Requifiten zyn.
1. Ut nominatió a reo, de fociis generaliter fine fuggeftione interrogato fiat; en door de fuggeftio verftaat- hy ques ad certum perfonam direila eft, dit Requifit is hier voor handen, want Bannier is generaal gevraagd wie de Le-den waren, die in de Vergadering, daar hec Addres gearrefteert is, tegenwoordig waren, of het overgeven van het Addres met eenparigheid dan wel met meerderheid van ftemmeri befloten is, en zoo met meerderheid, wie 'er, voor, en wie tegen geftemt hebben.
2. Ook het tweede Requifit is hier aanwezig, dat namelyk behoorlyk onderzoek gedaan zy naar de omftandigheden die tot de fides deezer nominatió focii betrekking kunnen hebben, indien men dog flegts de Informatie van Bannier doorloopt, bevind men, dat in dezelve op de omftandigheden welke zo de Leden dér Vergadering , als het Addres zelve en de daar omtrent genomene Refolutien concerneeren, niec weinig is geadtendeerd.
3. Het derde Requifit is, dat der geen odium , inimicilia 3 of diergelyk innominante
ï plaac?



% 130 ff
plaats hebbe, het welk wy hier veronderftel» len, alzoo in de geheele Procedure daar van niets is by gebragt.
4. Ten vierden moet op den genomineerden Van elders eene fuspicio criminis delati vallen, het welk wy verder zien zullen ook hier plaats te hebben.
5. Eindelyk ten vyfden moet de nominatió focii niet gerevoceerd zyn, het welk ook in hec pnefent geval niet gefchied is.
Wanneer nu de inculpatio focii criminis door deeze 5 Requifiten is gequalificeerd houd Boehmer 11. J. 8. dezelve genoegzaam, om daar op de tortuur te decreteeren. Wy geloven derhaiven dat, daar de inculpatio focii door Bannier gedaan, gelyk wy getoond hebben, door de 5 noodzakelyke Requifiten is gequaüficeerdt, dezelve tegen de Geadpelleerde buiten twyffel eene niet te, verwerpene prcefumtie maakt, dat hy in het Addres, wat den inhoud belangd, toegeftemd hebbe.
II. Nu ffcaat ons ten tweeden te onderzoeken of de Geadpelleerde geconcurreerd hebbe tot het geven der Commisfie op den Prefident en Secretaris, om het Addres te tekenen en aan den Baron Mulert te bezorgen, om het zelve aan Ridderfchap en Steden over te geven. Dit bewezen zynde, ftaat vast dat Geadpelleerde aan de overgave zelve van het Addres, en dus aan het dadelyk onder het oog van den Souverain brengen van dit laefif inftrument fchuldig fta , want het gegevene Mandatum fèiptelyk zynde uitgevoerd, en het Addres aan Ridderfchap en Steden gepresfenteert, is het geen bedenking onderhevig of de Mandantes, die
de



% i3i ff
de Commisfie gegeven hebben, zyn daar aan fchuldig en deswegen ftraf baar.
Het koomt ons voor bewezen te zyn, dat tot het geven van voorfz. Commisfie de Geadpelleerde werkelyk geconcurreerd hebbe.
1. Immers voor eerst zegt Bannier Inform. ad art. 24. dat het prasfenteeren van het Addres gerefolveerd is met eenparigheid van ftemmen. Daar nu Geadpelleerde zelve erkent, in de Vergadering prafent te zyn geweest, föutineerende tegen het Addres te hebben geflemt, maakt de depofitie van Bannier eene zwaare prsefumtie ten zynen laste, dat hy toe het praefenteeren van het Addres fuo fuffragh gecoöpereert hebbe;
2. Blykt uit de Notulen van de Vergadering der Afgevaardigden , dat 'er discrepance geweest is over het Concept Addres, 'zo als°de Heeren de Lille en Bannier het zelve hebben overgegeven zynde in het zelve volgens die Notulen veranderingen gemaakt, doch dat 'er na het arresteeren van het Addres zo als hec veranderd was , over de praafentatie van die discrepance is geweest, daar van is in de Notulen geen fchaduw te vinden, dus hier door de generaale verklaring van Bannier dat hec praefenteeren van het Addres met unanime ftemmen is gerefolveerd, hier door ten fterkften word gecorroboreerd.
Dan om dit Argument te enerveeren, ontkent Geadpelleerde in zyn Straffe art. 205. 210. de valeur deezer Notulen, zo verre dezelve door hem worden tegen gefproken, op fundament, dat van Deventer, die in de Vergadering als Secretaris gefungeerd heeft, geI 2 zwoo-



% *3* ff
zwooren heeft tot het Addres niet te hebben geconcurreerd, of fchoon hy daar toe waarJyk gecoöpereerd hebbe; en zich dus aan Meineed fchuldig heeft gemaakt; edoch wy hebben reeds boven aangetoond, deels dat deeze Notulen volkomen geloof verdienen, zo lang het tegendeel niet beweezen zy, deels dat de oppofitie van Geadpelleerde tegens de valeur deezer Notulen op verre na niet voldoende is, om daar op aan dezelve geloof te weigeren en van Deventer voor een Meineed ige aan te zien.
3. De Prafident en Secretaris zyn niet eenvoudig gecommitteerd om het gearreireerd Addres te tekenen en te bezoVgen, maar om het namens deeze Vergadering te tekenen en aan den fleer Baron Mulert te bezorgen, om aan Ridderfchap en Steden over te geven. Het Concept Addres zoo als het in de Vergadering is geèxhibeerd, lag op naam der gezamentlyke Afgevaardigden, dit is ook onveranderd gebleven; op deeze naam is dus het Addres gearrefteerd. Gearrefteerd zynde word gerefolveerd, dat het ook namens de Vergadering zal getekend worden. Wie zal nu geloven, dat de minderheid, welke tegen den inhoud van het Addres was, indien dezelve by hun gevoelens had geperfisteerd, na dat het door de meerderheid gearrefteerd was, wie, zegge wy, zal geloven, dat de minderheid met goede oogen zou aangezien en zonder disapprobatie te doen blyken, geleden hebben, dat het Addres welks inhoud zy lesfif oordeelden en onbetaamlyk, op naam der gezamentlyke Afgevaardigden, en dus op naam
va»



% 133 $
van alle Leden en van ieder individu, geprsefenteert wierde, moet men het niet om alle voorfz. redenen daar voor houden dat de minderheid nu het Addres gearrefteerd was, zich by de meerderheid gevoegd, en met dezelve tot het praefenteeren geconcurreerd hebbe.
Dit Argument nochtans zoekt Geadpelleerde te folveren Straffe art. 240. door aan te voeren, dat hy zelve door de meerderheid beledigd is, die zulk een Request op naam van de gezamentlyke Leden prsefenteerde, waar toe zy in re inlicita geen recht had, maar waarom dan niet geprotefteerd en het Protest doen aantekenen , om zoo altyd het disaveu te kunnen aantonen, Ja maar zegt Geadpelleerde Straffe art. 251. in die Vergadering wierd niet aangetekend wie voor af tegenftemde; maar al is dit eens zo, al konde de Geadpelleerde zyn disaveu niet in de Notulen geïnfereerd krygen, dan nog was hem een weg open, die hy kon en in het praefent geval behoorde in te flaan, hy had namelyk den Souverain immediaat kennis kunnen doen hebben van zyne disapprobatie.
Hier tegen obfteert niet de folutie van Geadpelleerde Straffe art. 243 feqq. dat de minderheid volftaan kan met de last op de meerderheid, om mede hunne naam te gebruiken, te ontkennen, want wy halen de niet bekendgemaakte disapprobatie niet aan, als een necesfair Argument van adprobatie, maar als een prafumtif bewys daar van, en is deeze praefumtie daar in gefundeerd, dat de minderheid zonder moeite kon begrypen, dat het zeer difficil was om hunne disapprobatie naderhand gerichtelyk en legaal te bewyzen, en dat aan I 3 de



% 134 ff
de andere zyde tegen hun eene vehemente praefumtie van adprobatie uit het ffcilzitten ontfïoLd.
Daar en boven was Geadpelleerde zo veel te meer gehouden, om te doen conftceren Van zyn disaveu, daar hy niet voor zyn eigen perfoon alleen ageerde, maar de Genootfchappen van Almelo repr^efenteerde , die hem niet hadden gequalificeerd om zich alles te laten welgevallen,, wat de Vergadering der Afgevaardigden flechts goedvond te doen, maar om zodanig te concluderen als ten meesten nutte des Vaderlands zou kunnen-fi rekken, gelyk wel uitdrukkelyk in de Commisfie van het Genootfchap des Landgerichts van Almelo word gezegd. Kracht deeze Commisfie derhalven was Geadpelleerde verplicht, om indien hy oordeelde dat het Addres laefif was, en hy om die reden daar tegen had geftemd, tennis van dat disaveu aan den Souverain te geven, om daar door van hem zo wel als van zyne Committenten de fuspicie af te wenden, van tot de omtrend den Souverain Gecommitteerde Isefie' te hebben geconcurreerd. De exceptie ook van Geadpelleerde by Straffe art. 256. aangevoerd, dat een van disapprobatie protesteerend Lid aan levensgevaar zou onderworpen geweest zyn, kunnen wy niet zien, dat klem heeft, zoo lang men niet bewyze, dat het aangenomen fentiment der Vergadering, en die het met dezelve in denkens-wyze hielden, geweest is, te vermoorden al wie maar niet genegen was met hun te delinqueren. Het zy men derhalven de Geadpelleerd©
be-



% 135 jp
begrype onder de minderheid welke de inhoud van het Addres heeft afgekeurd, het zy men het geen prafumtiver is, hem houde in het zelve te hebben toegeftemd, in beide gevallen kan men hem niet onfchuldig houden van tot het praefenteeren van dit misdadig Addres te hebben geconcurreerd.
III. Maar ook ten derden geblykt Geadpelleerdes fchuld uit zyne opgevolgde daden, welke tonen, dat hy het Addres hebbe goedgekeurd.
En hier toe brengt de Fiskaal.
i. De aan de Geadpelleerde benevens drie andere Gecommitteerden gedefereerde en door hem geadcepteerde Commisfie om naar Campen te gaan en met de Heeren van hec Defenfie Wezen te fpreken, waar uit dan de Fiskaal concludeerd tot eene prasfumtie, dat de Geadpelleerde niet alleen in het Request geftemd hebbe, maar daar van zelfs een hoofdbeleider moet geweest zyn, tot adftructie waar van hy by zyne Grieven art. 175. & feqq. gebruikt voornamelyk 2. argumenten.
Vooreerst dat het ten hoogften waarfchynlyk, of immers zeker is, dat de Vergadering tot zoo een Commisfie de hoofd beleiders zullen gebruikt hebben, en die geene welke zig het meest met het Addres gemêleerd hebben, vorderende zulks haar belang en de aart der zaak, en hebbende zy daar om ook in de eerfte plaats de opftellers van het Addres gekozen.
TenTweeden dat het niet te vermoeden.is clat de Geadpelleerde, indien hy het Addres geimprobeerd had, zich tot zulk eene Commisfie zou hebben laten emploijeeren.
X 4 Deeze



% 136* Jp
Deeze beide Argumenten komen ons voor ïeer valide te zyn, en de daar uit getrokkens zekerlyk zware praefumtie naauwlyks aan twyffel te doen onderhevig blyven, indien flegcs confteere dat de Vergadering en de Geadpelleerde geweten hebbe, dat de Commisfie, door de Heeren van het Defenfie Wezen gerequiteerd was, om over het Addres te worden on■ derhouden.
De Fiskaal fouteneert by zyn grieven an. 202. fiqq. dat Geadpelleerde het geweten hebbe, om dat de Commisfie was gerequireerd om met de Heeren van het Defenfie Wezen over den tegenwoordigen toefiand van zaken te fpreeken, dat die toeftand van zaken beftond in de gevraagde doormarsch en inquartiering van Pruififche Troupes, waar over het Addres rouleerde.
Dan hier tegen zegt Geadpelleerde Straffe art. 234. dat de toenmalige toeftand van zaken aanwezig was zonder het Request, en dat Ridderfchap en Steden by herhaling getoond hadden , wat belang Hun Ed. Mog. fielden in de Gewapende Genootfchappen: dat 'er dus genoeg reden was voor de Commisfie om te onderftellen, dat al was het Addres niet gepras» fenteert, zy nochtans geroepen zou zyn om over de toeftand van zaken te fpreken.
Wy durven niet determineeren , dat de Vergadering en ook de Geadpelleerde volftrekt kundig is geweest van het oogmerk der Hee« ren van het Defenfie Wezen, om met de gerequireerde Commisfie over het Addres te fpreïten, fchoon het ons zoo waarfchynlyk voorikomt, dat wy van ons naauwlyks verkrygen



% 137 $
kunnen 'er aan te twyffelen,_ niet alleen om het raifonnement van den Fiskaal maar ook daar en boven.
Vooreerst om dat de Commisfie juist gerequireerd wierd dien zelfden dag wanneer des morgens het Addres geprefenteerd was, en dus de gedagte Vergadering op het oogmerk der Commisfie van Defenfie denkende, het eerst vallen moest op het Addres daags te vooren gearresteerd, als zynde het naaste en dus in het recentfte geheugen; te meer, daar de Commisfie alleen gerequireerd wordende, om over den tegenwoordigen toeftand van zaaken te fpreeken, en deeze uitdrukking zo generaal zynde, dat het, fpeciaal oogmerk der Commisfie van Defenfie alleen by gisfing geè'rueerd kon worden, de Vergadering indien wy volgens de gewoone loop der menfchelyke reflexie in zulks een cas redeneeren, niets eerder het onderwerp der tehoudene Conferentien oordeelen kon te zyn, als dat geene, hetweik de Afgevaardigden dien morgen by Request aan Ridderfchap en Steden hadden voorgedragen.
Ten tweeden, om dat het flot van het Request een alternatif verzoek inhield, namelyk, dat of Ridderfchap en Steden niet mogten uit eikanderen gaan, bevorens de nodige en efficacieuste befluiten genomen waren, of wel anders de Heeren Gecommitteerden tot het Defenfie Wezen, zodanige ampele magt gegeven ware, als nodig was, om het vereischte te kunnen daarftellen. Want als men dit verzoek compareert met de Refolutie, van de Commisfie van Defenfie, waar by Hun Ed„ I 5 Mog.'



% 138 $
Mog. een Commisfie uit de Afgevaardigden requireeren, om over den tegenwoordigen toeftand van zaaken te fpreken, 'kan men dan wel in een ander denkbeeld vallen, als dat de Vergadering het daar voor gehouden hebbe; dat, zo al niet de verzogte ampele macht der Commisfie van Defenfie gegeven ware, nochtans Hun Request een poinct van Deliberatie geworden, en in handen van voorfz. Commisfie gefteld ware, om met Gecommitteerden uit de Genootfchappen te onderzoeken, welke maatregulen te neemen waren,* gefupponeerd zynde, dat de Vergadering niet alreeds van het ongenoegen van Ridderfchap en Steden, en de Natuur der gevallene Refolutie voor af geïnformeerd zy geweest.
Dit alles naargaande komt het ons voor, dat 5ndien de Vergadering, en dus ook de Geadpelleerde, maar een ogenblik in overweging genomen hebbe, wat de Commisfie van De* fenfie by hunne Refolutie buteerde, zy geene andere gedachten byna konden maken , als dat de Conferentie over het Request en diens materiële inhoud lopen zoude; En in zo verre neemen wy dan de prasfumptie, door den Fiskaal uit de acceptatie der Commisfie getrokken, aan, kunnende wy ons niet perfuadeeren, dat de Vergadering de Commisfie zal hebben gedecerneerd, zonder dat de Leden over het oogmerk der Heeren van het Defenfie Wezen eenige reflexie gemaakt hebben
2. Dan ten opzigte van de Geadpelleerde fcheelt het minder, of hy ah initio geweten hebbe, of overtuigd zy geweest, dat de Conferentie over het Addres zou rouleeren, daar
zyn



zyn volgend gedrag alleszins 'eene adprobatie van het Addres te kennen geeft, in de tweede plaats derhalven brengen wy hier toe zyri houding voor de Heeren van het Defenfie Wezen.
Deeze Hneren gaven de 4 Gecommitteerden uit de Afgevaardigde van de Genootfchappen het ongenoegen der Staaten over het gepraefenteerd Addres te kennen; de Lille, het woord voerende, refuteert deeze gevoeligheid van Ridderfchap en Steden, geeft te kennen, dat het voorname oogmerk was, om het volk te doen by een rukken, en zo ze geen, doormarsch nog inquartiering konden tegéit houden, dan naar Holland te trekken.
Dit confteert uit de Notulen. Geadpelleerde wist nu dat Ridderfchap en Steden over het Addres te onvrede waren, en geeft geen disapprobatie te kennen, hoort de refutatie,; die de Hr. de Lille aan het hoofd der Ge«* committeerden namens de geheele Vergadering deedt, en fpreekt het niet tegen, avoueerc dus ftilzwygende het Addres en diens inhoud» en Confirmeert zig met de refutatie; perfisteert derhalven by den inhoud van het Adi. dres, door hem ab initio geadprobeerd, of wanneer hy dezelve ab initio gedisapprobeert hebbe gehad, ratihabeert hy dezeiver niet tegenftaande hét gemanifesteerd ongenoegen va» Ridderfchap en Steden.
De prsefumtie hier uit ten laste van den Geadpelleerde ontftaande, erkennen de Heeren Advifeurs ter eerfter inftantie groot te zyn, fchoon op verre na niet genoeg terr overtuiging van de hem te last gelegde misdaad ,



% 14° ff
daad, uit hoofde, dat het zeer mogelyk is dat de Geadpelleerde by het forrneeren van het Addres 'er volftrekt tegen geweest is en dat hy evenwel, of, om dat hy de zaak zo erg niet heeft ingezien, of uit een kwalyk gemaakte vrees, of om zyne mede Afgevaardigden, zo veel mogelyk te verfchoonen, aan Gecommitteerden uit het Defenfie Wezen niet geopenbaard heeft, dat het Addres buiten hem was, zynde het twee gansch verfchillende daden, een delict te begaan, of een reeds begaan delict te verfchonen.
Dan wy kunnen ons met deeze explicatie der Heeren Advifeurs ter eerfter inftantie evenweinig conformeren, als met de folutie van Geadpelleerde by Straffe art. 226—228. dat hy zich over het Request voor de Heeren Gecommitteerden uit het Defenfie Wezen niet heeft uit gelaten, om dat hy niet gequalificeerd was, het zelve te verfchonen, waar toe Mr. de LilI,e , als de opfteller daar van alle reden had, dus het Rapport in de Notulen ook verkeerd geboekt is, alwaar die verfchoning in de mond der Gecommitteerden gelegd word, daar ze alleen tot Mr. de Lille behoort.
Wy erkennen, dat de uit het ftilzwygen van Geadpelleerde getrokkene prsefumtie alleen en op zich zelfs ftaande ter overtuiging niet genoegzaam is, doch geloven wy tevens, dat dezelve allerzwaarst is, en een zeer aanzienlyk ingrediënt van de probatie van Geadpelleerdefchuld word.
Wy kunnen niet zien, dat de Poinften door de Heeren Advifeurs ter vermindering van de zwaarte deezer prgefumtie bygebracht, daar toe
ope-



% 141 ff
opereren; want by aldien de Geadpelleerde waarlyk tegen het Addres ab initio geftemd hebbe, en wel om diens inhoud gelyk hy zelfs by Straffe art. 213. zegt, dan moet hy van het lcefive van de inhoud van het Addres reeds ah initio overtuigd zyn geweest; en moet dus, daar by deeze reeds plaats by hem hebbende overtuiging nog het gemanifesteerd ongenoe» gen van Ridderfchap en Steden kwam, de remarque, dat hy de zaak mogelyk zo erg niet heeft ingezien van zelfs corrueren. Niet beter is het onzes oordeels met de voorgewende mogelyk kwalyk gemaakte vrees gelegen,' Want waar in zou deeze beftaan ?
Hy ftond voor een Commisfie van zynen Souverain, die recht en macht hadde hem, als in dat cas een gehoorzaam ingezeten, te verdedigen. Hy kon, mocht en moest dus meer vrees voor de rechtvaardige wraak zyns beledigden Souverains hebben, dan voor het onrechtvaardig ongenoegen van misdadige medeburgers. — Maar daar en boven, wat vervolging, wat levens gevaar zou Geadpelleerde te wagten hebben, indien hy de Commisfie van Defenfie eenvoudig had geinformeerd, dat hy oordeelde de geheele conferentie buiten hem te zyn, om dat hy door zyn ftem tot het Addres niet geconcurreerd had, ook doet de voorgewende mogelyke zugt om zyne mede Afge» vaardigden te verfchonen niets af; want zyne mede Afgevaardigden zoo veele in het Request geftemd hadden, waren ftrafwaardig om hunne daden, en wierden door Geadpelleerde Confenfus of Disfenfus niet meerder of minder fchuldig, maar al verfchoonde hy al eens
hier



3iier 'door zyne mede Afgevaardigden eeniger•mate, kan 'dan iemand wel gepraefumeerd Worden, zich zelfs' fchoon . onfchufdig, aan 4e wraak der Justitie te willen blootftellen, om daar door een ander eenige weinige verlichting van ftraf te bezorgen, die hy toch geen impuniteit kan procureeren. Wy erkennen verders dat het twee verfchillende daden zyn* een delict te begaan, en een begaan delict, te verfchonen, doch wy zien niet, dat net ftilzwygen van Geadpelleerde eene verfchoning van een begaan delift genoemd kan worden; befbande onzes oordéels de verfchoning daar in, dat iemand met aanvoering van redenen trachte te tonen, dat het oogmerk van den •Delinquant zo misdadig niet is, als het fchynt, en naar regueur kan worden opgenomen ; iets het welk niet ftjlzwygende kan gefchieclen; ook helpt Geadpelleerdes uitvlugt hem niet dat hy gezwegen heeft, om dat hy niet gequalificeerd was, het Request te verfchonen, en dus het geen Mr. de Lille daar omtrent den Heeren van het Defenfie Wezen gezegt heeft, gehouden moet worden als door hem en privé gezegd, want dan had immers Geadpelleerde zich daar mede niet ftilzwygende moeten conforrneeren, niet moeten dulden, dat daar van als van het verrichte van Gecommitteerden wierde gerapporteerd , niet moeten aannemen, de bedanking door de Vergadering hem als Gecommitteerde gedaan, gelyk wy nader zien zullen. Wy houden het dan daar voor, dat «ïit ftilzwygen van Geadpelleerde voor de Heeren van het Defenfie Wezen, het welk
bv



% 143 #
hy zelve By" Straffe art. 226. erkent, eene. alIerZwaarfte prafumtie ten laste van hem ■maakt, dat hy ab initio mede tot het Addres 'geconcurreerd hebbe; en, zo hy ab initio daar in niet toegeftemd heeft, dan eene ratihabitie demonftreert.
3. Een ander fait het welk tegen de Geadpelleerde eene praefumtie maakt, dat hy tot het Addres fuo fuffragio hebbe geconcur* 'reerd, is het Rapport door de Gecommitteerden en dus ook door Geadpelleerde als een derzelve aan de Vergadering gedaan.
Uit de Notulen doch van de Vergadering der Afgevaardigden gehouden den 14 September 1787. confteert, dat de Gecommitteerdens hebben gerapporteerd; dat de Heev -ren Gecommitteerden van het Defenfie Wezen gedeclareerd hadden, dat Ridderfchap en Steden zich zeer gevoelig getoond hadden, over verfcheideng expresfien in het geprafenteerd. Addres voorkomende, dat inzonderheid de Commisfie van Defenfie daar over zich gevoelig toonde — dat zy Heeren Gecommitteerden ■dat 'op de gevoeglykfie vjyze gerefuteerd had* den, en te kennen gegeven, dat het voorname oogmerk was, om het volk te doen by een rukken, en zo ze geen doormarsch nog inquartiering konden tégen houden, dan naar 'Holland te trekken, dat 'er niets beter ware idan de gewapende macht naar de hoofdfteden te doen trekken. Dat de Heeren van bet De* fenfie Wezen hadden verklaard zulks aan de Genootfchappen overlieten, beneven de nodige Correspondentie na de zyde van Lingen.
Hier dus brengen de gezamèntlyke vier
Ge-



% 144 £
Gecommitteerden het Rapport- van het geen' door hun verricht is in de Vergadering hunner Committenten, zonder dat 'er zelfs een fchaduw in de Notulen te vinden is, dat of Geadpelleerde of iemand anders in de Vergadering op dat verrichte eenige reflexie gemaakt hebbe. Wie zal zich nu kunnen perfuadeeren, dat Geadpelleerde indien hy waarlyk ab initio tegen het Addres geweest mocht zyn, en by zyne disfenfus volhard hadde, ook mede dit gerapporteerd zou hebben, en dus opentlyk aan den dag gelegd, dat hy het daar voor hield, dat het verrichte een daad der gezamentlyke Committeerden was; van welke dus de Committenten kennis moesten hebben? en hier door vervalt dan ook de exceptie, die Geadpelleerde by zyne Straffe van Adpel art. 227. maakt, alwaar hy de refutatie van het ongenoegen van de Staaten, of, zo als hy het noemt, de verfchoning van het Request, als een daad van Mr. de Lille en privé, en niet als een daad van Gecommitteerden wil doen geconfidereerd worden. Immers, zo dit zo Was, moet nooit Geadpelleerde geconcurreerd hebben, om daar van, als het verrichte van de Commisfie, den Committenten kennis te geeven, Geadpelleerde urgueert wel art. 228J dat het Rapport verkeerd geboekt is, en alleen op Mr: de Lille betrekkelyk gemaakt had moeten worden, doch dit concludeert niet, deels, om dat de Notulen volkomen geloof verdienen, zo lang het tegendeel niet bewezen is, deels, om dat, als dit Rapport alleen het verrichte van Mr. de Liljle bevatte, door de Commisfie niets gedaan is, en dus dezelvo
niet



% HS ff
niet had kunnen bedankt worden, het geen nochtans gefchied is, en eindelyk, om dat immediaat op dit Rapport gevolgd is, eene unanime Refolutie tot te zamen trekking der gewapende macht, welke zien doet, dat men even eenparig het verrichte, en daar van gedaan Rapport als door de gezamentlyke Gedeputeerden gefchied , aangezien en gegouteerd' hebbe, invoegen hier uit 'ten klaarden confteert, dat Geadpelleerde het Rapport medé als een Rapport, inhoudende het verrichte der gezamentlyke Gecommitteerden ter Vergadering, zynen Committenten hebbe uitgebragt.
4. Ten vierden, doet niet weinig af, dat Geadpelleerde geleden heeft, dat hy als Gecommitteerde voor zyne genomene moeite be# dankt wierd, het welk uit de Notulen blykt gefchied te zyn, immers zo hy zig geheel buiten het Addres wilde houden, zo hy daC als nog improbeerde, zo hy het ongenoegen1 der Staatcn juist oordeelde, zo hy de refutatie of zo genaamde verfchoning van Mr. de Lille niet tot de Commisfie, maar tot de Hr. de Lillb in het particulier betrekkelyk maakte, dan had hy nooit deeze bedanking kunnen aanneemen, nog uitdrukkelyk, nog ftilzwygend; maar had zyne gedachten opentlyk moeten bekend maken, wetende, dat de waereldlyke Richter niet kan refiecteeren op het geen 'er irt iemands hart omgaat, maar tot de intentie yan iemand uit deszelfs daaden concludeert. ■ 5- Ten vyfden, brengen wy tot de approbeerende daaden van Geadpelleerde zyne Con*. cunrentie tot de Refolutie tot tezamen trekking K der



% Hö ff
der gewapende macht immediaat na het Rap» port den 14 September genomen.
In de Notulen der Vergadering van Afgevaardigden vinden wy immediaat na het voorenftaande Rapport het volgende geboekt: Voorts is door den Prteftdent geproponeerd, of de gewapende macht deezer Provincie niet dadelyk diende te worden opgeroepen, bet welk met unanime (temmen met Ja beantwoord is. Dan in Confideratie genomen zynde de plaats, waar deeze zamenrukking gefc bieden zal, zyn daar toe bepaald de drie Hoofdjieden. En verders is voorts gerefolveerd, dat by provifie aan de respective Departenienten zal worden aangefchreven, om zich te verzamelen in de drie Hoofdfleden, invoegen hier na volgende, waar op dan volgt de Lyst der Conjunctie van de verfchillende Departementen, en eindelyk het verder gerefolveerde: Voorts dat aan de Heeren Gecomniitteerdens tot het Defenfie IVezen ter bekoming van de nodige Patenten en Arrangementen ter Inquartiering in de Steden zal wórden gedepecheerd navolgende Misfive:
Edele Mogende Heeren! Gehoord hebbende bet Rapport van onze Gecommitteerden, op gisteren door U Ed. Mog. gerequireerd, en welke de eer gehad hebben met Hoogstdezelve te aboucheeren, is het ons voorgekomen, dien* fiig te zyn, de Vrywilligers uit de respective gewapende Corpfen, zo die welke reeds Leden van onze Vergadering zyn, als welke nader» hand gelegalifeerd en van wegens de Provincie gewapend zyn, zich ten eerfien te doen verzamelen in de Steden enz.



% H7 $
Dit nu is alzo met unanime Hemmen gerefolveerd, door alle die geene, welke den 14 September in de Vergadering praefent zyn geweest, waar onder behoort de Geadpelleerde, als welke in dezelve met zyne drie Mede Gecommitteerden Rapport hunner verrichtingen gedaan heeft. Uit dit gerefolveerde blykt ons,
1. Dat Geadpelleerde expresfe het gedaan Rapport aanneemt, als het Rapport van Ge-! committeerden, en diens contenue aggreè'erd.
-2-. Dat Geadpelleerde expresfo fuffragio approbeert eenige hoofdpointen, in het Addres voorkomende.
3. Dat hy expresfe-'concurreert tot de executie der by het Addres gemanifesteerde in* tentie.
Immers belangende het eerfte, zulks blykt niet alleen uit de geheeie zamenhang. van het gerefolveerde, maar vooral ook uit het begin der gearresteerde Misfive, in welke de Deliberatie over het zamentrekken der Corpfen en daar qp genomene Refolutie, ten duidelykften voorgefteld word, als het product van het gedaan Rapport, en dus ook van de befoignes? der^Gecommitteerdens met de Heeren van hec Defenfie Wezen gehouden, ten klaren bewyze dat de Vergadering, die het Rapport gehoord, de Gecommittèerdens voor haare genomene moeite bedankt'had, en nu dit eenparig refolveerde, ook unammts Votis het door de Gecommitteerden ,'of .wel door Hunnen Spreeker, den Heer de Lillp, aan de Commisfia van Defenfie gedeclareerde, voor haare intentie, fuftenue en principes aannam. Weshalven % a aan



% 143 ff
aan alle Leden, die in deeze Vergadering zyn praafètet geweest, en dus ook aan Geadpelleerde al ware het zelfs alleen op dit fundament, kan en moet worden geimputeerd,. al dat geen, hec welk misdadig in het Request gevonden word, en in het Rapport is inverlivet.
Belangende het tweede poinct; het confteert, dat Geadpelleerde, inter unanima vota. tot de verzameling van Vrywilligers uit de refpective gewapende Corpfen Hemmende, en dat by het Rapport erkennende, aggreëert drie poincten in hec Addres voorkomende en in hec ■ Rapport vervat, namelyk
1. Het te zamen rukken, waar op de Remonftranten zeggen op het yverigst • aan te dringen; en het welk de Gecommitteerden declareeren, het voorname oogmerk van hec Request'te zyn.
2. Het gewapend refisteren aan de Pruisfifche Troupes wanneer zy wilden doormarcheeren , waar toe de Remonftranten den Gewapenden arm aan de Staaten aanbieden, en het welk de Gecommitteerden als het voornaame oogmerk van hpt Addres al mede opgeven. >
q. Het Gewapend trekken naar Holland, in cas zy de doormarsch niet konden tegen houden^ het welk de Remonftranten declareeren •te willen doen, en de Gecommitteerden als het voornaame oogmerk der Remonftranten al mede opgeven.
En wie ziet.nu niet dat hier de Geadpelleerde het welk ons derde uit het gerefolveerde getrokken Poinct is, door deeze zyne toeftemming tot het zameatreüken der macht expresfa
ƒ«ƒ*



% 149 ff
fufra'gio concurreert tot de dadelyke executie der by het Addres gemanifesteerde intentie.
Daar nu gelyk wy gezien hebben volledig confteert, dat Bannier de Geadpelleerde noemt onder die geene, welke tot het Arrefteeren van het Addres geftemt hebben, daar dezelve deponeert, dat het prafenteren van dien met eenparige ftemmen is geconcludeerd, — daar de Notulen der Vergadering van Afgevaardigden uit de Genootfchappen, hoewel van discrepance gewagende, die 'er opzichtelyk het Arrefteeren van het Addres heeft plaats gehad, nochtans zelfs de fchyn niet aan de hand geven , dat het praefenteeren van dien met meerderheid van ftemmen zou geconcludeerd zyn, daar gerefolveerd is, dat het Addres zou getekend en gepraefenteerd worden namens de Vergadering, en dus de Geadpelleerde geleden heeft, dat ook zyn naam daar toe gebruikt wierd, zonder dat blykt of zig eenige fchyn op doet, dat hy of in de Vergadering, of by den Souverain van disapprobacie heeft geprotesteerd, daar hy in tegendeel denzelfden dag, wanneer 's morgens het Addres geprasfenteerd was, des avonds een Commisfie heeft aangenomen by de Heeren van het Defenfie Wezen, overtuigd, gelyk hoogst waarfchynlyk ïs, dat die Conferentie over het ingediend Addres rouleeren' zou, — daar hy in conferentie met de Heeren van het Defenfie Wezen zynde, en van dezelve der Staten en hun ongenoegen over den inhoud van dat Addres verftaande, ook horende, dat Mr. de Lille, de Spreker dier Commisfie dat ongenoegen zodanig zocht te refuteeren, dat tevens by K3 de



% iSo ff
de hoofd poinéfen van het Addres wisrd geperfistetrt, nochtans heeft gezweegen, ipfo aclu, zich met de refutatie van de Hr. de Lille aan het Hoofd der Commisfie gedaan geconformeerd en geen disapprobatie hoe genaamd laten blyken — daar hy des anderen daags met zyne Mede Gecommitteerden van dat verrichte, als het verrichte der Commisfie, in de Vergadering hunner Committenten heeft Rapport gedaan, mede zonder een fchyn van af keuringe van het Addres te laten blyken — daar hy zig met zyne Mede Gecommitteerden in die Vergadering voor de genomene moeite heeft laten bedanken, en dus ook hier door erkent in het gebefoigneerde der Gecommitteerden te hebben gedeeld — daar hy eindelyk immediaat na het gedaan Rapport geconcurreerd heeft tot het neemen eener Refolutie, bevattende het eerfte gedeelte der Executie van de by het Addres gedeclareerde intentie. — Daar dit alles alzo confteert, en 'er dus een aaneengefchakelde keeten zich voordoet van daaden, door Geadpelleerde gecommitteerd, welke deszelfs goedkeuring van het geprafemeerd Addres te kennen geven , en gepaard gaan deels met Argumenten uit de Notulen der Vergadering getrokken , deels met de ronde depofitie van Bannier-— meenen wy, dat de Concurrentie van Geadpelleerde tot het Request zo klaar confteert, dat daar aan in goede Juftitie niet kan geoordeeld worden eenigen grond tot twyffeover te blyven; te meer, daar Geadpelleerde na de begaane misdaad, en voor dat hy deswegen geciteerd wierd, voortvlugtig
is



% 151 ff
is geworden, zo dat zelfs ingevolge Relaas onder de infinuatie by Aanfpraake fub D. op den 6 Maart 1788. wanneer hy geciteerd wierd om den 10 daar aan volgende in perfoon te compareeren, om op informatoire Articulen te worden gehoord, zyne Ouders niet wisten waar hy zig ophield, en welke vlugt nog is blyven duuren tot na de pronuntiatie der Sententie in ima. inllantie, welke op den 4. Maart 1790. nog in Contumaciam van Geadpelleerde is gepronuntieerd, fchynende dus ook Geadpelleerde met opzet, om zyn verblyf te bedekken, onder de Attestatie, welke hy den 2. February 1788. ten Voordeele van Mr. A. Vosding van BeverTorde heeft afgegeven, en in Copie by Intendit annex fub N. 13. de plaats vertekening te hebben geomitteerd, en uit deeze vlugt meenen wy dat geene geringe pra?fumtie ten laste van den Geadpelleerden ontftaat; te meer, daar hy door zyne Correspondentie, gelyk hy in zyn Request aan Ridderfchap en Steden den 29. Maart 1788. gepraefenteerd , cn by Intendit geadpliceerd fub N. 1. zegt, Sran de eerfte tegen hem geëmaneerde Citatie fchoon te laat heeft kennis gekregen, en hy daar na gedagvaard wordende om te zien dienen van eisch, getragt heeft zig per Procuratorem te defendeeren, het welk gevoegd fcy zyn voorgeven in voorfz Request, dat zyne omftandigbeden zyne afwezigheid uit de Provincie nog eenigen tyd, waar van hy ■zelfs voor als nog den duur niet kon bepalen, vorderden. Eene fterke praefumtie tegen den Ceadpelleerden effectueert, dat hy ex ConK 4 ( fcien-



% 152 ff
fcientia criminis en uit vrees voor diens ge. richtelyk vervolg, of, gelyk Geadpelleerde by Straffe art. 8. & 9. zegt, uit vrees voor mishandeling, en om dat het gerucht liep, dat de Fiscaal hem op den Huize Almelo zetten zou, gevlugt is, en vlugtende gebleven is, tot dat hy, by Sententie in de eerfte Inftantie geveld ten principale zynde geabfolveerd, nieuwen moed bekomen hebbe, en te rug gekomen is, en dus ook in cas d' Appel van Straffe gediend heeft. Deeze vlucht der. halven en de daar uit proflueerende zwaare prasfumtie fterkt niet weinig de Conclufie, •welke wy uit bevorens gededuceerde Argumenten gemaakt hebben, dat nameiyk de Geadpelleerde tot het Addres in quaestie geconcurreerd heeft, zynde ook deezepraefumtie uit de Vlugt getrokken Landrechtelyk, als wordende by het Overysfelfche Landrecht, II.Deel rit. 22. art. 9. geftatueerd, dat iemand om >gevegt, of om eenige andere misdaad, die men hem opleide, voorvluchtig wordende, die voorvlucht hem fchuldig maakt aan der tigt, zulks dat men hem niet vorder met getuigen behoeft te ver* winnen. Waar toe wy nochtans requireeren dat het Corpus delitli, invoegen hier voren gedefcribeerd, confteere, en fummier bewys, ten laste van den voortvlugtigen voorhanden zyn; als wanneer de bykomende vlugt, en daar mede gepaard gaande verfmading .van de authoriteit des Richters, die hem dagvaart, zonder volledige inftructie van het Proces* genoegzaam is, om denzelyen by interlocutoir Vonnis te bannen, of vredeloos te leggen, waar van, en niet van de Condemnatie wegens
dc



% 153 ƒ
de principale misdaad, gelyk ons voorgekc*' men is, dat de Advifeurs ter eerfter Inftantie en de Fiscaal willen, wy het geallegueerde Artikel Landrechts verftaan, zoo om de form van Procedeeren, reeds van ouds tegen een vredeloos te leggen voortvluchtigen obfervantelyk, volgens Winhoff Landrecht van Averysfel III D. ad art. 4. als ook, om dat deeze 22. Titel alleen handeld van vredelozen, en in het eerfte art. de vredeloos legging van de ftraf wegens de principale misdaad duidelyk word onderfcheiden.
Deeze gededuceerde gronden nu meenen wy, dat zo convincant zyn, dat dezelve aan des Geadpelleerde fchuld geen twyffel overlaten, niet alleen, maar ten kiaarften aanto. nen, dat hy zich van het begin tot het einde gedragen hebbe, als iemand die in allen delen het Addres goedkeurt, de Sentimenten daar in opengelegd vasthoud, doorzet, en ter executie zoekt te leggen.
Al het geen nu hier tegen in het Proces te vinden is, beitaat,
li In eene Atteftatie van Mr. Vosding van Beverforde door Geadpelleerde by zyn aan Ridderfchap en Steden geprasfenteerd Request geadpliceerd., en 20- in eene praefentatie van Eede.
De Atteftatie van Antoni Vosding van Beverforde is afgegeven te Noordhoren den 11 Maart 1788. en houd in, dat hy Adteftant de Vergaderingen der gewapende Burger Corpfen deezer Provincie, gehouden binnen Zwolle op den 12 September en volgende dagent als Gecommitteerde wegens het DeparK 5 B"



% 154 i?
ttmtnt van Ootmarsfum heeft by gewoond, dat hy zeer wel weet, dat H. J. Colmsciiate, fnede gecommitteerd ter zeiver Vergaderingen met de meerderheid niet beeft ingeftemd, ten epxichte van bet gearrefteerde Addres aan Hun Ed. Mog. Ridderfchap en Steden, maar in tegendeel gedeclareerd, zich met bet zelve zoo als het lag niet te conformeeren.
Het welk hy dan prasfenteert met Eede te fterken:
Doch te recht Sustineeren zo wel de Fiscaal als de Heeren Advifeurs ter eerfter Inftantie, dat deeze Adteilatie geen geloof verdient, waar toe de Fiscaal te regt by zyn Intendit art. 89-93. aanvoert. De volgende vyf gronden.
1. Dat Beverforde onbeëdigd is. a. Dat hy fiegts een getuige is,
3. Dat hy Complice is, en tegens hem alreeds Crimineel aanfpraak gedaan is.
4. Dat Beverforde aan Geadpelleerde verwant is, verklarende. Geadpelleerde zelve by het 1. art. der vraag Articulen waar op hy ter inftantie van Mr. A. Vosding van Beverforde den 9 Maart 1788. in Judicio Noordborn onder eede is gehoord; dat hy een verre Neef is, veel verder in verwandfchap of zwagerfchap als een vierde Lid.
5. Dat Geadpelleerde een diergelyke Atteftatie ten voordeele van gezeide Mr. Vosding van Beverforde den 2 February 1788. heeft afgegeven, welke hy den 9 May daar aanvoh gende in Judicio Noordborn heeft beëdigd, en dat dus hier eene reciprocque ontfchuldiging tusfchen Neeven en te gelyk Complices plaat*
heeft,



% *S5 ff
heeft, welk geen geloof kan verdienen, zynde deeze Atteftatie en beëdigde verklaring by Intendit geadpliceerd fub No. 13.
Gelyk wy nu om deeze redenen de Adteftatie van Mr. Vosding van Beverforde rejicieren, zo meenen wy ook, dat de Geadpelleerde niet kan worden geadmitteerd, om ingevolge zyne praefentatie by Straffe van Adpel art. 958. gedaan, tot God /llmagtig uit te zweren dat by zich tegen het prafenteeren van zulk een Request als op de Vergadering van Gecommitteerden der Genootfchappen, aan den Souverain is geprafenteerd, in die Vergadering verzet, en nooit daar in toegeftemd of bewilligd heeft.
c\Vy ftaan in dat gevoelen, dat in het Crimineele de decifie der zaak aan den Eed te vertrouwen, ten hoogften gevaarlyk en naauwlyks te admitteeren is. Mattrteus de Criminibus ad Lib. 48. D. Tit. 15. Cap. 7. over de probatie van Delicten en byzonder over den Eed handelende, zegt Num. 1. Jusjurandum quod adtinet, five id fit voluntarium et necesfarium, five «WVsv, feujudiciale ligitima probationis fpecies non efi: fupplet tarnen probationum locum in causfts Civilibus; — in Criminalibus vlro nee locum probationum fupplet: 'five enim reo deferatur, five aélori, non caret ea res manifesta captione. Qjiid enim iniquius, quam aut nocentem prastita jure jurando abfolvi, aut innocentem ex jurejurando aftoris condemnari? Boehmer in Cbfervat. 6. ad Carpzovh Prax. Crim. Parte 3. Quast. 116. is ook verre af van een Gedaagde ïigtelyk tot den Eed te admitteeren, Praflaret
ve-



% 156- ff
vero, zegt hy van deezen Eed fprekende, ad illudvarius et non nifitum confugere,fiintegritas morum et verofimillima innocentite argumenta id commendant. Maar waar zyn nu hier die verofimilima innocentia argumenta? Geadpelleerde brengt geen een bewys van onfchuld voor; en tegen hem Militeren allerzwaarfte Argumenten, welke in hunnen zamenhang met eikanderen befchouwd zynde, aan des Geadpelleerdes mede piigtigheid geen twyffel overlaten. •
De Geadpelleerde zegt wel in hec volgend 259. art. van zyn Straffe van Appel, dat zodane eeds verklaringe zelfs ingeval van dood{lag plaats beeft. Volgens Landrechts D. II. Tit. si. art. 4. doch voelt tevens dat dit art. Landrechts van een gansch ander geval fpreekt; en doet 'er daarom by, boewei in andere en noodzakelyke termen, namelyk alwaar de Fiscaal geen gelegenheid beeft om uit voorafgaande informatien de fchuldigen of onfchuldigen te kennen. Het Artikel Landrechts fpreekt dog van een geval, het welk geene Adplicatie hoegenaamd, op het geval in qusestie heeft. Men leest'er: Die geene, zo van den doodflag of keurbare wonding — beklaagd word, zonder dat daar toe genoegzaam bewys word bygebragt, en nochtans mede op den %veg, in V velt, of anders daar dat gefchied was, geweest badde, die mag hem ontfchuldigen met zyne eene hand, dat is met eede. In dit Articul fielt dus de Wetgever het geval, dat het confteert, dat iemand vermoord is in het veld, dat het ook confteert dat Titius ongeveer om die tyd in het veld geweest is, maar dat 'er geen getuigen zyn die
ver-



% 157 ff
verklaren kunnen of Titius den anderen ver» moord hebbe, dan niet, in zodanig geval nu admitteerd, de Wetgever den Beklaagden tot den eed, om daar mede zyn onfchuld aan den dag te leggen, en van zich af te wenden de prafumtie die tegen hem uit zyne prajfentie ia •net veld ontffaan was; en waar omtrent by manquement van Getuigen nog niet conffceerde, of hy in het veld geweest is, op dat zelfde oogenblik dat de moord gefchiede; dan wel 'vroeger of later. Waar uit dan te zien is, daC •het geallegueerd Artikel uit het Landrecht op •des Geadpelleerdes geval geheel niet quadreert, doordien het niet deszelfs praefentie in de Vergadering alleen is, waar op men hem fchuldig houdt, maar boven dien.menigvuldige en kragtige Argumenten tegen de Geadpelleerde militerert, gelyk ex fupra deduïïis overvloedig confteert. Daar derhalven genoegzaam bewys tegen de Geadpelleerde voor handen is, cn by zyne innocentie niet probeert, blyfc 'er niets anders over, als dat Geadpelleerde, volgens de regels van Justitie moet geoordeelt worden tot het misdadig Addres te hebben geconcurreerd, en daar aan allezins fchuldig te •zyn.
En hier mede zouden wy moeten overgaan tot het onderzoek welke de fpeciale aart van het Gecommitteerd Delict, en welke deszelfs? zwaarte is; waaré het niet, dat Geadpelleerde in het begin van deszelfs Straffe van Adpel fouteneerde, dat hy over deeze geheel niet acfionabel is door den Fiscaal namens-de Provincie agerende.
i. Om dat deeze Aftie aan de Provincie tegen



% m ff
gen de Geadpelleerde als zynde Ingezeten van -Almelo niet competeert, maar alleen aan de Vryvrouwe van Almelo.
2. Om dat dezelve door eene Transactie der Ingezetenen van Almelo, met de Hoog Geboren Vryvrouw van Almelo den 16 November 1787. opgerigt reeds is geperimeerd en gedood.
Daar by Refolutie den 18 Augustus 1790. door Ridderfchap en Steden genomen, gerequireerd word Advis en Sententie over de zaak ten principale, menen wy, dat de beoordeeling der twee voorfz. Poincten van ons niec gevorderd is, als zynde dezelve exceptioneel, en toucheerende niet de zaak ten principale.
Dan wy kunnen echter niet voor by, met een woord te remarqueeren, dat omtrent het poinct , of deeze Actie tegen den Geadpelleerden al of niet aan de Provintie competeert , en dus door den Fiscaal namens de Provintie wel, dan kwalyk is geinftitueerd, niet in aanmerking kan komen, of de Rechten der Heerlykheid Almelo gedogen, dat een ander Fiscaal, als die der Heerlykheid tegen een Ingezeten van dezelve agere wegens gepleegde misdaden; even weinig als het in dezen ter zaake doet, of 'er een Transactie tusfchen de Vryvrouw van Almelo en de Ingezetenen dier Heerlykheid gemaakt zy.
Het Delict in de Provincie van Overysfel begaan zynde, lydt het geen tegenfpraak of den Souverain dier Provincie is het gefchapen het zelve te vindiceeren, uit hoofde der onbetwistbaar regel, dat Delicten Jurisdictie fundeeren.



% 150 #
Hebben nu Ridderfchap en Steden by Hufl Ed. Mog Refolutie van den 30 November 1787 goedgevonden den Fiscaal te authorifeeren de Actiën te inftitueeren voor der Beklaagden competenten Richter, zulks kan de Geadpelleerde geen regt geven, om in Ad. pel, het welk de Vry vrouw van Almelo geleden heeft, op de Jurisdictie van Ridderfchap en Steden welke, al waren zy ook anders niet competent, ex loco delicti competent geworden zyn, te excipieren, ten ware men wilde foutineereh, dat Ridderfchap en Steden dooie den Fiscaal voor het Gericht van Almelo te laten ageeren de Jurisdictie , hun ex loco delicti competerende, aan de Vryvrouw van Almelo zouden hebben willen aliëneren , waar van het tegendeel uit bovengemelde Refolutie kennelyk is; behalven dat het ook zeer aliëen is, dat de Souverain het maintien van deszelfs gefchondene Hoogheid, zoude overlaten aan eene Heerlykheid, het zy dan dezelve aan de Oppermagt der Provincie onder, gefchikt zy , het zy daar aan alleen geasfocieerd, en dezelve voor Landsheer erkenne. Waar uit dan ook af te leiden is, dat de gemaakte Transactie tusfehen de Vryvrouwe van Almelo en de Ingezetenen dier Heerlykheid nimmer tot deeze misdaad geè'xtendeerd kan "worden, als kunnende zekerlyk niet worden aangetoond, eenig recht, dat gemelde Vryvrouw zoude hebben , om te tranfigeeren, over Pelióten die tegen den Souverain van Overysfel begaan zyn , alzo zelfs tusfehen particulieren alle Transactiën aangegaan worden falvo jure tertii; waar uit dan profiueert, dat
al



% ioo ff
al ware- deeze misdaad, in de Transactiën no~ minatim genoemd, zulks nimmer eenig recht aan Ridderfchap en Steden kon benemen, maar alleen betrekkelyk gemaakt worden op het recht dat de Vry vrouw van Almelo uit dit Delict verkregen mochte hebben.
En hier mede het geheele dispuit van Geadpelleerde over de Rechten der Heerlykheid Almelo, en de gemaakte Transactie vervallende, gaan wy over tot het onderzoek, naar den aart van het gecommitteerd Delict, en deszelfs verzwarende en verlichtende omftandigheden.
Wanneer mea dan het Addres behoorlyk overweegt, en in zyn zamenhang befchouwt, geloven wy niet ontkend te kunnen worden, .dat in het zelve hoofdzakelyk drie misdaden liggen opgefloten, namentlyk die van gekwetfte Majefteit, atroce iniurie, en beveding. Belangende eerst het Crimen lafte Majejïatis; Voet ad ff. ad Leg. Juliam Majest. n. 2. onderfcheid het zelve in drie delen, waar van het eerfte is het Crimen perduellionis quod boftili animo adverfus Populum Romanum, aut Principem, eiusqn Securitatem Committitur. Het tweede, het Crimen lafe venerationis, quando faSlo diclove atroci non tarnen hostïli animo veneratio principi debita violatur of gelyk zig Matthteus de Crim. Lib. 48. Tit. 2. Cap. 2. §. 22. uitdrukt, quo continentur, qua adverfus dignitatem, atque existinationem principis, Committuntur — en het derde is de Turbatio auctoritatis feu potest atis public te, dum quis audaci faclo, fed fine bostili animo, ufurpat Majeftatka.



% I6i ff
Wy oordeelen den Geadpelleerde fchuldig aan de tweede fpecies Criminis la fa Majeftatis, of aan het Crimen lafa veneradonis.
Deeze misdaad moet niet zoo verftaan worden, als of ieder oneerbiedig gezegde omtrenc den Souverain terftond iemand aan de poena lafa Majeftatis zou fubmitteeren, in welken zin het door een Souverain genomen wordende, te recht gezegd kan worden te zyn hec •unicum Crimen, Corum qui Crimine vacant9 maar deeze misdaad is dan in den volilen zin aanwezig, wanneer de lafto venerationis dusdanig zy, dat diens vindicatie uit hoofde van het algemeen belang des Lands noodzakelyk, immers dienftig word. Zoo zegt Modestinus ten reguarde van dit Crimen in L. 7. (L 3. ff. ad Leg. Jul. Majeft.
Hoe tarnen Crimen a Judicibus, non in eceafionem ob principalis Majeftatis venerationem , habendum efl, fed in veritate nam et perfonam fpectandam esfe an potuerit facere, et, an ante quid fecerit, et an cogitaverit, et an fana mentis fuerit. Nee lubri-, cum lingua ad posnam facile trabendum eft, quamquam enim temerarii digni pcena fint* tarnen, ut infanis illis parcendem eft, fi non tale fit deliStum, quod vel ex fcriptura Legis defcendit vel ad exemplum Legis vindicandum eft; ook de Keizer Thbodosiüs, Arca.' dius en Honokius in L. unie. Cod. Si quis Jmperatori maledixerit: Si quis modeftia nefcius, et pudoris ignarus, improbo, petulantique maledi&o, nomina noftra crediderit lacesfenda, ac temulentia turbulentus obtrectator. Temporum noftrorum fuerit, eum pcena L vo+



volumus fubjugari, neque durum aliquid, nee afperum volumus fuflinere; quoniam, fi id ex levitate procesferit, contemnendum eft: 'fi ex infania, miferaüone dignisfimum: fi ab injuria, remitiendum. Unde intëgris omnibus, boe ad nofiram fcientiam referatur, ut ex perfonis, hominum dicta penfemus , et utrum prectermitti, an exquiri debeant, cenfeamus.
Uit beide Wetten blykt duidelyk, dat de onbetamelyke gezegdens, welke niet met de ftraf der Majesteitsfchennis geftraft worden, zyn dicta ex petulantia , temeritate, lascivia, infania, en dergelyke oorzaaken voortgefproten, maar dat daar toe in geenen deele gebracht kunnen, mogen of moeten worden , dicta vel facta inprobiora, by welker vindicatie de Staat geinteresfeerd is; en dus ook geenzints een Addres, het welk door een Vergadering van Hoofden van gewapende Corpfen ontworpen, veranderd, gearrefteerd, en onder het oog van den Souverain gebracht is , en het welk niet flegts een enkel oneerbiedig woord bevat, maar van het begin tot het einde, niets dan oneerbiedigheid ademt; hoedanig Addres wy meenen te vallen in de delicta, ex Scriptura Legis descendentia, vel ad exemplum Legis vindicanda, welke volgens de teneur der geallegueerde L. 7. g. 3. f. ad L. Jul. Majeft. , en volgens de intentie der mede geciteerde L. unie. cod. fi quis imperat. maledix. aan de rigueur der Wetten worden overgelaten.
Dat nu de laefie welke dit Addres behelst, dusdanig is, kan niemand ontglippen- die het



% 163 $
zelve flegts in zyn zamenhang befchouwt^ Al voort in den beginne van het Addres geven de Remonftranten, niet met eenen fchuldigen eerbied,hunnenSouverain te kennen,wat zy meenen ter defenfie van de Provincie dienftig te zyn; maar zy bruisfchen tegen de Staaten op , declareeren, getroffen te zyn, door gevoelens van fpyt en ongenoegen, over den weerlozen toeftand en rampzaligen ftaat van Verdediging, waar in Overysfel zich, niet tegenftaande der Remonftranten allerernftigfte reprasfentatien, bevond; en waarin die Provincie was door de weinige fiducie derStaaten, op der ingezetenen gewapenden arm, en door het verzuimen van dè realifarie dier ontwerpen, welker efFeótueering de Provincie in een geduchten ftaat van Defenfie gefield zouden hebben.
Wie, die dit bedaard overweegd, ziet niet, dat hier onderzaten een taal voeren, die hun , niet past, daar zy aan hunnen Souverain, hun fpyt en ongenoegen te kennen geven, daarom dat dezelve het voor 's Lands welzyn niet gefchikt geoordeeld heeft, met de Remonftranten gelyk te denken; wie ziet niet, dat hier onderzaaten hunnen Souverain verzuim van plicht, verzuim van 's Lands, en der Ingezetenen zekerheid verwyten, niet tegenftaande des aangemaand zynde. Maar wat kan nu zulk een Ixüve voordragt, zulke verwytingen, indien dezelve tot kennis van het volk komen, ' gelyk de Remonftranten Gecommitteerd zynde, daar van verflag aan hunne Committenten doen moesten, anders dan den geest van wantrouwen omtrent den Souverain, het begin van L 2, al-



% 164 ff
algemeene feditie, in het reeds aan het hollen Sedeelte der Natie veroorzaken. Maar zy laten het hier by niet; Zy verzoeken niet, maar verwagten, dat de Staaten nimmer in het verzoek des Pruisfifchen Konings zuiien bewilligen, maar liever alles opofferen, r i" ?J£ aan de vertli*eking der bezworene Unie Ichuldig te maken; en het is in dit verzekerd vertrouwen, dat zig de Staten nog op den Burger-arm verlaten mogten. Maar wat zou dan de gewapende Burger-arm doen, indien de btaaten de Unie naar der Remonftrancen oordeel verbreken, en hec verzoek des Pruisfifchen Konings inwilligen wilden ? Dit moest noodwendig een vraag worden by de Scaacen; paar dan nu hier by de Addresfen van andere Genootichappen, paar hier by de handelingen, die men van dezelve in dit Land in de laacfte Troubles gezien heeft, en de wyze, waar op zy zich van een gedeelte van de klem der Regering, hebben meester gemaakt, en dan vragen wy, of niet deeze overgelatene twyffeling omtrent der Remonftranten intentie, in cas van inwilliging van het verzoek des Pruisfifchen Konings, den aart eener incimidatie hebbe.
Voor gr.onden nu, op welke de Staaten het verzoek van zyn Pruisfifche Majefieit moescen afflaan, geven zy twee op; eerftelyk, dat zyn Pruisfifche Majefteit onder het prajtext van zich voldoening te willen verfchaffen wegens den hoon Mevrouw de Princesfe van Orange zullende zyn aangedaan, niets minder bedoelde , dan het aanzienlykst Lid van het Bondgenootfchap der Vereenigde Nederlanden vyand-
lyk



% 165 ff
lyk aan te vallen, en ten tweeden, dat de belagers yan 's volks Vryheid en voorftanders van den'Erf-dwingeland niet na zullen laten van zulk een gevaarlyk tydftip gebruik te maken om binnen deeze Provincie het zaad van oproer en verwarring te verfpreiden, en het naauwlyks afgeworpen Juk van Slavernye, weer op de vrije halfenvan de Staaten, en het Volk, te drukken.
Maar hoe misdadig en honend zyn ook wederom deeze redenen, daar men niet fchroomt zyne Pruisfifche Majefteit voor vyand te verklaren. Zyn Doorluchtigfte Hoogheid een Erfdwingeland te noemen, doch waar van ftxaks nader, en deszelfs voorftanders, de aanklevers der alleen wettige Conftitutie, voor belagers van 's volks Vryheid uit te kryten, die Staaten en Volk tot flaven voor hadden te maken. Redenen, welke wederom by het Volk kenbaar wordende, gefchikt waren om zyn Pruisfifche Majefteit, den Doorluchtigften Erfftadhouder der Republicq, de aan 's Lands Conftitutie gehegtte Regenten, Amptenaren en particulieren, by het, in Sentimenten afwykend deel des Volks gehaat te maken, eri het zelve tegens hun en hunne direótie op te zetten.
Verders zeggen zy, zo het God van Nederland in zyne verbolgenheid behagen moge, dat nog de repraefentatien de Staaten, nog de Wapenen'der Ingezetenen, het dreigend gevaar kunnen afweeren, dan declareren zy na» mens een aanzienlyk gedeelte van die Ingezetenen, dat dezelve gereed zullen zyn, om na alvorens bedagt te zyn geweest, om vroeg L 3 of



% 166 ff
of laat de verradene en lang getergde Natie, een geduchte wraak te verfchaffen, over al die geene welke bekentlyk deeze rampen berokkend hebben, gezamenllyk met hunne wapenen naar de Provincie van Holland over te gaan, om aldaar de duurgekogte Vryheid te befchermen, zoo lang 'er een voet gronds van dit gemeene best zal overig zvn, woorden, welke ieder beminnaar zyns Vaderlands de hairen doen te berge ryzen, daar zy hier beogen een geval, waar in de eene Ingezetenen den anderen ter wraak-oeffening, geweldadig zou aanvallen, terwyl te gelyker tyd een buitenlandfche krygs-magt, als vriend ingetrokken, als vyand behandeld, het regt des oorlogs zou kunnen en mogen excerceeren, en dus het Land tot een toneel van Oorlogs rampen, en Burgermoord te gelyk, zou worden , na het welk zy dan dat Land verlaten, en zich naar Holland met hunne Wapens begeven wilden, om het overblyfzel hunner ingebeelde Vryheid aldaar nog te befchermen. Behalven dit alles nu hebben wy al ftraks geremarqueerd, dat ook gefchonden is, de veneratie die 's Lands Ingezetenen aan den DoorJuchtigften Heer Erfftadhouder der Republicq verfchuldigd zyn, en welke door de Remonftranten een Erf-dwingeland genoemd word, wiens voorftanders belagers zyn van 's volks Vryheid, en gereed, om het naauwlyks afgeworpen Juk van Slavemy weer op de vrije halzen van Staaten en Volk te drukken.
Dat omtrent den Heer Erfftadhouder het Crimen Majeftatis begaan wordt, flellen de jura Majeftatica, welke aan deszelfs Stadhouder-



derlyke digniteit eigen, en door 's Lands Conftitutie onaffcheidelyk verknocht zyn, ja welke hem doen zyn en erkend worden voor het Eminent Hoofd der Republicq, buiten alle bedenking; ook leeren dit Matthteus de Crim. X.48. Tit.2. Cap.5. §. 2. Hvhn<Hed. R. Gel. UI B. Cap. 15. 5. 8.
Dit nu zo zynde, dan is 'er geen twyffel over, of in deeze laefie zyn Doorluchtige Hoogheid aangedaan, het Crimen lafa venerationis, als de tweede fpecies lafa Majeftatis aanwezig zy, ja, dan neen. Wat doch kan laefiver bedagt worden, dan dien Vorst voor een dwingeland uit de kryten, wiens voorftanders zyn die geene, welke trachten Staaten en Volk tot flaven zyner dwinglandy te maken, is dit minder, als eene directe befchuldiging, dat de Erfftadhouder, een tyran is, die de zyne gebruikt, om 's volks Vryheid te belagen, en Staaten en Volk zyner tyrannie te onderwerpen. Maar wat kan ook meer gefchikt zyn, als zodane uitdrukkingen , om het Volk volkomen aan het hollen te brengen, en tegen den Heere Prince Erfftadhouder, en alle deszelfs voorftanders, in vuur en vlam te ontfteken, en de Wapenen te doen opnemen, om Hoogst denzelven als dwingeland te behandelen, en hunne gewaande Vryheid te befchermen. Alles inlopende tegen het manifest welzyn van de Staat, in welke de Vorften uit het Doorluchtig Huis van Orange onder Gods Zegen de Vryheid gegrondvest, en zederd bewaard hebben; én daar door op ieder dankbaare en rechtgeaart Nederlander de verplichting gelegc hebben, om het Erfftadhouderfchap in dac L 4 Huis



% IÖ8 ff
Huis als het palladium vera Libertatis te ert kennen en te eerbiedigen.
Dat nu deeze term van Erf-dwingeland te recht door ons tot den Heere Prince Erfftadhouder gebracht is, meenen wy buiten alle kyf te zyn, zo lange het zeker is, dat men de bewoordingen, naar de Communis Ufus loquendi verftaan en interpraeteeren moet; Dan doch kunnen wy niet een eenig mensch vinden , op. wien de term van Erf-dwingeland flaan kan, buiten zyn Doorluchtige Hoogheid alleen, te meer daar toe meerdere determinatie 'er by Icomt, dat de voorftanders van die Erf-dwingeland belagers van 's volks Vryheid waren, welke het naauwlyks afgeworpen Juk van Slaverny, waar door men wederom niets anders als het toen afgefchaft Regerings-Reglemenc van Overysfel verftaan kan, weer op de halzen van Staaten en Volk drukken zouden. Waar by koomt, het Studium van Mr. W. de Lille Infermat. ad art. 24., om de betekenis van deeze term bedekt te houden Verklarende, dien term ten boog ft en te hebben afgekeurd, doch vermits dezelve ook al op het voor/lel van andere, en zekerlyk met goedvinden der meer* derheid zal gebezigd zyn, niet met zekerheid te kunnen zeggen, wat die meerderheid daar door begrepen had, verklarende voor zich zeiven dien term ten uiterften befpottelyk te vinden, en althans geheel niet toepasfelyk op den Heere Erfftadhouder.
Uit het Concept van het Addres, zoo als het door Mr. de Lille ter Vergadering is geexhibeerd en aldaar veranderd, invoegen ten Procesfe in Qopia autbentica bekend is,.
bJykf



blykt op het eerfte inzien, dat Mr. de Lille in zyn Concept ter deezer plaats gefchreven heeft, dat de vyanden van het Vaderland niet •na zullen laten van zulk een gevaarlyk tyd~ flip enz. doch dat deeze woorden veranderd zyn, en in de plaats gefteld, dat de belagers van 's Volks Vryheid en Voorftanders van den Erf dwingeland niet na zullen laten enz. en op deezen voet geeft dan de Hr. de Lille het gebruik van den term van Erf dwingeland, als eene verandering der meerderheid op, en ont. kent zyne wetenfchap van diens betekenis, ja verklaart dezelve befpottelyk, ondertusfchen vind men in het Concept aan het einde, dat in de ongineele text, en dus door de Hr. de Lille als Steller daar van, gefchreven is, den cnweerftaanbaren overmagt des Erf-dwingelands te ontwyken, en dat de vier laatfte woorden zyn doorgeftreken en daar boven gezet, Haar er Dwingelanden te ontwyken. Wist' nu de Hr. de Lille den term van Erfdwingeland in zyn opftel te gebruiken, kan hy diens betekenis niet ignoreeren, nu dezelve alleenlyk per transpofttionem op een andere plaats van het Addres is overgebragt, en dus moet de Hr. de Lille in de betekenis van dien term zo veel kwaad gezien hebben, dat hy denzelven niet opgeven durfde, het welk dan diens eenig legitime interpretatie van den Heer Erfftadhouder des te meer noodzakelyk maakt. Alles dan by elkander wordende genomen, confteert onzes erachtens ten klaarden , dat hier een Complexus is van voordragten, niet alleen honend voor den Souverain, maar ftrekkende ook daar heen, om het volk L £ wan»



% i7o ff
wantrouwen tegen de Regeering. in te boezemen, dezelve voor te doen komen, als de verdediging des Lands nalatende. — Zyne Doorluchtigfte Hoogheid by het Volk meer en meer gebaat te maken, by de Staaten af te fchilderen , als een Dwingeland, wiens Voorftanders zyn Belagers van *s Volks Vryheid, gereed om Staaten en Volk tot. flaven zyner Dwingelandy te maken, en welke overzulks aan de gedugte wraak der Natie behoorde te worden blootgefteld.— De Pruisfchèn te doen houden als vyanden des Lands, gereed om de Provincie van Holland te bevechten; — de Staaten van Holland of liever een gedeelte derzelver te doen voorkomen als Leden van het Bondgenootfchap, welke volgens de Unie verdedigd moesten worden tegen de Pruisfen, welker praetext was, Mevrouw, de Princesfe van Orange, Gemalinne van den Erfdwingeland, fatisfactie te bezorgen, wegens den in Holland geleden hoon, welker oogmerk was, om Holland vyandlyk aan te vallen ; terwyl ondertusfchen de Belagers van 's Volks Vryheid en Voorftanders van den Erf-dwingeland, oproer en verwarringe zouden verfpreiden, om Staaten en Volk weer tot flaven van dien Dwingeland te maken.
Dusdanig is nu de aard der Periode, in het quseftieus Addres; maar dit Addres nu is niet alleen aan den Souverain geprsfenteerd, maar ook in de Zuidhollandfche Courant gedivulgeerd en dus ter kennis van het Volk gebragt; edog wy vinden geen bewys, op het welk wy den Geadpelleerden aan dat divulgeeren kunnen fchuldig houden, ook confteert niet, «Jac
zulks



% m ff
zulks volgens de wil der Vergadering gefchied zy, ware het' ook anders en konde Geadpelleerde bewezen worden een affchrift aan den Zuidhollandfchen Courantier te hebben afgézonden, ten einde door-hem in zyn Courant geplaatst re worden, wy zouden hem aan de 'vera pcrduellio, of de eerfte fpecies lafa Majeftatis niet onfchuldig houden, en oordeelen, dat zyne misdaad,viel in de L. r.,§. I. D. ad Leg. Jut.' Majeft : daar Ulpianus: zeg-t: ■ Ma* jeftatis autem Crimen- illud eft \ quod adv erfus Populum Romanum, vel adverfus fecuritatem ejus committitur,; quo tenetur is , cujus opera dolo malv •'confilium initum erit, quo coetus conveniüsve- fat, hominesve ad feditionem convocentur, — qu'roe militcs follicitaverit, concitaveritve, quo feditio tumultusve, adverfus Rempublicam fiat. Zeker doch' zou in dat geval een ' Conaius perduellionis ' voorhanden zyn, zo wel als de perduellio zelve, fchoon niet even zwaar ftraf baar, gelyk zulks te regt geobferveerd is door de Heeren Tydeman en Gobius in hun ten Procesfe bekend Advis over deeze materie, en door de aldaar geadlegueerde Rechtsgeleerden; In dat geval nochtans zouden wy eene aanzienlyke vermindering der pcena perduellionis ordinaria admitteeren, uit hoofde, dat in Burgerlyke disfenfien de animus in Remp. hoftilis niet kan geoordeeld worden in den volften zin aanwezig te zyn, gelyk zulks aangemerkt v/ord door Ulpianus in L. 2i. §. i. D. de Captivis et poftim rever fis, daar hy zegt: in Civilibus disfenfionibus, quamvis fape per eas respublica ladatur, non tarnen in eximm reipublicx contenditur. En



% 17» ff
En het is om deeze reden, — als mede oro de aanbieding van goed en bloed, welke de Remonftranten in het Addres doen, hoe wel dezelve fchynt meer fpeciaal zyne betrekking te hebben op het tegenhouden der Pruisfifche Troupes , — en eindelyk om de bereidwilligheid , die zy volgens de verklaring van Bannier op het laatfte Articul der informatien, aan de Commisfie van Defenfie zouden hebben gedeclareerd, om zich aan de fchikkingen der Staaten te onderwerpen, of fchoon de cerftond na het gehoord Rapport door de Vergadering, zonder fpeciale permisfie der Staaten eenparig genomene Refolutie, om de macht byeikanderen te trekken, de graad van die bereidwilligheid weder fchynt te verminderen, — het is om deeze redenen, dat wy het daar voor houden, dat by de,Remonftranten, en by de Geadpelleerde geen animus hojiilis in remp. hebbe plaats gehad.
Dan hoe zeer de geallegeerde Motiven ons daar toe brengen, om hier het vyandelyk opzet, en de tot 's Lands ondergang ftrekkende, intentie geheellyk afwezig te houden, kunnen dezelve nochtans onzes erachtens de dolofus injuriandi et leedendi imperantis animus in geenen deele wegnemen, noch fecludeeren het violent oogmerk, om het van hun disfentiërend gedeelte des Volks, het welk het met de wet-, tige Conftitutie hield, geweldadig aan te val. len, en aan hunne wraak en die hunner gewa« pende medgezellen te exponeeren.
En het is op deeze gededuceerde gronden, dat wy den Geadpelleerde als die wy te voren bewezen hebben tot het Addres geconcurreerd,
im-



% m £
immers het zelve al vry fterk en contenue te hebben geratihabeert, aan de lafa imperantis veneratio fchuldig houden.
De tweede misdaad, welke wy in het Addres oordeelden, aanwezig te zyn, zeiden wy te beftaan in eene atrox injuria.
Hier toe brengen wy het zeggen der Remonftranten , dat de Belagers van 's volks Vryheid, en voorftanders van den Erf-dwingeland, het zaad van oproer en verwarring verfpreiden, en het naauwlyks afgeworpen Juk van Slaverny, weer op de vrije halzen van de Staaten en het Volk drukken zouden, wat kan nu honender en Isefiver, als dusdane uitdrukkingen zyn? daar zy welke dankbaarheid en erkentenis voor de weldaden die de Vorften uit het Doorluchtig Huis van Orange niet opgehouden hebben aan Nederland te bewyzen, oprechte vrienden van dat Huis gemaakt heeft, en welke overtuigd zyn , dat de liefde voor de onvervalschte Vryheid deezer Republicq, en de liefde voor dat, omtrent ons zo verdienftelyk Huis onaffcheidelyk aan eikanderen verbonden zyn, daar die beminnaars van hun Vaderland en van deszelfs Vryheid hier uitgekreten worden, als BeJagers van die zelfde Vryheid, als voorftanders van dwingelandy, als oproer zoekers, en als_ lieden die gereed ftaan, de eerfte gelegenheid waar te nemen, om de Staaten des Lands en het Volk tot flaven van den by hun beminden Dwingeland te maken.
Eindelyk komen wy tot de derde misdaad die in het Addres te vinden is, de misdaad namelyk van ontzegging, beveding. eigenrechting, diffidatio, en deeze oordeelen wy te refidee-
ren



-\ 174 ff
ren In der Remonftranten Declaratoir, namens een aanzienlyk gedeelte der door hun geprsefenteerd wordende, gewapende Ingezetenen ten Requeste gedaan, dat dezelve, indien zy de Pruisfifche Troupes niet konden tegen houden, bevorens naar Holland over te gaan, bedagt zouden zyn, om vroeg of laat de verradene en lang getergde Natie een geduchte wraakte verfchaffen over alle die geene, welke bekentelyk de aanwezige rampen berokkend hadden.
Deeze diffidatio beftaat in een daadlyke verklaring van iemand tot zyn vyand Carpzovius Prax. Crim. P. 1. q. 37. §. 1. zegt Diffidatio eji, qua bellkte immicitia denuntiantur, en nader g. 16. alwaar hy de diffidatio definieerende zegt, dat zy is een minitatio hostilis, qua quis per liter as, fignum, aluidoe fatlum inimico fuo perfecutionem extreman vita fanguinis aut bonorum denunciat, unde pax publica violatur, et toti popula univerfitati psriculum et damnum inminet. Waar mede overeenftemt, het geen omtrent deeze misdaad geleerd word, door den Overysfelfchen Rechtsgeleerden J. Wilh. Knoop in zyne verhandeling over den 7. en 8. art. van het Landregt van Overysfel 2 Deel. Titul 21. §. 4. en 5. te vinden, in de verhandelingen van het Genootfchap pro excolendo jure patrio III Deel. II Stuk. en dus zegt mede Carpzovius ter aangehaalde plaats, §. 3. te regt in deffidationibus fe exferunt caujja belli i?ijufti, nocendi cupiditas ulciscendi crudelitas. ivplacabilis animus et feritas rebellandi.
Tot het aanwezen nu van dit crimen deffi-



% 175 ff:
dationis vordert Carpzovius , /. /. §. 19, 2ot 21. twee requifiten, namelyk ten eerflen, ut ai minas factum aliquod adcedat, quo perfecutio extrema vitte, Corporis, aut bonorum denuntiatur, veluti ut quis liter as diffidatorias transmittato, vel ponat, aut figna hostilia fuispendat; en ten tiueden ut per diffidatio. nem pax publica violetur et in de hoflilia toti populo, feu communitati fint ex fpe&anda, zie ook Boehmer ad Carpzovius //. Obf. 2. en J. W. Knoop, boven geallegueerde verhandeling J. 4.
Wanneer men nu het hier Gecommitteerd Dilict overweegt, zal men op het eerfte inzien ontdekken, dat beide deeze requifiten der diffidatio in het voorhanden zynde misdryf ten klaarften bevonden worden, plaatste hebben.
Immers voor eerst zyn hier geen fimplices mince, maar de bedreigde vyandelykheid is reeds by gefchrifte verklaard, het welk het eeffte requifit der diffidatio is; doende niet ter zaak of die verklaring gefchiede in brieven, of in een opentlyk bekend gemaakt Declaratoir, of in tydfchriften, of gelyk hier gefchied in een Request, alzo het requifit alleen beftaat in een Actus, die genoegzaam is om een meerdere animi deliberatio aan te tonen, ftrekkende zelfs, onzes inziens, tot bezwaar dat de verklaring van hostiliteit gedaan is, in een Addres aan den Souverain, aan wien alleen het recht competeert om fchuldige onderzaten zelfs, of door daartoe aangeftelde Rechters te Straffen, vooral zulke onderzaten die iets begaan hebben, waardoor de algemene zekerheid van den Staat
ver-



% ï7f ff
verminderd of weggenomen word, hoedanig een misdaad de Remonftranten als de reden hunner wraakoeffening opgeven.
Maar ook het tweede vereischte der diffidatio , is hier aanwezig. Hier doch kan niet ontkend worden, dat door deeze verklaarde Vyandfchap de algemeene gerustheid des Lands gefchonden word, en dat het geheele Volk van Overysfel immers een aanzienlyk gedeelte van dien, deeze verklaarde vyandlykheden te wagten had, en zulks te meer, daar de Remonftranten geen Perzonen by namen noemen , maar in het algemeen hunne wraak zeggen, te zullen exerceeren, omtrent alle die geene, welke bekentlyk de voor verhaalde rampen berokkend hadden, dus niemand genoemd zynde, maar alleen een univerfitas heminum geëxprimeerd wordende, had ieder deeze vyandlykheid te vreezen, maar vooral hadden zulks te verwachten, die geene, welke als voorftanders van het Stadhouderfchap, erfiyk in het Doorlugtig Huis van Orange en Nasfau, en derStadhouderlyke digniteiten pra^eminentien en voorrechten bekend ftonden, als tonende de zamenhang van het Addres ten duidelykften aan, dat hier bedoeld worden die zelfde peffonen, welke te voren door de Re» monftranten genoemd waren; Belagers van volks Vryheid en voorftanders van den Erfdwingeland, welke voorhadden Staaten en Volk tot flaven der dwingelandy te maken.
_ Daar derhalven hier de beide requifiten der diffidatio aanwezig zyn, kunnen wy niet anders dan deeze door de Remonftranten verklaarde geduchte wraakoeffening tot het crimen diffidationis brengen. Uir



% i77 ff
Uit dit gededuceerde ziet men al aanftondt dat 'er zeer veel onderfcheid is tusfehen dusdane verklaring van vyandfehap, of diffidatio en eenvoudige dreigementen van vyandfehap, of wraakoeffening.
Wordende het voor eenvoudige dreigementen gehouden , zoo een der twee gemelde requifiten der diffidatio ontbreeken, waar over gezien kan worden Carpzovius Prax. Crim. P' h 4- 37- 5- öj— c"9< en Boehmer ad Carpzov. IL Obfervat. 6. doch indien iemand een« voudig vyandlykheid gedreigd hebbende, ni de dreigementen zyn woonplaats verlaat en zig naar fiispecle plaatzen begeeft, word hy als diffidator geconfidereerd en als zodanig geffcraft, ingevolge de Crimineele Conftitutie van Carël de Vde art. 128. zie Cakpz. i\. Crim. P. I. q. 37._ 5. 76. daar hy zegt quod fi vero Me, qui ejusmodi minas verbales emittunt, adibus fuis vel loribus post minas excedunt, et ad loca fuspeèïa fe Conferunt, iisquefefe conjungunt. A quibus recepti ape et auxi* lio juvari poffunt, tune tawquam diffidatores, pacisque publica violatores, gladio puniunter art. 128. ordin Crim. Carol.
Dit Crimen diffidationis nu, of zodane verklaring eener vyandfehap, waar door de rust des Lands geftoord word, behoort tot hec Crimen fracïa pacis publica, als het wellc zig ver uitftrekt, et non modo ea facla, qui?, bus fecuritas publica laditur verum etiam exquibus turbatio inminet, Comprebendit: 7A& Boehmer ad Confiitutionem Criminalem Caroli V. art. 129. §. 4. alwaar hy op dat fundament tot de fracïa pax publica mede brengc M firip-



% m ff
fcripta turbulenta, etfi divo fupplicio non vin. dicentur.
' Invoegen dan de hier aanwezige misdaad in het breken der Land-vrede valle.
Wanneer men nu dit gededuceerde nagaat, vind men, dat het zelve eigenaartig quadreert op het Overysfelfche Landregt zelve. Want io. in het 7. art. van de 21. Tit. IID. word dan gehandeld van mondeling gedaane dreigementen-van vyandlykheid, welke afgedaan worden, door breuk en 'verborging, of cautio de non offendo conform de Crimineele Rechten, zie Boehmer ad Carpz. P. Crim. P. 1. q. %7._0bf. 7. — 2a. in hec 8 art. van die zelfde titul word gehandeld van iemand -t die mondelyk vyandelykheid gedreigt heeft, maar na de dreigementen zyn Vaderland verlaat — deeze word geftraft met breuke, en daar en boven ten eeuwigen dage uit den Lande gebannen conform art. 38. van de tweede Landbrief van David van Burgundien. By Racer Overysf. Gedenkftukkcn III Stuk. alwaar gezegd word. Soe en Sold die nummermeer weder in onzen landen wonen, ende wy folden dat voirt doen holden aen fyn guet, in enfen landen wezende. Beter nochtans fchynt te zyn, de lezing by Winhof Landrecht van Auerisfel III D. 26. alwaar wy in plaats van wonen vinden /benen. Deeze dreiger dan is eeuwig vredeloos, en mag geen zoen genieten , even gelyk de vredebreker volgens Landregt, II D. Tit. 22. art. 1. en word hy daar na gevangen, dan word hy geftraft met het zwaard, Winh. Landr. van auerisfel III D. art. 26. p. m. 322. even als een diffidator - vol-



% 179 ff
volgens de Crimineele Conftitutie, zie de boven aangehaalde plaats van Carpzovius P. I. Q 37- $• 76.
30. En dan in het 1. art. van de 22 titul komen onder de vrede-brekers de diffidatores, als welker misdaad tot de fracïa pax publica behoort, als Comprehenderende dit 1 Artikul, alle misdaad gelyk Winhof aanmerkt op het 35 Artikul, van de tweede Landbrief van Da» vid van Burgunoien in zyn geheel te vinden, by Racer Overysf. Gedenkjl. III Stuk, en welk 35 Artikul, van dien Landbrief in dit 1 Artikul van de 22 titel van 't Nieuw Landregt is overgebragt, zeggende aldaar Winhof imder des fen Artikel falftu alle andere avel und misdaders ver/taan" und begripen, wo die wefen. und namen hebben konden, zie hem Landrecht van Auerisfel III D art. 24. p. m. 317.
Dus aangetoond hebbende, welke de misdaden zyn, aan welke de Geadpelleerde zich heeft fchuldig gemaakt, zal de poenaliteit welke op deeze misdaad quadreert, ons nu bezig; moeten houden. ; Belangende eerst het Crimen lafa venerationis; het Landrecht prasfcribeert op dit Delict geen bepaalde ftraf, ook is het verfchil, dat in de ftrafwaardigheid deezer misdaad plaats kan hebben, zo groot, dat de Wetgever geenbepaalde ftraf kan praefigeeren, maar dezelve wel aan het arbitrium prudentis judicis moet overlaten; Boehmer ad Carpzovius Prax. Crim. P> ü q. 41. Obf. 10. zegt lafa venerationis Crimen, quia vera injuria eft, ex indole ejus communi astimandum, et confideratia enim emnis injuria ad animums qw verba M 2 pro-



% i8o ff
pronuntiata, pertinet. Eadem quoque in lafa veneratione, primarium momentum Confiituit, et boe modo judices officium regulat, en wat verder; Declaratione fuperiorio fecuta, valide judex procedit, adeo, ut fi dolus ac malitia rei evidens fuerit, qualitasve maleditïionis fa&um aggravat; veluti fi famofus libellus, in principem conceptus, vindiëta ad Copitale fupplicium extendi pos fit, licet mitior opinio plerosque etiam boe cafu teneat. Overeenkomftig met dit fentiment is de dispofitie van het Overysfelfche Landregt II D. Titul. 18. art. 5. Zo wie eenige fameufe libellen, uitgeeft, dicht fchryft, ofte anders in V licht brengt, ofte verfirooit op Heeren ofte Forften, op Ridderen ofte Steden, ofte ook op eenige andere eerlyke vrome luiden, mannen, vrouwen, jongvrouwen, edel of onedel, ryk of arm, wie het ware: Die dat doet en de daar van verwonnen wort, zal daar over arbitralyk ofte aan V hoogfte, na gelegenheid, worden geftraft. Wel is waar, het Addres kan, niet wel een fameus libel of pasquil genoemd worden, edoch wat het laefive, op welke tog de ftraf bepaald word, belangt, is het 'er zoparallel aan, dat het by ons geen twyffel onderhevig is, of het geallegueerd Artikul Land. rechts, moet op het Crimen lafa inperantiurn venerationis ook adplicabel gemaakt worden, deels om dat het Landrecht geen byzondere ftraf op deeze misdaad ftelt, deels om dat de verfchillende natuur deezer misdaad eene arbitraire ftraf vordert.
Dat ook het zelfde van de atrox injuria gezegd moet worden, is uit het bovengaande



% i8i ff
de alreeds gebleken, en confteert nog des te meer daar uit, dat de injurie niet omtrent een enkeld perfoon, maar omtrent een univer fit as civium gecommitteerd is, die ieder hoofd voor hoofd en alle te zamen gelardeerd zyn.
Betreffende verders de poena diffidationis op deeze misdaad, is by de Crimineele Conftitutie van Carel de Vdb art. 129. de doodftraf en bepaaldelyk het zwaard gefteld. Item wekker jemands weder recht und billichkeyt mutwiliigklicb beubet, den richtet mann mit dem fchwert vom leben sum todt. Zie ook Boehmer ad Confi. Carol. art. 129. J. 5. M. Stephani ad eund. Confi Carl. art. p. m. 158. Carpzovius prax. Crimin. P. 1. q 27. %. 10. welke ftraf tegen het brandbrief fchryven, de meest geufit eerde en daarom in de Landrechten meest bekende fpecies der beveding, in verfcheide wetten onzes Lands gedicteerd Word, zie Omlander Landrecht VIL 33. 01dambfier Landregt V. 46. Selwerder Landregt V. 39. Landregt van Drenthe IV. B. arn. 72. in de Statuten van Friesland IIBoek Tit. 20. art. 1. word generaal de doodftraf bepaald; en in de ordonn. op de Delitlen te Groningen van den 4 July 1705. Rubryk van misdaad tegen 't goed gepraefcribeerd , het afhouwen van de rechterhand, of zwaarder ftraf naar gelegenheid van zaken.
In het Landrecht van Overysfel vind men wel geen bepaalde ftraf voor de diffidatoresf of vredebrekers geftatueerd, maar in het generaal gepraefcribeerd, dat dezelve zullen vredeloos des Lands zyn, en geene Landwinning M 3 \ nocb



% 182 ƒ
noch zot» genieten tot eenigen tyden, maar na haare misdaad anderen tot een exempel ge. (Iraft worden, als de rechten daar van mede brengen. Zie Landrecht van Overysfel II D. Tit. 22. art. ï. welke nu deeze rechten zyn, vinden wy by Winhof /// D. ad art. 24. alwaar hy in zyn aantekeningen op het artikul uit de Landbr. van David van Burgundien, waar uit het zo even geallegueerde Artikul van liet nieuwe Landrecht genomen is, hier toe brengt de gemeinen Rechten, en boven angetugener pynlyker gerkhts ordeninge en ten fclaarften by denzelven III D. ad art. 6. p. ra. 259. daar hy van den klager der Hoge Heerlykheid fprekende zegt, dat 'er drie dingen gelyk geftraft worden, daad, hulpe, en raad, onder welke de daad het voornaamfte is und heft fyne ordineer te ftrafe na gentenen hefcbrevenn Rechten , und Kevser Carolis des Vifften unde des Heiligen Rikes pynlicke gerkhts ordeninge. Daar derhalven het geallegueerde Artikul, van het Landrecht, zich ten opzigte der ftraf refereert, tot de Crimineele Conftitutie van Carelde Vde en by deeze Conllitutie de doodftraf voor den, Bevehder of Diffidator is vast gefteld, gelyk wy boven gezien hebben, ook deeze de algemeene ftraf geweest fchynt te zyn , lyd het by ons geen twyffel, of volgens het nieuwe Landregt word een diffidator met de dood, en fpeciaal met het zwaard geftraft. En deeze ordinaire ftraf der beveding heeft plaats, het zy de diffidatio is pura, het zy Conditioneel, mits maar in het Jaatst geval, de by gevoegde conditio het pro tofuum nocendi fterkt Carpzovius Prax. Crim. * 1 P.i.



% 183 ff
P. i. q. 37. %. 52—56. Boehmer ad cum 1.I. Obf. 5. dat nu de, in ons geval bygevoegde conditie, zo nog de repraifentatien der Staten nog de wapenen der Ingexetenen, den doorl marsch der Pruisfchen konde beletten het voornemen van wraakoeffening Herken' zal niemand kunnen ontkennen.
Desgelyks heeft de ordinairia diffidationis poena plaats, het zy de diffidator reeds daadlyk de hostiliteiten begonnen heeft, het zy de zaak nog fublisteert in de termen eener verklaarde vyandfehap, Carpzovius Prax. Crim. P. x. q. 37. §. 11. Boehmer ad Carpz. II. Obf. 3. Hamerster ad Statuta Frifia 11 Boek Pit. 20. art. 1. tin angefeben, ob fie fonst nit ander st, mit der that gebandelt betten, Criminele Conftitutie van Carel Vdb art. 128. het welk Winhof op bet Overys/èhcb liegt adpliceert III D. ad art. 26. p. m. 322. de reden hier van is ook klaar, want de "ftraf word hier niet geftatueerd, om gepleegd ge wek, wanneer een acius violentus daadlyk zou moeten aanwezig zyn, maar om het breken van de vreede, door de verklaaring van vyandfehap waar door de Ingezetenen, met fchrik, vrees en bekommering voor hunne perfonen en goederen aangedaan worden, invoegen met de verklaaring der vyandfehap de misdaad is feeabfolveerd. ö
Nochtans meent Matth^us de Crim. Lib. 48. Tit. 5. Cap, 6. J. 3. dat de Conatus incendii\ niet altycï met de dood geftraft, maar aan de voorzigtigheid van den Richter overgelaten, dient te worden, ut is penfttatis circumftantus> vel Capitalem, vel levierem poenam re» M 4 %



%. i84 ff
irroget, ook zegt Boehmer ad Confi. Carol. art. 129. §. 5. dat hoe zeer de ordinaria diffidationis poena het zwaard is, nochtans dikwyls een arbitraire ftraf geeischt word, fape ad pecuniariam poenain agitur, non quidem rovo marcarum — [ed ad arbitrari* am, inprimis contra privatos, qui factis non atrocioribus, puta evulgatione (criptorum fe* ditioforum, vel picturarum, famofarum peccant. Dus de Straffen hebbende naavgegaan, welke op de aanwezige Delicten gefteld worden, zullen wy nu moeten onderzoeken, welke omftandigheden voor handen zyn, die op de bepaling der ftraf invloed hebben kunnen.
Deeze omftandigheden zyn of verlichtende of verzwarende; Belangende de verlichtende omftandigheden, fchynt wel het Addres gearrefteerd te zyn, terwyl de gemoederen dooide tyding van den verzochten doormarsch van Pruisfifche Troupes geweldig gefchokt waren, en dus niet in ftaat, om met zoo veel juistheid te delibereeren, als in zodane materie wel behoorde; invoegen dan het Addres uit deezen hoofde geconfidereerd zou kunnen worden, als bevattende de hollende gedachten van menfchen, die zelfs meenden mede te regeeren, en nu met fpyt over hunne waarfchynlyk in duigen zullende vallen, plans vervuld zyn.
Hier komt by, dat hetSystema door de Remonftranten aangekleefd, by een gedeelte der Ingezetenen deezer Republicq algemeen was geworden, en dat zelfs zommige Staaten, of liever de meerderheid in zommige Staats Vergaderingen daar van niet alliëen geweest waren:



% 185 ff
ren : waar uit men dan zou kunnen opmaken, dat de Remonftranten, en byzonder ook Geadpelleerde meenden hun Systema het Syftema des Souverains te wezen; dat zy overzulks verleerden in errore circa ea qttce ad Reip. falutem erant necesfaria, en waarlyk met liefde voor hun Vaderland aangedaan, waren, en dien ten gevolge dan ook in hun Addres goed en bloed voor het zelve verklaren veil te hebben. Dan hoe zeer dit ook dus begrepen moge worden, blyft toch altyd zeker, dat zy de Staaten als hunne Souverainen, en zyn DoorJuchtigfte Hoogheid als Erfftadhouder der Republicq erkennen moesten en eerbiedigen , en den vrede bewaren, met hunne mede Burgers en mede Ingezetenen, voor al in een tyd, die, indien men de zaak uit hunne vues befchouwt, zeer criticq was, uit hoofde van het gevaar waar in een vreemde Krygsmacht de Provmcie ftond te brengen; het welk dan den band, waar door zy aan hunnen Souverain verbonden waaren, moest toehalen , ten einde dus onder deszelfs wysbeftuur, ten beste des Vaderlands mede te werken: waar uit dan te zien is, dat het algemeene van den Rémonftranten Systema, hunne begaane misdryven nimmer kan wegneemen.
Ook blykt niet klaar, dat de Geadpelleerde berouw gehad en getoond hebbe, over zyne den Souverain, den Prinee Erfftadhouder, en zyae mede Ingezetenen aangedaane beledigingen , wel is waar, volgens de verklaring van Bannier hebben de Gecommitteerdens van de Vergadering der Afgevaardigden uit de Genootfchappen, waar van de Geadpelleerde een M 5 wai,



% 186 ff
was, der Commisfie van Defenfie Verklaard, voor hun en hunne Committenten geen oogmerk gehad te hebben, nog de Vergadering der Heeren Staaten nog het Collegie van Defenfie Wezen eenigzins te la der en of te taxeer en maar dat zy in tegendeel zig bereid verklaarden ter nakoming van alzodane fcbikkinge als Ridderfchap en Steden, of zy hare Gecommitteerden in dit hachelyk oogenblik zouden dienflig cordeelen, verzoekende daar van opening te doen, ter Vergadering van Ridderfchap en Steden.
Doch met al dat bleven, zy ingevolge het 5n de Notulen geinfereerd Rapport ftaan op het gedeclareerde, om het Volk by een te doen rukken, den doormarsch en inquartiexing der Pruisfifche Troupes tegen te houden, en dit mislukkende, dan naar Holland te trekken. Ook vinden wy in de Notulen, dat terftond na dat dit Rapport gedaan was, met eenparige ftemmen, en dus ook met de Hem van Geadpelleerde als toen praefent en als Gecommitteerde Rapport gedaan hebbende, gerefolveerd i^ de gewapende macht dadelyk te zamen te rukken, en aan de departementen aan te fchryven, om zich in de Hoofd-fteden te verzamelen, welke Refolutie juist geen zeer gunftig denkbeeld geeft , van hunne onderwerping aan de fchikkingen der Staaten; alzo zy nu zonder order of permisfie der Staaten te werk ftellen, dat geene, het welk zy by hun Addres van de Staaten verzogt hadden, en genoegzaam te kennen gegeven, dat nog zy, nog zelfs ook niet de Commisfie Van Defenfie buiten order der Staaten



% 187 ff
ten doen kon, als welke zy zelve in het Addres zeggen, dat zig verbonden had, hun tot zamenrukking der macht ontwerpen plan als ten hoogften nuttig aan de Staaten te zullen voordragen, waar uit dan ook direct vervalt het geen anders uit het in voorengemeld Rapport geïnfereerde, dat de Commisfie van Defenfie die zamen rukking der macht aan de Genootfchappen overlieten, ten deezen zoude kunnen worden getrokken.
Ook blykt geene poenitentie uit het Request , dat de Geadpelleerde aan Ridderfchap en Steden ten fine van opheffing van procedures heeft geprsefenteerd, als houdende hy zich ,ïn het zelve aan de fustenue die hy zedert is 'blyven foveren, dat hy in het Addres niet had toegeftemd, en dus alleen aan het defenfioneele zonder eenige misdaad te bekennen, geheel anders als Mr. W. de Lille en Schultus , Jan Bannier in hunne ten procesfe bekende fupplicatien gedaan hebben.
Het verlichtende derhalven dat zich in deezen op doet, komt hoofdzakelyk neer op de verwarring in het welke het Addres gearrefteerd, en de algemeenheid van het Systema door de Remonftranten geadopteerd, mitsgaders de eenigermaten plaats hebbende, onder gefchiktheid van het zelve aan het Systema der Staaten.
Deeze verfchoningen, welke zekerlyk plaats hebben, wanneer men alleen op het ogenblik van het arrefteeren van dit Addres ziet, zouden eene aanzienlyke mitigatie te weeg kunnen en moeten brengen, waare het niet, dat het verlichtende derzelve merklyk verminderd



% x88 j?
derd wierd, door eene daar tegen over {taande verzwaarende omftandigheid; te weten in het beoordeelen der tyds omftandigheden moet men niet alleen zien op het ogenblik van het gecommitteerd Delict, maar ook op het geen daar voor gefchied is.
Maar wanneer wy nu dit in deezen te werk Rellen, dan vinden wy, dat dit Request niet op zich zelve befchouwd kan worden, maar te houden is, als verbonden met de handelwys der Genootfchappen voor dien tyd, welke van misdadigheid in geenen deele kan worden vrygepleit.
Het is een res notoria , dat het Systhema der zogenaamde Patriotten door de geheele Republicq het zelfde was; en dat de Genootfchappen, Schutterijen enz. met eikanderen de concert handelden, hec is even notoir, dat de Genootfchappen zich meester imtakten van de Regeringen, door af te zetten die hun niet aanftonden, en in de plaats te zetten, die hun believen; door ernfèige Addresfen aan de Regeering te doen, en in dezelve quafie verzoeken , in de daad gewapend aan te manen, om te refolveeren, dat zy gaarne gerefolveerd wiK den hebben. Op deeze wyze geraakte de klem der Regering by de Genootfchappen, en de Souverain zelfs moest hun ontzien, immers daden conniyeeren, die niet zonder verbreking der geheiligdfte verbintenisfen gefchieden konden , en aireede in ons land een toneel van verwoestingen hebben begonnen te openen; Maar dit zo zynde , dan moet immers een aanzienlyk deel van' het verfchonende vervallen, het "welk uit de gelykheid van het Systhema der



% i8q ff
Staaten en der Remonftranten, anders zou kun» nen gehaald worden.
Alles dan by eikanderen neemende, concludeeren wy, dat naar ons inzien, de bewoordingen, waar in ,het Addres begrepen is, als het effect van drift, onberadenheid en verwarring zouden kunnen geconfidereerd en overzulks lichter geftraft worden, edoch de Principes in het zelve gemanifesteerd den Geappeileerden meer te imputeeren zyn, als uit die drift en verwarring niet proflueerende, met dien verftaande nochtans, dat ook ten deezen opzigte mitigatie van ftraffe behoort plaats gegeven te worden, uit hoofde dat het alles in Civili Msfenfione gefchied is.
Om al het welke wy derhalven van oordeel zyn, dat de poenaliteit behore te beftaan in eene Palinodie en afbidding der begane misdaden , en in eene temporaire inhabiliteit om binnen de Provincie van Overysfel een publicq Ambt te bedienen , edoch dat zo de Geadpelleerde voorfchreven Palinodie en afbidding weigerde te doen, behore te worden gehouden by zyne ten Requeste gemanifesteerde Principes en Intentien daar door ipfo aclu te perfisteeren en overzulks voor zyn geheele leven uit de Provincie van Overysfel gebannen: moetende vervolgens alle kosten in beide inftantien voor en tegen Geadpelleerde geimpendeerd, ten laste van denzelven gebragt worden.
Weshalven wy dan oordeelen aan Hun Ed.1 Mog. Ridderfchap en Steden de Staaten van Overysfel in goede Justitie te moeten advifeeren in deezen te pronuntieeren en executeren navolgende SENJ



% 19° ff
S E N T E N T 1 E
in zaaken
Dr. W. KLOPMAN, als aangeftelde Fiscaal namens de Provincie (Overysfel) ongineele Aanlegger en in deezen Appellant ter eenre,
or en tegens
H. J. COLMSCHATE, origineel* Gedaagde in perfoon, Gecontumaceerde en in deezen Geappelleerde ter andere zyde.
Ridderfchap en Steden de Staaten van Overysfel op de tusfehen den Appellant ter eenre, en den Geappelleerden ter andere zyde, ter zaake van het Addres, door de gezamentlyke Afgevaardigden uit de Genootfchappen van Wapenhandel binnen deeze Provincie hebbende geëxisteerd, den 13 September 1787. aan Ridderfchap en , Steden gepraefenteerd, gevoerde en thans in Appel ongedecideerd han« gende Procedures recht doende, verklaren de Sententie in de eerfte Inftantie afgegeven en den 4 Maart .1790. in den Gerichte der Heerlykheid Almelo in Contumaciam van de Geadpelleerde gepronuntieerd, kwaad, en daar tegen het geinflitueerd Appel goed; condem* neeren dien volgens den Geadpelleerden, om op zulken dag, als tegen welken hy zal worden geciteerd, in perfcon in den Gerichte te
ver-



% lp* £
verfchynen, en aldaar zelve te lezen, en vervolgens met eigenhandige vertekening te bevestigen het hier agter volgend Declaratoir, verklaren voorts hem Geadpelleerde geduurende de zes eerfte agter eikanderen volgende jaaren inhabiel, om binnen den Lande van Overysfel eenig publica• Ambt te kunnen bekleden, waameemert, of daar toe in eenigen opzichte geëmploijeerd worden.
En ingevalle de Geadpelleerde weigerachtig mocht bevonden worden, aan het eerfte gedeelte deezer Sententie te voldoen, het zy hy compareerende nochtans het Declaratoir in Voegen voorgefchreven, niet lezen of tekenen wille, bannen hem Geappelleerde, als disobedient niet alleen, maar ook daadlyk tonende te perfisteeren by zyne ten Requeste gemanifesteerde Itefive en voor den Lande gevaarlyke Sentimenten en Jntentiè'n, gedurende zyn ge* heele_ leven uit de Provincie van Overysfel met inthimatie, om daar in nimmer weder té komen, by poene van zwaarder ftraffe.
En condemneercn eindelyk hem Geadpelleerde in alle de kosten van deezen Procesfe voor en tegens hem zoo in de tweede als eerfte Inftantie geinpendeerd,
DECLARATOIR.
Ik betuige en verkiare by deezen, met oprecht en hartgrondig leedwezen te zyn aangedaan , deswegens, dat ik mede geconcurreerd hebbe tot het Addres op naam der gezamentlyke Afgevaardigden uit de Genootfchappen
yan



% 192 ff
van Wapenhandel binnen deeze Provincie van Overysfel hebbende geëxisteerd, den 13 September 1787. aan Ridderfchap cn Steden de Staaten deezer Provincie geprsefenteerd, bekennende daar mede Hun Edele Mogende mynen te devenererene Souverain, Zyn Doorluchtigfte Hoogheid den Heer Prince Erfftadhouder, het Eminent Hoofd deezer Republicq, en een aanzienlyk aantal myner Medeburgeren en Ingezetenen grovelyk te hebben gehoond en beledigd, en mynen plicht op een verregaande wyze overtreden, biddende daarom en fmekende, dat het zelve my groot-gunftig moge vergeven worden, en belovende dat ik my altyd, geduurende myn geheel volgend leven omtrent Hun Edele Mogende de Heeren Staaten deezer Provincie, en Zyn Doorluch* tigfte Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder ,zal gedragen, gelyk een getrouw en plichtbetrachtend onderzaat van den Lande van Overysfel te doen betaamt; dat ik ook de vastgeftelde form van Regeering in deeze Provincie ten allen tyden, zo veel in my is, zal voorftaan en bevorderen; dat ik ook nimmer eenige wraak omtrend iemand, wie ook, die van my in gevoelens verfchild heeft, of als nog verfchild, zal oeffenen, of denzelven eenig nadeel wetens toebrengen, of doen toebrengen,- maar dat ik in tegendeel alles zal aanwenden, wat in my is, om de vreede met 'alle myne Mede Ingezetenen, het zy dezelve geduurende de laatfte onlusten in deeze Repu? blicq met my eens gedacht hebben, of niet, te bewaren, en met dezelve in die eensgezindheid te leven, welke een waar Voorftander
van



% m ff
van het Vaderland en deszelfs Vryheid te onderhouden, en aan te kweeken verplicht is,
Aldus falvo meliori judicio, by ons ondergefchrevene geadvifeerd in Groningen den 17 Juny 17P1.
(was getekend.) W. CRANSSEN. H. J. ARNTZENIUS,
Pro vera Copia.
(was getekend.) J. WESTENBERG. Jur.



% 194 $
Extract uit het Crimineele Prothocol des Hoog Graaflyken Gerichte des Huizes en Heerlykheid Almelo en Vriezenveen.
Hoog gerichte, gehouden op den huize Almelo den 23 November 1791.
Coram Zyne Excellentie de Hoog Geborene Geftr. Heer T. Grave van Rechteren , Limpurg, Schulenburg en d'Eeze. Luitenant Collonel van den Luitenant Generaal Bedeaux, <Stc. &c. &c.
r Dr. B. NAGEL. Asfesforen < en
C Dr. Ê. D U L.
'Erfcheenen Dr. W. Klopmam en Pr. Schneldieu , namens de Provincie, exhibeerende Extract Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 25 Oétober 1791, waar by H. J. CoLi\fscnATE gelast wordt, om op heden aan het hooge Vonnis in klaringe gevallen den ï8 Augustus 1791. te voldoen.
Dat overzulks de Comparanten verzoeken, dat aan H. J. Colmschate die Sententie moge worden voorgelezen, in verwachcing, dat dezelve als nu aan dit Vonnis zal voldoen, by faute van dien verzoekende, dat hy daar toe-moge worden aargeeischt, e/ï by uitbly*
ven



\ 195 ff
ven of onwilligheid gecontumaceert, en dat het tweede Lid van de Sententie mooge ftand grypen, en hem dien ten gevolge een termyn by Decreet moge worden gepraefigeert, om de Provincie te ontruimen; allefins onder referve van kosten, waar van men hem de Rekeningen zal doen infinueeren als na Landr. en Nad. Regl.
Na dat aan H. j. Colmschate de Sententie van den 18 Augustus laatstleeden was voorgeleezen, heeft dezelve H. j. Colmschate het Declaratoir, hem by die Sententie voor» gefchreven, en opgelecht, alhier in dit Hoog Graaffelyk Gerichte voorgelezen en betekent, waar van ten Prothocolle van deeze H. Gr. Vierfchaar Registratie en Certificatie zal worden gedaan.
Nader erfcheenen Dr. W. Klopman en Pr. Sciineidler verzoekende dat van het gehandelde en tekening van H. j. Colmschate, in het Crimineele Prothocol van dit Hoog Gr. Gerichte mooge worden gecertificeert, om te ftrekken tot naricht, en dat hun Comparanten voorts hier van Extract moge worden verleend, zulks flellende ad decretum. cum Expenfis.
Decretum.
Qr C. pro vero ExtraÏÏul D. BARTELINK. Secretaris.
Na DE-



% ipö ff
Copia,
DECLARATOIR:
ïk betuige en verklare by deezen, met oprecht en hartgrondig leedweezen te zyn aangedaan, deswegens, dat ik meede geconcurreert hebbe, tot het Addres, op naam der gezamentlyke Afgevaardigden, uit de Genootfchappen van wapenhandel binnen deeze Provincie van Overysfel, hebbende geè'xisteerd, den 13 September 1787. aan Ridderfchap eii steden, de Staaten deezer Provincie geprasfenteert, bekennende daar meede Hun Edele Mogende mynen te devenerereren Souverain, Zyn Doorluchtig/Ie Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder, het Eminent Hoofd deezer Republicq, en een aanzienlyk aantal myner mede Burgeren en Ingezetenen grovelyk te hebben gehoond en beledigt, en mynen pligt ep een verregaande wyze overtreden, biddende daarom en fmekende, dat het zelve my grootgunftig moge vergeven worden, en belovende, dat ik my altyd geduurende myn geheel volgend leven, omtrent Hun Edele Mogende de Heeren Staaten deezer Provincie en zyn Doorluchtigfte Hoogheid den Heere Prince Erfftadhouder zal gedragen, gelyk een getrouw en pligtbetragtend onderzaat van den Lande van Overysfel te doen betaamd, dat ik ook de vastgeftelde form van Rege«nge in deeze Provincie ten allen tyde, zo veel in my is, zal voorlfaan en bevorderen, dat ik ook nimmer eenige wraak omtrent ie»ant, wie ook, die van. my in gevoelens ver-
fchlh



% w ff
fchilt heeft, ©f als nog verfchilt, zal oeffenen, of denzelven eenig nadeel wetens toebrengen , of doen toebrengen , maar dat ik in tegendeel alles zal aanwenden, wat in my is, om de vreede met alle myne mede Ingezetenen, het zy dezelve geduurende de laatfte onlusten in deeze Republicq met my eens gedagt hebben , of niet, te bewaaren, en met dezelve in die eensgezindheid te leven, welke een waare voorftander van het Vaderland en deszelfs Vryheid , te onderhouden en aan te kweeken, verpligt is,
A£tum op den Huize Almelo den 30 November 1791.
(was getekend.) H. J. COLMSCHATE.
pro vera Copia. D. BARTELINK. Secrec
N 3 VRAAG*



% 198 ff
A
FR dAC AR TIC UL E N.
Om daarop ten Inftantie van Dr. Willem Klopman , als aangeftelde Fiscaal naamens de Provincie, na voorgaande Wettige Citatie en erinneringe van de zwaare ftraffe des Mein-Eeds, onder eede by wyze van Reproductie te horen.
Mr. Burchard Joan van Hattuml Willem van Cleef. Jan Paul Wientjes. e n
Hendrik Christuan Glaser. i.
Getuigen ouderdom en verwandfchap af te vragen, ifte Get. zegt ongeveer 50 jaar oud te zyn en niet verwand.
2de Get. zegt ruim 43 jaren oud te zyn en niet verwand.
3de Get. zegt 34 jaar oud te zyn en niet ver-' wand.
4de Get. zegt 55 jaar oud te zyn en niet ver-' wand.
2.'
Getuigen in vorige Condfchap verklaart hebbende, in perfoon te hebben bygewoond de Vergaderinge van Afgevaarr digden, uit de vernietigde Vry-Corpfen en Genootfchappen van Wapenhandel,



in deeze Provincie, den 12 September 1787. tot Zwolle gehouden, word als nu nader afgevraagt, of zy niet fpeciaal in die Vergaderinge praefent geweest zyn, toen 'er befloten is, een Addres of Request aan Ridderfchap en Steden te doen, over en ter gelegentheid van een Mis* five van zyn Majefteit de Koning van Pruisfen aan de Staaten deezer Provincie, over den doormarsch van. Hoogst derzei ver Troupes?
ifte Get. zegt ja.
2de Get. zegt ik meen van ja.
3de Get. zege ja.
4de Get. zegt ja.
v 3Is daar toen geen Concept, door de Heer de Lille en ,Bannier in die Ver* gaderinge geproduceert?
ifte Get. zegt ja.
2de Get. zegt, dat kan ik met geen zekerkerheid zeggen, of het door die Heeren, en dan of 't door een ander gedaan is.
3de Get. zegt zo als my voorftaat ja.
4de Get. zegt dat kan ik niet zeggen, daar heb ik geen reflexie opgenomen.
4-
Zyn Getuigen almede niet praefent geweest, toen in die Vergaderinge over dit Concept Addres gedelibereert, en het zelve na eenige veranderinge goedgekeurt of gearrefteert is?
t N 4 tfU



% 200 ff
Jfte Get. zegt ja.
2de Ger zegt, Ik hebbe bv 't begin en by 't laatfte van die Vergaderinge niet geweest, en daarom kon ik met geen zekerheid «eggen, of het toen goedgekeurt is, maar wei dat 'er over gefproken is,
3de Get. zegt ja.
4de Get. zege ja.
5-
Wie heeft zulks in omvrage gebragt ' of daaromtrent de ftemmen opgenomen?*
ifte Get. zegt zig zulks, door de lankheid der tydt, met meer te kunnen herinneren.
2de Get. zegt, Ik weet niet anders als Pyman, om dat die PrrefidenC Was.
3de Get. zegt dat kan ik niet vast zeggen maar zo my voorftaat Pyman.
4de Get. zegt dat kan ik met geen zekerheid zeggen, maar ik meen van Pyman.
6.
En op welke wyze wierden die ftemmen opgenomen?'
ifteGet. zegt zulks met geen distinctie meer te weten.
; 2de Get. zegt dat kan ik my tegenwoordig niet meer herinneren.
3de Get. zegt dat weet ik niet, dat is my vergeten.
4de Get. zegt dat km ik met geen zekerheid zeggen.
Is dien na niet goed gevonden, om den Prjefident Pyman en Secretaris yan Deven* * ' . ' ter.



% 201 $
ter , te Committeeren, om, dit Request zo als het toen verandert en gearrefteert was, na dat het afgefchreven zoude zyn, te tekenen en aan den Heer Mülert tot de Leemkuile te bezorgen, om mede naar Campen te neemen, om aan Ridderfchap en Steden over te geven ?
ifte Get. zegt het gevraagde in deezen Arcul alzo gepasfeert te zyn, uitgenomen, dat niet weet, aan wie het bezorgd zoude worden, maar weet wel, dat 'er over de beforginge gefproken is,
2de Get. zegt daar kan ik my niet van herinneren.3de Get. zegt ja.' 4de Get. zegt ja.
8.
En heeft de Heer Mulert toen die Commisfie niet op zig genomen ?
ifte Get. zegt zulks met geen zekerheid te weten.
2de Get. zegt daar kan ik my ook niet van herinneren. 3de Get, zegt ja. 4de Get. zegt ja.
Aaum onder eede als na Stad Regte binnen Zwolle den 1 .Eebruary 1792. coram Schepen Laging.
me prasfente (was getekent.) R. EEKHOUT. Secre-, N 5 VRAAG*



% 202 ff
B.
VRAAGART1CULEN.
Om daarop ter Inftantie van Dr. W. Klopman als aangeftelde Fiscaal naamens de Provincie, na voorgaahde Wettige Citatie en erinneringe van de zwaare Straffe des Mein-Eeds onder eede by wyze van reproductie te horen.
1) Mr. BURCHARD JOHAN VAN HATTUM.
2) Leonard van Hoesen.
3) Willem van Cleef.
4) Jan Paul Wientjes.
5) Hendrik Chkistiaan Glazer. <5) Coenraad Jansen.
en
7) Hendrik Tegelaar. 1.
Getuigen ouderdom en verwandfchap af te vragen. 2de Get. zegt tusfehen de 40 en 50 jaar oud te zyn, en niet verwand.
6de Get. zegt in zyn 37 jaar oud te wezen en niet verwand.
i 7de Get. zegt circa 48 jaar oud te zyn ent niet verwand.
2.
Getuigen in voorige kondfchappen verklaart hebbende, in Perfoon te hebben by" gewoond, de Vergaderinge van Afgevaardigd



% 2o3 ff
digden uit de vernietigde Vry-Corpfen e» Genootfchappen yan. Wapenhandel in deeze Provincie den 12 September 1787. tot Zwolle gehouden.
Word als nu gevraagt, of zy niet fpeciaal in die Vergaderinge prasfent geweest zyn, toen 'er befloten is, een Addres of Request aan Ridderfchap en Steden te doen, over, of ter gelegentheid van een Misfive van zyn Majefteit de Koning van Pruisfen, aan de Staaten deezer Provincie over den doormarsch van Hoogst derzeiver Troupes.
2de Get. zegt ja. 6de Get. zegt ja wel.' 7de Get. zegt. ja.
3-
Is daarvan toen geen Concept door den Heer de Lille of Bannier, in die Ver* gaderinge geproduceert ?
2de Get. zegt dat wel weet dat 'er toen een papier is overgegeven, dog kan niet zeker zeggen, door wien het geproduceert is, terwyl het al zo lang geleden is.
6de Get. zegt ja wel.
7de Get. zegt dat wel weet dat 'er een zeker Concept geproduceert is geweest, dog door wien is hem onbekend.
4-
Zyn Getuigen almede niet prsefent geweest, toen in die Vergaderinge over dit Concept Addres gedelibereert, en het zelve na eenige veranderinge goedge&eurt of gearrefteert is? ade



% 204 ff.
2de Get.' zegt ja. 6de Get. zegt ja wel. 7de Get. zegt ja.
5-,
Wie heeft zulks in omvraage gebragt, of daaromtrent de ftemmen opgenomen?
2de' Get. zegt zulks door de langheid van de tyd, niet meer met zekerheid te kunnen zeggen, maar denkelyk de Heer Pyman, en dat van Deventer het opgetekent heeft.
6de Get. zegt dat 'er voor dat ogenblik niet praefent is geweest.
7de Get. zegt ik meen door den Heer Pyman. 6.
En op welke wyze wierden die ftemmen opgenomen.
2de Get. zegt dat de ftemmen van de Linkerhand van de Tafel na de Regterhand wierden opgenomen.
6de Get. zegt zig tot voorige Articul te refereren.
7de Get. zegt dat hem zulks ondagt is.
. 7-
Is dien na niet goed gevonden, om den Praefident Pyman en Secretaris van Deventer te Committeren om dit Request, zo als het toen verandert en gearrefteert was, na dat het afgefchreven zoude zyn, te te-v kenen, en aan den Heer Mulert tot dem Leemküile te bezorgen, om mede naar Campen te neemen, en aan Ridderfchap en Steden over te geven.



% 4°5 #
ade Get. zegt ja, voor zo verre hem voor* ftaat.
6de Get. zegt ja wel.
?de Get. zegt voor het tegenswoordige weet ik 'er niet van.
8.
En heeft de Heer Mueert toen dieCom* mislie niet op zich genomen?
2de Get. zegt dat de Heer MulerT 'er van verfcheidene Leeden toe verzogt is, dog kan met geen zekerheid zeggen, of hy die Commisfie op zig genomen heeft of niet.
6de Get. zegt ja, nadat hy'er toe verzogt is geweest.
7de Gec. zegt dat is my mede onbekend.
Aóïum onder eede , als na Stad Regte; voor zo verre voornoemde drie Getuigen betreft , zynde de overige Getuigen wegens indispofitie en abfentie niet gecompareert binnen Zwolle den 27 January 1792. coram Schepen Laging.
me prsefente. (was getekend.) £. EEKHOUT. Secret,;
ÊDËLÊ



% 206 J*
c.
EDELE ACHTBARE HEEREN!
Onlangs door de Medicina; Doctor J. H. StolTe, aan my ter hand gefield zynde, voor de Gezwoorene Gemeente deezer Stad, vier exemplaren, van een gedrukt Duplicq van Vosding van Beverforde, waar by men my, onder voorwendzel van defehdendo te handelen, zeer grof ten toon field; zo vinde my verpligt dezelve met deeze myne korte aanmerkingen te vergezellen.
Men grond zig by dat Duplicq op Cond> fchappen van getuigen die zig zeiven wederleggen: waarom de Vryheid neem Extract uit een_ reproductoire Condfchap, door de Heer Fiscaal Klopman van dezelve Getuigen geligt, waar van my vergund is gebruik te maken, hier agter by te voegen.
Wanneer aan Getuigen gelove zal gegeven worden, moeten ze de waarheid, die tog altoos een en dezelve is, eenftemmig verklaaren.
_ Dit word door de Getuigen van Beverfordeniet gedaan.
By de Condfchap hier agter art. 10. 'verklaard de 4de Getuige, ondereede, ftellig en by herhaling, dat het Addres, waar over in dit Geding gedisputeerd word, niet veranderd is, en dat befloten is daar in geen verandering te maken. En de 5de Getuige verklaard nog ruim zoo zeker onder eede het tegendeel, namelyk, dat hy wel weet dat gerefolveerd is 'er wat in te verzagten.
Wat



% se-? ff
Wat zal een onpartydige oordeelen, van* eedelyke verklaringen die zo zeer verfchillen, en lynregt tegen den anderen aanlopen.
Art. 21. verklaaren de eerfte Getuige te meenen, en de tweede ftelling, dat het Addres met eene groote meerderheid gearrefteerd is; en de vierde en vyfde Getuigen, dat het maar met eene Stem overgehaald is.
Ja de Getuigen wederfpreken zig zelfs zodanig, dat hun eene verklaring de andere deftrueerd.
By de Condfchap hier agter, verklaard de vierde Getuige op art. 24. dat hy wel gehoerd beeft, dat Pyman fiem van my gevraagd heeft; En op art. ia. van diezelve Condfchap had hy geantwoord, of de ftem van van Deventer gevraagd is, dat kan ik niet zeggen, ik fond ver van van Deventer.
Belangende het Poinct zelfs of myn ftem gevraagd is, daar omtrent zeggen wel de eerfte en derde getuige, dat ze bet meenen, dog durven zulks niet zeker verklaren : Zo dat dit geen pofitif getuigenis, maar flegts een verbeelding is.
En wat yan het getuigenis van deeze lieden te houden is, zal wel kunnen opgemaakt worden , wanneer zal geblyken, hoe deeze nevens de andere Getuigen, my hebben opgegeven, als een der voornaamfte doordryvers van dit Addres, dog by nader onderzoek en examinatie onder eede, niets, hoe genaamd, hebben kunnen allegeeren, hoe ik dit zoude doorgedreven hebben.
De tweede , vierde en vyfde Getuigen, die by de Condfchap van Beyerforde ftellig onder
eede



% 208 ff
eede verklaard hadden, dat my ftem gevraagd was, durven by de Condfchap van de Fiscaal, daar hen de omftandigheden wat duidelyker onder het oog worden gebragt, zulks onder eede niet ftaande houden.
Aldaar word hun art. 12. gevraagd, is by het opnemen der ftemmen toen wel ftem van de Secretaris van Deventer gevraagt.
Daar op antwoord de tweede Getuige, dat weet ik ook niet.
De vierde Getuige zegt, de (lemmen zyn in het ronde opgenomen, of de ftem van van Deventer gevraagd is kan ik niet zeggen, ik flond ver van van Deventer.
Vyfde Getuige zegt, dat kan ik ook niet zeggen. (*)
£n evenwel fchaamt nog fchroomt Beverforde
(*) Deeze Getuige Coeneaad Janzek had by een Conci. fchap (waar van by de Schrifturen van Beverfohde, zo veel ydel en vuilaardig gefchreeuw word gemaakt) onder eede verklaard, dar van Deventer over dit Addres ftem gevraagd lias, en dat dezelve zyn toeflemming daar toe ge. geven bad; Dog hy heeft dien na niet alleen by een reproduftoire Condfchap onder gelyken eede verklaard dat by daar niets van vuist; Maar ook is nog by nader onderzoeK aller overtuigendst gebleken, dat hy met geen mogelykheid* beeft kunnen weten van wien ftem gevraagd is, en van wien niet; alzo hy. NB. op bet ogenblik dat over gemeU de Addres omvraage is gedaan, in de ftemmen opgenomen zyn, niet eens prtejent is geweest in de Vergadering; Gelyk hy onder eede tot God Almagtig heeft moeten erkennen , by zyn depofitie op de nadere Vraag-Articulen hier voren gedrukt onder de Letter B. pag. 204, op art. 5 en 5. Het getuigenis dan van hem, die onder eede durft te verklaren wat 'er in zyn abfentie zoude voorgevallen zyn, Ss van geen de minlle geloofwaardigheid nog probatoirs fcragt, veel min in ftaat om de opregte wa»rbeid te over,' iWeldigen



% sop ƒ
toröe zig niet op de hoogfte en criantlte toon
by zyn Duplicq tegen my door te flaan, niettegenftaande hy alvorens by het Replycq van den Heer Advocaat Fiscaal deeze nadere Condfchap heeft kunnen vinden.
_ Of dit nu getrouw disputeeren en edelmoedig handelen is, durft de Ondergetekende aan het oordeel van ieder onpartydige overlaten.
Betoond men nu hier door zyn onbekwaamheid tot hatelykheden? legt dit gedrag aan den dag, een hart dat een innigen afkeer heeft van de Helfche Gedrochten van wraakfchen- en Jaster-zucht, waar van men zig in zyne Schriftuuren zoekt vry te pleiten?
Het is ook ten uiterften vreemd, dat men door dezelve Getuigen zoekt te beweeren, dat zo de Heer Pyman en ik zig niet by da voorftanders van het zelve Addres gevoegd hadden, het zelve niet zoude doorgegaan zyn.
De Getuigen verklaaren dat ze zulks geloven, dog niet op wat grond.
^Getuigen die tusfehen hun verklaring hun eigen geiove mengen, worden in Rechten als animeus en partydig aangemerkt.
_ Mogelyk dat hier onder wel een geheimzinnige betekenis fchuild. Dat men de woorden, dat de Heer Pyman en ik zig by de voorftanders van het Request gevoegd hebben „ in dien zin verftaat, dat wy ons vervoegd hebben in de Vergadering of by de perfonen ■ die voorftanders van het Request waren; En dat zo wy aldaar niet gekomen waren dat Request, zo als bet door de Prefident en Secretaris getekend is, niet zou doorgegaan nog ingeleverd zynt maar met de tekening van andere,
O Dog



% 210 ff
Dog het zy hier mede zo het wil, dit tszeker, dat alle die vyf Getuigen by hun nadere edelyke verklaring geen de minfte reden het> ben weten te geven, waarom zy geloven kunnen , dat ik een van de voornaamfte doordryvers van dat Request of Addres zoude zyn.
Ik heb door geen aanrading, nog door eenig raifonnement, discours, confideratien nog gefprek, het minfte daar in toegebragt, nog zelfs iemand eenige aanleiding gegeven om té denken dat ik dat Addres goedkeurde.
Laten de eigen Getuigen van Beverforde zelfs maar fprekcn.
In de annexe Condfchap art. 24. word hen gevraagd: Heeft de Secretaris van Deventer wel iemand aangemoedigd, of op eenigerbande wyze zoeken te bewegen, om tot het Addres zyn toe/lemming te geven?
En daar op antwoorden ze,
Eerfte Getuige zegt, van die aanmoedingen heb ik niets vernomen.
Tweede Getuige zegt, daar heb ik niets van vernomen.
Derde Getuige zegt, zulks kan ik my niet herinneren, daar weet ik niets van.
Vierde Getuige zegt, daar heb ik niets van geboord.
Vyfde Getuige zegt, daar kan ik ook niet van zeggen, dat my te binnen fchiet kan ik niet zeggen, dat hy iemand aangemoedigd heeft.
Ja zy weten niet, dat ik my onder zoo veefe discourfen ■ en raifbnnementen, die aanleiding tot dit Addres hebben gegeven, en waar door het zelve tot ftand is gebragt, gemengt of daar mede bemoeid hebbe. Art.



% 211 ff
Art. 23. van de Condfchap hier agter word fiun gevraagt.
Zyn in die Vergadering zo des morgens ais des nademiddags, door diverfe leden niet wydlopige redenvoeringen en disputatien gehouden, zonder dat de Secretaris van Deventer zig daar mede in het minfte gemoeid of eenige aanmerking gemaakt heeft, uitgezonderd alleen, dat tegen Pyman zeide, dat in het Addres Comminatien voorkwamen, die in geen Addres behoorden, plaats te hebben ?
En daarop antwoorden ze,
Eerfte Getuige, des nademiddags heb ik wel gezien, dat de Leden het niet eens waren , maar of van Deventer hier onder mede was, weet ik niet.
Tweede Getuige zegt, dat weet ik niet.
Derde Getuige zegt, 'er wierd veel gepraat, dat van Deventer zig daar mede moeide % kan ik my niet herinneren.
Vierde Getuige zegt, daar kan ik niet van zeggen.
Vyfde Getuige zegt, daar kan ik ook niet van zeggen.
Men kan ook niet zeggen dat ik eenige invloed in deeze Vergadering heb gehad.
Zelfs kan niemand met waarheid ftellen, dat door het groot credit dat de Heer Pyman zig door zyn krygskunde en activiteit verworven hadde, de andere Leden of eenige van dien dezelve in het ftemmen gevolgt zyn; want dezelve was gewoon het laatfte van allen te ftemmen : Zo dat het Addres al wel voor gearrefteert te houden was, eer het aan de ftem van de Prefident kwam,
O a Is



% sra ff
1$ het dan ook mogelyk, dat zommige Ke» den in de verbeelding zyn geraakt, dat ik dat Addres mede toeftemde, om dat terftond na dat het concept gelezen was ze gezien kunnen nebben, dat ik tor en met de Heer Prefident Pyman fprak, toen ik tot Zyn Wel Edele met een zagte ftem zeide, daar komen altham corhminatiea in voor, die in geen Addres behoren, plaats te hebben: waar op de Heer Pyman zeide [preek bard op, of wat harder: gelyk ik toen ook wat barder dezelve woorden herhaalde.
Of kan men myn' toeftdmming ook daar uit preiumeeren, om dat, wanneer men my het Addres overreikte, en zeide dat ik als Secretaris het moeste affchryven, ik zonder tegenftribbeling ben aan het fehryven gegaan ?
Uit geen van beide Poincïen kan zulks worden befloten.
Niet uit het eerfie het geen wel ongeveer een uur was voor dat de ftemmen wierden opgenomen.
: Dat gezegde was ook gansch geen Approbatie
Plet duid in tegendeel aan , dat het Addres, zo als het evenwel nog roet comminatien gearrefteerd is, gansch niet van myn fmaak was.
Het affchryven is ook geen bewys dat ik tot het arrefteeren van het zelve iets gecontribueerd heb.
Want toen ik aan het fchryven ging was het reeds gearrefteerd.
Indien men regt oplettend was geweest, had men uit myn fchryven wel iets anders kunnen belpeuren; namelyk, dat ik myn affchrift zodanig



% 213 $
nig beklad had dat het tot geen origineel kon dienen, Immers heeft men my, na dat het afgefchreven was zulks kunnen horen zeggen, als mede dat ik geen tyd had om het weder af te fchryven.
Dog daarvan weten de Getuigen niets: En dit is evenwel waaragtig; Gelyk het ook een zekere waarheid is, dat dit de oorzaak is, dat het Addres aan Hun Edele Mogende ingediend niet onder myn hand is geweest, maar onder de hand van een ander, die door my tot het affchryven niet gelast nog verzogt was, en die ik tot op dit ogenblik daar over nog nimmer gefproken heb.
Uit annexe Ei'tract art. 31. is wel -te zien, dat de Getuigen door Beverforde en Leonard van Hoesen, voor dat ze Condfchap _ gegeven hebben, gefproken zyn: waar over ik my als nog niet verder zal uitlaten.
En is dan uit dit alles genoegzaam te zien., dat die Condfchappen, waar mede men my zo zwart zoekt te maken, naar rechte van geen de minfte kragt zyn; als zynde veranderlyk, ftrydig met zig zeiven, ten deele onzeker, imaginair, of op een bloot denkbeeld, vermoeden of gisfing berustende, en ten eenemaal partydig, vyandig en zig zeiven om ver werpende. (*)
Hoe ver de partyzucht gaat, is onder anO 3 de-
(*) Menigvuldige andere remarques worden omtrent deeze Getuigen gemaakt. Hier voor byTriplicqpag. 39 art. 243. tot 249 pag. 41 en42.art.257. tot 262. pag. 48. art. 303. tot310.
By de Sententie in cas d'Appel in zaken tegen Colmschate mede hier voor pag. 89. 90 en pag. 131 en 132.
En by het Replicq hier agter gedrukt No. 3. art. 115. tot 176., «rt. 233-263. en art, 266. tot 28a.



% 214 ff
deren uit het antwoord van Beverforde art. 99. met den eerften opfiag te zien, alwaar men zelfs fteld, dat uit myn aantekeningen met geblykt, dat by bet Addres heejt toegefiemd. En evenwel gaat men over om myn perfoon te beoordeelen, even als iemand die iets byzonders ten nadeele van Beverforde getuigd of gefchreven hadde, om maar op de text te komen om my te kunnen denigreeren.
Wat denkbeeld moet een onpartydig Richter van zulken fchryftrant hebben?
Een ieder die dezelve overweegt zal aanllonds bevinden, dat de Schryvers niet van denkwyze zyn, dat zagt-geaardheid een van de feherpfte zwaarden is in de Maatfchappije om mede te ftryden; En ligt twyffelen of dezelve wel erkennen dat fchen- en lasterzucht wapentuigen der goddeloosheid zyn die jn de Hel gefmeed worden.
Het is en blyft een voifirekte onwaarheid dat ik meergemelde Addres immer toegeilemd of geapprobeerd heb; en een nog grover gefponnen verdigtzel, dat ik een van de voornaamfte doordryvers van het zelve zoude geweest zyn.
Dan het is over bekend, da-t na dat ik in November 1787. de papieren van voorfchrevene Vergadering Op ordre van de Heeren Gecommitteerden uit de Magiffcraat van Zwol heb overgegeven, en na dat ik my verpligt heb geagt de oude Conftitutie aan te kleven, de baat en partyzucht in volle woede tegen my los gebroken is, dat men my op veelerhande wyze heeft zoeken hatelyk te maken,
divers



% 215 ff
diverfe onwaarheden tot myn laste heeft ukgeftrooit, als dat ik aan Hun Edele Mogende zoude hebben opgegeven, wat perfonen al na Hattem geweest waren, (het geen ik niet gedaan heb, nog hebben kunnen doen, als daar van onkundig zynde) en meer dergelyke fnode verdigtzelen die loutere logens zyn. Ja dat men in dezelve maand Augustus 1789- (wanneer Colmschate en Beverforde hun Condfchappen tegen my geligt hebben,) vuile Pasquillen op my alhier heeft aangeplakt: het welk dan nog aan geen ordentelyke lieden, van wat denkwyze ook zyn toefchryve; maar aan een complot booswigten, dat de geest van rumoer tot in het gebeente geworteld is, dat tegen my te famen gefpannen fchynd, om indien het God geliefde toe te laten, myn verderf te berokkenen, en zulks uitbaat en partyzucht tegen my opgevat uit een valfche veronderftelling, dat ik de papieren van gemelde Vergadering zoude hebben overgegeven om een ander in het lyden te brengen, als mede uit ongenoegen, dat ik niet heb kunnen goedvinden de zogenaamde Patriottifche partije op het voetfpoor te volgen.
Ik zal tot myn decharge die twee hoofdpoinclen, waarom men zo zeer tegen my losbrand , eens nagaan.
Het zy verre van my, dat ik het verderf of nadeel van iemand zoude wenfchen of zoeken te bewerken.
Ik ben altoos zeer wel overreed geweest, dat men een ander niet moet doen het geen men niet begeerd dat aan zig zelfs gefchiede.
Ik heb ook by een der verhooren voor Hee* O 4 ren



fen Gecommitteerden van de Magiftraat varf Zwolle zwarigheid gemaakt te zeggen wie gecommitteerd zyn geweest om het Addres op te itellen, en wie het aan Hun Edele Mogende zoude inleveren, en verzogt verfchoond te zyn op die vragen te antwoorden; betuigende dat ik het onaangenaam vond een ander te bezwaren; gelyk ik in dat verhoor my daar over ook met nader verklaard heb. Dog in een voi gend verhoor is my opgelegd op eenige voor-" gefielde vragen te moeten antwoorden7 zo als uk met eede zoude kunnen bevestigen; En als toen heb ik zulks niet kunnen no* mogen verweigeren. ö 6
Hoe zoude ik tog daar in anders hebben kunnen handelen ? En hoe zoude ik toen welgemelde Heeren my na de papieren van de Vegadenng vriegen, dezelve hebben kunnen verzaken ? Hoe zoude ik dezelve toen of reeds te voren hebben kunnen verdonkeren? Het waren niet myne papieren, maar van een Ver gadenng van Gecommitteerden van gelegaliseerde Genootfchappen, wier byeenkomst aan den Souverain niet onbekend was, waar in verfcheiden Regenten Sesfie hadden gehad , en Welke Vergadering zelfs geen Deliberatie gehouden, veel min Refolutie genomen had, om haare papieren te verdonkeren.
Het origineele Addres aan Hun Edele Mogende ingediend, moest ook veronderfteld worden ter Griffie te berusten; want fchoon ik verfcheiden dagen voor dat ik hier over gehoord wierd, wel had horen zeggen, dat het origmeele Addres aan Hun Edele Mogende ingediend met te vinden was, zo was ik daar
vao



% *i7 ff
van niet verzekerd; Ik had ook te gelyk gehoord dat eenige Leden van Staat van het origineel Copien hadden genomen, die wel konden geauthentifeerd zyn; ja dat het zelve ter kennis van zyne Hoogheid den Heere Hertog van Brunswyk gekomen was.
Waren die papieren eens verdonkert, zoude men my, aan wien dezelve toevertrouwd waren , niet voor de man gehouden hebben, diè dezelve weggemaakt hadde, met oogmerk om aan de Justitie het onderzoek daar na te beletten.
En daar ik een publicq perfoon was, aan wien dagelyks papieren van een ander toevertrouwd worden , zoude zeer wel hebben kunnen geoordeeld worden, dat ik my onbekwaam en onwaardig gemaakt hadde, dat iemand aan my weder eenige papieren of zaken aanbetrouwde.
Dat het ook gansch niet te zwaarmoedig van my gedagt of geredeneerd was, groote zwaarigheid te Hellen om het verdonkeren dier papieren op my te nemen, kan onder anderen wel blyken uit een Refolutie van de Heeren Staaten van de Landfchap Drenthe van January 1788. waar by door Hun Edele Mogende van de amnestie zyn uitgefloten alle Secretarien van Genootfchappen en Sociëteiten, die de papieren dien aangaande ter kwader trouw hebben verzwegen of weerloos gemaakt.
Het is wel waar, dat men het nadeel van zyn evenmensen moet zoeken voor te komen; Dog het is boven allen waar, dat men de waarheid getuigenis moet geven, wanneer de Overheid het vorderd.
O's Hier



Hier op te willen aanmerken, dat alle die tot het Regerings-ambt bevorderd zyn, geen wettige Overheid is, die gehoorzaamd en geëerbiedigd behoord te worden, zoude een ftoute en gevaarlyke reflectie zyn, zelfs in tyden en landen waar in op de wettigheid der Regeering of het bewind der Regenten gegronde aanmerkingen te maken waren.
In de leeftyd van Christus, was de opperheerfchappije over het Joodfche Land in de hand der Romeinfche Keizers, die men hield voor inbrekers op de Vryheid, welke zy t'onder gebragt hadden: De Joden konden dezelve voor geen wettige Regenten over hen erkennen: Zy meenden dat ze volgens de Goddelyke wet, Deut. 17. vs. 15. geen bewind over hen mogten voeren: En evenwel leerde de Zaligmaker, geeft de Keizer dat des Keizers is, Mat tb. 22. vs. 21.
De Apostel Paulus leerde de Christen Gemeente te Romen, onderworpenheid te betonen aan de Hooge Machten, ten zeiven tyde dat Nero Roomsch Keizer was, Rom. 13. vs. 1. et feqq.
_ In opzigt van het tweede Poinct, kan ik niet zien, wat misdaad 'er in gelegen is, dat ik de denk- en handelwyze der lieden, die zig de naam van Patriotten aangematigd hebben, niet verder goedvinde te volgen.
Begaat iemand een misbedryf wanneer hy van gevoelen veranderd. Hebben dit niet geleerde en brave Mannen van alle tyden gedaan?
Een ieder is verpligt van denkwyze te ver« anderen, zo dra hy dezelve verbeteren fc»n.



% m ff
Opmerkelyk is de taal van de vermaarde Franklin in een Addres aan de Generaal Washington van December 1787. waar by hy zegt: „ Lang geleefd hebbende, heb ik me„ nig geval ondervonden, in het welk ik by " betere onderregting of nadere overweging „ verpligt ben geweest, van gevoelen te veran„ deren, zelfs over gewigtige zaken die ik eerst „ recht oordeelde, dog anders bevond: Daar„ om hoe ouder ik worde, hoe meer ik gefchikt „ ben aan myn eigen oordeel te twyffelen."
Het is een te ver gedrevene eerzucht, ja het character van een dwaas, een gevoelen ftyfzinnig vast te houden, alleen om reden dat men het eenmaal aangenomen en voorgeftaan heeft.
Zouden alle die Heden kwaad doen, die fchoon ter goeder trouwe in het denkbeeld geweest zyn, dat 'er gebreken in de Conftitutie waren ingeflopen die hervormd behoorden te worden, thans begrypen dat men de misbruiken door een vergroot-gias befchouwd heeft, om ze te min draaglyk te doen voorkomen ; Dat 'er geen menfchelyke zaken en alzo ook geen Regerings-vorm zonder gebreken kan gevonden worden; En dat, nu de onderneeming tot herftel mislukt is, het hen als brave Burgeren betaamd met de tegenwoordige Regering te vreeden te zyn.
Daar 'er ook reden genoeg vnn misnoegen is, tegen voorname dry vers van het nieuw Staat-kundig Systema.
Kwaadfpreken, veragten, lasteren, ia vloeken van de geene die van hen verfchilden, was een voornaam bedryf van veele Schryvers:
Dit



% 220 $
Die is zelfs te wraaken in iemand die voor een goede zaak plek: want de waarheid heeft geen byftand van de vuile logen en laster nodig.
Men heeft het Volk ook misleid met ydele onwaaraguge of onzekere voorwendzels. Zyn Komnglylce Majefteit van Pruisfen, zoude zig met de zaak van Nederland niet bemoeijen; En zo dit al gefchiede Honden 'er een menigte Franfche Troupes vaardig om de Patriotten te helpen: Dit heeft men nog op het poinct der omwenteling zoeken ftaande te houden: De Nederlandfche en Vaderlandfche touranten waren in het laatst van September .ï/87. nog met abufive berigten opgevuld; als dat 'er 40000 Franfchen van Rysfel waren op marsch gegaan; dat 'er een Corps te 's Hartogenbosch was aangekomen; dat 7000 man van Duinkerken in Texel waren gearriveerd Nog nader dat 'er 80000 Franfchen na deeze* Republyk op marsch waren, en andere dergelyke onwaarheden meer, waar mede men het Volk na dien tyd, en wel het ganfche Jaar van 1788 door, gevleid en misleid heeft: waar door de verdeeldheid van tyd tot tyd is levendig gehouden en de haat opgewekt tegen de geene die het Volk beter van de waarheid zogten te onderrigten.
De meerdere inmengzelen van Volks-Regeering waar door men de Conftitutie heefc zoeken te verbeteren, hebben aan de verwagting niet voldaan.
Tweedragt , kwaadfpreeken , ligtvaardige verdenking, Regeringloosheid en verwarring, en dus zo veele ongeregeltheden en oorzaken,
die



% 221 $
die's Lands ondergang konden bewerken, zyn uit de beginzelen derzelve gebooren: En wat zoude dan uit het vervolg niet te dugten zyn geweest.
Veele voornaame aanklevers van het nieuJ we Systema hebben zig zelfs wel beklaagd en verdriet gekregen over de onaangenaame gevolgen uit de nieuwe inrigtingen voortgefproten.
Regenten van den Jaare 1787, die men als Volksvrienden de Regeering opdroeg, hebben gevoeld hoe moeijelyk het is} het roer der Regeering in handen te hebben, onder het toezigc van veele hoofden uit het min geoeffend gedeelte der Natie opgeworpen, die onkundig en onberaden zynde, dikwerf met een verkeerd oog het Lands'beftuur befchouwen en ligtvaardig wraaken: zy hebben in zes maanden tyd ruim zo veel ongenoegen ontmoet, dan de Regenten van de herftelde Conftitutie ïn zes jaaren bejegend. Ja hoe veele, die het nieuwe Systema als nog fchynen tc volgen zouden , indien ze haar hart geliefden uit te fpreken, moeten bekennen, dat door de nieuwe ontwerpen van dien tyd een veelhoofdig gedrogt was geteeld, het geen , zo het God niet verhoed had, het ganfche Land zoude verflonden hebben; Dan het ongenoegen, dat het menfchelyk hart opvat om de voorfpoed der geene die het als haare wederpartyders aanmerkt, wederhoud zomtyds de lieden om de waarheid hulde te doen.
Zwolle den 13 December 1791. (was getekend) > SALOMON van DEVENTER;



% 222 X
Extract uit eenReproductoire Condfchap door de Heer Advocaat Fiscaal Klopman den 25 en 27 February en 1 Maart 1790. ingewonnen voor Heeren Schepenen van Zwolle, van
1) Hendrik Tegelaar.
2) Jan Patje Wientjes.
3) Willem van Cleef.
4) Hendrik Christiaan Glazer}
5) Coenraad Jansen.
(Claus. Concern.') 10.
Of by meerderheid niet is goedgevonden die Periode (welke comminatien behelsde) in 't Addres te laten, dog wat te,verzagten?
ifte Get. zegt, ik kan met zekerheid daar op niet antwoorden, het is thans zo lang ge^ ieden.
2de Get. zegt, ik heb verftaan dat'er eenig yerfchil over ontftond, maar wat het geweesc is weet ik niet.
3de Get. zegt, dat kan my niet herinneren.
4de Get. zegt, 'er is met meerderheid befloten geen Verandering 'er in te maken.
jNa*



% »23
Nader zegt, de beide Gecommitteerden van Zwol haalden het over om het Addres zo te laten.
5de Get. zegt, ja 'er wat in te verzagten dat weet ik wel daar over gedelibereerd is, en ook toe gerefolveerd, en ook meen wel te weten met eene ftem.
12.
Is by het opnemen der ftemmen toen wel ftem van de Secretaris van Deventer gevraagd ?
ifte Get. zegt, ik meen ja.
2de Get. zegt, dat weet ik ook niet.
3de Get. zegt, ja ik heb wel gezien dat Pvman hem wat gevraagt heeft.
4de Get. zegt, de ftemmen zyn in het ronde opgenomen, of de ftem vaa van Deventer gevraagd is, dat kan ik niet zeggen ik ftond ver van van Deventer.
5de Get. zegt, dat kan ik ook niet zeggen, at.
Of gemelde Addres niet met een grote meerderheid gearrefteerd is.
ifte Get. zegt, ik meen ja. ade Get. zegt, ja.
3de Get. zegt, kan zig dit niet herinneren."
4de Get. zegt. de ftemmen waren eerst egaal dog de ftem van Zwol haalde het over.
5de Get. zegt, wel met meerderheid dog maat van eene ftem.
Zyn in die Vergadering zo des mof gent gis des namiddags door diverXp leden niet
wyd*



% 224- ff
wydlopige redenvoeringen en disjutatïen gehouden, zonder dat de Secretaris van
Deventer zig daar mede het minfte gemoeit, of eenige aanmerking gemaakt heeft, uitgezonderd alleen dat tegen Pyman zeide dat in het Addres comminatien voorkwamen die in geen Addres behoorden plaats te hebben ?
^ ifte Get zegt, des middags heb ik wel gezien dat de Leden het niet eens waren, maar of van Deventer hier onder mede was, weet ik niet.
2de Get. zegt, dat weet ik niet.
3de Get. zegt, 'er wierd veel gepraat, dat van Deventer zig daar mede moeide kan ik my niet herinneren.
4de Get. zegt, daar kan ik niet van zeggen,
5de Get. zegt, daar kan ik ook niet van zeggen. >
Heeft de Secretaris van Deventer wel iemand aangemoedigd of op eenigerhande wyze zoeken te bewegen om tot het Addres zyn toeftemming te geven?
ifte Get. zegt, van die aanmoedingen heb ik niets vernomen.
2de Get. zegt, daar heb ik niets van verno« men.
3de Get. zegt, zulks kan ik my niet herinneren daar weet ik niets van.
4de Get. zegt, dat heb ik ook niet gehoord, ik heb wel gehoord, dat Pyman hem zyn ftem gevraagd heeft, dog dat van Deventer een ander gevraagd heeft heb ik niet gehoord,
jde



% 225 '
Jde Get. zegt, daar kan ik ook niet van zeggen, dat my te binnen fchiet kan ik niet zeggen, dat hy iemand aangeraoedigt heeft. V-
Of voor 'e geven van Condfchap voor Beverforde ook gefproken is door Dr. , B. J. van Hattüm of iemand anders? ifte Get. zegt, geiove eenige dagen te voren heeft Beverforde my gefproken. 4de Get. zegt, door de Heer van Hoesen. 5de Get. zegt, door de Heer van Hoesen.
te



% 326
Copia.
No. 2
(L. S) (L.S.)
Gezien by ons Ondergetekenden Rechtsgeleerden binnen de Provincie van Utrecht den Eisch en Aanfpraak Crimineel mee Conclufie als daar by en bekleed cum Documentis Paset en A. B. C. D. E. F. en G. van Docter W. Klopman, als aan gefielde Fiscaal namens de Provincie van Overysfel, Klaager ter eenre, op en tegens Mr. A. Vosding van Bevervordz Beklaagde ter andere zyde ; Item het Antwoord van gemelden Beklaagden daar tegens ingeleverd, met de Bylaagen ƒ«£ Litteris A.—R. en wyders het Replicq van opgemelde Heer Fiscaal met de naderé bewyzen en Documenten daar annex van No. i. tot 24.
En gelet op de aan ons voorgeftelde vraagen, als:
jo. Of met de Stukken by Aanfpraak en Replicq annex het Corpus delicti genoegzaam is in dezen bewezen.
20. Of de bewyzen door den Gedaagden by Antwoord geadpliceerd van die natuur zyn dat daar op dezelve tot den Eed daar by aangebooden zoude kunnen worden geadmitteerdt.
30. Of de Gedaagden fchoon het al eens waar en beweezen was, dat hy van den beginne niet mede in het qusestieufe Addres hadde toegeftemd, egter door zich naderhand daar
om"



% 227
omtreiid in eene Commisfie te laten emploijeeren by de geweeze Commisfie tot het Defenfie Wezen, daar door ex post facto niet zodanig het zelve geratificeerd heeft, dac hy deswegens ftrafbaar is invoegen by het Replicq betoogd word.
Zouden wy van oordeel zyn dat den Heer Fiscaal niet alleen de feyten, welke den grond zyner Aanklagte uitmaaken volkomen bewezen ; maar ook de gegrondheid zyner Actie in Rechten volkomen betoogd heeft: Zo dat wy ons met zyne middelen volkomen kunnende eonformeeren, onnodig achten dezelve op nieuws alhier te repeteeren, maar ons tot dezelve refereeren.
Daar wy Ondergetekenden echter in eens deeze geheele zaak in haar geheel gezien hebbende, in de gelegenheid geweest zyn, dezelve in haar waar licht te treffen, vertrouwen wy dat de voordragt van het oogpunt waar in wy dezelve befchouwen zo niet op zich zelver* convincant, echter veel licht zal verfpreiden over de raifonnementen van den Heer Fiscaal en affnyden verfcheide bedenkingen van der* Beklaagden, die in den eerften opflag wel eenige Confideratie hebben.
Want ten aanzien van de eerfte vraag of met de Stukken by Aanfpraak en Replicq an~ nex het Corpus delicti genoegzaam bewezen is, is het ons voorgekomen dat de twyffelingen die daar tegens gemaakt zyn veel al toe te fchryven zyn daar aan, dat men niet altyd even distincte denkbeelden van een Corpus delicti voor den Geest heeft gehad, en dat wanneer P a men



% 228 ff-
men dezelven voor af bepaalt, en vervolgens akyd in het oog houdt, 'er geene de minfte twyffelingen overblyven om te ftellen dat het Corpus delicti bewezen is.
Waar omtrend dan dient gepraemitteerd te worden.
Dat veel al het Corpus delicti word genomen voor het- overgebleven voorwerp, waar aan de misdaad is begaan.
Ni mirum fumitur Corpus delicti 10. Pro re, in quam peccatum vel qua ex delict o fit* perfies esfe dicitur} quorfum in bomicidio referunt Cadaver &c. V. Boehmer ad Conftitu Carol. art. 6. g. 10. doch zeer oneigen : om dat als dan het Corpus delicti akyd zoude oncbreekcn tri Criminibus facti transeuntis.
En ook veel al in Criminibus facti permanentis; om dat het yoorwerp niet akyd de misdaad aanduid of te kennen geeft,
lila appeltatio (zegt Boehmer) ad modum ïmprcpria est, quia non modo fignum delicti cum re fignata bac delicto manifeste confundit, verum etiam tuultis modis vacillet. Non enim inter Cadaver et bomicidïum, inter ades ex ustas et incendii Crimen tam immediatus nexus eft, quin utrumque fine Crimine et homo vi mor bi mortuus vel adificium cafu in eendio cbnfumtum effe posfit.
Eigentlyk moet door het Corpus delitli verftaan worden de waarheid en overtuiging dat 'er iets misdaadig is gepleegd.
Iterum ista appellatio 29. Ad folam veritatem vel existentiam delicti quod in quafiio* nem venit non habito respectu Autloris refertur Boehmer loc. Laud. en eenig. weinig verder. Hac



% 229 ff
Hac (appellatio) fola propria eft, et nibil cum auclore facinoris nee cum Circumftantiis, ad poenam or dinar tam necesfariis commune bar bet fed folam veritatem delicti in abjiracto notat, nee plus requirit quam ut Caufa de qualis eft fit criminalis. Waar uit hy vervolgens dit gevolg afleidt. Inde vero fequitur 30. Solam rei turpis cer~ titudinem Corpus delicti abfolvere, circumftantiarum in certitudinem eidem non obesfe, five fint accidentales veluti loei temporis; five esfentiales quee ad futuram poenam momentum confer unt, dum modo factum de quo confi at fit vel praefumatur culpabile adeo ut nee circumftantice aggravantes nee mitigantes ob in conftantiam testium dubia ei quid detrahant quia five vera five falfce fuerint poenam qualem qualem non impediunt, adeoque cum earum in certitudine Corpus delicti feu existentia delicli confistere potest.
Het fpreekt dan van zelve dat het bewys van een Corpus delicli niet altyd moet nog kan gezogt worden in vestigiis fenfualibus, neen maar dat daar dezelven zo dikwyls ontbreeken de existentie van een Corpus delicli moec bepaald worden door zekere bewezene facla, die de overtuiging geven dat 'er iets misdaadigs gefchied is.
Sed aüud Corpus delicti indagendi Studium nobis fuggerit cum Caralina, turn puru or Pbilofopbandi ratio, in eo confpirantes quod non in folis vCstigiis fenfualibus more majorum fubfistendum, fed fimul indagandum fit, an vere Crimen commisfum fit, Boehmer Loc Land. §. 12.
P 3 Wy



Wy vertrouwen, dat dit gepraemitteerde veel ligt moet verfpreyden zo by het onder2oek wat het Corpus delicli is en of het zelve bewezen is als ten aanzien van de quaestie of de Beklaagde aan het zelve De)i£l fchuldig is.
Want ten aanzien van 't eerfte denken wy niet dat iemand zal haefiteeren om in te ftemmen dat de misdaad eigentlyk gelegen is in eene atroce injurie door Burgers hunne wettiOverheid aangedaan, byzonder beftaande in fcherpe verwytingen, onreedelyke eifcben en zware dreigementen.
En dit zo zynde, komt het denkbeeld van (een Addres in geene de minfte aanmerking.
Het is wel waar, dat deeze beleediging door middelen van een Addres is gefchied, doch daarom is dit Addres het Corpus delicti niet, 'er zoude meer grond zyn, om het zelve daar voor te houden, indien het verboden ware geweest eenig hoegenaamd Addres aan den Souverain te maaken.
Doch nu is en blyfc het alleen het inftru■ment, door middel van het welk de misdaad 5s gepleegd; maar geenzins de misdaad zelve; Het komt daarom by de beflisfing of 'er een Delict is geperpetreerd niet verder in aanmerking, als om de effeótive bewoordingen te weeten, en in zo verre dit kan dienen tot de bepaling der grootheid en aggraveerende omftandigheden van het Delict, ten einde daaf na de grootheid der ftraf te bepalen.
Want even zo min als het voor handen moordtuig in geval van een mansflag het Corpus delicli is, en de productie van het zelve niet verder noodig is, als in zo verre het
meer-



meerdere Argumenten mogte aan de hand geven, van de fchuld eenes Beklaagden;
Zo ook maakt het Addres zelve het Delict niet uit, maar kan de kennis van deszelfs exacten inhoud alleen eenigen invloed hebben bp de bepaling van de grootheid en atrociteit der injurie, zo verre die afhangt van de meer of minder laefive bewoordingen. Wy vertrouwen hier uit deeze gevolgen te mogen trekken.
Ten eerften, dat om ter deezen de existentie van het Delict of Corpus delicli te bewyzen, het juist niet nodig is dat van den prajcifen Inhoud van het Addres confteere, vermits deszelfs bewoordingen alleenlyk maar zyn Circumftantia qua five verte five falfa fuerint poenam qualem qualem non impediunt, et cum quarum incerditudine Corpus delicli feu existentia deli&i confistere potest.
Ten tweeden, neen maar dat men ten deezen volkaan kan met bewyzen van elders ont» leend, et argumentis fidem juridicam babentibus five a fenfu five ab intelletlu petitis: Wien ten gevolge men niet benoodigt heeft, eenige vestigia fenfualia van de misdaad, die in fommige gevallen de perfuafie wel kunnen verkerken doch die niet akyd voor handen zyn nog kunnen zyn.
Te recht leerdt den boven gealleg. Heer Boehmer loco laudato §. 12.
Unde priora vefligia merito tamquam eertiora praferenda, in fuofidium vero fuccedunt, qua ab intelletlu pendent, modo talem veri fimilitudinem contineant, qualis prioribus con^ rtexa eft Mathematica veritas non deftdera-



% 23» ff
tur, nee haberi potest, adeoque nimh fcrupu^ loja Corptris delicli indagatio, qua indices m plurtmum detinet inanis eft, nee ad aliud propett, quam ut caufa Criminalis ma gis int. phcetur, fufficit qua circa acliones humanes Haberi potest, probabilitas, maxime quum ne qutdem qua vulgo probatio plena Criminis quia fallere potest, aliud involvat. — Waar mede over een koomc 'c geene de Heer Huber ad tit. f. de prob. leerde in vo ge de L. 3. 5. 2. f. de Testibus. 6' Dit een en ander pondereerende kunnen wy met hefiteeren onze convictie te betuigen , dat met de bewyzen door den Heer Fiscaal geproduceerd voikomen van de aangedane belediging en dus van het Corpus delicli confteert. Immers blykt ontegenzeggelyk. Dat de Ridderfchap en Steden zich zeer gevoelig getoond hebben over verfcheide expresfien hoogst dezelve door middel van een Addres onder het oog gebragt;
Dat inzonderheid de Commisfie van Defenfie daar over gevoelig is geweest. En dat de Gecommitteerdens door de Afgevaardig. den uit de Schutterijen, en byzonder ook £ Beklaagde dat op de gevoeglykfte wyze gere, futeerd hebben. ö
Men voege hier nu by in de tweede plaats.
Dat (Iaat het door den Hr. Fiscaal geproduceerde Addres een chartabei zyn,) echter de fubftantieele, en dus quo ad fubftantiam, de iaftve inhoud van het zelve bewezen is over een te komen met het metter daad ingeleverd Ad,
dres<



% 233 ff
dres, en wel op de allerovertuigendfte wyze als ze door den Schout Bannier eii alle andere Getuigen hier op gehoord, welk getuigenis nog te meer klem heeft, om dat van Deventer en de LillE de identiteit van den inhoud 'erkennen; waaromtrent zy volkomen geloof mqriteren, om dat zy ten aanzien van dit poincc geen Socii delicli zyn, nogte gezegd kunnen worden eenige inculpatio Socii Criminis te doen; neen maar een fatlum erkennen, dat voornaamdyk hen alleen kjOH.de bezwaaren ofte fchaaden.
Zo als dan al wyders van den fubftantieelen inhoud van het Addres confteert, door dat het welk in de Zuidhollandfche Courant is geplaatst. —-
Eindelyk confidereere men in de derde plaats, dat nergens eenig bewys, Argument, ja zelfs niet de minfte prasfumtie of indicie voor handen zy, die voet zoude geven tot eenige twyffeling of den Souverain wel cffectivelyk zoude zyn beledigdt; neen maar dat van het injurieuie, taxatoire, en la: five van de voordracht der Remonftranten nog in 't byzonder confteere, zo wel by de Addresfen der andere Delinquanten, als by dat van den Beklaagden zelve aan den Souverain ter voorkoming van gerechtelyke vervolging geproefentenrd.
Dit alles by eikanderen genomen, geeft ons de grootfte ruimte, om voor bewezen te houden, dat de Heeren Staaten grovelyk beledigd zyn, het welk het eenigfte is, dat by het onderzoek over de existentie van een Corpus de^ Ucti in confideratie komt.
Behorende het onderzoek in welke hewoorP 5 din-



dingen die laefie vervat is geweest tot het onderzoek van de grootheid van dit Delict, en deszelfs ftraf, zo zeer dat indien al eens van die bewoordingen in het geheel niet konde blyken, hier door alleen zoude ontbreken het bewys van aggraveerende omftandigheden qua five vera vel falfis fuerint poenam qualem qualem non impedirent,
Dan indien wy ten aanzien van deeze onze fustenu iets menfchelyks begaan hadden, zo zouden wy echter in de vooronderftelling dat ten deezen van het Corpus delicti niet kan confteeren, ten zy 'er van den echten inhoudt van het gepraefenteerd Addres blyke van oordeel zyn, dat ook dan den Heer Fiscaal het Corpus delicti beweezen, en met de exhibitie van zyn geproduceerd Addres tevens den waaren Inhoud van het geprefenteerde voldoende heeft aangetoond.
Want vooreerst, word deeze Copie erkend voor het eigenlyk Concept van het ingeleverd Addres door van Deventer en de Lille.
Twee Perfoonen die nopens dit poinct niemand als hun zeiven bezwaarende , dan ook volkomen geloof meriteeren.
En hoe zeer deeze Perfoonen niet zyn Testes Jurati, zo is daar van zekerlyk deeze reden , dat men van hen als Socii delicti deezen Eed niet heeft durven vergen en geenzints ter Caufe van eenige partydigheid tegens den Beklaagde.
Doch dit defect word dan genoegzaam geremedieerdt door de daar by in de tweede plaats in aanmerking komende omftandigheden; als:
Dat



% *3S ff
Dat 'er blykt, dat de Lille en Bannier zyn verzocht en gecommitteerd het Addres te con» cipieeren.
Dat ook de Lille het zelve geconcipieerd, en Bannier met eene Periode geamplieerd heeft.
Dat het zelve vervolgens door Afgevaardigdens uit de Schutteryen na dat eenige verandering daar in gemaakt was gearresteerd is geworden.
Mitsgaders dat het zelve aldus gearresteerd zynde op die zelfde Vergadering door den Secretaris van Deventer is gemundeerdt.
Welke bewezene omftandigheden gepaard met de erkenning van het quaestieus Concept door de Lille voor zyn opftel, en de verklaaring van den Secretaris dat hy dit opflel in zyne qualiteit onder zich heeft gehouden. Mitsgaders de uiterlyke blyken dat het als nu geproduceerd Concept is verandert, gedresfeerd en geamplieerd door anderen als den Inftellèr de grootfte convictie geeven.—
Dat het gemaakte en vervolgens ingeleverd • affchrift, volkomen overeen Hemt met het geproduceerdt Concept door den Secretaris van Deventer geexhibeerd cn ten Procesfe geproduceerdt.
Hier by komen nu nog in de derde plaats, alle de indiciën en praefumtien door den Heer Fiscaal geallegeerd, als voornaamentlyk.
Dat de fubftantieele overeenkomst van den inhoud deezer Copie met het origineele ingeleverde, door Schout Bannier en door alle de Getuigen word erkendt.
Dat het zelve volkomen (eenige weinige
let«



% *8ó* ff
letters öf woorden in haare fpelhng uitgezonden) over een komt met het geen in de Zuidhollandfche Courant is geplaatst.
En eindelyk, dat de fubftantieeie Inhoud nog van den Beklaagden, nog van iemand hoegenaamd direct word tegen gefproken, ja zelfs door hen geene de minfte Indice of aanleiding word gegeven om te dubiteeren, of het gepróefenteerde Addres wel van dien inhoud is geweest als de geèxhibeerde Copy. . ,Wy dur*en, dan u" dit alles opmaaken, dat indien de Echtheid van het quaftieus Concept noodzakelyk voor af moet bewezen zyn, eer xnen kan veronderftellen, dat het Corpus deitctt bewezen is, het eerfte voldoende genoeg is gefchied, om het tweede voor bewezen te houden; dan daar wy vermeenen bevoorens te hebben betoogd , dat de Echtheid van dit Concept niets uitwerken kan op de beflisfing, of alhier het Corpus delicti bewezen is, &maar wel om ad amusftm de Grootheid der aangedane Injurien, of de Atrociteit van de verwytitigen en bedreigingen te bepalen.
Zo zoude volgens ons fuftenu alleen eenige verandering van ftraf dienen plaats te hebben, indien 'er by den Rechter nog ee*%e bedenkingen overbleeven, dat de Echtheid van het Concept niet volkoomen bewezen was.
Om dat a]s dan wel confteerende van eéne atroce Injurie, maar niet van de eigentlyke bewoordingen of aggraveerende omftandigheden dit niet kan effectueeren, dat 'er in 't geheel geene ftraf zoude kunnen worden gemfligeerd.
Waarmede overgaande tot de.ade en 3de
Vra«



% 287 ƒ
Vraagen in pramisjis vermeld, zouden wy van oordeel .'zyn, dat de beantwoording derzelven van zelfs zal volgen, na dat nader zal zyn aangetoond, dat de Misdaad ten lasten van den Beklaagden gebragt, effectivs die geen is, die wy te vooren hebben opgegeven.
Ten welken einde de Ondergetekenden vermeenen, dat in het oog moet gehouden worden eene notable diftinctie tusfehen het Arresteeren en het Aggreëeren van het bewuste Concept, en het zelve, na het was geaggreeerd , met 'er daad te doen brengen onder het oog van den Souverain.
Dit onderfcheid doet byna alles af in het on~ derzoek, of den Beklaagden fchuldig moet gehouden worden, dan niet; en het komt ons zeer remarquabel voor, hoe de Beklaagde, over dit laatfte geheel heen flappende, geduurïg de attentie op het eerfte tracht te fixeeren, om daar op zyne prsetenfe onfchuld te fundeeren.
Want waarlyk, indien het Arresteeren van dit Addres het eenige misdaadige is, dat door de Remonftranten zoude zyn gepleegd, zo wiilen wy wel bekennen, dat het Getal der Getuigens, hoe perfoneel reprochabel zy ook moogen zyn, en derzelver Getuigenisfen, welkers fubftantieelen inhoud daar op uitkomt, dat den. Beklaagden tegens het Arresteeren van dit Addres is geweest, ons zouden doen inclineer en , om te advifeeren dat den Gedaagden moest worden geabfolveert.
Want hóe zeer 'er wel niet blykt, om welke redenen den Beklaagden tegens het Addres is geweest, en welke veranderingen hy in 't



% 238 ff
zelve begeerd heeft, en de Beklaagden dus door zyne bewyzen niet geheel en al afgefneden heeft de aanleiding,om hem te verdenken dat hy het Addres nog fterker heeft willen hebben.
Zoo vordert echter de Favor eenes Beklaag, den, dat in dubio het gunftigfte werde veronderfteld, en voor vast gehouden, dat den Beklaagden gepoogd heeft, het Aggreëeren van het Addres, doordien het te misdaadig was, tegen te houden en de Vergadering daar van af te brengen.
, Dan dic is h.et eenigfte misdaadige niet, dat er gepleegd is geweest.
Het geen wel het misdaadigfte van allen was, heeft hier in beftaan, dat na dat het Addres was geaggreëerd,
Men den Heer Praftdent Pyman en Secretaris van Deventer heeft gecommitteerd, om het zelve, na dat het afgefchreven is, namens de Vergadering te tekenen, en aan den Heer Baron Mulert tot de Leemkuil te bezorgen, om mede na Campen te neemen om aan Hun Ed. Mog. over te geeven.
Het Delict van de Vergadering heeft dan beftaan voornamelyk
In het geeven van eene Commisfie om den Souverain zaaken onder het oog te brengen, welke grove verwytingen en bedreigingen, en dus atroce Injurien bevatteden, en voornamentlyk, dat de Leden deezer Vergadering hebben gepermitteerd, dat Hun Naam daar toe wierde gebruikt.
Dit was buiten bedenking, zo veel misdaadiger dan — en verfchilt zo zeer van het Ag-



% 339 ff
greé'eren van het Addres, als 'er onderfcheid is tusfehen bet voorneemen en bet in V werk /lellen van een Misdaad ; «n doordien dit Man» daat effectief is uitgevoerd, zo fpreekt 't van zelfs, dat zo wel de Mandanten als Mandatarü voor fchuldig moeten gehouden worden.
Nu willen wy het gaarne aan de Beantwoording van een ieder onpartydigen overlaten, of den Beklaagden als nog onfchuldig kan geacht worden: althans het is ons ten minden voorgekomen i°- dat de Heer Fiscaal volkoomen bewezen heeft de Concurrentie van den Beklaagden tot het geeven van een Mandaat om den Souverain te injurieeren en van permisfie om ook zyn naam daar toe te gebruiken.
20. Dat dit blykt uit de opgevolgde Daaden van den Beklaagden zeiven, en
g°« Dat den Beklaagden niet in het minfte zyne onfchuld nopens*deeze twee Feiten heeft bewezen.
Immers het blykt uit het Concept Addres en het word ook niet tegengefprooken,
Dat de gezamentlyke Afgevaardigden uit de Scbutteryen hebben geremonflreerd.
Doch het geen ten deeze decifoir is; In de Notulen der Vergadering ftaat uitdrukkelyk, dat de Heeren Pyman en Secretaris van Deventer zyn gecommitteerd, om het Addres te tekenen enz. namens de Vergadering.
Het blykt dus dat de Beklaagde, na vergeef* fche moeite te hebben aangewend om het Addres na zyne zinnelykheid gedresfeerd te hebben, geconcurreerd heefs om het zelve (eenmaal met de meerderheid gearresteerd) namens de geheele Vergadering by den Souverain in
te



\ 240 ff
te dienen: en dat'hy daar toe mede eeneCom* misfie heeft doen helpen decerneeren, mitsgaders gepermitteerd, dat zyn Naam werde gebruikt tot eene Lsefie van den Souverain.
Deeze faken lyden geene de minfte Conteftatie, en de waarheid van dien word nog gecorroboreerd door des Beklaagdens eige erkende daaden;
Men bedoelt hier niet het aanneemen van de Commisfie naar Campen, om met de Hee* ren Gecommitteerden tot het Defenfie te befoigneeien over eenige poinctcn den toenmaJigen toeftand van zaaken betreffende.
Vermits wy daar uk niet durven elicieeren, dat den Geadpelleerden geweten zoude hebben, dat deeze befoignes in liet byzonder moesten dienen om te fpreeken over het Addres: Maar wy bedoelen ,
10. Zyne houding voor die Commisfie, die zelfs in de vooronderfhelling, dat des Beklaagdens voorgeeven ovcreenkomftig de waarheid is, als of hy de defenfie of refutatie van het Addres aan zyne Mede Gecommitteerden hadde overgelaten, alzins beledigende bleef, aangezien hy dus volgens zyne eige voorgeevens zich niet heeft verwaardigd, om zyne verontfchuldiging by de Heeren tot het Defenfie Wezen te maaken, nopens eene belediging, die hy zag dat zo zeer ad animum gerevoceerd wierd, en die mede op zyn Naam was aangedaan 5 en tot deeze ontfchuldiging was den Be* klaagden des te meer verplicht, om dat ingevolge de vooronderftelling, die wy verplicht zyn te admitteeren, dat den Beklaagden tegens het Addres wegens deszelfs injurieufen inhoud
u



% m ff
\s geweest. Zyn ftilzwygen het grootfte recht gaf om te befluiten, dat hy niet wilde recan* teeren iets 't geen hy gehouden moet worden, zelfs voor injurieus te hebben erkendt; neen maar dat hy als nog bleef geftand doen eene belediging mede op zyn naam gedaan.
Ten tweeden , bedoelen wy des Beklaagdens Rapport, s'anderen daags aan zyne Committenten gedaan, waar by' zy Gecommitteerden verklaaren, dat zy de gevoeligheid van de Heeren Gecommitteerdens tot het Defenfie Wezen op de gevoeglykfte wyze hadden gerefuteerd , zonder dat den Beklaagden , die als nu volkomen bewust was dat het Addres door. den Souverain gevoelig was opgenomen, heefc kunnen goedvinden te kennen te geven, dat hy daar toe niet hebbende geconcurreerd, de gevolgen daar van aan anderen overliet, ofte te zorgen dat 'er eenig blyk van zyne onfchuld werde bewaard. —
Doch in de derde plaats, word dit betoog nog klaarder, als men eonfidereert dat den Gedaagden niet de minfte prajflirntie geallegeerd, veel min eenig bewys geproduceerd heeft, dat hy na dat het Addres was geaggreëerdt, eindelyk niet heeft geconcurreerdt tot de Commisfie om het onder het oog van den Souverain te brengen, mitsgaders tot de per» misfie dat zyn naam daar toe werde gebruikt.
Dit brengt ons dan zelfs tot het onderzoek yan des Beklaagdens bewyzen, beftaande» In een tiental van Getuigen. en
In eene prafentatie van eede. Het vereischt nu maar eene vlugtige rer-



% Ht ff
gelyking, deezer bewyzen met het in de? daad geperpetreerd Delict, om overtuigd te zyn dac des Beklaagdens Getuigens niets het minfte ten deezen van zyne onfchuld attefteeren, en dat zyne prtefentatie van eede is captieus en niet peremptoir.
Want betrekkelyk des Beklaagdens getuigenis, is het uit de gegevene Verklaaringen notoir, dat derzelver fuhitantieele inhoud alleen rouleert over des Beklaagdens tegenzin in het Concept van het Addres.
En geenzints over des Beklaagdens onwilïgheid, om na dat het Concept eenmaal was geaggreëerdt tot de Commisfie te coneurreeren en zyn naam te lecnen, ten einde het zelve aan den Souverain werde'geprtefenteerdt.
Deeze Getuigens hoe guniïig men ook derzelver- getuigenis confidereere, verklaaren dus wel het geen omtrent het arrefteeren en aggreëeren is voorgevallen.
Maar geenzints over het geene daar na gevolgd is, en waar in het misdaadige voornamentlyk gelegen was;
Zo "dat den Beklaagden met alle zyne Getuigens niets 'anders geëffectueerd heeft, als om te bewyzen dat hy het injurieufe van dit Addres in den beginne hebbende ingezien, des te fchuldiger is, om dat hy des-niet te min heeft geconcurreerd tot de Commisfie om het in naam der geheele Vergadering aan zynen Wettigen Soüverain te prafenteren.
En zo is het ook gelegen met zyne prsefentatie van eede, vervat art. 169. van antwoord.
Welke niet' vervattende de protestatie van zyn onfchuld nopens het poinct, het welk wel
het



% *43 £
het misdadigfte van allen was, ofte dat hy gepro» tefteerd zonde hebben tegens de Commisfie om het onder het oog van den Souverain te brengen en tegens het gebruik van zyn naam, dienvolgen* niet isperemptoir, maar captieus en infufficant.—
Uit al het welk voren gededuceerde de conclufie zeer ligt op te maken is: Dat met de bewyzen door den Heer Fiscaal geproduceerd volkomen bewezen is:
Dat den Beklaagden hoe zeer hy al eens zoude kunnen vooronderfteld worden tegens het geconcipieerd Addres wegens deszelfs injurieufen inhoud geweest te zyn, echter na dat hetzelve eenmaal met meerderheid was geaggreëerd, ge» concurreerdt heeft om eene Commisfie te benoemen om het voorgenomen delict uittevoeren en te permitteren dat dit mede op zyn naam gefchiede.
Èn dat den Beklaagden van zyne zyde geen jota of tittul van zyn onfchuld nopens dit poinct heeft bewezen.
Waar uit dan van zelfs proflueert dat den Beklaagden voor volkomen fchuldig aan de hem opgelegde misdaad bewezen zynde:
Zo om die redenen,als uit hoofde van de onvoldoenendheid zyner prsefentatie zelve, tot geene expurgatoiren eed kan worden geadmitteerd , maar deswegens ftraf baar is.
Welk een en ander zo notoir rechtens is, dat wy het onnodig achten ietwes by het dien aangaande betoogde door denHeerFiscaal te voegen.
Aldus geadvifeerd binnen Utrecht den 26 May 1790.
(was getekend) Jo. Fred. Gobiüs.' W- van per Pauw.
D«*



\ 244 ff
De Ondergetekende Rechts-gepromoveerde met alle attentie hebbende geëxamineerd voorenltaande Advys door de twee Utrechtfe Advocaten Gobius en van der Pauw afgegeven vind geen zwaarigheid zig daarmede,wat hec* zakeiyke betreft, te conformeeren. Zonderdat rny ook daar tegen van eenig merkelyk gewist is voorgekomen, dat de Heer en Mr. Vosding van Beverforde by zyne overgelegde ftukken en fchnftuuren zig daar mede zoekt vry te dingen, dat hy by de opneeming der ftemmen tot t Kequest niet mede zou hebben geconcurreerd , om het zelve zo ais het bv de meerderheid best geoordeeld wierd, of na daar in de veranderingen waren gemaakt te arrefteeren. Ja fchoon hy zelve toen van advife mogt geweest zyn, dat het zelve in zagter en betamelyker termen moest ingerige worden, dit evenwel fchoon het tot verzagting der condemnatie kan opituieeren, niet genoegfaam is om dezelve Heer Beklaagde daar op geheel vry te laten. Wyl aflenthalven de facto confteerd en niet tegen gefproken word, dat vervolgens na deeze gehoudene deliberatie en opneming van ftemmen , en na dat dus dit poinct was afgedaan en zonder iemands tegenfpraak befloten is, dat dit Request zo als het dan nu door de meerderheid was geaggreëerd en goedgevonden door de Pnehdent Pyman en Secretaris van Deventer uit aller naam zoude worden getekend en aan Hun Edele Mogende de Heeren Staaterr deezer Provincie zou worden bezorgd of overgegeven , door de Heer Mulert tot de Leemkule, gelyk dan ook gefchied is, en daar op Gecommitteerden uit de Genootfchappen ont-
bO;



% 245 ff
boden zynde, door geene derzelve, waar onder ook was deeze Heer Vosding van Beverforde hec zelve voor Hun Ed, Mog. is gedisavoueerd, leverende dit alles op eene iaatere of opgevolgde approbatie en toeflemminge het zy expres het zy ltilzwygende rebus ip/is ac facits die op het zelve uitkomt. Noest algemeen Staatsrecht 2 boek ai boofdfiuk ad§. 7. pag. 472. kunnende men ook na rechte geen minder misdryf vinden in het laaten praefenteeren of overgeven van zulk een honend Addres op hunnen naam, als in het opftellen. Men zie arg. I. 15. §. 29. ff. de injuriis, terwyl ook niemand aan een Delict onfchuldig gehouden word om disfentie, als die tot den einde toe in de disfentie iieeft geperfevereerd volgens de energicque woorden by Puffendorf lib. 8. cap. 3. §. 28. innocent autem erit, qui ab initio disfenferit et in fuo disfenfu conflanter perfeveraverit. Zynde het ook geheel wat anders een Delict, of misdryf niet tegen te gaan, waar van Grotius de jure belli et pacis lib. 2. cap. 21. j. 7. wum. 2. handeld, of daar in mede op de een of andere wyze te coöpereren, gelyk hier gefchied is.
Aldus by my ondergefchrevene geadvifeerd in Zwolle den 10 Juny 1790.
(was getekend) A. N. FABIÜS. Dr.
Pro vera Copia. L. H. PRUIMERS. Lands.
Q3 Re:



% MO* J*
Ne 3.
REPLICQ CRIMINEEL
voor
Dr. W. KLOPMAN, als aangeftelde Fiscaal van de Provincie, Aanlegger ter eenre,
tegen
Mr. A. VOSDING van BEVERFORDE, Gedaagde in perfoon ter andere zyde.
Hoogwelgeboren Geflrengen Heer, Myn Heer BARON BENTINCK, Heer van Diepenbeim, Land-Droste van Twenthe &c &c.
D
aar het bekende dispuit over de perföneele comparitie in deezen by een incidenteel Vonnis op Advys van twee oude en in de Rechten en Praóticcj zeer ervaarene Advocaten is beflist.
2.
En daar dit Vonnis reeds in rem judicatam ergaan en daar aan door den Heer Gedaagden voldaan is,
3-
Terwyl daar en boven het wederrechteïyke van de fustenue aan zyde van den Gedaagden by dit incidenteele geding, het welk men nog heeft kunnen goedvinden, opentlyk door den
druk



% 247 ff
druk gemeen te maken, zo zeer uit de ftukken en daar op gevallen gewysde aanligt, dat men zig daar op met volle fiducie beroepen kan. 4-
, Als wel verzekerd zynde, >
Dat ieder onpartydig Rechtskundige in deeze Provincie, welke de zaak in zyne omftandigheden bekend is, het daar in gehouden gedrag aan zyde van den Aanlegger in zyne qualiteit zal moeten billyken.
6.
Zo zal het onnodig zyn om ons in een debath te begeeven, van het geen, met opzigte tot dit incidenteele geding, en daar in gevallen gewysde, gantfch post festum in de eerfte 35 Articulen, by het antwoord van den Gedaagden op eene vry verwarde wyze, mors folito, te blade gebragt is, 7-
Maar dit, zo wel als al het haatelyk gefchreeuw van onfchuld, vervolging en valfche befchuldiging, waar mede de Inftellèr van het Antwoord zig pasfim by die Schriftuure en. andere Aften deezer Procedure al van den beginne af, en byzonder by het Antwoord, moede gemaakt heeft, 8.
ïn navolging van alle verlegene Pleiters, qui cum ad inopiam veniunt allegationum, ad effrenatam deflectunt convitionandi licentiam, Confer. Leys. in opusculo de Logomacb in jure §, 27.
9.
Geen beantwoordens waardig agtende.
Q 4 10. Te



% 248 ff
io.
Te minder, daar wy voorzien zyn met fchriftelyke Advyfen van voorname Regtsgeleerden ,
ii.
Byzonder dat van den Advocaat Fabius. 12.
Wiens bekende candeur en grote bedrevenheid in de Regtsgeleerdheid, by ieder onpartydige wel zal kunnen opwegen, tegen de particuliere begrippen van onzen teger> fchryver.
13,
Dewelke by verfcheidene gelegentheden ge> bleken zyn, niet onfeilbaar te zyn;
14.
En allezins voor het overige indagtig zynde de aanmerkingen van zekeren Franfchen Contrarolleur' Generaal in de Voorreden van de Hoogleeraar Hofstede, voor zyn derde Apologie of Vervolg der vorige Apologien „ Dat indien eerlyke lieden zig door diergely„ ke infimulatien den moed lieten benemen, „ als dan leugen en laster zig onwederffcaan,, baar meester zouden maken, om het men» „ fchelyk geflagt te kwellen, en dat het der„ halven onze pligt is hen te trotfeeren, ,, hunne quetfuren die zy ons zoeken toe te „ brengen, aan te merken als wonden van „ eer, en door geene groote gevoeligheid „ hen te verfterken of bemoedigen, om „ hunne aanvallen te verdubbelen.".
' 15. ttt
Zo zullen wy, thans van Replicq moetende dienen, met ter zyde Helling van alle dien ha-
te-



% 24-9 $
telyken omflag, onder protest van tacendo ei praetereundo niets nadeeligs te willen hebben geftendigd, daadelyk tot de behandeling van de zaak zelfs toetreden, 16.
Voor af aanmerkende,
17. .
_ Dat het fundament van deezerzydfche intentie, uitWyzens den inhoud van onze crimineele Eisch en Aanfpraake, gebouwd is op het infaarne, oproerige en voor den Souverain, zo wel als voor den Heer Erfftadhouder, allezins laefive en hoonende Addres, op den 12: September 1787. in de Vergaderinge van de Gecommitteerdens der gewapende BurgerCorpfen tot Zwolle gearresteerd, en op naam van die Gecommitteerdens aan Ridderfchap en Steden overgegeven, waar van de Copie de Eisch en Aanfpraake annex is fub Patat.
18.
Waar van de jure het gevolg moet zyn, 19.
Dat, om de Conclufie, deswegens ten einde van deezerzydfche Eisch en Aanfpraake tegen den Gedaagden genomen, te obtineeren, aan Uw Hoog Wel Geb Geftr. of wel de aanftaande Heeren Referenten zal moeten geblyken; 20.
imo. Dat een zodanig Addres op gemelda Vergaderinge gearresteerd en aan Ridderfchap en Steden overgegeven is, en dus confteert de Corpore delicti.
21.
zdo.^ Dat de Gedaagde daar aan mede fchuldig is.
Q 5 22. En



% zs^ ff
22.
Ërl eiudelyk en pro tertio, dat hy deswegens ftraf baar is.
23.
Hetwelk te betoogen en de affirmative van dit een en ander in een helder daglicht te Hellen, met uit de wegruiming van de fchynredenen, daar en tegens door den Gedaagden ter zyner justificatie te berde gebragt, 24.
Dit is de taak, die by dit ons Replicq zal jmoeten afgehandeld worden.
25-
Waar toe dan overgaande, %6.
Zo beroepen wy ons ten opzigte van het eerfte op de Notulen of Aantekeningen van de Vergaderinge der gewapende Burger - Corp* fen, op den 12 September 1787. en volgen* de dagen tot Zwolle gehouden.
27-
Dewelke door den Secretaris van die Vergaderinge S. van Deventer aan de Magiftraat der Stad Zwolle overgegeven, en in originali' op de Secretarie van die Stad berustende zyn. 28.
Waar van eene Copie quoad claufulam con* cernentem de Aanfpraake annex is fub A. 29.
Hoedane Notulen, Prothocollen of Aantekeningen van eene Vergadering, door een Minister of Secretaris van dien gehouden, ten opzigte van zaken, zo een Vergadering betreffende of daar in voorgevallen, na bekende Rechten eene volle preuve van bewya
ait-



% 251 $
uitmaken, fecundum ea-, quae docet Simon vam Leeuwen cenfura for, p. 2. L. 1 C. 8. §. $j 3°. '
Vooral en buiten alle bedenken tegen de Leden van de Vergadering zelfs, zo als hier het geval is.
31' .
Dewelke immers de aantekening van iemand, die zy zelfs tot Getuige hunner verrigtingen verkozen hebben, niet wraken kunnen. 32.
Uit welke Notulen dan geblykt, dat 'er op den 12 September 1787. op die Vergadering befloten is, een Addres aan Ridderfchap en Steden te doen, over eene ingekomene mislive van zyne Majefteit den Koning van Pruisfen aan de Staaten deezer Provincie, behelzende een verzoek van doormarsch en inquartiering van Troupen.
33- L ,
Als mede, dat aan den Advocaat de Lilxe èn den Schout Bannier de Commisfie gegeven is, om zo een Request op te ftellen, 34-
En dat voorts deeze laatstgenoemden ook een opftel daar van in de Vergaderinge overgegeven hebben,
35-
Plet welk, na dat het eenige veranderinge ondergaan hadde, befloten is door den Praafident Pyman en den Secretaris van Deventer te laaten tekenen, en vervolgens aan Ridderfchap en Steden te prcefenteren, 36.
Gelyk zulks ook werkelyk in de Vergaderinge



% 252 £
ge van Hun Edele Mog. overgegeven is, men zie de Extract Refolutien hier by fub No. i, 37-
Zo dat het daar maar op aan zal komen, of «ie Minute of opffcel van het Request, het welk op de Secretarie te Zwolle berustende en ■waar van eene Copie de Aanfpraake is bygevoegd fub patat y het originele of echte opffcel is van dat geene, het welk volgens de Notulen en Aantekening van den Secretaris van Deventer in de Vergaderinge voornoemd befloten is, om aan Ridderfchap en Steden over te geven, en door de Praïfident Pyman en van Deventer getekend zynde, ook werkelyk overgegeven is.
38-
Of immers en in allen gevalle dit laatfte niet zaakelyk van den zelfden misdaadigen inhoud is geweest, als het eerfte, men zie het confultatoire Advys, hier by fub No. 2.
39-
En hier omtrent zal zig geene redelyke tegenfpraak opdoen, wanneer men fiegts aanmerkt ,
40.
imo. Dat deeze Minute is gevonden onder en mede door den Secretaris van Deventer overgegeven, met de overige ftukken van de dikgemelde Vergadering aan de Heeren van de Magiftraat der Stad Zwolle, men zie het Attest van den Secretaris Roijer op het Docu. ment fub patet by Aanfpraake.
41.
zdo. Dat dezelve is onder de hand van de Advocaat de Lille en Bannier, dewelke By
de



% 253 ff
de zo aanftonds gemelde Notulen ook als de opftellers daar van voorkomen, men zie het Document hier by fub No. 3. art. 13. en by Aanfpraake art. 12. vid. de grieven van Ap» pel in de zaak tegen Colmschate hier by in Copia fub No. 4. art. 62. ad art. 77. 42.
po. Dat die Minute ook eenige verandering ondergaan heeft, overeenkomftig het geen daar van in de Notulen gewaagd word.
43- „
4/0. Dat het zelve overeenfnemt met het affchrift daar van in de Zuidhollandfche Courant van den 17 September 1787. waar van eene authenticque Copie hier by gaat fub No. 5. men zie voorts de grieven van Appel in de zaak tegen H. Colmschate hier by fub No. 4. art. 78. & feqq.
44.
Het is waar, dat men niet heeft kunnen ontdekken, wie dit Request aan den Courantier gefuppediteerd heeft!
45-
Dog daar deeze Courant in ieders handen kwam en dus ook de divulgatie van dit Addres aan de Leden van meergemelde Vergadering niet onbekend konde blyven, 40-;
Dewelke egter de egtheid daar van nimmer by een contraadvertisfement of bekendmaking hebben tegengefproken, 47.
Zo mag men het voor moreel zeker en bewezen houden, dat dit het egte affchrift is» yan het geen in de Vergaderinge yan Ridder-



% £54 #
derfchap en Steden is overgegeven, immers zo lange het ^contrarie, door productie van het origineel als anderzints, niet bewezen Word.
48-
Te meer, daar 'er pro quinto maar een Minute of opftel van dit R.equest, uitwyzens de Notulen van de Vergadering, door de Advocaat de Lille en Schout Bannier, in die Vergaderinge geproduceert en voor handen is geweest. Men zie de verklaringe van dc Advocaat de Lille en Schout Bannier, hier en by Aanfpraak annex, adde de Condfchap van de Piocureur van Deventer hier by fuh No. 6. art. 10.
49-
Welke Minute of opftel in bewaring van de Secretaris gebleven, en met en benevens de andere papieren van die Vergaderinge aan de Heeren van de Magiftraat van Zwolle overgegeven zynde, alwaar het thans nog berustende is, men zie heti attest van de Secretaris Roijer onder het Document fub patet. 50.
Geen bedenken ter wereld overlaat, of dit opftel of Minute is het egte opftel van het Addres het welk aan Ridderfchap en Steden is overgegeven.
5i- .
Terwyl eindelyk en pro fexto het aanwezen van dit misdaadig Addres by de refpeótive Addresfen door den Schout Bannier, de Lille, ja den Heer Gedaagden zelfs niet alleen niet ontkend, maar zelfs geavouëerd word, men zie de Documenten fub No. 7, 8, 9, J».



% *5S ff
iir ia, waar toe men zig kortheidshal ven refc-
reerd. i 52-
Onder protest van den Inhoud van die'Requesten niet verder dan in quantum pro te wilien hebben geavouëerd, 53-
Waar by men nog ten allen overvloede voegd de betuiging van leetwezen en berouw door van Deventer en den Schout Bannier, de eerfte by Antwoord van den Gedaagden fub, C. en D., en de tweede hier by fub No. 10. 54- .
Mitsgaders de recantatie van den Advocaat de Lille , voor de laage bank der Stad Zwolle gedaan, hier by in Copia authentica fub No, 13. en 14. by fiiccesfive infinuatien herhaald, mi fub No. 15. en 16.
55-
By welk een en ander het Corpus delicti opentlyk op eene plegtige wyze door deeze drie erkend word;
56*.
Het welk ook reeds te voren door den Heer De Lille by het informatoir verhoor, hier by fub No. 3. art. 13. et feqq., met opzigte tot het lfefive en misdaadige daar in voorkomende, waar op het dog voornamentlyk aankomt, gefchied was,
57-
Zoekende deeze laatstgenoemde zig daaromtrent alleen met verre gezogte en onnatuurlyke uitleggingen te behelpen, men zie ibidem art.24. et feqq. en men doe hier omtrent dit een en ander wyders by de grieven van Appel tegens



% 256 ff
gens Colmschate hier by fub No. 4; art. 37.
et feqq.
58.
Al het welk, te famen genomen, van die natuur is , dat het meer als genoeg is om een onpartydig Richter van het aanwezen van dit Addres, zo als het in de Minute voor handen is* of het zogenaamde Corpus delicti te overtuigen,
59-
Vooral en buiten alle bedenken in de omftandigheden, zo als zig die in deezen toedragen, alwaar het origineeie Request in die confufe tyden en verflagenheid, waar in zig toen ter tyd de Vergadering van Ridderfchap en Steden bevond, in het ongerede is geraakt, men zie de Refolutie van den 30 November 1787., waar van een extract hier by fub No. 17. 60.
Als zynde in Rechten bekend, dat zelfs in gevallen, waar in het op een doodftraffe, of uitmunt fupplicium aankomt, dum certitudo Corporis delicti defideratur, talis certitudo fupponenda eft, qualem res humane admittunt, moralis nempe et non mathematica et abfoluta, Leyser vol. 8. fpec. 561. med. 5. 61.
Waar by men voegen kan de Friefche Rechtsgeleerde Huber in zyne praelect. ad ff. L. 22. T. 3. de probat ion. No. 4.
62.
Alwaar hy in het generaal ten opzigte van de materie van het bewys deeze oordeelkundig ge aanmerking maakt.
03. Qu4



% 257 $
63'
Qua enim argumenta, ad quem modum probanda cujus rei fufficiant nuüo certo modo fatis prafcribi potest, et non ad ttnam probationis fpeciem allegare debet, fedex animi fcientia judicem astimare oportet, quid aut credat aut p ar urn probatum opïnetur, 64.
Species autem et ufus probationis ita potest prafcribi, quando circumfiantia fatlum inmediate pracedentes et confequentes ita reum premunt, ut, tam etfi Corpus ipfum fa&i non extat, fic tarnen undique conclufum et coartaturn fit, certitudine enim tnorali et non Pbyfica, quae fcilicet ejusmodi fit, ut contrarium plane fit imposfibile. Confer. & Merenda Controv. L. 5. Cap. 25. per tot. Sande Decis. Frific. L. 5. T. 9. defin. 14, 65.
lalis enim certitudo in materia probationis , cum plenaria fperari vix pos fit, in jure. admittitur, qualis inter homines commode haberi potest et admitti inter ipfos folet: et certum adeo bic dicimus, quod in vita civili pro certo probatoque ejfe et haberi folet, Coccej. Exercit. curios. T. 2. disput at. 8. C.i. §. 10! 66.
Adde de grieven van Appel, in de zaak tegens Colmschate hier by fub No. 4. art. nS.et feqq, en Boehmer ad Confiit. Carol. Crim. art. 6*j g. 12. p. m. 44. en pag. 43. en Leyser ad f. Vol. 8. fpec. 535., Med. 7. et 8. aldaar aangehaalt.
67.
En voorts het geen omtrent het Corpus R ds-



% 258 ff
deliBi door de Heeren Advifeurs in het Advys hier by fub No. z. zeer oordeelkundig is opgemerkt.
68.
Wy flappen dus hier mede van ons eerfte hoofdpoinct af, en zullen nu overgaan om te betogen, dat de Gedaagde aan dit Corpus delicti, of het Request van den 12 September 1787. meergemeld, een medepligtige of wel een hoofdfchuldige is.
69.
En om daar van volledig overtuigd te worden, zo heeft men maar wederom de meergemelde Notulen van de Vergaderinge, dewelke, gelyk hier boven opgemerkt is, eene volledige preuve tegen de Leden van die Vergaderinge uitmaken, in te zien \ 70.
Waar-uit, gevoegd by het Document fub B. by Aanfpraake, en eigene confesfie van den Gedaagden pas firn in aclzs, confteerd,
7r-
Dat de Gedaagde by het arresteeren van het quasstieufe Addres in de Vergaderinge niet alleen pracfent is geweest j 72.
Zonder dat 'er zig eenige fchyn of fcha» duwe in die Notulen opdoet, dat hy zig daar en tegens verzet heeft.
73-
Dat voorts uit de Notulen en verdere ftukken hier en by Aanfpraake annex, aanligt. 74-
Dat in het eerst, wel eenige confideratien omtrent het opftel door de Advocaat jde Lille
en



% 259 ff
en Schout Bannier in de Vergadering gepro» duceert, van zommige lieden zyn gemaakt: 75-
Dog dat, na dat dit opftel eenige veranderinge ondergaan hebbende, was geaggreëert en gearrefteert.
76-
Met eenparigheid zonder tegenfpraak van iemand befloten is, het zelve te doen affchryven , en door den Prsefident Pyman en Secretaris van Deventer getekend zynde, aan den Heer Muxert te overhandigen, om in de Vergadering van Ridderfchap en Steden over te geven, adde de Condfchap van van Deventer fub No. 6. art. 7 en 8. gevoegt by de verklaring van alle andere die ter deezen zaak gehoord zyn.
77-.
Terwyl de Gedaagde zig vervolgens daar en boven, boven andere Leden , opeen byzondere wyze heeft gedistingueert, en als een hoofdbeleider gedragen.
78.
Alzo des anderen daags den 13 September aan hem met de Opflellers van dit fchandelyke Addres ook de Commisfie is opgedragen, om daar over met de Heeren van het gewezen-Defenfie Wezen te fpreken;
79-
Welke Commisfie hy ook vrywillig op zig genomen, en des anderen daags daar van met zyne Mede - Gecommitteerden plegtig gerapporteerd heeft,
80.
„ Dat de Heeren Gecommitteerden van het R 2 „ D>



%m 260 ff
„ Defenfie Wezen gedeclareerd hadden, dat „ Ridderfchap en Steden zig zeer gevoelig „ getoond hadden over verfcheiden expres„ fien, in het gepraéfenteerde Addres voor„ icomende,
8t.
,, En dat inzonderheid de Commisfie van „ hec Defenfie Wezen zig gevoelig toonde, " Ün j Zy Heeren Gecommitteerden *» hadden ? gevoeS]yklle wyze gerefuteerd
82.
Welk een en ander dermaten het confent, medewerking en approbatie van den Gedaagden tot dit Addres openlegd, 83.
Dat de Heeren Gecommitteerden tot onderzoek deezer zaaken by hun Rapport, in de Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 30 November vervat, waar van hier een Extract fub No. 17. is bygevoegd, hem met recht onder een van de Hoofdbeleiders geplaatst hebben.
84.
Dewyl dog, zonder in bet abfurde te vallen en tegens de regels van waarfchynlykheid te zondigen, men niet veronderftellen kan,
Aan de eene kant, dat de Leden van de Vergaderinge zot genoeg zouden zyn geweest, om iemand eene Commisfie op te dragen om over iets te handelen, waar in hy niet mede hadde ingeflemd of het welk tegen zyn zin beiloten was;
Waar



aöi ff
86. .
Waar toe de aart en het belang van de zaak mede bragte, dat de eerfte Dryvers en Hoofdbeleiders verkozen wierden, 87-
En aan de andere kant is het even min te vermoeden en het loopt zelfs tegen het gezond verftand aan om te denken, dat de Gedaagde, zo hy onfchuldig en niet een van de Hoofd? perfonagies was, zig tot zo eene Commisfie zoude hebben laten employeeren, 88.
Zoekende de Gedaagde dit zyn gedrag te vergeefsch art. 114. & feqq. van Antwoord daar mede te verbloemen j . 89.
Dat deeze Commisfie op Requifitie van de Heeren van het Defenfie Wezen zoude gedecerneerd zyn, niet om over bet quaestiëufe Addrës te handelen, maar om te fpreken over eenige Poincten . den tegenswoördigen toeftand van zaaken betreffende, 90.
En dat hy zulks geweigerd zoude hebben, hadde hy geweten, dat 'er over dit Addres zoude gehandeld worden, 91.
Want dat dit voorgeven onwaar en tegen beter weeten verzonnen is, blykt in de eerfte plaats ten klaarften uit de Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 13 September 1787., hier by in Copia fub No. 1.
92.
Waar by het Addres, zo wel als het Request van de Gecommitteerden van de Burgerije der R 3 Stad



% 262 ff
Stad Zwolle, beide betrekkelyk de verzogte doormarsch der Pruisfifche Troupes, gefield worden in handen van de Heeren Gecommitteerden tot de zaaken van het Defenfie Wei zen, dewelke NB. NB. verzogt worden met eenige der Remonftranten daar over tefpreken. 93-
Uit hoofde van welke Refolutie nog dien zelfden dag door de Heeren van het Oefenfia Wezen aanfchryving is gedaan aan de Vergadering der Afgevaardigden uit de Burger-Corpfen te Zwolle, om de gemelde Commisfie naar Campen te zenden,
94.
En in de tweede plaats, zo vragen wy aan den Gedaagden en die van zynen raade, welke Was de toenmalige ftaat van zaaken? 95-
En men zal ons niet anders kunnen antwoorden ,
96.
Dan dat 'er van alle kanten zekere berigten inkwamen, dat de Pruisfifche Troupes reeds in aanmarsch waren naar de Provincie van Holland om fatisfactie te erlangen wegens den hoon, den Pruisfifchen Monarch door het arrefteeren van Haare Koninglyke Hoogheid, de Princes van Grange, Hoogstdeszelfs Zuster, aangedaan;
97-
En dat er reeds eene Misfive van gemelde Zyne Majefteit by de Staaten was ingekomen, houdende verzoek van doormarsch en inquartiering van Troupen naar die Provincie.
98. En



98.
En hier over, en inzonderheid over de middelen, hoe daar en tegen te voorzien, handelt juist in terminis het quseftieus Addres, hen welk daags te vooren in de Vergadering van de Afgevaardigden der Burger Corpfen tot Zwolle gearresteerd en vervolgens aan Ridder» fchap en Steden overgegeven was.
99-
Gevolglyk de Heeren van het Defenfie Wezen aan gemelde Vergadering aanfchryving doende, om eene Commisfie aan Hun te zenden , om over de toenmalige ftaat van zaaken te fpreeken,
100.
Zo wist de Gedaagde even zo wel als hy het nu weet, dat het Request, daags te vooren daar over op naam van die Vergaderinge aan Ridderfchap en Steden geprsefenteerd, het onderwerp van die onderhandelinge noodzaakelyk moeste uitmaaken.
ro r.
Gelyk ook uit het Rapport daar van, des anderen daags door de Gedaagde en verdere Gecommitteerden gedaan, geblykt, dat het quseftieufe Request het voornaamfte onderwerp van het verhandelde tusfehen de Heeren van het Defenfie Wezen en deeze Gecommit? teerden is geweest.
I02.
En dit alles niet tegenftaande nu van agteren daar mede den Gedaagden te willen verontfchuldigen, dat hy by het aanvaarden van de meergemelde Commisfie onkundig van derzeiver waare oogmerk zoude geweest zyn, is niet R 4 al-



% 264 $
alleen zeer onbefchaamd, maar ook zeer onnozel.
103.
En al hadde de Gedaagde het waare oogmerk van die Commisfie by het aanvaarden van dezelve niet geweten , waar van egter het contrarie uit het zo aanflonds gededuceerde geblykt,
104.
Zo heeft hy, te Campen komende, zulks tog daadelyk vernomen.
105.
Wanneer hy immers zig direct van die Commisfie hadde kunnen of moeten onttrekken en deswegens zyn ongenoegen toonen; 106.
Maar daar hy nu in tegendeel daar in volhard, de Leden van de Vergadering wegens den fchandelyken inhoud van dit Request heeft zoeken te verfchoonen, of immers de reden, daar toe door een van zyne Mede-Gecommitteerden by de Leden van het gewezen Defenfie Wezen aangevoerd , de zyne gemaakt, en dezelve des anderen daags opentlyk met de andere Gecommitteerden als een Rapport in de Vergaderinge heeft uitgebragt, 107.
Zo is het volflrekt redenloos, anderen te* gen de waarheid , door zyne eigene daaden bekragtigd, nog te willen wys maaken, dat hy in dit Request niet mede zoude bewilligd, of immers het zelve geratihabeerd hebben; 108.
Althans de Gedaagde, wilde hy daar omtrent voor geen Mede-Complice of Hoofdbeleider te boek'Haan, 1 op. Had-



% »°5 $
109.
. Hadde in het generaal in het fubjecte geval moeten in acht neemen de raad van Leyser ad ff. vol. 8. Spec. 553. Med. 11.
110.
Oportet, zegt die oordeelkundige Rechtsgeleerde aldaar, igitur pree/idem et collegas pauciores etiam qui cum ratione disfentiunt fubferibere fententia majoris partis nam ut recte Plinius L. 6. cap. 13- ait, ftngulos, intcgra re, disfentire fas eft; per acto, quod pluribus placuit cunctis ferendum, 111.
At quid faciendum, fi fententia majoris partis ■ deltctum contineat, id eft, cum jure divino, cum lege et voluntate Principis, cum falute Reipublica pugnat.
naZo als juist hier het geval is, men zie het Advys by Aanfpraake fub E. Nee tarnen Prafes, aut sanior pars collegii decretum refcindere poteft aucioritate privata.
*'3-
Si res moram patitur referenda eft causfaad Principem, et ejus decifio expectanda, at ft circumftantia dilationem nullam admittunt, lum exequendum eft, quod major pars decre~ vit, adhibita faltem Hofpitalii, magin illiu» Gallia Cancellarii cautione, qui testibus, Langueto L. 2. Epift. 62. & le Grain Decade (CHenri le Grand, Liv 8. pag. 898. Decretis ejusmodi nomen quidem fubjiciebatt fed verba, me non gonsentiente, adjiciebat.
R % J14. De



% 266 ff
114.
De Gedaagde voelt het gewigt van dit eert en ander zelfs wel.
115.
En daarom zoekt hy zyne wraaklust te koelen aan den perfoon van den Procureur van Deventer, gewezen Secretaris van dit Genootfchap, denwelken hy voor een fufpect perfoon, die geen geloof zoude meriteeren, zoekt te doen doorgaan, 116.
Om, was het mogelyk, daar door de geloofwaardigheid van de Notulen van die Vergaderinge , dewelke dit alles zo klaar aan den dag leggen, op eene waarlyk onnozele en teffens vuilaardige wyze te verzwakken, 117.
Qp eene onnozele wyze , zegt men , om dat, de gantfche Vergaderinge in het generaal, en de Gedaagde als medelid van die Vergaderinge in het byzonder den Procureur van Deventer toen ter tyd als Secretaris erkend en met hun vertrouwen vereerd hebbende, om van hun doen en laaten en het verhandelde in die Vergaderinge aantekening te houden, het tegen de eerfte grondbeginfelen van het Recht en gezond verftand aandruisd, deszelfs aantekeningen , onder een opgeraapt prastest van een naderhand begaan misdryf of kwaad gedrag, te willen wraaken,
118.
Door welke ftellinge, de geloofwaardigheid van de Prothocollen en aantekeningen van alle Vergaderingen, Corpora of Collegien eensklaps



klaps den bodem zoude ingefhgen, of immers zodanig in het onzekere gebr'agt worden, dat derzelver beftaan van het wisfelvallig goed of kwaad gedrag van den Minister of Jcriba van dezelve zoude afhangen, 119.
Eene fteilinge, zo ongehoord en redenloos, waarlyk! dat men de onbefchaamdheid van onzen tegendinger moet bezitten, om dezelve in eene Crimineele Vierfchaar, onder het oog van kundige Richteren, te durven brengen.
120.. >
En teffens op eene vuilaardige wyze. 121.
Om dat de Gedaagde den inhoud van die Notulen in fubftantie avouè'erd en zig daar omtrent alleen met uitvlugten en uitleggingen zoekt te behelpen,
i22j
En dus die infimulatien enkel en alleen fchynen ten doele te hebben om de perfoon van van Deventer op eene- onverdiende wy* ze by het publicq te prostituëeren, 123.
Waar op de Gedaagde en die van zynen raade weeten, dat meest alle aankleevers van het zogenaamde Patriottismus zeer gebeten en met eene innige wrok bezield zyn; men zie de Condfchap No. 18. art. 25.
124.
Uit hoofde dat hy op herhaalde requifitie en hooge ordres van de Heeren van de Magiftraat van Zwolle alle papieren en handelingen, dewelke hy in qualiteit als Secretaris
van



% 268 ff
van de Vergaderinge der Afgevaardigden uit de vernietigde Burger-Corpfen en Genootfchappen onder zig hadde, aan gemelde Ma» giftraat, zyne wettige Overigheid en competenten Richter, heeft uitgereikt.
125.
■, Een daad, dewelke wel by fommigen aan een laag en voorbedagtelyk oogmerk, om daar daar door anderen in het lyden te brengen, toegefchreeven word.
•126.
Dog waar van het egter zeker is, dat Procureur van'Deventer zig niet heeft kunnen onthouden, zonder zig aan eene opzettelyke Meineed en ftrafbare disobedientie aan zyne wettige Overigheid fchuldig te maken. 127.
Daar hy aan de eene kant nimmer onder eede konde ontkennen, dat hy die papieren hadde.
128.
En aan de andere kant niet bevoegd was om papieren, die de Vergadering zelfs niet hadde Kunnen goedvinden uit de waereld te helpen, voor het oog en tot ondienst van de Juftitie te verbergen.
129.
Welke onverdiende wrok tegen gemelde Procureur naderhand by dolzinnige Voorftanders van het zogenaamde Patriottismus nog dieper wortelen gefchooten heeft.
130.
Na dat dezelve, van zyne verkeerde begrippen herkomende, opentlyk hulde gedaan heeft
aan



% 26> ff
aan 'sLands oude en thans herftelde Conftïtu. tie, dewelke hy al nog blyft aankleeven. 131-
Al het welk in confideratie genomen, 132.
Zo vertrouwd men, dat ieder een, die zig niet door een partydig vooroordeel heeft laten wegfleepen, het als een laage daad; eigen aan de denkenstrant van menfchen, die getoond hebben meer gefchikt te zyn om met leugen en laster, dan met de wapenen van een gezond verftand in het ftrydperk te treeden, zal moeten afkeuren.
133.
Dat de Gedaagde of die van zynen raade tot zulk foort van openbare onvrienden van meergemelden Procureur van Deventer hunne toevlugt komen te neemen, om de eer en reputatie van den laatstgenoemden buiten eenige noodzaake, men zie fupra art. 117. &t feqq. in de waagfchaal te ftellen.
134-
Want Hendrik Tegelaar en Willem vam Cleef , beide Officieren van het vernietigde Genootfchap van Wapenhandel, zyn bekend voor driftige Voorftanders van het zogenaamde Patriottismus,
*35- , .
Hebbende de eerfte, door zyn broeder in Amffcerdam, die bekend ftaat als een vertrouweling van den Heer Hooft , vermoedelyk daar toe opgezet en aangevuurd, niet weinig in die beroerde tyden onder de menigte gewoeld;
136.
Even zulke fterke Aanklevers en zelfs dolzin*
nige



% 27o ff
nïge Dryvers van het zogenaamde Patriottis. mus zyn ook geweest Jan Paul Wantjes, Hen-
dr1k CHRISTIAAN GlASER en CoENRAAD JANSEN.
Insgelyks alle Leden van het vernietigde Genooifchap van Wapenhandel te Zwolle, men zie derzelver Reproductie fub No. 19! art. 54. en 55.
138-
Waar van de eerfte voor'de Laage-bank te Zwolle geactioneerd is door den Procureur Waterham, dewelke in den zomer 17S7., fchoon ten eenemaal onfchuldig en groot Burger deezer Stad, door een hoope Schutters, zonder ordre van de Regeeringe, eigener auctoriteit, als een misdaadigen en openbare verraader opentlyk van de wagen is gefleept, en onder veel vloeken en verwenfchingen in de -Stads Hoofdwagt gevangen gezet. J39-
Een ftaaltjen van openbaar geweld en bandeloosheid, waar van men in een land, alwaar eenige de minfte fchyn van ordre en Juftitie heerscht, niet ligt eenig voorbeeld zal vinden. 140.
Be tweede, Hendrik Christiaan Glaser, heeft zig byzonder doen zien in de expeditie van Hattem in den jaare 1786, om aldaar de oproerige Ingezetenen in hunne geweldadige voorneemens tegen hunnen wettigen Souverain gewapender hand te fterken. Men zie No. 20 en 21.
141.
Terwyl de derde, Coenraad Jansen, deWelke een Schoenmaaker is, met verzuim van
zy-



% j?
zyne Affaires, in den jaare 1787. een geruimen tyd de oproerige Ingezetenen te Utrecht gewapend geadfifteerd heeft. Men zie de Reproductie fub No. 19. art. 56.
142.
Verdienende het voorts zyne byzondere opmerking, dat de Gedaagde juist alle Zwolfche Burgeren en Mede-Ingezetenen van den Procureur van Deventer, die hy wist dat op den laatstgenoemden by uitftek gebeten waren,tot getuigen verkozen heeft.
143. _
En dat alle andere Getuigen en Complices,' die in deezen gehoord en gevraagd zyn na de perfoonen, die mede voor het quaeftieufe Request geftemd hebben, daar onder de perfoon van S. van Deventer niet plaatfen.
144.
Alle welke Getuigen, aan de eene kant zeer geaffectioneerd voor den Producent, als met hun van eene denkenstrant zynde, en zig daar in voor de omwentelinge op eene byzondere wyze gefignaleerd hebbende, en als nog ftandvastig zyne voorige wanbegrippen blyvende aankleven.
145.
En aan de andere kant bezield met eene ingekankerde haat tegen het voorwerp, ten wiens laste zy deponeeren;
146.
In eène onbevooroordeelde Vierfchaar, alwaar eene onbevlekte onzydigheid en geen verbitterde geest van partyfchap de weegfchaal der Gerechtigheid in handen heeft, immers geen geloof verdienen,
147..Y.0W5



Vooral daar het op de eer en goeden naam van iemand, dewelke in Rechten billyk met het leven gelyk gefield word, aankomt. 148.
Teftis enim quolibet a more & gratia fufpectus repellitur Wesenbec , ad ff. Tit. de test. No. 7. Utrechtfcbe Confult. p. \, Conf. & No. 37. & tefii affeclionem vel odium causfam babenti de jurefides babenda non fit BartAsol. Confi/. Crim. T. 2. Confil. 358. No. 7. & Conf. 251. N. 16. en 18. Farin. de teft tb. qucest. 60. No. 20. et feqq. Confer. de Utreehtjcbe Confultat. 2. d. conf. 19. No.' 36".
_T ... 149.
Nee tnimtco teftimonium ferenti Wesenbec. ad ff. de teftibus No. 7. nee requjritur ut inimicitics fint capitales ; fi enim capitales funt fia.tim repellitur inïmicus, fin minus auditur quidem, fed cum ad disputationem ventum eft de inimicis excipitur Novell. 90. C. 7. ibi Cujac. in explicat. Anth. Matth. difput. de jud. 9. thef. 29.
150.
Quod adeo verum eft: ut nee in cauffis privilegiatis admittuntur inimici teftimonium, ubi alias te ft es inbabiles admittuntur, ut pro> cedat in inimico cujus inimiciiia non eft publica fed ignoratur, quin etiam in inimico reconciliato ut late Menoch. arbitr. Jud. Quafti L. 1. Qua ft. aS.per tot urn & D.D. ab eo relax ubi ex Bartol. et Paris hanc adfignat rationem quod jure gentium inimici tefiimonium rejiciatur adde Carer. in pracl. Criminl pag. 66. No. 8. men zie hier over de Ut-
recht-.



% m $
ïècb'tfche Confultatien i. d. i. Conf. No. a».
si. en 22. adde en 26.
Alwaar uit MeNoch. en andere Rechtsgeleerden betoogd word quod bac non folunt locum habent in vero fed etiam in prafumto inimico.
152.
En dat ook waarlyk deeze Getuigen by hunne depofitien ten Antwoord meer gedreven zyn door eene particuliere wrok en voor ingenomenheid tegen den Procureur van Deventer, dan door een zugt om de waarheid te zeggen, komt by eenvoudige lecture der -reproduftie, hier by fub No. 19., zonneklaar op te dagen.
153.
Want art. 12. & 13. van die reproductie Verklaaren de tweede en vyfde Getuigen onder folemneelen eede, dat zy niet weten, dat Procureur van Deventer eenige ftem gevraagd is.
*54«
Gevende de 5de Get. art. 13. daar van de volgende reden, dat hy maar als Aanhoorder zat, en dat 'er v/el het een en ander wierd gefproken, zonder dat men daar op juist reflexie gaf,
_ , , 155-
fin de 4de Get. Hendrik Christiaan Glaser zat volgens zyn zeggen zo verre van van Deventer af, dat hy zulks niet konde weten,
, . 156.
Terwyl de eerfte Getuige NB. meend dat KAN DsyïHTEa ftem gevraagd is, Confer.
S Gun*



% «74
Gunther Martini Comment. For. T. so. §. 3, No. 225. en 226.
157.
En de derde Getuige, dat hy wei gehoord heeft, dat Pyman by het opnemen der ftemmen hem wat gevraagd heeft en wel zo hy rneend, myn Heer van Deventer vaat zegd gy 'er van.
158.
Zonder 'er by te voegen, dat van Deventer 'er op geantwoord heeft, het welk hy ook niet gehoord heeft, nog heeft kunnen hooren, om dat hy volgens zyn eigen verklaaring art. o. daar bevoorens een geheel end van van Deventer af zat.
159-
En art. 23. & 24.. bevestigen zy met gelyken plegtigen eede eenpaarig in fubftantie, dat 'er veel over het Request gepraat is, 160.
Dog dat zy niet hebben gemerkt, dat Procureur van Deventer zig daar in gemengt of mede gemoeid heeft, veel minder, dat hy iemand tot dit Request zoude aangemoedigd heb^ ben.
161.
Waar by komt , dat ze zo weinig oplettend in die Vergadering zyn geweest, dat de eerfte en tweede Getuigen niet weten, of 'er hoofd voor hoofd, dan Genootfchaps wyze de ftemmen in de Vergaderinge afgenomen zyn , 162.
NB. Meenende de 3de 4de en 5de Getuigen, dat zulks hoofd voor hoofd gefchied is, men zie art. 34. van de reproductie,
x6> fiec



% 275
163.
Het Welk egter ftellig onder eede door P. F. Robbe ontkend word, 164.
Verklaarende art. 27. & feqq. vart de Condfchap hier by fub No. 22., dat de ftemmen Genootfchaps wyze opgenomen zyn, en art. gr., dat Pyman het eerfte zyn ftem uitbragte, als Gecommitteerde wegens het Genootfchap Van Zwolle,
165.
Waar en tegens alle de bovengemelde 5 Getuigen, by hunne reprodüctoire Condfchap Voormeld art. 38. verklaaren, dat Pyman gewoon was het laatfte zyn ftem te geven. i66\
Daar nu de Getuigen in het generaal zo weinig attentie omtrent het geen in die Vergaderinge omging gehad hebben, 167.
Welke inattentie op ieder pagina van de reproductoire Condfchap nog nader doorftraald, tot welker leóture men zig gedraagd;
168.
En daar zy niet hebben befpeurd, dat van Deventer eenige van de Vergaderinge toe dit Request aangemoedigd, ja zelfs niet eens, dat hy zig in een discours daar over gemelleerd heeft; veel minder, dat hy daar over mede zyn ftem uirgebragt heeft, 169*
Zovraagen wy met recht, hoe hebben dan die Getuigen kunnen weten, dat van Deventer voor dit Request zoude geyverd hebben.
S 3 170. En



% è76 £
m . . 170. En wiens hairen ryzen niet te berge! ï/i.
Wanneer hy die zelfde Getuigen plegtig onder aanroeping van Gods heiligen naam by de productie by Antwoord fub K. en L. hoord verzekeren, dat, zo Pymaf* en van Deventer zig niet by de Voorftanders van dit Request gevoegd hadden, het zelve nooit doorgegaan of gepraefenteerd zoude zyn.
172. /
Met byvoeging of melding van de woorden, die tusfehen Pyman en van Deventer zouden gewisfeld zyn, toen -de eerstgenoemde den laatstgenoemden eie ftem zoude afge* nomen hebben, men zie art. 5. van die Condfchappen.
Wy laaten _ het aan het oordeel van een ©npartydig Richter over, of en in hoe verre {het zy abfque ullo animo injuriandi gezegd :) deeze Getuigen van meineed fuspect zyn, 174.
En achten het inmiddels genoeg, dat geen eerlyk onbevooroordeeld Richter uit hoofde van zulke verklaaringe den Procureur van Deventer wegens ' meineed zal verdagt houden, of uit dien hoofde geloof weigeren aan deszelfs Aantekening of Prothocol, in qualiteit als Secretaris in de Vergaderinge der Afgevaardigden uit de vernietigde Genootfchappen tot Zwolle gehouden,
175-
Terwyl teffens daar door (ut boe in tran: f}tu notemus:) ten toon gefpreid word,
J7<J. WeU



% *?7 ff
176.
Welke fraaije Condfchappen het zyn, waar uit de Gedaagde of wel die van zynen raade de onbefchaamdheid hebben, niet alleen alhier in deeze Vierfchaar, maar ook zelfs aan het Publicq, zo veel van de praïtenfe onfchuld van den Gedaagden, die door zyn eigen daaden wederfprooken word, op te disfen.
177-
Alles (om weder ter zaak te komen) ten
kiaaren betooge,
178.
Dat met het Extract van die Notulen, by Aanfpraak geappliceerd fub A., gevoegd by het geen hier boven art. 71. & feqq. betoogd word, volledig bewezen is.
179.
Dat de Gedaagde aan het questieufe Addres of Request niet alleen medepligtig is ge. weest,
180.
Maar ook het zelve naderhand ex post facto geapprobeerd, geratificeerd en zig daaromtrent in eene Commisfie boven anderen gedistinguè'erd hebbende, buiten bedenken voor een van de voornaamfte Complices- en meest fchuldigen te houden is, i8r.
Plus enim eft, aliquidfablo ratificare quam verbis, Dec Conftl. 4-49. No. 12. qua rati* ftcatio fit faclo, dicitur magis efficax, quam verbo, facla enim diftinguere folet animus L. 189. %■ 1. de reg. jur. et in iisquae tendunt ad amini éetlarationem plus eft faclo, S 3 quam



fuam verho declarare, & cum verba quaru 4oque fint falfa facio vero nunquam, et ideo ratificatio quae factis fit, validius confirmat act urn, quam Ma, quae fit verbis, Confer. ÏJarbos. tbefi locor. Commun. V. factum ax. 13. 182.
En waar in men nog te meer verfterkt Word door de verklaaring van den Schol tus jBannier, een van de Opftellers van het Ad«hes,
183.
Die met den Gedaagden mede in de beken, de Commisfie naar Campen is geweest, en du$ een van die Complices, die men veronderftellen moet de meeste kundigheid te draageq van "het geen op die Vergaderinge voorgevallen is, 184.
Dewelke den Gedaagden mede onder die Leden van de Vergadering plaatst, die in het Request hebben toegeftemd, men zie deszelfs afgegeven Informatien by Aanfpraake fub Z)„ art. 22. & 25., waar van men ten allen over-? vloede de beëdiging inbedingt.
185.
Welkers verklaaring, fchoon een Complice in deezen, daar dezelve de waarfchynlykheid, voor zig heeft, en door de meergemelde Notulen van de Vergaderinge gecorroboreerd word,
186.
Terwyl zig 'geene vermoedens van eene byzondere haat of vyandfehap tusfehen hem en Gedaagden, die men veel eer veronderftellen moet, dat uit hoofde van hunne gelykformige denkenstrant voor elkander geaffeÊlioneerd zyn, opdoedt, 187. Nie$



i87.
Niet weinig ten nadeele van den Gedaagden afdoet. Socius enim criminis meretur ftdem contra focium, pracipue quando concurrant bac fequentia ut nempe focius de omnibus facti circumfiantiis confesfus fuerit, quoloco, quo tempor e, quo modo, a focii auxilia et prafentia fit adjutus, et ut inter eum, quem focium dicit inimicitia, lites et jungia non intercefferint, ut nominatus a reo focius tali fuspicione gravetur, ut verifimile fit quod ttna cum reo convicto confejfoque commifetit, confer. de Haas ad Simon van Leeuwen een* furam for. p. 2. L. 2. c. 9. g. 2. No. 1. 188.
Waar by dan wyders komt, 189.
Dat de Gedaagde niet alleen is geweest Majoor van het vernietigde Genootfchap van Ootmarsfum, in welke qualiteit hy de meergemelde Vergadering ook heeft bygewoond, 190.
Maar dat het daar en boven firaat en molenmeer is, quod probatione non indiget; dat hy in de jongst afgelopen troubles zig als [een van de heetfte dryvers van het preetenfe Patriottismus by alle voorkomende gelegenhe? den gedraagen heeft,
191.
Het welk geene geringe prsefumtie in het fubjeére geval tegen hem opleverd, ex trans-, acta enim vita discimus quid de vita prafenti prafumendum Alciat. praefumt. reg. %. praefumt. 8. Confer. Stryk disfert. felect. T. 3. disfert. de vita ante acta C. 2. No. 14- & C, 4. Nq. 2. S 4 * 192. Ter-



% 28o ff
192.
_ Terwyl eindelyk de Gedaagde zig niet we** nig fiispect gemaakt beeft door zyne vlugt, ontydige abfentie en befchroomdheid, om voor zyn competenten Richter te erfchynen en aldaar openinge van het voorgevallene op die Vergadering te geven, men zie de Eisch en Aanfpraake art. 44. & feqq. en dè Documenten daar by,
Ï93'
Om het welk te ontduiken hy zelfs geen geld te lief gehad en een kostbaar Incident verduurd heeft, hec welk gantsch het werk van de onfchuld niet is, 194.
Waar door het geen art. T44- ten ant» Woord uit de Copie van het Request daarby fub B. gebeuzeld word, van zelfs komt te vervallen, adde het Document fub No. 23, 195*
Zp wel als het geen hy daar omtrent ter zyner verfchooning uit hoofde van de pra?tenfe overlast van de militairen, waar voor iiy of zyn huisgezin zouden bloot geftaan liebben, by Antwoord art. 141. komt aan te voeren, en met de Condfchappen fub O. P en Q\ zoekt te bevestigen, 196.
Waar over hy zig coram competenti hadde % moeten beklaagen en welke weg hem ook al nog vryftaat,
197.
Dog over welke Condfchappen, als hier ter pkats niet gehoorende nog eenige gemeenfehap met het fubjecte geval hebbende, wyhet onnodig achten ons te elargeerenj ip8. AI-.



198.
Allefints genoeg zynde, 199.
Dat althans de overlast, waar van die Getuigen komen te gewaagen, niet van die natuur ïs, dat daar door de Gedaagde belet of verhinderd wierde, alhier te Diepenheim voor dit Hoog Adelyke Gerichte te verfchynen, 200.
Terwyl in alle geval, zo hy daar vooral eens pedugt was geweest, zulks hadde moeten brengen ter kennis van Uw Hoog Wel Geb. Geftr., die dan wel de noodige voorzieninge zoude hebben gedaan , dat Gedaagde zonder vrees, de weg hadde kunnen pasfeeren.
2or.
Welk een en ander, gevoegd by de meer-
femelde Notulen, en daar uit aanligtende fpreende daden van den Gedaagden, van die natuur is, dat daar door de Condfchappen fub F. G. H. I. K. en L. by Antwoord van zelfs komen te vervallen,
202.
Om dat de verklaaring van die Getuigen, dewelke tegen de waarheid van de zaak zelfs niet kunnen opwegen, van alle waarfchynlykheid ontbloot zyn.
203.
Want daar de Gedaagde zig opentlyk in eene Commisfie omtrent het quasstieufe Request heeft laaten emploijeeren, en daar van op eene plegtige wyze, invoegen by de Notulen van de Vergaderinge gemeld ftaat, rapport heeft gedaan,
S $ 504. Zo



204.
Zo zal niemand, die voor heeft de waarheid hulde te doen, door die Getuigen kunnen overtuigd worden, dat de Gedaagde in dit Request niet mede toegeftemd heeft, 205.
Of immers daar aan niet medepligtig is geweest ;
206.
Ten zy hy mede veïonderflelle, dat de Gedaagde op die tyd niet by zyn verftand en voHlagen zinneloos is geweest;
207.
Welke veronderftellinge egter het Recht en de gezonde reden, zonder bewys, verbied: 208.
Testes enim inveri/iniilia deponentes non tantum non probant fed etiam funt de falfo fufpe&i etiamji plures numero funt Farin. de teflib. Q. 65. No. 144. & feqq. Mascard. Concluf. itfi.per tot. Gunt. Martin, in Com. ment. for. T. 20 §. 3. N. 254. & feqq. adde Harprecht Confi. Tub. Vol- 1. C. 2. No. 90» et feqq.
209.
Behalven dat die Condfchappen zo ten opzigte van de perfonen der Getuigen, als van hunne depofitien, zo reprochabel zyn, dat daar op geen onbevooroordeeld Richter met eenige gerustheid recht kan doen.
210.
Want, om met de drie eerften Robbe, Vryling en Dr. Jaeink fub F. G. H. te beginnen, dezelve zyn alle drie Complices en mede Leden van de meergemelde Vergadering,
waar



1 283 t
waar in het quasstiëufe Addres gearrefteerd js, dewelke zeer geaffeérioneerd fchynen ta zyn voor den Gedaagden, en gevolglyk in deezen met opzigte tot den Gedaagden zeer fuspect.
211.
In esfentie niets anders uitmakende dan eene exculpatio focii criminis, die zonder bykomende omftandigheden, die zulks waar» fchynlyk maken, in Rechten niets afdoet.
212.
Terwyl het attest van den eerstgenoemd den, vergeleken met deszelfs reproductie en vooraf van hem genomene Informatien, al aanftonds ontdekt, hoe weinig ftaat op des-, zelfs verklaannge te maken is, 213.
Want, na dat hy reeds vooraf op den 27 December 1787. by de Informatoire Articulen, hier by gaande fub No. 24. art. 23., verklaard hadde,
214.
Wel te weten, dat met eene kleine meer» derheid het quaestie'ufe Request gearrefteerd. was om aan Ridderfchap en Steden over te geven, dog dat hem onmogelyk was, nomina-l tim op te geven, wie voor en tegen geftemd hebben.
215.
Zo verzekerd hy egter een geruimen tyd daar na, in de Condfchap of het attest by Antwoord fub. F., ftellig, dat de Gedaagde onder die. geene geweest is, die 'er tegen geftemd hebben,
216. En



% m t
216.
En by de reprodu.cr.oire Condfchap hier by 'fub No.22. art. 17. gaat hy wederom van dit Heilige af en draaid 'er zo wat om heen. 217.
Zeggende, dat de Declaratie van den Heer van Beverforde gefchied zoude zyn, voor dat de veranderingen in het Request gemaakt zyn; ai8.
Het welk eigentlyk niets afdoedt: 219.
Romende het voornamentlyk daar op aan, of de Gedaagde na dat het Request die veranderinge ondergaan hadde, terwyl 'er befloten wierd, dat het aan Ridderfchap en Steden zoude overgegeven worden, zig daar en tegens in oppofitie gefield heeft: 220.
En daar omtrent verklaard hy maar flaauw. ïyk, dat hem ook niet gebleken is, dat de Ge-* daagde na de gemaakte verandering in dat Request genoegen genomen heeft: 221.
Welk laatfte niets concludents bewyst: 222.
Alzo in deezen de quaestie niet is., wat aan den Getuige F. H. Robbe gebleken is, maar wat 'er werkelyk voorgevallen is;
223.
Terwyl het zeer wel famen kan gaan, dat de Gedaagde na de gemaakte veranderinge daar in genoegen genomen heeft, fchoon zulks aan de Getuige op zo een confufe Vergaderinge niet gebleken was.
324. AH



224-'
Althans dit verfchild zeer van het attest by' Antwoord, dat Gedaagde zoude gedeclareerd hebben, dat by zig met dit Request en der-zeiver verzending zo als het lag, niet konds conformeeren,
225.
En maakt het gedeponeerde by Antwoord zodanig fuspect en onzeker, dat het althans by een onpartydig Richser geen ingresfie zal vinden,
226.
Vooral, nu hy by reproductie art. 15. & feqq., fchoon uitdruickelyk daar nagevraagd, geene de miniTe reden heeft weten te geven; waar uit men kan opmaken, dat hy met eenige zekerheid heeft geweten, het geen hy by zyne atteftatie verklaard;
227.
Even zo weinig als G. Fryling, dewelke' art. 18. van reproductie, hier by fub No. 25. zig daar en boven omtrent het geen hy van het niet approberen van het quasstiëufe Request by zyn attest by Antwoord fub G. komt te melden nader expliceerd,
228.
Dat zulks zoude voorgevallen zyn voor dat de veranderingen in bet quastiè'ufe Request gemaakt waren:
229.
Het welk in het geheel niets ten voordee* le van Gedaagden afdoet: .230.
Om dat het zeer wel famen kan gaan, dat de Gedaagde het Request voor dat het eenige
yer-



% 286* ff
Veranderinge ondergaan hadde gedisapprobeerd en na die veranderinge, waar op het eigent! lyk voornaamentlyk aankomt, zyne toeftemtning daar aan gegeven heeft.
231.
Dr. Jaunk by Antwoord fub H. heeft die Vergaderinge niet ten uiteinde toe bygewoond en derhalven kan met deszelfs Condfchap niet zekers bewezen worden;
. 232Te minder, om dat hy te vooreii by de In* r0/mn7len' daar omtrem genomen , hier by
( jj j2<J' art' 25'> ook al reeds verklaard hadde, dat hy met geen zekerheid konde zeggen, wie voor, of wie tegen hec Addres geftemd hadde.
233.
Van geen beter en' veel erger alloy is ook de Condfchap van Mr. B. van Hattum en L. Van Hoesen fub J. by Antwoord, 234.
Want dat de eerfte, die ook als confulent Van de Commisfie mede in deeze zaak gemengd Was , zeer partydig, onnaauwkeurig en in alle deelen met oprecht, zonder eenige agterhoudenheid de waarheid hulde doedt, ftraald in deszelfs reproduaie, hier by fub No. 27. & 28. Iiiet dnifter door, men zie den 14 art. & feqq. 235.
Alwaar hy den Heer Mulekt mede als eene, die niet in het Request zoude geftemd hebben, zoekt te doen voorkomen.
236.
| Hoewel dien Heer by het Informatoir verboor, hier by fub No. 20., daar van niet$
jsomi



% 287 #
komt te melden, maar in tegendeel zonder eenige agterhoudendheid verklaard voor hef; Addres geftemd te hebben, \ 237-
En art. 24. verklaart hy, dat 'er zo eena geringe meerderheid voor het Request zoude geftemd hebben , dat hy niet beter wist of het hadde aan een of twee ftemmen gehaperd of het geheele ftuk was gerejecfeerd: 238.
Het welk egter aanloopt tegen het getuigenis van meest alle de andere Leden en Getui. gen, die hier over gehoord zynde daar in over een komen;
239.
Dat met eene groote meerderheid of immers met eenpaarigheid befloten is, om het Addres 9 na dat het eenige verandering ondergaan hadde, aan Ridderfchap en Steden over te geven; men beroepe zig daar omtrent in het generaal op de ftukken, hier en by Aanfpraak annex en byzonder op de Verklaaringe van denHeerBaron Mulert fub No. 29. en die van Bannier fub D. by Aanfpraake.
240.
Dewelke daar in over een komen met hec Prothocol of de Aantekening van de Vergadering, by Aanfpraak annex fub A.
241.
En aan die zelfde kwaaien laboreerd ook het gedeponeerde van Leonard van Hoesen by diezelfde reprodu.cr.oire Condfchappen, 242.
Dewelke door den Gedaagden geèmploijeerd is om voor hem Getuigen op te Jopea, waar



in hy zig ook meesterlyk en met eene bvzofl^ dere affectie gekweten heeft, men zie de fe. productie van de 4de en 5de Get. art. 31 hief by ƒ«£ No 19. en, dus ten eenenmaai ten op* zigte van den Gedaagden reprochabel, 243'.
Want als men de depofitien in het generaal van deeze beide Getuigen maar met een vlug.
hegto°oêgnaSaat' ^ l0°Pt hCt 31 aanflonds "* 244.
Dat zy zo xveinig bewustheid draagen vari het geen op de VergaderiDge tot Zwolle ge* beurd is, en dat zy evenswei Heilig in hun attest by Antwoord weten te zeggen, dat de Gedaagde in deezen tegen het arrefteeren, Zo wel als verzenden van het questieufe Request niet alleen zoude geftemd, maar zelfs gepratefteerd hebben. 0 r
245-
En om hunne depofitien eens kortelyk na te gaan,
240.
Zy weten niet nominatim op te geven, wie voor of tegen de veranderinge in het Request geftemd hebben, men zie de eerfte reproductoire Condfchap fub No. 27. art. 14.
247.
Veel minder, wie voor of tegen de verzagtmg daar m geweest zyn, men zie de tweede reproduétoire Condfchap fub No. 28. art. 10. 248.
En by de eerfte reproduétoire Condfchap fub *v?; 27* art. 20. weet de tweede Getuige Leo-
nard



% £89 ff
toiD van FÏoEsïN zelfs niet, dat 'er eenige verandering in het Addres gemaakt is.
249.
Terwyl hy zulks egter by de tweede reproductie fub No. 28. art. 30. wederom ftellig Verzekerd.
250.
Zy weten veel minder, waar in die verande» ringen beftaan hebben, men zie de eerfte re» productie fub No. 27. art. 15.
251.
Hoewel zy art. 16. daar op volgende verklaaren, dat die verandering zoude gediend hebben om het Request in zagter termen te
brengen.
De tweede Getuige L. van Housen heeft Zelfs niet befpeurd of vernomen, dat dit Request in de Vergadering afgefehreven is, men zie de eerfte reproductie art. 23. fub No. 27. 253-
En beidé Getuigen zyn ook onkundig, dat 'er door de Heeren van het gewezen Defenfie Wezen verzogt is, om eenige Leden naar Campen te committeeren >
254.
Als mede, dat die Commisfie onder anderen mede opgedraagen is aan den Gedaagden, die met nog drie andere Gecommitteerden naac, Campen is geweest.
255,
Een pasfagie of voorval, het welke aan dezelve, zo zy eenige de minfte kundigheid droegen van het geen op die Vergaderinge voorgevallen, was, niet hadde kunnen ontgaan, T 25<f. Esi



256".
Enfin zy weten niets zekers van liet geen op die Vergadering voorgevallen is, voor al van liet geen zy oordeelen, dat tot bezwaar van den Gedaagden kan verftrekken, 257^
Maar dat de Gedaagde zig tegen het arrefteeren en verzenden van het Request zoude verzet, ja zelfs geprotefteerd hebben, daar van praetendeeren zy by hun afgegeven attest by Antwoord volkomene kundigheid te dragen.
TT 258.
liet welk egter niemand ligt geloven zal,
259.
Vooral, daar nog de Heer Mueert, nog de Schout Eannirr, nog de Secretaris van die Vergadering, men zie No. 29. en fub D. by Aanfpraake adde No. 6. art. 12., dewelke* veel betere kundigneid draagen wat 'er op die Vergadering voorgevallen is; en andere Leden, die men daar over gehoord heeft, van dit verzetten of proteftceren iets vernomen hebben;
160.
Het welk ook volfbrekt onwaar is, 261.
Waarom de Getuigen, naderhand by reproduaie zelfs wel befeffende, dat die draad te dik gefponnen was, dit praetenfe protest geheel agter wegen laten,
262.
En maar fimpeï zeggen, dat de Gedaagde zo wel tegen het arrefteeren, als verzenden zoude geweest zyn,
263, Eu



% m ff
263.
En de tweede Getuige verraad zig zeiven in zo verre, dat hy art. 28. van de tweede reproductie verklaard, dat hy NB. gelooft, dat de Gedaagde het Request in een zagter fmaak milde hebben, en dat NB. NB. (het zyn zyne eigene woorden:) is al wat 'er my van
voorstaat.
264.
En wat de vyf Getuigen fub K. en L. by Antwoord aanbetreft, daar omtrent gedraagert wy ons tot derzelver reproductie en het geënt daar uit hier vooren art. 152. et feqq. betoogd is,
265.
Testis enim in uno falfus in totum eft falfus, fecundum notoria Confer. Bertazoel. Confil. crim. L. 1. Conf. 71. No. 28.
266.
Waar by men nog voegd, dat ze zig lynregt tegen fpreken, men zie reproductie fub No. 19. art. 21.
267.
Alwaar twee Getuigen verklaaren, dat het Request met eene groote meerderheid gearrefteerd is,
268.
En twee anderen daar en tegens ftellig verzekeren van eene kleine meerderheid, zodanig, dat het maar van een enkelde ftem, en wel van die van Zwolle, zoude afgehangen hebben,
269."
Daar en boven geblykt uit den gantfcheri famenhang en uit ieder Articul van deeze CondT 2 fchap-



% m ƒ
fchappen, dat de Getuigen, even als alle de anderen, met genoeg kundigheid draagen van net geen op die Vergadering voorgevallen is om met zekerheid daar van iets te kunnen aannemen.
270.
Te minder, daar geen van alle Getuigen de Vergadering van het begin tot aan het einde zonder tusfchenpozinge bygewoond hebben^ uitgenomen de allefmts ongeloofwaardige vierde Getuige, men zie reproductie fub No. 19. art. 3. J
Uaande de onbefchaamdheid van deeze vierde Getuige art. 10. van reproductie fub No. 19. zo verre, dat by zig niet ontziet aldaar te verklaaren,
272.
Dat 'er met meerderheid beflooten zoude zyn, geene veranderinge in het opftel van het Request, door den Advocaat de Lille en Schout Bannier ontworpen, te maken ; en dat beide Gecommitteerden van Zwolle het overgehaald hadden om het zo te laten, 273.
Iets, het welk volftrekt onwaar is, en aanloopt tegen het eenpaarig getuigenis van alle andere Getuigen,
Waar uit het notoir?en in confesfo is, dat dit opftel werkelyk eenige veranderinge ondergaan heeft, ö
dieE?onïr fyk Z° d<*n «g in he£ generaal in die Condfchappen geene de minfte redenen op,
die



% 293 $
die eenigen fchyn van waarheid aan hun gedeponeerde kunnen byzetten.
276.
In tegendeel, al wat zy vermoeden, dat tot ondienst van den Gedaagden zoude kunnen verftrekken, daar omtrent pratendeeren zy eene diepe onkunde, en houden inmiddels fans rime fans raifan ftaande, dat de Gedaagde tegen het arrefteeren en verzenden van het Request zig zoude verzet hebben.
277.
Zonder dat zy voor het overige, fchoon daar na gevraagd zynde, weten te zeggen, welke reden de Gedaagde voor dit protest geallegeerd heeft, of waar in zyn discours, het welk hy in die tyd voerde, beftond , of welk gedeelte of expresfien van het Request het waren , die de Gedaagden byzonder tegenftonden 278.
En terwyl de 5de Getuige by reproduaie fub No. 19. art. 50. voorgeeft, dat zulks met zulk een drift en zo opentlyk zoude in het werk gegaan zyn, dat de Gedaagde van tafel zoude opgeftaan zyn,
279.
Zo verklaart zn tegendeel de 4de Getuige art. 43. by reproductie, 280.
Om daar door zyne in het oog loopende onbewustheid van het geen, waar uit men voornaamentlyk de fentimenten van den Gedaagden hadde kunnen opmaken, te verbloemen, 281.
Dat de Heer Beverforde en Colhschate NB, in fiilte met elkander daar over fpraken T 3 en



% m ff
en NB. debatteerden met anderen, willende beide Heeren abfoluit niet toeflemmen (van protefteeren meld hy niets,) om het Addres te verzenden, adde art. 44. van die zelfde reproductie,
282.
Redenen, die zo zot zyn en zo opzigtelyk tegen eikanderen inlopen, dat zulks alleen genoeg is om alle geloofwaardigheid aan dit Getuigen te ontzeggen,
283.
Te vergeefsch zoekt de Gedaagde de alleSnts fuspeéte verklaaringen van dien opgeraaplen hoop van partydige Getuigen te dekken met het bekende juris Brocardicum , quod testes inbabiles admittuntur ad probandam innocentiam,
284.
Want of fchoon wy de billykheid van dit "brocardicum, het welk in fovorem defenftonis geïntroduceerd is, wanneer zulks met oordeel geappliceerd word, graag avouëeren, 285.
Zo leeren ons egter het gezond verftand en de natuurlyke reden, dat die fovor defenfionis en het daar op rustende zo aamtonds gemelde Brocardicum,
286".
Het welk volgens de gedagten van Leysek zyn oorfprong verfchuldigd is in tempestiva st bono publico maxime contraria mi/er icordia, qua Juris Confulti in malef cos feruntur bofque omnimodo meritis fuppliciis eximere laborant,
287. Nie£



% 205 ff
287.
Niet zo verre geëxtendeerd moet worden ut proper Mum regulas juris omnes in re&a ratione et aquitate fundatas, fubvertas, Leyser Med. ad ff. vol. 4. fpec. 283. Med. 29. 288.
Of dat getuigen, die opzigtelyk de waarheid niet hulde doen, men zie fupra art. 166. et feqq. in favorem defenftonis boven ander bewys, ten voordeele van een Gedaagden zouden moeten geadmitteerd worden.
289.
In tegendeel zo requireeren de eenre en voornaamfte Rechtsgeleerden, die over die materie gefchreven hebben.
290.
Dat de depofitien van zulke ïnhabile en anderfints reprochabele Getuigen, zullen dezelve in probatione innocentia iets effectuëeren, ten minften van die natuur moeten zyn, dat de Richter reden heeft om te geloven, dat zy de waarheid fpreken en dat zy de waarfchynlyk» beid voor zig hebben ,
291.
Et nee locum invenire debet, volgens de leere van Leyser dict. fpec. med. 30., nifi alia adminicula et circumflantia concurrant, 292.
Althans derzelver depofitien moeten zo coneludent en van die valeur zyn, dat ze kunnen opwegen of immers enerveeren de contrarie bewyzen, tegen den Gedaagden in gebragt, . 293-
Waar van de beflisfinge, gelykerwys in het generaal de materie van bewys arbitrair is, men T 4 zie



% 295 fi
zie Leyser ad ff. vol. 4. fpec. 283. med. j.a voornaraentlyk van het arbitrium judicis afhangt , qui ex animi fui Sententia astimere cportet, quid aut credat aut paruin proba,turn opineturt
294.
Aan weikers arbitrium wy dan ook dit poinct overiaten,
Als wel verzekerd zynde, 290".
Dat de onzekere, eonfufe, zig zelfs tegertfprekende en van alle waarfehynlykheid ontfcloote depofitien van gemelde, daar en boven allefints reprochabeleGetuigen, by een onpartyth"g Richter, het gunt voorfchreven in aanmerking nemende, geene de minfte reflectiezullen meriteeren,
297-
Hoewel de Utrechtfche Heeren Advifeurs, an het Advys hier by fub No. 2. propt er fa-, vorem defenftonis dezelve niet geheel fchynen ïe verwerpen.
298.
_ Waar mede, wy onverkortet" den eerbied the wy anderzins voor de kundigheid en het fceter oordeel van die Heeren hebben, ons T-iet kunnen voegen,
299.
Althans geen onpartydig Richter aan die Condfchappen dat gewigt attribueeren, om daar op tegen het bewys van deeze zyde, nit de eigen daaden van den Gedaagden, die niet liegen kunnen, getrokken, en door andere adminiculen bekragtigd, men zie fupra
arte



% 29? ff
art. 82. et feqq. en 178 et feqq. den Gedaagden to¥ den aed by Antwoord art. 169. aangeboden te admitteeren,
300.
Welke eed in criminalihus byzonder plaats heeft in gevallen, als het bewys aan zyde van den Aanlegger ontbreekt, en de Gedaagde alleen maar met prsfumtie bezwaard is, men zie het Landrecht p. 2. T. 21. art. 4. adde M/ev. p. 7., dec. 227. N. 7. quoties reus fufpeSus eft nee tarnen potest conmnci fecundunt Setfer de juram, L. 3. C. 11. No. 13, 301.
Unde, cum colligitur, quod vi hujus jura-. 'menti abfolutus reus ex defeSlu probationis, atque ita folum ab inftantia abfolutus fit facile concludunt, reum poftea repertis novis prebationibus de novo accufari pofte Confer. SeiiRAssKRT ad reform. Velav. C. 2. art. 11, No. 1.
302.
Hét welk hier het geval niet is, alwaar het Delict bewezen zynde, de Gedaagde het bewys van den Aanlegger door contra bewys zoekt te elideeren,
303.
Wanneer een Gedaagde nimmer tot den eed geadmitteerd word, ten zy deszelfs contrarie bewys van die natuur is, dat het eli» deerd of ten minften kan opwegen tegen dat yan den Aanlegger,
304,
Zodanig,
305.
Dat daar door een Richter in het onzekere T S ge-



gebragt en de onfchuld van den Gedaagden fchoon met zwaare prssfumtïen beladen, eg. ter niet volflagen onwaarfchynlyk word, 306.
Men zie over het gevaarlylce van dien eed in criminalibus Zangeri orationem agter zyn traóhat de qutsstionibu, et herret ad boe juramentum Leyser ad ff. Vol. 10. fpec. 630. wed. 9.
Si yero extant contra reum indicia, qua ex Juts defenfionibus non funt fublata -oei elifa, tune non efl locus juramento, volgens de Jeere van Jul. Clar. fentent. L. 5. Q. 63. No. 6. adde et Setser de jur. L. q. C. ir. No. 17.
3°8-
Vel ft prafumtio juris fit contra alleganteni innocentiam et eam probare volentem- per juramentum Mascard. de probat. Concluf. 006". No. j8. J y
309.
Suadente namque disciplina publica vigore ' fton impuni dimittendum eum, quam tanta indiciorum male gravatum judex vide at; puniatque faltem extra ordinetn, quem or dinar ia coercere poena (deficiënte diredta probatione:) non potest, ut Crus. de Indiciis delict., p. 7, C. 36. N. 4. autloritate criminalistarum probet, et ibid. No. 21. ostendit, quod Me contra quem ejufmodi prafumtio ftringit, omnimodo ad juramentum non eft admittendus, Confer. Schomaker p. a. Confil. 58. No. 149, ï5°> 151.
310. Hec



3I0>
Het welk een en ander, op het fubjeSle geval ter applicatie gebragt wordende, zo moet daar van het gevolg wezen, 311.
Dat de Gedaagde in deezen nimmer tot een eed zal kunnen toegelaaten worden, ten ware hy ten genoegen rechtens kwame te bewyzen, 312.
Dat hy ten tyde als hy opentlyk zig m eene Commisfie omtrent het qiieestieufe Request liet emploijeeren, daar van met zyne Mede-Gecommitteerden in de Vergadering plegtig rapport deede, zonder eenige de minfte blyk van misnoegen te geven en zig alzo opentlyk als een beleider en Hoofdperfonaadje van dit werk ten toon ftelde, in een delirium, of volflagen zinneloos en van zyn ver. ftand is beroofd geweest, 3"3-
Dewyl uit dit zyn gedrag (veronderfteld, dat hy by zyn volle verftand is geweest, hec welk men na Rechten niet anders veronderftellen mag of moet) voor de daadelyke medewerking en approbatie van dit Request ten zy. nen opzigte eene juris prafumtio refulteerd. 314..
Dewelke van die kragt is, dat alle het contrarie bewys van hem daar door ontzenuwd en onwaarfchynlyk gemaakt word.
315.
Van hoedane zinneloosheid of delirium op die tyd zig egter geen fchyn of fchaduwe by de Condfchappen opdoed, en die ook niemand ïigt gelooven zoude. A1



% 5°° JR 316".
AI hadden de Getuigen van den Gedaagden, uit een zugt voor de goede zaak (zo als nien'het plagt te noemen; al eens de goedheid gehad om zulks ook nog ten zynen behoeve, op de zelfde redenlooze wyze als zy m een ander opzigt omtrent de perfoon van van Deventer gedaan hadden, men zie fupra plegtig mt te zweeren. ' 317.
Liquidisfime enim et concludenter probatum e[t quod ex juris prafumtione refultat, et aperta, clara probatio et veritas, Farius ^onjtl 95. No. 9. donec pars altera contrarittm plette probat Confer. Cocczj. Exercit. curtos. T. 2. disput. 8. C. 3. No. 7.
318.
Waar by dan , om nog een flap verder te gaan, eindelyk komt,
3"y. *
Dat ook in allen gevalle de Condfchappen Van den Gedaagden, "zo wel als zyn aangeboden eed van die natuur zyn, dat dezelve niets wezentlyks of concludents ten opzigte van zyne praetenfe onfchuld afdoen, 320.
Om dat de misdaad in deezen, niet zo zeer refideert in het approbeeren, aggregeren en arrelteeren van het questieufe Request, 32r.
Als wel voornamentlyk in de overgave van hetzelve, nadat het verandert [was, aan de .Vergaderinge van den Souverain/ 322.
Waar toe, gelyk hier voren art. 70. & feqql
be-



% Sol &
betoogt is, de Gedaagde met alle andere Lé< den heeft ingeftemd.
323J
Als zynde zonder tegenzeggen van iemand; goedgevonden, om het Request, na dat het gearrefteerd was, te laten affchryven, en door den Prefident en Secretaris getekend zynde, aan den Heer Mulert over te handingen, ora in de Vergaderinge over te geven.
3H-
Terwyl de Gedaagde tot vergroting van zyn misdryf, boven andere Leden , naderhand daar en boven zig opentlyk daar omtrent in eene Commisfie heeft laten emploijeeren, en daar, van op eene plcgtige wyze rapport gedaan, 325.
Het welk laatfte een openbaare blyk vair goedkeuring in zig fluitende, alleen hem post fatlo fchuldig maakt, of fchoon hy niet mede tot het verzenden van het Request gecoöpe; eerd had.
326.
Alzo het zeer wel- famen kan gaan, 327.
Dat de Gedaagde fchoon een van de voor? naamfte dryvers geweest zynde om een foortgelyk Request aan Ridderfchap en Steden te praefenteeren, in het opftel, het welk daar van door den Advocaat de Lille en Schout Bannier in de Vergaderinge geproduceerd is j geen genoegen genomen, nog in de verfending van dien, zo als het daar lag, bewilligt heeft; 328.
Of om dat hy het in fterker termen wildé hebben, het welk men bykjöS vermoeden zoude moeten, 2,29. Om



% 302 ff
. 329- •. ,. ■
Om dat een van zyn eigen Getuigen by re. productie fub No. 19. art. 43. & 50. by herhaalinge ftaande houd, dat de Gedaagde mede tegen de veranderinge geprotefteerd heeft, 33°'
Daar egter volgens het eenpaarige getuigenis yan alle Getuigen die veranderinge ftrekken zoude tot verzagting;
331.
I Of om andere redenen , die hem in den beginne dit opftel deden afkeuren, 332.
En dat hy evenwel naderhand, na dat het gearrefteerd was, het zelve geapprobeerd en geratificeerd heeft,
, ■ 333! Gelyk wy hier vooren onwederfprekelyk betoogd hebben, dat hy gedaan heeft, men zie fupra art. 82. et feqq.
334-
lnnocens autem erit, qui ab initio diffenferit et in fuo diffenfu NB. perfeverant, confer. Puffendorff de jur. N. et gent. L. 8. C 3. §. 28.
335.
Waar by men nog ten allen overvloede voegd,
33ÓV
Jüat, na dat het qusestiëufe Request op naam van de gezamentlyke Afgevaardigden in de Couranten gepubliceerd was, het welk den 17, September, dus kort daar na voorgevallen is,: m fub No. 5.
. 32/- sa



ÓÓi' .
En na dat hy op die zelfde tyd uit eene geP drukte waarfchouwing van zyne Hoogheid den Hertog van Brunswyk, dewelke de Pruisfifche Troupes hier te lande commandeerde, hier by fub No. 30. vernam, welken indruk dit Request op het gemoed van dien Generaal gemaakt hadde en welke rampfalige gevolgen daar uit konden voortvloeijen;
338.
Egter de Gedaagde, die wist, hoe zeer hy zig daar omtrent in eene Commisfie by de Heeren van het Defenfie Wezen gedistingueerd hadde, nimmer deswegens zyn ongenoegen nog aan de Heeren Staaten opengelegd heeft» nog in eenig nieuwspapier daar en tegen eene advertentie laaten doen.
339.
Zynde het te zot om te beantwoorden, waar mede de Opfteller van het Antwoord art. iji. uit de vergelyking van iemand, die tegen zyn wil en dank geflaagen word, het papier beklad heeft.
, | 340."
Aangezien aan de eene kant de Gedaagde wel niet konde verhinderen, dat dit Request in de Couranten geplaatst wierde, 341-
Dog aan de andere kant belette hem ook niemand om zyn ongenoegen en onfchuld deswegen in een Request aan den Souverain, of by eene contra advertentie in de Couranten aan het publicq te doen;
342.
■ Gelyk ieder een, die zyn eer e& goeden



% 3°4' ff
naam lief heeft, ook verpligt en in foortgelyke gevallen gewoon is te doen.
343-
Hoedane openbaare ratihabitïe van den Ge* daagden, zo opzigtelyk in de meergemelde Commisfie, by de Heeren van het Defenfie Wezen, en vervolgens door het Rapport <ïaar van in de Vergaderinge tot Zwolle gema* nifesteerd en door andere bykomende daaden bekragtigd j
344*
Al hadde de Gedaagde al eens bewezen, dat hy te vooren in het quaestigufe Request niet hadde toegeftemd, en al konde hy al eens met een gerust geweten fweeren, dat hy tegen het arrefteeren en verzenden, zo als het daar lag zig hadde verzet, waar van het contrarie hier vnnrpn betoogd Is j 345.
Egter den zeiven aan dit Request even zo zeer fchuldig maakt, als of hy daar in van den beginne af hadde toegeftemd en bewilligd 346.
Ratihabitio enim in delictis mandato ccm» paratur L. 152. de regul. Juris adde L, ii §. 14. ff. de vi et vi ar mat a.
347-
Nee dubium eft, quin ratihabitio fiatfacto; imo voluntas plus facto quam verbis et literis declaratur qua ratiftcatio etiam operatur in delictis Baiitazoll. Confil. Criminal. T. %. <onf. 3J4. AT. 19.
^ • , 348:
Qjtomam confentire dicitur delicti tam qtti urne quam qui post illudt perpetram eft, con*



% 3°5 ff
Jentit & unde eft ac fi ipfe, ab initio adfiftisfe delict o,
349-
TJnde etiam ratificans dicitur autlor facti Terin in prax Crim. Q. 24. No. 135., Renald L. 3. C. 310.
35o.
Secutt enim mandans tenetur et obligatur perfeclo deli&o, propter mandatum ita ratificans delictum jam commisfum tenetur et obligatur ex ipfo maleficio jam commisfo propter ratificationem Terin Qua ft. 135. No. 50. Confer. Stryk de oblig. mand. ad Delin»,>. Sect. 1. N. 68.
351.
Het welk byzonder zyne applicatie vind in deli&is, in collegiis, corporibus of univerfitatibus gepleegd, men zie hierover Loezjeus tract. de jur: univerf p. 4. C.1.N0. 20. alwaar hy dit poinct ex profefo. behandelt. 352.
Confenfus enim tune intervenire eenfetur, quando reliqua membra quee a principio in deliftum committendum non confpirarint, boe deinde tarnen postquavi id refciverint, ratum babuerint.
353.
Gelyk den Heer Leyser in zyne, door ons meermaalen aangehaalde meditationes ad ff. vol. 8. fpec. 533. Med. 16., waar op de Gedaagde zig zelfs by Antwoord beroept, en die hy dus in deezen niet wraakenkan, zeer oordeelkundig opmerkt.
„ ,. 354. Het welk die fchrandere Hoogleeraar ver.
V voU



% 3o<* ff
volgens met het volgende voorbeeld ophel» derd.
355-
Ut eece ahquet collegit membra reditus ae bona, ufibus publicis deftinata, inter fe par* tirivel abligurire et in convhia, ac compotationes affumere decernunt, exequuntur etiam decretum, ac iis, quifecum non confenferunt, partem tarnen ferunt vel eos adcommcffationet fuas admittunt, et/i improbum iflum decre. turn verbis baud probant veniuni profetie in focietatcm criminis, atque tam civiliter, quant ad poenam obligantur.
350°.
Waar by men voegen kan, het geen die ïelfde Rechtsgeleerde fpec. 52. Med. 10. on> ïrent Pasquillen, uit CoJiegiea of Univerfitei* -en herkomftig, opmerkt,
Dat namentJyk daar aan niet alleen fchu2= ■dïg moeten gehouden worden die Leden, de» ««elke daar van de Aueteurs zyn, of daar int sxpresfelyk toegeftemd hebben, 358.
Maar ook die geene of het geheele Colle* gie, contra quos legitima indicia adfunt, quod Ubellum fieri juffer int, vel argumentum fup* pedit over int, vel editionem juverint, vel fa&um ratibabend» fuum jecerint; Confer. Mynshng cent. 4. Obferv. 79. No. 5. en 6% 359-
Waar by men voegen kan het geen daar omtrent door de Utrechtfche Advifeurs, era byzonder ook den Advocaat Fabiüs een vara it ©udliê eo kjndigfte Advocaateo deezer
Pro-



% 307 ff
Provincie, zeer oordeelkundig by het Advys fub No. 2. wordt opgemerkt.
360.
Zynde dit te minder bedenken onderwon pen in het iubjecte geval, het welk min of meer valt in de termen van het Crimen Ufeo Majeftatis, immers daar van een fpecies uittnaakt.
Waar in de wil voor de daad gehoüden word, en zelfs de mede bewustheid en de minfte medewerking , approbatie of ratihabitie ten hoogHen ftraf baar is, men zie hier over Voet , Matti:/eus en andere Rechtsgeleerden, die over die materie gefchreven hebben.
362.
m Waar van dus iemand als de Gedaagde, die zig daar omtrent opentlyk in een Commisfie ten toon gefield en dus een hoofdrolle gefpeeld heeft, althans in deezen niet te ontfchuldigen is, . 3°3.
Invoegen dat hier mede dan ons tweede Hoofdpoinct, te weeten dat de Gedaagde aan het Request, op den 12 September 1787. te: Zwolle in de Vergaderinge der Afgevaardigden uit de vernietigde Genootfchappen van wapenhandel van deeze Provincie gearrefteerd, en; Vervolgens op naam van die gefamentlyke Afgevaardigden aan Ridderfchap en Steden ge» prefenteerd, waar van de Copie by Aanfpraak© annex is fub patet, mede fchuldig en eea «oofdcomplice is, afgehandeld hebbende, 364.
Zo refteerd nu nog, om de taak, die wy ons W net begin deezes opgelegd hebben, volkoV 2 mee



% 308 ff
men af te handelen, in de derde plaats te betogen, dat de Gedaagde deswegens ftraf baar is, 365.
Waar omtrent wy het genoeg achten, on» te gedraagen tot het fchriftelyk Advys, de Aanfpraake annex fub E.
366.
Waar by het fchandelyke, ongeoorloofde en ftrafbaare van dit Request, mitsgaders de misdaden, die daar in refideeren, op eene lucuJente wyze is opengelegd;
367.
En merken voorts, tot aflanding van het geen tegen dit een en ander by Antwoord is aangevoerd en hier boven nog niet bejegend, ten befluice nog kortelyk aan.
368.
Dat, daar wy in deezen bewezen hebben, dat niet alleen de Gedaagde in het qusstiëufe Request heeft bewilligd,
3 69En buiten alle bedenken mede het befluit heeft helpen nemen om het zelve aan de Heer Mulert over te geven, om het in de Vergadering van Ridderfchap em Steden over te geven,
370.
Waar in eigentlyk, gelyk hier voren ge: bleken is, voornamentlyk het misdadige beftaat,
Maar dat hy daar en 'boven het 2elve na* derhand opentlyk geratihabeerd heeft, t, 372
«et ten eenetnaal nutteloos werk zoud»
zyn,



zyn, om ons, omtrent het geen art. 40. et feqq. van Antwoord de jure ten opzigte van de Delicten, in of door univerficeiten gepleegd, zeer wydlugtig te blade gebragt word, Jn een fpeciaal debath te begeven.
373-
Hoewel het ons anderfints niet veel moeite zoude kosten om te betoogen, dat die Rechtsgeleerdheid in het fubjecte geval niet van die uitgeftrekte applicatie is, als partije aldaar zoekt te dry ven,
374-
Althans dit lyd in rechten geen contest,
_ 375-
Dat, als uit de Notulen of aantekening eener Vergaderinge geblykt, dat 'er een Delict ïn dé Vf rgaderinge begaan of eene misdaadige Refolutie genomen is,
S7ö.
En dat die aantekening niet meld, dat eenige Leden gedisfentiéerd, of zig daar en tegens verzet hebben,
377-
Als dan alle de Leden, die op zo eene Vergaderinge praefent zyn geweest, moeten gehouden worden daar aan fchuldig te zyn; .378.
Tot zo lange zy zig daar van zuiveren, of het contrarie ten genoegen rechtens komen te bewyzen.
379-
En dit zal men by attente lecture van de Rechtsgeleerden, die over deeze materie gefchreven hebben , ook alzo geleeraard vinden i
V 3 380. Trou>



% 3io ff
33o.
Trouwens dit brengt de aard van zaaken ea het gezond verftand ook mede.
38i,
Alzo buiten de Notulen of aantekening , waar uit zulks kan geblyken, zelden of ooit eenig ander bewys van de disfentie of toetfemming van eenige byzondere Leden voor han„ den zynde,
. . 382.
Daar uit dit abfurde gevolg zoude moeten, voortvloeijen;
383-
Dat, ingeval zig de gezamentlyke Leden by <3e negatiye hielden , nimmer eenig Lid van een Vergaderinge over eene Refolutie, hoe misekadig ook, in hun particulier acticnabel of ftraf baar zoude zynj
3S4.
Het welk tegen het algemeene welzyn aanloopt,
385- .
Hebbende voor het overige de disfentiëeren* de Leden zig zelfs te wyten, dat ze door een protest of aantekening van hunne disfentie in de Notulen niet hebben laaten blyken, 385.
Waar toe en zelfs om met alle vermogen een snïsdaadig befluit, door de meerderheid genomen , buiten effect te Hellen, ieder particulier Lid gehouden is, men zie Leyser hier vooren art. 109. & feqq.
386. zdo.
Waar door al het geen door de Gedaagde, art. 83. <£? feqq. art. 147. & 158. & pasfim
by



% 3" $
by het Antwoord, nopens het protefteeren van
disfentiëerende Leden van een Vergaderinge 5n een geval, als het fubjecte, op eene redeJooze en picquante wyze, gebeuzeld word, van zelfs komt te vervallen.
En voorts het onnodig achtende, ons omtrent de laage infimulatien, art. 79. et feqq. art. 83, 146. et pasfim by Antwoord, te elargeeren, dewelke by eene vlugtige examinatie van de acten deezer Procedure zig van zeifs wederleggen;
388
Zo merken wy onder inhsefief protest van tacendo et pratereunda daar uit niets nadeeligs te willen hebben geftendigd, ten opzigte van de chicaneufe vitterie, raakende deezerzyds Conclufie en de Palinodie, daar in vervat, al wyder aan.
389.
Dat 2ulks zo zeer tegen alle recht en reden aanloopt, dat het niet weiqig Hout en onbc fchaamd is om daar mede by kundige Richteren te voorfchyn te komen.
39o.
Men beroepe zig daar omtrent op Carpzo» vius part. 2. Qucest. 94, No. 55. et feqq. en alle andere Criminalisten, die over die matei ie, gefchreven hebben,
. 391.
Het welk te minder bedenken lyd in deeze Provincie, alwaar niet alleen civiliter, maar zelfs criminaliter uit hoofde van eene fimpeie injurie geageerd word, m?n zie het Landrecht 2 D. T. 18. art. 3. en 4,
V 4 392.Ter»



% 312 $
392.
Terwyl voor'het overige iemand, die eenige de minfte kundigheid van het recht heeft, niet onbewust kan zyn, dat een Souverain, in een geval als het fubjecte, het recht competeerd om hoon en laefie, aan Hoogst derzei ver, hoo. ge Staatsperfoonen en hooge Amptenaaren aangedaan, te vindiceeren.
393»
Nambi ipft ita loquuntur Imperat. Are ad et Honor. in L. s' C. ad leg. Jul. Majef. pars corporis noflri funt, Confer. Huber Hed. Recbtsgel. 4. B. 15. Cap. No. 7. Hamerster over de de Statuten van Friesland 2 B. ij. Tit. pag. 296. verfu Regenten;
_ , , 394-
Behalven dat in deezen ook niet Ampel fommige Leden van de Souverainiteit en derzelver hooge Staatsperfoonen in het particuJier gelaveerd zyn, maar ook wel degelyk de Souverain zelfs, of de Leden van Ridderfchap en Steden, de Souverainiteit uitmakende, in het generaal.
395-
Van geen meer aanbelang is ook het geen de Gedaagde eindelyk art. 104. et feqq. by Antwoord ten opzigte van de boetens gantsch extra oleas redeneerd.
396.
. Dewyl het bekend is, dat in Rechten gedistingueerd word tusfehen muleta criminales en civiles,
_ , , 397En dat de eerst genoemde in deeze Pro» Vincie wel degelyk behooren tot en aan de
judis



% 313 ff
Judicatuure van de Landdrosten GerichtenJ daar van kan men het voorbeeld zien in de Crimineele Sententie in zaaken tusfehen Dr. Toan W. Cramer, nimine fisci ter eenre, en Herman en J. ten Bruggknkate ten andere zyde, alhier voor deezen Hoogadelyken Gerichte gepronunciëerd , waar van eene Copie van het dictum deezen is bygevoegd fub No $z. 398.
Dan vermits zulks in het fubjecte geval daar en boven by de Refolutie van den Souverain van den 17 May 1788*, by Aanfpraak fub F., uitgemaakt en fpeciaal toegeftaan is, zo zal het ten eenemaal onnoodig zyn, ons hier over verder uit te laaten, ten befluite hier nog byvoegende,
399-
Dat wel is waar, dat Ridderfchap en Steden de Heeren Drosten de boeten laaten trekken, als een Emolument tot vergoeding van de onkosten van de Crimineele Juftitie! 400.
Dog dit kan aan de eerstgenoemden het Recht niet beneemen, van in byzondere gevallen, zo als het fubjecte, een Fiscaal aan te ftellen om uit Hoogst derzelver naam of namens de Hoogheid te ageeren, 401.
Waar van men verfcheidene voorbeelden ziet in deeze Provincie, als onder anderen in de bekende zaak tegen den Heer van Beugelskamp, den Baron van der Capellen en anderen.
402.
Veel minder kan zulks aan een derde, teV s gens



% $14 i?
gens wien namens Ridderfchap en Steden ot de Hoogheid van den Lande geageerd words den weg tot eene exceptie baanen.
Alzo dit eene zaak is, die Ridderfchap en Jteden en de Heeren Drosten in het particulier ipecteerd.
404.
Behalven dat ook de onderhavige Actie veel verJchlld van eene ordinaire Hoogheids Actie. 405.
Perfisteerende hier mede de Aanlegger qq% cmmmchon modo by den Eisch en Concluliél ten einde van de Aanfpraake genomen.
Ofte &c.
(was getekend)
W. KLOPMAN. Dr. qqe



E K R1 A T AV
Pag. regel (laat: 6 aj hy
36 7 conprebenfa
44 14 ;
78 20 yegeven
So s mhifitorius
— 28 agter argumentorum 81 7 foic
— 9 3«3?M dia ' 84 24 der
101 1% Gecommitteerden
126 34 Quinet
129 15 perfonam
I56 2 variur
•— — nifitum
161 35 ïaiorj Temporum
175 6 transmittato
>77 22 <epe
178 1 drao
180 4 fuperiorio
184 6 roüo
231 32 fiofidium
233 2 a/j z« uitlaten
B41 1 . Zyn
2öj 33 magire
266 24 prcetejl
272 4 a more
277 25 - 26 qua ratificatie
*9ö 25 attribueeren
2£)8 ao impuni
—- 21 ma/e
300 11 Fanw
301 is poft
rag. 236 en 337 Haat boven aan 286 ca as?
lees:
by,
comprehenfa j
gegeven
inquifittrius
by te voegen het Corput
hec
quamdiu den
Gecommitteerde
Quin et
perfonumr
rarius
niji turn
tator temporum
transmittat
ope
diro
fuperiori,
novem
fiibjidium
\
, zyn
magni
prastext
amore
quia ratificatio qust zal attribueeren
impune nole ?arinac ',x poll