ALMANAK
VOOR HET JAAR *799-



Met dit Jaar telt mint
Van de Juliaanfche Periode. . «51; ».n .. de Schepping der Waereld . 574; ■ de Zondvloed . . 4091 p de Geboorte onzes Heeren . 170? * de Joodfche Jaartelling . 555; Rjjf" de Hegira of Turkfche Jaartelling 121:
1 QÜATRRTBMlPERS.
Zonnencirtel i$ 16 De 1.13,15 euiö Febr Het Guldengetal 14 — II.is,i7eni8 Mail Pe Epacla . —III. 18, 2oeri2i Sept S* Zondagsletter F. j — 1V. 18} 20 en 2i D ec:
Séptuagefima . .... 20 Jan, Vasten-avondj ... 5 Febr.i Paasfch^n ... .24 Maarri Hemelvaartsdag . . a Maij., Pinkfter .... 12 Advent . . • • 1 Dec. . De Lente, begint. . 20 Maart. De Zomer . . • . 21 Junij. De Herfst . . . . 22 Sept. B* VViotes • . • k3



AL M A N A K,
VOOR Ti li
beschaafde- jeugd,
VOOS HET JA AM 1799»
TH AMSTERDAM,
Bij DE WKltH- J.DÓLÏi.



-



JANUARY, Louwn, XXJfl Dagen.
J Dingsd. 2 Woensd. 3Dond. 4 Vryd. 5Saturd. 6Zond.
7 Maand.
8 Dingsd.
9 Woensd. io Don d. tl Vrjrd. l2Saturd. ijZond, 14 Maand. J5 Dingsd.
16 Woensd.
17 Dond. itt Vryd.
19 Saturd.
20 Zond. si Maand.
22 Dingsd.
23 Woensd
24 Dond.
25 Vryd.
26 Saturd. 27Z on d.
28 Maand.
29 Dingsd.
30 Woensd.
31 Dond.
NJaarsdag»
Macurius.
Génoveva.
Paraüdus.
Thelefphor»
3 Afo». O. T
Kopperm.
Erhardus.
Julianus.
Bou-iewyn.
Hygeruus.
Archaoius.*
Juletta.
s Pon tiaar.
s P, Westz.b.
tyjatcelfus.
s Anthonius.
? Pj'et. Stoei
Mar. en Mart.
Sept.fJ. N.J.
s Agniet.
s Vincent.
Rmerentia.
Timocheus.
s Pauli bek.
1'olicarpus.
Sexagefima,
Carolus.
Franc. rieSal,
Aldegonde.
Petrus Nol* <
Nieuwe Maan , Zondag den 5, 's inorg, een 4 uur. 33 min.
Eer(le Q>jart» Maand, ueii 14 's inorg. ten 4 uur. 17 rniii.
Folie Maan, Maand, den 2r,
'savonds tentt uuren.
Laatfle Quart. Maand, oen 28, Voorna, ten 11 aur. 9 rnin.
De Z on treed den2oin/f^« ritts of de Wa« terman, op ten 8,onder teH 4 uur»



FEBRUARY, Sprokkelm. XXVIII Dag.
i Vry i. a Saturd.
3?0nd.
4 Maand.
5 Dings i.
6 Woensd
7 Dond.
8 Vryd.
9 Saturd. loZon d.
11 Maand.
12 Dingsd.
13 Woensd.
14 Dond.
15 Vryd.
16 Saturd.
17 Z oN d.
18 Maai;d.
19 Dingsd. soWoensd. 2i Dond. £2 Vryd.
23 Seturd.
24 Z o ND. £5 Maand.
26 Dingsd.
27 Woensd. aBDond.
lanatius. 1
War. Lichim.
Ou'nquetgefi,
Csilbertos.
Vastenavond.
/Ischd. BcdLt.j
llichardus. I
Gudula. 1
Apolonia. j
Quadrccgéf. 1
Ëuphrofina.
Eulalia.
Q atertemp.
Valentyn.
0>iatettemp,
Ouaiertemp,
'Remlnifctre.
Siimon b.
s Bonifacius.
Pipinus.
Eleonora.
sPietersftoel.
tMilburfa.
Ocid.sMatth.
Vidor.
Nestor.
Leander.
Lupicinus.
Nieuwe Maan9 Maand, den 41, 's avonds ren 8 uur. 33 min.
Eerfte Qunrt. Woensd. den 13, 'smorg. ten 1 uur. 3 min.
Folie Maan Woensd. den 20, 's morg. ten 5 uur. 23 min.
Laat He Ouatti Dir.gsd.~den 26, 's av. ten 8 uur. 41 min.' De zon tree<i den 19 , in Pifces, of de Visfchen, oj> een 7 onder, ten 5 uur.



MAART , Lentem. XXXI Dagen.
1 Vryd.
2 Saturd.
3 Z o n o.
4 Ma* nd.
5 Dingsd. óWoénsd.
7 Dond.
8 Vryd.
9 Saturd.
loZOND.
II Maand. J2 Dingsd,
13 Woensd.
14 Dord. 35 Vryd. ro Saturd.
I? Z u n D.
18 Maand.
19 Dingsd, acWoensd.
21 Dond.
22 Vryd.
23 Saiurd.
24 Z o n D»
25 Maand.
26 Dingsd. 27Woensd. 28 Dond. agVryd. | 30 Saturd. 312t O wo«
Albinus.
Simplicius.
Latare.
Cafimir.
Frederik.
Coleta M. '
s Thomas,
Jobannes.
Franusca*
Ju ai ca.
Rofina.
s Grcgorius.
AmfhMir. Io
Mathiidus.
ifabella.
Herebertus.
Palm - Zond,
Edu.irdus.
s Jofeph.
Joscbim.
(Vitte Dond.
Goede Vryd,
Theodolia.
Paasschen.
2de Paaschd.
Lutgerus.
Rupeitus.
Sixtus.
Euststius.
Quirinu.'.
£h/afimodU
Nieuwe Maan, Woensd. den ö, nam. ten r uur. 53 min.
Eerfle QuaTt. Dond. den 14» 's avcnds ten 6 uur. 41 min.
Folie Maan , Dond. den 2r, nam. ten 3 uur. 12 min.
Laatfte Qiiart» Dond. den 28 , *s morg. ten 7 uur. 53 min.
De Zon treed den 19, in Artes, of de Ram, makende dagen nacht even lang,op [en onder ten 6 uur.-x



APRIL, Grasnn XXX Dagen."
i Maand. » Dingsd. 3Woensd.
4 Dond.
5 Vryd.
6 Saturd.
7 Zond.
8 Maand. oDingsd.
ic Woensd ïs Dond.
12 Vryd.
13 Saturd*
14 Zond.
15 Maand.
16 Dingsdi7Woensdi8Do-d. 19 Viyd. ao Saturd. 2» Zond.
22 Maand.
23 Dingsd.
24 Woensd.
25 Dond.
26 Vryd.
27 Saturd.
28 Zond
29 Maand. 30'Ding;'d,
Theodora.
s Fiar fisc.
Nicetus.
Ambrofius.
Vincent.
Sixtus p.
^Miftricordia.
Waltbturius.
Procopius.
Macarius.
Leo.
Julius.
Justinus.
Jubilate.
Anaftafius.
C Iixtus.
Quintilian.
Anicetus.
Marcelhri
Sulpitius,
Cantate,
Sotherus.
Joris.
Melkus.
Marcus.
Cletus.
Conrardus.
Vocem,
t Dag.
üutrophius.
Nieuwe Maan, Vrydag den 5,, 's morg. ten 7 40 min.
'Eerfle Qiiarti Saturd. den 13,' 's morg. ten 8 , uur. 6 min.
Folie Maan , Vryd. den 19^' 's avonds ten ten ii uur. 59 min.
Laatfle QuarU Vryd. den 26, 's avonds ten 8 uur. 49 min.
De Zon treed den ïq in Tau» rus, of de Stier, op ten 5 onder ten .7 uur.



MAY, Bloétm* XXXI'Dagen;
1 Woensd.
2 Dond.
3 Vryd.
4 Siturd.
5 ZöNDi
6 M aand.
7 Dingsd.
8 Woensd.
9 Dond.
10 Vryd.
11 Saturd'. 12Z0ND.
13 Maand.
14 Dingsd. -75 Woensd.
16 Dond.
17 Vryd.
18 Saiurd.
19 Zond. co Maand. 2! Dingsd. 2iWoensd,
23 Dond.
24 Vryd.
25 Saturd.
26 Zond.
27 Maand.
28 Dingsd. 29W0C sd 30 Dond. 41 V'yd.
s PkU.zwJac. 1 Hf m. Chr.. I f L« k. Manica. Exa, Am. k. s j L Hage k. Stanislaus. s Mich. Op. Job.
Gordiaan.Vastendag.}Pinkster. adeP'nkfterd. isChiisitoffel. OuatiTtemp. j'siinon. \Qjiatertemp. I Ouaiertemp. ÏÏ. D'ievuld. Bemardus. iTmotheus. Marrianna. H. Sacram, Donatus.
Urb^US.
fileutherus. Lucifinus. Germanus. . M'ximus. Feüx p. i Petronellam
Nieuwe Maan^i Zond. den 5 * 's morg. ten © uur. 33 min.
zon eclips.
Eerfte Qtiart. Zond. den 121. Namidd. ten 5 uur. 28 min.
Volle Maan, Zond. den 19." 's morg. ten 6 uur. 10 min.
Laaijle Qttnrt." jZond den 26, 's mor?, ten it uur 14 min.,
De Zon treed den 20 , in Ge* mini, of de Tweelingen , [op ten 4 on. der ten 8 uur.



JüNY, Zomem. XXX Dage».
1 Saturd.
SZOND.
3 Maand. 4Dingsd. SWoensd.
6 Dond.
7 Vryd. S Saturd. 9 Zon d.
1 o Maand. Ii Dingsd. laWoensd.
13 Dond.
14 Vryd.
15 Saturd. 16Z0NO. 17 Maand. iBDingsd. ! ïoWoensd.: so Dond.
21 Vryd.
22 Saturd. . 23Z0ND.- /
24 Maand. 1
25 Dingsd, i 26Woensd. j 27 Dond. I *8Viyd. t 29 Saturd. i 30Zond. s
Pamphilius. |
Marc.Dort.k
Clotil 1us.
Optatus b»
s Bonifacius.
Norbertus.
Robertus.
Medardus.
Pelagia.
Getulius.
s Barnabas.
Odulphus.
s Anthonius.
Baf.Leeuw.j.
Modestus.
Lutgerus.
Adolphus.
Arno'pbus.
Serv. en Pr.
Silverius.
Aloifius. I
Paulinus.
Vastendag»
■ Jan Bapt. ,
ïlooius.
[oa en Paul. |
«adMaus. U
''asten iag. \ c
Piet. en P. {h
P.g.Haarl.k,/,
Nieuwe Maan, Maand, den 3, namidd. ten 3 uur. 24 min.
®erfte Qiiart. Maand, den ro, 's avonds ten nuur. 47 min».
Folie Maan, Maand, den 17, namid. ten 4 uur. 24 min*
Laatfle Ojiarl. Dingsd.'den 25, 's morg. ten 3 uur. 33 min.
3eZoN treed ien 20 in Can:er , of de vreeft, heb>ende haar ;rootffe N» Declinatie, maende alhier de wgflen dag.



JULY, Hooin. XXXI Dagesï.
1 Maand.
2 Dingsd.
3 Woensd-
4 Dond.
5 Vry i.
6 Saturd.
7ZON d,
8 Maand.
9 Dingsd. loVVoensd
11 Dond,
12 Vryd. ï3S8tU;d.
14' Z O n d*
15 Maand,
16 Dingsd» i7Woerssd
18 Dond.
19 Vryd.
20 Saturd. 2t Zond» 22, Maand.
23 Dingsd.
24 Woensd.
25 Dond.
26 Vryd-
27 Saturd.
28 Zond. 89 Maand. 30 Dingsd. gtWoensd*
iTheobaldus. Maria Vifir. Hyacinthus. Mast Transl. Anfelnius. Jefiias. Dem.Wocr.k Procopius. Senon. 7 Broed. M. Pius P. en B. NaborenFel Anacletus. Utr.ierVe k, Apostel Sch. Reyniidus. Alexis. Arnoldus.' Bernulphus. Margriet. Zardam k. sMar. Magd. Apollin. Vastendag'. Uondsd,b.sJ, & Anna. Panthaleoni Wyk.k.G k. Mart. en Fel. Abdon. BeetniterB*
Nieuwe Maaiti Woensd. den 3, 's morg. ten 3 uur. 46 min.
Eerfle Quart% Woens.i. den ia, 'smorg. en 4 uur. 31 min.
Folie Maan; Woensd. derf 17» 's morgten 1 uur. 3<S min.
Lnatfle Qiart* Woensd. den 24, 's avonds ten 8 uur. 55 min.
De Zon treed den 20 in Leo, of de Leeuw, op ten 4 , on» der ten SiiuV'



AUGUSTUS, Oógstm» XXXI. Dagen.
iDond. a Vryd.
3 Saturd.
4 Z on d.
5 Maats d.
6 Dingsd.
7 Woensd.
8 Dond.
9 Vryd. io SaturdïiZono.12 Maand 12 Dingsd. 24. Woensd
15 Dond.
16 Vryd.
17 Saturd. lÖZoNn. 19 Maand. aoDingsd. qi Woensd.
22 Dond.
23 Vryd.
24 Saturd.
25 Zond. ió Maand. «7 Dingsd 23Woensd
29 Dond.
30 Vryd. ! qi Saturd.
s Piet. band Portiuncula, s Stevens v. s Dominicus Maria ter fn Transf. Chr. Donatus. Cjriacus. Vastendag* Lour, Hoorn k Beverw. k
Clara.
Hypoütus.
Vastendag.
Maria Hem,
Rochus.
Jeroen.
"Zard. k.
Hartjesdag.
s Bernard.
Privatus.
Timotheus
Vastendag.
s Barthol.
Rott.k.M.k
Severinus.
Sulpit. Bo.k , Auguftin.
Jan Onth.
Felix in.
Paulinus.
Nieuwe Maan, Dond. den 1, r amidd. ten 2 uur. 5 min.
Eer/Ie Quart. Dond. den 8 , 's morg. ten 9 uur. 14 min.
Volle Maan, Dond. den 15, niimidd. ten o uur. 48 min.
Laatfte Quart* Vryd. den 23, namid' ten 2 uur. 40 min.
Nieuwe Maan,, Vrydagden 30, 's avonds ten 11 uur. 19 min*
De Zon treed . den 22, in Virgo , of de Maagd , op te» 5 onder ten 7 uur.



SEPTEMÖE&', Herfstm.
XXX Dagen;
1 Zond,
2 Msand.
3 Dingsd.
4 Woensd.
5 Dond.
6 Vryd.
7 Saturd.
8 Zond. olVIaand.
loDingsd. tiWoensdï
12 Dond.
13 Vryd,
14 Saturd.
15ZOND.
16 Maand.
17 Dingsd. J 8 Woensd. 19 Dond.
£ o Vryd.
21 Saturd.
22 Zond.
23 Maand.
24 Dingsd.
25 Woensd. aö Dond.
27 Vryd.
28 Saturd.
29 Z o n b.
30 Maand.
s GilIis}VV.k.
Justus.
Seraphina.
Hondsd. eind.
Victorianus.
Eleutherus.
Cloudoa.
Maria neb,
Gorg Nym.k
Nicol. Tol.
TheodoOus.
Guido.
Amatus.
t Verheft".
Nicodemus.
Corneiius.
sLambAm.lo
Quattrtemp*
ÏÏonatus.
Qiiat. Vast.
Quat. s Mait.
Amiterd.k.
Tecla.
Gerardjs.
Firmian.
Supr.enjust»
Cosm.enDa.
Wences u s.
s Michiel.
s iüerun.
Eerjle Quart, Vrydag' den 6, narnid. ten 3 uur. 18 min*
Volle Maan, Saturd. den 14, 's morg. ten 2, uur. 50 min.
Laatfte Qjiart» Zond. den 22, • s morg, ren 7 uur» 42 min.
Nieuwe Maan^ Zond. den 29, 's morg. ten 3 uur. 23 min.
De Zon treed den 22 in I>ibra of de Schaal, maakendedeHevfftfnede, dag en nacht evenlang op en onder ten <S uur.-



©GTOBEPv, Wymi XXXI Dagen.-
I Dingsd aWoensd,
3 Dond,
4 Vryd;
5 Saturd. , 6 Z o n d.
7 Maand.
8 Dingsd. pWoensd.
joöond. ii vryd. j2 Saturd. j3Zond. 34 Maand.
Dingsd, 2fjWnensd. j7Dond.
28 V>yd. .•! 39 Saturd.
21 Maand. '
22 Dingsd, i ^Woensd. '
24 Dond. ]
25 Vryd. < sl6Saturd. I 27Z0ND. J ab1 Maand.
29 Dingsd. ! go Woensd, S Si Dond. 'f
1 s Bavo. lEngelb. b. Leydsn Onlz, s Franc. PJacidus. Bruno, Marcus. Alkm. OntX' Dfonifius, s Victor. Gommarus. Maximiliaan. Eduard. Donatiaan. Therefia. Deodatus. Fiorus. ; Lucas, [rena. Wendeïa. i Urfula. Mauritius, ieyerinus. ivergistus. 1 ïrispinus. ^varisrus. Lheen k-Va. Sim. trijua. ïarcisfus. imeon.
'aitendag, t
Etrfle Q>iart. Saturd.'den 5, 's avonds ten 11 uur. 53 min.
Volle Maan, Zondag den 13's avonds ten 7 uur. 43 min.
Laatfte Qiiart* Maand, den 21 's avondsten ii uur. 3 nin.
Nieuwe Maan ± Maand. den28, s avonds ten 5 uur.55 min. Zon - Eclips. De Zo n treed ien 22 , in korpio ot den corpioen, op en 7, onder ïn 5 uur.



NOVEMBER, Slag lm. XXX Dagen.
1 Vryd.
2 Saturd.
3 Zond.
4 Maand. „5 Dingsd6 Woensd. 7Dond.
5 Vryd.
9 Saturd. io Zond. i i Maand.
12 Dingsd.
13 Woensd. i4Dond.
15 Vryd.
16 Saturd.
17 Zond.
18 Maand.
19 Dingsd. 2oWoeosd,
21 Dond.
22 Vryd.
23 Saturd. 24Z0ND.
25 Maand.
26 Dingsd.
27 Woensd
28 Dond. £9 Vry I 30 Saiurd.
Allerheilig.
Allerzielen.
Hubertus.
Carol. fror-
Biaudina.
Leonardus.
i milebrotd.
Godfried.
Salvator.
Justus.
s Marlen.
Jonas.
Brictus.
Bertram.
Machutus.
Silvesier.
GregOvius.
Eugenius.
s Eiifabetln
Raphael.
Maria Pref.
s Cecilia.
C'emens.
Cbryfogont.
s Gatharina.
Conradus.
Pieter AIóx
O ia m.
Fastendcg.
s Andries.
Eerde Quart. Maand, den, 4, voorm. ten ti uur. 53 in in.
Folie Maan, Dini.sd.ikn I29 namidc. r.en 2 uur 27 min»
'LaatJIe Quum Woensd. den ;o, t.amuld. ter. o uur. 9 min.
Nieuwe Maan, Woensd. den 27, 's morg» ten.4uur9min«
De Zon treed den 21', in Sagit tarius of de Schutter* op ten 8 onder ten,4 wie.



DECEMBER, Winterm. XXXI Dagen.
i Zon 6,
a Maand. 3 Dingsd. 4Woensd.
5 Dond.
6 Vryd.
7 Saturd. I
szond.
oMaandi
10 Dingsd.
11 Woensd.
12 Dond. •
13 Vryd. i4Sïturd.
15 Zon d.
16 Maand.
17 Dingsd. iBWoensd. 19 Dond. 2a Vryd. 21 Saturd. 22z0nd.
23 Maand.
24 Dingsd. ,
25 Woensd.', 26'Dond. \>
27 Vryd.
28 Saturd. u 29Zond. '
30 Maand. I
31 Dingsd. {
t Advent,
ftibiana. sFranciscus. s Barbara. Sabbas Abt. ! Nicolaas. s Arnbrofius. zAay.Mar.O. j Leocadia. Melehiades. Damascus. Alexis. s Lucia. Nicafius. 3 Advent. Everhard. Lafarus. Qiiatertetnp, Menengofus. Quat. Fast, Quat.sThom. \ Advent. Victoria. . , Vastendag. < Kersdag. ( ideKersd.sS. \ Jan Evangel, j Dnn. Kind. < rhom. Cant. t iabinas. |( iilyester. j <
Eer/le Qttart, Woensd". den 4» 's morg. ten 3 uur. 45m.
Folie Maan, Dond. den 12', 's morg. ten 9 uur. i4min.
Laatfle Quart, Dond. dTn 19 's avonds ten ti uuren.
Nieuwe Maan, Dond. den 26, iam.ten3uur. [3 min.
3e Zon treed ien 20 in Cairicornus. of ien Steenbok, lebbende haar xootfte ZuiIer Declinatie, naakt alhier
Ien kon ft entot



C 15 )
ECLIPSEN
VOOR HET JAAR 1799.
Iu dit Jaar zullen 'er alleen maar twïj ZüK-Kcti p s e n op de Aarde zig vertoonen, welke beide buiten ons gezigt zullen voorvallen.
De Ee r ste zal zijn den 5 lYIaij 's morgens ten © uuren 34 minuten , en ringvirmig verduisteren op den middag der' plaats die op 1940. lengte en 8 en 1 half °. Noorder breedte legt, dat is in den {lillen Oceaan.
De TwEise zal zijn den 28 Oélober *s avonds ten 5 uuren 55 minuten , zullende, totaal verduisteren op den middag, nabij de Kust van per v, op de lengte van 294*. en 5*. 20' Zuider breedte. - dezelve zal me» .de gedeeltelijk te zien zijn op Paramaribo aan de rivier Surinamen. het begin aldaar naar hunnen tijd namiddag ten a uuren 30 min: het midden ten 3 uur 25 min: en het einde ten 4 uur 12 min?, zullende de Zon aldaar 3 duim over de Zuidzijde verduisteren.
Vooibyganfï van de PLANEET MERCURIUS over de ZON.
De Planeet mbR.cur.iu» (*) zal den 7
Maij,
(*) De Planeet mekcvriui is die Planeet vaB ong waereldgeftel, welke het digtüt van alle de Planeeten bij de zou {laste*
eg-



C ar)
Maij, van dit Jaar over de Zo* voorbijgaan. 1
Het begin voormiddag ten S firnwn 10 minuten.
UHteH* Ciade uamid"aS ten 3 uarea 4° mi*
'8ter bedrsagt deezen afftand omtrent 8500 halve Aardkloots middellijnen , iedtr yoo dnitfche mijlen larg (namenclijk a's deze i Janeet in haare middebaare afftapd is\ Deeze Planeet, bij onzen Aardkloot v.rgéleeken zijnde, is ongeveer 14 maal klijnder dan dezelve • zij is op den ti d der bovengemelde voorbijgang . omtrend van oft»e» Aardkloot 14020 balye Aardkloots-middellijnen verwijderd, en zal Hechts het isoaa gedeelte der Zon bedekken j een kUine Kwartc vlek, zal in een kromme of gebogen lijn over de. Zon fchijnen voort te gaan. gedurende de bovengemelde tijd.
PLANEET BEDEKKINGEN door de MAAN.
De Planeet ju pi ter, lal zigtb3ar dooi «e waan nedekt worden den ié Jannarij,
Het begin 's morgens ten 2 uuren 15 minuten.
Het einde 's morgens ten 3 uuren 8 mifinten,
Jupiter zal de rand der maak, bij •t begin ten Oost N. Oosten fchijntn te ra~eo zal bij 't eiaa# tea We« N, Wes-



CITO
ten dezelve fcbijnen te verlaten of set vajr nit te komen.
De maak zal nogmaals Jüpitbr bedekkeu, den 12 tebnurij doeh buiten onsgezigr, 's midd om 12 uur.
De Planeet ven os zal zigtbaar door de wa'an bedekt worden den 24 November, het begin 's morgens ten 4 uuren 30 minuten , en het einde ten 5 uuren 23 minuten, bet begin is aan de Oostelijke rand en het •inde aan de Westelijke rand der Maan.
De planeet, die van den 21 Maars l/'oy tot den 20 Maart 1800 regeert, is ma rs.
Ds Jaaren, waar over deeze Planeet regeert , zijn in 't gemeen meer droog dan vochtig; fchoon het fovmijds iets regent, za> • zijn dezelve, vooral in het voorjaar , zess droog,



( )
HET LUIDEN per POORTKLOKKEN.
Van jinifterdam» 'f verlangen, 't verkcrttn
D*n 'smo^'s av. Den 'smo.i's av.
22 Jan. half 7 half 5 8 Aur. half 5 half 8 8 Febr, 6 5 25— - ;| 7
84 half 6'half 6 9 Sept. half 6half 7
14 Maart, e 6 21 —— haif 6l -é
28 5 half 7 13 0(51, öbalftf
ïo April. 'ïalf 5I 7 .21 half'7 5
«2 half .5 half 8 6'Nüv. 7 kalf ƒ
7Maij. 4; '8 Van 7 Maij tot 8 Aug. blijv. de Poorten t tot 's av half n uuren open. Van HAARLEM en ENKHUiZENj 'r verlangen. 't verkorten.
Pen 'srao. 'sav. Den 'smo, i's av. 8lan. half 7 half 5 2<1Ju!ij. 4 8 1 Feb. 6 s 14 Ang. 4 half 8
18 6 half 6 s2—— half 5 half 8
23 balf 6 balf 6 29—-— halt 5 7
4 Maart, half 6 6 lïSept. 5 half 7
i 5 6 56 s 6
:18—5 sialf 7 1 0«5l. half 6 (S
r April, half f 7 * half 6 half 6
rö .balf 5 half 8 i3 0:half ö
20 ., „. - 4 half 8 25 ——— 6 <; 1 Maij. ! j 8 10 Nov. balf 7I 5
io half 4 ïalf 9 n half 7'hals7 5
30 —-I 7 half 5 4 Dec '< 7 4 De Groote 'Kout, Zijl en Kenvrmer Poorten t.ün alle avonden tot ri uur open : en de Spaarwcuder tot het aackoomen der lanifle Trekfchuit. Elk der Poorten kan men na ir ««!, voor 30 Stuiv, deec apeaen.



KINDER GEDICHTJES,






C 51 )
ÖE GEZELLIGS WINTERAVOND..
w anneer de ftormen loeien, En fneeuw en hagelbuien Den dorren grond bedekken , En alles, gansch verfceven, Zucht, om des winters woede; Wanneer de dag flechcs fchemeni Na lange winternachten} Is buiten geen genoegen Noch zoet vermaak te vicden. De lange winteravond Schenkt dan veel meer genoegen., Voor bun, die vlijtig leren, En ware blijdfcbap vinden In nutte bezigheden, Of fchuldcloos vermaken. Dan gaan de brave kinder* Hun* makkers gul bezoeken, Wanneer hun vlijtig leren Voldoet aan hunne meesters, En zij bun' waardige ouders Geen droeve reden geven , Tot klagen en tot ftraffen.



Cc* 5'
Geen laffe xotternijën Ea-booggigevaailjk ftoeiêi, Geen ongebonden'redes Btehagen brave jongens; Noen, beter bezigheden Vindt iibbrik op zija kame? A's hem zijn maat co rn klis Met vreugde komt bezoeken; Nu lokken fchonc Prenten Van Land en Stad gezichten » , Van Vogels en gediertens, Hun beider vrolijke ogen; Of fraaije Tekeningen,, Do vruchten van hun» lesferu Zo leren zij elkander Het nuttige en *t fchone , Naar »t kinderlijk vermogen; Terwijl verfuaperhigen Hun' monden zoet verkwikken*. En zij den kagchet roeren, Als ze eens genoeglijk rusten > Van nuttige bf.fchouwing,
Voorwaar» de wirteravond5 , Boe lang üjj moge fcLijuen



BE GEZEI^IGE WINTE1ATOOT.
n« lo-zc-KOti foncfie SP^c/zAn



I



Voor luië en flegte kinders*,-, Ij nooit te lang, voor brave En deugdgezinde knapen, Die hunne pligten horen ' Van Ouders en van Meesters,! En-zich daar naar gedragen.
6 Jeugd! erkent uw voorrecht, Wanneer uw waardige Ouderst Ia alles voor u zorgen, En u, na vlijtig leren, De fraaiute zaken fcbenken, Tot nuttige vermaking. Wanneer de winter avond U al den toegang weigert • Tot hoi en veld en dieven.
6 Jeugd 1 wat vindt gij betet?;' Geeft u een zomer avond Wel nuttiger vermaken? Kattu een winter avond Op zulk een wijs vervelen?
Neen! brave en zoete kinders < Verveelt nooit wat hun heilzaam.' Sa. zegenrijk moet wezen*.



C M )
D E
•SNOEYTYD.
Wanneer de winter wijkt, En zijn geweld bezwijkt,
Rept ieder zijne hacden. Dan wordt de vlijt gewekt.
En treurigheid vertrekt Yan de verdorde landen.
Dan gaat de Tuinbaas voort, Wijl hi) de leeuwrik hoort,
En fnoeit de dorre bomen , Van 't overtollig hout,
Wijl hij den tak befchouwt Daar 't vruchtjen aan moet komen»
Zijn knaapje volgt hem naaij Zoekt takken bij elkaêr,
En bindt ze vast te zamen; Hij leert dus hoe men fnoeït,
En ftekt, en plant, en roeit» Eu ziet zich das bekwamen.



C 2* )
Zo leert de frisfche jeugd Den arbeid reeds met vreugd,
Tot dat de fchooltijd nadert: Dan gaat zij wel te moê
Naar School en Meester toe, "Waar zij een fchat vergadert.
ö Jeugd! wees niet verltoord, Als ge ooit beftraffing hoort
Voor ongebondenheden: Het kwaad dient uitgeroeit;
Uw weeldrigheid befnoeit, Zo bloeit ge in deugd en zeden*
Dus wordt ge ia braafheid groots' En rasch een deelgenoot
Van nutte en trouwen handel; Zo volgt ge aw' oudren naar,
En zijt tot arbeid klaar. En deugden in uw' wandel.



PAASCH VREUGD.
is Paasch, wieJzou niet vrolijk wezen Wij habben braaf en wel geleerd , Om prijs gedongen, in het lezen En fchrijven, en de pot verteerd.
Ziet Jongens! welke fchone prijzen Van boeken, prenten en nog meer, lïu moet gij op de proef bewijzen Hoe goed en net dat ik u leer."
Sns siep de Meester jen de dagen Vervlogen rasch. door onze vlijt;
En onzes Meesters welbehagen
En gunst, fchonk ons vacantic tijd.
Wij ftreken met de prijzen henen
Door vlijt, of door het lot beflisïj
SSaar, Domoor zat van fpijt te wenenj , Hij had zich in een prijs vergist..



C'*7->
Onze Ouders vulden onze handen: Wij vlogen naar den Meester toe,
Met koek en eijers in de manden, En bragten hem~dit, blij te moê,
J} 't Is Paasch, nu moet gij vrolijk wezen,"
w^i<i» ujj , wiji gij naar «eugocn traent
„laat VOOTt. in 'r rfpit'npn J fWViriiveii l»»n
1 7 , ,
Zo wordt van u wat groots gewacht."
Komt jongens, laat ons wandlen, fpelen, Dees dager- wordt 'er niet geleertj
Pe Meester wil<té ons prijzen delen, 2»]n Keuken is door ons gefmecit. .
Is



C 18)
D E
JONGE LAMMEREN,
A N T J E.
Mietje! «ie die lieve Schaapje», Hoe buplen zij hun moeder na, Als dartle en fpeelzieke knaapjes, gj En de oude roept genoeglijk, blae.
Kijk eens, hoe ievrig zij zich buigen,;
Wijl de Du de van het grazen rust, Om zich aan d'uijër zat te zuigen}
Hoe boeten zij hun' gragen lust.
MIETJE.
Ja Antje 1 'k wou dat lieve beestje» Dat zwarten lam het mijne was,
Ik bragt het aan mijn broêrtje keesje; Dan kwam dit lintje mij te pas.
Kom, willen wij aan Moeder vragen Dat zij dit fchurkje voor ons koopt?
Wij zullen 't diertje nimmer plagen, Als 't blatend naar zij moêrtje loopt»



'JDH JOHGE LAMMEN.






(29) 4NTJE.
Wel neen» wat zou het droevig wezen Voor 't oude Schaap, als wij zijn kind
Hem eens ontvoerden» ziet het vrezen Voor »t kroost, dat bij zo teêr bemint.
Neen, laat het bij zijn moêrtje blijven} Wij kunnen 't immers daaglijks zien,
Als wij, na 't leren, lezen, fchtijven. Vanfchoormetvreugdethuiswaardsvliêr»
Wij mogen nooit geen diertjes plagen,»' Zegt Moedet, daar geen nut in fteekt,'*"
En Meisjes fcheppen geen be'iagen In al wat ruw en wreedheid kweekt.
D 3



c sp $
de
nagtegaal;
PIET.
Hoor, jonge' hoor! hoe zingt dat Sijsjes Daar gindfcb in 't hoog en dichgebonrt 4
JAÏT»
Ja, wel, het mogt, •'• op zulk eenwijsj* Zingt nooit geenSijs.neenmaatlgjjdroomt,
PIET.
Wel! welk een beest mag bet dan wezen? 'Zeg mij, wat is *c, om dat ik aVaal? Zijn zang dient boven al gcpreeien.
JAN.
Wel jonge! 't is een Nagtegaal.
Dees vogel heeft geen fraaie veren; Hij heeft geen fchoonheid voor 't gezicht,
Zijn' zang doet hem zo hoog waarderen., Waar al het vooglenheir voor zwichr. J



C 31 O
DE MÏESTÏI,
Gewis, ö.jeugd' geen fchijnvertoaifig
Hoe opgefierd, heeft ooit waardij; Een rieten dak, een flegte woning
Kweekt Helden» voor de maatfchappïj. Een nedrig kleed dekt deugd en zeden
Meer» dan het trotfche pronkgewaed; Tracht dus in, 't fpoorder deugd tc treden.,
En nedrigheid zij uw cieraad.
Bt



( $2 )
HET SCHAAPSCHEREN.
SCHAAPSCHEERDER.
Ja Jonkertje' men fcheert de Schapen,
Met zulk een wonderlijke fchaar; Dat doen wij, flegte boerenknapen
Heel vaardig, zonder dat gevaar Van kwetzen, 't ftille Schaap doet vrezen
't Is voor die beesten ook zeer goed Hun zou die hitte lastig wezen,
Daar nu hun wol mijn zorg verzoet. Uw rok, uw vest, en al de kleêren
Der groten, komt van dezen wol. De weidfche pragt der grote Heren
Betaald den Schapenfcheerder tol.
JON6L1NÜ,
Wel Baas! het zijn wel nutte dieren: * Hun vleesch is lekker voor den fmaak Hun kaas zie 'k onze tafel fleren: De Veebouw geeft wel z;>et vermaak}



EL ET SCÏAAFSCIEMN..'






C 3J )
SCHAAPiCHEElDER,
Ja, als het alles wel wil vleugen!
Doch zomtijds caat d;t maar zo wat:V Door 'c or.gans zal de wol niet deugeuj
Dotir aiekcens gaat de teelt niet rad. Een Herder miet dns 't kostje winnen
Met zorgen en in zoberheid.
jokohkg;
Niets beters kunt gij ooit beg'naen, Als dat ge aan allen nut bereid»
»Jt Wou liefst een braven Harder wezen < 6 Man! als wel een f)echten Heer.
Men leert mij, 't kwade fteeds te vrezen, En zegt mij, deugd geeft aitijieer, •
BJks



C 34 )
D E BYÊ'NKORF.
ê Jeugd! treed langzaam nader, Eefchouw de Bijenkorven: Zie hoe die nutte diertjes Zeer wijd» in *c ronde vliegen; Zij zuigen uit de bloemen Den fmakelijken Honing, En 'c wasch, voor huonen raten, En dragen 't naar da korveu.
Zie eens hoe zij d» cellen Tot nesten voor hun' jongen, Van wasch te zamen voegen; In ieder dezer cellen Plaatst hunne Koningiene Haar groote of kleinder eitjes; De werkbij volgt haar fchreden, En fluit de cel wel netjes; Zo broeden zij hun' jongen.
In andre ruimer cellen Verzaamlen zij den honing. Tot voedfsl voor de jongea, Wen zij het ei verlaten»



C ï«j )
6 Jeugd! is dit nietaanig? N^g meer: wanneer een' Bijë Komt in den kotf te fterveu, Dan brengt men 't lijk naar buiten; Of kan men 'tniet vervoeren; Dan gaan zij het omkleden Met wafch, op dat geen ziekte Den Bijen mogt vernielen. Zij dulden ook geen vreemden In hunne zuivre woning, Om van hun vlijt te imullenj 6 Neen 1 de Bijen waken Voor listige verleiders; Elk die den korf wil nadren^ Verbeurd wel rasch zijn leven.
ó\ jeugd! is dit niet aartig ? Niet nuttig en niet leerzaam? Gij ziet, hoe vlijtig werken, En onvermoeiden ijver, *t Geluk is, vaa de Bijen.
Zo is uet ook voor Menfchen: Zij, die in luiheid leven, Vergaan welrafch van honger; En Kindren, die ciets leren



C 36)
Verkwijnen door verachting.
JNog meer; gij ziet, geen Bijc Vergaapt zich aan een vreemde; Zij Hellen geen vertrouweu In alle die bezoeken > Van zulke vreemde knapen , Die hunne fchade zoeken. Leer dus, ö jeugd J niet haastig Op vreemden te vertrouwen, Of zulke valfche vrienden , Die Hechts m t fchone woorden En iedle vleierijen Hun eigen voordeel zoeken. Leer eerst dezulken kennen Die zich uw vrienden noemen; Weeg alle hunne woorden; Ziet gij hutf goede zeden, Oprechtheid, trouw en deugden, Biedt hen dan uwe handen En hart; wees dus omzichtig; Wees vlijtig, trouw eu eerlijk, Zo zult gij roemrijk leven.



(17»
LIED VAN MIETJE,
Op den Verjaardag van baar Zusje bet je»
Jeudïg Wichtje!
Daar 's ecu dichtje», Maar mijn lieve! fchenr het niesj
Wil vrij fprïngen
Onder 't zingen, ketje! die zo vriendlijk ziet.
Uw verjaren
Roert mijn fnarenj Is het wonder? 'k zaag voorheen
Toen u 't leven
Werd gegeven, En uw morgenrood verfcheeu.
Uit de boogje» Van uw' oogjes Zie*® wij gulle vreugd verljjreie|



(38 )
Ieder trekje Van uw bekje Heeft een zwier van aartigheïd.
Zie ik neder*
Gij reikt teder (Wijl gij trippeld op den vloer)
•t Poesle knuistje,
»t Mollig vuistje Aan uw lieve keesjebroer.
*k Zag u groeien,
Tieren, bloeien In dit afgelopen jaar.
Druk noch rampen
Deên u kampen Met het dodelijkst gevaar.
Welk een ze^en
Trad u tegen, Van den Vader der natuurt
Vader, Moeder,
Zusje en Broeder, ^«elen 't dankbaar liefde vuur.



< 39)
Groei voerfpoedig;
Zoet en goedig Lieve b et j e ! wordt rafch groot.
Lieve Zusje!
Reik me een kusje, • Biijf nog lang mijn speelgenoot,



( 4<3 )
STRAND-WAN DELING.
Hoe z«et is 't wandJen aanhetftrand, En Itoeiën in het gulle zand,
Bij 'c kletzend rnisfchen van de baren, . Terwijl de Zeewind luchtig blaast, En 't meeuwtje op de vischjes sast,
En de arme Visfchers fchelpjss garen.
De Visfcher lokt de kïndren aan:
Verteld hoe hoog de vloed moet gaan, Op dat de pinkjes zeewaars drijven;
Dan zegt bij: , Kóóp wat, jufferlief!
*k Heb móóije fchilpjes tot geriefj Wil met een duitje mij gerijven."
Het meisje geeft den man een duit;
Koopt fchelpjes, als een rijken buij; Het knaapje votrt haar zachtjes nader
Aan 't luchtig ftromend golfgewoel,
Op dat hij haar de voetjes fgoel', Ea fchalkig plaag' voor 'toog van Vadesy



; sthanb wandeling.;






( 41 )
De Vader ziet der kindren vren»dt Hun blijdfchap is zija zielgeneugt;
Nu voert hij 't kroost op hoge duinen En toond hen 't ruime zeegezicht', 't Verfchiet dat aan de duinen ligt,
En S;ad, en Dorp, enBofch, en Tuinen»
Thans rent de jeugd de fteiltens af, En rolt door 't zand alsftutvend kaf,
Tot zij vermoeit, van wandlen, lopen, Genoeglijk in het Zeedorp treedt, Een boterham en fcharren eet,
En fchip en huisjes blij gaat kopen.
Dees Vaderlandfche vrolijkheid, Wordt door de lieve jeu^d verbeidt,
Zo zij volhard in 't vlijtig leren. Der Oudren 20rg fchept kindervreugd , Voor 't kroost, 't welk tracht naartronvr en deugd,
En doet altoos zijn heil vermeren.



( 42 )
De
JA GTTIJ D.
jager fcbuwt geen wcér of wind, " Maar rent door bostenen en doordreven,
Hij fpeurt het wild, en wat hij vindt, Schiet hij ter neêr, en laat niets leven
Wat fmaaklijk is; •- hij vnh zijn tasch Met fnip, patrijs en fchone bouten;
Hij zwerft op heuvlen, door moeras, Of ftaat gindsch met een boer te kouten,
Terwijl zijn oog in 'c ronde tuurt, En hij het ligc geweer laat rus»en
Op d' arm, en 't kleine knaapje glnurt, Wien dit bedrijf wel mag geliuten,
"Beweging is bet lichaam goed; •Men moet zich aan het weêr gewennen,
st Zij 'twest of roord' met buiëu woedt, Of mist of dair-p geen land doet kennen*
't Is nuttig dat de jeugd ook deelt In ztü'e forfche bezigheden;
Daar koestrirg er.kel zwakheid teek. Leert moedig jsgenj vaster zeden.



BE JAGT-TIJB.






Cï3) . "Zo wijkt het al te laf beftaas Van 't hart der jeugd, oin in de kringea
Des levens, ftoater voorttegaan, Gehard in 's waerelds wisfelingen.
Alleen zorg toch dat matigheid, •«o Jeugd! n hier in leide en hoede ,
Eer losheid u den val bereidt, En fmm, de onmatigheid vergoede.
Schuw dan o jeugd! geen weêr of wind Ken vrij door bosfchen en door dreven,
Maar rust, als ge u vermoeit bevindf-5 Zo zal de Jagttijd voordeel geven >
Van Vaderlandfche kundigbeên,
.Eu radheid voor uw frisfche leên.



( 44 )
Het SLAGTVEE.
De jeugd vindt veeltijds zoet verrssafcIn elke zaak, Die zij. niet daaglijks ziet gefchieden ; Ai is 't bedrijf Hechts wreed en ruw» Geen kind is fchuw, Nog zal bet flagcen angftig vlieden»
't Getier van het onmagtig zwijn, Zijn an^st en pijn t Schenkt vreugd enblijdfchap aan de knapen» Het arme flïgtvee wordt geplaagt, Gefluwd, gejaagd, Waar uit zij zoet genoegen rapen,
6 Jeugd! zoek nimmer zoete vreugd» Noch hartsgenengt In ruwe en wrede handelingen* Beledig geen onfchutdig dier , Wiens droef getier Verwijtend ia uw oor most drisgso*



HET" SLAGTVJSE.






C:4S )
Het Aagten is der dieren lot, Om 't blij genot Van heilzaam voedzel ons te fchenten; Maar wreedheid past den menfchen riet* Dien dood gefcbied' go ligt men immer uit kan denken.
Geen kind lere immer wreed te zijn, En haat den fchijn Wan onbarmhartig zich te tonen; Het denk' God fcbiep den dieretrij Zo wel als mij; 1L**t beter drift mijn wandel kronen»



D E
SNEEUW.
De dikke fneeuw bedekt dewegsa; De jeugd» tot vrolijkheid genegen ,
Maakt dezen tijd zich recht ten nuts Zij fchuifc alom in ligte fleden ; Op 't vhkke baantje, glad gegleden»
Vindt haren radden voet geen ftut,
Be fneeuwbal, wel te faam gewrongen. Vliegt uit de hand van oud» en jongen,
Wijl elk van die beweging gloeit. Zie hoe de jocgecs dartel foüen ; Elkarder in den fneeuwhoop rollen,
Steeds rusteloos en onvermoeid,
Gindsch vormt men van de fneeuw, figuren» Niet om de tijden te verduren,
Maar Hechts zo lang geen zonnefchija Het bee'd tot water doet ontbinden; Tm kan êe jeugd vergnoeging vinden,
En laat zich alles dienstbaar zijn.



9t'Is goed o jeugd! zoek dus vermakes;,, Maar leer ook beter, nutter zaken ,
Sn waartoe God defi eeuw onsfcfienkts ■ Hij geeft ze aan ons, om 'c land te dekken, - In felle vorst ten kleed te firekken,
Voor 't veldgewas, »t welk bij gedenkt. .
Leer dan uw Schepper hiervoor danken; Hij hoort de blijde kinderklanken ,
Die. vloeien uit een deugdzaam harr. . Verheug, vermaak u met dien zegen; Leer deugd en wijsheid op uw wegen, .
Eer ge in der bozen ftrik verwart.



( 4« ) DE BLOEITYD.
Men zing de bloeizelrijke Mei, Die bosch en hof, en dreef, en wei, Het allerfchoonfte firaad fchentt, En de aard' met vruchtbre dropplen drenkt; Die liefde in aller adven giet, Zo ver haar malfche hand gebiedt.
Zij kondigt keil en voorfpoed aan , Bij 't vruchtbear licht van zon en maan, Zi) lokt de zachte windjes uit, Wijl ze aller ketens blij ontfluït, De woestheid van de vlaktecs vaagt. Het talloos heir ten leven daagt
De biijde jeugd kuscht hare hand,
Terwijl "j het hofie bli3 bePlaat» En zich verheugt in al den glans Van eiken rijken bloemenkrans; Nu deelt zij met vermaak den tijd, Daar gij haar rijk in lering ^
Gij leidt haar op 't's Makers lof, W«n gij alom, het dorre ftof



( 49 )
Brengt tot gewenfchte vrngtbaarheli Eb zegen, die zich wijd verfpreit; Gij welt het heilig offervuur, Bij 't mild ontwikken der natuur.
Gij leert de jeugd in 't kïeïnfte werk.
Het onverganglijk zegelmerk,
Van't grooteq heerlijk Schepping woordj
Zo vloeit het leven talig voort,
Zo wiist gij aan de lieve jeugd
Het fpoor der wijsheid en der deugd*
Gij zegt onsi hoe des levens bloei Moet pralen, met den fleren groei Van nutte wetenfchap en kunst; Zo deelt zij fteeds in aller gunst, De blijdfchap lacht uit aller oog. En welvaart regent van omhoog.
Wees ons dan welkom! blijde Meïj Wij juichen u door dreef en wei; U, die de fchoonfte lesfen fchenkt, En 't jeugdig hart met wijsheid drenkt, Of deugd in welige adren giet, Waar 't land eens voorfpoed van geniet,
C KIN-



(5°)
ÜÏNDER SPELEN.
» S VLIEGER.
Als 't windje friseb en luchtig blaast,, En door het digt geboomte raast, Dan is "er voor de jonge knapen In 't veld veel vrolijkheid te rapen; Dan gaat het vlieg'ren gosd en wel. Pan rijst de ligte Vlieger ftel. Maar wordt het windje zwak en üaauw, Zo daalt de Vlieger al te gaauw; Rept dan, o jongens! uwe handen , Vliégt, vaardig over floot en landen: Als gij dén val niet haastig fluit, %o gaat uw» vlieger zeker buit.
DB HOEPEL,
J)e ronie hoepel wenteld rasch; Hier komen flagen wel te pas,



( 3=1 )
STn los en vlug en ievrig rennerr, En recht en rad en vaardig mennen ;
Maar flaat ge ia 't wild, en bij de gis,
Dan loopt de hoepel fcheef en mis: Moet vaardigheid de vreugd vermeêren ? Dan moet men zo bet kunstje leren,
Dat gij geen tijd met vallen fpilt;
Dan rust uw hoepel als gi) 't wilt.
SB KNIKKERS.
Wij Knikk'ren op deis vlakke baan; Elk fcniet zijn makkers knikkers aan;
Wij fpelen kunstig met elkandren;
De een wint hetfpelzoms vaadenandren,. Verliest men 'er eens drie of vier, Wij wachten ons voor boos getier;
Wie kan altijd gelukkig wezen?
Wij moeten vloek en fchelden vrezen,. Zo fmaken wij de zoetfte vreugd, Die ooit der kindren hart verheugt,
DB PRIKTOL»
Voort, Jongensl gaat wat aan een kant! De Priktol vliegt mij uit de baad;
C a Zag



< 52 )
Si»gt gi} 'er ooit een beter draijea, En in het wentlen ruimer zwaijen?
Men hoort haar niet, hij loopt zeer zacht
En op de vlakke hand gebragt, Blijft zij vast lopen, zonder vallen, Wie heeft, o jongens: van u allen
Een beter Tol als deze is ?
Elk geeft aan mij den roem gewis,



FABELEN
E N
VER TEL ZELS.






C 55 3
de ROERDOMPEN en db VISSCHEN.
Eenige Roerdompen kwamen in het voorjaar uit hunne fchu'ühoeken, na een lange afwezigheid, weder ten voorfebijn-
Het'teifte werk dezer Vogelen was, om uit wellevendheid enigebezoeken aan hunne oude vrienden t n kermisten te geven.
Zij bezogien dus vooral een zeer grote Familie van Visfchen, in hun vochtig verblijf, en vroegen hun ieverig naar hun» ncn welfrand ; - maar de Visfchen antwoordden aan de Roerdompen , zeer koetjes: , dat zij a'ien zich zeer wel bevonden, zo lang zij van hunne bezoeken bevrijd bleven."
Zeker zulke vrienden, die ons alleen komen bezoeken om zich zeiven ten onzen kosie vet te mesten, zijn zeer gevaarlijk; leer dus, o jeugd! de waardij van , uwe vrienden regt kennen, en beproef, mar uw kinderlijk vermogen^de ware oogmerken , waarom zij zich bij uindrngen, or> dat gij u voor fchade zoud kunnen wagten. „ _ C 4 DE



DE KIKVORSCH.
Een Kikvorfch zat op een mesthoop 'a het weiland , en befchouwde aandagtig den omvang van het omliggend veld. „ hoe gelukkig is mijn lot!" riep hij uit," welk een uitgebreide vlakte vol kronkelwegen en distelbosfchen behoort onder mijn gebied!— vreeslijke grote dieren zijn mijn eigendom. Wanneer mijn (tem zich verheit, zwijgt alles Uil. — mijn getier doet de zon verdwijnen en dompelt alles in eenen nacht. Geen een der dieren buiten mij heeft dat vermogen, zelfs dat geene niet, dat zich mensen noemt, en alles wil ovetheerfchen. Zeker is aües wat hier is om mijnent wille aanwezig!" —■
Dan -- een Roofvogel loerde uit de hoogte, viel den Kikvorschop het lijf, enontvoerde hem zijn ingebeeid Koningrijk.
Zo gast het den dwazen; zo gaat het den kinderen, die hunne zotte verbeelding en hoogmoed den teugel vieren.
Een oaenblik van ongeluk ftort hen Van den ficren zetel der verwaandheid in eeuwige vergetelheid neder, en km aan hen den tijd niet eens over tot naberouw en verbetering.
ó Kinderen! het verderf zweeft om het hoofd der hoogmoedigen, en hun einde is vernieling. —.
DE



C 57 )
DE JONGE EN DB
EX TER.
Een kwade jcnge, die op de ftboJen niet deugen wilde, en bij geen weikbaas blijven ken, maar zijn kost won met bedelen , zag bij geval een Exter in een boomgaard , welke gretig aan een rijpe peer zn te et. n,
„ o Vratige en luije Exter 1" zeide de jonge, „wat doet gij deze lekkere vrucht aldus op te vreten? is 'er geen vuil op' den mesthoop genoeg vooru, dat gij vreten kunt r*.
Maar de Exter antwoordde aan den jongen: „De vrucbt die ik eet, is van de boomgaard die ik bewoon f en in den zomer zeer vlijtig van tupzen en kevers zuiver; maar wat doet gij? -* gij eet h?c brood der vlijtigen, dat gij rondom afbedelt, en voedt u dus met het zweet en de vlijt van den naarsugen. Ga van hier,, luiaartl « bedelaarl eer mijne klaauwen u_van het licht beroven. " De jonge vlood bevreesd weg.
De kinderen , welke asnbuncemakkers; iets willen verwijten . moeten vooral zich' zeiven vooiaf beproevCn^ofzij niet aan erC 5, ge*



( & )
ger gebreken fchuldig zijn, anders ishet beter te zwijgen, om met door zijn minderen betchaamd te worden.
DE SPINNEKOP
EN DE VLIEG,
Een Spinnekop had haar webbe netjes «itgefpannen, en zat in het midden, ora te zien wat 'er in het ronde gebeurde. Een Vlieg vloog dartel tegen de webbe ; de Spin waarfchouwde haar, en fchudde fterk aanhaar webbe, doch de Vlieg liet «iet af, en dartelde al voort, en raakte eindelijk in het rag verwart, zo dat zij een prooi wierd van de vinnij?e Spinnekop , die haar verflond, tot ftraf voor bare onvoorzigtigheid, en ongehoorzaamheid. . _ ,
Een Kind door zijne Ouderen gewaarfebouwd en geboden wordende om zich in geen gevaar te begeven , moet daar aan gehoorzamen, want zo het dit niet doet, volgt het ongeluk hem op de hielen, en heeft al de ellende die hem overkomt aan zich ze'ven te wijten,
DB



( 59)
de twee BROE DERS.
T wee Broeders leerden beiden bij e?rt Meesier en gedroegen zich vrij wel; eens begeerden zij dat hun de Meester zeggen zou wie van ben beiden het best leerde en het meest vorderJe:
De Meester töonde hen, dat hij het voor hen onnuttig keurde, om hen dit te zeggen, want dat hij volftrekt gene reden had, om een van beiden bovmil te prijzen of te laken ; noch dat hij de enen door he: voorbeeld van den anderen niet behoefde aan te fporen. •« De jongens hielden echter aan, i n dwongen den Meester om hen dit te zega,en, - Maar wat was het gevolg dezer ontijdige nieuwsgierigheid ?
Voorheen deden beide de Broeders haar best, maar nu wit den enen nifdig en jaloerfcli op den anderen; voorheen lieten zij elkander hun werk zien, en rèad* plecg.ien te zamen daar over in de afweezigheid van hun Meester, maarnugaveiï zij uit nijd elkan ier verkeerd bc-fcheid; voorheen waren zij beiden naarilig, doch nu was den enen lusteloos en ien anderen verwaand, en waren dus beidebedorven.
Weest derh.tlven niet nieuwsgierig naar iets dat u geen nut doet, ot dat uien u tC ó wei-



Cclo)
weigert te zeggen om dat men her gevaarlijk voor u keurt; de jeugd moet nooit dwingen om aldus haar verkeerden zin te krijgen, maar liever de gevaarlijke gevolgen indenken, van te ontijdig dingen re weten, die hunnen aanleg en vlijt zouden kunnen bederven.
de LEUGENAAR.
Piet vertelde eens aan zijneichoolmakkers, dn hij op zijn Vaders buitenplaats zulke grote Honingbijen had, dat die zo groot waren als Spreeuwen._
De jongens lachten hem uit, zeiden dat hij een leugenaar was, en dat dit onmogelijk waar kon wezen. Doch piet hield dit ftijF en ft rk ftaande. Een olijke jonge uit den hoop, vroeg aan hem, , hoe groot dat dan de Korven wel waren, daar 7uike Bijen in kropen?"piet zeide: „ Wel! net zo groot als andere Bijenkorven^' - „maar, zeide de jonge, hoe kunnen dan die grote Bijen in zulk een kleinen Korf te zamen wonen?" -- hier ftond de Leugenaar verlegen , enzijnantwoori was; „ daar laat ik die Bijen voor zorgen. dat kan mij niet fchelen." - Zints
dien



dien tijd kreeg piet den bijnaam van Leusenaar.
Onwaarheid te fpreken, ftaat de jeugd 2eer fchandelijk; want hoe fchoon dat men een leugen doe voorkomen en met waarfchijnlijkhcid omklede , de verftandige weet denzelven teontmaskerenïenfchaamte en lefpotting zijn het deel van den Leu« genfpreker.
Dl ONBEDACHTZAME
JONGENS.
i^enige Knapen zaten bij het Vinkennet, itj den vroegen morgen, op hoop van een goede vangst te doen, dit zoü hen zeer wel gelukt hebben, want 'er was veel vlugt, en het weêr was zeer gunstig. -Maar ziet twee Sperwers vielen neder op de baan, om dereboeidevinken, ofbaanlopertjes , van het net wegtevoeren; — doch de handige jongens haalden het net over, en floegen de beide Sperwers. Maar in plaats van deze Roofvogels terftond te doden, zo fneden zij hun liever de poten af, en wierpen ze toen in de hoogte, zo C 7 dat



CÓ2 >
dat de Sperwers wegvlogen; doch deze mishandelde dieren vielen wel raschinde naarbijgeleaen Tuinen ne Ier, en fcln eeuwden en gierden vreeslijk, met dat gevolg, dat de zwevende Vinken, bevreesd voor den heefchen item der Roofvogels, zich allen van het Vinkennet verwijderden, en zij 'er dus geen een vongen.
De jongens zagen de fout van hunne wreedheid te laat, en moesten mistroostig met ledige handen en kooijen vertrekken; n:ets gevangen hebbende.
De fchadeliike Roofdieren te vangen, en op een kor*e en zekere wijzt. te doden, is onzondig; maar dezelve op de wreedfte wijze te martelen, is gruwzaam en den Mensch onbetamelijk, en maakt hem ftra waardig, voor het oog van den Schep« per van alles. De jeugd wachte zich daar voor, en offere nooit geen zoet vermaak op aan een Ichynvermaak, dat haar in de gevolgen verdriet veioorzaken moet.
CE-



( *3 )
«esprek tuschen een
GOUVERNANTE
en haar
KLEINE LEERLINGE.
Gouvernante. Heugt u de tijd nog wel dat uw Moeder jonge Juffer was? Kind. Neen mijn lieve Bonnel -»
G. Hoe komt dit! gij hebt anders zulk een goed geheugen ?
K. Ik was toen nog niet in de waereld.
G. Hebt gij dan niet altijd geleefd ? —
K. Neen!
G. Zult gij altijd blijven leeven? K. Ja.
G. Zijt gij jong, of oud? K. Ik ben jong.
G. En uw groot Mama, is die jong of oud?
K. Groot Mama is oud.



G. Is zij jong geweest? K- Ja
G. Waardoor is zij dit nu niet meer? K. Zij is nu oud
G. Word gij ook oud, even als groot Mama ?
K. Ik weet het niet.
G. Waar zijn uw kleederen die gij voorleden Jaar hebt gedragen ?
K, Die zijn vermaakt.
G. Waarom?
K. Om dat zij te klein waren.
G. En waardoor waaren zij te klein?-
K. Om dat ik gegroeit ben.
G. Word gij nog grooter*
K. ó Ja
G. Wat worden groote meisjes ?K. Vrouwen.
G. En wat worden Vrouwen? K. Zij worden moeders. G. En hoe worden moeders? K. Zij worden oud.
Gou.



C*5 1
G. Dan zult gij eindelijk ook oud worden?
K. Ja, na dat ik moeder worde
G. En wat worden oude mentenen?
K. Dat weet ik niet,
G. Mijn krni! waar is uw grootvader?
K. Die is dood.
G. En waardoo/?
K. Om dat groot Papa oud was.
G. Wat word er dan van oude Mertfchen ?
K Zij fterven.
G. Als gij nu- ook oud word, wat... ?
K. CHaar in dereden vallende) Ach mijn lieve Donnc! ik wil niet fterven l .
G. Mijn kind l niemant wil fterven , maar wij moeten allen fterven.
K. Hoe, mijn lieve Mama! moet da» ook? -.
G. Zo als iedereen. Wij Vrouwen worden oud. de Mannen ook, en de ouderdom ge'eid ons tot de dood.
K. Wat moeten wij doen om niet ras oud te worden
Güu.



C 66 )
G. In onze jeugd wijs en verftandig keven.
K. Ik zal altijd deugdzaam en verftan. dig ziju
G. Des te beter voor u ; maar denkt gij, altijd te blijven leeven?
K. Ik hoop oud, heel oud te worden dan. *
G. Welnu?
K. Eindelijk, gij zegt dat als ik heel oud btns dat ik dan zal moeten fterven l
G. Gij fterft dan toch?
K. Helaas! ja.
! G. Wie leefde v<5ór
K. Mijn Vader en mijn Moeder.
G. Wie leefde voor hun?
K. Hun Vadir en hun Moeder.
G. En wie zal na u leeven?
K. Mijne kinderen.
G. En wie zal weder na hen leeveh?
K, Hunne kinderen.
GEl



C 6*7 *>
GESPREK
TüSSCHïN BEN VADER
en zyne KINDEREN.
lotje
Vader! zie eens welk een lelijk beest dat Willem in mijn halsdoed gezet beeft; het kruipt in mijn hals, en ik ben bang dat het mij zal kwaaddoen, die ftouie jonge plaagt mij altijd.
WtLLEMi
Vader 1 het is zo niet: lot ja bukte •onder een appelboom , en toen is dat beest op haar halsdoek gevallen.
vader,
Wij zullen dien twist daar laten, cn eerst eens zien welk een lelijk gedierte ■dat lotje zo bevreesd maskr. Laateens zien: het is een kteinejups, eenonfchaMjk diertje voor de kinderen, dus behoeft ^otjb daar niet bevreesd voor te zijn, het is een fraai gekleurd beest je, dar c;eeti
klaau.



C68>
klaauwen nog tanden heeft om utekweïzen; ziei het eens vau naderbij, hoelitf is het met (tipjes en ft reepjes van verfchillende kleuren getekend, en hoe zagt zij» «ie haïrtjes, die het lighaam bedekken!
LOTJE.
Zouden de rupzen zo mooi zijn Vader? ach! het zijn zulke lelijke dieren, ik ril 'er van, als 'er mij een over de hand kruipt-
WILLEM,
Maar die lelijke repzen doen zo veel kwaad in den hof; zij heb^enin den bloei* tijd al de appelboomen afgegeten, zo dat ik nu geen appelen of peren naar mijn lust zal kunnen eten. piet de tuinman was ook zo boos op die beesten , hij greep ze met handen vol, en trapte ze dood.
VAD EU.
Welzo, mijne Kinderen ! ikboorudaar al vele hatelijke aanmerkingen maken , op de werken van uwen Schepper; dit heb ik u nooit geleerd; zeide ik unietmenigrriaierr, dat het onberaden mt-nschdom, door gebrek aan goede voorlichting s en dooreigenbatige gi'ondftellingen , veelA in de lonipfte dwalingen viel, en tot lieden



toe daar in volharde. Verwerpt dan mee mij alle verkeerde inbeelding en vooi oordelen, vooral in uw tedere jaren, daar toch in dat tijdvak vrn uw leven, de valfche of goede indrukzelen die gij ontvangt, zeer diepe wortelen in uw hart fchieien, en reeds de dood verw vertonen van het verward of welgeötdent Schilderij van den bloei van uw leven.
Zegt dan nooit, dit of dat gedierte is batetijk of affchuwelijk, om dat ik'er een afkeer van gevoele; want uw gevoel alleen , is de toetfteen niet van het goede of hatelijke.
En zou ook eenig Schepzel lelijk kunnen .genoemd worden, om dat uwe ogen daar geen fchoorheid in kunnen zien , en om dat uw gezicht niet toereikend is , om al het fchone ja zelfs het nuttige daar in optemerken ? de Kinderen zouden zeer dwaas handelen, al zij alles zo maar leerden veroordelen; ik heb u reeds zo dikwijls doen zien, welke ongemerkte fchoonheden dat 'er in Gods werken te vinden waren , voor de opmerkzame kinderen.
Zou men ook al verder, enig fcliepzel hatelijk kunnen noemen , om dat wij menen dat het zo veel kwaad doet, en in de hoven de bloeizeis afëet, en ons dus berooft van het uitzicht op een rijken voorraad van vruchten? en om die, meer als voor onze gezondheid nodig is, te nuttigen? —



gen? — Hebben aan de dieren, naar even^
redigheid . net een gelijk recht op de voortbrengzelen dtr natuur als wij ? of is alles alken om ons gefchapen? zeker niet, II t geeft gewis een onaangename aandoening, als wij in den bloeitijd al onze verwacbtingop goede vruchten, doop heirlegers van rupzen zien vernielen. Doch dit gebeurt niet altoos: Gods voorzienigheid laat dar zomtijds 10e om wijze redenen , dfe aan de zijoe Gods voor ons onbegrijpelijk zijn . maar echter van onzen k;m nog a! kunmn geaist worden, kun* nen wij door een aanhoudend genot vsn een oveiv:oed van zegeningen wel rechten prijs op dezel'.eftellen ? als ik u dagelijks, overlaadde mer allerlei lekkernijenen zoetigheden, zou gij dan daarniet zo gewoon aan worden, dat het u in het vervolg geen aangenaamheid meer zou geven ? als men u iets van dien aai tlchonk? alseenb:jzon«i dereguust ? zou de fmaaklijkheiddaarvan, u ook niet zo geweon worden, dat betu onveifchiltig zou worden om iets aangenaams te genieten ?
LOTJE EN WIL LEM.
Maar Vaderlief! als de beesten dan alles mogen ope en zo wel als wij, en dat zij niet lelijk zijn, dan mogen wijztook
nitt



piet doodtrappen, en den tuinman maakt 'ei zo v. el kapot.
v ad e n.
Ja, wat het dGden der fchadeüjke dieren betreft, d t is denmerfch niet verboden, het is in integendeel onze pligt, en de zorg voor ons onderhoud mogen wij niet verwaarlozen. Wij moeten zaaijen en plasten, wlien wij oogften; wij moeten her gezaaide en geplantte behoorlijk nazien , en aile de hindtrnislen die den wasdom beletten, trachten wegunemen, zo veel in ons vermogen is, en dus ook voor al, de menigte van fchadehjke rupzen ; als wij dat verzuimden , dan mogt men ons van luiheid befchuldigen, en wij zouden het gebrek aan ons zeiven te wjren hebben.
Doch men moet dit niet met boosaartigheid doen , zo als gij zegt dat de tuinman doet; hij heeft dan zeker geen goede denkbeelden van Gods werken; vogr. zijn voöibeeld dan hier in niet na , maar ziet gij een rupzen nest, zo neemt het zorgvuldig weg, en verdelgt het, cp de ligtite w.jze, maar vervloekt die Schepzelen nooit, gedachtig zijnde, dat dezelve hand die u heeft gefchapen, ook die diereu heeft voongebrsgt. Begrijpt gij dit,
mij»



mijne Kinderen en zult gij deze les onthouden?
LOT JB.
j» Vader! ik zal voorzigtiger oordelen, , en niet bang wezen; inaar willem mag mij coch met geen beesten plagen.
WILLEM.
Dat heb ik niet gedaan, maar toen ik : «an een tak fchudde ,viel u de rups op het : lijf.
VADER»
Vergeet dien twist, mijn kinderen! ik ; Z 'l die niet naarfpeuren; maar zegt nooit i onwaarheden onder eikander, doet nooit; iets om malkander mede te kwellen, of i nodeloo3 bevreesd te maken, handelt altoos zo, gelijk gij wenfcht gehandeld to i warden, dan zal het waar geluk u het «e« ven aangenaam maken. ——



C ?$ )
ontyd1ge en ongepasts eerzucht, is van slechte gevolgen voor d£
KINDEREN.
•IVeksje, de zoon van een verftandig Koopman in Hofland, wierd opgeleid tot de ftud;e. II j leerde wel, maarwasfpaelziek en niet vrij van eigen wijsheid; maar 't geen alles bedorf, hij kon niet lijden dat anderen hem te boven gingen in het lee-. ren, om lat deze deugd in hem een ondeugd wierd, naardien hij zijne eerzucht ontijdig en ongepast den teugel gaf. Zo iemant van zijne mede fcholieren minder fouten ineen Thema had, alsdan moest deze ftaat maken om flagen van hem te kriigen, of hij nioe?t vechten.rDe vader kreeg deze kiagten aan buis, en befloot feij de eerfte gelegenheid daar over recht O te



tedoen. Die gelegenheid kwam welhaast, k.esje, misnoegd geworden op den knechtvanzün'vader,fcholddenknecht„ enfloegnem. De vader, dit vernemende, nam hem voor, en zeide, op een vernederendentoon:,flechtejonge hsdc
, knecht de uwe of de mijne?. Welaan l ' gij zult, ophctoogenbhk,metontblooten hoofde, den knecht omver^fchoonmg vragen. De man die dient M eenmenschalsgijziit^nachungwaar-
" digsalshii zijne pligten doet. Enge" nomen tal] beledigden, dan ishetmun ' zaakennietuweomhemtebeftraffen. KEESjEmoest,integenwoordigheidv3n 2ijn' broeder en zuster, zijn' vader voldoen , die toen nog tegen den knecht zeide: „JAN! ik beveel u, wanneerdeze ftoute bengel uweder misdoet,hem ,a . . „„„ w Heer te behandelen ,
niet ais o
ram bem,«lse«b.ltadig»nt.««



C ?s y
«e vernedering! hij klaagde aan zijne Ma, ma, maar hij vond geen troost.
Kort daarna begon hij,'uit ongepaste eerzucht, in de fchool twht met een zij. »er mede fcholieren, die beter gewerkt had dan hij. Boftea de fchool tastte bij den jongeling geweldaadig aanj doch dit bekwam hem kwalijk: deze was braaf, maar fterker, en dus kwarriftouteen eerzuchtige k e e s met een bebloeden neus te huis. Hij zocht toen zijn toevlugt in een leugen, (want de verkeerde eerzuc'n ontziet zichgeenkwaadO maar hier over kreeg hij een fterke kastijding van zijn' braven vader, om hemhet liegen af te !eep, en zijne mama zeide tothem; „ Km„ dejen die geen mededinger kunnen duï„ den, worden tirannen, of booswicb> I tcn' onirre"t mentenen van deugd en l b^waamhe:d.en zij worden leugenaars, ,- om hunne eerzuchtige baldadigheden te' | bewimp]enj zij vervallen dan van de D* ét.
ken, en zijne mama zeide tothem; „Kin-



(7«)
„ èéne boosheid in de andere. Verdraag „ uwe vernedering en uwe {lagen, en „ word wijzer." De ftoutc bengel mogt in geen agt dagen fpelen ; of aan de tafel zijner oudren eeten. Ziedaarde gevolgen van ontijdige en ongepaste trotsheid.
Lieve kinderen ! g''i, die dit leest I ze^t, ware keesje wel zo flecht gevaren, als hij zijne meerder leerzame Ichoolmakkers had pogen te overtreffen door werkfaarnheid, en zijne fpeelzucht, en verkeerde trotsheid had weg gelaten? en zou hi) wel voor den knecht van zijn'vader ver. . nederd zijn geworden, zo hij begrepen had dat die een bediende van zijn' vader was en niet van hem? Leert hieruit dat! men zijns brave makkers door vfijt, op- | letrendheid en gehoorzaamheid moet over»> treffen, en niet door geweld; en dat de: dienstboden uwer lieve o. deren zijn aan-j genomen door ken, om u gemak te be-j •zorgen, maar niet door u worden beloond j



(77)
om hen te mishandelen. Vlijt, leerzucht, gehoorzaamheid, en menfcblievesdbeid, ziet daar wat u geacht moet maken, en overai bemind ten gelijken tijde. De eear is niets dan een fcbaduwe der deugd»
D g
Ê É



de beloonde
GEHOORZAAMHEID.
Jan en piet er waren twee broeders^ beide kinderen van goeden aart, maar jan was levendiger, en duslosfer. Op zekeren dag vroegen zij hunnen vader om in den tuin te fpelen? Het wierd hen toegedaan, onder beding dat geen van beide peifikken van de fchutting zou plukken. Beiden beloofden zij het. Ivlaar één boom droeg zulke fchoonepei fikken, dat pi e te r in verzoeking raakte om'er één van te fnoepen. Hij tukkelde aan zijn' broeder, om hem over te halen daarmede van te eeten. „Om geengehü zei jan;
vader heeft het ons verboden, en om „ al de peifikken der waereld wil ik hem
door ongehoorzaamheid niet bedroe»
#> ven



C 79)
j> ven " WeUantwoorddepïETEn, gi} zult hem niet bedroeven, want bij kan daarvan nooit iets te weten komen. „Een drieg u niet, hernam jan ; Vader „ kan al de perfikken hebben geteld ; doch „ al ware dat zo niet, dan zijn wij nog ,, ongehoorzaam en trouwloos te gelijk „ en ik wil geen van beide wezen. God „ verbied het ons, en de mensch ver„ foeit het." pieteii, vervoert door zijne lusten, greep een perfik, maar fcheurde zich een' vinger op aaneen fpijkerder fchutrirtg. Te huis gekomen, vroeg de vader hoe diê wond aan den vinger kwam ? pi eter, benaauwd, gelijk alle ongehoorzame kinderen,begonop eene onwaar* heid te denken, (de leugen is altijd aan de misdrijven gehecht O en zeide dat hij gevallen was. De vaderzeg aan de wond dat het de fcheur van een fpijker was, en niet de wónd van een' val, en onderVroeg den braven jan, die de waai heid D 4 rond-



C 80 )
ronduit zeide, zonder zijn' broeder te ontzien, en verhaalde welke rede hij gebruikt had om hem de gehoorzaamheid te ontraden. Toen fprak de vader, jan omhelzende, en hem een ducaat gevende: „Lieve jonge 1 gij had recht: die in „ één ding ongehoorzaam kan worden, „ ftaat aan den voet eener tweede onge„ hoorzaamheid; men moet zich voor het „ eerfte kwaad wachten. Ten loon uwer „ gehoorzaamheid, (chenk ikudengant„ fchenboom; enuwbroeder.laatik voer „ dit maal vrij met de pijn zijner wel„ verdiende wond, en het gemis van den boom." Lieve jeudige landgenoten / Volgt jan, en fpiegelt u aan p 1 fitee.
ver-



C 81 )
v e R WC h T l n O v a n
MOEDERLYKEN RAAD.
In den wln-er van 1794, was'ereen Jongi man van veertien jaren , die teder bemind was van zijne moeder, die weduwe was, en alle zorgen aan hem béfteedde. Zij vertrouwde dat haar kind hare liefde met pligtmatigen dank zou erkennen, en nooit iets ondernemen dat haar zou kunnen bedroeven. Zij hoorde hem dikwijls van het fchaatzenrijden fpreken met degretig* fte vurigheid, cn bewust dat het ijs alle jaren menfeben kost, behalve die armen en beuen breken, of breuken vallen, nam zij hem ernfiig voor, en zeide :„ k r t s je! „ alles wat een kind in reedüjkhcid van * ,* een moeder kan begceren, .kuntgij va« D 5 „ mi]



C 82 )
mij verkr'jgen; alken beloof mij uw „ leven, armen en benen niet te wagen ,. op het ijs. Ik heb niemant danu , en „ bedenk dat uw vei minking mij eeneziel„ fmarte en uw dood mijn dood zou zijn. 5, Laat u van uwe liefhebbende moeder „ raden,ontzie u zeiven om harent wille." krisj e : onhelsde zijne moeder met een traan; maar hoe ligt is de jeugd, (kinderen! denkt daar aan , > niet bloot gefteld aan verleiding / krisje maakte op de fchool partij om des namiddags de fchool te ontduiken, en met eenige makkers, die hem uitlachte over zijne moederliefde, hetfchaatzenrijden teleeren. Naauwlijks waren zij een half uur op het ijs, of kr is je viel in een bjt, en daar de koude hem overviel, verdronk hij terltond. Men bragt zijn lijk te huis, en zijn troostelooze moeder overleefde hem niet lang. 6 Kinderen ! hoe is deze jongman de eeuwigheid irgegaan? en
koe



( »3)
hoe is hij voor den Almagrïgen vcrfche* nen? gcfmoord te midden en zijne zonden , en voor God verfchenen als een trouweiooze verbreker van belofte beilig gedaan aan eene liefhebbende moeder, die Gods plaats bij hem bekleedde, ja, als een moordenaar van haar aan wie hij *t leven verfchuldigd was. Laat zijn voorbeeld u doen beven, en verwerpt nooit vader of moeders raad.
#
Is. El-



(54)
KEIZER TRAJANUS.
Deze vrome vórst vroeg eens aan zijn zoo", wat zijne meesters hem leerden? De prins antwoordde: „De één kert mij „ dadeelcn der reden ; een ander leert mij , de meetkunst; weder andren lecren mij '1 de kunst om te regeeren,de kunstvol * den oorlog, de ki nst om de menfchen " te kannen; éen is 'er flechts die mij " leert een memcn te worden,, eer hij mij " Ieeren wil ora Keizer te wezen," Da vorst omhelsde den jongeling, en zeide:
de laattte is uw beste vrind ; hou ual'* leen aan hem ; een prins die een mensen. " is, zal altijd een goed opperheer zijn.'
Treflijke les voor onze burgerlijke jon» «Hingen! Laten zij eerst trachten braven menfchen te worden ; zelden zal het m'isfen of zij zullen braaf worden in alJe die ftanden waarin zij zich geplaatst vinden. *



KINDER B R I E V E N.






COOSJE aan MIETJE.
li eve mietje!
Ik heb in langen tijd geen briefje van u gehad, en ik geloof dat gij' mij vergeten hebt; of bent gij nog boos op mij, om dat ik voorleden aan u geen dubbeltje lenen wou, om lekkers in een Winkel te kopen . toen wij te zamen gingen wandelen ? ik geloof dat wel, maar als dat waar is, dan zijt gij niet zoet; want ik krijg van Moeder wel fpeelgeld, maar ik mag daar voor niet ihoepen; ik mag daar wel wa t voor kopen , dat ik gebruiken kan voor mijn pop of fpeelgoed; ik mag wel wat aan een arm kindje geven, maar anders niet.
Ik heb een klein boekje van Moeder gekregen, weet gij niet, zo groot als een alr> anak, daar moet ik in opfchrijven wat ik voor mijn geld koop, of wat ik daar mtê doe, en dat moet Moeder alle week naarzien. Gij zei toen wel tegen mij, dat gij het dubbeltje mij zou weerom geven , maar om dat ik niet fnoepen raag, geloofde



( 88 O
de ik dat gij het ook niet mogt doen; w?.ntc Moeder geeft mij aile dagen enigl-kkers, das behoef ik het zeifs niet te koopen.
Nu, mi et lief! gij moet niet meer boos i op mij wezen, want ik heb u geen kwaad gsdaan. — Ais gij nu bij mij te vifue komt» dan zal ik u laten zien, welke bloemen van papier dat ik leer maken, ock heb ik zo veel mooi papier daartoe gekogt, o zo mooi ï ik zal u dan d^ar van wat geven , dan kunt Rij ook bloempjes maken. Zuk gij mij dün een briefje fchrijven, lieve mietje? Ik wagt die van u,
en ben uwe liefhebbende
COOtjË,
MIETJE aan COOSJE.
mejuffrouw coosja!
Waarom of gij geen briefje vanmij krijgt ? 6 beden kind l ik kan aan al mijne kennisje»



C 89)
fen zo niet fchrijven, ikhouooknietvan fchnjven. Ik fooep zomin als gij , en zal u om geen dubbeltje meer vragen, wel neen kind! masr ik ben roch niet boos op u, en ik wil de ftukjes mooi papier wel van u hebben. Ik heb weinig tijd over, om dat ik veel in de keuken bij de meiden ga, om te zien wat zij doen, en dan vertel ik het aan Mama ; Papa knort daar wel om, maar ik doe hetmaarftilietjes, dat hij het,
1 riet weet. Ik krijg meer lekkers dan gij, en evenwel mag ik nog wel lekkeis koopen» maar Papa msg het niet weten*
Och, ik wou dat ik van de fchool was ! -daar ieren zij ook bloemen maken, maar ik wind het zulk n?ar werk; ik fpeel en loop liever met mijnbroêrrjes. Nu c o o je l ik ben niet t^oos op u. en ik wil de ftukjes mooi papier we! hebben als ik bij u
. koon , ik zal ze in mijn Kerkboekje leggen. Dag co os jé 1
ik ben uwe dienaresfe
MIETJE.
e 0 0 s •



COOSJE aan MIE T JE.
lieve mietje'!
Ik ben wel blij met uw briefje, maar bet is zo wonderlijk gefchreeven, dat ik bet baast niet lezen kon. Ik ga met Vader en Moeder voor enige weken naar buiten legeren , en ora dat gij dan niet fpoedig bij mij zult komen, zo zend ik u enige ftukjes gekleurd papier.
Hoor Hevel voorleden week kwam mijn zusje truitje aan Moeder vertellen , dat de meiden in de keuken dit en dat deden en zeiden; maar ja wel! Vader en Moeder bekeven haar, en zeiden dat zij ftout was, en zij mogt zo waar in geen twee dagen aan tafel komen eten, <z j moestopde Kinderkamer eten. Al verveel: u de fchool, gij kunt 'er toch niet af, voor dat gij volleerd zijt; want dit zei truitje ook eens tegen Moeder, dat zij wou dat zij van de fchool was, en toen zei Moeder, dat truitje maar kiezen kon, of om aanftonds nsarftig te blijven leren, of aaders voor een weik-
meis-



C 91 )
meisje te gaan dienen, maar jawel, daar bad trui geen zin in. en nu is z j heel zoer. Nu Jieve! als gij enige bloempjes van p.ipler gemaakt hebt, zult gij ze mij dan laten zien?
dag m 1 e t j z, veel kusjes van
uw lieve vriendin.,
coosje.
HENDRIK aan JACOB.
Ik ben zïnts de laatste vacantic weder op de fchool gekomen, en heb mijne oude kameraads meest al wcêrom gevonden, dat voor mij heel plaizierig was. Daar waare ook nieuwe gezichten te zien. Onder die groenen, zo als mijn broêr, de ftudent FREDRt K, wel eens zegt, iseenftoute en lelijke jonge, die zijn Vader in huis niet regeren kon, en die zijn gouverneur in het gezicht vloog. Misfelijker jonge is 'er niet; verfcheiden nagren doet hij — maar hec is te vuil om te fchrijven; hij
heeft



( 02 )
heeft 'er nog al wat flagen om gehad, en in de fchool, zo moisfig als hij was, te pronk geftaan. Ik wou dat die belabberde jonge al wegwas; hij zal beter moeten worden, of hij zal het met de andere jongens kwaad krijgen.
Jonge! wij leren hier om prijzen, en ik heb laatst gevochten met een jongen, om een halve fout in een Thema, die mijn fchnld niet was, kijk, het was toch niet goed van den ondenreester, want mijn Dictionaire was een oude druk , en de Meester heeft die fout van de lijst uitgedaan; wij (laan nu gelijk, en ik hoop hem baast voorbij te komen. Wij werken alt de weêrgaê, en dat is toch plaizieng-—
Wij hebben met het najaar, veel vogeltjes gekogt, die wij op de kruk leren, es als de fchooltijd uit is, door de fchool laten vliegen; wij mogen ons hier fchoon dieverteren, als wij maar braaf werken , nu dat is niets. Jonge I ik wou dat gij hier ook was. Schrijf mij eens, bestemaatl
ik ben uw vriend»
HENDRIK.



(93 )
JAC03 aan HENDRIK,
BESTF MAAT HEIN I
Gij woud dat ik bij u op de fchool wasl jk Z'ju dat ook wel willen, maar na den dood van Vader, wil moeder mij niet van huis laten om te gaan leien; ik krijg allerlei Meesters aan huis, en moet voorts zitten geeuwen, bij de leifen vnn de gouvernante van mijn zusjes. Jk leer knippen ; beurtjes knopen, -misfchienmoet iknos: wel braijen leren. Nu het isaitema: l wel; het kan mij nietfehelen, alsdetijd maar omkomt.
Mijn neef jan is op het Artil'erie fchool in den Haag; o dsar zou ik liever aan willen! maar Moeder vei kiest dit net, zij zegt dat ik een Dominé moet werden. - ook al goed, dan draag ik een zwarte rok, en een lange proik, «Jan kan ik praten voor de boeren. Va! het kan mij niet fche'en.
Jonge! ik heb laatst in het water gelegen, toen ik eens uic fpelen was, maar, helpt onsl wat was 'er een ieven in.bwis,
toen



C 94 )
toen ik zo nat'aan kwam zetten? nurrag > ik niet meer te vifitegarn; alweer goed.
Och lik Wou zo graag op een fchool zijn, , bij andere jorfgehs, marr ik wil er nooit] komen als een flegten en onverdraaglijke i jonge, zo als die. waar van gijfchrijft. Ik zal mij maar w n aUes voegen , w.it kan i het mij flhelen, ik woudstüw Vader een goed woord voor mij deed bij Moeder, op : dat ik ook buitens huis mogt gaan leien. —
Goedendag, bestemaat i ik hoop haast bij u te zijn , en ben
uw* vriend,
JACOB.
JACOB aan HENDRIK.
BESTE HENDRIK'.
Uw Vader h bij ons ons geweest, enheeft met nujn Moeder over mij gefproken, en nu heb ik mijn zin gekregen, en ben ook
op



C 95 )
op het Artillerie fchool befteld; jonge! gij meest mij nu eens zien in mijn mon* lering, en met eengroien hoed , meteen pluim, haast zo groot a's ik zelfs ben, en .een magtig groten zsbcl.
Moeder zei wel, dat als ik eens Officier wierd en eens in den Ooriog moest gaan, dat ik dan wel eens kon gekwetst oldcodgefchotm worden; •- mssr war. kan dat fclielen ? ik zal voor mijn tijd niet fterven.
Maar mijn Dansmeester, dat een rare vent is, zcid tegen mij, dat het brave jongens zijn, öl: gaan leren om hun Vaderland in den Oorlog te kunnen dienen, en dat zulke jongens beter zijn als de vreemden Nou jonge ! ik ben zo blij; hé! als* ik eens in den Oorlog kom, wat zullen ze hebben, —
Mijneatechizeermeefterzegt dat ik braaf moet oppasfen, en geen flegte woorden of zeden aanleren. Wel dat zou ock weêrgaês. lelijk Z'jn. Maar Moeder en zusjes zijn niet in h,ar fchlk dat ik van huis ga, doch dat kan niet fchelen. Jonge! gij » moet daar ook komen , dan zullen wij pisizier hebben, de monteringfhatweêr,* gaês mooi.
Vaarwel be?temaat! in den vacantietvd kom ik u opzoeken.
ik ben altoos uw .
JACOB.



Bij den U-tge'f!l>r dezes wüj<1 heden uitgegeven:
ALMANAK van VERNUFT en SMAAK.
ALMANAK voor VR OUWEN, door VROUWEN.
VADERLANDS ZAKBOEKJE, ter bevordering van WETENSCHAPPEN en FRAAIJE LETTEREN.
o f
ALMANAK voor i 799* alle met Fiaaije Kunstplaatjes,