KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK
COLLECTIE-TH IERRY
BRUIKLEEN
van de Ned. Herv.
Gemeente te 's Gravenhage
7118 - '35






'GESCHIEDENISSEN DER VEREENIGDE
'N E D E R L A NDEN,






GESCHIEDENISSEN
DER V E R E E N I G © E
NEDERLANDEN.
VOOR DE VADERLANDSCtfE jïüGB.
VYF-EN-TWINTIGSTE DEEL.
WET PLAATEN EN POURTRA'TEN.
te AMSTERDAM, n | OHANNES AL L ART.
BI O Q C x C Vu






HONDERD VEERTIENDE en LAATSTE GESPREK.
% n h O ü 15»
Voorflel van den Prins yan Oranjes - . ■ j Publicatie der Staat en van Holland tot ee*
ne Vrywillige Geldnegotiatie. Qnt,
werp tot eene fpoedige Wapeneaing der Ingezetenen van Holland* — Beleg yan Sluis in Vlaanderen* Capitulatie der Stad— Komst yan den Amencaanfchen Gezant te Parys* Redenvoering van dezelve in de Nationaale Conventie» ———« Overeenkomst tusfchen Engeland en den Keizer. • Valenciennes en Condé door de Franfchen \h 3 her*



9 GESCHIEDENISSEN DER
herovert, ■ ■——» Bood van den Amfterdam* fchen Oud Burgemeester Henrik Hoofd JDaniehz- Byzonderheden hem betreffende* Snood gedrag der Engelfche Hulptroepen in de Nederlanden* Order van den Hertog van Jork aan het Engelfche Leger* Verbod der Staa en van Holland, wegens het uitwyken Amptttnaaren. Hst Fort Creyeco"** door de Franfchen ingenomen* Capitulatie yan het zelve. < . ■■ Uitvinding en Be* Jchryying der Telegraphe in Frankryk* • ■■ Voorftel van den Kaadpenji.onaris van der: Spiegel» • Komst van den Erfprins van Oranje te Amjlerdam. Gevolgen van dat ie zoek. Verklaar hg van Colonellen te jimfterdam, B?leg van 's Hertogenbosch» C p'tulatieder Stad. Gevolgen van dezsl» ye. — Verbod der Staaten van Holland tegsns Sociëteiten, Byeenkomjlen enz. ■ — Verbod der Algemeene Staaten wegens het Corresponderen met de Franfchen, —— Me;mrie van den Leydfchen Burgemeester Marcus verboden, ~— Venlo door de Franfchen veroverd, —— Belegering van
Maas*



VEREENÏGDE NE DE R t A N DE N. * ?
Maastricht. Droevige toefland hintten die St?d. Capitulatie yan Maastricht. •—— jViffiwsgen door de Hollanders yerlaaten , en door de Franfchen bezet. — Overtogt
over de Waal. Vertrek van den Prins
en Frinfes van Oranje en hunne Kinderen naar Engeland. -— Befluit der Gefchte* denisf n yan de Nederlanden»
SToon. 2# j!t gy my nu bericht geeven l Van het geen verder in ons Vaderland in het Jaar 1794. is voorgevallen ? Vai'B r. Ja, en daar raede zullen wy deGe« fchiedetiisfen der Vereenigde Nederlanden fluiten. Het meer en meer aannaderen der
Franfchen op ons Grondgebied, fcheen eene fpoedige verdediging hier te Laude» in de., ftaat waar in de zaaken zig toen rog bevonden, hoe langer hoe roodz&akelyker te maa» ken, althans de Erfftadhouder verfcheen den vierentwintighVn Augustus in de Vergadering der Algemeene Staaten 9 aan welken hy te kennen gaf, „ dat fchoon 'er veel werkzaamA;4 beid



9 GSSCKIEDB-NI SSE N © B'R
heid plaats gehad had, in het verzorgen deï frerke plaatfèn, het voorzien der Magazynen, en in het bevorderen vsn do Wapening van Vaartuigen , tot befcherming der Stroomen, het hem egter voorkwam dat 'er nog twee voornaame zaaken waren, die tot eene vclkumene. Verdediging behoorden, en aan welke niet dan door- grooter en eenpaarig werkends, maatregelen konde voorzien worden, cn dat was Geld en Manfchappen»'
De Prins bekende, dat den Oorlog kost^ baar was , en de tegenwoordige kostbaarer dan 'er ooit een gevoerd was, maar deze!ven was ook [zeide hy ,] in zyncn aart onderfcheiden van aile de voorige Oorlogen, om dat dezelve gevoerd wierd tegens eenea Vyand , die zig van middelen bediende te vooren onbekend, en die het verlies van< Volkplantingen, Koophandel, Landbouw en allen Nationaalen Welvaart voor niets rekende, wanneer hy flegts andere Volken tot dsn aelven ftaat van berooving konde brengen» Zodaanig een Vyand [vervolgde de Prins,], was niet ts beihyden met bekrompen Finan-
tien a



VE315ENÏGÏSE W E DË EL A W jffE !f* 9
tien, de magt'dien men hem moest tegenHellen, vereiscbte buiten twyffel groote opofferingen, maar niet te groot, wanneer men aanmerkte wat wy zouden zyn indien de Vyand zyn oogmerk bereikte."
Hy konde derhalven de Algemeene Staa* ten en byzondere Provintien niet genoeg aanpryzen 3 om tog alle mogelyke middelen in het werk te {tellen, ten einde de Finantien bekwaam gemaakt mogten worden, om de kosten die de befcherming van den Staat noodzaaklyk vorderde , vaardig op te brengen* De andere zaak was niet minder nodig en dringende, immers wat zoude [vroeg zyre Hoogheid] Vestingen, onder Waterzettingen, Schepen enz, aan den: Staat baaten, indien 'er gebrek aan Manfchap was, om dezelven te verdedigen?"
„ Het was hem voorgekomen , dat men deeze Verdediging als tweeledig konde befchouwen , nasmlyk Buitenlandfche en Binnenlandfche. De eeiiïe was betreklyk tot het Leger van den staat, welke in het Veld A 5 of:



10 GESCHIEDENISSEN DE»
of in defterke Plaatfen der Provintien werkzaam moest zyn, en de andere welke met het Leger moest medewerken, om de Pro«. vintien zelve te dekken, of gelegenheid te geeven dat de geregelde Troepen naar buiten gefchikt konden worden."
„ Niemand twyfFelde 'er aan [vervolgde de Prins.] of het Leger van den Staat had in verfcheide bloedige Gevechten , door Ziektens , gewoone Sterfgevallen en andere Ongelukken veel verlooren, en de ondervin» ding had geleerd, dat de Recruteering op den gewoonen voet ten uiterften nadeelig was... geweest, zo dat 'er aan haar voltallig zyn : veel ontbrak , welk gebrek Hy van oordeel vas dat ten fpQidigfte moest verholpen worden, en ten dien einde was hem geen vaar-, ^ ëig;r middel voorgekomen , dan een^ algemeene Recruteering buiten Lands voor alle Corpfen van het Leger, zonder onderfcheid a zodanig dat de Manfchappen die op deeza wyze zouden worden aangeworven, aan de Kapiceinen van de oatbreekende Compagnien
ZOU»



VE RE £'N ïGD'E N E'DTÏfeL AHBB"^ IJ
2ouden worden geleverd, tegen de weder» gaave van het geen zy aan 't Land gekost hadden, of tegen zeker te bepaalen prys."
„ Deeze maatregel, indien de Algemeene Staaten dezelve goedvonden, zoude [zegt de Prins] weinig meerder kosten aan het Land veroorzaak en, dan het voorfchot van Penningen , die wederom zouden inkomen , en de betaaling van die Officieren, welken tot die algemeene Recruteering buitens Landsgebruikt zouden worden."
„ De reden [vervolgde de Prins.] waarom Hy voorftelde, deeze Recruteering buiten Lands te doen, was om niet tegen te werken eene andere maatregel die hy ten hoogften noodzaaklyk oordeelde, namenlyk de ligting van een aanzienlyk getal Landzaaten tot befcherming der byzondere provintien/'
„Voords vermeende Hy? dat de wyzewaar op deeze ligting of werving konde gefchieden, behoorde gelasten te worden aan de onderfcheiden gefteldheid der byzondere Provintien zelve. Egter konde de Prins zyn genoegen niet genoeg uitdrukken, ©ver het A ó gess ••



i&- CftS CK flïfj EU I 8 SE N. DE
geen hem [zo hy zeide] reeds dikwi's v;ss ■voorgekomen, dat 'er zeer-veel Vaderlandslievende Ingezetenen waren, welken bun vuurig verlangen naar zodaanig eene werving hadden betuigd, en te gelyk hadden verzekerd, dat zy gaarne wilden medewerken, om by wyze van intekening de kosten te draa« gen van Msnfchappen, die tot de befches»» ming van hunne Perfoonen en Goederen meer onmiddelyk zouden gebruikt v orden,"
,, Hoe zeer nog-hans de wyze van die aanwerving aan de Provintien behoorde overgelaaten te worden, dagt Hy egter dat 'er eenige voorloopige punten moesten vastgefteld worden, die in deeze werving als algemeene Re« •gels behoorden waargenomen te worden ; naam* Jyk dat deeze Manfehappen moesten worden gebtagt tot Gorpfen, ingericht onder die veranderingen, weike hunne faamenflelling nodig jonden nmken, op den voet als de geregelAc. Troepen : dat zy , [zo veel mogelyk] door Solitaire Officieren <»n Onderofficieren , in den Wapenhandd moesten wordeu geoeffend , en door-i Militaire Officieren in 's Lands Dienst



VER'SErSIGDE NE D'E R L A TfTï'E N» fft
zyrde gecommandeerd : dat . zy den Eed moesten doen welken alle de Troepen van den Staat afleggen: da* zy de verzekering moesten hebben, van niet in het Veld, nog buiten Lands tegens hunnen wil gebruikt te zullen worden,, en dat zo verre het de cmHandigheden van 's Lands Veriediging?zeilden toelaaten, zy zouden worden gebruikt in de Provintie waar in zy aangenomen waren: dat hunne Verbindtenis niet langer zoude zyn, dan voor de overige Maanden van het ïoopende Jaar, en dat zy, als-zynde in veelerlei opzigten op eenen anderen voet als de inrig. twg van het Militaire Wezen, ook eene ruimer betaaling moesten hebben."
De Prins eindigde dit Voorftel met te verklaaren, ,, dat het onnoodig was eenige verdere aandrang daar by te voegen, dewyl hunne Hoog Mogenden de dringende omftandfeÉè, den kenden, en dus naar derzelver wysbeii daar op zulke befluiten zouden neemen, als 's Lands belang en aller behoud vorderde.'"
Z. Voideeden de Algemeene Staaten a«n<*c Veuoek van den Prins van Oranje ?



14* GESCHIEDENISSEN DER
V. De Staaten van Holland gaven ten min» Hen al fpoedi» eene Publicatie in het licht 9 betreklyk de voorgeflagene Geldligting, onder den naam van vrywilüge Negotiatie.
Z. Zoud gy my den; Inhoud van deeze Publicatie niet mede kunnen deelen?
V, Ja, met * vermaakt In de Inleiding tot" dezelve, verklaarden de Staaten van Holland „ dfct zy vast beöóten hadden Goed en Bloed ©p te zetten tot: verdediging van den Staat en in het byzonder van de Provintie Hol" land en tot befcherming van al wat dierbaar was in den Lande, dat zy daarom nodig en pügtmaatig geoordeeld, hadden, van deeze hunne ernfüge gevoelens en voorneemens aan de goede Ingezetenen kennis te geeven, en te be:nigen, dat zy verre waren van te wan» hoopen aan het behoud van den Staat, met alle deszelfs Godsdienftïge en Burgerlyke Voorrechten, indien de middelen welken de Godlyke goedheid hen gefchonken en bewaard had, met die hartelykheid , eensgezindheid en waare Vaderlandsliefde werden aangewend, weiken van alle tyden af de Vrygeboren Ne9
de?-



VfiREBNIGDE NEDERLANDEN. jg
derlander hadden gekenn?erkt. Dat zy met dit oogmerk ieder Ingezeten, die niet geheeS, verbasterd was van de Voorouderlyke deugd, uitnoodigden en aanfpoorden, om in een tyd waar io het Vaderland in gevaar was, alle partyfchap sf te leggen, en met elkander hart en handen te vereenigen, tot behoudenis . van huï?ne eigen belangen, en te begryperi • dat ieder in zynen, kring verpligt was, daar toe ; mede te werken, dewyl 'er niemand gevonden wierd, die by den val van den Staat ook mit zyn eigen Perfoonlyke Vryheid, onbelemmelde kostwinning en middelen van beftaaa zoude verliezen, maar vooral dat die verpligfriog groorer wierd, naarmaate een ieder, uit hoofde van zyne Bezittingen of andere betrekkingen, grooter aandeel had in de wel©.vaart van dit gezeegend Land.3'
„ Dat onder de middelen werken zy [Staa*~ ten van Holland] oordeelden, dat met kragt konden en moesten gehruikt worden, te tellen waren de plaatfeJyke gefteldheid en na©~ tuurlyke fterkte van ons Land, door Vestingwerken en Inundatien onderfieund, waar
doof



GS? C H-2 EB E N I S S END E'R '
deer zo dikwils een Vyand van onze Grenzen wasverwyderd ,midsgaders de vei fterking, ruime verzorging en aanmoediging van het Leger van den Staat het welk in de twee voorigeVeldtogteir, onderhaare dappere Aanvoerers een on» ilerflyken roem had verworven, maar dat men ook niet ontveinzen moest, dat 'er, om 't een en ander in dien geduchten ftaat te brengen, als waar voor 't zelve vatbaar was, zeer aanzienlyke Geldfommen wierden ver» eischt»"'
f, Dat de Staaten in tyds getragt hadden 9 in die benoodigdheden te voorzien , zo door het vastfteüen van onderfcheidene Geldligtin» gen» als dcor het uitfebryven van eene belasting , op bet voorbeeld van foortgelyke om» Handigheden, van den Jaare 1747. welke zy met alle welgezinde Ingezetenen reeds vooj drie Termynen blymoedig hadden opgebragt, en waar van de noodzaakelykheid hen ge* drongen had, den laatften Termyn eene Maand te vervroegen: dat het opbrengen nogthans van a|je ^ie middelen faamengenomen y op vetre na niet voldoende was, om aan des



VB REE NI GD E NEDERLANDEN. Ef-
benoodigdheden van deezen kostbaaren Oor. log te voldoen , voor al in het Tydfiip, waar., in het ftaan of vallen van het Gemcenebest afhing , van het fpoedig opbrengen dei, hoogsrnoodige Geldmiddelen."
., Dat [zy Staaten van Holland] ondertus» fchen tot hun groot genoegen vernomen had* den , dat veele braave gegoede Ingezetenen zig gewillig verklaard hadden • om , in deeze. omfiardighcden, het Land kragtdaadig met hun vermogen hy te liaan , indien daar toe. eene algemeene oproeping wierd gedaan, en eene Negotiatie geopend, op zodaanige voor» waarden, als meest overeenkcmftig waren met de tegenwoordige waarde der Geldren» ten,"
„ Om alle deeze redenen vonden de Staaten van Holland goed, eene vrywiliige Geldregotiatie open te ftellen, tot eene voor als nog onbepaalde Somme, doch welke zy daa» dtlyk zouden linken , wanneer dezelve tct eene genoegzasme hoogte zoude gekomen zyn , \olgens welke een ieder op een V2n 's Lands Comptoiren, volgens zyne verkfa»
ztng*



18 GESCHIEDENISSEN DE R
zin* , zoude k'innen opbrengen zodaanige eene Somme, als zyne gelegenheid het gevoel van zyne verpiktme a?n het Land zou^e toelaaten, het zv in con ante Petningen of in gewerkt Goud en Z;'ver. het welk . zonder nogthans het Fatf.en te reke« nen, ra taxatie van Goud en Zilverfmeden zoude worden aangenomen vo*r welke alzoopgebragte r©edercn zouden worden uitgegeeven, gewoone Obügatien ten laste van Holland es* Westfriesland, tot den interest van vyf ten honderd in het Jaar , vrv van alle kortingen en van honderdfte of tweehonderdU* Penningen,, welke Obligatien zoudexi afgelost worden , tiet bef tweede Jas* na de Viede, welke zo^ de Staaten. van: Volland hoop:en , en met Gods hulp. vemoüwde:9\ «-iat op oen- manmoedigen tegenffcani , door zulke, middelen, zoude worden, vei kregen."
„ En ten einde [vervolgden de Staaten van Holland^ de Ingezetenen met een goed voorbeeld voor te gaan, hadden zy goedgevonden en bevolen, dat alle Regenten en Amptenaaiea, Ampten of Bedieningen bekleedeade,welken



VEREEN1GDB NEDERLANDEN* tg
ken bekend waren op den lyst der Amptgel. den van den faire 727 binnen de tyd van zes weeken, in voorgemelde Negotiatie zou» den opbrengen, zo veel Penningen als de bovengemelde Amp'en en Bedieningen op die Lvst waren aangeflagen. Gelyk mede dat de H ea^eringen der Steden zouden worden aj>n« gefchieven, om ten fpoedigften aan de Ge» committeerde Raarien cp te geeven, weiko Ampten en Bedieningen in de hasre bekleed wierdea , die in de meergemelde Lyst niet, bekend"waren, met hy voeging van de Som* men, waarop dezelven waren aangeflagen,. of behoorden aangeflagen te worden, ten ein» de mede in deeze opbrenging begrepen te zyn, dat■ voor deeze opgebragte Perningeu, mede Obligaten zouden worden afgegeeven, op den bovengemelden voet en af te losfen. op denzelven tyd, ten ware by eerdere openvalling van dezelve Ampten en Bedieningfn, in welk geval dezelven daadelyk door het Gemeene Land zouden worden afgelost en niet tot bezwaar der opvolgers in die Amptee gebragp worden."
s, Voords.



SO GESCHIEDENISSEN DER
„Veords waren dezelfde Staaten van oordeel geene andere beweegredenen nodig te hebben, om aile Ingezerenen, van wat ftaat Rang, Godsdienftige of Burgerlyke begrippen zy ook mogten zyn, en in welke nog een druppel cud Nederlands bloed door de Aderen fpeelde, a?.n te moedigen om in deeze vfyWilIrge Geldligting naar vermogen deel te neemen , dan alleen aan dezelven in overweeging te geeven, aan welke verantwoording zy zig voor God, voor hunne Medeburgeren en voor het Nagefhcht zouden fchuldig maaken, indien door het verzuim van pligt en liefde voor het Vaderland, een zo ryk en gezegend Land , ten prooi van een Vyand zoude moeten worden, die [volgens het gevoelen der meergemelde Staaten,] overal waar hy zyne Wapenen gevoerd had, met de daad had getoond, dat het hem niet ontbrak aan middelen, om de ongelukkige flachtoffers zyner overwinning tot op den laatften {luiver van hunne Bezittingen te berooven, en zulks van zodaanige Bezittingen, welken zy door
eene



VKREENIGDE NEDERLANDEN.
eene onnutte voorzorg gemeend hadden ia veiligheid te hebben gefield."
„Dat, eindelyk, zulke voorbeelden, wel. ken in zo groote menigte [ volgens het zeg. gen der Steden van Holland', J voor handen waren, een ieder behoorden te doen gevoelen , dat het beter was een gedeelte van zyn ver•mogen n het Land ter fleen te geeven,, om het zelve te behouden, al -waaren de omftandigheden nog veel geva2rlykcr, dan zy Staa. ten dezelven agtten te zyn, dan door het onmogelyk maaken der middelen tot verdedi* ging s het geheele vermogen, ja het leven zelfs, ter willekeur van den vyand te fteilen."
„ Dat zy dierhalven vasteiyk vertrouwden •» dat deeae opwekking de gewenschte uitwerking zoude hebben j en dat 3s Lands Overhe, den daar door, nevens de Prins van Oranje, zouden in ftaat gefield worden om zig van hunnen duuren pligt tot verdediging van den Staat te kwyten."
Z. En hoe ging het met de fpoedige Wape« ning der Ingezetenen van Holland, welke ook ^Porgeflagen was?,
V. Mes



GES CM IE D E NISSEN DER
V. Men zag deswegens een ontwerp in *t 'licht komen, waar in gezegd wierd, „ dat daar mede ai'e de Vaderlandlievende ïnge^e• tenen genodigd en gelegenheid gegeeven wierd, ieder naar maate van zyn vermogen, het zy» ne tot deeze heilzaame Cn glorieryke maatregelen toe te brengen, zo wel met daadelyk dienst te neemen, als door mime Geldopbren» gingen de nodige Sommen te vinden; tot het aanwerven, kleedea en betaalen van een goed aantal Manfchappen, ten einde met en benevens het Leger van den Staat en dat der verbondene Mogendheden , tot afweering van den Vyand, en in het byzonder tot de vei» ligheid en verdediging der Grensplaatfen van Bolland, te worden gebruikt, zonder gehouden te weezen zig buiten dezelve Provintiö te begeeven."
Z. Op welke Voorwaarden wierd de dienst deezer Ingezetenen die naar lust toe hadden aangenomen ?
V. Aan elk Man zouds voor handgeld toegelegd worden twintig Gsldens, en voor wed.



VEREINIGDE NEDERLANDEN» 23
de drie GuUens en tien Stuivers per weék9 in te gaan als hy gekleed was.
D-Monteerrg zoude bèlban in een blasu, We Iakenfche Buis, met gekleurde kraag en opflagen, hJaauwe broek en caraifooK zwarten das, ronden hoed en een >pfuïn, alles inlandsen goed.
Een lederen Rantzel waar in twee Hemb* den, een paar wolle Koufen, en een paar Schoenen, mede alles inlandsen goed.
Geweer en Patroontas zoude hem uit *8 Lands Magazyn bezorgd worden.
Ingeval van Kwetfiiuren of Ziekten, zoude hy in de Hospitaalen of andersfins , eeven als de Militairen behandeld en opgepast worden, ten koste van den Lande.
De Weezen en Weduwen der gefi-euvelden of overledenen zonden met alle andere Weduwen en'Weezm, v*n de gefoeuvelde Militai. ren in 's Lands Dienst gelyke aanfpraak heb» hen, op het Fonds voor dezelven opgericht in 's Haage»
Al wie genegen was op de bovengemelde Voorwaarden het Land te dienen, konde zig
aan.



GESCHIEDENISSEN D 3
caninelden by die Perfoonen, welk zyne Hoogheid ten dien einde zaude benoemen.
Die Dienst 'genomen had, zoude tekenen dat hy twintig Guldens handgeld ontfaogen had, endaihy aannam hei Land te dienen tot het einde van het loopende Jaar, en op den lïiliiairen Artikelbrief, tegens drie Guldens en tien Stuivers 's weeks.
Eene Compagnie zoude beftaan uit honderd Vyftig a honderdzestig Man, waar onder de noodige Onderofficieren, Corporaa!s en Tambours en gecommandeert door een. Capitein, een Luitenant en een tweede Luitenant-of Vaandrig.
Na maate de Compagnien gereed kwamen, zonden 'er eenige verzameld worden, ora Ba* taljens daar uit te fonneeren, en onder een bekwaam Commandant gefield worden.
De Wedde der Officieren > die uit het Le, ger genomen wierden, zouden berekend worden naar de Trattementen die Officieren van Rang in *S Lands Dienst genoten. En die ■uirbet Leger > zouden eene billyke fchaver«oeding genieten, en de Oodcroificteren ui?



VEREENIGDE NEDERLANDEN» S*J
het Leger getrokken , zouden de bepaalde drie Guldens en tien Stuivers 's weeks ook trekken. De Onderofficieren welken niet uit het Leger genomen waren, zouden de sergeanten vyf Guldens en tien Stuivers , en de Corporaals vier Guldens en tien Stuivers 's weeks hebben»
Volgens de bovengemelde Voorwaarden van den Dienst, rekende men een Man buiten da wapening en andere kosten die het Land droeg, op honderddertig Gulden?, als twin* tig Guldens premie of handgeld, veertig Guldens Monteering en Kleederen , en zeventig Guldens aan Wedde in twintig weeken.
Voords zouden 'er Lysten gedrukt worden, volgens deeze rekening, op dewelken mea goude kunnen tekenen, voor één of meerde-] re Manfchappen.
- Ook zouden 'er Lysten gedrukt worden; waarop men, voor wat Somme men geliefde^ zoude kunnen intekenen.
Elk intekenaar zoude, des begerende, eene Qu;t2ntie ontfangen van deezen Inhoud: Zyne Doorlugtige Hoogheid, gemagiigdzynde
XXV. DEEL* S m



SÖ GESCHIEDENISSEN DER
tot de wapening van Ivgezstenen ter ver de* diging van het Vaderland, erkend fiy deezen de goede dienjien yan N. N. door het contrh iueeren yan de Somme van - . . .
Wie Marsfchappen in Natura wilde leveren, volgens dit ontwerp gekleed, en de Wedde daar by voor uit betalende, zouden ook aangenomen worden,
Gelyke gelegenheid zoude ook gegeeverc worden om onbekend te kunnsn contribueeren.
En eindelyk zoude elke verdere hulp, van wat aart ook, ter bevordering van dit ont« werp, met dank aangenomen worden.
Z. En hier uit zyn nu de Landzaat en gefproten, wier dienst egter van weinig ukwerking geweest is ?
V, Midlerwyl naderden de Franfchen meer m meer onze Grenzen, en floegen eerlang het beleg voor de Stad Sluis inStaats Vlaan, iersn, voor welke Stad zy zig den veertienden Augustus vertoenden. De Bezetting van Sluis beilond in ruim tweeduizend Man, ©clï had men overvloed tvan Krygsbehoeftens en.
Le-



VEREENir.DE NEDERLANDEN.
Levensmiddelen, daar en boven waren'sLands Schepen voor Vlisfingen gelegen, om deFsan* fchen bet opregten van Batteryen zo veel mogelyk te beletten. Voords wierd de Vesting verdedigd door den Generaal van der Duin, die al deed wat in zyn vermogen was, om de Stad te behouden. Onder anderen bediende hy zig van de volgende Krygslist die de belegeraars duür genoeg te ftade kwam. Hy had naamlyk op drie plaatzen van de Stad, by de Magazynen, drie groote hoopen Takkebosfen en brandftoffen doen aanfteeken, welken hy tot dat einde op één had doen ftapelen, zo dat de gantfche Stad geduurende den nagt in vuur fc!:een te ftaan. Onderwyl hield hy een geweldig Kanonnenvuur van de Wallen gaande, het zelve allengs verminde, 'xende, en tegen het aanbreekeu van den dag geheel daar mede ophoudende. Inmiddels deed hy eenige deezer vuüren blusfchen, en op verfcheiden plaatfen anderen ontfteeken, ter. wyl de Franfchen met gloeiende Kogels fcho. ten en Bomben wierpen. Met het aanbreek en van den dag liet de Commandant de Poorten 8 % ope»



28 GESCHIEDENISSEN DER.
openen en de Bruggen neerlaaten. De bele» geraars zulks ziende meenden dat de Stad ver» laaten was, en de Bezetting naar elders getrokken , weshalven zy zig haasten om de Stad, voor dat het vuur dezelve verteerde, in bezit te neemen. Dus trokken zy vol vreugd en zonder eenige oruer door de waadbaare plaatfen der Inundatie, en vertoonden zig in een aaumerkelyk getal voor de Poor» ten,dech tot hunne grootc verbaasdheid wierden zy door zulk eene digte hagelbui van Musketten en Kannonnenvuur met fchroot geladen, ontfangen, dat het hen, volgens het algemeene zegg'en, wel by de agttienhonderd Man zo aan Dooden en Gekwetflen als Verdronkenen kostte, en des anderendaags nog driehonderd Gekwetflen naar Brugge gebragt wierden.
Z. Ik denk dat dit geval de Franfchen na» derhand wel wat omzigtigcr gemaakt zal hebben»
V. Zy voeren ondanks dit geval, en een doodlyke Ioopziekte9 die veel der hunnen in ket graf üeepten, zo onvermoeid en dapper
met



XXV.D.pl.I.
j: jKgj*. m >-..t Mts,. CJtg»*ytmfr.
BELEG VAN SLUIS IN TLAANBE1EN.






VER'EENIGBE NEDERLANDEN. 2$
met bet beleg van SWi voord, dat de Gouverneur zig welhaast genoodzaakt \ond om de Vesting over te geeven, te meer daar de Be. zerting, zo door den kryg als door de roode loop en galkoortfen die binnen de Stad rneede regeerde, zodanig gefmolten was, dat 'er nog geen vyfhonderd Man meer in flaat waren om dienst te doen, waar by nog kwam dat de Gouverneur zelve ook ziek geworden was.
> Das ging Sluis den vyfentwintigften Augustus aan de Franfchen over, die 'er des avonds introkken , terwyl de bezetting den volgenden morgen uit;rok, en naar Brugge geleid wierd, wordende de zieken waar onder de Generaal yan der Duin zig mede bevond, op meer dan honderd wagens', mede derwaards geveerd, Z. Had de Stad by dit beleg niet ved'ge.
leden ?
V, Neen, inzonderheid als men in aanmerking neemt dat de Franfchen dagelyks veele Hauwitfers, fomtyds wel vierhonderd op eenen dag, en ruim honderd Bomben, in dezelve geworpen hadden. Verièheide Huizen waren wel verbrand of zmu bdchadigd geB 3 wcr-



33 GS SC rïlSDENÏSSBN DER
worden, doch de Kerken waren weinig en de Molens in 't geheel niet befchadigd. Ook rekende men dat 'er door 't vuur der Franfchen maar twintig of dertig Man gefneuveld waren.
Z. Maar op welke Voorwaarde was deeze Stad in Franfche handen gekomen?
V. De Capitulatie beftond uit de volgende negen Artikelen:
I. De Bezetting zoude, tweemaal vieren»» twintig uuren , na de tekening van het Verdrag 3 met aile Ktygseer uitrekken, mede nemende de Veldlïakken en de Bagagie, als aan de Kcpiteinen toebeboorende , om langs den. weg, dien het verkiezen zoude , naar de Vereenigde Nederlanden te vertrekken, zullend ede Franfche Generaal de noodige Wagens, als ook voor de Zieken, bezorgen.
Antwoord: De Bezetting zal vierentwintig timen na de tekening van het Verdrag, door de Zuidpcort uittrekken, met Krygseer, ten btyke van de fchoone Verdediging die het ge» daan had, doch zal de Wapenen moeten ne~ ierleggent wanneer zy voor&y de Glacis getrok*



VEREENIGDE NEDERLANDEN. 31
trokken is, en daar na geleid worden ais Krygsgevangenen naar die plaats in de Repu. bliek, welke zoude worden aangewezen* De Officieren en Soldaaten der Bezetting behouden hunne byzondere Bagagie.
II. De agterblyvende Zieken zouden, voor rekening van den Staat, bezorgd en genezen worden, en voorzien van de noodige Pas» poorten, om zig weder by hunne Regimenten te vervoegen, en men zal Commisfarisfen benoemen, die in de plaats zullen blyvcn> ten eirde dit Artikel te reguleeren.
Antwoord; De Zieken zullen, na hunne her Helling, het lot der Bezetting volgen*
III. De Artillery, de Magazynen en Arfenaaien zuilen geleverd worden op dien tyd , door de wederzyds benoemde Commisfarisfen te bepaalen.
Antwoord: Na de tekening van het Ver, drag , zullen de Commisfarisfen zig in de plaats hegeeven om van de Commisfarisfen yan de Bezetting te ontfangen al wat betrekking heeft tot de Jrtillery, de Magazynen en de & 4 Fes*



Sï GESCHIEDENISSEN CES.
Vestingwerken, zo wel als de Papieren van de Stad en de Vesting,
IV. Delnwooners van de Plaats zullen niet ontrust worden, over hunne byzondere denkwyzen of het gedrag dat zy vcrpligt zyn geweest te houden.
Antwoord: Toegeflaan,
V. De Franfche Troepen zullen, to£ dat de Bezetting uitgetrokken is, fiegts eene Poort bezetten.
Antwoord: Na de tekening van 't Verdrag zullen de Zuidpoort en de Buitenwerken aan de Franfche Troepen worden ingeruimd,
VI. De Cornmifen der Magazynen, de Zoetelaars en de Bedienden, die geen Sol. daaten zyn, zullen vryelyk naar hun Land kunnen vertrekken, zullende hen 9 ten dien einde, Paspoorren worden verleend, en de Militairen zullen blyven, by hen die zy dienen.
Antwoord*. Toegeflaan,
VII. Dezelfde Commisfarisfen zullen het getal der Chirurgyns bepaalen , die m
Slms



VEREENIGDE NEBERLANBEN» 33
Sluis by de Zieken blyven, of de Bezetting moeten volgen > • AntwGord: Toegedaan.
VUL De Commisfarisfen der Belegeraars en der Bezetting zullen overeenkomen 3 over het getal der noodige Rytuigen voor de ontruiming der Cuarnifoens Goederen 'en de Zieken.
Antwoord: Toegeflaan.
IX. De herftelde Officieren zullen hunne Paarden behouden , tot dat zy ©p de plaats hunner befiemming zyn aangekomen , zullende de Generaal een Officier, na zyne keuze by zig behouden.
Antwoord: Toegeflaan. Maar ds Emigrant ten zullen geenszins onder de Capitulatie iehooren.
D3 ondertekening van dit bovenftsande Verdrag was door den Generaal Majoor van der Duin te Sluis, en door den Franfche Gene» raai der Divifie Mor eau gefchied.
Z. Dus was Sluis de eerde plaats in ons Gemeenebest die dit Jaar in Franfche hanB S den



34 OESCHSEDENISSEN DBR
den kwam. Maar was het in Frankryk zelve nu eenigszins in rust,
V. Ja 5 het fcheen dat de val en dood van den Dwingeland Itohespierre her zo deerlykdoor hem gefolterd Gemeenebest de aangenaame kalmte weder bezorgt had. Daaren». hoven hadden de Vereenigde Staaten van Noord America, een blyk van hunne agting voor het nieuwe Franfche Gemeenebest aan den dag gelegd, door het zenden van een voorraam Lid uit hun midden de Hter James Mouroy, naar Parys, alwaar hy door de Nationale Conventie erkend zynde, de volgende aanmerkelyke Redevoering in dezelve deed:
Burger Prefident en Vertegenwoordigers van het Franfche Volk !
„ Myne toelaat ing in deeze Vergadering,., voor bet oog van de geheele Franfche Natie, [want alle de Franfche Burgers worden hier vertegenwoordigt ,] om erkent te werden als Vertegenwoordiger van de Amerioaanfeke Republiek 9 doet my gevoeliger aan
dan



VBREENIGDB NEDER LANDE 6?i 35
dan ik uitdrukken kan. Ik befchouw dezelve als eene nieuwe blyk van de vriendfchap en achting die de Franfche Natie altyd betoond heeft, aan zyne Bondgenooten de Vereenigde Staaten van America. De Republieken moesten zig nader te fainen verbinden. Hunne Regeeringsformen hebben eene zeer groote overeenkomst.. zv hpmi
grondbeginzelen en fteunen op dezelfde zuilen, de gelyke en onvervreemdbaare Rechten der Menfchen, de gedachten zelfs van gelyke gevaren zal hunne overeenkomst vermeerderen, en hunne verknogtheid bevorderen. America heeft zyne dagen van onderdrukking, verwarring en gevaaren gehad, maar haare kinderen waren deugdzaam en dapper, en het onweder dat zo lang zynen Staatkundigen Horifont beneveld had, heeft zig verwyderd en haar in het volle bezit van de Vrede , Vrybeid en Onafhanglykheid gelaaten. Frankryk, onze Bondgeneote en onze Vriendin, die ons in onze nood bygefprongen is, heeft zig insgelyks in deezen loop. baan begeeven, en ik ben gelukkig 'er by tc B15 kunt



35 GESCHIEDENISSEN BS E
kunnen voegen , dat terwyl de flandvastïgbeid , de grootmoedigheid en de heldenmoed van hunne ftrydende Medeburgers , de bewondering en de toejuiching van de verbaasde waereld tot zig trekken, de wysheid en de Handvastigheid van zyne RaadsbefJuiten, te gelyker tyd den hecrlykllen uitkomst 'er van belooven. America is geene ongevoelige aanfchouwfter van uwe poogingen in deeze oogenblikken. Ik biede u in de Verklaaring, lleunende op de genegenheid van het grootfte gedeelte van onze Medeburgers, het fterklte bewys aan van hunne waare verkleefdheid aan de Vryheid , de veorfpoed en het geluk van het Fransch Gemeenebest. Ieder gedeelte van bet Congres, volgens de ingevoerde wyze van raadplegen, heeft den Prefidcnt verzogt u van hunne manier van denken, omtrend u te verzekeren. Aan de begeerte van deezen voldoende, ben ik belast te verzekeren dat onzen Prefidcnt u zyne eigene gevoelens uitgedrukt heeft."
„ Daar het gezag, 't welk my is toevertrouwd, doox u is erkend geworden, vleye
ik



* VEREENIGDE NEDERLANDEN.
ik my mynen Post met het grootfte genoegen te zullen kunnen uitoeffenen, dewyl ik ten fterbften oveicuigd ben, dat ik by het opvolgen van de infpraak van myn eigen hart, by het haaken naar de Vryheid, en het geluk van het Franfche Volk, bet zelfde gevoel met myn Vaderland, en dat ik, by het vereenigen van alle myne poogingen, om de eendracht te bewaaren en te doen voordduuren, welke zo gelukkiglyk tusfchen de twee Gemeenebesten lhnd grypt, beider belangens bevorderen zal. Ter bereiking van deeze groote doeleindens, zyn alle myne pongingen ingericht. Indien ik het geluk heb om door myne gedragingen de goedkeuring der beide Republieken te verdienen, zal ik deeze gebeurenis befchouwen als de gelukkigfte van myn geheele leven, en ik zal vervolgens te rug keeren met die gerustHelling, welke alleen te beurta valt aan hen , wier bedoelingen zuiver zyn, en die de zaak der Vryheid dienen."
Z. Wierd deeze fraaye Aanfpraak nies beantwoord ?
B 1 V. Vooti



g*3 GESCHIEDENISSEN DER
V, Voorzeker. De Prefident der Natiom naale Conventie , Merlin de Douay, beantwoordde hem met de volgende uitdrukkingen:
Burger! de Franfche Natie heeft niet vergeeten, dat zy aan America het begin ze! van haare Vryheid verfchuldigd is, den verheven opftand van den Americaan bewon» derende tegens het eertyds zo trotsch, doch nu vernederd Albion, en zelf de Wapens opvattende om deszelfs moedige poogingen te ondcrfteunen, de Onafhanglykheid , onwrikbaar vestigende met het bloed van zyne dappere Krypsiieden, heeft het Franfche Volk geleerd, op zyne beurt den Scepter van Dwinglandy te verbryzelen, en het beeld der Vryheid op te rigten ©p de puinhoopen van een troon , op veertien Eeuwen van bederf en misdaaden gevestigd. Hoe zoude 'er dan geen Vriendfchap plaats hebben tusfchen deeze twee Natiën, welken den eene de andere heeft vry doen worden ? Hoe zoude het raogelyk zyn , dat zy de middelen niet te faamen voegen ter bereiking van een Welvaart die



VEREENiGDE NEDERLANDEN. 3^.
den Koophandel en Zeevaart hen aan de hand geeft £ Doch het is geene geheele DU plomatifche Verbindtenis, het is de zagtfte, de ongeveinfie Broederfchap, welke hen moeë vereenigen."'
Burger I Daar gy ons het onderpand van vereeniging gegeeven hebt, konde het m'e£ . inisfen, of gy moest met de grooifte belang» neeming ontfangen worden. Ik verlang dien tyd reeds om het te bekragtigen door den Broederkusch , welke, ik last heb om u uit naam van het Franfche Volk te geeven. Kom hem ontfangen uit: naam * van de Amsricaanfche Natie, en laat dit Tafereel de laatfte hoop der verbondene Mogendheden geheel den bodein infiaan."
Z. Begonden de zo evengemelde verbondene Mogendheden nog niet om Vrede met de Franfchen te denken ?
V. Het was 'er nog zo verre af, dat 'er integendeel eene nieuwe Overeenkomt tusfchen den Koning van Engeland en den Kei. zer gemaakt wierd, om den Oorlog met alle nadruk voord te zetten, In de Nota die de
En*



4-0 GESCHIEDENISSEN DER
Engetfche Gezanten dieswegens te We enen overleverden wierd gezegd, dat daar het geenszins billyk ware , dat zyne Keizerlyke Majefteit alleen de Lasten des Ooriogs zoude draagen, en vermids Engeland door onver* wagte omftandigheden , zig ontheven vond van andere Verbindtenisfen, 20 was het oogmerk van zyne Groet Brittannifchs Majefleit, om voor eerst, een onderiland in Geld toe te ftaan, voor een Leger van honderdduizend Mannen, geduurende de tegenwootdigen en den volgenden Veldtogt. Ten Tweeden, te handelen over de Somme van zodaanige Onderftand , waar toe zy Gezanten, van wegens de Britfcke Regeeiing gemagtigd waren. Ten Derden, om insgelyks over een te komen , wegens de verdere daar mede verbondene buitengewoone uitgiften. Ten Vier» den, dat de plaatfen die men kwam te veroveren, gemeenzaam gemaakt zouden worden. Ten Vyfden, dat de Aartshertog Karet 's Keizers Broeder, het bevel zoude opgedragen worden, indien Hoogstdezelve zulks zoude gelieven te aanvaarden, en ten Zesden, dat
Groot



VERE E N I GD E NEDERLANDEN. 44
Groot Ërittanje zig niet de daad, verbond, ter betaaling van den vastgeftelden onderftand , fchoon een derde gedeelte daar van tot last van de Siaaten Generaal der Vereenigde Nederlanden zoude komen" In het Slot van de bovengemelde Nota, voegden de Engelfche Gezanten 'er nog by, te hoopen dat deeze handeling ftrekken zoude, tot. eene naauwere en duurzaame Verbindtenis tus« fchen het Huis van Oostenryk en de Zeemo. gendheden, 't geen reeds federd lang was gewenscht geweest. En aangezien het belang, welke zyne Keizerlyke Majefteit bad, van te verhoeden dat de Franfchen niet verder in Iialien doordrongen , zoude Engeland, uit deeze beweegoorzaak voordgaan, met de betaaling van Onderftandgelden aan den Koning van Sardtnien'\
Z. Dit is zeker een duidclyk bcvvys dat de Vrede nog verre te zoeken was.
V. Ondertusfchen gingen de Franfchen nog fieeds met hunne veroveringen voord , en maakten zig. in de Maand Augustus wede*
mees-



44 GESCHIEDENISSEN DER
meester van de Stad Valenciennes, De Bei zetting der Stad trok met alle Krygseer uit, doch moest zig verder krygsgevangen geeven. Daarenboven moest zy op haar woord van Eer belooven, van niet tegens de Franfche Legers te dienen tot het ©ogenblik wanneer dezelve met gelykheidvan getal en gelyk* heid van Rangen zoude worden uirgewis' feld. Voords zouden de Zieken en Gekwetften die genoodzaakt werden in de Stad te blyven, tot hunne geneezing toe» met de aan de Franfche Natie eigenaartige menschlievendheid behandeld en opgepast worden. Na de overgaavc van Valenclennes, moest zig de Stad Condê byna op evengelyke voorwaarden aan de overwinnende Franfchen overgee» ven. ——- Geduurende. a'le deeze omftandigheden, overdeed, den iaatften Augustus, op de Hofplaats Valkenheining, digt by Loenderfloot , den Oud Burgemeester Hendrik Hoofd Danielsz. Een Man die geduurende eenige Jaaren niet weinig van zig had doen %eeken, zo als u uit verfcüeiden van onze
Ge-



VRREEN2GDE NEDERLANDEN. 43,
Gefprekken bekend is, en die altyd de liefde en hoogachting van veele zyner MedeVadtrlanders in den hoogden graad bezeten had.
Z. Hoe oud was dien Burgervader geworden?
V. Hy was geboren den drieëntwmtigftera} Juny 1716. en had dus ruim achtenzeventig Jaaren geleefd. Hy was in den Jaare 1738, Com-. misfaris der Stad Amjïddam geworden. Zes Jaaren laater Schepen, en in den Jaare 2769 Burgemeester, vnords wierd hy in den Jaare 17&7 van alle zyne Ampten ontzet, en vertrok den de-tienden April van het volgende Jaar ten Lande uit, dcch is er federd eeven» wel weder ingekomen, wnor.ende van dien tyd af meest fti! en gerust buiten zyne Geboorteftad. wordende egfer zeer dikwi's van zyne Vrienden en Bekenden bezogt, welken > hy altyd met bet uiterfte genoegen, en de grootfte bartelykheid, ontfing.
Z Hoe ftond het intusfehen hier te Lande gefchapen ?
V..Veei wierd 'er omtrend deeze tyd ge*



?4 GESCHIEDENISSEN EER
fproken, over het fhood gedrag bet welk de Engelfche Hulptroepen, hier en elders, en wel inzonderheid in de kleine Steden, én ten platten Lande pleegden, alwaar zy zig niet ontzagen te moorden, te branden, te plunderen, Vrouwen en Maagden te fchenden, en zig zo aan te ftellcn dat zy eerder gevleesde duivels dan menfchen fcheenen te zyn. Niets wierd door ben ontzien , en Vrienden zo wel als Vyanden boezemden de bittertte klagten tegen hunne cnmensehlyke mishandelingen uit. De ongelukkige Provin tie Gelderland is genoegzaam geheel door ben verwoest geworden, hebbende zy zelfs de Goederen van den Prins van Oranje zo weinig ontzien, dat zy het fchoone Lusthuis cp het Loo uitgeplunderd, en hetfraaye Jagthuis te Dieren tot den grond toe verbrand hebben. Om nu niet te fpreken van de andere aangenaatne Lustplaatfen in dien Oord, die zy tot wildernisfen gemaakt hebben, nog van het grooc getal Iaën Opgezetenen der Dorpen die door hen tot den bedelzak gebragt zyn. Z* Maar 2011de dit alles, uit haat te^en de
" En.



VEREEN2GDB NEDERLANDEN. 4-J
Bngelfche Natie, niet wel eenigszins vergroot zyn, en hebben die Troepen zich wel 20 flcgt gedragen als 'er van geroepen is ?
V. Om u van de waarheid van hun goddeloos gedrag te overtuigen, zal ik u de Order van den Hertog van Jork aan zyn Leger mededeelen, en gy zult ten vollen overtuigd zyn. Dus luidde dezelve : ,, Het is met een hooggaand leedweezen, dat zyn Koninglyke Hoogheid de Opperbevelhebber, zig genood, zaakt vond, andermaal te moeten waarichouwen tegen die fchandefyke daaden van gewdd en plundering, .die het Leger, onder zyn be» vel, onteeren , en om welken te keer te gaan, de allerftrengfle en fpoedigfte maatregelen vereischt worden."
„Zyne Koninglyke Hoogheid, is zodaanig overreed van de noodzaaklykheid eener voorbeeldige en flrenge RechtsoefFtning , over de bedryvers van diergelyke misdaaden, dat vyf Mannen welken op het plunderen betrapt zyn geworden, terftond ter dood ver. oordeelt zyn, cn het bevel tot uitvoering Van dat vonnis reeds gegeeven was, dan zyn



\6 Is KSGH I E D E J531S S E N DER
'Koninglyke Koogheid was federd bewogen geworden, om ten deezen opzigte van befluit te veranderen, en heeft, gedreven doör inerschlievenheid, het groote aantal van jonge Lieden, uit welken zyn Leger beftaat, nog eenmaal willen waarfchouwen van het gevaar, waar aan zy zig blootftellen, alvorens zy de ftraf ondergaan van eene misdaad, van wel» kers aart en natuur zy mogelyk geen denkbeeld hebben, uit hoofde van de ftrdioosheid met welken zy dezelve hebben zien pleegen, weshalven zyne Koninglyke Hoogheid bevolen heeft hen een ftrenge lyfftraf te doen ondergaan".
Z. Genadig genoeg vöor zulke Booswichten. Doch ga voord zo 't u geliefd.
V, Op dat egter in 't vervolg niemand onkundig zoude wezen van het gevaar, het welk Zy loopen, in het verder bedryf van zulke ajfthuwelyke handelwyzen, heeft zyne Hoog. heid uitdrukkelyke bevelen gegeven en gelast, dat de uiterfte zorg zoude gedragen wordem.,' dat niet alleen het Volk van ieder Regiment of Corps, njaar ook alle Knegrs, Voerlieden,



VE REENICDE NEDERLANDEN. Af
Wagenaars en andere Volken van het Leger in het gemeen bekend werd, dat de Provoost en zyne Adfistenten uitdrukkelyk gelast zyn., op ffcaande voet te doen executeeren, den eer* ften of alle Man, die zy mogen betrappen cp daaden van^Wm^ of geweld, tegen eenen Perfoon of Ingezeten, hoe genaamd, en fchoon het best is , dat die Executie ge. ichiedde om hen , volgens de gewoone manier op te hangen, allermeest overeenkomen, de met de fchandelykheid van de misdaad, is, ingeval het mogt gebeuren, dat 'er geen Scherprechter by de hand was, de Provoost gemagtigd den misdaadigen te doen doodschieten, ten weiken einde hy het Vclk kan eifchen van het Corps, waar toe de Perfoon benoort, en ingevalle by een Volger van het Leger mo:t zyn, die tot een by zonder Corps behoord, kan hy zig vervoegen by den Ma. joor van de naaste Brigade, die hem terftoncf eene party van zyne Brigade zal moeten toefchikken.»'
n Na de bekendmaaking van dit Befluit aan het Volk , is zyne Koninglyke Hoogheid
ge-



4$ GESCHIEDENISSEN D ER
gedrongen, zig in de flerkjle bewoordingen te vervoegen by de Gfficieren en van hen te vorderen , dat zy, voor de achting van het Britfehe Leger, voor het Nationaal Ka» takter, voor den dienst van hunnen Koning en Vaderland, voor hunne eigen eer en ter getrouwe nakoming van hunne pligt , zig vereenigen, om de plunderzickte en losban* digheid, van welke zy dagelyks ooggitüigen zyn, te keer te gaan , het welk niet anders kan gefcbieden dan door eene naauwkeuriger in schtneeming van eene flipte Krygstugt, by de verfchiilende Corpfen, door eene geftadige oplettenheid op hen, die ter Voera. geering uitgezonden worden, door het voorkomen van het wegloopen onder het marcheeren, door eene flipte uitvoering van alle de beveelen, betrekkeiyk de Officieren en liet Volk, die zig uit het Camp afwezig houden, en boven al door een algemeen Foor' beeld van gehoorzaamheid der Officieren zelve, als zynde de voornaamfte middelen om dat gewenschte oogmerk te bereiken." i} Zyne Koninglyke Hoogheid is zesr ernstig



VERBSNKJDE NIÖ ER LAN CÈ N» 4j
mg in dit adres, om dat bét zyne vuurde wensch is, dat hy niet in de gelegenheid gefield worde van omtreud de Officieren, eenige firengheid te moeten gebruiken , die hy zo wezenlyk oordeelt voor de herftelling der goede orde als dezelve voor het volk immer wezen kan. Op de Officieren die hét bevel voeren over Regimenten zal zyne Hoogh-id in dit geval byzonder ftaat maaken, en fchodn het hem het grootfte genoegen za! geeven, om in zyne berichten aan den Koning, recht te kunnen doen aan hunne verdienden, zal hy aan den anderen kant, hoe ongaarne hy ook een van hen aan de gevolgen van zytier Majedeits misnoegen zoude bloot dellen, niet naiaaten den naam van eenig bevelvoerend Officier te melden , door wiens achteloosheid [waar uit het alleen kan voordkomen,] by vind, dat men voordgaat met in deRegimenten, over welke hy het bevel voert, een gedrag te houden, het welk men door deeze order heeft getracht voor te komen," Z. Deeze order is Piïtegenzeglyk een klaar
XXV. DEEL. C be.



58
GESCHIEDENISSEN DER
bcwys dat de goede krygstugt by het Engel' fchs leger verre te zoeken was.
V. Middelerwyl hadden de Staaten van Holland eene fterke publicatie gedaan , waar in zy te weeten deeden, „ Dat zy in ervaaring gekomen waren, dat foramige hunner Ingezetenen , door eene ontydige vreeze voor eenen inval der Frrnfchen in Holland, reeds het Land verlaaten hadden , of toefïel maakten om, met alle hunne tilbaare bezittingen naar elders te vertrekken, en daar door niet alleen hun Vaderland beroofden van de onderfteuning welken zy aan hetzelve, in tyden van onge. •tegenheid , uit hunne middelen verfchuldigd waren, maar ook den fchrik en vreeze onder hunne Medeingezetenen verfpreidden. Waarom zy Staaten goedvonden, zonder in eenige manieren de vryheid der Ingezetenen in het gaan en komen te belemmeren, by deeze te verklaaren, dat zodaanige Ingezetenen, welken eenige Ampten of Bedieningen van de Staaten afhangende, of van eenige Stad of Coilegie binnen Holland t bekleedende P en ge-



VE RE E NI GD E NEDERLANDEN. gl
burende den Oorlog die Provintie wilden vcrlaaten, ook te gelyk affiand zouden moeten doen van de Ampten en Bedieningen by hen bekleed wordende, óf dat by ontftente. nis van dien , dezelve Ampten en Bcdienin. gen, terftond zouden wórden verklaard opengevallen te zyn, en begeven worden aan zo. daanige perfoonen, , die niet fchroomden om in kommerlyke omffondigheden , zo wel als in tyden van rust, hun beftaan en welvaart aan het Vaderland te verbinden."
Z. Maar wat werd tefloten oratrend de geenen die reeds vertrokken waren?
V. Dezelven aan te fchryven om , binnen de tyd van eene maand, na het ontfangen der aanfchryving wederom te komen, op boete van hunne Ampten te verliezen. Wordende > voords de Steden verzogt, daar de gevallen ' beftonden , aan de Gecommitteerde Raadefs 1 ^van het Kwartier, waar onder zy behoorden, • tot de gemelde aanfchryving, dezelve op te geeven, zullende van het een en ander ter Generaliteit kennisfe gegee'en worden, met verzoek van eene gelyke vocrziemng door.
C 2 de



5* GESCHIEDENISSEN DER
de andere Provintien elk in de haaren, ——— Gednurende dit alles drongen de FranfJie Troepen vast meer en meer in ons Vaderland, en maakten zig den achtentwintigfren Sep» tomber meester van de fterkte Creyeccsur, v/aar over de Colonel Tiboel het bevel voerde , welke die vesting op de volgende voor. waarden had overgegeeyen.
I. De Bezetting zoude met krygseere uittrekken, de wapenen neerleggen, na over de Glacis getrokken te zyn, en de Maazs, in hst gezicht van het Fort overgaan, na alvoorens gezworen te hebben, de Wapenen tegens de Franfche Republiek niet te draagen, dan na man voor man uitgewisfeld te zyn.
U. De Artillerie, Ammunitie, Magazynen en Arfenaalen, zouden geinventarifeerd en doof hen die 'er tegenwoordig het beduur over hadden, aan eenen Commisiaris overgeleverd worden.
Ui. Alle de Papieren, Plans en Memorien, in het Fort zynde, het zy dezelven daartoe of tot eene andere plaats behoorden, zouden te gelyker tyd aan de Officieren van de Genie
en



VEKEENlODE NEDERLANDEN. 53
en Artillerie overhandigd en geinventarifeerJ Worden.
IV. De Troepen van de Frarfcke Rep», bliek zouden ten eerflen het Hoornwerk, en eene Compagnie Grenadiers- de voornaamfte Lunetten van bet Fort bezetten.
V. De Commisfarisfen van Oorlog cn arr* •dere Bediendens van het beftuur, niet gere» kerid wordende de wapenen te draagen, konden naar de hunnen te rug keeren . e» hun-
• ne zaaken waarneemen , zonder aan eenige uitwisfeüng onderworpen te zyn.
VL De Officieren zouden hunne goederen medeneemen en hunne degens, geiyk ook de Sotóaaren hunne randzels- behouden, kunnende insgeJyks de Commandant zyne ineubo. len, die hem perfooneel toekwameu, doen Vervoeren.,
Z. Het overgaan van Creyeeaur zal niet weinig verbaasdheid verwekt hebben.
V. De tyding hier van verwekte althans een groote fchrik in de daar tegen over gelegene Boti.melerwaardt In \ Dorp Hedd, vlak over het Fort * was alles gevlugt, 30 C 3 dat



54
GESCHIEDENIS 5-EN, DE-R
dat vyfhondsrd ffesfen die ten ecrften derwaards getrokken waren , geen brood konden krygeu , waar door vry veel ongeregeldheden plaats hadden , en eenige verlasten huizen deerlyk geplunderd wierden. Voorts kreegen meest al de dorpen in de gemelde Bommeler» waard en de Stad Bommel zelve eerlang het onaangenaame bezoek der Engeiiche hulptrou•« pen "•eiken daar geinkwartierd w'erden en niet weinig tot last der Burgers en kwelling - der dorpelngen waren, dewyl zy ondanks de hier voorgemelde Order van den Hertog van ifork, aldaar niet veel beter dan in het overige van Gelderland handelden.
Z. 6 Hoe deerlyk zyn de tnenfchen te beklaagen die in de rampen des oorlogs genood* zaakt zyn te deelen.,
V. Ondertusfchen had men in Frankryk weêr een zeer nuttig en vernuftig Werktuig uitgevonden , waar van geheel Europa zig verwonderde en eenige vreemde Natiën zig bevlytigden om een diergelvke Machine mede te vervaardigen. Ik bedoel de zo veel géruchts gemaakt hebbende Telegraphe9 waar



V'ERBENICDS NEDERLANDEN, 55
van ik u om ime Nieuwsgierigheid te voldoen, de Befchryving zal mededeelen — De Tekgraphe beftaat uit een Regelateur , of Raam, van eene zeer langwerpige gedaante, rustende met zyn middenpunt op het einde van zynen As 9 en is voorzien van Staavert op de Perfifche wyze. Dit beweegbaare Raam heeft twee vleugels , welke in verfcheidese figtingen zig uitbreiden. De boom welke den Regulateur draagt , draait ook op een Spil en word tien voeten hoog door Schraagen opgehouden. Voorts word het TVerktuig aan den gang gebragt door eene gemakkelyke en fpoedige hefluuring, door middel van eene kurkj op eene bekwaame hoogte geplaatst.
De ondfrfcheidcne veranderingen van fchikking in de faam en (telling der Deelen van den Jetegraphe \:veren honderd volkomen wet uitgefproken tekenen , en het uitleggend Tafereel op die deezen toegepast, behelst eene fchryfvvyze by verkorting, brengende de on< derfcheidene letters , welken in de taal der tekenen te pas komen, op eene gantsch zekere wyze voord, zonder iets over. te flasn.
& 4 De-



5$ GESCHIEDENISSEN DEP.
Be proeve van deeze ui; vinding wierd door eenige Franfche Commisfarisfen , verzeld van verfcheiden voornaame Celeerden en Kunstofcasrs, op eenen correspondentie afftand van ajegen myien gedaan.
De tyd, welke nodig is tot de overbrenging en het overzien van ieder teken , van den eenen post tot den anderen, kan middelbaar gefteld worden op twintig feconden, waar door de overbrenging van Pene tyding, van Valenciennss naar Parys , in dertien minuuten en veertig.feconden, kan gefchleden. Dekosten van ieder deezer fraaye Werktuigen, de nachttoeftellen 'er onder begrepen, beloo' pen flegts eene fomme van drieduizend Hol» iandfchs Guldens.
2. Wie is de uitvinder van dit nuttig .Werktuig geweest ?
V. De Burger Chappe , welke hier door een onflerflyken roem. verdiend heeft. —— Mi-Jlerwyl dit in Frankryk gebeurde, waren, hier te lande vry wat gefchriften tegens denRaadpenfionaris van der Spiegel uitgekomen 0 waar in het beftuur van den bovengemeiden*
ia-



VS % SE NI ööS NEDER LANSEN. 5f
inzonderheid ten opzigte der Finantien, riet, weinig gehekeld wierd. Dit gaf welhaast aanleiding dat de Raadpenfionarls zig ter Ver« gadering der Staaten van Holland vervoegde, en aldaar een tweeledig voorlid deed , het eerfte was betrekkelyk tot de Finantien der Provintieen het tweede bevatte eenige aanmer* kingen,omtrend de be rekking van den Raid' persfionarïs tot de Finantien en een verzoek om eenige verandering in dien tak van werkzaamheid.
Z. Zoud zy my het tweede onderwerp , als wel het gewigtiglle zynde , niet med«e kunnen deelen?
V. De Raadpenfionaris bragreeist het Zes-, ëntwintigfte Artikel uit zyn Berichtfchrift voord, het welk dus luid :. Hy zal gehou* „ den zyn, pertincntelyk en puncttieelyk „ zig van tyd tot tyd te informecren op den „ ftaat der Finantien van Holland en Westfriesland, om telkens by den aanvang van „ de Vergadering , met communicatie en by „ goedvinden van de Gecommitteerde Raa* )t den, en voords ten allen tyden, [des ver.
C 5 «zogr



&ÏÏ es-s g mn &Êt9*tt?i» u wi-8
,» zogt zynde] opening te doen van de was-; >, re gelegenheid van dien , mitsgaders van „ de veranderingen die daar in zoude mogen „ gevallen zyn, zonder nogthans hem te on. „ derwinden het ordonneeren of distribuee. « ren van het fhik van Finantie, maar daar » mede laaten geworden de Heeren Gecoin. „ mitteerde Raaden , die hy [des verzogr „ zynde,] of de ConfHtutie der Finantien i> zulks vereisfchendc zal gehouden zyn^ „ daar op te dienen van Advysi"
,, Hier op verklaarde Hy, ondervonden te hebben dat geduurende byna zeven jaaren * dat hy zyn Ampt bekleed had , van welk eenen onbegryplyken nafleep bet was , 2ig geduurig bezig te houden met den flaat der Mntnüen , om altyd gereed te zyn op alle Finantieele onderwerpen die voorkomen, de Heeren Gecommitteerde Raaden te dienen van Advys, en ondertusfchen alle de andere bezigheden van een Ampt, dat genoegzaama.gemeen was , en alle de onderwerpen van 's Lands belangen, zo binnen als buitenslands, omvat, naar behooren waar te ncemen/'
,» Het



rERE'SMTGDff 14 2' J E"RL'-^M1> ENë 39
„ Het was toch [zeide hy] geraakkelyk na te gaan , dat de post van Raadpetifionaris, door de vermeerdering van de cinflagtigheid des Werks, oneindig zwaarer was geworden, dan ze ooit geweest was, en inzonderheid waneeer daar by kwamen zulke omftandighe» d^n van tyden, als onze Vocrzaaten niet beleefd hadden. Hy was nogthans [vervolgde hy]- de eerfte Raadpenfienaris niet , welke zyne aanmerkingen met opzicht tot de Finantien gemaakt had , een zyner Voorgangeren had reeds, voor meer dan honderd jaaren , iets diergelyks te kennen gegeeven , en de Raadplegingen der Staaten van Holland, over de aanflelling van een Thefaurier Generaal van Holland , in den jaare 1663, en de by* zondere aanbeveeling van Prins Willem de Berde, om zodaanig een Ambtenaar aan te - ftellen, toonden , hoe men 'er diertyds over had gedagt. Maar inzonderheid verdiende
het
(*) Dc Raadpenfionaris Gaspar Fageh



<fo t 2 3 C H t E D E f< 1S S E N DER
het opmerking , dat in het Rapport over den Staat der Finantien van den Jaare 1728, waar in wederom op die. aanftelKng wierd aangedrongen , onder anderen deeze woorden ge. vonden wierden : De Raadpeijfionaris is „ een Minister, aan welken het gebruik , ,, meer dan het zesüntwintigffcen Artikel zy» „ ner Inftructie [ het eenige Artikel in het „ zelve dat van het werk der Finantie /preekt] „ gegeeven heeft , een foort van fuperinten„ dentie over de Finantien , fchoon te veel geoccupeerd zynde met de zaaken van „ Staat , om zich van die fuperintendentie, „ te acquisceeren naar den eisch van het „ Werk." Was dit toen waar [zeide van der Spiegel,] het was voorzeker tegenwoordig niet minder waar.. Dat 'er ondertusfehen zulk eene fuperintendentie nodig was, zoude niemand in twyffel trekken."
„ Over 's Lands gemeene Middelen , was [vervolgde by] een geduurig toezigt, aan het welk de zorg bevolen was, dat de Ordonnantiën behoorlyk wierden nagekomen, en alle onwettige praktyken geweerd, maar in ande-
ra



VEREENIGJ5E NEDERLANDS N. Cl
re takken van 'slands Inkomsten feheen bet hem toe, dat de racoglykheid van dat geduu* rig toezicht ontbrak. Immers, hoe zeer men alle recht verfchuldigd was aan de naauwkeurigheid der Departementen , die met de zorg voor de rigtige verantwoording gelast Waren, was het egcer niet genoeg, tot eene goede beftuuring der Finantien, dat alles wat omfangen was, aan den Lande wierd verant» woord, zo men niet tevens verzekering had, dat alles ontfangen was, 't welk volgens de Ordonnantiën behoorden ontfangen te worden , en op zodaanig eene wyze als het be* hoorde."
„ Deese redenen vertrouwde de Raadpen* fionaris genoeg te zyn , om hunne Edele Groot Mogenden van het gewigt zyner voor. gefielde bedenkingen te overtuigen. Gaarne had hy [zeide hy verders] tot het doen van dit Voorftel, een geruster tyd waargenomen, maar hy mogt het voor de Staaten van Hol. land niet verbergen , dat de lasteringen ert verdichtfelen, welken in een ftroom van Schotfchfiften, daagelyks onder de Gemeente C 7 wies*



€t GESCHIEDE NISSEN DE R?
den verfpreid, als had hy zig aan ^e fn00(j. fte wanbedryven , ten aanzien van 'sLands Finantien , met raad en daad, fchuldig gemaakt, eene beweegreden te meer voor hem had uitgeleverd , om dezelve Voordellen te *Verr>aasterv"
Eindelyk betuigde hy , dat hy voor zig zelve diergelyke lasteringen behandelde met de verachting die zy verdienden, en hy was verzekerd , dat ze by niemand [hy waare Vriend of Vyand] die hem eenigzins kenden indruk zouden gemaakt hebben, maar als een publiek perfoon , op wiens eer geene vuile fmet behoorde te ïusten, en als eerfte Minis» ter van het Land, oordeelde hy zig verpügt zyne Meesters zulke middelen aan de hand te geeven , waardoor ze met eigen oogen. tot de volkoomenfte overtuiging konden zien, of het Land trouw en eerlvk bediend wierd, en dat Hy vervolgens vryheid had, dit onder* zoek gedaan zynde , met allen eerbied daar op te blyven Haan , dat zyn post, die in 3org en arbeid geen wedergade had , mogt «ntlast worden van een tak van Werkzaam»
feeid,



VE R E ENIGDS NEDERLANDEN. 63
tëe-'d , wiens waarneenu'ng alleen een geheel • mensch vereischte.'*
Z. Dus poogde de Raadpensionaris zig egter van de hem opgelegde blaam te zuiveren , fchoon veelen hem zekerlyk op zyn woord' nier zullen hebben willen gelooven.
V. Eenige dagen laater kwam de Erfprins van Oranje, gantsch onverwagt te Amjl&ldam, alwaar hy deszelfs intrek in het Logement de Boelen, op de Garnaalen markt, nam. Na dat hy met de Regeering in gefprek geweestwas , by den Burgemeester Huydecoper het middagmaal gehouden, cn met de Hoofd-Officier Elias en de Burgemeesteren de bedefïond in de Oude Kerk bygewoond had, \ertrok hy. den volgenden morgen vroeg nsar IVeesp, Muiden en Naarden, om die en de verdere Vestingwerken aan de Fecht te bezigtigen. Het onverwagt bezoek van zulk een groot perfonagie in deezen tyd , had niet kunne» nalaaten. allerharde gisfingeu en veel naden, ken te baaren , bet welk van die uitwerking: was, dat de Regeering van Amfleldam goedvond te verklaaren, „ dat zy in ervaaring ge*
,, kr>



GESCHIEDENISSEN DER
komen waren, dat fonaniga kwalykgezinde perfoonen , hadden kunnen goedvinden , », onderfcheidene vatfcbe gerugten te ver„ fpreiden , en de gemoederen van onkundige M en vreesachtige Ingezetenen te ontrusten, » waar uit ligtelyk zoude kurnen voordvloei» en • dat me" dezelven dwong tot het teke*> nen van Verzoekfchriften of Adresfen aan >, de Regeering van Amflsïdam , met oog. 5, merk om dezelven aan Burgemeesteren aan » te bieden, en welke Verzoekfchriften tot s, geen ander einde zoude kunnen ftrekkgn „ dan om de Wettige Regeering in derzelver » vrye raadplegingen , in de tegenwoordige ;, omftandigheid van zaaken, hinderlyk te zyn-, „ en dezelven hun geheel vertrouwen by dé „ de goede Burgery van Amjhldam te doen verliezen." Waarom vooifchreven Regenten , voor „ af een ieder aanmaanden , van voorzigtig „te zyn, en zig door geene onti ristende 5, Gefprekfcen te laaten wegfleepen, en overs, haaien tot het doen van daaden, waar van i* zï de £evolgen niet genoegzaam doorza-
» gen y.



ve reentgde nederlanden.
„ gen , en wyders tot voorkooming van wan* „ ördens , san alle en een iegelyk wilden ge„ WaarfèböBWd hebben en gelast , om zig „ niet te bemoeien met het doen van Adres-
fen , by dewelken men zig-zoude willen
inmengen in het befhiur van de publieke „ zaaken, als welke afzo.^derlyk de wettige „ Regeering was toebeboorende, op boete, „ dat de geenen , welke integendeel deezes
zouden bevonden worden te handelen , „ naar bevind van zaaken , zoude worden 5, geftraft."
Z. Deeze ftrenge maatregelen waaren, zo *c my voorkomt, in deeze tyd wel gewaagd.
V. Gy weet 'er de gevolgen van. — Doch laat ons voordgaan. Er wierd ondanks de bovergeraelde publicatie egier een Verzoekfchrift irgeleverd, doch het welk zo euvel wierd opgenomen, dat twee dagen laater, twee Co. Jonelltn van de Schutfery in Burgemeesters Kamer verfcbeenen, welken aan de Regeering de volgende Verklaariog en aafifpraak deeden ï



66
GESCHIEDENISSEN DER
Edele Groot Achtbaar e Heeren !
„ Colonellen en Kapkeinen van de. Schu> „ tery deezer Stad, met de uiteriie verfoe„ ing en verontwaardiging gezien hebbende,
de alleszins wederreehtelyke har-delwyze ,.
welke op eergisteren , door fomrrige per„ foonen, in het prefenteeren van zt kcr onbe.
hoorlyk en beledigend Verzoekfchrift, aan „ u Edele Groot Achtbaaren en de Vtoedfchap „ deezer Stad is gepleegd , hebben het van „ hunnen onvermydelyken phgc geoordeeld , „ U Edele 'Groot Achtbaaren nogmaals pleg* „ tig van hunne onfcbendbaare trouw en ver„ knogtheid aan 's Lands gevestigde Regee„ ringsvorm, en hunre Wettige Overheid te „ verzekeren t en tevens te verklaarcn ; dat „ zy, indagtig aan den eed, diorhen, by het „ aanvaarden hunner posten gedaan, bun lyr" „ en goed veil hebben voor de bewaaring der rust deezer Stad en derzelver Wett:gc Re« ^genten: dat zy, Colonellen en Kapiteinen, „ van de oprechtheid en wysheid van U Edej, le Groot Achtbaaren te veel overtuigd zyn,
:x dan.



VER E EN IG DB NEDERLANDEN* &?'
dan dat zy een ©ogenblik zouden in twyfcl „ trekken, of U Edele Groot Achtbaaren zul.
Ien ter beteugeling van zodsanige onbehoor» S, !yfcea en al'e goede orde en rust verftooren„ de handelingen , de kragtigfte en vaardigfte„ middelen smnwenden: betuigende zy „ Colo3, nellen en Kapiteinen , ten allen tyde bereid M te zyn. dezelve maatregelen, met go d en
bloed , volgens hunnen Eed en Pligt, te
helpen onder-Meunen en ter uitvoer bren«gen."
Z. Wat antwoord gaf de Regeering van Amjleldam op deeze Verklaaring?
V. •] Dat Burgemeesieren mer her uiterfte genoegen deeze Verklaarirg van de edehnoe* dige denkwyze en pligtmaatige bereidwilligheid ' der gewapende Schuttery, door monde van Colonellen aannamen, dat zy ook nimmer ge« t wyffeld hadden aan de goede gefield beid van de getrouwe Bu^gery en derzeWer braa e Ofil» eieren, op dcwelken Burgemeesteren een vol. komen vertrouwen fielden : betuigende zeergevoeh'g te zyn aan deeze hunne pooging en dienstaanbieding, en zouden, ter bcamwoordsg
aan



tfg GESCHIEDENISSEN DER
aan dezelve , daar van ook , met overleg" van Colonellen, ter bewaaring van de rust en orde, en ter handhaaving van het publiek ge. zag, en van de Vryheid en zekerheid dagoede Ingezetenen , terftond het noodige gebruik manken."
Voons verzogren Burgemees teren aan Co. ionellen , van deeze hunne meening, aan de Officieren en Leden der Sebuttery kennis te geeven. De bovengemelde aanfpraak en het uitleveren van dezelven, ter keanisfë van de Luitenante en Vaandrigs gebragt zynde, ver* klaarden deezen volmaakt daar mede in te Hemmen. Het gevangen neemen van fomraigen der Inleveraars van het bewuste Veszoekfehrift, en het uitwyken van eenige anderen , waren, zo sis genoeg bekend is, de gevolgen van dit alles.
Z. Hoe ging het intusfehen met de krygs. verrigtingen hier te lande?
V. De Franfchen ,. die midlerwyl geenzinsUil zaten, vertoonden zig welhaast voor 'sHertogenbosch, alwaar zondags avonds den eenentwintigen Sepseaber, een franuh Of-
ficier



VER1ENIGDE NEDERLANDEN. 69
ficicr en Trompetter aankwamen, het welk vry wat ontroering veroorzaakte, dewy! me» vermoedde dat de Stad 2011de opgeeischt worden, doch zo dra men vernam dat hunne boodfchap beltond, in het verzoek cm eenige manfchap , die te Sluis in Vlaanderen tot het Hospitaal had behoord, en vryheid bekomen had, binnen te laaten,zo verdween die fchrik welhaast. Doch den volgenden dag vernam men, dat de Qrthen Schans, buiten de Orthen poort gelegen , door de Franfche Huzaaren reeds was ingenomen , en dienvolgens de Stad zig belegerd bevond, het weik vry wat meer ontroering verwekte, nadien een ieder, deskundig, de groote aangelegenheid van die Schans kende en daaroververftomd ftond. dewyl men vast veronderftelde, dat de Directeur en andere Ingenieurs zorg gedragen zouden hebben, deeze gewigtige Post in een ftaat van tegenweer te Hellen, zonder zig daar van te laateu afhouden , door aan eene ande. re Verfchanfing , tusfchen de Paapenhil en de Stad , die van geen nut was, hun arbeid te hefteeden, vermids dezelve, zo dra de
Or.



T° geschiedenissen bbr
Orthen Schans, in de handen der Franfchen viel, geheel door dezelven kon, ja moest bsflreken worden, en zelfs het punt der aanval wierd. Egter was dit zo nodig werk aan de Orthen Schans nageteaten, en de Franfhen kwamen 'er in zender cenigen tegenftand. Ook maakren zy 'er zig in vast, zynde de Iluzaaren fpoedig door het Voetvolk gevolgd, en met een Huk Kanon voorzien. Dewyl men toen geene mogelykheid zag om hen fchielyk van daar te verdryven, uit hoofde van de zwakheid der Bezetting in 's Herto» genbosch, zo bleef dus de Communicatie tusfchen de Stad en het Fort Crevecoeur verloo* ren, en ook was daar door alle toevosr on« mogelyk geworden.
Z. De Stad wierd toen ZekarJyk ten eerften opgeëischt ?
V. Ja, zulks gefchiede den drieën twintig, ften September , en dewyl alle Onderhandelingen deswegens terftond afgeflagen wierden , volgde ook aanftonds de Bombardeering, waar op welhaast een houwitfer in het dak van het Coamandenjent viel , ftaande dit Gebouw
met



VES.EENIGDS NEDERLANDEN. 0
met de Voorgevel tegen over de Groote Kefft, OP het Fort Ifabelle wierd terzelver tyd ook geweldig gevuurd. Den volgenden dag was het vuur uit de Stad zeer fierk tegens eene opgeworpene Battery van den Vyand, aan de zogenaamde bult, doch de Franfchen deeden by aanhoudendheid Houwiffers in de Stad werpen , waar door groote fchade aan verfcheide Woeningen veroorzaakt wierd, Inden volgenden nagt, den vyfentwintigfïen September, wierden twee aanzienlyke Gebouwen, in de St. Jorisftraat, zyndt beide vermaarde Logementen, door yan Wiennond en Her» fel bewoond, door een of twee Hauwitfers in brand gefchoten, en by gebrek van goede Brandfpuiten . geheel door de viammen verteerd, hoewel de belendende huizen die ook feeds aangeftoken waren , nog gelukkig gebluscht en dus behouden wierden. Het Gouvernement wierd toen ook door een Houwitfer geweldig befchadigd. Dezelve doeg, in de breede Gallery, een gat in de muur, en fprong van daar. door de middendeur, nam een gedeelte van dezelven weg, barstte in de*
Gal-



CE-SCHIBBENISSBN DHR
Gallery en verbryzelde alle de glazen in de. Zelve aan de regeer zyde, benevens die van de tweede Kamer, in de regtervleugel van het gebouw. Agter het Gouvernement viel ook een Houwitfer in het Huis van den Pre. dikant Bruining+ doch fraoorde in een Stoel, kusfen.
2. Zeer-gelukkig waarlyk.
V. Den volgenden dag gebeurde een nog aanmerkelyker geval, hier in beftsande: In de eerfte Nieuwftraat waren, in een klein Huisje, beftaande.uit twee Kamertjes, door glasramen van een gefcheiden, zestien Menfchen en vier kinderen by elkander. Een Houwitfer viel in het zelve, door den fchoor. fleen , op een Theeketel met koffy gevuld en verder onder een Tafel, daar dezelve fjprong, verbryzelende niet alleen die Tafel met het geen 'er opwas, maar floeg zelfs eenbê ftukken uit de muur, terwyl een ander gedeelte der Hauwitfer, door de middenslaazen, op een bedftede vloog, in welke".zie eene vrouw met twee kinderen bevond. Z0n. *r dat eenig mensch faeï minste letzel van
dit



VEREENIGBE NIBERLAMOBKt £g
dit alles ontfangen had. De Echtheid van dit merkwaardig geval, is door den Predikant Cheyalhr onderzogt, en alles, naar de Jetter, waar bevonden.
Z. Een treffend voorbeeld van Gods byzondere zigtbaare beftiering.
V. Den volgenden dag kwam de fchrikbaarende tyding dat het Fort Creyecoeur aan de Franfchen overgegaan was, fommigen waren hier over woedende, doch meer bedaarden zugtten, en vcoripelden dat het inneemen van de Stad fpoedig volgen zoude, doordien de Franfchen , nu meester van de Inundatien geworden waren, zo als zy ook terftond, door het aftappen van 't water, daar gebruik van msakten. De Gouverneur was door die nood'ottige tyding zo verbaasd dat hij uitriep: Ach God! Is het mogelykt, terwyl het fchreeuwen en dringen om Capitulatie met de Franfchen te maaken algemeen verdubbeld wierd. —. Den dertigften Sep» tember was het vuur uit de Stad zeer fterk en dat der Franfchen 0p dezelve aller-' fchriklykst. De Hauwitzers vloogen van vier XXVt DaEL. D Bat-



74 GESCHIEDENISSEN DER
Batteryen te gelyk, in de meeste- ftraaten der S*adf waardoor op de Haven en in de Postelflraat veel Huizen fterk befchadigd wierden. Op het Hint emer einde wierdan wel tweeënnegentig Huizen benevens de Toten van St, Jacobs Kapel geweldig getrof. fen, en in de St. Klaraflraat brandde een Huis geheel, tot op de onderfte Verdieping, af. Ook wierden verfcheidene Burgers en Militairen, alsook twee Kinderen zwaar gekwetst. Ondertusfchen verdubbelde het geroep en ge» kerm, dat men de Burgers maar zogt te vernielen, dat de Stad het doch niet langer konde bouden, en dat men meest Capituteeren, ook zogt men de Gouverneur en eenige Krygsbevelhebberen daar toe re noodzaaken, doch dezelven bleven 'er volftandig by dat de Stad moest verdedigd worden, zo lang men zag dat de Vyand geen ftorm konde loopen. Dus bleef de belegering voordduuren, tot aan den negenden October, wanneer de Stad eindeïyk genoodzaakt wierd zig aan de franfchen by Capitulatie «ver te gee-
£♦ Be-



VBRBEN1GDENEDERLANDEN, fj
2. Bedong de Stad nog al redelyke Voor* waarden ?
V. Ik zal ze ü allen mededeelen.
Artikel ï. De Bezetting 2al uittrekken binnen vierentwintig Uuren, 's avonds ten drie Uuren, na de Tekening der Capitulatie, met alle Krygseer, vliegende Vaandels, branden, de Lonten, midsgaders Veldftukken en Ba. gagie, en zig begeven wewaards verkiest» m de onderhoorige Landen van he: Grondge» bied van de Republiek der Vereenigde Provintien : de Franfche Troepen zullen, tot den tyd van den Uittogt der Bezetting een Post, naamlyk dien van de Roode Brug, ira ï>?zit hebben,
Antwoord. De Commandant der Vesting 'sHertogenbosch, zal deeze plaatsen de onder» hoorige forten ,oyergeeyen aan de Troepen der Franfche Republiek, in den /laat waar in zy zig Bevinden. — De Bezetting zal uittrekken 's morgens om acht Uuren met alle Krygseer, fiaande Trommen, brandende Lonten, vliegende Vaandels , medeneemende Wapenen a £agagie en Veldftukken zo veel als acht D 2 y$§f



j5 GESCHIEDENISSEN Dl K
yo;r de geheele Bezetting noodig te yreezen, Zy zal geleid worden tot de Poorten yan Graye, yan wanr zy zal gaan wer waards zy zal verkozen hebben, op het Grondgebied der Ver* eenigie Provintien , na den Eed te hebben af ge* iegd yan dl Wapenen niet t-egens de Franfche Republiek te zullen voeren , voor dat zy, Man voor Man , uit gewisfeld zullen zynt Straks na het tekenen der Capitulatie zal de Bezetting aan de Troepen der Franfche Re* publiek oyergeeyen het Fort Ifabelle en de 6t. Anthonie Schants, midsgaders de fucht* fche Poort*
Art. II. De groote en kleine Staf der Stad, midsgaders de Officieren der Bezetting zul* len vermogen hunne Effeélen , Meubelen, Eagagie, Vrouwen en Kinderen, midsgaders Élie van de Soldaaten, mede te neemen.
Antw. Toegeflaan*.
Artv III. De in de Stad woonende Militai* ten, zo Officieren als Soldaaten, Invaliden, Midsgaders hunne Vrouwen en Kinderen zullen het zelfde voordeel genieten.
dintw* Toegeflaan.
At»



vb li EE NI GD E NEDEREANDSn. ft
Art. IV. Tot het Transport ^ fenl mi^dèrè dat der Zieken en Ge.
vrer D.deltc, of wsl dertig Wa.eBi
«è» be^te, t0Ese(ta„ e/?^ °' geleverd worden om do voeren „2ar Ue di°l , B-18Sê'e" te veri R^Wie*. S by 2J"'de P!Mts **
%fCh°pe» * V-eens ,ot a.n de „Js, Art. V. Er Zunen van weersk _,
ógr gezegde Mag(,zvnen ,n ArF , rsJen leveren, * ^fenaalen oyer-
»3
Art.



^8 GESCHIEDENISSEN DSR
Art, VI. De Zieken die buiten ftaat zyn om vervoerd te worden, zullen bJyven tot dat zy genezen zyn, en men zal van weerskanten overeenkomen, wegens het getal der Gbirurgyns om hen op te pasfen, en na hun herftel zullen hen de nodige paspoorten verleend worden, om naar hun Land te rug te keeren.
Antw. Alle- de thans buiten (laat van ver* voering zynde Zieken, zullen in de Plaats blyyen tot dat zy genezen zyn, men zal tot dai eind'- de noodige Chirurgyns laaten on% hen op te pas fin en wanneer zy her ft el J zyn, zal men hen de noodige Paspoorten geeyen, om zig naar hun Land te begeeyen. De Vi-ouwen yan Officieren en Soldaat en die niet met de Bezetting kunnen vertrekken , zullen de Paspoorten om heen te gaan ontfangen wanneer zy 'er om yraagen*
Art. VII. De Inwooners zullen niet ontrust worden, wegens hunne byzondere begrippen én wegens het gedrag, het wdkc zy verpligt geweest zyn te houden. Antw. Toegedaan,
As.-



VHREEN10DE NEDERLANDEN* n
Art. VII De Gouverneur zal „a de te. keoing der Capitulatie, een Stafofficier met een Generaal Adjudant en zyn secretaris naar s Gravenhaage mogen zenden.
4*fx, Toegeflaan.
Art. IX. De geduurende het beleg a«» weerskanten gemaakte Krygsgevangeneu zul! Jen wederzyds uitgewisfeld worden.
thans in * , **jC*g Ge^»genen , *
ZTde:Frapfcken **** °* °*»*«» e d y :re Corpfenbsz°w».
f d"J* de *<*<»i»g gemaakt zyn, Ulee PW* tn getal] kunnen niet weder 'T
lTszynds rw*
E n Sergeant eer Artillery die geduurendg h€t UU* ëcdeferteerd zal * ' roet overgeleverd worden. in Wacht dte de Posten zal h b,zit neem£n
worden V Schepea t0e^^
gorden, waar van twee voor den Gouverneur,
172:°:: rco~™> 55
Edelen en Bagag!e„ naar ^ ö 4



ZO GESCHIEDENISSEN DER
voeren, van waar de gezegde Schepen naar *s Hertogenbosch zullen terug komen. Antw. Toegeflaan.
Art. XI Alle de Papieren, Plans en Memorien betreklyk de Plaats en eenige andere, zullen overgegeeven worden , aan de Officieren die gezonden zullen worden om ze te entfangen. Deeze Officieren benevens de Oorlogs Commisfarisfen en Administrateurs , aan wien de K«sfen, Magazynen en Arfenaalen moeten overgegeeven worden, zullen in de plaats tomen.
Art. XII, De Commisfarisfen van de Be« zetting, zul'en aan de Commisfarisfen van de Franfche Republiek de Contralysten van de Troepen rik welke dezelve beftaan, voor haar vertrek overgeeven.
Art XIII. De bedingen van de tegenwoordige Capitulatie kinnen geenszins toegepast worden op de Emigranten die zig in de plaats bevinden,
Deeze Capitulatie was ter eener zyde, door den Frtn/chen Generaal der Noord Arraté*



VERSENIGDB NBOERlANDE». 8r
Ptohegru, en aan de andere zyde, door derf Gouverneur Willem Landgraaf van Hesfin Vhihpsthal, ondertekend.
Z, Welke waren de Gevolgen van de In. neeming der Stad ?
V' Viydags avonds de Capitulatie doorgegaande zynde, kwamen Saturdags de Franfche Commisfarisfen binnen, welken by den Gou. verneur fpysden, en aan wien vervolgens de Magazynen en Arfenaalen, volgens Inventaris overgegeeven wierden, welken zy verzegelden, ook wierd by de Burgers de voorhanden zynde Voorraad van Levensmiddelen opgenomen. Den volgenden ochtend wierden de Wachten afgelost door de Franfchen, wanneer zy ten getale van drieduizend binnen trokken , zynde men overeengekomen dat dezelven niet by de Burgers zouden gein, kwartierd worden. Doch de voor hen gefchikte Cafernen nog niet in gereedheid zynde, had zulks moeten gefchieden tot dat deeze in orde gebragt zouden weezen Die„ «Ifden morgen om elf Uüren trok de Bezet 1 *ng, volgens de Gaping, uit met ,Hff ® 5 Krygs-



22 GEË'CÜÏ2Ö2KIS3EW 23'R
Krygsecr, vliegends Vaandels, enz, onder het fpeclen van Wilhelmus van Naifauwenr imrcheeren ie van 'j Hertogenbos'h naar Gra» ye, door omtrend tienduizend Franfchen „welker Voorposten tot een g»-oot half uur van de laatstgèmelde Plaats ftonden. Alwaar de Bezetting verder door Nimwegen op Arnhem vertrok.
Z Waren 'er veel Menfchen geduurende' Èet Beleg omgekomen?
V. Het geral derzelven word op vyftig Man gerekend, waar onder verfcheidene Burgers waren die zig vrywillig tot den dienst Van het Kanon op de Wallen vervoegd hadden. Voords word gezegd dat 'er -*'d omtrend tweehonderd Emigranten , door de 'Franfchen zo binnen als buiten de Stad ontdekt zynde, door dezelven om 't leeven gebragt zouden zyn.
Z. Wat viel 'er inmiddels ter Staatsvergadering van Holland voor?
V» De Straten van dat Gewest vonden den zeventienden October goed, eene uitgebreide Publicatie in \ licht te geeven, waar by de-
m\



zeiven te kennen gaven „ dat zy vernomen hadden dat in eenige Steden en Pïaukn van Holland, zekere Addresfen ter tekening lagen, (trekkende om in de zaaken van Poli^ tie, Staats of Stedelyk Befluur, dc Raadplegingen der Overheid voor uit te loopen, of wel rekenfchap van derzelver Verrigtfogen af te vorderen, en die wyders met de groot, fte kwaadaartigheid met onwaarheden opge. vult en ingerigt waren, zo dat de geest van. wederfpannigheid daar in de plaats bekieede van dat vertrouwen, het welke Ingezeteren aan hunne Wettige Overheid [volgens het
« Wyk moeste„ fP„ite„, c„ ,e„ aldoor het ftooren vnn de rUst vnn bi„„e„ , waat «oe zodaa„i,e Adresftn,„pmc£rda;:;na wvZe,aa„leld,„S2o„de„ kuMen °? nmpen van deezen boven alfe L verdekte o„riog niet^ ™™ » go.dgevo.den badde„ LCT^ 06 *



§4 GESCHIEDENISSEN DER
als zy hy deeze goedvonden en verftonderr, te verUaaren , dat zy alle Adresfen, zonder ©nderfcheid in wat vorm dezelven waren injgerichr, het ware onder de naam van Re» guesten , Remenftramkn , Declaratoir en of diergelyken, waar in de Ingezetenen zig, op eene meer of min volftrekte wyze in hei be» ftuur van 's Lands of Stadszaaken , zogten in te dringen, en de Raadplegingen der Overheden voor uit te loopen, aanzagen gelyk de. zelve waarlyk [ volgens der Staaten oordeel waren] als belemmeringen en aar.flagen op de vrye Raadplegingen der Overheden sten eenemaale aanloopende tegels alle Wetten van orde en ondergefchiktheid, zonder welke eene welgeregelde Maatfchappy niet konde beft aan,"
„ Dus hadden zy [Staaten van Hclauf] voords om die reden en ten einde de gevol* jen welken daar uit zoude kunnen voord, vloeien, en mogelyk voor veelen zeer nood. lottig konden zyn, vcor te komen noodzaak» ïyk geoordeelt alle en een iegelyk by deeze Publicatie op het ernstigfte aan te maenen,
Zig.



VE REEN IC DE NEDERLANDEN, «£■
z?g zorgvuldiglyk te wagten van al ner eeene
TT^ de" fchyn zoude hebben, de vrye Raadplegen hunner Overheden re kunnen belemmeren, en in het byzonder van het Opftellen, Drukken, ter■ Ondertekening Affchryven, Ondertekenen, Aanbiedt, of op ten.ge Maniere , hoe ook genaamd , deel te «eemen in zoaaamge Adresfen, ,Js hier voo.
nbreeder waren omfchreven, op boete dat •Be «te geeiIen we]ken du v.J dat
overtreeden, a|9. Verftoorers der g£J
daan, T 7 « «^ a
d amge, voIge„s '« Lands Wetten, naar bevind van zaaken te„ itrengften geftraft "
„ Verbiedende voords aiJe de Overheden *> m de Steden als ten platten Lande, aan' dewelke zodaanige Adresfen mogten worden aangeboden, daar op in eeniger maniere acht te tl aan , maar integendeel ben gelastende, dezelven zonder oo^king, te fte„8„ in haal den der Officieren en Balju.en , dewelken by deeze op het allerernstig^ wierden bevoJ daar omtrend het recht van de hoo?e Over! W waar te neeman, en tegsns alle de gee, D 7 ne-a.



85 GESCHIEDENISSEN DEB
ne » welken bevonden mogten worden, daar aan w voege voorfchreven eenig deel, het zy middelyk of oniniddelyk te hebben, als Verftoorers der gemeene Rust te vervolgen."
Beveelende al verder den Procureur Generaal , om op het gedrag der Officieren en Baljuwen in de Steden en ten platten Lande r 'm deezen een waakend oog te houden , ten welken einde zy [Staaten van Holland.} verzog en en des noods begeerden, dat de Over. heden aan welken zodaanige Adresfen mogten worden gemaakt, een Affchrift van de» zeiven aan den Procureur Generaal zouden doen toekomen."
Z. Dit was zeker weder eene fterke Publicatie
V. Dezelve was hier mede nog niet ten einde. De Staaten van Holland gingen verder in deeze Publicatie voord met het volgende vast te (lellen. En naardien zodaanige Adresfen zo al niet haare geboorte verfchuldigd waren aan, ten minden zeer tterk bevord rd wiei den door Sociëteiten, Gezelfchap • gen, Byeenkomften, of Corporatien, welken
doe?



V"2 RB EN 1G f) E NEDERLAWDEN. $?
door zig in te laaten in zaaken van Politie Staat, Stadhouderlyk of stedelyk Beiti.nr' volftrekt vielen in de Termen van het Plak! kaat van den vyftienden February ,7a8. zo was het, dat zy (Staaten) met inroeping van voor. fchreven Plakkaat hadden goedgevonden en ver. ftaan, Hunnen Procureur Generaal en respec» tive Officieren op het alleinstigfte te gelasten, om tegens dezelven ten fterkfïen te waaken * en dezelven met 'er daad uit eikander te doen gaan."
h En vermids (vervolgden de Staaten van Holland0 her oprechten van Sociëteiten Gezelfchappen, Corporatien en Byeenkom'fW zederd eenigen tyd onder verfehiJJen Benaa! mtrgen, en voorwendzefs meer algemeen was geworden, en daar onder zodaanige , die fchoon zy uiterlyk onverfchillig, en 2e]fs g onderling nut fchenen ingerigt te zyn, rogthans in de tegenwoordige tydsomftandighe. den, door de aanleiding die zy gaven toten;, waan, omtrend hunne bedoelingen, fchade% lvkf waren voor het zo hoognodig behoud van de algemeene te, ender bedaardheid ia
4ê



£8 GESCHIEDENISSEN DER
de gemoederen der Ingezetenen, zo was het dat zy (meergemelde Staaten) daar tegen willende voorzien, hadden goedgevonden en verdaan te gelasten en vast te Hellen by deeze:
„ Dat van nu voordaan , niemand , het zy Tapper, Herbergier of Logementhouder, of diergelyke, noch ook eenig Particulier Perfoon of Perfoonen, wie dezelve waren, zoude vermogen aan zyn Woonhuis, Pakhuis, Keider of eenige andere Plaats hoe genaamd, te vergaderen, laaten vergaderen, af te wagten, of verbef te doen houden, noch ook op te rigten of by te woonen, eenige Sociëteiten, Gezelfchappen, Cerporatien of Byeenkomften van een aantal Perfoonen, die aldaar regulier of zo dik wils zy goedvonden, in een afzon • derlyk Vertrek, by den anderen komen, en waar in niemand wierd toegeflaan, dan die Lid van dezelven was , af door ten Lid wierd ingeleid, of die als Lid van eene ardere So. cieteit daar in toegang had; dan na dat zodaanige Tappers , Herbergiers, Logementü©uders of byzondere Pabonen, aan de
Re»



VEREENIODENEDERLANDEN.
Regeering hunner Woonplaats in de Hemmende Steden, den Haage daar onder beere. pen, of zo veel de kleine s-eden, of bet Platte Land aangaat, aan de Gecommitteerde' Raaden van het Kwartier, waar onder zy be. hooren5 verlof zouden hebben verzogc en Be* komen."
» Ten tweeden, dat de geenen die' daad: W eenige Sociëteiten, Gezelfchappen0fCorporatien of Byeenkonjften als hier Voorén warecomfchreven.aan hunne Huizen cf elders vergadarden,. afwagten, vèrbfyf deeden houden of hadden opgerecht ■ gehouden zouden zyn , teneerften, hnnfers binnen driemaal Vierentwintig Uu.en, na de afkondiging deezer Publicatie, met aangeeving van de plaats waar zodaanige Sociëteiten enz. by e<n kwa* wen , zig tot bekoomihg van verlof te addresfeeren aan de Begeering van hunne WoonPlaats, of aan Gecommitteerde Raden, waar onder zy, zo veel het platte Land aai,ging, behoorden, welken daar op zodaamge be! fchikking zouden maaken, als zy Lieden, tot onderhoud van de algemeene Rust> dfen.
fti&



gO GESCHIEDENISSEN DER
ftïg zouden oordeelen. E-n zouden de voor* fchreven vei loven niet anders dan tot kennclyk wederopzeggers toe worden verleend, ten dien einde dat, ingevalle eenige Sociëteit, Gezelfchap , Corporatie of Byeenkomst alshier vooren waren omfchreven , toegelaaten zynde ,- naderhand om eenige redenen, be» denkelyk of ftrydig met het behoud der algemeene rust mogten voorkomen, dezelve verloven daadlyk zouden kunnen ingetrokke» worden."
9> Ten derden, dat alle de geenen, welke» deeze Publicatie mogten te komen overtree» den, het zy, door zonder Verlof, of tegens de weigering der Regeeringen of Gecommitteerde Raaden, eenige van de voorfchreven Sociëteiten, Gezelfchappen enz. te vergaderen , laaten vergaderen , af te wagten of verblyf te doen houden, het zy door dezcl. ven op te rigten , by te woonen of daar in deel te neemen, voor de eerfte reize zouden verbeuren eene boete van honderd Zilveren Ducatons , ten voordeele voor eeu derde , van den Iiooidofficier der Stad of Baljuw
vaa



VK REE NI GDE NEDERLANDEN. Qi
van het Distriét , die de bekeering doen zon* de, voor een derde, van de Gereformeerde Diaconie Armen der plaats daar de bekeuring gefchiedde , en vcor een derde van den aan. brenger, doch indien zy onvermogend waren de voorfchreven boete te betaalen, arbitralyk zouden worden gecorrigeerd, en bovtn dien indien zy eenige Ampten, ©fficien of Bedieningen, aflnu^yk van de Staaten, of vsneenige Coliègien, Gorporatien of Steden binnen de Provintie van Holland, mogten bekleeden, ten eeiften daar van zouden vervallen verklaard worden, en voor de tweede reize, na bevind van zaaken, en des noods, aan den lyve zou den worden geftraft. Alles onverminderd zodaanige voorzieningen als in de Sleden* <!oor de Regeeringen reeds waren gefield of nDg zouden gefield worden.'*
„ Eindeiyk gelastten meergemelde Stantan van Holland, hunnen Procureur Generaal en alle Baljuwen of Officieren van Justitie, op verbeurte van hun lieder Ampt, om tegens de Overtreeders van deeze hunne Pubïicatien1, naar deszelfs inhoud, ftriktlyk en zon-
des-



JS' GESCHIËB'ENISSEN DER
der oogluiking te procedeeren, en zodaanige Sociëteiten , Gezelfchappen , Corporatien of Byeenkomften, welken zonder Verlof of té» gens de weigering van dé Regeeringen der Steden en Gecommitteerde Raaden, zouden mogen beflaan , met 'er daad te vernietigen "'
Z* Deeze Publicatie zal zeker by veelert zeer weinig genoegen gebaard hebben , en doec de verwarden toeftand van deezen tyd dui» delyk kennen.-
V. Eenige dagen laater gaaven de Alge» raeene Staaten mede eene Publicatie uit, die egter van eenen anderen am was, en waar in zy zeiden verftaan te hebben, ,, dat het reizen en trekken van veele perfoonen uit en mar hettFransch Gebied, en in het byzon* der uit en naar de Steden en Plaatfen tegenwoordig door de Franfchen bezet wordende, thans zeer fierk in zwang ging, en dat die perfoonen meest al langs het Fron:ier van Staatsbraland, zeer ligtelyk konden binnen komen, of uittrekken , zonder niet alleen daar toe van hunnentwegen eenig Verlof be-



VSREENIGDE NEDERLANDEN» M
komen te hebben, mMr ae'ft op verrno ■
daar toe van de 2V(fe ' ^
dat ondenusfchen te V1,ezen * % * dusdaamge onbepaalde toelaating van heen én weder te trekken, eene zeer fchadelyke Cor «spondemie met den Vyand of deszelfj Aanhangers, tot nadeel van den Staat en deszelfs ingezetenen, zonde kunen ontftaan/» De Algemeene Staaten daar i„ dierhal. ven, op hej voorbeeld van het geene daar. omtrent » veorige Tyden en Oorlogen bedagt was willende voorzien, op eene * waardoor aan de eene zyde die kvvaade en' verderffelyke praktyken geweerd, en aa„ den anderen kant, aan die geenen, welken zonder eemg verkeerd inzigt, maar om wettige redenen verlangden naar of uit 's Vyands r and Cf de SledenenpIaatfen, door/endbSe^ wordende, te gaan of binnen te komen, de gelegenheid da.r toe niet wierde benomen hadden goedgevonden, na raadpleging mel den Raad van Staate der Vereenigde Neder, landen te gebieden en vast te fidlen:
» Dat



^4 CESCHrEDSNISSEN BEt
SJ Dat niemand, zonder onderfcheid , van wat Staat, Hoedaanigheid of Conditie hy ware, uit 's Vyands Land, of de Steden en plaatfen, door dezelven thans in de Oosten* rykfche Nederlanden , of onder het Gebied van den Staat, bezeten wordende, zoude vermogen binnen de Republiek, het zy in eene derzelver Provintien s het zy in de Generaliters Landen te komen, en zulks langs de Frontieren tusfchen de Schelde en den Rhjn , zonder voorzien te zyn van behoorlyke Brieven van Paspoort van de Algemeene Staaten, of van den Raad van Staate def Nederlanden, of van zyne Hoogheid de Prins van Oranje en Nas/au**
„Daarenboven wierd oók op het ftreng-ftcn aan alle Ingezetenen deezer Landen verboden , om met Communicatie, Woorden * Werken of Gefchriften, eenige overeenkomst te houden, te geeven, zenden of ontfangen van of aan de Franfchen, of de geenen die onder hunne heerfchappy waren, over eenige zaaken of omftandigheden den Staat van het jUnd betreffende, op boete van ftrengelyk
mm



*«RÏI»jo»s hedBRtjjdeH» üg
zaakcn „et de Dood geftaf, te wordea,„
„ Emdelyk wierd ook „ede op het (ten,, «e verboden eenige toevoer van" Leve delen, of eerigerhande Goederen 11 «aa„d en zonder ooderfcheid ,e 2 gC"
dezelv r .* Vcrbe»"^«aari„g ^
dezelve Levensmiddelen en Goederen r>J tende en bevelende voords d7f' ^ fiscaal, Ptoc^ GoneL? en J, ?' Officieren en Regters ^etl£ Z*" l*«ten, „Msgaders a.le Golve^ mandenrs en alle Maitair. ™r"e"rs> Co™-: velhebbers , deeze B v1° f Be'
« te doen „aar ko„e„ en TV" ta"" e» van dien te velgen"
genade, g„nst , oog„^> ^tS" *wjl zy (Alge„ee»e staatenj zn ks fzo'
tot «kern* en welftand van i/r Li
^geoordeelde» bevonden bX^b,:
Z. Was het oe* Wet on deezen zelfden tyd
dat



p5 GESCHIEDENISSEN DER
dat de Heer Piet er Jan Marcus, Burgemeester, der Stad Leyden, zyne Ampten nedeileide en veel van zig deed fpreekeo?
V Ja, deeze misnoegd geworden zynde op bet toeumaatfge Staatsbeftuur, had niet alleen afftand van zynen post gedaan, maar ook ter zvner verdediging, even als de Heer Piet* Van Lelyveld, die insgelyks uit de Rcgeenng geaaan was , een Gefchrift aan de Burgers van Leyden in het licht gegeeven, doch welk Gefchrift by de Staaten van Holland zo euvel opgenomen was, dat hunne Edel Groot Mogenden goedvonden daar omtrend eene PubUcatie in 't licht te geeven, waar in zy ondet anderen zeiden, dat federd eenige dagen., binnen Holland wierd verfpreid een zeker gedrukt Papier, aan het hoofd hebbende, den naam van Pieier Jan Marcus, Oud Burge* meester der Stad Leyden, en gericht aan de Burgery dier Stad, in het welk men zig niet ontzag, de overige Regenten van gemelde Stad, en die van andere Steden van Holland, aan te klaagen als oorzaaken van alle die on*\ keilen» welken men in dat Papier optelde,
en



V E BE £ N ï Gï> E NEDERLANDEN. Ag
en welke [vo:r zo veel zy buiten de verhitte verpeekling van denAutheur waarlyk beftondenjeïk zeer wei wist, immers konde en behoorde te wee-en, dat aan geheel andere oorzaaken , dan aan de bedoelingen en maatregelen der Regeering toi te fchryven waren , terwyl men de maatregelen, door hen Staaten van Holland, naar £ed en Pligt, tot verdediging van den Lande.genomen, op de onbefchaamd. fte wyzg, in een luatelyk licht plaatfte, ver* draaide en lasterde/'
„ En daar dit Gefchrift [vervolgde gemelde Staatm,] door de houding van geloofwaardigheid , welk men daar aan had zoeken te geeven, meer dan eenig ander van dien aart, gefchikt was om wantrouwen en mis» poeren onder de Burgeryen en Ingezetenen der Provintie van Holland tekens de Regee. ring te zaayen en aan te kweeken, zo was het dat zy [Staaten der gemelde ProvintieJ hadden goedgevonden te verklaaren, . zo als zy deeden by deezen, dat zy het voerfchreven gedtukte Papier, zo verre bet zelve de beftuurirg van 's Lands zaaken betrof, hiel-



GESCHIEDEN ÏSSER DER
den voor een oproerig Libel, Leugen enLa3« terfchrift, en het verder drukken, uirgeeven en verfpreiden van het zelve, uitdrukkelyk verboden, op zodaanige boeten en itraffen s als by de Plakkaaten van den Lande, tegen het drukken, uitgeeven en verfpreiden van oproerige Libellen waren vastgefteld. Gelastende ook des noods, hunnen Procureul Generaal om naar den Autheur, van het boven» gemelde gedrukte Papier onderzoek te doen en tegen dezelven naar de Wetten en Plakkaaten van den Lande, het recht der hooge Overheid waar te neemen."
Z. Deeze zaak moet zekerlyk in Holland ^veel gerucht verwekt hebben.
V. Midlerwyl hadden de Franfchen de ge^wigtige Vesting Vcnlo beginnen te belegeren, welke door den Generaal Majoor Pfister vet. dedigd wierd. De Bezetting van Vcnlo be» Hond, by de eerfte aannadering der Frari* fihen, den vierden Oclober, uit niet meer dan ruim twaalfhonderd dienstdoende Manfchappen, die de gemelde Stad en de ruime Schants St, Michiel, moesten verdedigen ,
ao



VEREËNÏCDE WED Eïl L AND Ë N. "$3
20 dat den dienst al aanftonds buitengemeen zwaar viel. Van dat geringe getal was, by de nadere influiting der Stad, den vy'ftienden Oclober, reeds veel, zo door Gekwetften, Gevangenen als overgelopenen, verloren. De overigen bleeven egter moed houden, en deeden hun best om de Franfchen in hun werk te verhinderen, die des niettegenftaande , den eenentwintigden Oclober, met hunne Loop. graaven voor de Roermondfhs Poort, tot bp een Pistoolfchoot na, aan de Palisfaden der bedekte weg genaderd waren , uit welke Loopgraven hunne Grenadiers en Jaagers vee» le van de Stads bezetting op hunne Posten doodfehoten en kwetften. In deezen bag* 'ïyken toeftand der Vesting wierd tot een kleinen uitval befloten , dewelke met hon» derddertig Vrywilligers, onder aanvoering van den Kapitein Rost, en vyfentwintig Ruiters, ondernomen wierd , en zo wel ten uitvoer gebragt, dat de Franfchen uit hunne eerfte Veifchaniïng meest doodgeflagen jenuit hunne tweede en derde geheel verdreeven wierdenfc Ea \f(Xm



£C0 ■ GESCHIBDSWISSEK O-SE. '
dende de eerfte Verfcharifingook wel haast doof de onze geflegt.
Z. Had deeze moedige onderneeming niet veel Volk gekost?
V. De onzen hadden 'er in alles tweeëndertig zo Officiers als Gemeenen by verlooren, welke gefncuveld of zwaar gekwetst waren, waarom zy ook weder naar binnen trokken^ hebbende een Kapitein cn vier Gemeene Franfchen Kiygsgevangenen bekomen. Mïdlerwyl zetten de Franfchen hunns werken Voord, en waren twee dagen laater, aan de beide zyden der Stad, met hunne Loopgra» ven zo verre gevorderd, dat het Gefchut der Vesting hen niet meer konde hinderen, en 'et weder veele der onze, in de Buitenwerken , doodgefchooien of gekwetst wierden. De Bezetting nu tot op; negenhondei dvyftig Man verminderd zynde, konde met geen mo« gelykheid meer alle Posten bezetten, zynde de meeste Soldaaten wel zes cf zeven nachten in dienst geweekt, waarom dan ook beflofen wierd om de Buitenwerken te yerlaaten, en
zig*



V E R*E B NIG O E «EDERLANDEN. Itf|
tÏlefw^ ^ Verdedi^-„ den Capi«alen Wal te bepaalen , zo als ook des ^s^nftvoer gêbfagt wierd. .,„ deeze g^eldhetd wierd de Scad, den vierentwintïêften van de gebelde Maand oftobtt tot «te overgaave gefommeerd. Dewyl de Generaai Majoor Pfizer zig Van zyn Piigt fa hct verdedigen der Vesting ten overvloede gekwe. ten had, en wel zag dat dezelven onmogeW langer te houden zoude zyn, neigde hy er nands ook to? , vorderende dat de Be. zetting regens alie Vyanden der Lande zou. de rc°£e» dienen, na dat zy met «Ue Km», eer uittrokken zoude zynde. De Franfche
^ bd£S buurde, flocg zulks egter ten eénenmaalen af, waar op aanftonds beflotc, wierd tct geene verdere
flui aan den gemeJden F n
bG f°d zyhde , bewilii jde die eindclvk
-denEisch van den Genera,, Mail tls ^, waar op de Stad zig , twee d gen ^ * >« de Franfchen overgaf, welken Z.
ven



ÏOi GESCHIEDENISSEN DER;
ven het recht aan hunne Vyanden deeden, van te betuigen dat den Commandant, door zyne dappere verdediging, eene onfterfFelyke roem verworven had.
Z, Het most toch groot genoegen voor een Krygsman zyn, door zynen Vyand zelve geprezen te worden.
V Geduurende dat dit alles zo in Venlo als elders voorviel, waren de Franfchen ook wee een talryke magt voor Maastricht verfchenen, welke Stad zy eerst veertien dagen Jang blokkeerden , dus wierden 'er geene Leevensmiddelen meer ingevoerd, dan eenige weinige uit het, onder de verfterkingen van gemelde Stad gelegen, Dorp St. Pieter, en dus moest men zig met die en het weinige dat in de Stad groeide vergenoegen, doch deezen iteigerden dagelyks in prys, naar maate zy fchaarfer wierden , daarenboven had men eenige tyd gebrek aan fteenkoolen beginnen te gevoelen, vermits de Franfchen den toevoer daar van belet hadden , daar by kwam dat het hout ook zeer fchaars wierd, zo dat zulks, daar, het barre Jaarfaifoen te
vexs.,



VEREENlCDE NEDERLANDEN, ICg
vens met groote fcbreden naderde, een akeÜg vooruitzigt opleverde. Intusfchen was de Gouverneur geduwrig bezig met het neemen van zodanige maatregelen, als de veorzigtigheid vereischte , terwyl de Bezetting alles wat mogelyk was deed om de Franfchen af te keeren. Den veertienden Oc. tober ontfing de Gouverneur eenen Brief van den Franfchen Bevelhebber voor Maastricht, waar by aan zyne Hoogheid bericht wierd, „ dat httxKeizerlyke Leger reeds federd eenige „ dagei over den Rhyn teruggetrokken was, „ dat het Hoofdkwartier van het Franfche Le. „ ger zig te Keulen bevond , dat Coblents, u Gulik ea'sllertogenbosch in Franfche handen ,1 waren, en dat hun Leger zig voor Nim. „ wegen en Venlo bevond " Deeze Brief bevatte tevens eene aanmaaping aan den Gouverneur, om, aangezien alle deeze omflandighedcn aan de opeisfching gehoor ie geeven, en deeze Vesting in Franfchen magt te ftellen, terwyi hy, Gouverneur, i» dat geval een allereerlykst Verdrag zoud™ kunnen bedingen, met aanbieding cgter aan E 4 zy -



Ï04 GESCHIEDENISSEN DER
zyne Hoogheid, om alvoorens een Officier te benoemen, welke men zoude brengen ter plaatfe, daar hy van de waarheid der voor* fchreven gezegdens volkomen zoude over» tuigd worden.
Z. Wat antwoord gaf de Gouverneur op deezen B;ief?
V. „ Dat hy in de onmogelykheid was om in dit Voorilel te kunnen tresden , zonder uitdrukkelvke bevelen van den Souverein. Dat hy dus de Vryheid verzogr, cm een Courier naar 'j Gravenhaage te zenden , en dat men de Vyandlykueden aan wederzyden, zo j;ng zoude (haken." Be Franfche Generaal weigerde egter aan het verzoek van den Gouverneur te voldoen, en volhardde by zynen eisch, zo dat dienvolgens deeze Ondei bandeling wierd afgebroken. De Franfchsn welken tot nog toe weinig fpoed met hunre werken gemaakt hadden, verdubbelden nu hunne poogingen, om de «Stad met het u;»e-« fte geweld aan te tasten. De Battcryen der Stad, die zig mede tot hier toe nog ma r weinig hadden laaten booten, dceden nu noK'
dag



VEttEENIGBE NEDERLANDEN. TCg
dag en nachr, de lucht door hun Gefebuc weergalmen, en zogtcn den Vyand zo veel mogelyk te benadeelen,
Z. Zo dat het nu regt ernst begon te worden.
V. Intusfchen wierden binnen de Scsd alle moogelyke voorzorgen gebruikt, om de Bezetting, des noods, te beveiligen. Dus maak» ten men nieuwe Ca/èimtten of liever Floltens, onder de Stads Wallen, en 'er wkrd een Huis tegen over de 5/. Nieotaas Kerk , voor de Hoofdwagt gcfchikt, terwyl men afe mogelyke middelen in het werk ftelde, om het zelve, voor Bommen en Kogels te beveiligen. — Op bet einde van de Maand Oetober, begon men ook een gedeelte van bet Noodgeld in omloop te brengen. Men had befbten om (lukken van honderd , vyftig, twintig, tien en vyf Stuivers te Laten maaken, waar van egter toen de twee eerfte foorten, nog maar vervaardigd waren.
Z, Hoe zagen deeze ftukken 'eruit?
V. Op de eene zyje van dezelven was her Wapen der Stad te zien, waar boven de 5 waar.



Ï06' G #&C H3 E N D EU'
waarde van het fiuk, en van ondtren het Jaartal 1754. ftond , de andere zyde was effen en het fiuk voords om de rand gekarteld. Ondertusfchen naderde het
fchrikkelyk tydftip , dat de Stad haar lang verwacht noodlot zoude ondergaan , dewyl de Franfehen door het bekomen van een on* noemelyken voorraad van Artillery, zig nu volkomen in Haat bevonden, om hun voor. neemen ten uitvoer te brengen , en het leed ook niet langer dan tot denlaatilen dag van Oéto* ber dat men op eene allerverfchrikkelyklte wyze, de Stad met Bomben, Hauwitfersen gloeiende Kogels begon te befchieten, niet a lleen van den kant van Cauburg daar de Franfchen gele» gerd waren, maar van rondom de geheele Vesting , zo dat 'er naauwlyks eene veilige fchuilplaats onder, veel mirder boven de aarde te vinden was, terwyl eenige punten van] de Vestingwerken te gelykertyd aangetast Wierden.
Z. Ongelukkige Inwooners , wat zyt gy iriet te beklaagen geweest. V. Het zag"er op. dien tyd ia de Stad al.
te?*



VEREENtGDE NEDERLANDEN. 10?
teraakeligst uit, dewyl eene menigte zo aan2ienlyke als geringe Gebouwen door het geweld van Bomben en Kogels inftortten, of eene prooy der vlammen wierd, terwyl men overal het gekerm van Burgers en Soldaaten hoorde, die door het Vyandlyk Lood, of onder de inflortende Gebouwen gekwetst wierden, De aakelykheid van deezen toeftend laat zig beter bezeften dan befehryven,
Z. Hoe lang duurden die benaauwde om. ftandigheden wel?
V. Drie dagen, geduurende welken de Stad" op de ysfelykfte wyze geteisterd was, na ver. loop van dewelken , de Gouverneur , Prins van Hesfencasfel, asngezet door de Regeering, en ook uit hoofde van andere oraftan* digheden, den weg tot eene Capitulatie opende, werdende 'er ten dien einde, 's avonds, den derden November, een Trompetter naar het Franfche Hoofdkwartier gezonden, welken eenige Uuren naderhand, met een guniïig antwoord wederkeerde. Van dat Tydftip af begon men aan het Verdrag te werken, terwyl hst Franfche Gefchut, den volgenden Ef- 6 sbotj



Iö3 GESCHIEDENISSEN DER
morgen ten vier Uuren begon te zwygen , en nog dienzelfden avond had de Capitulatie haar volle beflag, en wierd wederzydsch ondertekend. Zie daar u eene korte fchets me. degedeeid van het voornaamfte gebeurde in het Beleg van Maastricht, waar by ik nog voegen zal, dat de Stad, om haare fchoonheid en fterkte altyd beroemd geweest , deerlyk was verwoest, dat wel twee derde van dezelve , verbrand , verbryzeld of befchadigd Was, waar onder veele openbaare Gebouwen, dat 'er omtrend tweehonderd, zo Burgers als Militairen geduurende de drie laatfie dagen , gedood of gekwetst waren. Dat het Franfche Leger voor de Satd ttgtigduizend Man (ïerk geweest was, en voorzien van tweehonderdtwintig (tukken Gefchut, en eindelyk dat het Bombardement van het voorgaande Jaar , waar van ik u meede melding gedaan heb, (*) in het geheel met dit niet konde
ver.
(*) Gefchiedenisfen der Fereenlgde Neder» landen in 't kort. XXlVDeel Bladz gz eaz,



VEREENIODE NEDERLANDEN» ÏC^
vergeleken worden, dewyl 'er nu, in den
twaalfdmzend Bomben, Hau.vitfers en Kagels in de Stad geworpen waren, onder welke eeiften men van tweehonderd ponden ge. wigts geteld heeft. S
Z* Ueld mV dan nu, zo »t u „eiief. ' befluit van dit al'es nn , i & ' t0t de Snd in ï r, u P 6 voor^arden (te Stad in Franfche handen gekomen is.
V. Ik zal aan uw begeerte voldoen. De Artikelen van Capitulatie warén de vol. gende:
Artikel l De Bezetting van Maastricht „! de, agtften November , de Vesting uittrek ken , zullende de Troepen der vfrbo d ö Mogendheden , welke dezelve uitmaaken naar hunne resp^tive Landen geleid wo*
als hier na gemeld word.
'ArU 11 De Keizerlyke Bezetting zal mr trekken door de D«/^ P nm ^
110111 en v,^nde Vaandels, me; behoöd



HO GESCfcSSDENISSEN DER
van deszelfs Wapenen en Bagagie, en zal tot aan de Keizerlyke Voorposten, door een Detachement van de Franfche Troepen, geleid worden.
Antw. Be Bezetting zal Krygsgevange* zyn. Zy zal den zevenden November , ten negen uuren 'j morgens uittrekken, met de Krvgseer, te weeten de Oostenrykfehe Bezet* ting door de Duitfche Poort, en de Holland* fche door de Bosfche Poort, op de Glacis zullen zy de Wapenen neder leggen , en geleid worden naar de eerfte Post, zo als in het bovenflaande Artikel gen.eld is , na den Eed gedaan te hebben, van de Wapenen niet te zullen voeren tegens de Franfche Republiek , yoor dat deeze Bezettingen, Man voor Manf en graad tegen graad t zullen uitgewisfeld zyn.
Art. III. De Hollandfche Bezetting zal door de Bosfche Poort uittrekken, met flaande Ttom, vliegende Vaandels, brandende Lonten , en derzelver Veldllukken met behoud van Wapenen en Bagagie 3 en zal door een
Der



V BREE NlCDE NEDERLANDEN* Ij*
Detachement Franfche Troepen geleid worden, door de Kempen tot san Graye of Mal wegen,
Antw. Toegeflaan, gelykerwyze als het voorgaande.
Art. IV. Het zal aan een iegelyk van de Belegeraars verboden zyn, den Marsch der Bezetting, onder welk voorwendzel het ook zy, te belemmeren en in de gelederen te treeden, om 'er de Soldaaten of Ruiters tot Defertie over te haaien, en zelfs wanneer gezegde Soldaaten of Ruiters daar in mogten toegeftemd hebben, zullen dezelven terflond overgeleverd, en wegens hun vergryp geftraf2 worden.
Antw, Toegeflaan.
Art. V. Het Arfenaal, de Magazynen» het Gefchut der Plaats en de Ammunitie zullen door de Commifen der Magazynen aan de benoemde Franfche Commisfarisfen over» geleverd worden.
Aniw. Toegeflaan met de Plans en Me* morien der Forten.
Art, VI. De Krygsgeyangenen welken van
Weo-



Hl gsschiese-nis-sen der
wederzydcn gemaakt zyn, zullen wederzyds terug gegeeven worden , in welk gnal dezelven zig bevinden, federd den dag van de ionuiting der plaats, tot op dien van de op« houding der Vyandlykheden, Antw. Toegeflaan.
Art. VIL De Troepen der Bezetting zullen drie dagen agter een marcheeren, en den vierden rustdag houden, terwyl Aq Escorte zorg zal dragen, dat gaande wegs, orde gefield worde op de Cantonncmenten . de Leeftocht cn de Voeragie, welke aan de Troepen zi\ geleverd worden, mdicn het geene men hier van mede nsemt niet toereikende is.
Antw. Toegeflaan.
Art. VJII. Er zu'len door de Belegeraars aan de Bezetting zo \eele Wagens met gefpan en Schuiten geleverd worden, als dezelve zal nodig hebbtm.
Antw. Toegeflaan.
Art. iX. De Officieren e.i Soldaaten, en ieder ander Perfoon tot de Bezetting behoorende, die gekwetst of ziek mogte zyn,
2 Ui.



VEREENIGDE NEDERLANDEN. fr|
zuilen in de Hospitaalen of in de dcor h-ar bezet'e Logementen kunnen llyven, met de noodige Orpasfers, tot dat zy genezen en in ftaat van vervoering zullen zyn, en wanneer zy genezen of in ftaat van uittrekken zyn, zullen hen Paspoorten en de «oodige Wa, gens en Escorten worden medegegecven, eeven als aan de !sfasfa der Bezetting tot de welken zy behooren, ten einde zy z^g kun, nen vervoegen, terzelfder plaatfe werwaards Isatstgemelde is geleid geworden. Antw, Toegeflaan,
Art. X. De Schulden, wettig gemaakt in den Dienst van den Souverein, of door de Officieren of anderen der Bezetting, zullen erkend, en zal voor de betaaling zekerheid gegeeven worden, zonder dat men dienaan. gaande zal gehouden zyn Gyzelaars, of ee-. r.'g hoegenaamd Namptisfement te geeven,
Antw. loegejlaax.
Art. XI. De Ontfanger Generaal, de of. ficieren beh-orende tot het Arfer.aal, tot dc Wagazyn?n en tot de Hospitaalcn, mid^ga, ders hunne Bediendens , suilen voorz/cn
wos-



%*4 GESCHIEDENISSEN DER
worden van Paspoorten en Veiligheidsbrie?» ven , tot vervoer vsn hunne Perfoonen en Goederen tot in Holland* Antw Toegeflaan.
Art. XII. De Generaals, de Officieren en de Soldaaten te Maastricht woonende , of Kostgeld trekkende van den Staat, en in het algemeen , alle de geenen die de Wapenen gedragen hebben, zullen aangezien en gehan» deld worden als de Inwooners, het zal hen vrydaan 'er te blyven, of 'er Paspoorten te verkrygen, om tot hunnent weder te keeren met hunne Effecten.
Antw Toegeflaan»
Art. XIII. Dat alle hoon en belediging» gedaan door iemand het zy Geestlyk of Waereldlyk Perfoon, niet alleen voor, maar ook geduurende het beleg, ten eenemaal vergeeten zal zyn en blyven.
Antw. Overgelaaten aan de Franfche EdeU moedigheid.
\ Art. XIV. Dat de vrye uitoeffening van de Roomsch Catholyke en van de Gereformeerde Godsdienst, in deeze Stad voordduu-
re»



VEREENIGDE NEDERLANDEN. II§-
re, a-e oek de Lutbefche, Mennonite en an» dere getolereerde, gelyk dezelve tot nu toe geweest zyn..
Antw. Toegeflaan, met die bedenking dat • niemand , onder dekmantel van Godsdienst, zal zoeken ae nieuwgevesiigde orde yan zaaken te ftooren.
Art. XV. Dat de Clerïfie, Predikanten en andere Bedienaars der Kerken , welken ook hunne ftaat, hoedaanigheid of Ampt moge zyn, als ook de Gasthuizen en Weeshuizen zullen b!yven by de geruste bezitting van alle hnune Goederen, Voorrechten en Vrydommen, ZD als zy tot nu toe bezeren hebben
Antw. Er zal verjlr.g van gedaan worden aan de Nathnaale Conventie.
Art. XVI. Dat de Magiftraaten , Burgers en Gilden insgelyks verblyven by alle hunne Rechten, Vooirechten en Vrydommen.
Antw- Als boven.
Art. XVII. Dat het aan allen en een iege•lyk zal vryftaan uit de S^ad te vertrekken met hunne Goederen en Familien , als ook om hunne Eigendommen te befchikken, zonder
dat



Ïl5 G2SCHIEDENJSSBN DER
dat zy ten dien opzichte zullen mogen ver. ht of gemolesteerd worden. Antw. Als elders.
Art XVIIL Dat de Predikanten van de Franfche Gereformeerde Kerk, en behooren» de by het Guarnifoen, vryelyk over het hen toebehoorende zullen mogen befchikken e» de Stad uittrekken.
Antw. Toegeflaan.
Art. XX- Na de Tekening der Capitulatie; en de wederzydfche uitwisfeüng der Gyzelaars, die beiderzyds zullen wezen, een Staf* officier en een Kapitein . zal men aan het Franfche Leget overleveren de Citadelle Ps'tershirg, en de Werken aan den kant van de St. Martyns IVyker Poort, en beider. Zyds zal ftriktelyk gelet worden , niemand hoegenaamd , zonder toeflemming der beide Generaals, in of ait te Iaaten gaan, dan na de volkom ene ontruiming..
Antw. Toegeflaan.
Art. XX. Ge;ne van de Artikelen deezer Capitulatie zal onderhevig zyn, a?n eenige valfche of fpitsvinnige uitlegging, en ingeval
de



VERINNIGDE NEDERLANDEN» lï%
de overgaave 'er op volge, zullen zy altyd verllaan worden , ten voordeeligfie voor de Bezeuing. Antw. Toegeflaan*
De FianfcheDeCerteurs en Emigranten zullen niet in de tegenwoordige Capitulatie begrepen worden.
Z. Volgde Nimwegen toen niet het lot van Maastricht ?
V. Ja, de.Franfchen hadden daar reeds ee, nigen tyd voorgelegen, en de Stad befchoten , zonder dat 'er eenige uitkomst, of hoop op ontzet te wagten was ; weshalven de Prins van Oranje eenen Brief aan den Ger.eraal Majoor van Haacke,een der Commandanten van de Stad, zond, behelzende een bevel om den nacht van den zevenden November, in alle flilte de Stad te verlaate.n, zo als ook gefchiedde, doch het zelve kende zo ftü met in zyn werk gaan of de Franfchen merkten zulks, waar op zy de Schipbrug over welke de Hollandjche Troepen de Waal over moesten gaan, aan Hukken fchooten, en ten zeiven tyd hunne ligte Troepen door de Mo!***
poort^



êllS GESCHIEDENISSEN DES.
■poort, die zy open hadden gevonden , in de Stad drongen. Dus moest de Bezetting zo fpoedig mogelyk om een goed heen komen zien, en de Rivier de Waal met de Gierbrug pasfeeren , doch wanneer het Regimert van den Generaal Majoor Bentink rhet dezelve overvoer, raakte de Gierbrug in het midden der Rivter vast, terwyl de trouwlooze Engelfche Troepen , die aan de overzyde der Waal gelegerd waren , uit alle hunne magt op dezelve fchóoten, waardoor eene menigte Hol-
'fanctfche Soldaaten fneuvelden , of op eene ongelukkige wyze hun leven in het water verlooren. In deezen verwarden toefland van •zaak?n gelukte het egter aan den Commandant Balneayis, welke met zyn Regiment neg niét over de Rivier had kunnen trekken, en *êr thans ook geene mogelykheid meer toe zagj in aller yl een foort van Capitulatie voor dè Stad, en de zig daar in bevindende Holland*
' fehe Soldaaten met de Franfche Generaal Soahan te masken, in de welke hy verzogt 3 9l voor eerst, met zyne geheele Bezetting te sioogen uittrekken, met Krygseer, Wapenen,
ea



XXV.D.P1.II.
HET IN nE GROND-SCH1ETEN DER ClJtn^tZ TE NYMEGEA1.






VSRÊEKIODE NEDERLANDEN. ifg
en Bagagie, en ieder Regiment twee Veldftukken, tot aan de eerfte Uollandfche Stad of Post, verzoekende dat gemelde Generaal de noodige fchikkingen wilde maaken, om de Bezetting op de gefchiktfie wyzej over te voeren ** Ten tweeden, „ dat de Zieken, die niet overgevoerd konden worden, door Franfche Ge. neesheeren tot op hunne herftelling toe bezorgd Wïerdèn.» en ten derden, dat alle de Inwoo. ners der stad in het vry genot hunner Voorrechten enz. zouden blyven.**
Z. Wierd hem zulks door den Franfchen •Generaal toegeflaan?
V, Wel de twee laatfte Artikelen, doch de eerften wierd volkomen geweigerd. De Bezetting zoude zig Krygsgevangengeeveo, en de Poorten der Stad na de Tekening der Capi. tulatie, aan de Troepen der Franfche Rcpu. bliek worden overgeleverd. De Bezetting zoude ten negen Uuren uitmarcheeren, door de Poort naar de Graaf, met Krygseere, flaan. de Trom, brandende Lonten, en twee Veld. Hukken voor ieder Battailion, doch moest dé Wapenen op de Glacis nederleggen. De Offi.
cis*



120 OESCHIEÖSKISSEN J)EJ
eieren zouden egter hunne Degens en Man* • telzakken behouden, doch hunne Paarden moesten ove*gegeeven worden aan ecnenCotn» misfaris die de Franfchen ten dien einde naar
JVimwegen zouden zenden. Dit vei lies
van Nimwegen , fleepte welhaast dat van Bommel, de Schants St. Andries, en de verdere Plaatfen aan de overzyde van de Rivier de Waal mede., en de Franfchen hadden zekerlyk niet geaarfeld, ten zeiven tyde de Rivier over te trekken, hoe fterk dezelvea door de onzen bezet wierd, waren zy hier in niet door de felle koude en het bevriezen .der Waal belet geworden, door dien deeze Rivier te fterk bevroos, om 'er met Schepen over te komen, en nog geen ys genoeg had, om 'er zwaar Gefchut te Paard over te voeren Het hield dus aan, tot in de Maand Janusry des tegenwoordigen Jaars 1795. eer zy dien roemryken overtogt over de ineerge» melde Rivier deedden, welke zo als gy weet van zulke gewigtige gevolgen geweest is » en eene geheele omwemeliug in den Staat des iands te weege gebragt heeft.
Z, Hoe



V£ REE JflGDE NSDSRLANDSJf» ïj>t
'Z. Hoe gedroeg zig de Prins van Oranje, fn deeze voor hem 20 netelige omftar.dighe•den ?
V. Na dat de Franfchen reeds meester van de Provintie van Utrecht waren , en bereids ïn Holland doorgedrongen, verfcheen zyne Hoogheid, vrydsgs den zestienden January, des avonds om acht Uuren, in de Vergadering der Algemeen? Staaten en in die der Staaten van Holland, verzoekende het ontflag van zyne twee Zoonen, van alle de MU iitaire Ampten, welken zy in den Dienst der Republiek bekleedden, welk verzoek hem toegeflaan wierd. 's Anderendaags morgens , ten negen Uuren begaf zig zyne Koningiyke Gemalin, verzeld van de Prinfes fcaare Schoondogter, en de jonge Prins haaren Kleinzoon, naar Scheyeningen, en vervolgens aan boord van een Visfcherspink, om naar Engeland over te fteeken, tot welken einde zy op zekere hoogte door een Oo logfchip ingewagt wiedren, en ten een Uur waren zy reeds uit het gezicht der Kust. Dien zelfden morXXV. deel. F gen



GESCHIEDENISSEN DE E
gen ten tien Uuren begaf de Erffïadhouder zig wederom in de Vergadering der Algemeene Siaaten, en ten twaalf Uuren in die van ds Staaten van Holland, verzoekende en verfcrygende, zo wel van de eene als van de andere Vergadering, de noodige fchikkingen om naar buitens Lands te kunnen vertrekken. Onmiddelyk bier op hernam het Collegie van Gecommitteerde Raden-, het Opperbevel over de Krygsbezetting van 'f Grayenhaagc, geevende aan da Officieren de noodige bevee» len, tot de bewaaring der openbaare Rust. Ten half drie Uuren btgaf zig de Prins van Oranje ook eindelyk naar Scheyeningen, en ilapte aldaar in een Visfcherspink , om zyne Gemalin naar Engeand te volgen. Sederd heeft de gewezen Erffiadhouder en zyne Famielje het Paleis van Hamptoncourt, even buiten Londen betrokken, alwaar zig die Vorftelyke Ballingen nog heden bevinden, Wat 'er federd in ons Vaderland is voorgevallen, ligt nog te versch in 't geheugen ®m 'er verdere melding van te maaken.
Z. Ik



VB REE NI GD E NEDERLANDEN* Ï2J
Z, Ik bedank u wel hartelyk, vcor de genomene moeite die Gy wel hebt willen aanwenden om my de Gefchiedenisfen van myn Vader» land, zo ieverig en getrouw mede te deelen, eu wensch dat deszelfs tegenwoordigen toe» ftand bewerken zal, dat het zelve, eenmaal, vry van alle rampen, een der gelukkigfte Landen des Waerelds word 1
F * BLAD,



BLAD WYZER
der voornaamfte Perfoonen en Zaaken vermeld in de XXV Deelen
der
Gefchiedenhfen der Fereenigds
NEDERLANDEN.
A.
éa (Carel Christ. tienrik yan dert t« thersch Predikant te Haarlem• • > , Eeuwfeest vbu 't Lut! er/the' ^1 aldaar, XXII. iz.SterftSlv! bygezet. ziu ' 111 ftllte
Jlardbeeving in de Nederlanden. XII. 2Q te
Aarfchot {Hertog yan) Zvri geweldige raad houder van Vlaanderen & flbe^ev^



BLADYVYZEK.
Abhema ( Balthazar Elias') word tot een Staatscommisfie benoemd XVIf. 83 verlag /mftcrdam en wvkt naar Frankryk XX.
li5 n W^rd »Van Zyn Ampt 0ntzet '34. Uit Holland gebannen XXI. 269. tragt zig te verdeedigen 270.
Ac?LVavJ;uarantie van 'l Erfftadhouderïcnap XXI 2i2,
A#e van kaadgeeving tusfchen den prins van Oranje, 'en dïn Hertog van Wolffenbutel XIV. 151.
Acte van Scclufie, waar in beftond IX. 7c word ia 't Latyn vertaald 78. Gevolgen van dezelve i*2. 5
Acte van Verbindtems tusfchen eenige Staatsleden XVI. ,5g, ü
Ada. Word Gravin van Heiland II. 170. trouwt den Graaf van Loon wordc op de Burgt van Leyden belegert 172. geftSCni74en "aar EtiS'lmd §evoert, ld,
Mams Qohan^oxd als Gezart van NoordAmerica erkent XIV. 68. verkrygt openbaar gehoor by de Staaten 82.
Adelbold woxA Bisfcbop van Ucrecht II. «5. wederftaat de Noormannen id, Ooriooat met Graaf Dirk de Derde 07. Wurd deerlyk ge. Hagen ioi. fterft 103. J b
A^Gffcflos, Koning der Friefen ontfann den Bisfchop Wdfrid minzaam I. 221.
Adrtaau Fkrisz, van Ucrecht word Leer.
i mees „



BLADWYZER.
meester van Keizer Karei de Vyfde, Hl. 129. tot Paus verkoren 170. fterft, Ui
AdrIanus (Keizer) zvn verrigting op het Bataviesch Eiland en Gedenkteken daar van I. 155. isö\
Alhanien ( Gewaande Prins van ) word te Amfterdam gevangen XVI. 98. brengt zig zig zelfs om 't leven 59 . wie hy was. ia\
dlberoni (de Cardinaal) zyn ftout ontwerp X. 526. zoekt den Oorlog' tusfchen Frahkryk en Engeland te bewerken 228- geraakt in ongenade 229.
AtBsaT van Beyeren word Ruart van Hoiland lt *?o. belegert Delft, id, beoorlogt de Gelderfchen 271. begunfljgt de Hoekfchen. id, werd Graaf van Holland " 273. raakt in twist met zyn Zoo» 274. belegert het Slot Altena 27-. verzoent zig met zyn Zoon 276. ffcerfc 281.
Allbertus Aartsheriog Vetn Oosfenryk word Landvoogd VI. 155. te Brusfel "ingehaald 156 wint Calais 159 verovert Hulst 160. vertrekt naar Spin je J79. komt weder te rug 193 verliest de flag by Nieuwpoort 202. neigt tot vrede 235. poogt Uitenbogaard in zyn .belangen te trekken VIL 19^.
JHblasferwaard ontwapening der Boeren aldaar XIX. 8
Aleid van Poelgeest wordt de byzit van Albert van Beyeren H, 273. vermoord 274. Alqerynen hun flecht gedrag XXIL 22Ê. Almelo, Onlusten aldaar XV.
AtK*



B L A D W Y 2 E It.
Alkmaar , door de Westfriefen ingenomen r43« dcor dezelven veibrsnd 559. door 't Kaas en Rrondsvolk ingenomen 311. 94. door de Geldeifchen geplaneerd tin door't volk van Christiaande tweede insgelyks 1^50door de Spanfaarden belegert IV. 217. ontzet zta. Kerkelyke Geichillen VU 27. de Ilegeering aldaar veranderd XL 193, komsr van de Prins en Prinfes van Oranje binnen de Stad. XIII. 14. viert het tweede Eeuwfeest van haare verlosfing I4H fehaft de Recotnmandatien van den Stadhouder af XIV, £.04, onlusten aldaar XVIII. 230
Aloud Baljuw van Dordrecht geraakt in haat
by de Burgerv II' 219 word gedood 22?. Alphen (, 's Lands Oorlogfchip) fpringt XIII;
207.
Alphen (yan) Drost van Asperen, wordt op-geligt XV1Ü 50". naar Woerden gevoerd 58. ontOagen XIX. 186".
Al va* (Hertog yan\_ Zie tolero.
America onlnsren aldaar neemen een aanvang XIII. 162. kort verhaal van de oorzaak en* van deselven 170. Geldleening voot de, Americaanen in Holland 245. fluit de Vrede met de Engelfchen XIV." 136.
Amesfoort. Gefchillen sldaar XV. 102. gevolgen van dezelven 190. Miitie valt er binnen 194 zwaar oproer aldaar 275 Staaten Vergadering aldaar gehouden XVI. 173. De Piins van Oranje word 'er ontfangen 19a".
B 4 ca



BLADWYZER. •
de kleine Kerk fpringt XVIII. 126. Stanre»
Vergadeimg vertrekt weder naar Utrecht
5i * 9°- verzoening der Regenten onder eikander XXI, 71.
4mfte!veeh, (V .o«p) d or de Pruisfen ver-
overt XX, 20. zwaare brani aldaar XXIII.
Am&t&Mam. Eerfte melding van de Stad II. 25-1. houd dezydeder Cabefjaauwfthen S&5.f opftand aioaar a^r. de Regearing veranJerd 39Z. zwaare brand 293. Beroerte in de Stad i/l. tz, Beweegiagen der VVcderdoopers 303t 2y n-orden bedwongen enge. ttraft ico. De Stad trekt de Spaar.fcbe pat*y V 9/7. ftaat der hervorming aldaar 101. zes voornaatne Inwooners raadpleegen over de openbaars preeke 102. Beeldftorming in «e Stadjos» oproer, m. Misnoegen tegens «ie Regeering i*3. De Stad betaalt de Kosten tot het Deenfche Gezantfchap 132. Wyft de zyde der Spaanfchen houden 104. Aanflag der Staatfchen op de Stad V. ié*, mislukt, iio. door Sonoy belegert, ui. neemt de faiisfaótis aan 113. Komt aan de zyde uer Staaten 126. bant zig te«ens den handel met Frankryk. VI. 16, en tegen die met Engeland. 2Qt Verzet zig tcgtns de Munt van Letcester. 45. Aanflag van denzelven op de Stad 81. mislukt 88. weS.ad oeicberait de Contraremonfiranten. Vil. 57 plundering aldaar 6j. oproer regen de Remordlwatea. VIII. «g. word gelik 2).



E L AD WYZE R.
Cnlusten met de Kerkelyken. 42. jfwaarfe oplchuddirg in de Stad. 45. dc Oproermaakers geftrafc. id. Twee Predikarten de Stad ontzegt 48. Doorjugtige Schoo'e opgerecht 50. de Stad verzet zig tegen een verbond met Frankryk 80. dwarsboomt Prins Frederik Henrik 9,^ onthaalt Maria de Medicis 98. word door Prins Willem de Twee* de belegert 102. Verdraagt zig met denzelven i85« Hevig oproer in de Stad IX. 51. verval van den Koophandel aldaar 60. dringt op een Verbond met Cromwel 69 ftelt zig in ftsat van verdediging 83* verklaait zig tegen.de onderhandeling met Lodewyk de Veertiende 251. blyft ftandvastig. 254 ftelt zig in ftaat van tegenweer. X 14. mhnoe. gen tegens de Regeeriug aldaar 17. Verfcheiden oproeren in de Stad 18. de Bur» gers vergaderen op den Deelen 20. De Re» gcering word veranderd en de rust herfteld 22. Engelfchen aanflag op de Stad mislukt, 37. zy raakt in gefchil met Prins Willem de Derde 66, Heviger twist met denzelven over de werving van-16c30 man 78. bandek heim* lyk met den Franfchen Gezant 79. Gevolgen van deeze zaak 83. De Stads Papieren worden in 's Haage verzegelt 83. weder ontzegeld 84, kiest de zyde van Dordrecht tegen Willem de Derden 85. nieuw gefchil» met dien Vorst Js6. 't Huis van den Engel» fühen Conful geplunderd 10a. De Stad treedt in de belangen van Witfem den DerF 5 d»



bladwyzër.
S h« kernen van de
de cL f0?-1***, Opfcbudding ia
lera de Vierde word 'er afgekondigd X-f,
Posten??d, TKt *w4*eid tm de jos teryen af te ftaan öo. bèweèteiriéen a'-
ï*?" a^aar geplunderd i2I. ^£Uwe ^ustdn .Hy,5Ö de Pti s kom?|' S
lf£ veianiering Regeering 153. woe.
Ser deï^Rfi? 75° W oXst oaci den Eed der Wynbooper4 220
Sïle^h8 g6v02,t xü 30.D?S«dv,«S S? fI, Lde/erf?eeidering der Landmagt fcbr f T ?°°P!iede» geeven een fmeek. ichi.ft aan de straten van Holland over
Ireuken ^ d-dhpU" ZW3are Bank" uïeu.ven 1324 de Pruis en Prinfes van
<S2K li 22' Geweldige Orkaan in de S ad 73 fform aldaar 83. Amftela SchcuwJfbra"d »*• zwaare Bankroeten , a5. oor^arnen van dezelven uy. de Nieuwgebouwde Schouwburg eeon-nd ifi, 5 handelt heimelyk mft ^Amer ™r word door F/ehkryk begunS Tic £?'
met AtS7i S* de geheime h»^el met Arnenca on:dekt 237. de Trad verr'e. Jgt ag hier over 238/ klaagt ove den Hertog van Wolffenbuttel XIV. 20 2VS
0.1-



B L A D V? 1' Z E R.
önweder in de ftad p.6. Byeenkómst van eenige Règeéringsledén uit de provintien aldaar 192. Nasmen van dezelven 19;. de ifod verzet zig tegens het verieeréii van meer magt san ce Ccrhöiisliè te Rotterdam XV. 33' de Bojkverkcoper Arends aldaar gevangen gezet J6 Hespe e;) Verlem L:sgelyks 96. Koopvaardyfiiip verbrand 159. Vergadering yan cc al-ze Re • genten 172/irr'sltikte luchtreuc van Romein 173. deftige Aliianticmaaltyd in de Do.-len gehouden ""XVi. 10. zwaare mist 4c". c!é Regeering doet een voordel wevens de Gewapende Ger.ootfchappen ai'3. Aêtl van Vcrbindtenis tusfchen eenige Staatsleden daar beQoten 158. de Regcering doet een voordel tot bemiddeling der Staatsgefchilïen 2^6 woelingen wegens een Dar.kadres 204. Vcrzoekfchnl't door eènigeBurgers ingelevert. XVil 5r« Kort verbaal van het voorgevallene inet Buigcmeesier Hooft en het Volk 53 tot 6t zeker Blaadje by Vérfóih opgehaald #3.Ye'rzoekfehrift tegens drie Rsadeïi 123. de Burgers (lellen Geconftitueerdens aan 124. Negen Raaden worden afgezef ufA Opfcbudding wegens de Acci;e van Quaiificatif? 128. oproer op den Dam 164. ftiJuWé Raaden verkozen 1^5. hasmen \an dezelven 166. Verzoekfchrift voor de oude Raaden léf Beweeging voor 't huis van den Boek» verkooper Areuds 168 waarfchouwing der Rcgeering 169, geweldig oproer en plundeF 6 ring



BLADWYZER,
ring in deftadyfi tot 174. Kattenburg ver», vert i7f5. plundering op dat Eiland ,7? d«, tt«d ftelt voor om den Koning van Frankryk tot bemiddelaar in de Staatsgefchilïen te verzoeken 210 Nieuw oproer in de Jiad 214. EüiigQ Burgers trekken naar Utrecht en Muiden 217. Twee Burgemeesteren van hun Ampt ontzet 218 Twee anderen in hunne plaats verkoren XVm. 4a. vertrek van eenige Burgers naar Muiden A4, de
jeipt Ha-fslt bedwingen iep. Algemeene byeenkómst van Vader/andfche Regeni"a 197. de ftad neemt een befluit tegens den
^CeSPrj\^ p,egtige °pW vaS 1 d ^ ?hap xix' ó3- «Pfchuddlne in de Roomfche Kerk de Boom 64. Eenige Bur gers trekken weder naar Muiden 65 Groote verdeeldheid en verbittering in de ftad oir Beweegmg over 't verhaten van Utrecht. sxis. Oihcieren ter verdediging van de fbrt aangefteld «3. de RegeenVoiZngt eïï Brief van de Staaten van Holland 221 zend Afgevaardigden naar den Hertog van Br unswyk aag. en naar de Prinfes van Oranie 233, misnoegen onder de Burgers 2*7 kom. merlyke toeftand der ftad XX» 9. Aanval
*ande!t in s Haage 32. bevind zig n ne* tehge omftandigheden 36. geeft een vérkharing in 'c Jicht 3?. doet voorftelien aan den Hertog van Brunswyk3o. de oude Rel
gec.



B L A D W Y Z E R.
peenng komt weder in 't befluur 43, da itad verdraagt zig men den Hertog 46. de Pruisfen bezetten de JLeydfche Ponrt 47. de Oranjevlag uitgeftoken 49. moeilvkheid over t dragen van Oranje 5c. Beweeging op de Beurs 52. de Hollancifche Guardes trekken in de Stad 54, Voorftel der Regeen'ng
XXI 28. Verklaaiing van fornmige Patr'otféhe Burgerolficieren 4s. twist onder hec Kiygsvolk der Bezetting 47. de Regeering word veranderd 54. nieuwe Eeweeging op de Beurs 102, Verklaaring van eenige Kooplieden daar over 103. Optogt der Scheepstimmerlieden ui, de Burger Kryss« raad veranderd irj. fommigePerfoonen de Stad ontzegt 113. Beweeging onder den Kerkenraad 148, Ongeregeldheden 178, foramige Perfoonen ingedaagd, 1-9. De Pruisfen vertasten de S:ad jqo. 'nieuwe nioeüykheden 191, Sommige Dagbladen verboden 205. Gefchil over de Societeitshuizen 221. hevige florrn voor en in de Stad S2s. voorzorg tegen de ftrengs winter
XXII 9. nieuwe onlusten aldaar 40. de ftad geeft Advies in de zaak van den Hooslëeraar Voorda9;. Voorzorg, teg^n de duurte des Graanen 129. onrustige beweegirgen ijqT zwaare mist in de ftad XXIII. 53. Pnbli* catie tegens de Nieuwspapiren 1,7. overflroo* ming in de Stad 6u VèrfcfaiUen onder da Lu.herfche Gemeente 76. enz. Eet Lands Magazyn verbrand 97. Gisflngen wegens de .
F ? ooe1-.



BLAD WYZE li.
ot.rzaaken van dr.t ongeluk j£o Het drla* gen van Oranje raak,- sf gedaan r<5t. 11 enge ir/^atre^efen gèttörceu XXV, cl,. Verklaaring van CotaneJlenaao de Regeering 166. Antwoord van dezelve dafir op. {7.
Ar,fbn C&amii ds Va'.ois , Hertog van) komt met een Leger in de Nederlanden V. 12}. word tot Befchertner aangenomen 131. raakt in twist met Hertog Jan Caf}rnir i$8. trekt naar Frankryk. id. Aanvaart de Opperraagt weder 159. Ontzet Kame. iyk ia. tot Hertog van Bra&ahd ui.geroe., pen 20t. tracht inwerpen te venasfen 210. mislukt, £12. ft erft. 213,
Anna Chariotta , Dochter van Prins Willem de Vierde en Markgravin Weduwe van Baden Durlach, fteift XÜU194,
Anna Elizdbèth. Zusier van Lodewyk de Zestiende te Pitïys onthalst XXIV." 256.
Ansa Ivanouwna . werd Keizerin van Rus • land X- 260. fterft 2«4
Anna , Kroenprinfes van Engeland, rrouwt de RfinS van Oranje, X. 2,'4- vverd ;e Breda ingehaald 2jt. komt met haar Gemaal in 's Baagöi XL |ii word zwanger. 95« bevalt van een Erfprins ioi. verliest hrar Gemaal #30 word Gouvernante en leg-, den Eed af XII, 9. benamd een ontwerp wegens de Troepen van den Staat 112. neemt zitting in '$ Lnnds Hooge Vergaderingen 14. befchenkt de Haagfche Schuttery 18. doet ten keer naar Leeuwaar»



BLADWYZER.
waarden 2S\ verleent vergiffenis aan den Schout van Schermerhorn 24. beflist een gelchil tusfchen Gèlderland en OverysfJ 32, gaat met haar kinderen naar Breda enz. 55. geraakt in een hevig gefchll met de Uegeering van Haarlem 57, doet e=n vootftel tot vermeerdering der Landmagt 6H. GefêhiRen daar over 70. geraakt ia een nieuw gefchii met de Stad Haarlem. 74. ontfangt eene bezending van Èolla'nd» fche Kooplieden 78. beantwoord hun voorffel 79. Verzoekt weder om vetinèér dering van Landmagt jji.word ziek en fterft'83. Haar carakterfchets zy word plegtig be«ra» ven 92.
Anna Stuart. Dochter var Jakob de Twee» de» Koning van Engeland;geeft haar Vader kennis van 't overlyden van hav.r Zoon. X. tfQ. word Koningin van Engeland i65«, Verklaart den Oorlog aan Prankryk 16 3. verandert haar Parlement 171. Sluit benevens de Staaten een Verbond met Zwccden 174. verkrygt de Stad Gibraher 178. handelt met de Staaten 182. maakt veranderingen onder haare Amptenaaren 1^7. poogt Kat el van Oostenryk tot Keizer te doen verkiezen 198, verklaart met f'rankryk zich te zullen bevreiigen 235, fluit de Vrede met Lodewyk de Veerdende 2o3.fteifr 213.
A-viOM-0 (don) verdreven Koning van Portugal, word door de Staaten ondeifteund VI. 117. fterft 155.



B L A D' TV" Y Z E R
A7vWE^Tn?Z,de, SPa^^den gep'underd IV. 236. Bloedbad aldaar V. /4 Aanfl**
dooi de Franfchen ingenomen XI. 10. 4*'/>«d, word Bisfchop van Utrecht II. qa verlaat zyn B.sdom en gaat in een Kioos.
^"fotTe' geweJd?S °Proer «Maar Xix,
Arends, (de Boekverkooper) word te Am. flerdara gevangen XV. 56V weder ontflagên 11 o beweeging voor zyn huis X VII. 16ó. word geplunderd 173
Aïends, pan) predikt by Hoorn IV. ior. en te Amftcrdam 103-
*fr**/, va») werd rekenfchap van zvn
Kentmcesterampt afgevorderd II. o?Q verklaart Hertog A-bert van Beyeren"""di'eswe. gers den Oorlog, id. Valt in de Krimpenerwaard 279, maakt vrede. 281 begint den Oorlog op nieuws 284 maakt weder beftand 285. verliest zyne landen en werd gevangen 286 Armhuis, Veldheer der Düitfcben word door
Germamcus overwonnen I. 84 Arminius, (Jacobuf), geraakt m gefchi! met Gomarus VII, 22. word voor den h-ooeti Raad gehoord 24. voor de Staaten ontbo. den 26 fterft. id. zyn Aanhangers gee. ven een Remonflrantie ever en worden dieswegens Remoüitramen genoemd. 33.
dr- ■



BLAD WYZE R,
Armorkhen. (het Gemeenebest der) cpgerichc I. 187. weder te niet gegaan, 188,
Arnhem , door de Hollanders belegert IIIV 153 Ge weid ge beroerte aldaer XIV. s 71 tot ] 77. nieuw oproer 2.2.1. voordduurende onlusten XVI. 57. de Regeering klaagt over de Post yan den Nederrhyn 61. Baldadigheden der Soldaaten XVII. 79. Oproerige beweegm. gen XVIH. 123 Publicatie tegen ongere* geldhedcn XK. ic6*
Arnout G>aaf van Holland r Oorloogt te» gees deFriefen II 90. fneuvclt. id. onderzoek naar zyn Vrouw en Kinderen, 92.
Auhaine, (Recht van) met Frankryk en Zweeden vernietigd. XIII. 157. wat hst is id,
Auckland „ (Mylord.) Zie Har ris. (de Ridder.)
Augustus, {Keizer) neemt de Batavieren (ot zyne Lyfwachten aan. I, 77.
Avaux , (Graaf van;t kerst als Frsnfche Gezsnc in 's Haage X. 68. toont zig misnosgd cp de Staaten 71. vordert het ontflag van zekeren Luiienant 72,, poogt door de Stadhouderspoort te ryden 73. doet vooi flagen van Vrede met Spanje 77. ffookt Amfrerdam tegens den Stadhouder op 78. handelt heimlyk met die Stad 79. vei klaart Uit 's Kor ings naam den Ooi log aan de Staaten 106, handelt over de Vrede. 145, poogt de S:a3ten in de beiangens van dea Hertog van Anjpu te doen treeden 16.1.



B L A D W y Z E R.
verwerpt de voorflagen der Staaten 16V keert weder naar Frankryk, 363. drerhoult, (d') word de verdediging der Stad Utrecht opgedrsgen XV!, >6?. trekt met zyn Volk naar Vreeswyk xVfl 182. z>n dapper gedrag aldaar 184. neemr ziuin? 'in de nieuwe Staa s vergadering te Utrecht 238. ook in 's Haage 243. krygt het bevel over de gewapende Utre:tnfiche Btirgcs XIX. 83é raad de Nationaale Vergadering te Parys tot vrede XXJIL 340. beandwoord het verzoek der gevluchte Nederlanders te Parys 146% verlaat de belaogens* der NationaaIe Vergadering 220» Zyn ongelukkig uiteinde, 223
Aylva , (Sicco Doawesz van) geraakt intwist XiV. 69. ftreng befluit der Staaten van Friesland tegens hem XX. 204. word; gedagvaard, XXL 80.
B\
Baarle, onrust in dat Dorp. XXIII. 17.
Bacot, (Ernst Jacob) Predikant te Groningen» voorvallen met denzei ven XXII 43. wwd door de Regeering van Benthem verdedigt 44 tor 32. word gevonnist. 79 tot 88.
Bakker, (Jan de) Priester te Woerden, era den Godsdienst verbrand. III. 63,
Bakker, (Willem Cornelis) word als Hoofd, oihcier te Amfhrdam afgezet XVIII ak woid weder aangebeld. XX. 44.
Bal-



BLAD W YZE R.
Bolderik, word Bisfchop van Utrecht II. 71,
verdryfc de Noonnsnnen. E6v Bzlneavis, (de Coloneï) zyn ftoute daad t&
Oudewatsr XVII. 230 Banda , verwoesting van dat Eiland, XIII»
229.
Bankhem, (Joan van) hitst het volk op omde Witten te vermoorden IX. 279 word Baljuw van 's l~aage zyn liegt gedrag en fchandeiyk einde, id,
Barbef!ein, ('t Oos>- Indisch Compagniefchip}.. word afgeloopen XVI. 281. de Muitelingen van 't zelve gelbaft XXI. '53,
Bar des, QWëlem) Schout van Amfterdarn, valsch bcfchuldigt, VV 39.
Batdes, f Willem , Burgemeester van Amflerfterdam handelt thfct de Rereering over den Godsdienst V. 119- fiilt een oproer te Weesp.. 18
Barlabnont, (ffeer van) ffeefr flegtfi rnad aan, de Landvoogdes'V 87. lrhe d de verben» den Edelen voor Bedeiaars 94, doet den> nieuwen Eed. i20i
Bart. ijan) doet de Nederlendeis veelfchade ter Zee X.. T28. brengt de Graanvloot veilig in F"arkryk '44, neemt een Holland» fche Graanvloot 49.
Bataaven , yConm'utd der') geeft een verHia' ring aan de Bezetting van Maastricht XXIV. 88
Batavia , { Het Eiland) onzekerheid van. deszelrs bevolking I 42» zwaare Overlboa»
raio»



BLADWYZER.
mingen van 't zelve 44, word weder be. woond 54, Oorfprong van deszelfs betiaamtng. 51.
Batavm, (de Stad) Moord der Chineezen aldaar X- 285. enz. Vreugde over de meer* derjaangheid van den p.ins vin Oranje XII 185, uitbarfling der Berg Goenin^ Apy aldaar 187 nieuwe Vreugdebedry^eru 233 Geleerd Genoosfehap aldaar opgerecht XVh 203 Voorzorg tegens de En^elfcben XIV. 42, zwaare brand aldaar. XVII. 1.» Batavieren , Aankomst derzelven hier ' te Lande I. 53 hunne Gedaante, Bedrywn, Kleeding, spyze, Huwlyken en Woom'ngea 54 hunne Godsdienst, Regeering, Kry^soverften . Zeden en Wetten 60. komen met de Romeinen in Verbond 71. leveren Minschap aan dezelven 77. worden door Keizer Amustus tot Lyfwagten aangenomen td. Oorlogen met de Romeinen 115 tot 151. laarfle berichten van dezelven. 201 Batavieren, (Land der) Gelegenheid en eerlte toeftani van 't zelve I, 14. deszelfs Zeeën, Rivieren en Stroomen 117. Volkeren die 't zelve eertyds bewoonden. 23 enz. k Batenburg, (de Gebroeders Gyshert en D'rk van) worden gevangen IV. 130. onthalst.
Beeldvorming fn de Nederlanden IV. 106 te
Amftetdam io3. ftrafife der Bceldftorinersi
Be els 1



B L A D W Y Z E R»
(Marten Adriaan) Burgemeester van /Vmiterdam, is op bet Stadhuis in gevaar XVII 58. word als Raad afgezet 127 zyn huis geplunderd 172. word als Burgemeester afgezet 218. neemt de Regeeiing weder aan. XX, 43.
Beete, (Arend Juliaan Care! der) word voor 't Hof van Friesland gedagvaard XXL. 83. Befchuldigingen tegens denzelven. 89.
BeiVr.gr, (dliert) zyn trouw gedrag en droevige dood. II. 296.
Belifarius van Marmontel , Twist over dat Werkje. XIII. 131.
Benfchop, oproer aldaar. XVI. 238.
Bentinck, (Graaf van) recht een Oranje Sociëteit in 's Haage op. XVII. 122. levert een Verzoekfchrift ten voordeele van den Prins van Oranje over 204, verzelt de Prinfes van Oranje op haare reize naar 's Haage 252. keert met haar te rug 254. zyn handel in 's Graaverhage XIX. 178. Verfchynt op een pragtige maaltyd te Rotterdam XX, 177. word gemagrigd om de Regeering in Holland te veranderen 178. Komt te Amfterdain XXI. 52, te Haarlem 139. en in Koordhollaud 194,
Bentinck, (Willem) word Graaf van Portland. X. rlo". Twist wegens zyn zittingneeming ter Staatsvergadering Mi. verzelt Koning Willem naar Holland. 121.
Bentimk* (Wclter Jan Gcrrit") zyn dapper gedrag tegens de Marcccaauea XIII. 184.



8 L A D W Y Z E R.
-word in den flag cp Doggersbank gekwetst XIV. 30, fterfc en word plegtig begraaven, 3*1.
Berbices, (de) door de Franfchen gebrand» fchat X. 210. Geweldige opftand der Ne» gers aldaar XII. 127, word gedempt. 128. door de Engelfchen veroverd XIV. 52. herovert door de Franfchen. id.
Berckel, (Engelbert Francois van) Penfionaris van Amfterdam, handelt heimlyk met de Americaanen XIII. 198. word door Engeland ten ftraf gevordead 29. doet onderzoek naar de Acte van Raadgeeving XIV. 251, word ter Staatsvergadering overftemt XVII. 86". geraakt in een hevig ge-
| fchil met den Ridder van Starrenberg
( XVIII. 146". ook met den Schepen Straal, man XIX. 222. word van zyn Ampt ontzet, XX. 134.
-Berckel, QFrancois van) word Refident in America XXI. 248
Berckel, ( Pi et er Johan van) gaat als Gezant naar America XIV. 137. heeft een plegug gehoor te Phiiadelphia 197. Klaagt over de belastingen op de Holiandfche Goederen XVII. £2. word uit de Regeering te Rotterdam ontilagen XXI. 154. uitAme. rica te rug geroepen, róg.
"Berg, (Hendrik) Lmhersch Predikant te Dcutichem, zyn gedrag aldaar XV. 108. geraakt in ongelegenheid XVI. 89. predikt in het Camp te Woudenberg. XVII. 181.
Bergt



B L A D W Y Z E R,
(Henrik Graaf van den) verdedigt Deventer voor de Spaanfchen VI. ia8« veroverd Paapenmuts VII. 199. slaat de Hollanders VlH. 24. valt in de Velnwe •51. is misnoegd op de Spaanfche Regeering. ; 5. ö
Berg, (Willem Graaf van den) vermeesterd Gelderland en Overysfel voor den Prins van Oranje IV. 183. handelt hcimelyk met parma V. 21 g. word gevangen, id. weder ontflagen 219. kiest de Spaanfche zyde. id.
Bergen , (Markgraaf van) word met den Heer van Montigny naar Spanje gezonden. TV. 94.
-Bergenopzoom , word door Prins Maurits ontzet VI. 107. door de Franfchen belegerd XI. 59* word dapper verdedigt 60 tot 6>» gaat over 6$ ongeregeldheden der Ftanfchen aldaar. 70»
Bergsma, (Johan Casparus) ontfangt een fcherpe Brief van 't Defemlewezen te Franeker. XIX. I2f5»
■Berkhey, (Jan le Franc van) viert het tweede Eeuwfeest van Leydens Verlosfing» XIII. 160. D
Beuningen, {Coenraad yan) gaat als Gezant naar Frankryk. IX. 13b". tragt aldaar hulp tegens Engeland te krygen 174. word met goede woorden gepaaid 175. dringt fteik aan op byftand 189. Ontzet zig over t •verzegelen van de Papieren van Amfter* dam. X« 8ja
Ba*



bladwyzer;
ëeverninck, (Jlieronimus handelt over de Vrede met Cromwel IX. 63. WOrd de*we. gens gelasterd 64. zyn verdere handel in Engeland 72. Komt weder in 's Haa«e Ps. word Tbefaurier Generaal 87. handelt 'te Knnwegen. X. 5S. Beyma, (Coert Lambert yan) onderfteund de Eisch van de Burgers van Leeuwaarden XV. 289. fchryft een aanmerkelyken Brief aan de Prins van Oranje 290. mislukte pooging van dezelven XVH. 34. komt in het Defenfiewezen te Franeker XVIII. 231. word door 'c Hof van Friesland gedagvaard XIX. 93. vkigt uit Franeker 252, wykt naar Frankryk 254. ifreng Gefluit tegeni hem genomen XX. 204. word weder gedagvaard XXI. fo. raakt m Frankryk in gelchil met den Hoogleeraar Valkenaar. 198. Bicher, (dndries) Burgemeester van Arafterdam, krygt tyding van \ naderen van Krygsvolk voor de Stad VIII. 133. word van zyn Ampten ontflagen. i85. Bicker > (Cornelis) Burgemeester van Am. fterdam, poogt die Stad in ftaat van tegen weer te ftelien VIII. 83. word van zyn Ampten ontflagen. i8ö". Bickert (Jan Bemd) Raad der Stad Amfterdam, handelt met den Hertog van Brunswyk XX. 146Ï verlaat Amfterdam en wykt naar Bi uslei 55. word van zyn Ampt ontzet. 134.



B L A D W Y Z E 1
Bhkes. (de Schout hy Na? O word van pligt* -verzuim befchuldigd XIV. 37. word vati zvn Ampt verlasten. 38. Bisdom, (Dirk Hudolf fPyckorheld) legt zyn -Ampc van Thefaurier Generaal neder XX. 143 zyn treffdyke Aanfpraak. 1 5, Bleiswyk, (Pieter van) Penfionaris van Delft begroet de Franfche Gezant de Bonac XII. 19. word Raadpenfionaris van Holland XIII. 120. woont de Raadpleegingen over deCriminecle Ordonnantiën by 154. krygt een zwaare ziekte XIV 7\. bevind zig by de Commisfie aan den Prins van Oranje 97. verzoekt zyn ontflag 111. word egter wetier aangefteld 112. word gemagtigd om den ftaat der-Frontieren te onderzoeken 228. doet onderzoek naar de Acte van Raadgeeving 251. tragt een beroerte in 's Haa« ge te ftillen XV. 212* word weder onpaslyk XVI 64. poogt de Staatsleden te be•vredigen XVil. 87. verzet zig tegen een Voorftel der Algemeene Staaten 202. ontfangt eene Commisfie ten zynen huize 204. fpreekt met de Rusfifclie en Deenfche Gezanten XIX. 05. woont de plegtigheid van 't Haagfche Wapengenootfcbap by 37. krygt een Nota van den Pruisfifchen Gezant 42. poogt naar Amfterdam te wyken doch word belet 176. wenscht de Prins van Oranje geluk met zyn terugkomst 189. legt zyn Ampt neder XXI. 20, zyne Affrheidsrede id, fterft. XXIÏI. 35. XXV. öübu G Blokt



B t A D W Y Z E R*
$'o£ , (Bernardus) Secretaris van \ Noorderkwartier word gedagvaard XXI. 176. iö' vert in Frankryk eene Memorie voor de geduchte Nederlanders over 197. ontfangt .zyn vonnis XXlï. 136" gevolgen van het zelve. 137 tot 143»
Blom, (Don?. Cornelius) zyn oproerige hsndel te Leeuwaarden» XII. 1:9,
üedegfüyen en Zwammerdam , door de Franfchen geplunderd X. 29- Aanmerking op de Franfche w, eedheden aldaar 2;.
Boerhave, (Herkan) plegtig Gedenkteken voor hem opgericht. XII. 115.
Boetzelaar , (Carel Willem Baron van) verdedigd de VVillemfiad XXIV. 07. word beloond. 104*
Bogerman, ( Johannes ) word Voorzitter op de Synode te Dordrecht VII. 119. bezoekt Prins Maurits op zyn fterfhed. 227.
"Boizot , (de Admiraal Lodewyk) flast de Spaanfche Vloot IV. 2;o. ontzet de Stad Leyden. 248.
Bonac, (Marquis de) Franfche Gezant, doet zyn ^penbaare Intrede in 's Graavenhaagev XII. 19*
Bonifkcius, word Bisfchop van Utrecht. I* £41.was te vooren Winfried genoemd en zyn Afkomst*242. Gunften door den Paus aan hem bewezen 245. zalft Pipyn tot Koning "van Frankryk .47. word door de Friezen gedood 348. zyn lyk naar de Abdy
v?n



BLADWYZE' 'ft>
Van Fulda gevoerd en Hy onder de Heiligen geplaatst*
Bcom, (Pieter Comells) Burgemeester van Amlterdarn Muit de toeleg van Leicester op die Stad. VL 82.
Booreel, (de Fiscaal Jacoh) derft. XIII» 203.
Borsfelen, (Frank van) verliefd op Gravin Jacoba. II. 259. trouwd haar heimlyk en,, vord gevangen rLoz> tot Grsaf van Ocstervant aangefteld. 30Ï» poogt een beioerte te Haarlem te ftillep» III. 13.
Borstelen, (Wolfert van) trekt veel Hollandfche Edelen op zyn zyde II. 203. ontfangt blyken van edelmoedigheid van Graaf Flolis den Vyfden 207. heult met Engeland '215. maakt zig meester van den minderjaarigen Graaf Jan 217. vlucht met dezelven uit Zeehnd id. getaakt in gefchi! met Dordrecht 219. poogt weder met den Graaf te vluchten 220. word gevangen, id. cp eene rampzalige wyze gedood. 221.
Borsfelen van der llooge, (Jan van) word Eerfte Edelen van Zeêian^ XI. 53. krygt" de Msgifbaatsbefieiling tc Veere en Vlis. fingen XII. 94. fterfr. 119.
Bosch, {Dom. tte' r.ardns) krygt zyn ontflag , te Dieme.n XXIÏ. 25". word te Poortvliet ' "berotpen doch aldaar geweerd 259.
Jlis/ü r C Maximiiiaan Gr.mf van) word 4 Stadhouder van Holland JX. 127. doet 's Lands Advocaat van den Hinde gevangen G a r.e«-



B t A 'D W Y Z E R.
lïeemen 149. handelt te Rotterdam wreedefyk 178. zyn aanflag op Gouda misluk, in-, wint Amesfoort 193. rust een vloot uit in 1* word geflagen 225. re Hoorn gevsnpen"bin nen gebragt. id. ontflagen V. 60. vereeniac tig mee Hertog Jan Cafiroier 135. poogt Don Jan van Oostenryk tot een Veldfhg uit te lokker. 137. fterft. 141. ë Boudewyn, Graaf yan Vlaanderen oorbar te. gens Graat Dirk de Vierde II. 105. fterfr. 125.
Boudewyn van Holland , word Bisfchop van
der's 161 00rieoSt ^gen de Braban-
Boullé (Marquis de) herovert Sr. Eufhtius
XIV. 4d. zyn edelmoedige handelwyze. 40. Bourgondien (Antony van) ft,lt een beroer-
te te Zienkzee. III. 52. Bourgondten, ( David yan) word Bisfchon
van Utrecht III. 16. fterft. 109. BouRGOwoiErt. (Filips Hertog yan) Zie Fi-
tlPS VAN BOüRGONDIfcN.
Bourgondien, (Filips van) belegerd Wapeningen. III. 131. 0 6
BouKGONoiEN. (Maria yan) Zie maria va*
Bourgondiër. Bourgondien, (Maximiliaan van) word Stad-
5r«ïfV?n vHo,land i V' Voorziet de Hollandfche Zeedorpen. 30. fterft. 62. Souwens, (de Amfterdamfche FroedMapY «mtfangt zyn vonnis, XXII. 77. FJ
Braak ,



BLAD WYZE R.
Braak, (de Zeekapitein A Manui) word uit
den Lande gebannen. XXJI. 89. Braam ^ (Jaceb yan) behaalt veifcbeid™e
overwinningen in de Oos* Indien XIV. s>6b.
word door de Staaten vau Holland begun.
ltigt XXI. 175, tot Schout by Nacht aan.
gefield. 176,
CfWtem van) word Schout by Nacht AIV. 132.. met een gouden keten befchon. ken. id.
Bkabawd , begin der, onlusten aldaar. XXII.
Brancadoro, (Cezar) Aartsbisfcbop van Nifibi, komt hier te Lande om de lloomsch^ezinden te vormen. XXIII. 189. ö
Brakel, B^omkweeker re Boskoop word gevangen XIV. roo. gevonnist. 233. ontvlim zyne gevangenis XXII. 41. word weder gevat. 42. °
£ia"È '„ ( Btsr£eme<Mer yan de) word te Middelburg door 't graauw aangevallen. X. 23.
Brantzen^ gaat als Gezant naar Parys XIV. 87. helpt de vrede mer Engeland fluiten 185. bevorderd die met den Keizer XV. 2*6 word in zekeren Brief befchukUgd XVIII. 137- word uit Frankryk terug geroepen XXL 92
Brazil, door de Hollanders verovert VUL 59/ handel met Portugal over het zelve IX. 37. door de Portugezen verovert- 88.
Breauté, zyn Gevecht met Lekkerbeeïje VI.
G 3 ion-



BLADWYZER.
194. word in koelen bloede vermoord. 105. Brbda, door een Krygsiist inpenomen VI. 221. door Spinola verovert VIII. 15. door Frederik Henrik ingenomen 92 de Vrede met Engeland aldaar gefloten Df. 2to- Campement aldaar XIII. 54. bercerte aldaar XVIII. 113. door de Franfchen belegert XXIV. 73- geeft zig over 77. de Regeering aldaar verandert 79. Eenige oude Regeeringsleden gevangen 80. door de Hollanders weder herovert 113. verrichtingen aldaar» 114.
Bsediroie, (llenrik van) word het Hoofd der Edelen IV; 89. zoekt Tekenaars voor 't zelve te winnen 102. verfhrkt zig te Vianen 119, weigert den nieuwen Eed 120. trage zig met de Landvoogdes te verzoenen, id* komt te Arnfterdarn" 122. vertrekt naar Duitschland en fterft. 129.
JB'ederoJe, (Jonker Frans van) word het Hoofd der Hoekfcben HL 88. bemagügt Rotterdam, id. moet het zelve veriaaten 89. neemt de Tytel v:;n Stadhouder van Holland aan 90. ftryd ongelukkig tegens den Graaf van Egtnond. id. word gevangen en fterft. id.
Breder ode, (Reinout van) word belet het Wapen van Holland te vo:re-. IV. 17.
Br ederode, (Wolphert taatjle Beer van) fterft. X. 67.
Bbïbile , door de Warergeuzen ingenomen V, 175. twist aldaar XIII. ;p- vi w t-het
twee-



BLADWYZER,
tweede Eeuwfeest der Vryheid 105. Voorzorg tegens het Burger Leger aldaar ge. nomen XVIII. 207. moeielykheden aldaar XIX 69. de Staatsomwenteling gevierd XX. 85. omfaugt de Commfrfie der Staa. ten op eene plegtige wyze- XXI* 173.
Briel/e, ('j Lands Oorlog fckip) verongelukt. XXIII. 128.
Briganticus, f JuVus) erkent Vitellius voor Keizer I. 107. fneuvelt, 242.
Bnnh , word Krygsoverfte der Kaninifaaten.
I. 122.
Brink, (Egbert Willem) Predikant" te Oosterwolde word gevonnist. XXII. 336.
Brisfot, zyne merkwaardige Redevoering in de Natior.aale V-Tgadeiins. XXIV. 36^0139.
Britten , (Huis te) geftigt I. 81.
Broeck, (Ulrich Graaf yan") verraderlyk vermoord VI 182.
B. oek op £ angendyk , geweldige Brand aldaar. XXIV. 120.
Bronkhont, (het Sceedje) afgebrand- XIII. 75. Inzameling voor de Inwoonerj. 76.
Brouv/er, i^i'. J ) Ampt man in Gelderland, twist met hem- XIII. 14$. word afgezet, 148.
Bmgmans, (Antonint) Hoogleeraar te fifro» ningen, fterft. XXil 95.
Bruin, (Kapitein Andries de) word befchtddigt van pligtverzuim XiV. :-6. verift.it zyn Schip op de Zuiderhaaks 46. word afgezet, 47.
G 4 Bat'MS-



& L A D W Y Z E R.
Irunswyk, (Karei Willem, Hertog van) geeft een Waarfchouwing tegen de Gewapende Genootfchappen in Ovc-rvsfel uit XIX. 149. trekt met het Piu^fiïche Leger naar Holland ir5i. ontfangt eene Com«Uifie van Amfterdam 228. fchryft aan de Kegeering aHaar 239. komt te Gorirchem .243 befluit den aanval op Amfterdam XX. 13- komt te Naarden 32. ftelt de Amftercamfche Commisfie eene Nota ter hand J>5 komt in *s Hage 151. beantwoord een ■Brief van de Prinfes van Oranje XXI. 24. vertrekt naar DuitschJand 34. geelt een icberp Manifest tegen de Franfchen uit XXIII. 207, komt te Frankfort. 248. Maat, (Henry de Cotilun Heer van) handelt heimelyk ten voordeele van Prirs Willem de Derde IX. 203. word onthalst 204. Aanmerking over zyn fchuld of onfchuld. 205, <bujk, C Joost) Burgemees:er van Amfterdam , zoekt Krygsvolk in de Stad te doen komsn Iv7, 121, Buis, (Paula,) verzet zig tegens den Hertog
1 Va," IV' 165 ^aat a,s Gezant naar ÈnI geland V. 44. bevorderd de Vredehandel
te Gent 55 ontflaat zig van zyn Ampt VI.
27- wil Leicester niet ten dienst ftaan 4*
word gevangen 47. J Buis, i Willem) gaat als Gezant naar Engeland X. i8r. handelt met Koningin Anna
182. bewerkt de vernieuwing der voor-.
gaande verdragen 200. vertrekt als buitenge.



BLADWYZE£.
gewoon Gezant naar Frankryk 2a8. handelt over een Verbond met Frankryk en Enge* land 220, werd naar Denemarken gezonden 235. fterft XI 205
Bulthuis, (Johannes) Predikant te Sneek* word gevonnist XVI. 103.
Burg, ( Cornslis van den ) gewezen Burgemeester van Bolswaard word gevat XXII.106 ontfangt zyn vonnis 107. Inhoud van het zelve, id, tot itf.
Burggraaf, C Daniël') word Raadsman vsn Leicester VI. 44, zyn gedrag te Amfterdam. 81.
Burnet, (Gilbsrt) komr in 's Htage X, 98.. word Burger van Amfterdam. 99.
Byland, (Lodewyk Graaf yan) zyn ontmoeting mat den Engelfchen Gommandeur Field:ng XIII.,23.% geraakt in verdenking 234 word vrygeiproken 235, verzet zig fterk regens den togt naar Brest XIV. 142, ongenoegen tegens hein. 143.
C
Camper, (de Hoogleeraar Petrus) begroet de Prins van Oranje XX. 118. gaat in bezending naar 's Hertogenbosch XXI. 215. fterft XXII. 94.
Cdpellen, ( Alexander yan de ) verzelt Prins Willem de Tweede in zyne bezending naar de Hollandfche Steden VIII, 173. doet G 5 ym*



B r, A D W' T 2 E £
terfljff yan 't geb-urde in dezelv* *4 word befclmldfgrf igi.
fil' <*le****<* WH* van ïe) word
,0, (Roboen Jamt
r , , by Aaateen Verbond
Voo,{tel.XV29, Zyn hartelyke afnfS te Omwegen 85 verklaaring van
vnrfrCh2ïf tegrs h«verbfedea va. VeS mWfr&en XVV 88, vlucht uit Eibur* 190. doet een voorlid wegens de A££ïï* verdeed*: zyn gedrag 249 komï ïf . Deventer woonen XVIII. V hevmd zï Auifterdam g$ wor door ft Hof van GeS derland gevonnist. XXI 2"?
r>ff ^ ^
levert een nadruklyke Memorie in XDI F93 yvsn tegens de Dronendienften öocT' wora volijomen m zyn Eer herftelt XIV* Jlo. fcbryftaan de OverysfejfcbeSteden ik7 komt te Arrtfl.rdam 162 woont aldaar*
S &M?°T ,by m fl»« een Verbond met Frankryk voor 248. fterft 2I0 zyn welverdienden lof 2^0. zyn Graf £ï£ buskruid verwoest. XXI. 24? °°r Carolina, Prinfes ven Oranje geboren X 309.woawd XII,IQi,krygt een aanzienlyk Ge •
fchenfc



B L A Ê W f* 2 E ïl .
jfchenk van de Straten van Frieslrmd bevalt van een Zoon 105. van een tweeden XIII, 46. fterft XVII.'15;. haare Kindsren. 160.
Catharina ds Tweeoe , Keizerin van Ras* tand, ontwerpt een Verbond van gewapende Neutraliteit XIII. 235. nodigt de Staaten tot het zelve, id, roont zig ongenegen om de buuenlandfche Bezittingen der Staaten te guarandeeren 239, bied de Siaaten haare bemiddeling aan XiV. 5g. tragt de'Gefchfl. len tusfchen de Staaten en den Keizer byte leggen XV. 16. vermaand dezelven tot Vrede 254. ïaakt mst Zweeden in Oorlog XXII. 95. fluit de vrede weder X-VlII. i?« en met de Turken, ic3.
Cdis , (Jacob) gaat als Gezant naT EnGcfand Vilt. 52» neemt het Raadper.fjonaris "Ampt by voorraad waar 53. werd zelfs Raadpenfi-maris 90. krygt tyding van den toeleg van Willem de Tweede op Amfterdam 180 doet' eene Redevoering in de Groote Vergadering IX 22. legt zyn Ampt neder 32. trekt in Gezamfchap raar Engeland 40, komt weder te'rug. 41.
Cccjnna, verzamelt eene vloot op liet Bita« vies Eiland I. b2,Oorioogt ten voordee'e van Viteilius. \c6\
Ccria'is, (yulius~$ erkent Viteilius voor Keizer r 107.
Ceiialis, (Petilius) word Bevelhebber over 't Romeinfche leger in Batavien i. i4i.ftfyd< G 6



BLAD WYZE _R
[ tegens de Batavieren 146. valt in 't Eiland der Batavieren 150. fluit de vrede met dezelven. 151.
Cesar, (Julitts) overwint de Belgen I. 72. ver/aagt de Uzipeten en Tenktren 73. trekt over den Rhyn id, oveawint de Sicambren 74, bediend zig van Bataaffche Krygsbenden tegens de Britten en tegens Pompeus. 77-
Ghalon, (Renuius yan ) Prins van Oranje word Stadhouder van Holland III. 212. verovert Luxemburg 216. verdryft de Gelderfcben uit Braband 219 valt in Gulik 220» ftuit de voordgangen der Franfchen 221 fneuvelt voor St. Dizier verklaart Willem van Nasfau tot zyn Erfgenaam. 22;. Chamaven, worden door Keizer Julianus overwonnen I. 172. ChappCy (de Franfche Burger) vind de Telegrafie uir. XXV7. 56. C'harlotte de Baurbon , trouwt met Prins
Willem de Eerite V. 33. fterft. 2:7. Cheva'ier, Hoogleerasr te Groningen, ver»
fchilien met hem* XXIII. 81. Ciiristiaan de Twp-üOE, Koning van De nemarken, veroorzaakt onlusten hierteLnn* de III. 157. onthoud zig alhier 166. poogt een Vloot uit te rusten 185 valt met eenig volk in Holland 186, fchenkt Amfterdam de vrye Vaart en handel op Denemarken .187. word gevangen, id, CHaiSTJAAft DB D&RDE, Koning yan Dene-



BLAD WYZE IU 1
marken t fluit een Verdrag van koophaf}», del met de Hollanders IJl. 190. verbind zig met de Gelderfchen 201. maakt beftand mets de Hollanders 203. doet de Zond fluiten» 216.
Christman de Vierde, Koning yan De* nemarken, fluit een verbond met de Staa~, ten VIII. ao. word door de Keizerlyken geflagen 35. krygt onderftand van de Staa* ten 40. fluit de vrede met den Keizer 41. misnoegen van de Staaten tegens hem 135. fluit een verdrag met dezelven. 137. Chrfstiaan de Zesde, Koning yan Denemarken fterft. XI. 21 ChrisriAAN os Zevende, Koning yan De nemarken, komt hier te Lande XIII. 24. geraakt in verfebil met de Staaten 185. be»klaagt zig over dezelven XIV. 72. verzoent zig weder met dezelven 76. doet eene verklaaring aan de Staaten. XXII. 98. Ciyilis, (Claudius) doet een Aanlpraak aan • de Batavieren I, 119. verbind zig met de Kaninifaaten 121. begint den Oorlog tegens de Romeinen 114, overwint dezelven by Keulen 127 belegert Vetera 132 zyn lloutmoedig gedrag 140. ftryd tegens Cerialisi44. wykt voor de Romeinen 147. houd een ge. fprek met Cerialis en fluit de vrede met dezelven. 151. Coccejus. (Johannes) Hoogleeraar te Leyden raakt in gefchii met Voctms. IX. 153.
C 7 Cq &



ELADWY2TER.
Colhorn, Dor/>) genoegzaam geheel afgebrand, XXI. £S3.
Cologui , (Lou'Ja de) irouwt met Prins Wil • lem de Eerlte V. 21ö houd de zyde der Remo/iftranten VIL 59 . fchryft wegens de gefchilhn
Collecte in plaats der Pagteryen ingevoerd XI. 133. opfchuddirgen over dezelve. 206". Condé , door de Oostem-ykers gewonnen
XXIV. ?54. door de Franfchen herovert
XXV. 42
Coopmans, (Gadzo) Hoogferaar te Franeke-y ver,rekt naar Denemarken. XXI, 16.
Coquille, (Johannes) Burgemeester van Middelburg , zyn huis word geplunderd XI. 33,
Cour land , (Uertjg en Heriogin yan) komen hier te Lande. XVI 24 <.
Crevecosnr, (Het Fort) geeft zig aan de Franfchen over. XXV. 52-
C. onjiröm , (de Generaal) verdedigt Bergen op Zoom XI 60. geraakt in verdenkW 71. ftci ƒt id. ö
Crom-xel, Q'JUvier) krygt in Engeland alles onder zyn geweld Vlfl. ^ handelt met
'de Staaten IX. 38, raakt in Oorlog met dezelvtn 4i. tragt naar vrede fJi. zoekt Holland met Engeland faamen te voegen 63 zyn poging mislukt 69. doet een nieuwen eisch ?o word Protector fu fluit een verdrag met de S Laaien 74. maakt vre&<i met dezelven j$ enderitetmd de vaart
Or)-'



BLAD WYZE R.
op de Schelde 85 geraakt in Oorlog met Spanje 90. fterft. 124
Croy giarei van) tragt Vlaanderen aan Par. ma over te leverën V. 220,
Croy, (Willem van) word algemeen Sadhou. der der Nejerlanden HL 221, neemt de
, Voogdy over Ksrel de Vyfde waar. 128
Üuracap,, ('t Eiland) tegens de Engelfchen beveiligt. XIV. 53.
Ciïstine, (de Franjche Generaal) Valt in Duitschiand XXIII 23'r. maakt eioo e voordgangen aldaar 23^. verovert Me-its 233. handelt met de Stad Frankfort 2*neemt dezelve in 235. verliest de Stad weder. £46".
D.
Dagobirt , word Koning der Franfchen ï. 214 uitbreiding van den Godsdienst onder zyn Regeering. id. zyn flegte lof. 2 6,
Dappere Patriot, (het Kaperfchip de) fpiinn in de lucht XVI," 57. J F h
Dedel. (Salomjn^ zyn heldhaftig gedrag tegens d-jEngelfchenXlI. 114 flaat de Maroccaanen XIIL ip4. zyn Schip zinkt. XIV. ig*. word Scho:it by Nagt. 32.
Ledd. ( WiÏÏan G er rit ) Burgemeester vm Aiffftepda&j is cp bet Stadhuis in gevaar XVII 5 Word als Raad afgezet 127. zyn huis word voor plundering beveihet 173,
• word als Burgemeester afgezet 2t8. neemj.



b l a D WYze R.
de Regeering weder aan XX. 44. gaat in bezending naar den Hertog van Brurswyk 45- raakt in gefcbil met den Generaal Kalkreuth 47. zyn bedaard gedrag «. gaat in Commisfie naar 's Haage. 65.
Deenen, vallen in Friesland I 265. fluiten de vrede met Keizer Karei de Groote 26^.
Defenfiewezen te Woerden opgei icht XVIr. 109. Naameu der Leden van het zelve. 101 fchryfc aan de Staaten van Holland. XIX. 57-
Dekker, ('J.G.') Raad te Haarlem, verklaart zig tegens het Nieuwe Re£eerin«s Reglement. XIX. 50. 0
Delfsgaauw, zwaare brand in dat Dorp. XXIL> 144
D^ift, houdde'zyde der Cabeljaauwfchen II. 26> door Hertog Albert van Beyeren belegert 570. zweare brand aldaar III. 202. hevig oproer Vil. 52.- Kruidmagazyn aluaan gefprongen IX. 110. oproer aldaar X. u. de Prins van Oranje word 'er tot Stadhouder verkaard XI. 44, onlusten aldaar XV. 150. ftotite taal der Gecommitteerden van 't Wapengenootlchap XVI. 191. plegtigheid van 't zeive 298. nieuwe oulusten XVJI. ia, verregaande bewegingen XV1IL 139, word door 't Burgerleger ingenomen 169. de Regeering veranderd 170. ongewoone. drukte in de Stad 178. elf ontflagen Raaden bekkagen zig by de Staaten van Holland XIX. 24. eenige Regeeringsleden ge.
van*



BLADWYZER
vsngen gezet 200. weder ontflagen 20 r, bet BurgeWeger verlaat de Stad 203 groote veranderingen binnen dezelve 204. geweldige beweeging en plundering 206. de Priiisfi* fche Husfiaren rukken 'er binnen 2C9. nieuwe bekommering ju de ftad 211. Illuminatie aldaar XX. 112 gevolgen der omwenteling 114.. opfchudding aldaar XXI. 91. de Regeering weder veranderd 144. verfcheideti Perfoonen de ffsd ontzegt 210 doorbraak by de Stad XXII. 148. afkondiging tegens de Nieuwspapieren. XXIII, 57* Delfshaven, gewapend Genootlchap aldaar in
den Eed genomen. XIX. 27. Düventer, door de Noormannen verwoest II. 59- door Stanley verraaden VI. 65. door PrinsMaurits belegerd 228. zwaare gelchillen aldaar IX. 102 worden bygelegt 104, omfangt de Prrs en Prinfes van Öranfe 230 geraakt in verfchil met den Sradhouder XIV. 153. woelingen aldaar XV 44. XVI. 17. «( beweegingen aldaar 286. oproer in de ftad. XViI. ico.: Acres van eenige Burgers aan de Regeermg 247. geweldige opfchudding XVHL ico de ftad word verfterkt 104, de Prmsfen komen 'er binnen XX. 97 plundering aldaar 08 eenige Predikanten pfgezet 2C9. de Regeeiing verandert. XXI. 276. JJnu, ^Daniël de) gaat als Gezant naar Rus»
land. X. 26b. Dinckgreye, word Scbepen en Raad te Hat-



B LADWYZE R.
tem XVI 142. by deBurgery niet erkent, id, word in den Eed genomen. 226,
Dirk , Bioedverwant van Karei de Groote word gehouden voer den Stamvader der HoJandfche Graaven I 253- zyn dappere verri.ringen 254. voert de Friezen tegens de Hum en san 258. word door de Sax-n se. {lagen. 259. &
DlitK ue KcR^te 1 Graaf van Holland, onderzoek naar deszelfs afkomst II, 41. flaat tegens de Noormannen 51. fterft 72. cnzekerheid van zyne Gefchiedenis. 73.
üirk i>e Tweede, Graaf van Bolland, onzekerhdd ten zynen opzigte II. 77 twist met de Frezen 78. ftryd tegens de Hunnen 81 word door keizer Otto de Derde begiftigt en fierft 88.
Dirk d3 Dêrdj, word Graaf van Hol/and 93 is ondtr Voogdyfchap van zyne Moeciet 94, bedwingt de Friezen 95 bouwt Dordrecht 93, oorloogt met den Bisfchop van Utrecht 9;. verzoent zig met den Keizer ic2. gaat naar 't Heilig Land en fterft 103.
DiRit de ViKfenE, word Graaf van Holland II. 105. raakt in Oorlog met den Graaf van Vlaanderen. i4' ver bint zi% met den Hertog van Lotharingen ioo". flaat het K-u zerlyk Loer 103, dood den Broeder van dén Aurtsbisfchop van Keulen, id. verlieit Dordrecht



BLADWYZER*
drechr 109. herwint hetzelve, doch word: verraderiyk gekwetst iiq. fterrt m.
Dirk ce Vyfde, word Graaf van Holland II. 119- is genoodzaakt met zyne Moeder te vluchten iz7. komt weder te rug 13b» hemagtist het Slot te Ysfelmonde t jj. ia de eeifte die zig Graaf van Holland kat noemen ld. fterft. 133.
Dirk de Zssde, word Graaf van Holland, II. 139 aanvaard de Regeering 141. Oorloogt tegens zyne Broeder Floris 143, en tegens den Bisfchop van Utrecht 146. belegerd Utrecht doch word met den Ban gedreigd 147. trekt naar het Heilige Land 149,. komt met een leger te Utrecht 150. fierit. id.
D'feK m Z.vsnde, word Graaf van Holland , IL 163. twist met zyn Broeder Willem 164 verzoent zig met dezelven. id. han» delt trouweloos met denzeïven 1C6 verdraagt zig we->er met hem 16/. belegert Utrecht i6g. word gevangen, id. fluit de vrede met den Bisfchop van Utrecht 169. fterft. 170.
Dirk Giaaf yan Kleef, wrepkt de dood van Graaf Floris de Vierde. II. 18;.
Dirk van Jlare , Bisfchop van Utrecht , word door den Graaf van Friesland, gevangen II. 167. fluit de viede met de Hollanders 169. veibiud zig met den Graaf vanLoon 172.
Doel 9



BLAD WYZE R.
Doel, fvoorval op den) eeeft aanleiding tot
zwaare twisten. XIV. 198. Does, (Jan van der) word Bevelhebber
binnen Leyden. IV. 239, Does (Pieter yan der j gaat met een Vloot
naar Spanje 187. verrigting van denzelven
n™;-iVTeareid A,!aS°na zeilt naar Brazil ,89. fterft, 191.
B°'*ltm*Mt J*n Baron yan der) fterft. XVil. 117. '
Dokkum, onlusten aldaar. XIX. 133.
Domburg, (Jan van) te Middelburg onthalst
11 !•. 14.
Doopsgezinden, zyn vry van de buitenfpoorigheden der Wederdoopers III. sco. worden te Middelburg gekwek. V. 134.
Dooreslaar, (Jfaac) Gezant van 't Engebxh Parlement , ra 's Haage vermoord VIII.
Vopf, (de Generaal) verzelt den Kroonprins van Pruisfen hier te Lande. XXL 304 p
Dordrecht , te vooren Durfos genaamr, door Koning Zwentebold belegert II. 68 door Keizer Henrik de Derde ingenomen m houd de zyde der Cabeljaauwfcben 360. beroerte aldaar 284. word door de Hertog van Braband. belegert 290. door de Cabeljaauwfchen ingenomen III. 75. frest de zyde van den Prins van Oranje IV 182 Staatsvergadering aldaar gehouden 1E6 ftelc zig tegens een verbond met Frankryk' VIII «0. beroerte aldaar IX. 17. X. 12. geraakt
ia*



B X A D W Y Z E
in een hevige gefchil met Willem de Der. de. 85. verzoent eig met denzelven 86. meuw gefchiJ met hem 110 kant zig teoens de vermeerdering van Landmagt 303. levert een vertoog tegens dezelve in 304. draagt de Posteryen aan den Prins van Oranje op AI. 80. krygt géfchil met Gorinchem Xïh 223. vervolg van 't zelve XIII. ,,8. de handel der Ingezetenen langs den Rhyn belemmeit 59. zend een Commhfie naar den Prins van Oranje XIV, 89. verdedigt het gedrag van haaren Per,fionans2o6. de Schuttery Jeverd een verzoekfehirft over XV. 14 misnoegen in de Stad. XVI. 28 onlusten aldaar ic8. verregaande beweegingen 149» nieuwe 'Raaden gekozen 152, dezelven in den Eed genomen 155. fterk Adres tegens den Prins van Oranje 257. tegenftrv* dige verzoekfchriften XVII. 118. gefchillën over de werving 195. verbod tegens op. loer en plundering XVIII. J£o. opfchudding in de ftad XIX. 194. dezelve geeft zig aan de Pruisfen over 196. zy trekken 'er binnen 199. verlaaten de Stad weder XXI. 12. de Regeering veranderd 169. Afkondiging tegens de Nieuwspapieren XXIII 57 Douglas , Baljuw van Honlaarsdyk, word" gevangen XVIII. 195. ontflagen en met Tnumf ingehaald XX. 158. BRBNTriE, onlusten in dat LandfchapXViH. 239. gevolgen der Staatsomwenteling aldaar. XXI. 88. 6



BLADWYZE ft*
Drenthe, ('s Lands Oorlogfchip) verongelukt XtV. 2-4. fc
Drostendienften in Overysfel afgefchaft. XVÏ. i6u
Drukpers, (vryheid der) gefchillen over de-
zeive. XIII. 76 tot 81. Drufus, komt in 't Eiland der Batavieren I.
7&. vereenigt door een jgraft den Ysiel met
den Rhyn. id. Duin, (Generaal van der) verdeedigt S.'uis
in Vlaanderen XXV. 27. Duits, (Maria) Baronesfe van Renswoude,
fterft XII. 25. haare milddasdige Erfmaakin*
gen, id.
Duivenvoorde, (Jan van) vertrekt met eea
„ vloot naar Spanjen VI. 1(2. verovert Ka» dix 163. word flegt beloont. 165.
Dumoulin, (de Luitenant Generaal) fterft XXIV. 121.
Dumourier, (de Franfche Generaal) geeft een merkwaardige Memorie in 't licht XXIII 229. belegert Bergen in Henegouwen 238 Haat de Oostenrykers en word meester van geheel Braband 239. zyn verklaaring aan de Bataaven XXIV. 52 iot 60. verlaat de party der Nationaale Vergadering 121 geeft een verklaaring dies wegens uit ïzür tot 139 zyn vmaderlyke handel 140- neemt de vlucht J44. komc te Keulen 168. zyn Carakterfchets opgemaakt 170 tot 174.
Burfos* Zie Dordrecht.
Duur-



B LADWYZE R.
ElS & hier "
E.
*t^ÖfxE;5T^ d£SZeIfS §erCbl!len
)fl«r«» frvz») Gouverneur van Ceilon
ftèr™? KOning Candia XU' **** Edam, verdeeldheid aldaar XVII. ïot Verda°nVxix! )f. S£Wapende Ge«ootichap aU f\ Hollaodfche) verbinden zie teaens Graaf Floris de Vyfde If. 204. cen|en dezelven wyken ten lande uit ai2. anderen worden gertraft. 214. fornmigen verdrinken in de Lek. 237.
®ttal>ÏJ2uE^St*'jK0ttlaZ van Engeland, flu t verfcheide Verdragen van Koophandel.
ï T?Tfri°?S de Vyfde IL aoo. ftookt s Lands Edelen tegens Graaf Floris op s.04 > *■ *
■Eduard ds Dsrd3 , Koning van Engeland .
fluit een verbond met Graaf Willem d* Vier!
de II. 2 o, beweert het Recht van zyne
Gemalin op Rolland, 261. Eduard oe Visrd^ Koning van Engeland,
verbind zig met Karei de ftoute HL ,0.
vlucht naar Holland 33. geraakt weder op
den troon 35. zyne dankbaarheid id. verbind
2ig met den Aartshertog Maxiiniliaan 75.,



B L A D W Y Z E R*
Eduard Zesde , word Koning van En»
geland lV. 16. fterft. 30 Eed, (Nieuwe) op de oude Conftitutie aai.
1^3 •
Eeuwig Edikt word gemaakt IX. 215. Inhoud van het zelve id. word kwalyk opgenomen 220. vernietigd» «58.
Entert-, een Munnik uit Engeland , poogt het Christendom in Friesland voort te planten, doch word door ftorm daar in weder houden. I. 225. 1
Esmond, ( Floris van ) Graaf van Buureö, belegerd Terouane UI. 2c«. valt in Gulik. 2ïO. . , „ ,,
Bemand, (Jan Graaf van) word Stadhou"der van Holland III. «3- verkrygt de Graaffelyken Tytel 84. bemagtigd Rotterdam 89. flaat Jonker Frans van Brederode 90, vor« derd zwaare fchattingen. §2.
Romond, (Lamsraal Graaf van) komt vOör Mets IV 19. overwint de Franfchen 31. .vertrekt naar Engeland 33- word Stadhouder van Vlaanderen 63. befpot de Kardinaal Granvelle 72. fchryft aan den Koning 74. ,caat als Gezant naar Spanje 81. komt on-verrigter zaaken te' rug \83. trekt een lya met Viglius95- kiest de pany der Landvoogdes 118. doet den nieuwen Led isoword door Alva gevangen genomen 135. naar Gend gevoerd 136. te Brusiel ont-. halst. 156. , . j
Minde, Cs Lmds Advocaat yanden)wxd door ' Bos»



BLADWYZER,
Bosfu gevangen gezet IV. 149. fterft. U. word na zyn dood vrygefproken 153 Llburg, oproer aldaarXVI.6?. verdeeldheid onder da Regenten 01. voorzorgen ald*af genomen l2u fchryfc aan 't Hóf van Gelderland 14 5. verzoekt befcherming van Holland 187. word door bet Geldersen Krygsvolk ingenomen reo. verzoek van eenige uitgeweken Regenten XXI. 11 verfcheiden Perlronen aldaar gevonnist., 182. Eiisabeth, Koningin van Engeland',, onderlteund de Staaten met geld V. 70 en met Manlebap 115. haar Staatkundig gedrag VI. i&..worddeOpperaiagt der Nederlanden aangenoden 29, wyst dezelve van de hand 30. verleend onderftand 31 benoemd de Graaf val Leieester tot haaren Stadhouder a*. veinst Zig te onvrede met hem 39. is misfioegd ^op de Staaten 63. haar looze handel 70. beveelt Leicester afftand van Zyne Landvoogdy te doen 91. toont zig verftoord op de Staaten 133. is misnoegd over 't verbond met Frankryk 160. Ua.it een verdrag met de Staeten 178. ontbieo haare Troept-a te rug 193. vermaand Prins M2ünts en de Staaten tot eendraet £04 fterft 214. karakterfchets van dezelve, I ais-
Eloy ofEligius , verkondigt de Zeeuwen het
Lvangelie. I, 217. Elzevier , {Jan facóby word te Rotterdam
niet zyn Compagnie aangevallen XIV. 216.
XXV. DfiEL. H wor£j



■ULABWYZER..
tvord afgevaardigde in 's Haage XVII. 136. geraakt in verdenking XVIII. 47» komt na de omwenteling weder in aanmerking om in de Regeering te komen XV. 166. word van zyn Ampten ontzet. XXI. ï 54-
Emanvèh FtLi bert » Hertog van Savoyen, word Landvoogd der Nederlanden. IV. 55»
Emjua van Sotms, trouwt met Prins Fre« drik Henrik Vlïl. 8, word Weduwe 147. twist over de Voogdy van haar Kleinzoon IX- n. verzet zig tegens de A&e yan Sc clufie 71 zoekt hulp by de Staaten van Holland 112. fterft. X. 49.
Engelfch'n , Godlooze handelwyze hunner Hulptroepen hier te Lande XXV. 44, enz.
JËNKHUiZKN „ kiest de zyde van den Prins van Onmje VI. oproer aldaar IX. 55. de Regeerirg veranderd XL 145. viert het tweede Eeuwfeest der Vryheid XIII. 112* Aanmerkelyke Verklaaring der Regeering aldaar XIX. 77 tot 84.
Mntes, (Bartold) fneuvelt voor Groningen V. 89.
Ëpiscopius, (Simon) word Hoogleeraar te Leyden VIL 38, doet eene Redevoering in *t Synode te Dordrecht 120. word gebannen .124. recht te Antwerpen een Collegie op 170. word Hoogleeraar te Amfterdam, VIII. 49.
Ërasmus, CDefiderius) bevorderd de hervor.
ming. IIL «59 Ermetins, Penfionaris van Zeeland, legt zyn
Ampt



BLADWYZER.
Ampt reder XVIII. nadruklyk voor» ftel van denzei ven
Ernestus, Aartshertog van Oostenryk word Landvoogd der Nederlanden VI. 143. te Brusfel ingehaald 144, poogt Prins Maurits van kant te maaken 746. fterft. 15a.
Ernst Casimi«r . Graaf van Nasfau is in de flag by Nieuwpoort VI. 198 ontfangt 4COCO Guldens van de Staaten VII 162, word Stadhouder van Friesland 180. en van Groningen VIII. 9. fneuveit 74. ■Esfequebo en Demerary, twist over de Vrve v.art op deeze Volkplanting XIII. ?3 0pftand der Negers aldaar 124. de gefchillen over de vrye Vaart worden weder levendig ijo bygelegd 158. de Volkplantingen
„door deEnge/fchen verovert, XIV. 18
Estrades, ( Graaf yan) zyn handel bier te lande VHl. 136. zyn ge al met een Munmk 142. belooft Prins Fredrik Henrik groote onderftand 144. komt weder in
L w-f lX' Vagt de Raadperfionarie de Wit door gefchenken te winnen 160» -2yn raad aan Lcdewyk de Veertiende 17% Eyn listige ontwerpen r94. handelt met déï Ilaadpenfionans de Wit 215. word te me geroepen 228. ö •Ei/genius, (Prins) vau Savoyen, voert hét opperbewind over 't leger in dl NederJanriïl Kv 'ff 1 YGStn z,'g daPPer in den veld. «pi Hertog van Ormond, 204.



BLAD WYZE R.
Eujlatius , (St.) fchrikkelyke Orkaan op dat Liland XIII. 125. moedwil der Eftgelfche Kapers aidaar234. word door de Engêlfchen ingenomen XIV. 14 door de Franfchen herovert 47. hevige liorm aldaar XVf, 291. verwoestende Orkaan op dat Eiland XXüI. 193-
Everhard, (Graaf} verliest zyne Goederen U 60 dood Godfried de Koorman ca. verkrygt zyne Goederen weder. 62-
Evertftn, (Jan) iiaac tegens de Duinkerkers VIII. 89, woont de fiag in Duins by 102., ftaat tegens de Engelfchen JX. 46". 58, word door 't graauw aangevallen 182. ver. dedigd zig 183. Ineuveit. aoo.
,F.
TageU (Gaspar) word Griffier der Algemeene Staaten IX. 238. Raadpenfionaris van Hol. land X. 8. arbeid om Willem de Derde meer gezag te geeven. 4.7.
FjJgel. (de Generaal) belegerd Quesnoy. X. . 205,
-fagel, (Hcnrik) Griffier der Staaten fterft.
XXI1L 3.1. in ftilte bygezet 35. Falck, {Iman Willem) Gouverneur van Cei-
lou fterft XV. 248. Fayette, (de Franfche Generaal de la) doet een kragtige Aanfpraak aan zyn Leger . XXIII. 180 tot 184. verlaat de belangen van \ de Nadonaale Vorgadering 220,. word door
de



BLADWYZÉR.
de Oostenrykers aangehouden 2>2i. op de Vesting Spabdau gezet- 221.
Fetix Merltis , (Gebouw der M.iatfchappy) te Amfterdam pleatig ingewyd. XXL 249.
Fenelon , (de Franfche Gezant ) komt in 's Haage X. 25?. bied den Staat een verdrag van onzydigheid aan 301. nader aanbod van dezelven 302, doet opening tor vrede 305» fneuvelt. XI. 21,
F&RDiXAND , Aartshertog van Qostenryk komt in de Nederlanden. XVI. ïffi
Fzrdinand, Kardinaal Infant, word Landvoogd der Nederlanden VÜI. 82. fterft. 116.
Feadi.hand be Zesde, word Koning van Spanje. XI. 22.
Feroinams», Hertog van Bru-iswyk, fchrvft aan de Staaten wegens de nagedagtenis van zynen Broeder XXlL O), word beantwoord iod. neemt genoegen met cit Antwoord. IC4.
Fielding, de Engelfche Commandeur) neemt het Hollandsen Convooy. Xlfl. 230. enz.
F.lips , Hertog van Bourgondien , zyn Staat • Kundig gedrag II. 295. word Ruwaard-van holland 207. doet Frank van Borsfeïeri gevangen neemen 300. -word Graaf van Holland 3cif krygt de bynaara Van de GoW/e. III. 11. komt in Holland 14. raikt in twist met zyn Zoon 17. doet hulde aan Lodewyk de Elfde 18. word ziek en fterft 20 Üyne e^rakterfchets. 21.
H 3 Fx.



BtADWY'ZERi
friifcj , Zoon van Maximiliaan en Maria, word Graaf van Holland lil» 80. word door de Gentenaars in verzekering gehouden Pi. weder ontflagen 84 aanvaard de Regeering ros. fluit een verbond van Koop» handel met Engeland 110. trouwd Johanua van Arragon 111. komt in Holland id. vertrekt naar Spanje 117, keert weder 118:. verbied «Ie handel met Gelderland, id. /leekt andermaal naar Spanje over 121. komt in Engeland 122. fterft 123. Bynaara en carakter van denzelven. 124. ÏJLiPs de Tweede, komt in Nederland IV» 20. word tot aanftaande Landsheer gehuN dïgt 21. trouwt Maria Koningin van Engeland 33. komt te Brusfel 42. word Graaf van Holland 47. gehuldigd. 43. zyn carakter 53. eischt een negenjaarige bede 57» befchuldigt Willem den Eerften 58. vertrekt uit hef het Land. id. fluit vrede met Frankryk 6"_. trouwt eene Franfche Prinfes 61. ontbied Granvelle te rug 77. doet het Concilie van Trente en de Inquifitie in voeren 83. verklaard de Nederlanders fchuT dig aan gekwetfte Majefteit x&ó« doet zyn eigen Zoon ombrengen 151. verliest de Nederlanden V. 195. legt beflag op de Hol? landfche Schepen VI. 30. zend de onver» winlyke Vloot in zee 104. poogt weder een vloot uit te rusten 162. zyne inzigten 177. fterft. 180.
Faips de Derde, word Koning van Spanje
v7



BLADWYZEK*
VI. iSr. doet de Nederlandfche Schepen in beflag neemen 187. handelt over befland met de Staaten 242. fteifr. VII. 194»
EïLips de Vie os, word Koning vatfl Span» je VII. 194. fterf:.. IX. 193.
Filips, Hertog van Anjou word Koring van Spar je X. 159* word door de Staaten erkent 160. ook by de vrede van Utrecht r.08. zyne verziende oogmerken 226. treed fn 't viervoudig verbond 23 9. doet afftand van den Troon 236. fluit een verdrag met den Keizer 241. is misnoegt op de Staaten 54/. verk'aatt den Keizer den Oorlog 274». bevredigt zig met denzelven 276'. eischt een gedeelte van de Oostenrykfche Nalaaten» fchap 293. fterft. XI. 21.
Filips» Hertog van Orieans, word Regent; van Frankryk X. 217. verklaart zig tegens den Pretendent van Engeland 191. wasrfchouwt Koning George tegen* dezelven C25. fterft. 236".
FiUPs Willem, Prins van Oranje, komt hier te Lande VI. 157. inzigten met zyn komst id. ftetft. VIL 116**
Tledderus-s (Herman Koops) zyn gedrag te Steenwyk XI. 231. word Majoor der Schut, tery 13?. raakt in levensgevaar 234. word gevangen 235. naauwer opgefloten 236. op. gehangen 235. na zyn dood vereerlykt.243,
FJeuri, (Cardinaal de) word eetfte Staatsdienaar van Frankryk X. t4Zi poogt alom H 4 vre



BLAD WYZE R.
ï yreds ,te hewerfeen 249. flaat een veertien,
jaang beltand voor 259. pLonis be Eerste, Broeder van Dirk de Vierde, word Stadhouder van Westfries, land II. 105. helpt zyn Broeder in deszelfs oorlogen icö. word Graaf van Holland 114. Oorloogt tegens den Bisfciro van Utrecht, en zyn Bondgcnootcn ritf verflaat zyn vyanden by Hemert ïïT. word lafhartig vermoord. 118. FLOais r>e Tweede, word'Graaf van Holland IJ. 134, flu/t eer. verbond met Keizcr Hennk de Vyfde 138. fterft. 139. Floris d3 Derde, word Graaf van Ho'Isnd 11.151. vestigt de Tol te Geervliet ikr raakt in oorlog met de Vlamingen i%6. yerkrygt Oostergo en Wtstergo ik% «er» bind zig met de Graaven van Kleef en Gelder id. worl door de Vlamingen se. vangen rs8. ontflagen 159. oorloogt5 tegens de Westfnezen. id. vereenigt zig met zyn Broeder den Bisfchop van Utrecln tekens dezelven 167. onderfteund zyn Broeder" tegens de Brabanders i5i. trekt naar *c Heihg Land en fterft aldaar. 162. Floris ds Vierde, wo d Graaf van Holland II. 175. trouwt Magteld van Brabahd 180 oorloogt tegens de Stadingers 181. word in oen fteekfpel gedood 182. Flork be Vyfde, word Graaf van Bdiïsnd II 191. Voogden van denzei ven ¥0 be. oorloogt de Friezen 193. vind zyn Vaders



BLAD WYZE R.
lyk 19c;. fluit verdragen van Koop'-inde met Engeland 2co vat de Wöoens Ou tegen; de RoHandfche Ë-Jclen 201. ugrne. dert dezelven 202. misnoegen der E-i;.'en tegens hem 203. fluit een vfejbond met Frankryk 204, naauwkeurig Verhaal van zyne gevangenis en dood 207 tot 21 r. zyn lyk naar Alkmaar gevoerd, id. Floris de Zwarte* Broeder van Birk de Zes» de neemt de heerfchappy over de We?tfriezen aan II. 142. oorloogt hier over met zyn Broeder 143. verjaagt den Bis. ichop van Utrecht 145. word vermoord id. Floris, Broeder van Willem de Tweede" word StadhouJer van Holland II. 18^ tot Voogd o,er Floris de Vyfde aangeleid ipt. word in een fteekfpel gedood, id. Floris , Graaf van Kuilenburg, omfangt de verbonden Edelen in zyn huis IV. fa. bemagtigd eenfge plaatfen in Geldeilaud *$>• zyn huis word geilegt. 160. Font, (la) Predikant te 's Hertogenbos6h:, ■ word in zyn dienst gefchorst XXI. 2 8.
geheel afge2et. 459. Forum Adriard. Zie Markt van Adriaans. Fombin , (Ridder de) neemt veifcheide Hol: landfcha Koopvaardyfchepen X. gj. éeo*i Amfterdam in brand te fteeken x&c, geleld ce pretendent n?ar Schotland 191." W0;d genoodzaakt teiög te keeren. 192. FranciSwUS, Hertog van Lotharingen komt • in de Nederlanden X. 2C9. trouwt met H 5 ?s



B L A D W Y Z E R.
's Keizers oudfte Dochter 277, doet afftand ven zyu Heirogdom. werd Keizer.
XI. c.
Franciscus de Tweede, volgt zyn Vader Leopo d in de Regeering XXIII. ió£. verklaart zig tegens de Franfchen. id. word Keizer :oo, geeft eene nieuwe verklaaring tegens de Franfchen uit 501 tot 207 word te Brnsfel ftaatelyk ingehaalt XXIV. 213,. begeeft zig naar 't leger 214. vertrekt weder naar Duitschland. 221.
Fea^cois re Eerste, word Koning var» Frankryk III. 153. raakt in oorlog nrt Karel de Vyfde 160, word te Pavia gevangen 166. ontflagen i6o. op nieuws in oorlog met den Keizer 171. verbind zig met denHertog van Gelderland 20^. valt in Artois 23£. fluit vrede met den Keizer 2.06% verbind zig met den Hertog van Gulik 216". is genoodzaakt vrede met den Keizer te maaken 224. fterft. IV. if.
Frani'-Ker, Hooge School aldaar opgerecht VI. 27. plegtige viering van derzelver tweede Eeuwfeest XV. 224 tot 231. oneenigheden in de Stad XVII. 243. raakt in gcfchii I met de Staaten van Friesland XVIII. 229» ftelt zig in ftaat van verdediging 232. , voorzorgen aldaar XIX. ior. Staatsvergade- ■ ring aldaar gehouden 103.de Krygsraad fchryft : ( aan de Stad Harlingen 109, tragt die Stad uit te doen hongeren 114. Brief van het ©efenfiewezen u6, ftoute Brief aan Bergs- ■
ma.:



B t A D W r Z E R.
ma 126. verllagenheid wegens 'c ovrergaan van Utrecht 245. de Stad tragt zig te verdedigen 243. kornmerlyke toeftand derzefve 251. de Staatsleden vluchten de Stai uit 252, ftraffe de Stad aangedaan. XXI. xt6.
Franken, vallen in Batavien I. 16b. zetten zig daar ter neder ió*r. worden door Keizer probus geflagen 162. vereenigen zig met de SaXcn 165. vallen in Gallien. 171?
Franken, (Jan) Dienaar van Oldenbarnevelt ftaat zyn meester op het föhavot bv VIL 149. 3
Frankryk , begin der Staatsonlusten aldaar XXI. 251 de Naiionaale Vergadering aldaar geopend XXII. 118. verklaart den oorlog aan de Koning van HongaryenXXIIL 1^3* verregaande gisting aldaar 210V verklaart den oorlog aan Engeland en den Prins van Oranje XXIV. jak
Franfcke Ptinsfen, Broeders van Lodewyk de Zestiende worden door de Keurvorst van Trier in befcherming genomen XXIIf; 140. moeten zyn land weder verlaaten 142. worden door de Nationade Vergadering befchuidigt 143. zenden een Adres
^ aan 't Franfche leger. 183. -
Fredsrica Sophia WithELMiNA, Prinfes va« Pruisfet: trouwt met den prins van Oranje. Xlf. 227. komt hier te Lande 229. word in 's Haage plegtig ingehaalt 232, komt te Alkmaar XiU, 14» word te-
Ara*



Ê L A D W Y Z £ R.(
Amfterdam trtffj'yk omhaalt. 22 bevalt van een dooden Prins 5*; kryg* de Kinderpakjes 57. bevalt van een Prinfes 8 ■ en va» een Prins 115 doer een keer naar BerBn 139. kcmt weeer on het Loo 140. ontfangt*de orde van Sr. C «hauna 177, word in een SchotfchrHt gehoond XV. 1 c vertrekt rmr Breda 162. word aldaar plegtig inca. haald 200. begeeft zig naar Friesla-.d 218; woont het Tweede Eeuwfeest van Franekers Hooge School by 224* doet een keer naar Wezel XVII. 192. wordt te Haasrrecht aangehouden 252. keert naar Schoon* hoven tert'g 554 en vervolgens 1 aar Nimwe^en 255, word in zeker Gefchrift gelasterd XVIlL 138. kont weder in 's Haage XIX. 188. krygt eene Commisfie uit Am» fterdam by haar 222. beamwoord dezelve 234. doet zeventien Perfoonen van hunne Ampten ontzetten XX. Ij.3. feft'-yft aan den Hertog van Bfunswyk XXI 2? ent. moet haar Broeder op 't Loo 196 haar verjaardag plegtig gevierd 229 honjt te Amfterdam 23».. word in Braband befchuldigd XXIIL 15 J. Wykt naar Engeland XXV. jat»
FfUtoetKA Louisa Wilhelmiwa , prinfes van Oranje word geboren XLL 85. word gedoopt 87. de kindersokjes ingeënt 155, is met haar Moeder te Franeker XV. 22}. doet Belvdenis van den Hervormdtn Gods» dienst XXI. 62, trcuwt met den EriPrms
van



B L A D W Y Z E R.
Frederik yan Adelen, Bisfchop van Utrecht - verzet tegens deKetteryen. JI. 17 ' Prrdbrik de Dartres, (Keizer) vleid Her. log Karei de Stoute Hl *4 geraakt in twist met hem 55, verlost Zyn Zo n Maxnmlaan 16. keert weder naar Duitschland o7. fterft. 101 Frm)£rik D3 Eersts, Koning van D-re. marken, dreigt de Holanders II io"8 neemt Christiaan de Tweede gevangen
È74rüli29d" VrCd£ m£t de Ho!,ande" id' Fas^erik ufi Tweede , Koning v3n Denemarken, verhoogt de Zondfche Tollen
1v . 132-
Frbderik Hbarik, Priss van Oranje "ebo. ren V. 22 + . word Gouverneur van Ge^rtruidenberg VI r4i. woont de fl3J bv Ni.uwpoort by 21. zyn KrygiV-olk vlucht voot Spmd.'a 223. komt mee eenig Vol> in Utrecht Vil. 31. houd de zyde der Remonftramen 69 trekt naar de Palts i~ó
ïrm 1" B'a?*Dd I93> Word Stadhouder* VU 8. inhoud van zyn" Lastbiief 1Q legt oen Eed af 11 worJ Ri l der van de Kousler.band 31, verovert Grol id. zend eem'r Krygsvöih binnen Amfterdam 44 flaat het beleg voor 's Henogenbosch 51. verovert het zelve 52, word volkomen meester v«n t Prinsdom Oranje 62, tragt een inval ia u 7 VJaan.



B L A D W Y Z E 11.
Vlaanderen te doen 63 handelt heimlyk met den Graaf van Warfuzé 74. belegert Maastricht id. verovert Rynberk 78. word befchuldigt 83. toont zig m'snoegt 88. verkrygt den Tytel van zyne Hoogheid 91. word Eerfte Edele van Holland inwint Breda 92, heeft een aanflag op Antwerpen voor 94.. is misnoegt op Amfterdam 95 zyn toeleg op Hulst mislukt icjjï poogt Stadhouder van Friesland en Gro« ningen te worden io5. word het van Gro»
t ningen 109. doet Graaf Wiliera Frederikvan Nasfau fpyt aan 110. verzoent zig met denzei ven 113. verovert het Huis te Gennip 114 oaderfteunt Koning Karei de Eerfte 12 . verovert het Sas van Gen'. 134. zyn aanflag op Gent word verydelt 139. belegert Huist 141. weerftaat de aanbieditidingen van Spanje, id. trouwd zyn oudfte Dochter aan den Keurvorst van Brandenburg 146-vervalt dagelyks./i. fterft. 147 zyn karakterfeilen en lof. id.zyn uiterrte Wil 149.
Frederik, Keurvorst van de Paks, word Koning van Bohemen VII. 174. verliest zyn Koningryk \^7, vlucht naar de Nederlanden, id. komt in *s Haage woonen I7f>. word in den Ryksban gedaan 190, zyn oudfte Zoon verdrinkt VIII 53. trekt weder naar Duitschland 76. fterft 77
FiREO£RiK de Derde, word Keurvorst van Brandenburg X, 101. verbind zig met den Ssaat, id. word Koning van Bruisfen 158.
ei«



B L A D W Y Z E Rv.'
eigent zig de Nalaatenfchap van Willem de Derde toe. 167. FftEDERiK Willem oe Eersts , Koning van , Pruisfen, raakt in twist n et \den Staat X 2*4. begeert het Rechtsgebied over Oppergelderiand. 218. FF Faederik de Grootr , word Koning van Piuisfen X. 2JMT. iukt in Silefien 293! flu£ de vrede met Maria Therefia 299. verbind zig met Karei de Zevende 3,3. fervEt Oorlog tegens de Koningin van Honearyen 314. recht een Oostindifche Maatfchannï te Embden op XI. 258. verkoopt zyn Si Jykheden in Holland aan den p?ins van Oranje^ XII. 22. bemagtigd geheel s*xen 4-2. fluit de vrede met Maria Therefia 10r geeft Bileven van voorfcbryving aan een Arailerdamsch Komptok van Koophandel13a. woont hetHuwelyk van zyne Niet nu t de Prins van Oranje by 227. bandek met de Staaten over de Rivieren XIII. 26. kLP, over de Schotfchriften by de Staaren vtv rig. doet nieuwe klagten ,39. fchryft tcn voordeele van den Prins van Oranje o!n Aanmerkingen op het zelve 243. verbilS" zig met de Keurvorften van Saxeu en l£ nover XV. 171. fchryft wederaan de Siaaten 215. fterft. XVI. 157. öiaaten Frederik Willem de Twesde, word Krr mng van Pruislen XVI, r5T. p™cK£twisten m Nederland uit de we* te ruimen «59. eischt voldoening wegens 'het aanbot»-'
dg»-,



BLAD W Y Z E R.
den van zyn» fuseer XVIII 16. tooir zi* openlyk misnoegt od de Statten van Holland f50. zyne Ei fclien aaa de?dvenXIX. 44. aan de Staaten van Overvsfei 140. word beantwoord 142 fluit een verbond met de Staaten XXI. 184 konuop hetLoo 11.5 vertrekt weder. 196, y
Friezen overwinnen O'enmus. I. ?6.
Friesfdie Wetten worden in orde gebrsgt. I. 263.
Frykcnius, (Shnon Hendrik") word tor pene l Coinmisiie naar Batavia aangefteld XXIJI'
91. voorwaarde WEar op, 1,5» Fuentes, (Graaf ven) een tweec'e Alva. VI. 137 verovert Kameiyü;, 14^. word Landvoogd i;2. poogt Brutfel' te verflerken 1$ v. tragt naar vrede 154. vertrekt naar Spanje. 156.
Galpa, word Keizer I, 103. omflaat Civiüs int zyn gevangenis id. word omgebragt.
10.4.
GaL-n, (Ch;titoph Bemard van) Bisfchop van Mur fler r akt in twist met de Stad Muofter IX. 162. is misnoegd op de Staa. ten 163 belegert Munfter 164 word meester van de Stad 15.5. vordert Borkuio va:i den Staat id. verklaart dezelven den OorJog 192. flu;t de vrede 197. beoorloogt de. zc;ven weder 244. fluit ue vrede. X 43.
Ga*
G.



B L A D W Y Z E RV
fiieuvelr 5V 4-* l3at de Êngelfchen en
GMA^S:le °P '< Stadhuis te
XVZ fc ne- ernfti§e Memorie voor i J. word afe 2^*ns d'ie Rwden aan r »rts^?.tSt^ Hert&g Van
nsfen if^t-? ^idam » verG^'S* >a,?8' fneuvelt aldaar, 2co.
^Jffl' Burgemeester Van Groningen ' 2yn hun gep underr yt « \ ^«-wngen ,
XU. fg htdyke v^voJgingen ontbeeven.
GZlgJp£? e™ KaPel fey Geertruiden. Geeriruidenierg^ gefHgt j. ^ by
vïg rö?Tmeri IV' 2?3- muitcrv Sr.
door de Vranfrh^r, wu o~ Jpci: üo.
• Sufp ^ -er°VCrt Artikelen der GaP'tu/atie tot 120
wo*rdRSiD TV*"""» Gravi" van Fïclland, word^-voogtfesfe over haar Zoon li. llo
rrouwrS Ieg!°S Robbert de Vries ï£ I S denZeiVÊn I22* v]uch< »it Hoï:
Ge:!d9\(i'ul£m Jofeph yan) zeilt naar En-



B L A D W Y Z E R.
geland IX. 209. bemagtigt Sheerneafe ate» verovert zes Algierfche Rooffchepen 239» fneuvelc. 243.
Cent , Bevrediging aldaar gefloten V 56. geweldig oproer aldaar 94.
Gentenaars, door Filips de Goede geftratt. III. 15. verzoenen zig met Maxunuiaan 84. door Karei de Vyfde bedwongen, au,
jCBonnw de Eerste, word Koning van En» geland X a<3. reist uit de Nederlandenderwaards*. id, word door de Staaten onderfteund 216. bedwingt de Pretendent 217. zend een vloot naar de Oostzee 219. vernieuwt de verbonden met den Staat 220. fluit het drievoudig verbond met Frankryk en de Staaten 223. ontdekt de laagen van den Pretendent 2:4. word weder door de Staaten onderfteund 229. fterft. 249.
Gkorob db Twe*»e, woidKumng vanEngeland X ago. handelt met den Keizer 259* flnit een verdrag mefdenzelven en de Staaten 264. bevorderd de belangen van den Prins van Oranje 278. verklaart den oorlog aan Spanje alt* fluit een verdrag van onzydigheid voor zyn Duitfcbe Staaten an5. handelt met de Staaten £96. flaat de Franfchen by Dettingen 307, verklaart den oorlog aan Frankryk 310- vordert onderftand van de Staaten id. fluit het verbond van Warfchouw 316 verbind zig met Rusland XI. 88. fluit eene overeenkomst mei de Koningin van H&ngaryen, Sardinien



BLADWYZER.
en de Sta? ten 95. maakt een verdrag tn&t Spanje 244. en mer Beyeren en Saxen 24$. raakt weder in oorlog met Frankryk XII. 34. verzoekt onderftand van de Staaten td zend Kapers in zee 41. zyn verklaaring ten opzichte van de Nederlandiehe Koophandel ?z word Voogd over Prins Willem de Vyfde. 89.
CfioacF. de Derdk, Koning van Engeland, verklaart den oorlog aan de Staaten XIIE> 241 zoekt dezeNe tot vrede te bewegen XII. 66. doet nieuwe vooiflagen >6„ fluit de vrede me. de Americaaneu 136. met Ftankryk en Spa-je 13?. maakt een ftiN ftand van wapenen met de Staaten 743. fluit de vrede met dezelven 181» bied hen zyne bemiddeling aan XVIIf. 154 zyne verklsanng wegens de Staaten XXI- 14. fluit een verbend met hen 184. en mei den Koning van Pruisfen 231. raakt in oorlog met de Franfcnen XXIV 32. geeft een verklaaring tegens dezelven uit. 204. fluit een nieuw verbond met Pruisen en den Staat 215. verbind zig met den Keizer. XXV. 39.
Gerards, (Bulthazary vermoord Prins Willem de Eerfte V, 224. word gevangen 225* zyne Bekentenis, id. word geflrafr. id.
Gsrmankusy brengt op 't Batavicsch Eiland een Vloot, by één I. 81. beteugelt de Angnvarien 83. overwint Arminius 84. It2if£. id„
Gerolf, een Graaf flaat tegen* de Nooc
1 r r&m



BLADWYZER.
mannen II 5% word door Go delf red den Noorman naar den Keizer fezonden 60. word met groote goederen befchonken. 62. ft-rft. id,
Gefchillen wegens de Erfopvolging in Gulik,
Kleef en Berg. VII 1 . Gevers, ('Paulas) Hoofdofficier te Rotter-
dam» doet een voorftel XV. 132. geraakt
in twist met den Prins van Oranje XVI.
gó. word verdagt gehouden XVIII. 47.
wvkc uit Rotterdam 81. word afgezet
XXI. 154.
Giesfendam , zwaare brand aldaar. XIII. 194.
■Gillis, (Jacob) word als Gezant nsarFrankryk gezonden XI. 1?. word Raadpenfionaris 25. raakt in verdenking. 41. verantwoord zig 42. word voor moeielykiieid beveiligt 128. legt zyn Ampt neder 204, fterft. XII. 163.
GoofeFfliED. Koning van Denemarken, valt in Friesland I. 5.65. word door zyn Zoon om* gebragt. 2'<5.
Gobef&.ieo, bygenaamd de Noorman, komt hier te lande II. 27. verkrygt een goed deel van Friesland 28. word Christen 57. onder» drukt de Friezen 58. zoc.ct twist met den Keizer 69c word omgebiagt. óf,
CoaÊFRiEü, Hertog van Lotharingen word door Graaf Dirk de Derde geflagen li. iét. verbrand het Paleis te Nimwegen io5, verzoent zig met den Keizer 107. onderfteund Gaaf Floris de Eerfte. 115,
Co.



B L A D W Y Z E R,
Godev^abd, met de Bult, Hertog van Lotbar.ngen vajt in Holland en flaaf Robbeïrte Fries II i25. flaat de Friezen 127. vud met geweld Graaf 128. vermoord. ï W°rd CotfWi f>«) Schepen van Utrecht, zwaar ongenoegen tegens hem XIV. ,95 ™5 van zyn Ampten ontleen 196 Gons, door de zeeuwfche ballingen belecert II. 228. dezelven geflagen 22pg nn!use^
ï ó-f, heV,ge bcroerte «Wa»r IX. 98. gelhit ioIt zwaar oproer X. 1,2 tweede Eeuwfeest der Vryheid aldaar 4-
XVII, Có\ gefchil met Zierikzee. 03*. a (*/<<™scus) raakt in gefcml met 22« word voor den Hoogen Raad gehoord 24. 2yn Aanhangers worden . Contraremonftranten genoemd -5 Cerdon^QOtto Dirky word de' verdedieine van Utrecht opgedragen XVI, 167. gevon. nisten gebannen. XXIII, 15. GofiiNCU&M , door Graaf Willem de Zesde belegert II 280. kiest de zyde van den Prins van Oranje IV, iffl. 0proer aldaar IX. 94. onlusten m de ftad XL i8ofi de Regeering verandert 185. krygt gefchil met Dordrecht XiL 228. vervol/U het zelve XIII. 4b. onlust aldaar XV, 164. voorftel , in de zaak van Heusden XVII. 28 ver* bindtenis van eenige Burgers XVIII 40 negen Raaden afgezet 204. .de ftad dnór de Pruisfsn opgeëischt XIX. 240. 4be£hoten
id»



B L A D W Y Z E R.
■Sd. overgegeeven 241. vreesfelyke verwees* ting aldaar aangerecht 242. de Regeermg verandert. XXI. 1B0.
"Xiorts en (Gyllenburg, (de Graven van) hunnen handel met den Pretendent. X. 224.
Gouoi, door de Cabeljaaiiwfcüen ingenomen lil. 76. verzet zig tegens den handeling met Frankryk VI. 16, en tegens die met Engeland 30. geweldige beroerte aldaar XI. 170 tot 178, de Regeering word veranderd 179. oud Beeldtenis aldaar ontdekt XII. -£4. Kerkelyke Gefcbillen XIII. 36 tot 41, onlusten in de ftad XV. ÏI3. geeft een lof.
| lyk voorbeeld wegens de Ampten XVI. 12. oproer aldaar XVil. 93. nieuwe woelingen 131. voorzorg aldaar genomen 221. omwen* teling aldaar XX. 72. verzoek van eenige Burgers XXI. 152. de Regeering verandert 372. geeft Advies in de zaak van den Hoog* leeraar Voorda XXil. 90.
Goudoever, (de Colonei van") komt aan \ hoofd der Burgerofficieren op 't Stadhui* te Amfterdam XVII. 53 belegt een Krygsraad in de Doelen 92 levert een Verzoekfchrift tegen drie Raaden in 124. word
_ van zyn Ampt ontzet. XXI. 112.
tzouvernet, Fransch Gezant komt in 's Haa» ge. XXIIL io8.
Gozewyn van Amjïel, Bisfchop van Utrecht, word afgezet. II. 184,
'*s Gsaavenhaage, oproer aldaar III. 165. ^eftilt 166, door de Gelderfehen geplun- -
derd



B L A D W V Z E R6
P"nsH?™ Oranje XI. 46. om„5t a,S
kraamen <S6, twee feaarU „ol^T/ brand 153. gefchil onder de Re«S oude Graflieden ontdekt XIII. « fa pt
'« Hote, va? n,Se 5bS I? Dankadres aldaar 100 vaL i ör*
t^U^nts^Te^el^ *e«g oproer ,egens de CySIn bet S XVI. 33 tot 40. nienwe onrust 11, nï'l
ZtaraP,??- VerWmin« iD 's I-ands vï * S.ï?**r0te ve«nder.ngen bi„„e„ ae «ad ,,7. Algemeen» Illuminatie »id"a"
I8p.



BLADWYZER,
189. voorbeeld van verbitterde partyzucht XX. 156. verzoekfchrift van fommige Pa. triotfchc Burgers XXI 93 tot ic2. voorval me een Franfche Jaager 199. voorzorgen tegens de ftrenge winter. XXIT. tf.
Graef, (de) Gouverneur van St. Euftatius verdedigt zig tegens de befchuldigingen der Engelfchen XIII. 188. geeft het Eiland aaa dezelvehover XIV. 140.
Granvelle, (de Cardwaal) word Bisfchop van A':recht, IV. ,7. beftuurt gehoe?zaam het geheele tand 46. geraakt in haat 71. word dcor den Graaf van £gmont befpot 72 raakt in eene algemeene verachting vertrekt eindelyk id. fterft.
Graye. (de Admiraul llenrik) bemagtigd twee Algierf:he Kapers X, 292. fteekt met een vloot in zee. 311. fterft. XI 205,
Gravendeel, oproer aida?r. XX. ic'8.
Groningen, door Joris Hertog van Saxen belegert Ifl. 119. geeft zig aan den Graaf van Oostfriesland over. 120. word in den Ryksban gedaan 146. door de Saxen belegert 147. neemt Karei van Egmont voor Heer aan. jd. word door Rennenberg ver* raaden V. 185. door Prins Maurits gewon-
P nen VI. 147. oproer aldaar IX. 0. zwaare gefchilien in de ftad 158. opftand en plundering aldaar XI. 119. watervloed XII. 50. heete koortfen binnen de ftad 67. voorzorgen tegens oproer XX[. 96. p.ilusten al.
daar



E L A D W Y Z E ft*
daar 2Ó7 Kweefcfchool vror (tamme en dooven aldaar opgerecht XXÜI. 80. Groot, (Hugo de) gaat in bezending naar Amlteraam Vlf. 56". en ncar Utrecht 87. Jpreekt. me' Prins Maurits 80. waarfchouwd Oldei.barnevelt 99 word gevangen ior zyn gedrag tegets zyne Rechters 129. word tot eene eeuwige gevangenis vcrwe. zen 150. hoort zyn vonnis 157. word naar Loeveftem gevoerd 158. ontvlucht zyne gevangenis r86 komt te Antwerpen 100. en te Parys j9i. fchryft een verdedigfcbrift 300. word daar over aan iyf en goed ftraf. baar verklaart :or. komt in ftike te Amfterdam Vffl, 72. fterft. 73. Groot, QPieter de) waarfchouwd de Staaten wegens Lcdewyk de Veertiende IX. 236". Komt in s Haage 243. gaat weder op reize 253. wykt naar Antwerpen- 253. Groote Vergadering in 's Haage gehouden
IX, 21. neemt een einde 32. Gut van Henegouwen, word Bisfchop van ,1 r',219' verandert den aanvang van t herklyb Jaar 242. overwint de Friezen . 243. fterft 244.
Gui, Graaf van Vlaanderen winf Middelburg U. 231. flUiC een verdrag met Holland 332 verbreekt bet zelve 233. belegert iZfërtkfeê
Guuiüttice. befchryving van dezelve. XXIV.
fi4 •
Guiot, (de Fran/lhe Predilant ) recht ré



BLADWYZER.
Cronirgen een Kweekfchnol voor (lomme en doove menfchen op. XXIII. 80.
Güstavüs Adolpiius , Koning van Zweden, lokt de RemonJlranten in zyne Staaten Vil, 173. raakt in onlust met den Staat VIH. 68. fneuvelt 77.
Gustawüs na Derde', Koning van Zweeder, komt hier te lande XIII. 236, raakt in oor» log met Rusland XXH c,6 krygt gefchtl met de Staaten 231. verzoent zig met deztlven 233- Unit de vrede met Rusland XXIII. 18. verklaart zig voor de Franfche Prinsfen 125. word moorddadig gekwetst* 170. fterft. 171. zyn moorder geftraft. 172.
Cyzelaar ■> CCornelis de) Penfionaris van Dordrecht , gaat in GomtmYfte naar den Prins van Oranje XIV. 93, woond een byeenkomst te Amfterdam by 193. geraakt in een hevig gefchil met de Ridderfchap 205. word door de Dordfche Regeering vcrdedigt 206. word gemagtigd ora den ftaat der Frontieren te onderzoeken 228, dost onderzoek naar de Aéte van Raadgeeving 251. is 's Haage in groot gevaar XVI. 34. i;eemt den post van Raadpenfionaris waar f4. befchuldigt den Prins van Oranje 193» Wykt naar Amfterdam XIX, 173,
H.
Haam/lede, (ÏVitte van) verjaagt de Vla» miïigm uit Holland, U, 235.
Baawt*
l



BLADW YZER.
Ba mtjes, Burgemeester ie Wyk te Duiiiftede, zyn geichil aldaar. XVII. i i.
Ha\M-j;M, leid veel in de onlusten tusfchen Graal riik de Zesde en zyn Broeder II. 143. houd de zyde der Cabeljaauwfchen 205. opfland aldaar 2;o andermaal 272. veigiHemV hier over %erlecnd 273. nieuwe beroerten III. 12. de Stad door 't Kaas en Brcodsvolk overweldigt 95. kiest de zyde van O'anje IV. 182. onetnighud aldaar 201. de Keiken geplunderd 203. door de Span» jaarden (heng belegerd ^04. geeft zig over aio. Spaaijfche wreedheid in de ftsd air. Muïtery aldaar s'2Ï, komt weder aan de Sta; tfche zyde V, 128 keurt een twee*» de Beffcand met Spar.ie af VIII. 52, 'c gemeen yvert voor de Prins van Oranie IX. 66. de ftad verzet zig tegens de êcle van Seclufie 76» oproer aldaar X. 13. geweldige opfchudding 117. de pdgiers huizen geplunderd XI. 115. nieuwe onlusten 160. de Regeering verandert 162. geweldig oproer aldaar 2o5 tot 210" Maatfchappy der Wetenfchappen aldaar opgericht XII. 21. gefchil met de prinfes Gouvernante 57, andere twist met dezelve 74. Oeconomifche Tak ingefteld XII'. 190. de ftad door Fiankryk begunftigd 214- Adres tegecs de Prins van Or^t je XVI. 2:7. fchoon voorBei der ftad XVII. »o. Commisfie wegens bet zelve bcr.oead 39. rieuwe voorfteg der ftad 42, gefchillen over dezelve, id'.' de l a Ktett*



B L A D W Y?Z E R.
liküwe Schuttcry aldaar beë'edigd 119. eenige Burgers trekken rjasr de Nieuwe'rfluis 199. Nieuwe Vaandels aan de Schutters overgegeeven X(X. ,0 Het nieuwe Regee ■ rtngsreglement word beëedigt 12 tot 19. groore verandering aldaar T99. handel om t Regeenngsreglement in ftand te houden XX. 109 het zelve wo;d geheel vernietigd 114. pooging om de Regenten te behouden XXI 139. de Regeering veranderd 142 voorzorg tegens de ftrenge winter XXII. 7. zeker Gefchrift aldaar verbrand 223. Afkondiging tegens Nieuwspapieren. XXIII. 57-
Ilalewyn, (FranCois Teerenflein van) in 's Haage mishandelt XI. 47
Hal ewyn, (Slaton van) oud Burgemeester te Dordrecht, handelt heimelyk met de Franfchen X. 133, word op de Gevangenpoort gezet 135. vaart tegens zyne Rechters uit 136. word naar Loeveftein gevoerd 137, ontvlucht en fterft te Suriname. 138.
Ham, ( Meinard van J valt in Groningerland III. 20:. word gevangen 203.
Hamelsyelt, (de Hoogleeraar Tsbrand) te Utrecht van zyn Ampt ontzet. XX. 195.
Harbekwyk , oproer en plundering aldaar. XVIII. 126.
Haren, (Willem van) fterft. XIII. 34.
ÏIarlinoén, onlust aldaar XI. ios.haare Ge." committeer den te Leeuwaarden ingehaald 106. twist met de Staaten van Friesland XII.'
314»



blad wyze r.
214, het Admiraliteitshuis aldaar verbrand XI1T. 92. gemakt in gcfehil met Fnnikcr XIX, 109. loopt gevaar van uitgehongerd te worden 114. word verlost 115 voorzorgen aldaar cenomen 138 de Schytrery met een Gedenkpenning befchonken. XXL ^41.
Harmen, zogenaamde Propheet aan den Overtoom. Bericht van hem. XXÜ. 131-
Harris, (de Ridder) Engelf'che Gezant levert eene Memorie over XVÏIL 154 verfchynt op e?n pragtige Maaltvd en Bal te Rotter» dam XX. .77. levert weder eene Memoria aan de Staaten over XXIII, 250. fchryft aan den Griffier Fagel XXIV, 39 geeft een bcn'ch' aan de Algemeene Staaten 70.
Hart fit ck, (dnïries) weigert om naar Brest te zeilen XIV. 101. ongenoegen tegens hem 104. klaag, over de Schot fchrifien. id.
Jiasfilaar, (Gtrrit /iarnout) fterft. XII. 181.
Basfelaar, (Kenau) verdedigt Haarlem. IV.
205.
Hasselt, fchiyft aan de S aaren van Overysfel XVI. 103, moeielykheid met die ftad ftad XVIII, 106* word bedwongen 109.
Hat te ai , verregaande onlusten aldaar XVI. £0 de ftad fchryft aan den Prins van Oranje. 22 de Burgers leveren een verzoekfchiift in 90. voorzorgen aldzar genom.'n 12'. onlust over twee Raadsplaaifen 141. hetGeldersch K.ygsvolk komt voorde ftad 1 3 U4.



BL A D W Y Z E Tv.
1C4. word ingenomm 135. vcnchcidsn Perfdoaen gevonnist, X il. t8ï.
Heemskerk, Q'^;/j^ y^) zeilt naar Gibralter 229. overwint de Spaanfchs vio^ 230, Ineuvelt 231. word plegtig begraven. 23;.
Helm-, (dntony van d°r) worTRaadpenUo» naris van Holland X. 279, fterft XI. 23.
Bein (Pleur Pieterfe} iteefet met een vlott in zee. VIII. 34. neemt da Spaanfche Zilvervloot 35. word Lr. Admiraal van Holland 39. Ineuvelt 50 eenvoudig zeggen van zyne Moeder, id,
Jieinfias i (Jmony) Raadpenfionaris van Holland 6 fterft X 231»
Heirvaarten, Befchryving van dezelven. lil. 45. enz.
Hetlevoetjluis, geweldig oproer aldaar. xyiL 227.
HfiMMiNG, Koning van Denemarken , fluit de vrede met Keizer Karei de Groote. I. 266.
Hengst en Horza , vevdryven de Britten I. 198. worden gezegt ftigters van 't Huis te Britten te zyn. 199.
Henrik, Koning van Duitschland, maakt zig meester van een gedeelte der Nederlanden II. 80. recht de Schutteryen op 82. Haat de Noormannen 86. fterft. 87.
Henr.k de DöRjïe , (Keizer) word te Oosterleek geboren II. 104. oorloogt met Gta.if Dirk de Vierde 105. word door een hoo-e watervloed geltuit 107. fterft. 115.
Henrik d& Vi&&9&, (Keizer; beicnenkt <\2
Bis-



BLAD WYZE R*
Bisfchop van U recht met bet Craaffchao Westfii: ge. IV. 123 Henrik ije. Yvfoü, £ Keizer) fluit een verbond met Floris de Tweede II. 138, komt met een leger in de Nederlanden. 140. fferf;. id.
HiRRlfl de Vierde, Koning van Engeland, komt met zyne Dochter te Dordrecht. II. 28c.
Henrik de Zt vende , Koning van Engeland, fluit een verbond van Koophandel met de Nederlander. III. no.
IJ.ekr1k de AbTsTjij Koning van Engeland, fluit een verbond met Keizer Maximiliaan III. 142. maakt vrede met Frankryk U5. vetbii.d zig met Karei dj Vyfde 104. veihat zyne zyde. 167. fterft. IV. 16.
Herik de Tweede, word Koning van Frankryk IV. 16. begunftigt de Protestanten in Duitschland 26 raakt in oorlog met Karei de Vyfde 27. iiuit een beftand met denzelven 41, ftuft. 62,
Henrik de Derde, Koning van Frankryk, word de Oppermagt over de Nederlanden aangeboden VI. 20. wyst dezelve van de haiid 21. word vermoord. 119.
Henrik dü Viêrde , Koning «van Frankryk, word door de Staaten onderfïeund VI. 110, fluit een vei bond met dezelven 167. bevredigt zig met Spanje 176. im.akt een nieuw vtn-ond met de Staaten £43 pleit I 4 voor



BLAD' WYZE R.
voor Prins Maurits VI[. n. word vermoord. 40.
Hskr k Ca-jmjer, Prins van Nasfau vo'ge zyn Vader op als Stadhouder van Friesland IX 166. word Stadhouder van Groningen X. 48. tneerderjaarig 66. word in de verkiezing van Veldmanrfchalk voer bv gegaan 142. fterft. 147. '
Ksarik Casimier, Graaf van Nasfau, trekt naar Hulsr VIII. 104. fheuvelr. 105,
HewRtk , Prins van Pruisfen , komt te Gouda XIII. 42, beziet de voornaamfte Hollandiche Steden 44 vertrekt weder naar Duitschland.
Henpik, Hertog van Saxen, volgt zyn Vad<^r ra Friesland op III.u5.w0rd verjaagJ. id.
Henrietta maria, Koningin van Engeland, komt hier te Lande VIII. 118. handelt te Amfterdam 119. vertrekt weder. 120.
Heraugiere, verovert Breda door een krysshst VI. 141, word Bevelhebber der siad. 124.
Heribert , Bisfchop van Utrecht bemagt^ï Groningen II. 147, dreigt Graaf Dirk de Zesde met den Ban id. verkrygt de Goeieren van den Graaf van Benthem 148. item, 149.
Htrotd. Deenfche Prins word gedoopt tj rj verkrygt Wyk te Duurftede. id. word'om! g°bragt. 25.
Herman , ;Greaf van Kuik, Vermoord Gnaf
Fla-



B L A D W Y Z E R.
Floris de Eerfie II. 118. wud zelfs on. gebragt. 119. Herman yan Woerden, verbet zig tegens den Bisfchop van Utrecht li 185. word gevan. gen. id. verbmd zig met vsifcheiden Edelen tegens Gra?f Florij 204. wykt het land ui 212 verdrinkt in de Lek. 237. *s He m ocïürtBOjcH, kid-c de zyde van Parma V'. 180. zwaare hagel aldaar XII. 222. ongelukkige brand in de fted XIII. 175baldaadigheden aldaar .XVIII 244. verhaal der febrikkelyke plundering aldaar XX. 210 tot 214 de krygsbezetting ontwapend 216". de Regeering raakt in verdenking 220 dezelve verdedigt zig. 221. fommige oproeruiaakers geftraft 222 word door de Franfchen belegerd XXV. 68. geeft zig over 74. capitulatie der ftad 75. Herzeele, (de Amperdamfehe Majoor van) trekt met eenige Burgers naar Muiden. XIX. 65.
Ih'ipe en t'ertem, te Amfterdam gevangen gezet XV. 96 gevonnist 115. onttlagen 116. hun verder gedrag by die gelegenheid, id. de eerstgenoemde word ingedaagd XXI. 149
Hïsjïn Philipsthal. (Willem Landgraaf yan) verdedigt 's Hertogenbosch XXV. 68. geef het zelve aan de Praufchin ovc. 74,
HespenPkilipstkai, (Bekendinaakin* deröiri» eieren van 'c Regiment van) XVLI. 7.
Hcukelom, (het Steedje) verbrand XIII. ii4a I 5 HacR-



BLAD W Y Z E P.
Hfiüsoaw, pJegtigbeici aldaar XVI '»ód ver. reg^ande woelingen in die ftad XVII oT de Regecring aldaar veranderd 24. pooii ft^m in Staat te krygén ld. byZoiuM voe.ens over deeze «aak 26.' oneènigheid hier over by de Staaten van Holland 42. de Burgers leuren eeue verklaring aan de Staa-en over 64, de ftad ro.pt de hvzo ! dere Provintien te hulp c/>, de oude Regeering wora weder herfteid 07. klacbte van dezelve XIX 7c. 4CUlc
(.4 Van) Hoofdofficier téLevdën 2yn voorftel Wegens de Schotfcbriften XXII. 219. eemgen van dezelven genoemd 222. begroet de Erfprins van Oran e en zyn Gemalin. XXIII 104, J Cn
Heuvel, (Tan Baptist Baron yan den) word ingedaagd. XXI. 8. J
Hier ges (Graaf yan) verovert Buuren V brJven. 27 " °UdeWate' 25 wim ^cboon.
mWajenbeek, geweldige brand aldaar, XXIII.
Hilverfum , febrikkelyke brand aldaar XP. 177» fchade door dezelve vèrobria'akt 180. nieuwe Begraafplaats aldaar opgerechtXXill.
Hitte (ongemeene) bier te L^nde. XII. 102 Hoekfehe en Cahljasuwfche twist neemt een einde. III, 91. tc'J
Hoen, (Pieter'OSchryver van den Post van den Nederrhyn word gebannen XXIII it5.
lioey ,



B L A D VV Y Z E ft.
/fo'^y, (van) gevlucht Hollander in F-'nnk. ryk, levert aldaar eene Memorie ovefXXI. 197. fchryft een meikwaardigen Brief XXIf. 203. inhoud van dezel/eni id* toe 210.
HofIIede. (de Hoog'eenar Petrus) te UifeCilt
mishandelt. XIV. 178. Hogendyk, (Steven ) Stigrer van 't Bitaaf.
fche Genootfchap te Rotterdam fterft.
XXI. 227.
Hohenh , ( FHips Graaf yan ) word door Schenk gelragen V 1S9, ook door Rennenberg 190. word Veldhser der Staaten VI. 14. zyn aanllig op 's Hertogenb isch mislukt 22. helpt Leicester i .haaien 37. bsvryd de Bommelerwaard 41. wod gewond 5^. eischt voldoening van Leicester 76. oac komt deszelfs iaagen. 80. HoiLANf?, onderzoek wanneer het zelve een
Graafïchap geworden is. II. 37. Hongersnood en pestziekte in de Nederlander. II. 244. Hongerusi Bisfchop van Utrecht vlucht voor
de Noormannen naar Roermond. II. 29, Hoofd, ( Co-neiis Piettrsz ) ftelt zi\ tegens de verheffing van Willem den eerfteals Graaf van Holland V. 222. zyn bezaadigde raad aan de Amfterdamfche begeering VII. 50, zeggen van Prins Matirits tegens hem. 110. Hoofd, Danielsz(Henrik) Burgemeester van Amfterdam zyne onderhandeling met deBur. gers XVII. 53.Aanfpraakvan deazelven 55.
1 ö zyn



BLAD WYZE R.
zyn huis word bewaakt XX. 50. Hy word van zyne Ampten verlaaten XXL 57. (terft. XXV. 42. Byzoaderheüen hem bétreff n*. de. 43.
Hooge, (Comelis de) 's Haage onthalst V. 214. zyne oogmerken 215.
Hoogehoom, (Jan en P ie ter") worden met hunne Kaperfehepen door de Engg|fch*n genomen XIV. 55. bedenkiugen tekens dezelven. id. zy verontfchuldigeo zich. 56.
Boogendörp, QDiderik 'Jfohan van) verzet zig tegens Schepenen van Amfterdam XVII. 60. trekt met eenige Schutters nsar Muiden XVIII. 44. word Commandant der Sud Amfterdam XIX. 238. word van zyn Ampten ontzet. XXL 57.
floogerbeefs,(Rombout) gaat inbezendiV*aar Utrecht VII 87. word gevangen 101. ondervraagt i23 weigert vergiffenis te verzoeken i56.word toteene eeuwige gevangenis verwezen id. zyn gedrag by \ leezen van zyn vonnis 157. word naar ioeveftcin gevoerd 158 fterft. Vill 28. 6 Hoogflraaten, (Antony Graaf van) ontkomt gelukkig zyn gevargenneeming 136. verantwoord zig 1^7. word gebannen 156. faeuvelt 162.
Hoornaar , zwaar oproer aldaar. XV. 24. n Hoorn, febrikkelyke opftand aldair III 50. oproer aldaar VII. 164. de Regeering aldaar verandert XI. 194. Kerkeiyke gefebii. len aldaar XIII, 34. fchaft de Stadnouder-
'y-



BLADWYZER. ' ?
lyke Recoramandatlen af XVL 42 beweeg.ngen ln de ft;d 23.9. Dankadres van ee
XV l 9o. de ftad fchryft aaa aile de HoJ. Jandfche Steden 102. het Staaten Kry.s. volk rukt 'er bmnen 103. verfchi Pendeli voeJsns over deeze zaak ic4. de Redering aldaar veranderd XIX. 75. de voor ge è? geermg weder herfteït XX. 89. verfcheiden voorftellen der ftad. XXL o6* veucnuaen
Hoorne (Filips Qyaafyan) fchryft aan Fibps de Tweede IV. 75. wykt ten LSnde uit iz7, word door Al va gevangen 1 l
hZ.%tsevoerd I35- tL Bu*ftl if:
Hoornbeek (Ifaac van) word Raadpenfiona.
ris van Holland X. 331 fterft. 251. /rW (W» Ar) word Höofdoftic.tr te Ar».
fterdam XVIII. ^ verlaat die Post
zer^' XXL 57/ SChep£n en Raad af^' Hoop, (at, Vaandrig van der) word verdam het Staaten Vaandel gefchonden te hebben XVliI. 46. vlucht uit 's Haage. 83. Hop en Hoofd, Amfterdamfche Algevaardig.
-^ofe oagelf-
^1^x^f^rG^° ^^Ampt Gezant der Staaten te Brusfel, geraakt m gefchil met de Oosienrykfche RefeS 1 ^ XXII.



B L A D YV Y Z E R.
■ XX'I. 74- bandek wegers eenige Staatspapieren. XXIII. 153.
Hope, (de Hoop Heden') hunne onaangenaame ontmoeting op de Beurs van Amfterdam. XX. 52.
Hovy, QLodewyk) word re Amfterdam uit de Regeering OBtflagen XXI. 5}. zyne onaangename ofitmïeiiog op de Beurs aldaar 167. verlaat Amfterdam en gaat naar Frankryk'. 1C9.
Hulst, (Frarcois van der) word eerfte liqu'fneur in de Nederlanden. III ,62.
Humjried, Hertog van Glocester, trouwt Ta. coba van Beyeren II. 29 . komt in Henegouwen 294 begeeft zig weder naar Enge» land. id. zyn Huwtlyk word ouwe.tig verklaard» 297.
Hunnen, vaden in de Nederlanden II. 80. dringen in Friesland 81. Hunnenbedden, wat dezelven Zyn. id.
I. en J.
Jaccr dB EfiRfTü. word Koning van Enge» land Vli 217. fluit de vrede mee Spanje 221. warrfchouwd de Staaten tegens Vorftius Vil. l6. verklaart hem vonr een Kef ter 37. veiklaa;tzig tegens de Remonftran» ten 46. vat een haat op tegens Olde.ibarnevelt 5^ «erft. VIII. 18.
Jacou dk Tw^tDa, komt als Hertog van Jork hier te L&nde VIII. 157, verovert
ves«



B L A D W Y Z E R.
ve*f>héide HoIIandfcbe Plaatfcn ih ds WesrIndié'n IX. 170. beraagtigd eenige Holland, iche Koopvaardyfcbepen 172 vlucht uit Engeland X. 64 word Koning 83. fluit eert v ei bond met de Staaten 91. begunfligt in alles de Rooinfchcn in zyn ryk. ior. vlucht uit Londen 104. keert weder te rug 105, venrekt naar Frankryk. id. poo?t weder op den Troon te komen 147'. zyn "vnorneemen mislukt 148. is misnoegd over de Ryswykiche vrede 153. fterft. 1^4. Jacob Smart , Pretendent van Engeland word geboren X. 1,2. vlucht uit Londen 104. neemt den naam van Jacob de Der. de en de Tytel van Koning van Engeland aan 164. zyn onderneeming op Schotland mislukt 185. 192. word voor Koning uitgeroepen 215. land in Schotland 216. word weer verdreveu 217. ftaat zyn recht aan zy» Zoon af 309. Jacob v van Bkv^rem , trouwt met den ller.cg van ïouraine II. 285 word Gravin van Holland 289 trouwt den Her. tog van Braba-d 29c. gefcheiden zqi trouwt met den Hertog van Glocestcr. 1/ komt in Henegcuwen 294 word naar Geud geyoert £95 haar Huvvelyk word voor onwettig Verklaart 29;. fluit een verdrag te Delfr. id. fchiet te Goes naar de Papegaav 298. trouwt heimlyk m:t Frank vaa borsleleu 3,0. doet alftand van fiaare Sta%.
ten



B L A D W Y Z E R.
ten 3ci. fterft, 302. haare overblyfzelen worden ontdek . XIII. 59.
Jan db Eppstsï trouwd met ecre Eng-lfche Pnnle, II, 201. word r,raaf van Hoiiand 211. komt in Zteland 216. vlocht met zyn Voogd daar uit 217. verbind zie BorsfèLn te zallen gehoorzaamtn 219. fterft. 224.
Jam van Avbvnks, word Voo^d over Graaf Jan de Eerden II. 216. keert n?ar Henegouwen te rug 217. beteugelt de Westfriezen en verbran-J Vroonett 218. ooriogt met den Bisfchop van Utrecht id. vervobt de moordcrs van Graaf Floris 223. word verdagt Graaf Jan vergeevcn te hebben ^24. word Graaf in zyn plaats 225. verflr<x;id de /eeuwiche vloot 228. trekt weder naar Henegouwen 229. geraaitt in oorlog met de Vlamirgen 230. fluit een fcbandelvke vrede met dezelven f31. word ziek 213. fterft. 234*
Ja« van Arkel, word Bisfchop van Utrecht 17. 25;. raakt in oorlog met Giaaf Wi Jen» de Vierde id. fluit de vrede 254. oorloogt met Graaf WdJem de Vyfde 264. maakt beftmd. id. trekt naar Rome 267. lieert weder en beoorlocgt Graaf Willem op nieuws. id.
Jan van Bt Yc.ren , word Bisfchop van Luik II. 283. vei Iaat de Geestelyke Staat en gedraagt zig als Graaf van Holland "go. veranderd de Uegeering in fommige Ste-
den



BLAD WYZE R.
den 291. fort zyn recht san Filips van Bourgondien af 293. fterfr. 290V
J^.m van Rhaband , trouwd facoba van beyeren II. c9o. zyn fjcgt g*edrag 241. word al, Graaf van Holland erkenr. 256.
Jan Casimïi-r, (Hertog) krygt het bevel over t Staaten leger V. 116. geeft eene verdedigmg uit 135. raakt in twist met Anjou 138. poogt Graaf van Vlaanderen te worden 139. vertrekt naar Engeland, id.
Jan Maurits, p-ins van Narfau word Gouverneur van Frazil VIII. 91. bied der» Staat zynen dienst aan IX. 12. zyn ongegeluk te Franeker ir55. werd legerhoofd voor eenen Veldt(\gt 192 k?ygt weder het Op. perbevel i95. word/Veldmaarfchalk aw. bezet Mniden 247. word te Amfterdam aangerand 257. verjaagt de Franfchen uit s Gravenland X. 26. vermeesterd Zwartfluis 30. fterfr. 67.
jA2' ,Va!? °ftenryk word Landvoogd
hrirf ^ 6rianf, V' 6S' ^ ^bu.gzaam. heid 69 handelt met de Skaten &. beichuldigt den Prins van Oranje 7 m»akc z.g meester van Namen 78. weigert aan het voorftel der staaten te voldoen 8;. vertrekt mar Luxemburg 88. word van de Redering vervallen verklaard 92. poogt Amfter* dam m zyn belang te houden 107. wint de Ve dflsg by Gembiours 114. poo-t Aniou te keeren 130, fterfu 137. V 0 * J0U J&x, Giaaf van Qo^tervant, Haat de Zeeuwen



BLADWYZER.
wen II, 228. verkrygt de toenaam ven Tan zonder Genade id. fneyvelc by Kortivk. 230. -J
Jan yan Perfyn, bedwingt de oproerige Ken. nemer?. II. 198, v ^
Jan van Kcnafe, trekt veel HolIandfcheEde. Jen op zvn zyde II. 20.% bemagu'gt Schouwen 226. flookt de Keizer tefiens Graaf Jan de Tweede op 227. verdrinkt in de Lek. 237.
Jear.nin, (Pierre) bevordert het BeJlann VI C41. bewerkt een verbond tusfchen Frankryk en de Staaten 243. zoekt het gezag van Prins Maurits te vergrooren VJI. 10. fcliryft aan den Koning 16. veitrekt we* der naar Frankryk. 17.
Jeroen, Priester te Noordwyk door de Noormannen gemarteld I. 14. zyn lyk gevonden en plegtig begraven. 15.
Jejuiten, (Orde der) word vernietigd. XIII.
' 150.
Imkof, (Gustaaf'Willem Baron van) zoekt het oproer te Batavia te ftillen X. 287 geraakt in hechtenis 2^9 ontilageo. id. 'word Gouverneur van Indien 290. herfleld de run aidaar. id. zend twee Fianfche OostIndifche Scdepen herwasrds. XI. 17.
Joan Willem Fiuso, Prins van Nasfau, word dojr Willem de Derde tot zyn Erfgc naam ajmgefteld X. 146. word Stadhouier van Friesland 147. Generaal van het Voetvolk 176. word uit den Raad van Staaten



B L A D VV Y Z E R
geweerd .84. kwyt zig dapper in de Veld» flag by Oudenaarden 193. aanvaard de Re. ge ring cn trouwt 194, doet de Franfchen in den Veldflag by Malplsquet wyken 195. verdrinkt ongeiukkiglyk. 199.
Izab lla , Gemalin van Hertog Filips de Goede, tragt een beroerte te Haarlem te Billen. III. 18.
Izabslla, Prinfes van Portugal, trouwt met Keizer Karei de Vyfd-j, III. 169. fterf!2io.
IzABiLtA Clara Eugenia , trouwt den Aartshertog Albertus VJ. 176. verkrygt de Nederlanden 177 verbici den handel met de Staaten 187. komt in de Nederlanden 193 fterft. VlII. 79.
Jones (Paul) loopt in Texel binnen XIII. 220. komt te Amfterdam 221. is genoodzaakt Texel weder te verlaaten. 222.j
Joris, Hertog van Saxen, belegert Groningen III. 119. doet afftand van zyn Recht op Friesland. 148.
Jorisz., QDavid) een berucht Ketter III. 209. na zyn dood verbrand. 210.
Jork, (Frederik Hertog van) zyne Verklaaring aan de Engelfche Troupen. XXV. 45 tot 49.
Jorke, (Jofeph) Engelfche Gezant, omhangt de jonge Prins vati Oranje met het ordensli'nt van de KousfenbandXII. 14. Verzoekt 6000 man tot byftand voor zyn Hof 34. Klaagt over 't opbrengen van een Engelsen Schip 41, ook over 't bezetteu van Qsteu-
Uè



B L A D W Y Z E R.
de en Nicuwpoort door de Franfchen fe. dringt aan om dc viye doortogt der En*ellche Troepen over 't Grondgebied van den Staat u?; verzoekt dat de Americaaneii niet mee krygsbehoeften onderftcimd mogen worden XIII. 163. doet een Voorftcl wegens de Schotfche Brigade i77. dringt op byftand voor zyn Hof aan i?9. klaagt over den Gouverneur van st. Euitachius i8o. verzoekt weder om byttand 2i~. Eisclit de pryzen van Paul Tones op 2^r. weigert een antwoord der staaten naar Londen te zenden 233. eischt voldoening voor zyn Hof 239. word naar Engeland opontboden. 241.
Josephus, Aartshertog van Oostenryk. word Keizer X. 180. fterft. 197.
#BXï ™ JW*EDE' CKeizer) volgt zyne Moeder m de Regeering XIII. 240: maakt Ostende tot een vrye Haven XIV. 10. komt 111 de Nederlanden 23. zyn aenmerkclvk zeggen te Amfterdam 24. vertrekt weder naar Duitschland id. doetde Barrière Steden flegten 44. bied den Staat zyne bemiddeling aan . 58. flégt dc Vesting Namen 77. geraakt in verfchil met dc Staaten 108 verklaart zig voor eene Onderhandeling met dezelven 2oi.bemiddelt bet Gefchil tusfchen de Staaten en Venetien 213. eischt de op ran&dei Schelde 228. is hevig misnoegd op de Staaten 259. zyne onmaatige Vorderingen XV. 52. verleent gehoor aan de Neder-



B L A D W Y Z E R,
deïlandfche Gezanten 205. beantwoord der* zeiver Aanfpraak 208. iluit de Vrede niet de Staaten 258. vernietigt de Privilegiën van Braband XXII. 53. ontvangt een Smeekiehnft van de Staaten van Braband 66. geeft een Vcrklaaring deswegens in 't licht 19.7. fterfr. 225.
Jovianus, (Keizer) zvne Bedryvcn omtrend de Batavieren. I. 177.
Julianus , (Keizer) overwint de Saliers en Chamaven I. 172. zyne lï delmoedigheid 174. Genegenheid der Batavieren voor hem I7<5. fterft. id.
Jungius, Predikant te Zutphen, onlusrn met hem. XII. 45.
K.
Kaas, (Petrus) Predikant te Gouda. 7vn
gefchillen. XIII. 36. 1 •Kaas- en Broodfpel in Holland III. 03. einde
van 't zeiven. 98. Kaat Mos/el en Keet Zwenke te Rotterdam
gevangen XIV. 220. worden gevonnist.
XVI. 24.
Kaligula, word Keizer I. 89. zyn bclache-
Kalkreuth (de Pruisftfche Generaal) krygt bevel om op Amfterdam aan te vallen XX. 13. raakt in gefchil met den Burgemeester Dedel 47. vertrekt uit Amfterdam XXI." 190. zyn lof id. verovert Maints XXIV. 163. word zwaar gekwetst, 209.
KaU



BLAD WYZE R.
Kallenberg: QGerard) zeilt met ren Vloot naar Portugal X. 172. flaat de Franfchen 173» ze It naar de Middeliandfchc Zee 177. flaat de Franfche Vloot op de hoogte van MaHaga. 178. Kcïfiagén, QMargaretha vat') haar kloekmoedig gedrag. V. 18. Kampen. Zwaar gefchil onder dc Regccring aldaar XII. 111. Cadetten-Corps aldaar Op» gerecht XIII. 55. Byéénkomst tot bevrediging van Overysfcl aldaar gehouden XV. 70. verzoekfehrift der Burgers aldaar. 247. Kaninifaaten worden door Tiberius bedwon* genl. 79. verbinden zig met de Batavieren 121» Karei Martel, flaat Koning Radbout I. 2366
befchenkt Willcbrord 238. fterft 240. Kaïiel de Groote , word Koning van Frank* ryk I. 250. zyne zwaare Oorlogen 251* overwint de Saxen 252. is genoodzaakt dezeken te ftrafien 253. Iaat 4500 van dezcl* ven ombrengen 255. verwoest de Landen tusfchen de EIvc en Sala 256. verzoent zig met den Hertog van Saxen 257. behar* tigt zeer dc voortplanting der Godsdienst 258. overwint de Hunnen en Saxen 259. word Keizer 261. verdeelt zyn Ryken onder zyne Zoonen 264. fluit de Vrede met dc Deunen 266. fterft 267. Karel de KaalE , Koning van Frankryk verkrygt het gebied over Friesland, Zeeland en een gedeelte van Holland II. 49, word igeizcr 53. fterft. 54.
Ka-



blad wyze Ré
Karel de Dikke , Koning van Frankryk fluit een fchandelyk Verdrag met Godefried de Noorman II. 57. word Keizer 58. afgezet. 62.
Karel de Eenvoudige , Koning van Frankryk , doet zig tot Koning van Lotharingen verklaarén. II. 69.
Karel de Zesde , Koning van Frankryk, verzoent Hertog Albeit met zyn Zoon. II. 276.
Karel de Achtste , word Koning van Frankryk III. 83. oorloogt met Maximilïaan van Oostcnryk ico. fluit de Vrede met hem. loï.
Karel de Vyfde, gebooren III. 117. word Graaf van Holland 128. neemt deel in de Vrede met Frankryk 145. word gehuldigd 149. Koning van Spanje 151. vertrekt dérWaards 154. word Keizer 159. raakt in oorlog met Francois de Eerfte 160. verbind zig met Paus Leo de Tiende 162. en met Hendrik dc Achtfte 164. trótiwd met de Prinfes van Portugal 169. raakt weder in oorlog met Frankryk 171. Word Heer van Overysfel 178. ftigt het Kasteel Vredenburg te Utrecht 180. bevredigd zig met den Hertog van Gelder 181. en met alle zyne Vyanden 182. vervolgd de Protestanten 183. komt in de Nederlanden 185. word Heer van Groningen 202. oorloogt te^en de Turken 204. fluit Vrede met den Hertog van Gelder 205. ook met Frankryk 206»
be-



B L A D W Y Z E R.
beweert zyn recht op Gelderland 209. ftraft de oproerige Gentenaars 211. komt in Holland 212. vertrekt weder 213. doet een Viucjitelooze tocht naar Algiers 215. overwint den Hertog van Gelder 222. verbint zig met Engeland en Deenemarken 224. fluit dc Vrede weder met Frankryk id. k-omt ook weder in de Nederlanden IV. 20. vernieuwd de Blocdplakaaten 24. oorloogt weder tegens Frankryk 27. verliest •een Veldllag 34. fluit een. beftand met de Franfchen 41. doet afftand van 't Gebied. 44. vertrekt weder naar Spanje 48. fterft.49.
Karel de Zesoë , word tot Erfgenaam van Spanje verklaart X. 157» laat zig als Koning van Spanje uitroepen 175. vertrekt uit de Nederlanden naar Lisfabon id. word Heer der Spaanfche Nederlanden 182. word Keizer 198. fluit de Vrede met Frankryk 212. maakt het Barrière Traktaat met de Staaten 215. poogt een Oost- en West-Iudifthe Maatfchappy te Ostende op te richten 235. treed in 't belang van Spanje 241. handelt over de pragmatique Sanctie 259. fluit een Verdrag niet Engeland en de Staaten 264. is misnoegd op Spanje 2724 raakt in Oorlog met Frankryk, Spanje en Sardinien 274. fluit de Vrede 276. fterft* 290.
Karel de Zevende , maakt aanfpraak op de Oosteiuy.yfche Nalaatenfchap X. 292. word Keizer 299. verbind zig met verfcheide Öuitfche Vorsten 313. fterft. 310".
Ka*



B L A D XV Y Z E %
Karel de Eerste, word Koning van Engeland VIII. 18. fluit een Verbond met de Staaten id. rust een Vloot tegens Spanje int 19. verpant zyne Juweelen in Holland 20. zend zyne Gemalin denvaards 118. word onthal-t 160. drie zyner Rechters worden te-Delft gevat. XX. 144. Karel de Tweede komt' hier te Lande VUL •157. word door de Sjtaaten ais Koning van Engeland begroet ica. moet Holland verlaaten 163. handelt heimelyk hier te Lande IX, 131. word voor Koning erkent inkomt in Holland 132. vertrekt naar Engeland 133. voed een heimelyk misnoegen tegens den Staat 134. is geftoord op den Raadpehfionaris de Witt 140. fluit een Verbond met de Staaten 144. raakt in twist met dezelven 173. verklaart hen den Oorlog 175* tragt naar Vrede 207. fluit dezelve 210* handelt met de Staaten 222. word dezelven ontrouw 228. fluit een. geheim Verbond met: Lodewyk de Veertiende 235. verklaart den- Oorlog aan de Staaten 242. bevredigt zig : weder met dezelven X. 42. fterft. 88. Karel de Tweede , Koning van Spanje,' komt aan de Regeering IX. 194. fluit een Verbond met den Staat 240. verbind zig met Keizer Leopold X. "74. is misnoegd! over de Verdeeling zyner Staaten 155. maakt ecu uiterfte wil ten voordec-Ie van 't Huls van Oostenryk, 157. verandert dezelve ea fterft. 159.
XXV. deel. K >Kny



BLAD m X Z E R,
Karel ds Derde, Koning van Spanje, geraakt in vc-richil met de Staaten XXI. ziQ, fterft. XXII. 52.
Karel Güstaaf word Koning van Zwccden IX. 91. oorloogt voorfpoedig no. lluit een Verdrag met de Staaten 111. valt Dccnemarken aan 123. fluit de Vrede i2> fterft. 120'.
Ka rel de Twaalfde , Koning van Zwecden is misnoegd' op de Staaten X. 219. Ineuvelt. 228.
Karel de Stoute , Word Stadhouder van Holland en Zeeland HL 18. geraakt in twist met zyn Vader &A wordt Graaf van Holland 20. zyn Karakter 24. trouwd' met Margarecth van Jork 26. flraft dc Luikenaars 30. verbind zig met Eduard de Vierde onderfteund dezelven 3.5. bemagtigt (Gelderland 54. flaat naar de Koninglyke Tytcl id. belegert Nuis 56. verzet: ztg tegens den Hertog van Lotharingen en de Zwitfers 58. word geflaecn tik fneuvelt. 60.
Karel van Egmond , Hertog van Gelderland , neemt zyne Staaten weder in bezit HL 108. bedreigt Graaf Filips de Tweede 120. bcmagtigd verfebeiden Gelderlche Steden 130. valt in Holland 133. fluit de vrede met de Hollanders 135. neemt 2000 Dccnen in dienst 136. vermeesterd Harderwyk 13% word door de Franfchen onderfteund 138. word Befchermer van Utrecht 139. trekt met zyn Volk nam' Amfterdam 141.
vei*



BLAD W Y 2 E
verdraagt zig met dc Hollanders 142. Wonl Heer van Groningen 147, verzeld de Koning van Frankryk naar Iralien 150. oorloogt weder tegens de Hollanders 152. fluit de Vrede 154. ftookt de Friezen'op 155. maakt zig meester van eenige Overysielfche Steden 161. dott zyn Troepen in Holland rukken 165. is genoodzaakt Vrede te maaken iCi. verbind zig met Frankryk 204, fluit Vrede met Katvl de Vyfde205*. raakt in twist met zyne Onderdaan.cn 207. fterft. 208.,
Kakel Christiaan , Yoret vnn Nasflm-Weilburg , word Gouverneur van Btrgcnopzoom X.IL pfj.. trouwd Prinfes Curoliua, 101. word Generaal van 't Vcetvolk 102. ontfangt de Prins van Oranje, buiten 'sllaage 231. woont het Campement by Breda by XIII. 55. last zyn Kinderen de pokjes këtitcn 156. ontflaat zig van zyne Ampten XIV. 258. fterfr. XXI. 260.
ivAREL George Erfprins van Brunswyk » trouwd met Louifa , Prinfes van Oranje XXIII. 1.9. vertrekt met haar naar Brunswyk. 37*.
Ïvarel 5 Prins van Lotharingen., zyn dapper gedrag X. 300. trekt over den Rhyn 313*. noodzaakt de Pruisfen uit Bohemen te wy» ken 314. trekt weder te Velde. XI. 19.
Karei Staart , zoon van den- Pretendent , tragt naar dc Engelfche kroon X. 309. verK z wefcs



« 1 A D W V Z t rR<
wekt een opftand in Schotland XI* 10. wtfrd
geflagen. n. Kariovalda, Opperhoofd der Bataaven, fneü.
veit. I. 84. Kasteele, (Pieter Leonard van de) Penfiona.
ris van Haarlem, geeft nieuwe Vaandels
aan de Schuttery over XIX. 11. word van
zyn Ampten ontzet. XX. 133. Kemp, ( Dokter yan der) zyn zeldzaam ge.
drag te Middelburg. XVIII. 63. cm. Kennemers, erkennen Floris de Zwarte voor
Jleer II. 143. moeten weder onder de Hot.
landers bukken 144- verbranden Schagen
3 £8. vernielen het Slot van Gysbrecht van
Amftel 173. verwoesten verfcheiden Sloten ï en Kasteden 197. worden gefluit, id. veele
van hunne Dorpen worden verbrand. 198. Kerkelyke Gefchillen in Zeeland XII. 107. ;in
Holland. 109. Keulen , (de Keurvorst yan) fchryft een fcher»
pen Brief aan Dumourier. XXIV, <58. Kievit, (Joan) handelt heimelyk met En»
geland IX. 204. word gevonnist 20zyn
vonnis weder vernietigd X. 10. gedraagt
zig ontrouw in zyn Ampt 93 word gevanf gen. id. ontflagcn^en gebannen. 96. Kinsbergen, (de Ridder) dient Rusland te-
gens de Turken XIII. 171. komt weder * hier te lande, id* raakt flaags met een
Spaansch Oorlogfchip 186". word Schout , by Nagt XIV. 32, met een gouden keten
*efchonken. id. zeilt naar de Middelland-
fehe



B 8 A D WYZE m
£h^Ze/rt14' voert beveI over de vloot in de Dordfche Killen. XXIV. 105.
ten r0V. Sc Cn 0VeiWim de »^
^ZlXl^li* *-™rdma' ™akt een verpand met de Romeiren li 102. gehenrf».
msien onder zyne Eegeering. X g '
£t*J Trd KoninK det Mankin I. 20 r, iaat zig doopen. 207. fterft. tt. verdeeling
KLulrTRyri°>ndf **n vi£r **»en. 208? Soverf/I*83' d2pper verdedigt84. geeft
Burf meester van Leerdam met reJötch weder ingehaald. XX. 184 S
Zoon^ in bev3lt hier te Lande van een
merd vrr g e ^aPers beem-
l~n r L-,41- 5I' Ivd weder veel XIII L9. verfchil over dezelve langs den Rhv» 145. kommerlyke totlhnd van detóÏK toi. bittere gevolgen der EnSfcbeoor Jog voor dezelve 34». erom Je™»i dezelvo Yiv o r \ .„° 1 verval V5« dezelve XIV. gelcbillen oyer dez^ve
3 op



BLADWYZER.
op Smirna bygelegd XXI, 160. verval van dezelve op Amerika. 248.
Kooplieden , (Nederlandfche) leveren eene Memorie over XII. 56, vervoegen zig by de Algemeene Staaten 71. doen een Bezending aan de Gouvernante 78. verzoeken oai befcherming. XV. 95.
Korbuh , beteugeld de Oostfriezen I. 94> doet een Graft uit den Rhyn in de Maas graaven. 95
Konenaar, ( Eghert Meeuwsz,) word Luite»
nant Admiraal IX. i8ï. fneuelt. i'3iié Kosterman, (Cornelis) Wynkooper te Rot*
titdam onthalst X. 113. geweldig oproer
over zyn vonnis ontftaaB. 114. Kropf, (Baron van) verdedigt de Kiundert
XIV. 83. . fneuvelt 84. zyn lyk gevonden
en plegtig begraven, ic.7. Kruinen, ( Schout by Nagt van) würd van
pligtverzuim befchuldigd. XIV. 92. Kruisvaarten befchreven. II. 135. Krul, (Willem) Schout by Nagt, fneuvelt in
een gevecht tegens de Engelfchen. XIV.
Kuilenburg « goude Munten aldaar gevonden. XII. a8»
L.
Labeo, (Klaudius) 'word door de Batavieren
geQsgen. I 141. Lalaing, (Willem van) word Stadhouder
YÜU



BLADWYZER.
var Holland III. n. verbrand Jutfaas -7?. neemt Hoorn ftormeiidethand in 80 ontzet Ysfelflfin 81 fneuvelt voor Utrecht. 82.
Lcmpfms, Baljuw van Vlisün^en doet een voorftel tegens den Pecfinnari* Louisfen XXII. 162. word weder beantwoord 165. ontfiaat zig van zyn Ampt. XXHI. 42.
Landrecies. door de Hollanders ingenomen. XXIV. 214.
Lankhorst, (Patilus) twist met de Regeering van Brielle XIII. 29 vergaat de Stad. 30.
Ledenberg, (Gilles van') handelt met de Hel; landfche Afgevaardigden. VII. 87. vlucht rit Utrecht 90. werd gevangen ici. vermoord zig zeiven 123. zyn lyk aan de Galg geh-rgen. 156.
Leengoederen. Wat dezelven zyn. II. 64. enz.
Le&ream. oproer aldaar XVUI. 52. vreugd over de Staatsomwenteling. XX 87.
Leeuwaarden, Kerkelyke GtfchiÜen aldaar VII 28. onbefüisd gedrag van *t gemeen XL 106. Amnestie afgekondigd 110. brand van 't Provintiaale Tugihuis aldaar XII. c6. gefchillen met de Luthet lenen 44. moeilykheü met Dom. Biom 1: 0. en met Dom. de Ccck 18^. gefebit order de Regeering 203. beroerte in de Ktik XV. 41. verzoekfchiift van eenige Burgtrs 244 onlust in de frad s8o. Nieuw Regeer ings Reglement bezwnm XVI, 55. bevvecginK 4 gen



8LADWYZEA.
gen aldaar XVIII* 228. plegtigheid aldaar. XXI. 15c".
Leicsstsr, (Robbert Dudky Graaf yan) word Stadhouder der Nederlanden XI. 33. is geftoord over de vordering vanPrins Maurits 36. komt hier te lande 37. word algemeen Landvoogd id.. geraakt in haat 41. trekt te veld 42, tragt naar de Opperheerfcaappy 43. richt een Munt op 44, en een kamer van Geldmiddelen «55. ftaac het houden van Synoden toe 46. veranderd de Regeering te Utrecht 47. ftelt. Sianfey en Jork tot Overften aan 50. handelt met da S:a?ten van Holland 5?. toond zia misnoegd 00, vertrekt, naar Zeeland 62. zyn aanhang hier te lande verminderd 66. doet een voorflag tot vrede met Spanje 7 7. pongt OldenbarneveJt, Mautits en Hoheno te doen vatten 80. komt te Am (Ier dam i& 2yn gedrag aldaar 81. ve:trekt we,:er naar Utrecht 84. bedient zig van fommige Predii kanten 85. tragt oproer te zaayen 86, begeeft zig naar Engeland pj. doet afïtand van de Landvoogdy 91. fterft. 107. L&13BN, houd de zyde der Cabeljaiuwfcbea II 265. word door Jan van Beyeren overweldigt 291. door de Hoekfchen ingeoömen lil. 76' verzoent zig met Maximiliaan 77* kiest de zyde van den Prinj van fran • je IV. 182. word door Toledo belegert 226. ei door Valdez 239. hongersnood aldaar 3j.t. de ftad ontzet 248. Hooge Scboofe aldaar



BLAD W f 2 E RV
daar cpgercebt 252. ooroer ten voordele v»n Leicester VI. 86. Kcrkelyke Gefphilicii aldaar VIL 22. verzet zig tegens de vrede ■ met Cromwel IX, 61. orroer aldaar 18^ viert heteerfte Eeuwfeest der Hooge SchcoJe X 49. Pagtershtizen aldaar geplunderd XI. U9. nieuwe ommen 162, de Kepe;ring verandert 19b". Militie rukt bi-men de ftad 165. de oproermaakers 'gefhsfi 167, zwaare brand aldaar XII. 193 de ftadnntfangt de Prins en Piinfes van Oranje 231*. kant zich tegers het oprechten van eene Academie te Zieiikzee XIII 45, viert het tweede Eeuwfeest van derzeKer verlósüng 159. pragtige fkedevaart aldaar 175. opreciring van een Vrycorps XIV. 168 op. Joer in de ftad 224. fommige Burgers leveren een Adres in by de Staaten X V. 5*.. gefehilïen in de ftad 92. plegtigheid de* Schuttei y 128. twee valfche befchuldigers geftraft 159. Vergadering van eenige Burger Gorpfen XVI. 97. ftouta taai van de zalven 192. verzoek der Burgers 260. eenige' Studenten trekken naar Utrecht XVII. 160. voorzorg hier tegen genomen 161. Oranje Sociëteit aldaar opgerecht 212. de ftad be^ fluit de Prins als Stadhouder ju zyn dienst op te fchorten 213. tweehonderd Schutters aidaar ©nwapend XVIII. 40 Verga, dering der gewapende Burgercorpfen 196. voorzigtige handelwyze by de Staatsomwenteling XIX. 213. de Fieuwe Scbutiery».
& 5- word*



BLADWYZER.
word ontflagen XX. i58. onlust in de ftad 159 de Regeering verandert XXI. ïfjr. on. geregeldheden aldaar XXIII 57.
leiden , (Jan van) word Koning der Herdoopers III. 194. zyn vreemde rol 195 word gevangen en geftraft. 156.
leiderdorp, oproer aldaar XV. 23. nieuwe onhijten, XXI. 105.
teoninus, (Elbertui) Kanfelier van Gelderland begroet Leicester VI. 3.
LtopoLD de Lerstz, (Keizer) fluit een verbond met den Staat IX. 261. verbind zig met Spanje X. 74 raakt in oorlog met Frankryk ioj. lluit het groot verbord tegens Lodewyk de Veertiende 10H. wil in de verdeelmg der Spaanfche Heerfchappy niet bewilligen 15^. verklaart den oorlog aan Frankryk 168. fterft. 180.
Leopoi.d de Tweede word Keizer XXII. 225 handelt met de Staaten 2Ó5. is misnoegt op dezelven 270. fluit een Verdrag met hen over Braband XXÏII. 46. heviecfigr zig met de Turken 109. handelt weder met de Staaten iti. verbind z\g met, den Koning van Pruisfcn 123. geeft eene Verklaar'ng tegens dc Franfchen in 't licht 138. fterft 164. zyne Gemalin en Kinderen. 165.
Les'.evenon, (Matheus) Heer van Berkenrode, gaat als Gezant naar Parys XI. 245. doet eene ftaatlyke Intrede 246. bewerkt dc Vrede tusfchen Engeland en de Staaten XIV. ïoj. bevorderd dezelve ïnet den Keizer
XV.



BLAD WYZE R.
XV. 256. handelt met den Graaf van Mout. morin * XXI. 201. fchryft aan dc ïZeïven XXIL 15. word uit Frankryk te rug ontboden. XXIII. 224.
Leu de Wilhtm. (Coenraad /$) word Voorzitter in den Hovc van Holland. XXIII. 43.
Lillo en Lief kenshoek (re Forten) aan den Keizer overgegeven. XVI. 86.
Lochem, gélcftiflcn aldaar. XV. 122. 148.
Lodewyk de Vroome , word Keizer L 267. verdeelt zyn Ryk onder zyne Zoonen II. 9. begunstigd dc Friezen 10. twist met zyn Zoonen 18. fterft. 19.
Lodewyk de Tweede , (Keizer) kiygt veel bewind, bier te Lande II. 40. fterft. 53.
Lodewyk. van Beyeren, (Keizer) beweert het recht van zyne Gemalin op Holland II. 261. verleid dezelve met het Leen 262. fterft 264.
Lodewyk de Stamelaar, Koning van Frankryk, verkrygt het gebied over alle dc Nederlanden II. 54. zy" Leger word dooi- de Noormannen gdlagen. 55.
Lodewyk. de Elfde, Koning van Frankryk, ont langt dc hulde van Hertog Filips de GoedelIL 18. raakt in twist met Karei de Stoute 19. word door dezelven gevangen 30. ftookt de Keizer tegens hem op 5^. oorloogt tegens den Aartshertog Mkuutócan 73. fterft. 76.
Lodewyk de Twaalfde , Koning van Frankryk, onderfteund de Gelderfchcn IIJ. 144.
K 6 138.



BLAD WYZE R.
138. bied zig als Scheidsman in den Gclderlchcn oorlog aan. 140. Lodewyk de Dertiende , word Koning van Frankryk VIL 41. befchermd Ibigo de . Groot 201. word door de Staaten onderfteund VIII. 16. vorderd vbldöening van dezelven 23. «uit een Verdrog met den Staat 33, verbind zig op nieuws met dezelven 60. 81. verklaart den Oorlog aan Spanje 82- fterft. 122. ö Lodewyk de Veertiende, word Kotafni van Frankryk VIII. 122. is misnoegt op de Staaten IX. 90. raakt in een hevig gefc'hiï met Holland nö. bevredigd zig met hetzelve 119. tragt de Staaten met Portugal te be. vredigen 121. fluit een Verbond met dezelven 136. maakt een toeleg op de Spaanfche Nederlanden 167. zyn cisch aan de Staaten 168. ftookt Karei de Tweede tegens dezelven op 169. paait dc Hollandfche Gezang met goed.' woorden 175 zyn inzichten in den Oorlog tusfchen Holland en Engeland 189. verklaart den oorlog aan Enge land 197. maakt de Admiraal de Ruiter Ridder 202. valt in de Spaanfche N 'dertodden 212. geeft dc Staaten kennis "van zyne Voorncemens 224. word tot Vr^de genoodzaakt 225; tragt dc Staaten op zvne zyde te winnen 228. fluit een geheim Verbond met Engeland 235. belemmerd de Neder andfche Koophandel 238. verklaart den oorlog aan de Staaten 242. is genoodzaakt
zy,



B L A D W Y Z E ft.
zyne Troepen uit de Nederlanden te trekken X. 43. doet weder onbiJlyke Eisibhcn 70. vervolgt de Protestanten 91. zaait onrust tusfchen Jacob de Tweede en den prins
. van Oranje 98. verklaart den Oorlog aan Keizer Leopold 103. aan de. Staaten 106', aan Spanje 108. en aan Engeland 109. belegert Namen 130. 'haakt , naar Vrede 141. doet Voodlagen tot dezelve 144.. vcrfchynt weder te Velde 151. fluit de Vrede te Rys-
. wyk 152. zyne Vcrklaaring aan den Graaf van Portland 153. bereid zig weder ten Oorlog 163. erkent de Pretendent voor Koning van Engeland 164. poogt Amfterdan» op zyn zyde te trekken ió"6. verklaart deil Keizer, Engeland en de Staaten den Oorlog 168. maakt zig meester van 't Prinsdom Oranje 174. neigd tot Vrede 194. handelt over dezelve te Geertruidenbcrg 197.. fluit dezelve tc Utrecht 208. bevredigt zi<* met den Keizer 212. -vei klaart zig met den Pretendent niet te zullen moeyeu 213. fterft. 218.
Lodewyk de Vyftiende word Koning van Frankryk X. 218. fluit liet. drievoudig Verbond met Engeland en de Staaten 223. word nïeerderjaarig 230". verklaart den Keizer den Ooilog 274.. fluit dc Vrede met . dezelven 276. mengt zig in de Gefchillen over de Oostenrykfche Nalaatenfclnip 293. poogt de Staaten tor de Onzydighcid over te haaien 301. zyne Verklaanng aan dezei— K 7 yen,



B V A D XV Y Z E ft.
ven 3C<5. verkiert den Oorlog aan Btieeland 310. en a n dc Koni-gln°van Höflrtiryen ju» begeeft zig naar den Rhyn 413. word ziek 314. bied den Staat weder cèn Verdrag van Unzydigheid aan XI. 16. belemmerd de Nedtrlandfchc Koophandel 17. doet eene fterke Verklaaring ; an de Staaten 24. laai een Vertoog aan dezelven doen Mt 35- mengt zig in de Dnitfchc Oorlog 42. verzoekt de vryc doortocht voor zyn Leger door Maastricht 53. cein> opgelicht Hollands |eM aan de Eigeiirars wedergeeven. 61. Lodewyk de Zestiende . Koning van Frankryk, zoekt de Vrede tnsfehen Engeland en de Staaten tc bewerken XIV. r-c. ?vn edelmoedig gedrag 188. fluit een Verbond met tien Staat XV. 260. bied dezelven zyne bemiddeling aan XVIII. 34. V-erklaarfcg van hem wegens dc Staaten XXL 16. is misnoegd op denzelven XXII. ió\ zyn gedrag tegens dc uitgewekene Nederlanders 200. geeft dc Staaten kennis van zyn annnecmi"g der Nieuwe Conftitutie van Frankryk XXIlI. 67. fchryft aan dezelven 105. zyn merkwaardige Brief aan de Nationsale Vergadering 135. fchryft aan Keizer Leopokl de Tweede 138. word gedwongen de roo.'e muts op te zetten. 201. word met zyn Familie gevangen gezet 218. Verba:;! der Rechtsplecging tegens hem XXIV- 8
tot



B L A D W Y Z E R.
tot 16. een van zyn ongelukkige dood. 17. tot 23.
LooawYK, Hertog van Bourgondien word geboren X, 73 tragt Nimwegen te venasfetr ïf8. krygt het bevel over rt Franfche ls« ger. 192-
LoatwYK, Graaf van Loon, trouwd met Gravin Ada lL 171. verbind zig met den Bisfchop van Utrecht 172. moet uit Hol» land wyken 173. fterft. 174.
Lodkwyk Ernst , Hertog van Brunswyk Wolffenbtutel, word Veldmaarfchalk Xf.
251. Voogd o.-er den Jongen Etiilrahouder 89. doet een aanfpraak aan denzciven by 't begraven van zyne Moeder 90. word plegtig v?or zyn Voogdyfehap bedankt 169, entfangt de P.'insen Prinfes van O'ar-je butren 's Haage 231. verzelt deze!.-en op hun» ne rei ze door Holland XllI 15, woont het Campemcnt te Breda by 55. omfangc den Aanshertog Maximiliaan in 's Haage 164. r akt in verdenking van Ertiéfschgezfnd te zyn XIV. 20 klagren tegens hem ingele. vc-id id, zyn beklag hier over 2r. word door de Algemeene Staaten onfchuldig verklaart £2- algemeen misnoegen tegens hc;n
252. ootfbat zig van alic zyne Waardiihéden 254. vertrekt n,;ar Du-tscbland 555. toeleg op zyn? Papieren XV. 260. fterft. XXL 189.
Londen , onrustige beweegingen aldaar XXIF, 242. befluit der Kooplieden in die ftad. 244.
L©~



B L A D w y z E a.
Lotharius, word Keizer If. ,9. twist m,
zyne Broeders 23. flerf. 48 Lotharius, Henog van Saxen, word Kei.
zer IL i„o. verzoent Graaf Dirk de Zesdê
T TfBtZ?Aet Wie<^ ^ 2ood van Neef Floris de 2w„ten ^
houysfen, Penffonaris van Vli^finaen ?vn drukkelyk voordel XXII. i£ ?ï \ST b? antwoord bet voordel van den Baljuw Lampfins. 165 tot 171. «*ijuw
lUlkJ?viJan Gerard) WOrd Advocaat Fiscaal AV. 31. geraakt, in verdenking XVIII 143 wykt uit 's Haage XIX. 18a. omftand:g verhaal van 't voorgevallene met hem
^f^m^leen gedee,tcvan2vn
Lititcaaro, Gravin van Holland, word Voogdes van haar minderjarigen Zoon II. f3, zoekt hu'p by Keizer Her.rik de Tweede 94. fterft. id.
lumei. (Willem) Graaf van der Ma-k neemt den Brie! in IX. 175. handelt wree' delyk 176 heeft een aan/lag op (AnUterdam 186. doet de Priester van St. Aagten ombrengen. 213. 6
Lupercus, (Mumius) trekt tegens Civilis on I. 126 word omgebragt. 137. P
luiherus, (Maitinus) deszeifs leere begint hier te ande bekent te worden III. i58.
. Sterft IV. 12. zyne geaartheid. 13.
lym



B-LADWYZEIfc
Lynien,< (Willem Baron van) zyn fchicfyk-
overlyden. XVIII. 22T. lyovet, {Pieter) fterft in 's Haage. XXII,
M.
Jlfaahon, (Francois) gaat als Gezant r;2ai
Engeland. V. 44. Maaslandjluis, geweldig oproer aldaar. XIII.
176»
Maastricht, door de Hertog van Panna ingenomen V. 177. door de Franfchen verovert X. 33 door Lowemhal ingenomen XI. p/*. het Kruidmagazyn aldaar gefprongen XII. iiq. vreugde over deStaatsomwentelirg XX 223. plunderaars van 's Hertogenbosch aldaar gtftraft 2 9. voor* zorg tegens de Franfchen XXIV, 85. word door dezelven opgeëischt 26. '.eik btfchoten 92. ontzet 95. weder belegerd XXV» 102. droevige toeltand binnen de ftadico". geeft zi* over 108.capitulatie Ier ftaa 109,
Magnetismus , vreemde Genezingen door hst zelve vxiIL 78.
Makemet, (Sidy) komt als Gtzant van Marocco hier ie Lsnde XII 94,
Mallebois, (Graaf van) word Generaal in Staaten Dienst XV. 54. verzoekt aan de Algemeene Staaten om geld 90. bezoekt de Vestingwerken van den Staat 154. word Gouverneur van Breda ;©7«. zyn krygs-
béu..



B L A D W Y Z E R.
bende word f«foedar,kt XVI. 40. verzoeke om zyn agterfkilen en fchadeloos (telling 95- onthaalt de Prins van Oranje en zyn Famielje 121. besroet de Koning van Pruis, jen op 't Leo XXI. 195. doet afftand van t Gouvernement van Breda XXII. 237. fterft XXIII. 129. word plegtig begraven. id,
lialoriz en Verrhus, bun zeldzaam gedrag in den Schouwburg te Rome. I. 59
Marck, f Frerferik Adolf van der) Hoogleeraar te Groningen geraakt in ongelegenheid XIII. 144, word afgezet 146. beroenen te Lingen 147. te Deventer XIV. 114.'levert een Vertoog in XVI. 17. ftelt zig aan 't boord der Burger Commisfie aldaar. XVII
' 113'
Marcus , Burgemeester van Leyden geeft een Memore in 't licht, welke verboden word. XXV. 96.
MrtR.mretka-, Gravin van Vaanderen, oorloogt tegens Graaf Wülem de Tweede II, 187. fluit de vrede. 188
Margargtua van Fenegouwkn , word Grav.'n van Holiand II 262. ftaat de Re. geering asn haar Zoon af 253. word Weduwe 254. neemt de Regeering weder aan 2'55. geraakt in twist met haat Zoon 266. vlucht naar Engeland id. fterft. £07.
Makgaseth^ van Klkrf , troaw'd met Hertog Aibrccht II. 280» verftoot zyn boedel,
Mar.



B L A D W Y Z E R.
Marcarstha va* Oostankyr , word-Latich voogdesfe der Nederlanden III. 120. komt a>d»ar aan 132. zend Smeekfchrifren aan verfcbeiden Vorften 139- doet voordellen aan Karei vsn Egmond. «40. word geraden zig metdenzelven te verdragende fluit een verbond met Engeland 142 fterft, rib>
Maiu A^etiia , Hertogin van Parma. word Landvoogdesfe van Nederland IV 63. ftookt de twist onder *s Lands Edelen aan 62» zend haar Geheimfchryver naar Spanje 76. word in 't naauw gebragt 84. ontfangt het Smeekfchrift der verbonden Edelen 90. geeft een ftreug Plaeka?t uit 96, tragt een nieuwen Eed in te voeren 119. verzoekt haar ontflag 135. vertrekt naar Italier. 139»
Maria van Bourgondien, word Gravin van Holland III 65. verleent het groot Privilegie 67, trouwd met Maximiüaan van Oosten; yk 72, fterft. 79
Mar:a van Oostenryr, word Landvoog* desfe der Nederlanden III. 1^5. doet eene buitengewoone bede 21a. poogt de bonderdfte Penning te heften 221. doet afftand van de P.egeeriug, IV. 47.
Mat.ia, Koningin van Engeland, aanvaart de Regeering; IV. 31. trouwd met Filips de Tweede 33. fterft. 61.
Maria Stuart, trouwd met Prins Willem de Derde X. 51. Word de engelfche Kroon aangeboden icö. word gekroond 107 beft uurt



B~ L A D W Y' Z E RV
fte"" Ï4-Ryk in haar Getim,s afzyn Maria Antonetta, Koningin Weduwe van
Frankryk word onthalst XXIV. io3. be-
fchuldigmgen tegens haar ingebragt. 190, Maria LouicA, Prinfes van Hesfen Casfel,
trouwd met Prins Joan Willem Frifo X.
194- word Weduwe en bevalt van een Zoon
V^ïir V"°§desfe .van Pnns Willem de Vyfde XII. 89. raakt in gefchil met de Ze. yenwouden 155i fterft 157. haar lof id. word plegtig begraven. i5g.
i1^ T^eresia, Dochter van Keizer Kt rel de Zesde, trouwt met den Hertos van Lotharingen X. 277. volgt baar Vader in de Regeering 290. doet zig voor Koningin van Hongaryen en Bohemen uiiroepen 291. ver* kiest haar Gemaal tot Mederegent 292 oor loogt gelukkig 307. krygt Frankryk ook ten vyand 31 r. tragt de Siaaten re bewegen om den oorlog aan de Franfchen te verklaaren 31 >; fluit het verbond te Warfchouw f1 a I7bl 2ig mer de Keizerin van RusJand XL 21, maakt een overeenkomst met Engeland, Sardinien en dan Staat o«. fluit vreae met den Koningen Pruisfen X1L I2i. fterft. XIII. 240. M3ikr van Adrianus, waar gelegen. L 1^5 Marlbourg> Qjohan Curchil, Hertog v'an) vait in ongenade by Willem de Derde X. 128. trekt te velden ity. bemagtigt Bon
172,



B L A D W Y Z E -R/
172- flaat de Franfchen op de Schellenberg i?6. en te Hochfted 177. is misnoegd op der Staaten Afgevaardigden te velde 179-. krygt het Opperbevel over de Engelfche tn Staatfche Troepen 192. betoont groote dapperheid in den flag by Malplaquet 196. verovert Bouchain 199. poogt een inval in Frankryk te doen 200. word van al zyne A-npten ontzet 201. befchuldigingen tegens hem id. verdedigt zig 202. geraakt weder tot eere. 203. fteifr. id. Marnix, (Filips vat?) ftelt het verbond der Edelen ©p IV. 84. word gevangen 225. gaat als Gezant naar Engeland V, 44 bevorderd de vredehandel te Gent 55. is op den Ryksdag te Worrns 115. raakt in ongunst VI. 22. word GeZant in Fraakryk.
125.
ftlarron, Predikant in de Capel der Staaten
te Parys , in zyn dienst gefchorst XXI. 146.
wotd geheel afgezet. XXII. 61, £t. Marten, geweldige Orkaan op dat Eiland
XXIII. 240. 't Fransch gedeelte van 't zel. ve geeft zig aan de Hollanders over. XXIV.
164.
Martfeld en dn Moulin (de Generaals) geeven opening van den Staat van 's Lands Frontieren XIV. 228, worden door de Staaten van Holland in haare befcherming genomen. 229.
61 athtas, (Aartshertog) word Landvoogd der Nederlanden V. 89. voorwaarde op



B L A D W Y Z Ë R,
'welke hy word ingehuldigd ico. komt fc Brusfcl 104. vertrekt weder naar Dukseh* land* 199?
Mathyszoon, (Jan) Propheet der Wcdcrdoo» pers, zyn Itout gedrag. II. 193. fneuvelt. 194.
Maalde ,(V<?9 Franfche Gezant in's Haage, geeft eene Nota aan de Staaten over XXJiL 109. word beantwoord. 200.
Maurits' , Keurvorst van Saxen , vervolgt Keizer Karei de Vyfde. IV. 26.
Maurits , Prins van Oranje, word Hoofd van den Raad van Staat VI. n. is tegens een Verbond met Frankryk 16. word Stadhouder van Holland en Zeeland 34. helpt Leicester inbaalen 35. word gemagtigd tot het werven van Krygsvolk 66. komt met zyn Volk voor Medcmblik 68. Leicester poogt hem tc doen Vatten 80. belegert Mcdembfk 100. doet zyn Intreede aldaar 102. ontzet Bergen op Zoom 107. belegerd Geer» truidenberg 110. word Stadhouder van Gelderland en Utrecht 114, zyn lof 120. doet zyn Intreccic in Breda 124. valt in Gelder» land id. wint Zjutphen 127. doet Parma wyken 129. wint Nimwegon 130. veroverr 'Stcenwyk 133. belegerd Koeverden 134, vermcesterd Gecrtruidcnbcrg 140. ontzet •Kocverden 147. veroverd Groningen id. be*
. Icgtrd Grol 155. wint dc flag by Turnhout 17c. tr.kt over den Rhyn 173. heeft eenige huisïykè onlusten id. aanllag op zyn leven



B L A D W Y Z E &
Ven i79. ontzet Bommel 185. trekt naaf Vlaanderen 198» wint dc llag by Nieuwpoort 202. bemagtïgt Rynberk 210. belegert 'sllcrtogenbosch vergeefs 211. wint Graavc 212. vermeestert "sluis 219 moet bet beleg van Antwerpen opbrecken 222. üaat ongelukkig met êpjjmfa 224. zyn aanflag op Gelder mislukt 225. belegerd Grol vergeefs 228. raakt in onmin met Oldeubarncvcld 242. bemagtigt Gu.liic VII. 42. zyn denkbeeld wegens dc Kerkclykc Ge* ichillen 67. vcrklar.rt zig voor dc Contraremonftrantcn 69. komt in den Briel 75* vermaant verfcheide Steden tot bewilliging in een Nationaal Synode 79. gaat naar Gelderland en Overysful 84. zyn bits geiprek inet de Groet 89. dankt de Wanrtkelders af 9i'. doet Oldenbarnevelt en de "Groot gevangen nemen 101. verfchoont zig dies* wegens 104. Libel tegens hem aangeplakt 105. veranderd de Regeering in vericheide Steden 106. komt te Hoorn 107. zyn zeggen tegen de Oud-Burgemeester Hoofd te Amfterdam iro. Erft de Staaten van zyn oudfte Broeder 116. zyn haat tegens Uitenbogaart en waarom ióo* poogt Stadhouder van Friesland te worden 179. word Stadhouder van Groningen 180. ontzet Bergen op Zoom 198. aanflag op zyn lc* ven 202, dezelve ontdekt en geftraft 208» Eyn agting hier te Lande verminderd fterk 224, tragt Breda te ontzetten id. word
ziek



BLAD WYZE R.
■ Eick en fterft 226. zyne natuurlyke RinÉtercn 227. zyn Testament id* Karakterfeil et* van hem. 229.
tVlAxiMiLiAAN , Aartshertog van Oostenryk, trouwd met Maria van Bourgondien III. 72. komt in Holland 74. verbind zig met Edu■ ard de Vierde 75. veranderd de Regeering te Rotterdam 76. bedwingt Utrecht 77. belegerd die Stad 82. trekt -tegens de Vlamingen op 83. word Roonisch-Koning 84. word te Brugge gevangen gehouden 86. ontilagen id. befchiyft een Keisvaart tegens de Hoekfchen 89. oorloogt met Frankryk 100. word Keizer 101. doet afftand van de Voogdy over zyn Zoon 102. belegerd Nimwegen vergeefs 109. treed in 't Verbond met Engeland 143. komt zelfs in 't Engelsen Leger dienen 144. fterft. 157.
Maximiliaan , Aartshertog van Oostenryk, komt hier te Lande XIII. 163. vertrekt weder. 164.
T.Iaximinus (Keizer) bedient zig in zyn tögten van de Batavieren. I. 159.
Medenblik door de Gelderfchen verbrand III. 152. door Prins Maurits belegert VI. 100. de Regeering aldaar veranderd. XIX. 77.
fyTEDicis; (Maria de) word Voogdesfe over haar minderjaaringen Zoon VIL 41. wykt •uit Frankryk VIII. 60. komt te Amfterdam 98. fterft. 99.
■ fitHina Celi, (Hertog yan) word Landvoogd
der



BLADWYZE R»
der Nederlanden IV. 184. vertrekt weder naar Spanje. 185. Meersch, (de Brabandfche Generaal van der) komt te Breda. XXII. 194. word op het Kasteel te Antwerpen gevangen gezet* XXIII. 9.
Meetkerke, (Adolfvan) yvert voor Leicester VI. 86. ftookt oproer te Leyden 87. woid van 't pardon uitgefloten. 89.
Mc'M'l, (Kapt:fin) flaat tegens de Eugelfchen XÏV. 14.. word naat Engeland gevoerd id. krygt een belooning in geld. 35,
Menaoza, Admirant van Arragon , komt bier 'te Lande VI. 156. krygt het bevel over 't Spaanfche Leger 180. valt in Rleefsland i3i. belegerd Bommel 185. wordjn de flag van Nieuwpoort gevangen 202. ontflageu. .203. tragt Grave te ontzetten 212.
Meppelt. Oproer aldaar. XV. 277.
Merens, (de Raadsheer) word genaagtigd oih de Regeering in Holland te veranderen XX. 178. komt te Amfterdam XXL 52. tc Haarlem 139. en in Noordholland. 194.
Merken, (Lucretia IVilhelmina van) vermaarde Dichteresfc, fterft. XXII. 152.
Merula, (Ensei) Pastoor te Hcenviiet, word gevangen IV. 37. zyn onverwagttc.dood 38.
Middelburg door de Vlamingen veroverd II. 231. houd de zyde der Spaanfche IV. 194. moet zig aan den Prins van Orange overgeeven 232. oproer aldaar IX. 20. geweldige op 1 tand der Boeren X. 23. nieuwe XXV. deel. L bé-



'B L A D W Y Z E R,
beroerte aldaar 179. plundering in die ffe'd XI. 33» dc Prins van Orange word 'er tot Stadhouder uitgeroepen 34. geweldig opvoer aldaar. XVIII. m tot 76".
Milde Gift in Holland gevorderd XI. 88. ook in dc andere Provintien 90.
Militaire Jurisdictie. Gefehil over dezelven XIII. 201. XIV. 106. enz. 141.
Moerkapelie. Oproer aldaar XV. 28.
Mogge yan Renesfe , (Pieter) te ~Zicrikzee aangevallen XI. 38. word in zyn eer herftcld. . 53.
liiollerus, (Henrik) word Prefident van den
Hoogen Raad. XII. 136. Mondragon, (Christoffd) ontzet Goes IV. 189. verdedigd Middelburg 229. zoekt het ontflag van dc Ryk te verwerven 222.• neemt de Klundert in V. 24,. belegerd Zie'rikzee 4©. verlaat het zelve" 6o< tterft. VI* '155.
Monk, (George) flaat tegens Tromp IX. 56. valt op nieuws weder aan 57. handelt ten voordeele van Karei de Tweede 131. nu Graaf van Albemarle, flaat tegens de Rui* ter. 19a.
Monmouth Qfacob Hertog van) poogt Koning van Engeland te worden X* fc8. word ge* flagen en onthalst. 88. Monttnorin. (Graaf van) word eerfte Staats, dienaar van Frankryk XVII. 49. handelt 'met de Engelfche Gezanten XXI. 13. ont. sfangt-eene Memorie van de gevlugte Neder.
Jan-



B L A t> W Y Z E
tanders rpB. handelt met den Gezant dêr Staaten 201. ontfangt een Brief van den zelvèn XXII. 14. fchryft aan de Staaten wegers \s Konings aanneeming der Conftitutie XXIII. 6>. word op eene jammertyke ' Wyze vermoord. 226.
Moons, (Magdalena) zoekt Valdez het belevan Leyden te doen opbreeken. IV 246.
Moor, (de Admiraal Joot de) flaat Frederik Spinola. VI. 219.
Moord derChineezen teJBatavia. X.-285.enz»
Mourand, (Francois) legt toe op de Heeren, de Gyzelaar en Gevaarts XVI. 35. ontfangt zyn doodvonnis 37. bet zelve verzagt en hy naar Gouda gevoerd 39. omllagen en iti 's Haage ingehaald. XIX. 186.
Mouroy, (de Americaanfche Gezant) korht te Parys XXV. 34. doet eene aanmetkelyke Redevoering in de Nationaale Conventie, id» word beartwoord. s8.
134. weder verlaaten 135. door de Pruisfem ingenomen. XX. 22. JMuiImant (Wyiold) Predikant in 's Haage
zyn verzoeK san "t hoi van tiouann aa£. 103. geraakt in ongelegenheid. 104. MuNNiKEMBAM, gtfchillen onder de Regee» ring aldaar. XU. 225.
Munfler, (gelchiiien met den Iiisichop van}
XU. worden bygeiegr. 199. Mufius, (Cornelias) Pastoor van St. Aagten^ wreedelyk omgebragt. IV. 213.
L-a No Naar*



B L A D W Y Z £ R. fc
A*«*fe», sruwelyke Moord der Spargarden aldaar. IV. 193. geeft zig aan de Fran leliën over IX. 247. word door Willem de .berde herwonnen X. f4. door de Pruisfen ingenomen. >'X. 32*
A'^r^onj. (Gebroeders) hunne memchlie. vende daad- X1U. 228.
Nasfau (Adol/Graa/ yan) fneuvelt by Hei. ligerlee. IV. 155. J
Nas/au, (Lmilm van) trouwd Don Emanuel van Portugal VI. 173.
Nasfau, (Engelhert van) word Algemeene Stad • houder der Nederlanden IJf. 117. fterft. 120.
Nasfau, (Henrik yan) word Siauhouder van Gelderland III. 120. valt in de Veluwe 151. word Kapitein Generaal. 160.
Nasfau, (Hemik Graaf van) fneuvelt od dc Mookerhcide. IV. 2^5.
Nasfau. (Jan de Oudé Graaf van) verpand zyne Heerlyfcheden IV. 152. ftelt overal Hervormde Predikanten aan V. 127. b*voidetd de Unie van Utrecht 148 word Stadhouder van Gelderlai d 152. wmt Amesfooit 158. ontflaatzig van zyn Ampten 164. fteift. id. f- *
Nasfau. (Jan de Jonge Graaf van) word • geflagen en gevangen VIJI. 59. verliest de liag op 't Slaak. 67.
Nasfau, (Jusiinus van) word /drairaal van Zeeland VI. 28. onderfteund de Spaanfche Muitelingen 228, verdedigt Breda VIII. 14.
Nas*



■ B l A D W Y Z È R.
Nasfau, (Lndewyk Graaf yan) rukt in Friesland [V 151. word geJlaïen 157, verrast Be.gen in Henegouwen 1S1. verzamelt 'een leger 234 word verflagen 235
Nasfau, (Willem van )'Heer van de Lek, krygt bevel over een vloot VJtlf. 19. fneuvelt voor Grol. 32
Natjan, (Willem Gaaaf yan) bemagtigd Filippine * III. 79 fterfr. H4.
Nasfau Ouwerkerk . ( He.irik va») verzelt Koning Willem de Derde naar Hollnnd XJ23. dient in 't Stapten Leger onder MSribourg 192. fterft 194.
Nasfau Ouwerkerk , (Willem Maurits van) fterfc XII. 10.
Nas/au Weilburg % ("Vorst en Vjrjlin van") komen hier te Lande. XXII. 68.
Nas.'A'J, Zie op j' an MAtuiTS Karsi. CüRirTiAAV WrLL^m LojtwYK en WlL-
LtM FrkOERIK.
Nationaal Synode doorgedrongen VIL 77. tot het zelve befloten 93 geopend 118. de Remonftranten verfehynen aldaar als gedaagden 120 worden op he' zelve veroordeelt 122. de Syno.le eindigt, id. gedaaten vsn Martinius over het zelve 125 kosten van het Synode. .61.
JMederburg, (^ebntiaan Cornsüs van) word tot eene Commisfie naar Batavia aangc fteld XXIII. 91. voorwaarde w;nr op. 92.
Nf/erlinden , worden ver éeld tusfchen de Fnuiken en Friezen. I. 199.
L 3 Ne-



B L A D W Y Z E' R*„
Negotie, (het Oost-Indisch Schip de) verongelukt. XXIII. 42.
Nero word Keizer I. 97. zyn ondankbaar gedrag tegens de Batavieren 10f. .zyn rampzalige dood. 103.
Nes, C Aart yan) woont de fiag in de Zond by IX. 123. flaat tegens deEngelfchen i88v beveiligt dc Smirnfche Vloot. 242.
Neufville, (Jfean de) handelt met de Amerikanen XIII. 197; heeft gehoor by den Prins van Oranje. 204*
Neven, (Pater Jan) komt in de Nederlanden VI. 237. wie hy. was-238. zyn looze handel in 's Haage. 241.
Ncyenburg (het Oost-Indiesch Schip) afgc» loopen XII. 150. . de Muitelingen van 't zelve geftraft. 152.
Nieuw'enaar, (Adnlf van) Graaf van Meurs, word Stadbhuoer van Gelderland V. 219. houd de zyde van Leicester VI. 69. verlaat dezelve 84. veranderd de Regeering te Utrecht i op.raaktongelukkigom't leven. 1 i4«
Nieuwkerk op de Veluwe, zwaare beroerte in de Kerk aldaar. XI. 246 tot 250.
Nim wegen door de Noormannen verbrand II. 55. door Prins Maurits gewonnen VI. 130. Vredehandel aldaar begonnen X'. 48.
I en gefloten 51. dc Franfchen tragten die ftad te verrasfen 168. de Regeering aldaar Veranderd XL 19.7-; twist onder de Predikanten der ftad XIII. 62. oude Munten al >
I daar gevonden XVIL S. baldaadighcden in de
Sjad



. B L A D W Y 7s E K * -
ftad geplecgt XXI.7.overwngte overftroomirig' aldaar XXII 125. door dc Hollanders vcrlaa ten en door dc Franfchen bezet XXV. 119a
JVvetmannen vallen in Friesland II. 13. plunderen en verbranden verfcheide Steden, id. verwoesten Utrecht 28. plunderen Wyk te Duurftede 31. verbranden het Paleis te f\'imwcgen 55. verwoesten Deventer 5Qi* worden het land uitgedreven 61. doen weder een inval 95;. worden gefluit 96 onrruimen het gehele Lard.97.
Noot, (Advocaat van der Hendrik) krvgt in Braband bet meeste gezag in handen XXIII.. O» zend om hulp naar 's Haage 22. zyn Broeder komt in levensgevaar. 24.
Nuts, door Hertog Karei de Stoute belegerd III 56. 't beleg opgebroken. 57. O.
Obdam. ( jfacob van Wasfénaat Heer vap) lteekt mèt 2yn vloot in zee* IX. ui. 2eilt raar Portngal 120 flaat de Zweedfche vloot 123, word Lf. Admiraal Generaal 151» fneuvelt. 182.
Oeconomifche Tak ingefteld. XIII. 19c.
Glde BARNBvBtD, (Joan van) draagt zorg voor Prins Maurits VI. 10. ontdekt de heerschzugt van Leicester 34 doet Mm» rits tot Stadhouder verkiezen, id. word Advocaat van Holland 40. verzet zig te gens Leicester" 48'. handelt met derizelvcn 57. verzoekt ontflag van zyn Ampt 7*. word het gehwm berigtfdnifs van- Lcicci, £.4.- ter



BL A D WYZ E R.
ter magtig yZ. ontdekt zyn toeleg om prins Maurits en Hoherlo te doen vatten do beantwoord een Brief der HoHandfche Predikanten 85. word door de Staaten van Holland befcbon&en 324 zyn Staatkundig gedxag 131. v/ord naar Frsnkryk gêzon' den 175. en naar Engeland 176 wantrouw.! Frms Maurits 204. yvert voor de vrede of beftand 239. zyn inzichten 240 geraakt in ontmn met Prins Maurits 242. bevorderd een vei bond met Frankryk 243. zyn groot Gazag \ II. 14 dringt op de vrede der Ker« Relyken 43. word befchuldigd 50. lost de . verpande Steden VJUfingen, Brièiieen Ramnnrkens 53. bevorderd het aanneemen van Wawdgclders 73 verzoekt weder ontflag van zyn- Ampt 8r. word hevig gelasterd . V2 verdedigt zig 8». word gewaarfchnuwd 99. weigert te vluchten 100. word bevangen icr. Rechters over hem benoemd 114, word verhoord 115. verantwoord zig, 1 0. omftandig veihaal van zyn Rechtsplegin* en dood 133. tot 150, Sententie van dezelven 230 tot 258, Oldenharneveld, QUeynier yan) word van zvn Ampten ontzet VII!. 171 maakt ee« aan. fiag op 't leven van Prins MiUn'ts 20 vlucht na de ontdekking van delven 204.' word egter gevangen 211. onthalst zve/zyi gedrag op het Schavot 220. word be«ra • ven. 22r. ö
Oldenbarneyeld, (JVillem yan) word van zyn
Amp-



B L A D W Y Z E R.
Ampten ontzet VII 171. legt op liet leven van Prins Maurits toe 202. zyne Medelanders 203. d«: aanflag word Ontdekt 208. vlucht ten Lmde u'u rep poogt vergiffenis te bafcomen ai 6* loopt tot dtn vyand over. 217.
GUmnli&k legt de Friezen ondragelyke las'en qp I. 85. word door dezelven overwonnei;. '06.
Ondaiije, zvn gedrag te Utrecht XV. 60. enz. geeft"een Adres in 't licht 101. word van oproer befchnMigd; 134 door de Bewapende 0enootfchappen befebermt: .41. levert een Verzoekfchrifc in 165. word ge. bönnsfli XXIII. i0.
Ondergang van het Roomfch?. Ryl*. I. 202.
Onweder (allerfchriklvkst) te Walcheren XIr. 114. in Friesland XIV. 26.
Oorfpronk der, Iloekfche en Cabelj.suwfche twister. II. aSj.
Oorfp-onk van de Tuin 't Hoüandiche Wapen II. 285.
Oorthuis, {Kapitein Gerhardus) flaat tegens de Kngelfchen XIV. 34. word aanzienlyk beloond. 35. .
Ooi ten Je, gaat aan de Spanjaarden over. VI. 220.
Oost Indifche Maatfcbappy opslecht VF. 2*4. haar Oclrooy word vernieuwd X " 15c. lyd merkelyke fchade XII. ^34. raakt in gefchil met de Engelfchen XIII- 47- voor. c'eelen van dezelve. 58. Ongelukken hiêc overgekomen io^ buitengewoone Vergade* ring der Bewindhebberen XIV. 134» >
L 5 teiJ



B L K W W T Z E ft.
ten van dezelven i4g-, jevert een . by de Algemeene Staaten in po 7de Ma^
ÖÏÏ^S*^ gW°tC --rdeelen oo m1 latka 260. geeft een Bericht aan de AK,
SeS^"' * °"d-^^e!ing ovet dezelve XXII. 251. GeldÜgtinq voordezelve 230 nieuwe by wyze van Lo ™y.
Bptl'Vind de ^Imolens «*. CTv?3ifJFreek hier te Lande "^voerd.. ©RAnj^ (prinsfenvan) ZkWiiLKM de Eerste, Maurits, Frederik Henrjk, Wil-
JOAr« Wll- m FRrso, Willem be Vtó£^
de , WfLIBM db VVFOS enz.
Oranjewoud, (het Lusthui') door onweder verwoest. XIV. 25, «uweaer
€>^?^ (.tertojJM ) word Bevelhebber o.-er t Engelfche leger X. 203. maakt zwaangbeid om tegens de Franfchen te vechten 204. verklaard iig van 't leger der Bondgenooten te zullen affcheider. 200.
Os^Anthony van der) Predikant re Zwol onlusten met hem XII. 46. wordLeeraar der Doopsgezinden in de Beverwvk. 4.7.
©tto, word KeizerI. 105,oorloogt tegen Vi. telhus id, dood zig zelve iïi,° g
©rso Da Gaoote, (JCeüer; fchenk groote
^Veor.



B t A 0 vT f 2' É ii.
Voorrechten aan de Kerk te U recht 71. 87.
Otto db Derië, r* Keizer) begiftigt Cra?f Dirk de Tweede, tt 88.
O'/ro, Bisfchop van U recht, oorloogt tegens de Groningers II. 178. fneuvelt ongelukkig id.
Qtio van Holland, word Bisfchcpvan Utrecht s : Ui 180. fterft. i&f*
Oude Gralkelder in het Land van Drenthe ge»
vonden. XII'. 33. 'Ouderkerk , door de Pruisftn aangevallenXXV 22. trtfielyk verdedigt 2$ vetlarten en door de Pruisfen ingenomen. 29.
OêsEWATtR , door de Cabeljaauwfchen in' genomen III. 76. door de Sptnjparden bari baars gehandelt V. 2-5. gefchdlen aldaar-' XL- 225 de Regeering verandert 229. on»' lusten in de ftad XIII. ïcr. nieuwe beweeging aldaar. XVI f. aö»
Ouwerkerk.- 7M Nasfau Ouwerkerk.
Overfchie, gedrag der InWooners aldaar. XX> 84*
P.
Paape, (Gerrh~) geraakt in twist met de' Regeering te Delft XVIII. 14». wykt r;aar' Amfterdam XIX. 231, word te Delft ge* dagvaard XXI. 176. gebannen. XXII 88*
Paativ/f (Adriaah') word Rsadperfionaris va:i Holland VW. 69. handelt met den Ora*? L 6-



BLADWYZE R.
van Warfufé 74. bedankt voor zyn Ampt 90. gaat als Gezant naar dé Vredehandel te Munfter 142. vertrekt naar Eoge'ami 15'L word weder Raadpenfioriaris IX 32. u-ekt onverrig.er zaake naar Engeland 44. Wqrd befcbuldigd en vrygefproken 45. fterfr. 54, Pacheco. (Don) te Vlisfmgen opgehangen. IV. 189.
Pacificatie van Gent gefloten V. 5.5. inhoud
van dezelve. 231 enz. Pagteryen door 't geheeie Land afgefchaft. XI
129.
Pain et Fin , (Mofes) verlaat de Nieuwerflu-'s
X. 30. wortronrhaist. id. foliant tot ZtiUhem, (Baron van) verzelt'de Baron van de Capellen tot de Pol op zyne rej. ze naar Holland XIV. 163 woont de by. eenkomst der Regeringsleden te Araiteri dam by 194 handelt om de rust in Overysfel te herftellan XV. 79. is v00r ^e ver■andering van 't Regeerings Reglement XVII. 37 word bemagtigd om de Staatsgefchill ien by te leggen 138. neemt eenige Zwol. Iche-Burgers in den Eed XVIH. aio". «,e. Vind -zig te Amfterdam. 127. Palts. (Kare iheodoor, Keurvorst van de) geraakt in twist met de Staaten XIII. 57 dezelve word bygelegd 62. klaagt over de Staaten XV. 170= nieuwe Ukgten van den. zeiven. XXII, 12. PdSlii (Pascal) komt hier te Lande XIII ^7 vertrekt naar Engeland, id, * '
Par«



BLADWYZER.
Pa;ma, (élex ander Farnefe Hertog van> korat mee zyn leger in de Nederlanden V. 113» word Landvoogd 137, bemagtigt Maattricht 177 wint Mecbelen 184. belegert Doornik 200 verovert verfchejde Steden 213, maakt zig van Gent meeseer VI. Ï4. verovert Antwerpen 12. wint Veglo en Nuis 42. viert den uitvaart van zyne Ouders 50. wint Sluis 75. rust een vloot uit 104. verovert Bon 106". flaat bet beleg voor Bergen op Zoom 107. trekt naar Frankryk 120. komt te rug 125. moet voor Prins Maurits wyken 129. vertrekt weder naar Frankryk id. fterft aldaar 135. aanmerking over zyn dood id. zyn icf 'èn
■ Jfl^tr. 136".
Pculns, (Juïiis) Broeder van Civilis word
OÜUUl .. I. i©2.
Paulus. (de Advocaat Fiscazl Piet er) zyn huis worden de glazen ingefiagen XX. 212. . raakt jn „ongelegenheid XX?. 157. woid van zyn Amct ontzet. 15^. .
Pekkius . ( Petrus ) word door den Aartsher. tog Alberc naar den Haag gezonden Vil. ,iv3« doet eene lange Redevoering 194 vertrekt weder. id.
Piifia Al^xowits, Czasr van Muscovien, is mssaoegd op de Staaten X. 219. komt met zyne.. Gemalin in de Nederlanden. 220.
PeirojsellA van Saxev, Gravin van.Hol. land, word Voogdes over haaren Zuon,lf.
L 7 132»



B L A D W Y Z E R.
rso. verkrygt de Graaffchsppen Oostergo
en vvcsn-igu 14U. zutKc naar Zoon tot Graaf van Vlaanderen te doen verheffen 141. fterft. 149, Pichegiu% (de Generaal) word Bevelhebber : van 't Franfche leger. XXIV. 228. fier, (Groote) word door de Hollanders gellagen JI{, 150. zyn woest gedrag 15*; begeeft zig tot rutt en fterft, 1^7. Pir-YN, beftuurt Frankryk met een onbepaalde magt I. 223. overwint de Friezen 225, zend Wiilebrord hier te lande id. beoor. loogt Radboud , Koning der Friezen 235, maakt een verbond methem 224 fterft. 23^ Pies fis, (Robbert de) of de ~Pilts handelt heimlyk hier te lande X. 133. raakt in heg. tenis 136. fchiyft het leven der Schilders in zyne gevangenis. 138. Post van den Neüen hyn, ( het Week blad de ) openbaar Rechtsgeding over 't zelve XlVa. 1 3. zeker No,, »an 't zelve te Arnhem verbrand. XVI. 6b. Priest. (Markgraaf de St.) komt in 's HaageXX. 199. raakt in ongelegenheid 200. be* klaagt zig by de Staaten id. legt een bezoek af' by den Prins van Oranje 218. vertiekt weder naar FranI-ryk 252. zend een Affcheidsbrief aan de Staaten XXII. 61. Primus, (Antonius') fchryft aan Civilis. I. 134,
I*robus, (Keizer) brengt de franken ten ®nder» L



BtADWY'ZE R.
Protestanten, leveren hunne Gdoofsbe/ydenis over III. 184. worden te Aken enz,, zeer mishandelt XII. 13?*
Prounink (Gerard) word Raadsman van leices» terVII. 44. word Burgemeester van Utrecht 47. verlchynt ter Algemeene Staatsvergadering 57. word geweerd 58. ftookt \wht 69. word gevangen io3. en gebannen. 109
PrüI5Sen, (Kroonprins van) komt in 's Haage XXI, 203. en te Amfterdam. 104,
Psahnberyming, (Niuiwe) befluit tot dezelve XIII. 133. neemt een aanvang 135. eindict 1$f* word alom in deeze Landen ingevoerd id. *
PUrmerund, de Regeering aldaar veranderd XI. 192. Kruidmolen aldaar cefpron^en XIII. 182. onrust in die ftad. XVII ic~.
Putten, {Gerard yan) brengc Graaf' Dbl^de Vietde met list in Dordrecht. JI.no.
Q>
Quesnoi, door de Generaal Fagel belegert X». 205. door de Geallieerden ingenomen. XXIVV
Io2«
Q&otaas, ( Proyintiaale ) verhaal van het re* guleeren van dezelver. XII. 238 tot 150», '
R.
Radboud s Word Koning der Friezen I* 225/,



BLAD W Y Z E R.
weert Willebrord a?9. bevredigt zig met P.pyn 2.:4. word door Karei Martel aeflasei
ti&i lPen zi§ te iaa£en d?°Pen
Wai? 1L .e!" UtreCht' Vr°0mMagüier, Hertog van fïesbain oorlogt tegen*
Ko,ing Zwenteboïd II. 6>. onderfteund Ka-
rel de henvoudige, 89. Ra» f weer, ('tDorp) opfchudding aldaar.
AViil. 1IO.
Rannink, (ue opgehangen Johannes) te Am-
fterdam met ftatie begraaven. XXL i10 Rechter en, fde Graaf van) zyn geval' te
Amfterdam. XVH. 220. • * ë 6 Rechters van Oldenbat nevelt , hunne Naa-
men VIL 12I. lastbrief van dezelven 127*
hunne belooning. 16%, fcecommandatien ( s.adhouderlyke ) gefchillen
ova- dezelver. XIV7. 108. kederykeri. worden door *s Lands Grooten
heimelyk beguiiftigd. IV. 7a. Reigersbelgen, (Maria van) haar manmoedig
zeggen VIL 156 veJost haar Egvgenóot uit
Loe»eftein 187. begeeft Zig by hem te Pa. rys. 191.
ReJjiSr'Q?C0V Lt' Admlraal van Holiand fteif. XII a9>.
Reifchach, (Baron van) Keizerlyke Gezant
in *s Haage fterft. XIV. 103. Rewujïi anten , flx-ücn hun gevoelen vror
VIL



bladwyzer.
vn 33* gefchüfen wegens dezelven 44. zwei ken heul by Oldenbarnevelr 45. vervo^en zig by de Staaten van Holland ij. worden vervolgt 71. vluchten meest fen Lande uit 103. verfchynen op 't Narionaale Synode 120. krygen hun affcheid 121. worden ver» oordeelt 122, ten Lande uitgebannen 12?. houden weder openlyke Vergaderingen VUL 28 bouwen een Kerk te ^Amfterdam 49. ibmmige van hunne Predikanten ontvlugten uit Lnevefteim, 7r.
Rendorp, (Joachim) Burgemeester van Arafterdam gaat in bezending naar den Prins van Oranje XIV. 2J, geleid de Grootvorft en Grootvorftin van Rusland naar Siandam 88. zyn huis word geplunderd XVIL 172. werd gecommitteerd tot de zaaken van de* Oost-Indifche Maatfchappy XXII. 25,3, Ontfangt de Stadhouderlyke Famielk: ten zynen hui?e XXÏJI. 33 fterft. :25. -
Rengers, fde Burgemeester) te Franeker afgezet. XIX. 105.
Renichon, zoekt Prins Maurits en zyn Pjroe* der van kant te helpen VI. 140. word geftraft. id.
Rennenberg, (Graaf van) word Stadhouder van Overysfel V. 14T. ftift de twisten te Oro.n ineen 181. word»rot afval overgehaald r8; verraad Groningen 187. flaat Höhenlo 19 belegert Steerwyk 192. fterft* 193.
Ra*



bl'adwyzer;
I^equesens, QdonLoais <fe)wordLandvoogdderNederlanden IV. 227. tragt Middelburg te ontzetten 229. poogt- met de Staaten in onderhandeling te treeden 238. deszelfs tocht' naar Duivcland V. 37. poogt Koningin EKiabeth van de Staaten: af. te trekken 4^ fterft. 48. H0
Refini , (Hadgï Mahomet) Gezant van Marocco komt te. Amfterdam XIII. 83. krygt gehoor in 's Haage 84. vertrekt weder. 'id. Mvn in zyne uitloop by Katwyk geftopt.. II. 30.
Rietvelt (de Schout by- Nagt) gevonnist XVII. 52. verzoekt herziening van 't Vonnis" XXI. 254. uitflag van deeze zaak.-
Ripperda, (Hertog van) neemt de Roomfche Godsdienst aan X. 238. begeeft zig in Spaanfche dienst .haalt. de.Keizer in 't belang van Spanje over 241. vervalt in ongenade 242. word van alle zyn Waardigheden ontzet 243. gevangen 244. ontvlucht id. zyn verdere zonderlinge rol en dood. di.
Robbert de Fries, zyne afkomst II. 12U. trouwt met Geertruid van Saxen 122. word Voogd over den jongen Graaft' vertrekt naar 't Heilige Land 124. maakt zig meester van Vlaanderen 125. vlucht met Vrouw en Kinderen uit Holland 127. herftelt zyn Voorzoon iu 't bezit van zyne Staaten. 129.
Bobuertj Graaf,van Vlaanderen, valt in
ÏIc,



B L A D W Y Z E R.
Henegouwen II. 241. verdraagt zig met Graal" Willem de Derde. 242.
Robespïerre , (MaxhnUiann) krygt in Frank» ïyk al het gezag in handen XXIV. 212. . fpeclt volkomen den Dwingeland, ssóVongenoegen tegens hem 237. poogt zig' ftaande te houden 238; word hefchuldigd 240.. gevangen 241. word vogclvry verklaard243, kwetst zig zelve 244. ontfangt zyn ftraf id*.. Garakteifchcts van dezelven. 245.
Roinei, (de Engelfche Admiraal veroverd St„ a Eufïat'us XIV. 14. beroofd de Ingezetenen. 15.
RoÏIq de Noorman , valt in Friesland II. 5<y 1 word genoodzaakt deeze Landen te ruimen 52. verkrygt Norm andyen. id.
Roomfche Ryk, ondcj gang van 't zelve I. 202...
Room/the Geesteiykhtia te Utrecht, houdT eene Kerkvergadering...XII.' 13Ö. i
Roruk. Dcensch Prins, laat zig doopen onverkrygt een Giaaffchap in Kcnnemerland II. 11. vlucht naar Decnemarkcn 25. komt weder en verkrygt Wyk te Duurftedc 26. geraakt in haat by de Lnndzaatcn. 4.8.
Rotterdam door Jan van Beyeren. ingenomen II. 290. dc Regeering aldaar veranderd III. 76. word door de Hockfchen ingenomen 88. door dc Spanjaarden fgeplunderd IV. 179. vernietigd het Eeuwig Edikt. ' IX. 257. beroerte aldaat X. 9. geweldige opftand in die Had 112. verkiest dc Prins van Oranje tot Stadhouder- van Holland XI»
4*



fi L A D W Y Z È R.
43- hei gemeen Icverd een Vcrzoekfchriü over 8.1, woelingen aldaar 82. misnoegen ÏÏL ?m™gc" °P den p""s 84. onlusten aklaar i58. de Regeering veranderd 169. geweldig oproer 221. gcfcliil met den Kerkenraad XXII. 43- Handel langs den Rhyn belemmerd XJIJ, 59. Bataafsch Geleerd Genootfchap aldaar opgerecht 81. zwaare brand aldaar 212. bevveeging onder de Koopheden 232. de Stad fèvert voor de Vrede met Engeland XIV- 147. geweldig oproer 216. de Commisfie der Staaten komt aldaar 219. klagte der Regenten XV. 07. Verzoekfchnft der Burgers 130. nieuw Genootfchap van Wapenhandel opgerecht 135- bevveeging aldaar 162. Luchtreizc van Blanchard 163. Alliantiefeest gehouden ;oII*,de Regce«ng fthryft aan de Staaten f58. de oude Sclïuttery vernietigd 72. de Staaten Commisfie vertrekt 112. beweging 111 de Roomfche Kerk 113. verzoek om vermeerdering der Vrocdfch'pppen 2-5 en XVII. 15. Oranje Sociëteit aldaar op-el recht 61. zeven Regenten afgezet 133. voorzorgen 111 de Stad XVIII. 37. Adres der Vadeilandfche Sociëteit 200. bekommering wegens de Oranje Sociëteit XIX. 66. nieuwe ongerustheid XX. 73. bewegingen over t Oranjedraagen 75. zorgelyke toeftand der Stad 76. de oude Regeering komt weer aan 79. de Pruisfen komen in de Stad 80. Braaf gedrag der Inwooners 82. dc niéuwe
Re-



B L A D W Y 2 Ë
Regeering afgezet 162. pragtige Avondmaaltyd en Bal 177. de Prüisfen verlaaten de Stad XXI. 13. verandering der Regeering aldaar 153. nieuwe onlusten XXII. 146. ongeluk aldaar voorgevallen. XXIII. 31» afkondiging tegens de Nieuwspapieren 57. vreemde geneezingen aldaar. 78. Rosfum r (Mar ten ytrT) p.'underd 's Haage III. 178. valt in Braband 219. veroverd Amersfoort 221. gaat in 's Keizersdienst over 223. valt in Champagne IV. 29. 'fterft. 40.
Rousfet, (Jan de Misfy) word uit Amfterdam opgelicht en naar 's Haage veivocrt XI. 42. weder ontflagen 43. ftookt oproer 104. houdt hcimeiyk Bycenkomsten tc Amfterdam. 155.
Rubbens, (de Kunstfchilder Petrus Pareus) komt in dc Nederlanden om over Vrede tc 'bandelen. VIII. 78.
Rudolf, Dccnsch Prins, valt in Friesland en fneuvelt aldaar. II. 49.
Rudolf, Kastelein van Koevcrdcn, verzet zig tegens den Bisfchop v.n Utrecht II. 147. word gevangen en-levendig gerabraakt. 179.
Ruikhaver, (Nicolaas) zyn levensgevaar te Antwerpen V. 18. heeft een aanflag op Amfterdam 107. word vermoord. 110.
Ruiter, (Herman de) verovert het Slot te Loevcftein IV. 170. doet zig zelve en zyne Vyandcn te gclyk in de Lucht fpringen. 171.
Kuu



B L A D W Y Z Ë R
Ruiter * (Michiet Adriaans z. de) fteekt mts ' een Vloot in Zee LX, 45. raakt flaags met ' de Engelfchen 45. weder 58. doet een tocht ' naar de Middellandfche Zee in. veróvefd twee Eranrche Schepen 116. vernieuwd de vrede met Salee 12Ö. voegt zig by de vloot van' Opdam 121. voert de Nederlandfche Gezanten naar Zweeden 125. fluit de vrede met Tunis en Algiers 146. zeilt naar Cabo Verde 171» komt voor Guieea'172. word Lt. Ad&iraal 182. behaalt verfcheide voordeden op de Engelfcben 184. krygt het Op» perbevel over 's Lands Vloot 186. beveiligd de Oóstindifche Schepen 187. flaat te. gens A'bemarle» ' ip8. raakt weder Haags 200. is in groot gevaar 202. word Ridder gemaakt id. verbrand de Engelfche Oorlogfchepen te Chattam 210. word met een gouden "Kop befchonken. id. fteekt weder in zee S39. raakt met de Franfche en Engelfche vlooten in gevecht $43. zyn huis te Amfterdam word met plundering gedreigd X. 20. brengt de Oost*Indifclie fche Vloot binnen 25. flaat tegens de Engelfchen 38» en tegens de Franfchen en Engelfchen 40. behaalt de overwinning 410 word Lr. Admiraal Generaal 46. flaat tegens de Franfchen doch word gekwetst 50. fterft en word Juisterryk begraven, id» Luslasd, ("Grootvorst en Grootvorftin van} tornen in de Nederlanden XIV. 87. worden
-te
Gezanten naar Zweeden 125. fluit de vrede



B L A D W V Z E W.
te Saandam oncfangen 88. vertrekken we* der. id-
-Rutfel, (de Engelfche Admiraal) handelt heimelyk met Willem de Derde X. iói. volgt de Franfche Vloot naar de Middellandfche zee 143. word beichuldigr. 152. 'Ryngoud, Qacob) word Raadsman van Leicester VI. 43 word door denzelven' tot Thefaurier aangefteld -45, word in hegienis genomen 49. ontfnapt. id. zyn verder we« dervarem id» Rysfel* (de Generaal AÏÏertus van") krygt bevel om Utrecht te verdedigen XVI. 2'3§ö word door de Staaten van Holland in be* fcherming genomen XVII. 145. bevind zig in onaangenaame omftandigheden 145. ftelt eenige Officieren buiten dienst 161. zoekt zig van de Burger Vrycorpfen te bedienen 222, word Gouverneur van Naarden XIX* '57* komt te Amfterdam 219. wykt naar Frankryk XX. 32. levért een Verzoekfcbrift in XXL 1I5. word gevonnist XXII. 74. levert weder een Verzoekfcbrift over. 75?
Si
$üiïers wordëh doör Keizer Julianus overwonnen. I. 172.
Salm: (Frederik Rhyngraaf yan) werft manfebap voor de Staaten XV. 122. trekt mee zyn Volk in Ileusden XVI. 203. komt te Utrecht-240, infehryving voor zyn Corps
■ ts



B L A D W Y Z E ft,
tc Amfterdam XVII. 89. komt te Amftcr* flard 130. legt den Eed af aan dc nieuwe Staaten v<m Utrecht 244. bcdenkmgen tegens hem XVIII.208. zyn Husfaaren raaken id twist met de Ruiters van Tuil XIX. 90. komt onverwagt te Woerden 162. dringt op bevel aan om Utrecht tc verhaten 163. vlucht met zyn Volk naar Holland 164. vei laat Amfterdam heimelyk XX. 31. word in flaat van befchuldiging gcftcld 123. gedagvaard XXI. 176. ingedaagd 267. w7ord. verdoe* digd 268. gevonnist. 269.
Sandh'uvel, (bidetik yan derf) word Raad te Leiden XV. 270. gcfchillcn deswegens id. verklaaring van hem XVII. 50. word van zyn Ampt'ontzet. XXL lóo.
Sapma , (Dominicus) Rcinonftrantsch Predikant , raakt in levensgevaar VIL 164. vlucht naar Dordrecht 1155. word te Amfterdam gerat 185. ontvlucht zyne gevangenis id.
Satiriek cu Volbergen, (dc Kapiteinen) worden door de Engelfchen genomen. XIII. Ö44.
Saxen , (Allert Hertog yzn) komt met zyn Leger in de Nederlanden III. 87. word Algemeen Stadhouder 90. verovert Montfoort 91. ftraft het moedwillig Kaas- cn BroodsVolk 96. maakt zig meester van Sluis 98. trekt naar Gelderland 108. verovert Leerdam 109. onderwerpt zig de Friezen 114. ltaat het bewind aan zyn Zoon af 115. pe-
. fend



B L A D tf Y 2 Ë 1.
fc::d vvreede ftraffen over de Iriezcn uc** -Iterft» »A
Saxen y ( Ma?rfchalk van) bemaetigd Brusfel XI. 15, wint de veldflag by Racoux 2c trekt weder te veld 96". dreigt Breda. 97'
Coburg, ( Prins van) zyn Handel met Dumourier XXIV. 1-39. zyne Verklaaring 'deswegens 145. komt in de overwonnen Rad Condé. 156.
Saxlfche Zeerovers , landen in Gallien. I. 200
Schaaf ; (Dominicus yan der} en andere Friesfche Predikanten afgezet XXIII 14.
Schaarsheid aan gereed Geld in Holland XX1L. 126.
Scha gen, door de -Rennemers verbrand. F. . 158.
Schenk, (Marten) flaat Hohenlo V. 189. ■verovert Delfzyl 193. is misnoegt over de bevordering van Verdugo 194. word gevangen 209. verlaat de Spaanfctte zyde VI. 22. verovert Bon 93. brengt voorraad in Rynbeck 11 u tragt Nimwegen te verrasfen 112. verdrinkt in de Waal 113* zyn carakterfchets id. wraakoeffening aan zyn lyk. 114,
■fSchevevingen, ("hooge zee voor 't Dorp.1 XXIII 52.
gCfiiEPAM, onlusten aldaar XI. 187 tot 19I), doet een vooiilel wegens de Ampten XIV. -191. gefchillen aldaar XVII. 62. fchryft aan de Staaten van Holland 153. fchorst de #figs van Oranje als Stadhouder 222. dnXXV, DtEL. M ge»



BLADWY2ËK.
getelcfheden aldaar. XX. iftj. de Regeering veranderd» id. verzoek der Burgtrs i8ö, moedwil aldaar» XXI 62.
SchoonHWkn , door de Cabeljaauwfchen in. genomen III 76. verzoek der Regeering al« daar XVI, 237, de Leden van 't Wapengenooifehap aldaar worden mishandelt 233. de ftad doet een voorftel om de Regeenn» gen in Holland te veranderen XX, 152. verandering der Regeefing aldaar 183 de oude Regenten weder aangeiteld. XXI. 113,
Schryyer. (de Lt. Admiraal Cornelis) fterft. XIIL td
Schtiilenburg . (Joan ) ftigt een oproer te Groningen jX. r$°* word in zyn hu/s be« waard 100 ontvlucht het gevaar, id. word gevonnist. 4d. door de Bisfchop van Mun« iter in befcherming genomen. 161.
Schutteryen hier te Lande opgerecht II. 82. ftaat der eerfte en oudfte te Dolft. 83.
Seis,, C^e Schout by Nacht Joost*) fluit de vrede met de Algerynen. XII. 57.
Sententie tegens Oldenbarnevelt. VII. 25Ö tot 258.
Severijs, (Keizer) deszelfs achting voor de Batavieren I. 157. waar zyn Wapenhuis hier te Lande geftaan beeft, ld*
Sextrock, Kaperkapitein zyn- dapper gedrag* XiV. 116.
Sichterman, (Jonathan) word Vroedfchap te Utrecht XV* 58, geraakt higr dorr in
zwaa-



Ë L A D W Y Z E %
zwaare moeilykheden. id* bedankt voor de Vroedfchapsplsa;s. 99. Sidnev , C FHips) word Bevelhebber van Vlisfingen VI. 37. fneuvelt voor Zutpben. 43
Siofc-FRiED - Koning van Denemarken valt in de Nederlanden U. 56. fneuvelt» 61.
Slatius, (Hendrik") legt toe op het leven van Prins Msuriis VÏI. 204 ievert fterk hier toe 235. vlucht doch word ontdekt 214. word naar Amfterdam gevoerd 215. onthalst. 222
Slicher, (de Agent Hieronimus) raakt in ongelegenheid XXI, mi* word van zyn Ampt omzet, id»
Slicher, (IVigbold ) Voorzitter in den Bove
van Holland, fterft. XXHL 35Slin geland, (Simon van) word Raadpenflo»
naris van Holland X. 251 fterft 279, Slu-s in Vlaanderen, door de Franfchen
belegert XXV. 26. geeft zig over 29 capi-.
tulatie der ftad. rco. Sneek, Gefchillen aldaar XII. 2tö. wordera . afgedaan. 220.
Soestdyk, mislukte aanflag op dat Lusthuis. XVII!. 95.
Solms, C Graaf van) valt in 't Land van Waas VI. 141. is genoodzaakt Hulst over te geeven 160. raakt deswegens in minagagting i6r. verdeedigd zig. id* woont de flag by Mieuwpoort by 198.
Sonoy, (Diedsrïk yan) word Gouverneurvart M 2 West-



f l L A D W Y Z E %»
Westfnesland IV. igi.. geeft bevel om de Schepen in brand te fteeken 106". zyn wreekte handelwyze V. 24, trotfeert de Staaten van Holland VI. 68. wil zig niet aan dezelven onderwerpen 93. is gmoodzaakt te buigen ici. word van zyn Ampten omflagen 102. lterft. 103.
Soranus, Bataafsch Boogfchutter, zyn behen. digheid. I. 155..
Spiegel, ( Laurens van der) word Raadpenfionaris van Zeeland XV, 176 geeft zyn gevoelens wegens het gebeurde te Goes te kennen XVII. 86. houd de party van den Heer de Gitters 234. word Raadpenfionaris van Holland XXI. 34* zyne Aanfpraak 35.
1 begroet de Erfprins van Brunswyk en zyne
, Gemalin XXIII. 2ï handelt over de Brabandfche za?ken a> helpt een nieuwen Voorzitter van den Hove van Holhmd kie»
j zen 44. tekent het verdrag met Keizer Leopold «ver Braband 52. word van ongeoorloofde handel.befchuldigd XX111.156. tekent het ver-
i bond met Pruislèn en Engeland XXIV. 215. word in Gefchriften gehekeld XXV. g<5.
'■• «loet een tweeledig voorftel aan de Staaten. 57.
Spiuola, (dmbrofius) komt in de Nederlanden VI. 211 valt in Overysfel 222. keert naar Spanje 225. komt weder te veld 226. wint Grol en Rynberk 227. komt in 's Haage 245. ontmoet Prins Maurits. id. doet een inval in de Palts VII, 76* belegert Bergen
op



BEADWYZE R.
op Zoom 198 flaat het beleg voor Breda »24- wint die ftad VTII ,5 Zyn aanflag op Zu.dheveland mislukt. 32. Spmota. (Frederik) zynGaleyen worden overzeilt VI. 213 word geflagen en fneuvelt
Stadingen, oorlog tegens- dezelven II. t«r werden verflagen, id. '
Staaislaus Leczinsky , word ten tweedemaal Koning var, Poolen X. 073. word door Frankryk onderfteuud 274. verlaat de troon en word Hei tog van Lotharingen. 277.
Atanley en J»rk. worden van Leicester tót Ovcrften aangefteld VI. &oi hun verraderyke handelwyze Ss. Celdfbmmen op hunne lyven gefteld. id.. v
Starrenberg , (de Ridder van IFasfenaar', word Voorzmer by de Gecommitteerde Raaden XVII 113 raakt in een hevig geicmi met den Penfionaris van Berckel XVIII. 90} word door de Ridderfchap verdedigt 147 zorgt voor de rust in *s Haage 1*8. gerankt in ongelegenheid 165 beboet den nieuwen Raadpenfionaris van Holland XXL 34. helpt een nieuwen Veorzitter in* den Kove van Hol'and kiezen XXIII 45. be. groet de Erfprins van Oranje eti zyne Gemalin 104. J Staveren , vreugde aldaar. XXI 84. è laveren, (Reinier FreJerik van) word tot een Staatscommisfie benoemd XVII. 8g word Hoofdofficier van Rotterdam XX. 8i!
M S zy-



BLADWYZER.
zyne aanfpraak aan de afgezette Schepenen. 170,
Steenderen, ('t Dorp) zwaare brand aldaar. XIV. 65.
'Steemwvk , geweldige opftand aldaar XL 229. de Regeering word veranderd 243, de rüst weder herfteld. 244.
Stem. (Pieter) word Raaupenfionaris van Holland XI. 204 gernagiigd tot onderzoek dei Rivieren XII. 207. brengt een bericht der Regeering v^a den Briel ter Staats» vergadering Xtll! 33. fterft. ïi8.
Sterfte onder bet Rundvee , hier te Lande eerst ontdekt X. 209. zwaave. XIII. 44.
Steveninek , (Dokter Lucas) zyn gedrag te Middelburg XVIII. 68 zyn huis geheel vernield. 70.
Stinjlra; (ffohannes) Doopsgezind Leeraar te Harl'ngen, word in zyn Ampt herfteld. XII. 45-
Stolp, Qfan) fterft te Leiden en legatccrd de Academie aldaar. XII. 20.
Storm (Zwaare) in de Nederlanden VI. 143* te Utrecht X. 46. door geheel Nederland XII. 49. in Zeeland en Groningen IQ4. te Amfterdam XIII. 88. langs de Noordzee 156. hevige op St. Euftatius XVI. 291. te Amfterdam. XXL 225.
Straalen , (Antony yan) Burgemeester van Antwerpen, door Alva gevangen IV. 135. onthalst. 159.
Strikland word dooi 't Parlement van Enge
land



BLADWYZER.
land naar 's Haage gezonden VIII, 121. bcfehnidigt Prins Frëderik Hcnrik 125. vervoegd zig by de Staaten van Holland 1:7% bandek in 's- Haage IX. 38. word tc Amfterdam onthaald. 39.
Strcyen ('t Dorp) geheel verbrand. XII. 93.
Suf ren, (de Frat.fche Adn.i>aal de") beveiligt
.. de Kaap de Goede Hoop. XIV. 42.
Suljcrd ds Leefdale, (de Colonel) ontvangt zyn Vonnis XXI. 174. word door rt gemeen gef.hokkn. 175.
Surinamen. Muitcry aldaar X. 75. word geftuit 76. gefehil over deeze Volkplanting XII. ir.8. opftand aldaar XIII. 123. ftrooperyen der Negers 180. word tegens de Engelfchen beveiligt XIV. 53. Aaidbeeving aldaar. XV. 160.'
Sweers , (/faac~) Schout by Nacht, neemt de Engelfche Admiraal Ascue gevangen IX. 198. fneuvelt. X. 41.
Synode van Dordrecht. Zie Nationaal Synode.
T.
Taalman, (Joan) Lt. Admiraal van Holianrf, fterft XII. 28. zyn zedig gedrag. U.
Tapper , (kuard) word Opperinquifitcur IV. 25.
Teelhck le Grand , (Dom. Joannes) zyn zeldzaame verwisfeling van Staal XV. 119.
Tellingen, (Floris yan) zyn dappere daad tc Alkmaar. IV. 216.
M 4 Tc-



B L A D W Y Z E R
Tclegraphe. Befchryving van dat Werktuig.. XXV. 55.
Temmink, (Egbert de Vry) gaat in Commisfie naar den Prins van Oranje XIV. 20. fterft. XV. 144.
Tempelieren, (Orde der) word uitgeroeid. II. 242.
Tempte , (tVillicm) handelt in Holland IX. 222. fchryft Wegens den Raadpenfionaris de Witt 223. gedraagt zig koel tegens de Staaten 230. word te rug geroepen 236. komt weder in 's Haage X. 59. gaat als Gezant haar Kim wegen. 62.
Ternant, (de Franfche Ridder de) word Opperbevelhebber van alle de Burger-Corpfen in Overysfel XVIII. 105. aangefteld om Amfterdam tc helpen verdedigen. XIX. 223.
Thamen aan den UUhootn, zwaare brand al» daaiv XIV. 24.
Theodarus , Baron van Ncuhof, word Koning van Corfica XI. 9- verlaat deeze Waardigheid weder. 10.
Theodofius , Romeinsch Veldheer , maakt groote vorderingen m Batavien. I. 182.
Tholen. Geweldige opfchudding aldaar. XI 38.
TïJ3ERius bedwingt de Kaninifaatcn I. 79.. word Keizer 80. fterft. 89.
Tichelaar, (IViihm) befchüldigt Cornelis de Witt van Prinfen moord IX. 263. zyn verklaaring tegens denzelven 265. word,
[ tegens de Witt verhoord 270, hitst de Haag-
fche



C L A D W Y Z" E R*
fche Burgers op 276". zyn verder Levensgedrag en uiteinde. 288. TiEL door de Noormannen verwoest II. 97.. door de Hollanders belegerd IEL 180. oproer aldaar XIV. 226. Begraafplaats binten de Stad aangclegt XVI. 107. Gevaar der Stad by den Ysgang. XXII. 59. Toi.edo QFerdinand de) Hertog van Alva * belegerd Mets IV» 29. vernederd de Paus 59. word tot Landvoogd der Ncdtriandciv verkoren 131. doet zyne Intreede te Brusfel 134. Iaat Egmond en Iloornc gevangen necmen 135. recht een Raad van Beroerte op 137. dóet Rasteclen bouwen 145. Iaat verfcheiden Edelen indaagen 146". vervoerdde jongeGraaf van Butwen uit Leuven 147. . bant vcelè Edelen 156. doet Egmond en Hoorne onthalzen id. flaat Graaf Lodewyk . van Nasfau 157. Iaat zig een Stand beeld» oprechten 160. eischt de Tiende Penning 163. legt- bezetting- in Utrecht 1^5.. kuit een geveinsd Pardon afkondigen 168. zoekt* den Briel weder te herwinnen 177. moet van zyn cisch der Tiende penning afzien 185. belegert Bergen in Henegouwen 187, bemagtigt het zelve 189,, fp'èete uit Amfterdam bankroet 226". verzoekt zyn ontfiag 227. vertrekt naar Spanje. 227»-' To'edo, (Frederik de) bemagtigt ZutphenIV. 192. overweldigt Naardcn 193.. flaat' het beleg voor Haarlem 204. maakt 'er zig-; meester van 210. komt binnen de Stad 211.
M 5' be*-



B F, A D W T Z E W,
Belegert Alkmaar ,117. breekt het beleg op 220. belegert Leiden. 226.
Tföhh door de Engelfchen ingenomen XXIV. 185. Art.'kelen der Üvergaave 187. Voordeelcn der Engelfchen in 't bemagtigen der
'• Stad 191. komt weder in Franfche handen. 209.
Treslong, (jVitlem Blois van) helpt den Briel inneemen IV. 174. zend ccnig volk- naar Zeeland 179. word van zyn Ampten ontzet VI. 23. word van gekwetfte Majcfteit befchuldigd 24. poogt te ontvluchten 25., ivord ontiïagen 26. vrycefprooken 27» fterft. 28.
Trier , (Keurvorst van) neemt de- Franfche Pnnsfen in zyne befcherming XXIIL 140,doct dezelven weder uit zyne Staaten vertrekken,. 142.
Tromp, (Maarten Harpertsz.~) word Admiraal van Holland VUL 92. Haat dc Spaanfche Vloot voor Duins 102. voert Willem de Tweede naar Engeland over 115. en Henriêttc Maria 120. fteekt fftct een Vloot in Zee IX. 41. raakt Haags met de Engelfchen 43. raakt in ongunst 45. kfffit weder liet opperbevel der Vioot 46. beveiligt de Koopvaarders 47. tiaar tegens Monk 54. Ineuvelt 57. word pfgtig begraven. 58.
Tromp, fCornelis]) krygt het bevel over 's Lands Vloot IX. 185. toont zig misnoegd 5o5. word door de Ruiter uit het gevaar gbrèd ïgji ïïaiat tegens'de Engelfchen 201.
klaagt



B L A D W Y Z E k.
klaagt over den Admiraal de .Rui: r 202 word van zyn Ampt afgezet 203."ziet dé Moord van de Witten aan 286. flaat tegens d'Estrecs X. 38. fchryft nm zyne Zustér 39. zyn tocht op Bellisle mislukt 4,6. fterft
127.
Ttt/emeyer, (de Pruis fifche Gezant de) klaagt by de Staaten over een Schotichrift XIV. 113. over zeker algemeen gerucht Hdf over 't aanhouden der Prinfes van Orangê XVIII. 16. krygt antwoor.I 18 tot 31, lavert ccne Mcmor.e over XIX. 31." £eeft een Nota van zyn Hof aan de Staaten v vertrekt uit \s Haage. XXI. 92. Tulpenhandel hier te Lande. VIII. 93'. ïurcq, (.te Kaperkapitein Ie) zyn drpiW ao,
drag. XIV. 80. Tuttei , (Hilebrand) zyn gedrag tc Steen, w>'k XL W- brengt een Verzoekiclmft aan oen Pnns van Oranje 232. word raar Vollcnhoven vervoerd 237. weder naar Steenwyk gebragt 240. ontiïagen 241. word . Secretaris van Steenwyk 242. Twaalfjarig beftand met Spanje gêfroféri Vr . 24.6. bekragtigd VIL 17. neemt een ein" de. 194.
U.
Wtenhooaart, (Jcan van) doet een Dankpreek over den flag van Nieuvvpoort VL 203.. poogt üldenbarncvelt te bewegen om M 6 & zi„



BLADWYZER.
zig naar den tyd te fchikken VII. 77. wortf gelasterd 82. vlucht ten Lande uit 103.. Word vooral zyn leven gebannen 159. oorzaak van den haat van Prins Maurits tegens hem 160. recht te Antwerpen een Col egie op 170. flaat de aanbiedingen van den Aarts hertog Albcrtus af 193. komt weder hier te Landje. VIII. 29.
Unie tusfclnn Holland en Zeeland. V. 22. .
Unie te Utrecht V. 13?' deszelfs Inhoud.. 255. enz.
Utrecht door dc Noormannen verwoest II.. 28., geweldig oproer aldaar III. 82. erkent Karei van Gelder tot B-fchcrmer 159. Kas-. teel Vredenburg aldaar gedicht 180. ont-? fangt Spaanfche Bezetting IV. 165. 't flot
" Vredenburg afgebroken V. 71. de Unie al-, daar gefloten 157. de Stad ievert voor Leicester VI. 72. Kcrkelykc Gefchillen aidaar VIL 29. Hoogcfchoof opgerecht VIH. 91. twist met twee Predikanten aldaar IX.. 147. dc Stad geeft zig aan de Franfchen over 148. word door dezclveir weder verlaatcn X. 36. zwaare ftorm en onwedcr. aldaar 46. het gemeen dwingt de Regeering de pagtén af tg.fehaffen XI. 113. Kerkvergadering der Roomfche Geesteiykheid aldaar XIÏ; 136. ontl'anct dc Prins "en Prinfes vau Oranje 230. viert het tweede Eeuwfeest der Unie XIII. 212. oprigting van een, Vrycorps aldaar XIV. 165. de Hooglceraar Mofftcde aldaar mishandeld 178. twist met



B L A D W Y z £
dc Prins van Oranje 187. Bé» t> del aldaar verbrand 10c de kSu J V ?an' Recommandatie» afgeSaft SSfSS^^ tegens den SebepeBVaivóo^'rif ,^en ving van twee VroedfcbaSatf^5;^^* Burgers raaken in t^^^^fc^ XV. 57 rot 78. VTeraoek*pi,r,-ff. 1 RC«^inê • 135. de Vroe'dfchap gcSïtn Vn1" EUrgnCrS glomcnt uit 176, hctldvc '"fr :C?-,Re" tot nieuwe onlusten ,5? S,**^
2cIven'3i^.nieuwe^olvkEQ,g ^ dc" regaande beweg^gen"^^" 238. vernieuwe Regccnngs ft£rj£3? 1Ï4' ftct XVI. 50. de bon^flfS VeriSïï der Academie plegtiV a/virrH\^ J 11 g • Collegie van ASSSS^&-^h genomen 166. misnoegen der 5Jl? Lul Utrecht hier over 168 de 2£ atCn val1 ingehuldigd I7o de £ J*ieuwe Raaden jJL AnA^,^^ gering ftaat van VéitféedHn#^f&M S"d 1,1 Publicatie der 5?f f V05' fterIte moedwil aldaar geSd^S^ve word Verandei/^G^hi RcSeenng Ontfangtr Voet van W,^ L " "Kt dcil
Nieuwe Staatsvergadering in 1 SS °8* gelegd .37. kloekmoedig befluit der Blf-.
•** . £eiv.



B L A 'D WYZE R.
■ gcï.OfiHeren 'XVIII. 91. Adres der Bur|ergenootfchappen 221. ha Kapitein Gcneraalfchap «f*s Prins van Oranje aldaar opgêfcBörÉ 224. groote verlegenheid in de Stad XIX. 163. word van 't Kiygsvolk verbaten 164. verwarring aldaar 166. de Stad door de Startfche Troepen bezet 169. de oude Staaten komen 'er weder vergade* ren XX. 90. gevolgen der Omwenteling ongerustheid aïcfaai* 196. verfcheide Huizen geplunderd XXL 66. eenige Patriotten leveren een Vcrzoekfchrift in 119. fommige Gcvanrencn ontiïagen 120. 239. de Verjaaring van de ontruiming van 'de Stad gcv'erd 240. voorzorgen tegens de firenge Winter XXII. 9. verfcheide vooririgc "staatsleden gevonnist 63. vreemd Rechtsgeding aldear 172.
V'
Vaars v^n Wvbo Fynje op 't gebeurde te De'.ft XVIII. twee op de S aaisorn-
wenteling XX, 68. op een gedenkpenning. XXI 242
Valoez, C Franciscus ) komt voor Leyden IV. 2.33. verlaat bet zelve 242 word gevangen. 250
Vnhnclcnnes, door de Geallieerden verovert XXIV 157. redenen waarom zo fpoedig overging 1%. dooi dc Franfchen heiovert XXV. 42.* „



g 'L A D W* Y Z E R.
Valcn;, t'Frthuïgm d de Batavifche Rui tcrberde: F. 105. fbMc de Oproerige Bara» ' \ie;en 10'. gètfaRt bier afedf in groot fe\aar 107. v\ord uit het zelve veilost ico. zyn lofw^dig gedrjg u,:. v* VALSNTiNiANt s, wo: d Keizer I. 177. zyn gedrag emtrend de Batavieren iStï skSiüe ■ Friezen en SS&èrs te keer. 184. Falentyn 3 (Kapi'eïn Abraham) vercvtH
Kattenburg. XVII. 175. Valken-aar, Iloogleeraar te Franekcr, wykt naar Frankryk XXI. 71. raakt aldaar in gercml met Bcyma. 198. Valkemer , (ddxiaatA zyn gedrag te Batavia X. 288. doet eenige Raaden gevangen"neemen 289. word afgezet'. 290. Valkef. ier, (Gilles) Burgemeester van An frcrdam , word gemagtigd rot de onvoedfn-» van Prins Willem de Derde. IX. ïg£ - ö Faupuion, (Hertog van) Frsnitbe 'Gezant klaagt over de Staaten XHI. 224. zyn Hö! tel in 'sHaage brand af XIV. 8r. verzoekt om tien Oorlogfchcpen naar Brest te zenden ioi-. komt van een gedaaue reize weder in *s Haage. 138. Veere kiest de zyde van den Prins van Oranje IV. 180. bcweegmg aldaar XI ta onlusten rri die Stad. XVIII. 84. ■ ^ Fee-e,, (Francais) behaalt groote roem voor Rhynbcrk VI. 115. en voor Zutphen j -7" k fn t beleg van Deventer 128. woont 'de Mag by Nieuwpoort by. T99, -
Veld



B L A B W Y Z E Ri
Vcldflag by. Sr. Quintyn IV. 59. by Oostc» well 124. by Heiligeriêe 155. by lemmingen 157. op de Mookerheide 235. by Gembioers V. 114. by Turnhout VI. 173. by Niëüwpooit 102.. by Scnef X. 45*. by Sr. Denys 63. by Fleiui rii. aan de Boyne 123. by Steenbergen 130. by Landen 139. te Hochlled 177. by Rammelies 182.'by Oudenaarden 193. by Malplaqutt 195. by Dettingen 307.'by Fontenoy XL 13. by Raueoux 20. by Lafeld 56. by VVervvi'c. XXIV. 193.
Veueaa , wie zy was I... 137. word gevangen en naar Rome gevoeid..138.
Vrlzen, (Gerard yan) verbind zig met de andere Edelen tegens Graaf Fjoris II. 204. neemt den Graaf cevapgen 208 vermoord denzelven 211 vlucht óp zyn Slot Kroonenburg 212 word gevangen 213. en te Dord gerabraakt. 214
Venator, (ddolf) Predikant te Altmaar, moeieJykheden met hem. VIL 2-,-
VbnftiE.v, verfchillen met dat GemeenebeitXIV. 85 afgedaan.-213.
Venlo , vergeefs door de Franfchen belegert XXIV. io3- door. dezelven verovert. XXVé 101.
Venus, (opftand 00 's Lands Oorlogfchip de) X1IL 218.
Vtrac, (Marquis de) Franfche Gezant verwelkomt den Graaf van Msillebois XV. 54» ieverï voor de vrede met den Keizer 355
vei*



BLAD-W y ZE
verzelt den Aartshertog Ferdinand va, ft?Syk \n' ,158' §eeft d* Stad Am-
n^mFrank^fi9|,4' ^ ™g* Verbond der Edelen word npgefteld TV ftj • dgzelfc inhoud 85. vervalen het lêivt
Verbonden Edelen, vervoegen z\« by Keizer Maxtmihaan He Tweede IV. 88. eeeven eS Smeekfchrift aan de Landvoog/esfe eTr By. krygen flegt antwoord 90. hun tweede Swfchnft en antwoord 91. krygen de^ naam van Geuzen 92. roemen hier op «? komen te St. Truyen by een tr|t?en eemg^ld voor dc goede zaak op te gen"
FexiUgfol WOrd te De!f[ Fvwaftt.
Verdugo, (Francoh) word Stadhouder van Gronmgen V I03. vermeestert Steenwyk 209. poog: Coeyetden te ontzetten VI. Jl. Z'üeïf,^ Va" opbreek
^SPBv' CGraaf va"> ha,!deIt over Vre,L II5* ,evert fterk voo» denzelve
180. pryst den S'aat de gc-maatigdheid irt den twist met den Ke,zer san XV. 11V bevorderd het ve:bond ensfehen Frankryk en de Staaten 260. fterb. XVII, 4L *
VerguTems (Algemeene) afgekondigd. XI.
Vet»



BLADWYZER
Verhoef, bitst het Haagfche gemeen op IX„ 279. zyn onzinmg gedrag 28a. word ge» geesfeld. 18^.
Verritus en Malorix, Batavieren, hun zeld» zaam gedrag te Rome. I. $9.
Vianen, ongelukkig lot dier Rad. XX. f/*
Viglsus, (^/>r^«Ohandelt<Jverhet opperJeenheerfchap van 't Duitfche Ryk, over de Nederlanden IV. 17. ftelt de Lastbrief van Egmond op 81. krygt een beroerte 83. verzet zig tegens het vertrekken der Landvoogdes. 113. .
Figos, verovering der Znvcvioot aldaar A. 170 pJegtige Dankdag over deeze verovering. 171.
Ville, (Abt de la) doet een voorflag aan de Staaten XI, 14- fchryft aan de zeiven 24. levert eene verklaaring in 90. krygt antwoord. 93.
Villattes, (de Secretaris de) word opgehgt en naar 's Haage gevoerd XXI. 237. ont» fangt zyn vonni-. XXII. 185.
Finck, Commisfaris der Staaten te Dumkerken, seraakt in moeielykheid XXI 2u« v/ord afgezet, fa, beroept zig op den Koning van Frankryk 233.
Visjcher. (Carel Wouter) Penfionans van AtrrSerdam , gaat in Commisfie naar den Prins van Oranje XIV. 93, en naar Rotterdam 218. word gemagtigd om den Sjaat der Frontieren re onderzoeken 223. word ter Staatsvergadering overfterat XVII. 86.
ge-



tBLADWYZER.
geraakt inrwist met den Schepen Straalman
XIX. 222. word van zyn Ampt ontzet.
XX. 134,
Visfcher, (Cornelis Goverd) fneuvelt in 't se-
vecht by Vreeswyk. XVII 184. Visfeker, (J. de) word ,te Utrecht uit zyn
gyztling ontflagen XXII. ?8. Rechtsgeding
van denzefven. 172. Visfchery, (ftaat der groote en kleine) in
i?66. XII. 194. in 1781 XIV. 60. Vitdli. QChiappyn) ftilt een muitery te
Haarlem IV. 221. komt voor Zierikzee.
V. 40.
*ViTELLitJs, word Keizer I, m trast de Batavieren tot bedaardheid te brengen 113. laat dezelven docr zyne Wervers mishandelen 118,
Vlaanderen, (Lodewyk van) Heer van Praat, Wórd Stadhouder van Holland 111.225. word op zyn verzoek ontflagen. IV. 15
f>'hardingen , deor Keizer Henrik d> Derde ingenomen II. ic6\ poogt a's een bedoren ftad aangemerkt te worden XI. 264. onlnsten aldaar XVI. 258. ftout verzoekfc nfc der Geconftitueeiden XVR. 223. eenige Kegenten aldaar afgezet XIX. 68. verzoekV/SiS1* Stede aan de Staaten. XXI. 40.
Vlak, (Pteter) ilaat twee Aigierfche Kapers. X. 236
Vlissi^oen, door de Sluisfenaars overrompeld ill. 84. verklaard zig vorr den Prins van Oranje IV. 179. Genoorfcfaap aJdaas
op»



B t A D W Y Z E R.
opgerecht XlfL ?2. het tweede Eeuwfeest der Vryheid gevierd 108. geweldig oproer aldaar 224. word beteugeld 227. nieuwe bewegingen aldaar XVIII. 82.
VluekteUngen , (_ Nederlandfche ) Naamen der Aanzienlykften XXI, i<?ó\ ftaat van de» zeiven in Frankryk 197, gefchillen ondei dezelven 798. verzoeken om meer onder, ftand XXIIL 145, verdedigen zig by dé Nationaale Conventie. XXIV. 213.
Yoetiaanen en Cocceaanen hunne gefchilien IX. 149 tot x5^'
Voetius , {Gysiertui) zyn karacter IX. Ï50* ftelt aig tegens de Wysbegeerte van Des»* carrés isr. geraakt in twist met Coccejus. Ï53.
Voet van Wlnsfen, On fanger te Utrecht, verfchillen met hem. XVI. 270.
Vondel, ("de beroemde Bieliter) ftetft X. 6H,
Voorburg, geweldaadige handel aldaar XX. 155. de rust word weder heifbld. 157.
Voorda, (Bavius) Hoogleeraar te Leyden, viud zwaarigheid om den nieuwen Eed te doen XXL 177. levert een Verzoekfcbrift by. de Staaten van Hollend in 251. een tweede XXII. 188. een derde 21;. zyn zaak word eindelyk afgedaan. 217.
Voorfpelling (dwaaze) XllL 154. vreemde ge* volgen van dezelve 155 eene diergelyke van 't Jaar 1788. XXI. 151.
Vorstius, (Conradus) word te Leyden be« roepen VII. 26. word door Jacob de Eer-
fte



i
B L A B WYZE ftè
fte voor een Ketter verkhrrd 37. word aA,npt ontzet 38. ^ «
over deeze Yvtdo x45 Vrede* rulfSp"3
e l LKeIZe™ K°"in8in va" Hongaryer, en den Koning van fruisfen 12i tusfchen de Oost-Indifche Maatfcbappy en den Ko"
Vredehandel te Munfïer begonnen VJir ,o, Nederlandfche Afgezanten op deze v' ï& ^gefloten I53* inhoud ^n'fezelve^ö
*evecht
A*1*'» d^weede ver.



B L A D W Y Z E R. W.
tyaal* Cde>) overtocht der Franfchen over die
Rivier. XXV. 120. iFaUus, (Dom. Antomus) aangefteld om Ol-
denburnevelt ter dood tc geleiden, VIL
134.
Walvisvangst, hier te Lande begonnen, VII.
A ft
Warfufé. (Graaf van) handelt heimlyk met
Prins Frederik Henrik. VIII. 74. Warners, waar zy woonden. L 208. worden
verdelgd. 210* Wartensleben, (Graaf van) Gezant der Staaten taakt ïn groote moeilykheid met den Landgraaf van Hesfen Cesfel XII. 145-. word door de Staaten befchermd 144. de twbt neemt een einde. 147. Washingthon, (de Genraal) begroet den Nederiandfchen Gezant m Amenca XIV. 107 zvne vredelievendheid» XXIV. 202* Wasfcnalr, (de Luitenant Admiraal) zyn zondeilinge Aanfpraak aan den Prins van Oranje. XIV. 168. Wasfenaar, (Willem lodewyk Baron van)
fterft. XXI. 133. 1 txt *
Watergeuze», maaken zig geducht IV. 167.
neeinen den Briel m 175.; , . . , Watervloed Cgeweldige ) hier te lande, 10 t jaar 86* II. 30. i» 't 1047. «7. in 't iaar 1170. 160. in Westlnesiand 1287. aoi/st.Lhfabethsvloed 1421» 292' van 't a «** iaar



B L A D W Y Z E R.
jaar 1530. lil. 1P4. ZWaare ^ og .f 1074. X. 49. Kers vloed, 17x7. „27 vfn
I7fl. van 1777. 18.. vaÉ WSv.lS Wederdoopers, jn Hollard geftraft III tq,
^f^y\^dclfyan^ Burgerheester van Goes worc3 op eene geweldige wyze die
? ™d '"ge-
West • Indifche Maatfchappy opgerecht VIL , 197. zend een vloot in zee%fr J
Jengt X. 261. twist over Esfeqnebo XI 254. verzoekt om onderfbnd XV \t geraakt onder 't beituur der Ai^mfl4* Staaten. XXIIL 84* r A,Setneene
> komt in Friesland om *t Evangelie t* prediken. L 225» l^v«ingeiie te
Wilde, QGeorge Henrik de) irekt met een.** Burgers naar Muiden XVlL ar7. ^3 S Ouderkerk op eene dappere wyze vl 25. krygt bevel om het zelve te wlaSn' 20. word door tien Hertog van Brasïïvk zelve geprezen. 30, b «nroswyk



B L A D W Y Z E ft.
'$¥ilde9 )Gozewyn de) Prefide.tt'vai Hol'and , onthalst. III 14.
Wittebrand, word Bisfchop van Utrecht II. 179- verovert Koeverden, id. fterft. 180.
WiUebrord, zyn afkomst I. 2.26. komt te Utreoht om 't Evangelie te verkondigen 227. begeeft zig naar Rome 2*8. komt te Walcheren 229. ftigt te U-recht een Bedehuis en Doopvont. 234. krygt vryheid om tot de Friefen te ptediken 238. fterft. 240.
W14-LEM on VttRovaRAAa, Koning van Engeland, onderfteund Rubbeit de Vries. 'II. 129.
Wilhm Bisfchop van Utrecht, oorlogt tegens Graaf Floris de Eerden II, 116* verkrygt het Graaffchap Westflinge. 123. trekt naar 't Heilig land 124. ftookt de Hertog van Lotharingen tegens de Hóllanders op 126. fterft wanhoopig. 128-
WiLLtM Hertog van Gulik, word tot toekomende Hertog van Gelder irigehuldigt UI. 207. verbind zig met Francois de Eer. fte 216. oorloogt tegens Karei deVyfrie 2i8t moet zig aan denzeiven oaderwerpen. 222.
^Villem oe ekrsts» twist met zyn Broe. der Graaf Dirk de Zevende II 164, word tot Graaf van Friesland gehuldigt 165. door zyn Broeder gevangen 166 verzoent zig met denzelven 167. word Graaf van Zeeland 171. en van Holland 172. verdraagt gig met den Graaf van Loon 174. word ge.
van»



BLADWYZER,
vargen, id. trekt naar Engelard- 175. reist raar 't Heilige Land 176. fterft. id.
W>f,L> m de Twssds, word Giaaf van Holland \'. 182. Roomsch Koning 183. trouwt Elilabe h van Brunswyk 18 j. komt te Utrecht om de 1 wisten aldaar te ftillen 185. oorloogt tegens Margriet van Vlaanderen 187. beoorloogt de Fiiefen 188. word op het ys doodgeQagen 189. aanzienlyke Gebouwen door hem geftigt 191. zyn lyk gevonden en begraver. 199.
Willem de Derde, komt in 't bewind II. 230 word door de Vlamingers geflagen 284. ontzei 7ierikzee 236". word Graaf van Holland 238. krygt den bynaam vau de Goede 240. zyne groote magt 246. fluit een verbond met den Eenog van Braband 247. ftetfr. 248.
■Willem de ViaRDE , verkrygt Zeeland II. 247. word Graaf van Holland 249. verbind zig met Eduard de Derde 25c. verlaat den» . zei ven 551. geraakt in twist met den Bisichop van Utrecht 253, belegert Utrecht 254. doet een togt naar Friesland 255. fneuvelt aldaar, id. wraak van zyne Weduwe over zyn dood 257. zyn lyk word ontdekt. XlfL 58-
WiLLBM oa Vyede, word Graaf van Holland II. 263. beoorloogt de Bisfchop van Utrecht 264, raakt in twist met zyne Moeder 2C5, beoorloogt en overwint dezelve 266, oorloogt weder met den Bisfchop van N Utrecht



B 1 A D W V Z E R.
Utrecht 267. word zinneloos en vastgezet 258. fterft* c73-
W.llem de Zesde, raakt in twist met zyfl Vader Hertog Albert van Beyeren II. 274* vlucht naar Frankryk 275, verzoend zig met zyn Vader $76. beoorloogt de Friefen 277* valt in 't Land van Arkel 279* word Graaf van Holland 283. zyne oorlogen 284, be-
•■ gunftigt de Hoekfchen. id. wint het Slot Hageftein. id. raakt in oorlog met de Lni« kenaars 285. huwelykt zyne Dogter uit 285. fterft. 287.
Willem de Eerste , word Prins van Oranje III. 225. Erft Buuren, Leerdam enz. IV. 27. valt in Picardycn 40. brengt de Keizerlyke Kroon aan Ferdinand van Oostenryk 48. word in \ Prinsdom Oianje herfteld <5i. ontdekt een faamenzweering tegens de Protestanten 02. word Stadhouder van Holland enz. 63. maakt zig by 't Volk bemind €5. poogt de ALjeincene Staaten by een te doen roepen 68. fchryft aan Koning Filips .74. zyn aanmerkelyk gezegde 84. verlaat het Hof 86. komt in Holland -115. herfteld de rust te Amfterdam 116. weigert dert nieuwen Eed 120. wykt naar Duitschland 225. verantwoord zig 147. vat de wapenen op 152. word -door Alva gebannen 156. tragt Alkmaar en «Hoorn te vermeesteïen 158. trekt met zyn leger over de Maas
161. begeeft zig weder naar Duitschland
162, geeft Lastbrieven aan de gevluchte



B L A D W V Z E R.
Nederlanders i66„ is misnoegd over 't m* Jicemen van den Briel 177. geheel Holland verklaart -zig voor hem 181. bemagtigt Roermond 188. poogt Bergen in Henegou* wen te ontzetten 189. verfchynt op de dagvaard te Haarlem 190» komt te-Leiden 251. bied de Lcidenaars groote voo.irechten aan 252. verkrygt dc opperfte magt geduurendc den Oorlog V. 15. aanvaart de Regeering over Holland en Zeeland 22. trouwt Charlotte de Bourbon 33. zyn wanhoopig Voorlid 47.. waarfchouwt de Staaten tegens don Jan van Oostenryk 0*7. ontdekt deszelfs oogmerken 70. mistrouwd don Jan 74.komc in Noord-Holland 83. zyne ontmoeting tc Utrecht 84. word Ruwaard van Brabandt 88. komt te Gent 96. word Algemeene Stadhouder onder Mathias 104. word beifchuldigt Bosfu vergeven te lebben 142* .zyn aanflag op Maastricht mislukt 184» word door Filips de Tweede in den Ban ■gedaan -190. koopt Vlisfingen en Veere 194,, word te Antwerpen gekwetst 207. trouwd Louifa de Coligni 216. komt te Delft woo= ncn 217. verfcheide aanflagen op zyn leven 222. word eindelyk doorfchoten 224. zyn karakter en lof. 225. Willem de Tweede, Prins van Oranje, geboren VIII. 27. word Generaal Van dc Ruitcry 53. krygt het opvolgingsrecht 69., trouwd Maria van Engeland 114. flaat don Cantelmo 123. word Stadhouder 147. poogt f N a «Tc.



BLAD WYZE R.
•de Vredehandel re Murster te dwarsbotvmcn 151. tragt de Staaten de zyde van Koning Karei de Eerde te doen kiezen 158. verklaart zig tegens de vermindering van Krygsmagt 167. verfcbynt in de Vergadering der Algemeene Staaten 171. gaat in bezending naar de Hollatidïche Steden 173. zyn gedrag te Amfterdam 176'. laat zes Staatsleden naar Loevellein voeren 179» zoekt zig van Amltcrdam meester te maaken 181. zynfpytna 't mislukken van zyn toeleg 184. bandek over Verdrag 185. verantwoord zig 188. fterft. 189. Willem de Derde, Prins van Oranje, geboren, IX. 11. word Ridder van de Kousfenband 68. werd buiten de voornaamfbe Staats&npteti gefloten 75. zorg voor zyne opvoeding 141. word in de aanftclling van Legerhoofden voorby gegaan 195. beklaagt «dg" over 't aanftelien van zyne Opvoeders 196. krygt zitting in den Laad van Staat £36. vertrekt nrar Engeland 237. word Kapitein Generaal 242. poogt met zyn Leger Holland te dekken 245. verlaat de Provintic Utrecht 246. bezet de Nieuwerbrug 247. handelt met Karei de Tweede 249. word Stadhouder van Holland 258. gemagtigd om de Regeciïngen in de Steden te veranderen X. 9. komt te Amltcrdam 17. wint Naar den 34. veroverd Bon 36. word Erfstadhouder 44. flaat tegens Condé 45. weigert Hertog van Gelderland te worden 48.
be-



BLAD WYZE 21.
belegert Maastricht' vruchteloos' 50. word by Mont-Casf.1 geflagen 51. trouwd Maria: Sttiart id. poogt Bergen in Henegouwen te omzetten 60. flaat de Franfchen by Sr. Denis 63. raakt in gefchil met Amfterdam 66. eenige zyner Goederen worden in Frankryk verbeurd verklaard 71. hevige twist met Amfterdam 78. gefchil met Dordrecht 85. en op nieuws met Avaftcrdam 86. zyn Prinsdom Oranje word verbeurd verklaard 91. word aangezogt om Engeland te verïosfen 102. fteekt dcrwaards over 103. komt te Londen 105. word de Kroon aangeboden 106* gekroond 107. verklaart den Oorlog , aan Lodewyk de Veertiende 109. treed in 't groot Verbond met den Keizer en de Staaten id. twist weder met Amfterdam en Dordrecht 110. wint de Veldflag aan de Boine 123. doet een keer naar Holland id. loopt groot gevaar op Zee 124. land gelukkig id. word in 's Haage plegtig* ingehaald 125. trekt .naar 't Leger 126. gaat weder naar Engeland id. komt ten tweedemaal in Holland 129. is in levensgevaar 130. toeleg op zyn leven mislukten geftraft 131. verliest zyne Gemalin 145. verovert Namen 146. maakt zyn uiteiftfc Wil ih niemve aanflag op zyn leven 147. ontdekt cn geftraft 148. neigt tot Vrede i^o. fluit dezelve 152. tragt'de Nalaatenfebap van den Koning van Spanje te verdeden 154. fluit het Verdrag van VcrdeeN 3 iing



B L A D W Y Z E K.
ïing 156. word ziek 16*5. valt van zyn paard 166. fterft. id.
Willem de Vierde ; of Willem Karei Hendrik Frifo , Prins van Oranje, geboren XX. 199. verliest zyne Heerlykheid Herstal 214. word Stadhouder van Groningen 228. van Drenthe 233. van Gelderland id. aanvaard de Regecrmg 252. bevind zig in 'r Campement by Breda 270. geraakt in gefchil met Zeeland 272. trouwt de Kroonprinfes van Engeland 274. word te Breda ingehuldigd 281. tot Stadhouder van Zeeland verklaard XI. 34. krygt 'er kennis van 40. word in verfcheiden Hollandfche Steden tot Stadhouder uitgeroepen 44. word 'er door de Staaten toe aangefteld 49. zyn aanmerkelyk antwoord op de tyding 'er van 50. komt met zyne Gemalin en Dochter in 's Haage 51. word als Markgraaf van Vlisfingen en Veere herfteld 53. bevorderd de rust in Zeeland id. word Opperhoutvester van Holland 54. flaat voor om Waardgeld ders aan te neemen 73. draagt de Posteryen; aan *t Gemeene Land op 80. word Erfftadhouder 87. doet het Voorftel tot eene milde gift 88. krygt kennis van de Vrede-
" handel te Aaken 96. zyne Verklaaring wegens zekere aanfpraak 99. word zeer onpaslyk 129. flaat voor om de Pagteryen af te fchaffen id. nader Voorftel 13Q. veranderd de Regeering te Amfterdam 156. is misnoegd over 't gebeurde te Gouda 177.
fchrytt



BLADWYZER.
fchryft aim Schiedam 189. gaat naar Friesland 191. veranderd de geheele Regeering aldaar 200. word Erfftadhoudcr van StaatsBraband cn Vlaanderen 201. werkt mede rot vermindering van 'tKrygsvolk 203. zend" Soldaaten naar Haarlem om de beroerte aldaar te ftillen 207, doet zig als Markgraaf te Veere huldigen 252. en tc Vlisfingen 253* zyn zorg voor den Koophandel en Fabrieken 268. belangryk Voorftel van denzelvcn dieswegens 269 tot 274. begeeft zig naar Aakcn 329. ontfangt eene Bezending van eenige Amfterdamfche Kooplieden ifi. "fterft 330. zyn karakterfchets cn lof fcf. zyn lyk ten toon gefteld cn plegtig begraven. 333* Willem de Vyfde, Prins van Oranje, word geboren XI. 101. Piïïcgiften aan denzelven gefchonken 102. fteld zig aan 't hoofd der Haagfche Schuttery XIL 13. word Ridder van de Kousfenband 14. koopt de Pröisfifche Hecrlykheden in Holland 22. word Bc~ fchermer der Haarlemfche Klaatfchappy der Weeterifchappen 24. vereerd zyn Af bceldzel aan de Haagfche Schutters £4. Voogden over hem aangefteld 88. woont dc Begravenis van zyne Moeder by 90. neemt zitting in den Raad van Staat 119. krygt de Kinderziekte 120. vreugde over zyne herftelling 121. word Lidmaat der Hervormde Kerk 149. aanvaart de Regeering 167. word Opperbewindhebberdcr Oost-Indifche Maatfchappy 172. komt te Leiden 173. word te N 4 Vee-



BLADWYZER.
Veere en Vlisfingen ingelmldigd 175. t* Utrecht plegtig ontfangen 176. ftilt een Kerkberoerte in Friesland 184. word te Arnhem ingehuldigd 188. bezoekt de Provintie Overysfel 190. word Gpperbefchcrmer der Tekenacademie in 's Haage 191» 'vereffent het gefchil onder de Regeering van Leeuwaarden 203. Relt Gcmagtigden aan toponderzoek der Rivieren ic6. beflist het gefchil tusfchen het Hof van Friesland en den Academifchen Senaat 212. en dat tusfchen de Staaten van die Provintie en de Stad Harlingen 216. ftelt de Stad Siieëk in ft gelyk 217. verürekt naar Bcrlyn 221. komt aldaar aan 226". trouwt 227. vertrekt met zyne Gemalin herwaards 229. word overal plegtig ontfangen 230 deszelfs Intrecde in "s Haage 233. word te Alkmaar onthaald XIII. 14. komt te Amfterdam 22. verkrygt de Hecrlykheid Montfoort 52. woont het Campement by Breda by 55. onthaalt de Generaal Paöli 57. begeert geen Vreugdebedryven over de geboorte van zyne Dochter 86. noch over die van zyn Zoon 188. trekt naar Friesland 139. komt te Groningen 142. en te Drenthe 144. weder op 't Loo is. doet zyn twee Kinderen de pokjes inenten 155. beflist het gefchil over de vrye Vaart op Esfequcbo en Demcrary 158. koopt tic Heeilykheden Borkulo en Ligtevoorde 192. word te Leeuwaarden plegtig ingehuldigd id. verleent gehoor aan de Amftcrda itfche?
Koop-



BLADWYZfiR.
Kooplieden 204. doet een Voordel Wegens de Land- cn Zeemagt 2131. laat Rrygsvolk in Viisiingcn rukken 226. 'levert de Staatspapieren Van Laurens over 238. ÓHtfengt de Amderdamf he eoiéraisfie XIV. 20. doet een tocht naar de HollaneTchc Zeekust', n 23. fchryft een blief van dankzegging aan de Döggerbatïkfche Helden 32. vereert dezelven id. vonnist den Schout by Nacht Binkes 38. klaagt over 't Weekblad de Post van den Nederrhyn 78. doet een keer naar 't Nieuwe Diep 83. cn naar Texel 90. geraakt in verdenking id. verantwoord zig by Friesland id* ontfangt eene Commisfie uit Holland 95. nog eene andere 97. geeft bericht wegens de zaak van Brest 102. ongenoegen over 't zelve id. beklaagt z g 0verdo Schotfchriften 105. word gelasterd 113. Dankadres der Haagfche Burgers aan hem. 1:0. geeft ene wydlopige Verdediging in 't licht 127.verklaart zigwegens den Vaandirg de Witte 130. geraakt in gefchil met Deventer 153. fchryi't aan dc Staaten van Holland over de Militaire Jurisdictie 164. is misnoegd op de Burgers 'van Arnhem 177. raakt in tuist met de Stad Utrecht 187. doet een Voordel wegens de Ampten 192. ontfiaat van Goens uit de Regeering re Utrecht 196. raakt in gefchil met Alkmaar 204. is misnoegd op Utrecht 235. komt in twist met Zeeland. 237. vaardigt een rondgaanden Brief af aan dc Staaten 245. aan* N 5 mei-



bladwyzer.
merkingen op denzelven 246. deel «te Acte van Raadgeeving tusfchen hem en den Hertog van WolfFenbuttel mede 251. ver«ledigt den Hertog 252, verontfchuldiat z-'s wegens zekeren Brief 256. geeft opening van zyn gedrag XV. 18. toont zyn misnoegen op de Staaten van Holland 2.6. word door de Staaten van Friesland beantwoord 30. ook door die van Overysfel 104. fchryft aan die van Utrecht 120. reist naar Breda 101. Icnryft aan de Staaten van Utrecht ib7. word plegtig te Breda ingehaald 206. verliest het Commando in 's Haage 213. beklaagt 'er zig over. id. verlaat met zyne Gemalin en Kinderen den Haag 217. komt te Meppelt 279 ontfangt een byzonderen Brief van den Heer van Beyma 291. ook van de Burgers van Hattem XVI. 22. fchryft aan de Staaten van Holland 27. is vertoornt op den Hoofdofficier te Rotterdam c.6". begeeft zig met zyn Fatnielje naar Zeeland 116. vertrekt weder van daar 120. ontfangt eene Commisfie uit Overysfel 177. beantwoord dezelve 178. krygt een brief ▼an de Staaten van Holland 195. zyn antwoord 196. word in de bediening van Kapitein Generaal gefchorst ic8. fchryft weder ter zyner verantwoording, id. beklaagt zig by de Algemeene Staaten 232. ontfiaat de Guardes Corps van den Eed 235. maakt aanmerkingen op bet Regeeringsreglement van Overysfel XVII. 115. geeft weder eene
ver.



BLAD W Y Z E R
verKlaarineiri 't licht 148. komt te Amesfoort 192. word als Kapitein Generaal van Overysfel opgefchort XVIII. 103 als mede te Utrecht 224 seeft eene nieuwe verklaaring in 't licht XIX. 48. inhoud van dezelven 49 aot 56. word weder in zyn Ampten herHeld 180. in SV Haage ingehaald 183 verklaart zig tegens oproer 184. verfchynt weder in de Vergadering der Algemeene Staa, ten XX. 118. vermaant de Haagfche Burgers tot rust 157- fteit eene algemeene vergiffenis voor XXL 42 word als Eerfte Edelen van Zeeland erffelyk verklaard 1^5. zyn verjaardag plegtig gevierd 169. ontfangt de Acte van Guaramie 216. word door oen Franfchen Gezant begroet 218. komt te Amfterdam 254. befluit Commisfarisfen naar de West Indien te zenden XXII. 31. fteit eene vermeerdering der Zee en landmaat voor 69. valt in t water doch word gered 145- komt met zyn Zoon weder te Amfterdam 256. bezoekt met zyn Famielje Rutter. dam XXIII. 29. komt met dezelve te Amfterdam 32. de Franfchen verklaaren hem den oorlog XXIV. 32. doet een voorftel aan de Algemeene Staaten 64. nieuwe voorflas van denzelven 232. verzoekt om Geld en Manfchap XXV. 7. wykt met zyne Famielie naar Engeland. 122. J Willem Fredhrik, Erfprins tan Oranje, geboren XIII. u5. word gedoopt nö. de Kmderpokjes ingeënt 155. woont hjt tweeN & de



bladwyzer.
de Eeuwfeest van de Hooge Schcole te Fra» neker by XV. 224. reist naar Duicsch ard XXI 229. komt re Leyden ftudeeren XXII. 186. word Gouverneur van Breda 238.komt met zyn Vader te Amfterdam 256 krygt zitting* in den Raad vsn Staat XXIIL 10. reist naar Beriin en trouwt aidaar ic2. komt met zyne Gemalin in *s rfaage «03 krygt: een Zoon 249. eist Breda op XXiV. 112, teemt Orchies m J53. flaat de Franfchen 178. wint Landrecies 214- omzet Char!eroy23i. komt onverwagt te Amfterdam XXV. 63. wykt ten lande uit. 122. Willvm George FReo«*,k» P"ns van Oranje, word geboren XIII. t$4» gedoopt 155. 11e Kinderpokjes ingeënt 178. woont het tweede Eeuwfeest van Franekers Hooge Schoole by XV. 224. wordt Luitenant Generaal XXIIL 2:5. fl*« te£ens dc Frat'fch-m XXIV. 154. word in den flag by Werwik gekwetst 194. wykt ten lande uit
xxv. 1.2. ■ .
Willem Frederik George Lodewyk, Prins van ' Oranje, geboren XXIIL 249. word gedoopt XXIV. 26. wykt met zyne Moeder en Grootmoeder ten lande uit XXV. 122. Willem FREoauiK, Graaf van Nasfau word Stadhouder van Friesland VIII 107. is misnoegd op Prins Frederik Hennk 109. komt in 's Haage 110. raakt in gevaar van zvn Ampt te verliezen 112. bevredigt zig ar-r vrederik Henrik 113? verlchync in de
ver*



BLADWYZER»
Vergadering der Algemeene Staaten 171. komt met zyn Krygs.olk voor Amfterdam 182. trekt weder af 184. word Stadhouder van Groningen IX. handelt te Utrecht 97. poogt Veldmaarfchalk te worden 100". doorfchiet zig zelvè ongelukkiglyk 166. word te Leeuwaarden begraver. id.
WilléV Lodewyk, Graaf van Nasfau, word Stadhouder van Friesland V. 216". helpt Leicester inhaalen VI. 37. aa-flag op zyn leven ontdekt en geftraft 1 6. word ge. wond 134. neemt Wagtehdork in 194. poogt de Kerkelyke twisten te Billen VIL 4?. verklaart zig voor de Contraremonftranten 69, poogt Oldenbarneveit by het leven te behouden 123 fterfr aan een beroene 178. zyn karakterfchers en*tóf. 179.
" WiTXEMSïAn, (dc; door de Franfchen belegerd XXIV 96. dapper verrieedigd 97. zwaar befchoten roi. van 't beleg onttia'gen. 103.
Wüfrid. Bisfchop van Jork, komt m Fries» land I. 22ï. predikt het Evargtlie aldaar. 222.
Winter, (ilrenge) van 17.10. X. 283. van • 1757. XII 53. van 1753.118. van 1779. »
XilL 174. van 1784 XIV. 214. van 1739. '
XXII 7 zeldzaamheid van dezelven 10.
z-xtue van 1792. 226. tfhr-ïs\ (Pcwlut) word Veld naai frha Ik IX.
2U. bezet Goiinchem. 247. IVm, (Cornelis tii) word Geyo'magti-de--op N 7 " de



BLADWYZER
de vloot der S;aaten IX. 209. word door de Staa en van Holland befchonken 2101 is aan boord van 't Schip van den Admi* raai de Ruiter 243. aanflag op zyn leven 256. word door de Burgers van Dordrecht gedwongen 257. beichuldigt van Prinsfen moord 263. gevangen 264- zyne verklaaring tegens Tichelaar 207. word gepynigd 270. vreemd vonnis tegens hem 271. word van de gevangen poort geüeept 284. elendig omgebragt 285 mishandelt 286. in ftil» te begraven. id» Witt, (Joan de) gaat in bezending «Bar Zeeland IX. 28. zyn moedige taal 53. word Raadpenfionaris van Holland 54. tragt naar vrede met Cromwel 61, word deswegüjs gelasterd 65. dryft de Acte van Se. clufie door 75. verdeedigt dezelve 78. komt te Amfterdam en trouwt aldaar 93. word verraaden 107, vermindert de Renten van Heiland 109V zorgt voor de Zeevaart 115^ begroet Koning Karei de Tweede 133 zyn zeggen tegens eenige Heeren 142 begunftigd de Coccejaanen 154. weigert gefchen. ken van Frankryk aan te neemen 169. begeeft zig naar Tesfel 185. brengt 's Ltnds vloot in zee 186. word gefcholden 190. ie« vert voor den oor'og met Engeland 191. geraakt in haat 193. word gemagtigd tot de opvoeding van Prins Willem de Derde 1^5. handelt met den Graaf Estrades 215. zoekt Frankryks aagt te beteugelen 233.
fchryft



BLADWYZER.
fchryft aan dén Msrquis Kastel Rodrfeo 224, dwarsboomd Willem de Derde 2A word op ftraat aangevallen en gewond 2A6 zyn gezag neemt merkelyk af 262, verdeel digt zig by de Staaten van Hoiiand. id doet afftand van zyn Ampt 209. bezoekt zyn gevangen Broeder 275. WOrd van de gevangenpoort gefleept 284, elendig om 'c leven gebragt 2S5. mishandelt en in ftilte begraven. 286. Wilt, (Witte Cornet de) krygt }ast 0ffl de Engelfche Vioot m Duins te pasfen VUL ic2. kruist m de Oostzee 137. bhk. keert de Haven van Duinkerken 14? «aat tegens de Engelfchen JX. 46. voegt ziabvde vloot van Tromp 57. lyd groote fchade 159-voegt zigbyde vloot van Obdami^i. fneuvelt in de Zond. 123. Witte Tulling, (//. 7.) word Fiscaal van Braband XVI. 8. doet rapport aan de Afre. meene Staaten XVIII. 194. maakt dezelven de gisting in de Generaliteits Landen bekent 244* klaagt over fommige Uitgewe kenen XX. 154. verzoekt zvn ontflag XXII. 67. verkrygt het zelve. 68, ö Witte, (de Vaandrig J. E. de) word Gevangen genomen XIV. 96. gevonnist. 23? Wittekind, Hertog van Saxen, oorloogt re gens Karei de Groote I. 251. vluchr voo* dezelven 254. neemt den Christelykên Godsdienst aan. 257. J
Woe$im



B L A D W Y Z E R.
JVoestdutn , (het Oostindisch Compagniefchip) verongelukt XIII. 228.
■ Wolf. geboren Bekktr, (EU/ubeth') on.fangt
den Prins van Oranje in de fieemfter. \ XIII. I4oj
WJfran, (Bisfchop) poogt Koning Radboud
te doopen, doch vergeef-, h 237. Wuubrugge. doorbraak aldaar. XXI. 1.7. 1 Woudenberg, Campement aldaar opgerecht. 1
XVII. 180.
Wyk te Duurstede, door de Noormannen l ü geplunderd II. 31. gefchillen aldaar XV. 177. het nieuwe Regeeringsreglemeut aldaar bezworen XVI. 52. bewegingen Oi?er bet zelve 53. de Régeeiing fclryft aan den Prins van Oranje 80. de Utrechtfche Pander aldaar gevangen 10c. voor-zorgen in de Stad 134. dezelven worden verdubbel 215. de Stad neemt de bemiddeling in de ScaaEsgefchillen aan 286 de Ucrechrfche Pander word gevonnist XVII. 110. gefchil met de Burgemeester Haantjes ui. de Stad word door de Staatfche Troepen ingenomen.
XVIII. 87. enz.
Y.
■ Tpey. (Kicolaas) Hoogleeraer te Franeker,
fterft, XV. 198. Yseani, (zwasre) in de Rivier de. Waal. | XXII 58.
ar*.



BLADWYzer.
Vifetmonde, zwaare onlusten en plunderinf» ►> aldaar. XXI, 164 0 'ïsfeMein. door de Utrechtenaar belegerd • III. 139. de Burgers aldaar leveren een
Verzoekfchrift in. XV. 3^. Ysfetftein. (Floris van) Admiraal van Bol»
land, fiaat tegens Groote Pier. III. i*o. 'Tvci, (de Utrechtfche Vroedfchap) doét een
gevvigtie voorftel XV, 35. klaagt over de
handel van eenigej Burgers 7U word be« " Icliuldigd. 135.
Z.
Zaandam, beroerte aldaar XI. 225. de Vnm
en PriHfes van Orarj'e komen aldaar XIII.
23. ook de Grootvorst en Grootvorftin van
Rusland. XiV. 88. . Zeeberg, (Adriaan van) Perllonaris van
Haarlem, raakt in verdenking XVII. iqS,
word v2n zyne Ampten ontzer. XX. 133. Zeegevecht in de Hoofden. IV. 34, by Roe.
merswale. 229. Zeeflag in de Zond IX. 133, tegens de En-
gedchen i6èf. tegens dezelve i66f.
198. Soo. voor Soulsbaay 243 by Bevefkr
X. 112. by Barfleur 130. by Kaap St. Va» ' eert 140. by Mallaga op Dog»e;s-
bank. XIV. 27, Zier!kz£J£ , dóór de Vlamingen belegert II.
235' o?:tzet 236. zwaar oproer aldaar JU.
51 • geftili en geftraft 52. de Stad kiest de



BLADWYZER.
ïyde van den Vrtes van Oranje IV. i8o»< door de Spaanfchen ingenomen V. 51. geweldige beroerte aldaar XI. 35. de Burge* meesier Mogge van ReneVfè aldaar aange» vallen 38. gefchil wegens hec oprechten van eene Academie aldaar XIII. 45. zwaare brand in de Stad 208. fchrikkelyk op» roer aldapr XVI. 267. gerankt in twist met Goes XVII 235. bezwaaren der Burgers XXI. 114 tot 119.
Zoutman, (Johan /irnoW) loopt met zyt» vloot in zee XIV. 26. flaat de Engelfchen 27. word Vice Admlrael 32. met een gouden Keren befchonken. id. helpt den Schout bv Nacht Binkes veroordeelen 38. lterfr. XXIV. 152.
Zuilenftein, (Heer van) word Lt. Generaal van 't Voetvolk IX. 221 verzelt Koning Willem de Derde naar Holland. X. 123
Zullen vdn Nyvctd. Schout van Rotterdam, doet de Wynkooper Kosterman onthalfen X. 113. word door 'r Voik gefcholden en gedreigd 114. zyn huis geplunderd en hy van zyn Ampt afgezet. 116.
Zuilen van Nyvelt, (?. H. ) verzoekt ontheffing van procedures. XXI. 10.
Zanderdx zwaare brand aldaar. XXIII. 18.
Zutphen. Hoog Leengerecht aldaar gehouden XII. 160. droevig ongeluk in die Stad voor» gevallen XIII. 138. gefchillen aldaar XIV. 155, zwaar oproer 224. nieuwe twist aldaar XV. 47. de Burgers weigeren een
nieu*



BLADWYZER.
nieuwen Oemeensman 201 befhvit der Re* geering 237, dezelve verbied de Verzoek, fchnften XVI 88, nieuw oproer aldaar XVIT. 193. befluit wegens de uitgeweken* Amptenaren. XX f. 9.
Zwentebold . Koning van Lotharingen, ontneemd Radner , Hertog van Hesbain zyne bezittingen IV. f57 belecerd Durfos of Dordrecht 68. fneuvelt 69
Zwolle , verzoekfcbrift der Burgers aldaar XV. 547. verfebil met Deventer XVI. 83. de Regeering houd zig aan 't oude R^alément 289. oneenigbeid in de Stad XVIL 38. 't oude Regeeringsreglement vernietigd 73. de Regeering aldaar veranderd 74, eenige Getneenslieden leggen hunne Ampten neder XIX. 149. Buirengewoore Vergadering der Gewapende neriooifcbappen in de ftid, i£b. Staar svergad ring alda-r XX 99 verregaande onlusten tusfchen de burgers én de Soldaat XXI, <2i tot 12*. enftige Publicatie aldaar 245, overitroomingin de StadXXIII. 63.



Aanwyzing van den Tyd, waar mede ieder Deel van de geschiedenis»
sbn DER vereenigoe NüDER.
Landen eindigt.
Het Ifte deel eindigt met de dood van Keizer
karel de groot ,ï, in 't laar 814. Het IIJe met de dood van Vrouw ja^oba
van beyer2n, in't Jaar 1435. Het lilde met den Jaare 1544. Het IVde met het Ontzet'der Stad l&yden,
in 't Jaar 1574. Het Vde met de dood vin Prins waLfcM
de eerste, in 't Jaar 1584, Het Vide met het fluiten van't Twaalfjaarig
Beftand, in 't Jaar 1609. Eet Vilde met de dood van Prins mau.
rits , in 't Jaar 1625. Het VIIKle met de doo.i van prins wil
lem ie tweede, in *t Jaar 1650. " Het IXde met de moord aan d? Oebro>
ders be wjtt, in 't Jaar 1672, Het Xde met de dood van Keizer karel
de zevende, in 't Jaar 1745, Het X'de met de dood van prms willïm
ue vikrds, in 't Jaar 1751. Het Xllde met den Jaare 1767. Her XIII fe met het begin der Engelfche
Oorlog in 't Jaar i?8o. Het XlVde met de Overwinningen in de
oost I.NDiëN, in 'r Jaar 1784. Het XVce met den jaare 17*5. Het XVI.ie met den Jaare 1786.
Het



Het XVilde net het aanhouden der Prin«
fes van Oravji in 'r Jaar 17ö7. Uit XVIII Je met hnt tproer m de Wit»
/emjlad, in her zelfde Jaar. Het XIX. met het voorgevallene te Franeker
in het ze fde Jaar. Het XXfte met de plundering van >s Herto»
eenbosch, in het zeilde Jaar. Het XXifte met het Jaar J788. Het XXIIte met de Brabandfche Onlusten,
in 'r Jaar i7go. Het XXIliite met het Jaar 1792. Het XXlVfte met de aood van Kobe spier rs,
in 't Jaar 1794. Het XXVfte met den A'gemeenen Blad. wyzer.
BERICHT VOOR DEN BINDER.
Plaat I. regen over . , . Bladz. 28.