KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK COLLECTIE-THIERRY BRUIKLEEN van de Ned. Herv. Gemeente te 's Gravenhage 7118 - '35   GESCHIEDENISSEN DER VEREENIGDS NEDERLANDEN.   GESCHIEDENISSEN DER VEREENIGDE NEDERLANDEN- VOOR Dfi VADERLANDSCHE JHUCD. DERTIENDE DEEL. ri AMSTERDAM, u JOHAlSf^fis ALLAKTy M D C C L X X X I X. W-AATKN EN POURTRAITEN.   ZEVEN- EN-ZESTIGSTE GESPREK. INHOUD. Gefcbit tmfche* Holland en Utrecht, wegen, de Afdyking van het Land van llageftein. _ Dood van dtn Lt. Admiraal Schryver, ~ , Kemst van den Prins Erfftadbouder en zynt Gemalin te Ha*rl6la. - Tt Alkmaar. ~~ Aan de Helder. Op Tesfil. ,„ Tt 4mfte!d*m en te Zaandam. . De Rttli van Denemarken komt in de Nederlanden A/ww 0»d,rba»d,li«gM over de Vaarbaarbeid der Rivieren. -~_ Ge/hhu ~U H°f van Holland en de Str d Brielle. — Jonkheer Willem van Haren , ftêrf, ____ Kerkelyk Qefibil te Hoorn en te Gouda — Komst van den Prins en Prinfes van Oranje »™*s Prins Henderik van Pruisfin te Gouda. ~ £terfte 9adtr hgt Rmdvee m _ Bejlisfrg van bet Gefcbil, wegw hlt 0p A * ten  6 GESCHIEDENISSEN DIR. test van e$*$ Academie te Zierikzee, ~-— Doöpplegtigbeid vsn een jongs Prins van Nas/a* Weilburg. —— Ongunfllge Jlaat der Kedcrlandfche Bozittingen in ie Ö»st-Indien. ~ Zwaar GefcMl imfcbtn Dordrecht $n Gtrkum, ov*t bet Stapelrecht. - 1 Ontflag den Heer Hop, els Tbcfmrier Generaal, ■ Onderbande]'.-gsn $vtr de Zaak der Rivieren, v— *>« Erffsdbouder vertrygt $6 FeerJykbcid Montfoort. — Bovalling der Prinfes van Oranje, van eensn 4,6de» Print, ■ ferfcbil over de Revijïen in Staats Braband. Artll- hryiamp by Breda, Opregting vaneen Vry • Cmpagnh te &mptn. Komst van Ptscal Paoli in de Nederlanden. — Zititi van dc Prlnfesfo van O r ar je. • Foorfpoedige fiéat des Lav;h. — Ontdekking van verf beide oude Grafplaatzen ., in de franfebo Kerk te *s Gravenbage. — Onlust etrt den Keurvorst van de Palts. Twist tutfebtn de Nederduitfcbe en Franse Predikanten te Nhnwegen. — Ferfcbil tusfebe» den Baljuw en Leenmannen van Foorne, wet bet  VEREENIGDE NEDERLANDEN. ? bet Hof van Heiland. Verdediging van ie» Bdjuvo. — Onlusten in Friesland. Gefcbil over do Grittmansplaets to West dong era. deel. . Geiveldigs Orkaan te Amftel- dam. —— Oneenigbeid tusfcben de WestIndi/cbe Compagnie aldaar en de Eoofddeelgonesten ter Kamer Zeeland. Voegir.g der Amftêld mfd-e Kooplieden ,v tot behoud der vrye Vaart op Espsquebo en Demerary. — Zwaaro brand te Btonkberst. Voor. neemen •« de Vrybeid der Druipers te be. tengelen, Reanest der Amfleldantfcbe Boekverkoopers tegtt dit voomeemen. De Leidfibe Beekvorkeoptrs verzetten 'er zlg ook tegen. Uiteinde van dit Gefcbil. — Opregting van een Geleerd Gtnootfcbap te Rotteri*m en te Vlisfcgtm. — Zwaare Dykbreu. ken en Overflroemingen in Gelderland. Gezant van don Keizer van Marokko in de Nederlanden. Deszelfs onthaal in V Gravenbago, — Geboorte van de jonge Prinfesfe van Oranje. Doeppkgtigbeid van dezelve. Zwaare ferm bier te Lande. A 4 Zoow,  $ geschiedenissen bes. Zoon.'Heeft liet Jaar 1768, met het welke wy dit Gefprek beginnen moeten, nos al ccfiige me;kw;-ardige voorvallen opgeleverd ? Vader. Ji vcrfehculen, waar van fomraigen meer, andere min aangenaam waren: tot de laatstgenoemden bekbtfrdeh het gcfchil tusfchen Htlland ca Uercc'.:t, wegens de Afdyking van het Land var, Bagefleïn, welke dit Jaar weder hevig voordgezet wierd. Ik heb 11 in een van onze roorige Gefprekken reed* doen zien, hoe zeer deeze Afdyking de Staaten van Utrecht tegens de borst was. Die van Holland begrepen hebbende, dat de Ingelanden van Hag'Jlein aanfpraakclyk waren , wegens de kosten van den opbouw en het onderhouden van agt nieuwe Voormolens, aan de Lek, welken tegen raad en buitsn het goedvinden der S.aatcn van Holland aan» gelegd waren, beweerden de Staaten van Uire bt egter, dat het Land van Hageflein volftrekt ongehouden was iets in die kosten te ketaalen, te meer, daar men in de oude Over-  VIRJÏ2NIGDS NEDERLANDEN. 0 Oveteenkomften duideiyk las , dat men geen nieuwe Werken aan mogt leggen of Penningen hefteden, dan met gemeen goedvinden van die van Hvgeftein, Ever dingen en Zyitr* veld, dierhnlven verzogten zy dat de geheele zaak in nadere overweeging genomen mogt worden, ten einde de nabuurige Bondgenooten daar door te overtuigen , van de onbeftaanbaarheid der ondemomene handelwyze tegens Hageftein, en van de regtmaatigheid en billykheid van 't verzoek en de voorflag der Staaten van Utrecht. Ook deeden zy daarenboven nog de voorfbg, om, wanneer me» het niet eens mogt worden, dan de zaak in verfchil ., ter uitfpraak te ftellen van het een of ander Hof van Juftitie, noch onder Hoh land, noch onder Utrecht behoorende, doordien in het Contract tusfehen de beide Provinu'en van den J^re i56ö befloten was, dat zo 'er eenig gefchil of zwaarigheid tusfehen beide P.rtyen ontfta.n mogt , de uitfpraak van dien aan te benoemen Geede Man„en. 0f b7 verkiezing aan anderen, zoude ftaan, A 5 Z. Se-  10 6E5CHIEDENÏSSEN DEK. Z. Bereikten de Staaten Van Utrecht hun oogmerk met deezen voorflag? V. Verre van daar J De Staaten van Hel* land toonden wel dra aan, dat al het geene door de Staaten van Utrecht voorgedragen was, op kwaade onderrigting en ongegronde bewyzen (leunde, en dat de grondfbg, waar op het voorftel door de Staaten van Utrecht gedaan, om het gefchil aan de uitfpraak van het een of ander Gerechtshof te ftellen, gebouwd was, van geen de mlttfte wel^oegzaamheid waare, doordien de gefchillen, waar van het Contract van den Jaare 156Ö fprak, geeu betrekking hadden tot die, welken tusfehen wederzydfche Souvereinen zouden mogen ootftaan, maar die de byzondere Dykcollegien onder elkander reogten kry^en. Daarenboven konden de Straten van Holland geen reden vinden, wsarom zy,die in deeze zaak met volle m3gt, welke haar toekwam, gehandeld hadden, ter voorkoming van den volftrekten ondergang hunner Ingezetenen in den Lande van Viamn zig juist zouden moe* ten onderwerpen , aan 't onderzoek en de uit-  VKAWWGDK IfttElLANBSN. II uitfpraak van anderen, dewyj daarenboven ook van zodaanigen uitfpraak het gewenschte gevolg niet zoude kunnen verwagt word«n, uit hoofde dat geen middelen van bedwang tegens de in 't ongelyk gefteld zynde Provintie zoude kunnen uitgeoefend worden, en ook dat, buiten andere zwaarigheden, een eenvoudige uitfpraak van het gefchll, zo ,i. 't door die van Utrecht wierd voorgefteld, het Land van Itegefloi» niet zoude kunnen noodzaaken om in de kosten der Molens te betaalen. Eindelyk was het gevoelen der Staaten van Holland, dat het best zoude zyn om alle diergelyke vreemde middelen te vermyden en verdere verkeringen voor te komen, de Scaaten van Utrecht emftig te verzoeken , dat dezelven zig nader van het ee. beurde lieten ondereten en de Contraéten onderzogten , ten einde overtuigd te worden van de gegronde reden die de Staaten vam Holland hadden, om de beklaagde rJltoenin, in c w xkte doen toteo , op dat < ^d,envoJgerts.a,s nog he£ Dykcoliegie VaH L*StlUtn " bevelen, om in de A 6 ko,.  ia GESCHIEDENISSEN DER kosten van de Molens, op den ouden roet, deel te neemen , en aan die van Hanen alle de gemaakte kosten te vergoeden. Z Ik twyftvt of zulks de Heeren Staaten van Utrecht wel breed aangedaan zal hebben. V. Gy kunt ligt denken van neen. Ondertusfchen bleef de zaak weder fteeken, ieder Provincie ftond eevcn fterk op haar recht en men konde het in 't geheel maar niet eens worden# Geduurende deeze twist was te Amfteldam overleden den H?ere Cornelis Schryver, in deszelfs leven Luitenant Admiraal ten dtenfte deezer Landen, onder het Edelmogende Collegie ter Admiraliteit te Amfteldam. Hy had den ió May deezes Jaars, in den ouderdom van ruim etmëntagtig Jaaren, het tydelyke nut het eeuwige verwisfeil en wierd in zyn opengevallen Ampt opgevolgd door den Heerc Vicc Admiraal Jan van der Waaytn, wordende terzelver tyd door den Prins Erfftadhouder de Heer Schout by Nagt Roemer Hak rot Vice Admiraal en de Heer Kapitein Willem Tbeodoor Hm'gens, tot Schout by Nagt aangefteld, — Gemelde Vorst ■>  VEKEENIGDE NEDERLANDEN, fj Vorst, dit Jaar, het befluit genomen hebbende, om , benerens Zyne Koningklyke Gemalin , een Zomerreisje door verfcheide Steden en Plaatzen in Holland te doen , en by die gelegenheid de ryke Keopftad Amfteldam met een bezoek te vereeren , begaf zig,in 'c laatst van de maand April, op reis, en kw.m den a-7 dier maand te Haarlem. Hunne Hoogheden wierden hier op het luisterrykfte onthaald en bezagen de voornaamfte merkwaardigheden van die aangenaame Plaats. Gemelde Hunne^ Hoogheden, benevens de Hertog van Bruntivyk Walffenbuttel en verf;heide Heeren ea Dames van rang, begaven zig den 24 May, over TFasfenaar en Kztzvyk naar Noordzvyk, in welk laatsrgemelde l>orp Hunne Hoogheden, door den Heer van Nberdwyk en de Regeering, verwelkomd wierden, terwyl de Burgery in de Wapenen ftond en 'er een pra^tig gefchïlderde Eereboog opgericht was. De Doorluchtige Pferfbnaadjen, by Mevrouwde Weduwe van Nnrdwyk, het onthyt genoten hebbende, vertrokken teen naar de Buitenplaats Elswwt, by Overveett, en hielden, al*  14 GEsctüEDENISSlN BEI aldaar by der zei ver eigenaar den Heer en Mr. Gunlterus Petrus Bondam , EurgemeefUr der S-ad Amfteldam het middagmaal, bezigden vervolgeai de Gaarenbleekery van den Heere Malefyt, en vervolgden de Reize naar de Lustplaats Beekeftei» , onder Velztn gelegen en den Heere Jaeeb Beveel, Jjnsz. toebeboorende. Hunne Hoopheden vonden hier het midden ui-ftek van den Achtergevel v^n het Huis, zo wel als de groote Laan en de Colonade, ten einde van dezelve, fraai verlicht. Het hoo?e Paar vertrok, na zich op deeze en andere bygelegene Buiterplaatzen verlustigd te hebben, nar* Alkmaar t alwaar zy den 16 NUf aankwamen. Z* Zv wierden daar z.kerlyk met geen minder luister en vr ind ontfangen? V, Zo als Hunne Hoogheden dc Poort inkwamen, wierden zy door den Heer van der Stee», Raad in de Vroedfcliap aldiar, uit naam der gantfche Regeering, met een korte asnfpraak verwelkomd, en reden vervolgens door de gefchaarde Burgery. die in de Wa> penen fltend, naar het Stadhuis, De Hooge Per-  VEaEENJGDE NEDERLANDEN. Ig Perfonaad.ien waren by het inkomen der St?.d door zeven Kanonfchoten aan de Kennemerpoort, en door zes aan de Fricsfcbtpoort, be« groet. Ondertusfeben wferd op de Klokken gefpeeld, en op Trompenen en Waldhoorens geblazen, Hunne Hoogheden voor bet Siadhuis gekomen zynde, wierden aan de Koeti plegtig ontfangen , door den Heer Hoofdofficier en de twee jongde Heeren Burgemeesteren, de Carpentier en du Tour. Berieden aan 't Stadhuis door de Vrouwen van den Hoofd - Officier en den Burgemeester du T»ur9. boven aan den trap door de Heer Burgemee» fter Daay, en eindelyk in de Kamer van Burgemeefteren, door den Heer Prcfidenc Burgemeester van Cats, de regeerende Schepenen en de Vroedfchappen. In dit Vertrek waren drie Armftoelen geplaatst, twee, digt by elkander > voor Hunne Hoogheden. en een , een weini* verder, voor den Hertog van Brunswyk Na dat de Heeren Burgemeeste* ren *jg, volgens hunnen rang, geplaatst hadden en de Vorftelyke Perfoon? n voor de Eert» öoeien ftun bleven, wierden Hunne Hoog- hè-  iS G2SCHIE08NISSBM DM, heden» door den Hoofd - Officier, den Heer en Mr. Rutgerm Palndatws, mee een korte doch fierlyke aanfpraak begroet, welke door Zyne Hoogheid zeer minzaam beantwoord wierd. Hier op hadden de Predikanten der Gere'ormeerde en Lutberfcbe Gemeentens de eer van daadelyk gehoor by Hunne Hoogheden te verkrygen en hunne welgepaste Zegenwen fchen over de Vorftelyke Perfoonen uit te boezemen, het welk eerst door den Gereformeerden Predikant Dirk Lefier en vervolgens door den Lutberfthen Predikant Jan Hendrik Vorftins gefchiedde. Hier op begaren Hu-me Ilooeheden zig naar de Groote of St. L^urenskerk, om het merkwaardige ran dit Gebouw te bezi^tigen, wordende door di Heeren van de Regeertng en eene menigte der aanweezende Dames der v nis geieil. Op gelvke wyze kwamen Hunne Hoogheden weder te rug naar het Stadhuis alwaar een deftig ontbyt gereed ftond. De Vorfteyke Perfoonen bcfchouwden , a'voo* rens het zelve te nuttigen, de Schilderyëfr ran het beleg en de ligging der Stad, ook* bood.  Vï&JSENIGDE NEDERLANDEN. ' 17 bood men Zyn Hoogheid een Kaart, op wit Satyn gedrukt, van den Alkmaarfcben Hout aan , welke door den prins met allé genoegen aaagenomen wicrd. Vervolgens mimen de drie Vorftelyke Perfooneu, met alle de Dames van 't Gezeifc'm>> plaats „ aan den opgedisc'ujn tafel, wordende door de oudfte Zooncn van de Burgemeesteren is Ctrpentitr en du, Tour bediend. De overigs Hëerént van de Regserixg en eenigs andere; Perföo* nen van rang, oatbeeten aari twee byzbndere tafels, terwyl geduurende dit alles, op Schepenskamer, lustig op Trompetccn en Waldhoorens geMizen wierd. tiet was omcrend half een uur dit meq de tafel verliet, wanïuer Hunne Hoogheden, over alles zeer voldaan, affcheid namen en aan hunne Koetzen geleid wierden , wordende door de Heeren van de Regeering tot aan den Zypfe» Jaagweg verzeld, waar na de Vorftelyke Perfoonen, door den Heer van ier Steen, uit naam der gantfche Regeering, een goede reis gewenscht wierd. Na dat Hunne Hoogfccdïjn ecu goed eai weegs van de Stad af wa-  19 GRSCHIf.DENI&SEN Dfi* waren, wierden weder, sis by hun aankomst, zeven fchooten uit het Gefcliut van »t FHesfih* Bolwerk, en zes uit dat van de Kensrmerposrt gedaan. Z Alkmaar toonde zig dus wel vcrhmsd over de genootene eer, van V bezoek dier Hoogï Perfonaadjen gehad te hebt V. Niet minder was de vreugd, on dat alles in snik cese goede orde en zonder eenige ongelukken was afgelopen, niettegen. ftaande de groote toevloed van menfehen, waar mede de Graaien ais gcyrapi waren. — Na dit Hunne Hoogheden Alkmaar verlaaten hadden, kwamen zy nog dien zclven dag s'avonds om vyf uuren aan de Heldor,, weder verzeld van den Hertog vari Bnuuwyk Widffenhittel cn een redciyk talryk gevolg van Heeren cn Djmes. Huni:e Hoogheden wierden terfiorïd van de Batteryën, die by Kykduin en op het Strand opgericht wtren, met verfcheide Eerefchoten begroet. Vyf Oorlogfchepen, over welken den Vice-Admiraal Roemer Vlak het bevel voerde, lagen in eene Linie, benevens nog zeven Admiraliteics  VEREENIGBE NEDERLANDEN. In c vervolg nog wel eens genoodzaakt zal wezen te fpreeken, waarom ik thans liever tot iets anders overga. Omtrend deezen tyd was 'er een merkelyke onlust in de Stad^WW- entftaan, waardoor dezelve in een lastig ge-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. ^ gefcbil met het Hof van Holland gerankte De omftandigheden dier netelige zaak hadden zig dus toegedragen : 'Kr was federd eenige tyd een zwaare twist ontdaan tuifchen de Regeering van dan Zriel en haaren Boelhuis. meefter Paulus UnHorst. De Regeering meenende gelyk in haare zaak te hebben, had, om 'er een einde aan te maaken. kun' nen goedvinden , den voornoemden Boelhmsmeefter niet alleen naar de Stads Doelen m de Gyzeikamer te doen brengen , maar hem zelfs doen aanzeggen om binnen drie dagen de Stad te moeten ruimen. Intuinen oordeelde Lathorst en mogelyk niet zonder reden, dat men het in verzekering honden van zyn Perfoon aan moest merken, ,1, eene daadlykhey tegen zyn Arapt v3n Boelhuis. meeflcr cn te ftrekken tot krenking van zyne eer cn dat, indien by al fchuldig Was ,£ geene men hem te last feide , hy egter dieswegens niet aanfpraaklyk voor de Regeerirg van den Brul was. Dierhalven vervoegde hv zig, door een ftneekfehrift, by den Hove V'ln //C/W en verzogc niet alleen ortflag B 3 van  3» GESCHIEDENISSEN DER van zyne gyzeling, raasr ook daarenboven vergoeding van alle kosten en fchadens, benevens herftelling van eere en dat de Regeering van Brielle hier toe door het Hof mogt genoodzaakt worden. Het Hof van Bolland, dit fmeekfchrifc gelezen hebbende, vorderde hier op berigt van de Stadsregee 'ng in dm Mrtel, doch in plaats van hier aan te vol» doen, vond de Regeering goed gemeldeu Lankborst weder te bevelen, om binnen zekere tyd hunne Stad en Regtsgebied te verlaaten, ontflocg hem dierhalven uit zyne gyzeling en beval hem verd'rs de noodige Zorg voor de behoorlyke waarneeming van zyu Boelhuismeefterfchap te dragen , of dat, by gebreke van dien, de Regeering zodaanige voorziening zoude doen* als dezelve zcmde oordeelen te behooren. Hier door vond zig Lankborst gedwongen dtn Britl te verlaaten. Z. En liet hy het daar mede berusten? V. Verre v.m daar. Hy beklaagde zig eerlang weder by een tweede verzoekfchfift aan den Hove, die hier op weder antwoord en  veüsenigde nsdf.rlawdun. 3t en bericht van de Regeering van den Brie! eischte, doch vruchteloos De Regeering hield zig ongehouden orn den Hoye opening te geeven, van de redenen die hen bewogen hadden Lankborst ter Stad uit te zetten, alzo alles niet geregteiyk maar by wege van politie gefchied was, in wcik geval zy oordeelden dat de z*ak niet tot de kennisneeming van den Hove behoorde. Hier tegen beweerde Lankborst egter, mondeling en fchriftelyk, dat ai het geene door de Regeering van den Br iel, tot bewyzen van hunne meerling, bygebragt was, op zyn geval niet paste en dat hy dierhalven wel degelyk bevoegd was, zig by den Heve te vervoegen, ten einde men hem recht zonde laaien wederva*. ren. Ook hield hy, toen 'er eenige Onderhandelingen tot bemiddeling van de zaak vrugteloos afgeloopen waren, fteeds aan by het Hof van Heiland, om weder in den Briel te mogen komen en hertelling zyner cere te mogen genieten. Het Hof vond toen goed zyn zaak ter tafel van de Staaten van Uolfani te krengen, met verzoek dat Boog. B 4 ge.  52 GESCHIEDENISSEN DER gemelde Staaten de Regeering van den Briel zouden bevelen Lankborst weder in hunne Stad toe te laaten, en vervolgens in dat ge» val, alleen ten opzichte van de verdere <*iak van den B^edelhuismeefter enkel politiek was en dus niet tot de Juftitie behoorde, en dat om deeze reden het Hof van Holland geenszins bevoegd was om deeze zaak aan zig te trekken, daar kennis van te neemen , of zig eenigzins daar mede te bemoeien. Z. Hoe wierd dit gefchil eindelyk beflist? V. De Raadpenfiónaris Stein dit bericht der Regenten van den Briel ter Staatsvergadering gebragt hebbende, verklaarden de Heeren Staaten dat zy in agting genomen hebbende, dat het zo zeer niet aankwam op het  vereenigde nederlanden. 33 het peene ter gelegenheid van de uitzetting van den Perfoon van Lankborst was voorgevallen, dan wel of het Mof vaa Holland bevoegd wjs, om over de wettig of onwettigheid der gemelde uitzetting kennis te aeemen, en dewyl 'er een beflmt van het Jaar 1Ö74 voorhanden was, waarby verklaard wierd, dat de Hoven van Juftme gantsch met bevoegd waren, aan haar te trekken, of kennis te neemen van eenige politieke' zaaken, het dan ook van zelve fprak, dat het gemelde Hof van Holland zig met de uitzettingen van Ingezetenen uit de Steden, als zuiver politiek zyn de, niet konde bemoeien. Om alle welke redenen de Staaten van Holland goedvonden, Prefident en Raaden van den Hove aan te fchryven, zig met de zaak der voorfchrevene uitzetting van den meergenoemden Boelhuismeefter, niet verder in te Iaaten, wordende voords aan gemelden Lankborst vryheid gegeeven, zig des begerende, aan de S.aaten zeiven te vervoegen. Z Dus wierd de Regeering van Brielle B 5 vel-  s^ GESCHIEDENISSEN DER volkomen in 't gclvk gefteld, en deeze ohaangenaame zaak nam dus voor Lankborst jüist geen gelukkig einde. V. Geduurende de loop deezerzaaken was, te *r*i/»/,den 4 Jaly, overleden der Staaten Gezant aan dat Hof, Jonkheer WilUm van Haaren, Grietman van de JStldt , welke Heer door zyne bedrevenheid in Staatszaaken èn door zyne uitmuntende Gedichten, zich «iet alleen een grooten naam, maar ook de achting der meeste Nederlanders verworven had en wiens dood dus oprechtelyk betreurd wierd..— Waren 'er dit Jaar in * waeretdlyke vty wat gefchillen voorgevallen, ln 't geestelyke was men 'er ook niet van fcevryd gebleven* immers te Hoorn was tuifchen de Predikanten der Stad en die vau het platte land, vry wat onlust geweest» Dê laatstgemelden meenende dat 'er al te veel ongelykheid tusfchen hen en de Stadspredikanten plaats had, oordeelden dat daar in eenige verandering behoorde gemaakt te worden. Dierhalven wierd in de Clasficaale byeenkomst, in May deeze* Juri, voorge-    VEREENIGDjj NEDER LANDEN. 35 field, op welke wyze die verandering gemaakt en hoe eene biliyke gelykkeid onder de Leden zoude kunnen ingevoerd worden. Z. Waar in beftond deeze ongelykheid onder de Predikanten ? V. Zy had betrekking, zo wel tot het Clasficaale als Synodaale, xvant in het eerfte hadden de Stads-Predikanten met bun vyven, dat de anderen met hun eenentwintigen genooten, en in de Synodaale Coramisfien, hadden de Predikanten van Hoorn viermaal zo veel als die van het platte land. Schoon deeze fchikking, die by een befluit der C/asfis in den Jaare 1671 vastgefteld was, nu al omtrend een Eeuw had Hand gehoüden, poogde men 'er egter nu verandering in te naaken.en alle de Dorps Predikanten, op na, gaven 'er hunne toeflemming Mn. •Doch .die van de Stad leverden welhaast een texchrift xn, het welk aan al de Leden ge zonden wierd, en waardoor de verdere' raadplegingen moesten eindigen. Ook vervoegden de Stads Predikanten zig by de bering, die de zaak vervolgens ter tafei *6 der  S6* GESCHIEDENISSEN DES. der Staaten van Holland bragt, met bygaandë verzoek dat dezelven de intrekking van het befluit der ClasGs, tegens eene vastge-ftelde wet genomen. zouden helpen bevorderen. Ondertusfchen zat de Clasfis mede niet ftil, masr leverde welhaast een tegenbericht ter Staatsvergadering, waarby zy wel ernftiglyk verzocht om in het bezit van hunne verloorene rechten her (leid te mogen worden, doch dewyl de Staaten niet beHuiten konden over het eene of andere uitfpraak te doen, bleef de zaak fteeken en ging vervolgens zynen gewoonen loop. ■— Van meer ge- wigt en langer nafleep was het gefchil te Lekkerkerk, onder de Clasfis van Gouda, ontftaan, De Predikantsplaats aldaar opengevallen zynde, was Peerus Kzas , Predikant te Emenes Binnen, door 't eene gedeelte der Ledemaaren en Paulas Borveld Predik int te Brandivyk, door het andere gedeelte derzelven, beroepen. Ieder £^?ty het regt yolkö» men op zyifé ij&t mesneh le re hebben, befchuUigde dM a^ae?, zo als 'c «ewoonlyk in dierjelyke gelegenheden gaat, van onör* dea-  VEE.&ENIGDE NEDERLANDEN. 3? deatelyke kuiperyën en flegte kunstgroepen. Dominé Kaas door de meerderheid beroe» pen zynde, wierd als wettige Predikant va» Lekkerkerk aangezien. De minderheid, welke Dominé Bosveld beroepen had, zat egter niet ftil, maar leverde een Verzo?kfchrift by de Chsfis van Gouda en Schoonhoven in, waarbv zv niet alleen de beroeping van Domiaé Kaas als onwettig piogle te doen voorkomen , maar ook tekens verzogten dat de Clasfis hem van den Predikftoel mogt helpen weeren. . Dit Verzoekfchrift wierd Juist ter zeiver tyd in de Vergadering der Clasüs ingeleverd , dat de meerderheid der Kerkenraad van Lekkerkerk de goedkeuring der Clasfis op hunne gedaane beroeping van Dominé Kaas verzochten. Z Dit was zeker al zaer toevallig, en zal de Clasfis niet weinig in belemmering ge. bragt hebben. V. Vti Clasfis, met de zaak verlegen zyn« de, nam het befluit om dezelve tot eene nadere bvéénkomst uit te tMlen. hoewel zeer tegen de zin van twaalf hunner Le feu , r' 7 wel'  $8 GKSCHIEDENISSfN DFR welken van oordeel waren, dat re zwaarigheden , tegers het beroep van Dominé Kaas ingebragt, van zulk een gewigt niet waren, om daardoor een wettig bekragtigd beroep te doen ophouden, veel min aftekeuren, verklaarende verders geen deel te willen hebben in de fchadelyke gevolgen van deeze opfchorting. De Kerkenraad te Lekkerkerk, niet minder gevoelig over de handelwyze der meerderheid van de ClasGs, bragt ten eerften zyne klagten hier over by de Staaten Van Heiland in, met verzoek dat Hunne Edelgrootniogenden in deeze zaak zodaanige kragtige voorziening geliefden te doen , dat de Kerkenraad en Gemeente , in vervolg van tyd, voor diergelyke ontydige tegenkantingen en ongeoorloofde opfchorting van eene wettige beroeping bevryd mogten blyven. Ter* wy! zy van dit alles aan de Clasfis mede kennis gaven, leverde de minderheid ter zeiver tyd een nieuw Verzoekfchrift in, benevens eenige verklaringen, ten betoge van de onwetiigheid der beroepinge van Dominé Kaas. De Cissfis alles weder gelezen en  en overwogen hebbende, beüooc toen, by meerderheid van Stemmen, eene Commisfie uit de hunnen aan te ftelien, om de Staaten van Holland, by raiddel van een Gefchrift, van alles bericht te doen geeven, hunne gehoudene handelwyze in deeze zaak te rechtvaardigen en de op nieuws ingekomene bezwaaren onder het oog van Hunne Edelgrootmogenden te brengen, en wel inzonderheid het bezwaar van omkooping, welke, volgens het gevoelen der Vergadering, in het beroep van Dominé Kaas, plaats gehad had. Hier nevens ging een verzoek aan s'Lands Staaten, dat het hen behaagen mogt de Kerkenraad van Lekkerkerk aan de- RegtsöefFening der Clasfis van Gouda en Schoonhoven te wyzen, ten einde dezelve, na behoorlyk onderzoek, wegens de goed of afkeuring van de gedaane beroeping, zulk een befluitmogte neemen als bevonden zou worden te behooren , voord* verzocht de Clasfis ook tevens dat de voornoemde Kerkenraad» door de Heeren Staaten mogt worden veroordeeld, om de kosten , door deszelfs onnodig, ontydig en voor de Clas-  '4Ö GESCHIEDENISSEN DïR. Clasfis zo beledigend, Addres, veroorzaakt, uit hunne eigen beurs te betsalen, op dat de gefchondene eere der Clasfis herfteld en een fpoedige afdoening der zaake bevorderd mogt worden Z. My dunkt dat de Clasfis al viy veel begeerde en ik verlang om te hooren hoe de Heeren Staaten dit Verfchil befiist hebben. V V Hunne Edelgrootmogenden beide Partyën gfhoord en de zaaken naauwkeuri? onderzocht hebbende, beflischten dit Gefchil den 13 October, verklaarende van gedachten te zyn, dat de meeste bezwaares. tegens het beroep van Dominé Kaas, door de Clasfis ingehragt, fchoon dezelven wel eenig onderhoek vereischten, egter van dien aart niet waren, dat daarom het beroep afgekeurt behoorde te worden. Wat voords de befchuldiging van omkooping ' betrof , het fprak , meerden Hoogstgemelde Staaten, van zelfs, dat het hedryv o van dezelve, buiten kennis en wecicn van den beroepenen, hem geenszins fchadelyk koude zyn, doordien au*  VEREeNIGBE nederlanden. 4! anderszins akoos een kwaadaartigen in alle beroepingen de magt zoude hebben, om door die weg een Predikant, die hem onbehaaglyk was, te weeren , hoewel niet te min de bedenklykheid der Clasfis, wegens de ergwaan van omkooping, gantsch niet te veroordeelen Was Eindelyk waren Heeren Staaten van begrip, dat daar alle verder uitftel voor de Kerk van Lekkerkerk verderflvk zoude zyn, de Clasfis van Gouda en Schoonhoven te moeten magtigen, om ten eerden de beroeping van Dominé Kaas goed te keuren en dezelve Clasfis verder rry en onverlet'te (tellen , om tegens die geeuen , welken zy bewyzen kon. den zig aan omkoepirig fcfiuldig gemaakt te hcsèeü, te mogen procedeeren, op zulk eene wyze als zy na Kerkenorde zouden oerieelén te behooren. En hier mede nam deeze Ker- kelyke onëenigheid een einde. - Ter- wyl deeze Kerkelyke twisten , waar aan de Clasfis van Gouda zo veel deel had, nog duurden, genoot intusfchen de Stad Gouda zelve de eer, van Hunne Doorlugtige en KoningkJyke Hoogheden den Prinfe Erfftad. hou-  42 GÊ'ÏCIIIEDEMSSEN DSR houder en deszelfs Gemalin, verzcïd van Hunnen Oom, den Prins Htnarik van pruisfkv, binnen haare Wallen te zien. Dit Dooriu.;tig Gezelfchip was den 27 Augustus aldaar aangekomen en ©nder het gejuich der Inwooners naar de Groote Kerk gereden. By het uitflappen van de Koets wierden die Hooge Perfoonasuljen , door de Heeren van de Regeering ontfangen en verwelkomt. De Heer Baljuw geleidde de Prinfcsfe ter Kerk in, terwyl de beide Prinfen , door de Regeenrg wkrden binnen gebragt. Het Hooge Gezelfchap onder het ftreelend geluid v«n het kunftige Orgel, naar 't Choor gegaan zynde, wierden hen aldaar de modellen der gefchilderde Glaazen vertoond cn etnige tJitiegsinghoekjcs, op eea Zilveren Schenkbord aangeboden. Na dat Hunne Hoogheden op allerhande ververfingen in Kerkmeesterskamer onthaald waren , bezigtigden Hoogstdezelven vervolgens de Kerkglazen, web en door het gantfche Land zo beroemd zyn; het pragtige Orgel en de gantfche Kerk, en na alles naauwkeurig befchouwd te hebben , reed het Doorlugtig Gezel-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 43 «Ifchap naar de Stads Doelen, „onderweg nog eene Pypemaakery en de nieuwe groote Schutfluis bezigtigd te hebben. Hunne Hoogheden wierden aan de floep der Doelen door de overige Leden der Regeering emfangen en «raden onder een fraai Muziek tot in de groote Krygsraadkasner, alwaar een keurig en net ontbyt gereed ftond. Na de mnkyd, die onder liet geluid van een aangenaam Concert gehouden was, begaven de Doorluchrige Perfoonen met hun gevolg zig weder in hunne Koetzen en reden, zeer voldaan over het genoten onthaal en onder het losbranden van het Gefchut der Wallen, de Stad weder uit. De Heeren van de Regeering,benevens hunne Vrouwen en andere Heerwi cn Dames vsr, aanzien, de Vorftelyke Perfoonen tot aaa hunne Koetzen geleid hebbend* k _._ — 5 '"-gUÏCU ïlg toen weder naar de Krv.r*r-.dfr,m« ~—- »».,.v.. , tenen zig vervolgens aan tafel, die met verfche |yzen voorzien was en befiotcn deeze Pleg. Peid met eene vriendelyke maaltyd , ter- tVyI mcn gan ds Dames eenige vemrfingen tanbood. Z. Bleef  44 GESCHIEDENISSEN DER Z Bleef Prins Hendrik van Pruisfin nog iang bier te Laade ? V Zyne Koningkfyke Hoogheid, die in de nmnd Augustus herwaards gekomen was, vertrok . na al het merkwaardigfle, in de voornaamfte Steden alhier bezigtigd te hebben, in de maand Sepiember, weder paar Duitschland — Hadden de Butgers en Inwooners van Amfteldam , Goud* en andere Bollandfche Steden -dit Jaar ftof tot vreugde geïnd, den ongelukkigen Boer ten platten lande was, in tegendeel, door de aanhouden, de fteifte onder het Rundvee in de uiteifte droefheid en armoede gedompeld. De Staaten van Holland, zo wel als die der overige Pro\int:en, alle omzigtigheid, om het verder doordringen van deeze droevige plaag te beleuen, gebruikende, verboden welhaast den invoer van allerhande foorten van Rundvee, In Gelderland, daar deeze fmertelyke Veepest wel het mee#te woedde en reeds verfcheide Ingezetenen orgelukkig gemankt had, vonden de Gemagtigde Staaten van het Graaffchap zltfibtn goed, om den tyd tot de betaaling van  VEassNiaDa Nederlanden. 4s van de gevvoone verponding te verlengen, zo wel voor de Eigenaars als voor de Pag. I ters, beide in de Steden en ten platten lande > zullende zy kunnen voldaan, met dezelve eerst in 't volgende te betaalen , op dac bier door de ongelukkige Ingezetenen, die het meest by deeze droevige plaag geleden hadden, weder eenjgszins in itaat mogten worden gefield, om door den tyd in voori- J gen welftand te kunnen geraaken. Z. Was is 'er verders in dit Jaar 17Ó8 I voorgevallen? I V. In 't begin van het zelve was eindelyk I het gefchll, wegens het oprichten van eene I Academie te Zierikzee, volkomen afgedaan geworden. Deeze zaak had men reeds van ! den Jaare 1756 tot nu toe floepende gehouden, terwyl men in Zeeland tusfehen hoop en vrees, wegens het wel of kwalyk gelukken van deeze zaak, leefde» De Academie van Leiden, welke zig wel het fte'rkfte tegen deeze oprigting aangekant had, triomfeerde , en welke moeite die van Zierikzee ook aanwendden, om hun regt in deeze te ftaaven, was  46 GESCHIEDENISSEN DEE was zulks alles vergeefs. De Staaten van Heiland hadden die van Zeeland zo overtuigend de onvoeglykheid van het oprichten van zulk eene Academie aangetoond» dat laatstgenoemden eindelyk het befluit genomen hadden, het verzoek der Stad Zierikzee, om O&rooy voor zulk eene Academie, voor al« toos van de hand te wyzen. Den 25 October» wss de Vorftinne van Nas/au Weiliurg, in 'sHaage, weder van eenen Zoon bevallen, welken den 31 van dien Maand, met de vereischte Plegtigheid, ten bywezen van den Prinfe Erfftadboüder en Zyne Koningklyke Gemalinne, door den Eerwaarden Heer Jobannes van Spaan gedoopt wierd. De Vorst van Nasfiu Weilburg hield den jongen Prins zelf ten doop, aan wien by die gelegenheid de naamen van Frederik WilUm ge. geeven wierden. By deeze pkgtige Godsdienstoefening was eene fomme van achtienhonderd Guldens voor den armen ingezameld. Z. Is dat Kind, het welk toen gedoopt is geworden, niet de tegenwoordig regeerenden Vorst van Nasfau Wtilbnrgl V. Ja.  VE&EENIGDE NEDERLANDEN. 4? V. Ja. — Geduurende de loop deezer Gebeurtenisfen binnen dit Gemeenebest, vernam men zeer ongunftige berichten uit de Oost. Indien, wegens de toefiand der zaaken van onze bezittingen aldaar. De Engrtftbtm, welken federd lang ons geen goed hart toegedragen hadden , hielden fteeds aan , met verregaande daadlykheden, tegens de Schepen en onderhoorigen van onze Maaifchappy aldaar, te bedryven. Men viel hier over wel klag' tig aan den Koning van Groot • Brittcmje, doch men konde uit het gedrag, ter beteugeling van die mishandelingen gehouden, zeer duidelyk merken , dat de Engelfche Oost - Indifebe Maatfchappy het 'er op toeleide, om de onze te bederven. Zy wist de Koning van Candia tot nadeel van de Nederlanders fteeds werkzaam te houden, en had gaarne de Verbonden, met eeaige der Indiaanfibe Vorften, ten voordeele van onze Koophandel in die Gewesten gefloten, vernietigd gezien. Het Gemeenebest kon zig dus daar weinig goeds wt voorfpellen, te meer, daar men van de loodige verdcediging ter Zee ontbloot wss ea  ^3 OESCHIEBENISSEN DER en de Scheepvaart geene vereiscbtc befcherming ha*, waardoor, indien men geweld met geweld te keer moest gaan, de daaruit te verwagtene gevolgen allezins ongelukkig zouden zyn. — Het verdrietig gefchil nisfchen de Steden Dordrecht en Gorincbem, wegens het Stapelrecht, was geduurende dit Jaar, ook weder met veel haateiykheid, byzonder van de zyde van Gerincbei» gedreven en i'cheen niet wel door 'sLands Staaten, fchoon ter befiisfmg ingeroepen, uit de weg te kunnen geruimd worden, dewyl de gantfche toeftand der zaak daar op uit kwam, dat de Souverein nimmer eenige befluiten over het Stapelrecht had gegeeven, het geen de tegenwoordige gelegenheid en gefteltenis van den Lande eeven weinig toeliet, waar door het gamfcne gefcbü dus onbepaald bleef. Ondertusfchen waren 'er by het afloopen van dit Jaar verfcheidene andere verichillen hier te Lande ontftaan, over de bevoegdheui tot dé Regtspleeging, door deeze en geene Collegiën geöcffend, welken egter alle tot genoegen beflischt waren geworden. ^  VXREINIGDE NEDERLANDEN. ^ Z. Dus komen wy nu tot het Jaar 1769? V. Het was in h begin van Maart van dat Jaar, dat de Heer He, , we]ke byna vyf. «Hkrug jaaren het Ampt van Thefiorier Generaal van de Unie, bekleed had, thans op zyn verzoek van die gewigtige Waardig. *«d wierd omflagen. Hy liet de Geldmiddelen van an Gemeenebest in veel beter flaat, dan waarrn hy dezelven by zyne aanvaardm van da Ampt gevonden had, ook had hy fteeds «He zyne poogingen tot welzyn van den ^nde.op eene onvermoeide wyze, aangek -nd. fcve„ na het bekomen van zyn o l ^aaa van Staat en overhandigde aan ST de s,eu,el ™ * Kasfen, wa.ru, de p9p;„en -2;neb .ngtoevtmouwiijS£vo> . ««der,. Voords deed de Hetr ft, b. £ Eenheid, de hanelyMe ^ * best  5© «ESOÏIEDENISSEN DEK best by zyne Welvaart, Vryheid van binnen en on'afhangklykheid van buiten, mogt worden bewaard en bevestigd. Doordien in 't algemeen getuigd wierd, dat het Land in den Perfoon van den Heere Hcp, een vaardig en zeer kundig Minister verloor, lloeg den Prinfe Erfftadhouder voor eene gedachtenis aan voornoemden Heer te doen geworden, het welk door den Raad van Staat vervolgens vastgefteld en werkftellig gemaakt wierd> -—. Ondertusfchen had de bekommerlyke toeftand der Rivieren in Gelderland, geduurende den Winter en het Voorjaar, weder veele herhaalde raadplegingen ver-wekt De Staaten van Holland, zeer begeelig zynde om eens een goed einde van deeze. zaak te zien» fchreeven aan de drie overige üaarby belanghebbendeProvimien, aan, om, Was 'c mogelyk,de onderlinge verfchilien, «er de nood nog grooter mogt worden, by toegeevenheid, uit de weg te ruimen. De Gemagdgden van Gelderland, Holland, Vtrecbt en Overysfel, daar weder over vergaderd zynde, bepaalden zig in dier voegen,  vereekigoe nedehlandew. 5i dat die der twee eerstgenoemde Provimien *fc met den Koning van Pruisfin in een onderzoek van zaaken, wegens het Klujfihu in konden Jaaten. Dus deeden zy een voor, flag aan de Algemeene Staaten, ten einde aan den voorgeleiden Vorst mogt worden gefchreven, hoe zeer dat gewigtig werk, het vastftellen van maatregelen, ter voorkoo, mmg van de overftroomingen van de Riwe. ren, de Waal, Nederrhyn en T,fit. met alle ^enrigheid w„ gedegefiegen, het toefcheen, tot ftand zoude kunnen gebragt worden, dewyl men het nu, over de bronnen van hetkwaad, meer dan re vooren -ns was, doende daar toe dus eene volko rnene ontvouwing der gefteldhdd van zaa^n, met verzoek van, hoe eer hoe beter, volgens ..Koning, eigene aanbieding, eenige be anghebbendeProvintien, op eene Vriend, nabuuriyke wyze aJIes toe te brengen, wat m «, ter bevordering van het algemeen wekyn, het noodigst zoude vinden. z Vonden de twee andere Provintien c 1 dee-  ga GESCHIEDENISSEN BEK. deezen voorflag van Holland en Gelderland mede naar hun genoegen? V. Utrecht had zig terftond by het goedvinden van Gelderland en Holland gevoegd, doch die van üverysfel Weeven nog eenigen tyd vertoeven, eer zy zig, over de al of met gehoudenheid, in de kosten tot het Pannerdenfche Kanaal, met den aankleeve van dien , wilde inlaaten. Voords wierden de verdere Gefchillen ter beuisfiog aan Zyne Hoogheid, den Prinfe v^n Oranje, overge- laaïen> Oadertusfchen had gemelden Vorst weder een nieuwe aanwas van vermogen verkregen , doordien hem de Heerlykheid Ment/eert, in Brahand gelegen, dit Jaar was toegevallen. Het Huis van Oranje had reeds lang getragt dit Domein, het welk na de dood van Koning Willem de Derde, aan Brandenburg vervallen was, weder by zyne andere Staaten te voegen, en het was eindelyk den tegenwoordigen Erfftadhouder gelukt. De Heer Plasman, Krygs en Domeinraad van den Koning van Prnisftn, deed daar van, den 8 July, de plegtige overgaave, in  VBREENIGDE NEDERLANDEN. Lr\94 ' sP^fen Gemigtiffden in deez* »*, onder her losfen van 'c Gefchut en het lu,den der Hokken, Wordende ^ door eenen pragtigen Maahyd befloten. J Was dus niet alles wat tot de Goedere» »" de Nalaatenfchap van m^ Té IZ' orde-cn '£ gefQ * Gemeenebest bepaald was a „_ . F«<»i« was, aan den Prirfi» te rug gekoomen ? e «nv;t,t;nnzrs0gaf<,enA,eeraet°est»- wenen de Oppermagt over dezclv» 8«n genng eemegett! h;t « -». weinig geftoord wierd, door de oJZl~' ««va«„g „„ H,„e Konfagklvk °Z" ,f * P™<^e van 0„„/e, wc "°,0ehC'dlustenen den 23 en 'n'«r' leeven „ r H°»»"teKelver geven, van eenen aMin M den 58 dier A!a:,nd, „ mfi f ' '' tedhonde lTken GrafteMer J .»*. LerrrvwKckM ty vCrS van het Oranje. Huis r,™ J ams > vry wat C 3 be.  54 GESCHIEDENISSEN DER bekommering ets fmert. Geduurende de loop van dit Jaar waren in Staats- Brabant vry wat oneenigheden geweest, waartoe zekere verfcMHen, onder byzondere Perfoonen, aanleiding gegeeven hadden. De Algemeene Staaten, aan welken de bevordering van de goede Iuftitie ten hoogften ge» legen lag, Partyën over en weder geboord hebbende en ziende dat het verfchil meest over de Revlfien der Vonr.isfen, door den Raad van Staaten uitgefproken, liep, befloten, om diergelyke gefchillen in vervolg van tyd te myden, een naauwkeurig Regiement op de Revifien en Vornisfen, door den gemelden Raad uitgefprokeh, of in ver▼olg van tyd uit te fprèeken, vast te ftellen, ten einde de Brabanders, onder haar Opper* gezag (taande, alle reden van klachtc, over de onderdrukking van haare Voorrechten en Vrvheden, te beneemen. - Terwyl Hunne Hoogmogenden met alle yver aan dn heilzaam werk arbeidden, zag de Stad Breda ^ haaren omtrek een Kampement opgericht, om het Krygsvoiren .inzonderheid die tot 0 "  XIII.D.Pl.ji. ARTIJLX.EJRIE-CAMP BYBEEBl,   VEREENIGBE NEDERLANDEN. 55 de Artillerie behoorden te oeffènen, in al Het geene tot het belegeren en verdedigen van eene Vesting behoord. Zyne Hoogheid met Hoogstdeszelfs. Gemalin, de Veldmaan fchaik Hertog van Brumwyk , de Vorst van Nasfau VFeilhurg en andere Hooge Staats en Genera^ Peribonen, woonden alle de verngiingen daaglyks by en een ongemeene toevloed van nieuwsgierige Aanfchouwers, nit alle Plaatzen van ons Gemeenebest, begaf zig mede denvaards, om dit, voor den Lande met zeer g-vvoone Schouwfpel by te woonen, het welk alles in de uiierlte gefcluktheid en zonder merkelyke ongelukken afliep. , Z* Was het otn d«ze tyd ook niet, dat er een nieuw Cadetten - Corps te Kamps» opgericht wierd ? V. Ja, zulks was voorgevallen ter gelegenJeid dat de Stadhouder, in de Vergadering der staaten van Qmrysfij, te K ^ lebeenen was. Een Compagnie Cadetten, ™ de jongelingfchap van die Stad opgerigt, had 3an de van 'sPnnsfen ton.,. C * ling  5^ GESCHIEDENISSEN DER. ling geen genogen luister bygezet, het welk Hoosgemelden Vont zo aangenaam geweest was, dat hy hen een nieuw Vaandel vereerd en daar by te kennen gegeeven had, dat de inftandhouding van dat Corps her» een byzonder genoegen zoude geeven. Deeze verklaaring fpoorde fommige Heeren \'an den eerften rang aan, om met bewilliging der Regeering , zulks op hunne eigen kosten in 't werk te Hellen, dus wierd deeze Vry • Compagnie op een geregelden voet gebragt en de toezegging gegeeven van tweehonderd Guldens alle Jaaren, tot goedmaaking der noodwendige kosten, Voords deeden de Officieren van dit Corps den Eed aan de Regeering der Stad. De Voorzittende Heer der Regeering gaf, by de eerfte faamenkomst, het nieuwe Vaandel over in handen van den Kapitein, en floot deeze P.egtigheid met eene zeer gepaste «anfpraak, en de Overheid der Stad vond federd goed een nieuw Reglement voor dezelve vast te ftellen, Terzelver tyd dat zulks te Karnen voorviel, had men in  VKREKMCOE NE5EB.7 ANDEN, 37 in Holland het genoegen den Dapperen Verdediger der Vryheid van Corftea, Pascal P*ëïi, aldaar te kunnen begroeten. Deeze beroemde Man was niet alleen door Zyne Hoogheid, den Prinfe van Oranje, op eene vriendelyke wyze ten Move onthaald geworden, maar wierd o©k, den aö Augustus in Amfteldam gekomen zynde, door alle waare Liefhebbers en Voorftanders der Vryheid, met de grootfte beleefdheid en hartelvkile welmcenendheid ontfangen en hem zyn kort. verblyf, hier te Lande, zo aangenaam gemaakt als mogelyk was. Hy ver;rok federd naar Engeland, alwaar hy tegenwoordig nog een uil en gerust leven leid. Was men in 't begin van dit Jaar, ten Höve bekom, merd geweest over de ongelukkige bevalling van de Prinfesfe van Oranje, niet minder was de vrees, wanneer Hoogstdezelve den IS December, de Kinderpokjes kreeg. Doch de ongerustheid voer dezelve verdween welhaast, wanneer Haare Koningklyke HoogBeid z,g binnen weinig dagen weder heriïeld bivond, Dit geheele Jtar  5? GESCHIEDENISSEN D2& boven voor den Lande ook zeer voorfpoedig geweest. De toeftand van den Koophandel en Landbouw was zeer gunftig: van negenentwintig Schepen, welken ryk geladen uit de Oost -Indien vertrokken, waren 'er agtentwintig voorfpoedig binnen dit Gemeene* best ten Anker gekomen. De openbaare Terkoopingen, by de Oost-Indifebe Maatfchappy, liepen zeer gunftig af en de groote Visfchery was zeer gezegend geweest, Z. Wat gebeurde 'er geduurende den loop van het volgende Jaar 1770? V. Met het begin van 'c Jaar, had men in V Gravenbage eene aanmerklyke ontdekking gedaan . by gelegenheid, dat 'er in de Franfebe Kerk aldaar, naar de Fondamenten gegraven moest worden. De Arbeiders ontdekten, onder de grond, een oude Grafkelder, waar in verfchdde kisten gevonden wierden en onder anderen een van tin, in welke, wanneer men dezelve geopend bad, het Lvk van Graif fTilltm de tierde, welken in "t Jaar 1345 voor Stavoren gefneuveld was, geronde» wierd. Dit lichaam, dat door  *x» de. tyd genoegz.tan, geheel w aS wi„d n.e[ djn Mn ^ J= *« »g neg duidelyk i„ h« zeln de., ontdekt. Voord* vond men •„ „TX -« van het „onyk 0«rolyte, „„ ivken, welke. mi„der bekend waren 1„1 deeze „„de overheen. wierde, „, J« «» «M rang en een groot getal andere A.nfchoowers be!igtisd geworden ^van^e^eld,^;;^ daan en weder op „ieuws bnmm tc Z Dit moet zeker al een . j . ontdekking geweest ly„. Mera",d"Ii^ V, Dezelve gaf vrv - de nninat die Z^C^tT' "abnnrig Vorat was o„u,,a/"° anders ,IIOOS „, cen „ ' ™k< S ~ad. Ikoedoe,de.Ke:or:nn!;; ^,de:t;~r;rwfasof ^ den..  rSfr geschiedenissen de* den Rbyn te belemmeren en van dezelve» meerder tolrechten te vorderen, dan van andere handeldryvenden langs de voorgemelde Rivier, alleen onder voorgeeven, dat 5n den voorbanden Jaare, ter gunst der Trasmolens in dit Geraeenebest, eene meerdere belasting op de inkoomende gemaalen Duifftejn gelegd was geworden , en dat ook tevens aan een Onderdaan van den Keurvorst, binnen Dusfiiderp, ongelyk zoude 2-yn gefchied, door het verbeurd verklaaren Tan een party aangehaalde Suiker, waar over door een Ingezeten van Amfteldam proces Was gevoerd. 'sLands Overheden trokken %\% eent diergelyke behandeling van den Keurvorst , als samseh niet vriendelyk en volgens de grondwetten van deezen Staat, zeer on. regtmaatig zynde, ten fterkften aan, omalle fchadens voor te komen, welken haare Ingezetenen, bier door zouden moetcm lyden. . . Z. Wat deeien 'sLands Staaten m ott ne rlige geval i dasr het zo zeer op de Vryheid van den Koophandel aan kwam? V- 'sLands  ve&eenigdr nkderlanden. <5j V. 'sLands Hooge Magten maakten alle mogelyke aandrang by den Keurvorst van d@. «lts . om zulke onrepelmaatige handeliugen voor te koomen, doch te vergeefs, de Keurvorst bleef weigerig daar in eenige veranderingen te maaken , voor dat de belasting op de Gemaalen Tras, in dit Gemeenebest vastgefteld, ingetrokken was, en eischte daarenboven vergoeding wegens de voorgemelde verbeurdverklaarde Suiker. Vermits men tot deeze zaak hier te Lande geen ooren had, kwam men/tot her ufterfte. De Algemeen© Staaten verboden den 29 M ty, voor den tyd van zes weeken, ade vaart en buidel, uit dit Land, op de Palts ,en met alle de Ooderdaanen van den Keurvorst, vervnigens mede met de Hertogdommen Galik en titrg en alle vaart lan^s den Rkyn na** ©enige PUatzen, weïken boven R.$erm»*d of öuiihurg gelegen w-ren. Voor ls wierden de Admiraliteit» Co'legiën deezer Londen gehst, de kragtigfte poo^ingen a^n te wenden , d -r Vr geen genuakt Yzer^erk uir het fyg&? of eenige andere Goederen uit bet Paltfifcb* Gebied, co wel C 2 ia»  GESCHIEDENISSEN DER inzonderheid geen Lywaaten, Laakens en Linnen van Elberfeld , enz, op eenigerhande wyzen , mogt worden ingevoerd, Vermits de zaaken tusfchen de beide Mogendheden zig nog niet wilden fchikken , wierd dit verbod naderhand weder verlengd, doch de Keurvorst, getroffen door het nadeel het welk zyne Onderdaanen, wegens de voortzetting van dit Gefcbil leden, befloot welhaast zyn verbod, wegens de vaart op den Rbyn intetrekken , cn na hier van kennis aan 's Lar-ds Staaten gegeeven te hebben, volgden deezen 'sVorften voorbeeld, vernietigende, by openbaatre afkondiging , insgelyks hun gedaan verbod, waar mede alle de Gefchillen en Moeilykheden tusfchen deezen Staat en den Keurvorst van dt Palts vereff.md en uit den weg geruimd waren Z Had men binnen 's Lands dit Jaar ook eenige G' fchillen? V. Ja verfcheide. — De Nederduitfcbe en Franfchc Predikanten te Nimwegen , waren in een hevig verfchil geraakt, over het aantekenen der Huwlyks Geboden. De gelegen-  rVEREENlGDEj^KDSRLANDEK. 6$ genheid tot dit rerfchii was, dat den Stad.' üouder, in 't Jaar I7Ö8, de Regtspleging over zaaken, de Huwelyken betreffende met uitfluiting van de Regeering v,n Nimw: gen, aan het Hof van Gelderland toegekend had. De Franfde Kerkenraad geen zwaarigheid gemaakt hebbende, om zulks in te willeen hadden de Huwelyks Geboden al. altoos by hen laatea gaan, doeh vyf Predi. kanten der Nederduitse Gemeente te Mmveg,», meenden dat zodaanig een op. neeming in ondertrouw, niet alleen eene eeuwigheid, maar ook ftrydig was met de keveelen , door de Regeering vtn die Stad op dat ftuk beraamd, en vroegen dierhalven voorziening van Hunne Edelmogenden, by. brengende dat zy zulks, voorzigtighcidshaI% ven deeden, ten einde zy. tot onderhoud van hunne behoeftige Gemeente, niet beroofd wierden van het geringe voordeel dar daar u« roordvloeide. Hier op begeerde het Hof de gedachten WB de opgenomenen in ondertrouw te weeten w-it,- berienen ' " Z'g WeI haaS« ^"epen op een beftendig gebruik, Iéder* neer  5+ GESCHIEDENISSEN DER meer dan honderd jaaren by de Frdnfcht Predikanten in Nimivegen gewoon, volgens een recht door den Souverein, zo wel aan die als aan de Nederduitfchen verleend, zig daarenboven zeer verwonderd toonende, dat de laatstgenoemden met zulk een vreerad gevoelen voor den dag durfden koomen, en het doen der Proclamatiën ophouden, zelfs zonder voorkennis van den Nederduitfchen Kerkenraad, hoedaanige verrigting zy oordeelden bewys genoeg te zyn, van der Predika* ten eigendunklyk gedrag. Z. Fn wat was het gevolg hier van? V Het Hof, alles rypelyk overwogen hebbende, verklaarde dat de Predikanten der Nderduitfcbe Gemeente onbezwaard konden zyn , om in dit geval de Huwelyks Proclamatiën haaren behoorlykcn voordgang te doen hebben en voords aan zig te behouden , dit verfchil ter kennis van de Staaten van Gelderland te brengen, gelyk ook eerlang gefchiedde. Wfcteemelde Staaten hier op de bedenkingen van de Regeeringen der Steden, waar in Frttnfibe Kvke» gevonden wiet*  VS1BENISDÏ NBDERLANDEN, wierden, gevorderd en bekomen hebbende, wierd dit gefchil, door een nieuw Reglement, waar by »He onzekerheden in dat ftuk wierden bepaald, volkomen afgedaan. Van meer zwaarigheid en óhSangenaaraer gevolg was het rerfehil tusfchen het Hof van n gen, en den Procureur Generaal gelast ran geen rerder onderzoek te dotn, of eenige Procedures te onderneemen tegens de Ingezetenen van Pentn en van alle andere Dorpen, welken zig .„ Strandroof mog£en fthuldig gemaakt. Baljuw en Leenmannen van jw waren imu|fchen van meen dat niemand anders da, zy het recht van bevoegdheid hadden, tot kennisneeming en recacsöerfming » misdaaden, die aan of om. trend Zeedriften, Zeevonden en geftrande Goe*  gd ©ESCHISMNISSEN BB* Goederen gepleegd wierden. Hevig wierd dit gefcbil aan wcerszyden voordgezet. Meergemelde Baljuw» niet onduidelyk van den Procureur Generaal van piigtverzuim befehuldigd zynde, verdedigde zig op zulk eene trefFelyke wyze, dat Leenmannen van dea Lande van P'oomt, groot genoegen in het gedrag en5 de verdecdiging van den Balju ,v vindende , zulks «er kennisfe van den Steoverfti* van den Lande brsgten, om daar door de eer cn luister van hunne Vergadering te handhaven eti de verkeerde indrukken tegeKS dezelvewegtenecmen Zy verzogcen ook by deeze gelegendheid san de Stauen . dat deezen éénmaal een einde megren naaaken , vati de zweevende verfchillen, wegens de RegtlOèfieriing over Perfooncn , aan de misdaad *an Sttandroovery fchuldig, ten einde daar door aan de eene jtyde r de naastbygele gene Landen aan Zee en inzonderheid de Stad Britlit en den Lande van Voorns, van zodaanige onasmgenaatne verfchilien te ontlasten, maar ook om daar door aan de andere zyde voor te kortten i dat de gewigtige Raad-  VEREBNIGBE NEDERLANDEN. g? plegfogen van de Heeren Staaten, dewelke daar mede meer dan te veel waren opgehouden , niet langer verhinderd wierden. Z. Was het antwoord der Staaten van Holland overeenkomftig met de verwagting van den Baljuw en Leenmannen van Voordel V. In geenen deele. De Staaten oordeelsden , dn de zaak nor niet tot eene eindejyke afdoening gefchikt was , doordien 'er nog geen bericht op uitgehragt kende worden , veel min een befluit dair over genomenals. wordende tot zulk een omflagtïg werk, vry wat tyd vereischt, en dus bleef dit gantfche verfchil voor als nog in zyn geheel. — Geen minder twist was 'er in Friesland voorgevallen , wegens de eigangeSrfde Grictslieden aldaar, welken ter verdeediging van hun recht, om uit d?n Adelyken Staat ten Landsdage gemagtigd te worden, zig by den Prinfe Erfftadhouder vervoegd hadden. Zyne Hoogheid verklaarde wel toe te willen Jaaten, dat de eigengeërfde Grietslieden, in voorraad, en tot wederzeggens toe, als Edellie. oen, uit hunne Grietenyëa ten Landsdage ver-  •IICIIIIDÏNISSEN MR vertellenen, mits dst believen dezehen, een «it den Adel, die zulks het bekwaamde zoude kunnen w»gten, mede geftemd en gemagtigd wierd. Voords verzost Zyne Hoogheid, -dat de Grietslieden eenigc nadere hewyzen, ter ftaaving van hunne klagtt n , over 't eerile Artikel van het Reglement Reformatoir zouden overleveren. De eigeageërfde Grietslieden voldeeden welhaast aan dat verzoek en betoogden op de kragtigfte wyze, dat zy van overoude tyden af, reeds het recht g ïhad hadden om als Edellieden ten Landsdag te verfchynen, alfchoon zy hunne Adeldom door geen Zegel of Brief konden vertoonen, enz. oordeeknde dat hun recht dus billyk gefteld moest worden, onder die voor» regten, gewoontens en oude herkomften, waaroratrend zy, met vertrouwen, zo wel als eerbiedig en ootmoedig, de befcherming van den Erfftadhouder verzogten, als behoorende de rechten onder zuiken, welken de Stadhouders in der tyd hadden aangenomen te handhaven, en welken aldus de kragtdaa» dije byfhnd van Zyne Hoogheid verdienden, aan  VEREENIÜÜS NlDEKLAN'öK». aan wien de eigengeërfde Grietslieden hunne eigen belangen zo wel als die van hunne Nakomelingen onderdaanigst aanbevolen. Van geen minder gewigt was het gefchil tusfchen het Hof van Friesland en eenige Grietslieden en Magiftraaten, wegens de afzetting van eenen Procureur Fiscaal, in de Gneteny van Acbt\arfpeiitH. De afgeze£te Fiscaal had het Hof op zyn zyde weeten te krygen, het welk hier op goed vond hemvoorziening van citatie te verieenen, doch ?ulk een gedrag van het Hof mishaagde Gaetman en Medeleden dier Grieten* zo* daanig, dat zy zig ten eerften by den Priafe ErfihdHouder vervoegden, welke Vorst, na .ook een bericht van den Hove Provintiaal jrzog, te hebben, van meening was, dat de Grietslieden en Magiftraaten alleen en volkomen het recht toekwam, om hunne Fiscaals te kunnen afzetten en weder arderen ™ hunne plaats te dellen, zonder dat eenen |?o afgezetfen Amptenaar bevoegd was orn *'5 hier regens te verzetten, door toevfugt toe de gewopne Jufïiüe te ngeracn , cn dat dier*  70 GESCHIEDENISSEN DE*. dierhalven ook het Hof Provintiaal onbevoegd gehouden moest worden, om zig de voorgemelde zaak aan te trekken, of daar in eer.ige kennisneeming of rechtspleeging te ocfFenen. Z. Dus wierd het Hof Provintiaal in 't ocgelyk gefteld, doch deed het zelve niet cenige tegenweer in deeze zaak? V. Alle tegenftreeving zoude toch vruchtloos geweest zyn, want de Staaten van Friesland, over deeze zaak geraadpleegd hebbende, vonden goed, zig in alles met het begrip en de welmeening van den Prinfe Erfftadhouder te vereenigen, en gaven hier van, zo wel aan het Hof alt aan dc Grietslieden kennis, waar mede deeze zaak een einde nam. — Geduurende de loop van dit gefchil, was 'er een ander in de Grieteny van Westdongiredeel gerezen. De Giietmarsplaats aldaar opengevallen zynde, wierden drie Perfoonen benoemd, waar uit den Stadhouder eenen nieuwen Grietman zoude kiezen. Deeze Perfoonen waren Jonkheer Hcsfsl £>*uv* Zrntt van /liha, Jockheer Sik-  VEREENIG DE NEDERLANDEN.- ?l Sikh Douwt van Ailsa en Jonkheer Doek» Murtina van Murmania. Dacü eenige Itemgeregtigde Ingezetenen verklaarden deeze benoeming nietig en van geen kragt, om dat de Heer van Êurmani» verklaard had, niet verkiesbaar te willen zyn. Zyn Hoogheid benoemde toen eenige Heeren, ter bellang van dit gefchil, welken van oordeel waren, dat de voorgemclden Heer van Bnrmania, by geene wet onbevoegd gemaakt, en dier* halven volgens recht op de benoeming gebragt was. De Prins Erfftadheuder verkoos inge volgen van dien de Heer va» Burmania, tot Grietman van fTestdongoradeel >(iocix deeze' ontfcnuldigde zig van 'c aanvaarden der Gnetmaasplaats, waardoor men weder tot eene nieuwe benoeming over moest gaan! Ongelukkig wierden 'er toen twee byzondere benoemingen uitgebragt, als een op de Heeren, Jonkheer Ednard Marius va» Burmania, Jonkheer Hesfel Douwe Ernst van Ailva eu Jonkheer Sikh Do»*, van Ailva , en de andere op de Heeren, Jonkheer Carel Big0, Jonkheer miUnt van Gentb cn Mr. Joban van li.  ?a GSSCKIED*Nll«Rïf »«R Jdfirgs, beweercnde ieder der Partyën de rceefte ftemmen te hebben. Z. Hier was zekeilyk weder eene nieuwe befliifing noodig. V. Zyne Doorlugtige Hoogheid benoemde bier toe ook weder Rechters, welken zig, na dat de wettigheid of onwettigheid der wederzydfche benoemingen , voor hen met mond en febrift betoogd was, voor de laatfte Party verklaarden , waar op de Stadhouder Jonkheer Carel Bigot tot Grietman verkoos. Jonkheer Hesfel Douvie Ernst van Ailva, beklaagde zig egter over deeze uitfpraak by de Staaten van Friesland, doch deeze klagten vervielen welhaast, doordien de Heer Bigot ook voor de aanftellieg bedankte, waar op men weder tot eene nieuwe benoeming over ging, en dewyl de meergemeldcn Heer van Ailva op dezelve de meefte Remmen had, wierd dezelve» bok toen, zonder cenige tegenftribbeiing, door Zyne Hoogheid tot Grietman van Westdcngeradeel benoemd , in welke Grieteny zyne Voorvaderen reeds* voor hem over de honderd en vyftïg Jaaren ge-  mcgtcrd hadden. _ Ttruvï „ _ ^ IrUsUné voorviel had L UUIViei> Had men te Amffii. veel fch^« 1 iel> w«rdoor zeer veel fch,de asm Boon.en,SchoMfteenen9cnz, «de, zynde ünderandeicn v ; - ^ hoom™> »ee Wortel en al uit 1 grond gerukt. Zeer vf,i « k d. CCr vce] Schepen die zk jn de Laag V00r de Stad bev«rvi « , Giftig, waaidoor >er vcrah"dd;nn'wierden befchadigd wierden. D Kra *r°°td5kS «jonden, ieden * £ icnade, dewyl 'cr verfchrwu * ■»«"= 'J1 « «bej door wederzydfche verklaringen van Pari tycd  VlREINlGDE NEDERLANDEN. ?$ tysn, welken regtflpeefes t «nhepcn, bmiten ftaat gefteId le - e- deindetekomen om in de noodzaaklykheid georagt te 2yjJ e" de onderkant * te ^ £> °* hiermede bleef de vlT °Ver ^ ^e Vaart op de Jaar *ed<* onbeflischt. ' „ * menige byzondere Kooplieden door w..rJ. Een IWMre tand, WElk. * de'> =9 en 3o M»y, d ' ,7' weii.e byeéokonat zig ook.  7.6 GESCHIEDENISSEN DEE de Heer Zen* Didêrik Walraven van Teugna gel, Heer van Brenkberst, bevond, het welk gelegenheid gaf, dat 'cr onder de Leden dier aanzienlyke Staatsvergadering , die in deeze Provintie vry talryk is, eene inzameling van Tanningcn, voor de ongelukkige luwooners van het byna geheel verbrande Steedje geda ;n wierd, welke al een zeer aanmerkeljke fomme beliep. Z. Viel 'er dit Jaar niet ifts betrekkelyk #3e Vryheid der Drukpers voor? V. Ja, al vry veel. Men had reeds meer dan eers hier te Lande gepoogd dezelve te beteugelen, doch zulks was meest altoos vruchteloos afgelopen. Doch in het Jaar i?6s begon dit «lenkbeeld weder levendig te worden , wanneer het Hof van Juftitie een Concept Plakkaat vervaardigde, tot voorziening tegens het ma ken en uitgeeven van Godslasterlyke en ZedebederveBde Boeken cn Gefchriften. Over deeze za*k wierd vervolgens een ontweip uit*ebragt , om, door middel van aan te ftehene Cenfiret Ubrorum of Kemmecsters van Boeken, het verkoopen van  ™ ^iMfa Boeken voor ,e kmti Boek«,kooPe,5 cn HoekdrulilierSgiHen, ,„ -^r en S^^T 1""^ * ksat rolrens u*** re TJ2 Boekende..,™ ' " Z, Ck.nl.la en ?. -«* ™ «...erkin n g'7;r m handen, va II _ " ■ • «*««ar, om in de vn>i> w... i -„de» dMe kpi:„oprtr,k«. 03  79 GESCHIEDENISSEN DER de Boekhandel noodwendig, de geheele tak der Bulrculandfche Correspondentie moest verliezen , welke zekerlyk van alle takken de gewigugfte voor den Staat was, en waarby zy een groot sedeeke van den Binnen.aridfchen H -ndel k*vyt zou^n raakeu, w.iardoor een verval var. de Drukkeryèu, Papiermatkeryea, LettergicterySn, enz, zou ie volgen, jt waardoor Tekenaars, Plaatfayders., Drukkers, Au.tieuren , Proef verbeteraars, enz. om kort te gaan, een g'tnsch aantal van menfehen tot een bekrompen betlaan of tot den bedelzak vervallen zouden. 0.n alle deeze en verfcheidene andere redenen, te lang om ze u alle te mei len, oordeelden bovenge* melde Boekhandelaars;, dac het voorfchre* vene Plakkaat Zoude ftryden met de gefteld»lieid van Holland, als me te met de Vryheid van derzclver Ingezetenen, en ftrekken tot vernieling van den Boekhandel, zonder het gevolg voort te brengen, 't welke men 'er van zoude kunnen verwagten , en daarenbo ven nog een deur openzetten aan allerhande kwellingen, welke braave, eerlyke en ge- gce*  VKRKENIGDfi KKBERLANOEN. < 7 goede Burgers, zo in hunne goede naam als in hunne Perfoon of goederen, zouden kunnen te beurt vallen. Z. Wierd dit lofffelyk voorbeeld der Am* fleldamfche Boekverkoopers niet wel fmst door andere hunner Medegenooten in andere Steden gevolg i? V. Zo dra het Boekverkoopers en BoekdrukkersgtHe te Leiden, van het -meergenoemde Concept Plakkaat verwittigd was geworden, waren verfcheiden van hen van ged .chten , dat men over deeze zaak zig ryPelyk moest beraaden, en zulke middelen tegens het v,st(lellen van dit Plakkaat gebruiken, als volgens de geuVldhdd der Provintie van Holland, het beste en geveegïykire in 't werk zoude kunnen gefield worden, en fehoon fommige Hoofdleden van 't zelve Gilde hier toe niet ze.-r genegen waren, achtten de Boekhandelaars C. van Hoogeveen, Jumor., p. van der Eyk en D Vygb , zi, egter verpligt, om, eeven als de Amflelda^ fibe Boekverkoopers, zig aan de Regeert Hunner Sta'd vervoegd hadden, zig insgelyks D 4 aan  Zo aan de Magittraat der Stad Lsiisn, by een Verzoekfehrift. «an te meiden, op dar Hunne KJelgrootaclitbaaren mogren bewerken, dat dit nader over te zien Plakkaat, by de Heeren Sta;iten van hunne Provintie mogt van de hand gewezen worden. Zy voeg )en 'er ook eene wydloopige Memorie by; wiar in zy wel erkenden, dat het zeer heilzism zou» de zyn, indien het drukken en verfpreiden van Godslasterlyke Boeken en fchandelykö Prenten geweerd konde worden, maar ook tevens beweerden , dat het niet genoeg was, tot fluitinjf van een kwaad, eenig middel in het afgetrokkeae uit te denken en vast te treilen, maar dat het zelve ook in 't geheel voldoende moest zyn, om het voorgeftelde oogmerk te bereiken. Voor het overige liep deeze Memorie genocgzssra op dezel/e zin uit, ais die van de Amfltliamfebt Boekhan. dslaares, Z. Van wat uitwerking waren deeze Verzoekfchriften en Memoriën der AmJIilliamftbt an Ltidftkt Boekverkoopers.? V, Di wederzydfche bedenkingen kwamen de  VEREENIGDE NEDERLANDEN. f| de Staaten van Heiland zo voldoende voor, dat Vr fcderd, aan het geheele Concept Plakkaat nier meer gedagc wierd. ln- tnsfchen wakkerde de zucht tot geleerdheid hier te Lande , meer en meer aan. Te terdam was op kosten van zekeren edelmeedigen Burger een Genoorfchap opgerigr, onder de naam van het Bataafscb Geneetfcbef der Prteföndervindelyke Wysbegesrto. De Directeuren van het zelve vervoegden zig, zo haast als het rot ftand gebragt was, by de Staaten van HtlUnd en verzogen Octrooi voor hetzelve; doch zo dra de Mattfchappy der Weetenfcbappen te Haarlem hier van naricht bekomen had, verzogten zy inregen.deel dat 's Lands Staaten geen Octrooi zouden verleenen, noch aan het voorfchrevene Genootfchap te Rette-dam, noch aan eenige andere vastftelling van dien asrt, waardoor de Voorrechten van welgemelde Maatfchappy verkort zouden kunnen worden. De Bertierers en Stigter van het R.tt.rdam/ib, Genootfchap hragten toen Hunne Edelgrooemogenieri onder 't oog, dat die van Haarlm D 5 zig  §£ GESCHIEDENISSEN DEa zig tegens alle reden beklaagden, en wederleiden de bezwaaren van de Maatfchappy der Weetenfchappen aldaar, zo bondig, dat de Staaten van Holland, beide Partyën gehoord hebbende, geen zwaarigheid meer maakten, om het verzogte Octrooi, den 5 July deezes Jaars, te verleenen, egter met voorbehouding dat zulks geenszins ten nadeele zoude ftrekken aan de meergenoemde Maatfchappy te Haarlem. —» Te Plis/tsgen wierd insgelyks door de Staaten van Zeeland goedkeuring verleend, aan een Genootfcbap, het welke aldaar in 't voorige J^ar, tot bevordering van nuttige Kuoften cn Weetenfchappen, was opgericht geworden. Z W,i.s dit Jaar verders zonder aanmerkeJyke rampen afgeloopen ? V, Geerszins. De Ingezetenen vnn Gelder" land hadden dit Jiar, voornafttdyk in deszelfs begin, zw^vi e onheilen door moeten fltaan, wegens een aller fchnklvkih- Doorbraak van den Rbyndyb, waardoor de gehcele Ovsrhetuvo», de Tiekr-v^rd,, de G::. ffcbftpgen van Bmiren en Kuilenburg;,, de B-ronny van  VBREENiGDü KRD2RLANDEN . g3 «n en verdere Diftrikcen, elendig overftroomd waren geworden. Negenënvyf tigduizend Morgen Lands waren onder w«er geraakt, waardoor de elende der Bewooners *an omtrend. zeventig Dorpen en Plaatz-n, die allen in >t water zaten, onbefchryflyk was. De fchade aan het gezaaide toegebragt was onherftelbaar, vooral in een landftreek daar de fterfte onder het Rundvee reeds zo lang gewoed en zo vee] arme Ingezetenen gemaakt had. Terwyl de Landman dus oader zo veele onheilen zugtte had de Keop. man integendeel reden van blydfchap, over den voorfpoed van den Handel, die thans door niemand onder de vreemde Mogendheden geftoord wierd,. De Keizer van Marocc. zelve, ziende hoe noodz.akelyk de Vriendfchap der Algemeene Staaten voor zyn ryk was zond daarom, voor de derdemaal, zy. nen Afgezant H«a°gi Maimet waards, welke den ,o Augustus te AmJieUa^ gekomen en door den Heere Ockersfe, Hof. meester van den Staat, verwelkomd /ynde. twee dagen laater zig naar den Haag begaf, D * al.  GKSettlEDZNISSEN DER. alwaar hy, den 24 der genoemde Maand, by den Prinfe Erfftadhouder, op het Huis de Ora*jt Zaal, ingeleid wierd, en Zyne Doorlugtige Hoogheid , de Gefchenken voor Hoogstdenzelven gefchikt, aanbood , en welken in een jonge Leeuw en een Afri~ taansd Rheebokje beitonden. Vervolgens had Voornoemden Gezant, den 6 September, een openbaar en pjegtig geh >or by de Algemeene Staaren, waar in hy, uit naam van zynen Vorst, Hoogstdezdven de iuidelykfte verze» keringen der voordluuring van Vriendfchap en goede verftandhouding, tusfchen ons Gemeenebest en den Keizer, zynen Meester, gaf. Na dit openba*r gehoor bleef hy niet lang ia 'f H-ags, maar vertrok met den Heere Oekenfe, die hem tot dus verre verreld had, den n van dezclre Maand, weder naar Amftitlam en nam van daar verder de terugreize nsar zyn Hof san, Z. W.u gebeurde 'er dit Jaar verder in de Niderlinda»'? V. Ihare Konineklyke Hoogheid, 'sPrhfen Geaiiiiiï, was dit Jaar, den i9 N-r/ember, van  «WEENISOl MEOE»LiNDIH. jj «o eene We,gerc!„pene Prinre!fe be Zo dn deeze „beuren,-, bekend v™ ... worden, wierd in het oranje. VaL fit , C'CCim Hoosheid glf «„ „n d5 Versad„, rf A l«n,ee„e S,a„e„, der Raad „„ Swat en de Snaren fan „,„„, _ ^ voorfp„ed,Se ,er,o,S,s ïan „00t„d5sal& "n.nng, fc0rt daar na, de plegtife Gelükwenfchingen dier Hooge CoIIe. f;Ca- De bcZCndi^ ™ wegen Hunne Hoogmogenden, bood, bf de„e heid} uit naam der A^eme^ < ! A'f emeene Staaten , he& Peterfchap over de joo«cboorene Prinfesfe, zyne Hoo,held aan , het welke door dien Vorst op.eene mmz,arne wyzc aan.enoomen w rd. Voords wierd ten eeruen vm deeze Geboorte, ,an de Horen van 8trlim en r*rg, kennis gegeeven. o„k lieren Hunne Hbog^oeendên a,„ aHe de Bnirerta ^rche Gezaacen, ia », 7wf, tegenwoordig D ' zyn«  GESCHIEDENïSSïN DER zynde, door derzelver Agent, deeze blyd» verlosfing bekend maaken. Z. De vreugde over deeze, thans zo gelukkig afgeloopene, bevalling, zal by 'sLands Ingezetenen zekerlyk zeer groot geweest zya? V. Het behaagde Zyne Hoogheid egter te verzoeken» dat 'er uit aanmerking van de drukkende omftandigheden des Lands , zo door de zwaare overftroomingen als door de duurte der Levensmiddelen veroorzaakt , geene algemeene en openbaare Vreugdebe* dryven over deeze Gebeuienis gepleegd zouden worden, als zynde van oordeel dat de kosten, die anders hiertoe zouden worden hefteed, met meer vruchc, tot noodiger en heilzamer einden zouden kunnen aangelegd worden. De Staaten van Holled, zig met dit edelmoedig gevoelen van Zyne Hoogheid vcreenigende, lieten toen in "t openbaar afkondigen, dat 'er geene Wuminatiën, Vuurwerken of andere- Vreugd*ietooningen, xvegens de Geboorte of Doeppk'Kti^heid van de jonggeboorene Prmfesfe zouden pLnts heb-  VKRE2NIGDE NEDERLANDEN. §r feebben. Intusfchea wierd alles ver- vaardtgd wat tot Hoogstderzel.er aanftaande Doop nodig was, welke plegtigbeid den xo December in de * JacebsM De Pnnfe Erfftadhouder hield zyne Dochter «Ive ten Doop, welke pIechtigheid door de Eerwaarde Heer Munxikkemole» verrigt wierd en by welke gelegenheid de jonge de naamen van Loülfa miMmtna, ontfing. Alle de Heeren welke deeze plegtigbeid bygewoond hadden, wierden door Zyne Hoogheid pragtig ter Maaltyd onthuld, op het Oude Kef, welk Gebouw • avond* ook fraay Geiilumïneerd was. Voord, waren dien dag, uit eenentwintig tokken Kanon, drie f.,T00S g^choten, en •He de Klokken 's namiddags geluid en op dezelven gefpeeld geworden. Z. Had deeze pïegdgheid geen groote rne- Zed uit de ^^éJiZiZ naar den Haag gelokt?/ * * we!' ï °ngCilJae0C fi^e e" ™uwe Wviivï en een wocdenrl.» Ekezo. *  88 GEscm&SïNissEN DïR> enz. Deeze Storm was zo geweldig geweest, dat zy niet alleen in AmfcUtt», groote fchade tan Daken en Schoorfteenen van Huizen tocgehrsst, maar zelfs de Weerhaan van den Oude Keikatoren afgerukt h-id , terwyl eene menigte Schepen door dezelve zonken of omfloegen. In de meeste Plaatzen van Z»sJ»nd en inzonderheid te Vlhfi«gtn, febeenen de hevige Rukwinden alles om verre te zullen werpen, ook wierden 'er niet weinig Molens, Torens, Huizen en Boomen befchsdigd en met deeze ramp eindigde het Ja»r 1770. Wat 'er het volgende Jaar voorviel, zullen wy in een naastvolgende Byéénkomst befcheuwen. 1 N«  AGT- EN- ZRSPIGSTB GESPREK. * * * O V 9. Brtni M bef AikirdïmtshHt té Flarli». ge*. Pêogiagtn der Staaten nêm Zee. land, tot verbeuring vsn V Muntwezen. Plegtige Bezanilng aan de Sténten v,n Zeeland. — Oefcbillen Regent bet Strem* reebt. - Veertig tegen de btCmettelyke Ziekte bier te L*«de. 0„,M ,# Oadmter. —- Dtmrtt igr L,„Mmi^ ten. Bede/lenden in Zeeland. - . Den Briel viert bet Tuteede Eeuwfeest van Nederlands verlesjing. Plegtigbeid te Vlis* Jï'go* diesmgens, e» in andere Steden van Zeeland, eek te Rnhbvlzen. —. Br(inA van den Amjleldamfcben Schouwburg. m Zivaare brand te Henkelum. . Geboorte en Deepplegtigbeid van den Erfprins, in s Haag*. rreugdeb*drSv,n bier ever . Doei  $0 GESCHIKDKNISSEN DE» Dood van den Raadpetifionaris P. Stein. Raadplegingen tot bet verkiezen van een? vtauwen R^adpiv/ionaris De Heer van Blcisivyk tot dit Ampt verkozen. On'uS' ten in de West Indifcbe Volkplantingen. — Sobrikkelyke Orkaan te St. Euïl .tius ~ Zzvaare iï, fikbreuken te Amfleld.-m. Middelen om den omloop van gereed gold te he- vorderen Vervolg van bet G'fthil wegens de Volkplantingen Esfequebe en D«« nier ry. Twist over bet Werkje de jaeifjarivi van gnmwn»r>»»»»i j^'-s"" dien Begin en veertgang Mar, IWienvt* Pfalmberyming. ■ - Droevig ongeval te ZtJtpben. Reize van den Erffladbow der naar Noord Thll«nd. Pltgcige Jnbailing v*n denz?lven in Friesland, als mede te Groningen en te Dfentbe - Pra* fesfor van der Mark geraakt in ondeugendheid, By werd van zyn Aapt ont* zet. Gefbil in Gelderland. Alkmaar viert het tweede Eeuwfeest van baare Verlosfmg Vernietiging der Jefuiten Orde en gevo'gen dieswegens bier te Lan-  VEREENrGDX NEDERLANDEN. 0l Land*. - Befluit der Staaten van Heiland* negens de Crimineels Ordonnantie en Manier van Procedeeren. - rw * • IrCbearte van een tweeden lengen Prins van Oranje. Doop. fl'ti* van denzelven. hdating der Kinder. Mjes, aan de vorftslyke KinAer,n van >*sfau. [)sm vooroordeel en by gelee* vige Vreeze bier te Lande. Zwaar* Storm Verdrag met Frantryh, ever bet Regt van Aubain*. Uitlegging vm dat Regt ~ De Erfjfadbeeaer befliscbt bet Gefcbil, wegens de vry, Vaart op Esfeqmbe en Demerary. — Keuwfeest te Leiden. Inwydipg van den Nieuwen Amjleldamfcben Stbouwburg. - Oneenigheden in America, met de E„gelfcbe Volkplantingen. - Komst van den Airtsbertog Maximiliaan van Oosten* ryk , in de Nederlanden. — Verfcbillen en by. zonder e gevoelens der Provin tien % over de Ver. meerdering van Neérlands Land- en Zeemagt. Va'der, Naauwlyks had het Jaar 1771 eenen aanvang genomen, of de Stad Harlingen,  OJ 0*$CM*lDRKJSStM Düa in Ffi*sl^»dt trof een zwasr ongeluk. Het was in den nagt, tusfthen den ia en 13 Jaïfuary, d»t de gemelde Stad in rep en roere en in de grootfle ortilelteris geraakte, wegens ceren zeer geweldigen brand, in 't Admiraliteitshuis aldaar, wanrdoor dit ge» bede Gebouw riet aiken door bet vuur verteeid wierd, rrrs*r ook sPe de Pahbnizen, die ter wederzyrien vsn bet zt/lve Horden , en met Zeilen, Touwwerk en allerlei Seheepsbeboeftens opgevuld waren, dcor de vlammen aangetast en in een puinhoop versnderd wierden. Vermint daarenboven ■et vuur aun alle kanten urhorsr, was men, niet zonder rede, beducht, dat meerder Huizen daardoor een prooi der vlammen zoude» geworden hebben , doch zulks wierd egter nog by geluk gered, fchooa het natsf. aangclegene Huis reeds merkelyk befchadigd was geworden. Niet minder vreesde men voor de Schepen, welke zig aldaar in de Winterlaag bevonden , te meer doordien de wind,geduurende het hevigftc van den brand, geweldig naar die kant begon op te iïeeken. Dit  Dit tcvaar wierd egtcr nog «elukkig ,f,e. wend, dewyl de Schejten met ee» groote menigte Sneeuw bedekt lagen. Indien zulks met toe redding geweest was en de Schepen vlam gevat hadden, zoude waaifchymyk de geneele Stad Ht.lingtn onvermydelyk in de *stlhe gelegd zyn geworden. Oude,tusfchen kweet de Burgery zig met de uiteriïe vjyt en wakkerheid, en liet, dewyl men door dc« ftrcugen Vorst de Braudlputten naauwiyks aM de 8anS koude houden, groote ketds met water in hunne Huizen kooken en by de Brandputten brengen, om deielven dut te ontdooien, waar door, gelyk ook door de trouwe iever van de Brandölusfers, de rondom gelegene Woonhuizen, zo wel als de Schépen, voor 'c woeden der vlammen fcevryd bieeven. Door dit droevig ongeluk was intusfehen de geheele Secretarie verbrand, en alle de aldaar bewaard wordende Papieren cn Documenten, waar v*n men niets had kunnen bergen, ve loren geraakt. Zoon. Weet men riet waardoor dit zwaare ongeluk veroorzaakt was geworden? V. Weet  94 GKSCIIlKfrENISSEN DER. V, Weet men zulks hyna wel ooit roet zekerheid? De eigenlyke oorzaak van 't afbranden van zulk een groot en fchoon Gebouw is onbekend gebleven. Alleenlyk vermoedde men dat de brand allereerst in een Schoorfteen zoude ontftaan zyn, onder Welke de Bedienden den voorigen avond mogelyk te veel geftookt zouden gehad hebben. Merkwaardig is , dat by dit deerlyk toeval geen andere ongelukken zyn voorgevaren , als dat een der Arbeiders, door't omvallen van een Muur, beide beenen ver« pletterd zyn , aan welke wonde hy kort daarna overleden is Terwyl men in Friesland het verlies der S;ad Hatlingen betreu.de, hield men zig in Zeeland bezig om middelen te beraamen, waardoor het vervallen Muntwezen in gemelde Provintie weder herfteld zoude kunnen worden, althans de Staaten van Zeeland vonden, om tot bun oogmerk te geraaken, goed, aan de Algemeene Staaten de ongelukkige g;fteJdheid hnnuer Proviutie voor te draaien, en aan te dringen, dat de raadplegingen, onurend het her-  VEREEN IGÖE nederi ANdEN. 95 ^rftel in », Muntwezen,, en dié reeds, op hun ve,zoek, in den J3«re 1755 begonnen geweest waren j weder hervat en met alle yver en aandagt mogten voordgezet worden, om ware het mogelyk den eheelen ondergang van hun Gewest, op welke die van de ge! heele Unie, volgens het gevoelen der Heeren Staaten van Zeeland, al kort zoude volgen, te helpen veftoeden, hoopende dat de verdere Bondger.ooten . met alle fpoed en hartelykheid, hen hier in zouden onderdennen, en «klus voldoen aan het eerfte Artykel van de Unie, begrypende dat de byzondere Gewesten zig met den anderen vereeriigd hebben, als of zy maar ééne Próvintie waren cn dus allen een zelve belang hadden. De Algemeene Staaten zonden ten eerden een Affchrift van dit verzoek van 2**/*»*, aan de Raaden en Generaale Muntmeeirers deezer Landen, om 'er hunne aanmerkingen op te mogen hooren. Gemelde Heeren voldeeden fpoodig aan 'c verlangen dergraaten, en toonden de noodzaaklykhdd aan, om ten fpoedigfte de geftaakte Raadplegingen, over die  9 toffe van verbeunverklaring van het Schip! cn lyfftraf van den Schipperen Loota, wel! ken zonder bezigtiging zouden zyn opge. zend, Z. Deeze voorzorg was zekerlyk van de mterfle noodzaaklykheid, doch hoe Jan* bleef dit bevel in kragt? * V. Geduurende de tyd van zes Maanden, en hier door wierd ons Vaderland, met Gods hulp, bevryd van eene plaag, die hetzelve « de voorige Eeuw, meer dan eens heeft moeten ondervinden. — Ondertusfchen fcheen de rust, die men thans binnens Lands had, m de maand Jmy, te Oudewater eenigszms gefloord te zullen worden. De Toezie ters van 's Lands Gemeene Middelen, hadden aldaar, eenige tyd te vooren, twee vaatjes Azyn aangehaald en inde Gyzeling ge bragt, w ke vaa.es egter den o van de genoemde Ma-nd, door een Dienaar van de JufKtie chu, gebrage wierden, by we ke zy waren toegezonden geweest, doch welke zy „u weigerden aan te neemen D* E 3 ge.  l0i GESCHIEDENISSEN ©XX geval bad een groote menigte Volks, we! ten getalle van driehonderd, doen zsmenrotten, welke voor het Huis van een dier voorgenoemde Toezigters, niet weinig ge* fchreeuw maakte, het welk met geen minder fchimptaal en bedreigingen vergezeld was, tegens de Aahhaalérs en den Hoofdgaarder, «Jast het gemelde Huis woonende, waardoor deeze en zyn Gebuuren geene andere gedachten maakten, dan geplunderd te zullen worden, doch zy geraakten met de fchnk vry, want 'snagts omtrend twee uuren fcheidde deeze zaamengerotte menigte weder en alles bleef verder ftil. Gelukkig dat dit 20 wel afgelopen was, want daar de duurte der levensmiddelen den gemeenen man niet weinig Kwelde, zoude liet te vreezen geweest zyn , indien dêeze oproerige bewegingen verder gegaan waren, dat zy ook tot andere Steden overgeflagen en dus het geheele Land in rep en roere zouden gefield heb • beni „ Gemelde duurte der levensmiddelen deed welhaast 'sLands Staaten bedagt 2yn, op middelen, om te waaken tegens de on-  VIREKNIGDE NEDERLANDEN, l0J onheilen uiteen fchairfche Oogst roortko. mende, eh welke thans in alle Lsndeo, de eetwaaren tot een buitengëmèenen hoogen prys deed klimmen. De meeste Provintiën verboden dierhalven niet alleen den uitvoer van koorn en rogge, maar ook die van aardabelen , als zynde een vrugt van .een zeer grootë vervulling voor de'(malle Gemeente, om lus de Ingezetenen niet alleen te gemoet te komen, maar ook z0 veel mogeiyk het gebrek te verminderen, In Zatphen, alwaar het gebrek vry groot was, vonden de Staaten van dat Graaffchap goed, een buitengewoo, nen Landdag te houden, op welken vastgefteld wierd, ten nutte van de Ingezetenen, eene aanzienlyke menigte koorn en rogge in te koopen, en Koornmagazynen in de Steden van het gemelde Graaffchap op te rechten, ten einde in geval van nood te kunnen ope' Ren en de graanen voor gereed geld te ver. koopen, — De Staaten van Zeeland, deeze en menigte andere tegenfpoeden, weiken de goede Ingezetenen dit Jaar drukten en bedreigden, in overweeging neemende, befloE 4 ten,  I©4 GESCHIEDENISSEN DER. ten , den 9 December, vastteftellen, dat 'er, in hunne Provintie, buitengewoone Bedefton* den gehouden zouden worden, ten einde het Opperwezen de wegneeming en afwending der nog fteeds duurende Veepest, de ongemeene duurte der levensmiddelen, het aanhouden der befmetlyke ziekte onder de menfchen en andere diergelyke rampen en onheilen af te fmeeken , en hem ootmoediglyk te bidden zyne Strafgeriehten in Zegeningen te doen veranderen. Ingevolge van dit bevel wierden, zo in de Steden als ten platte lande, op den eerftea Woensdag in ieder Maand, de Winkels, des avonds ten zes uuren , alomme gefloten, en den Predikdienst met grooten yver en aan' dagt begonnen en voordgezet. Z. En wierden deeze Bedeftonden nergens anders dan in de Provintie Zeeland gehouden? V. Neen, de andere Gewesten fcheenen niet noodig te oordeelen, dit voorbeeld van Zeeland, in de hunne, te moeten volgen.— Ondenusfchen naderde het Jaar 1772 > waar in  VEAJtfiNïffDE NEDERLANDEN. JoS in het twee volle Eeuwen geleden vvss, dat men het juk der SpaanfeU Heerfchappy had afgefchud, waar door het geen wonder xvas dat, daar dezelve zucht tot Vryheid, die onze Voorvaderen bezield had, in hunne Nakomelingen nog ftand greep, dat men, zeg ik, op deeze en geene Plaatzen in ons Vaderland > het dubbel Eeuwgetyde van die aanmerkelyke zaak, met alle luister wilde vieren. —— In den Brie! maakte men, den eerftea April, een begin der Vreugdeblyken , op het tweede Eeuwfeest van Neérlands verlosfing. Zo dra den dag aanving, begonnen de Vlaggen en Vaandels van de Kerktorens en uit het Raadhuis dier Stad te waaijen, terwyl de Schepen, in en voor de Stad leggende, insgelyks met fraaye Vlaggen en Wimpels verfierd waren, 's Morgens ten zes uuren wierd een* drievoudig falvo uit het Gefchut derBattery gedaan, waar op alle de Klokken begonnen te fpeelen of te luiden. Omtrend halftien uuren kwamen de Heeren van de Regeering op het Raadhuis by elkander, hebbende de Hoogedele Heer Willem E S Lt"  I05 «EsCHIEDEfêliSEN DEK Ltdrwyk, Baron van TVasfenacr, en Baljuw en Dykgraaf van den Lande van Voorn*, aan het hoofd. Vervolgens gingen Hunne Edel' grootachtbaaren naar de Groote of St. Catbn* ryntn Kerk, alwaar de oudfte Predikant der Hervormde Gemeente aldaar, Dom. Comelis Klyn, eene zeer welfpreekende Redevoering deed, in weike zyn Eerwaarde eenige voornaame lotgevallen der Stad BHelle, en inzonderheid de gebeurtenis der Vcrlosfing in den Jaare 1572. in 't licht ftelde. Na 't eindigen van den Godsdienst, die zeer plegtïg geweest was. wierden drieëndertig fchooten van de Battery gedaan, terwyl de Regeering zig weder naar het Raadhuis te rug begaf en aldaar van den anderen fcheidde» De Inwooners en Vreemdelingen, welken op dit Feest tegenwoordig waren, begaven zig toen aan 't wandelen door de Stad, ter bcfchouwing van de openbaare Vreugde tekenen, terwyl de Klokken genoegzaura den geheelen dag aan 't luiden en fpeelen bleven. Ondertusfchen hadden de Leden der Stadsxegeering en de door hen genoodigde Per- foo»  VlRERNISBE NEDERLANDEN. l0? foonen, zig naar de St. Jeris of Stads Doelen begeven, alwaar een prachtige Middagmaaltyd gereed gemaakt was, aan welke zig bevonden, Zyne Hoogëdélheid den Baljuw ,van den Lande vzn Peowe, de Burgemeefteren en verdere Heeren van de Regeering benevens de drie Nederduitse Predikanten ' de Waalfcbe Predikant, de Rcclor der Latyn. febe Schooien en eenige andere voornaame Heeren, nitmaakende een geul van negen, «dertig Perfoonen. Na dat meergemelde» Predikant Klein een gepast gebed gedaan had, begon de Maaltyd om drie uuren By het Nagerecht wierd, door een der Heeren Burgermeeftére», een fraaye zilveren Beker aan de Stad gefchonken, welken, £er blydfr Sedagtenisfe van dit Eeuwfeest, rondgmg, terwyl het Gefchut weder met drieëndertig fchooten losbrandde. In deeze m andere k Van een ^ wierd den dag doorgebragt, tet dat men s avonds omtrend negen uuren van elkander fcneidde, Voords was de gantfche Stad ge! daurende den aagt Geïllumineerd, en voor Eó beo  I©8 GESCHIEDENISSEN DER. het Huis vin den Majoor der Plaats was een treffelyk Vuurwerk afgefloken, dat om* trend een uur lang duurde , zynde alles zonder eenig het minfte ongeluk afgeloopen. De Predikant Klein is federd,door de Regeering, voor zyne Redevoering, met een fraai Zilveren Schenkbord befchonken geworden. Z, De Vreugdebedryven wegens dit heuglyk Eeuwfeest, zullen te Vlisfingen zekerlyk niet minder geweest zyn? V. Men had daar al vroeg de noodige toe» flel tot dit Jubelfeest gemaakt, het welke den 6 April gehouden ftond te worden. Zyne Doorlugtige Hoogheid, zo wel als de Staaten van Zeeland, waren plegtig genoodigd, om in hooge Perfoon zulks by te komen woonen» De eerfte vond zig egter om byzondere omftandigheden genoodzaakt te bedanken, doch de laatften hadden de noodiging aangenomen , en kwamen dus op den genoemden dag te Vlisfingen. Dit Doorlugtig Geselfchap beftond uit de Heer tan de Perre, eerfte Edelen van Zeeland, de eerfte Regeerende Burgemeefters der zes Stemmende Steden en de  xni.B.pJ.iir rWKKHONBEED JAAEIG JUBttÉ TE VXJS£IKGJJN,'gE"VIEED.   VEREEN Kt DE NEDERLANDEN1. i0£ de Raadpenfionaris en Secretaris van Zeeland. Na dat hetzelve een pragtig Ontbyt op de Buitenplaats van Burgemeester Lambrecbtfem genomen had , wierd hetzelve door een Vry - Compagnie jonge Burgers ter Stad ingeleid, en reed vervolgens door de gewapende Burgery naar de Markt. Men had voor de Straat die naar dezelve toegang verleend een zeer pragtige Eeretempel, met zinnebeeldig Beeldwelk en toepasfelyke Byfelmfcen verfierd, opgericht, door welke het Hooge Gezelfchap op de Markt kwam, alwaar het •Garnifoen onder de Wapenen ftond. De Leden der Regeering ontfingen Hoogstdezelven op het Stadhuis, en men ging vervolgens gezaameniyk naar de Groote of St. Jacobs Kerk, wier ingang met opgekoppelde Gordynen behangen zynde, zig als eene Eereboog vertoonde. Zo dra het Hooge Gezelfchap, onder het fpeelen van hét Orgel, hunne plaauen genomen had, deed de Predikant % J, Brabé, eene treffelyke Rede^ voering op de tegenwoordige omftandigheden toepasfelyk, en Hortte vervolgens de harteE 7 Jyk.  2IO GESCHIEDENISSEN Dïk lykfte Zegewenfchen, zo over de Heeren Staaten van Zeeland, over den Prinfe Erflladhouder, als over de Regeering en de gefccele Stad, uit. * Vervolgens onthaalde de Regeering van Vlisfingen het meergemelde Hooge Gezelfchoip» eenige andere voornaame Perfoonen en alle de Gereformeerde Predikanten , op het Stadhuis , pragtig ter Mialtyd, wordende, onder het drinken der Hooge gezondheden, het Gefchut van den Westdyk losgebrand. De Penfionaris van Sensbeek, vereerde ondertusfehen, uit naam der Regeering, aan de Heeren Staaten een fraaye Gouden en aan alle de andere aanwezende Gas» ten een Zilveren Gedenkpenning} welke ter deezer gelegenheid geflagen was. De Officier der Grenadiers Compagnie , welken de Wagt voor het Stadhuis gehad had, wierd ook met een Goud Horologie befchonken, op welkers kas het Wapen van Zeeland gedreven was. — Betoonde de Regeering dus haare vreugd over dit heuglyk Feest, de Ingezetenen beyverden zig niet minder, om hetzelve met alle luister te vieren. Door d« guit»  VEREENIGBK NEDERLANDEN. tIf gantfche Stad zag men fraaye Eerepoorte» cn Boogen opgericht. De Beurs was met rerfcheide Historifche Tafereelen verfierd, en die Poort waar uit men, in 't Jaar 1572'. de Sfaanfib» Bezetting verdreven hadi muntte boven allen uit. 's Avonds was hel Stadhuis, 't Gasthuis, de ingang van de Groote Kerk, de meefte Eerepoonen en verfcheidene Huizen der Ingezetenen, fierlyk verlicht geweest. Voords was dit plegtig Jubelfeeft in gulle vreugd en tot alge. meen genoegen afgelopen, en twee dagen Iaater deed den Redlor der Latynfcbe Schoo* le te Vlisfmgen eene fraaye Redevoering, ter gedagtenisfe van het zelve, terwyl den ConHefior aldaar , dit heugelyk geval in fchoone Latynfcbe Vaarfen vierde. Z. Wierd dit Jubelfeest in andere Steden insgelyks gehouden ? V. Ja, hoewel met minder pragt en ftatie als in de beide genoemde Steden. Te Wdr delburg had men de Gedagtenis. van Nederlands Verlosfing, in een der Maandelykfche Sedefioadea. plegtig gedagt, ook was zulks te  ll% gïsciiibdenissen TitUL te Vtere op gelyke wyze gefchied. Doch te Enkbuizen in Notrd- Heiland, vierde men , den 21 Miy, dit Jubelfeest meer openbaar, zo met het houden van plegtige Leerredenen, als met het luiden en fpeelen der Klokken en het losfen van 't Stads Gefchut. De Bur» gery verfcheen dien dag ook onder de Wapenen , en pronkte met een nieuw OranjeVaandel, by deeze gelegenheid vervaardigd, en waarop zig de Maagd van Enkbuizen vertoonde , leunende met de linkerarm op de Bybel en houdende de Speer der Vryheid in haare regterhand. Voords gaven de Heeren van de Regeering eene pragtige Maaltyd , aan derzelver Ministers en de Leeraars der Hervormde Gemeente , op het Stadhuis, welk Gebouw des avonds fraai verlicht was> —;— Terwyl men dus in veele Steden van ons Vaderland (tof tot juichen had, betreurde de Stad Amjierdam het verlies van haaren pragtigen Schouwburg, welken den ii May, door eenen feilen brand, in een puinhoop verteerd was. Ik zal van dit ongelukkig geval hier niet verder (pree- ken 9  VEREENIGDE NEDERLANDEN. nj ken, doordien ik u by eene andere gelegenheid *er reeds een genoegzaam berigt van gegeeven heb , (*) en alle noodelooze herhaalin. gen fteeds verveelend zyn. Egrer kan ik niet voorby u , by deeze gelegenheid, als iets aanmerkelyks te melden, dat na den brand van voornoemden Schouwburg, van tyd tot tyd , berichten inkwamen , van het verbranden van verfcheidene pragtige Schouw* burgen, in de meefte Steden van Eurepx, waar onder die van Milaanen en van Orlems geen van de minften waren. Z. Dit is zekerlyk al iets zeldzaams, hoe« wel het niemand, die de gelegenheden van eenen Schouwburg bekend is, juist grootelyks verwonderen zal, dat een diergelyk Gebouw ten prooye der vlammen word. V. Was de brand des Schouwburgs beklaaglyk, niet minder rampzalig was het loc van het Steedje Heukslom, in Zuid ■■ Holland , alwaar, den 17 Augustus, een geweldigen brand (*) -dmflgldam en zyne Gefchied. in V hert, II. Deel, Bladz, 268.  114 QXSCKIKOSNISSEN DU brand ontftond. Deezen begon ©p klaaien middag, in een Huis waar van de Bewooners juist afwezig waren, en men bemerkte de brand niet eer voor dat de vlam uitfloeg, welke zo hevig toenam, dat welhaast het eene Huis voor, het andere na, aangefïokcn wierd, zonder dat het doeniyk fcheen deeze felle brand, die door een ftevigen Noordwesten wind fterk aangezet wierd , te kunnen blusfchen, en indedaad, indien de Glasblaa* zers uit het nabuurige Lserdam, de gloed van 'c vuur gewoon zynde, door hunne behendigheid, het vuur niet met de hand uk een rietendak gerukt hadden,het gsntfchc Steedje ■zoude wsarfchynlyk vernield geweesr zyn. Ondertusfchen waren door deeze brand zesendertig Huizen, de Toren der Kerk van binnen, agt Hooibergen, en een menigte Schuuren in de asfehe gelegd. Z. Waar was dit droevig ongeval by toegekomen ? V. Tot fchsnde der menschlykheid moet ik u zeggen, dat deeze brand geftigt was, door een ontaarte Booswicht,die de godloosbeid  VEREENÏGDE NEDERLANDEN. IIS heid gehad had, om uit wraakzucht, een Huis, 't welk door iemand var» zyne naastbeftaanden bewoond wierd, des voormiddags , in brand te zetten. Wie moet niec verfleld ftaan, over zulk een fnood be- ftaan! - Het was den 24 van de gemelde maand Augustus, wanneer het Huis van Oranje en Nasfitu het genoegen had, van zig met de geboorte van eenen Erfprins, waar van Haare Koningklyke Hoogheid dien morgen om vyf uuren , gelukkig verlost was, te verheugen. De Ingezetenen van "sllaage wierden,welhaast,door hét losbranden van'c Gefchut, van dit geval verwittigd, waarover dien geheeïen dag de K'okken geluid engefpeeld, en verfchoide Oranje- Vaandels ttitgettoken wierden. Voords wierd deeze Hooge Geboorte op de gewoonlyke plegtige wyze, aan de Hooge Staats-Collegiën bekend gemaakt, en van dezelve, door verfcheide Couriers, ssn de Buitenlandfche Hoven melding gedaan. De Algemeene Staaten benevens de Gecommitteerde Raaden, boden Zyne Doorlugtige Hoogheid aanftonds het Pc-  II f5 GESCHIEDENISSEN DEI Peterfchap over deeze jonggebooren Prins aan, het welk door dien Vorst aangenomen wierd, —— Den 17 September, daar aan volgende , wierd de Doopplegtigheid verrigt, in byzyn der Gemagiig* de Heeren uit de Staaten en Steden, en een ongelooflyke menigte Volks van on« derfcheiden rang cn ftsat. De Prins Erfftadhouder en deszelfs Edellieden, benevens de bovengenoemde Gematigden, traden door een bedekte Gallery, met groen laken bekleed en door EngeJfthe Klokken verlicht, agter den Predikftoel, in de Kerk. In plaats van het gewoon Doophek, had men 'er een ander, met groen laken bekleed» toe vervaardigd. In het midden bg een ta» pyt, waar op een pedeftal was, bedekt met een rood fluweel kleed, met Gouden Galon« nen, waarop het Zilveren Doopbekken geplaatst ftond. Na dat de jonggeboren Erfprins, door de Freule Danckelman in het Doophek gebragt en aan zynen Doorlugtigen Vader overgereikt was, trad den Predikant Pitrus Nieuland toe en verrigtte de H. Doop aan  VBREtWlGDI NlDïkHNfSS. jijr aan denzelven , welken do«r zyn Heer Vader opgehouden wierd , en de naamen van Willem Frederik bekwam. Het nagebed gedaan en de Zegen over de jonggeboorde, het geheele Vorftelyke Huis en de Hoogaan» zienlyke Peters, uitgefproken zynde, keerde ,de geheele Statie naar de Oranjezaal te rug, alwaar een pragtig Middagmaal vervaardigd en het gantfche Gebouw 's avonds zeer fraai verlicht was. Voords wierd den dag, zo als dezelve begonnen was, met het Iosfen va» eenentwintig ftukken Kanon van den Wal, geëindigd. De PilJegiften, welken aan den jongen Erfprins gefchonken waren, beliepen, by elkander gerekend, de fom van 36300 Guldens, de Gefchenken in de Kraamkamer uitgedeeld, 1840 Dukaaten en de Liefdegaaven, by 't verrigten van den Doop, in de Kerk opgezameld 4927 Guldens. Z. Wierd deeze gebeurtenis niet overal hier te Lande, met veel vreugd gevierd? V. Zyne Doorïugtige Hoogheid, uit aanmerking van de groote en algemeene duurte der levensmiddelen , vcrzogt hebbende dat 'er  Xl8 GESCHIEDENISSEN DER 'er geen Illuminatiën of Vuurwerken plaats mogten hebben , was aan dat verzoek voldaan geworden, das betoonde men geen andere openbaare vreugde, als roet het lösfen van 't Gefchut, het, luiden en fpeekn der Klokken, en het uitfteeken van Oranje Vlaggen. In Zeeland wierd, ter deezer gelegenheid, een Staatlyken Dankdag gehouden, op welken het Opperwezen, zo voor de Geboorte van den Erfprins als voor den fchoonen Oogst, afneeraende Veepest en andere , dit Jaar genotene Zegeningen, gedankt wierd, wordende met deeze Dankzeggingen de tot Eog daar gehoudene Bedefton- den befloten. ? Niet lang daarna, den S November naamlyk, verloor Holland zynen Raadpenfionaris den Heer en Mr. Pieter Stein, welken binnen V Gravenbage, aan de gevolgen van een beroerte en flaapziekte, in den ouderdom van ruim zesënzestig Jaaren, dien gemelden dag overleed, na dat hy, federd het Jaar 1749 en dus vyfëntwintig Jaaren, dit gewigtig Ampt met de uiteifte getrouwheid en vlyt voor het algemeen wel* zyn  XIII.JD..P1.IV.  ■ÉL  VüilSUrflw-ü MAÜ&KLANDEJV. jjg zyn bekleed had. Behalven deeze post was zyn Edele ook grootzegelbewaarder, Stadhoud-.'r en Registermeester der Leer-en ran Heiland en West Friesland, mitsgaders CurI tor van 's Lands Hooge Schoele te Leiden, geweest. De Staaten van Holland, door den Heere van Rhoen, kennis van dit fterfgeval gekregen hebbencie, benoemden ten eeifïen wdgemelden Heer, benevens den Heer van de Wal en den Secretaris Clotterhooke, om het rouwbeklag By de Weduwe van den Raadpensionaris af te leggen, en met een te verzoeken om de Papieren, het Gemeene Land betreffende, mitsgaders het Groot Zc-g«I en alle de Schriften tot het Raadperfionaris. fchap betrekking hebbende. Door Mevrouw de Weduwe van de Heer Stein alles overgeleverd zynde, wierden alle deeze Documen» ten nog dien zei ven dag aan Gecommitteerde Raaden gezonden. Voords benoemden wel. gemelde Staaten van Holland den Heer va» Rboon, om, geduurende det het JUpt van Raadpenfioriaris open ftond, de Vergaderingen waar te peemen, wordende voornoem. den  ,a0 eMCUlMMIKIH m* den Heer ook teveus gemagtigd om 'sLindi Zegels te gebruiken, en het Ampt van Stadhouder der Leenen te mogen bekleeden. Z. Hield het lang aan' eer 'er een nieuwen Raadpenfionaris verkoozen wierd? V. De Siaaten van Holland benoimden, op hunne eerfte gewoone Vergadering, welhaast een drietal Heeren, waaruit een tot Raadpenfionaris verkozen moest worden, dit drietal beftond uit den Heer en Mr. Pieter van Bleisvoyh, Penfionaris van Delft, Mr. Engelhert francois van BercUl, PenGonsns van Amfteldam en Mr. Daniël Ras, Raad der Stad Alkmaar. Zyne Doorlugtige Hoogheid hier kennisfe van gegeeven zynde, verklaarde Hoogstdenzelven, dat het hem niet onaangenaam zoude zyn , indien de keuze op den Heete van Bleiswyk mogte vallen. Na verfcheidene Raadplegingen over deeze zaak, wierd eindelyk, dóór welgemelde Staaten, met eenpaarigheid ven Stemmen befloten, het Rsadpenfionarisfebap voornoemden Heer van Bleisivyk op te draagen, waar van dien Heer aanttonds door den Se-  VEEEENlÖDI NEDlRLANDÏif. izS Secretaris der Staaten kennis gegeeven wierd. De Heer van Blehwyk eenige tyd tot be. raad verzegt'en veikregen hebbende, verklaarde ten einde van deeze tyd, het van zyn pligt te agten, de theni opgedragene Waardigheid aan te moeten neemen, indien de Staaten van Heiland in de volgende drie voorwaarden bewilligden. Voor eerst, van aan hem toe te ftaan, wanneer hy, geduu. rende de bediening van dat Ampt goed mogt vinden, zig 'er van te ontdaan, zulks aan hem veroorloofd zoude wezen. Ten anderen, dat hy den Eed op zyn berigtfehrift op dezelve wyze zoude mogen doen, als voorige Raadpenfionarisfen gedaan hadden, murnelyk dat hy dit berigtfehrift zo naauwkeu* rig na zoude komen , als een eerITk en trouw Minister zulks kan nakomen, en ten derden, dat hem vergund zoude worden het Curator* fchap van de Hooge Schoole te Leid,», dat hy reeds drie Jaarcn bezeten had, te mogen behouden. * Z. Wierden deeze voorwaarden, die my XUf. deel. 1? ' s zeer  las GESCHIEDENISSEN DEB. zeer redclyk voorkomen , den nieuwen Raadpenfloharis toegedaan! V. Volkomen , en kier op aanvaardde de Heer van Bleisivyk het Raadpenfionarisampt, na dat de Heer van Kbton hem betuigd had, dat de Heeren Staaten van Holland zig ten eensmaal verzekerd hielden van Hoogstdeszelfs bekwaamheid, naarfligheid en yver voor 'sLands dienst, en alles toe zouden brengen, 'c geen zoude kunnen (trekken om aan hem deszelfs moeielyk Ampt aangenaam en ge•makkelyk te maaken De nieuwe Raadpenüonaris hier op geantwoord hebbende, dat het met de gevoeligfte aandoening was, dat hy thans de eer had voor Hunne Edelgrootmogenden te verfchynen, deed vervolgens èene Gei lyke en zeer nadrukkelyke aanfpraak, zo aan de Heeren Staaten als aan Zyne Doorlugtige Hoogheid» waarna hy den Eed in handen van den meergemeUen Heer van Rbeon aflag, welke Heer, hier op, hartgrondig bedankt wierd, voor de moeite, iever en waakzaamheid in het waarneemen der Vergaderingen, geduurende het opendaan  TfcREENIGDE NEDERLANDEN. 12$ ftaan van de Raadpenfionarisplaats, tot volkc* men genoegen van alle de Leden, betoond. De Heer van Bleisivyk dus in zyn aanzicnlyfc en heogwigtig Ampt bevestigd zynde, wierd toen door alle de Leden der Hooge Vergadering, met de aanvaarding zyner Waardigheid geluk gewenscht. Geduureadê* de loop deezer zaakeh in Holland, was 'er in de Westp-Indifcbê Bezittingen van den Staat vry wat onlust omflaan, doordien de Negers in de Volkplanting Suriname eenen algemeenen opftand in de zin fchcenen te hebben. De Regeering aldaar zond welhaast een talryke bende Soldaaten tegens de oproerige en weggeloopene Negers af, welke het geluk had, de Burgt die de Muitelingen opgeworpen hadden en taamelyk verfierkt was, ftonneuder* hand te vermeesteren, waarby eéaigè der Oproerigen gedood of zwaar gekwetst wierden. Al hun Krygstuig en een menigte Vruchten en ander go:d, van de door hen geplunderde Piantaadjen weggenomen, wierd by deeze gelegenheid weder heroverd. De vlugtende Muiters wierden overal vervolgd F * en  154 GESCHIEDENISSEN DES. cn de toevoer van levensmiddelen hen afge» fneden zynde, moesten zy wel bukken en ccn einde aan hunnen opftand maaken. Twee Oorlogfchcpen en een bende Krygsvolk, op de eerfte tyding van deezen opftand hier te Lande , van Amfieldtiu naar Surinnamt gelievend zynde , hielpen, by hunne aankomst aldaar, de hcrftclde rust, tot veiligheid dier Volkplanting, verder handhaaven. Z. Had -men in de andere Volkplantingen van den Slaat, in dat Gewest, rust? V. Neen, want dezelve geest van opftand heerschte ook op Esftqutbt en Demtmry, alwaar eene bende van wel tweehonderd en vyftig Negers verfcheide Piantaadjen afgeloo. pen en uitgeplunderd hadden. Ja op een dcrzelren , omtrend Dem$rary, aan de Zeekant gelegen, waren vyf Blanken cn tweehonderd Negers vermoord gevonden. Gelukkig voor die twee Volkplantingen was het, dat de Cerxibifche Inditanen, die met de onze in vrede cn naauwe vriendfehap leef. den , daadelyk ter hulpe toegefchooten waren, waardoor de Muitelingen beteugeld wier»  VZREENIGDï neberla-ndïn. J25 wierden, en dewyl het Oorlogfchip de Daxbiaarbtid mede niet verre vm daar lag, wierd alles aldaar, w«der fpoedig in rust gebrast. Had men dus te Surimm, Esftqutbt en Demerary vry wat nadeel geleden , geen minder fchade ondervond het Eiland St. Eujïatius, alwaar zig den 31 Augustus, om zes uuren , 's morgens, een geweldigen Orkaan verhief, die tot laat in den volgenden nagc duurde en een allervreeslykfle verwoesting aanrichtte. Het grootfte gedeelte der Gebouwen op het Gebergte, waren omver geflagen, genoegzaam al de Huizen op de Plantaadjen geflegt en met den grond gel*k gemaakt. De Vesting, de Kerk en de Synagoge der Jooden, zeer befchadigd , en al het Suikerriet ter neder geworpen en hedorven. De noodzaak* lykfte Levensbehoeften als meel, ryst,hout, enz konde men geenszins bekomen. Het ergfte van dit alles was dat 'er veele menfchen het leven by ingf* fchoten hadden en de meesten zwaar gewond waren geworden. Deeze hevige Orkaan had Zig 0©k tc 4ntiSta, St. Crtixi St. Cbristtffil F 5 en  125 GESCHIEDENISSEN DER, en andere bygelegene Eilanden, met geen minder woede doen gevoelen. Veel Schepen in de Havens hadden insgelyks zwaar geleden en zelfs waren eenigen gezonken , doch de meefte fchade was te ct. Euftatius, en in« zonderheid door het inftorten van het Gebouw der Griffie geleden. Z. Dit Jaar 1772 heeft dus al vry wat ongavallen uitgeleverd. V. Eer het zelve nog ten einde liep, deed zig, inzonderheid te Amfteldam, een nieuw onheil op. -—- Zeker voornaam Huis van Koophandel aldaar, en het welk meer dan een Eeuw beftaan hebbende, niet zonder rede , voor het Hoofd der .Handeldryvers van Burop* wierd gehouden, geraakte allerönverw;igtst eensklaps buiten ftaat, zyne uitgeftrekte fchulden te betaalcn. Dewyl men niet voorzien konde hoe verre het met deeze r.imp zoude kunnen loopen, en hoe veel andere Huizen hier door ook zouden kunnen vallen, was de verbaasrheid en de beko.nmering, onder de Kooplieden, zo groot als welgegrond, ook ondervond men  VEREEKIGDE NEDERLANDEN. 12 7 wellmst de droevige gevolgen van den val van het voornoemde Huis, want de Koophandel sis een keten zynde , waar van de eene fchtikel nmiwlyks kan bewogen wor. den, zonder dat de anderen daardoor me. degefleept worden, zo moest dit ongeval noodznakelyk eenen radeeligen invloed op de meefle Kooplieden, zo binnen als buiten 's Lands, hebben. Ook ©ntftond 'er al fpoedig vry wat verwarring, doordien zo wel te An-flildcim als in andere voornaame Koop lieden , verfcheidene Handelaarcn, meest buücn hunre fchuld aan 't wankelen gebragt, zig onmagtig bevonden om te betaalen. Z. Maar welken waren tog de eerfte oorzaaken van dit zo treffend ongeval? V, Voor eerst, de onbepaalde Wisfclhandel, waardoor de Beurs van Amfltldam, in 't Jaar 1763 mede zo deerlyk gehavend was geworden. Ten anderen de Verbindtenisfen in de Negotiatien, welken thans in Htlluni veelvuldig waren, en eindelyk wel voornaamlyk de Actiehandel, die voor 't grootfle gedeelte niet anders dan een Windhandel F 4, zyn-  12* GESCHIEDENISSEN DER zynde, de voornaawfle rol in dseze zaak gefpeéld had, De Joodfche Natie had by dit ongeluk ondertusfchen de raeefie fchade, doordien zy, meest al uit den Wisfelhandel haar beftaan hebbende, met het voorgemelde Huis van Negotie zeer naauvr ingewikkeld waren. Voords was het gevolg van die Bankbreuken, dat het vertrouwen ten eenemaal ophield cn de geldhebbenden hunne beurfen niet openen wilden maar integer.» deel hunne uitftaande gelden invorderden. Dewyl 'er nu meer papier dan geld voorhanden was, wierd de gewoone loop van den Koophandel niet alleen gefluit, maar het gebrek aan gereede penningen nam derwyze toe, dat de rykfte en voornaamfte Comptoiren in de uiterfte verlegenheid geraakten, —De Regeering der Stad Amfteldam raadpleegde ondertusfchen onafgebroken over het onderwerp, om middelen te vinden, waardoor niet alleen hét algemeen vertrouwen weder herfteld, maar ook de vrees der vermogende Geldfchieters konde weggenomen worden, en daardoor te wege gebragt, dxt dec  VEEESNÏGDS N2B3RLAND1N. j de noodige omloop van het geld weder voordging, en de waggelende Koophandel roor deszelfs ondergang behoed bleef. Z. Gelukte het aan hunne Welëdelgroot. achtbaaren hier in te flagen ? V. Welgemelde Regeering ftond, ter ber vordering ran derzelver heilzaam oogmerk, toe, dat men, om dus weder aan den gang te komen, uit Stads Schatkist, twee Miljoenen zoude neemen, om op goede panden beleend te kunne» worden. Dus wierd den 15 January des Jaars 1773 een Bank geopend, tot het beleenen van Goederen, aau geen bederf onderhevig , van Ge»eraliteits en 's Lands Obligatie», Rccepisfen van de 0$stIndifcke Maatfchappy, enz. alles tot eene maatige rente. Voords wierd deeze Bank beftierd door agt Commïsfarisfen , naamenlyk twee Heeren uit de Regeering en zes der voornaimftj Kooplieden. De omloop van deeze twee Miljoenen, fchoon op zig zelve niet voldoende om een genoejzaame omloop van geld voord te brengen, was egter het middel waardoor de zieltoogcnde KoophanF 5 deL  130 GESCHIEDENISSEN DER del weder eenige adem begon te haaien , en de Handelaaren dus gegronde hoop konden voeden, dat dezelven welhaast weder in zynen voorgaanden luister zoude geraaken —— Terwyl dit alles voorviel, begonnen de gefchillen over de Volkplantingen van Esfe* qvebe en Demerary ook weder levendig te worden, en vermits men dezelve door hunne hartoekkigheid en Imgduurigheid thans als ten uiterften nideclig begon te befchouwén, ftelde men de best mogelyke poogingen in *t werk om de zaak te beflisfchen, ten welken einde de Algemeene Staaten, de klagten zo wel van de eene als andere Party gehoord hebbende, na rype overweeging genoodzaakt waren, de Kamer Zeeland in 'c ongelyk te ftellen. Dit befluit, het welk den 25 January genomen was, mishaagde niet weinig aan de Staaten van Zeeland t doch bleef egter ondanks alle tegenkantingen, z>n volle kragt behouden. — De Hooge Overheid deezer Landen, dus fteeds zorgende voor het welwezen van haare Ingezetenen , waakte omirend deeze tyd mede, tegens alles wat den vastgeftelden Gods-  VERRENIGDE NEDERLANDEN. 13 ï Godsdienst, in het Gemeenefeest, zoude kunnen ondermyncn of veragtelyk maaken. Z Wat had gelegenheid tot deeze waakzaamheid gegeeven? V. Zeker Werkje in FrmTtryli uitgekomen en de Beïifarius genaamd. Dit Boekje, het welke den Schryver Marmontsl grooten lof verwierf, was egter te Parys, door de SarItnnt veroordeeld, als niet alleen vol Ketterfche maar zelfs onchristelyke gevoelens te zyn. In HaïUnd greetig ontfangen ea gelezen zynde, verwekte het welhaast hevige gefchillen, zo over den Haat der braave Heidenen naar dit leeven, als over de Kerkelyke Verdraagzaamheid. De vermaarde Hoogleeraar P Uoffiede veroordeelde, en de beroemde Remenjlrantfcbe Leeraar C. Nozeman , verdeedigde, de gevoelens, welke uit den Balifarius getrokken konden worden , en hunne Twistfehfiftèn hi?r owr, droegen de kenmerken van belecz^i bci.1 en Ichr^nder oordeel. Jammer Was het dat men welïnast van de eerfte Vrau!hikken afdwaalde, tot gantsch audcre gelcluiien verviel en eindelyk F 6 tot  153 mïïAtmznsiKunm dee tot de bitterfte verwytingen en perfoonlyke verongelykingeu orerfloeg. Dit alles liep zodaanig in 't oog, dat de Staaten van Holland «erst hun misnoegen daar over te kennen gaven, en vervolgens den eerften May 1773 vastftelden, een iegelyk te verbieden , Boeken te. niaaken , drukken, uittegeeven of verfpreiden, waar in de Christelyke Godsdienst, in 't algemeen, of byzonder, op een veraftelyke wyze wierd voorgemeld , zullende zy, die tegen dit bevel handelden , aangezien worden als VertUorcrs der gemeene rust en na bevinding van zaaken, zelfs met uitbanning geftraft worden, Z. Was het niet om deeze tyd, dat de nieuwe beryraing der Pfdnaen onderhanden genomen was? V. Men had reeds voorlang al hedagt geweest, om Datbtens lamme en ongevallige beryming van Davids voortreffldylce Pfalmen, voor meer welvoeglyker en zagtluidener Vaarfen te verwisfclen. Althans op eene Kerkvergadering te Franeker, den it May 1701 gehouden, had men 'er reeds de hand aam  VEEEENIGDE NEJSÏELANBïN. IS3 sun beginnen te flaan , doch dit nam, ora de onrustigheid dier tyd en andere oorzaakenf geen voortgang. Sederd was men, dan in. deeze. dan in geenc, Provintie, weder op dit ontwerp gekomen, tot dat eindelyk in den Jaare 1770 alle de Provintiën eenftemwig befloten, die gewigtig werk by de hand te neemen, en na dat men over de wyze , hoe zulks best te ©nderneemen, overeen geko ■ men was, befloten de Algemeene Staaten, dat het zogenaamde Huis van Prins Maurits, in *s Grtvenba g*, de Vergaderplaats tot dit werk zoude zyn, dat veords een der Predikanten, naar rang der Provintiën, van week tot week . in deeze Vergadering zoude voorzitten , dat o»k een der Predikanten tot Schryver zou worden verkoren , en einaelyk da': men de Pfalmen, één voor één, ter overweeging en in omvraag zouden brengen, om met meerderheid over dezelven te befluiten, en eens befltiit genomen zynde, hier over niet meer te beraadflaagen, dan met toeftemming van Heeren Commisfarisfen, die by het fhaken der ftemmen, de zaak F" f. zon.  134 Cf scmïebknissen der. zouden moeren beflisfen.en aan welken ook zou flaan de uuren te benamen op welkende Vergaderingen dienden gehouden te worden. Z. Welke Heeren wierden benoemd om deeze aanzienlyke Vergadering uit te maaker ? V. Van wegen de Algemeene Staaten waren tot Commisiarbfcn benoemd, de Heeren Willem, Baron van Lynden tot Hemmen, en Mr. Thomas Hoog, Raadsheer in den Hoogen Raad van Heiland, Zeeland en Friesland, welke Heeren de msgt gegeeven Was om twee Affchryvers te verkiezen, waar toe zy de Heere-r en Meeftcrs J Fisfer en P. L. van den Kefteele, beide Advocaa» ten voor de Gerichtshoven van *s Hage .verkozen. Voords waren tot de keuze der Pfalmdichten benoemd: wegens Gelderland, Abazwetus van den Merg, Predikant te Bamevehli wegens Heiland, gehannes van Spaan, Predikant in 'sHaage, en Rutgerus Stbutte, Predikant te Amfteldam; wegens Zeeland, Jofua vr,n Tperen, Predikant te Veere ; wegens Utrecht, Jacob Hinlopen, Predikaat te Utrecht; we-  Xltl.D.Pl.V. VERGADERING TER VERBE TERJHG DER PSAIJMBEKIJMING Uf'S EAGI „   VEREBNIGDS NEBERLANDEW» 135 wegens Friesland, Geerge Lemker, Predikant te Harlingen ; wegens Overysfel, Dirk Setneihs van Binnevest, Predikant te Deventer; wegens Stad en Lande; Tbeoderns 1ubbers t Predikant te Groningen, en wegens Drenthe, Hendrik Jeban Ftlmer, Predikant te Dwin- gelo. De eerfte Vergadering wierd gehouden den 12 January 1773, in de tegenwoordigheid van verfcheidene aanzierdyke Heeren van de Regeering. De Predikant Spaan deed het gebed, en na dat de Baron van Lynden tot Hemmen een gepaste aanfpraak gedaan had, wierd de Lastbrief der Algemeene Staaten voorgelezen , vervolgers hield de Predikant van den /'erg eene ireffelyke Redevoering, over her oogmerk dier Vergadering, waar na de Predikant van Binnevtst tot Schryvcr wierd veikuzeu , waar mede deeze eerfte faamenkomst eindigde. In de volgende bjéénkomfteu wierd het gewigtig werk zelve ter hand genomen, en zo fpoedig voordgezet, dat het zelve , tegens ieders verwagting, binnen de tyd van zes Maanden, gelukkig ten einde gebragt wierd. De Iaatfte Ver-  IS6 «XjeMIEBEKlSIBN DEE Vergadering wierd den 2 July, eeven als de eerfte , met open deuren gehouden, wanneer de Predikant van den Berg verfcheidene verkozene en verbeterde Pfalmen voorlas. De Baron van Lynden, betuigde hierop in eene treffeiyke aanfpraak zyn genoegen, over de verrigtingen der Predikanten , en wetischte hen de Godiyke Zegen over hunne Perfoonen en Bedieningen toe. Dit alles wierd toen door den voorzittenden Leeraar zeer gepast beantwoord, welke alle de aanwezenden met het volbragte werk geluk wenschte, waar op deeze Vergadering, met eene kragtige Dankzegging aan het Opperwezen, plegtig befloten wierd. Z. Gaven de Afgevaardigden tot de Pfalmberyming, geen verflag van hun voltooid werk aan hun Hoogmogenden ? V. Ja, zulks gefchiedde den 19 July, ter Staats vergadering en in de tegenwoordigheid van den Prins Erfftadhouder De Baron van Lynden tot Hemmen deed kortelyk verflag van den nu afgelopen arbeid, en'overhandigde het verbaal der overwegingen cn het hand- fearift  VEMINWDI NEOERLAKBENT. jtf fehrift der verkozene Pfalmen ter Vergadering, waar op den Predikant van den Berg% uit naam ran alle de Predikanten, derzelver dankbaarheid en vergenoeging betuigde, eenige byzonderheden van het nieuwe Pfalm» gezang voorflelde, en voords, zo wel over den. Staat als over den Prinfe, de hartelykfte zegen wen fchen uitboezemde. De Prefident van hun Hoogmogenden , de Baron Coca va» Haeftsn beantwoordde vervolgens alles op eene minzaame wyze, en gaf toen, uit naam der Algemeene Staaten, de Predikanten weder de vryheid om naar hunne ftandplaatfen terug te keeren, waar mede dit gewigtig werk zyn volkomen beflag had. Deeze nieuwe bery. ming der Pfalmen is zaamen gefield uit drie byzondere berymingen, als uit die van hannes Eufebius Veet, uit die van het Genootfchap Lam Deo, Salus Populo en uit die van Hendrik Gbyze*. Men begon dezelve federd alom in de Kerken deezer Landen te gebruiken, ook voerde men vervolgens eene betere Zangwyze in, hoewel een en ander ©P fommige Piaatfen nog al eenige tegenkaa» ting  j«g GESCHIEDENISSEN DER ting vond, zo als ik u fer gelegener tyd zal melden. Geduurende dat men nog ieverig met het werk der Pfalmberyirsing bezig was, gebeurde 'er te Zuiphen een droevig ongeluk , dat zo vee.1 gerugts maakte, dat ik niet na kaa laaten, zulks aan te flippen. Het Regiment van den Generaal Major Acronim, den 29 April, van Arnhem, in de bovengemelde Stad aangekomen zynde, om den volgenden morgen verder n.-ar Deventer te trekken, had men de Compagnie van den Kapitein Hixenius in het Wagthuis, buiten de Lasrpoort, geplaatst. Doch eeven na middennacht , wanneer deeze afgematte lieden in hunne beste fkap waren, omftond 'er brand in 't Wagthuis. Eer het Volk ontwaakte en zulks gewaar wierd , had de vlam, wegens het fchielyk vuurvattend ftroo, zodanig de overhand genomen, dat'er geen blusfchcn aan was. De ongelukkige SolJaaten drongen ,door de verbaasiheid en verwarring, ZO fterk naar de deur , dat men dezelve met geen mogelykheid open kon krygen, door welk droevig toeval, agt Soldaaten en 'c Zoont •  VE REINIGDE NEDERLANBEN. I39 Zoontje van een Sergeant, rampzalig in de vlammen omkwamen, en die 't geluk gehad hadden zig door de vlugt te kunnen redden , waren egrer zodaanig gekwetst, dat zes der» zeiven, kort daar na, in het Gssthuis te Zutphen, aan hunne bekomen wonden, overleden. Z. Ik beklaag het ongelukkig noodlot dier menfchen, die buiten dat aan zo veel gevaar en moeite blootgefteld waren, als de Krygsdienst medebrengt, van harte. V. Van aangenaamer aart was de reize, die den Prins Erfftadhouder dit Jaar naar Friesland enz ondernam. Zyne Hoogheid beflo'.en hebbende, om by sfweezenheid van Hoogstdeszelfs Gemalin > die eene keer naar Berlin 'was gaan doen eenige Gewesten van den Staat te bezoeken, had den 10 July de reize over Notrd- Holland aangenomen. Wanneer Hooggemelde Vorst, over Munnikkendam, in de Beemfter, een der aangenaamfte Oorden van die Provintie, aankwam, wierd dezelve, door de Regeering, de Kerkenraad en veel aanzienlyke lieden der nabuurige Buitenplaat-,  TAO GESCHIEDENISSEN D3B. pbatfen, voor ket Huis van den Leeraar A de Wolf opgewagt en door zyn Eerwaarde met een welgepaste aanfpraak begroet. De beroemde Dichteresfe, MejufFr. Elifabetb Wolf, Geb. Bekker, Huisvrouw van welgemelden Leeraar, bood daar op den Vorit een zoetvloeiend Gedicht aan, het weike Hoogstdenzelven met alle tekenen van gunst aannam. Allé de Eereboogen die men hier opgerigt had , waren met zinryke en welgepaste Vaaifen, van de Beemfter Dichte, resfe voorzien , waardoor ze, fchoon zo fierlyk en pragtig niet als in andere Plaatfen ; egter niet laf of mank in Opfchrift waren. Zyn Hoogheid, onder een geftadig Heezêe en Vivat, de Beemfltr verlaaten hebbende, begaf zig naar Uotrn, alwaar hy luifterlyk ontfangen wierd, zette vervolgens zyne reize voord en kwam, den 24 July, in Frieslands Hoofdftad , Leeuwaarden, aan, wordende door de Gewapende Burgery plegtig ingehaald, en door de Heeren van de Regeering verwelkomt. De pragt en luifler, die geduurende 's Prinsfen verblyf in welge- mel-  VEREENIGÖE NEDERLANDEN. I4Ï melde Stad plaats had, was zo groot, dat om alles in één woord te zeggen, by menfchen geheugen niets diergelyks in Leeuwaarden gezien was geworden. De Vor.t alles naauwkeurig bezigtigd hebbende, vereerde vervolgens de Stad Harlingen met zyn bezoek , nam aldaar zitting in het Admiraliteitshuis, alwaar een pragtig middagmaal gereed gemaakt was, waarby de Inwooneren toegelaaten wierd Zyne Hoogheid van naby te mogen zien eeten. De Vorst, te water, weder te Leeuwaarden gekomen zynde, en Zondags de Godsdienst in de Groote Kerk bygewoond hebbende , nam den volgenden dag «ffcheid van de Hooge Vergadering, en vertrok daar op den 3 Augustus, onder het uitgeleide der Burgers, het losfeu van 't grof Gefchut, het flaan der Trom , en het fpeelen der Klokken, naar Groningen. Z. Men zal zig zskerlyic daar niet minder bevlytigd hebben dan te Leeuwaarden , om den Erfftadhouder op eene pkgtige wyze te onfangen ? V. Men had reeds eenige tyd van te vooren . de  ÏAft GESCHIEDENISSEN DER de noodfige fchikkingen daar toe gemaakt. Zyne Hoogheid, op den voorgcmelden dag, »snamiddags te drie uuren aangekomen, en op het luifterryldte ontfangen en verwelkomd zynde , bezigtigde den volgenden dag, de voornaamfte Gebouwen en Plaatzen der Stad Groningen, en begaf zig den 7 van meergemelde» Maand naar de Academie, om in dezelve zitting te neemen. Zyne Hoogheid was verzeld door den Rector Magnificus, de Heer G. Kuipers, en door de Curateuren, Prefesforen, Regeerisigsperfoonen, en verfcheide hooge en laage, zo Land- als ZeeOfficieren. Na dat dit Hooge Gezelfchap, door een ongelooflyke toevloed van menfchen, in de Senaatkamer gekomen was, plaatfte zig de Prins, als Voorzitter , in een pragtige Stoel, ten dien einde vervaardigd, wordende door den Rector Magnificus met een korte aanfpraak verwelkomd, waar na het Doorlugtig Gezelfchap zig naar de Academie Kerk begaf, alwaar de Heer Kuipers eene plegtige redevoering van geluk wenfehing aan den Vorst, in de Latynfcbe taal, deed, waar na Zyne  VEltEgNlOtfE NEDERLANDEN". 343 Zyne Hoogheid, de Heer van Marum, die terzelver tyd, een wysgeerig verfchil verdeedigd had, tot Leeraar in de Wysbegeerte enz. aanftelde, waar op de Vergadering met het gewoone gebed beflooten wierd. Na dat Hoogstgemelden Vorst op een plegiige A^ondmaaltyd onthaald geworden was , flapte denzeiven te tien uuren in zyne Koets, om da pragtige Iiluminatiën door de gamfche SfJd te bezigtigen , onder welken , het Raadhuis, het Heeren Wynhuis en de Sr. Manenstoren ui;muntte. De Prins Erfstadhouder , den volgenden morgen, zynde Zondag , den Godsdienst in de Groete en Academiekerk bygewoci.d hebbende, bezigtigde toen de Academifehe Boekzaal, in gezelfchap van den Heere Kaipe;ss de Curateur van lddekh.ge en den Boekbewaarder Profesfor Offsrbaus^ deed vervolgens eene wandeling door de Stad, en verliet eindelyk Groningen, den 11 Augustus, na een zeer vriendeiyk affcheid zo van-de Regeering als van de Heeren der Academie, en andere aanzienlyke Perfoonen , genomen te hebben. Z. Wcr-  1>j4 GESCHIEDENISSEN ©ER Z. Werwaards begaf Zyne Doorlugrïge Hoogheid zig toen ? V. Naar het Landfchap Drtntbe, alwaar Hoogstdenzelven met geen minder ftatie en pragt wierd verwelkomd en ingehaald , als in Friesland en Groningen. De Vorst dèar mede alles bezigtigd hebbende, nam de terugreize d*n 13 van meergemelden maand Augustus^ aan, kwam dienzelven avond te Zwol cn begaf zig den volgenden dag naar Ito feit, en over het Kooterveer op den Ysfel, r.aa Hoogstdeszelfs Lustplaats *t Loo, alwaar hy Zyne Koningklyke Gemalin, die intusfchen van Berlin her waards gekomen was , te gemoet reed en met dezelve, als ook met den Erfprins en de Prinfesfe Leuiza, nog eenige tyd op de bovengemelde fraaye Lust • plaa*s vertoefde , om 'er het aangeKaame faifoen door te brengen. —— Geduurende de loop deezer zaaken en al vroeger, was 'er op de Academie van Groningen vry wat moeilykheid ontftaan, met den Hooggeleerden Heer en Mr. F. A. van der Marck ■> Hoogleeraar in het natturl^k re^t, dat der Vol*  VSREENISDE NEDERLANDEN. 145 Volkeren en het algemeene Staatsregt. De drift, welke genoemde Hoogleeraar voor die Weetenfchappen, welke hy met zo veel vrucht leerde , altoos gevoeld had , was oor-; zaak geweest dat hy in een zwaar gefchil, zo wel met de Godgeleerden als met de Regtsge leerden , in die Academieftad, geraakte. Beiden beklaagden zich over den al te grooten ophef, zo als zy het noemden, die de Heer van der Mat ck van het natuurlykregt maakte. De eerstgenoemden dochten dat de Wcetenfchap van het Romeinfebe Regt, het welk hier te Lande meerendeels ingevserd was, hier door veel te kort wierd gedaan. De Godgeleerden , fteeds bekommerd voor het minfte dat maar tegen de rechtzinnigheid fchynt te ftryden, vreesden, dat, door den grooten ophef van de uitfteekende volmaaktheid, welke de Hoogleeraar van der Marck aan de Natuuriyke Wetten toefchreef, het gewigt van den Christelyken Godsdienst zoude verkleind en alzo hunne bediening vernederd worden. Dus hadden de Kerkenleeraars te Groningen reeds in den XIII. deel, G Jaa-  5j(5 GESCHIEDENISSEN DER Ja^re 1770, in hunne Leerredenen, tegens h/n ftelzel Van ineergemelden Hoogleeraar uitgevaaren. De Heer vm der Mank ging intusfcheo voord, zyn gevoelen met mond cn pen te verdeedigen, en de meefte Kerkelyken lieten niet na, dien Heer niet alleen te befchuldigen van afwyking van de Leer der Hervormde Kerk, maar zelfs, zo als het gemeenlyk in diergelyke gefchillen gaat, van Socinianery en Pelagianery, waardoor de twist hoe langer hoe verder ging, en eindelyk in een mocieiyk en netelig regtsgeding veranderde , waar van de ongelukkige uitflag was, dat den meergemelden Heer van der marek van zyn post als Hoogleeraar ontzet, cn dit Ampt voor opengevallen verklaard wierd. . Z Bleef de gewezen Hoogleeraar, na du voor hem zo fmertelyk geval, nog lang te Creningen ? V. Neen, hy begaf zich eerlang met zyn ' talryk huisgezin naar Nimfen, daar hy ce Regtsgeleerdheid eenige tyd oefFende, tot «athy, kor. daar na, door de Regeerder  VEREENIGSE NEDERLANDEN. 147 Stad Lipgerz, onder goedkeuring van den Koning ven Pruisfen, tot Hoogleeraar in de Regtsgeleerdheid, op het Atheneum aldaar, beroepen wierd. Wy zullen in 't vervolg nog wel eens gelegenheid hebben om van deezen vermaarden man te fpreeken, en nu tot andere zaaken overgaan, welken dit Jaar in ons Gemeenebest voorvielen — • In Gelderland was tusfchen den "Graaf van Byland, als Heer van Oey cn Perfingen, en zyn Amptman Mr. 5. G. Brtuvoer, een zwaar gefchil ontfhan, om dat de laatstgcmelde geen afftand van zyn Amptmansplaats wilde doen, zo als de Graaf van Byland van hem vorderde, doordien hy ook tevens Geheimfchryver der Stad Germcbem geworden was, en daar zyn woonplaats had, oordeelende eerstgenoemde het zeer onvoegIyk te zyn, Amptman in Gelderland te wezen en een beftendig Ampt buiten de Piovintie te bedienen. Doch de Heer Ereuwer, door 'sGraven Vader, al voor eenige Jaaren aangefteld zynde, begreep de zaak gantsch anders en oordeelde dat hy G a niet  1^3 geschiedenissen DeE niet, clan wegens wangedrag, van zyn Ampt* tnsnsplaats ontzet konde worden. De twist liep zo hoog, dat de Staaten van Gelderland zich 'er mede moeften bemoeien , die eindelyk de Graaf van Byland. by een Staatsbéjfluit van den 24 April deezes Jaars, in 't gelyk fielden, waardoor de Heer Brouwer zyn Amptmansplaats te Oey en Perfingen moest laaten vaaren. Z. My dunkt dat het vonnis der Staaten van Gelderland alleszins regtmaatig was, dewyl iemand behoord te woonen ter plaatfe daar hy zyn Ampt heeft,om het na bebooren te kunnen uitöefFenen. V. Ondertusfchen was men in NoordHolland en wel byzonder te Alkmaar, de geheele Zomer bezig geweest, om het tweede Eeuwfeest van de verlosfmg van die Stad, op zyn tyd plegtig te vieren. , Deeze tyd viel in den 8 Oétober, op welken dag, driemaal het Gefchut losgebrand wierd. Voords wierd de Godsdienst zeer flaatelyk verrigt, eu het Opperwezen voor deszelfs genade en aooivvolprezeae goedheid, op het eerbiedigst ge- m  VEREENIGDE NEDERLANDEN. Iif;> gedankt, welk alles, zo wel door de van alle kanten toegevloeide Vreemdelingen, als van de Inwooners zelve, met een buitengemeene aandacht gehoord wierd. Na 'c eindigen van den Godsdienst wierd de vreugd algemeen, en ieder beyverde zig als om ftryd, om zyne blydfchap, op deeze of geene wyze, aan den dag te leggen. Op de Kaasmarkt zag men een pragrig Vuurwerk opgericht , beft sande in een vierkanten Tempel, met de Eoltandfcbehètuvt 'er boven, en op ieder dar hoeken een Beeld, welke Beelden het Ge* weid, de Standvastigheid, het Geloof en de Liefde voorftelden. Op ieder der vier middenzyden zag men een Draak, en op de voo/Iyst vertoonde zig de Burgt van Alkmaar. Dit Vuurwerk maakte by het affteeken eene verrukkelyke vertooning, het welk gevoegd by het verlichten der Huizen en het affteeken Van verfcheide andere Vuurwerken, de nagt als een heldere dag deed voorkomen. . Niet lang voor dit Vreugdefeest, was 'er in Europa een zaak voorgevallen, die, hoewel niet onverwagt, egter vry wat ftof tot rede.. O 3 nee«  J50 GESCHIEDENISSEN DER. necren en verl mgen, na derzelver gevolgen, opleverde. Ik bedoel de affchaffing der Orde van de Jtfmtent die die jaar voordgang gehad had. Z. Was 'er niet al een geruime tyd gewerkt om deeze Orde, die by de Hoven thans zo haatelyk geworden was, te vernietigen? V. Deeze Geeftelyken waren reeds lang, door de geduurige fchokken, die zy, voornaamlyk van de Hoven van Bturbon, ontfangen hadden, aan 'c waggelen geweest, doch hadden zig nogthans, fchoon alom vervolgd, weeten ftaande te houden, tot dat eindelyte het Oppaf hoofd der Roomfcht Kerk, de braave Ganganelli , na ryp beraad, goedvond , de gantfche Orde te vernietigen, en hen zyne verdere befcherming voor altoos te onttrekken. Het gevolg van deezen gewichtigen ftap was, dat de Geeftelyken dier Orde genoegzaam alom verdreven, en hunne Goederen verbeurd verklaard wierden. Dz Algemeene Statten vonden dus ook goed, voorziening te doen, ten opzichte dier afgefchafte Orde, en vaardigden een bevel af aan de  VEREEN IGDE NEDERLANDEN. 151 de leden van deeze Sociëteit, om de Stad Maastricht en den Lande van Overmaaze, daar zy tot nog 10e met byzotder goedvinden toegelaaten waren, te verlaaten. Voords wierden alle hunne Goederen, ten voordcele van het gemeeue land, in beflag genomen, en ieder aangezegd geene bezittingen, het zy geld, goud, zilver of papieren, aan die Geestelyken over te geeven , maar dezclvea integendeel aan de Rentmeefters der Geefielyke Goederen , binnen Maastricht en de Lande van Overmaaze, ter hand te (tellen , aan welke bevelen van de Algemeene 5caa- ten naauwkeurig voldaan wierd, - De Staaten van Holland, niet minder bezorgt voor het welzyn van haare Ingezetenen, hadden dit Jaar ook het voortreffelyk befluit genomen, om de Crimineele Ordonnantie en de flyl van Procedeeren, voornaamlyk in Iyfftraffelyke zaaken, nader over te zien en het gebrekkige in dezelve te veranderen, ten dien einde uit Hoogstderzelver Vergadering benoemende en aantlellende , de gewoonljke Afgevaardigden, als uit Dordrecht, G 4 de  i$a geschiedenissen dfr. de Heer Bosfcbaert, uit Haarlem, de Heer do Tille, uit Delft, de Heer Emavts y uit Leyden, de Heer Rooyen „ uit Amfteldam, de Heer Penfionaiis 00» Berckel , en uit Allmtar, de Heer Voords uit de Hoogen Rsad,de Heeren Pa«w en Grecflzndt en uit het Hof, de Heeren iVa/jf en Reiger* bfiscb. De Heer Raadpenfionaris w*« Bleiiwyk wierd tevens verzocht. om derzelver raadplegingen , van tyd tot tyd, by te woonen, ten einde dit gewigfig werk met eenen goeden uitfbtg bekroond mogt worden. Z, Was het niet om deeze tyd, dat 'sPiinsfen Gemalin weder van eenen Prins beviel? V. Zulks gefchiedde den 15 February, van het volgende Jaar 1774. De Staaten Van GelderUnd boden ten eerften het Peierfchap over den jongen Vorst, den Ptinfe Erfftadhouder aan,die hetzelve beleefdelyk aannam, waarna alles vervaardigd wierd om de Doopplegtigheid aan den jongen Prinfe te verrigen, het welke den 3 Maart daaraan volgende gefchiedde. De Predikant Petrus Nieuwlatti be- M  VERÉËNIGDE NEDERLANDSN. t$% bediende het Bondzegel aan Hoogstgemelde» jongen Prins, die by deeze gelegenheid de naamen van Willem Geerge Fredtrik omfing. De ftatie by dit geval in agt genomen, was' genoegzaam dezelve, als by den Doop van de twee voorige Vorstlyke Kinderen had plaats gehad, en behoeft u dtis aiet weder heiluald te worden. Weinig tyds na de Geboorte en Doop van deezen tweeden Prins, vonden Hunne Hoogheden goed, hunne twee ondfte Spruiten, de Kinderpokjes, die thans hier te Lande , meer dan ooit, aan 't woeden waren, te doen inenten. De Lyfarts van Zyne Hoogheid, de Heer Gaubius, 'eenige zwaarigheid maakende om zelve dit werk te verrigten , floeg den Hoogleeraar *.w Doeveren hiertoe voor, en deeze van Hunne Hoogheden hier toe verlof bekomen hebbende, volvoerde dit werk in tegenwoordigheid van den Lyfarts Gaubius, zo bekwaam en gelukkig, dat de beide Vorftelyke Kinderen zig welhaast weder in vol. maakte gezondheid bevonden. — De Vorst en Vorftin van Nasfrn Weilburg, volgden G 5 eer-  J54 GESCHIEDENISSEN DER eerlang dit voorbee'd, en deeden hunne twee jongfte Spruiten, te Maastricht, door den Hoogleeraar Sehwenkê , de pokjes, met een gewenscht gevolg, inenten. Sederd brak de inenting, welke eerst met zo veel hinderïiisfen te worftelen had, aUemeener door, en won te meer goedkeuring, na dat de Rttterdamfche Predikant Nahuis dezelve, ia eere redevoering , zelfs aangepreezen had, en befchouwen deed als een zaak, wette in geenen deele tegen den Godsdienst aanliep. Z. Een klaar bewys dat de vooroordeelen hier re Lande meer en meer begonnen af te neemen. V. Het waare te wenfehen d*t zv geheel verdwenen, doch zo lang 'er onkunde onder de stervelingen blvfr heerfchm is zulks niet te v.rwagten De maand Mav deezes laars leverde een fpreekend voorbeeld op, dat het dom vooroordeel en de b>pek>ovige vreeze, lang na nog niet uit de wereld verbannen zvr. De StarrekuOdigen waargenohebbende* dn de Mmn Mercunus en Mart. den Sften van gemelden maand, seer  VEREENIGDE NEDERLANDEN. ïb5 zeer na voorby onzen Aardbol zou len loopcn, en dat 'er eenige mogelykheid was, dat een dier Dwaalflerreh gemelden Aardbol zoude kunnen aanraaken, had zulks by 't onvernuftige gemeen niet alleen hier te Lande, maar zelfs genoegzaam door geheel Eurepa, vry veel ongerustheid en bekom» mering verwekt, en men geloofde, al zeer ligtelyk, dat dien dag de laatfte der wacreld zoude zyn. De dweeperv en het bygeloof fpeelden hier rykelyk hunne rollen onder, doch nergens meerder dan in de Provintie Friesland, daar zo veele akelige zaaken voorfpeld wierden , dat veelen hunne broodwinningen ftil deeden flaan. Bjkkers en Brouwers ten platte lande, weigerden langer brood te bakken of bier re brouwen., als zulks na den 8tlen May niet meer nodig zul» lende hebben , ja de angst ging zo verre, dat de Regeering genoodzaakt was zeker bericht, door een kundig man , ter gerustftelling van het gemeene volk, te doen opHellen en waereldkundig te maaken om hetzelve Van hunne dwaaze vooroordeelsn G 6 te  155 GESCHIEDENISSEN DEK. te genezen, door aan te toonen, dat de bewegingen der Planeeten Mercurius ea Mars geenen den minften invloed op de Aarde hadden, enz. Do®r deeze verklaaring wierden fommigen wel eenigszins gerust gefield , doch de vrees verdween eerst geheel, na dat dien fchrikbaarenden dag, zonder dat 'er iets merkwaardigs voorviel, ten einde geloopen was. —— In 't laatst van deeze maand gebeurde iets daadelyks, dat niet voorfpeld was. Een hevige ftorm uit den Noordwesten, niet zeer gewoon in dit Jaargetyde, had vry wat fchade veroorzaakt. De Zuiderzee was zodaanig opgezwollen, dat niets diergelyks by menfchen geheugen had plaats gehad. De Slaperd-jk, door het Ywater overftroomd zynde, waren alle de laage Landeryën onder water geraakt, waar door de gantfche Hooibouw verloren wierd. Langs de Noordzee waren de meefte Visfchershuizen weggcfpoeld, waarby eenige der on* gelukkige Bewooners het Ieeven infchoten. Voords had deeze verfchrikkelyke ftormwind het geboomte genoegzaam door alle de Pro* vin-  VEREKNlGOE NEDERLANDEN, 15? vinden dermaaten befchaadijd, dat men de akelige gevolgen 'er van den geheelen Zomer gewaar wierd. Z. Wat gebeurde verder merkwaardigs, geduurende de loop van dit Jaar ? V. Tusfchen de Kroon van Frankryh en deezen Staat, was den 28 Maart een Verdrag gefloten, waarby, ten voordeele van de wederzydfche Onderdaanen, het regt van Aubaine volkomenlyk afgefch;ift en vernietigd wierd. Diergelyk Verdrag wierd ook in de Herfst deezes Jaars, tusfchen de Kroon van Zweden en de Nederlandse Gewesten gefloten, Z. Maar wat is dit eigenlyk voor een recht, gy zult my veel genoegen geeven met hetzelve ray té doea kennei. ? V. Oudtyds mogten, volgens een Wet van Keizer Karei de Groote , die tevens ook Koning van Frankryk was, de zulken, die over de Allis, dat is de Elve , welke Rivier toen de Grensfcheiding van het oude Fraafclte Gebied was, geboren w^ren, en hier van Aïbani, zo veel als Vreemdeliugen, G 7 ge"  158 GESCHIEDENISSEN DEK genoemd waren, in Frankryk geen goederen erven, welken dierhalven aan 's Lmds Schatkist vervielen, en dit recht wierd in 't Latyn. Jas Aibinatus, en in \ Fïanscb, Droit fAnbaine genaamd. ——— Niet lang na de tffekaffing van dit recht, wierd ook het verdrietige , en reeds zo lang geduurd hebbende, verfchil, wegens de vaart en handel op Esfequeba en Demerary, waar van ik u reeds m:er dan eens bericht heb gegeeven, eindelyk, door de uitfpraak van den P/infe Erfstadhouder, aan wieu men de gamfche zaak in handen gegeeven had, uit de weg geruimd : verklaarende Zyne Hoogheid , dat het regt, om op de Volkplantingen van Esfequeb» en Demerary vry en onverhinderd te mogen vaaren en handelen, aan alle Ingezetenen van den Staat toekwam, zonder dat Bewindhebberen ter Kamer Zeeland hier aan eenige de minde verhinderingen mogten toebrengen Deeze üiffpraak van Zyne Doorftlgtige Hoogheid, ivicrd by de Kooplieden, inzonderheid by die van Heiland , die 'er het saeefte belang in hadden, ten uiterftcn ge- pre«  VER&ENIGDS NEDERLANDEN. Tg^ prezen en goedgekeurd. Had de Stad Alkmaar in 'c voorige Jaar ftof t©t vreugde gehad , wegens het tweede Eeuwfeest vau haare verlosfinge, niet minder was de blydfchnp dit Jaar in de Stad Leiden, wanneer men aldaar mede den dag vierde van het ontzet dier Stad, na eene allerzwaarfte belegering, welk heuglyk geval, den 3 OcTrober, juist tweehonderd Jaaren geleden was. Dit Vreugdefeest begon met het losfen van 't Gefchut der Wallen, het fpeelen en luiden der Klokken en het uitfteeken van verfcheide Vaandels. De gimfche Regeering en Kerkenraad begaf zig 'smorgers, omtrend half tien uuren, naar de St Pieterskerk , om aldaar de plegtige Dankzegging aan God, door den Weleerwaarden Heer C. Strefi», aan te hooren, en de plegtige Godsdienst die ook in alle de Kerken der Stad plaats had, by te wooren 's Avonds zag men allerhande vreugde» felyken de gantfche Stad door. De beide voormamfte Logementen den Bvtgt en het Zwyifsbeofd, vroren van bio: en ner de fraai» fte llluminaciën en Decoratiën verfierd, welken  lrt(5 GESCHIEDENISSEN DER ken allen zinfpeelcnde waren op de heuglyke gebeurenis, die men thnns vierde. Op den Ouden Rbyn zag men het Beurtfchip op 's Hertogenboscb , van boven tot onderen met eenige honderden Lampion» verlicht, het welk langs het water een verrukkelyk gezicht uitleverde. De andere vreugdeblyken waren ondermsfchen niet minder fraai, doordien ieder zig als om ftryd bevlytigd had, om uit te munten. Z. De toevloed van Volk, om dit alles te bezigtigen, zal zekerlyk al vry groot geweest zyn. V. Die kunt gy ligt denken, Den volgenden dag, deed den Heer J. Ie Franc van Berkbey, Lector in de Nmiurlyke Hiftorie aan de Univerfiteit, in de Catharina Gasthuis, kerk, eene zeer fierlyke Redevoering, in Nederduitfcbe Dichtmaat, wordende naar en uit de Kerk verzeld, door de Hoofdleden en BefHerers der beide Dichtkundige Leidfcbe en Haagfcbe Genootfchappen. De Hooge Regeering en de Kerkenraad, benevens een ongelooftyk aantal tochoorers, waren 'er tegen-  XIII.D.Pl.VI. "JEEU'WTEEST TE LEYDEK CEVJÏE».   VEREINIGPE NEDERLANDEN". ïfa fenwoordig, en voor dat de Redevoering begon , zo als ook na 't eindigen derzeive , wierd een voortreffelyk Muzieli geboord. De Redenaar, /ervolgens van den Predikftoel afge^ treden zynde, vereerde aan de Heeren Regenten een fraai gegraveerd Afbeeldzel, van AtnLeidf.be Vaderlandlievenden Burgen . der P, A. van der Werf, ber-evens een toepasfeIjk Byfchrifc, door den Heere /, Franc vat, Berkbey zelve vervaardigd, waar mede deeze plegtigheid een einde nam. — Terwyl Leiden zig dus by het tweede Eeuwfeest van haare verlosfinge verheugde, juichten alle Leefhebbers der edele Dichtkunst, en Be. minnaars van fchoone Kunften en Weetenfchappen te Amfteldam, wegens de oprichting van eenen nieuwen Schouwburg, die den 15 September, in de tegenwoordigheid der gantfche Regeering, de Tooneeldichters en nog eenige andere genodigde Perfoonen, Pïegtig was ingewyd geworden. Twee dagen laater wierd den nieuwen Schouwburg voor het algemeen geopend, tot groot genoegen dei  ffy öESCKlMSENISSElï DEE der meefle Ingezetenen van deeze Volk.yke Stad. ( * ) Z F.en welgeregeld Toneel is zekerlyk een cieraad voor eene Plars, alwaar Kunften en Weetenfcnappen aangekweekt vvor- den. . _ , V Ondêrrusfchen was men hier te L-.nde «iet weinig bevreesd, over de ireeds voord- duwende onlusten, welken tusfchen Grwf. BrMam en haare Am,ricaa»fiU Volkplantingen "ontftaan waren , die van beide zydcn zo hannekkig gedreven wierden, dat veruitziende lieden iigtelyk konden begrypen , dat deeze gefcaillen eerlang tot eenen openbaaren Oorlog uit zouden berften , inzonderheid t9en men zag, dat het Franfcbe Hof, heimelyk, deel in deeze twist nam , zo dat men , niet zonder rede, bekommerd was, dat de Koophandel en Scheepvaart van dit Gemeenebest, door deeze gefchillcn, merkelyk nadeel zoude lyden. Ook hielden de Engel- febtn O Amfteldam en zyae Qtfóitd. U V kirt. II. Deel, Bladz 27 *>  VEREENIGDE NEDERLANDEN. I5j fcben reeds een waakend oog, op alles wat hier te Lande voorviel, en hadden zelfs twee van hunne Fregatten op het Y, voor de Stad Amffeldam la.iton leggen, om op te p sfcn, dat geen Oorlogshehoeftens van daar naar Boston gezonden wierden. De Engelfcbs Gezant Jnrk verzogt daarenboven, dat de Algemeene Staaten derzelver Ingezetenen Zouden verbieden, van de Americaanen, 't zy middelyk of onmiddelyk , met eenigen» hande Krygsbehoeftens te onderdennen, aan welk verzoek Hun Hoogmogenden eerlang voldeeden. — Geduurende den loop deezer zaaken, was 'sKeizers Broeder, den Aartshertog Maximiliaan, eene reize naar Bra> band gedaan hebbende, in 't laatst van Augustus , ook hier te Lande gekomen. ——Zyne Koningklyke Hoogheid, verzeld van de Graaven van Rofsnberg, Lembtrg en Ferrari en den Baron de Prioli, te Rotter" dam, Geuda en Delft, het merkwaardigfle bezigtigd hebbende, kwam den 31 der laatstgenoemde Maand, onder geleide van zynen Keef, den Veidmaarfchalk, Hertog van Bruns*  jf$4. GESCHIEDENISSEN DES. BrunswyJe, in 'f Haag», alwaar hy, door het Stadhouderlyke Hof met alle tekers van agting ontfangen zynde, den 3 September naar Lei» den, vervolgens naar Haarlem en eindelyk naar Amfteldam vertrok. Zyne Kor.ingklyke Boegheid bezigtigde al het merkwaardige in genoemde Plaatfen, begaf zig daar op naar Utrecht en Zeist, en keerae eindelyk over Breda wedc-r (tilt Brusfil. zeer voldaan over 't geene hy gezien h«d en over de eerbewyzen die hy, in 't algemeen» hier te Lande ontfangen had. Z. Ontftond 'er in deeze tyd geen gefchi! onder 'sLands Hooge Magten, wegens de Vermeerdering der Land en Zeemagt? V. ja, de netelige omftandtghtden waar in Europa zig ten dien tyde bevond, hadden hier toe aanleiding gegeeven, en eene gewigtige vraag doen or.tftaan, of het nuttig was eene aanzieniyke menigte Krygs^olk op de been te hebben 8 en of 's Lands Veiligheid van eene genoegzaame Land . dan wel van een bekwaame Zeemagt afhing. De Provintiën waren zeer verdeeld over dit ontwerp. Hol-  VERENIGDE KEDEULANEE.V. 1$* Heiland drong fteik op de vermeerdering der Zeemagt, Gelderland op die der Landmagt aan, elk bragt zyne redenen en bewyzen, voor en tegen, in. 'sLands Erfïtadhouder ftelde ondertusfchen, om beide Panyën genoegen te geeven, voor, dat men 'sLands Krygsmagt met iS86 Paarden en 8927 Hoofden , en de Zeemagt met vierentwintig Oorlogfchepen, vermeerderen moest. De Provintie Groningen bewilligde ten eerften in dit voorftel, en wierd welhaast door de Stapten van Friesland, Overysfel, Gelderland en Utrecht hier in gevolgd. Zeeland op de aakelige omftandigheid, waar in haare Finan* tiën waren, zig beroepen hebbende, moeide zig 'er weinig mede, doch Holland maakte de meefte zwaarigheid, als niet kuanende befluiten tot het draagen van zulke zwaare kosten, als 'er op de vuorgeflagen venneerdering der Landtroepen zouden loopen, doordien hunne Edelgrootmogenden geen nood. ■ zaaklykheid in dezelve zagen, daar aan de andere zyde het Zeewezen eene kragtige onderfieuning nodig had, die niet alleen door den  165 GESCHIEDENISSEN DEa den aanbouw van vierentwintig Oorlogfchepen uitgewerkt konde worden, maar dat het Jaarlyks in Zee brengen van een bekwaam getal Oorlogfchepen , het middel moest zyn, waardoor de kwyner.de Zeemagt herfleld, den Koophandel der Ingezetenen befehermt, en de tteeds afreeraende vaart en handel voor een geheel verval behoed kouden worden. Dit befluit van de Staaten van Holland baarde by de vyf andere Provintiën, geen geringe verwondering, te meer, daar zy zo bereidwillig in den aanbouw der bewuste vierentwintig Oorlogfchepen toegeftemd hadden. De Prins Erfftadhouder poogde Partyën wel te vereenigen, doch vrugteluos, ieder bleef op zyn ftuk ftaan en deeze gewigtige zaak liep, hoe kragtig ook de Bondgenooten toonden dat hen de vermeerdering der Land-en Zeemagt ernftig ter harte ging, dit Jaar, geheel in 't riet, hoe zeer het vuur des öorlogs reeds meer en meer begon te ontbranden, en de zaaken in Amric* hoe langer hoe cmftiger wierden. I N«  NEGEN-EN. ZESTIGSTE GESPREK. INHOUD. Kort bericht, wegens de oorzaak der onlusten in America. Uitvoer van Oorlog,. Ammunitie verboden. — Kingsbergen komt U rug uit Rus! Md. - Talmksbandel aangemoedigd. Ztvaare Jlormtn en overjfroo* toingen. Strenge koude. Sledevaart der Studenten tt Leiden. - Ongeluk te 's Herto- genboscb. — Oproer tt Maaslandsfluis. — Vcrfcbïl over Engeland, verziek om dg Schotfche Brigade. Inenting der Kin¬ derpakjes , aan den jongfien Prins van Oranje. De Prinfes van Oranje krygt de Orde van St Catbarina. —— Engeland, verzoek om byftand aan den Staat. Onlusten met de Keizer van Marocco. Engelfcbe Roove- ryen ter Zee. — . Strooperyen der Negers in Suriname, . Kruidmolen tt Putme* rend  tGi GESCHIEDENISSEN DES. rend fprlngt. — Storm en watervloed. «*Dapperheid der Kapiteins Bedel en Ben- tlvck, fValviscb en Haringvangst be* voorrecht. — Gefcbil met Denemarken. — Nederlands Weg door Spanje gehoond.. ■ Vermeerdering der Zeemogt, -—— Engeland klaagt over den Gouverneur van St. Euftatius. Antwoord der Staaten op deeze klagt. ~ Injldlir.g der (Economifchen T* • Dood der Markgravin van Baden Durlacl,t Oorlo* over de Beierfcbe Succes¬ je. —~~ Geheime handel van fimmige Amfteldemfche Kooplieden, met de Amerikanen. Voorwaardelyk ontwerp met dezel- ven. —  vuesnigdc nederlanden. ?6$ ven. Verfcbll in Zeeland, wegens de Kasfer Maertens. In Friesland tusfchen de Staaten en bet Hef van Juflitie. I» Utrecht ^gens de Militaire Jurisdictie. Be. kemmerlylè toeftand der Zeevaart en Keep* handel. — Oprichting van een Genoetfcbap te Batavia. ~~ Javaanscb Prins hier te Land. — Deed van den Heer Èoereel. — Cemmisfc der Hollandfcbe K.oplicde», by den Prins Erfftadheuder. VerfcUil over de Dros- tendienften in Ovtrysfel. —- Oprichting van Teilers Genoetfcbap te Haarlem. . . Springen van V Ocrlogfcbip Alpben. , Zwaare brand te Zierikzee, - Sterf ge. vallen van verfcbeide Nedorlandfcbe Geleerden. Zoon. Gy hebt my in >£ voorgaande Cefprck, een enkel woord van de onlusten, *e in de EngeJfcbe Volkplantingen in Americ* voorgevallen waren, gezegt, maar wc]ke wee«T * °@rZa8k diCr vcrfchiIlc»  170 OKSeüïKDEKISSïN EsER Vadkr. Dezelve moet voornaamlyk in de belasting op de gezegelde papieren gezogc worden, welke, benevens veifcheide andere belastingen , van de zyde van E*gtl*nd, ten fterkften doorgedreven wierden, en waartegen zig de Amtricaantn zo hevig verzetten , dat zy de Wapenen opvatten, als willende niet langer zo willekeurig onderdrukt worden , beftempelende haare gehoorzaamheid aan de En^lfdt Kroon, met de naam van eene lafhartige onderwerping onder een onrechtvaardig juk, teiwyl men in geland het gedrag der Colonisten als uproerig en wederfpannig aanzag. W nichclyk zoude het geweest zyn, indien 'er bytyds eene verzoening tusfchen Groet Brilt**]* eu liaaie Amtritaanfcbt Volkplantingen had kunnen getroffen worden, dan had het Oorlogsvuur niet tot Europa overgefhgen , en zulke droevige gevolgen voor de welvaart ran ons dierbaar Vaderland gehad, waarvan Wy thans nog de wrange gevolgen beleen. Doch laat ons de draad onzer Gcfckiedenii, »et bet Jaar 1775 , weder pp- vat-  VEEHNIOD! Ht»«LAIf»n,. ,f} MknoKn „iet g„rae fl„f tot „„„ " •Ite uuroer van TOrloWminunlde, Bu kruid' b eden , ,e „ w« byzon%. m»t de O.ie Cathêriè* begiftigd, welke door een Courier uit Peters*  VKREENIGDI NEÖa-RLAJCöEïf. t?£ tetsiurg aan Haare Koningklyke Hoogheid ge bragt was geworden. Z. M„r wierden de Staaten nu intusfehen door E»seUnd met rusf WlateBi of dced Hor ran W.« weder nieuwe eisfehen ? %r; °Z6tl nrittanni^he G«*nt, Ridder 0fn byftand yaa v wy~e» «r2„ek wi„d j;;; "*?*■»■ **» * m„, . u l«fds, door 'sLands Staa-en »« de overtuigendfte reröntfchuldiging e» wel gegronde betoog,'™ „ u 7 volkomen afgenZ n !7 § U'Cnheid' ten bun vl"Tij? " ^ SUa" ^oodig eezn,;^"- "Hang dat «r^r.K-., y] men voorzag ;n' ""rhM .oope,,, door: ciien deez.- trorfch» Vnrct . WH- ^n/tl dJr 0t^nVerêClyk *'» Staat hem , ,t frakken ' J ' derdS du^end luuken van agten 7.in-u u , do-nH, betaaien, tot vol- -mag ran vernederende eisen J ^o,ivk brno[en konde worden n T v™ hadden d* «j,^. Daa™*°- w een n.ii 7* ' M reeds toe^st O/W* Koopvaardyfchip, van  '18© CÏSCHIIDEKISSKN DÏR Amfteldam naar Surinaams beftemd, genomen en te Msgader opgebragc —— Niet minder leed de Koophandel, door de aanhoudende Rooveryën der Zngelfcbs Kaapers, en het opbrengen van Nederlandfche Schepen in verfcheidene Havens van Grsot Brittanje, en dat wel in een tyd dat de Bngtlfcbs Gezant verklaarde , dat zyn Koning met de vuurigfte wenfchen, tot behoud der onderlinge eendracht en het voordeel van deezen Staat, bezield was Ondertusfchen had onze Volkplanting op Surinaams , dit Jaar mede veel geleden , do^r de ftrooperyën der weg'geloopene Negers, welken niet alleen de Plantaadje Btrgendaal afgeloopen hadden, maar ook onverhoeds op de Piantaadje Ttmotibo aangevallen waren, alwaar zy, den Eigenaar en deszdfs blanken Officier om 't leeven gebragt hebbende, alle de Goederen by een pakten en wegvoerden , doch deeze buit wierd ben ee.lang, door den Luitenant Muis en zyn byhebbende Manfcbap, gelukkig wener ontnomen, na dat vier der hunnen ioedjefchooten en een gekwetst was Z. Wierd  VERBENIGDS NEDERLANDEN, jgj 2. Wierd 'er niets tot beteugeling dier Booswichten aangewend ? V. De Gouverneur deed wel zyn uiterlte best, om de rust en veiligheid der Volkplan* ting te heriïellen, doch men voorzag te klaar, dat zo lang gemelden Gouverneur met de Raaden va» Politie en Crimineele Juftitie over hoop lag zo als nu een geruimen tyd gebeurd was, 'er zig weinig hoop op deed, om de Volkplanting weder, zo als voorheen, te doen bloeien. Öndertusfchen hadden de voorgemelde Raaden hunne klagten, tegens den Gouverneur, der Algemeene Staate» voorgedragen, welken egter, na de zaaken grondig' onderzogt te hebben, deeze klagten voor verward, buitenfpoorfg en ongegrond verklaarden, keurende daar en tegen het gedrag van den Gouverneur alleszins voorzigtig en gemaatigd re zyn, pryzende voor het overige de goede geneigdheid van Gouverneur en Raaden, om de rampen der Volkplanting af te weerem - Voords was dit JW, den 14 September, 's morgens ten half vier uuren, de Kruidraolen van den Heer Bertwout, naby H 1 Pur*  j8ü geschiedenissen DfR. Purmerend . in de Ineht gefprongen, doo 1 welk toev?l twee menfchen op eene ongelukkige wyze, bet leeven verloeren, en vry veel fchade aan de nasstbygelegene Huizen en Boomen veroorzaakt wierd. — Deeze ramp kwam egter in geen aanmerking,by den kommerlyken toeftand, waar in het Land, wederom, door de zwaarc ftorm en watervloed, jen so en ïi No ember deezes ]aar$ j-tbragt wierd, en waardoor het water zo hoog rees, dat het op fommige Plastzen , de watervloed van het voorgaande Jaar verre overtrof. Z Het w*s aasme^rtelyk, dat zig deeze landplaag juist twee Jaaren aster elkander, en genoegzaam op dezelfde tyd, deed gevoe» len. doch was de fchade ook zo groot als toen? V. Dezelve was altbsns niet minder, en wel byzonder in Ov$ty«*>m Zee fere/g Ir,"" «eelte der m rt *ri>oure te- onzen, veri,Pii „ ^magt door de > vernield wss geworden. z Hoe bad z\i da- V De 'oeifedrageri? ue Admiraal (|j,.r 7„ % hebbende een F ^ örf** m ltcw> vun zei en-derrlg. fiuk  »R««iIEDïNIIS*N MA ftukken en vier draaibssfen, hsd zig meefrer gemaakt van twee rykgeladen HollarJfcbe Schepen, welken hy te V ArracU dagt op te brengen , doch de twee Fregatten van de Kapiteins Dedel en Bennek, zulks gewaar geworden zynde , vervolgden hem tot tan de Kafteelen , alwaar zy met het M.orfcU Admiraalfchip in gevecht geraakt zynde, hetzelve niet alleen in den grond fchooten, maar de twee pryzen, die zy niet wel mede konden neemen , insgelyks vernielden. Ook joegen de gemelde dappere Kapiteinen, niet lang daar na, een nog overgebleven Marokkaanscb Fregat, benevens een Chebecq dier Natie, beiden uit Zee komende , op Strand, waardoor het grootfte gedeelte dier Roovers verdronk, hunne Schepen verbryfeld wierdan en met dezelven wel twee- en vyftig metaalen ftukken Gefchut verlooren gin' gen „ Niet lang daar na verzogten de Gecommitteerden van de Groenlandfcbe en Straat Davids Visfcbery , *™ de Scaaten Vaa Heiland, om, ter bevordering van hunnen Koophandel, vrydom van 'sLands uitgaande re eb-  VEREENIG DE NEDERLANDEN. tSj rechten en premien, voor de Walvisvangst te mogen ontfangen, aan welk verzoek in zo verre voldaan wierd, dat de Staaten eene Premie van dertig gmdei5s toeleiden , aan ieder man , die mede rer Walvisvangst nit zoude vasren. De belanghebbenden in de Haringvisfchery, insgeIyks by welgemelde Staaten om eene weder toelegging van prereien verzocht hebbende, hadden ook het genoegen dat hun dit verzoek volkomen wierd toegeflaan. • Terzelve tyd waren vry wat klagten ingekomen, tegens het Ff of van Denmarken, wegens het neemen van twee Bollandfcbe Schepen, in de Straat DavUs welken door een Deenscb Galjoot te Keppel begen opgebragt waren, onder voorwendzel dat zy Contrabande ingehad hadden. Ook had de Koning van Denemarken goed kunnen vmden de Scheepvaart en Handel, boven 2 73 Graaden Noorderbreedte, ten ftrengflen te verbieden. De Algemeene Staaten namen mtusfehen dit alles zo fterk ter harte, wierden v^even wierden, en deeden verder by het Dunfiu Hof  jgg GEECHIEDKNISS*» DZR Hof zulke krtgUge vertoogen, dat men daar eindelyk tot een b< fluit kwam, waardoor diergelyke hindernfcfen voortuan niet zouden Toekomen S ond men aan de eene zyde met Dcncmatkin dus op eenen goeden voet, aan de andere zyde was men tiet weinig in vrees om mer in ongele- genheid te pnMfeMVi i*»*"»6 cepe or,ver* wagre gebeurenU grootrjks aanleiding gegie- ven had. ...'.« o Z. Waar heeft deeze gebcurer.is inbeftaan . V. Een Sfaamrt Oorlogfchip van zeventig ftukken, ontmoette den 5 J»»u*ry 177?» i» de mUMlandfch, Zee, een UolUndscb Oor- logfebip , waar op de Ridder Kirgsbergen het bevel voerde. De H.Umifibe Kapitein b«- groette den Spamfcb** Bevelhebber , in bet voorby zeilen vriendelyk, en wenschte hem cene goede reize, doch de verraderlyke SuniaMti beantwoordde zulks met de volle laag, en een hevig vuur uit het handgeweer, hoewel 'er, by geluk, niemand der H.Jlan- 'ém door fneuvelde. De Ridder Kingsbergm deeze belediging der WkrUnifcb* Vlagge  T-EREENIGD2 NEDERLANDEN'. if? aangedaan, niet kunnende verdraagen, be. loonde den Spanjaard op eene zeer kragtige en gevoelige Wyze, door met verfcheiden kogels op het Oorlogfchip te fchieten, waardoor het zelve met een groot getal doaden en menigvuldige gekwettten vervuld zynde, genoodzaakt was, voor de wind af, weg te' vluchten, zonder het gevecht te durven vervolden. Gelukkig dat dit netelig toeval, waar van geen andere reden van verontschuldiging , dan een gering misv.rftand wterd voordgebragt, geen de mmfte verwydenng tusfchen de beide Mogendheden veroorzaakte, wordende de tuafchen gekomene verkeerdheden minnelyk uit de weg ge. ruimd. , . Deeze en diergelyke gevallen gaven ondertusfchen meer en meer aanleidmg by 'sLands Staaten, om ernflig op de vermeerdering der Zeemagt te denken, en op de herhaalde aandrang der H,Ila»dfcb, Kooplieden, Helden de Admiraaliteiten, met voorkennisfe van den Prinfe Erfftadhouder, | dienst, voor de Maas, de Oorlogsfregat ten, de Tbetis, de Oranjezaal en de Arend- en  jgg GESCUnDENISSEN r>*& en voor AmfltUzm , de Schepen AmpUr.m, de Pr/»/l> Ltuiza, de Bsvefwyi en het ƒ/<ƒ tfuiurg — Ondertusfchen liéten de £*gV/i /&mI niet na, onze Koophandel en Zeevaart' nog (leeds te ftooren , en de Neèerlmitrs te be* fcfaüdigen van ongeoorloofde verftandhouding met de Americtansn. Hunne Afgezant, de Ridder Jorh, leverde zelfs ter Staatsvergadering een wydloopig vertoog in, opgevuld met klagten tegens den H*er is Graif, Gouverneur van St Euflatius, welke men betigtte de Amtriesmae» zo verre te begunftigen, dat hy toegelaten zoude hebben, dat een van hunne ftaapërj een Ertg*h& Schip, onder het Gefchut van voornoemde Eiland , genomen had. Gemelde Gouverneur, zig over dit geval treffelyk verdedigd hebbende, bleef nogthans zo diep by de Exgelfcbe» in verdenking, dat de Koning, openlyk, van de Staaten vorderde, dat hy terug geroepen en geregtlyk geftraft zoude worden. Z. Wierd door 's Lands Hooge Mng'en, aan dit onbillyk verzoek voldaan ? V. Het antwoord van Hunne Hoogmogende»  VER&ENIGDE NEDERLANDEN. den op die alles was zeer befcheiden. Zy toonden, in de eerfte plaats zig zeer gevoelig , over de verwytingen, hen door een Nabuur en Bondgenoot gedaan, voor wien zy alles wenschten te doen, wat, behoudens de Eer en Waardigheid van den Staat, in hun vermogen was. Voords verklaarden zy I reeds bevel gegeeven te hebben, den GouI verneur van St. Euftatius, in de Republiek I te doen verfchynen, om Hunne Hoogmogen» I den berigt te geeven, van alles wat op het I voornoemde Eiland was voorgevallen, en I zyne handelwyze daaromtrend, onder het I oog hunner Staatsvergadering te brengen. I Eindelyk gaven welgemelde Staaten den I Koning te kennen, dat zy zorg zouden draaI gen, dat hunne bevelen tegens den uitvoer Ivan Oorlogsbehoefcens, naar de Amt icitati\fcbe Volkplantingen van zyne Majefteit, op Ihet ailernaauwkeurigst wierden uitgevoerd. Hoewel het Hof van L$nden rmar taamelyk over dit antwoord vernoegd was , befloot het egter, voor deeze tyd, ce za*k niet verder te trekken. > « Dewyl het thans vyf*  jOO GESCHIEDENISSEN DER vyf en twintig Jaaren geleden was, dat de so nuttige Maatfchappy der Weetenfdnppen te Baarhm was opgericht, viel het den Heer H. H. »«» i»n Heuvel, Griffier van het Hof Yin Jufticie tc Utrecht, in, hoe nuttig het zoude zyn eene (Ecenemifchen Tak, van gebelde Maatfchappy in te (tellen. De Heeren Direéteuren der Maatfchappy, wierien op de viering van hun vyf en-twintigfte Jaarfeest, door gemelden Heer, een hunner waardige Medeleden zynde, hier van verwittigd, en door een welgepaste redenvoering van dezelven, niet weinig hier toe aangemoedigd. De 'zaak kreeg eerlang zyn beflag, en dit loflyk voorbeeld der Stad Hturlem, wierd welhaast door 't geheele Land gevolgd , en men zag byna elke Stad, na een korte wyl, met een diergelyk Genootfchap verflerd , welke inftellingen niet alleen den Koophandel en Landbouw des Vaderlands bevorderden, maar waardoor ook de armoede en lediggang grooteiyks geweerd wierd. Z. Diergelyke loffelyke inrichtingen, ftrek• ken altoos zo wel tot nut en voordeel, als tot  YEaiBOTGM NEDERLANDEN. ,@r tot eer van het Land, waar in zy gevestigd worden ? ö V. Terwyl ieder alom zig beieverde, om het voornoemde ontwerp te bevorderen vierde men te C«,s in Zeeland, den ,» Maart, het tweede Eeuwfeest, van de vrywillige overgang der Stad, tot de Scaatfche zyde, en onder het Stadaouderlyk bellier van Prins Willen den Eerfltn, ^ dien dag het Kanon van de Wal gelost De Regeering hoorde in de Groote Kerk eene Redenvoering van den Predikant •». Kaas, dte met afwisfeling van treffmd Muziek gedaan wierd, en de Ingezetenen, die allerhande vreugdeblyken toonden, wierden mildelyk op Stads kosten onthaald. Terwyl dit alles voorviel , begonnen de Amtticaanen , geduurende haare twisten met Engerd, meer en meer in kragt en moed aan te neemen, waardoor men hunne Vlag welhaast alom in Zee gewaar wierd, ja hunne Kapers kruisten zelfs tot op de Kusten van Groot-urittanje, en een derzelve had de Zoutheid vau de MngèJ/ita Paketboot, die van  eECHSlEDENISSlN DEE. van UêrvUh op Helleveetfuis voer, den a May, aan te tasten en te veroveren, hoe. wel de Bevelhebber zig vergenoegde met het Schip en de maale met brieven, zettende het Scheepsvolk der Boot, benevens twaalf Pasfagiers, op een Schenningfcbe Pink over. De Engeifche Kapers zaten midlerwyl mede niet ftü, maar gingen fteeds voord met bet „eemen en opbrengen van onze weerlooze Koopvaardyfchepen, waardoor den Handel . . --j..! leed. — Ondertusfchen niet weinig nadeel iccu. had 'sLands Erfftadhouder in deeze tyd, weder een nieuwen aanwasch van magt ver. kregen, door den aankoop der Heerlykheden ÏJL - Ug^e.rde , * Hoogstdezelven , van den Peolfcbe» Vorst Czartorinski, voor zesmaal honderd duizend guldens had overgenomen Kort hier na deed dien Vorst, verzeld' door Zyne Koningklyke Gemalin en Kinderen, over Dieren en het Lee, eene reize naar Friesland, Groningen en Drenthe, alwaar dit Doorlugtig Gezelfchap alom, en inzonderheid te Leeuwaarden, met de meerite pragt en ftatie ingehaald en omfangen wier*  ^dïerwyl h*& de 1*1*0 it Crpe!h m k* in Ove^fel weder bekend gemaakt , door het inleveren van eene zeer nadruklyke Memorie, ^gens de Grondden der Regcerirg , welke van den a.rt was, dat de Vergadering der Staaten aarzelde, om dezelve in de No- - - te doen fchryven. Be 0wjtfilfi6t R«lder hxer gamSch niet mede te vrede zyn. IT"' 10 eène ian*<«* *< Seaatsver- Tehar^Ter Z° ^ aa"'datde «dde*. «*ap en Steden goedvonden te befluiten ™, om deeze Memorie in de n ! «len te doen brengen, goed te keuren, dol ~n lm rech£ fian zig behie]de> ^ «eriyk niet veel tegen hebben? J. De o«, Compagnie deezer t*nden wr, dit Jaar 1?77= ondenusfcnen zee RPgemBRfg geweest: Den m a^-i !»*{„ n - 4 *•**'' Was haar |Wf jpti, . n voor de te t7°r herwTs üev™*de> **  jBj GESCHIEDENISSEN DER een ftorm, by de: Plaamfcbe Eilanden, vergaan. Enden eerften September, verongelukte , voor Ëgmond op Zw,het ryke Retourfchip Overbout, gevoerd door Kapitein Pieter stogelvoert en van Ceilon, voor de Kamer Atlfteldam, thuiskomende. De ryke lading geraakte geheel verlooren , en van het Scheepsvolk, dat uit honderd en twintig mannen beftond, waren flegts zevenendertig Perfoonen, behouden, aan land gekomen. De Reeders op Groenland hadden geen minder nadeel gehad, daar hun Schip de Wllbelmina, gevoerd door Kapitein Broertjes en nog negen andere Schepen, op eene ongelukkige wyze , in het ys, vergaan waren. Niet nunde* ongelukkig en fchadelyk was de brand, die tusfchen den ao en »i September, te G..*Pendant, een Dorp in de Alblasferwaard, onlnd, waardoor het aanzien^ gedeeUe van die Plaats, in de asfche ^*?*T Diergelyk een rampzalig lot trof de Heerlyfc he d Grambergen, den Graaf van Roeren toebehoorende, den * November■ alwa fcy het Vlas heekete», een geweldig vuur  AAK2IE.   ■omttond, het welk zo hevig voortfloeg, dat niet alleen het bovenfte gedeelte van den Toren, maar ook nog vierenveertig Huizen, door de vlammen verteerd wierden. - _ Omtrend deeze tyd was tusfchen de' Keurvorften van Mettts en Trier aan de eene, en de Stad Keulen aan de andere zyde, een zwaar verfchil gerezen, waar by onze Koop. handel langs den Rh», geeil gering beIang Z. Wat had oorzaak tot dit gefchii ge, geeven ? 6 V. De beide genoemde Keurvorften, g*. TH Vfye Ha"deI hUnner °^^aanen te handhaven, hadden de Keulse Schepen den opvaart door hunne Staaten verboden Waardoor de Keulenaars getergd zynde, ook Ile de Mennme e„ TrierftU Vaart* gen die beneden kwamen, deeden de". Geduurende dit gefcbil flond den Han. d^van onze Kooplieden op de i*»,*' m Keulfcke Vaartuigen , den ^« op „. «-en wierd, genoegzaam^, £ 2£' Is de  •Ïf3 GESCHIEDENISSEN DER, de Vaderlandlievende iever der Keurvorftc lyke Hoven, alles fpoedig herfteld wierd, en onze Handel op de Ri/ieren dus behou den bleef. Geduurende de onderhandeling over deeze zaak, was, in Septe.nber, te Cailsrube, -in Baden, in .de Ouderdom van 67 .Jaaren , overleden, de Markgravin, Weduwe Anna ,Cbarhtta Atnelia, geboren Brinfesfe van Oranje , Moeder van den Regeerenden Markgraaf en Tante van den Trinfe Eröhdacudcr. Zy was eene Dog-er van den Prins Jean Willem Frifo, welke zo ongelukkig in 'c Jaar 1711 aan den Meerdyk verdronk, en wierd om haare uitneemende deugden, algemeen zeer beklaagd. •—— Haare dood had egter zulke gewigtige gevolgen niet, als die van den Keurvorst vaa Beseren, welke in 't laatst van dit Jaar voorgevallen was, en over wiens opvolging cn nalaatenfchap, het volgende Jaar i77* $ den Oorlogskoorts in Duitschlwd ontdoken wierd, dewyl de onderhandelingen tusfchen de Hoven van Weena* , Berlin en Breiden, £öi alles, .ia \ vries deïyke ie fchikken, vn.t,h-  vEUEENïGDE mniniuitoBf, igr vruchteloos afgeloopen waren InmiT Z5 *» ^hokt weT Was men hier r<» r,«^- • . WiCiu, uier te Lande leverie; bczi* ■« w„ tot TOOrdeel va„ «orereade dat de ^t//ife ™ «n Tl"' ei"ddyk ™nL "ecT. ten, befloten zig meer en ma„ ▼en te verhit ' met deze*" * te verbinden, ten einde hunnen rrn * handel, met dez^en als V K°°P' inning da„ wWVife™^ *r<*. deeze; c:d; e^r;- ^eufaiUe welke een „ ^ ^ tieimelvk m», i einde , ,yir °»« den Commlsfaris S^s, .» het niet denzelven e-n« ■ *" gaf h7 de> RegeertnÏ1 r-Mk,,m^-x^r' 3 V. Ai-  GESCHIEDENISSEN DE» V. Alles wierd door de Regeering dier Stad met de uiterfte geheimhouding behan. deld. Hunne Edelgrootachtbaaren verklaarden , zulk een voorftel in geenen deele, in hunnen naam of uit hun bevel te laaten doen, en gelastten hunnen Penfionaris den Heer van aan den Commisfaris van 't Congres, uit hunnen naam te verkiaaren , dat zo zyne byzondere verrigtingen met de Neufville,. niets ten nadeele van het Gemeenebest behelsden, zy, alsdan, zo dra de onafhanglykheid van Neerd- America, by de Algemeene Staaten bekend was, hunne meefte iever' zouden aanwenden, om de byzondere onj.-h.nHMiniren ter Staatsvergadering open te leggen , en langs de wettige wyze, tot een openbaar Traktaat te helpen brengen. Z. My dunkt dat Amftels Regeering inj deeze zaak zeer vdorzigtig te werk ging. V. Het wierd egter in 't algemeen zo met, aangenomen. Sommigen preezen het als een waare Vaderlandlievende daad, en meendcnj j». .»%• weinig tegens het huishouden tJy u-fti-r in dit Gemeenebest. volgens o«  V2BEEN1SDE NEDERLANDEN. ..399 4Smki ^ti Utrecht, als tegen de overeenkom^en en verbonden met Groe f Mrittanje ftrydig was. Doch anderen, die 'c uk een ander daglicht befchouwden, hielden het daar voor, als of de Regeering van Amfteldam, Hieeze raadpleegingen over een verbond van Koophandel, met de Americaanen, aangevanm hadden, als een volftrekte onderhandeling, op een zig zeiven aangeaaatigd gezag. Naderhand zal ik u van de gevolgen, welken dit voorwaardelyk ontwerp na zig fleepte «og vry veel te verhaalen hebben, en zal dus nu tot de verdere loop der Gefchiedenisien van dit Jaar over gaan. Ia Zeeland Was om deeze tyd een aeer verdrietig gefchil ehtftaan, tusfchen de Ingelanden des Eiland. Walcheren, ter eener, en de Staaten en bree. de Geërfden, deszelven lihmds, ter andere zyde. De oorfprong van hetzelve , fproot ««t e fchade aan de Kas toegebragt, door de Bankbreuk van den Boekhouder van het Eiland, den KasGer Maertent, wiens Bankbreuk op omtrend tweeëntagtig duizend gn,. dCIi5 Wlerd b^kend, en wette, zonder 1 4 be-  500 GESCHIEDENISSEN DE* bevel op zyn zaaken te (tellen, uit MiddeU, burg gevlucht was. Dit gefehil liep zo hoog, dat hetzelve voor den Hoogen Road in fsH*ege getrokken wierd, dewelke vonnisde, dat de Staaten en breede Geërfden»» gereed zouden moeten voldoen ,het geen aan de Ka» te kort bevonden was, doch de Leden over de uitvoering van 't zelve oneenig geworden zynde, liep hot een gerniuen tyd aan, eer dit gefcbtl uit den weg geruimd was, ——• Geen minder gefchil was 'er in Friesland-, mffaftejEI de Staaten cn het Mof van Juftitie, gerezen, wegeni het gevors.cn nccmen van pikeren Heibtgtj te Cwdun woonachtig, beweerende het gemelde Hof volle msgt tot de Rlsf€«een« Regttpfeeginf te hebben, het wptfe èeter door de Stiaten gantieb anders t^ftaan wierd. De PH« Erfftadhouder ter bcuUflng vr,n dit gefchil ingeroepen zynde, ftelde het Hof van Juftitie in h ongelyk i waardoor de Heeren Staaten volkomen zege • pmlden. — In de Provinde Utrecht twistte rnen terzeWer tyd, over een Soldaat, wegens dkvttr, omtrend Amesfoerd, gev»t,.«i voor den  den Hove van Utrecht ja heeten?* , Deuevens de faewyzen van *yn mis. e lartJen genoegen re geevcn Iuü. te Rcgtsgebied van • • £ , &»«S=Iyke gevallen te ■ wenfoL overtefeeven m»- . r St3(f «*»-„de: Lrm" * toop deezerjefchil,^ «^"nrende den ««r en «„ li' ' U"ds Z=""« «oordien «7* b;,k,oram«'^ Sjorden, , K°0P"«>-dyrcbei,en, op dé 4iJ>  S9% GESCHIEDENISSEN DEK., ongehoordfte en baldaadigtte wyze aanbidden, opbragten en beroofden, zo dat het getal derzelven, alleen in de maanden Augustus en September deezes Jaars, meer dan negentig Kielen beliep. Z. Wierd 'er niets tot ftuiting van deeze ongeoorloofde roofzucht, onzer Nabuuren en Bondgenooten, verricht? V. De Staaten van Holland, bewogen met de 'rechtmatige klagten hunner Kooplieden, die van dag tot dag ernftiger wierden, zonden alle haare ingeleverde bezwaaren naar 't Hof van Londen, en gaven hunnen Gezant aldaar, de Graaf van Welderen bevel, om alle de onrechrmaatig genomene Schepen, kost en fehadeloos wederom te eisfehen, doch alle aangewende poogingen wierden vruchteloos bevonden. Dit alles gaf zulk een akelig vooruitzicht, dat de meefte Lieden vreesden, dat Neêrlands Koophandel en Zeevaart eindelyk te gronde zoude gaan, te meer, daar men geen genoegzaam getal van Oorlogfckepen in Zee had, om dezelven te beveiligen, en fommige Provintiën fteeds- VTCl-  VEREEMIGDE K EDES LANSEN. 20j bouw van n,cuwe Schepen _ ; ta l «ddn van alle deeze akeligheden w,s, *« 4 APB1 *e« JM„ , te w ' MM Genootfcnap omricit, Mder ~ «nkweefang van mif(e Kmfte„ e„ u Mos. Collejie ter Admiraliteit, te zvm c»,a 7 het a«tS"«sti8ae Jaar raS^;?ms'ovtr,eea'™ Zilt' 7 °"den»!fth« bkven de kwel. deeden, nog «eed, roorddunren. ^ ^ waar.  SO.J. GESCKIitrïSNlSSEN DSR waardoor onze Handel en Zeévaard zo veel nadeel leed, dat het fcheé» él* of dez;-lven geh.erl en al vernietigd zouden worden. In deeze ongunftlge gelegenheid, beraadflaagdcn de voornaamlle der Amfïeldwfche Kooplieden om, met voorkennis en toeftemming der Regeering, Zyne Doorlugtige Hoogheid, ais Admiraal Generaal, over hunne klagten te onderhouden. Zy verkozen dan eenigen uit de hunne, om naar 's Haagt te vertrekken, de klagten aldaar voor den Vorst uit te boezemen , en byzonder Zytf Hoogheids onderfteuning te verzoeken. De Prins Erfftadhouder verleende de'.Kooplieden een gunftig gehoor. De Heer pa» de Neufville, verkozen om uit hunner aller naam te fpreeken, verrichtte zulks op eene mannelyke en bondige vvyze, welke zo veel invloed op bethart van den Prins had, dat Hoogstdenzelven hen verzekerde, „ dat hem niets meer ter harte ging, dan de HoUandfche Koophan][ del, dat reeds, tegen het Voorjaar, eene '* petitie van tweeëndertig Oorlogfchepen gedaan was, en eindelyk dat men de Koop- „ He-  VEESENIGBE NltDERLANÖEN. ^j. * Heden alle moogelyke voldoening zoude, »j tragten te gceven". Z. Maar hoe gedroegen zich de Koningen. van Frankryi en Engeland intusfchen tegea ons Gemeenebest? V. Zy deeden ieder, als om ftryd, hun best, dezelve, met betuigingen van aankleevmg en vriendfcbap, aan te fpooren, tot hec bewaaren van zyne onüfhmglykheid, doch beide uit byzondere inzichten. Frankryh ^oonde aan dat het tegen de onafhanglykheid ftryden zou, indien EvgeUnd dh Gemeene, best voorfchreef, op hoedaanige wyze hec zelve met Frankryk zoude handelen, en Engeland, integendeel ftejde, dat het tegens dC Vryhdd V3»^ Staat fireed, dat het Hof van PerMlles ons de wet zoude ftellen, i„ "» gedrag met dat van Londen, en dus makten die beide Hoven het Gemeenebest tot een fpeelbal van hun eigen belang, kec welk zekerlyk zo ligt niet te doen zou zyn geweest, als; wy een talryke en welgewapea. ^ Zeemagt gehad hadden. In h miUetJ nn deeze onlusten,die ons Lm vaQ buitei| 17 <&ejg,  a,0fj GESCHIEDENISSEN DER. dreigden, worflelde men van binnen' en inzonderheid in de Provintie Qverytfel, met Zwaare oneenigheden, waar toe de Ridder van der Capellen tot de Pel de meefte aanleiding gegeeven had. Deeze Heer, door een waare Vaderlandsliefde en zucht voor de edele Vryheid bezield, had, ter Staatsvergadering aldaar, de affchaffing der, voor den Landman zo- drukkende, Drostendienften , voorgeilagen. Doch hoe zeer hy zig voor deeze regtmaatige zaak in de bresfe ftelde , wierden egter zyne roemwaardige poogingen, niet alleen by fommigen voor oproerig en het recht van den Adei benadeelende aangezien, maar hem zelfs de by wooning der Staatsvergadering ontzegt, waarover de edele Ridder zig fcderd aan den Prinfe Erfftadliou« der vervoegde, welke Vorst de uitfpraak over dit gafchU , het Hof van Gelderland in handen gaf, welk egter niets hier over befloot. — Geduurende dit gefchil, wierd egter in de laatstgenoemde Provintie, de gewoonte van de Goederen der ter dood gebraste pisdaadigen verbeurd te verklaaren, af-  VERENIGDE KKBERLANDEif/ -7 afcefchaft, het welk door dat geheele Ge- west een groot genoegen gaf. - Geen ' «inder genoegen ontftond uit het oprichten v.n een nieuw geleerd Genootfchap te Haar. Ujn bet welk uit de aanrnerkelyke nahaten-^ fchap ran een voornaam Burger aldaar, den Heer p/,„, TyUr van dtr HuJst> t0£ ftand kwam, wiens nagedagtenis by «ne Liefheb. Z Het aankweeken van geleerde Genoot, fcharpen, feheen tegenwo0rdig de fehende Eucht van ons Gemeenebest te™ * Doch viel 'er dit J,ar nog meer merkwa ^ digs hier te Lande voor? fcwaar- V. Een allerdeerlykst ongeluk trof, den io September, 'sLands Ooriogfchin Lr ! « welk, onder bevel van den k ■ 9 der F*! zo b£^> -ooraoedwumield-v» den GonftapelV onï floxen zynde iw c.i - *?.3."an jvk tM..i fpr",ïeB •we|k Irtto.ni..», <-,» nreetanfcni «„„^ wa*r  a#S GESCHIEDENISSEN ÖXE., enz. waar onder de voorgemelde Kapitein en zyn Luitenant Ligtenveerie, zig mede bevonden, het leeven kostte, welken alle op eene rampzalige wyze waren omgekomen. Voords was, den 4 November, te Zierikzee, een geweldigen brand ontfban, welken, in een Pakhuis aangekomen zynde, met zulk een groot geweid in de naastbygelcgene Huizen drong, dat de vlammen wel twee dagen en eenen nacht aan 't woeden geweest waren, eer de Burgery in Saat geweest was den Terderen voordgang .van deezen brand, die een aanmerkelyke fchade veroorzaakt had, te fluiten. —— Eindelyk kan ik niet nalaa* ten u te melden, dat dit Jaar 1778, het fterfjaar van verfcheide beroemde Geleerden geweest is, onder welken de Hoogleeraaren f. Reits, F. B. Albinus, P. Burmannus en J. y. Scbultens, de vermaarde B. Huyiektfer cn de geleerde Dichter J. E. Voet, de voor©aamften waren.  ZEVENTIGSTE GESPREK, «"KOU». l" 0,min„,rZ 17,7 ">"""*""* - *>">;>. — •www. Bhsnngtn bier over. , Pahetboet g9ntmn. _ ; tzy vro(kt 6m «* *» «i *** - Gtjbitj. m Hsn * ïr **** — J, uusnoegen vun Framl*»* fi»gtn en te ÏVestcatPli* v> va»  aio ©ESCïIEBïïNISSKN D£3. van V Schip Woest dui». Braave daad dtr Of» broeders Narrcbout. Belooning derzelven. Orkaan te Banda>-— Ontmoeting van "35 ££5 * w W"***de Enge!jiIe Commandeur Befdtug. Het Hollardscb Cn, vooi in Engeland .pg%br%gU -i~ Opretrtg» Gefcbriften. — Gtweldcnaary der Engtlfibê gapers te St. Euflatius. - De Statten flaa* Engelands verzoek om hulp af. — R'g*Pu! ging over den Graaf van Byland. Dezelve word vrygejproken. — Gewapende KeuualiHtit. De Republiek voord tot dezelve gentedigd. ■Bejluit van 'sLands Staaten over dezelve. — Z»a*re brand te lieuun. - Komst van den Koning van Zweeden hier te Lande, — Jmfleldam door het Engüfche Hef befekul digt. Dringende Eiscb van Groot-Britunfr De Staat tresd tot de Gewapend* Neutraliteit. — Dood van de Keizerin Koningin van Hongaren, enz. Engelands Oorlogsverklaring tegen de Republiek. Gevolgen van dezelve ~ De Ridder Jork vertrekt W den Haags, de Graof van Welderen uit lwclsn% , « üelléndftbe Otrhgfebepen  tormnigme nederlanden. gtnmen. Rykgeladen Oost - Udies Compagnie, fibt, epgebragt. ~ Aanbod dgr Eelïasdfchs Kooplieden. — Americmnfcbe Geidleening tn Holland. - . Moeilykbeid met Portu. gal. • . Doorbraak der Maas en Waaldyken. - , Brand ^ d@ EngeJfcbe Kerk Jn s liaage. — JVaar vooruitzicht by V einde**ti V Jaar i;Sq, Zoon. Was het volgende Jaar l779 £«r het Vaderland ook Z9 merkwaardig Z «et voorgaande ? Vaoeb Het was niet minder vruchtbaar ll aanraerkelvke gevalle,. _ Daar * tüans tweehonderd Jaaren geleden was, dat -e Voorouderen de gezegende Unie\an t/^ geaooten en, by dezelve, de Vrv- üeÏ^T* G°dSdienSt Cn B^erfta« bevei. tigd hadden, en waardoor alie de Vereenlgde Provmuën in haar geheel gebleven waren , was het dus niet meer dan biliyk dat aan dien piegtl£en dag, waar op dezelve bekrag. fgd was, gedacht wierd. Dit aanmerkclyke Eeuw*  Jïl RESeSIKlENlSSEN BKft Eeuwfeest wierd dan alom hier te Lande, door teepasfelyke Leerredenen en Gebeden gevierd. Te Utrecht zelve deed den Hoog* leeraar Bondam, den aa January, in de gehoorzaale der Hooge School , onder eene faamenvloejing van aanzienlyke Toeaoorers, eene zeer plegtige Redevoering, over dit heuglyk voorval, wordende voords deeze Redevoering, met allerhande vreugdebedryven van de Studenten gevolgd „die tot laat öei beter oe andere r„ «, , ' tot dat ter*., i T haar a^deel 3n dö OB *f^***i hadden voidlan. ^ ^  aI4 GESCHIEDENISSEN DES Z. En hoe liep dit gefchil af? V. De Staaten kwamen, op het algemeentoeken der Kooplieden, den 29 AP»1» daaraan volgende, tot het befluit om tweecn- dertig Oorlogfchepen te doen aanbouwen, wordende de Krygsmagt te Lande, nog op den voorigen voet gelaaten. Ingevolge van dit befluit, wierden ten eerften, door Zyne Hoogheid de Oorlogfchepen, de Maas,M Prinfes Carolina, de Briell* , de Jafon, de Mlena en de Nasfa* in. dienst gefleld, na dat zy behoorlyk uitgerust waren, terwyl men met het bouwen der overigen alle me. Lyke fpoed maakte. - Intusfchen behaagde L de Kordng van Frankryk, de Koopwearen welke de Nederlands in de Havenen van Tyn Ryk zouden brengen, meer dan gewoon te belasten, uitgezonderd zulken die pik, teer, hennip, timmerhout en diergelyM Goederen aanbragten, van welk bezwaar nogthans de Steden Amfteldam en HaarUm bevryd bleeven. — Deeze ™T deling van het Franfiie Hof, verbaasde 'sLands Hooge Magten niet weinig, en gat  i rERESNIGSE NSDZIiLANDEJf. a« | lc Gemeenebest te zaaien, en daarom ten hoogflen onregtvaardig, te meer, daar het Gemeenebest aan het F.anfibe Hof geenszins reden gegeeven had, om hetzelve jan de voorlga gunften> te berooven< ^ Kooplieden der Steden Berecht en Rotter- f ZÏS b* h« ^rag van meest benadeeld v0.den . klaagden, niet : zo«der rede, dat deeze handelwyze he 1 onv^mydelyk bederf vm hunnen Handel na zig zoude fleepen, terwyl de fchranderftê Staatkundigen van geyoelen waren, dat een aanzienJyke Magt het best i„ Haat zoude zyn, om ons, noch van Frankryk, «oen van Engeland, de wet voor te laate* ichryven. Ondcrtusfchen hadden twee Frafh8 K0lms> de £'8«f<*' Paketboot, welke van Hellevoetfluis naar Harwicb zeilde en. die meer dan eenentwintig duizend GiuS neas aan boord had, genoog, e« te Duin. terken opgekragr, z  'SIJS GESCHIEDENISSEN DF.ft Z. Dit verlies zal Engeland, door onèè beloofde en mishandelde Kooplieden, wel gegund geweest zyn? **r V. Die fchade was egter niet te 'berekenen tegen de onmectbaare verliezen; die den Koophandel, zo wel by de bn'ten^ewooné belasting in Frankrjk, ais by het opbrengen haarer Scheepen, in Et:galand leed. Oïider alle deeze onheilen , vestigde zig ifl de harten der mdcrldnders een zekeren argwaan over het tegenwoordig bellier, veroorzaakt door de befluitloosheid der Regeering deezer Landen* waardoor men niet zonder rede vreesde, dat bet Gemeenebest, dus handelende, Ondanks aVe de Rsadplegingen der Staatsleden, zo door hutm| gewaande Vrienden, als door hunne 'heimelyke Vyandcn , van alle haafe voorregten, otffifhanglykheid en wsare fterkte, beroofd ftond te werden. Hiciby kwam het verdrietig gefchll onder de Provimiën , over de onbepaalde Convooycn , welken door Holland ten fterkften aangedrongen wierden, do'wh waar in dé andere Ge vesten fieeeïs aar-  WSB1BIGD* MMSLAKDEK. SI? *"ftMeB °m K bt"'i'«8«. Uil Wees „„ «» Republiek ia '.harnaste wee.. De saaien ran H.ll.ni j,„„ detekfle verzekeringen, da. zr geen he T Toorneemen hadden om daar mede ie beledigen, doch dat bet hen egter o„jep„, fchee„ in «„ te Wtata. om het «erfte « »K» - GeGuure„d0 ^ ™ Tondhe.Hof„„WMtoed ^« Gezant, de„ Ridder**, de Sa,,en ™d™ «Is te zo ^ Handel op de Levant en de Middelland^, Z", genoegzaam den bodem ingcfhgen was Men bemerkte ondertusfehen dnideiyk, dat het misnoegd va. het SpdanfiU Hof, meest geboren wierd uit de al te groote toegeevenbeid, voor onze EngiftU Nabuuren ,ea door «e zucht, ora met dezelven in goed verftand te leeven. Z Hield deeze onlust met Spanjelang aan? V. De Algemeene Staaten deeden alles w,t «ogeïyk was, en niet met de billikheid flreed, om dat Hof genoegen te geeven veroiedende de vaart op het Belegerd. *t > °P dö b0Cte van "«duizend Guldens voor ieder Schip , het welk zig ver* ftouten zoude om mond of Oorlogsbehoeften* derwaards te voeren. Sederd wierd het Hof van MaMd wat rekkelyker, en >t neemen van ft/Ai^Schepen.door de Spanjaarden, .verminderde van tyd tot tyd. — Onderl tusfchen had men bianens Laads, met ver. fche.de zwaare en befmetlyke Ziektens te ^ 4 wor.  t24 «MCIIIlDKNMe«N DB* worftelen, die veel menfchen wegfleeptei. en waarover, in fommige Gewesten, openbaare Bedeftonden uitgefchreven wierden, •m de wegneeming, van deeze geduchte onheilen, van bet Opperwezen af te imee- ken< Intusfcben was het gefcbil, over de onbepaalde Cenvooyen, ook weder op de baan gekomen, en by de Meerderheid van 'sLands Staaten befloten, geen Cenvooi te verleenen aan de Schepen, die met zwaar timmerhout naar de Fr*nfei$ Havens voeren. Dit beuuit wierd door het Franfcit Hof zo euvel opgenomen, dat 'sKonings G;zant, de Hertog i» la Fauguie», vry duidelyk, te kennen gaf, dat zyn Hof zeer misnoegd over deeze zaak was , cn dezelve befchouwde, als gantsch nier met de rechtvaardigheid of gemaatigdheid overeenkoomende. — Terwyl de Staat zig dus aan alle kanten in verlegenheid bevond, fcheen dit Jaar in ZtsUnd en wel inzonderheid te Vlhflngtn, de oude lang vergeetene en verkeerde Godsdienstyver, weder te zullen herieeven, hoe zeer anders ook de verdraagzaamheid, in het ftuk van Gods-  VÏ*EEKIGfiE NEDFIUAKBEN. 2,5 Godsdienst, in deeze verlichte Eeuw, alom veld gewonnen had. Z- Gy doet my verbaast Haan J maar uit welke oorzaak fproot deeze ongelegenheid? V. Verfcheide Roomscbgezinden Inwooners van /„W eB DuinUrken, door den Oorlog tusfchen Frankryk en Beland in hunnen Koophandel belemmerd zynde, hadden zig Handel aldaar o„geftoord roord te kunnen Wten. Vermits zy vry talryk waren, ver«echten zy,M„ de Regeering aldaar, om eene Kerk, voor hen en de hunnen te mogen bouwen, welk billyk verzoek hen ook gunftig w.erd toegeftaaa. Eenige heethoofdige Gereformeerde Inwooners van Vlufing.n% hielden deeze zaak egter voor zeer onbehoorlyk en vielen de Regeering niet weinig lastig Ble£ hunne klagten, waar door zy de Rt9mfiit Godsdienst uit hunne Muuren tragten te weeren n,tHsfcIlen voodca zy wdn.g 5fihoor ^ den bouw der verzochte Kerk ging voord, het welk hen dermaaten mishaagden, dat zy ««lang een Smeekfchrifc opftelden en aan den K 5 Prins  Uit «ZSCKIËBBNISSÏN D2A Prins Erfftadhouder lieten overhandigen, waardoor zy de Regeering noodzaakten, om de Rcomfcbe Kerk zo lang te doen fluiten, tot het antwoord van den voornoemden Vorst zoude ingekomen zyn. Z. Ea waar in beftond het antwoord van Zyne Doorluchtige Hoogheid? V. In het doen inrukken van een groot deel Krygsvolk, waardoor de misnoegden welhaast fpoedig weder tot hun pligt keerden. Ondertusfchen had zig deeze ftrafbaare oproerigheid tot de andere gedeeltens van Walcheren verfpreid, alwaar men niet alleen misnoegd was om de gunst aan de Roomscb* gezinden te WUjïngt* bewezen , maar waar het domme gemeen nog fteeds morde om de invoering der nieuwe Pfalmberyming, begcerende dat de oude Pfalmen van Dutbenus weder gezongen zouden worden. Te Westkoelie borst inzonderheid de muüzucht meest uit, welke door den Predikant te Zoutelande, de Franfche Leeraar te Plisfingen en de Priester te Middelburg , niet weinig aangezet wierd, zynde de laatstgenoemde beducht dat zyn  VEREENIG DE NEDERLANDEN. 237 zyn vermogen zeer verminderd zoude wor« den, indien ' er in Zeeland elders, dan te Middelburg , Roomfcbe Kerken gebouwd wierden. De Staaten van Zeeland, niet zonder rede voor de gevolgen van deeze oproerige bewegingen bevreesd , verzogten Zyne Hoogheid, eenig Krygsvolk, zo naar Middelburg als naar fFestkapelle te zenden. Aan dit verzoek voldaan zynde , wierd de' muitzucht allengskens beteugeld, Inzonderheid toen eenige der voornaamfte Afleggers en Voordzetters derzelve, waaronder de Leeraar van Zoutelande en de Franfcbe Predikant van PlnJlHe» waren, gevat wierden en anderen genoodzaakt waren te vlugten. En hier mede bepaalden zig die hzetelyke bedryven, welke alleen uit eene verregaande dweepery gebo- ren waren Doch laat ik Ujin overhelling bericht doen van een zaak, die der menschlykheid tot vry meer eer verftrekt dan het voorgaande. Z. Hier zal my veel vermaak door aange, daan worden. V. Den r5 Jüly deezcs Jaars had het Ocst-  Indisch Retourfchip , Wotstiuin, gevoerd door Kapitein 5/rg , het ongeluk voor de Zeeuwfebg Kust, in de zogenaamde Rasftn, by D Gefchut en Manfehao dan -"-"ep-n, vnn-r « • P n de onzen hadden, uC snepen doorzocht waren, h°e3. ««ei. g5.,,¥0rsen [ien nog  GESCHIEDENISSEN DEÏ1 nos de gewoone begroeting te doen, het geen vervolgens door hen ook beantwoord wierd. Z. Wierdei de Koopvaardyfchepen toen verder ongemoeid gelaaten? V. Alles behalven dat. De Commodore TitU'mg vond goed met dezelven naar Engeland te ftevenen, daarhy ze,5e Sfitbead, binnen bragt. De Graaf vnn Byland en de overige Oorlogfchepen wierden wel vry gegeeven , doch gemelden Graaf verkoos met dezelven by de Koopvaarders te blyven, en liep dus mede in voornoemde Haven binnen. De eerfte tydïng van deeze ongehoorde gebeurtenis, baarde een vreesfelyke bewecging onder de Kooplieden hier te Lande; op de Beurfen van Amfteldam en Rotterdam ontftoad een groote beroering, en de federd eenigen tyd ontvonkte haat tegens Engeland* geraakte heviger aan *t branden , en drong door tot binnen de Laadprovintiën van het Gemeeae. best, , Terzelver tyd geraakten ook eenige Staatsleden in verdenking, van, ten koste der Republiek , met het Hof van  VZREENIGDS NEDERLANDER, ^ ltnden te heuIe"> en aan de betogen van hetzelve verkleefd re «N n g Van wierd met wemig vermeerderd , door een •^^o. ^en daag^C "en eH veel beweging veroorzaakten. _ -^fterb^r;resj-s^-- « huip voorztni o r" »»•• voe,d/> , IJof tegens /Wry*, en joegde 'er rerfcheiden bedreigen bv cl voornoemde Staa^n „>. y °,a Hof „ver « r„ rw!" "'""^ •»» soh«ea de  554. GESCHIEDENISSEN ES». de hoonendfte mishandelingen pleegden tegens de Hêllandfibt Schepen, welken voor het Eiland St. Euftatius ten anker lagen, welk Eiland door meer dan twintig Kapers dier trotfche Natie omfingeld was geworden. Z. En geduurendc dit alles dorst men nog, van zynen getergden en mishandelden Bondgenoot, byftand vraagen, tegens eene Mogendheid die ons lang na zo veel reden tot klaagen niet gegeeven had? V. Ja, doch 'sLands Staaten alles wel en rypelyk overwo£en hebbende, namen eindelyk het hartelyke befluit, om de gevraagde hulp, aan Engeland, plat uit te weigeren, en toonden, uit de Verbonden zelve, duider lyk aan, dat zy 'er in geenen deele toe ver- pligt waren. Ondertusfchea was de Graaf va» Byland, wegens zyn gehouden gedrag, in 't geval met de Commodore Fhliing in 'c voorige Jaar, niet buiten verdenking van pligtverzuim gera&kt, het welk gelegenheid gegeeven had cm, o?er hem, eenen Krygsraad te beleggen, waar op zyn zaak onderzogt zoude worden. Dezelven had in  VJ5REENIGDE NEDER LANBEN. 535 in de maand Maart voordgang , en de zaak wierd den zevenden April aeflist, wanneer die Krygsraad verklaarde vin oordeel te zyn dat den Schout by Nagt niets gedaan, of geJaaten had, dat niet oaeréénkomftig met de regelen van voorzigrighcid en goede Soldaat en Zeemanfchap geweest was. Door welk Vonnis deeze Bevelhebber volkomen vrygefproken wierd, «-. De bewuste ontmoeting die by met de Engelen gehad had, deed egter verfchelde Mogendheden op hunne hoede zyn en zorg draagen, dat hunne Koophandel door de veelvuldige Kaaperyën der Bngelfcben, geen nadeel leed. Vatbarlna de , Keizerin van Rusland, behartigde deeze zaak wel het meest, en entwierp een Verbond van gewapende onzydigheid, waar W de Hoven van Denemarken, Zweden e„ *»t*g1, ten eerften deel „amen. De Algemeene Staaten wierden mede wel dra tot hetzelve genodigd , cn fchoon Hunne Hoogmogenden, zulks ten eerften greette aannamen, wierd egter befloten, met al toe-  GESCHIEDENISSEN DEK, toetreeding nog eenige tyd te wagten, om midlerwyl te zien of het gedrag van Groot' Brittanje, ten opzigte der Republiek, niet zoude veranderen. Doch dit draalen had zeer onaangenaame gevolgen en wierd, inzonderheid by de Provintie van Holland* die wel het meefte belang by de z?ak had , ia gants geen gunftig licht befchouwd, al het wel&e vry wat verdeeldheid onder 'sLands Staaten verwekte. Z. Zulks is licht te denken en ik vrees, niet zonder rede, dat den Staat zig te laat over deeze zaak beklaagd zal hebben. V. Het is altoos zeker, dat het gevaarlyk is, goede gelegenheden te laaten voorbygaan; om dat, op zyn tyd, van dezelve geen gebruik gemaakt zynde, men dikwerf aaderhand te vergeefsch 'er zich van tracht te bedienen. In 't laatst van de maand September, vereerde de Koning van Zweeden , Guflavus de Derde , de Nederlanden met zyn bezoek. Zyne Majefteit kwam den 29 van die Maand, or.«  TEJltEKioBE KEDERLAMDEN. j.. «** de „aam m 0Bfm MhNA, een bezoek gegeeve„ htbbl;J al b" ".erkwaardijile b=zigIi,oe ° ., ' »«r ^4, trot, daar df0Ir * «» naar 2ync voordze™.'! «'« ta* na -sKonicjs ïmre " alle zyne Papieren beroofd wierj o fhkWf waren „„der delven «Ie BHe' ven, voor a*,*,*^. Koop,*» " in" * "■"* D«" 2»ak, boe eenvoud*  ö3g GESCHIEDENISSEN DER ook op zig zelve, maakte egter een zeer groot gerucht, inzonderheid toen de Paperen die betrekking tot dezelve hadden , door Zyne Hoogheid, ter Staatsvergadering van Bolland waren overgeleverd, en welhaast door den druk in ieders handen kwamen. Z Hierdoor kreeg elk dus gelegenheid om te zien hoe verre deeze onderhandeling aeöorloofd of ongeoorloofd geweest was. . V leder oordeelde 'er gunftig of ongunftig over, na de party die hy toegedaan was. Het£«g^Hof nam de zaak ondertusfchen zeer euvel op, en befchuldigde de Stad Alfhldam, als of dezelve een der fnoodfte gruwelftukken bedreven had , fchoon er onder de Engelfcbe Staatsdienaars zelve eentge waren, die de gantfche zaak niet hooger dan een éM befchouwden Ook verdeedigden de Heeren van AmfUU^ 1 zo treffelyk , dat 'er byna geentwyf£ wegens de rechtvaardigheid hunner ' ™„>rWleef - ■ Ondanks dit zaak , meer overbleef. alles , eischte de Ridder J.rk , op een «otfchen toon, uit naam van zyn Hofgat  VERZENiGDE NEDEELAmdEN. Hun Hoogmogenden het Gedrag der Slad étafit/Am, uitdrukkelyk af zouden keuren zynen Koning een fpoedige en volkomen' vo doening, eevenreedig a,„ de vermeende va!TT; h"0ISSB'en *" »**«« van B.rck,i e„ zyne zoge„„emdi, M d f"„ °penb- D.eze diingen^e eachw, d egter door de A,,emeene Staa.en van de hand gewezen, waardoor de gefcbilen tusfchen de twee Mogendhed.» h„. ^nger hoe ernfflger wierden Lel ^be^^raentor rcrrra^vrr - ^gezonden wierd. rp0Cd,nMr'P"W' Z. Maar wat waS toch de rede geweest, voordgang gehad had? V. De voornaarafïe reden was geweest ««gebonden had, om de vrywaaring van o^ze buuenlandfche Bezittingen, i„ de 0ut. n waartoe de Keizerin van Rus-  «ÉSCKIIDENISSEM BKR Rusland geheel ongenegen geweest was. — Kort na het afzenden van 't voorgemelde befluit der Staaten, overleed te Weent», in den ouderdom van byna vierenzestig Jaaren, Maria Tbercpa va» Oestenryk, Koningin van Jiengarye» en Bebeemen, enz. enz. om wier wil 'sLands Staaten, in den Jaare 1747. in eenen zwaaren Oorlog met Frankryk gewikkeld geweest waren, gelyk ik u, in een onzer veorige Saamenfpraaken, heb doen zien. (*) Haare Majefteit wierd, in alle haare Staaten, door haaren Zoon , Keizer Jtfobut de T-aeede, opgevolgd. De Staat verloor aan haar eene getrouwe Bondgenoote en goede Vriendin, «et welke men in eene onafgebroken Vrede en goede Verftandhouding geleefd had. — Ondertusfchen had de toetreeding van 'sLands Staaten, tot de Gewapende Neutraliteit, het Hof van GreetSrittanje dermaaten verbitterd, dat Lord Stermend, den tioMandfcbe» Gezant, Graaf va» (*) Vaieriandfcbe Goftbiti. i» '< hert, XI* Diel,tag> 3O»  milNIOBI ««DÏMjlNDÏir. HI Zr?T'a"- "'et 'n«" **** <« •»<• «w we5«* "«ze zuk Vyanden zouden ' T00r<,aa0 tow» deed de K„ f M W°rdeD- ttelde v0„ro^ 1^"* » ^ing.ro^^-^eke. "ozfte! ïoed geke„r' -elk *WBM» cezae, de Til' T" den opdntboden l.„ " y'rl' o°"°^«be:zz:ronds d* ««rdnoz de Vriend^,dle TrT"^ «"« Hoven, roiln eene ' ' ? de gouden bad, nm^la% b.den, i„ê6fl.,g;n w.e ™t0 en d« 2. Vyat reor K piteih Volbergen 9 na dat die dappere Bevelhebber nog eerst °et geluk geh'd had* ven twee Vyandlyke Fregatten op de vlucht to jaagen, hebbende niet dan door de derdo overmeesterd kunnen worden. Bragt het necmen en opbren. gen van deeze Oorlogfchepen den Lande vry wat fchade aan, niet minder nadeelig was het verlies van het rykgeladeu Oost Indiesch Sck-ip , de Catbarina Wilbelmina , dat op zyne te rug reize naar het Vaderland, meede ongelukkig , in de handen der Vyanden viel en naar de Rider van Lenden geüeept wierd^ De  VERBENIODE NEDERLAf,D£If. 345 De fcerooving der Lading van hetzelve, ver'yk-te de Bank van Engeland met meer dan honderd duizend Ryksdaalders Midler. wyl gaven SLands Staaten, aan de buitel landfche Hoven bericht, van de Vredebreuk met Engeland en hielden voords by de Hoven hulp en onder/land aan, waar toe deeze Hoven egter niet zeer genegen fcheencn te zyn Ook deeden meergemelde Staaten de Zeekusten met Gefchut en Volk voorzien, om alle onvoorziene aanvallen fpoedig af te hunnen weeren, terwyl men tevens ook bc y was om onze Zeemagt aanzienlyk te verderken, doch vermits hier vry wat tvd oe nood5g WaSj deeden ^ voornasffifte Koopheden mt >s Lands handeldryvende s£e. d^hetedelm0edigaanb0ij01as "gen kosten , de ICoopvaardyfcbepen te wnpenen, ten einde de 2^*< Kapers het h ord te küDBen biedsn> D^yj het Hof van niet mMr te ontaen, wierd, i* a//^, eene „nmCrkeiyke ^lewing, ten behoeven der ^ 4 d#«r#-  *.<_6 CKSeHlMSNISSEN DER Amerieaansn , gedaan , en deeze Volkeren fchoon by den Staat nog niet als vry erkend ^ egter alle mogelyke hulp , tegen Engeland, als tegen een gemeene Vyand, bewezen. Z. Het belang van het Volk van America was, door den Oorlog met Groot- Brittan je, nu ook het belang van Nederlands Volk geworden. V. Ondertusfchen was men hier te Lande niet weinig moeielyk geworden op het Hof van Portugal, welk Hof, in plaats van ons, volgens het Verbond van gewapende onzy» digheid, waar in het zelve ook getreden was, byftand te verleenen , integendeel goed kon vinden, deszelfs Havens aan onze Oorlogfchepen te weigeren, en zelfs, op een hoogen toon, aan den Nederlandfcbe Gezant te verklaaren , dat de UoUandfche Oorlogfcbepen, ten eerften, uit de Havens van dat Ryk moesten vertrekken, dewyl men dezel • ven daar niet langer wilde gedoogen, doordien zulks met de onzydigheid zoude ftryden, —m. By alle deeze nadeelige gevolgen der Vttdebseuk met Engeland, had men, eer  ISttïEKlSOB NElMtLANOM. j. «J ta. J»r „o..=„ einde Iiïp| ' net water, we* thans wed» de nrool' verwoestten ^ doo. ... oorbrceken der en ooor ten phlK l3nd(!ide „ J f - «*, voor mZ zo noodto.üg Jnar, „„ eca TT* '"d=efelyd,,rymtül)msi,lng^:^ z. En waar m beilond het zelve ? V. r„ een hevige brand, die in de zW. P December, voorviel, veroorzaak door n mand met gc^ kooien, die weder Vta ten, hadden en door we,,, orme!°" » Orge, en genoeg^ bet geheeieGebonw -« bmnen^n de asfcbe gelegd wierd.—I Eindelyk be„oo. di, Jaar zynen ,„„„ in h.arae „Kzicht Toor het toekomende d " he. d.erbaar Vaderland dooreenen mag,igen Nabuur, die we, eer deszelfa Bo^nZ *«« wu, onreg-.vaardig en gewelddaad^ aan*  S48 GESCHIEDENISSEN DER , enz. aangevallen zynde, zig in eenen genoegzaa* men weetloozen ftaat bevond, terwyl de hoonende behandelingen onzer Vrienden, gevoegd by de roof en plundering, die onze Vyanden dasglyks pleegden, en de voordduurende benuït- en werkeloosheid van het Gemeenebest, allengs in de gemoederen van Nederlands Inwooneren een wanhoopig gemor begonnen te veroorzaaken, waar uit wel haast argwaan tegens fommige Leden van de Hooge Regeering fproot, die van groote gevolgen geweest is. E-  BERICHT VOOR DEN 11 1 & D E PIaa£ ï- - tegen over Bladz- S4. . --. - , , , , ^ -—■ III. ^ , . _ " —— - ' - - —- 134, VII. . „ ~ "~ " * -—- i8s. X. - - m m m ^ lp4t ™'*~"* ~ ~~' - 220. ~""™"' * " 9 ——— 25®. " ' —~"~ 242,