L A T I K A. 89 ,
Voluit cdari te de armis, de ferro, de ihfidiis, by heeft het wat de wapenen, en't geweer, en hinderlagen aangaat', voor li,'verborgen willen houden. Doceo ik onderwyze, moneo, ik vermaaire „rogo, ik bidcle, pof co', ik verzoeke; deeze verba, met haare compöfita houden ook in pasfivo eenen accufat. der'zaakë: gelijk, • Vir go matura g'audet doceri motus Ionicos, een h uw oaare maagd fchept vermaak lonifche danslcu te leeren. Admonemur malta extis,-w'\) worden van veele(dingen)vermaantdoordeingewanden%/<o> ■ gantur fententiam, zy worden om hunne gevóelen gevraagt.W^w hominempoffè exorari illa,gy zoud zeggen,datdemandies aangaande niet kan verbeden worden.Et humus divespofcebatw nou tantum fegetes alimentaque debita,en de vruchtrijke grond wierd niet alleen om koren gewas en fchuldig vqedzel aangemaant. Docta modos dulces, onderweezen in vermaakelyken zang. Edoctus artes belli ,militiam, geleerd in de krygskunlten. Cato rogatus fententiam, Cato om zyn gevoelen gevraegt. 'Satis doctus literis Gnzcis, genoeg onder' weezen in de Griekfche letteren. Muiier docta literis, Grécis& Lat in is, eene vrouw, onderwezen in de Griekfche en Latynlche letteren.
R E C U L A II.
Ze,mmige verba geen tranfitiva vereisfchèn eenen accufativus cafits, van hunne eige afkomde en nabelhiande betekenisfe. Vivo vitam, ik leeve een leeven : ik leide een leeven. Gaudeo gaudium, ik hebbe een vrolijke vreugd. Ludo ludum, ik fpeele een fpel. Set;vio fervitu, 'tem , ik diene eenen dienst. Oro te, fine me ante furere furorem hunc, ik biddeu
- laat my eerft deeze raazerny uit raazen. Olet vinum, hy lucht, hy riekt naar den wy'n. ölet unguenta de meo, hy riekt naar zalve,van het myne.
E e 5 Vox



9<* Syntaxis
Fox non fonat hominem, i. &ti. )^}Z8Zm'F^tacrepat mem. Horat. i. epift.7. nem^miiem -f- Et inquibusnomina pro adverbiis
rectale, &c. r
' ponuntur. ut,
Sonat horrerdum. 9. ./Eneid. QuiCuriosfimulant, & BacchanaBfehnnlj-' HaAvivunt. Juvenal. S.u. 2.
3üim ri(u. q. rl. Baccbana-
liter li fic lo- R-EGULA II f.
qui Jitcret.
Qusfefignificant motmrt ad locum,
0. Quae ramen
regunt accufativum, fignificantem urmwcs. injet- bem, fine prapofitione3.
ligitivr : imï> 7? 7}
etam addi- ^° RomCtm.
*ur, n nomini ProfeÏÏvs eft Jthenas.
propro ad- /~t ' r • ...
je.qivum r.P- Lart-iagtncm rcdut Regulm. Cic.
ponamr: ut n Qffic.
illo Propertii, J . , .. ...
Magnum un T "'C admtur aliquando prapofirio: fi:r,??oZr°' Pr£E,enim fi non ingrcfius in urbcm, •difmms, e»- fed in iocum vicinum, fignificetur. ut Sün"1 Profetfusfum adCapuam, Cic.de Scneclb.
ÏLr"™op]n- Pro Propri's "rbium ufurpantur «, qnum, f;Sni- f«j & domus'1: hoc , utioque numeptoxLoca-, ro' illucU fingulari tantum.
none gnrJiblW?
ttir. Sic'Cic. ad Att. P"wr« ad Mesfanam. SimiKaque funt, Ait Herdam prc/kifiitttr. Ai Cenevdm pervénit. h Sic CssFar: littcdd Verdam gefuntttr. h. e, ante ,' vel circa Uerdam. c IM 6c hic Liihoco■aus ; quod reliquimus. Sed 'vide an non chriüs fit; Veuii propriet urlnum co'if.rtiuiittir, rus, fc' domus, vel, Nomina urUiim imitantur nts , {5* domus. Idem judicium efo de fimilibus verbis in reg. ï. dè ablativo verbomm. .1. 04. d Non rnodf» cum, Jocus figtiificauir fed glii» etiam riccufaijvis, enndi verbum jmigitur. Ut, ire iufiias, apud 'Per. tri exjequias , iipuii eunciem : ire fuppeiias, apud CaeT.



L A T I N A. 91
Vox nonfonat hominem, de ftem klinkt niet naar een m'erifch j het gelykt geen menfehen ftem. Crepat vineta mera, hy pocht van hccle wijnbergen. Sonat horVendum, h e. horrendis modis, het raast ichrikkelylc. Qjd fimulant Ctifios & vivunt Bacchaiudta, (h. e. BaccidnaUum ritu,) die zich (mango) Kuriusfen veinzen te zyn. en leeven, (ondertusfehen) als op de Bacchus feesten.
Pv E G U L A III.
De verba, die beteekenen eene beweging naar eene plaats, vereifchen eenen accujativus, beteckenende eene ftadc zonder pnepofuio. Eo Romam , ik gaa-naa, Rome.
ProfeÜus est Athenas, hy is gereist naar Athene.
S O L U T I O.
Athenas \%plur. num. accuf. cafus: zegt, Regulus rediit Cart'ag;nem, Regulus is wedergekeert naar Karthago. Sum profeÜus ad Capuam, ik ben getrokken tot omtrentKapua. . . Gelyk eige naamen van fteden, alzoo worden ge'■ Relt Rus, het land, Domus, een huis.
lbo















L A T I N A
SYNTAXIS»
In ufum Schohrum Holiandïse & West--^ : Frifise, Superiorum auétoritate, adornata.
Pajfim quidem refervatis ferè praceptts, & exemplh Ludolffi Lithocomi;
Ipó plurimis repurgata ab erroribus, etiam fupet* Huis omiïïls, additis necesfariis, atque omnibus meliori ordine digeftis ;
OPERA
G E r A r d ï Ja Volftpr*
Qui tiberes ttotas ad oram adjecit.
iddita nunc ad majorem juventus utilitatem cum Regularum, turn Exemplorum, ia* terpretario Belgïca.
TRJJECT1 ad RHENUM, Apud SAMUELEM de WAAL., MDCCLXXXI,






SYNTAXIS
L A T I N A
SI 2^r«|i« vntaxis1 eft pars Grammaücas ,notat ftraauquse1 conftruere orationem docer. ^"i^fcT Hxc duplex eft, analogaa, & ano-cj^TjMj ho"4
mala, feu figurata. eft, ordinan-
Analoga conftru&io eft, qute Öm^Ji munem loquendi confuetudinem fequi-docet con-
ftruere vocef
tUr4. faciendam
Figurata, qua communem loquea-o«:ionem. di confuetudinem non fequitur ,* & ta-Jici,™Tho* men bonorum Scriptorums auétoritatem* umao,
. . * viro, de hac
tlititUr. parie artis Gram-
Conftruaio analoga confiftit in Con-^j*^ venientia, & Regimine0, ium meöto.
4 Sive, qu»
limpliciorem ftrufturam, & naturalem linguaa modum retinet. 5 Nam «ili auftoritate uiiamr bonorum Scnptorum, folcecifmum erit: quod eo dift'ert k barbaro : qüia'hoc fit in voce ; illud in ftruftura: ut Charifrus ait lib. 4. Véteres pro folcscifmo intpmlltnttm , vel jiribli&inem dixere. Vide GelJium lib. 5. 20. At pro barbaro iidera maluere raflimm ! uti Nigidius in comment. Crarom. ftuftüus fit firma, ft miJpires perperam, Cilat GelL Lib. 13. c. 6. 6 Ita loqui liceat cun» Grmnmau'cis. Aliter, fcio, Tuljius ; qul, ubi vulgus ait, amo rtgere «CMfativam , ïnavuk dicere , confequi accufatiYum, Regimen autem vocarunt Grammatici ; quia vox una praselt, «liera infervil'. ut quse nou nifi certo flexionis Gije yoci alieri jungamr; ïdque fine e«, quem UI»
De Conveniintia,
Convenientia eft, cum dicliones itt accidentibus quibufdam convefliunt.
Z 2 Con-



4 Syntaxis
ï hoc adeto, Gopvet. entia voqrgrn • declinabilium r
euia .ie ad- . . i. . v 'i- TVi "
-rerbioram, est tripjex: adjecnvi, rBpftaofivi C| &conjuna;o- fubl'cantivi cum fubiliintivo; nominati-
Sum conve- • '•'«* jiiemia feor- vi , OC Vöi'öl 3
lim inferiüs agetur. 2 Sul» qua comitieiur■ otUt:». Un aniccedéntis , & lejaiivi. 3 His addunt non'.iuUi cönvememiarn iiiterrogsLonis & re-%onfiajuis: de qi« cwremo loco ahqwd addemur.
R E c.i;u I. De ccaymlontia fubflc/ativorum& adjeSiivorum; idque hominutn pro-
nomintim, & panïtipiorum. Ad-'sctivom, & f':bftantivum 1, con«ondfe te- vemuat in gen ere, "...nero, &cafu. ur, moms gene- Comnnpuni bc;;os mof es colloquia
je j intellrgi- j. ■ aur fubftanti- pVaVCl*
yam ( ut, rèjT« * Subftai ttvts éftam annumerantur ad' ^^Jt&Ml *&» T^faniivè fumuntur,
<w- Anücus certus ii? re incerca cernicur.
Jeon : donan
jmimis mis; videlscei mamnii : 'réis rsptüaildtitmx, nempe pêaimafimt: (aluttt k.vari , & ' perfimdi , puta m/mS : doiuri,
Svii-,cet .ofmm: »i ajovVw; i"!»n;.;r teW/j : xiv/Ater», put* or' limbus -, m Tufiulstut, uumöè ,• i.r.: rfKïrf cojote», vel pratexuu mm fcilicet fohulai» : C:\ettftbn;, newpe tafo: primas «siwe, vel rfeArre , ïntjll-ge /.>.«•/« : a#f«g ;w«, aefep* jtwr* : Pi?rf„„ /-«^ yuia «;m : <ft mto, fuijplc «« : &c. 2 t'i a Ijeftiva Lcterdjira fubftan•tfve lumuutur, & Cubftamilra adje:tive. Priorij cxeraplum hic eft , tnüus fortos. Siinikque F..1. ibrümxU feta». Item apud Poëtam , Stliax ferttum , & Aparla firma. Ubi fintzum eft ferenitas, ri f&f*»? Pofterloris hoc exempium est 1 JEa. ffihf populum latli reff&; iisllèque fiperbum, Regem, id eft, reg.iasitem.
E X C E p t i o.
'oneaanaio-'v Pvelitivum,& antecedens/emper1 qui6a. verum dern convenant in genere, & numero:
per enallagcrt
imerdum, fit ut relaiivmn , Si ünjecedens , numero rfisfentiant. Cic. Si tempus est ullum ju» hw.jms necmtiii : qua malta' fuut. Ubi refp«x't ïempora. Ter JCttntKbm* mik Cu , ejuin jb'e vttmbiT Us rtjjinse. ■ m-



L A T I N A, Ü
R E G U h A I.
Een nomen adieiïivum ■ en een nonw fuhfianti^TümZ komen^er mLM^kegejmumwe;
rus,en joJm&— Cnün^ma_prüva eorrimpum_mmsJ>MOh quaade
zaraenfpraaken, ofoocze reuen, bederven goe-
dêlsëdën,, •
SOLUTIO.
Hier is het nomen adjeciivumprava, dat overeen koomt mei hi-ifubjiariHvuui colloquium geners
, neutro, in numero plurali, incafunomivativo.
De adjeBva worden ook geilek onder defabflant'va , wanneer zy als fubflantiva genomen worden, . ,
Amicus certus cerniwr in re incerta, h, e. aaverjis, een vaft vriend wordt gekent in tegenipoed.
ESCEPTIO.
Het pnnomenRedathmLm het voorgaande/^A/?^"tiram komen altyd wel over een in gd^a genus — 2 3 en



6 Syntaxis
' iSS*^* fed cafus est diverfus, quando vox fe<iem csfum quens alium2 cafum regit3 Ut,
lütm 'conve- Liter^placuerèntquas ad me dediftl.
Quod'ti&f' ,.QW'femel eft imbuta recens, ferva.
riam fit. Nam blt odoretil
Poet* eiiam . Tefta d'lU. HoTZt. I. Epift.
f>mtttunt; „ ^"fecedensquandoquerepetitur.Cafar' ut apud Ma- krant omnino itinera duo, quibus itineribas
KLi; £S^nt' ^-Oportebatnecieea .*», nfimest. ^«-ïum neri, qua; res in judicium non veQuod in pro- nerit i Ac mierdum ld, advitandamambi%lf*Zo Sf¥tem,etiam neceffarium videtur. Ut ft i«-bem veftr* WAS* kedïus a ine liber Nepoti$ de Attici est: Sic orator Vita: cui laus fua negari non debet, ffla/im
e^£-2?S: 'frT Nr,d've/Attico
r*s Vlt£e • -Pr°M lifter, vel altter, mteWxiris.
rnnt. Poè'ti-
cum mag» fit. uttras quas gi w, ^dija, pUcutrmt. -x Pro «tó snaii.n .,.>,-..«; live ob convenismiam oominis cum verbo ; five ob rtttrtmem caius. Nam cum dico, uterus amo, qua hominm nddunt «*hortm : diverfus fti «„V, non-p^ppier reftionem verbi: fed ob unnyenientiam cum verbo perionali. ' '■ ™
R e G u L A II.
« At numero, ^ Cmvenientia duorum fubftan-
tl^ZV tivorum.
•onvenïre : ut oubitantiva rei ejufdem in i cafu con-
Sohicai" venium per Appofitionem. Ut,
tero Maronis Urbs Coloma. Annaforor, iEneid 4.
JKoSï?" Formofum paftor Corydon ar debat
toe. zjifeiar • Alexin.
üeiicias domini. Virg. Ecl. 2.
tro in loco, *Interdum Appofitiofit caftiPtnitivo. Ut Ö =0. TFTlu™" Rheni, ^ Rhenus «pnyenium. Urbs patavii. Arbor fici.
At 'genere , no» numero.,- confentiunt, urbs Athemt : numero , no» genere, vmum abfirMutes, «brotmitts, item fitó* cojwta, & fimjjia. a Vocaal Antipiofia, v«l Ea allagen cafus.
Rs-



L A T 1 N A. 7
m numerus: dochJcc^syA^^yvmSIL. bet vol nde woord eenen anderen regeert,. rSS wi mfki, quas dedifti ad me de brief
~> % o L U T I O. >
Alhier ishctreto/w» W, dat wel over een koomt Set iet voorbande ubftanüvum liter*, m gtnert
&!$ïm%oMm woord dedijli^cnaccufau.
Te7afetl!tTdZl'm diu,quo recens femel ejlimbuta, Ti{arde pot zal lang behouden den reuk,met wel-
ke zv, «och nieuw, is doortrokken. Itineraerantomnino duo, quibus itmertbus pojfentex,-
r domo. In 't geheel waren'er twee wegen, door
,W/c/««? behoorde'er recht te gelchieden over die
Liber Nepotis de vita Aitici leclus « me, cm lam ua n n deVt negari, het boek van Negos overhe even van Atticns, is van my gelezen, dat zyn lot niet moet geweigert worden.
tjfubfiqntiva een^dve zaake komen over een in de
cafus door eens bwcltin?. Urbs Colqnia, de Ihde Keulen,
De twee M^/v/eeneyzIlve zaake, ÏMUrbsColonia koorhen over een /« «O»'».
I7,-fc , h. e. Patmum , de ftad Padua.
Arborfici,pro ficus, een vygeboom.
Z 4 ***



* S r ït i a x i s.
R e g u l a nr. • Jtm;
De convenientia nominmin & verbi perl'onalis. iS&T °"ne verbum perfonale *, & finiverbnm im- tum nabet ante fe nominativum eiufSS: t de™ p«fW1, & mimen. J
tom ante fe -lerenr. And.
Pro noM^C^^^f^.^- «S-
«d p*#r WW» , t,t tuxs Mis. Kt iwellefto > ronömi ? r ' i«,«j/wi; intemgatus ypfm„Ue Alau(. 7,„! fronoinme , CaB»pronon.cn prini , vedette ^ o„f ST»^
eet nomen tértisè pcrlbuse. SetlWo- "&■ • "f'»'is. cvot*i™« funt Verjon*; fcT£L?lTl'' ' ƒ * t'XCm-
est |n Etymólogi* , fiVè Analotó JvL ,,' Hmd 'l,anm
ft perfon^, ac pronomen cm «1 «rbnm " *■**'■*•■ judicium efto de ^4»*»' A'4Ue ^
^i^>^,vei &? veiyi;;r;X;J:^X;(r ^2Ki
Ob SER VAT 10 I.
r* f Verba prime & fecundaj perfo-.h£e,. raro habent ante fe nominativum expresfe, nul difcretionis, aut emphaiis qausfa. ^ Difcretio aurèm vocatur, -cfim-diy verfa ftudia %nificamus.
Tu nidum fervas , ego laudo ruris amant Rivos. Horat. i. epift. 10.
Emphafis est, cum plus fienificamus, quam expresfè dicimus.
Tu audes ifta loqui? ^Camandfl tu illum? fupple, vkifli.
Alias, ferè omictitur pronomen.
' Quia



L A T I N A.
R E G U L A 1H.
E^verbum perfonalefinitumfrceïi voor zich eenen t^mjnativ^s van,dezelve perfoon zx\xnumenisx~^
Obfequium parit amjcos., verkasparit odium, zeglvkheit of p;erii>o;rihP.r r^kt vrienden^ maar waarheit baart,hanrt
S O L rj x I O.
Dit verhumperfonalefinimmpar.it heeft voor zich den nomïnativus obfequium.
Oü SE U VA TI O I.
De verba van de eerfle .en tweede perfoon hebben zelden een nomïnativus uitdrukkelykvoor zich, ten zy uit oorzake van onderfcheid of nadruk. Onderfpheiding nu wordt genoemt, wanneer wy verfcheide bezigheden te kennen geeven.
Tufervas nidum, ego laudo rivos-'/uris" amxni, gy houdt uw neft, en ik houde het met de beeken des vermakelyken lands, dat \s, gy houdt veel van de ftadt, en ik ben liever op het land.
Een nadruk is, wanneer wy meer te kennen gevela,, als wy uitdrukkelyk zeggen."
Tu audes ifia loqui? durft gy zulke dingen zeegen ? ,
Tu vicifti illum cantartehl hebt gybem overwonnen, of vermeeftert met zingen ?
Z 5 O*.



lö Syntaxis
Qitidfac's% fcribo. JSitimur in vetitum femper, cupimüfque negata Ovid. ■
„ \ ^ iQ.Ii.S.E,RXA T I O, II. ^ •
•~^|-Vo*fba*"rei'tis;**'pt'rforce , loco nomi•'^nrmtivi iKpTliaBënt'ante fo'verbum'itïfii infini'ivi» ukum 1, aUE orationem infinitam. in: tóteolivo: /«|Tm 'nïhilës't, nip, tefcire hoc
s" °'löoMt £ ^v,fc}entia tua- Sat.1 •
llrZitL,, ïngëtüids didicisfe2 fdeliter artes
. EmolLt mores, nee finit ejfe feros. frik o. de Pont. Eleg. 6.
fiï/i poni pro .
jiomiiimivo arguit . quoH , Graece fi «primas , articulus a&tetur. Nam
Cnwefuerlt: « *f*J'« T*
OliSERVATIO III.
| In quibufdam verbis tertia? perrons , nomïnativus per Ellipfin i'ubintelligitur. ut,
sliunt, dicunt ,ferunt,perhibent, &c Itapr&dicant, fupple hommes- And^
I SimÜecst, ac"J-. fc. 3. l. ,
ZTjJxIJ-', Item in hK:Tonat,plut,ningit,grandi4>uuvhw«v nat,lucefcit,vefperafcit,&c. Ubi Deus, foppie^rv-' fvel fiorile inteliigitur. f«i, Quomö- * Interdum tarnen nomïnativus additur; - * ^!j|;,s' «/, Saxa pluunt. Stat. qmimur. Muinis uc iu terras depluerétque la-
'£MiMrti«*' pis. TibuU lib. 3. e/. 5. -
rut"1" i*V»frf m»fii is mtrtttm ejus rei; puta , recordatia. i Ft pluvi*, in iMf fee * lOTrySf. Sa. 3 Grimmr.;:ci ea vocant veti.i nam.** 0SioHis\ ut cliftum in Eiymologi» , ?• s?o. Vel èuain «rep<<r, «ut .liij'uUlx *St<B.-r.s.
Non-



L A T I N R. ij
Observatio II. Vjverba yajjde derde per Toon hebben vnflr y; rh jn rjilaats vandennominatmis, een verbumhfyttiyumxfc^. M onbepaaKte reden. ■J - :t
SgreMtim, ^Zdg^liÉtlm, eILinhiUtnJi£terJciat te Jcirelwc? ïsuWweerenrijetSj 'renzy ecii ander wecte
S o l tj t i o.
Dit verbum van de derde perfoon e{l, beeft voor zich in ÜPJ^?^*!} (Ie noraitiativm het wr^a»; 'ftifinitivum feite. Duhcifje jideiitcr artes ingenuas emolïif mores, nee finft
(nos)efeferos, gètrouwelyk geleertte hebben de eer.
lyke vyetenfehappen, bezadigt de zcden,en laat (ons)
met toe, woelt te zyn. s J
Obsfrvatio III. In zommlge verba van de derde perfoon wordt de nomi*
»<tf/jw daar onder vcrltaan door eene uitlaatina, Ajunt, "ij " Dicunt,
Fertm, f zy zeggen. Perkibent, J
S o l u t i o.
Het is het verbum vau de derde perfoon ajunt, waar
onder de nominath-us homines verftaan wordt. Hommes pradicam ita, de luiden praaten zoo. Tonat, het dondert. Pluit, het regent, Ninglt, het fneeuwt. Grandinat \ het hagelt. Lucefcit, het wordt licht, het daagt. Vefperafcit, het word avond. Deus, Godt. Ccelum, de hemel. Aqua, water.
Saxapluunt, fteenen regenen.
Utque lapismultus depluertt in terras; en dat'er veel iteenen afregenen op de aarde.
OllSER.



ia Syntaxis.
No;munquam & cafus alü adfunguntur» ut, Pluk hele, fanguine, carne, &C. Liv.
Observatio IV.
j; Sïepe etiam intelligitur per Ellipfia verbum fubkanrivum. ut,
Vurium, & mutabile femperfamina, Virgil. 4. JEn. j Aiuw, fi- ifon quippe boni. Juvenal. Sat. 13.1
milt esfe boe
Ciceronis in Lselio :' Suavitas non m..iiocre condimtntum ttmkitict. Et ; lioc Maronis 6. iEn. Paxi , quqs «eqims amavit Jwiter. Seri loca fcrip- . tonmi infpicienti liquebit, apur] Ciceronem praceilere verbum nuttiU; spuil Maroaem eutem fecruj verbum potmre.
R e g u l A IV.
De verbis utrumque habentibuj nominativum.
Verba qujelibet utrimque nominatir • * ^p^m_, vum recipiunt».
'regitnt:. pro Inprimis, forem. fio, evadoA
quo;tew¥? «.v//?o, w^wtfö . «z»ö>#r, orior.
tvapnmt. Nee ƒ . * i J 1
enim nomi- fra juror brevts est. Hor. r. ep. 2,
fe<i cum eo Hx evadet vir dottus 2.
rpro'quo Ttrra manit immobilis. &c.
vuigt>, rei} | -j- Item verba paffiva vocandi3, ext'.
"uf; 'ftimandi4, ficcognofcendis.
ui: u-adu in Glycerium dicta est, atque habita fo- ■
f^^T'-ror Chryfidis. Terent. And. 4. (een. 6.,
funti ctpdlay ,
aadior', dim?, flror, homno?, mmtttpqr, ptrhikéor , falutqr. 4 Ut: Juin appjteo, emfior , credar , babtor , judifbr, videor. j Qualia qi'.o- ■ ■ cjue,, «rgifer > d«; retoisr 1 (trimer. wptritr.
Septem,



L a t i a a, 13
O uservatio IV.
J7ikwjls^ordj_ook het verbum fubjlantivum verzwegen door: eene^ uiüatinrju.
isaltydecn wijpsUurigen ligtyeranderjyk ding. Oinppe boni (funj) rari, want dé vroomezyn 'er dunj^ezadt.
R e g u l a IV.
Alle verba neemen aan beide kanten, (dat is, voor en achter) eenen nominativus.
Voornaamelyk deeze: Stem, ik ben. Forem, ik zoude weezen, of zyn. Fio,ik worde. Evado, ik worde. Exïflo, ik ben. Maneo, ik blyve. Nafcor, ik worde geboren. Orior, ik koome op.
ïra eft furor brevis, toornigheit is een korte dulligheit, eene raazerny, die niet lang duurt. S o h u t 1 0.
Dit verbum (_eft) neemt hier vpor zich den nomïnativus (ira) en achter (furor.)
Onus, quod bene fertur, fit levt; een laft, die gewilliglyk gedragen wordt, is ligt,
Hic evadet vir dohlus, deezc zal (noch) een geleerd man worden.
Terra manet immobilis, hec aardryk blyft onbeweeglyk. ; .
Desgelyks de verba paffiva van noemen,. achten en kennen.
Glycerium efi diEla atque habitaforor Ch ryfidis.Gly cerium is gezegt en geacht dezufter van Chryfis. S o l u t 1 o.
Alhier is het participium pafjivum van noemen diSa, en vereifcht voor zich dén nominativus Glycerium, en achterferor.
Op



Syntaxis
Septem fuiffe dicuntur uno tempode qui fapientes, & habermtur, &'vocrrentur. Cic. de Orac.
Lmidibus arguitur yini vimfus Homerus. Horac. ep. 91, iib. 1.
+ Simiiiter verba, qua; recipyjfie poll fe nominativum, fignificantem fiaturn, aut gefïum rei. ut,
Nemofait at fobrius. Cic. pro Mur<
T Item in bis, ubi prior nominativu9 ex prajcedenti oratione est fupplendus.
Incedit reclus. Dormit fuplnus.
Ti cubitum incoenatus$tea\m. Pfeud. ' aft. 3. fc. 2. '
f Huc pertinent, in quibus nomina m eer EmJia- adjeftiva pro adverbitS'1 ponuntur.
eeu partis. J„ . f r ,. r
vemo m Jenatumjrequens, pro frequenter. Cic. de Seneéi.
Tibl lubens bene faxim. Ter. Adel. acl 5. fc. 5.
* Nee minus /Eneas fe matutinus age-
i> Quanquain bat. Vttg. pfO tOZVÈ b
X™,""1 Ante tibfEox AtMotides abfeondantur.
quani abiati-
Vlrg. ubi £oa; jimilher vakt matntina:; vus posfu Ti- hoc est, mauè.
derï. Dicimus
Tol^r OSSERVATIONES aliae;
ruime , ut in
"forum Sed quee ad dlverfa convenientice ge- nera pertineant.
,Ob servatio I.
Duo fingularia plerumque habentur
pro



Latino j5
Op gelyke wyze die verba, die achter zich neemen eenen nomïnativus, beteekenende eenen ftand, of geftake der zaake.
Nemo fait at fobrius, niemand dank" nuchteren.
Ook onder die, waar inde,eerfte nomïnativus uit de voorgaande reden moet vervult worden.
Incedit rebtus, hy gaat recht op.
Dormit fupinus, hy flaapr, op den rug leggende.
It cubitum jnccenatus, hy gaar, te bedde zonder avondmaal gegeeten te hebben.
Hier toe behooren die noch, in welke de nomina adjebliva voor adverbia geilek worden.
Faximlubens {ie. lubenter,) tibibene, ik zoude u gaarne goed doen.
Nee minus Mneas agebat fe matutinus, (h. e. manéfurgebat,-) en iËueas ftond niet minderdes morgens vroeg op.
Atlantides Èö*,{i. e. matntina, pro matte f) abfeondantur m ante, h. e. prut quant Pleiades,
; jive Hyades mané occidant: laat hec ochtend zeven gekrente eerft verdwynen.
OBSERVATIO I.
Twee nomina van het enkel jetaj^ryor^en doof
gaans



3 6 Syntaxis
JÉmy>luraIi ,• unde & adjeetivum ad »NT.!fe jIijBHB"11 Pulra'e adfcifcuac". rimntó!' Kajr^Hw/(?r, Chremes, rever/I Sulp. in ^*,o_*Arg. Phor. Ter. \
Nóx,& amor, vinumque. nihil modeifm~''%i,i, föW/efuadent. Qvid.j. Ainor. Ëleg. 6.
*!i//o ploegt; * Poetcs etïani) 'quando alterüm fingula-* yus&r, è fi- f-ittmJn ablativo peniturcumprcspofitione* lius . u t Ubi addunt interdum adje&ivum, aut verbum
fioniiü^pro • Fors eadem Ifmarios Hebrumb cum tf. Nam f«i- Strymone ficcat. OwV.
^wf»tw/ ; Remo cum fratre Quirinus
Jura dabunt. Virgil. .
Obsër vatio II,
^ Eaque quinquepartita.
| Relarivurn <?«z', pofitum inter duo üibltantiva diveribrum generum, cum antecedente convenit, vel fequence.
Cum antecedente:
Jovis fiella, qua Phaëton dicitur. Cic. 2. de Nar. Deor.
Unus er at toto naturavultus in orbe,
Qiiem dixere Chaos. • Cum fequente:
Animalplenum rativnis, quemvocathtis hominem. Cic. j. de Leg.
Eft locus in carcere, quod Tullianum nppellatur. Saliulh ■
11. ml



L A T I N A.
1/
gaans gehouden voor een meerder getal, waar ojnzy ook een kdjfhlvijimj)\7 vjrbutp plurak iffireHcheni + gelyk: 7
Pa/ez- & Chremes rcverfi, Vaderen Chremes wederger
komen <zynd&
SOLUTIO.
Pater en Chremes zyn twee nomina fin gul. num, djs
worden gevoegt by een //ar. reverfi. Nox & amor vinumque fuadent nihil moderahile, de
nacht,en de liefde, en de wyu, raaden niets matiglyks. Sers mdem ficcat Hebrum cum Strymone, (/'. e. Hebrum
& Siryinpnem) fluvios Ifmarios, eenderhande toeval
verdroogt beide de rivieren van Thracien, Hebrus
en de Strymon. Qüktnu's (/. e. Romulus)cvmfratre Remo dabuntjura.
Kqmulusen zynbroeder .>.emus zullen de keuren e»
inzettingen maken.
OBSERVATIO II.
Het relativum qui geftelt zynde tulTchen weefubftanti: va van verfcheide genus komt over een met het voorgaande,* of 't volgende fubftantivum. Met het voorgaande:
Stella Jovis; qua: Phaeton dicitur, de (ter van Jupiter, die genoenit word Phaëton.
Unus vultus natur<s erat ih orbe toto, quem dixêre Chaos, daar was eenerhande gedaante der nature in 't geheele Werelds rond, dat-ze genoemt hebben Chaos,f dat is 't woede ruim, vermenginge aller dingen, bajaerd.) Met het volgende:
Animalplenum rationis, quem vocamus hominem, een dier vol redelyk veruandt, 't welk wy menfch noemen
Locus efi_ in carcere , quod appellaturTullianum, een plaats is 'er inde gevangenis, dewelke genoemt word Tullianum. /
A a 3Xs»



iS
i InteHige pofterius in ordine Gram}i aiico. Quod ctiain fiL in iequemi exttnöpló. Kam ftruftura est,
rfpioll£ , uppi-
dum Latino%rum i wplum.
\
e Sic Ovid. Guidia printipium nuftri Jvnt , PhüLt, dataris.
Syntaxis
* II. SimjJHèr participia pajfiva verbarum, qua nominandi, vel exiflimandi fignificationem habent. quandoque cum feguenti fubftantivb conveniunt.
Non omriis error fiultitia dicenda eft,G'c.
Paupertas mihi onus vifum eft mileruui& grave, Terent. Phor.
Ccns nnfverfa Veneti appellati, Liv.
i II. Si in dppofitioneprius fubflantivum fit hominis, aut animalis, confentiet adjecti■rum, aut verbum, cumfubftantivoeo, quod in ordine grammaticoprceccdit.
Cum duo fuhmna noftri imperii, Cm & Pub. Scipionrs, exftindi occidilïent. Cic.
Tullia, delicioke noltee, tuum munufculum'flafritat, Idem.
Sin prius eft nomen rei inanimh, cum pofieriori i eonveuiet.
Oppidum Latinorum Apiola; captum a Tarquinio rege, Plin.
Timgri civitas Gallia; fontem habet infignem, Idem'
IV. Superlativus partitivepofitusfiepius convenit cumfubfiantivo, de quo efifermo. Cic. Indus fluminum maximus. Plin. Villofilllmus animalium kpus. Inlerdum & cum. genitivoplurali. Plin. Moly berbarum laudatiffima: &, rolaflorum puicherrirnus.
V. Verba fuift antiva^VQcativa & (imilem vim habentia, quando utrimque nominativum habent, fed diverfi numeri, ufitatiits quidem cum priori, rarius autem cum pofteriori conveniunt.
Nuptice funt res hone.(ta2.
Amantium ira; amoris iutegratio elt, Ter. .
3 Huc eliam reter, cïun particuja fiifi , \el fiffjjlis, intercedit, Virgil. Aihii htc nifi tumtum defmii. Ovid. i{iüd mim tuft vota fuperfimi. ^



L A T I N A. Ï9
iSfon omnis error eft ftultïtia dicenda, niet alk dwaaling moet dwaasheir, geheeten worden.
Paupertas eft yiftum mihi oms & miférum & gr ave, de armoede is my gefcheenen een laft zoo wel dèerlyk, als zwaar.
Geus univerfa funt Feneti appellati, al het volk zyn Veneters geheeten.
Cum Cn. & Pub. Scipiones, duofulminanoftriimperii, exftinfti occidiffent, als Cneus en Publius Scipio, twee Blfklbms van onze gebiecK^omgekoomen waarom
Tullia, deï\ciolce noftrte.flagitat mv.mifculum tuum, Tullia, ons zoetertje, truggelt om uw (beloofde) gefchenkje.
Jpiol<e. oppidumLatinorum, eftcaptumaTarqui110 Rege, Apiole, een ftadt der Latynen, ié ingenomen van den koning Tarquinius.
Tv.ngri, civitas Gallice, habet fontem inftgnem * Tungren , een ftad van Vrankryk, heeft eene uitmuntende fontein.
Indus mdximus fluminum , Indus de grootfle der rivieren.
Lepus villofiffinus animalium , de haas, de haair-
vjokkigfte der gedierten. Moïy (eft) laudatiffima herbarum, Mely(is) het
lóffelyklte der kruiden. Rofa (eft) pulcherrïmus ftorum, de roos (is) de
fchoon'.te der bloemen. Nuptia fuut res honefta, het huwelyk is eene eerlyke zaak'.
ïra mnantium eftintegraiioamoris, de knibbeling der gelieven is eene vernieuwing der minne.
Aa 2 ■ OB-
Irx mnantium eft'iniegratio amorïs, de knibbeling



%& Syntaxis
O e s e a v a t 10 KL
•* Znyifit Clim adjectivum refertur adplurafublaiiiie fómt ftanttvagenere, veljnimero diverfa: vel verjw-Mio, five bitm-refpicitplures nominativosnumero.,aut tut vocatur'** Perfonai diverfos: cumpropiorecujufcunque «luia aHquiii 1 tiumericanvenUtpezZeiigma•:cumdignio«i cotivenit, re per Syl!epjinb.fed non nifi' numero plura«ui jungirur. ff Dignius auiem eft gemis mafcuiïnutn fceftivuta, aui m/ninoc: perjona item prima digmor eft, ▼erbum, ini- quam fecunda', & fecimda, quam tertia* «o ponamr, £um pr0piore ''genere ut,
nommam7fl Loens, tempus, coiiftkutum est.
in medio, Eunuch Act. 3. fc. 4.
f" m2finfmfc : , Cum ptrpriore numero ut,
imgrnt. 'tóT I Caperlibi falvus, & hwdi. rifg.
jufmodi anxia Zeug.rhJj. Ecl.
*ocum diftin- \ Ufo i[]jus anna nJc currus fuit.
«jo, morari ,
.magis ftudia , ZQ».
«mam juvate. Cum propiore perfona. ut,
mihi videtur. Tu quid ego , & populus mCCUSl
? ■ZvM-üti Idefideret, audi. Hor at. i. ep. 1.
«mpnhenfio s ( Cum digmore genere. ut,
atque ita di- j Pater & mater mortui d. Eun.
•hur, quia \act. 3. pc,
aliqnid duo ; t~>.r T • r
«tivtrfa com- Syiierftsl Cum digmore perjona. Ut , fr^iéndat; '\ Si tu, cc Tullia, luxnokra, vale-
umie adjeai- tjs eg0 & {uavisfiirius Cicero, va-
Tum, & ver- 1 t-i
l>um, hicfem- {IcmUS. 14. ^. Fan. 5.
Jfer est nuuieri pluralis. Kam quod plura comprehcmlit, fiugulare esfe nequit : contra quam in Zcuguiate fit, ubi ajiquid ühi jungitur, deque altero iuii-lligiiur. Ceeterum vuVufi]"**? vox latius patct apud veteres. Poëiamm interpretes, quam hodie fit. Narn lis ..prater Syllepfin cara , ic qua nctum, etiam complettebatur Zeugma & SyntheGn, de qua paullo post dicetur. At Zeugma iis erat, cum vox eadcm fine itnmuta«nöne est repeienda 0 c Urrum 5c fcemjnitmni dignius est neu-
Jro 'i ita quidcin plerifque videiur, iilque propter Jlud Lucaui : Lrges , ü ptebifdta , laaRx. Sed iftoc jt//ov«JiK<» videiur, five fihgularë ; ut ad-' vevfus aliorum fcriptorum confuetudinem exinde non debeat |MMuto> ferri. d Adjectivomm natufarB quandöque etiam fubfiantiva fequuiimr. l'tirj iilo: Ca/ar, P(olmuuJ, (i C!t:>mtra .rt^es Sic Ovid. Sxari tibt,. Marfiut- SFmitfym, i'atu in tnlibuseuatn appofnutn refpicit genus dignius.



L A T I *J 4» $
O li S E II V A T I O III.
Locus, tempus conftit uturn eft, plaats en tyd is beftemt.
Caper sft falvus tibi, & hcedi, de bok isubehcruden gebleven, en de jonge bokskens.
Ar ma & currus illiusfuit kic, haar tuig en wagen is hier geweeih
Tu audi, quidego &populus tttecumdefideret,\\\\fter gy toè, wat ik en het volk met mj verejfche.
Pater & mater funt mortui, de vaderen moeder zyn geftorvcn.
Si tu & Tullia, lux noflra, valetis, (fc.bene eft:) ego & fuavifjïmus Cicero valemus, indien gy en Tullia , ons licht, gezond zyt (\ i* my lièf:) ik en onze zeer zoete Cicero vare* aoch wei.



2ê Syntaxis
Fit Syllepfisferè, in fubflantivh rdrum; animatarum.
Sed fnbftantivh rtrum inanimatarumi fubjicitur plerumque adje&ivum pluralei neutrum.
Divitise , decus, & gloria, in oculus li- • , Sic Livius: ta funt. Sallufi. in Catih.
porta, de rcelo taf/a trant. Sed fi umim fuerit animaium , alterum ina- nirpatum , comerriet cum animaio. Ut ui fflo Ovidii', Jam; feu <ttet- ■ KPSjsaeem , paeifquH minijlros.
Observatio. IV.
^X/TgnoT" * Per fyitkejta* adjectivum^ rubflann- ■ ram vcteros, vum,fape in genere, & numero.d/jèfitiuntk. fed figurnm Duo millia crucfhtis s.ó?a'v.Curtius lib.A
fepfi ZX' 'lliC fCdUS dt ' mC PCrdidit'^-
hendmu, ut 3' ft- 5-
vauio ame Centauro invehitur rnagnil Vtrg. $.JEneid.
ftnl'?fi'orafió . InPrim's a'l^m locum habei in colle&i*
fohtm tatei- v's> 6? diflributiviM.
ïeatu congrua Maxima pars vv\ntrtt\.SaIIüft.in$ugurth.
fis, potius, in qUii,us etjamperSynthefin nomina tivus,
est, Mrïfaffi.: &vfbumjcepe in numero dijfentiunt. ut,
«cidebüe- **9rs epulis onerant menfas. 4. Georg-,
fat, quam Dederim vobis confilium, quod laude-
vldiTfi, hoc tis uterque. Plant.
FwmTÉt Qu'f<lue fuos Patimur manes. ^7.
fentit adje- Aperitee aclutuin aliquis odium. Ter.
ftivum a fubftantivo expresfo ; fed rorifemit cum intellefto. Quomode ïn exemplis aJlatis , non refpicitur ad duo miilia ; fed ad bis mille ■ «|uod in animo est: non ad fcehit , quod ponitur; fed ad fcekstus\ qui memi obverfauir. SiBjïïiterqtje , cum dicitur Centaunts , in menie' est navis , atque ad illud in flruciura attenditur. Porro in tribus hifce exemplis tantum est generis disfenfus. In fequentibus aüterri, vel folius numeri, vel & generis , & numeri, disfenfus invenitur. c Raderus edidü adfixa. Sed adfiii, invenio in MSiis , ac fimiliter edilio Hadriani Junii; ut mittam ajias. U Adde . & abflractis poiitis pro concreTO. Vclut illo Ter. Ut iUum Di, Deaqne, fenuim perdant. e Ha enim fcribendum., non nperito. Nam, ut Donatus ait, alipiis bic habet vim plnrajis: cjuta nempe non est althuis njfi de muJSS.
Sm



L A T I N Ar
23
T>iviti<e, deern & gloria funt fita in oculis, rykdom, eere, vermaartheit, ftaan voor uwe oogew.
Qbservatio VI.
Duo miilia (Le.Ms mille hominum,) funt adfinl
crucibus , twee duizend menfehen zyn aan
kruinen gehecht. , Ubi Ulic fcelus, (pro fceleftus,) efl, qutperdtdtt
me, waar is die fchelm, die my in het ly-
den gebragt heeft? _ Invehitur Centaur» magnd, (fc. navi, hy wordt
gevoert in het groote fchip Centaurus. Maximapars, (i. e.plurimihomines,)erantvulne-
ratt, het meelle deel (der menfehen) was
gewondt.
Pars , (i. e. dit) onerant menfas epuhs,zomuügz beflaan de tafels met fpysgerechten. _
Dederim confiliumvobis, quod uterque laudetis,z\s die uw lieden eenen raad hebbe gegeeven, dien gy beide zoud pryzen.
Quifque patimur manes fuos, elk lydenwyonze
7 quelgeeften. Pro». Elk huisje heeft zyn
kruisje. , Mquis aperite aïlutumoftium, iemand doe üaate-
lvk de deur open:
• Aa 4 < U'



14 Syntaxis
ƒ Ex fjenerali Synthefis eft conftruEïw iutelleftu; non v>-
hsec Synthefis ce CQllgrUCl f.
jjg^ , ^ eiam refer, ci/m inpojfifti-
eam rèferri ' vo g refpicitur adprimitivum, quod inclujjosfe hoc ditur.
g'cÊopr^pve- . Id mea minullü refert, quifumnatu macor; Mffürettt ximus. Ter.
cawnth Nam Vcftra enim, qui cum furnroa elegantia, a-vnKecZi- atque integritatc, vixiftis, hoc maxime jumper tereff, c//_
omti'es^MLifc ^ primitivumfimiliter refpicitur, cum intelligua. poffeffivis addunturgenitiyi iiominumh,prt>tur. Virletut nomimm\, vel pari,-dpinrum. tereUard"!r- TituiT! hominis flmplicisk peftus vidimus.
mus ille npiul C$C Pkilipp. 2.
Ter. Abfmu Juravi, rempnb.piea unius opera efle fal-
nobis: & apud /r n-r
catui. ij*, vam. Cic. in Pifon.
r.ntimbr, Mcum fclius peccatum corrigi no» po-
«UMil»- telt. Cic. epift. 15. lib. iu ad At tic.
: Et flefti» & noftros vidifli flentis J occl-
vel verhum, los. Ovicl. épift. Q.
imevdum relpondet primitivo e: , qnod intelligitrr in pnsfesfivo. Ac plurimnm quiclem posfesfivnm illud est pronomen, nti in exemplis allatis . ubi in mea includitur me ; m vellra , tra ; m fequens relativum oftendit, rarius verf> est nomen; ut in illo Pünii lib. 28. c. 9. Sic *nacl:o accommodtti.fmiiim lapHnum f*iac^ quoniam frijnde mdgis , quam bèrbs , vefeuvtur. Ubi ex pB-sfesuvo i.rpr.iwm intelligitur pluralis caprtg, Huic enim refpondet verbum vefcmitttt: h Praecipue uoMinum, quse fignificant numerum cardinalem : ut in illo Livii , Aufer cktdrum pvenlns ofiendet, utrn guts btüo fit melior. . Aut fignum univerfale , vel psrticulare. Ut ppud Plaut. Qni veftris 'p'aucbrum rtfpottütttt Imdibus. SimiJeque fit, i'pjitis omnium lafuiibus. Aut geiiitivi unius , &, folius;. uti oftendutit exempla, qu:e adferumur. i Fotisïïmuro proiiorfnnis i?je. Ut hoc Cic. (tonjlftüram de tnaijfius fundia faciUime ceperis. Et illo ejufdera: Cmitentus era nnftra ipfomm m.ni.iiia,. Gr«eci fimiliter: ut Luc. 1. Ti)» <r3 itvrnt > tuam ip-
fi :s animttm. k Sic Plin. Post judicium tuutn viri eniditisfim;_, 1 Sjc Horat. Cum mex nerno Scyipta legai vulgd recitart timmtts. Sed uHtaüus Ovidius dixit -• Nunc mea fcnpla leges, qut fum fiimmotus ad Jj'rum. Alibi tarnen idem Ovidius : Ut men AefunSics molliter osfc tubent. J
Ar-



Patina.
25
ld minimè refert me», qui [urn maximüs natu, dat raakt myne zaaken in hec^inite niet r die de oudfte van geboorte bén.
Hoc enim intereft maximè veflra, quivixifthcum fumma elegantia, atque integritate, wam dat raakt meelt u lieden, die in alle deftigheit, en oprechtigheit hebt geleeft.
Vidimus peÜus tïium hominis fimplicis, wy hebben uw, eèns oprechten menfehen, hert gezien.
Juravi remp. eljefalvam opera meduniusyikhébbe met eedc verklaart, dat het gemeene betl behouden is door myn bedryf alleen.
Peccatum meum folius mn pot eft corrigi, myne mis• daad alleen kan niét verbetert worden.
Et fléfti, (h. e. flevïjti,) & vidifti ocello; noftros flentis, gy hebt niet alleen ge weent, maar $ok myne oogjes gezien, als ik weeude.'
Aa 5 Aï-



2<j
Syntaxis
«e Quse doflri na , quatënws numerorum connexio in fpecracur, plane hujus tst loei : feil «juatenus copula -auenditnr, ad conjunfticrmmdo5rrinam Wriirier.
r lib. i-, epift. 25.
Appendix I.
De convenientia interrogationis, & re* fponfionis.
* Additur k ntnmilüs hic canon: Interrogntio, & refpemfw, caftu debent
convenire,
Cui ciono lepidurn novum libcllum P
■Comeli, tibi. Catul.
O^uid meritus es? crucem. Ter. And.
Excipe, fidiverf* voc&m naiuradiverfos cafus exigat. ut.
Ciijus liberï? meus.
■Cujum pecus? /Egonis. Elc. 3.
Cujus intereft? Mea.
Appendix II. De convenientia numeralium.
* In cardinr.li numero hoc obfervandum, ctmpofita a dccem etiam diviftm'efferri, fed minori numero majorem cum copula ferè praeunte. ut, tredecim, vel va & decem: fexdecim, vel fex&decem: octodecim, vel, 0&.0 & decem, pro quo & dicitur duodeviginti; ut undeviginti/rc novemdecim.&'w/literferes habet in viginti, triginta, gfc. ut viginti duo, vel, duo & viginti: viginti odo, vel, ofto & viginti,,?ut duodetriginta; ut undetriginta ,pro viginti novem; atque ita in aliis.
In ordinalibus interdum minor numerus fubjicitur major icum copula. Cic er. Venerunt poft diem quadragefimum &fextum. Suetonius: Funeratus trigeiimo & octavo a> tatis anno ; & nonageümo & quinto imperii die. Imo &plurïbusmodis efferuntur.Nam dicimus, trigefunus primus, ^primus, vel uriaSjtri aefimus: trigefirn us fecundus,^/ fecundus &trigcfimus,y<f/trigefimus& alter; quandoque etiam alter trigefimus. Ut apud Cic. 1 altero vicefimo die. Dis*



L A T I N A.
*7
Appendix I. De vraag en antwoord moeten overeenkomen in den cafus. tui dono libellum kpidim novum? wien fchenke ik het
mooi nieuw boekje? Corneli, tibi, aan u, Kornelis.
Qitidesmcritus? wat hebt gy verdient? Crucem, het kruis» Cujus Ucliber eft? wiens boek is dit? meus, het myn. -j Cujum hoc pecus eft ? weins beeft is dit? JEsynis, iEgons.
Cujus intereft? wiens (belang) is ?er in? Mea, myu.
Appendix II. Tredecim, tres & decem, dertien. SexJecim , fex & decem , zeftien. OSodecim , etio & decem , ) acht;en. Duodeviginti, ) Novemdecim , novem & decem ]) negsntien. Undeviginti, J Viginti, twintig. ' Triginta, dertig. Viginti duo , _ ) twge en twintig. Duo & viginti , ) Viginti 0Q0, -1 O£to & viginti, | acht en twintig. Duodetriginta, -1 Viginti novem,
Novem & viginti, negen en twintig.
Ündetriginta, -J {
Vencruit poft diem quadragefimum & fextum, zy zyn gekomen na den zes en veertigften dag.
Funeraius trigejimo e? o£tavo anno etatis, iwiageftmo_ & quinto die imperii, begraven in het acht en dertigfte jaar zyns ouderdoins, en op den vyf en negentigfte dag zyner regeeringe.
Trigefimus primus , )
Primus & trigefimus, ) eenendertig.
Unus ö? trigefimus, )
Trigefinius fecundus , 1
Secundus & trigefimus, I twee en derti„
Trigefimus, er alter ,
Alter trigefimus. \
Die allero vicesfimo, op den twee en twintigften dag.
Accepi-



*8
6 fürlè ufiva &: l'ütr :n llngulari rünoero d'xtrre : ftrtd* I.ibn ,
Vbtnupit, de
Baurho , & ProHtrpina : aj. i. I'ilium , i foperius ri-ximi
p EeSio t;ominis alia vets eft , aiia apparcns. tjtrintrque deïnceps junxihhts ; idque vetecrim, & jmiiorjm e-xempjo. Sed quas apparentes, rron verss rrtioVes putemua, flus locis ad Jatus annora. bimns. Swlnrna eo r-^dit, caïus ngn femper re.cri ï nomine ex'pres«b: fed ei:am k voce nliqua , qiiaj per eJJiplïn retxetur. t> Pmo pronomen primitivum loco fubllantiv! (vfi.
üt J#C'' ^*W#VJ* est,. vi«*ft*m ^ vei num'inis.
Dedit
Syntaxis
Distributiva gaudentcarentibirs mmero fitigulari. Cic. Binas abs te accepi Iiteras X«V Caftra terna eodént die capta. ^f«i/ Tacitim tarnen legas tresliberojb, HaStenus deConveniéntia;fequitur Regimen
Regimenten: certi cafus reclio.
Omnespartes orationis regunc cafus, excepta Conjunctione.
nna.nque cerens. c, Cur r.slmeH a Grammaiicis vecctur. tu p. 3.
De Regimine Nominum.
Nomen regit * Genicivum , Dativum , Accufativum, & A&lativum.
De Genitivo Nominum Subflantivorum.
R e g u l a I.
Subftantivum regie Subftantivum rei djyqffaï in genirivo. ut, Gloria eft umbra virtutisSenec.epift. 80
Dot eftmagnaparemium virtus. Horat. od.' 24. L. 3,
Idem fit, fi alterum fubftantivorum fuerit pronomeni).
Lento gradu ad vindMam fut divinaproceditira; tarditatemque fupplicn gravïtate compenfat. Val. Max lib. i. cap, 1.
Juxrahanc regulam adjecliva, turn nomina, tum pronomina, neutro genere lubftannvè pofita,reguntgemtivum. ut,



L a t ! tl a. 2$
Accept binas liter as abs te, ik hcrbbe twee brieven
van u ontfangen. Cafïra terna capta eodem die, drie legerplaatzen
ingenomen op den zeiven dag. Tres lïberas, drie kinderen.
De Genitivo Nominum Subflantiyorum,
R e g u l a I.
Een NeiTy£j}±£M!j^ r"Zp^r pfln nnder
fiavtïvum van eene yerlcheide zaake, inden penitty'Ul cfifus .Lgejvk.
Gloria'dUwèl&shfflk* dejerejseenfchaduw der^giögd,
S o l u t i o. De regel beihar. in deezc woorden, umhravirmtïs, tweefub/iantiva, welker laatfte van het voorde wordt geregeerc in den genitivus cafus, Virtusparentium eji dosmagna, der ouderen deugd.-
zaamheit is eene groote huwelyksgave. Dit gefchiedt ook, zoo het een der fubflantiva
een pronomen is. y.' Ira d 'ivinaproceditgradu lento adyind'töamfit', & compenfat tarditatem gravitatefupplicii, de Goddelyke gramfcbap gaat voort met eenen langzaamen tredt tot het wreken van ,zig zelfs, en zet de langzaamheid met zwaarheit der ftrafFe betaalt. De adjeciiva, zoo we\nomina,ah pronomina,die in het neutrum genus voor fub/lantiyagQÜck zyn, regeeren eenengenitivus uifus, volgens dezen regel.
Jded.t



3® Syntaxis
Ded t infumtum dbnidiummwee A» del. aft. 3. fc. 4.
Quantum, qitifqise fua nummorum
Jervat m ar ca, ■ Tantum halst & fidei. Ju ven. Sat. 3. - Quidhoc hominis? Ouïdilludmam lerent. Eunuch, aft. 3T fc. 4.
Hoc literularumexaravi ante luccm, Uc. hb. 12. ep. 1. ad Atr.
■ Sednibftantivum ejusrei qifefigQjfi. catur alteri inelfe, vel adelTe, nunc in gémavo ponitur, nunc in ablarivo: ut,
Luer boni ingenti, vel bonoingenm Vtr magntnafi, vel magnonafo. ingenut vultus puer, ingenuiquepudqrts. Juvcn. Sat. 11. Homo antiqiut virtute, Ter. Adelnh «m mm*. aft; 3. fc. 4. •
!" 7» quibhsgemtlvus qtiidem per 'fytieritH
. * ablaUvisPartis\modLaut limï-
t£ir* %C,ZUm"^*: ?ua de relhferim dieet itr.
-tam. Ue^fugttvrJtpnuus accufativuisdejaTer tüam pofiu- ^raw. Ubi ad Dians veneris. CVe PA//
Ll ?"liS VqU3:" fUIU 3d °Pis' '
verbi fubftan. o*£?,accuip*e füïtiputa, crimine. ER- RcW ■■ vej, ,UOl] mx,prom urbe Romïe. Quanti émifti? ara
«1*s»nè! fc- ltt^rdumdeeft contra genitivus recta;. H0. ****»A*f- rat hb. 1. Sat. 5. Miilia tutn pranli ■
hu,c xeremu-.no. Aw fco^A ^0 ,
hoc ptioribus M fimplicins, ver ufque ' ««^ Aiqtie



L A T I N A. 31
Dedii dknidium mina in fumtum, by heelt tót verteeringe gegeven de helfte van een mina> (dat, is vyf ducatons.)
■S O L U T I 0.
Dimidium is eenadjeclivum,geüeh 'm genere neüiro, regeert de genitivus m 'ma na de manier van ó&fubftantiva.
Quantum nummorum quifque fervat in arcafua, habet & tantum fidei, zoo veel geld als elk bewaart in zyne kift, zo veel vertrouwens heeft hy ook.
Qtdd Iwc kominis eft? wat is dit voor eenmenfch?
Ouid Mud mali eft ? wat is dit voor zwarigheit ?
Jixaravi liocliterularumantelucem, dit brief ken heb ik gefchreven voor dag.
Maar het fubftantivum van die zaak , die te kennen gegeven word in of by een ander re zyn, word nu in genitivo, dan in ablativo geftelt.
Tuer ingenii boni, vel ingsnio bono, een kind van een goed begrip ofte aart.
Vir nafi magnl, vel nafto magno een man met een groote neus.
Puerpiltusingenui,&'pudoris ingenui, een jonge
van een eerbaar gelaat, en eerbare fchaamte. Home antiqud virtute, (fc, pjceditm) een menfch
van d'oude vroomigbeir, Ubi veneris ad Diana, (fuppie adem) ah gy zult
gekomen zyn by (den Tempel) van Diana. ' In tabülisfqua funtad0edem)Opisl in de brieven,
welke in de tempel vanOps bewaart worden.
RE-



je Syntaxis
jeskivimi, qtihrjg yfiis, cum est qiurte deel. Quodque ad propaan/" figniHcationems, cum quid mile esfe piguifleauius, otimur vo, ibus o/ms* tst ufiis: féfl metsfe. de eo potius ulürpawt quod necesl'arium est, live , fine qtio res >»c <rs/ï posfit. llocet hoc Catonis Ülud apud Senecrim , iïma:: ; non quoii upts est: fed quod ntusfe est. Et hoc Tullis ' o. ad JU'iiuU. IJ>. i. Lerem Curiatam Confulifirfi opus esje. mu ■ on esfe. Opus haJjeo folumella purisfimus fcriptor', ul'urpat : ueni ut (,'ratci dicunt, Xf-'M* "}Ca- £eii latinjs ita rarum est, ut, fic, t'diri iJOtle , u«rge« Diomedcs.
The.
a Cic. pro
aiab. mui
tnign.i i-ura,
ffft&ft rc/iri oi*.iris y lu~ qunr.
1 Opus hïc t«-
expqnitur ex iiuerpre.ii lione
ei:;un Graramatirorumtapi & : ïïtiiedivum esfe i rad uw. At noji ojpwj mégïg est ad-
R E G U L A II
* Sulftantiva cfje&uumftgnificantpaffïtf hem, cum regunt genhivosprimitivorum, mei, tui,lui, nöftri, vellri. Sedpoftejjiva, meus, tuus, iuus, nolter, vetter, aciivb expiiqantur: at,
Amorttii, ideft, quo tu amaris.
Amor tuus, id eft, quo tu amas.
Vitflus amore tui, Virg. 12. jEneid. 2. Keftudio rio{\n^tcct% Hor.li b.i.epift.
5,/c',odiiim,ciira,rollicitudo..uiemoria,f:aftidium, deiïderium „ contemtusmei, &c.
Si/7 fitbftantiva ejuftmodialiis jungantuf genitivis, r.unc aEl'tvb, nuncpajjiveexponwttur: ut, amorRomanorum, hoc eft, quo amant, velamantur. Vituperatio Perfarum, id eft , quo vituperant, vel vituperantur.
foftèftiva interdum accipiuniurproprimitivis. Terent. Qua? meacauffafedt.G't'eT. Qua: noltra caufia nunquam faceremus.
R E G U L A III.
Opus, pro neccjjei, gaudet ablativo.
Ubi rerum teftimonia adfunt, non opus eft verbis, Cic. vel alius in Sallult. Erfaftquam incipias, conftulta, ubi conftulueris, matitre faclo opus eft, Sallult.
S;jpe etiam nominativum habet.
Dttx nobis, & auclor, opus eft, Cic. lib. 2. epilt. 8. ad Para.



L A f I N A. 35
Regula II.
39e fuhftantiva van genegenheden beteekenen een tyden; als zy regeeren degenitivusvan deprimitivamei, tui, &ct
Mei, myner. Tui, uwer- Sui, zyner. Noflri, on?er. ftri, uwer. Maar depas]esfliva,Meus, tuus, öV. worden als werkende verklaart. . Afrws, myne. Tuus» uwe. Suus, zyne. A^e?/-, onze. Vefter, uwe. ƒ«/, liefde tot u.
Amtr tuus, uwe liefde tot eenen anderen. o
Villus amore tui, verwonnen van liefde tot u.
Ne fecces ftudio noftri, dat gy niet misdoet door gunfte t'ons waarts.
Odium mei, haat, dien hy my toedraagt.
Cura, zorg, bekommering.
Memoria, gedachtenis.
Faftidium, walging, verachting.
Defiderium , verlangen, begeerte.
Arnor Romanorum, liefde der Romeinen, of tot de Romeinen.
Vitupiratio Perfarum , laaking , mispryzing der Perlla-
nen, (die aan of van hen gefchiedt.") Qp<e fecit med caufd, dat hy gedaan heeft om mynent wil» Qua faeeremus nunquam noftra caujfa, dat wy nimmir-
meer zouden doen oitzenthalve.
R e g 0 l a HL
^Ml^ooT}^cejfe_£e^, (dat is, alsJpusjrannoode » zeggen is,) vereischt eenen ablativus; gelyk,
Ubi teftimonia rerum adfunt, non opus eft verbis, daar de getuigenisfen der zaaken by der hand zyn, is het niec nodig woorden (te gebruiken.")
Opus est confulto priüs, quam incipias, ubi confulueris. opus est mature fatio, het is dlenftig te beraaden , eer gy begint: als gy beraaden hebt, is het dieuftig tydiglyk werk te beginnen. Dux & auaor est opus nobis, cea voorganger eh aanvoerder is ons dienltig.
Bb Simul



Syntaxis
SimuUqiice curando. yidmrl opusf/fit, * E:',amn s^- parut. Liv.b.
vi \<r^\M. * Ut opuSir/ö Ê? ufus cum idemp.giï,'ftcut, Piaftci *a cn ablativo jungitur apo'êtis'Jnprimis Comicis. M°nTiabo Nunc viribusuüis. Firg. ris]B& Jtaê Viginti jam ufus eft filio argenti minis.P/<*»J
émpenfte opus
fuit. Aniiquè etiam accufoiiyum rcp.it. Ut apud Plaiitum : fyiero opus est cibum. Nifi cibum, quod malim , vetus fit nomïnativus, pro cibus. Crehrb & ponitur ablblute. Ut, fi opus fuerit, f.uiam te. . certiorem. Vel cum verbo infinitivo; aut atijuiröivo. Ut ciïm Cicero ait ad Au. lib. j. ep. 9. QuhijijMS est de Diomjfvj- tam valde affirmaye ? Et Te-" ïeatius And, And. i, 5. Sevopus hanc cum ipfct lo;ui
Observatio,
* Verbalia in \o,antiguê regunt cafum ver' li, unde derivantur. Plaut. Amphitr.O\M tibihanc curatioeitrcm? Idem Au/ul.Qind «Tmo Cteo- tibinos, mendice homo, taftio dh.
aiis quoqqe est , , T - _
lib 1, de Legg. Juflilia, est obtemperafm fcvtptis tegibus. Item Gefhlis lib i. de Bel. Gal. Domnm rectitionis fpe fubldta. Kir rauo \erbaJium «liter e*euntmmd Nam Ciceronis est Philip. 4- Cum pejttferum JSnmduho Antmui reditum tkmremm. Quandoque idem fu ,n veroahbus ad eftivis. Ut ap,d Juftinum lib. 9. ito armvrum , V'am u„mc,orum m,m-atibus ftudiofior. Sic verbalia in fa»**, ut, Po-pulamndus «gros ir,t,bwid«s Jjtra hoflimn. Etiam ad verbal» per.ment lupma, «u» & iplaregere vsrborum iuorum tafas, interma diceiur.
Deregimivte adje&ivorum ftmpliei, depri* jnitm cum genitivo.
R e g u l A I.
'partuwa <ü- . AdjecTiva partitiva\ feu nomina fint, mMa*JT feu pronomina, item fubftantivum nemo, ^mvTl- & 0miiia partitivè pofita, regunt geniti-
lant, ur qmf- - ■ ,Mtls „ul.
*%■• 6X «tervis/uterb.bet, aUer, alte¬
lus, nemo , folus , uterque , ^W>«> « M,mfi,*if,.-K.
guohfquifqrte, cciterm , vV.
«»m'j » >'w>ÉÏW» V U ttt



x L a t i n a. 2S
Sirntil'parat ea, quicjunt opus curando vnlneri, met eenen vervaardigt hy. het geene, dar. dienftig is om de wonde te verbinden.
Opus, ufus, dienltig.
Ufus (h. e. opus) eft nuncviribus, nu ishetdienftig krachten (je gebruiken.)
Jam .ufus eftfilio viginti minis argenti, nu is het dienilig voor den zoone 20. minen zilvers (te hebben) (dat is, 200 ducatons.)
ObSERVATIO.
Ouidcuratio hanc rem eft jtibi*. wat (raakt) ude bekommering (over) deeze zaak?
Mendice homo, quid taÏÏio nos eft tibi? gy kaale fchoft-, wat hebt gy aan ons te raaken?.
De Regimine Nobïinüm Abjecti»
vorum cum GeNITIVO.
Re g tj l a I.
De verdeelende nomina adjeftiva, het zy ze nomina zyn oïpronomina;i\h ook het nomen fubft antivum nemo, en alle, die als deelende geftelt worden, Bb 2 ver-



g6 Syntaxis
vüm pluralem, vel colleclivi nominit
f> Si accurate! „ ,r *
tamcn loqui fingularemb: ut,
veiimus, &e- qu\s noftrüm? nemo vefirum, nullus,
norreguurh aliquis fratrumalter, nèüter horum.
yttn-.wo, ftd Nemo mortalium omnibus horisfapit.
nontine in-
tcllccto. Nam Plin.
gwii »',/w»; Partidvè autem capiuntur, qua? exniaiia ponuntur per mter, vel<2<?:ut, ««« noftrim Numeralia, qnse ordinemc fignifkant:
aut vejlrum. f . 'ti
Atque ita in Qumtus re gum Romanorum.
f Non ordi- Sapientumoüavus. Horat. lib.a.Sat.3
naüa modo, Sa;pe etiam fic lumuatur comparati-
va, & fuperlativa. ut, cic. duos O major juvenumd. Horat. in art. £m™LZ7 Villo(ifimusanimalium lepus. Plin. lib,
facie Sed j i, cap. 30,
«ww populi Roman*.
Nam, ijiiiii-
tusrejjtun. * Quandoque etiam pofitiva: ut, l*no 'nZ' Sequimur te,ianéte Deorum f. Firg.c\.Mn. 'ïZ°s"Tmum Nigrre lanarum nullum colorem bibunt.
atatmi , tan- g. c^>. 48.
tundew, ac * o^rè , qua partitivèponantur ,
numero met- . . , , 2 r'vl' 1 i 1 +•
rum mtatmiii progemtivis habent accujativum,velablati' d. Deduobtis vum Cum aliqua prctpofitionum,per quas Suf»* genitivusexponifolet. mimrfn- Herba mter paucas imlifiima.
tram. 11e pluribus r fiiperkuvo : ut, minimus fratum. In plurali tarnen id non Óbl'crvaW. Plin. Aputn adolefcenüores ad opera exeunt. Ncmpe quia aces in duos diviriuntur ordines ; puta adolefcemiorcs , & graudiores natu. Similiier diKeris , Peritiores geographorum. e In exemplis fuperius addutcis habes geniiivum pluralem : hic fingularem, quia in fingulari ponantur collectiva : ut canon allatus tradit. Sic Cicjero: Quem 7.noj'irge civjtaüs preeftanHpmum audeo dicere. I-tem: Unus totius Graax'JaAle doïtisfimus Plato. 'Vh'g. O lïanailm fm-fi.'fme gentis , Tydide. ƒ Hic quoque. est 'i>iMï^n. Nam JajjÉïe /;«»w,.diciuir, pro, e numero deorum; tiigrue Immum, pro emtmtr* Unnrten:. 1
Acer-



L A T I * A. .
vereifchen eenen genitivum pluralis numeri . oïfingularis van \ nomen iimrum l ' Quis nostrüm ? wie van ons ? als iVtfwo jwrd», niemanci van u lieden NuUusJratrum , geen der broeden <*fö£* fr<*rum> iemand der broederen £lrTm> eenvan fee beiden. KTt er forum, geen van deeze beiden
mortahumfapit horis ornnibu nlmnn ^ menfehen is alle uuren wys memandder
S 0 L U T I O
tuiTchen, onder. yx* uit% van. van, uir.
LebuiZiS- ' óoudlle *r jongeiinjren.
^3 Sen.



« • S V N T A X T S
Acerrimns ex omnibus fenfibus eft fenfus
videndi. Cic. _ r
Pauci de noitris cadunt. UeJ._ Solus de fuperis,qui tua terga vfeg/rf Ante aliospulchernmusomnes. mg.
R e g u l a I I.
' '.'±4* ^Adjcftiva vcrbalia., ««Mj^? verbad ex- ^| afieftionem, ut de idenum,
Èuiftia m •*« Huse J,uuu . ^-^«rn vel contraat, «M "V*»- curani, mecum, notmam, vei v, t**ia»i.™ .;„m fic-nificant, genitivum regunt.
ul «ƒ.»«««■.= jy^^ WéW MtJMWm Jeitt, J om] qua
ZC^fiJur*. ld. 10. ffit# i <»5,utFn^,< Sic Ruéisomnium rerum». Mtmor
, vel indo£t.us r f] " t
„én"« aV" * 'TrL^irerumfuarum\TimiduiprO'
„ivum refeca- yV** . . ■
„wero.m ~ ■ Securus amortttrf. PrafttgCl VlC* Onsen in uui- , 1 * h
bus inteiu- & ïnimita aiia .
gum ,
vel X«r:"» „„„ -.1, -. lieftivot fic apud Latinos etiam
Ique inde regitut geniuvus, ^ a$J'°«4e 4, # tfeelliPfin vocum, 'f/f'j*^. , Perf. fat. 5. * ' . ^ tent, M^t-j* //Virg g Wem. /. Atque iuter ea tl*-,
turn ctimen, 8™ .; nMgo» omnmo cctia est, mj
vius: Atf** JfaddiCcere fata est. Interim v,de fis hm*»*.,
nudTacitum: W>»
Regula 11. Adieftiva regunt dativum perforire,vel reiTciialiquid acquiritur, vel adimitur^ Hujufmodifumadjeaivacomraodi,&



L A T I N A. 39
Setifus videndi eft acerrimus ex fenftbus omnibus, de zin van zien is de icherpite van alle de zinnen.
Pnuci de noflriscadunt, weinige van de onzen koomen o-;) hals.
Solus de Juperis, qui vides tua ttpga, alleen onder Goden, die uwen eigen rugge ziet, (ideft, Janus , dien de dichters zeggen twee aangezichten te, hebben, voor en achter.)
Pulcherrinius ante ai/os omnes, de fchoonfte boven al anderen.
R r g v la Tl.
ty^ adje&va_ verba/ia en_veele andere, die eenegenegeiulïêirdcTgeffloeds beteekenem gelyk, eenverlajTgen,. zorg, vrees, kennjs, of het tegendeel, vcreil'chen eenen p-enitivüs._
Fama efi tam tenax ftJU^ravique^ qMmtjmiciaverit hfct geruchte is zoo wel vafthoudende aan het ver zonjj£ii en het hüOze.aKbób^irchapller van hetwam
Men; liomimnn nefcia fati ftortiftque futuree, des menfehen ypi'ftnnd is onweetendevanhét fchikgevoïg en aanitnande noodlot.
Ru'lis 7 ?r:im omnium., onervaren in alle dingen.
Memor^ let bi, lt^_£t mortis., des doods g£3acJitig.
Trj_pjdjj^um^mwit, bekommert over haare zaaken,
Tim/dusprocellce„ vei:v:aaJULay_er_.ee.ne onweersbui.
Securus amnrum , gelaaten over mirmekoozery.
Mens pnefagu mali, een gemoed voorkundig van ongeluk,
S o l u T i o.
Tenax is een adfeéï. dat koomt van het verbum tene»t
dat vereifcht den genitivus fifti, pravi. Rudis is een adjep. betekenende het tegendeel vankenniiTe, ecc.
De Dativo Adjf.ctj.vor.um. R e g u l a I. Deadjectiva vereifeben^^iSidativus despanfoons of dj^zjaake^ djen iets verkregen of ohtnorrjeirvyloj^ Zodanige zyn de adjeclt'va van yoordceUn^ade,gelyk ^b 4 yt[-



4*
Confiiüs nulla res tam inimica, quam . ,. celeritas. Liv.
ftinguum, ut Fr&terea^ aquahtatts *, & inctquahtaaquaiis ei, va- tis: ut, par, impar, fecunduspro impar3conlear'-i l™h,T §mus' confentaneas. fjZ \ Sm fit, ^Eq«alem,ae parem verbis vitam ageraC/c, »c aètate con- Nul'i veterum virtute fecundus.A/Vg-. x.Mn, ^n?"*;,ne^—I*empropinquitatis: ut, vicinus, finiti^q-eiuum mus, afïims, cognatus, focius, contiguus, non est. cpnterminus, &c. fgBfJft' N'ullifceleri. nullifacinoriaffinis. Cic, tUmJnput' ^alfa veris fiuitima funt. Cic. panicipiaiia Addi verbalia in bilis*, * fs- «£- Nêc diftii affabilis lijli. Firg. '3. Georg. pat' auihs" Muit is ille bonis flebilis occidit; 3uti, mam- Nulii flebilior, quam tibi. Hor. Od. 24. fcmu foinks. ' Quidam tarnen ex memoratis etiam cum genitivo inveniuntur.
Patres
Syntaxis'
incommodi: ut, utilis,inutilis,noxiu$, perniciofus, jucundus, &c.
Neepecori opportuna feges, neccom. moda Baccho, Virg. 4. Georg.
Non hic cïbus utilis eegro. Ovid. q. vTrift. el. 3.
Item qua aptitudinem,yel ineptitudinem ^»/}fcö7^:»;,appofitus,idoneus,habilis,& Aptum conientaneumque tempori ac perfona?. Cic, in Brut.
Adhttc adje&ivafacilitatis. êf dipjcultatis: ut, levis,gravis,laboriofus,moleftus,notus, ignottis, apertus, perlpicuus, &c. Otium tibi moleüum eft. Catul, Invia virtuti nulla ell via. Ovid, Sic amicitia, velodii; ut, benevolus, propitius, carns, fidelis] fufpe&us, iratus, offenfus, infeftus, invifus, &c. Paucis carior fides , quam pecunia fuit. Sallujl.



utilis, nut, htutilis, onnut, noxius. fchadelyk , y»ppr;nfrt, verderffelyk , ivcundus , genetiglvk.
Seges nee oppör1 tn i pecovi, nee commoda Baccko , h. e. vitibus inferen dis. het land was noch wel gelegen om beesten te weiden , uoji bekwaam tot wyngaarden te planten.
Qon Hic cijns in'iiis cegyo, hier ir, geen fpjV£e ceneu ...eken nut!
S 0 L IJ X I O.
De regel beftaat in de woorden, utilis cegro . utilis is het edjeeïivum , dat vereil'cht cegyo in den vlativus.
Jlppofitus, wel voegende.
Jdoneus, bequaam.
Jicéilis, buigzaam, wel pasfende, gel'chikt.
rfptum confintanenmque tempori H ferfonae , bekwaam en wel over een komende met den ryd en den merdche.
Levis , licht.
Ctavis , zwaar, wigtig , ftemmig.
Luboriofus , vol arbeits en moeite , arbeidzaam.
Moleftus , lastig, moeilyk.
tjotus, l ekend-
Ignotus , onbekend.
Apertus, openbaar, blykelyk.
Perfpicuus, helder, klaar.
Otium est molefium tibi , de ledigheid is u moeilyk, verdrietig.
Nulla vja est iiïvia virlutl : geen weg is onbetredèlyk voor. de deugd en kloekhartigheit.
M*nkitia, vriendkhap.
Odium , haat. I
Brmvolus , goedwillig , gunftig , goedgunftig, vriendelyk.
Propitins, toegedaan.
Carus, lief en waard, dier en hoog geacht.
Fidplis, getrouw. i SuJjaeHus , verdacht. Ira'iis , gram , toornig , verrtoort. Oj/enjus, vergramt, verfloort.
L A T I N A. '41
, Infetlus , kwaad willende, vijandig-.
■ Invifr.s, gehaat, benydt, dien men niet zien nog lugten mag. -
■ Fides fuit lafurr paucis, quam pe. i;;>.i 1, by weinige is de geirouwigheid liever geweest, dan -t
, geld.
1 N*üa res est temt inimira con/iliis, quam celeritas , geen ding' is zoo 1 fchadelyk voor het beleid , als voortvarentheid. Squalitas, evengelykbeid. Inaaualitas , ontjejykheid. Pir, gelyk, even , even groot-, even klem , even veej.
■ Impav , oneven , ongelyk , niet evpn veel.
Secundus , volgende naast .de' boogfre , of grootfte , of meefte.
Congruus , over een koomen-
de, gelyk draagende. ' Confentaneus , wel over een draagende , welvoegende. Agere vitam tzqualem ac parem verbis , l<et leven aanftellen even gelyk de woorden. Pst fiamdgs nutli velerum\ virtute, hy is niemand der ouden in vromigheid ongelyk. Propinquitas , naabyheid , maag.
fchap, bloedvriendl'chap. Vidmts, nabuur, gebuur. Finithmts , aanpaalende , aangrenzende , nabygelykende. AJfmis , aangehuwt,' gelyk , nabe-
ftaandc. * Cognatus , neve , bloedverwand.' Socius , bondgenoot, medeftander ,
reeder, genoot. Contiguus , dicht by , aanraaketide. Conterminus , aanpaalende , grenzende.
Affmis nuüi fceleri, nnlli fd&ttöri, geen gemeenfehap hebbende met eenig fchelmftuk of grof bedryf.
Falfa funt finiiima veris , de leugens zyn (dikwylsj de waarheid na by koomende.
É b 5 p«.



^jr S' V N t a X ï s.
Pa'rres rcquum cffe cenfentmos jam a pue-
ris illico "ïicil'ci fenes, ' - ~'
N.que illaruni eÜ'e afiines rerurrï, quas
fert adolefcentia. Ter. * Quod prok- Prreterea regina tui * fidiflima dextra t«m -.-a.' Concidit ipla 1'ua. ffirg.
Qaem metuis, par hujus evat. Lucan.. integre fue- Quewadmodiim. autem affinis fceleris vei ^"^'fceföi dieimttA Ha ^contcius faciuoris, De cupCrrod. vel facinori. Cic. Mihi ïiullius culpic coneüipfi pnviiio j-cjus furn> ' Is confcius ïlli facinnri
fcïv ilmSr'r fuifle putabatur./jfew: Nolo virosprimarios iicebamk cilc tcmeritati, & mendacio, confcios.
/ q b s e r v a Tio I.
Aptus, ineptus, utilis, inutilis, par, fqualis, & quidam alia. interdum pro dativo habent accufativum cum prsepofuione.
Calcei habïles, & apti adpedem. Cic.
Homo ad nullam1 par tem utilis. Id. Virtutes ipfce interfe aquales, & pares. Id. .
/Odser vat 10 II. f Aliquando ponitur quidem dativus: fed per EUipfin intelligitur aptus, vel idoneus.
J\Tec tu Jblvendo eras. Cic. 2. Phil.
Ea modo, qua reflinguendo ignifo~ reut, portantes. Livius lib. 30» Elliplis eft vccabuli in oratione de. •" fcftus. ;s



r / ^o irnrlprc; rekenenbchooi!\U r>-vvci./. »iu<lL"J
trouwhertiglte van uw @**«) dooL ft^g
Stfttvel[celen mcdeplumug, ^ Vnde aan het tcheimftuk.^ , . ftvmd^bl,()S, Sun confcius mikt nulluts culpce, lis ben my öce
'iSs "Ht- , c, /ffrtf /v de deugden YWtutes Wfunt «quaUt &P<»J f' /'' - • d> : zelve zyn onder roalkanderen gejyk en even
O B SER VAT 10 11. .
tfecmerasfolvendcfc aptus, en gy waart ook met - in ftaat om te betaalen. . , -
reu om den brand uit te bluffen. A q_



+4 Syntaxis
De ablativö adjeftivorum.
R E G U L A I.
Adjerftiva regunt ablatiVum* fienifi.
Ji.,g,„ „a[a; cantem cauflam", inftrumenturn S»3r
jSStSg CoufTai ahlatfvus eft;
vei riimr1 nt', . ltljeqxttur, ceierêmque metu celer url
°Vid' Me«™>
ZÊt^^tyhumeM: ut,
quiiur: «SC /Z/C W(?//öf* fttögtr Vl'ro- '
pró ab vel « £iC » ^ty « Vtf/tfor ■ pfOmtUS mOttU
vttute-. pres. rarus: ur,
'«»*,'pro in ^%^r **fif, , quietusanimn
mis, vei«» Cm,? rtiberJiirernrè LZs t S, '
mis; animo • rr} V\%*ë?W e. »> CVU pede, /«-
oüofas-, pro Martiab lib. I2. il-' **
ab&nimo; «<j- jVÏOai oriïim,Q.r - "6*54*
ftTft»V. mS'**^, aut circurnftanti:e
pio d natione. UJ Ut,.
LelT^non ^f'^^^,..^ ^ efficiënte™ Virtute, Mgen?0.-C\c '-
m»*> ï*«ro- ? ^ w' mgenuus vultu;fimilis vow.cvronam. cc, coloreque; gr-andis, major, minor
abiativum eauffaj, modi, aut fimilis cicrumftaniia?.. s



L a t i n a, f5
Adjectiva cum Ablativo.
R e g u l a I.
De adjecïiva vereifchen eenen ablativus. beteekenenda eene oorzaak, \y£itruig, deel. of middel", of iet djergelyks: als een byyTl of^llanriig;heitl (g.'lyk,,)
Oinne^mus deterigreiJjc^jjiij^ wy alle dimmer
S o l u t i o. -
De regel beftaat inde woorden, deteriotes licentid: li' centia is een ablativus caujk.
Infequitur, celer amore urget celerem metu, hy vervolgt haar, en haalt, fnel door de liefde, haarin,die fnel liep van vreeze,
Hic eft melior remis, dees is kloeker in het roeien, rcmis is een 'ablat. inftrumenti, &c.
Validus enfe_^ dapper met den degen.
Promptüs ^««Tvaardi'g ter hand!
-«ycr ocuïiTl bezeert aan dta oogenj,
JËger pedibus], belemmert aan He voeten.
Qjtistus animo, geruft van herte of gemoed.
Ruber crine, rood van haair.
Niger ore, zwart van mond; eenen zwarten baard heb-
Brevispede, kort van beenen. (bende
Lufcus htmine, fcheel van oogen, of gezicht.
Homo ornatisfimus loco, ordine, nomine, virtute, ingenio, een man ganfeh wel voorzien van plaatze, van ftaat, van naame, van vroomigheit, van verftand.
Conftlia audacia funt leeta fpecierpima , dura traclatu
tristia eventu,Ae. ftoute voornemens zyn bevallig in den eerften fchyn,hard in hanteren,droevig in het uitvallen.
Puer ingenuus vultu, een jongé eerlyk van weezen.
Similis voce, coloreque, gelykende van lïemme eu verwe.
Grandis natu, oud van jaaren.
Major natu, ouder.
Minor natu, jonger.
Infignis genere, uitfteekende van geflachte.
Syrus patria, een Syriër van vaderland, van landaard.
Grttcus patria, een Griek van vaderland, of landaard.
Tu-



4<5 Syntaxis
Naturd tuUl>pater es, confiliisego. Ter.
J'uer atate. Casf.
Eunuchus nomihe Photihus. Hirtius de bëïl. Alex.
-/Sedadjeétiviscuuffie, aut modi, & fimilibus, interdum additur preepofitioc: ut,
* vuigo per- pirmus-ab equïtatu. Plancus ad Cic.
fual'um esie >■*■ .„ X?
video prapo- lib. 10. epiit. 15. ram.
fuioneor.te jmparatus d militibus, ci pecunia.?.
Sedcpm» epift. 15- Att. ,
fta.ue.uium, ^c mtuquam me a caujja, k5
eamiAto- dipriïüorem fuijje. Idem.
vTes"'^nllaT>- ^ f»»»* laude jhlicior ] U. < : poniwr. 'Supe- * Gracijmus efi, cum poet te & hijtorKlAy riora erpo ffiW^,7if ablativum partis, veladjunEti, in
pertinent ad /» •
conrtrntuo- aecui ativum*. ut. .
nem ègnov Albus demes Creflagenus.Caïtera Crajus.
tam; quaeidc (js, huirieHjfqae deo fimilis. 1. Mneid.
wZ' & ifac conftruüiovocatur Synecdoche*, qua
anaiogam. & in verbis fit, acparticipiis ut,
a Quod imi- Rubet caDjn0S g. capillis.
!nus S Mica r auribus, & tremit artus. $Xkorg
Ejus est: Sar- l>iduiriir veftem. Cure. lib. x. h.
mitai totwn Nondum teneras vellite genas. Senec.
brcucati tor- , _ „
fitaïMi-jpfi ra tlerc. O At.
ora mTü ' e Svncrdoche eft appellamr , qnia, quod cotivenit parti, tribuitur tot..' Nar» cum riico , Titms est cegev pedtlms , ager non obliquo effertur, vu calu conveniat cum pedibus, qu. pms funt : ie£ cafu refto, ut conveniat cum qui est totum. ƒ Accufauvi.s Js
ïe^'tur k preepótitione imelleftu, quse Graecis est r.XTX., Lattms feemsdum mïdm\ aJ. pnecttk-mc Greecaiiï fïguraar. Servïus api.
°",h K,j,..f c,-,,,/;,,, pro in «Villis. Uitbel uzyülos, pro «tttf *< Ü'w barbar," Puluur ,,o, * «n unus ^Oficomm
Cftttta. fic louuitur fed & alii. Tacitus: Froniem cvuove. obhtus. Suc-
»« pontit confda IvF"



L A T I N A. 4JT
Tu es ilïï pater natura, ego eonftlm, gyzytherrJ een vader van natuure, maar ik in laad en daad.
Tuer atate, een kind van jaaren.
Eunuchus nomine Photimus, een kamerling met
naame Photihus. Firmus ab equitatu, fterk van ruiterye. Jmparatus a m lïtïbuf, apecunia, onvoorzien van
krygsvolk en van ge{d Sic habetó.. me nunquam diftriUioremfuiffe et canf.
fis & judici s, acht het zoo , dat ik nooit
moer gebonden geweeil ben van wegen recht-.
zaaken en pleitingen. Feikior ab omni laude, vry gelukkig van wegert
allerhande lofwaardigheit.' Albus dentes , h. e. dentibus, wit van tanden. Creffa genus, i. e. genere, eene Kretenzer vrouw,
uit Krete van afkomfte. Grajus cetera, h. e. quantum ad cceteraattinet,
een Griek wat het ander beiangt. Similis os ' timer ofque Deo, i. c. ore, fiyevultu&
humeris, van aangezicht en ichcuderen eenen Godt gelyk. Rubet capillos, capïllis, hy is rood van haair. Micat auribus, & tremit artus, i. e. artiibus, by
fchudt zyne ooren , en trilt met zyne leden. Tnduitur veftem, vel vefte, hy trekt zyn kleed aan. Nondum veflite genets teneras, i. e. tenersgenis,
die noch niet overtogen zyd aan uwe tedere wangen.
R.E-



4$ ? Syntaxis
r e g u l. a ii,
« CenfeO ta- „ ,
men abiati- Comparativa regunt ablativuma} qUj
w expo"^r Per quam\ ut,
leta t,rai,o- Crotfo dtior. fropauperior: Horat. r
f;iio,:e pree. epjst> j
Ut, Craf» Tr>T n
ftior, «t nlius argentum eft auro> virtutibus lAAstTW,; attrum.
Nullum theatrumveritaticonfeien-
b Vel « am WjSriw ea Cic.
«*rr/!«. Ut ^- IJ
micw ,«a, Hffi quoque ïntendendi particulaa a St^Xi, cpmparatSvis addi folènt, towri,
want. tö, aliquanto, hoe\ eb, quo, muitè, Ion* itï'Jd"? ëè-paulld . nimib. Mqu* is. Quo quis indoBior,eb impudentior.Ysb. Lm vuiir r Qu/wb ["Priores Jumus, tantb not Re vera au- fubmijjiüs geramus. Cic. h"Ilev Iteir, baéc nomina adverbialiter fumlonge, awativi ta, tantum, quantüm, aliquantum*. Z'ii* ItoftL, . Q$a?ftum domo inferior, tantumglo* «emir, at • H4 fuperior. Valer. MaX. lib. 4.
Tel partibus
E jus frater aliquantum efi ad rem a* tioüior. vidior. Ter. Euu. aft. 1. fe. 2.
Plin, cp. 10. lib. 3. .
fioi divtummr &tiam int er duos comparativos ponitur
trit, gwa particula quam: «/;,
Sr'-üb^ Varro doclior, quam eloquentior.
culis, com-
parativi adverbiorum junguntttr. Ut in deganti ilia yteipt.il. tfabli -j Qua quijque ingenio minus valef , hoc 'fi m-igis aitollm , ö' dilafiire camttur: ut'fialurtt brevis , i« digitos n'gnntnr , & /Jura nfirmi min.-.ntrr. e Accnratè loquendo, dicendi flut accufativi refti S pnpo.it one «», quae ik ajiquando expritnitur. Plin. lib. 10. cap. 36. C ■umh.irum volatu.' in multum velociore. Similiter in fecundo de bello Trojano Die- . ' lyswCretcnfis, fcripior elcgantior, quam mulu putant: Noflros muttanm tiitrupt. Mavigatiom 'in tüiqumtum exhauftos.
Trium-



L A T I N A. 42
Regula II.
DeComparativa(oi'adJecJiva comparativigradus~)vcreifchen eenen ablativus, welke (ablativus) uitgelegt wordt, door het wbprdeljehquam'. (dan,als)gelyk:
Ditior Crosfo, ryker, dan de Koning Krefus.
Pauperior It o, 'armer, en berooider, dan irus.
S o l u t I o.
. DJ tbr Crcefo; Pauperior Irq: of, ditior qvhmCrozfus* pauperior quam Irus: ditior en pauperior zyn de coaf parativa. Argentum efi vilius auro, 'aurum efi vilius virtutibus, het zilver is geringer dan het goud, het goud is geringer dan de deugd.
.NuUum theatritm eft veritati majus conPcientid, geea toneel is grooter voor dewaarheit als het gewüTen.
'. Ta,zoo véel.Qitantö, hoe veel,zoo veel tis.Aliqitan. tb, eem'gzins. Hoc, dies te.. Eb, dieste.Öwd, hoa veel, zoo veel als. Muttb,vet\. Longé, vene.Paulh. een weinig. Nimib, te veel.
' Q^to indoèiior quts, (7. e aliquis efi) eb efi impudentior ^ zoo veel ongeleerder iemand is, zoveel te onbefdiaamdé.rislry: hoe ongeleerder,hoe onbefchaamder
l Quant o fiiperjot es fttmus, tanto fubmifftus geramus nosy zoo voel verhevener wy zyn, laat ons zoo veel te lïedriger ons draagen.
i Tan/urn , zoo veel, zoo zeer.
fOjtanurm, hoeveel, zoo zeer als.
ÏA/iqupntJim, al wat.
\Qiianthm inferior domo, tantitm fuperior gloria, zoo
veel hy minder is van gedachte of huize, zoo veel
hoogcr is hy in roemruchtigheit. IFi at er ejus efi aliquantüm avidior ad rem., zyn broeder
is eenigzins naauwer lettende op het ftuk, is al
war te kaarig, te zuinig. Quam, dan , als.
l'.irro eft dociior, quam eloquentior, Terentius Varro is meer geleert, dan welfpreekende.
Cc Trium-



5<s Syntaxis
TriumpTius clarior, quam gratior,Z/*,.//#5 Peiïilentia minacior, quam perniciulior. Id. I. 4.
Poetsproci'ativo, qUÏ comparativis ad' dilurjnterdum ufurpant mtecum ca/u fuo. Scelere ante alios immanior omnes. Virg. pro, immanior omnibus.
v^'l-i- 11 E G U L A 111.
• E« m q>io- Jjigmts indignus, contentus*,pr<gdiX ^tj&fott&i ftefi/s- venalis., carus, yilis, adh coiumm- fciicunt ablacivum.
LOTe'mo'm- UL Dignus es argento, fulvo quoquedig-
tum vaihe, 11'ior auro. Ovid. de Pont. eleg. Ö.
nis^etèn'na- Dignum laude vit urn Mufa'0 vet at
«r-,c! .'nMl'am tim.' Hom.
ï se.\ kutms Indignus konore, amicitid, favorc.
aT ïam "al- Contentum fui rebu: ejfe, maxima!
laMMs i'eyi- y»«ir, certiffiiiicvque divitia?. Cic.
jea's pr "po- Pfadltus virtute ■ ingenio, *Kf«, «w-
futo. c. ut, Uoritate, op-bw, vitio, audacidlkc.
fmll ifa?/«f ingenio, amicit'.a, conjcientid,
FfMüs, vei malitid, &c.
pro*'»* .e°' iV«rgemmis, »f?#«epurpura ve-
* oma fi hic töle, <5r<yro. Horat.
m atf/è êin-trt» Sen. ex Cüt. ■ ^umal}"7m- V'tl'ts viginti minis. Plaur.
<«»» : aut O II S E R. V At I O.
» Dignus, & indignus moreGracorUtn, T&Mi minés, etiam genitivo junguntur.
'valeat, ,;,'«r. , - _
«iiom viginti minis mtum ; five , fi vel viginti minis venalis toret. Cx-temm", arlie tivis fuperius commemoratis, addere tiósfis. extorris. liviu»: 'sxtofrem tirtt. domo, pemt.bus , foro, congres/a ctqnalmm. Addimr & pnepofitio. unde idem Livius lib. 5. Exul atque txtoms 'm.b foto patrio.
Obfe-



L a T I n a; <i
'.Triumphus clarior, quamgratior, een zegepraal, eer treffelyk, dan aangenaam.
IPeftilentia minacior, quampernicioftor, de befmettelykheic was meer dreigende, dan vernielende.
•Ante, voor, boven, meer dan.
Mmmanior fcelere ante aliosomhcs,pro, immanior omnibus, gruwzaamerin fchelmftukken, dan alle andere.
R. E G U L A III.
iDe adjeétiva dignus,indignus, contentus, pr^editus, freius, venalis, carus, vilis, vereifchen eenen ablativus. Indignushonore, amicitid, favore. Onwaardig de eere, vriendfchap, gunft. Prceditus ingenio, virtute, arte, Öegaaft metverftand, deugd, kon ft. Fretus ingenio, amicitid,confcientid, malitid, fteunende op zyn verftand, vriendfchap , getuigenis zyns gemoeds, boosheit.
■Penale nee gemmis, neque purpura, nee auro, te koop noch voor gefteenten, noch voor purpere kleedinge, noch voor goud.
lid, quod non eft opus, carum eft afte. Het geene niet dienrtigisds zelfs voor een halven ftpiverte duur.
} Vilis viginti minis, goed koop voor twintig minee, (dat is 200 ducatons.)
\Dignus, waardig.
[Indignus, onwaardig.
'.Contentus, tevreedg.
IBraditus, begaaft.
IFretus, fteunende.
Wenalis, veil, te koop.
'.Carus, duur koop.
Wilis, goed koop.
Cc 2 Ml



52 Syntaxis
Obfecro, mi Cicero, fufcipe curam,&c; cogitationem digniffimam tua? virtutis.. Balb. ad Cic.
Magnorum haud unquam indignus avo-rum. Virgil, 12. Mneid.
HaBenus deadje£tivh',qu<zextra Gracifi■ mum pmplicemftruBuram amant. Scqum Htr, quce plures cafus adfcifcunt.
R E G n L A I.
' Qttaeftdefunclisgenitivo,veldat'ivo,, JSimilis & diffimilis, prcprius, & com- ■ «Ei*™ affi- munisldativurn', veigemtivum regunt., '"mfi'^'J"'' Tatrifimilis filius. Cic. 5. de Finib.. tiiitraè dsi'- Jjomini fimilis fervus. Ter. Eun..
nr™™ R*cn Tempus dg'èndlfuit ntiki magispro-iiw'rei r:-cm- prium qudni Cttieris. ui1.,-??" vitattl Deortmpropterea fempi- ■
tw-'dativid ac£ ter nam efft arbiiror, Quodvoluptateci jeaiwrnimi eorum propria fint. Terent. And.
Owm' eetati mm-s^eft communis. Cic., Hete funt vihu'tum reliquarufil com- ■ h pwi 1 e b munia. ld. \
mqui n-.na-
TV&n'qn Reguea II.
tivus niiu.uic 7)^ ques genitivo,&ablativojun-
jvam jLm gunlur.
™nwi*Jf- Adjeétiva copi», &inopi«, regunt:
tóiVim/!?. p.v ablativum, vel genitivum*.
*tl!r At' -ö^er *gró, dives pofitis in fcenore
Ji,'s'rrmii nummis. Horatius ï. Sar. 2.
7p^V Oj/t???/ r-7/Vf r pècoris nivei, quam latlis
sic abundant. Virg. Ecloga 2.
«i, vallat. rn-
w «««/if. Saltem trtciibile esi. huc fpeSasfc auftores linguaa 'iatinse. ,
Sic



L A T I N A. 53
l#f/ Cicero, obfecro te, fufcipe cttram &■ cogitationetn dignisfimam virtutis tuce, (/.'. e. virtute tua,) ik bid uw, myn (waarde vriend) Cicero, draag zoodanige zorge en bedenkinge, als voor uwe vromigheid heel becamelyk (is)
Haud unquam indignus avorum magnorum , (Ji. e. avis vei majoribus meis magnis,) Geenzins ooit betaamelyk inyne groot geachte ouderen.
Adfectiva cum variis Ca/ibus: R E O U L A I. Genit. vel Dativ.
Similis, disfimilis, proprius, communis, vereifc'ien eenen genitivus ol dativus.
Similis, gelyk. , )Proprius, eigen.
Dtsft'mifis , ongelyk.)Communis, gemeen.
Patri fimilis filius, Een zoon zynen vader gelyk. Domini fimilis fervus, Een knecht zynen heere gelyk.
•Men Inag zeggen fimilis putris, fimilis patri; fimilis domini of domino.)
"empus agendi fuit magisproprium mihi, quam c,tteris, de tyd van bezig te zyn, is my meer dienstig geweest, dan den anderen.
Sgo arbitror, vitam Deorum esfe fempitemam, propterea quod voluptates funt proprice eorum, (vel iis , fc. Diis) ik aclite, dat der Goden leven daarom altyd duurende is, om dat het vermaak hen eigen is.
Mors est communis omni cetati, de dood is allen ouderdom gemeen.
"Lee funt communia virtutumreliquarum, deeze dingen zyn de andere deugden gemeen.
R E G U L A II.
Genit. vel ablat. )e adje&iva van overvloed of gebrek, verëifchen
eenen ablativus of genitivus. Dives agris, Dives nummis pofitis in fxnore, rykvan
landeryeu, ryk van geld op renten gezet. Duam dives pecoris nivei, quam abundans la&is, hoe '^'ryiv van fueeuwit vee, hoe'overvloedig van melk.
Cc 3 P/s-



54
Syntaxis
Sic Plenus, Vacuus, & Irianis, &c.
Composvoti, Imposanimi, cum genitivo ulitatius.
Ctetera , qua? funt hujus generis, ablativo magis gaudent: ut:
Cajfus lumine.
Captus ocuüs, mente, auribus, &c.
Qusedam etiam junguntur ablativo cum prtepofitione: ut,
Oratio 'mops verborum, inops verbis, vel et verbis.
Vacuus curarum, vacuus curis,vel d- \ curis.
In quibujdam genitivuspropr'tuspoëitarum videtur: ut,
Apud Horat. Liber laboris, Apud Zwctf».LiberalegumaRomafores., At Cicero dixit, Animus terrore libèr :: item, Liber a delicbs. Et Livius, Liber omni metu. . Item Liber ametuinfidiarum campus. Sic virgilius, belli immunis. Ovidius, ope- ■ rumjtem mali immunis. At Livius , immu-nis militia: P//»««,Caprificus omnibus im4 munis, nempe malis, Je quibusfuerat fermo. jjt expers inetus ufitatiüs dicitur, quam ex[ pers metu, quomodo loquitur Plautus: uti, Sailuftius, expers move: Juftinus,cxptïs fal ma , &' fortunis. i
\ _ ; - R E G II L A III.
De his, quce dativum, & accufatiyum amant. Propior, & proximus, vel dativo, ju'nguncur, vel accufativo, Dativo. ut,
Fiamma fumo eft proxima. Plaut, Proxii
« Pro quo 11-
htm d lugibusi au t'jautus I Trinummo ] aft. 4. fc. 3. 1
s Sed dativus mulib hic t.M ufiiatior.



L A T I N A.
55
Pletius, vol.
Vacuus, ledig. . .
Tnanis ledig, ydel, nietig.
Composvoti, zy^ wensch machtig (-geworden.)
«H/m/, zyns gemoeds onmagtig? vlifmluA van gezicht of leven verrteeken.
o'civ/M, blind, van oogenontbloot. Captus meute, van zinnen berooft. Captus auribus. dooi. Oratio inops verborum, verbis, vel a verbis, een reden fchraal van woorden. Vacuus curarum, curts, a curisAtMg en viy van bekommeringen. Lwer laboris, i. e. a labore, vry van arbeid. Roma,jores libera legum, i. e. è legibus. Romen , gy zoudet vry /.yn van wetten. Animus hber terrore een gemoed vry van 1'chrik. Liber a deltttts, vry van zonden. Liber omni metu. vry van al e Vreeze. Campus liber a metu infuharum, t veld. vry van zorge der laagen. Immunis bellt, u e. beilo, vry van oorloge. Immunis operum, h. e. openbus,. Vry van werken. Immunis mali, h.e.malo, vry van zwarigheit. Immunis militia, vry van den kryg. Caprificus immunis, omnibus, fc.malis , de Wilde yygtboom vry van alle aanltoot. Expers metu, zondervreeze. Expers more, i- e.mens, haken gewoonte. Expers fama & fortunis, b. e.fama ,&fortunarum, zonder eere en goed:
R E G U L A IIL
Dat. vel Accufat.
Propior en Proximus worden Sij éeheri dativus, of
accufativus gevoegt. Propior, nader, Proximus, de naafte. Flamma eft proxima fumo, de vlam is zeer naby den
rook. (de rook gaat voor de vlam.)
Cc 4 Egomet



$6 Syntaxis
Proxhnus fum egomet mihl. Ter. Tibi nis propior nemo e/I. Cic. Accufacivo: ut, ^Propior montem. Salluft.
y.aconicus ager proximusfinem Mepolitarum eft. Livius lib. 35b.
Thcfauro Rob. Stephanus, atque alii, è Cicerone ipfo arlrlucunt, Proximus Pompsjum fedebam. Sed hic in mejioribus Jibb. esl proxime pl>mprjum : «mornodo & Prifcianus Jegit. Nempe , ut prope ; fic propius & pioxime ; atque horum exemplo propior, & proximus, accufetivum regunt. '
R E G U L A VI.
Be regimine dat bi, & ablativi.
Alienus adfeifcit ulitatèdativiim,vel • ablativum.
* sc ^n « .Qi10^ üli0aujftcemaxime eft alienum.
timus amHtió'CIC. pi"0 C»C. a.
fn Facis nihil alienum necejjitudine nos-
J„™n'iu"f Vel cum rra?poficione.
verfmes. Geni- PIoc mihi alienum et v'ua med vide-
nvo ufus e- }ur Ter> tiara SalJuft. n
Junut coifiui Kanus jungitur genitivo. tlvus'ie ófla' . QP'l atienum put et e jus effte dignitaf&t:>t, aite- ti', quam mihi quisque tribuit? Cic. "Sf'üb. 1. de Fin. \
■ tatr, &c. vel
t'óne P2^a' * At d!ver{hs* regit quiclem cum datimim 'a afgm- vumjum ablativum; fed cum prapofitionc ut ft* mfitd, *b diverfus huicb, g> diverfas ab illo nempe ut * dicimus, alter ab illo, &falius ab illo.
perfon.i ptdhum, &c. b Fabius Üb. 8..car. 3. Appant diver/am „fi tratiom voluututmi. De irouia loouilur.
PvE-



L a t l n a. 57
Egomet fum proximus mihi, ik ben my zei ven de naafte, (ft hemd is mij nader dan de rok.)
Nemo efi propior tibi me, niemand is u nader dan ik.
Propior montem , nader aan den berg.
Ager Laconicus eft proximus finem Megakpolitarum, het Lakonifch gebied is aan de grensfcheir ding der Megalopolyten.
S o l u t i o.
De regel heiraat in de woorden proximus mihi, men mag ook zeggen proximus me. Alzco ookpropior monti.
R e g u l a IV.
Alienus ,vereifcht gebruiklyk eenen dativus, oïK eenen ablativus cafus.
Quod eft maxime alienum illi caufte, dat by diezaak zeer vreemd is.
Facis nihil alienum necejfïtudine noftra, gy doet?
niets vreemds voor onze naauwe vriendfchap. 'locvidetur mihi alienum dvitamea, dat dunkt my vreemd van myne levenswyze.
Qjiisputet effe alienum dignitatis ejus (;', e. dignitate ed) quamquifqitetribuit 'mihi? wienzoude het vreemd dunken van die achtinge, die. ek een my bewyft?
Diverfus, verfcheiden,ondericheiden,andersdan»
Diverfus Inde, anders dan dees.
Diverfus ab illo, anders dan hy.
Alter ab illo, de tweede naaft hem, dip ander, , die nier.
Alias ab ifto, een ander, niet hy.
Cc 5 Rïï-



5$ Syntaxis
R e G u l a V.
Dt? illis , quee accufativum, & ablativum adfeifcunt.
Adieftiva quaHom quanritaiis regunt « causrss in- accufativumn, fignificantem cenam men-
quirentibus r
ftn-.oms Ro- iuram : ut,
mimi obrcu Altus pedem. Latus manum. Cras-
rum esfe ne- r j' •
qu,t , accufa- JUS dlgltUm.
tivum iijum Umbram reddit quatuor pedes Ion-
vernis regi ab .., , 1 1
iMejjeaa gam. Plin. hb. 6. rap. 34. «7Pt!amnea; Regunt interdum & ablativum : ut,
tul }irdem »r- Longum fefquipede. Latum pede.
fedJmad Plin- lib* 25- caP' I4*
Sefquipede quidan est, quam tu,
longior. Plaut. Trin. aft. 4. lc. 2.
Jota cohort pede non &t altior uno.
Juven.
Quandoque etiam genitivo jungüntür.
*ga^'JitT, 'vaitt ^ 'rabs pedum vig.nti duorum longa *.
latitudine, al- CatO.
maglMfpiam'! Pyramides quinque in imo latte pt ~' genitivum dum l'eptuaginta quinüm ; altcc een-'
hic non tam • a r\\.
ab adjeaivis tam qumquagenum. Plin.
menlune regi „ quam k iubftantivis trabs , & pyramides.
, Dè Pronominibus.
Pis^pXünominibus, turn fubftantïvis in « üt funt' 'm' eenitivo reütisa, turn fubftantivè po fit is b
moria mei, *> .—r ' ., J ■ J . J j a ■
vindiiïajui, gemttvum regentibus, in nomtnum aourtfaüetas nojiri. nd, eb qubJpar hor urn ratio foret, dixirnus.
&c. vide de *— 1—,
regimine nom'.num regulam fecundam. b Ut, aliquid mouffri, id cetatis , &c. Ad» regulam primam de nominum regimine.
* De.



L A T I N A.
59
R E G U L A V.
Accufat. & ablat.
Eenige adjeUivawm grootheid^ vereifchen eenen accufativus, beteekenende eene zekere mate: ge-
Altus pedem, eenen voet hoog. Crasfus digiturn , eenen vinger dik. Lattts manum, eene hand breed.
Altus , Crasfus, &'c. zyn adjettiva van grootheit. Zomtyds vereifchen zy ook eenen ablativus: gelyk,
Longum fequipede, anderhalf voet lang. Latum pede, eenen voet breed.
Gnomon reddit umbram longam quatuor pedes, de wyzer geeft eene fchaduw vier voeten lang.
Est quidem longior fefquipede' quam tu, hy is wel anderhalf voet langer, dan gy.
Tota cohors Pygmeeorum non est altior uno pede, de ganfche troep der Pygmeeuwen , is niec meer dan eenen voet hoog.
Trabs longa pedum viginti duorum, eene balk twee en twintig voeten lang.
Pyramides quinque, in imo lat* pedum feptua'ginta quinüm, Qi. e. quinorum) alt<e centum quïnquagenüm , (h. e. quinquagenorum) vyf grafnaalden, aan het laagde breed vyf en zeventig voeten , hoog honderd vyftig.
D*



óo
« Doftri na haec de RecLprocis ad Couvenienliam pmius, quain ad Kegimen , pertinet. Ui duplex fit Convenie:nia : una in genere , numero , calu, aut perfonS : altera autem ju reciproci con1'enfu, cum rtomine, aut prononiine.
Syntaxis
De Reciprocis a.
i'Si_rediiur ad nomentert'meperfona, quódantece£it, reciproco utimur: ut,
NatiiraeiTcoii tervans im.koc efi,naturce.
Fraterrogat te, ut ignofcas iibi. hoc efi Tratri,
Rogat te Ctefar, utluaspartesfequaris. hoc efi, Ccefaris.
Sed in prima* vel fecunda perfona, non fit reciprsLCMtio. Neceiiimdicimus, Dixi libi; fed ei: nee, No(i[b^rrifratrem; fedülius.
ii. Etiam reciproco utimur,etfinon ante cedat nomïnativus iTrt'uc perfona; dummodo fententia tantundlm polleat. Utciim id, guodpronominepn^Jefiivofignificatur, in //lu i agerTlilcitutj ad quod refertur.
Cic pro Sext. Hunc ("ui cives é civitate ejecerunl. , ———
Quod idem efi,^ac^f[öcXS^ civibus è civitate eft ejefttis.
Traint fua quernque voluptas hoc efi,
trahitur quifque a 1'ua voluptate./^Vfj- Ecl.n.
'in. Siplures perfome ter tiet cojicurrant: ad dinBiguitatem0 tolleiidam, fiepius° utimur relativaj ut ,__
Vas tactus~eft"alter. ut. fi ÏUe non revert'nTet, moriendum eil'et ipfi. Cic. 3. Of. ipii. fcilicet vacfu Sic', Yulpes comedit gallinam cum pullis luis , vel pullis ejus.
Tilii , au Msevii, ngnentur. Si Titii ,in:ellexeris, non aliter loqui poteras. Sin Maevii fores iiguabas , poteras ad toljeudam ambiguitatera, dicere , pres fvribus ip/ius. Sic in illo Ciceronis : Pt/ihius flcator's rogant, ut ante fitus hortos piftarentur. Ubi aliier lóqui non potuil, quia intelligumut hord Pythii. Sm hotti prïcatorutn intelligereiïlur , fatius fortssfe fuisfet, ne 1'ermo lit ambiguus; dicere , an'e hortas ipforum. c Kon feinper , ut iuditat illud. Ciceronis , Negligem, jmd de fe quiffae dicat, est dhfbhtli. Ubi fe , ad negligé MenT, nou ad fjtifqut ptntinet.
b Ambiguitas ca oboritur quoque , cum de duobus agitur. Ut, Titius videbat Mteoium pree ■faribus fuis. Ubi dubium , aura fores
iv. Imè



L A T I N A.
6l
De Pronominibus Reciprocis.
Natura est confervans fut, de na tuur bewaard zig zelve.
Frater rogat te, ut ignojcaS fibi, Uw broeder
bidt u, dat gij hét hem vergeefc. Civfar rogat te, ut fequaris part es fuas, Crefar
verzoekt u, dat gy zyne zyde kiese, of zynen
aanhang.
* Dim ei, ik heb het bem gezegr. i Nofli fratem illiu;, gy kend zynen of hftaren broeder wel
Cives fni ejecerunt hüm è ci vitale: zyne medeburgers hebben hem uir deftadrgedreeven, h.e.
Uk est cjec/us è civitate a fins ckibus, hy is gedrecven uit de ftadt van zijne medeburgeren.
Sua volvptas trahit quemque, de zinneiykheic trekt elk eenen , //. e. a!ia aliisplacent, de een heeft hier zin in , de ander daar in.
Cpuifque tra'iitur d fua voluptate, elk wordt getrokken van zyne (C1'ge) zinnelykheit.-
Aller est faclus vas\ ut, fi ille non reverlisfet, moriendum esfet ipfi, de ander is borg geworden, dat, zoo die niet waare weder gekooinen, hy zelf zoude moeten derven.
Vulfes comedit galiinam, cum-pullis ejus, de vos heeft de henne met haare kiekens opgegeetcn.
Ptlgüft



6a Syntaxis.
iv. Imb alias quoque fcriptores utuntur interdum relativa pro rëct^roco.
Camillus mihi dixit, te locutum efle cum
4 Nee dubiiat eo; pro iecuim _ Cic. m epift.
& alibi iia Grammatieis inj^er ipfos/, & plnlofophis
loqui Tuiüus, pUgna Qtiiiï&il. lib: 8. c. 6.
Xa)aZ7«T &o quo ufitatiiis diceretur, interfe.
/j?it 'hcec commutatio, quando locutione
item, omms Ljufmodi fermo non redditurambiguus.
%"ij™uu™ v. Si copula intercedat, reciprocum non
Cafarem occi- kabel loclllH.
dmmt. Simi- Itafinecopuladicimus. Cepi colujnbam to tiaSSdi» cüin pulijs luis: cum copulaaïttem, Cepi vu*, Gortijmi columbam, pullos ejus. umpium ma- gjc^ pa£er arcefïït villicum,& filium ejus. Todiunt\,T boe eft, viljici. *~
Sed, Pater arcelïit vilhcum , cc^nhum fimtjibus niis, faum : hoc,eft, patris. "•ibit1^ vi. Quifque, rjfjnufquifque, r«r/>roKttmsms, /o- co gaudent: ut,
luta efjioiii, Quifque fuos patimur manes. 6. JEneid. "!tdt Z ? 'e" lilt 'naris uni'cuique locus. i/onz*. &z/.q.
* , >yi . ,..-„
q«oc( ai irr>- lib. e. '
dendmn eum ^l^i^uist***^*
pertinent. Priori loco , infeientibus fe, altero , ad 'rrridendum fe , poterat rlicere. e Intrr ipfos, pro mrw ƒ« , locum habet prieceileme genitivo , dativo , & ablativo. Genitivo in illo Tullii: Quorum fuum quondam 'mier ipfos odium meminiflis. Dativo, ut hoc ejuTdem : Laiisfimt pulens hominibttt utter ipfos foicietas hcec est. Ablativo , cum ait Fabius ; 1» magnis auctovibus incidunt vitiofa tdiqua, c5* A dodt'is inter ipfos etiam mutub reprehenfa. At non item hoc locum habeat, praecedente , vel nominativo : ut illo Tullii, Pueri vaknt, f? inter fe amant : vel accufativo ; ut In hoc ejufdem , Damonem, is Pythium, ferunt hoc animo inter fe fuisfe ; nou mter ipfos.
De pronomine idem. d -mms'er ^em poft fe habet qui &,ac vel atque\
nlins 0 , alius atqrie alius , £5".. Cic. de Oratore : Ahui mihi, ac tibi vidert. lib. t. epift. 9. No» alius es'era . atjue nunc fum. pro Ccelio: Lux deiüqae «...1 est üolis , ij lijclmorum.
Feri'



L A T I N A.
Pugna eft grammatici.' & philofophis inter ipfos, by de taalmeeirvrs en wysgeerigen is twill. onder malkanderen..
Cepi eolumham cum pullis fuis, (i. e. &pullo r ejus.) ik hebb^ een duwe ^wangen met haare kiekens (of en haare kiex ns )
Pater arceftitvdlicüm&'filiumejus, de »'ader ontbiedt den huisman en den zoon van hem, of zynen des huisinans^1 zoon.
Quifque, elk. ' Unu:quifque , elk een.
Qujque patimur manes fuos, wy ly/lenakemial on/e queigeolten, elk de zyne: nrov. elk huis heeft zyn kruis.
Locus fuits eft unicuique, voor elk is zyn eige pLatS (belcheiden.)
De Pronomine Idem.
Idem, de zelve, eenderhande. niet verfcheiden,
on verandert. Qui, welke, die. Et, en. Ac, als. Atque, als.
Pen-



6"4 Syntaxis
Peripatetici quondam iidem erant, qui Academici. Cic.
Num propterea idem voluptas eft, quod, ut ha dicam, indolentia? Cic.
Dianam, & Lunam, eandem effe di-
* De «, a cmt, Cic.l,.
nfijw, post L „
Mm, en ex- Poetse aucern, Grscorum more ,
Heta.' 2* eCiam jUnS,UDt d-UlVO.
rw/f t« ■ Invitum qui fervctt, idem facit occi'c,cTocr Horat)
mofua, t7«»n /^tt?^ cumillo hodie uiitatiuseft; fed 'aiïü mie clafficorum fcriptorurn exemplo
fï , <,md de me fic loqUlHUUr'. -
ipfo niyminatim iulijlf.
c Nee obftat Gellii illud : Ejufdm mm eo Mnfm vir. Qnia hic de rliverfis est fermo. At non , 'fi reft'è dixèró, Virajlius est ejitfdem Mnfa turn Hamen, co dicam qu.>qtie, Vates AndïnKs est id nt turn Virgilto Causl'a ifivcrfiinus est, quia prius iignilïeitt, ilidem pu'JU , pqfte»rius fignat, idem poïtct.
De Regimine Verborum Simplici:
Ac primum Genijivi.
R e g u l a I.
ha,E're'ndaab Verbum Suilt gerMVlfala rcgït, CLÜIÏ
genitivp* fignificat pofïeffionem, aut ad aiiquid
pronominum nprrinPrp primiivo- Lil ItlL..
rum , mei, tui,
JUwnaJiri, veRrj* quorum ]o o tilrmur nominativo generis ncutrins. CiO! N-m est meüm cóntrn Senatus aitcHuritatem diere : Nou mei. Idem : F.rut enim , fi cuiufiium , i.rte timm. Nempe, ut cum dicq, est Ciceronis , Centen.ia-est, munus vel officium est Cicrronis. ita cum ajo, luam est, fenientja est, turnn munus est: pre quo cU dicitur, tui muiteris est.
: Veftis



L a t I n a. 65
Peripatetici erant quondam iidem, qui Academici, de Peripatetilche, (volgers van Ariftoteles) waren eertijds de zelve die de Acaderoifche, (volgers van Plato.)
Num propterea voluptas est idem, quod indolentia, ut ita dicam? is daarom de geneugte het zelve , dat onfmertelijkheit is, op dat ik alzoo fpreeke?
Bicunt Dianam esfe tandem & Lunam, zy zeggen dat Diana en Luna een en dezelve zyn.
Qjti fervat invitum, facit idem occidenti, (Jioc ètt\ idem facit, atque Me, qui occid't, vel fimilis est homicidce ,>die een onwillige fpaard, doet het zelve als een doodflager.
Est idem cum illo, pro idem aique illud, het is het zelide met dat (ander.)
De Regimine Vereorum S1 m p l 1 c 1.
Verbum cum genitivo.
R e g u l a 1.
I Het verbum fum , vereischt eenen genitivus , wanneer her. beteekent eene bezitting, of tot iets te behooren.
Dd Fe/lis



66 Syntaxis
Veftis eft patris. Pecus eft Melihcei. 3. Ecl.
Sive vivimus, fivemorimur, Domini fumus.
Adolefcentis eft, major es natu yere* ri. Cic. ï. Offic.
Boni paftoris eft, tondere pecus,non deglubere. Suec. in Tib. cap. 32.
* JMifigenitivus hicpoiius regitur a no' minativo intelleBo, quam verboftubftanti- ' tk. Exempli gratid:
Cujus vefh's? elt patris: puta veftis. Cujum ptcus? eft Melibcei:puta pecus. Sic, üomimfumus: nempe proprii. Eft adolefcentis, vel, boni paftoris,/#ta proprium, vel munus, aut officium.
* Qiiodft, Sum, aut Fio, ftgnificant animi, vei corporis,affectionem'P nunc ge-
TiT^rcgUu"1!!" nitivot ptnguntnr, nunc ablativo. ut, iiomiue ia- Ett bona: indolis, vel, bonaindole. Eft . teiietto. Vj magni rob oris, vel, magno robóre. Elt ted'' notav'i-le" nuis valetudinis, vel, tenui valetudine.
mus ad regu- Ter. NlllliuS lutll COiiÜJii.
lam fecun- Quinctilianus lib. 6. cap. 4. Fib comTZ vetbob-a' mooioris valerudinis.
Cêlumella: Sit ampliffimi corporis, cervice valida.
Cueftar: Cicero erat tenuiffiraa valetudine. Etiam ablativus additur cum pnepofttione. Ut,
Sum ejus opihionis, vel, in ea opinione. « Dicam In his omnibus ufus debet attendic
etiam , Hst
quoHtivts fyrttii : non , quxntovis pretio. Dixero item , Est mint ai»critate: non cum preuofirio.ne , in 'mint. Con'.ra cum pnepoiiiione eltéraro , JCst m magna maflitia: non tine ea, Mst nm^nd mtejiitid.
' " ' Re-



L a t i n A. 6?
Veftis eft patris; het kleed is des vaders. Pecus eft Melibwi, het is het beeft van Melibceus. ^ Sive vivimus Jive morimur, fumus Domini, (nev.pe proprit) het zy wy leeven, het zy wy fterven, wy zyn des Heeren.
Vereri majores natu, eft adolefcentis, puta, officium. het is (de plicht) eens jongelings de ouders van jaaren te ontzien. Tondêre, non deglubere pecus eft pa* ftorisboni, (fc. munus J) het is (de .plicht) eens goeden herders de fchaapen te fcheeren, niet te villen : men (moet) de fchaapen fcheeren, maar bet vel laaten houden. Cujus veftis eft? wiens kleed is het? Veftis eft patris, het is des vaders kleed. Cujurn pecus f?/?.?wiens beeft is het? Pecus eft Meliboti, het is het beeft van Meliboeus. Sumus Domini, fivevivimus, Jive morimur, wy zyn des Heeren ; hei zy wy leeven, het zy wy fterven. Eft adolefcentis, het is de plicht van eenen jongeling. Eft boni paftoris , het is de plicht van eenen goeden herder. Proprium, eigen werk. Munus, amt, bediening. Officium, beroeping, plicht, fchuldig werk. Sum, ik ben. Fio, ik worde. Eft indolis bona, vel indolebona: hyis van een goedén aard, (van goeden imboift.) Eft roboris magni, vel robore magno ,hy
- is van groote fterkte. Eft valetudinis tenuis, vel valetudine tenui, hy is van teedere gezoudheit. (hy is weekelijk, niet fterk.) _
Sum confilii nullius, ik weete geenenraad: ikbenmynen raad ten einde. Sit amj)UJftmi corporis, cervice valida, laat het zyn van een heel grootlyf,.met eenen fterken hals. Fio valetudinis commodioris, ik worde gezonder, (van beter itand.) Cicero erat valetudine Jenuisftmd, Cicero was van heel, zwakken ftand. Sum ejus opinionis, 'vel in ea ojtinione , ik ben van die meeninge. ,
Dd a Re-



£8 Syntaxis
R e g u l a IF.
■s jEftimaedi Verba jefh'mandi1 regime genitivos, *ffirtB\^L«o, tantix, quanti. parvi ■ magni, nihili, éuco, pendo, pluris, minoris, maximi, minimi. ^t,*p: Parvi ducitur probitas. fiim. Adiiaec Plurimi fit pecunia.
P^ris eft oculatus te fits unus, quam a mtanu, & auriti decem. Piaut.in Truc. act. 2.1c. 6. tZr%rmaex Sic nattci, fiocci, jtóff, -W-
cuT&a Rofci Item, fiocci pendo, nihilipendo. Amer. /)«;.«- Omnes unius aflimemus as fis 3. CatuL
«ks ei* ta»ft- . /• .
ito, ïH^i^-^-Huc pertmet, Jif/w bomque facio, v7niI"Tc^- e- accipio part cm. fleaut.
a>c fKi it (n«- aft. 4' fc* 4*
o/«(m * Dicitur cjf pro nihilo putare, duce-
utur- 'Ter. re ^ hahere, videri 5%ri* -Mflimo etiam recipit hos ablativoso, m. 'ubi ™x_magmmi permagno parvo, nihilo. CurTVT'" - Data magno cefiimas, accepta par-
in hujufmodi_ yo> Sen<
«11® roiè"" * es' alias ablativum regit ejus rei, qud
Unde Dona-
tus in Adel. illud, Quanti tsf. interpretamr , Quanto preUo vnM * Fortasfe autcm , quod aeftimandi verbis genitivus addatur, ex eo est, quia intelligauir nominativus , aut accufativus, qui genitivum regat. Cic. Emero denario , quod fit mille denmiüm. Puta res , triti'.um , aut vimim, mille denanorum. Sic cum dico , probitatem hodie porti duci, integre fit, mm duci rem pxrvi prttü. Vel ltntuamus , iioa mode. nomen pretium , fed etiam prsepoiuionem pro nuellig.. Lt in illo Ciceronis ; l'enda meum ftumenlmn non pluris , quam exteri , fortctsfe etiam minoris. Integrê fuerit , pró non pluris eens prttia. Item, pro minoris avis pret». 3 Simile hoc 1-lauti , N,que fim teruneïï jmiunt. Id integre fuerit, pro teruncii pretio. 4 Causfa eft ib ellipfi. Nam magno eejlimo , Valer,, pro mxgna. Paruo emtt, idem ae , pro fttrvo.



L A T I N A. Cf
R E G U L A II.
De verba van ichatten of waardeeren vereifchen deeze genitivos, tanti, quant:, parvi, magni, nihili,pluris * minoris, maximi. minimi, gelyk:
Parvi ducitur probitas, de vroomigheit wordt weinig geacht.
Plurimi fit pecunia, het geld wordt zeer veel geacht. Tanti, zooveel. "jl Pluris, meer. Quanti, hoe veel. j Minoris, minder. Parvi, weinig. f Maximi, zeer.
Magni, veel. I Minimi, zeer weinig.
Nihili, niets.
S O L U T I O. Ducitur, ishet verbum ceftimandi : parvide genitivus Units teftis oculatus efi pluris, quam decem auriti, een
ooggetuige is meer ais tien oorgetuigen. Alzoo ook deeze genitivos: nauci het middelfchotva»
een noot, fiocci, een vlok, pili, een haayr, affis,
een halve duiver, Non facio hujus, ik achte het
niet zoo yeel.
S O L U T I O.
Facio is het verbum ceftimandi, hujus ie genitivus cafus.
Pendo fiocci, ik achte het (niet meer als) een vlok, als een vezelken.
Pendo nihili, ik achte het niets waart. JEftimemus omnes unius aftis, óatwyze alle rekenen op eenen halve braspenning. Facio <equibonique, (h. e. accipio inpartem 'bonam „■) ik achte het voor een redelyk en goet (Huk) (ik neeme het in het goede.) Confulo boni, ik achte het redelyk, ik neeme het in het goede. Putaie, ducere, habere, vidtf:pro nihilo. voorniet rekenen , achten, houden, dunken, fchynen. jEftimo, ik waardeere, ik fchatte. Magno, groot. Permagno, heel groot. Parvo , laag, klein. Nihilo 9 niet met allen. Mflimas data magno, acceptaparvo, gy acht de gegeeve (dingen) groot? de OütfangcnC klein (gering.)
Dd % , ■ &f*-



7° Syntaxis
5 Refsrunt pretium indicaturs. Ut, apftimare talento,
Ton™ re tribUS affibuS , &C
gukm ter- Tribus denariis as-ftimavit. Cic. Verr. 2.
^'verbT Mt Sic e§it' ut *lui P^"™ fuam Gummis «ercandi. honoribus effet ajltimaturus. Quin&it. lib. li. c. I. ófe Socr.
Solebant librae ejus tricenis mimmis izxari. Plin. lib. 35. • --JSaleo fajpius ablativum , interdum e Regk & ge--& accufarivum , recipit*5. 1,Znt, T"' ~Valet duobus afibus, vel duos af es.
alios antea memoratos. Ut in Digefr:s , tanti vctlet res , quanti vendi potest. Quamquam & legas , M.nimo valet luzreditas.
R E G U L A III.
- Verba accufandi, damnandi, & ab1 Accufandi —folvendi1, regunt genitivum , qui cri-
-nienfignificat: ut, flnngo, aiii'go, -Accufabo te■ furti,mendach', adulterü, 7a$golhi»m"hom cidii, perjurii, negligentia, &c. conoimo, defe- —Qui alterum incufatprobr't, eum ipfum l^r^l^.dOjfeintueri0portet. Plaut. iu Truc. aél. r
mulo , interro- f(;# 2.
vertaWd.nu' Sic Deferriimpietatis3, rondemnari nandi, dam,io,rceierisi amvari5 vei adlirinii furtL,
condemno, ju- J ,r,... ö. ' „ J... ° J °'
dko,noto. abjolvi tnjuriarum2, limina^.
Verba abfolvendi, abfolco , libero , purgo. Fortasle autem , quod genitivus ejufmodi verbis addatur , id fit iWuTTiisjtc, intelligendo vel Irimen, vel cansfam, vel pceimm. Nempe ut integrum fit, abfolua, vel accnfo te cpimïm furti, aiulterii, &c. damno te adulterü, vel fnrti causfa : condemno te dnpli , vel , capitis peend , &c. a. Plurimuth quidem crimen , at qnandoque etiam pee nam : ut, damnare dupli, oStufiti, capitis , &c. 3 Tacit. 4 Cic. 5 Terent. 6 Plaul. 7. Cic. 8 Teneor quoque interdum regit genitivum , five critninis : ut, tenerl furti : fivie. reatus; ut, teneri d.imni, deptfiti, commödati, &c. Se.1 hic itidem inlelligitur ablativus, qui quandoque exprimitur. Ulpianus : Tenetur furti judicto. Papinianus : Ob peauttam civitnti fubtmètam , aSlione furti; non erhnine pnuUtiis , tmttur.
Regunt



L A T I N A. 71
JEflimare tahnto, een talent waard rekenen : dat is
600) ducatons, of drieguldens (tukken, JEftimare tribus aftbus, op drie halve braspenningen rekenen,
Mflimavit dinariis tribus,. hy heeft het drie fchelhngen waard geacht.
Sic-egit caufam, fc. Socrates, ut qui efet teftimaturus patnarn fuam fummis htnoribns , Sokrates heeft zyn zaak zoo verweerd, als die zyne ftraffe zoude rekenen tegens de ailerhooglte eeramten.
Librxejusfolebanttaxaritricenis. nummis, zyne ponden plagten gerekent te worden elk op dertig twee blanken, of drie grooten. ,
Valeo, ik gelde zoo veel. Ik ben waard.
Valet duobus af bus, vel duns af et, het geldt twee halve braspenningen.
R E G U L A III.
De verba van befchuldigen, veroordeeleu en vryfpreken vereifchen eenen genitivus , die de misdaad betekent, gelyk, Accufaho te furti, ik zal u befchul-
' digen van dievery, mendacii, van lüogen, &c.
Adulterü, van overfpel.
Homicidii, van mandag.
Petjurii, van raeineedigheit.
Negligentice, van onacbtzanmheit, nalatigheit.,
S O L U T I O.
Furti is &e genitivus of het gebrek, daar men mede be-
fchuldigt wordt, &c Quiincufat alterumprobri, oporteteum intueri feip-
fim, die eenen anderen befchuldigt van misdaad,die
behoord zig zeiven te bezien. Deferri impietatis, aangebragt of verklaagt worden - van godloosheit.
Condemnarifceleris, (fc. caufa,~) verweezenworden
ter oorzaake van eeu fchelmfttik. Adfïringi furti, beklaagt worden van diverye. Abfolvi injuriarum, (fc. criwnef) vrygekent worden
(van de fchult) van verongelijkinge.
, Dd 4 Non



7* Syntaxis
Regunt & ablativum cum prazpofitione: ut,
Non comrn 'ttampoft hac,ut me accujare de epiftolamm negligentid pollis Cic. lib. i. ad Att.
Pofttdatus de repetttndis. Cic. epift 151c idem 8. ]. 8. adfam.i. V
Cic. Di altera \r i /•
mepurgavi. Vel line praapoficione, fi iequatur ËMT-M»* nor^crimen, velaliud genera«bfoiutus j,i- ie; tic Jcelus , peccatum, maleficium. IZiie Condemnafo ego te eodem crimineXxb.
latus. 2. ep. i. ad faro.
Atquehuncille vir fummusfcelerefo* httinn periculo liberavit. Id, pro Mil.
R, E G U L A IV.
a Ut funt, »T ,
aagor, ctifirur veröa, qua; aïïechonem animp fi-
^Xr'^-'Sn7;|icanc? reSunc genitivumb: ut, tor, e**,, l\q0i:n:s mijerert eer turn eft,quia mei
IT*&»$ miferet nemim™- PJaut.Capc.aa.3.fc,5. hztor, mipreor, ArcadHqueefo miferefcite reo-is 8 iEn aHa S,™Hter curandi verbum tftatago. ' b Fonnsfe C//«w rerumfuarum fatasit Heanr
jpiu rc. 2. ö
«mfaesf a« ^ Pl"° J7#''W> Vel
rfil' acculativum pofcit. » »' U- Cumfamiliaribus communepericulum ut't'm mift™bantur. Casf. lib. i. de bell, Gall.
illo Curtii lib. 5 Diguum esfe omm mulo , qui ervbtfeent fortunz Pro quo ufitatms d.ceremr , .,*em fmitet firuua. At Cicero maluit in Vatm. Afims te erubefiunt; quam, Agmts enée/amt tui.
Contti-



L A T I N A. 73
Non commtitampoft hac, utpojfts accufare me de negligentia epiftolarum, Ikzalnadeczeiinietmaaken,dat gy my kunt befchuldigen overfloffigheid van brieven (te fchryvén.)
Poftulatus de repetundis, h. e. repetendis, f uppiepecuniis, aangefproken om (penningen) weder uit te keeren, (die liy in bedieninge, den onderzaaten afgedrongen had.)
Crimen, misdaad, fchuld,"befchuldiging.
Scelus, een fcbelmfhik, een grove misdaad tegens belofte en fchuld van getrouwigbeit.
Peccatum, een misdaad, zonde.
Maleficium, een quaad 11 uk.
Condemnabo ego te eodem crimine, ik zal u vcroordeelen wegens de zelve misdaad. Proverb. Jk zal timet den zeiven ftok flaan.
Atque ille vir fummus liberavit periculo hunc ftjlutum fcelere, en die voortreffelykeman heeft deezen,van misdaad ontflaagen, uit hef gevaar geredt.
R E G U L A IV.
De verba die betekenen eene genegentheit des gemoeds, vereifchen eenen genitivus, als
Certum eft mifereri néminis, quia mi [er et neminem mei, het ftaat(bymy) valt my overniemand te erbarmen, dewyl niemand zich erbarmt over my.
Qtiafo miferefcite Regis Arcadii, ik biddeu, hebt mededoogen met den Arcadifchen Koning.
Satago, ik behartige, neeme zeer te harten, draage groote zorg.
Cliniafatagit rerum fuarum, Klinia heeft met zyne(eige) zaaken genoeg te doen.
Miferor, mifereor, deploro, ik beklaage, hebbe deernis met.
Miferabantur periculum commune cum familiaribusy zy beklaagden het gevaar, dat zy met hunne vrienden gemeen hadden.
Dd 5 Mifitr



74 Syntaxis
Contufofque animos, &res mifereibers fraStas. Virg. 4. Georg.
f Qusedam etiam turn genicivo junguntur, rum ablativo. ut,
Difcrucior animi, & animo.
An mï fe angebat. Ter. Angoranimo. Cic.
Animipendeo. Cic.
Animis pendemus. Idem.
f Etiam generandi cafu dicitur , Mirarïjunitiie, Lcstarimalorum. 11. ^Eneid. Sed in his, Grecorum more, inteliigitur ablativus cauffa.
' R E Q ü L A V.
(hwo nhnfc° • °mne Veïbura regir genitivum » fimm iud.cio) gnificmtem urbem, inqu'afit a£tio:ut,
Siudet Coloniee Lugdun:. Bdtifcere 8e- Kornet nutnri mihi contigit, atque
fè^er'ut H°rat' *•
ri per ellipfin. ■
Ut cüm dito, viri boni est, refpicio offidum : cüm ajo , infimulo te furti, ituelligo crimine : fi dicam , damno capitis , reucetur pand ■ in Ulo, mijn ei ilicttjus , fonasfe inteliigitur cttusfd , vel „go Atque ita in aliis. Similiter fit verifimile, cum locus genitivo defignatur, tien id per' ellipfin fubllanüvi urbs, vel eppidum, aut fimilis. Veluli cum dico Fitctiim AntiotUce : mtegrum videtur esfe , in o/jpido Antioihiit. Quomodo TuUiuS ad Auicum ait ]ib. 5. epilt. 18. Casfius in oppido Anttoclua eutu omni exenitu , &c.
Observatio I.
Si nomina urbium fuerint tertia; decli.
natio-



Latina, 75
Hhierabere animos contufos cjf resfrablas, gij zult deernis hebben mee hunne nedergeflage herten, en uitgeteerde macht.
Tifcrucior animi. vel animo, ik worde heel ontroerd in mijn gemoed, het doet my zeer in myn harte.
4ngnbat fe anlmi, hy had hartzeer.
Angor animo, ik hebbe hartzeer.
Pendeo animi, ik bén twyffehnoedig.'
Pendemus animis, wy zyn twyffelmoedig.
Mirdri jufiiticv, {fc. eau fa,) verwonderd zyn uit oorzaake-der geregtigheit. ,
Lat art malorum, fup. caufd, zig verblydenter oorzaake der rampen.
R e g u l a V.
Een iegelyk verbum vereifchf eenen genitivus^ beteekenende eene ftadt, in welke een bedryf gefchiedt: gelyk ,
Studet Colonite, hy leerd binnen Keulen. Lugduni, binnen of te Leiden.
Nutriri atque doceri Rom<e contigit mihi, het is my gelukt opgevoedt en onderwezen te worden binnen Rome.
Observatio I.
Indien de naamen der fïeden zyn van de derde declinatie, of alleen pluralis numeri, worden
zy



7<5 Syntaxis
Sffij" mtioriis> auc Pluralia, pomintur in exempio Tui- , n^t ablativo.
Sl^wf' t^>'o hocfieriinGr*cia,&CarqK.E estf.yn- thagini. Plauc. in prolog. Caf.
JL**& * Cohortespartim Albat, panim Sulmo ■ utur iMedcc- ne collocavit. Cic. 8. epift. 17. ad Atc. ÜS^Ui**!' ^«Vü regnavit Amyclis. 1 o.iEneid.
cum è Plauto
adduftum , cenfeo , CdH'mg!ni esfe veterem ablativum pro Carthigi:ie. Ut ruri pro ritte. Imelligitut amem prapofJli© in. Quaerilur de frructura nominum primai in ,s. Neque tfhifn diritur, kegoMafitr Mduleties, led Mituhta: live MitulmiÊ hic .lal'vus fit k M,f„lmr ; live potms est gêniiivaa k MMjlm*. Posfis Urnen ciicere, itegotiaiur in ur*e Mitufents.
Ob SER V ati O II.
comus : ft;d
Pro propriis urbium, ufurpantur htec "mm m -bi"- a.PPe^ativa-> domus, rus, humuP, mi-
Tü^-Lu'v- htia, bellum.
jtZZ^ Una femper militix, & domï, fuiimii. H mus. Ter. Adel. arft. 3. fc. 5:
tu^lTvt^ ^Um rur*' ^ic' Pro Cluent.
«iim %.mu° Et, Sum rure1. Horat. 1. Epift. 15.
pot.üfmo-lis' ■ Rure m£o pofum quidvis perfare, per lom n -putique.
^"i„ . Sed^jfw/nonrecipit adjeétiva, pratiiio ,! yEueid. tërquam ifta, Bleue, tua,fua:,nofir<e, ja,rq1<Zr^ veflra■> dlience. feptem ingen- Mak ejje cum timore domi, me<s, Suffig? 0*4$ cump^iculo dfyniei
humi j lioc est,. ,, t • •
fier humum; ut Servms imerpretaiur.' Ovidii quoque est, Sternit lmm inrenem. Scntentia est , in humum, vel, ad humum. c Ut hic , & ua Cicero s. de Off. QulbHfnmqu, rebus domi, vJ
Irlli. , poter/int, Rrmv. augeiul. d Saeplus ruri inveuias. Ter. Ruri je cottliitebat. Sed poi't» pro eo edam rure dicunl.



L A T I N A. 77
zy gefield in den dativus of ablativus: gelyk, Ego ajo hoc fteri in Grcecia & Carthagini, Ik zegge dat
dit gefchiedt in Griekenland, en binnen (de ltadt)
Karthago. • Collocavit cohortes partim Alba, partim Sulmone, hy
.heeft de troepen gelegt, ten deele binnen (de ltadt)
Alba ten deele in (de ltadt) Sulmo. Tacitis regnavit Amyclis, hy heeft geregeerd binnen
de Kille (itadt) Amykle.
S o l u t i o.
Om dat Cartbago Carthaginis tertics declinationis is , wordt het in den dativus geltelt, anderszoudemen in den genitivus zeggen Carthaginis. Amycbe Amyclarum is pluralis numeri, en heeft geenen 'Jingularts. Obsêrvatio II.
Deeze woorden domus, rus, humus, militia, bellum, worden gelyk de eige naamen van Iteeden geltelt, domus een huis, rus, het land, humus, de aarde, militia, de kryg, bellum, de oorlog. Una femper
jUHuirmrruidmlr^^ milities & domifuimus, Wy zyn altyd by eikanderen geweelt in den kryg en te huis. Sum ruri, &fum. rure, Ik hen op het land.
S o l u t i o.
I Hoewel domus en rus nomina appellativa zyn, en met eeneprapofitio behoorden geltelt te worden, gelyk fum in domo, in rure, worden zynogtansmeeft gefield als naamen van lieden zonder prapofitio. Rus is terthe declinationes, daarom moet het volgens de voorgaande regel in dativus oï ablativus gettelt worden , gelyk een eigen naam van een ltadt.
] Maar het woordt Z)omi neemt geen adjecliva aan, (dat is, wordt by geen andere adjeBiva geltelt) dan deeze. Mca, te mynen,te uwen, fine, te zynen, noftra , te onzen, vejlra, te uwen, aliena, tot een anders. Domimea, tu<e, te mynen, uwen, &c. huize.
. JUfalo efje domi meiZ cum timore, quam aliena cumpericulo, ik wil liever te mynen huize weezen met (chroom, dan tot een anders met gevaar.
HU



?8 Syntaxis
t Interdum in his quoque ucimur prapoficione.
Me in domo mea fcepe convahdt. Plin. ad Ctel.
Convaluit domi paterna non dicieiianTginkE' mus» fed domi patris e, vel in domo vó'posfesfons patris'f, vel in domo paterna. Ac par
imluio eru, i- ... n. 1 r
quod Tuiiius auorum adjectivorum ratio est.
riicat, Hujus ctcmi est -mortmis , iftius edueatus. Quemadmodum & rum moius ad locum fignatur. Ui illo ejufdem , Prima lm- Pompeji dmnum vemsfe dicitur. ƒ Quinail- 5. cap. 10. In domo furtum factura ab eo . qui domi [uit.
Obsêrvatio UI.
f Aliquando nomina infularum, con. ftruuntur, ut propria urbium : ut, Chremes clam habebat Lemni uxo«sicornr: rem. Sulp, Apoll. arg. Phor.a. PTpiMeï Sed frequentiüs, uc appellativa, & juftirius • ctj- caïtera regionum nomina, in ablativo Tn mam*. ponuncur cum prspoficione: ut
In Lemno uxorem duxit. Phorm. fc. uit.
De Dativo Verborum.
R e g u l a I.
perfonaieTut Ornne verbuma regit dativum b perm,iu ubet, u- fouse, aut rei, cui aliquid acquiritur» &£t%*T aut adimitur.
fero hoc io- Non omtiibus dormio. Cic.7.c:p.25. ad fatn. e^^ii* i* Mihipeccat,fiquidpeccat.AAt\. act.i.fc.2.
fenüs, in doftrina ImperlbnaPum, dicetur. b Non hoc perpetuum e*t. Kam noceo , vel opitular \ item aurüior tibi , dico ; at dicimus , juvo te. Et i'unt 1'nnilia mujta , qius ufus dccebit,
ad



L a t i n a.
79
lik fape convaluit in domo mea, hy is dikwyls
gezon'1 geworden in rrryh huis» Domus paterna, her. vaderlyke huis. Domi patris, in des vaders huis, tor des vaders. In domo patris vel paterna , in het huis dat den
vader toekomt. \
Obsêrvatio III.
Zomwylen worden de naamen van eilanden geilek als eige naamen van Heden.
Chremes clam habebat uxorem Lemni, Chremes had heimelyk een wyf op ('t eiland) Lemnus.
Maar meest worden, zij gelyk gemcene naamen en andere naamen van landfchappeii geilek in den ablativus met eene prapo/itio.
Duxit uxorem in Lemno, hy heeft een wyf getrouwt op ('t eiland) Lemnus.
De Dativo Verborum.
R e g u l a I.
Elk verbum vereischt eenen dativus des perzoons of der zaake, dien (of die) iets- verkreegen of ontnoomen wordt: gelyk,
Donnio non omnibus, ik flaape 'iet voor alle man.
Sipeccat quid,(h.e.aliquid; aliqua in re,~)peceat mihi, zoo hy iets misdoet hy misdoet my.
Tot



8o Syntaxis
Ad hanc regulam pertinent verba
dandi, imperandi, narrandi, obedic .Sic & verba endi& contrana; fignificationisc.
conctde.tdi, r\ . • r*
irajimdi f*- Dat vernam corvis, vexat cenjitra vmdi. columbas. Juven. Sat. 2.
Huk mandes, fi qu:d re-Bé curatum velis. And. act. 3. fc. 4.
Surdo narrat fiabulam. Heaut. aft. 1.' fc. 2.
Obfequi animofuo. Adclph. aft. 1. fc.r.
A Nee; M ia- Votuptath blanditiis non factie obfii-
abiaivo Datb'um n etiam adfcifcunt compofita
gSr^aH* cum pr?;pofirionibus./>r^e, <sr<sf, «««f,
qua. w, ju- anie, post, g£, #«. ««re??-, /«£, &fiuper.
nt'i7iuiZ Dgo metspraluximajoribus. Cice-
fejivo cum ro contra Ruil.
K>rtf! calculum adjicere.
V*. Plin. iib. 1. epift. 2.
mm fimii'a0' Sic, Antèponere , vel, postponere
qnre velerum aliutlid aUcUl. ie : w.e me- ? lius, quam
praaceplis ( difcuniur. * Sed prtecedo, preecurro prctutnio , & prctvtrto, etiam juuguniur acculativo : de quo in verbi finiti (IrufturiS poftreIBo dicetur loco. p. 104. ƒ Compa.ro lamen variè conftruiiur. Nam dicimus, comparo itli, iia* ewwt , & cum eo.
R E G U L A IL
Verba fubftanrïva, habendi figniflcatione, regunt dativum.
Est mihi namque domi pater, est injufia noverca. Virg. Écj. 3.
An nefcis kngas regibus esfe manU? Ovid. Epift. 16.



L A T 1 N A.
Si
Tot deeze regel behoren de verba van geeven, gebieden , vertellen, gehoorzamen en van de tegen betekenisfe: gelyk,
Cenfara dat corvis veniam, vexat columbas., defchatting verlchoont de raven, quelt de duiven. Proverb. De kleine diefkens hangt men, de groote laat men loopen.
Mandes huk, fi velis quid curatum rectè , beveel het hem, zoo gy iets wilt recht bellek hebben.
Narrat furdo fabulam, hy vertelt den dooven een kiuchjen. (hy klopt voor een doof mans deur.)
Objequt animo Juo, zyne eige zmnelyltneiü volgen. Non factie qbfifiimus blanditiis vsluptatis, wy liaan niet
ligtelyk tegen de verleidingen der wellust. De co-mpoftta te zaamen gezet met Aztzt prazpofitiones, t
pree, ad, cum, ante, post, ob,in, inter, fub,
fiiper, vereifchen ook eenen dativus: gelyk, Ego
meis precluxi majoribus, Ik hebbe boven myue
voorouders uitgeblonken. Adjicere calculum album errori, den witten keurlteeu
tot de dwaaling by leggen, (dat is, den misllag
toellemmen).
Antèponere aliquid alicui, het een beter achten dan het ander.
S o l u t I o.
Praluxi wordt te zaamen gezet van de pmpofttiofeparabilis, pree, en het verbum Iuxi, het vereifcht. hier den dativus, majoribus meis.
R e g u l a 11.
De verba fubflantiva in de betekenisfe van hebben vereifchen eenen dativus: gelyk,
Namquepater rjf noverca injufta est mihi domi, want ik hebbe te huis eenen vader, en eene quaade lliefmoeder.
An nefcis manus longas esfe regibusl weet gy niet, dat koningen lange handen hebben.
vS o l u t I x). Sum wordt een verbum fubfiantivum genoemt, mihi is de dativus cafus.
Ee v Qidd



#3 Syntaxis.
Quidam mi credit is Mi mifero fore? Terent. Adelph. aft. 4. fc. 6.
* Sic, ftippeto. Horat. Pauper enim non eft, ciü rerum fuppetit ufus.
R E G U L A III.
<» E*utmo.ii QiiEdam verbaafegtmt geminos dap!,-- VuiTfiwt tivos, airerum perfona;, airerum rei. iu niTéreridi ƒ;/"ƒ mihi curct. Do tibi pignori, nffi'tem°"rf0', Utrum ftudione id fibi habet anlaud„co, fc!6ro, fa put at fore, ft perdiderit gnatumlA%m\V<£« delph. aft. 3. fc. 4. «"»•.1Nucleum etmifi, reliquit pignorfipuZüJ,. dJnfs. tamina. Plaut. Capt. aft. 3. fc. 4. LivH's: Vit t Huc referri potelt:
Stof/ £/? ifeiAi nomen Petro. Ut 1. ^En. *StM 1"c da_ Cuinunc cosnomen lülo. Quod etiam
■rus periona; -» '. ,. ; ri>, "'.
i^nraaiiiwr. effenur per Appoluionem, Lui cognoKam.integrè menïülus: & interdum per genitivum,
M-,-nh<mt ..... „ r- öT" ' •
^ïhiyignan. cognomen lult, xxipnmen K/,em.
aio Lil".>nEa NemenMercuriieftmi'd.VhwuAmph.
fjitcs gloria esje
iéent, m cri- O B S E R. v A T J 0.
men vertit.
| Figuratum efi. cum verbis appok naiivus fi- m'tur d2tivusa pro accufativo cum pras-
, guWè pon:- pofitiope.
suTu 'a'ii'vo 1>r° Itclanwrccelo.pToad ccslum.^.Mneló.
t™'nc'-' m'<in" Bellóque ani'mos accendit agreftes,
exèmiihs; ' pro ad.bellum. 7. iEneid.
qua; adterun-
tur: nunc pro ablativo cum pr*pofitione_: ut in Ecl. Solflifiüm ver*. rfödefïna'itt pro u pecore. Si. üiLeili&oï' vilt, pro wMy; (Je quo in-
f Notan-



L A T I N A. 83
hm animi credhis fore Mi fferf mt moed meent ~ gv lieden dat de onnozele zal hebben i Inbtelo ik ben ter hand, ik ben 'er genoeg. ?eZ- oa est pauper, cui ufus rerum fuppeW,
vviu die is niet arm, die het gebruik aller dm-
gen genoeg heeft.
R e o u l a III.
Sommige verba vereifchen twee
nen despèrfoons, den anderen de z.ake. geiyK, hud est mihi cara, dat gaat my ter harte.
S o l u t i o
Alhier is het verbum (est) in vereifcht twee.datUos car.,< nk mihi den per bon, en cur<s de zaak.
habet Üliudio ? dn put at id forefibt landt, p pet Êl ^'natum (m um V) heeft hy dit voornemen ? of n ent hy"dat het hem tot eere zal gedyen zoo
W mynen^««W^^^'^f SI %^elLüpitdmiMaPignori, ik hebpe de kernfvXen "dedoppen heelt hy te pande gelaten. AW» «; mihi Peiro, myn naam is Peter. Cw SS£w/& .tóto wiens bynaam nu SffiT£^ /////, cic bynaam van lui as. S f kS,d^ rivierdeKhyn. ,•/;• Ji »k,ik hebbe den naam van Meikunus.
i Obsêrvatio.
Het is eene gebloemde manier,
dtifc gezet wordt by de verba, mplaacze voii
te i , J



s4
Syntaxis
f Notandus hic eriam esc Pleonaf-
mus dativorum, mihi, tibi, ftbi.
Suo fibigladio hunciusulo. Adelph. aft, 5. fc. 8. t> f
At ego tibi poflridie d villa ante lucem: fupple , profeüus fum. Cic. ad Atc.
Hic mihi gloriatw, fe omneshonores fine repulfa obt-;nuisfe. Cicer. inPifon.
Pleonafmus esc vocabuli in oratione redundantia.
De Accusatjvo Verborum.
R e G (J L a I.
n Sive hunc in tt t f
moiiuni, n Verba tranfiuvaa cujufcunque gene-
^LtrV ris re§unt accufativum" patientem. ut, verba aaiva, ^mat bonus otia Daphnis. Ecl c ^ Non Profitluris littora bobus arai
«cationis re- * Ovid. Ep. 5.
&ejÏÏTi„ Törva k*na kpum fequitur , lu-
quod tranfil pUS 'ipfe CGpellam. , Vkg. Ecl. -1.
Ac par quo-
Quidam tranüciva c geminos regunt
que neutio-
rum ratio est , cum fignificant aflionem tranfeuntem : ut, cwdebat fitexi». becus vero est in iis , qua; fignilicaiionem haber.t abfolmam five neutra fint,live deponemia ; ut fum , erfifto,>^ fdleTJZTo '
&*£±?ïi ™ fc * m SCmhlim «Wdu» est innn tivus'. U. Cup* tuier*.', vip luftuu. Dl/co cawr», pro cantum. Qua de ré *cam ,n reguj,, mhnhivorum p, „& c Ut fuut pr„nu,n verba docen! *;f£- fudit tefg<srbdf £em adraonendi. Cic. Se.ieoshoc moneo , Muuwtjurm. Cu! fin, le illud e ul'dem : Si» exkris , quod l fam
lurntn ^ *f '"''i* m°UenJi *«• «l^ndum- ql certis 'Z hrni ungumur accuüu.vis: ut dicetur , uhi agemus de verbis mémori*,,
accu



L a t i n a. 85
fü£uïo hunc ftbi gladiofuo, ik doodde hem met
zyn eigen zwaard. 4» proteUus fum tibi pofiridie ante lucem a ' Wfe, maar ik ben u des anderen daags voor
dag verreist van myne landwoonmge. Hic glonatur mihi ,fe obtinuhfe honores omnesfme
repulfd, deeze man pocht my, dat hy alle
de eeramten heeft verkregen, zonaer afflag.
1 De Accusativo Verborum.
R E g u l a I.
De verba tranfitiva van alle genera, vereifchen
eenen lydenden accufativus: ge'yk» . [Daphnis bonus amat otia, de goede Daphnis oe-
mind de ftike. , ,
'Non profebluris littora bobus aras,p ploegt at
ftranden met osfen, die niet znllen vordyen. mrva lexna fequitur lupum , lupus 'PJ'ffi*
lam, de norsfe leeuwin loopt den wolf na,
de wolf zelfs het geitje. | Eenige verba Tranfitiva vereifchen twee accu ■ fativos,
'- Ee 3 de0



86 Syntaxis
tamïïap fccufativos; unum perfonre, alterum
Verton*, d.h rei c. Ut ,
hominem fames docct.Vrovevh.' rat.vo rei ne- Oj«V/ «««c /t?, a/ine fitter as doceaml
Stteudi pr.-e-
Sf*A™.j«! *' Pr0ttlternacc'^tivopomtur etiam abta , vei ƒ«««- Atf/taa cumprcepnfitione. Cic. Senatum edodmn ■. qiipmo- eet de itinere hoflium. Terentiam rao& taSito' neas de Ieftamento. : Iifdem de rebus gere *«<•*'. etiarn atclue etiam hortor.
rei d?v"'feis Sic yerDarogandi- ut, rogo, flagito, " ut', Bbdo'iè oro > P°fio, peto A, te ham rem, velabs
ïxem\oAC'™te' ^U°d UHra"USe eft.
quod proxi-
Nulla falus bello. pacem tepofcimus rnè adrerc o,»?;»^. Virg. 2 .Eneid,
Feueve te paf. T q: ■ i_ . '
eimus. ki,teio item ha;c: racio te Deum. Adel.
ie ham rem. aft_ , fc_ , At difjiar est r n
raap in.iiiisj i'rèe/ta te virtim*. Cic. i. epift.fam itkufet eelptkhancrem. Adel aft. 7. fc. iï
Lithocomo reliqui, />e;ó Demn , & fray?„. fe rin,™; quibus fuut «tHBli, Capiote arbitrum, l'oco te pafrem. Kam homo acutus facilè videb.t in nis accuGuivos etft rei ejufdem ; ac aiterum alteri jungi uet regttlam convomenite. rf Similiter po/«to , pereunStor, confjo teheme -
• „ , * **t *p ■ C,c-, decrevi, nifi, quod principes civitatum 1 »»c pofmlasfent. Idem : » rato pq/?«ft>. PJaut. Ouxfo , quod te 1
fcertontabor , ne id te pigeat praloqui. Cic. Ego illum de fuo re-no 1 Me. me. de imftra nep percontatus est. SaJluft. lbo , hanl, 1
^•ff Pi;"' AP°m,wm * ktfo confulünt. Nee tarnen quibufvis J acculativfe verba tjulraodi junguntnr. Quis enim dicat, „,„ƒ„/„ if ;Iar I redilatem, aut M/«m; pro rfe hasreditate, am belh ? Obfecro etiam pro acculativo perfonae habet praepofitionem cum abl. ut, Obfecro te liane I #•»», tkobficro & te liane rem. Cic. /racjw /e /;or obfecro. PJnut « . f"! faS'St "V"™" "bs te pater, e Cic. Nunc a te illud primum ro- ■ gabo. Hem , Repofcere vitte rationem ai allen. Similiaque pasfim oc I currunt. f Hnnc in modum conirrunntur & verba nuncupandi • ut voco, nommo, dico, appello , nuntupo. Quale fit, Vlo hoc notiüs la- 4 tiocinium, quam bellum. '
Vel,



L A T I N A. 8f
den eenen des perfoons, den anderen der zaa-
kc • m lyk, Fontei docet hominem multa, de honeer leert den menfche veele (dingen ) Quii nunc te, afine, Ut er as doceam? Wat zond ik nu , ö ezel, u de letteren leeren?
S 0 L U T I 0.
Doceam is H verbum, te de accuf. perfonat: liter as de accuf'. rei. . . _ Mzoo ook de verba van verzoeken: gelyk, no«o , ik bidde, /fog/w, ik eifehe, oro, pojco, W begeere, verzoeke: Peto te hanc rem, ik begeere deeze zaak van u, of, peto aas te hanc rem, welk leste gebruikelyker is. Nulla falus (fperatur) bello, omms pofcimustc pacem, geen heil wordt 'er gehoopt in der. Öörlog, wy bidden u alle om vrede. Facio te Deum, ik maakë u tot eenen Godt.iK ftelle u zeer hoog: Prafia te ^urn^tetoon u een man: Celo te hanc rem, ik veo berge u deeze zaak.
Ee 4 Vè'



88 Syntaxis
Vej' .der W re- De armis, de faro, de mfidus, te celare voluit. Cic pro üejor. - .
J*?: moneo^ r°ê°, pofco, cum
«in ma- a™?0 ' CtIam in Paffivo "^nc tomi [ra,,ofi- accufativum rei -i. -
fj*g. gftf fudet Ionicos malurd gi: ut Graci vl'go. Horac. Jib. 3, od 6 r^ticent ^ Multa extis admonemur'. Cic. o.de
Rogantur fententiam. Id.
Neges lila hominempofe exorari. Id
c, Tantum figetes, alimentaque aebita, dives.
Pofcebatur humus. Ovid, 1. Met ömiiJicer in participiis. Bulces doiïa modos. Horat. Edoëtus helli artes,militiam, '&c Liv Lato rogatus fententiam, Sall 5>ed m ablativo dixic Cicero: Gracis
//tór» Gr<«r, & Latinis, doèla.
«Hocest, ,b- n..^ • ? G V A II.
fojutum ait- „ yU£ec>am mtranfitiva » resunt arm
qttid per fe fatlVUm b fase Orirnnk „Jl
fignificationï g™S' Vd f "j Ter. ' pro Mur ' ^0 fetyitutém. Cic
»>-°ri*r^nü- nunc, oro, fme me fureredntè'fu, rorem. i2. ^neid> J "meJu
Sic, Oletvimtm. Olet uneuênthA* ™*>' Adel. aft. 1. fc. *. Vgüemads.
Fox



^2 Syntaxis
'rJrZt/rvei Iho™?- Eunuch, aft, i. fc. 2.
tSn4iIam Jtet°TmlrTr"< ven]ttiefperuh Iü*rinf«; ilecapclU. Bclog. !Q. . regicnr k pras. Jam ubi vos dilapfi domos, &inru-
otr:m rie ™^ ui üb. 34
■ nrbium no- Cadens appelkrivis* & reaionuiri
ƒ imegrè fue- tlO. Ut,
tunu iSn 1 >&J^/ra*. Phor. aft.
lerdum tam IC. 7.
qimnp^po- TT dfiam ad regemmilitatum abiit. fitio,deficie- lieaut. aft. i. fc. ..
ramr: ut. cum
mpfgW. Juftiriu-.. Sm^^m»fém. Idem: C^mri fomdere.
ReCULAIV.
Quibufdam compofitis additur accufativus ratione prapofitionis, qua; in compofito ineft. Ut, Adeo patrem. Villam prettereo fciens. Ter.
Flumen prater-fluit maros. Liv.
Traducere cepiasflumen. Ca;far.lib 1. heil. GalL
E, & ex,% fcepè habent vimprapo-
eft^Ttr^drci3 üü°nis.extra*- ™> Egreditur urbem» fcm't accuf!:-'''" Excedit modum. livum. p,-^ jntercjurn v[m eahdem habet, ac
prater, ut, PravertiturHebrum. Virg.
De



Latina. 93
lbo rus, ik zal naar het land gaan. CapelLv fatura, ite domum, Hefperus vemt, gy verzadigde geitjes, gaat naar huis, davpndfter kootm op. Jam ubi vos entis dilapji domos veftras, & in rura veflra, nu zoo haast gy zult gefcheiden zyn, elk naar uw huis en land toe. ..■>• ÏW andere gemeene naamen, en naamen van landy fchappen wordt altijd een prapoflfiobj ge' ' daan - gelyk, Tranft fodes ad forum, Ga toch dit heen naar de markt. Lr Afiam ad re*em militatum abiit, Hy is naar Ahe, tot • den koning getrokken om te oorlogen.
Pv E G U L A IV.
By zommige verba compoflfa wordt een accufativus gevoegt uit kracht van dc pratpo/ttio, die m 't compofitum is: als, Adeo putrem, ik gaaby (mynen) vader; naar. fmynen) vader. Sciens pratereo villam, ik eaa weetens (willens) myne hofilede voorby. Flumen. prat er fluit murps, ue rivier loopt voorby de muuren. . ,
Traducere copias flumen, het hcir over de rivier brengem E , ex, uit. Extra, buiten, naar buiten, tot buiten. Egreditur urbem, hy sraat ter ltadt uit. Excedit modum, hy gaat de maat te buiten: het gaat buiten de kerf. • Fr<e, voor, eer dan, voorby, te boven, bydat. Frater, voorby, Pravermur Hebrum , zy loopt den Hebrus voorby , zy loopt fnelier dan de (rivier) Hebrus.



94 Syntaxis
De Ablativo Verborum.
R E G U L A I.
Qtte fignificant motum deloco, five . Ea ,amen Per T0£»™ ablativum fignirkan-
• fa* nmurt tem uroem, fine pra3pofitionea • ut
imcrdum Dijcejpt Br-undujio,Cic 14. ep.4.fam.
muur ,T" ■ Novepo fum iturus in patriam.
mox riicetiir. //e- addituraliquando pr spQfJtio -ut
xw«tf4 ' r A*,™"» ^««ta vemff#-i\üiciatüai eft. hutmiji,. Lm hb. 1. bel!. pun.
rt!, Pro Pr°P"is urbiu[n ufurpantur rus.
est loquend. & dOKUS, UC, imuanrium ^»«f
Quippe fi non Video rureredeimtem fenem Eun acT
fempe , plu- 5. fc_ 5, rnnum lal- " _ ~" .
.em, „o,, tam Caneris appeüacivis , & regionum XS!'VL è nonunibus, additur prapofitioc: uc,
viems lo.-is, Rediit exfchola, ex Gal/ia.
Quod' aper- £fru&USColUgis. Pp0v.
hoc' x, GalUdm üur in Hifpaniam.
D,tantum est, «é Bmtum obfideret a Mutina difcederet : om**»*. K ^«rdu» onuuuur prfcpoW rit S
«uum : sLoupio remeare. r
R E G U L A I.'
Omne verbum regie ablacivum, fignificactem caiuTam, inftrumemum, moa rausfa ejus dum , aut partém a-
ftruauf* est, quod iutelligatur (ftapotWo, unde regitur ablativus. Ut pec.a. oman, vel metu ; pro » ««o,*, vel wrt„ . ^Aft, pro ,«m (tfgtto; «q/tói ,,i™, pro arnn odia ■ aSeiJk-fcowoie . cunttindn vtucit, pro m cantemdo : »«,/* vcceii fit pro A more vel1 ^™.r: „,*»• fro /„ ranfe« , gftmr d,^; pro* rfi-
vdus. htehr-jnum gauUto cadunt, pro prat gaatfjo.
Causfa



L A T I n A.
95
De Ablativo Verborum.
R e g u l a i.
De verba, die betekenen eene beweeging; van of door eene plaats, vereifchen eenen ablativus, betekenende eeneftadtzonder prcepojitio: gelyk, Rediit Romd, Carthagine, Hij is van Rome, vanKarthago weder gekeert.
S o l u t i o.
Romd is ablativi cafus, Carthagine ook, het zyh beide namen van lieden.
Difceffit Brundufio, hy is van de fhdt Brindifi vertrokken. Sum iturus Novèfió in patriam, ik zal door Nuits reizen naar myn vaderland. Ire ab Athenis in Bmotiam. van (de ltadt) Athene gaan naar (het land) Boeotië. Nunciatuinefl ,legatum venisfeab Roma, daar is geboodfehapt, dat 'er van Rome een gezand of ftedehouder gekoomen was.
Rus en*omus.,volgen rade eigen namen der fiedemgelyk
Venit domo, rure, Hy is weder gekeert van het huis, van het land.
By andere gemeene naamen en naamen van landfchappen wordteeneprecpojitio gedaan: gelyk, Rediit ex fchola, ex Gallia: Hy is weder gekomen uit de 1'choole, van of ujt Frankryk.
S o V V t i o.
Schola is een nomen appell. Gallia een nomen regionis; men mag niet zeggen,Rediit fchola of Gillia, gelyk aten zegt^tüfiït Carthagine, rediit domo, maat met eene prapo/itio, &c.
Colligis fructus ex horto Tantali, gy raapt vruchten uit denhofyanTantalus: uwgoedis uw quaad: gy zoekt, dat gy niet vinden kunt.
Itur in Blfpatiiam per Galliam, men reist naar Spanje, door vrankryk.
k e g u l a ii.
Elk verbuip ver'eischt eenen ablativus betekende eene oorzaak, werktuig, middel of deel: gelyk.
Oderünt



96 Syntaxis CaulTa;
Oderunt peccare boni vir tut is amore. Hor. i. epift 17. Inftrumentum : Digito compefce labellum. Jnven. Sac. 1 Modus:
Lento graduad vindibtam fiddivïna procedit ira, tarditatêmque (upplicii gravitate compenfat. Val. -Max.
Muiti-magni morbi curantur abfiinentid, & quiete. Celfus,
Pars,
. Ut totdmente, atque omnibus artu~ bus contremifcam. Cic, a Siroilitef f Ad ablacivos modi refer adjunéta, wunr lr & circumftantias. ut, lativo, quo Lepóre, &. humanitate , omnibus CfSainef- praftitit Socrates. Cic. ie, vei adesfe. Sic, Profequor te amore, odio, be% ËLt, nwokntia, &c. ad utiganditm. Afficit me damno, injurid,honore, &c<\ mmafJZT Ablativis cauffe, modi, aut partis, dionfama additur aliquando prapofitio. amem lacitè *rcS moerore loqui non pojjum. Cic. refp.d ad Semper magno cum metu dicere inci-
prarpofido- • 11 ■ /?
pk^M'i f.c pïo. ' ld. in Orar.
hc antea di- Cüm conftemus ex animo, & corpore.
cehamus. TJ K
t> juni & re- ld °.
vum ^r' ^-t At non item <= hoc fit in ablativis in-
honi ihgênii : ftrumenci.
est qaantivis
joreèii. Sed in inübus ftibftamïvum imelligi videiur. Ui priori loco pzier, v'e] fimile : in altero homo , m, vel nlir.ij. £> Similiter nou modo dicinuis, uaudnt bcti'ï, dohre malis: AM etiam , rtfc fej:n"5 , aut iwjfe; ue;;i fjToptëY' hoittf,, aut m/ïk. c Vide fis VaJiam lib. a. cr.p 6.
Natu-



L A T' I N A 97
[Oderunt peccare boni virtutis amore, de goedé haaten het misdoen uit liefde der deugd. Digito compefce labellum, Bedwing den (mond of) lip met den vinger.
\ Lento gradu ad vindiBam fui divïnaprocedit ira, de Godddyke gramichap gaat voort tot de Wraak van zig zeiven, niet eenen langzaamem tredt.
S O h V T I O.
,Amore is een ablativus caufte. digito is cmallaU inflrurnenti compefce is het verbum, procedit is her verbum, lento gradu de ablativus modi.
\Multi mor bi magni curantur alfiUnentia,& quiete veele groote° ziekten worden genezen door onthouding, en ruft. Ut contremiscam mente tota atque artubus omnibus, zoo dat ik beeve met myn geheele verftand en met alle leeden. Socrates pr.tpitit omnibus lepore & humanitate, Sokrates heeft ze allo overtroffen in lieftaaligheic eh beleefdheid. Profequor te amore, ik beminne u. Profequor te odio, ik haate u. Profequor te bencvolcntia, ik ben u goedgunftig. Afficit me damno, hydoet my icbaade aan. Afficit me injuria , hy bejegent my met ongelyk'. Afficit me honore, hy eert my , hy doet my eere aan.
i Pion posfum loqui pra mecrore, ik kan niet fpreeken van droef heit. lncipio femper dictre cum metu magno, altyd beginne ik met grootevreeze te fpreeken. Cum conftemu; ex,animo & cor* ■pore, nadien wy beftaan uit ziele en lichaam. • Ff



98 Syntaxis
Naturam expellas furcd, tarnen ufque recurret. Horat. Non, cum furca.
R E G U L A III.
%ï%n^Tm^<' Verba mercandi», & qutevis alia , tor, difrahoi regunt ablativum b fignificantem preti-
uo, veimndo, n ' ~ . ° r
venJcjto, um, luie prjepoiitione.
ccnpo. y«ndidit hic auro patriamVirz,,6.flLn.
b Si ramen ■ . .
accurmè lu- L\on emam vittoja nuce. Piaut, in
quendum, JVIi]. aft. 2. fc. -ï. I
abisuvus is ., . J
regitur a pra- itó/ mthi non parvo virtus mea.L\. SiectiT Nam Fait. drachmis obfonatus eft decem.
vendU auro And. aft. 2.
vakt ?ji<o j«- §;c) ve]^ magnolicere, lieert, t perf. a» vel , licitari: quorum illud efi: pretiuin
^X/. poicentis; ha;c funt offerentis'. luetur, hoc Excipe hos quatuor genitivose, i
«niisfem & quanti, pluris,, minoris, cum com-
roteatum p0fids: fi non addantur fubftantivaf. que ab 'hoe Magis illajuvant, qinepluris emun-
verbotoor (un ]ÜVQU. SaC ii.
csi compoli- J lum polliceor \
pro verlueor. d Simile est, addiiere denapio , ïocare feptem drachmis, habitat'decem milibus : quod apud Cic. pro Ceel. e Vide Vallam lib. 3. cap. 1. ƒ Nam fi addaiur i'ubltautivum , exigunt ablativum-. Juvenal. (ptcmto meiiris prelio. Gellius : Mercatur Itbros nihilo nmtare preüo, I qu&m quod erat peiituru pro omnibus.
R E G U L A IV.
" Hsi''mt Paffiva babenta ablativum agentem,
iü , i on, ui - O *
vulgo, regunt. Siquidefn ablativus iPe non regitura verbo, fed a prte. i potiiione. Quare canon bic non pertinet ad rettionem v'eram , fed appa-1 rtntem : ut n.ulti iiEOnes alii, in quibus me viugo accomtnodavi.
cumi



L a t i n a 99
Expellas naturam furcd, tarnen recurret ufque, dryf den aangebooren aard uir. met de vorke, nochtans zal zy aityd wel wederkeeren. R £ ri u l a III.
De verba van koopen, en alle andere , vereifchen eenen ablativus, beteekenende de prys ofwaardy: gelyk,
Vendidit hïc auro patriam, deeze heeft zyn vaderland voor goud (of geld) verkocht. S o l u t i o. Vendid'txs hetverbummercandi, auro, is depryï: zoo zegt men, conftat duobus aurels, het kofl of geldt twee guldens. Non emam nuce vitiofd, ik zoude het niet koopen
om eene ondeugende noot. Virtus mea flat mihi non parvo, myne vromigheit ftaat my voor geen kleincje(koomt my duur te ftaan) Obfonatus eft vix drachmis decem, hy heeft toe fpys gekogt quaalyk voor tien drachmen,offchellingen. . Lïcere aj]e, eenen halven braspenning looven. .' Licêremagno, voorgroten(prys)looven.duur,hoog looven, (voor) grooten (prys) te koop bieden. .Licéri, vel licit ar i magno, veel voorbieden. LicêHvelllcitari affe, bieden (voor) eenen halve braspenning (te koopen.) Sluit 'er uit deeze vier genitivos,tantüquanti,plurisx minoris: gelyk, Magis illajuvant, qua pluris emuntur , die dingen vermaaktn meer, die om meer (geld) of duurder gekocht worden. Tanti, zoo veel. quanti, hoe veel.pluris, meer. minoris, minder.
R e g u l a IV.
Depafjiva,dai 'xt^verba paffivi generis fcèbbva. eenen F f a _ abl*



ÏOO S Y' N T A X I s
* nframm" cumb P^po^done vel Ab'. ut, Sffiyorum; . Laudatur ab bis, culpatur ab ilïïs.
P'XlZmlm ^0rat- liD- Sat. 2.
Aliquando habent dativumcpro ab-
tione. Nam latjv0 . uc dicitur m ge - 7
nitivo , accu- iLgoaudita tibi putaram. Cic. lib. tóïtf'i?.-nad A«. ep. a4 mmi: in accu BOfbarus hts ego fum: qitia non in5i* «*f pro Ovid. 5. Trift.
tione, «giiar Eleg. ij.
%bZa, ' * Af in figniffcatione^ quadam
duo ïegetur, f; femper0 dacivum adCcilcit, Tol.l^aclufa- Mihi videbor reflirutüs. Cic. ad
tm j èemtu. Ter. I. 14. ep. a.
At non item c. r, . ... ....
ficm, accuf.-.t ■ bic, Videris mihi dihgens.
mm,, na | Paffivorum cdnftruétionern fequun-
riixeris: «££«- o ,. 1
/ ^r /«««». fur oc neutraha paffiva f: ut,
Tarnen, «»•- Veniit ddómino.Vapulabis hpraceptorc.
gor peiumam, 1 1 ±
imyeror Mui, & quyedam fimilia , legas: uti etiam i vidimus reg. i. de accuf. verb. c Nempe quia oVnuia verba acqui.itiva dativiim atlVcifeunt. Nam ut, non prbbas hoc mihi: lic d.citur, non prohatur hoc mihi. Nee tarnen fjotfij femper expoufcre per accufativum cum prsepofitio'ie. Ut cüm dico , mihi peccatur, mihi dormitur , ubi nou lice'at dicere: A me peccatur, vel iérmttiir ■■ quas longe aliu.1 notant. d Pro A**, feu BelgicO , dunken , fchunen. e. Nee enim ,-, videtur mihi, refte hic expofueris, videtur a me. f Imo imitatilur hanc ftrufturam etiam verba quaedam abfoluta habemia vim patiendi. Ut, pali a fuis , calefcere A fpiritu, interire ab aliquo , faleebis a Cicerone , & fimilia.
R E G U L A V.
UluMt huc ^erta 8 ^use^am deponentia regunt quinque ablativum : ut,
proxime feqnentia. At nitor, accurate loquendo , pertinet ad regulam fecundam de verbis omnibus, (eoque & deponemibus ) quae regunt ablativum causfae, modi, vel inftrumenti. Cur verö priora quinque ablativum adfeifcant, non aliam adferre est ca'usfam, quam quod iKXttpItxêéi intclligatur accüfativus cognatse fignificationis , cum praepofitione , quae regit ablativum. Ut integre fit, Utar ufttm i vino ,fiuorfruéiume fin. dtiS, patiorpotifiuiêm ix amort: & fic io oeteris.
Utor



L A T I N A. IOI
ablativus den doender, mee eene prapofitio a of ab: gelyk, Laudatur ab his, van deeze worde hy geprezen. Culpatur ab illis, van die wordt hy gelaakt.
S O L U T I O. /
Laudatur, culpatur, zyn verba pasfïva; en vereifchen eenen ablativus mee eene prapofitio, als ab his en ab illis. Ego putaram, ifta esfe au dit a tibi, (h. e. d te~) ik hadde gemeent, dat die dingen u ter ooren gekoomen waaren. Ego fum bar bar us his, quia non intelligor ulli, {li. e. ab ullof) by deeze (menfehen) ben ik geacht voor uitheemfch, om dat ik van niemand verftaan worde. Ab ullo, van eenigen menfehe. i Videor, ik fchyne, dunke. i Videbor mihi reftitutus, ik zal my weder herfrek febynen.
, Vidcris mihi diligens, gy fchynt my naarflig. i Veniit d domino, het is van den eigenaar verkocht, i Vapulabis d pratceptore, gy zult geflagen worden» of Hagen krygen, van den meester.
R E G U L A V.
] Eenige zekere verba Deponentia vereifchen eenen Ablativus: gelyk,
Ff 3 Utor



ios Syntaxis
Utor vino, Fungor officio,Potior amore, Fruor fludiis.
Fefcor cafeo, Nitor virïbüs, Dignor honore.
f Ex his quatuor priora etiam cum accufr.iivo inveniuntur- antiquè: ut,
Mea bona utantur, Adel.act, 5. fc. 3.
Funtlus eft officium liberalis adolefcentuli. Phor. aft. 2. fc. 1.
Patria potitur commoda. Adel. aft.1 5. fc 4.
Exorari poterit, ut fmat fefe hanc frui, Plaut. Afin. , <••_■,■ t Fefcor cum accufarivo fiepe ufur-
b Sitmluer J f
Tacims: ja pacur ,• prre'erum apud Phnmmb. impia vim- + p0flor autem etiam cum genitivo
runt, ut urn;-- 1 o
misfimas fuo* ufitatumelt: Ut,
SSi^» Potiri rerum, ho/7ium,urbis,regni, \
rmtur.' VOluplatUm , &C.
Cui fatum foret, urbis potiri. Salluft. in Cat.
* Merepr ablativum exigit cumprcepofitione: ut, Optimé de me rrieriti eflis.
R E G U L A VI.
Prsepofitio, ablativum regens, fubaum sic ovid. dita, vel per compofirionem addita, facit ïhsF^junuï/ fepe, ut ablativus verbis addatur: ut, fe bonh. At Medio tutifjimus ibis. id eft, in me-
Cicerotiis eft, ,. ' »„- 7 Abflmere m*. dtO. 2. Met.
1i/'"Êf prognatus eodem. Horat.
STckero, QuantdJpe'decidi*! Heaut.aft.'2.fc.3
Arce.re *4iiu, & nmtf #'j mjima: ptahibere nju ttrbis, & prohibere uit infulct: ceder» via., templis , & , * digniUle , fartund. Ejufdem
est, exulare domo. At Macrobitts dixit, exulure è coavieüs.
* Pr*,



L A T I N A. log
Utor vino, ik bezige, of nuttige wyn. Fungor officio, ik neeme mynen plicht waar. Pöt'ior amore. ik bekoome het beminde. Fruorftudiis, ik geniete de leeroefeningen. Fefcor cafeo, ik eete kaas. / Nitor viribus, ik fteunc op myne krachten, op myne fterkte.
Dignor bonore, ik achte eere waardig: ofik worcie
eere waardig geacht. Utantur mea bona, (i e. meis bonis) datze myn goed
bezigen. 1
FttnElus est officium, (/- e. ofpcio~) adolefcentuii libera(is, hy heeft den plicht van een gefchikt jongeling betracnt.
Potitur patria commoda , (/. e. patriis commodis f) hy geniet de vaderlyke voordeden.
Poterit exorari, ut finat fefe frui hanc, fi. e. hac) hy zal kunnen verbeden worden , dat hy hem toelate haar te genieten. ' Potiri rerum, de regeering in zyn geweld krygen.
Potiri hoftium, urbis, regni, zyncr vyanden, de ftadt, des koningryks m&gttg worden.
Potiri voluptdtum, de vermakelykheden vol op hebben.
Cui fatum foret potiri urbis, dien het voorfpelt was de ftadt (Rome) meester te worden.
Mereor, ik yerdiene.
Eflis optime meriti de me, gy lieden hebt heel grootelyks (dank) by my verdient.
R E G U L A IV.
Eene prapofitio die eenen ablativus cafus regeert, verzwegen, of door eene compofitio daar by gedaan , maakt dikwyls, dat 'er een, ablativus cafus by de verba gevoegt wordt, als
Ibis tutisftmus medio, {h. e. in medio,) op den middelweg zult gy veiligst gaan. (Maat houd Haat.)
In medio, in het midden.
Prognatus ovo eodem, voortgeteelt nit het zelve ei. Ouantd fpe decidil van hoe' fchoone een kans ben ~~'ik verfteeken!
Ff 4 Nihil



104 Syntaxis
* Prcepofitio, cum qua verbum eft compofitum yfiepe ïteratur.
Nihil non confideratum exibat ex ore. Cic. de clar. orat. üjeclus é mari. Plaut.
De i i s,
Qua promifcuè , nunc cum hoc, nunc cum illo ca/u ufurpantur.
R e g u l a I.
. &mm ■ Verba memoria;> & obüvionis, getiimiMem iam tivum regunt, vel accufativum3. ut, quam «i: fed Oblivi/citur nominis[ui, vel nomen
Iftiitüm accu- fuum.
noTperfonk F-lciam> ut Wu*loci> dieique, meiMi, üiemini que, f'emper memineris. Ter. Eun.
w"w™& iét. ±. fc. 7.
ros. Atftiuminj JMumeros memini, fi verba tene-
mm: non rem. L>u. y.
etiam. mtmim PueritLe memoriam recordari ulti-
*'&d"é"t'ine nam. Cic. pro Archia.
Hifctimen au- -J- Verba memoria; etiam adfeifcunt
quotl. Kam , . . ...
inmintt aiicu- ablutivuin cum prapolmone.
jus. qui in p)e piep¥ aw periculo alicuius me-
memona lia- . . tr-, y-,. r. ■ J
bet five vet- mimfeK Cic pro Syl.
Bisidtefte- Quoniam iftis lacrymis veflris de Mis
tur, five non. *^ ' iC. j •* '""f
At, H»»miw< dtVecordor. Cic. pro PJanc.
' de ctliym , qui /f , "ft
ejus meutio- WlmOYieO / .
«em facit. Xommnneo '» tehuJusret^hMK
verb d.cimr, \commonefacio\
ruordor dg Is «U '
O///? deleüent, admonedntque mei. Qvkh i. Trift. Eleg. 6.
Illud



L a t i n a. 105
Nihil non confideratum exibat ex ore, niets onbedachts kwam uit zynen mond. (hy (prakniet, of hy had het eerst wel overlegt.)
Ejettus è mari, opgeworpen uit de zee.
Variü Con structiones.
R e g u l a I.
De verba van géheugenisfe en vergetelheid vereifchen eenen genitivus of accufativus: gelyk,
OM'pvifcitur nominis /ui, vel nomen fuum, hy vergeet zynen eigen naam.
Faciam, ut, memineris femper huju loci, dielql'.e, meique, ik zal maaken, datgyaltyd aan deeze plaats, en deezen dag, en my zulc gedenken.
Memini numeros, fi tenerem verba, de wyze gedenkt'ik wel, hadde ik de woorden behoudvti.
Recordari memoriam ultimampueritice, ophaalen de allerverfte geheugenis der kindsheid. Meminisfe de rep. aut de perkido dlicujus, gewag maaken van het gemeene best, of iemands gevaar. Qiwniam recordor lacrymis ijïis vefêris, de illis, nademaal ik door deeze uwe traanen indachtig worde aan hen.. Admoneo te, Commoneo te, commonefacio te, ik vermane u, hujus rei, hanc rem, de hac re, dcezerzaaKe, deeze zaak , van deeze zaake. Otia deleclcnt, admoneantque QeÜoreni) mei, ( Dat myne) ledige (uuren den leezer) vermaaken, en van my vermaan doen.
Ff 5 Ad-



io6 Syntaxis
ü Nifi rnagis Hludc me praclarè admones. Cic. %.
placet illud "
regi a praepo- ep. ii. Atc.
Sar ^mfPautt° anteinvitusadmo-
tefpondeat nui. Cic. pro leg. Man. Graco xtütl f Nee tarnen ha?c verba coniungun-
flmfura11101' tur clim quihufvis accufadvisd: quip-
qusEtiam m- pe, qua? vix"■■ah'ïs, quam his, juncla
fcamUad"°eRu- reperias, hoc, iftud, illud, id, idem ,
lam i. de ac- quod, cjuid, aliquid, nihil, nonnihil,
cufativo ver- , J ^ , ■
bomm: ubi multa, pauca, utium, duo, tria. ago de verbis Figuratuin clt, Fenit in mentemejus
tranfiüvis : . ° J
qt.se regere TBl,- pro CU rese.
dicumur ge- jyow /rVpi» tf/ jy»// in mentcm
rmnos accu- „ .
rativos. potejfatis, quam ccqmiatis tua. Cic. «t naqi* diW pro Quifiét.
rim cum Fa-
bio , Crammeditos fut ejficii dthnonemüs', non fuum offichmi. Item cum Tul Ho , Cüm te amninee veteris cümmonefééercm\ non anmUmm vetereen. In libro qiridem de Orthographia, Bedae tributo , legas . dici vttrumque , adnu.nm te taais, & ceedem. Sed fallitur. e Ita fueiit Enallage caïm. Vel dtc , ifotixTin&s imelligi nominativum : ut integre fu ejus rei cogilalio: vel recordalto: quemadmodum fuperius etiam nionilum.
R e g u l a II.
Verba copia;, &inopia;, reguntablativum, vel genitivum. ut,
vefTe^Ter"'' Egeo , Indigeo, auxilio, vel auxiliia. omnesmtid S;c, Impko,compleofaturo^obfaturo. 'qtos'cefrie- Implevii'quemeropateram. i.- 2n. f»s.-. prater- Implentur veteris Bacchi., Idem. TeZlnTqtXi Castéra, qua? funt hujus generis, aberat. At Ovid. Jativo magis gaudcnc. ut. C"*st! Affluit, abundat, divitiis, &Cb.
&catej talium, & taïiiius. Grillus : Xantippe irarum, ü motejliarum 'fiatebat. k Sic , vacar( culpd. Item ablauvum tantum habent verba auferendi , privó , fpolio, frmitio, mbo . mduo, tmungo, levo. Ut Virgi- ' lti : ü£o hot ie J'ctfre fcimvo.
Re-



L A T I N Ai I07
Admones me illud praclarè, gy vermaand my dar uitnemend wel De quo ego invitus admomd vospaulloante, waarvan ik ueen weinig te vooren ongaarne hebbe vermaand. Hocèk. Iftud. dat.Illud, idyèatldem, hetzelve. Quod, dat. Quid? wat? Aliquid, Ken, wat. Nihil, niets, niet met allen, geen ding. Nonnihil, al iets, beter als niet'. Multa, veele dingen. Pauca, weinige dingen.
Unum, een ding. Duo, twee. Tria, drie. Fenit tuihi in mentem ejus rei, pro, earesvenit mihi in mentem, my koomc van die zaake in den zin: die zaak koomt my in den zin,
Fenit ei in mentem fape non minus poteftatis, quam aquitatis tua. pro eo quod eft, Poteflas tua, non minus quam aquitas fape venit ei in mentem, dikwyls komc hem in den zin niet min van uw vermOv-'gen, als van uwe redelykheit.
R e g u l a II.
De verba van overvloed of gebrek vereifchen eenen ablativusofgenitivus:iie]yK,Egeo ik hebbe gebrek Indigeo, ik ontbeere. Indigeo a txilio oïauxilii, ik
hebbe hulp gebrek. hnpleo, compleo, ik vuile, ik maake vol. Saturo, objaturo , ik verzadige ik maake zat. Implevitque pateram mero, en hy heeft de fchaa-
le vol gefchonken met loutere wyn. Sol ut i 0. Implevit is een verbum copia, van overvloed, me-
ro'is de ablativus zoo ook, Implmtur veteris Bacchi, h. e.vim zy worden op-
gevuU met ouden wyn. Affluit; vel, abundat di-
yitiiSf hy vioeidvan rykdommcn over.
Re-



io3 Syntaxis
R E G U L A III.
Omrie verbum regie accufativum, vei ablativum, fignificantem fpatium temporis: ut, Potavit mam noclem\ vel md notts. iivo jungi per- Accufativus ufitatior eft. ™lioL'T»-: Noties, atque dies, patet atrijanua
qua; interdum Dttis 6. .rElieid.
S£S» Ablativus:
Cceuir. Vixit annis viginti otlo, imperavit
triennio. Suet. in Calig. cap. 59.
Accufativo interdum additur prapofitio.
At pius Mneas per noÜem plurima yolvens. 1. iEneid.
In tra annosquatuordecim teclum non fubiêrjtnt. Ca;f. lib. 1. de bell. GfllL
O B S F. II V A T I O.
At fi non fpatium, f;d fpecies tem« me quoque poris, fignificetur; ablativus3 tantum krn"riP0S<lt verbis apponitur, ut, iMvx]i*£i, NüBe vigilas. JEjiatepenulamdete~
quoniam , ut ffe Pr0V.
mus, prapo- Fe fio die fi quid prodegeris, profeflo nimr. egere liceat, nifi pepereer is. Plaut.
Aul. act. 2. fc. 5. moe est, du- Significatur autem fpatiumb, cum
ratio, ac cou- 0 . r. ..
tinuatiö tem- interrogatio nt per quamdiu : ut, pons. Quamdiu potavit ? Totam noBem.
«pars tempo- Speciesc, cum interrogatio fit per ris: ut, HcTA,quando: ut,
dus, aunus , -1 , • a rr
&c. Quando vsmes ? Hora tertia.
t Inter-



L A T I N A.
I09
Regula III.
Elk verbum vereifcht eenen accufativus of'ablativus , beteekenende eene langduurigheit van tyd: gelyk,
Potavit mam noStem of tota nolle, Hy beeft den geheelen nacht gedronken.
Janua Dit is atri patet noclss atque dies, de deur van den zwarten Pluto ftaat nacht en dag open. Vixit annis viginti o&o imperavit triennio, hy heeft acht en twintig jaaren lang geleeft, hy heeft drie jaaren geregeerd. JtMneasp'usvolyensplurïmapernotlem, maar de vroome .lEneas veele zaaken by nacht overleggende, des nachts overdenkende. Non fubiêrunt teblum intra antios quatuordecim, zy zyn binnen veertien jaacen niet onder het dak gekoomen.
Obsêrvatio.
Dog indien geene langduurigheit, maar eenezoorte van tyd beteekend wordt, wordt de ablativus alleen by de verba gedaan : gelyk. Noble. vigilas, gy waakt by nacht.
Maar eene langheit van tyd wordt 'er beteekent, wanneer de vraag gcfchiedt doör hoe lang ? gelyk , Quamdiu potav 't ? totam noctem of totd notie, Hoelang heeft hy gedronken? den geheelen nacht.
Eene zoorte wordt 'er beteekent, als devraag geichiedt door wanneer? gelyk, Qjcandovenes? Wanneer zult gy koomen? hora tertio", ten -drie uuren.
Féfii-



ïio Syntaxis
f Interdum ablativo additur prtepo-
fitio'.
In tsmpore ad eam veni. Ter*
Convivia faccre de d:e, Catul.
De nolle v 'gilare. Cic.
f iNonnunquani etiam accufativus habet locum cum pnepofitione.
Duo fucrunt per id tempus diffimiles 1"™'" inter fe. Cic. pro, eo temporee partem natio- f Quod fi abhinc* additur, tam ac^•^"jicufativof, quam ablativo, Uti Heet. «git. sueiou. slb'dnc triennium commigravit huc
Ad Calendas • • • rr, A J 1 li
crams. imb vicuna. lerunr. And. hoc elt, ante.
isitrdutn & Quorum pater abhinc duos & v 'nin-
necesfaria est . ~ ± n r^- \r •
PftepofiüD. tft" annos rnortuus eft. Cic. 4. Verr. ♦e™ ait Tui- /tblünc annis quindecim. Idem pro
lius : 'Iribtmi- T. * r
Ham poleifta- Kolf» Com.
temitiquin- * F'ururatam eft, ld auatis fumus: pro
quenmumac ^ ^ Milo profeCtUS til idleBl-
f Abhtuc <!<■ poris: pro eo tempore g
{.iraetcrito diciluf; de fütüro auteiu ufutpamus poft. Ut, post ferennium , «i< fexemiium. Cicero i Tuft. A'J ego duicam, /i ai< dnem miilia annorum gutiem fttiqmmt tirbem uoiiram poltiuram piitem V ƒ Interim accufativus is non regiuir ab adverbio abhirc; fed ab imelle.-ta prasujfitioue ante. Kam abliinc tritnnium , valei, aétóc mui.' trienniura' Ac fmiiliter ablativus regitur a praepofitioi.e ;Jf , quse *«t' s^iXsmW-' retieettir. Quippe abhinc aimis quiude<tm , integre forel, in annis xv. ^ Fit hoc more Graecorum , qui in accufativis ejui'modi inteJliguut xars,'. Utfimile fit iftis alicjua id genus, caterjt krtnï, mngvam partem ahfohttus , &c. Itaque idataiis, & id temporis dicuntur pro circa id oeLatts. .tetr.j us , circa id temporis f pat turn.
lv E G U L A I V.
Quasdam verba regunt accufativum,vel » Hoc eft in- ablativum,iignineantem fpatiumMoci: ut,
lervallmq, five diftantiam, vel extenfionem. Ut cum quaerttur, qui'ra protul ablit, vel, quam latê uateat. Vont, in accufativo intelligi vidctur ad, per, aut circa: in ablativo autem 4, vel ab.
Celt-



L A T I N A. III
Veni ad eam in tempor e, ik ben in tyds by haar gekoomen.
Facere convivia de die, gastmaal by dag houden.
Vigilare de notïe, by nacht waken.
Duo disftmües fuerunt inter fe per tempus id, {hoc eft, eo tempore,) op die tyd zyn 'er twee (mannen) geweest malkanderen heei ongelyk.
Commigravit huc vic'wice abhinc fi.e. ante~)triennium, voor drie jaaren is zy herwaarts in de buurt,met der woone gekoomen.
Quorum pater mor tuus eft, abhinc annos duos & viginti, welker vader al voor twee en twintig jaaren overleeden is.
Abhinc annis quindecim, al voor vyftien jaaren.
Sumus id cctate, Qi. e. ea eet at e,) wy zyn van zbodanigen ouderdom: wy zyn zoo oud.
MiloprofeÜus est id temporis, (^re eo tempore} Müo is op dien tijd gereist.
R E G U L A IV.
Ëenige verba vereifchen eenen accufatiyuf of ablativus, beteekende eene wydte van plaatze: gelyk,
Ceïonia



Ui
Syntaxis
Coloni'a abefl hïnc iter, vel itinere,
■unius di'ei. Accufativus item hic ulkatior. Die quibus in ter ris {& er is mihi ma-
gnus Apolio.) Tres pateat cceh' fpatium, non ampii-
us, ulnas. Virgil. 3 liclog. Ablativus.
I\ec longis inter fe paffibus abfunt. Virg. 11. iEneid.
Obsêrvatio I.
De verbis aliis, qua varie ccuflruuntur. m Irr.o. & me- * MedicoF, moderor, praiftolor.dono, eddem ieor -. quomo- figtiificatione admittunt dativum, vel accufet'
meden mins, ,. ™
& tüi», quo- Gnato ut medtcarer tuo Ter.
rum pr.üs est Efto illuiii lepidemedicabor mprbum. Plaut.
uutatius. Mofl.
b Sic mider M oderarf animo, & orationi.C/c7(7'Oj/.F/".u • ri afiïdui, 5i * Moderari canttts, numerofque K Idem 5. Tufc. ufft&wm. Quem piaMiolare, Parmeno ? Ter. Eunuch,
t Simituer, jn F0rmi«notibi praftolor.G'c. lib.3 .ad Att. &trtem"'!'' ■ Donottbi librum, '&. dono te libroc Iiem, actulari Multa etiam variè conjlruuntur ex'compofimlicui. vel ali- tis cum prapojitioue; qua dativo jurtgidix mits. avem: quod Acquiefco buic rei, öf in hac re. reftius, tefte. Ael'petiit tibi labem , vel te labe.
etiam Fabio, r ' „ .
Comitor ubi, Anieeeao , anteeo, antello ubi, rel te.
& comitor u; Attendo tibi, vel te.
quod ufua- Conrittcic huie rei, & ad hanc rem.
•*"* ' I"B1' v Gonfentio tibi, five teciim.
»jT'»cI DilR-'iitio, diiïideo tibi,//iv it te, vel cum te.
ftos : loqui ali- Illudo, irifulto alictti, aiiquetn, vel'm aliquem.
mi y ad ali- Impertiam tibi fonunas meas, & te fortu-
9uem : greUu- njs meis#
taierrt! £dt lncdiit alictti cupidkas, & inceffit aliquem, filuitati. vel in aliquem.
Inddo



L A T I N A. IIJ
I Colonia hitte abefi iter of Hittere unius 4ié't. Keulen is hief van daan eene reis van eenen dag,of eenen dag reizens
,D ';c in quibus terris fpatium cceHipateat ulnas non amplius tres (ö5 er is mihi Apollo magnusf) h. e. Apollinis loco te habebo in folvendis anigmatibus, zegmy in wat ' land de wydtedes hemels niet verder uitgebreidt is nis drie ellen, 'engy zult my een groote Apollo zyn.
. Nee abfuntpaflbus 'Jongis inter fè, en zy zyn geen wyde treden',- (of niet Verre) van malkandercn.
O B S E R V A T I O.
Wt medicarergiratotuo, op dat ik uwen zoon geneezen zoude. Ego lepidbmidicabor iftum morbum,W zal die ziekte aardig geneezea. Moderari animo & orationi, zyn gemoed e'n reden matigen Moderari cantus nut> meroCque, het gezang en de maate bellieren. Partherio, quem prafo/afeP Parmerio , wien vvacl)t gy ? Prtejiolop tibi in Formiano , ik wacht u in op de Formiaaufche landhoeve. Dono tibi libritm, ' & dono te libro, ik fchenke u een boek. Acquiefco huk rei, & in hacre, ik ben met deeze'zaa-
te vrede, of in deeze zaake. , Adfperfit tibi labem, & adfperfit te labe, hy heeft ' u eene kladde aangewreven. ' Antecedó, anteeo, anteftoiibi, vel te, ikovertreffe u,
ik gaa u verre T,e boven. rAttendo tibi, vel'teik luistere vlyrig naa u. Conducit huk rei, & ad hanc rem, by is tot deeze _
zaak bekwaam. I Confentio tibi, five tecum ,ik koome met u over een,
ik ben met u eens. ' Dis fentio, dis/idco tibi, five a te, vel cum te, ik ben oneens, ik koome met u niet overeen: ik hebbe een ander gevoelen als gy hebt. Illudo, infulto alicin, aliquem, vel in aliquem, ikbe-
fpotte, Sc begekke iemand. Impertiam tibi fortunas meas, fkte fortitnis meis, ik zal u myne middelen, en myne goederen, mededeelen. Cupiditas'inceffttalicui, vel ince fit aliquem, dein aliquem , de lult heeft iemand bevangen.
G g Indut



114 Syntaxis.
vel f vi l \ E'xuö Vie vèflë. InPravit equo penulam , jv/equum nenulrl: ., r- Inte.rd,cn,ibi hanc rem, gf, interdico tii
eerrfuera '1aC reli'
pltrique fe-
übtreclare laudibus, vel laudes. /'inorti, neci.
m;;'"m':rili:m Occumbit ^ ^
nempe, inter- V^mortem, necem.
• &Cw- j^?'1^' a,ic»i , vel aliqu, m , de re. pis hujus .Fiadto, * pra?cello, pracedo, pracur-
ïtm-.urse est ro, praverto tibi, vel re. \t?2 ae%i. Prüliibere alicui domum ^/aliquem domot io Gaipco : Subire^'rc'» ^ arcern
Pofieaqu.im in (tCCtO , J>tf/ te&Um.
rèldtuln est, qua arrognniia m calloauin />,.-.„„;•.„ . f *UU Romanos iJer^isfif. Sccf vi,,„&crlTo "est ep "ü"^ cum m me onbus iibris euam MSo meo , Aw4,„leRn,„r a?Zi toer fit apud Juhum Cellum qui exliribere tataren, fole. * sij TZ fio Ubv, Vro prtecello , est ufitauus. Vulgb his ariditur iraeo '• m,ia*d' »ur, preekt verba. Sed est is accufativus re., non perron*- de au»t •xemplum nou occurrit. 1 "e "iu"'
r 9l1J£]^AM et'iam variè conftruuntur;, Jed pgnificatione diverfd.
Accedotibi, idefi. ajfentiot\velaccreficoj
Accedo te veHA te, idefi, adeo. jEmulor ih)ddeftdnvideo,Cic.i.Tufcu!.\
6? Ouin&il. lib. ic. cap. u /Emulo'rte, hoe eft, imitnr. Atiiciiltn ribi, id eft, obedio.
Anfctiko te, idefi. audio. Caveo tibi, ideft.pi ovideo.velpericuhtmate \ avertn. Cic. ad Att.lib. 3. ep. 1 .JVJelinc enim ei cavere vnlo quam ipfe aliis fo'et!. Cavcrr aliquid./V/fyZ.v/Vtffr? declinare.Ter'. . Eun Jtl. 4. fc. 6. Quod cavere poffisj Itultum efi: admittere.
1 4%\



L A T I N A. ït$
1 fnduo tibi veftem, vel te vefte, ik trekke ü eerr* kleed' aari. 1 Exuo tibi veftem, vel te vefte ,■ ik trekke ü een kleed uit. [Inftravit equo penulam, vel èquum pentild, hy' h'eett
het kleed of dek op het paard gjfpreidr. 'Interdico tibi hanc rem, & interdko tibi hdc re, ik
verbiede u deeze zaake. 'Gbtrectare laudibus, vel laudes alicujus, iemands lof
tegenfpreeken, benadeelen, bedillen. IGcciimbit morti,neci, vel occumbit mortem, riecem,
hy fterft, komt om. \Percontari alicui, vel aliquem, de re, iemand naa ee^
nig ding vraagen. 'Prcefto, prcecello, precedo, prcecurro, praverto, tibi,
vel te, ik overtreffe u, ik gaa u te boven. _ Prohibere alicui domum, vel aliquem domo, iemand
zyn huis verbieden. 'tSubire arci, vef arcem , in het flot of kafleel gaan. •Subire teSto, vel teclum, in huis of onder dak gaan»
•Accedotibi, ik voege my aan uwe kant,
Accedo te, vel ad te, ik koome tot u.
Mmulor tibi, ik benyde u.
•jEmulor te, ik volge u met yver na.
■Aufcultotibi, ik ben u gehoorzaam.
■Aufculto te, ik luidere naa u: ik hoor naa ut.
'Caveo tibi, ik zie voor u toe: ik draage zorg voor ö,
ik zoeke het gevaar van u af te wenden. Volo enim meliits cavere ei, quam ipfe filet ali is, w*ant
ik wil beter zorg voor hem draagen, als hy voor
anderen gewoon is te doen. 'Cavere aliquid, iets fcbuwen en vlieden. IStultum est admittere, {fc idf) quod popis cavere ,
het is dwaasheit toe telaaten, dat gy kunt ver*
myden.
Gg a Cave»



1x6 Syntaxis
At, caveo a te, eft vito te. Cic, Phil.ïi.. Quod ab homilie impuro non caverir,
Cavere de aliquo , eft, dare, vel ftatuereali- ■ quid ad cautionem, Suet. Quod nihil de: , cic. ad üs teilamen to caviflet.
Trebaiium: Confulo tibia^ac eft, conftlium do, vel profpicio,, Confiü u & Confulo te, hoc eft, confilium a, te peto. Mwnbi'ab ConulI°in teb» P>'° ^ne, malève, tecum ago.\ Ulo amfuli Cófttingit mihi, hoc eft, accidit. maUem. Unde Contingit me, hoe eft, tangit. videmus , Cupio tibi, id eft, faveo tibi.
2uón Cl'P'° te' id efi' exPet0 ' deftdero.
temper es» Deficit mihi, id eft, dee ft mihi.
coniiimm da- Deficit me, id eft, deftituit me.
re; fed eiiam Deficere ab aliquo, id eft, dcfcifcere.,
alkuï'-Tve Do tibi literils- hoc eft> do tibiperfere'ndat.;
ve! confilio', D° 3(1 te h'teras, hoc eft. ad te Jcribo. vei aüter, a!i- Fcetiero, vel foeneror tibi, hoe eft, doadufw
cujus com- ram
modis rtude- Foenero , {non foeneror) abs te , ideft, ac-
b Terent. apio "d ufuram.
Heaut. quia Imponere aücui., id eft decipere. pesfmii iftuc in Imponimus aliquem humeris, vel alicui onus. u, atqm ip- incumbere alicui, pro inniti, velinharere: ut,, iPv.'iibTj. 'in incumbere aratro, famse, &c.
hu>m'iores li-
Incumbere in aliquid, vel, ad aliquid, prol bidinofe. cm- ftudere: ut, incumbere adfaluturn Rei--
Mi<erV:e, publica:, in ftudia literarum, &c.
*****r, lngllrgUare ft cibjs.
ftmaura est Ingurgitarefein ïiaghh.Cic.hoc eft,immergere., in illo Teren- Metuo,vel; titneo,vel, formido tibic, AtPff eft,, tü : Si ilium follicitus de te fum, ut amict.
ltrZïeoJ''L Metu0> timeo> formido te vel a te,»/ ïnimico.-. opituior, hujus Profpicio mea: faluti, hoc eft , falutemprocuro., minas- Priori Profpicio periculum, hoc eft, pfcevideo. figiiWicatione Peto raihilibrum, hoc eft, rego, ut mihi deturX
meTtinïeo vel Pet0 elim Sladio'vel laPide' 1uime"ppugnat I mttuo de te, Recipio tibi, id eft, promitto. R acipio te, eft , formido de vi- iterum accipio. Recipio me domum, hoc:
eft, confero me domum.
Refero;



L A T I N A. 117
Caveo a te, ik wachte my voor u. Qjibdnon caverit ab homilie impuro , dat hy (zig) van dien onreinen menfche niet gewacht heeft. Cavere de aliquo, voor iemand voorzien tot 2^ne verzekering. Quod nihil cavisfetteftamento de ris, dat hy by uiterfren wil in die dingen niet voorzien hadde. Confulo tibi, ik geve u raad: ik draage zorg voor u. Confulo te, ik vraage u om raad , ik begeere uwen raad. Ct-nfulq in te , ikhandele wel of qualykmetu. Contingit mihi, het gebeurt , het gefchiedt my. Contingit me , het raakt my. Cupio tibi, ik ben u goedgunftig, ik draage u een goed hart toe. Cup:»te, ik begeereü, ik verlange naa u. Deficit mihi, het ontbreekt my. Deficit me,hy verlaat my.Deficere ab aliquo, van iemand afwyken , afvallen. Do literas tibi, ik geeveu een brief (om te beftellen) De literas.ad te , ik fchryve een brief aan u. Fcenero, velfoeneror tibi, ik geeve n op rente of woeker.Fmnero abs te,ik neeme van u op rente. Impoi.ere alicuiAemnA bedriegen. Imponere aliquem humerisjemmd op zyne fchouderenzetten. Imponere onus alicui,temmd eenen last op leggen: bellelling, last geven. Incumbere alicui, op iemand leunen., deunen. Incumbere aratro,op het ploegen aanleggen. Incumbere labori, op den arbeid aanleggen. Incumbere fama, naar eenen goeden naam trachten. Incumbere in aliquid, velad aliquid,z\g op eene zaak leggen,zeer laaten gelegen zyn. Incumbere adfalutem reipublica,$3xi' leggen op de behoudenis van hetgemeenebest./«c»«£eTe- in ftudialiterarum,zig leggen op de oefeningen der geleerdheiulngurgitare fe cibis,z\g met fpyze opvullentde kolt onmatelyk opdokken, [ngurgitarefein flagitia, zig al te diep in boosheit tleken.zig tot allerhande fchelmllukken begeven. Metuo, timeo, fonnido tibi, ik ben voor u bekommerd, ik draage zorg voor u, als een vriend. Metuo , timeo, fonnido te, veld te, ikvreezeü, vooru, als voor mynen vyand. Profpicio faluti mea, ik draage zorg voor mynen welvaart, voor myne gezondheit. Profpicio periculum , ik voorzie het gevaar. Peto librum mihi, ik begeere een boek voonny, Peto eum gladio ik flaa of lleekc naar hem met een zwaard. Peto eum lapide, ik werpe of fmyte naar hem mee eenen (leen. Recipio tibi, ik ueeine het voor u aan, beloove het u. Recipio te, ik onthaale u wederom, ik neeme u weder aan; ik neeme u in, ik ontfange u in myn huis.. Recipio me de mum, ik begeeve my naar huis; ik ga», naar huis toe.
G g j Refert



ïï8 Syntaxis
Refero tibi, hoc eft, reporto, vel narro.
Refero ad te,quod'in confultationemvenit Renuncio muneri,hofpitio,&./foc eft recufo.
Renuncioconfulem, hoc eft, deckro, Solvo tibi, ideft, fat is facio. Solvo te, id eft, libero. t!\tkm- Studeohuic<h,ni, inunumhoc, ^ in hoc ftü. Abdita- uno > id eft, uni huic operam do. tus medicina Studeo unum hoc, hoc eft,capio, affeSio.
hTZl'nnnmT \ fc0'** U.IUlm 0mileS 'hldetis.
m apuai
' Cic. Phil. 6. Qua in ftruBura interdum Qum,-tii. in etiampriori fignificatiode invenitur.
e**"!»™' TemPero merum, hoc eft, certd menfurd
Jolüm Jhtdent. mtfceO. * .
siuden in hoc • Tempero mero, hoc eft, modumimpono. ceii Tempero focies,^ eft,afectus eer urn rego
in ecl. re fiude- ,
Tempero fociis, hoc eft, afociis ahftineo. iet, fadeou- Vaco philofophias, id eft, operam do. 2ZoTnm >R YrnC0 ad ineP'ias> hoc eft, otium habeo. Je q , & iiio Vaco culPa, hoc eft, careo. Teremü : Ho- Vacat locus, hoc eft, vacuus eft. ■ # ^ docebit.
talem ftude- f-\ T
bat. UE iNFINITIVIS.
R E G U L A I.
De inftnitivis, nullo cafu antecedente,.
'Wn Vei'ha iniïnita, fine cafu antecedente*, èxprimitu"5 gaudent verbis voluntatemb, aut facul-
Vt fp iJJf. Snllufrii, q«i /rwfewi caterU pvceftare. Cujufmodi nor. pucü occurrunj. Itaqne non oefent, qui potent, ubi abest, «W fAAntlw
t urn ^ 1 "US Cenfeo' i«finicivum poni pro accufadvo : vide-
re pro vponem ' queri, pro w/mowillw . ,}e ql£ raox pluribJ. 'j
R&iib?^.is liicumi,r 'W.!^' URde wei-
ötem



L A T I N A. tip
Refem tibi, ik bren^e her. u weder: ik vertelle u.
Rcf roadie, ik diaai-e u ue zaak v^or, om daaf over te beraden. Renuncio muneri fc. meo ik laate lra3 af, legge af mynen dknst, last. '}e~ nuncio hofpifo, ik veriaace myne herberg: ik gaa mynen waard voorby : ik ze^ge mynen waard op. Renuncio confukm, ik verklaare hem burgermeester. Solvo tibi, ik becaale u de fchuld. Solvo te, Ik bevryde u : ik maake u los.
Studeo huk uni. 1 be .q ^
Studeo m hoc,unum f> m/alfeen.
\Studeo in hoc uno. J
iStudeo unum hoc, ik beyvere dit eenig ding alken : hier na ttaa ik alleen. Omnesfentitis unum, ftudet'ts unum, gy zyt alle eens van gevoelen. en bey vert alle eene zaak. Tempero mei-urn, ik menge den wyn (op eene zekere maats.) Tempero mero, ik drinke den wyn matiglyk, ik onthoude my van wyn drinken. Tempero focios, ik boude myne metgezellen in dwang: ik matige hunne hartstogten, ik regeer ze. Tempero fociis, ik fpaare myne metgezellen: ik onthoude my van hen. Vaco philofophia, ik ontledige my tot de philofjphie ( wysbegeerte. ) Vaco ad ineptias, ik lvbbe ledigen tyd tot onnutten klap, of beuzelingen. Vaco culpd ik ben vry van fchuld. Locus vacat, de plaats is ledig, Haat open. De Infinitivis. ii e g u l a i . De verba infinitiva oi infinitivi modi zonder cafus daar voorgaande, hebben gaarne verba, beteekenende een wil of magt: gelyk.
Gg 4 Cupk



ISO S Y N T A X S
ta™,^™' tatfm> fignificancibus. 'ut.i,
duo verba Cupio difcere.Nonpoffum vivire fine ie
'^n, Nefcis inefcarehcmines. Adelph.att.
ftione ex- 2. fc.' 2.
presB vel in:eljeaa, alterum est infinitivus. Ut, Doc'emur dïfputare ; non yivere. Idem (it ut irrrperConalibus'. Ut , Oportet abedir,. Vu-il. ■ C«w« era*. Ubi est valet licet.' Djxi, ƒ« conjunStióne exwèsfa vel . propter hujufmodi eliiptica : fac fiiam-; caVe fentiant. d In Ittiuimudi ftrufiura inmiiiivus videtur naturam habere accufativi. Kam amat ludtre dicitur, ut amat lufum : mjcis canirt', ut 'nefcis hoc, vel : W- f'"hrt, pro f.riptionen*. Virgil. dM 'jungere dextram: quali jungendam dextram. Yerborum naturam fequuutur nomina fimilis rignihcaiiorus. Nam ut dicitur, cupio dtfcere, jia & cupidus difiere : ut nefcis mefcare, ita & nefcius mefcare. Imo & fimiliter adieftivuui praponitur infinitivo pasfivo : ut, digmis amari , apta regi. Sed pnsfivtrs mnnitivus redolet-naturam dativi, vel ablativi : quafi foret: apta retfeoni.; digitus amorA A&ivus naturam liabet genirivi: quafi dicas, cupidus difcmlmct, \e\difcendi. Kotanda verö hic duplex (Hip. fis. Interdum enim prxieritur verbum regens : interdum infinitivus , qui j regitur. V erbum regens : ut, Mate incepto d.fijlere villam ? fciJicet dieet. Iuucuivus : ut, feit Latine , nempe hqui : feit fidibus, puta canere. Soltl , vel confuevii cum illius marito : puta rem habere. Sed inprimis imelligi folet verbnra AibftaiKivum. Cic. Spero, me inttgrualis laudem emfecutum. Kam integrè iit, fpero, me esje emfecutum. Est Ik tertium elJi[-fioj genus, quando inteliigitur prapoiitio. Ut , Enmus vijere: pro ad vifere; hoc est, ad viferdum. . Similiier. in ifto : Q facties dxre fumma deos, eadimque tueri Diffi Hes. Hoc est, ad dn ■ te , five , ad dandum: ad tueri, five ad tuendum.
R E G U L A IL
a canon fe- J)e inünitivis, antecedente accufativo?.,
quens non • .
tam ad regi-
men verw Poft verbum finicum fequicur ferè lukuTll] ejus infinitivus habens ante fe accufativum: convex,™- qü'i refolvKur per nominativum , &
tiam cum no- ■ . 0. j i
mine. Kam Cpnj imCtlO liem QUOd, ,VèI Ut. ab regula de coavenientla, nominativi, & verbi, excepunus verbum infiniUtm : qüippe quod , ut'bic Videmus , non nóminativum ante 1'e ha. beat; led accui'aiivurn. b Imo particula quod itjterdum retiueiur. Watt-' |US : Equide;» füo. jam , %uödtil,us amet mens. Cic. lib. lo. Art. ep.41. Gum je iofisjit, quödme!eidurbem cupeiet videre. Livius: Quod duofulm:nn> dosuun; meam pep hos dies j ereiiltrint, non igrorare vos, Qutrifes, ffkitrar's Jed hsec rara funt: nee puer.ti* pasfim, ac leiatre, imiianda.
Óau.



L A T I N A. III
Cupio difcere, ik begeere te 1 ;cren. Non posfum vivere fine te, ik kan niet leeven - zonder u.
S O h UT 10;
Cupio betcekent een wil, posfum eene magt of vermogen', difcere, en vivere zyn verba Inpnitivi modi.
Nefiu inefcare homines, gy kunt de menfehen nog niet met een aas vangen , (dat is, gy weet de menfehen niet te bedriegen.) Kunt gy hen den toot niet zetten?
i
Re g tj l a II.
Na een verbum finitum, (dat is, Indkativi, lmper. Subjurë. modiyvo\& gemeenlyk eenlnfinkivus. modus, voor zig hebbende eenen accufat mts, die vewisfcit wordt door eenen Nopimativus. en confimtlio quod pt«|-' gelyk >
Gg 5 Gm'



ia* Syntaxis
Gaudeo patrem reffè valere. Hoe eft, quod pater rtcrè val?at. Hunc jubet fine curaefie. Cic. 2. Verr. Id eft, ut hic fine cura fit.
«c Huiufmodi +
Autipcofis -t/gurafum efi illud per Antiptofin*. propra est . Tuturnqne putavit
ffTC iara bo"u> focer: /ro, jam bonum ^Grsecosimi- eile locernm. Lucanus lib. 9, rvdVti* Phafttós.iHe; quem videris, bnfpües,
<te-e, pro c«-
Alt iuiile navium celerrimüs. Catnllus. pit ahfciHiim. Antiptofis eft cafus pro cafu pcfuio W bfil BEJ^fi? Figuratum efi per Enaltagen :
q." 'rstionV n T 1,111 Pius^neas humerisahfcindere ve-
pertinebit ad Item/>ro, abfcindebatb. 5.
penUo'™'de j EnalIaSe eft parthmi orationis\ velacci-
infiiniivo, aentium commutatio.
rvullo cafu
antecedente. R E C U L A IIL
jDeinfinitivoutrimque habente, vel nominativum, vel accufativum.
Quando verbum infinitivum urr\Ymque cafum obtinct, eafüs, quem poft fe habet, conveniet cum cafuproximèantecedente. Itaque, efe, videri,fieri haberi, fimitifquefignificationis infinicivi, ■ ftepe poft fe nominativum habent.
Catoeffe, qudmvideri, bonus makbat. Salluft.
Idem fit, cüm fignificatur fta:us, aut geftus rfei.
Solet Parmeno incedere reUus.
At



- L A T I N A, 123
Gaudee patrem.reftè valere of gaudeo quod pater rectè valeat, Ik ben blyde dat vader wel vaart,
Hunc jubetfine erna esfe, Hy beveelt deezen zonder zorge te zyn, dat is, jubet ut hic fit fine cura, hy beveelt, dat deeze zonder zorge zy.
S O L LT T I O.
Gaudeo is het verbumfimtüm ,patrern de accufat. cafus, valere de infinit. modus. Jubet is het verbum finit. hunc de accuf. esfe de infinit. Hunc wordt niet van jubet'm accuf. geregeert, wmtjubeo regeert geenen cafus. - .
famque putavit, (fc. Cefar') tutum esfefocer bonus, h. e. bonum esfe focerum, en (Crelar) heeft het yeiug geacht, nute weezen eengoed fchoonvader fzigtegens Pompejus dooje lichaam draagende, als een vroomen fchoonvader beraamt.)
Hofpites ,phafelus ille, quem videtis , aitfuisfe celerrimus, h. e. celerrimum navium, vrienden , dit barksken, dat gy hier ziet, zegt hy het fuelfte dcrlcheepen te zyn geweest.
Mneas pius abfcindere (fc. cocpit) veftem bumeris, toen begou de vroom e iüneas het kleed van zyne fchouderen te fcheuren.
R E G U L A III,
W.mneer een verbum infinitivum aan beide kanten eenen cafus heeft, zoo moet die cafus, die het achter zig heeft, met den naastvoorgaauden cafus over een koomen. Derhalven hebben esfe, videri fieri, baberi, en de infinitivi van gelyke beteekenisfe dikwyls na zig eenen nomïnativus cafus. Esfe, zyn: videri, fchynen : fieri, worden: haberi,
gehouden worden. Catomalebat esfe bonus, quam videri, Kato wilde liever vroom zyn , dan fchynen. Parmeno fokt incedere reftus, Paran.no pleegt recht op (zyn lyf) te gaan.
Jjuns



l24 Syntaxis
a Nominati- « -
vus est, fi an- At accuf ativus eric, fi accufativus
getover- atlteCèfierita.
bum firjituin : n
acrufativns , fi C<Z/0#<?»Z £tV«//7Z J>/-
pio/ïm do- Parmènonem incedere reBum video.
R E G U L A IV.
infinit ivo, utrimqueveldativumhabente, vel accufativum. Infinitivus efe,But fieri fi verbum datur , licet,expedit, zuz fimile, five cum dativo iuo, five abfqueeo, antecedent; vel dativum poft fe habebit, vel • panvum accufativumn.
habet con- .
fiietudine UatlVUm: Ut.
fenttn,: veT 7~T Fob" immunibus hujus. natura iin- Jtt-fie mali dabitur. Ovid
' ^jTZi Lk^°HoefeThemïfioclihcz.i.T^c.
imellefto. AcCUlatlVUtTl: Ut,
\t%sEifi ExP.edk ™bis effe bonas. Heaut. aft.
bonas, integre ^' 3*
£? ^r.C/j? ^ff ^ ^ Gaditanunty Romnno nét Cicero pro Balbo.
2Ê.fïï£i <# Cic. pro Lig.
fc. if«»„»0 Meaiosejjenonlicet.Cic.zd Atr lib 10
™fi'Zd£ DE t^^SONALIBüS.
ACTIV/E VOCIS. j * foiper/unalia qrnedam aclivar vocis interdum mitefe habent nominativ.pl. Mei nemo
mi-



Latina, , 125
Ajunt Catonem maluiffe bonum^ffe, quhmvideri, zy zeggen dat Kaco liever wilde vroom zyn, dan fchynen.
Video Parmènonem incedere reBum, ik zie Parmeno recht op (zyn lyf) gaan.
R e g u l a IV.
Indien het verbum Jatur, licet, expedit, ofdiergelyk is voorgegaan, fchoon met zynen dativus, of zonder dien, zoó zal de Infinitivus effe of fieri na&zig hebben of eenen dativus, of eenen accufativus: gelyk, Dabitur vobis effe immunibu~ hujus mali, het zal u gegunt worden, onbelaftte zyn van die quaad; gy lieden zult van die ongeluk vry gaan. Licuit Themifiocli effeotiofo, het is Themiftokles geoorloofcgeweei't ledig te zyn.: het heeft Themiftokles mogen gebeuren onbezorgt 'te gaan. Non licet mihi effe negligenti, het ftaat my met
vry lui te zyn. Expedit vobis effe bonas, het isu nut goed te zyn. Licet civi Romano'effe Gaditanurn, het is eenen burger van Rome wel geoorlooft eenen burger van Kadix te zyn. Liceat effe miferos, laat ons toe, dat wy mogen
ellendig zyn. f- \
Non licet effe medios, het ftaat (ons) met vry, on zydig te zyn.
De Impersonalibus Activas vocis.
Nemo miferet mei, niemand ontfermt zig over my-
Hcec



I26" Syntaxis
miferet Ter. Non te hrec pudënt ? Cic. lU lud med magni intere(t,te ut videam. ƒ</. lid aliquid, quod non oporteat, etiamfi deceat. Id. Si habes, quod tibi liqueat. Plin. tn epift. Nekio, quo pacfto magis in fmdiis homines timor, quam liducki decct.
Sed hf.ec ad Convenientiam pertinent. De Regimine videamus.
R E G Ü L a I.
« Nempe in- r n „. ,,
tmst lèquiutr interejt\&rt?/c?r?,genitivurn regunt. ut,
™n;'nm r ^erefi Ciceronis, meintervenirediut dicimus, Cic. ad.. Att. lib. i. 14. cap.18.
U q,'"que" : M'4™ ™tereft ad decus,&laudem civï-
mterest ckr- tatis, ita fieri. Cic. lib. 1. de Nat Deor. modó ™Qm°' Pro genitivis prönominum primiti-
loqueremur, vorum regunt ablativosb, med, tua
re cooii, «na 7»« ^waTnihilrefert,percontari defi-
idem eo , ac T> „ ri n ■ «. ■'
«m»;«*im*. "f; ler- Hecyr. act. 5. fc. 3. , sXrTin ReSunt & genitivos quantitatis, tantiy Jugnrth. Fa- qnanii.parvi^magni.permagni, pluris. %!"u- Ma^niifi,terefi quos quifqueaudiat lormnLgis, quotuhe. Cic. in Brut. tuil J",*ar'e~ t Adfcil'cunt & nominativosc, prcefertKr/vowi*. rf« prönominum, id,hocdlhtd,quod.&.{\* %%J*gt~ ffii,ium-,"em adverbia, vel adverbialiter
genitiVis:
tï/ir< vix aliis , qukm iis, qui predum fignificam: ut fum iJIi, quos mox men or; bo. Quare poiius dixero , interest Reipublicat , vel interest fatutis, quam, refirt R,i,. -,ej, nfert falutis. b Docent, coniungi imerdnn utramque ftruftnrain : Mam dico genitivi, & abjativi - ut, interest Ut,' uratoris : rrferl mea militis. Sed fcilent fcriptorés hic' potius .ifurpare relativum qui. Ter. And. ld mea miwme refirt, qui fum nutunmximits Plin. lib. 4. epill feliementer interest vefira , qui pa. tres ejiis. t Cuos inter è i:ominibus creber est nomiuauvus nihil.
fumta,



L A T I N A 107
ffa* nonpudent te? brfchaamen u deeze dingen niet?
Illud intereft mea magni, ut videam te, my is 'er grootelyks aan gelegen, dank u zie. Aliquidefl, quod non oporteat, etiam fideceat, drtar Kiets.dat niet moer, fchoon het wel betaam;:. Sihabes quod liqueat tibi, zon gy hebt dar u blyke. Nejcio, quo p itlo timor in ftudiis magidecet homines, quam fiducia, ik weete niet, op watwyze de vreeze in de leeroeffeningen den menfehen beter pafte, als yerwaantheit.
R E G U L A I.
Intereft en refert vereifchen eenen genitivus;gelyk; Inter eft Ciceronis,me interven're difcenti Cicero is 'er aan gelegen, dat ik tegenwoordig ben, als hy leert. Intereft magniaddecu* &laudem civitatis, ita fteri, het is grootelyks noodig tot eer en lof van de ftadt, dat het zoo gefchiedt.
Voor (of in plaatze van) eenen genitivwder pronomina primitiva vereifchen zy deeze ablativos; med myn, tua uw, fud hem, noftrd ons, veftrd uw, cujd wien : gelyk,
De fine percontari (fc. id) quod nihil refert tua, houd op van fcherp te vraagen naar het geene u nier aan gaat.
Zy vereifchen ook deeze genit'vos van grobtheit, ge]yk,tanti zoo v$eUqudnti,hoe veel, p zryi weinig, magn , ved.permagni zeer veelplur 's, meerder
Intereft magni, veel is'er aan gelegen, (gelyk,
Int reft magni, quos quifque audiat quotidie grootelyks is 'er aan gelegen, wien elk dagelyks hoore fpreeken, met wat meefteren en leeraaren men dageiyks omgaa.
Equi-



laS Syntaxis
fumta, tantum , quantum, multum,- infinitum, parum, maxime, maximopere , & id genus alia. Equidem adnoftramlaudemnon mul■ turn video inter effe-.jedadproperationem meam quiddam intereft'.non'te exfpeUa* re. Cic. lib. 5. epift. 12. ad Lucceium. Tlieódori quidem nihilintereli',humine anfidelimè'putrefcat, Cic. 1. Tufc. Ou.
_ ItEGÜlA II.
miafreanm. Imperfonalia patbeticaa (ut funt b cu?o hoc pa™™, pigei, pudet, tcedet, mijeret, compkxus & miferefcit) regunt c nccuiativum pera;quc 0gÈ?.' fona? cum genitivo perfcnre, vel rei. tentet, mi/eret- Miferet me tui. Ta-det me vit<z>. sub ^ffiret^'' Fratris ine quidem pudet, pigetque.
vero etiam Adel. aÓt. 3, 11'. 4.
romprehen- Sua qucmque fortuna poenitet. 1. 6.
ditur ep., i, acj fam>
c Sic Gtam- * ?i ... . n ■ r. . . Ai
matici ïo- lJro genitivo etiam ejtinpmttvus.Cic.
quunmr pi,,- Me valde pormi'tetivivere.for eft.,vit<s.Firgil. «uiori Miner- Nee te póeniteat calorao trivifle labellum.
va. Sed fi ad "r> . ...
Cleanibis lu- XvEGULA 111,
cemam h^c Decet, dedecet, juvat, dek cl at, opor%wTm'- 'f'» accufativum regunt, fequente feBon regunmr rè infinitivo.
I n'ommj"'6'1 Oportet mendacem effe memorem. imeikao Ontnes hominesfummd ope niti decet,
T'd nevïtamfil™tiotranfigant, velutipee5uc2s/lveiCora. Salluft. in Cat. tiaiane, e. g. f Decet, antiqui cum dativo con-
Mllevrt me n , 1
<«i, videiket uruebant. ut, ,
gratift, five causfS.
Ita



Ij A T I N A, 12?
Equidem non video multum int ere fc adlaudemnoflram: fed intereft quiddam ad properationem, te non exfpeéiare, voorwaar ik zie niec dat 'er veel aangelegen is tot onzen lof, maar iets is 'er aangelegen tot myne verhaasting, dat gy niet wacht. Nihil quidem intereft Theodori xputrefcatne humi, an fublime, Theodorus is 'er niet aangelegen, of hy in de aarde , of in de hoogte verrotte.
R e g u l a II.
De verba imperfonalia pathetica, dat is, die eene hartstocht uitdrukken, gelyk zyn pcenitet, (het berout ,)/>/"get (het verdriet, ) pudet ( het fcliaamt,) tzdet (het verdriet ,) miferet (het jammert, ) miferefcit (het deert, of jammert,) vereilchen eeneu accufativus desperfoons, (dien iet berout, &c.) met eenen genitivus des perfoons ofderzaake, (waar over het gefcliiedt) gelyk, miferet me tui, Het jammert my, mvent halve. Ttedet me vita, Het verdriet my te leeven.
Sötoit o. Miferet is het verbum imperf. aïï. vocis, me de accuf.perfont, tui de genit. perfona. Tecdet is het verbum perfonale; me de accuf. per f ome, vitte een genitivus rei. Pudet quidem pigetque me fratris fc. mei, het fchaamt en verdrietmy wel van wegen mynen broeder. Pcenitet quem que fuie fortunit, elk heeft een misnoegen in zynen flaat: niemand is met zynen ftaat te vrede. Falde pcenitet me vivere, het verdriet my zeer te leeven.Nee pceniteat te trfviffi labellum calamo, laat het u niet berouwen uwe lippan gefieteh te hebbenop een riet, (datgy op de fluit hebt leeren fpeelen.,)
R e g u l a III. Decet het betaamt, hetmisfiaat, of betaamt niet ,ƒ«-
vat, deleBat, het is vermaakelyk of bebaaglyk', Dpartet, het behoort, vereifchen eenen accufativus, daar na gèmeerilyk'volgende een infinitivus modus; gelyk, Oportet mendacem effe memorem , Het betaamt, dat een leugenaar van een goede geheugenisfe zy.
S 0 l u t i o.
Oportet is het verbum imperf. mendac. de accuf. effe de infinit.
Decet omnes homines niti opefummd, ne tranfigant vitam filentio, veluti pecora, het past alle menfehen met het uiterfle vermogen te trachten, dat zy huu leven niet ia luiheid doorbrengen als heeften.
H h fa



130 Syntaxis
Ita nobis decet. Adelph. act. 5. fc. 8. « ïmb tpfigt Quomodo & Salluftius a in Iliilor.
est Ciceroms t j. qt'.mctojm id OlXlt.
dtieat prudm- Locum editiorem, quam vilHoribus de-
ti.e metu. Quse 7 ' *
verba Linacer CCbUt. Jib. 4. St' Rob.
Stepil. in Thef. citont ex lib. de Orat. Sed memo , ne eos fallat me- i jnoria. Dedrtel accuarivum adfcifcit apud Ovidum , Amorum primo:
'Ar<c dominam motte deietu'ne eonue. Prseterea vero ablativo jurïgitur > cutn prjq ofuione. Idem Tuil. in Off. Ut fi quid dedeteat in ilhs , tu- . ttmus .fj i).fi. Ubi» Linacer iu accu andi cafii «fc» legit, fed perperam.
IV E o U L a I.
Ca'tera activa; vocis imperfonalia fere dativuTi regunt, iequente infinirivo. ut, •
Non cuivi, homini contingit adire Corinthutn. Horac. 1. epiit, 17
,Non vacat exiguis rebu^ adejjè Joyi, 1. Trilt.
f Dickur latuit midi, ty lat uit me quod ufitatius eft.
De Impersonalibus passiv.e vocis. '
R e o u l a Imperfonalia paiïiva; vocis, vel' po-J •foivereiicee" nuntur abfoluièa: ut, vum°T"ver Öü^ agiturtStatur; luditur^pugnatur bum perfona- Vel pcfl fe verborum perfonaliumb ie :.m, statur,CSLfam regunt.
id est, homi- , °
nes ftant, ïer. DatlVUm : Ut,
Iïuv ad me ; id
est, hi ad me eunt. Non potest jucunie vivi, nifi ctnn virtute'vivalur. . Hoc ejf, n u posfum ulli vivere jucunde, niii cum virtute vivant. b -i Jvno patheiita etiam imperfr-nalmm tóivortrm post fe cafum habent.jN'am ut ttedrt tui, ita St peritefum est lui, dicitur Cic. Perttrfum est le-i vilatis Crafortm. Au;ue , ut reftum est, miferet tui; ita 6c miftreuert lm. Cic. Cave, te fratrum, pro fratis faluie obfttrantium, mifereatim
Occur-i



L A T i n A» 13 ï
Ita decet nohis, h. e. nos,?.oo betaamt her ons. Capit locum edtiorem, qnam decebat viclcj ibus ^ i. e. viblores, hy nam eene plaats in die tiooger was, ais den overwinnaren betaamde.
R e g u l A 1T.
Dé andere of overige verba imperfonalia van'de 'vefba activa vereifchen een dativus als daar na volgi een inpZnltivu modus: gélyk, N>n contin It hom'in c.imisadire Corinthum^éi mngelkeenen niet gebeuren (n-ade lladt; Korintbus te reizeft. Non vacat exiguis rebus adejfe 'J»vi, Hetkoomi
, Jupiter niet gelegen, op kleine dingen te letten;
S o l u t i o.
I'acat\s\ verbum imperf. lat eenen i^/iwvereifch^
de dativus ïs Jovi èn volgt de hfnhivu , adejje. Latuit mihi & me, het is voor rry verborgen geweelt, ik het)be het niet geweeten.
De ImpersoN a libus passiva vocis.
R e c u l a.
De Imperfonalia van de paffiva verba worden of los geilek . dat is, zonde! eenen cafus'.e vereifchen: gelyk, Quid agitur? wat wórdt'ex gedaan? (latur, men ftjat 'er, hairur. iven ' fpeelt 'er, pugnatur, men vecht 'er: O' /y vereifchen na zig den cafus van de verbapeffópalia, of die hun verbum perfonale, daar zy van afgebragt worden, vereifch't; gelyk,
Hh-i Occur-



132 Syntaxis
é Q-.ae tnmeu Ocatrritur nohis è doclis. Cic. de Orf.
uuelhyiur. n/r-i ■ -n- r •
Nam jaisgtè , Mint i/t c nee Jertturx, nee meti-
tit Um ad tur pj t Epid ft 2
Athenas. Pa- . r
««..f»™ w»Accufativum fine prsepciitionea: ut, o»- /m. Jthenas. Pugnatum estbiduum.
m.cur i?er re- _ , o
<am «aflw». Jjormttur totam noclem.
nic]nm[èn,gi- Cum prsepofitione: ut,
ms ursrpcjii Iturinantiquamfylvam.Virg.6.IE,n.
tuim !i"'i-srè Ablativum fine praapofuione b: ut,
mus : darmitnr DormUUr tOtd tloüe.
in tempor?.', vel ~ .
Cum prapofmone. u:,
Tife' vem ^mn ah ^°f'lbus oonflanter & non tf. non apparen- midèpugnaretur Ccef debell.Gall.lib.-2 B«'>1!T'rc«m t ExciPe' qu°d imperfonalia non *cQ. B(ir- regantcaétiva; vocis accufativum. l\Tec T^Mamno- enim d,citur< ctmatur, vellegiturCittem f H, & ceronem; fed Cicero.
i/nr At'rienas,
fnlum est regimen apparens : quia verè accnfaiivus regirur a prepofitione intellect*; mi dictam. At cum aio; togj, Ckeromm ; amat At-xin • nuJIa intell-giwr preepofitio, fed verbum tranfnivum propriè, & r.aturi fuS , regit acciifatirura, Eoque non fimiliter dicilur; legitur Cicevonem ■ amatur Aiexm.
De Gerundiis.
R e g V l a I.
du™*' etiam " Gerundia antefe habent nomina, ver«t, da'tivi.' ba,prcepofitiones, more nominum.Gerundiet Nam ut dici- in d\,ut genitivi: gerundia in dum, nipZneTrZlioTt cejjitatemftgnificant, ut accufativi: gerunPünius ait, dia tn do, ut ablativi*. Itaque, ut dicimus itmtiis firi- occafio fludiorum, aptus ad ftudia, fesfus de'uf ppm,Uf" 'ludiis: quoque dicimus, occafio fludendi, est'? Kubèns aPtus ad lltidendiim,fesfus frudendo. Hanc fermm non est regulam univerfalcm diffundunt vu/go in '*>"*HoTest" lurescanonss9 quosfubjec'mus.
,o«ntu!ioni; vel, ut tundatur.
Gerun.



L A T I N A. E33
Occurritur nobis a doclis, van de geleerden wordc ons tegenffand gedaan.
IJl c nee feritur, nee metitur mihi, daar wordc voor my nog gezaait, nog gemaait, (die zaak gaat mij niet aan: ik hebbe daar nog voordeel, nog fchade bij.)
Itur Athenas, naar Arhene wordt gegaan, gereid , (men gaat naar Athene.)
Pugnatum efi biduum,twee dagen lang is 'er genre den, (men heeft twee dagen lang gevochten.)
Dormitur noEtem totam, de ganfche nacht wordt 'er over geflaapen, (men flaapt de ganfche nacht over.)
Itur in filvam antiquam, naar het oude bofch word • 'er gegaan, (men gaat in het oude bosch) Dormitur notie tota, de gèheele nacht door wordr,
'er geflaapen, (men ilaapt de geheele nacht door) Cum confianter & non timide pugnaretur ab höftir
bus, als van den vyand geftadiglyk 'en niet
vreesachtig gevochten wierd. Cicero legitur vel amatur, Cicero wordt gelee»
aen of bemind.
Hh 3, Ds



134
t Subftamivum cau.\Jk jnlcrdum intel]ig:tur per ElBpfin. Ter. fft M asfmt.tu-i: fntigis, qa&m , qt ö:i ,ha'»am -;-,rtüm - fabttf
Quod ipftrm fift & in geril ' lus. feu uanlie pfw. Ut apud Sallult. Reqwm impmum / quni iititia lonf&vanda , atqur. rtugmlt
Hap. fllKVat.
t Sic Ctefar. lib.-1. de bel. lo pall, ,. -fii-
Cic pro Ponte n,; p„. üj-
Mf#-
fit/jtt.
Eiiam ,T«/f, a/i, proptt r , •ifM. Virgil.
4-,.. Cic. o*
ab, ulvmdjn\. ifal ius j ftüi iiaqutnlix cir?*» 'moutfutmn vsilet.
~ ^Syntaxis
Gerundia in A'antéfe habent nomi*
na fubfiantiva:
Gratia, caufta0, tempus, otium oc*. cafeo. facultas, ars, & fimilia: ut
(grammatica eft ars reclè loquendi.
Maxima illecebrapeccandi impunitai'is fpes. Cic. proMilone.
Aliquando ante fe habent nomen adjeftivum.
Cupsdw redeundi.Uecjr. act., i. fc. 2c. ,Certus eundi. Virg. 4. j^Eneid.
* Grcecifmus eft, chm infinitivus pro gerundio ponUur. Virgil.1. Georg.
Et jam tempus equüm fumantiafolvere culla.
Propert. Non datur ad Mufas currere lata via. h. e. currendi. Ca:[ar: Confllium cepit olnnera a fe èquitaturn dimittere.
Gerundia in dum ante fe habent praapofi ionem ad, vel inter l
Loens adagendum ampliftimus. Pro leg. Man. -
Et potum paftas age, Tityre: & inter agendum.
Occurfare caprp (cornu ferit ille^ca-. veto, Virgil. 9. riclog.
Cüm fignificant neceffitatem;fine prsepofitione ponuntur cum verbo Eft, addito aiiquando dativo , aliquando non. Prope adeft cum alieno more vivendum eft mihi. T rent. in And.adt. ï.fc. u
Nunc eft bibendum , nunc pede libero
Pulfanda tellus. Hor. 1. darm. od. 37.
,s OulZficrep>lvqr!tur,nec^ü'c mihi erit viTerealieno maremïïuccohvehit bibere.&te..
Ge-



L A T I N A. 135
De Gerundiis.
R e g u l a I.
De gerundia mdi uitgaande, hebben voor zig nomina fubftantiva; gratia, om, van wegen,tó«/«» mt 'oorzaake van, tempus, tyd,otium, ledige tyd, occafio, gelegeiitheit, facultas , middel, bequaam■ beit, ars, konft of diergelijke: gelyk. ■ ■ Grammatica eft ars recte loquendi, Detaalkonüis een
konft om wel te fpreekën. Spes impunitatis eft maxima illecebra peccandi, hoop van llraffeloosheit is het grootfte aanlokfeltotzondigen, Cupidus redeundi,htgtmgom weder re keeren. Certus eundi, valt beraaden om te gaan. Et jam tempus efi folvere, (i. e. folvendi) fumantia col/a equiim, (pro equorum) het is nu ook tyd , om de rokende halzen der paarden te ontflaan. Vialata cttrrere (pro currendï)ad Mufas non datur,om tot de geleertheit te lopen wordt geen breede weg gevonden: het is elk eenen niet gegeven een^eleerd man te zyn. . ^
Cepitconftlhmdiniittere , Qi.e. dimtUepdt) eqmtatsm omnem d fe, hy heeft raad genomen , om alle ruitery van zig te laaten, (te verzenden.) _ De Gerundia in duin hébben voorzig deprapofttioad omof/w/ertuifchen; gelyk, Locusadagencpm to»> 'pliffimus Eene plaats, zeer ruim om te handelen. Tityre&agepaftasife. capeIlas)potum,&cavetomter ■aeendum occurfare cspro.fille ferit cormi.)ö lityr d'ryf uwe welgeweide geitjes , om te drinken , en wacht u onder het voortdryven den bok te gemoer. tejoopen; want hy floot met de hoorens. Wanneer zy, (te weeten,de gerundia in durn uitgaande) een nootzakelykheit betekenen, worden zy zonder precpo fitié geltelt met het verbum eft.diw zomtydsecu datitus cafus by gedaan wordt, zomtyds niet: gelyk, Propè adeft, cum vivendum eft mihi more alieno, hernia naby, dat ik op een andere manier zal moeten leeven,. Anders trtyn leven zal moeten aanfteUen.) WtMc bibeudum eft, nunc tellus pufanda pede bber» ' (idefi, libere tripudiandnm eft) HU 'mag xa-itt drinken, nu mag nieö vryeiyk daalSn,"
' bi li 4. Dc



!3Ö Syntaxis
Nemve has . Gerundia in do> aliquando prsepofï-,m,ab,abs,de,e,timeme ante (e habenc: aliquando fine «,c«m,i«,prajpoficione verbis adjungunturr. ut
Cic. Jgnait & r • ,. . . ■> S> _ ul- 5
#<tóo «es judtcando cnmmofa eft celeritas.
deterrentur. Pub. SvT.
Hem: Ex de- jj .'. , ,
fmdendo, rro vapulando abt te mercedent pequ&m eX accu- tam. Plaut. in Aul. aft. s. fc r>
fimio, ubenor r, ■ , • ™ J lv— 3*
gloria u»npa- Dtcendo dicere difcunt. Proverb. fS*. u,cun- Curfnd° fieri quatdam majora v: de mus que urxierea- Vulnera. 3. de Ponto, Eliyïa 7 g
lur przepofi- ö ' * *
tio , mhilommus inteliigitur. Ut, Cantando nmvpitur anxuis Hoc est, m cantando , Jive «-„„ft,. Sic difcendo difcunt, pro *„ ditcendo « Pro gtrundns in do quandoque pon.tur infinitivus. Maro in Ecloai» • Cantate patés, pro cantando. " '
Rêgula IV.
Gerundia omnia regunt poft fe caWadvi, fus a verboram fuorum. exempium Et qua tanta fait Romam tibi cauf-
t^&P videnm VirSjl- ï Ecl J rano in ge»i- Utendum eft atatè, citopede labitur
vijiettdutn
eetas. Ovidius lib. 3. de artb.
iftorum: item dativo ut, Moriendum omnibus, b Sic Cotnam. judtcio coiifequemnr legenda, atque audiendo. Quiriftil. ' i
Obsêrvatio I.
t Gerundia in di, pro cafu fui verbi, habent aliquando genitivum pluralem.
Nominandi iftorum magis,qudm cdundi erit copia. Plaut. Cape. act. 4. fc. 2.
Nova-



L a t i n a. I37
De Gerundia in do hebben zomwijlen eene prapofitio voor zig; zomtyds worden zy by verba gevoegt zonder prapofttio: gelyk.
Celeritas in judtcando eft criminojd, haastigheit in het oordeelen is berispelyk.
Petammercedem abs te pro vapulando, ik zal loon van u eisfchen voor het fiaagen krygen. Difcunt dicere dicendo , al fpreekende leeren zy wel fpreeken. Videmus vulnera quadam fieri majora curando: wy zien dat zommige wonden grooter worden met het verbinden.
Regula II.
Alle Gerundia vereisfchen na zig den cafus van
hunne verba: gelyk. Et qua tanta caufa videndi Romdm fuit tibi, en
wat zoo groote eene oorzaak of reden hebtgy
gehadt om Rome te zien? Utendum eft atate, cito pede labitizr at as. Men
moer. zynen tyd waarneemen, de tyd verloopt
met eenen ihellen voet.
S o l u t 1 o. Het verbum deponens utor regeert eenen ablativus
cafus, daarom ook het gerundium utendum:
atate is de ablat 'vus.
Obsêrvatio I. De Gerundia in di uitgaande, hebben zomwylen
in plaatze van den cafus, van hunne verba,
eenen genitivus pluralis numeri: gelyk , Copia nominandi iftorum ffc. obfoniorurn. piscium)
magiserit, quam edundi,(i.e. edendi)gy zult
meer vermogen of gelegencheit hebben, om
die te noemen, dan te eeten.
H h 5 qui



138 Syntaxis.
Novarum qmfpeBandi copiam faci«Nempe w mu Ter> in proioir. Heaüt3.
meimus, co 10
pia iftorum, & , copia nominandi ; item , err id nofiarum , & , copia fputrandi . ita juocHm dicimus , copia nominandi 1 forum ; copia fptêtiUH di novarttm. Caüsfa est, quia gerundia funt fubftantiva utriufque numeri. Simile est hoc Plinii : llhrum tndehdi i>rcHid. El Suetpt.ii illud: Permis/a licmtia diripunii pomorum. Mollior aulem est hiec ftrtiaura 'cum pluralibus gétiirrvis,, fiii. nojhi, vejri; idque ob fhmlem lerminationem. Ui illo Ctceron'is: A'on tam pui confinandi causfet. Item hoc ejnfdem: Vejiri coitfimandi, & coiifilandi causfd". A] i a]iam causfatn adfemnt; qui gerundia finguli ftVüm numeri esfe exitiimant, auiue iniclligi infinitivum pofitum pro nomine fubfiantivo. Ut, nominandi iftorum, puta nomina: fpeciandi novarum , puta fpecïationsm , five confpeStum,
Obsêrvatio II.
f Gerundia in dum neceffltarem fignificantia , sccufativum patientem rarius recipiunt.
Non enim ulitatum eft, Difcendum eft lettionem: fed pro eo, Difccnda eft leBio.
Dixit tarnen Virgilius, Pacem Trojano ab rege petendum. 11. iEneid.
Et Lucret. Mternasquoniampcenas 1 Quae rse- fc morie timendum. lib. 2 a.
corum fmua-
tione dicuntur. Quomodo Xenophon ait, (piAac sJg^yffrjTioi'.
id fit 9 Amuos 'esf demermdum. Et ita in aliis,
Obsêrvatio III.
Gerundia vertuntur elegantur in adjecT:iva,^& cum fubftantivis,in genere, numero , ~& Cafuconveniunt: ut,
Ad difcendas liter as.
Nam,&cognofcendi, & ignofcendi peccati,dabitur /ccw, Heaut.aét. i. fc.2.
Magis



L A T I N A. 139
Quifaciunt copiam fpeUandi novarum , rfc. 'fa' bularum) die gdegentheid maken tot nieuwe (ipeeien) te zien.
Obsêrvatio II.
De Gerundia, '\w dum uitgaande, beteekende eene noodzaiklykhek, neemen zelden eenen lydenden accufacivüs cafus: want het is niet gebruikelyk te zeggen , difcendum eft leEtionem; maar voor dat moet men zeggen,
Leïföo eft difcenda, de les moet geleerd worden,
Petendum, fc, eft ,pacem (hoc eft ,petenda eft pa r) ab rege frojano, do vreede moet van denTrojaanfehen Koning verzocht worden.
'Quoniam timendum eft poena - aternas, (h.e.pocnaaterncejunttimendcejinmorte, om dat mett moet vreezen de eeuwige itraffen in de dood.
' Obsêrvatio III.
De Gerundia worden aardiglyk verandert in adjecliva, en (dan) koomen zy over een met de fubftantiva in gelyke genus, numerus en cafus : als,
Ad literas difcendas , om goede konften teleeren (om in de geleerchek onderwezen te worden.)
Nam locus peccati & cognoscendi, & ignofcendi, dabitur, want 'er zal gelegentheit gegêeven worden, zoo om de misdaad te onderzoeken, als te vergeeven.
Para-



140 Syntaxis
Magis dandis, quam acc'piendis beneficiis, amicitias parabant. Sallult. in Catil.
De Supinis. R e g u l a III. Supina priora ante fe habent verbum mooi iiraau- ügmhcans motum ad locum3. ra exponxmr SpeEtatum veniunt, veniunt, PbeÜen-
fliuinum per 1 . _ . > ' V/
«t, & verbum tur ut tpfat. Ovid. i. de Art.
finiram. ut, p0p. fe v-erborum fuorum cafus re-
jpectütum ve-
«8«£,ii. e. gunt: ut,
£*t££ $ AutGrafisfervitum matribusibo a./En interpreta- * Interdum pro fupino ponitur infinitivus
mm- pasüvè. Ter. Vuliifne eamus vifere? hoc eft vifum ^t^ïTZ L¥utl Se "Diöos ™gare Annibalem. //öf
aUfnm we wei- «/? , rogiltvm,
remyif oli.t.fore, ut non daretur , Ac fimiliter in neutropnsfivis. Plautus, CoStum ego, turn vapulatum, dnskun cenduBttS fum. Ubi coftum activè , vapulatum paslive exponitur. Nempe illud , ut coquam : hoc , ul vapuian. Sum verf) fupina h&c nihil aiiud , quam nomina accufativi cat'us : qui regitur & pricpofitione mtellecta ad, vel propter. Ut, vmüuut fjxiïatum, pro «j fpe Ita turn , five ai* conjpeSum.
R e g u l a II.
m tjtcunque f ' n
rupinum fo- öupma poltenora, quaepotius nomiïeat prrepom na funt, aute fe a habent nomen adiec-
in termone: . . _ „ j 3
tarnen tutura
tivum b, vel verbum lignihcans morequitur Namturn de loco: ut,1 Turpe diEtu. Ovid.
revera fupina /-,;/- 7 ri, 1. n
in u nomina Ubfonatu redeoPhui in Men act. a.fcs. Wte" *f re Primus cubitu furgat, pofiremus cuguntur ab ad- bitum eat. Cat. de Re Ruil. ySoo^AïL * Etiam' Pro fupinopofterioriutimurln6 Vel tria hasc terdum infinitivo. Me/a : Afpici, cognorubftamiva, fckjue dignisfiinus. Pro. adfpe&u , cog»vus"'u?'f'. nitu1ue* Pubius: Lyricorum Horatius S,«>^fer^lus legi dignus Pre , leetu.
f* , opus feit». £)è



L A T I N A. ÏAI
Parabant atnicitias benefia'is trafis (landis, quctm accipietidis, zy maakten vriendfcbop meer met weldaden te geeven, als met te ontfangen.
DE S U P I N I S.
R e g u l a I.
Alle eerde Supina hebben voor zig een verhum, betekenen
de eene beweeginge naar een plaats: gelyk, (Pvella) vcniunt fpcttatum , veniunt ut ipfie fpe&entur,
(De meisjes) koomen om te bezien, zy koomen(ook)
op dat zy zelve bezien worden.
S o l u t i o. Veniunt ls het verbum, betekenende eene bewegiug naar
eene plaats, fpeStatum , het fupinum prius. Zy vereifchen naa zig den cafus van hun verbum: geSylc,
Aut Grajis fervitum matribus /ba. of ik zal gmanoinde
Griekfche moederen of vrouwen te dienen.
S o l u t i o. Servire matribus zegt men , want fervio vereilcJit tenen
dativus, om dat het is een verbum obedicndtdaanoau
zegt men ook fervitum matribw.. Vultifne camus viferel k.e.vifumïwWi gy dat wy gaan bezien? Se mijpi's rogare , h. e. (j-ogatum) Atwibalem, dat zj §e
zonden waren om Hannibal te vraagen.
R e g u i. A I !.
De faarite fupina, die liever nomina zyn, hebben voöc zig een nomen adjetlivum, betekenende eene beweegnig van eene plaarze: gelyk,
Turpe aiftu, Schandelyk te zeggen.
Obfonatu redeo , Ik koome weder van toefpyze te koopen.
S O L U T ï O.
Dicïu is't fupinum poflerius, turpe een adjc&ivum - Qfapsmmtu is't fupinum poflerius, redeo, is een verium , 'betekenende eene beweginge vnn een plaatze.
Primus furgat cubitu , poflremus eat cubitum , dat Ihy aJlereerst des morgens opflaa, en des avonts allerlest leggen (te bedde) gaa.
Dignifimus adfpici cognofcique, h. e.adfpetlu c/>gfiit»qme, ziens, en kernens waardig.
Horatius fere fo/us Lyricorum dignns ( fc eft , ) hgi ("./»■* leciu') Lyricuspeeta.quicarminafua ad/yram recit-dbaï) Horatiusisbyna alleen onder delierdiphiers.leezena waaJiijï.
DE



i4'2 Syntaxis
DeRegimine Participiorum.
R E G U l a I.
"au"™ ".Participia adfcifcunt a cafus fuorurn go convent- verborum.
■ unt : capieros tvt • ■ cafus regunt, INomiri tlVUtU , V-r,
É ' Petrus dormiemfupinus. Septemv*-
fetern appai cati fapientes.
renii: quaie Genitivum i>: ur,
Grammaiicis j r r
,vuigo pm Accujans, vel accufatus furti. r/hatX!" Darivum: ut,
i> Ex i s . quse DufJS . Vel diïTU: ptgWri.
Accufativum: ut, intepjigi abia- PefetisRoimam^ Conj cicns,ve\con~ T^üs7^tJeaus incarcerem. integrè fu, Ablativum: uc," SSZ 'flrti!" Affluens' divitiis, culpatus a multis. c pneponifo- Mulo virum pecunia,quam pecuniam vi-
neni «tintel- 1 . _,. , «71 f-, 1 , m,
ligi, annota- romdigeMem.Valer.!ib.7.c.2.de 1 hermft
Vnnitï in Verba. 4 Et hic imelligï praej ofitionem , monuum in V erbo.
Obsêrvatio I
Exofus, & Perofus, e r fi forma m h a beant paffivorum , tgmen, q ia aétivé * imt, & pas- fignificanta, activorum more accufatt! £c! Vöffl adfcifcunt.
Patrios mores exofus es. Ctirr. lih 8. P/ef>.« confulum nomen aud /ecus ,' qudm regum , perofa erat. Liv.fib 4ja Pertafus quoque nunc geü ivuni., nunc accufativum, regit.
Si



l a t i n a. j4j
De Remming Participiorum,
r e g u l a il
De participia vereis fchen na zig den ca fut van hun verbum: gelijk, Petrus dormiensfupinus, Pieter ruggelings flaapende. Septem vocatifapien-
' tes, zeven (zyn)genoemt wyzen. Accufans ,v*l accufatus furti. befchuldigende,of befchuldigt van dieverye. Dans, veldatus pïgnori, geeven-*
" de , of gegeven te pande. Pétens Romam,reizende na Rome Conjiciens, velconje&us incarcerem, werpende of geworpen in de gevankenis. Affiuens dhitiis, overvloeiende van rykdommen. Culpatus dmultis,vanveelenbekhü\d\gt. Malo { virum indigentem pecunia, quampecuniam viro ik wil liever eenen man, die geld gebrek heeft; dan geld daar een man aan ontbreekt.
Observat io i.
Exofus, (haatig) perofus (zeer haatig) fchoon zy de gedaante van paftfiva hebben: nochtans, om dat zy een daadelijkheit beteekenen, zoo veteisfchen zy na de manier van de aÏÏiva eenen accufativus cafus.
Exofus,es mores patrios, gy haat uwe vaders manierén, of uws lands wyze.
Plebs eratperofa nomen confulum haudfecus,quam regum , bet gemeene volk haatte niet minderden naam van burgei meefteren, dan van koningen. | psrtivfus (een verdriet hebbende) vereischt ook nu eenen genitivus, dan eenen accufativus caftds.



144 Syntaxis
Si non pertajumthalami, tcedaque t hïc peii- fu;net Vii-o-»,
fum imperfo- JuWel' V11 b'."* .
naiiter fumi- Pertajus tgnaviam juam. Suet. in
lur. Al perfo p r '
eorfem cafu Pertajusmor urnperverfttatem.\aem<c.
ait Plautus : 1
Pertafus firmonis. c Simt & alia participia , fed pauca , quae etiam accüfativum adfcifcunt verbi aftivi. Ut in Livii: Militiam edoSce legiottes. Item apud PJinium , Rogatus fttntentiam in confukilu. Vide regulam primam tte accufativo verbornm.
Obsêrvatio IL
Participia, cüm in nomina de geneis Quod cum j-ant*, pro cafu verbi geyiitivum regunt. fignSioU[ Heru$ liberalis eft, & fugitansüti-
quia tempus ww> PholTO.
^urcitur'^- Corpus patiens 'media, algoris,vigigitco* mts, na% Salluft.
qui iara fug-i:
fitgitans lilium , qui fugere folet. Patiens imdiam, qui jam patitur : patiens inediee, qui pal! adl'uevit. Porti fi participia turn fiant nomina verbalia, l'alis liquel, comprehendi fub regula fecunda nominum regenlium genitivum, quie est de verbalihus. Nempe Grammatici quando«ue regulas ternerè multiplicant. NihUominus hic eam reliqui , propiet iUos , qui minus viderent fub canone de verbalibus coutiueri.
Regula I.
Quibuslibet verbis addunturablativi « Qui expo- abfolutia: quorum alter nominis eft, vel
nuntur per ....
nominaii- pronomims; alter participu. ut, vum, & par- Auro loquentc, nihil pollet quavis
ticulas: cum, • -n i
dum,post- oratio, rroverb.
muém ' sed Ssepe participium per Ellipfin intel-
undc hic re- lïgttur : Ut,
gitur ablat'-
vus? Puto , ïi prsepofitionc inteilefta. Ut illud. ab auro hquente : hoc est, post aurum locuunn : quomodo dicuniis A prxndio, pro post prandium. Sïc letta epijlola, pro cl lecla.
Me



L A T 1 N Ai 145
Si non fuisfet pertétfum thalami tadneque , zo (my) hec huwelyk en de bruiloftsdag niet verdrietig waren geweest. Pertxfus ignaviam fuam, een verdriet hebbende in zyne bloodigheit. Pertafus perverfltatem morum, een verdriet hebbende in de verkeertheid der zeeden, (boosheit der menfehen.)
QjSSE/RVATIO II.
De participia wanneer zy in nomina veranderen, vereifchen zy voor (of in plaatze) van den cafus van hun verbum, eenen genitivus cafus: gelyk, Herus (fc. meus) liberalis est, & fugitans litium, myn heer is milddadig, en vermydende de pleiteryen.
Corpus patiens inediee, algoris, vigilite, een lichaam verdraagende honger, koude, en waaken.
R E G U L A II.
By alle verba worden gedaan losfe ablativi, wel* ker een is van een nomen of pronomen, de an* , der van een participium : gelyk,
Auro loquente, nihil pollet quievis oratio, als het goud fpreekt, helpt geene reden.
S O L U T I O.
Pollet is't verbum; auro loquente de losfeablativi, auro is een nomen, loquente een participium,
li Non



1^6 Syntaxis -
b ut Grsece ]\,je impulfore \ hatc non facit. Eun. iï^Lj 5- & 6.
jimte, five |ï- NU defperandum, Teucro duce. Hor.,
quid fimile, j
inteliigitur. *• 0Q' 7' .
sic in uio f Aliquando etiam iolum partici-' nummJ-'s»- Pium genere neutro abfoluté ponitur,, bonts fubinrellerfto pronomine eo.
Z^Zs',%, Excepto, quod non fimul effes, catera i pjere posfis i lam.. Hörat. i. epilt. 10^.
èri* quia
fentemia est, cum fint res tnre banse. Vel dicamus, non participium , , fed pra-pofuionem inttlligi; ficuti proximè annotavi. Ita. me, impul-■ /ore, valebil , ab me impulfvre ■. Ttutro duit, ponamr pro, fub Teutroi du:e. Sic, rege Rafmijio; pro fub rege R»mtdo : fenetïa cetate, apud 1 Plaumm , & I.ucretium , pro in fenecfa eetate, ut dicimus, in fenetht-te. e Sic Sallult. Andito , regem i» CiliAant tendere. Nifi maïis, ora-tionem illam, in Cüïciam tendere., poni loco nominis fubffantivi. -Qiiali i esfet, illo audito negolio, five, re hacm auditct. Integrè autem fit, ab i illo audito : ubi ab valet post; ut jam diximus. Ac par ratio fuerit t in catteris.
De Adverbiis. Ac primum de eorum convenientid.
R E G Ü L A I.
Adverbia plurimum verbis3 adiun--
a Si adverbia » i • ■ ■•
plurimum guntur, & verborum participns: ut,,
verbis jun- Fcftina lente.
nómeVprius Maleparta,maleditabuntur.Cicz.VhiU
est verbo ; fic * Eadem ratio eft nominum adjeSlivorum,,
ïuerd de^prss- quando adverbialiter fumuntur b. Xlt Tor-'
pofmone, vuiii \idet,-lndomiturrj fm'n,protorve, & in- ■
«nam adi er. domite. Item inplurali. Crebra ferit, ƒ ro ere- •
dum aSNam bro.^.Georg. Inlueta rudentem, boe eft, mort i
nomen a pr*- infuetO. 8. YEll.
pofitioue re- Aliquando adverbia adduntur nominlen h^tan- nibus; fa;pe adjeétivis: ut,
ti fuere vifa, ut propterea recederem ab ordine recepto. Uti ntc iui Analogia fecimus. b Antimeriam vacant, vel Enallagèu partis.
In ft- ■



l a t i n 'a. I47
Non facit hac me impulfofe, (fc. exiftente) hy doet dat niet door my (als) aandryver (door myn ingeeven.)
Nil defperandum (fc. est} Teucro duce (fc. ext/lente) men heeft niet te wanhoopen onder den leidsman Teucer
Ltetm dztera, (h. e. quantum attinet ad catera) excepto, qubd non esfés ftmul, anderzins vrolijk uitgenoomen, dat gy niet te gelyk by ons waard. 1
r e g u l a i.
De adverbia worden zeer veel gevoegt bydevtT-
ba, en by de participia der verba: gelyk , Feftina lentè, haast u langzaamlyk.
S 0 l u t 1 0.
. Alhier is 't adverbium lentè, en wordt gevoegt by het verbum, feftina.
Malè parta, malè dilabuntur quaalyk verkrege (goederen) worden quaalyk doorgebragt. (zoo gewonnen, zo verlooren : onrechtvaardig goed maakt niemand ryk.)
Videt tor-vum, (i. e. torvè) hy ziet ftuurs.
Furit indomitum, Q. e. indomitè), hy raast verwoedt (als een ongetemt paard.)
Ferit crebra (pro crebro) hy (laat dikwyls.
Rudentem infueta (h. e. infueto more) op een* ongewoonlyke manier rucchelende, (giegagende.)
Ii 2 hifi- \



148 Syntaxis
Inftgniter impudens. Cic. 3. Phil» Rarius fubftanrivis: ut, Ne parum leno fis. Ter. Phor. aft. 3. fc. 1.
Mollis, & parum viri figna. Quinft. 1. 5 c. 2.
Homerus plane orator. Cic. in Brut. Sic dicimus, Muiieradmodum anus. *Virgo admodum pudla. Aliquando etiam adverbia adjungun, se cic. mi- mr adverbïis. ut,
Pau'.u, & Minus multo' audaUer, quam nuns «,;'«!!."."'" ixdit, Uderet. Prol. Phorm.
Sat cito, fi fat bene. Cato. Observationes. De particula quam, cj? adverbiis intendendi.
* Quam interdum ponitur inter duos compara//i'W.Z/r/«s.-Pi;itilenuaminarior,quamperniciollur Fabius. Salubrior ltudiis, quam dulcior.
Interdum quam inteliigitur ! ut cum plus, vil amplius dicitur, pro plus quam , amplius quam: itiijue velnominativo Jequente, ut Ulo Salluflii $ Uominum eo die C£efa plus duo millia:vclaccufativo;ut hocTsrentii; Plus quingentos colaplïos injVegic m\\\:vel ablativo, ut hoc CeliiadCic Ainpiius quadraginta diebus maijfu : vel fine cafu, ut apudTer. Plus milliesaudivi. Item, Jam.calefces plus fatis.
Dicitur &, quam magis', tanto magis. Plaut. A/en. Quam magis intendas (yincula ,) tauto ad- ■ ftringas arftius. Pro, quanto magis. Per, perquam, 'mpnm\s,ufitatè junguntur poflivoiinterdum &fupe>iative.Colum.Pt:rpaucisfimiagricolas/Y/w.Herba inprimismiliflïma.Cwr/. . Perquam masimo exercitu. Perquam & ver- . bis fociatur, Plin. ad Suraw: Perquam velun 1
feire. 1



L A T I N A. 149
Inftgniter itnpudens >zeer uit'der maate onbefchaamt. Ne fis partim leno, dat gy niet weinig een hoereuwaard zyt.
Signa mollis, (fc. hominis') Ei parum viri. teekenen van een verwyft en min m'aabaftig (menfcfi.)
Homerus platte orator, Homerus ganfeh een redenaar.
'Muiier admodum anus,. een vrouwe zeer ouat.
Virgo admodum paella, een maagd zeer jong. _
Laderet multb minus audacler quam nunc ladit, hy zoude veel minder ftoutmoediglyk beledigen, als hy nu beledigt.
Sat citb, ft fat bene,rus genoeg, zoo maar wel genoeg.
Obsêrvatio.
Peftilentia minacior, quam perniciofior» de pest was
meer dreigende, als befchadigende. Salubrior ftudiis, quam dulcior, heilzaamer voor de
leeroelfeningen, als zoeter. Plus bominum eo die cdtfa (fc. funt, quam) duo
miilia, op dien dag zyn 'er meer als 2000. menfehen verdagen. Infregit mibi colaphos plus quingentos, hy heeft my
meer als 500 kinliebakllagen gegeven.. Manftt amplius diebus quadraginta, hy is langer als'
40 dagen gebleven. Audiviplus willies, ik heb het meer als duizendmaal
gehoort.
Jam calefces plus fatis, nu zult gy meer dan al te
warm worden. , Oudm magis intendas (fc. vinculd) tantb adftringas ~arcïius, hoe gy de banden meer fpaut, hoe gy
ze ook naauwer toebind. Jgricolce perpaucisftmi, zeer weinige boeren. Herba inprimis utilisftma, een kruid uit der maate
nuttig. ' .
Exercitu perquam maximo, met een heirleger zeer
groot.
Perquam velim fcire, ik wilde het zeer gaarne weten.
Ii 3 Saite-



IS° Syntaxis
fcire. Etiam fanequam, admodumquam, valde-: quam , oppidoquam, & oppidoperquatn , nunc verbo conjunguntur,nunc pofitivotrarbfuperlativo. verboet apudCic.$aniquamremxh.Po/itivo ,ut cüm ait SulpichnadCic. Sanequam gravicer tuli. Dec. Brutns adeundem, Valdéquatn p.uicos. Livius, Oppidoquam parva. Ce/er, Oppidoperquam pauci.
De regimine adverbiorum. t Adverbia aut certos nominum cafus regunt, aut cum certo verbi modo conllruuntur.
De capbm adverbioritm.
R E O U L A I.
Adverbia derivata primitivorum fuorum cafus regunt.
Secunclum hanc regu\am. m m,erim * • 1 Adverbia ^iperlativi gradus genininvus'ue6 ovum recipiunta. ut,
aliimde regi- Qpttmè Omnium vix'lt.
cKco, ™umT II- Adverbia derivata ab adie&ivi's comom»i«m, ^ modi, & affinitatis,dativum amant, ut, ' t^ZZTtLs Fa™ tüiutiliter.Fenit obvidmmihi. omnium, ü- Simiiiter huic veftitus eft.
Viverenaturaftconvenienteroportet.
é nume.ro om- Hor. ]ib. I. epiiï. ƒ O.
Tcum accu-. .1 ll-Ut propior, bproximus;hapro- I fanvum re- ' pius, & proxime, darivum, & accufaSmvpt- tivUm> adfcifcunt b.
pofitiones.
Qnpd fi placet dicendum, praepofit-ioni eti.fm accidere comparaöonem. Sed enim m EtymoTogia, fiev potifts Analogi*. cap. de Pripo&ione, ■ oftenium nobis, props n,on esle Pntpoiiiiouem , fod Adverbium
Pro-



L A T 1 N A. 151
Sanequam refrixit; hy is zeer verkoelt, (hy is
nergens naa zoo yverig.) Sanequam graviter tuli, ik heb het voorwaar zeer
quaalyk genomen, (het is my zeer moeilyk
te hooren geweest.) Valdequam paucos, zeer weinige. Oppidoquam parva, uitermaate kleine. Oppido perquampauci, boven maaten weinige.
De Cafibus Adverbiorum.
R E G U L A I.
De af komftige adverbia vereifchen den cafus van hunne oorfpronkelyke.
De Adverbia fuperlativi gradus, verei fchen eenen , genitivus: gelyk,
Optimè omnium vixit; hy heeft best van allen gcleeft.
De adverbia, afkomftig van de adjeüivu, van voordeel en verwandfchap, beminnen eenen dativus: gelyk,
Facit utiliter. tibi, hy doet nuttiglyk voor u.
fenit obviam mihi, hy komt my (of is my ce gemoet gekomen.)
Veflitus efi fimiliter huk, hy is gekleed gelyk deeze.
Si oportet vivere convenienter naturee, (zoo men behoord te leeven volgens de natuur, (gelyk de natuur des menfehen vereifcht.)
Gelykerwys de adjetïiva propior (nader) en proximus (zeer na) vereifchen eenen dativus, zoo ook de adverbia propius (nader) en proxime ('zeer na) gelyk:
li 4 Pro-



15a Syntaxis
, yirE. pro- Propius urbi, vel *«t&»w e.
pias flahuUs. T) • n • , U
saiiurt. i» Froxtme caftrts, vel caftra.
Ac' uc ^> «a etiam clanctdum% vicruvius:; accufativum regit. jËT'ei Clanculum patres. Adel aft. i. ft. i. rinus: ^rori- IV. Adverbia comparativi gradus reÊ££T *iui™nc ablativum.
... . Nihil lachrymdciti'usarefcit.Vtowerb. Quifquisplusjufto nonfapit, ille fapit. Mart.
«• ne quibus Sed compmtivi,plus,amplius,minus% rtn^bi "onnunquam^ne cafu proprio pofici, haBömiha tint, bent pose fe nominativum, velaccufati,uam aiver. vum , aiiuncje reélum, intellecïo quam.
Plus duo miilia ho/lium eo die c<efa traduntur. Romanorum minus quadringenti. Liv. Homini mifero plus qulngentos colaphos infrëgit mihi. Ter.
é Utrumque ir i ,. ,
«afum adrci- rulnerantur amplius Jexcenti. Ca?f. mö'„ftr,cnd7 Cum mn amPlius oüingentos equos ha-
habent figni- herent. Id.
- RegulaII.
baudo no- En, cc Ecce, nominativum regunt g,CT vel accufativum». ut, Ut, En habi- En dextra, fidefque. 4, ^Eneid nZ.tZt En quatuor aras. 5. Ecl t*m. Ponunnir Ecce tibi, frequens efi Ciceroni in rebus repentinis. ut,
■ quam cmquam coHlumeliqfiüs au.iijlis fattam injurmm » Ovid. Ecce Carinnct venit. Imb Temper fonasfe ponttntur abfolute. Vaiie enirii verifimile pmo . nominativum cohaerere cum imellefto verbo fubftantivo iccufativnm regi k verbo traufitivo. Nempe ut, En dextra, valeat ' JE», est dextra : En dixlram, imegrè fit, Mn, vidis duxtram. '
' Epift q-



L A T I N A. 153
Propiüs urbi, ofurbem, nader aan de ftadt.
Proximè ca/iris, velca/ïra, zeer na aan het leger.
Clanculum patres, (fc.fuos) zonder voorweeten der vaderen, of van de ouderen.
De adverbia eomparativi gradüs vereifchen eenen ablativus: gelijk,
Nihil lachrjmd citius arefcit, niets droogt radder als een rraan.
Iile fapit, quifquis non fapit plus juflo, hij is wijs, die niec al te wijs is.
Plus duo miilia hoflium traduntur cafa eo die:
' Romanorum minus quadringenti, meer als 2000. vyanden worden gezegc verflagen te zyn op dien dag : der Romeinen, min als 400. (of geen 400.) Infregit colaphos plus quingentos mihi homini mifero, hy heeft my armen menfche meer dan 500. kinnebakflagen gegeeven. Amplius fexcentt vulnerantur, meer als de 600.
worden 'er gequest. Cüm haberent equos non amplius ottingentos, alzoo zy niet meer dan 800. paarden hadden.
R e Q u l a II.
En ende ecce, vereifchen eenen nominativusoïaC'
cufativus: gelyk . En dextra fdefyue, zie myne rechterhand en
trouwe.
En quatuor ar as, zie vier altaren. Ecce tibi, ziet.
Ii 5 Cum



*54 S y n t a x i s
Epiftblam cum a te avidc exfpeÜarem ecce tibi nuntius. lib. 2. epift. 8. ad Act.
Hem, cüm demonftrandi vim habetj accufativum adfcifat.
Hem tibi Davum. Ter.
R e g u l a III.
Adverbia copia:, &inopice, genitivum regunt. ut,
Parum vim. Satis verborum. Phor. aft. 2. fc. 3.
l«J>U* Te?rorum&fraudisabundeeft.5.I&K\. iM.,. > ' Ec adverbium partim\ ut, Na,,, u'i ,e- Partim fum earum exactus.*Ter. in jt(m, & n^fm, prol. Hecyr.
m*«;-fie . A//rtwei'gö./7-ocauiTaKjunghurgeniBmiqui ,.w- /fp0. C/f, jdlius ergó, virtutis ergo. ■
?*>. "°n es[; M abli'-uS, five btffl» dativus, a nómiue
•fV... Qmk friut^trefi , five W , valet „i^tó <ym, five «W.
l;rt"T 1UmS 'r*6 animus, idem est, ac illud, Vere ei'us fatïum est, ut vemrtmus. ,. ™' ' j 4
R e g u l a IV. Adverbia quasdam loci, & temporis, certos genitivos regunt. ut, êJnU" hifte Nufqwmgentium», Adel. aft. i. fc. i. pieonafmui t7& terrarum. Cic. pro Rab. f'ï„ ifiis"," Interea loci. Eunuch, aft. i. fc. ft
Tune temporis. Juft. lib. i. C STw, Sic' /yw dementia hpervenit. Eb deui,„ue.inco- mentiaprocejjit. Quoad'ejus fieri potefl.
rum, uUeumque terrarum, &c. iiidem adverbium nceandi mi ,m, L,
Se'i<,° valet ,« eo dementia. Quarc St h«c fuerit
non vera adverbii reftio; fed foium apuarens.
Pridie,



L a t i n a 155
Cüm avidè exfpeïïarem epiftolam è te, ecce tibi nuntius, als ik zeer begeerigiyk.eenen brief van u verwachtte, ziet (zoo kwam) de boode.
Hem'tibi Davum, ziet daar Davus.
R e g u L a III.
De adverbia van overvloed en gebrek vereifchen eenen genitivus: gelyk, Parum vini, weinig Wyns.
Satis verborum, woorden genoeg.
S 0 l u t '1 0. t»
Parum i« een adverbium inopia, van gebrek. Satis adverbium copice, van overvloed.
Abundè est terrorum & fraudis, fchriks en be-. drog is 'er genoeg. Exailus fum partim earum (fc. fabularum) ik ben ten deele om die fpeelen uitgeklopt.
Illius ergo, id e:t, causfd, om diens wil, daarom,
Virtutis ergó, om de deugds wil.
R e g u l a IV.
Zommige adverbia van eene plaatze en tyd, vereifchen zekere gen 'tivos: als ,'
Nufquam gentium nergens rer wereld. Ubi terrarum, waar ter wtre\A.Interealoc ,ondertusfchen, hier en tusfchen. Tune temporis, toen ter tyd.
Pervênit kuc 1
de'mentiee. (, hy is tot zulke eene dwaasheid"
Procefifit eb j vervallen. dement 'ce. J
Quoad ejus potest fieri, zoo veel als dat gefchieden kan. Pridie



l56 Syntaxis
, Pridie, & po/Ir idie, natura Mgenitivum requirunt: ut, Pridie f ejus diei,
< i« Cte.ro»!. D*.eI... E'aiendarum,Nonarum ta, po/7r«<i« rojtricite y &c. c.
f sïcTp,,- „Pr£eterea adfcifcunt accufativum, in■*« compita- telleéta prajpofitione ante, vei pol ut
»*. Nee tan- D- v: r J ' J
turn in pnrf,>, f J<~alen/i/i-
fc-«w*., vel / ,J f:,-
£ï?.!S Projlidie [ ludos 4polh?ares&cA
S&'VSÏÏ f. A,dh^c admittunt verbum cum aïjAw particula
cfcït° ^PtevitaCicmL^l t>t*mbr*s. roltndie tntellexi, quam a vobis dif.
Quod integrè ce(fu Trj. ' fit, in die ter- -"r, n • j-
tw ante No- i ro, pojtrtdtequam, etiam dicimus yZ:oZt£^'ro'vd aherodie quam. Ac fimili-
imo & ter dicitur. undecimopoft die quam ■ vel "üam °e~' febfotelledlbi prajpofitione, undecimo die] rnimr: idque quam profeEius er at.
S q"od' vt 0-?*yö ' ff <?/? oppuut ante diem. gnari Sagunlum, captum efi. Liv. lib.21. viümTb.1^. UfPie e> & tempori, & loco infervir,'»
f^„^: # ^?,0&-. Hoc est' **• V. U Ocloh. Perperafn le-
gan ,n ejofmodi locs, dU.diem poni, in etnte diem Cal nlèUpfisCal Ut apud Cc. >„ Ca.il. In ante diem V. Cal. Nove.mb . boe e Yfttodte »am cUm (,!co .nleJ (jm. J me
pof.no «rrefiSm ntelligi,cum diclnw, Wor abhinc anno*., S u« fine pr«por,iK,ne ponUur; ut, ufyueülo , ufyue Somam, vel ftST /
Jomm tempus,nfyue fudorem: nunc cum praepjfitiöne: ve] itó ut' &™to ^.«.r a* ujque Pachyno, vel . ut : Ab quo ufaue ad aU-
vet «:, ut Aitluopta est ttlime- lur, : vel 01 ut /r/iu. .„ /j
vel /r»»rt i,f 7V,..r .al r , , ' 'V?'*- >>' flumen :
vet <r.,w ut Trans Alpes ufifue : vel /„,<,, ut üft,,, T„b obfarum nattis. Interdum & «ft», ,,er lïiliplin inteliigitur. Elluft Nam rw't hoc tempus ffugurlham tutata funt. Ita enim rlbj,. velt u^r.v-„ Ac plura de eo-Cifaitius in Oblervat. «L. fc.
dici-



ii * T I N A.
157
Tridis ejus diei, des daags te vooren.
Pridie Kalendarum, Nonarum, des daags voor
de Kalenden, Nonen. jPoftridie ejus diei, 's daags na dien dag, des anderen daags. . Poftridie Kalendarum, Nonarum, daags na de
Kalenden, Nonen. Pridie Kdlendas, Ludos Apollinares, des daags
voor de Kalenden, Apolloos fpeelen. Poftridie Kalendas, Ludos Apollinares, des daags
na de Kalenden, Apolloos fpeelen. Pridie quam excesfit é vitd, des daags te voo*
ren, eer hy geftorven is. Intellexipoftridie, quam difcefti d vobis, ik hebbe het verftaan des anderen daags daar aan, dat ik van u gefcheiden ben. Die undecimo post, quam profe&us er at, op den
elfften dag, na dat hy gereist was. , Saguntum captum est menfe Oblavo, qudm cozptum est oppugnari, (de ftad) Saguntum is in de achtfte maand, na dat zy begost is belegert te worden, ingenomen.
Ufque



r58 Syntaxis
diciturque, ufque a Kalendis, vel uf. que adKalendas. Trans Alpes ufque. Inde ufque, vel ufque ifllnc
Vetus opinio eft. ab heroicis ufque dutta temporibus. Cic. 2. de Div. /Aiüimer Inde ufque repetens video.Cic. pro Aren
Ctc. Cum Brundufium verfus ires ad Cefarem. riant hgoportum verfus pergam. ^var g? „■ pr*pofitto,vel■adverbium. Unde apudCic Ad Al-
pd -vc ld f°rUm Verfu's' Sllrl'ura ver(üS gV. £ QiTod cüm .
1 alam proeul, ablativum adfcifcunt.Liv fit, totjus t>G- i"de rem credirori palam populo perfolvit* pr*pofiüo Tdem, proeul mari. Roëta vet. apud. Cic oarria •
go , quandd f 'PI ", erd.Um 1U°1Ue fecufativo
«on adjjitur, fwfW», Proeul muros. p«ri
intelligi per Proeul ivlvirj.
StiJ t etiam, (fed hoc verius no-
fuanon re- men 1 videtur, quam adverbium) re^it
quirat canto ; genitivum: Ut, & Jiotius lidver- t n. . ,. r n s
bium esfe, . injtarpecudis-.Inft ar momis " JEneU fi^nerTP°" Virtus f^a beau viuinftar eft. Gei
i Nam irtftar *• I 8. C. ï. v
valet /ïmifóarfo , eiimpUr. Ut nomen fit fHbrtantivum. Unde Livius iffiar hab't. Genitivo etiam iungit Cic i Tuft- 7«>-, w ' °
i*** fM„ffl i„/ter w vide; ^«fitlS^
Z),; adverbiorum 'conftruBione cum
Pertinent ff<?**# fctT^' Viodo*.
haec non ad R E G U L A L.
regnnen , fed , r . -
convenien- 1l/« ,poftquam, cum, ffmu ff mul ac,
nam Nee emm qMM adverbium nunc hunc, nunc afterum adlMtr»! 7*™ • ",dt e« 1»M ab adverbio diverlimodè re,,,u,r cüm u vóx «fc»** mdicio est, h.nr potlu. BdjkiaW. Sed öfiiö vère re^ noimnum cafus^, quia eos namis prw.edu. r*™? vcre reglt
fimul- v



L A T I N / 159
Ufque h Kalendis, van de Kalenden, of den eerden dag der maand af. Ufque ad Kalendas, tot de Kalenden toe.
Trans Alpes ufque, tot over (het gebergte) de Alpes toe.
Inde ufque, )sWl ^ar af, van dien tyd af. Ufque ifthinc,)
Opinio vetus est, du&a ab heroicis temporibus ufque, het is een oud gevoelen, van de helden tyden af berkomftig. '
Video repetens inde ufque , ik zie van toen af ophaalende (by my overdenkende.)
Ciim ires ad Cafarem verfus Brundenftum, als gy tot Csefar gingt naar de ltadt Brundufium toe. Ego pergam verfus portum, ik zal naar de haven voortgaan. Ad Alpes verfus, naar het gebergte de Alpes"toe. In forum verfits, naar de markt toe. Sur fum verjus, naar boven toe, opwaarts. Inde perfolvit rem creditoripalam populo, daarvan heeft hy zynen fchüldeifcher in het openbaar, voor het volk (voldaan) betaalt. Proeul mari, verre van de zee. Proeul patria, ven-e van het vaderland. Proeul vero, verre van dewaarheit. Proeul dubio, huiten twyfel. Proeul d nobis, verre van ons. Proeul muros, verre van de (ftadts) muuren. Proeul urbem, verre van de ltadt.
Inffar'(gelyk) (maardit fchyntbeter een nomen als'een adverbium) regeert ookeemugenitivus cafus: gelyk
Inftarpecudis, gelyk een beest. Inft-ar montis, gelyk. eenxberg. -Virtus fola est injlar vitte beata, de deugd alleen is als een gelukzalig leven.
De Adverbiorum Constructione
CUM CEltTO VERBI MODO R e g u l a I.
De adverbia ubi (waar) postquam (na dat) cüm (als) fimul (gelyk) fimul ac (terltond als.)
Simul



i6© Syntaxis
fimulatque, ihdicativis, & fubjunÉtivis! verbis, adjunguntur: ut, Ubi voles, arceffe. Terent. Ubi quis femel pejeraverit, ei credit poftea non oportet. Cic. pro Rab. r"o>S. t Ut, pro pof quam*, indicativumi
Ovid. Donk adfcilcit.
ZJtC^m Ut fumus in Ponto, terfrigore confli-. fe'nfi. Te.-, titlfter ÖviJ. 5. Trift. Eleg. u. tu"r"7t '"Z t Antequam &cpriufquam, indica-• poienuaie tivo, & fubjuri<fr.ivo, junguntur. "vumm1lTrn,' Antequam pro Murana dicereinfi-
ür^'Ld tuo: me *P{0 Pauca dicam. Cic. Et i.ró ufyuè ' Priufquam incipiasconjulto opus e/l.Sall
dum : ut', Tertio, dum Latio regnanlem viderit aflas 1. JEn. Jamdudum , & jam. priiem, indicstivuin magis amaut, cum a.lhuc dur.ire intellitritur. Ter. Jamdudum animus est in patinis. Similuer, jam olim. Quinft' Declamat. 3. five pro milite centra iribun. Olim jam, imperator, inter fulgentes virtuies tutts Utor locum qucerit.
R E G U L A IL
f Quemadmodum, ut, utcunque, utrumque modum admirtunt: ut,
Utfalutabis.itarefalutaberis. Prov.
Ut fementem JeCêris, ita & metes. Cic. 2. de Orat.
pro",,, . J QM'f» ceuverÖ*,tanquam\pererebrum est < inde ac ftc, fubjupctivis, gaudent: ut,
PJinio ; ac fubjunftivo jungitur. At ceu pro ficut, eliam inrlicativum ïdlcilcit. Ut a iEc. Ceu quondam turbine venti Confligunt. b. Tanquam , pro quafi , amat fubjunftivum., Plib. Tanquam nefcmmus. Sic tanquamfi. Cic. Suideo vitieas, tanquam fi tua res agatur. At tanquam , pro ficut, habet indicativum. Ter. Ean. Tanquam philofophorum habent diftiplinee ex tffis vocobula. c Perinde ac fi juncrum intellige. Ut hos Cwlaris 3. de bel]. Gal]. Perinde ac fi virtute vhitfent. Alias pirinde fepe habet indicativum, Cic. ad Alt. lib. 16 ep. 4. Non permde atque ego putdram. Et 3. de Orat. Hmt ipfa 0» nia perinde funt, ut.aguntur.
Quafi



L A T I N A. l6l
Simuïatque (zoo haafl: als) worden by verba indi' cativi en fubjunÜin modigevoegt; als,
Arcefe, abt voles, laat haar halen, zoo gy wilt.
■ Ubi quis femelpejerèverit, poftea non oportet credi ei, als iemand eens meineedt begaan heeft , moet hy daar na niet meer gelooft Worden.
Ut, voorpofiquam geftelt, vereifcht eenen indicatiras.
Ut (i- e. pofiquam)fumas in Ponto ■ Ijler ter confiitit frigore. na dat wy in (het landfchap)Pontus zyn, is de Donau driemaal vaft bevrozen geweeft.
, Antequam (voor dat) en priasquam (eer dat) worden ook gevoegt by eenen indkaiivus en fubjunBivus modus.
>Dicam paucapromeipfoante, quam infiitno dicere pro Murana, eer ik beginne voor Mursena te ipreeken, zal ik eerft een weinig voor my zeiven fpreeken,
[Opus efi confulto, priufquam incipias, overleg is 'er van noode, eer gy begint.
Regula II.
'Quemadmodtim (gelykerwys) ut (gelyk) utcunque (eenigzins) laaten beiderlei modus toe, (te weeten , JubjunBivus en indicativus) gelyk,
Ut falutabis, ita refalutaberis, gelyk gy zult groeten, zoo zult gy weder gegroet worden. Ut feceris fementem, ita & metes, gelyk gy zult gezaaid hebben, zult gy ook maaien.
'Quafi (gelyk) ceu verö, tanquam, perinde ac ft (even als) hebben gaarne eenen futyuniïivus modus', gelijk,
Kk Quaft
«** ■ . 7.-;



i($t Syntaxis
Ouafi non norimvs nosinter nos.'A.delph. aft. 2. fc. 4. ■ Ceu vero nefciam, adverfus Theophraftum fcripfife etiam faminam. Plin, prsef. oper.
Regula III.
, Triplex m 4 Ne a prohibentis, & imperativis,
toTcaUn & fubjunftivis verbis adjtcitur: ut,
fcic urtiós , Ne crucia te. Eun. aft. i. l'c. i.
Rrohib'nS Ne poft conferas culpam in me. Eun.
Sequens ló- a(cj._ 2> 2.
quilur, turn
de ne inierro- . .
Kamis, tam de m diibitaiuis. Est & quarta figntficatio , cum lumitur pro «' li'*- Alque hoe fubjunakum temper adfeifcit. Horat. qiahm «mmmdes, etum .iU;m,etwm adfyncê., m mox imutmnt alunatibi peccata ridonm. Integrè Tuerit, ut ne imutiant, h. e. ut non truubant: Sic imearè djxit ïerent. Ed ausjd, ut id ue fi.it p«/.»w. Vide , qu» inferius in Cónjunftione annouimus ad regulam quartam p. 176.
Regula IV. + Ne, An, Num interrogantis,in« Kcc dic.uivum amant5. ck1'"la»'rè- g«W pttcr Jfcanius ? fuperatne, <S> ftètórjs': ygfèitur attral Virg. 3. iEneid. 7;r,$lr•■ At cum font dubitantis, fubjunftiJS&f .irvüm poftulant. . Lat, /v/,v Nihil referufecenfne, cm perjuajeris tTl'^T' Honeftumne faftu fit, an turpe, dtemm mm vi-bitaht; Cic. 1. Oft. itóc est JJe regimine Pr^epositionum.
\ R e o u l a I.
Vi.u uttegre
«ff: Prccpofuiones viginti novemaccufai
'vltverifimik' tivum regunt: ut,



L A T I N 4. 163
Qiiafinon norimusnosinternos, gelyk ofwy mal- kanderen niet kenden. Ceuveré (h. e. quafivero) nefciam,etiam foeminam fcripfijje adverfusTheopkraftum, gelyk of ik niet wilt, dar. 'erookeene ▼rouw tegen Theofraftus gefchreven heeft.
Regula III.
Ne (niet) een woordeken van verbieden, wordt by de verba imperativi en fiibjun'ciivimodi gevoegt: gelyk,
Ne crucia te, kwel u toch niet.
Ne poft conferas culpam in me , werp namaalstk fchuld niet op my.
Regula I.
Ne (noch) an (of) nam (niet) woordekens van vraagen, hebben gaarne eenen modus indicativusi
Quidpuer Afcarints?fuperatne & vefcitur aura? wat maakt het kind Afcanius ? is hy noch over^ gebleven , en leeft fiy noch?
Maar als het zyn woordekens van twyfelen, vereifchen zy eenen fubjun&ivus modus.
Nihil rejert,fecerifne, anperjuaferis,niets is 'er aan gelegen, ofgy het zelf gedaan, ofgeraaden hebt.
Dubitant, fitne honeflum, an turpefaBu, zy.twyfelen, of heteerlykzy, offchandeiykom te doen.
De Regimine Pr.-epositionum.
Regula I. Negen en twintig prapo/ttioncs regeeren eenen accufativus: gelyk,
Kks Ai



164 Syntaxis
« sic & ad. apud. ante, adverfus~cis,ci'
mrluni, & er- * . . . J 7
admr/mi. Ne- fra, ctrcum, circa, cir citer, contra, ermifl-odeThe" £a' extra' mter-> 'mtra, yinfrajuxta, ,•*«»ƒ,«. /f- /><?r, />röpf, prater, propt er, po/?, &£mü«^ P0f7^°» Z"?»^ j J'ecundim,fecuic, fupra,
lUtfem fuani tfOTIS, Ultra*.
Tc'Tponi Calum, nonanimum, mutant,qui ,xd-mcap- trans mare currunt. Horat. i. ep. u. rpa"m qla™ld Anaftropheeft,cumprapolïüo,praïter est, yost.' confuecudineme, caiui fuo poftponitur. 'sm^^m: Carthago Italiam contra i. iEneid.
éitrjus aquarunt. Hnc est, fecundum, juxta. Imo firutiditm ex y£a.'x ftianm yidetür: vel fahem ejiifdem origitiis est. d His vr.fus, & ufque, &b aliis adjici, fupra djximus. e Hoe additur ob tmus , & fouasfe etiam ob verfits , qi'.as uliiaie posiponuntur : ut, cum id fit, (igurams fermp minimè videatur; uicumque, fi Cc loqui licet, postpofitiones ve» tfius lint, quant prsepoiiiiones.
Regula IV.
Prtepofitiones quatuordecim regunt ablarivum: uc,
Holuuu'ro-:oe"^a' a^b' ahs-> al°kue-> cum> clam, co' lum como- ram, de, è, ex,pro, pra-;. fine, tenus*. & ""b,L' vocaiil Capulo tenus abdidit enfem. i o.M neid. bus, & ton- Ex his tenus etiam regie genicivura
*» corifotiis Et crurum tenus d mento palearia &':*ï£,pende»t. Virgü. 3. Georg. ah reg*. Jbs -|- Clam invenitur quoque cum accufaw%. tivo. Cto patrem. Hecyr. aét. 3. fc. 3.
f», itfri qüavis. In coiripofilione etiam ante e: ut abfctndo , dbfeida. b In iltis, i niunibus, ï libellis, ik fmiilibus ferous. vel fimile intelligitttr. c lmerdum ablativtts ejits imeliig'tui' per elliplin. H«t.t. Perf. Oimux res rdi?tas hitbeo, pree qitod tu velrs. Integre fit , free eo : nifi placet, ftquentem orationem ponj pto ablativo. d AtUiunt aiii««hiu & yro;ul, de quibus in advcibiis di-turn.
Riï^



L A T ï * A. I65
Ad, tot, apud, by, ante, voor, adverfus, tegens, «V op deeze zyde, citra, op geene zyde, «>cum, rondom, circa, omtrent, circiter, omtrent, centra, tegens, «vrtf, tegens, nevens, buiten,- /«/<?r, tuflchen,ïntra,binnen, iff/ra, onder, ;«jcta, nefFens, c£, om, />cr, door, prepe, naby, prater, behalve, voorby, propt er, om, />o/?, achter, po«è, achter na, pen'es, aan, fecundum, naa, /?<rw, naby, fupra, boven, ttvzkr, over, «//ra, buiten, over.
Qjii currunt trans mare, mutant cnelüm, non animum, die over de zee reizen, veranderen wel van lucht, maar 'niet van aart. Carthago contra Italiam, Karthago tegens over Italië.
Regula Bi
Veertien prapofitiones regeeren eenen ablativur.gclyk, A, ah abs, van, abfque, zonder, cum, met, clam, heimelyk, zonder weeten van , coram, voor, de, van, è, uit, van, aangaande, ex, uit, van, pro, voor, pra, voor, fine, zonder tenus, tot.
Abdidit enjem tenu; capulo, tot het hecht toe neeic hy het zwaardt 'er ingeduwt.
Onder deeze regeert tenus ook eenen gemwus
Et palearia (bovis) pendent a mento tenus crurum, en de lellen (van den os) hangen van de kin af tot de fchenkels toe.
Clam, wordt enk gevonden mer een accufativus.
Clam patrem, zonder weeten van den vader.
Kk 3 Rs-



?66 Syntaxis
Regula II.
Quatuor prapofitiones, in,fuh,[uper^ tkfubtcty, regunr utrumque cafumb.
Actufariyum, cum motum ad rem Cghificarft; uc,
Incidit in föveüm.quam fecit.Proverb.
Ablativum, cum in re verfari, uc
Eftin coelo. Proverb. Cic. <\ep i'o Atc d.
Lëgitur tarnen apud Terent.
Ejfe in magnum honorem. Eun. aft. 2. fq. 2.
Et apud Ciceroncm i. Verr.
Ejfe in amititïam populi Romani.
In pro er ga, vei cbntra*, accufativum femper regit: ut, y
Amor in patriam. Cic. pro' Flac.
Ouam iniqui fint patres, inomnesadolcfcentes, judices. Heauc. aft. 2. fc. 1.
f At cum pro *7?A?r ponitur, utrique cafui jungitur; fed ablativo ufitatius.
Homines morte deletos reponere irï Deos. Cic. de Nat. Deor.
In amicis habere.
« Duo hasc verba, & fuifi*r, otmtlére fatius tit : partim, qhöd de eo particuia|im roo? sgauir : | aiuni quja vl'rl'u lequeuti qualuor itta aeeulatiwtm re(jere dreun, tur, quoties flgnifieaiur motus ad locum. At, quainqunm CErmm tit Jté&t' regere uiruu-que caftun ; non tarnen vjdtmur Pf4™ *gnare motum ad ioatrn. b Etiam chm , de quo proxinie dtótora', wrutnque IjH'ne c*lüm regit: atqne iie.11 proart, fi prsepolilioni-
üuü iri „ii:>u- - .
Sur "'.f n'T'- „' *>v'*"ï mou,m fi«nifi«» a<1 H. «ui pn*.
„ . r ;10 Maron,s: "V* U»t »»..g». Item hoe eiuf. *m ■ **<')<!<* J* Vfis Nituntur gradihm. Nam fententia est Gri d.bus ad port™, fob quibus etant, nituntur. 1,,'dem fubter utülc> l r," = f** C!'tB? '>*«• «•"«•» «**««r. Alias quoque hunc cafum admrm.nt; ut hoc ftoperüi: £r i^/,^ VAl ^ nè
\ el pro «<: ut Ier. Bnttos m cmam. Vel «.pud-AxGc. No„ probLtur
ff jt^it. bed de hM, fc fimüibus , Linawtmi adi: qüi de emni btt re pJenius.



L a t i k a.
Regula III. '
De vier prapofitiones in (in) fub, (ander) fuper, (pp) ftibter, (onder) regeercn beide cafus, (te weeten accufativus enablativus.)
Den accufativus, als zy beteekenen eene beweeging naa eene plaats: gelyk,
Incidit in foveam, auam fecit, hy is in de kuil gevallen, die hy gemaakt had.
Den ablativus, ais zy beteekenen in eeneplaatze te verkeeren : gelyk,
Ejl in cozlo, hy is in den hemel.
Ejfe in honorem magnum, (pro, in honore magno) in groote eere en achtinge zyn.
Ejfe in amkitiam, (h.e.amkitid)poputi Romam. in bondgenootfchap van het Roomfche volk zyn: (de vriendfchap en gunfte van het Roomfche volk genieten.)
Amor in patriam, de liefde tegens het vaderland.
Quam iniquijudices fum patres in adolefcentesom-
^nes, wat itrenge rechters zyn de vaders tegen alle de jongelingen.
Reponere homines dekt os morte in Deos, (h.e. mter Deos,) menfehen, die geftorven zyn, onder de goden ftellen, tot goden maaken.
Habere inamicis, h. e. inter amicos) onder de vrienden achten, rekenen.
Kk 4 &ub-



ï68 Syntaxis
Sub, cum tempusfignificatur, accu-
LT^füd fativumferéf regie: ut,
üvius »u, Sub no&em. Sub lucem.
^„'ita püT Subhorampugna. Suet.in Aug. c.ifj.
nius mquit, Super, pro prater, accufativum re-
fub ipfa die. • np
At \m fubter ë1C • UC 1
vum. "vÊl s^er ^teraflagitia. Suet. in Claucte.
JwaM^ ' Item pro ultra : üt,
*f Horaf .S^r
Liv. lib. i.
&'lm*' . AdhsEC cum temP"s fignificat: ut, Jwemr vaJe- Super ccenam, id eft, inter coenandutrt
ratrLucfr pii"-lib- 4- ePm. 22.
Confiiium na- Super, pro öfe ablativumh.
?t Multa fuper Priamorogitam, fuper yie tctrdum est Heclore multa. i. yEneid,
. 58^r' five motus' fivequietis verbis adjungatur, utrumque cafum regit. SST. Accufativum, ut,
g Sic Ut. lib. Plato iram in pettore, cupiditatem IL^Zr^'M^pracordialocavit. Cic. i.Tufc. f.imt adiflxit. Ablativum : ut,
est caosfale.
Ferre libet fubter denfd teftudine cafus
Virgu. uisac- iEneid.
ie»!"* fuper. Id /Sa- " r i ~
ui,ob ha,c. ■ Vüi cafus aPud poetasi est ufita-
•Simileque ü- U01'. 2ud, Nee fuper
ipfi fu& molitur laude laborem. Item, cum contrariura fignificat fubter. Virgil. Fronde fuper uïridi. Qua tarnen in Cgnificatione, fed rarius, accurativo junftuin invenitur. Virgil. Scevtt fedens fuper arm» • Oratores verö hac etiam fignificatione maltint accufativum. Cic. in. Somii. Sci|>, Deinde fubter medium fin regionen» fol obtinet. Gellius lib. io. eau. i5. Subter arborem. Imb foli poèta; ablativo gaudent: ut Camllus ; fubter lU'ire. Nee tarnen accufativum afpemantur: cura apud eos leg.tmus, fubter pin^a Caleft, Item, £t fubter taptos arm» fidere dates.
Re*



L A T I N A. 169
Sub , omtrent) als een tyd beteekent wordt, regeert doorgaans eenen accufativus cafus: gelyk,
Sub noBem, tegens de nacht.
Sub lucem, tegens den dag: omtrent den dageraad.
Sub horam pugna, tegens den tyd van den llryd. Super, (boven) voor, prater (behalve) regeert
eenen accufativus: gelyk, Super (h. e.prater) flagitia catera, boven andere
booze {tukken. Amnis ejfufus fuper (Ji. e. ultra) ripasTiberis,de
vloed uitgeitort buiten de oevers van den Tyber. Daarenboven als het eenen tyd beteekent: gelyk, Super ccenam, (i. e. inter ccenandum) over het 1
avondmaal, geduurende het avondmaal. Rogiians multa fuper (h. e. de) Priamo, multa
fuper HeBore, veel vraagende over Priamus,
veel over Hektor. Subter, (onder) het zy het by woorden van be-
weeginge of rufte gevoegt worde, regeert beiderlei cafus. Den accufativus: gelyk, Plato locavit tram in pciïore, cupiditatcmfubter
pracordia, Plato haeft de graml'chap in dc borft:
en de begeerlykheit onder het borilingewand
geftelt. Den ablativus: gelyk,
Libet ferre cafus fubter tefudine dtrifa, 'het lult ■ (hen) de voorvallen uit te liaan onder de zaatn- ' gehechte fchilden.
Welke cafus by de dichters gebruiklijklt is.
Kk 5 Re- ■



170 ' Syntaxis
e Nerrrpe & , ah , , cum, , **.
i> P!ut. t Varro.
d M reg. de geniiivo noBiinura fubitaniivorum.
Regula II.
Prajpnfitio cum fuo cafu omni verborum generi fuccedit.
Sum in agris. Jaceo ante pecles.
ó d s e r vatio I
f Prjepofuioa, cum qua verbum eft compofitum, füepe iteratur: ur,
O ui ad nos intempeflive adeunt. Cic. lib. f f. epiiL 16. ad fam.
Nihil tien conftderatum exibat ex ere. Cic. de Orac.
• Prcepofitio fiepeper ellipfin retketur.Cic. Duo filü id stads. Videtur intelligH'ecimdam,nut fimile. Ter. Nunc id exeo,ut conveniam Parmenonem. Intellige, ob, vel proptcr. Idem, Qtiid te futurum cenfes? pro dc te. Sic, i vel ex, intelligitur in iftis, holpcs Ephefob, vinum CMbc%&fimi/ir bus. Nam integrèfit, hofpes ab Epheib; hoe eft, Ep,hefius, vel Epheib veniens: vinum'é Chió, Jive vinum Chiutn. Prapofitione additdah Maro, Paltor ab Amphryfo, h. e. Atnphryfius. Et Geliius lib.G. cap. 17. pavus é Samo; id eft, Satnius.
Contra ctiam,cum de locis facrisfermo eft, fiepe prapofitie ponitur fine fuo ctifu: qui eft adem, templum, vel fimile. Plaut. In Veneris, nempe fanum. Ter. AdÜianas. dc. De quo fuperius* etiam diximtts.
De



L A T I N A. 171
Regula.
De prcepofitio met haaren cafus voegt zig by allerlei
zoort van verba. Sum in agris, ik ben op het land. yaceo ante pedes, ik legge voor de voeten.
Obse rvatio.
Eene prcepofitio daar het verbum mede gemengt is, wordt dikwyls herhaalt: gelyk,
f)uï intempeftive adeünt ad nos, die tot ons ontvdeffl» koomen. Q
Nihil non confideratum exibat ex ore, niets ging onbedacht uit zyneri mond.
Duo filii (ad) id cetatis, twee zoonen van dien ouderdom.
Nimc exeo id, (h.e. ob id) ut conveniam Parmenonem ik koome nu daarom uit, op dat ik Parmeno 1'preeke'
Qiiid cenfes futurum te ? (h. e. de te) wat meent gy dat van u worden zal ?
Htfpes Ephefo , (i.e. hofpes de Ephefo) five hofpes Epheftus, vel Ephefo veniens, een vreemdeling van Efezen van daan, of van Efezen koomende.
Vinum Chio, i. e. vinum è Chio, five vinum Chium wyn uit het eiland Chios.
Paftor ab Amphryfo , /. e+ AmhhJÉtlu<. de herder, die by Amfrylus (eene rivier vJWiieiralië) de beeften gewoon was te weiden, "dar/is, Apollo.
Pavusé Samu, i. e. Samius, eene paauw uit het eiland Samus.
In fanum Veneris, in den tempel van Venus. Ad adem Diana, tot den tempel van Diana. Ante templum Caftoris, voor den tempel van Kaftor. Circum templum Goxcordice: rondom den tempel der Eendracht.
De



xyz Syntaxis
De ConflrubTione Conjunctïonum, .
Regula I.
r Conjunftio Conjunctio fimiles cafush in declinarc^wr^eo"60 büibus; fimiles modes c in verbis co-
que qm de pul at. Ut,
^nw,trróiu«i • Puhis , & umbra fumus. Horat.
ad iouve-
Multa tulit, fecitquepuer, fudavit,
JfiS. & fit/** ldem arc-
fetSi tarnen f Polyfyndeton eft conjunétionura
iBkie^a'fe ■ m orati°ne abundamia. Uc, ^IKK<iisfi- Arboribüfque, fatifque, Notus,peco-
rique fmifter. Tiig. i. Georg. «nu c«fe dit- f Afyndeton elt conjunctïonum <»
>-«« k<.,«x , & oeiectuh. vt» .
r«!ftó. 7ir. Corpora aebil.tant, balnea, Bac-
'fS^M. chuSi am0r'
rtiw htfpilis- c Fmara tarnen diverlbrum modorum fepe conjungu»uir Ter' fiqüidem potro , Afteto. te tem» oftWte» falies, «ft|iw» (wie <»«,.,"(■«>» ff» «»««« rfedn-fa, >md* utatur; reddet tibi cito. Vides L*s kd'ierts. Cic. qmdfi erit faShtm , Ü flo»R. divmo bmifi.w afjecTks '& *>ƒ« «*™«™ gZui-Mm confijuere. Incest, cum fememin mo. dom 'platte diverfum poftulcr. Ter. JitdMisfime mtens quidvis impave, fcyhet. Vel conjuuftioras : ut, K»J »«')»«; pro , J///M, miimfw,
R e g u i. a ïï.
i vide de ' t QuSfy^n\tametft, rt/?,indicativis hifce vaaiam frequenties; qli-amvis, & heet, fubjuncU. t Amiq"!';»1 "vis: «w»»/?utri(que adjungitur. Uc, tdamus. nb Qtiamquatnfimuspauperxuli ejl dsmi ;t«.iu""tb.& qmdedimtisK Plaut. in.Poen. act 3. fel. tpod. Quodturpeefi quamvis occulteturja-
^""'l,- meahoneftum mtllo modo fieri potest.
milia funt, s • x
^im' + Ut



L A T I N A. 173
De Constructione Conjunctïonum. Regula I,
Eene cenjunBo voege te zaamen gelyke cafus m declineerbaare woorden, en gelyke modus in de . verba: gelyk,
Sumus pulvis & u?nbra, wy zyn (maar) (lof en fchaduw.
Puer tulit, fecitque multa,fudavit, &al/ït,(noch een) jonge heeft hy veel verdragen en gedajfc hitte geleden, en koude.
Notus finifter arboribufque, fatifque, pecoriqus, de zuide wind is fchadelyk voor boomen, zaaigewas, en vee.
Balnea, Bacchus (h. e. vinum) amor, debiütam corpora, badtftoven, wyn, liefde, verzwakken de lichaamen.
Regula II.
Qnanquam (hoewel) tametfi (al is het dat) stfi (alhoewel dat) worden meeft by eenen indicativus modus, quamvïs (alh*wel) Heet (het zy alzoo ) by eenen fufjjémtivus, etiamfi (of (choon) by beide gevoegt: gelyk,
Quamquam pauper culi fumus, eft domi quodedïmus,. al zyn wy wat arm, wy hebben nochtans te huis te eeten.
Ouod turpe eft , quamvisoccultetur, tarnen nuUs vwdo poteft fieri honeftum, dat fchandelyk is,ai wordt het verborgen, kan nochtans op geenerlei wyze eerlyk worden.



174 Syntaxis
+ Ut, pro quamvis, fubjunftivum poftulat.
Ut de fint vires, tarnen efilaudanda voluntas. Ovid 5. de Pont. eleg. 4,
Regula Ifl.
' & t Quoniam*, quandd\ quandoquU non tam con- dem, indicntivurn c exisunt. quï«m adver- kti quomatii nemim ohtrudi pot efi,
bia , videmur. jtur ÜJ me^ ^nd. act. I. fc. 5.
Qua de re in r\ j
Anaiogia di- Uuando ego non euro tuum,ne tu cura rïljofiüone16 meum- Terent. in Adelph.acl.s.fc. 3*. fraS. 157. f Sic & £7/.'z/)/>e indicativum habet. Üt, Svcaus- Non efthuichabendafides, quippe
Ja!e. Kam pCjeravïtL\
nota.r'èuam, t Qitippe qui, utrumque modum ad-
fubjunaivum fcifdt.
wmjfcidvet?d Quippe qui bispejeravit, ve] pejeraverit
bium est. Cic.
Uitnam iunc esfem natus, quemdo fiomsni doua fufcèpisjint. e Earo fübiuncHvum : ut, ({imam ipfe véntte non poifet, fraiiem mifit. d Sic Vilg. qiiandoqtiidem m molli cqnfedimus hirbd. e Virg. quippe domu'm -timet anéigvam. ƒ (Juni indxativo; ut illo Cojumellse lib. n. C8[). 3. quippe <tum res etiam in dejertis «gris citra ruflki opernm coiivalefiit. Cum filbjunaivo ; ut apud Cic. pro Kofc. Am. Conciiia cum p Ure non iuibat ; qmp?.ie qui ne in oppïdinu quiaent , mfi pevraid , veniret. Similiter utpote qui, & ut^jqm. Cic. ad Att. 1. 2. ep. 24. Ed nüs 5 M£. fopte qui nihil conte-.miere J'oSmus, non peytimefiebamus. Quinctil. Kon ftstmno ; ut qui diKerim , esje iri'omnibus utilitatis aiiqnid.
Regula IV,
f Ut caufale, item ne ,qui, quïn. & a. cujuimotti qux fimilem vim a habent, lubiuncli-
l'unt, uti, quö, 1 n , J
rf*M«,oia,& vum poitulant.
alia. 1'lin. AV
que etiim hoe feii, t]uo tibi molejlus esfem. Cic. Qmnia honefta negligunt , dummodo potentiam conjh}uantitf.
Rozt



L A T I N A, 175
Ut, voor alhoewel geflelc, vereifcht eenen fub-
junhïivus: gelyk, Ut, (h. e. quamvis)vires de fint, tarnen volunt as
eft laudanda, alhoewel de krachcen ontbreken,
nochtans is de wil te prijzen.
Regula IV.
Qiioniam, quando, quandoquidem, (omdat, alzoo , naademaal, de wyl) vereifchen eenen indicativus: gelyk,
Itur ad me. quoniam ea potefl obtrudi nemini, men komt tot my, om dat zy niemand kan opgedrongen worden.
Quando ego non euro tuum; ne tu cura meum , nademaal ik de uwe niet bezorg, bezorgt gy de myne niet.
Zoo heeft ook quippe (nademaal) eenen indicativus: gelyk,
Non ejl hitje habenda fides, quippe bispejeravit, men moet deezen niet gelooven, nademaal hy twee maaien valfch gezworen heeft.
Quippe qui, (want hy of die) neemt beiderlei modus aan (indicativus en fubjunÜivus')
Quippe qui bis pejeravit,vel pejeraverit,mdeima\ hy tweeraaalen valfch gezwooren heeft.
Regula Iïï.
Ut, een coripmWio caufalis, alsook ne (niet)^'i, quin (of) en die dierq;elyke eene kragt hebben vereifchen eenen fubjunïtivus: gelyk,
iW l ' " ■■ R.go



I7Ö Syntaxis
Rogo te,ut venias. Momti, nefaceres. *e™jf xer" Stultus es, qui huk credas0. ym\. And. ' Non dubium eft, quin uxorem nolit
Bpttam abuü- Ellipfisc hic frequens eft, uc,
Cave->te triPem efe fenüau And-
narret, fui qni act. 2. fc. 2.
anctlevoli Vete-
fis poUtte malediFtis refpondc/t. Ubi fic Donatus : Qui, pro ut: ergo non est modo pronomen. Par ratio in hoe Ciceronis ad Sulpic. lib. 4.' epHt. 3. Et/i nemini eoniedo, qui majorem ex pernicie& 7?fizp. anolefiiam traxerit. Éodemque modo ]«quitur atl PJanc. epift. 4. lib. 30. c Prsecipuè conjunclionis ut, vel ne. Cic. /ac vincas. Idem ctft/(# jnttes, pro c.rya ^«rw. Hoe verb pro, r«t;<?, ut ne putes. Ubi nulSus pleonaftnus: fed integre fic loquimur ,• ac citra tiguram. Ter. tJlaftar, ut ne impune in nos illuferis. Cic. pro Mil. Opera datur, ut ju~ tlicia nejiant, Quoties ut omittitur, ellipfis llntuenda.
Regula IV. é simiiittr -f- Nt, riifï,ft, fiquidem,qtiod,quicfjn't:stqfZmmm' dicativis, & liibjunccivisb, adherent. «, sed indica- Mirum,»/domi eft. And. act. 3. fc. 4. tïonVditeaa, iVZ noffem caujfam , crederem vera unde incipi- /ö™/, Phorm. aét. 2. fc. 2.
mus pluri- 1
: rub- Observatio triplex.
juuctivis in
obiiqu* quae I. Ut caii(Jale,fiverbumprtefentis, vel
fepius fub- futuri temporis antecejferit, adfcifcere folet junguur. prtfeta fubjunStivi. Cic. In eo vis maxima ell,utfirnusji, qui babcrivolumns Idem: Ut in Perpetuapace effe poiïitis, providebo. Structura eft, providebo, ut poffitis. \Sï» preteritum aliquodprcecedat, fepius confegtutiir imperfet}iimjubjunStivi.Cic.Tcml\\m cepidoiorem. ut contblationeipfe egerem. At tarnen prccfens fubjun&ivi hic etiam babet locum,ftfermo fit deactione adbuc durante. 'Ier. Ürare juffie liera,ad ie ut venias. Idem: Ea ne me celet', confuefeci filium. -
K. Poft



L a t i n a. Ï77
i Rogo te, ut venias, ik bidde u, dat gy koomt. Manui, nefaceres, ik hebbe u gewaarfchuwt, dat gy het niet doen zoude. Stultus, quicredashuic , gy zyt dwaas, die deezen menfche geloove geeft: (gy zyt zot, dat gy hem gelooft.) Dubium non efi, quin filius nolit uxorem (fc. ducere,) het is geen twyfel, of mynzoon wil gene vrouw (trouwen.)
De Ellipfis is hier zeer gebruikelyk: gelyk,
Cave (fc. ne) fentiat te effe triftem, wacht u, dat hy niet merkt, dat gy droevig zyd. Regula V.
Wi,nifï (ten zy dan, zoo niet) ft (zoo, in dien) fiquidem (want is het zoo) quöd (dat, om dat) quia (om dat, daarom) hangen zoo wel den indicativus als fubjunUivus modus aan: gefyk,
Wtrum ni domi eft, wonder zoo hy niet te huis is. Crederem hurtc loqui vera, ni nöffem caujfam, ik zou geloven, dat hy waar fprak, wift ik de oorzaak niet.
Observatio triplex.
rSis maxima eft in eo,ut üfimus,qui volumus haberi, de meefte kracht is daarin gelegen, dat wy die zyn, die wy willen gehouden zyn. Providebo, ut pojfitiseffe inpaceperpetua,\k zal bezorgen,datgy in geduurigen vreede kondt zyn. Cepi dolorem tantum, utipfeegeamconfolatione, ik hebbe zoo groote droef heit gefchept, dat ik zelf crooft behoef. Hera juffit orare, ut venias ad fe, de vrouw heeft belaft te bidden , dat gy tot haar koomt. Confuefeci filium, ne celet ea me, ik hebbe mynen zoon gewent, dat hy die (dingen) voor my niet verberge.
kl Fereor



178 Synt.axis
II. Poftverba timendi, ne 'pertinet adfugi- • enda:M,adcupita;pro quo&dicimus ne nom Ergo viramicus metuit, ne <eger moriatur.. Out hareditati 'tnhiat, metuit ut moriatur,, five timet,ne non moriatur Cic. Vereer, nee non impetrem. Item: Intellexi te vereri, ne iuperiores mini reddita; non effent.
III. Quod^ut, dpueritia confundifoJent: quorum priiis idem vakt, ac qnia; &plurï mum de regeftd,ftvepreterita, ufurpatur, pofterius valet eo fine.fe; potijjimum infutu* ris hoe utimur.Felutfizu&to quódverlens: fcripfi ut vemres. Pracipuéveró wilocum ha-i bet poft nomina,&pronomina,totM\s,lc\n--t
' tus, is: ac verbapetendi ,jubendi, timendi; item qua voluntatem,ac/?udium,Jtgnificann ' vt v-olo1curoJaboro,&c.Pne^w, qua im dicant eventum\ut,fo, evenit,coniuigïr.8^ Etparticuias adeó, ideö,, fic, ita, tam;tr.nmniL\bett.,atqueeius generjs alia.Vide&Fal-ï lam lib. 2. cap. 37. Item, qua Stewechius. & Turfellinus, de Particulis Jcripferunt: Be regimine Interjectioisum. r* Vil,5 VaJ;b 0,exclamandiparticulaa;nominativumt ' accufativum & vocativumregit 1,: ut,, h m wree * q y-ir fortis^ atque amicus. Phor. «èX'qu^ o prceclarum cu/lodem ovium, (111
ajunt)lupum Cic. Phil. 3. fl,m. Sic - ODave.itanecontemnorabstei lei
grammatici *nJ „XV * fc. o.
ïoqui foiem. rent. And. act. 3. v- -•
s«i cafus ad- Sed cum levior efi: afLctus, fere ormc
dans regilur . ,
2, voce intel- tltUr 0. .
uuh ■. m in # je Ccecum, qui hac antb non videnm tSJ*'" Cic. lib. io. ad Ace.
ngümlmsxjiM, nvïnit, vél adfiifiitH vél rfixetis: j*»gi «rM&W
Cüii



L A T I N A.
7 79
fcreor ne non impetrem, ik zorge, dat ik het niet
verkrygen zak, .. Intellexi te vereri, ut fuper iores(fc.liter x)non ejfetit
rzdditamihi, ik hebbe verdaan, dat gyvreeft,
dat de voorgaande brief my niet behandigt zy. tGaudeo. quod veneris: fcnpfi, utvenires, ik ben
blyde, dat gy gekoomen zyt: ik hebbe ge-
ichreven, dacgy zoudt koomea.
De Regimine Ik terjectionüm.
O, een woordeken van uitroepen, vereifcht eenen nominativus, accufativur en vocativus: als,
O v'r fortis atqueamicus, O kloek man en vriend,
O lupum, prceclarum cuftödem ovium (ut ajunt,~) O wolf, een treffelyk hoeder der fchaapen , als men zegt.
'O Dave, itdne contemnor abs tel O Davus, worde ik zoo van u veracht? Maar als de hartstocht geringer is, wordt ê gemeenlyk na^ehacen.
Me cacum, qui non ante viderimheec! Ik blinde, die.dat voorheene niet gezien hebbe.
LI a Als



!§0 SyntAxis
Cum vocandi eft particula, tantum' vocativum admittit.
O Melibcee, Deusnobis hxcotiafec'm Ecl. i.
Huc ades, 6 Galatea. Ecl. 9.
Sed faepiu's praneritur.
Credo, vos mirari, judices.Cic.prc ÜttS' RofcAm. civo, fea _ Itidem , & , tantum vocatt
iAXfiTli«*<j vum reirunt. 1
gimr/itó». Heus Syre. Ier.
Ter. An*. Q/,ff ^ fifl/j , flfo UbelU. Mat
j?;-o Deun* , .' ,' 1 af i
i>iwh, tial. 1. 4. ep 40. „„«> / Et p ^ vej r, jtem ah, & van
1'horm. Pro J- . o -
/W,m ,'»r- regunt accufativum, & vocativum. **k<i«/ Prê Deüm, atque hominum fidemi
b Ne nomina- -1 ' " t*"y". 1 L '
t,vum hk Pu And. act. 1. fc. 5. _ '
^■JTJu- PrêfanUe3upiter!Vh\\.ï. , mafanufnt Ah me miferum ! Terent. fm vocati- Ah vrgo wfeUxk' Ecl. 6. vam este pia- j/^ inconfiantiam. CMa,'onL T Vah mea Antiphila. Ter. Heaut. a£i
a%« ƒ««, j. fc. 4.
rjnngitur & Heu nominativum, dativum, vel ac
vo-'atho. . cufativum regit.
ff; r,T Heupietas,heuprijïaf>desc.6.Mvï
fiienum. J'er. ffgu m\fer0 mïlli ■ PlaUt.
t ^Adtifcu " Heu flirpem invifam. 7. iEneid.
vum" f'fit de- & dativum regunC : UC?
monrtrantis. Hei mihi, qualis er at, &c. 2. iEneil
advUtore- ' #e ^«M'ce.Martial.lib.5.ep.3;
feriur/m m- //m accufativuma regit: uc,
(na vidimus.
Hé



I. A T I N A. s 18l
Als (O) is een woordje van noemen, zoo Iaat het
alleenlyk eenen vocativus toe. D Melibxe, Deus fecit hac otia mbis, O Meli-
beus, God heeft ons deeze geruftheit gemaakt. 0 Galatea, ades huc, O Galatea, koomt herwaart. Judices, credo vos mirari, rechters, ik geloove
dat gy lieden verwondert zyt. Van gelyken vereifchen Heus (hoor hier) en Ohc
(holla) alleenlyk eenen vocativus. Heus Syre, hoor hier Syrus Olie libelle, ohe jam
fatis eft, holla, myn boekje, holla, het is nu
genoeg.
Pró of proh, (oi, och) ook Ah en Vah, vereifchen eenen accufativus en vocativus.
vró ftdem Dcüm (?'. e, Deorum) atque hominum\ och trouwe van Goden en van menfehen. Pro Jupiter fanffe, och heilige Jupiter. Ah me miferum ! Ai my ellendige. Ah virgo infelixl Och ellendige maagcL
tjth inconjlamiair^ foei ongeftadigheit!
Vah mea Antiphüa, och myne Antifila.
liet woordeken Heit, och, vereifcht eenen «eminativus; dativus, of accufativus.
Heu piet as, heu ftdes prifca, och godtvruchtigheit, och oude trouwe!
Heu mïhi mifero, och my ellendige!
Heu ftirpem invifam, och haatelyk geflacht!
Hei (helaas) en Fa (wee) vereifchen esen dativus: als,
Hei mihi, qualiserat, helaas, hoedanig was hy,
(hoe jammerlyk was hy geilek) 'Zaufidice, va tibi! Wee u, gy Voorfpraak! Hem (hei) vereilcht eenen accufativus: als,
'L1 3 , Hem



i8a
• Sed lioc poliiïs verbum est, nempe ut : raicum «T«ys» nb anotyv , a'idnco , aitfero.
S Y N T A Xts
aftutias. And. aft. 3. fc. 4..
Sic apagec.
Apagzifliufmodi fahitem, «sN a-uciatu advenit. Piauc, in Merc. aft 1. fc. 2.
Castéra? ferè intetjeftiones,&plera que etiam earum, quas diximus, abii que cafu orationi inferuntur, Ut, Hei vereer, ne qtrid Andria apporté mali. And. aft. IV fc. i.
Eheu, quarti pingui macer eft m\l taurus in arvo! Virg, in Ecl.
* Exclamandi pnrticulct, ut, utinam,. ü^fiibjunclivum exignnt. Virg. O mibi prr teritosreleratfi Jupiter airnos! Propert. A' que utinam patrio li m fallus arufpex! Te't Ut te di dexque perduint! jj
Interdum per ellifiün intelligitur inter j Elio. Ter. Me mirfrum! Cic Facinus i: digpum ! Ubi o, vel heu, reticetur.
F I N I S.
* Appe;
1



L A T I N A. 183
Hem aftutids, hei loosheden.
Alzoo ook apage (wech,)
Apage falutemiftiufmodi. qua advenit cumcruciatu, wech zulke eene gezondheic, of welvaart, die met pyne koomt.
De andere interje&ien bijna, ook de meefte van die, die wy genoernt hebben, worden zonder eenen cafus ter rede ingevoegt: Als,
Hei vereor, neAndria apportet qu.id'mali, och ik vreeze, dat deeze Aridrifché (dochter) ons iec kwaads aanbren^e. Ehett quftfnmacertauruseft mihi in arvo pingui l Och, wat mageren ftier hebbe ik op eenen vetten akker.
De deelties van uitroepen, ut (dat) utinam (och of) 6 ft (och dat) vereifchen eenenfubjunblivus.
O fi Jupiter referat mihi anno; prateritos! Och dat Jupiter my de voorige jaaren weder gaf.
Atque utinam firn vanus arufpex patria, Lil och of ik een onwaar wichelaar waare voor het vaderland. Ut dii deaque per duim (i. e.per dart) te, dat u de goden en godinnen fchanden.
Zomtyds word de interjeclio door eene ellipfis verftaan.
O me miferuml Och my ellendige. Heu facinut indignum ! och ocbetaamelyk ftuk!
F I N 1 S.
LL 4



iS4
* APPENDIX DE CONSTRUCTIONE
a Verrpicuitatis, & rneraoriie causfï rifttm fu t bic figuras illas fyntaxeos utio quafi fafce complecti, de-quibus feparadm«ftuip ftiperiüs fuit. Sinriul ■ etiam qtnadam turn isuafta adjecimus. Ponl> onjnis figura Latiuis ljnguse 1-atinaa regulis recejjit: interim auctoritate rectè loquentittm fubnixa est. Est vetb vel domeftica , Üve' vernacula ; vel tranfmarina, fiee Grascanica , quas Jiellmtifinus vocatur. Prior vel ufttata est, vel ariüqnata :^ qtiiE ArclUiif-
De vérnacu]a, & ufita»S , cujus
niulta funt
genera, pnüs r-gam. Dc Archaismo , & Hellenifmo, poftremo loquar. h Ter. t. Virg. <<■ Cic. ad Qtt. t\
Gene'
FlGURATA".
Figura fyntaxeos, vel convenientice ratione fit, vel regiminis,
Ratione convenientise, velfpectatur in partibus declinabilibus, vel indeclinabijibus.
In declinabilibus funt Zeugma, Syll.epfis, Symhefis. Quibus & aplurimis addit.ur prolepfis.
Zkugma elt, cum adjeétivum, aut verbum, viciniori congruens, aidiverfa reducitur, ad unum exprefTe, ad alterum per fupplemenrum.
Eftque vel generis, vel numeri, vel peifonce. Generis: ut,Utinambauthic furdm,aut hac mutafaïïafit. Numeri: utc, Hicittius-arma Hic currusfuit.Perfona?: ut'1, Ille timore, egorifu corru'u ■ S yllepsis elt, cum pluribus fubftantivis ita adjeétivum, aut verbum, additur; ut illud confentiat, non cum propiore, fed cum digniore.
til ea vel direéta, vel indirecta. Direéta fit per conjunctionem copulativam. Eltque vel generum, vel perfonarum.



FlGURATA. I85 ,
Generum uc: Rex, & regifia, colloCUti. Perfonarum; ut, Neque ego, neque tu, fec'mus, Ter. Indireéta fic per prsepofitionem copulativam. Cic. Ipfe cum fratre adefje ju ft fiimuse. 'T^J^ Synth e sis efi itru&ura fenfu ,xMiri cumr.on voce congruens. Eft ea triplex:_ £jfgj|j£:
I. Generis cantum. Virg. Centaur om-dos mint. m vehitttr magnd.vmz navi.Ter. Sceluspoft jg£ quam ludificatus eft virginem: \>rofcele-ves ummur. flus. Liv.' Samnitum caji duo mi'llia. ^; J" lf'ci,
II. Numeri cantum. üvid. 4. Meuwfa^^ Pars volucresfatl*. Virg. Turba ruunt.^J^''
lil. Generis, & numeri fiinul. Virg..iM/»"« «*Pars merft tenuere rat ent. i bxtarJ,
Etiam Synthefis eft,quando porteriora eonveniunc, cum voce, qus non quidem exprimitur,in alia tarnen continetur. CaffiUiis: Nam Sextianus dum volo efle-con- S
yh'a,Orationemin/JttiumpetitoremPlenam veneni,&peftilentiteJegit.LegitputzSextius; uc c\\tfów/tfm«incelligitur.^ ^ Cicero: De Pratiana hareditate, qua^'f^-™ auidem mihimagno dolorieft(valde enim^ m**: . illum amavi) hoe vehm cures. lUum >uetrortis, m-, videlicec, Pr.ctium: quod in Pnstia--'"^^ verbo
A non repetito.
nus continetur. g Limm 1. 41.
ProlKi'sis eft , cumpraceffitvoxv»»1'0 **
1 ardtnxYit cott-
aliqua totum ugnincans, quss m partious/«;M enis m>m mox non explicatur, fed intelligitur^ U t, Dute volabant aquilce, una ab ortu, nJfit. Fufe de ' altera ab occafu. IVP.ütespugnant, uMUS)^J^m gladio, alter fariffd*. r>t. n>
LI 5 > In



De Có nstuuctione
In panibus indeclinabilibus figuratur' convenientia orationis, vel additione, ut in Polyfyndeto; vel detraclione, ut in Afyndeto; vel trajeclione, ut in Anaftrophe, & Syncbyfi.
Polysyndeton eft conjuncïionum in oratione redundantia. Cic. pro Arch. Hunc&Tarentini, &Rhegini,&Neapolitani,civitate,pramiifque,donarunt.
Asyndeton eft. conjunétionis in oratione defectus. Ut, Mqui,boni confulere. Debilitant vires balnea,Bacchus, amor n. Nee folüm conjimctionum eft copulativarum; fèd aliarum quoque. Ut, Velis noüs. fiet. Ubi defideratur disjunétiva feu. Ut conditionalis in hoe Juvenalis, Graculus efuriem, inccelumjuffer is, ibis: pro, fi juffer/s.
Anastrophe eft, cum praspofitio fuo cafui poftponitur. Virgil. His accenfa fuper. Ovid. Me penes'.
Synchysis vocatur ordo verborum perturbatus, ac confufus. Eft ea turn convenientix figura, quando copula non voci connexae, fed communi additur verbo. Horat. Namquepild lippis inimicum, & ludere crudis. Pro, & crudis. Tibull. Meffalam terrd, dumfequitürque mari. Pro, marique fequitur.
Atque hje figura; convenientiam refpiciunt. Nunceas videamus, qua; vel fempcr, vel pluriuium, in regimine fe
offe-
h Sic plus minus. 'Item prceltr propte? t boe eft, circiter. Kam . prester hic funiimr, ut in il-
10 : Itfffugias,
11 ft pratter caJam. Propttr " ut in fllo;, Pro}?lt>r ckccubaf. j i Etiitm in (ttofa Jocura habet. Vr.rro: Kam apttd Salluft. tyfos in^v, Livius; Omnibus ex. Sic in panifulis compofitis , 'mtcumy Uturn , fewtn, ttohiscum, vobiswm , qtteimoStirm , quetnadmodum, eapttypfer. Item quaprapier , ketcprapier, qiuitemts, hactenus. L'bi qim , dicitur pro qua ut in nhqtia , fiqua.At quatfmts & Jmtfenus, integre fttertnt, qui rs tenus\ /wc



F I G U R A T A. 187
ofterutit. Ha; vet additione fiunt, vel detracVione, vel immutatione. Tjaft\K;,
Additione fic Pleonasmus': quwnt Auoieft abundansb fijpra necefficacem orAüo.^J^V Ellque pracipuè nominis, pronominis,^ fe& adverbii, aut coniunfcionis. Nominis:, iia FaMus m,Sicorelocutaeft.Focémquehisauri-d^'^ L 9bus kaufi. Ubique locorumd. Pronomk- vtrg. nis: utiQaÜmihi Celfus agit ? Ubi riunc* nobis Deusillemagifter*'? Adverbii: ut/ virg. j. Plauto, Pmfenfit prius. Terencio « ;s 3" 0/z?# ,/ïrtV generi qüonddmquaftuSxxwi\*i apud feclum prius. Virgjlio in Culice ,^»<™i»t ^ m<zgw beatiorh. Coniunftionis:ur,Pfeud Etiam c&nfultisverbisquoque.Ter. Ejanffiy»
ergo amantur. Cic. 16. ad' Ace, ói» perpequamvis nenfueris 'fuêlfor. Et de^™^!N Amicit. Ouamvis Heet excellas. mr.
Detraclione fit Elmpsis', cüm*^^--, in oratione deficit vox excrinfecus ar-chen ««at; ceflenda". Ertque vel nominis:' m,^J^ Aberant bidui, fupple via. Decies fe-^uid jhbfterüüm; nempe centena millia. Pró^JÏ't Deüm immortalium: puta fidem, Nomm^tm.m se<\ tft oneri ferendo ; videlicet aptus. Vel^ pronominis: ut, Memini videre; fcili-zeugmad eet me. Eft, qui conventum velit; fupple{S™müm quifpiam. Canto qua folitus,fi Wa^Q^^3 % ar'mentavocaret. Ecl. 2. pro, canto t'lanjMö auVel verbi: ut, Eao continuo mecum ,tui1 tx Pr°fupple cogitabam. In Italiam cogtto; fci 'riifque Verbi* Heetproficifci. Vel participü:' uc, Teuer^^^;
quiit arcesladuce.ws toris.



m
l lino , qui? trevitati ttudernus , nmuis fenno uoiter «tlipleos eft pletus. Exem' pli grada , Paiuis U volo. Integre fucrii.' Negotium eft, pro/btr quo.i pauciS te verbis .illnqui voh. Et funt id gen as lexeenia. m'Atitj/ilfl». v«l potius Avrifütguic, ut Galeno
PlfTTOjU»»'-
fttoty & xet •
opponunmr. Apud Arifto*.'!eni quoque
Apud Suidam lapten p>t-
yl&XCW! ÜIA
fcribitor. Avria-ifuct, freiem diti-' lur; quia una oratiouis pars ponitur pro altera. Ut verbum pr» Borhine.
» nerf.
o Virg. p Procidentia vocatnr Prifciano J,b. 17. lib; & <rv>-
tfbZTUtrtl.
De Constrüctione duce. Ubi intelligitur participium verbi fubftanrivi. Vel adverbii: ut illo Ca:faris, Vulnerantur ampliüs fexcenti; pro, quam fexcenti: & hocLivii, Qmnesad untim occidit; pro, ufque ad unum. Vel prEepofitibnis: ut, Tertio Nonas; pro, ante Nonas. Quid mi fiett pro de me Sip at er idJuccenfeat. Ter.pro, propt er id. Vel cOnjünctiönis: u' i adconvenientiam pertinet, & Afyndeton voedtuf j ut dixitfluf. Vel interjeftiönis: me infeliceml ubi o, 'vel heu, omittitur'.
Immutatione figurat En al la ge; ut qua" voces, aut earum accidentia, permutantur.
Vocis immutatio Antimkria m vocatur: ut, Scire iuumn. Sole recens orto °.
Immutatio accidentis fpeciali nomine dici foletaut rf^'**^: ac fit omnibus partibus declinabilibus.
In iis, quse per cafus variantur, fit qundrifariam.
I. Genere: ut illo Horatii, Et fié/?i,sS? noflros vidiftiflentii occllos; pro me os fienii:
III. Cafu, qure fpecies proprio nomine An ti pt os is i' dicitur. Virg. Adfts leetitick Bacchusdator; pro Bacciie. Idem: Heer et pede pes, denfufque viro vir; pro pedi. Hörat.
Simtli'.er conüdjmliam vertit.
Occur-



FlGURATA. t89
Occurrunt amnice , quales neque candiMores Terra tulit \ pro, qua lib as. O vid. Hancpius Jllneas eripuifeferunt; pro, pium JEneam.
Huc pertinent Synecdoche, & Hypallage.
Sykkc docht, eft, cum ablativus partis, veladjunóti, mutatur in accufativum. Partis, ut apud Maronem: Expieri mentemnequit. Item, Deiphobum vidilacerum crudeliterora,Öra manufque ambas. Adjuncti ut apud eundem : Omnia Mercurio fimilis, vocémque, colorémque. Item: Flor es infcripti nomina regum. . '
Hypallags eft mutua cafuurn permutatio. Ut cum prius pofterioris, pofterius prioris cafu effertur. 3. JEn. Dare clajjibus auftros; pro clajfes au[iris, live vent is.
Eft & enallage pronominis propria, cum poueiiivum reciprocum pomtur,^»-^^ pro relativo. O vid. Refpicc Laè'rtem. uta,qw iimgTe jamfua*luminacondas, proejus. Ctt-J^**;. jufmodi non temere imitanda. jm iwum
Enalkge verbi vel genere fit, feu'"»^-^. fignificatione; vel cempore; vel modo.?,^^ Genere ; ut apud Livium: PoftquamiKc^Ui ludus in artem paullatïm verter at; pro^^10™^ ver jus eratx Virg. Placidam paci nu-^v^;a^t tritor olivam; pro nutrito. Fic idem 10^*^>J participiis. ut. Tondenti barba cadebav,r Virg. pro tonfo. Similëque elt, velveritibus^ ^ fl £ annis r; pro vehttis1. lüra-ut„:siws. .



1 Ccelius in] Amonium , apud Fab. n Ita. przeter Prifcianum , etiam Fabius lib. 9. c. 3.
* 2 jïineid. ij 1 Jüueu\.
3S Nempe utraque parlim fimplicis \ocis , partim ©ratinnis esfe videtur. Hy-
est'duarum yocum ; fed quae unius inltar efferantttr. Tmefis est unius vocis ; fed iiuas inftar duarum proiferautr.
13e Constructione
Tempore; ut Plaud hoe, Promifi dare; pro daturum me effe. Et juxta Servium in illo Maronis, Magnum fi peÜore pojjet excujjijje Deum; pro excutere. Horatii quoque eft, Non ego hoe f er rem calidusjuventd, Confule Pianco ; pro tuliffem.
Modo, ut Plaut. Afin. 3.5. Nifi ex te fcio; pro fcivero. Huc etiam referimt, Stupere1 gaudio Gracuspro ftupebat. Sed verifimile efi, intelligi u hic verbum ccepit, vel fimile.
Ad enallagen etiam referre poffis, cum primitivum ponitur pro derivato, aut fimplex pro compofico, vel con tra.
Primitivum pro derivato. ut, Dardana arma x ,* pro Dardania. Laticemque Lyaurn y; pro Lyaïum.
Derivatum pro primitiyo, ut, cum diftributivum ponitur pro numero cardinali.io.j5ineid.7 er denïs navibus ibant pro ter decem. Aut cum pronomen poficflivum ufurpatur proeo, unde derivatur. Ut apud Ter. Heaut. Ut factie fcires,defiderioidfieri tuo; EtPhorm. Neque odio id fecit tuo; pro tui.
Simplex pro compofito. ut, 1 ./Eneid. Moefiümque timorem mittite; pro omittite. Cic. Ponitperfonamamict, citrnirfduet judicis; pro deponit.
Ad rationis figuras etiam referri folentz Hyphen, & Tmefis.
Hy-



FlGURATA» 191
Hyphen quid fit, diximus cum, de Orthographia; notis ageretur.
Tmesis eft vocis compofitse interfectio per unam , plureique' interpofitas. Ter. Qua meocunque animo lubitum eft facere. Cic. Per mihi, inquam, gratumfeceris. Vergil.Jamqus adeó fuper unus eram. ; '
A communi etiam fermone recedunt Archaifmus, & Hellenifmus.
Archaismus eft ratio loquendi prifcis ufitata, fed meliori sevo planè aut penè obfoleta. Plaut. Faftidit mei. Ter. Abfente nobis. Cic Quam rem ' praftdio nobis fperant futurum.
Hellenis mus eft, cum a La- \ tina confuetudine recedentes, imitamur Gra;cos. Catul. Noiipugnare duobus: pro, cum duobus. Virg. Os, hu-^ Ub. & merofque Deo (imilis\ synecdoche-,
Eit etiam iermo,quemvocantAna-J'J^°ï;™" KOAoreoN, quafidicas, Inconsequens; cum fequentia prioribus non coha;rent. Ter. Hec. aft. 3. fc. 1. , y.de ora
Nam nos omnes *, quibus eft aücunden\no, quam aliquis objeclus labos, _ ^S-.**"
Omne quod eft inter ea tempus,priusvm. quam id refcitum eft, lucro eft.
Nee enim omnes nos, bene convenit cum eo, quod fequitur, lucro eft. Sed, puto aliud prius obverfabatur animo: uc li voluerit, fic nos omnes fumus. Alio-
qui



ij?»
SïN«
De Construct. Ftgurat.
qui dixiflètffofoV omnibus. Sie Varrolib. 2. deReRufh cap. 4. In Arcadia fcio me effe fpeÜatum fuem, quapra pinguitudine cdrnis non modbjurgere nonpoffet fed etiam, ut in ejus corpore forex, exefd carne,nidumfeciffet,&peperiffet mures. Sermo foret , fi dixiflet, fed
etiampinguem adeo, ut in ejus corpore forex nïdum feciffet. Hujuimodiin clafficis icriptoribus vocamus <n>? in vulgo autem cenfeantur Soloecifmi.
Sunt & alite conftxuctionis figurse: qua;, quiaadornacum magis pertinent, in Elocutione Oratoria rectius explicantur.
F I N I S.



ip3
SYNTAXEOS
APPENDIX ALTERA;
Qua; eft DE RATIONE Interpungendi.
iftinguendi ratio vulgó referturadOrthographiam; cum ad Syntaxin potiüs /pertineat. Nee enim in oratione fo.lüm lïruct-tira,vel ordo;fed etiam dilifnctioattenditur. Quomodo autem diftinguendum iit, non penitus convenit inter eruditos. Eoque nihil alieno hic judicio prafcribo. Tantum eam adferam rationem, quam acctiratiores ferè fequantur; vel faltém a qua non admodum recedant.
Diftincrio », vel eft fermonis, fivègf^"* pronunciationïs; vel fcripti. casfiodoro
Ucraque, pro triplici refpirationis in-'!'*™ ■libro
li a. • 1 • ivt i ■ • de Gramma-
tervallo, elr triplex. JNam vel minimaiica, po/uur» eft refpiratio, qua; fententiam fuftinet :didmrvel media, qua; eam fufpendit: velplena, qua; fententiam depontt.
Prima dichm commab, Ciceroni ineï-b kZu>>&* firnc: cujus nota eft femicirculus. Altera™^^"'» vocatur colon, quod Latinèfonat ITi e ro-ccm fequente. brum<i; & nota ejus funt duo pun&a.*'^"'"'» Tertia, qua; fententiam claudit, vogatur^o^^^
etiam
fiVf"1> ac Casfiodoro fimiliter fubdiflinHio. d Ita vocatur , quia Et animal membris , ita periodus majoribus hisce pariibus dtftin£Uiiur, Ctsecis eft [kirt} er/pi, media dijiitiElio.
M ra peti$-



194
f Graeci»
riante
f?erfet~ia, dijlinclio.'ƒ Gramvnatkes eiiit. li cap. uit. f Lib. 10. Originura cap. 19.
Juvenal.
i Fubl. Syr.
Jk Alii hic vir guia uti IIialuHt.
De R,atione
periodus, quod Latinè est ambitus, vel circuitus: & nota ejus est pun&ume.
* Ita hodie diftinguimus. Sed antiquio* jibus, (ut exDonatof, lfidoros,&aliis,conftat)puncT:um pofitum admediam literam, notabat comma: ad caput lirerce, erat nota coli: ad imam literam fignabat periodum.
Comroatis ufus magnus est diftinguet:dis riominibus, verbis, &adverbiis. Wominibus, wx. ,,Vir pius, & do&üs .
Grammaticus^, rhetor, geometres, piStor, aliptes.
'Sic, Non formofa, fedprudens. In verbis: ut, Hortari, orare, monere. Feras'\tion culpes,quodvitari nonpoteft. In adverbiis: u:, Serius, ocitis, necesfe cunÜis est mori. Etiam diftinguit brcviores fententia; panes: ut quando de jetare ait OriJius: Nee bona tam fequitur, quam bona. prima fuit.
Est\& alius commatis ufus. Ut ciirn ad tollendamambiguitatem fejungit duas vocesk. Ouemadmodum in illo Cicero-
nis 2. Óff. Summa quidem auïïoritate 'philofophi, fiyerè fusie, at que honëflè, hcec tria genera confifa, cogitcitione diftinguunt. Ubi comma ponitur post confifa, ne conjungendumputeturcum cogitatione, quod proximè fequitur. Colon ollendit, fententiam. quidem per-
feclam



DlSTINGUENDr. |p5
fecftam esfe, fed adhucperdentcm. Velut cum fentent'£epartesfuntdu£e; cuarum utraque fuo fuitincatur vcrbo. Ut, Ante omnia nccesje eft ,fe 'ipjum <eftimare : quia fere plus nobis vidanur pop, quam pojjumus. Scneca. '
Qüód fi longius progrediatur periodus; contingit, ut frepius colo diflinguatur. _ Talis est ifta : Quiemadmodum lioroiogü umbramprogresjdmfentimus, pr o gr e dient em non cemimus: & jruticem, aut I, erbam crevisfe apparet, crefcere autem nullividctur: ita & ingeniorumprofebtus, qubniam minutis conftat auclibus, ex intervallo jent uur.
Periodus# fn-e nota ejus, qyam punctum esfe diximus, oftendic, fententiam esfeabfolutam. Eïtq'uè velbrevior, vel longior. Brevior punéto quidem fignatur,- fed fequente.iitera minu'fcjula. Ut illo Seneca; Non eftftdes, nifiinjdpiente, ■apudfapientem Junt ipfa hone/ta* apud*^™" yulgum ftmulacra rerum honeftarum>u<U coWn Idem fit fi fentcmia; l'örigipfculse fint,'Mle,ui' fed poiteiior quoJammodo dependeat a priori. Ut in Mutonii * hoe: S:lAv"'] Gel1'
quid turpe jeceris cum voluptate; voluptas abit, turpitudo manet. Siquid honefte jeceris cum labore; labor abit, hoheftas manet. Ac in prir.iis.fi .fequens periodus priori quafi famuletur: quaïfe 8 G.ascis i™^,, dicitur. Ut Pnilipp. 2. Debet enimtalibus in rebus exMm 2 citare



100*
De Ratione
dit are animus,non cognitio folum rerum> fed etiam recordatio, tametft incidamus o'wrtetmedia, nenimisjeroadextrema veniamus. Alias poft longiorem periodum ponitur litera majufcula. Quod fi planè etiam ad aliud argumentum accedatur: paullo amplius intervalli inter penodos relinqui, non inutile erit.
Triplici huic diftinclioni additur a :xrm\i\sfemicolDn. Eft hffic nota refpirationis paullö majovis, quam in commate; fed minoris, quam ih colo: ac notatur punclo cum commate fubjecl:o,hoc padto (;';.Exemploeftoillud Ciceronis adTorquatum ; in quo diftinftionutn omnium nota; concurrunt: Etfieape-rturbatio eft omnium rerum ,ut fuce quemque fortun<e maximépceniieat; nemóquefit, quinubiyis,quam ibi ubi eft,ejfe maliutamen mihi dubium non eft, quin hoe tempore, bono viro Rom.c ejfe, miferrimumftt. Hic poftpozniteat eft femicolon;quia & major eft refpiratio, quam poft rerum,ubi comma locum babet:& roinor,quam poft ma//V.ubicoloneft. Sic, Tu,quiddmtta poffint, conftderas; quid virtus,non item. Quo loco, cum pofterior pars pendeat a verbo conftderas: nimium fuerit, fi colo fepares. At, ficontentifimusminimarefpiratione, quam comma vocamus, nimis praecipitabitur oratio.
Magnus & femicoli ufus eftindiftin-
guendis.i



DlSTINGUENDI.
guendis nominibus concrariis, & variis partitionibus. Uc,Propria,aliena\publica,privata;facra ,profana. Eciam hic nimium videtur, fi poft aliena, aut privata, colon ponacur: & major camen ucrobique incerfpiracio eft, quam poft propria, public-a, facra: ubi fuffick, fi comma iis fubjeceris.
*Plurade interpunftione qui volet adeat Aldnm Mamuium feniorem in Grammaticis Infticutionibus lib. 4 Aldum nepotcm libello, qnem Orthographite fubjunxit;Erycium Puteauum de Interpunctione; Claudium Daufqusium lib. 1. Orthographk>n.
De Nota Intkurogationis ,
admirationis, & parenthefeosa. « AiHuw »jï-
qui eam ; quae
Ad oracionem eciam univerfam perci lf" d'c!mr: nec nota mterrogatioms, admirationis ;mus in not?» & parenchefeos: de quibus idcirco hic|^°|r^hia5' agemus.
Interrogatioms nota eft ha?c (?) uc, Eshdubitaniitsadhucvirtutemexten-b 6. dere fatlis?
Ea tarnen nota tutb omictitur,fi fencentia eo ufque producacur, uc incerrogandi vis, qure initio pericdi confpicua erat, paulatim vim amittat.Ut in illo :An tu put as effe bonos viros,qui amicitias utilitatefudcolunt; nihil ad humanitatem, nihil adhoneftum referunt; neelibenfer ea curant, qua ego nift cur ar em. prater.
M ui 3 catera,
197



198 De Rat. Dïstikguendi.
De
c Omitmnt alii eam ïvMam. Reftius faken:, quain qui ia laiibus inierrOr gauonis no* 1 Mm ufnrpanl. d Laiiue hiUrfliïjp.io, vel mtirt utfio. t Sive fic : Pareutfrefis eft ferino fermoni, pmifquam, ab"oiva;ur, inicrjectns. Itaque in proin-.ncianiio ilirèr ejjfertur, itique voceplurimum magis
'era prorfusme tudbenevolcntid.m qua magnamfelicitads mea partem foleo ponere, ind:gnum putarem.
Plerifque etiam in uftt eft, admirationis nota: qua; hujurmodieft (!). Uc, O homivemliteraturn! &.quodpulcrius 6 prudevtem! imo . quvdprcecipuum, ö virum bonum! Item . O curas hominum\ è quanturn eft in rebus inanel
Parenthcüs eft A diitir.ctio eorum, qua; fententia; includuntur, nee ejus func parsc. Uc qua; nee a pra;cedente, nee feqa^nte verbo, regancur, fed abeife potTunt falva fententia. Nota ejus eft (). Terent.
■ j Vel virtus iua me. vel vicinitas,
(Ouod ego inpropinqua parte amicitim puto,)
Facit, ut te audacler moneam, & familiariter.
* Muki eautimtur perperam. Velut cum pare'ntheii includimt hujufmodi verba: ut arbitror , ut intelleximus, iimiliaque: ubi fufHcit, ü comma utrimque, vel i'ummüin, li bahe-ant UtrimquefemiTOlon, lüud etiam Giiramium , ne parenthelesfiiu crebra;, vel pimis loogïE: ad usc'e, ne alias aliis iaferciautur. Sed ejul'rnodi non jam ta.nadnotas, quim ad ipfam pertinent fenterftiam.



DE O R D IN E
GRAMMAT IC O.
Ordo vocum, vel anatura, vel ab arte, proficifcitur.
NaturaUs, qui & Grammaticus dicrtur, natura ipfa , atque è fermone vernaculó, non oblcurè cognofeitur. In rudiorum tarnen gratiam paucis eam rem comp ectar.
I. Primum fibi locum vindicant particula: excitandi; ut interjeétiones, adverbiaque bortandi, optandi, vocandi, demonltrandi, rogandi: nee ncn adverbia prohibendi, aut fimilitudinis: ad hsc relativa, ut cum, quando, donec, &c. conjunétiones cauflales, & rationales; ut quandoquidem, & fimiles. Itemvocativi, & nomina, pronomina interrogativa; ut quis, uter, cujus, cujas.
II. Proximus, fi aliquid fuperiorum fuerit; aut, fi ea abfint, primus efto locusejus nominativi, qui a fronteerit verbi; vel illius, quod nominativi loco ponitur. Ut, Felicem fuisfe eft miferum. Cum fiibftantivo awem coha.ret adjeétivum; & cum utroque cafus ab eo reétus. Quod fi cafus' regatur a fubftantivo, adjeétivum fuo fubftantivo px^ox\^xx\\x.,HorrentiaarmaMartis.
III. Hiric locus eft verbo perionali modi finicL Sed fi imperfdóale verbum
Mm 4 fuerit






2©3
PRO SODIA
L A T I N A.
IProsodia eft pars Grammatica; qua; accentus, & quantitatem fyllabarum, docet.
De Accentu.
Accentus eft pronunciandi ratio, qui fyllaba vel attollitur, vel deptimitur. Ac proprio nomine Tonus vocatura. « Nam ac-
Tonus, live accentus, eft triplex^^~era]e acutus, aravis & circurrflexus. eit; qma tam
" ' " - . /- n i :. Rr Jaie paret,
Acutustft, qui fyllabamacuit, &-at-qiJ ^ tollit: ac notatur lineola obhqua index-^. ut tram adfcetïdente,- ut, dóminus. ütriutaue v0-.
Gravis eft, qui fyllabam gravat, & dé-£*£°léf primit: ac fignatur lineoM obliqua inprotonoacdexcram defcendente: ut, doBè.
Circumfiexus eft, qui fyllabam lon-fc giori mora effert: fignum verö ejus exmagis Piafuperiorum notisconflatur: ut, amdre
■viile : Accentus vel eft
„, . . , , , r>jfimplex vel
Nota ejus ideo ex accentu ac-uto, _Cjrtompofiiui. gravi componitur ; quia fyllabam parjtersimpie* eft & attoilit cum acuto, & depri mi t gravi. Unde longiori hic tractu ommno^MS vot,. opus eft, quam in acuto. At planè errata circumvulgus, quod circuwflexum cum acutttie>iUSconfundit.
, Ton o-



ec-4 Prosodia
Tonorum Regula.
* Monofyllaba diclio, fi brevh, aut pofitit. ne longa fit, acuitur; ut, vir,méns. At natura longa circumfteiïitur; ut, mós, fpês.
In disfyllabis pojlerior gravatur, prior autem,fi naturafuerit longa, & brevis fcquatur, circumfleclitur; ut, Röma, Ciêta, alias acuitur, ut Déus, jiiftus, réges.
ïnpolyfyllabis ,penultima brevi, acuitur antepenultima; ut, dóminus, dicere. Penultima autem,fiproducaiur, fequchte quidem brevi, circumflcüitur: «/,arrmre,perüfu"s; longa autem fequente, acuitur, ut, amplcéti, facérdos. Catera omnes fyllaba in polyfyllabis gravantur.
Excipe compofita a fis, fit, qua in ultima JitKplicis accentum vetinent; ut, calefis, calefït.
Etiam interrogatio quandoque accentum tramfert; ut, Siccine ais, Parmetió?
Fbces enclitica rejiciunt accentum fuum in fyllabam praccdentem. ut, Liminaque, laurüfque deia.
hof locum ^ Queedam in ultima , diferentice causfd , habet in quis- vel'circumflcduntur; ut ablativi, poëta.glog«e,ubique; & ria, atque alia :° velacuuntur: ut adverbia, fimiiibus: cu- aijqUó, continuo, palam, doété, una, fi? fi^ód^'ia'1'' "iilia: fed in confequentia oratiimi's acutus Sftis non fit mutatur in gravem; uti -fit apud Gracos. enclitica. Ergó pro causfa circumflefiitur in pofteriori. Kam funt hse jcce„^tSnotanufquamferèapponitur,nifidifepoftta; 'Cqui" rent ia ergo-Mdque non tantum in ultima fyllaba
dem , unam tarnen rem fignificantes. Contta quam fit in liminaque, •& Uurufqae: quae valent, & limina-, 13 laurus ut: fiut duie voces duarum reium indices, b Sic genitivi fruStüi, anus , contracti ex anti<juis fruSiuis , amtis:1 nominativi , accufadvi , & vocativi plurales , fruüüs. anus, contracti ex fruSues, mines, e Mirum, nonnuljos ufque adeo adverfari confuetudini huic voces ambiguas dillitiguendi accentu. PnBfehim cum ipG voces proprias fenbant literis majufculis. Nempe ut diftinguant propria k communibus. At cnr t.on fimüe diferimen hic obiervemus ? tanto magis , quod idem fecerint veteres: ut ex Fabio, lib i. cap. de Ortliographia , item Scauro , & aliis, conttat. ,



L a t i n a. ao§
fit; ut iis, qua jam vidimus: ƒ? t/ quandoqtte etiam in penultima , & antepenultima; ut, óccido, & occïdo.
Qiiidam & fyncopen pasja circumfle£ïunt. Ut aniasl'e, decrêsfe. In cu jufmodi interdum idfit difcriminis causfa: ut ingenitivo noftras.
Graca Graco meliüs accentu eferri, eenfeut Doratus, Serviufque; quod fic reftringit Marius ViElor.inus, fi iifdem planè liter is profe* rantur; ut, orthographia, paralipomén»n.
De Quantitate.
Quantitas esc menfura fyllaba;, fe-t VeI fic po_ cundüm quam brevis, longa, auc com-tus-. Quami-
i- j:*.:.,-... tas est fvlla-
mums, five anceps, dicitur. bse ,^0|
Brevis est, quse unum habec tem-qua ejus tempus, five, qua celericer pronuneiatur:^'/'™™0ac fica fignatur ( ^ ); ut,pms, »™-. voeu» Longa, qua; duo tempora haber, fi-^c™^ ve quse in pronunciando exigit fpacium/mojn traatque intervallum, duarum brevium atque ica nocatut (-), ut, audax. »lu^c Communis, est, qua; in verfu, nuncfi m„&h0. ' brevis eft, nunc longa: uc prima mf>>»* id
o i fuent optis,
Italus, media in Batavus. unpontim
vocali : quem-
* Porrö fyllaba, feu brevis fuerit, /?»aitmorlum longa, velnatura est talis, vel causfa acci-f™^ dentarid, five pofitione. Ita prior <« .patnS:,long|Ei natura est brevis, quia prior in pater efi brevis Sedquia ponitur ante duas confonas, etiampoteftproduct'. Contra prfe natura efi longum.Sed fi compofito ponatfir ante vocalem, obpnfitionem tjufpiodi quandoqne corripitur: ut in praire. Interdum etiam fyllaba natura fnnul g? pofitione,producitnr: ut prior in wAti.Etfiautem voca/isnon minusefi brevis,quiaponaturantevo-
calem ;



*o6 Prosodia
calem; quant longa efi, propterea qubdponatur ante confonas; vulgö tarnen pofittonis nomen ad , ' poftcriüs genus rejlringttur; ut mox liquebit.
Quantitascognofcitur regulis.&auctoritate, five exemplis.
* Eft que via, ac ratio, qudper exempla itur, turn certior altera; quia regula omnis auBoritate veterum niti debet, veïutfundamento'. turn etiam generalis niag'n.cUm multarum modulus jy'labarum non aliter fciatur, qua-m exemplis poetarum. Regula; funt generales, aut fpeciales. , Generales dicuntur, qua; in omni fyllaba locuni habent.
Regula Generalis I.
* '"""inre* Vocalis ante vocalem * brevis efi in quemtTfyUa- Latinis: ut, Deus, fiiius. Item nihil: te; nonejuf- narn fa magis adfpiratio eft, quam lite-
dem : ut in ..,°. ,. . 1 ' L
ciiphthongo, ra; ut ahbi diximus.
«Htae Jonga eft.
E xcip iuntur. i. Fio, quod ubique primam habet longam , prceterquam r poft e fequen-
te: ut in fterem, & fteri.'
O vid Omnia jam fient, fteri qua pojfte negabam.
11. Genicivi, &dativi, quinta; declinacionis; qui vocalem penultimam e habent longam .quando inter duo / ponitur: * ut, diei, fpeciei.
* Nam fi con- „ Jl
fona antecef- in. Genjtivi in ius qut penultimam haferit, « breve erif. ut, rei , firn, fislei. Verum Lucretius reji dix'i ■ e produfto : quomotte & apud euudetn iji inveuitur.
bent



L A T I N A. 267
Ibent communem in verfu1: ut, unius,1 ^am cxlra
n 1 • a i a„ verrum pio-
\,tlhus; prater anus penulnma longa-,ducunt. i & altérius 3 penultima brevi. 2,.Xec faciIe
iv. Producunt quoque pcnultimamPenuUima ■aulai , terrai, & fimiles penitivipnfci:prr0*lftS'r
^ . n .„,.., h . r. , .ufurpem/o-
utem LaiJJowpei,tx fimiles vocmivi; uhuw, & um«s. tofim geminum / fuit, Caii, Pompeii.^^^
v. Longa etiam eft prima in e/te/: in* aumtrius. ;ohe vcro, <k Diana*, cit anceps. ila;ef°rae'"cc™^
:dé'Latin;S. nemo,qm
I In Grads vocalis ante vocalem, nunc^"!'^?™ ;corripitur; ut in Sopliia,Hyadesï: nunci'»erk- Ac
t . .. ,. . ' corripil eam
:proaucitur ut, -aer, duts, linyo6. Luctetm's in
Intéf r.lia prodiictsnt vocalem de finent ia intoüus. Quod sais , eis, ois. Ut, Nais, [.ais, 7 Briiéis, Cad-'i,fum - q"'n :meis, Latois, Minois", &c. Stó"'^,
Item exeuntia in tius, & oius. t7f, Nerclus,„^/i„], [Prir.meius, Acheloius, Minoiüs: £?e. du-
yldhiecterviinatainzon yf/joii-L/zMacliaon,1"'''13 "'Jn e(tÖLycaön, Amphion, Psndion, csrV. SnKal *
Et c. mpofita a --«ès; ut Menelaus, Archeiaus.ümc brtvi'5 >
Ncc unncii btec pet pet na funt. Nam Phaou,m;nc tonga, foeucalion, £?•dlid mujta, corripinnt j'oe».inveniamr fav. fecunda in Nereides f/? r77;tY-/>s.aj^^öas ,
£#/ 6? m Oriqn, Geryon. 4 Unde ver-
Accufatiri in ea, « nominativis in eus.ru», Currnnt 'ifapius corripinnt E- ut Orphea, Salmonea,alteritts, fim^Capharca: interdum producunt, morelonum:■'"'J1Juduat $tt, Iliöfiéa., ldomenêa, 4 causfam
adferam , cum de Syftole
linferius loqnrr. 5 Sie Piertjes, laysetvs , In, & alia. Ac fimiliter pe«grin'a quitdam; uc Mkhaei. Sed pit rimum in peregritiis qnautitas eiï ilmbigua. Ut , Cain , Abraham. 6 Dws adjectivum temper porTectum ; a Grato óu$. At ctim dicitur fub dlu, a Ato$ , corripinur Atrarito in EpHloia apud Nonium in Gilit : SokMns, intempejia rrtoutf , fub dia. Hóra'tftls tarnen producit Üb. 2. od. 3. & lib. 3. od. a ISbu dn o nirobique melis: ut est in codd. nonnullis, f ÈXcïpeThibids ; Nam Ovidii est in tenio de Arte. Thebais ïUclereo ttupta rtcsdü equo-. At fimiliter Papittius. Sic, Qitioma, Aonides.
Simi-



so§ Prosodia
Similiter & alia funtporre&a, qu<e per *i% vel u fcribuntur, IXiphobus, Deianira,, Troës , Troades, &c. Eousprimam habett ancipitem, quia Grace & «»s» s3s»> fcrihitur.
Ouce Gruecè f habent ante vocalem , La— tinufuntporretla: ut,JEneas, Caffiopea,, Centaurea, Deiöpea, Gaiatea, Medea, &c.'« - Item Bafilius, üarius, Eugenius, Clio, Elegia, Iphigenia, Antiochia. Sc. Sedchorea. plarea, conopeum , & proprium Mat-emi^sfd1*' ^■peuu'timam habent communem 5. Qiwd faepïi.6 corripi- ft quis pleite intelligere volet quantitatetm i»r- vocttm Grcecarum, eüm addifcere literas,
Gieecas necesfe eft.
Regula IT. Diphthongus natura eft longa. Uc,: iet as, Mufa?. ,
Sed pree in compofitione plurimumj corripitur. Uc, Praeffè, prauflus.
* Firg. Stipitibusduns agitur, i'udibuf-l ve pr&mliis.
Pra in praiire, corripitur a Pedone Albi'i novano, carminead Liviam: Ët venit, iteM la non praeunre, dies. Item ab auElore poe-', tnatis deJEtna; cujuse/l: Ver proeit ffiita-) tem. Sed producitur a Statio 6. Theh.
Cum vacuus domino,pra;iret Arion,:
Prima in Afeotis efi anceps.
Regula III. i Crafin vo- Syllaba, ex duabus contracta i, longs
cant: a qua J ., 0 '
diftingueuda eft natura. Ut, cogo ex coago, alius ex Cftir«>icV<5, aiüus, tibicencKtibiicen, «Vex«V,&c.
ut in femihomo
trifyilabo , & fem animus tetralylJabo : ubi non dua= vocaks in unara contrahuntur, fed ptior quodammodo abforbetur : toque Si 1'ylJabi brevis manet: ut infra plenius dicetur.
* Qud



L A T i N A. sop
* Qii&dam fyncopenpatiuntur,antequam fjatcoutraflio. Ut, m\,pronihil; bigas, trigoe & quadrigse, pro bijugse, trijugae, & quadrijuga;2; bobus, vel bubus, pro bovi-cx fótJ^\ bus; junior, pro juvenior, nonus ,pro no-trutg*. <m» venus; malo, ƒ ro mavolo , &c. p™fnJ\m-, ^ Regula IV. Ef'ï'
Producitur vocalis ante duas cionfo-, Intenlnm nantes, quaru'.n utraque1, vel alreraetiam mrafakem, in eadem fic diétione: uc, men,fapiens, D^»? ctV/c?. Haic »»ffy&<peaii eft &
VlllgO PofiÜO VOCaCUr. _ apuTMaroa.
Eaquoquefic, cum poft vocalem uw* w eadem diétione ponitur una duplex: axis, apex, gaza. «?
Pro duplici eciam Grammacicis cen-g^ ^ poSa fetur / pofiïum inter duas vocales: ut,videtur ad ajo, rejicio. Sed hoe locum non habet^™^. in compoficis kjugum, ut bijugus, &^™a^™Ve quadrijugus; quse vocalem;corripiunto
'rum quamio-
Cum muta,& liquida l, vel r in èa-H«e w catut-
_ n i lus, CS: aln, ia-
dem fvllaba 3 ponuntur poll vocalem na-ciunl) ubi ni. tura brevems vocalis ea in verfufit"^
Grsecorum
exemplo fibi hoe concedentes. Ac fimiliter Maniaiis s Quid s'**« domms Rarntmi ftringis in o»? Quidam putant, id perpetuum esfe «nte fi /»,ƒ?,&/;■• fed fallumur. Nam Maroms eft, Pamte fvus. Et, Vitda femnandri. Et in Culice : Horrida -Jytimmofi voU ventia membra drdcom's. Horatii quoque elt, Sape flyUm v«rtas. Iten* Jfymta Jlantem. 2 Cenfeo alias corripi , fi prior compofiti pars mi defiuat. Utin dijambus: item fi fimijovis dixe.is. Sed lutisfimum eft, nihil proferri citta auftorem. 3 Nam in dïverfis fyllabis id locum nor» habet. Ut, Migo, obruo. 4 Non item poft vocalem natura longam. Nam aai, & acris, producunt vocalem; quia ea eft long» in aar, & wr< Et fimulnirm» habet « loiigum; quia eft Inttim. _,
N a coin»



2IO P R O S O D I A
3\Ti£ c°mmunis s : ut, reflo, repleo, popEt'prima fmü- les, locuples, atris, tenebr^e.
'11°~ Similker in Gracis- W, Atlas;
iu -.ks nem: NanCyclops, pharetra.
*' -Enaru fa Gracis M, & N, idem pvximte tetubras. üzm: m,Tecmef/a,Cygnus,Progne,ikc. Knln-ü; V quoque liquefcir inter Q, & voeiiam, «bi vo- talem fcquentem. U^aqua aliquis, &c. tUcesferit'5, Nam vocalis hic ante Q corripitur, etfi occnrrat kio- V fequatur cum vocali in eadem fyllaM. auaórius'!"5 Haftenus regula; generales: fequun^ ionY Net"" tur ^P^'3^ quarum aliae ad primas, enim in r; „,i- & medias, alia; ad ultimas fyllabas, trix wniEre pertinent.
jiroduxenm *
Penultimam. 6 Gricci hoe quoque faciunt in mn , gd , pt. Quorum iniitatione idem in f,nxra%Au$ facit Martialis hoe veria : Sardonyclias, jmavagdos, adamantas, iafpidas um.
De Püimis, et Mediis Syllabis.
Regula I.
Derivata diftio fequitur quantitatem primitivse. Ita corripiuntur prima, fecundaque, in animare, & animofus; quia brevesluntin animus. Contra ea;dem producuntur in naturalis, quoniam producuntur in natura: cujus prima eft longa, quia longa eft in fupinonatum.
* Sic fecunda in virgineus, & languineus , corripitur ; quia correpta est in virgini, & fanguini: producitur penultima in aratrum, ambulacrum, voluta-
bium,



L A T I N A. 'At t
feram, qmaporretta eft in aratum, ambula-
tum, volutatum*. jsr/ffw /» liquicius £/Jcorriuitur,
ö »ceöc; w«»f e/? a liqueo, quodprimam^^ fit
4''';»»« * v«-A* liquor, ^ W*'aon^*tdem
producit; cum tert'ueeft conjugatwms.Mamsrodadlm ia
Jiquatur quidem dicimus prima correpta ,m!t-.andm,
/iliquitur eademproduSla. At liquor
men femper priorem habet brevem. ifo^a ést m
vcreri.
EXCIPIÜNTÜR ir^el" hóe -pluri-
t Brevia h primitivis longis: ttUm«m j*«aéfcwe, ^««J, a Jmco ; rfictfx a a-co, jopor0vidii est i a ropio;fagaxïfagio; ditiokdisditisg*r fid"S^fido\ lucernattluceo; odium abj0,lga est ea_ odh nota a «wa»; fnafe^w a mpfc; 8g££ §f plura alia 4, quas ufu melius difcentur.est ab mUrm4
ii. Longa a primitivis brevibus: jfci**»™: vox vocis a iwo; lex legis § /ego, r<?x re-^,^. U's, & regz//d!. a rego; fffgate a ?ego; /e- pt. sed %s*fedeo;fufpicio zfufpicon ^acero^^ fctfèèr; A«wor ab fc.»«r; «^»»f^. tej5i!J . /*o/»o; H jféc#Jv; & alias, quSj,fii0, qu0(U
ufus doccbit «. -|-nü.
iftiBm uraafens oiio corrit'uit primam ; atque inde odium eandem retln' quan i^m. Et fanè hoe est verifimilius. 4 U« •"►j***
L£ ft 8<*»W- *«■ P"*^ vero « h! 0;msQo,lt Tr^S
unius Ut, « disfiro, frtin* *f*m, cumhs a »m , oftito
öb <w/a. "*»■««■ a mamma * <!«i""m a ' /Wtt""n '
, Cuiutoo ti eo libentius omniums; quia multa, qu* Grammatici att-
fetunt, oriPU.is funt iueertae. In aliquibus v*co ne^igunt «.,«A«yU», m cum excipiutlt jucwidus a jUve; qualï non fit a fupino jutum ut a /^tcH»» , fmmdus. Ac par rat» in jmmUm». Ab est /iï
piififl F.t'tarnen i'ecunda in femper est correpta : in ApMm tem¬
per p'orreaa. Etiam prima licet in perpetuo fit brevis, eadem
tarnen in AptM* est anceps.
N n 2



214 prósodia
Regula ÏL
Quancitas compcfici cognofcitur ex fimplici; &fimplicisex compofko. Ita eadem efi quancitas in lego, & perlevo: legi,hperlegi. Sicprobus, improbus\ Jcribo, adfcribo; venio, advenio, ddvenis, * Servatur etiam qiiantitas,{i vocalis mu. tetur. Ut, eligo, feiigo, a lego: cado óccido: csdo.occido: allido, coliïdo, «kedo: obedio, obedis, ab audio, &c.
_ Corripies ramen compofita in dicus a dtco; uc, caujjidicus, veridicus: dejero> (kpejero, ajuro: cognitum, & agnitum S; X l mmll '/fimifijdtus, afopio: nihilum, agnitum, ie- a ne , & Iinum: innuba, öcpronuba a nuho- Conmibium vero eft ancepenultima poiyifuabó- communi Secunda in imbetillus eft Sul-Tt ruw Jon5a'ecfi Prima in tav/m fic correpta. iiabitum , ubi- Icidem parcicipium ambitus producit febT?* v*5 cundam contra naturam fupini: quam s sanè Maro potius fequitur nomen ambitus: uti £t derivatum ejus ambitio.
producit, iic
WKiem con-il.i1iniow,„Wo,&£(wrató&. Jfifl^t,^ ei esfe uifytlaba xa.ru vjiiCjitrt*. 1
Regula III.
Prapofitiones in compofitis qucedam breves funt, qujedam longa;. tiones hïec isreves lunt', ab, ad, ante, circum in
font brem in compofitione ; quia breves font extra eompoiïtionem e' G. ut m arma, fic utermis Amrtas |u correpto Ac ueninT»,h, "
«** prima' J^^^^J^^ «« ~
eb,



L A T I K A. AIS
ób, per, re ,fub, fuper. Ut, abeo, augeo, antejero, circumeo, ineo, obambulo, ^er^o, , /«ifo, fuperaddo,
Rein refert, pro utile eft, producitur; quia non a prapofitione re,, fed a nomine res, proficifcitur.
* In nonnuïïh tamer. &prtspofttio re producitur è poëtis geminando confonantem: crebro legas relligio, repperit, reppulit, rettulit.
Longa; Cuuti,a,de, dh, è,fe,pro3. Ut, amitto, deduco, •diligo, egero, fecubo, i i_fi '
profero. v lis feupatur,
Excipkur breve in dirimo, 8c di £f™J^™&
fertUS, próhibeq cot-
Pn> eciam in multis corripitur : uc ,jPQ"r0,, in. procella 4, profanus, profari, profebto,^ ment profedus; proficifcor ,profiteor ,fpr$fu-%^ gio, profundus, pronepos, protervus s.fimiin« ionIn quibufdam eft anceps: ut, procu^fffJnx^-m ra, profundo, propello propago, tam'raj'0 > & "minomen , quam verbum ö. ^imeii-M
(jsgjofitionem Laiitiam. Nam Graeca est correpta : ut, prophtta , ptefmitis , Prcmetlmts. Interdum tarnen Latini etiam in Grajcis fequuntur quaiititatem Latinte prx-pofitionis. Quomodo Locilius in propola primam producit. Atque hinc & prima in propino Martiall est anceps : mi & Teréntio prima in prologus. 4 SimiJiter Lucretius , in fexto , corripere dicitur primam in pneello , ttnde procella derivatur. Sed in meiio. rilnis nunc Jibris legitttr: Turbinis immanent, vim provomit atque procelU. A"on proalht. 5 Par ratio in derivatis. Nam eailein est quantitus in profugm, & profugiis; in profanus, & profano. 6 Tertuilianu.etiam primam corripit in protreo. Et contra primam in profes/a producit Arator. Sed horum , fimüiumque, non paullo major in faa»o , quod traaant, argumemo, quam in re metrica est auRoritas.
APPENDIX.
De compofitis fine prapofitime.
* Abfque prcepofttione compofiti prior pars in A, vel O, cxiens,producitur: in E, I, veïU, Nn 3 de-



f In qnibus A est tongum ; quia hujul'moih etiam est extra tompo^itionetn.
t Virgilius e in talibus corripit : produclint Lu-
prior ei;am ram.
* Qua duo pofrrema' ad proxilmtm etiam canonem pertinent.
Prosodia
def?nei7S,corripitur.SedexcipiuntureomplUra. Ouare defiugulis vocalibus accuratius dicendum.
i. In Aexeuntia funt longa: ut, quarc, quapropter, quacumque, buatenus. *
11. ïtidem, qua in O terminantur: ut, alioqui, coutroverfus , introdüco, quandoque , qnandocunque, utrobiquc.
Excipeehodie,qmndoqmc]cm.&conjti:!c-, tkiiem quoque; qva ü corr'tpiunt. Item compofita ex duobus nominibus , ut, bardocucuüus. Ac Drepanius fimiliter corrlpuit O in facrofauétus.
in. In Eterthinötacorripiuntur, idqut in prima, & media fyllaba. In prima; 'tri , nëfas, nefaftüs, nefandus, nefarius, nequeo, neque. Item; tredecim, trecentr, equidem./» fecunda; ut, valedico, madefacio.freuiefaciot./»tertia; «jf,hujüfcefflödK
Exc'ipeprimam in fedecim, nequis , naquam, efnequitia, nequaquam, nequicquarn,nequando,inemet,niecum.tecuni,fecim.Itemfecundamin\eneRcus.S\\dd\cetiv. Corripiuntur quoque exewnia in i: Ut inprimax biceps, ti iceps, bicolor, tricolor, bivium, trivium, fiquidem: infecundaf ut, agricola, parricida, aiiger, arcifex, caiifftdicüs, fatidicus, omnipotens, to,tidem, tubicen, unigenus, &c.
Excipe ea , in quibus i pro eaftbus variattir: ut, quidam,.qui vis, quilibet, qui'cunque, qualicimquc, quantivis, unicuique, rcipublica:. & idem, mafttulmm* >
htdti bac era fin, aut fyncopen, paffd tibicen, illic, icilicet, biga:, quadrigie, pridie, pollridic *.
Adhtzc a' dies derivttta: ut, biduum, triduüm, meridies. Sed in quotidie eft anceps.
Producunt i etiam, triceui, tricefimus,fiquis:



L A T I M A. 2Ï5
quis:' item nnnirum, ibidem, ubique, utrabique, ubivis. Sed in ubicunque, eft
'anceps. ui ht ubi.
v. Exeuntia in U corripiuntur: in prima, ut, ducenti, dupondius: in media-, ut quadrupes. Ac fimiliter in Gr<ccis lïtera y termïnata: ut Pólydorus.
11 e G V l a IV.
Omne preteritum, & fupinum difyllabum, primam habet longam: preteritum veiö geminatum primam brevem: ut, movi, motum, momordi, fefelli.
Exipiuntur. brevia.
Preterita fèx, bibi, dedi, ftcti, tuli, ^ . fcidi, & fidia ftndo'. Item 1 upinanovem^, pro Cmf. datum, fatumxamm,itum\ quitum, hab" turn, fiturn, rutum, citum a czeo 3. l0Lgïra. Se* . Venientia a fupino ftatum, alia pro-"*™^ ducunt primam; ut, ftaturus*. conftatu-1 Ab cJ^ rus: alia corripiu'nt; ut, flatus, unde ^ 1 preefiitus, /frswo, /foü/w , ftabulum. tus, «, ,
PfffitericaautemAfupinapolyfyllaba,^^^ tantam habent primam, quanta ell primapro urat Peprefentis. Ita corripiuntur, jw-aw, ^^^STeli» ffe^; producuntur, clamavi, clamatum.comimim-.
Exapepofui, pefttüm: hemfolutum;^%; & volutum: qua; primam corripiunt. pro honons
l 1 1 cupiditate;
item Kritns, & fimilta, ut fupetius tüximiB. 3 Nam a cio, t& quarue, priorem'producit: ündè «rdtos , «ö**> A(t a (Ét corripitur i: unde cr.n-.ito, Biito, raito. Sic- «(KJ, p;0 rayjc,, five celer, corripit priorein. At \ quod ponatus Nonius. 11011 fatis attenderunt) rifcwpro tf/ri/ui producit eam. Ut rt'*<m rf-/-»», «••*«»»««>» c,C«m; quae fuut a rio pro izitiii*. Unde Sc (rfft»» untje/n, lioc. .^st,, .dïvideniinn. Vide 'Servium in ;8. iEn. 4. Sic & /f i(or a/i/!o. 1
N n 4 * Genuij



P 5 O S O D I A
* Genui, genitum, fequitur quantitatem antiqui geno: coëgo, coaclum, retU ■net naturam integri coagi: potui, fequitur integrum potis fum, unde fit posium. . Pe*ultima polyfyllaba prateriti exeunth in, fi, & vi, est longa: ut, divifi, audivi.
Supina polyfyllaba producunt penultimam. Exipe fupina itum non veniemia b prateritis in ivi: ut, crepui, crepitum; habui, habitum; bibi bibitym, &c. Sed fi ultimaprateriti fyllaba fit vi, producuntur: ut, amavi, amatum,- vievi, vietumj petivi, petitum,- audivi, auditum.
Regula V.
Accentus in polyfyïlabis oftendic penultimam longam, fi attollitur, autcircumfleclitur, brevem, fi gravatur. Ut, amamus, legimtts.
Antepenultima, fi poteiT, redigenda eft ad penultimam diminutione: vu, haminibus , homini; amabamus, amabam.
R E g U l /e SPKCIALES
de ultimis fyllabis.
Ac primum de monofyllab.is.
Monofylla.ba producuntur: ut, èt, 4e, i, do, tu, fic, en, quin, non, cras, par, Nar, fal, fpes, vis, mos, rus, far, lar, ver, cur, fur.
Excipe encliticas, que, ne, ve, & fyllabicas adjecliones, ce, te, pte.
Itemexeuntiain b,d, l, t. Vz,ab, (ld, mei, fit: prater fal, longa
Éx



L A T T N A. SI7
Ex terminatis in c, breve eil nee r :r. £« commune eft /z/c2 pronomen: uti S^wé^rskhocv. nifi fueric ablativus; qui femper,enus- Mf""f
. r r . . „ r in obliquis
producitur: fae faepius breve eft. prirnam OTCcrripiuncur quoque, an, in, per J'^- Nar '
1 . 1 * v i ~r 'contra in ng
/c?r, ter, v/r, co/"*, es averbo Jum 5,pt^mt e«c7a>, fo'f, fTj pronomen ö, & rfj pra2-"iu* AnM!'
r. . . r ■ /y 4-\ n Sulfureus po-
pofino: item os, ojjisr. O fequente/mipp-m«avocali eft anceps. na Naris ad.
r undas. Sal ve-
ro etfi por-
ïeftum , falis tarnen corripit priorem. i Nifi cum vett. Grammaticis dicere malis , hic femper eorrjpi: at ubi produci videtur, Uien, id est, hüce, fcriptum fuisl'e. 3 Moe nominati-vus Maroni producitur: at contra, corripitur aftori Iihyphrdlicp ; item in carmine antiquo ad Sancnm. Sed videtur Maro fcripüsl'e , Hoce Mud genn.ma fuit, id est, toeft. Quod etfi verurn cenl'eo, tarnen placuit fequi fententiam vulgaporem. Seniel Ovidius corripere dicitur epilt. Sapphüs. Sed loens est controverfus. 5 Nam ab edo Producitur, ut monet Servius. 6 At is ■ Sr. cis ■ cüm verba fuut, preducuntu:: uti & af oris. l)e cis, qnód corripi aiekim, auctorem fequor Probum: etfi non ignarüs , Victorinum, & Servium disfemire. Probum in coinpofilione fequi etiam malu.it Petrarcha in quarto Africas, cum ait: 'Flendit Cifalpmis jam Gtl'-ica rum mloms. Sed tmisfimttm , iftis abftinere. 7. Addunt aliqui vas vaeiis: verum, ut cenfeo, fine auftore.
Observatio
MonofyJIaba retinent quantitatem, cum funt pofterior parscompofiti. Itaque, ut longa funtfis, vis, & ablativus re: ita & producuntur, nefas, ad/is, pofïis ,mavis .qtiamvk, quareu* T*»q* * >n
E. . . r 1 alioeimn uki-
c contra, ut corripiuntur, fer, vir„mm P,odu-
es , qiiis, os, of/is: ita & brevia funt,cnm; 9uiS
. r r • • 7 - <1>">> est Jon-
perfer, Jemivir a, ades, potes, eequis ,Eom Maroni aliquis, exos. R tr'?os, Pro*
1 ducere malim
cuin Horaiio , quam corripere cum Aufonio ; partim ob potiorem Horatü auaorita'tem; partim qma ;.« producitur M.troni , & Propertio. a Sic triumvir.
N 5 Re-



ïi8 P r ö s o d i a
R E G U L i S'p I C i A t P Si
De difyllabis, & hyper difyllabis. A.
In a longa funt: ut ablativus mmfa,
1 Nempe jm- , J '
peraiivi pri- oma1, contra-, er ga.
ïnse (i ongi-
CS exceptio.
£ci ex anti-
Kam tb"'.*! Corripiuntur nominativi,accufativi,&
fuit trifyüa- vócuiw\^tia:m~mef^a,poè'md,carmina.
q"o Zf = « Item' i iM> , po/fez4, ^ataf órascis _ pro videlicet.
?t?Numeralia in ginta interdum corri-
mete. Ac finu- . °. . I, *•*-*
liter arfö«o piuntur: ut, trtgmta, qnadraginta.
fuit atat, ultima brevi, ex quo rfo«, elongo: ut Grsecis Ji'*£s , <^k£(.
2 Contra Manilius , & Aufonius , corripiunt : fed pruducunt Maro , & Valerius Flaccus; tjuorum potior auftoritas. 3 Sed vocativi Grceci a 'nominativis in as producuntur, ut 'Méld, Ab es corripiuntttr; m TlweJla , Onfia 4 At "in antea producunt, Catullus, & Horatius.
E.
In e brevia funt: ut, cubile, patre, curre, impitne, ante.
, Excipiuntur
1 hoc est qua T< Gracaine longum1, cujufcunque fcribuntur" " ^^•utLetheiAnckife,cete,niele,tempe.
2 par rat'o ii. Ablativi quinta; declinationis: ™s fnt^L^i. ui.die,fide. Et adverbia a dies - derivata: sed de hoc ut, hodie, pridie, poftridie, quotïdie.
eonflat ex i i, . i ' *
obférvatione ltem ablativus jame 3*
de compofl- iii. Imperativiimgulares fecunda»
tis ex mono- . . . , ° ,-, , ,
iyiiabïs, coniugauoms: ut,doce, mane. Sed vale,
3 Kempe quia antiquis erat quintae declinationis,
cave,



L a t i n a.
mve, Scvvle, interdum inveniunrur uitlui correpta 4. hoc cX et»
1 v. Adverbia derivata ab adjeéhyis fe-^u«aa^ cunda; declinadonis:ut, doüè ,pulcnre,h![ lecumte valdè. quod cx validé. &c. Prexsxbene*uerint & rotf/s.Icem longa (amjerehferme, olie.^üm , nuo-
moiio fulyo ,
HJulgo , oleo, & o/o.dtare. 5 Aufonius ƒ«* cotripit i fed produ, cutit Maro, & alii.
I.
In * longa funt: ut, viri, docerl é x c 1 p i u n t o R
Nifi, & qvafii quse corripiuntur ; ^) ^.,
Uti & dadvi, & vocativi Greci , & fimi, _ ut, Palladi, Minoïdi, Pari, AmaryUt^J^.
Communia funt, mihi, tibi, fibi, 6UiAm funt iadifyllabum. Item ubi, ibi, uti-, mm conv-^™^^. pofitis. uc ,fïcubii, aïtbi+.ficutk,veluti.^ « est
* Ibidem tarnen, &a^t6,femperpro-^- ™ «ftjfcw»:. «cutiqneMw/OT/^tw--^?.^ . r/fi/mibicunquefecundam habet anapitem
* Se.1 nee cor-
Oripj posfuut
. * '1 dativi c»n-
y trhftj , quia
In0communia funt: ut, homo, amo.oXyX^ regu]a
Excipiuntur _ Dativi, & ablativi, ino; qui pro-^„„^a t ducuntur: ut, Domino, Deo. mttzmbrp^ ' Et adverbia inde onxutjanto^uanto,^*™!*0?-
» Uti tutius producitur exemplo Horatii, & Properüi.. Nee putó breve' apnd claslicos reperiri. r, Sii-M melius corripitur, Maroms exemplo. 1 AlH, 6 Mtetti-malmi cum velt. producere. 5 Sk.M tutius cen> iitur ö Quidam anceps ceul'ent ob Horatii locum, Mn «W*w , corS ••que. 'tpeitoJliM. In medio qui. Sed alii diviftm leguat, Nm ub, vu , «1. Noméifis. cer(i



220 PROSODIA
en-d. item occ. prater anceps fero 3.
47" Producuntur etiam, qua; Grsce execorripu pro- unt in - longum 4 : ut, Aleüo, Echo, Mar,one'tu.ura Sappho, hujus Androgeo, hunc ^/Ao, tius pro.iuxe- Rectius corripies, ego, fcio, nefcio,
»'SFar ratio in Cedo pTO (ÜC, duo, CM, UticO>, imo,
fitkiem cum compofitis: ut, quomodo,
communia
dummodo, poflmodo. é2%^ê, r ,G%undia Virgilius producere folet: ■wfttfc qott led alii non rarö corripiunt: ut,
twius produ- Jö vigilando.
ciintur. Pro- ö /*£?ó rorripit
Teremianu* Mannu. 4 Non item , qua » abjiciunt, ut, Apollo, ko, Plato : ubi 0 variatur.
V.
\nu\or\g\:u.x,cornu,fruclu dictujiu. *Sed'md\l,quod in vaiet,antiquh breve er at. Item mnu,pro non.UtroqueufusLucretius.
1 Nomina in ln « brevia: ut, Mofo , Tiphv.
b, & £, exeun- « 1/7 .r ./
tia , pèregrina
jTcoV'n/!0''' InclonSa:uM^-Sedio«i?ccorripitiir.
gog qurc Crue- D.
cè fcribnmur <r/breve eft: ut, apud.
per u: er que » *
reftius pro- _
ducuntur. In lbTe\nr.at,conful,pugiLfemel,fimuL
güd & rlmiüv * ^jrcSa *»1' Gr^ff fcribunturper
peregri.ia vocalem longam , producuntur■: ut, üa-
melhis i>ro- nièT, Michacl 3.
ducunntr.
3 Punictfm
}%m<M cor- 7/2 nunc ante vocalem cliditur4. Sed xS olim corripiebant,. Quod in compofitioneremanfit: ut, circumeo. circumazo.
4 Per efthlip- ö fin: de |u« poftea. 5 EnniBs. lufigMtst fél ic«m millia mtiitam «Ho.
N. Cor-



L A T I N A. 321
N.
Corripiuntur nomina in en, habentia inis in genicivo: ut, carmen, crimen, peiïen.
litvèforfan, forfitan, tarnen 6,atta-\^jZ\ & men, viden, nojiin r. forfitan; quia
Et apocopen paffe fyllaba; de-. ut^SyT.'
dein, proin. laba in tom-
Praterea Graca exeuntia in o par?ffi££* vum 8; qua; Latinis funt fecundse de-tiiaiemreti- . clinacionis: ut, Ilion, Erotion, Pyion.AMmT. M'e
Adha;c accufativi Gra;ci nominum,Nam quorum nominativus ell brevis ; mX/uéf^V Majan,JZginan,Tketin,Akxin,It'vn/'t m- Uli &
Ei • • t~ i . - y forfasjtan ex
t dativi plurales in tn: ut, Arcafm **forudf,, &.,«.
Producitur ex Latinis tien. \ Vldm cre-
LrrEcis longi iunc nominativi naC-ju» ovidio culini, &foeminini: uc, Titan, Paan^l Plymen, Troszen, Siren, Salamin,Del-^'de phin, Pandion, Actaon, Phorcyn. ' |dfimi*
Producuntur quoque accufativi Gra»-c">» >« ««deel nominum mas, es,e: uc, /Enean,l™Z\^ Anchifen, Caüiopen. leem genitivi plu-15" rcriPt0rales, uc, Cimmerion IO, t^m
„ , abftintbimus.
8 Nam quemadmodum mox dicetiw , per o magnum prolata producuntur Ut, AH*tM. , Gmmri4t. Tibull. Cimmeriif, etimn obfmras aeiesjtt ad oeas. o Sic Martianus Cap. 10. Exempjum ex ïibullo proxtmè vidiintis.
R.
In r brevia: uc, Amilcar, femper j info» ai,0femivir, precor, turlur. mono-
SJ J - f ' - fyllabis ve-
seueompoütaa/?)ófrIfequunturfimpli-ni'!"tn™: de Cis aaturam: uc, impar, compar, dtfpdr.T^JZi
Pro-



P r.osodïa
s *ȕ,ueai Producuntur etiam Grfecairitfr, quas
^atWmltt.' genitivocrefcunta:ut,ö£?'r;^<?/Scr'Jter3:
3 Serf Celtiber Marliali corripitur: nee , qui producat, occurrit.
In longa: utboniias, Mneas,men[as, amas , foras.
excipiuntur
2=4. Graci nominativi in ^quorum gej i Nam. n aii- njrjvus definit in adot1: ut, Ilias, Valias, \ gënitiv^, Arcas. Quibus adde Latinum anas. 'j póduéut i j m Accufativi Graci plurales tertise c r.ie-»..7*, p«(- dechnationis: ut, crateras, cyclopas, <i»s pMcmtjs. her&aSi Troas.
ES.
In «longa: ut, locuples, Anchifes, panës, die es, ociies.
E x c 1 p 1 u n t u it i. Nomina tertis declinarionis,in quibus penultima genicivi crefcentis corripii Quippe fi tur1: ut, miles,feges,teges,pedes. Pracer longa iii ge-' (;Êm= lmo& praterabies,arks,paries3.
ntttvi penul- i V' • r » *
lima, ei quo- ii. PrffipOlltlO ptnCS.
fnerirT" ' 111 Neutra Graca fingularia in er: tem, /oc«- xd^hk^Èomanes,cacoè'thes. Item Grteci «^irCfin*'. nommalvi 4 plurales in es 5, quorum noebfis-, quia in minativus fingularis crefcit in obliquis; fe°o^ ut, Arcades, Thraces, Troades.
Spmfor, & obps, ero. 2 Quod indicat ifte Martialis fcazon! Sa farta premUur angula Ceres aam. 3 Nifi, quod tria luec producuntur, csetura potius tribuéndum. 4 At accufativi A.cjies, Thraces, & fimUes, funt longi. Quid ruirun? Latini enim funt, non Graci ; apud quos delïnunt ivi «5. ftaque producit juvenalis Sat. 7. cenof.wrum , tripëdts , armaria , aflas. 5 Sive nominativi Grrtcè definemeS in £{ breve, non in £t« diphthongum. Nee ,enim Syriês, & fimiles Sominatiyos, corripere liceat,
IS. In



L A T I N A, 2123
IS. ^ In is brevia funt: ut, pifcis, opis, dicis, a•matis.
EXCIPIUNTUR
I. Dativi, & ablativi plurales: ur, men fis, dominis, nobis, vobis.
Item accufativi: ut, omnis, urbis.
II. Qua; penultimam genitivi crefcentis producunt: ut, Salamis, Salaminis ; Samnis, Samnitis.
III. Grsecain0/.7:m,SimoïstPyroïs1.* Qu,a Gt3ec4 iv. Secundas perfona; iingulans in Uus;itir
dicativi pra;fentis in quarta conjugatie-» s ne: ut, audis, dor mis.
v. Felis2,cum compoütms,malis,nolis.2 videtur
, V : r , . idem fta-
vi. Secunda; perfona; iuturi fubjun mendum de &ivi funt communes: ut, amaveris docueris. Unde & pluralis penultima legitur longa: ut ^ ^ Vitam dederitis in undis. Ovid.3.0vin\ 'ec™.*-
* Adverbia duo, foris quidem Horatio,aP'es Io"is tra"s' gratis Mart ia li producuntur: nifiid cafu-^ cX\?' r<e attiibuendum. ius hoc Pna- ■
laecio : £i, cüin mtföa «inter. ficerimus. At etiam corripi, indicat hoc Nafonis : //ik »<tó dixeritis, fervet J'ua donct rosMa. Et fimilia alibi,
r OS.
In longa: u^cuflos^onos^ominos.illos,
EXCIPIUNTUR
I. Compos, & impof . non^r,0*
II. Graeca \ qua fcribuntur per 0 par-'iukm .PJaut' 1 vum2:w,chaos,Delos,Pallados;Arcados •Sofaas : quis
fi cui non fuftecerit, cltx,/.cylas ratio valeat, quia fimiliter fe res habet in impos, ac compos ; cum utrumque fit k potis, ebque ut tompoimt , ita impotem, dicamus. i Kam per 6»$ fcripta producuntur : ulAthos, Minos, heros , Androgtos. Ovid. epift. 10, l'iveret Anirogeos «tin m,
Us,



»24 PROSODÏA
us.
In us brevia: ut, animus, hic ffuïïus ittius, amamus, fapius. ókc.
ExciPiUNTun
i; Omnes cafus in us quarta; declinationis, pra?ter nominativum, & vo^svtog* cativum fingularem : ut, hujus jruc-
nitivus ƒ»-«- clllS'. & hl , I.OS, & 0 frlltlus.
au? est'Jx 11. In genirivis habcntia u longum; fmitnis-.vü ui, pakis-, falus, incus.
i (i..QuaeGrajcèin *sdefinunt: ut, A■ mathus.Sapvhus, Mantus^:pTs:ier com-
men femel pollta a-f**: Ut , Ot,dlpUS , pC-typUS 4.
Horatio cor-
ripitur. At non imitandum. '3 Sic & jfe/us. 4 Nempe quia ejufmodi v ex s At perdunt, ac deinde u in 1* convertunt. Ac tripas, Si Al dampus producunt u,
YS.
In 3!/ brevia funt: ut. chelys, Tiho?ovHiiuS: phys,"Capys, Libys, Tethys'.
ied aliis [uoducirur. Uti & atcufativus Tethyn : non tarnen extra csefuraiu, ut extra eam tutius utroque cafu corripiatur.
T.
In t brevia funt: ut, caput, amat, Observatiq.
Ultima communis cujufque efi fyllaba verfus.
De Exemplis. Syllaba;, qua; fuperioribus regulis cognofci non posfunt, aucloritate, five exemplis poëtarum cognofcuntur.
De



L a t i n a; Ï25 DE ARTE METRICA.
*Detïrinade quantitate fyllabarum in arte Grammatica necesfario traditur; quia adbe ■ ne loquendum rèqüiritur. Nee enim bene loquitur, qui inpronunciandó , autproducenda cor. ripit,aut corripienda producit. Verum notitia pedum,non pronunciationis, fed metri ergo,ad-s . difcitur, quia omne metrum expedibus conftat. . Qiiare dotlrina metrica apedibus, ut partièus, incipit: inde ad metrum , velut tot urn, accedit.
De Pedibus.
Ex fyllabarum quantitate fiunt pedes. Pes eft numerofa duarum triutfivci'^ff;^ fyllabarum conftitutio. lür traiaüone
J ab animali-
bus fumpta; quia , ut aniitial pedibus, ita & verfns pedibus incedere videntur. CVomodo Hovatius ait vérfum cumre. Verum non afbitrari ea vox est ab anfmalibiis, fed est trauslata ea k faltatione ; ubi in pedibus tojlendis mora, ac celentas fpeftatur. Unde ; riiythmus dtcitur metri parens. Vide Suidam voce (vB-pk. Porrb in pedibus duo fpefta. mus , '«art» , five fublatiotiem , & Sici», five depofnionem ; qu» duo Butnemm efficiunt. 2 Definimus pedem fimplicem , qui proprie uedis nomen meretur : ac compofmis non tam pes est, quam pedes. £t fanè fi pes , uti defininnt , qusévis est numerofa fyllabarum conftitutio ■ 'omnis verfus erit pes , exempli gratia , verfus Phaltecins , qui est numerofa conftitutio undeeim fyllabarum , unde & carmen hmetewfijl'abuni vocatur
DifyllaM pedes funt quatuor ' Pyrrhichius 2, quieftduorum tempo-& fequemes
J„,.„ etiam , iftis
rum, Ut, deilS. vocentur no-
minibus , &
emomodo prseterea appellentur, exponit Diomedes libro tertio. Uti & ex junioribus Aldus in quarto Inftitut. ^ Grammat. 2 Pyrrhichio, ut Hetychius ait, nomen datum aixi rï;? 5rupp'i^i)5» genere faltationis armata:; quod plerique ï Pyrrho Acbillis filio , alii k Pyrrho Cydonio , repertum ttadunt. BMknpnm faltuliottem dixere Komani ; ut videre est ex Fefto Fompcjo. Aliis hic pes :r«pi*,u/(jos appellatur, ut est apud fabium liq. 9. cap. 4. & Scholiaftem Hephaeftionis,
O 0 Spon»



iïg P.ft O S O D I A
3 Nomen Spondeus 3, quacuor temporum,-- ut,
do e'it, quia ingens.
i, <rito*s*ii, iambus4, oriore brevi, pofteriore Ion-
üt,te«ró. '
ciomm, ejus Cborcus 5, qui vulgo trocheus, jamforet ob Sra- bo coutranus, uc,
. vitatem, •
quam oblinet. 4 Iambus vocatur. non ab iV^/Si^W, quod potius ab jambo venif. fed vel a':> Jambe puella , vel, quod verifimilius, ab iecTra , quod elt mahdi ere: quia nempe eo uft funt in conviciis , & maledictis. 5 Clwreum Cicero ac Fatius , vocant. Nomen hoc ex eo, quia aptus choris, ac faliationi. Vulgo «11 tï rft^nv t quia celeriter currit, Iroclwtis didtuc Nee nota hot eft appellatio, quia tic aliis voeari agnofdi j'aku. f Atqtte ita etiam noncupat eruditisfimus grammaticus , 'ferentianus Maurus.
1 ex quibus TriMlabi o£to1,
units temufl. ■> funt trium.,
ipbwhys : ex quibus quatuor primorum major efi:
tres tempo- ,• rum quatüor , U-US.
,<i- Tribrachys2, v v v: ut, Priamus. pÉbZli^stm' Moloiïus 3, — ; ut, audiru «es, Anapaeitus4 , <">■: ut, domini.
rum qu^qte; ,Dactylus5, .w. üz, carmina.
bauiuas,
tuUibauluus, & amphimacrus: unus fex temporum, motosfus. 2 A quantitate tribrachys dicitur : quomudo ab eadem amphibrachys , & mntimAcrits , nomen accèperunt. Olim trochxus diflus; etiam Ciceroni, iubioque. fmo llephxftio annotavit , & £«f tof vocatum. Cuf Térb f.ochaeus, & tribrachys, .nomina cotnmutent, in causfa eft , quod totidern1 habeant tempora, ut facile alter in alterum refolvatur. Cicero iu Oratore, & Qum+ilianus lib. 9. cap. 4, aiunt, trochteum ab Ariiiotï'le cordjeem vocari. Sed legendum videtur cordiciuim. Nam verba Aritiotelis funt» lib. 3. Rhfetor. cap. S. 'O & rj«Z*i«i fcsJpJsstttKfc/TÉpes.
3 Nomen a MolOïfis, geme Epirotica , qua; eo pede deleftabatur.
4 Nomen ciiro t3 dvuiraav , quod eft repercutere : nempe quia falMntes coutiario n.odo, ac in datlylo fit, terram ferirent. Quari dicas pes digitalis. Nam c stnTiiXcc,, digitus. Sic vocatur, quiitidem uti •ligittis, habet parten» uuam dtwbus aliis longiorem.
Bac-



L A T I N A. &if
Bacchius«", ••>- -: ut, egeftas. 6 Antibacchius 7,, - -»: ut, cantare. ftbiw , & Amphimacer, five Creticus«, -»-:
Ut, CaftitaS. ex eo, quia
AmPhibrachys9, -rut:»*.
dithyrarobi-
cis; qui in Bacchi honorem canebantnr. 7 Quafi dicas. baahio contraruis. Hephitttioni ntimupatur pahmbacchms. Marius Viftorinns lib. 3. ubi agil de trimetro iambicp, dicit, atujbacchium conftare brevi, & duabus Jongis: ut, lacunas. Ergo ei antibacchius efl-, quod aliis bac-^ tftms. 8 Amphimacri, & Cretici appellatio_eft apud Fabium. Apud" Héphaftionem verf) perperam pro k£ijri*t{ editum «ft ito?. Sic dicnis, quia Cretenfes eo gauderent. 9 Amphibrachys, Diomede tefte ,' alitèr vocatur fcahus, a fcolio, quodam cithaxai genere.
TetrafyllaU xvi.
Quiveriüs iié*Hm, feu pedura vu&yUi ^ Tui Tu!]illj . quam pedes, vocantur ^ cui & Fatau»'
..'vCr; fubfcribit 1. 9.
Proceleufmadcusï, „„„„: ut, homi^^^f* nibus: ex duobus pyrrhichiis. vonmi7mT
Difpondeus3, ut, condudentes:
ex duobus fpondeis. crv*e?y«w -/?
Chonambus4,-»«-: at }Mjiona: exr<0 ^ ^ trocbso, & jambo.
tuanupmm i'fe JMRIM , dochimóqm utatur : quorum prior in quattior , ficmtdus in quinque exiurrere putatur. Nee tarnen "/Je dis/mmlat, tpubufdam maneros videri,'. non pedes. Qilidqnid emm Juf ra tres Mlabns , id eft ex pluiibUs pedibus. Haftenus iile. pedes. mos adjectmus nihilominus, propter aliquem eorum ufum in carmimbus u|, qua: ab bis nomen accèperunt: ut eft Choriambicum, lomunn, uc. ■1 Nomen ex eo esfe videtur, quia prtemitteretur hortatui nautico, qui Cficis KtZivtrpx ; uti ****«rif, °.ui latinis hortalor , vel portijadus. 3 Quafi geminatüs fpondeus. 4 Quafi dicas, choreus cum )ambo.
O 0 a „ Antt-



aüS Prosodïa
5 *atö tZ Antipaftuss, «• ut, Alexandtr:
KtTis-TT»- ex iambo, & trochseo.
rS-*t, quod Diiambus*,»-«-: ut, feveritas: ex
est, i» toKcjvt- . « . t •
t-;«m iraiü, duobus jam bis.
Nam k brevi Dichoreus?, -«-«: ut comprobare:
trahitur in , , , .
longam : a £X duobllS lTOCh321S.
Kifhba ' I°nicus ^ maj°reS >--">»: ut, cdfw&ïvèm.', ..." : ex fpondeo, & pyrrhichio.
miMius tam- Ionicus h minore», ««- -: ut, v<?;;e-
i»us.' rantes: ex pyrrhichio, & fpondeo. rJ2%££ Epitritus primus <°, * —: ut, falu-
HenhEftioni tantes: ex jambo, & fpondeo. »Vf «^««s. Epitritus fecundus, - v - -: ut, concU
% A gente Io- . r , s' * ,
nica, quaj eo tati: ex trochaïo, et ipondeo.
est pede ga- Epitritus tertiusut, commu-
™ diftus, quia nicant: ex fpondeo, & jambo.
inciperet a EpitritUS qUartUS , v X Ut , ««Ctffl-
majori quau- r ± - „ .
tiu.te: nempe tare: ex fpondeo, & trochseo.
i duabusiongis. p primus i1, -ut, conficere:
vocams, qui» ex trocmeo: et pyrrnicnio.
inciperet ai minori quan-
titate, piita & duabus brevibus. io Dicitur isrtVpiTo?, quia numerura in fe habet, Kxl ro Tffr]o» ctiri, ut ait Hephaeftionis fcholiafres. Uam praeter longas tres habet unum tempus. A proportione igitur est id nomen. Sed primi, fecundi, tertii , quarti, nomina funt a fede , quam obtinet fyllaba brevis. Secundus aliter dicitur K«jn*s«, tertius 'PjJ.ee» quartus peibyui.i , ut Hephaeftio attftor est. li P*o» aliter paan- Nempe Iüec nomina folum dialeïto differre videntur. Appellatio est ex eo, quia ufus ejus foret in hymnis pceanicis. Pes est èpiirito contrarius. Nam ut in epitrito tres longae funt cum una brevi: fic hïc una longa est cum tribus brevibus. Ac fimiliter pro loco, ubi est longa , dicitur paeon primus, fecundus, tertius, aut quartus. Ita & Ariftophanis •fcholiafte quoluor primas fyllabasin üxua-ctptti) dicit esfepzeona. Porr8> folus uaerin primus, & quartus ,faciunt metrum 7ttu!-imit: ut Hephaeftiotrls fcholiaftes auuotavit.



L A T I N ili' s*9
Paon fecundusut, refolvere: ex jambo, & pyrrhichio.
Pjeon tertius: *►«**! ut, fociare, ex pyrrhichio, & trochseo.
Pajon quartus,»«o.: ut, celeritas: ex pyrrichio, & jambo.
Haétenus dequantitate fyllabarum, & pedidus.
De V e r s u.
V_ " " i.f i Sic Scali-
erfus'eftpedum certo numero dil-ger.
: pofitorum caftigata connexio. Ita dicitur , quod eo conftituto ad alterius principium vertatur2. Lrantu^ In verfu univerfe fpe&antur csfuia,^"™ nc depofitio, & dimenfio. ^"«rb»
fepius vertantur , ac caftigëmur: juxta iUud Horatii, Sep ff"*!*? tas. ' Sed fmiplicms, veriurque est, ex eo fic dici , quia ocitlos aoi uii'ius maOs leaione vertimus , ac refleaimus , ad traftnm «queBte™Ut qttodammodo tranflatio esfe videatur a verfione boum in arannu. Graece dicitur 'rfym unde hemMchium dimidius verfus, ab i)/*l<ru«, dimidius. Item vocatur «Sjteir membrum, relatione ad metrum , cujus pars est. Unde nomen itxuM, T«(*»Z,9"> &c.
t\ /-i r , i Ia vule>
De Cet'jura1. ^w.,
qucc Grascis
Cfefera eft, cum poft pedem fuper-^B.' eft fyllaba, qua; finit diclionem. SicCic'eroni, & vocatur, quafi feftio; quia ita fecaturVmö*o vox, ut pofterior ejus pars initium iit/,,m! Komedd pedis fequencis. ai0.
O o 3 Spe-



230 Prosodïa
,,'Quafi dicw. SpeciescEefura; funtquatuor; triemi»
femiternana, f i • • 1 , ,
/emiquinarhi, mens, pentnemimens, hephthemime(tminonm-ia. rjs & enneemimerisa.
Ubi numerus 1 ™ . . • n n
inimr par- 1 nemimens elt, cum poft primum
ïunf^os r. Pedem relinquitur fyllaba; penthemi-
(jedes name- meris, cum poft fecundum; hephthe-
mimirnnre" nfimeris, cum poft tertium; enncemi-
ftius feiier- meris, cum idem poft quartum pedem
quaTi 'fem'.-5" f!C 3> Tres priores crefurce concurrunt
tenmm. jn hoc verfu;
kg°Tiu Ta- Sylveflrem temti Mufam medltaris
bul. dun pedes , (tyena.
%/tiusp{sv0- Univerfie autem'in ifto: apud voL?" Welatusn'lvsUmmolUfidtushyacinthü. fium Mcecia- Ex his penchemimeris maxime fre"s'rè" Bbr° * £iuent:it"r ]'n carmine heroico4 Eafiab3 Addere pos fit, eleganter fit cajfura poft primum, &
etem.ménm, te"iUm Pedem : ™ ,
nuie post Uk meas errare bovess.
quimum pe- , ïiem fit. Ut
apud Mann. Vertitur interen ctelum, ii ruit Oceano mx. Item, Sttrnitur ixanimifqm tremens frocumbit hmni bos. Sed haec rarisfinii est &*, nifi exquifiro utrris jüdicio , verrum omnino reddit duriorem : quae causfa est, cur a grnnmaticis fere foleat prasteriri. 4 Monitum id Varroni quoque libris Difciplinarum : ut exiu.ie refert Gellius Jib. 18. cap. 15. Objenasfe. Je in verfu he.xametro, quod omnimodo qaintiss femipes verbum finiret. Neque id tarnen perpetuum est: ut fequentia oftenilnht. 5 Sic, Formofam refonan dóces . Item . Nil nostri miferere. ïiem , Cum venti pofuere. Quas ipfius funt Maronis. Tibulli veto est: ty&pds amor» tenetm, eat tutufqut, facerque. Est & cum tertius |ies a voce disl'yllaba incipit. Ut hoc Maronis: dddens humida mella, Joporiferumque papaver. Cujufmodi fi Jonge rarishma fint, novitate deleétant. At, nt Gejlius monet lib. 18. cap. 15. plane cavendum, |:e voxaliqua tertium heroici pedem abfolvat. Ut in hoc Lttcretii lib. 3. Concutitn-r cum fanguis , vifcera perfentif unt. Item in Barrachomyomachia rJfó^-*fj5 <!t Ti KfQii Trnpedctytii /3»iri\~a. Vide Muremtn f. 11- Var. Left. cap. 6. Atque idem etiam in jambicis fenariis



Latina. Q*ï
Verfus,quiomniciefuracaret, inprt-^»™^ mis heroicus6, plane eft invenuftus. U^oMeftatun».'
Aurea carmina, Juli ,fcribis, paxi-^^' me vatum. . . «fi>gft|nm»-.
S'\c,Urbemfortem nuper cepitfortior 4**&
7 „. J * (TV
h°pts7- '
pdv rlJp»; >.lfï. Atque htec Gellio Muretus ohducit. Sari profefto non Maro, aut Horatius, hoc fecisient. Eomani nempé MufaS coluere feveriores. Dixeris , Varronem quoque iel negljgerés ut in hiPce iambicis teirametr.s catalefticis : Aut frigides mmbos «.qua caduciter ruentis Prmmmm aquaüles qaerq'iedula natanies. Verum ratio hic'dflpar. Nam retrametra hujufinodi duobus conftant dimetris; priori quidem aeatalcctico ; pofteriori autem catalefttco : ac fic quoque , divife nempe verfibus, fcribi posfunt. Cum trimeiris longè aliter ie res lidbe:. 6 Et tarnen fic Ennius , cuius illud : Romce mama terruit impiger Hambal al-mis. Sed hujufmodi rancida, vetemoque oblita, non dï'bent esfe pro exemplo. Nee intcrea tarnen , quod de heroico , & iambico fenario , dicebamus, in quovis carmino Jocum habet. In choriambico enim , & alio uno alteroque metro, fecus est cómparatum ; ut internis dicemus. Nee multum abflmilis ille Lucilii verfus apud attaorem Rheiorkorum ad Herennium Jib. 4. Has res ad te fcriptas, Luei, mifimus, Mli Et Horatii ille. Prcrlrr ueler r Rmua mempojmata tenfes firibere': Et U< eiufdem: llunc utque dira venena , nee hofticas, auferet tttfis. lmo nec"grat: auribt-.s foia est hephtbemin.eris. L't iüe Lucretii : J.t jam ceetera , mariales qua [na iet aiire. Item ,-uuribus, atqite ocuiis, orifqut faperu Qufles & alii apud eunriem.
Ob cxfuram fa. y fyllaba natura brevis producitur; inprimis poft pedem fecundum , & tertium.
Poft primum: ut,
Pecloribus inhians fpirantia confulit exta.
Poft fecundum ut,
Nam tibi,T/iymbrr, caputEuandrius abfiulit en fis.
Poft tertium : ut,
Dona dehine auro gravia, ffttqus elephanto. _ „
Oo 4 Po-



*32 PROSODIA
Post quartum: ut,
Grajus homo infettos linquens profugus. Hymenwos.
De Depofitione.
C—ei ■ Depoficio1 eft terminatio demenfionis,
«AVeW ex qua cognofcitur de verfus abundant
vocam: item tïa, plenicudine, ac defeclu.
hoTest!^ Ratione hujus, verfus eft, vel acatale-
minaiiomm, cticus, vel cataleclicus, vel brachyeata-
%Z.ct%& léfticus, vel hypercataledicus.
, Acatalecïicus eft, cui nihil, aut fuper-
drfut,-n. in- eft, aut deeft. ut,
^m.' Mufa Jovis funt filia.
2% Catalecflicus, cui in fine deeft fylla-
Xat'inè ' ' ba.. Ut ,
bnnrd^xiei Mufs Jovem canehant.
Brachycatalefticus, cui in fine pes deeft. ut ,
fimimutilus : MufeS JoVtS gn/SttS.
Hypercataledicus, in quo una, aut dua; fyllabce fuperfunt. uc. vTsf«.aTu- Mufsfororesfunt Minervce, Idem.
Mufcs forores Palladiis lugent. Hic etiam B>if^^»i5 vocatur : de quo & paullo póft aeemus.
i Tralatione a ■
\ gradibus _
ftaiiram . De Dtmenfone.
ouos afcen- . -1 ' ' " . *
vicS nut5 Dimenfio, qnce vulgó fcanfio' appel-
aiwllimus, uuoc ponimus. Graeci id in verfu 4fFt> m] &£rit} y0. cant. Altilio dicitur mgtus & ingre.fio carmims,
latur,



L A T I N Ai 233
iatur, efi: metri in fuos pedes difiindïio.
Fi: ea, vel per monopodiam, finguiatim pedes fumendo; ut in heroicis fit,: vel 'pér dipodiam, cum bini pedes in dimenfione conjunguntur ; ut Graci in iambis, & trochaicis, facere folent; quemadmodum poftea dicemus.
In Dimenfionefpeftantur ha; figurse: fynalcepha, eclhlipfis, diaèrefis, iynecphonefis, fyftole, & diaftole.
Synalcepha2eft, cum vocalis, vel di-^°"tXl"P*phthongus, in fine diclionis, próptei> -'"eVad*" vocalem, vel diphthongum, a qua fe-Ierbum co«'fquens dictio mapit, in dimetiendo ver-*;,,,^ fu abforbetur. ut hoc Ovidii: Trais-
Non faciF eft aqua commoda merite1!',,'f""r est pan. Item illo Moronis: c"m qmd
r> , • • , amea er*r
Lonticuer omnes, mtentiqu ora tene munaum bant. O nunquam eliditur. Virgil. fei1 mt>x,'ai;0 O pater, 0 hominum, divdmque aternalT^suömö,
fWteftaS. delerur.
Virg Te Corydon, 6 Alexi
Nee item heu. Ovid. 3. Falï.
Heu ubipa&a fides? Ac videtur idem ftatuendum de ab , proh, vah, hei; & fimilibus interjeólionibus3;quas& inter io. Ovidii quidem efi::.? in eauSra
Etbis,io Arethufa ,ip Arethufa,vo tiffZ 5f cavit. Interdum fynalcepha neg1igitur,.oralio»<™ Virgil. 3. Ecl. +muilum.fij
4 Vide Carrjoneni 1. 3- Antiq-iarum teftionum cap. 5. Hoc cum fit htare verfum dicenant: quomodo & Tullius loquitnr in Oraiore. Ut .fynalcephae, & liiatus opponaiuur.
Oo 5 Et



234 Prosodïa
Et füccm pecori, & ïac fubducïtur agnis Idem i /FLneid.
Pofthabitd coluijfe Samo*. Hic ittius
5 Aiü'dicunt arma. At rarisfim'e id fit, fi vocalis fit vClconfo-re • brevis. Ut, illo 1 jEn.
pm*-. fimi- Et vera inceftii patuit Dea6, Uk ubi cSs/wtf: matrem. Vocales, & diphthongi, quan„tutustyia, do non eliduntur, funt communes.
g£Ura, Breves; ut, _
magis placet ViBorx apud rapidum Simoenta jub
S<lpnuS /^^; Item,
6 ubi iiiatum Infulm r ^w/ö i« magno, quas dira
eiufmodi non . T ° -5
reOigit Maro; CelctnO. LongKUt,
quia periodus Eamentis^.gemituque^&femineo ulit*
nem'! ac no- latu.\tcmAntel°tibiEo.cAtlantidesabf-
va qua» in- cmdantur. At eodem verfu, & correpta;,
Weimus & producla; vocalis exemplum efi:
noniareft ' jernj\ivt conati imponerePelioOffam.
yiyn pnp- Efthljpfis1 eft, quando m finale cum
g' 5' In' pracedente vocalieliditur ob fequentem
o! | iEn. vocalem. Ovid.
v' i'céï Utendum eft atate,citopedelabitur
I-it taiatüs ille ^^/.r.
£J3m?" perf-0 iïominum ! o quantum
papa?, ac re&j'.f inane!
f^ffS. Olim per eéthlipfin etiam elidebatur j:ut,
e.rPn./w,\ei Arboribus veter es decidere fdlciba,
ilifio. Nam ■ . • ■
. ramos-.
ixtumtm,txprimére. Vitte dc ea Euftatl.mm. a. Ennius: Spernttur orator bonus ïhoriiitf 'miles dmatur. Lucretius: UJque adeo Lagos hanaus de f.mlibn' ma'gis. Catiülus : M fixus nosMs tu dabr JupPhcium. Etiam ucontbuum comicis in media vocis elidebatur. Ut Andr. aft i. Tc. i. Si»* inddia landem invemas, (f amitos pares. Et fc. 3. Fnimvero, Have, mini loei efi Jegnitii, neque focordtce. 'Priori JocQ in invidia, altero in mimtnvu, u vim deperdit. Quod exemplo ht JEolam ■ apud quos digamma it.dem vim quandoque amittit; utte Prifciano.
ütra-



L A T I N A, 235
Utraque autem, & fynaicepha, &3 nujufmo™ edthlipfis, etiam invenitur in exiTemaL^"'^™"verfus fyllaba. Ubi elifio fita vocali^';;ut amea verfus fequencis 3. Ovid. 4 ut.uL0.c3-
— Barbes cnlor aureus, aureaque tul,1'; T/":a- •
Ex hwneris-medios coma depenaebatn» j»pnkumm in armos.Nhro:Omnia Merenrio fimilh'f"'0^* Af'*~ vocemque, coloremque, Et crinesfiavos.s Uuod ma-
Mollius autem, & fynaicepha, &ec-^^8ia' thlip(is,incidit in longam: fed dure longa™™, quam in brevem 4; Etiam videndum, ne horri-^™-^ Ia dius,& afperiusid fonet,quod ex collifio- ™,m J^-*1ne refultat.Nec crebra; effe debent elifio-(ler ïnnuaMn" nes5;nec plures,quam dure, nifi gratiamai:res- In heffffèrancrut il lo VirgHiirP^//?^ ^fö/t?!™,1^ ^ ^/^r.Quodfuavitadseft.Uci contra hor-10t,hse inlcrrorem mcurit, cum dePolyphemo ait:!eZad™mnt Monftritm horrenduminiormedns.ens.vz ™ietaINec temere ehdendum ïnicio verfus,rai„meiinm etfi Virgilius venufte: j£ siigfoca
Siadvitulam fpeffles; nihil eft, quod^r^paric pocula lauaes6. imi*n* r°-
D. ,;V r . . . - . ,. tms TibulJus,
unus quoque ehho fic initio fexti pediSPropénius,
heroici. Utillojuvenalis. TltTr •
LoripedemreBusderideat,JEthiopem^ »?d-
albttS. modum. Cre-
T n 1 • . "nus paullo
item poft penthemimerim pentametrhuty» jambico Propertii illo: kmno•
riercutis, Antaique, Hefperidumque^ ■ Qua ego comes. '" ,h*"tro ">c
r r ' . ,, „ „ meisprobavi pl*..filMS. Adducit SoPpater cap. de Adverbio in quando. Neque ii prii'ci modo fecere: fed etiam meiioris a?vt. Ut Petronius Arbiter: Cum inter fepullos Priamidas no&e ö men. Item Seneca in OEdipo verf. <oa. Cum ixamen alio miïkttr denfum globo.
Im.6



236 P R O 5 O S I A
Jmo & heroicus durius feré eli-fionem patiturexrremo quinti pedis,ut hoc Cacuiii.
Difficile est longum fubitö deponere amoreim. Quemadmodum & poftre-
7 Ejtifdem est ( . , > . . r
iarm. de mo daclylo pentametri, nifi id magno nuiHiisFei. m ;uciicio fiat: ut, .Ovidii illo in
& lhct. JMam J .
/mui ac fesfis quarto Trilt, el. 2. fo^ilm am- quadryugos cernes fape refiftere er vis. Et carmi- qU0Sm Atque ex his, qui aurium judicium adhibec, facilè ftatuet de creteris.
non fotum hoc fe dicit cogniHtm habm. li) quibus pofteriores potius imitabimur. Sic poterat aufpicari Propertius : Prima fuis miferum me icpit Cynthia oceilis. At quanto melius fcripfit: Cynthia prima fuis miferum 'me cepit oceilis. Virgihus verb fragulari judicio praetulit: ffuturnjmque parat fratris dimittere ab arms. Item, Sic genus amborum findit fe fanguine ab uno. . Cum tarnen posfet, Dimittere fratris ab ar mis. Item, Se fanguineJindit ab uno.
De diarefi, & fynecphonefi.
Dïctrefis, five dialyfös,est unius fyllabje diitraétio in duas. Tibnllusad Mesfalam.
in MdemHtf- Stamina non ulli disfolüendo Deo *. Ce pedo AiM- nuc pertinec disfolutio diphthongi: k^aad*i£" ur, aulaï, vitaï; pro aula, vitas. viam, dc S-vnecpkonefis, qua; &fynizefis diciturj,
motte Drufi J £ J J '
Neronis : Vila data est utenda , data est firn fcenore nobis Mi\tua , net certa perfoluenda die. Qua: t'emeniia est gemina ijli Lucretiano lib. 3. Vitaque. maneupio nulli dalur, omnibus ufu. Id Graecis est, %fWH, jJnTHtTÉi. 2 2«»£xp<»'i)S"<? etiam Hephseftioni nominatur; quia duae d:\erfarum fyijabarüm vocaies, quatenus id Heri potest, fimuJ pronunciantur. Kam <rli>, cum, una: ixtpanti , pronuntiare, efferre. Eadem trvvt^trii a Servio dicitur in 2. JEa. nempe quia duae vocaies ; five vocalis, & diphthongus, quafi in unam conftdunt fyllabam. Puta a tra» > & t£*>*> > quod est fiio, fubfido. Ut ad verbum fonet , tonfubfiieutia. Eadem Viftorino etiam trritrmaMi<t»i, epifynalcephe, vocatur : cujus nominis ratio cognofcilur ex iis , quK rle fynaicepha diximus. Ar fynterefts propriè aliud est. Quia in hac dme vocaies manent, led in riiplithongum coalefcunt: in fynecphonefi atuem earum altera in 1 ronunciando abforbetur,
fit,



L A T I N A. 237
fit cum du» vocaies in unam contra-J ™^ huntur3. Ucin alvearia, ci\m quatuordixeris: Cum fic fyllabarum. Virgil.
Seu lento fuerint alvearia vimine texta. fyiiabamm, Auc cum eodem esc disfyllabum 4. Idem in" ; Uno, eodèmque tulit partu, paribii-a>m»ns.,
r .1 . unam in fyl-
jqiie revmxit. ubam m-
Serpentum fpiris. '"swJ'm Hsec figura inprimis frequentarar inJ^^S. rrenitivis nominum in eus*. Uc Thef.Fmeme £«Ulysf», Jchüh', pxolhejei, Ulysjei,lcimU & my. Jchilkï. Item, cüm i, & uvocaiesan-«;»'«/"e^-
, ... o Nam />«•£! nt
te aham vocalem in;, 6c J>con!onans,llisryiiabum, mutancur: ut, cum apud M^ronero^^ot omnia disfyllabon , ariete trifyllabon abietibus tetrafyllabon fit. Adhtec inesfe rtamenhis vocibus, huic, cui6, dii, diis, ii,l\™^yx 0 . iidem, us, iifdem, dein, deinde,proin-s^. 3. cr^de, deej;, deeram, deesfem, deero, dees™*™*;m]s**J le, anteambulo, anteit, antehac ,femi-tns, pistor,
J, . . .. pi" • aliptes. Nam
homo ,jermammis, &alns paucis, qu£eGr£erè est tutö quivis imitabicur. yiWr^;.
tinne aliqui repofuere ,
gaómetra , quafi foret Si y*w: feit invilis libris. Potius igitur ftatuo, primum vocaiem elitii. Par ratio in eadem. Ut aputi CaJpurnium Ecloga 4. Rapé fub liac eadem, quam proxima pinus obumbmt. Sic in eofdem apud Propertium lib. 4. Eofdem habmt fecum, quibus esc elata, capilles, Eofdem oculos, laten vejlis adufi^fnit. Ubi aliqui , cum trwlfy™ non aiiendereni, pro eofdem repofuere hofdem. Apud comicos crebra hsec o-vnfytrte, in meo , tuo , fuo, eo: quas illis funt monofyllaba. 5 Cujurmodi proprio nomitie dicitur trwalfttnc. Nempe quio duae vocaies coalcfeunt in dipbihongum. 6 Uti in cui , iic in mique, & uniMique: quod tetrafyllabum est Propertio lib. 2. eleg. 1-.. Utucuique dedit vitium creato. Hoc dqm nonnulli parum confiderareut, eollegere ex eo verfu, fecundum in tmicuiqui esfe ancipitem , cum ea femper fit longa,
Dg



238 PrOSODIA
Be Syftole, & Biafloïe. aifta d*l Syftole > eft correpcio fyllaba: longa;.t£ Mtix. Ita poëta; corripiunc penultimam in terAï«,.quóo tia plurali praneriti perfec"ti: ut, 3./En. ut Ji« ,"*''"'e' Ob/iupui, fteteruntque coma. 3m> 7"dl 4' ^c1, Matfi ^iiga decem tuleruntfacm 'cajun- ftidia menfes•,
iFl Diaftole,fiveeaafis3,eftpro.ducT:iofyls'e5Ls\ t. laba:natura brevis.Ac inprimis locum hacay, 5 i>fto- bet in carmine heroico, cum tres breves plinvTfadt. concurrunt; ut in Priamides*. Virg. AtMaronis hoc, que hkPriamidem laniatum corporeioto
Unius ub no- * r> J- fl i , • - . ^.
mm : diarto- "er atajtoien etiam primam m Diana les üiud ejuT- quandoque product ajunt.
ti.-m, itmiiam Exercut Diana chóros.
fl%rfdlmoS' SedDiamfactumexdt?i]am,quia Jam olim Acroni, ex-ten- Luna.Itidejiperfncopenfolam derives,corJDona>toMr ripietur naturd.Sinper contraciionem,ut in4 aSiiitér tegrè nwgisJitDejana,naturdfi!critlongai.
apud Graecos in uS-dtcïzos. 5 At juitius diaftole ftatuitnr in iiio Naionis Jih. 12. Met. Fab. 12. qui clypeo , glxdiöque, Maceiomd-iue fmtïsfd Confpicuus. Kam fecunda in Macedonix natura est brevis. Sed ea in re fécutus' poëta fuit exemplum poëtarum Graecorum; qui , ob concurfum tot brevium , pro Max.i^otl» iriiérdum ponunt MamjJWia. Ut Mimnermus apud Alhenaeum in 13. Contra vera est fyftole , cum Maro , & alii , in Amazoniiies cotripiunt tertiam : quamvis Grascè fit AfAictgat , & inde patronymicum femiuinu.n 'Autcifyvif, quafi ApagmiJtte , ut a a«pJ««»iJijs, a«fjW?. Verum in illo etiam iatinis praeiverunt Graeci. Hoc colligere est inde, quod apud Dionyfium in Periegefi fit 'A[**g»H(, ac fimiliter Quinftus Smyrnaeus pra £2 fubftituat o.
DE CARMINE.
1 ideo Chari- Diferuiit carmen,&verfus,quodcarminis nan^inter- cat"'appellatio convenit toth ;feu illudepigramprerautf " ' ma, feu ec/oga ,feufalyra, feu odafuerit,
«wi/au. 1'ei



L a t ï n a $39
vel' aliud.QuomodoCarminum libri vocantur quibus Horatii ode continentur. Et Lucret'ïuspftffiüm deNatura librum carmen vocat
Quod in primo quoque carrriiiie cL ret.
I. Interdum tarnen fit, ut carmen uno ver-1 SimiHter fu abfolvatur: ut illo Martialis: ^n'fs
Oainia,Cauor, cmis; iic netiatoainiaMeiamorvendas. ptfofcos ji-
iiemhoc.ejufdemi
Pauper videnCuma vult, & elt pauper.q„indecim: Atqueita Maro etiam carmen vocat tn-Carmm» m. fcriptionem hanC, qua confecrata erant^f" «"W^ Abantis arma: ru. " s"
/Eneas hrec de Danais victóribus arma. Sedrarus eft ufus vocis ufus. Atque inde eft, quodplerique attendentes, non quid femper, fed quid plurimumfiat, carmen definierint, cpnemnam verfuum in unum corpus congeriem.
De Carmine Adonio.
Adonium, vel Adonicum 1, Cn.rffl9nr ïia vocaiur conlht dacïylo, & fpondeo. Uc, ?
■ Gaudia1 j pelle. filio ; cujus in
Pelh ti- I. morem. l^ZZ
1. 3 Boëth.
De P h e re c r a t i o.
Pherecratium1 ,conftat fpondeo2, da-, Nomen m ftylo, & fpondeo. Uc, ■ Serec™te
j 't-t l. . i - , . Alhemenfi:
lWgris2 I asquora j ventis. qui & co-
mcediis inclsruit, ac Ariftophanis temporibus vixit. Porro, quia raque carmina nomen habent a poëtis, iel uuiverfe dixisfe fuiïecent : a Theone in Progymnafmatis , ubi de fabuia agit, tradi, metrum aliquod Ariftophaniuiii, Sapphicum, Alcaicum vel aliter dici; non temper "quia primi invenerint, aut foli illo ttfi fint; led quia plurimum metro illo lint ufi. 2 Sed pro fpondeo hoc trochaeum , frequemat Catuüus. Ut, Pr'oieas nova nupta, Boëtliius tk anaptefium habet; Smili fitrgis ab ortu. 3 Horar.
De



240 ! PnosonïA
De Archilochio. i cui nomen Archilochium1 conlbc duobus daclf-
ab Arcliilo- • T1 •*
oho i'oaa. lis, & fyllaba». Uc,
""enerahno- DultibUS,* \ dlloqul j IS.
mine ' vocatur vulgo, quod diftinftiüs a Servio in Ceniimetro dicitur dart ■licïim dlmilrum hypermetrum. Sunt enim varia carminum genera, quibus artis metriea* fcriptores ab Arcltilochio nomen feceruni. Aliud uuidem iambicura : ut» Ttahmitque ficca's marhime carinas. Aliud troehaicam : ut, Hm ades Lijare. Aliutl choriambicum : ut, Nullam, Vare, faira. rite pruts [evens arborem. Qnoridam ex choriambico praecifum : til' ludia dit, Psr omnes. Quóddam heptameirum : ut, Solvitur curis hijims gratil vice veris , Ü Favoni. Pluraque » genus; quse ex Diamede , Servio, aliis, petere licebit. a Unde iïccx.rvMx.r, irulviMpieis vocatur ab Ariftophanis fcholiafte in ufisw ad illud chori, msvet, e-j fti'n aeXth-Jif;. 3 Horat.
*, Atque hete triaverfuum genera pars funt heroici, Utiecloga i. Adonius eft Tegmine fagi. pherecrdtiUS cjl, Quodifcordia cives. Archilochius eft, Froude fuper viridi. Itaque etfi inter carminum genera, heroicum famitiam ducif, unde & plerique ab eo aufpicari fo' tent: tarnen hac tria vifum efi pramittere, quia ad heroicum melius inteliigendum pueriiice. munirent viam. Pos/is fimiliter iis ad, Quemad- dere quartum; nempe Alcmanium i, ut Ser' modum de VOcat, quod Archilochium dacïylo ex-
Archiiochïo f„perat. Ut, Lurida brachia cur retegis ? Erdiximus: U u( ^hjlochium efi penthemimeris heroi*0%S" ei; yelut, Tityre, cu patuke: ita Alcmanium rinm , appel- eft heptkemimeris ejus; hoc patio, Tityre , lationem tu patula; recubans. Hujufmodi funt hac, eam esfe val» Virgilius hexametris ad
fmfiecum& 'texuit Munera, tetitiamque Dei. Infabricata alia funt fuga.' ftudio- Exitiis poficura modum. SeptiAlcmanü ge- m;us vero , Terentiano tefte, integrum de nera: ut ex agricultuf-a poëma eo carmin 'n genere coti-
Biomede, P . ~
atqtte aliis, jenpftt.
conftat. De H e r 0 i c o.
Carmen Heroicum ita vocatur, quod eo üefta Heroum cani foleant. Dicitur & b Hexa-



L ATIB A. t4I
Hexametrum,; quia fex pedibus con- 1 s>^ & ci«ftet =: quorum quinto eft dadylus; fexto£ SS***"' fpondeus 3: quatuor verö prioribus pro- **«■*»■ «fc .«-«• mifcué funt, vel dadylus, vel fpondeus. JS^S*
Ut, xctmetros ali-
Difcite \jufiiti- \ am moni- f //, & non\ fe
temnere \ divos 4. ƒ«»*.-« Pedum autem vicisfitudo gratum tóc"iKi.' prieftat temperamemum. Ut, iuU
Ludere, | ye/ I km, c#/<s! I #20 cum iambico per- I mi fit a- \ erefii*. *n»rio5 «M
A r ■» ;- /- ö ■ Gjïeci id per
Ac iuavius tere fonant, quse dady- dipodian lis, quam qu<e fpondeis, abundant. Hi'S
Ut, vjdebhous,
^#/«V ?j ut vent- \ ant ad \candi- «.
tftf j W/tf CO- I lumbcS 6. ab Homero.
Adhosc ^ ut Proclus etiam
in Clireftoinaihia teftatur) epes riiciiur x« r' ttfix.it, unde pofc'tis epicis nomen. JSIominatur & cawne» /o«pn» ab Enniu; tefte TulJio in 2. * Ltoi5- De eodem fic Foriuuauanus in re metrica: Hcxametrum tarnm, quod Ennius tongum vocat, Grien Deliacon : quia boe zette, re Phemonnï, stpollinis vaies, vaticinata eft. Ennii cxemplo verfus Hofcc etiam Ov iditts Imgos appellat, jib. 3. Eieg. Et longis veifóus adde brems. Fortasfe autem (ic riiitiuguere Jiceat inter hereica, & hexamttm; Ut hexamelra etiam fint, quibus heroica adeft majeftas. Qws etiam m avldiana eft MetamorpiioÜ, etfi non defcripferit gefta heroum. Spe«ies heroia, efi: verfus buXoliius; cum quartus pes dactvlo finitur. Ut, M jove Prmcipmm Mufce , Jovis omniet plentt. Theocritus ,ut aitFortunatiauus, ham legm cuflodivit. l'irgüius neglexit. 3 Ubi li pro fpondeo. ftierit Iainbus , p.d*eot. vocatur.' Hujusmodi volunt plerique esle ijjttd Maronis, Q lamqunm animus memmisfe horret, /«,.,uque rejugit. Sed cum Servio potius cenièo, refugit esfe temporis pr..,ier.ti. Accqmmodatius exempjum eft Ulud Livii Andronici, Ding, udorijequos ad una cubilia caiies. Quod aliqui esfe taevii arbitrantur. kegam enim, Iiv.um fcripfisfe ujlum carmen heroicum. De quo Ivo adverfitsHot. litmm. Sed hanc fei.'.entiam alibi refeUimus. 4. JEu. é. 5 til. r. i Ovjd. lil-, .. Trilt, eléjj. 8.
Pp ItlW-



SA*
7 Ac co?tri, Interim vanetate nihil jucuncüus?.' Sb ^Xln- Magnre etiam virtutis eft, fi ita verfus vem. omm- rebus accommodentur, ut pro rerum di£££5 verfitate, nunc fpondei, nunc daétyli, fiztiewis ma- pngferantur. Ita muleis fpondeis dirhcul**' tas, ac tarditas fabrorum in librandis
i&ibus, depingitur verfu ifto 3, Georg. llli interfefe magnd vi brachia tollunt.
Contra incitatus equi curfus daftylis multis reprafentatur: Ouadrupedante putremfonitu quatit % /En. s. uiigula campum&.
Interdum autem in quinclo loco fpondeus ponitur. Cujufmodi verfus dicitur 9 ?«pt»m fpondiacus 9.
vdl\Ss fvZ- Atque is fere 10 habet in quarta fede tur, cum daclylum.
gSlw- Ec fePe dcfmic in vocera cetrafylla*
xcc, a r*n> bam. Ut,
Clara deüm foboles, magnum Jovis inHujuimodi crementum11,
nee Ites ver- ' fus continus- Item ,
. tistoTcl- Conftitit, atque oculis P/irygia agmimine de Nop- na circumfpexit12. & p™s' Nee id perpetuum tarnen. Maro:
tlm'verrus'fnnt apud Maronem , qui in tres exeant fpondeos. Nempe hi Aut lerns ocreas lento ducunt argento. Et, Saxa per & fiopu os , % depresFas tommlles. At Ennio etiam erat ex puns fpondeis. Ut cuL HiÏ refpondit rex Albai Longai. < Imf, .pfius Catull, est eptirammate ultimo : Queis te lenirem nobis , ne.u conarere. Etiam D.omedes haec tefii Basfi citat, quod carmen vocat Molosficum: Romam viftores Germanis diiMis. 11. Ecl. 4. li. /En. ï,
Prosodia
Interim varietate nihil jucundius?; Magnre etiam virtutis eft, fi ita verfus rebus accommodentur, ut pro rerum diverfitate, nunc fpondei, nunc daétyli, prseferantur. Ita multis fpondeis difficultas, ac tarditas fabrorum in librandis
Cauk'



L A T I N A. fl4$
Caulonifque arces, & navifraeum** Rn- 3-
Q .11 .,.„,.,, ü Sedfortasfe'
Scyllaumn. !hic ^
Item , malis. In quo
fi r •• i r.Jk Pierius in-
Cww /ocw,-, natoque, penatibus, éjprimis aC■ - tnagnis dis1*. quiefat. Ac
In caeteris hexametris raro tetrafylla- quoque Lubum'5 extrémam occupat locum. Necdov' rc""i0'
r i -r • r. TT Hem Caftiga-
tere, nifi proprium fit. Ut, «onibus po-
Amphion Dircaus in Ablaso Ara-^;^f^ ■
Cyntho. 16. Argonautica,
Autfiad fingularem affeétum expri-^K™ mendurn fiat. Ut, soiinum Ex-
Per connubia noflra, per inceptos.X^f'^-
Hymeneeos i~. 14 jsm,
Interdum & voxpentafyllaba, atque^ufq^-"' octo temporum, ad majeftatem facit. Ut,*^ •aut fexi Hyrtac 'dte ante^ omnes exit Zocusq^mA
HippOCÖOMis. Horatii: Quis-
t quis luxurid ,
item. triflivé fitpev-
Quarum qua formd ptdcherritnaP'f™*-
DeiopeiamI0. \7. 4° 'mó.
Cujufmodi, quia fingulare 20 iudi-'8 -f11-5' cmm dciiderant,poetarumIeci:ioneme-Hotatü etiam lius difcentur. n^^* Feré autem duriores effe ejufmodi ver-rum.>sed in n-' fus, argumento eft hoc Lucretii infe>umf
cundo: cit fermoni
Augefcunt edict gent es, aliaminuuntur^™^^. Itidemd urioresfunt,fi difinantinplu-20 Nam, ut in
res voces difyllabas. Uc ille Tibullï2^-!^0^' Semper, ut inducar, blandos offèrsdam efi f"Per' mihi yidtus. * TvZ\.
eleg. 6.
Pp 2 Rar6



$44 Prosodie
Raro quoque terminantur monofyilabo,nifiaccentuadjuventur,-ut cum definunt in enclicicam:auc.nifi pracedac mosï Lib. i. nofyllabum. Uc, in Hoc Horacii22 eP- Principibusplacuijjeviris, non uiti-
luvemiï ma ^aUS efi 23'
f!esw' u Vel nifi id faciac ad rem, de qua agitur, Xosfacimus, meims 0b oculos ponendam. Uc,
fortuna,
Miam, cats- .— Pfocumbit fiurnt bos v '"""""n Csteroquin verfu m reddunc durioa3sat7.iib. 2. rem," Uc in Horatii vllo'5,
Pr alia rubrica pitla, aut carbone, velut ft,
16 Nomen Fugiendi etiam verfus Leonini 26\ ^P.a„ etfi necpoëtse principes femper eos ef«aurSse ieo>iis fugerinr. Virgil. ' SSEr? m Trdjick, i, wrtó wrfttfew sï.eonio,s. fuper bis2'?. Ovid. .Kro SiTroja fatis aliquid reflare putatis*
monaiterii S Vlftóds relieïofo; qui anno vixit MCLX. ac carminis hncfcemis non quidem reperit, led tarnen inprimis freqttentavit. 27 AtC 1 'er * Maro : Ora citatorum dextrct contoifit equorum, Item ; Conru» vehtarum obverlhnns anlmmcmm. 28. 13. Met. & quidem in aru. ficiofn Ma oratione UJysfij. Simile hoc 3. Met. Nee nifi fimti per iUirbna tempora vttd. Hem in epiftola Hermiones ad Oreftem habes : Vir, pretor, uxsri; frattr, fuecurre forori. Adhtec l.b. 2. Autoram • Kt vendum natis d,ra venen* datis. Ac ,lib. 1. de Arte : Quot ealum Hellas . tot habet ttia Roma puellas. Et alibi: EcceJuDurhana templum Nemorenfi Diana:. Pïopertii quoque eft ifte: Qui» etiam abrèniï prolunt tibi, Cynthia , venti. Item: A'ec übi Turtheu* folosttur puppis arena. Eiuldem quoque eft: Dulcis ad hefiernas f uur at iiaW fixa Uwntfs.
'■'De verfibus beroicis,&raris eorumnumeris,accurata eftexplicatioObertiGiffaniiia > « Litera V- indice Lucretiano. * Sed cum vir ille doeltfimer verfatii» jfafa _ qU(E maxjme jnfolita funt, confeSlevtrim', tut; nee femper le&ionem eam, quam veram



L A T I N A.' 2qg
êütumat erud'itis fiatis probet: omnino in 'imitatione talium judicio opus est.
Prceter heroicum hexametrwn, de quo diSlum haclenus, est heroicum, live daclylicum ,, tetrametrum ; quod conjtat quatuorpo/iremis hexametri'pedibus. Hexainetro id fubjunxit Horatius: Laudabunt alii claram Rhodon, aut Mirylenen, Aut Ephefum, bimarifve Corintlii, Vicinum huk est tetrametrum daclylicum Alcmanium; qutd primus quatuor hexametri pedes continet; fed ita ut tribus fedibus primis utrumque pedem reciptat ; quarto autem daCtylum reguirat. Ilexametro hoc fubdit Boëthius: Tune medHcusm llqiïerunt nocte tenebr?;,
_ Lumiuibuique prior rediit vieor. Etiam jambico dimetrü prtemittit : Simt etenim penna; volucres mihi,
Qua; celfa confcendant poli. Idem ufurpat trimetrum Alcmanium catalefticum, quce est hephthemimeris hexd-
mat ri. Kiuueui ei rnerecratium: Unus enira rerum pater est, Unus cunrfla miniftrat.
De Elegiaco. . Carmen elegiacum eft, cüm verfui r F„. hexametrolubjungitur pentameten. At-1™» que ita vocatur, quia primum adhibe-^" u lolitum lit lamentationi funebri flc sm Au-
. *fe !Asr/5 idem ac Nempe nomen^Z i**
**'f* «,* quceflentium yox.Ovid. vv*«a™ m.
l'k'bilisindignos, elegeia, folve capillos.aa fei"em . Ahmnnsex veronunctibi nomen eriipt'TrC,r'\
êpm Manianuin Capellam fin» ™,■ • ulllcl ""-conclufit. Er
a>urf Heliodorum in Hi 01a ïmi "iF* S"? ,Peiitairiet»- ™™
i>„ , ■„ nmoiM Atniopica ode est è 10 is wsntametris %
1'rocl.s m xswpxê,,., 3 In funere fcntametns. x
pP 3 Reci-



546 P R O S O D I A
\ t» & *- Recipit autem pentameter duobus pri-
Eïïï % mis pedibus daftylum, vel fpondeum, fe-
aüaor tra- quente fyllaba longa. Exir.de confe-
C *bu- quuntur duo daftyli, itidem fyllaba re-
rf.:,ïc videtur manente. Ut illo Propertii hb. 3.
IZi — Natu- | r*fequi-\ tur \femina \ qiiif-
pröbSsfe O- qUe fa. | a.
Wc? Alii tarnen aliter metiuntur. Nam ter-
dinem lib. 3. t;0 pede fpondeum ftatuunt, fequentibus
Ü°r/U duobus anapa3ftis4 j hoc pafte-:
<e «*«, ?Hi«- Afar«-! r <g /ê<7«i-1 fe- \ mmaquij- j
^«ü pedes. Et <r J 1 '
Sidotjius de ^f? yï/iS'.
laudjbes t h carmine dure elifio fitinpen-
Narbotus: il .,, ^
, .:•,;,,,,.,>• themimeri; ut in illo Latulii.
''fr!rfeob" > ®" vinutum omnium
lioc' dia e- acerba cinis».
uendi genus ^ è j ft fecundum pedem fe-
neaant 110:1- l/l,,v ^ * . r 1
.miii.ren- quitur vox duarum, aut plunum JyiSjgS labarum: ut,
rf°Kam^nq»»«, fic extreme loco non esfcnt duo ar*p*fti Atqut Simouirtesidneglexitboc verfu: JP«T»f'W* *«> Af/x-ed.»,. Nifi, ut apud Hephxft.onem elt, pro gy* legeudum ar»^. Utcun-
que de ifto vifum, in confafo eft ^ f^V^M^Vl LwYr,ve ut alii malttm; exigitur) unica amuitia. Addsrem 5:_il-
^d TibuHi lib- fL eleg. 3. r»*«f« *$« ^thT^W Auratus malebai: Latteus 4 mi/Os otfniuisfl Itqupr. L.plius, ac Uoui Tmiflis. Stalker veto verfum hunc, & tres precedent», expun,ebat, ut ix«r,toU*i> ac ab irteptis infertotj. Suppetunt vero alp ajiorum Ita Propertii rib! 2. el. 8, lAnceris, aut vincis: bat m amon fata eft. Et eju'sdem lib. el. 24. Aut pudor ingmuvs, aut nnfL aLv. Nee Ovidius id ct.ravit. Kam fecundo Faftorum a.t: qïtderl prunus oJcuU , „* erit. Et de Pontp l,b .. O* 4. ■fPe'tl.amque addtUoJpes Muilis humum. Et eleg. j. Ilto, quod fitm JBfum natus opus. Et lib. \. eleg. 3'. «hffc» » omnibus ,PL «Mts s Quem verum ptaterea duriorem reddunt fynalcephs ra „roxbrts pedibus. Quod & fit in ifto ejufdem: quam modo, qui me S mWunicum.^m habuit. Hem i]\o : Illam ajjt,git odore .
lèmte «templum in profa obl'ervarum apud vV.lsatura interpretem FM. 1.' Impoimit fiqjer altate ttmm. vitnlos.



'Latino 242
• Hcec quoque noftra fententia men* tis er at.
Item durè ibidem ufurpattir monofyl- '' labum. Catuil.
O dl, reddite mi hoc pro pietate med.. Nee temere commiitendum,utin monofyllaburn definat. Quale hoc ejufdem:
Aut facere : hac d te dittdque, factaque funt.
Molliüs tarnen id fit, fi monofylabura antecedat. Uc in hoc Ovidii: Preemia fiftudio confequar ifta, fat eft.
Aut fi ultima a verbo eft elidatur: ut illo ejufdem
Inyitii oculis, litera leÜatua efi.
Plurimum autem definic in difyllabum"
Interdum & tetrafyllabum, auc pen-,, „ .r „ , \ rut. ■ /* 11 i_ f 6 T''ify11;i°<»
talyllabum ranus in tnlyllabum6. tudt eatui-
Solet etiam unumquodque diftichon1"5: fencenciam ablolvere; auc lalcem in coloflmda Ver definere. Ac illud omninorarunijnec^^'. EjJ£ facile imicandum, uccommacis ejufdem^ms» udtis vox una ad pracedens, alcera ad fequensS" Tetra." difiichon percineac. Leoninos'hic eciamwiabo idem, vitabimus: qualis Ovidii ille?, Quare™^' non bant flavos per nemüs omne favos. "om *>«« ^Ficinum cfielegiaco carmen illud,quoAr-%r^"^s. chilochium fubjicitur Plexhmetro. Nam hociibera jam
da; is cotibus
Jlniromatlve. Ovid. lib. 4. de Porno eleg. 14. Ml me pralerea quod juvet, inoenies Et lib. 3. dc Ponto: Nun dans lacrimas vultibus ad*fpLiant. Pentafyllabo Catullus : Cum quibus illa malum fecit adulterium. Et Properdus : lllis ampila fatis forma pudicitiie. HexafyllabQ. klem: Centatitim nullis anti cujridiuibus, 7 Lib, 3. Faft,
PP 4 ftZ



$48 Prosodia
8 Hoc eft, foliim differt ab elegiaco, qubdpenthetriime* >1,'" ^a'c- rls 8 Pentametr' abeft. Horat. epod. Od. 7. Fabkiiaexpo-Ut Ditïugere nivis, redeunt jam gramina nu J'b. 9. campis, Arboribui'que coma:.
tap. 4.
v ,De Iambico.
0 pn* Iambicum1 ita dicitur a primario pede convici™- iambo. Nam paribus locis iambum,
dum : unde , • - o m 1 „
i'w/itcuv (quandoque&tnbracbyn, prsterquam
,,ro MiU in ultima fede,) imparibus autem locis
f»?, invcn- tum iambum , turn fpondeum2, tribra-
'eiui eftmAr- chyn,dac"tyhim, & anapa:rtuni recipit \ cdüochus: Quod fi ex meris conilet iambis, lam-
fuos'.Vd- bictim purum dicitur. Catullus:
Ardü]ochus'a PhafelusUk, quemvidetis,hofpites. Mfr em, Ait fitisfè navium eektrimus.
eo rarias
iambos dixit HorBlius in Arie. 2 Quia iambus pes eft citus; eo & fpondeum .recipit: ul ait Horadus ibidem. 3 Nempe, ut optime Kufilitis inquit, iambicum recipit iambum, & fpondeum, cum fuis folutionibus. Iambus foivitur in trftriychyn; fpondeus , fi prior fyllaba folvatur, fit anapseftus; li pofterior , fit dactylus. Unde iiquet, cur tribrathys quidem paribus fedibus locurn liabeat: at nou anapseftus , & dactylus: quippe in qnos iambus folvi non posfit; cum is tantum fit triunt témporum : in his autem fint quatuor tempora , uti in fpondea; qui imparibus tantum fedibus locum habet, prasterquani apud Comicos, de quibus poltea.
Iambici duo funt genera ufitatiora; Dimetrum, & Trimetrum.
Dimetrura, quatuor fedibus conftat. Sed dimetrum dicitur, quia Graci in diroetiendo duos pedes conjugurft. Horat.
Fortu | na non j J mutdt'\ genus \ Prudent.
_/ Veni-



L A T I N A. 249.
Veni 1 redem- I tor gen-1 ! 1 Comme*.
m . ' /- /- i 1 r> 1 • ''arnr trime*
I nmetrum lex ledum est. Sed tn-,mm peninetrurn vocatur. quiaid Graeci itidetn*emim*ri-
1 Ti Quod non
metiuntur per hxoiUi. Horat. auenQtiidob- \fera j tis au- [ ribus \ fundis*™' ^bne j preces ? j ims PeS uns
Terent. voce c01'^-
, , .' . . . tuuur. Aluet
Vbjeqiu- j ami- \ cos, ve- \~rttas j r»nè Horaodium I parit | lius.' ^
lil ouimu stvi.
51 htiam jubjungitur bexametro. Horat.obje&mt Alfei&jam teritur bellis civibbus a;tas ,il0c CaluIli •-
Suis & ipfa Roma viribus ruit. Ac fimiliter hexametr» etiam dimetrum»mit Brttanadditur. »'*• Se<1 ««*
Idem carmen ro"
JNox erat, & ccelofulgebatLunaferenOconftet iamInter minora fidera. bis: «mm
■SVe/fi ««/ffw trimetro dimetrum fubjicitur.^ & ïcrip™
/for. fisfe. Quafé
Beatus ille, qui procul negotiis, vel fPuri«3 Ut prifca gens mortalium. 1 . ^^r^™!
•• gev. vel rum
Pavidumque leporem, & advcnam la-T!!rneb° fequeogruem,Jucunua captat pmnia. c«««b JbW,
Idem & inter trimetrum, ac dimetrum,1'™"* Btiinterferit Archilochium- fTtSm^1"
Peéti, nihil me, ficut antea, juvat, carmine-ityScribere verficulos. phaitico ie,
Amore perculfum gravi. Mfa~fi& At Boëthius etiam pentametrum trime-&Hofiar «<«•tro fubdit: »«'• Sc-'
Quamvis fluente dives auri gurgite, ™"^cmNon expleturas cogat avarus opes. ruptus. Ke-
ipie dilpPcetScaligeri emeudatio : Non hrasjkarmn fmnlttm rrius «*ks. 1 Nifi cum plerifuue veierum malis, ex ArchikKhio, & dime'.ro ■ faiu'ra conflarc vtriura.
Pp 5 Est



250 Prosodia
Eli & verfus iambieus fenarias, five trimeter, qui o-*«'<f»», five claudicans, dicitur, vei etiam choliambus'. Hic in 1 Ax»a»« , fexca fede habet fpondeum, in quincta
Efem^f^ö ianlblin1' PeffiüIS:
Aaltffm^ Nee fokte labraprolui Cabaïïino.
MpponaStius, *Hut£ quoque interdum fubjüngltur dime-
EsT&'ca ap- Verona d'ócTfl fyllabas amat vatis:
peiiatïo apud Mavone fclix Mantua est.
ftvrne.'iü ^ ^ iambieus tetrameter, y?jy
Cenfuiririö nariuS i; prcefertim apud Comicos.
tribuit: qui Concedites, atque abfcèdke, omn'es
exetWum dc V'!a deCedite-
adfen : eu- Tetrameter cataleSlicus efi Terentü ijle 4:
Untibufqut Nam ii remittentquiupiam Puilumenam
g"*** Jh"li' dolores.
bus fervens. T „ 77.7. , •• 7 •
Sic enim ]o- Item Catulh nic ex puris tambts:
cus is fup- Remitte pallium nafil meum, quod in-
vuiso' poftre- Comici autem, quo magis ad pedejlrem ïruvvox defi- orationetn acccdnnt, etiam pedes eos, quos de™ur-. T imparibus fedibus adhibent aliis, tifur-
a Qui & La- ' f ... r
tinis quadra- pant parwus exepto ultimo loco, quo Jent' tus. per est iambus - vel pyrrichius.
frti oracuü, Poëta cïim primum animum ad fcriben„t vocaiu, dum appulit.
arieüni, apud Secunda fede pro iambo est daShlUs,
Gellmm: Per- „ ,Jr < „. , •/A
ibo , fi nm qttarta vero Jpondeus. üic Ampaiter.°.
fecero:fi faxo , vapulalm. 5 Qurrritur, an non addi iis debeat creticus, five amphimacer. Pulo , id fi esfét, veteres cum de Comicis.vcrlibus agmu , hujus euam pedis n eminisfew. Objiciuntur, fcio , muli»i è Comicis , ubi is pes fe onene videauir. Sed verifimile fit, illis iïi locis lontraé'tionem esfe adhibiiam olim. Uti illo Terenlio fenario, Student fa.ce.re , in apq.'arando cemfumunt diem. Ubi apparando , in di-
.meiiendo verfu , efi'ertur , quafi apprando. Atque in aliis. Quae & Catnerajji In prooldmaus ientenua <jst. Sed jhprimis euai vide libelio
'de Coöiicis dinieuf.O'.nbus, qutcque uos opera ,1e re Poëtica. $ Aft. 1. fc. 1.
Vil-



L a t i n a 25ï
Virtute ambire oportet, non favitoribus Sat babet favitoram ferripcr, qui redté facit.
Ubi'paribus fedibus-femel' anapceftumjer fpondeum habet. Eadem efi ratio in tetrametris. Ut,
Pecuniam? in loco negligere maximum 7 Adel. 2. », interdum eft lucrum. Items. * At,el- 4- 3.
Propter fuam impotentiam fe fémp«r^«£? la*credunt negligT. _ _ qui,rts non
Similiter comparatum in cataleclicis, 'Sidtéfa&t anatrasicis non eft eadem in iambico libertas-:pxrn"?-. j£ hi enim iambum amant paribus jcaibus p.,;c verfum Unde de eo tloratius in Arte: réddai Lati-
. Sed non ut fede fecunda ^ mo_
Cederet,aut quartalbcialiter.Hic &in Acci^, qtTfi»"»,
Nobilibustrimetrisapparetrarus,&Enui<fw!uur, iu-
mmt facit.
De Anacreonteo.
Carmen Anacreonteum nihil aliud eft, quam Iambicum dimetrum catalefticum. Prudentius,
Ades, pater fupreme,
Ouem nëm'o vidit unquam. Boèthius: /
lïabet omnis hoc voïuptas,
Stimulis agït furent.es. » Anacreon prima fede & creticiim ufur; f* c"pat. >o.U,t;<isA?r»/*»i (!.&• biftift. Ac fortas—^^'^ Ce fimiliter tiadrianus Caafar: Ambularc'1 ,, ai»'ö£r popinas. Mj«mxit
f r r pro amhulare.
De 1r.ochaico. Quomodo
HJaüïo iim4«-
Trochaicum carmen in regionibus im-^^*.1^'paribus recipit trochceum, vel etiam tri-mox dica'm brachyn ; prxterquam penuldmafede;"1 lr0di;li£O-
ubi



£52 Prosodïa
übi tantum eft trocha;us. Paribus autem
fedibus, prater croch'aeum & tribrachyn, etiam recipit fpondeum, dactylum, anap&ftura. Iambum veroplanèrefpuit: uti & iambicus verfus trochamm.
Eft hoc' carmen non minus vafium , qu&m iambicum; fed ufuacisfimum eft tetrametrum , five oétonarium , catalecb'cumut,i Huinfmodi . Puniao bello fecundo Mufa pinnats
Verfilm ex . . ƒ
iambico tri- gl'dull.
metro fucc- JnttiUt fe bellicofam Ronmli in gen-
tóttdq'tretl tem feram.
eun.. ut Ho- jj.em jn pjoridis veteris Poëta?:
raurtno ittt r „ . v rj • •
irimetro : Cottfltks fitittt qUOtdliniS , & nOVlpi'O-
suis&ipfit confules:
Romct virthrs ' . J
ruit, prapó-. óolus aut rex, aut poeta non quo-
ne papoteus ; taiwis fiaftitur.
ec UQcnaicus J
erit. Ac ton- * Comiei autem , quos pedes habere dtxitra He tra- muj fedjbus paribus, U/aetK etiam utuntur prSm fet- imparibus, prceterquam iuregione feptimd.
quipedem , Ut in nOC PlaUt'l'.
bicum'trimê P">ba merx! facilè em-1 torerm I reperit, tram • Jt in | tametfi1 in | abftru | fo fi-1 ta eft.
lo o"1 fil-o1" Eft&trochaicum dimetrum bracbycatalecem 'punicl &uih ;quod ithyphallicum dicitur, & tribus auicras. Erit conflatoo6"tó£.Lfr,Bacche,Bacche,Bacche. 't^é^ur Pixtrochaico, Qflambieo, conftaturHlppé- pinmte fmM,.vncucüm,quodSUuXai eft. Prior verfus^ trof.\ ua in aüis. chaicus dimeter cataleclicus; qui tribus con_2 Tametft ftattroch<sis,&Mlaba longa. Alter verfus
dilyllabon J . • ?&• •
fi t ; quafi est iambicus lenarius,catalemcus.,qui quin-
tmeifi efferas, ut funile lit, ac e< prmiio; de quo in iambico diftttm. Et ut in trochaicó uerfiftam , vuplando. quafi veipulando ëffertur ia hoc Plautino Auf'il. 3. 3. Beu leuex '. pro vctpulando Menie egoahs te tneneciem pettim. 3 Ctycoimim vocat Diomedes; fed .fluia aliud verfus tenus hoe fibi nomen vulgb vindtcavit, malui ea appellatione abftinere.
que



L A T I N A. 2||
que estpedum cum fyllaba longa; ac pari- 4 Secunda bus fedibus iambum 4; imparibus, prater^ * lri"' iambum, etiamadmittit fpondeum; exceptd 'C ya' fede quinto", ubi femper est iambus. Horat.
INon-e-1 bur, ne- j que aure- j urn
Mea | reni-1 detin j domo {lacurj nar.
At dimetro acataleblo Boëthius fubdit Pherecratium:
Quos vides federe celfo Solii eulmine reges.
Attfomus tetrametro cataleclico fubjun•git iambicum frimetrum: , Orepiilcro, &oremuto,fdré vis5qusp 1 lim ? volo. Imago Ruü' rhetoris Pictaviti. De Sapphico.
Carmini Sapphico nomen dedit §appho, poëtria Lesbia: qua; ve! invênic, vel expolivit. Pedes recipit qüinqtie. Primo loco trochaaum, fecundo fpondeum, tertio daétylum, reliquis duobus trochseóm. . Commendatur hoc carminis genus penthemimeri. Ac plurimum poft ternos verfus fubjicittir Adonius, Horat.
fnter\ger vi-\ tcs,fcele- \rifque\purus,
Non eget Maüri jamlis, nee arcu,
Nee venenatis gravidd fagittis, Fufee, pharetrd.
* Catullus fede fecuuda interdum trochaum habet. ut,
Pauca nunciate mea; puelix.
Item , a Tdquc cx-
Seü Sacas, fagittiferóTque Perfas a. e™pi« ipfius Senecaverbnec abhorret a daciylo. ut JÜfli'V
Xtuxllhcv' «*.9-«r*r' 'a^o^t*. Sed non caret ratione , quöd .roctia;o Cl iiraelatus fpondeus, K:\rn fic verfum redilidere ftahUicr'em : ut judicium eft Ofaris Scaligeri i b. 2. de re Poëtica cap. 38.
Qua;



•54< Prosodia
Quacque ad Hefperias jacet ora metas.
Ac fimiliter:
Sumere innumeras folitum' figuras. Cujufmodi non temere imitanda. Reperias& hic verfus hyperfnetros.Horat. Plorat, & vires aniinüraque, moréfque • Aurcos educit in afira , nigróque. lnvidet Orco. Ac durius ferè princeps vocis fyllaba ad pmcedentem vcrfum, reliquce ad fequenttm referuutur. Idem Hor al. lib. 2. od. 16. Grofphe non gemmis, neque purpura vcnale, nee auro. , ' Item lib. I. od. 2.
Labitur ripa Jove non probante uh mcc part* xorius arrmisb.
eTfidfêaem Etiam Sapphico abfque Adonio ufi Septan. CEst " neca, & Bo'élhius. Sed hic etiam Gly-enim _ Sap- conium Sapphico fubjungit:' phus 'o/*- _ Cum .polo Phcebus rofeis quadrigis ffcirto-rt» cr' Lucem fpargere creperit.
fitsw2sv(riv d*ozi i>'jo:. Quod Catullus verten?, numeros mutavit. Kjüs est: Tontutiit ctures, gerniHa & tegtimur Lumina noae.' , In Servii D E P H A L JE C I O %
^oc carmen ab invcntore PhaIreco noterdnm , pha- men habet, ac, quia undecim eft iyliabauu?.!M AtVfimü ram, aliter t lendecafyllabon- appellatur. luc-r a'ao" Pe(tes recipit qainque: primo loco fpon-
ejus- Phaltu-
cus dicitur. Sed GrKcis est paV-MJto?. Unde Hephaftioni quoque hóe carmen <pct\auiiov nomiuatur.' i Aufonius: Qiws fas Hmdecafyllabos vacari , IJlas compofuit PhaUeui olim. Kor. tarnen lioc folum t;eims vpcant hei*dec*pjllsihm ; fed duplex est ejus uqmin:s rarmen Srpphicum, & Phalsecium. Quid mirum , fi nomine cpnveuiant , qua ade?> vicina funt, ut unum in alterum facilè commutetur? qttemadmoduni mox palebit. Si Turnebum audfmus, in Plinii prasfationem ; pro hendecaryllab's, five phalaeciis , fijUxbas dixerit Marfialis boe verfu : Veroni doüti fyllabas amat vatis.
deuin ,



Patina. 255
deam, CCatuIlo 3 etiam iambtim, aut 3 Sèd banc trochajum) fecundo daftylurm, reli-SnST qnis tribus trochaeum. Martial. p°itra im-
Vitam\quafacl- j untbe- \ ait' \ 'o'remK sm,f pj"ïi'us,
(jraerSt. in.
* Propter fiummam Sapphici, & Phalte- Haaénlw» c/7, fimilitttdihem, /iöe /5r, ut vkihus^fA™i. ■ trajectts, ;» altertim commutetur. wèas esp.
Ut Sapphicm ille Horatii: quid v„t,m
Non eget Mauri jaculis,' nee arctf. ""f"n'.<,uriur* cotf/ra Martialis ille Phalccchis , ftt.^'pro* Nympbarum, pater, amniumque, lihene: inde' ita adSapphicm fit hunc iti modum : dimt, Nagas
tlhenèj nympharum pater, amniumque- ^ p'S™. Boethius etiam uirumque carminis genus Yel ömnioo junxit: fohitum cita-
Huc omnes pariter venite enpti, q^nemIn • Quos ligat fallax gravibus catcnis: codicibus Idem Phaltecio etiam fiuhditpentametrüm: !K>:i;mlte le; Quid tantos juvat excitare motus, fs}7aïiquïct? Et propria fatum fóllicitarë manu ? nuau. Item tetrametrum Alcmanium6. tSi's" "
Quamvis fe Tyrio fuperbus oftro ïmt'o 'Sm'"" Comeret, èk niveis lapülis. habet pedem,
. . quam fpon-
■ deum. Objiri
video ilind lib. t. e». 24. l'elerncrefinaque, p'.gtiores.' Sed le-endum : l'atreno Ha fut.'que. Qua de re in majori opere Grammatico plurihus. 4 Catullus interdum pro daftylo habet f( ondeum. Ut, Orjmus, fi {arte non moleftum eft. Item , Non cuflos fi fingar ille Cretum. At iiott factie imitandum. Putant aliqni, & ampiumau'um eadem fede ufurpSsle Ut in illo, Lm in lecïuht erudituli ambo. Sed in leclulo corripitur ultima ob fynalceplnse uegleftuin , de quo fuperiüs .liftum. sOfura In phalaecio nou reqtiiritur. Multa eiefura in illo : Quoi dono lepiinm novum lebxlluml Nulla in ifto :- Tecmi ludere, juut tpfa, posfem. Uterqtte verfus venuftus. Et fane alibi quoque fepe eam negligit Catullns. 6 Quod duobns daftylis, & totidem trochtsis, eönftat; ut in Alcaico inferius dicetur.
DE



256 prosodia
De Choriambico.
Ita vocatur a Choriambo. Primura ejus genus eft Glyconium 1. 1 a Giycöne Quod tres pedes habet. Prim& fede xere • quem recipit fpondeum: fecunda choriambum, invenWe ü- tenia iambum. Seneca. plafon "n" Tandein regia nobilis; ■
Enchiridio, AtltiOtd gCHUS Inuchï ,
Al Diomcdes n'- * . s. •
Anacreonteum 1'ratVUm COWpOjUlt miiias.
vocst. Fit ex Catullus prima'fedeQ?] iambum admittitut: eo KHïiae- , Puellse, & putri integri.
cram, adden- T ' . ' 0
do Bacenium, Item troch.£um, ut,
vei amphi- Magna progenies Jovis.
acf Glyco-"' ' Imbhuncpedem femper-adhuc carmineiit
nium, sic te tiuptias °fulicc,&Manlikubi cj5 quatuor e-
divajMtrm jusce generis verfibus fubjungit Pherec-
%ns'ïJ*t£\ ratium:
vei fi ad Collis ó Heliconii
mud, Fta- Cultor, Uranite genus, '
2rJrr q> ^ ^™ ad wum
addas protjfvas Virginem, ó Hyrnenrce Hymen,
3 unicum Hymen ó Hymenasei
p™s™;;ge": Alterum chöriambicum genusdicitur.
fed qui torruptè legatui , planequc iuris lit coritroverfl. Uieunque vere. hliquid fit difcriminis in 1 rima feile ; in caeteris est nullum. QuM fi meitum hoe faiis perfjieMisfet Aldus Manutius Nepos in Qujefilis [>er cpiftolam , nunquam fcrinfisfet, in carmiue memoraio legi oporiere . non , Pratextatc, piullulr ■ fed preste*.!'ata, piiellnlce. Videat hinc puetiiia, quïun lurpiier fc dent viri non exigv.i etiany nominis, fi priint setate anem meiricam neglexerint. Occurruut & alii, qui finiilia e!'(i> tiendo nominis tui decus deierunt. Sed uolo cvdpflndis aliis infifter*. Solum ifta dixi, ut planunï omnibus facerem , fine meiricso artis dorlrina toum literarum fcienüara cjaudiicare,
Afelt-



L A T I N A. 5*
rAfdepiadeum\\ quod conftat fpondeo,' Ab Ar*duobus choriambis, & iambo, uc, q^aS*'
Mazcenas, atavis edite regibus. q-.eutavit._ut
In hoc carmine etiam pedts fipgu1iPi"'hoc fyii»interdum vocibus finsrulis non indeco ba adraI* rè abfolvuntur: ut, lrum. Ut6
Quajfds, indocilis pauper km p mi. Xf?\*°' Duriufcülè autem fyilaba remanetefeamA 'c poft pedem fecundum. Ut, *^r«5#
Vitabis flrepitümque, (2? celerem fe-^L,' o # _•«/, Et, T£dZ,Lt
Auditam moderere arboribusfidemt .meum: Simt * Sape Afclepiadeopr£mitt:tHr Ghc$nius.quV c"rricula H«rl\c te diva poreus Cypri, Sg&-
Sic fratres Helenaï, lucida fHera, Coikgisfeju-
Interdum etiam trimt Aj'clepiadeis G/ymt; m*-*v* Conius jubjungitur. _ S'f.oïï,,
Eheu, quamusequis quaritusadeftviris?«'"<<;« »o-
Sudor! quanta moves tiinera L)ardana;fe7i0!" Term'
Gemi! jam galeam Pallas, Wasgida;
CurruU]ue,^cc rabiem parat. jwmw, &c
Nonnunquam &duobus Ajclepiadeisfub-2 s'":'1l' est ïciuntur therecratius, & Gtycomus. o^ïw.
,G navis , referent in mare te hovi pu' A.hvont»
Fluctus.ö quid agis? fortiter occupa MfmUna /«Portuin: nonne vides, ur ior: m &
N, ' „ tertia prim»
uuum remigio latus, &c. voos pro.iuImö Boëthius Afclepiadeo etiam /ambi-ótur oi> c»cum dimetrum fubdit. Ut, ^o' Q"°*
Heu heu, qu&m miferos tramite devioh,,"'mi^* Abducir igrorantia! m t esfe]
Aut Pherecratium. Ut, communia;
Si quanta^ rapldis fluctibus incitus &£gT
P'>ntus verfat arenas. la. Tertium choriambici genus eft Alcaicum\ in quo tres funt cnonainbi: u:, Qq Sets



.253 pr0s0dia .
Seuplures hyemes, feu tribuit Jupiter ultimam.
Prudèntius & oden habet fenfm tncrèscentem: nempe ab G/yconio ad Adjclepia* deum , ab eo ad Alcaicum, hoc pa£tt: Per quinquennia jam decem, Nifallor, fuirrms; feptimus infuper. Aimumcardorotatjdumrruimur fole volu» bili. Eft & carmen, qUod quibufdam epii chorinmU- choriambitumi dicitur.HocAfclepiadei tri.
■ turn vocat & ,. i r r
iJiud Diome- 1,10 pedi pramittit trocfiaum, utpro/pondeoz
des. fat epitritus fecundus: ac ultimo pedi addif
a^Diomedes^ fyllabamlongam,ut pro jambofiat bacchius.
dèo etiam Cceteris cumAfclepiadeo con venit. Subjicitur
fe uosfe cho- hic verfus Ariftophanio; qui conftat chori-
rittmbum: ambo, & bacckio. Horat.
hoc pafte., T V j-
Ergo ades iim Lydia die , per omnes
umbrofii de TeDeoso-|ro, Sybarim [ eur propere*
mTeI 7t\o I amando.
hoc carmMs'0 Efi apudBoëthium 6? Alcmanii carminis genus apud genus, quod priori verfus parte habet duost Aufonium in pr\mos pedes choriambici, (hoc efi, fpondeum
fapientum * r, . . »v* J Jy ■
«iittu: js/oio cum choriambojpojteriori autemAclonium,ut.
minor me ri- Heu quam | prarcipki ] meria pro| fundo.
meat, deffi- £jj denique choriambici genus quinque con1 *myor' fians choriambis, & bacchio, velamphibrachy. Hoc dicitur Philicium a Philico Corcyrao, uno 1« rusm'A,, quifubPhiladelpho vixit, Is non quidem reperit, maxime tarnen frequentavit, totdque eo metro poëmata perfcripfit. In his fuit carmen in nonorem Cerer'tSy ac Liberi; cujus initium hoc,tefieHepha-ftione, t} | **»«■!«<» A«- | fAv,r^ ri-,
#«*ï I II«f»«"£ips»if, Kat | KAtf/Kf»»» , | ra Jafa.
Latino pro eo, refervato metri genere, haat Attilius Fortunatianus in Arte: Frugiferse | facra Deas | qua; colitis my-
ftica, jun- claque | Jovi | nefafto. MariusPlotius(apvd quem perperam Pbilicuaj



L A T I N A„ a^p
• Heutn pro Philiciiim fcribhuf) tale adfert exemplum: Te potui, Bacche pater, té'que deeens canto Vcnus, qui modicos atnatis.
De ANAPiESTlCO.
AnapaDllicum ita dicitur, quia ublque recipit anapsftum.
Attamen pro anapaefto etiam licetuti ' fpondeo, vel daétylo. Atque hoc promifcuè ita fit: ut interdum in verfu, qui anapjeiticus vocatur, nullus fit anapseftus X^EUt !n Her*>
Cum autem varia fint genera anapa;-c^/wy^tL ftici, primum locum tenet Arifiopha-.^1"- ,Kara
r \ , j., n r iftic loei non
mum, quod quatuor pedibus conltat: ut jdaayiicum, Qj/anti 2 cafus huma- na roiant.^^™?*111Minusin parvis fortii- na furit, guit rB*jt' sr" Leviuf- que ferit levio- ra Deus. quum carServat p/acidos obfcu- ra quies: me"- ; Preebet fomnos ca fa Je- curos. Hipuoi.
Venufie & finguli pedes voce abfolvuntur. Ur3, 3 h«c oei»
Noffiem quoties fumnmet Eos,
Regem toties credite nafci. Et mox:
Plures fttlgor convocat aula.
Cupithic, regi proximus ipfi,
Clarus claras ire per urbes:
JJrit miferum gloria peüus.
* Solent Tragici anapcefiicis aliquot fub* fleer e Adonium.
Dimeirum anapajlicum est apud Sene* cam , in ludo de motte Claudii: Deflete virum, Quo non alius. Potuit6citiüs.
Qq s Difce*



40€> Prosodia
Difcere causfas,
Un4 tantum,
Parte auciitd,
Sa;pe & neiitii, <_rV. 4 mnfcum S&pe est Anapajfticum Partheniacum 4 , Viaorfnu"11* 1uodPrima fede hahet fpondeum , vel analib 3. Nut- pce/lum; hinc geminum anapteftum, cum qtiam eo uti fyllaba lon^a. Boëth.
B&: m Qui.fe 1 ;,o,let ef- J,re, Pot?n- I ,tem»
Maninte: Animos | domei il- | le fero- |ces, fed ufurpant Éffque refiduapars Hexametri, cui penCaueüa!^' & tbemimerim ademeris: non tarnen cujufvis Hexametri:fed ejus, quod fede quarta habeat dafty/um.Ita in duobus prima eclogctverfibus habemus hosAnapctfliros Partheniacos: Recubans fub tegmine fagi, 1 Nomen est Mufam meditaris avena.
ab Alceo, De AlCAICOi.
tufpoeuf' Alcaicum conftat penthemimerilameuj* fm--' bica (hoc eft, jambo, vel fpondeo, & ET^T bacchio) ac duobus daétylis. Ut, rum. rje eo Vides, | ut altci \ flet nive \ candidum.
Dupbus Alcaicis fubjici folet jambirkniks nureo, cum dimetrum hypercatalecticum: quod QuTd amém°'Pfima fede jambum habet, vel fponf'h'oArc&1A ^eum: fecunda jambum: tertia fpondeManio, fupe- "m: quani jambum cum fyllaba longa.
rius diximus , varia carmina ita appellari: id de Alcsi.0 eliam verum est. Ut alia genera mitiam , Alcfticum , de quo hic est fermo , fecundum Diotnedem est triplex. Primum conflat penthemimeri Iambici ; qualis', Ibis LVnrrnis : & poftremis duobus pedibus Afclepiadei: ut, ettile rtgibus. Ex quibus net talis AJcaicus. Ibis Liburnis tdite legibus. Hoc verfus genere fine ulla mixtura hymnum in S. Hagneti fcripfit Prudentius. Alterum Alraicum est Iambicum dimetrum hypèrcataiecticum. Ut, quo.l' mox adferètur , Judita Mufjritm faurdos. Quod fenarius fit-» addlto cre ico, hoc pa^lo, Audita Mnfarum fitqrdos nooilis. Tertium nn4 fyllaba minus habet, quam daftylicum terrametrum. Ut fi in illo , quod pofrremo est loco, Idrginibas, putripnu canto, pro ed itn dicus T4i»ntn Hsc eo adda, qtua declarant naturam ejufie carminis , fimül^ue docent, quomodo'unum genus in (fjterum comiuutetur.
Quar-



L A T I n A. t(5ï
Quarto item loco ponitur Alcmanium, in quo duo dactyli cum totidem trochjeis. Horat.
Odi | profanum | vulgus, ö? | arceo. Fave J te linguis | carmina \ non priüs
Audi \ta;Mu \ farum facer- \ dos,
Virgini \ hus, pue- \ rtfque \ canto.
De Aliis quibusdam Carmimum. generibas minus ufitatis.
* Archilochium r heptametrum conftat1, Qu!im ™quatuor primis pedibus heroici, & tribus'^ AraL^\°-s trocbais. Horat. vox rami 3,
Solvitnr | acris hy-1 ems gra- j ta vice I ve-Gramiriatirisj&Fa-j voni. j''bleaV £./ Jttbjiaturjambicus lenarius cataleCli prè. cus*: prima fede iambum habet, vel fponde* iambicum «w; rW jambum; turn fpondeum; moxjam-^^.ol.sz bum,acpoftremb jambum :um fyllaba longa.cïmm Dio-. ïrahunt-1 que lic j cas ma- j chinas | cari-inftits- F'M | nas,
2?ec carminis genere femel duntaxat ufus e/liy\lalum. u; /u?r«^/«f.Galliambicum fexcbtinetregioneskvien^ quarumprima habet anapxjium, fecunda #^J*j'r' £™ ttrtiaque, jambum; yaarta &quincla, da-vcms ta\imtr (ly'lum, 0 anapceftum. Catullus:
Super al- J tave-1cl:us A- j tyscele- |rifate | maria.
Phrygium ! nemus | cita -j to cupi-1 de pede | ten'git. Ac tertia quidem regio femper jambum'.fextajemptr anapicffum exigit. Sed in fecunda3j^^^]inon rarus eji tribrachys; uti nee in querta^ ^ _f" fpondeus. Jmo & alias admlttitpedes. iSWTeremianus in carmine minus ufitato ufitatiores folumm™™- Ut« ponere fatius duximus. Cceteros Aty± Ca (rï"4v!fto-~ tulli indicabitv rms hb. n.
Var. Left. cap. 12. E junioribue 1 oè'lis iaiitatur Marullns in hyirnis. Scaliger, qui Alyn Catulii vocat divinum, fsepms fibi tmtatum ai:, lei fruftra. Vide eum iib, 6. Poè't. esp. 7.
Qq 3 I«ni-



Prosopia
\foumcY°~ I°mcum a majorei quatuor habet regiones*. tur!Tso'iade primh &fecunda fede eft fonicus a majore* jjoaa.qui eo tertiaditrocheus, quarta fpondeus.Martïab ufus t .,i teiüs fias cum gemi- I na compede I dedicat ca, Itenas, Saturne , ti-1 bi Zoilus | annulos prij ores.
Etiam prima fede pteonem fecundum,& tertia epitritum fecundum admittit. Prima item longa refolvhur in duas breves. Ut in illo Terentiani Mauri:
Elementa ru- | des, qua; pue-]rosdo-
*J™rTruï& Cellt ' W™*"
get EnUtotp, Tertia quoque fede eft Ionicus a majore. Jih. 3. BnufM Ut illo ejufdem ,
miitfacimt,- Vocalia i quaidam memo- I rant, confo-
bus : hoc Deo 1 r '
fupremofies ™ qU^d;im3.
Jbnilis, qui re- Qu'n Ê? ubique is locum habet: quodcltm fdt hon»s ma- fit ionicum purum nuncupatur.
iofvie. Ubi « ' t '- > * ■ 1+ • at
primus pes Ionicum a mmore, vel trimetrum eft,vet , «qt, Benefa: tetrametrum. Ubique autem efi pes ille,unde mak. "Mefo- nomen accepit. Duobus trimetris tetrame~ ^"'"quJns" trum fubjicitur. Horat. I. i. od. 2. esi'pnhibe- Miferatum e(t ] neque amoiï J dare ludum Umus. Neque dulci | mala vino | lavere ,autex-
apS Hepfw- ' aniinari nietuentes | patria; ver- | ben-ionen) : ra linguae,
"Hpijv wo"i Antifp&lticum4 conftafGlyconioprimafe<pa.ru i.u. de trochceum habente , & P'herevratio itinWifii. deminitio habente trochceum. Catullus'. x'i?u.m»,. O Co- | lonia, qua; j cupis | ponte |lu4 üiomedi dere longo.
nunèupmur. Daftylicum Ithyphallicum tetrametrum refultat ex tribus daclylis, ö5 pyrrhichio. Semel eo ufus eft Bo'èthius: Quifere-1 reingenu- |umvolet | agrum, Liberat | arva pri-J üs fruti-1 cibus. Fake ru-1 bos, fili- 1 cemque re- [ 1'ecat.
Idem



L a f i n a. a5_-
Idem etiam carmine ufus, in quo prius penthemimeri trochaica, mox cum iamhi* ca , componatur Adonium. Ut,
Siquis | Aróturi J | iidera | nefcit.
Propin -1 qua fummoj | cardine | labi.
Cur le-1 gat tardns | |plaulrraBo' | otes, ■ Mergat-| que fcrasj^l asquore | flammas. Saturnum,(f7»o ufus eft Naevius, & Navio ininatifunt Metellï)conflatum erat ex jam~ bico dimetro catale&ico; quale eft, Dabunt malum Metelli: & trochaico dimetro brachycatale&ico, cujufmodiefi, Naivio poëtre. Unde refultat Saturnius hic verfus:
Dabunt | malum j Metelli J ] Na;vi- j o po|ëta;.
Procekufmaticus ex meris conftat brevibus : quatuor nempe proceleufmaticis, & trybachy: quale illud Sereni': AnimiUa^^^ ,miferula properiter obiit.
Pro tribrachy etiam eft pyrrhichus. Ut A M illo in Diogenem cognomento Canemj. *uJnin vJ'
&tlyf^3 ^tyiy tti \\a,$i cl jjüofiq genisvita, Sc
Molojftcum carmen eft ex fex moloffis: M^'f^'J^ apud Diomedem hoc Cefti Baffi: fg»:, dT,%*.
Romavy viclores funt Gallis devictis. aam cerreptum ' Deauo-di£tumin metro horoico. Eft & ver traxu u mar*
*: i t , .ui Phttoms
füs genus, quodcarcmus nuncupatur;veredomos-> CorrU curiofttdtii inventum. Sic dicituh, quia retropuu m mms., graclus fit inftar cancri; qui Grcece y.*.ï*.»«<,Jams monii%. Ku^Uêi.Rtcmxcntemverfumdixeriscumc"\ih^ 3_ Sidonio Apollinar. i, & Diomede1 AliquieV\&. 3. & u,%f'icpcf«*,'&' reapsocum appellant. J\Jon y'bL^ev- «*! ««///Sotadem obverftculumMartialis^male'1^ L|b] \\ inte/ledum.Retro autem commeat vel vocib'as^. 16. folum, vel etiam literis fingulis.Ac interdum eodem metri genere, interdum diverfo AH* quando eadem fententia, aliquando contrarie.. Focibus in fe, fenfu eodem, recurrit hoc \. JEn.
' " ' Q q 4 Mu-



SÓ4 P R O S 9 D I A
Mufa mihi causfas memora, quo numine lxlb.
Si retro legas; fiet: La;fo numine quo ,
memora caufas mini Mufa. Hic redit idem verfus genus. At non item in illo Sotadeo: Mesfem area.claües mare,coelu m tenet aftra.
Recurre enim ; atque erit heroicus ifte : Aftra tenet coelum, mare dasfes, area mesfem.
In his fententia eadem. At contrario fenfu 14! 'n fe recurr't diflichon Sid'j nii Apollinaris 4: Praecipiti modó qu->d decunit trainite flumen,
Tempore fuccrefcit, nee citö deficiet, Vides hic ftatui'..fore ut flumen fuccrefcat. Sin ordine legas inverfo ; contra fore dicitur, ut deficiat flumen. Nam fic erit: D^'fieiet citó,uéc fpecrefeet tempore fl urnen, t sidon. Tramitedecurrit qu >d tri 'dó praecipiti. Apoll. lib. *. /Jt!ite<~tefingit Uretro tegunturin '10c ' ulgatoK tpift. 14. Roma iibi fubitó mo ibus iou amor.
* Hab^! quo- Cui fimile, fed extra carmen, est hoc 1.
que m Gr ne- vi, A'ii\»yl*s tit. XIII. 2. PUonumTe- N'^" r*« /*»»*' »^«3-
teruai coiie. Plnraque ejus generis ibidem vide 1.
aioae pig. Atque hcec de va'riis carminum gtneribus;
L°*tiw'ium-' 9 non WH niodh, qua unius generis verfibtis
que labro confiant; fed iis etiam , qua ex diverfis com-
Con tautino- ponuntnr. Cujufmodi fpraterea. qua dixiquo aTvefti-" mus' & a^'la aPud veteres, interque eos
buium tem- Diomedem, reperiuntur, pracipuè ex Se-
jpji aq a lu- reno defumta : £f plura posfunt excogita-
«dtper^e-'C'B rl' Et horum, & illorum appellationes u-
Mnt. tik est nosfe. Qiiare paucis de eo agemus.
5 Lava peaata; non folam faciem. 4 Eiiam Rodolphns Goclemus in i-exico pilofi>|>hko per.imlio- coliegit verlui, rtcurrentes, voce Carcima. Vide & Staügerum Patre... in riyie tap. 30. & 42. nee non Yvouein Villiomarum, five Scaligerum filimn, adverlus itob. ïiltum, lib. ,m .num, 31 , 22 ( 13. ]}g



L A T I N A. 465
De Vabijs Carminis Nominibus pro metri numere,ac divcr/ttate coli,&! Jlr'ophce Carminis appellatio diverfa eft pro numero metrorum. Unde vocatur
ft/Hf»*.
*Quem fi numerum excsdant, iwjtin sppellatur. Itaque veius Anonymus de metris agens de Ariftobulio verfu, qui eft oAometros, déque p«onio, qui eft èuhr,xv,i fa , circuitus magis effe, quam verfus. Audiamus quoque Viftorinum: In modo ac menfura membrorum, minimum ejfe, ac dki, /jtittoiMÏfêv: maximum verö ujque adperiodum dccametron pSrrigi. Ejufdem eft: Periodus dicitur othnis verfus hexametri modum excedens a.
Variatckcarminis appellatio pro dua-"^J'si bus rebus aliis, quibus distinguitur. monitor»
Primum pro vario verfuum genere ,f10'"siaf° 0. qui adhibentur. vum simmia
Hinc dividitur cirmen in monocó-Rhod,u Ion, dicölon, & tricólon. ' ^
Monocblon eft, quod conftat uniusqu01 uno eeneris metro 1. c01u'lel feiie;
0 ... a, n . . r cum omne
Lncolon ett, uoi duo lunt genera carmen conyerfuum. '*dlbus-
. Etfi non
rricolon, ubi triplex metrum. igncrem „ * ha mon.ocólon efl, cum omnes vufus funt***»' «te AJclepiadti; vel da ftyiici omnes, aut'iambici^^™'- & So& itainaliis. aliter vocant*i»osJH, vellu,»u-hno,'" d.emo"
tT „ . . . , ~ •, j homos uici ,
èn. Lui opponitur ïtrvtapTqitt, xsci sT»»-»»9-£To».qUi fmgtilis
Dicolonfit Ji cum uno, velpluribus AJclepia-'^Pfi'tur cru-, deis una- ' ng ttur Gljconius,Tricolon,cümduo r'hlis- Mon°bus Alcaicisjubjicitur Iambicus,& Alcmamus;™^.^™™ ut ante vidimüs. Item ft concurrant heroi-wmw. genera, cus iambicus di neter, £? Archilochius, £x-quafi unmitmpla (tumtum horatius fugseret. fomua & re-
1 00 . . liquorum
5 Alterauroioiyn» .



i66
Prosoöia Latina.
Altera diftributio folüm eft carminis polycólt; five in quo plura metngenera concurrunt. Eftque pro multitudine verfuum, quibus conftat, priufquam fiat r'e%* <pi-, five reditus ad idem verluum genus.
Ita Horatio carmen, quod quidera monocólon non fit, vel diftrophonest, vel triftrophon, vel tetraftrophon; Catüllo etiam pentaftrophon.
Diftrophon vocatur, cum post fecundum verfum redrloms ad primi generis verfum.
Triftrophon eft, cum post tertium verfum primum genus repetitur.
Tetraftrophon fimiliter, cum post quartum; pentaftrophon, cum poft quin£tum verfum ad idem genus revertimur.
* Exempii gratia: fipost quemque iambicum trimetrum fubjiciatur dimeter,erit carmen diftrophon: ft'post tresSapphicos fubjungatur unus Adonius, erit tetraftrophoH. Atque ita in aliis. Pentaftrophi exemplum est apud Catullum in epithalatnio Ja Ha, Cs? Ma nlii; ubi post quatuor Glyconios unus fequitur Pherecratius.
Plura verè qui hoc tje argumento requirit, confulatTerentianum Marum,grammaticorum omnium cultisfimum, item Servium in&entimetro, Murios duos ,Vi(lorium*, £? Plotium: ad hacAiilium Fortunatianum: atque èGracis, Hephaftionem in Enchiridio, ac alias turn veterum, tuin juniorum.Sed inprimis ,ftferib aveap poëtari,adcat ipfam Hippocreneti, qutenon alibi , vel tutius quteritur, vel fruStuofiüs inveni' tur, quam in poet is antiquis.Horuin ajjidua Uctio fuppedit abit multa, qua Grammaticorum, atque adeo omnium cum Metrica, cum Poëtica? art is fcriptorum induftriaia longifjimè fuper ent. F i n i s,



Tabula Declinationum," Nominum, icem & Pronominum.
Cafus funt fex: nominativus, genitivus, dativus, accufativus, vocativus, ablativus. üeclinationes quinqüe. Numeri duo, fingularis, & pluralis. Vocativus fere fimilis eft nominativo; in neu-' jtris etiam accufativus: ablativus plur. dativo,
Singutariter. I Pluraliter.
N. G. D. Ac. Vo. Ab. N. G. D. Ac. Vo. Ab.
toga se x am a a x aruin is as x is
liber i o um er o i oruin is os i is
pater is i em er e es um ibus es es ibus
fruétus us ui um us u us uum ibus us us ibus
Species éi el em es e es erum ebus es es ebus
Pronomina.
Ego mei mmime e. me nos noflruro nobis nos c. nobis v noftri
tu tui tibi te tu të vos veftrum vobisvo vosvobis v veltri
ear. fui fibi fe e. fe ear. fui fibi fe c. fe
hic ] hunc hoc hi hortim hos
hffic hujushuic hanc c hac ha? harum his has c. his
hoc hoc hoc ha>choriim haic
is | ■eum c. eo ] ii eorum eis eos c. eis ea ejus eij eum c. ea j ea? earum v eas c. v. id I id c. eo j ea eorum iis ea c. iis
quis v quH Aiuem \ car. / quo
quse v qua \ cujus cuijqiam \car. / qua v qui quod v quid/ ^quodquid ) car. \ quo
qui quorum I quibus v quos I quibus v
qua; quarum ' queis v quas ! c 'jueis v
qua; vel qua quorum \ quis j quse vel qua quis.
Taba-



Tabula qaatoor conjugationum cum j anomalis.
Indicacivus modus, tempus praïfens.
paffiv. r. ris. v. re. ur. r. mini. ur. i. amo. as. at. atnus. atis. ant.
a. doceo. es. et. emus. ' êtis. ent.
paf. eris. v. ere. pl. 3. lego. is. it. imus. itis. unt.
4- audio. is. it imus. itis. iunt.
Imperfectum. Pafh r. r. r. r. amabam. dócébam. legebam. audiebam.
Perfedum.
amavi. ifti. it. imus. iltis. êrunt. j»„ fic. docui. legi. audivi. êre.
PlufquamperfeClum. amaveram. docueram. legeram. audiveram.
Futurum. P«f r. r.
dSbó.)/5'^^113- ids' ""^Sm.^s, &c.
Imperativus Prcefens. pafj. re. mink r. r. minor. ama. ate fur- amato. ato. atote. anto. doce. êtc fu- docéto. ëto. etote. ento. lege p. ite rum. legito. ito.jj>.irote. tinto, aadi. te audito. ito itoce. iunto.
Optativus, cïf SubjunBivus. Prcefens. pof-\ r. r. r, n
amem. doceam. legam. audiacn.
Imperfectum, p. r. r. r. r.
amateur, docêrem. legerem. audirem.
Per-



PerfeElum.
atnavïrimé docuerim. legerin». audiverim.
Plufquampcrfe&um. amavisfem. docuisfem. kgsfem. audivisfem.
Futuro Preteritum. amavero. is. &c. docuero. legero. audivero. Infinitivus. Prcefens & imperfer uvt. pasf. ri. ri. i. /.
amrire. docêre. ■ legere, audfïe.
■ Perf. & plufq. perf. amavisfe. docuisfe. legisfe. audivisie.
Gerundia.
amandi. o. um. fic, docendi. legendi. audiendi.
Supinum.
amatu. pasf. u. u. u. amatum. doclum. leéhim auditum.
Participium Prajens. amans. docens. legens. audiens.
Futurum.
amatürus. doctfirus. leclürus. auditürus.
Preteritum Pasfivum. amatus. doétus. Icétus. audirus.
Futurum Pasfivum. amandus. docendus. legendus. audiendus. Per participia, & verbum fum, nee non ptifupinum aêi.ik ire, fupplentur tempora, qua; verbis defunt. futur. infin. aEtivi. amaturum esfe, vel, amatum ire. pasf. iri.
rli'im. vel fui. I er'am. vel fusram.
Iero. vel fuero. ^esie.' vel fuisfis.
VERBA



VERBA ANOMALA.
ilim. es. est. fumus. cfiis. font. £ósfum. potes. potest. posfumus. poteftis. posfunf. pr Turn. pri des. prodest. profumus. prodeftis prolunt, imperf. ertnu. poteram. proderam. , perfcit. fuj. potui, profui. fut. ero. potero. prodero. imper. es. ede. fut. elto. eftote. ftintOc Sub.prafi. firn. posllm. profim. imperf. esfem. posfem. prodesfem. ïnfln. esfe. prosfe. prodesfe. part. fut. futurus,
volo. vis._ vult. volumus. vultis. volutit.nolo. non vis. non vult. nolumus. non vultis. nolum*
maio. mavis. mavult, malumus. raavultis malunt. prat. volui, nolui. malui.
imperat. noli. ite. fut. ito. itote. volo & malo carenf. fub-praf. veliin. nolim. malim imperf. vellem. noliem.
.. waiieui. infiri't veile, nolle, malle.
pasf. iminl. praf. fero. fers. fert. ferimus. fertis. ferunt.
pasf. imini ' iminl.
imperf. fer. ferto. fut. ferto. ferte. fertote. ferunto. ' Reliqua ex analogia 1'ciri posfunt.
eo. is. ir. imus. itis. eunt.
ïbam. ivi. ibo. i. ito. itote. eunto. eam. irem. ire»
itum. euudi. iens. itürus. fic queo.
F I N I S.