C O R A.






C O R ' A,
DE PERUANEN, T R E U R S P E L.
DOOR
J. N O M S Z.
Te A M S T E L D A M,by DE ERVEN VAN DAVID KLIPPINK.
MD CCLXXSIV.






La raifon est au-desfus de la loi.
MAR MON TEI»



PERSONAADJEN.
ATALIBA, opper-Inca van Quito.
MANGO, van het gejlacht der Incas; vader van C o R A.
PAL MOR, een Mexicaansch krygsman, gevlugt naar het hof van den Inca, na de verwoesting van Mexico; thans één der hoofdbevelhebberen der legers van Quito.
DE OPPERPRIESTER DER ZON, broeder van den Inca.
CORA, opperpriesteres der zon; dochter van MANGO.
DON ALONZO DE MOLINA, een Spaansch edelman, ontfangen in het hof van den Inca, en aangebeld tot opperlegerhoofd der benden van Quito.
EEN HOOFDMAN.
Peruaanfche priesters, legerhoofden, hoofdlieden en het volk. Het Tooneel is in het hof van den Inca,
tl QÜITO.
C O-






C O H JL,



C O R .A,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
Het Tooneel verbeeld een hofzaal. Jan de rechter zyde des vertreks ziet men de wapentuigen van den Inca, aan den voet van een klein altaar, opgericht voor het beeld der
v m, . r, c'?.. ,■ •: ,1 • zon. ; ;
ATALIBA, MANGO, PAL MOR. ATALIBA.
"Wy zien dan in het eind' den Cuscoaan verdagen; 's Venvonlings ryk den vorst van Quito opgedragen ; Huascars diadeem, nooit door uw' prins begeerd, Voormy, maar tot mynfmart, door krygsgeweld verheerd. Hoe zucht Ataliba, deugdlievende onderzaten! Geen vorst kan meer dan hy den wreeden oorlog haten; En echter, fchoon uit nood verweerder van zyn erf, Draagt hy by Cuscoos volk de fchuld van 's lands verderf... . Wat naam verdent dan hy , die, verr' van 't zagt regeeren, A 4 Den



8 C O R A, ,
Den dollen oorlog zoekt, om volken te overheeren 1 Hoe bitter was my 't uur toen ik den kryg verkoos!... Gy, helden! ach ! gy weet, myn keus was fchuldeloos. Huascar, met de kroon van Cuscoos ryk befchonken , Myn broeder, door de weelde en fnooden hoogmoed droi> Zag met een nydig oog dat onze vader my (ken. Vereerde met den ftaf van Quitoos heerfchappy; En eischte, na de dood van dien geliefden vader, Hoogmoedig, zelfs met fchimp , myn kroon en hoofd te jaJa, drong my, door een' eisch zo fmadelyk gedaan, (der; Tot myn behoud de hand aan 't wapentuig te flaan. Thans doet hem 't lot zyn woede en hoogmoed fel bezuren: Hy zucht dit uur, geboeid, in Canareaas muren; Daar ik, tot zyn behoud, vol hoop op zyn berouw, Hem aanbood dat ik hem in 't ryk herftellen zou, Zo hy ons zweeren wil, dat hy zyne oorlogsbenden By de onzen voegen zal, tot weering der elendei Waarmeê de Kastiljaan, na Mexicoos verderf, Ons dreigt, by 't nadren van dér zonnekïndren erf. Maar alles was vergeefs wat ik hem voor deed fteilen: Zyn haat zal liever 't land in Spanjes boei zien krellen, Dan dat die, tot behoud van myn' en zynen flaat, Dus Tart de neerlaag hem! zich ooit verzoenen laat. (den ; 'k Voldeed myn'pligt doorhem zyn kroon weêr aan tebieThans eischtmyn pligt den ramp dit ryk gedreigd te ontvliePizaro nadert vast, aan 't hoofd van Spanjes magt,(den. En heeft voor Tumbes reeds zyn volk aan land gebragt. 't Is tyd om in den nood op 't fpoedigst uit te denken,
Wiens



TREURSPEL. 9
Wiens hoofd ik met de kroon van Cusco moet befchenken. Dat ryk verë'ischt een' vorst aan ons belang verknocht, Bemint in Cusco, hier bevryd van achterdocht. Dat ryk, met ons vereend , verfchaft dit land twee magten, In (laat, tot Peruus heil , Pizaro af te wachten. Voor my, 'k verlang geen kroon, dan die door vaders hand, In 't aanzien van de zon, my wierd op 't hoofd geplant. ]k kon op 's broeders troon 's lands godheid haatlyk wezen, 't Betaamt een' koning meest het godendom te vreezen. 't Lot fchonk me een kroon ; de deugd dwingt my die af te Ik heb voorCuscoos troon aireede een keur gedaan, (flaan...
MANGO.
Belangloos opperheer! 6 minzaamst vorstenvoorbeeld! Vertroost u, dat uw hart zich niet in 't minst veroordeelt. Gy hebt den kryg gefchuwd : all' wat u'tlotfhansgunt, Is dat gy Cuscoos ramp met kracht verlichten kunt. Een groot geluk in 't wee door glori u befchoren! Mogt ieder vorst met fchrik het woord van glori hooren , Als^iem een hofgedrocht dat vleijend' hooren doet, En dringt om heldené'er te zoeken in het bloed! 't Heeft u behaagd een' vorst voor Cuscoos volk te kiezen, En Cusco zal gewis niet by die keur verliezen: Een deugdfaam held, als gy, kiest voor 't verwonnen ryk Geen' vorst dan een' die hem in deugden is gelyk. Noem ons den eedlen held die Cusco zal regeeren.
ATALIBA.
Alonzo, door wiens moed we op Cusco triomferen,
A 5 Alon-



io C O R A,
Alonzo , die, begaan met 's Indiaans verdriet, Alleen door deugd bezield, de Spaanfcbe vloot verliet; Met affchrik zag hoe wreed zyn trotfche landgenooten, Door gouddorst aangehitst, het moordgeweer ontblootten; Myn voJk heeft afgericht op de Europefche wyz'; Die held zy Cuscoos vorst: zyn deugd verdient dien prys.
PAL MOR.
'Ic Beken, Alonzoos vuist ftyft Peruus vege ftaten, Hy is op 't hoogst geliefd van Cuscoos onderzaten, Uw volk is vreeslyk , vorstl als hy 't als hoofd gebied; Maar zonder zyn geleide is 't zo ontzaglyk niet. Zo hy in Cusco heerscht, wie zal uwe oorlogslieden, Door hem ten kryg gevormd, met goed gevolg gebieden ? 't Is waar, hy leerde uw volk Huascars heir te flaan, Maar nimmer zag uw volk in 't veld den Kastiijaan: Myn oog heeft hem gezien in twee paar iegertogten. Door moed alleen word nooit met vrucht zyn heir bevochOok baten krachten niets, naardien zyn zwakfte man (ten; Den fterkflen onder ons ter neder vellen kan. De zon , misfchien verftoord op 't voik van deze landen, Vertrouwt de donderftof der Kastiljanen handen. Noch meer : dat vreeslyk volk fleept voor zich een gevaart' Met blikfems opgevuld, wier fchicht geen muren fpaart. Zy komen op den rug van monfiers aangevlogen , Die overal de dood verwekken, zelfs door de oogen; Die, knabblende op metaal, hen in den muil gedrukt, Een vaart volvoeren die zelfs drommen neder rukt, En door den yzren klaauw, verre achterwaarts gedreven,
Den



TREURSPEL. n
Den forst gefpierden man verminken of deen fneven. Dit is 't niet all': de kunst die Spanjes volk bezit Van zich te ontfeharen, en terfiond tot één gelid Zich weêr, als nood het eischt, tot 's vyands val, te fluiten, Maakt dat hun klein getal een menigte kan fluiten. Heeft niet ons volk, wat moed men ook in henerkenn', Een krygshoofd no.odig dat hun oog dienflryd gewenn'?
ATALIBA.
't Verbaast my niet die rede uit Palmors mond te hooren : Zy word uit zorg voor my, en voor den flaat geboren ; Maar de yver gaat voor my te verre in dit geval: Gy waant als ik den held verheffe in Cuscoos wal, Dat hy myn legermagt daarom niet kan gebieden. Hy heerfebe in Cusco, en geleid' myne oorlogslieden: De fledehouder die voor hem is aangefleld, Zolang zyn moed en kunst myn volk befliert in 't veld, Is hem in deugd gelyk, fchoon min ten ftryd gefchapen. De gryze Mango, niet beroemd in 'tglinflrend wapen, Wierd door natuur, die hem de kunst des krygs onthield , Voor'dat gemis met kunst die vorsten past bezield. Zolang Alonzoos vuist Kastilje in 't veld zal deeren, Zal- Mango, in zyn plaats, den Cuscoaan regeeren. De hek! weet dat zyn vorst Hechts op verdien llen ziet, Wanneer hy amptnaars kiest... en de afgunst kent hy niet !
Tegen MANGO. Gy, door uw deugd, uw trouw en godsdienst groot bevonGy, die uw dochter hebt aan ons altaar verbonden, (den, Uw dierbre Cora, by 't geheiligd hofgezin
Der



12 C O R A,
Der zonnemaagden, zaagt, als eerfte gemalin
Der godheid van ons land, om u, om haar, verëcren,
Bereid u tot den togt dien wy van u begeeren.
Zp dien', tenvyl myn vrind Pizaroos magt verplet,
De vader my door trouw, de dochter door 't gebed.
Gy, Palmor! door uw'moed myne achting dubbel waarGebie in Cusco'their, reeds tot een'optogt vaardig. (dig> Dat uw beleid en moed de volken hou' in toom, Van Abancaïs boord tot aan den Zamorftroom.
TWEEDE T O O N E E L.
ATALIBA, MANGO, PALMOR, EEN HOOFDM A N.
DE HOOFDMAN.
's Landsopperpriester, vorst! doorzigtbrenfcbrikbevanMet een bedrukt gelaat, en met verbleekte wangen, (gen, Eischt, op dit oogenblik, een heimelyk gehoor.
ATALIBA.
Ik fiel my van dien fchrik niets dan afgryslyks voor! Licht vond de godheid goed haar' dienaar te openbaren, Wat ons te duchten ftaat van Spanjes oorlogsfcharen. Hoe 't zy , hy kome. En gy, laat my met hem alleen. Bedekt des priesters fchrik intusfchen voor 't gemeen.
DER-



TREURSPEL. 13
DERDE T O O N E E L.
ATALIBA, DE OPPERPRIESTER.
DE OPPERPRIESTER, den Inca in de armen vallende.
Myn broeder!...
ATALIBA.
Laat dien angst, die niets kan baten, varen. Meld fpoedig 't geen'slands god behaagde u te openbaren. De fiddring keert geen' ramp, zy weert geen noodlot af.
DE OPPERPRIESTER.
Monarch! beef, nevens my, by 't nadren van 's lands draf. Vergeefs word Quitoos volk door heldenmoed beveiligd, Nu 't heilig zonnehof op 't godloost is ontheiligd.
ATALIBA.
Ontheiligd!... Broeder!... Hoe!...
DE OPPERPRIESTER.
Ja! 't is met ons gedaan: Een gemalin der zon heeft haar' gemaal verraên. Maar dit geducht bericht doe niet alleen u yzen: Schrik, nu ge een' eedlen vrind ter doodilraf moet verwyzen.
ATALIBA.
Gy fcheurt myn hart van een! De afgrysfelykfte ftraf Die ooit de zon in toorne een' opperheerfcher gaf Is, als hy fchepfels vind die hy niet kan verfehoonen, En als hy zich, tot heil der volken, flrengmoettoonen. Met ongeduld.
Maar.



14 C O R A,
Maar ik ben opperheer: meld my, ten nut van't ryk, Den naam des fchendcrs en der fcbendfter te gelyk.
DE OPPERPRIESTER.
De laatfte is my bekend, maar geenszins haar verrader. ATALIBA.
Ze is ?...
' DE OPPERPRIESTER.
Cora!
ATALIBA, uiterst ontroerd. Hemel! ach!
DE OPPERPRIESTER.
Denk, Mango is haar vader.
ATALIBA.
8 Godheid! van wier wet ik nooit ben afgegaan, Wat heeft Ataliba toch tegen u misdaan, (roemen, Dat gy hem doemt een' vrind, wiens deugd men elk hoort Benevens gade, en kroost, tot graf en vuur te doemen? Indien een deugdfaam hart dien (lag te wachten flaat, Wat moet het lot dan zyn van'thartverëeldin'tkwaad?
DE OPPERPRIESTER.
Betoon u flreng te zyn, en tevens edelmoedig. Voorkom 't verderf uws volks, wreek, wreek de godheid Vertoon by deze wraak uwe innerlyke fmart: (fpoedig. Het mededoogen voegt aan 't koningklyke hart; Wee hen, die , hard van aart, by wettig bloedvergieten, Zich fchamen voor's volks oog wanneer hun tranen vlieten!
ATALIBA.
Wee Cora! wee haar' ftam, haar deerniswaardig bloed !
DS



TREURSPEL. 15
DE OPPERPRIESTER.
Gy weet dat ze in een' kuil haar leven derven moet, Dat een geheiligd vuur haar maagfchap moet verteeren, En dat ik de eer der zonne, als priester, moet verweeren, Ja, dat 's lands god u thans geen magttotvryfpraakgunu
ATALIBA.
Ik voel oneindig meer dan gy bereffen kunt.
Hou 't geen gy verder denkt in'tfcbreijend hart verholen,
En laat Ataliba zyn yslyk lot bevolen.
Vlieg, fpoor den booswicht op die Cora heeft verleid... Maar,'ach! licht baart die kunde ons grooter yslykheidt
DE OPPERPRIESTER.
't Ts echter onze pligt den booswicht op te fporen. Toen Cora my haar' (iaat, haar wanbedryf, deed hooren , Dat niet verbergbaar was , viel ze ons gedwee-te voet. „Ik weet, dus fprakzy me aan.'k weet dat ik (ierven moet. „Ikzelf, ik klaag my aan: u mag ik niets verbloemen. ,, Gy hoort vrymocdig my myzelf ter ftrafFe doemen ;
Maar wierd ooit fchuldloos vrouw gedoemd tot fchande en „ Geen hart kan zuiverder dan 't hart van Cora zyn ! (pyn... , 'k Wierd in myn vroegfie jeugd, in myne onnoozle jaren, Door vaders drang gefleept naar Quitooshooge altaren ; „ Gy zaagt hoe ik bezweek in dien geduchten ftond, „Toen ik my aan 's lands god, als gemalin, verbond: „Maarniet één fterveling was met myn wee bewogen. „ De fchaduw' van de dood, myn fchreijend oog ontvlogen, „Vergunde naauwlyks 't licht aan't oog met nieuwe krach:, „ Wanneer ik de yslykheid van mynen ftaat bedacht.
„Ik



15 CORA,
„Ik vond my, daar, helaas! myne ouders my begaven, ,, Voor eeuwig aan den voet van een altaar begraven; „En ik beken ronduit, noem 't vry een lastering, ,, Dat my die nare ftaat alleen ter harte ging; „ Ik voelde dat de rang door my terftond verkregen, „ In my 't geen ik verloor onmooglyk op kon wegen. „ 'k Betichtte in eenzaamheid, die 's droeven wee vergroot, ,, Meer dan éénmaal, befchreid, myn' firengen echtgenoot, ,', Die 't gantsch heelal verkwikt en ftreelt met gouden ftra„ Die vogelen en vee, in vryheid , aêm doet halen, (len, „En die, daar hy alom de vrolykheid verfpreid, „Zyn gemalinnen doemt tot aklige eenzaamheid, ,, En zelfs haar hand aanvaard fchoon aangeboón met fmarte, „Ja zelfs door harden dwang, meest pynlyk voor ons harte. „Is't mooglyk dat een ziel,geleid door zo veel licht, „Voor eeuwig trouw kan zyn aan afgedwongen pligt ? ,, Drie jaren zyn voor my in dezen ftaat vervlogen, ,, Toen't beeld eens nieuwen gods zich opdeed aan myne „ Ik zag hem voor 't altaar, by de offerplegtigheid... (oogen. „Och! Cora heeft misfehien u reeds te veel gezeid! „Laat ons de wyz' waarop de held my kon genaken, ,, En hoe dit hart bezweek,niet vruchtloos ruchtbaar maken. „ Zie hier uw' offerhand'. Voldoe myn' echtgenoot. ,, Zyn ftrengheid zy voldaan alleen met Coraas dood; ,, AH' 't gene ik in zyn hof angstvallig heb geleden , (den." „ Wreek' hem op 't beeld des helds,nóch door my aangebeHier zwygt ze , en hoe ik haar tot meer ontdekking dring', Zy antwoord my alleen 'door deeriyk handgewring.
ATA-



TREURSPEL. 17
ataliba. (men, Hoe zwaar my't misdryfweeg' dat my haar moet doen doe-. Myn hart moet inderdaad hare eedle oprechtheid roemen; En ik beken, fchoon 't licht u fïrekk' tot ergernis, Dat hare rede nooit by my een lastring is. Myn broeder! kan de zon gedwongen gaden kiezen ?.. » Maar laten wy den tyd met twisten niet verliezen, 'k Ben Inca, zoon der zonne, ik deed een'eed haar recht Te Haven... Cora fterv'! Dit zy haar aangezegd.
ö Godheid! mogt uw gunst haar noch te hulpe komen! Wat tranen zal haar dood in Quitoos muur doen ftroomen ? Gy kent Ataliba, wiens teergevoelig hart Om 't wee van vrinden zucht als om zyne eigen (mart; Hoe pynlyk zal zyn pligt zich met zyn hart veréénen'. Hoe zal, voor myn gezigt, de brave Alonzo weenen, Als hy zyn' gryzen vrind , dien hy als vader acht, Geketend fleepen ziet daar 't ftrafvuur hem verwacht ? Ach ! mogt Ataliba, ó zon! van u verwerven, Dat gy het zien dier fmart hem deed ontgaan door derven!
Is Mango van den ftaat van Cora onderricht?
de opperpriester.
Ik hield noch 't wanbedryf bedekt voor zyn gezigt; Maar.ach! men kan voor hem.die't vuur ter prooi moet drekHet wee dat hem genaakt onmooglyk lang bedekken, (ken, In 't (nood ontheiligd hof ontvloeit den maagdenftoet, Gehuwlykt aan de zon, een heete tranenvloed,Elk harer vloekt de vlek de godheid aangevreven. De licijiglchenderes is van 't altaar verdreven,
I? E»



18 CORA,
En zucht, van praal ontbloot, in deaklige eenzaamheid Van 's tempels kerkerhol, den boozen toebereid, 't Gekerm des maagdenftoets vervult de ruime koren; De rouwkreet doet zich klaar naby de hofpoort hooren: Kan 't zyn dat dit gerucht, en 't gruwzaam rouwbedryf, Met de oorzaak, voor uw' vrind noch lang verholen bly v' ?
Ik heb, als tolk der zon, hare onëer u doen weten, En my by 't hoofd der wet dus van myn' pligt gekweten; Thans eischt uw pligt van u het flrenge wraakgerecht Te (laven; 't is de last door 't lot u opgelegd, 't Is pynlyk, ik beken 't; maar aan elk post van waadde Verbond het lot en vreugd en pynlykheid op de aarde. En 't is die mengeling van blydfchap en van pyn , Die ons te binnen brengt dat vorsten menfchen zyn. Schik u, als vorst en mensch, naar 's Hemels welbehagen: 't Geen hy thans van u eischt is llraffen en beklagen.
Menkomt.'tls Mango!...Vorst!...óToe(landaltewreed!... Zyn droefheid toont ons klaar dat hy zyn rampen weet! Duld dat ik hem ontwyke!
VIERDE T O O N E E L.
ATALIBA, MANGO.
ATALIBA, in tranen, en met open armen op hem toetredende.
6 Halsvrind!... MANGO, van hem af deinzende.
Spaar, myn koning!
Die



TRE URSPEL. 19
Die tcdre vrindfchap, en te groote gunstbetooning: Zy zyn liet loon eens mans wiens ftam niet is ontëei'd, Niet die eens mans zo laag door's Hemels band verncèrd.
ATALIBA.
Verircheur my 't hart toch niet door zo barbaarsch een rede. Dit hart lyd reeds genoeg.
MANGO.
Vertoost 11; dit 's myn bede. De klagten baten niet waar 't recht het wraakvuurkoelt; Zy tergen flechts de wond' die 't bloedend' harte voelt. Laat my, daar ik den val myns Hamhuis heb te vreezen, Den man flechts zyn die weent; laat my uw' trooster wezen, 't Is door uw ftrafheid niet dat ik verloren ga, Maar door den wil eens gods, vorst van Ataliba. • Daar ik, op i^st diens gods , van u myn lot moet hooren, Voegt u de vrindfchap,vorst!voorMangoos bloed te imooren; Tervvyl myn dank voor 't veel van u genoten goed , My dringt dat ik voor u de vrindfchap hooren moet.
Verwyder, eer myn ftam zyn misdryf zal bezuren, Om uwe rust alleen, Alonzo van dees muren: Opdat gy, die vermaak in 't heil van andren fchept, Eén' vrind die met u weent in 't wee te minder hebt. Alonzo acht my hoog, gy weet hy mint my teder; Sla door droefgeestigheid zyn' krygsmoed niet ter neder. En wie weet of do held, door 't leger aangebeên, Daar hy hier de afgod is van 't wankelbaar gemeen, Daar zyne meerderheid van kunde ons is gebleken , Niet tegen orze wet V volks yver kan ontfteken!
B 2 Wat



so CORA,
Wat is onmooglyk voor zyn welbefpraakte tong? Wat voor een' heldenmoed die 't magtig Cusco dwong? Wat voor een wanhoop, vorsddoor vrindfchapsvuurgefteven? Wat voor een' Kastiljaan , in't vuurvan 't jeugdigleven ? In's Hemels naam, voorkom het zien zyns tranenvloeds, Voorkom 't geen kan gefchiên, door overmaat zyns moeds. Stel vrindfchap, wanhoop, wraak, niet op de harde proeven Wier naar gevolg myn hart in 't fterven moet bedroeven; En duld dat ik, die u meer min dan ooit voorheen, Voor 't minst bevryd van fchrik de dood moog' tegentreên.
ATALIBA.
Myn Mango, my zo waard als de appels myner oogenf Hoe fpoedig is, helaas! a! ons geluk vervlogen? Noch voor één oogenblik fchonk vrindfchap en belang, Op 't vrindelykst veréénd, aan u een' hoogen rang^ Thans dringt my 'r lot, als vorst,die infpraak zelfs te fmooren Die ik, als mensch.voor u in 't fchreijend hart moet hooren... Helaas ! de man die weent, wiens boezem word verfcheurd. Is flechts beklagenswaard', niet hy die word betreurd. Maar 't is noch niet genoeg dat ik u moet beweenen, 'k Moet, by die pyn,als vorst,myn'pligt gehoor verleenen: Elendig vrind! ik voel, gedrukt door zorg van ftaat, Dat naauw' de vorst den vrind den tyd tot fehreijen laat. De ontzaglyke Oosterling, die Mexico deed vallen, Sloeg reeds zyne oorlogstent voor Tumbes fterke wallen; Alonzo is 't alleen wiens kunde ons redden kan Van 't wee, ons land gedreigd door Spanjes vloékgefpan: De held aan u verknocht... Wat middel uit te denken
om,



TREURSPEL. 21
Om, zonder de eer des helds, diens fteuns myns ryks, te krenken,
Hem toegang ,(ac'i! gy weet de Spanjaard duld geen' hoon!) Te ontzeggen tot myn hof, te ontzeggen tot myn' troon ? Ik voel op dat befef myn fmart en angst vcrmeêrcn!... Men laat dit aan den tyd. Laat ons tot Cora keeren: (Vergeef my, dat haar naam, omu, my fchi ik verwekt !> Heeft die elendige u 's verleiders naam ontdekt?
MANGO.
Myn oog kon op dit uur myn dochter niet aanfchouwcn. Men wees my af aan'thof, 'tgevvyd verblyf der vrouwen. Men heeft me alleen gemeld, dat ze, in een hol geleid, Beroofd van koorgewaad, de ftraf der dood verbeid.
A T A L I T. A.
'k Ben Inca, en dus 't hoofd der tempelplegtigheden: Ik fla u toe tot haar in 't kerkerhol te treden. Deze armband zy het merk waarvan ge u dienen kunt , Ten einde u 't .naderen des kerkers zy vergund. Doorgrond het fchuldig hart door vaderlyk vermanen, Door rechten van natuur, en, moet het zyn, door tranen. Pers Cora, maar op't zagtst, den naam des booswichts af, .Die my door haar vermoord, dewyl ze u fiort in't graf; , Want zonder dat wy 't bloed des boozen fchelms zien ftrooIs onze wraak voor'tleed der godheid onvolkomen. (n:cn, Schoon hy, als mensch befchou wd, ontferming waardig zy, De wet, 's lands veiligheid, eischt billyk dat hy ly'. Mogt zy wier kwaad ons grieft aan u zo veel ontdekken, Dat ik voor 't minst uw hoofd aan 't wraakvuur kon onttrekken! B 3 Of



-
22 c o R 1
Of liefst mogt onze god, wien 't weldoen eigen is» '• Me iets toonen dat u redde in dees gefteltenis! Maar wat jaagt Palmor hier?
V T F D E T O O N E E L.
ATALIBA, MANGO, PALMOR. PALMOR.
Alonzo is gekomen, Myn vorst!Uw volk.op't hoogst door blydfchap ingenomen, Treed Cuscoos temmer, en zyn' eedleil oorlogsftoet, Van Cuscoos togt gekeerd, al juichend' te gemoet'. De groote zonnevaen , ten hemel afgezonden, Die vaên waaraan 't geluk van Peru is verbonden, Word in 't gevolg gevoerd van uw' doorlucbtilen held, Gekeerd ten nieuwen togt, ten val'van 't Spaansch geweld. Hy (laat zyn tenten op, en zal, met vlugge fchreden...
ATALIBA, met drift. Myn Palmor! ach! kan't zyn,belet hem't herwaaartstreden , Een lot, een gruwzaam lotldwingtmy zyn oog te ontvliên..-. Voor't minst, zolang 't kan zyn , hem niet aan 't hof te zich I Wacht me in myn rustvertrek : ik zal u frraks ontdekken, Hoe verre ik 'tlot op my zyn wreedheid uitzieflrekkcn, .En tevens op wat grond ge Alonzo in dit uur, Met kunst, beletten kunt te komen in deez' muur. • Ga heen.
PALMOR vertrekt, met verbaasdheid, waarna de -Inca vervolgt.
En
■



TREURSPEL. 23
En wy, helaas! elendig zonder voorbeeld, Ik om te leven, gy tot nerven wreed veroordeeld, Beproeven we of de zon, met onze deugd begaan, Ons faam' te leven, of te derven toe wil daan. Ik voel haar goedheid noch in 't wee dat my doet beven: Zy heeft den braven man in nood één' deun gegeven, Die inderdaad hem troost, hoe 't all' hem tegenloop', Den troost der treurenden, ik meen de zoete hoop. En als die ons misleid, en niets ons kan behoeden, Dan noch heeft de eedlemensch,in't hevigst van het woeden Der rampen , die zyn fchuld hem niet heeft toegebragt, Een'troost aan't fchuldlooshart, datpyn en dood veracht,
Einde van het eerfle bedryf.
B 4 TWEE-



24 ' C O R A,
TWEEDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
Het Tooneel verbeeld het binnenhof van den Inca. Eén der bevelhebbers vertoont zich voorwaarts-, met de gouden zonnevaên. Achter hem yertoonen zich de 'bevelhebbers, de hoofdlieden, en het volk.
DON ALONZO; PALMOR.
DON ALONZO.
Myn vrinden ! door wier moed we op Cusco triomferen > Wy mogen eindlyk dan in Quito wederkeeren ! 't Voegt ons de zonnevaên , waarvan ons word verhaald Dat ze, op 't bevel der zon, ten hemel afgedaald , Nooit neembaar wezen zou voor eenige oorlogslieden, Eerbiedig 't opperhoofd van Quito aan te bieden; Maar dat die oorlogsbuit, ó edel volk! u leer' Dat dwaling hem hoogst valsch befchonk met zo veel eer. De Hemel, altyd goed en altyd wys bevonden, Heeft nimmer aan een vaên't geluk eens (laats verbonden : 't Is deugd waaraan Zyn gunst der volken heil verbind; 't Is oorlogskunde en moed waardoor een volk verwint. Ik leerde u naar de wyz' van 't fiere Europe flryden; Ach! mogt Alonzo u van dwalingen bevrydcn! 't Is fmartlyk dat hy u daardoor geblinddoekt ziet! Helaas! uw god is Die van de oude waereld niet*
Uw



TREURSPEL. 25
Uw godheid toont voor 't minst dat zy haar zegevanen
Niet kan, of wil bèhóên voor één' der Kastiljanen;
En dat zy dus den borg voor 't welzyn van haar' ftaat,
Of niet befehermen kan, of in den nood verlaat.
6 Volk door my bemind! 6 Volk hoogst edelaartig!
Uw zeden en uw land zyn beter godheid waardig.
Alonzo, die om u zyn' landgenoot verliet,
Alonzo, die met vreugd uw vorderingen ziet
In 't gene aan helden voegt, verliefd op krygsverrichting,
Hpopt, door zyn vlyt, entyd, op uwe geestverlichting;
En zal, na 't fnuiken van Kastiljes oorlogswoên,
Den God Die hem befchermt uw' landaart kennen doen*
Vertrekt. Laat me op dees plaats den vromen Inca wachten.
TWEEDE T O O N E E L.
DON ALONZO, PALMOR. DON ALONZO.
"Wel, Palmor! is dit dan den pligt van vrind betrachten? Is dan myn zegepraal aan Abancaïs ftroom Niet waardig dat uw vorst zyn' vrind verwellekoom' ? Want wat gy zeggen moogt van 's Incas achterblyven , Ik. merk dat hy my loos van Quito wil verdry ven. Pizaroos rasfe komst, en 't bloed dat hy reeds plengt, Is flechts een uitvlugt , die haar valschheid medebrengt. 'kHeb Tumbes wal verfterkt, en heb uw volk doen leeren Hoedanig 't, volgens kunst, de wallen moet verwecron. 'k Vrees dus voor Tumbes niets in'tnadrende oorloswee, B 5 Na



2<S- CORA,
Nu Orozimbo daar gebied, met Corambé; Twee helden die van my de kunst des oorlogs leerden* En in een fpeelgcvecht die vesting ééns verweerden ; Toen ik, ter proef der kunst, in 't vechten wilde zien Hoe ééns in ernst hun kunde en moed zou weérftand biêu. Maar kan uw opperheer zichzelv' dan heïmlyk vleijen , Dat zich Alonzoos geest door uitvlugt laat misleiên? Wat is 'er gaans aan 't hof, dat hem my fchuwen doet?
PALMOR.
'k Ben onderdaan , die flechts myn last volbrengen moet. Mynheeri 't is.u bekend, dat Palmor, hoogst verbonden Aanzynen pligr.zyn trouw noch eed ooit heeft gefchonden; En 't fmart my dat de last,aan my thans opgelegd, Eischt dat ik u niets zegg' dan 't gene ik heb gezegd.
'DON ALONZO.
Schoon zulk een last met recht myn hart van fpyt doet bla't Was nooit Alonzoos werk weêrfpannigen te maken, (ken, Keer naar den vorst wiens .trots dien last van u begeert. Hyzelf verantwoord' zich die my door u ontëeit.
DERDE T O O N E E L.
DON ALONZO.
oe nu! ik breng een kroon aan Quitoos konings voetenj En-hy, ten loon dier daad , komt my niet eens begroeten !... Och !zou de ondankbaarheid, of deafgunstytieeftdïtfchyn! Ook hier eene e;genfchap der hovelingen zyn ? Ofwel zou Cora!... Wyk, afgrysfelyk vermoeden!... Dat Mango my verlichte, ik wil naar hem my fpoeden:
Licht



TREURSPEL. 27
•Licht weet hy een geheim welks zoeking my vermoeit. Men nadert. Mango zelf!... Maar, Hemel! hoe!... geboeid!
VIERDE T O O N E E L.
don alonzo; mango, aan 'tent gouden keien gekluisterd.
don alonzo.
In welk een' Maat, helaas! ontmoet ik u, myn vader!
mango, zich van hem afwendende. Tfouwlooze jongeling! Verleider! Tree niet nader. Dat uw wreedaartig hart zich naar myn' eisch flechts voeg.' Ik fpreek uit Coraas naam... dat woord zegt u genoeg! Het is haar laatfle wil dien ze u door my doet hooren : Ga, laat ons 't lot ter prooije ons faam'dooru befchoren. Elendige! gy hebt myn wydberoemd gedacht, Dat altyd fchuldloos leefde, in fchande en nood gebragt. Ons bloed, dat zonder u noch zonder finet zou wezen... Maar, ga ! doe, blyvende, ons geen feller fmarten vrcezen.
don alonzo.
Wat harde en duistre taal! Ik,- breng-ik u ten val?...
■mango.
Begeert gy dat ikzelf myn fchande u -melden zal ? Is 't niet genoeg dat ik door u zal gaan verloren? Wilt gy de fchande eens kinds zelfs van den vader hooren? Hoe heeft uw list, ö wreede! ons, gul van aart, misleid'. Gy draagt in uw gelaat de zuivreeenvouwdigheid; Den fchyn vangoede trouw,en watmeneêlkan noemen;
De



28 CORA,
De deugd,den heldenmoed, dien deze volken roemen; De fchoonheid.cn de kracht...Moest,Hemel!welk een (taart! Dit voordeel zyn vergund aan een bedrieglyk hart? Moet ik, die deugdfaam ben, dan grys, met fmarten, leeren Dat menfchen zonder deugd, als zy zich zien verëeren Door uwe dierbre gunst met uiterlyken fchyn Van deugden, inderdaad de fnoodfte monfterszyn? Ik zie, elendige! u door wanhoop fel beflryden... Dat ze u rechtmatig grieft wekt noch myn medelyden! Myn droeve dochter, zwak, te onnoozel uit den aart Dan dat zy voor uw list, barbaar! kon zyn bewaard, "Heeft my dit oogcnblik hóe zy zich liet bekoren, .'Haar' fchandelyken ftaat, en uw bedryf doen hooren;
En, ach! hoe kon een maagd, een zwakke vrouw weêrftaan .:Aan hem wiens kunde-een volk zyn'wenk ten dienstdoet
Noch hedenzal één graf haar en haar vrucht bedekken, (ftaan?
Noch heden zal ikzelf het vuur ter prooi verftrekken , • Noch heden word myn ftam verdelgd door éénen flag,
Daar zelfs geen zark onze asch , 6 droefheid ! dtkken mag !
Myn dochter eischt uw vlugt: haar u noch minnend harte
Begeert die vlugt, ten troost in hare ónlydbre fmarte;
Zy heeft my 't feit ontdekt dat wreed ons brengt ten val:
Ik zwoer haar dat myn mond u nooit betichten zal.
AH' wat zy eischt, ter wraak dat gy, gy! haar doet fterven,
Is dat uw oog de pyn van 't zien haars lots zal derven.
Uw vlugt is 't eenig heil dat thans haar troosten kan, don alonzo, in tranen.
Geliefde vader! ach! gy weet myn misdryf dan?...
Maar



TREURSPEL. 20
Maar dorst myn Cora ook aan u te kennen geven , Hóe ik , myns ondanks, wierd in haren arm gedreven? Weet gy hoe 't doodlyk vuur , die bron van ergernis, Zelfs voor 't altaar der zonne in ons ontdoken is ? Ach! weet gy dat uw telg, in de akligfte aller nachten, Toen Q11 itoos volken niets dan hun verderf verwachtten, Toen 't fchuddende aardryk muur en torens vallen deed, En Quitoos bergtop vuur en vlam ten hemel fineet, Toevallig my ontmoette in de opening der wallen, Door 't davren van den grond gefpleten en gevallen ? Jk zweer u by myn' God, en by den uwen, dat Ik in myn hart geen' wil dan tot haar redding had; Maar,ach! door't vuur der jeugd, en liefde, naauw' geboren, Maar hevig aangekweekt, ging onze reen verloren! Wy Hortten onbedacht u met ons in 't verdriet... Ach! ik ontfchuldig my, myn waarde vader! niet: Kan u dit fchuldig bloed, hoogst drafbaar! welgevallen, Zie hier myn borst, en kling, ftoot toe ,• kom! wreek u allen.
MANGO.
My wreken ? weet gy niet dat wraak godloosheid is ? Dat zy Hechts fchelraen ftrekt tot fmartverlichtenis? Dat zy by 't ongeluk de misdaad voegt? uw derven Zou my noch Cora ooit genade doen verwerven ; En, daar ik nu bevryd van fmetten derven zal, Ging ik, voldoende uw' wil, niet fchuldeloos ten val: Laat my myn fchuldloosheid in 't wee myn' ftam befchoren ; Ja, buiten dezen fchat is 't all' voor my verloren, 't Is mooglyk dat uw fchuld een losfe dwaling zy;
Ja



3ö *C O R A, ' "
Ja, mooglyk is uw hart van fnooden toeleg vry; Ik wil 't gelooven: en,zo ik my mogt misleiden, Een rechter boven ons is rechter van ons beiden : Het recht der wraak voegt Hem, ja! 't voegt aan Hem alleen.
DON ALONZO.
Verheven ziel!... Gy treft me, enfcbeurtmyn hart vanéén. En 't vuur,de dood,zou't loon voor zo veel deugden wezen! Uw telg,zo vroom als gy,zou 't fchandlyk ftervcn vrcezent... Neen! gy zult niet vergaan. Acht nooit my laf genoeg Dat ik my naar den eisch van uwe dochter voeg'. Ikzal my kennen doen ; ik zal noch meer verrichten : 'k Zal voor den re'chterftoel my opentïyk betichten; 'k Zal u v'crweeren, u den afgrond doen ontgaan, Waaraan myn roekloosheid u gruwzaam bloot doet daan,Of ik, die de oorzaak ben van uwe dood en fchande, Strekk' grootsch de wet uws lands , met u , ter offerhande. Maar fla my toe, op 't zien der fmart die my verhoert, Dat gy de vlugt verkiest, die gy van my begeert.
MANGO.
De vlugt ? Poogt gy myn trouw arglistig om te zetten ? Wat fchuilplaats dekt den mensch voor ftemvan pligt, en wetten?
Wat fchuilpaatskanden mensch, (weet dit een Kastiljaan?) Van de ysfelyke (tem der wroegingen ontdaan ? Een Inca kent die niet. Wat lot my is befchoren, Ik heb de wet der zon voor eeuwig trouw gezworen: Die eed en myne trouw verbinden me, onverblind, Veel fterker dan dees boei 't vergangklyk ligchaan bind.
'k Zal



TREURSPEL. 31
'k Zal fterven, maar myn' eed zult gy nooit zien gefchonden. Een pligt my opgelegd houd u hier'niet verbonden; Noch ééns, verwyder u; heb deernis met myn kroost: Dat ze u beveiligd zie , dit is haar laatfte troost. Ontruk haar de yslykheid van u te zien verwyzen.
DON ALONZO.
Haar toeftand, en uw wee... Ziedaar wat my doet yzen. Ga, zweer haar, uit myn' naam,(dat zy myn'eed vertrouw'!) Dat ik my, Jt lot ter fpyt, als haar' gemaal befchouw'; Dat ik, het ga hoe 't ga, haar nimmer zal begeven ;... 'k Ben vader, 'k ben gemaal: myn gade zal niet fneven. Daar is niet één gevaar dat niet in zeker uur Met vrucht word uitgetart doorliefde, en door natuur. Maar, ach! nayn vader! ach!... 6 Myn geliefde vader* Om Cora, om myn wee, en om uzelv' te gader, Vertroost, naardien uw haat myn grootfte foltringis, Myreer gy my begeeft, met uw vergiffenis.
MANGO, hem omhelzende. Myn boezem kent geen' haat! Elendige!...Ik moet vlugten! Ik zie myn' opperheer... Ik moet zyn byzyn duchten. Vaar eeuwig wel.
V T F D E T O O N E E L.
DON ALONZO, ATALIBA.
DON ALONZO. Ach! vorst!... ATALIBA.
Geliefde vrind! verfchoon Den



32 CORA,
Den fchyn van een', belaas'. u aangedanen hoon.
Myn gantfche raad getuig', held Palmor kan 'tu melden,
Hoe elk my opentlyk uw diensten zag vergelden;
Hoe ik de kroon van 't ryk, gewonnen door uw kling,
Aan u heb toegelegd, als aan myr.' gunsteling.
Maar Mangoos ongeluk, dat gruwzaam u moet treffen...
DON ALONZO, in de uiterjle verwarring, (fen, Uw vrindfchap zocht myn ziel van'tyslykst weeteonthefIk zie het... Zwyg van gunst !...'k Weet Mangoos ongeluk. Zyn toeftand , en uw wee flaan my met bittren druk. Uw byzyn grieft my fel!... 'k Zal licht myzelv' vergeten!... Ach! mogt ik van den ramp van Mango minder weten!.. . Dit hart, dat hem beweent, dat u als hem betreurt, Word door u aan te zien verwoed vanéén gefcheurd.
ATALIBA.
Ik wjst wat pyn uw hart in Quito zou bezuren; Myn vrindfchap wilde u dus verwydren van dees muren. En , zo uw hart voor my van vrindfchap is vervuld, Befpaar my 't zien van 't wee dat gy hier lyde.i zult.
DON ALONZO. Ik wyken in de pyn die uwe ziel zal Iyden ? Ik 't aandeel in de fmart eens tedren vrinds vermyden ? Ik vlugten, daar ik u moet troosten in 't verdriet ? Verwacht van 'thart uws vrinds zo groot een laagheid niet... Maar ik u troosten? ik! Wat woorden durf ik uiten! 'indien gy tot den val van Mango moet befluiten , Zo, om een-harde wet, uit bygeloof ontdaan , De onnoozle Cora moet in 't aklig graf vergaan.,.
Be-



TREURSPEL. 32
Bereid u,('k zal myne eer door woordbreuk nooit verkorten!) Te zien dat ik met haar my in 't verderf zal Horten.
ATALIBA*
Wat ysfelyke taal! 6 Wreede! is 't niet genoeg Dat ik, uit harden pligt, my naar 's lands wetten voeg' ? Moet wat ik meest bemin» 6 Hemel! my doen vreezen? Moet vrindfchap zelf voor my, 6 godheid! pynlyk wezen ? 'k Beken, myn wet is ftreng, ik wederfpreek dit niet ; Maar is het niet de wet die koningen gebied? En, 't zy ze uit bygeloof of wysheid is geboren, ' Ik zwoer de wetten trouw, myne eeden moet ik hooren* Zo Cora Hechts, eer haar de wet verwyst ter «raf, Hem die haar heeft verleid aan ons te kennen gaf!... Die wreede bron van ramp die ons zo wreed doet zuchten, )leeft u , en ons ter wraak, de llrengfte flraf te duchten; Ondanks zyn fchendery, ondanks zyn boos bedrog, Qndanks zyn godloosheid, de onnoozle mint hem noch; Schoon hy haar wreed ontzielt, en ons doorgrieft te gadcr* Zy weigert zelfs zyn' naam te ontdekken aan haar' vader.
DON ALONZO.
Gy dryft my fchicht by fchicht in 't fel benepen hart!;..Zo 't u vertroost de bron te kennen van haar taart, Gy weet dat 's Hemels gunst het volk myns lands vergundeEen grooter maat van licht, van fynheid en van kunde Dan- uw eenvouwdig volk , dat in oprechtheid leeft, En dus de listigheid van 't onz' niet noodig heeft: ' De jonge priesteres zy heimlyk hier gezonden; Haarhart, niet afga-echt op de Europefchc vonden,
C Valt



3^ CORA,
Valt lichtlyk in den firik, door Kastiljaansch beleid, Ter wraak van uwe wet, en uw verdriet, gefpreid. 't Is waar, de listen zyn een foort van trouwloosheden, Maar door trouwloosheid word trouwloosheid best beftreEn als de list het kwaad ontdekt, offtraft, of (tuit, (den; Word zy veradeld, vorst! door 't goed dat daaruit fpruit.
ATALIBA.
Wat onweêrftaanbre kracht gebruikt ge om te overreden! Hoe ftreelend kunt ge ons hart in uw belang doen treden 1 'k Zie dat uw volk, ik zie 't met hartsverwondering! Zo fterk is met de tong, als met de heldenkling. Gy zult hier Cora zien: tracht haargeheimte ontdekken; Tracht haar' verleiders naam haar uit den hals te trekken, 'k Verlaat me op u. Helaas! zo ik toch ftraffen moet, Zy onze fmart voor 't minst verzagt door fchuldig bloed. Indien de onnoozle zal in 't onderzoek bezwyken, Indien zy u den ftaat des fchuldigen doet blyken ,... Alonzo! zo de ftraf moet volgen op de fchuld,... Ik bid, onttrek my 't zien van 't geen gy lyden zult 5
ZESDE T O O N E E L.
DON ALONZO.
Ziedaar myn werk voltooid! Ziedaar 't gevolg der driften, Als ze, ons vermeestrende, ons geen goed van kwaad doen Ik kom aan 's Incas hof.ik meld my deugdfaam aan, (fchiftenl Geef edelmoedig voor zyn ryk ten dienst te ftaan, Daag glansryk op als held, als volk- als ftaatsbehoeder,
En



TREURSPEL. 3$
En word door't deugdfaamst volk ontfangen als een broeder; Eén achtloos oogenblik doet my, zo groot in fchyn, Verrader van een' vrind, en heiiigfchender zyn! Dit is 't niet alles, neen! 'k Verlaag myzelv'tot veinzen, Bedek op 't fnoodst een' vrind myne innige gepeinzen, Verzwyg hem myne fchuld , om door een nieuw verraad Te redden die ik ftortte in haren jammerftaat, (ten , En troost een' deugdfaam'man in 't wee dat hem doetztichOm'toffer van's lands wet zynmagt te doen ontvlugten!... Ach! wilt gy dat üw hart beftendig deugdfaam blyv', Vermyd den eerften flap, 6 mensch! tot wanbedryf! Met de u'.terjle yzing, de handen voor de oogen Jlaande. Ik zal dan Cora zien! Zal ik haar kunnen hooren?
ZEVENDE T O O N E E L.
' dón alonzo; cora, geketend.
cora, hem in de armen vallende. Alonzo!...
don alonzo.
Cora! ach! gy gaat om my verloren'.
cora.
Laat die betichting daar, die my ter foltring ftrekt. Waartoe uzelv' beticht? Myn toefhnd is ontdekt. Een vuur my onbekend deed myne reden bukken, Eén zinloos oogenblik baarde alle onze ongelukken: Wat baat het u of my in dees gefteltenis, Te twisten wie van ons het meeste fchuldig is ?
C 2 Het



36 CORA,
Het uur der dood genaakt, en 't mag my noch gebeuren Dat, eer men my naar 't graf.reeds toebereid , zal fcheuren, Ik in den arm myns helds, vergetende al myn fmaad, Noch, dervend', kan doen zien hoe verr' myn liefde gaat. Ziedaar myn' troost! Helaas! in't uiterst van myn leven, Kunt gy uw Coraas ziel noch (tof tot blydfchap geven; 't Hangt enkel van u af myn lot te zien verzoet: Alonzo! 't is van u dat ik dit fmeeken moet. Om u, om my, om 't kroost dat in myne ingewanden My dringt tot uw behoud , ontwyk, ontvlugt decs landen; Het bitterst ongelyk dat Cora kan gefchiên, Is dat ze u zal, of gy haar zult verwyzen zien.
DON ALONZO.
Ik vlugten? ik door vrees voor fterven my ontëeren? Ik u verlaten? ik door lafheid my verneêren? Ik had dan moed om u te doen in ketens flaan, Maar had geen moeds genoeg u 't wee te doen ontgaan ! Vergeet gy wie ik ben, wat ik my durf vermeten, 'k Ben vader, 'k ben gemaal,dit is my niet vergeten..'. Ja, 'k ben dit, 'k wil dit zyn, dat dit dees volken blyk'; 't Erkenn' my all' daarvoor, of... wee dit keizerryk!
CORA.
Hoe wreed durft zich uw liefde aan my voor't laatst verklaWilt ge in myn fterfuur dan myn foltering verzwaren ? (ren! Of wilt ge, opdat ik u onttrekke aan uwen val , Eerst zien dat Cora noch uw kniên omarmen zal? Welaan! ó Wederhelft, zo wreed als hoogst beminlyk! Ik kniel! Bïyft dan uw ziel voor Cora onverwinlyk ?
Uw



T R, E U R S P E L. 37
Uw tedre tranenvloed had in die wreede nacht, Die bron van myn bederf, op my de grootfte kracht; En gy, daar gy my ziet met uw verdriet bewogen, Kunt koel een' tranenvloed zien fpatten uit myne oogen! Wat gruwzaam onderfcheid! Kent dan de Kastiljaan Geen deugd dan oorlog... of geween te wedcrftaan ?
DON ALONZO, met fierheid. Hou op. Ken beter 't hart der helden van myn landen: | •Bezield met moed, gefchikt om legers aan te randen, Zynzy, fchoon, als elk mensch,door goed en kwaad geleid, j Niet minder dan uw volk groot door teerhartigheid.
Hoormeaamwy.meerdan gy verlicht door ondervinding, Zyn, door gefcherpt vernuft, min vatbaar voor verblinding; Ons volk is vindingryk; maar dient zich fchaars van list, Dan als hun moed vergeefs geweld zyn prooi betwist. Myn fierheid in den nood, een hardheid in uwe oogen, Myn list, waardoor ik 't oog des Incas heb bedrogen, Ziedaar waaraan uw komst, in dees gefleltenis, Waaraan dit onderhoud alleen te danken is. Ik heb myn wit bereikt met u te mogen fpreken: Gun nu Alonzoos list uw ketenen te breken; Gun zyn verdagen ziel, die uwen ramp befchreit, De hoop van u te zien naar 't Spaanfche heir geleid. Myn Palmor, op wiens moed ik billyk hoop mag bouwen, Zal ik , zo gy dit ftemt, myn ftout ontwerp vertrouwen: Hy voere u op dit uur naar 't heir voor Tumbes wal, Daar 't opperhoofd, myn vrind , u grootsch befchcrmen zal. Ik ken Pizaroos hart: het firookt met zyn belangen,
C 3 0m



3G CORA,
Om mynentwil, myn gaè met eere in 't heir te ontfangeru
Vertrouw vry dat uw ftam,zelfs noch vóór deze nacht,
Zich, door myn zorg, zal zien in veiligheid gebragt.
Door Spanjes magt befchermd zult gy hier wederkeeren:
Alonzo zal dit volk zyn gemalin doen eeren.
Zyn hart hoopt dat zyn wit,zo't ü Hechts welgeval!'*
Geen' enklen druppel bloeds aan Quito kosten zal.
Ik ken uw volk : zyn hart is vatbaar voor de dwaling,
Maar voor dereden meer,'t zwicht voor haarlichtbeftraling;
Zo 't zich benevlen laat, met weinig overleg,
De minfte waarheidftraal jaagt ftraks die nevlen weg.
Ter breking van een wet waardoor gy gaat verloren,
Behoeft men 't volk alleen haar valsheid te doen hooren j
't Zal zwichten als ik fpreek; en 't valt my lichter toe,
Als ik myn pleit voor u en my gewapend doe.
De vorst heeft bovendien my noodig voor zyn ftaten...
Zou hy den fteun zyns ryks, zou hy Alonzo haten?
Vlugt, ö myn wederhelft! dat ik u 't wee antrukk'.
Gy vestigt aller heil flechts door één heldenftuk.
CORA.
Ik zie uw volk bezit de kunst om te overreden. Maar denkt de Kastiljaan dan nimmer aan zyne eeden? Hy 'eer' dat Peruus volk, wanneer het éénmaal zweert, Zyne eeden nimmer fchend, de goede trouw waardeert, En 't derven minder acht, dan met de blaam te leven Dat iets de goede trouw heeft uit het hart verdreven. Ik zwoer den zonnegod, myn godheid! heilig trouw... Alonzo! duld dat ik myne eeden heilig hou'.
Geen



TREURSPEL. 39
Geen voorgewende drang ontflaat ons van onze eeden: Eer dan myn' godsdienst, eer myn vaderiyke zeden, 'k Sterf nu beklagenswaard'; ik ftierf met recht gehaat, Nam ik één oogenblik uw' voorflag in beraad. Voldoe my: vlugt van hier. Laat my den troost verwerven, Van, nu't moet zyn, wel zwak,maarfobuldeloostefterveil.
DON ALONZO,met vurigheid. Gy wilt dan fneuvien.wreedelen fpoort myn wanhoop aan!... Wel! mag Alonzoos liefde u 't graf niet doen ontgaan, Vertrouw dan dat zyn woede , op 't felst door u ontfloken, Niet rusten zal, voor hy zyn fmarten heeft gewroken. Ik zweer u dat de grond van deez' vloekwaarden wal, Haast uwer beulen bloed by flroomen florpen zal. Ikzelf zal 't heir, belust dit land te zien beroeren , Van Tumbes wal, met fpoed, in deze fiaten voeren. Geen vrindfchap voör uw' vorst zy meer door my gehoord! Geen deerenis met hem die my in u vermoord! Geen medelyden meer met uw barbaarfche volken, 't Nietswaardig fpeeltuig van misleide hemeltolken! En dat dit ganfche land op 't puin van Quito lecz', Wie door hardnekkigheid die ftad ten val verwees.
CORA.
Hou op. Vermoord my niet door dus my aan te randen. Uw yslyk dreigement doorfhyd myne ingewanden. Leer, ftrenge wederhelft! hóe 't hart van Cora is: Uw wanhoop, woede en fpyt verdient haar deerenis. Uw wraakzucht.die.zo't fchynt.op't fterkst u kan behagen, Verdient wel bovenal dat we u in 't hart beklagen;
C 4 Ons



40 CORA,
Ons is die onbekend, dank zy de Hemeimagt! 't Is my een pyn te meei dat zy uw reên vei kracht.
Maar, eindlyk, 't fchriklyk uur van fcheiden is geboren. Gy wilt myn bede niet, 'k mag de uwe nietverhooren. De tyd, de dierbre tyd! Alonzo ! zy in twist, En wanhoop , die niets baat, niet zinneloos verkwist. Uw Cora moet, hoe fel uw woede haar doet beven, Hem dien zy noch bemint beklagen en vergeven. Haar ziel, noch met de hoop op uwe deugd vervuld, Hooptnoch datge,ééns bedaard,myn'wcnschvervullen zult; Maar wil de wraak in u de (tem der deugd doen zwygen , Wil die ontmenschte drift de zege op 't hart verkrygen, Sta dan de fchim van haar die gy bemind hebt toe , Dat ze in uw ziel de deugd de wraak verheeren doe. Noch meer: indien uw God niet wil dat ge u zult wreken, Verzwaar uw fchuid dan niet door Hem in toorn' teontfte^ Vaar eeuwig wel. Ga!...VIugtlDenk dat ik 't u gebood, (ken.
DON ALONZO, haar, met drift, volgende. Gy fleept my achter ui... Ik volg u in de doodt
Einde vqn het tweede hedryf..



T R«E U R $ P % L- 4i-
DERDE BEDRYF.
EERSTE T O O N E E L.
Het Tooneel verbeeld het voorplein van den tempel der zonne, zynde een gedeelte van het hof van den Inca. Aan de rechter zyde des Tooneels is het altaar der zonne; een weinig achterwaarts ziet men een geopend graf, waar nevens een houtmyt. Aan de linker zyde des Tooneels is de troon van den Inca, waar naast zich de priesters onthouden. De legerhoofden en het volk onthouden zich in het verfchiet.
ATALIBA, DE OPPERPRIESTER. DE OPPERPRIESTER. Ta, vorst! de Kastiljaan is uw paleis ontweken, F,n waar hy zich onthoud is niemant noch gebleken; En zo uw trouwe wacht zich niet met ons vergist, Word Palmor, nevens hem, in dezen muur gemist. Straf fpoedig, eer zy 't heir, dat hen bemint, beroeren. De wanhoop is bekwaam om alles uit te voeren. De vrindfchap fpoort die aan; dit is een kwaad te meer. ATALIBA.
Zyn hart, dat Mango mint, is voor my even teêr. Hoe vrindfchap hem ter gunst des gryzaarts aan moog'fpoZy zal zich in's helds hart niet min voor my doen hooren.(ren, 'K Heb nevens u gevreesd, doch zag hoe hy my acht. Maar zyn onze offers reeds naby dees plaats gebragt ?
C 5 RS



42 CORA,
DE OPPERPRIESTER.
Zy zyn in ginds vertrek. Myn oog zag nooit iets wreeder; De jonge priesteres omarmt haar moeder teder, Befproeit met tranenvocht de broederlyke hand, Terwyl de vader kermt, min om zyn dood, dan fchand'. Noch fmeekt hy voor zyn dood dat gy zyn klagt zult hooren, En hoopt noch iets ter gunst van Cora op te fporen.
ATALIBA.
Ach! gaf de Hemel dit!
DE OPPERPRIESTER.
Hy fmeekt noch bovendien, Dat gy zyn gade ontflaat zyn derven aan te zien.
ATALIBA.
Dit zy hem toegedaan. Doe hier onze offers komen. DE OPPERPRIESTER vertrekt , waarna de Inca vervolgt. Gy ! Hemel! wien 't behaagt myn tranen te zien ftroomen, Stort Mango wysheid in als hy voor Cora pleit; Of, zo ik ftraffen moet, fchenk my flandvastigheid.
TWEEDE T O O JST E E L.
ATALIBA, DE OPPERPRIESTER, MANGO, CORA.
Alle de reeds gemelde zwygende perfonaadjen. ATALIBA, tegen CORA.
XVom , fcbul Jige,ons noch waard in 't uiterst van uw leven!
Zie,



TREURSPEL. 43
Zie, OP den rechterftoel, uw' opperrechter beven. Zyn hart wenscht dat zyn pligt, in 't aanzien van de zon , In plaats van uw verderf, uw redding eifchen kon._ Zoek, doorontfchuldiging, uw'vrind noch in uw'koning.
CORA.
Afftamling van 's lands god! zie hier ai myn verfchooning: 'k Ben in die nare nacht toen de onderaardfche brand, Verfchriklyk loeijende in der bergen ingewand, De gronden beven deed van uw verheven wallen, I„ myn' verlosfers arm, op 't onverwachtst, gevallen; Voorlang was reeds myn ziel verheerd door zyn gelaat.... Ziedaar myn ongeluk, ziedaar myne euveldaad, 'k Heb honderdmaal den god door my gehoond gebeden * Den held nooit weêr het koor der zon te doen betreden* Maar vruchtloos heb ik hem tot deernis aangefpoord: Zyn ftreneheid heeft myn bede en tranen niet verhoort. En 't (trekt tot meerdering van al myne ongelukken, Dat zelfde zon 's helds beeld my fcheen in 't hart te drukken. Ik deed aÓ' wat ik kon tot dooving van myn' gloed, 't Deed wat ik moest ;'k beken: dus doe ik 't gene ik moet. 6 Inca! zo uw hart myn pynen wil verlichten, Verhoor natuur: zy eischt dat gy de wet doet zwichten. Monarch! ik verg u niet dat gy het recht verkort; 't Is om myn Iyden niet datjk dees tranen ftort; Uw hart zy niet voor my tot zagtheid aangedreven, Ik boet myne achtloosheid gewillig met myn leven; •kWéet dat ik moet vergaan; maar',uw befchreid gezigt Zy op een' vader, die onfchuldig is, gericht; ^



44 CORA,
Op eene onnoozle, een beklagenswaarde moeder, Op myn'in de eerfte jeugd ter dood gedoemden broeder; Elendige offers, vorst! van Coraas zinloosheid! Ach! troost, indien 't kan zyn, dit hart, dat fiddert, fchreit, En eindloos meerder voelt dan ooit is uit te drukken, Met uitzigt om myn' ftam aan'tyslyk vuur te ontrukken.
v ATALIBA.
Sta op. Uw koning deelt in uw gerechte pyn... Zyn grootfte droefheid is, dat hy moet rechter zynl.
MANGO.
JVIyn vorst! gun my gehoor. Myn telg.ïn't vuur van't leven, Dat tydpcrk vol gevaars! één wyl te verr' gedreven Door die geduchte drift wier invloed, inderdaad, De fterkfte heldenziel doorgaans in kluisters flaat, Was voor één oogenblik Hechts zwak en onvoorzigtig. Zy noemt my fchuldeloos; neen! ik ben medepligtig. Doch wat van zwakheid zy, of opzet van bedryf, Dat hy die 't hart doorziet daarvan beflisfer blyv'! U voegt het, inzynplaats.de bron van 'tkwaad teftraffen; Zie hier die bron: op my moet gy u wraak verfchaffen. Verblinde godsdienstdrift, die menschlykheid verband, Wydde aan de zon myn telg; gelyk een offerhand', Niet als een gemalin, 'k Zag haar voor'touter fleepen: 'k Zag, toen zy haar verbond, haar' boezem aangegrepen Door alles wat de ziel kan lyden van den fchrik, Dien echtdwang brengt te weeg, in 'shuwlyks oogenblik. Gy zaagt, benevens elk, haar doodelyke fmartc ; Maar ik, door godvrucht wreed, verhardde toen, myn harte.
Zy



TREURSPEL. 45
Zy zocht in moeders arm een toévlugt tegen my, En 't vaderlyk gezag; doch zweeg, flechts weende zy; Doch ik, flechts om haar' rang door blydfchap opgetogen , Sloot, van myn' yver vol, meêdoogcnloos myne oogen. Myn' wensch ten dienst waszy ten dienst der zon bereids De bron haars ramps is dus , te veel gehoorzaamheid. Haar achting mywaarts, vorst! haar liefde en deugd tegader, Deed haar het offer zyn van een' verblinden vader. Ik ben haar beul, ikzelf ik ftort myn telg in 't graf: Verwerp haar pleit voor my, en doem my tot de ftraf.
Zyne dochter aan zyn' loezem drukkende. Elendige offerhand' van blinden godsdienstyver! Smeek om myn leven niet: ik ben de kwaadbedryver! lk drong, door vroomheid wreed , u naar't altaar der zon , Daar ouderliefde in u den tegenftand verwon, (wrongen!... Gy zwygt! gy fchreit!... myn kind!... Hoe word my 't hart geElk traan die u ontvloeit fpreekt met ontelbre tongen, Die voor uw' vaders hart, gegriefd door uwe pyn, Schier ftervende in uw' arm, zó 'vele pylen zyn; Zy wonden gruwzaam fterk, omdat ze uit deernis vlieten! My doet het zelfverwyt dit vocht uit de oogen fchieten... Maar foltren we ons niet meer. Vertrouw dat in myn' val Myn liefde te uwaarts niet in my bezwyken zal. Ik kan niet meer, Ach! vorst!...
ATALIBA', tegen CORA.
' Waarde oorzaak onzer taarten 1 6 Deerniswaarde'bron der droefheid onzer harten! Daar ik, als hoofd der wet, u niet bevryden kan,...
Zo



45 CORA,
Zo ge ons noch troosten wilt, meld me uw' verleider dan.
CORA.
„ Ik fidder!" Zoon der zon! wilt gy noch ftrenger wezen Dan uw geduchte wet, wier eisch ik heb te vreezen? Die wet verwyst en my, en myn geliefd gefiacht : Is 't niet genoeg ons faam' te zien ten valgebragt? Helaas! 'k heb voor 't altaar der zonne op 't dierst gezworen, Myn' rechter nooit den naam myns minnaars te doen hooren. Door zwakheid brak ik ééns myn' eed de zon gedaan , Zou ik, bedaard, op nieuw tot eedbreuk overflaan ? Begraaf my met myn vrucht, en tevens met myn fchande; En eisch, by 't bloed myns ftams, niet noch eeneofferhande.
ATALIBA, Jidderende. Gy dringt my tot uw ftraf. Welaan, gy priesterfchaar'! Men lever' haar aan 't graf, voor't hooge zonaltaar. Twee priesters grypen CORA aan. CORA, de armen naar MANGO uitflekende. Geliefde vader! ach!... Zo gy met my moet fneven, Wil uw misdadig kroost uw pyn en dood vergeven. Omhels myn moeder... 'k Sterf!
Zy valt met het hoofd op den arm van één' der pries-
teren, die haar grafwaarts voeren. MANGO, zich afwendende , onder het Jïorten van tranen..
Natuur!... 6 wreede pyn! ATALIBA, weeiiende. Waarom, geftrenge zon! deed. gy my Inca zyn! Maar, hoe!... Alonzo!...
DER-



TREURSPEL. 47 DERDE T O O N E E L.
ataliba, de opperpriester, mango, cora, don alonzo, alle de vorige zwygende perfonaadjen.
don alonzo, met de uiterfte levendigheid.
Staak, ó volk! uw plegtigheden... Wat zie ik!... Cora!... hoe!... gereed in 't graf te treden!
Op eer? dreigenden toon, tegen den Inca. Roep haar terftond te rug.
mango, ter zyde.
„ ó Duldelooze fmart!" cora, ter zyde. „ Ziedaar den laatften flag voor myn doorpynigd hart!" ataliba, nadat hy door een' wenk bevolen heeft coRA te rug te voeren. Wat jaagt dit uuru hier? Komt gy 't gerecht verftoren?
d on alonzo.
6 Neen! ik wist de bron haars misdryfs op te fporen , En hoop voor haar, met recht, op uw vergiffenis.
cora, ter zyde. „ Waar berge ik my?"
mango.
Myn vorst!... ataliba, met blydfchap naar don alonzo tredende.
Om 't geen my dierbaarst is , Alon-.



45- C " O R A,
Alonzo! meld den fchclm, ontdek ons haar' verrader y Den moorder van uw' vrind, en zyn geflacht te gader. Zp, door gepleegd geweld, ons offer redbaar waar'...
Hem om den hals vallende. Gy zyt omarming Waard'!
don alonzo, in de armen van den Inca; overkropt van droefheid.
Ge omarmt haar'moordenaar! ataliba, hem, met de uiterjle verbaasdheid, van zich afjïootende, en zich, yzende, met de handen voor 't gezigt, in den zetel werpende; terwyl alles teekeifS van. de uiterjle verwonde-
hjjhk '. KI Jftw zeefu
Alonzo!..* .v ;z
don alonzo*
ja, ik ben 't. Ik. ben die fnoode , en wreede .' Zy is onfchuldig, ze is verwonnen door myn rede: Ik'-heb haar, in het naarst van de ysfelykfte nacht, Gezocht, gevonden en in 't naaste bosch gebragt; Daar-zy, door fchrik verheerd , b\na beroofd van't leven, Myn pooging toe kon (taan, noch die kon tcgedireven.-
ataliba, ter zyde, in de .vittrfte verwarring. „ 't Is met myn' ftaat gedaan, zo ik zyn bloedvergiet!"
Zich herftellende^. tegen don alonzo. Myn wetten, vreenidelingl zyn uwe wetten niet. Myn wet verbind flechts my , en Quitoos .onderdanen. Myn godsdienst is niet Die van uwe Kastiljanen. 't Geen misdaad is by ons, kan by uw volk geen' fchyn f Van



TREURSPEL. 49
Van misdaad wezen; 't kan niet dan een dwaling zyn. Verwyder u, laat hier de wet haar' loop verrichten. De pligten van myn volk zyn geenszins uwe pligten. Gy waart flechts onbedacht; dit is geen doodfchuld, neen 1 't En zy geweld u deed de menschlykheid vertreên; En Cora kan alleen hierin betichtfter wezen.
CORA.
Neen, neen, hy hebb' geen ftraf van 't wraakgerecht te vreeEen zagte, een tedre drift, een wondre tooverkracht, (zen: Die onuitdrukiyk is, heeft me in zyn' arm gebragt. Geliefde Alonzo! ftaak, ach! ftaak dat zelf betichten, Dat gruwzaam my vermoord... Is dit myn wee verlichten! ATALIBA.
Wel verr' dat ze in de dood uw fchuldverzwaardfter zy, Spreekt ze opentlyk, op 't klaarst, u van verleiding vry. Gy hoort dit. En zo zy zich dwaaslyk heeft vergeten, De fchuld kome op haar hoofd.
DON ALONZO.
Kan ik onfchuldig heeten? Ik? die haar jeugd misbruikte? ik? die voor haren voet Het graf gedolven heb dat haar verflinden moet? Ik? die het vuur ontflak ten val van al haar magen? De bron van zo veel kwaads, de bron van zo veel plagen, De bron van uw, van haar en harer vrinden pyn, Zou , walglyk aan zichzelv', onfchuldig kunnen zyn ? Door vrindfchap hoogst verblind, tracht gy myn hoofd te fpaRechtvaardiger dan gy, kom ik myzelv' bezwaren, (ren; Elendige offers van één zinloos oogenblik,
D En



jo CORA,
En.onbedachte liefde! aanfchouwt myn pyn en fchrikj Maar ziet my tevens groot door ftout u voor teftreven... Uw moorder zal voor 't minst uw' val niet overleven! Indien het wraakgerecht aan u de hand durft flaan, Gy zult my in de dood u rustig voor zien gaan. Dit flaal, gefchikt om 't heil eens deugdfaam volks te Haven, Waarvan we in Cuscoos veld de fterkfle blyken gaven, Dees kling, een' vorst gewyd dien ik nadezen dag, Om 't onheil dat ik wrocht, geen' vrind meer noemen mag, Zal 't hart door welks verraad gy gruwzaam gaat verloren, Jn 't aanzien en van vorst en van dit volk, doorboren. Ik eisch niets voor myn dood, die ik met ernst begeer, Dan flechts één wyl gehoor by Quitoos opperheer.
ATALIBA.
Ik fta 't met vreugd u toe. Gy moet uw zaak beflechten* Niet ik ; want, wat ge ook zegt, ik heb op u geen rechten. Myn gunst, met recht verdiend , maakte u aanmy gelyk: Schonk ik u niet de kroon van 't Cuscoaanfche ryk? En kan ,zou dit myn volk, zou 't gantfche land dit pryzen! Slechts om ééne achtloosheid.een vorst een'vorst verwyzen? Hou dit in 't oog, en fpreek als 't voegt aan Cuscoos prins.
DON ALONZO.
Gezochte inwerpfcls, vorst! verblinden my geenszins, 't Is waar ,'k heb Cuscoos kroon, door uwe gunst, bekomen; Maar heb ik ooit die kroon op 't plegtigst aangenomen ? Neen! 't was niet om een ryk dat ik te veld verfcheen: Ik wil dat fchenken, en dat nooit ontfangen , neen! De vrindfchap, zucht ter deugd, een edel medelyden
Met



TREURSPEL. 51
Met üw' gedreigden ftaat, ziedaar wat my deed ftryden. Ach! Inca! fchenk myn' dienst een heerelyker loon, Dan 't pynlyk fchynvermaak verbonden aan een kroon. Laat my uw edel hart, nooit hoog genoeg geprezen, Laat my uw deugdfaam volk, van dwalingen genezen; En daar de dwaling nooit hier vaste wortels fchoot, Duld dat ik haar verdryve uit uwen landgenoot.
Men heeft den Peruaan weleer op 't lafst doen dwalen, Hem doende aan een' ftandaard de zege in 't veld bepalen; Wie zegt u dat die wet die Coraas bloed begeert Niet ook een dwaling is, die fchandlyk u ontëert? Gy fpreekt ons van die wet als dier door u bezworen; Hoe! is een wet genoeg om in ons hart te fmooren Een neiging onze ziel ten krachtigfte ingeftort ? Ja, die door geenen rang, hoe hoog, vernietigd word? Heeft ooit een wet het recht, beftaat dit met de reden! Om de infpraak van natuur op 't wreedst te doen vertreden ? Vormde inderdaad natuur dan niet en man en vrouw Opdat de mensch door hen in wezen blyven zou ? En kan een wet met recht die fchikking tegenfpreken ? Kan ooit eens menfchen wet de wet des Hemels breken? Neen! als een wet natuur in hare fchikking ftoort, Dan is 't geen Hemelwet, dan bragt haar dwaling voort, Gy eischt hiervan de jeugd de koelheid van de grysheid, Een zege op't hart hoogst zwaar voor de uitgebreidftewysAch! 't is het bygeloof, door 't redenlicht gewraakt, (heid. Dat, op den naam eens gods, u hoogst onmenschlyk maakt. Vergeet gy dat uw god, weldoendcr dezer landen,
D % Niet



y2 CORA,
Niet roept: „Sleep naar myn koor gedwongen offerhanden!" Vergeet gy dat het vuur dat gy zo drafbaar vind, 't Juist is waarom uw god van 't aardryk word bemind? Is hy niet zelf de liefde? en dreelen niet zyn dralen De planten, en 't gediert'? bevrucht hy niet uw dalen? En deze goede god zou eifcben, dat een vrouw, Geboren voor de liefde, om liefde derven zou? Ach! moet de mensch, die drift als ftrafbaaroverwinnen, Dan moet uw god voortaan 't heelal niet meer beminnen.
ataliba, ter zyde. „ Nooit hoorde ik taal die my zo fterk ter harte ging!"
de opperpriester, ter zyde. „ Wat wondre redekracht bezit «ie vreemdeling!"
don alonzo.
Gy leeft door zyne liefde; en als, in 't vuur vafi 't leven, Een tedre, een zwakke vrouw door liefde word gedreven, Als haar gevoelig hart die drift, haar ingeplant, Een drift die doorgaans meest zich voed door tegenltand, En hier door 't zonvuur zelf te heviger moet groeijen ,Q'en; Daar'tons gevoel vermeert, cn't bloed op't vlugst doet vloe'k Zeg, als een zwakke vrouw ter prooi ftrekt aan die vla%| Dan delft gy haar in de aarde, en dood haar'gantfchen dam !
6 Deugdfaam prins ! 6 volk ! uw heil is my van waarde : Myn God en uwe god , (zyn beeldtenis op de aarde!) Bezwoeren door myn' mond, die Hunne zaak bepleit, Dat die geduchte wet, zo vol onmcnschlykheid, Ontëerend' voor Hen beide , is van den mensch gekomen, Wel verr'dat ze ooit van Hen haarooifprong heeft genomen.
Ze



TREURSPEL. 53
Ze is door een' trotsch'monarch , die van de Godheid dacht Dat ze yverzuchtig ware, als hy, u aangebragt. Hy heeft die wet geftaafd door wreed misbruikt v ermogen. Men heeft op de eigen wyze uw vaderen bedrogen, Toen een vloekwaarde leereuw moeders godloos drong, Dat hare vuist een' pyl in 's zuiglings gorgel wrong; Endatze,ontzindvoor'tbeeld des tygergods bezweken,(ken. Door 't bloed des kinds dien god om byfland moesten fmceUw vaders doemden dra een wet die 't bloedrecht fchond ; En ruim zo wreed een wet beftaat noch op deez' flond 1 ö Volk door my bemind! 6 Prins hoogst edelaartig! Uw vadren deden recht; weest, op hun fpoor, rechtvaardig. Ach ! fcheid de dwaling ééns, van menfchen afgedaald , Van 't edel waarheidlicht, dat uit den Hemel Araalt. Slaat uw gezigt in 't rond, doorloopt de hemelzalen: Natuur fielt in 't heelal aan al 't gefchaapne palen, Beftiert het all' in orde; en wie haar meester zy, Niets komt in wysheid, niets komt Hem in grootheid by. Hy heeft elks doel beflemt: moet ons de zon verlichten, Hy heeft de vrouw beflemt tot moederlykc pligten, . ƒ En niet om, zinneloos , Zyn fchikkingen ter fmaad, \ Te kwynen in een cel, in een' onvruchtbren ftaat; Dit kan de pligt niet zyn door Hem haar aanbevolen.Haar maakfel zelf houd ons Zyn fchikking niet verholen: Hy heeft hare eedle borst ter voedfelplaats gefchikt5i Waaraan de zuigeling zyn teder hart verkwikt. Gy fpreekt my van den eed dien Cora hecfc gezworen: Maar zou uw' god een cel door dwang ge iaan te'coren?
D 3 .En



J4 C Ö R A,
En wat belang heeft hy om op een' eed te ftaati, Waardoor zyn fchikking word op'tfnoodst te kort gedaan? Hy fpreekt u door myn' mond , laat reden u geleiden, Hy fchonk u die, om 't ware en 't valfche te onderfcheiden. Uit valfche reden is 't dat uwe fchandwet fpruit; De zuivre reden delge uw wreede wraakwet uit. Doch heeft my 't lot gedoemd om u, in fpyt der reden , Al de eifchen van natuur te zien met voeten treden; Welaan! ontzielt ook hem die u hen hooren doet, En die uw ryksgeluk wil vesten in zyn bloed.
Hy werpt zich aan de voeten van den Inca. ATALIBA, hem met verrukking opheffende. Neen, leef!
Tegen de priesters, en het volk. De vreemdeling heeft niet dan recht gefproken. Ziet hier 't gelukkig uur om 't juk te zien verbroken Van een onmenschte wet, die's Hemels wil weêrftreeft, En ons misleid gewest te lang gehoorzaamt heeft. Myn kindren ! 't voegt een' vorst, zal hy zyn land doen bloeiGcbreken in bellier en wetten uit te roeijen : (jen, Langwyligheid in een fpoedëischend flaatsberaad, Is doodlyk, of voor 't minst gevaarlyk voor een' (laat. Komt! laten we op natuur en hare fchikking Ietten. Dereden, inderdaad, is boven alle wetten: Zy leert my dat een wet die 's Hemels fchikking fluit. Niet van den Hemel is, maar uit de dwaling fpruit.
Tegen DON ALONZO. Omhels me,ö held! die't ware ons doet van't valfche febiften.
Die



TREURSPEL. SS
Die weldaad is voor ons de waardigfte aller giften! Tegen 't volk.
Myn dierbare onderzaat! eerbiedigt 's vreemdlings leer': De waarheid krygt, door hem , by ons haar rechten weêr; Hy doet de dwalingen die ons ontëeren wyken; Zyn taal verlicht ons oog: laat onze dank hem blyken! ■ Door hem verkryg ik de eer, dat ik een kwade wet, Wat roem voor myn bellier! van hare kracht ontzet. De weldaad is te groöt, dan dat zy 't loon zou misfen Van niet de fmet ééns ftaps van zwakheid uit te wisfchen.
Tegen DEN OPPERPRIESTER. Dat'ieder zonnemaagd flraks naar haar maagfchap keer*. De zon hebb' na dit uur geen gemalinnen meer. Men baant door dezen rang in zynen fland te laten, Den weg tot dwang in't hart van dwepende onderzaten, 'k Denk dat een goede God verflaafde harten haat. Wie 't kwaad voorkomen wil, verdelg' den grond van 't Hy ontboeit CORA. (kwaad,. Wecsvry. Omarm uw' held, den redder van uw leven. Uw vader, uw gellacht word u door hem hergeven. CORA.
Alonzo! gy bevryd me!... Ach! is 't niet flechts een fchyn!... Neen !... Hy Die u befehermt verdient myn' God tezyn. Myn hart voelt thans te vee! om alles uit te drukken !
Myn vader! ach! vergeef uw kroost uwe ongelukken. Deed liefde, ééns onbedacht, u 't otter zyn der wet, De liefde van myn' jheld heeft u uit nood gered.
D 4 Duld



55 CORA,
Duld dat ik in uw' arm , nu 't onweer is verdwenen, Van vreugd om myn geluk, maar meer om 't uw' moog' wem a n g o. (nen. Geliefde telg! myn geest, die als geweken is, Laat my geen rede toe in dees gefieltenis. Vergun me één oogenblik om tot myzelv' te komen.
don alonzo.
Laat vry, myn wederhelft! uw vreugdetranen flroomen! Gy leeft, gy leeft voor my!... Myn lyden is vergoed! Thans triomfeert het recht van liefde, en dat van'tbloed. De heilige eernaam en van moeder, en van vader, Met dien van minnaar, en van echtgenoot te gader, Zyn nu, door 's Hemels gunst,6heugchlykeommekeer! Voor ons, wat troost voor 't hart! geen fchande of misdaad Deed ik met lyfsgevaar de reden zegepralen, (meer. Uw liefde zal my ruim voor dat gevaar betalen.
de opperpriester.
Uw Cora is dan vry! Gy hebt haar eêl gered! Én ik heb voor myn dood de vreugd dat ik een wet Die, fehoon weleer door my als heilig aangenomen, Ik kennen leer als valsch, van dwaling voortgekomen, En als onwaard' den god wiens glans weldadig vloeit, Van uit 's lands wetten grootsch door u zie uitgeroeid. De dwaling van myn volk was inderdaad beklaaglyk! Een' goeden God is nooit gedwongen dienst behaaglyk. De onz3 is de goedheid zelf, maar hy is rein daarby, En duld niet dat de band des echts ontheiligd zy: Hy eischt dat, wil men hier als echtgenooten leven,
Wy



TREURSPEL. 57
Wy ons voor zyn altaar in 't echtverbond begeven; Opdat door hem te zien by 't vormen van dien band, De gloed veradeld word' die in de harten brand.
DON ALONZO, met vervoering, de hand van CORA grypende. Ach'.hemel,aarde en Hy Wiens naam al de aard' moet eeren, En Die byZynennaam nooit flrafloos valsch laat zweeren, Ja, dubbelwaardig is dat dit gewest Hem kenn', 't Weet all' dat ik gemaal van de eedle Cora ben. 'k Zweer dat zy tot myn dood myn wederhelft zal wezen, Dat zy van haar' gemaal geen woordbreuk heeft te vreezen, Dat ze op 't altaar van 't hart myn trouw ontfangen heeft, Dat haar beminlyk beeld in dezen boezem leeft, Dat ik myn dagen haar gewyd hebb', tot myn fierven, En dat het grootst geluk dat ik ooit kan verwerven, Alleen, ten allen tyde , in voor- en tegenfpoed, Zal zyn my waard' te zien haar' tedren liefdegloed ; Ja, dat Alonzoos hart 't zyn grootst vermaak zal achten, Wanneer hy voor haar volk zyn pligten zal betrachten. ' 'k Zal Palmor.die voor my een oog op't leger houd,(trouwd, (Dat, daar 't my hoog waardeert, rechtmatig wierd misAis kunnende in myn'ramp iets roekloos zich vermeten,) Terftonduwgrootschbefluit... en myn geluk! doen weten.
ó Deugdfame Incas! waard' dat ik uw land bewaak', Alonzo vergt van u niets dan flechts ééne zaak: Bepaalt met my één' dag, om ernstig na te fporen WatGodsdienst meest verdient datwy zyne infpraak hooren, De myne of de uwe. Ik hoop dat uwe priesterfchaar'
Wel-



58 CORA.
Welhaast zich buigen zal met rhy voor 't zelfde altaar; Dat volk zo grootsch geneigd om dwaling af tezweeren, Myn Godheid boven de uwe, als 't hoogfte goed, zal eeren; En dat de Godsdienst dan, in dat hoogst zalig uur, Den band veradlén zal van liefde, en van natuur.
1784.
EINDE.