KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK COLLECTIE-TH IERRY BRUIKLEEN van de Ned. Herv. Gemeente te 's Gravenhage 7118 - '35   GESCHIEDENISSEN DER VEREENIGDE NEDERLANDEN.   GESCHIEDENISSEN DER VEREENIGDE NEDERLANDEN. VOOR DE VADERLANDSCHE JEUGO. ZESTIENDE DEEL. MET PLAATEN EN POURTRAITEN. AMSTERDAM,Br JOHANNES AL L ART. M a c c X C I.   NEGENENZEVENTIGSTE GESPREX. I N H O U Om CefchU wegSns het aanbellen van een Fiscaal van Braband. Gevolgen van het zelve Maaltyd wegens de Alliantie met Frankryk , te Amfleldam, Leeuwaarden en andere Plaat - fen. Be/luit der Froedfchap te Gouda, wegens de begeeving der Ampten. Onlusten te Utrecht. Nieuw Adres der Ge* ■ eonflitueerdens. Gevolgen van het zelve. — De Burgers begeeyen eene laadplaats te Wyk te Duur/lede Burger bezwaa* ren te Deventer ingeleverd. ■ Jdres aan de Gezwooren Gemeente te Uattem» A 3 Brief  6 GESCHIEDENISSEN DER Brief der Gilden» aan zyne Hoogheid* —— Be'jluit der Staatcn van Holland wegens de Militaire Eerbtwyz'ingen. Sententie van den Uocgen Raad in de zaak van de zo-genaamde Oranje Meid en Kaat Mos fel. — Gecommitteerden en Geconflitueerden tt Utrecht verdeed'tgen zig by een Adres, te* gen de befchiddigingtn der Ridderfchap. —— Verzoek van de Burgers te Dordrecht. Gevolgen hier van. Request der Dcrdfche Burgers tegen het trekken van Krygsvolk naar Utrecht. Orergaave van nieuwe Vaandels in V Haage. ■ Gefchiloyer het zenden van Krygsvolk naar Utrecht. Brief van den Erffiadhouder hier over. - Hevig oproer in rs Haage. Vonnis tegen Mourand. Smeekfchrift door zyne Vrouw ingeleverd. Gevolgen van decze zaak. Vernietiging van H Oranje Corps in 's Haa- Ee. Affchafng der Corpfenyan Maih lebois enz- Zwaare Mist te Amfleldam en ongelukken door de zelve veroorzaakt. — De Vroedjchap der Stad Hoorn bedankt zy. tie Hoogheid voor de Recommandatien. —-- Ver-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 7 Vervolg van de Gefchillen te Utrecht. Brief van de Riddevfchap. IVaarfchouwing aan de Burgers van Utrecht, Invoering van het nieuwe Regeerings Reglement. Beweeg'«g over V zelve te Wyk te Duur/lede. Bejluit der Staaten van Utrecht wegens het gebeurde te Wyk te Duurjlede. —- O» lusten te Leeuwaarden. _ Oneenig hetd te Arnhem. Zeker Nummer van >t Weekblad, de Post van den Neder.Rhyn aU daar verbrand. Brief van de Regeering van Arnhem aan die van Utrecht. De Autheur van dat Nommer ontdekt zig zeiven . , Prinfes Lmifö doet btlydenis van d,n vormden Godsdienst . n wenst, Ongeregeldheden te Elburg. Be Penftonaris de Gyze* ^^tdeposswaarvanRaadpenfionaris. Zoon. Zullen wy nu de draad onzer G*. fcbmlemsfen weder opvatten , en zien Wat In den Jaare 17S6. is voorgevallen? Vader. Ja,enonsZuJJenvrywatmerk waardige zaaken geduurende den loop van dit A 4 Jw  I ©B SCJIISDBNISSSN DER Jaar voorkomen. Het Ampt van fU* ca?! van Braband opengevallen zynde, wa*, wegens de begeeving van het zelve, vry veel ter Vergadering van de Algemeene Staaten te. doen. De Heeren Staaten van Bolland wit4&n hier toe de Heer Donker, een geboren Brabander aangeffceld hebben, te meer daar de Regeering van 'j Berlogenbosch fterk aandrong °dat die Post, volgens de oude Privilegiën van Braband, door een Inlander moest ,vtrvuld worden. De Staaten van Friesland > waren van het zelve gevoelen, doch de Afgevaardigden van Gelderland, Zeeland, Utrecht» Overysfel en Groningen, bcfloten de Heer en Mr. H. J. Witte Tulling tot Fiscaal vanBra* band aan te dellen. De Afgevaardigden va». Holland verklaarden egter dat de zaak, raakends de Brabandfche Veorregien van te veel belang was om 'er fpoedig mede voort te vaaren, en befloten hunne gedggten deswegens in Gefchrik aan de Bondgenooten mede te deelen, waar toe zy het benodigd uitftel verzogten, doch de voorgemelde vyf Provintien. gingen des. nfcttegenftaande voord, en ftelden daa-  vereent o db1 nede rlambn. ö ■daadelyk den Heer Tullhg tor Fiscaal van Braband en de Lande van Oyermaaze aam. De Afgevaardigden vzwliolland verzetten 'er zig ten eerften tegen, met verklaaring dat hunne Afvaardigers deeze aanftelling voor nietig, krachte* loos en vara onwaarde hielden. Het gevolg hier van was dat de Staaten van Holland eenen rondgaanden Brief aan de Bondgenooten zonden, waar by zy niet alleen over deeze aan. Helling klaagden, maar zelfs om voldoening aanhielden , daarenboven febreveu zy dert Ontfanger Generaal, om tot nader bevel geen Amptgeld van den Heer Tutting te ontfangen. Gok vaardigden zy eenen Brief aan den Raad van Braband af, waar in zy kennis gaven, dat de Provintie van Hol'and in de aanftelling van den voornoemden Heer niet had toegel Hemd. Z. Vonden de Vertoogen van de Provintie Holland eenige ingang by de andere vyf Proviniien ? V. Neen : De Algemeene Staaten keurden in hunne Vergadering de Aanftelling v?n den Heer Tulling, den 22 January goed, waar op A * diea  10 GESCHIEDENISSEN DER dien Heer vervolgens in den Eed genomen, en in zyn Ampt gehandhaaft vvierd. — — Het in den voorgaanden Jaare geflotene Verbond tusfehen den' Koning van Frankryk en deeze Staat, was om trend deezen tyd in vcrfcheidene Flaatfen van ons Vaderland , met veel vreugd gevierd geworden. Te Amfteldam , hield men den 27 January, in de Doelen op de Gamaaknmarkt een kostbasre Maaltyd. ■ De Tafel beftond uit zesenzeventig Couverts, en op het midden der Tafel zag men een pragtigen Tempel, waar in twee konftig gewerkte Beelden Honden, zynde het eene de Franfche Monarch , en het andere de Nederlandfche Maagd, üe Franfche Gezant , Marquis de Veïrac, benevens de vier regecrende Burge» meesteren der Stadwoonden deeze Maaltyd, die door verfcheide Amjleldamfche Regenten en Kooplieden gegecven wicrd , by. Ter zeiver gelegendheid zyn 'er ook verfcheide gouden en zilveren Medailjes vervaardigd, van welken vervolgens eenen Gouden aan den Koning en zyne voornaamfte Staaisdienaarcn is aangeboden geworden. ——— Te Leeuwarden  xvj4>.pLi. BE ALLIANTIE MAAITYD INJÏEN JBOEXEN TE AMSTEÏBAM.   VEREENIGDE NEDERLANDEN. It den was de Maaliyd ter deezer gelegendheid niet minder plcgtig. Verfcfaeiden Leden van 's Lands en btads Regeering verfeheenen op dezelve, en veelen van de voornaamflen uk de Burgery waren 'er tegenwoordig. De Zaal waarin het Feest gevierdwierd, was met toe. pasfelyke Cieraaden opgepronkt en fraai verligt, zo als men ook op de Tafel, die zestig Couverts groot was, verfeheidene Zinnebeelden zag. Ceduurende de Maaltyd wierden 'ereenige Vaarfen voorgelezen, en eenige Gezangen , verzeld door Muziek Infhrumenten gezongen, en alles meteen fraayConcert befloten. Te Rotterdam vierde men , den 24 April insgelyks, zo wel de Verbintenis met den Koning van Frankryk, als de Vrede met den Keizer, door een luisterryk Feest, waar op de aanzienlykfte Lieden der Stad genodigd waren. In Zeeland gefchiedde zulks te Goes , onder anderen, mede met veel ftatie. Z. Liepen alle deeze Feesten zonder eenige ongelukken af? V. Ja, bebalvenin de laatstgenoemde Stad, A 6 ai-  ït 0*2r3,CrHTB,DS'NISSKN DER alwaar twee Heeren, van deMaa1tyd"s nagtsra:;r huis keerende, op ftraat van eenige Soldaaten vry wat aanftoot leden, zo dat een van dezelven een zwaaren houw met een Sa» bel in 't hoofd kreeg, daar wierd federd welftreng onderzoek na de Misdaadigers gedaan» doch vruchteloos. —— Ondertusfchen wierd 'er hier te Lande nog (leeds icverig gewerkt, om alle ingeflopene misbruiken te weeren,waar van de Stad Gouda-, in de Maand Janna ry een loflyk voorbeeld gaf, alwaar door de Regeering , genoegzaam met eenpaarig» heid van Stemmen bellooten wierd , ., dat 99 voordaan de Stads Ampten en Bedieningen „ aan niemand begeven zouden worden, dan ,, am Inboorlingen der Stad of haar Regts„ gebied en aldaar woonende , en aan alle „ zodaanigen welken binnen Holland geboc„ ren, aldaar drie Jaaren, of wanneer zy bui„ ten de Provinüc geboren zyn, vier Jaaren , „ en als zy Buitenlanders zyn, zes Jaaren ge» „ woónd , en hun Burgerrecht verkregen „ hadden. Dat aan één Perfoon geen twee of „ meerder Ampten zouden gegecven werden. 8 Dat  VEREENIGDE NEDERLAND 2 N. II Dat Dienstboden insgelyks Ampten zouden „ kunnen verkrygcn , fchoon de Inkomften „ van dezelven niet meer dan vierhonderd Gul* „ den zouden mogen beloopen, en mits de ,, geboren Hollanders vier, de andere Nedern landers zes, en de Buitenlanders zich acht ^ Jaaren in Gouda opgehouden hadden, en „ voor hun aanftelling hun Burgerrecht verfi kregen. Dat hoe zeer de voorrang aan „ Burgers of Inboorlingen gegeeven zoude „ worden, egter nog de lnboorlingfchap nog x eenigc voorafgaande inwooning zoude wor„ den gevorderd van zódaanige Posten, die „ alleenlyk betrekking hadden tot het beöef„ fenen van Kunften en VVeetenfehappen, of „ waar toe eene byzondcre bekwaamheid „ vereischt wierd. Dat verders niemand ee„ nig Ampt zoude mogen bedienen, dan die „ zyne volle agttien Jaaren bereikt had. Ea „ dat eindelyk, zo veel mogelyk zorg gedraa» „ gen zoude worden, dat in 't begeeven van „ Stads Ampten, Burgers boven alle anderen? n voorgetrokken zouden worden". Z. Deeze regtmaatige en heilzaame Wet zal A Z d«  *4 GESCHIEDENISSEN DER. de Burgers van Gouda wel aangedaan hebben. V. Zulks is ligtelyk te begrypen. . Mid- lerwyl was de Burgery der Stad Utrecht vry wat minder vergenoegd als de Goudfche Burgers. Ik heb u in onze Jaatfte Saamenfpraak verhaalt hoe de Ridderfchap begeerd had, dat de Publicatie der Vroedfchap van Utrecht , van den 20 December 1785. weder ingctrokken zoude worden, en niet eerder Gemagtig. den , by de hen voorgeftelde Staats CommisTie, zouden benosmen , vóór zulks gefchied was. (*) Op welk een en ander Geconfti meerden en Gecommitteerden goedvonden, weder een nieuw Adres aan de Regeerin^-over te leveren, waarby zy verklaarden, „ byzonder gelast te zyn, aan s, hunne Edel Groot Achtbaaren voor te dragen s, het volharden by hun voorig befluit , te,, vens met het afwyzen van het Voorftel van „ de Ridderfchap , door dien de Burgers zich „ oordeelden ter hanrihaaving van dit genomen ;,be- < (*) Vaderlandfche Gefchied. in 7 kort. XV. Deel. pag, a8ó.  VEREENIGDE NEDERLANDEN, „ befiuit, ingevolge van hunnen Eed ten a|. „ lerftcrkfteu verpligt te zyn, en hoopende „ dierhalven door het voorfchreven Voorfte}, „ niet in het geval gebragt te zullen worden, „ om Stads en Burgerrechten, met goed en n bloed, tegen allen die daar op toeleggen, „ voor te ftaan , zo als in zodaanig onver„ hoopt geval de volftrekte gevolgen zouden „ zyn. En wyders dat het de Regeering ge„ Heven mogte hen Copie Authentiek van het „ befluit der Ridderfchap te geeven, ten ein„ de de Burgery daar door in ftaat gefteldi 9, wierd, zo wel het noodige tot hunne Regt„ vaardiging , als tot het kragtdaadig voor„ ftaan van Stads Rechten en Voorrechten, „ aan hunne Edel Groot Achtbaare voor te „ draagen, met zodannige verdere middelen, j, als in ftaat konden zyn, om hunne Stad en „ Burgery tegen alle indragt op haare Regten „ en Voorregten, tegen allen en een ieder, „ hy mogt wezen wie hy wilde, te verzeke„ ren-". Zevén dagen laater leverden Geconftitueerden en Gecommitteerden ook een Re» quest in, waar by vcrzogt wierd de noodige fchik-  10* GE SCHIEDENÏSSEN B8ft fchikkingen te maaken , tot het opmaaken der Ojmlificatien van Kiezers, en die Burgers welken verkiesbaar zouden zyn , tot het in te voeren* Collegie van Gecommitteerden uit de Burgery, en tot het beëedigen en in gebruik brengen, van het nu vastgeftelde Regeering* Reglement. Z. Hoe wierden deeze nieuwe verzoeken der Burgery by de Vroedfchap opgenomen ? V. Op het eerfte kwam een vry gnnftig Raport , doch omtrend het laatfie wierd door verfcheiden Leden van de Vroedfchap een wei. gerend Raport uitgebragt, waar tegen zig de Heeren Eyck, van Senden en de Ridder wel: verzetten , doch vrugtcloos dewyl de groote Meerderheid der Vroedfchap niet bewilligde in het verzoek der Burgery, waar door het niet zonder rede te vreezen ftond, dat men toelei om bet befluit van den December geheel en al kragteloos te maaken. 'f e Wyk te Duurjlede had de Burgery beter deoverhand. Eene Raadplaats aldaar open • vallen zynde, vergaderde de Burgery den i8JaBuary, na dat bevorens de Trommel geroerd  V E REE NI GD B NEDERLANDEN. lf< was, in de Kerken hunne Gecommitteerden;, in hunne Kamer op het Stadhuis, van waar zy zij in de Vroedfcbaps Vergadering lieten vinden, en begeerden dat de opengevallenRaadplaats, ten eerften, zutens Vergadering* vervuld zoude worden, waar by zy te kennen gaven , dat zulks het verlangen der vergaderde Burgery als ook het haarewas-, en dat zy ver* trouwdeu, dat dit ook het verlangen der Vroedfchap zoude wezen. De Regeering hun verzoek toegeftemd hebbende, benoemden zy twee Heercn, waar uit een gekozen wierd, en van deeze verkiezing wierd de Burgery van de Puy van 't Stadhuis ten eerften kennis gegeeven. — Te Deventer was men niet minder in de weer geweest, om de Bezwaareu der Burgery op te maaken, veiTcheidene Hee* ren Gecommitteerden uit de Burgery hadden van dit alles een Raport ontworpen en opgefield, het welk door twee hunner, de Hee* ren Mr. F. A. van der Marck en Mr. //. Bosfiha, den 6 January aan den Voorzittenden Burgemeester Jordens was overgeleverd ge» worden» Devvyi het zelve, te groot is, om u in  13 GESCHIEDENISSEN DER m 't geheel meede te deelen, zal ik 'er flegts cenrge der byzonderfte verzoeken van opgeeven: Voor eerst „ dat geene Ampten, groot j, of klein verkogt, nog ook hegeeven zouden n mogen worden aan iemand die dezelvcn in „ eigen Perfoon niet bekleedden. Ten twee»i ^en • dat men de Roomschgezinden Ingeze» tenen, ten minften dezelfde Voorregten, „ als den Doopsgezinden moest vergunnen. „ Ten derden, dat geene Jonkers in de Stads *i Regeering mogten toegelaaten worden. Ten vierden, dat de Kinderen van den Prins Erfftadhouder zig niet in 't Huwelyk zouden „ kunnen be^eeven, met Koninglyke Prinsfen of Princesfen , zonder het Recht op 't Stadhouderfchap voor zig en voor hunne „ Aframmelingen te verliezen. Ten vyfden, „ dat uit de Regeering geweerd moesren worden, die geen en welken in eenige Be* ,, diening by een Vorst of Vorftin geplaatst „ zyn. Ten zesden, dat Staats en Stads befluiten door meerderheid van Stemmen ge. „ nomen, ook door meerderheid van StemtJ men vernietigd mogten worden. Ten ze. „ vea.  VEREENIGDE NEDERLANDEN. Tty v venden dat Burgers en Ingezetenen niet ., racer voor Heeren Gemagtigden te recht „ gefïe'd raogten worden. Ten agtffen, dat „ door een Wet bepaald wierd, dat de Pleit«> gedingen over Binnenlandfche Zaaken, bin* *, nen de tyd van een Jaar en zes weeken „moesten afgedaan worden. Ten negenden, s, dat zyne Hoogheid zich niet behoorde te ,5 bemoeien met het aanftellen der Regeerin„ gen in de Steden, enz. Ten tienden, dat »> de Commisfien zouden worden begeven „ door Ridderfchap en Steden, ieder in de „ haare, zonder eenige fplitfing. Ten elfden, „ dat de naam van zyne Hoogheid uit alle Gerechtelyke Aclcn ten platien Lande moest „ gelaaten worden, dewyl dit een teken van „ Oppergezag \ms. Ten twaalfden , dat de „ Ridderfchap 's Lands lasten op gelyken voet zonden moeten draagen , als de Burgers iij de Steden. Ten dertienden , dat de kleine „ Steden in haare Voorregten die zy konden „ aantoonen, herfield moesten worden. Ten ,, veertienden, dat alle Burgers en Ingezetc* „ nen voordaan niet na vreemde, maar na » Va-  90 GESCHIEDENISSEN DER „ Vaderlandfche Wetten geregeerd moeste*' „ worden. Ten vyfcienden , dat een Wet „ gemaakt moest worden , waar by elk die >, bevonden wierd, orn de Regeering verzogt „ te hebben , voor altoos van dezelve moest zyn uitgefloten-. Ten zestienden, dat de „ onbepaalde en willekeurige raagt van den Stadhouder in de Provintie van Oyerysfcl „ raogt afgefchaft worden. Ten zeventienden, „ dat het Collegie van Burger Gecommitteerden op eene wettige wyze mogt vastge» „ field worden. Ten agttienden, dat de Vry„ heid der Drukpers door eene uitdrukkelykq, „ Wet, buiten alle bepaaling gefield moest „ worden, enz. Z. Op deeze Verzoeken zouden nog al vry wat bedenkingen vallen , dewyl 'er onder zyn die, zo 't my voorkomt, van ver uitziende gevolgen konden zyn. V. De Stad Haltent in Gelderland, leverde in deeze tyd mede veel zaaken op, die elks aandagt na zig trekken. De Burgery vond goed aan de Gezworene Gemeente een Adrester hand te Hellen, waar by kennis gaven, „ dat  VE R É E N I GD S NEDERLANDEN» 2f j, dat de Burgery reeds federd meer da» „ twee Jaaren bedagt geweest zynde, op het herftellen van haare Voorregten , de ge- wenschten tyd hier toe nog wel niet gefcha. „ pen zag, maar zig egter dagt van zorge„ loosheid en onverfchilligheid te moeten be* „ fchuldigen , zo zy een oogenblik verzuimde bezit te nenncn van Regten die een tyd. „ langgedapen hadden, maar nooit weggegee,, ven waren, bedoelende daar mede de aan* 3, Helling van Gemecnslteden uit de Burgery, „ welk Rcgt zy befloten hadden weder zelve „ uit ie oeffenen» Verzoekende daarom op ,,bet vriendelykst, dat hunne Edelen en Eer,, zaamen als hunne Vertegenwoordigers aart „ zyne Hoogheid van dit hun voorneemen ken-' nis mogten geeven, en zo 'er onverhoopt door „ zyne Doorlugtige Hoogheid Gemeenslieden ,, uit de Burgery mogten aangefteld worden, „ tegen derzelver in Eedneeming te protes» „ teeren, en aan dezelven althans geen zit» „ ting in hunne Vergadering te verleenen. „ Waar tegen de Burgery beloofde in te Haan „ voor alle gevolgen, hinder of fchade die*- hun-  ±2 GESCHIEDENISSEN DER. „ hunne Edelen en Eerzaamen , uit deeze of „ alle andere zaaken, tot nut der Burgers „ aangewend, mogten voordvloeien , beloo- vende voordj alle trouwe hulp en byftand, „ die eene Burgery aan zyne braave Vertegen» woordigers kan ensmoet geeveif". Ten zeiven tyde fchreeven ook de zes Gildens der Stad Hutton aan den Prins Erfftadhouder, dat de zes gequalificeerde Gildens federd „ onheugelykc tyden het Regt gehad hadden, „ dat ieder Gilde een Geraeensman of Vertegen. „ woordiger in dc Gezwooren Gemeente had „ en deszelfs plaats, by overlyden, of anw derszius verlaaten,uit de Gildebroederen zelve „ weder aanvulde. Doch dat onverfchillig- heid en verval in foinmige Gilden dat kos-' „ telyke Voorregt federd eenige Jaaren had v doen flaapcn , en 't Eerzaame Collegie van Getneenslieden, zo uit de Gildens als Bur„ gery uitgeftorven zoude zyn , indien zyn „ Hoogheid zig dezelven niet ontfermt en de opengevallene Plaatfen van tyd tot tyd ver„ vult had, laateede intusfchen aan Gilden en 9) Burgery overvloedige tyd om de Verkiezin- » ge  VEREENIGDE NEDERLANDEN. s, ge zelve te doen. Dat de Gildens zyne ,, Hoogheid vervolgens voor deszelfs aan„ dagt, zorg en moeite onderdaanig bedan„ kende, de vryheid namen zyne Doorlugtige f, Hoogheid bekent te maaken , dat zy zig verft pügt achtten en voorneemens waren, haa9, re oude Regten te rug te neemen, en de >, opengevallen Gemeensmansplaatfen uit de „ Gildens zelve voordaan te vervullen".—Mid* lerwyl hadden de Staaten van HollandenJVestfriesland, ten opzigte der Militaire Eerbewyzen aan den Souverein,een befluit genomen,waar van de fchikking en uitvoering aan de Edel Mogende Heeren Gecommitteerde Pvaaden wierd overgelaaten, welken dan ook buitengewoon vergaderden , en deeze voornoemde Eerbewyzen va&tftelden en bepaalden. . Z. En waar op kwamen deeze Eerbewyzen uit? V. Dat ftaande de Vergadering der Heeren Staaten van Holland en West friesland, de Militairen aan niemand anders dan aan de Leden van Hunne Edel Groot Mogende Vergadering de honneurs mogten bewyzen , ea dat  ftij. C'ESCHIE DE NISSEN DER -dat geduurende de week dat dezelven vergaderden, altoos eene Compagnie Paardevolk, met den Standaard, de Wagt moest betrekken , en de honneurs als vooren, zenden moeten bewyzen. Mitsgaders dat de zogenaamde Stadhouderspoort, door welke niemand, van wat Carakter ook, buiten den Stadhouder vermogt te ryden, voordaan s geduurende der 'Staaten Vergadering, even als de andere Poorten tot de toegangen van het Binnenhol zoude moeten geopend biyven. Welk laatfte bevel welhaast gelegendheid tot een geweldig oproer -«af, waar van ik u de byzonderheden op zyn tyd'zal mededeelen. — Niet lang hier na gaf den Hoogen Raad Vonnis in de zaak van Ca* tharina Vermeine anders de Oranjemeid, welke federd eenige tyd wegens oproerige beweegingen in hechtenis had gezeten, in welk Vonnis zy m bet verzet van minderjaarigheid, door baar voor Schepenen van Rotterdam gemaakt, •bevestigd wierd, en dienvolgenss omflagen , doch voor Cutharina Mulder, beter bekend by denaam van Kaat Mosfel, liep de zaak minder gunftig af; het Vonnis door Schcpe, nen  VEREENIGDE NEDERLANDEN. <&5 nen van voornoemde Stad ten baaren voordeeIen gewezen vernietigd en verklaard dat 'er voor baar geene voorziening meer viel , zo dat zy moest blyven zitten tot haar zaak geheel afgedaan zoude zyn. Te Utrecht, daar het nog fteeds eeven onrustig bleef, was om deezen tyd door de Gecommitteerden, en Ge* conftitueerden weder een Adres aan de Regcermg dier Stad ingeleverd, het welk voornaamlyk tot een foort van Regtvaardiging diende tegen de befchuldigingen, waar mede de Ondergetekenden zig, door de Heeren van de Ridderfchap, in hun genomen befluit, bezwaard meenden te vinden. Eindigende dit Adres met de volgende bewoordingen; )t Dus „ dat U Edele Groot Achtbaaren niet zullen „ nalaaten om de Eer en Achtbaarheid van », Utrechts Burgery, tegens de zo zeer be,, ledigende uitdrukkingen van befluit des „ Ridderfchaps, op te houden en op de aller„ kragtdaadigfte wyze te verdeedigen , als „ mede door een op nieuw te herhaalene Ver„ klaaring, de Burgery te verzekeren van de„ zehe te zullen handhavenen by het Vroed XVI. deel. B „fchaps  2& GESCHIEDENISSEN DER. if fchaps befluit van den 6 Augustus 1785. ^ tegens allen en een ieder en inzonderheid M tegens alle Voordragten en inroepinge, ter „ hulpe of byfland van de flerke hand of ge* a, wapende arm , waar toe meergemeld Rid« 9 derfehaps befluit zo allerongegrondst ftrck. s, kende is". Z, Dus fcheenen de zaaken te Utrecht, lang na nog niet in orde te zyn. V. Te Dordrecht hadden de Gildens, in 't begin der Maand Maart, een Adres aan 't Collegie van goede Lieden van den Agten overgegeeven, om met den Eerften> April, als 'er nieuwe Burgemeesters moesten ver* kozen worden , deeze Verkiezing zelve te doen, zonder den Prins Erfftadhouder daar in te kennen, volgens hun Voorrecht van den Jaare 1672. Daarenboven maakten zy ook een Adres aan 't Collegie van Veertigen, dat deezen allen hunne Posten zouden nederleggen, grondende dit hun Adres daar op dat het voornoemde Collegie alleen voor den tyd van twintig Jaaren aangefteld was, en welke tyd misichicn leeds driemaal was verftree- ken.  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 2? ken. Voords dat gemelde Collegie geheel uit Burgers moest beltaan en het nu , op twaalf Perfoonen na, geheel uit Vroedfchappen feeHond. En eindelyk dat de Gildens uit de oude Voorregten konden bewyzen , dat zy bevoegd waren, om nieuwe Veertigen aan te ftellen, en het haar post was, om de NaamJysten van Vroedfchappen en Schepenen te maaken. Zeven Leden van den Oudraad, benevens de Iloofdoipcier Hemden egter niet toe om de verkiezing van Bufgemeestercn den Stadhouder teontneemen, maar vervoegden zig, in tegendeel, deswegens by eeiren zeer breedvoerigen Brief aan de Staaten van Holland. De Prins Erfftadhouder fchreef midlerwyl ook aan de Staaten , met dringend verzoek om in zyn recht van verkiezing van Burgcmeesteren te Dordrecht gehandhaaft te worden. Z. Wat befluit namen de Heeren Staaten van Holland hier op ? V. Zy befloten dat, hangende de raadpleegmgcu over die zaak, de verkiezing door hunne Edel Groot Mogenden zoude gdebie. B 2 den.  •8 GESCHIEDENISSEN DER den, gelyk in het geval van Alkmaar en Pur~ merend plaats had. De Ridderfchap van Holland had zig egter by dit befluit niet gevoegd, maar een Aantekening 'er tegen gedaan. Ten zeiven tyde wierd ook door de Gecommitteer • den der Gildens en Burgery een Verzoekfchrifc aan den Oud Raad overgeleverd, waar by zy hunne bekommering te kennen gaven, wegens de misverftancien en oneenigheden in de Provintie van Utrecht plaats hebbende en dat wel misfchien, om een einde aan deeze hoog gerezene oneenigheden te maaken, het Krygsvolk van deezen Staat zoude kunnen worden aangevoerd, het welk met alle grond, aan hun Ondergetekenden, het vreesfelyk voor* uitzigt van eenen Burgeroorlog deed duch« ten, welke yslykheden bet een ieders pligt was , door alle gepaste middelen te helpen verhoeden. Om welke redenen zy hunne Edel Groot Achtbaaren ernltig baden alle mogelyke middelen aan te wenden om het ter Staatsvergadering van Holland daar heen te brengen dat'er een befluit wierd uitgebragt, waar by het de Staaten »ogt. behaagen aan de Troepen ter  VEREENtGDB NEDERLANDEN. 29 ter hunner betaaling (taande, zodaani«ebevelen te willen doen afgaan, waar by aan alle hooge en laage Officieren en aJle goldaaten verboden wierd, te trekken naar, of zich te bemoeien met eenige gefcbillen. welke in de voornoemde Provintie van Utrecht tusfchen de Overheden en Burgeryen aldaar gerezen waren, maar integendeel zich daar van (Tip. telyk te onthouden, op boete van de hooifte verontwaardiging van hunne Ede, ^ Mogenden te ondervinden, op dat door deeze ongelukkige gefcbillen de band der Unie niet mogt worden gefcbeurd, en dus de ge» dreigde ondergang der Vryheid werden verhoed. Soortgelyke Adresfen om geen Krygsvolk ter betaaling va„ deeze Provintie (laan* de, naar Utrecht te doen trekken, zyn federd in de voornaamfte Hollandfche Steden gedaan geworden. — m V Grayenhage ge. fchiedde midlerwyl,, den 27 February, de overgaave der nieuwe Vaandels voor de HoU Uindfche Guardes te voet, op eene ple ken naar de Hoofdwagt te brengen , van waar by, eerlang, onder geleide van een flerk Detachement Krygsvolk naar de Voorpoort overgebragt wierd, waar op de menigte toen langzaam afzakte, waar door de overige Leden der Vergadering van Holland een ruimer doortogt verkregen. Z. Wat waren de gevolgen van dit fchroomelyk geval? V. De voorgemelde Hefs en nog twee anderen der fchuldigfien zyn het ten eerfren ontvlugt. De beide Heeren Gemagtigden van Dorducht,beklaagden zig den volgenden dag over deezen geweldigen aanval, in zulke bewoordingen , dat Hunne Edel Groot Mogenden be- llo-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 37 floten , voor eerst om Gecommitteerde Raa, den te mag eigen om, zoRder benadeeling der Rechten en Privilegiën der Ingezetenen, in dit byzonder geval den Gevangenen , zonder form van Proces te Recht te Hellen, en te» tweeden, om welgemelde Gecommitteerde Raaden te gelasten om naauwkeurig onderzoek te doen, naar het gedrag van het Krygsvolk, dat de Wagt op het Binnenhof gehad had, en *t welk, niettegenftaande de aan hen gegeeven bevelen, het oproer en gepleegd geweld aan de Gemagtigden van Dordrecht ni*t in tyds hadden voorgekomen. Doch liet Krygsvolk en hunne Officieren zyn naderhand verontfehuldigd geworden. Tegen Mourand wierd welhaast door Gecommitteerde Raaden een Vonnis des Doods gewezen, waarop de Vrouw van dien ongehikkigen, met haare zes Kinderen by de Leden van Staat rondging, om derzelver tusfehenkomst te verzoeken, ook leverde zy ten zeiven tyde aan de Heeren Staaten van Holland een Smeekfchrift in, waar by zy op het allerootmoedigst bad en fmeekte dat Hunne Edel Groot Mogenden , uit hoogstderzelve* B 7 Son.  33 GESCHIEDENISSEN DER Souvereine Magt, aan haaren Man de by bem gepleegde misdaad goedertierentlyk geliefden te vergeeven, de ftraf waar toe by gevonnist was, fcwyt te fchelden en aan hem Brieven van Pardon, vernietiging van 't Vonnis of zodaanige andere gunst te verleenen, als Hunne Edele Groot Mogenden, naar hoogstderzelver goedertierene edelmoedige en beroemde goedwilligheid zouden gelieven goed te vinden. Z. Die onnoosle Vrouw met haar zes Kinderen, onfchuldig aan de misdaad van haaren Man en Vader zynde, waren van harte te beklaagen. V. Den 24 Maart, wierden alle toebereidzelen tot het uitvoeren van het doodvonnis tegens Mourand gemaakt. Op het Binnenhof was het Schavot opgerecht, en de gantfche Krygsbezetting vertoonde zig in de Wapenen. Ondenusfchen deeden de Heeren Geyaerts en de Gyzelaar hun uiterfte best , om voor den gevangen Pruikenmaaker, vryheid van de doodftraf te doen erlangen , het welk hen ook gelukte, waar op de Fiscaal Luiken en de Secretaris der Staaten van Buur en den Gevangen >  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 39 gen, die zig thans in een der Vertrekken van Gecommitteerde Raaden bevond, aankondigden dat zyn Doodfbraf in die van eene eeuwige Gevangenis veranderd was.Waar op hem eerst zyn Doodvonnis, en daar na het befluit van Genade, voorgeJeezen wierd. Vervolgens bragt men hem weder naar de Gevangen Poort , alwaar hy voor de uitgeftaane aandoeningen adergclaaten wierd. Na dat Mourand nog eenige tyd op de Voorpoort gezeten had, wierd hy eindelyk naar het Tugthuis te Gouda gebragt, om aldaar met zyncn handen arbeid de kost te moeten winnen. Het Geval van meergemelden Mourand bragt welhaast de vernietiging van het gehcele, in V Graayen. haage opgereehte, Oranje Corps teweeg,Wor. dende het zelve wel uitdruklyk verboden, eenige verdere gebeele of gedeeltelyke Saame». komften te houden, waar en onder wat voorwendzels het ook zoude mogen wezen, alles opftraife, dat de Overtreders, als Verftoorer* van de gemeene Rust, ibengelyk zouden worden geftraft. De Kapitein van het zelve wierd fedcrd,volgens belluit vanGecommitteerde Raaden  10 GESCHIEDENISSEN DER den, ten eeuwigen dage uit 's Haage gebannen , en de Portier van liet zelve, voor twee Jaaren in het Tugthuis van Gouda gezet, en voords voor tien Jaaren uit Holland en West' friesland gebannen. Voords wierd Bauer ingedaagd, en aan alle Haagfche Boekverkoo» pers verboden, het uitgeeven en verkoepen van gedrukte Naamlysten van het zogenaamde Oranje Corps. Eenige tyd laater befloo- ten de Algemeene Staaten de nieuw opgerigte Krygsbenden van de Graaf de êJaillebois, van fifatka, van Hesfendarmjlad en van Steenback af te danken. Gemelde Graaf van Maillebois, leverde hier op een Smeekfchrift ter Vergadering van Hunne Hoog Mogenden in, waar by hy verzogt „ dat Hoogstdezelven, uit aanmer„ king van den yver, waare en opregte zugr, „ en een allergetrouwst aankleven , aan den „ voorfpoed en welvaart van zyn nieuw ver„ kregen Vaderland,, voor de behoudenis en „ befcherming van het welke hy altoos zyn „ bloed zoude opofferen, zodaanige gunftige 9> fchikkingen geliefden te maaken, als de Hoo„ ge Bondgenooten, van dit Gemeenebest, « naar  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 4! ,» naar hunne Souvereine Magt, zouden oordeelen naar regt en billykheid te kunnen ,, beftaan". De Prins van Uesfen Dar.nliad vervoegde zig insgelyks aan de Algemeene Sta», ten, met verzoek dat zyne Brigade, nog ee« nige Jaaren mogt worden aangehouden, en dar, zo het betaalen der Soldy aan dit Corps eenige zwarigheid zoude maaken om zyn verzoek toe te (laan, als dan de helft zyner treffelyke Brigade, die voor een der fchoonfte Manfchappen gehouden wierd, in de Staaten van den regeerenden Landgraaf zynen Oom, op halve Soldy zoude gelaaten worden. Doch een en ander was vrugteloos; de laatstgenoemde wierd zyn Verzoek afgedaan, en het Legioen van den eerstgemelden moest 's llertogcnlosch eerlang verlaatcn . en plaats maaker voor het Corps van den Rhyngraaf van Salm, het welk, niet zonder veel tegenkanting van eenige Staatsleden, nog in dienst gehouden was geworden. Z Maar hoe ging het met de Officieren van »t afgedankte Corps van den Graaf van Maillebois ? V. Dezelven wierd de keuze gegeeven, of 0 sa  42 GESCHIEDENISSEN DER om vier Jaaren Jaarweddens in eens te onïfangen en te gaan werwaards zy wilden, of gehouden te zyn de toegelegde Jaarweddens hier in het Land zelve te veneeren -■■ "-* Eer \vy tot de verdere Staatszakken over gaan, kan ik niet .nalaaten u te melden, dat 'er den 16 Maart in verfcheide Plaatfen van Holland een zulke zwaare mist viel, dat men voor de fchroomelykfte gevolgen vreesde, egter is my geen ander ongeluk , door dezelve veroorzaakt, bekend, als dat 'er 's avonds eeven buiten Amfteldam, op de Haarlemmer Weg, een Koets, waarin vier Heeren zaten, in het Water geraakte, van welken twee elendig verdronken, doch de twee anderen nog het geluk hadden van fpoedig gered te worden. —Laat ons nu weder tot andere zaaken keeren. De Burgery der Stad Hoorn had reeds eenigen tyd aangedrongen op het herftel cener vrye Regeeringsbeftelling , waar toe zy meende geregtigd te weezen, volgens een oud Voorrecht van den Jaare 1422. zy had zig dan daar omtrend met een Verzoek by de Vroedfchap vervoegd , welke den 20 Maart mee  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 4§ met elf tegen agï Stemmen befloot, haar Verzoek toe te ftaan, waar door de Burgery het volkomen Regt toegedaan wierd, om Burgemeesteren en Schepenen uit het geheele lichaam der Burgery te mogen verkiezen, zonder zig tot de Leden van de Vroedfchap te hoeven bepaalen. Ingevolge van dit alles ftelde de Vroedfchap ook vast hun befluit van den 24 January i?66. weder in te trek* ken, en den Prins Erfftadhouder dus te bedanken voer alle Recommandatie* , hoe ook genaamd , waar onder de verkiezing van de Kapiteinen der Schuttery insgelyks behoorde. Z. Dus geraakte zyn Hoogheid meest al desZclfs invloed in Noord ffoltandkwyt, V. Ondertusfchen had de Ridderfchap van de Provintie Utrecht , eenen Brief aan de Vroedfchap der Stad Utrecht gefchrecven , waar by zy haar beklag over het ingeleverde Adres der Burger Gecommitteerden en Geconftitueerden deed, met verzoek dat hunne Edel Achtbaaren in ernftige overweeging geliefden te neemen , van welke gevolgen het zoude moeten zyn, „ indien de Advifen dqr  44 GESCHIEDENISSEN DER Leden van Staat, geduurig zouden moeten worden ondergeschikt aan het oordeel van v byzondere Perfoonen, die geen de minfte „ betrekking tot de Regcering hebbende, tot derzelver onderzoek en beoordeeling op „ zodaanige wyzen , ten eenenmaalen onbe ' ,, voegd waren. Terwyl zy tevens verzog,, ten dat hunne Edel Acbtbaaren aan de Au„ tbeurs van het zelve Adres , derzelver „ verontwaardiging zouden gelieven te ken„ nen te geeven, over deeze belediging een ,, Medelid van Staat aangedaan, en in bet by„ zonder over de verregaande oogmerken , „ waar toe het relve Adres (trekkende was. „Voords betuigde de Ridderfchap, dat het „ nimmer in haare gedachten gekomen was, „ het gepleegde geweld van den 19 en 20 De,, cember des voorgaanden Jaars, op rekening „ van het geheele lichaam van Utrechts goede „ Burgery te ftellen, zo als zy niet duister- lyk befchuldigd fcheenen te worden in het „ Advis van.bovengenoemde Gecommitteerden „ en Geconftitueerden , als zynde te zeer overtuigd , dat een groot gedeelte dier  ' VEREENIGDE NEDERLANDEN. 45 *■» Bln'êery5 "iet gewoon om zich door beloften van allerhande aart, noch door uitge» da§te befchuldigingen van Regenten en Le» den van Regeering te laaten verleiden, maar gewoon om de wettige Regeering te eer„ biedigen, en niet meerder te verlangen dan s, dat de noodige verbeteringen en herftellen , n op eene wettige en regtmaatige wyze wier„ den daargeftelt, verre af was van het ge„ pleegde geweld op de voorgemelde dagen goed te keuren, maar integendeel het zelve » in hunne harten afkeurden en verfoeiden , ,, en zo maar vryheid van fpreeken hadden, „ zulks openlyk getoond zouden hebben". Hier by voegden de Heeren van de Ridderfchap nog, „ dat zy niet verwagt hadden dat » Geconftitueerden en Gecommitteerden door ,, derzelver opentlyke goedkeuring van al het ,, voorgevallene op die dagen, het zelve voor „ hunne rekening en voor rekening der Bur„ gery zouden genomen hebben, en daar door „ zelfs de blaam op de Burgery gebragt,waar s, mede zy de Heeren van de Ridderfcbap zo „ zeer ten onrechten hadden kunnen goed* vin*  4.6 GESCHIEDENISSEN DER „ vinden te befclmldigen". Eindigenden deeze Brief met eene betuiging van vastelyk gezind te zyn, de waare belangens van het Vaderland en van hunne Provintie, ingevolge hunre verpligting, naar al hun vermogen te blyven behartigen , zonder door esnig eigenbe4ang, gunst of haat, ofte door bedreigingen, van wie het ook zyn uiogte, hen daar van te haten aftrekken. Z. Hoe wierd deeze Brief by de Vroedfchap van Utrecht ontfangen ? V. Dezelve vond goed bovengenoemden • Brief, Commisforiaal te maaken en wees tevens het verzoek, door Geconftitueerden en Gecommitteerden by hun voorig Adres gedaan, van de hand. Deezen zaten inmiddels niet ftil, maar verdedigden zich by een nader Adres aan de Vroedfchtp , tegens de Befchuldigingen van de Ridderfchap, met bygaand verzoek dat het hunne Edel Groot Achtbaaren behaagen mogte, door eene nieuwe herhaalde verklaaring, de Burgery -te verzekeren, dezelve te zullen handhavenen tegens allen en een ieder, en inzonderheid tegens alle voordrag-  VEREENIGDE NEBERLA ND EN. 47 dragten en inroeping ter hulp of byftand van den fterken hand, of gewapenden arm, devvy! aan gemelde Gecommitteerden en Geconftitueerden berichten ingekomen waren, als of eenen aanflag op de Stad Utrecht gefmeed wierd. De Vioedfchap ftelde kort daar na, aan gemelde Heeren drie Vraagen in Ge' fchrift ter hand, om te beantwoorden, voor eerst: Wat men yerjlond doer de opgegeven te dugten onheilen en verrassingen ? Ten tweeden : Op welk Fundament men dezelve had kunnen geèyen t En ten derden : Wie de Schryyèrs waren dier cpgegeeyene Berichten ? Op welke -Vraagen geantwoord zynde, ver20gt men Heeren Burgemeesteren tegen alle opfchuddingen te waaken, terwyl een groot aantal Burgers zig onder elkander verbonden, tot het bezetten en bewaaken der Poorten \ des nagts, om daar mede te gemoet te ko' men aan de Wagtdoende Schutters, om de*" zeiven niet te verpligten tot het doen van dubbele VVagten. Z. Maar naderde de tyd niet intusfeben dac  4* GESCHIEDENISSEN DEK. dat het Nieuwe Regeenngs Reglement zoude ingevoerd worden ? V. Ja, het was den 20 Maart» dat de daadelyke invoering van het zelve te gemoet wierd gezien. De Compagnien waren op last van den Raad, dien dag, 's morgens om half negen uuren, op haare Loopplaatfen in de Wapenen gekomen. Zo dra zy by elkander waren , deeden zy een Voordel aan hunne OlTicieren, houdende dat zy zig a'daar bevonden ter invoering en beëediging van 't Reglement , verzoekende daarom dat eene Commisfie aan den Raad wierd benoemd, om 'te verzoeken dat de Hoofdman of een van de Officieren gemagtigd wierden , de Compagnien in den Eed te neemen, en dat ook daar toe Volmagt wierd verleend op een of meer Raaden. Ten half tien uuren bevond zig de Commisiie uit ieder Compagnie aan het Stadhuis, onder het geleide van twee gewapende Schutters. Zo dra den Raad ten tien uuren bysenkwam, bevonden zig die agt Commisfien in de Gerechtskamer, en gaven bunnen last Schriftelyk aan dezelven o^er. Wel-  V È R E E N I G D R NEDERLANDEN. 4<» Welgemelde Raad raadpleegde hier over roe omtrend twee uuren des middags , wanneer door eene Commisfie uit de Vroedfchap, beftaande uit de Heeren Eyck, Daunis e» Abbema, benevens de Secretaris Keuver, aan de Gecommitteerden van de agt Compagnien , de Verklaaringen van negenentwintig Raaden wierden overgeleverd, behelzende ieders af. zonderlyk antwoord, siegts elf van deeze Vcrkiaaringen wierden door de Burgery goedgekeurd , waar op door de Compagnien, na e enige regenftribbelingen, voords ter afdoening van deeze zaak aan haare Gecommitteerden eene zeer breedvoerige Verklaaring wierd overgegeeven , (trekkende tot daadfyke invoering van het Reglement, welke ook onmiddelyk aan den Raad wierd medegedeeld. Ten zes uuren des avonds, liet den Raad weder door eene Commisfie aan de Gecommitteerden der Compagnien verklaaren, dat' alle de aanwezig zynde Leden by hunne gegevene verklaaring bleven volharden, met verzoek om zulks aan de Compagnien bekend te maaken, gevende ten dien einde verlof aan de Compagnien van xvi. ufiEt. r u zig  gO GESCHIEDENISSEN DER zig naar de Neude te begeeven, en bun antwoord aan den Raad daar op te geeven. De agt bovengenoemde Compagnien maakten egter hier in zwaarigheid, ten zy den Raad vergaderd bleef, het welk toegeftaan zynde begaven zig de Compagnien naar de Neude, en het lang wagten moede wordende , drongen toen aan dat, ter invoering van het Regeerings Reglement, de elf Raaden hunne Verklaaringen met Eede bevestigden, en dat alle de Schutters, Wagtvryen en Uitkoopers, op het zelve Reglement nog denzelfden avond in den Eed genomen zouden worden. Ondertusfchen liep het aan tot negen Uuren, wanneer aan de vergaderde menigte, door eene Commisfie uit de Vroedfchap verklaard wierd, dat dezelve het beëedigen der Verklaaringen aan die Heeren had overgelaaten, welken daar toe bereid waren. De Compagnien benoemden hier op twee Officieren, om ten hunnen overftaan , by de beëediging tegenwoordig te zyn , het geen tóen , in de Groote Raadkamer , des tavonds, ten half tien uuren verrigt wierd. j Z.^Maar welke Heeren (waren ,.het| die den Eed  XVI.B.Pl.IIX. BE VHOEJÏSCHAP TE TTTEECHT BEEEDIGT HET OTEtTWE këgeeexn&s he&lement.   VEREENIGDE NEDERLANDEN. 5I Eed op het Regeerings Reglement afleid, den. V. De Heeren van den Bogaard, Eyck , van Senden, Daunis, de Ridder, Mbema, Smisfaart, van der Meiden, Tvoi, van Haaf. ten, Barmanen van Dam. De Oud Burgemeester Berger, was, uit hoofde van onpas, ylibeid met tegenwoordig, doch met zyne Verklaaring wierd mede genoegen genomen, ook becedigde hy dezelve >s anderen daags ten Zyncn Huize. Voords had de Heer de Leeuw zulk eene fterke Verklaaring gedaan, dat de Burgery oordeelde 'er insgelyks genoegen mede te kunnen neemen. Na het afleggen van den Eed, begaf de Commisfie zig naa" de Neude, en nam de aldaar vergaderde Compagnien insgelyks den Eed af, 2ynde ee„ . zeiven reeds in de groote Zaal op het Stad huis , den Eed afgenomen. Na dit alle* wierden de Compagnien eindelyk ontflagen ! het welk ten half elf Uuren des fchiedde .n. dat zy van morgens te„ actc Uuren, ui een zeer ongunffig Weder vin C * Wind  51 GESCHIEDENISSEN DER Wind en Sneeuw , in de wapenen geweest waren. Z. Was het nieuwe Regeerings Reglement te Wyk te Duurflede, op dien zeiven dag ook beëedigd geworden ? V. Ja. De geheele Burgery was dien dag mede, voor her Stadhuis onder de Wapenen, terwyl de Regeering en het Collegie van Ge» committeerden vergaderd was. Zes Raaden deeden plegtig den Eed, doch de overigen weigerden plat uit zulks te doen , en fchoon de Burgers ernftig op afdoening indrongen, bleven de weigerende Regenten egter by hunne weigering volharden. De Burgery begerde ondertusfehen niet te vertrek» keu, tot dat eindelyk de ftellige verzekering kwam, dat de aanwezende Leden den volgenden dag weder op het Stadhuis zouden verfchynen, ook werkten de dringende Verzoeken der Gecommitteerden by de Burgers zo veel uit, dat dezelven in het aanblyven der Vroedfchap , hoewel onder eenige bepaaling Itemden, en voornaamsn den volgen» den  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 53 den dag weder te rug te komen. Tcrwvl men ondertusfchen alle oogenbükken de tyding des uitflags van Utrecht venvagtte, liet men niets onbeproefd, om de weigerende Raaden tot andere gedagten over te baaien, doch vrugteloos, en een belegd mondgefprek liep mede vergeefs af, dewyl die Heeren begeerden , voor zy den Eed deeden eerst door de Voorftemmende Leden, met medewerking van den Stadhouder, van hunnen ouden Eed ontflagen te worden. De onzekerheid van hot lot der Stad Utrecht, baarde ondertusfchen by de Burgers vry wat verflagenheid, en de vreeze dat ook den volgenden dag vrugteloos zoude kunnen afloopen , vermeerderde by veelen de gisting zo flerk dat men het befluit vormde om niet uit de Wapenen te gaan voor dat 'er volkoomen aan hunne begeerte voldaan was. De volgende Dag gekomen zynde vergaderde de Burgery op „ieuw voor bet Stadhu,s,daar het eene Uur vast her andere volgde, zonder dat de weigerende Raa. den van gevoelen veranderden. Men vorderde toen van den kant der Burgers, dat het Réi C 3 , * gle-  54 GESCHIEDENISSEN DER glement door de weigerende Raaden beëedigd of zy van hunne Raadsplaatfen vervallen verklaard zouden worden. Ondertusfchen was 'er gunftige tyding van Utrecht gekomen, waardoor de Burgery opgewekt wierd, om nu daadelyk afdoening te vorderen, en daar op wierden de Raadsplaatfen open gevallen verklaard, en tot de vervulling derzelven beflooten, waar op de drie Raaden de Bruin, de Ruiter en y*t% Barne genoodzaakt wierden, hunne Stoelen te verfaaten. Vervolgens deed de Regeering de verkiezing van twee nieuwe R.aaden afkondigen , welke afkondiging met een driewerf Hoezee door de Burgery beantwoord wierd a die toen na nog eenige plegtighcden bedankt Wierd. Z. Hoe wierd dit gedrag der Wykenaars by de Heeren Staaten 's Lands van Utrecht opgenomen ? . V. Zeer euvel, gclyk gy ligt kunt denken. Alihans zy vei klaarden eerfrng de uitzetting van de zes Heeren Raaden, en de aanftelling tg beëediging van anderen in hunne plaatfen, te verwerpen en te houde» voor geheel weder-  VEREENIGDE NEd'eRLA. n'D E n» 55 derregtelyk , nietig en van onwaarde , en befloten dat dezelven in de wettige bezitting hunner Raadplaatfen zouden worden gehandhaaft, wordende voords aan de Perfoonen in hunne plaats aangefteld , verboden eenige daad van Rcgeeringsgezag te oeffenen , op boete van hunner Edel Mogende hoogde verontwaardiging, enz. — Terwyl dit alles in de Provintie "van Utrecht was voorgevallen , hadden *er in Friesland mede vry wat onlusten plaats gehad, en vooral te Leeuwaarden, alwaar den so Maart het nieuwe Stads Regeerings Reglement, door de Staaten der gemelde Provintie, aan de Vroedfchap en verdere Regeerings Leden dier Stad ter hand gefteld zoude worden. De Regeering 's namiddags ten half drie Uuren op het Stadhuis vergaderd zynde , begaf zig , op eene plegtige wyze en voorgegaan door de vier Stads Bodens» naar. het Collegie der Edel Mogende Heeren Gevolmagtigde Staaten alwaar zy zeer deftig ontfangen wierden , en door den Voorzittenden Heer Rengers van den ouden Eed ontilagen, en op het nieuwe Reglement weder onder den Eed genomen. C 4 Drie  56 GESCHIEDENISSEN DER Drie Leden der Vroedfchap egter, naamenlyk de Heeren van Altena , Balk en Mr. Qmdo* bleeven weigeragtig den nieuwen Eed te doen, doch 't welk van dat gevolg was dat zy ten eerften hunne Posten verlooren. Hier op gingen de btëedigde Heeren van de Magiftraat en Vroedfchap, weder in dezelve Orde naar het Stadhuis, terwyl de Militaire Hoofdwagt hen met de gevvoone' Krygseerbewyzen plegtig begroette. De Bevelhebberen nu mede op het voornoemde Stadhuis gekomen zynde, alwaar zy faaingeroepen waren , wierden ook aldaar door de Regcerirg, uit naam der Edel Mogende Heeren Staaten , van den ouden Eed omrijgui, en na voorleezing van het nieuwe Reglement insgelyks 'onder den Eed genomen. Doch zes Vaandrigs weigerden den Eed te doen, welken dus ook, ten eerften van hunne Posien ontflageu wierden, voords wierd het nieuwe Reglement ianftonds van de Pnye van het Stadhuis, afgekondigd en algemeen bekend gemaakt, het welk een groote 'vreugd aan de Burgers van Leeuwaarden verwekte. Z. Was.  VEREENtCDE NEDERLANDEN. 57 Z. Was 'er in Gelderland omtrend deeze tyd ook riet eenige beweeging? V. Ja, de Regeering vzw Arnhem bad goedgevonden in 't begin van April zes Hoplieden ophec Stadhuis te ontbieden, en ben, ten op. Zigte van de voorjaars Wapenhandeling, bet volgende voor te fteüen: „ Met niet meer dan vyf Man ter Poort uit te gaan. In de Werken op de plaats,totWapenhandel gefchiktjby een te komen. Na 't eindigen der Wapenoefening, op dezelfde wyze naar de Stad te keeren. O een Wyn noch flerke Dranken op die plaats te gebruiken. En niemand tot den Wapenhandel toe te laaten, ten zy hy zynen naam alvoorens op het Stadhuis had laaien optekenen", Dit Voorftel was zeer weinig naar de zin der Hoplieden , waarom het zelve ook door hen van de band gewezen wierd. Veroorzaakte deeze zaak vry wat beweeging onder de Burgers van Arnhem , niet minder gaf zulks hee befluif der Regeering ten opzichte van zeker Nummer, van bet berugte Weekblad, de Post yan den Neder~khyn, waar in hunne Edel Acnebaaren te kennen gaven , dat zy met da hoog» c 5 fte  53 CE SCHIEDENISSEN BHR ile verontwaardiging gelezen hadden , zeker Gefchrifc in dat Dagblad genaamd: „ Aan„ ppraak aan eene openlyk onregt doende Re„ geering, waar by zy op eene ontegtmaati„ ge wyze wierden behandeld, en op geheel valfcbe en onwaaragtige Voorgeevens en on„ derftellingen , van niets minder dan gepleeg. „ de onregtvaardigheid wierden befchuldtgd, v 't welk, vloeiende uit de pen van een las5, terzieken Sehryver , met geen ander oog„ merk fcheen ingerigt te zyn, dan eensdeels, „ om de Gemeente te misleiden , en twist en „ verwarring in de Regeering te veroorzaaken, en anderdeels, om was het mogelyk de Burgers en Ingezetenen van Arnhem te„ gcns haare Regenten op terokkencn, en een 3, mistrouwen tegen derzelver bellier van Jus„ titie in te boezemen, en dus doende aan te „ moedigen om aan hunne wettige Overheid „ de billyke Agting en eerbied, aan hen versi fcliuldigd te onttrekken, en meer dan eens „ ondervonden hebbende hoe bczwaarlyk het „ was, om zodaanige Auteurs en naamlooze y, Schrjvers van d:ergelyke Libellen, dewel- », ken  VER-.ESrNI GBE NEDERLANDEN. & » ken niet anders dan als Verftoorers der Al» gemeene rust en pesten in liet Gemeenebest „ konden aangemerkt worden, na te fpooren en te ontdekken, hoe zeer zulks ook tot 9, behoudenis der Ecndragt in de faamenlee. ,, ving zoude te wenfchen zyn , midsgaders „ hoe vrugteloos het meermaals bevonden ti wierd, om zelfs zulke eerlooze Gefchriften „ te doen herroepen, zich daar door in de „ noodzaakelykheid gebragt zagen, om door „ andere middelen hunne verontwaardiging „ over diergelyke en in 't byzonder overeet „ genoemde kwaadaardg en lasterlyk Gefchrifr „, en deszelfs eerlooze Schryver of Autheur „ aan het Publiek te hetoonen. Vindende „ dierhalven goed om dit vuil en oproerig Li„ bel, als onwaardig om door het daglicht „ befchouwd,en in de faamenleeving gedoeld „ te worden, openlyk , voor zo %eel het „ daar in oproerige betrof, op een daar toe „ opgerigt Schavot, door des Scherprechters „ handen , tot asfche toe verbrand zoude „ worden". Dus wierd ook op een daar toe C<* op.  6b GESCHIEDENISSEN "DER opgerigt Schavot, zo als in 't befluit gemeld was, dit Papier, in het bywezen van den Onderfchout en zyne Dienaars, den April-, openlyk verbrand. Z. Welken waren de uitdrukkingen in dat Gefchrift, waar op de Regenten van Arnhem het wel het meest gelaaden hadden;' en welken zekerlyk juist niet van de vrieridelykfte geweest zullen zyn? V De Regenten waren in hetzelve aange fp rok en als ontmenschten , waarom* „ trend het bedenkelyk was of *er nog wel „ eenigen indruk van het ontzachlyk Opper„ wezen by hen huisveste, als Perfoonen die tegens Eed, Pligt en Gemoed voord voeren „ onregrvaardig te handelen, van wier handen ,, deonnoozele Kinderen van eenen gruwelyk „ vermoorden Vader eindelooze ftoffen zouden „ vinden het geftonte bloed re eisfchen. [ Dit „ zag op eenen moord door eenige Soldaaten „ aan een Arnhems Burger voor eenigen tyd „ gepleegd , en waar van h gerucht liep dat t) de Daaders of ongeftrafc bleven of los ge-  rTi.B.pl-.iv. 'I VKHBBANJÏEN VAN DEM" POST VAN BEN KEDERRHYH TE AROTEM.   VEREENIGDE NEDERLANDEN. 6t „ fttaterê waren] als Regeerders die fpotferc „ met de kfagten van onfchuldiien, doch die i, te becven hadden voor de regtvaardige „ wraak van een vertoornd God, en van een „ jammerlyk getergd Volk, welk haar einde,, lyk verpletteren zoude , zo dat 'er niets „ van haar na zou blyven, dan de vervloe„ king van haaren naam en de veragting van „ haar rampzalig nakroost". Wordende ook voords befchüldigd handdaadig te zyn, „ aan „ het worgen der wraakroepende gerechj, tigheid , en als lafhartige fkiaven meer„ der te beeven , voor een bulderenden „ Volksverdrukker dan voor den God van „ Nederland", en diergelykp Uitdrukkingen meer. Zi Het was voorzeker niet te verwonderen, dat dit zeer ernftig by de Arnhemfche Regeering werd opgenomen. V. De Regeering van Arnhem , ' fchreef ook welhaast eenen Brief aan de Matraat der Stad Utrecht, om den Uitgeever van het meergemelde Tydfehrift gerechtelyk af te vraa. C ? gen*  «5z GESCHIEDENISSEN DER gen, wie Hem dat Stuk had toegezonden,, ten. einde tegens de Schryver en Zender van het zelve, volgens de Wetten tegens de lasteringen, voor denHovevan Gelderland, eisch té kunnen doen. Zeor weinig egter dagten de Heeren van Arnhem dat de Schryver van de meergemelde berugte Aanfpraak in de Post van den Neder-Rhyn, zig openlyk zoude hebben durven bekend maaken, het welk egter eenige weeken laater gefchiedde, wanneer3 de Rentmeester van 't Wulebrords Collegie; P. >t Hoen, onbefchroomd in de Nieuwspapieren liet zetten , dat niemand anders dan by deOpfteller en Schryver van dezelve was, in Hfwagting welke Actie tegen hem door de Regeering der Stad Arnhem zoude ondernomen worden. Terwyl dit alles te Arnhem omging had haare Hoogheid , de Prinfesfe lou'fa, eenigfte Dochter van den Prins Erfstadhouder , in de Hof Kapel op het Loo den 10 April opentlyke en plegtige belydenisle gedaan van den Hervormden Godsdienst, en Wierd dus als Lidmaat der Hervormde Kerk, d ooi*  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 6} door den Hofprediker, den Heere Guicherit aangenomen, in de tegenwoordigheid van haare Doorluchtige Ouders, en ten byweezen van eene grootc menigte Lieden van allerhande Staat en Ouderdom. — In de naby gelegene Stad Elburg, waren ondertusfchen de oneenigheden en verbitteringen zo ver geloopen, dat dezelven tot daadlyke ongeregeldheden «vergeflagen waren, zo dat verfcheidene onrustige menfehen zig niet ontz;en hadden , zo op de Straaten als aan de Huizen der Ingezetenen, allerhande overlast en baldaadigheden te bedryven , en des nachts , aan verfcheiden Huizen de Glazen in te flaan, om alle welke fchandelyke daaden te verhoeden , de Regeering van Elburg niet alleen eene fterke Publicatie uitgaf, maar ook den Burger Krygsraad beval om zulke fchikkingen te maaken, als nodig zoude oordeelen te behooren, om de rust en veiligheid binnen de Stad te bcwaaren. Gelastende verders om de Overtreders van hunne heilzaame voorziening, te vatten en op het Stadhuis in bewaaring te brengen, ten einde  64 GESCHIEDENISSEN DER' de tegen dc zodaanigen zulk regt te kunnen vorderen, als naar toedragt der zaake bevonden koude worden te behooren — De Raadpenfionaris van Bleyswyk omtrend deze tyd onpasfelyk geworden zynde, wierd in de Vergadering der Heeren Staaten van Holland-, den 26 van de bovengenoemde maand beflooten, het Raadpenfionarisfchap, ad interim te doen bekleeden door den Heer C. de Gyzelaar, Penflonaris der Stad Dordrecht, hoewel niet zond*r hevige tegenkanting der minderheid in de Staatsvergadering. De Heeren Leden van de Ridderfchap beweerden, dat deezen Post in een diergelyk geval , aan derzelver eerfte Lid toekwam, doch de Meerderheid riep het Reglement van den Jaare 1715 in » volgens het welke de voornoemde Post, door de Penfionaris van de oudfte Stad moest waargenomen worden. TA G-  TAGïIGSTE GESPREK. N H O U D. Brief van de Regeering yan Rotterdam^ aan de Staaien yan Holland. Brief yan de Vroedfchap hier tegen. Bef uit der Staaten in deeze zaak. Oneenigheid oyer het zelve in de Vergadering. ï'ernietighg der Oude Schutiery te Rotterdam. Vervolg der Oneenigheden in de Provintie van Utrecht. Brief yan de Staaten van Utrecht aan die yan Holland. - Onlusten te IVyk te Jjuurfude. i Voor fel der G< meerite te Deventer. Gevolgen yan het zelve. Pleglige oyergaaye der Schantfcn Lillo. m Lief'.  66 GESCHIEDENISSEN DER Liefkcnshoek aan de Commisfarisfen van den Keizer. ■■■ Verbod te Zutphen wegens het tekenen van Requesten. Gefchlllen deswegens. > De Lutlicrfche Predikant Berg geraakt in ongelegenheid. —— Ver* zeekfchrift aan de Gezworen Gemeente van Hattem. —— Verdeeldheid te Elburg wegens de Publicatie der Staaten van Gelderland.— De Keizer van Marocco, bied den Staat de yrye Vaart ep de Hayen van Larrache aan. Uit keering aan de Leden van den Gewezen Hoogen Krygsraad. ■ ■■ Verzoek van den Generaal de Malllebois — ■ De Prins Erfjladhouder beklaagd zich over den Hoofd Officier van Rotterdam. Verde* diging van den Hoofd Officier. De Baron van Haaften vertrekt als Gezant naar We enen. Vergadering van eeni- ge Burger Corpfen te Leiden. Kort Berlgt van den gewaanden Prins van Al. banien. ———• Beweeging te Wyk te Duur* Jïede. ■ Vonnis tegen de Friesfche Pre» dihant Bulthuis. - Brief van de Re. geering van H-asfdt, nopens''t Regeerings  vereenigde nederlanden. 67 Reglement. Oprigting yan een Ge» nootfchsp te Thlcl wegens het begraven bulten Kerken en Steden. Onlust te Dordrecht. Beweeging in *s Graven» haage. Vertrek der Commisfarisfen van de Staaten yan Holland uit Rotterdam.— Beweeging in deRoomfche Kerk aldaar.* — Komst en Verblyf der Stadhouderlyke Fawille in Zeeland. — Voorzorg te Hattcm en Elburg — Bef uit der Staaten van Hol. land wegens het Commando in 'j Haage. — Voor fel der Regeering yan Jmfleldam tot affchafmg der Gewapende Genoolfchappen.— Plegtige Feestviering van de Ihnderdyyftigfle Verjaaring der Utrechtfche Aiademie, °~ Voorzorg te Wyk te Duurf ede. Weder, zydfche Overdragt yan eenige Plaat zen i» 't Land yan Valkenburg. Vader. Dat de oneenigheid rusfchen de Leden van Regeering in onsgefolterd Vaderland nog bleef voordduuren , bleek, omtrend deezen tyd, te Rotterdam zeer duidelyk, 2hvaar, op den  63 GESCHIEDENISSEN D E R den 5 April, de Burgemepstercn P. Bogaard, T. van Mphen, P. J. van der Goes en J'i H Vingerhoed, zig, zo voor hen zeiven ? als voor nog vyf Leden van de Vroedfchap, zynde de Heeren P. Gevers, J. P. Bogaard, J. J. Elzevier, J. Recpmaaker en c?. van Hoogflraaten, by eenen Brief aan de Staaten van Bolland vervoegd hadden, met verzoek van eene buitengewoone Voorziening van den Souverein , tegens de aanftaande verandering der Regeering aldaar , om alle gevreesde regeeringloosheid en verwarring, by de op handen zynde gewoonlyke Magiftxatuur verandering, te verhoeden en dus zo wel het regt van beuoeqiing als dat van verkiezing te doen rusten , met verder verzoek dat de verandering der Regeering binnen haare Siad, voor dit Jaar, by direcle aanftelling van Hunne Edel Groot Mogenden zoude gefchieden. De Staaten van Holland bragten hier op een Rapport uit waar by Hoogstdezelven beflooten voor deeze keer de Benoeming van Vroedfchappen , Burgemeesteren en Schepenen zelve te doen , en de Verkiezing daar uit aan den Prins Erfftadhouder  VEREEN! Gï)E NEDERLANDEN. 6> der over ie laaten , met die voorbehouding eg. ter dat het Recht van Benoeming einVerkie. zing zoude worden verftaan gebleven te zyn, 'm zyn geheel en onbenadeeld, en zonder 'dat door het zenden der Benoeming aan zyne Door. lugtig. Hoogheid i verfhu.1 zouden kunnen worden by Hunne Edel Grooc Mogenden, iets befhscbt te zyn tegen de meening van die Le dender Vroedfchap, welicen dachten dat het Recht van Verkiezing aan welgemelden Vorst met toebehoorde. De Vroedfchap van Rotter, dam was nogthans met dit Rapport zo wein.V te vrede, dat zy welhaast ook eenen wydloopi! gen Brief aan Ridderfchap en Steden vmHolland zond, waar by dezelve zig over dit alles zeer beklaagde en aanmerkte dat de te maakenebe. noemmg, door Hunne Edel Groot Mogenden onbeftaanbaar met haare Rechten en Voor' rechten was en dat zy die tevens ook als een inbreuk op de Rechten en Voorrechten van alle de Steden en Leden der Souvereine Ver«a"dertng aanzagen, waar door zy genoodzaakt waren dit Raport van de hand te vvyzen, hen daar op verhalende dat Ridderfchap en Ste. den  70 GESCHIEDENISSEN DER den met hen wel zouden willen faainenftemmen tot het heilzaam oogmerk om de Rechten van hen en hunne Medeburgeren ongefchonden te bewaaren, zonder toe te laaten dat aan dezel. ven het onherftelbaar grief wierd toegebragt, als'er in het buiten ftaat ftellen of doen flaapen van haare wettelyke Voorrechten zoude gelegen zyn, en dat Hunne Edel Groot Achtbaaren daarom derzelver Gemagtigden ter naast koomende Staatsvergadering geliefden te gelasten , dat gedeelte van het Rapport der Staaten , houdende dat de Benoeming door Hunne Edel Groot Achtbaaren zelve zoude worden gemaakt, van de hand te wyzen. Z. Hoe liep deeze zaak ter Staatsvergadering af? V. De Heeren Staaten namen, met negen Stemmen, tegen negen Stemmen, een befluit overeenkomftig het bovengemelde Rapport. De Ridderfchap benevens de Steden Dor* drecht, Haarlem , Lelden , Gouda, Schoon* hoven, Alkmaar , Munnlkkendam en Purme* rend waren voor het Raport, terwyl de Steden Delft, Amfleldam, Rotterdam, Gorin- chem9  VEREENIGDE NEDERLANDEN> ?f ^f*Sf*j- Edam IL f 2,2 tegen hCt 2e,ve verklaard «adden, hebbende de Stad Hoorn zig in dce. ze Raadpleeging niet ingelaaten. Ondermaichen was 'er vry wat verdeeldheid van «. voelen over de wyze van befluiten geweest. Inzonderheid rees tusfchen de toen ianwezïg zynde Leden der Ridderfchap , verfchil of het Advis van die Heeren die ten dage van het UKbrengen van het meergenoemde Rapport daar m daadelyk ingeftemd hadden, nadeTand p eegtng over dat zelfde punt weder herroe. Pen konde worden, doch men begreep eindelyk, dat de aanwezende Ridders bevoel ^ren, om zig met een uitgebragt Rapport te vereemgen, zonder dat naderhand door eene Meerderheid weder anders geftemd konde worden. — Midlerwyl hadden de Heeren Ge. committeerden der Staaten van Holland, welken zig nog te Rotterdam bevonden, met de Heeren van de Wet een Plan ontworpen, tot vermetigmg van de tegenwoordige en olZ tm£ van eene nieuwe Scbuttery, in gemelde Stad,  7ü GESCHIEDENISSEN D E tt Stad. Ingevolge van dit Plan zouden geen Regeerers der Stad daar in als Officieren worden toegelaaten. De Meerderheid der Vroedfchap verzette zig egrer lterk tegen deeze hervorming, en klaagde 'er zelve over by de Staaten, doch vrugteloos, dewyl het Plan door' ■welgemelde Heeren Staaten, met tien, tegen negen, Stemmen goedgekeurd, en vervolgens ter uitvoer gebiagt is geworden. —— Laat ons nu zien wat intusfehen in het ontroerde Utrecht was voorgevallen. In de Vroedfchaps Vergadering der Stad Utrecht, welke den 3 April gehouden wierd, waren hevige Gefchillen ontftaan wegens het voorgevallene op den zo Maart laatstleden , dewyl veelen der toen tegenwoordig zynde Leden het verrigtte op dien dag als nietig en van onwaarde befchouwden, waar tegen weder andere Leden hunne aantekeningen deeden. Ter zeiver tyd verzogten ook agt Luitenants der Burgery hun ontflag, doordien zy zwaangheid maakten om den Eed op het nieuwe Regeerings Reglement af te leggen, weik ontflag hen ook ten eerilen gegeeven wierd. Voords kwamen de Offi.  VEREENIGDE NEDERLANDEN. U Officieren der Scinntery, die hec voorgemelde Reglement bezworen hadden, overeen om geregelde byeenkom^cn te houden , ten einde over de zaaken, de Sctateery-betreffende, se, Eaamentiyfc te raadplegen en te beiluiten, °DC Staaten ^Utrecht vonden Mdertusfcben goed eenen uitgeftrekten Brief aan die van te fchryven, ten óp%« van het verzoek van laatstgenoemde Provintie aan den kapitein Generaal van geen Militie ter bem. Hg van Holltmi&zmte, imr utrac&m „. d^n m welken Brief bunne Edel Mogenden ^^^mu^m* ontroering te heb" befl kt,nnen zic»> ^ eene der zeven Sou- * Hf GCWeSteU ^ h;'d geoor- „ dedd, om over de Müiae van deezen " S7 tC bikken, en de Kapitein Generaal te verzoeken en te gelas:e„, die aan » eene mede Souvereine Provintie niet ' laaien volgen. Welk een denkbeeld, [vroel mm* Hunne Edel Mogenden verder] zullen » wy moeten maaken van de Unie, die dee„ ze zeven Proviiuicn, elk in de haare,voor „Souverem erkend; van de Unie die del AVI, D£ ÏL. rj I«e-  74 GESCHIEDENISSEN DER 4 Leden verpligt van alle byftand te verlee" nen? Welk denkbeeld zullen wy ons maa" ken van bet Algemeen Defenfiewezen van " den Staat, volgens hetwelk alle Jaaren het „ geen tot het algemeen belang geoordeeld „ word, by eene verdeeling ten laste der " Bondgenooten , word gebragt na dat elks ^ vermogen mede brengt; indien een deezer " Bondgenooten de byftand van de gemeene " magt^van den Staat aan zyne meede Bond* " genooten zal mogen weigeren, en deswe" gens aan den Kapitein Generaal verzoek * doen, van NB. eenige Militie tot hulp, hand. haaving of behoudenis der wettige Regeering " en gezag der overige Bondgenooten niet te '* doen trekken, terwyl zodanig Bondgenoot zig '\ zelfs daar van, tot zyn voordeel, in zyn 'l eigen boezem komt te bedienen? Een wyze 1 van handelen, [zeiden Hunne Edel Mogentlen verder] uitdrukkelyk aanloopende te- * gen alle pligten van het Bondgenootschap " en waar in wy hier niet dieper willen wee? " deilj nog alle gevolgen daar van alhier bree- * der'ter neder Hellen, dezelven aan Hunne „ Edel  "ff Gro,ot nadere overvveeE„, „ B» overlatende. E„ fcboon de " S* 7' ««„.gen hfci , *™ .. eens de banden der Unie e„ '.^T^ ^eMoe in ge„ruiI; g£wesV: , ~ ve ,ogte„ Ede, V rd ., Staaten van 8M«* a]|e de£ " neC°,e"" '^''^'"'^fchenoobniettond'' ..verbergen, des « meer aangedaan °"Vn over den flap , die „ * ?" « z>» ..Moghaddengeiievenredr," . ™gmge„ g=e„ de mill((e Mim ^ £ .. nog by l,e„ te zvn „,,„„,„. . ;001 * ..^den moeten „L;rvnr f''^2^^ poogingen waren gedaan, wete „ ftonden de Burgery van r/,/ ^'«PC roet vreeën Da • ?* voL v.  7S GESCHIEDENISSEN DER volgden Hunne Edel Mogenden] dat delleeren Staaten van Holland, in zodaanige oml ftandigheden , den ftap door dezelven ge- * daan, des te bedenkelyker zouden vinden, alzo de toeftand deezer Provintie des te Z zorgelykér wierd , wanneer Perfoonen of * Gcmeenfchappen, buiten dezelve gezeten, r z\« eeni* bewind daar in kwamen aan te ?,maarigen,en te gelyker tyd de Souverein , van eenige róagtige Provintie opcmyk van ' den Kapitein Generaal verzochten, geen by. * ftand aan zodaanige Provintie te verkenen, " waar door Hunne Edel Groot Mogenden "dan ligt zouden begrypen, dat de Staaten van Utrecht verpligt waren, met dien ernst * als het gewigt der zaake vorderde , het " .een gezegd is, aan Hoogstdenzelven voor " tedraagen, en dezelven te verzoeken, van Z Xnet die openhartigheid, als het Bondgenoo- * ten, zo naauwvereenigd, voegde, te verklaaren of Hunne Edel Groot Mogenden, " de Staaten van Utrecht, als Souverein van " hunne Provintie, toekennen hetbefchik bin" nen dezelve, en het werkheilig maaken van ' h al-  VEREENIGDE NEDERLAND EK. $7 „ alle zodaanige middelen, alszy, naar ver„ eisch der zaaken, tot handhaving der goef» de orde en het wettig gezag, nodig mogten » oordeclen, zo als Hunne Edel Groot Mo„ genden binnen haare Provintie , volgens recht, zeiven kwamen aan te wenden. Eindigende voords met zig te vleyen dat de „ Staaten van Holland zig nader bedenkende, w aI '5et mistrouwen dat Hunne Edel Mogen» „ den, uit den Brief van welgemelde Staaten „ aan zyne Doorlugtige Hoogheid, billyk had„ den mogen en moeten opvatten , zouden „ wegneemen , en de Vriendnabuurlyke goede „ Verftandhouding , wederom met alle ver„ trouwen, tusfcbende beide Provimien zyn „ gewoone loop doen hebben , terwyl Hunne „ Edel Mogenden, van hunne zyde, altcos „ bevonden zouden worden, de pügten van „ het Bondgenootfcbap, met allen yver te s, behartigen en te vervullen". Z. Welk antwoord gaven de Staaten van Holland op deezen merkwaardigen Brief? V. Ik vind niet dat dezelven is beantwoord geworden. Ondertusfchen hadden de E> 3 Staa-  ^8 GESCHIEDENISSEN DEK Staaten van Utrecht, wegens het gebeurde te Wyk te Buurftede, f*) het befluit genomen , „ dat daar, ondanks hun laatst voorgaande „ Beiluit, de pretenfe Raaden aldaar voords, gingen, de Vergadering van den Magiftraat by te vvoonen, en zig als Raaden te ge„ dragen, zy Heeren Staaten hier tegen wil» „ lende voorzien , ter bewatöng van hunne „ Hooge Magt en eerbiedigheid voor hunne „ wettige bevelen, goedgevonden hadden te „ verftaan dat de afgezette Raaden der Stad „ Wyk te Duur/lede» als nog waren en bic „ ven in hec Recht van hunne Ampten en „ Bedieningen, en voor zo veel zy daar van „ daadelyk waren ontzet, weder mogten her„ fteld en gehandhaafd worden , houdende „ vorders al het geen binnen de voornoemde „ Stad, zo in' het afzetten als aanftellen van „ Raaden , midsgaders het doen en afneemen „ van eenen nieuwen Eed gefchied was, voor „ eene fchadelyke en onwettige nieuwigheid, (♦) Zie pag, 54 en 55*  VEREENIGDE NEDERLANDEN. « ftrydende tegen der Staaten hoog gezag en », beveelen, en tegen de vastgeftelde Vornj h van Regeering der Provintie van Utrecht, u met uitdrukkelyken last en bevel aan de s» vier prctenfelyk aangeftclde nieuwe Raaden, j, om zig binnen de tyd van vierentwintig uu», ren, na de Afkondiging van dit befluit met „ de daad van hunne Raadsplaatfen te ont„ doen, op ftraffe dat die geenen welken zig „ tegen deeze beveelen verzetten , iets zouden doen of onderneemen, daar over als Verin ftoorers der Gemeene Rust en zig fchuldig *5 gemaakt hebbende aan eene verregaande ongehoorzaamheid der wettige beveelen , en „ fchending der Souvereine Magt, ten ftreng„ ften, ook zelfs naar bevinding van zaaken, „ met de dood geflxafr. zouden worden". De Hoofd Officier van Wyk te Duur/lede, Graaf van Rechteren kwam ondertusfchen met den Advocaat Gobius en den Pander van den Move, den 15 April te Wyk aan, om bovenge. noemde Publicatie aan te plakken , verzoekende daar toe de noodige byftand der Regeering, doch deeze begeerde alvoorens dezelve JD 4 i n  f O GESCHIEDENISSEN DER Sn rc zien, en 'er kennis van te hebben. ten f inde tc wecten ef zy de aanplakking konden duldèn dan nier» De Hoofd Officier zyn voor«eerncn dus niet hebbende kunnen volvoeren , kwam dien zeiven avond , onverrigter Zaake te Utrecht te rug, doch vertrok twee 'dagen laattr op hst van de Gcmagtigden der Staaten weder naar Wyk , alwaar hy toen, zonder byftand van 't Gerecht, en zonder bet trekken van de Klok, de bewuste publicatie afkondigde, Doch piirriiddelyk hier op deed de Regeering een Tegenpublicatie afleczen, bet welk welhaast door een Dankadres der Burgery gevolgd wierd, in 't welke vcele be* tuigingen van genoegen aan de Magiftraat, we* gens derzelver gehouden gedrag in deezen gedaan wierden. Voords Schreef de Regeering van Wyk, ook eenen Brief aan den Prins Erfftadhouder om dezelven af te maanen, van geen Krygsvolk naar gemelde Stad te zenden , dewyl zulks door de Regeering zoude aangezien worden als een aanval van geweld , het welk dan ook door alle mogelyke geweldige middelen zoude afgekeerd worden. En men maak-  VEREENIGDE NBfD ERLANDEN. Si maakte indeda d allerhande toebereidzelen tot een volkomen tegenweer, wordende Gefchut, Kanonkogels, Krnit enz. van alle kanten derwaards gevoerd, voords wierden de Poorten » tot op twee na, toegeftopt, en de Bruggen voor de twee overige afgebroken, terwyl de Sluizen zo ingerigt wierden, dat zy de Stad rondom fpoedig onder water konden zetten. Z. De zaaken fcheenen dus- geheel en al uit zyn geheel te loopen, waardoor de toeftand dier ongelukkige Provintie hoe langer hoe gevaarlyker wierd. V. In Oyerysfel won de tvveedragt mede vry veel veld. Te Deventer had men een breedvoerig Rapport ter verbetering der Provintiaale Regeering gedaan, in welks begin de volgende aanmerkelyke woorden gelezen wierden , „ dat de rampzalig gevoerde Oorlog „ met Engeland ons geleerd had, dat in de „ inwendige Gefteldheid van het Gemcene„ best, eene verandering en wel eene fpoe„ dige verandering volftrekt geëischt wierd, „ indien de geheele Republiek niet te gronde „ zoude gaan. Dar het de tyd niet meer was . ^ 5 „ om  §2 G ffSG HTE D 2 NI S 3EN DE R „ om te ontveinzen, dat in ons Land twee:„ Hoofdpartyen waren , die eikanderen ge„ duurig dwarsboomden, en dat daar door >, onze Staat alle kragt fcheen verlooren te „ hebben, om zyne waardigheid en Rechten „ te handhavenen, en allerlei inwendig mis„ noegenwantrouwen en gemor omftaan was.. Dat MtUioenen Schats verfpild waren onv 9, vertooning te maaken, als of men tegen„ de Engelfchen eenen Oorlog wilde voeren,, „ en dat men dien Oorlog had kunnen ver3, myden en onzydig blyven, zo het Land, M. volgens Advis- van wylen de Baron van der „ Qapellen, in 't Jaar 1774. en volgens ver- fcheidene Hollandfche en Friesfche beflui„ ten, op zyn tyd een behoorlyke Zeeiaagt 5, gehad had. Dat de oorzaaken hier van< „ en van alle da ar op gevolgde gevaaren, fcha- dens en veranderingen , enkel en alleen „ inwendig in het verward en verbasterd, en „ daar door verdeeld, Regeeringsgeftel onzer „ Republiek huisvestten. En wat het wan„ trouwen en gemor der Natie betrof, dat dit 3, geen b&vvys behoefde zo men niet zyne oo- » rem  VERERNIGDE NEDERLANDEN. 83 » ren gefloten hield, voor de bittere klagten>, der handeldryvende Ingezetenen, en zyne „ oogen over de fteeds duurende tekenen van „ misnoegdheid , omtrend het beftier van des „ Lands zaaken , en van het mistrouwen op „ een zeer groot getal van zulke Heeren als, „ dat beftier in handen hadden. Dat 'er voords „ geen verbetering en gevolgelyk geen herftel „ van de eendragt te hoopen was, zonder „ dat de Regenten zeiven in de byzondere „ Provintien ernftelyk onderzogten, welke ge„ breken in hunne Provintiaale Regeeringen „ plaats hadden, welke verderflyken invloed „ die gebreken op de Algemeene Regeering „ van 't Gemeenebest hadden, en welke de „ middelen waren om die gebreken uit de „ weg te ruimen, of genoegzaam, te vermin» deren", enz. Z. Scherpe bewoordingen, doch waar m egter zeer veel waarheid doorftraalt. V. De Meerderheid der Regeering te Zwolle maakte egter zwaarigheid om toe te (temmen in den Voorfiag om dat R&port, by eene: te benoemene Commijfie ten Landsdage te o'nö 6 dej>   VEREENIGDE NEDERLANDEN. 85 nende zich hier mede, op het Voorftel der Sta l Deventer voldoende genoeg verklaard te hebben, egter veikiaarden zy nog daarenboven, dat ingeval 'er eenige Punten gevonden wierden, welken niet kwamen te ftrekken tot een verandering of vernietiging van het thans nog ftandboudende Regeerings Reglement, zy als dan bereid en vaardig waren, om daar over met de overige Staatsleden te handelen , als ook we! inzonderheid omtrend de bezvvaaren der kleine Steden , als zeer bevreemd zynde, om dezelve in baare wel en wettig verkregene Rechten en Voorrechten te bena» deelen, maar daar en regen zeer gaarne tot bandhaaving en hetftei derzelven, zouden trag- ten mede te werken. Mtdlerwyl was de gedenkwaardige overgaave der - beide Sterktens Lillo en Liefkenshoek, volgens het Vredestraktaat met den Keizer, in den voorgaanden Jaare gefloten (*) gefchied, waar toe de (*) Vaderlandfche Gefchied. in V kort» XV. Deel. Bladz. 258. D 7   VEREENIGDE NEDERLANDEN. 85 r>ende zich hier mede, op het Voorftel der Stad Deventer voldoende genoeg verklaard te hebben, egter veiklaarden zy nog daarenboven, dat ingeval 'er eenige Punten gevonden wierden, welken niet kwamen te firekken tot een verandering of vernietiging van het thans nog ftandboudende Regeerings Reglement, zy als dan bereid en vaardig waren , om daar over met de overige Staatsleden te handelen , als ook wel inzonderheid omtrend de bezwaaren der kleine S;eden , als zeer bevreemd zynde, om dezelve in haare wel en wetti* verkregcne Rechten en Voorrechten te benat deelen, maar daar en tegen zeer gaarne tot banduaaving en herftel derzelven, zouden trag. ten mede te werken. Midlerwyl was de gedenkwaardige overgaave der • beide Sterktens Lillo en Liefkenshoek, volgens het Vredestraktaat met den Keizer, in den voorgaanden Jaare gefloten (*) gefchied, waar to°e de NOOD Vaderlandfche Gefchied. in V kom XV. Deel. Bladz. 258. D 7  %6 GESCHIEDENISSEN DER nodige bevelen aan de Regeering en Krygsbe* zetting aldaar gegeeven waren. Z. Hadden hier niet eenige weetenswaardi» ge plegiigheden by plaats gehad ? V. Ik zal u dezelven kortelyk melden. Te Lillo zag men den 12 Febrtiary vier Gemagtigden van den Keizer aankomen, welken zig ten eerilen vervoegden aan het Commandantshuis, alwaar zy door den Commandant zelve, de Majoor en de Plaatsmajoor onthaald? wierden. Omtrend den middag, na dat de Staatfche Gevolmagtigden, alle de Sleutels aan deKeizeilyke Gevolmagtigden overgeleverd, en deaanwyzingen gedaan hadden, wierd de Klok geklept, waarop de Inwooners voor het Recht* huis op de Markt vergaderden, alwaar zy plegtiglyk van den Eed aan de Algemeene Staaten ontfngen wierden. Hier op wierden de Wapens der Republiek afgenomen, en de Staatfche Troepen trokken, ten getalle van ©mtrend tweehonderd Mannen , de Schans «it. De gewezene Amptenaaren van de Burgerftand , gingen vervolgens met hunne Huisge-  VBRBE NIGDE NEDERLANDEN. 8f gezinnen te fchcep, en kwamen, hoewel deonftuimige wind de Vaart zeer moeilyk maakten egter behouden over. Den volgenden, dag, des morgens om negen Uuren, trokken de Kelzerlyke Troepen, met flaande Trommel binnen, alwaar zy de Hoofdwagt betrokken hebbende , de Kelzerlyke Wapens op. regtten. Na dat de Klok, ten tien Uuren weder geklept had, vergaderden de Inwooners» andermaal voor het Rechthuis en wierden daar door den Procureur Generaal van Braband den Eed van Hulde en Trouw, aan zyneKci. zerlyke Majefteit, afgenomen. Na den mid. dag, wierd de Plegtigheid van bezitneeming der Sterkte Lief ken shoek, genoegzaam op dezelfde wyze, insgelyks volbragt, zo als ook debezitneeming van den grond der gefiegte Forten de Kruisfelians en Frederlk Henrik , voor en in den naam van zyne Kelzerlyke Majefïeit, mede plegtig volvoerd wierd , in het bywezen van een groot getal Lieden uit de nabuurige Dorpen en Polders. Vervolgens wierdhet gewapende Kelzerlyke Wagtlchip, urn de  88 GESCHIEDENISSEN DE R de Vloot van St. Philippe gezonden, om tas • fchen Lillo en Liefkemhock te gaan ankeren, zo als ook het Comptoir van zyne Majefteits Rechten, ten fpoedigden, naar Lillo overge- bragt wierd. • Terwyl dit in de Genera- liteits Landen voorviel , hadden de Heeren Staaten van Gelderland, te Zulphtn vergaderd zynde, goedgevonden eene fterke Publicatie tegens het tekenen van en rondloopen met Requesten of Verzoekfcbriften, te arresteeren; doch deeze Publicatie was lang na niet met algemeene Stemmen vast gefield, zo als bleek uit de tegenkanting van een groot aantal Edelen, welke zig niet dezelve niet vereenigen konden. Z. Welke Heeren hadden zig 'er het meeste tegen verzet ? V. Uit bet Kwartier van Nlmwegen de Ridders, van Bronkhorst» van Nyyenhehn tot Wiel, van Nyvenïieim lot Dort en van Lyw den tot Oldenaller. Uit het Kwartier van Zutphen, Jonker R. J. van de Capellen tot de Marsch en van de Capellen tot Rysfelt, Burgemeester van Zutphen, benevens deBur-  VEREENT r, BE NEDERLANDEN. g£ gemeesteren Verflege en de Roode van Hee. keren. En uit het Kwartier van de Veluwe, de Ridders van Lynden tot Oldenaller, van Zuilen lot Neiveld, van Eek en van Renesfe van Wilp. — Terzelver tyd geraakte de Lutherlche Predikant Berg te Deutichem mede in ongelegenheid, wegens het fchryven en uitgeevcn van zeker Papier: de Zwïtferjïhe Patriot genaamd, welk Gefchrift door het Hof Provintiaal van Gelderland zo euvel wierd opgenomen dat het zelve Apprehenfie Corporeel op den perfoon vau deszelfs Schryver goedvond teverleenen, die egter niet goedvond zulks af te wagten, maar zig ten eerften naar Wyk te Duurflede begaf, alwaar hy met opene armen ontfangen, en federd aldaar in den Krygs- dienst te werk gefteld wierd. Te Hat. tem had de Burgery inmiddels een Verzoekfchrift aan de Gezworene Gemeente aldaar ingeleverd, daar by te kennen geevende, dat alle de Leden van'de Magiftraac hadden kunnen goedvinden uit de stad te vertrekken, en dezelve geheel regeeringloos te laaten , en dus het Stuur der Justitie en beftier der Po- li-  $0 GESCHIEDENISSEN DER litie op Gods genade te laaten dryven, zon" der eenige Perfoonen in haare Plaats te hebben aangefleld, waar door de Burgery .inziende alle doodelyke gevolgen, die uit zulk eene volftrekte R.ege erin gloos heid moesten fpruiten, en niet weetende de tyd der terugkomst der Heeren van de Magiftraat, zich dus tot de Gezwoore Gemeente als derzelver getrouwe en thans eenigfte Vertegenwoordigers wendde, nederig doch tevens dringend verzoekende om tot beftier der Justitie en Politie, gerief der Burgers en Ingezetenen en het algemeen welzyn, daadelyk uit hun Wel Edel en Eerzaam midden te kiezen, twee voorzittende Burgemeesteren en vier Schepenen, die tevens Raaden zouden zyn, om geduurende de afwezigheid van de Magiftraat, derzelver p'aats te bekleeden, en Recht en Gerechtigheid uit te oefenen» met al zulke magt en gezag als aan gevvoone Burgemeesteren, Schepenen en Raaden wettig is toebehoorende'% Z. Voldeed de Gezworene Gemeente aan dit verzoek der Burgery F V. Ja, doch zulks wierd,geïyk gyligt denken  VEREENIGDE 'NEDERLANDEN. Of ken kunt, by de Magiftraat dier Stad gantscli niet vrieudelyk opgenomen, welke in de Stad Hattem wedergekeerd zynde 'er zig fterk over beklaagde, en tevens raadpleegde hoe te handelen, omirend de geenen , die, volgens hunne meening, liet Volk zouden hebben aangezet, om zig zo verre te vergrypen, van eenen nieuwen Raad ad interim te verkiezen, en vyf Perfoonen, door de Gildens tot Gemeensteden aangefteld, in den Eed te neemen, dochzulks had zo weinig invloed op de Burgery, .•at deeze zig eeveri min om de gevoeligheid der Regeering bekommerde, als of 'er niets voorgevallen was. Te Elburg was men niet minder verdeeld, inzonderheid wegen» 4q Publicatie tegens de Requesten, waar van ik u zo eeven gcfproken heb , wegens welke beflooten wierd. „ De tydelyke Prefident te „ magtigen en te lasten, om bovengenoemde „ Publicatie, wanneer die te Elburg ter Af. kondiging en Aanplakking mngt worden ge„ zonden, dezelve niet te doen Afkondigen „ of Aanplakken, nog zich zelve eenigszin» te bekreunen, maar die ter Secretarie te»  GESCHIEDENISSEN DER ,, zyde te leggen". De Heeren Otters, Vos en Tulleken protesteerden tegen dit Befluit, en de Heer van Oldcnbarniyeld betuigde de Vergadering der Gezworen Gemeente met den Raad, uit welke dit befluit was voordgeko» men , niet bevoegd om over het al of niet afkondigen der bewuste Publicatie raad te pleegen, en hield derhalven het gantfche befluit voor onregtraaatig, nietig en van geene waarde, zig vryhoudende van alle nadeelige gevolgen, die uit bet zelve mogten ontftaan. De Heeren Rouwenhof en Seis deeden hunne tegenbetuigingen , en de Gezaamcntlyke Gemeente verklaarde, alle de Gevolgen van dat befluit voor rekening der Gildens en Burgery te ncemen. Daarenboven verklaarden zy nijt verantwoordelyk te willen zyn voor de gevolgen, welken uit het doen van meergemelde Pablicatie hadden kunnen ontflaan. On« dertusfehen hadden de Algemeene Staaten. van wegens den Keizer van Marocco eenen Brief ontfangen, waar by dien Vorst Iloogstdezel» ven liet weeten, dat zyne Majefteit de Have» van Larracne vergunde aan de Kooplieden dee-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. deezer Landen, welke daar van gebruik zouden willen maaken, en dat met uitfluiting van andere Naden en ten dienfte van bunnen Koophandel, Dat insgelyks alle de Schepen, uit deeze Landen zullende koomen, met byzondere achting ontfangen zouden worden. Dat voords de Nederlandfche Kooplieden ook aldaar Huizen van Koophandel zouden mogen oprigten, en Graanen, Katoenen en andere Waaren die zy zouden nodig hebben, vrye. lyk van daar zouden mogen vervoeren. Dat ook gemelde Vorst een zyner beste Huizen in Tanger aan Hunne Hoog Mogenden fchonk , om door derzelver Conful aldaar te bewoonen. Z. Wierd deeze aanbieding door de Algemeene Staaten aangenomen? V. Zy wierd noch aangenomen noch afgeflagen, geevende Hunne Hoog Mogenden°in derzelver Antwoord op deezen Brief te kennen, dat zy liever de Stad van Se. Crux voor de Nederlandfche Kooplieden hadden verkregen, om welke zy als nog by zyn Mar oceaanfihe Majefieit bleeven aanhouden, ten einde Hun-  $4 GESCHIEDENISSEN DER. Hunne Hoog Mogenden eenmaal, ten behoeve van de Ingezetenen deezer Landen, de vruchten mogten genieten van Iloogstderzclver ge* wigtige opofferingen aan zyne Keizerlyke Majefteit, waar door deeze zaak, welke zo lang fleepende gehouden was, alzo ten eenemaal tot een gelukkig einde gebragt mogt worden. —— Welgemelde Heeren Algemeene Staaten beflooten ook om trend deeze tyd om aan de Leden en Bediendens van den gewezen Hoogen Krygsraad, welken nog in leeven waren, eene uitkeering van geld te doen, by wyze van Penfioenen, welke Leden en Bediendens dezelven geduurende hun Leeven zouden genieten, ten zy dezelven eenige andere bediening mogten verkrygen , van zo veel of meerder inkomst als het beloop van bun Penfioen bedroeg. Dus verkregen de beide Generaal Majoors Vink en Brakel, ieder vierentwintighonderd Guldens , de Griffier yan BJieenen ecnentwintighonderd Guldens , en de verdere Leden ieder naar gelang. Terzclver tyd, verzogt de Generaal Graaf de Müillebois niet alleen de betaaling der hem nog  VEREENIGDE NED E RL AND EN. 95 nog verfchuldigde agterHallen, maar ook eene geëvenredigde fchsdeloosftelling voor het verlies van zyn Legioen , de waardigheid van Generaal en Chef, gelyk ook drie Aide sde Camp voor zyn Perfoon, voords de Tycel van Generaal Majoor, met een Jaargeld van A-yfduizeipd Guldens voor den Colonel van zyn afgedankte Legioen, en eindelyk voor de Officieren van het zelve, hunne vierjaarige Soldy, eens vooral te betaalc-n , benevens eene gepaste gift, om met eere naar hun Vaderland te rug te kunnen reizen. Doch het grootfte gedeelte van zyne Officieren verkozen federd liefst hunne Jaargelden te trekken, zo dat 'er weinig waren die de vier Jaaren gelyk omhingen. Was de Graaf de Maillebots niet zeer te vrede met de afdanking van zyn Legioen, de Prins Erfftadhouder was zulks nog minder over het gedrag van den HeerA Gevers Hoofd Officier te Rotterdam, gelyk bleek uit de klagt van zyne Hoogheid by de Staaten van Holland ingebragt. Z. Wac  GESCHIEDENISSEN DER Z Wat rede had zyne Doorlugt'gc Iluogtieid voor die klagte ? V. De Hoofd Officier van Rotterdam had den Ecrften May, de nieuwe Wet dier Stad in den Eed genomen , zonder acht te flaan, op de verkiezing van. Schepenen door den Stadhouder gedaan, dewyl dezelve te laat ingekomen was. Deeze daad nam dien Vorst ■zo euvel dat hy verklaarde, de gedaaneftap, van voornoemden Hoofd Officier niet anders te kunnen aanzien, dan als eene blykbaare fchending van zyn wettig gezag, en eene ongehoorzaamheid, waar in zo wel het befluit •der Heeren Staaten, als de wettige uitbeflening van zyne Erfftadhouderlyke waardigheid, beledigd was. De Heer Gevers leverde daar en tegen eene Memorie in ter verdediging van zyn gehouden gedrag, benevens twee Verklaaringen, de eerfte van de in den Eed genomen Schepenen, waar by dezelven verklaarden, dat zy, offeboon zy wel hadden . willen verfchoond blyven van het aanvaarden dier Posten, het nogtnans van hunne pligt had-  VERÉENiG-DE NEDERLANDEN. Q? hadden gerekend , als Burgers en Ingezetenen van Rotterdam, dezelven aan te neemen tot handfiaving der Privilegiën. De tweede was van de Heeren, door Zyne Hoogheid tot Schepenen benoemd , welken verklaarden , zich niet bevoegd te hebben gerekend, om in den Eed te kunnen genomen worden■, uit hoofde van het te laat komen der gedaane verkiezing. Midlérwyl hadden de Alge- meene Staaten, de Baron van Haaftcn als derzelver Gezant by zyne Keizei lyke MajeHeit, waar mede men thans weder bevredigd was, benoemd, welRe Heer dan ook in die hoedaanigheid, in de Maand May, de Reize naar Wcenen aannam, alwaar hy Vervolgens gelukkig aangekomen was. — jn de zelve Maand waren ook teLeyden verfcheidene Vergaderingen gehouden van de Burgercorpfcn ui de Provintie van Holland opgericht , in welke Vergaderingen niet alleen over de' *evaarlyke toeftand des Vaderlands geraadpleegd wierd, maar ook verfebeideri aanmoedigende Brieven naar de Steden' Utrecht en ÏVyk te Huurfiede, en ook aan byzondere ftafifc. AVI. OfiEL, jf * nen  q8 geschiedenissen der nen afgevaardigd wierden. Alle welke handelingen , ten deezen tyde viy wat geruchts maakten. Z. Mankte de zaak van den zogenoemden Prins van Albanien, omtrend dien tyd mede niet veel beweeging hier te Lande ? Gy zoud my zeer verpligten met my een kort Bericht van deezen Bedrieger mede te deelen. V. Met veel vermaak. Deeze gewaande Prins kwam in den Jaare 1782. wanneer men voor eenen Oorlog met den Keizer vreesde , hier te Land en gaf zig uit voor eenen Prins van Allanien, en Opperhoofd der Montene, grynen, in welke hoedaanigheid hy zelfs onmïddelyk met de Algemeene Staaten in onderhandeling trad , wegens het overneemen van een Corps Montenegrynen , ten dienst van hunne Hoog Mog., ingevalle het Gemeenebest die tegen den Keizer mogt nodig hebben. Doch den Oorlog geen voordgang neemende bleef deeze zaak ook fteeken, en de gewaande Prins zworf intusfchen door 't Land, tot dat hy te AmfltUam om Schulden bewaard en vastgezet wierd. Hier had hy de ftout-  VEREEN! GD TE NEDERLANDEN. 00 ftoutheid van uit zyne Gevangenis aan de Algemeene Staaten te ichryven en te verzoeken, „of hy niet voor zy'neu iever en gedaa„ ne kosten voor het Gemeenchest vergelding ,, zoude ontfangen". Zig in dien Brief noemende , de Vriend der Republiek en de Bondgenoot van Holland. Inmiddels was men niet weinig verwonderd wanneer die gewaanden Prins, den 16 May, i„ de Stads Boeien overgebragt wierd , alwaar hy, waarfebynlyk voorziende dat zyn rol uitgefpceld, en het loon zyner werken op hem wagtende was/.zig. zeiven) des nagts, den z6 van meergenoemde Maand, om *t leven bragt, wordende het lyk vervolgens in de Put op het Galgeveld, buiten dé Stad geworpen. Z. Maar wie was eigentlyk die gewaande Prins van Albanien ? V. Een groote Bedrieger Stephnno Zanno. wM genaamd , cn een dier Perfoonen , die te Venetien, in de Bedriëgeryen tegen de Amjleldamfche Kooplieden Chomel en Jordan gefmeed , gemengd was geweest. Doch laat ons tot andere en meer gewigtiger zaaken overE 2 gaan.—.  190 GESCHIEDENISSEN DER gaan. De Heeren Staaten van Utrecht nog zeer gebelgd over het gebeurde te Wyk te Duur/lede, zonden den 29 May, de Pander van den Hove J. Valburg, benevens een Bode van 't Hof derwaards, met last om aldaar drie Requesten en Appoindiementen van Citatien tot Ciimlneele dagvaardingen te exploi&eeren, als één tegen de Heeren Haantjes, Beckering, van Leeuwen, van Osfenberg, Schilge en Berenburg, in hocdani gheid als werkelyke Magiftraats Leden, üe tweede tegen de Heeren Volkmars, Sam, van de Wepel en Hoogveld, Nieuw verkozen Regenten, en de derde tegen Mr. A. de JVys Gecommitteerde uit de Burgery. De Redenen waarom deeze voornoemde Requesten en Citatien gegeven wierden, beftonden in het invoeren en beëedigen van het nieuwe Regeerings Reglement, bet afzetten van die Regenten welken den Eed niet hadden gelieven te doen, het verkiezen van vier anderen, het niet afkondigen van de Publicatie der Staaten van Utrecht, enz. De Pander zyne twee eerfte Exploiclen by van de Wegel, en Beckering gedaan hebbende, vervoeg-  BE UTRECHTS CUE PANDER TE WY^ TE ZvV^T^ GEVANGEN GENOMEN,   V-REEVIGDE NEDERLANDEN. IOI voegde zie!, toen ten huize van Berenburg, doch deeze zeide dat hy dat ExploW niet hinten Voorkennis van Burgemeesteren aan Ronde neemen , en verzegt diernafven den P^der, zig daar toe met hem te begeeven naar het huis van den Burgemeester Haantjes. alwaar Valburg dan ook het Explokft den Heer Berenburg voorhield, doch zo dra de leezin* geëindigd was wierd de Pander, door een Deurwaarder en twee Bodens in verziering genomen, welken hem terftond naar de Stads ^ Herberg overbragten , alwaar hy door een Deurwaarder, een Bode en een Wagt van twee gewapende Burgers voor de Kamer be. waard wierd, Z. De Pander zal zekerlyk zeer weinig gedachten gebad-hebben, dat de zaak dus voor hem af zoude loopen. Maar wat reden gaven die van Wyk te Duur/lede voor deeze vreemde wyze van handelen ? V. Men befchuldigde de Pander dat hy door .ynegedaane^/0/^}in J Pub catie het Kegts en Grondgebied der Stad zoude gefchonden hebben. Valburg wterd E * vei-  1M GESCHIEDENISSEN DER vervolgens in de gewóónegyzeling gezet,doch den Bode die hein vcrzeld had, wierd toegeiaaten weder naar Utrecht te vertrekken, alwaar , toen men dit geval vernomen had , de Hoofdofficier zig den volgenden dag naar Wyk te Duur/lede begaf, en eischte dat Valburg daadelyk uic zyn Arrest ontflagen en hem alle zyne Papiereu weder ter hand geftehf zouden worden , doch vruchteloos. Sederd fchreeven de Staaten van Utrecht, aan die van Wyk , dezelven belastende geen Crimineeie Regtsgedingen tegen den Pander aan te vangen, terwyl de Gemagtigden uit der Staaten Vergadering de meeigemelde Pander weder opeisehten, doch die van Wyk waren hieje toe niet te bewcegen, en verklaarden fiegts in de zaak van den gcv?.ngen Pander niets te konnen doen, en dat zy dus ook geen Vonnis ten nadeele van denzelven zouden geeven. Ondertusfchen had het Hof van Friesland een Vonnis uitgefproken over Johannes Bulthuis , Predikant te Sueek, welke beklaagd was geworden , zig fchuldig gemaakt te hebben aan cmbetaamlyke uitdrukkingen en toepasfjngen  VEREENIGDE NEDERLANDEN. I03 op den Predikftoel gebruikt , met veragting van de beveelen zyner wettige Overluid en bet welke ( zo als in het Vonnis te feezen ftond,) gelegendheid had gegeeven om twee» dragt en onrust in de Stad en Gemeente van Sneek te voeden , waar toe hy verfcheide* ne Bybeitexten misbruikt had. By het Vonnis zelve wierd Dom. Bulthuis opgelegd , vyfhonderd Goudguldens te moeten betaalen , en verders bevolen zich in 't vervolg van dicrgelyke buitenfpoorige Spreckwyzen op poene van zwaarer ftraffe te onthouden , wordende de Magiftraat der Stad Sneek tevens bevolen een waakend oog daar op te houden en te doen houden. — Dat niet alle Steden in ons .Vaderland wegens het invoeren van nieuwe Regeerings Reglementen eeven eens dachten, hiervan gaf de Stad Hasfelt in Oyerysfel, ten deezen tyde, een overtuigend blyk. De Regeering aldaar had eenen Brief gezonden aan de Staaten van Oyerysfel, nopens het veranderen van het Regeerings Reglement van den Jaare 1674. waar in zy niet begeerde in te Hemmen, en in welke Brief zy zich zo fterk uitdrukte, dat 'er E 4 vee.  IC4 GESCHIEDENISSEN DER Veeten zo wel in Oyerysfel als in de andere Kederlandfche Provinciën zeer over geërgerd waren. Z. Kunt gy my niet eenjge, der fterfcfie uitdrukkingen mede declen ? V. Ik zal uwe nicuwsbegcerte kortclyk vol. doen. Zy zeggen onder anderen Wat „ men oak moge voorwenden van heil of recht , of ftemme des Volks, moest men „ waailyk we! zeer onnozel zyn, zo men niet ,^ befpeuren konde, dat in deezen geen waar tïbelang ces Vaderlands, of heil des gant. fchen Volks, maar enkel byzonder belang „ en byzondere oogmerken van eenige fchui* lcn.if welken met het beftaan van't oude Rev> ieertpgs Reglement geen plaats kunnen vin,, den of haar beflag, zo als men begeert, kun» „ nen krygen. Want waarom anders, (zeg* „ gen de Heeren van Hasfelt) de Regeerings „ Reglementen geduurende bykans veertig Jaa„ ren, in vreedzaame en geruste tyden onaan„ gerant gelaaten, en juist nu, ten tyde van de grootfte tweedraa;t en verwarring, daar „ buiten dat overvloedige, «ile eeven zeer,  VERËgNlGÖÈ NgnÊRLANDEN. ÏC5 „ tot behoud des zinkenden Vaderlands, op uitvoering fchreeuwende zaaken voor ban* t, den zyn, daar mede voor den dag. geko9» men, om als 't waare, bet kwyne°nde en „ uitteerende Vaderland ce eenemaal te doen ,* verteeren. (Voords zeggen bovengenoemde Heeren) wat zal toch die Zogenaamdefiemmc des Volks, welke eene menigte eenvou», dige en min doorzigtige Lieden tot bun ei9, gen verde-rf en gfooien ondienst van deit „ Lande, verleid , en veelen zelfs tot buiten,> fpoorigheden brengt, uitmaaken, daar die „zelfde ftemme des Voiks, die niet dan eii, gcnbelarg ademt , zelfs de grond fegt, „ cm alle Rechten en Privilegiën, ja de Unie van Utrecht zelve, waar op zy zig bcroe„ pen , op losfe en onzekere fchroeven te ftellcn, om dezelve alle oogcnblikken te kunnen wegneemen en vernielen". Hunne Edelen Achtbaaren vraagen verders, „ wat „ geluk of zegen zouden wy van God,over onze t, Raadflagen, met eenigen grond, Kunnen ver„ wtebtcn en te gemoet zien 3 daar wy, door „ *t niet nakoomen van onze Eed en Verbrce£ 5 kii!g  ïoé GKSCHlgÖÉNÏSSÉN D É ft >, king van dezelve, niet alleen geluk en zegen van onze Landpaalen nog meer zouden „weeren, maar zelfs, uit hoofde van dien „ afgelegden maar nier nagekomen Ëed, den „ tegenovergeftelden Vloek zouden inhaalen „ en inroepen"? Eindelyk herinnerden zy de Heeren Staaccn, de kragtige taal van wylen' den Baron van de Capellen tot de Poll, die zy het grooie Hoofd en Voorlichter des Volks en der Volkjlcmme noemen, welke hy ten opzigte van het Regeerings Reglement van 1674 fprak, by zyn Vertoog over de Grond» wetten der Regeering, den 24 February 1777. waar in hy het voorgemelde Reglement noemt, de Eeuwigblyyende Letter, die V Riglfnoer yan der Staaten gedrag moet zyn, en aange-* merkt worden, als een der Grondwetten die de lyn trekken tusfeiten het Staats en Stadhouderlyk gezag, en op welke alleen NB. de Vryhcid en Veiligheiddeeier Natie berusten , en als eene Verbintenis die de Staaten bezworen hadden, in de tegenwoordigheid van een Ahyeetend God, wien het zeker niet onverfchilllg kort zyn, tot Ge*  tr g R E E N t O 0 S N É T) Ê R L ft N O E ft. 10> Getuigen geroepen te worden yan eene Verbinte* ■nis die wy niet zouden denken te volbrengen* Z. Dit waren zekerlyk vry kragtige bewoordingen , welke egter in deezen tyd vreemd in de ooren geklonken moeten hebben. V. Niet minder vreemd fcheen fommigen, die nog te veel aan dwaaze vooroordeelen gehegt waren , de oprigting van een Genootfclurp te Thiel, hetwelk door twee aanzienlykeBurgers dier Stad, de Heeren yan Leeuwen en van Eek tot ftand kwam, en bet welke onder de Zinfpreuk ter Navolging , tot oogmerk had , het begraven bulten do Kerken meer algemeen te maaken. Het gevolg hier van was dat men een ftuk Lands buiten de Stad tot eene algemeene Begraafplaats kogt, daar toe vervaardigde en voor een iegelyk openftelde. Vourds wierd deeze nieuwe Begraaf, plaats in de Befcherming der Regeering van Thiel genomen, en de Lyken, welken aldaar begraven wierden , van de belasting ontheven , die anders voor het buitengewoon begraven betaald moest worden. -' "\. Ondertusfchen bleeven de bewëegi»«èn bier  IOS GESCHIEDENISSEN DER h:er te Land nog fteeds voordduuren , waar van de Steden Dordrecht en 'j Grayenhaage ia de Maand Juny blyken gaven. In de eerstgenoemde Stad was men misnoegd om dat bet Gerecht had kunnen goedvinden, eene Publicatie raakende de Jaarmarkten te beraamen, welke aangezien wierd zo drukkende te \»ezen , dat geen vry Burger deeze despotieke handelwyze geduldig befchouwen konde of toelaatcn. Meer dan eens bad men alle moge» lyke middelen aangewend om deeze Publicatie buiten uitwerking te Hellen, doch altoos vrngteloos. De Burgers zulks moede wordende verzogten den 3 Juny, dat 'er over deeze zaak Oud R.a?d belegd zoude worden. Omirend vierhonderd Man begaven zich dien dag naar den voorzittenden Burgemeester , en vier van hunne Gecommitteerden traden binnen, terwyl de mcnigie zich rondom bet huis febaarde. De Burgemeester geantwoord hebbende dar hy zou zien den Oudraad te beleggen, ging men naar de twee volgende Burgemeesters, cn 's middags om vyf i'uri.n gingen vyfho;iderd Burgers nogmaals vi aa-  VEREENIGDE NEDERLANDEN, ICJJ vraagen of 'er Oud Raad zoude zyn, ja of neen, waarop geantwoord wierd: Mo'gen bm elf uuren zal *er Oud Raad zyn. De vol* gende morgen vergaderden 'er reeds zeshonderd Burgers vrocgtydig voor het Stadhuis •, ook gingen toen agt hunner Cecommitieerdea ©p het zelve, doch de Raad verzegt hen, daar zy eene yyye Raadpleegiiig nodig had, en de Vergadering nog wel vier uuren duwen zoude, van het Stadhuis af te gaan , en den uitflag na 't fchciden der Vergadering, aan 't Huis van den Voorzictenden Heer te komen verneemen. Z. Namen de Gecommitteerden hier raeede genoegen? - V. Verre van daar. Zy antwoordden dat het wachten naar den uitflag zo min hen als den Raad zoude verveelen en verzogten tevens, „ dat de Raad na het neemen van 't .,, befluit, zo lang vergaderd zoude blyven tot 5, zy, Gecommitteerden, het daar genomen „ bet]uk de Burgery zouden hebben bekend „ gemaakt, om hunne mecning daar op in te „ neemen". In die Verzoek vond de R:iac4 E 7 zwaa-  IÏO CESCHIE DENISSRN D« ft. •zwaarigheid, doch Gecommitteerden hielden aan op antwoord, of de Raad al of niet vergaderd zoude blyven. Ondertusfchen waren de Burgers thans tot wel over de duizend aangegroeid, en eenigen van hen gelasten de Gecommitteerden toen de Heeren te vraagen, „ of de Raad na het neemen van 't befluit „ vergaderd zoude blyven, zo ja , dan was het „ wel; zo neen, dan zoude de Burgery het Stadhuis bezetten , en de Gecommitteer„ den wilden dan de gevolgen niet voor hun- ne rekening neemen, en zo men verkoos „ geen antwoord te geeven, en maar door te „ raadpleegen, zoude men zulks voor eene „ weigering houden". Op deeze dreigende taal vergaderde het Gerecht ten eerden en fchoon men vierentwintig Dienaars op het Stadhuis ontboden had, en men dus tot fterke befluiten fcheen te neigen , kwam hkr egter niet van. Ondertusfchen bleef de Burgery nog op een fpoedig antwoord aandringen, waar op de Oud Raad dan einde'yk het befluit nam de Burgers vólkernen genoegen te geeven, door aan het Gerecht te verzoeken , de  VEREENtGDR NEDERLANDEN» liff de bewuste Publicatie omtrend de Jaarmsrkten in te trekken, waar op het Volk zeer veldaan naar huis keerde, waar op den volgenden dag , de gemelde Publicatie doof het Gerecht, na het luiden der Klok, wierd ingetrokken. Z. Wat was nu in V Graayenhaage voorgevallen ? V. Het Genootfchap van Wapenhandel den 13 Juny haare oeffeningen verrigt hebbende, waren eenige Leden van het zelve naar huisgaande, door eene groote menigte Volks op den Geest nagefebreeuwd, gedreigd, gefcholden en befpot geworden, inzonderheid had men bet op een der Leden , yan den Berg genaamd , gemunt, welke zo wel als zyn huis groot gevaar gcloopen zoude hebben, indien niet de Drost van Heeren Gecommitteerde Raaden, en vervolgens ook cenig Krygsvolk tusfeben beiden gekomen waren. Eenige dagen laarer wierder , door de Heeren Staaten van Bolland, wel fcherpelyk verboden te draa. gen Oranjekieurde doeken , Dasfen , Hals en Borsifleraaden, Horlogie en Rottingband. Jes,  II» CESC'hiË DENISSËN dér jes , Kwasten , Medailjes, Borstbeelden en al het geen verder als een teken van partyfchap gedragen wierd. Nicttegenflaande dit verbod verfcheen egter zekere Turfdraager onder een menigte zyner Medebroeders en andere Lieden, met een Oranjedas om den Hals, op de Houtmarkt, , doch dezelve wierd welhaast door den Drost gevat, daadlyk door den Aivocaat Fiscaal Luiken verhoord en vervolgens op de Gevangenpoort gebragt. Z Dit geval zal vry wat fchrik tegen het draagen van diergelyke leuzen gebaard hebben ? V. Ondertusfchen was de tyd genaderd dat de Commisfie der Staaten van Holland, welke federd den 24 Augustus 1784. (*) en dus byna twee Jaaren hun verblyf te Rotterdam gehouden bad, ten einde liep. Den 24 Juny we het vertrek der Heeren Commisfaris» fen bepaald zynde, wierden dezelven door de Wethouderfchap, met groote ftatie en pleg* tig- (*) Vaderlandfche Gefchied, in kort, ,3üV. Deel. pa^. artf. enz.  xvi.b.pLtii. "VKRTjREK BEK STAATEN commissie VAN ROTTERDAM.   VEREENIGDE NEDERLANDEN. If3 «igbeid uitgeleide gedaan. De weg van het Stadhuis tot aan de Spaanfche Kaai, daar het m van hunne Edel Mogenden gereed lag, was door de gewapende Scbuttery, des mor. gens ten tien Uuren , reeds bezet geworden, regen half éên Uur reden de Heeren van de Weth naar het Logement de Marechal de Turenns om Heeren Commisfarisfen van daar «aar bet Stadhuis te geleiden, om de laatfte Vergadering te houden. Voor de. Koetfen gin. gen de Stads Bodens en ter zyden de Helbar' d>ers, geheel in 't nieuw gekleéd. Na 't eindigen der Vergadering , wierden de Heeren Conmnsürisfen door het geheele lichaam der Regeering, te voet naar het Jagt geleid, terwyl de m twee Reijen gefebaarde Schutters, hen met het prefrnteeren van 't Geweer en andere Militaire Eerbewyzingen btgroctten. Na dat de Wèthoudeïfchap nogmaals in 't Jagt affcheid genomen had, en met dezelve fta-ie «aar het Stadhuis te rug gekeerd was, wierd «er Jagt buiten de Haven gehaald, en zo dra het in de Maas was, door eencnentwintig ichooten van Stads BoJvverkcn begroet, bet w elk  H4 GESCHIEDENISSEN DER welk door het Gefchut van het Jagt beantwoord wierd. Dit alles gefchiedde onder de toevloed van een groote menigte Aardebouwers , zo wel uit de Stad als van andere Plaatfen , welken niet alleen door deeze plegtig* heid derwaards gelokt waren, maar ook om de nieuwe Schuttery te zien, die thans , voor de eerftemaal, met alle de Compagnien , onder de Wapenen verfcheenen was. Zo weï als deeze plegtïgheid afliep, zo kwalyk had een geval het welk den volgenden dag in dezelve Stad gebeurde, af kunnen loopen heï welk vry wat ontroering baarde. Z. Op welk geval word door u gedoeld, Vader ? V. Op het geen den 25 Juny in de Roomfche Kerk, in de Leeuwftraat was voorgevallen , alwaar ,diyna op het einde van den Gods;die*'St, eene geweldige beweeging ontftond, waardoor de gebeele Gemeente in eene alge» meene ontffceitenis geraakte, welke niet weinig vermeerderde door de verwarring welke het fterk gedrang om uit de Kerk te komen, verwekte. Vericheide Perfoonen geraakten onder  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 115 der de voet en verlooren hunne Hoeden, Mutfcn, Schoenen, Muilen, Kerkboeken en Kleinoodien. Zeldzaam was het ondertusfchen dat niemand, in gemelde Kerk tegenwoordig geweest zynde, wist te zeggen , door welk toeval deeze opfchudding veroorzaakt was, zelfs ook de zuïken niet die de bedaardse gebleven waren. Ook wist men niet dat 'er iemand , by dit toeval omgekomen of zwaar bezeerd was geworden , uitgenomen een Kind van tien Jaaren, het welk zodaanig vertrapt was, dat het als dood wierd opgenomen, doch egter nog gelukkig door e&en Chirurgyns Knegt , herlteld is geworden, Welke aan dat Kind, de Middelen die men thans doorgaands voor de Drenkelingen sebruikt in 't werk gefteïd bad, en waar voor hy ook eene belooning van vier Ducaa- ten verkreeg. Thans zal ik u bericht doen van de Reize der Vorffel}ke Familie van Oranje en Kasfau naar Zeeland r waar van te deezer tyd zo veel gefpro, ken, en naar welkers oogmerken zo menigvuldig gegist wierd. Na dat reeds vee Ie toe-  116 GESCHIEDENISSEN DlR toebereidzelen gemaakt waren, om den Heer Erfftadhouder en deszelfs Vorfïelyke Familie aldaar te ontfangen , kwamen Hooggeinelde Perfoonen, den 18 Juny, des morgens, met vier Jagten te Middelburg aan, flapten, onder een groote toeloop van Aanfchouwers, aan Land en recden vervolgens in eenige Koetfen, onder een flerk geroep van Viyat Oranje, naar de Abdy, van waar zy zig ten eerftet? naar de Nieuwe Kerk begaven, en aldaar de Leerreden van den Wel Eerwaarden Heer A. *j Graavenfande bywoonden, die by het eindigen van dezelve, hunne Hoogheden met gepaste Heilwenfchert plegtig verwelkomde. Al het welke, ondanks de groore toevloed van Menfcuen in de Kerk, met aanmerkelyke fHlte en bedaardheid, geduurende den Go'dsdienst verrigt wierd. Den volgenden voormiddag outOngen hunne Doorlugtige en Koninglyke Hoogheden de Gelukwenfchingen van de hooge Collegien, de Kerkenraaden enz. waar na zyne Hoogheid door eene Staatscommisfie, van deszelfs verblyf afgehaald én in de Vergadering der Heeren Staaten ingeleid wierd,  rVT.B.Pl.vhx. KOMSTE BE» STABHQUBjKRL YKE FAMIELJJR TE MIDDE1BUSG.   VSRBENTCDE NH D E R L A N D B K. tlf wierd , alwaar zyne Hoogheid ak Eerfle Edeï^tting nam, en door den Raadpenfionaris, uu naam van hunne Edel Mogenden begroet wierd. Na den middag reeden hunne Hoogheden naar de fraaye Buitenplaats ter //oo*e° toebehoorende aan den Hoog Baljuw van CiU ters, en wierden door dien Heer aldaar op eene plegtige wyze ontfangen. Eenige volgende dagen wierden doorgebrngt raet phgtplegingen , M.ddag en Avondmaalden, Danspartyen en andere Vermaaklykheden en Vrcugdebedryven van welken wy opzettelyk niet zullen fpree.' ken, maar dezelven ftil voorbygaan. Z. Om welke reden ? V. Voor eerst om dat het meest.herhaa. Imgen van zaaken zyn , die men weet dat in foorrgelyke omllandigheden gebruiklyk zyn en ten anderen om dat wy nog ftof in over* vloed hebben , om van gewigrfge dingen te fpreeken, en dus zal ik u flegts het voornaam, fte dat by het verblyf der Vorftelyke Familie in Zeeland plaats gehad heeft verbaalen Den *ƒ JH"y zaSen h"«ne Hoogheden 's n>or«ens utt het huis van den Rekenmeester van Man-  Ït8 GESCHIEDENISSEN DER -dere, het welk op de Werf der Oost-Iudifche Compagnie uitziet, een Schip, genaamd TFillem Frederik, van de Helling in het Water loopen , terwyl voornoemde Heer by die gelegenheid, zo aan de Vorftelyke Perfoonen als aan verfchieden Lieden van aanzien een fraay Muziek cn ontbyt gaf. 's Namiddags deed de Stad' houderlyke Famielje een togtje naar het Huis ter Boecle , zynde de Buitenplaats van den Heer van de Per-re, en wierd aldaar door dien Heeren zyne Vrouw, benevens een aanzienlyk gezelfchap ontfangen. Den volgenden dag begaf zich het Hoogvorftelyk Gezelfchap, na eerst den Godsdienst in de Nieuwe Kerk , onder bet gehoor van den Heer Ballot bygewoond te hebben, naar de Buitenplaats Rynsburg, toe» behoorende aan den Oud Raadpenfionaris van Citters. Den 26'Juny woonde zyne Doorlugtige Hoogheid de Raadpleegingen der Heeren Staaten en der Admiraliteit by, en begaf zich vervolgens benevens zyne Gemalin en Kinde» ren, ten Huize van den meergemelden Deer van de Perre, welke voor Hoogstdezelven en de aanzienlykfte Pérfoönen dei Stad eeneprag- ti-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. tige Avondmaaltyd gaf. Den volgenden dag begaven zig hunne Hoogheden naar mjfoê gin, alwaar zy door de Heeren van de Regccring begroet en op het Stadhuis op een kostbaar Middagmaal onthaald wierden.Voords woonden Hoogstdezelven een pragtige Avondmaaltyd en Bal by, het welk door den Heer van Lynden tot Blhterswyk gegeeven wierd. Den laatften Juny waren de Vorftelyke Perfoonen te Feerc op een Maaltyd onthaald geworden ; en deeden den Eerden July een togtje naar Westcapelh om den beroemden Dyk aldaar te bezigtigen, \an waar zy naar Dom. burg reeden, en vervolgens op het Kasteel Westhovcn, by den Heer van de Perre tot Nieuwwerve, het Middagmaal hielden. Nadat zyne Hoogheid, den 3 July, de Raadpleegingen der Staaten en der Admiraliteit bygewoond had , beklom Hoogstdezelven , met zyne twee Zoonen, de-hooge Abdy Toren bezag vervolgens de Bibliotheek en Zeldzaam' heden van het Zeetwfihe Genootfchap der Weetenfchappen, en fpysde met zyne FamieL je 's avonds by den Heer Bewindhebber Go-  I20 GESCHIEDENISSEN DER din. Den volgenden dag wierd zyne Mooiheid , in de groote Zaal der Sociëteit a's Lid der Broederfchap van St. Joris ontfangen, en deed met zyne Koninglyke Gemalin en Kinderen den 8 July een togtje naar deFrou* wenpoldcr, om op die hoogte, aan ftrand, een Vischpartytjc by te woonen. Twee dagen laater reed de Vorftelyke Fatnielje naar Vet'' re , en wierd aldaar met een Jagt naar Goes sebragt, alwaar Hoogstdezelve door de Regeering ter Manlcyd onthaald wierd, en den volgenden dag het Eiland Zuidbeveland bezig, tigde, komende den 13 July weder te Mid. delburg te rug. Vyf dagen laater reed zyne Hoogheid naar Vllsfingen en bezag aldaar 's Lands Arfenaal, Werf en Dok met de aldaar leggende Oorlogfchepen , werwaards Hoogstdezelven zig, verzeld van zyn Fatnielje» nog eens drie dagen laater begaf. Intusfchen wierden de noodige toebereidzelen tot het vertrek der Hoogvorftelyke Fatnielje gemaakt, gelyk dezelve dan ook de reis den 26 July aannaamen, en over 'j Hertogenbosch alwaar Hoogstdezelve, door den Gouverneur, de Graaf  VEREENIGDE NEDERLANDEN. l£t Graaf van Mailleboïs pragtig onthaald wier* den, de Reize vervolgens naar 'c Loo voortzette , alwaar zy in volmaakte wcliTand aankwamen. 2. Dus had de Vorftelykc Famiclje zig langer dan een geheele Maand in Zeeland opgehouden ? V. Ja. — Ondertusfchen waren de zaaken in Gelderland en inzonderheid in de Steden Hatteni en Elburg, hoe langer hoe hachelyker geworden, en daar men in de beide ge« noemde Steden, niet zonder reden voor een of andere aamlag op dezelven vreesden, waren de Leden van den Krygsraad bedagc om middelen werkftellig te maaken, waar door Zy des noods in ftaat zouden kunnen zyn , om geweld met geweld te keeren. Dus rigtte men in Elburg een Compagnie Artilleristen op, en hield zig verders bezig met het uitdiepen der Gragten, het in ftaat (tellen der Sluifen, het klaarmaaken der Schanskorven, en meer andere inrigtingen tot tegenfland. En in Hattem fchikte men ruim veertig Knaapan tot Konltapels , terwyl het getal der XVI. DEEL. ,cetU  122 GESCHIEDENISSEN CER reeds gewapende Manfchappen , in de beide Steden, van dag tot dag vermeerderde. ; Terwyl dit in Gelderland voorviel, hadden de Staaten van Holland, wegens het Commando over de Bezetting in U Haage het eindelyk befluit genomen , de Heeren Gecommitteerde Raaden te gelasten, ,, zich voordaan nopens „ het Guarnifoen in 's Graayenhaage, ftip„ telyk te gedraagen, naar den inhoud van „ het befluit hunner Edel Groot Mogenden in „ dato 4- en 5 Maart 1672. met betrekking „ tot alle de punten daar in vervat". En hier door wierd de Prins Erfftadhouder ten duidelykfte verftoken van zyn voorheen gehad hebbend bevel over de Haagfche bezetting. Z. Was het befluit hiertoe met algemeene ftemmen genomen? V. Verre van daar. Want tien ftemmen naamlyk die van Dordrecht, Haarlem, Ley den, Gouda, Gorinchem, Schiedam, Schoonhoven , Alkmaar, Munnikkendam en Purmerend, waren voor dit befluit geweest, doch de Heeren van de Ridderfchap, Amtteldam, Rotterdam en de zes overige Steden ftemden 'er  VI RI EN I G'D-E «D.Ï1LANDEN. -fl| 'er tegen, met .voorbeho.uding van hunne aan- tekeningen over bet zelve. Eenige tyd te vooren hadden de Afgevaardigden der Stad dmllcldam, ter Staatsvergadering een Voorde* gedaan tot vernietiging van alle Exercitiege•nootfchappeti .en gewapende Corpfen, behalven de gevestigde Schutterycn , binnen de ^ebecle Provintie. In dit Voordel, dat, in deeze donkere tyden ,vry wat opziens baarde, •wierd gezegd, „dat van aloude tyden af, de „ Schutteryen in de Steden waren opgerot, ■„ om voor de rusten veiligheid derzelven aU ,, leen te waaken en dat dus bet toedaan van „ andere Corpfen , afgezonderd van voor'„ noemde Schutteryen, het zy onder de be',, naaming van Vry Corpfen , Exerciiicge„ nootfehappen of diergelyken, te kort dee« den aan het billyk vertrouwen, het welk op „ de waakzaamheid, getrouwheid, iever en „ welmenendheid der Schutteryen , met voN 'j, komen gerustheid.gefteld konde worden» Dat „ de genegenbtid om zich in den Wapenhan„ del te óeflenen, -onder de Schutteryen in fi het algemeen, federd een geruimen tyd F 2 M zo.  ||| GESCHIEDENISSEN DE* „ zodanig was toegenomen , dat zy in vlyt en 'r- bekwaamheid voor geene Vry Corpfen of „ gewapende Genootfchappen behoefden tewy„ ken, en dat dus ook uit dien hoofde het toeftaan van eenige afzonderlyke Genoot? fchappen , onnoodig was. Dat ook dier« gelyke Genootfchappen fchadelyk waren voor de Leden, dien dezelven uitmaakten, " alzo zy aanleiding gaven, tot het verzuim *' van Affaires en het maaken van onnoodige Z kosten, en dus daar door op hunne waare ^ belangens, en die van hunne Huisgezinnen, " een verderflyken invloed hadden. Dat het " verders te duchten, en op fommtge plaat" fen reeds ondervonden, was, dat byzondere " Corpfen of Genootfchappen aan de goede " Verftandhouding, Rust en Eendragt onder " de BLirgers en Ingezetenen zeer nadeehg " waren, terwyl hunne Edel Groot Achtbaa* ren vermeenden, dat op alle wyzen moest \ worden aangekweekt, het geen tot behoud der Rust, en het tegengaan van 'tgeen tot ftoo"ring derzelve, eenigszins zouden kunnen " ftrekken, en dat ook voornaamlyk aan de w „vast-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 12$ vastgeftelde Schutteryen geene redenen vanr misnoegen moesten worden gegeeven, als„ of men op derzelver Getrouwheid, iever, j, welmeenendheid en waakzaamheid voor het », welzyn en de veiligheid hunner Steden en Regenten geen genoegzaam vertrouwen „ Helde. Dat hunne Edel Groot Achtbaaren de voornoemde redenen , op haar zelve be„ fehouwd genoegzaam zouden oordeelen om „ alle gewapende Corpfen of Exeicitiegenootfchappen te doen affchaffen, maar dat „ daar en boven waereldkundig was , hoe zo« „ daanige Genootfchappen niet fchroornden „ zig te mengen in de hertelling der publieke „ zaaken en binnenlandfche Oneenigheden , zo „ verre zelfs dat zy , by rondgaande Brie* M ven of Bekendmaakingen in de Couranten, ,» zogenaamde Stedelyke en Provintiaale Vei" „ gaderingen beleiden , en Punten van be„ fchryving rond zonden, inhoudende Voor„ Hellingen tot befchikkingen der publieke zaaken, die niet dan zeer bedenkelyk konden wezen , en zig aldus een gezag aanmaatigden, tot het welk zy geen de minF 3 »t de  ifé ■ Cï'SCmtB ENt S SE N' D E R. ,, fte bevoegdheid hadden , het geen dus „ niet dan verwarring konde verwekken en „ tegenftrydig was met alle goéde orde en gefteldheid van Regeering, enz". Z. Hoe wierd dit Voorftel aangenomen ? V. Allé de teden der Staatsvergadering hadden zig eenparig hier over niet verklaard, dus 'wierd het zelve overgenomen. Voords wierd het gemelde Voorftel in de dagelyks Uitkomende Nieuwspapieren niet weinig beoordeeld , en zo wel over het zelve als over die ge enen welken het eerst deswegens een ontwerp in de'Vroedfchap der Stad gemaakt had, naar ieders by zonder begrip en inzien veel gefproken en gefchreven. Terwyl dit alles in Holland gebeurde, had men in, het anderszins zo zeer ontroerde Utrecht een plegtig vreugdefeest gehouden, ter gelegenbeid van de hondervyftigfte Verjaaring der Stads Hooge Schoole. Het was den 31 May , *s morgens' ten zeven uuren dat eerst een vereenigd luiden en daar na fpeelen der Klokken , het Feestelyke van dien dag reeds aankondigden. Ondertusfchen was de Vroed- fchap  VEREENIGDE NEDERLANDEN. JSf chap op het Stadhuis vergaderd, waar by zelfs de Heeren Raaden, die anders, we- gens derzelver Connnisflen geen zitting hadden, faatngeroepen waren, om deeze aanzienlyke plegtigheid by te woonen. De Ruitery te Paard van de aldaar leggende bezetting, paradeerde voor het Raadhuis en de Heeren Studenten waren in de beide Academifche Gehoorzaalen vergaderd. De volle trein naar de Domskerk begon even na tien Uw ren, wordende door een Detachement Ruitery geopend, waar op onmiddelyk de Studenten , paar aan paar volgden. Deeze Heeren waren meest allen in ftaatig zwart gekleed, en elk verfierd met een Cocarde aan de Hoed, waar in het Wapen der Academie te zien was, voords een zyden Strik aan het gevest van den Degen, die ontbloot ra de hand gedragen wierd, en een Gedenkpenning aan een zyden Lint op de Borst. Op de Studenten volgden twee Deurwaarders, en agter deezen twee Letterdienaars , toen de twee regeerende Burgemeesteren, Loten en yan Brinkhorst, gevolgd door twee Pe F 4 del.  TS8 GESCHIEDENISSEN DER. dellen. Ag:er deezen de ReBor Magnificus> de Hooglccraar Si Rau , gaande tusflhen twee Heeren Stads Gecommitteerden tot de Academifche zaaken , en gevolgd door de Hoogleeraaren Burman , Bonnet , van f/imelsveld, Tydcman, Voor da , Bondam, Nahuis, Sax, Hennert, Segaar en Rosfyn, allen, zo wel als de Heer Re&or, in hunne Staatietabbaarden, met twee Deurwaarders en vier Letterdienaars agter dezelven. Toen de Heeren Raaden van de Vroedfchap allen in 't zwart gekleed , met derzelver Livreibediendens op zyden en gevolgd wordende door de Secretarisfen der Stad, volgens hunnen rang, woidende eindelyk de gebeele trein gefloten, door de overige Stadsboden en een Detachement Ruitcvy ? Z. Deeze Staatfie moet wel de moeite waar» dig geweest zyn om bezigtigd te worden, en ik twyffel ook niet of 'er zal wel eenen groo« ten toevloed van Aanfcbouwers geweest zyn. V. Gy kunt ligt denken dathetdaar nictaan ontbroken heeft. Deeze Staatelyke optogt nam in .eene geregelde Orde, van het Stadhuis deji weg,  XVI.DcPLlX. EÏUWIEISI DEK UTHECHTSCHE ACADÏM1I.   VEREINICiE Kl»8RlAND»Sf. weg, over het Oude Kerkhof, door de Domfteeg naar de Domskerk , alwaar kort daar aan de Heeren Gedeputeerden 's Lands van Utrecht, de Heeren van den Hove enz. ook aankwamen, De trein binnen de Kerk gekomen zynde wierd de Reclor Magnificus, door de Heeren Gecommitteerden tot aan de trappen van den Predikftoel geleid , welke met een af. handend opgeftrikt Kleed van groene zyde verfierd was, terwyl de Kap met een Koepeisgewyze groen dekzel, met nederhangeudezyde gordynen pronkte, aan de voorzyde was het Wa«. pen der Academie , en boven het dekzel ftond een blaazende Faam. Na dat meergemelde Heeren Gecommitteerden, nevens de overigs Heeren Raaden, Hoogleeraars en Studenten ep derzelver plaatfea gezeten waren, begon, het Orchest. het welk uit meer dan zeventig Liefhebbers en Meesters beftond, eene grooOuvenure te fpeelen, gevolgd van een fraay. Zangftuk dat met een zwaar Chorus begon, en telkens met Gboorcn afgewisfeld wierd. Na dat zulks een uur geduurd had, begon dc Recior Magnificus zyne op deeze gelegenF S bei*  Ï3Ö «ES€aiEï>ENISSE-N DER heid pasfende plegtige Latynfche Redevoering, oyer de wéldaachn, welken God, yoomaamlyk federd het laatfie Eeuwfeest, aan ds Ilooge Schoole bewezen had. Omtrend de helft der Redevoering begon weder eenen nieuwen aan» hef der Muziek , waar meede omtrend een kwartiers uurS wierd doorgebragt, en na het eindigen der Redevoering, begon het zelve ten derdemnaale, beftaande toan in een Zansjtuk het welk met een groot Chorus eindigde, waar na, tot flot, eene Ouverture op het Orgel en de verdere Speeltuigen gemaakt wierd. Wanneer deeze Staatige plegtigheid omtrend ten fealf twee Uuren afgeloopen was, begaven zig de Heeren Gedeputeerde Staaten, de Heeren Burgemeesteren , de Gecommitteerden en verdere R-egeeringsleden verzeld door de Hoogleeraaren , in verfcheide Koetien naar het Fundatiehuis van wylen de Vrouwe van Rens' woude alwaar, op Stads kosten, een pragtig Middagmaal bereid was. De aanzienlyke Gasten , onder welken zig nu ook de Hoogleeraar Oosterdyk Schacht bevond, welke om zyne booge Jaaren de Redevoering en trein niet had  VEREENIGD2 N E I» E R L A Ï*D B U. ï3i li ad kunnen bywoonen, gebruikte* eerst eenige Verversfingen en gingen vervolgens aan Tafel , welke voor vierenveertig Gasten gedekt was, hoewel 'er door de afwezigheid van den Heer Raad Eyck een Couvert open bleef. Onder alle Verfierfelen, waar mede de Tafel , waar op zig keur van allerhande Spys en Drank bevond, pronkte, muntten boven ai de Zinnebeeldige en kunftig gewerkte Defertftukken uit. Z. Wat verbeeldden dezelven ? V. Het voornaamffe beftond uit een groote en zeer deftige Praaltempel, verbeeldende de Booge School van Utrecht; en de twee anderen vertoonden meede Tempels, naamlyk die der Zanggodinnen en die der Deugd. Alle waren met fraaye Beelden, genoegzaam van anderhalf voet hoog, Festonnen , Bloesivaa. zen en vliegende Kindertjes verfierd. De Heeren Studenten hielden , na dat zy des namiddags eene plegtige Wandeling eti Cavalcade door de Stad gedaan hadden welke met aangenaam Muziek verzeid was geweest, des avonds, eene pragu'ge Maakyd, F 6 * * in  132 ©ESC Hl E D EN ï S S E N 0 ER in de Plaats Royaal, van wel tweehonderd zestig Couverts 5 en gaven daarenboven eene zeer fïaaye Illuminatie met Lampions , en tusfchen beide ftaande Dtcoratien voor het gemelde Logement. Den volgenden dag gefchiedden de plegtige Promotien in de Domkerk by welke gelegenheid zeer deftige Redevoeringen gedaan wierden. Zynde de Kerk niet minder vol dan daags te vooren, en onder de toehoorers bevonden zich ook toen mede verfcheide Heeren van de Voorftemmende Leden en Raaden uit de Vroedfchap, als mede een talryke menigte der aanzienlykfle Lieden van beide geflagtetï. De trein was by derzelver inkomst in de Kerk , door een fraay muziek ver* welkomt, ook wierd tusfchen het doen der Promoticn telkens geünificeerd, zo als men ook na het eindigen van deeze Plegtigheid een aangenaam Muziek maakte, onder het welke de nieuwe Gepromoveerden, in derzelver plegtgewaad, gevolgd door de Hoogleeraars en Studenten, uit de Kerk vertrokken, en vervolgens door een Detachement Ruiters, voor enagtcr gedekt zynde; den zogenaamden tour doa;  VEREENIGDE NEDERLANDEN» 133 door de Stad deeden, en in het Logement het Kasteel yan Antwerpen , eenige VerversOa* gen gebruikt hebbende, van elkander fchcidde. Des namiddags , voerde men, volgens gebruik , de meergemelde Gepromoveerde Heeren in triumf langs het voornaamfte gedeelte der Stad, zynde gezeten op eene open Wagen, met zes Paarden befpanuen, en gevoigt van twee foortgelyke Wagens , waar op de Paranympheu , allen in haar Plegtgewaadcn , zaten. Zy wierden voorgegaan van een Wagen met Muzikanten , terwyl een twaalftal Studenten te Paard, met ontbloote Degens, voor en agter gingen, voords was elke Wagen, op zyde door een Heer te Paard verztld, gelyk mede een ander Heer als Bevelhebber voor uit reed, welke door een Pauker en twee Trompetters voorgegaan, eu door een ftan. daartdraager gevolgt wierd. Emdelvk was 'er 's avonds in bet Logement het nieuwe Kasteel van Antwerpen, niet alleen eene groote en deftige Maaïtyd van honderdtwintig Couverts, maar ook eene zeer fraaye Illuminatie ge! raard met gepaste en zinryke Lecoratien. Tot F 1 be-  Ï34 GESCHIEDENIS SE NDER befluit kan ik u niet nalaaten te melden, dat al de Muziek, by deeze Feestviering gebruikt, door den beroemden Heer F. Niemvenhuizen vervaardigd was." Z. Ik zeg u wel hartelyk dank voor deeze beknopte en omftandige befchryving van deeze plgige gelegendheid. V. Terwyl men zig in Utrecht dus verblydde en vrolyk maakte, was men in het nabuurige Wyk te Duurftetie in geftadige vreeze om door Militaire Troepen overrompelt te worden , weshalven de Regeering aldaar een befluit nam , de Burgers en Ingezetenen te keuken te geeven, ,, dat men voorneemens was „ alle geweld met geweld te keer te gaan, „ op dat een ieder zodaanige befchikkingen „ omtrend zyn Perfoon en Goederen zoude „ kunnen maaken als oordeelde te behooren „ en ten einde daar m op alle mogelyke wy„ ze behulpzaam te zyn, befloten hunne Edel „ Acbtbaaren, dezulken, welke buiten de „ Stad, doch binnen derzelverVryheid woon* „ agtig waren, ter berging of bewaaring bunj, ner Goederen, de Groote Kerk of eerifge •> an-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 190 „andere verzekerde plaats, aan te bieden , en waar van ieder kennis ter Secretary der „ Stad zoude kunnen bekomen". Ondertusfchen had het Corps vrywillige Jagers, onder de Zinfpreuk Pro Pace & Bello, rondgaande Brieven aan al de Genootfchappen van Wapenhandel in deeze Landen, afgezonden om hen den nood der Stad te kennen te geeven, en om byftand te verzoeken , het welk vervolgens door de Regeering. der Stad openlyk goedgekeurd wierd, welke zelve ook kort daar aan , eenen rondgaanden Brief aan alle de Bondgenooten en inzonderheid aan de Staaten van Bolland, fchreven om hunnen toeftand open te leggen , en derzelver tusfchenkoiïist en hulp te verzoeken. Daarenboven beloofden zy een iegelyk welke ter verdediging der Stad zig dcrwaards zoude begeeven, alle mogelyke befcherming en het gewoone Burgerrecht der Stad, benevens het nodig Logement en voedzel en boven dien, des begeerende, nog tien Stuivers daags, en eindelyk dat voor de gekwetften, en voor de Weduwen en Weezen der gefiieuvelden, behoorlyke zorg zoude ge- dra-  ISÖ GESCHIEDENISSEN DE*. dragen worden. Ook wierd vervolgens liet groen Jager Corps, den ca July door de Re. geering op eene plegtig» wyze gewettigd, wan neer de Majoor de Nys zelve den Eed, aan het Corps dat op de Markt voor het Stadhuis ceplaatst was, voorlas, daar in betraande „ dat * het Corps , de Edele Achtbaare Regee„ ring, en de goede Burgery gehou en ge„ trouw zoude zyn, en dezelve kragtdaadïg helpen befchermen in bet handhavenen van > derzelver Rechten en Voorrechten". Toen den Eed gelezen was, trokken de Officieren langs het Corps, terwyl de Heer F. A. van der Kemp , eerst Doopsgezind Predikant te telden , en thans Kapitein van het gemelde Corps, aan elk der Leden'den Eed verklaarde, bet welk, met een algemeen Hoezee beantwoord wierd. Z- De Heer van der Kemp betoonde zich dan hier een der yverigftc Voorftanders der Burgerye. V. Laat ons voordgaan. Na dat de verfchïlléh wegens eenige Landftreeken- in den Lande Valckcnburg , welken by de • a Vr.e-  VEREENIGDE NEDERLANDEN". t$f Vrede met den Keizer, dn liet voorige Jaar gefloten, aan de Algemeene Staaten afgeftaan waren, den 5 July deezes Jnars verefc fend waren, gingen weder zydfclie Commisfa* risfen over tot liet doen der Overdragt, en in bezitneeming der afgeftaane Landftreeken. Dus gefchiedde de Ovcrdragt van het Steedje Dalem, en de Dorpen Blegny, Feneun en Bambay, door de Commisferis van Hunn© Hoog Mogenden den Rentmeester van Panhuis, aan die van zyne Keizerlyke Majefteit, den 10 en 12 July. Twee dagen laater gaven de Oosienrykfche Commisfarisfen, de Colonel Ingenieur de limu, en de Drosfaard de Franquinet3 aan den voornoemden Coramisfaris van de Algemeene Staaten, over de Heerlykheden en Dorpen van Oud Valkenburg, Schln op de Geul, Schaasberg, Wicht en Papenhoven. Zo dra de Officieren, Magiflxaatsperfoonen, Pastoors en deby Klokkenflag vergaderde Gemeente der voorgemelde plaatfen , door de Commisfarisfen van zyne Keizerlyke Majefteit, uit Hoogstdeszelfs Eed ontila^en, en onder de befcherming, gehoorzaam ■  r3?5 GESCHIEDENISSEN ©ER zaamheid, en het Oppergezag va i Hu me Hoog Mogenden waren gefield, wierden door alle cbzelven, ten eerfteu den Eed \an getrouwheid aan de Algemeene Staaten afgelegd, in handen van Hoogstderzelver daar toe benoemde Commisfaris. Voords gaven de Ingezetenen van de meergemelde Landftreeken, aan den Staat overgedraagen, overvloedige en ontwyffelbaare bfyken van haare vreugd en toegenegenheid voor den Staat. Den 17 van genaamde Maand gefchiedde de Overdragt van den Ban» ke van Ol/ie, in den Lande van Daalhem , ten behoeve van zyne Keizerlyke Majefteit, op gelyke wyze als de voorige O verdragten jjefchied waren. EEN-  EENENTAGTIGSTE GESPREK. INHOUD. Onlusten te Hat tem, over V vervullen van twee Raadsplaatfen. Voorzorgen aldaar te» gens overrompeling genomen. - - Qnee. nigheid te Elburg en gevolgen van dezeU ye. _ Veranderingen in H Collegie van Veertigen te Dordrecht. Gedrag der Burgers aldaar. Dosd van den ouden Koning yan Pruisfen. — Komst van den Aartshertog Ferdinand van Oostenryk, en zyne Gemalin in de Nederlanden. — Jéle yan Verbindtenis tusfche eenige Leden van Regeering Verregaands, woelingen.en- en-  14* GESCHIEDENISSEN DEK onrustige beweegingen te. Ui recht* Inluiï* diging van yyftien nieuwe Raaden aldaar.-— De Staaten van Utrecht verleggen haareVergadering naar Amersfoort. ■-— /Vo» test tegen het befluit der Staaten yan Gelderland ten epzigte van Hat tem en El' .lurg. — Onderhandeling van eenige Overysfdfche Heeren met den Prins Erfftadhouder over de zaak van Rattem en Elburg.— Hat tem word door de Militairen ingenomen,. De Regeering yan Elburg fchryft aan deStaaten van Holland, en aan die van Gel* derland. Elburg word door de Regee* ring en het Krygsvolk verhaten, en daor de Gelderfche Militie bezet. Stoute Aanfpraak der Gecommitteerden te Leiden en Delft. Voor fel van den Penfionaris de Gyzelaar. —- De Staaten van Halland trekken hun Krygsvolk binnen hunne eigene Provintie. Brief der Staaten aan zyn Hoogheid en Antwoord. —— De Prins ErfftaeU houder word in zyne bediening van Kapl* tent Generaal van Holland opgefchort. Brief van zyne Hoogheid aan de Staaten yan  vereenigde nederlanden, ttf ■Holland. —— Be Regeering van Bern fchryft aan de Algemeene Staaten. ■ Het Corps van den Rhyngraaf van Salm komt te Heusden. Verlegenheid in Utrecht. De Stad field zich in fiaat van tegenweer. Publicatie der Staaten van Utrecht. —-— Nieuwe Voorzorg te Wyk te Duurfiede. ■ ■■■ Befluit der Staaten van Friesland tegens de Vry Corpfen. • •Voorftel van eenige Oyerysfelfche Ridders.-* Verrigtingen der Staaten van Oyerysfel, -Zoon. Li heb reeds na dit Gefprek ver» langt om het vervolg der'Gefchillen, die thans den Staat beroerden, te hooren. Vader Ik zal u daadlyk hier in genoegen geeven. Te Huttent begonnen de zaa¬ ken nu op het uiterfte te loopen, waar toe het openvallen van een tweede Schepens en Raadplaats gelegenheid gaf. De Gezwooren Gemeente had zig by Request vervoegd tot de ïleere.i Staaten van Gelderland, en verzogt tïac  142 GESCHIEDENISSEN DER dat dezelven den Heer Erfftadhouder beweegen wilden om de twee openfhande Posten te vervullen , doch geen antwoord bekomende, vond dezelve, benevens een aantal der föurge» ry, goed den Heer Erfftadhouder voornoemd zelve te fchryven, by welken Brief zy zyne Hoogheid vermaanden tot de vervulling der Raadplaatfen, met by voeging dat, zo Hoogstdezelven de openfhande Plaatfen niet voorliet einde van Juny met bevoegde Perfoonen vervulde, en dien ten aller overvloede geftelden tyd in agt nam de Gezwooren Gemeente en Burgery als dan zodaanige wettige middelen in het werk zoude ftellen, als de Voorrechten yan de Stad en 't Gewest aan de hand zouden gceven. Deeze gefielde tyd wederom verloopen zynde, waren Gezworen Gemeente en veele Burgers, ingevolgen het bovengemelde fchryven bedagt, om nu zelve die openftaande Plaatfen te vervullen, doch men bekwam midlerwyl tyding dat zyne Doorlugtige Hoogheid de Heeren Dinckgreye en Meyünck toe Schepenen en Raaden der Stad fnd aangebeld. Zeer euvel wierd deeze aanftèlling in- zon-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 143 Eenderheid die van den Heer Dinckgreve bf de Burgery te Hattem genomen, welke den 7 Augustus goedvond de aanftelling van gemelden Dlnckgreye te houden voor nietig en van onwaarde, zich daar op grondende dat meergemelde Perfoon Gaarde du Corps en dus onbevoegd was, om in de Regeering gedoogd te worden. De Heer Rleylinck ondertusfchen voor zyne aanftelling bedankt hebbende, verzogten de Burgers aan de Regeering en Gezworen Gemeente van eene Commisfie uic haar midden te willen benoemen, om nevens eene Commisfie uit de Burgery te onderzoe. ken, „ welke wettige wegen en middelen „ dienden ingeflagen te worden, om de twee „ openftaande Plaatfen in de Magiftraat met „ bevoegde Perfoonen weder vervuld te krygen". En wanneer den volgenden dag dsn Hoofdfchout Bentinck in de Stad kwam, cm den Heer Dmckgreve in den Eed te nee'men, was hy genoodzaakt onverrigtcr zaake weder te vertrekken. Deeze en andere voorvahen deeden ondertusfchen de Burgers van Uatum wel zien, dat zy juist in 't vervol geen  ^44 GESCHIEDENISSEN DER geen gunftg onthaal te wagten hadden, wes* Jialven zy meer en meer op hunne veiligheid bedagt vvierden. Dus trok dagelyks eene behoorlyke Burgervvagt op , aan de Poorten wierden Schildwagten uitgezet , voords een nieuwen Wal opgeworpen cn een Dam in het Meertje gelegd. Daarenboven wierd door de Burger Krygsraad ook een rondgaanden Brief aan alle Schutteryen, Genootfchappen en Vrycorpfen afgezonden, met verzoek om hulp van Manfchappen, welke ook welhaast uit alle Oorden van ons Vaderland kwam, zo dat die kleine Stad als van Hulptroepen krielde. Ook vvierden eene menigte Krygsbehoeftens > inzonderheid van Amjleldam, herwaards gezonden, voor al op de tyding dat verfcheide Regimenten Krygsvolk, uit Nhnwegen en Arnhem, in optogt waren. Voords wierd de Burger Krygsraad door den Raad en Gemeente gemagtigd, om de noodige toebereidzelen te maaken, en alle Militair ge» weid te keeren, als mede dat de aanrukkende Militie verboden zoude worden, op het Grondgebied der Stad te komen, met ver- klaa-  VEREENIGDE N E D E R L A N D E «. I45 klaaring dat by omftentenis van dien, dezelve daadelyk als vyanden aangemerkt zouden Worden „ Z. Het is jammer dat deeze voorzorgen van zo weinig nut geweest zyn ,zo als, uit liet vervolg,zal blyken. V. Het Hof van Gelderland had ondertusfchen aan de Regeering van Elburg weder aanfchryving laaten doen, om de bewuste Publicatie tegens de Requesten, f • ; af te doen kondigen en aan te plakken, welk aanfehryven door de Magiftraat en Gezworen Gemeente den 10 Augustus beantwoord wierd,in welk antwoord zy te kennen gaven, dat zy by bun voorig befluit bleven volharden, en niet gehouden waren de meergemelde Publicatie te doen afkondigen, zeggendein 't flot van hunnen Brief, „ dat zy niet erkenden nog immer zouden erkennen (zo lang zy zjg j„ ftaat be« vonden , de hen aanbetrouwde Privilegiën en „ Rechten hunner Stad en Burgery, aan de* n wel- (*) Zie pag. 8tf, XVI. DEEL, G  Ï46 GESCHIEDENISSEN DER 0 welke zy zig in de a'lercerftc plaats, voor „ God en de VVaereld, op 't plcgtigfte Ver* „ bonden hadden te befchermen ,) dat de Momboirs noch iemand ter waereld dan dat „ Volk het geen zy vertegenwoordigden, be- voegd was cm hen ter verantwoording te ,v roepen, in zuivere huishoudeiyke en politie* 9, ke zaaken , de onvervreemdbaare Voor„ rechten hunner Burgery , ten kosre van „ haar Voorouder!yk bloed gekogt, betref» „ fende, en die hen, als Inwooners van een ,, Viy en Onafhankelyk Gemeenebest toebe» „ hoorden, onder welken buiten twyffel de „ onderhevige zaak moest worden gerang* „ fchikr, en te meer nu zy in deezen, met „ de uitgedrukte goedkeuring der Burgery, door de Gemeente over deeze zaak verg*. „ derd, gefterkt waren. Verklaarende voords 4, op het plegtigfte zig, noch door de ge. „ dreigde Momboirs ASiien, ( welker gebruik „ in'.Politie zaaken, alwaar de thans meer dan „ ooit verlichte ftern des Volks zig met kragt liet hooren, niet te pas kwam) noch door onverhoopte middelen van dwang of ge- weid,  VEREENtGOR N E D E R r, A N D E ff. we!d, tc zullen laaien affchrikken, van de hartige en bedaarde verdediging der hen toe>, vertrouwde Volksrechten , wier bewaaring 5, zy als hunnen onvermydelyken pligt befchouwden , en van welkers behandeling „ zy, zo we! als hunne Edel Mogenden, ellc „ in hunne betrekking , eens plegtig reken* ,« ichap zouden moeten geeven". De Schepenen cn Raaden Tulleken , Julien, van Oldenbarneveld en Vos, febreven den zelfden 10 Augustus afzonderlyk aan het Hof van Gelderland, dat zy ia de weigering van die afkondiging geen deel hadden, zo als de Heeren Otters en van Spaan federd ook ver* klaarden, liet Hof dit alles ter kennis van de Staaten gebragt hebbende , beraamden deeze welhaast een Manifest voor de Steden Hat. temen Elburg, om , nog voor den aantogt van. Krygsvolk, aan haar voor te draagen, en na* men vervolgens, het harde befluit om zyne. Hoogheid, als Kapitein Generaal, te verzoeken, zo fpoedig mogelyk was een bekwaam j?antal Militie , van al bet noodige voorzien cn ondsr het ieleid en beyel van een kundig Officier, !,aar G * da  I48 GESCHIEDENISSEN DE» de twee gemelde Steden te zenden , om aldaar Guamifoen te houden, en tot nader bevel tc blyven, met uitdruklyken last aan den bevelvoerenden Officier, om des noods, zo onvermoedelyk eenige wederfland , van wie 't ook wezen mogt, het zy om in de voornoemde Steden in te komen, het zy om daar binnen geplaatst te worden, mogt ontmoeten , <*cwe!d met geweld te keeren, tot handhavening van 's Lands Oppergezag. Ter zei ver tyd wierd ook door de Heeren Staaten goedgevonden die Leden van Regeering te EU ïttrg, welken niet ingeftemd hadden tot het weigeren of nalaaten der bewuste Landfchaps publicatie aldaar, iri haare Edel Mogenden byzondere befcherming te neemen. Eer \vy tot de verdere gebeurenisfen te Hattem en Elburg overgaan, zal het, om de Tydörde in agt te neemen, noodig zyn U te doen zien wat ondertusfchen in Holland en Utrecht voorgevallen was. Z. Ik twyffel niet of het gebeurde aldaar, • zal in deezen tyd, niet minder merkwaardig zya geweest. Z. Wy  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 149 V.' wy zullen met Dordrecht beginnen. In deeze Stad was van oude tyden af een Collegie van Kiezers , onder de naam van Mannen van Veertigen gevestigd geweest, welken de benoemingen van Schepenen en Raaden moesten maaken , doch naar verloop van tyd , waaren de meeste Kiezers, te gelyk Regeerders geworden, het welk thans van fommi*en geoordeeld wierd tegen den oorfpronglyken aart van dit Collegie teftryden, het welk men dagt dat altoos beftendig van den Oud Raad onderfcheiden behoorde te zyn. (*) Zesentwintig Gildens der Stad hadden dus twee" Verzoekfchriften daar tegens ingeleverd, het eene aan de Mannen van Veertigen , en het andere aan den Oud Raad der Stad, waar by verzogt wierd dat het Mannen van Veertigen mogt behaagen, van deeze hunne Ampten affland te doen. Deeze Verzoekfchriften onderzogt zynde, wierden door de meeste Le- ■ den van het voornoemde Collegie befchouwd als C*J Zie pag. 25. G 3  153 GESCHIEDENISSEN DER als onbefiaanbaar met deszelfs aanftelling cn mrigting, waarom zy fterk drongen om dit' Verzoek van de hand te wyzcn. Nogthans •\V?.ren 'er eenige Leden onder en voorraamlyk de Voorzittende Burgemeester Sndkn > die van hunne Posten wel af wilden ftann, wordende voords de volkomene beflisfing dier zaak op den 19 Augustus vastgefteld. Den avond voor gemelden dag kwamen de zesentwintig Gildens by een, en benoemden eene Commisfie uit de hunnen , welke zig vervolgens vereenigde met die uit de drie Schutteryen, de Burger Officieren en de Gemagtigden uit de Wapenhandelende Burgers, om tegen den volgenden dag werkzaam te weezen. Die dag verfcheenen zynde , vergaderden 's morgens, de Leden van het Collegie der Veertigen, uitgezonderd drie of vier Heeren che niet in de Stad waren. Ondertusfchen vervoegde zig eene bezending uit de vereenigde Vergadering ten Stadhuize, qm aldaar af té wagten welk befluit genomen zoude worden. De R.aadpleeging had tot 's middags ten •drie uur«n geduurd, waar pa de bezending aan  VEREENIGDE NEDERLANDEN. aan de vereeuigde Vergadering verflag deed van het geen 'er voorgevallen was Z. Wét was 'er in die Raadpleeging befloten geworden ? V. Zestien Heeren hadden aan de begeerte der Burgery voldaan, en hunne Posten neder, gelegd , doch de overigen hadden zulks vofftrekt uit geweigerd, terwyl men eg;er eene Comnrsfie benoemd had, om met Gecommitteerden uit de Burgery, over middelen van vergelyk te fpreeken, waar toe, na over en wederfpraak den avond van den volgenden dag bepaald wierd. De beide Commisfien kwamen toen in de Weeskamer byeen , doch de onderhandeling liep geheel vrugteloos af. Waar op de Dekens der vereenigde Gildens, nevens de Gemagtrgden uit de Schutteryen, de Bur-. ger Officieren en de Wapenhandelcnde Burgers , byeen vergaderden, in welke vergadering befjoten wierd, die Veertigen welken by hunne weigering bleeven volharden , geregtelyk voor hunnen Post te bedanken , en hen vervallen van de zelve te verklaaren. Midler*yl wierdjkn 21 Angustus, des avonds, aan .G 4 de  15$ GESCHIEDENISSEN DE E de Gemeente van het voorgevallene berigt ge» daan, waar toe dezelve in eene groote me-v nigte op het Stek, zynde een open Plein, tusfchen de twee Doelens, vergaderd was, en alwaar hen, door een Lid, uit de Commisfie der Gildens, by het licht van eenige flambouwen gemeld wierd , hoe verre men gevorderd wai, 't welk toen met een drievoudig Houzce cn handgeklap beantwoord wierd , waar na voornoemde Spreeker , door eenen ander, uit naam van de Gemeente, plegtig bedankt wierd. De volgenden dag begaf zig de Commisfie naar de Huizen der Heeren Veertigen, om die Heeren weiken van hunne plaars vrywillig afftand gedaan hadden, voor die goedwilligheid te bedanken, en die welken weigeragtig geweest waren, bet genomen belluit ten hunnen opzigten te kennen te geeven, en dus wierd het geheele Collegie van Veertigen bedankt. Agt dagen laater, wierden in een algemeene byeenkomst van Dekenen der Gildens, op last van den Voorzittenden Burgemeester Snellen gehouden, nieuwe Mannen van Veertig gekozen , welken des avonds by een geroepen zynde  BEWEEGnTG TE DOEDEECHT.'   VEREENIGDE NEDERLANDEN» 15J de dien Post aannamen, en by handteekening beloofden, dezelve, na verloop van vyf Jaa! ren , weder neder te leggen en in handen Van de Burgery te ftellen. Z. Maar was die alles zo eendragtig toegegaan , zonder dat iemand 'er zig tègengefteld had ? V. Gantsch niet, want vier Gildens, te' weeten dat der Sleepers, Zakkendragers, Kaaywerkers en Appelkoopers hadden tegen die alles fterk geprotesteerd; met verklaarii g dat zy met den voet, waar op het Collegie van Veertigen zo veele Jaaren agter een gewefest was» en welke zy achtten met de Privijegien over een te ftemmen , volkomen te vreden en dus van alle verandering afkeerig, waren! Den 31 Augustus verzogten de Gecommitteerden der vereenigde Gildens en Schutteryen , den Hoofdofficier van Dordrecht de nieuw aangeftelde Veertigen in den Eed te willen neemen, doch die Heer maakte daar bedenking op en zeide: dat hy, een Officier der Graaflykkeid zynde, zonder den. wil van den Souyerein alyoorens verfiaan te hebUn G -5 daar  1*4 GIS e Tï ÏBD2NISSEN DER daar in niet vermeende te kunnen treeden. Egter beloofde hy alle fpoed te zullen maaken, ten einde de wil van den Souverein daar omtrend te mogen verneemen, met betuiging van bereid te zyn, om zynen Brief daar toe zullende ftrekken, ter kennis van het Publiek te brengen. Dus vertrokken , nog dien zelvcn avond, twee Gecommitteerden naar 's Graayenhaage, welken 's anderendaags van daar weder te rug kwamen. Verders wierd by de Staaten van Holland befloten den Hoofdofficier van Dordrecht aan te fchryven, om het nieuwe Collegie van Veertigen, by voorraad, te beëedigen en in dienst te Hellen, waar door de plegtigheid der Inhuldiging en beëediging van de door de Burgery verkozen Veertigen, den 4 September plaats had. Z. Zoud gy my deeze plegtigheid niet wat fereeder kunnen befchryven? V. Ik zal u hier in tragten te voldoen. 9s Morgens om half elf uuren kwamen de nieuwe Heeren Veertigen, hier toe door den Voorzittenden Burgemeester verzogt zynde.,- in  V E REE N ! G D E NïD B R M , w> ^ ft de * Joris Doelen, hyec^ a, door eene kleine Commi.fie begroet en ver *'gr wierden, zig fe 'c Gezelfchap der Ge. committeerden uit de Burgery, die intu.sfehen voor de Doelen genaderd waren, naar't Raadfcffc re begeevcn. De geheele trein was in 'c *wart gekleed, uitgenomen de Schutters en Burger Officieren die in hunne Uniformen w# ren De Leden der vereenigde Vergaf van Gildens, de drie Schutteryen, Bur»cr Oï ficieren en Gemagtigden van Adelboriten é» gen voor. Toen volgden de nieuwe Veemgen, en daar na alle de Deke.en der zesentwintig Gildens. De fifeor Hoofdofficier met de twee Stad, Sccrciarfcfen , bevond zi* «e* op degroote ÉaatfeaSl op het Stadhui/, en na dac de gam.fche Trein mede rfftftar sékomen was, opende welgemelde Heer deeze b»-e«nkomst met eenetoeoasfelyke Aanfpraak ,w«r ** de ftttften der ffcu.cn Vecr • ^ vomleezen, « dezelven vervolgens in den Eed nam. waar op by eene gelukwenfefri*g, zo de ri« ttngetSfttf Veerden , als over «ie Gildens «fl Btrrgerƒ der ad, deed. De c 6 Heer  156 GESCHIEDENISSEN DER Heer Lc.mme welke Spreeker der vereenigde Vergadering was, bedankte hierop den Hoofdofficier voor zyne genegen wenscb, waar op hy ook de Veertigen geluk wenschte in hun» nen Post, waar in hy betoogde het geen de Burgery nu billyk van hen verwagtende was. Hier op keerde hy zig tot de Dekenen en andere Gecommitteerden , welken hy geluk wenschte met de herftelling van een haarer voornaamfte Voorregten. De Heer yan 011yier vatte toen het woord, in naam van zyne Jledeveertigen op, en fchetfte het dankbaar gevoel derzelven voor de hen opgedraagene eer en vertrouwen, zeer gepast af. Na welke plegtige verrigtingen de Gecommitteerden en Dekenen, en vervolgens de Heer Hoofdofficier en de Secretarisfen, de Raadzaal verlieten , terwyl de nieuwe Heeren Veertigen aanilonds hunne Raadplegingen begonnen. Z Het is ligt te denken dat zulks alles zeer tot genoegen der Dordfche Burgery geftrekt • zal hebben. V. Ondertusfchen kreeg men hier te Lande de tyding van het alfterven van zyne Koning.  VEREENIGDE NEDERLAND EN. 157 Koninglykc Majefteit van Pruisfen, Frederik de Tweede, welke den 17 Augustus, te Berlint na eene roemryke Tcegeering van zesenveertig Jaaren , zyne doorluchtige Loopbaan geëindigd had. Deeze Vorst welke zig met regt den Tytel van de Groote verworven had, wierd in de Regeering opgevolgd, door zynen Broederszoon Fredrik Willem, Broeder van de Prinfesfe van Oranje, welke van het overlyden van zynen Oom, by eenen Brief aan de Algemeene Staaten kennis gaf, met verzekering, „ dat het Hoogstdenzelvcn , ten „ allen tyden eene zyner gewigtigfte en aange. „ naamfte bezigheden zoude zyn , de met „ hunne Hoog Mogenden zo gelukkig ftandhoudende goede Vriendfchap te onderhouden, aan te kweeken en voor altoos te be. „ vestigen, en ook by alle voorkomende ge„ legenheden aan dezelve daadelyke blyken „ van de opregtfte Vriendfchap te geeven".— Genoegzaam ten zelve tyde vereerden de Aartshertog Ferdinand van Oostenryk, 's Keizers Broeder, en zyne Gemalin, deeze Landen met hwane tegenwoordigheid, hoewel zy het ftrik°7 fte  f58 GE^CfllïDËKISJEN DER He ititvgnko hielden, zy karnen van Hra» band, in de maand Augustus > in *j Haage aan, en betrokken het Logement het Parlement van Engeland , daar Keizer Jofeph de Tweede voorheen ook gehuisvest had. Na dat deeze Vorftelyke Perfoonen het merkwaardigfte in *s Graayenhaage bezigtigd en hy den Keizer» lykcn Gezant, Baron yan Relfchach, in Gezelfchap van den Franfchen Gezant de F'eU rac, en tndere aanzienlyke Perfoonen, het middagmaal gehouden hadden , vertrokken Hoogstdezelven naaf Atrtfieldhm, en z>g daar eenige dagen opgehouden hebbende, r amen zy vervolgens de Reize naar Weenen aan. — Doch laat ons nu tot de Staatszaaken wederkeererw In Amfleldam was in de maand Augustus, we* der eene aanzienlyke Vergadering van omtrend fagtig Leden van Regeering uit vcrfchillende Steden en Gewesten vergaderd g'-weest, in welke byeenkomst eene Acte van Verbindtenis was opgefleid, tot handfiaaving der RepubiiKeinfche Conftitutie , welke Acïe welhaast Wét den druk gemeen gemaakt wierd , en dfos in' ieders handen kwam. Z. Wel.  VERIEN1 GDE NEDERLANDEN. 1$g Z. Welke was toch de Inhoud vai deeze Ac°te, die my niet voorftaat in dien tyd gele- zen te hebben. V. De Regenten welken dezelven befloten hadden, verklaarden daar in „ dat zy met hun„ ne vereeniging geen ander oogmerk hadden, „ dan om de algemeene belangen met meer „ eensgezinde poogingen te kunnen voorftaan „ en verdeedigen, tot verhaasting van eene „ zo hoognoodige en te regt by het beste „ gedeelte der Natie begeerde grondwettige „ herftelling. Betuigende dierhalven op het ,, plcgtigfte geen ander voorneemen te heb». „ ben , dan om met al hun vermogen de „ waare Republikeinfche Regeeringsforra te „ handbavcncn , naamlyk eene Regeering by „ Vertegenwoordiging des Volks , gegrond „ op den aart der Staatsgefieldheid en Voor„ regten van byzondere Gewesten, Steden en „ Leden van dien, by de Unie van Utrecht „ bevestigd, met een daar aan ondergefchikt „ Stadhouderfchap, erfielyk in het Huis van ,, Oranje, voor zoverre zulks met de waare „ gronden van 's Lands e« der Ingezetenen » On?  l$£> GESCHIEDENISSEN DBR. „ Onafhankelykheid, cn 't welzyn van 'c Va„ derland beftaanbaar was , zonder dat zy „ immer zouden tragten mede te werken tot, „ of gedogen van, het invoeren van eene Al« ,-, leenheerfching, of onafhanglyke en tegens „ de Privilegiën ftrydende Famieljeregeciing, „ met verfmooring van de billyke en eerbiet) dige Volksftem , eeven zo min als eene „ volflrekte Volksregeering buiten Vertegen,, woordiging, maar dat zy de gemelde drie „ wyzen van beftier, als voor het Vaderland „ ten hoogften verderffelyk, mee raad en daad ,, en alle mogelyke gepaste middelen zouden „ tragten tegen te gaan en te vfeeren. Gelyk „ zy ook op het plegtïgst betuigden geene andere bedoeling te hebben , dan de waare „ Christelyke Hervormde Godsdienst , zo „ als dezelve in de Publieke Kerken deezer Landen geleerd wierd [welke zy Regenten , „ hielden voor de onfehatbaare vastigheden ,, van Nederlands Staatsgebouw , benevens ,, de Burgerlyke Vryheid,] insgelyks met allen „ iever en nadruk te handhavenen, zonder n mede te werken of te gedogen, dat de g -on- den  VEREENIGDE NEDERLANDEN. lóf >, den van den Godsdienst op eeaigerhande „ wyzen wierden ondermynd, behoudens „ nogthans eene billyke Vrybeid van Gods» dienstoeffeningen voor andere Gezmtens. Ook verbonden zyzig, om, zo zy ontwaar wierden, dat men eenigen toeleg fmeeden n mogt om 's Lands Republikemfche Staats„ gefteJdbeid of vastgeftelden Godsdienst te ,. veranderen, den een den andereu daar van f terftond ke»nis te zullen geeven, en zo » veel in hen was, de bronnen op te noemen, waar uit zy zodaanigen verderffelyken toeleg » gewaar wierden. Voorts verbonden zy zig «ook vrywillig en welberaaden, daar zy de » gerechte zaak hunner Medeburgers en Inn gezetenen als de hunne behartigden, niet te zuilen dulden , of ten minden op alle mogelyke wyzen te zullen keeren , dat tegens Burgers en Ingezetenen , die hunne „ Regten eerbiedig inriepen en wettig verde„ digden , geweld gebruikt wierd, en in 't „ byzonder dat zy het gebruik van Troepen „ tegens dezelven, door Stem en Invloed té„ gen zouden gaan, als ook dat zy nimmer  10*2 GESCHIEDENISSEN DER „ zodanige Regceringen die 't 'er op toelagen om hunne Heerscizugt geweldig (taande te ,, houden, zouden ïtyven of li-erken. Daar* 5, enboven beloofden zy ook elkander , als „ Mannen van Eer, dat zy van de zaak van elk Regent, die om deszelfs bedaarde el ,, wettige Vryheidlievende poogingen , ver„ volgd of mishandeld wierd, een algtmeentf „ zaak zouden maaken , en niet (til zitted „ voor dat in zulk geval, volkomen geboet, „ vergoed en heriteld was. Daareobo„ ven verbonden zy zig ook verder, om „ (teeds werkzaam te blyven in het aan* wenden der meest kfagfigfte poogingen, tot „ eene volledige herfteliing van Regien en j9 Voorregten, overal, zo in de vereenigde' >, Gewesten, als in de GenéfafireitS Landen, ,, en wei in 't by zonder ten opzigte dier Pro* „ vintien, die, door onwettige Regeerings Régie* „meuten, onder het juk van Overheerfehiirg „ en afuanglykneid gebukt gingen. ÈindelyR „ verbonden zy zig ook - hoofd voor hoofd, ,, om elkanderen en ieder Regent niê zig „ verders met hvn vereenigde in ai.'e opzig. » ten,  VEREENIGDE NEDERLANDEN. l6$ f, ten, des noods, niet goed cn bloed, te » ondcrfteunen en te bei'cbeimen , indien ie„ mand hunner uit hoofde van deeze plegtige ,, Verbindtenis-, in het meest of het minile „ gekrenkt of gemoeid mogt worden. Be,, tuigende, totilot, by alles wat hen dierbaar was , dat zy , met verzaaking van allen „ eigenbelang, met deeze hunne Verbindtenis alleen 's Lands welzyn en behoud beoog- den. enz", Z. Het is geen wonder dat dit Huk door 't gcheele Land vry wat gerucht maakte. V Geen minder gerucht maakten de voor. Vallen die in dien tyd te Utrecht gebeurden, van welken ik u nu e«u omflaadig verflag moet doen, te meer dewyl dezelven zulke fchroomelyke gevolgen hadden. De Regeering der Stad Utrecht' niet te bewegen geweest zynde, om het Collegie van Gecommitteerden in den Eed te neemen, befloten deezen zulks ter kennisfe van hunne Committenten , de Burgers, Schutters, UUkoopers en Wtgtvryen in iedere Compagnie te brengen , welken daar pp in overweeging genomen hebbende, hoe alle  IÓ4 GESCHIEDENISSEN DER alie middelen ter voorgemelde Beëediging vrugteloos beproefd waren, bet befluit namen, om dewyl 'er voor de Burgery niets anders over bleef, gebruik te maaken van haar recht, met dat Collegie zelve in den Eed te neemen. Ingevolge van dien \>ierd aan alle Raaden, geene uitgezonderd, als ook aan de Secrctarisfen van de Vroedfchap, des avonds den eerften Augustus, door eene dar.r toe benoemde Commisfie aanzegging gedaan , om den volgenden dag, op de Neude te komen , en in tegenwoordigheid van de geheele Burgery, het Collegie van Gecommitteerden in den Eed te neemen, cn dat by weigering of niet verfchyning, de Burgery, volgens hun wettig rechr, zulks zelve zoude doen. De dag ter Beëediging dan den 2 Augustus vasrgefteld zynde , wierden dien dag 's morgens vroeg, de Poorten en Uitgangen der Stad , door eenige Schutters bezet, en te tien Uuren trokken alle de Compagnien naar de Neude, in deeze orde, dat de Uitkoopers en Wagtvryen van elke Compagnie, met een klein Detachement, voor de Compagnie voor uit togen , dewyl de ver-  VEREENIGDE NEDERLANDEN» Xf>$ verkozene Gecommitteerden in 't midden gingen. Op de Neude voorfchreven , gekomen zynde, en aldaar een grooten ronden kring gevormd hebbende, wierd, uit na-mi van het geheele lichaam der Burgery , openbaar uitgeroepen : „ Heeren Burgemeesteren „ en Raaden in de Vroedfchap deezer Stad, ,, worden verzogt zig te begeeveo in den kring, en aldaar, op begeerte der plegtig vergaj, derde Burgery , het Collegie van Gecom„ mitteerden deezer Stad , in den Eed te „ neemen1". Na dat deeze uitroeping gedaan was, verfchenen binnen den kring de Raaden Eick , yan Senden, de Ridder, Smis/aert en yan Haefien, welken terftond eene Verklaaring overgaven, waar by zy kundfehap gaven van oordeel te wezen, ten eencmaal onbevoegd te zyn, om het meergemelde Collegie in den Eed te neemen, dewyl 'er geen genoeg, zaam getal hunner Mederaaden tegenwoordig waren, zonder egter het recht tot de Beëediging van Gecommitteeiden aan de Burgery toekomende, eenigszins tegen te willen fpreeken. Na dat de verkozene Gecommitteerden ge.  ï65 g k s c tl ! edbxissen der gevraagd was, of zy hunne Posten wilden aan* vaarden en den Red op dezelven doen, en zulks door hen met ja beantwoord was, wierd daar toe, uit naam van de vergaderde BurgeJ ry, plegttg voor God en de geheeie Waereld.' betuigd, tegen alle de tot hier toe onwillig geb!cvene Raaden, wegens derzelver onwilligheid, met betuiging dat aan de Burgery geene andere weg open gelasten was, dan met gebruikmaaking van haar wettigRecbt, ter beëedtgitig en daadeïyke invoering van welgemelde Collegie van Gecommitteerden te treeden , welken daar op ook ten eerden, onder het prefenteeren van 't Geweer van de gebeele Schuttery, door de Oudfte en Jongde Kapiteinen Luitenants der Burgery in den Eed Wierden genomen. Alles dus afgeloopen zynde, trokken de Compagnien met derzelver Ukkoopers, Wagtvryen en beeedfgde Gecomtnitteerden, naar rang van ieder Compagnie, weder af, waar op bet Collegie van Gecommitteerden plegtig hunne eerde zitting nam. De toevloed van Amfchouwers, zo uit de Stad als die van andere Steden' en plaatfen' her-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. \6f herwaards gevloeid waren , was onbefebryflyk groot. Z. Ik ben benieuwd om de gevolgen van dit alles te verueemen. , V. Dien zeiven namiddag ging eene benoemde Commisfie rond aan de Huizen der weigeragtig geblevc^c Raaden en leverden ben eene rfanr toe gefchikte bekendmaaking over, waar by zy verklaard wierden van hunne Posten vervallen te zyn , Ilhoon het hen egter vry zouden liaan hunne afzonderlyke Commisfien tot den 12 Oclober aanftaande te kunnen waarneemen, met uitzondering egter van eenige dcrzelve, want den Raad Bick wierd tot Gouverneur der Stad aangefteld, en de verdeedi. ^ing dcrzelve aan de Heeren Cordon, Keer en, d'JverhouIc opgedragen. Voords wierden de Poorten gelyk mede het Stadhuis, dag en nagt, door eene Wagt van Burgers bezet. Doch laat ons nu eens zien hoe dit gebeurde by de Heeren Staaten van Utrecht wierd opgenomen. V. Voorzeker niet al te gunftig, denk ik. V, Hunne Edel JNJogenden fchreevcn den 5 A«-  Ï68 GESCHIEDENISSEN DER 5 Augustus eenen Brief hier over aan de Algemeene Staaten waar in zy voordroegen , ,„ dat de onlusten federd eenigen tyd, binnen ;, Utrecht plaats gehad hebbende, nu zo hoog „ geloopen waren, dat de Burgery had kun„ nen goedvinden, gewapend by elkander te „ komen, op de Neude te vergaderen % en al4,, daar na oproeping van Burgemeesteren en „ Raaden, met veel plegtigheid , niet alleen „ een Collegie van Gecommitteerden uit de ,, Burgery te beëedigen , maar ook alle de niet „ verfchenen zynde Raaden, wel ten geraile „ van dertig, vervallen te verklaaren vanhun„ ne Raadsplaatfen, met verbod aan dezel„ ven van zig te onthouden van alle Vergade. „ ringen van de Magiftraat en Politie, als ' ,, mede van de Commisfie ter Vergadering van „ Staat, daar van afhangende, alzo deBurge* „ ry hunne Raadplaatfen voor vervallen en Ie„ dig hielt, voords onder betuiging tegen alle 9> gtvolgen , by aldien 'iemand van de voor* ,9 fchreven Raaden zig tot de Vergadering van ^ den Raad geliefde tebegeeven , of met zaaken 9, van Politie der Stad zich te bemoeien, alzo » zy  VEREENIGDE N E B E 11 r, A N D E N. Jö> h zy die gevolgen aan 2ig te wytcn zouden >, hebben. Dat zy Heeren Staaten zig daar door „ ni de aiierzorgelykfte omftandigheden gebragt vonden, alzo zy de gevolgen vandeei, ze geweldige flappen, ten hoogflen begreé» pen, en dus niet anders te geraoet kondei, „zien, dan dat, zonder fpoedige middelen „ vanberftel, dewelken hen uit hoofde van „ het heerfebend misnoegen en wantrouwen, i9 kwamen te ontbreken , dc Stad Utrecht en de gebeele Provintie, aan de grootfte >, onheiien blootgefteld, en tot een onnut Lid „ van het Bondgenootfchap gemaakt zoude „ worden. Dat dit dc redenen waren, die hen, daar zy zeer moesten twylfclen, of v de Staatsvergaderingen wel langer voord „ gang zouden hebben , aangezet hadden ora „ dit alles terkennisfe van Hunne Hoog Mo. genden te brengen, en aan Hoogstderzelver ,9, beter en wyzer oordeel over te laaten, „ welke middelen tot hcrftel van de goede or* de en rust binnen hunne Provintie, op ee. „ ne wettige wyze, overeenkomftfg de gron* 9) den der Unie, tot vporkooming van den. XyU DEBL. H ljg*  t7& GESCHIEDENISSEN DER , „eheelcn ondergang van hun Gewest zouden kunnen en behooren in het werk ge" fteld te worden , waartoe zy , Heeren Staaten, zo veel in hun vermogen was, al" toos bereid zouden gevonden worden me- " de te werken". Ondertusfchen was de Buraery te Utrecht niet ledig, maar vervolgde hunne zaaken integendeel met allen iever, en had nog voor het einde van de maand Augustus, reeds vyftien Raadsplaatfen vervuld,welke nieuwe Raaden den 28 van voornoemde Maand, op de plegügfte wyze beëedigd en ingehuldigd wierden. Z Zoud gy my geen befchryving van deeze Staatie kunnen geeven ? V. Zy was al te aanmerkelyk om zulks na te haten. Des morgens ten agt uuren van voornoemden dag, wierd aan de vier Hoofdpoorten der Stad, het Gefchut gelost en om half tien uuren begaf zig de gantfche Burgery, even als den a Augustus, naar de Neude daar zy weder in één lichaam vergaderde. -Op het midden van dit groote Plein ftond een Tafel met groen Laken bekleed, op eene  vereenigde Nederlanden. ,jt Verhevenheid , . tot welke me„ Tappen opgmg. Aan deeze Tafel zaten de ^ den en Gecommitteerden uit de Bu 8' t de" He" di"ie,ylie *** ™ *g de Heeren Hoevenaar mBe»ümk, ai, „fT"^ DeB"W=»he ook wede hier toe gcwaarfchoowd zynde, eenen gtooien «ronden kring, Mac ;„ dc „. van < Stadhuis gekomen, en nithnnne Kot' «•'0 getreden zynde, door de ach, „ndile offi. eieren der Burgery „mtagen wi vorens ias de „eer HoeVlnaar het ^ van Geconnnntecrden, en de Heer BenLet hetFormuher van den Eed voor. De aan" b evene Raaden kor, daar op oo!ropD,:; fI; verfchaencn zynde, wierden de Nienwverkc! z nen ,„ de„ Eed genomen, gednntend wl Ke Eedaflegging de aeherU n . && 'b genecie Burgery hun Geweer prefemeerde en d^ rrf,t«« r icCiue, en de UitkoopersenYVa-ru viyen met ongedekte hoofde ftonden. Dit jerngt zynde, begaven zig zo wel de oude * meuwe Raaden naar het Stadhuis, en plaat ^ z,g vervolgens op het Plein voor dit Ge. H* bouw,  j7a GESCHIEDENISSEN DER bouw,"alwaar zy door de voor by trekkende Burger, met het Sponton en Vaandel bc groet wierden, onder bet geluld van een fraay Muziek , dat op een daar toe vervaardigd Balkon , voor den ingang van bet Stadhuis geplaatst, gemaakt wierd. De aangeblevene Raaden geleiden hier op de nieuw verkozenen zeer ftaatig, en onder een korte Aanfpraak ter Raadzaal in, terwyl het Gefchut van Stans Wallen weder gelost wierd. De Burgery trok vervolgens weder naar hunne Loopplaaifen alwaar zy uk elkander fcheidde, en den geheelen tyd had zo wel van de Domskerk als van het Stadhuis eene Vlag, zynde Rood en Wit doorfneden, gewaaid, terwyl de Inwooners allerhande vreugde bedreven. Z. Dit moet zekerlyk eene plegtige Vertoo- «ine geweest zyn. V Ondertusfchen hadden de Heeren Staaten van''utrecht befïoten hunne Vergadering naar Amersfoort te verleggen , waar van zy de Reveering der voornoemde Stad kennis gaven, rhet verzoek dat al het noodige daar toe in «ereedheid gebragt zoude worden. Heeren 59 Bur-  V*RèENlGt>E NEDERLANDEN. 7?3 Burgemeesteren zulks in de Vroedfchap bragt hebbende , protesteerden wel eenige Leden der Regeering hier tegen, doch vrugteioos, door dien zy de minderheid uitmaakten. Voords ftelde Burgemeester Kolf voor or bet niet hoogst nodig was, tot dekking en beveiliging der Heeren Staaten in Amersfoort zyne Hoogheid te verzoeken nog een Batailjon Troepen aldaar in bezetting te leggen, men befloot ook tot dit Voorftel, en de Brief met het zelve wierd nog denzelven dag dooreenen Deurwaarder naar het Loo gebragt. Waar op den 3e Augustus de in die Stad befcbrevene Vergadering der Staatsleden plaats had, die aldaar werkelyk hunne zitting hielden. Z, Welke Heeren waren op deeze eerfte Vergadering al verfcheenen V V. Ik zal ze u allen opnoemen. Wegens het Eerfte Lid verfcheenen de Heeren \jan Pesters, Heer van Kattenbroek, als Voorzitter, Jonkh. Willem Emmery, Baron van Perponcher de SeaUttkf „ Jpnkb. Mr, Nicoïaas Pesters en Jonkheer G, M. Taais van Ame* rongen, Heer tot Deyh Wegens het tweede H 3 Lid  1-4 GESCHIEDENISSEN DER Lid Jonkh. Gyshert Jan yan Hardenbrock , Heer van Lookhorst en Berkefléyn, Jonkh. Joost Taats van Amerotigen , Heer van Natewisch cn Hoofdofficier van Amersfoort, Jonkh F. C R. Baron van /tftftfc en Agrim, Graaf van Athlone, Hoofdofficier van Utrecht, ■Jonkh. Gerlach Theodorus van der Capellen , Heer van Schoonauwen , W. R* van Tuil van Serooskerken, Heer van Zuilen, en A4 II. Graaf van Rechter en, Heer van Geere* fiein, en Hoofdofficier van Wyk te Duur/lede. Wegens de Stad Amersfoort, de Heeren Kolf, Jfarderwyk, Methorst en Sasfe, en wegens de Stad Rheenen 9 de Heeren ófe Clercq en Deventer, De Heer Mr. Philippus Ram was tegenwoordig als Geheimfchryver, doch van de Steden Utrecht, Wyk te Duur/lede en Montfoort was niemand ter Vergadering verfcheenen. —— Thans roept ons de Orde des tyds om weder tot de zaaken van Hatiem en Elburg over te gaan. Z. Wat was daar inmiddels voorgevallen? v. ik  VEREENIGDE NEDERLANDEN. ,75 V. Ik heb u reeds het befluit der Staaten van Gelderland tegen deeze twee ongelukkige Steden gemeld. Doch dit befluit was wel verre geweest van ter Staatsvergadering eene algemeene goedkeuring te hebben ontfangen. Verfcheiden Staatsleden hadden »er zig ten fterkften tegen verzet, en deeze waren de Heeren Ridders, M. van Bronkhorst X. J. van der Capellen tot de Marsch. G van Niewkerken genaamd Nyvenhehn, van Wiel, B. van Nieuwkerken, /ƒ. F. jV Lynden tot Oldenallert, J. H van Zuilen van ^eveldt, en H. van Eek, benevens de Heeren Verfleg* en Roods van Heeckeren, Burgemeesteren van Zutphen, alle welke Staatsieden, „ op bet ernftigfte en nadrukkelyke pro. „ testeerden tegen de akelige en fchroomely» ke gevolgen van het tegen Hattem en // uhurg genomene befluit, als ook tegen alle aanmanen van Troepen van den Staat naar » ^0v^mQUo Steden , 2u]ks a!Jes ft, „ houdende tegen der Steden Voorrechten en „ Vryheden, en tegen die van den gantfehen H 4 » Bur-  tfÓ GESCHIEDEN IS EEN DER S, ftargerftaat in het Gemeencbest". Daar en boven protesteerden gemelde Heeren ook, „ tegens alle daar op gelopene of nog te rnaa. „ ken onkosten, verklaarende alles wat ten ., deezen opzigte mogt worden in het werk „ gefield, voor nietig, onwettig en van on„ waarde , nis zichtbaar aanloopende tegen „ de Rechten , Voorrechten en Veiligheid „ der Burgers en Ingezetenen. En, (gingen Z hunne Edelen voord) dewyl zy voorzagen „ dat door deeze ftrenge maatregelen eenen „ Burger Oorlog onvermydlyk was , welker „ gevolgen zy zich met ontroering voorftelden , '„ en welke Hunne Edel Mogenden zig mis„ fchien , wanneer het te laat zoude zyn, „ zelve beklaagen zouden, zo behouden zy „ aan zich zulke wettige middelen in 't werk te „ tellen , welke zo mogelyk, nog de jan* ][ mtrlykfte uiterftens voor konden komen , • waar aan Land en Volk onderhevig zou„ den worden1'. Z. Maar wierden 'er geen middelen in 't leerk gefield, om zo 't mogelyk ware de zaak  VEREENIGDE NEDERLANDEN. l?? zaak nog te vinden, eer men tot het ulter- ite overging? V. Om zulks te bewerken, bidden de drie Overysfemé Steden Deventer, Campen en Zwolle eene Commisfie benoemd, om zig mar bet Loo te begeeven, ten einde zyne doorluchtige Hoogheid, mondeling over deeze gewigtige zaak te fpreeken. Deeze Conji «hsfle beftond uk de Heeren Stoet en Jor. dens, Burgemeesteren van Deventer, van Ueymenberg en y«» Knitth, Burgemeesteren van Gttfc**, en i?ö^ enRavefteh, Burgemeesteren van beDcve,JS de Secretarisfen van SnchteUn, de Mist en van heekhout. Deeze Heeren op het loo grkomen zynde, uierden door zyne Hoogheid ontogen, en op zo veete Stoelen geplaatst als zy Perfoonen waren, tegen over welken zyne Hoogheid zich ookplnatffe. Hier op deed de *icer Shet opening der Commisfie , met «vergift van eenige Brieven zo aan de Staaten van Gelderland geil:breven, als van de Stad Hattem ontfangen, in welke iaadie de 11 5 R*i  1?S GESCHIEDENISSEN DER Regeering dier Stad, onder bemiddeling der Regeering van Zwolle zig niet ongenegen verklaard had, op redelyke Voorwaarden te willen overeenkomen, welke Brieven ver* volgens door een der Secretarisfen den Erfftadhouder voorgcleezen wierden. Z. Wat antwoordde zyne Hoogheid op dit alles ? V, Hooggemelde Vofst betuigde hier op, „ dat niemand meer vervreemd was van het „ gebruik van alle geweld, dan zyne Hoog„ heid zelve. Dat men hem ook gantsch „ te onrecht aanzag, voor den Autheur van ,, dat werk, daar by, als Kapitein Generaal „ van Gelderland, alleen maar de ftrikfte be,, velen van de Heeren Staaten dier Provin„ tien uitvoerde. Dat zyne Hoogheid egter „ konde verzekeren, dat aan niemaud in die „ Steden eenig geweld of nadeel in zyn „ Recht, Goederen of Vryheden gefchieden „ zoude. Dac het aan de Steden tlattem ,; en Elburg zelve ftond, om, onder vol„ doening aan de bevelen van den Wettigen „ Souverein , van alle Militaire dwang be- » vryd  VEREENIGDE NEDERLANDEN. i?$ „ vryd te zyn. Dat voords de meeding der „ Heeren Staaten met het zenden dier Be„ zetting, geen ander was, dan om aan de s, Regeeringen dier Steden, het Hof van Get„ derland en de Heeren' Staaten zeiven gele„ gendheid te geeven, om op eene bedaarde „ en wettige wyze, de oorzaaken der onlusten ., en ongeregeldheden in die twee Steden, te „ onderzoeken , zonder bloot gefteld te zyn „ aan oproerige bewegingen van onrustige Per„ foonen , en eindelyk dat de Magiftraaten „ der Steden van Oyerysfel beter gedaan had„ den hunne eigen Burgers terug te houden, „ van tegen alle orde aan, het Grondgebied „ van eene andere Provintie gewapend in te „ trekken en te fchenden". Z. Wat bragten de Heeren Gecommitteerden , inzonderheid tegen deeze laatfte befcbuldiging in ? V. „ Dat de fchending van bet Grondge„ bied van Gelderland, door Burgers van „ haare Steden, geheel buiten eenige wettige „ kennis , veel min met toeftemming of op „ gezag der Regeeringen gefchied was, maar ' h 6 p dat  J$0 GESCHIEDENISSEN DER „ dat dc diift der gebeele Natie en inzonder„ heid der Overysfelaars, ter hulp dier be„ naauvvde Steden, onweerftaanbaar was. Dat voords de Natie vertrouwde, dat wanneer j, zyne Doorlugtige Hoogheid zyn veelvermo9, gend Crediet, invloed en tusfehenfpreeken by de Heeren Staaten van Gelderland ge„ liefden in 't werk te ftellen, de genomene „ befluiten tegens de beide Steden, daadlyk opgefchort zouden worden. Dat men daar „ en boven wel overtuigd was, dat zyne Hoog„ heid in deszelfs hoedaanigheid als Kapitein „ Generaal gehouden tvas , aan de gefielde 8, beveelen van den Souverein, zonder eenige „ twyffeling te moeten gehooizaamen , doch „ dat Heeren Gecommitteerden zyne Hoog* „ beid thans meerder en inzonderheid als Erfftadhouder befchouwden , welk Ampt „ hem bevoegd maakte de noodige invloed „ aan ' te wenden , om de rust van het „ Vaderland en de eensgezindheid tusfchen de byzondere Provintien, Leden en „ Steden van het Bondgenootfchap op alle >»wy-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. j8t „ wyzcn te behouden of te herftellen". Waar op zyne Hoogheid weder tot antwoord gaf. „ Dat het belacbelyk was van „ hem te vergen gebruik van zyn Crediet te „ maaken, dat men wel wist dat hy niet meer „ had. Dat zo Hoogstdezelven geene andere s, beveelen van Hunne Edel Mogenden ontj> fing, hy in dit genomen befluit en uitvoe„ ring van het zelve geene verandering kon„ de maaken, en dat ook het zenden van „ Krygsvolk naar eene of andere Stad, niets » ongewoons was , ja dat zyne Hoogheid nog „ in den voorige Jaare, diergelyke beveelen „ van de Heeren Staaten van Holland omfan„ gen en uitgevoerd had, zonder dat eenige „ andere Provintie of Stad zig daar teen verzet had". Z. Waar had zyne Hoogheid in deeze woorden het oog op ? V. Op het gebeurde te Rotterdam, waar van ik u in een onzer voorige Gefprekken melding gedaan hebben. Verders zeide zyne Hoogheid, „ dat bet eene zuivere buis7 „ hon-  182 GESCHIEDENISSEN DER. houdelyke zaak was, waar in de Staaten „ van Gelderland, eeven Souverein waren en de ïnagt hadden om in hunne Provintien te „ kunnen handelen, als de Heeren Staaten der andere Provintien, ieder in de haare. Dat „ voor zo verre het optrekken der Troepen s-, moeielykheid aan de Provintie van Overys„fel verwekken konde, zyn Hoogheid ver„ zekerde altoos gedagtig "te zullen zyn aan zynen Eed, die hy als Kapitein Generaal, „ zo wel van Oyerysfel als van de andere „ Provintien gedaan had , en dus nimmer Pa* tent of eenige beveelen tot optrekken van „ eenig Krygsvolk naar gemelde Provintie „ zoude geeven, als op verzoek en met toe(lemming der Heeren Staaten van Oyerys» „ fel. Voordo dat zyne Hoogheid zeer wet '2 wist en geleerd had , wat, hem, in zyne „ hoedaanigheid als Erfrtadhouder te doen „ ftond , zonder deswe^.ens eenige herinne. „ ring noodig te nebben. En eindelyk dat hy „ in deeze zaaken niets meer doen konde dan „ hy gedaan had, en de gegeever.e beveelen ,» hun-  vereenigde Nederlanden, igj » hunne gang moesten gaan". Heeren Gecommitteerden dus*ziende dat geene pooaiR. gen meer konden baaten, om zyne Hoogheid, tot eenige flappen, het zy tot vertraaging, m het doen uitvoeren van het befiuit der Staaten van Gelderland, het zy fa het doen werken van 'sPrinsfen invloed by Hunne Edel Mogenden, te kunnen overhaaJen, ftonden toen op, namen affcheid van den Erfftadhouder, en wierden door Hoogstdezelven tot aan de deur van de Gehoorzaal uitgeleid. Z. En dus was deeze Onderhandeling vruchteloos afgeloopen ? V. Ondertusfchen wiesch het getal derVrywilligers, welken uit de meeste Nederlandfche Steden, naar Hattem en Elburg trokken no« daaglyks aan, ook wierden de beide Steden wel van Oorlogstuig en allerhande Wapenen voorzien, zo uit de OyerysfelfcheSteden ZW0L te en Deventer, als uit de Hollandfche Steden Amfleldam cn Dordrecht, waar door de beide Steden als van Manfchap krielden , waar door men, niet zonder rede, dagt dat haare overmeestcring, niet ligt te doen zoude vallen of ten  jg^ GESCHIEDE N ISSE N DER en rnkiften, hunne aanvallers vry wat werk zouden verfehalTen , doch Hfet tegendeel bleek welhaast, zo als ik nu zal moeten melden. Het GelJerfche Krygsvolk , den 4 September, omtrend Hattem gekomen zynde, zond de Generaal Sptnght-9 die het bevel over 't 2elve voerde, den Kapitein Terpelkwyk, met de patenten voor het tweede Batailjon van plettenberg,. om aldaar Guarnifoen te houden, naar die Stad, met aanbieding van eene Amnestie van at wat 'er. gefchied was, cn door de Heeren Staaten van GdderUtnd gëte* kend, indien zy het gemelde Guarnifoen goed* willig en onverhinderd wilden outfangen , doch , met bedreiging, dat ingevalle men zig verzetten mogt, de Stad aangevallen en in de brand gefchoten zoude worden, waar toe drie «uren tyd van beraad gegeevcn wierd. De Vroedfckap der Stad liet daar op de Krygs. raad beroepen om hunne meening te booren , en deeze beftaande uit de Heeren G. m van Barncveh', Bevelhebber der Stad, J. R. Baron Keppel, Bevelhebber van de Burger bezetting ,V. //. vau Esfivy Majoor, % GJaa»  VEREENIGDE NEDERLANDEN. I85 fer, Onderraajoor, II yan JVesteryeld cn Jm H. vanDyk, als Commisfarisfen, beflootcn eer.ftemmig geen Krygsvolk in re laaten, maar zo de Stad aangetast wierd, zig te verdeed!' gen. Men antwoordde den Generaal Spcn» gier dus: „ dac men vastelyk bedoren had , „ zig tot den laatften Man te verdeedigen , „ en niet langer kunnende houden, de Stad liever inbrand te ffeeken, dan zig over te „ geevcn". Zo dra de Kap itein Terpelkvyk mee dit antwoord vertrokken was, begon men uit de Stad met bet Kanon te vuuren, waar op door de Belegeraars het Kanen en de Houwitlers gelaiden, en alles in gereedheid gebragt wierd, om de Stad te befebieten. Ondertusfchen ontfing de Regeering een Brief van de Heeren Edelen , Capellen tot de Marsch% Palland tot Zuithem en Zullen yan Nyeycld, waar by die Heeren verzogten , dat geen Burgerbloed meer vergoten, maar de Stad overgegeeven mogt worden, verklarende dat de goede zaak daar door ni«t alleen bevorderd, maar ook het Vaderland behouden konde worden. Op het ontfangen van deezen Brief, wierp  l8ö* GESCHIEDENISSEN DER wierd dan ook, bèfloten de Stad uit te trekken. Mtdlerwyl bleef men aan wederzyden aanhoudend fchietcn , uit de Stad meest met grof Gefchut, en van buiten met klein Geweer en Knnon, Drie Bomben en eenige Houwitfers, waren in de Stad geworpen, doch zy hadden weinig fchade gedaan , doordien zy meest al« len van zeiven finoorden. Terwyl het Krygsvolk intusfehen meer voorwaards aantrok , kwam iemand uit de Stad naar het zelve toe s en bragt de tyding dat Hdttèm verlasten was, cn dat de Verdcedigers , met hun Gefchut, over de beide Veeren trokken, waar toe in tyds de noodige Schuiten en Vaartuigen bezorgd waren geworden? Z. En dus trok het Krygsvolk zekcrlyk ten eerften binnen ? V. ja, doch niet voor zy die Poort, die van binnen met zwaare Boomen bebolwerkt was, hadden open gehakt, terwyl zy onder het uittrekken, van de overzyde, alwaar eene Zwclfclie Battery was , niet weinig beschoten wierden. Na het inneemen der Stad, alwaar men een menigte van allerhande Krygsgereed- fchap-  xvi.pjpl.xi. HET INNEMEN VAN HATTïïM.' '  -  vereenigde nederlanden. ,87 fchappen vond, hield het Krygsvolk, gehol. pen door het Gemeen, aldaar vry oproer,, huis, en plunderde verfcheidene vcrlaate» Huizen tot dat de Generaal SpengUr op alles goede orde ftelde, ook wierd wegens de Staaten van Gelderland, eenige dagen laater, eene Publicatie afgekondigd, waar by Scha. vergoedmg aan allen wierd aangeboden, die opgaave wilden doen der Schade, welken zy, hadd JmrekkCn Va" hCt KrvSsvo!k êelcd™ te £/»«rjr bad toegedraagen. De Magiftraat en Gezwoorne Gemeente aldaar, ziende dat 7 Z*?icn Il0e Ia"ger hoe gevaarlyker wierden, hadden goedgevonden eenen breedvoengen Brief over haaren toeftand, aan de Heeren Staaten van Holland te fchryven , en Hoog«derzeIver befcherming in te roepen , ^verzoek,,, dat welgemelde Sta^zut! „ beraamen, en aangezien het dringend «h - vaar waar in hunne Stadwas, d adeh " idJen' 0ni r'°S by tyds eer het te laat  igS GESCHIEDENISSEN DER „.was, voor te komen, dat een Stem'ieb„ bcnd Hd der Souvereiniteit van Gelder„ land, tegen Orde en &aatsgefteldhetd aan, „en dus alleen door geweld en overmagt, „ ten prooi wierd van de willekeurige hande„ Imgcn, van hunne , mee haar gelyk ftaan., de Staatsleden, die nimmer het recht ver„ kregen hadden , de Stedelyke Rechten van „ Elburg, van hunnen willekeur afhanglyk te maaken". Ten zeiven tyde fchreef de Regeering dier Stad ook aan de Heeren Staaten van Gellerlandt „ dat haare Burgery, genoegzaam als één eenig Man , beüooten „ had, geweld met geweld te keeren, en lie,, ver 't uiterfte te waagen , dan toe te ftaan „ dat men haare Stedelyke Rechten, door Beduiten> die de waereld zouden doen verbaast ftaan, den bodem in zoude liaan. „ Dat zy betuigden niets te hebben gezogt, niets tc hebben verrigt dan waar toe zy „ hun verpligt vonden, rot onderkenning van *' h are, door bet bloed hunner Vaderen gekorte Rechten, Dat zy getuigden voor n Cod en de Waereld, tegens het geweld „dat  VE R E E N t G D E NEDERLANDEN» „ dat ben mogt worden aangedaan. Dat de „ gevolgen van dien rampzaligen Burgerkryg, ,, welken Hunne Edel Mogenden befloten had„ den in Gelderland te openen, zeer zeker„ lyk op de gemoederen dier Staatsleden, die daar in toegcftemd hadden eens gevoelig „ weegen zoude. Dat Hunne Edele Achtbaa- ren zig verders hielden aan alle middelen die God en de natuur hen aan de hand gai, ven. Dat zy, nu de Staaten hunner Pro- vintie, die hunne Befchermcrs moesten „ zyn, hunne Vervolgers waren geworden, „ hunne verdere Bondgenooten, op gronden „ der Unie van Utrecht:, zouden inroepen , „ terwyl reeds een geducht aantal derzelver a, Infezetenen , uit alle plaatfen zig binnen „ haare muuren bevond, en de rechtvaardige ,, Voorzienigheid tusfchen Hunne Edel Mo„ genden en hen rechten zoude Dat zy ein- delyk, door hunne Afgevaardigden, na dee* „ ze geweldige befluiten, zig niet langer vei., lig [ter Staatsvergadering oordeelende de „ Stem der Stad niet konden uitbrengen „ verkl arden al het gebeurde in haar afvve-  lf)0 GESCHIEDENISSEN DER „ zen te houden voor nietig, en waar aas „ zy zig niet verpligt hielden, te gehoorzaamen". Z. De Heeren van Elburg toonden dus in deezen Brief, dat zy voor de Staaten van Gelderland weinig bevreesd waren. V. Ondertusfchen naderde het Krygsvolk voor de Stad, waar op men befloot, op het Voorftel van de Heeren Edelen Capellen tot de Martch, Zuilen yan Nyeyeld en van Nyvenheim, de Stad niet te verdeedigen, maar des nagts, dezelve te verlaaten en naar Kampen te vluchten, alwaar men ook met twee Veldftukjes den volgenden morgen aankwam, van waar voords een gedeelte, met Vrouw en Kinderen naar Amjleldam vertrok, in welke Stad zy met open armen ontfangen wierden. Dus wierd het Geldcrfche Krygsvolk, zonder flag of floot , meester van Elburg, alwaar geen minder buitenfpoorigheden, zo van plunderingen als anderszins, dan te Hattem voor* vielen. Voords wierd in deeze Stad ook eene groote menigte Krygsbeboeftens gevonden. Vyf of zes dagen laater leverden eenige Burgers  VEREENIGDE NEDERLANDEN. Igi gers en Inwooners van Elburg een Dankadrep aan de Heeren Staaten van Gelderland in waar by zy Hunne Edel Mogenden zeer pree' zen, dat zy hen met Militaire magt, tot hunne behoudenis dienende, hadden gelieven te onder/leunen enz. terwyl eenen dag jgatcr aan dezelve Staaten, een Adres van wegens de uitgeweken Regeeringsleden van Elburg gezonden wierd , waar bygeheele andere woorden gebruikt wierden, en waar in gemelde Leden verklaarden, niet alleen tegen het ofw™" «fwcag en de Heeren van de Ridderfcb» genoemde Voordel va,, fl«***, be|IotJ^ Heem, s,a«en van m ^ nJ™£ vele,, » geeve,, tot bet optrekken der Tm». en fchreeven voord, 2y„e Hoogheid a!s Kapitein Generaal aan. „ Dat zy, °ma „„ „ mterfle ongenoegen en tevens gwbelios, „ leedweezen vernomen hadden, het geen om. „ .rent de Steden Hauem en z?^,/geb J, „ was, en dierhalve,, volftrekt dienffig en na. „ dig geoordeeld hadden, o,n van tZ ' - beld K «fcl«neene n.auwko,^; 0„ ^ ia ,  1^5 GESCHIEDENISSEN DE* „ hartige opening , van deszelfs perfonede „ denkwyze, over de geweldige maatregelen , zo tegens die twee Steden, als tegen de „ Provintie van Utrecht beraamd, en in het „ werk gefield , terwyl Hunne Edel Groot 9, Mogenden verwagtende waren dat zy, noor eene voldoende opening van de gevoelens „ van zyne Hoogheid , gefteld en gehouden „ zouden worden buiten de onaangenaame „ noodzaakelykheid tot het neemen van zo* „ daanige maatregelen , die voor den Perfoon „ en het Huis van zyne Hoogheid, niet an„ ders dan van nadeelige gevolgen konden „ zyn". Z. Wat antwoordde zyne Hoogheid op dee. gen dringenden Brief? V. „ Dat, daar de ondervinding in Hunne Edel Groot Mogenden eigen Provintie meer* s, maaien geleerd had, dat tot bewaaring ders, zelve de Militaire arm noodig geoordeeld p, was, het Hoogstdezelve Staaten niet konM de verwonderen , dat die van Gelderland daar insgelyks, ten zeiven einde gebruik 39 van gemaakt hadden, niet om de Gefchil. n Ica  Jen tusfchen Hunne Ede! Mogenden en ha», ^e Ingezetenen te beHisfehen, maar om de ««de v«n,datdic £ » n Gefclullen op ee„e bedaarde en : v d nT tden **né* - «'gedaan uuerften aangenaam » te kunnen voegen, dat by da -E?pedH,e, welke in het ponder de .* « der Heeren Staaten na 2i *Tol ^, geen Bnrgerbloed geLc§ ^ * Zy"C voords verzekerde zo :™a rand-afkeerigre « ^ " g(-u'eid^d'ge middelen en niet. vuriger »fW had, dan dat 's EandsHoT „heiden Gerechtigheid en het weaig gcza°„ „ van den Souverein. overal door het aanw wenden van zagte middelen bad kunnen be» 17d °f hcifteid -orden. En eindelyk daj zyne Hoogheid zig vleide dat deeze «opening va„ Zyne periöoncele gevoelens, „ by; Hunne Edel Groot Mogenden voko. » me" VOldoende zoude bevonden worden » £ig m deeze vergenoegende met de aange- l i  JJ$ GESCHIEDENISSEN DER. naame en ftreelende overtuiging 9 van niets „ gedaan of vcrrigt te hebben, dan het geene „ zynen Eed en Pligt van hem vorderde". Dit antwoord v?as egter zo weinig tot génee* gen van de Staaten van Holland, dat Hoogstdezelven, den 52 September een volkomen belton namen , waar by zyne Doorlugtige Hoogheid in deszelfs waardigheid van Kapitein Generaal deezer Provintie , by voorraad, opgefehort wierd. Dit befluit was ter Staatsvergadering met eene Meerderheid van vyfden Stemmen genomen, hebbende de Ridderfchap en de Stad Ucom, ten fterkftcn hunne betuigingen tegen het zelve gedaan, en de Steden Delft en den Wel hetzelve aangezien. Voords wierd zyne Hoogheid ten eerften kennis van dit gewigtig btfiuit gcgeaven, het geen gemelde Vorst bewoog, vier daagen laater. de Heeren Staaten van Holland hier over ernftig , by eenen Brief voor te houden; „ Dat Hoogstdezelven met zeer veel lcedwezen het zelve vernomen bad en over „ dit befluit gantsch niet ongevoelig konde „ zyn, dewyl hy daar door, met de daad, » ver-  >, verftoken wierd van bet Recht , Hem »» met volkomen eenparigheid van alle de Le' " de"van Staat> f9 zyne Hoedaanigbeid vat, „ Erf Kapitein Generaal van Holland axxWesU « friesland opgedragen. Dat Hoogstdezelve „ dus met regt de uitvoering zouda kunnen " £iS;Chen va" h<* voorgemelde befluit, dat „ zo bet zelve zoude kunnen of mogen veran" derd ^"««rokkenworden, zulks ten min. „ ften volgens de Grondwetten van den Staat. „ met zoude mogen gefchieden dan met gj „ lyke eenpaarigheid". Voords fchreef zyne Hoogheid,,, dat het geen hem boven al 2 voebg aandeed, en waar in Hy uiet fül>, zwygend berusten konde, was de beweeg » reden die Hunne Edel Groot Mogenden „ voorftelden tot het neemen van hun befluit ,, om namenlyk voor te komen 'sPrinsfen in» vloed als Kapitein Generaal op en 't beHier over de Militie, al* in dit oogenblik „ onbegaanbaar met de zekerheid der Staa. „ ten en de maatregelen door hen genomen. \XT.. .. i , . ° »vy zuuuen vervo «r n,no lj.. a. "j'- nuu^inuj Hier „ kunnen verzoeken en wel met dien ernst» 1 4 „ die  £00 GESCHIEDENISSEN D E E. „ die een zaak van dat aanbelang, als is bet „ behoud van onze Eer en goede Naam , vor„ dert, dat Hunne Edel Groot Mogenden ons „ mededeelen de redenen van mistrouwen , die Hoogstdezelven tegen onze invloed op, „ ef beftier van de Militie hebben opgevat, w*n„ neer wy volkomen in ftaat zouden zyn, om „ de ongegrondheid van dit mistrouwen te „ kunnen bewjzen, en van de valfche befchuldigingen , die eenige , voor het VaA derlsnd en voor ons kwalyk gezinde Perfoonen, aan de Heeren Staaten hebben ingebmgt. „ Dan wy zyn ten vollen gerust, dat niets „ met eenigen grond van waarheid, tegens ons zal kunnen worden feygebragt , het „ welk ons met ragt, het vertrouwen van „ Uwe Edel Groot Mogenden zonde heb„ ben kunnen doen verliezen". Voords betuigde zyne Hoogheid „voor God, voor de „ Heeren Staaten, voor gantsch Nederland^ „ ja zelfs voor de geheele Waereld , dat hy „ ten dien opzigte een blank geweten had. „ Dat Hunne Edel Groot Mogenden bet Hera ,s ten goede moesten houden , dat Hy het „ daas  VEREENIGDE N ED E R t A Nd b fc ^ » daar voor hield dat mers vvcezentlyks ten " Zynen laste was> e" dat alle de raaatregelen tw zynen nadeele genomen , alleen » tiaar int fpruitende waren, dat/OT/^ Le. „den der Vergadering, het oor hadden ^ «Heven te leenen aan Lieden, die derZeIv&er vertrouwen onwaardig waren, en die geen „ ander oogmerk hadden dan om de wettige „ Voorregten , aan hem en .Zyn Donrhrgti ,, Huis verleend, te verminderen, of zelfs om " ee"Cu§el1 £Cie veranderi,1ginde wettige vast. » gefielde Staatsgeftehenis deezer Undeh te maaken, en het Stadhouderfchap 0f acke^l * te vernietW- of wel uit te werken , dat » het zelve van geen nut voor het lieve Va„ derland of voor de goede Ingezetenen zyn » konde. Verklaarende voords niets meer te verlangen dan om in ftaat gefield te wor„ den , om met 'er daad blyfcen te kunnen „ geeven , van de waare Vaderlandsliefde„ waar mede Hoogstdezelve bezield was, en „ dat hem niets meer ter harte ging, dan de „ welvaart van de Nederlanden-, en inznI5. „ derheid van Bolland, in het welke Hy ^Qm * 5 w boor-  $.01 GESCHIEDENISSEN DEK „ booren en opgevoed was, en eindelyk dat zyne grootfte zucht was, om in Gods hand , „ een nuttig weiktuig tot bevordering van „ het welwezen van den Lande te zyn". enz. Z. Ik denk niet dat deeze Brief van eenige de militie uitwerking geweest zal zyn. V. Neen daar toe waren de zaaken reeds te verre geloopen. —— Ondertusfchen ontf iingen de Algemeene Staaten ook eenen Brief van de Stad en 't Gemeenebest van Bern, tvaar in de Regeering melde, dat zy tot hunne grootfte bekommering vernumen hadden, dat ons Gemeenebest thans door inwendige tweedragt ontrust wierd. Dat zy, in die bedenkelyke gefteldheid van zaaken in de ongetwyfftlde verwagting waren , en vastelyk hoopten dat hunne Troepen , in dienst der Algemeene Staaten zynde, niet zouden worden gebruikt, op eene wyze welke ftrydig met den inhoud en het oogmerk van rt Verbond, onderling genoten, zoude zyn, en dat dus door Hooggemelde Staaten zodaanige Voorziening zoude worden gedaan , waardoor verhoed wierd  VEE EI NICDB NEDERLAN-DEW. 2QJ wierd dat hunne Troepen (zo als de bevelen, door de Staaten van Holland aan hen toege. zonden fcheenen te bedreigen ,) zig niet genoodzaakt zouden zien tegen elkander ie Vtid te trekken. Dat zy ook aan hunne KolonelJen der beide Regimenten in dienst van den Staat zynde, de noodige bevelen hadden toegezonden , om zig op geenerhande wyzen in dc thans plaats hebbende Gefchillen te mengen, en aan geene andere Orders te voldoen , dan aan die, welken hen door de Algemeene Staaten zouden v.orden gezonden, dewyl de Regeering van Bern, hun Verbond niet mee enkele Provintien, maar met allen gezaament- lyk aangegaan had. In de Stad Heusde» had midlerwyl eene byzondere plegtigheidr plaats gehad , wanneer het Corps van den Rhyngraaf van Salm, het welk ruim duizendMan en vierhonderd vyftig paarden ffcerk was % daar op den 9 September, binnen trok. Z. Waar was dit Volk vaa daag gekomen ? V Uit de Generaliteits Landen , welke bet zelve verlaaten had om thans in den Eed der 1 6 S;aa.  2^4 GESCHIEDENISSEN DER Staaten van Holland genomen te worden. Om zulks te verrigten, was door welgemelde Heeren Staaten eene Commisfie benoemd, beftaande uit de Heeren de Roo van Westmaaze en Graswinkel, benevens den Heer van Bïiuren als Secretaris, welke Heeren den n September , met een Jagt te Heusden aankwamen , wordende door het Gefchut van de Stads Wallen met eenentwintig Kanonfchoten ^begroet. Zo dra gemelde Heeren, op het Burgtplein, alwaar het Corps in de Wapenen ftond, aangekomen waren, wierden alle de aanwezende Officieren, uitgenomen zes, die hun ontflag verzogten, en waar onder den Majoor was, in den Eed genomen. Hier op vroeg de Rhyn* graat van Salm, eerst aan de Curasfiers, en vervolgens aan bet Voetvolk, de Husfaaren jhi Jaagers, „ of zy bereid waren op den Eed t, der Officieren, in dienst van de Heeren „ Staaten van Holland en Westfriesland over „ te gaan". Zulks door een algemeen ja en Hoezee beantwoord zynde, trok het geheele Corps, Man voor Man, voorby de Heeren Gecommitteerden af. Na dat zulks verrigt was,  VEEEENIGDE NEDERLANDEN. 503 ** berden de Heeren Comroisfirisfen, de ry, benevens veele vreemde Heeren ,„ geweest waren, door den Rbyngnaf.V op. geilagene Temen onthaald. Vervolge, rZ * gemelde Rhy„graaf, met ^„Z £^ hy de Heeren Gecommitteerden der SIM „" waar het wel2y„ van gemelde Staa!cn t' * *onta wterd , terwy, de B„rgers ^ «enemwtnng F.ere(c,10Ien va„ de f Jen deeden, ge,y,t zu!ks oct W- et vertrek van Heeren Cee„mmi„eerde„ Z 2o eeven gemeld heb, was het niet te « . wonderen da, me„ in de S(sd ™ «arde oneenigheden nogfteerts bleeven voord, dnuren op a„e „oge.yke » «* -ghe.d bedagt wierd. Dns Helde me„° S,.d meer en meer in nMt van de De Poorten der Stad hleeven nog° " 17 Uit.  GESCHIEDENISSEN DER Ui-angen opgehaald, terwyl niemand, zon* der Briefje van den Gouverneur EicVtt door taö*x gaan. Ook waren de Vreemdelingen genoodzaakt hunne Naamen , de Plaats van Waar zy kwamen en werwaards zy wilden gaan, op te geeven. Voords wierd uit voorzorg de Brug Tbniten de Maliepoort afgebroken , en de weder zydfche Tuinen van het fraaye Huis Belle Vue, tegen over de Maliebaan, wierden tot Batteryen gemaakt Daarenboven was men met allen iever bezig om de Stads Wallen te hoogen, en de noodige Borstweeringen op te werpen Ondertusfchen kwamen , uit alle Oorden, en dao;elyks allerhande gewapende Manfchappen der Schutteryen en Exercitie Genootfchappen , terwyl uit het Holland^ Magazyn te Woerden ettelyke metaale Kanonftukken aangebragt wierden. Z. Dus begon het in de, anders zo ftille, Stad Utrecht, vry wat Oorlogzuchtig uit te zien. V. De Burger Corpfen, welken aldaar bezetting hielden, wierden voords in drie Bataftjons verdeeld, van welken de Heeren van iet  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 20? der Meniën, te Leyden, Pompe yan Meerd-r. voort, van Dordrecht en de Menchy van Rot. tcrdam tot Hoofdofficieren, en de Heer Map. fa van Delft tot Adjudant Generaal M„ae. fteld wierden. Een van deeze drie gemelde Batailjons trok alle morgen, ten zes uuren ter Wagt, en wierd des avonds door de Burgery weder afgelost. Ondertusfchen vonden de Staaten van Utree kt, die nog toners. Z°n. ^devd waren goed, eene fterke PuW.catie tegens dit alles, uit te geeven, waar ^ zy te kennen gaven. „ Dat federd eenen » geronnen tyd, binnen hunne Provintie ver. „ ftheiden oneenigheden ware» ontflaan, meest » al voord gefprooten uit opgegeevene be„ zwaaren betreklyk tot het ftuk der Re.ee«nng, en de onderfcheidene wyze van den. n ken , daaromtrend onder de Ingezetenen P Pjaats vindende. Dat deeze oneenigheden „ dan ook reeds federd langen tyd de aan, dagt van Hunne Ede, Mogende„ hid w beez,g gehouden , m aan]eidi £ * R"dP^"ng« Weven, ten eindl te ^ - pr0fcVen> °P «yzen dte oneenighe, » den  £08 GESCHIEDENISSEN DER „ den weggenomen, en aan de opgegcevene u bezwaaren te gemoct gekomen zoude kun„ nen worden. Dat fcboon zy Heeren S-taa-, •f ten, billyk hadden mogen verwagien dat ,', de soede In- en Opgezetenen , bet uit„ werkzel van deeze hunne Raadplegingen zouden hebben afgewagt, en zig inmiddels „ van alle daadelykhedcn zouden hebben ont, houden, de ondervinding hen nogthans had * doen zien , dat fommige heethoofdige en „ woelzieke Mentenen , waar onder vcele „ Vreemdelingen, immers de zulken die daar „ toe minst bevoegd waren , en by het bederf , der Provintie weinig te verliezen hadden, " deeze oneenigheden hadden getragt te doen „ dienen , tot bevordering van haar e;geu „ belang, en bereiking van derzelver ver„ derfelyke oogmerken, en door alle moge, lyke middelen en verkeerde inboezemingen, '[ onder den fchooncn naam van waare Va" derlandsliefde, en herkryging van verloeren * Voorrechten, de gemoederen der goede .', In- en Opge2etct.cn in beweeging te bren« een, en waar in dezelven dan ook zo verrs  VEREENIGDE NEDERLANDEN. SC* • gevorderd waren, dat de goede Ingezet* ». «en 2Ig tot daadclykbeden hadden "haten „ overhaalen, en a! een gerufmcn . e»,*n, binnen #>* * ö**r^, en m * onlangs ook binnen de Stad van zig hadden kunnen verkrygen, het grootlie 4 gedeelte van haare Regenten af te zetten! » en anderen in hunne p^fén aan te fel! « 'eni gelyk men ook, federd op eene be„ voorens nooit gehoorde wyze. aan de Le- • den, behoorende tot de Vergadering van „Hunne Ede, Mogenden, en m het CoZ g'e der Heeren Gewoone Gemagtfcden, /*. "fT* ,Jateo «oen.vanuïenatnar, « dat, fzeggen Hunne Edel Mogenden) daar * door aile Vryheid van raadpleegen ver" ?:Dderd en dc" Souverein zelve belet was bmnen Ofrarf, meer te vergaderen, ffla.,r' „genoodzaakt hunne Vergaderingen naar " te ve^ggen. Dat voords ako „ deeze handelingen op niets minder konden „ uitloopen, dan op de wegneeming van alle „ wettig gezag en ftremming eener onzydioe .Jueuue, beide Zuilen, op welken de Vry! j> heid  «10 GESCHIEDENISSEN DER it heid en der Ingezetenen welvaaren eenigtyk, „ rustende waren , zy , Heeren Staa:en , had„ den vermeend niet langer ftil te kunnen zit„ ten, maar, daar men federd ook had be„ fpcurd, dat niet alleen verl'eheiden PerfoO' „ nen, binnen hunne Provintie gezeten, gewa* „ pend hier en daar zig vertoonden, maar ook uit nabuurige Provintien alleihande gewa„ pende Perfoonen of Corpfen zig niet ontza3, gen, buiten hunner Edel Mogenden toeftem„ ming , daar binnen te komen , en dus het ,j Grondgebied der Provintie van Utrecht „ fchonden en onveilig maakten, hadden wel„ gemelde Staaten nodig geagt zo ter beveili„ ging hunner Vergadering, als ook van hun„ ne goede In- en Op^ezetenen , befloten tot H de inlegering van eenige Militie , en zulk» „ den Meer Kapitein Generaal hunr.er Pro* „ vintie aan te fchryven , van welk alles zy „ nodig oordeelden haare In- en Opgezetenen. „ kennis te moeten geeven". Z. Deeze kennisgeeving zal de goede In» en Opgezetenen egter niet zeer aangenaam geweest zyn. V. Hunne  VKREENlGDENEDftRLANDBN> ^ Vï Hunne Edel Mogenden voegden hier eene vcrm»ning by, dac dezelven 2\3,sgei;oor: „ zaame Ingezetenen zouden gedragen, met n verzekering dat zy alle dezelve in hunne » befcbenmng genomen hadden en de Milfc „ taire magt, cot geen ander einde wilden „doeken, dtn tot haare eigene verze„ kerdheid , rust en vrede der Wntie „ zonder eenigszins dezelve hier door te bel „ Jemmeren in haare Vrybeden en Voorree„ ten, of ook de bilïyke Volksïlem te Wille» » Imooren, terwyl zy daarenboven de Ing* „ zetenen verzekerden dat hen niets aan^eraah mer weZen zoude, dan de gerezene oneë* „ mgheden te doen ophouden, en in der » minne, ten nutte der Ingezetenen zelve te „ eindigen, waar toe Hunne Edel Mogenden » ook de Bondgenootfchappeiyke dienfïen der " a»dere/ravintien hadden verzogt, en ook alle reden hadden te verwagten , zonder » over zulks eenige voornemens te hebben " 0111 de geroepene Militie tegens de ln,e! » 2«, of wel in het byzonder teger/d* » Sieden Utrecht ti'.m " fiuurfiej* , te  «12 GESCHIEDENISSEN' BIJ' gebruiken, in dat vertrouwen, dat de In* n gezctenen binnen dc gemelde Steden, vau. „ hunne zyde mede de rust zouden beharti„ gen, en zig wedcrhonden van het pleegen van wanördens cn ongeregeldheden. Dier„ halven verboden Hunne Edel Mogenden „ niet alleen aan hunne Ingezetenen, om ge. „ wapend door hunne Provintie te trekken , „ maar ook daarenboven, wel ernftclyk aan? alle Ingezetenen van andere Provintien , „ het ware dan Genootfchappen of hoe ook „ genaamd, zig gewapend of in merkelykfiS „ Getallen op het Grondgebied der Provintie „ van Utrecht zig te begceven, alzo Hunne; „ Edel Mogenden niet na zouden kunnen laa. „ ten, daar naauwkeurig op te doen letten, „ cn de zodaanige als Verftoorcrs der gemee„ ne Rust, aan de flrafTen der Wetten daar „ tegens over te haten". Eindelyk vermaan^ den Hunne Edel Mogenden, by deeze Publicatie, „ de zodanigen, welken zig reeds werkelyk binnen hunne Provintie bevonden , van „ aanftonds, immers binnen drie dagen, het c 9> Grondgebied hunner Pïovmüe te verlaaten". Z . ik  ntlWlGDE NüDBRLANDÊN. ifj 2. Ik denk niet dat deeze Publicatie *e« noorzaamd is geworden. ° V. Daar waren de zaaken reeds te verre Tan mlTrT hadden die J*5*^ vreezende de eerfte pootte; zullen loepen, mede aHe «iogebyke Voorzorgen gebankt, en de Regeering^1 aldaar den 8 Sent^m,^. „n ° .11*. v öePt£inber afkondigen, „ dat " ^Vrouwen, Kinderen, Oude en gebrek. ,,k,ge Lieden, met hunne Goederen de Stad » het geweld van eenen Inlandfchen Vvird , bloot te flellen". Het welk van dat gel " Was, dat verfcheiden van deezen zig ,1 fpoef d.g Scheep begaven, en anderen ben we'dr* volgden, terwyl integendeel verfcheiden *e! rapende jmersfoortje en nUlfih^uJrs onder hunne Hoofd en Onderofficieren b^ en om hunne Medebroeders indien dezelven Z' ten aangevallen worden, te onderftennjT Terwyl dit alles in de Prov]Vj[ie ^Ut'Z voorviel, hadden de Heeren ' ^ . , „ "cnen btaaten van ƒ>/>f« dCT n September, op Voorflel der Bet.  8Tt GESCHIÏDÏ N TSSEN DÏR Heeren Qemagn'gden en 'c Hof van Friesland, goedgevonden, tsvee kerke Publicatien uit te geeven, die vry wat opziens baarden. By de Eerfte deeden Hoogstdezelven weeten, dat met aandoening en innig Ieedweczen be« vonden: Eensdeels dat vcele der Couranten , en andere Nieuwspapieren zo in Holland al s eiders gedrukt, en in Friesland ingevoerd wordende, al dikwils vervuld waren met voiftrekte onwaarbeden, dat ook veelen der wezentlykfte Gebeurenisfen, daarin niet zelden, met bygevoegde, opgefierde en verzennene omftandigheden , in een ten eenemaal verkeerd daglicht wierden geplaatst , en zelfs overal met geduurige inraengfels van de haatelykfte en hoonendite uitdrukkingen, en de fchandelykfte lasteringen, niet flcgts ten aaiv.ien van byzondere Perfoonen, Amptenaaren en Leden van de Regeering, maar zelfs betrekkelyk geheele Collegien en den Souverein zelve, en (zo als Hunne Edel Mogenden zeggen) ondernomen met het verfoeilykfta oogmede, om de zo ongelukkig fineulende onlusten in het Gemeenebest aan te kweeken, het Zaad  VSREENIGDE NEDERLANDEN. ^ Z**d van twist en tweedrdgt fe „ayen, en het zo nodig vertrouwen, tusfchen de Re genten en ingezetenen, waare het mooselyk ' alom weg ,e neemen. Jnderdeels ^ j^f « ge Perfoonen, op het voorbeeld van Lieden m andere Provintien , federt eenigen tyd hun werk maakten, om in Friesland op gantsch ongewoone wyzen, over allerhande onderwerpen, ook de Regeering en het beftier des Lands betreffende, Smeekfcbriften en Adresien te ontwerpen en op te ftdlen, daar toe Vergadenrgen aan te leggen , dezelven ver1'oJgeiis niet alleen in publieke Huizen ter tekening te leggen, maar ook aan de VVooningen van Burgers en Ingezetenen daar mede rond teloopen, om ieder tot de tekenin* ei, vertooning da;r van aan de Regeerin* \n allerhande wyzen greetig te maaC e°n over te haaien, ja zelfs daar toe by publieke Tro«meulaguit te noodigen. Alle omftandigheden en onderncemingen (vervolgden hunne Edel Mogenden) die nergens anders toe konden ftrekken, dan om de waarheid, rust en hec goed vertrouwen in den Lande te ondcrmy. nen,  filS GESCHIEDENISSEN D E R. „en, en in plaats daar van leugenyagtige en iiefdelooze berigten te verbaden, onrust en wantrouwen in te boezemen, en op die wyze den grond te leggen, tot eene verwarring, welke, zo God het niet genadig verhoedde, den gewisfen ondergang van den Staat, benevens de daar aan onaffcbeidbaar verknogt zynde dierbaare panden van Vryheid en Godsdienst ten onvermydclyken gevolgen zoude moeten hebben. Om alle welke redenen zy, Heeren Staaten goedvonden te verbieden bet verkoopen, uitftrooyen, verbreiden of bekend maaken , van eenige Gefchriften, in rym of onrym, en onder welke naam het ook zyn mo^waar in de handelingen der Regeering van de Republiek in het algemeen , of van deeze of andere Provintien, Steden of Landen in 't byzonder, worden overwogen geprezen of gelaakt , of waar in Regenten , Atnptenaaren of byzondere Perfoonen, in hun Eer en Aanzien , worden gekwetst en beledigd , het zy de zeiven in hunne Provintie of andere Gewesten gemaakt, gefchreven of gedrukt waren , welk Maaken, Schry ven of Drukken  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 2 ken mede op het allerfirenglre verboden wierd., Van gelyken, verboden Hunne Edel Mogenden , het tekenen van, en rondloopen met, eenige Requesten en Adrcsfen, hoe genaamd, betuigende egter, des niet tegenftaande aan iegelyk Ingezeten en elk erkend L'cbaam hunner Provintien, volgens het aloud en Ioffe'yk gebruik des Lands , de volkomen Vryheid Over te laaten, om zig, eenig verzoek wil. lende doen of zig eYgens over bezwaard vindende, op de gewoone wyze en in behoorlyke Uitdrukkingen, aan de Regeering te vervoegen". Z Over welke zaaken liep de andere Publicatie der Heeren Staaten van Friesland? V. Deeze betrof de Vrycorpfen en Gewapende Genootfchappen, welken Hunne Edel Mogenden hy deezen befchouwden, „ als fchadelyk voor dc rust en goede orde, ona dat daar uit (zeiden gemelde Staaten) zo ooic uit iets, eene Regeering in een Regeering te wagten waare, en dus ten eenenmaalen onbeftaanbaar met de Vryheid en Veiligheid der goede Ingezetenen, waarom aan dc Exercitie 3LVX. DEEL. K Te  El6 GESCHIEDENISSEN OEft Genootfchappen ook verboden wierd eenige t'aamenkomften of eenige algemeene Vergadering, van welke natuur ook, binnen Letu-i waarden, of ergens anders in hunne Provintie, meer te houden of op te rigten, vernietigende zy Heeren Staaten over zulks de algemeene Vergadering van Gecommitteerden der Exercitie Genootfchappen binnen Leen. waarden gehouden, met Casfatie en vernietiging tevens van alle Handelingen, Overcenkomflen en Benutten, by dezelve of by eenige Exercitie Genootfchappen, aldaar of ergens elders, onderling aangegaan of genomen. Wyders verboden Hunne Edel Mogenden ook aan alle de Schutteryen en Genootfchappen, welken zig in Friesland bevonden , of de byzondere Leden van dien, om eenig daadelyk deel te neemen, of zig op eenige wyzen te laaten gebruiken of aanneemen, in de Onlusten en Oneenigheden, welke in andere Provintien plaats hadden, veel min te onderneemen, om tot hulp van eene andere party aldaar uit te trekken, bet zy gewapend of ongewapend .buiten uitdrukkelyk verlof der. Sta>  VBREBNIGBB NEDERLANDEN. tx$ Staaten'% Ondertusfchen hadden eenige Overysfdfdis Ridders, het volgende Voorftel ter Staatsvergadering te . Deventer gedaan , naamlyk, „ om zodaanige fpoedige en kragtdeadige maafregelen te neemen tot 53 prbvifioneele bepaaling van het geza^ van „ den Kapitein Generaal over de Militie van den „ Staat, en met de andere Bondgenooten tebe„ raamen, als Hoogstdezelven in deezen drin„ genden nood van het lieve Vaderland, en „ al wat daar in dierbaar was, meest dien. „ tlig en kragtigst zouden oordeefen, op „ dat de algemeene Burger Oorlog, de gt worden gebragt, als dan de Troepen , onder zyn bevel, voor zo verre die daar toe gefchikr by een-te brengen zouden zyn , en zulks met hoop van goed gevolg ondernomen zoude ku«nen worden , te gebruiken om de gemelde Stad , naar vermogen, te helpen verdeedigen , en alle geweldige aauflagen daar tegen, zo veel doenlyk waren , te veriedelen. Daarenboven gaven liUQ-  VEREENIGDE NEDERLANDEN» a3l Hunne Edel Groot Mogenden ook van dit al. ies kennis aan de Staaten van Utrecht , te Amersfoort vergaderd, met byvoeging „dat offchoon Hunne Edel Groot Mogenden, niet verwagtende waren, dat zodaanig kragtdaadig befluit, ooit zoude behoeven in 't werk ge« field te worden, Hoogstdezelven egter eene op. regte opening daar van, aan Hunne Edel Mogenden gemeend hadden te moeten geevcn, zo om alle verkeerde indrukken nopens der-* zeiver waar oogmerk voor te komen, als om hen te overtuigen van Hoogstdcrzelver opregte genegenheid tot eene gemeenfchappclyke behandeling van zaaken, cn eene daadelyke bevordering van 't heilzaam voor* neemen, welk zy zo duidelyk aan Hunne Ede! Mogenden hadden te kennen gegeeven , en eindelyk dat Heeren Staaten van Holland, zelfs op grond van verzekeringen , door de Staaten van Utrecht gedaan , meenden te moeten vastftelJen , dat een geweldigen aanval op de Stad Utrecht, nooit op begeerte of met toeftcmming van dezelven zoude gefchieden , en Hunne Edel Groot Mogenden dus konden vertrouwen, dat zo evenwel een zaak van  SJi GESCHIEDENISSEN DER. van die natuur [haare mogelykheid eens' vcor een oogenblik onderfteld zynde] ondernomen wierd, de Staaten van Utrecht, dan de poo* gingen van Hunne Edel Groot Mogenden, tot afweering daar van, niet alleen zouden billy* ken, maar zelfs met al hun vermogen onder» {leunen". Z. Deeze Brieven zullen aan de Stad Utrecht beter, dan aan de Staaten dier Provintie bevallen hebben. V. Midlerwyl vond zyne Hoogheid, wiens Perfoon thans meer en meer in veragting geraakte, goed eenen wydloopigen Brief aan de Algemeene Staaten te fchryven, opgevuld met klagten over de verregaande beledigingen , die Hem en zyn Doorlugtig Huis dagelyks aangedaan wierden, en met betuigingen van zyne onfchuld en Vaderlandlievende gevoelans , zeggende onder anderen, „ dat Iloogstdezel„ ven al over lang , tot zyn innig leedweezen, ,, befpeurd had, dat men getrapt had, het „ zaad van verdeeldheid te ftrooyen, onder „ de Pvcgenten en Ingezetenen van dit, wel eer, gezegend en in welvaart bloeiend Va5, derlasd, en dat men nimmer eenige gele- » ge«-  VEREENIGDE NEDER I.A N D E N« ♦vffd bad Ia9te" voorbygaan, cm zyn », Perloon en gehouden beftier verdam te » niaaken , en Hoogstdeszelft onfchuldigffe » haneiehngen, in een allerhaatclykst daglicht „ te ftelfen, ja dat men zelfs zig niet omzien » had, zyne dierbaare en.Koninglyke Gema„ hn en Doorluchtig Huis, ware het mogen iyk, by de gamfche Natie in veragting te » brengen. Dat, hoewel hy zyn regtmaatig „ beklag over de openbaare fchending van „ zynen goeden nanra, en verfpreidde laster „ tegens al wat Hem dierbaar was, meer dan „ eens aan de Heeren Staaten van die Pro„ vintien, alwaar zulks plaats had, voorge„ diagen en niets meer geëischt had, dan dat „ aan Hem dat Recht en die Gerechtigheid » mogt worden uitgeoefend, die de geuagff* „ Burger en Ingezeten yan een Fry Land „ vorderen konde, Hem egter nooit b d mo. „gen gebeuren, dat aan zyn billyk verzoek „ en gevraagde klagten gehoor was gegeeven. », Ja, dat thans de laster zo hoog genegen „ was, dat men Hem openbaar, in de me» nigvuldige uitkomende Nieuwspapieren en » an«  SS4 GESCHIEDENISSEN DER „ andere Gefchriften , een tweeden Hertog „ yan Alba, en een Vyand yan het Vaderland noemde enz". Voords befebouwde zyne Hoogheid in deezen Brief, de opschoning van zyn Kapitein Gencraalfchap van Holland zo vernederend voor Hem , dat Hy gaarne aan het oordeel van Hunne Hoog Mogenden en van de agtenswaardige Bondgenooten, ja van de geheele Natie overliet, of Hy in dat, voor hem zo hoonend, befluit der Staaten van Hol' land konde blyven berusten, behoudens dat geene het welk hy aan zig zelve, aan zyn Huis, ja aan de gantfche Republiek verfcbul- digt was". Ondertusfchen was 'er in Holland vry veel, over het Regiment Krvgsvolk, het welk de Guardts du Corps van zyne Hoogheid genoemd wierd, voorgevallen, door diende Sraaten van Ho'land, toen zy de waar» digheid van Kapitein Generaal opfchomen * ook tevens al het Krygsvolk, ter hunner betaaling ftaande, uit den Eed van den Kapitein Generaal ontfloegen. De Gnardes du Corps maakten egter vry wat zwaarigbetd, als heb» bende eenen byzonderen en perfoonlykeh Eed, aan  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 235 aan zyne Hoogheid gedaan, wtsba'ven zy van gevoelen waren dat zy niet door welgemelde Staaten, maar wel door zyne Hoogheid zelve, aan wien zy dien Eed gedaan hadden, ontflagen konden worden, Z. Dcor wien wierd dit gefchil beflischt? V. Door zyne Hoogheid zelve welke, geneigd om deeze zwaarigheid weg te neemen, aan de voornoemde Staaten fchreef, dat hy de Gnardes du Corps van dien byzonderen Eed, aan Hoogstdenzelven gedaan, ontfloeg, en dus aan Hunne Edel Groot Mogenden overliet, om daaromtrend naar welgevallen te handelen , waar op ook by de Staaten, den byzonderen Eed van de Guardes du Corps aan den Prins Erfftadhouder gedaan , vernietigd wierd. Eenige dagen laater omringen Hunne Edel Groot Mogenden ook een zeer breedvoerig Voorftel, door de Stad Amftd* dam gedaan, ftrekkende tot uit de wegruiming der hooggaande inwendige verdeeldheden der .Republiek, en om de Stad Utrecht te beweegen, zo tot het aanneemen der aangebodene Bemiddeling, als om, ten einde de verzoe- uing  »3 GESCHIEDENISSEN DER ning gemakkelyker te maaken, aan de Staatsleden eene vrye toegang in en uit de Stad te verleenen. Voords om de Heeren Staaten van Gelderland te vermaanen de Bemiddeling aan te neemen, en om eene Commisfie uit de Bondgenooten te benoemen ter vereffening der Gefchillen, tusfchen fommige Provintien ont« ftaan , en eindelyk om de paaien der uitvoeren» de magt te onderzoeken enz. ——- In Rotterdam was men bedagt geworden om de Vroedlchap , die federd den Jaare 1615. uit vierentwintig Leden beftaan had , met nog zestien diergelyke Leden te vermeerderen, welke vermeerdering men , in de tegenwoordige tyden, oordeelde zeer nuttig te kunnen zyn, Hier van wierd een VsrzoekfchnfL aan de Heeren Staaten van Holland ontworpen , en door twee Oudfchepenen en eenige andere voor* naame Heeren, voor hen zeiven en als Geconflitueerden van meer dan duizend hunner Medeburgeren en Ingezetenen , zo uit de voornaamile Kooplieden als andere Standen, binnen voornoemde Stad, getekend, Doch eenige Leden der Vroedfchap deeden niet al-  vïReenigdenedeuanden. a3«/ alleen een tegenbericht aan Hunne Edel Groot Mogenden toekomen, maar zonden ook het zelve, by rondgaande Brieven aan alle de Leden der Vroedfchappen van de Hemmende Steden in Holland. De Regeering der Stad Schoonhoven vervoegde zig ook, om. trend deezen tyd, aan de Staaten van Hol. land, met verzoek van voorziening wegens de verkiezing van Regenten, die tot dus verre door zyne Hoogheid gefchied was, doch welke men Hoogstdezelven nu, op het voorbeeld van andere Steden, ontnomen bad. Z. Wat deeden Hunne Edel Groot Mogenï den ten opzigte van dat verzoek ? V. Zy namen daaromtrend een diergolyk befluit, als zy wegens de Steden Alkmaar en Purmerend te vooren genomen hadder. , naamlyk dat, hangende de Raadpleegingen over die zaak, Hunne Edel Groot Mogenden zeiven, en niet de Erfftadhouder, die verkiezing zoude doen. — Midlerwyl hadden •de Leden van het Genootfchap van Wapenhandel, binnen voornoemde Stad Schoonh§* ven.  338 GESCHIEDENISSEN DER ven , wanneer dezelven, benevens die van Beverland naar Utrecht trokken, den 23 Oc« tober te Benfchop, in de Baronny van Tafel* Jlein gelegen, vry wat mishandelingen moeten ondergaan, eerst van eenige Spldaaten en vervolgens van meer dan honderd Boeren, allen met (lokken gewapend, weshaiven zy genoodzaakt waren weder naar het voornoemde Dorp te rug te keeren, alwaar zy van den beveihebbenden Officier aldaar byftand verzogten, welken hen ook toegezegd wierd., Terwyl zy deeze byftand in het Regthuis afwagtten, kwamen inmiddels wel dertig Boe» ren het zelve inftuiven die 'er hen welhaast uitdrongen. Egter wierden zy vervolgens.' door een Sergeant met eenige Soldaaten tot aan Tsfeljletn geleid, het welk hen zeer wel kwam, dewyl zy op weg nog veel andere Boeren, met Stokken en Hooyvorken gewapend ontmoetten, dier 'er op. uit waren ge. gaan om op hen te paslen, — Niet minder opfchudding had, den 11 October te Hoorn plaats gehad, wanneer het Exercitie Genootichap aldaar afvuurde, door dien het zelve in  VEREENIGDE NE D E R ï, A ND EN» 2& in zynen togt en marscl, 2£er belemmerd' wierd. Inzonderheid fcheen men op de Leden van 't Purmerender Genootfchap gebeten , van welken een dc onvoorzigtigheid ^ebad had, van zynen Sabel tegen de menige uit te nekken. Het faamgerotte Volk groei de omtrend de Doelen Merk aan, alwaar een fteen, door de glazen in de Societeitskamer geworpen wierd. De vrees vermeerderdenaar maate den avond begon te naderen, en de Ledeirvan 't Parmercnder Genootfchap naar huis moesten keeren. De Magftraat verga*, derde dan nog >s avonds ten half tien uuren, en de Burger Compagnien wierden op bet Stadhms, en 't Genootfchap oP den Doelen, in de Wapenen geroepen, en vermits die van de Genootfchappen van Alkmaar en Twisk mede te hulp kwamen, geraakten de Leden van 'c Genootfchap te Purmerend Veih> de Poort uit, waar na de opftand weder aan 't hedaaren raakte. Z. Aan deeze twee gevallen blykt, dat de Gewapende Genootfchappen imt niet aan . ie-  }>4® ftE3CHl£D«NÏSSRN BÊR ieder eeveu behaaglyk waren. Maar boe ftoud het tog omtrent deezen tyd te Utrecht ? V. Den 3 Qetobcr kwatn de Rhyngraaf van Saltn, benevens eenige zyner Officiers binnen die Stad aan, alwaar hy den volgenden dag het Middagmaal by den Raad Smhfaert hield. Poch hoe begaafd gemelde Graaf ook was cm met de Burgers en Burger Officieren zeer gemeenzaam om te gaan, fcheen de Stad egter voor eerst nog niet genegen om zyn Corps binnen haare Muuren te neemen, te meer dewyl men verfpreid had als of dat Krygsvolk zoude moeten dienen om de verdere Happen van de Burgery te moeten beteugelen. — Midlerwyl had de Vroedfchap der Stad bunneu Hoofdfchout, den Graaf van Athlonc, thans ter Staatsvergadering te Amers» foort zynde, doen aanfchryven zig binnen een bepaalden tyd, tot waarneeming zyner ros*-, weder derv/aards te vervoegen. Gemelde Hoofdfchout hier op geantwoord hebbende , dat hy aan deezen Eisch niet konde voldoen , dewyl zyne tegenwoordigheid, ten dienfte van den Laii»  VEREENIGDE N E D E RL A N D E N. 24 I Lande , elders nodig was, met by voeging, dat, volgens de orde, de waarneeming van zynen Post, intusfehen door hem aan den Eer« Hen Burgemeester der Stad was opgedragen, befloot de Vroedfchap, den opgemelden lieer Hoofdfchout in deszelfs Bediening optefchorten, en den Voorzittenden Burgemeester de waarneeming daar van tot den 13 Ocbober op te dragen. Zo dra zulks ter ooren van de Staaten van Utrecht gekomen was, vonden 'deezen goed de opfchorting van den Graaf van Athlone, als Hoofdofficier der Stad Utrecht, voor nietig en van onwaarde tf-verklaar en, Ondertusfchen was aan zeker Huis in dc Waterfteeg te Utrecht, den 23 OcTrober zulk eenen verregaan den moedwil gepleegd , dat het Gerecht der Stad goedvond, by publicatie „ allen, zo wel Burgers en Inwooners ,, als Vreemdelingen wel fcherpelyk te ver„ bieden, den een den ander te fchelden, of door haatelyke en partyfehap aanduidende „ naamen, van wat aart die ook mogten zyn, „ veracht te maaken, of op enigerhande wyzen, 't zy met woorden, 't zy rnetwer* XVI. deel, L „ken,  24Ï GESCHIEDENISSEN DEK „ ken, te miszeggen of te misdoen, mits9, gaders het langs de publieke Straaten en „ Wegen lasterlyk en oproerig roepen en „ ichreeuwen van Oranje boven ! of Patriot* „ ten boven 1 het zingen van rustverftooren„ de en beledigende Liedjes, het onftuimig „ raazen en tieren, het trekken van mesfen , „ degens of ander zydgcweer, het mocdwil„ lig uitdaagen, het pleegen van eenigen dwang, geweld of andere moedwil aan iemands Perfoon, Huis of Goederen, mits„ gaders het houden van eenige faamenrottin„ gen, alles oppcene dat die geenen, welken „ zig aan het voorfchrevene zouden fchuldig „ maaken , als openbaare Rustverftoorers, „ zonder eenige oogluiking , aan den lyve zouden worden gertraft. Zullende ook al„ le die geenen, welken eenige Stads Bediej, ning bekleedden , en aan iets van de bovenftaande wanbedryven, fchuldig bevon„ den wordende, daar en boven met 'er daad, „ van hun Ampt veiftoken worden, terwyl „ de Ouders , in deezen, veramwoordelyk „ voor hunne Kinderen zonden zyn". Z. Dier.  VEREENIGDE NEDERLANDEN. grfl Z. Diergelyke Pinlïcatie kwam in dee*e ön. rustige tyden , en inzonderheid in 't geval waii- in Utrecht zig thans bevond, zeer wel te pas. V. fn alle deeze woelingen wierd de voornoemde Stad , in 't laatst van de gemelde Maand Ocirober , vereerd met het bezoek van den Hertog en Hertogin van Couftand welken, met een groot gevolg, in een Jagt van Amjleldam der Waards gekomen waren. Deeze DoorJugtige Perfoonen namen hun intrek, in het Logement het nieuwe Kasteel van Antwerpen, en vertrokken twee dagen Jaarer naar derzelver Landgoed in Gelderland, de Lathmer, van waar zy, aldaar nog eenige dagen vertoefd hebbende , de te rügreize door Duitschland, naar haare Staaten weder aannamen. De Heeren Staaten van Utrecht, hadden midlerwyl goedgevonden aan alle de Bondgenooten eenen rondgaanden Brief te fchryven, by welken zy betuigden „ dat, „ daar zy thans het genoegen hadden, dat al. » ,e de h0°Se Bo»dgenooten zig op hun ver>, zoek genegen hadden verklaard, de onee- L * » mg.  %H GESCHIEDENISSEN DEP. „ nigheden in hunne Provintie gerezen, benevens de meer en meer toeneemende verwarringen, door derzelver hooge tusfchen* komst, by minnelyke Schikkingen , over* eenkomflig 's Lands Gelleldheid, en het ,, waar belang der Provintie, te vereffenen, zy, Heeren Staaten , deeze Bondgenoot„ fchappelyke dienften met de leevendigftege. s, voelens van erkcntenisfe aannamen 5 en dat s, zy^ naar maate de verwarringen groot waren „ en het bederf der Provintie , met vaste „ fchreeden meer en meer begon te naderen , „ zig verpügt vonden, met dien ernst, welke sj het gewicht deezer zaake en het behoud „ van de Provintie, aan hunne zorge aan „ bevolen vorderde, by alle de Bondgenooten „ aan te dringen, die Vriendnabuurlyke tus„ fchenkomst , aan hen ten fpoedigflen te „ willen bewyzen, en ten dien einde Gemag„ tigden te benoemen, om de byeenkomften „ aan te vangen, het zy te Juiers/uort, al,, waar Hunne Edel Mogenden zeiden, nog „ genoodzaakt te zyn hunne Vergaderingen te „ moeten houden, het zy op zodaanige ande- #> re  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 245 » rc plaats, alwaar men vry en veilig geacht zoude kunnen worden te vergaderen. Voords » hielden gemelde Staaten zig verzekerd dat " ^T,6 Edd M^n*». door hunne onder" fff"0 Briev£n va» ^ ongelukkige ge. „fteldhetd der zaaken volkomen verwittigd » zynde, hen deezen naderen aandrang zouden geheven ten goede te houden en zig „ overtuigd vinden, dat hunne Provintie thans i, toe dat uiterfte gekomen was, (Hunne Edel „ Mogenden zeiden zulks met ontroering en «leedwezen) dat alleen eene fpocdige tus„ fchenkomst van hunne Bondgenooten, den *» vaI der Provintie, onder den Goddelyken „ zegen, nog fcheen te kunnen voorkomen". . Z- Maar i)0e was ^t toch met de verandering der Regeering van de Stad Utrecht, die «middels den iz October voor moest vallen gegaan ? • ' V. Dewyl het den Raad en Burgery niet mogt gebeuren, de verkiezing van Burgemeesteren en Schepenen, uit de Naamlyst die men den Erfftadhouder toegezonden had, te onttogen, befloot dc Burgery, volgens de ReL 3 ge »  24-6 GE SflHIE DE NISSEN DE* gelen en het Voorfchrift van bet nieuwe Regeerings Reglement , de verkiezing zelve re doen, waar op 6lien volgens de Heeren Eick en de Ridder , tot Burgemeesteren en de Hee* ren Barman de la Basfccour, rem Dam, van fsfelt , d\4yerhouh , Pronckcrt, Voorda * Abéleyen, Ebeling, van Nes > Strik van Lin* fchotcn, Marret, Bucquoy en Normandie, tot Schepenen aangeffeld vvierden. Tevens wierd by de Edele Groot Ac-ubaare Raad belloren , dat die Heeren R.aaden , aan welken twee CommisCen te beurt gevallen waren, dén derzelver, geduurende een geheel Jaar, ten behoeve der Stad , voor niet zouden mogten, waarneemen , bet welk ook edelmoedig aangenomen wierd. —— Midlerwyl waren in. de Provintie van Groningen, alle de Genootfcheppen van Wapenhandel, zo wel die binnen de Stad van dien naam, als in de Ommelanden zig bevonden, gewettigd geworden, zy maakten te faamen een getal van ruim twaalfhonderd Man uit, hoewel de Oldamfter Boeren geen Genootfchap hadden , en aan het oude nog gehegt hierna, -i— In Gelderland had  VEREENIGDE NEDERLANDEN. a/ft had Jonkheer yan der Capellen tot de Zhirsch, intusfcheii weder te Zutphen een Voorftel gedaan, ter fpoedfge naziening van het Regeerings Reglement van den Jnare 1750. in welk Voorftel hy betoogde dat alle poogingen die eok mogten worden aangewend, om de rust in Gelderland te herftellen, niet alleen te vergeefs, maar veel eer verderfelykzyn zouden, 20 niet zonder tyd verzuim beiloten wierd , om den inwendigen toeftand te verbeteren, en dat hy, wyl de oorzaaken van die jammerlyken toeftand (volgens zyn begripj in het onwettig Regeerings Reglement gezogt moesten worden , geene andere middelen van herftel wist uit te denken, dan dat by Hunne Edel Mogenden eene Commisfie, uit het midden van Hoogstdezelven, benoemd wierd tot herziening van 't gemelde Reglement, wanneer op eene bedaarde en geregelde wyze zoude kunnen worden onderzogt , in hoe verre het zelve van de wiare Staatsgefteldheid dier Provincie was afgeweeken, en op welk eene wyze, bet zelve zoude belmoren te worden berfteld, tot eene waare en wezendiyke bevordering van L 4- de-  É|8 GE jCHIEDENISSEN DER de zo ongelukkig geftoorde Eendragt tusfchen Regenten en Irgezetcnen, tusfchen Provintienen Provintien, dewyl het anders te voorzien was, dat door toeneemende vcrwyderinge», onze voorheen zo bloeiende cn magtigc Republiek, cindelyk eens order den last van eeneH ondraaglyken tweedragt zoude moeten bszwykcn". Z. Wierd dit Voorftel door meer Ridders ©nderfteund ? V. Ja, uit de twee andere Kwartieren van Gelderland, wierd het zelve door de Jonkers yan Nyytnheim, yan Lyndcn, yan Tengna* gel f yan Bronkhorst, vanRétndwyk, van iVy» yenheim tot Wiel 3 van Nyyenheim tot Dorth, yan Lynden tot Oldenal'ei 19 van Zuilen van Nyyeld en yan Eyck fterk onderfteund Iu 't Kwartier van Zuiphen waren vier Ridders, en drie Leden van de Regeering- der genoera» de Stad voor, doch vyf Steden en zes Ridders tegen het zelve, zo dat het alhier verworpen wierd. In 't Kwartier van Nimwe» gen , begreep de Meerderheid dat men 'er ' niet over behoorde te raadplegen, en in 't Kwar*-  VEREEtfl GDE NEDE RL ANDEN. Z±  S&Ö G2a JK1 'BTSiS"MISS'E N ÖS& ,, ondermyning der Staatssrefteldheid gedreven ^ wierden. Voords verzekerde hy zig zeiven j, te kennen, met bvvoeging dat het bykans & vyftien Jaaren was dat hy de eer gehad had , een Lid van hunner Edel Mogenden Ver* gadering te zyn, dat hy nimmer naar Eer» 3, ampten gedongen, en tot heden geene det „ Voordeden,, aan de Regeering verbonden, „ genooten had, dat hy dezelven ook niet be* 9, geeide , en eindelyk dat hy hoopte zig 25 fteeds, zo lang hy deeze plaats zoude be« „ kleeden, zo te gedraagen, dat het altoos „ zoude kunnen blyken, dat het welzyn des Volks, by hem de hoogde Wet was". Z. Hoe wierd znlks ter Staatsvergadering van Zutphen opgenomen ? V. Men ftelde aldaar voor om het bovengemelde fr.uk ter kennis van de Heeren Staaten van Gelderland te moeten brengen , en te»< yens Hunne Edel Mogenden in bedenking te geeven, er het zelve niet zoude behooren te worden gefield in handen van de Momboirs van den Hove, om het zelve te onderzoeken, €» wanneer gemelde Momboirs , by onder* zoels  V E R E E' N 1 G D E N E 3 2 & h A N DE N. £51 zoek bevinden mogten, uit hoofde van dien Proceduuren in 't werk te moeten ffe!!en , om' die als dan volgens orde en naar fty! van den ïlove te voldingen, ten einde dezelven, vermits het Hof van Gelderland'hier mede in betrokken was, vervolgens ter beflisfhïg van hèt een of ander Provintiaal en onzydig Gerechtshof te brengen, het zy van Holland, fries* land of een ander, ter «keuze van den Baron yan der Capellen tot de Marsch zelve. Z, Wat waren de gevolgen van dit Voorftel? V De Jonkers yan der Capellen tot den Boedelhof en van Rouwenoort tot den Uien» pas, lieten daar omtrend aantekenen, „ dat,, terwyl zy geduurende de Raadplegingen, zig over deeze zaak, niet hadden uitgedrukt, dus niet gebpud' n wilden wezen , tot het befluit daar over gevallen , te hebben torgeftemd , dienvolgens protesteerden zy tegen alle degevolgen en kosten,, die daar uit mogten komen te omftaan". De Baron Valland tot Wóivaard verklaarde niet mede te werken tot de Proef ïauren , en hield zig aan eene nadere ver*L, 6 k!sa.  srjpr GtstTffiBDEtrrssEN der ï-InCT mer Protest tegen de Kosten. Debeide Ridders van der Capellen tot de Marsch en van der Capellen tot Rysfelt, vrrklaarden tegen het genomen befluit, zodaanige maatregelen in 't werk te moeten fteilen als zy tot Jiandhaaving van haar Recht zouden vermeenen te behooren, voords met Protest van onvolkomenheid en onwettigheid, met verwerping der Momboirs ,t als, in deezen voor partydig houdende, en met verklaaring, dat zy aan Hunne Edel Mogenden het benoemen van een Hof van Justitie overlieten, als geheel «laar buiten willende gehouden worden. De Heer Ver/lege, Burgemeester der Stad Zup. phen, deed aantekenen, „ fchoon hy moest bekennen, dat in het Protest van den Heer van der Marsch wel eenige zeggingen voorkwamen , welke de van zyn Edele verschillende Leden fsig zouden kunnen aantrekken, en by daarom ook liefst dezelven gefpaard had gezien, egter gemerkt de Verklaaring van ge ■ melden Heer van daar mede niet bedoeld te hebben, Hunne Edel Mogenden te kwetien *» dat ten opzigte van die fterke uitdrukkingen  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 253 gen en bedenkingen, omtrend 's Landfchaps bekende Publicatie, dezelven door zyn Edele geopperd waren ten tyde daar over als een Con» cept van den Hove was geraadpleegd , en dat, hoewel bovengemelde Verklaaring al niet volkomen voldoende geoordeeld mogt worden, Ey egter vermeende dat in alle gevallen 'er zig in deezen geen voldoende grond en rede opdeed , om door de Momboirs van den Ho« ve, tegen een Medelid van die Hoge Verga* dering Proces te doen beginnen, om welke redenen by verklaarde te moeten protesteeren tegen de fcbroomelyke gevolgen, welke zulk een fterke flap tot meerder verwydering onderde Staatsleden, onverhoopt, doch zeer waarfchynlykffonden na zig te flecpen". De fleert Roode van Heeckeren insgelyks Burcemeester te Zutphen,protesteerde mede tegen de Kosten. Doch de Fleer van Heekeren tot Enghuize» betuigde zwaarigheid in de Aantekening van den Heer Ferfiege te vinden, dewyl de daar by gemelde Verklaaring van de Heer van der Capellen tot de Marsch, maar gedeeitelyk en ten aanzien van het voordeelige voor denzei» & 7 ven 3  25-i G ES CH ! EBEWI SS ?.N D 2 R Ten, met agterlaating van het nadeelige was bygebragt , het welk dus , als vervankelyk geen plaats moest hebben de overige Leden van 't Kwartier van Zuiphen ftemdcn het Advis van den laatstgenoemden Heer volkomen toe, en de Heer van Heeckeren tot Zuideras voegde 'er nog by, te protesteeren tegen het aanneemen van de Aantekening van den Burgemeester Ferfïege, als een befluit door de Minderheid, en dus onwettig, genomen. Z. Maar hoe ging het toen dit bewust Voorftel ten Landsdage ingeleverd wierd ? V. Na dat het Kwartier van Zutphen ope. ning van het zelve gedaan had , waren ds wee andere Kwartieren eerst van meenin» het zelve in Ad vis te houden. Doch zo als de Burggraaf van Nimwegen de Stemmen daar omtrend op wilde neemen, kwam de Baron yan der Marsch en drong aan op onderzoek en beOisfmg, ftaande deeze Vergadering of de. klagten tegen hem gegrond waren, fpreekende mede uit naam van den Baron yan der Capellen- tot Kysfclt. Zeggende „ dac daar zy thai s 99 openlyk aan Hunne Edel Mogende a-nge- 35 klasgd  VBRBENICDE NEDERLANDEN. 2£ -,-klasgd wierden, hunne Eer en agting vor« derden , dat de zaak by gtnclde Heeren „ wieid voorgenomen. Dat het buiten hen „ was dat dezelve den Jaatften Dag der zit„ ting was voordgebragt. Dat zy met de aan „ hen opgelegden blaam niet begeerden te bly „ ven , en dat bet geen geringe zaak voor Lc „ den van Staat was, by een onwettig geno„ men belluit, met Momboirs Amen gedreigd „ te worden. Dat zy voords afdoening eisch„ ten, en dit vermeenden te kunnen doen,. „ daar de Heeren baaien verklaard hadden, „ om den geriugfien van derzelver Ingezete* nen geen Recht te zullen weigeren. Ver„ klaarende cindelyk dat zy, by ontfientenis„ van dien, zig genoodzaakt zouden vinden, » van zig, wegens zulk een fchreeuwend be„ zwaar, aan de Bondgenooten te beklef„ gen"! Hier op was de Graaf yan Lynden van mcening om het Voorftel als niet gedaan aan te merken, doch waar tegen zig de Heer yan Heeckeren tot Enghuizen verzette. £gtet kwam men eindelyk over een om dat aan., getogen Voorftel, voor dtezz mé , buiten Raad-  2?6 GESCHIEDENISSEN BE R Kaadpleeging te houden. De Staatcnvan Gelderland hadden zig vervolgens bezig gehouden met het verlengen der Amnestie voor de Ingezetenen van llattem en Elburg. Ook hadden Hunne Edel Mogenden de aangebodene bemiddeling der Heeren Staaten van Zee» land en Groningen van de hand gewezen , beweerende , dat als Onderdaanen aan hunnen Souverein ongehoorzaam waren, dan geene bemiddeling van een derde, maar alleen handhaaving van het Oppergebied te pas konde komen. Eindelyk verklaarden zy ook de aanftelling van den Heer Crookceus tot Gemeeuts* man te Zutphen , waar over vry veel te doen geweest was , voor wettig en befloten dien Heer in het bezit van zyn Post te ftellen. Z. Wat was 'er inmiddels in Holland voorgevallen ? V. Het was aldaar nog zeer druk geweest, met tekenen en inleveren van Dankadresfen. Te Dordrecht hadden verfcheiden Burgers en Ingezetenen 'er een opgefteld, en aan de Staaten van Holland overgeleverd , genoegzaam in dezelfde finaak als die der Gewapen* de  VEREENIGDE NEDERLANDEN. *$p de Genootfchappen van Lelden en Delft t van welken ik reeds gefproken heb, althans den Prins Erfftadhouder wierd in het zelve weder niet weinig ten toon gefield, zyn gedrag er* gerlyk en onyerantwoordlyk genoemd, ja gezegd dat den naam yan Willem den Vyjden, lot fclir.ik en afgryzen geworden was, en diergelyke veel gewaagde uitdrukkingen meer. De Inwooners der Steden Gouda, Alkmaar, Edam. Oudewater enz. leverden insgelyks Dankadresfeu. in, en den § November kwam een diergelyk Adres van eenige Burgers van Rotterdam ter Staatsvergadering van Holland , re'vens een verzoek dat Hunne Edel Groot Mogenden den Prins Erfftadhouder . in al deszelfs hooge Ampten en Bedieningen zouden opfchorten tot dat de drie, (volgens de meerdng der Ondertekenaaren) overbeerde Provintien Gelderland, Utrecht en Overysfrf in hunne Rechten zouden heifteld, en de febadelyke en onderdrukkende (zo als de On-lertekenaars die noemden) Regeerings Reglementen, in de Jaaren 1674 en 1675, door devoo- ri-  $5^ GESCHIEDENISSEN DER rige Stadhouders ingevoerd, en door dc Regenten bezworen, uit den weg geruimd zot*. den zyn. Ondertusfchen had men re Vlaardingenwz&tx een voorbeeld gezien, van de baat die fommigen de Genootfchappen van Wapenhandel toedroegen. By dc aankomst van een diergelyk Genootfchap aldaar , het welk eenigen tyd te mrécfit gelegen had, vergaderde eene groote menigte Volk waar onder veel Visfchers waren, by een. Deeze toonden op allerhande wyzen hun misnoegen tegen die van 't Genootfchap, en tragtten zelfs het laatfte Pelotton van het zelve af te fnyden. De gisting nam niet weinig toe, wanneer eenigen van het Genootfchap hunne geweeren velden, en een der' menigte kwetflen, en het zoude zekcrlyk niet wel met het Genootfchap afgetogenhebben , en zy bezwasrlyk binnen herSoaietèitshuis gekomen zyn, Indien niet eenigen uit het Genootfchap van Schiedam die van Vlaardingen te hulp gekomen waren. De Regeering kondigde midlerwyl eene Publicatie af, waar na .de rust herftcid is geworden. Twee  VEREENIGDE NEDERLANDEN» 259 Twee Perfoonen op wie men Decreet van At. prehenfte van 't Hof in V Haage verkregen had, begaven zig federt op de vlucht. Z. Maar wierd 'er intusfchen niets verrigt, om de verdeeldheden hier te Lande uit den Weg te ruimen ? V. Den Koning van Pruisfen had den Graaf yanGoertsz, cn zyne Allcrcbristelykfte Majefteit den Heer de Ratneva1 naar tloïïandgézonden, om zo het mogelyk was de Gefchif. len tusfchen verfcheidene Provintien en den Prins Erfftadhouder uit den weg te ruimen. Verfcbeide Byeenkomften en Raadplegingen, wierden over deeze zaak gehouden » ve~ele. Brieven over en weder gewisfeld, en a'les wat mogelyk was aangewend om Panyen te bevredigen, doch alles vruchteloos , waar door gemelde twee Heeren eindt!) k genoodzaakt, waren onverrigter zaaken weder raar hun Vaderland te kceren, terwyl de eene party den ander het afbreeken der onderhandelingen te Jast lag. Ondertusfchen hadden de Burgers van Leyden aan de Vroedfchap der gemelde Stad verzogt, dat hunne Edel Groot Acht-  Zfo GESCHIEDENISSEN DTSR. Achtbaaren liet ter Staatsvergadering daar been wilden helpen beftieren. .. dat aan dc » Sevlugte Burgeryen van üattcm en Elburg v> het uitvverkze! der tnegeftaane Befcherming ., verleend wierd. Dat de Gefcbillen in Gel derlanden Utrecht, met de meeaten fpoed >> en tot genoegen der beledigde Burgers ver„ eflend wierden , en dat 'er voorziening gc„ febiedde tot vernietiging van zodaanige Corp. „ fen van Wapenhandel, als niet in de by j, zondere Befcherming van bunne Edel Groot s, Mogenden genomen waren". Voords had men ook in gemelde Stad negentien Heeren verkoren tot Geconftitueerden om de belangen der Burgery te behartigen. Z. Was het niet om deezen tyd dat 'er te Amfleldani mede vry wat te doen was, wegens het tekenen van een Dankadres? V. Ja, men had 'er daar een opgefteld bet welk niet alleen in de Burger Sociëteiten maar ook in de voornaamfte Herbergen der Siad ter tekening gelegd wierd. fiok wierden in fommige Wyk en der Stad van wegens de Kapiteinen of Luitenants der Compagnien, gedruk.  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 2ó"t drmue Briefjes rond gezonden, tot berige of uitnoodiging ter tekening. Ondertusfchen fteide de Regeering der Stad eenige Heeren aan oin dit werk te onderzoeken , welken voor Rapport uhbragten, dat in >t byzonder in » 'l °°g gehouden moest worden de gevolgen ' „ welken het verwonen van een Dankadd°res „ aan de Heeren Staaten in haare volkryke ,, Stad, uit hoofde van de verfchillende be» grippen, wegens het zelve zouden kunnen ,, plaats hebben, en dat daar uit twisten en » oneenigheden onder de goede Burgers en „ Ingezetenen zouden kunnen voordvloeien, „ waardoor de rust, welke tot nog toe in « deeze Stad bewaard was gebleven, iu ge- vaar zoude geraaken van geftoord te wor- den". Verders waren gemelde Heeren van meening, ,, dat de ongenegenheid, welke by „ veele Burgers en Ingezetenen , mogelyk gevonden zoude worden , om Requesten „ en Dankaddresfen ,van welken aart en natuur die ook zyn mogten, te ondertekenen en ,» welke ten opzigte van Dankaddresfen aan ,, den Souverein te fterker zouden kunnen »zyna  262 GS se H ! 1 D E N X3S EN D E R, ,, zyn, door dien daar van geen Vqorbes^ „ den in deeze Stad bekend waren, Jigtc,, lyk ten gevolgen zouden kunnen hebben, „ dat aan een groot aantal, ook van dc voor- naatnfte Burgers cn Ingezetenen, hoe zeer „ al tegen hunne waare gevoelens zouden kun„ nen toegefchreven worden als of zy , in ,, denkwyze over de beüuiten van den Souve„rein, met die geenen, welken Iloogstdc„ zeiven met een Dankaddres kwamen be- groeten , merkelyk verfcbilden". Op dit ■Rapport wierden by den Acbtbaaren Raad verfebeidene gewigtige bedenkingen voor en tegen het inleveren van diergelyke Addresfen gemaakt en .befloten dat, fchoon 'er omtrend het vertoonen van een Dankaddres in deeze Volkryke Stad, gewigtige bedenkingen ontftaan waren , gemelde Acbtbaaren Raad egter niet van voorneemen was , de vryheid van Kapiteinen hoe zig in deezen te gedragen, te willen bepaalen en dus had de verdere tekenin-* voordgang, fchoon verfcheiden Burgerkapireinen 'er zeer fterk tegen waren. Sederd wierd dit Dankaddres, het welk in veel genuatig- der  VCRSINIODS H8»UUN-Hl(l tf$ der en min hoonende bewoordingen, als de meeste Adrcsien der andere Steden was opgefield, aan de Heeren Staaten van Holland overgeleverd, en door Hunne Edel Groot Mogenden zeer gunflig aangenomen. Ook wierden de twee Kapiteinen, den Luitenant en Vaan. dtïgs van de Burgery dier Stad, welken bet Adres overgebragt hadden , door den Heer Graaf van Wasf naar plegtig ter Maaltyd ont. haald. Ondertusfchen waren de gevoelens over het getal der Ondertekenaars het welk ruim zestienduizend bedroeg, Z€er verfchillende. De een meende het was een klein en genoegzaam, den ander, een groot en ongenpeg. zaam ge'al om de meerderheid der Volks* item uit te maaken. Sommigen beweerden dat een groot getal van deeze Tekenaars niet op de Koffy en Thee Cedullen bekent waren, en het moeielyk na te fpooren was, of dezelfde Perfoonen niet verfcheiden Naamen getekend hadden, over al het welke niet weinig , door de dagelykfche Nieuwsfchryvers getwist wierd. Daar en boven kwam het vcelen ook voor, dat indien al eene Te. ke-  £$4- GESCHIEDENISSEN DÈR ksning van een Request of Adres zoude moeten gelden, dat dan de Haat en hoedaanighe. den, benevens de bevoegdheid der Tekenaaren bekend zoude moeten zyn. Z. Deeze bedenkingen toonden duidelyk aan dat juist niet ieder een het Tekenen van Dankaddres fen goedkeurde. V. Men had 'er te Hoorn, terzelver tyd, ook een duidlyke blyk van. Tweehonderd vyfcndertig Burgers aldaar hadden ook een dicrgelyk ;Dankaddres aan de Staaten van Holland overgeleverd, het welk mede vol fterke uitdrukkingen, en genoegzaam een Echo van de Delftfche en Leydfche Addresfen was , doch veele andere Burgers en Ingezetenen gaven welhaast een Vcrzoekfchrift tegen het zelve aan de Regeering der Stad Hoorn over, waar in zy te kennen gaven, ,, dat vermits al„ le vorderingen en Eisfchcn in het voorge» „ melde Adres voorkomende , gedaan wierden ,, op den naam van het geheele Volk, Burgers en Poorters van Hoorn, zy zig verpligtbad„ -den gevonden, om zig tot Hunne Edel M Groot Achtbaaren te vervoegen, om deze!- v ven  VEREENIGDE NEDERLANDEN, tóf s> ven te kennen te gcever» cn te verzeke. „ ren , dat het 'er wel verre van af was, dat „ alle de Burgers en Poorters van genoemde Stad, of wel het vooraaamfle en aanziea„ lykst gedeelte van dezelven, zulke eisfehen, „ vorderingen en bemoeijingen, met en in „ zaaken , die wettïglyk en na de Staatsge„ fteldheid deezer Landen, alleen aan Hunne „ Edel Groot Achtbaar beftier waren toever„ trouvvd , zouden toeftaan. Betuigende * voords , van geen deel gehad te hebbe» „ of te willen hebben, aan alle de nieuwig„ heden en vorderingen, die aan Hunne Edel „ Groot Achtbaaren waren gedaan or verant,, woordelvk te willen gehouden worden, voor de gevolgen daar uit te duchten, endaaren» „ boven ook ongaarne zouden zien, dat ten »» opzigte van de beftelling.der Regeering van de Stad Hoorn, verdere, meerdere of an„ dere veranderingen gemaakt en ingevoerd vvierden, dewyl het (na hun inzien) met re. „ den., anders te duchten was, dat zulks uit zoude looper. op eene gantfche omkecring „ in de Regeering, die op Handvesten, Voor- XVI.URHL M -  aö5 GESCHIEDENISSEN D E E 9J regten cn gewettigde Gebruiken gegrond ,, en gevestigd was, en waar by hunne Stad, „ van onheugelyke tyden gelukkig, voor» „ fpoedig en gezegend geweest was, en nu „ door deeze nieuwigheden en veranderin%t ges > geheel verward en vervallen zoude ge. „ raakcn". Eindelyk verzogten de Tekenaars van dit Verzoeklchrift, „ dat Hunne Edel „ Groot Achtbaaren, dit hun Adres niet an« ders geliefden aan te merken, dan ingerigc „ tot bevordering van vrede, rust en eendragt, en het welvaaren der Stad, en als een blyk van vertrouwen en eerbied voor hunne wet„ tige Regenten enz". Dit Verzoekfchrifc Wierd door veelen geoordeeld niet te pas te komen , terwyl weder anderen vroegen of tweehonderdvyfendertig, dat is een klein gedeelte Burgers en Ingezetenen, vermogten .zig de goede Burgery eener Stad te noemen» en zig aanmaatigen om die geheele Burgery te \ ertoonen, cn uit derzelver naam tot de Regeering te fpreeken en verzoeken te doen, wegens welke gewigtige Vraag uit het Staatsrecht , in deeze dagen, veel over en weder ge.  VEREENIGDE NBDERLANDEN# getwist wierd. —^ Doch Iaat ons zien wat mtusfcnen in Zeeland was voorgevallen. £• Het zal daar zekerlyk mede niet zeer gerust geweest zyn. V. Sederd eenigen tyd hadden de Boerea aldaar en voornaamlyk omtrend de Stad Zie. nézee, Oranje Linten en Strikken beginnert te draagen, waar meede zy zelfs in de Kerken dier Stad verfcheenen. De Regeering zulks tegen willende gaan, deed den IS November eene Publicatie daar tegéns afkondigen, daarenboven ftelde men, tegen den volgenden Marktdag, ee*ige Dienaars van », Gerecht aan de Poorten, om de inkoomende Boeren van deeze Publicatie te verwittigen , en hen te noodzaaken hunne Oranje verfierfelen af te Ie*, gen, ook had men de Krygshoofdwagt, van bet Bolwerk, onder het Stadhuis geplaatst. De inkomende Buitenlieden gehoorzaamden, by het inkomen der Poorten, aan deeze Publicatie doch tegen de raiddag, hier endaar wat te veel Herken Dmk gebruikt hebbende, en hunne bersfenen hier door verhit zynde, begonden zy|zig eerst over het Verbod te beklaagen, M 3 ver-  a6S GESCHIEDE NISSEN DER vervolgens zig hier en daar te vereenigen , cn eindelyk de hoofden by een te fteeken, cn duidelyke tekens van hun misnoegen te gee. ven. De Baljuw riep hier op de Krygsbezct» ting tot hulp, en deed eenige Boeren vatten, welken zig egter niet weinig te weer {telden, en den Schout om ver fmeeten, zeggende gekezen te hebben, „ dat men geen Krygsvolk tegens Burgers en Ingezetenen mogt ge„ bruiken, en dat dit gebruik van Krygsvolk „ tegens de Ingezetenen van Hattcm en El» t» bur§» d£ Staaten van Gelderland als ook „ den Stadhouder tot misdaad was toegerc„ kend geworden". Doch ondanks hunne redenen , wierden 'er egter twee gegrepen, en naar het Gevangenhuis overgebragt. Ondertusfchen was men niet zonder vrees, voor de Boeren, welke op dat Eiland ftout en me«igvuidig zyn. ©ok kreeg men nog dien zeiven avond tyding , dat 'er wel tusfchen de twee en driehonderd Boeren naar Zierlkzes in aantogt waren, Daarenboven berigtte de $chout van Zonnemare, dat hy te Brouwersfrftytn geweest zynde, ojp een kooperen Bekken  XVI.lD.Tl.xiT. OÏHOEE TE ZIEE1KZJEE. '   """'«""""«IA»,,». a(5, SJÏJZ". ■*»**" ' * «. ieder ^ ^ ™" te Kleven. Voords be,i„te |,v d.,r ■»«*. konde voorkom, 20 w „e £ < rkc„ DeReeeeH„ghieropby£e„reI oE. "*;," 5f"de' merd ««oelcn v» dJuê. velliebber vao de Krvfflbez»»fnvan r. r "■■W'xw-tt'ns, en van die van t Genootfchap ingenomen. De larff, verklaarde zwaarheid „ ™ " 1« Genootfchap, zonder „„, ^ttmgd.Stad « verdeedigen, e„ de Ee fe o„d „tet raadzaam een J deekevanzyn Volk, dat „it „iet mccr £ "egemtg Man beftond, ,ege„ «ft een ™" ■al Boeren uit ««ta,^^ Oeomm«teerdeIlaade„van2«Wlio;°" «lve„ avond verzog, eenig iErvgsvolk dl waards re zenden. , . T° , „ der" x^nvyl zulks te 7/*. f^voorgevallen was, had de Vroedfehln der Stad Utrecht goedeevnnrf* ï°CdichdP /TMAc-rr to>. ë; lev0"den de Heeren M 3 Zyi  ijo GESCHIEDENISSEN »E* 7y:c.v, Marrit te magtigen om den Ueevloct yan Winfen , Omfanger der Provintie van Utrecht* de afgifte van eene fommevantwm. tigduizend Guldens te verzoeken , cn daar voor quitantie te geeven , met uitdrukkclyke verklaaring aan dien Heer, dat de Vroedfchap deeze ligtingaanmerkte , en hield, als door den Raad zelve gedaan, zonder dat hy Heer Ontfanger, in deszelfs hoedanigheid daar voor eenigszins aanfpraaklyk zoude zyn , als daar toe dom- den Raad genoodzaakt, beloovende de Vroedfchap dien Heer des aangaande, ook tegens alle en een ieder te zuilen befchcrmcn cn ftrafieloos te houden. Z. Voldeed de Heer Voet yan W'unfen ge* ieederyk aan dat Verzoek ? V. Verre van daar. Hy toonde in tegendeel ann, zig te moeten houden aan zyne In* firu&ie en aan den Eed, die hy, by het aanvaarden van zyn Post aan de drie Leden van Staat gedaan had , om welke redenen by tot de gevorderde afgift niet konde beOuiten. De vyf Geroagtigden drongen egter op de afgifte der gevorderde Gelden ernftig aan , en de Heer  VEREENIGDE NEDERLANDEN. a?t Heer Pokert ^ ^ ^ gtfleidbefiutt, en de Penningen te laat en yoU *«. zo met, ik wil voor de Wmn\ De Ontfanger bJeef egter weiger en herhaalde zyn eerst gegeeven ZZ4' waarop de Heer Egeling zeide: dt 0nL fangers op het Wyn en Bleremptoir , dePe„. mngen wel hadden laaten yo/gen. Doch de Heer Voet gaf hier tegen ten antwoord- dat een anders gedrag hem tot geen regel lehoefde te ver/trekken, en dat hy dit de Ontfanaer, zeiyen verantwoorden liet. Doch nietten ftatnde alle zynen tegenftand, had de van voornoemde twintigduizend Guldens toch voordgang. De Heer ^ m » rigtte zuil, by eenen Brief aan de Staaten Va„ ^^rsfaorrvergaderd, welkenzy" gehouden gedrag in deeze zaak volkome" goedkeurden Ondertusfchen had en driehonderd vyftig Ingezetenen van V Graa. venhaag, % op het voorbeeld der andere HoU f f 16 Sfcde,1> "*de een Dankadres aan de Staaten van Holland ingeleverd, in geen U 4 niin.  É?3 GESCHIEDENISSEN BEU minder fterke bewoordingen dan de meeste andere Adresfen 5 en vol van befchuldigingen en heflisfingen omtrend de tederfte punten van bet Staatsrecht, en waar in de Prins Erfftadhouder niet alleen als een dwingeland, maar zeis als den Aankider wierd opgegeevcn , om het Vaderlands bloed in het onderdrukt Geme*. aiebest, door eenen binnenlandfchen Oorlog ie doen ftroomen, en dus niet alken ^ Bèfde en vertrouwen verloren had , maar nu ook reeds -de firaffen van zyn wangedrag i Ju de harten van alle braaw Burgeren, z wel als in zyne eigen gewisfe vond, en meer diergelyke befchuldigingen. k Alle deeze za:ken geeven, tnyns dunkens, de dmdelykfte bewyzen aan de hanp van den ellcndigen toeftand van ons dierbaar Vaderland ten deezen tyde , waar in de tweedragt hoe langer hoe grooter wierd. V. Niet ten onregt befchouwde dus een agtingswaardig Schryver, deeze dagen als een -holle vloed 9 geftaadig door rukwinden te* Kookt. Koefs van gelyktydige of elkander  VBRÈENIGDE NEDERLANDEN. ^3 deren volgende, meest pïoffilyke voorvallen die de driften wederzyds geweldig-opjoegen _ Ondfmeetbaare yerwyderingen. — Geyaarly. ke verkeringen Wer £n ^ oJ *oedfeke woeste uitbarfingen Zo par, ty tegenparty.En dan in elke party een Geest Wer by elk menseh , om alles te beoordeelen \ Mes volgens zyn eigen begrip teregelen, en wat hy niet be^rpp-h y 1.1 oegreep, te verwerpen, klein te Hten cf te verdenken. Foords wantrol. »en van allerhande foort enz. C) Dochl» ten wy met onS verhel voordvaaren Ül' De Staaten van Friesland hadden op deezen tyi goedgevonden een zeer fcherpen Br'S ™ dlC vsn te fchryven, waar L Hunne Edel Groot Mogenden niet weinig b ! «Pt wierden, over derzelver gehouden Z drag omtrend de zaaken van jjj en |* burg, CO Zi-' de Verhandeling over d,„ f, voor her f,^ Werk Van £M, M 5  274 GESCHIEDENISSEN DER. burg, en inzonderheid tegen de bevelen aan den Generaal yan Rysfel gegeevcn, om op de 'eerfte Seinfchoot in de Provintie van Utrecht te rukken, zonder Grondgebied te ontzien. Welke flap fn deezen Brief meer aangezien wierd als een vyandlyken aanval, dan als de daad van eenen Bondgenoot. Voords hadden Hunne Edel Mogenden het zeer gelaaden op de voörbeeldelooze Vryheid der Drukpers in Holland, die gemelde Staaten zeiden veel eer te gelyken naar een flinkpoel, die dagelyks overliep van de vuilfte en kwaadaartigfte leugens en lasteringen dan naar een Bron, waar uit nuttige, leerzaams en de Natie raar waarheid verlichtende zaaken en gebeurenisfen voordvloeiden. En dat het eerfte bereids lang op verfcheidene Plaatfen van het Gemeenebest, en inzonderheid in Holland, volgens den fterkften zin der gelykenisfe waar was, bewees, zeiden Hunne Edel Mogenden, de ondervinding te onloochenbaar dan dat het door iemaRd in twyffel getrokken konde worden, daar men dagelykü een zweim van Nieuwspapieren zag, waar  VERERN*IG»E NEDERLANDEN. a?s waar in de Eer en goeden Naam van byzoi* dere Perfoonen, Ampcenaaren en aanzienlyke Cothglen van vcele Souvereine Staaten in deeze Republiek, vvierden aangetast, geiasterd, en van een gereeteu, derzelver verrigcingen en beiluiten op het leugenagdgst voorgedraagen, op het fchandelykst veracht » en met ^ de haatelyktte verwen afgemaald, 'sLands Ingezetenen van de fchuldige gehoor! zaamheid afgemaand, en tegen dezelven mee de oproerigfte uitdrukkingen Opgeruid en zo doenlyk verbitterd, en dit alles, vervolgden Hunne Edel Mogenden, gefchiedde onder het oog der Heeren staaten van Holland t openbaar, zonder verzwyging van naam der Drukkers en Uhgeevers en ging ftraffeloos zynen onbelemmerden gang. Hoe zeer het vu aan de eene zyde wel waar was, zeiden gemelde Friesfche Staaten, dat een eerjyk Man zig niet bekreunde, wat een deugniet over hem dagt of fchreef, zo was egter aan den andê. ren kant eeven waar, dat, zoude de »oede Orde in een Land, en daar door het Land zelve bewaard blyven , de goede naam en M* de  g^o* 6 E SC ITI E D EWISSKN DER de agi.ing der Leeden van eene Maatfchappy in het algemeen , en van allen die in eenig bewind van zaaken waaren, in 't byzonder,. moest worden geërbiedigd en niet ftraffeloos ten prooye gefteld worden van hem, die lust öf belang had, om zyne fchendige klaauwen. daar aan te {laan. Een van beiden, meenden Hunne Edel Mogenden verder, moest in deezen dan plaats vinden, of dat de Staaten van Holland, deeze Land en Burgerftaat verwoestende misdryven , in Holland dagelyks gepleegd wordende, niet konden of niet wilden beteugelen en ftraffen Z. Dit was vry fterk: van de ,Staaten van Friesland gezegd. V. „ Was het eerfte waar , vervolgden „ welgemelde Staaten , dan beklaagden zy „ Hunne Edel Groot Mogenden bartelyk over „ de ongelukkige omftandigheid, waar in De • „ zeiven zig bevonden , daar een Land, ,j waar in de Regeering te zwak of te be« „ dorven , was, om zulke Boosdoeners loon naar werken te geeven, ten uiterfte deernis„ waardig was. Maar was het tweede waar, dan „ vroe'  V*REENiGDE NEOER^ANDtN. Z«? U vroegen Hunne Ede! Mogenden m^ » fhg, wat de Staaten van Bolland met de „ toelMung of aanmoediging, want dit was (volgens bunne meening) in deezen zin by „ een Souverein het zelfde, van zulke party„ dige, Jastcrlyke en alleszins onteerende Ge..fcbrifien bedoelden? 0f, vroegen Hunne „Edel Mogenden verder, zouden onwaare » en verdraaide berichten, de Natie de oo. » gen openen, haar van nut zyn of haare Vry. „ beid bevestigen f Zon mlsfcbien een drom „ Scbotfcnnjvers het werktuig zyn , om •» s Lands Staatsgefteldheid te regelen? Zou> de het tot heil der Natie ftrekken, dat hun„ ne Leden, in welk een ftandook geplaatst „ dagelyks gehoond en gelasterd wierden 9 Zou' >, den Ingezetenen hun geluk vermeerderd „ hunne wezendiyke belangens behartigd kun' „ nen rekenen, door dagelyks de kwaadaarugfte berichten te meeten öntfiingen, dat de „ Regeerders des Lands, wier denk wyze niet „ naar de fmaak van die gehuurde Eerroovers » was , niets minder waren dan onderdruk» kers, Eed en Pligivergeeters? Of zouden M 7 » de  8^8 GESCHIEDENISSEN DER „ de onophoudclyke aanblaazingen toe oproe„ rige beweegingen, 's Lands Lnvooners ie,, vcrig , arbeidzaam en gelukkig maaken ? „ Zoude het ongeftrfift voordduuren van zul„ ke misdryven, het overal ftrooyen van zulke helfche zaaden, de Rust en Veiligheid „ bewaaren, het Land doen bloeijcn, ver„ warring misfehien goede orde en oproer „ voorfpoed aanbrengen? Geloofd niet, ver„ volgden de meergemelde Staaten , dat dit „ het Merk drage van eene welgeftclde Re„ geering, dat om dus te handelen, een Sou„ verein met luister, of om dit aan te zien , „ een Regtbank met ernsthafcigheid , bekleed „ zy". Voords eindigden de Staaten van Friesland hunnen Brief met de hoop, „ dat „ Hunne Edel Groot Mogenden nog voor „ overtuiging vatbaar zouden zyn , en by „ eene bedaarde en nadere overweeging van 9, dit alles tot inkeer komen.de> toeftemmen „ zouden, dat het nooit een Bondgenoot paste overheerfehing te oelfenen , omtrend zy „ nen'Medebondgenoot, dat alle oneenigheden en tweefualt, zo die niet ophielden, » dit,  VEREENIGDE NE !) K R j, A N r>KN« ^ »dk, we! eer gezegend, Land. ontwvffel. „ baar ten verderve zoude ftrekken , en dat „ ha overzulks de onflaakbaare pligt van Hun. " "e EdfG^ot Mogenden was, om van al» Ie verkeerde Maatregelen affhnd te doen * ™ openhartig met derzelver Bondgenooten' " deb^n,ln ee" te^an, tot eene fpoedi^ „ ge herftclling van onderlinge Eensgezind» heid, rust en goed vertrouwen, waar toe »» zy, (de Staaten van Friesland,) nog onaffe „ broken dezelfde pligtelyke gevoelens koes« terden en gereed wsren , van hunne Zyde „ alles aan te wenden, nadien zy vrymoed.V „ dorften betuigen, geen ander oogmerk hoe „ genaamd, te hebben, dan het hei! en ge„ luk hunner Bondgenooten en het behoud „ van het lieve Vaderland", zie daar het voornaamfte uit deezen wydloopigen Brief en welken vry wat geruchts maakte, „ Voorge. fteld , eensdeels om u eenen onpartydi.cn Voordragt der zaaken te geeven, en a„der deels om dat dezelven, hoezeer ook de dagelykfche [Mlandfche Nieuwspapieren 'er he- , Vijf  SffO GESCHIEDENISSEN DER vig tegen uitvoeren , egrer, myns weetens , nimmer in dezelven geplaatst is geworden. Z. Maar hoe namen de Heeren Staaten van Bolland deezen alleszins fterken Brief op? V. Hunne Edel Groot Mogenden namen denzelven zo euvel, dat zy dien ter zyde fielden , om niet te beantwoorden, en dien dus ook zelfs buiten de Aantekeningen of Notulen hielden. De Ridderfchap protesteerde hier e?ter tegen en wilde den Brief Commisforlaal maaken. Delft, wilde denzelven voor Noüfi. catie aanneemen, en protesteerde ook tegen het ter zyde ftellen. Amjleldam kon geen Stem inbrengen, om dat de ftemmen hunner Afgevaardigden ftaken, want drie derzelven waren voor het ter zyde ftellen , en drie voor het overneemen van den gemelden Brief, door welk overneemen, volgens hunne meening, in allen gevallen geen nadeel veroorzaakt konde worden, nmr in tegendeel de vrye Raadpleegingen der Vroedfchappen ongekrenkt blyven. Midlerwyl kreeg men bier te Lande de onaangeraarae tyding van bet af  VEREENIGDE NEDERLANDEN» 28r ««nopen van het Oost Indisch Compag»krchiP Earbeftein , gevoerd door Kapüein C. ^« Vlaanderen. Welk geval zig dus had toegedragen. Dit Schip, dat naar 67;/™ beflemd was en veel gereed Geld aan boord had, was den 25 November, van Middelburg in Zee gezeild met welhonderdvyftig^v/^, Soldaaten van het Regiment van Luxembourg , welken , twee digen laater een opftand verwekten. Na' dat zy zig eerst meester van de Geweerlitcn gemaakt, en de Officiers van 't Schip gedreigd hadden te vermoorden", braken zy vier Kisten met gereed Geld open, en zo dra zy de Recde van Duins ontdekten, trachtte ieder met een welbelaaden buit te omfnappen doch fs Konings Schip, onder bevel van Kapitein lawghorn, mede ter Rede liggende, en de omftandigheden oudekkende, zond terflond eenige gewapende Schuiten ter byftand , gefyg ook nog een ander Schip insgelyks tWeé diergelyke Schuiten afzond, welken negenenzes:ig der Misdaadigers in handen kregen, en hen ontwapend hebbende, naar den wal in hegte, Tiis bragten. Z. Maar  £8* GESCHIEDENISSEN DER M. Maar hoe ging het met de geenen welken reeds aan den wal gekomen waren ? V. Van dezelven wierden 'er ten ecrften nog twaalf agterhaald , en dc fterkfle maatregelen tot ravorfching der overigen genomen. Het Geld dat zy geroofd hadden cn by hen gevonden was, wierd ten ecrften weder in handen van Kapitein van Vlaanderen gefield, fchoon het gerucht geleopen had , dat hy, benevens verfcheiden Officiers vermoord ware geworden, het geen nu anders bevonden wierd. In deeze zelfde Maand November was binnen de Stad Utrecht eene Algemeene Vergadering van Gecommitteerden uit alle de gewapende Burger Corpfen der gantfche Republiek gehouden, welke Vergadering drie dagen duurde , d :>ch waar van het verhandelde aldaar geheim gehouden wierd. In de volgende Mnand kwam eeueVerklaaring van verfcheiden Ucrechtfche Burgers in 't licht, waar by deezen be. tuigden , „ zig verpligt te vinden, aan hetgant„ fchc Publiek bekend te maaken, dat men 0 telkens zig ten onregte beriep, dat alle „ Burgers en Ingezetenen der Stad, en dat „ wel  VEREENIGDE NEDERLANDEN, 2gj * wel roet Verklaaring van niemand uitgezon» derd, genoegen zonden neemen in al het ». geen, dat geduurende een geruimen tyd in » die Stad had plaats gehad, cn op naam van « de Ondertekenaars deezer Verklaaring, al „ mede verrigt was , dat zy daarentegen ver. * baarden wel ve.re af te zyn van m dit alles » te hebben toegelïemd, medegewerkt of genoegen genomen te hebben,dat zy integendeel ge. „ hoopt en verlangd hadden, en dat wel uit " Ildde V00r de Plaats hunner inwooning, als „ mede om het hartelyk aandeel dat zy na„ men in den Welvaart en Voorfpoed hunner „ Stad en Provintie, dat zulks nooit plaats ,» gehad of voorgevallen was. Dat zy r eds de droevigftc ondervinding der gevolgen v hadden , niet alleen dat zeer veele' vermo» gende en aanzienlyke Lieden , zig reeds naar elders begaven, maar ook de Stads 9, Academie merkelyk verminderd was, waar» door zy Burgers en Ingezetenen voornaam» lyk hun btftaan hadden, en dat zulks zo „ de Almagtigc God het niet genadig verhoed» de, by verdere voordgang, niet dan van de 3} fchroo-  384 GESCHIEDENISZENDER. „ fchroomelykfte en akeligfte gevolgen voor de „ Stad en Provintie zyn konde. Om alle „ welke redenen zy zig ten duurften verpügt j, vonden, om dit opcntlyk bekend te raa*\, ken, of bet fomwyten nog ten beste ftrek* „ ken mogt, met by voeging dat zy, in plaats „ van zulke bezwaaren tegens hunne wettige „ Overheden te hebben opgegeven, zig veel „ eer beklaagden, dat zy die gezegende voor„ fpocd, ftilte en genoegen, welk God ben onder „ hunne Regeering gefchonken had, met geen „ meer dankbaarheid erkend hadden, terwyl „ zy ook verre af waren om 't minfte geloof „ te fiaan aan al dien laster en fmaad, die door „ zo veel hemeltergende en fchandelyke Das* terfchriften , op hunne geërbiedigde Souver.i„ nen , als mede op den Heer Prins van Oranje', en wettige Regenten , vuilaartig en ftraffeloos l, was uitgebraakt , terwyl zy zig eindelyk verklaarden, ftandvastige Voorftanders van de oude en wettige Staatsgefteldheid te » zyn". Z. Ik denk niet dat deeze Verklaanng by hunne Medeburgers juist al te gunftig zal opga-  VBRKSNIÖDE NEDERLANDEN. 283 . genomen zyn. Doch wat hadden de Heeren Staaten van Utrecht intusfchen verrigt? V. Dezelve hadden vastgefteld "de Stad Utrecht mede ter Staatsvergadering te be. fchryven, doch egter alleen maar de Oude Burgemeesteren en de by hen aangeblevene Raaden. Ingevolge deeze Verklaaring, verfebenenopde voorgemelde Vergadering, zeven der afgezette Leden van Regeering der Stad Utrecht , welke de Raadplegingen bywoonden, integendeel kwam ter Vergadering een Brief van de Burgemeesteren der Stad Mout foor t, waar by deeze weigerden de Staatsvergaderingen te Amersfoort by te woonen. Voords wierd in deeze Vergadering het be. Ihw vernieuwd, waar by alle de Oude Raa. den der Stad Utrecht voor wettige Raaden verklaard wierden, en tevens alle Ontfanger» binnen Utrecht gelast, om voordaan geen Gelden van Schouten en Gaarderraeesters te ontfangen , maar dezelven naar Amersfoort te verzenden. De Regeering der Stad Wyk te Duurfteede de Stad Utrecht te vergeefs tot aanneeraing der bemiddeling in de $m$g@ feta.  4$6 GESCHIEDENISSEN DER fchiUerl vermaand hebbende, befloot nu die bemiddeling, hoewei onder zekere Voorwaarden zelve aan te neemen, ook liet de gemelde Regeering de Schouten en Gaardermeesters ten platten Lande aanfcbryven , om geene beveelen op den naam der Staaten 's Lands van Utrecht, tot overbrenging van 's Lands Penningen , te gehoorzaamen, veel min aan eenige aanfebfy vingen of beveelen der Stad Utrecht, fchoon zig (dus luiden de woorden van den Brief) verhovaardigende alleen het, derde Lid yan Staat uit te maaken, of van eenig ander byzonder Staatslid of Leden, onder bedreiging van derzelver gevoelig ongenoegen. Z. Het fchynt uit deeze gemelde Brieven en Aanfchryving, dat de Stad Wyk tegen de Stad Utrecht ook misnoegen had opgevat. V. Geen minder misnoegen heerschte om deezen tyd te Deventer , alwaar zig eenige Burgers vereenigd en Gecommitteerden voor ben aangetleld hadden, welken zig den a November gezaamentlyk met de Keurmannen naar het Stadhuis begaven, en verzogten by de Regeering toegelaaten te worden, om de-  VEREENIGDE NEDEP, .. 'dezelve eenige Voordellen en A.u.ir "ierd.metberigtda, *g£ de Prefidenten benoemd hadd " f RMd' fcbynen der Gecommitteerden ep be s a " £», baarde ondertnsCchen 200 4, '!" dat nog dien zelfden avond ver 1/ 1 * genden morgen wierd aangezet Veering beHoten wieJ f ■■***. «» de MagMraat en Gezwoorèn r "g overtegeeve„,metwzj;^f--.e der onde Gecommitteerden „ • *'° « "immer afgefebafr, Cd ? onder aanbieding van Z ^ZT'ff Roering hier in behu|„^° ,e , ' te ten gevoig ^""mS Gezworen Cemeen-e h„ MaS"Ira« en gie der Oude r! voornoemde Colle. «ndet4 bethe °'n,,teerden in h<"™ «V " befi.nermins namen. Daarenbove» ver-  SB8 GESCHIEDENISSEN DER verzat ook de Gezworen Gemeente aan de Maatraat dat deeze het vonnis, dat over den' Luitenant WWemfen gellagen was, ter oorzaak van eenige beledigende woorden tegens de Burgemeester Kost gefproken, deeden uitvoeren, aan welk verzoek welhaast voldaan wierd , wordende de voorgemelde Luitenant ÏFillemfen gelast, om met zyn geheeler Kwartier, op het Stadhuis te verfchynen, en aldaar in bywezen van zyne Wacht, den Burgemeester Kost verfchooning te ver. zoeken, aan het welke hy dan ook, den 4 November, voldeed. De toeloop om hem op 't Stadhuis te zien , op en af treeden, was zo groot, dat men op het ruime Plein , voor het zelve, zig naauwelyks roeren konde. Dien zeiven dag wierden ook eenige Lieden,wel' ken geweigerd hadden de verklaaring ten voordeele der Oude Gecommitteerden te tekenen, ipfo faclo van hunnen dienst ontflagen en hunne wapenen hen afgehaald. Z. Dus bleek het dat men in Deventer geen nieuwe Gecommitteerden wilde erkennen* V. Mid-  VEREENIGDE NEDERLANDEN. 2% V. Midlerwyi had de Regeering van Zwolle wegens het bewuste Regeerings Reglement van 1674 befloten , tot inftandhouding van t zelve alzo de Meerderheid dier Regenten van oordeel was, „ dat het zelve wel en te „ reg; ingevoerd en een Verbond , tus„fchen de Staaten en den Stadhouder, was, » en dat men dus, uit hoofde van den Eed, on„ bevoegd zoude zyn, om 'er eenige verande» ring in te maaken". Dit Befluit voldeed egter met zeer aan het algemeen, 'er wierd welhaast een Verklaaring tegen het zelve in de waereld gebragt 0m te doe» tekenen,waartoe de Ingezetenen, by gedrukte Briefjes , wel. ken aan hunne huizen rond gezonden wierden verzogt wierden. Meer dan duizend Burgers en Ingezetenen tekenden het zelve, waar°op het aan den Raad en Gemeente den 5 December ingeleverd wierd. De Magiftraat en Gezworen Gemeente op het zelve geraadpleegd hebbende , verklaarden, eenige dagen laater, „ goed te vinden en te verilaan , dat het „ Stadsregt, zo lang het zelve niet op eene » wettige wyze was veranderd, ftipt agterXVI, PBEJ., N „vo]gd  %')0 GÊSCHIEÖENISSENBER „ volgd moest worden, en dus het verkiezen „ van een nieuwen Gemcensman niet konde „ worden uitgefteld , zo als de Qü.dérteke* „ naars verzogt hadden". Vier Heeren van de Gezworen Gemeente hadden egter in dit Antwoord niet toegeftemd , desniettegenftaande ging de voornoemde Verkiezing op zyn tyd voord, en de keur viel op den Procureur van Riemsdijk, die dezelve wel eerst aannam, doch nog dien zelfden avond 'er ook Wederom afrtand van deed. Z Bleeven meer Overysfelfche Steden als Zwolle , aan het oude Regeerings Reglement gehecht? V. Ja, naamlyk de kleine Steden Hasfelt, ■Steenwyk, Blokzyl9 Genemuiden enz. fchoon liet laatstgenoemde Steedje, onder het Drost Ampt van den Heer van Palland tot Zuïthew. Lehoorde. In de ©eneraliceits Landen en inzonderheid te Breda , hadden ook eenige onlusten plaats gehad. Eenige Burgers en In» fezetenen in de laatstgenoemde Plaats, had* den zig mede by een Verzoekfebrift aan de «.egeering verzogt, Qia ilg niet alleen in der»  VÈREENIGDE N E B E R L A RD E N. 2fl Wapenhandel te mogen oeffenen , maar ook met gefloten Gelederen, flaande Trom cn vliegende Vaandel, in en door de Stad te trekken. De Regeering vond nogtbans goed dit Verzoek van de hand te wyzen, en gelastte zelfs den Drosfaard daar tegen te waaken. De lust tot den Wapenhandel was egter zo groot, dat eenige jonge Lieden zig verflouten met flaande Trom en vliegend Vamdel door Breda te trekken, doch de Gerechtsdienaars joegen hen welhaast van een, en ontnamen hen daarenboven hunne Trom, Vaandel en andere Wapenen, het welk vry wat beweeging en misnoegen baarde. — Ik zal dit Gefprek befluiten met u te melden, dat men in 't laatst van 't Jaar 1786. dc droevige tyding uit de West* Indiën kreeg, dat het Eiland Se. Euftatius in Odlober, een der hevtgfte Stormen had moeten ondervinden , waar door eene menigte van Schepen op eene ongelukkige wyze, gezonken , op flrand gefraeeten ,of deerlyk befchadigd waren geworden. Op he: Eiland zelve, was door den hevigen wind , geen minder nadeel gefchied j een groot getal Huizen waren omver N % ge*  SQ4 GESCHIED? NISSEN DÏR. ENZ. gewaaid, zwaare Boomen, 1112c wortel en a|, uit den grond gerukt, het grootfte gedeelte der Oogst verlooren , in één woord de St. Eujïatiaanen bevonden zig in zulk eenen droevigen toeftand, dat zy ongetwyfïeld een gjeruimen tyd nodig hadden, om zig van de geUdene fcliade te koimen herftellen.