STAETSSTUKKEN UIT DE PEN
VAK
Mr- JOHAN DE WITT,
IN LEVEN
RAEDPENSIONARIS VAW HOLLAND.
Te DORDRECHT, Bij DE LEEUW en KRAP, 1794.






BERICHT.
fjoe meer ware verdienften van groote mannen bij hun leven miskend zijn, des te meer is een verlicht nageflacht gehouden dezelven te waerdeeren en te eerbiedigen. Zie daer rede genoeg om de Staetsftukken, welke hunnen oorlprong aendepen van den grooten johan de witt verfchuldigd zijn, thans publiek te maken. Daer te boven verfpreiden zij veel licht over de Vaderlandfche Hiflorie van den tijd waer in dit kundige en verftandige hoofd arbeidde.
In den tegenwoordigen bundel zal de lezer, behalven de echte ftukken welke Mr. 1 " jo-



vi BERICHT,
johan de witt gefield heeft, ook eenige andere vinden, die van zijne hand niet kunnen zijn, maar die noodzakelijk hier bij moesten gedrukt worden, om dat dezelve in zijne papieren worden aangehaeld. Alles wat van wegen de Heeren Staten van , Holland hier voorkoomt, wordt op de beste gronden, aen hem toegefchreven.
I7P4-



DEDUCTIE,
ofte
DECLARATIE
u y t de
FONDAMENTEN der REGIEIUNGE,
tot justificatie van de acte van SECr.USlE, raeckende't employ van den prince van oraigne.
INL EYDINGE.
D e Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, met leetwefen, enderriet fonder merckelijk hertfeer, overdenkende, ende befpeu. rende, dat, alhoewel haer Ed. Groot Mog. t'federt dat Godt Almachtigh , door fijne grondeloofe bermhertigbeyt, den wegh heeft ghelieven te openen tot de eerfte beginfelen van de vrije Regieringe defer Landen (welckers fondamenten oock, naest de wonderbaerlijcke beftieringe, ende ghenadige dire&ie van fijne 'Goddelijcke Majesteyt, bij de wel■ ghemelte A PrQ.



a DEDUCTIE, OPTJt DECXARATlB,
Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt, met de hulpe van die van Zeelandt, alJeenlijck zijn gheleydt/) altijdts, fonder eenige intermisfie, ende voornamentlijk bij alle bekommerhjcke occafien, haren trouwhertigen ijver ende ftant-vastige ghenegentheyt tot benoudemsfe van den Staet defer Vereenichde PrOymcien, ende tot onbevleckteconfervatievan de diergekochte vrijheyt van dien, door foo menighvuldige preuven, boven alle d' andere Bondtgenooten, hebben betoont, ende fpeciahjck mede in de laetfte fwarigheden door den Moedigen Oorlogh jegens de Republijcque van Engelandt ghecaufeert, midtsgaders inde Vrede-handehnge daer op gevolght, met 't geene daer ontrent is gepasfeert, ende voorghevallen; echter de felve Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt veelmalen, ende genoechfaem doorgaans het ongeluck nadt hebben , dat hare oprechte intentien , ende alderprijs-waerdighile afinen, felfs die gene, fonder de we]cke het heerlijck gebouw van defen vrijen Staet, naer menfchelijke apparentie, al over lange ter neder gheworpen loude zijn geweest, bij velen, ende fpecialijk mede bij eemgen van de voorl'z. hare Bondtgenooten , met een verkeert ooge ingeflen, ende veel misduydingen fubjeót gemaeckt zijn geworden, ende nu oock wederomme het ongheluck hebben , dat eenige van de felve Bondtghenooten desavantagieuslijk van haer Ed. Groot Mog. gelieven te oordeelen, uijt faecke dat bij de felve ten behoeve van den Heere Protector vande Republijcque van En-
ge-



WEOENS DE ACTE VAN SECLÜSlE. g
gelandt, Schotlandt, ende Yrlandt foude wefen gepasfeert feeckere Acte obligatoir, daar bij verklaert werdt, dat haer Ed. Groot Mog. nimmermeer den Heere Prince van Oraigne, ofte yemandt van desfelfs linie fullen verkiefen tot Stadthouder ofte Admirael van hare Provincie, nochte toeftaen, voor foo veel het advis van haere Provincie aengaet, dat de felve oyt werden geëligeert tot het Ca. pitainfchap Generael over de Militie van de Generaliteyt; jae foo verre, dat het voorgeroerde desavantagieus oordeel van de felve Bondtgenooten, bij in le verin ge van Gefchriften, ende Deductien ter Vergaderinge van de Heeren Staten Generael defer Vereenighde Nederlanden wert bekent gemaeckt; Soo hebben d'hooch-gemelte Heeren Staten van Hollantende West-Vrieslant, haer niet anders konnende inbeelden, dan dat 't voorfz. desavantagieus oordeel van eenige harerBont. genooten als boven alleenlick is voortkomende, doordien de felve, ofte immers vele in den haren, van de ware gefchapenheijdt, en. de den gront der voorfz. faecke met 't geene daer aen dependecrt, ende van de esfentiele circumftantien van dien, niet ten vollen zijn gheimformeert, ende dat een ijeder, naereen grondigh, ende wel geraifonneert bericht van 't gepasfeerde, het felve ontwijfelick fal reputeren onder de gewoonlijcke effecten van haer Ed. Groot Mog. goede voorforge tot het welvaren van den gemeenen Staec, bij defen involdoeninge van der felver beloften foo, bij CORefoUjtievan date den vierden Junij lestA a le*



4 «EDUCTIE , OFTE DECLARATIE",
leden aen haer Hoog Mog. als mede, bïj (2) Misfive van date den negenden daer aen volgende , aende Staten vande refpettive Provinciën gedaen, de voorfz. hare Bontgenooten wel willen geven een ronde, oprechte, ende ongeveijnsde openinge van alle 't geene fich ontrent het pasferen vande voorgeroerde ASte toe ghedragen heeft, ende met eenen klaerlijck aenwijfen, dat bij haer Ed. Gr. Mog. daer inne niet anders is gedaen, gerefolveert ofte bij der handt ghenomen, dan 't geene aen d'eene zijde de felve onwederfpreeckelijck,ende fonder bekroon van yemandt,hebben vermogen te doen, ende aen d'ander zij. de den dienst van den Staet, ende de behoudenisfe vande goede Ingefetenen van dien oochfchijnelijck heeft komen te vereysfchen:
NARRATIO FACTI.
I. Zijnde vooreerst haer Hoog Mog. ende de refpeftive Provinciën bekent, dat die van de Regieringe van Engelandt, naer datalvoorens, tusfchen de felve ende de Gedeputeerden van defen Staet tot Westmunfter, verfcheijden voorflagen van accommodement waren ghedaen,ende gedebatteert,op den ^November des voorleden Jaers 1653. aen de opghemelte Gedeputeerden van defen Staet hebben voorgehouden , ende in gefchrifteovergelevert feeckere feven en-twintich Ar'/ticulen, omme te mogen dienen tot ingrediënten van het te maecken Tra&aet van
Vre»



WEGENS DK ACTtE VAN SECLUSIEV $
Vrede, onder welcke Articulen het twaelfde jn ordre was behelfende de naervoJgendecIau. fule: Dat noch de Staten Generael van de Vereenichde Provinciën, noch eenige particuliere Staten van eenige van de geünieerde Provinciën, t* eenigen tijde, naer defen fullen mogen maecken, eonftitueren , ofte appoinüeren , WILLEM Prince van Oraigne, Kints kint vanden laetften, Coninck van Engelandt, ofte yemant van de$ felfs descendenten, tot Capiteyn Generael, Stadthouder, ofte Commandeur van hare Legers, ofts Krijghs machten te Lande, ofte Gouverneur van eenige har er Steden, Casteelen, ofte Fortresfen, nochte oock Admirael, ofte Commandeur van eenige harer Floot en, Schepen, ofte Krijghs machten terZee, maer fullen haer reëïijck, ende expresfe» lick daer tegens Jiellen, ende het felve, met alle H geene vervolgens daer in fal onderwonden wor* den, verhinderen.
2. Dac de meer-gemelte Heeren Gedeputeerdenvan defen Scaec de voorfz. claufule, nevens noch eenige andere bedenckelijckeAr?. ticulen,bijeenfchriftelijkeantwoorde, op den
2aDec™berr daer aen volgende, mitsgaders oock naderhant op verfcheijden tijden , ende fpe« cialijk mede in een particuliere aanfpraek met fijne Hoogheijt den Heere Protector vanda voorfz. Republijcque op den festen Januari] 1654. gehouden, vigoreufelijk hebben gede.. batteert, ende daer bij ten uij terften geperfiReert.
A 3 3> Dat



O DEDUCTIE , OFTE DECLARATIE ,
3- Dat Hoog-gemelte fijne Hoogheijt aen d andere zijde daar van niet konnende werden gediverteert, die van de voorfz. Re^ieringe van Engelant eyntlijck voorgeflagen hebben, dat ornme te mogen komen tot fluijtinge van den Tractate , de voorfz. claufule uyt het yoorgheroerde twaelfde Artycul, ende fulx Xiyt den felven Traftate, foude werden geil ent, ende daer van gemaeckt een fecreet Artykel, t gunt d'opgemelte Heeren Gedeputeerden van defen Staet aen haer Hoog Mog. fouden rapporteren.
4- Ende dat noch naderhant, defelve Hee. ren gedeputeerden van goederhandt, ende confiderable Perfoonen voorgekomen is, dat de voorgeroerde claufule in 't gheheel foude ionnen worden naergelaten, ende in plaetfe van dien gefubftitueert feeckertemperament, dat namentlijck in den TraEtate, ofte bij een Atle apart, foude werden vast geftelt, dat aUe ée gene, die oyt by haer Hoog Mog. tot Capiteyn Generael ofteAdmirael van der felver Militie te *J Lande, ofte te Water, ofte bij de Staten van de refpettive Provinciën tot Stadthouder, ofte Gouverneur van defelve fullen -werden geëligeert, yerobhgeert, ende verbonden fouden zijn , 't felve Irattaet, ende alle de Articulen van dien te beJmeren 9 ende dienvolgende te belooven, dat fy die, voor foo veel in haer is, fullen helpen maincteneren. *
5. Dat van alle 't felve, met den vorderen toeltant van de negotiatie in Engelant ghe,
dre



WEGENS BE ACTE VAN SSCLUSIE. f
dreven, door d'opghemelte Heeren Gedepu. teerden in Januario voorleden aen de Regieringe alhier rapport gedaen zijnde, eyntlijk bij haer Hoog Mog., naer rijpe deliberatie op den negentienden Februarij daer aen volgende , het voorfz. temperament is gheëmpleèteert, ende auéthorifatie verleent, omme 't felve aen die van de Regieringe vanEngelandt te mogen inwilligen;
6. Ende dat vervolgens de meergemeltd Heeren Gedeputeerden {in krachte van haer Hoog Mog. Refolutie, mede van date den negenthienden Februarij voorfz. , nu bekleet met de publijcqe character van AmbasfadeurS ertraordinaris van defen Staet) op de voorgeroerde aucthorifatie, ende verdere Refolutien, bij haer Hoog Mog., raeckende fubffan. tie van het te maecken Traélaet, ghenomen, wederomme met Commisfarisfen van hoochgemelte Heere Protector in onderhandelinge zijn getreden.
7. Ende konnen haer Ed. Groot Mog. op alle 't felve, met een oprecht ghemoet, verklaren, gelijck de felve in alle fmceriteit, ende waerheyt verklaaren bij defen, daer benevens, nochte aen de ghefnelte Heeren Ambasfadeurs gefamentlijck, nochte aen de Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, ofte aen yemandt van de felve affonderlijck, eenige particuliere last ofte ordre direételijk, ofte indirettelijk ghegeven te hebben; maer ter contrarie tot naer de receptie van de Brieven
A 4 der



8 bEDUCTIS, 0FT3 DECLARAT/E»
f nfvel?Hefre",Ambasfade"'-s van dates den thienden Aprilis Jestleden inclufive in vast vertrouwen te zijn geweest daV '? t* & " »^™di tempé r 5 , 1,len,ge Verdere ^Pillade, L. re, dat naer Ed. Groot Mog. uvt de vonrfr Brieven van den thienden Aprilfc ve^emln de datd'op-ghemelte Heeren CommSS met de meer-gemeke Hppi-ph j" n
fïhte. vaTdcf "1S ^r/h 'wo? •den zijnde over alle de Poinftai in T
* /eljeteërén fleurs noch ten voorlz. dage met den SpA* tans van Staet aldaer, alle de Aden eni had' den gherefumeert, ende het ed eele werk ,1 firma^.gedresfeert,; daer op haer foo vo ko^ inentlijekgherustgeftelt hebben, dataenffioïö op de receptie van de voorfz. Misfive S ghevveest den vijfthienden daer aef volgende JKS' S?ett'«ewSte Vergader^, d1| «Ileenlick op de verwachtinge vin de uvfknm fte der Engelfcfae handelinge bij een was ~ : houden, van den anderen is ghefepïreeff" (geenfmts verwachtende eenige naedereadvA'
^^°^elé^^ xatien fouden Móeten we"dfn STd deHbe3ijck haer Ed. Groot Mop. ïïtftfj?' g&" de Heeren van Beverningl, ënde naderhant ontfangen, oock bemereken d«r ^
.hcweest, %^^™3^
Pro.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIg.
9
Protector fich foude 'hebben laten vergenoegen met het voorgeroerde temperament, fonder op de verfoeken van eenige nadere fecuritcijt, ofte van haer Hoog Mog., ofte van eenige Provinciën in 't particulier, welk laet. fte nochtans in 'c eijnde feer ernftich wierde gcurgeert, ten uijterften te perfifteeren.
8. Doch hebben haer Ed, Groot Mog. naederhant, door d'Heeren der fel ver Gecommitteerde Raden extraordinarie wederom bij den anderen geconvoceert zijnde , op den acht-en-twintichften der voorfz. Maent Aprilis, bij leclure van feeckere Misiïve vande Heeren Beverningk, ende Nieupoort, ghefchreven in Westmunster den der felver Maent, verftaen, geliick defelve oock door eenige nadere Brieven daer op gevolcht, breeder hebben vernomen, dat de gemelte Heeren op hare wederkomfte aldaer ten eerften waren gewaerfchouwt, dat de gemoederen van die vande Regieringe der voorgemelte Republijcque vrij wat waren vervremt door dien de voor gheroerde onderhandelinge op den twaelfden Januarij defes loopenden Taers zijnde afgebroocken, alleenlijck op de discrepantie, die fich hadde geopenbaert in de ex. tenfie van 't Articul fprekende van de comprehenüe van den Coninck van Denemarcken, ende de voorgemelte Heeren Gedeputeerden daer op den dertienden daer aen volgende naer Gravefande vertrocken wefende, al-hoe-wel meer-hooch-gemelte Heere Protector henluijden hadde naer gefonden, ende tot GravefanA 5 de



ï* PEBÜOTIE, OFTE DECLARATIE ,
de voorfz, doen behandigen foodanige nade* re extenfie van 't voorfz. Articul als fyluijden hadden gedefireercende daer mede fy ook bij refcriptie, onder date den veerthienden der voorfz. Maent, hebben betijght haer volkomentlijck vergenoeght te houden, fyluijden echter, ende onaengefien de voorfz. fatisfactie, niet weder te rugge waren gekomen, om de geadjufteerde Articulen te teeckenen, ende het Traaaet te fluijten , maer liever hun herwaerts aen hadden begeven* latende, 't felve Tra&aet onvoltrocken, ende fulcks de geheeele faecke fiu&ueeren in onfeecker* heijt.
•9. Datmen'bijfonderlijck , als een effect van de voorfz. vervremdinge, befpeurde dat geen contentement wierde genomen met de voorflach van het voor geroerde temperament; ende dat vervolgens, foo wanneer de voorgemelte Heeren Ambasfadeurs wederomme met Commisfarisfen van meer hoogh-gemelte Heere Protector fouden komen in onderhandelinge op de refumptie van de Articulen, van defer zijde op 't Papier gebracht, daer inne 't voorfz. temperament was begrepen, de voor geroerde alienatie van gemoederen fich fodanigh hadde geopenbaert, dat den voorgemelten Heere Secretaris van Staet al voren d' opgemeke Heeren Ambasfadeurs tot eenige conferentien waren geadmitteert, met een Brieften, aen den Heere van Beverningk geaddresfeert, verfocht hadde een particuliere ontmoetinge , ende hem in defelve
voor-



WEGENS DE ACTE VAN SïCLUJlE. II
voorgehouden, dat meer - hooch - gemeltè Heere Protector vanden teneur van 't voor* gheroerde twaelfde Articul niet foude konnen worden af-ghebraght, ten ware hare Ed. Groot Mog. in 'tbijfonder, mee een bondige Acte, beloven wilden voor, ende van wegen hare Provintie, 't geene bij 't felve twaelfde Articul ven haer Hoog Mog. ende van de reipective Provintien was gerequireert;
10. Doch dat 't felve bij den gemelten Heere van Beverningk t'eenemael afghewefen , oock met vele redenen wederleijt zijnde, met verklaringe van dat de felve , mitsgaders oock den Heere Nieupoort, egeene d' alderminffce qualiteijt, ofte aucthorifatie hadden, omme van wegen haer Ed. Groot Mog. eenige Acte van belofte te pasferen, daer op eijntlick was gevolcht, dat den meer-gemelten Heere Secretaris op den tienden Aprilis voorfz. bij de gemelte Heeren van Beverningk, ende Neupoort gekomen zijnde, aen de felve, in den name, ende door last van meer-hoochgemelte Heere Protector, voorgehouden heeft dat fijne Hoogheijt met groot leetwefen hadde bemerekt, dat aen d'eene zijde de meer gemelte Heeren Ainbasfadeurs niet hadden konnen werden gedisponeert omme aen fijne Hoogheijt, van wegen haer Hoog Mog., te geven de verfeeckeringe, endegerustheijt die de felve fich, bij 't voorgeroerde twaelfde Articul, voorgeftelt hadde, ende dat oock aen d'andere zijde de voornoemde Heeren van beverningk. ende Nieunooit teer niet kon-
den



U AUCTIE, OFTE DECLARATIE,
den laten bewegen omme het contenu van, dien voor, ende van wegen haer Ed. Groot Mog. m 't partikulier te belooven.
ïi. Dat hooch-gemelte Heere Proteftor nochtans 't voorfz. poincï aenfach als een grontTlach van 't geheele werck, met verklannge aat 't felve zijnde geweest fijn bijfonder oochmerck in 't voorfz. temaeckenTraftaet, ende het eenichfte dat tot fecuriteit van de raeer gemelte Republijcque was voorgeftelt, inj in geender maniere daer van foude konnen werden gediverteert; met protestatie dat lijn eenigh ooghmerck in dien deele was de continuatie van de ruste van begde de Natiën, ende den aenftaenden Vrede eeuwigh duijrendete maecken; daer bij voegende, dat fijne Hoogheijt in'e feecker te gemoet fach, dat den Heere Pnnce van Oraigne, ofte des felfs JNaerkomelmgen, als zijnde Descendenten van den Huijfe van Stuardt, t'eenigen tijde, alhier gedefereert werdende dehoochfteAmp-
' ienrYn den Staet' daer u«taenftonts groote disfidentien, ende jaloufien, tusfehen beijde de JXatien , fouden komen te riifen, ende vervolgens mede, het ghehandeldê daer door ghelabefa&eert wordende, de felve Natiën, ontwijffelijck wederomme in een fwaren, ende bedroefden Oorlogh fouden komen te ver, vallen:
12. 't Welck fijne Hoogheijt genegen zijnde in alle manieren te verhoeden, oock... loo veel in hem was, te voorkomen alle ver-.
és»



WEGENS DE ACTE VAN SECLUStE. X*
,dere effufie van Christen bloedt, ten goede van beijde de Natiën, fijne gedachten hadde latengaen op foodanige fortable expediënten, als waar mede aen d' eene zijde het ooghmerk van de felve fijne Hoogheijt foude mogen werden bereijckt, ende aen d'andere zijde, de gemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort niets gevercht, als waer toe defelve naer fouden vinden ghequalificeert; doende vervolgens, in name als boven, de naervolgende voorflach: Dat, n'ademael de meerghemelte Heeren van Beverningk, endeNieupoort abfolutelijck hadden gherefufeert dé voorfz. gherequireerde Acte3 voor, ofte van wegen haer Ed. Groot Mog. te pasferen, met verklaringe van daer toe oock in geenen deele gequalificeert te zijn, de felve dan fouden willen aennemen foodanige Acte als boven brj haer Ed. Groot Mog., binnen feeckeren te prefigeren tijdt, tot contentement, ende gerustftellinge van meer-hooch-gemelte fijne Hoogheijt, tc fullen uijt-wercken; ende, mits haer daer toe bij fchriftelijcke Acte verbindende, dat fijne Hoogheijt bereijt was, onder beneficie van dien, het geadjufteerde Trachet, met infertie van 't voor-geroerde temperamen t, door d' Heeren des felfs Commisfarisfen te doen teeckenen.
13. Dat de voorfz. voorflach, bij de meer* gemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, oock t'eenemael was afgeflagen, ende daer benevens getracht, den meerghemelten, ïïeere Secretaris met vele redenen te doen
be-



I* DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
begrijpen dat hen-luijden niet konde, immers met en behoorde te werden gevercht, vets te belooven 't geene geefints was in haeriuii. der macht, ofte vermogen, maer alleenlijck dependeerde aen de wille, ende genegentheiit vanbaerEd.GrootMog., vanwelckeiüle e£ de genegentheijt fijluijden oock niet waren gejnftrueert, metverfoeck omme 't felve, met de vordere rederen daer benevens mede in allen ernst ghededuceert, aen fijne Hooeheiit ten besten te willen reprefenteren.
. 14. Maer bij den gemelten Heere Secretans, naer debath van alle de voorfz. redenen
gemelte fijne Hoogheijt felfs daer over te mo. gen confereren, dat fijluijden derhalven goet ghevonden nadden die occafie waer te nemen omme te fien wat eijntlijcke uijtkomfte te ho' pen, ofte te vreefen was, ende dat dienvol. gende, naer onderlinge communicatie, den gemeken Heere van Beverningk over 't fel ve fubjeft met fijne Hoocheijt, alleenlick geasfiiteert met den meergemelten Heere Secretaris, Itr-Vre e redeJnen» ende argumenten haddê gewisfeit, ende een uijtterfte efFort gedaen, omme de felve van de meergeroerde fiine fusl tenue, ofte begeerte te diverteren.
15. Edoch dat fijne Hoogheijt, naer men.chvuldige expresfien, ende proteftatien Jan inne genegentheijt tot defen Staet, ende het welvaren van dien, evenwel finaelijk hadde gheperfifteertbij fijne voorige intentie, om? me dooreen bondige Afte van haerEd. Groot
Mog.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. ff
Mog. In de voorgeroerde desfelfs bekomme. ringe gerust geftelt te mogen werden, met gereitereerde verklaringe dat hij daer inne geen ander ooghmerck hadde als den Vrede verfeeqkert, ende eeuwigh-duijrende te maecken, ende derhalven de felve te vestigen op alfulcke gronden die vast ende onverbreeckeiick houden konden, buijten eenich inficht van particuliere interesfen.
16. Alleenlijck daer bij voegende dat hij fich aen den tijdt, ofte de forme niet en wildebinden, dat hij te vreden was, (gelijck den meer-gemelten Heere Secretaris in effecte mede hadde verklaert) de geadjufteerde Articur len te doen voltrecken ende teeckenen, oock de Inftrumenten van de Ratificatie uijt te wisfelen, mits dat de ghemelte Heeren van Be* verningk, ende Nieupoort, haer foude verobligeren, dat haer Ed. Groot Mog., of nevens dc Ratificatie, of binnen den tijt van twee , ofte drie maenden (indien haer Èd. Gr. Mog. fulcksom eenige confideratien best'gheraden fouden mogen vinden) fodanigen obligatoiren Acte als boven fouden uijtbrengen gecachetteert met haer Zegel, ende bij den Secretaris van Staet geteeckent; dat 't felve was fijne uijtterfte intentie, daer bij hij perfifleerde, ende fonder 't ghenot van dc welcke hij verklaerde, niet vorder tekonnen handelen ;
17. Dat echter de meer-ghemelte Heeren van Beverningk, ende Hieupoort haer in
geen*



J6 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Esffiass?
c gneene fijne Hoocheijt a s boven verklap, r ende aen henluijden in effeéte ghedenunieeI hadde, oock haer Ed. Groot Mog PefoS
ÏÏSk' gj i » , C eViAe mvens dc Ratificatiehebbende hooch nodich gevonden, de gheda' .^epra.fentat^, vande gheadjufteerdArtfcu
emnlP%d°en «en deelen te
empleaeren , dewijle anderfints alle da-he? reuwe veranderinghen ontrent die faecken vallen konden, immers defeJvede verfcheiiden opmien, ende finistre intentien van de contra mineurs fubjeól blijven mosten.
vfiftM G^ckdan °°ck daer on den voorfz, vijfthienden Aprilis de voor^heroerde Art?.
w^derzVden behoorlikken onder-
?;2?nVnde beftgelt ziJn' fonde'- óat op t aenhouden om eenige verbiritenisfe als bo-
Jnïn °r V",8.efchrifte- ofte bij monde te doen, finahjck is gheperfifteert. Verfoecken. de derhalven de meerghemelte Heeren van Be. verningk, ende Nieupoort bij de voorgheroeride der felver Misfive van date den -| Aprilis voorfz. op den innehoude van dien fpoedige f^Z-l'r™^ verkIar^e, dat fij Godt Almachtich fouden bidden, dat hij met fijnen goeden Geest, ende met fijne vvijsheijt foude
wil.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUStE.
willen prefideren in de wichtige deliberatie, bij haer Ed. Groot Mog. op 't geene voorfz. is houden, met bijvoeginge: Dat daer aen was hangende den volkomen uijtjlach van'Oorloch, ofte} Vrede.
19. Dp welcke advertentie bij haer Edele Groot Mog., niet fonder merckelijcke bekommeringhe, ghedelibereert zijnde, infonderheijt ten opfichte, vermits de voorgevallen feparatie van der fel ver Vergaderinge als boven, onmogelijck was, de Refolutie dienthalven te nemen, in conformicé van 't geene voorfz. is, in te brengen, met, endenevens de Ratificatie van 't voorfz. Traótaet, die bij haer Hoog Mog. al op den twee en-twintichIten Aprilis daer bevoorens was gheëipedi. eert, ende vervolgens fonder eenich tijdtverfuymnaerEngelandt afgefonden, eyntlijck bij de felve, naer rijpe overweginghe van al 'c geene daer ontrent ftonde te confidereren, op den vierden Mey daer aen volghende, is gherefolveert: Dat haer Ed. Groot Mog. nimmermeer denghemelten Heere Prince van Oraigne ofte yemant van desfelfs linie , fullen verkiefen tot Stadthouder, ofte Admirael van hare Provin' cie, nochte toeflaen, voor foo veel het advis van hare Provincie aengaet, dat defelve oyt werden, geëligeert tot het Capitainfchap Generael over de Militie van de Generaliteijt.
20. Hebbende daer van gheè'xpedieerc fchriftelijcke Acte, ende vervolghens oock defelve aen de gemelte Heeren van Beverningk
ende



13 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
ende Nieupoort toegeforiden, met biignende ordre, omme hen daer van, tot vorderinghe van bet effect van 't Tractaet van Vrede, te moghen dienen; in dien verftande nochtans dat, alvorens de voorfchreve Acte te demanueren,"ofteaenyemadtter Wereldt te doen, ofte te laten weten, dat defelve Acte bij haer Ed. Groot Mog. ghearresteert, ende henluijden toeghefonden was, fijluijden als noch alle bedenckelijcke, ende doenlijcke devoiren fouden hebben aen te wenden, ten eynde meerhoochgemelte Heere Protector daer van mochte deiifteren , ende hem laten vergenoegen met het voor-gheroerde temperament over het voorfz. fubject in den Tractate van Vrede als boven geïnfiueert.
21. Hebbende ondertusfehen de ghemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort niet naergelaten, alle mogelijcke devoiren, ende officien bij meer hoochgemelte Heere Protector aen te wenden, ende te doen, omme hem van de meergheroerde desfelfs begeerte af te brenghen, ende met het voorfz. temperament te doen nemen contentement, immers, omme defelve bij provifie tot uytwisfelinghe van de Inftrumenten van Ratificatie op den voorfz. ghemaeckten Vrede, ende vervolgens tot het doen van de publicatie te disponeren, waer van het eerfte abfolutelijck geweijgert zijnde, het tweede naer vele , ende menichvuldige obltaculen , niet dan op ghereitereerde toefegginge van haer Ed. Groot Mog. Refolu.
tie



WEGENS DE ACTE VAN SECLTJSÏE. Jp
tie als boven in weijnich dagen uijt te bren. gen, eyntlijck is geobtineert:
22. Ghelijck haer Ed. Groot Mog. daer van, bij naedere advifen van de meergemelte Heeren van Beverningk , ende JNieupoort, bericht ontfanghen hebben , oock daer uijt vernomen dat defelve Heeren , in ghevolge van 't voorgheroerde haer Ed. Groot Mog. ferieus aenfchrijvens, ende precife ordre (die oock t'federt noch op den thienden en tweeen twintichften Mey voorfz. in feer ernftighe termen is gereitereert gheweest) de voorgeroerde Acte niet ghedemanueert, maer defelve, in alle fecretesfe, ende fonder daer van aen yemandt kennisfe te gheven, onder fich gehouden hadden; trachtende in alle manieren tijdt te winnen, ende alle voorkomende occafienwaer te nemen, omme haer daer van , ter intentie van de Regieringe, ende tot effeótueringe van de voor-gheroerde haer Ed. Groot Mog. iterative ordres, te moghen dienen; ghelijck fulcks oock een geruijmen tijt met vrucht is ghefuccedeert.
23. Maer alfoo middelerwijlen de voorfz. faecke alhier niet ten besten was gemefnageert, ende dat oock, bij de Heeren Gedeputeerden van eenige Provinciën ter Generaliteijt, daer van met grooten ernst breeder openinghe wierde verfocht, onaengefien bij haer Ed. Groot Mog. door verfcheydene Remonftrantiennaecktelijck wierde aengewefen, aend'eenezijde, dat defelve totfoodanige ope* B 2 " nin*



SÖ DEDUCTIE, OFTE DFCLARATIE ,
ïiinghe in geender manieren waren ghehouden ende aen d' ander zijde, dat door defelve openinghe de devoiren, die bij de meergemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort. m ghevo.lge van de voorgheroerde haer Ed. Groot Mog. iterative ordres, wierden aengnewent, t eenemael vruchteloos ghemaeckt fouden zijn geweest? met toefegginge, ende verfeeckeringe, dat, nademael daer Innewas beftaende de principaelfte reden waeromme haer Ed. Groot Mog. de voorfz. verfochteopeninge tot die tijdt hadden ghedeclineert, foo haest de voor gheroerde reden foude ko! men te cesferen, ende het werck ter eenre, ofte ter andere uijtflach ghenomen hebben ende fulcks foo haest de nature van der faecke foude konnen lijden, dat d' opghemelte Heeren Gedeputeerden van de Prbvincien m de voorgheroerde derfelver begeerte moch. ten werden voldaen , als dan de meergeroerde verfochte openinge bij haer Ed. Groot Mog ten contentemente van defelve foude gefchieden? Ende dat door de voorfz ernftige verfoecken, met 't geene vorders daer over, bijnaer van dach tot dach, ter Gene* rahteijt was voorvallende, de voorfz. faecke t eenemael ruchtbaer ghemaeckt, ende door de gantfche Werelt verfpreijt wierde.
««ft Soo,isdaer ?P gevolcht, endeontwijf. ielijck oock daer door veroorfaeckt, 't geene bij de gemelte Heeren van Beverningk,' ende Nieupoort , bij Misfive van date den dne-en-twintichften Mey voorfchreve, aen
haer



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. al
haer Ed. Groot Mog. uijt Westmunfler isgheadvifeert; namentlijck dat de geruchten van confufie, ende combustie, die men in EngeJandt voorgaf, over't gunt voorfchreve is , alhier in de Regieringe, ende onder de Ghe. meijnte te wefen ontftaen, aldaer met vele hatelijcke circumftantien wierden gedivulgeert, ende de geheeieStadtvan Londen, mitsgaders oock bij gevolge het Hoff van fijne Hoocheijt vervult hadden met alderhande discourfen, ende impresfien, fulcks dat fij geloofden, dat hoochgemelte fijne Hoocheijt daer door was bewogen geworden , omme haer door den voorghemelten Heere Secretaris van Staet op den een-en -twintichften daer bevoorens te laeten begroeten , ende met eenen op dé extraditie van de voorfz. Acte te doen fom« meren; dan dat fijluijden echter als noch de receptie van de voorgeroerde Acte hadden ghedisfimuleert, ende den felven Heere Se. cretaris met declinatoire, ende dilatoire antwoorden afgefet, oock hem daer benevens bij alle bedenckelijcke redenen ghetracht te disponeren voor fijn Perfoon , ende omme voorts bij fijne Hoocheijt foodanighe goede officien te willen doen, dat de meergheroerde Acte achter weghe ghelaten, ende hooch» ghemelte fijne Hoocheijt, met het voor gementioneerde temperament ghecontenteert mochte werden, ende dat denfelven Heere Secretaris daer op hadde aengenomen alles te fullen refereren.
25, Dat voorts de meerghemelte Heeren B 3 van



1* DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
van Beverningk en de Nieupoort de faecke daer bij niet hadden ghelaten, maer bij hun felvea confidererende dat het als doen den rechten tijdt was omme een vorder effort bij hoochgemelce fijne Hoocheijtfelfs te doen, totuijtwerckinge van haer Éd. Groot Mog. goede intentie, in de voorgeroerde derfelver iterative aenfchrijvingen begrepen , overfulcks s anderen daechs, namentlijck op den tweeen twintichften Mey voorfz. een particuliere audiëntie bij defelve verfocht , mitsgaders oockgheobtineert hadden, ende naer een conferentie van ontrent drieuyrenover 't voorfz. fubjeél met fijne Hoocheijt ghehouden, naer allegatie van alle bedenckelijcke redenen ende motiven toteffeclueringe van de voor-gheroerde haer Ed. Groot Mog, ferieufe intentie, ende naer een ernftich debath van de contrarie fustenue, eytlijck echter hetongeluck hadden ghehadt, dat hooch-gemelte fijne Hoocheijt bleef perfifteren bij fijne voorige opinie, fon. der eenigen tijdt te willen nemen, omme de voorfz. redenen , ende motiven van de gemelte Heeren van Beverningk , ende Nieupoort naeder te pondereren, 't welck nochtans bij defelve op 't fcheijden feer ernftelijck was verfocht, fonder dat fijluijden, dies onaengefien, de voorgeroerde A£te als noch hadden gedemanueert, ofte oock eenige d' alderminfte openinge ghegeven van het arresteren van defelve; trachtende als noch ten minften tijdt winnen, op hope van eenige beter occafie» omme op de executie van de meer-geroerde haer Ed. Groot Mog. ordres met favorabelder fucces te mogen laboreren; gelijck dan
oock



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 43
oock noch naer date van dien eenige vergeeflche tentamina waren gedaen, fonder dat fijluijden echter als noch in den tijdt wierden gepraecipiteert.
26. Dan alfoo middelerwijlen d' inftantien van fommige Heeren Gedeputeerden van de Provinciën ter Generaliteijt tot openinge als boven met meerder en meerder ernst wierden gedaen , fonder haer in redelijckheijdt te laten vergenoegen met te kennisfe, door ordre van haer Ed, Groot Mog., aen defelve in 't particulier ghegeven, ende dat oock eenigen van dien in den felven hunnen ernst foodanige onmaticheijt begondentebetoonen.dat haer Ed. fich niet en onthielden haer Ed. Gr. Mog. ,met fcherpe gefchriften te bejegenen » ende een condemnatoir oordeel over defelve te ftrijcken, alhoewel ter faecke van yets daer vanfij haer felven, door de yverige continuatie van de voorfz. verfoecken tot openinge als boven, argueerden noch gheene rechte kennisfe te hebben. Dat 'mede haer Hoog Mog. door geene redenen ter werelt, nochte oock met eenighe preefentatien, die nochtans in volkomen billickheijt aen defelve wierden gedaen , konden werden gediverteert van derfelver voornemen, omme, bij pluraliteijt van advifen, de voorghemelte Heeren Ambasfadeursin Engelandtbij fpecialeaenfchrijvinghe te ordonneren, in effeéte dat defelve aen haer Hoog Mog. fouden hebben over te ftuijren Copije van de meergeroerde Aéle, ende voorts puncluelijck te adviferen, wat bij haer Ed.» ofte eenigen van henluijden, in de voorfz, li 4 faeoi



** DEDUCTIE, OETE DECLARATIE,
faecke foude mogen wefen verhandelt, ende dat haer Ld. Groot Mog. uijt alle 't felve ge. woet fagen veele fwarighedeii, ende onheijfen
reV iJnI°°itganck,Van foodanige proceduij. ren ende de voorfz. faecke verblfvende in e fulcke termen als vooren is verhaelt, den ötaet van t Landt, ende de goede Ingefetenen van dien fouden hebben konnen oferkoSinS r" t0t verh^dinge van dien, ende infonderhe.jt omme, mits d' onfeeckerl IrLt VTfz- faecken in Engelandt, het veSrrCk Va" d6n Vrede' door de voorProuiÏÏ maTere Van P^cederen der voorfz. tJZl„ ' Sheen.. nieuwe toevallen fubjeéfc
Serï?nP?Sh Cn 1^ ^d^es loopenden jaers goet-ghevonden hadden de meer-gemelte
ïf" ^Beverningk, ende Nieupoort te ll r JChnjVen' dat defelve nochmaels, «lfirSnder/e"lcJh tijdtverlies , door alle moÖi™ e"de bedenckelijcke middelen, ende Sn ÏE h"ochiemeJte Heere Proteftor met een mjtierfte effort fouden trachten te disponeren omme fich met het meer-geroerdetem-
?hGSt?COnu£enteren; het werck> in allen fpnmii?'*?aer,henen dirigerende, dat daer op cenmael finaeJijck mochte werden gheweten wa van de Iwpofitie van fijne Hoocheijt voor t uytterfte foude wefen te verwachten, met bijvoeginghe dat haer Ed. Groot Mog verteTtn\aü diens£ van den Lande daer aen iZeZ>C^7 t6-Zij,n gelegen> dat de vooronSïïp t ■ I n,et langer b,eve flu£ieren m ;Strl,e,j(lt' dat defelve, ofte volgvnde het meer geroerde temperament, ofte
met



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSlE. 35
met overleveringe van de voorfchreve A6te wierde ter neder geftelt.
27. Daer op dan ghevolcht is, ghelijck de meergemelte Heeren van Beverningk," ende Nieupoort op den twaelfden der fel ver Maent, fo aen haer Hoog Mog., als aen haer Edele Groot Mog. hebben geadvifeert, dat bij defelve nochmaels, met allen ijver, ende getrou*" wicheijt, alle bedenckelijke argumenten, redenen, ende andere middelen, ghebruijckt, .ende bijgebracht zijnde, omme fijne Hoocheijt van de dick-ghementioneerdedesfelfsfustenue te diverteren, defelve daer van niet heeft kon. nen werden afghebracht, ende dat fij derhalven , in voldoeninghe van 't jonghst- gementioneerde haer Ed. Groot Mog. aenfchrijvens, de meergeroerde Acte eyntlijck aen hoochgemelte fijne Hoocheijt hebben ter handen geftelt.
28. 't Welck mogelijck, bij d' een of d'ander toeval, noch in 't geheel gedeclineert, ofte immers voor een gheruijmen tijdt ghediffereert foude hebben konnen worden, indien den voor verhaelden onmatigen ijver , ende de boven-gheroerde pracipitante proceduren van de Heeren Gedeputeerden van eenighe Provinciën ter Generaliteijt haer Ed. Groot Mog. geen rechtmatige redenen van becommeringe, endeappreehenfie hadden ghegheven van dat de voorfz. faecke langer blijvende in de voor-gheroerde onfeeckerheijt, d' aengename ruste > en.de gewenschte Vrede, die doch
B S haer



55 deductie, ofte declaratie»
haer Ed. Groot Mog. nu te meermalen waren geadverteert fonder 't voorfz. poincr. tot geenencffecte te konnen werden ghebracht, wel eenighc nieuwe, ende forchelijcke toevallen fubjecr foude hebben mogen worden.
EERSTE DEEL.
c A p, I.
Bivifte van '* Wenk, ende verhaelvan alle d'objeÏÏien.
™ Jh"?6 alhoewel haer Ed. Groot Mog. vastebjck vertrouwen, dat, door het voof^ geroerde oprecht, naeckt, ende ongheveiinst verhael van 't gepasfeerde, alle die§geeneJdie luir vGt ee-n ongepraïoccupeert oordeel lullen geheven in te nemen, ende te overweïïSr'ru rdoorJn h"n ghemoet volkomentJrjcK lullen wefen overtuijcht van de fmcere
de naer Ed. Groot Mog. in alle 't geene
Ie tul' te"ubestenvan de gemeene faecff' ebben g^eprocedeert, dewijle noch-
van dTï * de(3° H??ren G^4uteerden Stad pr^ovlncien van Vrieslandt, ende van i>tad Groeningen, ende Ommelanden, ende
vrnV7§h?nS,mede bijd' Heeren (40 Staten van Zeelandt, mitsgaders oock naderhand



WEGENS DE ACTE VAN SECLUsTE. 9?
d'Heeren (5.) Staten vanVrieslandtvoorfz.» door feeckere ingediende gefchriften, als boven, ghepoocht is aen d'andere Provinciën van de voor geroerde haer Ed. Groot Mog. proceduren contrarie impresfien te gheven. Soa hebben haer Ed. Groot Mog. haer verplicht» ende genootfaeckt gevonden, tot naederonderrechtinghe van hare Bondtghenooten» midtsgaders van allen anderen die de voorfz. gefchriften ter handen fouden mogen zijnghekomen, ende defen fullen fien, oock tot we* derlegginghe van de praïtenfe redenen in defelve ghefchriften vervat, yets naders hierbij te voegen; verklarende, ende obtesterende in defen allen geen ander oochmerck te hebben, als hun felven, ende hunne actiën bij de voorfz. ghefchriften odieuslijck voorgeftelt» mitsgaders d' eere, ende reputatie'sLants van Hollandt, ende Westvrieslandt te juftificeren» voor te ftaen, ende te verdedigen, ende alle hun voornemen alleenlick te tenderen tot ruste , vreede, eenicheijt, ende 't gemeene beste.
2. In welcke voorfz. wederlegginge omme ordentelijck, ende buijten confuüe te proce. deren , foo moeten haer Ed. Groot Mog. prsmitteren naer examinatie, ende discusfie van de voorfz. gefchriften te bevinden, dat defelve tenderen omme te bewijfen, fo wel dat haer Ed. Groot Mog. niet fouden hebben vermogen de voorgeroerde Acte van Seclufie in voegen als boven te pasferen, als mede dat, al waer 't fchoon foo dat fulcks in haer Edele
Groot



DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
S£0t ^og- vermogen mochte zijngheweesü, echter het felve om verfcheijden pregnante redenen hadde behooren te werden Sgl.
3- Dat tot bevestiginge van het eerfte der voorfz pofitiyen werden bijgebracht, aen d' eene zijde eenige argumenten die de fubftantie van de voorfchreve Aéte,ofte devoor-gero ! de feclufie in abftraclo , ende fonder eenïe verdere relatie gheconfidereert, touche^ namentlijck: 3 luucneien,
Eerftelijck dat defelve foude ftrijden teghens de conihtutie ende nature van deJ Unie iS Jare ijjo-tusfchen de Provinciën aengegaeT volgende dewelcke de Provinciën tot alle de' hberatien foude moeten treden, fonderbenige preoccupatie ofte vooroordeel, als waer mede de vnjheijt van de opinien wert wech ghenomen ofte geturbeert:
Ten tweeden dat de voorfz. feclufie in vpTp deelen foude ftrijden met demoLSge, ende fchnftehjcke verklaringen bij de gemeene Bondtgenooten gedaen in de extraoSaire Vergaderinge Anno 1651. op de groote iTe van den Hove van Hollandt gehouden? Enne ten derden dat de voorfz. feclufie hii
ï,aer/d' G,r°0t Mog' niet hadde behoo en te werden gedecreteert, ende peremptoirliick vastgheftelt fonder daer op d' LocKerneke Heeren Staten van Zeelandt alvoorensgeCt ofte daer over met defplw ' s » getreden te hebben, f ' U communi«tie
4- En,



WEGENS DB ACTE VAN SECEUSIE. t<J
4. Ende aen de andere zijde mede eenige argumenten die, benevens den innehoude van de voorfz A6te, oock reflectie maecken op de Republijcque van Engelandt , voor foo veel defelve Acte daer toe is relatif; als namentlijck:
Eerftelijck dat 't concert ofte de onderhandelinge, die gbepraïfupponeert werdtdaer over ontwijffelijck met den Heere Protector van da hooch-gemelte Republijcque te hebben ghein- N tercedeert, klaerlijck foude deflecteren van den Texti ende intentie van de voor-gheroerde Unie, ende in fpecie ftrijdich wefen met het tiende Articul van defelve;
Ten tweeden dat de Refolutie tot de voor» geroerde feclufie niet wettelijck foude hebben konnen werden genomen tot bevorderinge, ende accomplisfement van het Tractaet van Vrede (gelijck hier boven ghededuceert isghefchiet te zijn) fonder voorgaende kennisfe ende bewilliginge vande ghemeene Provinciën, ten opfichte die materie bij 't negende Articul van de voorfz. Unie gheheelijck , ende fonder referve foude zijn gheftelt aen 't eenparich advis, ende confent van alle de Leden van de felve Unie.
Ende ten derden dat het pasferen van de voor-geroerde A&e ftrijdich foude zijn teghens de Refolutie bij haer Hoog Mog. op den negenthienden Februarij lestleden, raeckende het voren gementioneerde temperament, geno< men: Ende dat, mits alle de voorfz. redenen, haer Ed. Groot Mog. de voor-gheroerde Acte van Seclufie niet fouden hebben ver-s
mo-



33 DEDUCTIE , OFTE DECLARATIE,
mogen m voegen als boven, te arrestee» ren.
5. Dat wijders tot adftruftie van 't tweede der voorfz. poficiven wederomme werden geallegeert aen d' eene zijde eenige reflectie hebbende op den Staet in 't gemeijn, als namentlijck.
Eerftelijck, dat het pasferen van de voorgheroerde Acte van feclufie foude contrariëren de dierghekochte vrijheijt, oock chocqueren, ende immunueren de fouverainiteijt, ende gerechticheijt van de andere Provinciën;
Ten tweeden, dat 't felve foude impliceren een fubject-ie, ende pulillanimiteijt, ende fulx oock den Staet brengen in kleijnachtinge Lij andere Coningen, Republijcquen, Prin. een, ende Potentaten;
Ende ten derden dat uijt de voorfz. feclufie oneemcheden, fcheuringen, ende disfentien, foo onder de Regenten van 't Landt teghens den anderen, als onder de gemeene Ingefetenen tegens de Regieringe fouden ftaen te relulteren.
6. Ende aen d' andere zijde mede eeniehe •redenen, reflectie hebben de op den Huijfevan Oraignein 't particulier; als namentlijck:
In den eerften dat den jongen Heere Prince van Oraigne ende desfelfs defcedenten daer door fouden werden ontfet van de pr<erogati. ven, hen eenichfints aengebooren,
Ende ten anderen dat de voorfz. privatie, ofte feclufie foude zijn een excesfive ondanck-
baer-



WEGENS DE ACTB VAN SECLUSIE. JI
baerheijt tegen s 't voorfz Vorftelijck Huijs; endetdat om alle defelve redenen hetpasferen van de voorgeroerde Afte hadde behooren te werden naergelaten.
C A P. %h
Dat de Provincie van Hollandt, in krachte van hare Souverainiteijt» d'Atie van Seclufie in qutzftie heeft vermogen te pasferenj endefolutie van de objeftien daer tegens voortgebracht.
i. Ende omme vervolghens de voorfz. argumentatien , ofte prasfente redenen, met foliditeijt te wederleggen, ende eerftelijck te betoonen in de macht: ende 't vermogen van haer Ed. Groot Mogende te zijn gheweest tot het arresteren van de voor geroerde A£te van feclufie, fonder bekroon van yemandt, peremptoirlijck te refolveren. Soo dient voor al wel in achtinge genomen het vast fondament tusfchen alle de Provinciën buijten contraverfie, dat naementlijck bij de Staten van de refpecïive Provinciën, yeder in ccn lijnen, is de volle, ende abfolute Souverainiteijt, midtsgaders het indisputabel recht, ende d" ©nbepaelde macht, omme over alle faecken, die bij de voorfz. Unie, ofte bij particulier confent van de Provinciën aen de Generaliteit niet zijn gedefereert, bij hun felven te refolveren, disponeren, ende decreteren, ofte



ï» DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
te daer inne te doen, ofte te laten, het geene defelve voor den dienst van hare Provincie, ofte van de Inghefetenen van dien noodich achten, ofte anderfints goetvinden mogen, ionder dat fich daer mede eenige andere Provinciën , ofte yeraant ter Wereldt heeft te bemoeijen; geüjck fulcks oock bij de voorgeroerde ghefchriften van de voornoemde dne Provinciën, ende namentlijck bij de deduftie van wegen d' hooch gemelte Heeren Maten van Zeelandt op den dertichften Tunii Jestleden ter Vergaderinghe van haer Hoog Mogende ingcdient, in terminis wert gepo-
2. Daer uijt dan vloeijt, 't gunt mede aïlentnalven tn confesfo is, dat yeder van de felve Provinciën in 't particulier competeert d ablolute , ende fouveraine dispofitie over het maecken van Stadthouders in haere Provincie, ofte om beter te feggen, over het derereren, ende confereren van foodanige macht, authoriteijt, ende gefach, als aen voorgaende Stadthouders van de Hertogen, Vrraven , ofte Heeren van de voorfz. Provinciën, hier bevoorens bij defelve Hertogen, Graven , ofte Heeren is ghedefereert gheweest, ofte oock wel van foodanighe minde, re, oite meerdere auéthoriteijt, als de Staten van de felve Provinciën, naerghelegentheijdt, fouden mogen goetvinden; ende fpeciahjck mede omme de voorfz. collatien te doen op alfulcke Perfoonen, ende wederom, me daer van te fecluderen fodanigen, als de-
fel-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 33,
felve Heeren Staten raetfaem achten, fonder oock gehouden te wefen daer op te hooren 't advijs van yemant anders, ofte daer over met eenige andere Provinciën prsealable communicatien te houden, ten ware eenighe particuliere Verbintenisfe met andere Bondtghenooten ghemaeckt in defen inconfideratie quame, daer van hier onder nader fal worden gefprooken: Alle 't welcke mede applicabel is op de electie , ofte feclufie van Gouverneurs, ende Capiteyns Generaels over de particuliere Provinciën, midtsgaders oock van Admiraels ten reguarde van foodanige Provinciën op wekkers conftitutie, ende gelegentheijdt defelve laest ghenoemde charge is applicabel; alfoo niet bevonden wert de dispoütie over de voorfz. faecken, ofte over eenige van defelve, zij bij de voorfz. Unie, 't zij bij eenich particulier confent van de Provinciën , aen de Generaliteijt te wefen gedefereert.
3. Ghelijck dan oock uijt de voorfz. rede. nen noch met meerderevidentieisblijckende, dat d' eene Provincie niets ter Wereldt en competeert over het advijs, ofte de item me van d' andere in faecken die men ghewoon is ter Generaliteijt te verhandelen, als waer uijt een vermenginghe van het voorfchreve fouverain gefach ende een oneyndelijcke confufie foude komen te refulteren; maer dat yeder Provincie privativelijck competeert aengaende haer advijs, ofte ftemme als boven, affirmativelijck, ofte negativelijck, fodanigh C te



54 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
terefolveeren, ende disponeeren als defelve te raede werdt; ende dat de faecken ter Generahteijt in deliberatie ghebracht, midtsgaders daer op by de refpeftive Provinciën, veder naer fijn welgevallen, gheadvifeert wefende, alleenhjck reguard ftaet te werden ghenomeri op de plurahteijt van deftemmen, ende of men daer mne vermach ofte behoort bij pluraliteijt te concluderen ofte niet; fonder dat ofte in den lext, ende de woorden van de voorfz Unie wert bevonden, ofte uijt de conftitutie, ende nature van defelve kan werden ghetrocken eenich ver bode, ofte prohibitivl ftipulatie van dat de Provinciën over faecken, diet'eeni. gen tijde in de Generaliteijt in deliberatie fouden mogen komen, niet gheoorïoft foude we. Jen, om eenige confiderable redenen, in den haren vast te flellen , 't een, of 't ander poinct, voor foo veel haer advijs aengaet. noijt te fullen toeftaen; «"gaec,
h£ ffermm?iï de[en de waerhe,ït b}J haer Ld. Groot Mog. hier boven voorche-
ltelt met eenige exempelen wat nader t'illu. toeren: Heeft niet de alderimporteniste faec* ke, die bij Menfchen memorie, ofte geheuch. msfe van Historiën, in defe Nederlanden voorgevallen is ons gheleert dat foodanige negative Refomtie, ende verbintenisfe fora wil. len nootfaeekelijekis? Hebben niet d'Heeren Staten van Hollandt ende West-Vriesland, in de: eerfte beginfelen van defe Republijcque, «feparatehjek, ende niet alleen fonder d'ande.
re



WEGENS DE .ACTE VAN SECLUSIE. 35
re Provinciën, maer oock felfs een geruijmen r.ijt voor ende al eer d' Heeren Staten van Zeelandt daer toe konden werden ge* bracht, (die nochtans ontrent die tijdt, meer als oijt, gewoon waren in alle gewichtige faecken met die van Hollandt pari pasfu te gaen) door een mannelijcke couragie (6) gerefolveert, ende vast geltelt, oock metgroote fecrëtesfe haer bij Eede verplicht den Coninck van Spagnien noijt wederomme tot [haren Prince, ende Heere te fullen aennemen, ende fijnen Name , Zegele, ende Titulen, noijt meer te fullen gebruijeken? Soude nu wel met recht konnen worden gefustineertdat 't felve was geweest ftrijdich met de conftitutie, ende nature van de voorfz. Unie die doenmaels (als korts daer te vooren gefloten zijnde) noch foo versch in de gedachten was? Ende echter hadden d' andere Provinciën ende fpccialijck die van Zeelandt, als doen vrij meerder redenen, ofte fchijnredenen, omme haer over het doen van die van Hollandt misnoecht te houden, als wel in de jegenwoordighc gelegentheijt konnen werden bijgebracht, aengefien die faecke comparabelijcic was van hoogcr importantie, ende de Provinciën nootfaeckelijck meer ter herte gaende, als defe jegenwoordigc; gemerkt daer door, ende door d' onveranderlijcke negative ftemme van Hollandt, in krachte van 't negende Articul der voorfz. Unie, niet alleenlijck alle hope, maer oock alle posfibiliteijt van reconciliatie, ofte Vrede wierde wechghenomen, daer nochtans foo weijnich tijds te vooren het werek, op C 2 die



3<5 DEDUCTIB , C*TE DECLARATIE ,
die notable onderhandclinee tot Ceulei» voorgevallen, door d' interpoütie van de Keijferlijcke Commlsfarisfen, foo verre was geadjuftecrt geweest, dat de Ministers van d Heeren Staten Generael van wegen de felve de voorfz handeiingè bijgewoont hebbende, d opgeftelde Articulen aen hunne Committenten overgefonden, ende defelve bij Misfi-
Le;/°01?fer,advijs' welernfteUjck gebeden hadden rijpehjck te willen overwegen, ende examineren of met beter en ware hen op >t naetle tot de prcefentatie in de voorfz. Articulen vervat te volgen, dan langer info jammer lij eken, wreeden, ende onfeeckeren Oorioghe te continueren; end! daer bij komende dat de voorfz. onderbande linge alleenlijck door de lanckwijlicheijt van de dehberatien van de Heeren Staten Generael, ende t vertreck van den Hertog van Terra Nova, gheaufthorifeerde van d' ander zijde, daer door veroorfaeckt, buijten vervolch, ofte befluijt gebleven was.
5. Hebben niet d' Heeren Staten van Hol. landt ende West Vrieslant, naer dat den ertoch vanAnjou, Alancon, &c. Broeder van den Conmck van Vranckrijck, (die bij d' Heeren Staten Generaal tot Protector van de Nederlanden, ende bij de meeste Provinciën tot haren Pnnce ende Heere was aengenomen) m Januar.o 1583 deStadt van Antwerpen, ende verfcheijden andere Steden met de Wapenen van 't Lant hadde föecken te overvallen , couragieuslijck ende conftanteliick gerefolveert , fclfi tegens »e advijs van Jden
Hee-



wegens de acte van seclusie. 57
Heere Prince van Oraigne W i l l e m , hooch. loffelijcker memorie , hooch-gemelte Heere Hertoch noyt wederomme te fullen aennemen, ofte met den felven in eenige reconciliatie te treden? daer toe nochtans alled'andere Provinciën doenmaels verkeerdelijck met een groten ernst waren gheporteert. Ende heeft men echter doenmaels die van Hollandt noyt voorgeworpen, dat defelve daer mede pecceerden tegens de conftitutie, ende nature van de meergeroerde Unie; jae is ter contraire evident dat fonder d' eene, ende de andere* der voorfz. couragitufe , ende ftantvastighe Refolutien wij alle noch op defer uyre fouden fitten onder een miferable fubjeclie , ende dienvolgende het esfentieel oochmerck van de voorfz. Unie noijt foude wefen bereijckt; ten ware mogelijck Godt Almachtich ons echter rioch van de voorfz. fubjectie, door eenige miraculen, namaels hadde gelieven te bevrijden.
6. Incasde Heeren Staten van Hollandt, ende West-Vrieslandt, na de onlijdelijcke ■comportementen van den Grave van Licester, •ende naer desfelfs laetfte ver treek uijt defe Landen, haer bij Eede hadden gelieven te verbinden denfelven noijt wederomme, voorfod veel haer advijs aengingh, tot Gouverneur, ofte Capiteijn Generael te fullen admitteren, foude haer fulex niet gheoorloft zijn gheweest * jae foude men haer daer over niet noch op' huijden moeten roemen ?
c 3 7- ïn;



38
DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
7. Indien danonfe Voor-Ouders, te weten de Heeren Staten van Hollandt, endé Westvneslandt, affonderlijck tot privatie van den Coninck van Spaignen van alle heerfchappije over den felve Lande onwederroepelijck hebben vermogen te refolveren: indien defelve Heeren Staten, tegens de intentie ende inclinatie van de andere Provinciën, voor foo veel in haer was, de feclufie van den Hertoch van Anjou, Alancon, &c. hebben vermogen vast te ftellen, fonder daer mede de conftitutie, ofte nature van de Unie te hebben geinfnngeert; foo hebben oock haer Ed. Groot Mog. jegenwoordich de voorgeroerde A&e van feclufie, in abftraóïo gheconfidereert,ende fonder reguard te nemen, op de relatie die defelve foude mogen hebben tot de Regieringe van Engelandc, daer van hier naer breeder lal worden gefproocken, fonder eenighe iniractie van defelve Unie, wettelijck vermogen te arresteren.
C A P. III.
Lat in de groote Vergaderinge, Anno 1651, gelouden, egene verklaringen zijn gedaen, daer jegens de voorfz. Se clufte foude ftrijden.
nu wijders aengaet 't geene mede tot^aditructie van 't voorfz. eerfte pofitijf, m t eerfte cas, wert geallegeert, dat na-
ment.



WEGENS DE ACTE VAN SECT.USIP. 3$
mentlijck de vooren geallegeerde feclufie in veele deelen foude ftrijden met de mondelinge, ende fchriftelijcke verklaringen van de ge. meene Bondtgenooten, in den Jare 1651. op de voorgheroerde extraordinaire Vergaderinge, raeckende 't voorfz. fubject gedaen ; welcke verklaringen evidentelijck fouden prefupponeren eene ghenerale affectie, ende inclinatie tot de promotie van den hoochgemelten Heere Prince van Oraigne in de eminente functien bij de Heeren desfelfs Predecesfeurs bekleedt.
a. Soo ghelieven de voornoemde Provinciën voor eerst te confidereren , ende uijt het boverftaende narré aen te mercken, uijt wat infichten, redenen ende motiven haer EdGr. Mog. tot ihet nemen van de voorgeroerde Refolutie zijn gedisponeert geworden , niet fmaeckende nae eenige de minfte disaffectie die in haer met redenen foude mogen werden jgetaxeert.
3. Ende»konnen des niet te min haer Edele Groot Mog. op de voorfz. allegatie (voor foo veel defelve tot bewijs van eenich engagement wert voortgebracht) met waerheijt leggen, nochte in de voorfchreve extraordinaire Ver* ■gaderinge, nochte in de particuliere conferentien doenmaels met eenige Provinciën gehouden, oijt ofte oijt, haer ijets te hebben laten •afgaen, waer op foodanighe prasfuppoost als "boven foude konnen werden gefondeert.
C 4 4. Ea*-



40 DEDUCTIE, OFTE D3CLARATÏK,
4- .Ende foo wanneer bij eenige andere Provinciën yets daer toe tenderende in de i0°f,?,e melteVergaderinge, ofte in de voorfz. paiticghere conferentien wierde ingebracht, «fte voorgeftelt, 't felve altijts, foo veel in Haer was,metvigueur te hebben gedebatteert.
j-Ja? Geere d'Heeren St'lten van Zeelandt, die de voorfz. argumentatie in de voorgeroerde hare Deductie principalijck gebruiken boven alle anderen wel bewust behoorde te zijn, aengefien met defelve, ontrent de voor z.tijdt over 't voorgeroerde poinft, n memchvuldige particuliere conferentie van wegen haer Ed. Groot Mog. veele yveri ge debatthen zijn gevallen; y
6". Gelijck dan oock daer van noch klare getuggenisfe kan geven, feeckere m Pro jofitie, op den vijf-en twintichften Aprilis
van Zer F^r 1 ^'J00' Ge^puteerden van haer Ld. Groot Mog. in de Vergaderinghevan de hoochgemelte Heeren Staaten van Zeelandt eerst bij monde gedaen, ende vervolgens oock bij gefchrifte overgelevert;
7. Ende is voorwaer boven al verwonde-
IL IZ? G^0t M°S'tot fec!"fie als bo-
SlSn -7eilCAeren» om redenen d" de felve ftnjdich foude wefen tegens de vrij. heijt van de deliberatien die in haer Hoog Mog. Vergaderinge fouden mogen komen voor te vallen, tot adftruftie van dien felfs
pree-



WISENS I)E ACTE VAN SECLUSIS.
41
prasfupponeren, ende oock, omme 't voorfz. argument concludenttemaecken, moeten lustineren, dat men albereijts aen den hooch. ghemelten Heere Prince door 't ghepasfeerde in de hoochgemelte Vergaderinge foude wefen verbonden, dat is, dat men de vrije deliberatie dien aengaende al t' eenemael foude qujjt zijn. Ende wie hoorden oijt foodanighen argumentatie , dat men omme tot confervatiö van yet6 te perfuaderen, voor een fondament fal leggen, ende voor reden gebruijcken dat 't felve albereijts is verloren ?
€ a p. IV.
Hoeverre, ende in wat faecken, d' Unien tusfchen Hollandt, ende Zeelandt gemaeckt defel. ve Provinciën obligeren, omme communicatis confiliis, ende niet feparatelijck, te refolve' ren; Ende dat het decreteren van devoorgeroerde Seclufie tegens de voorfz. Unien niet Jlrij. iich fij,
*• "VVaer mede dan komende aen de derde praetenfe reden tot adftruftie van het voorgheroerde eerfte pofitif gheallegeert, namenthjck dat haer Ed. Groot Mog. niet fouden hebben vermogen de voorgeroerde feclufie peremptoirlijck vast te ftellen, fonder daer op alvoorens te hebben gehoort de confideratien van de Heeren Staten van Zeelant, ofte daer over met defelve in conferentie getreden CS te



43 Deductie, ofte declaratie,
te zijn geweest, op prsfuppoost dat fulks foude ftrijden tegens de particuliere Unien tusfchen de Provinciën van Hollant ende Zeelant, in de Jaren 1575 ende I57e\gemaeckt: So moeten haer Ed. Groot Mog. dien aen. gaende vooreerst prasmitteren dat defelve wel hadden ghewenscht, oock met reden niet an» ders verwacht, dan dat, al waer 't fchoon foo dat de Provincie van Zeelant gemeynt hadde bij haer Ed. Groot Mog. yets te wefen ondernomen 't gunt de voorgeroerde Unien m eenigen deele foude mogen chocqueren, daer over echter bij d' hoochgemelte Heeren Staten van defelve Provincie egeene klachten ter Vergaderinghe van haer Hoog Mog. ende fulcx loco plane alieno, geaddresfeert, ende gedaen fouden zijn geweest, maer dat in fuiken gevalle de gepraefupponeerde contraventie aen haer Ed. Groot Mog. in 't particulier, discretelijck, ende gelijck tusfchen foo naeuw gheunieerde Bontgenoten betamelijck is, gereprcefenteert foude zijn geworden, te meer dewijle de meer hoochgemelte Heeren Staten van Zeelandt, voor 't arresteren van de voorgheroerde Deductie, van wegen haer Ed. Groot Mog. op ontfangen advertentie van eenich vooroordeel, dat dien aengaende bij defelve albereijts foude wefen geleijt bij Misfive van date den achtienden Junij lestleden , in alle minnelijckheijt wasaengheboden, omme aen den geenen die haer Ed. Mog. daer toe fouden believen t' aucthoriferen, tegeven foodanigen openinge, ende kennisfe van haer Ed. Groot Mog. doen, ende laten, ontrent
het



WfiGiNS DE ACTE VüN SECLUSIE.
45
het voorgeroerde fubject., midtsgaders vande redenen, ende confideratien die defelve hadden «ghemoveert tot het geene voorfz. is te procederen, dat haer Ed. Mog. daer mede ontwijffelijck fouden hebben ghenomen fatisfaétie, ende contentement; met gantsch vrundthjck verfoeck , omme dien aengaende geen vorder vooroordeel te willen admitteren, maer veel eer met een ongeprasoccupeert ghemoet, naer inghenomen onderrichtingé als boven, begrijpen wat in de vooren gededuceerde conjuncture van faecken hadde konnen, ofte behooren ghedaen, ofte gelaten te worden.
2. Dan dewijle het d' hoochgemelte Heeren Staten van Zeelandt des niet jegenftaende, anders heeft ghelieft> foo moeten haer Ed. Groot Mog. op de voorgheroerde allegatie alhier feggen, dat de felve nevens de meer hoochgemelte Heeren Staten van Zeelandt, wel verftaen , achtervolgende de voorfz. particuliere Unien, betamelijck te zijn over faecken daer inne beijde de voornoemde Provinciën notabel interesfe hebben bij eene van defelve niets peremptoirlijck te werden ter neder gheftelt, fonder alvoorens daer op de confideratien van de andere te hebben ghehoort, ende dat overfulcks bij haer Ed. Mog. in de voorgheroerde derfelver Deductie oock voorfichtichlijck werdt ghepofeert: Dat het niet fatcoenlijck foude wefen, noch oock wel ftaen ïn 'i vermoghenvan een van beijden, omme effeftive een Stadthouder te committeren, ende ftel-
len



44 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
len over hare particuliere Provincie fonder kennisJe, ende advijs van de andere;
3. Maer dat daer benevens in defen ftaet te confideren, eerftelijck dat feer groot" onderfcheijt is tusfen een effeclive ofte affirmative dispofitie, ende tusfchen een negative verklaringhe over diergelijcke faecken; als vrij van hooger confidentie wefende, metter daeteen Madthouder feparatelijck te verkiefen, ofte londer voorgaende communicatie als boven een Provinciael advis tot electie vaneen Capiteijn Generael ter Generaliteijt effective in te brengen, dan wel alleenlijk vast te ftellendat men d een of d' ander Perfoon tot de voorfz. digmteijten niet verkiefen,ofte metfijneftemme daer toe niet promoveren fal; naedemael door het eerfte den geenen van de voorfz. Bondtgenooten die ghepraeterieert, ofte niet gheconfuleert foude zijn feer Jichtelijck merCkehjcke onghemacken effective fouden konnen werden toegebracht, daer ter contrarie door t andere voor de niet gheconluleerde Bondtgenoot geen notabel interesfe kan werden gegeal legeert. 6
l 4ja3?0.ch voor^> 't gunt in defen decifoir £.« il 1 ?eer hooch^me]te Heeren Staten
SL.n <ndtCe;St (lo) °P den eene" twint.chften September 1652. fondereenige pr^allable communicatie, ofte conferentie met haer ïtr • °g' te hebben gehouden, bij
23 Th Tde aParte Re"ol^ie hebben ter neder gheflelt, ende vervolgens mede
(2 O Op



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIB. 4$
(21) op den acht-en-twintichften Julij des voorleden Jaers, plotfelijck, ende felfs fonder eenige voorgaende advertentie aen haer Ed. Groot Mog. daêr van te geven, voor advijs Provinciael ter Generaliteijt ingebracht, dat men den Jongen Heere Prince van Oraigne van doen af aen behoorde te defigneren tod Capiteyn, ende Admirael Generael van defe Vereenichde Nederlanden, met't geene verders, defelve materie raeckende, in de voorgheroerde Refolutie van de hoochgemelte Heeren Staten van Zeelant van date den een-en— twintichften September voorfz. is begrepen; ende conden haer lid. Groot Mog. derhalven op 't fondament van de voorfz. Unie niet noodich, jae felfs, niet geraden vinden over het fubject. in defen geroert te verfoecken de confideratien, ende 't advis van die geene die haer op 't felve fubject albereijts bij aparte dispofitie onbequaem hadden ghemaeckt omme daer over een ongepreeoccupeert advis te konnen geven.
5. Waeromme dan oock haer Ed. Groot Mog. in allen gevalle niet hadden verwacht dat meer hoochgemelte Heeren Staten van Zeelande, die over 't felve fubject de meergeroer*de particuliere Unien , in voegen voorfz., foo merckelijck hadden ghechocqueert, .ofte de geheugenisfe van dien foo fpoedich fouden hebben verlooren gehadt, ghelijck haer EdGroot Mog. als nu uijt den Text van de voor geroerde Deductie ni«t fonder verwönderinge bemercken gefchiet te zijn, ofte andei fints, daer
van



DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
van de memorie noch behouden hebbende, niet fondermerckelijcke inconfideratie anderen t' onrechte fouden hebben willen infimuleren van een faulte daer aen Tij felfs haer in der waerheijt foo hoochlijck plichcich hadden gemaeckt:
6. Behalven dat oock in defen peremptoir is, ende uit het bovenftaende verhael van 't gepasfeerde naecktelijck kan werden afgeno. men, dat foo wanneer haer Ed. Groot Mog. bij lefture van de voorgeroerde Mislive van de Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, in date den vijfthienden Aprilis lestleden, van de ernftighe intentie, ende finale Refolutie van den Heere Protector vooren gheroert, kennisfe hadden bekomen als doen geen tijdt van langhwijlighe deliberatien , ende verre communicatien, maer wel van prompte Refolutien, ende vooral van fecrete directie, in een faecke de gemeene welvaert foo hoochlijck betreffende, was gebooren; Op hoedanige occafien , jae felfs fimple allegatien van nootfaeckelijckheijt om fpoedighe Refolutiente nemen, d'Heeren Staten van Hollandt, ende West-Vrieslandt t' anderen tijde, oock wanneer de voorfz. particuliere Unie in allen deele noch was in volkomen obfervantie, ende vigueur (daer ter contrarie jegenwoordich het meerendeel van den innehoude van dien door de verandcringe van tijden inpra&iquabel gheworden, ende in disobfervantie geraeckt is) die van Zeelandt wel ten goede geduijt hebben dat defelve op 't hoochfte, ende importantfte
Pojnct.



WEGENS DE ACTE VAN SECI.USIE. 4*f
Poinct- 't welck kan worden bedacht, end© daer op d' argumenten in de voorgeroerde Deductie gebruijckt meest applicabel zijn , namentlijck op de delatie van de fouverainiteijt, ofte verkiefinge van een Grave, feparatelijck, ende fonder voorgaende communicatie als boven, hadden gelieven te refolveren.
7. (12) Blijckende bij de memorialen, endö Registers dat foo wanneer in den Jare 1584. deliberatien vielen omme de fouverainiteijt van de Vereenichde Nederlandtfche Provin. cien op te draghen aen den Coninck van Vranckrijck, ende defelve Provinciën t' annexeren aen die Croone , onaengefien als doen bij d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt daer inne , tot naerkominge van de voorfchreve particuliere Unien, gegaen wierden met foodanige fcrupuloliteijt dat de felve, daer over verfocht hebbende d'advijfen vande refpe&ive Hoven van Juftitie, ende Camere van Reeckeninge binnen hare Provincie, ende naer de receptie van defelve advifen, nu bereijt wefende daer op de deliberatie ten principalen te beginnen, nochtans goedgevonden hadden daer mede te fuperfederen ter tijden ende wijlen toe de confideratien van die van Zeelandt alvoorens ghehoort (de welcke ten dien fine met toefendinge van Copije der voorfz. advijfen expresfelijck befchre. ven waren) daer opeenparich befiuijt ter eenre ofte ter andere foude hebben mogen werden gemaeckt, echter des niet jegenftaende bij
de



4$ DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
de Heeren van Zeelandt daer inne met fooda» nige acceleratie was geproeedeert, dat defelve al voor de receptie der voorfz. advifen de delatie van de fouverainiteijt als boven in den haren feparatelijck, ende fonder eenige voorgaende communicatie, vast gheftelt hadden; ende dat alhoewel d' Heeren Staten van Hollandt daer door notoirlijck wierden geftelt in een inevitable necesfiteijt omme ofte haer fonder hare vrije deliberatie, ende ghenoechfaem blindelinghe den Co. ninck, endede Croone van Vranckrijck mede te onderwerpen , ofte anderfints diverfiteijt_van Heeren tegens de Privilegiën, ende fcheijdinge van de voornoemde Provinciën, foo tegens defelve Privilegiën, als mede tegens de voorfz. Unien, te moeten fubject. worden, foo hebben defelve nochtans met d' allegatien van die van Zeelandt van dat fii geoordeelt hadden de voorfz. faecke geen uijtftel te nonnen lijden haer laten te vrede Hellen, alhoewel uijt de voorfz. Registers, ende memorialen ghecolligeert kan worden, dat d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt anderfints bij haer felven, jnfonderheijt om der Religie wille, meerder inclinatie hadden , ende voor de gemeene faecke dienftiger achten hare befcherminge bij de Koninginne van Engelant te foec. ken.
8. Ende omme hier mede defe folutie te befluijten , dewijle doch naer 't boven gheallegeerde important exempel alle anderen,
die



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 4^
die noch in groote menichte fouden konnen werden bijgebracht, geen meerder nadruck fouden konnen geven, foo willen haer Ed. Gr. Mog. d' hoochgemelte Heeren Staten van Zeelandt alhier noch alleenlijck gebeden hebben dat felve in hun gemoet gelieven te overwegen met wat rechtmaticheijt lij haer Ed.-Groot Mog. konnen culperenover, ende ter faecke dat defelve yets fonder communicatie als boven fouden hebben gerefolveert, omme in tijden ende wijlen hare Provinciale ftemme ter Generaliteijt alleenlijck negative daer naer te dirigeren, op eene faecke, die de Provincie van Zeelandt, ofte niet ofte immers niet foo veel dan de Provincie van Hollandt is concernerende; daer haer Edele Mog, met een ende den felven adem de fa£to ter Generaliteijt openen een Provinciael advijs, de Provincie van Hollandt foo fenllbelijck raeckende , ende daer bij haer Ed. Groot Mog. als Bondtbreeckers, onderdruckers van de vrijheijt, ende gantsch ondanckbare Menfchen werden afgefchildert, fonder nochtans daer op haer Ed. Groot Mog. alvoorens te hebben ghehoort, ofte oock , onaengelien foo minnelijck verfoeck als boven, ende dat notoirlijck in den tijdt geen verfuijm was te vreefen, daer op derfelver bericht ende reden te hebben willen verftaen; Is dit niet recht een Splinter gefocht in een anders ooghe ende, de Balck in fijn eygen ooghe niet te fien ? het was voorwaer te wenfehen dat, volgende de bede in 't flot van de voorfz. Deductie gevoecht, yeder een in 't bijfonder de oogen D des



gO DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
des verftants recht waren geopent. Bij alle welcke redenen haer Ed. Gr. Mog. achten overVloedich te fijn bewefen , dac in derfelver' vermogen fij geweest de voorgeroerde feclufie, in ahftraüo ghecoufidereert, fonder bekroon van yemant, pofitivelijck te decreteren, met volkomene wederlegginge van de prastenfe redenen tot adftruétie van het contrarie als boven bijgebracht.
C a p. V.
Hoe verre de refpeEtive Provinciën vermogen feparatelijck met in gefpreck te treden, ofte te handelen. Ende dat Hollandt de voorgeroerde Aüe van Seclufie op '£ verfoeck van den Heere Protector van Enghelandt, &fc heeft mogen pasfeeren, ende doen extraderen, fonder daer mede d' Unie in eenigen deele te chocqueren.
i. "Ende omme vervolgens mede evidentelijck te betoonen , dat de voorfz. Acte van feclufie bij haer Ed. Groot Mog. oock op 'c aenhouden van den Heere Protector van de Republijcque van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt, ende ten fine, mitsgaders in manieren als boven wettelijck gepasfeert, ende aen fijne Hoocheijt geëxtradeert heeft konnen werden, daer bij met eenen wederleggende de pra;tenfe redenen bij de voornoemde Provinciën bijghebracht tegens het pasferen van dien voor foe veel defelve relatie heeft tot de Re-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUS1E.
5t
publijcque van Engelandt voornoemt, foo ftaet daer op alleenlijck te examineren of bij haer Ed. Groot Mog. oock eenige overgifte fij gedaen , 't fij bij de voorfz. Unie. 't fij bij • eenige fpeciale Refolutien daer door defelve de faculteijt om fulcks te doen benomen foude lijn geworden; gemerckt bij alle de Provinciën in confesfo is, gelijck oock hier boven is aengeroert, dat de particuliere Staten van yder van defelve Provinciën, in krachte van haer fouverain gebiedt, alles bij hun felven, ende fonder bekroon van yemandt, vermogen te doen, ofte ie laten 't gunt fij te rade werden, uijtgefondert alleenlijck't geene defelve bij de meergeroerdeUnie, ofte bij eenich particulier confent expresfelijck, ende uijtdruckelijck hebben gedefereert aen de Generaliteijt.
2. Tot bewijs van hoedanige overgifte ofte delatie voor eerst, ende principalijck gealle* geert werdende het tiende Artijkul van defelve Unie, waer op bij alle die geene, die de voorgeroerde proceduijren van haer Ed. Gr. Mog. trachten te culperen oock het meeste fondament werdt gemaeckt, foo fal mede voor al noodich zijn daer op goede, klare, ende tastelijcke folutie te geven; 't welck voorwaer feer licht om doen fal wefen, als maer alleenlijck den text, ende de intentie , ofte de meijninge van 't voorfz. thiende Artijkul van de Unie aendachtelijck werdt geconfereert met 't geene bij haer Ed. Groot Mog. in defen als boven is gherefolveert, ende in 't werck geftelt, D 2 die-



5» DEDUCTIE, OFTE DECEAHATIE,
dinerende't felve Artijkul, Dat geene van de Provinciën, Steden, ofte Leden van dien eenige Confcederatien ofte Verbonden met eenige Nabuyr Heeren, ofte Landen fullen mogen maecken fon* der confent van defelve Geünieerde Provinciën en. de Bondtgenooten; Daer op dan voor eerst wel ltaet te ponderen de kracht, ende het recht yerftant van de woorden Confideratien ofte Verbonden, ende hoe verre Confederatien ofte Verbonden in hare esfentie verfchillen van onderhnghe ghefprecken, van naeckte verklaringen, ofte beloften, van ghemeene Verbintemsfen, jae felfs van Contracten, ende fimpele Tra&aten;
3- Zijnde notoyr, ende bij alle Poütijcque Schrijvers in confesfo, dat een Confederatie, ofte Verbondt eiigentlijck is een feer naeuwe verbintemsfe vanRijcken, Staten, ofte Landen, tot gemeene offenfie, tot reciprocque defenfieofte dierghelijcke; ende dat gantsch geen comparatie kan worden gemaeckt tusfchen defelve, ende een obligatoyre verklannge, belofte, ofte naeckte verbintenisfe • tot het doen, ofte laten van d'een of d' ander particuliere faecke; jae dat felfs noch merckehjck onderfcheijt is tusfchen een Contract van vrundtfchap, een fimpel Traólaet over eenige particuliere commoditeijten, als tot bevrijdinghe van eenige aenghehoudene Schepen, ofte tot afdoeninghe, ende verhoedinge van eenige verhinderinghe in de Navigatie , ofte Commercie; ende tusfchen een Confederatie- ofte Verbondt.
4- Zijn-



wegens de acte van SïCLUSIE. gf
4. Zijnde wel fulcks dat alleConfederatien, ofte Verbonden fijn Traftaten, Contracten, Verbintenisfen, ende reciprocque beloften, maer niet, vice verfd, dat alle Traftaten, Contracten , Verbintenisfen ende Beloften fijn Confederatien, ende Verbonden; gelijckoock wederomme, dat alle Tractaten, fijn Contracten Verbintenisfen, ende Beloften, maerniet ter contrarie, dat alle Contracten, Verbintenisfen, ende Beloften wederom fijn Tracten; Ende alhoewel alle de voorfchreve fpecien van obligatien meest worden geintroduceert door onderlinge ghefprecken, foo konnen nochtans onderlinge ghefprecken oock notoijrlijck intercederen fonder dat een van alle delelve fpecien van obligatien werde ghecontraheert,
5. Dat nu het geene waer over in defen werdt gefprooeken, alleenlijck is een obligatoyre verklaringe, ofte belofte van haer Ed. Croot"; Mog. over een particuliere faecke dis volkomentlijck, ende abfolutelijck dependeert van derfelver fouveraine dispofite, fonder wederfegghen vanyemant, is hierboven evidentfijck, ende wijtloopich aengewefen, ende dat derhalven het felve in gheenen deele onder den naera van confederatie, ofte verbondt, ja felfs niet onder den naem vanTractaet kan worden gherekent,
6. 't Welck mogelijck noch des te klaerder fal werden ghevatt, indien men gelieve te dencken dat alle die ghene die een confedera-
D 3 tie



54 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
tie ofte verbondt met den anderen hebben aengegaen daer door geconfedereerden , ende Bontgenoten gheworden zijn, daer nochtans feer notoyr ende castelijck is dat men door 't pasferen van foodanigen A£b als boven geen geconfedereerde , ofte Bondtgenoot werden foude; jae felfs dat men door 't aengaen van importante Traclaten , daer inne nochtans geen confederatie, ofte verbondt isinfluerende, geen geconfedereerden ofte Bondtghenoten wert; ende fulcks is kennelijck dat den Koninck van Spaignen, onaengefiendeTractaten van Vrede, ende Marine met fijne Majesteijt gemaeckt geen geconfedereerde ofte Bontgenoot van defen Staet kan worden genoemt. Uijt alle 't welcke dan evidentelijck volcht dat de refpeófcive Provinciën niet ghefeijt konnen worden bij 't voorgeroerde thiende Articul vande voorfz. Unie, in eenighe deele te hebben overgegheven, ofte haer verbonden omme gene obligatoire verklaringen, ofte beloften, over faecken van hare fouveraine dispofitiedependerende, aen eenige naebuijr-Heeren, ofte Landen, te mogen doen fonder confent van de voorfz. geünieerde Provinciën, ende Bondtgenooten, jae felfs niet omme gheene Contracten, ofte fimple Traótaten over enighe particuliere faecken, kommoditeijten ofte gelegb.enth.eden, nochtans geen confederatie, ofte verbonden zijnde, fonder konfent als vooren te mogen aengaen.
7. Blijckende daer benevens oock feer evi-
den-



WEGENS DE ACTE VAN SECEtfSIE.
dentelijck boven de nature, ende eygentfchar* van de voorfz. woorden, daer van tot noch toe alleendelijck is gefproocken uijt den Text van't elfde Articul der voorfz. Unie, ende wijt de connexiteijt van dien met het voorfz voorgaende thiende Articul, dat in 't felve thiende Articul, volgende de meijninge, en intentie van de Bondtgenqten , eygentlijck wert gefprokcn van confederatie, ende verbonden van alfulcke nature als is de voorfz. Unie felfs naderaael in 't voorgheroerde i r Articul, bij maniere van exceptie, of pra?cautie, immediatelijck werden gefubjungeert defe naervolgende woorden: Des (nota) is overkomen dat, foo verre eenige nabuyr Vorften^ Heer ent handen , ofte Steden ficli met defe voorfz. Provinciën begeren te unieren ende hun in defe confederatie (nota) te begeven, dat fij daer toe bij ghemeen advijs, ende konfent van defe Provinciën, ontfangen fullen mogen worden.
8. Even als of de voorgemelte Bontgeno* ten wilden feggen dat d' een of d'ander, ofte Oock eenigen van de voorfz. Provinciën, niet fullen vermogen, fonder konfent als boven , met eenighe Nabuyr-Heeren, ofte Landen haer foodanich te verbinden, ofte unieren, dat defelve Naebuyr-Heeren, ofte Landen, <laer mede tacite genoechfaem in 't voorfz, verbondt van Unie fouden werden begrepen, maer dat, foo wanneer d' een of d' ander, ofte oock eenige van de meer gemelte Bondtgenoten genegen foude mogen wefen alfulcke confederatien, ofte verbonden met eenighe D 4



S$ fiEBÜCTI^, OFTE DECLARATIE,
Naebuyr.Furften, Heeren, Landen, ofte Steden te maecken, als dan daer van alvoorens kenmsfe foude moeten werden ghe^even aen de andere Bondtgenooten omme aifóomet ghemeen advijs, op de admisfie van defelve Surften, Heeren ofte Steden, in de voorfz. Confederatie, ende Unie, ofte anderfintsnae exigentie van faecken, te werden gerefolveert j op dat niet door het aengaen van eenighé alfulcke feparate Confederatie, ofte Verbonden als boven, eenighe Nabuyr Heeren, ofte .Landen , buijten advijs, ende konfent van de vordere geünieerde Bondtgenooten, in de voorgeroerde Confederatie, ofte Unie genoeghfaem in effefte fouden werden in begrepen, ende dat over luhryemandt, ofte eeni. grien van defelvegheunieerdeBondtgenooten, buijten haer weten, ende wille eenich ander geconfedereerde foude werden opgedron-
9« Gelijck inderdaet foude gefchieden foo Wanneer de een of de ander, ofte oock eenigen van de voorfz. Provinciën, fonder adviis ende konfent van de anderen, met eenige Nabuyr Fursten, Heeren, ofte Landen, quarnen aen te gaen eenige Confederatie, ofte Verbonden van alfulcke nature als is de meer! gheroerde Unie felfs: Want naedemael die gheene , die foodanighe Confederatie , ofte Verbondt foude hebben aengegaen, in krachte van dien, ghehouden, ende verobligeert foude werden de voorfz. fijne, ofte hare bijlondere, ofte feparate geconfedereerde ende



WEGENS r>E ACTE VAN SECLUSIE. 75
de Bontghenoot te asfifteren, ende te helpen defenderen jegens alle Uijtheemfche ende Inheemfche machten, ende daer door oock nootfaeckelijck wederomme door de voorfchreve Uijtheemfche, ofte Inheemfche mach. ten felfs foude komen te werden gheoffenfeert geattacqueert, ende befprongen, in wekken gevalle dan oock de andere Provinciën, achtervolgende , ende in voldoeninge van de voorfz. Unie, gehouden fouden wefen defelve haer gheoffenfeerde Bontgenooten asfifteren, ende te hulpe te komen, fo blijckt klaerlijck dat door het contracteren van alfulcke feparate Confederatien, ende Verbonden als boven de vordere geünieerde Bondtgenoten indirectelijck, ende buijten haer confent fouden worden ingewickelt, ende gheoblijgeert tot, ende in een precife asfiftentie, ende defenfievan lodamchNabuyr-Furst, Heere ofte Staet als waer mede alfulcke feparate Confederatie, ofte Verbondt aenghegaen foude wefen, ende dat mitsdien oock foodanich Nabuyr-Furst, Heere ofte Staet buijten der felver advijs, ende confent, in de meergheroerde Unieehenoechfaem is begrepen , ende |hen , bulten haer weten, ende wille, mede in effecte een geconfedereerde foude zijn gheworden, het welck dan, als eer indirecte admisfe in defelve Unie, met groote reden bij het voorfz. thiende Artijkul van dien werdt geprecaveert ende vervolgens in het elfde Artijkul daer aen-' volgende aenghewefen in wat voegen d'admisfie ofte receptie van eenighe Nabuyr-Furften: Heeren ofte Landen, in de voorfz. ConfederaD 5 tie.



58 DEDÜGTIE, ÓFTE DECLARATIE,
tie ofte Unie directelijck ende ordentelijck fal mogen ghefchieden.
10. Alle 't welcke alhoewel uijt de Text van de voorfz. Unie, ende fpecialijck uijt da woorden ende connexiteijt van de voorfz. thiende ende elfde Artpulen t'eenemael evident is, ende dienvolgende oockgenoechfaem als met handen te tasten dat de dispofitie van het felve thiende Artijckel op 't pasferen, ende extraderen van de voorgeroerde Acte in geenen deele is applicabel, dewijle nochtans de voornoemde Provinciën, in de voorfz. hare ghefchriften, als een fondament fchijnen te p'refupponeren dat, ingevolge van het voorfz. thiende Artijkul, egeene Provincie , ofte Provinciën, fonder konfent van de anderen, eenige onderhandelinge, hoedanich defelve oock foude mogen wefen: ofte eenigh concert met eenige Nabuyr-Heeren, ofte Landen foude moghen bij der handt nemen, ofte in 't werck llellen ('t welck echter noch tot adftructie van derfelver fuflenue in defen in geenen deele foude konnen dienen, gemerckt bij, ofte van vveghen haer Ed. Groot Mog. over de voorgheroerde Acte egene d' alderminfte onderhandelinge, ofte concert met den hoochghemelten Heere Protector bij der handt ghenomen, ofte in 't v/erck gheftelt is) Soo meijnen haer Ed. Groot Mog niet ondienftich te fullen zijn hier beneffens te werden aengeweefen in wat voegen de Voorouderen die over het maecken van de voorfz. Unie felfs bij, aen, ende prsefent zijn ghe-
weest,



^wegens de acte van seclusie.
59
weest, ofte hare Gedeputeerden daer toe fpeciale last, ende ordre ghegeven hebben het voorfz. thiende Artijckul hebben verftaen, ende gepraftifeert; als buijten twijfFel zijnde dat defelve, vermits hare innerlijcke kennisfe, in 't verftant van de voorgheroerde Unie niet fullen hebben gemist, ende dat haer oordeel, ende praclijcque in defen fonder eenighe fcrupule kon worden ghevolght, oock fonder eenige berispinge behoort gevolght te ma. gen worden.
ii. Ende fullen haer Ed. Groot Mog. derhalven tot affnijdinghe van alle verdere oppofitie, ende tot volkomen overtuijginghe van die gheene, dewelcke ondernomen hebben de voorverhaelde der felver cincere, ende oprechte proceduren te taxeren, met allegatie van pertinente exempelen, klaerlijck ende handtastelijck doceren dat de beleijders van de voorfz. Unie de meijninge van 't voorfz. 10. Artijkul niet anders hebben ghevat dan even in fulcker voeghen als daer van hier vooren de interpretatie is ghedaen, ende dat dienvolgende alle de voorfz. geünieerde Provincien, ofte yder apart, ofte eenigen van defelve te ghelijcke, fonder de anderen, felfs binnen weijnighe Jaren nae 't fluijten van de voorfz. Unie, met nabuyrighe Coningen, Republijcquen , Princen, ende Potentaten in gefpreck, ende in onderhandelinge zijn getreden, oock ten behoeve van defelve niet alleenlijck ghemeene verbintenisfen, ende belof ten dickmaels ghepasfeert (maer oock tot
ver-



OO BEDUCTÏË, OFTE. DECLARATIE-,
verfcheijden reijfen daermede Contra&en, enda fimple Tradaten aengegaen hebben; daer uijt dan met eenen fal blijcken hoe abufivelijck bij de Heeren Staten van Zeelandt inde voorgheroerde hare Deduftie wert gepofeert dat niet bevonden foude werden bij eenige Provinciën ,oyt yets van foodanighe natuijre als is de voorfz. feclufie (op het aenhouden van den voorfz. Heer Protector ghedecreteert) te wefen ghedaen, ofte bij der handt genomen.
TT12- O 3) Ende foo is voor eerst bij de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt op den tweeden Junij des jaers 1579. ende fulx noch binnen de vijf Maenden nae 't fluijten van de voorfz. Unieparticulierlijck, ende t' haren eijghen koste, na den Coninck van Denemarcken gecommittert Bartholomeus Buys, alias Gryphius, Penfionaris van Gornichem, omme bij Sijne KonincklijckeMajesteyt met alle bequame wegen ende middelen, aen te houden, ende te wege te brengen, dat de Schepen doenmaels aldaer aengehouden ontjlagen mochten werden, &c. gelijck dan oock den felven Bartholomeus Grypius in de voorfz fijne negotiatie foodanich fucces heeft gehadt dat daer op de effective ontflaginge van de voorfZi aengehouden Schepen is gevolcht.
13. (14) Soo hebben voorts in den Jare 1580. ende fulckx in 't eerfte Jaer na dat van 't fluijten der voorfz. Unie, de Provintien van Brabant, Vlaenderen, Mechelen , Vrieslant ende de Ommelanden, met den voorgemelten
Her-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. dj
Hertoge van Anjou, Alancon, &c. een notable handelinge aengevangen, ende oock een folemneel Traótaet gefloten op den drie-en twintichften Januarij 1581. daer aenvolgende, tegens 't goetvinden van de Provinciën van Gelderlant, Tournay, Tournefis, Utrecht, end Over-Tsfel, jae felfs niet met het beste contentement van die van Hollant ende Zee. lant, alhoewel defelve haer eijndlijck, op de perfuafievan den Heere Prince Willemhoochloffelijcker ghedachtenisfe,mede inde voorfz. Handelinge met goede circumfpeótie hebben ingelaten , onder fufïifante verfeeckeringhe dat op derfelver vrij- ende gerechtigheden, nae hare intentie, behoorlijck foude werden gevigileert; behalven dat oock die van de Ommelanden noch niet puyrliick hadden geconfenteert, maer alleenlijck verklaerdt, datfe hen niet en fouden oppoferenteghens het geene met den hoochgemelte-n Heere Hertoge foude werden gehandelt.
14. Ende heeft oock dienvolgende wederomme de Heere Philips van Marnix, Heere van Mont St. Aldegonde, op ordre, ende inftructie van den Heere Prince Willem hoochloflijcker memorie, van wegen die van Hollandt ende Zeelandt, particuliere forge gedragen , oock van den hooch - gemelten Heere Hertoge (15) bedonghen dat, alhoewel Sijne Hoogheijt in kracht van den voorfz. Traótate over de voornoemde andere Provinciën beroepen, ende gemaeckt wierde totabfolut Prince, ende Heere, even als voorgaende Hertogen,
Gra«



Cl DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Graven, &c. refpeftivelijck waren gheweest, met volkomene overgifte'van Policie, Juftitie, ende Domainen, echter die van Hollandt, ende Zeelant voornoemt, onaenghefien den voorfz. Tra&ate, niet vorder verbonden of. te gehouden fouden zijn, dan omme mette voorfz andere Provinciën te hanthouden eene goede, ende oprechte overeenkomfte, eenicheijt, ende verdrach, ende hen te voegen met defelve in 'c gene de gemeene Oorloge was belangende, ende tot dieneyndeoock, geduijrende defelve Oorloge, te contribueren pro rato gedeelte van haere quote ende fich met de felve gedragen foo op den voet, ende loope van der munte, als oock inalles, wat betref, fen foude de wederzijdige handthoudinge van Privilegiën , rechten ende ghewoonten der refpe&ive Provinciën; in voegen dat fij niet verbonden, ofte ghehouden fouden zijn tot anderen last, noch Jurisdictie, felfs niet in 't gundt foude mogen aengaen de bedieninge der Policie, foo van Steden, Dorpen, Gehuchten, ofte andere Plaetfe in de voorfz. Pro. vincien; maer dat die fouden blijven in den felven ftaet, conditie ende qualiteijt, als die geweest waeren foo bij de Pacificatie van Gent, als bij de belofte die meer hoochgemelte Heere Hertoghe ; aen de gemelte Prince van Oraigne hadde gedaen; gelijck daer van voor 't presteren van den eedtaen den hoochgedachten Hertoghe, naer date van 't, fluijten des voorfchreve Tra&aets op den twaelfden Februarij 1582. binnen Antwerpen, in ghevol-» ghe van 't gene als boven was bedonghen,'
een



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE.
een fchriftelijcke Acte, ofte ren verfael ia ghepasfeert; daer op noch particulierlijck ftaet te remarqueren dat de voorfz prterogativen oock voor die van Utrecht, als met die van Hollandt ende Zeelandt onder een, en 't felve gouvernement wefende , zijn geftipuleert; onaengefien d'felve van Utrecht haer in geenen deele, oock felfs niet onder beneficie van de voorfz. ftipulatie, onder den meer hoochgemelten Heere Hertoge hebben willen begeven.
15. Ende alhoewel alle de voorfz. Handelingen, metten meer hoochghemelten Hertoge ghedreven, zijn van feer groote confideratie, ende oock, nae't oordeel van haer Ed. Groot Mog , door de voornoemde Provinciën van Brabandt, Vlaenderen, Mechelen, ende Vrieslandt, tegens de intentie van de Provinciën van Gelderlant, Tournay, Tournefis, Utrecht ende Over-Ysfel, om ghewichtige redenen, niet hadden behooren geënta» meert, ende buijten expres confent van die van de Ommelanden, mitsgaders teghens de goede meyninghe van die van Hollant ende Zeelant, foo ijverichghedreven, veel min als boven voltrocken te zijn geweest, foo wert nochtans niet bevonden dat defelve Jaetstghenoemde Provintien oyt hebben gefustineert dat daer mede de voorfz. Unie wierde gheinfringeert, ofte dat de voorfz. eerstgenoemde Provinciën attenteerden tegens 't thiende Artijkul van defelve, nochte oock dat van wegen die van Hollant, ende Zeelant door depar-
ti-



04 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
ticuliere voorforge van den voornoemden. Heere Prince Willem hoochloffelijcker memo'rie de voorfz. Unie in eenigen deele was geledeert, gemerckc in alle de voorfz. Handefin. ghen yder van het zijne heeft getracteert, namentlijck van de overgifte, ofte confervatie van de particuliere goederen , Domaynen, ende gerechtigheden fijner Provincie, met het geene vorders van de Souverayne dispofitie der Staten van defelve was dependerende fonder fich daer mede van de voorfz. Unie te fcheijden, ofte haer, door eenige confederatie ofte Verbondt, foodanigh met eenighe andere Rijcken ofte Staten te vereenigen, dat defelve Rijcken, ofte Staten daer mede gelijck als in de voorfz. Unie gecomprehendert ïbude zijn gheweest, het ghene eyghentlijck is waer tegens het meer gealligeerde thiende Artijkul van defelve Unie piohibitivelijck is disponerende.
i<5. (16) Soo hebben oock naderhandt die van Gelderlant naer voorgaende feparate Handelinge, den meer hoochgemelten Heere Hertoch op fpeciale ende aparte conditiën mede aengenomen.
J7' 07) Soo zijn in Junio vijfthien hondert een en tachtigh, ende fulckx noch geen derdehalf Jaer naehet fluijten van de voorfz. Unie, op Inftruclie, ende last van Sijn Excellentie ende de Staten van Hollant, naer Bremen gefonden de Heeren M. Leonard Cafembroodt, Raet ordinaris in den Hove-
van



WEGENS DE ACTE VAN SECUTSlE. $g
van Hollandt, Pieter Janfz. Verboom, enda Barent Pieterfz. toe bevorderinge van verfcheijden Poinóten raeckende de Negotie, ende Commercie, de afdoeninghe van eenige onbehoorlijcke lasten, &c. welckers Negotia. tie geen goet fucces gehadt hebbende, infonderheijt ten opfichte die van Bremen, onaengefien alle mogelijcke Remonftrantien , niet hadden willen verftaen tot afdoeninghe van de lasten, ende nieuwicheijt bij defelve gheftelt op den Harinck, foo hebbe de voorfz Sijne Excellentie ende de Staten voornoemt die van Bremen bij ferieufe Brieven nochmaels verfocht, ende vermaendt alfulcke lasten, ende nieuwicheden af te Hellen, ofte dat anderfindts defelve ghenootfaeckt foude zijn daer teghens met ghelijcke middelen te doen verfien; Op welcke laetfte claufule te noteren llaet, dat de Collegien ter Admiraliteijt doenmaels noch waren Provinciale Collegien, ende de Middelen van de Convoyen, ofte het verhoogen ende het verlaghen van defelve noch privative was ftaende, ter dispofitie van de Staten dier Provincie daer defelve wierden gheheven, daer inne naderhandt in den Jare vijftien hondert feven-en neghentich, tot verhoedinghe van verfcheijden inconvenienten* merckelijcke veranderinghe is gevallen.
18. (18) Soo hebben noch de Heeren Staten van Hollandt in Oftober des voorfz. Jaers vijfthien-hondert een • en • tachtich, op voorgaende fpeciael poinctvan befchrijvinge, gherefolveert dat JoachimOrtel als Agent van E we-



€6 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
wegen die van Hollandt ende Zeelant aen, de Koninginne van Engelant foude werden gefonden; Ende is den voornoemden Ortel oock eenighen tijdt daer naer in qualiteijt als Agent Generael naer Enghelant verreijst, op fpeciale Commisfie, Brieven van Credentie, ende een feer pertinente Inftruétie van de Staten van Hollandt ende West Vrieslandt.
19. Soo is oock den felven Joachim Ortel, nae dat hij in de voorfz. qualiteijt, ende door Jast als boven, van wegen de hoochgemelte Heeren Staten van Hollant verfcheijden faecken hadden genegotieert, ende naderhandt in Augusto vijfthien hondert vieren tachtich, nevens Jacob de Gr ij fe Bailliu van Bruggen, ende van den Kan de van Vrije, in Commisfie van de Generaliteijt bij hoochstgemelteConin-, ginne , ende aen 't Hof van Engelandt wierde gheëmploijecrt (19) feparate last, ende bijfondere ordre gegeven geweest bij de Pro vin. cien van Hollant, Zeelant, Vricslant, ende Utrecht: Op welckers particuliere ordre gemelte Ortel oock alleen verfcheijden communicatien van importantie met hare Majesteijc gehouden heeft: Ende heeft den fel ven naderhandt noch een gheruijmen tijdt in fijne bedienlnghe, als Agent Generael van Hollandt ende Zeelandt aen 't Hof van Engelant gecontinueert.
20. Soo hebben oock de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, korts nae het affweeren van den Coninck van Spaig-
nen



WEGENS DE ACTE VAN SECLOSIE. (Jj»
ren haere Gedeputeerden ghefonden op den Rijcxdach in 't Duitfche Rijck, omme defelve affweeringhe met het gheene daer aen depen. deert te juftificeeren, ende de rechtvaerdicheijt van de faecke defer Landen te bethoonen: ende is het fo verre van daer dat fulx bij de andere Bondtgenooten qualijck opghenomen foude zijn gheweest, ofte gheduijdet voor infracbe van de Unie, (20) dat ter contrarie foo wanneer de Generaliteijt naederhandt mede gherefolveert was, ten fine als vooren, op den voorfz. Rijxdagh een Ambasfadeur te fenden van wegen de Provincie van Hollandt wel expresfeliick geallegeert wierde dat defelve niet foude helpen dragen de onkosten ter faecke van dien te fupporteren, om redenen dat zij te vooren haer devoijr dien aengaende albereijts t' haren kosten hadden gedaen.
21. Soo hebben verfcheijden Provintien, nae dat den hoochghemelten Heere Hertoch van Alancon, Anjou, &c. die van Antwerpen , ende eenighe andere Steden van het Landt als boven hadde foecken te overvallen (21) onaengefien die van Hollandt, ende Zee. landt, een extreme adverfie hadden omme met fijne Hoocheijt wederom te handelen ofte te reconcilieren, echter des niet jeghenftaende wederomme met den felven ghetrac teert: fonder dat bij die van Hollandt ende Zeelandt voorfz. oijt gbefustineert is fulcx teghens de Unie te ftrijden, maer hebben defelve yeel eer, liende dat zij fulcks niet wettelijck E 2 kon-



6§ DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
konden beletten, 't felve fonder hevighe oppofitie voortgangck laten gewinnen.
22. Soo hebben oock de Provinciën van Brabandt Gelderlant, Vlaenderen, Zeeland? cndeMechelen, inde honorable l^Stti
in £neii HeCren Uijt veder p'°vincie die in den beginne van den jare i58<r. aen d^
Comnck van Vranckrijck ifghegaen^zijn om! me fijne Majesteijt aen te bieden de Souverai" mtent defer Landen, hunne Gedeputeerde bij (22) particuliere Inftruftien, endeCoS misfien van wegen hare refpeftive Provinciën ghelast ghehadt tot veel meerder overste ende mijmer conditiën als in de Artiikulen van weghen de Generaliteijdt aen dV voort? Heeren Afgefanten gefamentlijck mede ghegeven waren vervat; ghelijck ter contrïe aen de andere zijde die van Hollandt, ende Utrecht hunne Gedeputeerden met (aa W ncuhere procuratien meerder hadden ghere. Hnngeert als't concept van de GeneraB waS medebrenghende, al wederomme op g voorfz prelupoost dat yeder traceerde van het fijne, even als hier boven ten reguarde van de Handelinge met den Hertogl vat Anjou, Alancon, &c. is geallegeert.
23. Soo hebben de Heeren Staten van Brabandt in het begin van den voorfz? X 1585. den voornoemden Heere van fa^Crn! fe oock particulierlijckaende hoochstieme te Coningume van Engelandt gedeputeen gt
«4» So



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 6j
24. So hebben wederomme de Heeren Staten van Hollant, ende Westvrieslant in Martio 1586. aen de Conincklijcke Majesteijdt van Vranckrijck fpecialijck gedeputeert Hen* drick van der Veecken, felfs noch zijnde in actuelen dienst , ende eedt als Commis Generaal van de Convoyen over de Geünieerde Provintien, omme te vorderen ontflaginghe van eenighe Hollandtfche fchepen in de Havenen van Vranckrijck gearresteert; oock hem verfien met een (24) feer pertinente Commisfie ende Inftru.ct.ie, daer uijt het onderfcheijden recht van de refpective Provintien, ende fpecialijck mede van die van Hollant ende Zeelandt, klaerlijck kan werden afgenomen.
25. Soo hebben de Heeren Staten van Utrecht in Julio 1588.Kwel is waer, dat fulckx gefchiede in de faclieufe Lycesterfche tijden) Nicolaes van Meetkercken aen hare Majesteit van Engelant gefonden op (25) particuliere Commisfie ende Inftruttie van defelve ; aen welcken van Meetkercken oock bij fecrete memorie noch eenighe faecken van merckelijcke importantie bij de hoochgemelte Heeren Staten in mandatis gegeven zijn gheweest.
26. Waer bij noch verfcheijden andere exempelen van ghelijcke nature fouden konnen werden gevoechf, dan alfoo defelve ten deelen naderhandt zijn voorgevallen , daer van oock eenighen noch zijn in verfcher memorie, ende ten deelen uijt de Registers van de andere
E 3 Pro,



7© DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Provintien , die haer Ed. Groot Mog. niet machtigh zijn, fouden moeten werden ghevenfieert, foo fullen haer Edele Groot Mog. (welckers oochmerck in defen alleenlijck geweest is evidentelijck , te bewijfen dat felfs die geene die de voorgheroerde Unie hebben ghemaeckt, ofte helpen maecken door hunne praéhjcque getoont hebben aen het voorgeroerde thiende Artijkule van defelve geene andere interpretatie te konnen werden enegneven , dan foodanighe als hier boven is ver-
wïiïu*, da,f inne niet verder eflargerenj Wenfchende alleenlijck, naer allegatie van al! Je de bovenftaende exempelen , te mogen verltaen of de jegenwoordige Regenten binnen de meergenoemde drie Provinciën , naer overweginge van dien, de rechte meijninghe, en. de ghenmne explicatie van den voorfz. Text van t thiende Articul fullen gelieven te empleéteren, ende te ghelijcke hare Voorouders te falveren van de blasme, die defelve hare Voorouders jeghenwoordich door de voorgheroerde hunne ghefchriften onverghelijckeJijck meer als haer Ed. Groot Mog. werdt aengevreven; dan of fij noch liever aen de woorden van t voorfz. Articul fullen willen geven een gantsch verkeerden fin, ende foodanigen in erpretatie als den text, ende de connexiteyt, volgende het vooren geallegeerde, geenfints kan lijden , omme haer Ed. Groo Mog nevens hare falige Voorouderen, diefooont verdnetichhjck ende oprechtichlijck voor 't ghemeene beste hebben geijvert, met defchult
van



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIR.
7*
van meijneedichcijt ende bontbreeckinghe te mogen beladen.
27. Ende willen haer Ed. Groot Mog. in allen gevalle vertrouwen , bij foo verre defelve door de voorghemelteloffelijcke, ende noijt ghenoch gcprefen Voorouderen voor de continuatie van de voorfz. blasme noch niet ten vollen konnen werden gheguarandeert, dat immers fijne Excell. den Heere Prince Willem Hoochloflijcker memorie haer van allevordere opfpraecke bevrijden fal; ende bij foo verre de voorfz. zalige Voorouderen onder de voorgheroerde condemnatie noch fouden konnen werden getrocken, dat immers welgemelte fijne Excellentie onfterflijcker gedachtenisfe, wekkers memorie de voornoemde Provin. cien in de voorfz. gefchriften ten minftenuijtterlijcke fo loffelijcke roemen bij haer niet t' eenemael fal worden geabandonneert: ende dat defelve Provinciën fullen ghelieven te gedencken, dat meer welghemelte Sijne Excell. ontfterffijcker gedachtenisfe de voorfz. aparte deputatie van Mr. Leonart (26)Cafembroot, ende desfelfs mede Gecommitteerden felfs heeft gepromoveert: dat defelve fijne Excell. den voornoemden (27) Ortel als Agent van die van Hollandt apart met particuliere Brie ven van addres heeft verfien: Dat defelve Sijne Excell. van de voorgeroerde feparate, ende voorwaer feer bedenckelijcke handelinge met meer hoochgemelte Heere Hertoch van Anjou, Alancon, &c. den (28) Promoteur ende Beleijder is geweest: oock de voorfz.
E 4 twee-



71 MBTOTK, orrü DÏCLARAlIa,
tweede Os»i ftparate Handeling!» ofte reeon
daer door daghelijcks meer ende meer
ïenteren, ende dat dicnvolghende voornoemit m 00ct konnm Sta
|^aesn„n«dê
ftUté"Ch?\k,aeS:l1 bekende dat £
' b0ven die van hare falie Voorouderen, met veel fwaerder blasmf bekhr" noch liever fullen keeren tot dewaere beken' temsfe van den rechten fin dervS £ als haer in alle de voorfz. inextrfcab e laW njnthen verder ende verder laten verlt:
28. Ende voorwaer omme de voorfchrp IIV^^-T de vo°rnoemde r?S eghenwoordich, naer inghenomen keS van het vooren ghededuceerde, wat n ë S
Groot f 16 fien' f0° ko™e° hae £7 Groot Mog. met anders oordcelen of t ghenoechfaem met handen te tasten in''t gee!
ne



WEGENS BZ ACT* VAN SECLUSIB.
73
ne voorfz. is bij defelve niet alleenlijck niet gepecceert te wefen teghens de voorfz. Unie, maer felfs in gheenen deele gebruijekt te zijn het uijtterfle recht 't gunt yeder Provincie achtervolgende de ghemelte Unie vermach te exerceren; indien haer Ed. Groot Mogende van den beginne van de negotiatie in Enghelandt, ofte wel op het jonghfte vertreck van de Heeren Ambasfadeurs derwaerts de voorghemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort bij fpeciale Commisfie ende Inftruclie hadden ghelast het effect van de voorgheroerde Aéle obligatoir aen den Heere Protector van de Republijcque van Enghelandt, &c. in haren name te moghen toeftaen, in cas de negotiatie daer op hadde gheftuijt, foo fouden haer Ed. Groot Mog. nochtans in gheenen deele ghefeijt konnen worden eenighe confederatie ofte verbondt ghemaeckt, ofte daer mede d' Unie in eenighen deele ghecon. travenieert te hebben; ja fouden haer Edele Groot Mog. als dan noch veel minder ghedaen hebben als bij die van (30) Gelderlandt en* de Zeelandt, in de voorgeroerde notable handelinghe in Vranckrijck was ghefchiet; want in plaetfe dat haer Ed. Groot Mog. alhier last fouden hebben ghegheven gehadt omme te moghen overgifte doen van hare gherechtigheijt in een poinft niet te fullen gebruijcken, foo hadden de voornoemde Provinciën in de voorfz. Franfche onderhandeling effective last gegeven omme, tot facilitatfe van 't befluijt van dien, alle hare gerechtigheden, faculteijten, ende middelen aen den Koningh E 5 van



74 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
van Vrancfaijlc over ghegeven, ende fijne Majesteijc daer over de volkomene dispofitie m handen geftelt te worden, voorbehoudens alleenlijck de Religie, ende de Privilegie Indien haer Ed. Groot Mog. fukks in 'diervoegen hadden konnen ende vermogen te doen , ghelijck uijt alle de vooren gheallegeerde redenen, ende motiven evident is, wat couleur ter werelt fal dan konnen werden gegeven aen de bijghebrachte redenen omme jeghenwoordigh over 't voorfz. ghepasfeerde haer Edele Groot Mog. te culperen , daer defelve als nu tot 't gheenc voorfz». is egeene de minfte last, Commisfie, Procuratie ofte Inftruótie (als in de voorgheroerde handelinghen bij de voorfz. andere Provinciën wasghefchiet) dire&elijck ghegheven hebben? Indien foo menichvuldighe onderhandelinghen bij eenighe Provinciën in 't particulier fonder quetfinghe van de Unie als boven zijn in 't werck gheftelt, wat couleur fal dan ghegeven konnen worden aen de befchuldiginghe van eene Provincie bij, ofte van weghen dewelcke, als uijt het hier bovenftaende narré kan blijcken, egheene de minfte onderhandelighe over 't fubject van defelve befchuldiginghe is ghedreven?
Ca?.



wegkns de acte va m seclusie.
75
C a p. VI.
Dat de refpettive Provinciën niet ghehouden zijn aen de Bondt genot en kennisje tegheven vanpar* ticuhere ghefprecken, ofte handelingen die defelve met andere Koningen, Princen, ofte Staten fouden moghen houden ofte drijven ,• ende dat Hollandt overfulcks oock. fonder communicatie heeft vermoghen de voorfz. Aüe van feclufie tot contentement van den Heere Protelïor van de Republijcque van Engelandt. &c. te pas* feren, jae dat, om verfcheyden confideratien, daer van geen communicatie heeft behooren gegeven te worden.
t. ]VTaer omme in defen voorts te gaen tot examinatie van de vordere behulpmiddelen tot fupport van de voorfz. bouvallige argumentatie bijghebrafcht ; de wijle doch felfs bij de voorgeroerde Deductie van de voorfz. Onderhandelinge ofte concert, maer conjecturaliter, ofte bij forrae van gisfinge wert gefproocken; Soo bcmercken haer Ed. Groot Mog. voor eerst daer toe te werden geallegeert dat defelve in allen ghevalle tot het arresteren van de voorfz. Acte van feclufie niet fouden hebben vermoghen te procederen fonder daer van nrjeallabie communicatie aen de andere Bondtghenootcn te hebben gegeven, maer in tegendeel van dien, dat haer Edele Groot Mogende de deliberatie daer over niet anders hadden behooren te beginnen ofte te voltrecken, dan in teghenwoordigheijt, ofte
met



iS DEDUCTI*, OPTE DECLARATIE,
met voorgaende advertentie, endeadvijs van defelve Bontgenoten; Ende houdende vooraf daer op alhier voor gerepeteert, 't geene tot wederlegginge van ghelijcke fuilenue van noodtwendighe communicatie ten reguarde van de Provincie van Zeelandt in 't particuher hier bevoorenvvijdtloopighisgededuceert, voor foo veel 't felve ten defen is applica' bel, Soo willen haer Ed. Groot Mog. d' andere Provinciën bij defen wel gantsch vriendthjck, verfocht ende gebeden hebben, bit hun felven nader te willen overpeijnfen, ende overweghen tot wat evnde de voorfchreve communicatie foude hebben konnen dienen:
. 2. Want voor eerst foo fullen defelve Provincien gaerne toeftaen, dat de voorfchreve Communicatie niet eerder foude hebben konnen werde ghcgeven als naer de receptie van de voorgheroerde Misfive van de Heeren van Beverningk , ende Nieupoort, in date den vijfthienden Aprilis lestleden , daer bij de eerfte advertentie van de begeerte van den Heere Proteftor dien aengaende aen haer Edele Groot Mog. ofte bij abfentie van defelve aen de Heeren hare Gecommitteerde Raden, overghefchreven is, te weten met ende nevens de receptie van het gheteeckende Tractaet van Vrede; ende ten anderen foo fullen d' opgemelte Provinciën nevens haer Ed. Gr. Mog. mede lichtelijck konnen apprehenderen in hoedanige perplexiteit d* Heeren Gedeputeerden van de refpeftivg. Provinciën ter Ge.
ne«



WEGENS DE ACTE VAN BECLUSIE.
neraliteijt, in de voorfchreve gelegen theijt, op de ouverture van foodanigen advertentie, fouden zijn geftelt geweest.
3. Staende in fulcken cas voor defelve aen de eene zijde te confidereren, of fij foodanighen advertentie bekomen hebbende echter fouden hebben konnen treden tot Ratificatie van de voorfchreve geteeckende Traftaten, fonder alvoorens van alles communicatie te hebben gegeven aen de Heeren hare Principalen , ende wederomme aen d'andere zijde niet fonder bekommeringhe te overweghen, of fij oock voor defelve hunne Heeren Principaalen, voor haer eyghen confcientie , voor d' Inghefetenen van 't Landt wekkers welvaert d' opperfte Wet moet zijn, ende voor de posteriteijt fouden hebben konnen verantwoorden , moghelijck door uijtftel van tijdt, ende dilaij, occafie te hebben gegeven van dat mits eenighe tusfchenkomende rencontre, ofte andere toevallen die de faecken van de Werelt daghelijcks fubjeft zijn, het groote werck van den Vrede, nu door Godes ghenade bekomen, wederomme in een droevighen Oorloch foude hebben uijtghebersten ; welcke perplexiteijt haer Ed. Groot Mog. aendachtighlijck overweghende, defelve voorwaer foo groot vinden dat, naer hun oordeel, of d' eene of d' andere wegh te kiefen voor de voorfchreve Gedeputeerden feer befwaerlijck foudezijn geweest, ende ontwijffelijck foo d' eene als d' andere, naer den uijtval, endeden loop van
de



fff Deductie, ofte declaratie,
de Wereltfche faecken , mitsgaders naer de confbtutie ofe veranderinge van de humeuren n de Provinciën, haer groote on-eleeentheijdt foude hebben konnen cauferen:
4- Waer bij dan gheconfidereert dat 't tree. ne in dien ghevalle voor haer Juijder Perfoonen noch wel het gerustfte foude ichijnen te wefen , wederomme voor den Staet van i Landt verre het dangereuste, ende't vervaerbjckfte foude zijngheweest, oock boven al dat devoorfchreven faecke waspuyr Provinciael, ghelijck hier vooren in 't breede is aengewefen, ende fulcks de deliberatien van de andere Provinciën in geenen deele fubjeét, foo konnen haer Ed. Groot Mog. niet anders begrijpen, als dat de voorfchreven communicatie de grootfte misflagh van de gantfche Werelt foude zijn gheweest, jae foo verre dat defelve haer vastelijck imagineren, dat veele van de voorghemelte Heeren Gedeputeerden,die haer op de voorfchreve ouverture ter Ge. nerahteijt prefent hadden moghen vinden, Jaer innerlijck fouden hebben bedroeft ghe. hadt, dat defelve door foodanighe onnoodighe communicatie gheftelt fouden zijn ghe. weest in foo vervaerlijcke perplexiteijt, omme of den notoiren dienst van 't Landt te moeten verwaerloofen, ofte immers den felven, niet fonder excesfive bekommeringhe des ghemoets te konnen betrachten.
5- Endeen vinden haer Ed Gr. Mog. voor* waer bijnaer geen redenen waer mede de voor-
fchre-



WEGENS DE ACTE VAM SECXUSIB. 7$
fchreve Gedeputeerden van de Provinciën haer in die ghelegenheijdt tot betrachtinge van den: meesten dienst van 't Landt, dat is tot fpoedighe expeditie van de voorfchreve Ratificatie, fouden hebben konnen dispoperen, als alleenlijck dat defelve, naer waerheijdt, ende naer de nature van der faecke, hadden gelieven te appraehenderen dat de deliberatie over het gecommuniceerde Poinót., de Generaliteijt ofte hunne Heeren Principalen in 't minfte niet was raeckende; ende mosten oock d'Heeren Gecommitteerde Raden even om defelve redenen , ende vordere circumftantien hier vooren verhaelt, de meergheroerde communicatie noodtfaeckelijck declineren, ghemerckt, in cas defelve communicatie ter Generaliteijt gegeven was geweest, bij yeder een niet anders foude hebben konnen werden opghenomen, als dat fulcks was ghefchiedt omme daer op de deliberatien van haer Hoogh'Mog. , ende van de refpeétive Provinciën af te wachten ; niet konnende geïmagineert worden, ghelijck immers haer Ed Groot Mog. lich niet konnen imagineren, dat de meergnemelte Heeren derfelver Gecommitteerde Raden in foo importante gheleghentheijdt door haere eenvoudighe, ende innocente conduiéle de meerghemelte Heeren Gedeputeerden in foo vervaerlijcken perplexiteijt als boven fouden hebben willen ftellen, ende, ghelijck als tot voldoeninghe van de curieuten alleenlijck, mede deijlen een nieuwe tijdinghe, die lichtelijck noch foo raenigh du'ijfent Christen Mensch het leven ghekost, ende hier naer-
maels



€0 DEDUCTIE, ÓFTE DlCLARATlB,
maels foo menighe droevighe ziele befchreijt foude hebben.
6. Behalven dat haer Ed. Groot Mogende ingheenen deele konnen begrijpen waer op ghefondeert foude konnen werden de noodtfaeckelijckheijdt van de communicatie eener laecke die nu te meermalen ghefeijdt, ende onwederlegghelijck aenghewefen is, privatiyelijck, ende abfolutelijck te dependeren aen derfelver fouveraine dispofitie.
J. Hadden wel die van (30) Gelderlandt, ende Zeelandt hare voorgeroerde particulier© Jnitruéhen hunne Gedeputeerden op de voorfz. handelinge in Vranckrijck mede gegeven aen de andere Bondtgenooten vertoont?
8. Hadden wel die van C30) Hollandt, en. de Utrecht hunne particuliere gereftringeerde Procuratien voor derfelver Gedeputeerden in de voorfz. Franfche handelinge ter Genera, hteijt gecommuniceert ?
9. Het contrarie van dien is voorwaer te fien in 't C30) fchriftelijck rapport van deJelve handelinghe in Aprili 1585. aen haer HooghMog. geëxhibeert, ende dat de voorichreve particuliere Inftruaien, ende Procu. ratien m de perplexe conftitutie van de voorichreve handelinge eerst te voorfchijn komende, noch meerder perplexiteijt onder de ghefamenthjcke Gefanten hebben veroorfaeckt: Alhoewel haer Ed. Gr. Mog. niet kon.
nen



WEGENS DE ACTE VAN 6ECXUSÏÈ. $'
ren begrijpen waeromme de voorfz. vertooninghe, ende communicatie in die gelegent» beijdt niet en zij gefchiet, gemerckt daer uijt» immers de faecke uijtterlijck ingef en zijnde geen perplexiteijt, geen tijdtverfuijm, ofte eenige andere merckelijcke incommoditeijteni (als wel notoijrlijck in defen) ftonden te bevrefen.
io. Of oock de (31) particuliere commisfie bij de de ghemelte Provinciën van HoI-: landt, Zeelandt, Vrieslandt, ende Utrecht ghegeven aen de voornoemde Joachim Ortel, ten tijde defelve nevens den ghemelten Heere Gryfe in Commisfie van haer Hoogh Mog. in Enghelandt was, aen de andere Bondtghenooten gecommuniceert zij gheweest ofte niet, is haer Ed. Groot Mog. onbekent; Edoch dat 't geene de voornoemde Heere van Mont St. Aldcgonde, op ordre van fijnePrincelijcke Excellentie hooghloffelijcker gedachtenisfe, van weghen die van Hollandt, ende Zeelandt, bij den hooghgemelten Hertoch van Anjou, Alancon, &c. is te wege ghebracht met groote fecretesfezij gemanieertgheweest, is haer Ed. Groot Mog. wel bewust.
11. Ende alhoewel hier bij noch verfcheijden exempelen van gelijcke nature fouden konnen worden gheallegeert, foo fullen nochtans haer Ed. Groot Mog, haer contenteren met de bijvoeginghe van noch een alleenlijck, 'c geene feer confiderabel, ende noch versch in de memorie is, naementlijck dat den Heerede F Knuyt,



Z* DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Knuyt, mede Plenipotentiaris van weghen defen Staet op de Spaenfche Vrede-handelinghe tot Munfter, als doen op particuliere Commisfie ende Inftruclie van den Here Prince van Orangie onfterflijker memorie, met de Spaenfche Pienipotentiarisfen heefc ghehandelt, ende (32) folemnele Tractaten gefloten, daer van haer Ed. Groot Mog. ter goeder trouwen konnen verklaren, noch gheene de minfte communicatie, felfs een gheruijmen tijdt naer 't fluijten van de voorfz. Tra&aten, te hebben ghehadt; ghelijck d' andere Provinciën oock niet onbewust fal zijn, dat van den felven handel egheene de minfte communicatie ter Vergaderinghe van haer Hoog Mogende prfeallablement zij gegeven; alhoewel haer Ed. Groot Mog. mede niet anders konnen oordeelen , of hadde 't felve in de voorfz. laetfte gheleghentheijt oock fonder eenigh inconvenient konnen ghefchieden;
Ende voorwaer als haer Ed. Groot Mog. infien de voorgheroerde Proceduren van de voornoemde Provinciën, foo konnen defelve Godt den Heere Almachtich niet genoech, loven , ende dancken over de voorfichtige condui&e in 't onthouden van de kennisfe der voorfz. faecke aen haer Hoogh Mog. bijghebracht, ende ghcpleeght, als uijt de jeghenwoordighe conftitutie van de humeuren der voorfz. Provinciën evidentelijck befpeurende dat op de voorfz. ontijdighe communicatie niet anders als de continuatie van een Oorlogh, foo lamentabel, ende foo lu&ueus voor
beij-



wegens db acte van seclusk.
beijde de Natiën foude hebben ghevolght; 't gunt nu, door de voorfz. conduicte, naest de ghenadighe beftieringhe , ende goedertierne medewerckinghe van fijne Goddelijcke Majesteijt, noch is verhoedet.
C a p. VII.
Dat de Staten van de particuliere Provinciën ghe. oorlooft is in faecken, hare Provincie privatelijck raeckende , oock door Ministers van de Generaliteijt yets te doen effectueren; ende dat fnlckx de bewuste AEte van Seclufte door de Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, aen den Heere ProteEtor van de Republijcque van Engelandt, &c. wel heeft moghen werden ghe* extradeert.
i. tLnde nademael haer Ed. Groot Mog. ten anderen mede bernereken dat , tot fupport van de voorfz. caduque argumentatie, noch verders werdt gheailegeert, dat haer Ed.Gr. Mog. in alien gevalle de meergemeke Heeren van Beverningk, ende Nieupoort,tot 'tgheene voorfz. is niet wettelijck fouden hebben vermoghen te verfoecken , ofte ghelasten, foo op 't fondament van een Generaal Actioma, Dat namentlijck Ambasfadeurs, ofte Mi* nisters van den Staet, foo langhe defelve met die titul , ende charaEter Mijven bekleedt, ende in hunne functie buijten sLands ageren op *t credit, F 2 ends



&fr DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
ende met aenfien van den Staet, oock defelve ah leen representerende, naer Rechten niets fouden vermoghen aldaer te doen dan in den name, ende op ordre van de Generaliteijt hedanich die. oock foude moge wefen, buyten defelve Generaliteijt} als mede op eenprfefuppofitie dat demeerghe. melte Heeren van Bevernink, ende Nieupoort fulcks bij Inflruftie van haer Hoogh Mog. gaerne bekennen t' eenemael ignorant te wefen van die Rechten bij dewelcke gheftatueert foude wefen dat publijcque Ministers, als m defen, niet fouden moghen luijfteren naer eenighe verfoecken, ofte addresfen van anderen als van hare Committenten, oock niet te konnen begrijpen op wat redenen foodanighe Rechten fouden wefen ghefondeert.
2. Maer weten ter contrarie wel t'eenemael evident te wefen, aen d'eene zijde dat foodamghe Ministers daghelijcks ghewoon , ende oock, naer de natuyre van hare Commisfie, gehouden zijn t'ontfanghen verfcheijden verfoecken van die geene, aen dewelcke fij gefonden werden omme defelve in den haren over te fchrijven, ende fulkx hebben oock, tot noch toe, alle Ministers van defen Staet foodanige aen hen ghedane verfoecken overghefchreven, ofte aen haer Hoog Mog. in 't generael, ofte aen de Staten van de Provincien, ofte oock wel aen de Magiftraten van de Steden , die de faecken , waer over de voorfz. verfoecken wierden ghedaen, concerneerden, in 't particulier; ende aen d'andere zijde mede, dat foodanighe Ministers
oock



WEGENS DE ACTE VAN IECLUS1E. 85
oockdaghelijcks ghewoon zijn, niet alleenlijck verfcheijden faecken particuliere Provinciën toucherende, op recommandatie, ofte aenfchrijvinghe van de Staten van dien, bi] den ghenen aen dewelcke fy ghefonden zijn, ten besten te bevorderen, maer oock niet ghe'houden zijn te refuferen de verfoecken, die aen haer tot fulcken eijnde door eenighe Steden, midtsgaders Perfonagien, ofte particuliere Perfoonen werden gheaddresfeeert, waer van d' exempelen menichvuldich, ende yeder ghenoech bekent, oock hier vooren albereijts eenighen aengeroert zijnde, foo achten haer Ed. Groot Mog, t'eenemael onnodich daer van alhier meerder te produceren,
3. Maer dewijle d' hooghghemelte Heeren Staten van Zeelandt, in de voorgheroerde Deductie daer benevens hebben ghe'.ieven te" praefupponeren, dat de meerghemeke Heeren van Beverningk ende Nieupoort bij Inftructie wel forchvuldichlijck foude wefen gheordonneert naer alfulcke verfoecken, recommarS datien, ofte bevelen niet te luijfteren, foo moeten haer Ed. Groot Mog. daer op verklaren dat defelve de voorfz allegatie achten te wefen van merckelijcke importantie , ende daeromme'oock wel ghevvenscht hadden dat, bij de voorfz. Deductie, meteenen aenghewefen, ofte gheé'xpresfeert hadde gheweest het Articul van de voorfz. Inftruflie, daer inne foodanighe forchvuldighe reftrin&ie foude mogen zijn te vinden, of wel liever dat de woorde van 't felve Articul in de voorfz. DeF 3 duc-



86 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
duétie forraelijck hadden gheinfereert gheweest.
4. 't Welck niet ghefchiet zijnde, haer Ed. Groot Mog. de moeijte ghegheven heeft, omme pertinentelijck endepunétuelijck te doen naerlefen niet alleenlijck haer HooghMog. ordres ende Commisfie van den vijfden ende thienden Junij 1653. daer bij de voornoemde Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, nevens de Heeren van de Perre zaliger ghedachtenisfe, ende Jongeftal, originelijck naer Engelandt zijn ghedeputeert, ende daer op defelve, volghendede nader bevelen van haer Hoogh Mog. van den twintichften der voorfchreven Maendt, feparatelijck, ende fuccesfivelijck derwaerts zijn vertrocken, maer oock d' Inftructie voor de Heeren Cats, Schaep, ende denfelven van der Perre in qualiteijt als Ambasfadeurs extraordinaris aen 't Parlement van de Republijcque van Engelandt voornoemt, bij haer Hoog Mog. op den drie en twintichften Augusti 1651. ghearresteert, met de nader ordres van haer Hoog Mog. van den een en twintichften Oclober desvoorfchreven Jaers, ten tijde van het tweede vertreek van de ghemelte Heeren Nieupoort ende Jongeftal, midtsgaders die van den neghenthienden ende twintichften Februarij defesloopende Jaers , ten tijde van het laetfte vertreck van de ghefamentlijcke Heeren van Beverningk, Nieupoort ende'Jongeftal, daer op ghevolght, ende voorts alle andere Refolutien die bij haer Hoog Mogende raeckende de
Ne-



WEGENS BE ACTE VAN SECtUSÏB. 87
Negotiatie van de meerghemelte Heeren, foo voor, als naer, zijn ghenomen.
5. Doch nademael haer Ed. Groot Mog. naer exacte perquifitie van alles, niet konnen bevinden in alle de voorfchreven Inftructien, Ordres, ende Refolutien, eenighe foodanighe prohibitive last, ofte forchvuldighe re. ftrictie te refideren, foo weten defelve daer op niet anders in plaetfe van folutie te fegghe, als dat haer Ed. Groot Mog. daer uijt, aen d' eene zijde met bedroeftheijdt, befpeuren dat d' hoochghemelte Heeren Staten van Zeelandt haer door een (voorwaer onmatighen) ijver omme tot laste van hare goede Bondtghenooten , eenighe tellequelle Argumenten uijt te vinden, foo verre hebben laten beweghen, dat defelve , in een Poinct van foo merckelijcke importantie , ghelieven te poferen voor waerachtigh 't gheene haer Ed. Groot Mog. in rerum natura niet weten te vinden, ende, aen d'andere zijde wederom met aenghenaemheijt, bemercken , immers befluijten, dat d'andere Bondtghenoten, in 't gheene voorfz. is foodanighe effecten van den voorfz. onmatighen ijver befpeurende, oock feer weijnich fullen defereren aen de vordere allegatien, in de meergeroerde Deductie vervat, als alle voor effecten van een, ende denfelven ijver moetende werden ghereputeert.
6. Uijt alle 't welcke haer Ed. Groot Mog. vertrouwen overvioedichlijck tezijnghebleec-
F 4 ken,



88
DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
Jen, dat feer abufivelijck wer( ghepofeert, Ministers van haer Hoog Mog. uijt de nature van hare Commisfie ongheoorloft te wefen, naer eenighe verfoecken, ofce addresfen van anderen, als van de Generaliteijt te moghen Juijfteren, ende noch veel abufivelijcker daer benevens te werden gepratfupponeert, dat de voornoemde Heeren van Beverningk, ends JNieupoort fulcks particulierlijck bij hare Initructie geïnterdiceert foude zijn gheweest.
7- Ende moeten haer Ed. Groot Mog. haer voorwaer bedroeven , dat 't geene foo on. Jangns in reguarde van anderen in veel confiderabelder gheleghentheijdt voor goct was opghenomen, jeghenwoordich in haeren reguarde foo odieuslijck wordt gheimprobeert. Sullende haer Hoog Mog. ende de refpeclive Provinciën niet konnen ignoreren, dat foo wanneer voorghemelte Heere de Knuyt, zijnde Plenipotentiaris van defen Staet tot de Munfterfche Vredehandelinghe, op last, en. de Inftru&ie van den hooghgemelten Heere Prince vanOrangie, hooghloffelijcker memorie, buijten kennisfe, ende voorweten van den Staet als boven, de voorgheroerde Trac taten heeft beleijdt, ende ghefloten, echter defelve was verbonden aen de Inftruclie, voor hem ende andere Plenipotentiarisfen van defen Staet op den acht en twintichften O&ober 1645. ghearresteert, waer inne (33) Artieul 96 expresfelijck was gheftatueert, Dat gheene Jecrete Inftructien fonder voorgaende ken. nisje van de Heeren Staten van de refpective
Pro-



WEGENS DE ACTE V/.N SECLUSIE.
89
Provinciën aen de Heeren extraordinarii Ambassadeurs , ende Plenipotentiarisfen fouden mogen werden gegeven, nochte naer gefonden; ende in cas fulcks bij d' eene of d' andere Provincie, ofte yemandt anders (Nota) boven vermeden, foude mogen werden onderleyt, ende ghepoocht te doen , Jij Heeren e:;traordinaris Ambasfadeurs, ende Plenipotentiarisfen 'f felve niet fouden mogen aennemen , maer firacx verwerpen, ende daer van datelijck advertentie geven aen haer Hoogh Mog. Ende dat den ghemelten Heere de Knuyt, achtervolgende (33) het or. Articul van de voorfz. Inftru&ie , defelve wel folemnelijck hadde befworen.
• 8. Indien dan nochte meer-hooch-gemelte Heere de Knuyt voor faulte is gheimputeert, onaenghcfien alle de voorverhaelde prfecautien, buijten kennjsfe van haer Hoogh'Mog. particuliere hiftructie als boven te hebben ghegheven, ende ontfanghen, oock fecretelijck folemnele Tractaten met den publijcken Vyandt van den Staet te hebben doen maec ken, voor Bondtbrekers werden gheculpeert over, ende ter oirfaecke dat defelve aen de voornoemde Heeren van Beverningk ende Nieupoort, hare natuyrlijcke Subjecten, ende Onderdanen, die gheene prohibitive ordre als boven hadden ontfanghen, ofte befwooren, eenighe particuliere aenfehrijvinghen hebben ghedaen; ende heniuijden daer bij niet anders gherecommandeert als dat defelve, bij alle moghelijcke middelen, fouden trachten hooch ghemelte Heere Protector te beweghen F 5 om-



£0 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
omme fich met het voor-gheroerde temperament, jeghenwoordich in 't twee-en-dertichite Articul van 't voorfz. Tracïaet van Vrede gheinflueert, te willen laten vergenoeghen.
9. Ende of wel (omme de voorfz. faecke hatelijck te maecken, ende 't voorgheroerde argument des te meerder te doen gelden) bij de voorfz. Deductie, onder anderen, mede wert ghepofeert, Dat de opghemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort <f extraditie van de voorgeroerde AEte oock mogelijck naer het aenfchrijvens, ende contrarie hevel van haer Hoog Mog. fouden hebben gedaen, Soo moeten haer Ed. Groot Mog. hier bij oock, en pasfant, aenroeren , dat defelve bevinden 't voorfz. pofitif even te wefen van defelve natuyre als is de voorgeroerde allegatie van dat d' Heeren Ambasfadeurs voorfz. bij hare Inftructie met forchvuldigheijt reftrictive last foude;zijn ghegheven omme van niemandtals van haer Hoog Mog. eenighe verfoecken, ofte addresfen te ontfanghen, edoch dat hier op feer lichte, lijck is te ontdecken dat noyt eenich contrarie bevel bij haer Hoog Mog. aen de ghemelte Heeren Ambasfadeurs aenghefchreven is gheweest; zijnde notoir, dat over't voorfz fubjecl; van weghen de Generaliteijt alleenlijck eenmael (34) namenlijck op den festen Junij 1654. aen de meergemelte Heeren Ambasfadeurs is ghefchreven , ende dat nochte in de Refolutie , dient hal ven ghenomen, nochte in de Misfive dienvolghende afghegaen, eenighe



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. qi
ghe prohibitoire claufulen teghens de voorfz. extraditie werden bevonden ; gelijck oock evident is, ende met d' eyghen (35) aenteeckeninge van wegen de Provincie van Sradt, ende Landen op de voorfz. Refolutie gedaen, klaerlijck kan werden ghedoceert dat, ten tijde van de deliberatie, op de voorfz. Refolutie gevallen, alleenlijck de aenwelcnde Gedeputeerde van defelve Provincie, op fijn tour advyfeerende, ghefufiineert heeft, dat defelve Refolutie geamplieert behoorde te werden met een prohibitive last aen de Ambasfadeurs opghemelt, omme van de voorfz. Negotiatie gelijck die name bij de voorfz. aenteeckeninghe abufivelijck gebruijckt wert) fich te onthouden, ende defelve tot geen effe£t ofte befluijt te mogen brengen; dan dat fulx niet hadde konnen ghefchieden, vermits bij de voorftemmende Provinciën hetfelve geëxcu» feert wierde: fulcx dat hier wederomme blijckt hoe iichtelijck een onmatigen ijver yemant buijten de waerheijt tranfporteert.
Ca?.



0* DEDUCTIE OFTE DECLARATIE
C A P, VIII.
Dat derefpettive Provinciën, yeder apart, ge.' oorloft is, totbevorderinge, van de Vrede met andere Landen, yets van het hare te contribueren, Jelfsjonder communicatie van de Bondt genöoten,- ende dat fulcx door 't verkenen van de voorfz. Acle aen den Heere Protector van de Republycque van Engelant, &>c. niet en is gecontravenieert het negende artycul van de Unie.
i. nu wijders aengaet 't geene hier
vooren mede ghefeijt is ten tweeden voornamenthjck te werden geallegeert tot adftruétie van t voorghementionneerde profitijf, na* menthjck dat de voorgheroerde Refolutie van feclufie bij haer Ed. Groot Mog. fonder communicatie ende bewilliginghe van de andere Bondtgenooten niet wettehjck foude hebben konnen werden ghenomen tot bevorderinge. ende accomplisfement van het Traétaet van Vrede; ende dat fulcx foude ftrijdich zijn met het negende Artijkul van de meerghemelte Unie: Soo konnen haer Ed. Groot Mog. daer uijt meerder befpeuren dat de voornoemde Provincien, die haer als boven hebben ingheftelt ornrnedefincereintentien, ende rechtmatige Aftien van haer Ed. Groot Mog. te culperen, ende improberen, ^materie, ende itofFe van
ar.



WEGEN* DE ACTE VAN 3ECLUSIE, p£
argumentatien gebreeckt, als dat defelve fouA den oordeelen, daer op eenige folutie te wer-i den gerequireert.
2. Want of wel bij 't voorfz. negende Ari tijkul is geconvenieert, ende verdragen, Dat men geen Accoort van Befiandt, ofte Pays fat mogen maecken , dan met gemeen advys, endz fonfent van de voorfz. Provinciën, Soo is 't nochtans feecker dat, foo wanneer door last, ende ordre van de t'famentlijcke Bonjdtghenooten bij eenige Koningen, Republycquen, ofte Staten op Vrede werdt ghehandelt, als dan een yeder van defelve Bondtghenooten niet alleenlijck vermach, maer oock, nae de nature van de voorfz. Unie, gehouden is, met alle fijn vermogen alles te contribueren, ende bij te brengen, wat tot bevorderinghe van defelve Vrede eenichfints foude konnen dienen, fulcx dat het foo verre van daer is, dat het nemen van de voorfz. Refolutie ten dien refpeéle, defelve Unie in eenigen deele foude chocqueren, dat, ter contrarie, bij foo verre haer Ed. Groot Mog, fonder reflectie op den voorfz. Vrede daer toe genegen foude mogen zijn gheweest, defelve om dier oorfaecks wille dat fulcx mede konde ftreckentot bevorderinghe van den felven Vreede, die de t'famentlijcke Bondtghenooten nu waren nae. jagende,oock in krachte van de voorfz. Unie ghenoechfaem verobligeert foude zijn gheweest, omme de voorfz. ghenegentheijt ter executie te leggen, te meer alfoo haer Edele Groot Mog. t' haren leetwefen, als boven
had-



94 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
hadden vernomen , dat den voorfz. Vreede fonder 't feJve niet tot effect foude hebben konnen werden gebracht.
3. Ende is voorwaer een gantsch oncbristehjcke interpretatie van de meergeroerde Unie, ende geen kieijne accufatie van onfe zalige Voor Ouderen , die defelve met foo Christelijcken oockmerck hebben aenghegaen te fustineren dat de refpective Bondtghenooten daer door verobligeert, ende verbonden fouden werden, eenighe faecken te moeten naelaten, alleenlijcK uijt de redenen dat defelve fouden ftrecken tot avancement van dat werck, dat Godt de Heere yeder een foo dier bevolen heeft, met allen yver nae te jagen ghemerckt foodanigen obligatie ofteverbintenisfe tegens 't voorfz. expres bevel van Godt de Heere directelijck foude ftrijden: Waeromme dan oock haer Ed. Groot Mog. vastelijck willen vertrouwen dat de voornoemde Provinciën op de voorfz, argumentatie geen verder reflectie fullen gelieven te maecken.
4. Immers vinden haer Ed. Groot Mog. in defen deele wederomme geen kieijne reden omme fich herteiijck te bedroeven, ten op. lichte in haer niet fchrjnt te mogen werden geleden , dat fij tot bevorderinge van den Vreede yets van het hare fouden overgheven, daer in anderen noyt gheculpeert is geweest, dat defelve met openbare Vijanden van den Staet, buijten kennisfe van de Re<nerin»e, iblemnele Traftaten maeckende,groo°te, ende
heer-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIB,
95
heerlijke Domaynen ende Incomften hebben, geprofiteert, aileenlijck ten eynde de Vreede daer door foude mogen werden gefaciliteert.
5. C3O So° is al °P den achtften Januari} 1647. tusfen de Spaenfche Plenipotentiarisfen, in name ende van wegen den Koninck van Spaignen ter eenre, ende den meergemelte Heere de Knuyt, in name, ende van wegen Sijne Hoogheijt den Heere Prince van Oraigne ter andere zijde, binnen Munster in Westphalen, buijten communicatie van de Regiennge, gefloten, een formeel Tractaetj ende in 't felve Traélaet onder anderen aen de? Vrouwe Princesfe, jegenwoordich Douagiere van Oraigne, tot facilitatie van de Vreede als boven, toegevoecht de Stadt ende Heerlijckheijt van Sevenbergen, met allen Rech. ten, Jurisdictiën, ende Inkomften daer van dependerende, oock met belofte van wegen hoochstgnemelten Koninck ghedaen , van dat Sijne Majesteijt de voorfz. Stadt ende Heerlijckheijc foude ontlasten, van alle Renten, opgelichte Penningen, ende andere belastingen daer mede defelve eenichfints fouden mogen wefen befwaert.
6. Ende meijnen haer Ed. Groot Mogende in billickheijt te konnen verwachten dat, ten opfichte in anderen niet is geculpeert dat defelve, tot facilitatie van den Vreede, in maniere voorfz., foo merckelijcke Domaynen hebben geprofiteert, ende genooten, in haer Teguard oock niet alleen niet fal worden ge-
im-



9# DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
iraprobeert, maer ter contrarie voor de posteriteijc wei hoochlijckgeëxtolleert,' dat defelve , mede tot foo lofüjcken, ende Christelijcken eynde, hebben gedoocht, yets van hare vrije dispofitie te werden gederogeert; ende dat in defen foo veel te meer tot advantagie van haer Ed. Groot Mog. fal worden geoordeelt, als het befwaerlijker is van 't fijne over te geven, dan van anderen t' ontfangen.
Dat het pas/eren van de voorfz. Me van Seclufie niet ftrijdich is tegens eenige voorgaende Refo. lutien, bij hare Hoog Mog. ghenomen; ende. infpecie niet tegen de fecrete Refolutien van den negentienden Februarii 1654.
1. \v aer mede dan komende tot de derde voorverhaelde pretenfe redenen, namentlijck dat het pasferen van de meergemelte Acte ftrijdich foude wefen jegens de Refolutie bij Haer Hoog;Mog.den (jpOnegenthiendenFebruarij jongstleden, raeckende het voor gementioneerde Temperament, genomen, die de meergemelte Heeren Ambasfadeurs ghe. houden waren punctuelijck t' achtervolgen; ende by confequentieoock niet hadden behooren in contrarie van dien (ghelijck voorgegeven wort gefchiet te zijn) bij haer Ed. Groot Mog. gelast te worden; Soo wenschten haer Ed. Groot Mog. wel efclaircisfement te mogen
C a p. IX.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSTE.
97
gen ontfangen, of de voornoemde Provinciën mogen verftaen, de doorgeroerde particuliere aen fch rij vin gen van Hollandt ftrijdich te wefen met de fubftantie van de voorfz. Refolutie, namentlijck met het voorgheroer. .de Temperament felfs, of wel met de be. wuste fecrete claufule, daer bij gefeijt wert dat haer Hoog Mog. niet verftaen dat ghemelte Heeren derfelver Ministers fich verder dan 't voorfz. Temperament fouden hebben te eflargeren.
2. Want bij foo verre het eerfte werdt ghemeynt, foo is 't evident dat bij de voorfz. Refolutie niet anders ghefecht werdt als dat de ghemelte Ministers fullen mogen inwilligen, ende de faecke brengenop het bewuste Temperament; Daer tegens notoyrlijck bij haer Ed. Groot Mog. niet ftrijdich gerefolveert, ofte aen defelve prohibitivelijck aengefchreven is, als uijt het voorverhaelde kan blijcken, ende oock uijt den text van 't voorgheroerde Traétaet van Vredeeffectivelijck kan werden befpeurt* daer inne 't voorfz. Temperament Artijkul twee-en-dertich van woorde te woorde wert bevonden, fulcx dat de faeulteijt omme 't felve te mogen inwilligen, ende de fake daer op te brengen, henluijden geenfints benomen is geweest;
3. Ende in eas aen de andere zijde op de voorgheroerde fecrete claufule reflectie foude mogen werden gemaeckt, daer bij hare Hoog Mogende verklaren niet te verttaen dat der
G fel.



93 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
felver Ministers hen verders dan het voorfz Temperament fouden hebben te efiargeren, foo is oock evident, ende uijt het vSorenitaende narre openbaer, dat haer Ed. Groot Mog. jn genen deele ordre ghegeven hebhen dat haer Hoog Mog. MinistersTae?, Sn ra! ne de voorfz. qlaufule, verder dan tot het voonz. Temperament fouden eflargeren: gehjck dan oock het voorfz. Traclaet van Vre. de mjuvijst dat defelve haer Hoog Mogende Ministers fich in der daet niet verder, dan 't vooriz. Temperament, ingelaten hebben, als zijnde dien conformelijck van woort tot woort het voorgeroerde twee-en-dertichfte Artikuï gecoucheert, fonder in 't alderminite vets daer bij te wefen gevoecht.
4- Ja dat meer is, alhoewel haer Edele Groot Mog. notoyrlijck fouden hebben vermogen de meerghemelte Heeren van Beverningk , ende Nieupoort, als derfelver Subjecten, ende Onderdanen, van den beginne af aen t authoriferen, om in, haren nfme, ioo de laecke daer op mochte aenkomen, foo. damghe verbintenisfe als in de voorgheroerde i\6te is. vervat, ten behoeve ende tot conten. tement van meer-hooch - ghemelte Heere Protector, temogen pasferen, ghelijck hier boven met alhgatie van pertinente exempelen wijtloopich is aenghewefen, foo hebben nochtans defelve jegenwoordich niet alleenlijck vooraf dien aengaende egeene de minfte last gegeven, ofte authorifatie verleent ghehadt, maer oock felfs, naer dat haer Ed. Groot
Mog.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 99
Mog. nu albereijts advertentie hadden bekomen , dac bij meer hoochgemelte Heere Prote&or daer op abfolutelijck wierde gheinfifteert, alhoewel daer toe Refolutie ghenomen, ende de noodige Acte gheëxpedieert hebbende, echter noch de meergemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort iterativelijck aengefchreven alle mogelijcke devoyren aen te wenden, omme Sijne Hoogheijt vande voorgeroerde desfelfs begeerte te diverteren, 't welck in effeóte alleenlijck ende privativelijck is de aenfchrijvinge die van wegen haer Ed. Groot Mog. aen defelve Heeren is afgegaen;
5. Want bij foo verre haer Ed. Groot Mog. niet noodich geacht ofte gheraden ghevonden hadden foodanighe devoyren te laten aenwenden, foo foude de voorfz. Acte in de handen der gemelte Heeren van Beverningk, ende Nieupoort niet hebben behoeven te komen, maer direólelijck met een Misfive van wegen haer Ed- Groot Mog. aen meer-hooch-gemelte Heere Protector afgefon» den hebben kennen werden;
6, Ende of nu de ghemelte Heeren van Beverningk , ende Nieupoort aen te fchrijven dat defeive Sijne Hoogheijt met alle moghelijcke inductien , devoyren , ende middelen fouden trachten te disponeren omme van de meer-gheroerde desfelfs begeerte te defifteren , ende fichmet het voorgeroerde Temperament te laten genoegen, ftrijdich fij met dt voor-
G 2 ghe-ü



«a» DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
gheroerde haer Hoog Mog. (37) Refolutie van date den negenthienden defes, gelieven de refpeéhve Provinciën te oordeelen:
7. Maer, al voorens in defen verder te gaen, foo willen haer Ed. Groot Mog. defelve Provincien hier op nochmaels gantsch vrundtliick verfocht, ende ferieuslijck gebeden hebben, wel te willen gedencken wat in de meereemelte Handelinge, bij den Heere de Knuyt, in voegen als boven door Jast van Sijne Hoog.
dJn Heere Prince Frederick Hendrick onfterffehjeker memorie ghedreven, ten defen applicabel fij ghepasfeert, ende met goede circumfpeétie te letten of niet door de voorgheroerde befchuidinghe van haer Edele Groot Mog.de glans van die loffelijcke Vorst foo merckelijck bij de voornoemde Provincie werdt verduijstert, dat een goet gbedeelte van desfelfs manhaftïghe daden die vlecke niet foude konnen uijtwisfen?
2. Zijnde haer Hoog Mog. ende de re^ fpeftive Provinciën ontwijffelijck noch wel ten vollen bekendt met hoedanige forchvuldicheijt van wegen den Staet allenthalven isgevigileerdt dat in alle de Plaetfen, egeene uijtgefondert, die bij 't Traélaet van Vrede, met den Coninck van Spaignen te maken, aen defen Staet fouden werden bedongen, de fouveraine dispofitie over 't ftuck van de Religie aen haer Hoog Mog. foude mogen werden ghecedeert, ofte verblijven; Ende door hoe ferieufe, ende expresfe ordres de voorfz. haer
Hoog



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSÏE. 'tbg
Hoog Mog Christelijcke intentie d' opgemel. te Heeren extraordinaris Ambasfadeurs end© Plenipotentiarisfen, ende confequentelijck mede den meergemelten Heere de Knuyt, was aenbevolen; Ende niet te min fullen haer Hoog Mog. ende de refpeótive Provinciën, bevinden, in 't (38) voorfz. Traftaet van denachtften Januarii 1647. bij denfelven Heere de Knuyt, in name van meer hooch-gemel. te fijne Hoocheijt, expresfelijck overgegeven, ende toegeftaen te zijn dat in alle de Plaetfen, die bij 't opgemelte Traclaet ofte aen defelve fijne Hoocheijt, ofte aen de hoochgemelte Vrouwe Princesfe van Oraigne werden gecedeert, ende toegevoecht, de Roomsch Catholycque Religie foude werden ghetnaintineert, als defelve was ten tijde van 't fluijten van 't voorfz. Tra&aet, midtsgaders de Geestelijcken in hare goederen, funEtien, vrije ofenmgen, e«de immuniteijten.
9. Daer bij dan immers ten reguarde van de Stadt van Sevenbergen alleen (boven ende behalven de vordere Plaetfen in 't voorfz. Tractaet uijtgedruckt) als zijnde defelve Stadt binnen de Provincie van Hollandt, ende onder 't fouverain gebiedt van haer Ed. Groot Mog. ghelegen, vrij meerder aen den Coninck van Spaignen overgegeven wierde , als bij de voorgeroerde Acre van feclufie aen hoochgemelten Heere Protedor jegenwoordich is. gedaen.
10. Zijnde ongetwijffelt dat het waerdfchG 3 fös



I02> DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
fte effeft van de fouverainiteijt is de vrije dispofitie over 'c ftuck van de Religie, dewelcke bij t voorfz. Trftaet, foo verre als voorfz. is geabdiceert, ende aen den Coninck van bpaignen overgegeven wort;
^ II. Behalven dat de voorfz. overgifte oock as gedaen bij ofte van wegen die gene, aen dewelcke dien aengaende geen dispofitie ter We. reldt en was competerende, ende dat fulcks a. Groot Mog, door de voorfz. Contractanten, foo veel in haer was, fecretelijck, ende buijten hare kennisfe wierden gepriveert van foo fenfiblen gedeelte van hare fouveraimteijt, daer ter contrarie haer Ed. Groot Mog. in defen alleenlijck hebben gedisponeert van het hare, ende daer over buijten haer niemandt ter wereldt eenighe de minfte dispofitie is competerende, ende behalven noch veele andere confideratien van confcientie, Godtsdienfticheijt, ende anderfints, die alhier om alle hatelijckheijdt te vermijden, werden gepreterieert;
12. Ende niet te min foo hebben de refpec* tive Provinciën over alfulcke wonderbaerlijcke handelinge noyt foodanige misnoegingen ghetoont, als jegenwoordich foo rechtmatighe, ende voor den ghemeenen Staet foo wel ghemeijnde Proceduijren van haer Edele Groot Mog. fubjeft, werden gemaeckt, ja ter contrarie heeft men (39) op den feven en twintichften December des voorfz. Jaers 1647. ghelijck als blindelinghe, en fonder eenighe
d'al-



WEjGENS DE ACTE VAN SfcCMJSIE. IOg
d'alderminfte kennisfe van faken, de meerghemelte Heeren Plenipotentiarisfen van defen Staet wel willen ghelasten, dat defelve bij de Heeren Plenipotentiarisfen van den Coninck van Spaignen, devoyren fouden aenwenden ten eyndealle 't gene van wegen meerhoochgemelte Heere Prince van Oraigne doenmaels met die van de andere zijde albereijts was ghehandelt ofte noch nader ghehandelt foude mogen werden geduyrende het Tractaet tot Munfter, mochte zijn ende blijven van foodanigen kracht, ende waerde, als of 't felve ghehandelde in 'tghenerael, ende yeder poinót van dien in 'tbijfonder, in'tbefluijt van het Tractaet van Vrede, tusfchen den voorfz. Coninck van Spaignen, ende delen Staet van woorde te woorde ware geinfereert; gelijck oock fulcks dienvolgende naderhandt in't vijfen veertichfte Articul van 't voorfz. Tractaet van Vrede uijtdruckelijck is geftelt, fonder dat als noch, ofte haer Hoog Mog. ofte eenige Provinciën oyt vifie ofte communicatie van 't voorfz. particulier gehandelde hadden gehadt;
13. Daer door dan oock is gheoccafionneert dat, of wel haer Ed. Groot Mogende naderhandt, kennisfe bekomen hebbende van den innehoude van 't voorfz. particulier Tractaet, expresfelijck hebben gedenuncieert, haer de voorgeroerde onlijdelijcke ftipulatie ten reguarde van de oeffeninge der voorfz. Religie binnen Sevenbergen daer inneinfluerendeniet te willen onderwerpen, echter nochtans deG 4 fel-



104 DEDUCTIE , OPTE DECLARATIE,
ve daer door in vele fware inconvenienten zijn vervallen.
24. Waer benevens, alhoewel het meeree'' WrPaYACUliCre Tra6laetd0°r den Heere de Knuyt als boven gemaeckt, ofte de renovatie van dien ghefchiet op den voorfz. feveïen- wintichften December 1647. uytdrudS. lijck is contrarierende het vietUtffichlS Ait.cul van t voorfz. Tractaet van Vrede>
SroienfeiVen Ariicul met exPresfe morden ^Jy-lnd- '.Cnde dat "idSdicn daer op rnogelijck niet fonder eenich fondament fouden konnen werden geappliceert vele van de befchuldigmgen die nu tot laste van haer Ed Groot Mog. bij de voornoemde Provinciën werden voortgebracht, foo weten echter haer Hoog Mog., ende moeten de refpeélive Pro. vincien bekennen, dat daer jegens noyt eenighe foodanige accafatien, als waer mede ha. re n.d. Groot Mog. jegenwoordich gansch t onrechte werden bejegent ingebracht n, maer dat men alles op prefupoost van een goede intentie ten besten heeft opgeno"
JJ' Ende gelieven derhalven haer Hoog Mog ende de refpeftive Provinciën te bedencken, of niet eene Provincie als u Hi* «e Ed 'Groot Mog., dewelcke v n £ len ouden tijden, in alle occafien, ende fpeciahjck mede in defen laetften Oorloge, foo
Se rVt00renddP8h^^ene ^ heeft ^ntrl bueert, ende fonuer jadantie ghefproken,
naest



WEGENS DÉ ACTE VAN SECLUSIE. iO£
naest de hulpe van den goedertieren Godt, denfelven Oorloch bijna alleen heeft moeten uijcvoeren; of niet foodanighe Provinciefeer verdrietich vallen, ende de Regenten van dien tot in hare ziele bedroeven moet, dat felfs die geenen die ten besten hebben opgenomen, ende* ten goede helpen duyden, dat foo notablen gedeelte van hare Hoogheijdt, ende gherechtic h.ijdt, als is de vrije dispofitie over 't ftuck van de Religie binnen hare limiten buijten hare weten, ende door die geene die daer toe egeene de minfte macht, ofte qualiteyt hadde, fonder eenige apparente oorfaecke aen den Coninck van Spaignen was overgheghe. ven , jegenwoordich haer niet en ontfien defelve Provincie in voegen als boven te befchuldigen, ja albereijts ongehoort, oock felfs naer aenbiedinge, van klare onderrechtinge van bondtbreeckinge, meneedicheijt, ende ondanckbaerheijdt, opentlijck te condemneren, over ende ter faecke van dat defelve ter liefde van 't gemeen, tot foulagement van alle de goede Ingefetenen van den Staet, ja tot welvaren van de voorfchreve befchuldigeis felfs, yets van het hare heeft gecedeert aen hoogh gemelte Heere Protector daer op niemant in de gantfche Wereldt eenighe d'alderminfte pretentie wettelijck heeft te ma. ken.
16. Ende konnen haer Ed. Gr. Mog. alhier voor 't laetfte met waerheijdt bij voegen dat bij le&ure van de publijcque Hiftorien, ende naerlefinge van de Registers van Staet, tot G s eere,



106 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE
eere, ende reputatie van de Provincie van Hollandc(fonder jactanciegeiproocken) klaerhjck fal blijcken, dat defelve t'federt het aengaen van de voorgeroerde Unie noyt eenige onordentelijcke, ofte onwettige correfpon* dentie met eenige Uijtheemfche Cpningen, Princen, ofte Potentaten gehouden, ofte compa&en met defelve gemaeckt heeft, ende dat men defelve niet fal konnen objicieeren, fonder confent van haere Bondtgenooten ende in prasjudicie van defelve, eenige Travaten met de Vijanden van den Staet te hebben aengegaen, ghelijck voorwaer de meer hoochghemelte Heeren Staten van Zeelandt haer behoorden te erinneren, dat bij haer ontrent den beginne, ende in 't heetfte van den Oorloge, jegens den Koninck van Spaignen, (40) twee diftinéte reijfen, tot groot misnoegen van de andere Bondtgenooten, ende infonderheijt van die van Hollandt haere nauvvfte Geallieerde, isgefchiet; Gelijck oock die van Hollandt niet fal konnen werden geobjicieert, dat fij oyt fonder d' andere Bontgenooten, veel min bij feparate deelen van haer lichaem, de fouverainiteijt aen Uytheem. fche'Coningen, ofte Potentaten hebben gaen aenbieden (41; 't Welck in den Jaere 1587. door de Volmachten van Oostergo, hun qua. lificerende als Staten van dien, ende hun Ge. asfocieerde, bij haer felven, ende in weerwille, niet alleenlijck van de andere Provinciën, maer oock van de andere Leden van Vrieslandt door fpeciale Gedeputeerden aen de Coninginne van Engelandt is gefchiet.
Waer



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. IC?
Waer mede dan haer Edele Groot Mog. haer verfeeckert houden volkomentlijck ende ten overvloet geaftrüeert, ende klaerlijck vertoont te hebben, dat in derfelver vermogen is gheweest, de voorgeroerde Acte van feclufie te pasferen, 't fij dat de faecke in abftrac' ta, ofte wel met relatie tot de Republijqke van Engelandt werde geconfidereert.



Ï08 deductie , oft e declaratie ,
't TWEEDE DEEL.
C a p. t
2<f jn een vrije Republijcque niemant door loorte eenich recht heeft tot hooge DiZtfyl ten , &>c. ende dat de Seclufie vin den Hele VHjiïiju °rai^nktisMdich tegens l
L, y^eIcke>§de voorgeroerde pofitïven dan,,ter intentie van haer Ed. Groot Moe abfolutehjckvastgeftelt zijnde, foo fal en del'
ffe van^ Wljde'rbeg,heven COt de E«»int tie van de pretenfe redenen, bij de voornoemde Provinciën als boven bijghebracht, ende gheappheeert tot bewijs van dat haer Edele Groot Mog. alwaer 't fake dat defelve irThun vermogen hadden gehadt totde voorgeroerde feclufie in manieren voorfz. te procederen echter hetfelve fouden hebben behooren naer te laten.
Ende eerftelijck, wat aengaet de voor.
voorfz 2l7fern d3t h£t pasferen van * vooriz., Afte foude contrariëren , ende ftrii-
d.ch zijn mette diergekochte Vrijheijt, foo wil en haer Ed. Groot Mog. voor af ie? verklaren defelve allegatie haer immers foo
fen-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. ïOjf
fenfibel te wefen als eenige van de voorgaende, ende dat defelve gemeynt, ende gere. folveert zijn, de voorfz. Vrijheijt, foo ten refpeéte van den Staet in 't generael, als ten refpeóte van hare Provincie in 't particulier, te conferveren, ende bewaren, even als den Appel haerder oogen; ende gelijck fij de eerfte, ende de voornaemfte zijn geweest, omme de vrijheijt, foo voor haer, als voor hare Bondtgenooten, te procureren , oock alfoo noyt te fullen gedoogen dat met waerheijt moge werden geieijt, yemant haer in den yver tot de behoudenisfe van dien te fupereren, ofte te boven te gaen:
2. Wel is waer, ende willen haer Ed. Gr„ Mog. gaerne bekennen, dat defelve door het pasferen van de voorfz. Acte fich hebben benomen de faculteijt, ofte de vrijheijt (foo fulcks met dien naem kan werden genoemt) omme den jegenwoordigen Heere Prince van Oraigne, ofte desfelfs Defcendenten , te promoveren, ofte met hare ftemme te helpen promoveren , tot de hooghe Charges hier vooren gheëxpresfeert; maer aen de andere zijde foo moeten de voornoemde Provinciën oock wederom nae waerheijt bekennen, dat alle oorloch is een beletfel van de exercitie van de Vrijheijt, ende dat den Oorloch tegens de Republijcque van Engelant jongst gevoert, niet alleenlijck aen de Regieringe van eene Provincie heeft benomen de faculteijt, ende 't vermogen , omme over eene eenige faecke na haer appetijt, ende goetvinden te
dis-



IIO
DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
disponeren, maer felfs aen den ganfchen Staet, aen ijdere Provincie, ende aen alle de Inge! fetenen van 't Landt in 't generael, ende in t particulier de Faculteijt, ende de Vriiheiit over ontallijcke faecken van merckelijcke importantie, ende infonderheijt van de Navieatie, ende Commmercie, zijnde de ziele In de innerlijcke fubfiftentie van den Staet \
3- Indien dan yemandt die tot herftellinghe van ontallijcke vrijheden, jae tot fijne fubfiftentie, ende behoudenisfe van fijn eyghen ziele, eenige andere, ende geringher overgifte komt te doen, niet gefeyt kan worden , daer door fijn vrijheijt te hebben geabandonneert, maer veel eer die te hebben geconferveert ende gereftaureert; Soo konnen haer Ed. Groot Mog. oock niet fonder groot ongeiijck in defen ghefeyt worden yets te hebben < gedaen 't gunt de diergekoche vrijheijt iouüe contaneren; J
4 Ende voorwaer, bij foo verre de voorfz argumentatie foude werden aenghenomen ' ioo fouden alle foorten van beloften, verbintenisfen, Contracten, Traclaten, ende voor. namentlijck alle Confoederatien , ofte Verbonden in den hooghftengrade geimprobeert, e;; uealtijds achterwege gelaten moeten werden; pijnde notoir, ende kennelijck, dat geene van detelve konnen gefchieden, ofte aengegaen, ende gemacckt werden , fonder vermfnderinge, ende overgifte van eenige vrijheijt;
5- Als



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSlE. III
5. Als bij exempel in den Tractate bij defen Staet met de Croone van Vrancrijck anno 1635. gemaeckt, hadden de contracterende parthijen den anderen wederzijdts voor eenigen tijdt verbonden met den Koninck van Spaignen geen Vrede, Trefues, ofte fufpenfie van Wapenen te mogen maecken ofte aengaen, anders dan gefamentlijck ende met gemeen confent; ende dienvolghendefoo hadden haer Hoog Mog. door 't fluijten van 't voorfz. Tractaet de vrijlv ijt, omme naer hun welgevallen Vrede ofte Trefues te maecken (wefende, naer de confonante ghetuijgenisfe van alle politijcque Schrijvers , een van de dierbaerfte effecten van de vrijheijt, ende van de voornaemfte Marqué van een vrije Staet) gebonden ende vast gemaeckt aen de wille van den Coninck van Vranckrijck, ofte van die geene die naer fijne Majesteijt tot de Croone foude fuccederen;
6. Ende niet te min foo is noch in verfcher memorie, dat het aangaen, ende voltrecken van 't voorfz. Tractaet principalijcK wierde geurgeert, bij die Provinciën, die haer jeghenwoordighover de voorgeroerde proceduren van haer Ed. Groot Mog. voornamentlick misnoeght toonen ; Nochtans foo willen haer Edele Groot Mog. daer uijt in geenen deele beüuijten, dat de voorfz. Provinciën doenmaels foo feer fouden hebben geyvert, omme de diergekochte vrijheijt te verliefen, maer ter contrarie dat defelve hebben geoordeelt, in de hulpe ende asfiftentie van foo
mach.



Ha DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
machtige Kroone, ende in de rupture van defelve tege :.s den Coninck van Soaignen, die bij t voorfz. Tractaet wierden geftipuleert, meerder effeclen tot confervatie van de vrij. heijt defer Landen te refideren, als wel bij de voorgeroerde overgifte wierden geabandonlieert.
7. Ende foude voorwaer , nae den regel van de voorfz. argumentatie, die loffelijcke, ende noyt volprefen Unie (die bij de voornoemde Provinciën felfs als de voornaemfte oorfaecke van de vrijheijt defer Linden te rechte wert erkent)dealderabominabe]ftefaec, ke zijn die in de imaginatie van de Menfchen foude konnen vallen , infonderheijt bij foo verre defelve Unie dan noch fubjeft foude werden gemaeckt foodanigen interpretatie als bij de meerghemelte Provinciën, in de voorfchreve hare ghefchriften, op 't tiende Articul van dien is geappliceert, als door dewelcke aen de refpeétive Provinciën de vrije dispolitie over verfcheijden faecken van impor, tantie merckelijck foude werden befnoeijt.
8. Maer omme de innerlijcke meijninge, en-, de het rechte doelwit van foodanighe gepretendeerde Zelateurs , ende Yveraers van de vrijheijt wat naederte ontdecken, midtsgaders derfelver gedachten te brenghenop den Toet. fteen van de ware ende onvervalschte vrij-, beijt, foo konnen haer Ed. Groot Mog. al, hier niet voorbijgaen, vrijmoedelijck te verklaren dat defelve welbemercken alle de. voor»
ge,



wegens de acte van sech7sie. 11^
geroerde klachten, oock d' expoftulatien van. eenighe Provinciën jegens haer, niet fte werden gedaen tot confervatie van de Unie ende handthoudinghe van de vrijheijt, gelijck abuiiveüjck voorgegeven wort, rtiaerdat de gantfche faecke daer op isaengeleijt, ommehooghghemelte Heere Prince van Oraigne in te dringhen, in dehooghe charges die d' Heeren desfelfs Voorvaderen in defe Landen hebben bekleedt, ghelijck dan oock d'eene haer niet en ontfienuijtdruckelijck te poferen, dat meer hoogh ghemelte Heere Prince,door't voorfz. gerefolveerde , buijten eenige fijne merken wert ontfet van ie prcsrogativen hem eenighfints aengeboren, ende d'andere albereijts voor advijs Provinciael onfntiiick heeft verklaert , dat het Capitsyn ende ■ Admiraelfchap Generael van dén Staet de facto op dén felven Heere Prince van Oraigne foude behooren te werden sihebracht ende ge confereert; Ende konnen haer Ed. Groot Mog. niet begrijpen, dat dit mercktekeneni van oprechte Liefhebbers, ende Zelateurs van de vrijheijt zijn, ofte dat vrijheijt foude konnen werden ghenoemt, dat in eene Republijcque de hooghfte digniteyten yemandt werden aengebooren: Ende voorwaer foude het oock een preuve van een vrije electie zijn de hooghfte charges op Kinderen te confereren?
9. Jae foude veel eer in de gedachten van yemandt konnen vallen, naer het oordeel van alle Politijcque Schrijvers van ghefonde hersfenen, dat in eene Republijcque foodanighe charges niet fonder merckehjcK perijckel van H de



ÏI4 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE*
de vrijheijdt konnen werden geconfereert op die geene welckers Ouders defelve charges daer bevoorens hebben bekleedt.
10. Stellende defelve voor onghetwijffelt, dat aen alle die geene , die de opkomften, conftitutien, ende veranderingen van Rijcken, Staten, ende Landen, midtsgaders de forme van der felver Regieringen eenighfints heeft ingenomen, ten vollen bekent is, dat alle de Republijcquen van de gantfche Werelt, egeene uijtgefondert, die oyt tot foodanige maximes , ofte gewoonten zijn vervallen, jae felfs meestallediegeenedie alleenlijck de macht van hare Wapenen aen een perfoon, zijn Ieven langh geduyrende, hebben vertrouwt, ende oock veele, die fulcks voor een gheruij» men tijdt hebben gehazardeert, daer door onder fubjectie ghebracht, ende tot een Monarchicquen ftaet gereduceert zijn:
11. Soo is 't bekent dat de Vifconti, Edelluijden van Milanen, zijnde van Hoofden gewerden Patroonen, ofte Proteóteurs van de Stadt, ende den Staet van Milanen voornoemt, ende in defelve grootheijt, ofte 't voorfz. hoogh gefach, vele jaren gecontinueert, oock naderhandt den Titul van CapitaincnGe. neraels bekomen hebbende, eyntlijck JeanGaleas, Vifconti ghetromvt zijnde aen een dochter van Jan Coninck van Vranckrijck, voor hem, ende fijne mannelijcke Defcendenten, heeft weten te bekomen de digniteyt van Hertoch van Milanen voorfchreve.
12. SOO



WEGENS DE ACTE VAN SECLUStE: u£
r2. Soo is 't eenen yeghlijck openbaer dat C. Tuhus Cfefar, niet de gantfche macht van de Republijcque vanRoomen, maer alleenlijck de Wapenen van defelve Republijcque in Vranckrijck, thien Jaren achter den anderen tn handen gehaat, ende daer door de gemoederen van de Militie tot fich getrocken hebbende, eyntlijck defelve Wapenen tegens fijn ey. gen Vaderlant heeft gekeert, ende die machtige Republijcque, die van buijten genopsjhfaem alle Volckeren, ende de gantfche Werelt onder haer fubjefcie hadde ghebracht, van binnen gedwongen heeft aen hem alleen dienstbaerheijdt, ende fervitude te plegen.
13. Ende omme in defen niet prolix te welen, Soo zijn alle de oude Republijcquen van Grieckenlandt door de voorfz. praftreque onder flavernije geraeckt.
In dier voeghen, ende uijt oorfaecke, midtsgaders door middelen als boven, heeft Pifillratus, die machtighe Republijcque van At henen onder fijn fubjectie ghebracht.
Even alfoo hebben gefubjugeert, Cypfelus die van Connthen; Trafibulus, Gelon,Dionifius, Hiero, ende Agathocles die van Siracufen. Panrptius, ende Icetes die van Leon. tium. Phalaris die van Agrigentum. Phido die van Argos. Periander die van Ambracia. Archelaus die van Candia. Evagoras die van Cyprus. Policrates die van Samus. Anaxilausdie vanRhegium, Nicoles die van Sicvon. Alexander die van Phera. Ende Mamercus die van Catana.
H % 14. Soo



Jlé DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE*
; 14. Soo heeft wederom Romen 't voorfz. inconvenient noch fubjeót geweest door LuciusSylla, ende Oélavius Augustus.
15. Soo zijn naderhandt alle de vordereRe. publijcquen van Italien mede uijt oirfaecke voorfz. t' ondergebracht. Verona door de Schaligers , Bononien door de Bentivosly, Faventia door Manfredus, Perufium door Baleo, Tiferna door Vitellius, Florencedoor de Medici.
16. Ende foo hebben ontallijcke anderen meer haer van fimple Capiteijnen, ofte Gouverneurs opgeworpen tot Souverainen, ghehjck daer van de getuijgenisfen in de Hiffcorien allenthalven zijn te vinden, ende 't felve bij experientie dagelijcks komt te blijeken : Want in materie van Policie wert bij alle verftandigen voor een indubitable maxime ghehouden, dat die meester is van Sterckten, ende van 'c Volck van Oorloge y oock Meester is, ofte fich Meester maken kan, van den Staet.
17. Ende dat niet een eenigh exempel ter contrarie in de gantfche Wereldt fal konnen werden geallegeert als alleenlijck dat van defen Staet; Spo nochtans dat Godt de Heere ons in verfcheijden occafien heeft willen betoonen dat wij van 't voorfz. ongeval, niet door onfe eygen wijsheijt, maer wel vifibelijck al. leen door fijne almachtighe handt tot noch toe zijn geprajferveert geworden.
i3. Soo



WEGENS DE ACTE VAM SECLUS1E. Hf
18. Soo heeft Godt de Heere, wanneer den Hertoge van Anjou, Alancon, &c. hier boven ghementioneert (eerst bij de Generale Staten tot Protector van de Nederlanden, ende naderhandt oock bij-verfcheyden Provinciën, doch op feer ghelimiteerde conditiën, tot haren Prince, ofte Heere aenghenomen) in Januario 1583. fich abfoluyt Meester vermeynde te maecken van 't gantfche Landt, ende voor al tot dien eynde de Stadt van Antwerpen met het Legher van den Staet t'overvallen , eenige uyren voor 't aengaen van den voorfz. aenflach, door een confuys gheruclite, fonder dat den Autheur van dien oyt is bekent gheworden, de gantfche Stadt van Antwerpen voorfz. bevanghen met een apprehenfie van foodanigh ongheval, als defelve over 't hooft was hanghende, ende daer door yeder een eenigher maten op fijn hoede wefende, is den voorfz. aenflach, alhoewel hooghgemelte Heere Hertogh fich albereijts van de Poorte meester ghemaeckt, ende een groot ghedeelte van fijn Legher binnen de Stadt ghebracht hadde, echter noch , niet fonder merckelijcke bloedtftortinghe , door een meer als Menfchelijcke couragie van de Inwoonderen der voorfz. Stede gefteuyt, ende daer door oock de liberteijt van defe Landen noch miraculeufelijck ghefalveert.
19. Soo heeft Godt de Heere, als de meeste Provinciën wederomme gherefolveert hadden den meer hoogh-gemelten Heere Hertogh nochmaels in te halen, ende daer toe met defelve albereijts een Traftaet van reconciliatie
H 3 was



«8 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
was ghefloten, waer door de liberteijt notoirlijck wederomme in't uijterfte hazardt gheftek foude zijn gheweest, hetfelve door de fubke doodt van den hooghghemelten Hertogh goedertierentlijck ghelieft te verhoeden.
ao. Wederomme, als Hollandt in den Ja1584.. nu alles hadde gheprepareertomme den Heere Pr,nee WILLEM, Hoogbloffelijcker ghedachtenisfe, O er-Grootvader van den jehenwoordighen Prince van Orangie, met de gherequireerde folemnkeijten aen te nemen, ende te hulden tot Grave van den felven Lande, ende dat in Zeelandt mede geJioechfaem gelijcke inclinatie was; dat oock binnen Utrecht daer toe leer wierde ghearbeijdt, jae die faecke nu foo verre ghebracht zijnde dat Sijne Princelijcke Excellentie, tot facilitatie van 't felve werek, (42^ op den vierden Junij des voorfz. Jaers, voor de laet* ftemael, die van Arnftelredam, ende van ter Goude doenmaels noch alleen difficil zijnde, doende oefenden, d' Hooghgemelte Heeren Staten van Hollandt daer nevens mede hare Ghedeputeerden aen de voorfz. Steden hadden afghefonden , met expresfe ordre omme die van Amftelredam, ende van Ter Goude voorfz. opent lijck aen te fegghen, dat, bij vorder gheIreck, ofte weijgeringe van hemluyden, in de yoorfz. faecke, de Staten niet naerlaten fouden , des niet jeghenftaende, ten uyterften met defelve faecke voorts te procederen ; Siet, daer werdt een keer- ende Godtloos Moordenaer verweckt.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. ÏÏO
weckt , die van 's Landts Vijanden omgekocht wefende , dien glorieufen Prince het leven berooft, ontrent een Maendt naer date van de voorfchreve befendinghe, te weten, op den thienden Julij daer aen volgende, ende fulckx binnen foo korten tijdt daer naer dat voor desfelfs overlijden de voorgheroerde denunciatie niet ter executie geftelt heeft konnen worden ; Ende alhoewel door 't voorfz. moortdadigh feijt defe Landen van haer fteunfel berooft zijnde, het teer ghebouw van den nieuw ghebooren Staet evidentelijck fcheen te fullen inftorten, ende d'Jnwoonderen van dien wederomme onder de voorighe Spaenfche flaverneije te fullen gheraecken , foo heeft nochtans Godt Almachtich uijt foo dicke duijfternisfe een helder licht ghefchept, endeniet alleenlijck den Staet ghenadichlijck ende wonderbaerlijck ftaende ghehouden, maer oock d'Inghefetenen van, dien ghepreferveert, ende behoedt voor de nieuwe fubjeétie daer inne defelve albereijts genoechfaem waren gheprecipiteert.
ar. Wie is wijders niet ten vollen bekent door hoedanighe miraculen onfe Voor Ouderen de gheminuteerde heerfchappije van den Grave van Lycester van binnen, ende teghelijcke de imminerendefervitude van foo machtighen Koninck, ende Potentaet van buijten zijn ontworstelt?
22. Ende eijndtlijck, hebben wij niet met onfeeyghen ooghen, in denjare 1650.gheH 4 tien



ïiO deductie, ofte declaratie,
fien dat den jongst overleden Capiteyn Generael van defen Staet, de voornaemfte ende machtighfte Stadt van 't Landt, met de Wapenen, hem van weghen den Staet toevertrouwt, heeft gepoocht t'overvallen , ende noch daer benevens & Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt felfs, wekkers Hoogheijt hij als een beëedight Minister, ende natuijrlijck Onderdaen, ghehouden was te revereren, door het ghevanckelijck wechvoeren van fes voorname Heeren uijt derfelver fouveraine Vergaderinghe, foo onuijtfpreeckehjck derven lasderen ? Ende heeft niet Godt de Heere Almachtigh de voorfz. ghedreychde fjach, ende de desfeynen die daer onder fouden moghen hebben gefchuyk, foo door eene dicke duijfternisfe, met een groote flachreghen, uijt den Hemel afghefonden, als anderfints vifibelijck gheftuyt, verbrooc&en, ende afghefneden ?
23« Ende foude, midts alle de voorfz. faecken, naer 't oordeel van de voorfz. Po Jitijcquen, bij die ghene die'aen 't felve ghelieven te defereren , wel in bedencken komen, of door de promotie van den jegenwoor. digen Heere Prince van Orangien tot het hooghe gefach , daer inne desfelfs Voorvaderen in defe Landen zijn gheftelt gheweest, de vrijheijdt van den Staet niet merckelijck foude komen te pericliteren, op allegatie ende overweginghe dat Godt de Heere niet akijdts rairaculen doet, ende dat. het on begrijp elijck is, dat defe Landen altijdts fouden ontgaen
d'in.



WEGENS DE ACTE VAN 3ECLUSIE. Ï2t
d'inconvenienten daer alle anderen , dien cours ghehouden hebbende , fonder eenighe, exceptie , in zijn vervallen; Ende is dienvolghende naer *t veorfz. oordeel foo verre van daer, dat haer Ed. Gr. Mog. door de voorfz. feclufie de vrijheijdt van 'tLandt fouden. hebben overghegeven , dat ter contrarie niet fonder indignatie foude konnen werden aenghehoort dat men in een vrije Republijcke wil fustineren de hooghfte digniteyten, ende 't commandement over 't Krijghsvolqk, yemandt eenighfmts aenghebooren te zijn , ende dat men fulcks met den naem van zele, ende. yver voor de vrijheijt noch wil bekleeden.
24. Ende foude men als dan, om redenen als vooren, liever het ooghe flaen op die Landen, Staten ende Regieringen, die bij alleverftandigen vopr welgeftelde, ende welgeformeerde Republijcquen zijn ghehouden, ende, naer foo vele waerfchouwingen, liever eenmael refolveren tot imitatie van het exempel, ende maximes van die gene, die hare liberteyt behouden hebben; als waren ende noch zijn die geene die poyt de illuftre digniteijten vergefelfchapten met eenige macht omme te commanderen; ende daer niemandt oyt de hooghfte macht hadde fonder Compaignon ofte im> mers in faecken daer, de hooge macht foodanige fplisfinge niet wel kan lijden, gelijck voorwaer fulcks in materie van Oorlogh feer dangereus is, noyt eenighe Commisiïen wierden gegeven, voor langen tijdt j
H 5 25. En.



123 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
■ 25. Ende ghelijck eertijds die van Romen die twee Confuls, ende die van Carthago die twee Suffetas Helden, ende dat noch met een jaerlijckfche veranderinghe; ghelijck wij't felve oock in defen Staet, ende voornaement* Iijck binnen de Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt, in alle hooghe Politijcque charges noch huijden naervolghen.
26*. Soo wierden de Diélateurs van Roomen, als eenige voorvallende gelegentheden jhoogher ghefagh in een Perfoon, ende fpoedigher executie vereijschten, alleenlijck voor de prefente occafie, ende in allen ghevalleniet langer als voor fes Maenden, oock fomwijlen wel maer voor den tijdt van vier en twintich uyren', ghemaeckt, naer expiratie van welcke gheprefigeerde tijdt, de voorfz. Dictateurs gheaccufeert mochten werden van quetfinghe van de hooghfte Majesteijt, bij aldien fij hare charge niet effeótivelijck hadden afghefeijdt, ende foo langhe de Republijcque van Romen die ordre, ende die maximes heeft gheobferveert, ende onderhouden, foo heeft defelve oock hare Vrijheijt geconferveert; Jae bij foo verre defelve Republijcque in reguarde van Ccefar niet hadde ghedispenfeert van de Wet Sempronia , hem latende het Gouvernement van Gaules vijf Jaren langer als defelve Wet toeliet, Caefar hadde oock waerfchijnelijck noyt gheimpieteert op den Staet.
27. Binnen Thebes wierde eertijds den Ca« piteyn Generaal ter doodt gecondemneert,
foo



WEGENS DE ACTE VAN SECXUSÏE. H3
foo wanneer hij maer een dagh langer, als tot den ghefetten tijdt, fijne Charge behouden hadde, ende daeromme wierden die groote ende vermaerde Capiteijnen Epaminondas, ende Pelopidas ter doodt ghecondemneert, dat fij de forces van de ghemelte Republijcqe vier Maenden naer den gheprasfigeerden tijdt in handen ghehouden hadden, niet jegenftaendo den uijtterften noodt van haer Vaderlandt haer daer toe hadde ghenecesfiteert.
28. Die de principaelfte Fortresfe van Athenen in fijne bewaringe hadde, en behielde de fleutels daer van niet langer als voor eenen dagh. Ghelijck fulckx oock gepractifeert werdt bij den Capiteyn van 't Cafteel van de Republijcque van Rhagufe , die feer jaloers ende forchvuldich is voor de confervatie van hare liberteijt.
29. Ende werdt oock alfoo ghenoteert daé foo wel de voorfz. Republijcque van Rhagufe, als die van Venetiën, Genoa, Luca, Geneve, vande Cantons van Switferlandt, de Grifons ende Valtelines, hare Vrijheijt foo vele Jaren om geene andere redenen, naest Godt, hebben behouden, als om dat defelve noijt aen eenigh Capiteyn Generael voor fijn leven, ofte voor langhen tijdt, veel min bij fuccesfie van Vaders, Soonen , ende Broeders van een, en 't felve Huijs, de macht van hare Wapenen, ende de Sterckten ln handen ghegheven hebben.
30. Selft



134 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
• 30. Selfs gheene van dejeghenwoordige Koningen in Europa konnen goetvinden foodanige perpetuelie Capiteynen Generaels-in haren dienst te ghebruijeken, uijt vreefe van t'eenighen tijde door defelve ghedeposfideert te werden; zijnde derhalven oock al over langhe jaren in Engelandt, ende nu medej over eenighen tijdt in Vranckrijck het Ampt ende de bedieninghe van Conneftable, noch niet foo eminente charge, als die wij,Capiteyn Generael noemen, t' eenemael ghemortificeert.
31. Indien wii op die voet onfe oogen wat hooger gelieven te flaen, ende d'exempelen in te fien die bij goede Christenen feer confiderabel moeten werden ghehouden, wij fullen bevinden, dat de kinderen Israëls, Gods Volck, naer de doodt van Mofes, haren Verlosfer uijt de dienstbaerheijt , voorbij gaende de foonen van dien grooten Man aen dewelcke fij genoechfaem hare zielen ende de lichamen fchuldich waren , felfs door 't bevel van Godt de Heere, Jofua aenghenomen heoben.
32. Naer Jofua is Israël gheleijdet door defuccesfive Richters den tijdt van ontrent drie hondert Jaren; Ende of wel defelve Richters , alle groote Veldtoverften ende machtige Capiteyns Generaels, 't voorfz. Volck doorgaens, door menichfuldighe overwinningen jegens hare Vijanden , voor excesfive fwarigheden behoedt , oock dick» maels uijt fvvare oppresfien verlost, ende
fulcx



.WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. ÏDJ
fulcx gheen kieijne belooninghe' ghemeriteerf hebben, foo werdt nochtans niet bevonden de faecke bij de Republijcque van de Israëliten» ofte bij yemandt in defelve oyt foodanich te wefen opghenomen als of hare kinde* ren, ende Nakomelinghen eenighe prasrogativen aenghebooren fouden zijn gheweest; jaeter contrarie is feer remarquabel, dat foo wanneer fommighen in Israël teghens Gideon» anders ghenaemt Jerubael, een machtigh Richter ende ftrijdtbaer Heldt, naer dat hij het Volck miraculeufelijck uijt der Medianken handen verlost hadde, fpraecken, Weést een Heere over ons, ghij, U Soon, ende U SoonsSoen, hij Gideon fulckx foo voor hem, als fpecialijck mede voor fijn Soone wel expresfelijck heeft gheweijgert;
33. Ende of wel een eenigh exempel bevonden werdt , daer yemant van de Kinderen, ofte Defcendenten van een overleden Richter onder de naervolghende Richters ofte Leyders des Volcks Israël wort getelt : Namentlijck in de Perfoon van Abimeleeh, Bastard-Sone van de voornoemde Gideon , gebooren uijt desfelfs Bijwijf tot Sichem; Soo is nochtans fonderlinge opmerckinge waerdich , dat den voornoemden Abimeleeh niet door wettighe beroepinge, maer door list ende gheweldt, met een wreede verworginge van negen en t'festich fijner eygen Broederen, tot de voorfz. digniteijtisghekomen; daer, integhendeel van dien, van meest alle de anderen , welckers Ouders geen Richteren zijn gheweest, be-
tuyght



U6 deductie» ofte declaratie,"
tuyght wordt, dat defelve tot de voorfz.qua^ liteijt van Gode geroepen ofte verweckt zijn. üenalven dat den voornoemden Abimeleeh aenftonts alle Wetten met voeten getreden, het volck in droevige fcheuringe gebracht, cle btadt van Sichem overrompelt, verbroocken , ende alle d' Inwoonderen van dien ghedoodet heeft, Waeromme dan oock, desfelfs Jieerfchende lust, ende continuatie van dierghehjeke oppresfien Godt Almachtich verdrie. tende, hij door de wonderbaerlijcke beftieringhe van fijne Goddelijcke Majesteijt, fchan. dehjek om 't leven gheraeckt, ende door een ituck yan een Meulenfteen, met de handt van een Wijf van den Tooren van Thebez afgheworpen, hem de hersfenpanne verbroocken, ende den Kop verbrijfelt is.
34; Ende fouden derhalven de voor-gheroerde ghepretendeerde Yveraers voor de Liïrr"!y»,J ende verkeerde Zelateurs van de Vrijneijdt, op den voorfz. voet, ende bij 't Jicht van de bovenftaende exempelen ende redenen, konnen fien, ende moeten bekennen, dat fij door de voorfz. hare fuftenue niet alleenlijck alle de Verftandighen vande Wereldt befchuldighen, maer oock d' exempelen van de Heylige Schriftuere condemneren, ende iulckx wel bewoghen werden omme eenmael atltandt te doen van die verkeerde maxime, dat in een vrije Republijcque de digniteijten van de Vaders den Kinderen eenighfints aenghebooren fouden zijn.
Ca».



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSlB. Xlf
C A P« II.
Wat Saecken, Rijden, Staten ende Landen dickmaels lij Traclaten, fonder oneere voor defelve, tot fecuriteyt, ende gerustheijt van die geene, daer mede fij tracteren , konnen toefcaen; ende dat het pasferen van de voorgheroerde Acte van Seclufie niet impliceert eenighe fubjettie ofte pufillanimiteyt.
i. W aer mede dan toe tredende tot dé voorfz. tweede pretenfe reden waeromme ten reguarde van 't interest van den Staet in 't gemeijn de voorgeroerde Acte van Seclufie niet foude hebben behooren ghepasfeert te worden, op't fondament , dat defelve foude impliceren eenighe fubjectie, ende pufillani» miteijt, ende fulcks oock den Staet brenghen in kleijnachtinghe bij andere Coningen, Republijcquen, Princen,ende Potentaten; Soo konnen haer Ed. Groot Mog. haer niet ghe. noegh verwonderen dat die gene die innerlijcke kennisfe hebben van 't gepasfeerde in de onderhandelinge van wegen defen Staet met de voornoemde Republijcque van Engelandt gedreven liever, tot oneere van haer eygen Vaderlandt, hare goede Bondtghenooten, tegens haer eygen gewisfe, willen cuperen van fubjectie ende pufillanimiteijt, als dat defelve de waerheijdt, tot haer eyghen glorie, fouden



19? DEDUCTIE OFTE DECLARATIE
den bekennen, om dat de voorfz. bare Bondt» genooten in defelve glorie voor een goet gedeelte fouden moeten participeren:
2. Ende voorwaer die maer bare ooghen ■hebben gheflaghen op de (43) fchriftelijcke antwoorde bij de Heeren Gedeputeerden van defen Staet aen den Heere Generael , . ende Commisfarisfen van de voorfz. Republijcque op den ^SSb des voor3eden Jaers gegeven, fullen van de geconferveerde reputatie, ende van 't gemainfteneert refpeót van defen Staet beter wefen geinformeert; maar'met wat reden fal men een fchandelicke conditie ende fubjectie noemen dat d'een of d' ander Staet, tredende met fijn Nabuyr irt een efgale Alliantie, ende een Tractaet in allen deelen gereciproceert, omme een bloedigen ende Landtverdervenden Oorlogh tusfchen Nabuyri^e Natiën, ende geloofsverwanten te doen eijndigen, yets tot gerustheijt van fijn Geallieerde, ende tot mainctenue van dèfélve Alliancie heeft geconfenteert, daer uijt waerlijck gene d' alderminfte fuperioriteijt voor d' andere zijde, ofte oneere voor denfelven Staet kan werden geinfereert.
?. De rechten 1 eeren dat 't geene wij ten reguarde van een ander felfs gheoordeelt hebben recht, ende billijck te zijn, wij oock ghe» dooghen moeten dat, bij ghelegentheijdt, in onfen reguarde werde ghepraclifeert; Ende omme alhier niet op te halen 't geene onfe Voorouderen t' allen tijde, ende fpecialijck
in



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE.
in de Vrede-handelinghe tot Ceulen, van de Spaignaerden tot hare, ende harer Nakomelingen iecunteijt hebben begeert tebedinghen, foo willen haer Ed. Groot Mog. de voornoemde Provinciën alhier alleenlijck indach-tigh maecken 't geene ten defen applicabel is ghepasfeertin de onderhandelinghe van Vrede, ofte Trefues in den Jare 1632. binnen Maestricht begonnen, ende alhier in 's Graver hage nader vervolcht, konnende de ghemelte Pro yincien niet ignoreren, dat doenmaels niet alleenlijck van weghen defen Staet geëysebt, maer oock albereijts als een project, oftecorcert, gerefulteert uijt feeckere conferentie met Gecommitteerden van d' andere zijde gehouden , op 't Papier gebracht is geweest, omme aen wederzijdts Principalen voorehe-
volfende! ^ 3nderen het naer"
4. C44) Eerftelijck dat, omme de gemeene verfekeringe , ende gerustheijt, alle de Spai>. naerden, zijnde Luijden van Oorloghe, fou den moeten vertrecken uijt, ende buijten alle ende een yegelijck derNederlandtfche Provin' cien, ende geene wederom binnen defelvemo gen worden gebracht.
Ten tweeden, dat alle foodanigh Volck van Oorloghe, te Voet, ende te Paerde, te Wa ter, ende te Lande, als d'Heeren Staten van de Provinciën van de andere zijde fouden hou. den, tot defenfie van de voorfz. ruste, ende gemeene keckerheijdt, fouden zijn in derfelveréedc alleenlijck, ende van niemandt aa^ ders,



130 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
ders, ende bij, ofte van weghen defelve wor« den aenghenomen, ende betaelt, ende alle Officieren daer over geftelt;
Ten derden , dat tot verfeeckertheijt tegens alle invallen in de principaelfte Z';efteden van Vlaenderen foodanighen ordre van Gouvernement ende Guarmfoen foude worden aengeftelt, met gemeenen advife vanderefpective Heeren Scatcn der Nederlanden dat, fon* der bewilliginge van defelve gefamentlijck, geen ander Krijchsvolck in de voorfz Steden, ofte Havens van dien, foude mogen werden ingebracht.
Ten vierden, dat eenige Steden van het Guarnifoen van den Koninck van Spaignen ontledight, ende neutrael ghemaeckt, oock eenigen aen de Heeren Staten defer geünieerde Provinciën overgelevert fouden werden.
5. Aldaer en wierde niet gheè'yscht dat eenigh kindt, ofte menfchen noch niet ghebooren, ende die moghelijck noyt ghebooren fouden worden, ende waer van den Coninck van Spaignen, ofte d' Heeren Staten van de andere zijde, immers provifionnelijck geen dienst konden trecken , fouden ghelaten worden alleen buijten de hooghfte chargen, ende dan noch buijten foodanighe die niet alleen niet noodigh, ende in geen Staten ter wereldt in gebruyck. zijn, maer die, oock om voor. verhaelde, ende meer andere redenen, van notabel bedencken , ende voor de vrijheijt dangereus geacht konnen worden: maer daer
wier-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. I3I
wierde geïnfifteert dat foo veel duvfenden van menfchen, foo veele groote Heeren van qualiteyt , daer van de Koninck van Spaignen, ende de voorfz. Heeren Staten van d* andere zijde, hen mogelijck konden imagineren, groote ende getrouwe dienften te hebben ghenooten, niet alleenlijck van de hooge ende iage charges, daer inne defelve albereijts waren geftelt, gepriveert, ende ontfet, maer oock het gantfche Nederlandt uijtgedreven fouden moeten werden.
6. Wat fullen die geene fpreecken van fubjeótie, ende odieuslijck voorgheven als of den Heere Protector door 't begeeren, ende obtineren van de voorgheroerde Acte van feclufie, die doch niets ter Wereldt daer nae. fmaeckende importeert, de macht gegeven wierde, omme binnen defen Staet de Wet te ftellen, die felfs anderen hebben willen (44) prasfcriberen in wat eedt hare Militie foude werden ghenomen, ende wat ordre daer ontrent foudé moghen, ende moeten werden gheftelt, jae die van denfelven eedt hebben willen ghefecludeert houden den geenen die fij voor haren fouverainen Prince erkenden , 't welck notoirlijck is de hooghfte faecke die bedacht kan worden? f44) Die geene die felfs op 't Gouvernement, ende Guarnifoen in de Steden ende Sterckten van anderen, hebben willen helpen ordre ftellen, ende daer over foo wei affirmative als negative dispo. fitie hebben? (44) Jae die geene die felfs, tot hare volkomen gerustheijdt, eenige van 1 2 foo-



JI» DEDUCTIE * OFTE DECLARATIE,
foodanige Steden, met feclufie van de Eygenaers ende Befitters van dien,privativelijck onder haer ghebiedt hebben willen treeken?
7. Ende is bovenal feer remarquabel, jae verwonderenswaerdigh, dat de voornoemde drie Provinciën die jeghenwoordigh foo veel fpreecken van fubjectie, ende lchandelijcke conditiën, oock in den Jare 163a. (45) alleenlijck die geene waren die met de voorgeroerde poinclen van fecuriteijt haer noch niet ghenoegh voldaen ende gherust konden houden, maer wel expresfelijck weijgerden daer op, fonder meerder verfeeckertheyt , in verder onderhandelnge te trederu
8. Indien dan de meergeroerde belofte van feclufie is een fchandelycke, ende exorbitante conditie, foo zyn notoirlijck geen termen uyt te vinden om d'exorbitantie van de bovengemelte Articulen, aen die van d' andere zijde voorghehouden, te konnen expresfeeren ;
9. Ende gelieven derhalven de voornoemde drie Provinciën alhier te remarqueren dat defelve, door de voorfz. hare fuftenue, niet alleenlijck den gemeenen Staet befchuldigen van de continuatie van een onwettelijcken Oorlogh (want alle Oorloch die, naer aenbiedinge, ende met verwerpinge van redelijcke, ende billijcke conditiën van Vrede , wert gecontinueert, is onwettigh) maer voor al dat
d'



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 133
d' hooghgemelte drie Provinciën haer felven particulierlijck accuferen van den voorfchreven Oorlogh noch onwettiger te hebben wil* len maecken.
10. Edoch ghelijck haer Ed. Groot Mog. in haer confcientie wel gherust zijn noopende de recntvaerdigheijdt, ende wetteiijckheijt van den felven Oorloch, ende daer nevens vertrouwen dat d' andere, oock fpecialijck mede de meerghemelte drie Provinciën daer aen insgehjcks niet en twijffelen foo meijnen haer Ed. Groot Mog oock met reden haer te konnen verfeeckert houden dat defelve, ende immers voor al de meergenoemde drie Provinciën, naer aendachcige overweginge van 't geene voorfz, is, wel fullen konnen begrijpen, ende oock moeten bekennen in de voorfz. feclufie geene oneere voor den Staet, veel min eenige fubjectie te renderen.
11. Ende indien de voornoemde Provinciën des niet jegenftaende bij 't voorfz. haer gefuftineerde fouden willen verblijven, foo fullen defelveabfolutelijckghenoodtfaeck zijn, te gelijck flaende te houden , dat defen Staet» onder prsetextvan fich in fecuriteijt te ftellen, op de voorfz. Vredehandelinge tot Ceulen , ende fulcks in de alderbenaeuvvfte tijden, getracht heeft den Koninck van Spaignen, van. de welcke lij haer felven doenmaels noch Subjecten noemden, felfs in fubjectie te brengen, ende dat haer Hoogh Mog. 't felve noch naeder in den voorfz. Jare 1632. in den hoogh-
I 3 ften



134 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Hen grade foude hebben geintenteert: maer willen haer Ed. Groot Mog. veel liever vertrouwen dat de voornoemde Provinciën, aen dereden piaets ghevende, gaerne fullen bekennen dat yets tot fijn fecuriteijt ofte gerustheijdt te eysfchen , ende te bedingen , niet eenige fuperioriteijt, ofte overmacht impliceert , maer dat 't felve wel dickmaels ftreckt tot een merckteecken van het contrarie.
12. Ende indien haer Ed. Groot Mog. niet meijnden met de voorfz. allegatien de voornoemde Provinciën volkomentlijck te hebben overtuijght, foo fouden defelve hier bij noch yoeghen 't geene nuonlanghs, ende fpecialijck in den Jare duijfent fes hondert acht en veertigh bij ofte van weghen defen Staet van den Coninck van Portugal, in de handelinghe van accommodement over de differenten in Bra. zil voorghevallen, tot fecuriteijt, ende verfeeckertheijdt geëyscht, ende bij ofte van weghen denfelven Koninck oock ten deelen albereijts inghewillight is gheweest, 't welck de voorgeroerde Poincten met die van de andere zijde als boven geconcerteert, noch verre te boven gaet; maer dewijle den uijt val van faecken (Godt betert) niet dan al te wel gheleert heeft, dat den Hooghstgemelten Konck noch niet ghebracht was onder de fubjectie van defen Staet, foo achten haer Ed. Groot Mog. beter gheraden de paticulariteijten van dien jeghenwoordigh te pasferen, omme door 't verhael van defelve de wonde, naer verwerpin-
ghe



WEGENS DE ACTE VAN StCDUSIE. 135
ghe van de voorfchreve inghewillighdecondi» tien, defen Staet door den m~er hooghughemelten Koninck, ende desfelfs Subjecten, ge. infligeert, die noch versch genoegh is, niet meerder te ontftellen; Biddenae alleenlijck Godt Almachtigh, tot behoorlijcke reparatie van dien bcquame occaüen te willen verlee. nen.
13. Maer.voor al gheüeven de voornoem, de Provinciën te ghedencken, wat in den Jare 1650. binnen ons eyghen Lichaem is voorghevallen ; hebben niet in den felven Jare de Regenten van de Stadt van Amftelredam, om meerder onheijlen voor te komen, aen fijne Hoogheijt den Heere Prince WILLEM onfterffelijcker memorie, Vader van den jeghenwoordigen Prince van Oraigne, bij capitulatie toegheftaen dat d' Heeren Andries, ende Cornelis Bickers hare Borghemeester Ampteni ende Vroetfchap ofte Raedtsplaetfe refpeótive fouden quiteren, ende t'eenemael privative luijden werden', oock noyt wederomme in Regieringe moghen werden geadraitteert ? Ende hebben niet naderhandt de Steden van Dordrecht, Haerlem, Delft, Hoorn, ende Medenblicq, in 't reguard van eenige notable Regenten ofte Ministers in den haren 't felve exempel moeten volgen? alhoewel Godt de Heere de faken foodanigh heeft beftiert dat, weynigh tijds daer naer, alle defelve wederomme in hare voorgaande digniteijten zijn gerestitueert geworden. Dat waren rechte teeckenen van afghedwongen fubje&ie, ende I 4 foa



106 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
foo veel te onverdraeghlijcker, dat die geene, ter contemplatie van dewelcke foodanighe conditiën mosten werden ingewillicht, in der nature, ende in krachte van fijne Commisfie, midtsgaders den eedt daer op ghedaen, felfs was een fubject. van datLichaem wekkers Leden hij in voeghen voorfz. tot fubjectie trachte te brenghen; als doen was het voorwaer de rechte tijdt voor de ongheveijnsde Zelateurs, ende oprechte Liefhebbers van de vrij. heijdtop 't Toneel te komen, ende haer, met lijf, ende ziele, jeghens foodanighe ufur. patien teoppoferen, maer wat yver betoonden doch als doen de voornoemde Provinciën, Waren fij niet die geene die op den vijfden Junij des voorfz. Jaer 1650. verleenden die auóthorifatie in krachte, immers •onder pretext van dewelcke hooghgemelte Heere Prince de voorfchreve actiën heeft bij der handt ghenomen? Ende waren fij oock niet die geene die naederhandt, als defelve Actiën ten deele waren uijtgevoert, bij fpeciale Refolutien ofte Misfiven verklaerden te oordeelen de voorgheroerde Refolutie van den voorfchreven vijfden Junij duijfent fes hondert vijftigh daer toe applicabel te zijn? ende dewelcke dienvolghende de voorfchreve Actiën expresfelijck, advoijeerden, approbeerden, ende laudeerden? Jae fijne Hoogheijt daer vooren bedanckten? ende defelve, 't gheene onghelooflijck fchiint, verfochten in foo goeden yver te willen continuee. ren?
14. Voor:



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE.
«37
14, Voorwaer als haer Ed. Groot Mog.
alle defe faecken confidereren, foo konnen fij haer niet ghenoech verwonderen dat defelve Provinciën , die ten voorfz. tijde foo yerigh waren omme opentlijck te bedancken denghenen die waerlijck de Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt, ende niet min haer felve tot fubjeclie fochte te brenghen, jegenwoordich wederomme die gheene zijn die over admisfie van fubjectie derven befchuldighen die Provincie, die altijdts, ende fpecialijck mede door de jeghenwoordige Actie, waer over de befchuldiginghe werdt geïntenteert, de Vrijheijt van de Nederlanden notoirlijclc heeft gheconferveert.
15. Ende of nu defe Staet door de voorfz. ghedecreteerde feclufie bij andere Koninghen, Republijcquen , Princen, ende Potentaten , in kleijnachtinghe fal komen, is lichtelijck te oordeelen b'ij die gheene, die niet t'eenemael ignorant zijn van de notoiren Reghel, ende hetfeeckere Axioma van de verftandichftePolitijcquen, namentlijck, dat Rijcken, Staten endeEanden, door befwaerlijcke Oorloghen bij hare Naebuijren ongheacht, ende onghe. fien, ende wederomme door Vrede, ende machtighe Alliancien bij yeder een gheëert, ende gerefpecteert worden ; Ende voorwaer de kleijnigheden die defen Staet, gheduijrende den Oorlogh jegens de voorfz. Republijcque, in verfcheijden occafien heeft gheleden,* felfs van die gheene, die jeghenwoordich, naer getroffenen Vrede, daer naer niet fouden der-
I 5 ven



■ 133 DEDUCTIE , OFTE DECLARATIE ,
ven dencken, zijn haer Hoog Mog., endede refpeélive Provintien niet dan.al te wel bekent, ende fullen alhier, om alle hatelijckheïjt te vermijden, niet werden opghetelt: fulcks dat het foo verre van daer is, dat door de voorfchreve feclufie defen Staet bij andere Koninghen, Republijcquen, Princen, ende Potentaten, in kleijnachtinge foude werden ghebracht, dat ter contrarie door de voorfchreven feclufie, als waer door den jeghenwoor* digen Vrede, naest Godesbeftieringhenotoirlijck is geconfequeert den felven Staet voor alle verdere kleijnachtinghe behoedt, ende bij de voorfz. Koninghen, Republijcquen, Princen , ende Potentaten , in fijn voorigh aenfien, ende refpecf herftelt is:
16. Behalven dat haer Ed. Groot Mog. niet konnen begrijpen op wat Koninghen, Republijcquen, Princen, ofte Potentaten de voornoemde Provinciën, in 't geene voorfz. is, reflectie moghen maecken, dewijle doch notoir is dat meest alle , felfs de machtichfre Koninghen , Republijcquen , Princen ende Potentaten van de Werelt, naer beloop van tijden, ende faecken, in verfcheijden occafien , om ruste, vrede ende tranqutliteijt, hebben ghedaen, ende ophaer ghenomen faecken die wel ghepondereert zijnde van gheen geringer importantie, als is 't voorfz. gherefolveerde fullen werden bevonden; daer van haer Ed. Groot Mog., als wel verfeeckert wefende 't felve aen haer Hoog Mog. ende de refpeclive Provinciën genoechfaem bekent te
zijn,



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. I39
zijn, particuliere enumeratie te doen, t'eenemael onnoodigh, ende oock om andere refpeéten ondienftich achten:
17. Midts welcke redenen dan oock haer Ed. Groot Mog. t'eenemael buijten propooste vinden 't gunt bij de meer hooghghemelte Heeren Staten van Zeelandt in voorgheroerde derfelver Deductie mede werdt ghepofeert, dat namentlijck de voorfz. feclufie aen andere Uytheemfche Princen, ende Potentaten eenighe offenfie , ofte ombragie ghe ven foude, met bijvoeginghe dat in dien deele, ofte ten dien refpecte, oock het feventhiende Articul van de meerghemelte Unie foude wefen ghecontravenieert; Ende willen haer Ed Groot Mog. hier op d hoochghemelte Heeren Staten van Zeelandt, nevens de voorfchreve twee andere Provinciën, wel verfocht hebben dat defelve, in haer eyghen doen, met voorfichticheijdt ghelieven in achtinghe te nemen 't gunt haer Ed. Mog. uijt het voorfz. feventiende Articul tot laste van anderen fchijnen te willen infereren, ende middelerwijle beter opinie behouden van de equiteijt, ende wijsheijt van de Uijtheemfche Princen, ende Potentaten als dat fij fonder de alderminfte rechtmatighe oorfaeck haer fouden willen aentrecken (laet ftaen tot hatelijckheïjt opne. men tegens defe Staet) 't gunt haer Ed. Gr. Mog. ontrent het Gouvernement van binnen, fonder eenich nadeel van yemandt van buijten, nae de exigentie van haer eyghen faecken , noodich ghevonden hebben te.refol veren.
18. in-



Ï40 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
if. Indien nochtans in 't ghernoedt van eenighe Oppermacht foodanige gepasfioneert heijtplaetfe foude vinden, foo foude fulcx toe te fchrijven zijn, niet haer Ed. Gr. Mog., die ontrent de directie van haer eijghen faecken in defen hebben gedisponeert, maer wel aen de onredelijckheijt van de ghene, die fich defelve faecken, fonder oorfaeck, fouden willen aentrecken, ende teghens haer Ed. Gr. Mog. rechte intentie komen te duijden.
19. In allen ghevalle kan een yder van ghefondt oordeel lichtelijck afnemen uijt de cours van de faecken van de Wereldt, ende de omltandigheden die defelve met haer liepen, dat de dienst van Landen ende Staten, in de importantfte ghelegentheden niet foude konnen werden betracht, indien men de noodichfte ende dienitichfte Refolutien foude moeten achterweghen laten uijt die fiaeuwe confideratie van dat defelve buijten 's Landts misfchien hier of daer, uijt onverftandt ofte verkeerde gheneghentheijt, qualijck foude moghen werden opghenomen. 't Welck in voeghen als boven kortelijck aengheroert zijnde, foo meijnen haer Ed. Groot Mog. klaerlijck te blijcken, dat de voorfz. Objectie op het doen van defelve in geenen deele is applicabel, ende dat defelve Objectie misfchien niet buijten propoost foude konnen werden gheretorqueert op de gheene die defelve formeren.
Cap.



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 34*
C A P. III.
Dat de Nederlanden meest in oneenigheijt zijn ghebracht door de Hoofden; ende dat abufive— lijck werdt gheallegeert, dat door 'ï pasferen van de voorfz. Aïle van Seclufie oorfaecke tot oneenigheijdt foude zijn ghegheven.
aermede dan toetredende tot de voor. gheroerde prastenfe reden bij de voornoemde Provinciën medegheallegeert tot aftruótie van dat 't voorfchreven gherefolveerde, voor 't interest van den Staet, hadde behooren te werden naerghelaten , namentlijck, dat daer uijt oneenigheden, fcheuringhen , ende disfentien Honden te refulteren , foo onder de Regenten van 'c Landt tegens den anderen, als onder de ghemeene Inghefetenen teghens de Regieringe , verklarende heijlichlijck daer toe met gheen ander inlicht te zijn ghetreden als tot welvaren van den Staet, welck altijdts voor 't hoogfte interesfe moet werden ghehouden;
2. Ende fullen voorts haer Ed. Groot Mog. op 't gheene de Ghemeijnten aengaende als boven is gheallegeerc, niet anders feggen dan , aen d'eene zijde, dat haer Ed. Groot Mog. reden hebben , voornamentlijck bij defe jeghenwoordighe conjunclure van tijden, ende
faec-



143 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
faecken, omme Godt Almachtich te Iooven, ende te dancken, dat hare goede ende ghetrouwe Onderdanen, ende Inghefetenen, on. aenghefien alle bedenckelijcke middelen , die bij eenighe quaiijck gheaffeclioneerden met alle vlijt werden aenghewendt omme defelve met verkeerde impresfien van hunne natuijrhjcke ende fouveraine Overigheijt te imbueren, echter van de fïncere intentien , ende rechtmatighe Proceduren van defelve hare Ovengheijdt niet anders ghevoelende dan 't ghene dat recht, ende waerheijdt is , haer oock vervolghens de dispofitien van haer Ed. Groot Mog. vrijwillichlijck onderwerpen, ende derfelver Refolutien fonder eenige contra, dictie, ofte murmuratie acquiefceren; Ende aen d andere zijde, dat haer Ed. Groot Mog. beklaghen die Provinciën, ende de Regenten m defelve, alwaer de Hooge Overigheijt door de finnehjckheijt van de Ghemeijnte foude werden belet, den dienst van 't Landt, naer haere beste wetenfchap , ende achtervolghende het Dicïamen van hare confcientien te betrachten:
3. Biddende hare Ed. Groot Mog. Godt Almachtich van gantfcher herten, dat bij foo verre in eenighe van de Gheunieerde Provinciën 't voorlz. inconvenient moghe werden bevonden, het fijne Goddelijcke Majesteijt believe, aen d'eene zijde de vrome Regenten in foodanighe Provinciën met meerder authoriteijt, ende ontfachlijckheijt te bekleeden, oock met meerder couragie ende vigueur, tot
in-



WEGENS DE ACTE VAN SECLÜSlE. 145
inbindinghe van foodanighe onhebbelijckheden te ftercken; ende aen d'andere zijde d'Inghefetenen , ende Ghemeijnten van defelve Provinciën meerder refpect. ende gehoorfaemheijt, tot, ende aen hare Wectelijcke Overigheden in te ftorten: op dat alle confufie door 't voorfz. ouaedt in de voorfz. Provinciën, ende bij ghevolghe in den gantfchen Staet ontftaende, moghe werden voorghekomen ende verhoedt.
4. Ende voor foo veel van disfentie ende oneenigheijt tusfchen de Regenten van 't Landt jeghen den anderen werdt ghefproocken; Soo moeten haer Ed. Groot Mog. bekennen uijt de voorgeroerde gefchriften van de voornoemde Provinciën, niet fonder hertelijck, ende innerlijck leetwefen te befpeuren, dat het de Regenten van defelve Provinciën op 't voorfz. Poincf raet haer Ed. Groot Mog. niet wel eens zijn, immers tot noch toe niet wel eens zijn gheweest, alhoewel haer Ed. Groot Mog. vastelijck vertrouwen dat de redenen, in defen vervat, de Regenten van de meerghemelte Provinciën de rechtmatigheijt, ende billijck. heijt van de voorfz. Proceduren van haerEd. Groot Mog. nader fullen doen begrijpen, ende fulckx oock tot wechneminge van alle discrepantie van ghevoelen konnen dienen:
5- Dan daer benevens foo meijnen haer Ed. Groot Mog. evident te zijn dat de materie tot defelve discrepantie van ghevoelen, ende d' oneenighedens die daer uijt fouden
ICO-



144 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE»
moghen komen t' ontftaen, in gheenen deele is ghefurneert bij haer Ed. Groot Mog. of. te door 'tpasferen vande voor-geroerde A£te , ofte door eenighe circumftantien daer ontrent voorgevallen, maer wel ter contrarie dat de voorfz. discrepantie is refulterende uijt de abufiye impresfie van de Reghenten der voorfz. Provinciën; ofte van eenigen onder defelve, ende de gheneghentheijt die bij fommighen fchijnt te zijn omme oock d'alderprijswaerdichfte Refolutien , ende d' onberispelijkfte aaien-van haer Ed- Groot Mog. te detorqueren, ende foo veel in haer is, allenthalven verdacht te maecken ; van hoedanighe difcrepantien ende oneenicheden defchultdan oock niet haer Ed. Groot Mog. maer wel te rechte de voorfchreve andere Provinciën , ofte alfulcke Regenten in defelve, als hier boven zijn ghedenoteert, ftaet te imputeren.
6. Maeralfoo bij de voorfz. deduftie, ten defen applicabel, mede wert ghepofeert, dat de Nederlanden in 't ghenerael, ofte bijfonder noyt in ruste, ofte vrede fouden zijn te conferveren, fonder tot het beleijdt van de ghemeene faecken te ghebruijcken Hoofden van qualiteijt, foo konnen haer Ed. Groot Mog. (alvoprens en pasfant aenroerende, dat naer derfelver opinie , het woort Hoofden, niet foo eyghentlijck op Ministers , als wel op Heeren ofte Princen van den Lande applicabel is) alhier niet voorbijgaen, kortelijck, ende niet te min folidelijck aen te wijfen, dat 't felve prasfuppoost van de waerheijt is afdwalende, ende foo mette reden, als met de ex-
pe-



WE GE NS DE ACTE VAN SECLTJSIE. X4f
perientie ftrijdich fal werden bevonden: Want nademael foodanighe Hoofden dickmaels hebben hare particuliere interesfen, van de interesfenvanden Staet difcreperende, jae fomwijlen oock't ghemeene beste contrarierende,ende dat defelve Hoofden altijdts hebben grooten aenhangh, ende groot ghewicht in de Regieringhe foo is 't niet imaginabel, jae felfs onmogelijck: (tenware men haer de menfcheiijckheiit konda uijttrecken; dat de voorfchreve Hoofden niet t' eenighen tijde foodanich haer particulier interesfe fouden foecken te bereijcken, ende door 't fupport dat defelve in de Regieringhe vinden trachten uijt te wercken; Waer'teghens dan alle vroome Regenten, die 't ghemeenebeste boven al beooghen , ende den welftant van 't Volck voor de opperfte Wet houden, meer defererende aen de gherustheijt van hare confcientie , als aen 't ontfach van foodanighe Hoofden, haer ghenootfaecktvinden, naer hun uijtterfte vermogen, met vigueur te oppoferen; Ende fiet daer de Republijcque terftondt in tweedracht; Jn welcke tweedracht aen d'eene zijde het Hooft niet willende, oock naer de Politycque regulen van de wereldt niet konnende buijghen, oordeelende fijn refpeél , ende authoriteijt daer inne te wefen gheëngageert; ende aen de andere zijde oock de vroome Regenten op ide gherustheijt van hare confcientie, als een metale muyr, fteunende, mede van hare contrarie fustenue niet wefende af te brenghen, "Siet daer dan de Republijcque in dangereu& fcheuringhen, Ende bij foo verre in foo-



J4Ö DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE»
danighe gheleghentheijt 't voorfchreve Hooft is van een violent humeur, ofte capabel om door violente Raetsluijden fich te laten verrucken, fiet daer dan de Republijcque in de uijtterfte cxtremiteijten.
7. Waer benevens d'experientie in defen. met de reden foo wel overeenkomt, dat oock defelve experientie alleen ons van die waerheijdt foude konnen overtuijghen. De oude Hiftorien, ende Chronijcquen doen ons noch huijden 's daechs met verfchrickinghe fien in wat voeghen onfe Voorouderen onder Hertoghen, Graven, Bisfchoppen, ende Heeren, niet alleen in continuele disfentien, ende oneenicheden hebben geleeft, maer oock, foo teghens den anderen, als tegens hare refpeétive Heeren, met hunnen aenhangh in geduijrige Wapenen, metonchristelijckebloedtftortingen, hebben geftaen;
8. Wat Onfe Voorouderen van de Hoofden, foo bij die van denHuijfe van Bourgongne, sds voornamentlijck bij Keyfer Karei, ende boven al bij den Coninck van Spaignen in defe Landen ghefonden, hebben uijtgeftaen, ende in wat oneenigheden, disfentien, fcheuringen, Burgerlijcke beroerten, ende inlandtfche Oorlogen, defe Landen door de comportementen van de voorfchreve Hoofden zijn gheraeckt, is niet dan al te wel bekent, ende ftaet den jammer, ellende, ende miferie van dien tijdt ons noch huijden 's daeghs yoor oogen;
9. Maer



WEGEN5 DE ACTE VAN SECLUStE.
^ 9. Maer omme vervolgens te dalen op die tijden, die in defen eijghentlijck zijn applicabel ; hoe is 't afgheloopen mee onfe Voorouderen naer de Pacificatie van Gent, ende dat nu gheheel Nederlandt in publijcque Wapenen , teghens de Spaignaerden ende hare Adherenten , was getreden, oock fcheen daer inne met volkomen eendrachtigheijdt te fullen, jae tot confervatie van haer eijghen leven , te moeten continueren ? van waer zijn als doen de eerfte disfentien voortghekomen ? Was 't niet dat eenighe Edelen, ende gnequalificeerden in de meeste Provinciën jaloufie ende ombragie opnamen teghens het Hooft den Heere Prince van Oraigne WILLEM ontfterflijeker memorie? Was 't niet uijt defelve oor faecke dat den Eertz-Hertoghe Matthias bij de Generale Staten wierde inghehaelt, ende tot Gouverneur Generael over de Nederlanden geftelt? met welcken Eertz-Hertoge door de voorfz. Edelen, ende ghequalificeerden daer bevoorens albereijts fecrecelijck» ende buijten kennisfe van fijne Princelijcke Excellentie, was ghehandelt,omme d' auclhoriteijt van defelve fijne Excellentie, te balanceren ofte te breecken ; Ende voorwaer hadde in de voorfz. divifie aen d'eene zijde het facht, endebuijghfaem humeur van den voorfz Eertz Hertoch, ende aen d'andere zijde de voorfichtige ende patientige conduicle van fijne Pnnctdiicke Excellentie, alles niet ten besten gevoeght; foude als doen daer op niet den totalen onderganck van de voorfz. NeK 2 der-



I4S DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
derlanden, die albereijts voor de deure ilont^ evidentelick gevolght hebben?
10. Als men nu korts daer naer den Hertoge van Anjou, Alancon, &c. een Illuster Hooft, ende groot Krijghs Overfte, binnen defe Landen veel aucfhoriteijts hadde ghedefereert, wat is terftondt daer op ghevolght ? Dien grooten Hertoch, daer van die geene, die in den name van de Generale Staten, ofte van de meeste Provinciën met hem ghetracteert hadden, dat ghetuijghenisfe gaven dat het was een verltandigh Heere, ende fachtmoedigh Prince, begaeft met alle foo Politijcque als Militaire wetenfchappen, ende Princelijcke deughden, met bijvoeginghe dat het fcheen dat Godt de Heere de Nederlanden feeckerlijck wilde behouden , haer ghevende 't gheluck van alfuleken Prince tot Overhooft te moghen hebben; heeft niet dien fel. ven Prince van den beginne aen meer auclboriteijts foecken aen fich te trecken als de Generale Staten hem hadden ghedefereert ? ende daer in vindende d'oppofitie van alle eerlijcke Regenten die, volgens haren plicht, 's Lindts vrijheijdt, ende Privilegiën wilden voorftaen, is den gantfehen Staet daar door niet in cornbustie gheraeckt? jae heeft dien felven Hertoch fich niet foo verre te buijten ghegaen dat hij, vermidts de voorfchreve oppofitie van de vroome Regenten, niet konnende komen tot executie van de voorfchreve fijne quade intentie, den feijtelijcken overval van de Stadt van Antwerpen, ende ande-
re



WEGENS ÖE ACTE VAN SECLÜS1E. 140
re Plaetfen (welcken overval vermits de wreetheijdt daer inne bedreven naederhandt de Franfche furie is ghenoemt) bij der handt genomen heeft? Ende heeft oock het Landt, noch naer date van de voorfz. furie, tot het overlijden van den Hoochgemelten Hertoch toe, met defelfde divifie fwanger gegaen.
11. Als naderhandt den Grave van Lycester , een Perfonnagie bij de Politijcquen in hooghe waerde, ende bij de Ecclefiastijcquen, als een Voorftander ende VoetfterHeer van de Kercke Christi, noch in meerder eeftime ghehouden zijnde, het Gouvernement Gene» rael van defe Nederlanden bij onfe Voorouderen was gedefereert; heeft defelve niet wederomme naer hoogher authoriteijt getracht, ende heeft hij oock niet foo bij verfcheijden Regenten, als voornamentlijck bij de meeste Ecclefiaftijcquen, ende daer door mede ghe. noechfaem bij de ganfche Gemeynte zijn fupport ghevonden ? Is niet het Landt daer door in de uijtterfte confufie ende verwerrinphe gheraeckt ? Zijn niet daer door Provinciën tegens Provinciën, Steden tegens Steden, Onderdanen teghens d'Overigheijt in oneenicheijt, Disfentien, Scheuringen, jae in beginfelen van Wapenen geraeckt ?
12. Van de volghende Hoofden hebben wij d' exempelen, God betert, met onfe eyghen ooghen ghefien, ende zijn defelve oock hier vooren eenichfints aengheroert.
K 3 13. Maer



IgÖ DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
13. Maer in tegendeel van dien fal men bevinden , dat defe Nederlanden in de meeste ruste, onderlinghe liefde, ende eendrachtic he'rjdt gheleeft hebben, foo wanneer defelve door't ghewichte van eminente Hoofden niet ghedruckt zijn gheworden, ende ten tijde dat de gheftelde Hoofden ofte van geringh credit fijn gheweest, ende 't gewicht van de wettige Regieringe niet hebben konnen contre balanceren, ofte foo wanneer defelve met Militaire exploicten, ende de voorlieninghe van de Frontieren foo veele occupatien hebben gehadt, dat hun daer door benomen is geweest d'occafie omme haer in faecken privativelijck fpecterende tot het beleijdt van de Staten, ofte Generael, ofte Particulier , onwettelijck ingereren.
14. Soo dat haer Ed. Groot Mog meijnen, een vast befluijt te konnen maecken, dat binnen defe Landen bijnaer noyt eenighe ghefchillen , ende disfencien , immers niet van merckelijcke importantie fijn voorgevallen, of defelve fijn om de Hoofden, ende door de Hoofdengerefen, ende veroorfaeckt geweest; Ende meijnen haer Ed. Groot Mog. dat voor al van finguliere remarque is, ende bij yeder een wel gheapprehendeert behoort te worde, dat oock felfs de jegenwoordighe difcrepantien tusfchen de Provinciën, ende voorgeroerde oppofitien jegens haer Ed. Groot Mog. uijt geene andere oorfaecke, als om een foodanich Hooft, jae om een gheimagineert Hooft,werden ghevoert,ende ghedaen.
15. Heb-



WEGENS DE ACTS VAN SECLUSTE. igt
15. Hebben niet de jegenwoordighe feven Vereenichde Provinciën een ende het felve interest in hare eygen confervatie? een ende defelve vreefe voor alle Uijtheemfche Machten? zijn fij niet door onderlinghe Ailiancien, ende Huwelijcken, foó van Regenten, als van Inghefetenen , door ghemeenfchappen, Compaignien , Confrerijen, foo van Commercie, als van andere Interesfen , converfatien, 'reciprocque pos? fesfien van goederen, ghewoonten, ende an•derfints foodanich aen den anderen ghehecht, jae door malkanderen geknoopt , ende gevlochten, dat hetbijnaer onrnogelijck is defelve, buijten excesfive violentie, die fonder -eminente Hoofden niet en valt, van den anderen te fcheuren ? hebben fijniet eene continuele bijeenkomfte, ofte verfamelinghe van Gefanten, ofte Gemachtichden, die wij noemen de Vergaderinghe van de Staten Generael , door dewelcke alle gewichtighe faecken van Oorloge te Water ende te Lande, met onder* linge Harmonie beleijdt, Confcederatien, ende Verbonden met andere Coninghen, Republijcquen , Princen, ende Potentaten ghemaeckt werden? Hebben fij niet ghemeene Collegien van Subalterne direclien, foo over de faecken van der Zee, als van de gemeene Conquesten, ende anderfints? Ende werden boven al haere Herten ende Zielen niet vereenicht, ende tïamengebonden door den Geestelijcken, ende Goddelijcken bandt van eene, ende defelve Religie?'
K 4 16. Da.



152 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE ,
16. Defe fijn, naer 't oordeel van haer Ed, Groot Mog. de rechte banden, die de feven Pijlen t'famen knoopen, ende in de klaeuwe van een ende defelve Leeu;v moeten vast houden; Defeforme, wel ende heijlichlijck gheconferveert werdende, ende een yeder, naer fijn plicht, ende vermoghen, het fijne toebrengende omme die meer ende meer te bevestighen, Soo fullen wij ontwijffelijck, onder Godes zegen, bevinden dat de Unie vrij vaster, ende feeckerder rust op de fondamenten van onfterfiijcke Vergaderingen, ende Collegien , als op de uytterhjcke fplendeur, ende auaoriteijt van fterfiijcke Menfchen , ende dat de liberteijt ende vrijheijdt vrij veijliger vertrouwt wert in de bevvaeringhe van vele goede Regenten, den wekken originelijck , ende volgende de Privilegiën van den Lande, daer over d'opficht bevolen is, als in de handen van een Perfoon, die daer toe als van buijten werdt mgheroepen, jae teghens dewelcke de voorfz. Regenten, tot confervatie van defelve vrij. heijt, akijdts hebben, endenoch fouden moeten waecken; Al wat van defe gronden af. wijckt , ende 'sLandts welvaren op andere fondamenten foeckt te vestighen, kan niet anders als fchadelijck, ende dangereus zijn, ende moet, bij continuatie, het welvaren, de yrijheijdt, ende d&Privilegien van de Vereenichde Nederlanden ter neder werpen.
Cap.



WEGENS DE ACTE V/N SECLUSIE.
155
Cap. IV.
IDat fonder het verleenen van de voorgeroerde AEte van Seclufie, den Oorloch mette Republijcque van Engelant foude hebben moeten continueren.
i. T^nde nademael haer Ed. Groot Mog. onder anderen mede, tot aftructie van de jongst verhandelde Poincten, hebben ghepra;fuppo» neert dat door 't verleenen van de voorgeroerde Acte van feclufie aen meer Hooch-ge« melte Heere Protector de Vrede met de Republijcque van Engelandt ten eftecte zij ge. bracht, alhoewel defelve vertrouwen, dat alleen door het hier boven geprsemitteerde omftandich , ende waerachtich verhael van 't gheene, voor, in, ende ontrent het pasferen, ende extraderen van de meerghemelte Acte aen de Heer Protector is gefchiet, alle die geene, die haer verftant met 'geen pasfie Jaeten benevelen , klaerlijck fullen hebben ghefien, ende aenghemerckt, dat haer Ed. Groot Mog. met waerheijdt hebben te verftaen gegeven tot het inwilligen ende arresteren van cle voorfz. Acte niet anders te fijn gekomen, als in confideratie van dat defelve, mits de finale inftantie van de Heer Protector, onvermij. delijck was vereyscht om de voorfz. Vrede als boven tot effect te doen komen, ende dat haer Ed. Gr. Mog. dierhalve oock wel mochten onnodich achten, hier op haer verder te extendeeren dewijle nochtans d'Heeren Staten K 5 van



454 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE.,
van Zeelandt, ende die van de meer-ghemelte twee andere Provinciën in haer gefchriften, door manquement van pertinente informatie (welcke 't haer niet ghelieft heeft af te wachten , alvooren haer oordeel te prascipiteren) ofte om redenen die haer Ed. Groot Mog. niet wel konnen penetreren, eenighe uijtterlijcke omftandicheden in defe faecke misduijden,ende capteren, omme, was 't mogelijck, aen anderen impresfie te gheven, als of van weghen haer Ed. Groot Mog. de necesfaire relatie van de voorfz. Aóte tot de Vrede niet oprechteüjck wierde voorgewent, maer dat in effeóte haer Ed. Groot Mog. gerechtelijck mochten verdacht werden, een Refolutie uijt andere motiven voortgekomen, met het prsetext van de voorfz. Vrede alleenich te hebben bekleedt.
2. Soo vinden haer Ed. Groot Mog. feer groote oorfaeck, om haer ferieufelijck te beklagen , dat fij allefints in defen bij hare Bondtgenooten bejegent werden met foodanighen onminne , ende onbehoorlijck mistrouwen , dat defelve alderhandefchijn van redenen, hoe ongefondeert, ende hoe imaginair die mogen lijn, ghenoech achten om haer Ed. Groot Mog. finceerfte aótien, teghens derfelver intentie, verkeerdelijck op te nemen, ende met alle hatelijcke ende ongegronde fufpitien te aggraveren, willende niet te min verhoopen, dat defelve, ende andere hare Bondtgenooten door het voorfeyde omftandich ende waerachtich bericht, bij defen folemnelijck voortgebracht



WEGENS DE ACTE VAN 3ECLUSIE. I55
tracht bij het corps van hare Staetsgewijfe Vergaderinghe, ontrenteen faecke aen yeder van de Leden van dien bekent, eyndelijck haer dier* mate fullen vinden geëfclairceert, ende overtüycht, dat geenderhande verdichtfelen, fufpitien ende misduijdinghen voortaen bij haer plaetfe fullen vinden.
3. Ende dies infpecie dat de Hooch ghemelte Heeren Staten van Zeelandt, ende van de voornoemde twee andere Provinciën nae behooren aennemende de fincere verklaringhe hier boven ghedaen, ende bij defen nochmaels werdende gereitereert van dat haer Ed. Gr. Mog. voor de receptie van de voorfz. Misfive van date den Vijftienden Aprilis lestleden, nochte aen de Heeren Ambasfadeurs gefamentlijck, nochte aen de Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, ofte aen yemant van defelve affonderlijck, ontrent het bewuste temperament, ofte eenighe andere faecken de Heere Prince van Oraigne toucherende, of oock op eenich ander fubject ter Werclt, geenighe particuliere last, ofte ordre direótelijck ofte indirectelijck hebben gegeven, haer voortaen uilen ontgeven , ende behoorlijck afleggen alle finiftre impresfien, die fij contrarie defe abfolute waerheijdt, fouden moghen hebben ghevat.
4. Ghelijck defelve Provinciën oock dierhalve fullen ghelieven te erkennen, dat niet fonder onlijdelijcke veronghelijckinghe van haer Ed. Groot Mog. in de voorfz. Deductie
van



156 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
van de Heeren Staten van Zeelandt, werdt ghefeydt, dat de fcheuringhen mde disfentien tusfchen Regenten (die d'Hooch-ghemelte Heeren Staten willen argueren, dat uijt het voorfz. gherefolveerde van haer Ed. Groot Mog. fullen ontftaen) des te meer zijn te apprehende* ren , alfoo defelve Regenten fullen ghedencken, hoe dat men, met het project;, ende onder het pratext van '£ bewuste temperament, de ande* re Leden van de Unie foo onminnelijck ende bedecktelijck heeft geabufeert ghehadt, in effette, als of't felve toegefiaen zijnde, oock daer mede de feclufie van den Hooghgemelten Heere Prince, ende desfelfs defe endent en, bij den Heere Protector begeert, ende nochtans hier te Lande gehouden voor inpr actie abel, i'eenemael foude wefen gedeclineert; te meer alfoo voorghegeven wert dat, om defe Staet daer mede te ghemoet te komen, ende de Vrede foo veel mogelijck was te faciliteren, 't voorfz. temperament van wegen de Engelfche Regieringe felfs eerst was geprojecteert, ende ge. bracht op het Tapijt, waervan het contrarie fich mtopenbaert; voegende vorders daer bij, Dat hetfelve niet anders kan als allerhande finistre impresfien, ende alteratien cauferen in de gemoederen van vele van de Regenten, een mishagen nemende in defe cours van affaires; ende generalijck vande Gemeente, aen wekkers goede genegentheijdt veel is gelegen;
5. Het welcke aldus gheftelt in de voorfz. Deductie van de voorfz. Heeren Staten van Zeelandt haer Ed. Groot Mog. van woorde tot woorde hier overbrengen, niet om haer
Ed,



WEGENS BE ACTE VAN SECLUSIE. 15$,
Ed. Mog., van Poinct tot Poinct, te bejegenen met rechtvaerdighe expoftulatien, die» tegens defelve fouden konnen werden gedaen, niet alleen over 't ghebreck van onminnelijckheijt, 't welck fij haer Ed. Groot Mog. willen aenvrijven, maer over 't poferen van verfcheijden feer hatelijcke imputatien daer mede men in een faecke van feer groote importantie, fonder eenich fondament van waerheijt» onbedachtelijck haer Ed. Groot Mog. tracht te graveren.
6. Alleen fullen haer Ed. Groot Mog. dei geene, die hare fincere intentien, ende actiën in dierghelijcke maniere met alderhande odieusheijt t'onrecht trachten te befwaren, vrundelick verfoecken, dat defelve met voorfichtigheijt gelieven te letten, dat niet door het doen van haer Ed. Groot Mog., maer wel door dusdanige vervoeringe van gemoet, ende gefochte onbehoorlijcke befchuldigingen tegens goede Bondtgenooten de voorfz. fcheuringen tusfchen de Regenten, ende de onrus-' te onder de Gemeente fouden konnen werden veroorfaeckt.
7. Ende dan noch dat fij, aenghemerckfi hebbende uijt het voorfz. bericht dat haer Ed. Groot Mog. felve niets ter Werelt hebben ghedaen, noch geweten van het geene, waer inne men wil, dat fij bedeckt, ende onminnelijck beleijt hebben ghebruyckt, de waerheijt gelieven plaetfe te geven, ende in het toekomende foo goedt vertrouwen te hebben van
haer



I58 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
haer beste Bondtghenooten, dat fij het oir, ende harte foo ghereet niet open ftellen aen foodanighe abufive fuggestien , ende ongegronde fufpitien, waer uijt fij met onbehooriijck vooroordeel werden ingenomen.
8. Te meer alfoo uijt het boven ghefeyde verhael mede klaerlijck blijckt, dat haer £d. Groot Mog. met alle moghelijckevlijt, ernst, ende circumfpectie, hebben getracht te weech te brenghen, dat de Vrede fonder 't inwilligen vande voorfz. Acte zijn voortganck hadde mogen ghewinnen , als mede dat defeive Acte bij haer Ed. Groot Mog. niet is gearresteert, voor ende al eer fij door het fchrij. ven van de Heeren van Beverningk , ende Nieupoort hadden vernomen , dat fonder dien het groote werck van de Vrede te rugge ge. gaen, ende fonder effect ghebleven foude hebben.
9. Ende gelieven dierhalve de meer hoochghemelte Heeren Staten van Zeelandt ende die van de voorfeijde andere Provintien 't geene daer ontrent hier boven omftandelijck is gededuceert, nae behooren befeffende, in defen te erkennen, dat de redenen, endemotiven , die haer Ed. Groot Mog. in relatie tot de Vrede hebben ghehadt, wel foo praïgnant zijn, dat fij niet fouden konnen vrijgefpVooc ken worden van den dienst van 't Landt, ende 't welvaren van dien niet behoorlijck betracht te hebben, indien fij uijt andere confideratien de Vrede verwaerloost, ende de continuatie
van,



WEGENS DE ACTE VAN sECLUSIE. IgJ,
van foo bloedigen ende fchrickelijcken Oorloch* door haere difficijlheijt veroorfaeckt hadden.
io- Vorders fullen hoochgedachte Heeren Staten van Zeelandt, ende die van de voornoemde twee andere Provintien mede hebben ghelet in wat manieren het fich heeft toegedraghen, dat het depefcheren van de meergefeyde Acte is gefchiet na de dach van de extraditie van de Ratificatien, maer echter voor dat eenich advis dien aengaende was overgecomen , ende dat daeromme nochtans niet gheargumenteert kan worden als bij de fuftenues van de meer hooch-gemelte Heeren Staten van Zeelandt werdt gedaen; namentlijck dat, ofte de extraditie van de voorfz. Acte niet is gheweest nootfaeckelijck, om 't effect van de Vrede te hebben, ofte dat de Refolutie is gevolcht op eenich verbandt, ende concert , gheintercedeert tusfchen den Heere Protector, ende haer Ed. Groot Mog., want tot wederlegginge van het laetfte lith der voorfz. argumentatie £'t welck d' hoocbge* melte Heeren Staten van Zeelandt nochtans het apparentfte feggen) fullen haer Ed. Mog. weJ aengemerckt hebben, dat niet alleen haer Ed. Groot Mog. vooraf in gheen verbandt ofte concert over den inhout van de voorfz. Acte met den Heere Protector van Engelandt zijn geweest, maer, ghelijck voorfeyt is, tot naer het teyckenen van de Vrede geen kennisfe hebben gehadt van dat daer op foodanige inftantie als boven bij fyn Hoocheijt wierde gedaen:
li. Ende



ICO DEDUCTIE OFTE DECLARATIE
11. Ende des niet te min fullen haer Ed. Mog. mede gehouden zijn toe te Hemmen, dat de nootfaeckelijckheijdt om defelve Acte te extraderen , indien men 't effect van de Vrede wilde erlanghen , prascife daer is geweest, in confideratie dat d' Heer Protector fich niet heeft laten disponeren, om in de teyckeninghe, noch oock naderhandt, op de ernftige inftantie, ende devoiren van de Heeren Ambasfadeurs in de Ratificatie ende Publicatie van 't Tractaet te bewilligen, anders dan met expresfe protestatie ende refervatie van dat hem foude moeten contentement werden gegeven op 't geen hij in defen van haer Ed. Groot Mog. defidereerde, ofte dat anders het geheeJe werck van de Vrede foude voor onghedaen ghehouden werden; 't welck dan oock dies wederom verbroocken foude zijn gheweest, ten ware hetfelve door middel van de voorfeyde extraditie was voorgekomen.
12. De gemeene Bondtgenooten fullen oock wel hebben geconfidereert dat, om meer hoochgemelten Heere Protector te diverteren van de inftantie bij hem ghedaen op de voorfz Acte , ende d'extraditie van dien, geen ferieufe ende te meermalen gereitereerde aenfchrijvingen , ende ordres van haer Ed. Groot Mog. aen de Heeren van Beverningk ende Nieupoort noch vlijtige ende ernftige devoiren bij defelve in conformité van dien aenghewent, eenichfints hebben ontbroocken; Dat oock bij haer Edele
Groot



WEGENS DE ACTE VAN 6ECLUSIE. r6t
Groot Mog., om defelve devoiren krachtich te doen wercken, ende waer 't moghelijck vruchtbaerlijck te doen uijtvallen, foo veel m haer was, foodanichfecreet ende forchvuldich beleijt, ende toeverficht isgebruijckt, als ten voorlz. eynde meest was gerequireert;
. *3» Maer of niet met feer groote apparentie van waerheijdt is te vermoeden , dat de hevighe contestatien, waer mede haer Edele Groot Mog. bij eenighe Heeren Gcdeputeerden uijt andere. Provinciën ter Generaliteijt zijn bejegent, Mitsgaders, de geruchten ende discoursfen daer op alomme verfpreijt, alsmede den immaturen yver van eenighe Provinciën om den Heere Pnnce van Oraigne, m de eerfte Jaren van fijn Kintsheiidc, tot een Opperhooftover de Militie te Lande, ende te Water te ftellen, ende voomamemlijck noch de vervremdinge in Enghelandt onftaen over het vertreck van de Heeren Ambasfadeurs van defen Staet van daer, in Februario laestleden gefchiet, fonder finalijck te fluijten nietnotable, ende misfchien de voornaemftê oorfaecken zijn gheweest om welcke haer Ed Groot Mog. wei-gemeende ordres , ende dé devoiren van de ghemelte Heeren van Bevermngk, ende JMieupoort fruftratoir zijn gebleven, fulcks willen haer Ed Groot Mog. laten tot het bedencken van de geene die de natuyre, ende deomftandicheden van tijden faecken , ende Menfchen in defen kennen , ende defelve verftandelijck fullen hebben geconüdereert»
14. De*



Xfo DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE',
14. Dewelcke insgelijcx moghen oordeelen, of den voorfz. immaturen yver tot het ontijdich avancement van den Heere Prince van Oraigne, ende de publijcque propofitien daer toe, felfs gheduijrende d'onderhandelinghe over de voorfz. Vrede, ter Vergaderinghe van haer Hoog Mog. ghedaen, nevens de voorfz abalienatie ghecaufeert door 't ghefeyde vertreck van de Heeren Ambasfadeurs uijt Engelandt, niet wel ten grooten deele fouden mogen hebben veroorfaeckt, dat de voorfz conditie, aengaende het Huijs van Oraigne eerst van de zijde van Engelandt voortgebracht, endenaederhandt in 't laetfte van defelve handelinge door hoochgemelten Heere Protector wederom levendich ghemaeckt, Mitsgaders, peremptoirlijck (ais boven) geurgeert is geworden; en foude mitsdien niet onbevoegh. lijck daer uijt moghen werden geconcludeert, dat alle de prtejuditien, die men hier ontrent voorwerpt, dienvolgende niet aen haer Ed. Groot Mog., nochte oock aen den geenen die uijt haer lichaem in de voorgeroerde legatie van Engelandt zijn geëmploijeert, (als dewelcke, ghelijck haer Hoog Mog., ende de refpective Provintien ten vollen is bekent, met alle moghelijcke inftantien, ende yverighe devoiren hebben getracht, het voorgheroerde ontijdich vertreck uijt Enghelandt te preevenicren, ende 't gheconcipieerde Tractaet alvorens te teeckenen, fonder nochtans den Heere der felver mede Ghedeputeerde daer toe met eenighe middelen ter werelt te hebben konnen bewegen) maer liever aen alle an. ' de-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. I63
dere oorfaecken, ende voornamentlijck aen de voornoemde drie Provinciën, die haer in defen tegens haer Ed. Groot Mog. meest formaliferen, zijn toe te fchrijven, ende te im« puteren.
Cap. V.
Dat door de voorfz. Acte van Seclufie niemandt van eenighe prarogativen wort ontfet; ende dat in eene vrije Regieringe, daer de Charges op de waerdichflcn moeten werden geconfereerty niemant eenichjints door gheboorte recht krijgt tot eenige digniteiten.
aer mede dan komende tot de voorgeroerde pretenfe redenen , reflectie maeckende op den Perfoon van den Heere Prince , ende den Huijfe van Oraigne; Ende eerftelijck belanghende d' allegatie van dat den ghemelten Heere Prince door de voorgheroerde feclufie buijten eenighe fijne meriten foude werden ontfet van de prasrogativen, hem eenichfints aengheboren; Soo willen haer Ed. Groot Mog. alhier boven, ende behalven 't ghene defen aengaende hier vooren , onder anderen Hoofde, albereijts is aengeroert, de voornoemde Provinciën noch alleenlijck verfocht ende ghebeden hebben, dat defelve te. rechte gelieven te appraihenderen de principaelfte effecten, ende voornaemfte vruchten L 2 van



164 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
vaneen rechte vrijheijt, endeonbevleckte ]ti berteijt; daer inne beftaende, naer 't oordeel van haer Ed. Groot Mog. conform 't eenpa-. rich ghevoelen van alle Politijcque Schrijvers, dat de hoochfte digniteijten voor de deucht open ftaen, ende dat noyt aen Rijckdommen, Gheflachten, qualiteijten van Voorouderen, ofte andere bijwerpfelen van de fortune foo veel werde ghedefereert, als aen de vromicheijt, capaciteijt, ende meriten van de Perfoonen felfs.
2. Soo hebben alle welghcftelde Republijc. quen, immers foo langhe fij eenichfints een incorrupte Regieringe hebben behouden, ende fpecialij :k mede haer Ed. Groot Mog. al. tijdts den Edeldom van Hooge Huijfen ende Illuftre geflachten in goede confideratie ghenomen, maer defelve noijt in de Waechfchale gheleijdt met den Edeldom van de Perfonnagien felfs, die tot de beftieringhe van de Republijcque fouden werden gheroepen.
3. Ende daeromme wert bij de verftandighen wel te rechte ghefeyc dat Kinderen, en* de Nakomelinghen van Doorluchtighe Vorsten , ende Helden niet zijn die geene, die uijt haere lendenen werden ghebooren, ende nae de Burgerlijcke Wetten Erfgenamen zijn van haere tijdelijcke goederen, maer die gheene die waerlijck zijn Affetfelen van haere zielen, ende die,hare voetftappen naervolgende, met ter daet betoonen dat zij waerlijck de eeuwighe fchatten van defelve Vorften, ende Hel-
den,



WEGENS DE ACTE VAN SECLÜSIE. 165
den, namentlijck hare deuchden hebben-geherideert,
4. Alle welcke onwaerdeerlijcke effe&en van de ongekreuckteliberteijt, alfoo de voorfz. allegatie , uijtte gheboorte eenichfints recht metierende , t'eenemael verduijstert, ja ge» heelijck wechneemt, foo vertrouwen haerEd. Groot Mog. dat de voornoemde Provinciën daer op, nevens de boven verhaelde redenen, behoorüjcke reflectie maeckende , oock hun gemoet van de fervile banden van foodanige allegatie, ofte impresfie, wel fullen willen libereren.
Cap. VI.
Wat danckbaerheijt het Huijs van Oraignen aen den Staet, ende den Staet aen het Huys van Oraignen fchuldigh is; Item wat danckbaerheijt alle de Provinciën aen Holland, ende Zee' landt, ende fpecialijck aen die van Hollandt fchuldich zijn: ende dat door het pasferen van de voorgeroerde Atte, geen ondanckbaerheijttegens *t vtorfz. Huijs is gepleecht.
1. "Ende hier mede eyndtlijck toetredende tot het fenfibel verwijt, ende de gevoellijcke reprochevan ondanckbaerheijt, ende mescognoisfance tegens 't gemelte Huijs van Oraigne , bij de voorgeroerde gefchriften haer Ed. Groot Mog. mede aenghevreven, Soo konL 3 net



l65 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
nen haer Ed. Groot Mog. daer op met eert goet ghemoet verklaren, de faulte van ondanckbaerheijdt in alle occafien foodanich te hebben gbefchuwt, dat defelve meynen met recht, ende nae waerheydt, te konnen lus tineren in 't bewijfen van recognoisfance, t' allen tijde, niet alleenlijck benevens de andere Provinciën, met een esgale tredt, te hebben ghemarcheert, maer oock, fonder jaótantie ghefproken, bij veele gelegentheden daerinne verre boven de andere Provintien te hebben uijtgefteecken: het vvelck omme ordentelijck te bethoonen, ende vooraf te bevestigen, dat bij haer F-d. Groot Mog. door het pasferen van de voorfz. Acte ghene de minfte ondanckbaerheijt is bewefen, foo ghelicven de voornoemde Provinciën, eerst ende vooral wel te ponderen haer eygen argumentatie, ende daer inne te befpeuren een fondament tot haer ey. gen overtuijginge.
2. Het argument is (ghelijck in de voorgeroerde Deductie ende gefchriften is te fien) De Foorouderen van den jeghenwoordigen Prince van Oraigne hebben in qualiteyt als Kapiteyns Generaels van de ghemeene Unie, mitsgaders als Stadthouders, Gouverneurs, ende Capiteyns Generaels van verfcheyden particuliere Provinciën fo menichvuldige, ende foo notable dienften aen den Staet in het generael, ende aen defelve Provintien in 't particulier, met groote forghe, moeyte ende bekommeringhe bewefen, als yder een is bekent: foo behoort dan den jegenwoordighen Heere Prince van Oraigne, in erkentenisfe van alle defelve
dien-



WEGLtfS DE ACTE VAN SECLWWE. t<5?
dienften, en tot recompenfe van alle de voorfz. tnoeyten, forgm, ende kommeringen fijner Voor* ouderen wederomme tot de voorfz. digniteyten oft& charghes van Capiteyn Generael van de voorfz» particuliere Provinciën te werden gepromoveerU
3. Indien nu de ijver van de voornoemde Provinciën omme haer Ed. Groot Mog. té culperen van ondanckbaerheijt haer tot noch toe mochte hebben belet de contradictie in de voorfz. argumentatie refiderende te bemercken, foo verfoecken haer Ed. Groot Mog. dat defelve eenmael hare gedachten gelieven te arresteren, ende t'overwegen of die felve last ende charge over wekkers fupport, ende uijtvoeringe niet alleenlijck be. jaerde Vorsten, op wiens fchouderen die is geleijt geweest, maer oock haere naekomelingen recompenfe, ofte belooninghe meriteren, tot voldoeninge van defelve gemeriteerde recompenfe, wederomme billicklijck op de teere fchouderen van een foo jon» ghen fpruijte, afcomftich van de voorfz. Vorften, kan werden gefchoven; Wie hoorden oyt van fodanighe recompenfen ? wie fach oijt forge met furcharge van nieuwe forghe, moeijre met accablement van nieuwe moeijte, bekommeringhe met oplaedinghe van nieuwe bekommernisfe beloonen ? Ende voorwaer al 't gene felfs belooninghe waer" digh is, kan niemandt tot voldoeninge van belooninge werden toegerekent.
4. Ofte bij fo verre de voornoemde ProL 4 vin-



ï68 DEDUCTIE , OFTE DECLARATIE,
vintien de voorfz. faecke met een ander oogs gelieven in te fien, gelijck haer Ed. Groot Mog. oocic meijnen te moeten gefchieden, foo ist wederom evident dat bij fo verre het confereren van de Illuftre digniteiiten van Capiteijn Generael, Stadhouder, &c. voor betalinge van ghemeriteerde recompenfen ghehouden, ende het bedienen van defelve voor ghenodt van belooninghe opgenomen moet werden, als dan immers in geenen deele kan werden ghefuftineert, dat met defelve digniteijten lange Jaren bekleedt gheweest te zijn, eenighe beloninghe, ofte recompenfe foude menteren: maer wel, ter contrarie, dat die gene, die met foodanighe digniteijten is vereert gheweest, ende oock felfs fijne posteriteijt groote danckbaerheijdt fchuldigh is aen foodanighen als hem met te felve digniteijten fouden moghen hebben vereert: Sijnde notoir dat al het ghene voor belooninghe kan werden gheimputeert noodtfaeckelijckeen weldaedt moet zijn; Ende wie hoorden oyt foodanige fuftenue, dat over.een bewefene weldaeteen tweede weldaet, felfs noch door de naekomelinghen, tot recompenfe foude moeten werden ghegheven? Jae, noch verder, dat die ghene die, om pregnante redenen, niet foude moghen goetvinden alfulcke tweede weldaedt te bewijfen, daer over van onghehoorde ondanckbaerheijdt foude werden fcefchuldight?
5. Haer Ed. Groot Mog. verklaeren tot het verhael van 't bovenftaende, ende het naer-
vol-



WE6BNS DE ACTE VAN SECLUSIE. tóg,
volgende ongaerne te komen, vreefende dat fulckx, bij misduijdinghe, als eenigh verwijdt foude mogen werden opghenomen, ende vinden echter , tot afweeringhe van eene foo fenfibele reproche , haer gheperst de vooriioemde Provinciën hiernevens vooroogen te ftellen de goede advantagien , ende prefente belooningen die de fuccesfive Princen van Oraigne, in de voorgeroerde hare digniteyten van den Staet foo overvloedelijck hebben ge. nooten; als dat defelve Princen allenthalven wierden gherefpeóteert, ende geëert , even als of fij wettighe Princen van den Lande waren geweest; jae dat hen in verfcheijden poincten, d' auélhoriteijdt ende macht was gedefereert, die felfs eenige Princen van den Lande, bij capitulatien ofte Artijkulen van blijde inkomfte, expresfelijck is benomen geweest, dat defelve Princen door den Juijster van de voorfz. digniteijten, ende d' authoriteydt hen als boven gedefereert, bij andere Coningen, Princen, ende Potentaten in groote achtinge zijn gekomen , van defelve met excesfive fchenckagien, hooge titulen, ende teeckenen van eere zijn beghifticht gheweest: jae ter dier oorfaecke Conincklijcke huwelijcken hebben weten te contracteren; dat oock de Wa. penen van den Staet (wel is waer dat fomtijts 't ghemeene beste fulckx vereyschtej zijn geemploijeert omme op den Vijant te conquesteren Baronnyen, ende Heerlijckheden defelve Princen toebehoorende; dat bij Tractaten van Trefues ende van Vrede voor defelve Princen onwaerdeerlijcke goederen, ende h $ kan.



170 DEDUCTIE, OFTE DECLARATlB,
Landen zijn inbedongen; Dat Steden, ende Plaetfen, defelve Princen aenkomende, felfs buijten 'c resfort van defen Staet gheleghen, met guarnifoenen tot koste van denLandezijn befet geworden; behalven dat defelve Princen oock (alhoewel fulckx bij 't voorverhaelde, ende meer andere faeken van diergelijcke nature feer weynich in conflderatie is komen» de) geen geringe (46) traftementen, penfioenen, uijtgelden ende ordinaris giften van den S:aet in 't ghemeyn ende van de Provincie van Hollandt ende West - Vrieslandt in 't bijfonder hebben genooten, bedragende volgens provifionele ondervindinghe gheduijrende den tijdt van de Heeren Maurits, Frederick Hendrick, ende Willem, boven d'extraordinaris giften van de geoftroijeerde Ojst-ende WestIndifche Compagnien defer Landen, boven de yereeringen van eenige Provintien ofte Steden in 't particulier, boven de profijten van de Velttochten , die onwaerdeerlijck fijn ende excesfive fommen fouden uijtbrenghen, ende boven meer andere profijten, ontrent Tweemaelhondert Tonnen gouts, ofte twintich Milioenen guldens: Hebbende de hoochgemelte Heeren Princen daer en boven oock met hunne ganfche Familien, ende die geene die daer aen fijn geallieert gheweest, genooten vrijdom ende exemptie van alle des Lants Imposten, midtsgadersoock van alle extraordinaris fchat. tingen, het geene mede een excesfive fomme foude komen te bedragen.
6. Ende vertrouwen oock haer Ed. Groot
Mog.



WEGENS DE ACTE VAN SECLU5IE. IJl
Mog. alle hetfelve de voornoemde Provintien niet te eenemael te wefen onbekendt, ende dat defelve oock daeromme wel te rechte de collatie van de voorfchreve digniteyten op den jeghenwoordighen Heere Prince van Oraigne voor een recompenfe ofte belooninghe fouden reputeren: dan of de moeijte van foodanighe eere, refpect, authoritcijt, luijster, ende aenfienlijckheijdt, als voorfz. is, mette vruchten van foo heerlijcke goederen daer uijt refultercnde , ende het genot van foo excesfive fommen van penninghen daer bij komende, foo noodtfaeckelijcke beloonin* ge vereysfchen , op pene van ondanckbaerheijt, ende mefcognoisfance, bekennen haer Ed. Gr. Mog. noch niet te konnen begrijpen.
7. Maer of wel alle de voorfchreve allegatien in terminis applicabel fijn op de voornoemde Heeren Princen , Maurits, Fredrick Hendrick ende Willem jongst overleden; Soo moeten haer Ed. Groot Mog. nochtans bekennen dat, ten regarde van den Heere Prince Willem d' oude, Over-Groot-Vader van den jegenwoordighen Prince van Oraigne, andere confideratien zijn vallende.
8. Defe was voorwaer de gheene , door wiens wijsbeleijt, nevens de groote moeijte, angftighe forge, ende geduyrige bekommerin' ge van de Heeren Staten van Hollandt ende Zeelandt, de fondamenten van de vrijheijt van defen Staet zijn gheleijdt: in die tijden dat defe Landen waeren in foodanighen po-
ftuij.



Ï7* DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
ftuijre, dat welghemelte Heere Prince niet foo feer daer van aufthoritegt, ende luijster konde trecken, als wel door fijn prefentie ende directie aen den Staet felfs auahoreije ende luijster toebrengen moeste: In die tijden dat den foberen ftaet der Landen niet toe liet dat fijne Princelijcke Excellentie uijt de mid. delen van den Staet, tot behoorlijcke belooninghe, groote fommen van penninghen foude hebben gheprofiteert.
9. Defen Prince was die geene, den wekken (naer dat hij door onuijtfpreeckehjcken ijver, arbeijdt, ende 's levens gbevaer, defe Landen !nu hadde begonnen te brenghen in dien ftaet, dat hij fcheen in 't toekomende eenighe vruchten van den voorfchreven fijne arbeijdt te fullen konnen trecken) tot loon van alle 't gheene hij voor onfe behoudenisfe hadde ghedaen, dooreen moordadige handt, bij de Vijanden omghekocht, fubitelijck het leven wierde benomen.
:. 10. Indien oyt, foo was doen de rechte tijdt ghebooren , om danckbaerheijdt te betoonen aen de overblijffelen van dien Illuftren Heldt : Ende fcheen Godt de Heere tot dien eijnde een Spruyte van die Illuftre ftamme te hebben laeten overblijven daer inne de voncken van des overledens deuchden albereydts begonden te glinfteren;,Waer waeren als doen die gheene die nu foo veel van fchuldige danckbaerheijdt fchrijven ende vriiven?
iï, D§



wegens de ACTE van SECLUSIeI
lx. De Staten van Vrieslandt, die niee alleen nevens d' andere Provinciën haer eerfte wefen, ende verlosfinghe uijtte ellendighe flavernije aen den ghemelten Prince ten deele fchuldich waren, maer die oock in 't bijzonder van fyne Excellencie , als Gouver-' neur particulier over hare Provincie , me* nichvuldige weldaden hadden ontfangen, hebJ ben foo haest als den felven Prince, in voegen als boven, het leven hadde geyndicht, ende aleer fyn uijtgeftortebloedt naeuwelijcks koudt gheworden was, Graef WillemLodewyck in desfelfs plaetfe tot Stadthouder Gouverneur , ende Capiteyn Generael over hare Provincie ghefteldt: uijtfluijtende den Jongen Vorst Maurits (Sone van dien incomparablenHeldt, ende die nu ghenoechfaem tot maturiteijt was ghekomen, omme 't Vaderlandt effeótive dienst te doen) van die digniteijten , die den ghemelten fynen Vader van glorieufe memorie felfs in de voorfchreve haere Provincie hadde bekleedt.
ii. Hoe derven nu defe uijtkrijten, dat de
Beenderen van dien incomparablen Heldt tot Delft begraven legghende, onder een Graff ffyner eere ende tot eeuwighe memorie, bij den Staet felfs, weghen fijne onbegrijpelijcke, ende onheloonlijc* ke dienjten ghedaen maecken, wraecke fullen roe* pen aen den hooghen Hemel over de ondanck* baerheijdt, die fy willen feggen, dat jeghenwoordich aen desfelfs Kints Kints-kint ghefchiet? Sullen fy dan niet vreefen, dat het laeuwe bloedt van dien doorfchoten Vorst
wraeck



174 deductie, gfte declaratie,
wraeck heeft gheroepen tot Godt in den ho. gen Hemel over hare Voorouderen, en derfel ver Nakomelingen, wanneer defelve hare Voorouderen in het reguardt van de eygen Sonevan den ghemelten Vorst, bedreven het geene fy nu noch in reguard van fijnKints-KintsKint voor foo ongehoorde ondanckbaerbeïjt affchilderen ? Sij fchijnen voorwaer , naer haer eygen oordeel, haer eijgen vonnis te ftrijcken, ende van den Hemel vuyrige kolen op haer eygen kop te bidden.
13. Laet defe nu haer eijghen gemoet, ende eijgen confcientie aenfpreecken , ende is het doenlijck haer felven hier inne gherust ftellen,- Den Sone, den volwasfen Sonevan dien grooten Helt, fal men fonder eenighe ontdanckbaerheijclt moghen uijtfluijten uijt de digniteijten, die zijn overleden Vader hadde bekleedt, ende een Kant van drie Jaeren fal men van ghelijcke digniteijten niet moghen fecluderen om dat dien "felven Heldt daer af maer Over Groot Vader is gheweest: Het was gheoorloft, en konde fonder eenighe ondanckbaerheijt gefchieden, dat ghefecludeert wierde een Sone van die gheene die de vrijheijdt van den Staet foo miraculeufelijck hadde helpen bevorderen, ende zijne glorieufe aclien noch met zijn Doodt hadde verfeghelt ; ende het en fal niet gheoorloft zijn , ofte fonder merckelijcke ondanck. baerheijdt konnen ghcfchieden , dat ghefecludeert werde een Sone van die gheene, door dewelcke den Staet in foo bedroefde
ende



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. 175
ende dangereufe verwerringhen was gekomen.
14. Indien wijders het ooghe gheflaghert wert op de andere Provinciën, voorwaer, foo de fondamenten bij de voornoemde drie Provinciën gheleijdt, op goede gronden zijn ghevesticht, foo en fal nieraandt van allen aen de voorfchreve ondanckbaerheijt onfchuldigh bevonden werden, als alleen de Provintien van Hollandt ende Zeelandt: maer in defen is noch foo veel verfchils tusfchen die van Vrieslant voornoemt', ende d' andere Provintien, dat alle defelve andere Provintien noch eyntlijck eenmael wederomme de voorfz. digniteyten, ofte op den voornoemden Heere Prince Maurits, ofte immers op de Defcendenten van den meerghemelten Prince Willem hoochloffelijcker memorie hebben gheconfereert: daer ter contrarie in de Provincie van Vrieslandt die linie, tot defen huijdigen dage toe", gefecludeert is gebleven ?
15. Behalven dat oock eenigen vande voorfchreve andere Provinciën den meerghemelten Prince Willem ontfterffelijcker ghedachtenisfe tot haren particulieren Gouverneur , Stadthouder, ofte Capiteyn Generael noyt hadden ghehadt, ende derhalven oock voor defelve excufabelder was, naer de doodt van den ghemelten Prince, de voorfchreve desfelfs naerghelaten Sone, in de fuppletie van de voorfz. bedieningen te preterieren.
16. Hier



$7& DEDUCTIE , OFTE DECLARATIE »
16. Hier benevens moeten haer Ed. Gr. Mog. mede verklaren, feer vreemt te vinden dat, fo wanneer de Heeren Staten van de Provihtievan de Stad Groeningen, ende Ommelanden , korts naer 'c overlijden van den laetften Prince van Oraigne, WilUm onfterflijcker ghedachtenisfe, den tegenwoordighen Heere Prince metter daet van de hooge bedieningen haerer Provincie hebben gefecludeert^ als doen bij niemant van eenige ondanckbaerheijt is gherept, jae dat felfs die geene, dienu het hoochfte woort in defen voeren; door fpeciale befendinge tot de voorfz. feclufie hebben gecoopereert.
17. Haer Edele Groot Mog. vinden haer voorwaer hertelijck bedroeft, dat eene Provincie, die foo veel voor de gemeene faecke heeft ghedaen, ende gheleden, met foodanighe befchuldiginghen wert befwaerdt, niet alleenlijck boven anderen die met haer in defen deele in ghelijcken graet ftaen, maer felfs door die geene die immers met veel beter fondament fouden konnen werden gefeyt fchuldigh te fijn aen diefaulte, daer mede fij haer Ed. Groot Mog. tegenwoordigh t' onrecht belasten.
18. Behoorden die geene die de deucht van danckbaerheijdt foo'breet weten uyt te meten , niet te ghedencken, wat obligatie den gemeene Staet, ende de refpe&ive Provinciën hebben aen die van Hollant ende Zeelant ende voornamentlijck aen de Provinciën van
Hol-



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE.' 1JJ
Hollant over foo menichvuldighe weldaden, bij defelve Provinciën tot haere behoudenisfe bewefen;
19. Behoorden fij niette ghedencken, dat de Province van Hollandt, ende West-Vrieslandt, nevens die van Zeelandt, is die felve gheweest, die met hulpe, ende door 't bebeleijdt van den meerghemelten Prince Willem hoochloflijcker memorie, onder den zeshen van Godt Almachtigh, het jock der Spaignaerden heeft afgheworpen , ende machtige Heyrkrachten van fo grooten Potentaet alleen, fonder eenige asfiftentie van de andere Provinciën, foo veele Jaren gefupporteert; ende dat midsdien , naer menfchelijcke apparentie, defelve Provinciën noch op huijden onder 't voorfz. jock, ende de fubjecïie van den Coninck van Spaignen fouden fuchten, bij foo verre defelve door de onverwinnelijcke couragie van de Regenten van Hollandt" ende Zeelandt, midesgaders door 't goet ende bloedt van de goede Ingefetenen derfelver Provinciën, met hulpe, ende onder 't beleydt als boven, uijtte voorfz. fubjectie niet waren gheruckt, ende ghelijck als vry ghe. kocht geweest;
20. Behoorden zij niet te gedencken dat, eenmael door de voorfichtigheijt van de Reghenten in Hollandt ende Zeelandc voorfz. gheappuieert met het wijs beleijdt van zijne" Princelijcke Excellentie ende andermael door de onbeweeglijcke llantvasticheijt van de
M Sta,



175 DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
Staten van Hollant ende West-Vrieslant alleen, naestGodt, geprecaveert, ende voorgekomen is, dat defe Landen niet zijn geraeckt in een jammerlijcke fubjectie onder den Hertoge van Anjou, Alancon, &c.
21. Behoorden z'rj niet te ghedencken, dat eenmael door de omfichtigheijdt van die van Hollandt ende Zeelandt ghefamentlijck, ende andermael door de retenue van de Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt alleenlijck, naest de onbegrijpelijcke beftieringhe Godes, defe Landen buijten de fubjectie van Vranckrijck , ende een vrijen Staet gebleven zijn.
22. Behoorden zij niet te ghedencken dat voor namentlijck door 't wijs beleijdt van die van Hollandt, midtsgaders door de coura. gie, ende vigueur bij defelve nevens die van Zeelandt betoont, onder de ghenadighen bijilant van Godt Almachtigh, is belet geworden, dat den Grave van Lycester, noch door listen, noch door ghewelt, tot fijne gheminuteerde dominatie over defe Landen heeft weten te geraken.
23. Behoorden fij oock niet particulierlijck te begrijpen dat, bij foo verre een van de voorfz. faecken ghefuccedeert, ende fulckx defe Provinciën, ofte onder de flavernije van de Spaenjaerden ghebleven, ofte onder de fubjectie van Alancon, of Lycester ghebracht waren gheweest, als dan niet alleenlijck defelve Provinciën haer liberteijt, maer oock het
huijs



WEGENS DE ACTE VAN SECLUSIE. tfy
taijs van Oraigne fijn gantfche welwelen fou. de hebben verlooren gehadt.
24. Behoorden fy wederom niet te ghedencken dat de Provincie van Hollandt ende West-' Vrieslandt alleen, bij dien fwaren. ende langhduijrighen Oorloch teghens den Koninck van Spaignen , met alleenlijck naer d' ordinaris verdeelinghe van de lasten in de contributien ende penninghen tot onderftandt van denfelven Oorlogh gherequireert ende ghefpendeert, meer als de grootfte helfte heeft ghedraghen, maer oock, noch boven dien, door 't vrijwillich verfchot van vele milioenen guldens voor de andere Provinciën, haer foodanich de rugghe heeft laeten inrijden, dat het fcheen dat men bij andere ghelegentheden hetfelve fupport van haer niet meer hadde te verwachten.
25. Behoorden fy niet te gedencken dat, des onaengefien, ende niettegenftaende van't voorfz* excesfif verfchot, noch heller: noch penninck was gerembourfeert, de Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt, in den jonghften Oorloghe teghens de Republijcke van Engelant, wederomme niet alleenlijck in alle petitiën ende ghemaeckte beraemingen haeraenpart heeft betaelt, maer fich oock, bij mamere van verfchot, noch daer en boven vrij verder heeft geëflargeert, alhoewel bij anderen feer grove defeften wierden gevonden foo verre dat bij eenige noch op defe huijdige uyre het vijfdepart van haerluüder contingent in de voorfz petitiën, ende'beraeminghen niet is te berde ghebracht; Jae M 2 dat



ISO DEDUCTIE, 0PTE DECLARATIE.
dat oock uijt eenige Provinciën, die medé efquiperende Provinciën werden gerekent, feer weynigh, ende bijnaer egeene Schepen van Oorloge fijn te voórfchijn gekomen;
26. Behoorde meri niet te erkennen voor een finguliere weldaet, dat haer Ed. Groot Mog. niet omme haer felven alleenlijck, maer oock te ghelijcke de andere Provinciën te Hbereren uijt dien Oorloch, die den ghemeeeen Ingefetenen foo lastichwas vallende, ende tot fupport van dewelcke bij de voorfz. Provinciën, met demonftratie van haer onvermogen , foo weijnich is gecontribueert, yets van het hare hebben overghegheven , jae yets dat bij defelve Provintien, foo hooch werde geëftimeert.
27. Ende behoorden dan de overdenckin» ghe van alle defe faecken , ende van meer anderen van ghelijcke nature, te langhe alhier alle te recenferen, bij foo verre haer Ed. Gr. Mog. daer over geen bedanckinge ende erkentenisfe verdienen, foo wel als anderen ghefeyt worden te meriteren, over ende ter faecke dat defelve eeren ende digniteyten hebben moeten dragen, mitsgaders groote goederen ende excesfive fommen van penningen ontfangen, immers ten minften niet foo veel te opereren, dat men haer Ed. Groot Mog. buij* ten befchuldiginge ende reproche hadde ghelaten over dat defelve door betamelijcke, ende wettighe middelen, tot ontlastinge van den Staet in 't ghenerael, ende tot verheuginge
van



WEGENS CE ACTE VAN SECLUSJE. l8l
van foo menich duijfent Ingefetenen van dien in 't particulier, het haere hebben ghecontribueert.
28. Ende konnen haerEd. Groot Mog, niet' anders begrijpen, of foude het een merckelijcke ondanckbaerheijdt zijn teghens dien Godt die, naer fijne alwijfe befchickinge, door de voorgeroerde middelen , tot foulaghement van de Ingefetenen defer landen heeft gelieven te arbeijden, in de voorverhaelde murmura-
• tien langer te willen continueren ; vertrouwende oock vastelijck, dat de meerhoochghemelte Heeren Staten van de voornoemde Provinciën haer daer voor fullen foecken te behoeden.
29. Immers willen haer Ed. Groot Mog, van hare zijde wel verklaren, gelijck defelve verklaren bij defen, dat fij onveranderlijck ghemeijnt zijn, tot verfterckinge van de voorfchreve Unie, tot confervatie van den ghemeenen Staet, ende tot maincïenue van de liberteijt, mitsgaders van de hoocheden, ende gherechticheden van de refpe&ive Provintien, op de gronden in defen geleijt, tot allen tijden, ende bij alle occafien, het haer te contribueren, ende het uijterfte daer bij op te fetten; obtesterende haer de bewaringhe ende befcherminghe van de dierghekochte vrijheijt mitsgaders de handthoudinghe van da Privilegiën van den Lande foo feer ter herten te gaen, oock foo dier, ende waerdich te •jijn, dat fy haer daer van met geene midde-
M 3 leff



■ 8i DEDUCTIE, OFTE DECLARATIE,
len ter Werelt, felfs niet door d'uijterfte Onghemacken, ende ongheleghentheden fullen laten diverteren; maer dien vvelghemeijnden yver niet anders, als met het leven te fullen verliefen; Vertrouwende daer inne bij de andere Bondtgenooten in alle voorvallende occafien behoorlijck te fullen werden ghefecundeert. Daer toe haer Ed. Gr. Mog. Godt Almachtich vyerichlijck fullen bidden, Amen.
Aldus gedaen ende gearresteert bij de hoochgemelte Heeren Staten van Hollant, ende West-Vrieslandt, in 's Graven Hage den vijfen-twintichften Julij 1654.
Ter Ordonnantie van de Staten voornoemt.
Herbt. van Beaumont.
R. E-



RESOLUTIE N,
ACTEN, STUCKEN ENDE MUNIMENTEN,
DIENENDE TOT BETER VERSTANT) VAN DE BOVENSTAENDE
DEDUCTIE,
MITSGADEB.»
Tot bewijs van verfcheijden factiën, ende omftandigheden, daer inne verhaelt;
Met aemvijfinge door Nombers ofte Cyfer-gatallen in margine ge/lelt, op vat pasfagien van de voorfz. Deduttie defelve fijn applicabel.
Refolutie van d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, houdende pr£efentatie, om aen d'andere Provinciën openinge te doen van de bewuste Acte, raeckende 't Employ van den Heere Prince van Orange, met het gene daer ontrent is voogevallen, fo haest als de nature van der faecke fulcx foude konnen lijden.
Extratt uyt de fecrete Refolutien van de Heeren Staten van Hollant ende West -Vrieslandt, in haer Ed. Gr. Mog. Vergaderinge genomen op
Donderdagh den 4 Junii 1654.
No. J. De Raedtpenfionarisheeft ter Vergaderinge gherapporteert 't geene, gedurende de abfentie van haer Edele Groot Mog. bij de Heeren Gecommitteerde Raden ende ter Generaliteijt, op de Engelfche faecken, van confideratie was M 4 ghe:



184 STUKKEN, TER STAVINGE
jghepasfeert, ende fpecialijck, dat de Heeren van 1/elderJandt, volgens expresfe aenfchrijvinge (fo defelve verklaerdeni van de Heeren Staten haere Principalen, op Maendagh ende Dinghsdagh voorleden, als noch ferieufelijck hadden verfocht opemnghe ende Copije van de Refolutie, die haer Ld. Groot Mog. raeckende den Perfoonvan den Heere Prince vanOrange, ende desfelfs Descendenten, foude mogen hebben ghenomen, met bijvoeginge van de redenen ende motiven, daer toe ghebruijckt, oock met omftandigh verhael van \ gene d'andere Provinciën, op 't felve fubject, met het gene daer ontrent is; refpeftivelijck hadden verfocht ende verklaert: Waer op ghedehbereert zijnde, is goetgevonden ende verftaen, dat d' Heeren Gbedeputeerden van de Provinciën ter Generaliteijt, boven ende behalven t geene aen defelve hier 'oevoorens, in gevolge van haer Ed. Groot Mog. Refolutie, van date den 9 der voorleden Maendt, jegens gelijcke verfoecken, is gheremonftreert, noch nader fal worden voorgehouden, dat hare E uijt verfcheyde benchtingen, bij Leden ende Ministers van defe Vergadennge, aen hen in 't particulier gedaen, ontwijffelijck ten vollen fullen wefen geinformeert, dat in der waerheijt niet kan worden gefeyt, bij haer Ed. Groot Mog. eenige Refolutie , raeckende den Heere Prince van Orange ofte desfelfs Descendenten, te zijn genomen, die effect hebbe geforteert, maer dat dien aengaende eenige begeerte van den Heere Proteétor van de Republicque van Engelandt, Schotlandt ende Yrlandt bekent gemaeckt wefende, oock daer op, omme 't effect van den Tra&ate van Vrede, met denfelven Heere Proteétor gemaeckt, te ghenieten, yets in eventum ter neder geftelt zijnde, van den aenbeginne aen, ende voorts bij continuatie, alle mogelijcke devoiren fijn aengewent, ende als noch aengewent worden, omme meerhoochgem.
Heere



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. I85
Heere Protector van de voorgeroerde desfelfs begeerte te diverteren, ende denfelven te disponeren, om fich te laten ghenoegen met het bewuste Temperament, in 't 32 Articul van den voorgeroerden Tractate van Vrede begrepen; ende dat de gemelte Heeren Ghedeputeerden van de Provinciën derhalven , naer haer gewoonlijcke wijsheijt ende ervarentheijt, wel fullen konnen begrijpen, dat door foodanige openinge ende overleveringe van copye, als verfocht werdt de voorgeroerde devoiren t'eenemael vruchteloos fouden werden ghemaeckt, ende fulcx daerdooronvoorfichtelijck gedeftrueert , 't gene haer Ed. Groot Mog. (conform d' inclinatien van de andere Bondtgenoten, foo veel men daer van kan oordeelen) met alle vlijt ende neerftigheijt foecken te bouwen; met verklaringe, dat daer inne beftaet de principaeifte reden , waeromme haer Ed. Gr. Mog. de voorfz. verfochte openinge ende copije tot noch toe hebben geè'xcufeert; ende op dat *t felve de meergemelte Provinciën metter daedtmoge blijcken, oock aen defelve t'eenemael werden benomen alleumbrage ende fufpicie, die in de ghtmoederen van eenige Regenten van dien jegenwoordigh fchijnt te werden bevonden, van dat haer Ed. Gr. Mog. 't voorfz. fubject rakende, yets fouden mogen hebben gherefolveert, 't gene aen de ghemeene Unie, ofte de Souverainiteijt ende de Hoogheijt van de particuliere Provinciën, in eenigen deele, foude mogen naedee1ich wefen, dat over fulx daer benevens mede aen de Provinciën van nu af aen, uijt den name ende van wegen haer Ed. Gr. Mog. toefegginge gedaen, ende verfekeringe ghegeven fal worden, van dat onaengefien bij de voorfz. derfelver Refolutie , van date den negenden der voorleden Maendt, naer waerheijt is verklaert, ende ten overvloet als noch verklaert wordt midts defen, bij haer Ed. Gr. Mog., 't raeergeroerde fubject M 5 ra-



ÏSö STUCKEN, TER STAVINGE
rakende, niets ter werelt te wefen geprojefteert, ofte ter neder geftelt, 't welck de Generaliteijt foude mogen raken, maar alleenlijck yets, over de Provincie van Hollandt ende West- Vrieslandt privativelijck competeert de Souveraine dispofitie, ende daer van defelve mitsdien aen niemandt ter werelt, nemaer alleenlijck aen Godt Almachtich fchuldich is rekenfchap te geven; echter, omme in defen te betoonen een innerlijcke ende volkomen confidentie aen de Bondtgenoten, fonder nochtans hare provinciale Actiën, in eeniger manieren, de deliberatien, veel min de judicature ofte cenfure van haer Hoog Mog., ofte van eenige der particuliere Provinciën, te willen fubjecT: maken, foo haest de voorgeroerde reden fal komen te cesferen, ende het werck ter eenre ofte ter andere uijtflagh fal hebben genomen, ende fulcx de natuere van der faecke fal konnen lijden dat de Provinciën in de voorgeroerde derfelver begeerte werden voldaen, als dan de voorfz. verfochte openinge bij haer Ed. Gr. Mog. niet langer fal worden gheè'xecufeert: Sullende middelerwijlen, tot meerder demonftratie van haer Ed. Gr. Mog. fmceriteijt ende oprechtigheijt, aen de refpeftive Ghedeputeerden van de Provinciën als noch werden geprefenteert ronde ende naeckte openinge van de gantfche ghelegentheijdt der voorfz. faecke, ende van alle't gene dien aengaende ter Vergaderinge van haer Ed. Gr. Mog. is voorgevallen ende gepasfeert,, daer toe de Raedpenfionaris felfs in qualiteyt als Minister van defe Vergaderinge, midts defen fpecialijck wordt geauthorifeert. Ende hebben d* Heeren Gedeputeerden van Leyden aengenomen de bovenftaende haer Edele Groot Mogende eenparige Refolutie favorabeliick te refereren aend' Heeren haere Principalen, om haer in defen mede met d' andere Leden te mogen conformeren. Accordeert mette voorfz. Refolutie
Herbt. van BeaumonU Mis-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 1S7
Misftve van de Heeren Staten van Hollandt ende West Vrieslandt, ter occafie van de proceduren ter Generaliteit gehouden, over ende ter fake van de gedecreteerde feclufie van den Heere Prince van Orange, aen d' andere Provinciën ghefchreven; houdende onder anderen prafcntatie van de gelegentheijt der voorfz. faecke, openinge te doen, foo haest de nature van dien, fulcx foude konnen lijden.
EDELE MOGENDE HEEREN, &C.
No. 3.\J Ed. Mog. fullen ontwijffelijk kennisfe hebben bekomen door derfelver Gecommitteerden ter Vergaderinge van de Heren Staten Generael, van de deliberatien, ofte veel eer debatten, dewelcke eenigen tijt herwaerts aldaer fijn voorgevallen, ter faecke van de openinge, den onfen ghevercbt, aengaende 't gene bij ons gerefolveert, ende de Heeren van Beverningk ende Nieupoort, extraordinaris Ambasfadeurs in Engelant toegefonden foude mogen wefen, rakende 't Employ van den Heere Prince van Orange ende desfelfs Linie, ende ofte wij wel vertrouwen willen, dat U Ed. Mog. uijt het voorfz. bericht fullen hebben konnen afnemen, dat wij ontrent die fake hebben geprocedeert met fodanige oprechtigheijt, als tusfchen Bondtgenooten wert . gherequireert, de wijle nochtans aen de ander zijde wij van eenige zijn bejegent, niet met foodanige moderatie ende civiliteijt, als tusfchen Bontgenoten gebruijckelijck ende in foo illuftren Vergaderinge betamelijck was, ende dat uijt dé gefchriften, daer over bij de Heeren van Vrieslandt fuccesfivelijck ingedient, misfchien bii defen ofte genen genomen fouden mogen werden eenige impresfien tot onfen naedeele; Soo heb. ben wij niet konnen ledich ftaen tot betuijginge
van



ï88 STUCKEN, TER STAVINGE
van onfe oprechte proceduren, ontrent het voorfz. gepasfeerde ende weghneeminge van alle vooroordeel UEd. Mog. midts defen fommierlijck voor oogen te ftellen, in wat voegen wij ons daer inne hebben goetgevonden te coroporteren; Het is dan fulcx, dat de voorfz fake door de Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt ter Vergaderinge van de hoochgemelte Heeren Staten Generaal wefende voorgeftelt, ende daer haer bij ons afwefen, door feeckere fchriftelijcke verklaringe nader wefende geïntroduceert onfe Gecommitteerden tot voorftant van onfe gerechticheijt ende hoogheijt, naer gedaene verfoeck ende vergeeffe inftantien, ten eynde 't voorfz, gefchrifte hadde mogen werden gelicht, daer tegens hebben doen ftellen fodanige aenteeckeninge, als de ftoffe van dien was meriterende ende vereysfchende van beijde welcke U Ed.Mog. ontwijffelijck fullen wefen gedient, ende derhalven onnoodich, defelve breeder aen te roeren; Dan wij op voorgaende befchrijvinge Staetsgewijfe wederom vergadert wefende, ende vernemende uijt het rapport van onfe Gecommitteerden ter Generaliteijt, dat de voorfz. faecke aldaer foo verre was ghegaen, dat defelve onfe Ghecommitteerden bij adVyfen van eenige Provinciën, ende bij conclufie van hare Hoog Mog. daer op gevolcht waren verfocht tot het doen van de voorfz. openinge; Soo hebben wij door defelve onfe Gecommitteerden doen verklaren, ghelijck wij als noch verklaren midts delen dat bij ons des aengaende niets ter werelt was nochte is gherefolveert, het welcke de deliberatien 'ofte de dispofitie van de Generaliteijt fubjecl: foude wefen, maer alleenlijck foodanige 'faecken, daer over ons competeert de fouveraine ende abfolure dispofitie; ende derhalven niet konnen goet vinden, ons op 't voorfz. verfoeck tot openinge in eeniger manieren in te laten als notoir wefende, dat de Staten
vaa



VAN DE ACTE VaN SECLUSÏE. J&J
van de refpective Souveraine Provinciën aen nismant ter werelt, nemaer alleen aen Godt Almach» tich fchuldich zijn rekenfchap te geven van 't gene defelve vermogens hare Souverainiteijt var* tijdt tot tijdt in den haren komen te refolveren» doende daer op meergeroerde openingen declineren tot confervatie van de gerechticheijt end© hoogheijt van onfe, als mede omme daer mede geene gronden te leggen tot prejuditie van de andere Provinciën voor het toekomende, U Edele Mog. verfekerende, dat wij ons aen de confervatie van defelve niet minder, als aen onfe eygene laten wefen gelegen; Waer naer aen ons geaddresfeert wefende feeckere mjemorie ovet het felve fubject gedaen Hellen door hare Conicklijcke Hoogheijt ende hare Hoogheijt de Princesfe Douariere van Oange, hebben wij de voornoem, de Heeren van Beverningk ende Nieupoort wel expresfelijck aengefchreven ende gelast, alvoorens ons gerefolveerde te demanueren ofte aen yemanden ter werelt bekent te maken, als noch alle bedenckelijcke ende «loenlijcke officien ende. voiren aen te wenden, ten eynde den Heere Protector van fijn gepretendeerde in ons regardr. defifteren , ende hem met het bewuste Temperament in den Tractate van Vrede geïnflueert contenteren mochte, ende oft wel de Heeren Gedeputeerden van Vrieslant de faecke hadden mogen laten bij haerluijdereerst ingediende gefchriften vooren geroert, foo heeft het nochtans defelve op den 12. der voorleden Maent gelieft, bij feecker naerder gefchrifte ons niet bedecktelijck te infimuleren van quetfinge van de Unie, mitsgaders oock van genegentheijt ende intentie, omme op de Souverayniteijt ende Vrijheijt van de andere Provinciën, te impieteren ende over defelve trachten fuperioriteijt te exerceren; daar op, naer vergeeffche inllantie, tot achterhoudinghe van het felve ghefchrifte, midtsgaders over-
vloe-



IOC» STUCKEN» TER STAVING E
vloedige aenwijfinge van de onbevoechlijckheden daer inne gepleecht, Wij, om de voorfz. Heeren van Vrieslandt te ghemoete te gaen, oock ten overvloet haer ende allen anderen wech te nemen de verkeerde, hoewel ongefondeerde impresfien, d'welcke foo injurieufe gefchriften fouden mogen baren, hebben ter Vergaderinghe van Hoochgedachte hare Hoog Mog. in alle finceriteijt ende oprechtigheijt doen verklaren, gelijck wij voor U Ed. Mog. betuijgen ende verklaren midts defen, dat wij noijt de allerminfte gedachtten hebben gehadt, omme oijt ofte oijt vets te ondernemen 't gene de Unie in den Jare r*7o. ghemaeckt, ofte het gerefolveerde in de groote Vergaderinge in eenigen deele foude mogen contrariëren , ofte aen defelve eenichfints hinderlijck zijn, nochte oock omme eenige de allerminfte indracht te doen, in de Hoogheijt, Souverainiteijt, ofte gerechtigheijt van eenige der particuliere Provinciën, veel min omme naer eenige fu» p'erioriteijt over defelve te afpireren, maer in 't tegendeel van dien, gerefolveert te zijn, ende altijds te fullen blijven , de voorfz. Unie heijlichlijck te conferveren , ende mainteneren, oock eenen yegelijcken Provincie, mitsgaders de Leden ende particuliere Ingefetenen van dien, in achtervolghe van de voorfz. Unie, bij hare Pri ■ vilegien , vrij- ende gerechticheden, ende voornamentlijck bij hare Souverainiteijt ende abfolute Regieringe refpeétive, met alle behoorhjcke en mogeiijcke middelen, jae met lijf ende goet, des noot zijnde, te heipen hanthaven, ftijven ende ftercken, ende niettemin, bij meergeroerde gefchriften van de Heeren van Vrieslandt ons foo hoochlijck vindende gelcedeert, hebben wij daer over goetghevonden te ichrijven aen de Heeren Staten der felver committenten, met vertooch dat de tale in 't voorfz. ghefchrifte ghebruijekt, niet en convenieert, nochte aen de digniteijt der
ghe-



VAN DE ACTE VAN SECLÜSIE. 191
griener uijt den name van dewelcke die was ghefproken, nochte aen de aenfienlijckheijt van de plaetfe alwaer defelve was ghevoert, nochte aen de waerdigheijt van de gene aen dewelcke die was geaddresfeert, ende met verfoeck, dat haer Ed. Mog. geliefden ghedient te wefen de Heeren derfelver Gedeputeerde ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. comparerende foodanich te lasten, dat defelve haer tegens de Bondtghenotert mochten dragen, met foodanighe moderatie, als tot onderhoudinge van alle goede confidentie, ende tot voorkominge van averlie der ghemoederen isgherequireert; doch alvoorens het voorfz. fchrijven te laten afgaen, nochmaels alle doenlijcke devoyren gedaen aenwenden, omme de voorfz. Heeren van Vrieslandt te permoveren, hare ghefchriften in te trecken, onder paefentatie van indien ghevalle mede te doen lichten, het gene in onfen name daer tegens was getrek maer te vergeefs, alhoewel wij bij de Heeren Gedeputeerden van alle de andere Provinciën doenmaels prefent zijnde, daer inne wierden ghefecundeert; Ende alhoewel de Heeren van Vrieslandt, met voorverhaelde onfe oprechte ende waerachtige verklaringe, contentement hadden behooren te nemen, ghelijck dan andere Provinciën ons daer over bedanckt, ende in den name van de Heeren Staten hare principalen gelijcke rondeur ende civiliteijt betoont hebben, fuo is het foo verre van daer, dat defelve op voorgaende voet continuerende, wederom ingedient hebr ben een naerder gefchrifte, vervult met foodanige aenftootelijcke ende onbevoechde claufulen, dat die haer, bij den onfen, t' haren beste aen geweien zijnde, felfs ten deele gelicht ende gedresfeert zijn, daer tegens dan wij wederom hebben doen Hellen, 't gene wij meijnden ter materie noodich te wefen, niet twijffelende, ofte U Ed. Mog. fullen insgelijcken daer van wefen
ghe-



tQ2 STfJCKEN, TER STAVXNGE
ghedient, ende den inhoudt van dien oordeele» te wefen foo aenftootelijck, ende ongefundeert , als wij hetfelve onnoodich achten met reden particulierlijck te debatteren; wefende van even ghelijcken alloy, 't gene meergemelte Heeren van Vrieslandt noch naeder hebben ingedient* fpecialijck aentastende den Perfoon van onfen Raedtpenfionaris, aengcfien defelve bij eenftemmige verklaringe van alle onfe Gecommitteerden ter Generaliteijt, ende van onfe Gecommitteerde Raden wefende ghejuftificeert, de onbedacht* faemheijt van rraeriujjder voorgheven daer uijt ten vollen heeft gheconiteert, ende onder des omme, gheduerende, den tijdt van alle het ghepasfeerde, vooren verhaelt, te betoonen de oprechtigheijdt van ons doen in de faecke felfs, hebben wij niet ghelaten, den voorfz. onfen Raedtpenfionaris, als mede andere onfe Gecommitteerden , foo verre te dispenferen, dat defelve aen alle de Heeren Gecommitteerden van de andere Provinciën in 't particulier kennisfe foude geven, van 't gene ten aenfien van Hoochgemelte Heere Prince van Orange was gherefolveert, doch niet omme het felve fubject-jte maecken de deliberatien van de Generaliteijt, ofte de andere Provinciën, als defelve geenfints raeckende, ende vernemende uijt het fchrijven van de meerghemelte Heeren van Beverningk ende Nieupoort, van den 10 ende 13 der voorleden Maent Mey, dat de faecke doenmaels als noch geen uijtilach hadde ghenomen, hebben wij op den 23 derfelver Maendt, haer nochmaels geordonneert te continueren in alle bedenckelijcKe devoyren ende middelen, omme den Heere Pro. teftor van fijn fuftenue dienthalven te dimoveren, ende hem met het bewuste Temperament te vergenoegen, maer dewijle ondertusfchen bij de Heeren Gedeputeerden van eenige Provinciën als noch nader inftanüen in hare Hoog Mog.
Ver-



VAN DE ACTE VAN SECLUSD3. ïyj
Verghaderinghe wierden ghedaen , ten eynde van onl'en 't wegen aldaer openinge van de voorfz. faecke gegeven, ende Copye van ons gherefolveerde dienthalven ghelevert foude mogen werden, fonder dat defelve met de redenen hier bevoorens daer over gheallegeert, daer van waren te dimoveren, nochte vergenoecht fcheenen te wefen met de informatie aen haer in 't particulier gegeven, alhoewel daer uijt klaerlijck coniferen, konde, dat ons doen dienthalven, nochte deGeneraliteijt, nochte de Provinciën wjas raeckende; fo hebben wij op den vierden defer loopende Maendt, goetgevonden, defelve mede te doen hekent maecken in fubftantie , dat het geene, raeckende den Prince van Orange bij .ons foude mogen i wefen ger.efolv'eert , tot noch toe geen effect hadde ghefoneert, maer dat dien' aengaende eenige begeerte van den. Heere. Protector bekent gemaeckt wefende, oock daer op , omme het effedr. van den Tractate van Vrede met den felven te genieten, yets in eventum ter neder gheuelt-zijnde, van den aenbeginne aen, ende voorts bij continuatie (gelijck TJ Ed. Mog. uijt het voorgenarreerde hebben konnen afnemen) alle mogelijcke devoyren zijn aengewendt , ende als noch.aeughewendtworden, omme meerhoochgem, Heere Protector van de voorgeroerde desfelfs begeerte te diverteren, ende denfelven te disponeren om fïch met meergeroerde Tempera, ment te laten fomenteren, met vertooninge aen de voorfz. Heeren Gedeputeerden, van dat duor foodanige ghepretendeerde openinge ende overleveringe van Copye de voorgheroerde devoyren t'eenemael vruchteloos fouden werden ghemaeckt, ende fulcx daer door onvoorfichtelifek ghedellrueert, 't ghene wij met alle vlijt ende naerftigheijt hebben ghefocht te bouwen, ende met verklaringe, dat daer inne beftont de principaelfte reden, waeromme wij de verfochte openinge N ende



ÏQ4 STÜCKEN, TER. STAVINGE
ende Copye tot noch toe hadden geëxcufeert, ende-om fulcx te meerder te doen blijcken, endé de voorfz: Provinciën t'eenemael wech te nemen alle umbragie, ende fufpicie, die in de gemoederen van eenighe Regenten van dien fchijnt te werden bevonden, van dat bij ons 't voorfz. fubjeét raeckende yets foude mogen wefen gerefolveert, 't gene aan de gemeene Unie ofte de 'Souverainiteijt ende hoogheijt van de particuliere Provinciën in eenigen deele foude mogen nadeelich wefen; foo hebben wij daer benefFens uijtdruckelijcke toefegginge ghedaen, erfde verfeeckeringe ghegeven , onaengefien voor defen naèr waerheijt was verklaert van dat wij 't meergheroerde fubjedt raeckende, niet ter wereld hebben gheprojeclreert ofte ter nedergheftelt, 't welck de Generaliteijt foüde mogen concerneeren, maer alleenlijck yets, daer over ons competeert de fouverayne dispofitie, ende daer van wij niemant ter wereldt, nemaer alleenlijck aen Godt, fchuldich zijn reeckenfchap te gheven; echter omme te betoonen eene innerlijcke ende volkome confidentie aen de Bondtgenooten, fonder nochtans onfe Provinciale Afiien in eeniger manieren de delibëratien , veel min de judicature ofte cenfure van haer Hoog Mog., ofte van eenighe der particuliere Provinciën te willen fubjecr. maecken, foo haest de voorgeroerde reden foude komen te cesferen, ende het wérck, ter eenre ofte ter andere uijtflagh foude hebben genomen, ende fulcx de natuiire van de faecke foude konnen lijden, dat de Provinciën in 'de meergeroerde derfelver begeerte' foude konnen werden voldaen, dat als dan de voorfz. verfochte openinge niet langer foude werden geëxcufeert, met bijgevoechde ende geïtereerde prefentatiè van ronde ende naeckte openinge aen de refpective Heeren Gedeputeerden van de gantfche ghelegentheijt der voorfz. faecke ende van alle 't gene dien aengaende in onfe
Ver-



VAN DE ACTE VAN SECLÜSIE.
*95
Vergaderinge is voorghevallen, ende gepasfeert, te doen door onfen Raedpenfionaris, felfs in die qualiteijt, ende als daer toe bij ons fpecialijck gheauthorifeert; met welcke eenvoudighe verklaringe ende fatisfa&oire prefentatie wij immers billicklijck hadden mogen verwachten dat de voorfz. Gedeputeerden van de Provinciën contcntement fouden hebben ghenomen, maer berperckende dat op den vijfden deler de meerderbeijt vau advyfen was mede brengende dat, bij manquement van datelijcke openinge van meergeroerde faccké, ten felven eynde! gheichreveri fpude werden aen de Heeren hare Hoog IVsog. Ambasfadeurs in Engelandt; ende wij bevreefende dat ,door de voorverhaelde m'aniere van procederen het groote vverek van den Vreeae, met fc« veele moeijte bekomen, eenige nieuwe ende ou* verwachte toevallen fubject. inochte werden gemaeckt.; So hebben w;ij' de voornoemde Heeren van Beverningk ende Nieupoort gelast nochraaeis dooraUe mugneli;<;ke enqte bedenckelijcke middelen e,nde motiven, ,den Heere Protedor met een uijtterite enort te trachten te disponeren, omme..fich in.et het meergeroerde Temperament te laten -cementeren, ende fulcx den volgenden dach haer Hoog Mog. bekent gemaeckt, met bijvoeginge, dat den brief, dienthalven gefchreven was gecoucheert in fodanige termen, dat ontwijfFelik binnen wpijnige.dagen den uijtfiach van 't bekende werek foude werden gefien; enae dat derhalven mede inkorten, volgens voorgeroerde •aenbiedinge de openinge van alles foude konnen gefchieden, ende verfoeck, dat het voorgenomen lchrijven aen de Heeren Ambasfadeurs mochte* werden nagelaten; maer te vergeefs, in der voegen, dat bij meerderheijt van advyfen als voren tot het felve fchrijven geconcludeert, ende de Misfive afghefonden is; Waer op ofte wij wel hebben doen verklaren ende aenteijekenen , dat N 3 wijf



1$6 STTJCKEN, TER STAVINÖE
wij veritaen de voorgeroerde hare Hoog Mog. Refolutie te flaen op eene faecke daer over ons privativeliick competeert de fouvereyne dispofitie ende dewelcke de deliberatien ende Refolutien van haer Hoog Mog., ofte van eenige van de andere particuliere Provncien, geenfins fubjeéi' js'i dat mede onfe Refolutie, Acte, ofte verklaringhe, dewelcke bij de voorfz. haer Hoog Mog. Refolutie geprefupponeert wert aen meergemelte Ambasfadeurs, ofte eenige van henluijden toegefonden te wefen, in allen gevalle aen defelve niet anders dan als aen onfe Subjecten, ende geenfints in qualiteijt als Ministers van de Generaliteijt toeghefonden foude konnen zijn; Ende dat derhalven de voorfz. Refolutie is t' eenemael nul, en van onwaerden, metbijvoeginge dat nademael het de Heeren Gedemireerden van de Provinciën, onaengefien de ïoefegginge ende verfeeckeringe hier vooren geroert aen defelve gedaen, van dat fo haest het voorgeroerde werck ter eenre ofte ter andere uijtfiach foude hebben ghenomen, eude fulcks de nature van de faecke foude konnen lijden dat de Provinciën in hare begeerte fouden werden voldaen, ende-als dan de meergeroerde verfochte openinge niet langer bij ons foude werden geëxcufeert, echtèr gelieft hadde, bij plnraliteijt, tot de voorgeroerde conclufie te procederen, ende fulx buijten verwachten , en tot ons leetwefen de voorfz. prefentatie t' eenemael te rëfuferen ende verwerpen; Wij derhalven ons aen onfe zijde van de voorgeroerde onfe gedane toefegginge ende gegeven verfeeckeringe mede vonden gedéga.^ieert, ende fulcks oock dienaen'gaende foude doen ofte laten, 't geene wij naegelegentheijt ende exigentie van faecken te rade werden fouden; ende ofte wij mede daerenboven wel billichlijck mochten wefen ghemoveert, omme de voornoemde Heeren van Beverning'k ende Nieupoort aen te fchrijven ende te bevelen, het
voor.



VAN DE ACTE VAN SECLTJSIE. jt)f
voorgeroerde aenfchrijvens van hare Hoog Mog. als betreffende eene faecke de dispofitie van de Generaliteijt niet fubjeft wefende, in geenen deele te pareeren, foo hebben wij echter uijt een vredelievent gemoet, ende omme te toonen onfe goedé intentie ende moderatie, oock om alle diffidentien tusfchen de Bondtgenoten wech te nemen, ter contrarie defelve Heeren van Beverningk ende Nieupoort wel willen aenfchrijven, dat wij bonnen aenfien ende voor goet opnemen, dat defelve de begeerte van haer Hoog Mogende in 't gene voorfz. is, fullen voldoen; Ende fullen mede, niet tegenftaende voorverhaelde onfe gedane aenteijckinge, in geen gebreecke blijven aen de Bondtgenoten te geven de gerequireerde openinghe, foo haest de nature van de faecke fulcks fal konnen toelaten. Uijt alle het welcke wij vertrouwen, dat U Ed. Mog. de oprechtigheijt, rechtmatigheijt, ende gevoechlijckheijt van onfe proceduren, doen ende laten ontrent het voorfz. fubjecr., ten overvloet, ende tot genoegen fullen geheven af te nemen, verfeken zijnde, dat wij niet anders, als - met alle bchoorlijcke circumfpeftie, en in de uijtterfte bekommeringe over «3e ruste ende welftant van den Staet, ende desfelfs goede Ingefetenen omtrent alle onfe deiiberatien ende Refolutien dienthalven hebben gheyerfeert, (*J f Ende verfoecken derhalven gantsch
vruhdt
(*) Onder dit teyken Meen aen Utrecht -f.
Ende nademae] U Ed. Mog. Gedeputeerden ontrent alle de de» liberatien over liet voorfz. fubject van tijdt tot tijdt gehouden betoont hebben die moderatie, ende belgheijdeniieijt, dat delèlvè ons gheene openinge hebben gevercht, als van 't geene bij ons gcrefolveert ofte ghedaen foude mogen wefen de Generaliteijt raeckende; Soo vinden wij ons daer over aen U lid. Mog. fonderün, ghe verplicht, ende willen geenfints twijffelen. ofte U Ed. Mog. fullen dat vertrouwen aen ons gelieven te ftellen, dat ghelijck wi/ niets gedacht hebben te doen ofte te flatueren, buijten het geene ons privative toeftaet, dat oock dierghelijcks bij ons nu ofte naemaeis niet fal worden ondernomen ofte gepoocht; Ende verfoec,'. Ken mede gantfcli vnuidt ende Naebuyrhjck dst Ü Ed. Mog*
N 3



198 5TUCKEN, TER STAVINCE
vrundt ende Nabuyri/jck, dat Ü Ed. Mog. alle andere bedenckingen ende impresfien bezijden [tellende, van onfe fincere intentien niet anders gelieven te gevoelen, als het geene wij ter Vergaderinge van hare Hoog Mog., foo bij monde als bij gefchrifte, in alle oprechtigheijt ende waerheijt hebben doen verklaeren, het welcke fich, de voorfz. openinge naeder ghedaen wordende, klaerlijck ende evidentelijck fal openbaren, en onder des Edele Mog &c. Hage den negenden Junij i6jo.
DE STATEN, &c,
Aen de Staten van Gelderlandt, Zeelandt, Groeningen, Over-Tsfel ende Utrecht C*).
Accordeert mette Minute van de Originele Misfive
Herbt. van Beaumont.
Vwklaringhe btf de Heeren, Gedeputeerden van Vrieslandt ter Generaliteit ghedaen, op ontfangen kennisfe van dat de Heeren Staten van Hollandt ende West - Vrieslandt fouden hebben gepas* feert feeekereid&e van Seclufie, raeckende het employ van den Prince van Orangc.
No. 3. JL/e aenwefende Gecommitteerde van de Provincie van Vrieslant, gefien hebbende
de
(*) Dat aen die van Vrieslandt hier benevens naer gelegentheijt was , ende oock hier nevens wederom is gefchreven. njutatis mutandis als in defe Misüve.



-VAN DE ACTE VAN SECLÜSlE.
de Vredens - Articulen , onlanghs gearresteert tusfchen de Republycque van Engelandt ende defen Staet , fampt de ingekomene Ratificatie van dien de dato den April 1654. aggreëert , ende approbeert defelve nochmaels , ghelijck fulcx gefchiet midts defen; ende dat dienvolgende de publicatie van den Vreede moge gefchieden op foodanigen dach, als men daer toe fal beramen ende vast ftellen, behoudens nochtans dat de voornoemde Gecommitteerde dis» aggreëert, ende hier mede in den name van fijne Heeren Principalen expresfe protefteert tegens alle het gene foo tusfchen de voorfeijde Republicque, ende de Ed. Mog. Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslandt affonderlijck is verhandelt ende getracteert, contrarierende 'de dierbevochte vrijheijt, ende de gemaeckte Unie tusfchen de refpedlive geconfeedereerde Provinciën opgerecht, ende ftreckende niet alleenlijck tot nadeel van den Heere Prince van Orange, wiens loftelijcke Voor Ouderen foo hoochlijck van defe Republijcque hebben gemeriteert, ende desfelfs Naekomelingen, nemaer oock tot een disrefpeét ende disreputatie van den Staet, jae tot ecuwiclj verwijt van Coningen, Princen, Republijcquen ende Potentaten van buijten; verklaert de meergemelte Gecommitteerde fulcx voor nul, ende vangeener waerde te zijn , fijne Principalen recht, authoriteijt ende fouverainiteijt in defen geenlints te engagieren, maer veel meer te willen hebben ghereferveert, om,tot allen tijden deielve exceptien, ende redenen daer tegens voor te brengen, fulcx als defelve nae eysch, ende gewichte van faecken , ende tot maintien ende handthavingff van de_voorgeroerde Unie fullen oprdeelen, ende bevinden te behooren; ende verftaet bij dat de Heeren extraordinaris Ambasfadeurs 'aenitonts fullen nae Huijs ontboden worden, om reden ende reeckenfehap te geven van haer doen, ende 't N 4 ghe-



200 STI/CKEN TER STAVINGE.
ghene bij hun is ghenegotieert buyten last van haer Hoog Mog. '
Accordeert mette verklarlnge bij den Heere Gedeputeerde van de Provincie van Vrieslandt,den achtften Meij 1654. ter Generalitevt gedaen. J
J. Sprons/èn.
VerUaringe van de Heeren Gedeputeerden van Stadt Groeningen ende Ommelanden ter Generaliteit ghedaen op H fubjcti hier vooren seroert. b
Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Stadt Groeningen ende Ommelanden, loouyt de gemeene geruchte, als uyt het geene bij den Heere Gedeputeerde ivan Vrieslant op gisteren ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. is gededuceert, bericht zijnde, dat de Heeren Staten van Hollant, bij feparate onderhandelinge aen de Regieringe in Engelandt fich gheobligaert hebben op den Heere Prince van Orange noch eenige van desfelfs Defcendenten ovt te fullen confereren het Stadthouderfchap van de Provincie van Hollandt, noch derfelver Provinciale itemme tot het Capireynfchap Generael ofte Admiraellchap Generael van defen Staet, hebben geconüdereert, dat den voorflach van feclufie van hoochgem. Heere Prince van Orange, ende üesleirs Linie uyt alle de voorgeroerde charges aen de Regieringe in Engelandt in den voorleden jaer 1653. gedaen, bij alle Provinciën gheoordeelt is, yan alle redelijckheijdt ende billickheijt at te wijeken, ende vervolgens met eenparigheijt
van



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 201
van ftemmen als onacnnemelijck is verworpen , ende in plaetfe van dien gheamplecïeert, ende gearresteert het bewuste Temperament, met expresfe prohibitive last aen de Heeren extraordinaris Ambasfadeurs van defen Staet, vervat in haer Hoog Mog. fecrete Refolutie van den 19 Februarij defes Jaers, van fich buijten het gefeydë Temperament niet te mogen eflargeren ; In reguard van alle 't voorfz, bevinden fich de gemelte Heeren Gedeputeerden van Stadt ende Landen genootfaeckt de voorgheroerde feparate.onderhandelinge buijten eenige apparente necesfiteijt ende buijten kennisfe ofte confent van de gemeene Bondtgenooten ondernomen, te verklaren ftridich tegens de Unie , ende de expresfe ordre van hare Hoog Mog. Mog. van den 19 Februarij vooren gemelt, ende defelve uyt krachte, ende ingevolge van de voorfz. Unie, te houden voor nul» krachteloos, en van onwaerde, daer tegens, in name van de Heeren hare principalen expresfehjck protefterende, referverende voorts foodanighe vordere verklaringe ende refolutie, als de welghemelte Heeren hare principalen tot main. tien van de meergenoemde Unie, ende nakominge van de Refolutien van den Staet, in tijdenende wijlen, fullen willen doen ende nemen.
Accordeert mette verklaringe bij de Gedeputeerden van de Provincie van Stadt Groeningen ende Ommelanden, ter Generaliteijt gedaen, ende onder date den 8 Mey 1054. in de Registers van haer Hoog Mog. geïnfereert.
J. Sprofi'/êff.
N? Ge-



$02 6TUCKEN, TER STAVINGE
Gefchrifte bij de Heeren Gedeputeerden van Frieslant, tot laste van die van Hollandt ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. ingedient, op *f fubje£l van de ghedeercteerde feclufie van den Heere Prince van Orange tiytte hooge Char*
D e Heeren aenwefende Gedeputeerden wegens de Provincie van Vrieslandt hadden wel verhoopt, dat na fo veele inflantien bij de Heeren van Hollant openinge ende' fchriCtelijcke exhibitie foude gedaen zijn geweest van de aparte, affonderlijcke, ende onrechtmatige Refolutien , relatif tot de gepasfe'erde Acte aen den Heere Protector overgelevert ofte onderlecht over te geven, ende 'waer af breeder is gebleecken door het geene op den achtftcn defer ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. doen ter tijdt, niet volkome kennisfe van faecken, fo bij monde als bij gefchrifte de prefente Gedeputeerde wijtluftich heeft bericht gedaen, ende waer toe d' inclinatien van de andere Provinciën mede fchijnen te gaen, exempt, dat eenige vooreerst de verklaringe van Hollandt begeerden, ende nademael 'uyt de dilatoire van de voornoemde Heeren van Hollandt notoyrlijcken blijckt, dat aen d'eene zijde maer uytvluchten werden gefocht, ende aen d' andere zijde echter van defelve gejullificeert, alfoo de gelegentheijt van het ghépasfeerde te zijn fulcks ais bij de Gedeputeerde van de Provincie van Vrieslant is voorgedragen, ende fokiaerlijck tegens de gemaeckte Unie, vrijigheiit, fouverainiteijt ende deliberatien van de andere Provinciën voor liet toekomende niet alleen, nemaer oock tegens de aparte Unie, Compaclcn ende Verbanden, tusfchen de Heeren van Hollandt ende Zeelandt gemaeckt, ende de befendinge van defelve vart tijdt tot tijdt aen de Heeren van Zeelandt,
en-



VAK DE ACTE VAN" JECLUSIE. 203
ende de inftantien , bij haer op de Groote Zale gedaen, ende particulierlijck tegens de befenriinge, die de Heeren van Hollandt aen die van Zeelant gedaen hebben als wanneer het hoochged. Heeren van Zeelant belieft hadde, mijn Heere den Prins te denomineren voor Capiteyn ■Generael en Admirael der Vereeriichde Nederlanden, verklarende dat foodanighe precipitancie was tegens het oude gebruück, vrijicheijt, voorige compacten, ende obfervantie, welcke denominatie immers was redeliick, gefundeert, recognoscant, ende hoochnoodich voor 't lieve Vaderlant, waer van het onderfchcijt, is groot, yerwerpelijck, ende van wonderlijcke confequentien, d' eene met publijcque kennisfe, ende met de gemeene Bondtghenooten, felfs,ende d'andere fonder kennisié van degemeene Bontghenooten,jae van de Regieringhe van Hollandt felfs als de voorfz mette Vijanden van den Staet voorgenomen, ende tegens de verklaringe van alle de Provinciën op dien voorflach bij de Engelfchenin den voorleden Jare 1653. gedaen, als zijnde het twaelfde articul van de harde feven en twintich Artikuleq bij de Engelfchen overgelevert, dewelcke immers bij alle de Provinciën, jae bij mijne Heeren van Hollandt felfs, geoordeelt is van alle rede-» lijekheijt af te wijeken, ende vervolgens meteenpangheijt van ltcmmen van defe illuftre Tafel, als onaennemende, is verworpen, ende in plaetfe van dien geampleéteert ende gearresteert het bewuste temperament, met expresfè prohibitive last aen de Heeren extraordinaris Ambasfadeurs van delen Staet, vervat in haer Hoog Mog. fecrete Refolutie van den negentienden Februarij deles jaers van fich van het gefeyde temperament met te mogen eflargeren; Waer op dan de gefamenthjeke Provinciën haer gerust geftelt hebben., de, heett het des niettegenftaende de Heeren beverningk ende Nieupoort tegens alle het voorfz feeliefc de voorgeroerde feparate onderhandelinge,
buij-



2f % S'TÜCKE», TER STaVINGE
buijten de minfte apparente necesfiteijt, en buij. ten kennisfe ofte confent van de ghemeene Bondtgenoten niet alleen, maer fonder voorweten van eenige Heeren in Hollandt felfs, ende alleenli <ck maer met eenige gepasfioneerde Leden van de Regieringe, fodanige feparate onderhandelinge, fo fchadelijck ende periculeufelijck met een gefabriceerde ende bedriegelijcke noot t' effectueren ; over fulcx foo vertrouwen, jae worden de bovengemelte Gedeputeerden genecesfiteert, nochmaels na foo diveifche aennemingen fo van haer als van de andere Provinciën te verfoecken dat de Heeren van Gelderlandt, Utrecht ende Over-V/sfel, mede willen daer toe contribueren omme beneffens de andere Provinciën de fcheure ende inbreucke, die de Unie, ende het eeuwich Verbant, tusfchen de Provinciën opgerecht, bij de Heeren van Hollandt door aparte, ende feparate Handelingen, Negotiatien, ende ghepasieerde Inftrumenten in Engelandt, is gecaufeert weder te heelen , ende de eenigheijt van alle de Provinciën (die het eenichfte middel is gheweest ■waer door defen Staet tot eene, foo florifanten ftandt is gekomen \ meerder ende meerder te cultiveren, ende onderhouden; indien het maerbloote geruchten waren, dat de Heeren van Hollandt bij fecrete Refolutie, ende overgeleverde Acte aen den Heere Protector, den Heere Prince van Orange, met alle fijne Defcendenten van 't Gouvernement ende Stadthouderfchap van Hollant, Capiteyn Generaelfchap, ende Admiraelfchap ter Zee in 't eeuwich hebben gheè'xcludeert. foo ioude van felfs verdwijnen foodanigen duijfteren Wolcke, door het licht van contrarie wereken ende effecten van meergemelte Heeren Gedeputeerden van Hollandt, maer bij foo verre fulks niet en ghefchiedt, wie fiet niet, wat grouwe. lijeke misgeboorten uyt foodanigen wreden Baermoeder fullen te voorfchjjn komen; ende als men
al.



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. ac#
alleene overweecht die grnote meriten van het loffeliicke Huijs van Orange, feecker wie foude niet fitteren te dencken over een ondanckbaer gelaet, men laet ftaen foodanigen onghehoordett ondanck voor al het vergooten bloedt ende genoten gbet (mede oorfaecke van onfe diergekochvrijheij'O voor te nemen, ende in 't werck te; ftellen; Zijnde reden, waeromme de Provincie -vau Hollandt meent eenich recht ofte macht te hebben dit te doen, laet die voor den dagh komen, om defelve te examineren, ende te berichten, fo 't betamelijcxt is; fonder reden isfet fulcken jongen onnofelen Spruijt metfijne Nakomelingen foo te veroordeelen, ende hem, fijne Defcendenten ende Voor-Ouderen, als met een Brandtyfer aen te wrijven die neep ende fchande die oock felfs yemant van een afgebrande confci. entie niet machtich foude zijn té drage'n.
Den Heere Prince is, boven fijne hooge qualiteijten, een Ingefeten van Hollandt, jae ionder roem gefproocken, de notabelfte begoedichfte in delelve Provincie ; nu is men fchuldich , na Rechten, ende de natuyr, fijne Ingefetenen te mainteneren bij fijne Privilegiën, al was het oock de minfte, veel te meerder yemant, aen dewelcke men verbonden is door genotene weldaden ende welvaren van groot ende kleijn, bij aldien men mede het werck eens bij licht befiet, wie loude met fuftineren, dat de Heeren van Hollandt fo doende, den Heere Prins van Orange, ende fijne Defcendenten foecken uyt te roben, ende te dempen, ende gefchiet dit in den groene houte , wat fal overkomen de dorre tackenP Gefchiet dit aen een, aen dewelcke men fo door genotene beneficiën, als gefielde ende geoffereerde Va ders ten tijde van den Doop, ende anderfints verobhgeert is, wat fal dien ghelucken, over wien men onder fchjjn van Unie, Souverainiteijt ende
fu«



aoö STUCKEN, TER, STAVINGE
fuperioriteijt foude. foecken t' exerceren, ende waer door t'eenemael de vrijheijt ende liberteijt van defen Staet aen den Protector foude worden overgegeven, ende indien hij in defen kan dpen, wat hij wil, foo kan hij in toekomende alles doen; die dan fodanige vrijheijt wech geven (dat nochtans foo veel goet ende bloet heeft gekost te bekomen j konnen geacht worden tegens gepresteerden Eedt te doen , volgens welcke fij belooft hebben, de liberteijt ende vrijheijt te mainteneeren; -Hier te boven komt te confidereren, dat het vergheven van Capiteyn Generaelfchap, ende Admirael ter Zee dependeren aen de pluraliteijt vande Provinciën, over fulcks de Provincie van Hollandt niet vermach affonderlingh te verbinden van niet te fullen ghedoogen, ende ;oock niet hare Itemmen ter Generaliteijt gheven, ten eynde hoochgemelten Heere Prince voor Capiteyu Generael gekooren werde, ende ofte oock aen wien het vergéven foude werden, te ftellen aen de dispofitie van die geene, die in 't gheringhfte daer over niet heeft te feggen, jae die de mir,fie ftip van fulcks haer Hoog Mog.foude willen toeflaen, oftefchoon de Heeren van Hollandt hadden laten afkondigen, dat lij den Heere Prince van Orange niet en ghedencken uijt het Landt te jagen,, neemt niet wech, dat gerefolveert is , hem t' excluderen , ende uyt te fluijten van voorige Charges , ende is feecker veel grooter , jaefchandelfcker neep, Sijne Hoogheijt den Heere Prince, ende fijne pOsteriteijt in 't eeuwich uyt te fluijten, als voor een tijdt, om eenige confideratien van eene plaetfe te doen veranderen, ende gelijck dan de bovengeroerdeGedeputeerden van de Provincie van Vrieslant door aenghetogene redenen ende motijven, ende die meerder bijgebracht fullen konnen worden, niet en twijfièlen of de famentlijcke Bondtghenooten fullen ghenegen zijn haer ende hare Onderfaten te mainteneeren bij de Unie ende ghefwoorene
eenig-



VAN DE ACTE VAN SECLUSÏE.
SC?
eenigheijt, welcke Unie de Prins oock heeft befvvooren , ende alfoo defen Prins daer mede is ende behoort begrepen te zijn, met alle fijne Descendenten, in de Unie, die de Heere Prins WILLEM de Oude-, onfterffelijcker memorie oock heeft gheteeckent, befwooren den derden May 1579 een Vader des Vaderlandts, ende oorfaeck van alle 'onfe rijckdom'men , weelde ende vrijigheijt, Wiens beenderen noch bij ons tot Delft ónder ècn Graf-, ffejner éere., én de tot eemvighe memorie bij den 'Staet felfs ghedaen doen maecken , wegen desfelfs- onhegrijpelijcke ende onbeloonlijcken dienftcn begraven leggen-, ende'over defe ondanckbaerheijdt, y/taScke over dit Landt 'faülen uy troepen \ principa* lijck'eh óver die, die daer oorfaeckc yan zijn . welcke ondafickbaerhbijdl Godt ghcSvislélijck fal ftraffen, aen ons- o-fte onfe Naekomelingen oock te keeren endè voor te komen, het geene contrarie mochte zijni bij yemandt intempeftive ende feparate gedaen; Soo willen wij gaeme hooren eenighe middelen, ende voo'rflagen van de Provinciën, waer door bij de'onverwachte onrechtmatige proceduren van de Heeren van Hollandt ofte ten minden bijgebracht dilayen het misgrepene , ende qualijck gehandelde worde geremedieert tot de minfte Itefie, ofte prejudicie, nae 't welcke de Gedeputeerden van Vrieslandt alles mede daer toe fullen bijbrengen, wat vereyscht wert, ende infifterende 't gene op den achtften defer ter Generaliteijt is ingedient, hebben dit tot defcharge van hare perfooneri laten aenteeckenen, referverende haer ende hare Heeren Principalen foodanige naedere recht ende referven als behoort, met verfoeck dat dit nae lecture defes bij haer Hoog Mog. in beboorlijcke confideratie mach worden ghenomen. Accordeert met het gefchrifte bij de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt den achthienden Mey 1654. ter Generaliteit ingedient. J. Spronsfen.
Atn-



EOS STUCKEN, TER STAVING E
Aenteyckeninge bij de Heeren van HollanA op het bovenfiaende Gefchrifte van die van Vrieslant in de Registers van de Generali* teijt gedaen. , .
D e Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hollandt, gefien ende geè'xamineert hebbende feecker Gefchrifte bij de Heeren Wichel ende Haubois, Gedeputeerden van de Provincie .van Vrieslandt op den achtienden Mey 1654. alhier ter vergaderinge overgelevert, ende ten'registere. van hare Hoog Mog. gedaen infereren, ende gelét, dat de voornoemde Heeren, onaengefien yer-fcheijdene en iterative verfoecken, ende vruntliicke vermaningen ter contrarie gedaen , niet ge* difponeert hebben konnen worden , om 't. felve. gefchrifte in te houden, ofte wederom te doen lichten, hebben naer voorgaende communicatie over 't felve fubjecl: met d'Heeren Gecommitteerde Raden van de welgeaiclte Provincie van Hollandt gehouden, goet ende noodich gevonden, daer op midts defen te verklaren, dat haer Ed. bevinden 't voorfz. Gefchrifte vervult te zijn met onwaerachtige pofitiven, injureufe invecliven, onbefchaemde calumnien, ende onchvistelijcke imprecatien, ende fulcks haer niet genoegh te Jionnen verwonderen , dat de voornoemde twee Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt hebben derven ondernemen, de Provincie van Hollant, in dele illuftre Vergaderinge, te bejegenen met foodanigen tale, als noyt gecivilifeerde Menfchen , felfs in particuliere bijeenkomlten , jegens den anderen gewoon zijn te gebruijcken ; ende of wel de ghemelte Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Holland: haer in geenderhande manieren willen inlaten, met de meergenoemde Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt in contentie te komen, ofte yets'bij te brengen, waer mede
de:»



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. aot)
defelve foude fchijnen te willen debatteren een gefchrifte 't geene, mits eijgen contraditien, ende baerbhjckehjcke teeckenen van een ghealtereert, ende ghetranfporteert gemoet der genetdie 't felve hebben ingeftelt, egeen geloof ter Werelt kan meriteren, ofte eenige impresfie tot nadeel van de Provincie van Hollandt laten of geven in de gemoederen der geener, die 't felve mogen hebben gelefen , oft noch fullen komen te lefen; Soo hebben nochtans defelve Heeren Gedeputeerden van Hollandt, met communicatie als vooren, ter contemplatie van de goede Bondtgenooten, bij provifie wel willen verklaren, gelijck defelve verklaren bij defen, egeene de minfte kennisfe te hebben, dat bij ofte van wegen de Heeren van Hollandt eenighe feparate ofailonderlijcke onderhandelinge met den Heere Protector, ofte de Republijcque van Engelandt UJ gedreven, ofte oock bij defelve ijets gerefolveert raeckende de faecken in 't voorfz. gefchrifte geroert, 't gene de Generaliteijt eenichfints loude mogen aengaen, maer het contrarie van dien wel pofitivement te konnen affirmeeren, gelijck defelve fijn doende mits defen, fullende voorts niet nalaten, van 't meergheroerde gefchrifte aen de Heeren Staten hare Principalen, die eerstdaechs wederomme Staetsgewijfe bij den anderen fullen komen, kennisfe te gheven, omme bij haer Ed. Groot Mog, daer op te werden gherefolveert, ende gheftatueert, 't geene defelve tot confervatie van de Hoogheijt, Souverainiteijt, vrij-ende gerechtigheijt van hare Provincie, ende omme alle indracht in defelve te voorkomen fullen bevinden te behooren.
Accordeert mette aanteeckeninge, bij de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hollandt den 18 Meij ió>4. Ter Generaliteijt gedaen.
Spronsfen. U een-



SÏO STUCKEN, TER STAVINGE
Contra-aenteyckeninge bij die van Vrieslandt jegens de boven]ftaende aenteyckeninge van die van Hollandt gedaen.
e aenwefende Gedeputeerden van wegen de Provincie van Vrieslant gehoort ende geëxamineert hebbende het geene ter Generaliteijt, foo bij monde als bij gefchrifte is ingebracht bij d' Heeren van Hollant tegens het geëxhibeerde van Vrieslandt, konnen haer niet genoechfaem verwonderen, dat alles genomen wort tegens haer Perfoonen in 't particulier, in aenlien fij Gedeputeerden alhier moeten werden geconfidereert te reprefenteeren de Provincie , uijt dewelcke fij zijn gecommitteert, en niemant van die opinie behoort te zijn, dat fij Gedeputeerden oyt yet wes gebben gedaen, ofte nochmaels fullen doen buijten den last van hare Heeren Principalen ; Dat de Heeren van Hollandt aenroeren eenighe vermaningen tot het inhouden van het ghefchrifte, bij de Gedeputeerden van Vrieslandt overgegeven daer op dient U Hoog Mog. ten vollen bekent te zijn, wat inftantien, minnelijcke verfoecken, ende iterative aenmaninge aen de Heeren van Hollandt, fo bij de voorgeroerde Gedeputeerden, als de andere Provinciën tot openinge van het gepasfeerde zijn gedaen , doch alles vruchteloos, oock foo verre, dat voorleden weeck alles is opgehouden; Soo zijn fij ten laetften genecesfiteert geworden tot 't gene is gedaen, fonder dat fij,nochmaels geëxamineert hebbende het voorfz. gefchrifte, vinden, veel min gedacht hebben te gebruycken eenige onwaerachtige pofitiven, injurieufe inveclriven, onbefchaemde calumnien, ende onchristelijcke inprecatien, dan allerfints gefproken die tale van hare Heeren Principalen Refolutien, foodanige redenen, als men verftaet, dat bij eenige leden van Hollandt felfs
ge-



VAN DB ACTE VAN SECLUSIE. «JU
gebruijckt zijn, conform de Unie, onder anderen amculo 9. ende 10. hebbende oock eenige Provinciën hare confideratien ende aenteeckeningen op den achtften defes Jaten doen , ende mochte men veel eerder 't gene in 't gefchrifte van de Heeren van Hollandt is gelteltf voor het gene reeckenen , waer mede nochtans de Gedeputeerden van Vrieslandt ten onrechte worden befwaert
hJ/n fSJa? W<lCke i^^P'^erden verwach» hadden de langh verfochte, gefmeeckte, ende begeerde oremnge ende alle het geene waer mede de Provmcie van Vrieslandt, ende alle deandere Provinciën volkomentlijck mochten zijn getur^T^ e"ue gerust aftelt, boven dat vërklaien de meergheroerde Gedeputeerden de minfte alteratie , fcherpte ofte tranfpofitie bij haer te zijn, veel weymger oyt gedacht te hebben, eenige indracht te doen /de Provincie van Hol! Öft'sX***'?- Ingefetenen ^ haer Hoogïe ck fi Jai,mtei],:' vriï- ende gerechtigheijt, VritSandt nf^Tr?' ?en ,de P^vincie van mS niPt \f rnd,eifeIVe5 ïn^fete^n bij Holland mede met je fullen gefchieden , maer meenen meer als redelijck te z,jn te uijten 't geene SS Gedeputeerden aanbevolen is, ende tegfpreeckei nae teneur van de Unie, ende dat in fufi^doende, nieten kan worden noch gerefolveert, veeï weijniger geftatueert; Zijnde noyt geSckeS in U Hoog Mogende Vergadering^3 * Bondtgenoot, ende mede Ghedepufeerdf van Ten ander Provincie te feggen, d - eene^ Provincie tegens d' andere fijn Gecommitteerde vets
nejfTbertenfitWrCk voorftel. ^ nietfcvri?. nei t, liberteijt, fouveraimteiit, ende recht van
wechnemTn'de Unï ^V^etenen' fbïï! weennemen , de Unie krencken; ende de vriie dehberatien (die fonder eenich belet ende belastinge behooren te zijn) verhinderen, oock fmÏÏS. ken nae fnpenoriteijt ende fouveraine macht, O * wordt



19a STUCKEN, TER STAVINGE
wordt gelaten aen een onpartijdich oordeel. De meergemelte Gedeputeerden willen noch fullen in 't particulier in difpuyt komen met de Gedeputeerden van Hollant, gelijck tegens hare Perfooncn in 't bijfonder wort gedaen, dan van de Provinciën verwachten foodanige voorflagen ende remedien, waer door geremedieert werde 't geene met pluraliteijt ende overftemminge gherefolveert, ende overgefonden is nae Engelandt uijt wat inlichten, redenen, ende tot wat eynde de meerghemelte Heeren van Hollandt ten besten bewust, ende bij wien fulcks is gefchiet, énde ofte het geene bij de Heeren van Hollandt gérefolveert is, de Generaliteyt foude aengaen» foude best, ende klaerlijck kannen -geblijcken, indien de Heeren van Hollandt wille ofte genegentheijt hadden de refolutiij voor den dach te brengen, ende alfoo de iteratjye verfoecken van de Provinciën te voldoen, ftaende nae fulcks ge. <chiet de judicature van dien niet aen een Provincie, maer aen alle Bondtgenooten ; Hebben voorts dit alleen bij provifie tot hare ontlastinge de Gedeputeerden van Vrieslandt willen bijvoegen, tvelckers doen ende verhael in 't minfte oock met geen reden is wederleght, ende door geen refutatie van de Heeren van Hollandt foo veel te meerder wort gejuftificeert, referverende haer, ende hare Heeren Principalen, wijders wat noodigh, alleünts verftanden fal worden gedaen, ende bij der handt genomen.
Accordeert mette Contra-Aenteeckeninge , bij de Heeren Gedeputeerden van de Provintie van Vrieslant den 22 Meij 1654. ter Generaliteijt geè'xhibeert, doch genotuleert in 'tRegister van haer Hoog Mog. Refolutien onder date den 18 daer bevorens.
J. SpronsJen.
Ver*



VAN DE ACTE VAN SECUrsiE.
313
Verklaringe bij de Heeren Staten van Hollant ende West Vrieslandt aen de andere Provinciën gedaen, tot weghneminge van de fini/lre impresfien die d Heeren Gedeputeerden van eenighe derfelver Provinciën fchenen te hebben ingenomen ever de gedecreteerde feclufie van den Heer6 Prince van Orange uyt de hooge Charges.
De Staten van Hollandt ende West Vrieslandt gefien, geexamineert, ende overwogen hebbende feecker Gefchrifte, tenderende tot nadeel van haer Ed. Groot Mog. bij de Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt, ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. ingebracht, ende in de Registers van de Generaliteijt onder date den 18 defer loopende Maent gedaen infereren, hebben naer voorgaende rijpe deliberatie, ende fpecialijck in achX5 fnr?men' .dat 'c voorfz Gefchrifte doorpens de Provincie van Hollant ende West-Vries, landt infimuleert van quetfinge van de Unie, in den Jare 1579. gemaeckt, Mitsgaders oock van genegentheijt ende intentie, omme op de Souveraimteyt , ende vrijheijt van de andere Provinciën te impieteren, ende over defelve te trachten fu. perionteijt te exerceren, goedt ende noodich gevonden, tot wechneminge van alle abufive irnpresfie der gemelte Heeren van Vrieslant, mitsgaders oock van allen anderen, die mede yets diergelijcks in hare gedachten mogen laten Ykomen , bij defen m alle finceriteijt ende oprechtigheij te doen verklaren, dat haer Ed. Groot Mog. noyt dalderminfte gedachten hebben ghehadf omme oyt ofte oyt vets te ondernemen f't gene de .voorgeroerde Unie in eenigen deele foude
hSIï1lH^trariei*en\0fteaen defeIve eenighfints hinderbjck zijn, nochte oock omme eenige d'aldernunfte «dracht te doen in de Hoogheijt, Sou°3 ye-



H4 STUCKEN, TER gTAVINGE
verainiteijt ofte Gerechtigheijt van eenige der particuliere Provinciën, veel min omme naer eenige Superioriteijt over defelve te afpireren , maer integendeel van dien gerefolveert te zijn , ende altijts te fullen blijven, de voorfz. Unie heijlighlijck te eonferveren ende mainteneren, oock een yeglijcke Provincie, mitsgaders de Leden, ende particuliere Ingefetenen van dien, in achtervolge van de voorfz. Uöie, bij hare Privilegiën, vrij- ende gerechtigheden, ende voornementlijck bij hare Souverainiteijt ènde abfolute Regieringe refpectivo, met alle behoorlijcke ende mogelijcke middelen, ja met lijlf ende goet, ift noot, te helpen hanthouden, ftijven ende ftercken, ghelijck haer Ed. Gr. Mog. hetfelve mede in haer regart van de andere Bondtgenooten vertrouwen ende verwachten. Attum in 's-Gravenhage den n Mey 1Ö54.
Onder ftondt,
Ter Ordonnantie van de Staten voornoemt,
Ende was getekent
Herbi. van Beaumont,
Accordeert niette verklaringe bij ofte van wegen de Provincie van Hollandt den 2g Meij 1654. ter Generaliteijt geëxhibeert.
j. Spronssen.
Aen-



VAN DB ACTE VAN SECLUSIE. 12$
Aentekeninge bij den Heere Gedeputeerde van Vrieslandt, op de bovenftaende Verklaringe van die van Hollandt ter Generaliteijt gedaen.
De aenwefende Gedeputeerden, wegens de Provincie van Vrieslant geleien , ende geëxamineert hebbende 't gene op den 26 defes, foomon» delingh als fchriftelijck, ter Generaliteijt bij de Heeren van Hollant is ingebracht, hebben met aengenaemheijt verfïanden die verklaringe van de Heeren van Hollant voornoemt, van dat defelve gerefolveert zijn, ende altijts fullen blijven, de Unie heijlighlijck te conferveeren ende mainteneren , oock een yegelijcke Provincie , mitsgaders de Leden en particuliere Ingefetenen van dien, in achtervolge van de voorfz. Unie bij hare Privilegiën , vrij- ende gerechtigheden , ende voornamentlijck bij hare Souverainiteijt , ende abfolute regieringe , mdt alle behoorlijke ende mogelijke middelen, jae met lijf ende goedt, ilt noot, te helpen handthouden, ftijven ende fterken, 't we lek alle de Bondtghenoten, volghens het eeuwigh Verbondt, ende die Unie in der» Jare 1579. gemaeckt, fchuldigh zijn, wenfehende van herten, dat de daedt met de woorden moge overeenkomen: dan, ofte fulcks gefchiet is bij eenige van de Heeren van Hollandt, ende ofte het abufive impresfien zijn van de Gedepu-, teerden van Vrieslant, konnen U Hoog Mog. oordeelen, geconfidereert de Heere Prince van Orange een Inghefeten van defe Provincie, in fijne vrij- ende gerechtigheden, behoort gemaintineert ende befchermt te worden, ende hij, noch fijne pofteriteijt ende linie, niet in hare goede naem ende faem gekrenckt, door een feclulie van die Charges, die fijn Voorfaten hebben ghe^ O 4 hadt.



ÏIÖ STUCKEN, TER STAVINGE
v hadt, gevende U Hoog Mog. in bedencken , ofte defelve feclufie niet en is eenfchandelijkeconditie, die de Engelfchen animeufer, ende defen Staet, in kleijnachtinge bij andere Coningen, Princen, ende Potentaten fal maecken, ofte mede 't felve niet onlusten bij de ghemeente foude caufeeren, die voor al het genooten goet ende bloedt van des Princes loffelijcke Voor-Ouders fulcken liefde ende gunst tegens defen jonghen Spruijt draghen ende betoonen. Ende fchoon bij de Heeren van Hollant de Unie al wort geobferveertendegeprafteert, 'tgene in haer gefchrifte fij foo heylichlijck beloven, foo is niettemin noch niet voldaen de verfochte, ende foo dickroalen geinfifteerde openinge van het gene aparte ende feparate bij eenighe Leden van de Heeren van Hollandt is gherefolveert, ende nae Engelandt overghefonden, in voegen de aenwefende Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslant 't felve als noch gantsch ferieufelijck verfoecken, omme a'foo hare Heeren Principalen van alles volkomentlijck te konnen inflrueren, ende dienen , niet konnen fien met wat recht ofte reden fulcKs haer behoort, ofte kan worden gheweijgert, referverende vorders haer, ende hare Heeïen Principalen, 't geue fij wijders verdaan ful. len, gedaen te moeten worden.
Accordeert mette Aentekeninge bij den Heere Ghedeputeerde van de Provincie van Vrieslandt, den 28 Meii 1654 ter Generaliteijt gedaen.
Sprons/en,
Con.



VAN DE ACTE VAN SECLÜStE. &lf
Contra -Aenteecleninge bij die van Hollandt op de bovenftaende Aenteeckeninge van den Heere Ge deputeerde van Vrieslandt gedaen.
D e Heeren Ghedeputeerden van de Provincie van Hollandt, hebben bij deliberatie van de Heeren Gecommitteerde Raden van defelve Provincie mondelinge aengewefen, eenighe feer aenftotelijcke claufulen, dewelcke in 't bovenftaende gefchrifte, fulcks als 't felve bij den Heere Wickel, Ghedeputeerde van de Provincie van Vrieslandt overghelevert is; bevonden wierden, oock denfelven Heere WieKei d onbevoeghlijckheijt van de voorfz. claufulen in t breede vertoont: ende nae dat daer op. eenige van de alder aenflootelijckfte, ende meest onbevoeghde claufulen uijt het voorfz.' gefchrifte waren gelicht, hebben d' opgemelte Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hollandt, Dij deliberatie als boven, op 't voorfz. gefchrifte, gelijck t felve jegenwoordigh in de Notu. lenltaet geinfereert, alleenlijck gedaen aenteke"u11; datrhaer Edials "och bevinden het voorfz. ghefchrifte te wefen van defelve nature, als ziin de voorgaende verklaringhen, bij de Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt op. gelijcke fubjecT: hier bevoorens ghedaen, en dat haer fid. over iulcks als noch inhalerende voorgaende refolutien, aentekeningen, ende verklaringen, bii ofte
V™ZlgeU d' tJeere" Staten hare MncipaS! op ende j egens de voorgeroerde verklaringen van Vrieslandt genomen, ghedaen, ende alhier ter Vergaderinge ingebracht, onnodigh achten, op
't



184 STUKKEN, TER STAVINGE
't meergeroerde gefchrifte eenige particuliere refolutien te geven, als verfeeckert zijnde dat haer Hoog Mog. ende de Staten van de refpecrive Provinciën, aen dewelcke 't felve ghefchrifte alleenlijck kan, immers behoort te wefen geaddresfeert, nae hare ghewoonlijcke wijsheijt, ervarentheijt ende discretie, wel fullen konnen begrijpen, dat de ongewoonlijcke termen daer inne vervat, veel eer fchijnen aengeleijt te zijn, omme materie van onlusten ende commotie aen de gemeijnte te fourneren, als omme de gemoederen van de bedaerde Regenten te moveren, ende in haer opinie te brenghen ; vindende d'opgemelte Heeren van Hollandt haer voorts befwaert, omme, bij hun felven, ende fonder meerder nadruck, op foodanighe onbevoeghde, ende in defe illutlre Vergaderinghe gansch ongehoorde maniere van doen, haer fentiment te openbaren; ende fullende wijders daer van Rapport doen aen de Heeren Staten hunne Principalen, die in de aenftaende Weke wederomme Staets. Gewijfe bij den anderen fullen komen, omme bij haer Ed Gr. Mog. daer op te werden gerefolveert ende geftatueert 't gunt defelve, tot confervatie van 't refpecr. ende den luijfter van den Staet in 't gemeen ende van de Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt in 't particulier fullen bevinden te behooren.
Accordeert mette Contra Aenteeckeninge bij de Heeren Gedeputeerden van de Provin* cie van Hollandt, ter Generaliteijt ghedaen, ende onder date den 18 Meij 1754. in de Registers van haer Hoog Mogende geïnfereert.
J, Spronsfen.
Ghe*



VAN DE ACTE VAN SECXUSIE. Sljjjf
Ghefchrifte der Heeren Ghe deputeerden van Vrieslandt, ter Generaliteijt inghedient, op ende jegens de boven ft aen de Contra Aaenteeckeninge van die van Hollandt.
D e Ghedeputeerden van Vrieslandt overwoeen hebbende 't gene d' Heer Raetpenfionaris Jan de Witt, den ao bij monde heeft gefeijt, ende d* Heer Wickel in perfoon gedreijght, oock 's anderendaeghs in ghefchrifce ter Vergaderinge van haer Hoog Mog.overgelevert, bevinden bij monde meer gefeijt, als in 't Gefchrifte uijtgedrtickt is. 1 0
Ende alfoo dienvolghens fchijnt, ofF felfs te painiteren, ofte te disadvoueren de onfatfoenlijcke comminatojre maniere van fpreecken, teghen Mede-Leden, ende Ghecommitteerden, dit op publijcque Brieven van Credentie , van weghert eene Souveraine Provincie compareeren ; Soo laten de Ghedeputeerden van Vrieslandt, fulcks oock op fijn beloop, met referve van het te rapporteren daer ende foo het behoort; Ende belanghende het ghem. Ghefchrifte, verklaren, dat 't felve punctueehjck is beantwoordt, met het ghe* ?evertden ^ Mdj' weghen de Pr°vhitie is inge-
Maer alfoo in 't felve Gefchrifte mentie wert ghemaeckt, van materie van onlust ende commotie aen de Gemeente te fourneren; f0 werden de Gedeputeerden ghenootfaeckt, haer wel expresfelijckte beroepen, aen defe Illuftre Vergaderinge, jae aen de geheele Werelt, wie de materie van de tegenwoordighe onlusten, onder de Ghe' meente heeft gheibutneert.
Wie oorfaecke is, dat teghenwoordigh in
Schuij-



92Q STUCKEN, TER STAVING E
Schuijten ende op Waghens bijkans anders geen discoursfen , murmuratien, ende cavillatien zijn, als over die fecrete Acte van feclufie, rakende d'Heere Prince van Orange, d' Heere Penfiona* ris de Wjtt, is in fijn confcientie wel bewust, dat noch Vrieslandt, noch eenige van alle d'andere Vereenighde Provinciën, eenighe de minfte kennisfe van de ghemelte feclufie hebben ghehadt, ende noch tot op defer uyr, geen formele informatie ( hoe feer fij oock daerom hebben ge- • beden) hebben konnen bekomen. _ 't Is wel waer, dat gedachte Heere Penfionaris de Witt, heeft aen d'eene ende d' ander in 't particulier gedaen eenige openinge van defe feclufie, ende overgefonden Acte, maer noyt aen de Vergaderinge, hoe inftantelijck 't felve van tijt tot tijt, als gefeijt, verfocht is. Ter contrarie heeft het felve voor alsnoch, hoewel tegens redenen, gedeclineert, ende de Provinciën met woorden weten op te houden;
Soeckende alfoo om rondt te gaen, te verfinooren de misdaet van d'Heeren Ambasfadeurs, als van die ghene, die de directie daer van bebben gehadt.
Ende op dat men niet mochte dencken, als ofte door ftilfwijgentheijt ende nalatigheijt , men gelijck als comfiveerde ofte approbeerde watter ghedaen is; foo ftellen de Ghedeputeerden van Vrieslandt, tót oordeel van hare Principalen, wat d' Ambasfadeurs misdaen hebben, ende noch misdoen tegens haer Hoog Mog. alfoo fij niet gheweerdight hebben, ende noch niet weerdigen van, 't begin aen tot nu toe , eem'gh Letter te fchrijven van defen forghelijcken handel, die niet alleen was buijten , n\aër wel expresfelijck teghens de inftru&ie die fij hadden ontfanghen van haer Hoog Mog. aen dewelcke fij met Eede waren, ende noch fijn verplicht.
Wat ftraffe nu, volgens aller Volckeren recht,
ver-



VAN DE AGTE VAN SECXUSIE. a»t
verdienen Ambasfadeurs, die buijten jae tegens haren last gaen , is bekent.
't Soude eenigh fchijn van excufe hebben, foofij de Propofitie van feclufie, als een monfter, terftont hadden gefuffoceert, maer gecoestert ende opgequeeckt hebbende, is noodigh, dat defelve ofte ten fpoedighflen werden te rechte gheftelt, ofF ten minften befchreven om U Hoog Mog. circumftantelijck te berichten , wat van de fake felfs, ende wie de principaelfte Beleijder$ daer van zijn geweest, op dat door conniventie ende nalatigheijt, als meermalen gefuftineert, haer a&ie niet wert als geauthorifeert; Daer van de Gedeputeerden van Vrieslandt, tot haerder ontlastinghe mits defen verklaren onfchuldigh te zijn ende blijven.
Om dan de Ghemeente de materie van onlust ende commotie te benemen , om het Landt van binnen in Rust ende eenigheit te ftellen, om oock buijten Landts aen de goede Nabuerige ende geallieerde Coningen ende Potentaten, infonderheijt Vranckrijck, Denemarcken, ende zijne Churvorftehjcke Doorluchtigheijdt van Brandenburgh, die over defe faecke foo beweeghlijck heeft ghefchreven, geen misnoegen, maer contentement te - doen ; Sofuftineeren de Gedeputeerden van Vrieslandt als noch , dat eens eyndelijck dies aengaende, gherefolveert behoort te werden, om fulcks gedaen zijnde, nader te disponeren; refererende haer, ende hare Heeren Principalen , bij ghevoigh van naerlatigheijt, te refolveren ende (lattieren, foo ende als fij verftaen fullen , tot confervatie van 't refpeét, ende den luijfter van den Staet in 't ghemeen, ende van de Provincie van Vrieslandt in 't particulier te behooren.
Accordeert met het gefchrifte bij de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt den i Junij 1654. ter Generaliteijt ingedient.
J. Sproivfén.
Re.



B23 STUCKEN, TER STAVINGE
Refolutie bij d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, genomen op de Lecture van de twee jonghfte bovenftaende Gefchrifv ten van Vrieslandt, arguerende eenige onwaerheden in 't laetfte van defelve vervat.
ExtraSt uyt de fecrete Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt ende Weft Vrieslandt, in haer Ed. Groot Mog. Mog. Vergaderinge genomen op
Donderdagh den 4 Junij 1654.
J5ijn ter Vergaderinge verfcbenen d* Heeren haer Ed. Groot Mog. Ghecommitteerde Raden, ende ordinaris Gedeputeerden ter Gheneraliteijt, ende hebben door monde van den Raedtpenfionaris gedaen voorlefen, twee diftincte Ghefchriften, hij de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslant, op den 28 dervoorlede, ende eer. Hen defer loopende Maent, refpectivelijck ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. ingedient, jnidtsgaders het gene op 't eerfte der voorfz. Ghefchriften van wegen haer Ed. Groot Mog. was ghedaen aenteeckenen, met verhael van 't gene vorders daer ontrent ter Generaliteijt was gepasfeert, ende fpecialijck aeremarqueert wefende dat in 't voorfz. laetfte Gefchrifte van de Heeren Gedeputeerden van Vrieslant de voarfz. Raedtpenfionaris nominatim, ende als in 't particulier wert aengefproocken, oock daer bij ghepofeert, dat defelve op den 29 der voorlede Maent eenige dreijgementen ofte onfatfoenlijcke ende comminatoire maniere van fpreken in de Vergaderinge van
haer



VAN DE ACTE VAN SECLUSIB. »2£
haer Hoog Mog. foude hebben gebruijckt, hebben d' opgemelte Heeren Gecommitteerde Raden ende aenwefende Gedeputeerden ter Generalitei t op den voorfz. 29. der voorlede [Maent ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. prefent geweest zijnde , naer voorgaende fommatie hooft voor hooft confonanteliick ende eendrachtelijck verklaert, bij de voorfz. Raedtpenfionaris ten voorfz. dage, rakende de voorgeroerde Ghefchriften, ofte de materie daerinne vervat ter Vergaderinge van? haer Hoog Mog. niets te wefen gefproken, als 't ghene bevorens in 't volle Collegie van de gemelte Heeren Gecommitteerde Raden ten bijwefen van de Heeren Gedeputeerden ter Generaliteijt eendrachtelijck beiloten, ende hem dienvolghende uijt te fpreken aenbevolen was; Dat mede de Propofitie, ende 't advijs wegens defe Provincie, bij de voorfz. Raetpenfionaris op den voornoemden 39 der voorlede Maent ter Generaliteijt is gedaen, ende geuijttet ter prefentie van t volle Collegie van de opgemelte Heeren Gecommitteerde Raden, nevens d' Heeren haer Ed. Groot Mog. ordinaris Gedeputeerden ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. verfchenen wefende, ende dat bij defelve Raedtpenfionaris in 't doen van de voorfz. Propofitie ofte uijttinge van 't advijs is gefproken met feer groote moderatie, fonder eenige d'alderminfte dreijghementen ofte onfatfoenlijcke, ende comminatoire maniere van fpreken te hebben gebruijckt; welcke eendrachtige Verklaringe gehoort, en op alles rijpelijck galet zijnde, hebben haer Ed. Gr. Mog. naer voorgaende deliberatie, de meergemelte Heeren derfelver Ghecommitteerde Raden ende ordinaris Gedeputeerden ter Generaliteijt bedanckt, geliick defelve bedanckt worden bij defen voor de goede voorforge, ende voorfichtige conduide, bij defelve in ende ontrent 't gene voorfz. is aengewent ende bijgebracht; Ende is voorts goetge.
von-



£24 stock en, ter. stavingb
vonden'ende verllaen , dat de voorgeroerde Ge. fchriften geftelt fullen worden in handen van de Heeren haer Ed. Groot Mog. Gedeputeerden tot d'Engelfche faken, omme, naer voorgaende examinatie van dien, ende gelet op 't gene voorfz. is, haer Ed. Groot Mog. te dienen van advijs» wat bij defelve dien aengaende vorders tot confervatie van 't refpect., ende den luijfter van denStaet in 't gemeijn, ende van de Provincie van Hollandt ende West-Vrieslandt in 't particulier foude konnen ende behooren gerefolveert ende geftatueert te worden.
Onder ftondt,
Accordeert mette voorfz. Refolutie Ende was geteeckent
Hcrbt. van Beaunïont. Accordeert mette voorfz. Refolutie, gelijck defelve den s Jumi I<554- in 'l' Secreet-Register van haer Hoog Mog. ftaet geïnfereert
j. Spronssew.
Naerder Refolutie van d'Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, op de twee iongst bovenftaende Gefchriften van die van Vrieslandt.
Evtrattuijt de fecrete Refolutien van de Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslandt, in haer Ed* Gr. Mog. Vergaderinge genomen op
Dingsdagh den 9 Junij 1654.
"Oe Raetpenfionaris heeft ter Vergaderinge gerefereert de confideratien, ende 't advijs van de



VAN DE ACTE VAN SECLUSIÉ.' 3l£
Heeren haer Ed. Gr. Mog. Ghedeputeerden tot d'Engelfche faecken, hebbende, ingevolge, en. de tot voldoeninge van derfelver Refolutie com. misforiaal van date den 4. defer loopende Maent, gevifiteert, ende gheëxahiineert fekere twee Gefchriften bij d' Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt op den 28 der voorlede, ende eerden defer loopende Maent refpeéïivelijck ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. ingedient; Waer op zijnde gedelibereert, ende in achtinghe genomen 't gene vórders op 't fubject in de voorfz. Ghefchriften geroert ter Gheneraliteijt was ghepasfeert, hebben haer Ed. Groot Mog. d' opgemelte Heeren derfelver Gecommitteerden over ende ter fake van de genomene moeijte bedanckt, ende is voorts goetghevonden ende verftaen dat alsnoch, door d'Heeren haer Ed. Gr. Mog. Gedeputeerden ter Gheneralheijt, alle moghelijcke devoiren fullen worden aenghewent, ten eynde d'Heeren Ghedeputeerden van Vrieslandt moghen werden gedisponeert, de voorgeroerde derfelver Gefchriften, nevens voorgaende andere van ghelijcke nature, te willen intrecken; ende in cas defelve Heeren Ghedeputeerden van Vrieslandt daer toe niet fouden moghen zijn te beweghen, dat als dan nochmaels gefchreven fal worden aen d' Heeren Staten van de opgemelte Provincie, met verhael van 't ghepasfeerde, foo veel doenlijck, uijt voorgaende hare Ed. Gr. Mog. Refolutien ghetrocken, ende met vertoogh van de fwarigheden, ende onheijlen, die uijt foodanige manieren van procederen fouden konnen ontitaen, ende fpecialijck dat daer door foude konnen worden ghelabefacreert het groote werck van den Vrede, aen d' Inghefetenen van 't Landt lbo lieffelijck, ende aen den Staet foo nootfakelijck zijnde; Oock met gantsch vruotliick, ende niettemin ernftich verfoeck, dat de hoochgemelte Heeren Staten van Vrieslant, aen de opgemelV ;»



aa5 stucken, ter stavingë
te Heeren derfelver Gedeputeerden foodanigen last ende Inftriict.ie gelieven te geven, dat alle de voorgeroerde Gefchriften moghen werden ingetrocken, ende bij defelve voortaen ghebruijckt foodanighen maniere van fpreken ende fchrijven, ,als naer de digniteijt van de meer hoochgemelte Heeren Staten, ende naer de aenfienlijckheijtvan haer Hoog Mog. Vergaderinge betamelijck is, ende tot voorkominge van alle adverfie der gemoederen wert gerequireert; Ende nademael bij de meergemelte Heeren Gedeputeerden van Vrieslant in 't voorfz. laetfte Gefchrifte, buijten eenige kennisfe van faecken, d' Heeren Ambasfadeurs in Engelant worden geïntroduceert als misdadigers, ende dewelcke over defelve hare misdaet niet alleenlijck te Rechte gheftelt, maer oock geftraft fouden behooren te worden, daer ter contrarie haer Ed. Gr Mog. foo uijt de fuccesfive Advifen van de ghefamentlijcke Heeren Ambasfadeurs aen hare Hoog Mog ghegheven , als mede uijt de fchriftelijcke berichtingen, bij de Heeren van Beverningk ende Nieupoort aen defe Vergaderinge in't particulier ghedaen, niet anders konnen afnemen, als dat de ghemelte Hee~ ren Ambasfadeurs in 't generael, ende de voornoemde Heeren van Beverningk ende Nieupoort in 't bijfonder, haer foo in 't ftuck van hune gedreven negotiatie als mede 'particulierliiCk , rakende de materie in de voorgeroerde' ghefchriften van Vrieslandt vervat, met alle getrouwicheijt ende voorfichticheijt hebben gecomporteert, ende foodanigh als tot betracgtinghe van de ruste ende vrede tusfchen beijde de Natiën wierde gerequireert, dat derhalven oock van wegen haer fcd. Gr. Mog. ter Generaliteijt de meergemelte Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt fal worden aenghewefen d' onbevoechlijckheijt van dat defelve de ghemelte Heeren Abasfadeurs, onghehoort, ende fonder kennisfe van faecken, met
baer



VAN DE ACTE VAN SÈCLUSÏZ. £aj
haer advijs, ghelijck als condemneren; met gantsch ferieus verfoeck, dat defelve immers *t voorfz. laetfte ghefchrifte, daer inne de voorgheroerde belastinghe tot naedeel van de Perfoonen van de meerghemelte Heeren Ambasfadeurs infiueert, uijtte notulen van haer Hoog Mog wil, len doen lichten, ende haer oordeel dienaengaen de fufpeïideren, ter tijden ende wijlen toe, defelve Heeren Ambasfadeurs bij rapport van haerluiider genegotieerde aen haer Hoog Mog. pertinente kennisfe fullen hebben ghegeven. Ende nademael het d' Heeren Gedeputeerden van de Provinciën ter Generaliteijt, onaengefien alle billicke prazfentatien van haer Ed. Groot Mog., vervat in derfelver Refolutien van date den 4 ende 5 defer lopende maent, ghelieft heeft op den 6 daer aenvolghende goedt te vinden, ende te refolveren, dat aen de meergemelte Heeren Ambasfadeurs in fcngelandt ghefchreven foude werden ten fine van openinge ende overfendinge van Copie alfulcker Refolutie als haer Ed. Gr. Mog. raeckende den Perfoon van den Heere Prince van Orange, orte desfelfs linie, fouden mogen hebben ghenomen, in voeghen als breeder in haer Hoog Mog. Relolutie van date den ó defes ftaet geëxpresleert; Dat midtsdien oock ghefchreven fal worden aen de Staten van de refpecirive Provinciën van Geiderlandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieslandt, Over-Yïfel, ende Stadt ende Landen, (doch aen die van Utrecht met veranderinge, naerghelegentheijt van de advilen bij de Heeren derfelver Ghedeputeerden ter Vergaderinghe van haer Hoog Mog. op 't voorfz. fubject van tijdt tot tijdt ghegeven,) met verhael van 't voorfz. ghepasfeerde , ende met aenwijfinghe van de bekommernisfen ende lwancheden, die haer Ed. Gr. Mog uijt foodanighe manieren van procederen, met groote apprehenfie te ghemoet fien; ende ten eynde de goede intentie, midtsgaders de moderatie,



»*t «TÜCKEM» TER STAVINGE!
en vredelieventheijt van haer Ed. Gr. Mog. des te klaerder aen de hoochgemelte Heeren Staten van de andere Provinciën moghe blijcken, dat derhalven bij de voorfz. te fchrijven Misfiven aen defelve, oock fpecialijck fal worden bekent ghemaeckt , dat ofF wel haer Ed. Gr. Mog. om redenen ende motiven , vervat in derfelver voorgaende Refolutien, ende fpecialijck in de aentekeninghe bij haer Ed. Gr. Mog. tegens de voorgeroer. de hare Hoog Mog. Refolutie, van den 6 defes ghedaen doen , bevoeght waeren, oock rechtvaerdighe oorfaecke hadden, omme de voornoemde Heeren van Beverningk ende Nieupoort, aen te fchrijven, ende te bevelen het voorgheroerde, haer Hoog Mog. aenfchrijvens, als betreffende een fake de dispofitie van de Gheneraliteijt, niet fubject wefende, in gheenen deele te pareren, echter uijt vredelieventheijt als boven, ende om me alle disfidentien tusfchen de Bondtgenoten wech te nemen, ter contrarie de meerghemelte Heeren van Beverningk ende Nieupoort, wel hebben willen aenfchrijven, dat haer Ed. Groot Mog. konden aenfien, ende voor goet opnemen , dat defelve de begeerte van haer Hoog Mog in't gene voorfz. is, fouden mogen voldoen, met bijvoeginge, dat alhoewel haer Edele Groot Mog. oock, mits het refus van de billicke praefentatie, bij defelve met fchriftelijcke exhibitie van de voorfz. Refolutie van den 4 defes gedaen, met reilen van defelve prajfentatie t' eenemael fouden mogen refilieren, echter mede als noch in geen gebreke fullen blijven aen de Bondtgenoten de gerequireerde openinge te geven foo haest de natuere van der faecke fulcks fal konnen toelaten; met gansch vriendelijck verfoeck, dat defelve Bondtgenoten middelerwijle van de fincere, ende oprechte intentien van haerEd. Groot Mog. niet anders gelieven te gevoelen, als't gene in jttanie van defelve ter Vergaderinge van haer
Hoog



VAN PE ASTE VAN SECLUSIE.
X29
Hoog Mog. te meermaJen, foo bij mondt als in gefchrifte, foo finceerlijck ende oprechtelijck is verklaert.
Accordeert mette voorfz. Refolutie.
Herbt. van Beaummt
Refolutie van de Staten Generael daer bij d' Heeren haer Hoog Mog. Extraordinaris Ambasfadeurs in Engelandt gelast worden over te fenden Copye van de Acte van feclufie , rakende 't eraploy van den Heere Prince van Orange, bij d' Heeren Staten van Hollandt ende West.Vrieslandt gepasfeert.
Extrabïuyt het Register der fecrete Rejelutien yan de Ho$g Mog. Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden.
Sabbatthi den 6 Junij 1654,"
Jn deliberatie geleijt zijnde is goetgevonden ende verftaen, dat aen de Heeren hare Hoog Mos Ambasfadeurs in Engelandt gefchreven fal worden tot kennisfe van haer Hoog Mog. gekomen te zijn, dat haer Ed. ofte eenige van henjuijden bij de Heeren Staten van Hollandt ende West. Vrieslandt toegefonden is feeckere Refolutie, Acte ofte Verklaringe, rakende de feclufie van den Heere Prince van Orange, ende desfelfs Linie , uijt de bedieninge van de hooge Ampten, voor defen bij de Heeren desfelfs Pnèdecesfeurs bekleedt, ende alfoo bij formele Refolutie van haer Hoog Mog in date den 19 Februarij lestleden, ende bij het Traftaet van Vrede, Unie p 3 ende



Sjd StÜCKEN, ter STAVlNCE
ende eeuwigh Verbondt , tusfchen de Heef Protector van de Republijcque van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt ter eenre, ende defen Staet ter anderen zijde, gefloten, geratifiCeert» ende gepubliceert, over t voorfz. poinct. volkomentlijck is gedifponeert, dat haer Ed. derhalven aen haer Hoog Mog aenftonds fullen hebben over te ftuijren, Copye van alle 't gene haer Ed. ofte eenige van henluijden, dies aengaende bij de Welgemelte Heeren Staten van Hollandt ende West Vrieslandt toegefonden is, ende voorts haer Hoog Mog. punéhielijk adviftfren, wat bij haer Ed. ofte eenige van henluijden in de voorfz. fake foUde mogen verhandelt zijn, geconfidereert dat defelve fake de deliberatien van haer Hoog Mog. alhier feer bekommerlijk maeckt, ende fal defe hare Hoog Mog. Refolutie dooreen expreste bode, met een Pincke over zee,fonderrefumptie afgefonden worden.
Aenteeckeninge van de Heeren Gedeputeerden van de Provintie Utrecht op de bovenjtaende Re. folutie.
X)e Heeren Ghedeputeerden van de Provincie Van Utrecht hebben als noch verfocht dat de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Hollandt, fouden willen openinge doen van de Refolutie van de Heeren hare principalen, raeckende. den Perfoon van den Heere Prince van Orange, ofte desfelfs Linie, voor foo veel de Generaliteijt foude mogtn aengaen, ofte anders te konnen ghedoogen, iae oock Verftaen dat hetfel. Ve ih voegen voorfz."van de Heeren hare Hoog
Mog.



VAN BB ACTE VAN SÏCLUStE. 43!
Mog. Ambasfadeurs in Engelandt werde gevordert, om alfoo, voor de extradite , hare Heeren Principalen volkomentlijck van de voorfeyde Refolutie in voegen als vooren te mogen informeren, ende derfelver goetvinden ten eenen ofte ten anderen daer op af te wachten, fonder nochtans hier door te prejudiciëren eenichfmts hetnaerder goetvinden van de Heeren hare Principalen; wekkers hoogheijt ende recht fij in defen willen houden ongeprajudicieert.
Accordeert met het voorfz. Register.
Aenteeckeninge van de Heeren Staten van HoU landt ende West Vrieslandt op de bovenjlaende Refolfttie van de Heeren Staten Generael.
D
e Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, bij rapport van de Heeren derfelver extraordinaris ende ordinaris Gedeputeerden huijden ter Generaliteijt ghecompareert gheweest zijnde, verftaen hebbende dat, onaengefien achtervolgende haer Ed. Groot Mog. Refolutie van gisteren de Provinciën kennisfe was gegeven van dat defelve aen de Heeren van Beverningk ende Nieupoort nochmaels bij expresfe aenfchrijvinge in den voorleden nacht afgefonden, hadden gelast, een uijtterfte effort te doen bij den Heere Protector van de Republijcque van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt, omme fijne Hoogheijt te disponeren ten eijnde defelve fich foude willen laten contenteren met het bewuste temperament in 't 32 artijckul van 't Tra&aet van Vrede P 4 be-
J. Spronsfen,



H$Z 3TUCKEN, TER STAVINGB
begrepen, met bijvoeginge, dat de misfive, daer over aen de gem. Heeren van Beverningk ende Nieupoort als boven afgefonden in foodanige ernftige termen was gecoucheert dat ontwijfh'jck binnen weijnige dagen den uijtfiach van 't bekende werck gefien fal zijn, ende dat derhalven oock, achtervolgende de verfekeringe bij Refolutie van haer Ed. Groot Mog. van date den 4 defer loopende Maendt aen de opgemelte Provinciën ter Generaliteijt gedaen, de^ meermaels verfochte openinge van 't gene haer Ed Gr. Mog. rakende den Heere Prince van Orange fouden mogen hebben gerefolveert, naer weiinige dagen, niet langer foude werden geëxcufeert, metgantsch ernftich verfoeck omme het voorghenomen fchrijvens aen de Heeren Ambasfadeurs in Engelandt, breederin de voorfz. haer Ed. Gr. Mog. Refolutie van gisteren gementioneert, te willen naelaten , ende de voorgheroerde openinge van hare Ed. Groot Mog. felfs verwachten ; echter den Heere prefiderende ter Generaliteijt, bij pluraliteijt van ftemmen van de Provinciën hadde gheconcludeert, dat aen de ghemelte Heeren Ambasfadeurs van wegen defen Staet in Engelandt zijnde, gefchreven foude worden, tot kennisfe van haer Hoog Mog. gekomen te zijn, dat defelve Heeren Ambasfadeurs ofte eenige van henluijden toegefonden is feeckere Refolutie, Acte, ofte Verklaringe, raeckende de feclufie van den Heere Prince van Orange, ende desfelfs linie, uijt de bedieninge van de hooge Ampten, voor defen bij de Heeren desfelfs pradecesfeurs bekleet, met bijvoeginge, dat, alfoo bij formele Refolutie van den 19 Februarij lestleden, mitsgaders bij 't Tractaet tusfchen hooghgem. Heere Pro. teftor ter eenre, ende defen Staet ter andere zijde gefloten, geratificeert, ende gepubliceert over 't voorfz. poinct volkomentlijck is gedisponeert, derhalven meergem. Heeren Ambasfadeurs aen.
ftonts



VAN D2 A«rS VAN SECXUSIE. 133
ftonts haer Hoog Mog. fouden hebben, over te itueren Copye van alle het gene defelve, ofte eenigen van henluijden des aengaende , bij de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vriesiandt toegefonden is , ende voorts haer Hoog Mog. punctuelijck adviferen wat bij defelve, ofte eenigen van henluijden , in de voorfz. faecke verhandelt foude mogen wefen; Hebben naer voorgaende rijpe deliberatie, jegens de voorgeroerde conclufie verklaert, gelijck defelve verklaren bii defen, dat haer Ed. Groot Mog. verftaen defelve conclufie te flaen op een fake daer over de Provincie van Hollant ende West Vrieslandt privativelijck competeert de Souveraine dispofitie , ende dewelcke de Deliberatien ofte Refolutien van haer Hoog Mog. ofte van eenighe van d'andere particuliere Provintien geentfints fubject is. Dat mede de Refolutie, Acte ofte Verklaringe, die bij de voorfz. haer Hoog Mog. Refolutie geprajiupponeert werdt, aen de meergem. Heeren Ambasfadeurs ofte eenige van henluijden toegefonden te wefen, in allen gevalle aen defelve niet anders dan als fubjeften van haer Ed. Gr. Mog. ende geenfints in qualiteijt als Ministers van de Generaliteijt toegelbnden foude konnen zijn, ende dat derhalven de voorfz. Refolutie is t'eenemael nul, ende van onwaerde, met bijvoeginge dat, nademael het d' Heeren Gedeputeerden van de Provinciën, onaengeüen de toefegginge, ende verfekeringe, in gevolge van haer Ed. Gr. Mog. Refolutie van date den 4 defes, aen defelve gedaen , van dat foo haest het voorgeroerde werck ter eene ofte ter andere uijtflagh foude hebben genomen, ende fulckx de nature van der faecke foude konnen lijden dat de Provinciën in hare begeerten werden voldaen, alsdan de meergeroerde verfochte openinge bij haer Ed. Gr. Mog. niet langer foude werden geëxcufeert, echter ghelieft heeft bij pluraliteijt tot de voorgeroerde concluP5 fie



434 STUCRIïN, TER stavingb
fiete procederen, ende fulcx buijten verwachten, ende tot leedtwefen van haer Ed. Groot Mog. de voorfz. derfelver billijcke prjefëntatie t'eenemael te refuferen ende te verwerpen, derhalven hoochgem. haer Ed. Groot Mog. haer van hare zijde mede van de voorgheroerde derfelver ghedane toefegginghe ende ghegeven verfeeckeringhe vinden ghedegageert, ende fulkx oock dienaengaende fullen doen, ofte laten 't gunt defelve, naer gelegentheijt ende exigentie van faecken, te rade werden fullen.
Aetum den 6 Juny 1054.
Onderftondt,
Ter Ordonnantie van de Staten voornoemt,
Ende was getekent
He-rbt. van Beaumont.
Accordeert mette aenteeckeninge bij ofte van wegen de Provincie van Hollandt den 8 Junij 1654. ter Generaliteijt overgebracht, ende onder date den 6 daer bevorens in de Registers van haer Hoog Mogende geïnfereert.
j. Spronssen.
Contra-aenteeckeninge bij den Heere Gedeputeerde van de Provincie van Stadt ende Landen jegens de bovenftaende aenteeckeninge van Hollandt gedaen.
D e aenwefer.de Gedeputeerden van de Provincie van Stad Groeningen, ende Ommelanden, bij oc
ca*



VAN BE ACTE VAN SECLUsrE. 235
cafie van dé deliberatien over de bovenftaende conclufie gevallen, uijt de Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt van den 9 ende 2,2,. Meij laestleden ende van den 4 Junij jongstleden, bij de Heeren derfelver Gedeputeerden fuccesfivelijck ter Vergaderinge ingebracht, midtsgaders uijt de verklaringe onder de voorfz. bovenftaende conclufie bij defelve geftelt, gefien hebbende dat door ordre van welgemeltfi Heeren Staten van Hollandt bij de Ambasfadeurs van defen Staet, ofte eenigen van defelve , yetwes raeckende den Heere Prince van Orange genegotieert wort, boven ofte tegens 't gene dies aengaende gemelde Ambasfadeurs bij expresfe Refolutien van haer Hoog Mog., na voorgaende eenparige Hemmen van alle de Bondtgenoten genomen, ende daeromme alle de Leden van de Unie egalijcken obligerende, in mandatis ghegeven is gheweest, ende wederom aen de ander zijde confidererende dat dies niettegenftaende ghefuftineert wort 't gene dies aengaende bij welgemelte Heeren Staten van Hollandt gherefolveert, ende ghelastet is pure Proyinciael te zijn, ende de Generaliteijt geenfints raeckende, noch de deliberatien ofte cenfure van haer Hoog Mog. ofte van eenighe Provinciën fubjeét; Dat oock in foodanige faecken de Ambasfadeurs van den Staet aen haer Hoog Mog. noch reeckenfchap noch obediëntie fchuldicrt zijn, heeft, op fijn tour advyferende, gefustineert dat de bovcnfiaende conclufie geamplieert behoorde te worden met een prohibitive last aen de Ambasfadeurs opghemelt, omme van de voorfz. ncgotia. tie fich te onthouden ende defelve tot geen effecJ ofte bcfluijt te mogen brengen, als zijnde onlijdelijck voor hethooghe refpecr. van den Staet in 't gemeen , ende van de refpecrive Provinciën in 't particulier, dat haer Hoog Mog., Ministers in Eedt ende dienst van den Staet zijnde, op kosten van 't Landt, ende onder faveur van 's Landts
Com-



STUCKEN, TER STA.VINGB
Commisfie fouden laten continueren in 't voltrecken van eenige particuliere negotiatie, voornamentli]ck foodanige, die ftrijdich foude zijn met de intentie van den Staet, bij opgemelten hare Hoog Mog. Refolutien de meergemelte Ambasfadeurs precifelijck aenbevolen , te meer om dat door foodanige prohibitive last (de faecke nocheenichfints in fijn geheel zijnde) de inconvenientien ende onheijlen, die bij voortganck, ende voltreck van de voorfz feparate Negotiatie ons alghemeene lieve Vaderlandt foude konnen overkomen ('t welck Godt Almachtich genadelijck verhoede ,) fouden gediverteert ende voorghekomen konnen worden , dan falx niet hebbende konnen ghefchieden, vermits bij de voorflemmende Provinciën, ah bij de Heeren haere Principalen daer toe niet ghelast zijnde, '/ felve gheëxcvfeert wierde, vindt fich de Gedeputeerde van Stadt ende Lande voornoemt genootfaeckt nochmaels t' inhereren, ende alhier voor gherepeteert te houden de aan» teijekeninge, wegen de Provincie van Stadt ende Landen op den 8 Mey laestleden defen aengaends gedaen , ende voorts te verklaren, ten aenfien van de voorgeroerde Refolutie der Heeren Staten van Hollandt, ende de maximen daer inne vervattet, niet te konnen confenteren in eenich verder verblijf, ofte employ van meergemelte Ambasfadeurs, maer ter contrarie te verfoecken, dat defelve op 't fpoedichfte gherevoceert mogen worden, om, nae gedane rapport ende gehoorde derfelver Juftificatie, fulcx gerefolveert te worden , als nae rechte bevonden fal worden te behooren, bij ontftentenisfe van dien van nu af aen disavouerende al het ghene bij defelve ondernomen ofte genegotieert fal worden, ende daer tegens, als mede tegens alle onheijlen ende inconvenienten, die den Staet ter oorfaecke van defen voorgeroerde gheheelen handel foude mogen overkomen, in den na-
me



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
me van de Heeren fijne principalen proteste» zende.
Accordeert mette Contra-Aenteeckeninge bij de Gedeputeerden van de Provincie van Stadt ende Landen den 10 Junij 1654. ter Generaliteijt geëxhibeert, ende onder date den 6 daer bevooren s in de Registers van t haer Hoog Mog. geïnfereert.
J. Spronsjen.
Refolutie bij d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, dienende tot debath van den voorflagh tot revocatie van de Heeren Ambasfadeurs uyt Engelandt bij eenige Provinciën gedaen.
Extract uyt de fecrete Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt ende Weft Vrieslandt, in haer Edele Groot Mogende Vergaderinge genomen op
Donderdagh den 11 Junij 1654.
juinde ter Vergaderinge gerefereert dat de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt huijden ter Vergaderinghe van haer Hoog Mog. hadden geurgeert, ten eynde deHeeren Ambasfadeurs van wegen defen ötaet in Engelant zijnde, ten fpoedichften te rugge mochten werden ontboden, om haer Hoog Mog. redenen, ende ieeckenfchap te geven van het geene defelve,



&3& -STUKKEN, TER, STAVINGE
ve, op den name van haer Ed. Groot Mog. feparatelijck fouden mogen hebben ghehandelt, oock ghelet dat den Heere Gedeputeerde van de Provincie van Stadt ende Landen bij desfelfs aenteeckeninge ghedaen ftellen achter de Refolutie; van haer Hoog Mog. van date den festen defer loopende Maendt, daer toe mede uytdruckelijcl: is contenderende , hebben haer Ed. Groot Mog. naer voorgaende deliberatie , goetgevonden ende verftaen dat, alhoewel bij de andere Provinciën tot de voorfz. revocatie egeene inclinatie ghetoont zijnde, oock dienvolgende op de voorgheroerde Propofitie van Vrieslandt egeene conclufie is gevallen, echter omme de gemelte Heeren Ambasfadeurs niet te meerder lust ende ghenegentheijt de faecken van defen Staet, ende daer bij denfelven is geïnteresfeert, in Engelant te doen betrachten ende behertigen, de gemelte Provinciën van Vrieslandt, ende van Stadt ende Landen, op morgen, gantsch ferieufelijck fullen werden verfocht, van de voorgheroerde derfelver fustenue te willen defifteren , ten welcken eynde aen defelve oock de pregnante redenen daer toe dienende ten besten gereprefenteert fullen worden, ende fpecialijck geallegeert, dat voor eerst, ende vooral van wegen defen Staet met den Heere Protector van de Republijcque van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt fal dienen te worden'gheadjufteert een reglement op 't ftuck van de marine, op dat door d'ongeregeltheden, die bij faultc van dien op Zee fouden konnen voorvallen, beijde de Natiën in gene nieuwe onlusten ende fwarigheden mogen komen te vervalen, daer toe dan oock aen d' opghemelte Heeren Ambasfadeurs noch jonghst op den aa der voorlede Maendt, lpeciale lasc ende ordre toegefonden is, dat mede ten anderen bij dè ghemelte Heeren Ambasfadeurs , acniervolgende hare Hoog Mog. ferieufev.intentie ende iterative
aen-



VAN DE ACTE VAN SJSCLUSIE. %%§
aenfchrijvinge, door alle mogelijcke Officien ende devoiren, fal dienen te worden gelaboreert, ten eynde de Croone van Vranckrijck mette hoochgem. Republijcque van Engelandt mede in goet verftandt mogen komen te gheraken, daer aen 't paifibel ghenot van de vruchten van 't geraaeckte Tractaet van Vrede grootelijcx dependeert. Ten derden dat oock voornamentlijck door de goede coöperatie van de meergem. Heeren Ambasfadeurs, de faken van den Koninck van Denemarcken, bij hoochgem. Heere Protector, fullen dienen te worden gheappuyeert, ende hoochgem. Koninck, foo haest doenlijck, met meerhoochgem. Heere Protector in volkomene intelligentie herftelt, nademael alle onlusten, ende ongelegentheden, die tusfchen defelve fouden konnen ontftaen, oock onvermijdelijck defen Staet in nieuwe fwarigheden fouden involveren, daer over dan oock op den voorfz. 22 der voorlede Maent aen de meergem. Heeren Ambasfadeurs fpeciale ordre toeghefonden is. Ten vierden, dat defelve Heeren Ambasfadeurs , achtervolgende hare Hoog Mog. Refolutie van den 21 der voorfz. voorledene Maent, met meerhoochgem. Heere Protector ofte desfelfs Commisfarisfen , in naeme van haer Hoog Mog. fullen moeten conveniëren, difponeren, ende refolveren over de forme, ende maniere van de befoignes, bij wederzijdts CommisfarisfeH, achtervolgende het XXX. Articul van 't voorlz. Tractaet van Vrede, te houden, fonder welcke conventie, difpofitie, ende refolutie, het voorfz. XXX. Articul niet foude konnen worden gheadimpleert , ende fulckx, *t meergeroerde Tractaet van Vrede daer door moetende blijven onvoltrocken, oock, met recht oneyndige inconvenienten foude ïtaen te vreefen. Behalven veele andere faecken van mindere importantie, die mede van wegen defen Staet in Engelandt noch ftaen te verhandelen, ende dat
de



94» STUCKEN, TER STAVÏNGE
de meergenoemde twee Provinciën van Vrieslandt ende van Stadt, ende Landen, haer aen de uytwerkinghe van 't ghene voorfz. is voornamentlijck behooren te laten ghelegen zijn, aengefien defelve hier bevoorens, bij hare refpective Provinciale Advyfen, boven anderen hebben betoont het accommandement tusfchen den Koninck van Vranckrijck, ende de Republijcque van En--
§elandt, midtsgaders het contentement van den .oninck van Denemarcken, haer ten hooghften ter herte tegaen, ende fpecialijck die van Vrieslandt, onder wekkers jongde Prafidium alle de vooren gheëxpresfeerde Refolutien ghenomen, geparapheert, ende naer Engelandt afgefondea zijn, wekkers effect..notoirlijck, tot den hooghften ondienst van den Staet, door de voorgeroerde revocatie foude werden ghefteuyt.
Onder ftondt,
Ter Ordonnantie van de Staten voornoemt,
Ende was geteeckent
Herbl. yan Beaumont.
Accordeert mette voorfz. Refolutie, gelijck defelve op den ia Junij 1654. ter Generaliteyt is ingebracht.
J. Spronsfen.
Ce*



VAN DE ACTE VAN SECLUSXE.
*41
Gefchrifte bij den Heere Gedeputeerde vare Stadt Groeningen, ende Ommelanden, tegens de dc bovenftaende van Hollandt ter Generaliteijt ingedient.
D e aenwefende Gedeputeerden van de Provincie van Stad Groeningen, ende Ommelanden, gefien ende gheè'xamineert hebbende feeckere Refolutie bij de Heeren Staten van Hollandt, teroorfaec« ke van het verfoeck bij de Heeren Gedeputeerden van Vrieslandt, ende Stadt ende Landen fuccesfivelijck ghedaen, ten eynde de Ambasfadeurs van den Staet in Engelant om de geallegeerde redenen ten fpoedichften gerevoceert mochten werden, op den 11 defer genomen, ende den 12. daer aenvolgende bij de Heeren derfelver Gedeputeerden ter Vergaderinge van hare Hoog Mog. ingebracht, bij de welcke verftaen wordt dat gemelte Provinciën van Vriesland, ende Stadt ende Landen gantsch ferieufelijck verfocht fullen worden, van de voorgeroerde derfelver fustenue te willen defifteren, ende dat tot dien eynde d'felve te gemoet gevoert fullen worden, de verfcheydene befoignes over het formeren van een reglement op 't ftuck van de marine, accommodement tusfchen den Koninck van Vranckrijck , ende de Repubiijcque van Engelandt, contentement van den Koninck van Dcnemarcken , midtsgaders andere poincte-n meer , volgens diverfche haer Hoog Mogende Refolutien, als noch te adjufteren ftaende, welckers effect door de voorgeroerde revocatie tot den hoochften ondienst van den Staet foude werden geltuijt, met aenwijfinge wat bij gemelte Provinciën, ten reguarde van derfelver inclinaQ tie



H% STUCKEN, TER STAVJNGE
tie tot efFe&ueringe van de ghefeyde poincren, bij derfelver Provinciale Advijfen refpective getoont, gedaen behoorde te worden, Ende alfoo gemelte Refolutie der Heeren Staten van Hollandt bij de andere Provinciën copyelijck overgenomen, ende aen de Heeren derfelver Principalen toegefonden is , bcvint fich de Gedeputeerden van Stadt, ende Landen voornoemt, tot voorkominge van eenige finiftere impresfie . ofte opinie, contrarie de fincere, ende onveranderlijcke genegentheijt van welgemelte Provincie van Stadt, ende Landen, tot bevorderinge van 't gemeene beste van den Staet, ende confervatie van de Unie, het eenichlte apouij, ende fondament van defelve, geobligeerfter Vergaderinge van haer Hoog Mog. te rememoreren, dat de Heeren Staten van Stadt Groeningen, ende Ommelanden , bij derfelver Refolutie van den 3Feb. fiilo viteri laetstleden, op de concepte articulen van de Vrede mette Republijcque van Engelandt genomen, ende op den daer aen vol¬
gende, ter Vergaderinge ingebracht, ende vervolgens aen de Heeren Ambasfadeurs in Engelant toegefonden , benefièns hetcontentement van den Koninck van Denemarcken, voor den dienst van 't Lant hoochnodich geacht hebben, dat den Koninck van Vranckrijck, midtsgaders den Heere Prince van Orange, met desfelfs geheele huijs ende Defcendenten, het bewuste temperament als vooren vastgeftelt zijne , in het te fluijtene Tractaet expresfelijck , ende nominatim geconprehendeert, ende daer van om geenderhande redenen ghedefifteer: behoorde te werden ; Ende naedemael bij overkomfte van het gheflootene Traftaet in hetfelve de voorgheroerde Conclufie niet en is bevonden, ende daeromme die doenmaels aenwefende Ghedeputeerden van Stadt, ende Landen, tot hare decharge, ghenootfaeckt zijn gheweest bij het arresteren van de Ratificatie



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 343
tie over defelve, te refeveren het fentiment van de Heeren hare Principalen; Wederomme nademael boven dien uijtjde formele Refolutien, ende aenteiickeningen der welgemelte Heeren Staten van Hollant onwederfpreeckelijck gheblijckt, dat bij defelve de Ambasfadeurs van den Staet ontrent hetgefeijde Temperament, zijnde een principael poinct van hare negotiatie, en bij gevolghe geenfintsProvinciael, maerablblutelijck, endeprivati ve de Generaliteijt concernerende, ghelast ende geëmploijeert zijn, contrarie de intentie, endè refolutie van den Staet, met expresfe fustenue,dat meergemelte Ambasfadeurs, als fubjecten van meergemelte Heeren Staten van Hollandt, aen haer Hoog Mog. dienaengaende geen reeckenfchap, ofte obediëntie fchuldich foude zijn, foo heeft de Gedeputeerde van Stadt ende Landen voornoemt, gheconiidereert de voorfz. maxime is van verre infichten, ende eenmael geadmitteert,van grooten , ende voor den Staet dangereufen gevolge fouden konnen zijn , gheoordeelt ongehoort, immers voor hem Gedeputeerde onverantwoordelijck te zijn, meer-ghemelte Ambasiadeurs met foodanighe maximen ghemunieert, bij conniventie, ende iHlfivijgentheiit te laten continueren in 't effedueren van de voorfz. ordre, foo diredelijck itrijdende tegens de intentie van de Heeren fijne Principalen , naederhandt gheconverteert in een Refolutie van den Staet, daeromme als noch inhererende het ghedane verfoeck van revocatie van de meergenoemde Ambasfadeurs, midtsgaders de verdere aentevcke. ninge wegen de Provincie van Stadt. ende Landen op den festen defer gedaen, konnende niet te min, om den dienst van 't Landt in geenderhande manieren te verachteren , wel ghedogen dat het uijtwerken van de voorgeroerde reste. rende poinCteen aenbevolen' werde foodanighe Ministers die, onder geen pretext, hoedanich Q a het



«44 STUC KEN » TER STAVINGE
het foude mogen zijn, de fchuldige gehoorfaemheijt aen haer Hoog Mogende ontrocken konnen worden.
Accordeert met het gefchrifte bij den Heere Gedeputeerden van de Provincie van Stadt, ende Landen, den ió Junij 1654. ter Generaliteijt geëxhibeert.
jf. Spronsfen.
Gefchrifte hij de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt* tot debalh van de bovenflaande Refolutie van Hollandt ter Generaliteijt ingedient.
De aenwefende Gedeputeerden, van wegende Provinciën van Vrieslandt geëxamineert hebbende het gene Gedeputeerden van Hollandt, op voorleden Vrijdach, hebben in fcriptis overgelevert, doch niet in de Notulen laten registreeren, tenderendei dat de Gedeputeerden van de Provinciën van Vrieslandt ende Stadt ende Landen op het ferieuste mochten worden verfocht, te willen defifteren van de begeerde herroepinghe der Ambasfadeurs in Enghelandt, door de redenen ten ghefchrifte gheallegueert, vinden fich verplicht, dit daer tegens te laten aenteyckenen, dat fij als noch infifteren de verfochte revocatie; waer tegens niet en doet ofte fchoon in het prefidio van Vrieslant, volgens ordre van de Regieringe, ende om in alles, ende foo veel te meerder efLct te doen genieten het Tractaet van Vrede tusfchen defen Staet ende den Heere Protector van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt gemaeckt, nae
te-



Van de acte van «eceusiï.
teneur van haer Hoog Mog. Refolutie, ende Inftruébe van den 19 Februarij J654. laetstleden flik novo, eenige Refolutien gevallen, endeActen mogen zijn geteeckent, in aenfien de Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslant noyt eenige gedachten hebben gehadt, de feparate, ende affonderlinge onderhandelinge van de Ambasfadeurs in eeniger manieren te approberen, ghelijck oock hetfelve van de andere Provintien werdt vertrout, ende oock doen ter tijdt groote hoope werde gegeven, dat de Heeren van Hollandt de langh verwachte openinge fouden hebben ghedaen , verklarende demeergheroerde Gedeputeerden van Vrieslandt in 't tegendeel niet voor goet te konnen kennen 't gene bij de Ambasfadeurs in Engelandt, ofte eenige van dienis aparte gehandelt, raeckende de «feclufie van den Heere Prince van Orange, ende fijne Linie, ende fpecialijck gbelastet volghens de Refolutie van de Staten van Vreslandt hare Heeren Principalen, van den 27 Meij Jlikviteri, te inhareren als noch hare verfochte Revocatie op den 11 deiesalhier ter Generaliteijt gedaen, met verfoeck, dat fij Gedeputeerden bij de andere Provinciën daer inne mogen werden na behooren ghefecun» deert, referverende daer te boven haer ende ha. re Heeren Principalen foodanige naedere aenteeckeninge, als in tijden ende wijlen dienflicb fal worden geoordeelt.
Accordeert met het Gefchrifte, bij de Heeren • Gedeputeerden van de Provincie van Vrieslandt den 17 JUnij 1654. ter Generaliteijt ingedient. 3
J. Spronsfen, Q 3 Pr»



«4$ STUKKEN, TER STAVTNGE
Propofitie bij den Heere Ghedeputeerde van de Provincie van Stadt Groeningen, ende Ommelanden, ter Generaliteijt gedaen jegens het pasferen van feeckere Acte van feclufie , rakende 't employ van den Heere Prince van Orange, bij d' Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt aen den Protector van Engelandt, Schotlandt, ende Yerlandt, gedaen extraderen.
D
e aenwefende Ghedeputeerde van de Provincie van Stadt Groeningen ende Ommelanden ghelefen ende gheè'xamineert hebbende de Acte bij de Heeren Staten van Hollandt aen den Heere Protector van Engelandt, Schotlandt, ende Yrlandt, tot exclufie van den Heere Prince van Orange, ofte desfelfs Linie, uijt deCherges, bij de Heeren desfelfs Voorouderen, hooger memorie, voor defen bekleedt, verleent, ende bij de Heeren van Beverningk, ende Nieupoort, aen hoochgemelte Heere Protector overantwoordt* ende Copyelijck bij Misfive van den twaelfden Julij jonghstleden overghefonden, midtsgaders de Provinciale Refolutien der' Heeren Staten van Zeelandt ende Vrieslant daer over genomen , ende ter Vergaderinge van haer Hoog Mog. fuccesfivelick ingebracht, bevindt het fentiment van defelve Provinciën genoechfaem conform het gevoelen , ende de goede meyninge der Heeren fijne Principalen, ten deele voor defen bij diver. fche, foo Verklaringen als Aenteeckeningen , in derfelver naem gheuyttet, ende gedaen registreren , protesterende voorts, dat welghemelte fijne Principalen het voorfz. geheele werck van den beginne aen, met fonderlinghe droefheijt ende



VAN DE Ali» ojtv.j.iyaija. 347
de hertenleedt hebben verftaen, ende den voortganck van dien ghereformideert , als een ongetwijfelde Jouree ende ooil'pronck van fchadelijcke verwijderinghen onder de Bondtgenoten, ende veelerhande onheijlen, daer uijt gemeenlijck refulterende, verhoopende daerom, dat de Heeren Staten van Hollandt, bemerekende dea yver van de andere Provinciën,, tot reden gebracht, ende de faecke eenighfiuts in haer geheel zijnde bij eenige gevoeghlijcke expediënten voor extreniteijt bevrijt ende geredresfeert foude worden, Dan naedemael , buijten vermoeden , door de yoorfchreven extraditie, de faecke aen die kante in een andere ende gantsch bekommerlijche toeftandt gebracht is, ende bij de welgemelte Heeren Staten van Hollandt ernftelijck behertight wert, met expresfe fustenue dat defelve aen hare fouveraine dispofitie alleen dependeeren, ende de cenfure ofte disadveue van de andere Provinciën geenfints fubject. foude wefen, ende nochtans het hooge gefach, ende authoriteijt van de Provinciën in 't particulier fonderlinge daer bij geinteresfeert is, heeft hij Gedeputeerde voornoemt noodigh geacht te repraifenteren, dat niet alleene , volgens den notoiren text ende intentie van het eeuwigh verbont, breeder bij de voorfz Provinciale advyfen gededuceert, de Leden van de Unie in 't particulier alle confeederatien, ofte verbintenisfen met Uytheemfche Potentaten verboden ende ongeoorlooft zijn, mitsgaders het arbitrum belli & pacis, privativelijck aen de Generaliteijt gedefereert is, maer oock dat de fouveraine macht der Provinciën, in faecken, tot derfelver dispofitie ghehoorende, komt te cesferen foo verre, ende foo veele als defelve Provinciën defelve hare macht met de Bontgenooten gemeen maecken, ende aen derfelver dispofite goetwilligh opdragen ende confereren , fonder naderhandt, hetfelve ghefchiet zijnde, temogen Q 4 pa-



248 STUCKEN, TER STAVINGE
pamiteren, ofte onder eenigen fchijn, ofte pretext, contrarie het goetvinden van de ghemeene Bontgenoten, te moghen disponeren; fulcks dat de exclufie van den Heere Prince van Oraigne, ende desfelfs hme, uijt het Stadthouderfchap ende Admiraelfchap Generael van den Staet, bij de Engellche Regieringe in den voorleden Tare 1653. in het 12. van de bewuste 27 artiickelen geprajtendeert, bij alle de Bontgenoten egualiicken geabhorreert, bij de Provinciale refolutie der Heeren Staten van Hollandt ter Generaliteijt ingebracht, ende voorts met gemeene bewilliginge van alle de Provinciën ende eenparige Staetfche Relolutien verworpen zijnde , de Wel^emelte Heeren Staten van Hollandt defelve, Sin geenderhande redenen wille , noch onder pratext van eenigerhande noodt, hoe groot defelv» foude mogen weien, buyten weten van den Staet toeftaen, ofte bij eenige particuliere verbintenisfe (als buijten derfelver dispofitie ghebracht ll,1tdeP T" d/" £ee,re Prote«aor van Engelandt, Schotlandt ende Yerlandt, hebben konnen beloyen, veel weimiger defelve exclufie accorderen> boven ende beneffens het bewuste temperament, in plaetie, ende met verwerpinge van 't felve bij formele refolutie van den Staet gearresteert, welck temperament onaengefien 't felve, niet reciproquehjck bedonghen zijnde, voor een inegale ende voor vrije Regeringen odieufe conditie gereeckent konde werden, het eenparigh ghevoelen van alle Bondtgenoten liever heeft willen amplefteren, als met foodanige hatelijcke exclufie den gantfchen Staet aen wrijven die fchandelijcke, ende onverantwoordelijcke plecke, van ter requifitie ende dreygementen van een Uytheemfche macht, doenmaels vyandt van den Staet, foodarfighe pacis legem te ontfanghen, ende foodanige Umque conditie aen te gaen, omme tanquampiacularem vicHimam, in fijn onnoofele jaren, voor
de



VAN »E ACTE VAN SECLUStE. 349
de Vrede ende Welftant des volcks op te offeren den genen, wiens Voorouderen hooger Memorie, onder Godts genadighe directie, gefegende Inttrumenten , ende voorname oorfaecken zijn gheweest van de Vrijheijt, Vrede ende Welftand des Vaderlandts, Ende is defelve exclufie foo veel te onrechtmatiger, om dat defelve buijten difpofitie van de Heeren Staten van Hollandt gelijck gefeijt, gebracht zijnde, defelve, dies ongeacht, beloven, foo veel haer aengaet, niet te fuden toeftaen dat den Heere Prince van Oraigne , of desfelfs linie oyt geè'Iigeert werden tot Capiteyn Generael van 's Landts militie, welcke verbintenisfe niet alleene met fich fieept eene extreme vilipendie van alle Provinciën, jae een fpecie van fuperioriteijt over defelve , gelijck of de faecken tot difpofitie van de Generaliteijt pri. vativelijck gehoorende, aen het welbehagen ende goetvinden van de Heeren Staten van Hollandt alleen dependeerden , maer oock notoirlijck eludeert de refolutien van de Heeren Staten van Zeelandt, Vrieslant, ende Stadt en Landen reeds op heq ftuck van het Capiteynfchap Generael genomen, ende den 28 Julij des voorleden Jners°i6s;} ter Generaliteijt ingebracht, ende boven dien fonderlinge pncjudiceert de vrijheijt van de andere Provinciën in derfelver deliberatien ende refo • lutien over \ felve fubject te houden ende te nemen.
Ende of wel meergemelte Heeren Staten van Hollandt dit alles excuferen op fekere extreme necesfiteijt, die nochtans bij welgem. Provinciale advijfen gedemonftreert is buijten eenige apparentie te zijn , Soo is echter onwederfpreeckelijck, dat vermits de confidentie ende finceriteijt tusfchen Bondtgenoten gebruijckelijck, oock betamelijck, ende bij de Heeren Staten van Hollandt foo dickwils geroemt ende geprajfenteert, defelve een poinct, van fulcke importantie, waer Q 5 aen



25° STUCKEN, TER. STAVINGE
aen den Vrede of den Oorloch, ende bij gevolghe niet alleene hare, maer's Landts wel ofte qualijck varen dependeerde, niet hadden behooren te verf wijgen aen de gemeene Bondtgenoten, veel weijniger daer over, vermogens de Unie, particulierhjck te refolveren, aengefien het principaehte jae eenighfte ooghwit van de Unie is, oni teghens alle noodt , voornamentlijck van Uytheemsch ghe weidt, met ghemeenen raedi, ende ghemeene macht, te moghen fubfifteren.
Sulcks dat t'eenemael onbegrijpelijk is, hoe dat de Heeren Beverningk, ende Nieupoort uijt kracht, ende nature van hare commisfie, jae expresfe Refolutie van den gehouden zijn-
de haer Hoog Mog. punétuelijck van alles te adverteren , die preetenfe extreme noodt, ende een poinct van fulcken ghewichte, waer aen, na haer eyghen oordeel, dependeerde den Oorlogh ofte Vrede, ende't welcke bij gevolge was den grontflach, ende eenichfte oogeraerek van haer gantfche Negotiatie, hebben konnen ofte derven niet alleene aen haer Hoog Mog., op wiens naem ende last fij de Vrede negotieerden, verfwijghen, maer oock defelve door hare Miffiven, fpecia. lijck van den 10 ende 15 April laestleden, abufi. yehjck doen ghelooven, dat fij alle Articulen, fonder mende van eenige referve, met den Secretaris ïhurloe gherefumeert ende in forma gedresieert hadden, om gheteeckent te worden, ende dat fij met allen ijver ende getrouwigheijt gefocht hadden te achtervolgen de goede intentie van haer Hoog Mogende hebbende achtervolgende derfelver Refolutien ende bevelen, het Tractaet gefloten, fulcks tot de volkomen perfeétie van het geheele werck niet anders resteerde, als de vvederzijdts Ratificatie , welckes alles weijmgh overeen komt , jae ooghenfchijnlijck contrarieert de voorfz. pranenfe extreme noodt, bij haer op dien felven tijdt de Heeren Staten
van



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 851
van Hollandt foo hoogh aengedragen, ende onder praetext van welcken fij fich foo verre hebben durven vergeten, omme teghens de intentie ende expresfe prohibitive Refolutevan haer Hoog Mog. te concerteren, ende te confenteren in de meerghefeijde hatelijcke exclufie, in haer prafentie bij alle Provinciën gheabomineert, ende verworpen.
Ende konnen gemelte Heeren Beverningk ende Nieupoort dit met gene reden excuferen, op eenigen last haer bij de Heeren Staten van Hollandt toegezonden, aengefien fij in dienst ende commisfie Van haer Hoog Mog. verferende, uijt kracht ende nature van defelve hare commisfie, foo langhe fij met defelve bekleedt zijn, van niemandts eenigen , veel weijniger contrarien, last ontrent het ftuck van hare negotiatie, hebben mogen ontfangen, ofte dien felven obedieren , ende over fulcks in cas fubject prohibitive gelast zi,nde, den contrarien last van de welgemeltc Heeren Staten van Hollandt moeten excuferen.
Dit alles is foo onwederfpreeckelijck, als de contrarie maxime , dat die gene die in Generaliteijts commisfie zijn, als fubiecten van de eene ofte andere Provincie, bij defelve, tegens den inhoudt ende intentie van de voorfz. hare commisfie, gelastet konnen worden, ongerijmt, ende ten reguarde van alle Generaliteijts commisfien, foo politijcque als militaire van dangereufe gevolgen is.
In confidentie van alle het voorfz. houdt fich de Gedeputeerde van de Provincie van Stadt Groeningen ende Ommelanden geobligeert, om als noch, tot confervatie van de ruste ende luijlter van den Staet, ende tot mainctien van de Unie, in conformité van de goede meeninghe ende refolutie der Heeren fijne principalen, mitsgaders verfcheijden aenfchrijvingen fuccesfivelicken aen hem gedaen reipectivelicken de voorfz. feparate



2J"2 STUCKEN, TER STAVWGE
onderhandelinge ende verbintenisfe, als ftriidigh tegens de Unie, intentie, ende refolutien van den Staet te disavoueren, ende, uijt krachte van het Artijckel van defelve Unie, te houden voor nul , krachteloos, ende van onwaerden; Ende voorts, onaengefien defelve, den Heere Prince van Oraigne, foo veel het advijs van de Provincie van Stadt ende Landen aengaet, te houden voor genomineert ende gekoren tot Capiteyn , ende Admirael Generael van den Staet, om in de actuele bedieninghe van beijde de charges ten tijde van desfelfs majoriteijt geftelt endebevesticht te worden, mitsgaders gantsch ernftelick te verfoecken , dat de andere Bondtgenoten gelijcke genegentheijdt tot collatie van de voorfz. digniteijten op Hooghgemelte Heere Prince van Oraigne , met den eerden willen bewijfen, ende vervolgens helpen beforgen, dat den Jongen Heere door ervaerne, ende gequalificeerde perfoonen in de kennisfe ende fucht tot den waren Godsdienst ende welftandt des Vaderlandts, ende voorts in alle Vorftelijcke qualiteijten opgevoedet moge werden.
Infifterende voorts , in conformite' als voren, dat de Heeren Beverningk, ende Nieupoort bij derfelver fchriftelijcke confeffie van den 12. Junij laetstleden, fehuldigh bevonden aen dit bekommerlijck werck de handt gehouden, ende hare ïnftruéfcie ende expresfe prohibitive last te buijten gegaen te hebben , gerevoceert mogen werden, om reden ende reeckenfchap van de vcorfz, handelinge te gheven , ende vervolgens nae behoooren ende exigentie van faecken gecorrigeert te worden.
Ende nademael, nae verfcheijden inftantien ende geallegeerde redenen , de Provinciën tot de voorfz. revocatie tot noch toe niet hebben verftaen, ende evenwel onghehoordt, ende buijten exempel is, een Minister van eenige de minfte
ma-



VAN DB ACTE VAN SÈCLUSÏE. &tfi
maliverfatie, ontrent het ftuck van fijne negotiatie, fufpect ofte geconvinceert, in fijne commisfie te continueren, ende, onder faveur van defelve, occalie te geven, om allerhande quade Officien te konnen doen, foo vint hij Gedeputeerde voornoemt fich genoodtfaeckt te infifteren, ende alhier voor gerepeteert te houden de aenteeckeninge ende protestatie den 6 Junij jonghst wegen de Provincie van Stadt ende Landen gedaen tegen de onheijlen die ter oorfaecke voorfz. den Staet ('t welck Godt ghenadelijck verhoede,) overkomen mochten, daer aen de Heeren fijne Principalen onfchuldig houdende.
Accordeert mette Propofitie, bij den Heere Gedeputeerde van de Provincie van Stadt ende Landen den 22 Junij 1654. ter Generaliteyt gedaen. *
J* Spronsfen.
D E-



££4 stucken, ter stavinge
DEDUCTIE,
van de heeren staten van
ZEELANDT,
jegens die van
HOLLANDT,
Ter Generaliteijt ingedient, over 'ï fubjeft van feeckere Aüe van Seclufie.
raeckende 't emploï van den heerë
PRINCE van ORAIGNE,
bij deselve van hollandt op 't aen houden van den heere protector van de republycque van engelandt, &c. gepass e e r t.
No. 4. De Staten 's Landts ende Graeffelijckheijts'van Zeelandt, een gantsch neerftige ende circumfpedte ooge hebbende laten gaen over de diftinöe gefchriften die federt eenighen tijdt herwaerts, ter Vergaderinge van de Hooge ende Mog* Heeren Staten Generael, bij forme van 0 aen»



VAN DE ACTE VAN SECl.USlE.
255
aen'ekeninge ofte protest, zijn uijtghewisfelt en geëxhibeert, van wegen de Provinciën foo van Hollandt ter eenre, als die van Vrieslandt, en Stadt ende Landen ter andere zijde , verklaren niet alleen met exrreme droefheijt, ende leetwefen, te hooren de bittere disfentien , alteratien, ende oneenigheden tusfchen defelve Provinciën ontftaen , gantsch onbetamelijck,foo naer geallieerden, ende voor het welvaren van den Lande op 't hooghfte pernicieus, bijfonderlijck in defe perplexe endangereufe conftitutie van tijdt; maer oock de occafie van dien vooral te apprehendeeren , als een fake vol van bekommeringe ende fequele, want of wel haer Ed. Mog. niet en verftaen of prefumeren haer te ingereren buijten propooste in de regieringe van eenige van hare Bontgenoten veel min aen defelve yets voor te fchrijven in materiën directelijck concernerende hare Provinciale difpofitien, foo meenen fij nochtans de vryheijt te hebben om haer fen timent ende opinie te mogen declareren over faecken, die bij eenige van defelve gheconfcedereerden fouden mogen werden ondernomen , en gherefol veert, raeckende de ghemeene befcherminge, of wel fpecialijck, bij de Unie of particulier confent van de Provinciën, aen de Generaliteijt zijnde ghedefereert, waer toe haer Ed. Mog. oordeelen de bewuste feclufie, ghedecreteert bij de welghem. Heeren Staten van Hollandt ende Westvrieslandt, ten refpecte van den Heere Prince van Orange, ende desfelfs Linie, om veele confideratien, nbtoirhjck te wefen relatijf, want alfoo voor eerst gheprafupponcert wordt voor waerachtich, ende bij de Heeren Staten van Hollandt felfs niet en werdt ontkent, dat de voorfz. Refolutie bij haer foude zijn ghenomen, ter requifitie van den Heere Protector van de Regieringe van Engelandt, ende lpecialijck omme daer door te moghen genieten het effecl van de Vrede, ende dat fulcx
on-



256 STUCKEN, TER STAVINGE
otJgetwijfFelt fonder eenige prajallable onderhandelinge ofte concert van wederzijden nieten heeft konnen pasferen, foo en kan mede niet werden geloochent of't felve is klaerlijck deflecterende van den text ende intentie van het eeuwich Verbondt tot Utrecht in den Jare vyfthien hondert negen en t'feventich ghecelebreert verbiedende wel, niet eenighe Provinciën die in Jde voorfz. Unie zün begrepen, particuliere Unien met malkanderen te maecken , ofte de oude te hervatten tot nader mainticn van hare publijcque authoriteijt en gherechtigheden ("gelijck oock na de praélique foo van defe als andere nabuijrighe Landen , buijten alle contraverfie is) maer in expresfe termen, dat gene van de Provinciën, Steden, ofte Leden van dien, eenige Confcederatien ofte Verbonden fouden mogen maecken met eenige Nabuyrige Heeren, ofte Landen, fonder confent van de andere Bondtghenoten, op fondament, dattet felve gheenfints gheimagineert kan werden te kunnen ghefchieden, dan met nadeel en laefie, ofte ten minnen rechtvaerdige vreefe, ende fufpicie van de andere Leden, die daer bij zijn gheprseterieert, en confequentelijck fulckx nerghens anders toe en kan ftrecken, als tot verfwackinghe ende turbatie van de Unie; Ghelijck dan oock in allen ghevalle de bewuste Refolutie wettelijck niet en heeft konnen werden ghenomen , tot bevorderinghe ende accomplisfement (foo voorgegeven werdt) van het Traftaet van Vrede, fonder voorgaende kennisfe ende bewillinghe van de ghemeene Provinciën , gheconfidereert die materie bij het neghende Artijckel van de Unie gheheelijck, ende fonder referve is gheftelt ter dispofitie van de Generaliteijt, endeconfequentelijck, ten dien refpefte, niet en mach worden ondernomen, ofte ghetenteert, niet alleene bij eene, maer oock bij meer Leden van de Unie, fonder eenparich
Ad.



VAN DE ACTE VAN SECLtfSIg.
a5?
Advys en confent van alle, als daer bij particulierlijck wefende gheinteresfeert, behalven oock dat haer Edel Mog. meenen met feer goet fondament te mogen fustineren, dat ghenomen fchoon gheen Artijckelen prohibitijf exteerden in het 'f ra&aet mentionerende van 't voorfz. fübjecï:, het evenwel geenfints foude betamen , ende voeghen aen eenighe van de Bondtghenoten om defen aengaende yets te disponeren, fonder kennisfe van de andere, vermidts niet alleen de Provintien bij de Unie foo ftrictelijck, ende infeparabelijck onderlingh ftaen verobligeert, als of fij in effecte maer eene Provintie en waren, maer oock , naer redenen van Staet, ordinairlijck in foo notable ende hoochwichtige poinclreji, bijl defe, ofte gene Leden van defelve Unie, quaHjck yets in 't particulier kan werden geconcerteert ende geconchideert, met Uytheemfche Machten ende Potentaten, 't welck niet met een ende bij necesfair gevolgh chocqueert ofte immuneert de Vrij- ende gerechtigheden van de andere, ghelijck dan oock niet en fal werden bevonden, dat eenighe Provinciën oyt yets in foodanigen teere , ende delicate materiën ter contrarie hebben gedaen, maer wel, in tegendeel, dat defelve, daer over delibererende of difponerende, fulcks deurgaens hebben begonnen of voltrocken met prajaliable advertentie aen de andere Bondtghenoten, of in derfelver tegenwoordigheijt ende met derfelver Advys, foo met verfcheijden confiderable exempelen, des noot zijnde, foude konnen werden geiliultreert: Ende en konnen, boven dien, de Staten van Zeelandt , recolerende haer memorie, nopende 't gunt in den Jare festhien honden een-en-vijftigh is ghepasfeert, tusfchen de ghemeene Bondtghenoten, als doen extraordinaerlijk vergadert op de groote Zale van den Hove van Hollandt, niet anders begrijpen, ofte de geallegeerde feclufie bij R de



öf)8 STÜCKEN, TER. STAVING*
de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt feparatelijk gerefolveert, en ftrifdt in vee. ie deelen met de mondelinghe ende fchriftelijcke Verklaringhen van defelve Bondtghenoten, aldaer op het voorfz. fubject ghedaen; prajfuppo* Harende evidentelijck eene generale affectie ende inclinatie tot de promotie van den hooghghemelte Heere Prince in de eminente funétien, bij derfelver Heeren Prajdêeesfeurs bekleedt, alhoe« wel voor die tijdt ghefufpendeert, om veele ende pragnante redenen, die bij het meerendeel van de Provinciën voor de tranquiliteijt van den Staet dienftigh wierden gheacht dat als doen fouden prevaleren, doch nochtans met intentie om het fayfoen dien aengaende gematureert ende rijp gheworden ziinde , de gedachtenisfe ende beloignes daer van te refumeren, foo alle die defelve Vergaderinghe hebben ghefrequenteert, kunnen ghetuijghen , ende hoe verre, in allen ghevalle, fulcks difcrepeert, mette deliberatien, gehouden ter Vergaderinge van hare Hoogh Moghende, op de Propofitie dien aengaende ghedaen, door den Heere Proteftor ende Regierin. ghe van Enghelanndt, mitsgaders de peremptoire negative Refoluiie daer op ghevolght, kan bhjeken uijt de Notulen, die daer van zijn ghedresieert, ende fpecialijck uyt den text van het temperament, in plaetfe van dien, op het XXXII. Amjckel van het Traétaet gefurrogeert, moetende aen een yder, die defelve deliberatien hebben bijghew'oont, noch wefen in verfche memorie, mer iva: voor een alteratie ende ontlteltenisfe van ghemoedt, de voorfz. Propofitie generalijck gehoort, met wat voor een averCe gerejeéreert, ende hoe ernftelijck defelve bij de Provinciën wiert ghedebatteert, niet alleen om het irreparabel onghelijck ende difrefpect, het welck daer door lbo den ghemeenen Staet, als den Hooghgemelten Heere Prince wierde aenge-
daen,



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. g^j
daen , maer oock vermids de fubjectie ende pufillanimiteijt, die daer door van defer zijde foude werden betoont; want dat alle verbintenisfen, die op inegale conditiën zijn gefondeert- met haer liepen eenighe inferioriteijt ende fubjectie, ende daeromme, voornamentlijck bij alle die sene die Liefhebbers ende Zelateurs zijn van de Vruheijt, in alle manieren behooren te worden gedeclmeert, is bij alle verltandighe Rechtsgeleerden ende Poütycquen inconfejfo, als ontbreekende in de Historiën gheen exempelen, tot bewijs van de remarquable praiudicien, die de inferieure parthye veeltijds daer door heeft gheleden, ende hoe kan oock in defen verder van onredehjckheijt werden geëxcufeert. dat een foo jongen Prince, gebooren in den fchoot, ende onder de armen van den Staet, ende onder derlelver protectie fchuijlende, de eerfte ende ghequahnceertfte Perfonagie van de Vereenighde Nederlanden, midcsgaders van lbo hooghe extractie ende Alliantien, gantsch onnoofelijck, ende fonder eenighe fijne fchult , ende oock buijten eenighe bekende, veel min bewefen publijcke necesfiteijt, fimpelijck ter inltantie van eene Uytheemfche Macht, met dewelcke wij of doenmael noch (tonden in openbare hostiliteiit, of als noch fiaen in nieuwe Vrientfchap, t'effens ende t eenemael, foo voor fijn felven, als voor fijn geheele Vorftelijcke posteriteijt, werdt uVtgefloten ende gepriveert van alle de digniteijten, voordeden , ende praeminemien, daer toe hij in relpect van de voorfz. fijne Illuftre geboorte, ende op het/uccesfijfexempel van fijne, Voor-Ouders, den tndt ende capaciteijt daer zijnde, voor allen anderen het acces ende de fekerfte apparentie hadde; ende confequentelijck daer door buijten eenige fijne meritea werdt ontfet van de voorfz prarogativen, eenichfint* hem aengebooren, bij dewelcke hem niet alleen de Provincie R a van



$6<3 STUKKEN, TER STAVlNGE
van Hollant, als onder wekkers territorie ende fuperioriteijt hij is gefeten, maer oock de gemeene Bondtgenoten , in conformiteijt van de Unie (dewelcke mijn Heere Prince Willem hoochloffelijcker memorie fijn Oudt-Grootvader voórnamentlijck heeft gevordert gehadt, ende particulieiiijek ondefteijckent) gehouden ende fchuldich ftaen te mainteneren, te meer alfoo aen d* eene zijde, bij alle verftandige Politycquen alhier kennelijck zijnde, dat de Nederlanden, in 't generael ofte in 't biifonder, noyt en zijn in ruste ofte vrede te conferveren, fonder tot het beleydt der gemeene faecken te ghebruijcken Hoofden ende Heeren van qualiteijt, foo oock aen de andere zijde bij de gemeene Provinciën, ende particülierlijck bij de Heeren Staten van Hollandt eHde West-Vrieslandt voor defen voor onghetwijffelt is ghehouden, dat gheene foodanige Heeren van remarcque te vinden, ofte te bedencken zijn, die met meerder confidentie, verfeeckertheijt, ende dienst tot het voorfz. Gouvernement ende Directie konden werden ghebruijckt, als de Defcendenten van den hooehghemelte Heere Prince Willem de eerde, ende die van fijnen Bloede ende Familie, gheconlidereert de loffelijcke Refolutien , heerlijcke Expeditien, JUxploicten ende Actiën bij denfelven Heere Prince hoogher ghedachtenisfe ende fijne Kinderen, fonder■' verfchooninghe van lijf, goedt, ende bloedt, tot afweeringhe der Spaenfche Tyrannije ende vervorderinge der Nederlandifche Vrijheden, ende welvaren, ghenomen ende ghedaen, gheene fwarigheden nochte periculen tot dien eijnde haer hebbende laten verdrieten, maer defelve mette aldervlijtighfie ende kloekmoedighfte ghetrouwigheijt ende couragie deurgaens gefupporteert ende overwonnen, daer op de fondamenten van defen Staet originelijck zijn gebouwt , ende den geheelen tijdt van over de
tack-



VAM DE ACTE VAN SECLUS1S. «6l
tachtich Jaren, onder Godes ghenade, tegens alle Uytheemfche ende innerlijcke concuffien ende attentaten ghebleven onbeweeghlijck, om welcke refpeften de Staten van Zeelandt oordee!en, dat de voorfz. privatie ende feclufie mede gheenfints kan werden ghelibereert van ondanckhaerheijt ende mefcognoitfance tegens het voorfz. Vorftelijck Huijs. 't welck oock niet weijnich daer mede werdt befwaert, dat bij de weighemelte Heeren Staten van' Hollandt ende WestVrieslandt vorders foude zijn gherefolveert, van met hare ftemme te fullen beletten, ofte niet te ghedoogen, dat den Hoochghemelten Heere Prince, ofte eenighe van fijne Linie, tot het Capi. teyn , ofte Admiraelfchap van de Generaliteijt oyt foude werden gheëligeert, gheconfidereert foo de importantie van de faecke felfs, als 't ghewichte ende naedruck, 't welck kennelijck is , dat de gemelte Provintie van Hollandt, in de deliberatien, dien aengaende ter eenre, ofte ter andere zijde kan contribueren ; Behalven oock dat haer Ed. Mog. niet konnen begrijpen met wat recht, ofte ordre fulcx in forma heeft konnen werden gerefolveert, gemerckt de conftitutie, ende nature van de Unie expresièlijck dicteert, dat de Bontgenoten op alle faecken de confcederatie aengaende, gehouden zijn met ten anderen te adviferen aendachtelijck, oprechtelijck, ende vrijmoedelijck, foo zij naer haer beste wetenfchap ende in confcientie, tot de meeste eere yan Godt Almachtigh, ende den wehtant van het gemeen, bevinden te behooren : ende confequentehjck daer toe moeten treden fonder "eenige preoccupatie , ofte vooroordeel, als daer door de voorfz. Vrijheijt van opinien wert weg genomen, ofte geturbeert, ende noch veelmin kunnen zien, hoe fulckx wettelijck heeft konnen gefchieden teghens de intentie, ende 't ghebruijck van de Unie, in faveur ende ter requiR 3 fitie



20i STUCKEN, TER STAVINGE
fitie (als vooren mede is aengeroert) van eene uytheemfche Overheyt, fonder kennisfe van de andere Geallieerden, ende en kunnen, in allen gevalle, de Staten van Zeelandt niet toeftaen , dat de Heeren Beverningk ende Nieupoort bij de welgemelte Heeren Staten van Hollandt ende West Vrieslant ten defen wettelijck hebben kunnen werden verfocht, ofte oock defelve haer wettelijck laten employeren, buijten expresfe bewilliginge', ende goetvinden van den gemeenen Staet, geconfidereertdat, of wel fchoon de welgemelte Heeren fijn Ingefetenen ende fubjecten van de Provincie van Hollant ende aldaer niet alleen fijn in dienst van eenige particuliere Steden, maer oock Comparanten ter Vergaderinghe van de Staten, ende ten dien refpeéte privatelijck aen de welghemelten hare Ed. Groot Mog. ft aen verbonden ende refponfabel, fy luyden nochtans fo lange fy blijven bekleet met den tijtel ende Caracter, als Ambasfadeurs van den Staet, ende in derfelver funétie ofte commisfie buyten 's Landts ageren op 't credit, ende met aenfien van den Sfcaet, ende defelve alleen reprefenteerend, na rechten niets vermogen aldaer te doen, dan in den naem en op ordre van de Generaliteijt, fonder te mogen luyfteren naer de verfoecken ende bevelen van eenige andere fuperioriteijt , hoedanich die foude mogen wefen , buijten defelve Generaliteijt: gelijck fulcx notoyrlijck medebrengt, niet alleen de nature van alle Legatien ende fodanige notable Commisfien jn 't ghemeen, maer oock particulierlijck de Inftructre van de welgemelte Heeren Ambasfadeurs, tot voorkominge van alle contrarie tnisduydingen , forchvuldelijck ingeftelt, ende bij defelve folemnelijck befworen; waerom dan haren dienst ende employ ter requifitie van eene Provintie alleen niet en heeft kunnen werden ghebruijckt voornamentlijck niet in een faecke
van



VAM DE ACTE VAM SECLUStE. 503
van foo teere fpeculatie, foo ftrrdich met de intentie van hare Hoog Mogende vervolghens ende foo ernftelijck aldaer algewefen, daer van fij luyden buyten alle controverfie gehouden zijn rekenfchap te geven aen de gemeene Bontgenooten, ende dien aengaende oock fubject. derfelver cenfure ende correftie, gelijck fulcx nae de opi« nie van de Staten van Zeelandt, bij de meeste Leden van de Unie, behoorlijck is gheftatueert ende confecjuentelijck bij de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslant bij abuijs wederfproocken, fonder dat oock haer Ed. Mog. tot noch toe hebben kunnen bedencken, ofte ima^ gineren de motiven ende argumenten, waer door defelve Heeren Staten van Hollant ende WestVrieslant fouden kunnen worden gefecht, tot het gunt voorfz. is te zijn geconftringeert, ende vervolgens tot pure ende inevitable necesfiteijt gedwongen geweest, om tot behoudenisfe ende welvaren van den Lande in defen te hebben moeten afgaen de oude forme ende Wetten van Regieringe gemerckt de bewuste Refolutie hij haer Ed. Groot Mog, niet en is ghenomen foo de Staten van Zeelandt geloofwaerdelijck zijn onderricht , dan nae de uytwisfelinge ten wederzijden gedaen van de Ratificatie van 't Tractaet van Vreede, ende fulcx wanneer tottet bevorderen of impetreren van den felven Vrede nietwes meer wierde gherequireert, of wel foo de voorfz. Refolutie ende Acte heeft moeten volghen op eenich verbandt ende concert gheintercedeert tusfchen den Heere Protector ende welghemelte Heeren Staten van Hollandt voor 't flui ten van de Vrede, uyc pure necesfiteijt, ende met relatie tot denfeïven Vrede, foo hadde notoyrlijck daer van communicatie moeten worden ghedaen, aen de ghemeene Bondtghenooten, als tot welc. kers difpofitie de voorfz. materie eygentlijck ipeéteert; ende op dat door 't contrarie van dien, R 4 en-



40*4 STUCKF.N, T£R STAVINGE
ende bij ghebreck van foodanighe advertentie de Generaliteyt, buyten haer weten ende toedoen, ofte niet ghenecesfiteert werde te blijven, in foo fmertelijcken en kostelijcken Oorloch, ofte in hare vrij- ende gherechticheden gheprsjudiceert; welcke laetfte pofitie de Staten van Zeelandt moeten opnemen voorde waerfchijnlijckfte, overmits anderfints de ghemelte Heeren Ambasfadeurs (fo haer Ed. Mog. fijn onderricht) bij hare Mjsfive van den 15. April lestleden aen de welgemelte Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslant niet fouden hebben gefchreven, dat de bewuste feclufie was als eene conditie fine quam non ; ende den grontflach van 't werck, ende fouden oock haer Ed. Gr. Mog (de fake anderfints, noch in haer geheel wefende) in 't minfte niet kunnende weien verhindert, om haer ordre ende beve! des aengaende gegeven, aen de voornoemde Heeren Ambasfadeurs in te trecken ende revoceren, ende veel min genecesfiteertom den Heere Protector foo iterativelijck te doen folliciteeren, ten eynde. hij hem het bewuste Temperament foude willen laten vergenoegen, de inordente confequentien van alle 't welcke hoe meer de Heeren Staten van Zeelandt, met eenongepasfioneert ende verftandigeooge, iniien, hoe meer fy hun daer over verwonderen, ende vinden ontftelt, voornamentlijck als fy gedencken bij aWien ter requifitie van den Heere Proteftor, uyt reformandatie van fijne Macht, foodanige notable feclufie heeft kannen worden gheaccordeert, wat dan namaels niét fal wefen te vrefen, ten refpecte van andere ruin confiderable Perfonen, ende faecken? Wat reproche ende oneere de voorfz. fubjeclie ende ingraditude niet fal occafionneren tegens de Regieringe, foo binnen als buytens Lands? Wat offenfie, ende ombragie daer door niet fal worden ghegeven aen andere Uytheemfche Princen ende Potentaten,
voor-



WAN DE ACTE VAN 3ECLUSIE.
yoornamentlijck, die aen de voorfz. Familie door Maegfchap, 'Houwelijck, of Affiniteijt fijn gheallieert, daer nochtans de Provintien bij 't 17. Artijckel van de Unie werden verbonden, haer wel te wachten van daer toe de minfte occafie te fubminiftreren ? En vorders oock wat oneenicheden, fcheuringen, en disfentien daer uyt niet ftaen te refulteren, foo onder Reghenten van *t Landt tegens den anderen, als onder de ghemeene Ingefetenen tegens de Regieringe, bijfonderlijck als fij fullen gedencken, hoe dat men het project, ende onder het pretext van 't bewuste Temperament, de andere Leden van de Unie, foo onminnelijck ende bedecktelijck heefc geabufeert gehad, in effecte als of't felve toegeftaen lijnde, oock daer medede feclufie van den Hoochgemelten Heere Prince , ende desfelfs defcendenten, bij den Heere Protector begeert, en nochtans hier te Lande ghehouden voor inpractica. hel, foude wefen gedeclineert; te meer, alfo voorgegeven wiert, dat om defen Staet daer mede te gemoet te komen, eri den Vrede, foo veel mogelijck was, te faciliteren , 't voorfz. Temperament van wegen d'Engelfche Regieringe felfs eerst was geprojecteert, ende gebracht op het Tapijt, waer van, nademael nu 't contrarièfich openbaert, en kan 't felve niet anders als aklerhande finistre impreffien ende alteratien cauferen in de ghemoederen van veele van de Regenten, een mishagen nemende in defen cours van affaires , ende generalijck van |de Gemeente, aen wekkers goede gheneghentheijt ende opinie, tot beleijdt, ende direftie van de faecken hier te Lande, foo vele is gheleghen, konnen die
nene vast weten, die door langhe ervarenteiidt het Naturel. eride 'den aert van defelve.
wel hebben keren kennen, en bij ghevokh onderfcheijden, hoe diversch de conftitutie van defe Landen in dien deële is, van de ferme van R f Re-



SöfS STUCKEN, TER. STaVIMÖ»
Regieringe van andere Staten ende Rijcken. En. de wenfchen de Heeren Staten van Zeelant van gantfcher harten, dat boven 't recht ende interest van de ghemeene Bontghenooten, tot noch toe^ fommierlijck ghededuceert, oock aen haer jn t particulier gheen reden van misnoeghen, ot ongehjck, ware ghegheven, ten refpecre, dat het de Welghemelden Heeren Staten van Hollandt ende West Vrieslandt ghelieft heeft, bij de bewuste Refolutie peremptoirlijck vast te (lellen , van dat fij den Hoochgemelten Heere Prince, of yemant van zijne Linie, noijt fouden aennemen ende creëeren tot Stadhouder van hare Provintie, als kernielijck zijnde , en oock , tot bijfondere Eere van beijde de Provintien, overal ghecelebreert werdende, dat defelve foo vermits de Uniciteijt, mutele navigatie ende commercie, als vermits andere ontalliicke infichten, op 't hoochfte geinteresfeert zijnde, in malkanders behoudenisfe ende profperiteijt, daer door over ettelijcke hondert jaren onderling foo naeuw verplicht ende verbonden zijn geweest, dat quaüjck onderfchefjt heeft kénnen werden geremarequeert in 't beleijt van hare publijcque faken, maer dat zij, die tot allen tijden hebben ghedirigeert (foo veel mogelijck was) onder een, ende defelve handt, ende in fraternele confidentie^ ende dat confequentelijck defelve, 'tfedert d' Erectie van de Graeffchappen, niet alleen fuccesfivelijck, ende fonder interruptie gheftaen hebben onder het ghebiedt van defelve Graven, maer oock bij de ghemelte Graven door gheenderhande manieren van alienatie oyt van den anderen hebben moghen worden verdeelt, ende gefepareert \ daer uyt dan verder is, gherefulteert, dat, van over veele Eeuwen, de voorfz. twee Graeffchappen altijdt hebben ghereforteert onder een, ende hetfelve Hoff Provinciaal, ende oock zijn ghegouverneert door
eene



VAN »E ACTE VAN SECLUSIE. 267
eene, ende defelve Stadthouder,. foo ten tijde van de Graven, als felffs 't federt de abjuratie van den Koninck van Spangien, als wanneer alle de Princelijcke authoriteijt is gheconfolideert gheworden niet dc macht van de Staten, van de welcke defelve haer oorfpronck hadde ghenomen ; ende ghelijck dan uyt kracht foo van 't voorfz. recht als pofleffie ende ghebruyck van veele honderden Jaeren, het niet fitfoenelijck foude wefen , noch oock wel ftaen in 't vermoghen van een van beyden, om effective een Stadthouder te Committeren , ende te ftellen over haere particuliere Provincie, fonder kennisfe, ende advys van de andere; Soo en, kan het oock met de ajquiteyt, veel min discretie, onder foo nauwe Bondtghenooten , betamelijck wel accorderen, dat het de Heeren Staten van Hollant ende WestVrieslant heeft belieft tot de bewuste feclufie diffinitivelijck te procederen, fonder de Heeren Staten van Zeelandt eerst te hooren, of daer over met defelve te treden in communicatie, als in dewelcke de meriten ter contrarie militerende boven geallegeert, pertinentelijck hadden konnen werden geappliceert ende naer apparentie, met fucces De Unie tusfchen beijde de Provinciën opgerecht ende gherenoveert in de Jaeren 1575. ende 1576. refpective dicteert, niet alleenlijck dat de Contrahenten ende Bontghenooten onder malkanderen fullen houden goede Correfpondentie , Vruntfchap, ende Nabuyrfchap, maer oock op faecken, den ghemeenen Staet der Landen betreffende, hunne Refolutien foodanigh fullen formeren ende executeren, als of de voorfz. Landen ende Steden onder de Republijke van eender Stede waren begrepen, en voor een Lichaem mochten werden gereputeert; en het ware onnodigh alhier in 't brede te reprajfenteren, wat glorieufe ende falutaire effecten
daer



fiS8 STIKKEN, TER STAVIN6B
daer uyt zijn gevolght, foo tot welftant van den gemeenen Staet, als tot eere ende vermoghen van beyde de Provintien, als het felve ghenoeghlaem aen alle de Werelt, ende voornamentlijck aen de Heeren Staten van Hollandt niet onbekent zijnde: die particulierlijck gelieven te bedencken, wat mutuele forme van Regieringhe ende Correfpondentie door wederzijts Gedeputeerden daer uyt in 't begin van den Oorlogh is gerefulteert; wat minnelijcke ende proftjtelijcke communicatien, onderhandelingen, befoignes op alle voorvallende faecken van Staet ende gewichte daer op zijn gevolght, eude wederom wat ernilighe defortatien, doleantien, ende protesten, foo wanneer bij d' een of d' ander, het zij door inadvertentie, misverftant, of anderfints. contrarie de voorfz. Unie, ende ftricre correfpondentie yets mochte wefen goet gevonden of geattenteert, ende dat alle tijdt feer gheluckelijck ende met redres tot onderlinghe cöntentement, oock felfs in defe laetlte voorleden Jaren, als wanneer ïiaer Ed. Groot Mog. door hare expresfe Gede-r puteerden niet alleen opentlijck hebben doen hetuijghen, dat defe Landen in alle bekommerïijcke ende fware tijden, naest de goedertierene liulpe ende ghenadighe bijftant van Godt Almachtigh, door de vaste ende vertrouwde correfpondentie , altijdts, ende fonder eenighe interruptie tusfchen beijdar de Provintien onderhouden , mitsgaders de naeuwe Alliantien, Verbonden ende Unie tusfchen defelve ghemaeckt, ende Religie'ufelijck gebbferveert in hare Vrijïieit, Privilegiën , ende Rechten, voornameno lijck waren gêconferveert gheweest, ende oock doen beloven Heylichlijck , daer bij te fullen continueren, maer oock op het voorfz. geallegeerde de Staten van Zeelant in feer ernftighe termen doen fommeren, ten eynde bij haer Ed.
Mog,



VAN DE ACTE VAN SECLUSIÉ. »ÓJ
Mog. niets ten principalen foude moge werdea ghedaen omtrent de Collatie van 't Capiteyn ende Admiraelfchap Generael van de Unie aea den Jonghen Heere Prince van Oraigne, ofwel ontrent desfelfs delignatie, dan met prasallable communicatie, ende ghemeen advys; 't welck lichtelijck heeft konnen worden gheobtineert van die ghene, die inhsererende de loffeliicke voetflappen van haer Ouders, niet alleen feer geerne de Regieringe defer Landen altijdt beflelt faghen naer de Salutaire Wetten ende Maximen , daer op die originelijck ghefondeert, ende tot noch toe van Godt Almacbtigh wonderbaerlijck is gefeghent, maer oock behoorlijcke confcientie maecken van haere Verbonden, ende nevens haere ronde Zeeuwfche Taele altijdt gheerne vocghen (foo veel doenlijck is) een Rondt, ende oprecht Herte.
Op alle welcke Meriten ende Confideratien,' nademael de Heeren Staten van Zeelant voor onghetwijfelt houden dat, foovolghens den uytgedruckten text , als manifeste intentie van de Unie, geene, van de Provintien zijn gequalificeert omme, fonder voorgaende advys, ende bewilliginge van de anderen, te contracteren met eenighe Uitheemfche Machten ende Potentaten, voornamentlijck niet in faken direétclfck behoorende, ende pnvativelijck ghedefereert aen defelve Unie, ende confequentelijck de bewuste feclufie, raeckende het employ van den Heere Prince van Oraigne, ende deslelfs Posteriteijt, als daer toe relatijf', naer rechten geenfints kan beflaen ; dat oock defelve irreconciliabelijck ftrijt met de negativc refolutie, genomen op 't bewuste Temperament: ende vorders impliceert niet alleene eene indigne fubjectie ende inferioriteijt, ten refpe&e van den Staet, maer oock
ee-



tyo STUCKEN, TER STAVINGE
eene notoire befwaernisfe ende indelebiie ingratitude teghens den perfoon ende illuftre Familie van den Hooghgemelden Heere Prince; ende gheconfidereert mede bij de voorfz. feclufie £• eenemael werdt ghefubverteert de Crdre ende Vryheijdt van de Deliberatien ende advijfen, die Bamiels op de Collatie van het Capiteiin ende Admiraelfchap van de Unie fouden moghen werden gheformeert, naer de Wetten ende Maximen in alle Societeijten ghebruyckelijck, dat mede de Heeren Beverningk ende Nieupoort, naer het oordeel van hare Ed. Mog. van den Cours ende buijten de Limiten van hare Commisfie daer inne hebben gedefiecteert; dat zij niet alleen hun hebben laten emploijeren in fo een esfentieel poinct, ende contrarieerend è Diametro, met haer geprefcribeerd last, op particulier verfoeck van de Heeren Staten van Hollant, fonder kennisfe, veel min confent van de Generaliteijt, maer oock d'Acte dien aengaende aen haer gheaddresfeert door de Welghemelte haer Ed. Groot Mog. aen den Heere Protector gheëxhibeert ffoo zij bij hare Misfive van den ia defer lopende maent bekennen) felfs na dat zij fchijnen geadverteert geweest te zijn van de oppofitien ende protesten, die daer tegens hier te Lande wierden ghedaen, ende felfs oock mogheliick naer het fchrijven ende contrarie bevel van haere Hoog Mog. alfoo zij niet en expresferen den pracifen tijdt (ghelijck nochtans wel behoorde) op de welcke de voorfz. exhibitie is ghe■ fchiedt ; fonder dat heiielve particulier employ eenighfints kan worden gejurtificeert met de diftinctie, daer toe van weghen de Heeren btaten van Hollant ende West-Vrieslant geallegeert, als ftrijdcnde mettet eenparigh ghevoelen van die ghene, die op die materie hebben ghefchreven, ende eenmael geadraitteert zijnde, niet dan vol
be.



VAM DE ACTE VAN SECLUSIE.
17»
bekommeringhe ende dangereufe confequentie foude wefen voor den Staet: ende alfoo de Hee« ren Staten van Zeelandt, nae ferieufe examinatie van de bewuste Acre ffoo als defelve bij Copia is overghefonden door de Welghemelte Heeren Ambasfadeurs) gheenfints konnen zien, dat defelve is ghefondeert op eenighe foodanighe pure, en inevitable Necefliteijt, als daer van onvermijdelijk foude dependeren de continuatie van 'tOorlogh met de Republijcque van Enghelant, ende de Vreede gheftelt desparaat, maer wel principalijck ende alleen daer henen is gedirigeert, dat (foo veel mogheliick is) het Tractaet van Vrede in Futurum mochte werden gheftelt buijten alle vreefe van infra&ie ende rupture, her welck verre verfchilt van de gepretexeerden extreme noot, en in allen gevalle fpecteerde tot de deliberatie ende difpofitie niet van eene, maer van al'e de Bondtgenoten, en gheconfidereert mede, dat de bewuste feparate feclufie in vele deelen ftoot teghens de Oude ende Loffelijcke Verbonden , paniculierliick opghericht tusfchen de Provintien van Holiandt ende Zeelandt, mitsgaders de Acten confirmatoir, onderhandelinghen, communicatien, ende correspondentien daer op gevolght, ende bijfonderlijck tegens het infeparapel interest van bei|de de Landen: foo verklaren de Staten van Zeelandt, tot haer leetwefen , gedrongen te worden omme tot maintien van de Generale ende particuliere Unien, Mitsgaders, tot eere, ruste, ende fecuriteijt van den Staet; de voorfz. Refolutie ende feparate onderhandelinghen, als gansch abufivelijck ghenomen, ende ghehouden, bij defen te improberen, Mitsgaders, te protesteren van alle inconvenienten , fcheuringhen ende verwijderin-
£hen , die daer uyt lbo binnen als buijten .andts , fullen komen t'ontltaen; met bijgaende
ern-



Ï7Ö STTJCKEN, TER STA VIN GE
ernftigh verfoeck, van de Welgemelte Heeren Staten van Hollandt, tot voorkominge van alle 't felve, de voorfz. misflach promptelijck ende reë'elijck noch gheliefden te doen repareren, op dat alfoo de vordere disfentie vermijt, alle vertrouwde correfpondentie ende liefde tusfchen de ghemcene Bontgenoten ghereftaureert, de Regieringe van den Staet bij haer oude luyfter ende ontfach behouden , ende voor al de Unie religieufelijck mach worden gemaintineert , als het eenige fteunfel hinde daer op het Gebou van defe Republijcque is ge. grontfest, ende naer een Oorloge van tachtich Jaeren tegens alle fwaricheden is geè'Iucteert tot die prosperiteijt ende hoochte, daer in die jegenwoordich is, daer toe pertinentelijck dient de kostelijcke Lesfe, die Keyfer Karei, foo wijfen Prince, en foo groote Liefhebber van defe Nederlanden : aen defelve, op fijn affcheyt in den Jare 15-55. heeft gegeven , raeckende hare nootwendige infeparable conjunctie ende Eendracht, ende hoe krachteliick, foo langhe dien Cours bij haer is gemainteneert, God Almachtich haer altijd heeft gefegent, ende oock ftaende gehouden bij hare Vaderlijcke Liberteijt, tegens de desfeynen van de Machtichfte Potentaten; ende wederom fo wanneer fy daer van fijn gedeflecïeert t'elkens in pereyckel fyn gevallen van haer verderf ende ruyne; tot voorkominge van 't welcke de Staten van Zeelant denfelven goedertieren God bidden, dat hij de gemeene Bontgenoten , en een yder van defelve in 't bijfonder, de Ooghen des Verflants wil openen, om de waerheijt recht in te fien in alle faecken, en elck naer haere qualiteijt te doen, het gunt recht ende reden vereysfchen ende voortaen om te dencken op alle bequame middelen vau Eecnicheijdt, fo oyt,
voor-



van de acte van seclusie.
voornamentlijck in defe droeve ende perplexe tijden, gerequireert.
Aldus ghedaen ende gearresteert ter Vergaderinghe van de Ed. Mog. Heeren Staten van Zeelandt, in 't Hof aldaer tot Middelburch den 22 Junij 1654,
Onder ftondt,
Ter Ordonnantie van de Staten voornoemt,
geteeckent
Adriaen Veth.
Accordeert met de Principale DeduStie op den 30 Junij 1654 ter Vergaderinge van haer Hoog Mog ingedient.
j. Spronssen.
Refolutie bij d' Heeren Staten van Vrieslandt tegens die van Hollandt ghenomen , over 't fubject. van feeckere Afte van Seclufie, raeckende 't employ van den Heere Prince van Oraigne, bij defelve van Hollandt op 't aenhouden van den Heere Protector van de Republijcke van Engelandt, &c. gepasfeert.
No. 5. De Staten van Vrieslant, met rijpe deliberatie van laecken, gheëxamineert hebbende d' overghefondene Miflive van de Heeren Beverningk ende Nieupoort aen haer Hoog Vfog. de dato den ?« Junij 1654. met de copiele Refolutie van den 4 Meij 1654. \\\ de Edele Mog.
S Hee-r



374 STUKKEN, TER STAVING*
Heeren Staten van Hollandt, tot Teclufie van de Heere Prince van Oraigne, uijt alle hooghe Charges, foo van de Provincie van Hollandt, als van de Generaliteijt, genomen, beneffens de twee Misfiven bij de Heeren Staten van Hollant den aa Meij, endeden 12 Junij 1654. wijtluftig daer over aen Ons gefchreven, met alle 't ghene defe faecke beroerende, ter Vergaderinghe van haere Hoog Mog. tusfchen de refpcftive Provinciën, is voorghevallen ende gepasfeert, verklaren bij defen met innerlijcke bedroeftheijt ende leetwefen te Sien, Lefen, ende Verftaen de bitterheden tusfchen de refpedive Provinciën, voor ende nae ghepasfeert, ende boven al de ongehoorde ende prejudiciable Refolutie , bij de Heeren Staten van Hollant, buijten weten ende kennisfe van de ghcmeene Bontghenoten , in defe bedroefde ende bekommerlijcke tijden, ghearTesteert, ende aen Sijne Hoogheijt den Heere Protector van Engelandt, Schotlandt, ende Yerlandt, overhandicht, welcke Refolutie niet allene ftrijdich is teghens d' Inftruélie van de Heeren Ambasfadeurs, de fecrete Refolutie van haer Hoog Mog. de dato den 19 Februarij 1654. Maer oock is ftreckende tot laefie van den Heere Prince van Oraigne, ende desfelfs Linie: waeromme Wij ighenootdronghen fijn, te disadvoijeren, improberen voor nul, ende van gheender waerden te verklaren, alle 't ghèene bij de Heeren Staten van Hollant feparatelijck ende affonderlijck, buijten weten van de gemeene Bontgenooten, met de Regiering van Engelant is veraccordeert, gehandelt, of befloten, ende principalijck de Refolutie , bij de Heeren Staten van Hollant den 4 Meij lestleden gearresteert, ende aen den Heere Prote&or van Engelant, Schotlant ende Y/erlant overhandicht: lasten ende committeeren de Gecommitteerde defer Provincie ter vergaderinghe van haer Hoog Mog. om met, ende be«
nef-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 2?5
neffens de Gecommitteerden van de andere Pro. vincien, de bequaemfte ende ghevoechelijkfte middelen bij der hant te nemen , ten eynde de Heeren Staten van Hollant mogen werden beweecht, om alle het gepasfeerde te repareren, ende in voorige Staet te brengen, oock in het toekomende foodanighen Ordre te ftellen , dat diergelijcke Attentaten bij geene Provinciën gedacht , veel weijniger in 't werck worden geftelt, uyt der welcke niet anders als een totale ruijne ende fcheuringe van den Staet Cdie Godt Almachtich genadelijck verhoeden wil) te verwachten is : ende of wel de Heeren Staten van Hollant voorgeven, dat bij de voorfz. haer Ed. Mog. Refolutie niet anders is gerefolveert, als 't ghene haer privative, als de Hoochfte Overheijt in haer Provincie toebehoort: Soo is nochtans Notoir ende klaer uyt het io. Artijckel vande Unie, dat felfs in, ende over foodanige faecken, geene Provincie eenige Verbonden met iiabuy rige Heeren ofte Landen vermach te maecken , fonder confent van de gemeene Bontgenooten , aen dewelcke t'famentlijck, ende alleen de Conditiën ende Accoorden van Beftant, Peys ofte Oorloch, volghens het 9. Artijckel van de Unie, fijn gedefereert, als alle daer bij eeinteresfeert fijnde.
Behalven, dat de verbintenisfe in defelve Refolutie bij de Heeren Staten van Hollandt ghemaeckt, van dat defelve noyt fullen toeftaen, dat den Heere Prince van Oraigne, worde gheeligeert tot het Capiteynfchap Generael over de Militie van de Generaliteijt, is pnejudiciabel voor de vrije deliberatien, ende het gemeen Advys der Bontgenooten, aen dewelcke het confereren van die Hooge Charges alleenlijck is ghedefereert, daer door d' Unie weder notoirlijck is overtreden , fijnde fulcks de Nature van alle Sociteijten, dat niet een, maer de famentlijcke S a jioflt-



'Vfó STUCKEN, TER STAVINGE
Éontgenoten, ofte de Pluraliteijt van dien, her, beleyt ende Regieringe van de importantfte faecken der Comp. tot hem kan trecken, hoé veel te meer heeft fulcx plaets in de Confederatie van defen Staet, d<;or dewelcke de refpeéfive Pro-J .vincien fo na'eüwe fijn verbonden, ofte fy maer een Provincie waren, ende het béleijt ende directie van diergefijeke Importante faecken ende Charges het gemeen Advys der Bontgenoten privative endè alleen is aenbevolen, volgens de i *3»8,9,10,18 ende 22 Artijckulen van de Unie, dewelcke, hoe Religieufer ende naeüwer onderhouden, den Staet fal conferveren ende behouden in de luyfter ende fleur, daer toe defelve door de Unie , naest Godes Zeghen, is gheklominen ; Zijnde defelve dat rechte ende eehighfte Palladium, hét welck behouden den Staet defer Landen in eeuWighduyrende Vreede, voorfpoedt ende Welvaerdt, machtigh is te be\yaren, oock verlooren ofte ingebroocken een totale ruïne ende onderganck aen defelve veroorfaken, om dan. meerder vervvijderinghe voor te komen onder de refpective Bontghenoten, ende Liefde onder defelve te doen aenwasfen, hebben wijgoetghevon» den ende verftaen als nóch, dat beijde ChergeS van Capiteijn ende Admirael Generael van de Staet defer Landen ,■ op de Heere Prince van Oraigne worden gebraght ende geconfereert, bij vervolgh van andere Provinciën. Ordonnerende tot dien eynde, onfe Gecommitteerden ter Vergaderinghe van haere Hoog Mog. 't felve bij de andere Provinciën in de béste forme te recommanderen , ende op 't ferieuste te bevorderen, op dat hetfelve bij de refpective Provintien , volgens de Unie, mach worden ten efiedie gheftelt, ten eijnde de Hoochgedachten Heere Prince, ter bequamer tijt ende moturiteijt van Jaeren , ten vollen mach werden in dé posfesfie geconfirmeert: dat oock ondertusfehen, be-
n»f-



VAN DE ACTE VAN SECLVSTZ. tjp
«effens hare Hoogheden de Vrouwen Princesfen Moeder ende Groot-Moeder bij haer Hoog Mog mede goede Ordre ende Toeverficht worde gedragen , op de Opvoedinge van den Hoochgemelten Heere Prince, door bequame Perfonen goede Patriotten, ende glieaffe&ioneerden tot den, Staet defer Landen, door dewelcke Zijn Hoocheijt in de fuyvere ware Gereformeerde Religie, ende in de kennisfe van de Nature, Aert, ende Maniere defer Landen, ende derfelver Wetten ende Privilegiën, mochte werden onderwefen, waer toe wij d' andere Bontghenooten Vrunt, ende Seneufelijck verfoecken, oock haere Confideratien te laten gaen, ende in defen haer met ons tor dienfte van den Staet te willen conformeren, Wat de Heeren Beverningk ende Nieupoort nengaet , Wij verftaen alsnoch dat defelve in geene Generaliteijts-Collegien ofte Functien fullen werden geadmitteert voor ende aleer defelve Reeckenfchap fullen hebben gheghevm van hare feparate handelinge, buijten weten van haer Hoog Mog. ende contrarie haere Inftructie, met de Regieringe van Engelandt ghehandelt , dat delelve daer over oock behoorlijck gecenfureert ende gecorrigeert fullen worden , ten evnde in t toekomende d' Inghefetenen van de eene of d andere Provincie, in Dienst, Eedt, ende Commisfie van haer Hoog Mogende gheëmploijeert moghen worden, afghefchrikt, omtotkleijnachtinge van den Staet haer Inftruftie ende Coinmislie over te treden, ende contrarie desfeinen uyt te wereken, op den Naem van d' eene of d* andere particuliere Provincie, fonder last van haer Hoog Mog. tot de grootfte ondienst ende becommennghe van den Staet, 't welck niet kan gheexcufeert worden met het fchrijven van de Heeren Beverningk ende Nieupoort aen haer Hoog Mog, uyt Londen den ia Junij laetstleden, ïn welcke Misfive defelve Heeren niet alleen af£ 3 üt-



STö STUCKEN, TER STAVINGE
firmeren, dat fij de bewuste Refolutie der Staten van Hollandt aen den Heere Protector van Enghelandt, &c. hebben overgegeven, fonder determinatie van tijt wanneer, maer oock de fchult van haer eyghen crimina legghen op den hals ende quademesnaghe van haer Hoog Mog. 't welck impertinent is: Waerommewij oock fpecialijck fuspenderen onfe Stemme op den Heere Beverningk tot TrefaurierGenerael van den Staet, op prsefuppoost van goededienrten ghegeven, tot datdefelve hem bij haer Haer Hoog Mog. als vooren, fal hebben ghepurgeertnae behooren, ofte daer over fal zijn gecorrigeert nae merite van faecken: Te meer voorfz. Exorbitante Affaires van de Heeren Beverningk ende Nieupoort impliceren een groote ondanckbaerheijdt tegens foo een Notabel Ingefetenvan de Staet, ende Illuftre Perfonagie, wiens Over Groot Vader Prins Willemde eerfteonfterffelijcke Memorie, door Publijcque verklaringhe van den Staet, dit getuijgenisfeis ghegeven op zijne Tombe tot Delft, dat hij was een Vader des Vaderlants, ende den Dienst der Nederlanden meer hadde gheacht, als de welvaert ende voorfpoet van Hem, ende de zijne, daer door defelve oock voor zijne Nakomelingen beter ende meerder belooninghe ende danckbaerheiit heeft verdient. Aldus ghedaen ende gherefolveert op 'tLant-Huijs den 24 Junij 1Ó54. verteekent voor Oostergoo, F. van Scheltcma, Z. Huber, voor Westergoo, Sixtema Juliusè Decema, A. Wtjngaerden, voor de Zeeven-Wolden-, D.B. van Scheltinga, Hesfel van Sminia, voor de Steden, Frans Riemersma , Frid. Inthima. Onder ftondt,
Accordeert mette Principale Refolutie, in kennise van mij Secretaris P. van Doma. Accordeert mette Refolutie bij de Heeren Staten van Vrieslandt den 34 Junij 1Ö54. ghenomen, ende den 13 Julij daer aen volghendeter Generaliteijt ingebracht. J, Spronsfen.
RESO-



VAN DE ACTE VAN SECLÜ81E. Sr^!
Refolutie van d' Heeren Staten van HoN landt ende West-Vrieslandt, daer bij vastgeftelt wort dat de naem van den Coninck van Spagnïen niet meer fal worden ghebruijckt, maer denfelven afgefworen.
Extract uijt de Refolutien van de Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslandt, in haer Ed, Gr. Mog. Vergaderinge genomen, op den 19 April i^Si.
No. 6 Xs eijntlijck verklaert ende gerefolveert, dat den Naem van den Coninck voortaen in egeene Titulen, Commisfien, Provifien van Juftitie, Zegelen, nochte Wapenen, binnen den Landen van Hollant , ghebruyckt fal mogen worden, maer die felfde in alles achter wege gelaten: dat mede alle Officieren, Leenmannen , Vafallen, Raden, Magiftraten ende Ingefetenen van Hollant, verdraghen fullen worden van den Eedt ende Plicht, die bij hen den Coninck is gedaen, ende eenen yegelijck eenen nieuwen Eedt fal worden afgenomen als hier naer volght.
Accordeert mette voorfz. Refolutien.
Herbt. van BeaumonU
S 4 £**



BöC STUCKEN, TER 5TAVINGE
Extract uyt de Injïruftie voor Jacob Ewoutz van der Dus/en. ende Danckert Mannée, omme van wegen den Staten van Hollant aen te gheven ende te verfoecken den Staten van Zeelant ofte hare Gecnmmetteerdèn V gunt hier na volgkt. Gcregijlreert in de Refolutien van de gemelte Staten van Hollant den 9 April lj[8a.
Ende fullen voorts de Gecommitteerden, die van Zeelandt emftelijck vermanen mede te villen metten aldereerften, des doenlijck zijnde, procederen omme alle Officieren ende Magtflraten te verdragen van den Eedt, daer mede zij luyden den Coninck van Spagnien foude moghen ziin verbondén. J
Accordeert mette bovengem. Inftrudie in de voorfz. Refolutien geregistreert..
Herbt. van Bcaumont.
Re-



VAN DE ACTE VAN SÏCLUSIE. &%i
Remonftrantie van Hollant, aen Prins Wil. lem, om niet langer te willen de hant houden aen de Handelinge met den Hertoch van Anjou, Alancon, &c.
Remonftrantie in *t korte bij forme yan Inftructie die Jonker Adriaen, Heere yan Zvieten, Mi-, chiel yan Bevgren Oudt Borgemeester der Stadt Dordrecht- Jqcob Cornelifz Moerkercken, Oudt Borgemeester yan Delft, Reynier Cant, Borgemeester van Amjlerdam, M.r. 'Jehan yan Olden. barnevelt, Raedt ende Penfionxris der Stede Rot-, tcrdam, Lenart Jorifz. Raedt ende Gecommitteerde der Stede Schiedam , ende Pieter Hermenfz. Borgemeester van Hoorn, van vegen, ende door last van de Staten van Hollant, zijne Princelijke Excellentie fullen hebben te doen.
No. 7. Doorluchtige , Hooch-gebooren F. G. Heere , de Edelen ende Gedeputeerde van den Steden van Hollandt, repraftnterende den Staten van den felven Lande, hebben ons gelast aen uwe F. G. te reyfen , ende defelve aen te bieden hare onderdanigen dienst, omme uwer F. G, te asfifteren naer haer uyterfte vermogen, met raedt ende daedt in zijne goede meeninge , ende in alles dat tot diende ende confervatie vnn den gemeenen Vaderlande, ende den Staet van uwe F. G. is ftreckende; ende alfoo de Heeren Staten voornoemt daer toe ten hoochften noodich achten, dat eens een vasten voedt ghenomen, ende een feecker fondament op de Regieringe van den Lande geleyt worde, foo omme; met goede ordre ende aucr.horiteij't, tegens alïe S 5 fcul-



af3 STUCKEN, TER STAVINGB
faulte ende ongeregeltheden in de Regieringe van den Lande in 't gemeen; Ende bijfonder in 't beleyt van der Oorloge opgherefen, te voorfien, als funderlinghe omme alle oorfaecken wech te nemen, waer deur het gemeene Volck tot eenige alteratie foude mogen worden ghebracht, aenghemerckt (naer haer Oordeel > den geheelen Staet van den Lande met de hulpe van GODT den HEERE, ende uwe F. G. deur de goede wille, ende onderdanicheijt van de Ghemeente moet onderhouden worden, foo fouden Sij onder correctie, verftaen, dat niet alleene raedtfaem, maer oockhoochnoodich is, dat uwe F. G. eenich vorder vertrouwen op alfulcke Potentaten, als den Hertoch van Anjou, ende andere, daer van tot noch toe eenighe hope ghegeven is geweest, nochte baerlieder macht, ofte middelen, nieten Helle, achtende onnodich uwe F. G. voor te houden van de handelingen tot verfcheijden tijden gepleecht, uwe F. G. ende den Ingefetenen van den Lande genoech bekent fijnde, endeonlanghs foo binnen Antwerpen als in Vlaenderen aengexicht; maer aengefien de Gemeente in alle den Steden van Hollandt, feer fchijnt tot alteratie geport, ende geinciteert te worden, ende dat bij vele Luyden ten quaetften den handel metten voorfz.Hertoghe gneduyt wordt, meenende daer mede 't gemeene Volck te winnen , ende tot alteratie te brengen, dat mede niemant daer van beter kennisfe en gekrijcht, als de Regeerders van de Steden refpeótive elx in den fynen; Soo is Ons belast uwe F. G. vrijmoedich te verklaren, dat de Burgemeesteren ende Regeerders van den Steden voornoemt, ten hoochften be« duchten, dat 't felve wel foude mogen eenige fchadelijcke alteratie veroorfaecken. Ende dat daeromme bij alle middelen dient getracht, omme dies aengaende, alle misverltandt wech te nemen.
Ge-



VAN DE ACTE VAN SKCLTJSIE. 283
Genadige Furst ende Heere, de Heeren Staten houden hun wel verfeeckert, dat uwe F. G. in 't vorderen van den voorfz. handel niet anders en heeft dan 't gemeene beste van den Lande in bedencken: Ende namentlijck omme defelve bij middelen van dien, van den Oorloghe te verlosfen, oock bekennen fij wel dat fij hen der Heeren ofte groote Perfonagien handel ende faecken feer weijnich verftaen, maer naedemael het ghemeene Volck, ende oock het meestendeel van de Regierders van den Steden, foo ten opfien van den aert ende conditie van de voorfz. Natie, ende andere confideratien , ende fonderlinge hare grouwelijcke moorderijen over die van de Religie in ghelijcke faecken als wij fustineren, ende hare ongetrouwicheijt in defe Landen nu van nieuws geopenbaert, wettelijck veroorfaeckt is, eenich goet gevoelen van defelve niet te mogen hebben; So en derft niemant bij eenige maniere yet voorwenden, dat tot hare verfchooninge, of vorderinge van den Handel met hen luijden, foude mogen ftrecken fonder in groot nadencken vande Gemeente te vallen; En verftaen de Staten voornoemt, dat de faecke van defe Landen niet wel vergeleecken en mach worden, met d* Handelinghen die Heeren ende Perfonagien metten anderen aengaen, foo zij defelve fonder de Gemeente, bij middelen van Finantie, ende anders voor ettelijcke jaeren kunnen drijven, ende ftaende houden, daer ter contrarie den Handel van defe Landen, fonder de goede wille ende onderdanicheijt van de gemeente , van de welcke alle middelen moeten Procederen, te houden ftaen, niet mogelijck is, foo dat defelve goede wille , ende onderdanicheijt van het gemeene
Volck



$84 STUCKEN, TER STAVINGÉ
Volck wech genomen zijnde, niet anders vol-
fhen en mach dan den geheelen onderganck van e Landen , als uwe Furftelijcke Genade felfs kennelijck is: Veele laten hun oock beduncken dat uwe Furftelijcke Genade, niet teghenftaende alle voorfichtigheijdt, door den handel van defe Natie foo wel foude moghen bedrogen werden als andere wijfe ende kloecke Heeren bedrogen zijn. Ende hebben generalijcken (omme vrijmoedich de waerheijt te fegghen) een fchrik ende grouwel van defen handel yets goets te hoo. ren ofte te verwachten, daer toe oock veel te meer beweecht worden, dat zij achten teghens Godes Heylighe Woordt te ftrijden , dat men zijn vertrouwen ftellen fal op den genen die van contrarie Gefintheijt ende Religie zijn, ende dat fulckx bij Godes Woordt verboden wordt, oock met comminatie van groote ftraften, mits welcken F. G. ende Heere, de voorfz. Heeren Staten ons belast hebben, uwe Furftelijcke Genade ernftelijck te verfoecken ende bidden, dat defelve ghelieve eenich verder vertrouwen op defen Handel niet te ftellen, maer de faecken defer Landen te willen ftellen ende houden in alfulc ke Poinften , als of defelve, door hulpe yan Godt den Heere Almachtich, met het invoeren ende onderhouden van goede Orde ende Authoriteijt, ende mette middelen van defe Landen, ende den Ingefetenen van dien befchermt ende behouden mosten worden ; Ende hebben een vasr vertrouwen, dat, inghevalle uwe Furftelijcke Genade hetfelfde met ernst den Gedeputeerden van. de Provinciën alhier vergadert, voorhoudt ende inbeeldt, met vermaninge van de fwancheden ende perijckelen daer inne de Landen geftelt zijn, defelve fullen bewilligen ende confenteren, foo wel in 't Confereren van behoorüijcke Authoriteijt aen uwe Furftelijcke Genade als oock genoechfarce middelen daer mede defelve



VAN DE ACTE VAN SECLUSIS.
s$3
Ve auéthoriteijt ende den Staet van den Lande gemaintineert, ende de Provinciën ende Steden van dien befchermt fullen mogen werden.
Aldus beiloten in de Vergaderinge van dó Statetl voornoemt, den XXV. Augusti XVC. dry ende tachtigh.
Accordeert mette Remonftrantie geregistreert in 't Refolutie-Boeck van d' Heeren Staten van Hollant ende West-Vtiesïant.
Propofitie bij Gedeputeerden van Hollant
aen de Staten van Zeelandt gedaen , daer bij onder anderen aengetoghen wort, hoe dat vah weghen die van Hollandt Anno 1651. ten tijde van de groote Vergaderinghe op de Zale van het Hof van Hollandt ghehouden alle Propofitien , fmaeckende naer eenich engagiement aen den Heere Prince van Oraigne, altijt met Vigeur zijn gedebatteert.
EDELE MOGENDtHEEREN,
No. 8. Cjefien hebbende in U Ed. Mog. Refolutie op onfe gedane Propofitie gisteren genomen, ende ons door de Heeren uwer Ed. Mog. Gecommitteerden ter hant gelrelt, dat U Ed. Mog. gherefolveert zijn van hare refpective Heeren Principalen gheinftrueert ende ghelast op de
noch
Herbt. van Beaumont,



386 STÜCKEN, TER STAVINGB
noch fwevende poinéten wederomme in 's Gravenhage met Godes hulpe te verfchijnert, omme de openftaende hoochwichtige faecken, ende deliberatien tot een geluckigh ende ghewenscht eynde te brengen, foo hebben wij, tot voldoeninghe van den last, ende volgens de intentie van onfe Heeren Committenten, ons verplicht geoordeelt uwe Ed. Mog. derfelver confideratien ende bekommerlijcke bedenckelijckheden, rakende het Capiteynfchap Generael, fuccinftelijck te gemoet te voeren, alle de andere poincten van Religie, Unie, ende Militie, in de onderlinghe Conferentien tusfchen de twee Provinciën, Godt lof, foo welmetEenparicheijt zijnde geadjufteert, dat wij op geen ander fubject. eenige difcrepantie hebben kunnen bemercken.
, Uwe Ed. Mog. is bekent, dat yder der Geünieerde Provinciën competeert het Opperde gefagh over het Chrijghs-volck, ende het beleydt van de faecken van Oorloge binnen haer eyghen Souverain Provinciael resfort; welcken, volghende oock de particuliere Staten van defelve, hunne refpeétive Stadthouders, altijdts hebben gegeven de qualiteyt van Capiteyn Generael over de Militie binnen hare refpedtive Provinciën wefende, ende infonderheydt die Provinciën, welckers Stadthouders niet zijn bekleet gheweest met de qualiteijt van Capiteyn Generael var, de gheheele Unie; Waeromme dan oock de Provintie van Stadt en Landen haer niet en heeft geconten. teert met hunne Stadthouders , bij Commisiie, als alle d'andere Provintien, mede Capiteyn Generael te maken, maer heeft noch daer en boven in derfelver lnftrucrde Art. IX. gheè'xpresfeert, dat de Stadthouder mede wefen fal Capiteyn Generael, ende Opperhooft (nota) van 't Chrijchsvolckte Paerde ende te voet, 't welck in defe Provintie jegenwoordigh is, of hier naemaels daer inue fal mogen komen.
Ge-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIB. i9f
Gelijck oock bij Uwe Ed. Mog. nevens d* Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslant verfcheyden malen Staets gewijfe is verklaert, ende namentlijck bij Refolutie van den 6 Febr. 1587. dat fijne Excellencie, Prince Maurits, onfterffelijcker Memorie (die alleenlijck was parti. culier Gouverneur ende Capiteyn Ghenerael over Hollant ende Zeelant, fonder te dier tijdt Commisfie van de Gheneraliteijt te hebbenj de faecke ende het beleijt van den Oorloge te Lande in Hollant ende Zeelant, ende namentlijck de befettinge van alle iSteden ende fterckten derfelver Landen, bij Advijs vande Staten van dien, ofte hare Ghecommitteerden foude hebben, waer uyt dan volcht nademael de Stemmende Provinciën, nochte bij de Commisfien aen de Capiteyns Generaels van de Unie verleent, nochte bij eenige andere Adlen, 't voorfz. gefagh over 't Chrijchs-Volck, ende het beleijt van der Oorloge aen defelve gedefereert of overgegeven heb ben, dat dien volgende de fuccesfive Capiteyns Generaels van de Unie in dier qualite oock geen gefach ofte authoriteijt ter Werelt binnen het territoir van de Hemmende Provinciën gecompeteert heeft.
Sulcx dat alleenlijck te Velde, ende buijten het resfortvan de Hemmende Provinciën, de functie van het Capiteynfchap Generael heeft konnen werden gheëxerceert.
Wel is waer, dat onfe Voor-Ouderen in den beginne van de voorledene Oorloghen, volghende het Exempel des Conincx van Spaignien, ende voorgaende Lants Heeren , goet ghevonden hebben over defe Landen te ftellen een Gouverneur Generael, welckers gefach fich mede binnen de Limiten van de Stemmende Provinciën heeft geêxtendeert, felfs oock in 't ftuck van de Policie, ende Juftitie in den hoochften grade ; dan naderhandt, door het ghevoeljghe exempel
van



*P8 STbCKEN, TER STAVINCE
van de excesfen bi] den Grave van Licéster ghe. pleecht, hebbende ghefpeurt hoe Üchtelijck foodam ghe Hooghe Macht,, tot groot nadeel van den Lande , ende met extreem gevaer van de liberteyr, ende vryheijt van den Volcke, kan worden mubruyckt, 1b fijn defelve onfe Voor-Ouders te Rade gheworden, de voorfz, Charge van Gouverneur Generael te Mortificeren, ghelijck defelve , van die tijdt af tot defen huydighen daghe toe gemortificeert is ghebleven; ende hebben vervolghens in plaetfe van dien niet weder, omme een Gouverneur, maer alleenlijck èen Ca» piteyn Generael gheëligeert, welckers Macht fich in gheenen deele (ghelijck voren bewefen is) binnen de Limiten van de Stemmende Provinciën (als wel die van een Gouverneur Generael hadden ghedaen) hebbende gheëxtendeext, oock confequentelijck maer alleenlijck over 't Volck van Oorloghe ofte de Leghers buyten de refpcctive resforten van de Stemmende Provinciën, ende te Velde fijnde, geftreckt heeft, geli;ck alle 't felve breeder is blijckendé bij de Collatie van den Innehouden der Commisfien aen den Grave van Licester als Gouverneur verleent, teghens die gene dewelcke aen de Princen van Oraigne als Capiteyns Generaels bij de famcntlixke Provinciën lijn ghegheven, ende fouden buijten alle twijffel onfe Voorfichtige Voor-Ouders oock tot Verkiefinghe van een Ca. piieyn Generael nimmermeer gherefolveert ghehadt hebben, ten ware de fware Oorloghen hare Militie te Velde ghevordert, ende de Militie te Velde fijnde, henluijden bij ghevolghe door eene ooghfchijnlijcke necesfiteijt, een OverHooft afgheperst hadden.
Edoch, de faecke jeghenwoordich, door Godes Genadighe bijllant, foo verre gebracht wefende, dat de Bloedige Oorloghen fijn verandert in eene langh ghewenschte Vrede, ende confe-
quen-



VAN DE ACTE VAN SICLUSIB» alp
quentelijck daer door de voorgheroerde bewegende oorfaecke is komen te ceiTeren, foo konnen wij mede niet anders oordeelen, dan dat de Charge, die op defelve oorfaecke is ghefondeert gheweest, oock in effecre, door ceflatie van dien van felfs voor ghemortificeert ghehouden moet worden, niet connende fien, hoe dat geene Leghers verfamelt werdende , een Capiteyn Generael over de Leghers, die niet en fijn, ofte de Militie niet re Velde gaende, een Velt Overfte, daer geen Veltocht en valt, ghemaeckt foude konnen werden, oock noyt een eenich exempel ghehoort, ofte ghevonden hebbende» dat eenighe Republijcquen in de gantfe Weerelt bij tijde van Vrede een Capiteijn Generael aengehouden, veel min aenghenomen fouden hebben; maer ter contrarie notoir fijnde, dat vele wel ghereguleerde Landen ghewoon fijn haere Capiteyn Generaels, ofte Veldt Overfien alleenlijck voor een tocht, ofte expeditie, Commisfie te gheven, wordende defelve Veldt-Overften int fulcken ghevalle telckens, het Volck van Oorloghe, wederghekeert fijnde in haere Guarnifoe«j nen, ofte Winter-Quartieren, van defelve hunne qualiteijt wederomme ontbloot, onaengefien de Oorloghen gemeenlijck aldaer noch komen te duyren, ende de Militie oock korts daer aen wederomme te Velde treckende, van een OverHooft verfien moet wefen; de Hilrorien mede ghetuyghende, dat de oude Bataviers , onfe Voor-Ouderen, voor de tijden van de Graven» ghewoon zijn gheweest in dier voeghen, ende niet anders , haere Opperde Veldt-Overften te verkiefen; jae dat meer is, en konnen wij niet vinden , dat t'federt in defe Nederlanden voor den beginne van de lestledene Oorlogen Nominaturn eenighe Capiteyns Generaels gheftelt zijn gheweest, felfs in die tijden dat defe Landen bij Vrouwen beheert, ofte uytten Name van haeT w



*9° STUCKEN, TEH STAVINGE
re Heeren, bij Vrouwen gegouverneert fijn ghcworden.
Sijnde den Hertoghe van Alba gheweest de Eerfte die fpecifice tot Capiteyn Generael over defe Nederlanden, bij den Coninck van Spagnien, onder 't Gouvernement van de Hertoginnevan Parma, in den Jaere 1567. is gheftelt.
Bij welckers Commisfie van date den lesten Januarij Anno voorfz, den felven Coninck van Spagnien oock expresfelijck voor redenen ende motiven van dien allegeert, de onlusten ende troublen in de Nederlanden ontftaen, mitsgaders, de noodtwendicheijt omme den wech van Wapenen te ghebruycken (foo hij voorgheeft) daer uyt refulterende, ende fulx daer mede ghenoechfaem te kennen ghevende, dat bij paifible tijden ofte in Vrede, 't felve noyt en foude hebben ghefchiet.
Mits alle welcke redenen wij vastelijck willen vertrouwen , dat U Ed. Mog. nevens ons apprehenderende bü defe jeghenwoordighe tijden, de Gheunieerde Provinciën gheen dienst ofte nutticheyt ter Weerelt van een Capiteyn Generael te konnen trecken, oock niet en fullen fijn die ghene, dewelcke teghen het exempel van alle andere Republijcken, jae teghens het exempel van defe Nederlanden felfs, contrarie dePradtijcque van alle wel ghepoliceerde Volckeren, tot miscontentement van haere Bondtghenoten, ende fondetlinghe van die ghene, die in alle fwaere tijden als een Republijcque, als een Lichaem , jae als eene Stadt met U Ed. Mog. gheweest fijn, de Verkiefinghe van een Capiteyn Generael fullen willen urgeren,
Ghelijck wij dan oock, tot een teecken van dien, met londerlinghe aenghenaemheijt hebben opghenomen, dat U Edele Mogende Ghedeputeerden in de particuliere Conferentien metGhecommitteerden uytte Vergaderinghe van onfe
Hee.



VAN DE ACTE VAN SECLUStE.' SOI
Heeren Committenten laetst in 's Gravenhaghe gehouden, hebben verklaert, wel te konnenoordeelen dat fonder ondienst van den Lande, gheduyrende de mindenarichejjt van den jonck gheboren Prince van Oraigne, mette Verkiefinghe, van een Capiteijn Generael foude konnen worden ghelupercedeerr, Maer aen d'ander Jijde foo moeten wij mede verklaren, dat wij niet konnen vinden in redenen te beftaen, ofte metten Dienst van den Lande te quad'reren, V ghene U Edele Mog. Ghecommitteerden met eenen fchenen te urgeren, Dat van nu af aen bij Refolutie foude worden- vastgheftelt, dal, gheduyrende de minderjaricheyt van den /elven Jorrgh Geboren Prince van Oraigne, gheen Capiteyn Generael verkoren foude mogen •worden: oock mede niet, dat van ghelijcken foude worden vast ghe Helt, dat den felven Heere Pr inca tut meerderjaricheijt ghekomen fijnde, ende bij de meeste ftemmen der Provinciën bequaem gheooHeelt wordende, defelve als dan, tot het Capiteyn,chap Generael, voor alle anderen foude worden giiepre* fereert. 0 r
Geconfidereert dat daer door aen d'eene fijde in tijden ende wijlen, bij overkomfte van Oorloge ofte aderünts, daer vooren Godt Almachtich defe Landen genadeleek wil verhoeden, ende befchermew, de ghelegentheijt van den Lande foodanicn loude konnen wefen, dat dienftich foude fijn tot Verkiefinghe van een Capiteyn Ge> nerael, feifs geduyrende de minderjaricheijt vooriz. te procederen, ende dat echter, in fulcken ghevalle, dcS niet teghenftaende, de Pro. vincien dien aangaende , tot merckeüjken on, dienst van den Lande, de handen ghefloten fouden fijn.
Ende aen d'andre fijde, oock foude konnen ghebeuren, rgehick wij verhopen dar, met GODLS HULPE, ghebeuren fal,) Dat den Jon. ghen Prince van Oraigne al meerderjarigh gheT * war-



B^a STUCKEN, TER STAVINGE
worden 21'jnde, defe Nederlanden noch foodanich met Vrede fullen zijn ghefeghent, dat alle de redenen ende motiven hier voren ghededuceert, waeromme wij oordeelen jegenwoordich niet dienftieh, ende ongeraden te zijn een Capiteijn Ghenerael te maken, oock ten felven tijde noch fullen blijven militeren, jae dat felfs als dan bevonden foude konnen worden, d' Eleftie van een Capiteyn Generael diredtelijck jegens den dienst van 't Landt ende het ghemeenebeste llrijdieh te wefen, ende dat over fulcx tenhoochften fchadelijck foude fijn, onfe Naerkomelinghen, deur foodanighe beloften, eenigher maten gheëngagieert te hebben.
Immers, in allen ghevalle, foo meenen wij, dat den oorbaer ende dienst van den Lande, ofte het ghemeenebeste, behoort te wefen het eenich doelwit van nlle vroome Regenten, ende het rechte richtfnoer, waer naer defelve Haere Actiën ende Deliberatien behooren te reguleren, ende dat vooral de Posteriteijt mede behoort te werden ghelaten , defelfde vrijheijt, omme in haeren tijdt te moghen, ende te konnen doen ofte te laten, 't gene defelve als dan fal oordeelen den dienst van den Lande ende het ghemeenebeste te vereysfchen; oock niet fonder groote apparentie, ftaende tevreefen, dat de toekomende Regenten fouden moghen verftaen in foodanighe hoochwichtighe faecken door Refolufien , ofte Beloften van hunne Voorfaten niet te hebben konnen verbonden , en in hunne Deliberatien gheprjejudicecrt worden ; waer door dan den Heere Prince van Oraigne, mette fijne, Haerfonderendc op defelve belofte , ende uyt krachte van dien , oordeelende billijcke pnetenfie te konnen maecken, niet anders dan evidente factiën ende fcheuringen in den Staet fouden ftaen te verwachten, die wij ons verfeeckeren dat U Ëd Mog. naer haer ghewoonlijcke voorfichtic-
heijt,



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. iQJ
heijt, mede in alle manieren fullen foecken te verhoeden,
Behalven, dat oock bij alle de Provinciën je» ghens het verfoecken van Survivancen ende beloften van eenighe Arnpten voor 't toekomende» ende bij fommige Provinciën oock Nominatum ju 't regardt van 't Capiteynfchap Generael, over haer resfort, expresie Refolutie ghenomen , ende Prohibitive Wetten ghemaeckt fijn; ontwijffelijck uyt oorfaecke, dat foodanighe Survivances ende beloften alleenlijck door kuijperijen ofte faveur van aenfienlijcke Perfoonen , fonder aenfchouw van't ghemeene beste, ende den dienst van 't Landt, pleeghen te weghe ghebracht, ende uytghewerckt te worden ; welcke redenen» ende meer anderen, wij oock willen vertrouwen dat U Ed, Mog. fullen moveren, omme in defe hoochwichtighe faecke, buyten d' ordinaris ghewoonte, ende jeghens de ghebruyckelijcke ordre , mede niet te procederen.
Ende hebben onfe Heeren Committenten, de Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslant, uyt krachte van de Verbonden ende Contracten van Unie, met uwe Ed. Mog. in de Jaren 1575 ende 1576. refpectivelijck gemaeckt, mette vordere Aciren Confirmatoir daer op ghevolght, ende in conformité van de expresfe texten van dien , haer verplicht gevonden defe fake, als den gemeenen Staet der Landen betreffende, met uwe Edele Mog. naerder te communiceren , ende omme yan haere zijde niet in gebreecke te blijven, van heylichlijck te obferveren, naer te komen, ende te voldoen den innehoude van dien (dicterende dat de Bontgenoten , ende Contrahenten, namentlijck de Landen ende Steden van Hollandt ende Zeelandt, niet alleenelijk onder malkanderen in alles fullen houden goede cor-t refpondentie , Vruntfchap ende Nabuyrfchap, $na£r oock haere Refolutien, op faecken den geT 3 mee?



194 STUCKEN, TER STAVINGE
meenen Staet der Landen betreffende, met foodanige eenparicheijt ende eendrachticheijt fullen formeren ende executeren , als of die voorfz. Landen ende Steden onder de Republijcke van eender Stede, ende voor een Lichaem, mochten worden gereeckent) foo hebben onfe Heeren Committenten uwe Ed. Mog. deur Ons wel willen laten verfeeckeren, ende doen verklaren, ghelijck wij uwe Ed. Mog. in haren Name, verfeeckeren ende verklaren mits defen, dat defelve defefaecke fullen laten in haer wefen, fonder oyt eenige Refolutie tot verkiefinghe van een Capiteyn Generael te fullen nemen, dan met voorgaende communicatie, ende concert, oock met goetvinden van uwe Ed. Mog. in voeghen dat het advijs, ofte de ftemme van de Provintie van Hollandt daer toe tenderende, ter Generaliteijt, nu, nochte immermeer en fal worden ingebracht, fonder alvoorens verfeeckert te zijn, dat uwe Ed. Mog. confonante ftemme , ende eenparich advijs, daer op insghelijcx fal komen te volgen, mits dat uwe Ed. Mog. van haere zijde mede gelijcke verklaringhe ende verfekeringe tot contentement van onfe Heeren Committenten gelieven vast te ftellen.
Ende ten eynde de goede intentie van onfe Heeren Committenten , tot hanthavinge van den welftant ende Vaderlijcke liberteijt der Geünieerde Nederlanden, ten besten kennelijckmach worden gemaeckt aen alle de goede ende Achtbare Heeren Regenten der Steden, ftemme hebbende in de Vergaderinge van uwe Ed. Mog. alvoorens defelve haere refpeétive Heeren Gecommitteerden , gaende naer den Hage op het voorfz, fubject, eenigen last ofte Inftructie komen te geven; foo verfoecken Wij gantsch dienst vrindelijck, 'van wegen defelve onfe Heeren Committenten, dat uwe Ed. Mog. yder in den fijnen hunne refpective Heeren Principalen alle de
voor-



VAN DE ACTE VAM SECLUSIE. 495
voorgaende confideratien believen bekent te maee« ken, betrouwen dat Godt Almachtich, die de regieringe defer Lande in alle gevaerlijcke voorvallen foo merckelijck ende dickmaels miracu. leufelijck heeft bewaert, mede de bewuste deliberatien hier vooren geroert, ten besten van ons lieve Vaderlandt genadichlijck zal zegenen. Gedaen in Middelburgh den 2,5 April 1051,
Onder ftondt,
Uwe Ed. Mog. Dienstwillige,
Ende was onderteyckent,
J. van Wasfenaer, Johan de Witt% Willem Nieupoort ende Franc» Riccen,
Accordeert mette Propofitie, die door de voornoemde Heeren Gedeputeerden bij Rapport aen d' Heeren Staten van Hollant ende West-Vrieslandt is overgebracht.
Herbt. van Beaumont. 1654.
T 4 Mi*-



stucken, ter stavinoe
Misfive van de Heeren Staten van Hollandt aen die van Zeelandt, daer bij defelve Heeren van Zeelandt onder anderen verfocht werden geen verder vooroordeel te willen admitteren, tot nadeel van die van Hollandt op de bewuste Seclufie van den Heere Prince van Oraigne, fonder alvoorens der felver bericht te hebben ontfangen.
edele mogende heeren, &c.
No. o. Op den negenden defer loopende Maent, hebben wij uwe Ed. Mog. met fommiere deductie van alle het ghepasfeerde ter Vergaderinghe van de Heeren Staten Generael gheinformeert, van onfe fincere Proceduyren , omtrent de voorghevallen debatten over ons gherefolveerde, raeckende het employ van den Heere Prince van Oraigne, met vrundelijck verfoeck, dat uwe Ed. Mog. daer uyt vernemende de rechtmatigheijt van de voorfchreve onfe Proceduyren, vervolgens van onfe intentien, niet anders geliefden te oordeelen, ofte te gevoelen, als 't geene wij ter Vergaderinghe van haere Hoog Mog. met waerheijt hadden doen verklaren j ende hadden wij daer op van de befcheijdentheijt, van uwe Edele Mog. wel billichlijck verwacht, dat defelve rebus integris geoordeelt, ende immers fonder volkomen kennisfe niet fouden hebben ghereiol veert, ofte gheordonneert, nochte ten aenfien van de faecke felfs, nochte in 't reguardt van de gheene die daer in, door ende volgende onfe ordre ende last hebben gheprocedeert, maer in 't tegendeel van dien, komen wj tot ons leetwefen, in ervaringe, dat uwe Ed.
Mog.



VAN DE ACTE VAN SPCXUSÏE. SfJ
Mog. aenwefende !Gedeputeerde ter hoogh-gemelte Vergaderinghe van haere Hoog Mog. op huyden heeft verklaringe ghedaen, door fpecia■> le last ende ordre van uwe Ed. Mog. van derfelver ghegeven ftemme, over het Thefaurierfchap Generael gheconfereert aen den Heere van Beverningk, ter faecke voorfchreve in te trecken, ter tijdt ende wijlen toe den felven Heere ghehoort, ende aen de Provinciën behoorlick contentement fal hebben gegeven; Eene faecke voorwaer,daer over wij ons niet fonder redenen Verwonderen , aenghefien het geene den voornoemde Heere in 't voorfchreve fubjeft gedaen heeft, is ghefchiet niet in qualiteijt van een Minister van de Generaliteijt, maer buijten het felve minifterie gheconfidereert, als onfen Ingefeten ende Onderdaen, waeromme defelve oock de recherge, fentimenten, ofte judicature van de andere Provinciën, ofte van deGheneraliteijt, in dien deele niet fubject. is; maer alle hetfelve zijn doen, naest Godt, alleene, aen ons, ende aen geenen anderen heeft te verantwoorden, ende derhalven verfoecken wij, als noch gantsch vrundelijck, dat uwe Ed Mog. de voorfchreve faecke naer hare gewoonlijcke wijsheijt in moderatie , ende fonder prsecipitantie aenmerckende het voorfchreve gerefolveerde ende ingebrachte advys gheheven te dresferen, ende die rechtvaerdigheijdt te ghebruijcken , dat meergeroerden Heere ongehoort niet moge werden gepradudiceert, ofte m eeniger manieren, ten aenfien van de voorfchreve digniteijt, verkort, daer inne dan uwe Ed. Mog. lullen doen het gheene de billickheijdt vereyscht, met de Juftitie over een komt. ende felfs in de minfte faecken dienvoteende altijts behoort te werden gheobferveert: daer bel neffens konnen wij uwe Ed. Mog. mede niet onthouden, in wat voeghen voorgheroerde derfelver Gecommitteerde ter occafie van de jonghst T 5 onfc.



29^ ,STUCKEN, TER STAVINGE
ontfanghen Brieven van de Heeren AmbalTadeurs in Engelandt, in den name van uwe Ed. Mog. heeft ghelieft te verklaren, dat hij onfe feparate Refolutie en handelinge in de voorfchreve Brieven ghementioneert (foo hij die noemt.) expresfelijcken desavoueert; ofte uwe Ed. Mog. daer toelast fullen hebben ghegeven, ofte niet, is ons onbekent, maer hoe het fij ghelijck wij in Provinciale faecken: bij uwe Ed. Mog. verhandelt, ofte beflooten , onfe deliberatien noyt hebben laten gaen, omme daer over onfe fentimenten ter Generaliteijt in te brengen, veel min ondernomen defelve aldaer te doen advoueren , ofte disadvoueren, als met de ordre van de Regieringe, midtsgaders de vrijheijt ende hoogheijt der refpeftive Provinciën geenfints convenierende, foo willen wij mede vertrouwen, dat uwe Edele Mog. ten onfen aenfien voor goet opnemen fullen, dat wij in geenderhande maniereH verftaen konnen, dat het voorgeroerde ons particulier doen fubjecr. foude wefen , nochte oock ghedoogen fullen, fubject ghemaeckt te werden de cenfure, advoy ofte desadvoy van yemanden buyten ons felven, ende niet te min omme als noch, ten overvloedt, ten aenfien van uwe Ed. Mog. te bethoonen onfe oprechte ende eenvoudige genegentheijt ende goede correfpondentie over onfe intentien, foo verklaren wij mits defen overbodich, ende bereydt te wefen, aen den genen die uwe Ed. Mog. fullen believen te authoriferen: te gheven foodanigen openinghe ende kennisfe van ons doen , ende laten ontrent het voorfz. werck, midtsgaders de redenen, ende confideratien, die ons hebben gemo— veert, daer toe te procederen , daer mede wij vertrouwen dat defelve fullen gelieven te nemen volkomen fatisfaétie, voornementlijcken als uwe Ed. Mog. buyten vooroordeel fullen willen aenmereken de nootfaeckelijckheijt van het felve ons doen; omme te confequeren het eftecT: van
den



VAN DE ACTG \MN SECLUSIE.
den Vrede, nu door Godes zegen ende beftieringhe, met foo veele moeyten bekomen, ende daer bij in achtinge nemende de lieffelijche Vruchten, dewelcke in de vrije oeffeninghe van allerley traficq , ende Commercien albereyts van uwer Edele Mogende ende onfe goede Ingefetenen werden genooten, ende van alle dewelcke (de goede Godt wille fulcks verhoeden; defelve door voortganck van dierghelijcke proceduyren fouden konnen werden gepriveert. Immers wat ons aengaet, wij zijn daer over ten hoogften bekommert, ende bidden uwe Edele Mogende, de faecke wel ende rijpelijck te overweghen, ende met ferieufe overdenckinge in te fien, de fchadelijcke gevolghen dewelcke daer uijt foudeil konnen refulteren, acht ghevende op uwer Ed. Mog. ende onfe wederzijdts ghemeene ende intrinfique interesten, ende fubfiftentie, dewelcke oogenfchijnlijcken niet wefen kan, foo men den Vrede foude komen te misfen; ende dat derhalven uwe ;Edele Mogende daer door bewogen willen wefen, gheen vorder vooroordeel te admitteren , over meergheroerde ons doen, maer veel eer mei een enghepraoccupeert gemoet, naer inghenomcn onderrichtinghe van alle onfe Proceduyren , redenen ende confideratien , ons in onfe vrijheijt , hoocheijt, ende gerechticheijt te helpen mainStineren : Immers in allen gevalle uwe Ed. Mog. oordeel tefmpenderen ter tijt ende wijle toe, dat de voorfz. aengheboden openinge ontfangsn wefende uwe Ed. Mog. fullen mogen begrijpen, wat in foo perplexen conftitutte van faecken hadde konnen ofte behooren gedaen ofte ghelaten te werden; Verfeeckert zijnde , dat wij om geenderleij infichten fullen laeten te betuyghen, dat ons de confervatie van vryheijt, gerechtigheijt, ende hoogheijt van uwe Edele Mog. Provincie, bovenalle ter herte gaet, ende dat wij fulcks t' allen tijden, ende in alle occurentien ruetter daedt fullen betoonen, wes-
hal-



S09 STÜCKEN, TER STAVINGE
halven hetfelve in defe cotajunéfcure van uwe Ed. Mog. insgelijcx verfoeckende ende verwacht tende,
Edele Mogende Heeren, &c.
'sHage den xviij. Junij 1054.
De Staten.
Superfcripiie. Edele Mog. Heeren, &c. De Staten van Zeelandt, &c
Accordeert mette Originele minure.
Herbt. yan Beaumonf.
Refolutie van de Staten van Zeelandt omme den Jongen Heere Prince van Oraigne te defigneren tot Capiteyn Generael ende Admirael, met eenige pasfagien uyt feecker advis van Commisfarisfen van de Staten van Hollandt, daer bij aengewefen wordt, dat die van Zeelandt de voorfz. Refolutie hebben genomen fonder Communicatie van die van Hollandt, ende dat fulcx niet wel konde beftaen met d' Unie tusfchen de voornoemde Provinciën gemaeckt.
No. 10. D e Staten van Zeelandt, haer latende den jegenwoordigen bekommerlijcken toeïlant van faecken ten hoochften ter herten gaen, ende veele fwaricheden (die Godt Almachtich verhoe» de) niet alleen ter Zee, maer oock te Lande te gemoete fiende, ende dien volgende achtgevende*



VAN DE ACTE VAN SECtUSIE. 3©l
de op de middelen, waer door de voorfz. perplexiteijten, onder Godes zegen, fouden mogen werden voorgekomen, ferieufelijck gedelibereert hebbende-, op het beleijt, ende behoorlijcke ordre, in de faecken , foo te Water als te Lande , te ftellen, hebben goet ghevonden, ende verftaen, niet alleen dienftich, maer hooch noodich te wefen, tot weeringe van alle disordre, ende confufie die, tot droefheijt ende leetwefen van alle goede Ingefetenen, deurgaens wert gefpeurt als mede tot herftellinghe van de oude ordre ende forme, daer aen den Staet, bij nae een gantfche eeuwe, foo wel ende geluckelijcken fich bevonden heeft, dat een aenfienlijck, ende gequalificeert Hooft, tot directie ende belijt van de Krijghs-faecken, foo te Water als te Lande, met den titul van Capiteyn ende Admirael Generael geftelt werde, in welcken de Oorloghs deli-. beratien, ende circumferentie van alle de Provintien, gelijck als in een poinct geconcentriceert, ende vereenight mochte werden, om alfoo alle heijlfame Refolutien , die dickwils langhen tijt fluctueren, ende buyten executie blijven, met beter fpoet, vaster beleijdt, en behoorlijcke fecretesfe , ter intentie van de gemeene Bondtgenooten in 't werck gelecht te werden, oordeelende de voorfz. Staten van Zeelant, om veele en verfcheyden infichten, dat daer toe behoorde gedefigneert te worden den Jongen Heere Prince van Oraigne, foo ten refpecte van fijne Illuftre extractie, ende geboorte, als mede ten opfichte van de Univerfele aengenaemheijt ende meriten van desfelfs geflachte, wiens Voorlaten fuccesfivelijcken, felfs in de meeste fwaricheijt ende bijnaer gedefepereerde tijden, goet ende bloedt; foo couragieufelijcken, als geluckelijcken, opgefeth, ende geëmploijeert hebben, en onder wekkers goet ende hoochvvijs beleyt Godt Almachtich defen Staet tot een heerlijcke
ende



303
«TUKKEN, TER STAVING3
ende glorieufe Vrijheijt gebracht heeft: ende in gevalle de gheneghentheijt van de andere Pro» vintien fich in defen met de haere quame te voeghen: ("t welck fy van herten wenfchen, ende verhoopen) fullen als dan, ende f allen tijde fich bequamen, om door een onderlingh concert ende goet verftandt der gemeene Bondt genoten , te delibereren, ende te refolveren op foodanigen reglement, conditiën ende voorwaarden, midtsgaders op eene Generale ende particuliere Inftructie , als men fal oordeelen, tot uytvoeringhe van de voorfz. refpe&ive Chargien noodich te wefen, als mede om te letten ende difpicieren op een wel ervaren ghequalificeert Perfoon , die gheduyrende de minoriteijt van den voorfz. Heere Prince van Oraigne, als Lieutenant Ghenerael inbeydeChargien, fijne plaetfe mochte bekleden, fijnde van haere zijde ghenegen , dat daer toe verfocht ende geëligeert werde, de Heer Graef Willem van Nasfauw, Stadthouder van Vrieslant, met dien verftande, dat ondertusfchen de gemelte Prins geëduceert ende opghevoedt werde door bequame ende Godtvruchtige Perfoonen , die defelve in de waere Gereformeerde Religie, ende in de kennisfe van de Regieringe met alle forchvuldicheijt ende wijsheijt fuilen onderwijfen. Aldus gedaen ende gerefolveert in 't Hoff van de Heeren Staten voornoemt, tot Middelburch den ai September 165a.
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
De Leden bij uwe Ed. Groot Mogende od den tweeden defer loopende Maendt gecommitteert, omme ieeckere concepte Reiölutie bij de
Hee-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 3C3
Heeren Staten van Zeelandt den zi der voorleden Maendt September, op 't fiibjeft van het Capiteyn ende Admiraelfchap Generael defer Vereenichde Nederlanden , geformeert , foo in de forme als inde materie, ende alle d'ingredien» ten van dien t'examineren, ende daer op naer te fien de nader Unie, ende Traétaten tusfchen de Provintien van Hollandt ende Zeelandt, voor defen gemaeckt, mitsgaders 't geene in de groote, ende folemnele Vergaderinge van de gemeene Bondtgenooten, in den voorleden Jaere alhier in 's Graven-Hage ghehouden , ontrent de voorfz. faecke is ghepasfeert, ende uwe Ed. Groot Mog. daer van, als mede van haer confideratien ende advyfe daer op te dienen, ende infonderheiit of yets naeder in de Provintie van Gelderlandt gedaen , mitsgaders op den aenftaenden Landtdagh van Over-Ysfel foude dienen gereprafenteertte worden, en voorts generalijck, hoe men fich allenthalven van weghen defe Provintie dien aengaende, foude behooren te dragen, hebben in gevolge ende tot naerkominge van de voorfz. uwe Ed. Gr, Mog. last ende Commisfie naer lecture van de voorfz. concepte Refolutie, eerst ende alvoorens daer op naergefien ende overwogen de retroaéten in defelve Commisfie gementioneert, ende meer anderen die d'opgemelte Gecommitteerde Leden hebben geoordeelt ter materie, ende tot voldoeninge van uwe Ed. Gr. Mog. goede intentie te dienen.
Ende omme U Ed. Gr. Mog. achtervolgende den inhoude van de voorfz. Commisfie, fommierhjcken te reprefenteren, 't gene meer opgemelte Gecommitteerden Leden in de voorfz. retroacren van confideratie gevonden, ende in cas fubjeft applicabel geoordeelt hebben, foo ift fulcks, dat de particuliere Unie , tusfchen de Provintien van Hollant ende Zeelant, den 25 April 1576. geflooten, bevonden wordt niet alleenlijcken te
die-



|04 STUCKEN, TER STAVWGB
dicteren. Art. 8. Dat de Bondtgenooten onder mat~ kanderen in alles fullen houden alle goede correlpondentie, vruntfchap ende naebuyrfchap ; maer oock Art. ii. ende t8. dat tusfchen defelve alle faecken ende Lasten van der Oorloghe, mitsgaders oock alle andere faecken de Policie, ende gemcenen Staet der Landen beroerende, met alfulcke gemeen, fchap, eendrachticheijt ende vruntfchap gevordert; beleyt, ende onder alfulcker vaster eenicheift ende verbondt gemanieert ende onderhouden fullen worden, als of de voorfz. Provinciën onder de Rcpublijcke van eender Stede mochten worden gereeckent, ende begrepen.
Dat oock uytte retroaéten, t'federt die tijt gevallen, wordt bevonden alle faecken van inportantie, den ghemeenen Staet betreffende, in conformite' van de voorfz. Unie , tusfchen gemelte Provintien van Hollandt ende Zeelandt bij onderlinghe concertatien, communicatien ende conferentien gemanieert, ende niet bij feparate deliberatien ter neder geftelt geweest te zijn.
Ende fpecialijck dat alle de poincten van deliberatie , ter occafie van 't fubijt ende onverwacht overlijden van den Heere Prince van Oraigne Wilhelm, onfterffelijcker memorie voorgevallen , in fulcker voegen ende niet anders ghemanieert zijnde, naast de directie van Godt Almachtich, voornamentlijck door de goede harmonie, ende confonante advijfen van beijde de voornoemde Provintien , tot een geluckich ende gewenst eynde gebracht zijn.
Ghelijck dan oock de Heeren Staten van Zeelandt voornoemt, korts naer 't voorfz. overlijden , van wegen uwe Edele Groot Mogende met aenbiedinge van alle goede correfpondentie, begroet zijnde, aen d' Heeren U Ed. Groot Mog. Gedeputeerden ten dien fijne, nae de Provintie van Zeelandt afgefonden, op den 18 Novembris 1650. bij fchriftelijcke relölutic hebben verklaert:



VAN DE ACTE VAN SECLÜSTE. JOjf
Rlaert: Dat haer Ed. Mog. goet gevonden hadden* door haere Gedeputeerden en Corps, volkomentlijck ghelast ende geïnftrueert, in 'j Gravenhage te verichijnen , omme met onderlinge conferentien van alle dc Provinciën gefamentlijck ende particulierlijck, met de Provintie van Hollandt te concerteren* over d'importante Poïn&en van deliberatie, die bij occafie van de deplorable doodt van fijn Hoocheijt, Hoogh hoffelijker Memorie fouden komen te refulteren, omme alfoo een confanant ende eenpa— rich advijs van de Provintien van Hollandt ende Zeelandt ge formeert zijnde, hetfelve ter Generaliteijt inne te brengen.
Hebbende wel-gemelte Heeren'Staten van Zeelandt voornoemt , noch nader, op den 24 April 1651. op ghelijcke aenbiedihge van weghen U Ed. Groot Mog. aen defelve gedaen, verklaert ende geobtesteert, met{bijfondere affedtie te ample&eren de vruntlijcke aenbiedinge ende vaste toefegginge (in name van O Ed. Groot Mog. als boven gedaen) van onverbreeckelijck gherefolveert te zijn alle oude goede vruntfchap, nabuyrfchap9 ende confidentie te releveren, cultiveren, ende heylicfilijck te onderhouden; oock Jeer wel ende bij geluckige ervarentheijt te begrijpen wat voordeden de goede harmonie ende eenicheijt tusfchen de Provintien van Hollandt ende Zeelandt aen den gemeynen Staet, ende particulijck aen haer eygen wel— yaert toeghebracht hebben, als mede wat yasticheijt, voor/poet, ende Zegen van de continuatie \ ende oprechte onderhoudinge van dien, in 't toei komende te verwachten ftaet; ende dat ter conlra1 rie alle perijckel, fwaricheijt, ende onheijl te vree1 fen foude wefen, oock ontwijffelijck den Staet overwallen foude, foo eenmael dien bant van eenicheijt \gebroocken ofte eenichfints verfwackt mocht werden.
Verklarende derhalven op alle de voorfz. pneimisfen wijders gherefolveert te zijn, met Godtt V hul.



£00 STUCKEN» TER STAVIN02
hulpe-, wederom door hunne Gedeputeerden ftaetsgewijfe* van haere refpeffive Principalen volkomentlijck gelast* ende geïnflrueert* in ,s Gravenhaghe te yerfchijnen, omme de alsdoen openfaende poindten, door onderlinge conferentien te helpen adjufteren; ende alfoo tot een gcluckigh ende gewenst eynde te brengen ; oock dienvolghende mede gherefolveert te wefen* alle deliberatien ende refolutien op de voorfz. alsdoen /wevende importante poinSten, aldaer* te houden in ftate ende ghefurcheert.
Waer mede d'opghemelte Gecommitteerde Leden vertrouwende U Ed. Groot Mog. ghedient te zijn van 't gunt uytte oude ende nader Unie ende Traélaten tusfchen Hollandt ende Zeelandt opgerecht, mette practijeque daer op gevolcht, defen aengaende ftaet te noteren , hebben vorders uytte retroaéten in de voor-gementioneerde groote, ende folemnele Vergaderinge op 't voorfz. fubject gevallen geremarqueert, &c.
Ende dienvolgende vertrouwende hier mede, ter intentie van U Edele Groot Mog. te hebbtn gedient van de retroaéten bij de voorfz. hare Commisfie gherequireert, en fulcx het eerfte Lith van defelve Commisfie daer bij te wefen voldaen, hebben vervolgens mede tot voldoeninge van den vorderen last bij U Ed. Gr. Mog aen defelve gegeven , de voor-geroerde concepte Refolutie fo in de forme, als in de materie, ende alle de ingrediënten van dien rijpclijcken ge» examineert, en overwogen , ende noopende de forme, infonderheijt geremarqueert, dat, alhoewel meerghemelte Heeren Staten van Zeelandt bii den text van defelve concepte Refolutie refleétie fchijnen te maecken op de oude ordre ende forme, daer aen den Staet bij naer een gantfche Eeuwe, foo wel ende geluckelijck fich bevonden heeft, echter bij defelve in 't tegendeel van dien, met het formeren van de voorlz. Re-
fo-



VAN DE ACTE VAN SECLU'IE. g©7
foliitie is gheprocedeert, ende met het finael arrest van dien noch naerder geprocedeert foude werden, dire&elijck tegens de oude ordre ende forme, die meer-wel-gemelte Heeren Staten van d'opgemelte Provintie bij derfelver Refolutie van date den 24 April i6yi. hier vooren in 't recenferen van deretroacten aengetogen, foohoochlijck hebben geëxtolleert, als wordende 't voorfz. important poinct onaengelien 't felve, naer 't eijgen gepofeerde van hare Ed. Mog. de faecken van Oorloghe ende het gantfche beleijdt ofte de directie van de Militie, foo te Water als te Lande, ende niet minder den gemeenen Staet is betreffende, echter fonder eenige communicatie ofte conferentie met uwe Ed. Groot Mog. daer over te houden, bij feparate deliberatie beleijdt, ende bij apparte Refolutie ter neder ge/lelt, 't welck hoe verre metten text van de hier vooren gheallegeerde Unie tusfchen de Provintien van Hjtllandt ende Zeelant gemaeckt, overeenkomt meergemelte Gecommitteerde Leden, aen 't hoochwijs oordeel van 1 U Ed. Gr. Mog. laten fullen, bevinden in allen I ghevalle foodanige proceduyren direCtelijck -te l ftrijden , tegens de continuele practijeke , tusI fchen beijde de voornoemde Provintien altijts, 1 ende fonder interruptie, t'federt het oprechten van de voorfz Unie , in ghelijcke gelegentheijdt
feobferveert, ende fulx te contrariëren, die oue ende loffelijcke forme daer aen den Staet 1 defer Landen in 't ghemeyn, ende de ProvinItien van Hollandt ende Zeelant in 't particulier, j volgens d'eygen erkentenisfe van meer - welghemelte Heeren Staten van Zeelandt voornoemt, bij de voorfz. haere Ed. Mog. Refolutie van den 24 April iófi ghedaen, en op derfelver gheluckige ervarentheijt, foo defelve verklaren, ghefondeert, haer bi,naer een gantfche eeuwe foo wel ende gheluckighlijk bevonden hebben, oock oordeelende, dat boven ende behalven de V a voorfz.
■



JC-S 8TCJCKEN, TÉR STAVING8
voorfz. verbintenisfe, ende gheneralepra&ijcque, in casfubjed, fpeciale ende pertinente redenen waren dienende, waer door meer welghemelte Heeren Staten van d'opgemelte Provintie bewogen ende geperfuadeert, hadden konnen, en behooren te werden, omme in de voorfz.faecke niet feparatelijck ende fonder communicatie van uwe Ed. Gr. Mog. tegaen, ten opfichte over 't felve fubjeér. korts naer 't fubijt ende onverwacht overlijden , van den Heere Prince van Oraigne Wilhelm, onfterffelijcke memorie, tusfchen beijde de voornoemde Provintien, albereijdts eenige conferentien ende communicatien ghehouden zijn gheweest, ghelijck dan oock bij welgemelte Heeren Staten van Zeelant voornoemt, foo bij haer Ed. Mog. Refolutien van den 18 November 1650. als mede bij die van den 24 April 1651. beijde voorfz. folemnelijck is verklaert ende belooft , alle (deliberatien ende Refolutien, ep de als doen, /wevende poiniïen (daer onder hetpoinftvan 't Capiteyn ende Admiraelfchap Generael, als 't voornaemfte, infonderheijdt was begrepen) in hater Ed. Mog. Provinciale Vergaderinge te houden in ftate, ende ghefurckeert, omme defelve alhier in 's Grayenhage met U Ed. Gr. Mog. door onderlinge conferentien te helpen adjufleren, ende tot een geluckich ende gewenst eynde te brengen.
Ende nademael het voorfz. poinét, roerende de Electie van een Capiteyn Ghenerael , alsdoen open ghebleven zijnde , tot noch toe als onnoodich , tot geen eynde, ofte refolutie ghebracht ïs, foo meynen d'opgemelte Gecommitteerde Leden , dat bij foo verre meer welgemelte Heeren Staten van d' opgemelte Provintie van Zeelandt fouden mogen hebben gheoordeelt, tot afdoeninge van dien , eenighe nader redenen ofte confideratien voorgevallen, ofte opghekomen te zijn, defelve alsdan, in ghevolghe van de voorfz haer Ed. Mog. verklaringe ende belofte oock wel hadden



VAN DE ACTE VAN S8CLUSIE. 30c
den behooren het werck in dier voegen te hervatten, als 't felve van den beginne af gemanieert was geweest, ende dienvolgende niet bij feparate deliberatie, maer met onderlingh concert van uwe Ed. Gr. Mog. ende derfelver confideratien, op 't voorfz. fubject alvooren gehoort, daer toe te treden, te meer, alfoo daer over, de faecke noch in haer geheel zijnde, door fpeciale Gedeputeerden, tot dien eynde laestmael naer Zeelandt afghefonden , van weghen uwe Ed. Gr. Mog. ten overvloet conferentie ende communicatie aengebouen ende verfocht is geweest, welcke aenbiedinge ende verfoeck d' opghemelte Gecommitteerde Leden niet hebben konnen begrijpen, fonder quetfinghe van de Unie» en inverfie van de oude ordre ende forme ghedeclineert, ofte gheweijgert te hebben konnen werden.
Wat nu wijders de materie ofte ftibftantie van de voorfchreve concepte Refolutie aengaet, &c.
Aldus geformeert den 33 October 1651.
Geè'xtraheert uyt feecker advijs van Commisfarisfen van de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt gheregiftreert in haer Ed. Groot Mog. Refolutie-Boecken, onder dato den negenthienden November 1052. ende bevonden daer mede te accordeeren.
Herbt. van Beaumont,



JiCJ STüCKEN, TER STAVINGE
Notulen van de Generaliteijt, met de Propofitie bij die van Zeelant gedaen tot defignatie van den jongen Heere Prince van Oraigne tot Capiteyn Generael ende Admirael.
ExtraSt uyt het Register der fecrete Rejelutien yan de Hoog Mogende Heeren Staten Generael der Vereenicbds Nederlanden.
Lunaj den 28 Julij 165-3.
No. 11. L/e Heeren aenwefende Gedeputeerden van de Provincie van Zeelandt, hebben uijt fpecialen last van de Heeren hare Principalen ter Vergaderinge geëxhibeert, oock vervolgens doen leien derfelver Provinciael advijs, al op den een-en-twintighften September des voorleden Jaers 1652. geformeert, raeckende het ftellen van een aenfienlijckende gequalificeert Hooft, tot directie ende beleydt van de Kriighs-faecken , foo te Water als te Lande, onder den titul van Capiteyn ende Admirael Generael, metten gevolge ende aenkleven van dien, verfoeckende om de redenen, mondelinge gereprsefenteert, midtsgaders in hetfelve Provinciael Advys vervat, dat de andere Provinciën haer daer mede willen conformeren, ende dienvolgende hare Provinciale Advyfen dies aengaende ten fpoedighften inbrengen, zijnde het voorfz. Provinciaal Advys alhier naervolgende van woorde te woorde geinfereert.
De Staten van Zeelandt haer latende den jegenwoordigen bekommerlijcken toeftant van faecken



VAN DE ACTE VAN SECLÜSIE.
3»
ken ten hooghften ter herten gaen, ende veele fwarigheden (die Godt Almachtigh verhoede) niet alleen ter Zee, maar oock te Lande te gemoet fiende, ende dien volgende acht gevende op de middelen, waar door de voorfz. perplexiteyten, onder Godes fegen, fouden mogen werden voorgekomen, ferieuflijcken ghedelibereert hebbende op het beleydt, ende behoorlijcke ordre in de faecken, foo te Water als te Lande, te ftellen, hebben goet gevonden ende verftaen, niet alleen dienftich, maar oock hoochnoodig te wefen , tot weeringe van alle difordre ende confufie, die tot droef heydt ende leedcwefen van alle goede Ingheietenendeurgaens werdt gefpeurt, als mede tot herftellinge van de oude ordre ende lorme, daer aen den Staedt, bij naer een gantfche Eeuwe, foo wel ende geluckelijcken fich bevonden heeft, dat een aenfienlijckendeghequahficeert Hooft, tot directie ende beleyt van de Krijghs-faecken foo te Water als te Lande, met den Titul van Capiteyn ende Admirael Generael geftelt werde, in welcken d'Oorlogs-deliberatien ende de circumferentie van alle de Provinciën, ghelijck als in een poinft gheconcentriceert, ende vereenicht mochten werden, om alfoo alle heylfame Refolutien, die dickwils langen tijdt fiuctueeren, ende buyten executie blijven, met beter fpoet, vafter beleydt, ende behoorlijcke fecretefle, ter intentie van de ghemeene Bondtghenooten, m 't werck geftelt te worden, oordeelende de voorfz. Staten van Zeelandt, om veele ende verfcheiden infichten, dat daer toe behoorde gedefigneert te werden den Jongen Heere Prince van Oraigne, foo ten refpefle van fijne Illuftre extractie, ende geboorte, als mede ten opfichte van de Univerfele aengenaemheyt ende merite van des felfs geflachte, wiens Voorfaten iucceffivelijck, felfs in de meefte fwarigheyt ende bij na gedefpereerde tijden, goet ende bloedt, foo couragieufelijck, als gheluckelijck, op gefet V 4, en-



312 STUCKEN, TER STAVINGE
ende geemployeert hebben, ende onder wekkers goet ende hoochwijs-bekydt Godt Almachtigh defen Staedt tot een heerlijcke ende glorieufe vryheyt gebracht heeft, ende in gevalle de genegentheyt van de andere Provinciën fich in defen met de hare quame te voegen ('t welck fy van hertenwenfchen ende verhoopen) fullen als dan, ende t'allen tijde fich bequamen omme, door een onderlingh concert ende goet verftant der gemeene Bondtgenooten te delibereren, ende refolveren op foodanigen Reglement, Conditiën en Voorwaerden, midtfgaders op eene generale, ende particuliere Inftructie, als men fal oordeelen tot uytvoeringe van de voorfchreve refpective Charges, noodich te wefen, als mede om te Ietten ende difpicieren op een wel ervaren, ghequalificeert Perfoon, die gheduyrende de minoriteytvan den voorfz. Heere Prince van Oraigne, als Luytenant Generaal in beyde Chargien fijne plaetfe mochte bekleeden, zijnde van haer zijde genegen dat daer toe verfocht ende gheeligeert werde de Heer Graef Wilhelm van Naflau Stadthoudervan Vrieflandt, met dien verftande,dat ondertuflchen de gemelte Prins gheeduceert, enopgevoedt werde door een bequame en GodtvruchtigePerfoonen die den felven in de ware Gereformeerde Religie, ende in de kennisfe van de Regieringe, met alle forchvuldigheyt, ende wijf heit, fullen onderwijfen.
Waer op ghedelibereert zijnde, hebben d'aenwefende Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Gelderlandt op de refumptie verfocht Copie , van 't voorfz. fchriftelick advijs omme te communiceren aen de Heeren here Principalen, met verklaringe nochtans, dat de propofitie ende deliberatie volgens het verfoeck van de Heeren van Hollands t$ee of drie dagen uytgeftelt moge blyven, &c. Accordeert mettet vooriz. Regifter.
J. Spronsfen.
Re-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
3*3
Refolutien van Hollandt, daer bij blijckt dat d'Heeren Staten van Zeelant op 't aennemen van den Coninck van Vranckrijck feparatelijck, ende fonder voorgaende communi. catie van die van Hollandt nebben gerefolveert.
Extratten uyt de Registers van de Heeren Staten van Hollandt.
Den elfden September 1584.
Prefenten, C. Beveren, Moerkercken, Vos Vranck, Berckhout, Brasfer , IVillem ' Adriaenfz. ende van der Veccke.
No. ia. Xs gerefolveert, dat-'t Advys van die van den H00 gen en Provincialen Kade, mits ga. ders die van de Kamere van de Rceckeninge in Hollandt, aengaende de faecken van Vranckrijck,, den voornoemden Gedeputeerden voorgelefen, mede fal worden overghefonden aen de Staten van Zeelandt, ofte haerluyder Gedeputeerde Rade» bij Misfive, als hier na volght.
Edele, Erentfeste , Wijfe feer discrete Heeren ende waerde Bondtgenooten.
Alfoo wij, overmits de gewichtigheijt van de faecke, verfocht hebben, 't Advys van die van den Hoogen ende Provintialen Rade, mitsgaders de Luyden van de Rekeninge in Hollandt op 't gunt bij den Heere d'Efprenuaux , mitsgaders v $ die



SM- STUCKEN, TER STAVINOE
die van Brabandt, ende Vlaenderen, ons is voorghekomen, aengaende het aennemen van den Coninck van Vranckrijck, omme in diligentie aen de Steden van Hollandt overgefonden, ende daer op gelet te mogen werden, als naer behooren, hebben wij dubbelt van defen advyfe, uwer E. neffens defen mede willen overfenden , omme" uwer E. mede te mogen dienen, daer ende al* fulcks behooren fal uwer E. voorts adverterende , dat d' Edelen ende Steden van Hollandt aengenomen hebben den xx. defer Maent binnen den Hage op de voorfz. faecke, haerluyder antwoort ende Refolutie inne te brengen, ten eynde uwer E. hen daer naer mede mogen hebben te reguleren.
Den feventhienden September 1584.
Xs geordonneert, dat dubbeld van de Brieven van die van Zeelandt. van den vijftienden defer, daer bij Jij verklaren aireede Refolutie genomen te hebben, ende gearresteert op den Trattate met de Kroone van Vranckrijck, aen de Edelen ende alle de Steden van Hollandt,, mede fal worden overgefonden, ten eynde bij hen daer op gelet mach worden , als naer behooren.
Den derden October 15-84.
Bij Roelfz. Valck, ende van der Veecke, van wegen ende deur 't fchrijven, van heure Principalen, ernflelijck verfocht aen de Staten van Hollandt, dat fij luijden mede promptelijck willen refolveren, aengaende de faecke van Vranckrijck, alfoo die van Zeelandt, fulcks g< daen hadden, tot confervatie van de Geünieerde Pro-
vin-



VAN DE ACTE VAN SECLUSTE. 31$
viritien, achtervolgende haerluyder Refolutie, bij henluyden den Staten voorgelefen.
Accordeert met de voorfz. Registers.
Herbt. van Beaumont.
Refolutien van de Staten van Hollandt, daer bij blijckt dat bij de felve Bartholomams Grijphius affonderlijck aen den Coninck van Denemarcken gefonden is.
Extracten uyt de Refolutien van de Heeren Staten van Hollant ende Weft-Vrics landt in haer Ed: Groot Mog: Vergaderinge genomem op
den tweeden Junij 1579.
No. 13. Jjartholomeus Buys alias Griiphius, is gecommitteert, ommece trecken aen den Coninck van Denemarcken, ende aldaer met alle reverentie, eerbiedinge ende bequame wegen, ende middelen aen te houden, ende te wege te brengen, dat de Schepen aldaer aengehouden, ontilagen mogen werden, ende voorts hem behoorlijck t'informeren op de exacrien, die daghelijcks van alle Coopmanfchappen ende goederen in de Sont genomen worden , ende den Staten daer van in deligentie t'adverteren.
Den vijfden Junij 1579.
Staten hebben verklaert ende gherefolveert, dat BartholomeusGrijphius Buys, op fijne
rey-



STUCKEN, TER STAVING* t
ipyfe naer Ooftlandt, ende gheduyrende den tijdt dat den felven aldaer vaceren, van wegen t gemeene Landt 's daeghs fal genieten drie ponden van veertigh grooten, boven alle vrachtkorten, ende andere onkoften, van depefchen. die daer-en-boven op d'affirmatie van den voornoemden Grijphius betaelt fullen worden.
Den drie-en-twintichften Julij 1579.
De Staten hebben gehoort 't rapport van haerluyder Gecommitteerde Bartholomeus Grijphius ende daer uyt verftaen, dat fijne Majeft. den Coninck van Denemarcken, verklaert hadde dat hii omme alle vrundtfchappe, met defe Landen t' onderhouden, die twee Oorloch-Schepen hadde ontflagen, maer niet gehengen wilde, dat eenige Oorlogh-Schepen uyt defe Landen op fijne Majefteyts ftroomen fouden komen, die hv felfs met fijne Schepen bevrydert wilde, dan foude niet te min fijne Majeft. goet reguard daer op doen nemen, foo verre by tempeefte eenige Oorlogh-Schepen op de felve ftroomen mochten komen. Dat voorts die felve Gryphius, hem hadde geinformeert, dat de Last-gdden in de Sont waren vermeerderende, overmifs d'onderhoutvan de Schepen, dienende tot bevrijdinge van de
Sg°"at£' °uP dt V00rfz- Vroome,* dat mede die van Hamburgh, met fijne Majeft. waren accorderende, dat fijluyden vrydomme in der Sont van haerluyder Coopmanfchappen voortaen senieten fouden, mits furnerende hondertduvfent Dalers, op vier Jaren dat men wel ftaet te let ten. len eynde de Coopmanfchap binnen defe Landen daer mede, niet en werde geprejudici-
Accordeert mette voorfz. Refolutien,
Herbt. yan Beaumont.
Ex-



VAN DE ACTE VAN SECXUSIE. 317
Extracten uyt de Regifters van de Generaliteyt, daer bij blijckt dat eenige Provinciën feparatelijck hebben gebandelt metten Hertoch van Anjou, Alancon, &c.
ExtraÜ uyt de Commisfie ofte Procuratie, gegeven aen de Heeren Ge/anten van de Stalen Generael aen den Hertoge van Anjou, Alanfon &c. omme den felven tot Prince van den Lande aen te nemen, gheregiftreert in feecker Franfch Depefche-Boeck. van den Jare 1579. tot 1583. berujlende ter Griffie van Hare Hoog Mog: e?ide ongenombreert.
No. 14. Atous ceux, qui ces prefentes verront, ou oirront, Salut. Comme ainfï foit, que les Eftats des Provinces Unies & asfociées, &c Pource eft il, que lefdits Eftats pour fe gual rantir d'extrême ruine & perdition, ont efté ne-ceffités de penfer a bon efciet a un extreme remede, & tel que droicr, de nature, enfemble en vertu des droicis, libertés, couftumes, & ufances du pays, leur competé, c'eft k fgayoir de prendre leur refuge aillieurs: fur quoy ajant efté Ionguement, & meurement delibere' par les Eftats des Provinces, & convocqué les communautés des Villes, font finalement, fi avantvenuz, que ceux de Brabant, Flandres, Hollande, Zeelande, Malines, Frife & Ommelandes, ont pris un pied final pour fe delivrer de la ditte guerre, & redrefler ces diéts pays en leur anciene fleur cc profperité, & en la liberté de leur droiéh, ufances & privileges, telle quelle leur a efté delaiffée de leurs anceftres, & fuivant cefte, font reMus , d'envoyer vers Monfeigneur le Duc d'An-
jou,



3l8 STUKKEN, TER STAVINGE
jou, Frere du Roy Tres Chreftien, &propofer a fon Altefie Teftat du dit pays, & en oultre de traitter & accorder avecques icelles fur les moyens de ladite delivrance oc redreffement du pays, - fuivant les Articles, conditions, & Inftructions fur ce dreiïez; & combien qu'aulcunes, Provinces, afcavoir, Gueldres, Tournay, Tournefis, Vt* recht* 6? OyerTjJel, n'onc pas encores pris entiere, & finale refolution, &c
Nous Deputez de Brabant, Flandre, Ho!lande9 Zeelande, Malines, Frife, & Ommelanden, en vertu du pouvoir qu'avons des diétes Provinces, Nous afleurants aufiï que les aultres Provinces nos Voifins ne fe vouldront desjoindre, ou feparer de nous fuivant la declaration, qu'ils nous en ont faiétes, & les Communications, que fur ce cas enfemble avons euës, & pour plufiers autres raifons a ce Nous mouvantes, n'avons trouvé convenir de plus dilayer 1'execution de ladite Refolution de nos dictes Provinees, & pour ceft effect, nous confians du tout en la fidelité fans & prudence des Sieurs Philippe de Marnix, Seigneur de S. Aldegonde, Confeiller d'Eftat, &c.
Faiften Faflemblée des Eftats Generaulx le xij. d'Aougft 1580. fignée, A. Blyleven & I. Houftlin, & feellée d'un grand Seel defdicts Eftats de cire rouge a queüe pendente.
Accordeert mette voorfz. geregiftreerde Commisfie.
J. Spronsfen,



VAN DE ACTS VAN SECLUSIE.
3»9
Extraft uyt het ordinaris Regifter der Refokttien van de Hoog Mog: Heeren Staten Generael der vereenigde Nederlanden.
Den twaelfden Augufti 1580.
Alfoo in de Procuratie, die de Heeren mede nemen, om te tracteren metten Hertoge van Anjou zijn geftelt defe woorden, Nous affeurans auf~ fi que les fufdiSts Provinces voifines ne vouldront auleunement fe desjoindre & feparer de nous. Soo hebben die van Vtrecht verklaert, dat lij bijgebreecke van Procuratie, in de voorgaende woorden niet geconfenteert en hebben, daer af fij note begeeren ghehouden te worden, op datfe van hunne Principalen niet gheculpeert en worden, yets buyten haere Commisfie gedaen te hebben.
Et ceux de Tournay ont declaré le mefme.
Ende die van Gelderlandt, als Vtrecht ende die van d'Ommelanden , gheven de Heeren te bekennen, of men 't confent in heuren refpect behoort puyrlijcken te ftellen, door dien fij geen abfolute Commiflie daer toe en hebben, maer alleenlijck, datfe hen niet en fouden opponeren, tegens 't geene bij de Generaliteyt, metten Hertoch van Anjou gehandelt foude worden.
Accordeert met het voorfz. Regifter.
J. Spronfen.
As-



33Ö • STUCSXEN, TER STAVIN&E
AEte van Renverfael, bij den Heere Hertoge van Anjou, aen den Prince van Oraigne gegeven.
No. 15. Op feeckere fwarigheden voorgeftelt, bij de Gedeputeerde van de Staten van Hollandt, Zeelandt ende Utrecht, wefende tot Antwerpen, in de openbare Vergaderinge der Staten Generael der Vereenigde Nederlanden, uytten name ende van wegen der voorfchreve Staten van Hollandt, Zeelandt ende Vtrecht ghefonden, noopende den Eedt te doen, bij ons aen de Staten Generael, ende van den Zegel, ende Tijtel die wy fouden hebben te nemen, ende andere faecken, klevende aen den Accoorde ende handel, tot Bordeaux gefchiet, den drie-en-twjntighften Januarij vijfthien honderteen-en-tachtigh, hebbende wel ver* iïaen d'omftandigheden, reden ende fondament der voorfchreve fwarigheden, begeerende te weeTen allen hinder ende verachterin'ge van onfe meejiinge, foodanige als volght. Welcke is hoewel dat in de voorfchreve Stadt Bordeaux 't voorfchreve verdrach ende handel is gemaeckt, bellooten ende beveftight, ten wedèr-zijden, ende dat wij onfen Eedt hebben ghedaen, Zegel ende Teyckeninge ghegheven tot Ratificatie der Arti • culen in den voorfchreven tractate geftelt, beloovende die den Staten puncluelijcken te houden, foo en is noyt onfe voornemen gheweeft, daer door die Pacificatie van Gent yets te verachteren, felfs niet die belofte bij om gedaen, aen onfen beminden ende Liefften Neve, den Prince von Oraigne , om in den felven Tratlate ende Eede te begrijpen de voorfz. Staten van Hollandt, Zeelandt ende Utrecht, mette Generaliteyt van alle de Vereenichde Provinciën. Ende daerom is't, dat blijvende
als



VAN tJE ACTE VAN SECLTJSIE. 321
als noch in defelve meeninge ende wille, wij wel hebben willen verklaren, gelijck wij verklaren bij delen, indien de voorfchreve Gedeputeerden van Hollandt, Zeelandt ende Vtrecht bij de Inftru&ie van de andere Vereenigde Provinciën, der Nederlanden, of ten aenfien vande veelheyt der ftemme, of om eenige andere redenen te vreden Waren den voorfchreven eedt te bewilligen ende te vernieuwen den voorfchreven Eedt, ende gemeen verdrach ende handel, dat wij daerom niet en verftaen, ende willen oock niet, dat uyt kracht ende ten aenfien van de voorfchreve Eedt, Zegel, Tijtel ofte faken, hangende aen 't voorfz. Verdrach, lij vorder verbonden ende ghehouden zijn, als ghefeyt is, te weten mette voorfchreve Provinciën te handt houden, eene goede ende oprechte, over-een-komfte, eenieheyt ende verdragh, om hem te voegen mette felvige irt t gundt belanght het beleydt defer tegenwoordige ende gemeene Oorloge , ende tot dien evnde oock, gheduyrende de felve Oorloge te contribueren, pro rato ghedeelte van hare quote, ende fich niette felve gedragen, foo op den voet ende loope van de Munte, als oock in alles wat betreffen fal de voorfchreve wederfijdige handthoudinge van de Privilegiën, Rechten, ende ghewoonten der refpeftive voorfchreve Provinciën, in voegen dat fij niet verbonden nochte g.1l^°ude" £l,Ien -IJn tot anderen laft noch Junfdictie, felfs niet in 't gundt foude mogen aengaen de bedieninge der Policie, foo van Steden, Dorpen, Gehuchten ofte andere Plaetfen, als m de voorfchreve Provincie van Hollandt, Zeelandt, ende Vtrecht, dan fullen blijven in den ielven ftaet, conditie ende qualitevt als die gheweest zijn foo bij de Pacificatie van Gent, aU bij de .belofte, als wij onfen lieven Cofijn den Prince van Oraigne ghedaen hebben; willende ende verltaende, dat fij bij hun gheheel fullen X blij-



343 STUCKEN, TER STAVINGE
blijven, fonder dat onder fchijn van den felven Eedt, wij fouden willen ofte mogen yets vorders vermeten: In kennifTe van welcken hebben de* fen gheteyckent ende doen fegelen. Gedaen tot Antwerpen den twee-en-twintichften dach Februarij vijfthien-hondert twee-en-tachtigh.
Nademael de voorfz. u48e van Renverfael genocch bekent is, oock ghedruckt ftaet in het feventhiende Boeck van den Oorfpronck der Nederlantfche beroerten, befchreven door Pieter Borre Fo/. 9. f00 is onnoodich gheacht de felve onder de oude Charters op te foeeken omme defe daer naer te auihentiferen.
N£ E£traa» waer by blijckt dat die van Gelderlandt, naer dat dWre Provinciën met den Hertoch van Anjou, Alancon, &c. hadden gecontracteert, oock den felven naederhandt op fpeciale conditiën tot haren Hertoge hebben aengenomen. 6
Extratt uyt het Reces, ofte affcheyt, der Generale Staten geregistreert in feecker Depefche-Boeck van den Jare 1582. ende 1583. be. ruftende ter Griffie van haer Hoog Mog : ende gequoteert met No. 25.
Art. 3. Dat dienvolgende mede fijne Hooghevt heeft gedaen, ende reciprocquelick ontfangen den generalen Eedt van de Gedeputeerden , der voorfchreve contraherende Provinciën op het onderhoudt ende volkomen des voorfchreven Tractaets, volgende d'Acre daer van zijnde, in date
ckn



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. jfj
den feven-en-twintighften Martij, ende waer van ter weder-zijde Chertres fullen gegeven worden in behoorlijcke formen.
4. Waer bij ende over de Gedeputeerden van Gelderlandt, ende Vtrecht mede hebben geafïïfteert, onder Acte van non prejudice, ende fonder den Eedt voorfz. ghedaen, of ontfangen te hebben, als niet hebbende, noch oock die van Over-Yflel, wekkers Gefanten tot defer Vergaderinge niet en zijn verfcheenen, met fijne Hoogheyt voor alfdoen noch niet gecontracteert, Dan hebben die yan Gelderlandt voorfz. federt met ftjne Hoogheyt af gehandelr ende bejlooten die Poin&en* foo Generale als Particuliere; waer op fijne Hoogheyt bij henlieden, als Hertoge van Gelre ende Grave van Zutphen is erkent ende aengenomen. Hebbende den derden Aprilis, den voorfz. Generalen Eedt mede ghedaen, ende ontfangen in de vergaederinge van de Generale Staten, &c.
Aldus gedaen ter Vergaederinge van de Generale Staten, der Geünieerde Nederlanden, den derden Mey, vijfthien-hondert twee-en-tachtigh.
Accordeert met het voorfz. Reces.
jf. Spronsfen.
Refolutien van Hollandt, waer bij blijckt dat de felve feparate befendingen naer die vanBre-, men gedaen hebben.
Extratten uyt de Refolutien van de Heeren Staten yan Hollandt,
Den 18 Juh'j 1581.
No. 17- Is gehoort 't Rapport van den Raedtsheer Cafejnbroot, Pieter Janffz. Verboom, ende X a Ba»



3H STUCKEN, TER STAVINGE
Barent Pieterflz., aengaende den handel, ende Negotiatie bij hen luyden gehouden, op de Inftruélie ende last van fijne Excellentie, ende den Staten van Hollandt, met die van Bremen, daer uyt verftaen is, dat de felve van Bremen perfifteren bij de laften ende Ordonnantie by henluyden op den Harinck, aldaer komende uyt Hollandt , gheftelt fonder dat de felve van Bremen haerluyder antwoort bij gefchrifte hebben willen gheven, waeromme den voornoemden Gecommitteerden geordonneert is, haerluyder antwoort den Staten te leveren in gefchrifte, ende zijn gecommitteert Cant, Oldenbarnevelt, ende een van Enckhuyfen, mette voornoemde Gecommitteerden, omme met fijn Excellentie t'adviferen , in wat voegen bequamelijcxt hier inne voorfien fal worden.
Den 25 Julij 1581.
Is den Staten gherapporteert, dat by fijne Excellentie gehoort zijnde 't rapport van de Gecommitteerden die tot Bremen waren gefchickt, ende daer uyt verftaen hebbende, dat die van Bremen niet hebben willen verftaen tot afdoeninge van de Laften ende nieuwicheden by henluyden geftelt op den Harinck, niet tegenftaende wat Remonftrantien by die van Hollandt daer toe gedaen * fijne Excellentie verftaen ende oock verklaert heeft, dat foo wel by fijne Excellentie als den Staten van Hollandt, aen die van Bremen fal gefchreven worden, dat fijne Excellentie ende den Staten voornoemt, egeene goede ghenoeghen en hebben kunnen nemen, met d'antwoort, ende affcheyt, dat by die van Bremen, den voorfz. Gecommitteerden is gegeven, daer fij luyden verklaren, dat fij luyden niet en verftaen al fulcke laften ende nieuwicheden af te ftellen, ende
daer-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
daeromme fijn Excellentie, ende de Staten voor-*, noemt ^ievan Bremen alfnoch wel willen verfoecken, ende vermanen alfulcke laften, ende nieuwicheden af te ftellen, of dat anderfints de felve ghenootfaeckt fullen zijn daer tegens met gelijcke middelen te doen voorfien.
Accordeert met de voorfz. Refolutien,
Herbt, van Beaumont,
Aften, waer bij blijckt dat d'Heeren Staten van Holland apart een Agent in Engelandt hebben gehadt.
Extrabïen uyt de Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt ende Weft- Vrie/land* in haer Ed, Groot Mog. Vergaderinge genomen, op
Den 13 October ig8i.
No. 18. Op poinct van de verfchrijvinge, of een Agent in Engelant gefchickt foude worden, ende wie daer toe foude worden gecommitteert, ende op wiens name, hebben de Staten verklaert, dat fyluyden, hoochnoodich bevinden, metten eerften in Engelant een Agent te fchicken, ende dat fyluyden daertoe egeene bequamer Perfoone bevinden, dan Joachim Orteil, als bekendt, bennndt ende gherefpecteert zijnde, onder den Coopluyden aldaer, midtfgaders in 'tHofF van hare Majefteyt, Ende dat defelve van vegen die van Hollandt ende Zeelandt, fal worden gecommitteert, alles op alfulcke gagie, In/iruSie, ende X 3 lafi%



S-OÖ STUCKKN, TER ffTAVINGE
laft, als met den felven fal mogen worden gehandelt, ende geaccordeert, daer toe Reynier Cant, ende Oldenbarnevelt zijn gecommitteert, midtfgaders omme te redrefleren d'Infiruétie daer toe dienende, omme de faecke van de Landen van Hollant ende Ingefetenen van dien, ende oock van die van Zeelandt te helpen voorftaen , vorderen ende addrefferen, ten eynde alle arreften, nieuwicheden ende andere laften, belet, afghedaen, ende voorkomen moghen worden, ende die van Hollandt ende Zeelandt, inhaerlieder gerechticheyt geconferveert.
Den 30 Mey 1582.
j§ijn den Staten voorgelefen, ende bij hen gehouden voor gearrefteert, de Commiffie en de Brieven, die den felven als Agent Generael van wegen die van Hollandt ende Zeelant, fullen worden mede gegeven, foo aen de Coninginne van Engelant, den Raet van haere Majefteyt, aen de Heeren Bourglen, ende Malfinghen, midtfgaders den Gouverneur van de Engelfche Natie, fulcx de felve hier naer ftaen geregiftereert. Ende is voorts geordonneert, dat den voornoemden Agent in des ghemeene Lants faecken fal houden cor» refpondentie, met den Secretaris van de Staten, omme de Staten voorts voorgedraghen te worden. Dat mede tuffchen den voornoemden Agent ende Secretaris, een fecrete Chifre, ofte Alphabete ghemaeckt, ende in der noot gebruyckt fal mogen worden: Dat mede den voornoemden Agent tot betalinge van fijne toeghevoechde gagie, tot twee duyfent Ponden, van xl. grooten Hollant, fal wefen geaffigneert, op den Ontfangher Generael, Cornelis van Mierop, ende voorts den felven Agent, thien hondert Ponden, over een halve Jaer gagien óp de hant gereet fal gegeven worden. GOM-



VAN ETS ACTE VAN SECXUSIE. $37
COMMISSIE.
A tous ceux qui ces prefentes lettres verront ou oirront Salut, Comme pour certaines bonnes Confiderations tant au regard de la Majefté d'Angletterre que pour 1'entretement de rancienne.' bonne, & mutuelle correfpondence, que de tout temps a efte' aux commerces, negotiations, & tranques entre fes Subjetz, & ceux du pays d'Hollande, les Eftatz de Hollande ont trouvé conve. nable & neceffaire d'envoyer devers Sa Majefté quelque perfonne aü'euré pour eftre, & fe tenir avec bon contentement de Sa Majefté en la Court & Royaume d'Angletterre, comme Agent ordinaire & general des Eftatz & Pays d'Hollande pac moyen & intervention duquel tous differents, & queftions furvenantes,d'une part, & d'autre pourroient eftre ofcez, & affopis, effemble les affaires des Eftatz, ou habitans d'Hollande, par de la conduicts comme il appertient, pour ce eft il, que lefdits Eftats fe confians entierement en la preud'hommie, experience, fidelité, & difcretion du Sr. Joachim Orteil, ont requis & commis requirent, & commettent plainement par ceftes, le^ dit Orteil, luy donnant charge expreffe, & Mandement fpeciael pour & au nom de ceux d'Hollande, comme leur Agent fufdit, fe tranfporter & tenir a Ia court & Royaume d'Angletterre, au bon plaifir de Sa Majefté & ilJec fur les lettres de faveur* addrefe, & Credence du Triftllujlre Prince d'Oraigne* &c. & defdits Eftats vers fadite Majefté , faire tels de bvoirs & fidels Offices que les affaues de ceux d'Hollande fufdit puiffent eftre recommandez advancés, Juftifez, & les habitans dudit pais patrocinez, affiftez, & foubftenus en leur bon droiét, ou befoing fera, Ie tout a 1'honX 4 neur



3S8 STUCKEN, TER STAVINGE
neur & fervice de Sa Majefté a 1'augmentation de 1'ancienne amitié & trafique, & diffipation de routes querelles, controverfies, & mauvaifes intelligences, qui entre les fubjects dudit Royaume, &ces Provinces peuvent eftre introduictz, fufcites, & engendrés, ou qui encores y pouroyent furuenir, en oultre faire tout ce qua un bon & fidel Agent Generael, en tel cas convient, donné a la Haye fous Ie Seau defdits Eftatz le xxx. de May. 1583.
Lettre a la Royne.
^/fadame nous ne doubtons aulcunement que voftre Majefté ne foit fort bien affeurée du Zele &. finguliere devotion, qu'avons tousjours porté a 1'endroiér. d'icelle, & le refpect qu'avons eu a la grandeur, & authorite' de voftre Majefté, neantmoings pour en rendre plus ample tefmoignage, & declaration aulfi pour avoir dorefenavanr, aulcune perfonne per le moyen duquel, les differents furvenants entre les fubjects de voftre Majefté & les gens d'Hollande, fur le fait de leurs commerces rautuels & train de marchandife puiffent eftre tant mieux moyennez, & affopis, &par eonfequence toute ancienne amitié, & bienveuillance reciproquement entretenue, ce que par Ie dit ne fe pourroit faire, fi commodement, avans trouvé non moings expediënt que neceflaire d'envoyer devers voftre Majefté le Sr. Joachim Orteil luy ayant en premier lieu donné charge de baife'r treshumblement les mains de voftre Majefté de nof"tre part, & 1'affeurer du grand delir qu'avons de continuer en la devotion qu'avons par cy deuant porte a Icelle, & portons encores prefentement & de refider avec la bonne grace, & plaifir de voftre Majefté en fa Cour, & Royaume, comme poftre Agent General, a 1'occafion de quoy fup_
pli-



VAN DE ACTE VAN SECLTJSIE. 320
plions (reshumbleraent è voftre Majefté, quil luy plaife, 1'accepter pour tel, & tenir en fa Royale proteftion, en luy donnant avec foy entiere benigne audience, quantes fois befoing fera, de remonftrer aulcune chofe a voftrer Ma eftédenoftre part en fa qualite fufdite, foit pour le publicq ou quelque particulier, ne faifant doubte que fa prelence fervira grandement k reprefenter a 1'endroict, de voftre Majefté noftre affedion finguiiere, & fon induftri & dexterite', tant a maintenir 1'entrecuiirs de la traficque refpectivement qu'a de mefter plufieurs controverfes qui s'engendrent fouventefois par quelque mal entendu d'un cofté & d'aultre & fur ce, apres avoir prefenté a voftre Majefté Royale nos treshumbles recommandations & feruices, fupplions le Createur Eternel.
Madame de profperer voftre Majefté en fes haults & heroiques defirs, & luy donner vie tresheureufe & longue. Efcript a la Haye le 20 Tuillet 1582.
Is mede volgende 't advijs van fijne Excellentie» gehouden voorghearrefteert, het Renverfael, dat bij den voornoemden Agent Ghenerael de Staten voornoemt fal worden overgelevert, als hier naer volcht.
RENVERSAEL.
InftruÜie die Joachim Orteil, als Ge committeer* de Agent van wegen de Staten van Hollandt, binnen den Coninckrijke van Engelandt belooft heeft, naer te komen en f achtervolgen. ,
1. Eerft fal den voorfchreven Orteil binnen den voornoemden Coninckrijcke gearriveert, ende geaccommodeert zijnde, hem addrefferen aen den genen daer 't felfde fal noodich wefen omme te X 5 cap-



3S<«» STUCKEN, TER STAVINGE
capteren de benevolentie, gunfte ende faveur van den felfden, tot den Lande van Hollandt, mitfgaders d'Ingefeten van dien, in haerluyder Trafficque, Coophandel ende andere gerechticheyt, ende entrecourfen, die bij den felven Coninckrijke, tulfchen den Nederlanden, ende die van Ooftlant, eertijts zijn gemaeckt, ende daer toe mede overleveren de Brieven van Credentie, die den voornoemden Orteil fullen worden mede gegeven.
2. Sal hem neerftelijck informeeren, ende onderfoecken op alle Charteren, Brieven, ende andere Munimenten, die dies aengaende, binnen den voornoemden Coninckrijcke fullen berufcen mogen, ende daer af dubbelt auótentijcq recouvreren, foo verre 't felfde eenichfints fal doenlijck wefen, ende van alles den Staten adverteren ende onderrechten.
3. De voornoemde Orteil, fal mede alle neerfticheyt doen, omme metten eerften onderrecht te zijn, van alle gelegentheyt der faecken, aengaende de fchulden, ftaende tot lafte van die van Hollant ende Zeelant, ghefamentlijck, ende van elck der voorfz. Landen in 't byfonder, verfchenen, ende noch te verfchijnen, ende neerftelijck daer inne voorfien, dat alle provifien van Arreften, diefaengaende verhoedt mogen worden, ende die aireede verleent, ende in 't werck geftelt fouden mogen wefen, weder afghedaen ende ghefurcheert mogen worden, tot dat by de Staten voornoemt, anders daer inne fal wefen voorfien.
4. Sal getrouwelijck Negotiëren ende handelen, in alle faecken daer toe den felven gheduyrende fijnen voornoemden dienft, verfocht ende belaft fal werden by fijne Excell. ende Staten voornoemt, en oock van andere Ingefetenen der voorfz. Landen, hebbende voorfchrijvens van fijne Excell. ofte den Staten, ofte van eenige
Ste-



VAN DE ACTE VAN SECLTJSIE. 331
Steden van Hollant, ofte die hem voor goede Ingefetenen van Hollant bekent fullen zijn,/»». der hem naer eenich fchrijvens ofte bevel, van eenige andere Provintien in V Generael ofte particulier te reguleren, dan met confent van de Staten van Hollant.
f. Sonder dat den felven Orteil, vet fal doen op eenich bevel ofte fchrijvens van de Staten ofte Steden van Hollant ofte Zeelant, elcx in 'c particulier, in faecken die d'Unie concerneren ofte prejudiciëren fouden mogen, ofte in de Negotiatie, d'eene of d'andere Steden van Hollant verhinderen ofte nadeelich zijn.
6. Ende fal geen onderfcheyt ofte uytneminge maecken van den Inghefetenen van Hollant, aen hem geaddreifeert, ofte affiflentie verfoeckende maer den eenen fo wel als dén anderen dienftichlijck ende vorderlijck zijn, ende fo verre tuffchen eenige Ingefetenen van Hollandt, aldaer eenige gefchillen mogen vallen, ofte verrijfen, fal alle moghelijcke vlijt aen wenden, omme de felve mette befte middelen te beftichten.
7. Ende fai alle goede correfpondentie houden, met alle Gefanten, ende Agenten, die van wegen den Staten Generael, ofte der Geünieerde Provintien, binnen den voorfz. Coninckrijcke fullen verfchijnen, ende gehouden worden, ende voorts metten felven moghen helpen adviferen, ende vorderen alle 't gunt lbo de voorfz. Landen van Hollandt, als den Geünieerde Ne dunden dtenftich ende vorderlijck fal mogen
8. Sal den voorfz. Orteil fecreet houden alle t gunt den felven, in bevel van die van Hollandt voornoemt fal mogen hebben, ende voorts den Staten voornoemt advertentie doen van alle occurentien ende andere handelinghen, 't zii uyt wat quartieren 't felfde foude mogen wefen, die de gemene faecken van den Landen,
ofte



53* STUCKEN, TER S TA VIN GE
ofre eenige Steden van Hollandt eenichfints foude mogen concerneren, des fal hij t'allen tijde des noodich zijnde, fijne Brieven met exprefle Boden mogen overfchicken, ten minften kofte van den Lande, naer de gelegentheyt des tijdts, ende haefte van faecken.
9. De voorfz. Orteil, fal voor al mede aenhouden ende beneerftighen, dat alle nieuwicheden, die tot befwaerniffe ofte belaftinge van die van Hollant, binnen den voornoemden Coninckrijcke, opgeftelt zijn, ende noch aengerichtfouden moghen worden geweert, ende metten eerlten afgedaen, pnde voortaen belet mogen worden , foo wel in 't laden ende ontladen van eenige Goederen, ende Coopmanfchappen, als anderfints, ende in alles voor foo veel mogelijck is, beforghen, ende vorderen wes tot bevrijdinge van der Zee, ende Coophandel van die van Hollant, op Engelant, eenichfints dienende is.
10. Byfonder dat alle Schepen, ende Goederen, van die van Hollandt, die by eenige Piraten aireede genomen zijn, ofte noch ghenomen fouden moghen worden ('t welck Godt verhoede) gereftitueert, ende ontilagen mogen worden. Ende dat voorts alle goede opficht binnen den voorgenoemden Coninckrijcke, teghens alle Piraten, Zee-roovers, ende anderen, mach werden genomen, als naer behooren.
11. Ende fal voorts de voornoemde Orteil, wel ende ghetrouwelijck naerkomen ende uytvoeren, alle 't gunt hem by ofte van wegheh fijne Princelijcke Excellentie, ende den Staten van Hollant eenfamentlijck, ofte byfonder in heuren affairen aldaer vorder gelalt, ende bevolen fal worden, doende'van alle fijne befoignen, ende wedervaren, goede pertinente ende getrouwe advertentie, nemende in alles goet refpect op *t gunt ten dienfte van hare Majefteyt ende confervatie van de oude goede INaburighe vruntfchap ,



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 533
fchap, tuffchen hare Maiefteyts Coninckrijcken, ende Landen van Hollandt ende hare Bondtgenoten fal mogen frrecken.
12. Vooralle welcke dienften, vacatiën, moeyten ende koften die uyt faecken van dien by den voornoemden Orteil, binnen den voornoemden Coninckrijcke, gedaen lullen moeten worden, in'treyfen van d'eene plaetfe tot d'andere, daer 't felfde fal noodigh wefen, de voorfz. Orteil Jaerlijcken genieten fal , de fomme van twee duyfent vier fiondert Ponden, van xl. grooten, te betalen in vier termijnen, daer toe generale Ordonnantie verleent fal worden, op de Affignatie dies aengaende ghedaen, onvermindert 't gunt hij van die van Zeelant fal mogen ftipulen; indien de felve hem in gelijcke dienften fouden willen, ofce begeeren te ghebrtiycken, 't welck den voornoemden Orteil fal mogen doen met advijfe ende believen van de voorfz. Staten , met verder belofte dat den voornoemde Orteil In fijne jegenwoordige dienft ende tracrement, als Commiifaris van de Monfteringhe wederomme fal worden gebruyckt ende gheftelt, foo verre men hier naer verftaen mochte fijne Commiifie als Agent te revoceren, gedaen in den Hage, den 30 Mey 1582.
Onderftont gefchreven by de hant van Joachim Orteil, alfoo my moghelijck in de gemeene faecke eenige affairen fouden mogen bejegenen, fo deur laft van fijne Hoogheyt als anderen, daer inne ick uyt krachte van de voorfz. Inftructie niet foude zijn verbonden, heb ick vorder belooft daer inne niet te doen, in prejuditie van die van Hollandt, dan met voorgaende advijfeende laft van der Staten der felver Landen.
Accordeert mette voorfehreven Refolutien,
Herbt. van Beaumont.
Mis.



334 STUCKEN, TER STAVINOE
Misfive van Joachim Orteil uyt Londen in Engelandt, gefchreven aen de Staten van Hollandt, daer bij blijckt dat den felven Orteil, ■wefende in Commiffie van de Generaliteyt in Engelant voorfz. oock particuliere Inftrucïie van vier Provintien heeft gehadt.
Mogende* Edele* Hoogh-geleerde* Wijfe, feer Voorfienige Heeren.
MIJN HEEREN.
No. 19. Alfoo ick, naer vele moeyten, calmen ende contrarie winden, eyndelijck niette hulpe des Heeren, half roeyende, op den 7. defes onder 't Voorlant van Engelant omtrent Zantwits gearriveert zy, hebbe ick my alfoo balde naer 't Hoff van hare Majefteyt tot Otlant hegeven, ende de felve, als oock de Heeren van haren Raet, foo wel in 't particulier, als generael, den jeghenwoorgen Staet der Landen in 't lange vertoont, ende hoe hooghlijck haer, als oock andere Christen Potentaten importeerde den felven met prompte adfiftentie te behertigen , alhier onnoodigh foo lange te verhalen, &c.
Ende nademaei ick uwer Mog. Ed. t'mijnen vertrecke belooft hadde, de felve alfoo balde t'mijner aenkomfte in Engelant, in alder rondeur; ende finceriteyt te verwittigen, van 't geene mij den Staedt onfer Landen concernerende, aldaer foude bejegenen.
Soo ift, dat in 't eerfte, ende foo veel aengaet de faken ende Inftrucïie van de Generaliteyt* fullen uwe Mog. Ed. uytte byghevoeghde Copye harer Majefteyts antwoort, ende Refolutie dies aengaende hebben te vernemen,
Maer



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. S35
Maer foo veel Hollandt, Zeelandt, Vriefiandt ende Utrecht in haer particulier concerneert , naer dat ick hare Majefteyt de verbalen met eenighe Gecommitteerden gehadt, tot diveriche reyfen felfs in Perfoon, ende in 't langhe ghecommuniceert hadde, bevonden haer de felve, als oock den Heere Grave van Lycefter, Houwert ende Walfingen, mitfgaders de Heere Groot Thefaurier, verwondert dat fo weynich reguarts op hare Majefteyts voorgaende, ende foo vruntlijcke prefentatie genomen was, ende dat men hem befwaert foude vinden de felve, volgens hare begeerte , verfekertheyt van Steden te geven; gelijck als ofte fchijnt dat den Coninck van Vranckrijck de defenfie der Landen, ofte d'Orloge op hem foude nemen, fonder dies aengaende grootere ende meerdere, tot fijn contentement, ende genoegen te hebben, dan by hare Majefteyt verfocht hadde geweeft.
Want uwe Mo. E. hadden te confidereren, de groote ende merckelijcke fwarigheden, die hare Majefteyt dies aengaende op haer foude moeten nemen, als haer openbaerlijcken, ende vyantlijck tegens den Coninck van Spaignen te verklaren, boven d'exceflive onkoften, die de felve fouden moeten dragen, omme uwe Mog» E. t'haren kofte, met een geweldige heyr-kracht van Paert ende Voet-volck t'afitfteren, nademael de felfde althans met een kleyn niet te helpen waren, beneffens noch eenen anderen koers, die fij ter Zee in haer particulier foude aengaen, d'welck haer oock in merckelijcke fwaere onkoften foude brengen.
Dat hare adfiftentie niet foude zijn van Vage* bonden, Rappaelgie, ofte Canaelgie; maer van fulck goet, ende uytgelefen Krijghs-volck, als fy tot haer eygen verfeeckerheyt, ende defenfie foude willen gebruycken. Beneffens dien oock onder een fulck aenfien-
lick



330 STUCKEN» TER «TAVINGE
lick herfaren, ende ghequalificeert Hoofc, by 't welck uwe Mog. E. t'elcken met raedt, daedt en goet advijs fouden mogen geaftïfteert worden.
In foo veele, ende omme uwe Mog. E. niet met lange gropooften op te houden, maer de felve alle gelegentheyt rondelijck te verklaren, bevinde ick hare Majefteyt als noch niet gefmt te zijn, den Lande, fonder goede verfeeckertbeyt, te begeeren t'affifteren, maer wel, in dien, men haer de felve foude willen geven, de felveV niet alleen alfoo balde gantfchelijck in haer defentie te nemen: Maer oock by hare Privilegiën, ende vri'heyt van Confcienden te mainteneren, ende mette hulpe des Heeren van hare vy.anden te verlofl'en, maeckende wederomme reftitutie van de felve plaetfen, foo wanneer de Landen in ruft ende vrede zijnde, hare Majefteyt van alfulcke onkoften, als met gemeen advijs fouden zijn gedragen, weder by een ofte andere bequame middelen foude hebben gerembourfeert.
Sonder dat hare Majefteyt verftonde de Landen daer mede eenichfints in hare fubjcclie te brengen, maer veel eer als goede vrunden, ende nabuyren in een • eeuwige Alliantie en verbondt te houden, ende tegens een yegelijck in hare liberteyt, ende Privilegiën te mainciineren.
Hare Majefteyt konfte niet ghevoelen, dat den Coninck van Vranckrijck den Lande fulcke prefentatie foude doen, fonder ten uyterften fijn wil te hebben, ofte ten vollen van de felve verfeeckert te zijn.
In welcken gevalle dochte fy, foo wel als anderen te mogen betrout worden, dewijle men in hare handelingen foo wel met Schotlant al andere proteftante Princen, ofte Landen, noyt geen eygen baetfoeckinge, maer alle rondeur, ende finceriteyt bevonden hadde.
Hare Majefteyt wift 't felve oock anders met
te



VAN DE AOT£ VAN SECLUSIE.
337
te nemen dan voor een oprechte diffidentie, gelijck mijn Heere den Graef van Lycefter felfs mondelinge feyde, die foo het fchijnt den eenigen Perfoon geweeft foude zijn, dien hare Majefteyt overgefonden, ende aldaer in onfe Landts faecken gebruyckt foude hebben, wiens credijt ick wel fulcks houde, dat hij voor fijn eygen particulier, noch van Volck, Geit ofte affiftentie van eenige dingen uyt defe Landen kofte gebreck lijden.
Dies al niet tegenftaende, ende omme eens t'ondertaften wat den Coninck van Vranckrijck ende fijn Moeder finalijck mochten gherefolveert zijn, dede hem hare Majefteyt tegenwoordich aenfoecken fijne Gecommitteerden alfo bolde naer Bouloigne te fenden, alwaer eenige van hare Majefteyts wegen, van ghelijcken fullen verfchijnen, omme finalijck op de faecken te handelen , ende-,de lëlve (ware het doenlijck) hun Majefteyten beyde doen in handen nemen, ofte ten aldermmften fiende effeétivelijcken den felven Coninck tot gereede aflïftentie te willen verftaen, ofte de laecken foecken te traineren, dat dan uwe Mog E. Gecommitteerden, die tot dien effect oock aldaer fouden mogen compareren, in haer particulier volkomen, ende abfoluten laft ende Commiflie hadden, omme aldaer met hare Majelteyts Gefanten, in naerder communicatie, ende tot een goede conclufie te komen, in de welcke hare Majefteyt, foo veel doenlijck, haer ghevoechelijcke wilde laten vinden, ende mette wercken betoonen, datfe niet haer eyghen baet, maer des Landts welvaren, endeverfeeckerfheydt fochte, tot confervatie van de oprechte Christelijcke Religie, niet alleen in onfe, maer oock in haere Landen, mitfgaders alle goede Unie, mu^'^correfpondentie, ende naebuyrfchappe van
B.egeerende hare Majefteyt, dat van uwer E.
Y zij-



S3Ö 5TUCKEN, TER STAVINGB ^
zijde, oock eenighe bequame, ende gequalificeerde Perfoonen, met volle macht, ende Procuratie opte felve dachvaert mochten gefonden, ende geauftorifeert worden; ofte indien uwer Mog. E. noch yemandt tot dien effeéte fonder tijtverlies aen hare Majefteydt herwaerts wilden afveerdigen, wilde fij haer in alles gevoechelijck laten vinden, ende metten wercken bethoonen, dat fij den Staet van Hollant* Zeelant* Vrieflant, ende Utrecht* benejfens ende voor anderen in (onderlinge recommandatie hadde, ende den felven 9 met haren wille niet fal fien verloren gaen.
Dat uwe Mog. E. oock fouden believen, voor haer part, foogantfch, ende finalijck met Vranckrijck te concluderen, fonder gojct advijs, ofte ten minftén aen haer advertentie te doen, op wat voet de felve handelingen ftonden, ende hoe verre daer inne t'eleken gheprocedeert wordt, omme uwer E. altijt met goeden Raede daer inne te moghen fecunderen.
Ende zijn den meejlendeel defer propofitien, tafl fchen hare Majefteyt, in eygen Perfoon* den Heere van Walfinghen* ende mij* onder ons dry en, in hare Majeft eyts Secreet ver treek * opten 16 defes slachter twens gehouden geweeft* hebbe ick niet willen onderlaten de felve, foo naermy mogelijck te colligeren , ende uwe Mog. E. daer van t'adverteren, verwachten wat de felve vorder fiü gelieven my dies aengaende op 't fpoedichfte te adviferen, om bare Majefteyt wijders aen te dienen, of te fuperfederen, fulcks als uwe Mog. E. in goeden Raede fullen bevinden te behooren', fonder van haer zijde de faecken in fulck verloop te laten komen, dat zijnde d'een voor de andre naer verloren, men niet foecke hier naermaels prcfentatien te maecken, die alfdan oock niet mochten geaccepteert werden, de Landen tuffchen beyde pericliterende, ende hen felfs in ï»eerder benaeuthevdt, dan oyt vindende, voor iIS * de



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
339
de welcke den Almogende uwerMog. E. behoede.
In effecte, ende fonder eenige diffimulatie , bevinde ick haer Majefteyt, als van te vooren effen feer te wefen onfen Lande genegen, ende gantfchehjck gerefolveert de felve uyter hant, ende fonder eenich vertreck te affifleren, oock tot dien effecte feker Perfoon van Credijt ende grooter qualiteydt over te fenden, omme aldaer over het Krijghs volck te commanderen, uwer Mog. E, met raet te affifleren, alles helpen in goede ordre, ende eenicheyt houden, ende tegens allen Vijanden te befchermen, by foo verre men haer verfeeckertheyt als vooren Wilden geven. -
Staet nu uwer Ed. hier op te confidereren, met wekken van beyde Potentaten fy beft fouden willen handelen, ende betrouwen, oock aen wien de minfte omlicht foude wefen, alfo over d'eene zijde is differentie van macht, conditie, ende Religie, over d'andere conformiteyt van Religie, ende mede gereede middelen, ten wareuweMog. Ed. liever fagen beyderforfen, beneffens denheuren, t'famen ghevoeght, ,ende de faecken generalijck in handen genomen , waer toe noodigh foude zijn geen tijdt te verfuymen, maer alfoo balde eenige gequalificeerde Perlbonen te committeren, omme met beyde t'famen, ofte eenigen van dien, die beft te betrouwen, ende hen ghewillighfte laet vinden, finalijck ende fonder vertreck tot 's Landts befte te concluderen, als bevonden fal werden meeft oorbaerlijck te zijn, ende denjegenwoordigen noot te requireren, waer toe den Almogenden zijne Goddelijcke Zegeninge, ende genade verleene, met al 't geene dat tot verfekerbeydt der Landen, ende Ingefetenen van dien beft, ende falighft is.
Hier mede eyndende, mij gantfch dienftelijck in uwe Mog. Ed. goede gratie recommanderende, ende op 't alderfpoedighfte wederomme antwoort hier op verwachtende, alfo ick wel weet Hare Y a Ma-



340 STUCKEN, TER STAVINGE
MajefteytTonderlinge naer de felve fal verlangen; bïdde ick Godt Almacbtigh
Mogende, Edele, Hoogh-geleerde, Wijfe, feer Vooriienige Heeren , dat hy uwe Mogende Ed. altijts in fijne Heylige bewaernilTe houde, alle gheluckfalige voorfpoet, ende Victorie te-
fens den Algemeenen Vijandt verleene. Datum .onden, in grooter haeft, defen 20. September 1584. Onderftondt, uwer Mo. Ed. dienstwillige, ende was onderteeckent, ,% Ortel. De Superfcriptie was; Mogende, Édele, Hoogh-geleerde, Wijfe, feer voorfienige Heeren, mijn Heeren de Staten 's Lants ende Graeffelijckheyts van Hollandt, ofte Hare E. Gecommitteerde Raden.
Alfo de Brieven voor den Jare if$6. by d'Heeren Staten van Hollant ontfangen niet met de befte ordre bewaert zijn, ende dat de bovenftaende Mifiive is geinfereert in 't negenthiende Boeck van de Nederlantfche Oorlogen befchreven door Pieter Borre, Fol. 26. foo is onnoodich geacht veel moeyten aen té ■wenden, omme d'Originele onder de oude Chartres van Hollant op te foecken.
No.



V^N DB ACTE VAN SECMrtfE. 34*
No. 20. Refolutien van de Staten van Hollant, daer bij blijckt dat de felve feparateh'ck hare Minifters hebben gefonden gehadt op den Rijcxdag in Duytflandt.
Extratten uytte Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieftandt in hare Ed: Groot Mog: Vergaderinghe ghenomen op den twee-en-twintichfien Junij 1582.
\s gerefolveert, dat by de Gedeputeerden van Hollandt op de Vergaderinge van de Staten Generael, des noodich zijnde, verklaert fal worden, dat die van Hollant wel mogen lijden, dat fine Hoogheyt, ende de Staten Generael haerluyder Gefanten op den Rijcxdag fchieken, tot juftificatie der gemeene faecke, fonder dat die van Hollant verftaen in de onkojlen van dien gehouden te zijn, alfoo die van Hollant te vooren haerlieder debvoir fharen kofte daer inne hebben gedaen. Den 18 Julij 1582..
De Staten gehoort hebbende uyt het rapport van Nyvelt, ende d'Advocaet dat nootelick van wegen de Generaüteyt, nefFens fijne Hoogheyt, Ghefanten laft ende Commiffie fal moeten ghegeven worden, omme op den Rijcxdagh tot Aufburgh te compareren, ende de faecken defer Landen te helpen jufcificeren, ende dat voorts by fijne Excellentie en den Staten Generael daer op feer hardt is aengehouden, dat van wegen die van Hollandt daer inne geconfenteert foude worden, byfonder alfoo alleenlijck maer tien duyfent; gulden daer toe by de Generaliteyt foude ghedragen worden, daer inne die van Hollandt fouY 3 den



34* STUCKEN, TER STAVINGE ■
den te dragen hebben twee duyfent gulden, dat mede d'Ambafladeur egheene laft foude hebben omme van wegen die van Hollandr vorder te doen ofte voor te houden, dan achtervolgende V Contralij dat tujfchen fijne Heogheyt ende die van Hollandt is ghemaeckt ; Q*) Hebben 't meerendeel van de Steden aengenomen, goet rapport te doen elcks in den haeren, ten eynde van wegen die van Hollandt daer inne mede mach worden geconfenteert.
Accordeert mette voorfz. Refolutien.
Herbt. van Beaumont.
(*) Hier uyt blijckt dat ten tijde van 't nemen defer Refolutie aen de Staten Generael al bekent was, dat by die van Hollandt tèparatelick met den Hertogh van Anjou, Alancon, &c. was ge. bandek, ende nochtans worden daer over geene expoftulatien gevonden in de Regifters van de Generaliteyt.
No. ar. Blijckt bij de Remonftrantie hier boven onder No.- 7. geinfereert.
No.



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 543
No. 22. Extract, daer bij blijckt dat in de Franfche onderhandelinge Anno 1585. de Gedeputeerde, onder anderen van Gelderlandt ende Zeelandt, particuliere Initruftienvan hare Provinciën hebben gehadt; fo oock die van Hollant ende Utrecht particuliere procuratien.
Extract uyt lietrapportvan de Handelinge, ge. houden by de Gefanten van de Heeren Generale Staten der Vereenighde Nederlantfche Provintien* mette Konincklijcke Majefteyt van Vranckrijck* gedaen ende overgeleyert aen de hoogh-gemelde Heeren Staten 'Generael* den derden Aprilis 1585-. gheregiflreert in feecker Franfch Dspefche-Boeck van de Jaren 1583. 15 84. 1585. beruftende ter Griffie yan haer Ho: Mo: ende ongenombreert.
oorfaecke van wekken , zijn wij gevallen in d'uyterfte ende onuytfpreeckelijcke bekommeringe , overmidts het perijckel van de gemeene faecke, ende d'opfpraecke die het meèftendeel van de Gedeputeerden beforghden van hun Principalen, als die van Brabant* Gelderlandt, Vlaenderen* Zce1a?jt* ende Mechelen* die belaft waren bij particuliere Commisfien , ende Inftrudtien van. hare Provinciën, datfe voor het breken fouden accorderen* alle redelijcke dingen* behoudelijck de Religie, ende Privilegiën van den Lande; daer en boven is voorgevallen een andre fwarigheyt * te weten* dat volgens de Refolutie van de Heeren Staten Generael* ende ,t concept van fekere procu. ratte* de welck geionden is geweert aen alle de Provintien, om gepaflèert ende in forme ghefïelt Y 4 te



344 STUCKËN, TÉR STAVINGE
te worden, dat dien niet tegënftaende de Ghedeputeerden van Hollandt ende Utrecht exhibeerden procuratien, differerende ende meer ghereftringeert dan d'anderen.
Accordeert met het voorfz. Rapport.
J. Spronsfen.
No. 23. Lettre de la Serenisfime Royne d'Angletterre aux Eftats Generaux fervant de Credence pour le Sr. de Grife, par laquelle il apparoit que ledict Sr. de Grife a eu Commiffion particuliere des Eftats de Brabant a fa Majefté.
]\/|Lesfieurs, nos bons Amis, s'cn retournant maincrenant par de la le Sr. de Grife prefent Porteur, qui a efté Deputd vers nous par les Eftats particuliers de Brabant, nous ne pouvons moins faire que vous rendre tefmoignage de luy qu'il s'eft en tout & par tout fi bien acquitè de fa Charge, qu'ils ont caufé de demeurer contents, & fatisfaicts , nous 1'avons aulli Chargé de vous dire de Notre part le defplaifir qu'avons conceu de vous vois fruftrez de 1'Efperance qu'aviez fondez fur le trai&es de France, en teraps mefmes que vos affaires font reduiers en fi grande extremite', & fcaurez de luy plusparticulierement, que le foing qu'avons toujours eu de voftre bien, & foulagement n'eft en rien diminué, ains qu'il s'augernente plutoft a mefure que la neceflité de vos affaires le requiert, qui fera 1'endroift ou prierons Dieu. Meffieurs, nos bons Amis, qu'il vous ait
tous-



ViN DE ACTE VAN SEtXTJSIE.
345
tousjours en fa fainfte, & digne garde; de Grenwich le 13 Jour de Mars 1585. Voftre tres affettionnée bonne Amie; Signé EL1SABETH.
La Superfcription, A. Meffieurs nos bons* Amis, les Eftats Generaux des Provinces Unies de Pays Bas.
Accordeert mette voorfz. Mifïïve, foo als de felve flaet geinfereert in feker Regifter van Engelfche Depefehcs, van de Ja» ren if84. ende iy8f beruftende ter Griffie van haer Ho. Mo. ende gequoheert No. 36.
3' Spronsfen.
No. 24. Commisfie van de Stat en van Hollandt, voor Hendrick van der Veééke, omme daer op te trecken naer den Coninck van Vranckrijck.
De Ridderfchap, Edelen ende Steden van Hollandt, reprefenterende de Staten van den felven Lande. Doen te weten. Alfoo tot onfe kemite gekomen is dat in den Cohinckrijcke vanVranckrijck, ende namentlijck binnende Stadt van Rou« aen, verfcheydenSchippers, Schepen, Goederen, Actiën, ende Credijten van Hollandt zijn gearrefteert ende aengehouden, uyt krachte van de Reprefaillien, Brieven van Merquen, ende confenten van Arreft by de Coninckliicke Majefteyt van Vranckrijck ghegeven aen verfcheyden Perfoonen, deur de Schepen van Oorloge in Zeelandt uytgeruft, befchadight, ende kennelijck is, dat die Ingefetenen van den Lande van Hollant, ter 6 Y 5 oor,-



34* STUCKEN, TERSTAVIN6U
oorfake van dien met geene Rechten en mogen, ofte behooren aengehouden, gearrefteert ofte befchadight te worden. Ende mitfdien noodigh is een gequalificeert Perfoon de voorfz. faecke yerftaende in Vranckrijck te fenden, omme aen de Conincklijcke Majefteyt van Vranckrijck, den Hertoge van Joyeufe, Admirael van Vranckrijck, het Parlement van die van der Admiraiiteyt binnen de Stede van Rouaen refiderende, niidtfgaders aen de Magiflraten, ende Regenten derfelver Stede te verthoonen , dat d'Ingefetenen van Hollandt t'onrechte, ter oorfaecke voorfz., aengehouden worden, ende midtfdien ontflaginge van de Perfoonen, Schepen, ende goederen aldaer aengehouden , ende gearrefteert, te verfoecken. Soo ift, dat wy ons vertrouwende op de wijfheyt, ende ervarentheyt van den eerfamen Heyndnck van der Veecke, Commis Generael van de Convojen, over de Geünieerde Provintien, den felven gecommitteert hebben, ende committeren by defen, omme ten eynde voorfz., hem in Vranckrijck, foo tot Rouaen, Parijs, ende andere plaetfen (des noot zijnde) te tranfporteren, ende aldaer t'onderfoecken d oorfaecken van de voorfz. Arreften, de onfchult van die van Hollandt aen iijne Majefteyt ende allen anderen (des noot zijnde:) te verthoonen, ende ontflaginge van de ghearrefteerde Perfoonen, Schippers, Actiën ende goederen van Hollandt te verfoecken, ende ons metten alder eerften te doen verftaen, 't geene hy in de voorfz faecke fal hebben verftaen, ende ge vordert, verfoeckende daeromme een yegehjeken, die defe fal werden getoont, dat fy den voorfz. onfen Ghecommitteerden, in 't volbrengen van defe onfe laft ende Commiffie, doen alle hulpe, ende affiftentie.



VAN DE ACTE VAN SECLUSlE.
347
Inftrutlie, waer naer Heyndrick van der Feecke, Commiffaris Generael van de Convoyen over dc Geünieerde ^Provintien, hem fal hebben te reguleren , ia ,t volbrengen van de laft, ende Commisfie hem opgeleydt by den Staten van Hollandt.
In den eerften fal by aen allen den geenen, aen de welcke hij hem fal hebben te addrefferen tot uytrichtinge vart fijn voorfz. laft, doende behoorlijcke gebiedenifie van den Staten van Hollandt.
Sal Remonftreren dat, geduyrende den Oorloge in de Nederlanden, Hollandt ende Zeelandt, in 't fluck van de uytrullinge van de Schepen varf Oorloge ter Zee altijdts apart hare faecken beleydt, ende gedirigeert hebben, ende oock een Admiraliteyt ende Judicature van dien apart hébben gehadt, ende noch hebben.
Dat oock 't felve zijn twee Provintien, die over veel Jaren, foo in faecken van State als anderfints , elcx hare regieringe apart hebben gehadt.
Sonder dat die van Hollandt voor de fchulden van die van Zeelandt, ofte die van Zeelandt voor de fchulden van die van Hollandt, 't zy of die deur Contracten, ofte anderfints mogen zijn gemaeckt, aengefproocken mogen werden.
Maer dat clcke Landtfchap hare Contracten, ende handelingen felfs moet verantwoorden, ten waere fylieden gelijckelijcken eenige Contracten maeckten, of yets anders te famen, ofte by gemeen confent, handelden.
Waer uyt, ende uyt redenen, ende motiven, die by daer by voegen fal, befioten, ende geinfereert fal worden, dat voor de excefi'en die gedaen mogen wefen by den Schepen, uytgeruft in Zeelandt, de Jngèfetenen van Hollandt niet ea
mo-



34^ STÜCKEN, TER STAVINGE
keïwerde" rcChten enderedenen' MOgefproocTe min, aengefien die van Hollandt in alle faecken, die aldaer m rechten, foo in de Steden, in de Hoven, als voor de Admiralitevt, bij eenige Ingefetenen van Vranckrijck zijn gemoveert geweeft, hebben doen adminiftreren g?et recht, hërPUUftlUe,' gdijCuk Iy ï feIve te doen altijdts bereydt, ende overbodich zijn geweeft: als gebletcken is in de faecke van Inon Olivier, die foo wel tot Enckhuyfen, als in 't Hoff van Hollant Sententie tot fijn voordeel heeft gekregen. „,S«m k d*eromrae-. tege"s recht ende alle goede Nabuyrfcnap, ende tot verhinderinge van de onderhandelinge ende Commercie ftreckende is, dat men den armen onfchuldigen Ingefetenen van Hollandt, voor de exceffen die by den Ingeleten van Zeelandt mogen wefen gedaen, is aenhoudende ende arrefterende.
Sal by de voorfz , ende andere redenen, die hy tot defer materie uyt de kennifle, die hv daer van heeft, weet te dienen, ernftelijck infiileren omme de ghedane arreilen opten Ingefetenen van Hollandt, haer Schepen, Actiën, Crediten, ende goederen afgedaen te hebben, ten minften provifionele ontflaginge der felver.
Sal voorts ernftelijck onderfoecken uyt wat pretenfien de voorfz. arreften gheaccordeert enae gedaen zijn, ende den Staten terftont van alles adverteren , of felfs (indien 't noot is) wederomme te komen, omme van alles te doen mondelinge rapport.
Accordeert mette voorfz. Commiftie, ende Inftruétie in de Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt, in Martio 1586. geinfereert,
Herbt. van Bsaumont.
No.



van de acte van seci üsie. S49
No. 25. InftruEtie voor den Heere Capiteyn Meetkercke, gaende van wegen de Staten van Utrecht naer Engelandt.
H
y fal aen hare Majefteyt, ende fijn Excellentie refpeftivelijck, onfe ootmoedige ende feer ernftige recommandatie doen, met verfekeringe dat wy in 't minfte niet verandert zijn, om de moeyten en laften, dien men weet, dat wy gedragen hebben, maer dat wy perfifteren in de felve devotie, hopende die ten eynde toe te continueren.
Dat wy niets en hebben naergelaten, omme de vernieuwinge van de Unie der Provinciën te vorderen, ghelijck hare Majefteyt fal konnen fien uyt de Refolutien aen den Rade van State gefonden, blijckende by de Copye hier annex.
Dat wy noch hier beneven fekere Perfoon hebben gedeputeert, omme noch particulierlijcker ofte meer in 't byfonder met die van Hollant te bandelen, als eene Provincie welcke door de Nabuyrfchap, ende importantie van de Stadt Uttrecht, feer veel aen heure behoude niffeghelegen is, eyntelijck om geaffifteert te werden met een fomme van 7000 gulden ter Maent. om de onderhoudinge van 2000 Soldaten, als fulcx tot een ordinaris Garnifoen in defe Provintie van nooden hebbende, tegen de incurfien des Vyants fonder de Hooft-Officieren, Ammunitie ende andere onkoften van Oorloge, die wy moeten betalen, beloopende over de 15-00 gulden ter Maent, het extraordinaris Tractenaent van onfen Gouverneur, alles onder verfekeringe van t* allen tyden, ende occafiente fur neren ioqo Solda-



35°
STUKKEN, TER STAVINOE
daten, liet zy dan om te Velt te gaen ofte anders in alle andere nootwendigheden, ende exploiclen van Oorloge.
Ende gelijck wy jegenwoordiglick zijn ontbloot van Engelfche Compagnien, van de welcke ons niet meer als twee overgebleven zijn, waer uyt wy vreefen de wederroepinge t'aller uyren te lullen ghefchieden, dat hare Majefteyt gelieve op ons verfoeck van ordinaris fecours ons te vergunnenfeeckere vier goede Compagnien , ende hondcrt Peerden ; ende dat wy, in tijdt van noot, den Vyandt op dit quartier aenvallende, met veel grooter krachten fouden mogen werden geafiilleert, namentlijck in gevalle van apparentie van een Sedes Belli ofte Oorloghs itoel , ten minften met thien Compagnien Engelfchen voor defe Stadt, tot welcken eynde daer van of Patenten, ende bevel gegeven fal worden aen de Luytenant Generael.
Dat hare Majefteyt beüeve ordre te ftellen, dat de felve Compagnien, fo ordinaris als extraordinare, ons ondertuffchen getrouw blyven, ende ons erkennen als Magiftraten in welckers dienft fy t'eenemael verbonden zijn.
Ende omme de; differenten die fy tegen ons fchijnen te hebben, die fy in der waerheyt niet gehadt en hebben, ten ware dan ons de klachten van onfe Unie, ende het gebroken Tractaet van Engelandt, die wy d'een ende d'ander vergeven hebben, het publijcque vertrouwen wel wort onderhouden (gelijck het behoort,) tulfchen Bondtgenooten, felfs in regardt van een Monarchi, die ons begunftight met een lbo groot fecours; fiet daer onfe differenten, ofte verfcbil]en t'eenemael gefmoort ende geflirt, oock een occafie waer door wy geen andre Juge begeeren als hare Majefteyt, felfs.
In welcken regarde hare Majefteyt klaerlick geinformeert fal welen van alle 't gewelt dat
men



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
351
men den Heere van Braeckel, een merckelijcken Ledemaet van den Edeldom van den Lande van Utrecht heeft aengedaen, nademael men hem door krachte van wapenen fijn Huys van Braeckel heeft ontweldight, welcken overlaft foo notoirlick ftrijd tegen.d'Unie der Provintien. De Staten van Utrecht begeeren niet anders als fatisfaétie door middel van Juftitie, tot het welcke hare Majefteyt ghebeden fal zijn, de favorable hant daer aen te houden, ende aen heuren Luytenant Generael bevel te geven, dat hy zijn authoriteyt daer in gebruycke.
Ende gelijck den voorfz. Meetkercken laft heeft omme aen te houden om rembourfement ofte verlegginge van de penningen uytgereyckt ende gheleent aen de Engelfche Heeren, Captteynen, ende Compagnien, blijckende by de quitantien, memorien, ende recepiflen, die hem mede zijn gegeven, in ghevalle hy daer toe niet en kan komen, dat hy een Requefte maecke aen hare Majefteyt.
Aldus ghedaen, ende beflooten door de Heeren Staten 's Landts van Utrecht, defen 0.7 Julij 1588.
Onderftont,
Ter Ordonnantie van de voorfz. Staten.
Ende was cnderteyckent,
J. Strick.
In,



35& STUCKEN, TER STAViNGE
Inftruftie ofte fecrete Memorie voor den Luytenant CoÜonel Meetkercken*
Sal voor alle middelen fecretelijck, ende difcretelijck foecken te fonderen d'intenrie van hare Majefteyt, of, ingevalle die verfocht worde omme die Souverainiteyt ofte Seigneurie van 't Nederlandt, ofte erffelijck, of voor eenen tijdt, in forme van proteétie aen te nemen, daer toe niet en foude willen verftaen, ende of die begonnen werde by, ofte door defe drie Provintien , ende het belte deel in Vrieflandt, onder apparentie dat de andere in 't generael of particulier, fich daer mede wel haefl daer toe begeven fouden, hoe dit van hare Majefteyt genomen foude worden.
Ende foo veel defe calamiteufe of rampfahVe Oorloge raeckt, den Univerfelen ofte algemevnen Staet, van alle de Gereformeerde Kercken, van de welcke een goet getal van onfe Natie fich in Engelandt is onthoudende, die mettet hooch fte recht de laften met ons behoorden deel. achtigh te wefen, ende ons mede deelen van de middelen die den zegen Godts henluyden verleent, onder de protectie van hare Majefteyt, foo fal hy onderfoecken wat apparentie daer voor handen foude mogen wefen, dat de felve Kercken, voor den tijdt van een Jaer, ons fouden furneren totte Soldie van twee ofte drie duyfent Soldaten, ende vijf ofte fes hondert Peerden van 't Landt, onder een foodanigh beleyt als hare Majefteyt fal bevinden te behooren.
Welck fecors foude gheè'mployeert werden, namentlick op de Frontier-plaetfen van Utrecht,
•'•A Gel.



VAN DE ACTE VAN SECLÜSlE. 353
Gelderlandt ende Over-YlTel, onder conditie van, in tijde van noot, te dienen alle de ProvinDat de Magiftraet van Utrecht, verfoeckt fpeciahck ofte in 't byfonder te werden geamhorifeert Cgehjck ten tijde van mijn Heere den Grave van Leyeeiter; om t'heurendienfte Engelsen Guarmfoen te gebruyeken op de Vaert, Inde dependentie yan heure Stadt, welcke tot feer grooTe verfekeringe foude ftrecken, dat fy die naefheuren wille foude mogen veranderen ofte verrterken naer vereisch yan de rencontren, die daer op zouderïvJïlYïtfS: AldusSedaenbinnen Utrecht
De bovenitaende Inftruétie, ende Memorie ftaen gheinfereert in de Hiftorie van de Nederland fche Oorlogen, befchreven door Pieter Borre, in t xxiiij. Boeck Fol. n4. verfo, Ende nademael haer Ed. Groot Mo. de Regifters , van de Staten van Utrecht niet machti| zijn, daen gCen authentifatie werden ge-
Nvan6HB!?Cktu^y de Refolutie van de Staten reen. n °nder No'17 Seillfc~
Z No.



354 STUCKEN, TER STaVINGE
No. 27. Refolutie van de Staten van Hollant, daer by blijckt dat den Commisfaris, ofte Agent Ortel), oock Brieven van Recommandatie , ende addres van Prins Willem heeft gehadt.
Extrati uytte Refolutien van de Heeren Staten van Hollandt.
Den thienden Mey 1582.
Js mede geordonneert te fchrijven aen fijne F. G. dat alfoo de Staten verftaen hebben, dat fijne F. G. mede goet, ende noodich bevonden heeft omme den Commisfaris Johan Ortel te fchicken naer Engelandt , als Agent defer Landen, op de Brieven va" Renverfale, die daer toe zijn geconcipieert, ende daer toe den felven Brieven van Recommandatie, Addres ende Credentïe te verleenen, tot dienjle der felver Landen, ende de Staten feer noodigh bevinden, dat de voorfz. faecke gevordert worde, fijne F. G. daeromme ghelieve den voornoemden Orteil af te vaerdigen, ende den felven fijne Brieven in fulcken faveur te laten volgen , dat by hem goede dienften ende vruchten dele Landen mogen bewefen worden.
Accordeert mette voorfz. Refolutie.
Herbt. van Beaumont.
No.



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
355
No. 28. Extract, waer by blijckt dat Prins Willem beleyder is geweest van de eerfte Negotiatie met den Hertoch van Anjou, Alancon, &c.
Articles conceus par mon Seigneur le Prince d'Orange, & les Deputez deMesfieursles Eftats Generaux, fur lefquelles, foubz le bon plaiftr des Provinces* on pourroit traicler ayec mon Seigneur le Ducq d'Anjou.
_A.fcavoir, Que les Albanees anciennes de la Maifon de Bourgoigne, &c.
Geëxtraheert uyt feecker Depefche-Boeck in de Franfche Tale van den Jare 1579. tot den Jare 1583. beruftende ter Griffie van hare Ho. Mo. ftaende aldaer onder date den derthienden Januarij 1580. ende daer mede accorderende bevonden.
J. Spronsfen.
No. 29. Blijckt uytte Remonftrantie hier boven onder No. 7 geinfereert.
No. 30. Blijckt uyt het Extracr,, hier boven on=> der No. sa. geinfereert.
No, 31. Blijckt uyt de Miffive onder No. 19.
Z a Trae*



35*5- «TUCKEN, TER STAVINGE
No. 32. Trattaet gpmaecJit tuffchen den Coninck van Spaignen endeden Prince yan Oi aigne.
C?mme le Sr. Prince d'Orange, par deflus les pames, defquelles fera parle', & difpofé, au Traitte de la Paix par les Extraordinaires Ambaffadeurs & Plenipotentiaires de Sa Majefté d'Efpagne, & des Eftats des Provinces Unies pretendent encores d'avoir plufieurs aftions, & pretentions, fur lefquelles il n'a eu jufques afteur aueune fatisfaction, & partant avoit penfé de les avancer au dift Traité; mais comme icelles eonfiftent en diverfes parties des eomptes & liquidations, defquelles on peut plus facilement vuider en particulier a lediét Prince, par advis des Ambaffadeurs extraordinaires & Plenipotentiaires des Provinces Unies trouvè bon d'en traicrer apart avec fadite Majefté, & én Proeurer Ja fatisfa&ion. _En fuitte de quoy Don Gafpar de Braccamonte & Gujman, Comte de Periaranda, Gentilhomme de la Chambre de faditte Majefté, du Confeil de la Chambre, & Juftiee, fon Ambaffadeur extraordinaire ert Allemagne, & fon premier Plenipotentiaire pour le Traittéde la Paix generale &c de la part, & au nom de faditte Majefté, & Meffire Jean de Knuyt Chevalier, Seigneur de vieux, & nouveau Vofmar, & reprefentant les nobles, a 1'effemblée des Eftats delaProvince deZeelande Ambaffadeur extraordinaire, & Plenipotentiaire' des Eftats Generaux des Provinces Unies pour le Traitté de la Paix, & Confeiiler dudit Prince d Orange, de la part, & au nom d'iceluy Prince eftants entrez en Conference, & diverfes Propolitions faicres, fe font finalement accordez en la maniere, que s'enfuit. A?avoir que poiit efteindre entierement toutes
ac-



VAN DE ACTE VAN SECLÜSÏE, 357:
aétions & pretenfions, que pouroit avoir ledïét Sr. Prince, envers faditte Majefté, elle remettra & cedera audicl Sr. Prince, ou s'il vient a moum, devant la conclufion, & ratification du fufdit Traiciède Paix, a fes hoirs, & Succefleurs, ou ayants caufe, les terres, & Seigneuries de Montfortfituée a 1'entour de Rurmonde, & de Turnhout fituèe en Brabant, avec toutes leurs appendances, droidts, & Jurifdiclions, rien refervè, Et comme Ion eroit, que le revenu de la fufdite lerre de Montfort pourroit annuellement monter julques a vind cineq mille Florins, & celuy de 1 urnhout, a douze mille Florins, eft condition. ne, en cas qu'il yeuft cortrefle auxdits revenus. que de la part de Sa Majefté fufdite on les aug! roentera jufques aux fufdites fommes de vingt cinq mille, & douze mille Florins par an refpeetivement, & eedere outre ce encores fadite Majefté au proffit de la Dame Prineeffe d'Orange, la Wie, & Seigneurie de Sevenberge avecque tous droicts, Jurifdictions, & revenus en dependans, Promettant Sadite Majefté de contentcr & fatisfaire a tous ceux, qui pourroyent avoir qu'elque droict fur lefdittes trois Terres, Villes, & Seigneuries, ou en poireder quelques parties; Et fa dite Majefté s oblige auffi a decharger lefdites parties de toutes rentes a rachat, deniers a intrek, engements, & toutes autres charges, afin que ledit Sr. Prince, & ladite Dame fa Compagne PnncelTe d'Orange, leurs hoirs &Succeffeuri, ou ayans caufe, comme diét eft, enpuiffentjouir hbrement, & plainement, fans controverfe, ou aucun engagement.
Le tout a charge & condition de tenir en fief toutes lefdittes Terres de Sa Majefté excepté celes tenues en fief d'autres,' fcf que la Religiën Catliolique y foit ausfi mainlenue, comme elle y e/l prcjentement, & les Ecclefiasticques, en leurs biens, ■juatttons, libres exercies, cif immunitez.
Z 3 Mo-



35^ STUCKEN, TER STAVINGE
Moyetinant lefquels tranfports, ledit Sr. de Knuyt au nom dudit Prince, & en cas qu'il viena a mourir, devant la Ratification du fufdit Traitté de la Paix, au nom de fes hoirs, Succeffeurs, ou ayants caufe, promet de ceder & quiter toute aftion, & pretenfion, que iceluy Prince pourroit avoir, a la charge de fa Majefté ou de fes Subjefts.
Et encores que par le 24 Articles de Paix fera conditionné, que ceux, fur lefquels les biens ont efcè faifis, & confifque's, a 1'occafion de la guerre, ou leurs heritiers, ou en ayants caufe jouiront d'iceux biens, durant la Paix, & en prendront la poffeffion de leur authoritè privèe, & en vertu du prefent Traitte', fans que leur fera befoing d'avoir recours a la Juftice; nonobftant toutes incorporations au Fifque, engagements dons en faiéts, Traittès, Accords, & tranfactions, quelques renonciations, qu'aient efté mifes efdites tranfactions, pour exclure de partie defdits biens ceux a qui ils doibuent appartenir, & non cbftant est accordè que ledit Prince, ou en cas qu'il vicnt a deceder devant la conclufion, & Ratification du fufdit Traittè de Paix, fes hoirs, Succeffeurs, ou ayants caufe, demeureront en poffeffion & jouiffance du Marquifat de Berges op Zoom pour aultant que ledit Prince le poffede a prefent; Comme auffi ledit Prince, ou fes hoirs, comme dit eft, feront mis de par Sa Majefté dans la pleiniere poffion, & jouiffance de la part, & portion reftante dudit Marquifat de Berges, dont iceluy Prince n'efr pas en poffeffion, Et ce auffi toft que le Traittè de la Paix fera ratifié, a 1'encontre dequoy, & pour fatisfaire al'importance dudit Marquilat, Sa Majefté fera mife dans la pleiniere poffeffion & jouiffance des parties fuivantes des biens appartenants en proprietè au diét Prince, Afcavoir de la Vilïe & Baronnie de Dieft; Item de la Terre & Ville de Sichera , & Montagu; Item de la
Fran-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. jg}
Franche Seigneurie de Meerhout, & de Vorft; Item de Ia Franche Seigneurie de Herftal; Item de la Baronnie de Grimberge, Item de la Ville & Baronnie de Warneftou avec toutes appendances, & dependances d'icelles, Item de la Maifon dudit Prince en Bruxelles, & ce jufques & ce que de la part de Sa Majefté fera procurèe l'effe&ive permutation dudift Marquifat, avec tout ce qui en depend contre les fufdits biens dudit Prince ; & ladite permutation faicte, demeurera pour toufiours ledict Marquifat audicr. Prince, ces Hoirs, Succefleurs, ou ayants caufe & les autres dits biens a fa Majefté ou a celuy a qui ledit Marquifat de buroit competer, promettant le dict Comte de Peneranda, que de la part de fa Majefté ladite effe&ive permutation fera procurèe dedans le terme de üx mois apres la Ratification du Traittè de Paix.
Seront auffi de la part de Sadite Majefté faifts devoirs effectifs, envers fa Majefté Imperiale, afin que la Terre de Meurs appertenante audit Prince, puifle eftre augmentèe de quelque place de 1'empire a 1'entour de la fituèe, vaillante par an jufques a dix mille Florins, & que le tout enfemble eftant erigè en Duche, puifle d'orefenavant eftre tenu en fief & relever de 1'Empire.
Le tout k condition, que jufques a la conclufion dudit Traictè de Paix ce prefent aecord ne fera obligatoire, mais ladite conclufion eftant faiéte, fera le prefent accord entierement, & punduellement accompli effeduè & obfervé, & de mefme valeur, comme le fufdit Traittè de Paix.
Faift a Munfter ce 8 Janvier 1647. eftoit figné comme s'enfuit.
Z 4 £/,



3<SÖ STUCKEN, TER STAVINGE
Elle Comte de Peneranda, Frerejofeph, Archev. de Cambray. A. Brun. J. de Knuyt.
Les foubfignez Archevefque de Malines, Evefque dAnvers, & Prelats, tous en qualitè de membres du premier Eftat de la Duché de Brabant, ayans veu & examiné le Traittè, & Accórdt fait a Munfter au mois de Janvier dernierement pafTé, entre le Sr. Comte de Peneranda • eomme Ambaffadeur extraordinaire, & premier Plenipotentiaire pour la Paix generale, au nom de Sa Majefté d'une part, & Meffire Tean de Knuyt Chevalier , Sr. du Vieux , & Nouveau Volmer," Ambaffadeur extraordinaire, & Plenipotentiaire des S. S. Eftats Generaux des Provinces Unies pour ledift Traiétè de la Paix, au nom du feu Sr. Prince d'Orange d'autre; eftant edit .traifte couché cy deffus, & flgnè tant par Jeldits i>. Seigneurs contradans, que par le Sr. Archevefque de Cambray, auffi Ambaffadeur extraordinaire & Plenipotentiaire de fadite Majefte, iceulx foubfignez a la requifition du Sereniffime Prince Leopold Guillaume, Archiduc dAuftnce, &e. au nom de fa Majefté comme fon Lieutenant & Gouverneur General des PavsBas, & de Bourgoigne; Ont promis & promettant par cefte, de Procurer que fa Majefté accomphffe le fufdit Traittè felón la forme «5c teneur;



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 36T
£e"r.; a Bruxelles ce 30 d'Aouft. 1647.
Eftoit figné comme s'enfuit. ™
Jacques. Archevefque de Gafpar, Evefque d'An.
Maknes. verSm J. Chrijoftome, Abbé de F. Chriftophore , Abbi
S. Mtchiel. de Grimberg.
Auguftin,Ab- Martin,Ab- Wynanddela Marselbé de Tun- bé de De- le, 4bbéde S.Gergerlo. Ugem. trudt.
Accorde avec fon originel.
J. Spronsfen.
Traiïaet van wegen de Prince van Oraiene zemacckt met den Coninck van Spaignen.
Comme Don Gafpar de Bracamonte & Gufman V?mpJtf^e Peneranda, Gentilhomme de fa Ma-
E rgn!' -fllrCJonfeiI de ,a Chambre, «Sc jumce, ion Ambaffadeur extraordinaire en Alemagne, & fon premier Plenipotentiaire pour ie Traittè de la Paix generale, &c. de la part, Knnvt ° r,dS ff.dlte Majefté & Meffire Jean dè vXr' iheVsl)err Sei'gr- de vieu, & Nouveau JPVFf^ /ePrnenta.nt Ies nob,es i 1'affemblée £l5 ? deJ? P/ovince ^ Zeelande, Ambaffadeur extraordinaire & Plenipotentiaire des Eftat* Generaux des Provinces Unies pour le Tn3 de la Paix, & premier Confeillier du feu Prince d Orange de la part, & au nom d'iceluy Prince ont fait certain accord, en date 8 Janvier 1647, touchant
SeS°M Sfi"?* Pr«endoit avoir a la charge de fadite Majefté, & que du depuisledit Sr.Prin-
rLhrT-\ rCr,d-ercJ -0nt Ies Mdiüs «>ntractan6, af9aVOir lefufdit Seigr. Comte de Peneranda.
z 5 au



$6% STUCKEN, TER STAVINOE
au nom de fadite Majefté & ledit Sr. de Knuyt, au nom du Sr. Prince d'Orange, k prefent. derechef, convenu, & accordé, que le fufdift accord du 8 Janvier 1647. demeurera en fon entiere.force, & vertu, pour eftre punctuellemènt obfervé & executé en tous points , horfmis, & excepté ce que fe treuve changé par ce prefent accord comme s'enfuit.
Afipavoir, que pour efteindre entierement toutes aftions, & pretenfions, que ledit Sr. Prince pourroit avoirs envers ladite Majefté elle donnera & cedera abfolument au dit Sr. Prince, ou s'il vient a mourir devant la conclufion, & ratification du fufdit Traittè de Paix, a fes hoirs, & Succefleurs, ou ayants caufe, la Terre & Seigneurie de Montfort, fituèe a 1'entour de Rurmonde, avec toutes appendances, & dependanees, droifts, & jurifdidtions d'icelle, fans riens referver, promettant fadite Majefté' de faire augraenter les revenus de la fufdite Terre & Seigneurie par des pieces ou terres d'alentour de la fituèes, jusques a trente deux mille Florins par anfans deduction ou referve.
Donnera & cedera entre ce encore fadite Majefté au proffit de la Dame Princeffe d'Orange Douariere, Mere dudit Seigneur Prince d'Orange, la Ville & Seigneurie de Sevenberg, avec touts droicts, jurifdiclions & revenus en dependans, fans rien referver.
Item cedera, & donnera encore au proffit de ladite Dame Douariere la Terre & Seigneurie de Turnhout fituèe en Brabant avec le Chafteau Bancq de Schoonbroeck, & toutes autres appendances, & dependances, droiéts, & jurifdiftions fans riens referver, promettan fadite Majefté de faire fuivre avec la fufdite Terre, & Seigneurie de Turnhout, a ladicte Dame Princefte Douariere, les Villages, Hameaux, & autres droits qui d'ancienetè ont dependu, & appartenu aicelle Terre , & Seigneurie, comprins ceux,
qui



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
363
qui par cy devant ont eftè vendus, & demembrés par fadite Majefté; s'obligeant fa Majefté de les faire rachepter & d'employer audiét rachapt jufques a la fomme de vint i vint cinq mille Florins, & non plus.
Promettant auffi fadicte Majefté de eontenter & fatisfaire tous ceux, qui pourroient avoir quelque droicr., ou poffedent quelques parties fur lefdittes Trois Terres, Ville, & Seigneurie de Montfort, Sevenberge, & Turnhout, & en outre fa Majefté s'obligè auffy a decharger lefdictes parties de toutes rentes a rachat, deniers a intereft, engagements, & toutes autres charges, fans rien referver, afin que lediét Sr. Prince, & ladite Dame Princefle fa Mere, leurs hoirs, Succefleurs ou ayants caufe, comme dit eft, en puiflent jouir librement, purement, & pleinement, fans aucune controverfe, ou engagement.
Le tout a charge, & condition de tenir en fief toutes lefdites Terres de fa Majefté, excepté celles en fief d'autres, £? que la Religion Catholique y foit ausfi maintenue, comme elle y eft prefentement* cV les Ecclefiaftiques en leurs biens, funetions, libres exercices, & immunités.
Moyennants lefquels tranfports ledit Sr. de Knuyt au nom dudit Sr. Prince, & en cas qu'il vient a" mourir devant la Ratification du fufdit Traittè de la Paix, au nom de fes Hoirs, Succefleurs, ou ayants caufe, promet de ceder, & quitter toute action, & pretention que iceluy Prince pourroit avoir a la charge de la Majefté, ou de fes fubjects, au regard des pretenfions fur lefquelles on traittè icy.
Et encore que par par le 24. ^rtick de Paix fera conditionné que ceux, fur lefquels ont eftèfaifis, & confisqués les biens, a 1'occafion delaguerre , ou leur heritiers, ou en ayants caufe, jouiront d'iceux biens durant la Paix,& en prendront la poffeffion de leur authorité privée, & en vertu du prefent Traiété, fans qu'il foit befoing d'a-
voir



3#4 STUCKEN, TER STAVÏNGR
voir recours a la Juftice, nonobftant toutes in* corporations au Fifque, engagements, dons en faits, traittès, accords & tranfactions, quelques renonciations, qui ayent efté mifes efdites tranfaftioiis, pour exclure de partie defdits biens, ceux, a quil ïls doivent appartinir; ce nonobftant, eft accordé que ledit Sr. Prince, ou en cas quil yient a deceder devant la conclufion & ratification du fufdit .traittè de Paix, fes hoirs, Succefleurs, ou ayants caufe, demeureront en poffeffion, & jouiffance du Marquifat de Berges op Zoom, pour autant, que ledit Sr. Prince le poffede a prefent, comme auffi ledit Sr. Prinee, ou fes hoirs, comme dit eft, feront mis de la part de fa Majefté dans la pleyne poffeffion «Sc jouiffance de la part, & portion reftante dudit Marquifat de Berges, dont iceluy Sr.Prince n'eft pas en poffeffion, Et ce auffi toft, que le Traittè de Paix fera ratifié; a rencontre de quoy, «Sc P°u.r/[fisfaire a" 1'importance dudit Marquifat fa Majefté fera rnife dans la pleine poffeffion & jouiffance des parties fuivantes, des biens apparteriants en proprietè audit Sr. Prince, a fcavoir de la Ville & Baronnie de Dieft, Item de la }ene, & Ville de Sichem, & Montagu, Item de la Franche Seigneurie de Meerhout, «Sc de Vorft item de Ia Franche Seigneurie de Her«al ' ,jf™ de la Baronnie de Grimberge, Item de Ia Ville & Baronnie de Warneton, avec toutes appendances «Sr dependances d'icelles, Item de la maifon dudit Sr. Prince a Bruxelles, «Sc ce jufques a ce que de la part de fa Majefté fera procurèe, 1'effeaive permutation dudit Marquifat avec tout ce qui en depend a 1'encontre des fufdits biens dudit Seigneur Prince, & ladite permutation faide, demeurera pour toujours ledit Marquifat audit Seigneur Prince, fes Hoirs & Succefleurs, ou ayants 'caufe, & les autres diis biens a Sa Majefté ou a celuy, a qui ledit Mar- -
qui-



VAN DE ACTE VAN SECLTJSIE. 5ÓJ
quifat devoit competer , promettant ledit Seigneur Comte de Peneranda , que de la part de fa Majefté'ladite effective permutation fera procurèe dcdans le terme de fix mois, apres la ratification du Traittè' de Paix.
Seront auffi de Ia part de fadite Majefté fait devoirs effectifs envers fa Majefté Imperiale, afin que la Terre de Meurs, appartenante audit Seigneur Prince puiffe eftre augmentée de quelque place de 1'empire, a 1'entour de la fituèe, qui vaille par an jufques a dix mille Florins, & que le tout enfemble eftant erigé en Duché puifle d'orefenavant eftre tenu en fief, & relevé de 1'Empire.
Le tout d condition, que jufques a la conclufion, & Ratification dudit Traittè de Paix ce prefent accord ne fera obligatoire, mais ladite conclufion & ratification eftant faite, fera le prefent accord entierement, & punftuellement accompli, effeétué & obfervé & de mefme valeur comme le fufdit Traittè de Paix.
Faicr. a Munfter ce 27 Oétober 1647. eftoit figné comme s'enfuit.
Elle Comte de Peneranda. A.Brun. J. de Knuyt.
Accorde avec fon originel.
J. Spronsfen.
No.



3«56" STUCKEN, TER STAVINOB
No. 33. Extratt uytte Inflruftie voor de Heeren Plenipotentiarifen op de Munfterfche Vrede-han* delinge.
Art. 91. De Heeren Plenipotentiariifen fullen cp defe hunne Inftrucïie gehouden zijn Eedt te doen, van dat fy de felve oprechtelijck, ende finceerlijck fullen achtervolgen, ende alles daer toe contribueren, ende by brengen, dat tot bevorderinge van dien fal ftrecken, ende ter contrarie declineren alle 't geene dat tot ret'ardement, of nadeel van dien foude mogen bygebracht worden.
Art. 96. Geene fecreete Infirudtie fonder voorgaende kennilfe van de Heeren Staten van de lefpective Provinciën fullen aen de opgemelte .Heeren extraordinaris AmbalTadeurs ende Plenipotentiarilfen mogen worden gegeven, noch nagefonden, ende in cas fulcks yetwes by de eene of d'andere Provincie, ofte yemant anders boven vermoeden foude mogen worden onderleyt ende gepoocht te doen , fullen fy Heeren extraordinaris AmbalTadeurs ende Plenipotentiarilfen 't felve niet mogen aennemen, maer clacx verwerpen, ende daer van datelijck advertentie geven aen liaer Ho: Mo:
Accordeert mette voorfz, Inftruftie, voor foo veel defen aengaende is.
J. Sprongen.
'No. 34. Blijckt uyt de Refolutie van haer Ho: Mo: vaa den feilen Junij 1654. hier boven onder No. 3. geinfereert.
No.



VAN DE ACTE VAN SECI.USIE. 367
No. 3f. Blijckt uyt de aenteeckeninge van fcradt, ende Landen van den thienden Junij Iöf4- ghedaen op de voorfz. Refolutie van der! feften daer-bevoorens, mede onder No ». hier boven geinfereert. ' 0
No. 36. Blijckt by 't Tractaet onder No. 32. hier boven geinfereert.
Refolutien by de Heeren Staten Generael ee. nomen op de voorflach van Temperament raeckende de Seclufie van den Heere Prince van Oraigne.
No. 37. Extratten uyt het Regifter der fecrete Refolutien van de Ho. Mo. Heeren Staten Generael der Ver esnichde Nederlanden.
Jovis den negenthienden Februarij 1654.
In deliberatie geleyt zijnde, is goet gevonden
WHerftMaVdaï den Heere van BeVerningk Ï!n5 H^°: Mo: Gedeputeerde in Engelant, noopende de claufule gheltaen hebbende in 't twaelfde van de bewufte feven-en-twintich Articulen, V?" uegen de Regieringe van Enghelandt aen de Heeren Ghedeputeerden van wlgen defen Staet aldaer op den 28 November des voorleden Jaers, voor-gehouden, raeckende d'Heere Prince van Oraigne, ende des felfs Linie, fal werden ghelaft, ghelijck de felve gelaft wort nudts defen, de faecke daer toe te dirigeren, dat de voorfz. claüTule in 't gheheel moge werden
ge-



$63 STUCKEN, TER STAVINGE
gelicht ende naergelaten; gelijck defelve oock in 't twaelfde van de bewufte negen en-twintigh geconcerteerde Articulen albereyts uytgelaten is; Ende in cas fulcks niet kan werden 'geobtineert, dat hy ais dan fal inwilligen, ende de faecke brengen op het bewufte voorgeflagen temperament, namentlijck, Dat alle de geene, die oyt by hare Ho. Mo. tot Capiteyn Generael of admirael yan der felver Militie te Lande ofte Water, of by de Staten yan de refpeStive Provinciën tot Stadthouder ofte Gouverneur yan de felve fullen worden geèligeert, geobligeert ende verbonden fullen zijn de yoorfz. negen - en • twintich Articulen, alle ofte foo als die in een TraEtaet fullen wefen gheredigeert, te befweeren, ende dienyolgende by Rede te belooven, dat fy de felve, voor foo veel in haer is, fullen helpen mainteneren, ende executeren. Sullende den Eedt, hier bevoorens geroert, foo doenelijck , werden gheftipuleert, reciproce te prefteren by de Capiteyen Generaels van beyde de Natiën, ende fal defe haer Ho: Mo: Refolutie mede ter handen gheftelt worden aen de Heeren haer Ho: Mo: gedeligneerde AmbalTadeurs naer Engelant, om te dienen tot hare Inftrucïie.
Accordeert mettet voorfz, Regifter.
J°. Spronsfen.
Jovis den negenthienden Februarij iöf4.
Jn deliberatie gheleydt zijnde, is goet-ghevonden ende verftaen, dat den Heere van Beverningk, haer Ho: Mo: Gedeputeerde in Engelandt, fal worden gelaft, gelijck de felve gelaft wort midts defen, op alle de Poinéten, vervat in haer Ho: Mo: Refolutie, raeckende de negotiatie met En gelandt, op huyden genomen, gantfch ferieufë
in-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. ^dcy
inftantien ende alle moghelijcke debvoiren te doen, doch in fulcker voegen, ende in die meeninge, dat, de felve Poinfiten niet konnende verkregen werden, daer door den voortganck ende fluytinge van 't Tractaet niet en fal geretardeert ofte opgehouden weiden, Edoch verftaen haer Ho. Mo. niet, dat den ghemelten Heere van Beverningk fich op ,t Poinct van 't bewufte temperament, raeckende de d?Heere Prince van Oraigne, verder fal eftargeren, dan in haer Ho. Mo. Refolutie, .op huyden dienaengaende genomen, ftaet geêxprejfeeri , Sullende defe hare Ho Mo Refolutie mede ter hant geftelt worden aen de andere Heeren der felver gedefigneerde extraordinaris Ambafladeurs naer Engelant, om te dienen tot hare Inftru.cr.ie.
Accordeert mettet voorfz. Regifter.
J. Spronsfen,
Dïo. 38. Blijckt by 't Trafiaet onder No. 3a. hier boven geinfereert*
Ai Rs-



3?0 STtJCKEN, TER STAVINGE
Refolutie van de Staten Generael, daer by blijckt dat haer Ho. Mo. gelijck als hlindelinge laft hebben gegeven, om 't gehandelde van den Heere Prmce van Oraigne tot Munfter te houden als geinfereert in 't Tractaet van Vrede by den Staedt met den Coninck vanSpanjen te maecken. r
No. 39. Extract uyt het Regifter der Re.
folutien van de Ho. Mo. Heeren Sta. ten Generael der Vereenichde Nederlanden.
Veneris den feven en twintighften Decembris 1647.
D e Heer van Wimmenum ter vergaderinge r>refiderende, heeft aen haer Ho. Mo voorgedragen , dat het eerfte Lidt van het 43 der 75 Articulen tot Munfter, tuffohen den Coninck van Spanjen, ende defen Staet geadjufteert, in effect is mede brengende, dat aengaende de pretenfien ende ïntereffen de welcke den Heere Prince van Orange foude mogen hebben, ten opfichte van eenige partyen, die hy niet en is befittende, dat daer over by particuliere handelinge verdragen fal worden, tot fatisfaétie van gedachte Heere Prince van Oraigne, ftellende mitfdien den eemelten Heere Prefiderende aen haer Ho Mo. in bedencken, of defelve niet en fouden kon' nen goet vinden, dat het geene, dat volgen* het voorfchreve eerfte Lidt van het drie en veertï°-hfle Artijckel voornoemt, uyt den naem ende van ivegen den hooch gemelten Heere Prince, met die van de andere zijde, is ghehandelt, of noeh
vor-



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.
37'f
yorder foude mogen ghehandelt worden, dat het felfde gehouden mach worden van gelijcke kracht ende weerde, als of het felfde in het Traftaet van Vrede, tuffchen den Coninck van Spanjen ende defen Staet, van woorde te Woorde ware gheinfereert, Waer opgedelibereert zijnde, hebben haer Ho. Mo. geconfenteert in het voornoemde voorftel by den meer - gemelten Heere Prajfiderende gedaen, ende is dienvolgens goet gevonden, ende verftaen, dat alle 't gene volgens het meer - genoemde eerfte Lidt van het voorfz, 43 Artijckel van wegen den meer hoogliftgemelten Heere Prince , met die van de andere zijde albereyts is gehandelt, ofte noch verder gehandelt foude mogen werden, geduyrende het Tractaet tot Munfter, dat alle *t felve fal zijn ende blijven van foodanighen kracht ende weerde, als of het gehandelde in 't generael, ende yeder Poinct van dien in 't byfonder in het beiluyt van het Tractaet van Vrede tuffchen den voorfz. Coninck van Spanjen ende defen Staet van woorde te woorde ware geinfereert, in defen verftande nochtans* dat van de voorfz. handelinghe aen de RegieHnghe alhier openinghe fal worden gedaen , foo wanneer als het gemelte Traélaet van Vrede herwaèrts geteyckent fal overkomen* om als dan by haer Ho. Ma, met, ende neffens het felve Traélaet van Vrede oock
feratificeert te worden; Ende fal defe hare Ho. lo. Refolutie gefpnden worden, aen dè Heeren der felver Plenipotentiarisfen tot JVlunfter, om de felve Refolutie by d'Heeren Spaenfche Pleni* potentiariffen, oock elders des hood wefende volkomen effect te doen forteren, ende ten dien fine het meergenoemde 43. Artijckel daer mede te doen amplieren, ofte wel ee-n Artijckel apart in het meergenoemde Tractaet van Vrede dies aengaende te infereren. > ^Accordeert met het voorfz. Regifter. J. Spronsfcn, Aaz No.



37° STUKKEN, TER STAVINGE
No. 40. Accoardt tuffchen de Staten van Zeelandt, ende ,t Collegie van der Admiraliteit tot Middelburg}; ter eenre, ende de Magiftraet van Brugge, ter andere zijden, gemaeckt op de openinge van de Haven van der Slujs, en de Vaert tot Brugge,
JEerft zijn de voorfz. Staten van Zeelandt, ende 't voorfz. Collegie te vreden, de voorfz. openinge te accorderen, ende de negotie ende traffijcque door 't Sluyfchegat toe te laten, mits dat de voorfz. van Brugge haer hebben fierck ghemaeckt ende belooft, foo fy hen oock fierck maken ende belooven by defen, te beforghen, ende daer vooren inne te naer, datter een goet ende bequaem Schip ongewapent, fal mogen gelecht worden by die van Zeelandt, omtrent het Fort ter Hoffftede, met een Zeyl Schuyte met twee Mannen, om alrehande Proviande, ende nootelijckheden voor den Volcke op den voorfz. Schepe wefende, te halen, ende aldaer aen boort te voeren, Ende dattet voorfz. Schip fal voorfien zijn van eenen bequamen Schipper met eenen Matroos, ende daer op noch mogen leggen twee of drie Cherchers oft Onderfoeckers, met vier ofte vijf Arbeyders, tot het onderfoeck ende verbodemen van de goederen aldaer palfeerende , Ende dat de voorfz. perfoonen onverhindert ende onbefchadight, daer fullen mogen blijven, ende hun Officie exerceren, ende van behoorlijcke Sauvegarde 't zij van den Hertoge van Parma ofte anderen, die 't behoort, verfien werden, te! ghensalle Vrijbuyters, ende tegens alle inconveniehten, van alle andere Crijghfvolck, te VVate
en-



VAN DE ACTE VAN SECEUSIE. 373
ende re Lande dienende, in dienft van den Koninck van Spaignen zijnde.
Dat oock in tijde van ftorme, onweder ofte anderen noodt, het voorfz fchip ofte fchuyte, ende het voorfz. Volck , vrijelick ende onbefchadight, onder, boven, ofte beneden 't voorfz. ton lullen mogen vvijcken, ende aldaer blijven, gheduyrende den voorfz. noodt.
Dat van ghelijcken de fchcpen, foo tot het verbodemen aldaer ghekomen als die met hunne geladen goederen op Licent, in het voorfz. Sluyfle Gat hen fullen begeven onder, boven, ende beneden het voorfz. Fort fullen mogen wijeken, ende in verfekertheyt blijven, om hun in gelijcke gevallen jegens alle noodt te bevrijden.
Dat mede alle de fchepen, fchippers ende goeden metten Koopman ofte Facteur der felver, voorfien van behoorlick Pafpoort, vry, vranck, ende onbefchadight van alle Vrijbuyters, Soldaten of andere Krijghfvolck te Water ofte te Lande , onder den Coninck van Spaignen dienende, lullen bevrijdt zijn, ende, onder gelijcke fauvegarde ende protedie als vooren, mogen gaen ende keeren, tuffchen ende van de Peerde-Merckt af, tot Brugge toe in de ftadt, 't zij fij hunnen wegh nemen lancks Damme ofte lancks de Vaerten.
Soo oock de Staten van Zeelandt ende 't Collegie voorfz belooft hebben , ende beloovenmitfdefen, de fchepen ende goederen, mette Schippers ende Coopmans ofte Fadeurs, voorfien van behoorlijcke Paspoort van de Vrybuyters, ende Crijghfvolck van hunner zijden, foo in 't gaen, als in keeren van Zeelandt naer Brugge, endovan Brugge naer Zeelandt, te bevrijden, ende ongemolelreert te houden.
Des fal de voorfz. Magiftraet van Brugge verforghen by den Hertoge van Parma, dat de fchepen ende goederen mette Perfoonen in de Paf? A a 3 p00r.



J74 STUCKEN, T2R. STAVING E
pootte op Brugge, ofte van Brugge naer Zeelandt begrepen, vryelijck ende onbefchadicht van alle Vrybuyters ende andere Crijghfvolck van het Gat van de Sluys ofte Peerde - merckt tot in Zeelandt, ende van Zeelandt tot in het Gat van de Sluys voorfz , mede fullen gaen ende keeren gelijck dat tufTchen Antwerpen ende Zeelandt is gecoftumeert.
Is oock overgedragen ende onderlinge geaccordeert, volgende de Refolutien ende meeninghe van de Generale Staten der Geünieerde Provinciën, dat alle goederen op Brugge, ende van Brugge herwaerts gaende ofte keerende, fullen verbodemt werden, ende gene op eenen Bodem te laten pafferen, dan met kenniffe, ende voorgaende fpeciale Pafpoort van weder zijden.
Soo men oock verftaet geene Koopluyden, Facteurs ofte Paffagiers, over ofte weder te laten gaen, oft komen, dan voorfien als vooren met Paspoort ten weder-zijden.
En wat aengaet de Licent Meefters, Cerchers, Onderfoeckers, ende Arbeyders van de zijde van Brugge, omme de goeden van Brugge komende, te onderfoecken, ende arbeyden in de ydele fchepen van Zeelandt, zijn t'famen verdragen, dat die fullen moghen geleyt worden t'haren kofte in een ander fchip, daer 't hun believen fal omtrent de Cerchers van alhier.
Is oock onderfproocken dat die Generaels, Licent Meefters ende die Officieren van de Convoyen ende Licenten ten weder-zijden, mitfgaders Koopluyden ende hunne Fadeurs van der zijde van Bruggen, ofte hunne Dienaren goet hebbende inde Vloote, ofte verwachtende, eenfamentlijck de Schippers ende hunne Maets aldaer liggende, vry ende vranck t'allen tijde, tot ende van de gedeftineerde fchepen ten recherche, ende op hunne affairen aldaer refpedivslijck fullen mogen gaen, ende keeren, fonder
daer



VAN DE ACTE VAN SECLUS1E.
S?5
daer toe eenige voorder Pafpoort te behoeven.
Ende fullen de recherchen, ende verbodemen van de goederen gaende ende keerende, op fulcken taux ende prijfe gefchieden , foo oock van de fchepen als van de Perfoonen van dier zijde, over ende wedervarende, in aller manieren ghelijcken 't felve voor Lillo ende Philippijne is geufeert te doene.
Aldus gedaen op 't HofF van Zeelandt tot Middelburg, ter gewoonlijcker Vergaderinge van de voorfz. Staten, ende ter piefentie van de voorfz. Raden, onder hunne refpectue fecrete Cachetten, den een-en-twintighften October 1591.
Ander ende naeder Accoort tuffchen de Heeren Staten van Zeelandt, ende de Magiftraet van Brugge.
IVae dien dat by de Magiftraet der Stede Brugge ernftelijck is aengehouden, ende van wegen de Heeren itaten van Zeelandt, metten Heeren Gedeputeerden van de felve Magiftraet gecommuniceert geweeft op te continuatie, ende renovatie van den voorgaenden Tractate ende Accoorde met die van Brugge gemaeckt, op de openinge van de vrije frequentatie van de Haven van der Sluys nae Brugge voornoemt, om de felve fulcks daer in te accommoderen als naer gelegentheyt van tijden ende faecken eenichfints doenlijck, ende dienftigh is. Soo is 't dat die Gedeputeerden van de voorfz. Staten ende Stede van Brugge eyntelijck dien-aengaende verdraghen zijn, op de conditiën, poincten, ende Articulen naer volgende.
A a 4 Eerft



S26 STÜCKEN, TER STAVINGÏ
Eerft hebben de voornoemde Gedeputeerden der voorfz. Stede Brugge gelooft, en Je ghelooven by defen, dat fy advouërende ende renoverende 't voorgaende Traétaet *t felve in alle fijne Poinéten ende Articulen fullen onderhouden, ende doen onderhouden daer 't felve defen niet «n is contrarierende.
Ende tot effecte van dien, datfy alle voorgaende faulten, infrach'en ende contraventien, tot noch toe teghen den voorgaenden Tra&ate ghecomtmtteert, fullen datelijck repareren, ende dienvolghende rembourferen die rantfoenen, ende andere koften van vanghenifle by die van defer zijden aen die van de Hofftede betaelt, ofparthyen contenteren, ten beften doenlijck wefende.
Dat fij mede fullen beforghen, endebekoftighen dat metter daedt, vry ende vranck, kofteloos ■werden gherelaxeert die Ghevangnen van defer Zijde, als noch binnen der Hof-ftede ende Blancïtenberge ghedetineert.
Dat van nu voortaen uyt Blanckenberge , Hofftede, Swarte-gat, Kercke-gat, noch Nieuwerhaven, Courflen, Piraterien, oft Beuyterien op de Viftchers , Koopvaerders ofte andere fchepen ende perfoonen van defer zijde, hoedanich die zijn (uytgenomen Oorlogh-fchepen) en fullen mogen worden gepleecht: ende indien anders gedaen werde, dat 't felve by de voorfz. van Brugge kofteloos en fchadeloos fal worden gerepareert.
Dat die van Brugge voornoemt (gelijck fy oock by voorgaenden Accoorde waren ghehouden) van hunne zijde fullen prefteren, dat d'ordre van al* hier te ftellen tot behoedinge van de fraudendie by den Koopman oft Schipper in 't pafferen naer der Sluys fouden mogen werden gecummitteert by niemanden van d'ander zijde en fal verhindert worden, of anderfints yemandt by pracTrijcke fonder behoorlijck verlof, ofte recherce ingevaren zunde, 't felve by hen luyden (volgende hare
pre-



VAN DE ACTE VAN SECtÜSÏE. 377
prefentatie) fal weder gerepareert worden, foo by renvoy van Perfoonen, Schepen, en Goederen, als anderfints, na de natuyre ende ghelegentheyt van der faecke.
Dat die fchepen en fchuyten van defer zijde, 't zij te Viflen of ter Koopvaerdye varende, die door ftorm ende onbequaem weder in de Kufte van Vlaendtren tuffchen Blanckenberge ende Nieuwerhave fullen komen te vervallen,-aldaer vry ende onbdchadight fullen mogen blijven, ende bequaem weder verwachten, om haerluyder cours te vervolgen, ende foo die felve eenigeichadevan d'ander zijde aengedaen wierde, datdie van Brugge die fullen repareren.
Daer teghens van wegen de voorfz. Heeren Staten ghelooft is, ende gelooft wort mitfdefen te prefteren, dat het voorn, voorgaende Con» trad, ende Accoort met die van Brugge gemaeckt, weder fal ingaen ende in alle fijne poindten van weder-zijde onderhouden werden, daer 't felve defen niet en is eontrarierende.
Voornamentlijck oock dat die Binnen-vaert van Brugge af tot Nieupoort toe genaemt die Yperleye, deurgaens vry ende onbekommert, met lchepen, Coopmanfchappen ende redelijck getal van Schippers ofte Schuyt-luyden, mi'tf gaders eenen Coopman of Facteur van de goederen, fal mogen bevaren ende gefrequenteert werden, gantich, ende niet wederkeerende, ten ware met ledige fchepen, ende perfoonen daer mede afgevaren wefende.
Dat mede den wegh tuffchen Brugge, ende Sluys te lande van weder zijden van de Vaert van Brugge vryelijck by alderhande Perfoonen , niet wefende in dienft van Oorloge, gaens ende komens fal mogen begaen ende gefrequenteert worden. ö u
Dat tuffchen Blanckenberge ende Nieuwerhaven langhs de Zee-kuiten gene defcenten met A a 5 Cha-



37* STJJCKEN, TER STAVIN6E
Chaloupen noch anders van defer zijde fullen mogen gedaen werden, ren fine om aldaer eenige vrybuyteryen te plegen. ge Ende dit alles by provifie , ende tot wederroepens, tzy van d'een of d'ander zijde, daer van d een den anderen gehouden wort te waerfchouwen, ten minfte veerthien dagen te vooren, ende tot fekerheyt ende vaftigheyt van defen, is dit Contract van wederzijden onderteyckent, ende eick een van de Contrahenten gegeven een Au! tentijck dobbelt; des gelooven die Gedeputeerde van Brugge dat zy t'haerder wederkomfte tot Brugge, boven defen, dit felve Contraft binnen acht dagen naer hun arrivement fullen overienden aen de voorfz. Gecommitteerde Rader? van de voorfz. Staten behoorlijck geadvoueen ende gheauthorifeert ende gheteeckent by den Griffier der voorfz. Stede. y
Aldus ghedaen in 't Hof van Zeelandt tot Mirf. delbugh den 24 Februarij 159Ó.
Was geparapheert
Florifz. vt.
Onderftont
Ter Ordonnantie van de Gedeputeerden der voorn. Heeren Staten, by my,
Ende geteeckent
Chr. Roels,
noch lager onderteeckent
Jaques Winckeïman, Pr. de B ende, C. Breydel.
Op



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 37j|
Op 't nader ernftigh verfoeck van de Heeren Gedeputeerden van Bv:iggfi. dattet retour door die Yperleye van Nieupoort tot Brugge foude een yeder toe-gelaten worden van alle Inlandfche goederen , de Gedeputeerde van de Heeren Staten van Zeelandt naerder daer op gelet hebbende hebben np 't believen ende adveu van de Heeren Staten dien voorn, van Brugge gheaccordeert ende accorderen by defen, by forme van proeve het Ret mr van alle lnlandtie goeden van Nieupoort nae Brugghe, met expreffen befpreecke, dat alle de goederen, komende uyt der Zee, 't zv van Duynkercken, Grevelinge, Nieupoort; ofte andere plaetfen in defen Vrydom niet en fullen wefen begrepen.
Aldus ghedaen in 't Hof van Zeelandt tot Middelburgh den 16 Februarij 1590.
Was geparapheert
J. Florifz. yt,
Onderftont
Ter Ordonnantie van de Gedeputeerden van de voornoemde Heeren Staten, by my,
Ende gheteeckent chr. Roels,
noch lager,
Jaques IVinchelman, Pr. de Blende ende C. Breydel. '
Het bovenftaende Accoordt, ander, endenader fccoordt, werden bevonden in de Nederlandl fche Htftonevan Puter Borre, in >t ^ m 44. ende zn V 34. Boeck, Fol. 67. reCpec. Fd- cZ!0eJerd! Remitteert, llfoofal tth, 100t..Mt0: dj voor/z. Accoorden. niet
C^trStrtr »» M^
Ex-



3&> stuc ken» ter stavinge
Extratt uyt de InftruÜie voor de Edele Erentfes. te,Jonckers Hendrick van Brienen cTAllle /ende Johan Rengers tho Hellem, Gecommitteerde van de Heeren Staten Generael van V gene defelve m Zeelandt fuden hebben te verrichten: Gearre/leenden .6 ^ugujli 1^07. ftaende geregiflreert tn tln/lrumeBouckvan >t jaar ,505, foti599. fal 160, lol, i63 ,63, ende 164. beruflende ter Griffie van haer Ho: Mog: daer by van 't fentimem va„ de glumeene Bondtghenoten op de voorfz. Accoorden is blijekende.
Sullen voorts daer op mede Inftantie doen ende aenhouden, dat die voorfz. Heeren Staten van in dl Mil |8heen.fwa"'gheyt en willen maecken in de felve Provintie te doen publiceren liet Placcaet op oe ConVoyenendeLicentenghearrtfteert,
Ende overfulcx oock te confenteren in 'tfluyten iêp °/,Haven van de Sluys, in conforrnite Wc kRefoIutie daer°P ghenomen, ofte anderfints, begeerende de voorfz Haven open te houSi/ «"Pfereii de conditiën van de prefen2 Vnl 0Pr"f die„ haer E : daer van gedaen TrfuIcx d'Heeren Staten te communiSïïïï^ A^oordt 't welck haer E: mette Stadt Brugghe ghemaeckt hebben.
hev^e.T^n L? die" ey"de de reentmatigSma b,!i.crkheyc van de voorfz. gbedane prelerita ie, m.d^gaueis hoe leer preiudiciabel het ioude wefen voor den Staet vanTn Lande dat de Provintien fouden werden to gheLen T't particulier met den ïyandt m eenigfjmalieren fonder de Generaliteyt, teghen dc%m™„7bnil
te



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 381
te handelen* aenghefien, dat de felve daer uyt te lichter oorfaecke fouden mogen nemen, overmits datter qualijck eene Provintie ofte Stadt in het Lant en is, of fy en foude verftaen in defen Krijgh haer voor haer particulier daer mede te kunnen vervoordeelen. voornementlijck die ghene , die ontrent de Frontieren ghelegen zijn, die daer over ghelfcken voet fouden verftaen te moghen inne gaen, daer uyt ten leden niet anders als confufien, mifverftanden, oneenigheden, ende fcheuringhen fouden gheraecken te volghen, tot voorderinghe van den dienft des Vyandts, die hem met fulcke occafien foude weten te behelpen ende prevaleren, met by-voeginghe van alfulcke andere redenen ende middelen van inductie, als die voorfchreven Heeren Ghecommitteerden nae de gheleghentheyt dienlijck fullen vinden; adverterende de Heeren Staten in diligentie van 't ghene fy defen aengaende ghebefoigneert fullen hebben.
Accordeert mette voorfz. Inftrucïie in date den x6 Augufti 1577. voorfz. ftaende geregiftreert in V Inftrucïie Boeck van den jare 1595.101 15C9. Fol. 160, 161, 16a, 163, ende 164. Beruftende ter Griffie •san haer Ho. Mo.
1 J. Spronsfen.
No.



38» STUCKPN, TER STAVWGR
No. 41. Inftrucïie daer naer IVybrantvan Jy.
tuva, ende D Richeus de Po/iell'L Gecommitteerden van de Volmachten van Ooftergo. ende hun gheafocieerclm, hen Jullen addrejferen aen de Komncklijcke Majefteyt van Engelandt.
mfiM^k^M'^W^^ van Ooftergo met hun Geaftbaeerden aen hare Maieftevt. volghende de voorgaende befoignen , eerft bv myn Heere D. Heffel Ayfma, Prefident'H(2
Ê Ë Engdandt' endVnuIn Novem
bn left-leden by Ayluwa aen fijn Excellentie ghedaen, ende met de felve fijne Excell. ghlmaech, als noch prefenteren die Souverainiteyt Van thidTZ - V™, Vri*fla»dt ^or foo veel in hen ts biddende in alre ootmoedt, de felve bv hare Majefteyt aenghenomen te werden, met alUke Prjteminentien.gherechtigheden, ende laften, als fuex in voortijden, ende voornamentlijck Cat«f*?'ifiww"' bv dën felven, ofte fijne ifgheS. ytCnant e"de Gou™neur Generael #*¥s foo verre hare Majefteyt, als noch door moverende redenen, de felve aenneminge van Souveramueyt afllaet, des de voorfz. Volmachten verhoopen neen, dat hare Majefteyts Genade beheve t voorfz. Landtfchap in perpetuele, of!
^H^T'1?11 in temP°re'e Proteftie te nemen ende te houden , ende tot dien fine den Doorluchtigen unde Hoogh-gebooren Furften ende Heeren den Grave van Licefter, ende in voor! gaende by hare Majefteyt gheordonneerde, ende L J",r ^CeIL aengenomen laftete continueren, .met aliuleken macht ende aufthuriteyt als des
haer



VAN DE ACTE VAN SECtUSIE. 383
haer Majeft. Genadighften gelieven fal wefen, ende volgende d'opdrachte by de Generale Staten der Geünieerde Provintien, fijn Excell. gedaen den 6 Februarij 1586. behoorliick is.
Dat volghende dien, hare Majefteyts ghenade believe in alle der Landen ende Steden faecken, foo wel neffens 't beleydt van den Krijgh als Politie, ende Juftitie metten aenkleven van dien, op 't fpoedighfte ordre te ftellen , foo hare Majefteyt ofte der fel ver Luy tenant ende Gouverneur Generael, tot welvaren van de Gheunieerde Provintien, Leden, ende Steden van dien, bevinden fal oorbaerlijekft te wefen.
Alles beho'delijck een yeghelijcks Landtfchappe, ende infonderheyt 't Landtfchap van Yrieflandt, Leden ende Steden van dien, in 't generael ende particulier hun Privilegiën, Rechten, ende Vryheden.
Ende byfonder fonder quetfinghe ofte verh?nderinghe der ware Ghereformeerde Religie endexercitie van dien.
Niet twijfelende ofte hare Majeft. na gedane aenneminge, genadighft gelieven fal, regens de vyanden van de Geünieerde Provintien, 't zy Spangjaerden, Malcontenten, ofte andere, hoedanigh die fouden moghen wefen, alfulcke pro vifie van Krijghfvolck te Water ende te Lande te doen, als tot wederftant van de felve, ende tot befcherminge van de Geünieerde Provintien no digh fal wefen, mits dat hare Majefteyt weder omme genieten fal alle Domeynen, Renten ende opkomften, foo van eonfiscatien, ende andere regalia, ende daer uyt dragen die laften daer toe ftaende. w .
Dat oock hare Majefteyt gelieven fal te onderhouden, ende met behoor iick Guarmf-ien voorfien de Schantien op de kü'tfèn van Vrieflant tegens den vyant gelegen. Item dat hare Majefteyt ofte der felver Luytc*.
nant



3»4 STUCKEN, TER ST&VINGE
nam ende Gouverneur Generael, gelieven tot Secreten Raede van hare Majefteyt ofte zijn Excell. te vorderen, die ghene eertijdts daer toe ghekoren is, ofte als noch by hare Majefteyt ofte Zijne Excell ghekoren fal worden.
Dat oock datelijck afghedaen fullen worden alle Collegien van Gedeputeerden, metten aenklevenvan dien, foo vele, tempore Caroli niet geweeft zijn, ende de regieringhe van den Lande ende Steden van Vrieflant, in haer olde Staet, namentlijck aen den Gouverneur ende Provincialen Rade van den felven Lande, geftelt werden.
Dat den voorgaenden ende tegenwoordighen Gedeputeerden, van hunne adminiftratie behoorlijcke Rekeninghe, ende fatisfa&ie afghevordert werden, ende ten felven fine Commifiariflen geordonneert.
Irem dat oock hare Majefteyt ghelieven fal, die Provintiale Raeden, tot het behoorlijck getal te vermeerderen, ende daer toe te committeren allulcke Perfoonen, als hare Majefteyt tot dienft van het Vaderlant, ende adminiftratie van der Juftitie bevindenTal bequaem, ende vorderlijck te wefen, ende ten tijde Caroli Quinti gedaen is.
Dat, volgende dien, hare Majefteyt gelieve te revoceren ende cafferen alle Commiffien van hooge ende lage Overieheden, by de Staten ofte Gedeputeerden gepafleert, geen uytghefondert, Ende loo wel den welgheboren Heere Stadthouder, als Raden Provintiael ende allen anderen Officieren, naer older loffelijcker koftumen, met be. hoorhjcke Commiffie in forma te voorfien.
Dat oock hare Majefteyt ofte Zijn Excellencie gheheve den Stadtholder, ende Provintiale Raeden van Vriefiant, te ordonneren, omme eenen generalen Lantfdag, ende Vergaderinge der Staten van Vrieflant uyt te fchrijven, ende alfdan Jiaere Majefteyt genade gelieven de ordonnantie derlelyer voorgehouden ende geapprobeert fijnde , . , de-



VAN DE ACTE VAN SECMJSIE. $85'
defelve alommebehoorlijck verkondight ende uvtgheroepen te werden, ende tot meerder auértionteyt van de Commiffaris van hare Majeftevt of Zijn Excellentie daer toe te ordonneren
Dat oock mede hare Majefteyt in' plaetfe van de Gedemoheerde Kafleelen, ende onderhout van dien, aen de vafte Steden, Schantfen ende Sterckten, defelve penninghen tot hun fortificatiën gelieve te deporteren, endeconfenteren, ghelijck defelve reparatie by den Staten van de Lantfchappe gemaeckt, ende nu eenighe Jaeren by de Steden genooten , ende tot den Schantfen ende fterckten aengheleyt zijn, fonder die van de voorfz. Provintie, in de Steden eenige Kafteelen weder te ordonneren, ende doen maecken.
Dat voorts de voorfz. volmachten aen hare Majefteyt tot profijt van de fteden ende landen, verfoecken ende bidden, 't gene zy bevinden fullen hare Majefteyts Hoogheyt niet te contrariëren, ende die Landen ende Steden oorbaerlicx te welen ; lnlonderheyt dat hare Majefteyt genaedighft gheheve den huyfe van Naflau te houden ghere£?™n ee"' ende behoorelijck doen recompen-
Actum Leeuwaerden in de Vergaderinge van de volmachten van Oofrergoe, als Staten van dien, endehungeaiTocieerden,den5January 1587. ende was onderteyckent aldus, Maerten van Schouwenburgh, Doeke Aifma, Douwe van Ayluwa, laecke Hittinga, Homerus van Harinxma, Wy. be Scheltinga, Arnoldus Poppius, H. Dircx, trneftus van Harincxma, Simon Simonfz. JNademael de bovenltaende Jnltructie geinfereert ltaet in de Hiftorie van de Nederlantfe Oorlogen, befchreven door Pieter Borre lib. cw. t ol. 83. verfo, ende 84. ende Hare Ed. Groot Mo. geen acces hebben tot de Regifters van de Relolutien van Vrieflant, foo kan alhier geen verder authentifatie werden gegeven.
Bb & è jNo,



385 STUCKEM , TER «TAVINGB
No. 42, Refolutie van de Staten van Holland op de delatie van 't Graeffchap van de felve Provintie aen Prins Willem.
ExtraEl uytte Refolutien van de Heeren Staten van Hollant ende Weftvrieflant genomen. Den 4. Juny 1584.
D
e Staten van Hollandt, aenmerckende 't groot inconvenient ende nadeele 't welck foo lange foo meer apparent is, den Lande in verfcheyden refpecten te fullen over komen, deur langer vertreck van eyntlijcke afhandelinghe der faecken met zijne Princelijcke Excelentie, nopende de Hoogheyt ende GraefFelijkheyt van den Lande van Hollant ende Zeelant, fulkx by de Staten eendrachtelijk, ende met gemeenen advijfe aengevangen, oock met fijne Excell. genoegh ten eynde gebracht ende gefloten, fonderlinge mede dat men verfekert is, dat den Vyant zijn profijt aen vele oorten grootelijcx is doende, deur dien de felve^ fake niet wort in alles voltrocken, Behalven d''oneere ende difreputatie, die Zijne Excell. daer deur aengedaen wort, met groote verminderinge van zijne authoriteyt, die in alle faecken van den Lande, fonderlinge in defer conjuncture, voor al gherequireert, ende noodigh is, hebben daeromme de Staten voorn, hoochnodig bevonden, voor al met de voorfz. faecke van Zijne Excelencie, fonder op houden, voorts te varen , ende over fulks gecommitteert den Heere Adriaen van der Mijle Prefident, ende Jonckheer Johan Heere tot Mathenes, etc. Nevens eeu derde die men aen Zijne Excelentie verfoecken fal, van Zijne Excelencie wegen, mede gecommitteert
te



VAK BE ACTE VAN, SCCLUSfE. 387
te werden, op Donderdage toekomende te reyfen tot Amfterdam, ende aldaer voor te dragen de capitulatie met Zijne Excelentie Staetfgewijfe gemaeckt, ende befloten: ende by de andere Steden ende Leden van den Lande daer naer voor goet gehouden ende bevefticht den felven van Amfterdam, met alle redenen ende middelen in alles onderrechtende, ende daer toe bewegende, dat fy luyden hen met d'andre Steden in alles conformeeren, ende fal hen tot dien eynde dubbelt van de poincten van capitulatie werden mede ghegeven, in defelve forme als die d'andre Steden hebben gelicht ende geconfirmeert: Ende omme ten felven tijde te trecken tér Goude, hebben de Staten Gecommitteert, den Heere Jonckheer Rutger van den Boetfeler, ende denRaets-heer Meefter Sebaftiaen van Loofen, met eene van Leyden, mede onder gelijcke laft als vooren, Ende foo verre de voorfz Sleden ofte ec nige van hen* daer toe niet en fouden willen confent er en nochte verftaen, hebbend'Edelen ende d'andre Steden verklaert ende gerejolveert, midtfgader s de voorfz. Gecommitteerd en refpeclive belaft*, dat men de voorfz. van Amfterdam ende Gouda opentlijck aenfeggen fal dat, by vorder gebreck ofte weygeringe van henluyden in defer faecke* De. Staten ntet naer lat en fullen * des niet tegenftaende, ten uytterften met de voorfz. faecke voorts te procederen, fulcx als fyluyden tot confervatie van haerluyder Steden d'ordre ende aenkleven van dien , eenfamentlijck van den welvaert ende befcherminge yan den Lande bevinden fullen te behooren. Ende fal voorts den voornoemden Ghecommitteerden by den Advoeaet ghefubminiftreert worden, wes henluyden eenighünts tot vorder Inftructie ofte behoefte, in defer faecke fal mogen noodich oite dienelijck zijn.
Accordeert mette voorfz. Refolutien.
Herbt. yan Beaumont. B b a No,



388 sTtrc&en, tik staving*
No. 43. Antwoorde by de Heeren Gedeputeerden van de Staten Generael, aen den Generael ende Commijfarijfen van de Republijcque van Engelant gegeven, op fekere 11 Articulen tot ingrediënten van 't Tractaet hen voorgehouden.
DOORLUCHTIGE HEEREN.
Wy hebben met aendacht gheconfidereert de s7 Articulen die het U. Excell. ende d'Heeren Commiffariffen van den Raedt, in de conferentie van Vrede den 18 (N. S. 28) November ghelieft heeft ons te behandigen , ende vinden ons verplicht voor antwoordt daer op te feggen, dat wy nae foodanige inleydinge van de ghenegentheydt van defe Republijcque, tot den Staet der Vereenichde Provintien, ende foo een folemnele proteftatie van openharticheyt, candeur ende integriteyt die foo menichmaelen felfs met de aenroepinge van Godts heyligen naem in defe twee lefte conferentien is vernieuwt gheweeft, met verwonderinge fien een concept Tractaet, ende de extenfie van foodanige Articulen , in de welcJte wy ter Werelt niet en vinden dat in eeniger manieren met die fincere vruntfchap over een komt, daer Wy de particuliere demonftratie van verwachten, ofte dat onfe exceptatie voldoet omtrent de Propofitien van een naeuwe ende* ftrickte verbinteniffe, die het eynde van het oochmerck is van onfe negotiatie, ter contrarie dat alles in 't byfonder overwogen zijnde, wy alleenlijck daer in vinden, dat de Heeren van den Raedt belieft heeft, uyt het Tractaet van Entrecours, van den Jare 1495. ende uyt de retroac-
tejj



VAN BE ACTE VAN SECLUSÏE. jgo
ten Van het geene in den Hage, ende tot Londen, door de Extraordinaris AmbalTadeurs van beyde de Republicquen is ghenegotieert gheweeft, eenige Articulen te doen uyttrecken, ende foodanieh t'famen te voegen, dat alle het geene in d'een ende d'ander van het Intereft, confideratien, ofte Propofitien gheweeft is van hare Ho. Mo. in die Deductie is vergeten, ende voorbyghegaen, ende ter contrarie alles verdeelt, ghededuceert, ende onderfeheyden ter intentie, ende ten meeften voordeele van defe Republicque, foo dat wy ten refpeete van die Poincten, nae een negotiatie van foo veel Maenden, ons noch vinden in den felven Staet, ghelijck wy waren in den beginne, ende ten refpefte van verfcheyden anderen die vry van grooter importantie zijn, van nieuws nu bygevoeght, ende noyt m eenige confidentie ghevallen, veel verder geefloigneert van onfe hoope als oyt voor delen, daeromme dan ghenootfaeckt zijn daer op te feggen, dat, voor behouden die felve liberteyt, om tot alle tyden die lichtfte Poincten te mogen debatteren, die wy nu ghemeynt zijn voorby te gaen , ende oock om van onfent wegen voor te ftellen, 't geene wy voor het Intereft van haer Ho. Mo. fouden noodich achten, Wy nu alleenlijck eenige weynige Poin&en van importantie debatteren moeten, met een wettige ende rechtmatige Deductie, dat die in geender manieren konnen werden aengenomen; Protefterende voor Godt, die oordeelen fal van onfe intentie, ghelijck wy van tijdt tot tijdt, met alle fincerueyt, ende oprechtigheyt gheprocedeert hebben, dat wy oock noch foo in 't toekomende volgens onfe beloften willen voortgaen, confereren ende concerteren, met alle candeur ende ghetrouwicheyt, fonder yet wat eenichfints te referyeren in een faecke van fulcken ghewichte van t geene den laft van de Heeren onfe PrinB b 3 «U



Sï* STUCKEN, TER STAVINGE
cipalen mede brenght. Wy fullen dan op het derde Articul feggen, voor foo veel in 't felve van fatisfactie ghefproocken wordt, dat in die Propofitie is noch reden noch rechtveerdicheydt j Op het rwaelfde Articul, voor foo veel het raeckt den Prince van Oraingneende des felfs gheheele Linie, om die voor eeuwich uyr te fiuyten van de vrye Electie, die de Heeren Staten Generael, of van eenige Provintien fouden willen doen, in haere Perfoonen, dat dat eeri poinét is abfolutelijck deperderende van de vrye difpofitie van de opgemelte Staten, daer mede haer de Heeren van def • Regieringe met geen meerder reden ofte billickheydt te bemoeyen hebben, als wy ons fouden behooren te bemoeyen met haere Electie, in diergelijcke occurrentien; Op het vijfthiende ten regarde van de vifite van onfe Schepen van Oorlogh ende van Coopvaerdye, dat dat direetelijck gaet tegens de praöijcq van ons Landt, dat het fubject is duyfent difordres ende difpuyten, ende dat het injurieus is in fulcken poinct van dominatie, daer by geene reciprocatie gheprefupponeert wordt. Ende op het feventhiende raeckende de Viflcherye onder eenige recognitie, dat dat foude zij» haer Ho. Mofonder recht ofte reden uytftoten van een poffefiie, daer van fy met volkomen vryheyt van immemoriale tyden ghegaudeert hebben; ende fullen voorts altijdts ghereedt zijn, om ons felven naerder ende particulierder te expliceren, ende de redenen ende argumenten te deduceren tot juftificatie van onfe opinie, omtrent d'een ende d'andere van die voorfz. Articulen; Maer alyooren daer toe te komen vinden wy ons verplicht, ons ghevoelen omtrent het 14 Articul voor te ftellen, daer ghefproocken wordt van een gelimiteert ghetal van Oorloch • Schepen , van preallable denunciatien van onfe equipagie, ende van het confent, dat van het Parlement * van



VAN DB ACTE VAN SBCXUSTE.
391
van defe Republicque daer over foude moeten verfocht ende verkregen worden ; Seecker, Mijn Heeren, wy konnen ons felven qualijck inbeelden, dat het in goeden ernft zy, dat men ons foodanigen Propofitie wil voorftellen, die foo onredelijck ende extravagant is, ende indien het in der daedt uwe intentie is, om eenighfints daer op te dencken, foo vinden wy bns verplicht, in klare ende uytdruckelijcke woorden, u te feggen, foo wy foo verre van daer ghelogeert zijn, dat wy ons felven fouden onwaerdich achten van de gunfte ende goetheydt Godts, daer mede fijne Goddelijcke Majefteyt ghelieft heeft hare Ho. Mo. deliberatien te fegeneh, in de rechtmatige profecutie van haere vryheydt, indien wy daer over alleenlijck in eenige conferentie traden, of dat wy maer in twijffel trocken, de abfolute ende onwederroepelijcke negative; Wy bekennen feer geerne dat wy op die faecke niet gheinftrueert zijn, (ende hoe foude men Inftruffien konnen hebben op foo een omedelijcke ende ongehoorde faecke) maer wy zijn foo wel geinformeert van de genereufheyt van hare Ho. Mo. van de conftitutie van hare affairen, ende van hare interelfen, oock van de in* tentien ende goeden wille van hare Ingefetenen, dat wy u verfeeckeren konnen, datter geen levendige ziele is in onfen Lande, die foodanige voorflagen, fonder een abfolute indignatie, foude konnen aenhooren; Hoe dickwils hebben u Excell. ende uwe Doorluchticheden haer gheè'xtendeert op den loff van onfe Voorouders, die met fulcken yver ende dapperheyt, voor de vryheyt van haer lieve Vaderlant gevochten hebben, Ende is het mogelijck dat in die felve gedachten t'famen vallen kan, dat de pofteriteyt foodanich foude verbaftert zijn, dat iy fonder reden ende fonder noot, haer foude laten berooven van fulcken notabelen partye van hare vry B b 4 heyt;



STUCKEN, TER STAVINCË
heyt: Van hare vryheyt, feggen wy, die haer d; macht ende vryheyt geeft, (zijnde onder Godts genade een i.mverainen ende independenten Staet) '»m te gaen ende te komen, te ageren ofte te ruften, haer te wapenen ende fontwapenen nae den noot ende intereft van hare rechtnutige ende wettelijcke defenfie. Maer om de waerheydt te feggen, wy verwachten van u Excell ende d'Heeren Commiffariffen niet, dat fy, nae foo vele obteftatien, ende hooge proteftatien , ghedaen voor Godt ende voor de menfehen, m t generael ende byfonder, ende foo mtnichmalen ghereitereert, nu hare goede affectlen candeurs, ende fmceriteyten fouden willen evndiüen ende bepalen met eene propofitie van foo wevnich apparentie, maer dat fy veel eer van de felve defifteren fullen, ghelijck wy de felve feer inftantehjek verfoecken, om ghefamentlijck te confereren , en over foodanige Articulen ende conditiën te concerteren, by de welcke de eere Godts, ende de cours van fijn heylige Euangelie mogen werden ghevordert, ende een naeuwe, vafte ende eeuwigh-duyrende Unie gheftabileert tulfchen beyde de Republijcquen, op den voet ende maniere ghelijck wy in onfe lefie propofitien, ende memorien hebben voorgeftelt, ofte op foodanige andere betere maniere, daer van wy met malkanderen verdragen fullen, daer op met den eerften het antwoordt verwachten fullen. Ghedaen in Weftmunfter den aa November (N. S.) 2 December X653, '
Accordeert mette antwoort, fulcks als de felve by rapport, aen haer Ho. Mo. is overgebracht.
3* Spronsfcn.
No*



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. t^j
No. 44. Poincten ende Articulen op 't Papier gebracht in *t. gefpreck van Vrede hanhandelïnge Anno 163a. tufchen de Heeren Gedeputeerden van hare Ho. Mo. in > Leger* ende Commijfarijfen yan de Staten der Neder/ant/che Provintien* van d'andre zijde* tot Maeftricht ghehouden * fulcks als de felve PoinBen den vierden O'B'ober 163 a. ter Generaliteit by rapport zijn overgebracht. ° "
ïi
D at hyde handelinge, aen te ftellen tuffchen de Heeren Staten Generael van alle de JNederlandtiche Provintien van deene ende d'ander© zyde, lal werden vernieuwt het Tractaet van de lreiues ghemaeckt met den Coninck van Spangien in t Jaer 1609. foo als het leydt, in alle fijne Poinéten ende Articulen, voor foodanigen tijt van Jaren , alfmen fal konnen accorderen.
IL
^™ rw H,eeren Staten van de Provinciën onder den Coninck van Spangien, haer fullen verbinden te prsfteren alle de Poinften ende Arti™£nTi V0??* Jraélaet' die ^ het felve faffitpr ? ' by ,ende van we§en den Co"i"ck, Sh?^ VOege3 drat de Heeren Staten, Leden ende Steden, ende Inwoonders van de Gheuni-
Ienieetem°VJnCien' de felve effedtive)ijck fullen B b 5 Dat



394 STUCKEN» TER STAVINGÉ
III.
Dat tuffchen de Heeren Staten van de voorfz. refpecrive Provintien fal opgerecht worden een Alliantie ende Verbondt, waer by fy haer fullen ghefamentlijck, over ende weder over, obligeren, het ghemaeckte Tractaet van Trefues, in alle ende yegelijcke fijne Poincten te guaranderen, ende mainctineren, tegens een yegelijck, die 't felve foude willen verbreecken, of in eenige wijfe tegen gaen.
hu.
Dat de felve Heeren Staten by de voorfz. Alliantie haer onder elckanderen fullen verbinden reciproquelijck tot confervatie van hare vryheden, gherechticheden ende de gemeyne rufte, tegens alle ende een yegelijck, niemandt uytgefc.idert, offenfive ende ctefenfive, die de Nederlandtfche Provintien, of eenige der felver aentaften; bevechten , of befchadigen fal.
V.
Dat om de gemeene verfeeckeritige, ende gherufl~ heij-Jt, alle de Spangieaerden, zijnde Luijden yan Oorloge, fullen moeten vertrecken, uijt ende buijten alle, ende ij e gelijck der Nederlandtfche Provintien- ende geene wederomme binnen de felve mogen werden gebracht.
VI.
Dat de Cafleelen fullen werden ghedemolieert, ofte ten minnen, de Wallen ende de Vellen nedergelecht, ende geapplaneert van binnen, ende open ghelecht tegens de Steden.
Dat



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 39S-
VIL
Dat alle foodanigen Volck yan Oorloge, te Voet ende te Veerde* te Water ende te Lande* als de Heeren Staten yan de Provinciën van de andere zijde fullen houden, tot defenfie van de voorfz. rufle ende de generale feecker heijt * fullen zijn in derfelver eedt alleenlijck* ende van niemandt anders; en» dc bij ofte van wegen de felve aengenomen, ende betaelt, ende alle Officieren daer over ge/lelt.
VIII.
Dat* tot yerfeeckertheyt tegens alle invafien* in de principaeljle Zee-jleden van Vlaenderen, foodanigen ordre van Gouvernement ende Guarnïfoenen fal worden aengeftelt, met ghemecn advis yan de refpcüive Heeren Staten der Nederlanden * dat fonder bewilliginge van de felve gefamentlijck geen ander Krijghf-volck in de yoorj'z. Steden, ofte Havenen yan dien* en fal mogen werden ingebracht.
IX.
Dat eenige weynige Steden ende Plaetfen* hier naer te openbaren, om fonderlinge confideratien toite gemeene rufte dienende* van het guarnifoen yan den Coninck van Spangien ontlcdicht, ende neutrael gemaeckt * ende eenigen aen de Heeren Sta— ten van de Geünieerde Provintien oyergeleyert fullen worden,
Geëxtraheert uyt feecker fecreet Regifter van de voorfz. handelinge gehouden, de Annis 163a. ende 1633. beruftende ter Griffie van haer Ho. Mo., ghequoteert mette letter K. No. 11. ende bevonden daer mede te accorderen.
SprojiSfen.
No.



39* STÜCKEN, TER STAVINGB
No. 45. Extra£t uyt d'Inftruaie, ftaendein feecker fecreet Regifter van de handelinge met die van de andere zyde, de annis 1032. ende 1633. ghequoteert mette letter K. No. 11. ende aldaer gheregiftreert onder dato den vijfthienden November 1632. daer by blijckt, dat Zeelandt, Vrieilandt, ende Stadt ende Landen in de voorfz. handelinge noch alleen dilficil waren.
Inftruiïie van de Ho. Mo. Heeren Staten Generael der vereenighde Nederlanden* voor de Heeren Nanningh van Foreest, Raedt ende Ji Secretaris der Stadt Alckmaer , ende dert Foeit, eerfte Borgemeester der Stadt Utrecht, Ghecomtnitteerden van hare Ho. Mo. aen de Heeren Staten van Vriejlandt.
Eerft fullen de voorfz. Gecommitteerden, etc.
Ende dat op alle 't felve ferieufeb'jcke zijnde gedelibereert, ende bevonden dat alle de Provintien tot onderhandelinge met die van d'andere zyde niet ongenegen waren, maer de Provintien van Zeelandt, Vriejllandl, ende Stadt ende Landaer in van d'andere vier Provintien verfchilk-nde, dat dcvoorfz. vier Provintien haer volkomentlijck gheiaft vonden met die van de andere zyde als vrye Staten, ofte oock anderfints ende foo wel tot Vrede als tot een langhdurigh Beltant, nae de ghelegentheydt te mogen hande-
Ende de voorfz. drie Provintien naeuwer ghe* aftnngeert zijnde, om alleen met vrye Staten ende tot een eeuwige Vrede in befoignes te mogen
tre*



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 597
treden, daer over merckelijcke confideratien zijn gevallenende namentlijck, etc.
Accordeert mette voorfz. Inrtruétie.
J. Spronsfen.
No. 45. Advijs van Zeelandt, op eenige poincten van de handelinge met die van d'andere zyde Anno 1632. geè'ntameert.
Extratt uyt het voorfz. fecreet Regifter van de handelinge met die van d'andere zyde.
Jovis den 11 November, 1632.
De Heeren Gecommitteerden van wegen de Provintie van Zeelant verfocht zijnde, hebben openinge gedaen van der felver confideratien op 't ftuck van de aengeboden handelinge, als oock op de poincten den 4 Oétobris lelt-leden by de Heeren haer Ho. Mo. Ghedeputeerden in 't Leger ghekomen over gebracht, in vougen als hier naer volght.
HOOGE MOOGENDE HEEREN, &c.
Dat tot dien eynde fullen bedongen worden fulcke conditiën , voordeden ende verfekeringen als in de Memorie d'Heeren Gedeputeerden van d'andere zyde mede gegeven, zijn vervat, voor foo verre de felve op foodanigen Vrede applicabel zijn, daer by gevoecht fal worden dat het Spaens Krijghs-volck niet te Lande maar te Wa-
ter



$98 STTJCKEN, TER STAVINGE
ter fullen moeten yertrecken, ende de Bourgoing. nons te Lande, indien het felve kan worden geimptetreert.
Dat het vierde Artijckel van de meer-genoemde Memorie fal worden geamplieert, met defe Claufule, dat de Provintien van d'andere zyde fullen beloven de gemaetle Alliantie te mainteneren, felfs jegens de Coninck van Spangien, ende dat achter de woorden vry ende gerechtigheden fal worden gevoecht Privilegiën.
Dat mede het gefach op de Rivieren den Rhiin, Mafe, ende Schelde aen defen Staet fal blyven, omme de Commercien daer over in feeckerheyt gedreven te worden, ende fpecialijck dat de Schelde, Canalen van 't Zas, 't Swijn, «nde andere Zeegaten daer op refponderende fullen blijven ghefloten, fulcks dat alle inkomende Schepen volgens 't Privilegie daer van zijnde, fullen ghehouden zijn in Zeelandt laft te breecken ende verbodemen; ende dat daer en boven fpecialijcke fal worden gheftipuleert, dat alderhande Goederen, Waren, ende Koopmanfchappen, die de geheele kufte van Vlaenderen ende de Havenen die jegenwoordigh aldaer zijn, ofte hier naermaels fouden mogen werden gemaeckt, uyt oft in lullen komen, met foo hooge Convoyen, Tollen, Impofitien ende andere laften fullen worden befvvaert, als de Goederen, Waren ende Koopmanfchappen, die de Schelde ende de boven ghenoemde Canalen, ende Zeegaten, op ende af fullen gaen, waer inne geen veranderinge fal konnen worden gedaen, als met ghemeene bevvilliginge van beyder zijden, ende omme verfeeckert te zijn, dat het contrarie van dien, onder de handt by conniventie niet en werde ghepraétifeert, fullen eenige Perfoonen fpecialijck van wegen defen Staet daer toe beeedight, op de voorfz. Cufte ende in de Zeelteden hunne continuele refidemie houden, ende
ken»



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE. 399
kenniffe nemen van de effeauele betalinge van de opgeftelde laden, volgende den Taulx ende Lijfte die daer van met gemeene advijfe fal werden gemaeckt, om betaelt te werden foo wel van de Goederen ingebracht ofte uytgevoert by de Schepen gaende ende komende uyt, ende naer de Zee als Rivieren, neutralen ende geallieerden toe-komende; Dat tot dien eynde de Soldaten die tot voor-kominge van alle invafien, volgens het 8. Artijckel der voorfz. memorie in de Zee Heden geleght (ende die men verftaet in ge» meenen eedt ende befoldinge van alle de Nederlandtfche Provintien behoorden verplicht te zijn) fpecialijck daer toe ghehouden, ende by eede verbonden fullen zijn te main&ineren, ende doen obferveren het geene aengaende de belaftinge ende verfekertheydt van de Kuft ende Havenen fal zijn geaccordeert.
Ende in cas des niet tegenftaende werde bevonden yetwes in prejuditie van dien gealtereert, ofte geinnoveert te wefen, dat eenige neutrale Perfoonen fullen gecommitteert ende gheauthorifeert wefen het felve te repareren ende doen reparen, door alfulcke wegen ende middelen, als tot dien eynde fullen worden beraemt.
Accordeert mettet voorfz. Regifter.
J. Spronsfcn,
Ho.



4PO STUCKEN, TER STAVINGE
No. 45. Advijs van Stadt ende Landen op eenige poincten van de handelinge Anno 1^32. met die van d'ander zyde geëntameert.
ExtraEt uyt het hoven geroerde fecreet Regifter van de handelinge met die van d'ander zyde.
Mercurii den 37 October, 1633,
De
Heeren Gedeputeerden van de Provintie van Stadt ende Landen, by de Ghedeputeerden van de Provintie van Hollandtaengemaentzijnde, om naerder openinge te willen doen, van derfelver confideratien op de handelinge by den Vyant aengeboden, ende d'Artijckelen by de Heeren hare Ho. Mo. Gedeputeerden den vierden defes gheè'xhibeert hebben verklaert 't geene hier naer volght.
Op 't eerfte poinct. etc.
Op 't 5. poinct, dat niet alleen alle Spangiaerden zijnde Luyden van Oorloge, maer oock van de Raden politijcq of militair, civil of crimineel, uyt de Nederlandtfe Provintien fullen vertrecken.
Op 't 7. poinct, tranfeat, midts dat daer by werde ghevoeght, dat oock over dit Crij ghs-volck , felfs den Coninck van Spangien, d'lnfante ofte der felver Raedt, geen gefach hebben fullen.
Op 't 8. poinct, dat de Zee-Havenen in Vlaenderen met der Geünieerde Provintien Guarnifoen, ofte ten minften met Crijghs-volck in beyder Eedt zijnde, werden befettet.
Op



VAN DE ACTE VAN SECLUSIE.' 40!
Op 't 9. poinct, dat onder de Steden in neutraliteyt te ftellen ofte naer gelegentheyt van faecken ghedemoheert te worden, ghevoeght worden de Steden ende Cafteelen, Gulick, Berck, Orfoy, Lingen ende Carpen, ende onder de plaetfen foo over gegeven fullen worden Gelder „Breda, Santvliet, ende foo veel meerder Zéé "{leden ende andere Forten, alfmen eenighfints fal konnen bedingen.
f'JJ-.i - . . •: : r \ '': ! IfiJaO o)oh
Accordeert mettet voorfz. Regifter.
J, Sprons/èn.
No. 45. Advijs van Vrieflandt op eenige poinden van de handelinge met die van d'andere zyde Anno 1632. geëntameert.
Extract uyt het hoven geroerde fecreet Re. gtfter van de handelinge met die yan d'ander zyde.
Veneris den 12 November 1632.
Daer naer hebben de Heeren Ghedeputeerden van Vrieflandt aen haer Ho. Mo. over gdevert de naervolgende confideratien. Sneven ae
l^Lt^t^f verftanden niet alleendeöpaeng..ie,üen, de militie volgende, maer
van waYualiteVr f°°ne? SPan^" ^ van wat qualiteyt die mochten zijn, ende hoeda-
mge charge die mochten bedienen / fullen gehou.
Cc den



4P» «TUKKEN, TER STAVIJfGE
den zija te vertrecken , uyt die Nederlandtfe Provintien.
,Op 't 17. Artijckel werdt aengenomen, des dat foodanigh Volck te Water ende te Lande, onder eede van die t'famentlijcke Provintien ftaen|e,, in geenderley wijfe, directe nochte indirecte den Coninck van Spangien ofte Infante fullen obedieren, nochte fich in deflelfs faveur, tegens defe Geünieerde Provintien mogen laten ghe. bruycken.
Accordeert mettet voorfz. Regifter.
J. Spronsfèn.
No.



VAN DE ACTE VAN SECU7SIE. 4Ö3
No. 46. Memorie van de Traktementen by de Princen van Orangien* ende de Haren genoten, als mede Pentioenen, ende anders, beginnende metten jarê 1586.
i58ó\
Syn Excell. Prins Mau-
rits van Naflau, Jaer-
lijcks . . 44000-0 Sijn Excell. Prins Maurits,
als Stadthouder . 15080-0 \ 43380-0, Pillegave van Prins Frede-
rick Hendrick . 1800-0Princefle Elifabeth van
Naflau Hertoginne van
Bouillon . . 2500.0-.
.1587.
De voorfz. vier poften beloopen . 43380-0* 1588.
De voorfz. vier poften bedragen , 43380-01589.
De voorfz. vier poften zijn beloopende C) 43380-0-
De
(*) Siin Excell, Prins Mauriis beeft d'Annis 1589. tnt 1609, alle de Beden ende Importen van Brabandt by retort!' gerrockenj op de Landen buyten ordinaris contributie zijnde, 0111 daer uyt te betalen de rentieren van Brabandt, het welck niei gedaen is, waer door, ende andere redenen, de rraétetnenten van Sijn hvoebgemelM Excell. anno 1609. zijn verhoocht.
Cc»



404 STUdKÊrt, TER STAVING*
1590'
De voorfz. vier poften zijn bedragende 43380-0. I5QI.
De voorfz, vier poften beloopen . 43380.0159*'
De voorfz. Vier poften -j bedragen . . 43380 o- {.
Sijn Excell. Prins Maurits extraordinaris . . 28000-0-f 85380-0-
Me-vrouwe Princefle van Orangien Doiragiere 15000 o-J
1593*
De voorfz. fes poften be- i
dragen . . 86380 o- 1 Prins Frederick Hendrick 012^-0- 'i o7<-o<-.n DeCheur-VorftinneLouy- p \ 97SS
fe de Nairau . 2000-0-J
De voorfz. acht poften beloopen 97505-0. If9f-
De voorfz. acht poRen beloopen . . 97505-0- ?
PrinceiTe Maria de NafTau S 100005.0.
Gravinne van Buyren 2500-0-1
ij9ö.
De voorfz. negenpoften zijn bedragende 100005-0.
De



VAN de acte VAN seclusie. 1597-
De voorfz. negen poften 7
zijn beloopende 100005-0- ( 102185.0Prins FrederickHendrick 2180-0-J
1598.
De voorfz. thien poften -»
bedragen . . 102185-0- ! Princefle Brabantina de C ro3l8j*-o*
Naflau, Hertoginnede »
Ja Tremoillie , 1000-o-J
1^9,
De voorfz. elf poften be ■ j loopen . . 105185-0.I n
gijn Excell. Prins Maurits f ftg&IW
extraordinaris . 40000-0-4
1000.
De voorfz. elf poften bedragen * 103185.0', 1601.
De voorfz. elf poften beloopen , 103185-a, 1602,
De voorfz. elf poften,
zijn beloopende . 103185-0-1 _ Sjjn Excel. Prins Maurits ( H3™§-<i*
' extraordinaris , 40000. o.- ]
1603.
De eerfte voorfz. elf pof- -1
ten, zijn bedragende 103185-0- ! prins Fredrick Hendrick V 12.0285-0.
Generael va,n de Ca-
vaillerie , . " 17100.0-4
C c, $ Qq



$0$ STUCKEN, TER STAVINGE
1604.
De voorfz. twaalf poften bedragen 120285 pont, daer aen afgetogen 9135 — komt . , . 111160-0.
1605.
De voorfz. elf poften bedragende 111160-91606.
De voorfz. elf poften, zijn door de verhooginge van 't Tra&ement van Prins Frederick Hendrick Generael van de Cavaillerie beloopende . 114590-0-
1607.
bé voorfz. elf poften zijn bedragende 114550-o1608.
De voorfz. elf poften zijn beloopende 114590*01609.
Sijn Excell. Prins Maurits, Militaire Trafte- • ment . . 120000- o- I
Den hooch - ghedachte I Prins oudt Politijcq I Tradiement . 30 60-0- I ,„«._,,- „
Sijn Excell. Hellebardiers 8^66-5- ï 200720-5-
Noch fi jn Excell. een Losrente iaerlijcx - Qfooo-o-
Sijn Excell. Prins Fredrick Hendrick Generael van de Cavaillerie » 35000-0
Tranfportere 208726"- 5Sijn



VAN DE ACTE VAN SECLUSfe.
Tranfport 20872Ö-0Sijn Excel. Pillegave 1800-0- j Noch zijn Excell. . 2i8o-o- 1 De fes Vrouwen Dochte-
ren van Prins Wilhelm
ho: me: . 6000- o-
Ndch de Vrouwen Doch-
teren . . 6000-0- t < Mevrouwe Princefle van ■ aj^06^*
Orangien Douag. . 20000-0De Cheurvorftinne Louy-
fe de Nafïau . 2000-0De Princefle van Portugael 3500-0Noch de hooch-gedachte
Princefle . . 2joo>-o-J
161 o.
De voorfz. derthien pollen bedragen 252706.5-daer aen afgetogen 2180: 250526-5-
ióir.
De voorfz. twaelf poften beloopen . 250526.5-., 1612.
De voorfz, twaelf poften zijn bedragende 250/26.5 ■< 1613.
De voorfz. twaelf poften zijn beloopende 350/26 • g«• 1614.
De voorfz. twaelf poften bedragen £50536-5Cc 4 De



STUCKEN, TER STAVINOE 1615.
De voorfz. twaelf poften
beloopen . ' . " 250*26-5Over ontheffinge vaneen
jaerlijcxe rente van
915 - 11 -o gehypote-
queert op de Hooge i 268837-5«!
ende Lage Swaluwe, f .bedragende in Capitael jegens den penningh I twintich . . 18311-o-J
1616.
De eerfte voorfz. twaelf poften bedragen ... . .350526-5.
1617.
De voorfz. twaelf poften zijn beloopende 250526-5. 1618.
De voorfz. twaelf poften bedragen 250526 - 5 - o daer aen afgetogen 2500-0- over een Lijfpentioen van Me-Vrouwe Princefle Maria Gravinne van Buyren, comt . . 248026-5.
De voorfz. twaelf pof- -,
ten, beloopen . 248026-5. !
Over de pretentien der |
Crijghs-expeditien van l ..o-,,-
de Jaren vijfthien hon- ' 24*0*». S>
dertfeven en tfeftichtot
yijfthien-hondert vier-
Tranfportere . 248026-5en-



VAN BE ACTS VAN 3ECLUSIE. 4©p
Tranfport 248016 ■ 5 en-tfeventigh, by Hollant ende Wefc-Vrieflant betaelt . 700000-0-
Boven noch in den Jare 1598. liberalijckgeconfenteert, ende in vijf- . r
jarige termijnen be- > 1273020-5-
taelt, by Hollandt 173000-0-
Ende noch in den Jare 1619. in thien - jarige termijnen by Hollandt betaelt . . 150000-0..
1620.
De voorfz. twaelf poften zijn bedragende .... 248026-5-
1621.
De voorfchreve twaelf -\
poften, daer onder be- J'
grepen twaelf duyfent
pont over de verhoo- |
ginge van'tTractement j. 302026-5-
Militaire, zijn beloo- 1
pende . . 260026-5*- I Noch over extraordinaris .
onkoften te Velde . 42000-0. J
1622.
De voorfz. dertien poften bedragen 302026 - 5 - o daer aen afgetogen 20000 - o - o over het Pentioen van Me vrouwe Princeife van Orangien Pouagiere, komt . . 282026-5-
C c 5 De



4*0 STUCKEfJ, TER STAVINGE
1623.
De voorfz. twaelf poften beloopen 282026- 5 1624.
De voorfz. twaelf poften 1
bedragen . 282026-5- | Sip Excell. Prins Mau- I
rits van Naftau een {
thiende-part van de MiH36°-5"
Prinfen voor foo veel I
aireede gevonden kan
worden (*) ' • 842334-0 J 1625.
De eerfte voorfz. twaelf poften beloopen 282026daer aen af-ghetogen twaelf duyfent pont over de verhooginge van 't voorfz. Militaire Tractement kompt . . a7co2ö.5.
1626.
De voorfz. twaelf poften zijn bedragende 270026 - 5 1627.
De voorfz. twaelf poften v
zijn beloopende . 270026Pillegave aen Prins Wil-
iMheumn^yhaerHo Mo- 8000-0- . 0 ; Noch Pillegave aen fijn f *8302Ö-5«
Hoogheyt Prins Wil- j
helm, by Hollant in 't {
particulier , . 5000-o-J
De
(*) Defe fomme foude merckelijck meerder komen te bedragen als hier werdt uytgetrocken, indien by Zeelandt ende andere Pre' fineren ware gereeckent, •*-~T,-



VAN DE ACTE VAN SECLÜME. +H I628,
De voorfz. veertien poften bedragen 283026-51629.
De voorfz. veertien poften _ beloopen 283026 -5-0 J daer aen af getogen 2500-0-0 over het Pennoen van de Princefle ■ „ , van Portugael . 280526-5-f 980526-5*
Van de Sil ver-Vloot by I den Lieutenant Admirael Pieter Heyn, ver- I overt, ontrent , 700000.0- J
1630.
De eerfte voorfz. derthien poften zijn bedragende , . , 380526-5"
163 r.
De voorfz. derthien poften zijn beloopende . . . 280526.51)
1632.
De voorfz. derthien poften zijn bedragje • . . 380526.5-
De voorfz. derthien poften belopen 280526-51634.
De voorfz. derthien poften zijn bedraSen<le v . . 280526-5-
De



4Ï5 STUC KEN , TER STAVINSB
De voorfz. derthien poften zijn beloopende . , . 280526-5-
1636.
De voorfz. derthien poften bedragen 28o52d-5« 1637-
De voorfz. derthien poften beloopen 280526-5X638.
De voorfz. derthien poften zijn bedragende . . , 2S0526.5.
1639.
D« voorfz. derthien poften zijn beloopende . . . 280526-5-
1640.1
De voorfz. derthien poften beloopen 280526.5» 1641.
De voorfchreve derthien poften, daer onder begrepen twaelf duyfentpont, over de verhooginge van 't Militaire Traétement, zijn beloopende , 29*526,-5-
1642.
De voorfz. derthien poften zijn beloopende . . . 292526-5-



VAN BE ACTE VAN SECLUSIE. 41$ 1643.
De voorfz. derthien poften zijn bedragende . . . 292526-ƒ-
1644.
De voorfz. derthien poften zijn bedragende . . 292506-5-
1645.
De voorfz. derthien poften bedragen 292520-5. 1646.
De voorfz. derthien pof-
ten beloopen . 292526.5t'Sedert het winnen van
Huift, de goederen van
't Cloofter te Duynen,
doende in Pacht Jaer-
lijcx ontrent vijftigh f 1892526-5-
duyfent pont zijnde
Heerlijcke goederen ,
genomen tegens den
penningh xxxv. foude
in Capitael beloopen iöcocoo-o--
1647.
De eerfte voorfz. derthien poften bedragen 292520-5 - o daer aen
afghetogen 42000 pont 1 2<o<i6.e.
genoten voor de extra- | ' 3
ordinaris onkoften te Velde, komt . 250526-5-
Tranfportere 350526-5.
Sijn



i1è STUCKEN TER STAVfNÖÉ
Tranfport 250506 - 5Sijn Hoogheyt Prins | Fredrick Hendrick een tiende-part van I de Prinfen, t'federt . { de Jaren 1625 f 2159701-15
1647. voor fo veel aireede geweten kan werden O • 1909175.10-4
1648.
De eerfte voorfz. 12 pof- , ten zijn bedragende 250526-5-( 6
Over 't Reëel Com- > 35°5at> 5'
plement . . iooooo-o-J
1640.
De eerfte voorfz. twaelf poften zijn beloopende . , . 250526-5.
1650.
De voorfz. twaelf poften bedragen 250526 5-
Sa. xix Miiiioenen. vjc. xcixM. vijc. lviij ponden.
Verklaren wy ondergefchreven als daer toe fpecïalijcken geauthorifeert, ende ghelaft zijnde, naergefien te hebben verfcheyden Regifters, Reec • keningen, Declaratien, by Hollandt jegens de Generaliteyt ghedaen, ende andere behoeften foo ter Finantie als ter Kamere van Reeckeningen van Hollandtberuftende, ende provifrmehjeken uytte voorfz. Regifters, Reeckeningen, Declaratien, ende behoeften, de poften in de bovenftaende
Staet
(*) Defe fomme foude merckelijck meerder komen te bedragen, als hier wert uytgetrocken indien by Zeelant ende andere Provinciën ware gereeckent.



VAN DE ACTE VAN SüCtUSÏE
4T5
Staet begrepen refperftivelijcken uytgetrocken *e hebben , ende naer gedane calculatien, ende extentien ter Finantie voorfz- bevonden te bedragen, de fomme van negenthien Milhoenen fes hondert negen en tnegentich duyfent, feven hondert, acht en vijftich ponden. Ten oirkonde geteyekentden leften Julij anno 1654.
A. van Myerop. J. van der Haer. A. v. Santen,
Extraft uytte Refolutien van de Heeren Stater, van Hollandt ende Welt-Vrieflandt, in hare Ed. Groot Mo. Vergaderinge genomen op
Saterdach den vijf-en twintichften Julij 1Ö54.
D e Raedt Penfionaris heeft ter Vergadering gherefereert dat d'Heeren haer Ed. Groot Mo. Gecommitteerden tot de faecken van Engelandt in gevolge ende tot voldoeninge van der felve? Refolutie Commiflbriael den 17 der voorlede Maent, voor 't fcheyden van de jonghfte Vergaderinge, genomen , ter weder by een komfte van de Leden, in aller vigilantie, hadden geconcinieert, ende op 't Papier gebracht, feecker De duftie, ofte Declaratie, behelfende een waerachdwRe1?-6 SronJgrh bTericht van de fondamenten üer Kegiennge defer Landen, endefpeeialiek van \ recht competerende de refpeftive Statén vtn de geünieerde Provinciën yeder apart, foo ten arde van faecken op andere Rocken, RenublHe' quen, Maten ende Landen reflectie hViKr laf m.et; ft ter contemplatie va„ de K ' heden m de felve te verhandelen , als ten o3" te van faecken binnen hare refpedive ProvSn voorvallende j met behoorlijcke d,lUnc% e van die faecken die by t verbondt van Unie in den Tare J579- b»nnen Utrecht gemaeckt, ofte hy eenige
par-



<fl6 STUCKEN TER STAVIN3E
particuliere overgifte van de voorfz. gheunieerde Provintien aendeGeneraliteyt, ofte aen de difpofitie van de gefamentlijcke Bondtgenooten zijn gedefereert; dienende tot juftificatie van 't verleenen der bewufte Acte van Seclufie, raeckende 't employ van den Heere Prince van Oraigne, by haer Ed. Groot Mo, op den vierden Mey 1654. gepafleert, mitfgaders van de procedueren by de felve daer omtrent gehouden, met grondige refutatie van 't geene daer jegens by, ofte van wegen eenige Provintien is voortgebracht; doende vervolgens lecture van de voorfz. ingeftelde Deductie, ofte Declaratie, waer op gedelibereertzijnde, hebben haer Ed. Groot Mo. d'opghemelte Heeren der felver Gecommitteerden, over, ende ter faecke van de ghenomene moeyte, bedanckt, ende is voorts de voorfz. Deductie, ofte Declaratie gehouden voor ghearrefteert, invoegen, ende manieren als de felve hier naer volgende van woorde te woorde ftaet gheinfereert; oock dien volgende verftaen, ende gherefolveert, dat de felve, met d'aucthentijcque Documeuten, noodieh tot verificatie van de feyten daer inne geroert, ter Vergaderinge van haer Ho. Mo. ingebracht, ende de refpective Provintien , in gevolge van haer Ed. Groot Mo jonghfte aenfehrijvinge van date den feftienden defer loopende Maent, by Miflive met behoorlijcke verfoeck, ende recommandatie toeghefondp» firf worden, etc. Ende is by de refunjptie van de bovenltaende Ketblutie goet ghe vonden, dat de ' voorfz. Deductie, ofte Declaratie mette fcueken daer toe dienende, aenffonts door den Ordinaris Drucker van haer Ed. Groot Mo. onder de Perfie geftelt, ende voorts alomme gemeyn gemaeckt fal worden, op dat van de rechtmatige intentie van haer Ed. tiroot Mo. allenthalven moge blijcken.
Accordeert mette voorfz. Refolutien.
Herbt. yan Beaumont,