EX
BIBLIOTHEC.
f.g.walle;
1933



II F, T v,R pffEH
. ALMANAKJE
DIE WERTJE GRIETJE. |
Tfoor het Jaar onz.es Heer en 1787.
■Vervuld met al* het noodige, tot een Almanak behoorendc, en vede andere.zeldzaame dingen; na iyp overleg en lange practifatie .door deeze BiuuWyfjes in 't Licht ge* \ bragt.
,Gedrukt oy dè Erve de Weduwe JACOBWS van EGMONT; op de Reguliers Breêftraat, te Amftcrdaov






UITLEGGING
VAN DE
T I T E LFIGUUR.
De Konst der fFaarzegfiers en die van ullma■ nakmaakers, op den Naam van Don ulnthoniu de Magino, zyn genoegzaam eens. GeJyk deeze jonge Heer en Jufvrouw hier verbeeld worden, alsofzy zich, voor den Gekruisten Penning , veelerhande Beuzelingen en Voorzeggingen door een waarzegfter laaten wys maa-
ken.



UITLEGGING.
ken, zo begrypen wy ook dat dei Navolgers van Don Anthomo mee hun uiterfte best doen omi de N euwsgierigen bedektelyk! zagjes van den Huig te ligten, door haare Waarzeggeryew van Weer en Wind , Regen , Hagel, Sneeuw, Vorst, &c.| terwyl zy in hun vuist lagchen, gelyk de Gekskap , die hier ver-' toond wordt , ziende dat het Menschdom als met Meulentjes loopt, gelyk dit Kindje verbeelden wi!, om haar gereede Munt te verfpillen aan zodanige: Waarzeggeryen, &c., zonder in acht te neemen hoe gebreklyk en lomp die gedaan worden.



ALLES WAT LIEF IS
AAN ONZE
VADERLANDSCHE LEES GRAAGE
VRIENDINNEN.
GELIEFDE MEDE-BURGERES S EN !
fT\e loop der Jaaren vereischt altyd in den aart, fchoon deTyd naar de Eeuwigheid, zonder omzien, ivoortfnelt, een Wyz.ert waarop Maanden en Dagen van jaar tot jaar getékend ftaan j als by voorbeeld de üuren , Halfuuren, Minu^ ten enz. op de wyzer van een Uurwerk, of Horologie, waarop men laltoos zien kan hoe laat het is. Dus feehooren 'er dan ook ^ilman^m te zyn, grootc en kleine, eren als
'er



)3*r tot ja« de Eeï )a*tet£
r-k zou è"met één enkelen
lïLnak wel doen kuneenj
van ^.M^^bh'ts het loepen.
d„h»lv«.'/,nd;,"en Pe Maanden,
page», D;a,utp|, * ^ ^ .iU lige Dagen, zo wn n ^



meerdere, gelyk wy hoopeh , zalige Mannen en Vrouwen , hebben wy ons beieverd zo naauwkeurig op ie geeven als 'er in eenigen anderen Jllmana^ie vinden zyn j gelyk wyinsgelyks de juistheid in acht neemen by het aantoonen der Maan-Qtiartieren, en wat onze Weer-Voorzeggingen belangt, hierin zyn wy even zeer ervaaren , als de beste Giskundige ^lmanakmaak,er.
Misfchien denkt Gylieden , dat dit grooifpraak is : tïeen , Leez.ere,fen t Wy zyn niet minder dan grootsch in t lpieeken. Zyn 'er eenigen onder Uheden , die dit by haarc eigene hoedanigheden afmeeten, wy kunnen er met tegen. Ontmoet men in ons werk een geringen misflag, wy verzoeken 'er veilchooning voor. Het « zal ons tot vermaak \erftrekken, dat andere Leden onzer Kunne , want er zyn veel vernuftiger en begaafeer onder, dan wy zyn, dezelve ver-
be-



beteren. Leeren willen wy zeer gaarne. Hoe meer StorTe het Vrouwelyk Geflacht ons ook tot deszelfs Lof oplevert, hoe gereeder het ons zal vinde» om dien te melden. Alleenlyk zullen wy voorzigtig vermyden een Lvst te geeven van de gebreken der Mannen, met welken een onnoemlyfc getal Wyfjcs van Buuit tot Buurt, by Coffy- en Theepraat • jes, dagelyks haare monden verilyten. Neen, de Vrouwtjes hebben haare gebreken waarlyk ruim zo groot en veel als de Mannen. Deeden wy zulks in ons ^Almanakje, ö wat zouden onze Louw en Kjelis in hunnen ^Almanak, dan niet wel daartegen doen'. — Wy zagen 'er,dan voorzeker een Tafreel van Vrouwclyke Ondeugden in te gemoet, dat onze Sexe tot weinig eere zou verftrekken. Wy zullen ons dan hiermede niet inlaaten, fchoon fommige Vrouwtjes ons wel eens te veiftaan
heb-



hebben gegeeven, dat zulk een Lyst van de Gebreken der bannen van jaar tot jaar het geheele Byvoegïel agtet ons ^Almana^je zou kunnen uitcnaaken. Maar, neen ! ronduit, wy blyven hier af, en kaatfen niet om geene ballen te verwachten, Dit zou ook eerder Mannen- dan Vrouwen-Werk zyn. Wy voor ons hoopen, da: ze'er, even zo min als wy \ hun werk van zullen maaken. Wy zullen u, in onze Byvoeglèls wel wat min aanftootelyks teieezengeeven, en iets om u vrolyk te doen zingen toe.
Maar om U, waarde Vriendinnen ! evenwel naar gewoonte, een Schets te geeven van AtTydmerken, Ekjipfen en Jaargetyden, zo zult gy eerst dienen teweeten, dat het jaar, voor 't welk dit tegenwoordig ^Almanak^ je, u ren gebruike word aangeboden , is,
Na



Na de Schepping der }VaereUs736 Na den Zondvloed . • 4°*° Na de Geboorte van Qhrtstm I7»7 Na Desz.elfs hyden . • J7S4 Verder is het ook een nuttige «rond, om de uitreekening op byzondere Tydpeiken van voorleden, en vastftelling op die van de toekomende jaaren te vinden , dat we u zee^en hoe het hiermede zich toedraagt. Dit jaar zal het daaimeae dan dus zyn:
Zonne-Cirkcl ... 4 Het Gulden Getal . • 2 De Epacla
De Zondags-Letter . • " Nu is het ook noodzaaklyk dat wy u den tyd en dcomftandigheden melden der
EKL.ÏFSEK, Welke in dit jaar zullen voorvallen. -~ Haar getal zal *.« zynj 'fc naam-



«aamlyk drie aan de Zen en drit aan de Maan,
De Eer ft e zal zyn aan de Maan den 3 January, 's avonds ten n uuren 54 min. in haar zwaatfte verduistering , zullende dezelve haaien aanvang neemen ten 10 uuren 7 min. Haare verlichting, zal beginnen ten 12 uuren 45 minuten, zullende in haare volle fchaduwe een uur en 42 minuten vertoeven, en de volkomen verlichting zal zyn ten 1 uur 42 minuten.
De Tweede zal zyn aan de Ztn9 den 19 January, 's morgens ten n uuren 3 min. zy zal zich doen zien te Kairo, leggende op 63 graaden 30 min. Noorderbreedte» en 25 graaden lengte.
De Derde zal mede zyn aan de Ztn, den i$ Juny j 't begin by ons
tc



te zien , 's namiddags ten 4 uuren 41 minuten, zullende haare grootfte verduistering hebben ten $ uuren 33 minuten, 6 en 1 half duim over de Nooidzydc verduisterende.
De Vierde zal zyn aan de Maan , de» 30 (uny, 's namiddags ten 3 vuren. Zy zal geheel verduisteren : Maar men zal 'er hier niets Yan kunnen zien.
De Vyfde zal zyn aan de Zo», den 9 December, 's namiddags ten 4 uuren 43 min. op St. Domingo, zullende 3 en 4 vyfde duim over de zuidzyde verduisteren.
De Zesde en Laatfte zal zyn aan de Maan, den 24December, 'snamiddags ten 3 uuren 31 minuten, zullende 9 en 2 vyfde duim over de Noordzyde verduisteren j doch geheel buiten ons gezigt.
Yoot



Voor het overige ftaat ons nu nog aan te merken , wanneer de Jaargetyden zullen beginnen en eindigen. Hiertoe dienen wy te zesgen , dat °
De Winter in 't jaar 1786, begonnen zynde den 21 December, in dit jaar '
De Ltntt zal beginnen den 20 Maart
De Zomer , den 22 *
De Herfst den 23 September.
De Winter den 21 December.
Ziet daar, Leezeresfen ! zo Vrouwen als Meisjes, en Vryfters of •Maagden, naar den jaarlykfehen mnt totUlieden weder een NoodS Voorbericht van ons Almanakje ecgeeven, onder den wensch aan LT allen van alles -wat V lief ma/wee«n. Wy herhaalen deezeuTensch en wordt dezelve vervuld, zïzulï
SI



£y vergenoegd, gezond en gezegend leeven ! Vaart hiesmcê
wel, Vriendinnen .' Leest en gebruikt ons almanakje rot Uwlieder nut en veimaak, en gelooft, dar wy zyn, en altoos zullen trachten te blyven ,
Geliefde Medt-Burgcrtsfm ! ijw Ed. Dw. Dienaaresfen DIEWEB.TJE en GRIETJE.






J-eg reis au, Mannen, ieg ieis ml -Keek, Jenever en £iandewyu,|



Sfanuarp, 31 Dagen. LOUWMAAN D.
Daar Louwmaand Vorst baart, vindt de Jeugd,
Op 't Ts, in 't Schaaifenryden vreugd.
1 Maand. Nieuwjaarsdag,
2 Dingsd. S. lïaröti^. 3Woensd. s. <0enoueca. 4Dond. s. ^üöebert.
5 Vrydag. S. fCÖefcgpljcr. óSaturd. Drie Koningen.
7 iZmd. Ev Lue. 2 Op. T.
8 Maand. , Koppermaandag.
9 Dingsd. S. 3fHÏianu& ioWoensd. S. ^cfjoïa^tïca. n Dond. S. ifnojnti3\
12 Vrydag. S. 3llrcaöfu&
JgSaturd. s. Sfuletta*
14 s Zond, Ev. Joa. 2. H. N. J.



15 Masnd.
16 -Dingsd. 1.7 Woensd.
28 Dood.
19 Viyd ;g.
20 Sarurd. 213 Zond.
22 Maand.
23 Dmgsd. 24-Woensd. 25 Dond. 2Ó Vrydag. 27 Saturd. 2% 4 Zond.
29 SVlaand. 3oDingsd. 31 Woensd.
S. $aulu£. s. m\[jzi\\m$. S. 3EntDniu£.
S pfóctéffoief.
S. ü-ab.en<èeb. E. [Vht.8. S.38gn* S. ©meent S. oSmereatia. S. Cimotfjcit^ S. ©aui^eft. S. $olucarpu£. S. Cf^nfoftijom. Evang. Matth. 8. S. ©aletta& S. 5CöeÏ0onöa* S. $ztt. „föola.
De verdeelingen der Maan zullea invallen op dc volgende dagen.



Den 4 Veile Maan , 's namiddags ten i uur 25 min Maan-EJips.
Den 11 Laatjle Quartier, 'j> nachts ten 12 uuren 42 minuten.
Den 19 Nïeu-we Maan, 's morg. ten 11 uuren 16 min. Zon-Eclips.
Den z6 Etrjle Ouartier, 's namiddags ten s üiuen~7 minuten.
Over het Weer zal men van den 4 ar tot den 10 toe, nier re kiaagen hebben 4 want men meent vast aar het al dien tyd beider en frisch zal zyn; den ir denkt men op fneenwi jZ , I} en Ijf op
15, rtf, i7 en 12 denkt men dar net misten zalj den i9 vogt; 20, ar en 22 fe^/ j 2?> 24 en 2S;/(,^ V$?r, den 26 -vcranderij^i 27, 28, 2P» 30 en 31 x/s>rjr. * *
Den 20. de Zt?» op ten 8 en onder icn 4 uuren.



üfefyttarrj. 28 Dagen. SPROKKELMAAND.
Stookt op, en rookt een Pyp! \
Kees Koenen Mag onderwyl de Meid eens
zoenen.
1 Dond. S. ^nqitta.
2 Vrydag. Maria Litumis. 3Siturd. S, 53Ia|ïU^* ^Zondag* SepciiMg. Mat. 20.
5 M^and. S. SUgatfja.
6 Oingsd. S. ^orotfjea.
7 Woensd. S. ïticfjarb*
8 Dond% S. üHcetmsu
9 Vrydag. S. BpolTüllKl. ïoSiturd. S. ^ataömc?.
1J Zondag. Sexagef. Luc. 8. I i2Miand. S. <£iilalia. i3Dingsd. S. <^egoriuin , 14 Woensd. S. IMentnn.



Toe, Meisje Maat', ilookwatop» je »eh eea dezyn Snoetjes hebben*






15 Dond.
16 Vrydag.
17 Saturd.
18 Zondag.
19 Maand.
20 Dingsd.
21 Woensd.
22 Dond.
23 Vrydag. 24Saturd.
25 Zondag.
26 Maand.
27 Dingsd. *8 Woensd.
Het zal zyn met de afwisfelingen dei Maan-Quartieren, als volgt:
Den 2 Volie Maan, 's morgens «en 10 uuren 57 minuten.
Den 10 Laatfie Hjtartier, 's morgens ten 4 uuren 47 minuten.
S. 5*aufunt$. S. Suüana. S. ^abinu£.
Quinq. Ev. L. t8.
S. 2&omfaciu& Vasten-Avond. Aschd. Befl. Tyd. S. ^ietergfïoel. S. «l&iirsa* S. Matbys. Quadrag. Ev. M.4.
SS. %x&i. en Quatertemper.



Den 18 NievAue Maan , 's morgens ten 2 uuren 39 minute<i.
Den 25 Ecrfie Q^artr'er, 's morgeus ten 1 uur 16 minuten.
Naar gisfïng zal het dus gefield ?yn met het Weer. Van den 2 tot den 6 helder-, 7, 8 en 9 fnttu-w ; een 10 . 11 , r 2 , 13 en 14 'ivïnd ; i 5 , 16 en 17 hit£Ïl i den 18 vtrandtrlyk \ 19, 20, zr en 22 f«£f-i 23 en 24 dei; 2j l>agd j 26, 27 en 28 windrig.
Den T9. de op ten 7 en onder ten 5 uuren.






Zacht, fcaetil , B.ceilijü ouui I kioi-
len de Katjes , denk dat het Maait is.



«3® aart 31 Dagen. LENTEMAAN D.
'i Is Maart; maar *J krollend Kattenchoor,
Mishaagt bet Muficaal gehoor.
1 Dond. S. ^toi&ert.
2 Vrydag. Quatertemper. 3Saturd. Quatertemper.
' 4 Zondag. Reminif. E. M. 17.
5 Maand. S. rCïjerefïa.
6 Dingsd. S. Colcta.
7 Woensd. S. fCïjom. ^qtütu
8 Dond. S. $tïjiIemon.
9 Vrydag. 40 cïiUartelaaren* loSaturd. s. Cafimir*
11 Zondag. Oculi. Luc. 11.
12 Maand. S. <ÉSreo,oriu&
13 Dingsd. S. Cïj^tina.
14 Woensd. atmfïcrö* Hfciraïu



is Dond. S. 3£ongfmi£. 16 Vrydag. S. %)zvbtttü$. 17'Suurd, S. (écertruïöa. 18 Zondag. Letare. Joa. 6. J Q M^nd. S. Sfof^Ö* aö Dingsd. S. Sfoacfjtm.
21 Woensd. S. 6,Beneuittu£.
22 Dond. s. Catprina*
23 Vrydag. S. <©tf)0. 24Saturd. H. ^imcou.
25 Zondag. Jud. Maria Boodf.
Joan. 8.
26 Maand. S. 3£uörjmt&
27 Dingsd. S. ïttlpet*u£.
28 Woensd. S. <£Hmtrarmi&
29 Dond. S. <£uftatw£.
30 Vrydag. S. <&turinil^
31 Saturd. S. O^miio*
Men zal het met de Maan aldus bevinden,



Den 4 Volle Maan, >s morgens ten 2 uuren $\ minuren.
Den rr Laatftc guartier, 's nachts ten rz uuren 49 minuten. / Den Nvéttnje Maan, 's namiddags, ten z uuren 47 minuten.
Den 26 Sfegfr Quahier l 's morgens ten 8 uuren 48 minuten.
Wat het weêr betreft; men vermoed, 4*, her zich aldus zal voordoen. Den r, 2 en 3 helder; den 4 ttuatfy jp 6 en 7 onfluimjH 8, p en ic^rfe^j den n rf,**,,. L ' // ' H 15, i«, 17 cn',8
2x en 2i f«i W,j 23> 24 en Z9 helder; 30 en 31 ^ w^r>
Den 21. de op en onder ten 0 uuron.



3Cy2il 30 Dagen. GRASMAAND.
Men ziet êp de eerfie Gras-
tooneelen. De Boeren Vttsten-avond
fpeelen.
1Zondag. Palm-Zondag.
Jonnnes 12.
2 Maand. S. ifranctécu^.
3 .Dingsd. S. Sfofepïjtt^"
4 Woensd. S. ipöe&ert*
5 Dond. Witte Donderdag.
6 Vrydag. Goede Vrydag. y.Saturd. S. Caïlopni^.
8 Zondag. Paasfchen M. 16.
9 Maand. 2 Paascbdag.
10 Dingsd. sr^acanu^
11 Woensd. S. %m.
12 Dond. S.
13 Vrydag. S. %\\$tim\$+



Zo, zó, bekje*: maax je w*C tfxwvk <Uu Vastca-aroad.






I4Smird.
15 Zondag.
16 Maand.
17 Dingsd.
18 Woensd.
19 Dond.
20 Vrydag.
21 Sarurd.
22 Zondag.
23 Maand.
24 Dingsd.
25 Woensd.
26 Dond.
27 Vrydag. 28Saturd. 29-Zondag.. 30 Maand.
Zonder twyftl sullen dc w«f«,««*
Q'f iimoóo. Op.
Tyd. [03. ao. s 9joacr)iHi.
S. «%ïjerju& S. 41£arcennm&.
S. 3nfelmu&
Miferic. Joa. 10.
S. 9fcr». S. tBona. S. .üfêaratg/ S. €ïetaï?/$£aug. S. 2ümanöii& S- f aprjtmtiu^
JubiJaie. foa. i& SS. «liföar.enSJac»



de Masm-Quartieien op de volgende dagen invallen.
Den 2 Volle Maan, 's namidd. ten 4 uuren 44 min.
Den 10 L&axfte Qjtartier, s namidd. ten 1 uur 59 min.
Den 17 Nieuwe Maan, s morgens ten 1 uur 2 min.
Den 24 Etrfie O Hart 1 er, 'savonds ten 7 uuren 16 min.
Men kan niet anders over het Weêr denken, dan dat het zich dus zal laaten zien. Den 1 x.»nnnefchyn;
den 2, 3 . 4 «« 5 den f* 1 *
«en 9 goed weer ; den 10 z.onne\chju j den tl , 12 en IJ regen; den I4> IJ CU 16 beüendig; den 17 donker; den ig, ip en 20 Hijig; den 21, Z2eit 23 r«£«» den 24 dampig; den 25, *6 en 27 betrok&ni den 28, 2p ca fo goed wéér.
■ Den 20. de Zon op tea $ en •nder ten 7 uuren.






Ja, ja! Vry en Trouw maar met de Mey-Maand. De zwaarigheid volgt agter aan.



31 Dagen. BLOEIMAAND.
V Mint alles^ thans; men
trouwt ook ligt; Maar vaak volgt Rouw met
zwaar gewigt.
1 Dingsd.
2 Woensd.
3 Dond.
4 Vrydag.
5 S^turd.
6 Zondag.
7 Maand.
8 Dingsd.
9 Woensd. ioDond.
11 Vrydag.
12 Saturd.
13 Zondag.
SS. Phil. en fac. S. 2etl)anafïu£ Kruisvinding. S. .Jfèoiuca. S. angelus. Cantate^ foa. i5. S. Slan "Utateratn S. jflataa. S. j^icïj. <®pcnïr. S. €^03 Jüasiau^ SS.<z3o?ö.en<i?pim. S. «ïiBamertmi.* S. i*er. ^fircïjilL Vocem. Joann. 16



i4Masnd. 15 Dingsd. ïó Woensd.
17 Dond.
18 Vrydag.
19 Saturd. 30 Zondag.
21 Maand.
22 Dingsd.
23 Woensd.
24 Dond. 35 Vrydag.
26 Saturd.
27 Zondag.
28 Maand.
29 Dingsd.
30 Woensd.
31 Dond.
Men kan 'er vau flaat ep mni* Iteo, dat het zal zyn,
Kruisdig. S. ^opïjia S. Hoafóitf. Hemelv. Christi. S. Btmntmg. S. ^uöentiana*
Exaudi. joa. }$,
S. ïfofpitai^. S. £ïj&arriatm£. S. $Jjtl.£fem& S. Soamia, S. Hrfeanu£. Vastendag. Pinkfter. Joarn.14. 2 Pinkfterdag. S. £onon.
Quatertemper.
S. ^ctrtmeUa.



Den 2 Volle Maan, 's Hsmidd. ten 2 uuren 13 min.
Den 10 LaatfteQuartier, 's avonds ten tf uureji it min.
Den 17 Nieuwe Maan, *s namidd. ten 3 uuren 1 min.
Den 24 £^y?« Ouanier, 's morgens ten s urnen 10 min.
Den 31 Volle Maan, >s avonds ren ir uuren $4 min.
Men gelooft dat het met de omitandighcuen van hei Weêr aldus getlela zal zyn. Den r z^onuefchyn; den 2 t«/} den 3 , 4, 5 en 6 v*?^ den 7,8 en 9 veranderlik; den 10 vcgt; den n, 12, I3 cn , regen, den 1$ en 16 wind; den 17 1*, 19 en 20 mooi weêr; den 2r ' 22 en 23 btfiendig; den z4 ^„,1 voorts tot den 30 wind; de»
31 logt.
Den 21. de Zon op ten 4 en onder ten 8 uuren.



3tU«ri. 30 Dagen. ZOMERMAAND.
*t Vee graast, terwyl twee
Boeren-knecbten, Uit Minzucht, om de Veld-
maagd vechten.
1 Vrydag.
2 Saturd.
3 1 Zond.
4 Maand.
5 Dingsd,
6 Woensd.
7 Dond.
8 Vrydag.
9 Saturd.
10 a Zond.
11 Maand.
12 Dingsd.
13 Woensd.
14 Dond.
Quatertemper. Quatertemper. H. Drieéénh. L. 6. S. <©ualterug. S. 33onifaciu£» S. ^ojbertu^
H. Sacrament.
S. jf&erjartm£. ss.f^mi. enjrtïer. Ev. Luc. 14. S. G;3arnabag. S. Ooolpfjuë. S. antomu^ S. <£li$a.



Foei, jongens i wat doe je ! ga je lm vechten en dat om een Meid.






tS Vrydag. lóSaturd 173 Zond.
18 Maand.
19 Dingsd.
20 Woenéd.
21 Dond. £2 Vrydag. 23 Saturd. 244 Zond.
25 Maand.
26 Dingsd.
27 Woensd. 18 Dond.
29 Vrydag.
30 Saturd.
In deeze Maand zal men de Maart in haare voorgcftcMe dcclen zien. als Yolgc,
S. mt\x4.
S. Bamrnug.
Evang. Luc. i£, S. %tonnu$. 5. SSanifatiu^ S. ^ilaeru^. S. 3Moifw&
s. ntbatuf.
Vastendag.
S. Jan Bapt. L. 5.
S. ^allicamig.
SS. 3foa. en #auL
S. €refcentwg.
Vastendag.
SS. Petr. en Paul.



Den 8 Laatfle Ouartier, 's avonds ten 9 uuren 36 min.
Den 15 Nïeti-we Maan, 'snamidd. ten 4 uuren 11 min. Zon-Eclips.
Den 22 Eer/ie Quartier, 's namidd. ten r uur 36 min.
Den 30 Volle Maan, 's namidd. ten 2 uuren 59 min. Maan-Eclips.
Omtrent het Weêr vermoedt men het volgende. Den r, 2, 3 en 4 mtoi vjeér; den 5 , 6 en 7 z.otl ; den 1 veranderlykj; den 9, 10, 11 en 12 T*gen , den 13 en t4 vjarm ; van den ïj tot den 19 5.0^ uieey i den 20 en 21 betrokken; den 22 -watt» ; den 23, 24 en 25 groeizaam; den 26, 27 > 28 en 29 helden den 30 «ja»*'
Den 23. de ifo» op ten 3 uuren 42 minuten, onder ten 8 uuren 18 minuten; maakt alhier dm langjlm Dag*






Zo, Tennis! divetteer je wat met je Tttmje, ia 4e Hooimaand^



5nïrï, 31 Digen.
HOOIMAAND.
Teun toont, by \t daal en van
de Zon, Zyn Tèuntje hoe veel Hooi
i>y won.
1 5 Zond.
2 Maand.
3 Dingsd.
4 Woensd,
5 Dond.
6 Vrydag. 7Smird. 8.6 Zond. 9 Maand.
iq-Dingsd. I 1 .Woensd. 1 z Dond. 3 3 Vrydag. 14 Saturd.
Ev. Math. 5.
S. ï^narintlju^ JSl&art. Cran'öl» S. t3omfariu& . S. (Cumtüïanu^ S. W>cmctnu$l
Evahg. Marc.^8.
S. SUnatoïia.
S. f ui£/ f au£ SS. ^,au,enjpcltr, S. 5ïnadctusï. '



15 7 Zond. lö Maand. % 7 Dingsd. 18 Woensd. IQ Dond.
20 Vrydag.
21 S iturd.
22 8 Zond.
23 Maand.
24 Dingsd. 35 Woensd.
26 Dond.
27 Vrydag.
28 Saturd. 2.99 Zond. goMaijnd. 31 Dingsd.
Voorzeker zal de geitelheid der Maan aldus zyn.
Mat. 7.3Cj|4i$c&. S. IDitaiianug. S. aHeritig. S. ^nmfjornfa. S. S3ernuïnl)it£. Hondsj. beginnen.
S. Mm^itt S. <&atriel. Luc. 16 S. Max*
31fóagbalena» S. 2&rjg!tta* Vastendag. S. ficob. S. 2flnua. S. Sfnnocenti'u^. S. ^antaleon.
Evsrg, Luc. 19,
S. I$ateö;anöii£* S. Sfsnaïiu^



cer^n tMfit '$ mor¬
gens ten 8 uuren 7 min
ten0» n4 N'mWe Maan> 's avon<** ten xi uuren is minuten.
gens'ten2, ^««^ Vmot.
gcns ten 1 uur 23 mm.
Den 30 ^//, Maa >$ mo ten 5 uuren 22 min. 6
Men durft gisfen dat het van den 1 rot den j z.,el, Cn van den 6 tot den 7 goed -weêr zal zy„ , dcn g „
I van 9 tot den 13^^»; den H^«idenrJ)I<ï,r7,18J^ öen r9, 20 en 2r beftendig; den 2* oKweéri den 2? 1/ ,. V. 22
1 Hpn ,< ' 4' 2J "trokken,
?onen1; -W.8 " "
Pen 23. de 25»« op ten 4 en onder ten 8 uuren. 4



ffiügt#tu&' 31 Dagen. OOGSTMAAND.
Slaapt niet, maar werkt met
vip,. 0 Boeren ! In Oogstmaand moet gy ban-'.
den roeren.
ï Woensd. . 2 Dond.
3 Vrydag.
4 Saturd,
5 \ oZond. . 6 Maand.
7 Dingsd.
51 Woensd.
9 Dond. I O: Vrydag. ï ï Saturd. ia 11 Zond. 33 Maand. 14 Dingsd.
S. $ïcteir£ bant»,, IpogumatlaS. ^Jteb. £>ma. S. ^onitmai$\ L. i8.tmar.t.^nj Cratisff. Cfynitu S. 3&:onatu& S. £np?iariu& Vastendag. S. Laurentios. S. (Cïjcobofïu^ Evang.Marc. 7, S. $fnnollM& Vastendag.



Oveiai , oveiai ! het ü hoog c>d Slaapeis! want een andei flaatinic: Kooin.






15 Woensd. «aó Dond.
17 Vrydag.
18 Saturd,
19 12 Zond.
20 Maand.
21 Dingsd.
22 Woensd.
23 Dond.
24 vodjg. 25Satnrd.
26 \ %Zond.
27 Maand.
28 Dingsd.
29 Woensd.
30 Dpnd.
31 Vrydag.
Maria Hemelvaart. S. Bocïju^ S. 3[eroai. S- %apetu& Honiböd. einde. Evang. Mare. 10. Hartjesd. S. 23ern* S. 2Sa«?fa. S. (Cimotj5»u^
Vastendag. S. B.irtho]omeus. S. 3£uöobicu£. Evanc. Luc;is 17. SS.3Cu«I. en&at. S. 3Gugu£tmu£. S. 3?an <©möoof* S. llofo. S. §9aulinu&
Het beurtelings licht der Ma*a ra^n dus gcegcld v'iadtn.



Den 6 Laatfie Quanier, 's namidd. ten 2 uuren 51 min.
Den 13 Nieuwe Maan, 's morgens ten 7 uuren 28 min.
Den 20 Eerfte Quartier, 's avonds ten 5 uuren 39 min.
"Wat het Weêr betreft, men zou móg^en onderftellen dat het den r , 2 , 3 , 4 en * .mooi zal zyn. Den 6 ■verander lyk^; den 7 , 8, 9 regen; den 10, 11 en 12 betrokken; den 13 bétder; den 14, 15, 16goed wéér; den 17, 18 en 19 warm; den 20 *vogt; den 21, 22 en 23 z.oel; den 24, z$ 3. 26 en 27 mooi weêr; den 28 wind; den 29, 30 en 31 tuijig.
Den 23. de Zon op ten 5 en onder ten 7 uuren.






Ha ! hA ! zo kan men rêgi *ien dat het Kermis is.



^eptemuer. 30 Dagen. HERFSTMAAND. yt Is Kermis, Jongens! Trekt nu op.
Fop kiest een Molen, Tryntje een Pop.
1 Saturd.
2 14 Zond.
3 Ma nd.
4 Dingsd.
5 Woensd.
6 Dond.
7 Vrydag. •
8 Shturd.
9 is Zond.
10 Maand.
11 Dingsd.
12 Woensd.
13 Dond.
14 Vrydag.
s. mu$.
Evany;. M uheus 6.
s. mbtttuiS.
S. ^erapfjia. S. €aiöni2\ S. 3flntontua\ S. €iavéiüf. .Maru Geboorte. Evans-. Luc is 17. S. €>mcr. S. fCIjcobora. S. Chuoo. S. Sïmattt^. Kruisverheffing.



15 Saturd. 1616 Zond.
17 Maand.
18 Dingsd.
19 Woensd.
20 Dond.
21 Vrydag.
22 Saturd.
23 17 Zond.
24 Maand.
25 Dingsd.
26 Woensd.
27 Dond.
28 Vrydsg.
29 Saturd. %oi%Zond.
De Maan-Quariieien heeft men te wachten op ae volgende dagen.
Den 4 Laat fit Ouaruer, 's avonds tsn S uuien 31 min.
S. iMcoocmn?!.
Evang. Lucas 14.
S atambert. SS. jfe?. en $ut Quatertemper. Vastendag. S. Math. Quatert. Quatertemper. Evang. Myth. 22. S. <z5craröti£. S. i^ïrrmamrê. SS. Cngj. en £gi$fe S. €altfffratu& S. ï©cnrefïau& S. Mich^ël.
S. 3£ief0iinmu&



Den ii Nieuwe Maan, 's avonds ten 6 uuren 16 min.
Den 19 Ecrfle Quartier, 's middags ten 12 uuren 33 min.
Den 27 Volle Maan, 's morgens ten 7 uuieu 30 min.
Voor zo verre het ons toefchynt, zal de Weêtgefteldheid dus zyn. Den r , 2 en 3 goed -weer; den 4, 5 , 6 en 7 vogt ; den 8 , 9 en ro jw>anderlyk.; den 11 tut)»,* j den 12 , 13 , 14, 15 betrekken i den 16, 17 en 18 tegen ; den 19 betrokken; den 20, 21 en 22 helder; den 23, 24, 25 ën 26 xüf<?Vj den 27, 281 29 en 30 helder.
Den 23. de Zon op en onder ten 6 uuren.



<@ctofe. 31 Dagen. WYNMAAND.
De Wyn kan't hart tot blyd..
fchap fpooren, Maar door te veel raakt men 1
verhoren.
1 Maand.
2 Dingsd.
3 Woensd.
4 Dond.
5 Vrydag.
6 Saturd.
7 r 9 Zond.
8 Maand.
9 Dingsd.
10 Woensd.
11 Dond.
12 Vrydag.
13 Saturd. 1420 Zond.
S, 23auo. S. <z£ngd&crt Leyden üntzer. S. jfranci£nt& S. $ïacibtt£. S. ^uno. Evang. Matb. 22. Alkmaar Ontzet. 1 S. <&ictnnfiii&. S. ©ïcto}. S. <&omaru& S .iitóarirm'natn boeren J^aturö* Evang. Joann.4.



Schei uit, Wyndieven ! zie je niet )«at je Kammeiaad verzuipt.






T5 Miand. J ó f>ingsd.
17 Woensd.
18 Dond.
19 Vrydag.
20 S iturd. urn Zond.
22 M iand.
23 Dingsd.
24 Woensd.
25 Dond.
26 Vrydag. m S-iturd.
28 22 Zond.
29 Maand.
30 Dingsd.
31 Woensd.
In desze Wynraaand tkÜtn dt Maas
S. JJcotoiotë. S. «folUig. S. iffonig. S. Hucai/ #b. S. Sfrenë. / S. ïtëeucjejiftirê. E. Mui*$i S. Mrf. S. i^emicn^. S. £etoerinu£. S. £tergt£&t£, S «Trjjnfdutirê. S. ptïiütm^ Vastendag. SS. Sim. en jud. Eiujflg. M ittn. ig„ S. ö£rmeunöu\3\ S. ^imeou. Vastendag.



Je Maan-Quartieten op de volgende dagen invallen. S
Den 4 Z***/?* Quanier, 's morgens ten 3 uuren 20 min.
Den ir Nieuwe Maan, 's morgens ten 6 uuren 27 min.
Den 19 £er/fc Qunrtier, 's morgens ten 8 uuren 50 min.
Den 26 Volle Maan, >$ avonds
ten j uuren 23 min.
«ldus hebben. Den 1, 2 cn 3 t*« j den 4. rfw/^rj den 5 , 6 , 7 onfi%,. mig} den 8, 9 en 10 veranderlyhx den II getemperd}, n, 13 , I+WJI. «A*7»s den ijj«,x7enx8u;iW* den 19 z^rj den 20, ar, awinj} 23, 24 en 2j regen} den 26, 27; *8, 29 wind} den 30 en 31 vegt.
Den 23. de Zon op ten 7 en onder ten 5 uuren.






X^AAi*. wat, >*; i je : riaei ymiiccja je de Beuling, en de Jongens flaaft ae malkander om de ooiea.



4&orjcm!?er. 30 Dagen. SLAGTM AA ND.
De Moeder zorgt voor V Huisgezin ;
De Kindren achten V dihviis ' min.
1 Dond.
2 Vrydag. 3S;turd. 423 Zond.
5 Maand.
6 Dingsd.
7 Woensd.
8 Dond.
9 Vryd;ig.
10 Saturd.
11 24 Zond.
12 M tand.
13 Dingsd.
14 Woensd.
Aller Heiligen, meiden. S. Jtttücrr.
Evanfc. M uh. 9.
S, JMailjiaj*. S. 3Cccriarou£. S. Wiliibrordus. S. <0oöcfroK S. ^aitiato;. S. Siüiug. S. Ma rfen. M. 13. S. 3£xbmwi$* S. fcJ5;icrui£. S. SSutram»



15 Dond.
16 Vrydag.
17 Saturd. 1825 Zond. J 9 Maand.
20 Dingsd.
21 Woensd.
22 Dond.
23 Vrydag.
24 Saturd. 2526 Zond. só~ Maand.
27 Dingsd.
28 Woensd.
29 Dond.
30 Vrydag.
Het zal met de verfchlllende vertooningen der Maan,, wegens derzclvei gewoone Licht-Verdeelings-
S. I&arïjtttu^ S. €ömunu. S. ^eg. (^aunu,
Evang. Math. 13. S. <£u5aljetfU S. £aDinunoit& Mma ^efent, S. Ccrilia. S. Clement. S. £ö2»foIo3u£. Math. 24. S Catïj*. S. <£onraöu£. S. $tti\ mmu$. S. Oöa.
Vastendag. S, Andries.



gronden niet anders kunnen zyn, dan dus:
Den 2 Laat ft e Quartier, 's morgens ten z uuren 8 min.
Den 9 Nieuwe Maan, 's avonds ten 10 uuren zz min.
Den 18 Eer ft a Quartier, 's morgens ten 3 uuren 39 min. , Dén 2j Volle Maan, 's morgens ten $ uuren 8 min.
Het Weêr zal naar allen fchyn iti deeze Slagtmaand niet voordeeligzyn. Den 1 kéijfa den 2 donker} den 3> 4> 5 Onftuimig; den 6, 7 8 regen, den 9 koel, den 10,\\\ jz fris, zo niet, guur; den 13 , i4* 15, X 6 en 17 Vjiudrig ; <ÏZVi \ % ftorm ; den 19, zo, 21 vogt; den 22, 23 en, 24 j den 25 vcranderhk; den 26, 27 en 28 z.onnefcbjn; den 29 en 30 fneèuw.
Den 22. de Zon op ten S en onder , ten 4 uuren.



,«&ccettifcr« 3( Dnc:en. WINTERMAAND. Dir bun Verfland en Gcldw
verarren, Zyn die den naam niet waard. j . van Narren ? I Saturd. S.
3 Zondag. I. Adv. Bef). Tyd.
Lucas 2 r. " . 3 Maand. S jpranri^cu.s?.
4 Dingsd. S. üöaruara. * '5 Woensd. S. ^auoa*?.
6 Dond. S. ^coïaaj?.
7 Vrydag. S. 2Cmb^cfm&
'8Saturd. Maria Urn vang.
9 Zendag. II. Adv. M^th ir.
ïo Maand. S. mdtfyabep.
11 Dingsd. ,S. Stamel Jmlita*
j 2 Woensd. S. ^ama|uiks?.
13 Dond. S. 3£ucia.
14 Vrydag. S. Mtafmg.



Wonutr bene.. Wotidci! L.. ^ar iö een Aixcücê. Weg Geid eu Botken.






1
15 Saturd. ié Zondag.
17 Maand.
18 Dingsd.
19 Woensd.
20 Dond.
21 Vrydag.
22 Saturd.
23 Zondag.
24 Maand.
25 Dingsd.
26 Woensd.
27 Dond.
28 Vrydag.
29 Saturd.
30 Zondag. .31 Maand.
Men zal in deeze Maand, de laatfte van dit Jaar, vyf Maanverdedmgen hebben, even alsinMevi zullende het zyn,
S. <£ufcbm&
III. Adv.Ev.Jo. 1. S. %a$m\$.
S. J0umuaIöa&
Quatertemper.
Vastendag.
S.ThomasQuaterr.
Quatertemper.
IV. Adv. Luc. 3. Vastendag. Kersdag.
2 Kersdag. S. Stev.
S. Jan Evangelist.
€>rino$eIe
S> (£ljom. b. Cant.
Evantf. Lucas 2.
S. J>tlbe*?tcr.



Den l Laatfe Quartier, 's avon ds ten 9 uuren 8 min.
Den 9 Nieuwe Maan, 's namidd, ten 4 uuren 50 min. Zon-Eclïps.
Den 17 Etrflt Quartier , 's avonds ten 8 uuren 27 min.
Den 24 Voile Maan, 's namiddL ten 3 uuren 38 min. Maan-Edips. ' Den 31 Laat(le Quartier, 's morgens ten 10 uuien 3 min.
Naar alle waarfchyn'lykheid zal de Lucht in deeze Maand zeer guur en doorgaans geen geiinge koude voorrbiengen, als ; Den r donker, den 2 , 3 , 4, $ fneeuw ; den 0,7, 8 wat gemaatigd ; den 9 wind; den io » II , 12 regen; 13 , 14, 15 en 16 koel; den 17 koud; denrS, 19, 20, 21 , 22 en 23 vorst; den 24 harde vorst; 2J, 2<S, 27 z.ter kp^ i den 28, 29, 30 helder; den 3t gtvoebg koel.
Den 21 de Zo« op ten S uuien r8 min. en onder ten 3 uuren 42 min. , maakende alhier den kortften Dag.



de
V A C A NTIEN
Voor den Ed. HOVE van HOLLAND.
Vacantle uit den tg January. Begint den 16 February.
Uit den 25 dito Begint den 30 Maart. Uit
den 15 jjpril. Begint den 25 Mey. Uit den 10 Juny. Groote Vacantie begint den 31 July. Uit den 2 September.Vacantie begint den 23 December*
2»E



DE
VACANTIEN
Voor den Ed. Achtb. M Al GIS TRA AT der Stad AMSTERDAM.
Vacantie uit den 8 January. Begint den 6 April. Uit den
28 dito. Begint den 26 Mey. Uit den 16 Juny. Groote Vacantie begint den 21 July. Uit den ig Augustus.
Vacantie begint den 22 September. Uit den 6 O&ober.
Begint den 22 December.
Be- 4



Bericht, omtrent de PAASFEESTEN van verfcheide volgende Jaaren.
Ao. 1787. 8. April.
88. 23. Maart.
89. 12. April.
90. 4. April.
91. 24. April.
92. 8. April. 93- 3i. Maart. 94. 20. April. 95- 5. April. 96. 27. Maart. 97- 16". April. 98. 8. April. 99- 24. Maart.
>8oo. 11. April. 01. 5. April.
Be



Bericht, omtrent de PINXTER FEESTEN van vcrfeheide volgende Jaaren.
Ao. 1787. 27. Mey.
88. 11. Mey.
89. 31. Mey.
• 90. 23. Mey.
91. 12. Juny.
92. 27. Mey.
93. 19. Mey.
94. 8. Juny.
95. 24. Mey.
96. 15. Mey.
97. 4. Juny.
98. 27. Mey.
99. 12. Mey.
• i$bo.' 30. Mey.
■oi. 24. Mey.
VER-



VERTREKKENDE
POSTEN
VAN
AMSTERDAM,
Volgens 't reglement vaa den eerjlen September 1780.
De Brieven aan 't GeneraalePost* Compt. alhier zullen moeten befteld worden op de na te melden uuren 1 zullende na dien tyd geene Brieven worden aangenomen.
Alle dagen j op den Helder , Texel en 't Vlie, 's avonds ten half f uuren.
Op Utrecht, de Binnenlandfche ca Gtneraliteits Steden, 's avonds ten I uuren \ doch op *i Hage, Haarlem. en Noord-Heiland ten half 9 uuren , voojts nog Mie dagen, bchalren op ï dc



d« Zciv- en Feestdagen, 's namiddags tCn half 6 op Haarlem.
Zondags s, op Luyk, oéken en Maastricht, 's avonds ten 8 urnen.
Maandags; op Spanje en Portugal , alsmede op Zeeland met de JLandpost, *s avonfls ten 8 uuien.
Op Frankrjk.zn Braband , 's avonds ten lialf 9 uuren.
Dingsdags ; op Italitn , Duitsthland, Kjulen , Gelderland , KJeefst hland, Emmerik. > en de geheele üa^f.ZVf, 's namiddags ten x uur.
Op geheel Over-Tsfel, mitsgaders Hamburg, Zweden, Denemarken ca geheel het Noorden en Oostfriesland , 's avonds ten half 7 uiuen.
Op Groningen, 's avonds ten half S uuren.
Op Luyk» lAken en Maastricht, 's avonds ten 8 uuren.
Op geheel Groot-Brittannie, 's avonds ten halt j> uuren.
Don-



(i)
Donderdag} op Spanje en Portugal , 's avonds ten 8 uuren.
Op Frankryk^en Braband avonds ten half 9 uuien.
Vrydags ; op Italië , Duitsch— land, Kjv.len , Gelderland , IQcefsch-. land, Emrncn\, en de geheeJe OostZee, 's namiddags ten i uur.
Op Lnjk^, lAhen en Maastricht, alsmede de Landpost op Zeeland, 's avonds ten 8 uuren.
Op Groot-Brittannie en Braband, 's avonds ten half 9 uuren.
Saturdags , op Over-Tsfel, Hamturg, Ziveden , Denemarken en geheel het Noorden, en Oostfriesland , 's avonds ten half 7 uuren.
Op Groningen, 's avonds ten half 8 uuren.
Van 's G\*AVEN H ^AG E. Alle avonden. Na ^Amfterdam, Haarlem, Mj*Jfden9 Naar den, *Alk?
maar ,



(4)
maar , Hoorn, Enkhityz.cn,. en alle Steden in Noord-Heiland. Ook na Dord, Delft, Leyden, Gouda, Rotterdam, Gercum en gantsch ZuidHeiland,'* Hertogenbosch, Breda, Geertruydenberg tnZeelar.d, teniouuren.
Vtrecht , Weerden, Groningen, friesland en Oyer-Ysfel, ten «uuren.
Zondags. Na de Meyery van den Bosch, Maastricht, Sec., 's avonds ten 8 uuien.
Dingsdags en Vrydags. Na geheel Duitschland , Gelderland, Denemarken , Zvjcden , Poolen , Hongayyen , Zwitserland , Italien en Tur\yen, middags ten 12 uuren.
Groot-Brittannie, 's avonds ten 9 uuren.
Donderdags. Na Frankryk^, Spanje, Portugal en de Nederlanden, 's avonds ten I uuren.
Vrydags èn Dingsdags. Na de rQittenrjk^ftbt Nederlanden, '* Herto-
Stn".



(s )
genbescb , Steenbergen , Zevenbergen t Willemftad en Frankryk,, Dingsdags ten 5, cn Vrydags ten 8 uuren.
Luyk^ctiKAken^s avonds ten 8 uuren.
Saturdags en Dingsdags. Na Hamburg en de Oost-Zee, 's morgensten ii uuren.
Van V T T^E C H T.
Alle avonden. Na Holland, Zeeland, &c.
Maandags. Na Hamburg, Braband , Vlaanderen , Frankryk^en Spanje , om de veertien dagen, 's avonds ten 8 uuren.
Dingsdags. Na Hamburg, ten z uuren.
Gelderland en Dttksehland, ten 6 uuren.
Luyk., Maastricht, >Aken, Groningen, J^ieuwaarden, Over-ïsfel en Engeland , ten 8 uuren.
Donderdags. Nu Vlaanderen, Braband en Frankryk^t 's avonds ten uuren. Vry«



( « )
Vrydags. Italien, envoorhet oVerige zo als Dingsdags.
Saturdags. Na Hamburg, ten 3 uuren.
'Leeuwaarden en Over-Tsfel, 's avonds ren 8 uuren.
AANKOMENDE
POSTEN
Te ^4 MSTE\D iA M. 1 Zondags van Gelderland , KJeefsck* land, Keulen, Ir al i en, Duitscl. land , en de Oost-Zee, Sec.
Maandags van Hamburg, geheel Noorwegen , Breemen , Sec.
Dingsdags vaaFrankryk,, Braband en Vlaanderen.
Woensdags van Italien tnhetT^yk.
Donderdags van Gelderland , KJeefschland, Keulen, Italien, DuitschIt'.nd, en de Oost-Zee, Sec.
Vry-



(7 )
•Vrydags van Spanje, ■P#z$#>g?al, Hamburg. Breemen, geheel N<erw~ gen, Braband , Frank/jk, en Vlaanderen, &C.
Tweemaal ter week van Engeland, na dat de Wind is.
Het Generaale Post-Comptoir is tegenwoordig agter het Stadhuis* doch door de Stad hangen Bosien, daar de Binnenlandfche Brieven , die niet gefranqueerd behoeven te worden, konnen werden ingeftoken.
In 's G\<AVEN H*AG E.
Zondags namiddags van geheel Duitsehland , Hongarjen , Denemarken , Zxveden, Poolen, Ziuitz.erlani en Gelderland.
Maandags namiddags van Hamburg en de Nabuurige Provinciën.
Dingsdags .voormiddags van geheel Frankr)k.Cü de Nederlanden.
Wo.'ns-



(*)
"Woensdags van Italien, Zwitz.erland en Venetien.
Donderdags van geheel Duitschland, Hongarjen, Denemarken , Zweden , Poolen, Zwitserland en Gelderland.
Vrydags van Spanji , Portugal , Frankryk.tn de Nederlanden.
Van Engeland, na dat de Wind is.
In UTRECHT.
Alle dagen van Holland.
Zondags van Groningen , Friesland , Over-Tsfel , Gelderland en Duitschland.
Maandags van Luyk, ^ken c» Maastricht.
Dingsdags van Vlaanderen, Braband, Frankryk,, Friesland, Groningen en Over-Tsfel.
Donderdags van Duitschland, Gelderland cn Italien.



(9 )
Vrydags van Lujk., xAktn en Maastricht,
Saturdags van Braband, V taande* ren, Frankryk. en Hamburg.
het RYDEN der
POST-WAGENS
Van %A MS TE\D *A M.
Qip'sGravenbage, alle dagen twee "Wagens, des Zomers 's morgens ten 6 uuren, en 's Winters met het openen der foorten; 's namiddags , Winter en Zomer, ten i uurj doeh des Zondags ryd altoos maar een Wagen, gelyk ook in de Groote Vacantie, 's namiddags ten i uur. Op den eerften dag van Paaifchen,.
Pinx-



( lo )
P'nxter en Kerstyd, ryd in het geheel geen Wagen. Deeze Wagen tyd op het Huis ter Hart, Haarlem, Berkenrode, Hitlcgom, Lisje, Sasfenheim , Duivenvlucht , Haagjche Schouw en het Huis ten Deyl.
Op ^Arnhem, a!led?;gen, 's Zomers ten 6 uuren, en 's Winters met het openen der Pooi ten. Deeze Wagen ryd over Aluyaen, Kaarden , ^Amersfoort , ^Aehteveld en Lanteren, en is des avonds te ^Arnhem, van waar men, langs twee vetfeheide Wegen, dooi gantsch Duitschland reizen kan.
HET



(II)
bet RYDEN der
G E M E E N E
WAGENS,
VAN
AM S T ERDA M,
bv besloten water.
Op HAARLEM.
Alle dagen, mee Pasfagiers en Goederen. Gewoonlyk vau het Haarlcmmer-Plvn.
Op N AARD EN.
Alle dagen, van het Veer, op de Punfegragt, by den Amftel.
Op



( 12 )
Op ROTTERDAM. Alle dagen, van de Reguliers Breêftraat, by de Botermarkt, met Pasfagiers en Goederen, 'smorgens ten 8 uuren.
Op UT RE C HT. Alle dagen, van het Veer, op de Agtergragt, met Pasfagiers en Goederen , 's morgens ten 9 uuren. Op LE YDEN. Alle dagen, van het Veer, op de Cingel, by de Heilige Weg, met Pasfagiers en Goedeten, '3 morgens ten 9 uuren.
HET



( u )
het VA AREN
DER
SCHEPEN
E N
SCHUITEN
VAN *AMSTE\D Na vcrfcheide STEDEN.
Na ^Alkmaar. Daaglyks, 's morgens ten 9 uuren , en Maandags nog een, *s namiddags ten 2 uureai.
Na Bevervjyk. 's Namiddags ten 3 uuren.
Na Cantptn. Maandags, Woensdags en Vrydags. 's Winters, Dingsdags en Vrydags avonds.
Ni



( H )
Na Delft. Daaglyks, 's namiddags ten i uur.
N a De-venter. Dingsdags , Donderdags en Saturdags aronds.
Na Edam. Daaglyks , 's namiddags ten i uur. Over Buykfloot met de Hoornfche Jaagfchuit, 's namiddags ten 3 en 4 uuren.
Na Enkhuyz.en. 's Morgens ten 9 uuren, cn des avonds met Boomfluiten.
Na Franeker. Saturdags.
Na Groningen. Zondags en Donderdags mei Boom openen.
Na Gouda. Van Mey tot September, 's morgens ten 7 , en 's avonds ten 8 uuien. Maart, April, September en Oftober, 's morgens en 's avonds
ten



( rj )
ten 8 uuren. Ncember, December, j^nuaty en February, vaart *s morgens geen Schuit.
Na 'j Gravenbage. Daaglyks , 's namiddags ten i uur.
Nd Haarlem. Mer het openen de: Poort tot 's avondi, cm het uur. De Pakfcr,uic, van April tot Oftober, 's morgens ten ïo, en 's namiddags ten i uur. Van Cctober tot April, 's morgens ten 10, en 's middags ten 12 uuren. Na Harderivyk. 's Avonds met Boomfluiten.
Na Hoorn. Over Edam, Monnikendam, en Purmerend, meest alle uuren; ook daaglyks een Schip, een half uur voor Boomfluiten.
Na Hasfel. Zondags, Maandags, Woensdags en Vrydags, met Boomfluiten. • 1 Na



( 16 )
Na Harlingen.
's Avonds met Boomlluiten. Van den 12 November tot den t2 February , driemaal ter week.
Na de Joiiiver.
Vrydags avonds, met Boo.niluiten.
Na Leyden. Daaglyks, 's avonds ten 8 uuren. 's Zomers, de Kaag, 's morgens ten io uuren. De Pakfchuit 's Zomers ten s, 's Winters tca 4uuren, 's namiddags.
Na de Lemmer. Daaglyks met Boomfluiten.
Na Leeuwaarden. Zondags en Donderdags, mee Boomöpenem
Na Monnikendam. Daaglyks, 's morgens ten 6 ca 9, en 's namiddags ten 3 uuren. De Nachtfchuit met Boomfluiten. *$ Namiddags ten * uuren nog een Zcilfchuit»



( 17 )
Na Mttyden.
Daaglyks , van April tot O&ober, Zondags 's morgens ten j, 7 en 10 uuren, 's namiddagsten z, 4 en half 6 uuren; de andere dagen 's morgens ten 6, 8 en io uuren, 's namiddags als Zondags. Van O&ober tot April, 's morgens ten 7, 9 cn n uuren, 's namiddags ten i , 3 en s uuren. De Pakfcliuit 's namiddags ten i uur. Na MedcnUik.
Zomers, Woensdags en Satnrdagsj Pasfagiers gaan gereeder over Hoorn, om dat van daar op Medenbl'\, 's morgens doorgaans Wagens ryden.
Na Meppel. .Dingsdags en .Saiurdags. 's Winters , Saturdags, een half uur voo* Boomfluiten.
Na Haarden, door 24uydcn. Van April tot O&ober 'smorgen?
* * ten



" ( 1* )
ten s , 7 en 10uuren, 's namiddags ten 2, 4 en half 6 uuren. Vam Oélober tot April, 's morgens teni ■8 en io uuren , 's namiddags ten r , 3 en 5 uuren. Woensdags de Pakfchuit, 's middags ten iz uuren. Na Purmerend.
Van April tot Oftober, 's morgens ten 6, 8 en ri uuren , 's namiddags ten i, 4 en 6 uuren ; ook's middags nog eeri Zeil- en 's avonds eem Naclnfchuitv
Na \ctterdam.
's Zomers, 's middags ten 12, eni 's Winters ten i uurj ook elkeni week neg twee Scheper. Demeelte Pasfagiers gaan over Gouda, of over Haarlem, Leyden en Delft.
Na Sneek.
's Zomers drie, en 's Winters tweei Schepen ter week.
Na SchoonhovtH.
Dingsdags middags, om de 14. dagen. N<*



( If)
Na Stavoren. Doorgaans daaglyks met Boomfluiten.
Na Texel. 's Zomers meest alie avonden een Kaag.
Na Utrecht. Van den 15 Maart tot den ij September, 's morgens ten 7, 's namiddags ten 1, en 's avonds ten g uuren. Van den ij September tot den 14 Maart, 's morgens ten 8, 's namiddags ten 1, en 's avonds ten 8 uuren. De Pakfchuit 's Zomers ten 4, en 's Winters ten half 4 uuren. Na Weesp. Van half Maart tot half Oftober, Zondags morgens ten 6, 8 en r» uuren, 's namiddags ten half 3 ea half 4 uuren. De andere dagen 's morgens ten 6 en 9 uuren, 's namiddags ten half %, half 4 en half 6 umen, Van den ij Oftober tot
dcrt



(*°)
«Jen ij Maart, Zondags 's morgens ten 8 en 10 uuren, 's namiddags ten half 3 en half $ uuren. De andere dagen 's morgens ten 8 en 10 uuren j 's namiddags ten 2, half 4 en half s uuren. Alle altoos een half uur daarna van buiten. Na Weerden. Maandagse» Donderdags 's middags ten 12 uuren.
Na Wyk^tz Duurftede. Maandags, 's namiddags ten 3 uuren; ook over Vttecbt.
Na Worcum, in Friesland, 's Avonds met Boomfluiten.
Na Zutpben. "Weeklyks twee Schepen.
Na Zwol. . Van den 15 Fcbruary tot den 6 December, 's avonds een half uur voor Boomfluiten. Van den 7 December tot den i4Febiuary, Dingsdags, Dondexdags en Satuidags.
het



(*)
het VAAREN
DER
SCHEPEN
X N
SCHUITEN,
VAN EN OP VER.SCHEIDE
STEDEN.
Van alkmaar. ^ Op lAmfterdam , alle dagen , s avonds ten 8 uuren : 's Winters ten 9 uuren: Zondags 's morgen3 ten half io uuren.
Van Bevervjyk,. Op ^ïmfttrdam, daaglyks.
Van



m
( 22 )
Van Campen. Op ^Amjlerdam, Zondags, Dingsdags en Donderdags : *s Winters maar tweemaal.
Van Delft. Op ^mfterdam, daaglyks, 'snamiddags ten 3 uuren.
Van Deventer. Op lAmfterdam , Dingsdags, Donderdags cn Saturdags, 's morgens ten 9 uuicn.
Van Enkhuyz_en. Op utmfterdam , alle avonden.
Van Edam. Op ^Amjlerdam, 's morgens ten f SUren. Van Frane^er.
Op lAmfterdam, weeklyks.
Van Groningen. Op *Amflerdam, Saturdags en Woensdags.
Van Gouda. Op ^Amflerdam, van Maart tot November, 's morgens tcnn, en
's a-



(*3 )
*s avonds ten 8 uuren. Van November tot Maart geen Daglchuit. Van 's Gravenhage. Op lAmfterdam , daaglyks een Pakfchuit.
Van Haarlem. Op >Amfterdam , alle uuren, gelyk van lAmftirdam op Haarlem; maar de laatfte Schuit 's avonds ten half 7 uuren. Van April tot Octobereea Schip met Boomöpenen, ten 9, ir en r uur. Van Odober tot April, met Boomöpenen, ten 9, half is. en 12 uuren.
Van Hoorn. Op ^Amflerdam, over Purmerend, s morgens ten 4 en 9 uuren , 's namiddags temen half 4 uuren. Over Edam , 's motgens ten 6 en r 1 uuren, 's namiddags ten 3 , en de Nachtfchuit ten 10 uuren. Over Monnikendam, 's namiddags ten 5 umen » ook nog daaglyks een Beunfchip ,
met



(24)
met het fluiten der Boom. De Binrerfchuit Zondags, Dingsdags en Donderdags, 's morgens tenio uuren. Van Harlingtn. Op ^Amficrdam, 's morgens ren 9 uuren. Van den 12 November tot den 12 February , Zondags, Woensdags en Vrydags.
Van Harderivyk. Op lAmfierdam , alle avonden.
Van Leyden. Op ^Amfterdam , 's avonds ten 9 uuren: dc Kaag 's morgens ten ir uuren.
Van Medenblik. Op ^Amfierdamy Zondags en Donderdags , 's middags.
Van Monnikendam. Op lAmfterdam, van April tot den 50 September, 's morgens ten ha'r* <J, 7 j cn kalf 10 uuren, 's namiddags ten half 3 en 6\ uuren : de ' Markt-



( *s )
j Marktfchuit 's morgens ten 10, en • keen ten 2 uuren weder terug. Van Naarden. Op ^Amjlerdam , door Muyden, van April tot O&ober, 's morgens ten 5> 7enro uuren, *s namiddags ten half 2, 4 en half 6 uuren. Van Ocrober lot Aptil , 's morgens ten 6, 8, ro en T2 uuren, 's namiddags ten 3 en 5 uuren.
Van Purmerend. Op <AmJlcrdam> van April tot September , Maandags en Vrydags, 's morgens ten 7 en 9 uuren. De andere dagen, 's morgens ten half 12 , 's namiddags ten 4, 5 en half 7 uuren. Van September tot April, 's morgens ten 6, 8 en 12 uuren, 's namiddags ten 4 en 6 uuren : de Marktfchuit, 's morgens ten s uuren. Van Rotterdam. Op ^Amfterdam, *s middagsten 12 uuren, en om de 4 dagen een Beurtman. VaK



( *« ) "Van Sqeekf
Op xAmfter&amvan Maart rot 1 November, Dingsdags met de Poort- ■ klok, Vrydags 's morgens ten 9,, en Saturdags ten 6 uuren.
Van Utrecht.
Op^imfterdam, van den i 5 Maart tot den t$ September, 's morgens; ten 7» 's namiddags ren t , en 's: avonds ten 8 uuren. Van den i j-i September tot den 15 Maart, 'si morgens ten 8, 's namiddagsten: ï, en 's avonds ten 9 uuren; dei Pakfchuit 's nanrddags ten 4, en; 's Winters ten half 4 uuren.
Van Weesf.
Op ^Amjlerdarn , van den 15 Manrt tot den 15 O&ober. 's morgens tern 6, 8 , en 9 uuren, *s namiddags ieai 2 en 6 uuren. Zondags, 's mor* gens teji 6 en 8 uuren, 's namiddags ten 2 , 4 en 6 uuren. Van den 1$ O&ober tot den ij Maart, 's'
mórj



( U >
morgens ten 6, 8 en 9 uuren) *s namiddags ten 2 en j uuren. Zondags 's morgens ten 6 en 8 uuren, 's namiddags ten 2 en 5 uuren. Van Zwol. Op lAmfterdam, van den 13 February tot den 6 December, 's morgens ten 9 uuten. Van den 6 December tot den 13 February , Dingsdags , Donderdags en Saturdags, 's morgens ten n uuren.



HET
LUIDEN
D E R
POORT-KLOKKEN
VAN DE STAD
AMSTERDAM.
Het Verlangen. 22. January. 's morgens ten half 7, 's avonds ten half5 uuren. 8. February. 's morgens ten 6, 's avonds ten 5 uuren.
24. Fe-



24 February. 's morgens en's avonds ten half 6 uuren.
J4- Maart, 's morgens ten S, 's avonds ten 6 uuren. 28. Maart, 's morgens ten 5, 's avonds ten half 7 uuren.
10. April, 's morgens ten half 5, 's avonds ten 7 uuren.
22. April. *s morgens ten half 5,'s avonds ten half 8 uuren, ï. Mey. 's morgens ten 4, 's avonds ten 8 uuren.
Van



Van den 7. Mey tot den 8. Auj gustus worden de Poorten niet geflooten voor 's avondsi ten half 10 uuren. Insgelyks ook de Boomen aan de Nieuwe Stads Herberg en daar be-i voorens de Oude Herberg gedaan heeft.
Het Verkorten.
8. Augustus.: 's morgens ten: half5,'s avonds; tenhslf8uuren. 25. Augustus.'s morgens ten . 5, 's avonds ten , 7 uuren. 9.Sêptem&er«'s morgens ten halfö/s avonds; ten half7uuren., 2i.Sep-



21. September. *s morgens ten half 6,'s avonds ten 6 uuren. 3. OStober. 's morgens ten
6, *s avonds ten half 6 uuren.
21. Oclober. 's morgens ten half 7, *s avonds ten 5 uuren. 6. November, 's morgens ten
7, 's avonds ten half 5 uuren.
De Maand December blyft als van den 6. November, tot • den volgenden 22. January.



BERICHT.
By de Drukfter deezes is thans te bekomen :
De Wegwyzer der Minnaars en Minnaaresfen, of onderrichting voor al de geenen die Minnen, a 6 Stuivers.
Dominicus en Seraphina , zynde eene Corficaanfche Minnehandeling. De prys is een Zesthalf.
TT. (~\ • ,T , .
Het Canarie-Vogeltje, zingende zeer veel uitgezochte Gezangen; a 6 Stuivers.
Extra fraai Kinder Prentboek , met verfcheide Afbeeldingen van Menfchen, Beesten, Vogelen, &c. a 8 Stuivers.



AGTSTE VERVOLG
VAN HET
BUURPRAATJE SAMENSPRAAK
TUSSCHKN VIER
BUURWYFJES,
JANNET }E, LYSJE, TRYNTJE en MARYTJE.
HANDELENDE GV ER H A AR E HUISHOUDEX.YKE KM ANDERE ZAAKE».
Ztryntje. ytgydaar, bestigfteBuurinnen l , Koomt zet u neder, myn Vnn* a . dinnen. • - -
A Hebt •



C * )
Hebt gy het allen nog gezond?
MARYTJÉ.
Voor mv ik hou 't, fchoon;
oud, nog rond Met 's Ligchaams weJihnd.
m den Zégen Van Hem, wiens Gunst mv js < genegen,, J
ik ben deswege om u verblyd.
JANNETJE.
Wei ik ben ook gezond en vaardig.
I-YSJE.
i>eI^éI tol niy mede waar. to Dien



C 3 )
piert alleïbesten Schat op Aard, Die 's Merifchen hart genoegen baart. Geniet gy, Tryntje! ook dit genoegen ?
TRY N TJE.
Tot nog toe. — Wilt u allen voegen
Aan' Tafel 5 »k heb de Koffi klaar.
Wat geef de Tyd ons? Spreekt nu maar.
MARÏTJE.
De Tyd baart Èeugden en Gebreken ,
Ook Roozen, maar men moet voor 't fteeken
A a Der



( 4 )
Der doornen, zich wel wach- •
ten, Vrouw! Indien men ze al eens plukken
wou.
Dat is te zeggen; in zyn Zaaken
Moet men altoos voorzigtig
waaken; Niets roekloos onderftaan, ojf'
't drukt Ons onvoorziens, daar 't werk
misluktMet fchade, zo 't niet is met
fchande. Gelyk men ziet in veelerhande Gebeurde Zaaken, Goed Be-
leid , . :
li



||3 .
Is 't kenmerk van Voorzigtigheid.
Zo kan. men't nut 'ervan genieten.
JANNETJE. ; w,
Gy hebt gelyk, Marytje! Lieten
Zich alle Menfchen, van wat fta.at
Ze ook mogen zyn, door haa • ren raad
Geleiden in'hun handelingen,;
Zy zouden meer hun Lusten dwingen,
Hun driften maatigen; maar ach! . ,
Zorgloosheid voert te veel gezag; A $ Wat



C 6 )
Wat doet me» niet al onbe* raaden ?
L YS JE.
't ls waar, het oogmerk onzer daaden
Moet zeker door Voorzigtigheid
Beftiert zyn, maar met kloek beleid
Ook worden uitgevoerd,
TRYNTJE.
Ten beste; Voorzigtigheid ontaart op 't leste
In laffe flaafschheid, buiten dat,
MA RY T JE.
£ewis; dit hebt gy wel gevat:
Dit



I 7 5
Dit wilde ik ook te kennen geeven.
] ANNE TJE.
Wie zou hierin u tegen flrecven?
E Dan onbedachtzaamheid nochthans
i Verliest doorgaans den besten kans.
T R Y N T J E.
[ Dat 's waar. Men zie Hechts op de Zaaken. Die 't Huishoukundig leven raaken.
In hoe veel Jonge Wyfjcs ziet Men 't fchadelyk gebrek al n:et Van onbedachtzaamheid in Zeden A 4 En



( 8 )
Kn IJuifelyke Bezigheden ? Zy denken dikwils, wat kan
't fchaên, Ik ben getrouwd; myn Man
ftaat aan Op aanfpraak voor *t gene ik
mogt haaien: Hy moet al 't gene ik borg,
betaalen. Daar is hy Man voor.
LYSJE.
Fraai gezegd; Maar zeker kwalyk overlegd, En blykvan trouwloosheid gegeeven.
Zo moet men niet in 't HuwIvk leevcn;
De



< 9 >
De Vrouw moet zorgen dat de Man
Niets tot zyn nadeel vinden kan,
Al zyn de inkomften fchraal by tyden;
Men moet 'er zich dan mee belyden;
Op dat men ('t is een vaste wet)
De Teering naar de Neering zet. |
MARYTJE.
Zo'was het wel in vroeger dagen ;
Toen hoorde men zo ftcrk niet
klaagën
A 5 Van



C 10 9
Van liegt Huishouden in 't gemeen;
En flegt betaalen ook, 6 neen ! Toen was dat voor een ieder
fchande. Maar federt dat men hier te
lande
De Spaarzaamheid al meer en meer
Den ichop gaf, fchynt het
zelfs eene eer Te zyn geworden, fraai te
blinken, Ruim op te disfchen, iïerk te
drinken, Geen Bier, als eertyds, neen;
maar Wyn.
Zo



( II )
Zo trekt men een verkeerden lyn,
Raakt fteeds te rugge en nooit
te vooren. Zo gaat men zekerlyk verloo-
ren,
En dompelt zich in Armoe,
fchand'; En niemand biedt die Liên de
hand.
JAtfNETJE,
Veele achten zich daartoe bekwaamer,
Vervoegende zich aan de Kamer,
Die fchikt het dat men accordeert,
m



C 12 )
Eiï 't wordt doorgaans' geap-
probeerd, Als men een vyfde van zyn
Schulden Betaalt. Dit' wil men gaarne
dulden; De Schuldenaar bJyft in zyn
Zaak,
Gaat uit eh in, en loopt geen fpaak,
Gelyk wel certyds. 6 Dat.'s over! " '
Is hy geen Broeder van een Roover,
Om zo te fpreeken, dat het blykt -
Zich met een anders Geld verrytt (Op-



C 13 1
(Opzettelyk vcrrykt) te heb? - ben,
Dan zyn de Wetten Spinne-r
webben, Die Vyfde KareJ gaf; ja dan Is 't Bankroetiertje een eerlyk
. Man» Dan fpeelt hy weêr op nieuws
het Heertje. En 't blyft veeltyds niet by écn
keertje, Dat hy dus handelt, neen! 't
kan meer Gebeuren.
TRYNTJE.
Ja ten tweeden keer. Heb ik- .het zqïü wel zien ge*. .. fchieden."' ' >vs-



C 14 )
1tsje*
Zo leeven onbedachte Lieden, Doch zorgen eerst dat men haar fchenkt
Vertrouwen, en geen erg ooit denkt,
Voor dat men ziet met opene oogen,
Dat men door henliên is be-
droogen. Zo doen zy dikwiJs Weêuw
en Weez' Te kort, en voeden zelfs geen
vrees
Voor fïraf in 't toegefchroeid
geweeten, Als hebbende Eer en Pligtver-
geeten. . m a-



C 15 )
MARYT JE.
Dit doen wel grooter Liên als zy.
Dit ftaat hen des, huns dun* kens, vry.
.Wat is aan Eed en Pligt gelegen?
Zo men daar alles naar wil wee» gen,
Bevordert men zyn oogmerk niet,
Dat altoos op 't verheevne ziet.
Is 't dat zy 't juist niet durven uiten,
ïyien kan 't uit hunne daên beftuiten.-
JAN-



C 16 >
JANNETJE.
Zo blykt het werk van hun gemoed :
Zo doen ze- als Vyfde Willem doet,
Die door zyn Dwang wil ze-
gepraalen Op 't Volk,- dat zelf hem moet
betaalen, Op zyner Meestren Hoog Ge*
zag,
Opdat hy hen beheerfchen mag.
LYSJE.
Hy ondervindt het toch wel anders.
Men plant hiertegen Vryheidt. Standers;
Men



C 17 J
Men werkt thans voor's Volks Recht alzins, • - "
En niet om een misleiden Prins,
Door Dwang en Heerschzueht aangedreeven,
}n zync Woede toe te geeven.
Indien hy heerfchenwij, hyga.
Naar zyn Nas/au! Daar zal men Ja
Dn Amen zeggen op 't gebieden
Dat hy kan doen aan Slaaffchc
Lieden, Aan die zyne Onderdaanen zyn. Maar zulks heeft in ons Land
geen fchyn ,'• \ ■
B .■-. In



( 18 )
In ons Gemeenebest gebooren i Moet hy de Wetten 'er van hoo-] ren:
Dit voegt zyn Ampt, dit eischti
zyn PJigt; En beide zeker van gewigt. Om dat hy voor des Landzaats«s Zaaken
Als Stedehouder hoort te waa-^ ken.
Als Eerfie Burger van den Staat, Ais hoogst beloonde Hoofd-l
Soldaat, Als Opper-Vlootvoogd, naar
de Wetten, Die niemand boven zich ooit
zetten
In



( 19 )
i In ons vereend Gemeenebcst JMaar niet meer Vry in elk, Gewest
t Daar de Eendragtsband thans wordt gefchonden,
> Door zulken die liefst zyn gebonden
| Aan banden van een heerfchend Hoofd,
Dat echter 't Volk zyn Recht ontrooft,
En Vryheid, kan 't zyn wil gelukken,
• Meineedig, wreevlig te onderdrukken ;
Haar Troon te bryzelen tot
B 2 £n



C 20 )
En 'op de puin 'er van zyn IU Te ftigten, als weleer Tirai nen
Dit deeden, met hun Vloei
gefpanncn! Zö legt het thans een laag
drom
Van 't vleiziek Geldersen Sta,; tendom
Meest Ridders, meest verb
fterde Eedlen, Die Willem om een Ampt
beedlen, 'Er juist op toe. Men ziet hl
klaar.
TR-YNTJE.
>Het is zo » Lysjel



c 21 y
JANNETJE.
Ja, 't is waar.
M AR Y T JE.
't Gevoel 'er van kan niet. bedriegen , ' '••
Schoon ons Gezigt al eens mogt liegen.
Vlen vraag het Hattems Bürgerfchaar i
3n Elburgs Ingezeetnen maar.
Twee Steden, die der Eedlen poogen, .
iDm Willems, gTóri te verhoogen,
Ten prooi liet aan den Roof-
Soldaat, Öp last des Veldheers van den
Staat, B 3 Die



( 22 )
Die onderwyl, op't Loo ge-Ij zeten,
Nog roem droeg op een blank1* i geweeten.
JANNETJE.
Zo is 't Marytjc! Dat men danig Eens oordeel van dien grooteni Man,
Die door zyn fteeds misbruikt
vermogen, Het Burgermoorden zou ge-:
doogen, Indien het hem niet werd belet.:
TRYNTJE.
Gewis, 't behoort zo, naar dd Wet
Des Volks en *s Lands, die gecnen Meester, Dam



( 23 )
Dan God erkent.
l y s j e. Daarom; wie vreest *er In Holland voor een Onverlaat, Zo lang de Vaders van den Staat Hun Dienaar weeten in te toornen,
Wat kwaad hy ook hebb' voorgenomen.
m arytje.
Maar hoezal't nog met Utrecht gaan?
Zal 't eindelyk mogen boven ltaan
In zyne Rechten, fnood ge-
fchonden Van hen , die cerstmaal zich
verbonden, B 4 Zo



c m 5 v *
Zo 't fchccn, tot Hei] der Burgerzaak ,' r
En. toen 't gefchieden moest, een fpaak
In 't loopend Wiel ter weering fielden,
Op dat de Volksilcm-.nietmogt gelden.
Des zy, in hun verbyfterïng, Het Hof, de Stad en Stedeling By welken, binnen Utrechts
muuren, . Hun Amptsverrichting fteeds
. moest duuren, Al Uil ontvloón naar Amersfoort ,
Waar zy ('t is nooit voorheen gehoord) In



( 25 0
In een gering getal vergaêren, En zich als Staaten nog ver-.
kla aren, Befluiten neemende onbedacht, Doch alle onwettig, zonder
kracht.
Hoe ook de Domkapittelheeren,
Als 't eerfte Lid, hun Recht ve rweeren.
Een Recht, kwanswys, fchoon 't Vryheid niet.
Bewerkt dan kommer en verdriet ,
Geen Recht, als 't ware in Bato's ftreeken,
Maar overblyffel van gebreken, B 5 Niet



Niet voegende in een Vry Gewest
Van ons vereend Gemecnebcst. Dan, zou men dit bereden twisten ,
Men zou weer honderden van listen,
Daartegen zien in 't werk jrefteld. b
TRYNTJE.
Het zou ook zekerJyk 't geweld Te meer opwakkeren, en ftyven
Maar zy, die zich nog Staaten
Ichryven, £yn 't zelfs niet meer, naar
Eed en PJigt,
Noch



C 27 )
Noch volgens Wetten van het Sticht.
JANNETJE.
Ook vordert Utrecht geen bedingen
Tot fchaadlyke bemiddelingen Die 't hoogstgebreklyk Staatsgezag
Van Amersfoort behaagen mag, Waarby 't met zyn voordoende Vrinden Voor zich 't gefchil beflischt
zou vinden, Om Willekeurigheid al weêr Te doen regeeren, als weleer. Wat zou dan Recht en Handvest geevcn
Aan



( 28 )
Aan Burgers ? — Zouden zy
niet beeven Voor 't flaafsch gareel van 't
Vloekgefpan, Dat zich verbindt aan een
Tiran,
Op dat het zyne Staatsiewagen
Moog' volgen naar hun welbe-
haagen, Terwyl het Volk, misdeeld,
misleid
Het Juk op nieuw zou zyn bereid ?
lysje.
Noch Prinsliên, noch Ariftokraaten
Zal



C 29 )
Zal dit ooit worden toegelaaten. Het Volk is beider Juk ontwend ,
Naardien het thans zyn Vryheid kent.
MARYTJE.
Dat's zeker: zou 'tdan Slaafsch weêr bukken,
Zich nieuwlings laaten onderdrukken ?
Neen '. 't tederst Kroost zuigt Vryheidsmin
Thans met de Melk der Moeder in.
't Groeit op als Kindren van
Bataavcn, En niet als laage en laffe SlaaveiL» Het



( 30 )
Het treedt in 't Wapenöefnmgs-perk,
En wordt aldus, als Mannen, fterk.
't Wordt kundig, door BeJeidl en ?ligten,
In »tRecht, dat Burgren voor moet lichten,
En waar' men eêr dus opoebragt b
Het Volk had eêr zyn heil betracht.
Maar linds zich Hollands Staatsvermogen
Zag door toegeevenheid bedroegen
Voor 'tgrootsch Stadhouderlyk bewind,



. C 30 Bevindende het Britschgezind, En dus trouwloos in zyn be-
dry ven, Zag men 's Lands Vaadren 't
Volk ook ftyven Jn 't ongenoegen dat het vond Om fchenddaên, op 't gedrag
gegrond Van Willem en Tan Willems
wegen,
Van hen, dien hy plagt raad
te pleegen, Van zynen Mentor Brunswyks
last,
Maar hier tot Raadsman toegepast,
Zo wel als Voogd, vermoeid van zwerven, Aan



( 32 )
Aan Willem, dien hy kon bederven.
Die Vreemdling van den Duit- ■
fehen kant, Was een Gefchenk van Enge- .
land,
Verftaandc zich, hoe langs hoe nader,
Met Yorcke, als Neêrlands
Heilverrader; En Willem, Vierden Willems
Zoon i
Volgde altoos zynes Voogds
' geboön. Die ze in zyn hart zo diep kon
fchryven Dat niemand ze 'er ooit uit zou : wryven, Z o



C-33 ) \ Zolangdes Prinfen leven duurt*
TRYNTJE.
Dat, fchynt wel, is de Moor
gefchuurd. Geen Luipaard mist ooit zyne
vlekken..
JANNETJE.
Dit kan den • Mensen ter. Jee-"
ring ftrekken, Dat iemand- als. verhard in. 'f
kwaad,
Zich bynanooit verbectren"laat."
t Y SJE.
Ht Is evenweiTaitoos te wen-' fchen.
N Gebeurt; ook wel met- énktC Menfchen. . -



( 34 )
En Vorsten zyn het immers ook.
MAIL* T JE.
Ja, maar een goede raad is rook
By zulken die naar Vleiers noo-
Zy zynV dunkt hén te hoog-1,
gebooren, Óm niet-te handlen, naar hun i
zin.
Dit blaazen hun die fnoodaarts' in,
Door zucht tot Zelfbelang ge; \
dreeven, Om fteeds in 's Vorsten Gunst! * te leeven.
TRY N-



C U 5
- t:k..y n t je. ' - In 's Vorsten Gunst! —T
Spreek uit de borst, • ., t Marytje! Kent hier 't Volk een
Vorst?"
marytje.
ja, Willem is »t, maar niét m Zaaken
Die 't hoogst Bellier van Neênt
landraaken. Daartoe vereischt geen Vors*
tenftand.
Men kent geen Vorst dus hier te Land,.-;
Dan om zich dienende te roonen,
c 2 Zich



c 36 3
Zich door den Staat 'te zien belóonen. ':
Daar Vorsten heerfehen en beilaan '
Is ieder Landzaat Onderdaan.
JANNETJE.
God wille ons voor dien naam
bewaaren, Dien men voor Slaaven Hechts
moet fpaaren. t3 wy verfoeijen het gedrag Van Vorsten tri ons Staatsgezag. Het zyn geen Vorsten, wien
»t gebieden Wordt toegekend van vrye
Lieden.



•MAR Y TJE. . ts
'k Stem met u toe: De Vorsten trap r
Voegt echter by't Stadhouclerfchap.
Dat men befloot ten, nut. *,e ftrekken
Om 't Land voor allen ramp te dekken,
Wanneer 't Geweld het overviel.
't Is 't Roer van Neêrlands vryë kiel. ^ - \
T R Y N T J E.
God beter 't,! om die Kiel te noopen
Dat zy zich door Geweld ggjr . ïloopen. C 3 Heeft



Heeft der'Vooraudrcn uitzigt • iz*\ óm ~ ' -:
Geweeten wat gebeuren kan? -Zyn niet de Printen van Oraiï- •
je, - l «
"Öp^ëtte'lyk, ucmagt van Spanje : Te keer gegaan f .om zélf als i Ö3 qGraaf s KJ v ):.! ;1 ;r:0 Te heerfchen? W.as;dat goed?1
Was>t braaf?: « ?t Groot oogmerk dier Nasfau- • : '•- % ■ v fehe Heercn • ;. f. Betuurde maar 't Alléén-Re-j geercil.
sMaar-zulk een Onbepaald go-I bied
"Geldt'"by het Kroost van Baö>| fel niet. - ' ; ' : Laatl



C 39 O
Laat hen die ft«eds het Dwang-
. juk torften, "Al kruipend naadren tot hun ... r, Vorsten, 'En knielen voor een Prins in h
L. itofr; r"/ 5 ' ;
Al heeft hy zèJfb'yhageen Hof. Was Brede, ode, of ffliUem
de Eer ft e,-.^ Die, toen Philips, elk over-
hecrschte In 't altoos vrye Nederland, Die Dwang en Heerschzucht
tegenftand Aan 't hoofd der Eedlen kwaam
te bieden ?,..
' C 4 JAN-



C 40 j
JANNETJE.
't Was 'Biederoè, fchoon hy aurf "moest vlieden, En Willem kans begon te zien, Om Spanje wederftandtebiên, Maar om zich in de plaats te heffen
Van ¥iips9 kon hy zyn deel maar treffen.
TRYNTJE.
Dan had men ('t was gewis
gefehied) . • Van Heer verruild, en anders
niet.
M A R Y T J E.
Dit had ook wel zo kunnen komen.
'k Ben



C 4i >
'k Ben met geen Vorsten ingenomen ;
Maar echter waarom maakte dan
Het Volk altoos zyn werk 'er van,
Om 's Lands Stadhouderfchap
te geeven Aan Eer/ten Willems Zoons en
Neeven ? Wat was zyn oogmerk toch
daartoe? Om de Eendragtsband , die
God behoê Tc houden, denk ik, buiten
fcheuring.
C 5 L\ &-



£ 4? )
LYSJE. ■ |
Dit is nog't oogmerk. Maar betreuring. ; mu Is 't waardig, dat het tegen-
! decU-- --- ■■ :'. ..' Juist bïykr,' en zelfs, we] m 't - ■ geheel.
Men Wil 't Stadhouderlyk ver- -ïnogen,.- • ■ « ••■ ^ 'Zo ver 't geoorloofd is , gedoogen.
Maar' cnderfchikt, gelyk het
, • piag, b
Aan 't Volks-en't vryeStaats-
pm-i ■ ■ ■ 7
Om langs dien weg daaruit te
trekken
„ - Den



(43 0
Den dienst der Ampten,dje hem ftrekken
„Om op het Vojks- en Staatjebod
.Te zorgen, dat nooit- iemand knot
..Het hoog vermogen van den Lande,
Of- dat het, zyner magt ten fch.ande,
Door eene Uitheemfche Mogendheid
Word door Geweld of List misleid, ■' 7 - •
Of dat de Staat worde aangegreepen,
Door Tweedragts doodelyke neepen Van



C 44 O
Van binnen, en der Bw-gren Recht .
Blyve aan de Grondwet vastgehecht.
Maar 't zyn niet des Stadhouders Zaaken,
Om immer zelf een Wettemaaken,
Of Reglement naar zynen zjn. Zyne Amptspligt floot dit nimmer in;
Zyn Eed verbiedt het daar-enboven.
Hy mag het Volk geen Recht
ontroovèn En laat men hem dit toe, men
dwaalt;
De



e 45 y
De Grondwet blyft altoös bepaalt
Aan 't Heil des Volks; fchoon't Oudren hindren,
Jt Herltel daarvan voegt hunne Kindren.
Is dus 't Stadhouderryk gebied,
Alsdan niet tot den grond te ■ ' niet?' '. '••
Want geen Stadhouder mag gebieden ,
Naardien hy flechts door Land
en Lieden ma In zyn Bediening is gefteld, Ontvangende daar voor zyrj
Geld.
Al mogt -het ï hem ook Erflyfc
6 J maaken ; n| <m w Zyn



C 46 >
Zyn Zaaken blyven fteéds zyn
Zaaken. Hy is een Dienaar van zyrt-
Heer
Den Souvereineri Staat; — niet meer.
Zyn Pligt is op volftrekte gronden
Aan de Ampten, die hy heeft,
verbonden; Zyn Eed beveelt hem, in'tBe-
leid
Daarvoor, niets, dan gehoorzaamheid.
Men maakte ftaat hy zou dien ftaaven:
Maar ach!' Hy tracht het Volk ; * tot Slaaven 1 Te



. t %3
Te maaken, eert een laag Gebied ,
Vergeet 's Volks Heil, en kent
bet niet, Om dat zyn Geest fteeds wordt
gedreeven Om zelfs zyn Heil te weder-
ftreeven: 2o fringert Trotsheid zjneii
Geest:
Die Ct fchynt zo) geen ver*
needring vreest. Laat Hattem, Elburg dït
tuigen.
i Maar — waartoe toch het recht
" te buigen, ! Zo men zyn Heerscfizucht of Belang 'Er



C 48 )
»Er nietvin vindt ? LydtVry- J
heid Dwang ? Kan zy des Landzaats haar
vermogen — Kan zy 's Lands Ondergang ge- j
doogen.
Men rtrafTe zulken , daarop I t'huis;
Men trappe een Hof tot puin ;H en gruis, I I
Eer het den Troon der Vryheid L floope. [|;
Dit is 't vooruitzigt, dat mm hoope
Vervuld-té zien.
MARY.TJE. •
• . Gy fpreckt wat boy tv ;:
T R Y N T-jj



C 49 )
TRYNTJ E.
)ch, hoor Marytje! Gy zyt oud,
In andre Tyden, andre Zorgen.
t Geen zal gefchiên blyft ons verborgen,
Maar 'k weet, een oud begrip houdt ftand,
Schoon ten verderf van 't Vaderland.
Richt naar de Tyden uw ge« dachten;
Schik u. daarna; doch al ons trachten
Moet uitgaan op de beste Zaak.
D MA*



. marytje. .t-
Dit vindt by rny geen tegen, ipraak. .
j axnetj.e.
. Goed, oude, Vrouw! Wy Heb. len 't zeker:
. TRY M 'IJK.
3 Iet Rceht'zy nooit een 'Pligw verbreekcr. , 'lysje.. . : Dit is^het alles.. —' iNTu ik gaVaarwel, Tryn Janfe. . jan aetj e.
'k Volg u na.i
vv marytje.
m heb, dan Tryntjei mee 't
genoegen
My;



c 51 ;
Mv deezen wensch u toe te voegen.
Voor deezen was het: Hoort
en ziet, Maar zwygt van 't geen 'er is
gefchied.
TRYNTjE.
Dit was wel zo; maar 't is gebleeken
•Dat men thans uit de borst
moet fpreeken. Genoeg; — tot op een* andrea
tyd. —
De Hemel ïterke-ons Land,
ten fpyt Van hen die 't Heil 'er van be-
laagen.
Da ai



C 52 ) AL TE SAMEN.
Die Pesten moeten nimmei flaagen
'In haar befmetting: Haar. verderf
Worde uitgeroeid van Bato'j Erf!
Hier tegen moet het Alvermo-) gen
Zyn. Hand ons Ieenen uit den Hoogen
Zo houd' het dierbaar Vaderland ,
Door Vryheid, Recht en Een^ dragt ftand
D BI



C 53 J
d e
W A A R HEI D
en h et j,
ZELFBELANG,
BEURTZANG.
wyze: Triomphéz9 tendre Aleindor.
waarheid."
Waar ik koom', ik floot het hoofd. ' Ik zwerf en kan naauw Herberg; vinden. Waar ik koom% ik floot het hoofd!
'k Heb weinig Vrinden! D 3 'kWord



C 54 O 'k Word fchaarschi geloofd! Ik hoor my fteeds doemen, En fchadelyk noemen , Ik hoor my fteeds doemen! ' , ' Door flegte Liên,. Die zich met myn 'Naam verbloemen , Ach! wat moet myn oog ali zien!
Z ELFBELAN G.
,Gjj|Zfet hier het Zelfbelang. Laat u aan, my gelegen leggen ;
pp ziet hier het Zelfbelang. J Ik zal u zeggen,;
■ v, Ga dan uw gang, Hoe g u moet gedraagen;
-fnshrmv^- . Nlc-'



C 55 ) Niemand zal u plaagcn; Hoe g' ü moet gedraagen Naar mynen raad. Zo g' uw Vryheid Hechts wilt Vaagen, Dek ik umetmynfieraad.
WAARHEID.
Ach j ik fchrik! — door welk Gedrocht, \Vord ik beklaagd, met fnoodc ftreeken, Aeh! ik ichrik!... door welk Gedrocht
Word ik in 'tfprceken Thans aangezocht! Zou 'k myn Vryheid fchenden;
D : 4 My



C 56 } My tot flaafschheid wen-| den.
Zou 'k myn Vryheid* fchenden,
Om 't Zelfbelang! Neen! ik tart de zwaarfte elen-i den.
Vrye Waarheid lydt geem Dwang.
ZELFBELANG.
Haat gy my, ö Hartvrindin! Wilt gy nooit uw nut betrachten ;
Haat gy my, ö Hartvindin ! Ik blyf u achten, Als een die 'k min. Bedwing flechts uw zin- • nen, Om



( 57 ) Om my te beminnen ! Bedwing flechts uw zin-
nen' > 0
Tot uw geluk; '
Wilt g' uw aaklig Lot verwinnen.Dan Hel ik u buiten druk.
WAARHEID.
Wech, verdoemlyk Zelfbelang !
Ik zal met Recht myn Nut betrachten.Wech, verdoemlyk Zelf be* lang!
'k BlyfVryheid achten, En vloek den Dwang. Ja, Recht zal my eeren, D 5 Niets



< 58 ) Niets kan my dus deeren.i Ja, Recht zal my eeren, Al woedt gy fel. Snood Gedrocht! wil fpoedig< keeren! Zoek dc Leugen in de Hel.
B i



C 59 )
I de
{WRAAKZUCHT, HAAT en NYD,
in 't gedrag van
WILLEM den VYf DEN
beschouwd.
By het veroveren en uitpionderen van h a t t e m
en ELBURG.
. w y z e : Schoon dat ik onder '£ groen.
W t maakt g'U-zelven laag,
é Willem ! durft gy denken,
Om



C 60 ) Om door Geweld te krenken Een Volk op Vryheid graags ö Willem ! hoe zo Jaag! Is 't Vorstlyk 't Recht te hoo-> nen ?
Uw Wraakzucht wreed te too^ nen,
Die in uw trotfche ziel, Nooit wel beraaden, viel 1 Tot Wraak is hy genegen Die, zwak van geest, verlegen,
Bloohartig is altyd, Gelyk g' ö willem ! zyt. - 2.
Zyn het de Bloódaarts niet Die d'Onfchuld doorgaans haa-. ten, En!



kn by haar Recht niet laaten, F Gelyk men alzins ziet ?
Zyt gy dan zulk een niet, Daar gy uw Wraak doet blyken,
En 't Recht voor haar doet wyken?
6 Dienaar van den Staat, Schoon Hoofd van den Soldaat!
Nooit woeden Onweêrsvlaagen,
Noch Storm — noch Donder^ flagen
Op Starren, Zon of Maan Maar doen % ligtst-tref baar aan^
2. In-



( 62 )
Indien Grootmoedigheid Uw hart was ingefchapen, Dan hadt gy niet ter wapen
Gefchreeuwd , met onbe< fcheid.
Indien Grootmoedigheid Uw Zinnen had gedreeven, Dan zoudt gy thans niet beevei?
Voor 's Hemels ftrenge ftrafj - Die u geen rust meer gaf, Sinds gy Triomf dorst zingen , Op Elb-urgs Stedelingen,
En Hattems Burgerfchaar,'
Als Staats-Geweldenaar. 4-
Een laage Loon-Soldaat,
Een



C 63 }
Een" van de LyfTchutbende, Die men u eerst toekende, - Door Magt van Hollands
- Staat; « Een laage Loon-Soldaat Dwingt gy op 't Stedekusfen, En Hattem ondertusfchen, Ziet om dien mooden fielt, Der Burgren heil vernield ,— Om hem hun Goedren rooven! Verdreeven daar-en-boven! -Terw'yl ft Soldaaten rot Met Goden Godsdienstfpot. 5-
Was Elburg, 't welk zyn Recht,
rpat Heerzucht trosch verkeer1 - de, En



C 64 ) En gy moedwillig deerde; Ook niet ten grond geflecht: I Was Elburg om zyn Recht, Weleêr zo vry genooten, Niet plat ten grond gefchooten, Had gy uw wenseh gehad > Indien d'onweerbre Stad, Uw wraak had willen tergen. Gy kunt het niet verbergen. Smeek God en 't Volk dan af, Verfchooning van uwftraf.



. c $ >
Op hetgruwelyk, doch mislukt Voornoemen der Haagfche
ORANJE-OP ROERIGENp
By het aanvallen op de Koets der Do'rtfche Heeren, den Burgemeester Geyaerts en den Penlionaris de Gyfejaar.
Ben 17 Maart 178$.
\v y ze : Prees niet, on~ fterfelyk gefiacht.
^^at^woeste dolheid dryft i'w Geest»



( 66 }
Doemwaardig fchuim der Aterlingen !
Zyt gy dan voor geen ftraf bevreesd, Daar gy naar't leven zelfs durft dingen
Der braaffte Vadren van den Staat y m
Zo door Geweld, als door Verraad ?
.2.
Door Hoofden van een Vloekgefpan,
Door grogekogte uitheemfche Fielen,
j Tracht gy (wie. fiddert 'er * niet van f) . .: ^'-v:



( 67 )
Twee Volks-Getrou wen wreed te ontzielen, Terwyl ge u. tot Oproerigheid ,
Ontzind gemot! had voorbereid S
3-
E<ai Hés/, een Bauer, onder fchyn Van WiJlems Recht als 't waa?*" te ftaaven, Deên eenen Moorder woedend zyn, En op de Koets van Neêrlands Braaven Aanvallen, .om. ze, met uw
la Ge*



C W ) Gefterkt, te leiden in de Gragt.
4
Maar neen, ö Muiters! rasch
werdt-gy Gefluit in uw moordzuchtig
pooien; Gods Hulp en Hoede-hield
de zy
Dier Zuilen van het Staatsvermogen,
- "Waarvoor Oranjes Dwanglust bukt;- /
'f)U§ werden ze aan uw- woede ontrukt.
m . 5. • ■
»t Gehuurde Wjsrktuïg van uw W%aafc, 6



C 69'> 6 Muitend Kot l vond zich gegreepen , Daar de Yvraars voor de goede Zaak, 't Paar Staats-lrén, moedig,! onbeneepen Befchermden, gy verftooft
als kaf, Reeds bang voor een gerechte ftraf. Ti ïp:
6. j ;, gj&
Uw Hoofden namen itraks de vlugt, Toen zy de moorddaad zagen fluiten, 3 En zochtten fnel deDuitfche lucht, ; JE 3 Die



C 70 )
Die zy nog ademen, die Guiten!
Maar wie weet hoe'gépynd, ": - geplaagd
In 't boos gcweeten, dat hen knaagt.
7'.'
: 'Den omgekogten Moordenaar,
(Kon hy op die genade denken) Zag men, op voorbeê van het Paar Dat hy wou moorden, »t Leven fchenken. Een eedle grootheid hunner Ziel
r Die nooit in Vyfden Willem viel. Op



C7i ) Op het Tekenen van het
DAN K-ADRES
door de Burgeren en Ingezetenen der Stad Amfierdam, Aan Hun Ed. Gr. Mog. de
he eren sta at en Van holland en westfriesland.
w y z e : Die weldoet /maakt alleen het zoet.
D e Dankbaarheid is d'èèlfle Deugd Die men op Aarde vindt,
E 4 De



( 72 )
De Dankbaarheid baart waare vreugd Aan elk die haar bemint. Hoé ! zou dan 't Volk ondankbaar zyn, Wanneer het wordt bevryd Voor rampen, die, naar alJen fchyn, Niet konden zyn vermyd, Indien der Vadren wys befluit Hun loop niet had gefluit ? 2.
Wat zou men 't dierbaar MenfchenbloedNiet hebben zien getoomd l Had Hollands Vadrental, vol moed,
Pe



C 73 ,) De Heerschzucht niet betoomd
Van Willem, die de Vryheid haat,
En 't Volksrecht wreed verdrukt
Jn Neerlands vrygevochten Staat!
Waar 't den Tiran gelukt, Hy had door 't Staa.ten Heir al .'t Land Gefield in moord en brand. I 3- . •
Reeds Was 't Ontwerp 'er toe gefmeed, Om met 's Lands Le^erèagt,
E 5 Zeer



( 74 )
Zeer ligt op-zyn bevel gereed,, Waar 't niet beroofd van'i kracht,
Eerst Gelderland, dan 't Sticlits ; Gewest Te brengen onder dwang En voorts het gantsch Gemec- j nebest; Op dat hy dus eerlang Als oppermagtig mogtgebién, i En 't Volk zyn Slaaven zien..1 4- "
Maar, dank zy Gode! dank 't: beftuur
Van Hollands Staaten-Choor,, j Dat in zyn benden 't Oproer- i! vuur
Ver-|



C 75 ) Verdoofde, en hen het fpoor Verbood te volgen van een deel
Dat op de wenken vloog Van tyi)km; want die had geheel
's Lands Ondergang op 't oog.
Zo werd, door zyner Meestren Wet,
. Zyn Vloek-doel hem belet.
''ét
Is dit uw Dankpligt dan niet waard, 6 Volk van Amfterdam ! Gewis, gy hebt dien ook verklaard ,
Wanneer uw Krygsraad nam 't Be.



(76 y
'tBefluit, dat U voor lang reeds ;
al ■- " ft
Tot waare erkentnis dreef; Zo dat een Zestienduizendtal
En meer, zyn naamen föhreef' Op 't Dankfehrift aan 'sLarids Staaten-ry De-fchrik der Dwinglandy. 6.
Maar waar men Koorn heeft/ vindt men Kaf: Dus is 't ook in dit Huk. Oranjes Aanhang, fnood en laf,
Of zulken die het juk Liefst torfchen, met een flaafsch gemoed Voor den Ariftokraat,
Om



C 77 D
Om 't Zelfbelang; dat fnood Gebroed Houdt dankbren Eerbied kwaad!
Dan 't ftrekk' die Pesten van het Land, Ten onuitwisbre fchand.
IETS



C 78 ) IETS
aan de
VERTEGENWOORDIGERS
va n h et
VOLK van NEDERLAND.
Gfy, 's Hemels G wittelingen ! Denkt dat gy Menfchen zyt;
Per Burger-Maatfchappy verpligt in alle dingen, DÓe Wet vindt ge in u-zelv' altyd.
Gy moet den Last wel overwegen ,
Dien



C 79 ) Dien ge op uw' fchoudren vindt gelegd: Merkt op uw Waardigheid ter deegen! Nooit doe ze u Dwang of Onrecht pJeegcn, Die.'t vrye Volk zyn Heilontzegt.
Gy zit ren Stoel der Eere, Bekleed met Achtbaarheid, Volgt echter Eed en Piigt ; op dat Gy *t Recht verweere Van 's Volks voldongen Majeïïeit.
Gy draagt daarvan het; blykpaajst Téken;
Ei»»'



( 8© ) Erkent daarin dan 't Volks-
. belang, 't Is immers meermaals U gebleeken, Dat, vindt ge, in U, 'sVolks Magt beZwceken, Gy zelv' verflaafd wordt aan den Dwang.
Waarin beftaat uw Luister5 In 't Heil van't Algemeen. Hoe' hooger gy 't waardeert, te laager daalt in 't duister De trots dier Snoodèn , die 't beftreên. . Wilt dan , *s Lands Vaderi 't Volk*véiTn^eri s
Het



c 81 y
(Het voegt der groötlïefd Voii-
u\v Staat) -Doör'al wat u'betaamt, vèr-
hoogen, gra . Vcrydelt' dus 'der Trotfclïèn
poogen. ■
Pleegt met de Deugd en . - Wysheid raad. "
! Bevordert door uw gunften _ Der Wcetenfchappeirhcij, \5erheerlykt met uw glans het • Choor dervmitte Kunl\e£. Steil elk den toegang veil: 26 doet, gy haar' ten • toppuntgroeijen ; , r Verheit .jGetadhcids "Rlor.!^Jtroon, F tftót Ia



cc; te}
3n U zie zy haar Gaaven bioeijen,
Door U de drieste Domheid I
boeijen: In elk van U kenn' zy haar
Zoon.
Men moge ook billyk wach. » ten,
Beftierders van den Staat!! pat gy der Koopvaardye uw1 zorgen waard zu]t achten; j Zy vinde in U haar Toever- laat:
Zy zie zich met uw Hulp:
verbreiden, Door al de Waerelddeelen
heen, JLegt



C 83 )
felgt Havens aan:, Iaat"Stfdomen leiden,
Woq Visfehery haar Nut bereiden ; Sterkt dus het Heil van' 't Aleeme'en.
Gelyk de Zee niet Schepen Vervuld en veilig zy;
Zo moge ook de Akker -zien zyn vrucht ter Schuure infleepen,
Den Landbouw, door my hoede , vry-1 — , l|
'Bemoedigt hen, die 't kouter dry ven;' Maar maakt hen tot uw SJa.aven niet. F 2 Wilt



C 84 ) } Wi-it- edel door uw daaden blyven:
Zal uw cn 's Lands geluk bels: lyven; . Het" Landvolk kenn' geen flaafsch gebied.
. - Bied Billykheid, naar rechten En oordeel, doch de hand, Zo-zal de Wet altoos 't gefchil des Volks beflechten: — De waarc Grondwet — Steun van 't Land. — .1 Ja, 'fteun van Neêrlands.Vrye Staaten. Die Wet geev' kracht aan 't • Volksgebied.



( 85)
Op deeze mag het zieh verhaten ,
'Geen andre kan het immer
. baaten, ' Men kreun' zich des Steehouders niet.
L.t>ftSil ■ ÏReir
Steêhouder! — Welke piasgen ! —
Steehouder! —• Wélkten ramp!
Steêhouder ! — die dé Zón'-dèr Vryheid'by 't herdagen^ Bezwalkt j gelyk een düÖ&e damp! — Neen, 't achtbaar-Volk"''tót
geen vermogen c ' ■ F 3 In



( 86 ) In een zo wrecvlen Amptc* naar
Stuit-— Stuit diens Dwinglands heerschziek poogen
Wilt nimmer zyn Geweld gegedoogen;
Maar maakt zyiiStraf-verdienstfchrift klaar.
b . Zo wint gy aller harten , ó Vaderen van 't Land!
•ZiD-kunt ge al lx woên der Hel . op Burgerwapens tarten !
Zo houdt al 't Volk'uw Recht in ftancf",
:J£q 't. zal voorzeker nimmer wyken,
rrl ' ~ Maar



C 87 ) Maar ftaan, gelyk een koe-pren muur* Zo ziet gy Dwinglandy be-
zwyken. 't Gemeenebest met heil verryken,
Uw luister blinken op den duur.
PATRIOT*
* 4~ DB



C.S8 )
EZ EL
en zynen\.
MEESTER.
t? Ö l n pp i a
e f n F A B E L.
Een Ezel, van zyn vroegfte r dagen
Gewoon den zwaarften Jast te draagen,
Die



C8o )
:Die Reeds zyn Meestér meer en meer
-Hem opleide alle dagen "weer,
Begon geftadig te verzwakken
-• . . ; jo' - :
Door 't torsfen van de.zwaarfte pakken,
• • . . '1 En kreeg geduurig flagen toe.
Het Dier bezweek in ft eind, — Maar hoe! . . .
P.5 Wa



C 90 )
"Wat deed zyn.Meester? — % Zal 't u zeggen ,
Eer ik deez' Fabel uit ga le°-gen.
Hy liet hem rillen, en waar*, om?
Zyn huid moest dienen tot een: Trom»
Zyn Meester was (dit moet! men weeten)
Eent



C 9i )
Een Legerhoofd» doch fteeds gebeeten
"Op h arme Dier, fchoon't. Pak: op Pak
Moest draagen met Veel an& mak,
Én 't.Leger volgen in het trekken.
Zyn Huid moest.dan ten Trom veruTökken» ::..
Maar



Maar by het romlend tforngé-? luid,
: Diende ook nog wel de klank; der Fluit.
• Des liet hy (zyn 't geen fraaijei Zaaken ?)
Van 's Ezels beendren Fluitem maaken.
:'x Geen van het Dier dus overiehoot .
. . Wierd;



e 93 >
Micrd. nog mishandeld na zyn dood. •
. . . . ■* * *
'jO handelt met het Volk, dat last op last moet draagen,
Veeltyds een' Dwingeland, een trotsch Geweldenaar
Dm door zyn Tiranny 't verdrukt Gemeen teplaagên.
Hun Erfelyk bezit \fdï dikwils nog gevaar
i • • t Hun



C 94 )
Van plcndering en roof, na dat zy zyn geftorven.
Zo vindt de Nazaat niets, van 't geen naar recht eü wet
Ijfem deugdlyk toe behoort, maar ziet zyn heil bedorven.
, 6 Volk van Neerland 1 zorg, dat wat ge U ziet verworven,
Door:



C 95 )
Door der Voorvaadrcn Bloed, ge 'er niet word' van ontzet.
Stuit allen dwang ; dit voegt Bataaven!
Wordt toch in eeuwigheid geen Slaaven,






C i ) KORTE SCHETS
DER
VEREENIGDE NEDERLANDEN,
BY ELKANDER ZO IN 'T ALGEMEEN, ALS IEDERE PROVINCIE IN 'T BYZONDER, VOORGESTELD.
Met Aanwyzing van' derzelver
FORME VAN REGEERING.
In plaats van onze Leezereïfen9 of onzen Leezeren, wyl het den laat Hen even vry A ftaat



C 2 )
ftaat als der eerften ons Almanakje in- cn door te zien , een Kronykje, gelyk wy in voorigc Jaaren wel doorgaans de gewoonte hebben gehad, in dit ons tegenwoordig jaarlyks Vóórtbreng-feitje te plaatien, hebben wy nu eens beter geacht, om alïen die dit Almanakje zouden willen leezen, <feeze Korte Schets \m ons Vaderland voor te leggen, alleenlyk om redenen, die de tegenwoordige Tydsomitandigheden, zo wy meenen, noódzaaklyk maaken ; want boe zal nïpi 'zich een begrip van het
'Land



C 3 )
Land, waarin men woont, kunnen vormen , indien men deszelfs gelegenheid en Regeermgs-gelteidheid niet kent, gelyk ze behoorde te zyn , volgens die wettige gronden waar
op dezelve gevestigd is. -
Niets is echter noodzaaklyker voor een ieder onzer Landgenooten, dan dit, ten minflenoppervlakkig, te kennen en te weeten, om dus te kunnen oordeelen van deszelfs eigen Geboorte-Grond, of het Land hunner inwoosinge.
Wy zullen derhalven beginnen met eene aanwyzing van A 2 de



C 4 )
de gelegenheid deezer Zeven Veréénigde Gewesten, zo als dezelve by het Vrcdebefluit te Munfler in 1648, door den Koning van Spanje, Filips den IV, met afïïand van alle deszelfs Aanfpraakcn, Rechten en Tytels op en aan dezelven, en met goedkeuring en bevestiging van genoegzaam alle Mogendheden van Europa voor geheel onafhanglyk van eenig gebiedend Vorst of Heer, en volkomen Vry verklaard zyn, als een enkel Volk, in welks Boezem de volkomen Souvereiniteit van het Gemeenebest -h



C 5 )
best — van de geheele Republiek berust, en welker Regenten alJeeniyk de Reprefentanten, of Vertegenwoordigers van het Volk zyn, ieder in zyn rang van Edelen en Steden , welke in iedere byzondere Provincie de Staaten derzelve uitmaaken, en over dezelve , uit naam des Volks, en tot deszelfs Welzyn, het bellier over dezelve verpligt zyn onder goedkeuring des Volks' te aanvaarden en te beoefenen, zo in Stedelyke, als Provinciaale en Staatelyke, gelyk ook de uit iedere Provincie afA 3 ge-



( 6 )
gezonden Leden ter Vergadering der Algemeene Staaten of ter Generaliteit, altoos mede de veréénigde Volksftem van alle de Provinciën verpligt zyn te volgen, en alle de noodwendige handhavingen in het Samenftel "der Grondwetten, volgens het Verbond der Unie, in 1578 tusfeheh de Provinciën aangegaan, ter uitvoeringe te brengen; waarvan wy naderhand kortelyk fpreeken zullen.
Befchouwen wy dan eerftelyk de ligging deezer Provinciën , die met elkander de ge-
hee-



C 7 )
heele Republiek uitmaaken. Zy is beflooten tusfchen' de volgende Grenzen.
Ten Noorden en ten Westen heeft zy de Noord-Zee; ten Oosten het Vorstendom OostFriesland, Westphaalen en 't Land van Cleef, welk Jaatfre ook naar het Zuiden tegen haar over ftrekt, en verder Zuid waards grenst zy aan Braband en Vlaanderen , in welke twee Provinciën zich haar Gebied" mede nog uitflrekt; naamJyk over 8 zo Steden aïs Sterkten in Braband, en 9 in Vlaanderen. In alles fielt men het §ëA 4 tal



C 8 )
tal derzei ven op 134, en dat der Vlekken en Dorpen op 1870. De ftrekking in de lengte van deeze Veréénigde Gewesten wordt bereekend op ruim 42 Duitfche Mylen, genomen van Friesland af tot pan den uitvloed der Eentfe. Deszelfs breedte bepaalt men, van het Zceftrand en Duin agter Haarlem af tot Oldenzell, een Overysfelsch Steedje, op 25
mylen. Ziet daar in een
zo kleinen omtrek Lands zo een groot getal Steden, Vlekken en Dorpen belloten : Onder welke twee laatstgemeldcn men
'er
I



C 9 )
'er verfchcide vindt, veel aanzienlyker, grooter, ryker en meer bevolkt dan eene menkte Steden in andere Landenf Betreffende iedere Provincie op zich-zelve, daarvan valt dit aan te merken.
i. Gelderland, als in rang de eerfïe, beilaat uit het Her togdom van dien naam, en uit het GraafTchap Zutphen. Het is gedeeld in de Veluwe en Betuwe, 't getal der Steden deezer Provincie is 24, en der Dorpen 300, beha!ven veele Heerlykheden en Adelyke Goederen.
A 5 2.



C io )
2. Holland, een Graaffchap, is verdeeld in Zuid- en NoordHolland , of Holland en Westfriesland. In deeze Provincie liggen 33 Steden en 400 Dorpen.
3. Zeeland, mede een Graaffchap , verdeelt men desgelyks in twee Gedeelten, naamlyk aan deeze en aan geene zyde de Schelde. Heteerfte beftaat uit de Eilanden Schouwen, Duiveland, Tholen en Orefand, in welke 4 Steden liggen. Het tweede heeft mede 4 Eilanden, als Walcheren, Zuidbeveland 5 Noordbeve-
land



(II)
land cn Wolf aarts dyk, — | in 't welk 6 Steden zyn geleI gen. In deeze Provincie telt J men 101 Dorpen.
4- De Heerlykheid Utrecht, in vroeger tyd een Bisdom, heeft 5 Steden en 70 Dorpen.
5- De Heerlykheid fWwland, befhande in drie Verdeelingen , als Oostergo, Westergo en Zevemvoïden, heeft 11 Steden en 345 Dorpen.
6. De Heerlykheid Owry;fel, drie Landfehaps-Verdeelingen bevattende, als Salland, TVercï en Vollenhoven, heeft 11 Steden en 101 Dorpen.
7. De



C 12 )
7. De Heerlykheid Groningen en Ommelanden, of ook! wel Stad en Landen genoemd, oudtyds mede onder Frieslandi begreepen, beftaat alleen ini de Stad Groningen en Westerwold, een omtrek dat met dei Stad één Gedeelte uitmaaktj Het tweede Gedeelte, de Om-' melanden, bevatten de Landfchapjes Hunjingo, Tivelingo\ en het Westerkwartier. Ini deeze Provincie liggen 145; Dorpen.
Het Landfchap Drenthe, fchoon dikwils verzocht hebbende Stem in Staat te mogem
heb-



( 13 )
. hebben, heeft zulks tot nog ; toe niet, kunnen verkrygen. j De eenigfte Stad daarin is CoeI ver den, en het voornaam (le 1 Vlek Meppei. Het (laat onder de Beicherming der Alge; meene Staaten , en is als een , aan de Republiek gehecht Land. fchap aan te merken.
De Veréénigde Provinciën i dus in haare ligging en toeftand beknoptelyk aangeftipt hebbende, met het getal der Steden, die als Staats-Braband en i Vlaanderen, het welk onder de Generaliteit behoort', en i. (waarin de Prins van Oranje I eeni-



( 14)
cenigc Domeinen heeft, gelyk ook wel'm GelderlandtQn Zee- ! land, echter als Vasfal van de Republiek, ftaat ons verder aan I te merken, hoe het met de ge- |j fteldheid der Regeeringsvorm m in dezelve begreepen moet wor- -fj den, ter nader erinnering van i j het geene wy reeds boven 'er 'H van gemeld hebben.
Schoon nu deeze Zeven Pro- .Ij vincien in een Verbond zyn, J | om elkander in algemeene Zaa- | ken, het Ligchaam dergeheele 11 Republiek betreffende, te on-fl derfteunen en eenflemmig te ff werken tot onderhouding cn • I
daar-l



C 15 )
^rftdlmgder vcrcischten van net Gemeenebest, is echter ieder Provincie op zich-zelve onafhajiglyk van anderen, en de Staaten van hunne bvzon dere Provincie, de Volksver tegenwoordigende Souverein in de haare: — Staande hier aan te merken dat aiie deeze zeven byzondere Souvereinen hun vermogen uit het Volk ontleenen; het geen nader bJyken zai, wanneer wy de Reoee nngsvorm van iedere Provincie IV* byZOnder zu,Jen zwmerDe dlgemeent Staaten, of



C 16- )
Staaten-Generaal, die den Tytel van Hoog-Mogende Heeren voeren, en derzelver Vergadering in den Haag houden, beftaan uit Afgezondenen van iedere Provincie, in onbepaalden getal, de eene Provincie zend 'er twee, een andere drie, of meer zo het haar goeddunkt. De Voorzitter in deeze Vergadering voert de Provinciaale Stem op zyn beurt eene week, en niet langer, tot dat het met de Provinciën rond is. By voorbeeld, deeze week voert Gelderland in de VergaderingHunner Hoog-Mog. de Preli-
di-



( 17 )
diale Stem , in de aanftaande week Holland, de week daar aan volgende Zeeland, en m vervolgens, by beurte. Het is des'Prefidents zaak de Stemmen op te neemen, wordende naar de Meerderheid derzelven door hem het Befluit uitgcbragt, over de Ontwerpen ter Vergadering verhandeld. Dit Befluit word opgefield dooiden Griffier, die het nevens den . Preüdent onderteekent. Evenwel mogen dc Leden deezer Vergadering niet Hemmen , buiten \iitdruklyken last der Provincie, van welke zy afge>7 B zón-



C 18 )
zonden zyn, cn waartoe zy pene verbindende MüwêkM hebben; derhalve indien zy op eenig punt, dat verhandeld wordt, geen last hebben tot het BefJuit, mogen zy op eigen gezag niet Stemmen ; maar eerst daartoe door hunne Provinciaale Staaten bevel afwachten, en gelastigd worden. Waaruit dus ten klaarllen bJykt dat dit Collegie Hechts het bedienend vermogen heeft, dat afvloeit van iedere byzondere Provincie, en de Staaten-Generaal alleenlyk de Uitvoerders van de Bevélen hunner Afzenders



C 19 )
dcrs zyn. Zy hebben echter uit hoofde van hunne Algemeenheid voor het Gemeenebest het recht om Uitheemfche Afgezanten te hooren, en ook die van wegens deezen Staat naar Uitheemfche Hoven te zenden. De Bezoldiging der Krygs-Officieren en Soldaaten is ook eene Zaak, die hun opzigt vereischt: Hun wordt ook den Eed door 't Krygsvolk van de Republiek gedaan. In het Beflier van de Oorlogs-Zaaken zyn zy mede gehouden het bevel ter uitvoering te geeven. Ook moeten zy het opzigt B 2 over



C 20 )
G&fcr den Krygsraad , door Ge- ■ deputeerden te Velde, of op 'si Lands Vioot, en wel over alle: de Officieren van den Staat in i acht neemen. Al ie Verboden i of Geboden van in- en uitvoer 1 cenigcr Waaren liaan hun af te i vaardigen. De Provinciën by haare Rechten en Privilégiën te onderhouden, en voorde inwendige Eendragt en Rust van alle te zorgen, is mede H. H. ]\Iog. toevertrouwd. By de Oosten West-Indifche Compagnien geldt hunne Beltiering voor zo verre als de befcherming en handhaving der Republiek daar
toe I



(21)
toe vcrbischt wordt, wegens Oorlogs-Zaaken en anderen, die van gewigt zyn, waartoe zy hunne Stcmvoerende Leden verkiezen. Zy hebben ook het recht om Paspoorten te vericenen. Over de Generaütcits-Landen zyn zy als Overheids-Perfoonen gefteld , in dezelfde rang als de Staaten eener Provincie.
Nevens deeze Hoogc Vergadering is 'er nog een Collegie van Raaden van Staat, insgelyks uit Afgezondenen der Provinciën faamgefteld. Iic-t getal derzelver Leden is 12; ais, 2 uit Gelderland, 3 iét ,B 3 Hol-



( 22 )
Holland, 2 uit Zeeland, 2 uit Friesland, cn 3 uit de overige< 3 Provinciën. Dc Stadhouder prefidcert in deezen Raad. In StadhouderJooze tyden plagt 1 ieder Lid op zyne beurt te pre-fideeren, naar het getal den Perfooncn. Het opzigt oven de Frontierfteden en Vestingen 1 van den Staat is hun aanbevo-len. De Commisfien, huin door de Staaten-Generaal voor-gelegt, volvoeren ze, handelen over dezelven, beoordeelen ] ze, en doen 'er Uitfpraakeni over, al het welke zy tot ken-, nis en onderzoek hunner Com-.
mit-.



C 23 )
riiittenteh brengen moeten, die hetzelve dan of goedkeuren» of verwerpen. De Stadhouder heeft echter altoos een grooten I invloed op de Befiuiten deswe: gen te neemen, dewyl hy daar) toe een raadgeevende, echter geen beflisfchende, Hem heeft.
Het Hof van Juftitie, onder den Naam van 't Hof van Holland bekend, bellaat uit eenige Heeren Raaden en Rechtsgeleerden , wordende hier voor. het Hooglte Gerechts-Hof gehouden , van Welks Uitfpraak niet kan geappelleerd worden, ! 'Er is ook nog.een byzondere B 4 Raad



C 24 )
Raad van Braband 9 die in den H&ag, en een Raad van Vtaande 1 e//,, die te Middelburg iéfk deert. De Generaliteits-Rekcnkamcr heeft ook haare Raadcn, een Ontvanger-Generaal, Rekenmeesters en andere daartoe beboorende Klerken en Bedienden. Door deeze worden de Rekeningen tuslchen de Provinciën gefchiktgelyk ook die welke de Staatcn-Generaal aangaan , wegens de betaalinge der Staats-Amptcnaaren, als Ambasfadcurs, Gecommitteerden . Ontvangers , enz. —De Inkomfien des Lands zvn
zeer



C 25 )
zeer groot, cn altoos niet wel te bcpaalen. Iedere Provincie moet haare Quotes hiertoe inbrengen, en is naar haar vermogen gefchat, aldus: Tot iedere honderd Guldens geeft Gelderland ƒ 5:12:13 Holland 58 : 6 : 4f Zeeland 9 : 3 : 8
Utrecht 5 : 16 : ?|
Friesland 11:13: Overysfel 3:11: 5 Groningen 5 : 16 . 7!
ƒ 100 o o Het Landfchap Drenthe geeft boven iedere honderd een gulden.
B 5 De



C26 ) De Raad van Staaten heeft het beftier der Penningen, die gebruikt worden tot het onderhoud der Landinagt, Magazynen , Krygsbehoeftens , Frontieriteden en Sterktens van en in de Republiek. Op verzoek van dit Collegie word de Petitie 's Jaarlyks geregeld ter bekostiging van alle deezer 's Lands.benoodigde Zaaken.
Alles loopt als in een Middenpunt in den Haag te famen, : De Zee-Zaaken worden befticrd door dc Raaden van het Collegie ter Admiraliteit, verdeeld in vyf byzondere Kamers,
als,



( 27 )
•als, tc Rotterdam, te Amfier dam, te Hoorn of EncImizen, beurtelings in Holland, Middelburg in Zeeland, en Harlingen- in Friesland. Zy hebben hunne byzondere Inkomften en Comptoiren, tot welke komen de Penningen der Belastingen op inkomende én uitgaande Goederen, LastVeil- Convooigelden , enz. Zyn deeze evenwel niet toedragende om een genoegzaam getal Oorlogfchepen uit te rusten, als het de nood vereischt, zo zyn de Provinciën verpligt elk voor zich het Zee-Weczen te
ün-



( 28 )
onderiïeunen; waartoe de Land- Provinciën echter doorgaans; traaglyk bykomen, die 'iievèrl een Leger te Velde, als een i Vloot m Zee zien , fehoon ze ! daartoe almede niet zeer gereed met hunne Penningen zvn ; zo dat de Provincie van Holland en Westfriesland doorgaans in alles de last hun opgelegd noogedecltelyk op de fchoudren by den haaren moet neemen, zal het vermogen der Republiek ven. Van de Bezittingen der Oost- cn WcstIndifche Compagnicn zuikn wy niet fpreeken, als veel te breedvoerig zynde. Tot



C 29 ) Tot dus verre fchctsgcwyzc aangetoond hebbende, hoe het oppervlakkig gelegen is met het beftaan der Republiek , zuilen wy, mede zo kort als mogelyk is, niet de wyze der innerlykc Regeeringsvorm van alle de Provinciën, dit zou te verre uitloopen , aanftjppen ; •maar ons bepaalen tot die van Holland. — Deswege vonden wy het beste Voorfchrift in een Placaat van Hun Ed. Gr. Mog. de Staaten van Holland en Westfriesland zeiven, van den ïóOctober 1587» alstoen te Haarlem vergaderd zynde,
wan-



C 30 )
wanneer Leices ter van wegen de Koningin Elizabeth van Engeland, het Gouvernement deezer Provinciën in handen had; Hrekkende dit Placaat tot eene Korte Vertooning van het Oude Recht van Holland, om daardoor het Volk te onderrichten van de waare Regeeringsvorm, die de genoemde Leicester trachtte ten onderlïe boven tekeeren, om als een Dwingeland, tot nadeel van het Land, deszelfs Regenten en Inwooneren, over deeze Provinciën te heerfchen. De Edelen, zeggen deStaa-
ten



( 51 )
ten, worden gehouden vooreen Lid, ten opzigte van de waardigheid hunner Af komltcn (d^e zonder beroemens wel zo oud is, als men in eenige andere Landen zoude vinden) en van de Heerlykheden , die dczelven binnen deeze Landen bezitten; van welke Heerlykheden Zyluiden meestal hebben en gebruiken hooge, middelbaare en laage Jurisdictiën; raadpleegende dezelve Edelen by alle voorkomens met eikanderen op den Staat van den Lande, en ter Vergadering verfchynende, advifeeren zy * op



C 32 )
op alles nevens dc Gedeputeerden der Steden.
Dus moet men aanmerken, dat dc Staatcn van Holland en VVcstfriesland beflaan uit twee Leden iiaamlyk, de Edelen en de Steden De Gedeputeerden der Loeien cn Ridderlchap maakefl .dus het Eertle en dm der Steden het Tweede Lid I van het Collegie der Staaten W- 1 egcmvoordig is het eem der Stemmende Steden in i%F*Fe l8> hebbende de Ridderfehap en Edelen voor zichuzc ven een byzondere en de.Leriie Stem. Dus. 19 Stern,
men



C 33 )
hen met elkander ter Staatsvergadering. Deeze Steden ;yn Dordrecht, Haarlem, felft, Leiden, Gouda, Am. Ier dam, Kotter dam, Gorichem, Schiedam, Schoon* oven, Brielle, Alkmaar % loom, Enchuizen, EdamM Monnikendam, Medenblik en *urmcrend. Evenwel is het rel gebeurd dat de kleinere teden van Holland mede ter rergaderinge befchreven zyn eworden, als in het Jaar 1584, jegens den Dood van Willem ten Eerften ; zynde by de 18
Ieaoemde-nog de volgende ter G dag-



C 34 )
tinp-vaard geweest;: Woerdem Oudewaier,Ceertruide?ibergi Heus den, Naar den , Weesp) Muiden, Vianen, Asperem Mfoudrichem, Heukehm i Ueïdam, Tsfelftein en Goei threede; dus met deeze i| Steden 32 in 't geheel. — Welke de reden zy, dat m$ allen Steden in Holland d Recht ook lleeds is toegelaate valt duister te gisfcn. Wan 'Cr is zeker gcene Stad z klein, of zy maakt, een ge declte des Volks uit; ja zeb dc Vlekken en Dorpen. — Maar om voort te .gaan.. D
St<



C 35 )
Steden hebben meestal» dus fpreeken Hun Ed. Gr. Moo-. ra-der, eenerlei form van Redering, te weeten, een Collegie van Raaden of Vroed, [chappen, famengefleJd zynde |an de notabelfcen uit het midien van de gantfehe Burgerye • ieeze zyn in fommige Steden pn 40, in andere van 36, ia mdere van 32, 27, 24 of 20 'erioonen, en zyn de Colle;ien van dezelve zo oud als de >teden, of immers dat 'er geen nemone is van haare beeïnfe2n De Perfoonen, tot deeen Raad verkoren, dienen ge.
^ 3 dim-



duurende hun leven, ofPodn
terfchap. voui &— ove«e#;^^^
fchaü ver aaten, —: de randere Perfbonen uit M mTdden der Burgeren gekoore door dit Collegie, om dus d Vroedfchap aantevulleu. B deeze Collegien alleen is è TJt om te advifeeren, refa verren en disponeeren, be treffende den Staat van dd Lande en der Stede re pe&v, « wat hetzelve Collegie a vifeeTt refolveert en d.spj ™ert, wordt bv de gantfo Cg ry gevolgd:,-CfehoonK



C 37 >
evenwel dikwils gebeurt, dat de Burgery met de Befluiten van de Meerderheid der Raadsperfoonen niet voldaan is, gelyk de tegenwoordige tyd ons voorbeelden genoeg daarvan oplevert: En waarlyk de Schuttcryen en Gilden plagten in |§ele Steden al meer in vroegere tyden te zeggen hebben dan thans.)
By deeze Collegien worden alle Jaaren de gewoone Magiftraats-Perfoonen gekoören, als tot Burgemeesteren, ten getale van vier , drie of twee, naar iet gebruik der Stede, en ze^ C 3 ven



( 38 )
ren of meer Scheepenen, lm fommige Steden worden de*: Schepenen volftrckt aangcileld,, doch in de meesten uit een Nominatie van een dubbel getal door den Heer Stadhouder.'
Der Burgemeestcren Amptspligt vereischt het beleid der PoJitique Zaaken , en het Ge-: bied over alles wat de Stad be-:l treft, ter opluistering, nut enl bevoordeeling der Burgeren , nevens het bellier v^n der Stc-: de-Goederen, en inkomen : In 't kort om op alles, wat tot welHand van Stad en Volk ilrekt j naauwkeurig acht te geeven er
zulk;



C 39 )
'.niks te bevélen,vereisenthet' ïpzigt der Burgemees teren.
Der Schepenen Ampt brengt 3en Pligt mede van Recht cn gerechtigheid te oefenen, zo n lyfltraffelykc misdaaden, als Surgerlyke O vertreed ingen en Gefchilien: Zy 'hebben dus sene rechtmaat-ige uithrekking van vermogen, over het rechtsgebied hunner Stad, en een hooge, middenlïe en laager J urisdictie.
Iedere Stad heeft een Schout, die alleen ten tydc der Graaven verkiesbaar was door die Hoofden van ..den Lande. Dit C 4 recht



C 40 >
recht hadden zy alleen behouden , op dat dezelve uit hunnen naam de Juftitie zouden handhaven en ter uitvoeringe doen brengen.
Dus kan men hieruit op, maaken , dat ieder Stad op zich-zelve, en door hunne Gedeputeerden, nevens die der •Edelen, de'Staaten der Provincie met elkander uitmaaken, en dezelve als Vertegenwoordigers des Volks, de Souvereinen 'er van zyn. — By deeze Vergadering berust het opperite bellier van den Lande. Maar op dat deeze
Staa-



0 4i )
Staaten naar dén toedragt der openbaare Zaaken mogen handelen en beiluiten, is 'er nog een byzonder Collegie van Gecommitteerde Raaden, 't welk beflaat uit één Edele, en uit elke Stemmende Stad één Burgemeester, welken den tyd van 3 Jaaren dit Ampt bekleeden moeten. Deeze Gecommitteerden neemen van alle Zaaken, die in de Vergadering der Staaten verhandeld en befiiscbt moeten worden, kennis, cn hebben ?er het befchik over; doch indien zy van dat gewigt zyn, dat hun Collegie alleen C 5 de-



C 42 )
dezelve niet zou kunnen afdoen, brengen zy ze ter Staatsvergadering , op dat deeze met haar Befluit dezelve afdoet. Anders Vertegenwoordigen de Heeren Gecommitteerde Raaden de Staaten zclvcru — Wannéér ook de Vergadering gefehciden is, zyn deeze Heeren Gecommitteerde gehouden hunne Principaalcn rekening en verantwoording van het verhandelde te doen. Dc Raad-Penlionaris van Holland, die altoos een doorkundig en welfpreekend Rechtsgeleerde moet zyn, brengt alles
wat



( 43 )
wat door deezen Raad is voor te draagen ter Tafel van Hun Ed. Gr. Mog. Vergadering , die op de punten van befchryving, door dec^e Keeren Gecommitteerden hun opgegeeven en toegezonden ten beftemden dage byeen komen in den Haag, waar men weet dat de StaatsCollegiën refideeren. Derwyzc zyn de Leden der Vergadering verftendigd van de Articulen waar over gehandeld zal worden.
De Gedeputeerde der Edelen , zo wel als die der Steden krygen dus last van het Collegie waaiuit zy afgezonden woiden, om dus of zo op dezelve te ftemmen.
Op den bepaalden dag behooren zich twaalf Edelen met de Gedeputeerden uit iedere Stad ter Vergadering te laaten vinden, en *t gene mee de meeste Stemmen in dezelve beüoten wordt gaat door. Dc Gede-



C 44 )
deputeerden der Steden hebben op zich-zelve meestal elk voor zich ook een Penfionaris by zich, moetende mede een LUchtsgeieeid Perfoon zyn , die zo veel als de mond der Stad is, voor welke hy lpteekt, en welke Stad nevens denzelven , een Burgemeester, een Scheepen of Raadsheer ter Vergadering zendt, met derzelver last, om in de Vergadering haar woord te voeien, en- haar gevoelen aan te dringen en te verdédigen.
Ziet hier clan onze Staaten , onze Gecommitteerde Raaden der Staaten , met hunne Ministers daartoe in Ampr geileld, waaruit zy beftaan, en wat hunne Bedieningen zyn. j ,
Wy zouden hier nog wel meer kunnen byvoegen, dan dit betreft byyondere inrichtiKgen en waarnecmingen van Ampten , die eigenlyk tot het Staatswege» niet belmoren ,
lchooa



C 45 )
fchoon zy 'er van af hanglyk zyn. — Evenwel dient men te weeten dat dc Raad of Vroedfchap der Steden, als uit de bestveikoorenen der Burgeren beftaande, het opzigt over Burgemeesteren en Scheepenen is Ibetrouwd, gelyk over derzelverGedeputeerden ter Staaten-Vergadering, op dat dezelven niet buiten hunnen Pligt handelen, of, daarvan overtuigd naar uitwyzing en gelang van, Zaaken , gecorrigeerd of wel geftraft mogen worden.
Nu dienden wy nog wel iets van den Stadhouder te zeggen. Deeze tot nog toe, uit het Huis van Oranje verkoren, is in den aart niet meet dan den Eerften Amptcnaar in Krygs Bedieningen te Lande en ter Zee , voor welke Bedieningen hy uit deAIgemeene Kas der Republiek overvloedig betaald wordt. De Soldaateu doen hem wd ec» afzonderly-



C 46 )
ken Eed als aan hun Veldheer, maar aan de Staaten als hunne volftrekte Souvereinen en Betaalsheercn, aan welke dc Capitein-Generaa! en Admiraal zelf Eed gedaan heeft, geen inagt hebbende Krygsvolk aan te neemen, of af te danken, 't zy te Lande, '» zy ter Zee. Dit recht hebben de Algemeene Staaten , fchoon des Stadhouders advis ook deswege wordt ingenomen, die wel zyn raadgeeving, maar nietjzyn vermogen tot hunne befluiten erkennen. Ook vermag hy, zonder benoeming der Staaten, geene Officieren van eenigen rang aanftellen, en zolang als hy in eenige Provincie, gelyk thans in Holland, niet erkend word voor Caphein-Generaal, handelen de Staaten van eene zodanige Provincie, nevens hunne Gecommitteerden , met deeze Aanftellingen ender de Krygsbenden tei hunne*
ie *



C 47 )
repartitie ftaande. As Souvereinen buiten den Veldheer te kxji.iel Over het Leger, wanneer de Republiek in een Oorlog ie Land is, en hem heo bellier 'er ovet is aanbetrouwd,, mag hy echter, aan 't hoofd van 't zelve zynde, nier dan in den hoogflen nood een Veldflag waagen, of iets onderneemen , ten zy met goedvinden van Gedeputeerden te Velde, die in zo verre de Staaten reprefenteeren, als hun veroorloofd is , en in zwaare Zaaken zeiven om der Staaten bevélen moeten zenden, zo 'er tyd toe is. Ter Zee heeft hy een Vice-Admiraal voor zich, die niet des Opper-Aclmtraals maar der Staaten bevelen eerst aan den Opper-Admiraal pegeeven, volgen moet. IndeStaatsColleglen heeft de Stadhouder een advifeereadc een cancludeerende maar geenbeflisichendeStem, vooral



C 48 ) .
al in Holland niet, waar hy ook by de Edelen maar enkel als een Lid hunner Vergadering zit, dan in Zeeland heeft hy by de Edelen drie Stemmen, en de Voorzitters Plaats, uit hoofde van zyn Markgraaffchap van 'Veete en Vlisfingen. Hy is daarenboven Lid van 't Hof van luftitie i en prefenteert hier het Recht derGraaflykheid, uit welken hoofde hy daatom de Verkiezing van Scheepenen of Rechters doen mag, mits uit eene benoemingslyst, hem door dc Magiftraaten der Steden toegezonden.
Dit is meest alles wat de Stadhouderlyke Ampts-verrichtingen, in onze Provincie vooral, betreffen. —»v Hierby zullen wy het laaien, maakende van deeze onze Korte Schets eea
EINDE,