NIEUWE NEDERLAND SCHE JAERBOEKEN, of VERVOLG der MERKWAERDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DIE VOORGEVALLEN ZYN IN DE VEREENIGDE PROVINCIËN, DE GENERALITEITS LANDEN, EN DE VOLKPLANTINGEN van den STAET. ZESTIENDE DEEL. MDCCLXXXI. Te AMSTE LD AM, By de Erven van F. HOUTTÜYK Te LEIDEN. By P. van P£R E YK eu D. VYGH,   VOORREDEN. r\e fcbrandere Montesquieu heeft te regt deze aenmerking gemaekt: Lorsqu'on vok deux grands peuples fe faire une guerre longue & opiniatre, c'efl: fouvenc une mauvaife policique de penfer , qu'on peut demeurer fpeéhteur tranquille, „ Wan„ neer Qzegt by) twee magtige volkeren „ lang en balftarrig oorlogen, is het meeft „ eene verkeerde ftaetkunde, zich te verbeel„ den van een ongejloord acn/ehouwer ie kun„ nen blyven." In bet oorlog tuffchen Frankryk en En* geland in de jaren 1756 en volgende viel om bet geluk te beurt, van in het midden van het oorlogsvuer de aengename vrugten van de zagte vrede èn onzydigheid ongejloord te genieten. Maer deze zelfde voorjpoed van uitgebreiden Koophandel en Zeevaert, heeft toen den nayver van onze overzeejcbe Bueren niet weinig geftoken. Zy dagten het nu beter te zullen overleggen, en daer thands wederom het oorlogsvuer tufjchen die twee ryken ontvlamd was, heeft men geene middelen verzuimd om ons van zulke aenmcrkelyke voordeelen te ver/leken, en, het kOS' (*) Grand. & Decad. des Romaius Ch. IV. A  VOORREDEN. kojle wat het wilde , in dat oorlog in te Jleepen. Wien hunnen deze oogmerken der Engelfchen onbekend zyn, die flegts hunne flappen oplettend na/poort, welken zy flecds gedaen hebben , om ons in de twift met Frankryk in te wikkelen; flappen om ons by de A oordjïmerikaenen gehaet te doen worden: waer uit zy nog dit voordeel hoopten, dat wy genoodzaekt zouden worden hunne zyde te kie' zen. Daer dit niet wilde lukken, daer de Staet te zeer op zyne hoede was, daer men voor de onzydigheid onwrikbaer pal ftondt; toen wilde men ons als Fyanden befchouwen, als vyanden behandelen, bedreigen, beroven, verbonden met den Staet gemaekt verbreken, en liever met ons in oorlog zyn, dan ons het genot en de voorfpoed van vrede te zien genieten. Tot overtuigend bewys van dit al behoeft men niets anders dan het oog te veftigen op al het geen in deze tyde is voorgevallen , van al het welk van den beginnen af der onluften, tuffchen Engeland en deszeifs NoordAmerikaenfche Volkplantingen , en vervolgends tuffchen Engeland, en Frankryk en Spanje ontvlamd, wy in onze Jaerboeken zo een naeukeurig als getrouw ver/lag hebben gegeven. In het voorgaend oorlog tuffchen Engeland en Frankryk, waren de gevoelens onzer Staet-  VOORREDEN, Staetkundigen wegens de party, die men hier te Lande hadt te kiezen, ook verdeeld. En Jchoon de uitkomft toen het gevoelen dier geenen , die voor de onzydigheid yverende zo min met Frankryk als met Engeland in gefchillen wilden ingewikkeld worden, niet wederlegd heeft, zo heeft egter thands nog even weinig als in die tyden, de eenheid van gevoelens plaets. Mogelyk zoude iemand wel kunnen overhellen om te gelooven, dat-zulks gefchikt was om, als 't ware door een wederzydjch iegenwigt, met bdden de llyken in goede verflandhouding te blyven: maer dit bejluit zoude Jlegts het gevolg van een op* pervlakkige bejchouwing kunnen zyn. In tegendeel, men loopt niet alleen gevaer, om dus zekerlyk met eenen, zo niet met beiden, ras vyand te worden; maer, het geen vooral klemt, de beide partyen , ieder uit verjchillende grondbeginzels, door verjchillende middelen , tot verjchillende oogmerken werkende ; wat kan het gevolg van dusdanige verdeeldheid zyn ? Dat wy het uit voorbeelden en de ondervinding der gryze oudheid leer en ! Dit is de aenmerking van M o ntesquieu wegens het oud Carthago. De deux Fa6lions,qui regnoient a Carthage, Tune vouloic toujours Ia paix & 1'autre tou, jours la guerre; de facon, qu'il étoic impoffiA 2 ble  VOORREDEN. ble d'y jouir de Tune ni d'y bien faire 1'autre. Nuondervondt men eindelyk, het geen zo menigmalen door verjlandigen was opgemerkt en van tyd tot tyd gewaerjebouwd, dat men op geene verbonden zich kan verlaten, zonder genoegzamenmagt om ze te doen gelden. Au onder *vondt men, hoe ongelukkig het is, zyne ganfche Zeemagt te laten vervallen, en terwyl de nabueren oorlogen , zelf ongewapend te blyven ; hoe wifjelvallig dan het genot is van onze rechten ; hoe moeilyk om niet in den oorlog te deelen; hoe haggelyk onze op Zee wyd en zyd verfpreide jchatten; hoe onzeker onze verafgelegene bezittingen zyn ; hoe beklaeglyk voor al voor een handeldryvend volk, zyne Zeemagt geheel verval/en te zien, welke van dien aerd is, van in geen langen tyd te kunnen herftcld worden, 20 dat men met alle zyne fchatten, byna geheel geflagen en vernield wordt, eer men de minfte beweeging tot verweerïng doen kan. /\ peine a prefent (zegt op aengebaelde plaets de feberpziende Montesq.uieu) toute une vie fuffii> elle a un Prince pour, former une flotte, capable de paroitre devant une puisfance, qui a deja 1'empire de la mer: c'est peut KTRK LA slule chose, que l'argent seul ne peut pas faire. Het  VOORREDEN. Het is een gemeen gevoelen der kundigJlen, dat, badt de Republiek van den tusfcbentyd van den aenvang van den oorlog tot de vredebreuk met Engeland, gebruik gemaekt , en zicb ter Zee in ftaet gefield; dat zy zich dan zoude hebben doen ontzien door de oorlogende Vorften, hare r egt en beJcbermd, bare onzydigheid gehandbaefd, de voordeden van handel en Jcheepvaert in ba* re Jchatkiften uitgeflort , en eene loffelyke rol in de gefchiedenijfen dezer eeuwe gefpeeld: daer nu in tegendeel by omkeering de zwakke Zeemagt alleen ons heeft veragt gemaekt in het oog der oorlogende Vorften', de minagting , onmatige eifjchen , trotfche bedreigingen, en eindelyk eenen verdervelyken oorlog op den halfch gehaeld, welke tbands alle vaert en hanael fchortende, de bronnen van onzen welvaert, en van het oorlog-voeren zelf, ver flopt, naeuwlyks anders dan traeg en fleepende zal kunnen worden voortgezet, en dus, zo bet zich laeï aenzien, niet eerder een einde zal nemen, dan wanneer onze Ooft- en Wefl - Indifche bezittingen ons ontweldigd, onze koophandel, fcheepvaert, viffcheryen , en alle daer aen gehegte takken van welvaert verlegd, en ten eenenmale voor ons verloren zullen zyn God verhoede deze rampen! Het tydperk, van bet A 3 welk  VOORREDEN. welk wy de voorvallen naer gewoonte zullen boeken, doet zich akelig op , en in deze ongun;iige omjlandigheden moet onze eenige hoop, na het Opperwezen , geveftigd zyn op den moed, en wakkeren yver van de Natie, en in het beleid, de wysheid, doorzicht en eensgezindheid van V Lands Vaderen. fVaer toe God zyne hulp verleend N I E U-  Te plaetfen tegen over Rladz. t ~ ~ L'YST der Geboornen, Huvvelyken, Overleedenen, en derzelver Ziekten,"binnen de Stad ZUTPHEN in 1780. 1 - <--_„-...,„- Ceboornen. nevens de Rernenen en AmbajTr.en der Ouderen. Huwelyken. Overleedenen. Ouderdom der Overleedenen. Maenden Zoons. Docht. Viyers. Vryfters. Mans. Vrouwen. Weduw. Weduwen Total. Gereform. Luterfche. Mennonit. Roomfthe. Total. t v ~ ~ _____ ___- _____ __. ...15 ZZL ZZZUT Fetarr~ _5_ j_ ___ !_ __!_ _J L_ __ ___ _ ___ 13 _ ^rr~ i . i- » L, j_ L_ - 3 L_ ü. 10 _ 12.. A__T _3_ _3 __ _____ _____ Ü 3____ ^J6_ May. _s_ \j *_ __L_ ___ .. 3 _ a __ — 15 L_ !___ j^nT j L __i __ _____ ______ __ __L 13 ___ ,___Z__, " jul7.~" e _____ L . L_ L Zi Li_ ! i-__ 18 1 1 " „ jl 2 8 ó a 8 Auguftus. 2 z ——_ _ _____——.. _____ ——— _____ _ . - _ —~ — . 5 3 1 4 20 16 i 3 20 aepcember. 4 •* . . _ ... ___ _____ , ■ ____. __——.__. . ~ 2 5a 35 Oftober. 2 _ . . .i , November"" ~t~ 1 1 3 1 _ _ 8 » i_ _ i» -— •—— —- 4 s 13 9 a a 13 December. * J 1 — — — _____ -., .- ■ - _ 12 ii i 12 " 77" »_ is 7 *6 15 ' 14 27 186 '44 io 3a 186 Total. ao 22 15 / ! De voornaemfte Ziekten der Overleedenen, nevens de invallende tyd. I SS Jamiary. Fcbl^~M~T ____ I J_,!__ i J__- I _^-!-_. Ü_f__ O-tobcr, Nwember. | D^cemb.r. l__al_ j ■ 1 " " ~ „ 4 4 4 2 5 i a % ^ 33 Apoplex Coma""" I ï~~ " " » """ __J 1 « __J 6 Mors fubit" i ' ' 1 [ 3 ^ _ , - . f_ Sene£r.us ' | _. __ _ — ———————— - Augulhis. September. November. | December. Total. 33 J^rm, Zoenl Dochters. Vryers. Vryfters. ( iMans. Vtouwen. Weduwnaers. Weduwen. lotal. o 43 15 _ 58 ~T~ 3 ~~T a I a ' 3 1 . : 2 T _j 1 . . J JL_ ~r _j i_ _!_ xo » 1 . • ..._S ~i7~ 5 _j 8 2» 1 _ _j "TT ~ ! _i_ ,o _j L_ • 5 ~IT" 1 _____ ~ | ______ " _j : 1 50 __: _l_ ; _J ! L L_ _i_ «o ; 4 9 ~7T" _____ l _____ 9 ' ' ' 4S3 6 18 70 _^ * . "TT* _j \ l_ _____ L _____ 11 "it" 1 4 8 's 85 ,_ - » 1 3 90 . , _____ 9S , — " 1 1 ioo , j . ~ 1^~?iJ~Zj^S--^ ^5-J—'A a*_J iMans. Vtouwen. Weduwnaers. Weduwen Total. De Ziekte en Jaeren der Overleedenen. De Beroepen en Arabagten, nevens de Ziektens der Overledenen. ZÏektST 1 oj ij 2 SÏ 41 ï _ _ _>j_S _j_ +f 43 5o 55|6o 65 70 _j_|__jq_ _»_f __!: Fabr.^Biliüfa. _L; J. — -I — ~J — Fabr. Putrida. |_ _ — — ' = ~ — ~ —■—jj—-— | 1 -1 j _ | ___ Cachixia. " _ __ _ _ r:—- — _ — — — — — — — — 1 —- . — — — — tii Si « Hydrops. — _ — _ — ~ , 1 li _i 6 ApopHxia. Coma. _ — __ — — — — — — \~~ _ ~* "$T Conyulfio. 30 1 . _ — _ — — — Oppreflb Peftoris. 1 _ _ _ _ __ — 1 1 2 Phuritis. __ — — - — _ — ' PlithilTs Pulmou. 2 1 » 2 l _i 1 1 1 _ _a 1 _ _ _ _ __ lij —— — Ji ~ 3 Vomica. 1 ^ — — — — — —~ — -■ I _ 1 1 __4 Hydrops Peftor. ^__ — — — — ' — — — — I — — — — 1 Palpitatis Cordis. — — —I — — — — - — — — "ï""-) — ~ __ Vomitus Habitual. __ _ _——_—___ ■ _ Colica. — — — — — — ' — " ~~ ~ 7 ■ , T T Vermes. _ ___ _ — — - —' ~ — — — — — — ~ Morbus Niger. — — _ — -j — — — — — —~ Joterns. _ . — — — — — — — —~ Tabes Iitorica. —I — — _ — — — — — — — — — —~ Miêiüs Cruem" — — — — — — — — '—7 ___— — ii ,* Ifchiiria Kenal. — - 1- — —_ tfehuria VifïcSI — — — — — j— — — — —^ Hydrops AbdomT " "_— i — 'i — ~~~ Tab., AtropbS; Mar„na. "7 a _ _« ± - _£ 1 __i_iJ ± ± ± ± — Ulcus, Fiftull " l JL — . Scirrus, Cancêr7~"~~ _ __ — —- Caries Nar7~PaH ~ï _' ~"' _ _ l Rubat_5^arïiitïir " ~~ _ 1 I 1 _! Erytipej.' Regreff. — ^— ____i j j____ _j Puerpera. ~ — — ~~ 11 " 9*^™- bi:zzrj_li_li_— j Acidum. 2 J — ! Senectus. ~ ' — 1 — — — 4 "~ ~3 1 ; Mors Subiran. _ — — I j 5 ~i 1 — — Aqua Submers^ ~" j ~ _ — — IFoflus Mortui. 12 ~ ~ _ I _\~ ~ f ' I ~ ~ ] iFnoti: ~~~ 12zz~ jzz\z\zz i\z\z\z\-2 Jz\z\z z\z zz zzzr Total. 58 5' 31 a i 31 2 8 1' 2 5 4i T;) 4i 8 6 9' g'isjT? is c 30 1 hl ' 1 lilj? 5 2 9 § s 1 lJTTWW]t til I I w 111 I fit 1 § s li | Ét- | 9 ' 3 | | § f « | § 3 £ _ *■ | ë _ g z \ 5 g S B. T — - j.Z""'*'"—- — — ZZZZ- ZL Dieniïknegt, Meiden. 1 - — — - — ~ — ~_i~ t' ~*1 .-i2_ x_ 1?. Rentënïë?.' 1 3 i ? ___ —• ~'~_ 5 —_ — Zeembereider, Leertouwer. "~ • —— — 1 ~ 1 ~ï 1__— __1 J. 11 Metfelaêr*, Opperman. ___3_ ~~ ~~~ ~ — — — — — _, " 1 _i _ 7 Smit, Ko^,rn>gir^n__b__ZZ ZZZZ_—— - — —- - — ZZZZ-^ZZIIZ 5 - — Koopman, winkelier. > _— _~ _ _4_ i 1 ■ 20 Arhrd. Daghnurd. Bouvrm. toven. _2__4__i_Ê 1— ~~-_ — — — j^_^~ |__^ 6 y^^Ki^^r ~ — — ~ ~ ~i ~~ _ ZZ_Z ZZZ _' !- - ~ Scho_:nm3_T. """*" ''pi-"- — — — — ' " ~ ~ | ~ ~ ~_ ~ Hc_____ er-_ — — !-____— — " ~~ - — - — ~ j 4 Waerd^ogieshoBder! ~ — — — _ p ; ~ ~ ~i ~ ~ ~s ~ l~ZZZÏZl- — Militairen» \ _i a — _ p ~ ^Z-Z L — _ _i — — Bakkers. — — — _ — ï ^Z-^Z~|Z_ —1— ~ Kleerma _g, Knoopenmakeis. — I— — "~ J "11~" ~ "~ ~" 1 ~ ~ ^_~'_ — — — — — Sl.gter.__. ^ ~ï ~ Z}~ ~ ~~ ^ ~~ ZZ ~~| Z - _ 2 - — Timmenn»^ ' A — — — — - b ' __ . Msn^m^l. „ 1 — — — — — — I x _Z ÏZI ~~ - — BUeke____[jfchvrouw. ~" -~|— — ~ | _ _£ Vervver__Glarenmi,ijer. ~~ "~" -' il~ " ~ ' ~ _ " ~ J "j 1 1 ^■_____ _ zz_---7-z~«~r i"ï~ i_ïZ'ZZzizziz_ïr.ii _* K_Mm.,Wev.,Brydfter. ___ — — — 1—• j ■ — ~ 1 j 4 Mulder ,^GruKer t pariiikenmakerTj 1 — j—1~~ — j—.— j — ~ ~ï —1— ~i Voörza^__5___imeea«. ~|_ _ 1 — J— — — J- 1 ~ ~ ~* ~ ~ ï~ s ï^T^p^Jt- u - - -- - - -h ~r __pV'r - ■— - - --_ zz 1 z z Z Z Z - ZI _ _ Ssgljfc- . "C - \—pi-- -U - - -1- - - ~\~\~ Z -I ~ I Z ZZZZ ZZZZ ■ T__ag__. !_ ~ 1\~ ~~-~ir ~ ~\ P |2_|_ZU I. \ I-5 N___oSi__v 'ih^'l^'il^inllll-a-.l-.l'i'-"^1^»18 ]il 1 liS 5llil"- 7 _____________ ~— ——. — —• : j | , . ~: 1 1 I , | ln de li uit. io- tl»erefl~uter- Luten l _ n Leer-1 Op- |Bhk-keiier. Dag- re- ker. Knoo-lker. der. re. fe- mer, Grut-Jager. School- I,ebr' ( 3 3 i 5 1 I _re_r, 6 1 17, 2 _ __* _ _i ton- Iper- üa- huer- man. pema- ma- We- ter, mees- j 1 ' , ■ T ~ — —! —— " vvers. iman. ger. der, leer. ker. iver, Pa- ter. Maart 4 1 4 4 4 Macrt ii 2 2Ii 22 16 2 3^ _• 8ou. Brya-rny- — — i— • ; ~ — _ _!__. -T • -I " ~ j ,nees- | fter. ke- JApnl ju 3 14 lob i >_ 2 _ ___ -i -r -| ~T ~7 ~7 t ~«' Ho- 1 ' ker; Ma7 ~ T 7 "t T ~ T S 8 , 16 1 I92S _S — Ü!L- -I — -I — — — f78l nier.' I Juny. S 4 ,9 ■ 4 _ |j_ 2 j_ 1 _ Jun_ __9 _J_ _ ,__ lf _ ^ | _*.,__T_ __j l__ _Z __ Zl __ Z -i ___ —:: — —— — - — — — ~ ~ ~p _3i zoons 2 2 132 é .24 1 0 "7 1 2 Z9I 1^ 5~T"7"a i!2 "j"11 ^ _*__? Allguft' i L_ 4 '2 — _L_ — ^'"7 _t _]_;,__ .„ ___ __t "_~__ __ £ j "~ j_ _. ' _E___ E _iI_ZZ_-Z__Z^ZII i ZZjEZjZX __" Izz ~b ~ — _f- 7^- —— — ~ t-,7 ZZb 9~ 6 ~~" IS 1 1 12 1 2 15 cZoons 31 i i j I 1 J 9 __ __— ,'4 —— -—" _—, ——- -— — IjIjzH — ï4H — H — Z__!Z__-___ ____*• Z Z Z'Z ZZ_ZZZ~IZ]I ZC ZL Z Z. Z1Z — [ - Hz. iz ziz__z'z__i zllZczz zz zl zzz iz iz ICC. j 8 '° _ _J !_ J__ iS ,-i —— Z! I Total. 8 8 l« 1 6 15 SS S 17 14 3 S 50, II j 2 " ! 4 » 6 4 j 2 2 | 4 1 J226 ToBj. 57pr. 30 pr. 88pr.| 59 5 ] 5 [ 7 2 1 1 g 88pr. 9 3 226 I a" II J ia 7 17» -7 3» .26 1 1 I 1 1 J ! ! ■ -   NIEUWE NEDERLANDSCHE JAERBOEKEN, J A N ü A R Y. MDCCLXXXI. Lyft der Geborenen of Gedoopten , Getrouwde Paeren, en Overledenen, in V afgelopen jaer 1780. in eenige Steden en Plaetfen der Vereenigde Nederlanden. Zutphen. Wy hebben in het afgelopen jaer een ontwerp mede gedeeld, van het naeukeurig aentekenen van de Geborenen, Gedoopten, Getrouwden, Overledenen enz. en ook eene gedrukte Lyft over het jaer 1779 naer dit ontwerp ingerigt. In deze plaets worden nog zodanige Lysten niet gedrukt. Wy zyn egter door de edelmoedigheid van eenen Beminnaer en grooten bevorderaer der wetenfchappen, deze naeukeurige Lyffc van Geborenen , Getrouwden, Overledenen en derzelver ziektens binnen deze Stad in den jaere 1780. magtig geworden, zynde aldus ingerigt. Zie de nevensgaende Lyft. Haerlem. Het getal der geborene kinderen in deze Stad in het voorleden jaer 1780, is geweeft als volgt: A 4 Zoon.  a NIEUWE NEDERLANDSCHE Zoon. Docht. Injanuary.30 29 Febr. 33 29 Maert, 29 31 April, '32 32 May, 18 20 Juny, 19 35 UitmaKenae _öo_-oonen, 317 uocnters, te zamen 603 kinderen, zynde 127 minder dan in 1779. Onder dit getal zyn geweeft 16 paer Tweelingen , en eens 3 Dochters ter eener dragt. Van het bovenftaende getal zyn 21 zoonen en 2S dochters dood ter werreld gekomen. In deGereformeerde Kerk zyn van deze kinderen 308 gedoopt. In het zelve jaer zyn in deze Stad begraven: Mans. V.ouw. Kind. Zam. January, 61 66 47 174 February, 44 _2 40 13 6 Maert, 25 3° 4a 97 April, -5 25 40 90 May, 30 32 25 87 Juny, 23 25 27 75 July, 18 19 28 65 Auguftus, 14 17 14 45- September, 22 33 32 87 Oftober, 7° 87 53 210 November, 51 107 45 203 December, 48 68 51 167 431 56i 444 H36 Zynde 125 perfoonen meerder dan in het jaer 1779. De ouderdom der overledenen is geweeft: beneden één jaer 292; van één tot vyf, 106 j van vyf Zoon. Docht-; In July, 14 18 Auguftus, 14 16 Septemb. 20 25 Oclober, 35 22 Novemb. 24 28 Decemb. 18 32  JAERBOEKEN, January, 1781. 3 vyf tot tien, 37; van tien tot twintig, 38; van twintig tot dertig, 62; van dertig tot veertig, 102; van veertig tot vyftig, 140"; van vyftig totzeftig, 139; van zeftig tot zeventig, 220; van zeventig tot tachtig, 223; van tachtig tot negentig, 65; van negentig tot vyf en negentig, 5;; en één wiens jaeren niet opgegeven zyn. In de Nederduitfche Gereformeerde Kerken zyn getrouwd 144, in de Walfche Kerk 3, en op het Stadhuis 88; te zamen 235 paeren: zynde 3 paeren meer dan in het jaer 1779. Leiden. In deze Stad zyn in den jaere 1780 geboren 1162 kinderen, van dewelke zyn 36 ongedoopt geftorven, en 61 dood ter werreld gekomen , zonder dat men van het onderfcheid der fexe, zo wel van die ongedoopt geftorven, als van die dood geboren zyn , eenige aentekening heeft gehouden: zo dat alleen ioóg kinderen der byzondere Gemeenten zyn ingelyfc, te weeten: In de Proteftante Gemeenten 437 zoons en 409 dogters, dus te zamen 8 46 kinderen; in de Roomfch- Catholieke Gemeente r 15 zoons en 100 dochters, dus te zamen 215 kinderen ; en in de Joodfche Gemeente één zoon en 3 dochters, te zamen 4 kinderen. Dus zyn in 't geheel der byzondere Gemeenten ingelyfd 553 Zoons en 512 Dochters: onder dewelken waren agt paeren Tweelingen; naemlyk, vyf paeren in de Gereformeerde, één paer in de Remonftrantfche, en dan nog twee paeren in de Roomfch - Catholieke Gemeente. Wyders zyn in deze Stad, gedurende den loop van het zelfde jaer 1780, overleden en begraven, 1331 menfchen; naemlyk, bejaerdeperfoonen, van de manlyke fèxe 299, en van de vrouw!yke fexe 3_8, tezamen 657 perfoonen: en kinderen, van de manlyke 318, en van de vrouwlyke fexe 259, A 2 waer  4 NIEUWE NEDERLANDSCHE waerby gevoegd 36 kinderen overleden en ongedoopt, en 6. dood ter werreld gekomen, zonder gehoudene aentekening van het onderrcheid der fexe, en dus te famen 674 kinderen : by welke overleden nog moeten worden gevoegd 157 menfchen, als: 151 bejaerden en 6 kinderen, welker Lyken buiten deze Stad gevoerd en elders begraven zyn. Dns zyn alhier in dit jaer overleden in 't geheel 1488 menfchen. Onder welke alhier overleden menfchen en buiten deze Stad begraven Lyken zyn één bejaerd Vrouwsperfoon, en twee kinderen, als één van de manlyke en één van de vrouwlyke lexe, der Joodfche Natie. Voor het overige zyn alhier in dit jaer in Ondertrouw opgenomen : in 't Kerkenboek 260, en in 't Raedhuisboek 54 paeren, dus te zamen 314 paeren; van dewelken alhier in den Echt zyn vereenigd 282 paeren;te weeten,in de publieke kerken 237 paeren, als in de Nederdtritfche 234, de Walfèhe 2, en in de Engelfcbe Kerken één paer,en dan nog op het Raedhuis 45 paeren. En is onder alle deze Getrouwden maer één paer van de Joodfche Natie geweeft. Amsteldam. Het getal derdooden van het jaer 1779 is geweeft 9518, en van het jaer 1780 is 10536, en dus 1018 meerder dan in het voorgaende jaer. Onder deze overledenen zyn geweeft 953 ? , wier ouderdom opgegeven is. 166 dood ter werreld gekomenen. 93 onbekenden. 50 op 't Peft Kerkhof begraven, dus 9841 Chriftenen. 83 Portug. Jooden. > wier ouderd. niet 6" 12 Hoogd. Jooden. \ opgegeven is. tezam. 10536. Vol-  JAERBOEKEN, January, 178.* 5 Volgens opgave, was de ouderdom denChriftenen, aldus: Maanden. (Jan. Febr Maerr Aprü Mayjjuny July Aiig SeptJOc.. Nov. Dec Perf. Onder 't Jaar. .44 196 147 110 174154 118 168 204184 186 .63 2148 _-~-.de 2-- 71 44 26 ss 24! 25 27 31 45 54: 59 ö.' 500 - 10- - 132 70 66 61 57| 78 75 76 122167 151 220 127S -20- - 27 28 II 7 17 15 14 22 15 32; 40 25 253 . -30-. 7_ 57 37 . 35 28! 32 33 27 42 56! 64 7f 563 - 4°- - 86 49 53 49 45| 54 34 37, 60 77 8a 62 689 —_--5o-_ 84 86 58 49' 5Sj 53 38 57 61 92 117» loC 854 -60-- 105 87 66 451 51(40 45 33, 64 101 86 81 804 70-- 107 98 54 59' 57:4a 46 481 83 115 129 H3 957 - " - 80- - 105 105 67 67', 48 39 50 44 77104 118 96 920 " - 9° - - 70 48 39 31 25 22 27 19 27 56 49 47 46a 100-- 9 10 3 5 4 2 — j 46 5 10 61 Dood ter werreld gekomene 18 26 10 14' 12 14 5 ij 4 12 n 27 166 Ingevoerde 6 6 4 25—3 2 13 77 46 Onbekende 8 10 6 y 5 4 4 9 6 8 9 21 93 Op 'tPeft-Kerkh. I begraven 2 7 4 3 31— 6 86 46 50 Jofepb Turner I Jtenine Saurin \ Jannetje Stempels j I 100 Jaer, — — — — 1 — — — - — 1 — t 1148 928 651 573 609581 519 595 8211073111812259841 Portug. Jooden -— — ——. 8ï Hoogd.Jooden — 612 Maakt te ramen het getal van 10536 In het Najaer hebben wederom de koonlen hier fterk gewoed , als mede de kinderziekte. Het weekelykfch getal der dooden was Den 3oSept. 1780. 192 Den 4Nov. 1780 277 Den 7O-.. - 212 Den 11 _ 279 Den 14 ■ 250 Den i_ —- — ■ _- 300 Den 21 —-■ — 248 Den 9 Dec. - - 25S Den 28 — — ■■■■ 275 Den 16 ■■ 249 Geduerende het jaer 1780, zyn hier van de Puije van 't Stadhuis afgekondigd 1149 paeren, en 701 paeren op 't Stadhuis getrouwd, en in de Ge.  6 imieüwe nederlandsche Gereformeerde Kerken dezer Stad zyn i68t paeren afgekondigd. In de Gereformeerde en Lutherfche Kerken dezer Stad zyn gedoopt 2258 jongens en 2315 meisjes., waer onder begrepen zyn 50 paer Tweelingen, 1 Drieling en 5 Bejaerden: dus de gedoopten in allen 4573 kinderen. In de Lutherfche Gemeenten zyn getrouwd 340 paeren. Den 20 Maert 1780 beviel de Huisvrouw van eenen Hendrik van Kas, woonende buiten de Leydfche Poort op de Buiten - Cingel, van drie welgefchapenen kinderen , zynde twee Zoonen en eene Dogter, die benevens de moeder welvaerende waren. Rotterdam. Het getal der overleden in 't afgelopen jaer 1780 is aldus. Mans Vrouw. Kind. tezam. January 40 64 58 162 February 39 66 45 150 Maert 33 55 4* 130 April 32 48 42 122 May 25 48 51 124 Juny 26 36 73 135 July 27 33 45 105 Augufms 32 36 65 133 September 46 51 83 ï8° Oétober 51 32 — 60 143 November 36 44 7° 15° December 40 59 97 *89 427 .572 73i 173° De  JAERBOEKEN, January, 1781. 7 De ouderdom der geftorvenen, is als volgt: Doodgeboren 9 Beneden het Jaer -393 Van 1 tot 5 -2.61 — 5 - 10 - 42 — 10 - 15 - 16 — 15 - 20 - 21 — 20 - 25 - 43 ■ — 25 - 30-37 — 3° - 35 - 46 — 35 - 4° - 62 — ao - 45-63 Perfoonen van welken de opgegeven In het afgelopen jaer zyn in de Nederduitfche, Franfche, Engelfche en Schotfche Gereformeerde , als mede in de Lutherfche, Remonftrantfche en Roomfche Gemeentens dezer Stad gedoopt 855 Zoons 809 Dochters te zamen 1664 Kinderen. Wyders zyn binnen deze Stad in Ondertrouw opgenomen 582 paeren. Het getal der geftorven en is geweeft; Indejaeren 1773 - 1526 In dejaeren 1777- 1627 1774 1274 1778- 1466 1775-1487 1779-1588 1776 2148 1780-1730 Scats- Van 45 tot 50 - 55 — 50 - 55-63 — 55 " 60 - 74 — 60 - 65-66 — 65 - 70-93 — 7° r 75-79 — 75 - 80 - 54 — 80 - 85 - 81 — 85 - 90-39 ■— 9° " 95 " 9 — 95 - 100 - 4 jaeren niet zyn 116 1730  8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Schiedam. In het afgeloopen jaer zyn in deze Stad geftorven 55 Mansperfóonen, waer onder 3 Drenkelingen, 71 Vrouwen, 60 Jongens en 37 Meisjes, met 23 ongedoopte kinderen: die allen te zamen uitmaeken een getal van 214 dooden; zynde 44 minder dan in het jaer 1779. Ook zyn in de Nederduitfche Kerk gedoopt 173 kinderen, namelyk 95 Zoons en 78 Dochters , waer onder geweeft zyn driemael Tweelingen , tweemael 2 zoons en eens één zoon en ééne dochter. In de Walfche Kerk zyn gedoopt 2 Zoons en één Dochter. By de Lutherfche Gemeente zyn gedoopt 6 Zoons en 2 Dochters, even als in het vorige jaer, 8 te zamen. En by de Roomfchgezinden, in beide Kerken 61 kinderen, te weten 29 Zoons en 32Dochters. In de Nederduitfche Kerken zyn 46, in de Walfche 4, op het Raedhuis 14, en aen huis 2 paeren, te zamen 66 paeren. Oudewater. In de hervormde Kerk zyn 31 jongens en 24 meisjes, te zamen 55 kinderen gedoopt; in de beide Roomfche Kerken 33 jongens en 28 meisjes, te zamen 61; en in het geheel 116 kinderen. _ De overledenen zyn 40 bejaerden, en 50 kinderen; in 't geheel 96 perfonen. Oostzaendam. Ia 't jaer 1780 overleden alhier 79 Mannen en 90 Vrouwen boven de 12 jaeren; en 116 kinderen beneden de 12 jaeren: nog zyn 'er 12 dood ter werreld gekomen: te zamen 68 overledenen meer dan in 't jaer 1779. In  JAERBOEKEN, January, 1781. 9 In de hervormde Kerk zyn de huwelyksgeboden afgekondigd van 52 paeren, en in het geheel ter Secretarye de ondertrouw aengetekend van 74 paeren. In die zelfde Kerk zyn gedoopt 57 jongens en 32 meisjes, onder welken een paer tweelingen. In 'c jaer 174.1 was het getal der inwoners hier 309. van de Mannelyke en 3143 van de Vrouwelyke kunne. # Westz^endam In 't afgelopen jaer itierven hier 69 van de mannelyke en 92. van de vrouwelyke kunne,boven de 12 jaeren, en 9/ kinderen beneden de 12 jaeren : zynde 'er nog 14 dood ter werreld gekomen; Derhalven is het geheel getal der dooden 27 a, en dus 16 meerder, dan in't jaer 1779. Inde Gereform. Kerk zyn gedoopt 43 zoonen, en 39 dochters, waer onder één paer tweelingen. By de Lucerfchen zyn 17 zoonen en 20 dochters gedoopt. Iu de Gereformeerde Kerk zyn 59 paeren afgekondigd tot het huwelyk. In 't jaer 1742 woonden alhier 2942 van de mannelyke en 3373 van de vrouwelyke kunne. Koog. In 't jaer 1780 zyn 41 geftorven beneden de 10 jaeren, en40van demannelykeen 24 van de vrouwelyke kunne boven de 10 jaeren, behalven 5 dood ter werreld gekomenen: te zamen ) 10 menfchen, dus 36 meerdan in 't jaer 1779. Het getal der geborenen is 16 zoonen, en 26 dochters, waer onder 5 dood ter werreld gekomen. In de hervormde Kerk zyn 4 zoonen en 22 dochters gedoopt, en de huwelyksgeboden van 12 paeren afgekondigd. In 't jaer 1742 woonden hier 751 van de mannelyke, en 8x2 van de vrouwelyke kunne. B Oost-  ■ io NIEUWE NEDERLANDSCHE Oostzaenen. Het getal der geborenen in 't afgelopen jaer, is 26, waer onder twee paeren tweelingen. Het getal der geftorvenen 47, zynde 12 minder dan in 't jaer 1779. Onder de geborenen waren 15 zoonen en i 1 dochteren, van welken in de Gereformeerde Kerken gedoopt zyn 13 zoons en 10 dochters. In die zelfde Kerk zyn getrouwd tï paeren. In 't jaer 1741 was het getal der Ingezetenen alhier 800 mannen en 892 vrouwen. • Middelburg. In den jaere 1780 zyn binnen deze Stad geboren, levende zoons 329, dooden 20, zamen 349. levende dochters 400, dooden 24 , zamen 424. en van de Joodfch Natie 5, dus te zamen geboren zyn 778 kinderen, waer onder twcmael tweelingen zoons, en viermael tweelingen dochters, agtmael tweelingen één zoon en één dochter, dus te zamen veertienmael tweeWen En zyn, ten zeiven jacre, aldaer geltorven die door de Grafdelvers zyn begraven, te weten 681 Burgers, 32 uit het Armeziekenhuis, ,40 van de Armen, 26 die buiten de Stad zyn Wreven :die door de Cellebroers zyn begraven, Le weten 17 uit het Gafthuis, 3 uit het Simpelhuis o uit hetTugthuis, en 6 van de Joodfche Natie ; -»k* in de.jaere 1780 zyn geftorven 910 menfchen, en geboren 778 kinderen; dus 132 meer geftorven als geboren. Onder de geftorven zvn s.eweeii: beneden éenjaer oud 205,- van 1 tot l 103; van 5 tot io, 43 5 van 10 tot 15, tV van '5 tot 20, 15; van 20 tot 25,20; van *« 'tot 30; 27; van 30 tot 35.* 27; van 35 tot _n A; van 40 tot 45 .42 ; van 45 tot 50,48; van 50 tot 55* 3<* van- 55 tot60, 46; van 60 tot 65', 44,5 van 65 tot 7o, 5?..» vaH 7° tot75, 44»  JAERBOEKEN, Janunry, 1781. xi 44; van 75 tot 80,32; van 80 tot 85, 25; van 85 tot v°i 10 > van 9° tot 95 > 2; van 95 tot 100 jaer een. Vussingen. In den afgelopen jnere 1780,zyn binnen deze Stad gedoopt in de Gereformeerde Gemeente 78 zoonen en 62 dochters, zamen 140 kinderen, waer onder dén paer tweelingen,zynde een zoon en een dochter: in de Engelfche Gemeente 11 zoonen en 13 dochters, te zamen 24 deren : in oe Walfche Kerk 3 jongens en 2 meisen in de Luterfche Kerk 7 jongens en 6 meisjens. De getrouwden zyn 83 paeren in de Nederduitfche, 2i in de Engellche, en één paer in de WaUche Kerk. De overledenen zyn 352,en dus 80 meer dan in 't jaer 1779. De reden van dit onderfcheid is geenzints de woede van eenige verdervelyke ziektens, maer veel eer het vermeerderd getal der Ingezetenen, daer veele Engelfche huisgezinnen zich hier hadden ter neder gezet, dog die wederom met de vredebreuk, deze Stad verlaten hebben : zynde meed al fmokkefaers, die op de tyding van de, vredebreuk zich in aller yl in hunne kotters en floepen wierpen, ras verdvveenen , maer nog al fchulden nalieten. Zedert de oorlogsverklaring van Engeland tegens deze Republiek, zyn verfcheiden lieden van nier met 'er woon naer Oliënde en Duinkerken vertrokken. Utrecht. Geduerende het afgelopen jaer zyn in deze Stad en Voorlieden overleden 569 portonen en 308 kinderen, te zamen 877 menlchen; dus b'9 minder da'i in het jaer 1779, £oen het getal der overledenen in .46. periónen en 498 kinderen beftond. B 2 Het  i_ NIEUWE NEDERLANDSCHE Het getal der geborenen in 1780, is geweeft 1141 kinderen, te weten Zoons. Dochters. In de maand Jannary, 54 5* . February, 57 - 43 — — Maert, 53 " 43 ------ April, 46 '* 5o ___*«___-, May, 5t ~-—* 34 . — Juny, 47 — 3^ July, 41 ' 46 . ■ ■■■■ ■ Auguftus, 44 r 42 - September, 5:1 '" 45 «——., odober, 50 4^ 1 November, 5l 43 December, _5__ '. 59 603 538 Het getal dier genen welkers Huwlyksgebodcn zyn afgekondigd is geweeft 334 paeren , te weten 347 in de Kerken en 87 van de Puy van 't Stadhuis. Leeuwarden. In het afgelopen jaer zyn alhier in de Nederd. Gereformeerde Kerken gedoopt: Zoons Dochters In January, * 22 1? February, » 17 "~ l,M 9 Maert, —- 16* ----- 19 April, 25 —— »7 Mey, — 1° —■ 9 Juny, — 13 -~ 17 July, ' 12 ~~ 7 Auguftus, "~ 6 u 10 September, ——« 8 * " 16 Oftober, ' - 10 11 November, * 11 ■ "■ 19 r~ ' 12 December, *" t 17 ' 'r i6~ 175 154 Dus   Te platen tegen over Blad?,. 1% | ____ ïaerlyklche LYST dér Geboornen, Huwelyken, en Overleedenen binnen de Stad Ük y £ _\| TËl^i» '7^°» ______ . j Jaeren. ___ o,J 2 3 4 s 10 15 20, 25, 30; 35 40 45 so |55 .60 65 £0 75 .80 BS; 90/95 ____• ______ Apopl.coma. Beroerte. I ~ ~~" — J | _ jij j j^jj I i _~ Atroph. Tab, Uittering. 4 _4! ~ï "l ~a ' "a ~ _ 11 _ — .i_?J?l_f_J_2__ J_L Apthae. Spruuvv. I 1 __ _ I * ArthrkTl-angdiirie Jigt. Zj ~~ ~~ ' ~~ _ — -_■ Z - — — — — — Mbaia.jBe^p_.de_?£ï5i_. 1 ~~ ' . — — — - — _ f~ _ 1 "~~ Caries Palat. Kanker. ~ — — — ~ï ~ ~" ~" ~ " "~ —— Capiürum. Kiem. ~ — — — — ~~ ~ — —j-_ — — — Cjjncer oris. Kanker. ~~ ~ 1 ~ ] ~~ Cactlexin. i-vvaad_. hc.a. ] — 1 — •' ~ — — — - ~ ■> Convulfion. Smjpen. 28 ~_ "J ~_ — _ — ______ ___ bebil. vïrTver.. v. kragt. ~ 1 — "~~ —"j ~ — — — — — — — - — p.arrli. cull. Dourgang. ~~ —- — — \~~~Z~ 777~~~~~~\~~~~~~i ~ ~ï~ F eb. bil, putr. Gal en Rotk. ~" ~~ ' _i 1 j _£■ ___■ 1 __ |__ 3 '__._' __ ' ~ ~~~ ~ Scatlat. Roodvonk. _ __ ~~ ~ ~ _-i._i._l — — __—_ _ _ _ ■ _ __•_ Ardens- Brandkonrts. _ Z ~" Z — 1 __ — _ — __ __ — L. _ — — _; Hemopt. rTloê-ÏVuvving. _ __■—__ — __ __'__.__ — __L llern. incT~Gekl . br_______ ______! _ Hydrops. W„ter__g_ ~ .j, [ __ — __ <~— j _ i rïydrötli. Watêrborft, L __ __ _Ë -i - i ____. In Partu. _ ___ — — — — — _ — — — — —' —i- — 1 r l 1 I 5 1'uerpera. — _ — ■ — _ — — — — ■ — — —— —~ Paralyfis. Lamheid. _ "' _ _ _ ! _L_ PI. peripn. Lond Zydewee. __i — — — — — , __ Pleuritis. Zydwee. - __ Ptb, Palm. Longtering. Z ~ Z Z _ - —_ 3 _ i. i i [ __L tv!orb. pc_t Botftkwalet». ~ ____- -___.— — — — — _ — —— -vIorF-iu^hThaaft. XyöödT ~t ~ _____-_'—_!.__.__ __£_ fiterus Geelzugt. _£ _ Scne_tus. Ouderdom. ~~ — __—- — — — — — — — A — L _i— Tuüis' ferin. Kinkhoefl. _~" '__ — __ — — _L jvarioïae. Kinderpokken. __ — _ — — — — — — jVomTTülni. Longezw. _ _J_ 1 Vomit. habit. hebb. Brak. ~ — -— — ^ ~ 1 [Branden. ~j ~ I jVerdronkëtu — — ~. | — , "~— . Doodgevallen. — 1 — I j fgnnti. niet aengefieven. 13 ~_l ^ 1 ~"_' 1 _1^"4_____?_! | ~ ~4^~ Dood gebooren, 15 ~ — i ! j 15 ^ Total. 63 ~l' T2 1 ~i a ~6 "4J ~i ~l Ti s| 3 ti 7 1 19 j - 10 j" ~8j "2 ~ï~ "255'. Maenden. Jan. Febr. Maert April Mey Juny July Augwft. Septemb. loftober Novemb. Deeemb. Total. Uittering. 2 8 3 3 3_ 24 J S 3 36 Stuipen^ 4 I 7 3 4 » a ^ 3 ^4 3 3 35 Gal en Rotkoorts. ti 121 123' i2 Roodvonk. 1 t 1 1 J 5 Waterzugt. 2 3 1 I 3 1 j s 2 14 Puerpera. 2 1 __ 1 2 6 Longtering^ 1 2 1 2 I J I 11 I II Kinderpokken. 1 j J , j a Ouderdom. 242a 1 j L—" _ j 13 Pleuris en Longe wee. j 2 j —■— — —— Beroerte. 1 1 j _ ' ~~'— ~"" g Water in de Borft. 4 J 1 • 1 : 2 a "~~ ; IO Dood gebüornen. 1 4 1 1 2 "~*~~— |"~" 3 4 15 Borftkwael. 7~ 1 1 1 1 ; I \ ~ j "77 1780. Geboornen 282. Hmvelyken 71. ~ ~ TT-óodgeb. g?od_-b. wegwee"-. Ontydig Mis- : On- üerefor- Luter-iMen- ,Room- _, Maand. Zoons, liocnt. ZoonSi üociK. j Total. fyken. lingen. geboren, kraam, echte, meerden, fchen. nonit. fche. TotaI- Januar. u ! 17 —-____ z9" 6 3 __a^ 26 3 Febr. 8 | 16 4__ _______ TsT * 1 23 s 28 Maert 14 j '7 —_-—__ 31 3 S —___ 25 1 5 31 April» 11 | ö _^_ ______^ Ti" 12 1 _J_ _____ 15 i a ~7s~ Blry 19 I 10 20 12 __3^ 26 3 "_^~ Juny |__ I S_ 13 ï 1 _____ 12 ~ Z3_ J"'y _ „.i1...! . Z7~ "s 2 1 ______ T 1 T~ ~" Aug»ft- 7 6 '2 _____ 11 T Z7~ s!__l \JLL _^ ZT" i ' ^ _____ 15 s~ "_T Octob. 1 j 12 ~__^ 6 2 1 16 1 2 19 Nov. I 9 | 14 1 2 31 21 2 3 26 Dec. f l« 13 4 "s~5 1 ' 3 28 1 6 ss Total. ' 139 '28 10, I 3 -r^ ~x 2 1 15 'II Ü 236 6 2 3» 282 Overleedenen 255. Maenden. Zoons. Docht. Vryers. *yOer*. M_n,.[vrou-en. en"" ^naersT' I Total. Gerefortn. L>ltcrf' Mcnnon' Roo»r M January. 4 i 2 ____J__^ ~ _^ 2 26 ^ 1 , 26 February. __ 3 5 _______^ ~~l ~ 9 s 28 26 ___ _ a8 Maert. 9 7 ________ ~~6~ " 4 29 a6 ^ _____ April. 5 4 2__ 6 " ~ 3 2 22 19 3 _21— May. 2 5,3 ~Z 4 _ T ~_S _o~" . ___ —13 - J»"y- 1 _3 ~~i T~ j 7~ ~h . _L ,..14 - July. * 2 2 jï 3 " ' 9 ' — Auguftus. 3 2 1 4 3 *~ ~ ïö~" 1 _ _____ i_— September. S 3 __5_ a _ * 1 ~Ts 7s~~ 1 2 _ 18— Oétober. 3 2 1 _____ 3 . ~ n J _____ ______ November. 2 ' 5 ~ I a 8 4 - 4 , "Ts ~j ' . 4 ______ December. I 1 I 2 _ 5 1 '7 is ~~ 2 17 Doodgeboren. lo 5 j I _^ 15 13 t j 15 Total. jo 44 I 13 __ _0 34 30 14 255 220 4 . 29 255 De Ziekte en Jaeren der Overleedenen. De voornaemfte Ziekten der Overleedenen, nevens de invallende tyd. 1779. Gebooren 290 Getrouwt 81 Overleden 284 178e. 28a 7I _-____. 255 j__fen. Zoons. Dochters. Vryers, Vryfters. / Mans. IVrouwen. Weduwen W^i^^__——Yöt^T ~ ° 40 W I ~ 63 _j _____ | ____, 2 4 « u s__ 2 ^__ , r 4 a ., ■ i 1 5 * r 10 1 s _____ 6 15 3 I 4 ao I S 1 5 55 I 1 2 JO 1226 II 55 4 1 _^ _ S 40 "~ ' 2 S 45 * 7 2 u 50 124 7 35 ~ * 3 2 I 8 60 4851 * 19 65 1 1 » 4 1 ' J 9 70 I 5 S 1 10 75 ' 8 5 72 22 80 a 5 » 10 « si 85 11*143 12 • 90 I438 95 * 1 « 98 II 100 I I Total. 50 *~"*44 13 2° _° '4 30 14 255 1 De Beroepen en Handwerken der Overledenen. J ? f? l_ I »1 p ï,l ï I f *.ti f gJ ^? f I _r e Pril fp i 11 I ta b!™:^ ' _r §• f |« - S ' g Sis p 3 § ° ' 3 S i 2. Ü o _i g ' ~ £ ? pil -5| P ' f I I Beroepen, _ 1 ' — — — —- - Arbeiders, Knegts. i 10] | | i n i i 3 ; 15 i 2l___3 i _a t _1 _;___ | __5_ Blkkeis Grutter. ~ __ j'_!_l!Zl_"iZ'— Z J Z ~ Z Z Z Z __L' 'Zl-.'—■ — __|__ _3 i _____ Dekker. LUJZ0-U--L_Z_I _j_! CL l__- l_JJ _l glazemaaker, Vtrwtr. | | ( I | _J | (_ I I i ! i _L I _u_.' _^L Karman. I I—! '_.!—[— !— — !— —' '— — —'— —— —' —, Ki^r-maker. ' J _»|_ '— — — — - - -i — | LjJZL_4_L _•_ Koper en Blikllaeer. 1 I l__ i_l_J J !_ -_.'_ ' 1_—'_l I _f I 3 &öpër. ; Z JJ_-LZLLj_ Lj j L-'-L _L_i_iL 7 Borftelmaker^ |__l__ _l___ __|__ j' ' ! l J l __} u ' Jl l{oopirvviiii--i--... _6|_l Ij | | 2| | 3 1 __i ij 1 __| ___ 12' 2 i | | | 5! j| '_g __t__er___ ij LZQZiZ-JZ Z Zl_l___IZ ü^ZDZ—ü i " Metfelaer, Opperman. __ 3 j _( j _il _| ___j 1 __!___) ! ji j | \ |~ J]' | ~~_T Moïënaar. _ Z ZC —l ZC'—C _l Z ' ~ _lZ ZL'ZZ Z Z I Z ~~LJ~I I ('~| " Militairen. 5 _t _L_Li— f____ ___ __._£•__ ' '__l x M _~i~(~J~(~ "li~"ajlf~l "_-T Meiden , Naeifier. 2 _| |__ j_i_! I _i Z— j l _'• * _J. ' l~l |~) ] I _ 7 -enteniers. J_4_l ï L ~'-£ —' '_ï- _4 __•'__ |_ 1 _Tj f_£ |_3 ~j j~| ) |~~_j~ ~\ 17 Schoenmaker, Looyer. 1 ) | j_L I l 1 . I ' I ' |~j j_| | 4 ~i ~ ~S smit. zZ CZCLi_ZiZZZZZDZuZZz__Zz~rrr~ — i~ T Stoeledraaijer, Mandemaker. | l__l_4__| |__ ■ __| i'__'_1 '_l!_ \ 2~r~t ~"4~ï~ii5 'tuderende. I | 1 _ _l i' I '_' 1 _i Z I I I _7 iadelrnaker. | — _i _ _ _f_ ~ ~ __~M_I~,Z _i_ '__ ~ I I ~7 Schipper, Viflcher. _ L L— _| L ~ï|_J_'_i Li i l ~t~~%~ï"l ~7 rouwllager. I I ' f I I [ ï 7 rinnegieter, Silvertmit. L__ZZ L Z ~ Z ZZ'—C —C "~l i | j I____me_r___an_Schrynwerker. M. !_4 1 j z _ zll! [ J. (_i __|' 1 1~ ~2 17 Waerd. QZ- -1--J 1 ---|- Z|Z ~ ~ ~ ~l ~2 Wolfpinder, Wever. I j I __ _ J. _ |__l l__ I J Jj. \ ~]- ~ ~ j -3 Totaal» il « S) il 1 '3' 3 li"! 5 a i' gli4lio) 11 5' H _ ■ » 7! 6, '13 1; 2 ~. ~7i-. ~~~ 1 —  JAERBOEKEN, Jtwuary, 1781. 13 Dus te zamen 329 kinderen, waer onder driemael tweelingen. Ook zyn de Kerkgeboden afgekondigd van 195 paeren; waer van alhier in de Kerken getrouwd zyn 152 paeren, buiten de Stad 42 paeren, en voor den Gerechte dezer Stede één paer. Een Bruidegom is voor het eindigen der Kerkgeboden overleden. Deventer. Volgends het ontwerp, het welk wy in het voorleden jaer hebben medegedeeld, en het welk dubbel waerdig was overal gevolgd te worden , is hier eene naeuwkeurige aenteke» ning van de geborenen, overledenen en getrouwden gehouden, welke uit deze hier naefl gevoegde Ly_l is op te maken. In het Gericht van Diepenheim in Twenthe is het getal der overleden 29, en aldus opgegeven: Doodgeboren . 1 beneden het jaer . 9 u Uitteering. Van 1 ~" 5 J__ Stuipen. 3 f 1 Heete koorts, van 10 tot 20 Indien te St. Marten. Daer wordt, zo als het gaet, veel over en weder geredenkaveld, en , of men verfchilt over de daeden en gebeurteniflen, of men fielt die ieder in een byzonder ligt voor. Maer daer de Staten op het einde van het jaer 1779 uit eene overvloedige toegevendheid voor Engeland voor als nog geen fchepen , met hout geladen, wilden onder convoy nemen , daer zulks aen den Schout - by Nacht Grave van Bylandt ukdrukkelyk wierdt verboden ; daer deze Vlootvoogd op het einde van dat jaer in Zee gelopen zynde, en door den Engelichen Be.elhebber Fielding ontmoet, verklaerde op zyn woord van eer, (gelyk ook by den uitkomt- is gebleken) dat geen fcheepstimmerhout onder zyn geleide en befcherming was; hoe is deze toegevenheid, deze affland van een or.betwilibaer recht by een ukdrukkelyk verbond met zo veele woorden geflaefd; hoe is deze beleefdheid der Staten door Engeland beantwoord ? Niet anders dan hier mede, dat zy evenwel den Vlag van den Staet geweldiglyk hebben aengetafl en gehoond, het convoy opgebragt, en na langduerige regtsgedingen, de meefte fchepen en ladingen verbeurd verklaerd. Hoe zeer, zo als het in dus* danige tyden gaet, veel over en weder is gefchreven, zo heb ik nog niet bemerkt, dat een eeni°en dier fchryveren deze daed heeft beftaen te 0 ver-  JAERBOEKEN, January, 1781. tg verdeedigen. Wat moet dan daer uit blyken ? Wat anders, dan dat de Engelfchen geen kans ziende om ons in den oorlog in te wikkelen en teffens op hunne zvde te trekken, ten minden ons in den oorlog, al was het met hun zeiven , hebben willen liepen. Maer was de nnyver der Engelfchen heftig wegens onzen Koophandel en Zeevaert;; niets lïondt hen meer tegen den bórft dan het oogmerk dei Keizerin van Rusland, om een plan van zamenftel van gewapende onzydigheid ter beveiliging der vrye Zeevaert en Koophandel tot (tand t( brengen. Zy zagen dit met regt aen als gefchiki om hunne gewaende,en door de lafheid der an^ dere Mogendheden zig aengematigde,heerfchappj der Zee te vernietigen,en hunne ongehoorde geweldenarye te fnuiken, voornamenlyk als dcRepubliek, uit den aerd van hare ligging en he' flaen , eene voornaeme Zeemogendheid, in dai verbond zoude treden. De Engelfchen lieten dar geene middelen, geene kunftenaryen onbeproefc om dit plan of geheel in duigen te gooijen, of tet minden te bewerken, dat de Republiek daer nie in deelde, als kunnende aen het zelve groot ge wigt geeven , en haeren zeevaert en koophande door het afwerpen van het juk van geweid et overheerfching, wyd en zyd uitdrekken en groo te voordeden genieten. Hier te Lande flelde d< Engelfche Gezant daer roe bedreigingen van vyan delykheid en oorlog in 't werk, ingevallen d< Staet in die gewapende onzydigheid zoude tre. den. Te Petersburg liet men ook niets onbezogt; men tragtte der Keizerinne diets te maken, dal dat plan haer in eenen oorlog zoude kunnen in wikkelen, voornamenlyk als men de Republiel daer in toeliet. En dit niet baetende, zogt mei zelf 's Gra- VENHA-' GE. [ I  's Gra VENHAGE. 20 NIEUWE NEDERLANDSCHE zelfs den eerden Staetsdienaer van het Ruffiefch Hof, den Grave Panin, voornaemen uitvinder en ontwerper van dit verbond van gewapende onzydigheid , met de fomme van honderd duizend ponden fterlings om te koopen, ten einde hem tot uitfluiting van de Republiek te beweegen • maer welke fomme door dien edelmoedigen Staetsman met eene verontwaerdiging der oude Romeinen waerdig van der hand is gewezen. Men heefc en voormaels en byzonderlyk in deze oorlog gezien, dat de Engelfchen niet fchroomagtig zyn om van het middel van omkooping, waer zy maer kunnen, gebruik te maken. Zo dra dan het bederf in zeden en denkenswyze in een land de overhand heeft genomen, of zo dra men vreemdelingen in zynen boezem heeft, welkers zedelyk belteen bedorven is; hoe kan men zich dan tegen dusdaenige kunftenaryen verdeedigen ? Gelukkig het oud Romen, alwaer zulke middelen op hec fchild der zuivere deugd en grootmoedigheid af(tuitten : waer over zig zeker vyand van Romen ten hoogde beklaegde, wreeveiig zynde, dat hy met geen goud de brave en eerlyke Staetsdienaers van Romen konde verblinden. Uitnam, inquit C. Pontius, Samnis, ad Ma tempora me fortuna refervajjet, & turn ejfem natus, ft quando Povtani dona accipere coepifflnt: non ejjem pajjus diutius eos imperare. C ie e ro de Offic. II. 2 r. In het heetfte der onderhandelingen over de gewapende onzydigheid, zo te Petersburg als hier te Lande; in het te werk Hellen van alle pogingen der Engelfchen om dezelve te verhinderen, wordt een Amerikaenfch fchipgenomen, op't welk de geweezen Voorzitter van 't Amerikaenfch Congres of Statenvergadering, de Heer Laurens was, by wien men onder andere papieren eenige brieven  JAERBOEKEN, January, 1781. 12 ven van byzondere perfonen van Amfteldam (*), en een plan van een verbond van handel en zeevaert. vindt, in tyd en wylen, als de Amerikanen zouden onaf hangelyk verklaerd zyn, dan aen de Staten dezer Landen voor te ftellen, ten einde de Staten dan mogten goedvinden hetzelve totftand te brengen, of te verwerpen, naer bevind van zaken. Niet te min maekte men in Engeland grooten ophef van dat plan van een Traclaet, kreet het voori verraed uit; fchreeuwde van com• plot, factie en cabale, om de Stad Amfteldam, welke in de oogmerken van Engeland niet gaem wilde treeden, en wiens blaeijende Koophandel die Natie vooral in den krop ftak , te belaften en als 't ware de fchuld van den oorlog, die men reeds van voornemen was der Republiek aen te doen, aen die Stad op te leggen. Het ftondt zo gefcliapen, dat de gewapende onzydigheid op het punt was van tot ftand gebragt te worden. Daer was dan voor Engeland niets anders over, dan of de Republiek daer toe te zien treden, of dezelve, terwyl zy nog ongewapend was, terftond den oorlog aen te doen en op het lyf te vallen. Dit was het onderwerp van de raedplegingen in den Raed des Konings van Groot- Brittannie in de berugte nacht van den 19 December 1780. Eenige Raedsüeden, onder welken Lord North was, verklaerden zich tegen de vredebreuk; dog de anderen, onder welken de Lords Stor mondt en Mans field, waren voor den oorlog met dezen Staet, by welkers gevoelen de Koning zich voegde. Men meende,dat het thands een gepaft tydftipwas om de vrede met dezen Staet te (*) Deze papieren waren wel met nog meer anderen in zee geworpen, maer, door de Engelfclien o jgeviichr. Wy zn l.n hier na van dezelven een volledig verüag geven. s Gra- .ENHAC2.  \sGra- VJ-NilACE. m ^NIEUWE NEDERLANDSCHE te breeken ;daer voor eerft de Republiek nog ongewapend was, en buiten Itaet om nog in langen cyd eenig tegenweer te doen; ten tweede, daer de Hollandlche koopvaerdy fchepen wyd en zyd op zee verfpreid zynde, men eenen fcboonen buit konde maken met kapen, waer toe de maetregels reeds genomen en alles in gereedheid was; ten derden, daer men teffens wilt, dat de bezittingen in de Ooft- en Welt Indien buiten itaet van verdeedigiug waren, en dus gemakkelyk tot een prooy voor eene oorlogende en in de wapenen zynde Mogendheid zouden worden. Maer voornamenlyk fcheen ten vierde, dit tydttip gunftig, na.iien de Republiek wel reeds befloten hadt om tot die gewapende onzydigheid toe te treeden, maer de teekening nog niet gefchied was. Men meende dus in Engeland met de oorlogsverklaring voor te komen, dat de Republiek niet meer als eene onzydige, maer als eene oorlogende Mogendheid zoude aengezien , en nog buiten het verbond van gewapende onzydigheid gefloten worden. Men hoopte verders , dat door de gevondene papieren van Laurens en het plan van verbond met de Stad Amfteldam tot een voorwendzel van den oorlog te neemen; deze oorlog zouüc fchynen, niet alleen voor het verdrag van gewapende onzydigheid, maer ook daer en boven om eene ganfche andere reden , dan de toetreding tot de gewapende onzydigheid, aen de Republiek te zyn aengedaen, en dat dus Rusland en de andere Noordfche Mogendheden zich der zaeke van de Republiek niet zoude aentreklcen. 0;n deze redenen wierdt dan de oorlog tegen de Republiek in den nacht van den 19 December 1780. in 'slvonings Staetraed b-floten, en den 23 des  JAERBOEKEN,>..//arj', 1781. 23 des avonds kreeg de Gezant York bevel van zyn Hof om terftond 's Hage te verlaten. Men hadt reeds te voren aen den Ridder Yorke het befluitder Algemeene Staten doen ter hand {lellen, by het welk, zo de Staten van Holland als de Algemeene Staten dat plan van verbond mee de Amertkaenen afkeurden, en vervolgends na de tweede Memorie van dien Gezant van den 12 December 1780. niet alleen op den 14 hem geantwoord , dat de Provinciën hier op zouden raedplegen, maer ook den 21 December hadden de Staten van Holland goedgevonden, dat alle die papieren van den Heer Laurens door den Gezant York overgegeven, in handen zouden gefield worden van het Hof van Holland, om den Staten op het fpoedigfle en met agterflelling van alle andere zaeken , en niet tegen(taende de vacantien , Hunne Ed. Groot Mog. te advifeeren, of door de Regeerders van Amfteldam in het jaer 1778 tegen de Staetsgefteldheid der Republiek was gehandeld, en of daer in grond van e.ifch tot lyfftraffe zoude kunnen gevonden worden. Dit befluit der Staten van Holland ter vergaderinge der Algemeene Sta. ten gebragt zynde, wierdt aldaer den 22 December befloten, den Heere Griffier Fa gel te gelaften, om den Ridder York van dit befluit der Staten ken • nis te geven. Maer de Gedeputeerden van Zeeland bleven hunne verfcheidene voorflagen inroepen , om de gefchillen met Engeland door eene onderhandeling te vereffenen, en als nog aen den Engelfchen Gezant te antwoorden: „ dat H. H, „ Mog geen rechtsgebied hebbende in de byzon- dere Provinciën , niets anders kunnen , dan het „ onderzoek en de voorziening ten opzigte van de perfonen in de correfpondentie en onder- „ han- sGra ven ha GrÜ»  24 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. i i j ( < i i { r e t t c „ handeling geconcerneerd, aen de Staten dier Provinciën , onder welkers Souvereiniteit zy behooren, over te laten. Dat het hun boven „ dien voorkomt, dat die zaek mere politiek is, „ enH.H. Mog. dus daer over niet kunnen oor„ deelen, maer ieder Provincie in den haren." De Gedeputeerde Heer van Zeeland, van Citters, toen voorzitter der vergadering der Algemeene Staten, weigerende het befluit te nemen, is zulks door den Heere Quarks, die wegens Holland in de voorgaende week voorzittend Lid was geweeft, verrigt. De Heer Fagel begaf zig dan den 22 by den Heere York, om Hem dit befluit over te geven, maer deze Gezant weigerde het zeiven aen te nemen en aen zyn Hof te zenden, by dit navolgend An t woord: „Envousremerciant „ U bedankende myn Mr , de la communica Heer, voor het berigt, dat tion que vousavez bien gymy van wegen deStaten voulu me faire de la Generael wel hebt willen part des Etats- Géne- mede deelen; vindt ik my •aux, je me trouve obli- verpligt U te doen opmerjé de vous obferver : ken: dat het onderwerp ^ue s'agiflant d'un at- zynde een aenflag door de entat commis par les Regenten van een der éjens d'une des prin- voornaemfte Steden der ipales villes de 1'Etat, Republiek in 't werk ge:ontre la dignitéduRoi field, tegen de waerdigk les droits de fa cou- heid des Konings en de onnc;d'unattentatauf- Regten van zyn Kroon; contraire aux engage- een aenflag zo wel ftrylens de la République dende tegen de verbinnvers la Grande - Bre- tenifTen van de Republiek igne, qu'a la conftitu met Groot-Brittanjen,als ion même des Provin- met de Regeeringsvorm es Unies; d'un atten- van de Republiek zelve; ein-  JAERBÖEKEN, Jdnuary, 1781. 2? . tat enfin, avoué publiquement par les coupables, & foutenu d'une meniere inatcendue par la régence deleurville, malgré de délaven des Etats Généraux, & les raifons notoires, quirendent leur conduite injuftifiable a tous égards; cette affaire effc d'une nature trop délicate pour ne pas exiger une latisfaclion prompte proportionnéeal'offenfe, loin de pouvoir admettre des procédures jnridiques , élufoires : , c'efrpourquoijecroirois 1 manquereffentiellement ] a mon de.oir, d'après ( les ordres précis quej'ai j d'infifter fortemént fur t la fatisfaérion immédia- i te,reclaméedanslemé- v moiré que j'ai cul'hon» £ neur de préfentcr le 10 \ Novembre, fi j'ofois I prendre fur moi d'en 1: voier a S. M. une re l ponfe dilatoire, &nul- y lement fatisfaifante ; r d'autant plus queL, H. r P. ont un Mini lire a ii Londres, a portee, fi c eindelyk van een aenflag' door de uitvoerders zelfs, goedgekeurd, en op een( onverwagte vvyze onderfteund door de Regenten van hunne Stad,niet tegcnftaende de afkeuring der Staten Generaei, en de kennelyke bewyz-n, dia hunne handelwyze in rillen opzigte onverantwoord elyk maken ; die ;aek is van te veel gewigt ian dat dezelve geen fpoe_ige en na de belediging gefchikte voldoening zou* je vorderen , verre van jeregtelyke procedures ;n te leurflellingen te tunnen gedoogen: .waer• >m ik zoude geloven weenlyk myn pligt niet na e komen, om volgens de tipte bevelen, die ik heb, an met kragt aen te drin;en op de ogenblikkelyke •ergoeding , die in' de Jemorie, welke ik de eer eb gehad van den 10 November over te geven, rorêz gevorderd, waneer ik het durfde op my emen om aen zyn Majeeit zo een uitflellend en nvoldoenend antwoord, s Gra-  7s Gra- VENHAGE. .5 NIEUWE NEDERLANDSCHE elles le trouvent apro- toetezenden.teraeerom pos, d'annoncer k ma dat H. H. M. een Gezant cour leurs difpofitions te Londen hebben , welke a eet égard." ' in ^aet ™ > wanneer zy het goedvinden om hunne voornemens ten dezen opzigte aen myn Hof bekend te maken." Dit bovengemelde befluit wierdt dan met een Pinkje van Scheveninge terfton d naer Engeland aen den Grave van Weideren gezonden, om aen 's Konings Staetsdienaer over te geven. DogdeEngelfche Gezant alhier ontvong reeds den 23 Saturdags avonds bevel van zyn Hof om dezen Staet onmiddelykte verlaten. Hy bleef nog Sondags heimelyk in 'sHage, en vertrok Maendag morgen den 25 December 1780 over Rotterdam naer Antwerpen, om daer wat te vertoeven, nemende flegts twee kneets en eenen Kamerdienaer mede,latende verders zyn huis en gezin in 's Hage voor als nog op den ouden voet. De Ridder York hadt zederd December 1751 in hoedanigheid van Gezant van de Groot-BrittannifcheKroon by denStaet, in'sHa3e gewoond,en was fteeds een getrouw Dienaer voo? zynen meefter geweeft. Veel heeft men vervolgens gefproken over een buitengewoon Gezantfchap van den Ridder Yorke aen het WeenerHof om aldaer een plan mede te deelen tot vermeerdering van den Koophandel der Ooftenrykfche Nederlanden, en vooral tot het weder open zetten van de Schelde, ten nadeele der Hollanderen. Den 24 verfpreidde zich wel haeft rondsom het gerugt van het vertrek van den Gezant York , en de vredebreuk met Engeland. De invallende feeft- da-  JAERBOEKEM, pmiary, 1781. a7 dagen van Kersmis op maendag en dingsdag gaven tyd tot hedaerde overweginge, en kalming der gemoederen, welke in het eerfte door die, gerugten zeer getroffen en verflagen waren. Maer men fchepte ras moed, en op Woensdag den 27 December, zynde de eerfte beursdag na de vredebreuk, was 'er te Amfteldam eene welgemoedheid onder de Koopluiden , die verwonderlyk was, en veel goeds voorfpelde van de gepafte kloekmoedigheid en mannelyke gevoelens om alles voor het Vaderland op te zetten. Die zelfde welgemoedheid heerfchte ook te Dordrecht,te Rotterdam en op andere plaetfen. Wy teekenen zulks des te liever aen, om dat deze gemoedigheid voor onze Kooplieden, die doorgaens flegts als winzuchtig worden afgefchetft, te roemwaerdiger is; daer die van Amfteldam wel 30 millioenen, en die van alle koopfteden te zamen meer dan 50 millioenen gereekend wierden nog op Zee te hebben. Tot een klein ftaeltje hier van dient, dat dé Engelfchen den 2 January 1781 reeds feftig Hollandfche koopvaerdyfchepen genomen en opgebragt hadden. En hetgeen de fchade onzerKoopluiden , en dus van ons ganfch Gemeenebeft nog vergroot, is het vertraeg in het overzenden van de tyding der vredebreuk naer Holland. Omtrend! die vertraging zyn wederom verfcheidene gillingen gemaekt, maer de redenen van de zelve zyn uit dit egt berigt zeker op te maken. „ De Graaf van Weideren, (düs luid dat berigt) aan de Staten Generaal, langs twee verfchillende wegen, zofpoedig zulks eenigzins mOoglykwas, berigt willende geven van het Manifeft des Konings van Engeland, zondt een Exemplaar van dat Manifeft, aan de Staats Miniflers in den Haag, C 2 meé s Gra- /enii/s-  28 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven ha ge. met de Paketboot van Harwich, en meende hun nog een tweede te zenden over Margaten, van waar dikwils particulier. Sloepen vertrekken op Qoftende; met deze Commiffie belafte hy Antony Carlebuhr , een Kantoorbediende van de Heeren Wolfert van, Hemert en Gerard Backus, Hollandfche Kooplieden te Londen. De Heer van Weldercn onderrigtte hem, dat de brief, met welken hy hem belaïte , om denzei ven op de beft mooglykfte wyze naar Holland over te brengen, niets anders inhield als een nieuws, dat reeds publyk was, te weten het Manifeft, het welk tegen de Staten Generaal was uitgevaardigd. Carkbuhr, in Londen niemant hebbende kunnen vinden om dien brief over te brengen, nam, met kennis van zyne Patroonen, het befluit om zich in perfoon naar Margate te begeven en aldaar een gelegenheid te zoeken, om den brief weg te krygen , en de Heer van Weideren voorzag hem ten dien einde met twee Paspoorten, een voor hem zelf en een ander in blanco voor den perfoon, welke hy met den brief zoude afzenden. Des nagts tuffchen den 22 en 23 December te Margate komende, vond hy dat 'er geen middel was om aldaar een particuliere Paketboot naar Holland te krygen: hy o-ing die vervolgens zoeken te Ramsgate, doch daarniet beter Hagende, begaf hy zich naar Duins, verzeld door eenen - Francais Dumetz, dien hyte voren te Londen en in het Campement van Coxheath meer gezien had, en welke hy, hem te Ramsgate ontmoet hebbende, bewoog om den brief over te brengen. Hun oogmerk was om zich naar Douvres te begeven, alwaar Dumetz middel zoude zoeken om naar Holland te komen: d-n te Duins een Lootsman gevonden hebbende, ge-  JAERBOEKEN,^;;„^v, ir8i. 29 genoemd Eduard Pain, floegen zy hem voor om Dumetz met zyn boot naar Hellèvoetfluis te brengen , mits hem daar voor betalende 100 , Guinies , die zy hem toetelden. Pain, dat geld ontfangen hebbende, ging er berigt van geven aan den Kaptein Clarke, Commandant van het 59-te Regiment Infantery, te Duins in Garnifoen liggende,en dees gaf'er kennis van aan den Heer Th. Oakley Junior, Luitenant Hoofd Officier van die Plaats, welke het van zyn pligt oordeelde om die beide Paffagiers te arrefteren : hen ondervragende, onderrigten zy hem van het oogmerk hunner komft en voorts van alle de omftandigheden van de boodfchap, met welken zy belaft waren. Hun eenparig getuigenis, de Paspoorten van een publyk fV_ini(_er,een paket geaddresfeert aan de Leden eener Souvereine Regering, van welke die Minifter de erkende Reprefentanc was aan het Hof van Groot - Brittanje, dit alles had hen behooren vry te ftellen voor een aanval op de publyke trouw, en hem zelf moeten verwerven alle hulp om hunneCommiflle ter uitvoer te brengen : dan in plaats van dat, wierd Carlebuhr en Dumetz, door den Heer Oakley gevangen gehouden, die in zynen brief, gedagtekend den 23 December, in welken hy den Lord Stormont van zyn gehouden gedrag kennis gaf, zich tracht te verdedigen, met te zeggen: dat hy het als een Magiflraatsperfoon en als een yverig Burger voor zyn Vaderland\zyn pligt geoordeeld bad, om aan Mylord Stormont de Papieren van den 'Heer van Weideren, gelyk ook het Paket, by de beide perjonen gevonden, te moeten zenden en hen gevangen ts houden, tot dat by nader order dienaangaande z ude ontfangen hebben, hopende C 3 dat 's Gka- VENHAïe.  *$ Gra- VENHAGE, 3o ' NIEÜWE NEDERLANDSCHE dat zyn gehouden gedrag door zyn Lordfchap zoude goedgekeurd worden. En in der daad men heeft niet vernomen, dat die Minifter het minfte misnoegen over zulk eene vreemde handelwys getoond heeft;alleen.yk weet men, dat Lord Stormont den 24 den Heer Langlois, deszelfs eerfte Secretaris, by den Graaf van Weideren gezonden heeft om hem te onderrigten van het geen die beide perfonen overgekomen was en hem de Pasporten terug te brengen." . ' Git dit verhael blykt , dat het met geweeft is te Harwich, dat men de Exprefle heeft opgehouden, maer in Duins, en dat het met is geweeft, om dat zy hem voor den maker van valfcheBankbrieven aenzagen, gelyk de Engelfche Papieren verzekerd hebben, maar enkel om dat de kapten. Clarke en de Hoofd-Officier van Duins zig verbeel den (gelyk zy zig in hunnen brief aen LordStormont uitdrukken) dat het vertrek van dien man eenig nadeelig oogmerk voor Groot-Brittan je had. Ondertuflehen is het zeker, dat de vertraging, aen die ExprelTe veroorzaekt, de Kooplieden van deze Republyk eenige millioenen meer kusten zal, en dat dit ophouden van dts Gezants briefen deszelfs brenger, alfchoon dit toevallig most gebeurd zyn, volroaekt beantwoord heeft aen het oogmerk van het Engelfch Minffiene te weten, om ons onverhoeds op het lyf te vallen en zig met den roof onzer fchepen te verryken. Men herinnert zig hy deze gelegenheid, dat, toen den Dey van Algiers in den jaere 1755, dezeKeoubliek den oorlog aendeedt, hy veel redelyker • handelde dan onze Chriften nabuereh, latende aen den Hollandfchen Gezant de volgende bekendmaking doen: „ Myn Heer de Conful! de voor— P ,, tref-  JAERBOEKEN, January, i"j8i. 3t „ felyke Deydoet u verklaren, dat 'er een befluit „ genomen is, om den Hollanderen den oorlog „ aen te doen; en dat het derhalven gevoeglyk is, i dat gy van hier vertrekt; maer dat hy u, uit „ eene byzondere gunft, den tyd van twee rnaen„ den toeftaat om u naar dit bevel te fchikken." En naderhand liet hy hem zeggen: ,, dat de Ter„ myn van twee maenden ook ftand zoude grypen „ ten aenzien van de Hollandfche fchepen , en dat „ zyne Xebecquen binnen dien tyd geene vyande- lykheden tegen dezelve zoude plegen." Onderwyl hadt men te Londen, den ï6 December tyding van de toetreding der Republiek tot de gewapende onzydigheid,en van de verklaring, die de Hollandfche Gezant deswegens zoude doen, gekregen hebbende, zich gefpoed met den laft tot opontbod van den Gezant Torke te geven, en inmiddels aen den Staetfchen Gezant Grave van Weideren alle gelegenheid afgefneden om de Verklaring van de Algemeene Staten wegens de toetreding tot de gewapende onzydigheid, over te geven. Men befloot zelfs den nagt van den 19 December den oorlog, en den 20 vaerdigde men reeds het Manifeft uit. Hier na weigerde de Engelfche Staersdicnaer Stormond alle onderhandeling met den Grave van Weideren, ten zy die voordellen van voldoening en bevrediging behelsden. Egter ontvong nog de Gezant der Republiek in den nacht van den 27 en 28 bevel om de Verklaring wegens de gewapende onzydigheid over te handigen, en dan Londen te verlaten. Hy deedt dan nog eene poging, en zonde zo wel gem. Verklaring, als het Befluit wegens de zaek der Stad Amfteldam aen den Lord Stormond met eenen brief, weiken hy ongeopend te rug ontvong. Hier op zonde de C 4 Graef sGra- /enha1B.  32 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha PP. Graef van Weideren nog eenen tweeden brief • van dezen inhoud: „ MTLORD! „ MILORDJ ,, Ik ben U wel verpligt voor de oplettendheid , die gy hebt van een Paketboot te Margate re willen laten komen, om my na Oliënde over te voeren ; doch ik zal 'er my niet van kunnen bedienen, wyl ik reeds ten dien einde een fchip van Oliënde, de Courier de r Europe genae m d, gehuerd nebbe, het zelve ligt reeds by den Tpur gereed om myngoedinte neemen. Ik verzoek Uwe Excellentie dc nodige bevelen by de '1 hefaurie en het Tolhuis te laten gee ven , dat de infcheeping daer van zonder verhindering gefchiede Zo dra dezelve aen boord is, zal dit fchip naer Margate onder zeil gaen, werwatrds ik my met Mev. van Weideren te lande begeeven zal. Uwe Excellentie zal zo goed willen zyn, n:y de nodige Paspoorten voor inyne reize te laten geven*- ,, Je vous fuis trés obligé del'attentionque vous avez de vouloir faire vcnir un paquebot a Margate pour me tranfporter a Oliënde: Je ne pourrai en proficer, aiant déja engagé un batiment d'Oltende , nommé le Courier - de • 1'Europe, a eet elfet. Ce batiment efh aéluellement a la Tour, prêt a recevoir mon bagage. J« prie V. Exc. de vouloir faire donner les ordres nécesfaires a la treforerie & a la douane , pour qu'il foit embarqué fans empSchement. Dés qu'il fera chargé, il mettra a la voile pour Margate , oü j'irai par terre ovec Mde. de Wel deren. Je prie V. Exc. de vouloir me donner les pallèporcs néceflaires pour mon voiage, & pareillement de vouloir m'en faire ex* pédier deux pour deux cqu-.  JAERBOEKEN, January, 17S1. 53 als mede twee andere voor twee Hollandfche Couriers over Harwich , J Paux en Augent K'öoler genaemd. Ik bediene my van deze gelegenheid, Myhrd, om U myne uiterfte verwondering te betuigen, op het terug ontfangen van den Brief, dien ik de eere gehad heb U toe te zenden. De verwondering nam niet weinig toe, toen myn Secretaris, die ik na tot uwent gezonden hadt, om de redenen te vragen van het ongeopend terugzenden van dien brief, my dezclven kwam zeggen. Gy zult my wel willen vergunnen , Mylord, U te doemopmerken, dat het niet mogelyk is te weeten, of een- voorltel aenneelyk is of niet, zolang men hecaelve niet gezien heeft. H H.M. hebben my wel uitdrukkelyk gelaft, voor mys vertrek van dit Hof, aen het Britfche Minifterie de flukken over te ge ven, die ik de eere gehad heb U gifteren toe te zenden. Hoe kan ik die or- couriers Hollandois par*sGaAHarwicn, nommés J. venhaPaux & AugenPKöhler. GE> Je proffie de cette occafion, Milord, pour vous témoigner toute ma furprife , en recevant de votre office la lettre que j'avois eu 1'honneur de vous envoier: Elle ne fut pas moindre, quand mon Sécrétaire , que j'avois envoié a votre office pour demandcr ies raifons du renvoi de cette icttre fans 1'ouvrir, vint me les dire. Vous me permettrez , Milord, de vous obfer ver, qu'il cft impofïïble de favoir fi une propofition cft admiffibie ou non, tant qu'on 'ne 1'a pas vue L, H. P. m'ont chargé trés expreilèment de remettre au Miniftere Britannique , avant de me retïrer de cette cour , ks pieces que j'ai eu 1'honneur de vous adrcfler hier an matin. Comment puisje exécuter ces ordres, fi vous ne voulez pas me permettre ni d'avoir C 5 1'hon-  'sGra- VENHAGE. 34 NIEUWE NEDERLANDSCHE dres uitvoeren , wanneer 1'honneur de vous en- gy my de eere van eene tretenir,ni accepterau- mondelyk gefprek niet cune lettre de ma part? wilt vergunnen , en ook Je me flatte que, con- geene brieven van my vaincu de la juftice de wilt ontfangen! Ik vleye mes remarques, vous my, dat Uwe Lord- voudrez bien recevoir fchap, overtuigd van de la lettre que vous m'a- billykheid myneraenmer* vez renvoiée hier, & me kingen, den op giller te faire un mot de réponfe rug gezonden brief wel zal pour m'initruire de vos willen aenneemen ,enmy intentions a eet égard." een regel antwoords zenden , om my van Uwe intentien ten dien opzigte te onderrigten." (was getekend) (figné) vanWELDEREN. v. WELDEREN. Op dezen brief ontvong de Graefïw» Weideren, na weinige ogenblikken, het volgend amwoord: St. James 29 December 1780. „ MTN HEER! „MONSEIGNEUR! „ Zo lang het gedrag „ Jufqu'a ce que Ia der Republiek de banden conduite de la Répu- van vriendfehap, die 'er blique ait rompu les tuflehen beide de Natiën liens de cette amitiéqui belfond, en die de Koning fubfifloic entre les deux beftendiggewenfcht heeft nations, & que leRoia te onderhouden, niet ver- conftamment defiré de broken hadt, ben ik al» conferver, j'ai éié, com- m«  JAERBOEKEN, Janaary, 1781. 35 toos, gelyk gy weet, Myn Heer, volvaerdig geweeft, om ten allen tyde over al wat Uw poll betrof, met U te fpreken, en ik heb alles, wat van U kwam, met de verfchuldigde oplettenheid ontfangen. Maer, zedert dat alle verbintenis tuffchen beide de Natiën, door den vyandlyken aenvalvan de Uwe verbroken is; zedert dat ik , in myne hoedanigheid als Staetsdienaer, U het Manifeft des Konings, er de ingevolge daer van gegevene bevelen heb mede' gedeeld, kan ik U mei meer als den Gezant eenei Vriendenmogendheid aen merken. Gy moet derhal ven, Myn Heer ! het teruj ontfangen van het Pakje j aen my geworden, doet ongeopend door my we derom gezonden, alleen lyk toefchryven aen di uitvoering van eene pligt die in de tegenwoordig omftandighedenonvermy delyk is. Na eene Vrede breuk moet alle onderhan deling van ttaets wegei noodwendig ophouden me vous favez , Mr., emprelfé a conférer avec vous en toute occafior fur tout ce qui regardoit votre Miniftere ; fic j'ai recu tout ce qu venoit de votre part avec 1'attention, qui lu étoit due. Mais depui: que toute liaifon entn les deux Nations ei rompue par l'aggres /ion de la vêtre ; depuis que je vous ai an noncé Miniftériellemen le Manifefte.du Roi fi les ordres donnés ei conféquence, je ne pui plus vous envifagercon 1 me le Miniftre d'un puiffance amie. Vor • devez donc, Mr., n'ai ; tribuer le renvoi duP; quet que vous m'avt adreflé fic que j'ai ret voié fans rouvrir,qu' ■ 1'exécution d'un devo ; indifpenfable dans h , circonitances préfente 5 Après une rupture - toute communicatie • Miniftérielle doit néce - fairement cefler; fic d< 1 ordres donnés antériei ; rementne peuvents'aj P 's Gra- venhage. e 1 s e I z 1- I r s b i a :s t- Ü li-  36 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. i j ] 1 y i ' ] en alle bevelen voor die ge- pliquer a 1'étac adtuel beunenis gegeven,kunnen des choifes. met meer op den tegen- J'ai 1'honneur, &c. woordigen toeftand van zaken worden toegepaft. Ik heb de eer enz. (was getekend) (figné) STORMONT. STORMONT. Uitliet voorverhaelde is ten duidelykften te zien, dat men den oorlog heeft willen verklaeren, eer de aenkondiging wegens de toetreding van de Staten tot de gewapende onzydigheid aen het Hof te Londen gefchiedde, om dit laetfte aldus af te fnyden; het welk nog daer door wordt beveiligd, dat men van Londen zelve heeft gemeld , dat men aldaer den oorlog befloten hadt, eer men nog de brieven ran den Ridder York, behelzende het befluic der Staten nopens de zaek van Amfteldam, hadt ontrangen. Door het bovengemeld oponthoud, en naerlien de Paketboot , voor onze kuften genaderd synde, door tegenwind genoodzaekt wierdt naer Harwich te rug te keejen; hadt men te Ojïendem n Frankryk eerder tyding van de Vredebreuk, dan ner te Lande. Van Verfailles wierden rerftond lertig Couriers of poftbodens naer alle de Zeehavens van dat Ryk afgevaerdigd om kennis van den >orlog te geven , en de Hollandfche fchippers te vaerfchouwen. Ook gaven de Hollandfche Comnillaiis te Oftende en de Hamburgfche Refident ■an de Staten overal de nodige berigten aen de lollandfche fchippers. De  JAERBOEKEN, January, 1781. 37 De Vergadering der Staten van Holland, wel-' ke tot den 5 January «78t. gefcheiden was, wierdt. terftond wederom byeen geroepen, de Vlagof-, ficiers in 's Hage opontboden 5 de Ingenieurs uit de Frontierfteden in 's Hage geroepen; gefchut en krygsvolk naer Hellevoetfluit en Texel vervoerd: alle officieren en verlofgangers moeften zich terftond by hunne Regimenten begeven. Op de byzondere fcheepswerven wierdt het werken verboden, op om 's Lands werven zo veel meer volk te kunnen te werk ftellen, aen het vermaken van oude en timmeren van nieuwe oorlogfchepen: waer toe men ook zommige byzondere, maer vooral ook de werven der Ooll-lnd. MaetIchappy bezigde. De Raed van State vormde ras eene petitie van 94 oorlogfchepen en 50 duizend man krygsvolk, en, tot het prompt vinden van de nodige koften, van eene geldneeming van veertien miilioenen guldens. Het Pinkje,den 23 December 1780 meteenen poftboden ter overbrenging van gem. befluit der Staten op de tweede Memorie van den Heer York, (welk befluit deze Gezant niet durfde over zich nemen om naer zyn Hof te zenden) , naer Engeland gelievend, kwam den 29 December te rug. Het volk van gem. Pinkje berigtte, dat zybyhet naderen van de Engelfche kuft door een oorlogfchip waren aengedaen, en tot voor een dorp digt by Londen opgebragt, alvvaer de Courier ofpoftboden oorlof kreeg om aen Land te ftappen , en naer Londen te reizen. Het volk van het Pinkje was 24 ueren aen boord van het oorloglchip gehouden; alwaer zy wegens de overvloed van de hen toegedeelde kofl: en drank niet hadden te klagen. Ter- s Gra- fENHA.* IE.  38 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra VENHA GE. Terftond was men hier ook bedagt om naer' alle havens poftboden af te vaerdigen, ten einde de Hollandfche fchepen wegens den oorlog met Engeland te waerfchouwen. Onderwyl was men zeer verlangende naer tyding uit Engeland, alzo verfchillende gerugten nopens den ernft van den oorlog, nopens het uitgeven van brieven van marke door het Engelfch Hof tegens de Hollanders; nopens den tyd van den aenvang der vyandelykheden; nopens het embargo in Engeland op de Hollandfche fchepen gelegd, en nopens de drie oorlogfchepen van den Staet, onder bevel van de Schout-by-Nacht Grave van Bylandt, en de Zeekapteinen Rietveld en Cr at den 19 December 1780, van den oorlog onbewuft in Zee geftoken, verfpreid wierden. Maer de tegenwind belettede den aenkomft van de Engelfche poft; het ongeduld nam toe, vooral van de Renteniers, welke groote fchatten in Engeland hebbende voor de betaling der renten niet weinig bedugt waren. By welke gelegenheid door zommigen bereekend is, dat de Ingezetenen van dezen Staet in Engeland 30 millioenen fterlings of 300 millioenen Hollandfche guldens zouden hebben; en 280 millioenen gl. in Frankryk; 150 millioenen in Duit(chland,Zweeden en Rusland; en 400 millioenen in hun eigen Republiek, terwyl anderen wederom de fommen der Nederlanders in Engeland op 690 millioenen guld. hebben bereekend. Dit is zeker, dat de Ingezetenen van dezen Staet meer dan 300,000,000 gl. in Engeland moeten bezitten, aen gezien volgends de gemeenebereekening doorEngelandjaerlyks 25,000,000 aen  JAERBOEKEN, January, 1781. 39 aen renten of interejfen aen onze Ingezetenen worden betaeld. Men kreeg wel eerlang over Oftende de oorlogs verklaering van den Koning van Groot Brittannie tegens de Republiek, zynde gedagtekend den ao December 1780.cn van dezen inhoud: G E O R. G E R. Geduurende den gantfchea loop van Onze Regeering, is ons gedrag jegens de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden geweeft dat van een opregt Vrienden getrouwe Bondgenoot. Indien zy aan de wyze grondbeginfelen ,door welke de Republiek plagt beftierd te werden, getrouw waren gebleeven, dan hadden zy zig even begcerig moeten toonen, om de vriecdichap te onderhouden, die zo laDgtus fchen de beide Natiën heeft ftand gehad, en du zo weezenlyk is voor de belangen van beiden: — Maar door den invloed van een fatlie, aan Vrank ryk toegedaan, en de voorfchriften van dat Hol volgende, heeft eene tegengeftelde Staatkunde d< overhand genomen. Dus is onze vriendfehap zedert eenige tyd alleen beantwoord geworden, dooi eene openbaare veragting van de plegtigfte ver bindteniflen, en herhaalde verbreeking van de pu blieke trouw. By den aanvang van dedefenfiveo Oorlog, in wel keWy Ons door den aanval van Vrankryk gewikkeld vonden, hebben Wy de tederfte omzigtigheid betoond voor de belangen van de Staten Generaal, ei een begeerte om Hunne Onderdaanen veilig te doer genieten , alle de voordeden van den Koophandel die beftaanbaar waren met het groot en biüyk grond beginzel van Onze eige verdediging. Onzen Ge zant wierd gelaft om eene vriendelyke onderhande ling aan te bieden, om alles uit de weg te ruimen , dat eenige aanleiding tot onaangenaame gefchiller konde geeven: en op deezen aanbod, den 2 No. vem 's Graven hage. Manifeft van Engel, tegen de Nederlanden, [ i 1 t ;  40 NIEUWE NEDERLANDSCHE ss Gra- VEN HA« GE. Manifeft, van Engel, tegen de Nederlanden. vnnber 1778, plegt'g door hem aan de Staaten Genetaal gedaan, is geen agtgeflagen. Na dat, door den aanval van Spanje, even on» getergt al b die van Vrankryk, het getal onzer Vyanden was vermeerdert, vonden Wy noodzaakelyk om de Staaten Generaal aan te maanen , tot het volbrengen van hunne Verbinteniffen. In hetvyfde Articul van de altoosduurende Defenfive Alliantie, den 3 Maarc 1678 tuffchen onze Kroon en de Staaten Generaal, te Weftmunfter geflooten, werd,be. halven de algemeene verpligting om elkander te hulp te komen, duidclyk geftipuleert, „ dat die i5 van de twee Bondgenooten, die niet aangevallen „ is, verpligt zal zyn, met den aanvaller te bree„ ken, twee maanden na dat de aangevallene „ Party, het geëilcht zal hebben "— Des niettegenftaande zyn twee jaaren verloopen, zonder dat Uns de minfte hulp is gegeeven, zonder zelfs een letter Antwoord op Onze herhaalde verzoeken. Zoo volftrekt agteloos zyn de Staaten geweeft op hunne Verbonden met Ons, dat Zy aan onze Vyanden gereedelyk belooft hebben een onzydigheid te houden, regt flrydig met deeze verbindtenisfen; en terwyl Zy van Ons weerhielden de hulp, die Zy verbonden waren te geveD, wierd onder de hand aan den Vyand alle hulp gegeeven; en binnenlandfche Rfchien wierden opgeheeven , met eenig oogmerk, om de toevoer van Scheepstoerufting na Vrankryk tebevorderen. Totregtftreekfcheen openbaare verbreeking van hetTraclaat, gedoogde Zy, dat een Americaanfche Zee-Roover, verfcheide weeken in een van hunne Havens vertoefde, en lieten zy zelfs toe, dat een gedeelte van zyn krygsvolk de Wagt hield in een Fort op Texel. In de Ooft • Indien hebben de Onderdaanen van de Staaten Generaal , eenftemmig met Vrankryk, getragt Vyanden tegens Ons op te rokkenen. In de Weft-Indien, en in het byzonder op St. Euftauus, is alle befcherming en hulp gegeeveD, aan Onze oproerige Onderdaanen. Hunne Kaper» wor.  JAERBOEKEN, January, 1781, 41 worden opentlyk ontfangen in Hollandfche Havens, vergunt, om zig daar te calefateren;met Wapenen en oorlogsbehoeften voorzien; van Scheepsvolk geverzorgd ; hunne Pryzen ingebragt en verkogt, en dit alles, in regtftreekfche verbreeking van zoo klaare en plegtige bedingen , als met mogelykheid gemaakt kunnen worden. Dit gedrag, zoo onbeftaanbaar met alle goede trouw, zoo ftrydig met het gevoelen van het wyfte gedeelte van de Hollandfche Natie,moet alleenlyk topgefchreeven worden aan den invloed van de beftierende Leden van de Magiilraat van Amfter. dam, wiens geheime verftandhouding, met onze weerfpannige Onderdaanen , lang verdagt Is geweeft, voor dat het aan den dag is gekomen, door de gelukkige ontdekking van een Verbond, waarvan het eerfte Articul, aldus luidt: „ Daar zal eene vafte, onverbreekelyke en alge„ mcene Vreede, en opregte vriendfchap, plaats „ hebben, tuffchen Hun Hoog Mog. de Staaten „ van de Zeven Vereenigde Provinciën van Hol„ land , en de Vereenigde Staaten van Noord-A„ merica, en de Onderdaanen en het Volk van de „ voorfz. Partyen; en tuffchen de Landen, Eilan„ den , Steden en Vlekken , gelegen onder de „ Jurisdictie van de voorfz. Vereenigde Staaten van „ America, en het Volk en de Inwoonders van de„ zelve zonder onderfcheid van Perfoonen of Plaat- zen." Dit Traftaat is in September 177S getekend, op ukdrukkelyk bevel van dep Penfionaris vanAmfterdam, en andere voornaame Magiftraats - Leden van dieStad.Zy erkennen nu niet alleen degeheele ondcrhandeling, maar roemen 'er zig op, en zeggen duidelyk zelfs aan de Staaten Generaal, dat wat zy gedaan hadden,was, „ het geene hunne onvermy- delyke pligt van hun vorderde." Ondertuffchen weigeren de Staaten eenig antwoord te geevea op de Memorie door Onzen Ge. zant ingeleverd; en deeze weigering werd verzwaard door Hun overgaan tot anders zaaken, D % 's Gra- venhage. Manifeft van Èngel. tegen de Nederlanden.  4t NIEUWE NEDERLANDSCHE ja zelfs tot de overweeging van deeze zaak, voor zoo ver het binnenlandfch betrof; en fchoon zy het onmogelyk vonden, om het gedrag van hunne Onderdaanen goed te keuren, ontweeken Zy echter voorbedagtelyk aan Ons de voldoening te geeven, die Ons zoo onwederfpreekelyk verfchuldigd is. Wy hadden alle regt om te verwagten, dat een zodanige ontdekking Hun zoude opgewekt hebben, tot een welgepafte verontwaardiging over het ongelyk, Ons en Hun zeiven aangedaan, en dat Zy bereidwillig geweeft zoude zyn , om Ons volkome en volledige voldoening voor de Beleediging te geeven,en de ftrengfte ftraf over deBeleedigers te oefFenen. Het gewigt der zaake vereifchte een oogenblikkelyk antwoord, voor de eer en Veiligheid van dit Land. De vordering wierd derhalven ,door onzen Gezant, in herhaalde gefprekken met de Staatsdienaars, en in eene tweede Memorie aangedrongen: Dit wierd gevordert met alle de ernft, die de oude vriendfehap, en de gevoeligheid over verfche beleedigicgen daar aan geeven konden; en het antwoord nu gegeeven op een Memorie over zo een zaak, meer dan vyf weeken geleden overgegeven, is; Dat de Staaten bet hebben overgenomen; — Een zodanig antwoord, op eene zodanige gelegentheid, kon alleen opgegeven worden, door het vaft ontwerp van voorbedagte en reeds befloten vyandfehap door de Staaten, daar toe overgehaald door de beleedigende Raadgeevingen van Amfterdam om dus den vyandlyken aanval te begunftieen,'welke de Magiftraat van die Stad, ia naam van de Republicq, gedaan had. Daar is een einde aan de trouw van alle deTractaaten met Hun, indien Amfterdam zig de Souvcraine magt kan aanmaatigen , om deeze Traüaaten oDgeftrsfc te verbreeken, door den Staat in Verb'ïndteniffen te brengen, volftrekt ftrydig met dezelven en door de Republicq te doen zamenfpannen met'de weerfpannige Onderdaanen van een Souvcraio, aan wien zy door de naauwfte banden verbonden is. Een inbreuk ep de Wet der Volkeren, door 'sGra- venhage. Mam- feft van Engel, tegen de Nederlanden.  JAERBOEKEN, January, 1781. 43 door een der geringfte Leden van eenig Land begaan, geefc den beleedigden Staat het regt, om voldoening en ftraf ce eiflchen : — Hoe veel meer derhalven, wanneer de beleediging, waar over geklaagc word, een' openbaare inbreuk op de Publicque Trouw is, begaan door voorzittende cn veel invloed hebben Leden in den Staat ? Nademaal dan de' voldoening die Wygevraagt hebben, niet gegeeven, is; moeten Wy, fchoon met groote tegenzin, aaqOns zeiven dat Regt bezorgen, dat Wy niet anderskunnen bekomen. Wy moeten de Staaten Generaal aanzien, als Partyen in de beleediging, welke Zy niet willen vergoeden , als Deelneemers in den aanval, dieZy weigeren te ftraffen,en Onze maatregelen daar na inrigteD. Wy hebben derhalven Onzen Gezant bevoolen, den Haag te verlaaten, en zullen zonder tydverzuim zodanige ftrenge middelen by de hand 'neemen,als de gelegentheid ten vollen regtvaardigt, en Onze waardigheid, en de wcezenlyke belangen van Ons Volk vereiflehen. Wy wenfehten uit agting voor de Hollandfche Natie in het algemeen, dat het mogelyk ware geweelt deeze maatregelen tegens Amfterdam alleen in te rigten; dog dit kan niec gedaan worden, ten zy de Staaten Generaal onmiddelyk willen verklaaren, dat Amfterdam in dat geval, geen Hulp van Hun zal ontfangen, en overgelaaten zal worden aan de gevolgen van deszelfs aanval. Zoo lang Amfterdam toegedaan werd de overhand te hebben in de Algemeene Raadflagen , en onderfteund werd door de Magt van den Staat, is het onmooglyk den aanval tegen te gaan van zo een aanzienlyk gedeelte van het geheel, zonder dat geheel zelfs in den ftryd te trekken. Dog Wy zyn al te veel overtuigd van de gemeene belaDgen van beide Landen, om Ons niet te herinneren, in hec midden van deezen twift, dat het ecnigfte punt, dat Wy beoogen , is, om in de Raadsvergaderingen van de Republiek een geneigdheid op te wékken, om tot de oude Vriendfchap te rug te keeren,door Ons die voldoening voor het voorledenen, en die ze. D 2 ker- 's Gravenha- SE. Manicefl van Engel, 'egen dc Vederanden.  'sGra- VENHAGE. Manifeft van Engel, tegen de Nederlanden. 4+ NIEUWE NEDERLANDSCHE kerheid voor het toekomende te geeven , welke Wy niet minder bereid zullen zyn te ontfangen , als Zylieden kunnen zyn om Ons dezelven aan te bieden, en tot welkers bekoming Wy alle Onze verrigtingen zullen inrigten. Ons voorneemen is alleenlyk om voor Onze veiligheid te zorgen, door het verydelen van de gevaarlyke aanihgen , die te* gens Ons gefmeed zyn. Wy zullen altoos geneegen bevonden worden, om de Vricndfchap met dc Staaten Generaal te vernieuwen, wanneer zy opregtlyk zullen wederkeeren tot dat Syftema, dat door de wysheid van hunne Voorvaderen geftigt is, en dat nu is omverre geftooten dooreen veelvermogende Faftie, die met Frankryk zamen gefpannen is , tegen de waare belangen van de Republiek, niet minder als tegens die van Groot-Brittannien. St. James den 20 December 1780. J G. R. Op bet Hof te St. James, den 20 December 1780. Prefent. Zyn Majefteit de Koning in den Raad. Zyne Majefteir, overwogen hebbende, de menigvuldige beleedigende behandelingen van den Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden ; en van hunne Onderdaanen,zoo als dezelve terneder 1 gefteld zyn in deszelfs Koninglyke Manifeft van dezen dagtekening, en befloten hebbende zodanige maatregulen te neemen , als noodzakelyk zuilen zyn , tot handhaving van de eer van zyn Kroon en tot bekoming van herftel en voldoening, heef c goedgevonden, by en met het Advis van zynen geheimen Raad, om te ordonneeren, gelyk geordonneert werd mits deezen, dat algemeene brieven van fchavcrhaling uitgegeven zullen worden, tegens de Schepen , Goederen en Onderdaanen van de Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, in dier voegen, dat, zo wel Zyn Majefteits Vloot en Schepen, als alle an-  JAERBOEKEN, January, 1781. 45 andere Schepen en Vaartuigen , welke voorzien zullen worden met Lettres de Marqué en generale Reprefaiile, als anderszints , door zyn Majefteits Commifl'iriiïen ter bediening van het Officie van Lord Opperfte Admiraal van Groot - Brittannien ,< wettiglyk zullen mogen neemen alle Schepen, Vaartuigen en Goederen tocbehoorende aan de Staaten, Generaal der Vereenigde Nederlanden , of hunne Onderdaanen, of anderen wonende binnen eenige. van de Territoiren van de voorfz. Staten Generaal en dezelven te regt te (tellen in eenige van de Admiraliteits Hoven binnen Zyn Majefteits Domeinen. Tot dat einde zullen Zyn Majts Advocaat-Gener., met de Advocaat van de Admiraliteit terftond opftellen een ontwerp van een Laftbrief, en dezelve aan ZynMajefteit in deze Vergadering aanbieden ,waar door de Commiflariffen tot het waarneemen van het Officie van Lord Opperfte Admiraal, of eenig Perfoon of Perfoonen door hun daar toe aangefteld, gemagtigd zullen zyn , om uit tc geeven en ce vergunnen Lettres de Marqué en Reprefaiile. aan zodanige van Zyn Majefteits Onderdaanen, of anderen, die de voorfz. Commiirariflen zullen oordeelen daar toe behoorlyk'gequaiificeerc te zyn, tot het aanhouden, aantaften en neemen van de Schepen, Vaartuigen en Goederen, tocbehoorende aan de Staaten Generaal van de Vereenigde Nederlanden, en hunne Vafallcn en Onderdaanen, of andere, wonende binnen de Landen ,Territorien of Domeinen van de voorfz. Staaten Generaal, en dac zulke Volmagten, en Ciaufülen in de voorfz. Commiffienzullen werden ingevoegd als gewoonlyk, eu overeenkomftig zyn aan voorgaande voorbeelden; En zullen Zyn Majefteits voorfz. Advocaat-Generaal, met de Advocaat van de Admiraliteit terftond vervaardigen een ontwerp van een Commiffie, en hec zelve aan Zyn Majefteit in deeze Vergadering aanbieden , magtigende de voorfz. • Commiflariffen, waarneemende het Officie van Lord Opperfte Admiraal, om hethooge Admiraliteits- Hof van GroocBiittannien, en de Luitenant en Regeer van het vcorfz. Hof, of zyne Gevolmagtigde of GevolD 3 mag- 's Gra.- tfENHA5e. 7it)aerdi- *ingvan Repre. failles tegen de Republiek.  45 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven hage. Uit- [ vaerdi' ging van Repre- failles tegen de Repu- bliek. magtigden, te laften cn te requïreeren, kennis te neemen,engeregtelyk te procedeerenop allezoorten van capturen, aanhoudingen, Pryzen en Reprefailles van Schepen en Goederen, die genomen zyn , of genomen zullen worden , en dezelve te hooren en daar over uitfpraak te doen; en volgens de Regtspleeging der Admiraliteit, en de Wet der Volkeren, toe te wyzen en te vonniflen alle zodanige Schepen , Vaartuigen en Goederen, welke toebehooren zullen aan de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , of aan hunne Vafallen en Onderdaanen, of aan eenige andere, wonende binnen de Landen, ïerritorien en Domeinen van de voorfz.Staaten Generaal, en dat zodanige Volmagten en Claufulen in\le voorfz. Commiiïie werden gcinferecrt als gebruikelyk, en overeenkomftig zyn aan voorgaande voorbeelden: En zy zullen in gelyke maniere opltellen, en aan Zyn Majefteit in deeze Vergadering aanbieden, een ontwerp van zodanige Laftbrieven als gefchikt zullen zyn om gezonden te worden in de Admiraliteits-Hoven in zyn Majefteits buitenlandfche Gouvernementen en Planta. gien, voor derzei ver narigtinge; en nog een ander ontwerp van Laftbrieven voor zodanige Schepen, welke in Commiflie gefteld zullen worden toe de voorenftaande eindens. Dit'Manifeft of deze oorlogsverklaering van Engeland , baerde niet weinig verwondering. Niet, dat men niet vondt dat de toon hoog genoeg, of 3e uitdrukkingen kragtig genoeg waren: neen: de Engelfchen zyn niet gewoon op lagen toon te zingen. Maer fchoon hunnezaek onrechtvaerdig, lum gedrag trouwloos, hunne gronden verkeerd waren, moei! men egter nog vermoeden, dat in Engeland genoeg bekwame pennen zouden zyn, Dtn zo eene verkeerde en onrechtmatige zaek, ten minften met nog wat meer fchyn van billykaeid en recht voor te draegen, en althands zich niet  JAERBOEKEN, Jaauary, 1781. 47 niet met openbare onwaerheden te behelpen. Immers , om dit kortelyk aen te roeren, wat moet een iegelyk, die maer flegts eene oppervlakkige kennis van het gebeurde heeft, denken, als hy hier in een Manifeft, in een gefchrift van eenen Koning leeft, dat deze Staet, die zo veel in deze tyden van de Engelfchen heeft moeten doorftaen en verdnewen, aen openbare veragting van de pleg~ tigfte verbintenijfen, en herhaelde verbreking van publieke trouw zoude fchuldig zyn. Wat moeten wy natuerlyker wyze denken, wanneer wy den Koning hooren zeggen; dat hy de tederfte omzigtigbeid betoond heeft voor de belangen van de Staten Generael, en eene begeerte om hunne onderdanen veilig te doen genieten alle de voordeelen van den koophandels Daer het bekend is,hoe de Engelfchen het Verbond van 1674 hebben verbroken , en zulks niet ontkend, maer zich op de noodzaeke van hunne eigenverdeediging beroepen hebben; durven zy nog beweeren , dat de Staten voljïrekt agteloos geweeft zyn op hunne Traclaten met Engeland, — en ftrydig met hunne verbintenijfen gehandeld hebben. Al wat men verders hier leeft van ftrafoeffeningen, door Engeland zonder onderzoek en verhoor der befchuldigden tegen alle vorm van rechtpleging in alle Landen gebruikelyk, gevorderd; van weigering van fatisfa&ie of voldoening; van het brengen van den Staet in verbintenijfen met de Amerikanen, door Amfteldam; zyn alle zo veele Hellingen , welken geen fteek kunnen houden; en welker ongegrondheid aen eenen ieder by eene maer oppervlakkige befchouwing in het oog fpringt. Maer wy vertrouwen, dit alles breeder in 's Graven ha'- ge.  48 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VUNHA- in de Tegenverklaering of Contra - Manifeft der Regeerders van deze Republiek, bondig en kragtig wederlegd te zullen zien. Hoe zeer het anders waer is, dat het met den goeden uicflag der zake, meer op yver, wakkerheid , wysheid, moed en dapperheid op aenkomt, met welke men den oorlog onderneemt, voert en doorzet (*), dan wel op de redenkavelingen in Manifeftcnta Conpramanifefien, uit welken het egter blykt, dat eene iedere Mogendheid nogthands gaern voor recht vaerdig wil doorgaen: zo groot is de kragt der deugd, dat men 'er ten minften den naem van wil hebben (j), en zo groot de kragt der rechtvaerdigheid, dat naer het zeggen van den welfprekendften Romein, de ftruikroovers zelfs niet geheel en aldc rechtvaerdigheid kunnen ontbceren, als welker regels zy ten minften in het onderling verdeden van hunnen geroofden buit moeten volgen, zal hunne maetfchappy kunnen beftaen. Wy moeten hier nog by voegen, dat omtrend de Hollandfche fchepen van Granada vaerende, de Koning nog de volgende Afkondiging heeft laten doen: (*) „ Ceftiinechofe commune,devoir desPrinces, quï favent donner une bataille. II y en abien peu,qui fachent " faire une guerre , qui foient egaiementcapables de fe fervir ", de la fomme & de l'auendre;& qui,avec cette difpofi* tion d'efprit, qui donne de ia mefiance avant que d'en'l treprendre, aient celle de ne craindre plus rien, apiès avoir „ encrepris." Montesq. (f) „ Flatteurs laches, Miniftres barbares, confpirateurs odieux, volenrs piongés dans 1'iniquité, tous rendent " homage malgté eux a la Vertu même, qu'ils foulent aux *] pièds." Volt air. Nouv. Mei. Plrilof.  JAERBOEKEN, January, i}8l. 40 Nademael het aen Zyne Majefteit vertoond is, dat onder de authoritek van de Acte, gepailèerd in de laetfte zitting van het Parlement,, „ tot befcherming van de Goederen en Koopman„ fchappen van het gewas, producten en iVJanufacturen van het Eiland van Granada en deon„ derhoorige Eilanden, aen boord van Neutrale „ fchepen, naer de Neutrale Havens beftemd, gedurende de tegenwoordige vyandelykheden; „ als mede uit kragte der Artykelen van Capitu„ latie voor de Eilanden St. Vincent en Domini„ ca, zeer vele Schepen en Vaertuigen , behoo„ rende aen de Staten Generael der Vereenigde „ Provinciën, zyn uitgeklaerd met Goederen en „ Koopmanfchappen van het Gewas, deProduc„ ten en Manufacturen van de gemelde Eilanden, beftemd naer Neutrale Havens, en nu reeds op „ reis zyn of zullen gaen: zoo doec Zyne Ma„ jefteit, het een en ander in Zyne Koninglyke „ overweging genomen hebbende, en ten allen „ tyde gewoon zynde een menfchlievend acht te „ geven op het belang van byzondere perfonen, „ en uit eene begeerte om derzei ver nadeel, door „ eenige foort van verraffing, te voorkomen, by „ deze, met advys van zyn Geheimen Raad, ,, verklaren,dat alle Schepen en Vaertuigen, be,, hoorende aen de Staten Generael der Vereenig* „ de Provinciën, welke zullen gebruikt worden „ tot het overbrengen van het Gewas, de Produclen en de Man ufaéturen van eenige der ge„ noemde Eilanden van Grenada en derzelver „ onderhoorigen, gelyk ook van St. Vincent en „ Dominica, gedurende den tyd van 4 maenden, „ van de dagteekening dezes af, in allen opzig„ ten zullen aengemerkt worden als Neutrale E „ Sehe- 's Gü A« vm HAJE»  'sGra- venha' ge. NIEUWE NEDERLANDSCHE 5° • Schepen , gaende naer Neutrale Havens, in" »««ry, i;8i. 81 fal zyn geweeft) te zaamen gerekent aan Kogels in eene reyfe heeft kunnen febieten, B illen onder het Gefchut niet gerekent, eo de Kogel van het nieuwe Gefchut Caronades pf Canonades genaamr. gerekent tot een vierde van üeffeifs fwaarte, in voe gen dat (öodanig een Comm;iIievaarders veroverende , en vervolgens opbrengende een foodanig Oorlogfchip of Commiiïievaaider, gemonteeit by exempel met veertig (lukken , fchietende farm n drie honderd tweeën vyftig ponden, of met-veertig. Caronades of Canocades .fchietende famen veertien honderd agt ponden Bds, en bemand roet twee honderd en twintig Koppen, ieder pond en ieder Kop gereekent op een honderd en vyftig guldens, voor ptsttfc fal genieten Vyf en tagtig duyfendagt honderd guldens, en foo wyders een meerder of minder fomme na proportie van de Manfchap, en van de calibre van het Gefchut, dat ten tyde'van het gevegt op het Engelfche Schip fal zyn geweeft, en dat altyd boven den geheelen veroverden Buy c van het Schip, en al het Goed, dat 'er in foude mogen zyn , fonder eenige aftrek van porden van den Lande, de tiende van de Admiraal uitgefondert. II. En fullen de voorfchreeve Prsmien, in cas van verovering en opbreoging geftèlt, ook plaatfe hebben als het Engelfche Oorlogfchip of Commisfievaarder ten eenemaal fal weefen vernield, het zy dan dat de Commisfievaarder deefer Landen het felve foude hebben in de grond gefchooten, verbrand, of aan Strand gejaagt, of wel dat het felve Schip tuffchen de veroveringe en opbrengingc mogte weefen verongelukt , of wel op een andere maniere vernield; welverftaan.de dat deefegeheeie Pismie niet fal zyn verdiend, ten zy het Scheepsvolk „het welk op het vernielde Schip lal zyn geweeft, werde opgebragt, of wel dood zy; en wanneer het Engelfche Oorlogfchip of Commi&fievaarder alleenlyk tegens een Bank of Strand fal werden aangejaagt, lbo dat het Schip wel foude werden vernietigt, maar egter het Scheepsvolk, daar op zynde geweeft, G 2 aan 's Gravenha- ge. PUcaet wegens de premicn der CommiS' tevuer» 'iet s.  8» NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage, Placaet •wegens de premien der Co m mis jïevaerders. i i i i ïan Land geborgen, fal den Commisfievaarder de"er Landen in foodanigen geval alleen genieten de delft van de voorfz. geheele Prsmie, en overfulks in het bovengeftelde exempel, in plaats van vyf en :agtig duifend agt honderd guldens, alleen twee en veertig duifend negen honderd guldens, III. Ailcs nogtansmet dien verftanden, datnooyt len voorfchreeve Commiffievaarder eenig Engelfch schip van Oorlog , of van Commisfie tot buyt fal aébben, nog ook eenige der uytgeloofde Prsemien "al genieten , als na dat hy alvoorens voor een der Collegien ter Admiraliteit hier te Lande, daar onrent competent, ten fine voorfchreeve fal hebben »econtendeert en Sententie tot fynen voordeele bekoomen. IV. En fullen de voorfchreeve Prsmien by de voorfchreeve Collegien ter Admiraliteit niet werden toegeweefen , ten zy alvooren by den Kapitein, Lieutenant en Stuurman van de Commisfievaarder, mitsgaders de Reeders van dien, en der felverBoekiouder , of andere Geauthonfeerden , onder folemneelen eede fal zyn verklaart, het Oorlogfchip sf Commisfievaarder byhenluyden veroverd, deugdelyk en ter goeder trouwe verovert te zyn, fonder daar over met die van Groot Brittannien, of yemand van haarentweegen te hebben geconcer:eert, of gecolludeert, direcfelyk of indireótelyk, les fal by uitlandigheid, abfentie of ander wettig jelet van de Reeders van de Commisfievaarders die :ot adjudicatie der Prasmien contendeert, genoeg tyn, dat den felven Boekhouder, of ander Geauhorifeerde, dien eed doe, dog in dien gevalle foo yan fyne kenniffé, en aldus voor fig fel ven, als ook in de ziele van fyne Reeders, volgens der felver fpeciaale procuratie ten dien einde; dog welke Reeders vooraf dien eed voor de MagiftraathaarderreSdentie,of anderfints daar ontrent competent, per[bonelyk fullen hebben te prefteeren, en daar van aewys overfenden. V. En om de gemelde Commisfievaarders expreffelyk ter Kaap uitgeruft des te meer aan te moe-  JAERBOEKEN, January, 1781. 8 digen, ordonneeren Wy dat de geene, die in d< actie met een Engelfch Schip fullen werden ge quctlt, fullen werden gecureert tot lafte van der Lande , buiten kollen van de Reeders , of dit geene die op de voorfchreeve Commisfievaardei fullen hebben gevaaren; als mede dat die geene. die in actie met een Engelfch Schip fullen wer den verminkt, by den Lande mede buiten kofter van de Reeders fullen warden vereert met de helfi van het gunt by deefen Staat is toegeleid aan die geene, dewelke op Scheepen van oorlog vaarende, verminkt zyn geworden, te weeten, foo veel den uitkoop voor eens aangaat, en geenlns om weekelyks, maandelyks of anderfins, by vervolg ietwes te trekken, des dat, voor foo veel aangaat de geneefinge van de Gequetften , de Reekening fal moeten werden geëxhibeert aan het Collegie ter Admiraliteit daar toe competent, om na behoorlyk blyk defelve te examineeren, en tauxeeren , en daar van te verleenen Acte, en dat ook de Verminkte , tot het genieten van de helft der voorfchreeve Prasmien, fullen moeten hebben bekomen Acte van felve Collegie ter Admiraliteit, mede na behoorlyke verificaticn aan den felvea te verleenen. VI. En omme de Scheepen van oorlog van den Staat, mitsgaders de Koopvaardyfcheepen van de Ingezeetenen van dien (het zy defelve alleen ter Koopvaardye zyn uitgegaan, of ook wel met Commisfie, om haar daar van by voorval te bedienen) mede aan te moedigen , om die van Groot-Brittannicn verder af breuk te doen, verftaan Wy,dat aan defelve in cas van verovering, tot belooning fal werden gelaten het geheele Engelfche Schip, van wat natuur of benaaminge het ook foude mogen weefen, met alle het Goed daar inne bevonden, fonder eenige aftrek van portien van den Lande, de tiende van den Admiraal uitgefondert, en fal daarenboven geen Piasmie werden gepretendeert. VII. En wanneer eenige Scheepen of Goederen, G 3 toe- 3 ''s Gra- (VENHAGE. ' Placaet wegens de pre- mien der Commis- fivaer- ders.  I VBNHAGE Placaet wegens de pre-, mien der Co mm isjkvaerders. i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■oebehoorcnde de Ingezeetenen deefer Landen,by de Engelfchen genoomen, weder verovert en vry Smaakt fullen werden door eenige Commisfievaar. ïc?s Koopvaardye ofardere Scheepen, uitgeruft nn'nartïculierc kollen van defelve Ingezeetenen de. firïa den , dat alsdan de Herneemers fullen hebben en genieten. indien de voorfchreeve hernee. ming gefchied binnen tweemaal vier en twintig uuSri een geregt wfdepart van de opregte< waarde van'hctwlder vrygemaakte Schip en Goed, by aldien de voorfz. herneeminge komt te gelchieden na de voorfz. ecrfte tweemaal vier en twintig nuren-dog binnen viermaal vier en twintig uuren.na dit het voorfz. Schip en Goed in de magt van de Eraelfchen is geweeft, dat defelve Herneemers in ft l^en gevallen fullen hebben een geregt derdepart van de voorlV, waarde; en indien defelve werden h^noomen r.a de voorfz. viermaal vier en twintig UWS de voorfz. Herneemers in luiken gevalfe fullen hebben de geregte helfte van de voorfz. waarde, fonder verder reflex.e te neemen , hoe lang de voorfz. hernoomen Scheepen en Goederen na de voorfz. viermaal vier en twintig uuren in de magt van de Engelfche f.uden moogen zyn geweeft. VUL De adjudicatie van eenige der voorfz. Praemien mitsgaders de Aétens van de refpeöive ColSn Ter Admiraliteit, ten behoeve van de Geouetften of Verminkten , volgens het geene hier vooren igeordonneert , refpcft.vclyk verleent, ver oont zynde aan den Ontfanger Generaal van hec verhoogde Laft en Veylgeld bv Obs tot hetbetaalen van defelve Praaienexpreflelyk aangefteld,fal het Moop van dien promptelyk door den felven Ortfaneer Generaal werden voldaan in den Hage, of'terplaatfe van het Collegie ter Admiraliteit, daar de Sfe&tfe of !Wttê lal zyn gefchied, na dat het der. voorfz. Ontfanger Generaal beft fal gelee- ger^°W-'r,-cr.' Ontfanger Generaal van gerioegfaa: n -iden tot het doen van de voorlz. betaalinge S" weefen vcorficn, en altoos beforgen dat eenige  JAERBOEKEN, January, 1781. 85 Prasmien betaald zynde, hy egter tot de promp te voldoeninge van andere Pra;mien gereed fal zyn, let zy uit de wederhelft van het Laft en Veilgeld ten dien einde vaftgefleld, het zy uit de fuccesfive Negotiatien tot Supplement van dien by hem te doen. X. Edogfal den Commisfievaarder, die eenig Engelfch Schip fal hebben verovert of gedeftrueert, op fyn arrivement moeten verforgen, dat fonder uit« ftel aan den voorfz. Ootfanger Generaal kenniffe werde gegeeven van het montant der Prasmien, die hy uit kragte deefes fal fufiineeren hem te competeeren, op dat den felven Ontfanger tydelyk de voorfz. prompte betaalinge fal konnen verforgen. XI. En fal generalyk in deefen allen by de refpective Collegien ter Admiraliteit, daar het fal ko. men voor te vallen, moeten werden verleent prompte expeditie van Juftitie, felfs met poftpofitie van andere faaken, foo veel eenigfints fal konnen ge. fchieden. XII. En dewyle van de Sententien by de voorfz. Collegien ter Admiraliteit, ten voordeele van de Commisfievaarders te wyfen, foude konnen.werden verfogt revifie, en voorfz. Sententie inrevi» fie te niete gedaan, foo hebben Wy wel begeert, dat aan de voorfz Commisfievaarders felfs in cas van revifie , de Prarnien, by Sententien van de Collegien ter Admiraliteit geadjudiceert , fullen werden voldaan, fonder dat de voorfz,voldoeninge door het interjc&eeren van de revifie fa! werden opgehouden of verhindert; maar daar beneevens ook verdaan, dat de Cautionariffen,dewelke de Commisfievaarders ter Kaap uitgaande gehouden zyn te (tellen, haar cautie fullen moeten amplieeren, hier mede, dat fy belooven promptelyk te fullen reftitueeren dat geene, het welk aan de voorfz. Commisfievaarders, in gevolge en tot voldoeninge van de voorfz. Sententiën ter Admirali. teit fal weefen betaald, in gevalle de voorfz.Sententiën naderhand by revifie wierden te niet ge- G 4 daan. 's Gra- venhage. Placaet •wegens de premien der Co mm is» fievaerders.  85 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven!] age. PLicaet wegens de pre mien 'Ier Co ui mis fitvaerderf. daan, en de Commiffievaarders haar eifch ontfeit; en tot meerder gerudheid, dat de voorfz. betaalde Gelden in dien voorfz. gevallen feekerlyk lüllea werden gereftitueerr, hebben Wy verklaart en verklaaren by deefen, dat de Scheepen en der felver toebehooren , nietwes uitgefondert, waar meede eenige Prinfen fullen zyn gedaan, voor de voorfz. reftkutie der ontfangen Prannien legalyk aan den Lande lullen zyn verbonden , en dat het voorfz. legaal verband zal ingaan van den dag af dat de vóorfz. Commiffievaarders haarluider Commiffien ter Vrybuyt fullen hebben ontfangen, en daar op in Zee fullen zyn gegaan. XHI. En fal dit Placaat ingang hebben met de publicatie deefes. En op dat niemand eenige ignorantie kome te pretendeeren, ontbieden en verfoeken Wy de Heeren Staaten , Stadhouder, Gecommitteerde Raaden en Gedeputeerde Staaten van de Provinciën refpective , van Gelderland , en het Graaffchap Zutphen . Holland en VVedvriesland, Zeeland, Utrecht, Vriesland, Overyffel, en Stad Groningen en Ommelanden , en allen anderen Judicieren en Officieren , dat fy deefe Oufe Ordonnantie van (tonden aan alomme doen verkondigen, uitroepen, publiceeren en affigeeren in alle plekken van deefe Landen, daar men gewoon is dusdanige uitroepinge,publicatie en affixie tedoer; Laden en beveelen voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaacen Fifcaal, Commifen Generaal van de Convoyen en Liceuten, Ontfangers, Convoymeelters, Contrarolleurs en Chergers, mitsgaders den Ontfanger 'Generaal van het verhoogde Lad- en Veilgeld, en allen anderen dien het fouden mogen aangaan, haar na den inhoude deefes jprecifes te reguleeren. Geteekent, H. Fagel. lMca  JAERBOEKEN, January, 178J. 87 Men moeft hoopen, en verwagten, dat zodanige heilzame wetten voor al ook de ingezetenen natuerlyk moefl: aenfpooren, om in deze omftan-, digheden het lieve Vaderland te helpen verdeedigen en den vyand alle afbreuk te doen met het uitruften van Kapers, zo als voormalen yverig in eenen oorlog ter Zee plag te gefchieden. Daer kwamen ook te Rotterdam', in 's Hage en te Amfteldam eenige plans van Kaeprederyen te voorIchyn, van welken wy daerna zullen fpreeken. Maer het was niet met"dien zucht of drift; zo als men van den yver en gevoeligheid tegen onzen vyand, en van de rykdommen van onze ingezetenen , en beleedigde kooplieden zouden hebben mogen verwagten. Men kon van zyne fchatten niet afftappen, en het viel moeilyk de 2,eldkift te openen. Wy herdenken, fchoon met het gevoeligft leedwezen aen de voorftelling van Cicero II. de offic. c. 22. Itaque, quod Apollo Pythlus ovdculo edidh, Spartam,nutta re alia nifi avarhia,per'uuram ,id videtur non folum Lacedamoniis, fed cê? omnibus opulentis populis pradixijfe. „ Het geen Apollo, (zegt de Romein„ fche Redenaer) voorfpeld heeft, dat Sparte „ door niets anders, dan door.geldzucht zoude „ verlooren gaen; dat fchynt ze niet flegts aen „ de Lacedaamoniers , maer aen alle ryke'volke„ ren voorzegd te hebben." Wy willen egter den weldenkende geenzints te kort doen. Maer om tot onze Placaten weder te keeren, het is billyk, dat zy, die in 'sLands dienft gek werft of verminkt mogten zyn, Beloond, en van den Staet te gemoed gekomen worden. Hier toe was het navolgend Placaet, ook van den 1% dezer maend, ingerigt. G 5 De 'sGru- iTENHAjE*  'sGra VENHA." GE. Placaet tot on» derfteutting der verminkten B8 NIEUWE NEDERLANDSCHE De Staaten Generaal der vereenigde Nederlanden; Allen den geenen die deefen fullen fien of hoeren leefen, falut: Dien te weeten; dat Wy, tot encouragemenc van de goede Ingezeetenen vandeefen Staat, goedgevonden hebben by de jegenwoor. dige Publicatie eenen iegelyken te notificeeren en bekent te maaken , ook te verfeekeren , dat alle die geenen, die in 's Lands dienft ten Oorloge te Water foodanig fullen komen verminkt te worden, dat defelve oobequaam fullen zyn fig te konnen geneeren, by foo verre fy by uitkoop begeeren gefoulageert te weefen , fullen genieten na de qualiteit van hun verminktheid, als hier onder Raat gefpecificeert, 1. Voor het verlies van beide deOogen ƒ 1500 0-0 Voor het verlies van een Oog « 350 0 0 En voor andere Accidenten of Verminktheden aan defelve, beneeden de voorfz. refpective fommen, ter difcretie van de Collegien ter Admiraliteit daar onder ieder reffortcert, 2. Voor het verlies van beide de Armen ƒ f500 oVoor het verlies van den regter Arm. 450 co Voor het verlies vaa den flinker Arm, 350-0 o En voor andere Accidenten of Verminktheden 3an defelve, beneeden de voorfz. refpective lommen , ter difcretie als voren. 3. Voor het verlies van beide de Handen ƒ 1200-0 o Voorhet verlies van de regter Hand. . 350-2-0 Voor het verlies van de flinker Hand . 300-0- En voor minder Accidenten, en Verminktheden aan defelve, beneeden de voorfz. refpective fommen, ter difcretie als voreD. 4. Voor het verlies van beide de Beenen /700-0-0 Voor het verlies van een Been . 350 0 o En voor minder Accidenten , als beneeden de vootfz. refpective fommen, ter difcretie als voren. 5. Voor het verlies van beide de Voeten ƒ 450-0-0 Voor het verlies van een Voet. . 200-0-0 - En  JAERBOEKEN, January, 1781. 89 En voor andere Accidenten en Verminktheden aan defelve, beneeden de voorfchreeve fommen, ter difcretie als voren. Of dat aan alle die geeneD, dewelke in 's Lands dienft als boven foodanig fullen komen verminkt te worden, dat defelve daar door onbcquaam fullen zyn geworden om haar te konnen geneeren,ofiets te contribueeren tot haar eigen onderhoud en ali mentatie, een zilveren Ducaton ter weeke t'haar der begeerte, haar leeven lang geduurende, toege voegt fal worden. En dat vordets alle andere ver minktheden van geringe conditie na advenant fuller werden betaald. Tot welken einde deefe Onfe Publicatie aan de refpedtive Collegien ter Admiraliteit gefonden fa worden, om by defelve alomme in haare Diftric ten gepubliceert te worden. Ter Ordonnantie van defelve. Getekent, H. Fagel. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prinft Erfttadhouder, vondt ook goed den iojanuar] 1781. het navolgend algemeen Pardon voor alle Ruiters, Dragonders en Soldaten,uit den dienf der Algemeene Staten der vereenigde Nederlan den weg gelopen, te doen afkondigen. W7y Willem, by de gratie Gods Prinfe van Oran W ge en Naffau, &c.&c. &c. Allen den geenei die dezen zullen zien of hooren leezen, falut; Doei te weeten: Alzo Wy, in confideratie van eenigi byzondere Ons voorgekomen omftandigheden,ge negen zyn Onze gratie te betoonen en te verleend aan alle Ruyters, Dragonders en Soldaten die voo den eerften January dezes jaars i78i,vandeTrou pes van dezen Staat zyn gedeferteert.en naejèrhanc wederom in andere Regimenten van dezen Staat zi| hebben geëDgageert, of zig buiten dienft In deze o ar 's Gra* VENHAGE. Placaet tot onderfteu'ning der verminkten, r [ I i l C  Pardon vaor alle deferteursenz. 90 NIEUWE NEDERLANDSCHE andere Landen bevinden, mits dat dezelve zich binnen een zekeren tyd komen aan te geeven. Zoo is 't, dat Wy hebben goedgevonden te par* donneeren, zo als Wy pardonneeren by deezen, alle Ruyters, Dragonders en Soldaaten, die voor den eerften January dezes jaars 1781, hunne Com. pagnien, zonder behoorlyk Paspoort, hebben verlaaten, en daar van zyn verloopen of gedeferteerr, het zy dezelve zig wederom onder andere Compagnien in dienft van dezen Staat hebben geëngageert, of niet, mits dat die geene, die in andere Compagnien zyn geëngageert, aan de Kapiteinen of Commandeerende Officieren der Compagnien, waar onder zy tegenwoordig dienen,of aan de Commandanten van de Regimenten waar onder defelve Compagnien gehooren,- voor den eerften April aanftaande, zig zullen aangeeven en bekent maaken , en melden in welke Compagnien en Regimenten zy voormaals hebben gedient, en waar van zy zyn gedeferteert ; Laftende en bcveelende dat dezelve voortaan zullen blyven dienen in de Compagnien, waar onder zy tegenwoordig zyn , en dat met opzigt tot die geene , die voor den voorfz. eerften January zyn gedeferteert, zonder zig wederom in andere Compagnieu en Regimenten van dezen Staat te hebben geëngageert , dezelve binnen den voorfz. tyd zig zullen hebben aan te geeven aan de Gouverneurs of Commandanten der Steeden en Plaat fen van deefen Staat, alwaar of waar omtrent zy zig bevinden, en zig aanftonds wederom te begeeven by hunne Compagnien , waar , van zy het laatft zyn gedeferteert, om daar onder voortaan te biyven dienen; en zal aan dezelve door de Gouverneurs of Commandanten der Steeden en Plaatfen, alwaar zy zig hebben aangegeven, werden gegeeven eene behoorlyke Pas , met melding van den dag wanneer zy als Deferteurs zig hebben aargegeeven. Dat insgelyks van dit generaal Pardon zullen jouiffeeren die geene die reeds voor dato dezes wegens hunne defeitie gearrefteert en in deten-  JAEREOEKEN, January, 1781, 91 tentie zyn gebragt, mits dezelve voor dato van den voorfchreeven eerden January deezes jaars zyn gederteert geweed. Wyders geladen Wy alle Collonels en Commandanten der Regimenten, dat zy in het een en ander geval, aan hur ne Ruiters, Dragonders en Soldaaten ', die zig in voegen voorfz. komen te declareeren en aan te geeven , daar van zullen geeven eene Attedatie tot bewys voor het toekomende , dat zy in dit generaal Pardon zyn begreepen, als mede het zelve doen aanteekenen in de Regiments- en Compagnies-Boeken, en dat daarenboven nog ten refpede van die geene, die actueel in diend van dezen Staat zyn , en gedeclareert hebben, dat zy te voren in andere Compagnien hebben gedient, en daar van gedeferteert zyn, daar van aanftonds kenniffe zullen geeven aan de Collonels of Commandanten der Regimenten, waar van de Ruyters,Dragonders of Soldaaten zyn gedeferteert , die daar van in de Regiments- en Compagnies-Boeken mede behoorlyke aanteekening zullen laaten doen. En op dat niemand hier van eenige ignorantie kome te pretendeeren , verzoeken Wy de Edele Mog. Heeren Staaten, Gecommitteerde Raaden en Gedeputeerde Staaten van de refpeéh've Provinciën, erï ontbieden allen anderen Jufticierenen Officieren van den zeiven Lande, dit Generaal Pardon alomme te doen publiceeren en affigeeren in alle Plaatfen daar men gewoon is zodanige publicatie en affixie te doen. Laften en beveelen voorts allen en een iegelyk dien het zoude mogen aangaan,. haar na den inhoude van dien te reguleeren, want wy zulks ten diende van den Lande bevonden hebben alzoo te behooren. WILLEM,Prins vanOrange. Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid. Gecontrafigneert, T. J. de Larrey. Het 's Graven hage. Pardon voor alle defer. teurs, enz.  » 'sGra- venhage. Verbod van alle Scbeepvaertuit deze Landen. 32 NIEUWE NEDERLANDSCHE Het was den 26 dezer maend, dat de Alge* neene Staten by voorraed en tot nader bevel alle Scheepvaert uit de Zeehavenen dezer Landen naer alle Ilyken en Staten, mitsgaders tot de Walvifchvangft, en de groote en kleine viffcheryen, aldus verboden. De Staaten Generaal der vereenigde Nederlanden; Allen den geenen, die deelen fullen fien ofte hooren ieefen, falut; Doen te weeten: Uat Wy by d°efe ie^enwoordige conibtutie van tyden,om pregnante reedenen Ons daar toe moveerende, hebben goedgevonden te interdiceeren en te verbieden, gelvk Wv interdicten en verbieden mits deelen by movitie en tot Onfe hïdër Ordre alle Scheepvaart uit de Zeehavenen deefer Landen na alle RyKen en Staaten . het zv door het Canaal of agter Engeland om of hoedanigeQuartieren het touden mogen weef-n' mitsgaders tot de Walvisvangft, de groote en tléide VliTchervten, op de verbeurte van de Scheenen Goederen cn Koopmanfchappen daar ingelaaden als mede van deOereedfchappen .Want, Zout, en Tonnen, mitsgaders het geene aan de Viflcherye is dependeerende; en in cas egter eenige Scneepea mogten komen uit te loopen, dat de Schippers en Rheeders van gemelde Scheepen zullen verbeuren een amende van twintig duifend guldens , of foo veel meerder als dc waardye van defelve meerder foude mo.en weefen, te vernaaien de opgemelde boete aan haarluiden te faamen, en e!ks tn fihdum, te appliceeren een derde ten profyte van de gemeene laate een derde aan den Aanbrenger, en het re.teerende derde aan den geene, die de calange doen fal. Des d t daar van zullen weefen geëximeert alle Scheepen van vreemde Naden, mits met bekaden weeSemet eemue Goederen, waar van den uitvoedoor Ons is verbooden, dewelke fy niettegenftaande de iniaading daar van op behoorlyk verkregen P porti alvorens°fuilen moeten len defelve, op dat daar van moge blyken, alvorens  JAERBO.EKEN, January, 1781. 03 te mogen vertrekken daar van bewys moeten doen aan de Collegien ter Admiraliteit , onder welkers RelTort fy fullen willen uitvaaren, en van het felve verfoeken een Certificatie, dat het voorfz. bewys gedaan hebben, en vervolgens geen Goederen in hebbende by Ons Placaat van heden verbooden uit te voeren. > Dat fyne Majefteit den Koning van Groot-Brit tannien by hoogftdelTelfs Ordonnantie geordonneert hebbende, dat alle Scheepen en Koopmanfchappen toebehoorende aan de Staaten Generaal, of aan hunne Onderdanen, die fig bevonden in eenige Havenen binnen fyne Majelteits Domeinen, aldaar veilig en ongcmolefteert fouden blyven, en aangehouden worden tot dat het foude blyken, dat Hun Hoog Mo gende bereid zyn en voorgenoomen hebben die vat fyne Majefteits Onderdaanen even eens te behande len, en daar na foude mogen vertrekken, en Wj geen ander voorneemen ooit hebbende gehad, maai gerefolveert zynde Ons in alle geleegentheid flipte lyk te houden aan het twee en dertigfte Articul vat '? Tractaat van Breda, de Engelfche Scheepen hiei te Lande niet langer fullen worden opgehouden, al dat het blyke dat fyne Majefteit even eens handeit En dat vervolgens foo üra aan de Nederlandfch< Scheepen in Engeland word toegeftaan te vertrek ken ,de Engelfche Scheepen alhier mede niet langci zullen worden opgehouden , maar daddyk geper mitteert zullen worden te vei trekken, en voorliet van de nodige Pasporten van Zyne Hoogheid ai Admiraal Generaal deefer Lanccn , die fy Dy de Col legien ter Admiraliteit van het Reffortdaar fy fi| bevinden zul cn kunnen bekoomen , voor foo vee tyd, als fy na de diftantie der piaatfen van haan deftinatie in Engeland tot de reife noodig zullei hebben. Dat voorts daar van mede geëxïmeert zullen wee fen alle Scheepen met Commiffie van zyne Hoogheid voorfien, die alleen ten Oorloge zyn uitgeruft en geen Koopmansgoederen geladen hebben of lot fy teffens Koopmansgoederen gelaaden fouden mo gei 's Gra- VENHASE. V°rbod van alle Scheep' vaert u t deze handen* l 1 l t 1  54 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Verbod van alle Scheepvaertuit deze taanden. gen hebben met ten mimlen tagtig of honderd Man bemand, van een fortabel getal van Gefchut, Wa. penen en Ammunitie voorfien zyn, als meede de Schepen van de Ooflindifche Compagnie, mitsgaders na bekome permiffie van de Collegien ter Admiraliteit, en onder de nodige precautien en cautie de Scheepen behoorende aan of bevragt zynde by die van deWeftindifche Compagnie, Colonie van Surinamen, en verdere Colonien van den Staat, na de Diftri&en van haare refpectiveOctroyen gedeftineert; als mededeSchuyten van die van de kleine Viffcherye, die om verfche Vis uitvaaren, en de Scheepen varende over de Wadden, de Elve, de Wefer, de Eems,om de Ooft en ook na de Vlaamfche Havens. Des dat de Scheepen over de Wadden, en naar de Vlaamfche Havenen varende , niet grooter zuilen mogen weefen als dertig Laften en daar beneeden, en 'niet flerker bemand als met drie Man en een Jonge , de Schipper of Bevelhebber daar onder begreepen,en dat alle defelve, alvoorens fy zullen mogen uitloopen, zullen moeten ftellen een Borgtogt van fes duifend guldess, ten genoege van de Collegien ter Admiraliteit, dat fylieden na de voorfchreeve bepaalde reis afgelegt te hebben, zullen retourneeren naar eene van de Havenen defer Landen op verbeurte van defeive Scheepen en Goederen, en van de fomme waar voor Borgtogt gefield fal weefen, te appliceeren als vooren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie kome te pretendeeren, ontbieden en verfoekeWy de Heeren Staaten, Stadhouder, Gecommitteerde Raaden en Gedeputeerde Staaten van dc refpective Provinciën, en alle andere Jufticieren ev Officieren van den felve Lande, dat fy deefen Flacaaten van Ronden aan alomrae doen verkondigen, publiceeren, en affigeeren daa'r fulks van noden weefen fal, en men gewoon is foodanige publicatie en affixie te doen; Laften enbeveelen voorts dejRaaden ter Admiraliteit, de AdvocaatenFifcaal, en Commifen Generaal, mitsgaders allen Admiraals, Vice-Admiraals, Kapiteinen, Offi cieren en Bevelhebberen, deefen Onl'en Placaaten na  ] AERB O EKEN, January t1781. 95 na te komen, en te doen nakomen, procedeerende en doende procedeeren tegens de Contraventeurs van dien, fonder oogluikinge, faveur, diffimulade of verdrag, want Wy fulks alfoo ten dienfte van dea Lande nodig bevonden hebben te weefen. Geteekent, H. Fagel. Ten delfden dage wierdt alle uitvoeren toevoer van oorlogsgcreedfchap, en ook van koorn en ee* nige andere goederen, naer Groot-Brittannie aldus verboden: TAe Staaten Generaal der Vereenigde Nederiandenj allen den geenen die deefen fullen ilen of hooren leefen, falutj Doen te weeten: Nademaal het den Koning van Groot-Brittannien goedgedagt heeft fonder eenige wettige roede den Staat deefer Landen vyandlyk aan te talten, en Wy derhalven genoodfaakt zyn, alles by te brengen tot Onfe wettige defenfie, en teffens te gebruiken het regt, het geen Ons door het eigen doen van hoogflgedagte Koning gegeeven word , om reciproquelyk foodanig te handelen, als tegen Ons gehandeld werd. En Wy mitsdien ook, om foo veel in Ons is, alle afbreuk van die zyde voor te komen , verobligeert en gehouden zyn na Ons vermoogen, en, foo verre het buiten verongelykinge van Onfe Geallieerde, Vrienden en Neutraalen na het Volkeren Regt gefchieden kan, hoogftgemelden Koning tebeneemen en te ver. hinderen de commoditeit en de behoeften, daar me. de defelve, den Staat deefer Landen en de goede Ingezeetenen van dien, verder afbreuk foude kunnen doen* Soo is 't, dat Wy goedgevonden en nodig geagt hebben, allen den geenen die onder Onfe gehoorfaamheid zyn ftaande, te ordonneeren en wel fcherpelyk te verbieden, ook in het vriendelyke te adverteeren en te waarfchouwen alle andere Natiën H met 's GfiAVENHAGEi Verbod ■)an uit- ■joer van wlogs* :uigenz. mer Engel,  'sGra- venhage. Verbod van uitvoer van oor logs ■ tuig enz naer Engel. )6 NIEUWE NEDERLANDSCHE met deefen Staat in Verband, Vriendfchap of Neti' tralitcit- (taande; gelyk Wy ordonneeren, verbieden, en waarfchouwen refpective by deefen. EerfVelyk, dat van 'nu voortaan niemand fig fal hei-ben te vervorderen uit deefen Lande anders dan met de eige of gehuurde Scneepen van de Ooit- en Weftmdiiche Compagnie, of gepermitteerde Scheenen van Particulieren ten diende van de Colonien van den Staat en der felver Ingezeetenen na bekoome pcrmiffie van de Collegien ter Admiraliteit onder Borgtogt voor de drie dubbelde waarde van binnen feekere tyd na de dedantie der Plaatlen by de Collegien ter Admiraliteit te bepaalen, ten genoegen te fullen venfieeren van de aankomlt der Goederen ter Plaatfe der op te geeven üeUmatie, uit te voeren, eenige Wapenen , Munitie, en andere Oorlogsbehoeften , alle Vuurwerken, Salpeerer, S wavel, gerafineert en ongeranncerc Buskruit, Lonten, Kanon, liaffen ,Mortieren, Affuyten,Rolderden, Kogels , Bombeo , Carcaffen, Granaten, Murquetten , Forquetien , Snaphaanen, IMtoolen, Petamen, gewapende Vleegels, Saucyfen, Pekkranffen , Stormhoeden , Casquetten , Cmraffen , Bandeliers, Patroontaffen, heeie en halve Pieken Hellebaarden, Deegens .Bajonnetten, en allerhande Wapenen, dienende tot Hand- of schietgeweer daar onder begreepen Loopen en Stooten , en hu «een verder tot Montuur van het felve gebruikt woSen, Paarden, Zadels, Haters, en a hec teen tot Montuur van Paarden nodig ,s Matten , Snteren, Ruisen allerhande Rondhout, Ey Ken Balten en ander Scheeps Timmerhout,gezaagt en onSS-; waar van de foorten zyn geenumercert, endoor Scheeps Timmerhout verklaart by Placaac v n?£ Aug 1747, ookZeyldoek.Hennip, louwl^J fiiSISS] Kabelgaaren, Schyfgaaren, Zeyl™e l en dieuelyke daar onder begreepen, rtnS Yfer, Staal, Gruis van Yier en Staal, allerhaodUooper cn Metaal, Pik eu leer, mitsgaders  JAERBOEKEN, January, tjft. 97 Mee!,Tarwe, Haver, Paarde- en Duvvehoonen, op poene van de verbeurte van de voorfz. Speciën, dewelke uit te voeren, ondernoomen enagterhaalt fullen werden, en van de dubbelde waarde van dien daarenboven, te appliceeren een derdepart voor den Aanbrenger, een derdepart voor den Officier die de calange fal doen , en een derdepart ten behoeve van de gemeene faake. II. Dat veel meer , niemand van de Ingezeetenen deefer Landen fig zal hebben te vervorderen , het geen voorfchreeven is of eenige Schepen , uit deefe of eenige andere Landen, Koningryken , Plaatfen of Sféderi directelyk of indireöelyk te vervoeren na ee nige Havenen, Eilanden, Steeden of Plaatfen van Groot- Brittannien of andere, onder het Gebied van meer höögftgedagte Koning van Groot Brittannien foo binnen als buiten Europa zynde, dat meede niemand ter Weereld, alhoewel een Vreemdeling en geen Ingezeeten deefer Landen zynde . fig het'derwaards vervoeren, van het geen voorfchreeven is, uit deefe Landen fal hebben te onderwinden, alles rcfpectivelyk, op pcene van de verbeurte van dien, en van daar over als Vyanden van den Staat fonder eenige conhiventie geftraft te worden. III. En nademaal Wy volgens de pligt van alle wettige OverheeJen, als fchüldig zynde", haare goede fngezeerenen en Onderdaanen, met alle mo'gclyke middelen voor geweld en overlaft te behoeden en te befchérmen,niet en konnen,ook volgens het gemeene regt, en de practyeque van alle Volkeren, niet gehouden zyn te gedoogen , dat aan hoogft. gedagte Koning of fyne Subjecten, van iemand ter Weereld werden gefuppediteert, eenige Contrabande Waaren, foo willen Wy by deefen alle Onfe Geallieerde, Vrienden en Neutraalen, en geöeraiyk' alle Volkeren en Natiën geadverteert, en wel erdftig verfogt en vermaand heöben, haar niet te willen vervorderen, tot Onfe nadere vvaarfehouwing, te voeren of te tranfpuneeren uit eenige Landen, Kdninkryken, Plaatfen of SteèJen , dircfïelyk' nog mdircctelyk, na eenige Havenen, Steeden of Plaat- H 2 fen 's Gra- /ENflADE. ISethnd 'J 7!7 uit' wer van wrlogt' 'uig enz. 7aer Engel. I  'sGra- venhage. Verbod van uitvoer vat, oorlogstuig enz naer Engel. # NIEUWE NEDERLANDSCHE fen van Groot-Brittannien , of andere onder het Gebied van meer hoogftgedagte Koning , foo binnen als buiten Europa (taande, eenige Waaren van Contrabande , by de Trataten tuffchen Hun en Ons intercedeerendevoor Waaren van Contraoande Sent, en voor foo verre tuffchen Hun en Ons foodanigeTraaaaten niet exfteeren eenigerley Ooroes-Ammunitie of Wapenen, als Mortieren, Gefchut met zyne Vuurwerken en het geen daar toe behoord, Geweeren, Piftoolen, Bomben, Granaaten Buspoeder,, l onten, Koogels, Pieken,Swaarden, Larffen, Hellebaarden, Casquetten, Cuirasferi en diergeiyk foort van Wapentuig, ook Soldaaten, Paardln, toerufting van Paarden en allerley andèr Krvgsgereedfchap , alfoo Wy van meening zvn voor goede Prinfen, en verbeurt te houden , 11 voorfz Waaren van Contrabande die contrarie deefe Onfe advertentie en ordonnantie bevonden fullen werden gelaaden te zyn, om der waards gevoert teiT.rOrndonneeren voorts alle Onfe en Onderdaanen, adverteerende en vermaanendealleoSe Geallieerde, Vrienden en Neutraalen , en eeneraWkal le Volkeren en Natiën, willende vaaren n eenieéi Ryken, Landen, Stecden of Plaatfen van St-r™ Staat ooft-, welt- of noordwaards geleegen, of dk^van daar her'waardsaan fouden willen komen, te kiefen? en te houden de ruime Zee, alfoo Wy verlSan ên verklaaren by deefen, dat alle Schepen die op de Keften van Engeland of andere Landen , ïihnclen en Plaatfen onder het Gebied van hoogtt«melde Koning van Groot-Brittannien zynde, en 8 namffltlvk binnen de Baakens en Ondieptens voornamentlyk wnne nden fu!ien werden, SS^nS'l^icie fullen zyn van terlrefe Ordonnantie en Advertentie iets voor te Ken ffoo wTnneer die in het geheel of ten deele S eeuws van de voorfz. Waaren van Contraban? Sen fullen zyn, by de Kapi einen en andere f fleren varfoK ook Commiffievaarders deefÉMm^m * opgefonden fullen wer-  JAERBOEKEN, January, 1781, S9 den,om daar over by de Raaden ter Admiraliteit tewerden gefententioneert in maniere als in het tweede of in" het derde Articul hier vooren Raat geëxpreffeert, ten ware nogtans defelve Scheepen aldaar gedreeven en geraakt mogten zyn, door florm of andere fwaare nood, en dat het felve by opgernel de Raaden ter Admiraliteit uit de circumftantien in dier voegen opgenoomen en geoordeelt fal kunnen werden. V. En om wyders alle bedrog, het welk tegens deefe Ordonnantie en Advertentie voorgenomen foude mogen werden, voor te komen en te verhoe. den, lallen en beveelen Wy mits defen alle Schippers en Koopluiden , Ingezeetenen deefer Landen zynde, of hunne Scheepen en Goederen uit deefe Landen uitvoerende , advcrteeren en vermaanen voorts allen anderen, van wat Natie die ook zyn , of van waar die koomen fullen, egeene Goederen , Waaren of Koopmanfchappen in haare Scheepen in te laaden, ofte doen laaden, defelve te vervoeren of doen vervoeren , anders dan met eendcrhande Zeebrieven, behoorlyke Pasporten, volkoome Certepartyen , Cognofcenunten , Vragt , Advis- en Convoy brieven , of diergelyke andere Befcheiden, als na de Wetten en Placaaten van de Plaatfen daar de Goederen, Waaren en Koopmanfchappen, ingelaaden fullen zyn, tot der felver inlaading en vervoeringe werden gerequireert; alfoo Wy voor verbeart fullen houden, en van nu af aan voqr goeden Prinfe verklaaren, alle de Scheepen die vaaren fullen met Zcebrieven, meer als van een Souverain of van een Regeeringe, mitsgaders foodanige van de ingelaade Goederen, Waaren en Koopmanfchappen, daar van meer als eeneCerteparty,dubbelde Vragtbrieven, Cognoflementen of andere Befcheiden gevonden fullen werden, ook alle de Scheepen en Goe ■ deren die met de voorfz gerequireerde Befcheiden niet na behooren voorfien fullen weefen. VI. Ten einde ook alle Officieren en Bevelhebberen van Scbeepen van Oorlog foo van den Staat als van Particulieren op beftelhng van Syne Hoogheid H 3 den 's Gra- venhage. Verbad van uitvoer van oorlogstuig enz. naer Engel.  's Gra- venhage. Verbod van uitvoer van oorlogstuig enz. tiaer Engel. ico NIEUWE NEDERLANDSCHE den Heere Prince van Orange en NalTau, als Admiraal Generaal deefer Landen, uitgerult, verfeekert mogen zyn dat de Schepen-die fy in de Zee fullen komen te refcontreeren, op geene der voorfz. Havenen, Steeden en Plaatfen van Groot - Brittannien , of andere onder het Gebied van hoogltgedagte Koning van Groot-Brittannien (taande, met eenige van de voorfz. Waaren van Contrabande moe;en hebben gemunt, foo fullen de voorfr.. Kapiteinen in Zee alle Scbeepen daar op eenige fufpicie fal vallen, mogen aandoer., en defelve afvorderen haar Zeebrieven , Pasporten, Certepartyen en Cognofcementen, tot blyk waar de Scheepen fouden mogen t'huis gehooren, waar en op wat Plaatfe de Laading zy gefchied, waar in haare Laading beltaat, en op wat Plaats de ontlaading fal hebben te gefchieden; het welk aan haar vertoond zynde, en bevonden zynde, dat de voorfz Schepen met geene van de voorfz. Waaren van Contrabande na eenige Havenen of Plaatfen onder het Gebied van hoogftgedagte Koning van Groot - Brittannien zynde, hebben gemunt, fullen fy defelve vry en onverhindert laaten paffeeren, maar foo het contrarie van dien by defelve Befcheiden of anderiints mogte werden bevonden,foo fullen fy foodanige Scheepen met haare ingelaade Goederen, in goede verfeekeringe hebben op te brengen. en onder haare -bewaario^ te aanvaarden, alle de Befcheiden die in defelve Scheepen bevonden en aan haar vertoont fullen zpiiianfchrippen, voor reekening var de voorfz. Kroon, of den Koning van Groot-Brit tannien ofdeffelfs Onderdaanen toebehoorende;of pcene van de verbeurte van alle fodanige Schee pen van de Ingezeetenen deefer Landen, waar mede na dato van de publicatie deefes eenige Goederen , Waaien of Koopmanschappen, den Koning var Groot-Bdtcannien of .defiUfs Onderdaanen toebehooren fouden zyn getranfporteert geworden , ei daarenboven een boete van twee honderd gulden: per lalt, welke boete egter niet fal excedeeren d< drii 's Graven hage. Verhod van onzs fchepen aen Engelfchete verkopen, verbueren t : 1  joS NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha* ge. Verbod van onze fchepen aen Engelfchete verkopen, verbeurenenz> drie dubbelde waarde der bedonge Vragcpenningen, mirs daar van na behooren werde gedoceert : te verbeuren by de Rheeders van defelve Scheepen, voor elke reyfe dat foodaanig tranfport rnet den voorfchreeve Scheepen gedaan zal zyn, het zy de Scheepen op de daad agterhaald werden, of dat de Rheeders der felve naderhand overtuigt foude werden, haare Scheepen tot het voorfchreeve tranfport van verboode Goederen, Waaren of Koopmanfchappen te hebben gebruikt, of laaten gebruyken : te appliceeren de voorfchreeve boete een derdepart voor den Aanbrenger, een derdepart voor den Officier die de calange doen fal, en het refteerende derdepart ten profyte van de gemeene faak; verklarende voor nul en van onwaarde alle leeninge en verhuuringe van Scheepen in fraude van dit verbod voor de publicatie van het felve gedaan. En fal den Kapitein, Schipper of Stuurman, welke na dat deefen Onfen Placaate geinforrheert fal zyn, of geinformeert fal hebben kunnen weefen , weetens eenige van de voorfchreeve Goederen , Waaren of Koopmanfchappen, voor reekening van de voorfchreeve Kroon of den Koning van GrootBrittannien of deszelfs Onderdaanen toebehoorende in fyn Scheepen fal hebben ingelaaden , doen of laaten inlaaden, verbeuren de eerflemaal een -lomma van duifend guldens, en indien fulks wederom gebeuren, een fomma van drie duif end guldens, en voor de derdemaal aan den Lyve geftraft werden. tin op dat niemand hier van eenige ignorantie koome te pretendeeren,ontbieden en verfoeken Wy de Heeren Staaten, Stadhouder,GecommitteerdeRaade en Gedeputeerde Staaten van de reipective Provinden, en alle andere Ju üicieren en Officieren van den felven Lande, dat fy deefen Onfen Placaaten van Ronden aan alomme doen verkondigen, pubiicccren en affigeeren daar fulks van nooden weefen fal, en men gewoon is foodanige publicatie en affixie te doen; latten en beveeien voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten Fifcaal en Commifen Generaal, mitsgaders alle Admiraals, Vice-Admi- raals,  JAERBOEKEN, January, 1781. 107 raals .Kapiteinen, Officieren en Bevelhebberen dee-' len Onfen Placaaten na te koomen en te doen na-^ koomen , procedeerende en doende procedeeren tegens de Contraventeurs van dien, fonder oog»( luiking, faveur, diffimulatie of verdrag; want Wy fulks alfoo ten dienfte van den Lande noodig bevonden hebben te behooren. Ter ordonnantie van hooggemelde Heeren Staaten Generaal. Was geteekent, H. Fagel. Men was nu in de omftandigheden om volftrekt .zyne zeemagt te moeten vergrooten , of liever, eene nieuwe zeemagt op te rigten; hier toe was de bouwftoffe noodig, en dus geraden, dat van de voorraed die hier re Lande mogt zyn, geene verzendingen naer buitens Landsgefchiedden. Hieromtrend wierdt op gemelden 26 January aldus voorzien. T\e Staaten Generaal der Vereenigde Neder!an > den, Allen den geenen, die deefen lullen? fien ofte hooren leefen, falut; Doen te weeten:: dat Wy, na voorgaande deliberatie en ingenoo-, men advis van eenige Gecommitteerde uit de re-; fpeólive Collegien ter Admiraliteit, hebben goed-j gevonden te ftatueeren en te verbieden, gelyk* Wy ftatueeren en verbieden mits deefen den uitvoer van'al het geen tot den aanbouw van Scheepen nodig is, ook het overbrengen van volbouwde Scheepen , welke de Republicq niet min als de Materiaalen, om defelve aan te bouwen, nodig heeft, in vreemde handen, en by gevolg het verkoopen en leeveren van Scheepen aan andere als Inwoonderen van deefe Landen , of ook het inkoopen en ontfangen der felve voor reekening van Vreemde, op de poene by het Placaat tegens den uitvoer van verboode Goederen gefteld. Des sGra- 'enha!e. Yerbocl p te brengen, en voor deze geheeie Reedery op 'efwoore taxatie des goedvindende volkomen over e nemen, en weder in ordre ten haren voordeele ragten in Zee te brengen, ten welken einde circa le helft van alle de inkoomende Gelden, Pryfen, 'rcmien en Voordeden zullen in Cas bewaart werlen,ten einde daar uit niet alleen de volgendeUituftiogen en Equipeeringen te kunnen vinden; maar ïokdeZeeen Oorlogs Schaadens, die den Hemel \enad\g verhoede, daar door hoe eerder hoe beeter e mogen herftellen ofte repareeren. X. Zoo dat 'er maar, ten einde de bovengemelle voorffgtige oogmerken zoo veel mogelyktekuolen betragten , aan alle de refpective Vaderlandlevende deelgenooten in deze Kaap-Reedery, niet ïeerder dan de helfte der zuivere winften aan hun idle pro rato en per Aandeel zullen betaalt werden i 'sHage, by Annotatie op ieder Aandeelen, uit i drukken naar het publiceeren der behoorlyke 'eekening en Verantwoording ; en by aldien het en Souvereyn, ofte hun Hoog Mog. de Heeren taaten Generaal dezer Landen weder gunftig mogï behsagen , by Placcaten of Publicatien zulke anmerkelyke Premien en Gratificatiën te beloven n uit te deelen, zoo als Hoogft defelve in vooige tyden op den io Maart 1Ö65 , mede tegens de  JAERBOEKEN, January, 1*281. 119 de Eftgelfe Natie geëmaneert hebben gehad ;zullet alle die Beloooingen, benevens de verdere Voor deelen, die men by Trouwe Verloffiog, Befcherming, Adfiftentie ofte Convoyeeringe der Nederlandfche Schepen, en die van andere in Aliiantu en Vriendfchap zynde Natiën zal kunnen obtinee ren , mede regtmatig verdeelt werden , ip gelyken voet als hier voren by het VII. en VIII. Art van dit Plan breeder is bepaalt. XI. Boven cn behalven alle de voorfz. uytge. drukte Voordeden, ten behoeve der Equipagie var ieder Kaperfchip , zal den Kapteyn ofte Upper Bevelhebber van elk Schip , in plaats van eenigt Maand-Gagien, hoe genaamt, van deze Reeder} te genieten voor deszelfs Uitrufting van 12 Maanden bekomen ƒ 1200den 2de Kapteyn ƒ 800- :de twee volgende Opper-Officieren yder/6co-;-, den Opper-Stuurman, den Eerften Secretaris, mei den Opper-Chirurgyn, yder ƒ400-: , en de vol. gende Onderofficieren met den Opper-Krankbefoe. ker yder ƒ300 :-, de bevaare Onder-Bootsman, de Onder - Scheepstimmerlieden , Zeylemaakers , Onderkoks en Botteliers,yder ƒ200 :-,de bekwaame Canonniers en bevaaren Matroofen. ydci ƒ 150-:-,de Onder-Canonniers, Soldaten of Mariniers en de onbevaaren Matroofen boven de 1 Tjaaren oud,yder/ico-: - en de Jongens beneeden de 15 Jaaren oud, die om de Zee- en Oorlogsdienft te ieeren , mede vaaren, zullen yder f50-: ■ genieten: alle voor derzelver Uitrufting v8n gelyke 12 Maanden tyd, als hunnen Kaper K'.ptein ofte OpperBevelhebber, aanyang neemende met den eerlten dag der finale Uytzeyling. XII- Om alle Bedrog en het nadeelig wegloopen zoo veel mogelyk voor te komen, zal ieder dienftneement perfoon tot een Kapers bemanning ver. eyfebt wordende, by en van deze Reedery na zyn onderteekening in het Monfter-Rol Boek, zyn behoorelyke Acceptatie der Directeuren van den volgende Inhoud bekoomen: Wy beloven voor Reekening der Haagfchc Kaap. Ree» 's Gra- VENHAGE. Plan ■ van eens ■ Kaper- ■ reedery. i  120 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhaGR. Plan van eene Kaepreedery. Reedery, veertien dagen naar het Uytzeylen van het Holland Kaperfchip, genaamt een fomma van Guldens, te betaalen aan d'ordre van den mits dat die voor¬ noemde Perfoon waarlyk zelfs en opregt zonder fraude, op het gemelde Schip by'het Wegzeylen bevonden werd en mede ter Kaap is gevaaren anders niet. 's Hage den XIII. Van den Opper-Bevelhebber en Officier tot de minfte Perfoon en Jonge van ieder Kaperfchip, zullen alle defelve op het minfaamfte yder naar zyn rang en in zyne qualiteit moeten bejegent werden, ende hun goed of kwaad gedrag op ordre van den Kapteyn, door den Opper Secretaris in een Boek moek moeten genoteert werden, en by klyne wanbedryven, op ordre van den Kapteyn ofte eender Opper-Officieren, zonder exceffen met evenreedige Scheepsftraffen gecorrigeert werden ;edog by zwaare ofte enorme Mis laaden van eenig Perfoon, hoe genaamt, naar getrouw en onzydig onderfoek door den gantfehen Scheeps Krygsraat,op deszelfs gemotiveerde, genotuleerde, endoor allen Geteekende ordre vaft gefec worden op een fecuure en afgedonderde, dog gezonde plaats van het Schip, om denzelven in het Vaderland aan zyne Competente Rechters over te geven,met alle deingewonne Bewyfen en Verklaanngen tot zyne la(le,en dusdanig ongelukkig Perfoon, zal van alle opkomende Kaper Voordeden en Prcmien, na dato van zyne vaftzetting hem te beurt vallende, verdoken zyn; om hetzelve direct aan de Haagfe Nederduytfche Gereformeerde Diaconie Arme voor twee derde Parten^ en aan de Franfe Diaconie Armen voor eene derde p3rt op hunne refpective Quitantien over te geeven. XIV. Al deKrygsgevange Officieren en andere Perfoonen der Ëngelichen, die men eeniger wyfe in handen zal kunnen krygen, zullen op het aller voorfigtiglte en iecuurfte moeten bewaart , als mede op het Chrittelyklte behandelt en gevoed werden, ieder  JAERBOEKEN, January, 1781. I2t der naar zyn rang en qualireit. En de Engelfe Natie ofte hunne Vafallen, Colonien en adherenten moeten in allen opfigte agtervolgens de wyfe beveelen van den Staat door deze Kaan-Reedery by forme van Rctorfie en Reprefaiile zoodanig behandelt werden; als defelve eenigfints doen ofte bejecgenen aan de Onderdaanen, Colonien, Befittingen, Oorlog en andere Scheepen van dit Ge. meenebeft ; aan derfelver particuliere Kaapers weerloofe Koopvaarders en Viflchers; ook by aldien 'er eenige Wetten, Piaccaten, Publicatien, Reglementen ofte Orders by de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten dézer Provineie; de Heeren Staaten Generaal ofte de refpective Admiraliteits Collegien dezer Landen reeds geëmaneert zyn ofte in 't vervolg nog gegeeven mogten werden ; het zy publiek of in het geheym zullen alle delelve ten diende van het lieve Vaderland, en tot derfelver weefentlyke permanente vryheid en voordeel, (tiptelyk en getrouwelyk naargekomen en agtervolgt worden, en voor het aangaan van eenige Zeetogt, Landing, Verovering, Verweering ofte Gevegt zal den Gereformeerde Opper- of Onder-Krankbefoeker verpligt weefen, naar tyds omftandigheden , Een kort dog vwirig Gebed om des Heemels genadigen Zeegen en Byftand tot den Alderboogjien ie doen. Voor en in prefentie zoo veel mogelyk van de geheeleScheeps-Equipagie; het welke mede ter bekwaame tyd van weer en wind alle morgen en alle avonden zal moeten geleideden , cn wyders daar inne zoo veel mogelyk welmeenent en Godvrugtig gedenken, aan alle de groote Zeegeninaen, dappere Zee- en Oorlogsdaaden onfer voortreffelyke Vaderlandfche Patriotten en Vooroudederen; als ook dat deze Kaap-Reedery en alle de anderen van dit vrye en bemiddelde Gemeencbeft niet minder mogen profpereeren , als die welke op het laatft van den jaare 1672, tegens de Engelfe Natie zvn behaalt, en ten bedrage van ruim 320 Tonnen Gouds uit de Pryfen derzeive in deze Landen zyn aangebragt en verdeelt. XV. 's Graven hage. Plan van eene Kaperreedery.  °s Gka- venhage. Plan van eene Kaperreedery. Ï22 NIEUWE NEDERLANDSCHE XV. By aldien het Schip ofte de Schepen dezef Kaap-Reedery eenige Koopvaardy ofte Gewapende Schepen van Neutrale ofte andere in Vriend» fchap met deze Republiek ftaande Geallieerden ofte Natiën mogten komen te ontmoeten, zullen zy dezelve naar befte gelegentheid en met voorforg van eyge voordeel en confervatie mede alle hulp, agting en vriendfchap bewyzen , maar onder fchyn van vriendfchap fufpecl voorkomende, zoo wel als derzelver maakfel, en Bemanning ; als dan de bewyfen daar van tragten op het minfaamfte te verkrygen, ten eynde dezelve fcrupuleus zonder eenige overlaft na te gaan, of dezelve fomwylen geen Engelfe Eygendom mogte weefen ofte in hebben ; en by alle waarfchynlykheid o-fte twyffeling van dien zullen zy voorfz. Schip of Schepen met genoegfame Nederlandfche manfchap voorzien, zonder eenige vexatie in de naafte en befte Zeehavens of Colonien op brengen, omme derfelver opregte papiere , ware deftinatie en zuivere Eygendom te onderfoeken, en met valable bewyfen te doen-Juftifïceren; ten eynde de Vyanden van dezen Staat in allen opfigte overal weefentlyke afbreuk te doen; edoch daar tegens alle Vaderlanders, Geallieerden en Vrienden alle hulp en befcherminge na vermogen te geeven, met voorfigtig en reëel behoud van zig zelfs en van het Vaderland; ook de Heeren Staaten dezer Republiek ofte derfelver Schepen, Convoyen, Vlooien , Esquaders , Colonien en Befittingen , illico het zy zelfs met het Kaperfchip ofte eenig ander goed zeylent Vaartuig per Extrapoft , met Brieyen of directe Couriers van alle Aanflagen,onverwagte Attaques, Overrompelingen, Confpiraticn, Magtverfaamelingen , ofte zeldfaame ook goede en voordeelige tydingen , zonder eenig de minfte tydverfuym kennis te moeten geven, vooral wanneer de Opper-Orficieren dezer Kaap-Reedery kunnen nagaan, dat men van die zaken en gebeurteniffen in het Vaderland en daar het aller nuttig is, nog onbewuft kan weefen. XVI.  JAERBOEKEN, January, 1781. 123 XVI. De ingekoome Gelden zullen promtelyk aan alle refpective Deelgenooten gereftitueert werden uit deze Vaderlandlievende Kaap-Reedery.zo de Brieven van Retorfie, Schaverhaling of Reprefaiile en Kaapery binnen deze Republiek voor den eerden July 1781 niet verleent werden, en de Directeuren dezer Reedery zullen niet meerder dan een per Cento van alle Ontfangden en Uytgaven voor hunne Salaris Commiffie en provifie mogen reekenen boven en behalven alle andere onkoden ter zaake van deze Kaap-Reedery vallende met den aankleeve van dien, En by aldien 'er ten weefentlyke nutte van deze geheele Reedery, derzelver Schip, Schepen, ofte Officieren en Bedienden, eenige voordeelige veranderingen, verbeeteringen , vermeerderingen ofte Ampliatien in deze nodig waren, zullen dezelve naar voorvallende tyds omftandigheden gedaan, uytgevoert en in tyds bekent gemaakt worden, wyders zoo 'er eenige verfchillen of duyderheden in deze mogte zyn ofte na dato gevonden werden; (de finaale afdoening en rembourfeeringe dezer Reedery naar het fluyten der Vreede daar onder begreepen zynde) zullen dezelve ten voordeele dezer gantfche Reederye uytgelegt en begreepen Eer,?ei\V ?iet verdere en volkome fubroiffie aan de Hollandlche Wetten en Zee-Rechten dezer Landen. XVII. De aandeelen iu bovengemelde Kaap Reedery zullen van den volgenden inhoud weezen • en alle onderteekent werden by de Banauiers OUES BERGEON & COMPAGNIE. By wien defelve terftond zullen afgeleevert werden. Ontfangen in onze Quaiiteit als Directeuren, voor Reekemng en ten behoeve der Vaderlandlievende Kaap-Reedery binnen 's Hage opgerecht in de Maand January 1781, van de Somma van Een Hondert Guldens voor een Wettig Aandeel in defelve, zynde deze Numero ° Conform den inhoudt» der gedrukte en gepubheeerdePlans, die alhier ten volle voorWinfereerc werden gehouden, Actum 's Hage den XVIII. 's Gra* venhage. Plan van eene Kaperreedery.  'sGra- venhage. Plan van eem Kaperreedery. 124 NIEUWE NEDERLANDSCHE XVIII. Op ieder der refpe&ive Schepen van deze Kaap-Reedery zal men verplicht weezen ftipt Journaal te houden; wyders zal men tragten de nooit volpreefene vorige Zegeningen, bulpe en by(tanden van des Heemels Goedertierentbeyt door vuuri°e Gebeeden af te fmeeken ; om de wyd-uitge. ftrekte loffelyke Zee- en Oorlogs - Daaden der oude Vryheidlievende Batavieren te doen herieeven; en ook na waarheid voor de volgende Eeuwen Weereldkundig te maaken , als mede vooral Goavrugiig te gedenken, dat dit Lieve Vaderland, zynde een zeer kleine Landftreck, welke nog geen 7a uuren in haare grootfte lengte beltaat , en op verre na geen drie Millioenen aan Inwoonders bevat, zig evenwel in minder dan 2ooJaaren tyds, treft meefter gemaakt van vry uytgeftrekter Konmgryken, Evlanden , Bezittingen en Colonien als anderfints, zoo dat men tbands een byzondere rechtvaardige zaak en defenjie voorhebbende, op een goeden uitflag wel' mogen van de Algenoegfaame Voorzienigheid vertrouwen. En de Waapenen onder het wvs beleyd der Heeren Staaten niet eerder neder te leggen , (om tot een beftendige, voordeelige eu honorable Vreede weder te keeren) dan na de rtëele vergoeding en volkomene reparatien der onregtmaatige Zee Rooveryen, bittere en fchandelyke mishandelingen der Vyanden van deze zagtzinnige Republiecq , met volkome herftelling, valtltelling, en behoud van haare weeientlvke Zee en Land , Godsdienftige, Politieke en Commercieele Vryheden en Geregtigheden, met den aankleeve van dien. Van diergelyke plans en ontwerpen in andere Steden, zullen wy in het verflag geven van het nieuws uit de Steden en Plaetfen , behoorlyk berigt geven. Eenige zaken waren voorheen tot aenmoediging van vaert en handel, voor zekeren tyd door de Bond-  JAERBOEKEN, January, 1781. I2j Bondgenooten vry verklaerd van nitgaende rech ten, het zy voor het geheel, het zy ten deele. Die bepaelde tyden ilaende ten einde te lopen, gaf de Admiraliteit op de Maze hier van kennis aen de Algemeene Staten, welken daerop den 25 December 1780. het navolgend befluit namen : „ By refumtie gedelibereerd zyr.de op een Mis„ five van 't Collegie ter Admiraliteit op de Maze, „ den 6 September ter Vergadering van Hunne „ Hoog Mogende ingekomen, daar by ingevol„ ge van Hunne Hoog Mogende Refolutie van „ den 18 December 1778, waar by gelatt waren „ geworden om in de maand Auguftus van ieder „ jaar, aan Hunne Hoog Mogende kennis te ge„ ven van de temporaire orders tot belafting of „ ontlading op eenige Speciën , die met het ein,, de van het loopende Jaar zouden cxpireeren , „ aan Hunne Hoog Mogende laatende toekomen „ eene Memorie daar van geformeerd; ls goed„ gevonden en verftaan, dat de Vrydom van de „ Uitgaande Hechten op den Haring, laatftelyk „ by Hunne Hoog Mogende Refolutie van den „ 8 January 1780, gecontinueerd tot den t Ja„ nuary 1781, verder zal worden gecontinueerd „ tot den 1 January 1784. „ Dat wyders deOntlafting van de Uitgaande „ Geraffineerde Suikeren en Syroopen van de „ Raffinaderyen deezer Landen , als mede de al„ teratie van den Aanflag der Raap Hennip- en „ Lynzaad - Koeken , en de Ontlading van de „ Olie en Koeken van Raap- Hennip- en Lyn„ zaad, gecontinueerd by Hunne Hoog Mo?en„ de Refolutie van den j8 December 1778 tot „ den 1 January 1781, verder zai worden ge„ continueerd tot den 1 July K En 's Gra- VtNHA-  'sGra- venhage. Placat van ic éw20c penmt 126 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ En dat eindelyk de Moderatie der Uitgaende Rechten op de Tabaksbladeren, de belasting van de inkomende Rechten op de roode en ',' geele aardene Potten, geheel of gedeeltelyk , gelooyt zynde; gemeenlyk genaamd FrankII fortfcbe Potten, en de belading en ontlading „ van de Tras, ofDnifileen, laatftelyk gecontinueerd by Hunne Hoog Mogende Refolutie " van den 7 April 1780, tot den 1 Jan. 1781, „ verder zullen worden gecontinueert tot den 1 '„ July 1781. „ Èn dat aen de refpeótive Collegien ter Ad„ miraliteit zal worden aangefchreeven, 't zelve „ alzo op een eenparigen voet te executeeren en „ te doen executeeren, en zoo veel des noods „ daar van Publicatie te doen tot aller en een ie» gelyks naricht." van Hardenbroek. Accordeert met het voorfz. Regifter. De Staten van Holland en Weftfriesland hebben den 25 dezer maend het Placaet van de honderdile en tweehonderdfte penningen bepaeld, te betaelen in twee tydperken, de eene helft voor den 15 Mei aenftaende, en de andere helft voor den 1 July daer aen volgende. Zie hier het Placaet zelve. t "pi» Staaten van Holland en Weftvriesland, Allen o den geenen die dezen fullen Men of hooren lecfle fen , falut; üoen te weeten: Dat Wy ondervinden, g. dat tot fupport van de groote en exceffive laften, waar in den Staat door den laatft geëxpireerde en voorige OorlogeD is vervallen, en die uit hetordinaris inkoomen van het Land niet konnen werden gevonden , en om eenigfints goed te maaken de groo-  JAE RBGEKEN, January, 1781. 127 groote onkoften en zwaare laften, gefprooten uit de nu laatft geëindigde troubies , waar mede den Staat meerder als te vooren is belaft,des gemeene Lands Finantien met extraordinaris Middelen moeten worden onderfchraagt. Soo is 't. Dat Wy wei hebben willen confenteeren en bewilligen, gelyk Wy confenteeren en bewilligen by deze, dat van alle Obligatien en Losrentebrieven, loopende ten lafte van het gemeene Land, of van eenige publicque Comptoiren binnen deze Provincie, van eenige Steden, Collegien, Heemraad of Waterfchappen, Dorpen , Sociëteiten, of eenigerhande andere Corpora of Gemeenschappen , geene uitgefondert , wie defelve ook fouden moogen zyn, fullen worden betaald een honderdfte en een tweehonderdfte Penning, en fulks een en een half van het honderd: Doch dat van de Obligatien, gefprooten uit de groote Pryfen van drie Hollandfche Loteryen van 1711, I7i2en 1713,en waar van de Interefien loopen tegen twee ten honderd , fullen werden geheeven alleen de tweehonderdfte en vierhonderdfte Penning. Dat ten opfigte van de Lyfrentebrieven, welke voorheen na proportie veel minder beiaft zyn geweeft dan de Obligatien en Losrenten, fullen worden betaalt twee honderdfte Penningen ; en dat de waarde van de voorfchreeve Lyfrentebrieven, indiftinttelyk op een of meer Lyven, genoomen en gereekent fal worden na advenant van tien ten honderd van hot geene ter faake van de voorfchreeve Lyfrenten jaarlyks moet betaalt worden, en fulks dat eene gulden jaarlykfche LyfreDten gehouden fal worden in Capitaal waardig te weefen tien guldens. Dat by Burgemeefteren en Regeerders van de refpective Steden , mitsgaders Schouten enGeregten van de refpective Dorpen, als mede by de Coïle« gien, Heemraad- of Waterfchappen, Societeitens of eenigerhande andere Corpora of Gemeecfchap ■ pen, geene uitgefondert, wie defelve foude moogen zyn, aan de Heeren Onfe Gecommitteerde Raa= den in beide de Quarcieren fullen moeten werden K 2 over* 's Gra- venh.age. Placaet van ico enzoofte penning.  's Ora- venhage. Placaet van ;oc en 20oft penning Ï2S NIEÜWE NEDERLANDSCHE overgefonden exacte en gecertificeerde Lvften van de Capitaalen , daar mede defelve aan Obligatien, Lo« en Lyfrcnten zyn belaft D:t defelve honderdfte en tweehonderdfte Penning icspeiyks fal werden geheeven van de Actiën in de Ooftindifche Compagnie, in dier voegen ,dat over die jiaren waar in geen hooger uitdeeling als ,van twaalf en een half percent fal worden gedaan, 'de waarde van ieder Actie, in plaats van op vier honderd guldens van elke honderd guldens, niet hooger als op drie honderd guldens fal worden gefteld ; en dat by vermeerdering of vermindering der dividenten voor ieder per cent hooger of laager uitdeeting.de waarde van ieder Actie met twaalf en een half per cent fal worden vermeerdert of vermindert. '" -. Dog dat volgens Onfe Kefolntie van den j Aueufty V?4i van de helft van de voorfchreve tweehonderdfte Penning exempt fullen zyn de Obligatien, Rentebrieven en Actiën in de Ooftindiiche Compagnie, die aan de Ordre van de Ridderfchap en Edelen, de refpective Steden, de Kerkelyke Comptoiren, Kerken en publicque Godshuifentoebehooren. Weiverftaande, dat de Obligatien, Rentebrieven , en Actiën in de Ooftindifche Compagnie, na den 17 January des jaars 1719 by eenige Steden, Kerkelyke Comptoiren, Kerken of publicque Godshuifen geacquireert, deze exemptie niet fullen genieten, tin welverftaande mede, dat de groote Prys j Obligatien, gefprooten uit de Loterye van den jaare 1746, en de Jaarrenten, met exemptie van alle Laden genegotieert , van die exemptie nog fullen moeten jouiffeeren. Dat van de Actiën in de Weftindifche Compagnie fal werden geheeven een honderdfte Penning, indien daar van geduurende dit loopeöde jaar uitdeelingeword gedaan, dog anders niet, defelve Actiën gereekent ter waarde van vyftig guldens,elke honderd guldens oud Capitaal. Dat voorts van alle Huifen in de Provincie van Holland en Weftvriesland geleegen, lullen werden  JAERBOEKEN, January, 1781. 129 geheeven een honderdfte Penningen. En fulks niet alleen ten aanfien van de Huilen, welkers veertienjaarigen vrydom albereyds is geëxpireert, en daar van dien volgende de Verpondingen effectivelyk betaald werden, maar ook ten latte van die Huifen, welkers veertienjaarigen vrydom nog niet is geëxpireert , en daar van dienvolgende alsnog geen Verpondingen betaald werden, als mede teni lafte van die Huifen , die tegenwoordig op deQuo.' hieren van de Verpondingen nog niet zyn bekent; cn dat mitsdien van de refpective Steden en Dorpen een Quohier van defelve Huifen door de Magiftraaten gemaakt fa! moeten werden, met expresfie tot wat prys defelve naars oordeels in de Verpondingen behooren gefield te werden , om daar van na advenant van dieD, en op den voet hier na vermeld, de voorfchreeve honderdfte Penningen geheeven te werden. Dat een honderdfte en een tweehonderdfte Penning fal werden geheeven van alle Heerlykheden, Tienden, Viftcheryen en andere in Ce Verpondinge gequotifeerde of contribueerende Goederen, niet alteen ten aanfien van defelve Heerlykheden, Tienden , Viftcheryen en andere in de Verpondinge gequotifeerde contribueerende Goederen, maar ook van die gecne, die door fpeciaale Octmyen daar van foude zyn geëximeert; met dien verftande, dat aan de Eigenaars van de oude en nieuwe Tiendens, de keufe word gelaaten, om of de voorfz. Verpondingen, of in plaats van dien,den vyfden Penning van het rendement der felve Tienden,op den voet van haar Ed. Groot Mog. Publicatie van den 5 February 17Ö6, te betaalen, mits van den Tienden welke onder een cn het felve Diftridr. van iogarifjg geleegen zyn, de eene of andere betaaling doende op een eenpaarigen voet. fonder van de een Bloken de Verpondinge, en van de andere wederom den vyfden Penning van derfelver rendement, te moogen betaalen. Dog dat van de Landen alleen geheeven Gil werden een tweehonderdfte Penning; dat ook een tw*.*eK 3 hon. 's Gra- VtNHAGE. Placaet 'jan ico m 200/Ie ïenntng.  'sGra- venha ge. Placaet van ïoc en icojlt penning, 133 NIEUWE NEDERLANDSCHE honderdfte Penning fal werden geheeven vun alle afgefande Landen, en andere die voor alsnog met de voorfz. Verpondingen niet fouden moogen weefen belaft. . Dat, zo verre van foodanige Landen alsnog geen Ouohier fal zyn gemaakt, houdende taxatie waar op defelve in de Verpondingen behoorden te werden gefield, de Schouten en Gerechten foodanige Óuohieren fullen moeten formeeren. En fullen de Heeren Onfe Gecommitteerde Raaden in de refpective Quartieren werden gelaft en geauthorifeert, foo als defelve gelaft en geauthorifeert werden mits dezen , om te beforgen, dat van de nieuw Getimmerden en Melioratien volgens Onfe Reiolutie van den 22 April 1751, waar van aan de Magiftraaten van de Steden en Gerechten van de Dorpen als doen by Miftlve kenniffe is gegeeven, als mede van de afgefande Landen pertinente Lysten effective geformeert en overgefonden, mitsgaders de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpective,dien conform ingevorderten ten Comptoire Generaal overgebragt werden, en by gebreeke van dien daar toe foodanige ordres te Rellen, als defelve tot nakoominge van Onfe goede meeninge des aangaande bevinden fullen te behooren. D.rt,nademaal de begrootinge van de waarde van de voorfchreeve Huifen en Landen van groote difficulteit en onkoften is, derhalven, om voor te ko? men de moeylykheden, die daar uit fouden komen te ontftaan , een honderdften Penning fal werden sereekent te importeeren een heele, en een tweehonderdften Penning een halve Verpondinge, waar op de voorfchreeve Huifen of Landen zyn gequotifeert, en dat mitsdien, yemand een heele of halve Verpondinge betaald hebbende, verftaan fal werden daar mede een honderdften of tweehonderdften Penning te hebben betaald. Dat wyders alle de geene , dewelke befitten eenige Ampten,opde Quohiercn van den tweehonderdften Penning van de Ampten bekent, daar van ful*•• - len  JAERBOEKEN, January, 1781. 131 len betaalen twee honderdfte Penningen. Welver flaande dat, fioo veel eenen honderdften Pemvng aanmat, Tal mogen werden gekort het geen weegens de heele extraordinaris Verpondingen, en op den tweeden honderdften Penning het geen wee gcns een halve extraordinaris Verponding, waar mede die felve Ampten zyn belaft, fal weefen be.< taald. ( Dat de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen fullen werden betaald in twee termy. nen, namentlyk, de eene helft voor den 15 Mey toekomende , en de wederhelft voor den 1 July daar aan volgende: Alles met dien verftande, dat het vry fal ftaan de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen te gelyk te voldoen, en dat de Ontfangers of Collecteurs gehouden fullen weefen de voorfchr. honderdfte en tweehonderfte Penningen te gelyk te ontfangen, en dat die geene, die defelve van haare Huifen ,-Heerlykheden, Tienden, Viffcheryen en andere in de Verpondingen contribueerende Goederen, als mede van de Landen, de eene helft voor den voorfchreeven 15 Mey, en de wederhelft voor den voorfchreeven 1 July ofwel beide de helften, en fulks het geheel voor den voorfchreeve 15 Mey, komen te voldoen, van ieder termyn of helft, of wel van het geheel, foo dat voor den voorfchreeven 15 Mey betaald werd , fullen korten een prasmievan vier ten honderd; Behoude. lyk, dat de prcemien niet fullen werden genooten dan by die geene, die de voorgaande reëele honderdfte en tweehonderdfte Penningen van defelve Goederen efteétivelyk fullen hebben betaald. Dat geen Ontfangers of Rentmeefters, hoedanig defelve fouden mogen weefen, eenige Renten of Intercffen, in dezen looperde jaare aireede verfcheenen, en die na de publicatie dezes zullen verfchynen , zullen mogen betaalen aan de Houders van de voorfz. Obligatien, Los en Lyfrentebrieven, de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen refpcdtivelyk fubjedt, ten zy dat alvoorens dezelve honderdfte en tweehonderdfte Penningen -, K 4 foo- 'sGra- venha- 3e. Pla-caet van 100 in icofïe Penning.  13a NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Graven ma Placaet van 100 tnzeeft, foodanig als defelve by deze geconfenteert zyn daar van fullen hebben afgehouden. Dac de Burgemeeftercn en Regeerders van de refpcdtive Steden, mitsgaders Schouten en Gerechten van de Uorpen, fullen beforgen dat de Penningen, die op de voorfchreeve honderdfte en twee?honderdfte Penningen refpective, onder beneficie van de voorfz. prasmien fullen werdeu betaalt, van tyd tot tyd, na advenant die ontfangen werden fullen werden gebragt ten Comptoire van den Ontfanger Generaal, en de laatfte Penningen uiterlyfc agt dagen na de expiratie van de termynen, of dat by gebreekc van dien, de voorfchreeve praamien niet fullen werden goedgedaan of in reekening gevalideert, en dat dien onverminderd gemelde Burgemcefteren en Regeerders van de Steden, mitsgaders Schouten en Gerechten van de Dorpen,of de Ontfangers en Collecteurs, die den oritfang of col. ledte van de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte penningen refpective fal weefen aanbevooler,, voor de ontfangene Penningen fuüen werden geëxecuteerr. Dat die geene, die in gebreeke fouden mogen blyven de voorfchreeve honderdfte en twet hocderdfte Penningen van de voorfchreeve Goederen en Ampten binnen de hier boven gefprcificeerde termynen te voldoen, daar over paratelyk fullen werden geexecuteert, en dat dien onvermindert de voorfchreeve verfchuldigde honderdfte cn tweehonderdfte Penn;ngen refpetfivelyk van de Obligatien, Rentebrieyen, Lyfpcr.fioenen, Actiën van de Ooft- cn Wfeftlcdi'rcnéCompagnien:, mitsgaders vandeTractementen van de Ampten, door de refpedtiveOntfangers , Rentmeefters . Boekhouders en andere, die de |Rt*n*en , interenen , Lyfper fioencn, Uitgiften en Tc LI inenten fullen betaalen, ingehouden en aan den Lande betaalt en verantwoord fullen moeten worden lin ten opfigte van de Ampren op de ros ie verder by Onfe Publicatie van den 6 Maart 1751 vaftgeftelt, foo dat dié geene die voor den eerden April van het volgende jaar haar honderd. de  JAERBOEKEN, January% i78i. t% fte Penningen van de Ampten niet fullen hebbel betaalt, tot een muitte ten behoeve van het ee meene Land aan den Ontfanger fullen moeten be tan« C« V'f dnböf M hetgCen ^ aangeflagen zyn, Dat ook de Ontfangers , Rentmeefters, Boet houders en andere, op welkers Comptoiren de Trac tementen werden betaalt, en de honderfte Penningen van de Ampten aan andere, of op andere Como tonen moeten werden voldaan, voortaan geen Tractementen fullen betaalen, ten zy haar by Quitantie koome te blyken ,dat de honderdfte Penningen van het voorgaande jaar van defelve Ampten zvd betaalt, op pane dat defelve daar aan contravenieerende, voor defelve honderdfte Penningen aan W. kelyk en refponfabel fullen zyn. "««prte. En op dat niemand hier van eenige ignoraatie foude konnen pretendeeren, foo begeererli Wvdat deele alomme gepubliceert en geaffigeert fal wer denbaar het behoort, en te gefchieden gebruikc- Ter Ordonnantie van de Staaten. Was geteekent, C. Chtterbo'jke. Hun Ed. Groot Mog. hebben ook den 50 de zer maend eene Publicatie, rakende het vérnieu wen van den Eed door de Neerin^doende Lieden dezer Provincie, vaftgefteld endoen verzenden by 1 welk, tot vermyding van noodelooze kosten, omtrend liet afleggen en vernieuwen der Leden ter bevordering van de rigtige heffing van '. Land, gemeene Middelen, gevIlcn^rS, „ dat alle Traficquanten, Neringdoende Lieden „ en Bedieridens of Werkers van eenige Goede„ ren of Waaren, Jmpoft fubjeeft, die gehouden „ zyn den Eed aan hun by 's Lands Placaaten „ gemjungeerd,jaarlyks te vernieuwen, voorden „ ^banden jaare 178 c, zonder op nieuws dm » Eed te doen, weder zullen gehouden worden h 5 „ als ''sGra- 'venhage. Placaet van 100 en 200/le penning.  's Graven hage. scheveningen. TpxrieMatroozen, met namen dry DykhuyII Zen, Cornelis Spaen en Ghiel Pronk, varende by dry Bruyn, Stuerman van een Viflchers Pink alhier op Schevening, waren den 25 December 1780 afgevaeren, om een Exprefen, komende van Aetioniften te Amfterdam naer Engeland over te brengen. Zy kwamen den 26 te Sools, zynde een Zeedorp , zes mylen van Yarmouth en qo mylen benoorden de Rivier van Londen, en 0 wier- [3+ NIEUWE NEDERLANDSCHE „ als of een ieder van dezelven den gemelden Eed ', daadelyk op nieuws heeft afgelegt." Wy zullen hier alleenlyk nog maer by voege, dat in de ongeneugte wegens de vredebreuk, den 9 January alhier brieven van onze Gezanten te Petersburg zyn aengekomen, behelzende dat de Keizerin van Rusland de toetreding van de Republiek tot het Verbond van gewapende onzydigheid , by befluit van Haar Hoog Mog. van den 20 Nov. 1780 bepaeld, hadt goedgekeurd, en zig die byvoeging of clauful hadt laten welgevallen, waer by de Staten zeer voorzigtiglyk hadden bedongen, dat de gewapende onzydigheid zoude gereekend worden tot ftand te zyn gekomen van het ogenblik af, dat de Republiek het befluit tot de toetreding genomen hadt, dat is van den ao Nov. 1780, en dat dus alle vyandelykheden daerna de Republiek overgekomen, door de gezamenlyke Bondgenooten zouden gewroken worden, welke voorzigtigheid in het tegenwoordig geval althands zyne groote nuttigheid blykbaer betoont.  J'A E R B O E KEN, January ,1781. ï3 j wierden wel dra na hunnen aenkomft, in beflag genomen. Nn elf dagen vertoefd te hebben, en' de Ingezetenen van Soek, hen verzekerende,dat zy in enge gevangenis zouden gepiaetrt worden, namen zy het befluit cm te vlugten, met voorkennis van hunnen Stuerman, en met agterlating hunner befte plunje. Des avonds om zeven neren van den 6 January vertrokken zy, onder een vry fterke m.fl, te zamen voorzien van zes ftuivers brood en twee ftoop water, in een kleine Boot, ter lengte van naeuvvlyks twintig Rhynlandfchê voeten,met vier riemen,en roeiden met dezelve in-zce; wel haelt moede en afgemat van roeijen, maekten zy van hunne hemden een zoortvan zeil en een der riemen tot een roer , op welke wyze zy alle ia vyftig neren aen het Hollandfche ftrand voor de Heide, fchoon zeer vermoeid, den 8 des avonds zyn aengeland en den 9 gezond op Scnevening aengekomen. Het kenmerkt den a°rd van ons Zeevolk, dat drie VilTchers moed en beleid genoeg hebben gehad om in een kleine Engelfche klomp, in dit Jaergetyde de Noordzee over te komen. Zederd de vredebreuk lieten zich veele Engelfche kapers en kotters op onze Kuiten zien ,°en loerden Reeds op onze viflehers. Een Vlaerdinger Hoeker met nog eenen anderen Vlaerdinger en eenen Maesfluisfchen Hoeker ter zouten- en andere vifchvangH geweeft zynde,zeilden nu den 7 January met zynen vangit naer Vlaerdingen , zynde van de twee anderen door eenen mirt afseraekt. Hy komt omtrend Goeree ongelukkiglyk in het gezigt van drie Engelfche kotters, die terftond jagt op hem maekten. De opkomende mirt' vvas oorzaek, dat twee kotters hem uit het ge-' VHS- 3EN.  ScHE- VENIN- GEN. 136 NIEUWE NEDERLANDSCHE zigt verlooren; maer de derde bleef hem onophcMidelyk befchieten en vervolgen, tervvyl hy alle zeilen byzetteden en zich van alle zeemanfchap bediende om het gevaer te ontvluchten. Omtrend elf neren zettede de Vlaerdinger viffcher her alhier op ftrand, terwyl de Engelfche kotter hem nog onophoudelyk bleef befchieten. De kerk ging juift uit, en een iegelyk repte zig naer ftrand. Eenige kogels vlogen in het dorp en door de daken der huizen , het welk veel verbaeftheid veroorzaekte. Een Scheveninger liep terftond naer 'sHage, fprak denPrinfe Erfftadhouder op At parade aen, en verzogt hulp. Deze tyding, en het hooren fchieten lokten een onbefchryvelyke menigte Hagenaers naer Scheveningen ,zo dat de weg met vvandelaers en rytuigen bedekt was. De Erfftadhouder, en de Veldmaerfchalk van Brunswyk begaven zich ook derwaerts. Een bende Ruiters en Grenadiers op het plein gereed zynde, wierdt terftond afgezonden, plaetlte zich met fcherpen patroonen en handgranaten gedeeltelyk aen ftrand, en gedeeltelyk by de kerk in ons dorp. De Herbergiers en Tappers, als mede de Tollenaer van het Hek, op de Scheveningfche weg, hebben by dit voorvalletje geen fchade geleden. De vier Scheveningfche Pinken, die ter waerfchouwing van de fchepen en tot verwittiging van de vredebreuk in de Noordzee gekruid hadden, kwamen onlangs behouden, en het volk in goede welftand, te rug. Den 15 dezer waren zy te Duinkerken binnen gelopen, al waer de Bevelhebber der plaets hun met alle mogelyke beleefdheid bejegende, op het hooren van wien zy kwamen en wat hunne lait geweeft was, hun alle on koften vergoedende, en al het nodige aenbiedende. Na hun ver-  JAERBOEKEN, January, 1781. 137 vertrek van daer, wierden zy op de hoogte van (Mende, een tyd lang door een Engelfchen kaper gejaegd, en een hunner was werkjyk in groot gevaer van genoonien te worden, vermits de kaper reeds zyn boot of floep uitzettede om hun aen boord te klampen, en de manfchap van dit waerfchynlyk ongelukkig vaertuig zig al gereed maekte om het door zwemmen te ontkomen; dan ten gelukke ontfnaptenzy alle zyne greetige klaeuwen, ankerende onder het kanon van Ooflende, van waer zy, hunne reize vervolgende, behouden in de Goeree, en zo voorts t'huis zyn aengekomen. Amsteldam. Is eene oorlog in 't gemeen lehadelyk voor een iegelyk volk en Land, eene Zee-oorlog treft doorgaens hefciglyk eenen koophandeldryvende Natie, byzonderlyk de Kooplieden van die Natie, en vooral wanneer dat oorlog uitbarft, terwyl men de Zee als 't ware bedekt heeft met zyne rykgeladene fchepen, wanneer men zelfs ongewapend en volftrekt weerloos is, en wanneer men te doen heeft met eenen vyand, diefterkgewapend en tot ftoute ondernemingen wel toegerull is. Deze overdenkingen alleen zyn genoeg om zich een denkbeeld te kunnen vormen van den gevoeligen flag, welken dit Land, deze Provincie, de Kooplieden, de kooplieden in dezelven, ondergingen.. Men bereekende, dat de Hollandersten tyde van de vredebreuk 50 millioenen op Zee hadden, en wel 30 millioenen daer van te Amfteldam t'huis hoorden. De Engelfchen waren hier zo wel van bewuit, dat ditzekelyk eene der redenen geweeft is., SCHE- 1/ENlN- gen.  ï38 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stèl- Havens. ! JnDottv.Dc De De M Di Di Ko Di D Di D> D. D< D 'i D i-*, welken hen bewogen hebben, om. met deRepudiek thans op dezen tyd voornamenlyk, de Vrede te breken , ten einde zynen vyand eene ge1 voeligen neep toe te brengen, en zich met den ryken oogfl: van het geroofde goed te verryken. Men dagt in Engeland aen niets anders, dan aen den ryken buit, en vlamde dermate op den roof, dat men van Londen fchreef, dat niet tegenftaende reeds 550 commifiien of brieven van marqué tegen de Hollanders onder het Groot Zegel waren afgegeven, de vragers egter in zo groote getale waren, dat zy zich verdrongen, en de tyd re kort fchoot, om ze aen allen uit te geven. De nieuwspapieren waren ook wel haeft opgevuld met de lylten van eene menigte door den vyand genomen en opgebragte fchepen Zie hier eenenaeuwkeurige optelling derzelver, zedert den 19 Dec. 1780, tot den 5 January, door den vyand reeds genomen. ichiofrnaam'. Schippers. gei om. van gaande na twee V* &nden,HansNiüenAngel, Amtlerd. Smirna. HerJïeJdêr, Sim. BooyfeSmit, Mogador. Oeconomie, JacobJanfe Kleyn, Lisbon. rcuHut; FredrikKaay, „TuT" Am Geertruda, lacob Haak, St. Ubcs. %nFc Watfe Pieter Romkes Villa da Ruitingai Zylftra, Corda. "aburL Hendrik Klok, Cork. ■Vrouw Maria tHendt. Hendriks, Rotterd. St.EuRat. Anna enSamue!,Sander v. d.Kamp, Dordr. Breft. ■ Anth. Hendrik, Meyne Willems, Amersf. Hav. d.Gr. •Juff.Murin, Siewert Evers, Smirna, Amtterd. VtouwTanna. Coert Goverts, '■ ■ Vr. Catbarina, Andries Engel, Li vorno, 'Standvajligh., Pieter Theunifle ,Sivilien, •—— Bui's te Dyke, Barend Jelles, Bourdea. «- % Jufr.Ahionia, Wiè'tfeRrènks, Fekamps «  Harens In Douv, InRams^ TeSbeerr, In Marg In Duim InPortsr, JAERBOEKEN, January, 1781. 139 . Schips naam. Schippets. gekom.van gaanden* De Jonge Nanne, Siebe Nances, Libourne, Rotcerd. De Vrouw Griet je, SikkeDouwes, . De Dageraad, Sy mon M. Mulder Bourdea. . (Pruifcb) Sprinsborg., Symon P. Tangcr (Pruilch; ZeelandsWelvaren,)zn Anker, Caftro, Zirikzee De Job. Barbara, Willem de Klerk, Bajoenen, Brugge " De Jonge Fitter, Yte Pieters, Coningsb. Bourdea •. De Jonge Adrtaan, Frans Smeer, Libourne, Rotterd .De Vigilantie, Geert P. Kleyn, Amfterd. Rouaan' n'* ' »V %*tlKi' ?akker»Harling. Londen. De Jonge Ditk, Tjakkebgberts, Termuntz. . De Vrouw Hefler Camelia, Hans Momfen, Londen, Bourdea' .'Dè Jonge Anna ^' ^uifemaker, Rocheft. pIymoi^ Wiggen Vifer. Heere Wefl'els, Memel. G-nua . De Marg, Maria, Marren vanHolm, Rotcerd. Rouaan 't Gevaar, Rynderc vanNieu- Amfterd. Cadix én j.DeZeepoft, JanPietèrEeuwes, Cetce32' De Jonge Juffrouw ' Maria Adriana, Ary Smoor, Rotterd. Dublin (beval, Pieter Jacobs, Granada, Amfterd De Herman, Jan Fredrik Parlo, Smirna * De Vriendfchap, Klaas Hend. Kat, Sivilien' De Jonge Frans * tichelaar, Jan Hend. Outjes, Bourdea. , Het Hof, E.JanfcMammers, - De Maria &£>Zw,j.Fokk.Nieuwold,St.Marten . De Ju ff. Lemina * Eiizabetb, P Coerts Nyland, Morlaix: De Jonge Jan, Alb. K. Stolte ■ ' (Pruifcb) ' njJuifr.Gabriclle, Harmanus Steur, Marfeille, Rotterd £e%erM&> JanHarm.Smic, Nantes, ' . Juïï' Sara en Theodora, Piet.J. Krygsman,Libourne, De Vrouw Maria Jan Aukes Noordvan Camminga, raven, ,—- Dt  Havens. InPortsm. In Weym. In Exm. In Plym. 140 NIEUWE NEDERLANDSCHE Scheepsnaam. Schippers. gekom. van gaande na Eet Zeepaard, .... Rincba!, St. Uhes, Vliffingen. De Goede Hoop, Eldert lirandares, Trieft, Oliënde. De Ju f r. Anna en Agnes, fan'Vriesber|en, Vaientia, De 7"bom. ttijötlke, Docke Meyntes, Si villen, De Jonker Keurt vanCamminga , Gerardus Potter, '— "——— De Tietje Witte- veen, Brugt Pieters, •— De tivee Sufters, Carel Polonius —■ (Zweed) De CJaraTfaUihga, J. Rinf de Ruy ter, Cadix, — De Vriendfchap, Jurriaan Pieters. Lisbon, Londen, De Chrijltna Mar. . garetha , J. P. Fugt(Zwecd) Hav.deGr. Cadix. De Phcenix, . . ♦ .(Zweed) De Je*-ge Anna,. tfauke Annes, Seudres, Honfieur. Zeèlujl, Wiebejans, p De Vriendfchap, Jan Willems Kuk,Bourdea. RotterdDe Herman Hid- dinga, Tys Symons, L'Oricnt, -—" Ds jongcGerbrand, Hans Gerbrands, Libourne , Amlterd. Dejaluuzie, Matthvs Andries,Amfterd. M. hultat. DeZeevaard, Hillejooften, Bre^t. De Vroede, ThomasSjoerds, T~7TT~ De Vrouw Ëfter, Jurgen Alexander, Suriname, Amlterd. Z-'evrugt, Hans Koevoet, Uemmer. • DeCatharina, |snRoodt, Sr. Euftat. De Vr. EHzabetb, Hendrik Buck, Smirna. Haemflede. Jan Andries, Genua en ■ Livorno. DeJufr.Elizah.,. ..... Vaientia, ■ De Vrouw Maria, Bauke Teunis, Barcelona, - De Abr. en Jacob tEeuvtp Pieters, Mallaga, De jonge Anke, Siert Hielkes, ■ De Juffr. Coruelia ; Hermina-, Louren* Pieters, Cadix, — ———• De Juffr. ÏViske, Adam Pieters, Sivilien, De W'elh Jo&pbus, A. vanHarxleden, Lisbon, De Vrouw Agncta,Alic RïïtesJager, ■ — "  Haven In Plyn In Falm, JAERBOEKEN, January, 1781. 141 5. Schips naam. Schippers. gekom. van gaande na u De Juffr. Ifabella, Jan Corn. Bakker, Lisbon, Amfterd. DeEendragt, Simon Krans, Faro, . ■ DeVrybeid, AlbercDirks, Bourdea. De Stad JVorkum,]zcobM\c\né[ïe, > » ——— De Ulrich Herman,Reurc Klafes, ScMarten, m DeoudeVriendfcb.,LoQreustiariün, Dominica,Rotterd. Deens Lu ft, Klaas Verdoes, Mallaga, ■ De Lindeboom , JacobTheunifle, Bourdea. — • De twee Gebroed.,Jan Verboom, ■ ■ ■ ■ <•>•-* De Palmboom, G. Vos (Pruifch) ••■ ■ . . . ... De jonge Hendri ktRomke Wbpkes, Mallaga, Middelb. Maurits, ..... . Charante, Vliflingen. De Stad Zirikzee. Theunis Bonman, Sc. Anton.,Zirikzeé. DeAdriana, Jacpb Veer, Mallaga, Oftende. De Vrouw Aletta, Johann. Ysbrands, '« ■ - » De bopend.Zeeman, Jacob Symons, « » De Liefde, Pieter Asmus, Allikant., 1 • . St. Peter, P. Steinh.(Deen) »• ■ - De AmeliaGalatiayPietet Rlchard, Marfeille, ■ De Avanturier, JanScholts, Cette, — . Di twee Gebroed, Joch. SteenblinckBourdea., (Hamburger) DeJuff.Geertruid.Bonne Brouwer, Nantes, : Wcerke, ♦ Vrankryk, ■ De Samaritaan, Joris v.Worckom, 1 "» Hav.deGr. De Vlieg, J.Esbold(Pruifch)Rochel, Rouaan. DeVr.Jobanna, Willerh Blom, Nantes, Livorno. De JobannaSophiaJohan HedenquiftL'Orient, Gottenb. (Zweed) DeWobeta, Arend Wagfchal Dantzig, Bourdea. (Bremer) DeEendragt, Hendrik Jans, Sc.Euftat.,Amfterd. DelVelv.v.Franlf.Hnye Broers, Salouw, , ,' DeZeepoft, JanOkkes, Sivïlien, n DeEleonora, Theunis de Boer, Bare. laaft v. P. Mah. f' DejuffrouwAnna,. . . Stuik, Mallaga, » Porlof, . . . AspëgreeD, Cette, .... DeMariaCbriflina.. . ... . . Bijoenen, ———• L De  Havens. lti Eulm. i ■ !dh' TeJarm. Havens. IuDuins In Portsmoutb. In Có-.vt TePori In Plyr, 142 NIEUWE NEDERLANDSCHE Schipsnaam. Schippers. gekom. van gaande na Oe Jongvr. Gertr. Pieter Sikke Tee- Adriana, kes, Smirna, Rotterd. Oe Anna Maria, Ryn Hakker, Mallaga, Zeldenruft, H. Moerkerken, ■ ■ 1 1 - Zeevrugt, Dirk v.d. Wolf, Oftende. De drie Gebroed., Klaas Remmers, ——— DeVrouwCornelia, Ryntje Nobel, Barcelona, 1 — De Snelle Jager, C. Chr. Bunfouw, Cadix, - De jonge Fredrik, JacobEleman, Trieft, ■ De goede Verwagt.T}. J. Stavanger,Charant., Hamburg. DeConcordia, . . .Peterf.(Deen)St.Ubes. Arendahl. De Com. en Sara,] acobSuyderduin,Dieppe, N.Calteel. Omtrend half January zag men nog den navolgende Lyft door den druk gemeen gemaekt: Schipsnaam. Schippers. gekom. van gaande na DeCathar.Wilbel- .. . x «i«.,O.LC.Schip.Pieterv.Prooijen,Rotterd., China. DeJ«ff-Gertruida.]anPietets Schol,Bourdea., Amfterd. De twee Gezus- „ ters, Curacao, Rotterd. De Vrouw Antonia 7^" _ 1 , Elizabetb, GerritKlafen, Cette, Amlterd. DeConcordia, Lodew. Thomas,Cadix, • De Hopende, . . . Janfen, Mallaga, De ionge Jan, . . . Doornke, Bajoenen ,«—7— De 'Jubileum, Casper Neuman, Stcctyn, Bourdea. J (Pruifch) s De jonge Abraham en Jan, Jan Sipkes, Bilboa, Oftende. /. De Olymolen, Roelof Alles, Cadix, Amlterd. * Een Brigantyn met , . Pik en Teer, . .Stokholm.L'Onent. 1 DeEendragtt TheunisBrandans.Curacao, Amlterd. De'Vriendfchap, Hilb vanUijen, ■ DeEendragt, Jan Daring, Corunha, • D' Elizab. Sopbia ,Jan Rousman, St.Euftac,,— De vier Gezujters, Gerrit Janfe Ney, Toulon , ■ St. Spiridion, Pieter Bakker, Smirna, —  Havens. In Plym, In Dart moutb. In Mons baai. InFalm, JAERBOEKEN, January, 1781. 143 Schipsnaam. Schippers. gekom.van gaande na DeAnnaJacoba, Hendrik Barends ,Smirna, Rotcerd. De Catbarina, Hend.Strootman, 1 "■» DePaerl, .Hendrik Ritfema ,Denia* ■ ■ ■■■■ - De Rotterd. PaauettCoTT\eï.CoTüeMe, Marfeille, ■ ■ — De MariaCornelia,]zn Snoey, Bourdea. ■. liet Vertrouwen, E.E. Poftma, Hav.deGr —— De Eenhoorn, Jan Marcks, Bareelona,Oftende. De jonge Anna, Reyer DirksFlapper, Cadix, . ■ De Vr. Catbarina, Pauius Melis, - - Hollandia, Jan PiecerfeKraay, Granada, Amfterd. De Vrouw Deliana ' Maria, Teekle Sjoerds, Cadix, Zeldenrufb, Jarig Attes, . DejongePetronella, Alt Jochems, Lisbon, De jonge Gilles, Harman. Ryding, Smirna, Rotterd. De jonge Jan, Sietfe Roelofs, Bourdea., De jonge Jacobus ,]*cob v.d.Swan, Cork, Terveere. De Refolutie, JanReurts, Genua, Oftende. De Vrouw Hen- Hendrik Alberts riette, Venfter, Cette, » De jonge Cornelis, Jacob de Zeeuw, Mallaga, ■ De jonge Jan, Cornelis Leend. v. d.Mey, Bergen, Bilboa. .De jonge Stof el, Huyte Fokles, Amfterd., Gigon. Het Fortuyn van Zaandam, Barend Hofker, Memel, Genua. Gerrit Sipkes de De drieGezuflers, Jong, Fayal. f.De Lynbaan , Ary Moerkerken ,Terveere, Cork. -De Vr. Johanna Margaretha, Hans Jans, Elbing, Rouaan. > Weldoen en Weldenfor, 9 Dirk de Haas, StoktoD, Dordr. I.De Geftadige Ja- Wolter Hendriks _ pÉr, de Jonge, Leith, Terveere. I.De Vriendfchap, Roelof Barends, St.Euftat.,Rotterd. ''sDeDolpbyn, Ids Pieters, Allikant., Oftende. I.De WaakzaambeidJ). H. de Vries, Rotcerd., Vrankryk.  ] AERBOEKEN,January, 1781. 145 Men kan ligt bezeffen, hoedanigen indruk deze dagelykfche tydingen van opgebragte fchepen, zo hier als in de andere Kooplieden te weegbrag ten, daer men het getal der genomene fchepen voor het einde van deze maend op ruim tweehonderd, en de waerde van dien op 15 millioenen gl. bereekende. Zie daer de vrtigten van het ongewapend blyven , wanneer het oorlogsvuer van rondsomme ontftoken is! zie daer, hoe duer de befparing van koften, die, om zich in tyds te wapenen zouden hebben moeten gefchieden, hoe duer zeggen wy, die belparing nu komt te ftaen! Wy zwygen, dat de ongewapende ftaet van 't Land de eenige oorzaek is van den oorlog; de oorzaek is, dat men ons klein geagt, veragt heeft, en gemeend met voordeel te kunnen aenvallen: wy zwygen van de fchadens, die nog zullen volgen, als mede van de opftopping van den bronwel, uit welke zulke ryke winften hier waren toegevloeid. Egter moeten wy den kooplieden dit recht doen, dat zy zo in het opbrengen van het dubbel laft- en veilgeld, als in het leveren van den derden man zich ten uiterften vaerdig , en bereidwillig getoond hebben. De koophandel ftondt op de tyding van de vredebreuk onmiddelyk ftil: het was een ongewoon verfchynzel, de Waeg alhier den 3 January, in 't midden van den week gefloten te zien. Men las den 7 January de volgende waerfchouwing, van wegen den Zeeraed ter Beurfe aengeflagen. „ De Gecommitteerden Raeden ter Admirali„ teit binnen Amfterdam, notificeeren by deezen „ alle en een iegelyk, dat by refolutien van H. „ H. Mog. de Heeren Staten Generael der Ver„ eenigde Nederlanden van den 5 January 178/. L 3 „ goed- Am- steloam.  Amsterdam. I4g NIEUWE NEDERLANDSCHE , goedgevonden is by provifie voor den tyd van * 14 dagen een generael embargo of beflag te " leggen op alle Schepen, hoe genaemd (except " de Paquet - Booten met brieven naer Engeland belaft) dewelke uit de Lande zoude willen ver„ trekken." rt Actum ter Vergadering van welgem. Heeren ,, Raeden den 6 January." (was geteekend) HEND. HOOFD Danz. En ter Ordonnantie van dezelve C. Backer Cz. Hoe zeer veelen der genomene fchepen in Engeland verzekerd waren, zo was men egter zeer bevreesd of die Affuradeurs wel hunne verbinteniffen zouden willen.of kunnen geltand doen; en men vreesde te gelyk, of de Verzekeraers hier te Lande wel in Itaet zouden zyn zo veele fchadenste dragen. De menigvuldige fchadensbaerden groote kommer, dat by het openen van den Bank den 25 la'iuary veele bankbreuken zouden uitbarlten, maer gelukkiglyk is deze vrees door den nitkomft niet gewettigd. Men kon egter den üilftand van den koophandel niet onvoeglyk by eenen ftilfland in 't bloed van een lichaem "vergelyken, waer uit zorgelyke toevallen te dugten waren. De vrees klemde de harten en te gelyk de geldkilten. Hier uit eene fchaersheid van lopend geld en eene dubbele daeling van de waerde van het papier door gebrek van vertrouwen. DeDefcomes, die.anders tegen 2J. ten honderd gefchiedde, was nu tot 5 en 6 ten honderd gereezen. De wiflH op Londen anders 35  JAERBOEKEN,>«»^v, 1781. 147 35 fchellingen op kort, gefchiedde thans tegens 33 fchellingen, en zulks nog fpaerzaem en mets veel moeite. De fchaersheid van gereed geld,i niet uit gebrek, maer uit vrees oorfprongelyk, deedt deszelfs renten of huerloon zo hoog Iteigeren, dat men naeuiyks onder de 6 ten honderd geld konde bekomen, waer uit veele ongelegenheden , voor al in eene Koopftad moeiten fpuiten. Weshalven de Regeering, hier byzonderlyk oplettende op het voorftaen en onderlteunen van den koophandel, befloot in het midden dezer Maend eene beleenings kas te openen, welke tegens 2iper Cento op goed zeker, penningen zoude fchieten. Maer om ftads geld zeker te (tellen, wierden voor eerlt zodanige maetregels genomen, welken uit het plan zeiven kunnen gekend worden ; ten tweede hebben eenige voorname comp.. toiren alhier ieder voor eene goede fomme getekend , om ingevalle van onvoorziene fchadens de Stad fchadeloos te Hellen. Dit plan is aldus ingerigt: Conditie, op welke Gecommitteerden van Stads Beleening Cas, vertrekken zullen op Beleeninge van Goederen en Efeflen , uitgezonderd Huizen, Pakhuizen of andere immohile Goederen den i,ofte en Scjle Penning onderbeevig zynde, als meede zoodanige Waren, welke aan fpoedig bederf bloot gefield •zyn, en Buitenlandfcbe EffeSten, boe ook genaamd. ]\/fen zal niet meer verfirekken dan 75 pro Centoj van de waarde der Goederen en Effecten, diez beleend worden; en zulks voor zo langen tyd, als,< de Gcldncemers zullen goedvinden; dog niet lan- / ger dan voor 6 Maanden, en niet minder dan voor^ 3 Maanden. i Voor intereffen zal moeten worden betaald drie L 4 pro Vmtel- •ajvi. Van an eene 'tads eke- ing (at.  148 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Plan van een Stads beleeningKas. pro Cento van Obligatien en andere Effecten, en drie en een half pro Cento van Goederen, daarenboven zullen de Pakhuis-huuren van de Goederen by de aflosfing betaald worden, volgens difcretie van de Heeren Gecommitteerden. ; Die eenige beleening begeert, zal de Goederen, welken hy wil laaten beleenen, moeten opgeeven op eene Memorie, zodanig als by den Boekverkooper P. Scbouten gedrukt, te bekoomen zyn. Hierop zullen de Heeren Gecommitteerde de Goederen of Effecten doeu taxeeren door twee Makelaars, by hunne Eds. te benoemen; aan welken daar voor te faamen door den Verzoeker der beleening zal moeten worden betaald i per mille. Insgelyks zal het regt van den Verzoeker om de Goederen of Effecten te laaten beleenen,geëxamineerd worden door de Notaris van het Fonds; zullende de geene, die beleening op Goederen verzoekt, met Rekeningen, Quitantien, Faétuuren, Brieven, of anderzins zyn regt moeten doceeren,om dezelven te laaten beleenen. Voor het examineeren der bewyzen van het regt van die geenen, die beleening op goederen verzoekt, zal aan de Notaris betaald moeten worden 24 Stuivers; edoch in Cas van beleening van Effecten zal deszelfs Vacatie moeten worden betaald naar Difcretie en in cas van difpuit, ten zeggen van de Heeren Gecommitteerden. Na ingekomen Taxatie en rapport als voren,zullen de Heeren Gecommitteerde bepaalen, hoeveel op de Goederen of Effecten zal worden verftrekt; en ordre Rellen , om de Goederen onder de Pakhuismeelters, en de Effecten door de Notaris te doen ontfangen. Voort zal de Geldneemer ten overftaan van de Notaris moeten teekenen eene ordinaire onderhandfche Beleenings- Obligatie,conform aan de gewoone gedrukte Formulieren; waar voor aan de Notaris behalven het zegel zal moeten worden betaald 24 Stuivers. Hier op zullen de toegeftaanen Penningen door de  JAERBOEKEN, "January, 1781, 149 de Heeren Gecommitteerden worden betaald tegen overlevering van de gemelde Obligatie, en het bewys, dat de Effecten of Goederen door de Notaris; of onder de Pakhuismeefters ontfangen zyn. Eenige Goederen in beleening wordende genoomen op de Pakhuizen of Zolders alwaar dezelve leggen, zullen niet alleen de Sleutels aan de Heeren Gecommitteerden moeten worden ter hand gefield ; maar zal ook de Huur van de Pakhuizen of Zolders op hunner Eds. naam moeten worden geftelt,ten welken einde aan hunne Eds. behoorlyke Huurcedullen of ander befcheiden van de overboeking der Huur ten hunnen genoegen zullen moeten worden overgegeeven. De Notaris van het Fonds zal zyn Johannes Amoldus Letten, in het Weeshuis, alwaar ook het Comptoir wordt gehouden. Men heeft ook nog veel gefproken van een kas van Defcontes op te regten om de wiiïèlhandelaers ftaende te houden. Het is zonderling, dat veele ryke huizen hier ter Rede eene zoort van crediet, geloof of vertrouwen aen vreemden Kooplieden in andere Landen geven, welke die vreemden in ftaet ftelt om zeiven zonder onze medewerking , als alleen die van hunne bankiers te zyn, handel te dryven, en ons zei ven van dien handel te verlteeken. De wiflels voor goederen, regtltreeks van de eene plaets naer den anderen, ons Land voorby gezonden, worden hier op een Hollandfch comptoir getrokken, door den zeiven aengenomen en ten vervaldage betaeld; maer voor den vervaldag trekt de Hollandfche Koopman op dien geen, wiens wiüelbrieven hy aengenomen heeft, verkoopt, of, zo menfpreekt, verdefcomteert die wiüelbrieven dien hy trekt, en met dit geld betaelt hy de brieven, die hygöL 5 ac- >TELDAM. Plan uan eene Stads hekelingKas.  Amst l dam. 150 NIEUWE NEDERLANDSCHE accepteerd of aengenomen heeft. Dit doet hy al voor een klein winsje, voor het welk hy groot gevaer loopt. De kundigfte Kooplieden onzer Beurfe hebben opgemerkt, dat dit een der voornaemfte oorzaeken is, die het geheel verval van onzen Koophandel noodzakelyk zullen te weeg brengen. Hoe jammerlyk is het, dat daer men al'e zeilen moeft byzetten, om den koophandel, voornamenlyk in deze tyden van nayver van andere Volkeren, te behouden, dat zommigen onzer Kooplieden zeiven , op deze wyze dien den zwaei ften flag toebrengen. De Kooplieden van Oftende waren natuerlyker wyze niet zeer misnoegd over de vredebreuk van Engeland met onzen Staet. Zy hadden reeds eeni^zints het voordeel van onzydige fcheepvaert genoten , maer meenden dezelven nu geheel tot zich te kunnen trekken. Veele goederen worden van Duitfchland den Rhyn af naer Keulen verzonden, en van daer te Land naer Oftende, om verders ter Zee verzonden te worden. De meerdere kollen, welke het vervoer van Keulen te Land naer Oftende vordert, worden op de mindere inkomende regten te Oftende, wederom gevonden. De Regeering der Ooftenrykfche Nederlanden verzuimde ook niets van zodanige maetregelen, die gefchikt waren op den koophandel tot hare Landen te trekken en deszelfs bloei ie bevorderen. Een zeker Koopman fchreef van daer, dat hy 50 fchepen op Zee hadt, en nog wel $0 zouden kunnen doen vaeren, indien hy ze maer wift te bekomen. Men vlamde om nu den Hollanders hunne fchepen af te koopen. Maer de Staten, door de Kooplieden voorgeligt, de gevol-  JAERBOEKEN, January, 1781. I51 volgen hier van ziende, hebben het verkooper van fchepen aen vreemden, wyzelyk verboden zo als gebleken is uit het placaet van den 26 Ja nuary, bi. 105 medegedeeld. Men fprak veel van zommige Kooplieden, wel ken van hier zich met der woon naer Oftend< wilden begeven: maer wy weten niet, dat zulk; nog heeft plaets gehad, althands van zulke hui zen van Koophandel, of van zodanige menigte dat het opmerking verdient. Onderwyl is he zeker, dat eene langdurige en fleepende oorlo, noodzakelyk den koophandel van hier naer eldet zoude moeten verjagen. Weshalven het de hai telyken wenfch, yverige begeerte en vierige bed van alle Ingezetenen is, dat de oorlog, nu wy eer daer in door des vyands onrechtvaerdige handi zyn ingegefleept, met alle kragt en nadruk mog worden voortgezet. Dit vordert het belang van Land, aengezien eene dappere en kragtige oorlc het beft gefchikt is om eene fpoedige en eerlyli vrede te bewerken; dit vordert de roem door om voorouders ons nagelaten;dit vordert eindelyk d dappere kloekheid van Nederlands volk, en c gefchondene eer van den Staet. Was 'er ooit g< legenheid, zeide men, om met voorfpoedigen e roemryken uitflag tegen onzen dwingeland hi oorlog te voeren, het was thands, daer Eng< land dertien Noord-Amerikaenfche Geweften,e nog daerboven twee magtige volkeren Spanje < Frankryk, tot bittere vyanden hadt; daer de v0or fche Mogendheden zich nog verbonden hadder om de vrye zee tegen de Engelfchen met gewei te handhaven. Men hoopte dan,dat van deze g< legenheid met alle yver gebruik zoude gemael wo Am* s vÉLm dam. 1 t y ■> 5 e s :1 e 't g e e e e n :t n n i- d :t r-  ïS2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- st£ldam. worden, in zo verre dat alle werkeloosheid, welke fcheen plaets te hebben, vertwyffeling baerde, dat of een hdmelyk vergelyk moell op handen zyn; of dat verfchil van gevoelens, oogmerkenen uitzigten, de zonoodzakelykeeenheid van werking zonde beletten, en'de ontwikkelingen te werkfteliing van die kragten itremmen, welke de Staet nog in haren boezem heeft, en men gereed is volvaerdig op te zetten. Tot het in ftaud brengen van de noodige bemande en gewapende fchepen was voor eerft, manfchap noodig ; men vleide zig , dat het tegenwoordig ftilftaen van de Koopvaerdye, van groote en kleine Viffcherye, en van eenige Fabrieken, nog al wat volk zoude verfchaffen, dat het gerucht van de hooge handgelden, die fterkfte fpringveer van de beweegingen der menfchen, ook nog al zeevolk van buiten 's Lands zoude lokken. Des niet te min ging de werving zo hier als by de andere Admiraliteiten zeer traeg voort; en de ondervinding leerde, dat het handgeld van 75 gl. niet genoegzaem was, in deze groote fchaersheid van volk. Hierom rigtten eenige welmeenende Vaderlanders eene infchryving op, om eene geldfomme tot vermeerdering der aenritsgelden by een te verzamelen: waer van wy, als ook van het verhoogen der handgelden, door den Staet zeiven, op zynen tyd zullen fpreeken. Maer ten anderen was ook nodig, dat met alle yver en wakkerheid de oude fchepen gekalefaet, herfteld, en wel toegeruft, en nieuwen gebouwd wierden. Tot dit alles was eene meer dan gewoone werkzaemheid op 's Lands- en andere Scheepswerven noodig. Daar zyn {leeds twee Leden uit den Raed ter Admiraliteit, die de poften van  JAERBOEKEN, January, 1781. 153 van CommiiTariüen van de Admiraliteits werven bekleeden. Maer deze Heeren, doorgaens min* der op het krygskundige gevat, kunnen nimmer dié beweging , dat leven , die werkzaemheid aen de toeruftingen van oorlogfchepen geven, welken de omftandigheden van eene ons overvallende oorlog vorderen. VVeshalven wyzelyk hierin voorzien is, door den bekwaemen Vice-Admirael Kynft tot derde CommifFaris van de Admiraliteits werf alhier te benoemen. Gelyk de Ooft - Ind. Maetfchappy niet zonder reden zich in deze tyden zeer voor hare bezittingen bekommerde, vonden derzelver beflierders goed, om voor de gewoone voorjaers vergadering der 17 Kameren, eene voorlopige vergadering van alle die Kameren tegen den 17 February aenflaende uit te fchryven, om in 's Hage gehouden te worden, zynde men daer het naeft by den Souverein, om met denzelven te overleggen, te beraedflagen en te beramen. Wy moeten ook nog met een woord melden, dat het zederd de heftiglyk dreigende vertoogen van den Groot - Brittannifchen Gezant Tork, de gemoederen zo in ons ganfche Land, als ook in deze Stad zeer in beweging zyn geraekt; en veelen hun moed, door fchriften zogten te koelen, van welken men als overfiroomd wierdt, en die naer verfchillende begrippen der fchry veren verfchillende waren ingerigt, zo dat deze prees, het geen een ander laektejen dezen wederom heufch en befcheiden redeneerden, geenen wederom heftig, fcherp, kwaetaerdig uitvoeren. Daer kwamen ook een menigte gedichtjes, liedjes enz. te voor- Am- iTEL3am.  Am- steldam. I54 NIEUWE NEDERLANDSCHE voorfchyn. Het is ganfch buiten ons bellek van het een of ander verflag re geven. Alleenlyk dunkt ons. dat wy een zeker Nieuwjaerswenfcb van de Vulders en Aenfleekers der Lantaernen, aen alle Heeren Kooplieden , Burgers en Inwoonders der Stad Amfteldam, met den aenvang van dit jaer, gedaen , mogen mededeelen , zonder dat wy vreezen, dat zulks onzen Lezeren mishagen Zal. Het zei ven luidt aldus: W/y zwerven 's Avonds drok langs d'AmfterdamW fche wegen, Noch Milt.noch Duifternis maakt immer ons verleegen: Maar, in dien donk'ren Nacht, die 'c Vaderland thans prangt, Is ook geen Burger, die niet fterk naar Licht ver- lan8c- - . • T t Wat naare Nacht is dit, ïn'c voong Jaar gereezen ! Wie weet of't in dit Jaar wel eenmaal Dag zal weezee! Men taft als blinden om, op dat m'een fteunfel grypp'; Daar Groot-BrittaDjes kaars, als brandende in de pyp , Door flikk'ring, vlam en rook ons allen komt verfchrikkent De Rank dryf t herwaarts aan ... o Hemel! moet men Rikken ? Holt nu de Tweedragt aan in de aakeligfte Nacht, Dan leid haar Toorts gewis ons allen in de gragt. Staat nu het Vaderland zyn wis bederf te duchten i Bedekt de duifternis de weg om dat te ontvluchten? Neen, 'k zie een zweem van Licht... Het Albewaakend oog, ■ Verfnreid meer helderheid aan onzen Hemelboog; Fen fterker Noorderlicht dan oit was opgereezen, Moet, op zyn Wenk, thans 't Licht voor onze paden weezen; ,£Be#  JAERBOEKEN, January, 1781. I55 't Befchynt de gantfche Zee; 't verlicht den gantfchen trans; En Hollandfch Oorlogsvloot zal zeilen in dieD glans, Ja zal, gelyk voorheen, ten fchrik dier Monfters daagen, Wier felle tand het Hart van Neerland zou door- knaagen! Behecrfchers dezer Stad 1 Beheerfchers van ons Land! Wat hebt ge al lift gekeert op 't punt van uw vet. ftand! En nu men van uw zorg de Vrugten dagt te plukken; Daagt weer een Spookfel op, dat alles om wil rukken. Geen Jaarboek is 'er dat iets diergelyks bevat: Men eifcht ter ftraff* de Heilbewerkers dezer Stad, Zo waar 't met ons gedaan, zo mogt me in alle hoeken Naar iets dat Vryheid was, als met Lantaarens zoeken; Zo blufchte ras uitheemfch geweld, met helfche vreugd, De lamp des Arbeids, en de fakkel van de Deugd. Neen, Achtbre Magistraat 1 by al uw Stadgenooten, Is 'c Hollandfch dankbaar hart met recht voor u ontflooten. 6 Vaders van de Stad! Bafchermers van ons goed! Wy Amfterdammers zyn toch vol van eerlyk bloed. Wy pleegen geen geweld, wy willen't lieverlyden, Maar zullen ook, is 't nood, voor Recht en Vryheid ftryden. Wy wenfchen ten befluit, dat Amstels Magistraat Geëert, ontzien mag zyn zo lang de Waereldftaat! En gy, öBurgery, nog in 'c genot gezeeten Van Ruft , van overvloed, van Vryheid van geweeten : Ach! mogt naar onze bee dat heil béftendig zyn! Uw Handel bloei' van de Orenoque tot denRhyn! Uw Handel, daar ons Land, mee ftaan moet of moet vallen, Hiei Am- steldam.  j56 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Hier Eeuwen lang gekweekt, hier toegejuicht van allen, En daar ge u in 'c genot door 't Nachtlicht vei. 'lig ziet, Vergeet nu onze vly t tot uw V e r ï. i c h t i n g niet. Hier was nog by gevoegd de volgende ZANG: Op een aangenaame Wys. i- Leef lang Doorluchte Prins! De Staatzorg moet geenzins Uw blyde ruft verhindren; Wy Amftels braave Kind'ren Wy hebben Vaders voor de Stad , Zo goed als iemand heeft gehad. 2. Lands Staaten leef toch lang. Dank zy u met gezang; Leef Achtbre Magistraatkn. Een Vreemde mag wat praaten; Wy hebben Vaders voor de Stad, Zo goed als ze immer heeft gehad. 3- Leef blyde ó Burgery! 't Zy Mannen aan het Y, Wier moed niet is te breeken Door dreigen nog door fmeeken; Wy hebben Vaders voor de Stad, Zo goed als ze immer heeft gehad. Maer om tot onze taek weder te keeren, dewyl de Koning van Groot • Brittannien in het verklaeren van den oorlog tegen dezen Staet, voornamenlyk zekere papieren, en plan van een verbond met de Noord • Amerikanen, tot voorwendzel gebruikt, en deze zaek zeer veel gerugt gebaerd heeft, zullen wy van dezelve een volledig verflag geven, en alle de egte Hukken, daer toe betrekkelyk, mede deelen.  JAERBOEKEN, January, 1781. ijj Het is uit de nieuwspapieren bekend, hoe de Meer Laurens, eertyds Voorzittend Lid van de Staetsvergadering o£ 't zogenaemd Congres in Noord - America, naer Europa zullende overfteeken; het fchip, op het welk hy zig bevondt, door de Engelfchen is genomen, en de Heer Laurens met zyne papieren als krygsgevangen te Londen overgebragt. Onder die papieren vondt men een opftel van een Verbond van Koophandel, in tyd en wyle wanneer de Noord - Amerikanen zouden vry en van Engeland onaf hangelyk tyn, tuffchen dezelven en de Algemeene Staten der Vereenigde Nederlanden aen te gaen. Hier by waren nog eenige brieven van byzondere perfonen met eenige Amerikanen gewiffeld. Deze papieren by den Heere Laurens gevonden zynde , nam men te Londen terftond hier uit gelegenheid om fcherpe klagten tegen de Republiek, en byzonder tegen die Leden van de Republiek in te brengen, in welke men den fterkften tegenftand tegen de overheerfchende inzichten van Engeland ontmoet hadt. Vooral ftondt aen Engeland het ontwerp van het Ruffifch Hof wegens het tot fhmdbrengen van eene gewapende Onzydigheid zeer tegen de borft. Men wilde liever in oorlog met de Republiek geraeken, dan dezelve in een Bondgenootfchap te zien treden, 't welk aen de Zeeheerfchappy der Engelfchen den doodfieek ftondt te geven: te meer daer het zeker was, dat de Republiek uit hoofde van haer fcheepvaerd aen dat Bondgenoodfchap het grootfte overwigt moeit byzetten. Maer hoe konde men aen de Republiek deswegens den oorlog aendoen, zonder zig te gelyk die der Ruffifche, Zvveedi fche en Deenfche Mogendheden op den hals te haelen. Dog nu, nu hadt men de fchoonfte geM V Am- >tel)am.  1,-8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. legenheid aengetroffen. Nu moefl: men grooten ophef van die gevondene papieren' maken; men moeit die als misdaed en kwetfing tegen den Koning van Engeland , als zamenrotting met de weerfpannelingen van het Ryk van Groot - Brittannie aenzien. Vooral was hier een wyd veld Open, om tegen de Regeerders van Amfteldam, die zich het minft naer de inzichte van Engeland wildenfchikken,te fchreeuwen ;en ftrafoeffening van eenige Leden met bedreiging van oorlog te eiffchen. Hier uit was altyd voordeel voor Engeland te wagten; want, of men gaf aen hunne klagten, eiflchen en dreigingen gehoor, en de invloed van die magtige Stad, van dien iteunpylaer der Vryheid, die den Engelfchen in hunne overheerfching zo tegen ftondt, wierdt vernietigd , en zo kon men dan den meefter in de Republiek fpeelen, en alles naer zyn zin dwingen; of zo dit niet kon verkregen werden, dan hadt men een goed voorwendzel om der Republiek den oorlog, en wel hoe eer hoe beter, aen te doen, om twee redenen. Voor eerft, om hen onverhoeds op het lyf te vallen, en met het on. verwagts nemen van alle hunne fchepen op Zee, aen de Nederlanders, byzonder aen de Amfterdammers een groote fchade toe te brengen. Ten tweede, moeft men fpoedig zulks doen voor dat de Republiek tot de gewapende Onzydigheid getreden was, en die ondertekend hadt, om haer aldus, als nu ook eene oorlogende Mogendheid zynde , buiten die gewapende Onzydigheid uit te fluiten. Hier uit konde nog meer voordeelen ontftaen. Men hadt mogelyk van het gemeen , het welk wars van den oorlog zoude zyn, misnoegen te Amfteldam en elders te wagten. Althands  JAERBOEKEN, January, 178I. 159 thands zo dit al niet flaegde, men dorfizich vleijen, dat de wederftand van de zyde der Repu bliek tegen de geweldige oorlog van Engeland, door den invloed, en tegenpogingen van die geenen, die in de Republiek den Engelfchen niet zouden ongenegen zyn, zeer zwak zouden zyn. Zie daer de Staetkunde van het Engelfch Hof, Wy zullen nu die zo veel gerugts makende papieren mede deelen, welke de Heer York niet aen de Algemeene Staten, maer aen den Prinfe Erfftadhouder hadt overgegeven , die dezelven den 20 Oclober 1780. ter vergaderinge van de Staten van Holland overgaf, met de navolgende Aenfpraek. ED. GROOT MOG, HEEREN! Voor eenige daagen heeft de Heer Ridder Jorke, Ambaffadeur van fyne Groot-Brittannifche Majefteit by deefe Republicq, my uit naam van den Koning fyn Meelter ter hand gelteld, de neevens gaande Papieren , gevonden onder die van de geweefen Prsfident van het Congres, Laurens, thans Staatsgevangen te London. Ik hebbe van myn pligt geoordeeld defelve ter kenniffe van U Edele Groot Mog. te moeten brengen, om op defelve door U Edele Groot Mog, foodanig te kunnen worden gerefolveert, als na derfelver hooge wysheid fullen oprdeelen te behooren. Ik kan niet afzyn te betuigen nimmer ietwes gehoort te hebben van eenige gehoude deliberatien, veel min gegeevene Authorifatie om een Tracfaat met de Noord- Ameri* caanfche Colonien aan te gaan. Hier op wierdt by de Staten van Holland en Wetlfriesland het navolgende befloten : „ Is zyn Hoogheid voor de gegeeven ouvertu„ re, mitsgaders de aanhoudende blyken van M 2 „ hoogfl- Am- STEL-. DAM. De Prins geeft de p.ipie* ten,ra* kende Amfl. over.  iöo NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- sterdam. „ hoogftdeflèlfs Lands Vaderlyke zorge en waak„ faatnheid voor de belangens van den Staar, „ bedankt; en voorts in agting genoomen zyn„ de, dat de voorfz. Stukken voorkomen, be„ trekkelyk te zyn tot feekere particuliere Cor„ refpondentie en geheime Negotie, dewelke „ tuffchen een Commiffaris van het Noord-Ame„ ricaanfch Congres, en een Koopman der Stad „ Amfterdam, in gevolge de Laft en Initrudien „ van een Minifter der felve Stad, plaats foude ,, hebben gehad, over het aangaan van een „ Traftaat van Commercie tuhchen de Repu„ blicq en de Noord-Americaanfche Colonien, „ waar van de fouverainiteit of onaf hankelyk„ heid by deefen Staat nimmer is erkent, en tot „ het entameeren van hoedanige Negotiatie by ,, hun Edele Groot Mog. ook nimmer eenige de. ,1 liberatien zyn gehouden, veel min eenige de „ minfte Authorifatie of Qualificatie op iemand, „ wie hy zy, verleend is geworden: Is goedge„ vonden en verftaan, dat Copie van de voor„ gemelde Stukken fal worden gefonden aan Heeren Burgemeefteren en Regeerders der „ Stad Amfterdam , om hun Edele Groot Mog. „ daar op ten fpoedigften te dienen van berigt." Wy moeten nu eerft die berugte papieren mede deelen, en wel allen in die orde waer in zy gedrukt zyn, en gemeen gemaekt. Hier komt dan voor eerft voor het Preparatoirlyk Plan, van een Traclaat van Commercie ; aan te gaan tujfen Hun Hoog Mog. de Staten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, en de dertien Vereenigde Staten van Noord - America; om ingevalle Engeland Haar voor  JAERB0EKEN,7*«^ry, 1-81. i5i voor Vrye Volkeren erkent, als Dan zulks tt brengen, ter tafel van Hun Hoog Mogende. T\e Partyen , begeerig zynde op een équitable *^ en permanente wys tefixeeren, de reguls die gevolgt behooren te worden ten opfigte van de correfpondentie en Commercie die fy verlangen valt te Hellen tuffchen hunne refpe&ive Landen, Staaten, Onderdanen en Volkeren, hebben gcoordeelt, dat het voorfz. einde niet beeter kon bereikt worden, dan door het neemen voor Bafis van hunne overeenkomft de volmaaklte égalitcit en reciprociteit, en door forgvuldig te vermyden alle die laltige przeferentien , die gewoonlyk de fources zyn van debatten, belemmeringen en difcontentementen, gelyk mede door aan ieder Partye de vryheid te laaten, om ten opfigten der Commercie en Navigatie, foodanige interieure fchikkingen te maken , als beft aan defelve fullen convenieeren, en door de voordeden der Commercie , alleenlyk te fondeeren op wederzydfche utiliteit, en de biilyke regels van een vrye Handel over en weder; referveerende daarenboven elke Partye de vryheid, om na fyn goedvinden andere Natiën te admitteeren tot het participeeren van defelve voordeelcr. Op deefe grondbeginfelen zyn de Partyen bovengenoemd , na rype deliberatie, over de volgende Articulen overeen gekomen. Art. I. Daar fal eene vafte, onverbreckelyke , en univerfeele Vrede, en oprcgte vriendfchap plaatshebben, tuffchen hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, en de Vereenigde Staaten van Noord-America , cn de Ooderdanen van voorfchreeve Partyen, en tuffchen de Landen, Eilanden en Steden, gefitueerc onder de Jurisdictie van de voorfz. Vereenigde Staaten van Holland , en van de voorfz. Vereenigde Staaten van America,en het Volk, en de Inwoocderen van M 3 de- AM" ST£lDAM. Plan vanVer- bond van Koopb. in tyd en wy/e met NoordAmerika.  Am- STiL- P.an yUnVerbond vat, Koopb. In tyden •wyle met NoordAmerika. 162 NIEUWE NEDERLANDSCHE defelve, fonder onderfcheid van Perfoocen of Ge* Aagten. II De Onderdanen van de voorfchreve Vereenigde Staaten van Holland, fullen geen andereRegten of Impoftep in de Havenen ,Rheeden, Landen, Eilanden en Steden van de voorfz. Vereenigde Staaten van Atnerica, of eenige van defelve betaalen, dan de Inboorlingen er. Inwoonderen verpligt zyn te betaalen; maar fullen genieten alle de andere Regten,Vryheden, Privilegiën, Immuniteiten, en Exemptien in Handel, Navigatie en Commercie, in het paffeeren van één gedeelte van defelve na den ander; en in het gaan, na of komen van defelve, van en na eenig gedeelte van de Waereld , die de gemelde Inboorlingen of Inwoonderen genieten. III. De Onderdanen, het Volk, en de Inwoonderen van de voorfz Vereenigde Staaten van America, of eenige van defelven, fullen niet betaalen eenige andere Regten of Impoften in de Havenen, Rheeden, Landen, Eilanden , of Steden onder de gehoorfaamheid van hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, dan de Inwoonderen van deefe Landen, Eilanden of Steden verpligt fullen zyn te.betaalen, maar fullen genieten alle andere Regten , Vryheden, Privilegiën, Immuniteiten en Exemptien in Handel, Navigane en Commercie, in het paffeeren van één gedeelte der felve na een ander, en in het gaan na en van defelve, na en van eenig gedeelte van de Waereld, die de voorfz. Iaboorlingen of Inwoonderen genieter. IV. De Onderdanen van ieder van de voorfz. Geconfederetrden en de Inwoonderen van de Landen, Eilanden of Steden, toehoorende aan ieder van de P;irtyen, fullen vryheid hebben, om, fonder genei aale of fpeciale Licentie of Pasport,by Land of by Water, of op eenige andere wys, te gaan in de Koningryken, Landen, Provinciën, Eilanden, Sted n . Dorpen, Vlekken,bemuurd of onbemuurd, of geforti^ceert, Havens . Domeinen pf Territoir  J AERBOEKEU, January, 1781. 163 Tien, hoe genaamd , van den andere Geconfedereerde , om daar binnen te komen of van daar te gaan, daar te verblyven, of door defelve te pas- ' feeren, en geduurende dien tyd te koopen en aan ! koopen na hun goeddunken , alle dingen, benoo- . digt tot hunne lubfiftentie en voor hun gebruik, en 1 fullen met alle wederzydfche vriendfchap en fa- , veur behandelt worden; mits egter dat in alle faa-. ken fy hun gedraagen en comporteeren in gevol- ; ge van de publicque Wetten, Statuten en Ordonnantiën van foodanige Koningryken, Landen, Provinciën, Eilanden, Steden of Vlekken, in welke fy mogen weefen of leeven, en den een met den anderen vriendelyk en vreedfaam'fullen omgaan, en reciproque eendragt fullen onderhouden, door alle wyfe van goede verftandhouding. V. De Onderdanen en het Volk van ieder der Partyen, en de Inwoonderen van de Landfchappen, Eilanden, Steden of Vlekken , onder de gehoorfaamheid van of toehoorende aan ieder van defelve, fullen vryheid of licenten hebben, om met hunne Scheepen of Vaartuigen, gelyk mede met hunne Goederen en Koopmanfchappen, aan Boord van defelve (waarvan de Commercie of invoering niet verbooden is door de Wetten of Ordonnantiën van ieder Laud) te komen in de Landen . Lanufchappen, Steden, Havens, Plaatfen en Rivieren van elke zyde, om daar te refforteeren , te verblyven, en terefideeren, fonder eenige bepaaling van tyd; gelyk mede om Huifen te huuren, of by andere Lieden in te wooncn, en om te koopen alle foorten van wettige Koopmanfchappen en Goederen, waar fy het Goed fullen vinden , van den eerften Werkman, of Verkoper, uit de eerfte hand, of op eenige andere manier, het zyin de publicque Markten, tot het verkoopen van Goederen gedeftineert in Koopftecden, Kermiffen of elders, alwaar deefe Goederen of Koopmanfchappen gemanufaétureert of verkogt worden; fy mogen ook opleggen en in hunne Magazynen of Pakhuifen houden, en aldaar ter koop fteien, Koopmanfchappen M\ of STELJAM. ■ Plan mn Ver* wndvan Kuoph. n tyden wyle mtt Noord' Amtri' ka.  i64 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Plan van Ver bondvai Koopb. in tyd er, ivyie mei Noord Amerika. of Goederen van andere Plaatfen aangebragt; ook fullen fy in geenerley wyfe verpligt zyn , ten zy gewillig en met hun eigen confent, om hunne voorfz. Goederen of Koopmanfchappen , op de Markten of Kermiflen te brengen , onder deeze voorwaarde egter, dat fy defelve uiet in het klein 'in Winkels of elders lullen verkoopen; dog fy fullen niet belaft worden met eenige Impolitien of Taxen, uit hoofde van de voorfz. vrydom , of om eenige andere reeden, hoe geuaamd, cxcept het geen fal moeten worden betaald voor hunne Schepen, Vaartuigen of Goederen, volgens de Wetten cn Coftumen in elk Land gebruikelyk , overeenkomftig met de ftipulatien van dit Tradlaat ; en daarenboven fullen fy volkoomen vryheid en permiftie hebben, om, fonder eenige verhindering of moleftatie, te mogen vertrekken, ("welke vryheid indien fy getrouwt zyn hunne Vrouwen en Kinderen , foo fy 'er eenige hebben, en hunne Bedienden, indien defelve begeerig zyn hunne Meefters te volgen , ook fullen hebben) en om mede te voeren hunne Koopmanfchappen, Waaren, Goederen en Eftedten, gekogt of ingebragt, wanneer en waar na toe fy fullen goedvinden, buiten deLimitenvan ieder Geweft, by Land of ter Zee, of over de Rivieren en Wateren, niettegenftaande eenige Wet, Privilegie, Vergunning, Immuniteit of Gewoonte in eeniger manieren het tegendeel voorfchryvende. VI. In de faaken van den Godsdienft fal 'er een volkomen vryheid vergunt worden aan de Onderdanen van ieder der Geconfedereerden, gelyk mede, indien zy getrouwd zyn , aan hunne Vrouwen en Kinderen; ook fullen fy niet gedwongen worden om in de Kerken te gaan, of om tegenwoordig te weefen by de Godsdienft-OefFening in eenige andere Plaats; integendeel mogen fy fonder eenige moleftatie hunne Godsdienft oeftenen na hunne eige gewoonten in Kerken, Kapellen of Huifen, met open Deuren: ook fal vryheid gegeeven worden tot hec begraven der Onderdanen van iedere Partye die fullen komen te fterven, in de Domeinen der andere,  ]AERBÓEKEN, January, 1781. 165 re, in gefchikce en decente Plaatfen, tot dat einde aangevveefen, als de geleegentheid fal vereiffchen, nog fullen de Lyken der Bsgravene op eeniger wyfe niet gemoleftecrt mogen worden. Vil. Voorts is, als een algemeene regul, vaftgefteld en geconcludeert, dat alle en een iegelyk der Onderdanen van voorfz. hun Hoog Mog. de Staaten der feven Vereenigde Provinciën van Holland, en van de voorfz. Vereenigde Staaten van America, in alle Landfchappen en Plaatfen , onderworpen aan hunne magt , over en weder, betreffende alle Regten , Impofitien of Gebruiken, hoe genaamd, ten opfigte van Goederen , Koopmanfchappen, Perfoonen, Scheepen, Vaartuigen, Vragten , Zeelieden , Navigatie en Commercie, fullen gebruiken en genieten dezelfde Privilegiën, Vryheden en Immuniteiten, ten minften, en dezelfde voorregten hebben , foo wel in de Hoven van Juftitie, als in alle foodanige dingen,die eenigermaten relatie hebben , het zy tot den Koop. handel of tot eenige andere Regten, hoe genaamd, welke eenige vreemde Natie, het meeft gefavorifeert, geniet en gebruikt, of hier namaals genie, ten of gebruiken fal. VIU. Hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, fullen door alle middelen in hun vermogen tragten te protegeegen , en te befchermen,alle Scheepen en Effecten toehoorende aan de Onderdanen, het. Volk of de -Inwoonderen van de voorfz. Vereenigde Staaten van America, of eenige van delelven , fig bevindende in hunne Havens, of op hunne Rheeden , of op de Zeën naby hunne Landen , Eilanden , Steden of Vlekken; en tragten te recouvreeren en aan de regte Eigenaars, hunne Agenten of Magthebbende, te doen reftitueeren, alle Scheepen en Effecten, die onder hunne Jurisdictie genomen fullen zyn; en hunne Scheepen van Oorlog of andere Convoyers, op hun bevel vaarende, fullen onder hunne befcherming Deernen alle Scheepen toebehoorende aan de Onderdanen, het Volk of de M 5 In. Amsterdam. Plan van Verbond van Koopb. in tyden wyk met Noorddmeri*ka.  165 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Plan vanVerbond van Koopb. in tyd en •wyle met NoordAmerika. Inwoonderen van de voorfz. Vereenigde Staaten van America , of eenige van defelve , houdende defelve cours of ftreek, en fullen foodanige Scheepen defendeeren, foo lang fy defelve cours houden, of defelve wegzeylen, tegens alle aanvallen, geweld en violentie, op defelfde wys als fy behooren te befchermen en te defendeeren de Seheepen toehoorende aan de Onderdanen van voorfz. hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland. IX. Op defelfde wys en in gelyke maniere lullen de voorfz. Vereenigde Staaten van America, en hunne Scheepen van Oorlog, onder hunne authoriteit vaarende, befchermen en defendeeren ,in voegen als in het voorgaande Art. vermeld Raat, alle de Scheepen en Vaartuigen, toehoorende aan de Onderdanen van de voorfz. feven Vereenigde Provinciën van Holland, en alle hunne pogingen aanwenden om te recouvreeren, en aan de regte Eigenaars te doen reftitueeren de voorfz. Scheepen en Goederen, die genomen fullen zyn binnen de Jurisdictie van de voorfz. Vereenigde Staaten van America , of eenige van defelve. X. Hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland fullen hunne goede officie en interpofitic aanwenden by de Koning of Keifer van Marocco, of Fez, de Regeering van Algiers, Tunis, of Tripoli, of by eenige van defel ven, gelyk meede by alle Princen, Staaten of Magten op de Kult van Barbaryen in Africa, en de Onderdanen van de voorfz. Koning, Keifer, Staaten of Magten, en ieder van defelven, ten einde om foo veel en efficacieus als mogelyk, ten voordeele en tot fecuriteit van de voorfz. Vereenigde Staaten en ieder van defelve , hunne Onderdanen en In. woonderen en hunne Scheepen en Effecten, te beveiligen tegens de geweldenaryen, infultes of depredatien van de voorfz. Princen of Staaten van Bartiaryen en derfelver Onderdanen. XI. Het fal geoorlooft zyn en vryttaan aan alle Kooplieden en andere, Onderdanen fynde, foo van  JAERBOEKEN, January, i781. ió> de voorfz. feven Vereenigde Provinciën van Holland, als van de voorfz. Vereenigde Staaten van Amenca, om by Uiterfte Wille, of eenige andere difpcfitiegemaakt, geduurende de tyd van fiekte of eenige andere tyd voor, of op het point fterven' by E'ftenis temaken of weg te geeven, aan fooda-' mg Perloon of Perfoonen als hun lal goed du ,ken hunne EfFeéten, Koopmanfchappen, Contanten' Schulden, Goederen , roerenae of onroerende, dit' fy bcfitten fullen, of behooren te hebben ten tyde van hun affterven of eenige tyd te voren binnen de Landen , Eilanden , Steden , Vlekken of Do. meinen , toehoorende aan ieder van de gemelde contrafteerende Partyen: daarenboven, het zy fv fterven na het maken van hunne üitterfte Wil,of ab intejiato, M\en hunne wettige Erfgenamen Executeuren , of Adminiftrateuren, refideerende 'in de Domeinen van ieder der contracterende Partyen of komende van eenig ander gedeelce, fchoon fv niet genaturahfeert zyn, en fonder het effect, van deefe conceffie gecontefteert te hebben, of verhinderd te worden, onder pretext van eenige Regten of Prerogativen van eenige Provinciën, Steden of byfondere Perfoonen, vryelyk en fpoedig ontfangen , en pofleffie neemen van alle de voorfz. Goederen en Effecten, hoegenaamd, in gevolge van de Wetten van ieder Land refpecti velyk, in dier voe. gen egter,dat de begeertens en regten, om in het befit te komen van de Nalatenfchappen vanPerfoonen ab inteftato ftervende, fullen beweefen moeten worden, volgens de Wetten van de Plaatfen, alwaar de Perfoonen fullen komen te overlyden foo wel door de Onderdanen van den eene, als van de andere contracteerende Partyen, niettegenftaandeeenige Wet, Statuut, Edict, Gewoonte, Ordonnantie, droit d'Aubaine of eenig ander Regt, hoe genaamd, dien contrarie. XII. De Goederen en Nalatenfchappen van het Volk en de Onderdanen van de eene contracleerende Partye, die in de Landen, Eilanden, Landfchappep, Steden of Vlekken van den ander fullen komen Am- ST KL" DaM. Plan van Per» bnndvan Kooph. tn tyden izyiemet Noord. dnieri-  "s Gra- ven hage. Plan vanVer' iondvan Koopb. in tyd en •wyle mei Noord' Amerika. [68 NIEUWE NEDERLANDSCHE men te overlyden, fullen bewaard worden voor de wettige Erfgenaamen en Succeffeuren van den Overleedenen, het regt van eenig derde Perfoon altoos gereferveert wordende; en foodanige Goederen en Effecten, mitsgaders de Papieren , Gefchriften en Reekeningboeken van foodanig overleeden Perfoon , rullen geinventarifeert worden door den Conful of ander publicq Minifter, van fodanige Party wiens Onderdaan in dier voegen is overleeden en in handen gefteld worden van twee of drie bekende Kooplieden die benoemd zullen worden door fodanig Conful of Publick Minifter, om voor de Erfgenamen, Executeurs, Adminiflrateurs of Crediteuren van den Overleedenen bewaard te worden;nog fal eenig GeregtsHof, hoe genaamd, fig daar mede mogen bemoeijen, tot dat daar toe geroepen werd, volgens de form der Wet, door foodanige Erfgenaam, Executeur, Adminiftrateur of Crediteur. XIII- Het fal wettig zyn en vryflaan aan de Onderdanen van iedere Partye, foodanige Advocaten, Procureurs, Notariflen, Solliciteurs en Facteurs te neemen al» hun goeddunkt, ten welken einde de Advocaatcn en anderen (boven gemeld; daartoe geappointeert fullen mogen worden door de gewoone Regtcrs, indien het nodig is , en de Regters daar toe gerequircert worden. XIV. Kooplieden, Schippers, Rheeders, Zeelieden van allerley foort, Scheepen en Vaartuigen, en alle Koopmanfchappen , Effecten en Goederen in het generaal; van eene der Geconfedereerden, of van defTelfs Onderdanen, fullen niet uit hoofde van eenige publicque of private reeden, of uit kragte van eenig generaal of fpeciaal Edict, genomen of aangehouden mogen worden, in eenige van de Landen, Eilanden, Landfchappen , Steden, Vlekken, Havens, Stranden of Domeinen hoe genaamd, van den anderen Geconfedereerden, tot publicq gebruik, tot Oorlogs-Expeditien of om eenige andere reeden, nog minder voor het privé gebruik van iemand anders, fullen defelve mogen gedetineert worden door Arreften, met geweld uitgevoerd , op eenige wvfe gernoleiteert of beleedigc worden; voorts lal 3 ° het  JAERBOEKEN, January, ï7 81. 16c het onwettig zyn voor de Onderdanen van iedere Partye om iets te neemen of door geweld te extorqueeren van de Onderdanen van de andere Partye buiten confeut van de Perfoon , die'er Eigenaar van is,en het felve voor gereed Geld betaald wierd; het welk egter niet verftaan moet worden van die detentie en aanhouding, die gedaan fa! worden op bevel en authoriteit van de juftitie, en door de gewoone weg van fchulden, of misdaden, ten welken opfigten de Procedures door de Wet en volgens de ge woone fonn van Ju (luie fullen moeten gefchieden. XV. Het is verder va frgefield en geconcludeerd dat het volkomen vry fal zyn voor alle Kooplieden! Bevelhebbers van Scheepen , en andere Onderdanen van hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland , om in alle ^laatlen, behoorende onder de gehoorfaamheid en Jurisdictie van de voorfz. Vereenigde Staaten van America, hunne eigen faaken te beheertn of te gebruiken, wien zy goedvinden om defelve te beheeren, nog fullen zy verpligt zyn gebruik temaken van eenige Interpreteur of Makelaar, of defelve eenige Salaris of Loonen te betaalen, ten zv fy verkleien gebruik van defelve te maken: Voorts fullen de Schippers niet verpligt zyn, tot het laaden of ontlaaden van hunne Scheepen . gebruik te maken van de Werklieden, die daar toé by oublicque authoriteit mogen aangefteld zyn; maar'het fal hun volkomen vryftaan om felfs hnnnc Schepen te laaden of te ontlaaden of om daar te gebruiken dc Perfoonen, die fy felfs fullen verkiefen, fonder vcrpliet te zyn eenige Loonen of Salaris aan iemand anders, hoe genaamd, te betaalen; nog fullen fy se. dwongen zyn eenige foort van Koopmanfchappen te ontlaaden, het zy in andere Scheepen, o* de. iel ven: hunne eige te ontfangen, of tot het laaden der felve langer te wagten dan fy goedvinden. En alle en een ïegelyk van de Onderdanen, het Volk of de Inwoonderen van de voorfz. Vereenigdestaaten van America, fullen reciproquelyk hebben en genieten defelfde Privilegiën en vryheden in aHe Plaat- Am- steldam. Plan van Fïr. bond van Kooph, iH tyd en wyle met NoordAmen',ka.  1 Am- 1 stel- -j dam. Plan 1 .vanVer bond van Kooph in tyd en ivyle met NoordAmerika. 70 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'laatfen hoe genaamd, onder de gehoorfaamheid en umdiftie van hun Hoog. Mog. de Staaten van de even Vereenigde Provinciën van Holland. XVI.Een difput ontftaande tuffchen eoigBevellebber van Scheepen aan wederzyde, en fyn Scheepsïolk in eenig gedeelte van des andere Partys üelittineen, over de Maandgelden of Soldyen, aan het „ooTz- Scheepsvolk verfchuldigt, of over andere civiie faaken , fal de M igidraat der Plaats niets anders requireeren van de befchuldigie Perfoon , dan L by aan den Befchuldiger geeft een Verklaaring In gefchrift gepaffeert voor de Magiftraat, by welk v fie fal verbinden, diebefchuldigingtebeantwoorden voor een competente Regter in fyn eigen Land; het welk gedaan zynde, fal het niet geoorlooft of wettig zyn voor het Scheepsvolk om het Setup te vScn of te deferteeren . of om den Bevelhebber te verhinde en zyn reis voort te fetten. Het lal daarenboven wettig zvn voor de Kooplieden aan beide zvde in de Plaatfen hunner verblyf, of elders, Boeken te houden van hunne reeken.ngen en faaken, in foodanige Taal of op foodanige wys, en op foooaani» naoier als fy goed fullen vinden; en een Bncfwfffehngte houden in foodanige Taal als hun benaren fal V fonder eenig onderfoek of moleftatie, hoe f er aamd. Maar indien het nodig mogt zyn, dat hunne Boeken eeproduceerc wierden om eenige quellie ot Et te dccideeren, in foodanig geval fullen fy alle hunne Boeken of Papieren in het Hof brengen, dog ïo dat den Regter of eeni:; ander perfoon geen vryheid Z\ tobben eenig ander Articul te mfpefteeren , m de Joorfz Boeken als die welke noodfaakelyk lal zyn om aeloof en credit aan de voorfz. Boeken te geven ; ook fal het niet wettig zyn, op eenig pretext, hoe gen and die Boeken of Gefchnlten met geweld uit £ nden dc-Eigenaars te neemen of defelve te houSS het geval van Banquerout alleen uitgelondert. XVII De Koopvaaruylchepen van beide Partyen, A\e binnen eenige Haven van de andere Partye lulk komen, enten opfigten van Welkers ueltmatie, of de foort van Goederen aan boord der felve eeSfSe gejonde reedenen van fuipicie fal zyn, fullen  JAERBOEKEN, January, i78r. j7i verpligt zyn te vertonnen, foo wel in de open Zeeals m de Havenen of op de Rheeden niet alleen hunne pasporten, maar ook hunne Certificaaten expreffelyk aaotoonende, dat haare ingelaadene Goederen niet zyn onder het getal van die, welke geprohibeert zyn als Contrebanden. XVIII. Soo by het vertoonen van de gemelde Certificaaten, inhoudende de Goederen aan boord de andere Partye quam te ontdekken, dat 'er eenige van die foort van Goederen aan boord waren die by dit Traftaat geprohibeert en voor Contrabande verklaard zyn. of gedeftineert zvn na een Haven onder de gehoorfaamheid van den Vyand, fal het niet geoorlooft zyn de Luiken van foodauig Schip open te breeken, of eenige Kift, Koffer, Pak, Ton of eenig ander Vat of Pakkagiein het felve te openen, of eenig het kleinfte gedeelte van de Goederen te verplaatfen, het zy foodanig Schip toehoord aan de Onderdanen van hun Hoog Mog de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, of aan de Onderdanen of Inwoonders van de voorfz Ver eenigde Staaten van America, ten zy de Laading aan Land gebragt werd, in prefentie van de Officieren van het Admiraliteits - Hof, en daar vaneen Inventaris gemaakt word: maar het fal niet gepermitteert zyn het zelve te verkoopen, te verruilen of te aheneeren, op eenige wyze , tot dat tegen de geprohibeerde Goederen behoorlyk en wettig fal geproccdeert zyn, cn de refpective AdmiraliteitsHoven, door eene uitgefprooke Sententie, defelve fullen geconfisqueert hebben, daarvan altoos bevrydende, foo wel het Schip felve, als de andere Goederen daar m gevonden, die volgens dit Trac taat vry fullen zyn, welke niet lullen mogen aangehouden worden onder voorwendfel van door de geprohibeerde Goederen geinfecteert te zyn, nog minder lullen defelve als wettige Frys mogen ge! confifqueert worden : maar indien niet de leheele Laading maar alleen een gedeelte der felve fal beftaan in verbodene Goederen, en de Bevelhebber van het Schip fig bereid fal toonen , defelveTaan den iNeemer,die de ontdekking gedaan heeft, over te Am- st eldam. Plan van Verbond van Koopb. 'n tyden wyle met NoordAmerika.  AmStel- dam. Plan van Ver bond van Kooph. in tyden •wyle met NoordAmer'fka. 172 NIEUWE NEDERLANDSCHE •e geven ,-in foodanig geval fal de Neemer, de voorfz. iangehaalde Goederen ontfangen hebbende, dadelyk 'iet Schip ontflaan, en het felve op geenerley wyfen mogen verhinderen om vryelyk aeszelfsreis te verbolgen , na de Plaats haarer deftinatie: maar in geval ie Contrabande Koopmanfchappen niet alle aan boord des Neemers Schip konnen ontfangen worden, dan zal den Neemer, niettegenftaande de gedaane offerte om de Contrabande goederen aan hem over te geven, bet Schip mogen mede neemen na de naafte Ha ven, in gevolge het geenéboven vaftgeftelden gereguieertis. XIX. Integendeel is overeengekomen, dat al het geen bevonden fal worden gelaaden te zyn door de Onderdanen, het Volk, of de Inwoonderen van de eene Partye aan boord van eenig Schip den Vyand van den anderen,of aan desfelfs Onderdanen toehoorende,geheel, lchoon niet behoorende tot defoort van verbodene Goederen, geconfifqueert fal mogen worden , op defelfde wys, als of het aan den V yand felve toequam; uitgefondert fodamge Goederen en Koopmanfchappen , die aan Boord van het felve gedaan zyn geweeft voor de Oorlogsdeclaratie, of felfs na foodanige Declaratie, indien fulks fonder datdeLaaders kennis hadden van die Oorlogsdeclaratie, gefchied was • foo dat de Goederen van de Onderdanen van beidé Partyen (het zy defelve zyn of met van de natuur der verbodene Goederen) die voor den Oorlog, of felfs na het declareeren der felve (indien de Laaders daar van geen kennis hebben gehad) gedaan zyn aan Boord van eenig Schip den Vyand toehoorende m geenen deele confifcatie fullen onderheevig zyn, maar wel en deugdelyk en fonder uitftel aan de Eigenaars, defelve te rug vragende, fullen gereftitueerc worden; dog met dien verftande, dat foo de voorfchr. Koopmanfchappen Contrabande zyn, het niet geoorlooft zal zyn, defelve naderhand na eenige Havens, den Vyand toehoorende, te vervoeren. Detweecontrafteeren Partyen komen overeen, dat, de termyn van fes maanden, na de Declaratie van Oorlog verloopen zynde, hunne refpective Onderdanen, Volkeren en Inwoonderen, van welk gedeelte der Waereld fy komen, niet fullen mogen voorwenden onwcetentheid van dit Articul.  JAERBOEKEN, January, 1781. i?3 XX. En op dat de beft mogelyke forg gedraage moge worden voor de veiligheid en fecuriteit van de Onderdanen en het Volk van beide Partyen, dat defelve geen nadeele komen te lyden van de Oorlogfchepen of Kapers van de andere Partye, fullen alle Bevelhebbers van Scheepen van Oorlog en gewapende Vaartuigen van de voorfz. Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, en van de vooifz. Vereenigde Staaten van America,en alle hunne Onderdanen en Volkeren , verboden worden eenige beleediging of fchaade toe te brengen aan de andere zyde; en zoo fy dien contrarie handelen,fullen fy geftraft worden, en fullen daarenboven verpligt worden fatisfactie te geeven voor de fchaade en de interefien daar van, door vergoeding, onder verbintenis van hunne eige Perfoonen en Goederen* XXI. Alle Scheepen en Goederen, van wat natuur defelve ook zyn, die hernomen fullen worden uit handen van Piratten en Zeeroovers, op de open Zee, fullen gebragt worden in eenige Havens van de eene andere Partye, en fullen gefteld worden in de bewaaring van de Officieren van die Haven, om geheellyk gereftitueert te worden aan de regte Eigenaars foo dra behoorlyken genocgfaam bewys fal gedaan zyn nopens de Eigendom der felve. XXII. Het zal wettig zyn voor de Scheepen van Oorlog, Kapers of gewapende Vaartuigen van beider zyde, om vry te mogen vervoeren, werwaarts het hun goeddunkt, de Scheepenen Goederen door hun op den Vyand verovert, fonder verpligt te zyn eenige Regten te betaalen, aan de Officieren van de Admiraliteit of aan eenige andere Rechters;nog fullen fulkePryzen gearrefteert of aangehouden mogen worden, wanneer fy in de Haven van eenedef Partyen binnen vallen, nog fullen de Recherchers of andere Officieren van die Plaatfen defelve mogen doorfoeken of onderfoek doen nopens de wettig* heid van foodanige captuuren , maar fy fullen de Zeylen mogen ophaalcn, en hunne Pryfen mogen wegvoeren , na de Plaatfen uitgedrukt in hunne N Com» Amsterdam. Plan van Ver* bond vaH Kooph in tyd en wyle mei Noord' Amerika.  STELDAM. Plan vanVerbond van Kooph. in tyd en wy le met NoordAmerika. 174 NIEUWE NEDERLANDSCHE Comraiffien, welke de Bevelhebbers van foodanige Schepen van Oorlog, Kapers of gewapende Vaartuigen, verpligt fullernzyn te vertoonen. Integendeel fal geen fchuyplaats of befcherming m hunne Havenen vergund worden, aan foodanige die Pry. len gemaakt fullen hebben op de Onderdanen, het Volk of den eigendom van eene der Partyen; maar indien foodange mogten binnen vallen, door florm op de Kuften of Domeinen van den ander, fullen komen te ftranden , te vergaan of fchaade te lyden. fullen alle vriendelyke affiftentie en hulp toesebragt worden aan de geftrande Perfoonen , of die üe in gevaardaar vaD fullen bevinden; ook fullen Brieven van Sauf Conduit aan defel ve gegeeven worden, voor hunne vrye en iibre paiTage, en het vertrek van ieder na fyn eigen Land. XXIV. Wanneer de Onderdanen of het Volk van eene'der Partyen met hunne Scbeepen , het zy publicque of ten Öorlogvaarende, of byfondere en ter Koopvaardyvarende door Stormen, Zeerovers, vyanden of andere dringende omftandigheden genoodfaakt worden, ter bekoming van een fchuilp'aats, fig te retireeren, en binnen te loopen, in eenige van de Rivieren, Kreeken, Bayen, Havens, Rheeden of Stranden, toehoorende aan de andere Partve, fullen fy ontfangen en behandelt worden met'alle menfchlieventheid en vriendfchap, en genieten alle vriendelyke protectie en hulp, en het fal hun gepermitteert zyn fig te ververfeben en te proviandeeren, tegens reedelyke pryfen. met Mondbehoeften en alle andere dingen noodfaakelyK tot onderhoud van hunne Perfoonen, of het repareeren van hunne Scheepen, en vervolgen van hunne reis, en fy fullen in geenerley mauiere aangehouden of verhindert worden uit de gemelde Havenen  JAERBOEKEN, January, 1781. ijy nen of Plaatfen te vertrekken, en te gaan,wanneei en waar het hun belieft, fonder eenige verhindering of moleltatie. XXV. Omme de Commercie aan beide zyderj des te beeter voort te fetten, is overeengekomen, dat, indien ooit een Oorlog mogt, komen uit te breeken tuffchen de voorfz, contra&eerênde Partyen, de termyn van fes maarden na de Oorlogsverklaring vergund fis) worden aan de Kooplieden, Onderdanen en het Volk aan iedere zyde, in de Landen, Steden en Vlekken, daar fy mogen nedergefeten zyn, om fig geduurecde die tyd te retireeren met alle hunne Familien, Goederen, Koopmanfchappen en Effecten, en defelve te vervoeren, waar fy het fullen goedvinden, gelyk mede om geduurende defelve tyd van hunne Goederen, foo roerende als onroerende, te difponeeren, en defelve vryelyk te verkoopen, fonder eenige verhindering, hoe genaamd, en in het byzonder fullen hunne Perfoonen niet mogen aangehouden of ontrufl worden door Arreflen of Beflag, maar ter contrarie fullen in dien tuffchentyd de Onderdanen en het Volk aan beide zyden, hebben en genieten goede en promte Juftitie , foo, dat fy binnen de voorfz. tyd van fes maanden, fullen mogen recouvreeren hunne Goederen en Effecten, toevertrouwd, foo wel aan het publicq als aan private Perfoonen; en foo iets van hun genomen mogt zyn , of aan de eene of andere Partye, of aan het Volk of de Onderdanen van de eene of andere zyde, eenige beleediging mogt gedaan weefen, fal daar voor volkome fatisfactie gegeeven worden doer die Partye, welke het ongelyk of de ichaade aan den anderen fal hebben toegebragt. XXVI. Geen Onderdanen aan hun Hoog Mog. de Staaten der feven Vereenigde Provinciën van Holland, fullen mogen verfoeken of aanneemen, eenige Commifiien of Lettres de Marqué, om eenig Schip of Scheepen te wapenen, om als Kapers te vaaren , tegens de voorfz. Vereenigde Staaten van America» of eenige van defelve, of tegerjs de Ei. N 2 gen- " Am- STELDAM. Plan van Verbond van Koopb. in tyd en wyk met NoordAmeri*ka.  ï7(5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amfteldam. Plan vanVerbond van Koopb. pi tyd en voyle met Noord' Jlmeri- geDdommen van eenige van dezelve, van eenige Prins of Staat, met wien de voorfz. Vereenigde Staaten van America in Oorlog fullen zyn; en indien eenig Perfoon van beide Natiën fodanige Conv miflie of Letters de Marqué zal aanneemen, fal defelve als een Zeeroover geftraft worden. XXVII. Het fal niet geoorlooft zyn van eenige vreemde Kapers, niet toehoorende aan de Onderdanen van hun Hoog Mog. de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, nog aan de Burgers van de voorfz. Vereenigde Staaten van America, welke Commiffien fouden mogen hebben van eenige andere Prins of Staat, in vyandfchap zynde met den eene of den andere der contracteerende Partyen, hunne Scheepen te equipeeren in de Havens van de eene of andere van de voorfz. Partyen, of te verkoopen, het geen fy fullen genomen hebben, of op eenige andere wys, hoegenaamd, hunne Scheepen, Koopmanfchappen, of andere Ladingen te verruilen , ook fal hun felfs niet gepermitteert zyn , fig van Mondbehoeftens te voorfien, uitgefondert die nodig fullen zyn om hun tot de naafte Haven te brengen, van die Prins of Staat van wien zy Commiftie hebben. XXVIII- Het fal wettig en geoorlooft zyn aan alle en een iegelyk van de Onderdanen van hun Hoog Mog, de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, en de Burgers, het Volk en de Inwoonders van de voorfchreeve Vereenig. de Staaten van America, om met hunne Schecpen in alle vryheid en fecuriteit te zeylen, (geen diftinclie gemaakt wordende, wie de Eigenaars der ingelaade Koopmanfchappen zyn) van eenige Haven na de Plaatfen, toehoorende aan die geenen, welke thans zyn , of in het toekomende mogen v?orden,Vyanden van de voorfchreeve Staaten van de feven vereenigde [Provinciën van Holland, of van de voorfz. Vereenigde Staaten van America; het zal mede gepermitteert zyn aan de voorfz,Onderdanen en Burgers, om met de voorfz.Scheepen en Koopmanfchappen te vaaren, en Handel te dry-  JAERBOEKEN, January, 1781. ï?. dryven met defelve vryheid en fecuriteit van de Plaatfen, Havenen en Steden toehoorende aan de Vyanden van de eene of andere Partye, fonderee. nige oppofitie of verhindering, hoe genaamd, niet alleen direct, van foodanige vyandelyke Plaats na eene neutrale Plaats, maar ook van eene vyande. lyke Plaats na den ander, het fy dezelve fig bevinden in het Gebied van een en dezelve Mogentheid, of in dat van verfcheide Mogentheden: en het is mede mits defen geftipuleert, dat vryeSchepen, vrye Goederen zullen maaken, en dat alles voor vry en liber fal gehouden worden, het P-een gevonden zal worden aan Boord van de Scheepen, toehoorende aan de Onderdaanen van de eene of andere der Geconfedereerden, fchoon de geheele Laading, of eenig gedeelte van defelve, aan de Vyanden van den eenen of anderen toehoorden; Contrabande Goederen alleen uitgefondert. Het is mede in gelyke manier overeengekomen, dat dezelfde vryheid geëxtendeert fal worden over de Perfoonen die aan Boord van een Vryfchip fulen gevonden worden, met dit effect:, dat fchoon tezelve Vyanden zyn van beide of van een der Parten, fy niet genomen fullen mogen worden uit fodanig Vryfchip, ten zy het Militairen waren en acueel in dienft van den Vyand. £XIX. Deeze vryheid van Commercie en Navj>tie fal fig uitftrekken tot alle foorten van Koopmafchappen , die alleenlyk uytgefondert, welke beknd ftaaD by de naam van contrabande of geprohbeerde Goederen, en onder deefe benoeming van ontrabande of geprohibeerde Goederen fullen begrepen zyn, Wapenen, Grof Gefchut, Bomben rat hunne Fuzées, en andere dingen tot dezelve bhoorende, Vuurballen, Buskruid,Lonten, Kanon,Kogels, Pieken, Degens en Zwaarden, Lan. een, Speren, Hellebaarden, Mortieren, Patarden, Grenade., Salpeter, Musketten, Musketkogels, Helmen,Hoofdplaaten, Borftplaaten, Malie.Rokken, en ditgelyke foorten van Tuig, gefchikt tot het wapenen vn Soldaten, Musketruften, Bandeliers, N 3 Paar- /, BISTELDAM. Plan van Verbond van Kooph. in tyd en wyie met NoordAmerika»  j}8 i NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel" dam. Plan van Verbond van Koopb. in tyd en voyle met NoordAmeri'ka. Paarden, met hun toebehooren en alle ander Wapentuig , hoe genaamd. De volgende Koopmanfchappen fullen niet gere» kent worden onder de contrabande of geprohibeerde Goederen: te weeten, alle foorten van Kleederen , en alle andere Macufactuuren gemaakt van Wol, Vlafch, Hennip, Zeydc, Katoen of eenige andere Maceriaalen , hoe genaamd; alle foorten van draagbaare Goederen, nevens de Speciën, waar van defelve gewoonlyk gemaakt wordeD ; Goud en Silver, foo wel gemunt als ongemunt, Tin, Yzer, Lood , Kooper , Metaal, gelyk mede Tarw en Garft, en alle foorten van Graanen en Peulvrugten; Tabacq, geiyk mede alle foorten van Speceryen, gezoute en gerookt Vleefch, zoute Vifch, Kaas en en Booter, Bier, 0!y, Wynen, Cider,Suikeren, Stroopen, en alle foorten van Zout, en in het generaal alle Provifien, die tot Voedfel van den menlch en tot onderhoud van het leeven, dienen; voorts alle foorten ?an Katoen, Hennip,Vlas,Teer.Pik, Terpentyn, TouWen, Kabels, Zeylen, Zeyldoeken. Ankers, en gedeeltens van Ankers, gelyk me de Scheeps -Maften, Planken, Boorden en Balker van alle Boomen, hoe genaamd, alle andere dit* gen, dienende, het zy voor het bouwen of repreeren van Scheepen, en alle andere Goederen ,he genaamd, die niet verwerkt zyn in de form tfn eenig Werktuig of Inftrument, gefchikt tot ien Oorlog by Land, of by Zee, fullen niet gehoden worden voor Contrabande, veel minder foodaiige die reeds gemaakt en gebruikt zyn tot andereeindens; al het welk geheel gereekent fal wordn te behooren onder de vryeGoederen, gelyk me om, met fyn voorfz, Schip of Vaartuig fyn voorfz. reis te doen; foodanig Schip of Vaartuig gevifueerc zynde, en de voorfz. Schipper of Bevelhebber Eed gedaan hebbende, in handen van den daartoe gefielde Officier dat het voorfz. Schip of Vnartuig behoord aan een of meer van de Onderdanen, het Voik of de Inwoonderen van . en aan hem (of han) allen. In getuigenis waar van w'y on* fen namen hier onder geteekent, en het Zegel van ons "Vapen daar aan gelegt hebben, en het felve hebben doen Con- trabgneeren door in .... deefer ..... dat' van .... in het jaar onfen Heeren ..." ' ' ' N 4 Am- STULdam. Plan van Ver» hond van Koopb. in tyden wyle met Noord. Awerika.  Am* STELDAM. Plan van Ver. bond van Koopb. in tyd en ivyle met Noord' Ameri' ka. ;8o NIEUWE NEDERLANDSCHE *ekomen, dat fulke Scheepen en Vaartuigen gelaa. den zynde, niet alleen fullen voorfien worden mee Pasporten als boven gemeld, maar ook met Certificaaten , inhoudende de onderfcheide gedeeltens van de Laading,de Plaats, van waar het Schip ver•rokken is,en waar na toe het felve gedefhneertis; dat dus bekend mag zyn, of eenige verbode of contrabande Goederen aan Boord van defelve lig 3evinden; welke Certificaaten opgemaakt fullen worden voor de Officieren van de Plaats, van waar het Schip of Vaartuig vertrekt , in de gewoone form (*); en foo iemand goed fal vinden,of raadfaam oordeelen om in gemelde Certificaaten uit te drukken de Perfoonen aan wien de Goederen toebehooren, kan hy het geruft doen. XXXI De Seheepen of Vaartuigen van de Onderdanen'of Ingezeeten van ieder der Partyen, op eenige Kuft komende, toehoorende aan de eene of andere der voorfz. Geconfedereerde, dog met beeeerig zynde in een Haven binnen te loopen of binnen geloopen zynde, niet begeerig zynde hunnen (*) Form van bet Certificaat .bet welk aan de Scheepen en Vaartuigen zal -worden meedegeeven, in gevolge van het dertigjle Articul van ditTraüaat, Wy de Magiftraat (of Officieren van de Douane) van de Stad of Haven van ... ., certificeeren enattelïee- ren, dat op den , dag van in het Jaar on- fes Heeren, C. D in Perfoon voor on9 gecompa- reert is , en gedeclareert heefc onder folemneele Eede, dat het Schip of Vaartuig genaamd groot Ton of daaromtrent, waar van van ...... . tegenswoordig Schipper of Bevelhebber is, geregtelyk en behooriyk aan hem (of hun) alleen is toebehoorende. Dat het felve thans gedeffineert is van de Stad of Haven van na de Haven van gelaaden met de Goederen 'en Koopmanfchappen hier ender gefpecificeert en be- fchreeven als volgt • Ia getuigenis, waarvan wy dit Certificaat geteekent ,en daar onder gefteld hebben hst Zeegel van ons Officie, deelen .... dag van „... in het jaar onzes Heeren • • • •  JAE RBOEKEN, January. 1781. i8r Laading te ontfeheepen, of Vragt te breeken, fullen niet verpligt zyn den inhoud hunner Laading aan te geeven, ten zy fy verdagt mogten weefen op fommige baarblykelyke teekens , van eenige geprohibeerde Goederen, Contrabande genaamt,aan den Vyand van de andere Geallieerde te brengen En ingeval van fulke gegronde fufpicie, fullen de voorfz. Onderdanen en Ingezeetenen van ieder der Partyen verpligt zyn, in de Havenen, daar fy fig bevinden, hunne Pasporten en Certificaaten te ex hibeeren, in de manier hier voren gefpecificeerr XXXII. Wanneer de Scheepen of Vaartuigen van de voorfz. Onderdanen en Ingezeetenen van ieder der Partyen ontmoet fullen worden, zeylende langs de Kult of in de open Zee, door eenig Schip van Oorlog , Kapsr , of gewapend Vaartuig van de andere Partye, fullen de voorfz. Oorlogfcheepen , Kapers of gewapende Vaartuigen , om alle desorder te vermyden, buiten het bereik van het Kanon blyven , dog hunne Booten aan Boord van het Koopvaardyfchip,welk zy dusdanig fullen ontmoeten, mogen fenden, en fig op het felve begeeven , ten getale van twee a drie Man alleen aan wien de Schipper of Bevelhebber van foodarfig Schip of Vaartuig fal exhibeeren fvn Pasport, aantoonende den eigendom van het Schip of Vaartuig volgens het Model agter dit Tracfaat gevoegd • en fal het Schip of Vaartuig , na dusdanig Pasport vertoond te hebben, vry en liber zyn, haar togt te vervolgen, foodanig dat het niet geoorlooft fal zyn, haar in eenigen maniere , hoe genaamd, te molefieeren, of doorfoeken, nog jagt op haar te maaken, of het felve te verpligten van cours te veranderen. XXXIII. Het is mede overeengekomen , dat alle Goederen , ééns aan Boord van eenig Schip of Vaartuig van de een of ander der Partyen gedaan niet meer fujet fullen zyn aan eenige verdere vifi! tatie of onderfoek moet te voren gedaan weefen en alle geprohibeerde Goederen , moeten op de Plaats felve aangehouden worden, voor dat defel* ve AmSTEL.DAM. P/an van Verbond van Koopb. in tyden wyle met NoordAmerika.  182 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Plan van Ver bond var Koopb. in tyd et, wy/e mei Noords Ameri' ka. ve aan Boord der Scheepen of Vaartuigen van de refpective Partyen hunne Onderdanen of Ingezeetenen , gedaan zyn; ook fullen de Perfoonen of Goederen van de Onderdanen of Ingezeetenen van voorfz. hunne Hoog Mogende de Staaten van de feven Vereenigde Provinciën van Holland, of van de voorfz. Vereenigde Staaten van America, niet onder eenig Arreft gelegt mogen worden,of door eenig ander foort van Embargo gemolefteert mogen worden, om de voorfz. oorfaak,maar de Onderdaan van die Mogentheid (by wien de voorfchreeve Goederen geprohibeert fullen zyn geweeft, of geprohibeert fullen worden) die onderftaan fal hebben foodanige foort van Goederen te verkoopen, of te alieneeren, fal alleen behoorlyk mogen geftraft worden voor die misdaad, in gevolge van de Wetten, Coftumen en Ordonnantiën van fyn eigen Land. XXXIV. De ccntracteerecde Partyen, vergunnen over en weder aan eikanderen de vryheid van in elke Haven van den anderen , Confuls, ViceConfuls, Agenten en CommiffarilTen van hunne eige aanftelling te mogen hebben, welkers Fonctien gereguleert lullen worden by fpeciaalen overeenkomft.foo dikwils als iedere Partye fal goedvinden foodanige aanftelling te doen. De Heer Jan de Neufville welke te Aken met den Amerikaenfche Heer fV. Lee zynde, dit plan hadt ontworpen, voegt 'er onder aen: „ Dit is een ruuwe fchets van een Tractaat van „ Commercie , welke ik , in gevolge van de ,' lafl en Inftruclien door den Heere Mr. Engel•, bert Francbis van Berkel, Raadpenfionaris van *\ de Stad Amfterdam; aan my Jean de Neuf" ville, Burger der voorfz. Stad Amfterdam, ge" geeven, hebbe geëxamineert, overwogen en H gereguleert, met William Lee, Schiltknaap, *' Commiffaris van het Congres, als een ge" „ fchikt,  JAERBOEKEN, January, 1781. 183 5» fchikt Traétaat van Commercie; om te kon„ nen werden aangegaan tuflchen hunne Hoog „ Mog. de Heeren Staaten der feven Vereenig„ de Provinciën van Holland, en de geünieerde „ Staaten van Noord-America." Gedaan te Aken den 4 September 1778. Was geteekent, Jean deNeufville» Dit is een egte Copie. Certificeer ik, Geteekent, Samuel IV. Stockton, Hier op volgt een brief van Jan de Neufville en Zoon, aen den Prefident van 't Amerikaenfch Congres, gefchreven uit Amfteldam den 28 July 1779. en van dezen inhoud: MTiV HEER' "Maar dien Uwe Excellentie en het Hoog-Agtbaax 1 re Congres reeds ten vollen onderrigt fal zyn van myne entrevue te Aken met den Heer Wm. Lee» omtrent een jaar geleeden, alwaar de Heer Wil liam Stockton tegenwoordig was, en naar dien hy felfs ftaat over te komen, hebbe ik geen fwaarigheid gemaakt, ja felfs veel genoegen gehad, omvoor hem open te leggen de weinige veranderingen van geen aanbelang, die voorkomen in het Plan van het Traclaat, het geen nu ftaat overgezien te worden. De verfchillen beftaan in het uit laaten alléén van het fesde Articul, raakende den Godsdienft, en in der daad, komt het in bet geheel niet te pas, dat men daar van gewag foude maaken, tuffchen twee Re. Amstel-"»dam. Brief van], de Neufville aen den pre* Went van V AmerikaenfchCongres,  184 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STEL- D:\M. Brief vanj.de Neufville aen den prefidentvan 't AmerikaenfcbCongres. Republicquen, alwaar de Grondwetten en gefield* bieden voor vryheid van Confcientie pleiten. Het tiende Articul , betrekkelyk tot de Barbarifche Mogentheden, is over en weer bepaald, als het,,by vervolg van tyd, foude kunnen plaats hebken. De verdere uitlaatingen, voorkomende in het agtfte, tweeën twintigfte, en feven en twintigfte Art. zyn meerendeels ingerigt om tegenwerpingen voor te komen; foo is het laatfte gedeelte van het jgtfte Art. uitgelaaten , alwaar ftaat: En 'hunne Scheepen van Oorlog of eenige Convoyen zeilende onder der f 'elver authoriteit &c. Van gelyke is het laatfte gedeelte van het twee twintigfte Art. dat begint met de woorden; In te~ gendeel fal geen fchuylplaats of toevlugt verleent worden, uitgelaaten. In het feven en twintigfte Art. ftaat nu. „ Het „ zal niet vryftaan aan eenig Kaper, die Commis„ fie foude hebben van eenig met een der contraC ,, teerende Parthyeh in oorlog zynde Vorlt of Mo- gentheid, fyne Scheepen te equipeeren in de „ Havens van eene der twee Parthyen , nog de ,, Pryfen die hy gemaakt heeft te verkoopen, nog „ op eenige andere wyfe, hoe genaamt, de Schee. „ pen, Koopmanfchappen, of eenig gedeelte van „ de Laading te veranderen." Dit waren de mefures, welke men op den gemeldeu grond genoomen heeft, en uit agting voor het Hoog-Agtbaare Congres, hebben wy eene Copie van het Tractaat, foo als het ontworpen was, en nu verandert is, by ons hebbende, het van onfe pligt geagt Uwe Exellentie te informeeren van den tegenwoordigen ftaat, waar in deefe gewigtige faak fig bevind, en die wy by aanhoudentheid, fullen tragten voor te fetten met den felfden iever als waar mede zy is begonnen. Den Heer Stockton fal Uwe Excellentie daarenboven kennis kunnen geeven van eenige verdere faaken die uitlegging noodig hebben. Wen»  JAERBOEKEN, January, 1781. 18 Wenfchende dateerlang de vereenigingdertwin tig Staaten tot Beltand komen, bly ven wy met dc hooglte coniideratie en agting, Myn Heer, Uwer Excellentie feer toegedaant en feer gehoorfaameDienaaren, Geteekent, Jobn de Neufville en Zoon De Heer Stockton fal de goedheid hebben, er is feer in ftaat om aan üwe Exellentie het Hooe Agtbaare Congres alle uitlegging te geeven, die ver eilcht zoude kunnen worden, noopecs het Plan dooi den Collonel Dirks aangebooden. Amfterdam 3 Auguftus. Onfe Staaten zyn Vergadert, dog fchoon der Engelfchen AmbafTadeur eene Memorie heeft over gegeeven,aandringende om affiftemie te erlangen 3s daar geen fwaarigheid van, dit kunnen wv ver' feekeren. ' r Nog volgt een brief van S. W. Stokton aen dta eerwaerden Heer Whiterfpoon D D. uit Amfteldam den 14 April 1775. aldus luidende: MTN HEER! Jk hebbe de vryheid gebruikt (in de vooronderHelling dat fulks niet onaangenaam zyn foude) om UE, zeedert Mey laatftleeden verfeheidenmaalen tefchryven over de publicque faaken, hebbende ieedert dien tyd,ten verfoeke van den Heer VV Lee, Schildkn. gefungeert als Secretaris van de Amencaanfche Commiffie aan de Hoven van W—n en B n, en ben nu op het punt om naar America te retourneeren, met het eerfte goede tran- lport. Ik fende deefen aan den Heer Ad ms die eenige weeken geleeden, van Parys naar Nantes' vertrokken is, om de reis te doen met het Fregat de r Am. STERDAM. ! Brief van Stokton aen Wi« therfpoon.  186 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Brief van Stokton aen Witherfpoon. de Alüance,het welk men denkt dat eerftdaagszeilrede fal zyn naar Boft—n. Ik felfs foude feekertyk met hem vertrokken zynj indien'er kans geweeft was om myn Goed, het welk hier te Lande gebleeven is, in tyds naar Nantes te doen komen. Nu moet ik wagten naar eene volgende geleegentheid, en verfoeke dat gy foo goed gelieft te zyn om mynen Broeder, aan welken ik by eene voorige Scheepsgeleegentheid gcfchreven hebbe, daar van te verwittigen, lk heb my moeite gegeeven om feer naauwkeurig geinformeert te worden noopens den ftaat der politicque faaken alhier, vermits het belang het welk k-±— daar in heeft, en ik flatteer my deswegens de befte informatie te hebben. Gy hebt feekerlyk, als zynde een Lid van het C — S reeds voor dit moment gefien het Plan van een Tractaat van Vriendfchap en Commercie, als gefchikt om tuffchen de Staaten van Holland en de Staat-en van N, Am — a te worden aangegaan, zynde daar van verfcheide Cdpien overgefonden. Dit Plan werd op den 4 September laaiftleeden van de zyde der Stad Amfterdam, geteekent door Jan de Neuf ville, Schildko, K Koopman, daar toe gedeputeert door den Penfionaris en Burgemeefters dier Stad, en door den Heer W, Lee ,Schildkn., Commisfaris van het C —S aan welke de Propofitien gedaan waren door het canaal van den Heer de Neufville; naar dien mogelyk het Caracfer van den laatftgemelde Heer UÉ. "onbekent fal zyn; oordeel ik het gevoeglyk hier te leggen, dat hy een van de voornaamfte Kooplieden zynde van Amfterdam,fig feer ieverig getoont heeft voor de waare belangen van fyn Vaderland,waar van hy juifte begrippen heeft, en mydikwyls heeft gedeclareert veel naauwer verbonden te zyn aan de Commercieele belangen van Am — a enVr — kdan aan dievanGr.Br—n.Het gedrag van dien Heer uit dat beginfel vloeyende, en boven dien nog uit eenalgemeener beginfel, te weeten, dat van te verlangen naar het fucces der poogicgen naar vryheid in elk Land,fal, vertrouw ik,  JAERBOEKEN, January, 1781. 187 ik, altoos uniform zyn, en uitblinken in faveur van Am—a, ik twyffel derhalven geenfints of het Commercieerende deel van Am — a fal hem onder de eerden in het geheugen houden als een Koopman uit Hol — den hunnen Vriend, deefe Heer heeft fig by het tekenen van bovengemeldePlan, daar toe door! de Regeering van Amft— m behoorlyk geauthori-; feert zynde, verbonden, „ dat foo lang Am — a niets! „ doen foude tegens bet belang van de Staaten van „ Hol — d, de Stad Amfl: — m niet doen foude,| „ ftrydig met de belangen van Am — a, maar in „ tegendeel gebruik maaken van haaren invloed, „ op de Staaten van de feven Vereenige Provinciën van Hol —d, om de verlangde connexie te ef„ fectueeren;" Ik behoeve UE. niet te melden de groote importantie van de Stad Amfterdam in de publicque faaken van de Staaten Generaal,gy kent te wel de Hiftorie en den ftaat van elk Land, dan dat fulks eenigfints noodig foude zyn , maar hec moet de minftweetende Politicquen frappeeren te verneemen dat ümft—m twee derde betaald in de quote van Hol—d, en dat de Provincie van Hol-—d alleen twee derde draagt in de gemeene Laften van de feven Provinciën. De Regeering deefer Stad is trouw en ftandvaftig gebleeven by haar/, engagement, en fal, foo ik my niet bedriege,fulks onveranderlyk blyven doen. De Patriotfche Parthy in Hol—d Tieeft veel werks gehad om de defleinen te keer te gaan van den Pr—s van Or—ge, of in andere woorden die van de Engelfche Parthy. Het Hof van G. Br. heeft een feer aanmerkelyken invloed op de raadflaagen van dit Land door de begunftiging van den Pr— s St — dh — d — r die een bloed Vriend is van den K. van G. B., en die men vooronderfteld dat defelfde bedoeling heeft als hy, ten aanfien van des Volk vryheeden. Hy heeft eenige van de min voornaame Provinciën foo feer op fyne hand, dat deefe voor alsnog niet durven weigeren defTelfs verfoeken, en dus hebben de Gedeputeerden van die Provinciën hun ConO fent Amsterdam. Brief jan >tokton ten Wiherpoon.  Amsteldam. Brief van Stokton aen Wither.fpoon. i88 NIEUWE NEDERLANDSCHE fent te rug gehouden , en verfcheide Refolutien welke de Provincie van Holland federt langen tyd ten voordeele van Am—a fouden genoomen hebben, maar ongelukkig voor ons, in dit moment is deeenpaarigheid van de Staaten noodfaakelyk inde meefte van haare Refolutien, Het nadrukkelyk gedrag van Vr—k onlangs gehouden , door te declareeren , dat fy de Hollandfche Scheepen op G. B. handelende , uitgefondert die van Amft—-m en Haarlem, wegneemen foude, bragt fchielyk de Steden Rotterdam, Dordrecht, en anderen tot fig felven; deefe vreefende om haare Scheepen uit te fenden, en het Volk beginnen, de te morren, wierden genoodfaakt tot het neemen van de Refolutie, waar in de Gedeputeerden van alle de Steden der Provinciën van H — d confenteerden,om Convoyen te verleenen aan haare Scheepen, fonder uitzondering van die Arriculen van Commercie, om welke de E ngelfche federt den Oorlog met Vrankryk de Hollandfche Scheepen geduuriglyk hebben weg genoomen. i Soo ftaan thans de faaken, en elk Pohticq is nu ongeduldig om te weeten, wat Spanje doen lal, die feer confiderabele Oorlogs preparatien gemaakt heeft. , , , ., De Franfche Poft is op haar vertrek, dus moetik deefe fluiten. Ik fie uit de jongfte Engelfche Courant dat uwe Leer:eeden op den vallen dag &c., voor de vyfdemaal te Londen gedrukt is, myn refpeas verfeekeringen aan uwe geheele Familie. Wees foo goed om myne Vrienden, te doen weeten, dat ik wel vaare, en van intentie ben binnen korte naar Am—a te retourneeren. ,Ik ben met veel refpe<3 en agting, Myn Heer, Uwe getrouwe Vriend, en gehoor» faame Dienaar, Geteekent, & W. Stokton» Ver-  JAER BOEKEN, January, 1781. 1? Vervolgends een brief van J. G. Dircks xxitVhiladelphia den 13 Decemb. aen de Heere Hendrik Laurens. MTN HEER! T\e herinnering der vriendelyke bejegening van U *ï* we Excellentie, en de vriendfchap aan my 5eweefen, ten tyde van myn vertrek naar Holland, omtrent een jaar geleeden, noopt my, vermeenende, dat Uwe Exellentie naar myn Vaderland Raat te vertrekken, om myne befte wenfehen te doen voor desfelfs fucces. Het ismy leet, dat ik te laat in de Stad gekomen ben, waar door ik het geluk gemift nebbe van met Uwe Excellentie over de Hollandiche faaken te fpreeken. Ik ben naar Holland geweeft, alleen met oogmerk om de beide Landen, tot derfelver wederzydfch geluk, te faamen te vereenigen; en ben foo wel geflaagt als de verfchillende omftandigheeden het hebben toegelaaten. Ik verfoeke deefe Brieven te willen aanneemen voor myne waardige Vrienden en Landgenooten, de Barons van der Capellen, by welken en hunne Vrienden ik my vleye, dat Uwe Excellentie wel haaft vinden lal, dat ik, door myn gedrag, verfcheide edelmoedige harten voor de faak der Americaanen gewonnen hebbe. Ik wenfche, dat dit begin veele gelukkige evenementen voor de beide Landen tot gevolg moge hebben. Ik gebruike de vryheid hier neevens te voegen een Lyft van de naamen van Heeren, die al te iaamen waardige Vrienden zyn van de faak der Americaanen. In wenfeh, dat God Uwe Excellentie moge begeleiden, en een volmaakt fucces verleenen Dit is de wenfeh van myn hart. Ik ben met de grootfte confideratie en agting, Myn Heer, Uwer Excellentie, Seer gehoorfaame en ootmoedige Dienaar. Geteekent. J.G.Dircks. O 2 Hen. 9 AMSTELDAJVk Brief van den Heer Dircks aen den Heer Laurens.  Am> st eldam. Brief van der. Heer Gillon aen dei Gouvet neurVCt Zuyd- Karoli- na. rco NIEUWE NEDERLANDSCHE Hendrik Hooft Danïélsz., Oud - Burgemeefter van Amfterdam; Daniël Hooft Daniè'isz.,Secretaris van Amfterdam; Raadpenfionaris van Berckel, van Amfterdam. Jan de Neufoille en Zoon, voornaam Koopmans- huys te Amfterdam. Deefen Heer kan Uwe Excellentie informeeren , van alle huyzen van Commercie die onfe Vrienden zyn. De Burgeméefter Hooft, kan Uwe Excellentie informeeren , welke Heeren van de Regeering onfe Vrienden zyn. En de Birons van der Capellen konnen Uwe Excellentie informeeren door alle de feven Provinciën. Aan fyne Excellentie Henry Laurens, Schildkn. Dan nog eenen brief van^. Gillon en Johan Rudletje, Gouverneur en Commandant en cbefvan den Staet van Zuid - Karolina, uit Amfteldam den i Maert 1780. MTN HEER! Ik had het vermaak Uw den 31 December laatftleeden te fchryven, en zend Uw nu Copien als te Fort. De Heer Izard in fyn reis verhindert zynde en het Ys belettende eenigfSchip federt van hier ' te zeilen, heb ik geen geleegentheid gehad, Uw 'van myne verdere handelingen alhier kennis te gee"ven. Deefe fal Uw Excellentie overhandigt worden'door de Heer George Nixon; deffelfs Copie fal hy Uw doen toekomen ,met de eerfte goede geleegentheid , na fyn arrivement te St. Euftatius. Ik fal Uw toefenden een Copie van de Correfpondeniie tuffchen de Heer Chamont en een Heer die ik overreed heb hem te fchryven op het fubjecr. van de twee Scheepen alhier gebouwd, waar uit gy iien fult dat het haar nooit ernft geweeft is om my deefe Scheepen te verkoopen. De Heer Franklin heeft my nooit geantwoord. Ik dagt de Heer Adam's arrivement te Parys een gbe-  JAERBOEKEN, January, 1781. ipi goede geleegemheid om de faak op nieuws aan ti roeren: Dierhalven fchreef ik aan hem , aan di Heer Izard , en aan de Heer A. Lee, om fig t< faamen te vervoegen by de Heer de Sartine en d< Heer de Vergennes, Minifters te Verfailles, tei bekoming van de tien Schoepen; offereerende d< eerfte koften te betaalen, of defelve te neemen op taxatie van vier onpartydige Luiden, te verkiefer by beide Parthyen alhier; vermits ik alle fwaarig heid hier uit de weg geruimt had,door van hooger hand alle hulp beloofd te zyn, en dat ik defelve mogt uitruilen, het zy als Hollandfche eigendom , om te gaan na St. Eultatius, of defelve uit te rusten als Americaanfchen eigendom ; dog de ant* woorden laatftleedcn avond van alle deefe Heeren ontfangen ,noodfaaken my de aangenaame hoop te verlaaten om U te brengen twee van de fchoonfle Scheepen des weerelds, van honderd fes en tagtig voet Kiels, te monteeren met agt en twintig fes en dertig ponders, op een Dek ; en alhoewel fy te diep fouden gaan voor onfe Baar, fouden fe egter ras Scheepen genoomen hebben, die aan alle oogmerken beantwoord fouden hebben ; niet of fy tragten alle my te helpen in deefe en eenige an. dere myner faaken, maar fy voorfien dat dit verfoek,indien toegeftemt wierd,my miffchien alleen in verdere diffkulteiten foude inwikkelen; 'er zyn in de Franfche Havenen verfcheide Scheepen die voldoen fouden, dog de tegenftand die ik aireede ondervonden heb, overtuigt my dat ik daar géén hulp foude vinden. Dierhalven befloot ik, heeden ogtent, al Uw geld te befteeden tot Ylére Bouten, Spykers, de vejfchillende foorten van Touwwerk, de differente qualiteiten van Canvas Doek, Cabels, Ankers, Schippers Provifien, Bootsmans , Timmermans-, Conftapels. en Kuipers Behoeftens , Doct.ors Inftrumenten,en Medicynen, Yfere Hoepen, en alles wat ik denk noodig te zyn voor drie Fregatten, except Kanon, Kruit en Oorlogs Gereedfchappen, welke ik nog niet weet of ingefcheept kunnen worden. Ik denk de helft meer van de principaale Articuls te koopen, als noodig is voor deeO 3 fe ;Am;stel- ,pAM. ' Brief van den Heer Gillon aen den Gouverneur van Zuyd. Karelu na.  Am- STËL' DAM. Brief van det Heer Gillon aen den Gouver neurva Zuyd- Karoli- na. ,92 NIEUWE NEDERLANDSCHE fe Scheepen , en een dubbelde quantiteit van de Articuls, en indien eenig geld overig heb,denk ik het zelve te befteeden in Laakens,Linnen,Schoenen Koufen en Hoeden , voor Uwe Troupen, en alk deefe Goederen op St. Euflatius, in verfcheide Boodems, foo fpoedig mogelyk te fenden, van waar av defelve kan ordonneeren na U goedvinden. Het fal miffchien noodig zyn alhier de Articuls, die voor groote Scheepen fcheinèn te zyn, te laaten affureeren of defelve fomtyds by de Engelfchen mogten „genoomen worden, gelyk als Cabels en Ankers. De Heeren Nicolaas en Jacob van Stapborjt, Kooplieden alhier, fullen de faak verrigten, en hebben mv een Credit beloofd van /3COCO-o o, (misfchien fal ik meer van hun kunnen afperffen ) op mvn eigen Credit, tot dat Uwe .... komt, geIvk mits deefe verfoek; welke fom met de Leening van de Heer Streikeifen en Uw eigene Gelden, een mooy beloop fullen uitmaaken; om aan de voorlz. oogmerken te beantwoorden, en den Staat te bevrvden van eenig verlies op het Plan, door Uw Excellentie geproponeert ter bekoming van een goede Zeemagt. Vergeef my, dat ik nu myn gevoelen in breng, omtrent het geene tegenwoordig gedaan kan worden, het welk is, by aldien de Staat fn haar voorneemen volhard om een Zeemagt te hebben, dat de drie Fregatten mogen gebouwt worden in Philadelphia, Botton of Portsmouth, in nieuw Hampshere. Den tegenftand, die ik in Vrankryk ondervonden heb, overtuigt my, dat fy nooit van meening zyn, dat America een Zeemagt fal hebben • anders fouden fy feekerlyk de tien Scheepen, die fy hier leedig hebben leggen, verkogt hebben, terwyl fulks hunne Magt niet foude verminderen, gelyk fy my gepalfeerde voorjaar zeiden , wanneer ik een Plan voorftelde, waar door Georgia laatftleeden Mey ontfet foude zyn geweett; dog felfs toen weigerden fy om aan Uw het Schip te doen hebben. Capitein Yoyner heeft alles gedaan, wat in fyn vermogen was in alle Uwe faaken, en fal over St. Euflatius, met: de eerfte geleegentheid retourneeren • gelyk mede fullen doen alle de andere Of-  JAERBOEKE^N, January. 1781. 193 fici«ren. Ik fal hem fpoedig volgen, mag ik daar om Uw Excellentie verfoeken Uwe ordres te melden, aan Capitein Yoyner, om hem te St. Euflatius aan te treffen , onder Couvert van de Heeren Curfon, en (Jouverneur aldaar, of onderCou vert van wien het U gelieft; Het fal my een weefentlyk plaifier zyn insgelyks met Uwe beveelen aldaar vereert te worden; en hoe de Goederen Scheep te doen. Ik denk onder verbeetering, indien twee of drie van de Continentale Fregatten ge fonden konden worden, om defelve af te haaien, fulks het veiligft foude zyn, dog dit kan ik alleen weeten by myn arrivement aldaar, en fal defelve configneeren aan verfcheide Kooplieden aldaar, die goede Pakhuyfen hebben. Ik ben niet vereert geweeft met eene Regu! van het Gouvernement federt den 31 January 1779, dus ben ik nu verpligt fonder ordres te ageeren, vertrouwende dat gy en het Land fullen gelieven te gelooven, dat ik foo handel, als ik meeft voor U intereft oordeel, en dat Gy en Sylieden myn gedrag fullen gelieven goed te keuren, terwyl die goedkeuring de eenigfte belooning is, dien ik ooit beoogt heb in al het geen , het welk myne needrige vermogens , my in ftaat hebben geftelt te doen. Gave God , dat ik in ftaat was geweeft meer te doen ! had niet de kloekfinnigheid Uwer onderftelde Vrienden grooter geweeft dan die van Uwe reëele Vrienden, ben ik verfeekert dat ik lang voor deefe by U,met een genoegfaame hulp, geweeft foude zyn. Dog ik heb deefe trooft, dat ik geloof foo veel gedaan te hebben als eenig Perfoon uit America gefonden, ooit in Europa verrigc heeft, tot het bekoomen van Credit, geconfidereert fulks voor een Staat was, die volftrekt geinvadeert was op die tyd wanneer ik Gelden voor haar opnam. Ik heb verfcheide byeenkom- ften gehad met de Geldfchieters en de Makelaars in deefe faake, die my een millioen guld. fouden beforgt hebben binnes fes weeken, tot 5 per cento Intereft , voor tien of vyfden jaaren , indien de O 4 Vol- Amsterdam. Brief van den Heer Gillon aen den Gouverneur van ZuydKaroli'na.  Amsterdam. Brief van den Heer Gillon aen den Gouver. neur va, Zuyd' Karoli- na. 194. NIEOWE NEDERLANDSCHE Volmagten na hun genoegen geweeft waren; fchoon ik hun overreed heb te belooven, dat,by aldiende guarantie van het Congres, daar ik aan U Excellentie om fchryf, aankomt, terwyl ik hier ben,fylieden op die fecuriteit het voornoemde milliocn lullen betaalen, tot dat diergelyke Volmagten en guarantie koomen, als ik aanU nu influit,dewelke van haar eigen opftelling zyn, en overgezet zyn door hun Notaris; dog ik fende U het Hollandfch Origineel en desfelfs Tranflaat tot U narigting, als ?mede het Hollandfche Origineel en desfelfs Tranflaat in het Engelfch, van de guarantie van het Congres. Had ik fulke Papieren nu hier, ik foude vier millioenen guldens kunnen beforgen, het welk is Qi. drie millioenen ponden CarolinaCourt, tot vyf percento 's jaars, te betaalen in vyftien jaaren, te weeten niets voor de tien eerfte jaaren, maar naderhand alle jaar een millioen af te lolïen, tot dat alles afbetaald was. De Intereft jaarlyk te betaalen. De Makelaars, Commiffie of Remedicum, gelyk zy het hier noemen, is van een tot twee percento van het Capitaal, by de betaaling in Uwe... handen,een percento Commiffie aan den Koopman, voor het behandelen der faak, en een half percento van dc Intreft dien hy jaarlyks betaald, en een percento Commiffie voor afloffing van het Capitaal; het geen de Intreft foude brengen tot Ca. vyf en een vierde percento 's jaars. De objectien die zy maaken tegens myne tegenwoordige Volmagt,is, dat het fpecificeert voor drie Fregatten, en dat het gecompeteert is, door te feggen dat ik een deficieerende fom mag opneemen, in plaats van een bepaalde fom te noemen, welke dificieren op eene wyfe dat hun geen genoegen kan geeven. U Excellentie is du bewuft op wat voet hier de fom beforgt kan worden, en of den Staat defelve benodigt heeft. Soo ja, en by aldien de wyfe geapprobeert word, foude het beft zyn een bequaam Perfoon te fenden met foodanige Volmagt en guarantie; fendende hem twee of drie Copien na, of an-  JAE RBOEKEN, January, 1781. 195 anderfints, met fulke Docunrententen tefendenaan de Heeren Nicolas en Jacob van Staphorft, Koop/ lieden alhier, of aan eenig goed folide Hollandfch' Huis alhier, met Uwe beveelen hoe de Gelden hier1 moeten belteed worden, dog daar de Heeren Stap horft reeds de grond van deefe faak gelegt hebben^ laat ik het aan U Excellentie beeter oordeel over, of het niet beft fal zyn, hun defelve te laaten ver-i rigten. Ik heb federt tien jaaren met hun gehan-; delt, en ben bewuftdat zy hier in het generaal ge.( agt worden voor een folide Hollandfch Huis van; goed Capitaal en weefentlyke integriteit. Ik heb geleegentheid om te weeten , wat hier gedaan word, en heb de berigten , in. de neevensgaaade Memorie vervat, bekoomen van Lieden van behoorlyk gefag alhier. De Hollanders hebben geduurende deefe negen maanden verlangt een Perfoon hier te hebben, behoorlyk geauthorifeert door het Congres; niet dat zy hem fouden ontfangen hebben als een publicq Minifter; doch zy fouden gaarne duidelyke informatie gehad hebben, en fy houde de grond hebben kunnen leggen van een Tractaat met ons, tegens dat de faaken tot meer rypheid gekoomen waren ; ook foude hy hier Gelden hebben kunnen erlangen.'De objectie tegens de prefente leening van Geld hier voor het Congres, is", dat defelve niet direct uit America gekoomen is,en om dcoude Hollandfe Don's hun woorden te gebruiken, (het moet door Franfe handen paffeeren, it ts to be Frencbified.') Ik vertrouw , indien Prseftdent Laurens fpoedig hier komt, hy gereedelyk een ruime fom fal erlangen. Ik heb de vryheid genoomen aan het Edele continentaal Congres te melden, op wat voet ik verzeekert ben, dat een ruime fom alhier ter leen fal bekoomen kunnen worden, tot circa vyf en een vierde of vyf een half percent 's jaars, met alle onkoften. Ik blyf nog in hoop eerlang eenig advis van U te fullen ontfangen, foo niet, moet ik voortgaan als boven gemeld is, en doen foo goed als ik kan, O y foo 4m- ;tel- )am. 3rief >an den leer jillon ien den J-auvernar van Z'iydfaroli?Ja, ■,  AMsterdam. Brief van den Heer Gillon aen den Gouverneur var, ZuydKarolina. i9S NIEUWE NEDERLANDSCHE foo veel haaft, als mogelyk, maakende, om t'huis te koomen. Ik wenfchte dat het myn lot geweeft was om in America te blyven, terwyl ik van herten gaarne alle fatiguen en gevaaren ondergaan foude hebben, in preferentie aan het bedeelende Plan, het geen de nood, door harde te leurftelling, my gedwongen heeft teadopteeren. Ik wenfeh U opregtelykgefondheid en voorfpoed,enmenmee alle fchuldig refpeft, Uw Excellencie's Gehoorfaame en onderdanigfte Dienaar. Was geteekent, A. Gillon. d'Heer Beaumarchis wil nog niets betaalen, nog eenige Reekeningen furneeren. Aan zyn Excellencie Johan Rutledge, Esq. Gouverneur en Commandanten Chef van den Staat van Zuyd-Carolina. Daer en boven waren nog onder de papieren, zo als die door den Gezant York aen zyne Hoogheid den Prinfe Erfftadhouder zyn medegedeeld, twee brieven, van de bekende Jonkheer J. D. Van de Capellen tot de Poll. De eerfte brief is gedagtekend uit Zwolle den 28 April 1778, en dus ingerigt: MTN HEER, nperwyl ik de eerfte ben geweeft, of liever de cenigfte, onder de Leden van onzen Staat, die openlyk de zaak van America heeft durven onderfteunen, en dat in een tyd, wan neer haare toeftan d zeer problematicq was, zoo fpoed ik my om de laatfte niet te zyn U Edele te feliciteeren met het ge-  J AERBOEKEN,January, 1781. Ï97 gelukkig fucces, waar mede het de Voorzienigheid behaagt heeft U Edelens te zeegenen. De vreugde welke ik gevoelde, op het hooren van de gevangenneeming der Armée van den Generaal Bourgoyne, (een Epoque,die altoos zal uitblinken in de Jaarboeken van America en der vryheid) kon niet overtroffen worden , uitgezonderd door die welke ik ondervond op het fluiten van hetTraclaat tuffchen Vrankryk en de Republicq der Vereenigde Staaten van America, dewelke hier door op een gelyken voet gefteld is met de andere onaf hankelyke Magten der Waereld, Weeft verzeekert, myn Heer, dat ik meenigmaal traanen geftort heb, en dat wel zeer opregtelyk, wanneer, voornamentlyk te Long Island,de goede zaak, welke gy lieden zoo roemrugtig hebt ftaande gehouden, fcheen te zullen bezwyken voor het on regtvaardig Tribunaal, alwaar de magt alleen de plaats der argumenten inneemt; en niemand heefi opregter en hartelyker Intereft genomen in de uitkomften, die, na alle menfchelyke waarfchynlykheid, eerlang de regtmaatige begeertens uwerbrave Mede-Burgers zullen bekroonen. Dewyl ik de eer niet heb perfoneel by Ü Edele bekent te zyn, zoo zy het my gepermitteerd myt Heer, ten einde U Edele te overtuigen van myne gevoelens, en te doen zien, waar in ik het geluk heb gehad de Americaanfche zaak van dienft te zyn, E Edele te prefenteeren een exact. Tranflaat van eet Memorie, waar by ik my op het kragtigfte geop. poneerd heb tegens de vraag van den Koning var Groot-Brittannien, ten opzigte van de in onzer dienft zynde Schotfche Brigade. Hoe gelukkig zoude ik geweeft zyn, indien men zig aan myne negative ftem gehouden had, gelyk de form onzer Regeering, in diergelyke gevallen vereifchtl Hoe vol daan zoude ik geweeft zyn, indien ik immediaai had kunnen voorkomen een ftap zoo contrarie aar alle gezonde en menfchelyke Staatkunde! Al wai myn advis, verfcheide maaien gedrukt zynde, kon de uitwerken, is geweeft een groot indruk op de ge- Amsterdam. Brief van Jr. J-D.v. de Ca. pellen.  193 NIEÜWE NEDERLANDSCHE Am- STELDAM. Brief van JrJ.V.v.der Ca pellen. gemoederen van veelen te verwekken, alhoewel ik het vergenoegen gehad heb te zien, dat by de Provincie van Holland ten naaften by het zelve idee geadopteerd wierd, op het advis van een of twee Steden, voor al van Amfterdam; want na dat de deliberatien (zoo men zegt voorbedagtelyk) tot een extravagante lengte van tyd waren uitgerekt (zonder nogtans, zoo als ik gedaan had, de billykheid van opftand van het Americaanfche Volk te erkennen) verklaaren zy eindelyk , de Brigade te willen overgeeven , onder voorwaarde , dat zyn Majefteit geen gebruik daar van zoudemaaken buiten Europa, en dezelve in forma wilde vraagen, niet aan de Provinciën in het particulier, door de tuflchenkomft van den Prins Stadhouder, maar door zyn M'nifter aan de Staaten Generaal. Belangende myn Memorie, ik deed dezelve infcreeren in het Regifter of Journaal van myn Provincie. Myn voorneemen was ook een Proteft te doen, in het welk ik klaar zoude aangetoond hebben de nulliteit van hetconfent, gegeeven by meerderheid van ftemmen, in een geval, waar toe eenpaarigheid vereifcht wierd; doch op den 14 Maart van het volgende Jaar, vond de Vergadering goed, op het frivoleus pretext, dat het zelve onbetamelyke uitdrukkingen inhield, (die zy egter niet particularifeerden) het zelve te verwerpen, met permisfie nogtans een ander te prefenteeren , waar in ik al' leenlyk zoude melding maaken van het geen dire£l bet voorwerp der deliberatie betrof, en niets beleedigends zou vervatten. Gy begrypt ,myn Heer, dat, hebbende door myn geboorte het recht van ftemmen in de Staats-Vergadering, ik verfmaadde aan te neemen eenpermit' yfevan myns gelyken, die ik niet nodig had; om welke reeden ik het zelve met verachting verwierp, tot dat ik een geleegentheid zoude hebben my zeiven ia het publicq té defendeeren tegens zoo .een ongehoorde handeling, en tegens fommigc Pamphlets, in welke ik onbarmhartiglyk bejegend wierd, en zelfs gedreigt met de wraak van den Koning van En-  JAERBOEKEN, January, i?8r. i9s Engeland, die He, volgens haar gevoelen, grootelyks beledigt had. Deeze gewenlchte gelegentheid deed zig op, de Obfervatien en de bygevoegde Ob fervatien van Dr. Prince kwaamen in het licht. Ik heb daar van Nederduitfche Vertaalingen gemaakt waar by ik Voorreedenenen voegde, in dewelke' zonder my in controverfien in te laaten , ik verzamel' deal watLflc/k»; Hutcbefon, Burgb in zyn Politicai Visquifttions, en gy myn Heer, in uwe uitneemen de Brieven aan Gouverneur Sbirley, het meelt aanbelangenfte, met betrekking tot de rechten van het Volk, de Colonien, de tegenswoordige conltitutie van het Parlement van Groot-Brittannien en in het byzonder wegens den bedurven toeltand van het Huis der Gemeentens, gezegt hebben. Nieuwe gefchillen,welke voorvielen ten opzigte van hetftaande houden der fondamenteele VVetteD welke opentlyk verzuimd worden; laborieufe en dienltbaare bezwaarniffen , met welke de Ingezeetenen ten platten Lande geduuriglyk belaft worden , al hoewel zig daar van door Geld vry gekogt hebbende: — dit alles gaf aanleiding tot het uitkomen van Pamphlets, welke my in der daad gelegenheid gaven om het publicq te informeeren van de onwaardige manier, waar mede ik behandeld was, doch des niet tegenftaande niet belettede my in al zyn kragt te doen gevoelen 'c geen Pope zegt in zyn Ëffay on Man, "Ep. 4. „ Condem'd inBufinefs or in Arts to drudge, „ Without a fecond or without a judge, „ Truths would you teach.orferveafinkingLand? „ AU fear, none aidyou,and few underftand." Ja myn Heer, het zyn nu zes Jaajen, — zedert ik ftaande heb gehouden,zonder de minfte affiftentie, eeneoppofitie, hier bevorens zonder voorbeeld in myn Land: doch ik kan niet langer voortgaan in zoo een ondraagelyke leevenswys. Indien een Vrouw en een Kind van ruim elf Jaaren oud, wiens opvoeding my niet kan toelaaten myn Land te verlaaten, my Am- steldam. Brief 'Jan Jr. } D. v. le CapellerL.  Amstel»dam. Brief van Jr. I D.v. de Capellen. 2oo NIEUWE NEDERLANDSCHE my niet hier gehouden hadden , verzekere ik u myn Heer dat ik reeds voor lang myn bloed ten dienfte der Arnericaanfche Staaten zoude aangeboden hebben. Tot hier toe heb ik niet in myn magt gehad haar dienft te doen, als met myn zwakke ftem en myn Pen ; doch indien ik van nut kan zyn, op eenige wyze overeenftemmende met de Engagementen waar in ik my nog met myn Land bevind , verzoek ik dat gy over my wild difponeeren, met al het vertrouwen dat een Man verdiend , welke geen zwaarigheid maakte te declareeren, als ik gedaan heb in de Voorreeden voor de bygevoegde Obfervatien, voorleeden Jaar (en lang voor het fucces van Generaal Gates) dat wat ooit de uitkomft mogt weezen , hy het zich altoos tot glorie en eer zoude reekenen, opentlyk en in zyn publicq Cara&er, de zaak der Americaanen voorgeftaan te hebben, welk hy bleef aanzien als die van het geheele Menfchdam. Bezield met zulke gevoelens, heb ik voor lang getragt onze gegoede Lieden te overtuigen, dat het credit van America, hebbende tot deszelfs grond de inkomften van een Land, ryk in deszelfs Producten , onderfchraagt door eene wezenlyke Republicaanfche Regeering , oneindig meer foliditeic heeft, als dat van Engeland , welk , waggelende onder het gewigt van een enorme Nationaalefchuld, geen ander fteun heeft, als de voordeden van een wiffelvallige Commercie, en geen andere befcherming dan een wezenlyke despoticq en onbekwaam Gouvernement, doch ik heb nog geen fom gevonden, waard om U Edele aan te bieden; om welke reeden ik de vryheid neem, myn Heer,aan uwe overweeging voor te ftellen, of het niet mogelyk zoude zyn, dat het Congres zulke voordeelige en feeuure conditiën proponeerde, waar by de Hollanders haar rekening mogten vinden, en overreed worden om haare Fondfen in Engeland te verkoopen,en hun Geld in America te plaatzen ? Konde het Congres niet een fondamenteele Wet maaken, nooit den intereft reduceeren, zonder aanbod  JAERBOEKEN, January, ijgi. 201 bed van betaaling van het Capitaal? Het is door; gebrek van zulk een maatregel, dat Vrankryk deszelfs erediet in Holland verloren heeft, tot zulk* een trap, dat by myn weeten,een der voornaam-c fte Makelaars alhier, kortlings gedeclareert heeft t dat hy niet in ftaat zóude zyn honderd Livres aan% die Kroon te bezorgen. — Ten tweeden, konf het Congres zig niet verbinden zoo een intereft ted geeven, en voor zoo een getal van jaaren, datp onfe gegoede Lieden, na uitreekening mogte'n vinden, dat het haar voordeelig zouden zyn hunne Fondfen in Engeland te verkoopen , zelfs tot de tegenwoordige laage Pryfen, en hun Geld na America te zenden ? Dit zoude de nadrukkelykfte en menfchlievendfte wyze van Oorlogen zyn tegens uwe Wederpartyders, en zoude ftrekken om deeze Natie meer en meer los te maken van GrootBrittannien, en haar te attacheeren aan de Ver. eenigde Arnericaanfche Staatea. By aldien dit idéé de attentie verdiend van zoo een verlicht Politica als gy zyt, en dat ik u van nut kan zyn, gelieft het my in tyds te laaten weeten. Ik heb ryke en magtige Vrienden en Bekenden. Ik mogt hun misfchien overhaalen: ik zeg miftchien. Ik verzoek vergevinge van de vermoeiende lengte van dezen Brief, en verlang dat ü Edele my wil gelooven te zyn met allen mogelyken eerbied, ü Edelens zeer onderdanige eft zeer gehoorzaarnc Dienaar. Was getekend, J- D. van der Capellen. Daer is niet by gevoegd, aen wien die brief is gefchreven, gelyk ook niet aen wie de tweede is gezonden, welke insgelyks uit Zwolle is gedagtekend den 6 September 1778. en aldus luidende. MTN Lm- am. 'rief an Jr. D. v. er Caellen.  Am- STELDAM. Tweede Brief van Jr. J. D v. de CapelleD. 202 NIEUWE NEDERLANDSCHE MTN HEER, Ik nam de vryheid U Edele een Brief te fchryven f gedateerd Zwol den 28 April deezes jaars, en ik zoude U Ed. een tweeden gefchreeven hebben, om te verneemen of U Edele de eet Be had ontfangen, wanneer ik my vereerd vond met een Brief van zyn Excellentie dc Heer Jonathan Brumbull, Gouverneur &c. van den Staat van Connecficut, gedateerd te Lebanon den 27 Juny 1777, geflooten in een ander gedateerd Philadelphia den 22 luly deszelfdenjaars, welke een Hollandfch Heer, in America woonende, genaamd Goswinus Erkelent, aan myadreffeerde op verzoek ( volgens zyn eige woorden) van den Praefident en Leden van het Edele Congres; de Origineelen van deze Brieven waren door het Congres gezonden onder Couvert aan U Ed., de Duplicaten enTriplicaten over de Weft-Indien. Deze eene heb ik alleen ontfangen laatftleden D'.ngsdag; eenig toeval moet de twee anderen overgekomen zyn. Niet in Baat zynde als nu aan het verzoek van den Heer Erkelens te voldoen , zonder eerft eenige Lieden te fpreeken , by wien ik bui. ten deze Provincie moet gaan , en aan welken ik niet kan fchryven, geen correfpondentie met haar hebbende , en dat ik eerft over weinige dagen na het Plan kan executeeren het geen ik geformeerd heb, verzoek ik myn Heer, dat U Edele zo fpoedig mogelyk, de goedheid wil hebben zyne Excellentie den Gouverneur te informeeren, dat zyn Brief, welke my ten vollen vergeld voor alles wat ik geleeden heb, door my in de Arnericaanfche Zaaken in te laaten, en die van den Heer Erkelens, my eindelyk geworden zyn en dat ik niet zal uitftellen te antwoorden, volgens directie yan den Heer Erke* lens, te weeten de Origineele aan U Edele en de tweede en derde over de Weft-Indien. Ik heb de eer met de hoogfte veneratie te zyn. (Was getekend) J, D. van der Capellen. Tivec  JAERBOEKEN, January, 1781. 203 Tweede Poftfcript. Na dat ik weinige dagen geleden de eerfte en tweede van de bovenftaande had afgezonden, de eene op Parys en de andere over de Weit - Indien,en alhoewel ik deze derde reeds geflooten had , kan ik egter niet nalaaterJ dit Poüfcript 'er nog by te voegen. Ik had, ten einde een voorbeeld te geeven, Cap 20200 Livres Franfch Geld geplaacft in de Negotia tie voor de Vereenigde Staaten, in handen van de Heeren Horneca en Fizeaux'. Het was my gelukt f,romige Lieden van myne Provincie te overreeden, en ik verwagte dezelve invloed te hebben in andere alwaar ik verbintenifTen heb. Het credit van Ame* rica kan alleen by trappen Veld winnen, en naarmate het getal der Lieden, genegen om haar te vertrouwen , vermeerderd; zo dat, na myn gevoelen, het voordeeliger zoude zyn, in de tegenswoordige tydsomilandigheden , icooco Livres te bekomen, gefourneerd door vyftig Perfoonen uit differente gedeeltens van het Land, dan zelfs een Millioen, door een enkeld Menfch gefourneerd. Ik begon my te verheugen in het vooi uitzigt.het welk my zeer vleyende töefcheen 5 doch de laatft aangekomen Brieven van Londen, hebben aan alle kanten ongeruflheid en vreeze verfpreid. Het Volk in America is af keerig van het nieuwe Congtes; van de 32000 Ver:-oorenen , waren alleen 600 genegen bevonden om den Eed van adjuratiete doen. Het getal der Koningsgezinden vermeerderd dage! yks Het is Gouvernem Jobnjione, die die in Huis der Gcmeemens beweerd heeft. De Mimllers verzekeren , dat alle nieuw; tyuingen uit America overeenltemmen met degrootlte hoop te geeven, dat deze Campagne, welke met alie mogelyke vigueur zal beginnen , van meerder fucces zyn zal als de voorgaande; en de Nieuwspapieren voegen 'er by (uit Bnevec van Nieuw -York; dat 'er oneenigheid begint te heerfchen tuffchen de Franfchen en de Amencaanen, en tuffcrien deze laatlte onder elkander; dat verfcheide van de Vereenigde Staaten op P het Am> STEL.' DAM. Tweede Brief van J\ \i D v. Ier Capellen.  1C4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Tweede Brief van Jr. J b. v. de Capellen. het point zyn om het voorbeeld te volgen van Georgia, de Carolinas en Conne&icut, die, zeggen zy, gehoorzaamheid aan den Koning erkend hebben. Wat kan ik doen, of wat kan ik zeggen onder zulke beangftigende onzekerheden ? Men laat niet af in Holland aan te merken, dat de Americaanen, in plaats van te vervolgen haare voordeden, reeds behaald op de Armee van Bourgoyne, voordeden, welke deze zelfde Ceneraïl in zyn rapport aan Lord Oermatne, dagt van die natuur te zyn om een eind van den Oorlog te maaken, des niettegenflaande inactief ge bleeven zyn. Zy vraagen my ieder oogenblik. ,, Is „ het by gebrek van lterkte of moed, waar door „ komt het, dat, daar Vrankryk eene opentlyke , diverfie ten hunnen voordeden maakt, de Americaanen haare Vyanden niet verdryven u't de ., twee eenigfte Plaatzen , die zy in haar Land be,, zitten enz. ?" By gebrek van informatien, kan ik alleenlyk deze vragen met een andere vraag beantwoorden: „ Wat is de reden dat de Spanjaarden, die eene magtige en geëtablilfeerde Natie zyn, ,, hoe komt het dat zy de Engelfchen niet uit Gibraltar verjaagen ?" Ik breng hun onder het oog, datJNieuw York enNieuwport twee Gibraltars zyn: doch zv befluiten altoos met te zeggen: ,, Dat ce ,, Americaanen zig zdven niet verweeren met dezelfde animoliteit en woede, als de Hollanders „ deeden, wanneer zy opltonden tegens de Spanjaarden, en de Zwitzeis tegens de Duufchers; 'j dat nog niets in America gedaan is,tevergelyken „ by de Belegering van Haarlem, Leyden, en ver, fcheide andere van onze Steden, nog by de Bataille van Morgarten in Zwitzerland." Ik zeg nog eens, myn Heer,dat het my leed is dagdyks zulke objectien te hooren maaken, .waar op ik niet kan antwoorden, by gebrek van informatie. Jk verzoek3 niet uit eene indifcreete nieuwsgierigheid (m ;ar uit iever voor de belangens van een Volk, voor ■wiens vryheid ik gaarn myn leeven opofferen; dat U Edele my» zo ras mogelyk, wil informeeren, wegens de waare geltddheid van zaaken in America. Ik wenfeh-  JAERBOEKEN, January, 1781. 205 wenfchte dat het Congres de gemoederen der Hol landers konde geruft ftellen met zekerheid, dat, welk een keer ook de zaaken mogen neemen, of wat voor een TraSteat ook zy met Engeland mogen maaken, eene der eerfte Aitykelen zal zyn de fecuriteit van het Capitaal en Intreft der Scbuflem geduurende de Troubles gecontraheerd- Geloof my, myn Heer het Congres, om in Holland te fuccedeeren, moet toegeeven om myne Landslieden van hunne onge ruftheid tecureeren, welke, in verbeelding of realiteit beftaande , tot hier toe incompatibel met haar Credit is; en alleen kan uitftellen het gelukkig 00genblik , zo zeer verlangt door de Vrienden der twee LN'atien: Te weeten, de erkenning van de onaf hangkelykheid van America door deze Republiek. Ik ben bekwaam tot geheimhouding. Vertrouw op mvne befcheidenheid, Nog eene gedagte, en dan zal ik eindigen. Byaldicn eene Pamphlèt in America wierd uitgegeeven en gemeen gemaakt , verhaalende de wyze op welke fommige Volkeren, byzonder onder de hedendaag1'che, heldhaftig hunne vryheid gedefendeerd hebben. De Belegering van Haarlem, Leyden, en St. John de Lone (in Vrankryk) de hitte, met welke de Genueefen den Generaal B"tta venireeven(in 1742 zo ik my niet vergiffe) en in het byzonder de fameufe Bataiile van Morgartan , welke gevonden word in Sim Ier deRepubh Hehoetiorum, een zeer geagt Auteur; eenige van wiens remarquabelfte Bladzyde ik ü Ëdeie gezonden heb- Lees, myn Heer, den Inhoud van de yj en de volgende. Zyn 'er geen we/.eutlyke. Helden in America,gelyk in Zwitferland? Zyn 'er onder een Natie, die zulke uitmuntende grondbeginselen en deugden bezit, geen genaegzaam getal te vinden, die, de glorie voor de dood verkiezende, door een Coup d'éclat een einde van een Oorlog willen maaken, door welke hunne vryheid iri gevaar geltcld, en hun Land vernield wordt door rooven en plunderen ? Waarom zoude America niet zo wel haare geheiligde Phalanx P 2 heb- Amstel- dam. Tweede Brief aan Jr, j. D. v. ie Capellen.  206 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- ven hage. Berigt vantiur gemeejl van Amft. r/ofens die bew, papieren. hebben a!s Thebes? zekerlyk behoorden zy die te hebben. Men ziet hier uit, dat een tweedepofifcriptum zonder het eerfte in die papieren gelezen wordt. Wat daer van zy, dit zyn die zo berugte papieren , welken de Gezant York met zo veel ophef aen zyne Doorl. Hoogheid heeft overgegeven, welken door den Prinfe ter Vergadering der Staten van Holland zyn gebragt, en waer op H. Ed. Groot Mogende het berigt van Amfteldam hebben gevorderd. Dit berigt, van den 25 0an dert ^ieer fork nopens He bew. >a/>ig. en, /  2i+ NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Heftige Merr.or. van den Heer York nopens die bew, papieren. La reponfede V. H.P. a cette Déclaration, que le Ibuffigné fait par ordre expiès de fa cour, fera la pierre- de -touche de vos intentions ei de vos fentimens en vers le Roi. Depuis Iongtems S. M. avoit des indices fans nombre , des deflejns dangercux d'une Cabale efFréréi: Mais les papiers du Sr.L'-iurens foidifantP.éfi lentdu pi étendu Congtès, fourniffent la découverte d'un complot fans exemple dans les annales de la Republique. II confte par ces papiers, que Mrs. d'Am[ferdam ont entamé une correfpondaDce clande[line avec les rébelles i'Amérique,dès le mois i'Aoüt 177% & qu'il y a ;u des inftrudtions & des plein -pouvoirs donnés par eux,relatifsè.la conclufion d'un traité d'ami:ié indiffoluble avec ces :ébelles,fujets d'un Sou. rerain a qui la Républi- i jue eft l'ée par les en- I ^agemens les plus é- 1 roits. < Het antwoord van U H. M. op deze Verklaring, die den ondergetekenden doet op uitdrukkelyke laft van zyn Hof, zalétToetsfteen zyn van de voorneemens en oogmerken van U H. M. jegens den Koning. Al federt een geruimen tyd hadt zyne Majclteit ontallyke aenduidingen van de gevaerlyke oog. merken van eene toomlooze party; maer de papieren van de HeerL*«rens, zogenaemd Voorzitter van het voorgewend Congres , hebben de ontdekking gedacn van eene zamenfpaning , waer van geen voorbeeld te vinden is in dejaerboeken van de Republiek. Het blykt uit ieze papieren, dat de Hee•en van Amfteldam reeds ;n demaend Augu(tusi778 :en heimelyk of ongeoorloofde verftandhouding lebben aengevangeu met ie Americaenfche weer"pannelingen, pn dat 'er ^aftbrieven en Volmagten loor hun zyn uitgegeven, >etrekke!vktot het fluiten 'an een Verbond van on'erbrekelyke Vriendfchap net die weerfpannigen , choon Onderdaenen van ien Souverain, met wien le Republiek,door de dierlaerfte verbinteniffen op tetnaeuwfte verbonden is. De  JAERBOEKEN, January, 1781. 215 Les auteurs de ce complot ne prétendent pask nier: Au contraireils 1'a. vouent & s'efforcenten. vain de lejuftifier- C'eft dans ces circonftarces que S. M. fe re pofat.t fur 1'équité de V. H. P., demande un défaveu formel d'une conduite auiïl irréguliere , pas rnoins contraire a vos engagemens les plus facrés qu'aux loix fandamentaies de la corftitution Batave. Le Roi demande également une prompte fatisfaftion proportionrée a 1'offenfe, & une punition exemplaire du. Penfionairetwz Berkcl & de fes complices , comme penurbateurs de la paixpublique & violateurs de la ioi des Nationi. S. Maj. fe perfuade, que la réponfe de V. H. P. fera prompte & fatisfaifante a tous égards: Mais fi le contraire arnvoit, fi V. H. P. refufoient une demande auffi jufte, ou cherchoient a 1'éluder par le filence. ce qui fera regardé comme un refus, alors le Roi ne pourra De aenleggers van die zarnenfpanniDg ontkennen het zelve niet, in tegendeel zy erkennen het, en tragten, fchoon vrugteloos , hetzelve te regtvaerdigen. Het is in deze omftandigheden, dat zyne Majefteit, zig verlatende op de billykheid van LJ Hoog Mog. eene bitdrukkelyke afkeuring vraegt , van een gedrag zo onregelmatig, en niet minder ftrydig met hunne geheiligde verbinteniffen , als met de grondwetten van de,Republiek, Op ge. lyke wyze verwagt zyne Majefteit eene fpoedige voldoening, evenreedig aen de beleediging, mitsgaders dat de Penfionaris van Berkel en zyn medepligtigenopenbaer geftraft mogen worden , als verftoorders van de algemeeGeruft en verbreeke;s van de wet der Volkeren. Zyne Majefteit houdt zig verzekerd , dat het antwoord van ü Hoog Mog. fpoedig, en in alle opzi>ren voldoende zal zyn. Maer zo het tegendeel mogt gebeuren ; zo U H. M. weigerden te voldoen aen een , zo regtmatig verzoek, of het zelve mee Itilzwygen tragtten te leur :e ftellen,het geen ais eene wei- Amsteldam. Heftig» Memor. van den Heer York nopens die bew. papie- ren.  Am- STELDAM. Iiefïtge Memor, van den Heer York tl opens üie beiv, papieren. 216 NIEUWE NEDERLANDSCHE (Sigcé) ( (was getekend) Le Cbevalier YORKE. De Ridder YORKE. Deze Memorie algemeen bekend geworden zynde , maekte eenen Herken indruk van verontwaerdiging. Men vondt het vreemd , dat het Hof van Engeland zo heftiglyk uitvoer tegen een ontwerp van eene zaek, die geene vaftigheid , hoe genaemd, hadt, en geen Hand konde hebben , ten zy devryverklaering van de Noord Amerikanen door Groot-Brittannie zei veeerit vooraf ging; welk dus nimmer eene belediging voor Engeland konde zyn. Maer vooral trof het, dat eene andere Mogendheid, m eene onafhangeiyke Republiek zich derzelver inwendige gefteldheid aen trok, en die geenen, welken te vryheid bevende waren, om onder de overheerlchende voorfchriften van 't Hof van Engeland te bukken, eeneFa&ienoemde, en dorllaf te fchilderen,als gezind om het algemeen belang aai bare byzondere inzigttn op te of- qu'envifager la Republique elle-même comme approuvant des attentats qu'elle refufe dedéfavouer & de punir: Et après une conduite pareille S. Maj. 1'e verra dans la néceffué de pren dre les mefures' que le maintien de fa dignitécV les intéréts effentiels de fon peuple demandent. weigering zal aengezien worden; — In dat geval kan de Koning niet anders doen, dan de Republiek zelve aen te zien als goedkeurende de aenllagen , die zy weigert af te keuren en te ltraffen. Door een dusdaniggedragzal de Koning zig gedwongen vinden tot het neemen van die mactregelen , die de handhaving van zyne waerdigheiden van de weezen. lyke belangen van zyn volk van Hem vorderen.  JAERBOEKEN, January, 1781, 217 offeren. Of, zegt men, brengt het algemeen belang mede om alle geweldenaryen en wreedheden \ van de Engelfchen geduldig te ondergaen, alle, welvaert, koophandel en vrede met andere Mogendheden ten hunnen gevallen op te offeren,en niet anders te doen dan naer hunne pypen te danzen? Men was verwonderd, den Engelfchen Gezant van daeglykfche inbreuken op deple?tigfte verbonden te horen klaegen, en zodanigen tael tegen eene Republiek te voeren, die nog niets gedaen hadt, dan allerlye fchendingen van de Engelfchen geduldig te verdraegen ; en.dien zelfden Gezant nog de gematigdheid van zynen Koning te hooren roemen. Men was verbaeft, de Leden, de voornaeme, de aenzienlykfte Leden van de regeering in eene voorname Provincie, alles over beerjcbende cabale, eene toomloze cabale, een complot te hooren noemen; en dezelven van intrigues , van gevaerlyke dejfeinen te be. fchuldigd te zien. Maer de floute vordering van ftraffe over den Penfwnaris van Berkel en zyne medepligtigen, verwekte eens ieders verontwaerging. Men kon zig niet verbeelden, boe eene andere Mogendheid iets te fchaffen hadt met de Leden van de regeeringin de Republiek, die ieder in hunnProvinciën van hunne daden, als zodanigen , aen hunne wettige Sou vermin, maer aen geen vreemde Mogendheid ter werreld,rekenfchap fchuldi"- zyn 1 veel mm ftraf verdienen. Dat hec aen de Staten geitaen zoude hebben, en nog ftaet, om, ingevalle een yqorftel van zodanig plan van Verbond met de Amerikanen te fluiten, gedaen wierde dat goed of af te keuren; dat het afgekeurd zvude, door de Republiek, niets regen de Rechten van Engeland zoude misdaen zyn geweeft: en nf dan Am- TEL)AM.  218 NIEUWE NEDERLANDSCHE AmSTELdam. dan dat voorftel tydig of ontydig , wyzelyk of dwaezelyk gedaen ware, dat zulks den Koning van Groot-Brittannie niet zoude aengaen; en zo al in zodanig voorftel tegen de gronden van de regeering dezer Landen was gehandeld, dat dit wederom de huishouding van de Republiek, en niet eenige vreemde Mogendheid ter werreld betrof; veel minder nu nog zelfs geen voordel, hoe genaemd, was gefchied, maer alleen een ruwe fchets van een plan ontworpen, hoedanige form van Verbond met de Amerikanen men ter vergaderinge der Staten zoude voordellen, NB Dan als de Amerikanen zouden onafbangelyk zyn, en bygevolgDAN als zodanig verbond zonder krenking van de rechten van den Koning van Groot - Brittannie zoude kunnen asngegaen worden. Het welk by noodzakelyke omkeering influit, dat zo lang zy niet onafhangelyk varen, en by gevolg, zo zy het nimmer wierden, dat dan nooit zodanige voorftel van Verbond zoude gefchieden. Dat het dus de ongerymdheid zelve was, en flegts het kenmerk van eene onbepaelde overheerfchzucht, de voornaemfte Leden der Regeering van eene aenzienlyke Stad, waeronder een eerwaerdigen man van 80 jaeren oud, die zyne Stad en Land zo veele trouwe dienden hadt beweezen, de verjhorders van de publicque ruft en verbreekers van de wet der volkeren te noemen. Dat, wat de pub.ieke ruft in de Republiek aengaet, zulks wederom geene vreemde Mogendheid voegde zich daer mede te bemoeijen, maer de zorg daer voor aen de Staten, 's Lands Vaderen, over te laeten. Een plan, een ontwerp van een Verbond, dat dan eerft zoude voorgefteld worden, als niemands recht daer door konde verkort wor-  JA ER BOEKEN, January, 1781. Yie worden, geen verbreeking van de wet der volkeren konde genaemd worden. Het flot en de dreigende toon daer in vervat oordeelde men overeenkomftig den aerd van dezeganfche oneehoorde Memorie. Den 23 November wierdt ter vergadering van de Staten van Holland en Weftfriesland by meerderheid van ftemmen befloten, „ geheel en al te „ desavoueeren, wat in dezen do®r de Heeren « Burgemeefteren en Regeerders der Stad Am„ fteldam of van hunnent wegen was verrigt," en teffens goedgevonden „ dat door Heeren van „ de Ridderfchap zoude geëxamineerd en gere„ fleéteerd worden, op de kragtigfte middelen, „ die men zou kunnen en moeten neemen, om „ in het toekomende te beletten , en tegen te „ gaen, dat diergelyke onderneemingen gedaen „ wierden door een Lid van de Hooge Regeering, „ buiten medeweten van derzelver Mede Leden." Dit was overeenkomftig een raport den 3 November reeds uitgebragt ; maer de Vroedfchap van Amfteldam hadt voorgenomen, om, indien een befluit, overeenkomftig dit raport, mogt genomen worden, zich daer tegen te verzetten. Egter wierdt by meerderheid, zo als wy even zeiden, by de Staten van Holland en Weftfriesland den 23 November, overeenkomftig gem. raport aldus befloten. Donderdag 23 November 1780. T>y refumptie gedelibereert zynde op het Rapport " den 3 dezer ter Vergadering uitgebragt door de Heeren van de Ridderfchap, en verdere Hun Ede. ]e Groot Mog. Gecommitteerden tot het groot befogne, hebbende in gevolge en ter voldoening van Q hun Amstee,. DAM.  220 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stel- DAM. Befluit wegens de papierenvan Liurens en 't berigt van Amfl. t hun Edele Groot Mog. Refolutie Commifforiaal van den 25 der voorledene maand geëxamineert het berigt van Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, van daags te voren, op de communicatie door zyn Hoogheid den 20 derzelve maand ter Vergaderinge gedaan, van eenige Papieren betrekkelyk tot een geheime Negotiatie met het Noord - AmericaansCongres, breeder onder de Notulen van den 20 en 25 Oótober. Is goedgevonden en verftaan by deezen te verklaaren, dat Hun Ed. Gr. Mog. ten eenemaal desavoueeren en afkeuren al het gunt door of van wegens Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam in de voorfz. zaak is gedaan en verrigt, en is wyders gerefolveert, dat door de Heeren van de Ridderfchap, en verdere Hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerden tot het groot befogne, fal worden geëxamineerd en overwoogen, hoedanige nadere voorziening en meeft efficacieuze middelen zouden kunnen en behooren te worden beraamt en vaftgefteld, waar door diergelyke onderneemingen van een Lid der Hooge Regeering, buiten kennis en concurentie van zyne Mede-Leeden voor het toekomende geprevenieert en tegengaan zouden kunnen worden , en de vergadering daar op gedient van derzelver Confideratie en Advis ; wordende de Heeren Hun Ed. Gr. Mog. Gedeputeerden ter Generaliteit gequalificeert om hier van in het fecreec befogne aldaar ouvertuure te doen; en voorts dc Raadpenfionaris dezer Provincie geauthorizeert, om van deze Refolutie aan de Ridder Yorke, Extraordinaris Ambaffadeur en Pienipotentiaris van zyne Majefteit den Koning van Grootbrittaüje, kennis te geven. Dog de Afgezondene Heeren van Amfteldam bragten hier tegen in het navolgend befluit van de Vroedlchap hunner Stad, van den 21 iNov. 1780.  JAERBOEKEN, January, 22 Extratï uit de Refolutie van d Vroedfcbap der Stad Amflerdan den 21 November 1780, pommiffarifTen van den Agtbaren Raad, hebben^ de, ,n gevolge en ter voldóeninge aan de Refolutie Commiflbriaal van denzelven Raaden van den 9 dezer geëxamineert, het Rapport op het be. rigt van Burgemeefteren dezer Stad, op de communicatie door zyn Hoogheid gedaan, concerneerende zekereL Papieren door den Grootbrittannifchen Ambafladeur Yorke , aan hoogftdenzelven overgegeven, welk Rapport op den 3 Nov. laaft, leden ter vergadering van Hun Ed. Gr. Moe is in gekomen,en door alle deLeeden.behalvendeR dderfchap overgenomen, hebben gerapporteertDat aan hen CommnTariiTen is voorgekomen dat by het voorfz. Rapport geadvifeerd wordt, dat Hun Ed. Gr. Mog. zouden behooren te desavoueer en al het gum door Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam , in de zaake aldaar gemeld is gedaan en verrigt, al het zelve geheel en al voor rekening van gemelde Heeren overlatende ; en dat Commilfariflen daarenboven nog hebben geremarqueerd, dat zodanig desaveu by het voorfz. RanDort werd gefundeert op de middelen en pofitiven hy de Refolutie van den 20 OEtober laatftleden ter nedereeJteld, die daar by expreffelyk werden geinhffireeFr zoo dat CommifTariffen uit vergelyking van dit een met het ander, hebben moeten befluiten dat1 de Heeren van de Ridderfchap en eenige der verdere Leeden, zonder eenig reguard te nemen, op den inhoud van het voorfz. berigt, de zaake directelvk daar tegen aan , als nog in dat verkeerd dagligt befchouwen, als of van wegen welgemelde Hee. ren Burgemeefteren, en een Commiflarjs van het Noord-Amencaanfch Congres formeelyk gehandeld zoude zyn over een TraBaat van Commercie tuffchen de Republicq en de Noord. Arnericaanfche Colomen, waar van de Souverainiteit of onaf banJhkbeid by dezen Staat nimmer is erkend , en tot bei Q2 en* i ' Am- 'STELDAM. . Protejï van Amfl. tegen voorfz. Refolutie. \  Am- STSLD M. Protcfl van Amft tegen voorfz. Re lot u- tie. 222 NIEUWE NEDERLANDSCHE entameeren van boedanige Negotiatie, bybun Ed.Gr. Mog. ook nimmer eenige deliberatien zyn gebonden, veel min eenige de minfte autbarifatie of quahficatie op iemand wie by zy, verleend is geworden. Dat deeze pas ver van de gem, Refolutie van den 20 Oftober , by het voorfz. Raport met dat oogmerk fchynen te werden geinbereert om de zaake in.die gedaante te doen voorkomen, als ofwelgemelde Heeren Burgemeefteren de onvoorzigtigheid zouden gehad hebben, om zonder autborifatie en qualificatie van Hun Hoog Mog. desonaangezien, in naame en van weegen hoogftdezelven te handelen met een Commiffaris van het voorfz. Congres, over het aangaan en fluiten van een Traftaat van Commercie, en alzoo, ten minften ingewikkeld, de Souverainireit of onaf hanglykheid der vereenigde Staaten in Noord-America, te erkennen. Dat dit verkeerd begrip der meerderheid van het befogne, alleen kan aanleiding gegeven hebben tot het voorfz. desaveu; daar in tegendeel , wanneer de zaake op den voet van het gemelde berigt wordt befchouwd, alle formeele Negotiatie over het daadelyk aangaan van eenig Tractaat van Commercie tusfchen deze Republicq en gemelde vereenigde Staaten door Burgermeefteren voornoemt is gerenvoveerd aan Hun Hoog Mog. zelve, om by de hand genomen te kunnen worden, na dat de independentie van Noord America door het Hof van Engeland, alvorens erkend zoude zyn, mitsgaders dat m deze tuffchen tyd, nergens anders van isgefproken, als van een bloot Ontwerp van een Trattaat van Com. mercie, het welk als dan in deliberatie zoude kunnen worden gebragt. Dat de zaak aldus in zyn waare toedragt bcfchouwd wordende, daar uit al van zelfs manifeft is, dat door Burgermeefteren voorn, in het voorfz. geval , nog in naame en van wegens Hunne Hoog Mog., nog in die van Hun Ed. Gr. Mog. nog van iemand anders gehandeld zynde, 'er geen de minfte ftoffe tot eenig aveu of desaveu, ten dezen werd gevonden; nog by het voorfz. berigt is gevraagt.  JAERBOEKEN, January, 1781. 223 Ja zelfs dat 'er geen handeling altoos heeft gefubil lieert, die door middel van aveu tot eenige confi ftentie of effefl: zoude kunnen werden gebragt; fpreekende de zaaken van zelfs, dat alle Ontwerpen, door wien dezelve ook mogen zyn gemaakt, alleenlyk objecten van deliberatien kunnen worden by den Souverain, die zig daar toe tot dat einde zoude willen bedienen; en kunnen goedvinden daar over in onderhandeling te treeden, zonder dat zo. danige projecten, voor dien tyd van eenig het minne effect, of objecten van aveu of desaveu kunnen zyn, vooral in cas fubject waar inne wel verre van de Souverainiteit of onaf hanglykheid van voorfz. Congres te erkennen of daar mede aireets over het voltrekken van eenig engagement , hoe ook genaamd , te willen handelen ; in tegendeel door Burgemeefteren voornoemt, wel.txpreffelyk is verklaard , van zodanig Plan of Ontwerp geen gebruik te zullen maken, voor dat de Onaf hanglykheid van de vereenigde Staaten van Noord ■ America, door Engeland zelve erkent zoude zyn: hoedanige verklaaring door de Leden van Hun Ed. Gr. Mog. vergadering niet kan worden gedesavoueert zonder manifefte tegenftrydigheid tegen de inhafit, door de Ridderfchap en verdere Leeden van de middelen en poptieven van de Refolutie van den 20 OStob. laaftleeden invoege voorfz, gedaan. Dat dit desaveu dus te meer prejudiciabel voorde Regeering dezer Stad zoude zyn , om dat het zoude moeten dienen tot een grondflag van het geen daar by onmiddelyk word gevoegd; Namelyk „ al hetgeen door Burgemeefteren voornoemt in de j, voorfz. zaak is gedaan en verrigt, geheel en al „ voor reekening van gemelde Heeren overlatende." HetwelkCommiflariflen,vooral wanneer men in overweging neemr, wat zedert nog gebeurt is, in twyffel' heeft gebragt, of ook wel de intentie , met gemelde byvoeging, zoude mogen zyn, om wanneer door of van wegens het Hof van Engeland, onder Pretext van de voorfz. pretenfe Negotiatie, tegen de Stad van Amfterdam of tegen de Leden Q 3 van Am- STXiLDAM. Prot (ft van Amfl. 'egen 'Joorfz. Refolu- 'ie.  Am- steldam. Protefi van Amft. tegen voorfz. Refolu- tie. ' 2H NIEUWE NEDERLANDSCHE van haave Regeering, of derzelver Minifter» , of wel tegens fchepen of goederen van haare Ingezetenen, faitlykheden ondernomen mogen worden, aan dezelve de verfchuldigde proteftie van den Staat te weigeren. Want dat Commiffanffen bekennen moeten niet te kunnen begrypen, welke uitwerken een bloot ontwerf van een Travaat van Commercie zoude kunnen te weeg brengen ; die men zoude kunnen fchroomen voor zyn rekening te neemen. Dat laatftelyk het voorfz. abufleve begrip van de Ridderfchap en gemelde verdere Leden nog kan worden geëlicieert uit de Propofitie van een Com* triiToriaal befogne by bet voorn. Raport gedaan; namelyk om middelen te beramen, waar doorstergelyke onderneemingen van een Lid der hooge £Wf' rins, buiten kennis en concurrentie van zyne MeedeLeeden voor bet toekoomende geprevemeerd en tegengegaan zouden kunnen worden: Want dat door de gemelde onderneemingen geheel wat anders moet verRaan worden als hetformeeren van een Plan van een Commercie - Trattaat ;is aan Commiflariffen vry klaar voorgekoomen, om dat de natuur van de zaak niet permitteert ,dat alle de Leden zouden concurreer en tot het maken van een ontwerp, maar wel om daar over te delibereeren, als het 'er op aankomt, om zodanig ontwerp al of niet tot confiftentie te brengen; museaders dat de concurrentie van de Leden van Hunne Ed. Groot Mog. vergadering met te pas konde komen in préparatoire en particuliere gefprekken s over zaken, die nog geen objeft van derzelver deliberatie konden of moeiten uitleeveren: zo dat de Heeren-van de Ridderfchap en andere Leden zodaanige particuliere conferentie met de voorfz. uitdrukkingen van onderneemingen, waar mne de verdere feeden zouden hebben moeten concurreeren , met geen ievoeglvkheid onderftéld kunnende worden te hebben willen verftaan; het dan ook van zelve fpretkt, dat al het gunt ten dezen door Burgemeefteren is verriet, geen materie kon uitleeveren, of gepafte aanleiding geven, om te dier zaake zodanige deU>  JAERBOEKEN, January. ^ beraden aan te leggen, of voorziening te doen ais by voorfz. Prorjofiue is vervat. Op-alle welke gronden, als nu zullende dienen van advis Commiflariffen onder het welmeenen van den Agtbaren Raad, van gedagten zouden zyn, dat Heeren Gedeputeerden dezer Stad ter Dagvaar? , zouden behooren te. worden gequalificeert engelaft om van dezer Stads wegen ter vergaderiag van Hun , Ed. Groot Mog. te declareeren, dat de Agtb. Raad ■ met verwondering uit het voorfz. Raport heeft ver-' noornen , dat de Heeren van de Ridderfchap en ge- \ melde Leden, in plaats van genoegen met het bovengem. berigt van Heeren Burgemeefteren en Regeerders deezer Stad te neemen, (gelyk door Heeren Gedeputeerden der Steden Dordrecht en Haarlem is geadverfeert, dat het voorfz. Rapport daar toe behoorde te worden ingerigt)in tegendeel geen reguard ter waereld fchynen te hebben willen neemen , op de informatien en eclairciftementen in hetzelve berigt, rakende het gepaneerde aangaande het formeeren van meergedagte Ontwerf van een Commercie - Tra&aat, in het brcede vervat en daarentegen hebben kunnen goedvinden te ihh& reeren de middelen en pofitieven hy de bovengemelde Refolutie van den 20 ÖEtober dezes jaars ternedergejteld, en op dien pretenfen grond te advifeeren , itat de verrigtingen van welgem. Heeren Burgemees. teren en Regeerders dezer Stad, zouden behooren te worden gedesavoueert, en al het zdue voor hunne re. kening gelaaten. DatdeAgtbaarcRaad niet kan verwagten, dat de meerderheid der Leden van Hun Ed. Mog vergadering, na een bedaarde en nadere overweging dezer zaak, zig met het voorfz. Rapport zullen conformeeren, maar by aldien zulks onverhooptelyk egter mogte gebeuren, en dat de intentie der voornoemde Leden, hier boven in het breede, met betrekking tot het voorfz. desaveu gedetaüleert, door Commiflariffen wel gepenetreert mogt zyn, indien gevalle Heeren Gedeputeerden nu voor als dan behooren gelaft te zyn, tegen de conciuüe van het Q 4 voorfz. Amsterdam. Vroteft 'jan Amfl, egen worfz. tefolu- ie.  226 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. Protefi van Amfl. tegen voorfz. Rsfolu. tie. voorfz. Rapport te protefteeren en te declareeren, dat de Agtb. Raad aan zig referveert zodanige kragtdadige middelen in het werk te Rellen, waar door diergelyke onregelmatige mefures , efficacieufelyk zullen kunnen werden tegen gegaan, en de eer en het wettig gezag der Regenten, mitsgaders de Regten en belangens van de Ingezetenen dezer Stad na behooren zullen kunnen wérden gehandhaaft, en voorts om met relatie tot de bovengem. Refolutie Commifforiaal te declareeren , dat de voorzieningen daar by bedoeld gantfch alieën zynde van het onderwerp der tegenwoordige Deliberatien, en op het geval in queftie in geenen deele applicabel, de Agtb. Raad dan ook tot het houden van zodanige befogne ter dezer occafie niet zoude concurreeren. En dat laatftlyk de Heeren Gedeputeerden dezer Stad behooren te werden gelaft, om by aldien het voorfz. Rapport in het geheel of gedeeltelyk tot conclufie by meerderheid van ftemmen mogt werden gebragt, als dan, tot elucidatie en informatie van de pofteriteit, deze geheele Refolutie in de Regifters van Haar Ed. Groot Mog. te laaten infereeren. Edog refereeren Commiflariften zig tot het beter goedvinden van dezen Agtbaaren Raad. Waar op gedelibereerd en omvrage gedaan zynde , hebben de Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen de Heeren Commiirariflen voor derzelver genomene moeite bedankt en zig met het voorftaande Advis geconformeert. (Was geteekend) A. van Slingelancl. Ook verklaerde zig de Stad Haerlem tegen bo> vegem. befluit aldus: „ "T\e Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem hebben in gevolge den laft van de Heeren hunne Principaalen, wel expreffelyk gedeclareert, ia  JAERBOEKEN,* January, 17S1. 22; in de bovenftaande Refolutie niet verder of anders geconfenteert te hebben dan om door een desaveu van het geene van wegens Heeren Burgemeefteren van Amfterdam in dezen verrigt is, een bewys te geven dat de onderhandelingen, daar by vermeld zvn gehouden buiten kennis en concurrentie van'' Hun Ed. Groot Mog. en dat die ook by deze de. hberatie dezelven niet voor de hunne hebben geadopteert; dog dat zy Heeren Gedeputeerden tot! voorkoming van allo disharmonie tuffchen de Leeden , die uit eene differentie van fentimenten oven de verdere discuffie deezer zaak zeeker te dugten is, dc deliberatie daaromtrend, als na de geda^ten van de Heeren hunne Principaalen in dezen°tvd vooral niet gefaifonneert , gaarne hadden willen prevenieeren ; en mitsdien in genen deelen hebben geconcurreert tot den vorigen inhoud der gezegde Refolutie, maar aan welgem. Heeren hunne Principalen dien aangaande referveeren, het doen van zodanige nadere Aantekening als dezelve zouden moge te raade worden." Terwyl nog de Stad Amfteldam het navolgen, de liet aentekenen. FV Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam, hebben , behalven de infertie der Refolutie van de Vroedfchap der genoemde Stad in de Regifters van Haar Ed. Groot Mog. op de bovenftaande Refolutie, nog doen aanteekenen: Dat zy tot het neemen van de Conclufie van dezelve by de pluraliteit (voor zoo verre daar bv is gerefolveert , de Heeren Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit te quaüficeeren om van het nemen der bovenftaande Refolutie in het Generaliteits fecreet befogne opening te doen,en boven dien den Heer Raadpenfionaris te verfoeken en re gelaften om van de gezegde Refolutie aan den Ambaffadeur van Engeland kennill'e te geeven) Q 5 niet flMSTEL*DAM. Aentek. >an Haerlem egen de worfz, lefolU' ie.  AMSTERDAM. Contra In Ier tie door de Ridder/, en 14. Steden. 228 NIEUWE NEDERLANDSCHE niet hebben gecpncurreert,al het zelve des avoueerende , en afkeurende , referveerende zy aan de Heeren hunne Principaalen zodaanige nadere Aanteekening en Proieft als Hoogftdezelve in tyd en wyle nodig zouden kunnen oordeelen. De Heeren van de Ridderfchap en Edelen hebben tegen de voorfz, lnfertie aan zig , als mede de Heeren Gedeputeerden der Steden Delft, Ley. den, Gouda, Rotterdam, Schiedam en alle de volgende Leeden aan de Heeren hunne Principaalen zodaanige Contra lnfertie gereferveert als defelve zuilen te raaden worden. Accordeert met de voorfz, Refolutie. De Gedeputeerde wegens Holland ter vergaderinge der Algemeene Staten, wierden dan gemagtigd om dit bovengem. befluit ter tafel van H. H. Mog. te brengen, en de Raedpenfionaris verzogt, om het zelve den Ridder Yorke mede te deelen. Maer fchoon de Algemeene Staten dus dat ontwerp van een plan van Verbond met de Amerikanen, by befluit van den 27 Nov. 1780. desavoueerden; het Engelfch Hof nam 'er geen genoegen mede, maer de Engelfche Gezant Ridder York leverden den 12 December 1780. wederom de navolgende fcherpe Memorie in. HAUTS ff PUISS. HOOG MOGENDE SEIGNEURS' HEEREN! La conduite uniforme TTet gelykvormiggedrag . du Roi envers la Ré- van den Koning ten pubiique ; 1'amitié qui opzigte van de Republiek; fubfifte depuis li long- de vriendfchap die zo lang Rand  JAERBOEKEN, January, 1781. 029 tcms entre les deux Na. Rand heeft gegrepen tustions; le droit des Sou- fchen de twee Natiën; het verains; & la foi des Regt der Souverainen, en engagemens les plus fo- de trouw der plegtigfte leranels décideront,fans- verbintenilTen, zullen buidoute, la reponfe de V. ten twyfel tot rigtfnoer H. P. au Mcmoire que dienen aen het Antwoord le fouffigné préfenta, il van uw Hoog Mog,, op de y a quelque tems , par Memorie door den onderordre expres de fa cour. getekende, op uitdrukkelyke laft van zyn Hof, eenige tyd geleden, overgegeven. Ce feroit rréconnoitre Het zoude te kort gela fageffe & la juftice de daen zyn aen de wysheid V. H. P. que de fuppo- enregtvaerdigheid van Uw fer qu'elles puilfent ba- Hoog Mog., indien men lancer un moment a don- veronderftelde, datHoogftner la fatisfa&ion de- dezelve een ogenblik konmandée par 8 M. Com- den twyffelenom aen zyne me les réfolutions de V. Majeft. de gevraegde volH. P. du 27 JS'ovemb., doening te geven. Uw étoient le réfultat d'une Hoog Mog. befluiten van délberation qui ne re- den 27 Nov. zyn het gegardoit que 1 intérieur de volg geweell van een bevotre gouvernement, & raedflaging, welke het inqu'il ne s'agüToit pas a- wendiga van derzelver Relors de répondre au fuf- geering, en niet het beantdit Mémoire , la feule woorden .van de voorfz, remarque que Pon fera Memorie , tot voorwerp fur ces réfolutions eft, hadt; de eenighe aenmerque les principes qui les king, die men derhalven op ont dictées , prouvent die befluiten maken zal, is évidemment lajultice de deze: dat de grondbeginla demande, faite par le felcn die dezelve hebber Roi. En déhbérant fur opgegeven , de billykheic ce Mémoire , auquel le van de vraeg, door der fouffigné requiert ici , Koning gedaen , op hel au nom de fa cour, une klaerfie bewyzen. Byhei reponfe immédiate & fa- raedplegen over die Metisfaifante k touségards, morie, op.welken den on der Am;tsl- dam. Nadere Memorie van York van klagten en jtrafvorde.ring.  Am- steldam. Nader Memo rie va; York van klagtei en Jira vordering,- s3o NIEUWE NEDERLANDSCHE V. H P, fe rappelle ronc fans doute quel'affaire efl: de la derniere importance ; qu'il s'agit e d'une plainte portée par • un Souverain offenfé ; ! que 1'olFenfe donc il demande une punicion exemplaire, & une fatis1 faótion complette, efl une f-violatiou de la conftitutution Batave , dont le Roi eft garant , une infraftion de Ja foi publique , un attentac contre la dignité de fa Couronne. Le Roi ne s'efl. fa> mais imaginé que V. H. P. euffent approuvé un traité avec fes fujets ré- i belles, ü'auroit été une < levée de bouclier de vo- j tre part, une déclaration « de guerre. Mais 1'of- < fenfe a été commife par | les Magiftrats d'une vil- ( Ie qui fait une partie con- c fidérable de 1'Etat, & i c'elt a la puiffance Sou- v veraine a la punir & ala t réparer, r v t t Sa Maj. p3r les plain- dergetekende, uit naem van zyn Hof. een onmiddelyk en inalleopzigte voldoent antwoord vordert, zullen Uw Hoog Mog. buiten twyftel zig te binnen brengen , dat het eene zaek is van het uiterfte gewigt: dat het betreft eene klagtè door een beleedigt Souverain voorgedragen: dat de beleediging, waer van dezelve eene voorbeeldige ftraffe en eene volkomene voldoening vraegt. is, eene overtreeding tegens de Bataeffche Staetsgefleldheid, van welke de Koning Borg is; een inbreuk op openbare trouw , een aenflag tegen de waerdigheid van zyne Kroon. üe Koning heeft zig ïooit verbeeld , dat Ü Hoog Mog. een verbond nét zyne weerfpannigeonierdancn gemaekt, zouden ;oedkeuren ; dit zoude en aenval, een volftrekte )orlogsverklaring van weien Uw Hoog Mogen, le zyn: maer de beleeiging is gefchied door de egeerders van een Stad, velke een aenzienlyk geeelte van den Staet uitïaekt; en het is de zaek an den Souverain om die eleediging te flrarferi en ï herftellen. Zyne Majefteit heeft, door  JAERBOEKEN, January, i?3r. 231 tes portées par fon Am- door de klagten daar over bafiVeur a mis la puni- door zynen Gezant gedaen, tion & la réparation en- die ftraffe en dat berftel, tre les mains de V. H. in handen van Uw Hoog P., & ce ne fera qu'a Mog. gefield; en het zal la derniere extrémité , niet als indeuitterftenood c'eft a dire, dans le cas zyn, dat is, in geval van d'un déni de juftice de een weigering van Recht votre part, ou du filen van wegen UwHoog Mog,, ce, qui doit être inter- of van het lh'lzwygen,dat prêté comme un refus, als een weigering moet aen que le Roi s'en chargera gezien worden,dat deKolui - même. ning zelfs dit zal op zich neemen. (Signé) (was getekend) Le Cbevalier YORKE. Den Ridder YORKE. Men vAreeds zedert eenigen tyd aen vreemde uitdrukkinge in de Vertogen van den Engelfchen Gekant gewoon, maer in deze laetfte komt eene Êtdrukking voor, welke nog geen kenner van de Gefchiedeniffen of van het Staetsrecht dezer Landen heeft kunnen verklaren; nog iemand uit eenig verbond tuffchen de Kroon van Engeland en dezen Staet heeft kunnen ophelderen , namenlyk dat de Koning van GrootBrittannie Borg of Guaram van de Regeeringvorm van deze Republiek zoude zyn. By de nieuwe raedplegingen over deze laetfte Memorie van den Gezant Torke, verklaerde de Provincie Zeeland hoofdzakelyk, „ dat ter Ge„ neraliteit zoude worden verklaerd, dat H. H. Mog. geen rechtsgebied hebbende in de by„ zondere Provinciën, niet anders kunnen doen, ,, dan het onderzoek en de voorziening ten op- Amstêl- dam. Nadere Memo- rie van York van klagten en ftraf- vorde- ring.  Amsterdam. 232 NIEÜWE NEDERLANDSCHE „ zigte van de perfoonen in de briefwifleling eri „ onderhandeling betrokken, aen de Heeren Sta„ ten der Provinciën, onder -welker Souveraini\, teit zy behooren, over te laten." Maer het was onmogelyk dat alle de Provinciën zich zo fpoedig over dit onderwerp verklaerden. De Engelfchen Gezant egter was wederom den 15, dat is drie dagen na de overgaef van zyne laetfte Memorie , in gefprek met den Heer Quarks, wegens Holland in de Vergadering der Algemeene Staten voorzittende, en drong op een antwoord, of dat anders by verder uitftel hy een poftboden naer zyn Hof zoude afzenden. Men bragt hem onder het oog, dat de regeeringwyze alhier hem te zeer bekend was, dan dat hy zo fchielyk antwoord konde verwagten; dat de Memorie reeds naer de byzondere Provinciën was geaonden, en naer den gevvoonen loop daerop antwoord zoude komen. | Die Staten van Holland namen nof den 21 December 1780 een befluit, om de bewufte papieren in handen van het Hof van Holland te ftellen om de Staten daerop te berigten, of die papieren gronden tot een lyfftraffelyke eifch en regtsvordering tegen de Burgemeefteren, die in 't jaer 1778 te Amfteldam geregeerd hadden, gevonden wierdt, om in dien gevallen tegen den zeiven recht te vorderen voor den rechtbank der Schepenen te Amfteldam,hunnendagelykfchenengewoonen rechter. Het gewigt der zake vereifcht, dat wy dit befluit der Staten van Holland en Weftfriesland woordelyk laten volgen:  JAERBOEKEN, January, 17&1. 233 Extrafl uit de Refolutien van de Heeret Staaten van Holland en Wejlvrieüanc. in bun Ed. Gr. Mog. vergadering, ge nomen op Donderdag den 21 Decembei 1780. De Raadpenfionaris heeft ter vergadering gerappor teert de Conflderatien en het Advis van de Hee ren van de Ridderfchap en verdere hun Ed. Grooi Mog. Gecommitteerdens tot het groot befogne heb bende in gevolge en ter voldoeninge van hun Ed. Gr Mog. Refolutien Commifforiaal van den -odervoor ledene en den 14 deezer maand, geëxamineerttvra Memorien van den Ridder Yorke, Extraordinairi: Ambaffadeur en Plenipotentiaris van zyne Majeftei den Koning van Groot-Brittannien, de eerfte or. den 10 der gcme de maand November ter Generali teit geprefenteert, rakende de geintercepteerde pa pieren, onder den gewezen Prefident van het Noord Americaanfch Congres , Laurens , betrekkelyk to een Traótaat van Vriendfchap en Commercie, daa over met dezelve al in het jaar 1778 een heimelyki correfpondentie zoude zyn gehouden, onder de No tulen van Hun Ed Groot Mog. van den aoOctobe laatftleeden geinfereert , en hebbende gem. Hee Ambaffadeur by de tweede Memorie, den 12 deze aan den Heer Quarles, Prefident van Hun Hoo{ Mog. overgelevert, endoor den laatlten aan Hui Hoog Mog. bekend gemaakt, op expreffe order vai hoogftgedagte zyné iViajefteit ten allerlterktten ge infteert op een fpoedig en voldoend antwoord oj den eerftgem. Memorie, beide onder de Motulei van den voorfz. 30'de November en 14 dezer bree der gemeld. Waarop gedelibereert zynde, is, alvorens in deezf zaak een finaal befluit te neemen, eenpaarig goed ge vonden en verftaan, dat de voorgem. beide Memo rien van den Ambaffadeur van Groot - Brittannien, benevens het Project Traótaat , zoo als hetzelve door zyne Hoogheid den Heere Prince Erfltadhon der, ter tafel van hun Ed. Groot Mog. is gebragt: al; JAm- . stel* dam. Ref• omde bew. papieren aen bet 1 Hof van JuJUtie ■te zen» '•den, om ■advis. • t r r 1 1 > 1  234 «NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Ref. om de bew, papieren een bet Hof van Jujlitie te zenden, om advis. als mede het berigt van Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, den 25 daar aan volgende ingediend, mitsgaders het ftuk door de Hee. ren Gedeputeerden derzelver Stad, in het gehouden befogne op heden geëxhibeert; als zynde de eenige ingeleeverdeftukkeo, welke ten dezen in aanmerkinge moeten komen, zullen worden gezonden aan den Prefident en Raaden, van denHove Provinciaal, om hun Ed.Gr. Mog. te dienen van derzelver confideratien en advf* eeniglyk en bepaaldelyk op de vraag, of in de VoofTz. ftukkên ietwes word gevonden,het welk naar Regten, en volgens de confiitutioneele Wetten, cn Placaaten dezer Landen, materie zoude kunnen opleeveren , tot het wettiglyk entameeren van crimineele Procedures tegens de Burgemeefteren en Regeerders der Stad, Amfterdam, die in den jaare 1778. ten tyde wanneer hetze''>e Projeét Tractaat is ontworpen , geregeert hebben; Mitsgaders tegens den oudften Penfionaris derzelver Stad: welke Procedures Hun Ed. Groot Mog. in allen gevallen verftaan en verklaaren by dezen, dat, agtervolgens 'sLands Privilegiën, nergens elders, dan voor de rechtbank der gem. Stad, en zulks door den Hoofdofficier en voor Schepenen aldaar, als den ordinairis dagelykfche en competente Rechter, geinftitueert en gevoerd kunnen worden: Wordende Prefident en Raaden voornt. verzogt hunne Confideratien en Ad. vis op den alzo voorgeftelde vraag, hoe eerder zo .beter, met Poftpofitie van alle andere zaken, en met voortzetting der bezognes niet tegenftaande de invallende vacantie, te formeeren en aan hun Ed. Gr. Mog. te doen toekomen. En is wyders goedgevonden, de Heeren Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit te autho» rifeeren, om van den fubftantieelen inhoud deezer Refolutie ter vergadering van hun Hoog Mog. opening te geven. Accordeert met de voorfz. Refolutien.  JAERBOEKEN, January, 1781. 23; Dit befluit wierdt ook ter vergaderinge der Algemeene Staten ingebragt, en aen den Ridder\ York overgegeven , maer hy weigerde het aeni te nemen: weshalven de Algemeene Staten het zelve met een pinkje naer Engeland overzonden, om door hunnen Gezant den Graef van Welderen aen het Engelfch Hof te doen overhandigen. Maer het was reeds by dat Hof befloten j om onder dit voorwendztl van di: papieren, der ' Republiek den oorlog aen te doeu, binnenlandfche opfchuddingen, was het mogelyk, en oproeren te verwekken, en haer buiten de gewapende onzydigheid te fluiten. Dit blykt uit veele omftandigheden, maer ook byzonderlyk daer uit, dat in'Engeland de oorlog tegen de Repu. bliek reeds was befloten,,en brieven van marqué1 en reprefailles tegen Haer uitgegeven, eer me& het antwoord op de laetfte Memorie van den Ridder Turk ontvangen hadt, of hadt kunnen ontvangen : gelyk wy hier voren breder hebben gezien * > Wy hebben voormaels gewag gemaekt van eene nieuw ontdekte ligplaets voor de Oorlogfehepen by deZyp voor de Zwarte Sluis in het zogenaemd Veer. Wy moeten omtrend die ligplaets melden j dat zy voor eerft dit ongemak heeft, dat de fchepen hun gefchut moéten ontladen, en dus in tyd van fpoedniet 'ras genoeg weer kunnen uitgerult worden, Ten andere, dat de fchepen daer wel met eenen Züidweften-, maer geenzints met eenen Noordweften wind, tegen het ys beveiligd zyn. Dus deze ontdekking niet in alles aen de verwagting beantwoordt. B R o f- TEfcIAM.  Rotterdam." a3ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Met reden was men bedugt, dat de onvoorziene aenval van Engeland, en de oorlog den 20 December 1780. plegtig tegen dezen Staet verklaerd, onze op zee zynde fchepen gevoelig zoude treffen. Behalven de menigvuldige Koopvaerdy-fchepen onzer Ingezetenen, met welke de zee als bedekt was, behalven de oorlogfchepen, die zo naer de Middelandfche zee, als naer de WeftIndien onlangs, wanneer de gefchillen egter reeds heftiglyk begonden uit te barften, waren uitgezonden, waren ook nog twee oorlogfchepen, de Prinfes Carolina en Rotterdam op den 25 December 1780 , en dus na dat het vertrek van den Engelfchen Gezant reeds daegs te voren was bekend geworden, voor de Maes uitgelopen, voerende Kaptein J. Satinck over het eerfte, naer Liffabon beftemd, en Kaptein A. J. van Volbergen over het ander oorlogfchip, naer de WeftIndien moetende, het opperbevel. Ten zelfden tydehadt ook het fchip der Ooft Indiefche Maetfchappy de Vrouw Catbarina Wilhelmina, onder bevel van den fchipper P. van Proyen, zee gekozen, om voor de kamer Rotterdam naer Batavia te ftevenen. Den 26 kreeg men tyding, dat zy allen wel in zee waren gekomen; maer men was zeer bekommerd, dat zy het flagtoifer van hunne onbewuftheid der vredebreuk, en overrompeling van den vyand zouden worden. Terftond liepen zo hier als te Amfteldam verfcheidene gerugten, als. voor eerft, dat de Schout byNacht Gravewz» Bylandt,en de KapteinenRietveldt en Cras met de Engelfchen flaegs geraekt, na  JAERBOEKEN,>»**ry, 1781. 237 na dapperen tegenfland door overmagt genomer en in Engeland opgebragc waren. Maer deze ty dingen zyn daer na vervallen. Niet evengunftigi; het met de twee oorlogfchepen en het een OoftIndiefch-fchip, welke wy zo even zeiden voor de Maestezyn uitgezeild, afgelopen. Na verfcheidene gerugten, daeromtrend op lofle gronden verfpreid, vernam men, dat Kaptein Satinck, voerende het oorlogfchip de Pr in fes Carolina van 50 ft. in het Kanael omtrend Calais door de Engelfche oorlogfchepen de Bellona, en deMarlborough was aengevallen. De Hollandfche Kaptein ftelde zich te weer, en na een gevegt van een half uer tegen de overmagt niet befland zynde, ftemde in de begeerte van den Engelfchen Kaptein toe, om hem naer eene Engelfche Haven te volgen, zynde nog van den uitgebarften oorlog onkundig, welke de Engelsman hem ook zorgelyk verbergde. De Heer Satinck zig verbeeldende,dat het de« zelfde zaek, als die van den Grave van Bylandt, voor een jaer voorgevallen, zoude zyn, vernam, te Duins ingelopen zynde, niet zonder verbazing, hoe het met Engeland en de Republiek gefchapen ftondt. Hy wierdt met zyne officieren krygsgevangen verklaerd, en zyn fcheepsvolk naer Tenderen , 50 mylen van Duins, gevangelyk weggevoerd. Kaptein van Volbergen insgelyks over 's Lands oorlogfchip Rotterdam, van 50 ft. gefchut en met 300 koppen bemand, gebied voerende, wierdt den 1 January door het Engelfch oorlogfchip de Ifis van 64 ft. gefchut aengevallen. De dappere Kaptein van Volbergen verweerde zich wakkerlyk , en niettegenftaende hy in dit ongelyk gevegt jo doden, (waer onder een Adelborit) R 2 en Rotter- !dam.  ROTTERDAM* 23§ NIEUWE NEDERLANDSCHE en 20 gekwetften, (waer onder de Commandeur van de foldaten, die zyn regterhand, en de Ziekentroofter , die zyn been wierdt afgefchoten ) bekomen hadt, en zeiven in het aengezigt. fchoon niet zwaer, gekwetfl was, floeg hy het Engelfch oorlogfchip af, hebbende het zelve deerlyk ge^ havend, en hadt hy mogelyk daer toe gemagtigd geweeft, hadt hy het zeiven genomen en op* gebragt. De Engelfchen over deze overwinning van den Hollandfchen Kaptein misnoegd , hebben den bevelhebber van de I/is,Kaptein Jutjon zich in een krygsraed doen verantwoorden. Hy verfchoonde zich op het onvolkomen getal van zyn fcheepsvolk, en kwam 'er, met eene wakkere doorftryking van den Krygsraed, af. Maer om tot den Kaptein van Volbergen weder te keeren , hy wierdt kort daer na wederom door een Engelfch Fregat, van 36 ftukk. aengevallen , het welk hy wederom dapperlyk aflloeg, maer eindelyk, gelyk veele honden de dood van den haes zyn, raekte hy den 5 January voor den derdemael in gevegt met het Engelfch oorlogfchip de Warwick. De brave Commandeur van de foldaten, fchoon in het eerfte gevegt zyn hand verboren hebbende, was in het tweede, en nu wederom in dit derde gevegt op het half dek, en gebood even moedig zyne bende, als voren, Dusdanige onverzaegdheid in bevelvoerders heeft niet weinig invloed op de Gemeente om hunnen moed en ftoutheid op te fcherpen. Maer daer het Engelfch oorlogfchip fris en verfch was , daer het want en fcheeptuig van den Hollander niet weinig befchadigd, en zyn volk voor een gedeelte dood of gekwetfl:, en voor het ander gedeelte reeds rnpede gevogten was, moefl; hy voor zo, groote / on-  J AERBOEKEN,^»«^y, 1781. 239 ongelykheid wyken. Hy wierdt dan door den Engelfchen Kaptein Keith Elpbingftone te Spithead opgebragt, bekennende egter de Engelsman in ïynen brief aen de Groot • Brittannifche Admiraliteit, dat zyne zeilen, maften en wandt aen ftukken gefchoten waren. Op het Hollandfch fchip zyn in dit laetft gevegt een man gefneuveld, en eenigen gekwetfl , waer onder den Adelborft: Sanderus van Delft, die kort daer na aen zyne wonden is overleden. Het lot van het Ooft-Ind. fchip Catbarina Wiibehnina was niet gunftiger, wordende liet zelve den 7 January door het oorlogfchip de Perfeus genomen en in Duins opgebragt , en vervolgends met de genomene oorlogfchepen naer de rivier van Londen gevoerd, alwaer het geld ter fomme van honderd duizend ryksdaelders, in het Ooft-Ind. fchip gevonden, naer de Bank gebragt is. Wy hebben reeds te voren gezegd, dat, hoewel deze overrompelende Vredebreuk den Koophandel fterk moeft treffen, de kooplieden hier allen goeden moed hadden,en bereidvaerdig waren, alles voor het Vaderland op te zetten. Het gedrag der kooplieden in deze Stad was ook mannelyk, gelyk te zien is, uit het navolgend befluit: ,, De Heeren Gedeputeerden Kooplieden bin„ nendeze Stad, den 29 December, eene ver„ gadering belegd hebbende, waer by een groot „ aental der aenzienlykfte tegenwoordig was, ga„ ven zy berigt van de over Oftende ontfangene „ tyding, dat de Koning van Engeland Lettres „ de Marqué tegen de Schepen en Goederen der R3 » lQ- Rotter- 9am.  24Q NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot- ter jdam. „ Ingezeetenen van dezen Staet, hadt uitgevaer„ digd , gelyk ook van de gepafte middelen , „ welke reeds, op het ontfangen van deze on„ verwagte tyding, waren aengewend, zo om „ de op Zee zynde fchepen als de in vreemde Ha,, vens liggende, te waerfchuwen, ten einde, „ zo veel mooglyk bet dreigend gevaer te ont„ zeilen of voor hetzelve op hunne hoede te „ wezen. „ Wyders gaven die Gedeputeerden aen de „ vergadering kennis , dat zy eenparig begree„ pen, dat in dit hagchelyk tydgewrigt de raed„ pleegingen van den Souverain , door geene Verzoeken behoorden belemmerd te worden; „ maer dat men zig, by deze onverwagte ge„ beurtenis, meer dan ooit, geheel en al moeit „ verlaten op de Vaderlyke zorgen van den Sou„ verain, van welke men reeds zulke duidelyke „ blyken hadt. „ VVaerop de vergaderde Kooplieden, uit ee„ nen mond, betuigden,dat fchoon zy zeer wel „ voorzagen het verlies, dat zy, door dit ge„ gedrag van Engeland zouden kunnen lyden,vzy „ zig egter volkomen aen dat opengelegd gevoe„ len gedroegen, overtuigd zynde,dat de Repu„ bliek door eendragt tot het hoogde toppunt „ was geklommen, en dezelve, door deze zelf„ de denk- en handelwys, uit de dreigende ge„ vaeren moeft gered worden, en verklaerden „ teffens gereed te zyn, om het befte deel van „ hunne Bezittingen op te offeren aen de mid„ delen , welke zullen worden aengewend , om „ het Vaderland in het algemeen en den Koop. „ handel in 't byzonder tegen alle vyandlyke Aan^ vallen te hoeden en te belchermen," We]  JAERBOEKEN, January, 1781. 241 Wel ras kwam hier ook een Plan te voorfchyn,van eene Kaepredery, onder het oppergebied vani den Zeeraed op de Maze, van welk Antony A ] meloo als Boekhouder het beftier, en de Heeren Adriaen Dubbeldemuts, van Gennep en Zoon, en Dubbeldemuts van Dyk, als Commiflariffen het toezigt zouden hebben. Dit plan is aldus ingerigt: Art. I. Deze Redery of Sociëteit zal beftaen uit zoodaeDig een getal van Actiën,ieder groot drie hondert Guldens, als nodig zullen bevonden worden ten aenkoop, uitrulting , en verdere koften, hier na te noemen , om deeze Kaap - Redery te com pieteeren. II. Zoo dra het getal der ingeteekende Actiën genoegzaem zal zyn, zal daervan Advertentie gedaen, en op eerfte aenmaening door ieder Deelneemer zyne voorfchreven ƒ300 per Actie gefourneerd moeten worden, op gedrukte Quitantien door den Boekhouder en Commilfariffen ondertekend , om door den Casfier Willem man Dam J. H. Zoon, die door Commiflariffen en Boekhouder zal worden aengefteld , te werden geincafleert, en welke teffens dienen zullen tot bewys van elks aendeel. III. Uit de voorfz. te fourneeren Geldec, zul. len door voorn. Boekhouder, met overleg en goedvinden van Commiflariffen werden aengekogt en uitgeruft, een extra welbezeild Fregatfchip, tot commando van 't welke indien de voorfz. Sociëteit tot ftand zal zyn gebragt , is gedefpicieert, Laurens Eendrikze, die reeds eenigen tyd ter Kaep gediend, en veele prenves van zyne bekwaemheden ter Zee gegeeven heeft, zullende voeren vier ftukken Kanon van twaelf, twintig van acht, en acht dito van twee pond,, benevens twintig Dr'aaibaffen, en verdere Ammunitie, bemand met 200 Koppen, min of meer; en nog een Kotter of an- R 4 der Iot- cer)am. Plan jan Kaepreiery enz.  Rotterdam. Plan van Kaepre~ dery enz, 24a NIEUWE NEDERLANDSCHE der fnel zeilend Vaertuig, gemonteert met 12 of meerder Hukken Kanon, van 3 a 4 pond, eenige Draailtukjes en Equipagie naar advenant. IV. En zal voorts uit het gefourneerde Capitaal werden gefeponeerd het montant der Cautien , voor ieder Schip te Hellen ter fomma van ƒ30000, by Hun Hoog Mogende Placaet gerequireerd, omme, tot fecuriteit voor'den geenen, die dezelve Borgtochte zal paffeeren, in de VViifelbank der Stad Rotterdam, ten naeme van Commiffarifl'en, den Boekhouder en den Cautionaris gefteld te worden , welke refpective fommens van tweemaal ƒ30000 dus, ingevalle beide voorfz. Scheepen onverhooptelyk mogten worden genoomen worden , of kwamen te blyven, of wel anderzins na diflblutie van de voorfz. Sociëteit, altyd weder zullen komen in rekening, ten profyte van de refpedtive Deelnemers. V. Aan Commiffariffen , nevens den Boekhouder, zal abfolut gedemandeert zyn ; het aen en afftellen van de Kapiteins en verdere Officieren, als mede van de Schryvers , die , volgens Hun Hoog Mogende Placaet, op ieder Bodem moeten mede vaeren, gelyk ook het bepaelen der deliinatie vau de voorfchreeve Kaperfchepen; het geven der fecreete Inftruclien, en alles wat verder tot de diredfie dezer onderneminge zoude mogen behooren, zonder eenige referve. VI. De Boekhouder zal in alles moeten handelen de concert met Commiffariffen, zoo met opzicht tot zyne Correfpondentien, inkomende Berigten van eenig aenbelang, als alle andere zaeken deezer Reederye concerneerende , en gehouden zyn, binnen den tyd van twee Maenden, na het uitloopen der Scheepen , en zoo telkens, naer vereifch van zaeken een behoorlyke Rekening op te maeken , en na door Commiffariffen geapprobeert te zyn, doen drukken, en aen ieder Deelhebber , des begeerende , een Exemplaer leeve- 16 VIL 'Er zullen geene andere Voordeden ten be-  JAERBOEKEN, January, 1781. 243 behoeve van den Boekhouder noch van denCaffier, in reekening werden gebragt, dan alleenlyktwee per Cent van den ontvang, dog niets van den uitgaaf, begeerende Commiffariffen niets van hunne moeite , doende zulks ten voordeele deezer Reederye. VIII. Van het zuiver provenue der te maeken Pryzen, zal de helft tuffchen den Kapitein, verdere Officieren, Schryver en gemeene Manfchap werden verdeeld, in zoodanige proportie als Cos tumier is, of bevonden zal worden te behoorens en de wederhelft door deeze Sociëteit werden genooten. IX. Indien de voordeden van eenige importantie zyn, zal de helft derzelver aan ieder Deel neemer naar rato van deszelfs Adtien werden uit gedeelt , doch de wederhelft geëmploieerd wor den , tot vergrootinge van dit Fonds, omme d< Scheepen deezer Sociëteit van het nodige te blyven voorzien , op nieuw uit te ruften, of ook t< vermeerderen naer 't goedvinden van Commiffariflen en Boekhouder, dog in welk laetfte geva van nieuwe vermeerdering van Scheepen, zulk; by de meerderheid van ftemmen van de Leden di prefent zyn, volgens Art, 11 en 12 zal werden ge decerneerd. X. Indien onverhooptdyk zoo veele fchaadf mogte vallen , dat dezelve, zonder nieuwe toelaage van Penningen, niet konde werden herfteld zullen alle de Deelneemers werden geconvoceerd om daer omtrent per actie te ftemmen. XI. Indien de meerderheid der geenen, die ii perfoon , of by gemachtigde , prefent zyn , ziel declareert voor het herftellen der fchaaden 'en he continueeren deezer Sociëteit, zal het mindertal en al wie abfent is gebleven, daar in moeten be ruften, en de gerefolveerde koften helpen dragen of hunnen Porden verbeuren ten behoeven de ; voorfz. meerderheid, zullende zy daarmede kun nen volftaan, en dus niemand meer kunnen ver liezen dan de gefourneerde drie hondert guldens. XI Rotterdam. Plan van Kaepredery enz i 1 ' \ * i  244 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot. terdam. Plan van Kaepredery enz. XII. Doch zoo de meerderheid der Prefenten zich declareert tegen het eontinueeren deezer Rederye, zal dezelve gediffolveerd en de daer toe behoorende Schepen en Goederen by de eerfte bekwaame gelegentheid publycq aan de meeftbiedende worden verkogt, en het Provenue met het geen verder nog in Kas , of ter Wiffelbank beruftende zal zyn, na ontllag der Borgen, aan alle de Deelneemers verantwoord, en prorato van ieders actiën uitgedeeld worden, tegens behoorlyke quitantie en decharge ten behoeve van Comrniffariflen en den Boekhouder te paffeeren. XlH. Om alle verwarring voor te komen, zal door den Boekhouder werden geformeerd een Reedercedul of Regifter , bevattende de naemen en woonplaetfen van alle de Deelneemers, nee. vens het nummer van ieders actie ; en zullen dezelve niet mogen werden verkogt of op eenige andere wyze gealieneerd , zonder de naemen en woonplaetfen der nieuwe Eigenaers fchriftelyk aen den Boekhouder op te geven, en voor het overboeken van elke actie te betaalen twee fchellingen , zullende ook niemaud , dan die op 't voorfz. Regifter bekend ftaet , of procuratie van zulk eenen toont, op de convocatien worden geadmiteerd. XIV. Indien onverhooptelyk deeze Sociëteit voor primo Mey 1/81 niet voltallig mogte zyn, sal daar van advertentie gedaen worden aen alle Ie Deelneemers, die dan geheel en al zullen zyn antfl3gen, zonder gehouden te zyn ietwes te behalen, dan alleen een ieder voor zyn aandeel in ie gedaane Verfchotten, ^B. Tot het infehryven deezes, zal ten Comptoire van den Boekhouder A. Ameloo, op de Kipftraat en den Caffier Willem van Dam, J. H, Zoon, in de Wynftraat, werden gevaceert dès voormiddags van tien tot twaalf uuren; dc Brieven en Gelden zullen franco moeten wer* den gezonden aan den Caffier voornoemt. Ook  JAERBOEKEN, January. 1781. 245 Ook legt dit Plan ter inteekening te Amfterdam, by de Boekverkoopers Dronsberg, op den Dam , by wien deeze Plans mede te bekomen zyn. Voorts zal de infchryving ook in andere plaetfen gefchieden, daer CommilTariften en Boek houder het zullen geraden vinden. Wy Onclergefcbreeve verhaar en in de voorfz Sociëteit of Kaap - Redery deel te neemen, voor zoo veele Portien , als door ieder agter zyn naam is gefielt , en de bovenflaende Conditiën in alles te approbeeren, en te zullen naekomen, onder Verband als naer Rechten , met fpeciaele prorogatie of on • derwerping aen de Judicature van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raeden ter Admiraliteit op de Maeze, of de Ordinaris Rechtbanken binnen de Stad Rotterdam. AStum den 1781» Ook wierdt nog door anderen een diergelyk ontwerp van Kaepredery gemaekt, van welke de bekendmaking in de Nieuwspapieren aldus luidde: „ Daar de geweldadige en onrechtvaardige handelwyze der Engelfchen tegen deze Repu„ blyk tot die hoogte geklommen is, dat een „ openbaren oorlog onvermydelyk fchynt gewor„ den te zyn, is het de zaak van alle welmee„ nende Ingezetenen van dezen Staat, de uitter„ fte pogingen aan te wenden om derzelver ge„ heiligde doch maar al te veel gefchonden Rech„ ten te verdedigen, die gruweldaden zoo veel „ mooglyk tegen te gaan en der vermetele hoog„ moed der Engelanders palen te ftellen: om nu „ der- Rot- TERDAM. Plan van Kaepredery enz.  24/ het afgelopen jaer hachelyk zynde, wierden ook in deze Provincie eenige maetregelen genomen, welke de voorzigtigheid ten hoogften aen prees. In ganfch Walcheren, te Veere, en inzonderheid te Vliffingen, werkte men aen het herfteilen der Batteryen , aen het aenleggen van nieuwe wer- Mid- deliURG. Zeeland 'reedt toe tot ie maet' ^egels van de Sta'en Gener. tegen Engel,  254 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vlis- SINGHN, i i werken, daer het nodig mogt zyn; men onderzogt het gefchut, en men ontvong tyding, dat men verfterking van krygsbezetting in beide deze Steden zou ontvangen, namenlyk twee Bataülorïs , Oranje-Stad en Lande en OranjeDrenthe, als mede eene bende Artilleriflen. Dit volk is ook na 14 dagen te Dordrecht te hebben bevrozen gelegen, den 8 January hier aengekomen. (*) Den 24 December klonk de tydig door ganfch Zeeland, dat de Engelfche Gezant den Haeg hadt verlaten, en van de zyde der Engelfchen reeds vyandelykheden waren ondernomen, waer door alles in de Kersdagen in beweging raekte. Eenige Heeren uit de Gecommitteerde Raden dezer Provincie kwamen in perfoon in deze Stad, deeden de poorten en haven fluiten, de wagten verdubbelen, op verfcheidene plaetfen oorlogfchepen leggen, als een voor Vliffingen, een op het Flakké, een voor Veere, en een voor de Zie* rikzeefche haven. Zo lang 't bovengem. krygsvolk nog niet was aengekomen, wierden 60 manlen van 't oorlogfchip voor deze Stad genomen, 3m de wagten te kunnen verdubbelen; dog dezen wierden den 26 December wederom naer Soord van hun fchip gezonden, wanneer twee Compagnien van de krygsbezetting van Vee•e, hier aenkwamen. De Generael Dopf wierdt 3oor zyne Hoogheid gezonden om over het krygsvolk in Walcheren het bevel te voeren, en le Ingenieurs van Suchtelen en de Freytag om het (*) Zie N. Nbderl. Jaerb. 1780. bi. 1017.  JAERBOEKEN, January ijlt. »6S hebbenZ!St ^ Batteryen ea het gefchut te Kort te voren was nog een Ooft - Indiefch fchip uitgezeild. DeBewindhebfeers zonden he zelve terftond eenige fchuiten na om te waerfchuwen. Zy haddén het geluk van hetleTve nog in te haelen; waerop hef fchip te ru? keerde en ontladen wierdt. s Den 15 January kwamen hier fes en dertia Scheepstimmerlieden van Middelburg aen, om het s Lands Oorlogfchip Goes, welk hier op fe? Ooï'-T aI]rVP°ed £e ^PenvoltooT- Plattendyk, naer Zoutelande en Weft-Capelle gebragt. v 1 Wyders zullen voor deze Stad twee Uitleggers ieder met ?o koppen bemand , geleed Z^h ir ge!y5 'er ^ of tien Uitleggers van *e ftukken en 80 man in de Zuiderzee zul. len worden geplaetft. UTRECHT. Veenendael. D6!? S 3°- Januafy waren de Inwoonders allner in de uiterfte vreeze en be* nauvvdhezd doordien het ys in de Rivier de ^YttbTrdm de cGrCbbe 4ezeTheb! bende , het water zeer fchielyk opl eo tot <2 v rSvddeb0;er,n,het Pdl in d" GreK M5en d hef ,rhntdeS nademidd^ "iet de hoope, oat het groote gevaer voorby was, dewyl 't wa- ^ ter Vas-  Vee- nendael. 2<56 NIEUWE NEDERLANDSCHE ter begon te vallen, en welke val ook zeer langzaem bleef aenhouden tot den 30 's mor-sens, op 40 duimen boven 't peil: doch zeer ras veranderde deze hoope in een veel grootere vreeze, aengezien 't zelve des agtermiddags opduwde tot 56 duimen boven het peil, zynde eene hoogte, waer van op ver na geen voorbeeld is, en het gevaerlyk gevolg was, dat de I dyk tuffchen Wageningen en de Grebbe , byna geheel overltroomde , op zommige plaetfen ter hoogte van wel ruim twee voeten, en dus niet anders dan een doorbraek of aenhoudende overloop was te dugten, waer door niet alleen de Ingezetenen alhier in zeer droevige, en akelige omftandigheden zoude gedompeld zyn geworden, en veele in de grootfte armoede gebrast , maer ook voorts een gedeelte der Provinciën van Gelderland en Utrecht, met eene overftrooming gedreigd wierden. — Wel- ke-onheilen egter onder des Heeren Zeegen, door de waekzaemheid der Heeren van de Dykftoelen van- Wageningen en Bennecom , en de Rhenenfche Nuede, en Agterbergfche Hooilanden : mitsgaders uit het Kollegie der Veenraden I van de Gelderfche en Stigtfche Veenen , ver- | gezeld met den onvermoeiden arbeid der lieden,. | welke op den gemelde dyk werkten, gelukkig 1 is afgewend. FRIESLAND. Leeuwarden. Zo dra zich het gerugt van het vertrek van I t den Engelfchen Gezant verfpreid hadt, I heb* i  JAERBOEKEN, Januarj, 1781. 25 hebben de Gedeputeerde Staten van Friesland den 28 December 1780, de volgende Publicatie doen afkondigen. "UT-y Willem, by der gratie Gods, Pfince van Orange en Naffau, &c. mitsgaders de Gedeputeerde Staaten van Vriesland, allen den geenen die deezen zullen zien, of hooren leezen, Salut' Doen te weeten. 1 Dat het Zyne Majefteit den Koning van GrootBrittan jen heeft goedgedagt, Hoogft deszelfs Ambafladeur by Hun Hoog Mogende de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden te gelaften, om, zonder affcheit te neemen, uit 'sGravenhage te vertrekken , gelyk gemelde Ambaffadeur ook dadelyk vertrokken is: En alzoo zulks zekerlyk verder gevolgen hebben zal, die aan de Ingezeetenen deezer Provincie, voornamentlyk aan de Zeevarende, ganfeh niet onverfchillig zyn kunnen, hebben Hun Edele Mogende goedgevonden en verftaan, hier van door deezen aan alle en een yegelyk kenniffe te geeven , ten einde zig hier na te kunnen reguleeren. E, S. G. J. v. Rengers, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.J. B. Vitringa, Wy hebben hier voren uit 's Gravenhage eenen Brief van de Algemeene Staten aen de byzondere Provinciën, den 26 December 1780'. gefchreven, medegedeeld (*), en van eeii plan van' vermeerdering van krygsmagt te Lande met 1 3ooo! voetknegten en 1300 ruiters gewag gemaekt (f), C*> Zie hier te voren, bl. 68. Ct) Zie bl. 11 o. T si f 'Leéu» warden,* Waerfebou- wing wegens de Vredebreukmet En» gelands  268 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Advys van Wefter. go wegens de vermeerderingvan Zee en Land magt. en gezien, hoe de Provincie Gelderland en Holland daer in toegeltemd hadden. Maer de Staten van Friesland waren van gevoelen,dat,daer de Staet ter Zee was aengevallen , daer te Lande geen onruft of vredebreuk te voorzien was; alle oplettendheid op de toerufting van eene behoorlyke zeemagt diende geveiligt te worden; en alle vermogens ingefpannen om zo eenen onverhoedfchen aenval, als de Koning van Engeland goedgevonden hadt tegen de Republiek te -ondernemen , af te keeren. De gevoelens der vier Kwartieren der Provincie waren eenparig; zo als uit derzelver afzonderlyke advyfen is af te nemen. Het Advys van 't Kwartier van Wefter go was van den 10 January en van dezen inhoud. Advis des Qjiartiers van Weftergo en Steeden, aceoord met dat van Seven Wolden, over bet Plan van Augmentatie, door zyn Doorl. Hoog' beid in de vergadering van Hunn Hoog Mog. voorgedragen. Het Quartier in eene eindige overweeginge gelegt hebbende den gewigtige inhoud van hun Hoog Mog. Miffive in dato 26 December 1780. waarin aan den Staaten deezer Provincie met eene nadrukkelyke aandrang van redenen voorgedragen word, om uit aanmerkinge van de hachelyke en allefins bekommerlyken toeftand van de Republicq, de Landmagt te vermeeren, ten getallen van zo veele manfchap en op zodanigen voet,als in voor' fchreeve Miffive uitvoerig word gedetailleert, gevoelt zig niet weinig in verlegendheid gebragt, om ten deefen opzigten zodanigen weg te vinden, en in te flaan , die in de tegenwoordige gefchapenheid der tyden meed gefchikt zoude zyn om het waai e belang van alle Bondgenooten in 't algemeen, en  JAERBOEKEN, January, 1781. 26< en dat van deeze Provincie in 't byzonder te bevordereD, en dus de Republicq voor treffende on. heilen te bewaaren: dan geroepen zynde, en de plicht eifchende om zig in deezen te verklaren , verneemt het zelve dat de hooge noodzaakelykheid allefints vordert , dat de Rcfprdtive Bondgenoo ten , in de tegenwoordige zo Criticque toeftand van zaaken, hunnen aandagt voornamentlyk ves tigen op eene fterke en gedugte toeruftiDg ter Zee. Dat de Republicq van die zyde thans verre weg 't meefte te vreezen heeft, zal door geene bondgenoot immer ontkent kunnen worden, de onzaglyke Vlooten van Oorlog-Scheepen, 't groot getal Kapers en Roovers,die de wateren derZetën fchier bedekken, ftrckken ons tot onweerfpreekelyke waarborgen , dat de Commercie, die gezegende bronader van de bloey en Welvaart deezer Landen, ja van het gantfche Gemeene beft, door den dadelyken invloed die dezelve daar op heeft, de gevoeligfte flagen kan erlangen , cn de Repuhlicq dermaaten treffen , dat 't Jaaren lang zou kunnen aanloopen, eer dezelve tot haaren vorigen ftaat van Aanzien en Luifter weeder gebragt wierde. Het Quartier van dit alles volledig overtuigt zynde, oordeeld derhalven, dat de Bondgenooten zig voor het tegenwoordige het meeft ; ja aLééa op het herftel der Marine, en de toerufting van Scheepen van allerley aard en Charter , kragtdadig behoorden toe te leggen. Dat hier toe nu aanzienelyfee Sommen van penningen vereift, en op zyn tyd door de Refpective Provinciën gefourneert zullen moeten worden, dit vordert thans de veiligheid van den Staat, en 't behoud der voorregten die dezelve tot nu toe, zo gelukkig heeft genooten. Deeze enorme en diep drukkende Onkoften, die meeft al door zwaaren Negotiatien, en beleningen vanPennigen moeten gezogd worden, verpügten , om in deeze tyden zig te Wapenen, en ons tegen geweld te dekken aan die zyden alwaar het meefte dreigt, alwaar men het ziet geT 3 naa- Leeuwarden. Advys van Wefter- go wegens de vermeerderingvan Zeein Land' magt.  Leet> warden.Advys van Weftergo wegens de vermeerderingvan Zeeen Landmagt, tfë NIEUWE NEDERLANDSCHE naaken, en waar liet als onverwydelyk voorkomt, Deeze ontzaglyke Uitgave noodzaakt derhalve, om provifioneel te moeten afzien om grootere depenfes te doen na dien kant al-waar geheel geer ne vrees zig vertoond, voor dreigende onheilen, immers het Quartier vermeend, dat men te Land voor als nog niets te dugten hebbe, aangemerkt de Koning van Grootbrittannien zyne uiterfte kragten alleen aanfpant, om de Zeeën te Overheeren, en daar over als 't waare een onbepaald gebied te voeren, terwyl hy zig volftrekt buiten ftaat bevind, om den Staat der Vereenigde Nederlanden, aan de Landkant te befprmgen en 't Tor neel des Oorlogs aldaar op te regten. Daar en boven ftrekt de vooiflag van zyn Aller- Chriftelykfte Majefteit den Koning van Vrankryk , volgens ingekomene berigten , genoegzaam daar heen; om, in Cas van Dringende nood, de Republicq voor geweldadige Aanvallen geregtig te dekken , en dadelyk by te ftaan. . Daar nu aan de Zeemagt op het yverigft zal worden gewerkt, om dezelve in een gedugte ftaat te brengen , om de eer van de Vlag der Republicq te doen eerbiedigen, is ligt te voorzien, dat >t aanwerven van Troepen in de voorgeftelde manfehap omiuvoerelyker zyn zal, en dus voor als nog geenfmds raadzaam, om daar van eenige Proe'ven te neemen , dewyl men zig nimmer zal kunnen vleyen , van ui beiden even gelyk te zullen flaagcn , en over zulks de regte Staatkunde, en 'f Politique beleid, alleszins vordert, om dat ■geene eerft ter hand te neemen, 't welk den lande % meefte en gewenfte voordeel aanbrengen kan. •Zo dat dan uit aanmerkinge van 't voorwaards betoogde, het herftel, de vermeerdering en de uitbreiding der zeemagt, verre weg de voorkeuze behoorde te hebben in deeze tyden , boven die van de Landmagt. _ . Wanneer men vervolgens in aanfchouw neeme, (Tter Relatie van deeze Provincie) de Vermeen V de*  JAERBOEKEN, January, i?Sl. 2? dering van Soldy a 12 ftuiv. pr. Man voor de Mi lide zig thans in dienft van de Staat bevindende zal dezelve voor 't aandeel van Vriesland, indiet de maanden nogtans mogten blyven, Jaarlyks be draagen . . . /ï+cooo:-:- De Intreffen van de voorgeflagene Negotiatie volgens rapport van het minde tot 6ob,ooo gl. dan Intreffen en voor de Jaarlykfeaflosfingvoor 1781. en voor de Negotiatie, die prefumdf meede in 1782. zal moetengefchieden . * 3000: •:■ De Augmentade volgens 't Plan van 1770 na de gewoone Soldyen a 13797 koppen maakt . . *226000:-:• En met de Vermeerdering van Soldy & 12 ftuiv. per Man , . * 44000:-:' Zo zal de Balance Jaarlyk Salvo Calculo moeten verhoogt worden, met eene Extraordinaire uitgave van . ƒ413000: -: • Welke te kortfchietende Penningen , mogelyk nog 3 & 4 Jaaren lang zullen kunnen gevonden worden door behulp van Negotiatien; en-eindelyk door de oplegginge van zwaare laften, zullende als dan fchier ondraaglyke laft van 't Reëel, en wel ligt op de Florenen in de eerfte plaats aanfprakelyk zyn, en dus de bezitters der Landgoederen alleen, die bereids daar onder zugten, op nieuws met verhogingen al wederom gedrukt moeten worden, tót afbetaaling van zyn Intreften en Capitalen, die by de Provindale Comptoiren als dan Notoir moeten te kort fchieten, en dat alles nog boven de uitmergelende laften, waar meede alleen voorfchrevene Ingezetenen bereids bezwaard zyn. Om alle deeze en meer andre redenen op zyn tyd nader te openbaaren, vermeend het Quartier voor als nog, en provifioneel de voorgeflage Augmentade van Militie te Lande, te moeten houden in ftato. T 4 Het; r ■Leeu- ' warden. Advys van Weftergo wegens de. vermeerderingvan Zeeen Landmagt. '>  Leeuwarden. Advys van Zevenwoude-wegens vermeerderingvan Zeeen Land magt. 27* NIEUWE NEDERLANDSCHE Het Advys van het Zevenwoude was aldus ingerigt: Advis van 't Quartier van Seven-Wolden, accord met dat van Ooftergo, Weftergo, Steeden &c. over bet Plan van Augmentatie, gedaan door zyn Doorl. Hoogheid in de Vergadering van Hunn Hoog Mog. Tiet Quartier van Zeven wolden heeft van denbei-1 ginne der ontflaane onluften tuffen Vrankryk en Groot Brittannien af aan, altoos in 't fentiment geftaan , dat het Intreft der Republicq voornaamentlyk was, eene ftipte en volkomene Neutraliteit tuffen de oorloogende Mogendheden in agt te neemen,en dezelve door fterke Equipagien te doen refpecteeren , om de Commercie die voornaame fource van beftaan en welvaaren van de Republiecq, en deffelfs Ingezeetene , tegens alle overlaft en moetwil, niet alleen kragtdadig te befchermen , maar ook dezelve by haar wettige verkreegene Privilegiën en Regten, by plegtige Traftaaten of bedingen, of door het Regt der Volkeren aan haar competeerende te befchermen, en derhalve hxllteert't Quartier ook thans niet, om by die fendmenten in een maaien de Quartiers Advifen open gelegt te perfifteeren, en is in gevolgen diens van oordeel, dat het meer dan ooit tyd is; om daar de Republiecq thans door V zo onverpligt, als onvoorzigtig gemenageerde Engelfche Ryk , op eene aller, onregtvaardigfte en Ondankbaar/Ie Wyze, met eene openbaare Oorlog word aangevallen, de krygs toe. ruftinge ter Zee, met alle iever voort te zetten; het Quartier ziet met 't grootfte genoegen, dus in 't uitgebragte rapport der Gecomm. uit de Refpective Admiraliteits Collegien deezer Landen dezelve fendmenten doorftraalen, en wenft derhalven niets meer, dan dat de voorgeflagene Equipagie mee eenparigheid ter Conelufie mag worden gebragt. Doch  JAERBOEKEN, January, 1781. ar. Doch wat aanbelangt de voorgeflagene Augmenta tie der Landmagt, kan 't Quartier hoe wel ongaar ne, niet afzyn te declareeren,dat 't dien aanmerk als min nuttig, ja zelfs nadeelig voor de teeen woordige htuatie der Republiecq, en als onbetaalbaar voor de zo zeer gedrukt wordende Finantiec deezer Provinciën in 't byzonder. Want immers daar de Republicq tegens Engeland zal moeten Oorlogen, en zig defendeeren , is het evident, dat deeze Natie om op geenerJev wyze te Land kan attacqueeren, en het doen van landinge zeer wei nig te vreefen is, vermids den Vyand aan de eene kant daar toe met m Raat is, door gebrek aan benoo digt Krygsvolk m hun land, en aan de andere kant vo.ftrekt weerhouden worde, door de ondieptens der ftranden, welke langs onze kuften meelt al uitgenomen op eenige weinige plaatzen, die met ge. ringe korten en weinig manfehappen verfterkt en verdeedigt kunnen worden, plaats heeft En even zoo zeeker als 'c is, dat door eene onvoorziene omwenteling van zaaken , den Oorlog ligtelyk op 't vafte Land kan worden overeebrazt even zoo zeeker is het ook, dat \ eene niet gegronde Staatkunde is, ztg tegens onvoorziene toevallen te Wapenen en in zulk een tyd, en in zodanige om/tandigheden, dat dte Wapening noodzaakelyk moet febaaden en te rugge houden eene uitrufting, welke men is gedwongen ter Zee , tegens een reed] weezenthk daar zynde gevaar , te doen, terwyl het genoeg gebleeken is , uit de bezoignes en raadpleeg ge hier over meermaalen ter generaliteit gehouden, dat het minder Effeft het welk de Republiecq van de gedaane Equipagien zedert eenigen tvd e° angt heeft, meeft toe te fchryven is, aan de fcha«™ heid van Volk welke door ee'ne werving te landen merkelyk zoude vermeerderen , die duf geduuS de deezen Oorlog veel m«er nadeel dan\oordeci aan de Republiecq zouden toebrengen: het Olilr ner oordeelt teffens, dat eene vermeerdering^van" Volk te Lande, ligtelyk aan andere MogendheS 1 * die Leetj. ! warden. Advys van Zevenwoudenivegens vermeerderingvan Zeeen Landmagt.  Leeuwarden. Advys van Zevenwouden'wegens vermeerderingvan Zeeën Landtnagt. 874 NIEUWE NEDERLANDSCHE die wy te land te vreezen hebben, merkelyk reeden tot ombrage en jaloezie zouden kunnen geeven, en dat de Republiecq zig hier door zeer gemakke]yk aan wezentlyk te vreezene aanvallen van de Landkanr zouden kunnen onderworpen maken;dan hoe waarlchynlyk ook eene onvoorziene onwenteling van zaaken, in de Miffive van H.Hoog Mog. eefchetft worde , de tegenwoordige geiteldheid van zaaken, de rupture namentlyk van de Republicq, door de Kroon van Engeland, die zig alle Mogentheden door de willekeurige, en het Regt der Volkeren verbreekende handeling tot onvrienden maakt, doet die vreefe, meer dan voorheen , onwaarichynlyk voorkoomen, en al was de vreefe vooreen aanval aan de landkant al niet ongegrond, zou dog de voorgeflagene Augmentatie van geen nut voor den Lande zyn, vermits de nabuuren van den Staat, ten minften die eenigfints te vreezen kunnen zyn, ook door onlangs voorgevallen veranderingen in Duitfchland, zig in die fituatie bevinden dat de Republicq onmogelyk zonder behulp vaneen Geallieerden tegens één derzei ve beftand kan zyn. . . , . Schoon het Quartier vermeent dat de voorgemelde zwarigheden genoegzaam zoude kunnen geoordeelt worden, om een Augmentatie der Landmagt in deeze tydsomftandigheden volltrekt onnut te doen keuren , zyn 'er egter andere financieele con-cideratien welke 't Quartier oordeelt, dat by den Souverain nooit uit het oog behooren verlooren te worden, en die het Confent in dezelve voor de Provinciën onmogelyk maaken. . Immers de vermeerdering der Gages der Militaire tot 12 ftuiv. per week, welke wel is waar voor vier maanden is toegeftaan, dog die, indien de nood eifcht, de uitrekking der verlooven te verlengen, veel ligt by Continuatie gevraagt zal worden, en die zoo al gedeeltelyk, nimmer geheel zal kunnen ingetrokken worden, indien men zig wil geëxponeerd zien, aan 't nedergeftelde in het Quartiers ad-  JAER BOEKEN, January, 1781. 275 advis op die materie in den voorige Landsdagi uitgebragt. Die vermeerdering drukt de Provin* ciaale Finantien niet weinig, en 't heeft geen be-1 wys nodig dat eene verhooging van uitgave voor de: Militie alleen van ruim 400000 guld. 's Jaars, welke, deeze Provincie volgens 't Plan van 1778 met de' Vermeerdering van ia ftuiv. vóórhaar quota zoude moeten draagen, voor de Provinciale Cas on draaglyk zoude zyn, voor aldien men hier eens, by neemt, de zoo ontzaggelyke koften, welke aan de thans vereifcht wordende armature ter Zee moe-, ten worden befteed. , Deeze zamen, en mogelyk nog geduurende ee-( nige weinige Jaaren te vinden zynde, door Negotiatie en Geldleeningen, dog het Provinciale Credit daar toe wel ras zullende moeten ophouden , zal men de Penningen tot voldoeninge derzelve, niet dan by vermeerdering der laften kunnen vinden , zoo als H. Hoog Mog. zelve hier van reeds de voorflag doen; dat het Quartier confidereert, dat't onverantwoordelyk zoude zyn, de Ingezeetenen deezer Provincie, welker Negotie en Commercie meer can die van eenige andre der verbondene Provinciën in de tegenwoordige trouble heeft geleeden door 't Weigeren de Protectie ter Zee, en welke meer dan eenig Land der gantfche bekende Waereld mee laften gedrukt zyn, met nieuwe laften te bezwaaren daar dezelve in langduurige Vreeden, waar mede de Republiecq is gezeegent geweeft, nooit eenige verligting van Laften genooten hebben. En eindelyk, daar zeekerlyk 't voorneemen van Zyne Doorl. Hoogheid en den Raad van Staten zal zyn, om na 't eyndigen der troubles , de aangeworvene Armée weder af te danken , om dat 'c onbetwiftbaar is, dat, wil men de Negotie, waar van de Republicq voornaamentlyk beftaat, nietweder door gebrek van protectie in eenen dergelyken benaauwde ftaat, als waar in men zig nu bevind, brengen, maar met|eenige nadruk befchermen, menzeekerlyk een meerdre, en vaftere uit- VARJEN. Advys >an Zevenjvoude negens termeer*lering>an Zee'■n Land' magt,  276 NIEÜV/E NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Advys van Zevenwoude wegens vermeerderingvan Zee en Landmagt. rufting ter Zee in 't vervolg zal nodig hebben, en derhalven ook geen meer manfchap te Lande zal kunnen houden,als volftrekt en ten uiterften noodzakelyk is, zoo niet des Lands Finantien geheel ten gronde zullen gaan. Des is 't Quartier van oordeel, dat het daarom beeter zoude zyn tegens allerley onvoorziene omwentelinge, by dieverleMogenheden , tegenswoordig, negotiatie te onderneemen, om wanneer de nood daar mogt zyn, een zeeker getal Militie in onze Soldy te doen overgaan. Daar door zoude men gedrelfeerder Volk verkrygen, dan by eene nieuwe Werving:daardoor zoude men zich tegen onvoorziene toevallen, met veel minder nuttelooze uitgaven valuabel in ftaat ftellen, en daar door zoude men , wanneer de nood dezelve niet langer vereifchte, zig van het overtollige, dan onnut en al te koftbaar Krygsvolk .kunnen ontdoen, zonder, gelyk in'tander geval plaats moet hebben, door afdanking onzer eigen nieuw aangeworvene Militie , het getal der armen in 't Land te vermeerderen. Hier op is het Befluit gevolgd der Staten, van het welk de redenen het beft gekend worden uit het Befluit zeiven, het welk, den 13 January 1781 genomen, aldus is ingerigt. „ Is geleefen een Miffive van hunne Hoog „ Mogende de Heeren Staaten Generaal der „ Vereenigde Nederlanden , gefchreeven in 's „ Hage den 26 December 1780 , houdende , „ dat zyn Doorlugtigfte Hoogheid de Heer Prins „ Erfftadhouder in de Vergaderinge was ver„ fcheenen, en voorgedragen had , dat reeds „ den 10 Maart des voorgaanden Jaars aan de „ Heeren Staaten der Refpeélive Provinciën ge„ meend had hoogft deszelfs gedagten te moe„ ten mededeelen omtrent de fituatie waarin de Re-  JAERBOEKEN, January, 1781. 977 „ Republicq behoorde gefteld te worden , en „ dat daar toe nodig zoude zyn het Equipee„ ren van ten minften 50 a 60 Oorlogfchepen, „ en de vermeerderinge van de Landmagt tot „ een aantal van 50 a 60000 man. ,, Dat de Frontierplaatzen in ftaat van de„ fenfxe behoorden gebragt, en de Magazynen „ voorzien te worden; dat Zyne Hoogheid met „ genoegen gezien had , dat de Marine in een „ eenigGns beteren toeftand was gebragt, en ,, zig vleide dat in de omftandigheden , daar „ de Republicq zich thans in bevond, geen >3, zwaarigheid zoude worden gemaakt, om in „ de yoorgeflagene aanbouw van Schepen van „ Linie, en voor de Equipagie voor het aan„ ftaande Jaar, gave Confenten te dragen. „ Maar dat Zyne Hoogheid zoude denken „ nalaatig te zyn, zoo niet te gelvker tyd ver„ klaarde , dat het even nodig was de Repu„ blicq in een refpectabel poftuur te lande te „ ftellen; dat hoopte, dat in de aclueele om„ ftandigheden daar op zoude worden gedagt, „ als meede om de Fortificatiën in ftaat van „ defenfie te brengen , en de Magazynen te „ voorfien; dat zonder verzuim mogte worden „ geconfenteerd in de augmentatie, ten minften „ zoo groot, als die welke Zyn Hoogheid met „ den Raad van Staaten reeds in den Jaare 1778, „ aan hun Hoog Mogende had voorgeflagen , „ waar omtrent als dan een nader plan konde „ worden gefuppediteerd. „ Dringende hun Hoog Mogende by gedag„ te Mifllve de noodzaakelykheid aan van Zy„ ne Hoogheids voorfchreven propofitie , en „ ein- Leeu- warden.  278 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. „ eindigende met te zeggen , dat vertrouwden „ dat hun Edele Mogende en de Heeren Staaten „ van de andere Provinciën, in een gefteldheid van zaaken als deeze, waarin het nu alleen zal „ aankomen op Moed en Cordaatheid , niets onbeproefd zullen laaten, om eikanderen een„ paariglyk behulpzaam te zyn en te befcher,, men tegens de aannaderende gevaren , zon„ der 't welk het lieve Vaderland, met al wat daar in dierbaar is, volftrekt moet verlooren „ gaan. „ Alles breeder in gedagte hun Hoog Mo-, „ gende Miffive vermeld. „ Waarop gedelibereert zynde is goedgevonden ,-, en verdaan, ter Vergaderinge van hun Hoog Mo„ gende te declareeren, dat de Staaten deezer Pro„ vincie, uit den inhoud van hooggedagte Mis„ ffive,met hetuiterffe genoegen hebben gezien ,, en vernoomen de welmeenende y ver en byzon- dere attentie van Zyne Doorlugtigfte Hoogheid, mitsgaders zodaanige fentimenten , geappui„ jeerd wordende^ door hun Hoog Mogende, „ dewelke alleen ten doele hebben de beveiligin,, ge van het dierbaare Vaderland, de bewaring „ van deszelfs voorregten en de zekerheid van dien gezegenden Staat, die hetzelve tot dus „ verre onder het waakend oog der Goddelyke „ voorfienigheid gelukkig heeft genoten ; dat „ hun Edele Mogende de voorflagen ten dee„ zen einde gedaan uit dien hoofde allefins moe„ ten laudeeren. En vervolgens in eene ern„ ftige overweginge gelegt hebbende, met wel„ ken aandrang van redenen voorgedragen word, „ om uit aanmerking van den hagchelyken ea al-  JAERBOEKEN, January, 1781. 57$ „ allefms bekommerlyken toeftand van de Re-' „ publicq, den Landmagt te vermeerderen,! ten getale van zoo veele manfchap en op „ zodaanigen voet, als in voorfchreeve Miffive „ gedetailleerd word, gevoelen zig niet weinig „ in verlegenheid gebragt om zodaanigen weg „ te vinden, en in te flaan, die in de tegen„ woordige gefchaapenheid der tyden meeft ge„ fchikt zoude zyn om het waare belang van al„ le de Bondgenooten in het algemeen, en van „ Hunne Provincie in het byzonder, te bevor„ deren , en dus de Republicq voor treffende „ onheilen te bewaaren. Dat hun Edele Mo„ gende egter oordeelden, zig over dit gewig„ tig poinét te moeten verklaaren aan de Re„ fpeclive Bondgenooten , en dat op zodaaniji ge wyze als de Cordaatheid van hun koomt „ te vorderen. Dat over zulks van goedbe„ dunken zyn, volgens den Eifch der hoogfte „ noodzaakelykheid, dat de Provinciën in de „ tegenwoordige zoo Critique toedragt van zaa„ ken hunne eenigfte en voornaamfte aandagt „ meeft en alleen veftigen moeten op eene ge„ dugte en met het gevaar evenredige toerus„ ting ter Zee. ,, Dat de Republicq van die zyde verre weg „ thans het meefte te vreezen hebbe, zal dooi „ geenen Bondgenoot immer ontkent kunnen „ worden. De ontzagchelyke Vlooten van Oor„ logfcheepen , het groot getal Kapers en Ro„ vers , die de wateren der Zeeën fchier be„ dekken, ftrekken tot onweerfpreekelyke waar„ borgen, dat de Commercie, die gezegend< „ Bronader van den bloeijenden welvaart dee „ zei Leeü« VAR.OEN. '  28q nieuwe nederlandsche Leeuwarden. „ zer Landen, jaa het gantfche Gemeenebeft, „ door den daadelyken invloed, die dezelve „ daar op heeft, de gevoeligfte flagen kan er„ langen , en de Republicq dermaaten treffen, „ dat het Jaaren lang zouden kunnen aanloo„ loopen, eer dezelve tot haaren voorigen ftaat „ van aanfien en luifter weder gebragt worden. „ Dat hun Edele Mogende van dit alles vol„ leedig overtuigt zynde , zich allefms verplat „ agten om alle de Bondgenooten op het na„ drukkelykfte te exhorteeren , om zich voor „ het tegenwoordige het meeft, ja alleen „ op het herftelvan de Marine, bevorens zoo „ zeer verwaarloosd, en de toerufting van Sche„ pen van allerleijen aart en Charter , kragt„ daadig toe te leggen, terwyl ten aanfien van „ de voorgeflagene augmentatie van de Land„ magt rond uit moet verklaaren van gedagten „ te zyn, dat dezelve van geenen nutte, maar „ veel eer ten hoogften nadeelig voor den te„ genwoordigen Staat, waar in de Republicq „ zich zoo ongelukkig bevind, zyn kan; en „ als onbetaalbaar voor de zoo zeer gedrukte „ Finantien deezer Provincie, door den zwaaren „ en onevenredigen aanflag haarer quota in de „ Generaliteits Laften, behoord aangemerkt te „ worden. „ Daarenboven eifcht het politieque Syfte„ ma, het welk hun Edele Mogende vermee„ nen in deeze dagen te moeten omhelzen, dat „ men zich behoore te waapenen en tegen ge„ weid te dekken aan die zyde, alwaar het gevaar „ het meeft dreigt, alwaar men het ziet gena„ ken en hetzelve als onvermydelyk voorkomt. „ Dat  JAERBOEKEN, January, i78r. a$i '„ Dat hun Edele Mogende overzulks ge i, dwongen zyn te moeten afzien en zig zorg „ vuldig wagten , om de groote uitgaaven te doen, aan dien kant alwaar geen vrees zich ,, vertoont voor dreigende onheilen. Immers „ de Republicq heeft aan de Landzyde voor als „ nog van haaren Vyand nieis te dugten, aan• „ gemerkt de Koning van Groot-Brittannien ; 4, zyne ukerfte kragten alleen aanfpant, om de „ Zeeën te overheeren, en daarover als het waaI re een onbepaald gebied te voeren , terwyl j, Zyne Krygsmagcen naauwlyks toereikende zyn f om hoogft deszelfs Koningryken te verdedi„ gen, of Zyne Staaten buiten Europa te herf „ winnen, en zich over zulks volftrekr niet in „ ftaat bevind om de Republicq der Vereemg„ de Nederlanden aan den Landkant aan te val, „ len, te overrompelen en het Toneel desOor„ logs aldaar op te regten. En zoo zeker als „ het is , dat door eene onvoorziene omwen„ teling van Zaaken het vuur des Oorlogs ligs, telyk op het vafte Land kan worden over„ gebragt en ontftoken , zo onweerfpreekelyk „ blyft het ook , dat het eene niet zeer ge,, gronde Staatkunde is, om zich tegen onver„ wagte toevallen te Wapenen in zulk een tyd l„ en by zoodaanige omftandigheeden, dat die f » Wapening noodwendig moet fchaaden en da, „ delyk te rug houden eene noodzakelyke UltL, rufting, welke men gedwongen is ter Zee te j „ doen, en dat tegen geen dreigend maar een „ reeds wezentlyk daar zynde gevaar, terwyl |„ het ten overvloede gebleeken is, uit de Bei» foigues en de Raadpleegingen bier over meerV„ maa= WAK- J  28a NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. „ maaien ter Generaliteit gehouden , dat het „ minder effeét, het welk de Republicq van „ de Equipages zeedert eenigen tyd heeft moe„ ten ervaaren, meeft behoort toegefchreeven te „ worden aan fchaarsheid van Volk , dewelke „ door eene aanwerving te Lande zich welhaaft. „ nog klaarder zoude openbaaren. „ Men diene derhalven aan de Zeemagt op „ het yverigfte te werken om dezelve in een „ gedugten Staat te brengen , en om het aanzien „ en de Eer van de Vlag van de Republicq , „ die bereids op eene hoonende wyze gefchon„ den is , te doen eerbiedigen ; terwyl Hun „ Edele Mogende volkoomen vart Hellen , cn „ ten eenemaal verzeekert zyn , dat het aan„ werven van Troupes in de voorgeftelde Man,, fchap onuitvoerlyk weezen zal, en dus voor „ als nog geenzins raadzaam om daar van eene „ proeve te neemen , tot voorkoominge meede „ van de om vraage of jaloufic, die andere Mo„ genheden daar omtrent zouden kunnen opvat„ ten , terwyl geene der Refpeftive Bondge„ nooten zig doch immer zal kunnen vleijen, „ dat de aanwerving van de Landmagt, ge„ paard gaande met eene ontzaggelyke Uitrus„ tinge van alledeye Schepen, ten Oorlog dien- ftig , op ééns tyd en even gelukkig zal fla- gen, daar het Staatkundig beleid vohlrekt vor„ dert om dat geen eerft ter hand te neemen, „ het welk den meeften fpoed vereifcht, en deti „ Lande het grootfte voordeel en 't gewenfchte „ heil aanbrengen kan. „ Daarenboven, hoe waarfchynlyk ook ee„ ne onvoorziene omwenteling van Zaaken in „ de  JAERBOEKEN, January, 1781. ss8^ „ de Miffive van Haar Hoog Mogende gefchetfr. „ worde , de tegenwoordige gefteldheid van „ Zaaken en Rupture namelyk tuffchen deeze „ Republicq en de Kroon van Engeland, die „ zich alle de Mogenheden van Europa tot on„ vrienden maakt , deels door deszelfs witje„ keurige handel wyze, deels door zigtbaare in„ breuken aan de Rechten der Volkeren, doet „ die gepretendeerde vreeze meer dan voorheen „ zeer onwaarfchynlyk voorkoomen; en gefield dezelve was al voor eenen aanval aan den „ Landkant niet ongegrond, zoo zoude doch „ de voorgcflagene Augmentatie voor het Ge„ meenebeft van geenen nutte zyn , overmits „ de Nabuuren van den Staat zich in de om„ Handigheden bevinden en in magt en aanzien „ zodaanig toegenomen zyn, dat men de Repu„ blicq geenzins kan aanmerken tegen hun in „ fterkte belbnd te kunnen worden, en diens„ volgens, zonder behulp van een magtig Geal„ lieerde, zich onmogelyk beveiligen en ver„ deedigen kan. „ Dat, fchoon hun Edele Mogende vermee,, nen, dat de vooren-gemelde zwaarigheden ge- noegzaam zouden kunnen geoordeeld worden, „ om eene vermeerderinge der Landmagt in „ dit gewrigt van Zaaken volftrekt onnut te te doen keuren , zyn 'er egter daarenboven „ andere Finantieele Conlideratien , welke hun „ Edele Mogende zodaanig befchouwen , dal „ ze het oog van eenen Souverain nimmer be „ hooren te ontgaan, en die het Confent in de „ zelve voor de Provincie ten eenemaal onmo' „ gelyk maaken. Va „ On Leeuwarden. i  Leeuwarden. ■ a84 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ Om alle welke en meer andere gewigtige „ reedenen Hun Edele Mogende zich in de on„ vermydelyke noodzaakelykheid bevinden, aan „ de Bondgenooten te declareeren, dat in het „ ontwerp van Augmentatie, begreepen in opge„ melde Miffive van Hun Hoog Mogende, niet „ kunnen treeden, en het zelve over zulks moe„ ten declineereh. „ En zal Extraét deezes worden toegezonden „ aan de Gecommitteerden ter Generaliteit, met „ laff om hier van ten Spoedigfitn opening te „ doen, ter Vergaderinge van Hun Hoog Mog. Accordeert met voorfz. Boek. Ook is volgends jaerlykfche gewoonte eene Landdag tegen den 31 January uitgefchreven, by eenen brief van Gedeputeerde Staten van Friesland van den 16 dezer Maend. Zodanige uitfchryving brieven pleegen met eene uitweiding over den toeftand van het Land,en eene korte vooritelling van de voorwerpen , welken byzonderlyk de oplettendheid en voorzorgen van 's Lands Vaderen vereifchen , aen te vangen. Maer in het naeft voorgaend jaer 1780 is deze uitfchryving enkelyk zonder zodanige inleiding gefchied :. En zo ook wederom dit jaer : zo dat wy den uitfchryvingbrief met die van "t afgelopen jaer (*) volkomen overeenltemmende, niet nodig agten hier te plaetfen. Wy hebben ook te voien van eene geldleening van 14 millioenen over de 7 Provinciën ga* (*) Zie N. Nederl. Jaerb. 1780. bl. ijto.  JAERBGEKEN, January, 1781. 285 gewaegd. De Staten dezer Provincie hebben; ook voor hun aendeel den 12 dezer Maend eene geldneniing voor den Lande ter fomme van 800,000 guld. tegens fi~ 15.: renten ten honderd, en eene korting cedulle van een ten honderd vaftgefteld. De intekeninge kan dadelyk gefchieden ten Comtoire der lofle Renten, mids de Penningen aldaer voor den eerften Mey gebragt worden, van welken tyd de renten zullen lopen : doch zullen geen minder fommen worden aengenomen dan 500 Kar. guld. en daer boven; voorts zal gedagte kapitael in 20 jaeren wederom worden afgeloft, te beginnen met den aere 1789. ST AD en LANDE. Groningen. ■ "*\e Staten van Groningen en Ommelanden JL/ hebben de navolgende Publicatie doen afkondigen: T\" Staaten van de Stad Groningen en Ommelanden, doen te weeten: Dat op derzelver Vergadering van heden , tot het houden en dra^ gen van veelvuldige noodwendige Laften in deze .tydsomftandigheden , hebben goedgevonden en verftaan , eenige Penningen , na een jaerlykfche Rente van 3 Guldens en 15 Stuivers van ieder honderd Gulden, ten laften van deze Provincie, refpe&ivelyk tegens den eerften Mey en November deezes , te Negotieeren , in deezer voegen: Dat geene Capitalen , beneden 500 Guldens, zullen worden aangenomen: dat de Renten jaarV 3 lyks Leeuwarden. Publica. tie no' setis. eene veldne* ming.  286 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Publica. tie no' pens eene geldne' tning. lyks op enkele Quitantie, ten Comptoire Gene. raai, kunnen worden ontvangen : dat gemelde Capitalen noch Renten , op eenigerhande maniere zullen worden bezwaart , of eenige kortinge onderhevig zyn, gelyk ook niet in compucatie zullen mogen worden gebragt, ter verligtinge van eenige lallen in deze Provincie. Zoo is 't, dat Wy nodig hebben geoordeeld, hier van alom bckendmaakinge te doen, ten einde een iegelyk, daar toe genegen zynde, van nu af aan ten Comptoire van den Ontvanger - Generaal T. J. van Iddeking, des namiddags van 2 tot 4 uuren, op Conditiën als voren, aantekening zal kunnen doen , en vervolgens de Penningen op deszelfs RecepilTe of Quitantie, dewelke naderhand tegens de verzegelingen zal worden ingetrokken en verwiffeld, tegens primo Mey en November deezes Jaars, zoo als een ieder zal te rade vinden, mits zulks aanftonds by de aantekeninge worden uitgedrukt, ten Comptoire voornr. op te brengen ; zullende voorts den OntvangerGeneraal opgemeld, van de gedaane aantekeningen tydelyk aan de Heeren Onze Gecommitteerden tot deezer Provincie Finances kennis worden gegeven, ten einde de Negotiatie, zodra dezelve conform Onze welmeninge toereikende zal bevonden worden , by welgemelde Heeren Gecommitteerden zal kunnen worden geiloten. En zal dezen tot een ieders narigt alom worden gepubliceerd en aangeflagen, ter plaatfe daar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan in het Provincie-Huis binnen Groningen, op Vrydag den aó January 1781. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mogende. K, Lt-i-e% Secretaris. N E-  JAERBOEKEN, January, i?8i. 2*7 NEDERLANDSCHE COLONIEN. Met brieven van St. Euflatius van den 24 Oétober heeft men tyding „ dat den 12 dier zelfde Maend de Zee met een ooftend wind zodanig hoog opzwol, dat de Hollandfche Kapteins het befluit namen onder zeil te gaen en van deze Rheede te vlugten. Deze hooge Zee bleef aenhouden tot den 18, waerdoor veele Lootfen en houte Schueren, aen ftrand ftaende, om verre geworpen en de Waren daer uit weggefpoeld wierden, zo wel als de Suiker en andere vrugten, die op ftrand lagen. De wind in den namiddag van den 18 aen 't bedaren geraekt zynde , hadt men hoop dat de hooge Zee haere kragt verboren hadt , maer in den nagt van den 18 tot 19 begon zy allerheftigfl te woeden , en rees toen zo geweldig hoog , dat 'er, zelf in de Pakhuizen , die hoog op de Baey Honden, veel water kwam, 't welk veel fchade toebragt aen drooge goederen. Den 19 raekte de Zee egter geheel aen 't bedaren, het geen den 20 gevolgd wierdt van een zwaren ftortregen, waer door ook fchade aen verfcheide Pakhuizen is gefchied. Van de Oofthoek van St. Cruys heeft men berigt, dat Kaptein Jan Roelofs de Groot, die in den ftorm van de Rheede was gevlugt, met zyn fchip aldaer gellrand , maer het volk behouden was." V 4 VER-  s88 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de hooge en lage Amte- naers, enz. VERANDERINGEN ONDER DE HOO, GE EN LAGE AMTENAERS, ENZ. Dordrecht. Den 25 dezer maend is van wegen deze Stad tegen Bloeimaend aenftaende, voor den tyd van drie jaeren, afgezonden ter Vergaderinge van hunne Hoog Mogende de Heeren Staten Generael, de Heer Mr. Bartbolomeus van den Santheuvel ; in het Collegie van hun Edele Mogende de Heeren Gecommitteerde Raeden , de Heer Mr. Willem Snelle, en ter Admiraliteit op de Maze, voor één jaer, de Heer Mr. Mattbeus Onderwater. Delft. Den 4 dezer maend zyn uk een overgeleverde Naemlyft door zyne Doorluchtige Hoogheid den Prinfe Ërfftadhouder aengefteld'tot Burgemeefteren , de Heeren Dr. Dirk van Heemskerk; Mr. Bruno Rover; Dr. Willem van Blommestein en Mr. Joan Karei, van Aldewerelt: Tot Scheepenen, de Heeren Mr. Qerard Stepbanus Bedel Cocg , Mr. Abraham van Schuyknbut eb, Mr. Dirk Back er , Heer van Nootdorp; Mr, Jan Antony van Heemkerek, Mr. Alexander Willem van Hoecke , Mr. Carizius Onderdeuyngaart , en Mr. Cbrijliaan van Be•reftein; en tot Scheepenen Commiflariffen van des Gemcenelands-Middelen, de voorn. Heeren De. 'del Cocg, van Scbuylenburch en Backer, Heer van Nootdorp. . -s Gravenhaoe. De Heer Wigtbolt Adnaen Grave van NaJJau• Woudenberg, heeft ter Vergadering van hun Hoog Mogende, als Raed ter Admi?  JAERBOEKEN, January, 1781. a8o rnïralïteit in Weftfriesland en 't Noorderkwartier, den eed afgelegd. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje en Naflau, Ërfftadhouder, heeft aen gefteld tot Procureur-Generael der Landfchappen van Friesland , den Heer Profeffor Juris Honora rius Mr. Elias Wigeri, in plaetfe van wylen Mr. Petrus Bourboom. En tot gewoon Raed in deD Hove van Friesland Jr. Jan Poppe Andre van Haren , in plaetfe van Mr. A. van Boelens, die daer van vrywilligen afftand heeft gedaen. Amsteldam. Den 3 dezer maend is alhier, in den ouderdom van ruim 77 jaeren overleden, de Keer Mr. Gualterus Petrus Boudaen, regeerend Burgemcefter en Raed dezer Stad, mitsgaders Bewindhebber van de Ooft • Indifche Maetfchappy ter Kamer alhier. Ook is den 20 in den ouderdom van 53 jaeren min eenen dag overleden de Heer Mr. Gerb. Nic. Hojfdaer, Oud - Burgemeefter dezer Stad. Nog is den 20 door den Wel-Edelen Achtb. Raed, tot Raed in de Vroedfchap dezer Stad verkoren en aengefteld de Heer en Mr. Jan Bemd Bikker, in plaets van wylen den Heer enMr.Gual» therus Petrus Boudaen. Gouda. Den 5 dezer marnd zyn uit een overgeleverde Naemlyft door zyne Doorluchtige Hoogheid, tot Burgemeefteren dezer Stad aengefteld , de Heeren Mr. Aei.brecht van derBurch, voorzitter; Mr. Francois de Mey, Heere van Limme ; Mr.-Vincent van Eyck en Willem van der Hoeven: tot Scheepenen, de Edele Achtb. Heeren Mr. Nicolaes Teysfe , voorzitter ; Gerard Willem van Bleydenberg, Pr. Albf Verryft , Francois Decker , Mr. Cornelis VJ Jo. Verandering dnder qe hOO- ÏE EN LAGE AivlTEsaers » CNZ.  -2qo NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder ce hooge en lage Amte- naers, enz. Johannes de Lange, Heere van Wyngaerde, Mr. Diderik Gregorius van Teylingen , Heere van Cameryk,en Mr. Reynier Swanenburg; en tot Scheepenen - Commiffariffen, de Heeren Decker, de Lange en van Teylingen: en zyn door de Edele Achtb. Heeren van de Vroedfchap dezer Stad verkoren tot Raeden in de Vroedfchap, de Heeren Mr. Reynier Swanenburg en Mr. Melcbior Wdlem van der Kerkhoven van Groenendyk; en afgezonden ter Vergaderinge der Heeren Gecommitteerde Raeden van de Edele Groot Mogende Heeren Staten van Holland en Weftfriesland, de Heer Mr. Ad. Pieter Twent; en tot Bewindhebber der Ooft-Indifche Maetfchappy ter Kamer Amfteldam, de Heer Jacob Boon van Oftade,Raed en Oud-Scheepen dezer Stad. Ook heeft de Heer en Mr. Martinus Toulon » Burgemeefter dezer Stad, ter Vergadering van H" H. Mog., den eed afgelegd als Ontfanger van de Convooyen en Licenten dezer Stad. Gorinchem. Den 2 dezer maend zyn uit eene overgeleverde Naemlyft door zyne Doorluchtige Hoogheid , den Heere Prinfe Ërfftadhouder, tot Burgemeefteren dezer Stad voor de jaeren 1781 en 178a verkoren, de Heeren Adriaen van Cruyskbrken, en Mr. Abraham van Bleyswyk, Vryheer van Eethen en Meeuwen, Heer van Babilonienbroek enz. Ook is by de Edele Groot Achtb. Heeren van de Vroedfchap ter Vergaderinge van de Heeren Gecommitteerde Raeden van hun Edele Groot Mog. wegens deze Stad afgezonden Jonkheer Simeon Petrus Collot d"Escury , Heer van Naeltwyk en Sliedecht, Raed in de Vroedfchap en Oud-Burgemeefter dezer St3d; voorts in de Rekenkamer van Holland en Weftfriesland Jonkhr. Pieter van Leyden, Heer van Nieuwland, Mede-Raed in de Vroedfchap en Oud - Burgemeefter dezer Stad . t bei-  JAERBOEKEN, January, 1781. api beiden om zitting te nemen met den eerften van Bloeimaend 1781. Enckhoisen. In 't voorleden jaer is op hooggunftige aenpryzinge van zyne Doorluchtige Hoog heid den Heere Prinfe Ërfftadhouder, door Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap dezer Stad, tot Gecommitteerde Raed van haer Edele Groot Mogende in 't Collegie van de Heeren Gecommitteerde Raeden van Staten van Holland en Weftfriesland en het Noorderkwartier, voor den tyd van twee jaeren aengefteld, de Heer Hendrik Raarda, Oud Burgemeefter enz. Ook zyn op den 1 dezer maend , door de by trekking benoemde Burgeren , alhier tot Burgerneefteren dezer Stad verkoren , de Heeren Mr. Hendrik van Straten, Anthont Jacob de Jong van Per fyn, en Mr. Hu go Adriaen van Blyswyk, enden 2den op hoog. gunftige aenpryzinge van zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Ërfftadhouder, tot voor zittend Burgemeefter aengefteld, de Heer Mr.AN thonï Blok. Voorts zyn uit eene overgeleverde Naemlyl door gemelde zyne Doorl. Hoogheid tot Schee penen verkoren, de Heeren Mr. Jan Jacob Duy vensz., Tidde Willem Blok, Mr. Hendrik van Stra len, Mr. Cornelis Stant, Bernard Quiryn van det Willige , Dr. Pieter van Genderen , Heffel Jacoi Slyper; en uit dezelve tot Scheepenen-Gommis fariilen der Gemeenelands-Middelen , de drie bo vengemelde Heeren Duyvensz., Blok en van Stra len. Medemulik. Den 31 van Wintermaend des voor leden jaers zyn op hooggunftige aenpryzinge vai zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfi Ërfftadhouder, tot Burgemeefteren dezer Stad voo den jaere 1781 aengefteld, de Heeren Pieteï Ra Veranderingonder de hooge en lage Amtenaers, enz. t t 1  292 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder De hooge en lage Amtenaers, enz. I Raper, voorzitter, Pieter Spaender en Dirk Mol. Ook is den 3 dezer maend op hooggunftige aenpryzinge van zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Ërfftadhouder, wegens deze Stad afgezonden ter Vergaderinge van de Heeren Gecommitteerde Raeden van Staten van Holland en Weftfriesland , in Weftfriesland en 't Noorderkwartier , de Heer Nicolaes Haesman, en zulks in plaets van den Heer Pieter Spaender , wiens laft met den laetften van het - afgelopen jaer geëindigd was; en is benoemd om met den eerften van Bloeimaend eerftkomende zitting te nemen ter Admiraliteit in Weftfriesland en den Noorderkwartiere, de Heer Mr. Jan Pan , en zulks in plaets van den Heer Dirk Mol, wiens laft met den laetften van Grasmaend ftaet te eindigen. Nog zyn op den 8 dezer uit eene overgeleverde Naemlyft door zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Ërfftadhouder, tot Scheepenen dezer Stad, voor het loopende jaer 1781 verkoren, de Heeren Mr. Nicolaes Groot Jacobsz., Mr. /zaek van Homrigb , Klats Cos*, Jan Vos , Ernft Karei Colff, Jacob op 't Landt en Johannes Lieveloo; en daer uit tot Scl^epencn-Commiffariffen van des Gemeenelands-Middelen, de welgemelde Heeren Mr. Nicolaes Groot Jacobsz,, Mr, /zaek van Homrigb en Klaes Cos. Purmerende. Den laetften van Wintermaend 3es voorleden, jaers is alhier na een ziekte van 10 gagen, in den ouderdom van 60 jaeren en 10 dajen overleden , de Heer Pieter JVynbout, regee^nd Burgemeefter en Raed, mitsgaders Thefaurier dezer Stad. Ook is den 11 dezer maend op hooggunftige aenpryzinge van zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Ërfftadhouder, by de Edele Groot Achtbare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen, tot Raed in de Vroedfchap aengefteld. de Heer  JAERBOEKEN, January, 17/81. 293 Heer Syvert van der Burgb , en zulks in plaetfe van wylen den Heer Pieter Wynhout;en is voorts met den eerften van Bloeimaend aenftaeDde voor den tyd van twee jaeren aengefteld in 't Collegie van de Edele Mogende Gecommitteerden Raeden van de Heeren Staten van Holland en Weftfries land en den Noorderkwartiere , de Heer Mr. Laurens Peereboom, in plaetfe van den Heer Philip Reynier Boon , wiens laft als dan ftaet te eindigen; en zyn benoemd om met den eerften van Bloeimaend aenftaende voor den tyd van drie jaeren zitting te nemen in de Generaliteits Rekenkamer, de Heer Jacobus van der Vooren, junior; en in de Provinciale Rekenkamer, voor den tyd van één jaer, de Heer Philip Reinier Boon; en aengefteld tot Thcfaurier, in plaetfe van wylen evengemelde Heer Pieter Wynhouc, de Heer Adam Lugtig. Utrecht. Den 26 dezer miend is in deze Stad in den ouderdom van ruim 84 jaeren overleden, de Hoog Edele Gebooren Heer, Hendrik Karei, Grave van Naffau van deLecq, Heer van Beverwaerd eu Odyk, voorzittende onder de Edelen en Ridderfchap, mitsgaders Lieutenant Opper-Houtvefter dezer Provincie enz. Amersfoort. Den laeÊften van Wintermaend des voorleden jaers, zynde den gewoonen dag der verandering van de Regeering dezer Stad, zyn uit eene overgeleverde Naemlyft door zyne Doorluchtige Hoogheid den Prinfe Ërfftadhouder, voor den aenftaenden jaere 1781 , verkoren tot Burgemecsteren, de Heeren Gysbert Harderwyk en Mr. Willem Methorst: En tot Scheepenen, de Herman Kluppel, Hendrik van Goudoever, Jacob Craenen, Wilhelmus Gualtherus van Veer/Jen; Dr. Matthias Sas, Izaek Scheltus, Ottozoon; Dr. Gerhardus Trouillart, Gysbert Jan Methorft , Dr. Hendrik Berghuis, Franciscus van Bommel; Pieter Jacobus Vijfcbers en Cornelis Suyk. V 3 Ook Verandering 3nder de hoo- 3e en lage Amte- naers, ekz.  291 N. NEDERL. JAERB. January, i7gi. Veran DERINC ONDER DE HOC GE EN LAGE AMTENAEHS.ENZ. NB. Mits befloote watere geen Graenen &c. ter Markt geweeft. i Ook heeft Hooggemelde zyne Doorl. Hoog* 'heid, vermits den vrywiiügen afftand van den Heer Mr. Karei van Coeverden, in deszelfs plaets toe Raed dezer Stad aengefteld de Heer Nicolaes van "Coeverden , die insgelyks op heden in die hoedanigheid is toegetreden, en is vervolgens de Heer Oud - Burgemeefter Anthony Metborft, fwiecs laft met dezen dag ftondt te eindigen) benoemd, om geduerende den aenftaenden jaere , wegens deze Stad zitting te nemen ter Vergaderinge der Heeren Gedeputeerden van de Edele Mogende Heeren Staten 's Lands van Utrecht. Campen. Den 22 dezer maend zyn op goedkeuring van zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfltadhouder , alhier, in plaets van de overledene Heeren Burgemeefteren Dandels en van der Mervoecle, weder verkoren en aengefteld de Heeren Mrs. Assuerus Stuockel, Lid der gezwoorene Gemeente, en Auditeur Militair, en Jan Gysbert Reikder Optennoort, Ontfanger der Stads Geeftelyke Goederen, en zyn de overige Leden van de Regeering weder voor dit jaer aengebleven. Verders is in plaets van gemelden Heer Mr. A. Strockel tot Auditeur Militair der bezettinge alhier , door zyne Doorluchtige Hoogheid weder aengefteld den Heere Mr. Ratger Bondam , Commes van 's Lands Magazynen alhier.  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAER BOEKEN* February. MDCCLXXXI. GELDERLAND. N y m e g e n. Den 22 begon de Rivier de WaeltePannerden tegen over Millingentekruijcn. en zich tegen over den Steen-Oven van de Weduwe Dormans valt te zetten. Den 25 begon dezelve andermael te kruijen, waer door het Ys in 't Pannerdenfche Canael mede in bewee- fing raekte, maer zich andermael valt zettee tot den 26, als wanneer het by de Peppelgraef digt op malkanderen zat. Hier door Zwol het water zodanig, dat het op verfcheidene plaetfen over de dyken heeft geftort. Den 27 kruide het kanael een weinig voort, en veritopte zich wederom j hier door liep het water zo hoog op, datmengenoodtzaektwas, om met alle manfchap en karren, een kade van riet en milt, ter hoogte van 1 \ voet over den dyk te leggen. Den 28 des nadenmiddags fchoot het ys een honderd roeden of twee toe, en zettedc zich wederom tot in den mond van 't kanael; doch dien zeiven dag ging het weX dex- Nyme- GEN.  Nyme- oen. 296 NIEUWE NEDERLANDSCHE deromlos: het water viel zes duimen, en het Ys zettede zich naby den Scherpen kamp de laetfte reis, waer na het den 29 om drie uuren nadenmiddag is doorgefchoten, gelyk het kanon te Arnhem hier van verwittigde. Den 6 begon het ys in de rivier de Whael een weinig te gaen; den 7 meer; den 8 noch meer: den 9 noch veelmeer; den 10 fterk; den 11 noch fterker; den 12.13 en 14 bleet het als den 11; den 15 fterker ysgang; den 16.17 en 18 geen ys; den 19 wederom een weinig; den 20 's morgens fterk, en vervolgens tot den 23 's morgens ten half zesuuren, als wanneer de rivier fterk aen'tkruijen raekte, en met ongemeen veel ys geftadig by vermeerdering wierd opgepropt, 't geen tot den 26 bleef aenhouden, en voor deze Stad, en meer na beneden, zich den 26 m den nadenmiddag vaft zettede, met dat gevolg, dat dezelve den 27 des avonds ten zeven nuren,aen de Peil-pael binnen de Kraenpoort tekende drie-en-twintig voeten elf duimen, a vierentwintig voeten, waer door men genootzaekt wierd, om 's Lands Bol-werken aen de zyde van de Whael, buyten de Hezelpoort,. ten einde 'er in dezelven, en vervolgens inhet Ryk en Schependom van Nymegen geenDoorbraek mogte ontftaen,te verftcrken,en de nodige kiftdammen te leggen, zynde 'er by deze gelegenheid een kiftdam vervaerdigd, tusfchen de Muife Batterye en de Glaci, aen 't benedenfte einde van den Kleenen Beer; een gelyke door het Voor grachtje van het voorfte werk tegen de rivier; een gelyke in de eerfte Steene Prófilen over de Brug in den bedekten Weg;  JAER BOEKEN, February, 1781. 297 Weg; een dito in de buitenfte Profilen in den bedekten Weg,naby de Herberge de Tabaksfchuur genaemd, en eindelyk een vierde inde Profilen by de Zand-batterye, ter flinker het Bafiion Utrecht, door welke middelen men een Doorbraek in de Werken heeft voorgekomen, wyl 't water, 't geen door de Hezelpoort, en over de beide Steenen Beeren heen ftorte, in de Werken wierd bepaeld,zo dat 'er tegen de kiftdam, welke gelegen heeft in de eerlte fteenen Profilen, vyf voeten water heeft geftaen, waar van men nooit eenig voorbeeld, zo ver de oudfte Lieden heugen, .gehad heeft. Den 27 's avonds om half agt uuren, brak de Whael voor deze Stad met eenen geweldigen drang los,waer door de huizen langs de Kaei, tusfehen de Kraen- en Vheerpoort kraektenen fchuddeden. Het vyfde Huis van eerftgemeldë Poort wierdt door een fchol den Gevel doorboord, wringende een gat in dezelve ter grootte omtrend van twee voeten in't vierkant; het overig gedeelte derzelve wierdt ingedrukt, zodanig, dat by aldien dit Huis niet zeer Hevig geankert was geweeft ? hetzelve met zyne Inwooners in de rivier zoude hebben geftort. Het huis hier naeft beneven had genocgzaem een diergelyk lot, zynde het eene houte Vengfler en het middelmanneke van het raem insgelyks met een fchol in twee Rukken gefloten, de gevel merkelyk ingedrukt, en de binnen-muur van dit huis gefcheurd. De glasfpylen, welke alhier als korven of roofters voor de glafen zyn, wierden doorgefneden, en als loot gebogen, wordende de bewooX % ners Nyme- GEN.  293 NIEUWE NEDERLANDSCHE Nyme- gen. ners niet anders gewaer dan een fterke fchud« ding hunner huilen, zonder te weten datdezelven op het vallen Ronden. Verfcheidene andere huifen op deze Kaey zyn minder of meer befchadigd. Hier by kwam, dat het ys door de Kraenpoort indrong tot by de Lutherfche Kerk, overftromende al de huifen tulfchen gemelde Kerk en Poort. De Steenftraet is mede zo vol water geweeft.,dat Lieden,welke zeftig jaeren, met hun Ouders,in dezelve gewoond hebben, getuigen het water nooit zo hoog gezien te hebben, hebbende dat van 't jaer 1740 overtroffen. 's Lands Arcenael heeft insgelyks de woede dezer hoofdftoffe ondervonden, ftaende hetzelve in de keuken één voet zes duimen: een oud Verwulf van een Kelder, onder de Kamer, al waer het Musquet-loat geborgen wordt, ftorte voor een gedeelte in, door welke opening verfcheide kiftjes met kogels zyn heen gezonken. Op de Kopel-plaets ftond het Water één voet agt buimen. DePapengaft, Kloosterhoff, Glashuis en een gedeelte van de Hezelftraet zyn eveneens overftroomd geworden, hebbende het water in laetftgemelde Straet geftaen tot onder de poort van 't huis van den overleden Heer Ontfanger van den Berg. In de Bottehtraet is het allerjammcrlykft geweeft, zo dat men zommige menfchen door het dak heeft moeten uithelpen, en in een Stads-gebouw doen overbrengen, alwaer dezelven, door de tedre zorge der Heeren regerende Burgermeefteren, de Jonkheeren van Bat,vereist en van Lynben van Hemmen,,  JAERBOEKEN, February, 1781. 299 men, met al hun Kinderen onderhouden zyn geworden, zynde 'er by dit alles in deze Stad niemand omgekomen. Den 27 ftondt het water in Overbetuwe aen den Waelkant onder Doornenburg op den dyk, en men moeft het overlopen door het leggen van kiftdammen op verfcheidene plaetfen beletten. Tot Gent aen den kommerdyk, aen het boven-einde, had zich een fchol-ys omtrent geheel dwars door den dyk geftoken, doch noch al hoog in den kruin, het geene egter die uitwerking veroorzaekte,dat den dyk geheel en al opgebeurd wierd, en dus van plaetfe veranderd was. Onder Doornik moeft men het overlopen van 't water, door het leggen van kiftdammen , hier en daer mede zoeken te beletten. Onder Lenth in No. 9. 10. 11 en 12 kwam aen den binnenkant eene verzinking van ongeveer 15 Roeden lengte, tot in de helft van den kruin des dyks, waer aen ten eerften is begonnen geworden te werken. Tegens den avond kwam 'er eensklaps onder Lenth in No. 3 eene allerzvvaertfte verzinking aen den binnenkant, waer door meer dan de helfte van den dyk in de daer agter liggende waey ftortede, die van tyd tot tyd tot den 28 zodanig verergerde, dat 't volk meer dan eens van 't werk ging lopen, zynde den dyk geheel en al weggevallen, tot op een weinig van de buiten Doffering, doch zocht men alles te houden. 's Nademiddags van den 27 liep het water te Le.nth meer dan 2 voeten hoog over den X 3 Schans- Ntyme- sen:  Soo NIEUWE NEDERLANDSCHE Nyme- cen» Schanflen Dyk, zo mede tot Ooftenholt.SlykEwyk en Loenen. Den 28 was het gevaer onder Lenth in No. 9. 10. 11 en 12 genoegzaem herfleld, maerin No. 3 zodanig verergerd dat men alle hoop, om een doorbraek voor te komen, zoude hebben opgegeven, alzo den dyk ter lengte van ongeveer 8 roeden geheel en al was weg gefpoeld, en den aandrang van de rivier de allerzwaerfte doorfpoeling veroorzaekte, het geen men echter by aenhoudenheid onder de bevelen van den Jonkheere iV. 5. Baron van Lynden en Blitterswyk , en den Heere Land- en Dyk-Schryver Mr. C. C. van Oven eensdeels metmesfie, en anderdeels met het leggen van een berm van rys hout, buiten- en binnenwaerds, heeft zoeken tegen te gaen. In den nacht tuffchen den 28 en 29 kwam eene verzinking onder Gent in No. 251 aen ,den binnenkant. Den 29 hadt men, door't goed .bellier en gefladigen arbeid, gedurende den geheelen nacht, eenigzints hoop, het dreigend gevaer, onder Lenth, te boven gekomen te zyn. Onder Gent was omtrent de verzinking in .No. 251 alles buiten gevaer gefield. Den 30 hieldt door de aenhoudende oplettenheid en vorig goed beflier, onder arbeid der Ingezetenen, de doorfpoeling en doorzyping in No. 3 onder Lenth op, en men was door Gods goedheid aldaer genoegzaem. buiten gevaer; en was de verzinking in No. 9, 10. 11 en 12 noch in vorige ftaet, behalven dat de grond meer en meer wegzakte, .docbj men  JAERBOEKEN, February, 1781. 301 men liet hout en palen aenvoeren^ om in geval van een nieuwe wafch der rivier, eer laeg daer voor te konnen maken. Den 28 liep het water op den rhynkam tot Holthuifen, Elden en Driel o ver den dyÊ heenen, en men moeit het overlopen door hei leggen van kiftdammen beletten. BydeKoeyweide tegens het Schaer zat het ys ongemeen hoog opgeftapeld. Den 29 was alles in den zelfden Staet, doet volgens ingekomen berigt van den Heere Hoog Heemraed Mi. J. N. van der Hoop. waren onder Holthuifen twee verzinkinger gekomen, die echter onder het bellier van welgemelde Heere van der Hoop, van ogenblik tot ogenblik, wierden bewaerd. Den 30 was de verftopping van 't ys in dc rivier voor de Stad Arnhem, en verder m beneden, gelukkig hier en daer losgefchoten Tuffchen het Drielfche Vheer en de Koey: weide, zo mede tot Randwyk en Lakemontt maekte den overloop van 't water over de dyken eene akelyke vertoning, doch men wai met man en magt bezig om kiftdammen te leggen. De twee Verzinken tot Holthuifen waren niet verflimmerd, en daer was geene verdere bedenkinge by. Den 31 was alles buiten gevaer. In Nederbetuwe even boven Kermeftein in de Meder-betuwfche Ban-dyk, zyn drie verzinkingen geweeft, en één onder de Buurfchap Aelft. Men werkte met alle kragt aen dezelven,en wierden eindelyk bevangen. Tuffchet: Maandag den 29 en 30 liep 'twater te Liender X 4 we 'NVME* t I  302 NIEUWE NEDERLANDSCHE Nymi- cen. / wel vyftig Roeden ver over den dyk, en maekten alles in rep en roer, ftaende het water tegen den Neder-betuwfche Ban-dyk 2* voeten hooger als op den Rhyn, door dien het water, 't geen door den doorbraak by de kleine Spees,boven in de Marfch inloopt, beneden in den ouden Weerd niet lollen kan als door eenen kaey, ftaet het nu aldaer, en ook tegen den Neder-betuwfchen Band-dyk, wel twee en een half voeten hoger als op den Rhyn. In den Thielrewaerd heeft het niet minder gevaerlyk geweeft, wordende van daer berigt: dat den 25 de rivier de Whael reeds in beweging raekte, tot voor de Logtenburg, doch zich ten eerfte wederom valt zettede, en het ys digt op malkanderen krooy tot in het Dreumelfche Rek. 't Bleef niet langer zitten dan tot den volgende nacht, en na dat het een zwaren ysdam, met matig water echter, veroorzaekt hadt, bevondt men, dat de rivier van boven het Zwaentje, tot Thiel toe, zonder ys was, en 'er meer naer boven een ysdam zat, voor welke een zwaer water ftondt. In dezen toeftand deedt men te Drumpt, Zenewynen, Ophemert, Varik en Heefelt, veele wagens met mift aen den dyk brengen, en de Inwooners wierden gewaerfchouwd op het eerfte allarm aen den dyk te komen. Den 5,6 en 27 bleef men alhier noch zonder gevaer, maer in groote vrees; dan des nachts van den 28 kwam 'er een gedeelte van den Boven dam, en water af,zo dat te Ophemert het water op verfcheidene plaetfen op den dyk tot in het wagen-fpoor ftondt, en te Zenewynen  JAERBOEKEN, February, 1781. 303 nen over dezelve liep, welke door de yver van den Schout van Drumpt, enBuurmeefter van Zenewynen, wel haeft door opkiftingen bevangen was. Te Ophemert hadt men door dit zelve middel, ook een evengelykeuitwerking, en 't bleek, dat de voorzorg van vroegtydig milt aen te voeren , het behoud van den dyk alhier geweeft is. Het Ampt van tusfchen Maes en Whael brak te Wamel en Dreumel in, waer door Drumpt, Zenewynen en Ophemert van 't gevaer wierden verloft, vallende het water toen ten eerfte twee voeten, \ welk ter hoogte van agttien voeten Thielfche Pyl, en drie-en-twintig voeten en zej duimen Nymeegfche Pyl, was opgerezen geweeft. Den ysdam zakte van tyd tot tyd ai verder naer beneden, waer door den 29 wederom eenen nieuwen wafch ontftond, lopende hetzelve tot zeventien voeten Thielfche Pyl op, zo dat te Heefelt wederom alles ir beweging raekte, en den dyk aldaer opgekifl moeft worden, 's Nachts omtrend ten twaelf uu ren begon het water te vallen, en bleef,wyi den ys-dam los was gegaen aen het vallen, waer door alhier alle gevaer verdween. In den Bommelrewaerd was de nood ooi op 't hoogfte; want zedert 's morgens den 3c January 1781 ten elf uuren, was het water t< Rosfum zodanig opgerezen, dat menmetmeei dan honderd menfchen aen dc Maes-kant aer 't kiften raekte. Beneden voorz. Dorp voo: de Stad Z. Bommel is het ys ongemeen dil en zwaer op malkanderen gefchoven, zo dat 'ei een verftopping. door veroorzaekt is' gewor den: echter hield men te Rosfum voorn, nocl eeni NVMEGEN. i l i  304 NIEUWE NEDERLANDSCHE NVMECEN. 1 1 ( ! i < I c ] < d c f | j \ e t t I r 2 r | eenige moed ? om dat men hoopte dat de Maes zoude doorfchieten, of de Whael opruimen, wyl dezelve van tyd tot tyd in beweging geraekte. Den 30 tegen den avond waren de tydingen van laetftgern. Dorp, noch niet veel runftiger, hoewel 'er echter nergens geeïe verzinkingen wierden befpeurd: de dyken angs de Maes waren allen opgekift; heugenle het de oudfte Lieden niet immer zo een loog water alhier gezien te hebben. Den 31 Jan. 's morgens ten half elf uuren s de rivier los gegaen, en zonder eenige of en minften zeer weinige fchade te doen, door;eftreken, hebbende men reeds tydingen, dat [e rivier en de killen beneden open zyn. lier door was het gevaer aen deeze zyde wel opgehouden, maer beneden aen de Maes-kant, oor de fterke toevoer van water, wierdt het evaer grooter, zo dat den 1 Febr. beneden 'oederoijen den dyk is doorgebroken, waer oor Brakel en Munnikeland Werdt over:roomd, en het water tot voor de Mydyk oomt. De geheele Vleugeldyk is door den Jeemraed Verzy/l, met alle zorgopgekift geworden. Op 't Fort St. Andries was het aller[lendigft gefteld. Tuffchen Vrydag en Zaardag den 2,6 en 27 Jan. brak de Conrefcarpe door, waer door het geheele 'oit ruim zeven voeten onder water geïekte; en de Inwooners zich genoegzaem onder klederen naer boven mbeftenbegeven, lyvende tweemael vier-en-twintig uuren zoner broods en met noch eenige voeten wa:r' in de huifen. Van 's Lands Krygs- en wa-  JAERBOEKEN, February, 178I. 3°? wapentuigen in dit Fort, heeft men niets ge-] hoord, doch men kan gisfen, dat het Buspoever zal bedorven zyn. In het Ampt van tuffchen Maes en Whael is het allerdroevigft gefield geweeft, btykelyk uit het volgende , 't geen mede gedeeld is door een zeer naeukeurig waernemer , die het in eigener perfoon heeft bygewoond. Den 27 Jan. van 's avonds zes uuren tot 's morgens omtrend vier uuren wafchte de Maes, alle uuren te Batenburg één duim;tot agtuuren twee duimen; om 12 uuren liep den dyk op vyf verfchillende plaetfen over; om 5 uuren moefl men laten kleppen; om 6 uuren wierdt 'er hulp geroepen : toen liep het weder op drie plaetfen fterk over; men heeft de gaten met fchuurdeuren en boomen, horden &c. bevangen: de ergfte plaetfen waren tuffchen den Schepen Courman en Arien Moor'en, op de Wal tuffchen Willem Hoes en Hendt Luycaffe, tuffchen het Lank-huis en Barend Evers, by de Wed. Heynen en aen de Moolen, op den Molen-dyk, tegens over de Galg was het ys over den dyk heen gekrooijen, en wel vyf voeten hoog op denzelven blyven leggen, zynde daer door een derde weg gefloken,het geen men met planken zeer wel verzien heeft. Aen 's Graven-wiel is 't ys ook op den dyk gekrooijen. Den 28 's morgens om twee uuren raekte de Maes los, die ongeveer vyf minuten in beweging bleef. Aen de overzyde hebben zy alle ogenblikken geklept. Om negen uuren liet Niftrik verzoeken om hulp , waer na toe men en Diender zondt, met de Boeren van Dienden, SfY/MEa  Nyme- CEN. j 1 2 9 9 ^9, 3 9 i: Dj y. N Om 306 NIEUWE NEDERLANDSCHE den, om het overlopen, byzonderlyk aen de Sluis te beletten, 't geen ook aldaer Ipoediobevangen wierdt. Des nadenmiddags was by de Kerk te Niltrik ter lengte ten minften van 200 roeden groot gevaer, fpoelende zelfs het agterhuis naelt de kerk voor een gedeelte om ver, en een groot gat in de ftraet agter dezelve fcheurende: doch is door de trouwe hulp en byftand van den Predikant, Landdeken, Buurmeefteren en verdere Ingezetenen, bevangen. Den 31 January van tien uuren tot twee uuren is de Maes te Batenburg gevallen 4 duimen; van twee tot vyf uuren ftondt de Maes ftil, van vyf tot negen uuren is dezelve één duim gewaffen. . Men zondt een Boden naer den Hr. ikforooden van Druten mede te brengen, daer men 'er maer vyftig bekomen kon, en te Horfen bezorgde. In het voorby varen riep eenen JanFos(wiens Vrouw voor ongeveer drie a vier weeken geftorven was) boven uit den hooiberg om hulp, alwaer hy met zyne twee knegts was, en één kind van ongeveer vier weeleen lag op den balk. Daer komende verzogt hy ons zyne fchuit, die onder den berg met hooi gepakt en diep onder water was, daer uit te helpen, het geen men met degrootfte yver deedt, waer over den man zo verheugd was, als of men hem zyne geledene fchade vergoed hadt, dewyl hy riu ,in ftaet was by zyn kind te komen, en zich zelfs te redden: zes koey-beeften en één gemeft varken waren verdronken: het water liep de paerden over den rug heenen, en zyn door Hendrik Heynen gered. Van daer voer men ■naer den Heer van Druten, die ons van den onvermoeiden arbeid en yver tot ontzet der ongelukkigen, op zyne aenmoediging door zyne getrouwe Ingezetenen, veele merkwaerdige dingen heeft verhaeld. Den 1 February viel de Maes te Batenburg des 's nachts 4 duimen; de Vloed 6 duimen. Om negen uuren 's morgens voeren wy van Batenburg naer de volgende Plaetfen, als naer Akforft, alwaer eenige, weinige beeften verdronken, en door de Paerden twee beeften doodgeflagen zyn; zommige menfchen waren in de Kerk gevlucht, daer. het water over de zitbanken heen heeft gelopen; zommige huiY fen Nyme- gen.  3io NIEUWE NEDERLANDSCHE Nyme- gin. fen in Hukken geflagen, doch anders geen ongelukken, zo ver bekend is. Te Maes-bommel zyn twee beeften en ée'n paerd verdronken, en alle de huifen in het veld zeer befchadigd; den Tabak meeft geborgen, doch veel Hennep verdreven, en den dyk aen den binnenkant op veele plaetfen tot aen het karfpoor weggefpoeld. Aen de Schans by Livius zyn vyf beeften en één paerd in de Pont geborgen, maer gezonken, zo men denkt door den wind, en 't vee waerfchynlyk verdronken. Den 2 van Dreumel door de vloed gevaren, naer den doorbraek te Wamel, welke men denkt de lengte van ongeveer 25 a 30 roeden, in den ouden dyk tegens over de Wiel van den Heer van Drenten te hebben , en waer door om ver gefpoeld zyn. 1. Huis «n Schuur van Gerrit Engelen; 2. 't Huis van Lamert van den Berg;^. Huis en Schuur van Jennike Kooymans; een Kind van A. vart Soefi verdronken; vervolgens verfcheide beesten omgekomen, als elf beeften van de Heer Ontfanger Meynhart, en voorts mede de meeste huifen binnen dyks aen ftukken geflagen, zynde men door den doorbraek heen gezeild, 'en langs Dreumel, alwaer in de Whael dyk vier doorbraken waren, de eerfte beginnende aen het boven-e;nde van Klaas Langen, toz 'aen Jan de Jong, groot ongeveer 50 Roeden; de tweede begint aen den boven kant van Willem Varthuifen, en langs het geheele Goed, daer is den dyk blyven zitten ongeveer 7 roeden, waer aen de derde doorbraek begint, en eindigt digt by Cor* '- - nelii  JAERBOEKEN, Ferbruay, 1781. 3I1 nelïs Bajens. Deze beide gaten, zullen ongeveer 80 a 100 roeden wezen; de vierde begint, aen het huis van Eda van Ewik,tn eindigt by Jan Theuniffè Crielen, waer van he agterhuis weg is, en zyn verdronK fobanna Timmermans , Hermen Vink de Huisvrouvv van Johannes Tbeuniffèn, Jacob va„ aen Heuvel, en zyn Zoon Willem van den Heuvel de Jood Soloman Ifack, zyn Vrouw en Zoon. ' * Daer zyn weggedreven, de huizen van Hermen Vink, 2. Aen Goofens, 3. Jan de Jong 4. Theunis van Riemsdyk 3 5. Johannes Tbeumsfen- deeze vyf in de bovenfie Doorbraek: in de tweede en derde doorbraek,de huizen en Schuuren van Jan den Bekker, t XmrrJctCt Vm den Heuvd> 3- van Soloman Ifack bovengenoemd, 4. van Jan van Swam, 5. vaniW Kry„e„. in d^ vifird doorbraek, het huis van Tda van Ezvik, verdronken ongeveer 25 è 30 beeften en l paerden: Willem Blaesman, knegt van Gradus Berghout, Schipper en Kraanmeefter te Wezel, is met een Walen-pont of Kooienaek,om hout te laden, door den dyk heen gedreven, zyn boot geheel in ftukken, het röer weer opgevifcht, en den aek zonder fchade weder buiten gekregen. I Ym daer is,men §evaren langs den Maesdyk tot aen den Alphenfen moolen, alwaer de vloed genoegzaem noch op alle plaetfen over den dyk ftroomde, en waer door dezelve zeer veel geleden heeft;zelfs byna geheel weg; de Sluifen waren van boven wel 3 voeY 2 ten. GEM.  312 NIEUWE NEDERLANDSCHE Nyme- «en. ten bloot, zynde 'er ook veel huifen zeer befchadigd. ;_a.. Vi a , Van daer gevaren naer den Oijenfchen doorbraek, boven het huis van Deveneyns, in den nieuwen dyk,; daer in het jaer 1740 den doorbraek is geweeft, zynde deze fcheuring groot 34 roeden, en waer door verdronken is, één man, die zich met twee zoons op een boom gered had, doch door kouw en honger genoodzaekt was, van zyn zoons affcheid te nemen, en zich in net water te laten vallen. De' zoons, die zich 34 uuren aldaer in deeze nypende koude, hebben gehouden, zyn gered. Drie huifen zyn daer om ver gefpoeld, en veele befchadigd, doch men wilt noch van geen verdere ongelukken. Het opviffchen en befteelen van goederen uit de huifen in geheel Maes en Whael,en in de Heerlykheid Oijen.,was menigvuldig. Onder Alphen, in den Haeg, en andere Dorpen in Maes-Whael, zyn mede een menigte huifen omver gefpoeld en befchadigd. Wat hart moet onder het lezen dezer Rampen niet toegetrokken worden? en wat innige fmerte heeft de Befchouwers, en die geenen, die veele menfchen, en vee, gered hebben, niet aengegrepen ? Edelmoedige Lieden zyn 'er geweeft, die hun leven ter redding van anderen hebben gewaegd, en onder die kan men inzonderheid tellen : den Heere Advocaet Poelman , Verwalter Dykgraefvan Batenburg, en de Heeren Heshusius. Ondertufl'chen is men noch van eenen anderen naeuwkeurig berichter in ervaring gekomen, dat het water drie a vier voeten over de dyken, ter plaetfe daer de doorbraken voor-  JAÉRBOEKEN, February, 1781, 313 voorgevallen zyn, gelopen heeft, zynde het-; zelve twee en een halven voet hooger aldaer opgerezen geweeft, dan in het jaer 1740, door welke overlopingen de dyk-breuken met al hun gevolgen natuurlyk veroorzaakt zyn. Verder naer boven, zyn de dyken langs de Whael in het Ryk van Nymegen , en het Ampt van tuffchen Maes en Whael, mede overgelopen en zeer befchadigd, drygende ieder ogenblik zich te zullen begeeven. Veele verzakkingen aen de binnenkant der dyken, gelyk te Weurt, en elders, deeden alles vrezen, en by aldien dezelve niet zo hard bevroren hadden geweeft, zouden 'er naer aller gedagten veel meer dyk-fcheuringen hebben moeten voorvallen. Hoe onbefchryflyk de kommer en armoede der bedrukte Lieden geweeft is, kan men echter ook zeggen, dat de zorge evenredig is geweeft, en 'er niets gefpaerd is geworden, om dezelve te gemoet te komen. Door de onvermoeide zorge van den Heere Grave van randwyk,Amtman Richter enDykgraef des Ampts van tuffchen Maes en Whael, en deszelfs Landfchryver, den Heer Burgermeefter Pieck, is alles aengewend, wat ter hulpe konde dienen, zynde 'er van Nymegen verfcheidene vaertuigen gezonden,welke beladen waren met allerly verkwikkingen, die in deze fchielyken nood te bekomen waren, en bovendien veele pakken met klederen, baey, hembden, linnen, en wat de dringende omftandigheden verder in gedagten bragt, hebbende de Inwoonders van Nymegen naer hunne loffelyke gewoonte ook milde giften uiteereykt welke ten nuttebefteed zyn. Y 3 Ter- ^yme^  Nyme. gen. 314 NIEUWE NEDERLANDSCHE Terwyl de Beersfe Maes, als boven ge-, zegt, fterk omliep, en de vier doorbraeken in de Maes-dyk beneden, tuffchen Keffel en Lith, gelyk ook te Oijen, zulk een meenigte van Water aenvocrde, raekte de Stad 's Hertogenbofch in den tyd van zes uuren geheel overftroomd, welke fchielyken wafch vermoedelyk veroorzaekt is, door dat den Baertwykïchen overlaet, denkelyk, uit hoofde van het meenigvuldig ys, 't geen zich in het Bosfche veld heeft bevonden, en van de Maes derwaerds gevoerd wierdt, verftopt is geworden; doch waer van men geen echte tyding heeft konnen bekomen,hebbende het water boven den Beer, ter rechter zyde van de Haven geftaen, zeven voeten en vyf duimen, en dus op den dorpel van den Baertwykfche overlaet omtrend vyf voeten; hebbende veertien duimen hooger gewerkt dan ooit, zedert zynen aenleg. T h 1 e l. Zedert den 20 der afgelopene maend January hadt zich by Nymegen een Ysdam gezet ,.waerdoor het opperwaren zo zeer was aengegroeid, dat het op zommige plaetfen inzonderheid by het Dorp Lent, boven op den dyk ftond, en men alle oogenblikken de gedugte tydingen van doorbraeken, al beevende, te gemoet zag; die de geheele Betuwe, de Graeffchappen Buurenen Cuilenburg, als mede de Steden Asperen, Heukelom, tot Gorinchem toe, met eene overftrooming bedreigden. — Van tyd tot tyd kwamen de water-  JAERBOEKEN, February, 1781, 315 terbodens te paerd, tydingen brengen van den' toeftand der dyken. Deze waterbodens ryden van het Pannerdenfche kanael, langs de Wael, tot Gorinchem toe, en bekomen onderweeg, by alle wagten, fchriftelyke opgaef van den toeftand van zaeken. — Inmiddels wierdt door onze Stads Regeerders alle mogelyke voorzorge genomen, en onze Waterpoort van binnen met eene kifting, gevuld met mist, toegemaekt gelyk in alle fteden gefchied, aen de rivieren gelegen. —- Dit wel verrigt en bezorgd zynde, heeft onze Stad inwendig (buiten merkelyk verzwaerende omftandigheden) niette vreezen, als zynde 'er byna geen voorbeeld, dat de ftad zelve overftroomd is geweeft, terwyl by doorbraeken of overftroomingen alléén de omliggende landen onder water ftaen en de ftad tot eene veilige wykplaets voor anderen verftrekt. — Deze kisting was intuflchen zoo genoegzaem niet, of ze moeft, in tyd van nood, verhoogd endaeragter nog een tweede gemaekt worden. Op den avond van den 27January ftond het water hier aen den binnenpael op twaelf voet,en aen den buitenpael op agttien voet, en dus byna met den ingang van de poort waterpas. Beurtelings groeide en viel hetzelve eenige duimen; maer des nagts ten halféén uuren, begon hetzelve zoodaenig hand over hand toe te neemen, dat het in den tyd van twee uuren,meer dan zesvoet of twee-en feventig duim aengroeide, zoo dat het meer dan 25 voet boven de gewoone hoogte geftaen heeft. Hierop raekte alles op de been. Regeerders en Burgers fchooten toe, op de waerfchouwing der wagthebbende Y 4 lie" fHIEt.  3nï NIEUWE NEDERLANDSCHE Thiel, 3 ] < lieden, om het water,'t welk reeds ter ftadspoorte was begonnen in te dringen, ware het mogelyk, te keeren. Den yver der werkende menigte deedt alle dreigende gevaeren te boven koomen,door hetaenvoerenvan ruim 150 karren meft; en in den morgenftond van den 28 daaraanvolgende, kwam 'er eenige zakking in het water,'t welk 2* voet hooger heeft geftaen, dan in het noodlottige jaer 1740. De oudfte heden dezer Stad kunnen zig niet herinneren, ooit zulk een fchielyken vloed en tot zulk een verbaazende hoogte beleefd te hebben; ftaende het water in onze haven zoo hoog,dat men van de ftads muur,indefcheepen konde flappen. Deeze ongemeene hoogte, van welke men ïn onze Stads muur een teken, ter gedagtenisfe heeft gefteld, kan men toefchryven, eensdeels aen het losbarften van den ysdam by Nymegen, anderdeels aen de verfloppinge der rivieren, beneden dezelve, naer den kant van Hemert en Varik, en dus boven denzaemenloop van de Maes met onze Wael, enz. — De hooge dyken, aen deezen of den regtenaever van de Wael, wierden hier en daer, door het water overflroomd, terwyl men hetzelve, boven op de dyken, met miftdammen moeft tegen houden; zynde intusfchen, door le Goddelyke goedheid, nog voor doorbraaien behoed. Intusfchen kwamen desZonlags morgens veele opgezeetenen des platten ^ands, met haeve en vee herwaerts vlugten, >m zig zeiven, en het hunne in veiligheid te : ftel-  JAERBOEKEN, February, 1781% 317 ftellen,het welk een zeer aendoenlykfchouwipel was. ■ Het Ampt van tusfchen Maes en Wael beflaét eene groote uitgeftrektheid van zeer vrugtbaer land en grafige weiden. Men teelt in het zelve veel tabak, hennip, koorn en veldvrugten. In hetzelve bevinden zig, beualven het aenzienlyke vlek Batenburg met een flot,dus genaemd naerBATo zo men wil, den eerften bevolker van dit Land, nog een aen-. tal-van omtrent 21 dorpen, allen min of meer aenmerkelyk en volkryk en meeft allen in het ronde aen de dyken gelegen, even als op eenen zoom, terwyl het inwendige gedeelte des Lands, eene zoort van langwerpigen vyver vormt. De dorpen worden genaemd: Over enNcderAflelt, Balgoyen, Keent, Appelthern, Maesbommel, Alphen, Dreumel, Wamel, Leeuwen, Druten, Half-Winsfen,Leur,Hernen, Burgharen, Horsfen, Puffelyk en Altforft. Grenzende dit Ampt ook aen het Ryk van Nymegen. i Ten tyde der meefte verwarringe in 't grootfte gevaer dezer Stad, hoorde men van derzelver wallen, te midden door het donderend gerommel van het ys en het gebulder van den wind, het akelige noodgelui der klokken, te Wamel en Dreumel, vermengd met het fchreeuwen en kermen der vlugtende inwooneren, bezig om zigzelven en hun vee op de dyken te bergen; maer, tot verzwaering hunner ellende, vonden zy dezelven door het water wel twee voet hoog overftroomd, en op zommige plaetfen reeds doorgebrooken, terwyl het water met een groot geweld over deY 5 zel- rHIEL.  Thiel. 318 NIEUWE NEDERLANDSCHE zeiven binnenwaerts Hortte en alles met zig nam wat het in zynen aendrang ontmoette. Het is een ftandvaftig gebruik, ja zelfs eene wet,dat,zoo dra 'er hoog water is,deBuurtfchappen op de dorpen, wagten moeten be- ■ zorgen, om naeuwe toezigt te neemen; en, op dezen vertrouwende, begeeft de andere menigte zig ter rufte. Deze wagts nu, door den fchielyken en nooit gehoorden aenwas des waters verbaesd, hadden nauwlyks tyd om hunne mede-dorpelingen behoorlyk te waer- fchouwen. Met het licht hunner lantaer- i nen en lampen, kon men hen raedeloos ginds en herwaerts zien loopen; en hun. geroep van help! help !... help God... drong door de zielen der aenfchouweren en hoorderen; terwyl niemant,geduurende den gantfchennagt en byna geduurende den volgenden dag, over j de rivier, door het ys konde komen, ter verkryging van eenig bericht. Dus bleef men in eenepynigendeenangftvalligeonzekerheid, j niet weetende, wat aen de overzyde was gebeurd , en waervan men zig gëwisfelyk hiets ; aengenaems kon voorfpellen. Zoo dra de gelegenheid maer eenigzints gunllig was, is men met fchuiten derwaerts f gevaeren, met zig voerende allerlei ver- li kwikkingen; maer wel inzonderheid brood, I: om den honger der ellendigen te ilillen; I j terwyl men, uit voorigc gebeurtenisfen, wilt I ] dat de bakovens onbruikbaer gemaekt, en fc , het graen bedorven moefl: zyn. Zy, die derwaerts gevaeren waren en van daer we^- b \ derterug keerden, vonden zig niet in ftaet j om de ellende en akeligen toeftand der on- • ge- -  JAEREOEKEN, February, 1781. 315) gelukkige hoevenaeren en inwooneren te be-r fchryven, weiken, van alles beroofd,zommigen een getale van vyftig of zeftig, op hooibergen , in fchuuren, op daken en boomen eene fchuilplaets hadden gezogt,om hun leeven te behouden: maer die nu, van honger en koude als bedwelmd, onöphoudelyk hadden zitten uitkyken en verlangen naer de hulp Van medelydende menfchen. De dyken op verfcheide plaetfen doorgebroken zynde, vertoonde zig het geheele Ampt tusfchen Maes en Wael en het grootfte gedeelte des Ryks van Nymegen, als een boordevollen Vyver, terwyl het binnen-en buitenwater tot dezelfde hoogte heeft geftaen, en de dyken zeiven hier en daer onzigtbaer waren. Elders vertoonden zy zig als fmal- le ftrookj es, opgepropt van menfchen en vee; 't welk op zommige ftallen,vierentwintig uuren lang, tot den buik toe in het water heeft geftaen; tellende men in het dorp Leeuwen over de honderd en vyftig ftuks, zoo groot als klein vee, verdronken. Een paerd, 't welk door den ftroom des waters, wel een vierendeel myls weg was gedreeven, heeft zig nogtans met zwemmen weder op den dyk geredt. Veele huizen zyn door het water en den ysgang, niet alléén losgefpoeld en omgerukt, maer zelf geheel weggedreeven, (als zynde meerendeels van hout en ftroo) met zig neemende alles wat de armen Landman bezat, onder welken zommigen niets overgehouden hebben. Een fchuit met eenige honderd brooden, van hier overgevoerd, was niet toe-  Thiel. 520 NIEUWE NEDERLANDSCHE toereikende om, in ééns, in den nood van één dorp, voor éénen dag te voorzien. In het dorp Wamel, regt tegenover deze ftad, is maer één Jongeling vermift en denkelyk verdronken, als mede vyftien of zeftien ftuks vee en veele varkens en f chaepen, enz. terwyl een man en vrouw, die door den drang des waters, ten agterdeure waren uitgedreeven, aldaer des morgens op eenen boom zyn gevonden en behouden. Dus is dit anderzints fraeie dorp Wamel deerlyk geteifterd. Veele huizen zyn of weggefpoeld, onbewoonbaer gemaekt of grootelyks befchadigd. De eetwaeren en voorraed voor de menfchen, het voeder voor het vee, de tabak, de hennip, enz. zyn door het water bedorven of vernield, en dus de fchade algemeen groot. In het dorp Dreumel, grenzende aen het eerfte, is de verwoefting nog ruim zoo groot. Behalven den doorgaenden overloop des waters over den dyk, telt men aldaer vier doorbraeken, tot welker herftel, zoo hier als elders, zeer zwaere koften zullen moeten aengewendt worden. By een van deeze doorbraeken, heeft het water eene Wieling of een Meir gevormd, van meer dan vyftig voet diep,en de vier doorbraeken beflaen met malkander soo roeden. Ook de inwooners van dit veruitgeftrekt en volkryk dorp, wierden in de uiterfte verwarring ten bedde uitgedreeven, terwyl zommigen by dit angftig ontwaeken, reeds op hunne legers lagen te zwemmen, en dus,met hun naekt ligchaem,tot dekeeltoe, uit het water de vlugt naer den dyk namen, en  JAERBOEKEN, February, 1781. 321 en aldaer, in-plaets van veiligheid te vinden,' den pas ontloopen dood in den mond vielen, 't Welk inzonderheid het noodlot is geweeft van eenen aldaer woonende Jood, die met zyn vrouw en twee kinderen door den drang des waters,met een huis,in'twelkzygevlugtwaren door eenen doorbraek omgekomen is. E'ene dogter, die teffens moeder was, droeg eene bedlegerige en afgeleefde moeder ten dryvenden huize uit, onbewuft werwaerts haer te voeren; terwyl haer doodelyk beangfte man van vooren en van agter om zyn hals, en ter wederzyde onder zyne armen, een viertal van weêklaao-ende kinderen uit de kaeken des doods noodde terukken!... Een zoontje wierdt hem van&den hals gefpoeld en van den dyk in de baeren geftort. Eene pas verlofte kraemvrouw, met haer eerftgeboren wigt in den arm, en tot den middel in het water, poogde omzigzelven en haeren zuigeling te redden, met agterlaeting van al haere bezitting. Het geene nog als verzwaerende in dit geval befchouwd kan worden,is het byna algemeen heerfchen der kinderpokjes, en der alvernielende vee-peft, in het ampt van Maes en Wael;waer door veele kinderen en runderen niet vervoerd konden worden. De Baron van Deelen , Heer van Dru toegevoegde Amptman en Richter vai Maes en Wael, heeft veel yver aengewend om op alle de dorpen brood te bezorgen. Eene dienftmeid te Leeuwen, onder den ee nen arm een kind en onder den anderen deszelf ïoed hebbende, wierdt door de kragt van he water het kind uit haeren arm geflagen, t wel! w«-vw > ver [hiel. 1 t  322 NIEUWE NEDERLANDSCHE Thiel. i l ! 1 ] I c i i i 1 1 I £ verdronken is. — Een ongelukkige landmand, op den zolder van een ingevallen huis wel vierentwintig uuren gezeten hebbende' de atgezondene van den Baron van Deelen ziende, dreigde, in zyne hongerige wanhoop, zoo ze hem geen brood bragten met een fnaphaen op hen te zullen fchieten Door eene verfchanüing van boomen niet diot genoeg by hem kunnende naderen, moeifen zy zig getrooften om hem hetzelvë in het water toe te werpen, zonder hem verdere hulp te kunnen bewyzen. Oneindig veel vee fchaepen, varkens, het eene leevend, het andere aood, was hen op hunne vaert ontmoet. Het latte hooi en ftroo ligt zoodanig op de dyken, Jat men 'er naeuwlyks een voetpad kan vinlen, en dezelven zyn voor rytuig ten eene- nael onbruikbaer. Veelen , even na den rtoed, kwamen uitgehongerd en moedeloos, jp het gezigte van den aengevoerden voorraed wan brood, byna in het water vliegen om daernn een gedeelte te bekomen; men moeit het ïun, op eenen afftand van den oever, in de landen werpen!... Onder de ongelukkig omkomenen op dit orp, is eene vrouw, die ten huize uit wille vlugten, tegens den ftyl van de deur, door ene ysfchol, wierdt verpletterd! wel twintig iorpen in 't ampt van tuffchen Maes en Wael ebben allen ellendiglyk geleden. Inzonderleid is het dorp Alphen mede een van de belaegenswaerdigfte, daer het water zoo hoo°eltaen is, dat het in de kerk over de banken eloopen heeft, en daer men zegt dat meer an honderd huizen vernield zyn. Buiten dit ampt  JAERBOEKEN, February» 1781. 323 ampt zyn 'er nog zoo veele plaetfen, zelfs fteeden en vlekken, die de gevolgen van dit onheil moeten verduuren. De Doorbraeken zyn dezen: Een Doorbraek te Wamel. Vier Doorbraeken te Dreumel. Een Doorbraek te Langen, by de Graef. Een Doorbraek te Oyen. Tuffchen Lith en Kesfel, vier Doorbraeken, Een Doorbraek te Kesfel. Een Doorbraek te Lith. Dit zyn dertien Doorbraeken, en die veel tyds, veel moeite, en zwaere koften ter herftelling zullen vereifchen, en op eenige tonnen gouds gerekend kunnen worden. 'Er zyn doorbraeken, ter welker herftel men eenen omweg van een half uur zal moeten neemen, om daertegen eenen nieuwen dyk aen te leggen. Tot een volledig verflag van deze nare toeftand zullen wy nog eenige berigten mede dee« len, als voor eerft een uit Alem, kwartier van Maesland, gedagtekend den 31 January, en aldus luidende: . „ Laetftleden Saturdag des avonds omtrent 8 uuren, raekte het ys in de rivier de Maes in beweging, en drong met geweld op den dyk aen, die voor 't dorp ligt, zo dat den zelve onder onze voeten dreunde: ten.9 uuren fcheen het ys fchot te hebben, wy meenden dat de gantiche rivier doorging, en al* le gevaer te boven te zyn; maer groot was onze verwondering, als wy met het aenbreken van den volgenden dag zagen, dat 'er flegts een kleine fchol weg was, (want beneden ons was ["hifi,  Thiel. i 324 NIEUWE NEDERLANDSCHE was de rivier tot Driel toe open) en wy Honden verbaeft dat die zoo veel geweld had kunnen doen: intufi'chen wafte het water hand over hand (want tuffchen het Wild en Gewande, beneden ons hadt zich een ys-dam gvormd) en het ys boven ons bleef valt zitten tot Maendag den 29., wanneer het fmorgens omtrent 10 uuren wederom in beweging geraekte, komende over de Maerenfche Waerd met een alleryfelyft geweld op onzen bovengemelde Dyk aendruiffen: honderd en meer wiilige boomen, die in den weg Honden, waer onder 'er waren, die een vadem dikte hadden, als rietftokken mede nemende. Wy beefden reeds op den aennadering en niet zonder rede, want tot de Golfpakking genaderd zynde wierd de zelve met duizenden ponden aerde opgeligt, en bergen van ys wierden 'er op den dyk gezet; zwaere boomen,fchoon den dyk. totfleunhebbende, wierden omgeworpen of doormidden gebroken: men moeft voor het ys én omvallende boomen vlugten,en vreesde alle ogenblikken dat den dyk bezwyken zoude, wanneer het ys wederom onbeweeglyk bleef vaft zitten , ?n 'er zich een ys dam op de Kribbe boven ans vormde. Dus zaten wy tjffchen twee ys dammen, en des niettegenflaende zo klom [iet water:meer en meer op, en bereikte den kruin van onze dyken,die opzommigeplaetzen geen duim boord meer hadden: hier op riel de akelige nacht in, en een 'ieder rykhalsde na het dagligt: des nagts om half twee was !iet water op zyn hoogfte, ja zoo hoog,dat ie oudfte menfchen het nimmer zoo hoog gezien  JAERBOEKEN, February, 1781 325 zien hebben. Door vlytigen en onvermoeiden' arbeid van den dykftoel en Ingezetenen, wierd telkens opgehaeld, en daer gevaer was den dyk herfteld, tot dat de tyding van boven kwam, dat 'er val befpeurt wierd, waerfchynlykveroorzaekt door een inbreuk te Keflel een uur boven ons liggende, daer omtrent dien tyd den dyk bezweek; ook bezweek op die zelve tyd, den Wildfchen dyk een half uur beneden ons onder Maeren gelegen op verfcheide plaetzen: het grootde gat is daer gefcheurd in den dyk, zekeren van Gog toekomende, na giffing ruim 25 roeden lang, en dat te Keitel zal niet minder zyn. Schoon nu ons dorp, wiensbehoud om zo te fpreken aen eenen zyden draed gehangen heeft, door Gods goedheid voor een inbreuk l is bewaerd gebleven, zo is egter de verwoesI ting, die het over de dyken ftromende water ; gemaekt heeft, byzonder aen de beneden zyde, i zeer groot: in een huis zyn de voor en zyde anuuren uitgefpoeld, en verfcheide anderen zyn 1 befchadigd ;.veele gaeten zyn 'er aen de binnen zyde van den dyk uitgewoeid, en veele Aerdappelen, Hooi en andere levensmiddelen voor Menfchen en Beeften zyn door het water vernield, zo dat verfcheidenne Ingezetenen, die met hun Vee op den dyk moeften vlugten, in bitteren nood en armoede gedompeld zyn. Het nabuurige Roifum, in Bommelrewaerd gelegen, en aen de eene zyde door de Wael, en aen de andere zyde door de Maes ibefpoeld, heeft het ook zeer bange gehad; 1 want het ys in de Wael bleef voor en beneden dat dorp vaft zitten, dus moeft ys en waZ ter fHIEI,.  326 NIEUWE NEDERLANDSCHE ter uit Maes en Wael tuffchen ons en Roflum door gaen, het geen een fterke perslog ver- I oorzaekte , zo dat die van Driel, die van ! Roffum te hulpe kwamen, en dus is Bommel- 1 rewaerd?door de Goddelyke goedertierenheid | ■ voor een inbreuk tot hier toe bewaerd gebleven. ] „ Een ander berigt uit Empel van den 3 ] February is van dezen inhoud. Den 27 laetftleden van Kelï'el komende, ver- f toonde zich de Maes hoog met een fterke fchol ys bedekt, gelyk ook de Dieze; toen was £ noch geen water by my in de kelder. Den 1 volgende morgen, om 3 uuren, raekte het ys i in de Dieze gedeeltelyk los,het geen zonder j i gevaer toeging; twee Turffchepen aen deze 2 zyde weken naer den overkant; gantfeh Enge- i len was in rep en roer; alle de Vaertuigen gin- v 'gen na de overzyde. Beneden het Veerhuis ; g bleef het ys zitten en het water wies fterk. Des t na den middags ging ik met een ander Perfoon 1 den dyk rond, waer tegen het water hoog j.t ftondt; tegens den dyk-pael No. 587 en 588 i hadt zich het los geraekt ys valt gezet. De n dyk-pael No. 545 tot 547, No. 522 cn be- l!: nede.11 het dyk-huisje liep het over; de Bom- ih 'melfe ftoep hadt, reeds voor den middag, jz overgelopen en wierdt, volgens bevel digt $ gemaekt. Voorts was den dyk tot Empel zi in 'goeden ftaet als ook van daer tot Ge- i 8 wanden; des avonds keerden wy door het i veld terug. Den 28 , vertoonde zich zo : veel water op het veld, dat men dagt dat :] de dyk boven hier of elders was doorge- -r broken, maar het was de Beerfe-Maes, die il afkwam.: het water liep zo fterk en menigvul- uv dig  JAERBOEKEN, February, 1781. 327 dig over den dyk, dat dezelve niet meer kon' begaen worden, 's Naderaiddags was 'er bevel uit 's Bofch gekomen om de Huizen onder Orten te trekken, het geen in myne tegenwoordigheid gefchiedde; de benedenfte onder Empel meende men ook te trekken, maer daer was geene mogelykheid om 'er een enkelde balk uit de krygen; het water bleef walfen , even wel niet»fterk; maer, den volgenden dag, liep het water als een Huis over den gehelen dyk, en zeer fnel, en zo hoog, dat het om 12 uuren , by my in de keuken ftondt. Op het Heeren huis Hond het water 27 duim hoog: meeft alle de huizen dezer Heerlykheid zyn met water be-zet geweeft, en hebben min of meer geleden. — De Schryver van dit berigt meldt verders hoe het te Alem, Marem en Keffél gefchapen ftond, hebbende zich den 1 February in eene Schuit, derwaerds begeven. Hy bevondt dat op laetft gemelde plaets de dyk ter lengte van omtrend 180 voeten doorgebroken was en dat de fchade op 1500 Guldens berekend kon worden. Doch nergens was de fchade zo groot geweeft als te Wamel en te Dreumel, alwaer zelfs geheele Huisgezinnen zyn weggefpoeld. Den 2, February en vol-genden dag, was het water aen het vallen, en zo het' gelukkig geen ftil weêr geweeft was, zouden de fchaden en rampen fchier onherftelbaer geweeft zyn." Nog een brief gedagtekend uit Thiel den 2 February gaf dit volgend naer verflag. „ De -rivier was, met laeg water, digt geraekt en behalven weinige open wakken met een vloer -van dik en zeer hard ys geheel overdekt; maer Z 2 door fHIEI.,  3o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Thiel. door het opperwater geraekte de Wael, op Donderdag den suften, een uur ver boven en beneden onze Stad, met herhaling aen het kruyen. Dit gebeurde toen ook omtrent Nymegen, en hier door zettede zich, voor deze Stad en het daer tegen overliggend Dorp Lent, een hooge ysdam in de rivier; zo dat het water wel haeft tot boven op den dyk te Bemmel rees en daer omtrent eene fchroomelyke verzinking veroorzaekte. By ons ftondt het rivier water tot Saturdag 's nagts op eene matige hoogte; zelf was het, zedert Donderdag te voren, meeft al vallende geweeft en gehleven, tot omtrent 11 uren in den nagt, zo dat de ganfche Stad, en allen hier omftreeks, zich, zonder vreeze, hadden ter ruft begeven. Maer omtrent half twee uuren was de ganfche Burgery al wederom op de been, om dat de gemelde ysdam was opgebroken en het daer voor zynde water, met het ys, zo ylings afkwam, dat het, ten 2. uuren, 16 voeten en 8 duimen, op onze peilpael, teekende'en op zommige plaetfen over den dyk liep; zo dat onze ganfche Stad zoude hebben ondergeloopen, indien men niet Stads waterpoorten en Huilen door kiftingen t te liggen en met meft toe te floppen, ty dig had digt gekregen. Uit verfcheidene ftallen,werden,eer de dag ; aenlichtte, 120 Karren en 19 Boerenwagens \ met meft geladen en op de noodige plaetfen geloft: zo lang ik geheugen heb, vergeet ik nooit dien nagt; want wy zouden het waer- > fchynlyk nog met gehouden hebben, ten zy het  JAERBOEKEN, Februaty, 1781. 329 het ongeluk onzer naburen wateren het hier hadt doen zakken. Toen het by ons op het hoogfte was, brak te Wamel de dyk door, by de Roomfche Kerk, dat is, fchuins tegen over onze Stad, en in dienzelfden nagt nog te Dreumel op vier plaetfen, als mede te Littooyen de Maesdyk, waer door het Land van Maes-Wael allerdroevigft overftroomd is. De Opgezetenen waren dit, zo min als wy, wagtende, dewyl de rivier in den voornagt nog vallende was. De fchade aen dyken, huizen, vee, koorn, hooi, tabak enz. is niet na te rekenen. Op vele andere plaetfen aldaer, liep het water twee voeten hoog boven over den dyk: en was dezelve niet met een korft van bevroren fneeuw- en regenwater als verfterkt geweeft, zou hy milfchien in eenen nagt en op het onverwagft geheel verdorven zyn geweeft. Elf menfchen worden tot heden toe, te Dreumel vermift, en een jongetje te Wamel, het welk van des moeders hand, onder het vlugten losraekte en,door hetoverftorten van ?t water, van haer, die nog een tweede kind aen de andere hand had, wierdt weggevoerd, is verdronken gevonden. Een ander huisgezin, uit man, vrouw en twee kinderen beftaende, het niet langer in zyne woning kunnende houden, vlugtte, door het water, op een Peereboom, en bleef daer op tot des morgens ten half negen, in dien by uitftek kouden en donkeren nagt, zo nat als ze waren, zitten. Anderen bleven aen de poften hunner deuren, tot aen de borft in het water, als Z 3 zout- fHIEL.  330 NIEUWE NEDERLANDSCHE Thiel. zoutpilaren ftaen, tot dat zy, by het aenkomen van den dag, gered wierden. Te Dreumel zyn eeenige huizen, door den vloed, driftig geworden en geheel en al weggedreven, onder anderen een, met allen, die ^r in woonden, te weten een Joden Vleefchhouwer met drie van de zynen. Ondertulfchen blyft het water nog ftyf by ons op 12 voeten ftaen, op den Rhyn is het nog hooger. Te Keileren is deeze week ook eene zwaere verzinking geweeft, gelyk gisteren nagt nog een te Lienden; terwyl het ys te Culemburg deze rivier toegedampthad. Dezen middag heeft men hier berigt gekregen , dat 'er aen den dyk, by het Pannerdenfche Kanael, een nieuw gevaer was ontftaen, zo dat de Betuw enz. nog te vreezen hebben. Nog eene aenmerkelyke byzonderheid van den watersnood in den nagt tuffchen den 27 en 28 January laetftleden, moet ik, als ooggetuigen, verhalen. 'Er woont op de Uiterwaarden, aen onze zyde, niet verre boven onze Stad, een waerdsman, midden op de Waerden van den Heer van Eek en Wiel, meer dan 100 morgen groot, en wiens bouwhuis anders hoog genoeg ftondt tegen een gewonen .vloed; maer dat nu zo onder geraekte, dat de Koebeeften tot aen den rug en de Paerden tot aen de manen in het water ftonden, en was 2ondom zo, doorliet afgekomen ys, bezet, dat 'er voor hem niet af noch voor anderen by te komen was;zo dat al zyn vee zou verdronken zyn, als hy niet den grootilen hoop, tot 23 ftuks zopaerden als runderen, boven op een  JAERBOEKEN, February, 1781 331 een hooimyt, die reeds tot op de helft ver-' voerd was, had gedreven en eenige dagen onderhouden. " Ten vierden eindelyk nog een brief uit Nymegen van den 3 February, vervattende de navolgende akelige befchryving. „ Thans kan ik met meerder zekerheid maer met geene mindere aendoening berigten. Ik had gemeld, dat de dyk te Weurt door was, dog dit was 'savonds laet, verkeerd berigt, door het luiden der Noodklokken in Hees en Neerbofch, waer op van de Haven wel 9 kanonfchoten gedaen wierden, maer hetgeen een teeken was dat in Maefe-Wael een doorbreuk was want 7 fchoten is tot waerfchouwing van de Overbetuwe; en alzo het zeer gevaerlyk te Weurt 'er uitzag, meende men valt, dat de doorbraek daer plaets had: dan, om 10 uuren liet de Heer Burgermeefter van Balveren, die te Weurt was,berigten, dat de dyk nier door was, maer wel 300 roeden overliep en hy zyn beft deet ter behoudenis daer van. Alles daer omftreeks was reeds gevlugt, doch men heeft het, met 's Hemels byftand,aldaer gered. Tuffchen Saturdag en Zondag nagt viel het water byna een voet, ter oorzaek dat de ysdam losraekte. Druten en Leuwen gexaekten in groot gevaer, door verzinkingen aen de dyken en overltroomingen derzelve. Te Leuwen ftondt een'huis van den Smit binnen? dyks, ter plaetfe daer dezelve overftroomde: ■de Man nam de vlugt: de Meid had twee Kinderen onder de armen: het een liet zy vallen, doch greep het fchielyk weder op; maer midZ 4 Ier- J3IEL. t  Thiel. 332 NIEUWE NEDERLANDSCHE lerwyl ontviel haer het tweede, dat zy niet weder konde krygen; want het eerfte in allen haaft geborgen hebbende, wilde zy na het tweede gaen, dan dit was helaes reeds weggefpoeld en zy zelfs wierdt door den feilen ftroom ook voortgefleept, dreef wel een Akker lengte weg, maer wierdt gelukkig .nog door een Boer gered. Wamel, regt over Thiel, is ook door een deerlyk noodlot getroffen; aldaer is een zware doorbraek gevallen: verfcheidene Menfchen in het dorp zyn verdronken en in het veld zyn de huizen, door het zware water en den hevigen wind, als rieten omgeflagen. Men weet nog niet net te bepalen, wat 'er verongelukt is; gedurig komen 'er nog Koebeesten, Paerden, Varkens en Schapen aendryven,en het geredde vee loopt als wild en dol langs de dyken: de Varkens vreten van honger de afgevilde Beeften, die aen de dyken liggen. By den Heer Advokaet Mynhart^Q Wamel, zyn elf Melkkoeyen behalven het klein vee, verdronken: het ziet 'er allerakeligft uit, en de droefheid en ellende, waer in veel lieden zich bevinden, is bitter. Te Langen, e'én uur onder de Graes is ook een doorbraek en het land van Ravenftein en de Meyerye ftaen op vele plaetfen al mede zeer onder water, en 'er zyn hier en daer ook droevige ongelukken gebeurd. Te Ooyen is insgelyks een zware doorbraek geweeft, aen het benedeneinde der Heerlykheid. Kortom, de daeglykfche berichten van allerlei zyden zyn naer en droevig. In de Overbetuwe, 100 roeden onder Sprokkelenburg,is_de dykgenoeg- zaero  JAERBOEKEN, Fdhwy, i78i. 333 zaem geheel weg geweeft, doch door de goede zorge en groote yver van den Baron van Lynden van BUtterswyk uit Lent, is, dat groot gevaer gelukkig geftuit en de dyk behouden; •welgemelde Heer bevond zich maer alleen, alsHeemraed, in het Ampt, en moeft dus, nu hier dan daer wezen; zyn vlyt en yver waren zo grooten aenhoudend, dat hy in vier agtereenvolgende nachten niet uit zyne kleederen geweeft is. Zo de evengemelde dyk doorgegaen was, had het alles, tot Gorcum toe, overftroomd geweeft. De Heet van Oven, Landfchryver van Overbetuwe, was ten eerfte over de Wael naer den voorgemelden Baron van Lynden van Blitterswyk gevaren, zo dra de ysdam weg was en heeft ter behoudenis van den dyk mede zyn uiterfte beft gedaen en al zyn vermogen aengewend. De dyk te Sprokkelenburg heeft veel moeten lyden. Tot deszelfs mogelykft behoud heeft men zich van hout en grint bediend en van agter van mift en fparren 'er door geflagen. Wy konden uit onze woning de menfchen des nagts zien werken, dewyl 'er zeer vele toortfen en lantaernen by waren. fHIEt,.  'sGra- venhaGE, 334 NIEUWE NEDERLANDSCHE HOLLAND* 'sG R A V E N H A ö E. Na den geheelen loop der raedplegingen van de zeven vereenigde Geweften wegens het plan der gewapende onzydigheid gevolgd en voorgedragen te hebben, en het befluit, waer by de Algemeene Staten, eindelyk den 20 November 1780 tot de gewapende onzydigheid, volkomen toetraden, te hebben medegedeeld , (*) moeten wy thans dit verbond zelf tufl'chen de Noordfche Mogendheden opgeregt laten volgen, en zullen daerna verflag doen, hoe, wanneer,en op welke voorwaerde deze Staet tot het zeiven is toegetreden, en hoe die ganfche zaek haer volkomen beflag verkregen heeft. Ons voornaemft oogmerk zynde de egte Hukken mede te deelen, zullen wy dat verdrag of verbond eerft in het Franfch,in welke tael het opgefteld is, en vervolgends in de Hollandfche overzetting mede deelen. Het Verbond tuffchen deKeizerin vanRusland en den Koning van Denemarken, den 2^ "jujy 1780 te Koppenhagen tot handhaving der Vryheid van Koophandel en Scheepvaert der onzydige Mogendheden, aengegaen is van deZen inhoud : Con- (*) Zie Niauw. Keberl. Jairs, 1780. bl. 821 — *7«-  JAERBOEKEN, February, 1781. 33: Convention maritime pour lemaintiendelaliberté du Commerce de la navigation neutre conclue a Coppenhague le -^jn^1780 entl'e fa Majesté Imp. de toutes les Ruflies & fa Majefté le Roi de Danemarc. La prefente guerre maritime allumée entre li Grande Bretagne d'un coté,&Ia France & 1'Efpagne de 1'autre, ayant porté un prejudice notable au commerce & a la navigation des Nations Neu tres, fa Majefté 1'imperatrice de toutes les Rusfies, & fa Majefté le Roi de Danemarc & de Nor wege, toujours attentives a concilier leur dignit^ & leurs foins pour la fureté &le bonheur de leur! fujets avec les egards qu'elles ont fi fouvent ma nifeftés pour les droits des Peuplesengeneral,onl reconnu la neceffité ou elles fe trouvent de reglei dans les circonftances prefentes leur conduite d'a prés ces fentimens. Sa Majefté Imperiale de ton tes les Ruflies a avoué k- la face de 1'Europe ai moyen de fa declaration en date du 24 Fevrie; 1780 remife auxpaiflancesacfuellement en Guerre, les principes puifés dans le droit primitif des nations qu'elle reclama & qu'elle a adopté pour regl( de fa conduite pendant la guerres actuelle. Cette attention de 1'Imperatice k veiller au mam tien des droits communs des Peupies,ayant étéap plaudie par toutes les nations neutres, les a reunit dans une caufe, qui regarde Ia defenfe de leurs in terets les plus chers & les a porté k s'occuper fe rieufement d'un objet precieux,pour les temspre fens & k venir, entant, qu'il importe de formei & de reunir,en un corps de-fyftême permanent <5 immuable, les droits,prerogatives,bornes &obli gations de la neutralité; fa Majefté le Roi de DaDemarc & de Norwege penetré de ces memes principes, les a egalement etablis & réclamé dans la declaration, qu'il a fait remettre le 11 Juillet 178c aux trois Puilfances belligerantes en conformité de «eUe de la Ruflie & pour le foutieü des quels fi Ma- 'sGra- vewha* ge. Verboni van geKap,, onzy dig- \ beid tusfchenRusland en De;nem. 1 1  'sGra- venhage. Perbond van gewap. onzydigheidtttsfchenRusland en Denera. i I < 1 < < 1 1 1 ( ï I t i l a t c d P 33ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Majefté Danoife a même fait armer une partie confiderable de la Flotte; de la eft refulté I'accord & 1'unanimité ,avec lesquels fa Majefté l'Imperatrice de toutes les Ruflies & fa Majefté le Roi de Danemarc & de Norvége,en confequencede leuramitié &de ieur confiancereciprocqueainfi,que delaconformité des interets de leurs fujets, ont jugé k propos de donner au moyen d'une Convention formelle une fanction folemnelle auxengagemensmutuels k prendre. Pour eet effet leurs dites Majeftés ont choifi & lommé pour leurs Plenipotentiaires, favoir, fa Vlajefté Imperiale de tontes les Ruflies, le fieur Zharles d'Often, nommé Sachen, Confeiller d'Etat ictuel Chevallier de 1'orde de St. Anne, Envoyé ïxtraordinaire, & Miniftre Plenipotentiaire de fa lite Majefté, prés de Ia cour de Danemarc &c. & a Majefté le Roi de Danemarc & de Norvége Ie lieur Otto Cotnte de Thott, Confeiller privé de fon Confeil, Chevallier de 1'ordre de 1'Elephant &c. .e Sieur Joachim Otto de Schach Rathlon, Confeilër privé de fon Confeiï, Chevallier de 1'ordre de 'Elephant &c. Le Sieur Jean Henry d''Richfledt, Confeiller privé de fon Corfeil, Gouverneur de '. A. Rt". le Prince Royal, Ch^valier de 1'ordre de Elephant &c. & le Sieur André Pierre Comte de lernftorff, Confeiller privé de fon Confeil, Secreaire d'Ftat pour Ie Departement des affaires etraneres, Direéteur de la Chancellerie allemande, Chevallier de 1'ordre de 1'Elephant &c. les quels prés avoir echangé entreeux leurs plein pouvoirs. •ouvés en bonne & dueforme, ont arreté & conlu les articles fuivans. Article I. Leurs dites Majeftés etant fincerement refolues 'entretenir conftamment 1'amitié & 1'harmonie la lus parfaite avec les puiffances actuellement en uerre & de continuer a obferver la neutralité la plus  JAERBOEKEN, Februari, 1781, 331? plus ftricte & la plus exa&e, declarent vouloir temr la main a la plus rigoureufe execution des defenfes portées contre le commerce decontrebande de leurs fujets, avec qui que ce foit des puiflances deja en guerre, ou qui pourroit y entrer dans le fuite. Article II. '. Pour eviter toute Equivoque & tout mal entendu fur ce qui doit être qualifié de contrebande, fa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies & fa Ma-, jefté le Roi de Danemarc & de Norvége declarent, qu'elles nereconnoiifent pour telles, que lesmarchandifes comprifes fous cette denomination dans les traités, qui fubfiftent entre leurs dites Majeftés & 1'une ou 1'autre des puiflances belligerantes. Sa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies fe referant nommement a eet egard aux articles 10 & 11 de fon Traité de Commerce avec la Grande Bretagne. Elle en étend les obligations, entierement fondées dans le droit naturel, aux Couronnes de France & d'Efpagne, qui ne font point liées jusqu'ici avec fon Empire par aucun engngement formel purement relatif au commerce. Sa Majefté le Roi de Dannemarc & de Norvége de fon cote fe rapporte aufli nommément è Partiele 3 de fon Traité de Commerce avec la Grande Bretagne & aux articles 26 & 27. de fon Traité de Commerce avec la France, & etend les obligations de celuici a 1'Efpagne , n'ayant poinct avec cette Couronne des Èngagemens, qui decident a eet egard. Article III. La contrebande determinée & exclue du Commerce'des nations neutres, en conformitédes Traités & ftipulations exprefles ,fubfiftantes entre les Hautes Parties contra&antes & les Puiflances en Guerre, & nommement en vertu du Traité de Commerce concluë entre la Ruflie & la Grande Bretagne 's Gra- VENHAGE. Verbond van geva'p. onzydigheid tusrchenRusland m Deaem.  >338 NIEUWE NEDERLANDSCHE' *s Gra- venhagb. Verbond van gewap. onzydigheid tusfchenRusland en Denera. j Ar- gne le 20 Juin 1766, ainfi que du Traité de Commerce conclu entre le Dannemarc & la Grande Bretagne le ir Juillet 1670 «St de celui conclu entre le Dannemarc & la France le 23 d'Aout 1742; Sa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies & fa Majefté le Roi de Dannemarc & de Norvége entendent & veulent que toute autre traficq lbit & refte parfaitcmcnt libre. Leurs Majeftés après avoir deja réclamé dans leurs declarations faites aux puiflances belligerantes les principes generaux du droit naturel, dont la liberté du Commerce & de la navigation, de même que les droits des peuples neutres, font une confequence directe, ont refolu de ne les poinfts laifler plus longtems dependre d'une interpretation arbitraire, fuggerée par des interets ifolés & momentanés. Dans cette vue elles font convenues. 10. Que tout vaiffeau peut naviguer librement de port en port & fur les cotés des nations en guerre. 20. Que les effets, appartenans aux fujets des dites puiflances cn Guerre, foyent libres fur les Vaiffeaux neutres, a 1'exception des marchandifes de contrebande. 3°. Que pour determiner ce qui caradterife un port bloqué,onn'accorde cette denomination qu'a celui, ou il y a par la dispofition de la puifl'ance , qui 1'attaque avec des Vaiffeaux arretés, & fuffifamment proches, un danger evident d'entrer. 4°. Que les Vaiffeaux neutres ne peuvent être arretés, que fur de juftes caufes, & faits evidens qu'ils foyent jugés fans retard, que Ia procedure foit toujours uniforme, prompte & legale , & que chaque fois outre les dedommagemens, qu'on accorde a ceux, qui ont fait des portes fans avoir été en faute, il foit rendu une fatisfaólion complette pour 1'infulte faite au pavillon de leurs Majefté.  JAERBOEKEN, February, 1781. 335> Article IV Pour, proteger Ie commerce commun de leurs fuiets, fondé fur les principes ci deifus etablis, fa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies & fa Majefté le Roi de Dannemarc de Norvége ont jugé k propos d'equiper feparement un nombre de Vaisfeaux de Guerre & Fregattes, proportionné a ce but, les Esquadres de chaque Puiflance ayant k prendre la ftation & devant être employées auxconvois,, qu'exigent fon commerce & fa navigation, conformement k la nature & laqualitéduTraficq de chaque nation. Article V. Si pourtant il arri voit que les Vaiffeaux marchands de 1'une des Puiflances fe trouvaflent dans un parage , ou les Vaiffeaux de Guerre de la même nation ne fuffènt pas ftationnés, & ou ils ne ppurront pas avoir recours a-leurs propres conv'óis, le Commandant des Vaiffeaux de Guerre del'autre Puiflance, s'il en eft requis, doit de bonne foi & Cncerement leur prêter les fecours, dont ils pourront avoir befoin, & en tel cas, les Vaiffeaux de Guerre & Fregattes de 1'une des puiffanc< s fervfront de fouden & d'appui aux Vaifleaux marchands del'autre, bien entendu cependant, que les Puisfants n'auroient fait aucun commerce illïcite 3 nï contraire aux principes de la neutralité. Article VI. Cette Convention n'aurapoinft d'effetretroaftif, & nar confequent on ne prendra aucuné part aux differends nés avantfa conclufion, de moins ou'il re foit queftion d'aéfes de violences continués, tendants k fonder un fyftême oppreffif pour toutes les Nations neutres de 1'Europé en genera!. Ar- 's G-RA VENHASE. Verbond van gewap. ottzydiheid tusfchenRusland en Denem.  3*o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE- Verbom van gewap. onzydigheid tusfchenRuslanc en Denem. S'il arrivoït que 1'une ou 1'autre des deux Puisfances , ou toutes les deux enfemble, k 1'occafion ou en haine de la prefente convention, ou pour, quelque caufe, qui y eut rapport, fut inquietée moleftée, ou attaquée, il a été egalement convenu, que les Puilfance feront caufe commune fiour fe defendre reciprocquement & pour travailer & agir de concert k fe procurer une plaine & «ntiere fatisfadtion, tant pour 1'infulte faite aleur Pavillon, que pour les pertes caufées k leurs fujets. Ar. Article VII. _ S'il arrivoit,malgré tous les foins les plusattentifs & les plus amicals, employés par les deux Puisfances, & malgré 1'obfervation de la neutralité la plus parfaite de leur part, que les Vaifleaux marchands de fa Majefté Imperiale de toutes les Rusfles & de fa Majefté le Roi de Dannemarc & de Norvége, fuflent infultés, pillés ou pris par les Vaifleaux de Guerre ou armatcurs de 1'une ou 1'autre des Puiflances en Guerre, alors le Miniftre de Ia partie lefée auprès de la cour, dont les Vaifleaux de Guerre armateurs auront commis de tels attentats, y fera des reprefentations, reclamera Ie Vaisfeau marchand enlevé,& infiftera fur lesdedommagemens convenables, enne perdant jamais devuë la reparation de 1'infulte faite au Pavillon, le Miniftre de 1'autre partie contraftante fe joindra k lui & appuiera fes plaintes de la maniere la plus energique & de Ia plus efficace & ainfi il fera agi d'un commun & parfait accord: que fi 1'on refufoit de rendre juftice fnr ces plaintes, ou fi 1'on remettoit de la rendre d'un tems k 1'autre, alors leurs Majeftés, uferont de reprefailles contre la puiflance, qui la leur refuferoit, & elles fe concerteroit incelfamment fur la maniere la plus efficace d'efFectuer ces juftes reprefailles. Article VIII.  JAERBOEKEN, February, 1781. 341 Article IX. Cette Convention arretée & conclue pour tout ïe temps, que durera la guerre actuelïe,fervira de bafe aux engagemens, que les conjonctures pourroient faire colitracter dans la fuite des tems, & a 1'occafion des nouvelles guerres maritimes,parles quelles 1'Europe auroit le malheur d'être troublée. Ces ftipulations doivent au refte être regardées comme permanentes & feront loi en matiere de commerce, & de navigation, & toutes les fois, qu'il agira d'apprecier les droits des nations neutres. Article X. Le but & i'objet principal de cette Convention etant d'aflurer la liberté generale du commerce & de la navigation, fa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies & fa Majefté Ie Roi de Dannemarc & de Norvége conviennent & s'engagent d'avance a confentir, que d'autres Puiflances egalement neutres, y accedent, & qu'en en adoptant les principes elles en partagent les obligations, ainfi que les avantages. Article XI. Afin que les Puiflances en Guerre ne pretendent caule d'ignorance, relativement aux arrangemens, pris entre leurs dites Majeftés, les deux hautes Parties contracfantes communiquerontamicalement a toutes les PuilTances belligerantes les mefures, qu elles ont concertées entre elles, d'autant moins hoitiles, qu'elles ne font au detriment d'aucune autre, mais tendent uniqu-ment è la fureté dn commerce & de la navigatten de leurs fujets re* fpeftifs. Article XII. La prefente convention fera ratifiée par les deux Parties contra&antes & lesRatificationsechangées 's Gra- venhage. Verbond van gewap. onzydigheid tusfchenRusland m Denera.  'sGra- i venha- : ge. Verhond van gewap. onzydigheid tusfchenRusland en Denem. . ;42 NIEUWE NEDERLANDSCHE ;n bonne & duë forme dans 1'efpace de .fix femaïies a compter du jour de la date de la fignature, 3u plutót, fi faire fe peut. En foi de quoi nous fouffignés , en vertu de nos jlein pourvoirs, 1'avons figné & y avons appofé es cachetes de nos armes.. Fait a Coppenhague [e 9 Jour du rnois de Juillet 1'an de grace mil fept cent'quatre vingt. Charle d'Often nomme Sachen, O. Thott, O. Schach Rat/don, J. H. Eikftedt, L. S. L. S. L. S. P. C. BERNSTORFF. L. S. In fidem Concordantie. PIERRE de BACOUNIN^ Dit verbond wordt aldus in het Hollandfch naeuwkeurig vertaeld: Zee Tracïaet tot handhaving der vryheid van den Koophandel eu Zeevaert van onzydige Mogendhe- den, gefloten te Koppenhagen den £ j~jy *7%0 tuffchen Haare Majcfteit de Keizerinne van geheel Rusland en zyne Majefl. den Koning van Denemarken en Noorwegen. Het tegenwoordig Oorlog ter Zee, tuffchenGrootBrittanjen ter eere, Frankryk en Spanje ter andere zyde ontflaen zynde, eene groote ftrcmming in den Handel en Zeevaert der onzydige volkeren hebbende te weeg gebragt, hebben haere Majefteit de Keizerinne vangeheelRuslandenzyne Majetteit den Koning van Denemarken en Noorwegen, al tyd oplettende om hunne waerdigheid en zorge voor de zekerheid en het geluk van hunne onderdanen, te vereenigen mee den eerbied, die zy zoo menigmael open!yk getoond hebben voor de rekten der volkeren in het gemeen, de ndodzaeklykheid gezien,in welke zyzigbevonden,om hun*  JAERBOEKEN, February, i78x. 343 inm gedrag in de tegenwoordigè tydsomftandigheden naer die gevoelens te regelen. Haere Keizerlyke Majefteit van geheel Rusland heeft voor het oog van geheel Europa door middel van derzelver verklaering, den 28 February 1780 aen de thans in Oorlog zynde Mogendheden, overgegeven, de grondbeginzelen van het oorfprcnglyk regt der volkeren, opengelegd, waerop zy zig beroept,en welke zy heeftaengenomen tot een 11'gtfnoer van haer tegenwoordig gedrag. Deze oplettendheid derKeizermne om voor de handhaving der regten der volkeren te waken, door alle onzydige natiën goed gekeurd, heeft hen vereenigd in eene zaek, die de befcherming van hunne dierbaerfte belangens ten doel heeft, èn heeft-hen aengezet om zig ernftig bezig te houden met een voorwerp, dat voor den tegenwoordigen en toekomenden tyd van het uitterft gewigt is,in zoo verre het van gewigt is een duurzaem, valt en onveranderlyk zamenltel van regten, voordelen, bepalingen en verpligtingen der onzydigheid te ontwerpen en in ftanJ te brengen Zyne Majefteit de Kon mg van Denemarken en Noorwegen behield met dezelfde grondbeginzelen,heeft dieinsgelyks vaftgefteld en zig daerop beroepen in zyne verklaering den 8 July 1780 aen de drie oorlogende Mogendheden, ovceenkomftig met die van Rusland , overgegeven; en tot ftaving van welke,zyne Deenfche Majefteit zelfs een aenmerklyk gedeelte van zyne Vloot heeft doen wapenen. Van daer is de overeenftemming en de eensgezindheid voortgefproten, met dewelke Haere Majefteit de Keizerin, ne van geheel Rusland en zyne Majefteit de Koning van Denemarken en Noorwegen, ingevolge harer vriendfchap en het wederzyis vertrouwen, zo wel als de gelykheïd de- be'angens hunner onderdanen, goed gedagt hebben, om door een volledige overecnkomft, hunne wederzydfche aen te gaene verbinteniffen, plegriglyk te ftaven. Ten dien. einde hebben gedagte Majefteiten tot Aa 2 hun- 's Gra- VENHAGE. ■ Verbond van gewap. onzydigheid iusrchenRusland ?« Denera.  344 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhatiE. Verbond van geui ap. onzydigheid tusfchenRuslarn en Denera. hunne Plenipotentiar'iffen ve'kozen, en benoemd» te weten ; Haere Majefteit m regt te doen op alzulke klagten, of wanneer nen het van den eene tot den andere tyd op'chortte, dan zullen hunne Majefteiten fchadererhaeling gebruiken tegen die Mogendheid, weite hun dat zoude weigeren, en zy zullen op ftaenle voet zig op de nad'ukkelykfte wyze vereeni;en om die billyke fchadeverhaling ten uitvoer e brengen.  JAERBOEKEN, Ferlruay, 1781. 340 Art. VIII. Zoo het gebeurde dat eene der twee Mogendhe den, of beide te zamen, by ge'egenhe'd of uil haet dezer verbin en;s, of om eenige reden,hiei mede be-i ekking hebbende,wierdt oniruft, gemoe < nf aengevallen. is men ingelyks overeengekomen \ dat de twee Mogendheden eene gemeene zaek zul len maken om zig onderling te verded'gèn. enorr eenftemming te werk te gaen, ten einde zig eene volkomene vddoen ng. zowe1 voor den hoon hun ne Vlaggen aengedaen, als voor de ichade, wel ke hunne onderdanen daer by lyden, te bezorgen Art. IX. Dit Verband vaftgefleld en gefloten voor zoc lange a's den tegenwoordigen oorlog duuren zal. zal tot een rigtfnoeM dienen voor verbinteniffen, d;e in het toekomende, en ;n geval van n'euwe oorlogen ter zee, door we ke Europa ongelukkiglykontruft wie! d, de omffand gheden zouden kunnen doen aengaen. Deze hepa' ngen moeten voor het overige befchouwd worden als duurzaem, en zullen de wet ftellen ten opzigte van den Koophandel en Zeevaert en in alle gevalkn , wanneer het 'er op aen zal komen om de regten der onzyd'ge Volkeren te handhaven. Art. X. Het voornaemffe doel en oogmerk van d;t verbond zynde, om de a'gemeene vryheid van den Koophandel en Zeevaert ter vei zekeren, komen haere Majefteit de keizeiinne vmg-heel Ruslanden zyne Majefte;t den Kon'ng van Denemarken en Noorwegen overeen en verbind n zig vooraf, om toe te ftaen,dar ook andce insge'yks onzydige Mogendheden roe treden - en, deze'rde g: ondbeginfelen omhelzende, zullen zy mede in de verbinteniffen, zowel als in de voorregten begrepen zyn. Aa y Art, 's Gra- VEiN HAGE. • Verhond [van gewap. onzydigheid tusfchenRusland ,en De;nem.  S5o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhaGE. Verbond van ge:ra/>. onzydigheid tusfchenRusland en Denem. Art. XI. En op dat de oorlogende Mogendheden geene onbewuftheid voorwenden betrekkelyk tot de maetregelen,die tuffchen hunne Majefteiren genomen zyn, zullen de twee Hooge handelende Mogendheden, op eene vriendelyke wyze acn alle de oorlogende Mogendheden, de maetregelen,welke zy onder elkander genomen hebben, bekend maken, welke maetregelen des te minder vyandlyk zyn, dewylzé niet tot nadeel van eene ander Mogendheid" verftrekken , maer eeniglyk bedoelen de vryheid van den Koophandel en Zeevaert van wederzydfche onderdanen. Art. XII. Deze verbintenis zal door de twee handelende partyen wordenbekragtigd, endebekragriging binnen den tyd van fes weeken of eerder, indien het doenlyk is, te rekenen van den dag cn datum der onderteekening af, in goede en behoorlyke vorm worden uitgewiffeld. Ten oirkonde van het welk wy ondergefchrevenen, uit kragt onzer volmagt, hetzelve onderteekend cn ons zegel 'er aen gehegt hebben. Gedaen te Koppenhagen den 9 July in 't Jaer onzes Heeren een duizend zeven honderd en tachtig. Charles Ofteri genaemd Sachen; O. Thott; O.Schach Rathlon; J. H. Eichfledt. (L. S.) (L. S.) (L. S) (onderftond") In Fidem concordantie (geteekend) FIERRE DE BACOUNIN. Vervolgens hebben deze twee Mogendheden hier nog de volgende Artikelen by gevoegd.  JAERBOEKEN, February, T781. 351 Articles Separe's. ■ ■ ■ Article L • Comme fa Majefté Imperiale de toutes les Ruffie; & fa Majefté le Ro'i de Dannemarc & de Nor vége font toujours egalement interelfées a veillei a la lurete & a la tranquilité de la mer Baltique, c. a la mettre a 1'abri des troubles de la Guerre & de; courfes des armatcurs; Syftême d'autant plus jus> te & plus naturel, que toutes les t uiffanccs don les etats l'environnent,jouiffent de la r lus profondi paix; elles font mutuellement convenuës de con tinuer a foutenir, que c'efi une mer iermée, in conteftablement telle par fafituationlocale, outou tes les nations doivent & peuvent naviguer enpai: & jouir de tous les avantages d'un calme parfait,& de prendre pour eet effet entre elles des mefure capabics de guarantir cette mer,& fescotes detou tes hoffilitcs, pirateries , & violences. Elles main trendront auffi la tranquilité de la mer du Nord dan leurs parages ,autant que les circonftances &. 1'inte rêt de leurs etats le rendront neceffaire. Article II. Leurs dites Majeftés ne defirant auffi rien plu ardemment, que le retabliffement de Ia paix fur de principes equitables, fentimens, que 1'amour d 1'humanité & 1'envie de prevenir une plus grand effufion de fang, leur ont infpiré des Ie commer cemont des diffenfiions, qui divifent 1'Europe, 1 promettent reciproquement de s'attacher a ce mé me objet,d'avifer aux moyens,qui pourront cor duire a ce but, & lors qu'une occafion fe prefente roit, de la faifir & de concourir avec des fentimer d'amitié & de confiance & un ouvrage li falutaire. At 'sGra- venhace. Afzon.derlyke■ Artike; len by boven gem. Verbond. i S } s p s  352 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'S GRAVE NHA OE. AfzonderlykeArtikelen by bo ven gem Verbond Article III. La fituations des lieux rendent tres court le terme, pendant Iequel les Flottes de fa Majefté Imperiale peuvent agir hors de la Baltique pour Ie fureté du commerce neutre dans les autres mers; fa Majefté le Roi de Dannemarc & de Norvége -s'engage de recevoir dans fes ports &detraiterab- • folurnent fur le même pied, comme les Hens pro- • pres, tout vaiffeau ou batiment Ruffe, qui y entrera pour hyverner, de lui faire fournir de fes magazins toutes fortes d'appareils, & de prov:lions, dont 1'equipage pourroit avoir befoin aux mêmes prix, auquels cn font fournis les Vaifleaux de fa Majefté; de faire prerdre en un mot tousles arrangemens neceffaires, pour que ces batimens & leurs equipages puiffent être bien foignés. Article IV. Que fi la jonction des esquadres etoit trouvée neceffaire, on agira en ce cas en tout d'apres les principes d'une parfaite egalité, & lorsqu'un ou plufieurs vaiffeaux viendroient a fe trouver enfemble, celui des Commandants, qui aura le grade fur 1'autre, ou bien a grades egaux,celui qui fera le plus ancien, prendra le conmandement fur les vaiffeaux de guerre & fregattes des deux nations. On tachera en general de combiner les croifieres autant que pofiible, fans une jonction formelle ,afin de former de cette maniere une efpece de chaine & de fe donner la main au befoin: quant au falut, on le conformera conftammenr a ce qui eft ftipulé a eet egard dans les conventions entre les deux nations. Aricle V. A 1'epoque plus ou moins eloignée de Ia paix sntre les Puiflances belligerantes, fa Majefté lmpena/ede toutes les Ruflies, & fa Majefté le Roi de  JAERBOEKEN, February, 1781, 353 de Dannemarc & dc Norvége s'employeront de Ia' maniere Ia plus efficace auprès des Puiifances njari-\ times en general,pour faire recevoir&reconnoitrec univerfellement dans toutes les guerresmaritimes , qui par Ia fuite du tems pourroientfurvenir,lefy-. ftême de neutralité & les principes etablis dans la* prefente convention, fervant a former la bafe d'un. code maritime univerfel. i Article VI/ j Des que cette Convention fera ratifiée, & que 1'echange en aura été fait, les hautes parties contraéhntes prendront foin de la communiquer, aux articles feparés prés, de bonnefoi&conjonclemenc & d'un commun accord, parleurs miniftresaccredités, aux cours etrangéres, & nommement Ceelles qui font aétuellement en guerre. Pour agir avec une parfaite uniformité pour cette fin ,011 joint ici Ia formule de 1'aéte, que les miniftres refpeélifs remettront a cette occafion. Ces articles feparés ferontcenfés&rcgardés comme faifant partie de la convention même & auront la même force & valeur, que s'ils etoient inferés de mot a mot dans la dite convention concluë Ie même jour entre les deux hautes Parties contractantes. Ils feront ratifiés de même & les ratifications echangées dans le même tems. En foi de quoi nous föUsfignés en vertu de nos plein pouvoirs les avons fignés & y avons appofés les cachet de nos armes. Fait a Coppenhaguéle9 jour du mois de Juillet ,I*an de grace mi! lépt centquatre vingt. Charles d'Ofren, nomme Sachen. O. Thott ,0 Schach Rathlon, % H. Eckfledt. (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. SO P. C. BERNSTORFF, (L. SO. In Fidem Concordantie, PIERRE DE BACÜNIN. sGra- e p ha- ;e. ifzon'erlykeirtikem by hoen gem. '^erbond,  354 NIEUWE NEDERLANDSCHE ~s Gra- VENHACE. AfzonderlykeArtikelen by boven gem. Verbond. j < i i J i i ( 1 < ï 1 De vertaling van deze afzon derlyke Artikelen is aldus: Afzonderlyke Artikelen. Art. t • , TVJademael Haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en zyne Majefteit den Koning van Denemarken en Noorwegen altyd evenveel belang hébben, cm te waken voor de ruft en veiligheid der Ooftzee, en dezelve voor den laft des ooriogs en het kruiflen van gewapende Schepen te beveiligen,eene Helling, die des te billyker en nauurlyker is, dewyl alle de Mogendheden, welker staeten dezelven omringen,eenevolmaekte vreede genieten; zyn Zy onderling overeen gekomen, om lenhoudend ftaende te houden, dat het eenegeflo:en Zee is, ontegenzeggelyk zodanig door deszelfs Jlaetzelyke ligging, waer alle volkeren in vreede m geheel ongehinderd moeten en kunnen varen, :n alle de voorregten van eene volmaekte ruft geïieten, en ten dien einde onder hun de nodige nactregelen te neemen om die zeeën deszelfskusen voor alle overlaft, ftrooperyen en geweldenayen te beveiligen. Zy zullen ook handhaven de uft der noordzee in hunne ftreeken in zoo verre ie omftandigheden, en de belangens van deszelfs itaeten het zullen vorderen. Art. II. Hunne Majefteiten wenfehen ook niets vierigly eer,als dat de vreede op billyke gronden herfteld A-orde, een gevoelen, dat dé merifchlievenheid ;n eene begeerte om een grooter bloedftorting voor e komen, hun van den beginne der oneenigheden, iie Europa verdeelen, af, ingeboezemd hebben; beoovende zig onderling tot dat oogmerk te ver>inden, om hunne gedagteu te laten gaen, over de  JAERBOEKEN, February, 1781. 355 de middelen, welke tot bereiking van datoogmerk kunnen ftrekken,en wanneer 'er zig eene gelegenheid zal opdoen, dezelve niet van de hand te wyzen, maer met gevoelens van vriendfchap en vertrouwen tot zoo een heilzaem einde mede te werken. Art. III. De liggingen der Landen bepalen zeer den tyd,; in welke de vlooten van haere Majefteit de Keizerinne buiten de Ooftzee voor de veiligheid der Koophandel van onzydigen in andere zeen kunnen waken. Om die reden verbindt zig zyn Majefteit den Koning van Denemarken en Noorwegen om alle de Rusfche fchepen of vaartuigen, die in zyne Havens en Zeeëngtcns zoude mogen binnen lopen, om aldaer te overwinteren, te ontvangen,eu volftrekt op denzelfden voet als zyneeigene fchepen te behandelen om aen dezelve uit zyne Magazynen alle foort van voorraed en gereedfehappen, welke der Equipagie zoude kunnen benodigd zyn,tot dezelfde prys,als die van zyne Majefteit daer van voorzien worden, te laten toekomen; in een woord, om alles aen te wenden, ten einde die fchepen en deszelfs manfehappen wel verzorgd kunnen worden. Art. IV. Dat, wanneer de vereeniging der Esquaders nodig bevonden wierdt, men in dat geval geheellyk volgens de grondregels van een volmaekte gelykheid zal handelen, en wanneer zig een of meer fchepen komen te vereenigen, zal die der bevelhebbers, welke de hoogfte rang heeft, of wel, wanneer dezelfde rang wederzyds plaets heeft, die, welke de oudfte is, het bevel over de Oorlogfchepen en Fregatten der beide natiën aennemen. Men za! over het geheel in 't oog houden om de kruistogten. zoo veel mooglyk is, te zamen te doer zonder eene volkomene vereeniging, ten einde on op s Gra- /enha- dfzonicrlyke'értlke'en by bo'en gem. herbond.  356 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGD. AfzonderlykeArtikelen by boren gem. Verbond, 'i j i j I op die wyze een foort van aeneenfchakeling temaken en elkander des noods zynde de behulpzame hand te bieden. Wat het falut aenbelangt, daer in zal men zig ftandvaftiglyk houden aen het geen ten dien opzigte in de verbintenilïen tuffchen beide Volkeren plaets heeft. Art. V. In het tydgewrigt, meer of min van de vreede tullchen de oorlogende Mogendheden verwyderd, zullen haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en zyne Majefteit den Koning van Denemarken en Noorwegen zig alle mooglyke moeite geven om het by de Zeemogendheden in het gemeen daer heen te rigten , om over het geheel in alle Oerlogen ter Zee, die in 't vervolg van tyd zouden kunnen voorvallen, het zamenftel vanon» 'ydigheid en de grondbeginzelen in dit verbond vaftgefteld, dienende om een grondflag te leggen :ot een algemeene Zeewetboek, aen te nemen ;n te erkennen. Art. VI. Na dat dit verbond bekragtigt en de uitwifteling gedaen zal zyn, zullen de hooge handelende paryen zorg dragen, dat dezelve met de byzondere Artikelen, ter goeder trouwe gezamenlyk- en met ■vederzydfche goedkeuring ontworpen," door de vertrouwde Gezanten aen de vreemde Hoven, en n 't byzonder by die, welke dadelyk in oorlog 'yn, bekend gemaakt worden. Om ten dien einie met een volkomene overeenftemming te werk e gaen, voegt men hier by den inhoud van de STota, welke de wederzydfche Gezanten by die gelegenheid zullen overgeven.  JAERBOEKEN, February, 1781. 357 De byzondere Artikelen zullen befchouwd worden ,als een gedeelte van de verbintenis zelvs uitmakende, en zullen de zelfde kiagt en waerdy hebben als ofze van woord tot woord in het verbord ingevoegd, en ten zelfden dage tuffchen de twee hooge handelende partyen tot ftard gebragt waren, zy zullen mede bekragtigd en de bekragtigingen ter zeiver tyd uirgewiflëld worden. Ter beveiliging van het welk wyondergefchrevenen uit kragt onzer volmagt hetzelve geteekend cn ons zegel daer aen gchegt hebben. Gedaen te Koppenhagen den 9 July in het Jaer onzes Heeren een duizent zeven honderd en tagtig. Charles d'Ofien genaemd Sachen; O. Thott;0Schach Rathlon; J. H. Eichjledt. (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. SO (onderftor.d) K J In Fidem ccndentia;, (geteekend) PIERRE DE BACOUNIN. De verklaering van deze twee Mogendheden , by welke zy aen de oorlogende Vorften van dit hun oogmerk, plan en verbond van gewapende onzydigheid kennis zouden geven. werdt aldus ingerigt. T e fouffigné envoyé &c. a reeu ordre de fa cour *-f de communiquer a celles de Londres une convention arretée & fianée a St. Petersbourg le 21 Juiliet entre fa Majefté Imperiale de toutes les Ruslies fafouveraine & fa Majeftéle Rol de Dannemarc & de Norvége, qui a pour feul & unique objet le maintien des droits & libertés appartenans a toute nation neutre. Emprefie de s'en acquiter, il prie le Miniftere de fa Majefté Brltannigue de vouloir bien la porter a la connoiffance du Roi. Sa Majefté retrouvera dans tous les poinéts & articles de ce traité 1'expreffion des principes d'une impartiaBb lité 's Gra- venhage. AfzonderlykeArtikelen by boven gem. Verbond.  's Gra- VENHACE. Verklaring wegens de gewap. onzydigh.aende oorlogendeVwften. 358 NIEUWE NEDERLANDSCHE lité & neutralité parfaites, -ainfi que des fentimens de juftice & d'equité, qui guident conftamment VImptratrice fa Soureraine, & qui Font decidée a prendre les feules mefures, propres a mettre fesfujets a 1'abri des pertes, vexacions & dangers, aux quels êux, leur commerce & leur navigation pourroient etre expoïé.s par les malheureufes furtes de la Guerre mati time, qui trouble le repos del'Europe. ÜImperatrice fe fiatte & fe promet de l'amitié et de féfprit de juftice5 dont efl animé fa Majefté Brittannique, qu'elle reconnoitral'equité, & fintention pacificque de cette convention, & qu'elle fera tenir la main k 1'executien des ordres, qu'elle a fait expedier a tous fes Officiers & Commandants de fés Vaifleaux de Guerre,ainfiqu'aftisArmateurs de refpecier les droits & les libertés des nations neutres, tout comme fa Majefté Imperiale a pourvu k ce que fes fujets ne faffent poincf de commerce illicite au desavantage de 1'une ou 1'autre des Puiflances en Guerre. De Vertaling van deze verklaring is aldus: T"\e ondergeteekende Gezant &c heeft bevel van zyn Hof ontvangen om aen dat van Londen bekend te maken, een verbond gefloten en geteekend te St. Petersburg den 21 Jüly , tuffchen Haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland zyn Meeflerefle en zvne Majefteit den Koning van Deenmarken en Noorwegen; 't welk eeniglyk en alleen ten oogmerk heeftde handhaving van de Regten en vryheden van alle onzydige Volkeren; verlangende om zig hier van te kwyten verzoekt hy den'Staetsdienaer van zyne Grootbrittannifche Majefteit om hetzelve ter kennifle van den Koning te willen brengen; zyne Majefteit zal in alle de punélen en artikelen van dat verbond gewaer worden de uitdrukkelyke bewoordingen van de grondregelen eener volmaekfte onpartydig- en onzydigheid, zoo wel als denkbeelden van Regtvaerdigbeid enbillykheid, welke de  JAERBOEKEN, February, r78i. 35c de Keizerinne zyne Meefteretfs onoohoudelyk beflïeren, en die Haer bewogen hebben, bekwaeme m»etrege en te nemen om deszelfs onderdanen in veiligheid te (tellen , tegen de fchadens, moetwilhgheden en gevaren, aen welke zy, benevens hunnen Koophandel en Zeevaert, door de ongelukkige gevolgen van den oorlog ter zee, welke de LtSSS®verftoor£'ZOüdeD De'Keizerinne vleit en belooft zig van de vriend ïchap en de zugt tot regtvaerdigheid, waermede zyne Majefteit den Koning van Grootbrhtanjen bezield is, dat dezeive de billykheid en vredelievende oogmerken van deze verbintenis erkennen, en de hand zal doen houden aen de uitvoering der bevelen welke zy heeft doen afvaeidigen aen alle deszelfs Officieren en Bevelhebbers der Oorlof ichepen, zoowel als aen deszelfs gewapende vaer tuigen om de regten en vryheden der onzvdige" lyke Majefteit heeft gezorgd, dat Haere onderdanen geen verboden handel dry ven, tot nadeel van de eene of andere der in oorlog zynde Mogendheden. Deze verklaringen waren aldus, by de onderhandeling wegens het aengaen van het verbond in t algemeen en wat het hoofdzakelyke aengaet ,bepaeld: want in welke bewoording zv gefchied zyn, dit hebben wy reeds te voren m onze Jaexboeken van 1780 bl. 3qg en volgende gezien. y Het was den ïgjgg^ tot de Koning van Zweeden, te Petersburg tot dit voorgemeld verbond van vrye Koophandel en Zeevaert der onzydige Mogendheden toe tradt. Wy zullen nu dat verbond niet wederom herhaelen, als zynde genoegzaem woöf-ï Bb 2, de- "sGra- venhage. Verklaring wegens de gewap. mzydigh.aenie oorlogendeVorften,  360 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vénha* ge. delyk het zelfde; maer alleenlyk de kleine veranderingen , die in het verbond tulfchen de Staten van Rusland en van Zweede daer van gemaekt zyn, aenftippen. Het was dan natuurlyk, dat ieder der onzydige Mogendheden zich op de verbonden van Koophandel en Zeevaert beriep, welke zy met de oorlogende Vorften of eenen van dezelven hadt aengegaen. Vooreerft dan, daer Art. II. van het voorgem. verbond de Koning van Deenmarke en Noorwege, zich beroept op het 3de Artikel van zyn Verbond van Koophandel met GrootBrittannie, en op Art. 26 en 27 van dat met Frankryk, en dezelve tot Spanje uitftrekt; zo heeft de Koning van Zweeden zich op Art. II. van zyn Verbond van Koophandel met Groot-Brittannie en op den inhoud van de voorlopige overeenkomft met Frankryk van 1741. beroepen: en in het II Art. van dit zyn tegenwoordig verdrag met Rusland en Deenmarken nog dit by gevoegd: Et qupique dans ce dernier la defmition de Contrabande ne fe trouve pas nommement \\ expliqué, cependant,comme les deux Royau^' mes y ont ftipulé de feregarderreciproque' ment comme Gens amicijfima & qu'au refte " la Suede s'y efl: refervé les mêmes avanta!? o-es, dont jouilfent en Franee, d'ancien droit, " fes villes Anfeatiqees,avantages follemnel- lement confirmés par les Traités d'U- trecht, le Roi n'a rien y ajouter. Vis a vis „ de 1'Efpanje le Roi fe trouve dans le meme „ cas que 1'Imperatrice & a fon inftan il etend „ a la dite couronne les obligations de fusdits „ trai-  jAERBOEKEN3 February, i78t, 36! „ traités entierement fondés dans le droit ,, naturel." Dat is: „ Hoewel in het laetftgem. de bepaling der ,, Contrabande goederen niet met naeme uit„ gedrukt word, nogthans, dewyl de twee Ry„ ken zig daer by verbonden hebben, elkan„ der onderling te befchouwen als Gem amï- cijfima, en Zweeden voor het overige zW „ de zelfde voorregten heeft voorbehouden^ „ welke de Hanzefteeden,uit hoofde van een „ oud regt 5 in Frankryk genieten, voorregten „ plegtiglyk door de, Traétaten van Utrecht s, bekragtigd, zoo heeft den Koning daer niets „ meer by te voegen. Ten opzigte van Spans, jen vindt den Koning zig in het zelfde ge?, val als de Keizerinne en ftrekt naer Haer 9j voorbeeld de verbinteniffen derbovengem. j, Traétaten, die geheellyk op het regt der ,> natuur gegrond zyn, ook tot de gem. Kroon 5, van Spanjen uit". In het derde Artikel- beriep zich de.Koning van Deenmarken op het verbond van Koophandel van 11 July 1670 met Groot-Brittannie, en van 23 Auguftus 174a met Frankryk. Maer de Koning van Zweeden op dat van 21 October 1661 met Groot-Brittannie, en op het voorlopig Verbond van Koophandel van 1741 met Frankryk. Voor het overige zyn.de beide verdragen door de Staetsdienaers van iedere Mogendheid ondertekend. In de afzonderlyke Artikelen tuffchen de Keizerin en den Koning van Zweeden, leeft; men nog Art. III. „ Sa Majefté Imperiale s^engage aux mémes Bb 3 „ obii« 's GrA* venha* ge.  'sGua- venhace. 362 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ obligations envers fa Majefté leRoideSue» de; & fes commandans dans fesportsde la „ mer Baltique auront en confequence les „ ordes de garder les mêmes procédés envers les vaifleaux de Guerre & tous „ les batimens Suedois lorsqu'ils en feront „ requis". „ Dat is Haere Keizerlyke Majefteit ver„ bindt zich tot de zelfde plichten jegens zy„ ne Majefteit den Koning van Zweeden; en „ Hare Bevelhebbers zullen in de havens van ,, de Ooft-Zee bevelen hebben om op gelyke „ wyze de Oorlog- en andere Zweedfche „ Schepen te behandelen, indien men zulks „ van hen vordert". De Ratificatien of Beveiligingen van dit verdrag zyn te Koppenhagen r% September 1780 door de gevolmagtigde Staetsdienaers van de wederszydfche Hoven uitgewifleld. Verders hebben de beide Koningen, die zich in deze zaek met de Keizerin van Rusland vereenigd hebben, als Hoofdhandelende partyen, ook van hunne toetreding tot het zeiven eikanderen wederzydfche Acte of fchriftelyk bewys gegeven. Wy hebben reeds gezien,dat ook deze Republiek tot dat verbond van gewapende onzydigheid den 20 November 1780 is toegetreden : waer omtrend het geen nog aenmerkens waerdig is, wy niet zullen in gebreken blyven ter zyner plaetfe te melden. De algemeene Staten der zeven vereenigde Geweften hebben volgens Jaerlykfche gewoonte eenen dank-vaft- en bedendag uitgefchreven tegen woensdag den 14 dezer Maend. De uitfchryving is van dezen inhoud : Wan-  JAERBOEKEN, February, 1781, 363 EDELE MOGENDE HE ERE NI \V7anneer wy in het voorleden Jaer, als eene zon ** derling bevoorregte Natie,de befcbermend< hand des Allerhoogften , welke onze ruft en tran quiliteit, in het midden der verwoeftingen var den Oorlog , waer mede zo veele gedeeltens var de Waereld, zelfs in onze Nabuurfchap, bezogi zyn geweeft, bewaerd heeft, op eene plegtigt wyze gevierd hebben, hebben wy naeuwlyks ge dagt, en zyn wy te weinig bekommerd geweeft dat het misbruik van de vöorgaende Zeegeningei het tydftip van onze vreede en voorfpoed zoud< hebben kunnen verkorten, en ons in debelemme ringen, en onheilen van andere, die ons te ver geefs tot waerfchuuwifig dienden, zoude hebbel konnen inwikkelen. De waerfchuuwingen van eene wyze en alles regeerende voorzienigheid konnen niet altoos on geftraft verwacrlooft worden. Het tegenwoordig vooruitzigt,in plaets van opteklaeren,wordt hoe langs hoe meer duifter. Nieuwe vertooningen vai onheilen doen zig op,die hetMenfchdombedroe ven, en de ruft van Europa nog verder bedreigen Het vuur van den Oorlog heeft deze Republiel ook eindelyk getroffen, donr den Vyandelykaen val op de goederen, en bezittingen van deszelf Inwoonders, het welk ons te fmertelyker valt dewyl het komt van de hand van een Bondgenoot met wien wy zedert meer dan een Eeuw in di naeuwfte Vriendfchap en Alliantie hebben geleeft - De opperfte beftuurder der Waereld, na de uit muntendfte blyken van zyne Goedertierenheid er Langmoedigheid op ons te hebben uitgeftort, heef het misbruik van zyne zeegeningen beginnen t< ftraffen , en het fchïelyk verval van den Godsdienft zo in de grondbeginzelen , als in het gedrag, d< beklaegelyke aenwas van ongebondendheid en los heid van zeeden, van weelde en onbedagtzaem heid, die by ons de overhand hebben genomen Bb 4 gee 's'Gravenha- •Vh- 'fchryving van den Bid* dag, 1 i t  364 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Uitfchryving vai den Bid dag. geeven regtmaetige reden om te vreezen, voor dé gedugte uitwerkzels van het Goddelyk ongenoe-< gen, zo deszelfs wel verdiende oordeelen eens dé plaets mogten neemen van misbruikte goedheid. Des niet tegenftaende behooren de gevaeren, dié ons dreigen, zo dezelve een waeragtig berouw en iboetvaerdigheid te weeg brengen, geene neerflag■ tigheid en wanhoop te verwekken. Zo dezelve vernedering inboezemen, en verbetering van gevoelens en zeeden voortbrengen; zo dezelve de geeft van Vaderlands-Liefde wakker,en werkzaem doen zyn, en een oog Van nederige en ootmoedige afhanglykheid doen veftigen op den Almagtigen Regeerder van Ryken, en Staeten, zouden dezelve de hulp en befcherming van een verzoend God nog op ons konnen doen nederdaelen, en het onttrekken van zyne"*tedere ontfermingen, over de Ingezeetenen van dit Land, nog konnen doen voorkomen. Een Volk dat God vreeft, behoefd geen andere vrees te hebben. Het is derhalven, uit overweeging van de gevaerlyke en bekommerlyke gefteldheid, waer in wy g-plaetft zyn, van de redenen, die wy hebben , om te vreezen,en de middelen die cnzé hoop kunnen opwekken, dat wv goedgevonden hebben uit te fehryven een algemeenen Dank-Vaft en Be de-Dag, over alle de geünieerde Provinciën, geasfocieerde Landfchappen, Steden en Leden van dien, tegen Woensdag, die wezen zal den veertienden February eerftkomehde, om ten zeiven dage in alle de Kerken dezer Landen, God almagtig, door wien alle Volkeren opkomen en ondergaen, aen te bidden en groot te maeken, om het gebied van Zyne regtvaerdige Voorzienigheid te erkennen; om onze Perfoonen en Huisgezinnen , onze fteden en ons land aen zyne almagtige befcherming op te draegen; om dè onheilen en oordeeleu, die ons dreigen, af te bidden; en te fmeeken, om de verloffing van die, waer onder wy reeds  JAERBQEKEN, February, 1781. 365 zugten; en om van ons af te wenden de gruwelen van den Oorlog, of aen dezelve een gelukkige en heilzaeme uitkomit te geeven, om ons zeiven voor den Throon des Allerhoogften te vernederen, onder een diep, en innig gevoel van onze menigvuldige zonden en overtredingen, ten einde wy derzelver vergeeving uit vrye genade mogen erlangen, te gelyk met den Goddelyken by ftand ter verbetering en bekeering van een zondig Land. Wy moeten by deze plegtige gelegenheid ook vuurig'yk bidden, om een byzonderen zegen over de Perfoonen en Regeering van de Hooge Overigheid dezer Landen; dat wysheid,eenigheid, werkzaeme moed, en onbaetzugtige yver voor de veiligheid en befcherming van ons Land, in alle derzelver raedflagen mogen regeeren, en derzelver poogingen, en befluiten vrugtbaer maeken, tot behoud of herftelling van de Vreede, bewaenng van onze Rechten, Vryheden en Bezittingen, tot aenmoediging van zuiveren Godsdienft en Deugd , en tot welvaert en voorfpoed van deze Republiek, Wy moeten daer benevens ook de Goddelyke gunft en befcherming affmeeken, ten behoeve van zyne Doorlugtigfte Hoogheid, onzen zeer geliefden Erf-Stadhouder,zyne Koninglyke Gemalin en Doorlugtigfte Spruiten; dat haere dagen lang en gelukkig mogen weezen, verrykt met dedierbaerfte zegeningen, dat de Adminiftratie van zyne Hoogheid, met de gelukkigfte en heilzaemfte gevolgen ten beften van zyn Doorlugtigfte huis, en van deze Republiek bekroond moge worden; en dat deszelfs nakomelingfchap , de onfterffelyke naem, die dezelve draegd, verdienende, ondei de befcherming van den Hemel, aen deze Vereenigde Provinciën, yverige Voorftanders van derzelver Rechten en Vryheden, zo Burgerlyke, ah Godsdienftige moge u;tleveren. En terwyl wy de afweering van onze eige onheilenen gevaeren, aifmeeken, zyn wy ook vernlist belang te neemen in die van andere Volke- r O w rpr, s Gra- :e. Vit. e'/aeken, die de Conduite, door de Heeren Staeten van Zeeland in deze CoDjonÊtures van tyd gehouden, voor het oog van de onbevooroordeelde Waereld en voor de pofterireit zullen juftificeeren: Dat len dien einde H Ed. Mog. moeten rememoreeren, hoe zy, van den eerften aenvang der onlusten tuffchen de Kroon* n van Frankryk en GrootBrittannien, alles hebben getragt aen te wenden, Cc 4 Wac 'sGea- vehhage. Be/l. van Zeel. notens het oorlog met Engeland.  378 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Bef}, van Zeel. nopens het oorlog met Engeland. wat dezen Staet, in 't midden der troubles zyner Nabuuren, by eene gewenfchte Tranquiliieit en Vvelv-ert, zoo verre het deszelfs verbintendfen toeliettn, zoude kunnen bevvaeren: Dat H, Ed. Mog. begr epen, dat wanneer een Staet tusfchen de oorlogei de Nabuuren eene ongekrenkte Neutraliteit wil behouden, dezelve, of zoodanig gewapend moet wezen, om de regten der Neutraliteit te doen refpeóteeren, ef ter gepafte tyd en plaets eenige infchikkelvkheid moet weeten te gebruiken voor de Praitentien der oorlogende Mogendheeden; dat, dewyl het de Republiek, in de tegenwoo'dige omftandigheJen , aen het eerfte middel ontbrak, H. Ed. Mog, noodzakelyk oordeelden, het tweede te moeten aenvatten, en daerom vryheid vorden, om uit infehikkelykheid voor een ouden Bondgenoot, en voormaels trouwe hulp van dezen Staet te helpen concurreeren, om te laten vaaren de belcherming van een 'lak van Commercie, hoezeer dezelve anders, volgens de letter der Tratftaeten , aen de Ingezeetenen van de Republiek moeft gepermitteerd zyn : Dat hoewel de Staeten van Zeeland geconvinceerd zyn , dat de Commercie, de Zenuw van den Staet zynde, ook met de magt van den Staet moet befchermd worden, aen de andere kant ook moet geconvinceerd zyn , dat deze befcherming niet verder mag gaen, dan het belang van het Gemeenebeft, met betrekking tot alle Omftandigheeden van tyden en zaeken, toelaet, terwyl eenontydige befcherming van één Tak van de Commercie, oorzaek zou kunnen geven, om de geheele Commercie en Welvaert der ingezeetenen een geweldigen flag in alle haere uitgebreide Takken'te konnen toebrengen: -— Dat men, in deze Republiek, de juiftheid dezer Maximes altoos begreepen eo gevolgd heeft; dat 'er menigvuldige Exempels zyn van zoodanige en nog veel grooter Complaifances voor andere Mogcndheeden ; dat 'er zelfs tegenwoordig eene exteert, ten opzigte van de Ooftenrykfche Nederlanden, waer door de Pro- vin.  JAERBOEKEN, February, 1781. 379 vincie van Zeeland het meeft te lyden heeft, en waer omtrent het H. H. Mog. bekend is, tot hoe verre de Deliberatien zyn gebragt geweeft, en waer door dezelve zyn opgehouden: Dat de Heeren Staeten van Zeeland, fteeds in de bovengemelde Principes volhardende, met leedweezen zagen, dat de Bondgenooten, de een vroeger, de ander laater, eene tegenftrydige en dikwyis ganfeh niet uniforme denk- en Handelwyzeaennamen, dat H. Ed. Mog. daertegens telken reize hunne betuigingen , Adnortatien en Voorbehoudingen, wegens de te vreezen gevolgen, hadden gedaen, waer van de telkens wederkomende noodzaek de menigvuldigheid heeft gewettigd: — Dat zulks alles, hoe langer, hoe meerder,vrugteloos zynde geworden, en inmiddels de Kroon van Groot-hJrittannien, het Secours, by de Traclaeten geftipuleerd, van dezen Staet hebbende gevorderd, H. Ed. Mog. wederom, tot afwendig van onluften, hebb'.-n getragt, het daer heenen te dirigeeren, dat daerop een tydig antwoord, gelchikt na de omffandigheeden der Republiek, mogt werden gegeven; maer dat dit antwoord ter Generaliteit; cn buiten toedoen van deze Provincie, langdurig verfchoven zynde, de evengemelde Kroon daer uit aenleiding heeft genomen tot het doen van de bekende Declaratie van Sufpenfie Tracfaeten, die, hoe zeer de principes niet te advoueeren zyn, egter meede gewerkt heeft, om de verwydering dies te grooter te maken: —— Dat de Heeren Staeten van Zeeland, bedugt voor de gevolgen, die uit hec ceffeeren der oude en nieuwe AUiamien met het Rvk van Groot-Brittannien, zouden konnen ontltaen, by deze gelegen dheid aen de Bondgenooten wederom hebben herinnerd den weg van Negotiatie en Conferentien tot fchikking van de ontftaene different, welke reeds in het begin der onluften door den Heer Ambaffadeur Ridder Torke waren voorgeflagen , terwyl het niet onwaerfchynlyk was, dat men door wederzydfche toegeven heid den yerderen voortgang dezer oneenigheeden zoude Cc 5 heb« s Gra- /ekha3e. ge/7, van Zeel. notens het wrlog met Engeland.  3So NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGea- VENHAGi . £ef!. van Zeel. nopens het oorlog •met Engeland. i ] i ! 1 "] j ] j i < 1 c j l i \ i i I hebben konnen prevenieeren ,• maer dat H. Ed, rvlog. met leedwezen en regcmitige gevoeligheid hebben moeten zien , dat deze en -alle de naderhand door H. Ed. Mog. herhaelde inftantien tot fchikking zoo weinig aengezien zyn , dat men zelfs ter Generaliteit geene Deliberatie daer over heeft wiilen aenleggcn: « Dat al verder, het sene Incident op het ander volgende, daer einde'yk is by gekomen de ontdekking van een zeerbelenkelyke Correspondentie met de Groot-Brittannfche Colonien in Noord-America, gehouden ioor de Regcering vaneen der Steden dezer Republiek, en door zommige particuliere perfooien: die, hoewel by H. H. Mog. afgekeurd, eger' aen de Koning van Groot-Brittannien Materie leeft gegeven, om eiflehen van reparatie cn fa» Jsfaftie tegen dezen Staet in te brengen , en geen poedig of vol ledig antwoord daerop ontvangende, ïetzelve op de Schepen der Ingezeetenen te ver» ïalen: Dat de Heeren Staeten van Zee¬ and, zoo min, als ymand der andere Bondgelooten, convenieeren van de wettigheid der be'.waeren tegen de Republiek, in 't Manifeft van ïöoggedagten Koning geënumereert ,inzoovere daerop gefundeert word een regt van Pretenfe chaverhaling; maer dat H. Ed. Mog. egter geconide'reerd hebben, dat het niet buiten Exempel is,lat eene Mogendheid Brieven van Reprefaiile, an Marqué of Arreft tegen eene andere Mogendïeid, ja zelfs tegen deze Republiek heeft uitge;even, zonder dat daerom de zaeken tot een ipenbaererupture zyn gekomen; dat ook in vercheide Traöacten zoodanige Brieven, duidelyk, ;an een Oorlog worden onderfcheiden; en einde yk, dat het Manifeft zelfs genoegzaem te ken» len gaf, dat de weg tot reconciliatie niet geheel i-as afgefneden, dat daerom H. Ed. Mog. zonder itftel, op de eerfte byeenkomft hunner Vergadeinge in dk Jaer, befiooten hebben, nog eene logirjg by de Bondgenooten -aentewenden, of hun-  JAERBOEKEN, February, 1781 381 hunne gematigde voorflagen tot voorkoming van bloed vergieten en verderf van landen en ingezeetenen eenigen ingang mogten vinden; maer dat het 'er zoo verre af is geweeft, dat integendeel deze voorflagen, zonder eenige deliberatie, zyn ter zyde gefchoven, terwyl men op naem van de Staten Generael der vereenigde Nederlanden, buiten eenige bewilliging, ja zelfs buiten Deliberatie van de Provincie van Zeeland, heeft zien concludeeren, en dadelyk in het werk ftellen zoodanige mefures, waer door de zaeken uit haer geheel zyn gebragt, en het heilzaem oogmerk der Staeten van Zeeland tot reconciliatie is very- deld. Dat op deze wyze de Provincie van Zeeland tegen haere menigvuldige herhaelde waerfchouwingen, pogingen cn injtantien tegen de gronden van het verbond der Unie, tegen de regten der Souverainiteit der Landfchappen, deze vereenigde Republiek compofeerende, zig in de generaele Calamiteit ziet ingewikkeld, en haei aendeel in de gemeenfchappelyke bezittingen er belangen van het Bondsxenootfchap aen de ruinen fe gevolgen van den Oorlog bloot gefield, zoo dat aen H. Ed. Mog., behoudens den band var de Unie, nauwelyks eene andere keuze openftaet. dan uit hoofde van noodweer en zelfs-verdediging, den aenval op de Republiek, die de Ingezeetenen van Zeeland ook treffen zal, en reed; diep getroffen heeft, te helpen af keeren, en ir de genomen mefures, tot refiftentie en afbreuï der aenvallende Mogendheid, zoo veel deei te neemen, als haere vermogens zullen toelaten. Dat derhalven zy Staeten van Zeeland in dezi dreigende omftandigheid wel willen declareeren dat zy zig de gemeene befcherming van het Bondgenootschap niet zullen ontrekken; maer me vereenigde kragten zullen helpen neemen en vervolgen zoodanige mefures, als meeft kunnen die nen tot afweeringe en reciprocarie der begonnei Vyandelykheeden, en ter bevorderinge van eei fpoe 's Gra- /ENHA" Befl. van Zeel. nöt lens het oorlog met Engeland, L  382 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VEiïHAGE. Befl. val Zeel. nopens het oorlog met Engeland, i . i . i ] i j i fpoedigen Vreede, die God geeve, dat honorabel, vaft en voordeelig voor den Staet moge zyn; in die rechtmatige verwagting nogthans, dat de Provintien, wier fentimenten in de aenleidende 'oorzaeken van dezen Oorlog boven dat van Zeeland gepravaleerd hebben, daer toe ook de voornaemfte onkoften zullen dragen, en wel ten goede houden, dat de Staeten van Zeeland hunne Ingezeetenen niet boven maeten belaften, om te contribueeren aen een Oorlog, die tegen haeren wil en proteftatie is begonnen. Dat einde¬ lyk de Heeren Staeten van Zeeland, ten fterkften geperfuadeerd, dat het gemeene Vaderland door cordaetheid en eendragt moet behouden worden in deze hachelyke tyds omftandigheeden, alles zullen nalaten, het geen ftoffe tot ongenaeme discuffien zoude kunnen geven, en derhalven voor als nog uitftellen het proponeeren van hunne regtmatige bezwaeren over het verkragten van de grondveften der Unie, zoo in deze gewigtige geégentheid, als in andere korts voorgaende getallen , fchoon zy niet kunnen nalaten, tot MainT :ien van de Independentie en regten hunner Provincie en derzelver ingezetenen, deze onlochenr naere infractien op het Verbond van Vereeniging id animum te revoceeren, en aen zig voor te jehouden het regt, om, ineen tyd van meerder :ranquiliteitj van de Bondgenooten te vorderen vergoeding van alle de koften, fchaden en naleelen, welke de Provincie van Zeeland, uit loofde van deeze onluften , bereids geleeden leeft, of tot haer zelfs-verdediging heeft moeien maken ; mitsgaders verzeekering, dat de )legtig bedongen Voorwaerden der Confoedera;ie door de Bondgenoten even zoo heilig, ten enzien van Zeeland zullen worden na gekoomen Is de Staeten van Zeeland wenfchen, dezelve van iunne zyde na te komen: — Dat H. Ed. Mog., om le gronden en motiven boven gemeld, als nu ;eene verdere zwarigheid zullen maken, om binnen  JAERBOEKEN, February, xtfu 383 nen deze Provincie te doen publiceeren cn affiseeren de beide Placaeten Hunner Hoog Mogenden in datis 4 en 12 dezer lopende maend January, waer van het eerfte contineert de voorziening tegen het inlopen van Engelfche Commiffie-Vaerders in de Zee-Gaten van dezen Staet, en by welke tweede gearrefteerd is de Pramiie voor de Com-, miffie-Vaerders dezer Landen , dewelke eenige Oorlogfchepen van de Engelfchen zullen komen te nemen: Dat H. Ed. Mog. zig al verder conformeeren met Hunner H. Mog. Refolutie van dezelve 12 January, waer by zyne Doorlugtige Hoogheid is verzogt tot het verleenen van Commiffien van Retorlie en Brieven van Marqué en Reprefaiile tegens de Schepen, Vaertuigen, Goederen en Onderdaenen van Groot-Brittannien, (■uitgezonderd die geene die volgens het 32 Art. van de Bïedafche Vreedej/na dat Ryk zullen retourneeren, en provifioneel Paket-booten) alles breeder by dezelve Refolutie vermeld: Waer op gedelibereerd zynde, hebben alle de Leden zig met het voorfz. Gerapporteerde geconformeert,en is dienvolgens goedgevonden en verftaen, het zelve in eene Refolutie te converteeren, zoo als zulks gefchied by deze, onverminderd de reeds door H. Ed. Mog. ter Generaliteit gedaene Inftantien tot accommodement met het Ryk van Groot-Brittannien: En zal Extract van dezelve aen de welgemelde Heeren ordinans Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit, om ter Vergaderinge van H. H. Mog. uit te brengen, worden gezonden enz. Dit befluit der Provincie Zeeland te vergaderinge der Bondgenoten zynde ingebragt hebben hnnne Hoog Mogende den 6 dezei maend het navolgend befluit genomen. Is sGra-* /EISHA3E. Befl. van Zeel. nopens het wrlog met Engeland.  3^4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE. Wfi. de; Sinten Cc;/, nopens de verklaring var, Zeeland. 1 j i I 1 J Ts gehoord het rapport van de Heeren ÉróntM , .cn ,aD^re H. H. Mog. Gedeputeerden tot de buiteniandfchc zaaken, hebbeDde ingevolge en ter yoldoeninge van H. H. Mog. Refolutie Commiflbnael van den 8, 22 en 29 der voorleedea Maend geëxamineerd de verfcheide Refolutien van de •Heeren Staeten van Zeeland, by de twee eerfte van dezelve fterke inftamïen doende, om de Gefchillen, tuffchen het Ryk van Groot-Brittannien en dezen Sraet gereezen, by wege van onderhandeling en negotiatie te vereffenen, en by de laetfte van dezelve, na eene Juftificatie van de Conduite m deze Conjunöure gehouden, confenteerende in de provifioneele mefures, by H. H. Mog. in het werk gefield tegens de Vyandelykheeden der Engelfchen, met geen minder aendrang, om als nog den weg van negotiatie in te ftaen. — Waerop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en veritaen , dat de Heeren Staeten van Zeeland by misfive zal worden gereprsfenteerd , dat H. H. Mog geëxamineerd hebbende derzelver refpective Refolutien, den 8, 22 en 29 der voorlceden Maend ter vergadering uitgebragt, ten uiterfïen gevoelig zyn aen de verzeekeringen , welke daerbv gegeeven worden, van in deze hacchelyke omftandigeeden te zullen concurreeren tot alle mefures, welke de befte en efficacieufte zullen worden geoordeeld tot afweeringe van den Vyand, en ter levordering van een fpoedigen Vreede: — Dat '-Y dit gaerne aenzien, als een nieuwe" blyk van laere trouwe aen het Bontgenootfchap, maer dat H. H. Mog. wel gewenfcht hadden, dat Hoog^emelde Heeren Staeten op het ogenblik, dat tv, zig herinnerende de verpligtingen, welke het herbond van Unie vorderd, hunne hulp en con-urrantie aenbieden, en de eendragt en cordaeticid aenmerken, als het eenigfte middel, waerioorde Staet, onder Gods Zeegen, kan worden >etiouden, niet waren getreeden in eene recapituitie van redenen, op welke het aen H. H. Mog. liet onbekend was 4 dat haere Suftenuën waren be  JAERBOEKEN, Februari 1781. 385 beruftende: Dat het aen H. H. Mog. tot geen minder genoegen zouden hebben verfcrekt, wan neer de toezegg;ng van hulp, en van eene onwrikbaere aenkkvinge aen de gronden van Onfos deratic, niet was vermengd geweeft met refervcs, welker vooruitzigt de zoo hoog noüge Harmonie en het vertrouwen tullchen de Bondgenooten riet opvvakkert, cn dat in, 't byzonder de Heeren Stae ten van Zeeland niet hadden vernieuwd haere vorige Iriftantien tot het entameeren van negoti»tier met het Hof van Engeland: —— P'at H. H Mog, door deze handelwyze byna in de noodzaekelykheid worden gebragt, om op hun te neemen ce: onaengenaeme rescontre van eenige min gevoedyke argumenten; dat het thans de tyd niet is, on met de pen te twiften, en dat ook de difcuffie: van het geene gedaen is, en tot confervatie van de eer van d n Staet cn het regt der Ingezeetenen, behoudens de Unie, heeft konnen en moeren ge daen worden , voor het jegenswoordige weinif nut zou kunnen acnbrenaen, geprefereerd heb ben, op het voorbeeld van Hoog-U eindde Heerei: Staeten zelve, die alterratie, zoo zulks on verhoop, telyk nodig is, tot paifibe-er gelegentheedcn tc verfchuiven: Dat H. H. Mog. zig egter niei konnen difpenfeeren, om, voor zo veel alle de voorz. Refolutien onophoudentlyk tenceeren tot verzoek, om alle pogingen aentewenden, ten einde de gereezen gefchilkn met Engeland door der weg van negotiatie te termineeren, aen de Staeten van Zeeland te reprefenteeren: Dat H, H. Mog. van den aenvang der moeilykheeden, welke tuffchen de Kroon Van Groot-Brittannien er dezen Staet zyn ontftaen, nooit zyn afgevveeker van haere fentimenten van Vreedelievendheid, er alle hunne Demarches, voor zo veel die met hunne eer en veiligheid konden beftaen , daer toe voornamentlyk meede zyn ingerigt geweeft, on; den Vreede beftendig te doen zyn, en de vriendfchap met hunne oude geallieerden duurzaem te maken: —- Dat H. H. Mog. ook waalyk begry pen "s Gra- VÉNHAGE, Befl. der Staten Gen. nopens de verklaring van Zeeland- 1 : I  3?6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 5s Gra- venhage. Befl. der Staten Gen. nopens de verklaring van Zeeland. i 1 ] 1 1 i t « ] < i V < J c pen, dat het ftaetkundig belang, zoo van het ryk van Groot-Brittannien, als van de Republiek, nimmer kan zyn, om zig onderling te bederven, en dat H. H. Mog. mits dien nooit eenige geichikte en gepafte middelen ter verkryging van een hónorabelen en beftendigen Vreede zullen verzuimen, of uit het oog verliezen; maer dat, gelyk alle gelegendheeden ten allen tyde niet even opportuun zyn, en eene Mogendheid, welke is gekomen tot het tydftip, dat zy zig zorgvuldig moet wagten, haere Confideratie in Europa te verliezen , tot geen ftap moet overgaen, die haer met reden van eene lage toegevendheid zoude doen verdenken; zoo ook in bet tegenwoordig geval, geene onderhandeling, zonder krenking van de eer en independentie van den Staet, kan worden aengeboden : —— Dat H. H. Mog. aen de penetratie van de Heeren Staeten van Zeeand te kort zouden doen, wanneer zy in een ivydlopig detail kwamen te treeden van de redelen, die de actueele ongefthiktheid van zoodanig :en aenbod tot de evidentie toe zouden konnen iemonftreeren : Dat het genoeg zal zyn Ioog-Gem. Heeren Staeten met wein'ge woorden e doen obferveeren, dat H. H. Mog. van het )egin der troubles tuffchen de Kroonen van ingeland en Frankryk, geadopteerd hebbende iet Syftema van eene exafte Neutraliteit, zy verbolgens een zoodanige cynofure hebben moeten ïouden, dat, door aen de eene zyde ten voordeee van het Ryk van Groot-Brittannien te concereeren eene fchikking, tot haer gevolg hebbende ene afwyking van een plegtig Tracïaet, de zeerheid en veiligheid van den Staet aen eene anlere kant niet in de weegfchael kwamen te ftel- sn: Dat op die gronden ook alle onderhan- ierlingen, als zeer bedenkelyk hebben aengeien; dog niet te mm aen alle mogelyke infchikelykheid hebben plaets gegeeven, en getragt oor den weg van moderatie, en zender betoning - van  JAERBOEKEN, February, 1781. 387 van een ernftig, hoe zeer anders gepaft reflentiment over de inbreuken, welke op haere digniteit en de regten haerer Onderdaenen gedaen wierden, de vriendfchap met Zyne Groot-Brittannifche Majefteit te onderhouden: —— Dat Zy des onaengezien het ongeluk gehad hebbende, van haere amicaele pogingen beantwoord te zien met dagelyks toenemende deprsdatien, geweldenaryen, en, met de independentie van eene fouveraine Mogendheid onbeftaenbaere, bedreigingen, H. H. Mog. vervolgens op de zoo onverwagte, als edelmoedige uitnodiging van Haere Rus-Keizerlyke Majefteit zig genegen hebben getoond, en te gelyk geoordeeld met het jegenswoordig belang van den Staet overeentekomen, om dezelve te accepteeren, en in onderhandeling te treeden over het geconcipieerde plan van eene gewapende Neutraliteit tot befcherming van de vrye Navigatie en Commercie van wederzydfche Onderdaenen, met dat gevolg, dat thans deze fewigtige zaek tot confiftentie gebragt, en het 'radtaet, waervan andere Noordfche Mogendheeden deelgenooten zyn, werkelyk is gefloten. ——» Dat vermits dien H. H. Mog. zyn gebragt onder eene verpligting, "aen welke de goede trouw, en de opregtheid hunner handelingen nimmer konnen toelaten, eenige atteintetoetebrengen , en by nader gevolg zig ook niet kunnen inlaten in eenig voorftel tot het entameeren van negotiatien, en het doen van voorflagen, welke met deze hunne verbinteniffen ftrydig zouden konnen zyn, en het wettig regt van hunne ingezeetenen zouden verkorten, gelyk onwederfpreielyk alle de zoodanige zouden wezen, welke fet weezenlyk en voornaem misnoegen van Zyne Groot-Brittannifche Majefteit zouden konnen wegneemen. Behalven dat ook door de zoo nnvriendelyke, als onregtvaerdige aen val van de Kroon van Engeland, en het vertrek van wederzydfche Minifters, de zaeken tot die extremiteit Dd en 's Gra- VENHAGE. Befl. der Staten Gen. notens de verklaring van Zeeland.  'sGra- venhage. 'Befl. der Staten Gen. no' pens de verklaring van Zeeland. 388 NIEUWE NEDERLANDSCHE en gefteldbeid zyn gebragt, dat*H. H. Mog., at waren de voornaemfte objecten van het gefchil fuseeptibel aen eene facile vereffening, en zy door geen engagementen gebonden, nogtans geen ftap konden doen tot aenbieding van negotiatien, aonder de eer en onafhanglykheid van de Republiek, die met goed en bloed van haere voorouders zoo duur gekogt is; in het uiterfte gevaer te ftellen, en den Staet, die haer, weleer zoo reipeclabel, aenzien reeds zedert langen tyd heeft mosten zien verminderen, voor het oog van ganfch Europa geheel veragt te maken: — Dat H. H. Mog. zig vleyen, dat deze redenen by eene nadere en bedaerde refle&ie van alle deze omftandigheeden, aen de Heeren Staeten van Zeeland niet ongegrond zullen voorkomen, en dat mitsdien op het ernftigfte verzoeken, dat Hoog Gemelde Heeren Staeten van alle verdere inftantien ten bovengemelde einde gelieven af te zien, en ia tegendeel, zoo door de ratificatie van de geflotene conventie met Haere Rus-Keizerlyke Majefteit, als door het dragen van prompte confenten in de voorgeflasene middelen tot defenfie van den Staet. zoo ter Zee, als te Lande, willen helpen tot gewenfcht effecr. brengen alle mefures, dewelke de prxfente fituatie van zaeken ten uiterften noodzakelyk maekt: — Dat zy voorts alle financieele confideratien, zoo veel het immer mogelyk is, ter zyde (tellende, haere te dragene confenten willen bekragtigen, .en daer door eene genoegzaeme geruftheid geven, dat Hoog Gemelde Heeren Staeten den laft des oorlogs niet geheel willen fchuiven op de fchouders van hunne Bondgenooten, die uit eene zuivere liefde voor hun Vaderland, en het welvaren hunner ingezeetenen werkzaem geweeft, en ongelukkig in hoftiliteiten zvn ingewikkeld; maer dat het hun ernft is, de handen dadelyk mc-de aen het werk te flaen, en als een getrouw Bondgenoot, met al haer magt en vigueur, den Vyan- delyken aenval te helpen afweeren: > Dat eindelyk de Heeren Staeten van Zeeland de oude wae-  JAÈRBOEKÈN, February, 389 waere patriotifche gevoelens, waer door wel eei hunne ingezeetenen zig zoo zeer hebben gedïftin gueerd, op nieuws willen opwekken, en dezelve aeömöedigen tot activiteit, en 't by de hand nee men van alle zoodanige middelen, waerdoor zy den Vvand afbreuk zouden kunnen doen,de Commercie' bevorderlyk zyn, en haere geleedene fchade vindiceereh. ——— Dat H. H. Mog, zig geconvinceerd houden, dat alleen zulke pogingen een vafte grond konnen leggen tot waere eendragt, en den Staet, offeboon in haere middelen van defenfie verzwakt, egter tot die laegte nog niet is gekomen, dat zy zig behoeft op te offeren aen de heerfchzugt haerer Vyanden, wanneer de gezamentlyke Bondgenooten met zoo een opregtc eensgezindheid en cordaetheid gerefolveerd zyn, om, onder inwagtinge van Gods zegen, en de meedewerking van een Vorft, wiens roemrugtige Voorvaderen in tyden , die miffchien bekommerlyker waren, dan de tegenswoordigen, zoo mem'gmael 't gebouw van Staet hebben onderfchraegt, goed en bloed optezetten voor de befcherming van hunne regten en vrvheid. ■ De Heeren Gedeputeerden van de Provintie Zeeland hebben geinhsreerd de refolutien van de Heeren Sraeten, hunne principaelen, op het voorf. fiiHjecl ter vergaderinge van H. H. M. M. in* gebiagt. Verders hebben de Algemeene Staten het werven van Bootsvolk voor vreemde dienfien verboden, als ook aen het bootsvolk gelaft . van zich in geen vreemde dienfien te verbinden, en een algemeene vergiffenis vergund , aen alle bootsgezellen, matrofen en andere, die uit den dienfl te water der vereenigde Nederlanden mogten zyn weg gelopen- Het Placaet van den 9 dezer maend, luidt aldus: Dd 2 De >s Gravenhagen Befl. der Staten Gen. nopens de verklaring van Zeeland*  39o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Verbod van werven van bootsvolk voor vreemde dienft enz. • De Staeten Generael der vereenigde Nederlanden , allen den geenen die defen jegenwoordken fullen iien ofte hooren leefen, falut; doen te° weeten: alfoo wy feekerlyk berigt zyn, dat eenige vreemde Perfoonen, en ook eenige Ingezeetenen defer Landen, contrarie onfe voorgaende Placaeten , veel Zeevaerende Luiden deefer Landen foeken te induceeren, om hun te begeeven in vreemde dienfien, foo wel ten Oorloge, als tot Koopvaerdye en ViiTcherye ter Zee, en dat ook verfcheide Ingezeetenen door beloften en prasmien fig begeeven in de voorfz. dienden, en niet felden dirett op fcheepen van vreemde Natien, de Havenen deefer Landen frequerteerende, alles tot deefer Landen grooten ondienlt en prxjudicie, laetende veele van derelve haere vrouwen en kinderen blyven tot laften van de Steeden, daer fe gewoond hebben, waer tegens mitsdien noodelvk dient voorfien, om deefe Landen van inlandfch Krygs- en Scheepsvolk niet te laeten ontblooten, infonderheid alfoo het felve jegenswoordig alhier ten dienfte van den Lande genoegfaem geëmployeert kan worden , en wy geneegen zyn aen bootsgefellen en matroofen, en andere, wie het fouden mogen weefen, die door verleidinge, uit fwakheid of anderfints, voor dato deefer uit onfen dienft te Water gedeferteert zyn , of hun, contrarie onfe voorige Placaeten , in vreemde dienften, foo ten Oorloge, als ter Koopvaerdveen Viffcherye ter Zee, hebben begeeven, en die leedweefen en verdriet hebbende over de voorfz. h ere faulten , gaerne binnen deefe Landen fouden weeder keeren, en defelve Landen wederom ten dienfte zyn, gratie te bewyfen. Soo is 't, dat wy fpecialyk daer op ingenoomen hebbende de hoogwyfe confiderauen en advis van Zyne Doorlugtige Hoogheid , den Heere Prince van Orange en NaiTau, Ërfftadhouder, Capitein Generael en Admirael der vereenigde Nederlanden, dien confo-m, uit fonderlinee gratie, vergeeven, quytgefcholden en gepardonneert hebben , ge-  JAERBOEKEN, February, 1781. 39r gelyk wy vergeeven. quytfchelden en pardonnee ren by deefen, de voornoemde bootsgefellen, ma troofen en andere, die voor dato van deefe Publi catie, fonder behoorlyk affcheid, onfen dienft t Water veriaeten hebben, of daer uit gedeferteen zyn, of hun, contrarie onfe voorige Placaeten in vreemde Dienften, foo ten Oorlog, als te Koopvaerdye en Viffcherye te Zee, hebben be geeven, al het gunt fy , door haere voorfz. de fertie, of vreemden dienften', tegens den Landf hebben mitsdaen , mitsgaders alle boeten, breu ken, poenen, corporeele, of andere infameeren de liraffen, daer inne fy, ter caufe als vooren. vervallen fouden mogen weefen ; mits dat fy gehouden fullen weefen, na deefe Landen weder te keeren, en fig binnen den tyd van fes maenden, na de Publicatie deefer, aen te geeven, aen eet van de Collegien ter Admiraliteit, en haer wederom in onfen dienft onder een van de voorfz. Collegien , te begeeven, ordonneeren cn ftatueeren daer en tegen, dat alle de geenen, die dit ons generael pardon zullen hebben verfmaed, en alfoc haer binnen den voorfz. tyd niet aengegeeven, en wederom in Dienft als vooren begeeven zullen hebben , en naderhand zullen werden uitgevonden en agterhaeld, fonder eenige remiffie of conniventie, na de uiterfte rigeur van de ordinantiën en placaeten fullen worden geftraft. Ordonneeren en ftatueeren voorts, by renovatie cn ampliatie van onfe voorige placaeten, als onder anderen van den « April 1689, 18 Maeri 1700, 28 February 1701, 10 July 1707, 9 Mey 1750 en 27 Maert 175-0, dat niemand van wat Itaet of conditie hy zy, fig fai mogen verftouten, om eenige onfer Landen ingeboorenen, onderdaenen, ingezeetenen of inwoonders, en voornamentlyk eenige Zeevaerende luiden deefer Landen, tot vreemde dienften, fon ten Oorloge, a's tot Koopvaerdye en Viffcherye ter Zee, te huuren, aen te neemen, of te animeeren , direételyk of indireclelyk, of ook te tranfporteeren, op pcene, dat alle Dd 3 over* "s Gra- "venha- [ge. • Verbod > van wer'ven van bootsvolk 'voor 'vreemde dienft enz.  'sGra- venha» ge, Verbod van werven van bootsvolk voor vreemde dienft enz. ]92 NIEUWE NEDERLANDSCHE overtrceders van deefe onfe beveelen, zullen verbeuren drie honderd guldens voor ieder perfoon die op foo eene wvfe foude mogen zyn vertrokken, en daerènbovên arbitrairlyk wordeD geeorrieeert na exlgentie van faeken. Dat voorts geene ingezeetenen van de voorfz. vereenigde Nederlarden hun ten oorloge in dienft van vreemde Koningen, Republiquen, Princen, Staeten of Steeden, of ook in dienft van Particu* lieren in andere Landen tot Koopvaerdye of Visfcherye ter Zee, het zy op Haeringneeringe, met de Appendentien en Dependentiën van dien, Walvisvangft of anderfints, zullen mogen begeeven , in wat maniere, en onder wat pretext het felve ook foude mogen zyn, fonder daer toe te hebben expres confent van ons, van Zyne Doorlugtige Hoogheid of van de Collegien ter Admiraliteit van het quartier van haere refpective woonplaetfen; dat ook die geene , die hun aireede in foodanigen dienft hebben laeten aenneemen, by foo verre defelve uit deefe Landen nog niet zyn vertrokken; den felven dienft dadelyk fullen hebben te verlaeten en daer van hebben af te ftaen: en dat die geer-e , die aireede te lande of te water, ten einde voorfz. vertrokken zyn, gehouden zullen weef n, in deefe Landen weeder te keeren, binnen den tyd uit;erlyk v»n fes maenden n^eftloomende, alles op poene, dat de Contravtnteirs aen lyf en goed, en die abfenten by eeuwig banniffement geftraft zullen worden; dat ook de vrouwen en kinderen van die geene, die niet weeder zullen keeren , uit de fteeden en plaetfen haerer refidentie geremoveert zullen worden, en haere mans en vaerders toegefonden, mitsgaders dat haer geen het minfte onderhoud van de Aelmoeffeniers of Diaconien gedaen fal worden, die over het employ van de mannen, waer van de vrouwen en kinderen eenig onderhoud verfoeken, haer zullen informeeren, om het felve onderhoud aen haer niet te laeten toekoomen , foo haer mantien fig buiten het gebied van deefen Staet ophouden.  JAERBOEKEN, February, 178*. 393 Dat eindelyk, niemand wie hyzy, eenig Zeevolk,-vooral ingezeetenen en inboorlingen deefer landen, boven het geen tot de equipagie van haer eigen fcheepen behoord, metfcheepcn uit deefe landen fal mogen uitbrengen, fonder expres confent van Zyne Doorlugtige Hoogheid, of van het Collegie ter Admiraliteit van het quartier, en dat, om het felve behoorlyk te kunnen doen nagaen, de fchippers van fcheepen van vreemde natien, in deeze Landen inkoomende, voortaen zullen verpligt weefen , alvoi'ens naer de plaetfen van haere diftinatie te mogen opzeilen, beneevens de generaele verklaering van haere laeding, aen de Commandeur van 's Lands Uitleggers in de Zeegaten, en nader ten Comptoire van de Convoyen en Licenten, ter plaetfe van delcffng, te doen een exacTe opgave van de manfchap op haere fcheepen dienende, met uitdrukking van der felver naemen, en dat aen defelve, weeder willende uitvaeren, niet fal worden gepermitteert uit te gaen, als met defelve manfchap, waer meede fy zyn ingekoomen, of die in de plaets van geftorven of gedeferteerde manfchap, of om andere reedenen, by het Collegie ter Admiraliteit van het Quartier, agtervolgende onfe refolutie van den 11 October 1759 zyn gepermitteert, in fcheepsdienft te neemen, of met de fcheepen te vertrekken. En op dat niemand hier van eenige ignorantie kome te pretendeeren, of onder pretext van geen kennis gekreegen te hebben , van deefe onfe ordre, oorfaeke hebbe, hem te onfchuldigen. ordonneeren en beveelen wy wel expreffelyk, dai de vrouwen of naefte vrienden van de geene, die aireede vertrokken zyn, ten einde voorfz. gehon den zullen weefen, den felven van den inhoud* van deefe te waerfchouwen, aengefien Wy to deefen landen dienft verftaen , dat deefe onfe or donnantie punctueelyk agtervolgt en ondei houder fal worden, fonder eenige conniventie of diffimu Dd(4 la s Grazen ha- 3e. Verbod van werven van bootsvolk voor vreemde dienft enz. :  394 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's'Graven hage. Verbod van werven vanbootsvolkvoor vreemde dienft enz.' J < 3 De latie; ontbieden en verfoeken daeromme de Heeren Staeten, Stadhouder, Gecommitteerde Raeden en Gedeputeeede Staeten van de refpective Provinciën, en alle anderen officieren en jufticieren van de feive landen, dat fe deefen onfen Placaete van Bonden aen alomme doen verkondigen, publiceeren en affigeeren, ter plaetfe daer men gewoon is foodanige publicatie en affixie te doen; laften en beveelen voorts de Raeden ter Admiraliteit, de Advocaeten Fiscael, mitsgaders allen Admiraels, Vice- Admiraels, Capiteinen, Officieren en Bevelhebberen, als meede Commilfariffen en Commifeu ter Recherche, foo in de Zeegaten, als elders, den inhoude van deefen onfen Placaete te agtervolgen, en te doen agtervolgen, procedeerende en doende procedeeren tegen de Contraventeurs van dien, fonder eenige oogluikinge, diffimulatie of verdrag, want Wy luiks ten dienfte van den lande bevonden hebben alfoo te behooren. Aldus gedaen en gearrefteert ter vergaderinge van de hooggemelde Heeren Staeten Generael, in 'sGravenbage den 9 February 1781. Was geparapheert, W. G. H. van Lynden, vt. Onderftond, ter ordinantie van defelve, geteekent, H. Fagel, Zynde op het fpatium gedrukt het Cachet van haer Hoog Mogende op een rooden Ouwel, overdekt met een papiere ruyte. Daer was ook hier een gerugt, dat in Engeland gebrek aen graenen was : zeker is het, dat lier veel granen voor dat Ryk was opgekogt. Men meende dus met het verbod van uitvoer /an die noodzakelyke vrugt den Vyand eeniren afbreuk te kunnen doen, en verboodt lus dien uitvoer by het navolgend placaet 'an den 15 February aldus luidende:  JAERBOEKEN, February, 1781. 395 De Staeten Generael der vereenigde Nederlanden, allen den geenen die deelen fullen fien of hooren leefen, falut; alfoo tot onfe kenniffe gekoomen is de hooge prys der graenen, ■ welke alomme in de landen van Overmaeze, onder ons gebied rellbrteerende, plaets heeft, en de gegronde vrees die 'er was, dat door het fluiten van den uitvoer van graenen in de nabuurige landen,, de prys van defelve by verdere toeftaen van den uitvoer van dien uit de landen van Overmaeze, nog merkelyk foude worden verhoogt; alles tot groot nadeel van de goede ingezeetenen binnen de Stad van Maeflricht en van de voorfz. landen van Overmaeze. Soo is 't, dat Wy, hier inne ten beften van onfe goede ingezeetenen in, die quartieren willende voorfien, op het exempel van nabuurige Mogendheeden, goedgevonden hebben te ordonneeren en ftatueeren, foo als wy ordonneeren en ftatueeren by deefe, dat by provifie voor den tyd van drie maenden, te reekenen met den dag van de publicatie deefer, .geen graenen, van wat foorten die fouden moogen weefen, zullen moogen worden uitgevoert na buiten het Gebied van onfen Staet, werwaerds het ook foude mogen weefen, te weeten, uit de drie landen van Overmaeze, Partage van onfen Staet; uit den Vroenhove, mitsgaders uit de verdere Banken en Diftricten, onder ons Gebied by en omtrent Maeflricht geleegen, allen uitvoer van graenen van daer na buiten, hier meede wel expreffelyk verbiedende, en interdiceerende, op pcene, dat die geene, die agterhaelt fullen worden, hier tegen te doen, en eenige graenen na buiten te vervoeren, zullen verbeuren de graenen, die agterhaelt zullen worden, en de wagens, karren en paerden, waer meede fulks fal komen te gefchieden, en dat die niet agterhaelt, maer evenwel namaels bevonden fullen worden eenige graenen tegens deefen onfen Placaete te hebben uitgevoert, daer van m Dd 5 reg- s Gra- /ENHAGE. Verbod >an uitvoer van yranen* 1  39S NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Verbod van uitvoer van granen. regten geconvinceert weidende, binnen fes maenden, na dat de contraventie fal weefen gepleegt, fullen verbeuren het dubbelt van dien. te appliceeren de helfte voor den aenbrenger, en de helft voor de officier d'e de calange fal doen; lastende en beveelende bier meede allen officieren en jufticieren, die het aengaet, in de voorfz. landen van Overmaeze, van onfe reirorte, den Vroenhove, en andere Banken en Diftricien, onder Maaftricht ge'eegen, onder ons Gebied gehoorende, deefen onfen Placaete te agtervolgen, en te doen agtervolgen, procedeerende tegen de Contraventeurs fonder eenige conniventie, diffimulatie of vevdrag, want wy fulks ten beften van de goede ingezeetenen bevonden hebben alfoo te behooren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie .pretendeere, willen en begeerenwy, dat dit ons Placaet foo binnen de Stad van Maeftricht, als in de landen van Overmaeze, onder ons Gebied ftaende, den Vroenhove en Banken hier voorgemeld , alomme gepubliceert en geaffigeert fal werden te: plaetfe daer men gewoon is foodanige publicatie en affixie te doen. Aldus gedaen en gearrefteert ter Vergaderinge van de hooggemelde Heeren Staeten Generael, in 's Graven hage den 15 February 1781. Was geparapheert, van Hardenbroek, vt. onderfiond, ter ordonnantie van defelve. Geteekent, H. Fagel. Zynde op het fpatium gedrukt het Cachet van haer Hoog Mog. op een rooden Ouwel, overdekt met een papieren Ruyte. Wy hebben in ons voorgaend ftukje gezien , dat de Koning van Engeland een algemeen beflag of embargo op alle de in zyne Havens liggende Hollandfche Schepen hadt gelegd, met voornemen egter om dat bellag op te heffen, en volgends het 32 Artikel van 't Trac-  JAERBOEKEN, february, -7--' 397 't Traftaet van Breda dezelven met paspoorten te laten vertrekken, indien de Algemeene Staten dit zelfde omtrend de Engelfche Schepen, in de Havens der Republiek liggende, in agt namen. Zulks is dan wederszyde gefchied, en de Koning van Engeland hief het embargo op by de navolgende verklaenng van den 16 February 1781. Vermits by 't begin der Hoftiliteiten tegens de Staeten Generael van de vereenigde Provinciën , zyn Majefteit nodig gedacht heeft by zyn ordonnantie in den Raed van den 22 December laetftleeden , zyn Koninglyke meening bekend te maken om alle fchepen, toebehorende aen de Underdanen van de Staeten Generael, dewelke ziet op die tyd in eenige van zyn Majefteits Haven: bevonden, toeteftaen om met hunne ladingen t( mogen vertrekken, (uitgenomen dezulke wejker: ladingen voor 't geheel of voor 't gedeeltebeltaer zoude in gezouteProvifien, van welk zoortdezelvi ook zoude mogen zyn, of met Scheeps, en Oorlog behoeftens,) en de nodige paspoorten tegen ei aen zodanige fchepen en ladingen, uitgenomei het hier voren uitgezonderde, om dezelve te be fchermen tegens het nemen door eenige van Zy Majefteits fchepen of die van zyn Onderdanen op hun reis naer eenige Haven van de Geünieerd Provintien; maer, voor zo veel als Zyne Ma] Recht had te verwachten, en dezelfde behandj ■ling te vragen van de Staten Generael voor d fchepen en ladingen toebehorende aen eenige va Zyn Majefteits Onderdanen; Zyn Majt. door e op 't advis van zyn Raed behaegt had te beveeler ge'yk het daer by bevolen wierd. Dat alle fcheepen en Goederen toebehorenc aen de Staeten Generael der vereenigde Frovi; tien, ofte aen hunne Onderdanen ter dier tyd : eenige Havens van Zyn Majefteits Domeinen, 's Gra- /énhage. Opheffing van, het embargoder Holl. fchepen in Enge1 land. I l 1 1 , 2 i. e Q n , ;e 1nn t •  398 NIEUWE NEDERLANDSCHE J 'sGra« venha' ge. Opheffing vat het embargoderHoïï, fchepen in Engeland. ! ] ( < s { i dezelve zouden blyven aeDgehouden en ongemolefteert, ter tyd toe dat het blyken zoude dat de Staeten Generael bereid waren, om op dezelfde gronden van goede trouw te handelen, ten aenzien van de fchepen en ladingen van eenige van !zyn Majefteits Onderdanen, leggende in eenige Havens, toebehorende aen de Staten Generael.-*. En vermits zyn Majefteit in 't zekere is bericht, dat de Staeten Generael by hun Placaet, gedateert in 's Hage den 26 January laetftleden geconcludeert, en gedeclareert hebben ; dat zo dra de Hollandfche fchepen vryheid zullen hebben om van Engeland te vertrekken, de Engelfche fchepen ook niet langer in hunne Havens zullen werden opgehouden ; maer ook aenftonts vryheid hebben zullen, om te mogen vertrekken, en met zulke paspoorten zullen werden voorzien, als daerby ftaet vermeld. . Zyn Majefteit hetzelve in Zyne Koninglyke ove'rweging nemende, heeft daer om bevolen, zo als het in den Raed bevolen werd by dezen, dat alle fchepen en vaertuigen toebehorende aen de Onderdanen, van de Staten Generael, te famen met hun volk en ladingen , (uitgenomen zoute provifien, fcheeps en oorlogbehoeftens,) dewelke nu uit kracht van de bovengemelde Ordonnantie van den 22 December aetftleden in de Havens van Groot-Brittannien, Ierland, of eenige andere Havens van zyn Majefteits Domeinen zyn aengehouden, of genomen zyn geweeft en opgebragt by eenige van zyne Majefteits fchepen, of van die van zyn Onderdaken, voor dat de order van den Generale Represailles tegens de Staten was uitgebracht, by fenentie van 't Admiraliteits Hof, reets of noch zulen werden verklaerd de eigendommen te zyn van ie Onderdanen van de Staten Generael, voortaen, :n zo dra zulke vonniffen van 't Admiraliteits Hof uilen zyn uitgefprooken, zullen werden ontfla;en en vry gegeeven, met vryheid om naer hunie refpeclive Havens te mogen Vertrekken, en aen de-  JAERBOEKEN, February, 1781. 399 dezelve tot dat einde de nodige Paffen gegeven werden; en zyn Majefteits voorname Secretariffen van Staet, de Lords Commiffariffen van zyn Majefteits Thefaurie, de Lords Commiffariflen van de Admiraliteit, de Gouverneurs en Opperbevelhebbers, of eenige andere Officieren in de verfcheide Havens van zyn Majefteits Domeinen, zullen van deze zyn Majefteits begeerte de nodige aentekening houden, en de vereifchte orders hiei omtrent geven. W. FAWKENER. Dit was een gevolg van het befluit der Al gemeene Staten, by het welk Hoogftdezel ven den 1 February het beflag of embargo 01 de Engelfche fchepen hadden opgeheven, me uitzondering egter van alle vervoering vat Krygsbehoeftens, Scheepsbehoeften, granen haver, duiven en paerde boonen naer Enge land. Deze goederen uitgezonderd was he vertrek van Engelfche fchepen en uitvoer va: Engelfche goederen volgends het 32 Art.vai het Verbond van Breda veroorloofd geduren de den tyd van zes maenden, mids men ooi in Engeland zich aen dat Verbond hieldt, ei het zeiven getrouwelyk nakwam. Wy hebben in ons voorgaend Stukje ge zien, hoe men in deze Hofplaetfe eene Kaep redery hadt opgerigt. De beftierders en deel genoten van het zeiven vervoegden zich dei 2.1 February tot de Algemeene Staten by he navolgend verzoekfchrift: - rAen 'sGka- venha-' ge. Opheffing van het Embargoder Holl. fchepen in Engeland. t > t l' l l 1 t  40ö NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHA GE. Req. van de Kaepreders nopens de Injir. van iz Jan. Aen de Hoog Mogende Heeren Staeten Generael der Vereenigde Nederlanden &c. &c. Qeeven op het allereerbiedigfte te kennen de ^ Banquiers Jaques Bergeon & Compagnie, woo* nende in 's Gravenhage, in de hoedanigheden als Directeuren en Mede-Geïnterefleerdens van een Vaderlandlievende Kaep-Reedery, tegens de fchepen, goederen , bezittingen en perfoonen der Engelfche Natie; ten hunnen Comptoire opgerecht in de Maend January 1781. Dat zy fupplianten met alle reverentie en welmenende attentie ingezien hebbende, benevens andere Nederlaridfche Kooplieden, de zeer gevenereerde Inftructie van U Hoog Mogende in dato 12 January 1781. nopens de Commiffivaerders dezer landen by Hoogftdezelve ge-emaneert; onder anderen hunne nedrige aendagt hebben laten g:en over den inhoud van het 35fte Art. van dien; dat de Capiteins aenftonds op haer aenkomft hunne gevangens aen de bediendens van den Raed moeten overgeeven onder zekere vaftgeftelde Poenaliteiten &c. Of U Hoog Mogende ook onder dien zin ftrafbaer zoude oordeelen zodanige Commiflïevaer* ders, die het geluk zouden mogen hebben één of meerder Tranfbortfchepen met '1 roupen of Re* cruten der Engelfche Natie te onderfcheppen op een verren afftand van her Vaderland; dat'zy die manfchappen in plaetfe van dezelve direct aen deze Republiek ove'tebrengen; om geen tort in hunne levensmiddelen en verdere kruistogt te doen; dezelve zouden mogen <.nder goede bewaring ftellen; 't zy in eenige bezittingen of colonien van dezen Staet, 't zy by eenige Geallieerde ofte andere Mogendheden en Natiën van dit gemeene beft, omme verder jagt op de reëele Vyanden van deeze Republiek te maken. By het 36fte Art. word verboden, hoe genaemt eeni-  JAERBOEKEN, February, 1781. 401 eenige kaflen, kiften, pakken, vaten, ofte hoe men die zoude mogen noemen, daer de Koopmanfchappen in zoude mogen weezen; te openen &c. Zoude U Hoog Mogende niet gunftig kunnen goedvinden wel toe te willen ftaen dat 'er over al na de Papieren, Depêches &c. gezogt wierden; ten einde dezelve ontdekkende, naer hun aengelegendheid illico aen dezen Staet, of de refpeclive Collegien ter Admiraliteit dezer Republiek over te zenden; dat ook dan het befte overeer zoude komen met den inhoud van het 4ifte Art, van de voorfz. Inltructie. Wyders dat de KaperCapitein zodanige zaken der gevondene Waerer zoude mogen bergen, of tot zyn aller noodwendig gebruik employeeren, byzonder die goederen , welke eenig bederf onderhevig zouden mogen zyn, ofte van zeer groot nut voor het Ka perfchip dezer landen in tyd en wylen zouder mogen wezen; ook voor de zich daer bevinden de Oorlogfchepen, en andere Vaertuigen van ' lieve Vaderland, onder behoorlyke taxatie ove: te.mogen doen; waer door dan ook des te bete de inhoud en de ruime zin van 't 46fte Art. kaï agtervolgt worden. By het 37fte Art. werd verboden, niets van d< veroverde Goederen te mogen verfteken &c. Zoude U Hoog Mogende niet voorzigtig kun nen toelaten, dat in zwaere ftormen of by he vaftraken van het Kaperfchip, ook by het aenna deren van een fuperieure vyandelyke magt oft andere onvoorziene gevallen, die goederen b' mankement van goede berging of verfteeking dat dezelve als dan liever over boord mogten ge daen wedden ; om 't fchip te kunnen doen ligte en daer door in zyn gang te doen fauveeren, 00 dat dezelve niet in de handen der Vyanden mog ten geraken ? Het 38fte Art. verbied: dat geen fchepen c perfonen met haer veroverde pryzen in vreemd H< 's Gra- VENHAGE. Req. van de Kaepreders nopens de Inflr. van 12. Jan. L t t l » 1 f 2  402 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra venha ge. Req. van de Kaepreders nopens de Inflr. van 12 Jan. • Havenen mogen inlopen, en dezelve aldaer onder - de hand te veralineeren &c. Zoude U Hoog Mogende het inlopen met de Pryzen, des goedvindende, in vreemde en geallieerde, ofte neutraele plaetfen, rivieren als anderzints niet kunnen goedkeuren , omme daer door allerhande bekende ofte onbekende gevaren zo veel mogelyk te prevenieeren; byzonder wegens de voorhanden zynde aenkomende onweeren en beginnende ftormen, als wel het nadeelig her neemen dier fchepen, benevens het noodzakelyk en fpoedig repareeren derzelve; ook om dezelve mede zonder verzuim ter nieuwe Kruistogt te doen prepareeren en uitlopen, met of zonder het origineele Nederlandfche Kaperfchip zelfs, mits dat van alles flipt Journael gehouden werd; ter behoorlyke verantwoording; ook dezelve te mogen verkopen ofte verpanden in cas van nood, ten einde de Nederlandfche kapers ofte andere fchepen daer door te kunnen doen herftellen; en dat alles onvermindert de Judicature der refpective Collegien ter Admiraliteit dezer landen; mitsgaders onder verdere precautien nopens het Inventarifeeren by de voornoemde Inftructie bepaelt ? Het 4ofte Art. quadreert met het vorenftaende Söfte Art. Zoude U Hoog Mogende mede niet allervoorzigtigft kunnen goedvinden, dat Articul gunftig te willen veranderen ofte modereeren, om daer door alle gevaren en wederherneeminge of overrompelingen illufoir ofte van een zeer kleine waerde voor de Vyanden dezer Republiek te maken ? Wegens het 41 Art. is het zeker, dat om alle de brieven, ftukken en befcheiden uit de pryfen te kunnen overzenden,: dezelve vooraf nauwkeurig overal zonder uitzondering in het vyandelyke fchip moeten opgezogt en uitgevorft worden: dan men zoude allereerbiedigft aen U Hoog Mogende verzoeken, dat in plaetfe van de origineele papieren  JAERBOEKËN, Mraatyi 1781. 403 ren en befcheiden van buiten 's Lands over te zenden, men zoude mogen uit g oede voorz'gtigheid volftaen met de geiegalifeerde Duplicaten Van dien, alleen met de origineele brieven over te maken. Het 42fte Art. is van een zeer groot belang zo voor dezen Staet als derzelver Geallieerden en andere Natiën, en verdient (na het nedrig begrip der fupplianten in dezen) een wezentlyke Ampliatie,-of Interpretatie van U Hoog Mogende nopens hoogffderzelver waere en reëele meeninge; omme niet door eenig Wanbegrip de wyze bcveelen van U Hoog Mogende, ongelukkig en in gee. hen deelen te mogen overtreden; namentlyk Voor al werd wel fcherpelyk verboden geene fchepen of goederen der ingezetenen dezer lan den, of van haere Geallieerden of Neutraelen: geene Waere van Contrabande na het Ryk var Groot Brittannien of deszelfs onderhorige lander en plaetfen gedeftineerd in hebbend*, aentehou den of in haere gedeftineerde Reizs- eenig beletfe toe te brengen enz. Omme nu reëel en in confeffb te kunnen ont dekken of die fchepen geen Contrabande hoe ge naemd naer Engeland als boven in hebben, is mei by twyffeiing meer of min verpligt die fchepei een half uur ofte meer in redelykheid en minzaem heid aen te hquden om derzelver lading, bewy zen, zeebrieven en cognosfementen als ander zints, zonder eenige overlaft na te gaen, ooi middelerwyl die Koopvaerders, Viffchers en an deren tragten uit te hooren, wat fchepen als an derzints zy al waerfchynelyk getrouw befpeun en vernomen hebben, waer na de Kaper-Capitein en andere dezer landen zich dan allervoorzigtigC kunnen reguleerent ten befte voordeele hunner re fp"Ctive Rederyen, fhgevolge het meergemeld! 46de Art. Zoude U Hoog Mogende niet allergracieul femnen goedvinden, dat, by aldiea men echter Ee dj s Gra- VENHAGE. Req. van ds Kaepreders nopens de Inftti van ia Ja». . ! ! i 1 1 f t t >  404 NIEUWE NEDERLANDSCHE fs Gra- VENHAGE. Req. van de Kaepreders nopens de Inflr. van 12 Jan. i . I i < op vehemente fufpicie van Contrabande Goederen geladen te hebben , eenige van de bovengem. fchepen mogte hebben opgebragt, dat als dan ingevalle naderhand mogce komen te blyken, dat de zodanige opgebragte fchepen alleen met vrye Goederen waren beladen, alle koften, fchaden en retardementen aen de eigenaer van dusdanige opgebragte fchepen moeten gerepareert en vergoei werden; waer voor de Directeuren of Boekhouders der fchepen, mitsgaders de fchepen zelve zullen wezen verbonden en executabel? En zoude het ook U Hoog Mogende verdere Intentie wezen, dat men, ingevolge den zin en den teneur van 48, 49, 50 en 5ifte Art. van de gem. Inftructie, de wiffelvallige Kruistogten en de destinan'en der Kaperfchepen fchriftelyk moet opgéeven en ook abfolutelyk mede verpligt zoude wezen daer by kennis te moeten geeven van de geheime inventien of andere te employeerene Machines en Gereedfchappen, als anderzints, waer meede men op de behendige manier zoude komen te tragten op een onverwagte wyze de vyandeiyke fchepen te doen z'nken, ofte noodzaken zich te moeten overgeeven, zo zy zich met de vfugc niet kunnen falveeren als anderzints? Was het niet vry voordeeliger voor alle de Commiffievaerd^rs dezer landen dat U Hoog Mogende die 4 Artikelen gunftig in derzelver Patriotique wysheid geliefde te veranderen in den volgenden of zoortgelyken zin? ° Ingevalle geduurende de Reize of Kruistogten ioor de Capiteinen mogten werden gecontravenieert aen de ordres ten dezen geheld, zullen de Boekhouders of Directeuren van die fchepen gehouden zyn, op de eerfte requifitie aen den Ad» pocaet-Filcael van het Collegie ter Admiraliteit, lie deswegens zodanige Capiteinen calangeert, Di'nnen de 2 Maenden overtegeven Copie Authen-, :icq van de initructien doo> de voorgeme'de Re. iers haere Capiteinen mede gegeven; en des ge. re.  JAERBOEKEN, February, 1781. 405 requireert fchriftelyk moeren verklaren, dat zy geen meerdere of andere Inftructien en ordres aen hunnen Capiteinen hebben ter hand gefield, dan die geene, dewelke door haer invoegen als hier voren zyn overgegeven, en zulks in cas van weigering op een boete van ƒ 1000:-:- Waer voor de fchepen zullen wezen verbonden en executabel. Het 52fte Art. is mede van een zeer groote aengelegendheid voor ieder der byzondere Kaep-Rederyen dezer Janden; en niettegenfiaende derzelver wyze mefures om alle wanhebbelyke en onregtmatige vexatien voortekomen, zo is dezelve evenwel aen de andere zyde in fommige opz;gten een zeer groote hinderpael aen de cordate vermeerderingen der refpective Kaep-Reederyen der Republiek; alzo by de Reeders van ieder Comrniffievaerder fuffifante borge behoorlyke Renunriatien moeten werden gefield, ter ibmma van dertig duizend guldens &c. Waerdoor men verpligt is voor elk fchip, het zy een groot of klein Vaertuig, dat men ter vrybuit op de Vyanden van dezen Staet met behoorlyke Commiffie wil doen uitlopen, vooraf zo een importante fuffifante borgtogt moet bezorgen of prefenteeren, die dikwyls 4 a 5 mael meerder zoude bedragen als de geheele acquifitie en uitrufting van ieder klein Kaperfchip . 't zy een Vishoeker, Kotter en Brick, een Sytfebom ofte een Pinck, en wat dies meer is, die men zelfs gaerne uit voorzigtigheid als fnelzeilende Voorlopers ondekkers en waerfchouwers voor een of meerder groote Kaperfchepen wenfehte te doen uitlopen of uhzeilen. Zoude U Hoog Mogende in Hoogftderzelver beproefde Patriotique voorzorg niet kunnen goedvinden hierinne eenige favorabel temperament te beramen en te doen publiceeren, om daer door ook des te meer een volmaekter encouragement te 'verwekken? Want daer zyn wel Comptoiren en Reederyen die één ja zelfs 2,334 zulke fuf. Ee 2 fifan- 'sGra- VElNHAGE. Req. van de> Kaepreders nopens de Inftr. van 12. Jan.  's Gra- VENHAcd. Req. van de Kaepred'ers nopens de I-iftr. van 12 Jan. 406 NIEUWE NEDERLANDSCHE fifante borgtogten kunnen bezorgen; maer be» zwaerlyk meerder, vooral voor dergelyke kleine Vaertuigen als anderzints exc. Zoude U Hoog Mogende ook by die gelegendheid wel gimftig gelieven te accordeeren en goed te keuren , dat een of meerder Commiffievaerders uit deze Republiek ook zoude vermogen ter Kaeo te vaeren, met commiffien of Lettres de Marqué voorzien zynde, van eenige andere Natiën ofte Potentaten, in alliantie ofte vriendfchap ftaende met dit Gemeenebelt, ja zelfs onder Commando of het Opperbevel van een hunner Commandanten en Officieren &c. Wyders ock met gemeenfchappelyke en vereenigde magt met eikanderen te mogen krmsfen, met de Kapers en Oorlogfchepen van de voornoemde Natiën ofte Potentaten tegens de Engelfche Natie, ten einde daer door des de veiliger de beloofde importante premicn van wegens dezen Staet als anderzints te mogen verdienen ? ° 't Welk dcende &c. (was getekent) JAQUES EERGEON & Comp. Dit verzoekfehrift wierdt aen Commiffarisfen gegeven om te raporteren, en ook aen de Zeeraden gezonden, om te onderzoeken, en Hunne Hoog Mog. daerop te advifeeren. Daer het eene zaek is, door de dagelykfche ondervinding ontegenzeggelyk geftaefd, dat de Mogendheden hun gedrag niet naer den regel van verbonden of van recht en billykheid, maer naer hun belang inrigten, zo is het onbetwiflbaer, dat men eene magt noodig heeft, om zyne rechten te handhaven, en tegen allen inbreuk te verdeedigen en wel zo-  JAERBOEKEN, February, i78r. 407 zodanige magt, die gefchikt is naer de natuur van den aen val of van het gedreigd gevaer. Dus, wordt men ter zee aengevallen of is van die zyde gegronde vrees, dan is'er ongetwylfeld Zeemagt; heeft die aenval of vrees van de landzyde plaets, dan is 'er landniagt noodig. Ja maer,zegt men, al is'ergeen vrees van de landzyde, men moet zich in tyds wapenen, en by voorraed zorgen, magt te hebben: dan komt men dien aenval en die vrees zelfs by tyds voor. Het zy zo, maer dan is zulks even gelyk waer omtrend de Zeemagt : en wie zal nog de zaken ter wederzyde gelyk durven ftellen, wanneer van de landzyde geen vrees, geen fchyn van vrees is; en aen den Zeekant niet alleen vrees, maer dadelyken aenval; niet alleen eenen dadelyken aenval, maer eenen allergeweldigften aenval van eenen gedugten Vyand plaets heeft. Wy kunnen niet nalaten van nog ter dezer gelegenheid een plaets van eenen fchyver, in dezen van het hoogfte gezag by te brengen. 'Une experience continuelle zegt Montesq. Grand. & Decad. des Rom. ch. III. a pu faire connoitre en Europe, quunPrince, qui a un million de fujets, ne peut Jans fe detruire lutmeme , entretenir plus de dix mille hommes de troupes. II ny a donc, que les grandes nations , qui ayent des armées. Men herinnere zich hier by, dat de Staet niet veel meer dan twee millioenen inwooners heeft; dat behalven de landmagt volltrekt eene zeemagt noodig is, en men zal de reekening ligtelyk kunnen opmaken, hoe groot onze landmagt op eenen beftendigen voet kan zyn. Ee 3 in 's Gra/eJtha- 3e.  'sGra- venhage. 408 NIEUWE NEDERLANDSCHE In het Jaer 1778 was eene vermeerdering van landmagt van 14000 man voor geflagen, in welke nu eindelyk vier Provinciën, namenlyk Gelderland, Holland, Utrecht en Overyflel hadden toegeftemd, terwyl Zeeland en Stad en Lande zich nog niet verklaerd hadden , en Friesland dezelve vermeerdering volftrekt hadt afgewezen, als zynde in deze tyden niet alleen onnodig, daer geene vreeze hoegenaemd van de landzyde was;maer zelfs voor de werving van Zeevolk, zo hoog nodig in deze Zeeoorlog,ten uiterftefchadelyk. Hier op vonden de Algemeene Staten goed een nieuw plan van vermeerdering van landmagt te doen vormen, en het zeiven nog tot soi70 man te brengen, waer onder 926 ruiters; 16671 man voetvolk, 88 mineurs; 1285 artilleriften en 1200 mariniers, waer van de onkoften jaerlyks zouden beloopen ƒ 3,050,138 ; en voor aenrits gelden ƒ1,430,652. Hunne Hoog Mog. hebben het zeiven naer de Bondgenoten afgezonden by den navolgende brief, gedagtekend den 2 February en aldus ingerigt. EDELE MOG. HEEREN! TT\e Heeren onfe Gedeputeerden tot de militaire faken met en nevens eenige Heeren Gecomm. uit den Raed van State geëxamineert hebbende de ingebragte refolutien van de Heeren Staten van de Prov. van Gelderland, Holland.en Weltvricsland, Vriesland, Utrecht cn Overyflel concernerende de propofitie by fyne Hoogheit op den 26 Dec. laetftleden, in onfe vergaderinge gedaen, tot de foo hoog noodfakelyke, als feer prefleiende aug- men-  JAERBOEKEN, February, 1781, 40j mcntatie van 'sLands militie, welke tot meerdei fecuriteit van de Republiek foude behoren in '1 werk geftelt te worden, hebben aen ons gerapporteert, dat in d'examinatie van de voorf. ingebragte refolutien by Heeren Gedeputeerden en Gecomm. met veel aengenaemheid en genoegen aen d'eene fyde waren ontwaer geworden, dat de Prov. van Gelderland, Holland en Weftvriesland, Utrecht en Overylfel gehoor geevende aen de foo menigwerf en laeft nog foo nadrukkelyke gedane reprasfentatien tot augmentatie van het geringe aen tal van 's Lands militie in de prasfente nood, waer in het Vaderland fig actueel bevind, alle defelve by de voorf. refolutie fig bereidwillig en gcneeg:n hadden verklaert niet alleen tot. een vermeerdering van 'sLands militie, fo als die in den Jaere 1778 aen de Bondgenoten was voorgedragen , maer felfs ook tot een groter of ongelimiteerde , fo als ten meefte befte en fecuriteit van de Republicq in desfelfs tegenswoordige omftandigheden foude gcoordcelt worden te behoren. Dan dat men aen d'andere fyde daer tegens met leetwcfen hadde moetèn vernemen, dat op de gem. foo ernftige gedane inftantien ter bereykinge van de voorf. augmentatie, en hoe fterk de preffante noodfakelykheid van dien voor oogen tvas geftelt en aengedrongen, de Provinciën van Zeeland en Stad en Lande, hoe feer aen een eerfte aenftoot van den vyand bloot geftelt en uit dien hoofde om vermeerdering van de militie in de guarnifoenen van haere Provinciën fteeds aenhoudende, nogtans die geene waeren, welke tot hier toe in gebreeken waren geblceven fig op de voorgeflage augmentatie van 's Lands militie te hebben verklaert, en dat de Provincie van Vriesland, offchoon van gelyke natuur zynde, als du even voorgem. Provinciën, by de voorf. haere refolutie, defelve aengedrongen augmentatie der >Ee 4 mi- 1 'sGravenha- ge. Briefder Staten Gen. wegens eene yer n. eerder ing van 2COOO man. I  ss Gra- VENHACE. Briefde-, Staten Gen. wegens eene vermeerderingvan 20000 man. ; i < { < t f t r 410 NIEUWE NEDERLANDSCHE militie op feer erroneufe gronden hadden kunnen goedvinden te difficulteren. Dat in deefe fituatie van faken fy Heeren Gedeputeerden en Gecomm. op alles hebbende ingenomen de confidcraticn en het hoogwys advis van fyn Hoogh. geconfidereert de figtbacre nood, die er is, om met de uiterffe fpoed eene vermeerdering van 'sLands militie te doen vaftftellen en concluderen, als volkomen feeker zynde. dat in defe prafënte tyd de Republicq met dat gering aental van militie, die actueel op de been heeft, op geenerley betameiyke, veel min nadrukkelyke wvfe fal te defenderen zyn , nadien de wyd mtgeftrekte Zeekuftcn, die fonder militie niet te dekken zyn, cn welkers invafic de ruine van de ganfche Republicq nogtans na fig foude kunnen flepen, het groorfte gedeelte van de tcgenswoordrge geringe armée tot hare defenüïe alleen van noden fullen hebben, en alle de verdere frontieren van den Staet geheel van troupes ontbloot, buiten alle defenfie fouden moeten verblyven, fy Heeren Gedeputeerden en Gecomm. conf rm acn ie gedagten van fyne Hooghcit ter meerdere acceleratie en voortfettinge van een foo allefints hoognodig cn prefferend behoedmiddel voor den itaet en tot bcwaringe van desfelfs dierbare panden van Vryheid en independentie, als waer toe oude dienen de gebuteerde augmentatie van 's ^ands militie, en tot welke de voorf. vier Prov. tg bereets ook genegen hadden verklaert, nietvel beeter hadden weeten in het werk te ftellen, ian by defe aen ons en aen de gcfamentlyke Bondgenoten tc prefenteren het plan feTs van de e doene augmentatie, fo als fyne Hoogheit en len Raed van State hadden gcoordeelt, dat thans en meeften dienften van de Lande foude behoren laets te hebben, nevens de begroting der kosai van dien, fo ten aenffen van derfelver ordinas foldyen, als wegens het beloop der recrutelden, die daer voor fouden dienen gefurneert te  JAERBOEKEN, February, 1781. 4rr te worden, -en die ook om de fchaersheit van volk en de groote handgelden, welke domme gegeven worden, ten deefe wat hoger dan in vorige tyden hebben moeten genomen worden, alles breeder blykende by de lyften of memorien, waer van wy copien hier nevens voegen en ter jufhficatie van welk tegenwoordig plan verders was te avanceren, dat hoedanig ook zedert het, voorgeflagen plan tot augmentatie van den jaere' 1778 de toeftand der Republicq important ge-1 vaerlyker was geworden, als zynde de faken be-' reits tot een openbaren oorlog uitgebarften, waer van de gevolgen niet te vooifien zyn, en dus alle redenen daer voor militeren, om de toeruftinge tot tegenweer en ter dekkinge van de Republicq merkelyk te vergrooten, nogtans het getal van 14.000 man in de jaere 1778 tot augmentatie van d'armée voorgeflagen, by het tegenswoordige plan alleen was vermeerdert tot 20000 koppen, fo nogtans dat onder die vermeerdering thans ook begreepen zyn een getal van 1285 man tot augmentatie van het Corps artilleriften, waer van by het plan van den jaere 1778 geen mentie was gemaekt geworden, dan die althans, daer alomme veel gefchut moet worden aengevoert en batteryen werden geformeert ter bewaaringe en afweeringe tegens alle vyandelykheden en invallen, die op plaetfen aen de Zee gelegen of op de Zeekuften felfs fouden kunnen getenteert worden. meer dan ooit volftrekt noodfakeiyk zyn geoordeelt geworden, terwyl ten anderen onder defelve meerdere augmentatie ook fal gevenden worden de aenwervinge en oprigtinge van 12 Comp. yder van 100 koppen en dus een Corps van 1200 man, dat enkel fal blyven gedeftineert tot den Zeedienft en ter bevordering van de nodige voorfieninge der equipagien van 's Lands oorlogfchepen en dus voor geene vermeerdering der armée geconfidereert kan worden , ftdks, door al het gunt voorfchreven is, d'eigentEe 5 lyke sGra- /enha- 5b» Briefder Staten Gen. wegens eene >ermeerfaring>an 'oooo man.  4i3 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'ïGra- venhage. Brief der Staten Gen. wegens eene vermeerderingvan 20000 pian. lyke vermeerderinge van d'armée by het thans voor handen zynde plan in vergelykinge met dat van den jaere 1778 foo gering fal zyn, dat met alle fiducie konde vertrouwt worden, dat by niemand, die het met 't vaderland wel meent, voor al in de tegenwoordige fituatie van dien , daer op eenige gegronde reflexie foude kunnen gemaekt worden. En dat mitsdien fy Heeren Gedep. en Gecomm. omme alle voorgem. reedenen en motiven van advis fouden zyn, dat ter meefte acceleratie tot het doen ter conclufie brengen van het foo importante als intereffante poinct, der foo hoog nodige augmentatie van 'sLands militie, wy het voorf. plan daer toe by fyn Hoogheit en den Raed van Staete geformeert en aen ons overge!egt, hoe eer foo beeter fouden behoren te fenlen aen de refp. Provintien, ten einde daer op lerfelver approbatie ten fpoedigfte te mogen erangen. Het voorf. gerapporteerde by ons in deliberatie 'elegt zynde, vinden Wy ons verpligt daer van len UEd. Mog. gelyk mede aen de Heeren Staten /an d'andere Prov. kennis te geven en daer by Jen defelven toe te fenden copie van het voorf. plan van augmentatie, ten einde daer op derfelver approbatie ten fpoedigften te mogen erlangen , op dat van die allefints foo feer prefferende ils hoognodige voorfieninge met gemeene harmonie eene conclufie en afkomfte fal kunnen worden gemaekt, in dat vafl vertrouwen, dat UEd. Mog. welke fig tot eene augmentatie van 's Lands Militie bereits favorabel hebben verklaert, thans ook geen de minfte difficulteit fulkn maken om t' approberen het tegenswoord;ge daer van geformeerde plan, fo als het felve ten deefen is gefuppediteert en overgelegt, terwyl wy niet in ge* breeken fullen blyven de Heeren Staten van de Prov. van Zeeland en Stad en Lande op het ferieufte en ernftigfte aen te manen en t'exhorteren, om  JAERBOEKEN, February, 1781. 413 . om derfelver ftiïzwygen op een foo hoog nodig' en dringend poinct, als is d'augmentatie van V Lands militie, ten fpoedigften te willen vergoeden' met hare gave en volkome toeftemminge en approbatie in het voorf. daer toe geformeerde plan, 1 gelyk Wy ook de Heeren Staten van de Prov.' ian Vriesland fullen tragten te doen affien van derfelver ongefundeerde fuftenue van in het geheel van geen noodfakelykheid van augmentatie te Lande by de tegenwoordige fituatie van faken te kunnen conveniëren. Waer mede eindigende &c. Hage den 2 Febr. 1781 onderftond ü Wel. Ed. Mog. goede Vrienden de Staten Generael der vereenigde Nederlanden, was geparapht. p. J. van I i-er Goes vt. lager Bond. Ter ord. van defelve. (en getekent) H. FAGEL. Het Plan van de de vermeerdering van s .Lancté Krygsmagt met 976' paerden en 20170 hoofden i was aldus ingerigt: NB. Staet te weeten, dat met [ opligt tot de nieuwe Comp. Ca- pj n vm em aupmentatie ' valerie en infanterie hier onder , , ..... ° zyn begrepen 4 hoofden per Comp. van % Lands militie met 976 in • met opligt tot de nieuwe Comp. Paerden en 20107 Hoofden. 1 j f Artillerie vyf hoofden per Comp. die minder megen aengehouden Soldyen en Stafs worden. trartamenten ten 42 dagen. f Paerdi Hoofd. Cavalerie. 36 36 Yder der 6 Comp.van het Regiment Guardes te paerd te augmenterenmet 1 wagtMr. en 5 gemeene Ruiters waer onder een Corporael. 1134: -: - 116 106 Twee nieuwe Comp. by het " 152 142 H34* -J~m I- ■ Re- sGra;enha~ 3e. Brief der Staten Gen. wegens eene vermeerleringvan 20000 man.  *i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Soldyen en Stafs rrafta' Paerd. Hoofd. Cavalerie. T"* te"42 dRgen- 152 142 Tranfport ƒ 1134: „ Regiment guardes te paerd reder fterk j8 paerde-n en50 hoofden. . 62. _ . Een Lieut. Colonels trafle- ' * ment by het regiment guardes te paerd bedragende 80 ter lopende maend, en dus ten 42 dagen. iio. Q. . 240 240 Ieder der48ordinaris Comp. ' Cavalerie te augmenteren met 5 gemeene ruiters, waer onder 1 Corporael. 6012- - • . 440 408 Agt nieuwe Comp. by de 8 Comp. van het regiment Urange Vriesland om daer van te formeren 2 regimenten ieder Comp. fterk 55 paerden en 51 hoofden 15808: - : - De Stafs traftementen van 1 Coll. 1 Lt. Coll. 1 Major 1 Adjudant 1 Piqueur 1 Qururgyn en 1 pauker bedragen ter lopende maend 540-10en dus ten 42 dagen. 746: 6: 8 Dragonders f 64 Jö Ieder der 8 Comp. guardes dragonders te augmenteren met 1 ious Lt. 1 Wagtm. of Sergt. en 5 gemeene Dragonders waer ondar 1 Corporael. 2184- * 3o 80 Ieder der 16 andere ordina- ' ' ris Comp. en dragonders te ,. augmenteren met 5 gemeene 916 996 ' ƒ31456: i~ dra-  JAERBOEKEN, Fétmry, 1781. 415 Soldyen en Stafs traclamenten ten 42 dagen. ! paerd. Hoofd. r7 Tranfport ƒ 31456:15: is 976 926 Voetvolk. dragonders, waer onder 1 Corporael. 1984: - : - 03 Yder der 2 Comp. grenadiers van het Regiment guardes te voet teaugmenteren met 13 gemeene hoofden. 351: • : - ' 376 Byieder batt- vaD net Resr« guardes te voet te voegen 2 nieuwe Comp. musqueders van defelfde fterkte als de oude, dus 4 nieuwe Comp. guardes te voet ieder fterk 94 hoofden. 6909: 4: - 630 Ieder der 63 Comp. grenadiers, nationalen, duitfchers en walen, te augmenteren met 1 Sergeant en 9 gemeene Grenadiers, waer onder 1 Corporael. 9024:15: 2268 Ieder der 378 ords. Comp. nationalen,duitfchers en walen te augmenteren met 1 fergt. 1 tamb. en 4 gemeenen waer onder een Corporael. 33490:1$; io Ieder der 6 Comp. grenadiers fchotten te augmenteren met 1 Sergt. en 9 gemeene grenadiers waer onder 1 Corporael. 907:15- 3 216 Ieder der 36 ord. Comp. fchotten te augmenteren met 1 Sergeant 1 tamb. en 4 gemeene waer onder i Corporael. 3363:l8: - 97.6 4502 ƒ87488:3:15 nalen,  4*o NIEUWE NEDERLANDSCHE Soldyen en Stafs traftameuten ten 42 dagen S: , . T7 Tranfport ƒ 87488:q:k Paerd. Hoofd. Voetvolk. 1 976 4502 7686 By ieder der 63 batt. nationalen, duitfchers en walen te voegen 2 nieuwe Comp. musquetiers, dus 126 nieuwe Comp. ieder fterk 61 hoofden. , 128318: 8:- Voor de dubbelde gage van de 2 cadets by ieder der 2 nieuwe Comp. van het 3 batt. walen van Greuier onder de voorgm. 63 batt. begrepen. 49; - : . 732 By ieder der 6 batt. fchot. ten te voegen 2 nieuwen Comp. musquetiers, dus 12 nieuwe Comp. fchotten ieder fterk 61 hoofden. 12752: 18: 559 By het 1 batt. van het 2 Regr. Orange Naflau te voegen 1 nieuw batt. beftaende uit 1 grenadier Comp. ter fterkfte van 71 hoofden en uit 8 ord. Comp. ter fterk te van 61 hoofden ieder. 9396: in: By het voorf. batt. is r °' Coll. 1 Major, 1 Adjudant 1 Chirurgyn en 1 tambour major, dewyl dat batt. door bykoming van een nieuw batt. fal worden een Regt. van 2 batt. foo fullen 'er nog moeten bykomen - Lt. Coll. tracte- J3479 ƒ238005: 2:15 ment ; ■  JAERBOEKEN, Febnuwy, 1781, 4*?' Soldyen en Stafs traftamenten ten 42 dagen. *» Tranfport ƒ 238005: 2:15 Paerd. Hoofd. Voetvolk. 976,13479 _ ment tot 80 -: - 1 Majors traöem.tot 60-:1 Adjud. tractem. tot 50-:en 1 Chirurg, tractem. tot 4°-:- te famen tot 230 ter lopende maend en dus ten 42 dagen. 3xT'lI: l* 559 By het 2 batt. van het 22 Regt. Orange Naflau geleid wordende door den Markgraef van Baden Dourlach te voegen 1 nieuwbatt. beitsende uit 1 Grenad. Comp. ter fterkte van 71 hoofen en uit 8 ord. Comp. ter fterkte van 61 hoofvlen ieder. 9396:13: - By het voorf. 2 batt. is 1 Coll. met desfelfs uitgevalle Coll. tractement op den exrta. Staet van oorlog ftaende:) als mede 1 Lt. Coll. 1 Major 1 Adjt. en 1 Chirurgyn met hare tractementen op den ord. Staet van oorlog ftaende, dog dewyl het voorf. battaillon door bykcming van een nieuw batt. fal worden een Regt. van 2 batt. fo fullen 'er nog moeten bykomen. 976 14038 ( ƒ247719: 7= 9 t Ma-  4ï« NIEUWË NEDERLANDSCHE Soldyen en Stafs traBa» menten ten 42 dagen. Paerd. Hoofd. Voetvolk11 ^ ^ 2477*9! ?: 9 0?6 14038 1 Majors tradtement 60-:~ 1 Adjud. tradtement 50-:1 Chirurgyns tracï. 40-:en 1 tamb. maj. traft. 12-:- te'famen tot 162 ter lopende maend en dus ten 42 dagen. 223:13:10 559 By bet 3 batt. van het Regt. walen van Grveier te voegen een nieuw batt. beftaende uit 1 Grenadier Comp. ter fterkte van 71 hoofden en uit 8 ord. Comp. ter fterkte van 61 hoofden. 0618: 7: - NB. De reden,waerom de Soldyen van het laaftgem„ nieuwe batt. 221-14-: hoger uitgetrokken zyn, als de Soldyen van de twee andere nieuwe batt., beftaet hier in, dat 2 Cadets per Comp. van dit nieuwe batt. behooren te trekken de dnbbelde gages, even als door de 12 Cadets per Comp. van het 3 batt. van Grenier genoten werden. 976 -4597 ƒ257561: 8: 3  JAERBOÉKEN. Fefctraty, 1781. 419 Soldyen en Stafs traftementen tot 42 dagen. Tranfport ƒ 257561; 8: 3 Paerd. Hoofd» Voetvolk 976 14597 i By het voorf. 3 batt. .van Grenier wordt alleen goed* gedaen 1 Majors t Adjts. en I Chirurgyns tracïement, dog dewyl het battj door bykoming van een nieuw batt. fal worden een regi* ment walen van 2 batt. fbo fullen'er moeten bykomen» i Colh tractem. tot 200-:I Lt. Coll. tractem. tot 80-:1 Majors tract. tot 60-:i Adjud. tracterm 50-:1 Chirurgyns trad. 40-:I tamb. maj. tracf. 12-:en 1 PriefL tractem. tot 50-:- te famen tot 494 -: - tef lopende maend en dus ten 42 dagen. g7o: %. , 1800 De 36 Bernfche en Grifonde Comp. Switfchers te augmenteren ieder met 50 hoofden. Ö57a8: 8- a NB. Aen defe Soldyen is 1 * gekort het furplus tot 21-14- ■ Over 50 hoofden per Comp» door de Capiteinen der voorf. Comp. ingevolge Haer Hoog. Mog. refoh van 25 Sep. 1749 tot hier toe gtnoten en onder de Soldyen 976 16397 ƒ 383969 T4} . Ef det  420 NIEUWE NEDERLANDSCHE Soldyen en Stafs traftementen ten 43 dagen. Tranfport ƒ 283969: 4: " jVerd. Hoofd, Voetvolk. 976 l6397der v00tf. Comp> op den . Staet van oorlog ftaende, begrepen, dog welk lurplus moet komen te cefferen met het ingaen der Soldyen van de te augmenteren 50 hoofden. „ 600 De i2fwitferfcheComp.van het Regiment van Elfcher te augmenteren ieder met 50 hoofden. 9924:18: 8 NB. AendefeSoldyenisgekort het furplus tot 2-14-: over 20 hoofden per Comp. voor de Capiteinen der • voorf. Comp. ingevolge Haer Hoog Mog. refol. van den 25 Septb. 1749 tot hier toe genoten en onder de Soldyen der voorf. Comp. op den Staet van oorlog ftaende begrepen, dog welk furplus moet komen te cefferen met het ingaen der Soydyen van de te augmenteren 50 hoof- a'»3 • den. f 600 De 12 Comp. Switfers van de Cantons Appenfel Glaris en Schafhuifen van hetReg. van Boucquet te augmenteren ieder met 50 hoofden. 11240:11: 7 NB. Aen defe Soldyen is gekort het furplus tot 2-14-: over 10 hoofden per Comp. _ 7*~97 7^5I34:I3dool  JAERBOEKEN, February, 1781. 421 Soldyen en Stafs traft». menten ten 42 dagen. Tranfport ƒ305134:13:15 Paerd. Hoofd. Voetvolk. 0 976 175P7J door de Capiteinen der voorf. Comp. tot hier toe genote ingevolge Haer Hoog Mog. relolutie van den 25 Septb. 1749 en onder de Soldyen der voorf. Compagnien op den Staet van oorlog ftaende begreepen, dog welk furplus moet komen te cesferen met het ingaen der Soldyen van de te augmenteren 50 hoofden. Het voorf. regiment Switfers van Boucquet geaugmenteert wordende met 600 hoofden, fullen de Stafs tractementen van het felve gebragt moeten worden op den voet der Stafs tracfementen van de andere Switferfche Regimenten en dus vermeerdert met 4020-:-: in het jaer uitmakende ten 42 dagen. 462:11: gefeetenen en inwoonders, mitsgaders tegens de buitengezeetenen landen bezaeijende of paarden, hoorn- of ander vee weydende onder het diftrict, waer onder niet woonagtig zyn, die in de betaeling van den perfoneelen omflag, waer op zy tot vinding van de voorfz. aengefchreeven fommen, zullen worden gefteld, nalaetig mogten bevonden worden, als meede tegens de van buiten komende kraemers, hier boven gemeld; wordende niet te min de voornoemde Drosfaard van Swinderen . op den voet van haer Edele Mog. refolutie var den 9 December i76o,geauthorifeert, om,wan neer hem doleantien over de gedaene taxatier worden gedaen , de executien voor den tyd vat vier of fes weeken te furcheeren; en wyders on met en benevens den ontfanger van Buttingha die tot het na te melden insgelyks by deeze ge qualificaert word, inmiddels partyen over ei weeder fomierlyk te hooren , vifie te neemen (i het nood) van de quohieren van taxatie, en op d< in sGra;enha- 3e. Befl. der Staten Gen. HO' >ens 'Vedde m WeftTVoIdingerland. 1 1 r l  432 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGRA' VENHA GE» Befl. de Staten Gen. nc pens Wedde en Weft woldinger/and. De verdeeling over de SchanfTen en KarSpels der Heerlykheid Wedde en Weftwoldingerland van de fomme van 25000, en van 2500, in bovengem. befluit bepaeld, was aldus vaftgefteld: Repartitie over de Schanffen en Karspets der Heerlykheid Wedde en Weflwoldingerland van de [ommen van f 25000- o o en van ƒ2500- o- o, waar voor de gemeeneMiddelen en derfelver Rantcoenen jaarlyks voor den tyd van vyf jaaren, in te gaan \ .September 1781, en te expireeren ultimo Au*. gus- ingebragtr doleaatiefl dc plano tc disponeeren zo ■ als zy zullen oordeden te bchonren, condemnes. rende ook den geenen, d:"e zy in het ongelyk zullen ftellen (reedenen daer toe dienende) in de kostten. Dat de nodige extracten van deeze haar Edele -Mog. refolutie gezonden zullen worden aan den voornoemden ontfanger van Buttingha, met laft, om een der zelve aan de volmagten van elke •Schans en Karspel te zenden , en zig, voor zo veel hem aengaet, daar na te reguleeren. En eindelyk dat extract: van deeze haer Edele Mog. refolutie gezonden zal worden aan den Droffaerd van Swinderen, om te ftrekken tot deszelfs narigting, en zig, voor zo veel hem aengaet, daer na te reguleeren; mitsgaders aen de Commandeurs of commandeerende officieren der drie Schanffen, met laft , om , indien de gemelde ontfanger van Buttingha mogt bevinden, alfiftentie met de fterhand in het dirigeeren der voorfz. executie tegens de volmagten nodig te hebben, dezelve aan hem op zyn requifitie te verleenen.  JAERBOEKENj February. 1781. 433 gufitus 1786, aen de gezamentlyke Volmagten der voorfz, Heerlykheid zyn aan* gcfchreevm. Naemen der Schanffen Verdeeling Verdeeling Totaal. '» Katspelen. van de aange- van de aange- fchreeve lom fchreeve lom van f 2500- 0-0 van/25000- 0-0 voor de gemee- voor de Rantne Middelen coenen. Beilingwolder Schans f ■ , _ „ 7 ~—7— jr- - — Bourtan?e ■ ' 5 T 5 1 1 5?"l °/ o LS&t Schans — Jg - ° » ° ° ,4 o Regtftoel van BtUing- I wolde. j Beljingwolde 0 0 g Q 0 g Blynam 3?6o Q 0 376 o o 4136 o o Regtjloel vcm IVefteruiolde. ^dfe 1800 o o 180 o o iq8o o o SS ~ZJ7— W 0 ° 314 o o 3454 o o VrieKo — 3140 0 ° 314 o o 3454 o o Sel hnZn I2?0 0 "700 1397 o o tellingen I270 0 I2? o o 1397 o o KloofterterApel ! 610 o o 00 _6?i o o ƒ25000 o o ƒ 2500 o o I ƒ 27503' o| "o De Regeering dezer Hofplaetfe heeft wegens het ftipter onderhouden van den Zondag den 9 February eene publicatie bepaeld en den 13 daer aen volgende doen afkondigen«, van dezen inhoud : ^adien de Magiftraet van 's Gravenhage tot *^ haer Ieetweezen van tyd tot tyd heeft ondervonden, dat hare voorige Publicatien en laatitelyk die van den 31 Maert 1760 tot het betaamelyk vieren en onderhouden van den zondag en andere feeftdaegen niet naer behooren worden nagekoomen , maer dat in tegendeel veele inwoonderen hunne neeringen en hanteeringen Gg waer.  434 NIEUWE NEDERLANDSCHE i 'sGra- venhage. PnbL tegens V jchenden van dei Sondag. ivaavneemen gelykerwyze als op werkdaegen , zo is 't, dat haer Edele Achtbe daer tegen ernftiglyk willende voorzien bv renovatie van de voorf. Publicatien,als noch hebben geordonneert en geftatueert, zo als geordonneert en gefiatueert word mids deezen, dat van nu voortaen niemand op zondag of andere Feeftdaegen met eenige waeren , hoe ook genaemd, zal moogen voorftaen veelmin langs de ftraeten omloopen , op de verbeurte van de voorf. waeren en daer en boven een boete van drie guldens voor de eerfte reize, en voor de tweedemael een boete van zes guldens en interdictie van hunlieder neeringen; dat ook geene tappers van wynen, brandewynen, of andere gediftilleerde wateren , kleinbierverkoopers, of flesfiaenen, op de voorf. daagen in hunne huizen zullen vermoogen te laeten fpelen of danfen , op de boete en poene hier boven gemeld ; en laeftelyk dat niemand op dezelve daegen eenige arbeid of handwerken zal moogen' doen , op een boete van drie guldens voor de eerftemael, en zes guldens voor de tweede reize ; tot het doen van welke calange worden gequalificeert de Subltitutfchout en Dienaars van de juftitie: zullende de helft van de voorf. boetens worden geproffiteert by die geene, die de calange zal doen, en de wederhelft geappliceert ten behoeven van de gereformeerde nederduitfche Diaconiearrnen alhier. Aldus gedaen ter kamer van Burgemeefteren van 's Gravenhage, den 9de February 1781, en gepubliceert den 13 dito. (onder ftond) In kennis van my Secretaris. (was geteekend) J. P. VAN DER HAER; Ook heeft die zelve regeering ten zelfden tyde goedgevonden de Publicatie tegens het misbruiken van Gods naem aldus te vernieuwen. * Schout,  JAERBOEKEN, February, 1781. 435 Ochout, Burgemeefteren , en Schepenen van 0 's Gravenhage , daegelykfch ondervindende , dat veele zo bejaerde als onbejaerde perfoonen zich niet ontzien op een geheel onbetaemelyke en onftichtelyke wyze Gods allerheiligfte Naem' door lichtveerdig vloeken en zweeren te mis-': bruiken, fchenden, lasteren, en ontheiligen,het! geen direct ftrydig is tegens Gods woord, en: aenloopt tegens haar Ed. Groot Mog. Placaaten,5 midsgaders de Keuren by_ de Magiftraat tegeqs het vloeken gemaekt, en in overweeging genoomen hebbende, dat deeze hooggaende en tergende zonden de toorn en gramfchap van den Almachtige en Rechtveerdige God meer en meer op ons land zouden kunnen verwekken, endoor noch zwaerder oordeelen achtervolgd worden, indien daer jegens niet by tyds efficacieufelyk wierde voorzien , zo is 't, dat Schout, Burgemeefteren , en Schepenen voornt. alle Burgers en Ingezeetenen alhier op het ferieufte gelaften zich van het vloeken en lichtveerdig zweeren te onthouden op pcene van daedelyk door Schout en Dienaaren van de Juftitie, zo wanneer dezelve daar op befpeuit worden, in hechtenis te worden gebragt, ten einde naer bevind van zaeken te worden geftraft in conformiteit van dezelve placaeten en keuren. Aldus gedaen ter kamer van Burgemeefteren van 's Gravenhage, den 9 February 1781, en gepubliceert den 13 dito. (onder ftond) In kennis van my Secretaris, (was geteekend) J. P. VAN DER HAER. Nog heeft dezelfde Regeering ten zelve tyden goed gevonden een publicatie te beraemen wegens het Dobbelfpeelen enz. Qchout, Burgemeefteren en Schepenen van's Gra^ venhage, geïnformeert zynde, dat, niet jeG g 2 gen- 'sGra- ^enha3e. Pub!, tevens 't nisbruik 'an Gods laem*  »s Gravenhage. Publicatie tegens het Dobbelfpeele. Den 436 NIEUWE NEDERLANDSCHE eenftaende voorige Publicatien, eenige ingezeetenen dezer Stede tot het dobbellpelen zich aeten vervoeren, en zich daer door merkelyk in hunnemiddelen koomen te benadeelen; dat ook verlcheide perfoonen als geprofeteerde dobbelaers niet alleen daer van daegelykfch haer werk koomen te maeken, maer dat zelfs zich alhier ter Stede koomen te openbaeren eenige huifen, alwaer, onder fchvn van tappen, en het verkoopen van koity, chocolade, en liqueurs, worden gehouden genoegfaem opcnbaere dobbel hui fe n, alwaer de voornaemfte neeringe alleen daer in is beftaende , en het verdere maer diend voor pranext; en,zo veel in Haer is, willende zorge draegen, dat de ingezeetenen in haere perfoonen en famihen niet worden geruïneert, en dat niemand het zyne onnuttelvk koome te misbruiken noch te verlpillen, op nieuw geordonneert, gekeurt, en geftatueert,zo cedaen word mids dezen, dat niemand zich zal hebben te onderwinden eenig diergelyk dobbelhuis te houden, op de boete van twee honderd suldens te verbeuren ten laften van al e perfoonen, die, onder prsetext van eenige der voorf. waeren te verkoopen , zodanig openbaer dobbelhuis koomen te houden; zo wanneer iemand eens de voorfchreeve boete geïncurreert hebbende, voor de tweede reize daer op zoude moogen worden bevonden, zullen dezelve niet alleen verbeuren de boete van drie honderd guldens, maer boven dien als onnutte Burgers buiten dezer Stede worden gezet. Aldus gedaen ter kamer van Burgemeefteren van 's Gravenhage, den 9 February 1781, en gepubliceert den 13 dito. (onder ftond) Ia kennis van my Secretaris, (was geteekend) J. P. van der Haer.  jAERBOEKEN, February i78r. 43? . ^en 17 dezer maend en volgende dagen is m deze Hofplaetfe eene algemeene voorloPinge vergadering der 17 Kameren der O. I. Maetfchappy gehouden, hierom,nader by de iouvereme vergaderingen zynden, te kunnen overlegge, wat het gefchikrt zoude zyn, om derzelver bezittingen , en de t' huis verwagt wordende fchepen te beveiligen. Daer wierdt beiloten, dat de Bewindhebber van der Perre benevens den oudften Advocaet der Compagnie Boers naer Frankryk zouden gaen, om P?f te ove^eggen, en op koften van de Maetfchappy hulp van Franfche Oorlogschepen te erlangen, die de t'huis komende U-1. Schepen zouden te gemoet zeilen en in de eene of andere haven veilig geleiden: en op dat zulks te gelukkiger zoude kunnen Hagen , vvierden eenige ftuerlieden in dienft van de O. 1. Maetfchappy derwaerds gezonden, om zich op die Franfche oorlogfchepen te begeven, en den Franfchen Bevelhebbers de ffewoonlyke cours of ftreek der O. L Schepen aen te wyzen. Wy hebben in ons voorig ftukje iets £ewaegd van de gelden 3 die de Hollanders in de Engelfche fondfen hebben. Daer van is onlangs eene nieuwe bereekening gemaekt namelyk, van 45 millioenen ponden fterlings, of ruim 450 millioenen Hollandfche guldens. Die egter door de daling opöoperct.nuflegts 27 millioenen fterlings, of i7o millioenen Hollandfch beloopen. De renten of intereslen daer van beloopen 1,350,000 ponden fter , ïmg of 10,350,000 gl.; geenfom voor waer voor Engeland der moeite Waerdig om banGg 3 kroet s Gra- VENHA. GE-  's Gravenhage. 438 NIEUWE NEDERLANDSCHE kroet tefpelen, en het crediet of geloof der Natie daer door te vernielen. Frankryk heeft den Staet van zyn geld wezen opengelegd. De inkomften des Konings, dat ïïvan 'tRyk, zyn 264,154,000, Franfche livres, waer tegen de uitgaven met de 17 millioenen afloffmg belopen 25 3,954,°°° livres ; wcshalven 'er een overichot van iSSiooo livres in 's Konings Schatkift ^Omu-end den 20 Febrnary kreeg men hier brieven van den gezant aen het Zweedfche Hof den Baron van Lynden , behelzende on?e?anten, dat de Keizer ae* het: ZweedWte Hof hadt laten verklaeren, dat Z, M. geen zmts gezind was in den oorlog deel te nemen,Sogeenige de minfle oogmerkenhadt om dc ruft op het vafte land in de waegfchaete ftellen, of in eenige maetregels met Lngeland te treden. N O O R D W V K. T^en Engelfch Q. % Schip tuffchen NoordHv Wykaen Zee en Zandvoort geftrand ^de, heeft te veel gerugt gemaekt, om hier van geen verflag te geven. Het wis omtrent in het middcn van Jaf«, dat het Engelfch Ooft-Indifch ReShip , genaemd % Generael Barker ^l nos tien Aderen, te Krookhaven,in Ierland, Afkwam hetzelve kwam van Madras, of wel vat!"het fort St George, in Indien, en wi rdt -evoerd door den Kapitein Todd, welkevoorö paflagier of *iziger aen boord had  JAERBOEKEN, February, 1781. 439 den Heer Thomas Rumbold, gewezen Gouverneur van Madras, opvolger van den Lord JPigot, toen deze, na eene zeer bedenkelyke handelwyze van den Indiaenfchen Raed te Madras ondergaen, en zelf in hechtenifle gezeten te hebben, zeer onverwagts kwam te fterven, welk fterfgeval in Londen nog eenige regtsgedingen voor het Parlement heeft veroorzaekt. De gemelde Heer Rumbold was in Ierland aen land geftapt, fchoon verfcheidene berichten voorgeen, dat zulks eerft in Duins zy gefchied, doch hetwelk aenloopt tegen duidlyke Brieven van Londen, welke hebben gemeld, dat hy den 7 February op het Paleis van St. James tegenwoordig is geweeft, hetgeen niet mooglyk was, indien hy aen boord was gebleven tot in Duins, vermits uitdruklyk in de naeuwkeurigfte Engelfche havenlyften de aenkomft van de O. I. Schepen, en onder anderen van dit Schip in Duins, gefteld wordt op den 9 February. Aldaer bleef hetzel ven, benevens andere fchepen, tot den is^en derzelfder maend, wanneer het geweldig begon te ftormen. Kapitein Todd, die, zo men wil, het gevaer voorzag, en bereids drie ankers op de reize was kwyt geraekt, had zich aen land begeeven, tot het verzorgen van ankers en kabels; maer alvorens hy zich weder aen boord van zyn fchip begeeven konde, was hetzelve reeds door 't geweld der winden weg, en zeewaerds ingedreeven. Het fchip, in den nagt van den 12 tot den ikien, op de Engelfche Kuft nog geflingerd wordende, werdt het den laetftgemelden dag 'nog op de hoogte van Harwichgezien; doch, Gg 4 het Noord- wyk.  44o NIEUWE NEDERLANDSCHE Noord ■het geweld der ftormen nog aenhoudende, moeft het weder de ruime zee kiezen, en wierdt naer de Hollandfche kuft gedreeven, alwaer het, na bereids de groote en bezaens-maft verlooren te hebben, des morgens van den 16 dezer maend, omftreeks agt uuren, tusfchen Zandvoort en Noordwyk, dog onder de Bannen van Noordwyk, aen laeger wal raekte, en den grooten nood, waerin hetzelve zich bevondt, door een aenhoudend fchieten uit zwaer gefchut, te kennen gaf, fchynende dan eens naer den wal te zeilen, en dan weder zee te willen kiezen, tot het eindelyk tegen den middag ftrandde, met de Spiegel naer 't ftrand gekeerd. Het is ligt te begrypen , dat de Dorpelingen, op het hooren der noodfchooten, naer dei zeekant ylden, om te zien, wie ze deeden, en wat 'er van worden zoude: en welhaeft zag men iets komen aendryven, dan, waerop men toen niet veel acht floeg, vermits het maer een ftuk houts geleek, en men de aendagt geheel geveftigd hield op een menfch, die op een ftuk van 't Schip, naderhand bevonden de valreep te zyn, poogde aen land te komen, gebruikende daer toe een foort van riem, en hetwelk hem, die behalven twee dunne onderbroeken geheel naekt was, ook gelukte, geholpen zynde door de Dorpelingen, en onder dezen in 't byzonder door den WelEerwaerden Heer A. van Royen, Predikant te Noordwyk aen Zee; welke, ziende dat het gezegde menfch in groot gevaer, en byna afgetobt was, en men veel moeite hadt hem te redden, zichzelven in zee begaf, om te helpen,-  JAERBOEKEN, February, 1781. 441 pen: aenftonds floeg hy hem zyn zakdoek om den hals, verzorgde hem van klederen, en' alle verdere noodige verkwikking en hulpe, doende hem voorts, op een wagen, naer zyn huis voeren, alwaer de Zeemzin, die bitter kermde, en half verftyfd van koude was, nog verder verkwikt en te bedde gelegd werdt ; deze man was een hulp van den Loots, die het fchip van Duins naer Londen lootfen moeft. Zodra was deze man niet behouden, of de oogen vestigden zich op het eerft aengedreeven ftuk houts , hetwelk men toen bcvondt een hoenderhok te zyn , wacrin een Matroos zich begeven hadt, in de hoop van zich dus te redden , maer welk geluk hem nier te beurt mogt vallen , als reeds den geeft gegeven hebbende , toen het voornoemde hok aen land aendreef. Vervolgens werdt een Stuurman en zes andere lieden gered , en den volgenden dag, faturdag den 17. zyn alle de overige behouden van't Schip gekomen; uitgenomen 15, of, zo andere zeggen ioperfonen, zynde meeftendeel verdronken, door dien zy zichgewaegd hadden, op ftukken van 't Schip van Boord te komen, en van deze verdronkelingen zyn verfcheidene opgevifcht, by welke men ftaven goud heeft gevonden. Een Deenfch Matroos, dronken zynde, wilde niet van boord: zo dra hy nuchteren wierdt, deedt hy noodfchoten, maer dan was de wind en het gety niet gefchikt om hem te helpen; waerop hy zich op nieuws dronken dronk. Men heeft 'erhem eindelyk afgehaeld,en bevonden,dat Gg 5 hy MoORD-  442 NIEUWE NEDERLANDSCHE Noord wyk. "hy zich wel voorzien hadt, om ingeval hy aen land kwam en het ontfnapte, de reiskosten te kunnen vinden. Het getal der behoudenen wordt op omtrend honderd gerekend, ën hier onder de Secretaris en twee knegts van den Gouverneur, twee Indiaenfche Vrouwfperfoonen, geheel zwart, twee kleine zwarte kindertjes, en 15 Franfche Krysgevangenen, welke laetfte in deze ramp hun geluk vonden, vermits zy, aenftonds ontflagen , naer 's Flage gebragt en aen den Hertog de la Vauguyon Ambaffadeur van Vrankryk zyn voorgefteld, en welke dus groote reden hadden, om zo dra zy zich op Hollandfchen bodem vonden, in de hartelykfte blydfchap uit te roepen, gelyk men zegt dat zy gedaen hebben: Nous ne fommes plus prifonniers, nous fommes Francais ! zvy zyn geen Gevangenen meer , tvy zyn Franfchen. De geredde Engelfchen, vervolgens op wagens geplaetft en in een Herberg te Noordwyk op Zee gebragt zynde, werden aldaer van het noodige voorzien , en door een wagt van het Regiment Zwitzers van den Luitenant Generael Bouquet, te Leyden in bezetting liggende, en waervan aenftonds eene bende naer Noordwyk op Zee getrokken was, bewaerd. Om recht te doen aen waere verdienften, kunnen wy niet voorby alhier aen te merken, dat men niet genoeg erkennen kan het allenzins pryswaerdig gedrag van den menfchlievenden Predikant van Royen. Aen dien getrouwen Man , die ook in den jaere 1775. zyne vaerdige hulpe en kloekmoedige trouwe aen verïcheiden Schipbreukelingen betoond  JAERBOEKEN, February, 1781- 443 toond heeft, in den geweldigen (tonnen hooggaenden zeevloed, die op den 15. van November woedde;hebben de mentenen, die zich op dit geftrande Schip bevonden, hunne fpoedige en gelukkige behoudenis, naeftden Hemel , voornaemlyk te danken. Deze wakkere Leeraer boodt zelf, wanneer het Schip ftrandde, aen, uit eigen beurs de onkelen te betaelen , als men Hechts een ol meer Pinken aen laeg water konde brengen, doch zulks toen nog niet kunnende gelchieden, maer vervolgens in 't werk geftelc wordende, begaf Hy zich in eigen per foon aen boord van een der Pinken, ipral den Noordwykeren moed in t hart, der maete , dat zy met hem naer het Schi] (boeiden,en allen overscheepten, welken toei ten tyde konden geborgen worden. Dez blvken van yver en menfchlievendheid eitehe: billyk de loffpraek en erkentenis van alle we denkenden , en worden ook van de Scnepc lingen hooglyk gepreezen. Zo waere Burgertrouw vergelding ooit ve; Zy voegt'v an Royen thans, dienbra ven menfehenvriend. Hierby is merkwaerdig een geval, h geen in de meefte berichten verkeerd is o segeven , naer waerheid dus is. Een üi cier der uit Leyden aengekomene Zwitze herkende onder de Schipbreukelingen een zeer goeden Vriend , en tevens een Zwag van zynen Majoor: deze Schipbreukeling^ NoORn- VV'YK. 1 > 1 1 ét > tirsin er is e-  444 NIEUWE NEDERLANDSCHE Noord wyk. < I i s 3 5 ?: r. geboortig van Schotland , en was in Engelfchen dienft : deszelfs onheil wierdt merklyk verminderd door het hervinden van eenen goeden bekende, en door te verneemen dat zyn Broeder, de Majoor, zo naby, en wel in Leyden,zich bevondt. Deze twee vrienden omhelsden elkander , met deze uitdrukkingen : „ d ce Malheur il vient encore un „ bonheur: nog is 'er een geluk in dit onse„ luk." & Vervolgens is , op bekomene bevelen uit 's Gravenhage, den Engelfchen Officieren op hun woord van eer, vryheid vergund om in de ftad Leyden verblyf te houden, terwyl de overige, Engelfchen faturdag den 24. February, op agtwagens reeds van Noordwyk zyn □vergebragt in hetPefthuis, even buiten Ley:len, zynde een fchoon en ruim gebouw, alwaer zy tot nader bevel zullen worden bewaerd en van 't nodige verzorgd veel menfchlievenAer en edelmoediger dan onze Landgeno:en, die het ongeluk hebben in Engeland gezangen te zyn, door de Britten gehandeld vorden: ook wordt verzekerd, dat zy over >nze behandeling en de plaets, waerin zygeïuisveft worden, ten uiterften vergenoegd Onder de byzonderheden, welke van dit »chip worden verhaeld zyn de volgende. „ Dat het was het allerrykfte der elf Ó I , Engelfche Retourfchepen; dat de Heer , Rumbold, welke daermede is overgeko, men, buiten en behalven eene zwaere fom, me gelds, hem, voor zyn vertrek, door , den Raja of Koning van Tanjour vereerd '■- v> in  JAERBOEKEN, Felrmry, 17S1. 445 in Roupyën,een fortuin heeft raedegebragt „ van negenhonderd, duizend ponden fter„ ling; dat hy den Kapitein Todd voor de „ pafl'age had betaeld zevenduizend Guineas 9i of ruim 77000 hollandfche guldens, op „ voorwaerde, dat 'er geen paffagiers buiten „ hem zouden medevaeren; dat hy zulk eer verbaezenden voorraed van Levensmidde„ len hadt doen inlcheepen, dat, hoe ruim. „ en zelfs overdaedig,men had geleeft,meri „ op verre na niet ten einde van den voorraec „ was, toen men in Ierland aenlandde; dai „ 'er wel 20 kiften met geld en een kiftjc s, met ruuwe diamanten aen boord waren ei „ de laeding voornaemlyk beftond in falpe ,, ter, neteldoeken en zyden ftolfen , waer „ van de volgende worden opgegeeven: „ Guinees ordinair van verfcheide mer „ ken. . . 19500 ftukken „ Myfiner dito. , 12870 „ Finer dito. . 4170 „ Ordinaire Salempouris. 1120 „ Myfiner dito. . 800 „ Finer dito. - 4100 „ Ordinaire Moris. . 2300 „ Finer dito. . 360 _ „ Superfin dito. . 280 Socreton. . . 640 - - „ Betilles. . . 1940 — „ Conjey dito. . 2230 „ Paliacatta dito. . 880 „ Original dito. . 500 > ,5 Elfen dito. . 300 . „ Mouch. . . 800 —— „ Neteldoeken. , 340 „ d Nooü t lt  446 NIEUWE NEDERLANDSCHE Noopd- wyk. „ Blaeuwe Guinees. 6460 Blaeuwe Salerapouris. 480 „ Blaeuwe Soeretons. 400 ,} Romals Mafulipatnams. 5600 „ Dito Rood. . 160 „ Chitfe Moris. . 700 „ Fyne dito. . 1020 „ Baftas dito. . 200 „ vSuperfyne dito. . 200 ,, Pourjeeper dito. . 1200 „ Gebloemde Betilles. 60 „ Fyne Dorcas. . 130 „ Blaeuwe Mouch. 7960 Van deze laeding is zeer veel door het zeewaeter befchadigd, zo door de onftuimige zee als moeilykheid om by het fchip te koomen : anders is 'er vry veel geborgen, en in de Kerk te Noordwyk aen Zee gebragt; maer het fchip zelfs is te rekenen als geheel weg, zynde zo fterk in 't zand geweld, dat men het reeds zegt 27 voet diep ingezonken te zyn. Eer men dit bericht fluit moet men daer by voegen een voorval, door eenige Schepelingen verhaeld en hier in beftaende? „ Dat, het fchip door de golven naer de „ Brabandfche Kuiten gedreeven zynde, „ wierdt goedgevonden de lange boot van 't ,, fchip in zee te laeten, om daer mede zo 't „ mogelyk was aen land te geraeken; dat die, waerfchynlyk door hetftooten tegen 33 eeni- „ dat, behalven de voorgemelde goederen; „ en die van particuliere, 'er ook noginwa„ ren deze verbodene goederen.  JAERBOEKEN, February* 178G 447 eenige klip, onmiddelyk aen ftukkenbarft„ te; dat, dit mislukt zynde, men weder „ zee koos, cn vervolgens een Deenfch fchip „ ontmoette, waervan de Kapitein werd ver, zogt, zig by hun te houden, om, in gel, val van nood, de Equipagie overteneemen, het geen hy onder belofte van 100 Guineas,toeftond;dat vervolgens eenScheeps' Officier, zyn kans fchoon ziende, om een kiftje met Diamanten te verbergen, voor' wendde, dat hy met den Deenfchen Kapi\\ tein of Stuurman moeft fpreeken, zig aen zyn boord begaf, niet weder kwam, er dat vervolgens de Deenfche Schipper te kennen gaf, dat hy niet langer met henkon" de zeilen en zyn cours vervolgde, daertoe " waerfchynlyk door den trouwloozen Offi'l cier aengezet onder voorwendzel, dat hei ', Engelfch Schip zou vergaen en deEquipagie te veel was om overgenoomen te wor „ den". De ftorm van den 12 dezer fchynt de En gelfcheepsmagt deerlyk geteifterd te hebben. want behalven het boven Noordwyk geftran de O. I. Schip De Generael Bar ker, is he Engelfch O. I. Schip the Morfe genoodzaek geweeft om 400 kiftjes Thee over boord %\ werpen: in Duins is het gewapend fchip th EJiher 3 Kapt. Reimer met veel Artillery vai zyn anker tegen een ander fchip aengedree ven, waer door hetzelve zyn boegfpriet i kwyt geraekt en andere fchaden heeft bekc men; het fcheepsvolk van Kapt. Reimer wa behouden op 3 a 5 man na,en de ontfnapte: verhaelden, dat hun fchip gezonken was, doe d Noordwyk. ; ( p i 3 S 1 X lt  448 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsterdam. Plan te; bevordering de; werving van Zee volk. dit is zekerlyk het te Katwyk geftrandde fchip, waer van wy ter zyner plaetfe zullen fpreken. Amsteldam. Wy hebben hier te voren uit 's Hage gezien, dat de werving van fcheepsvolk zeer flap ging, zo dat de Regeerders dezer Stad zich genoodzaekt vonden om daeromtrend een voorftel der vergaderinge der Staten van Holland uit te brengen. De Vaderlandfche yver ontftak de harten van eenige brave ingezetenen dezer ftad , om een plan van infchry ving te vormen ter bevordering der werving van zeevolk ten dienfte van 's Lands Vloot. Dit plan was aldus lngerigt. .T\e overweeging van de allefints haggelyke toeftand der Republiecq en van de pligt van .een iegelyk burger en inwoonder,om tot redding en behoud van dezelve, zo veel mogelyk,meede te werken , en teffens eene bewuftheid van de algemeene bereidwilligheid der goede ingezeetenen, om van hunne liefde tot het Vaderland, en van hunnnen yver tot deszelfs verdeedig'ng daedelyke blyken te geeven; hebben eenige perfoonen bewoogen om het volgende ontwerp te formeeren ,ten einde aan ieder, die in de welvaert en de befcherming van het gemeenebeft eenig belang fielt, geleegentheid te geeven , daer toe naer mate van zyn vermogen en middelen iets toe te brengen. Het Project beftaet namentlyk eenvoudig in eene vrywillige en onbepaelde infchryving en fourniflement van penningen ter verzameling van een convenabel fonds, om daer uit door het geeven van  jAERBOEKEN, February, t781. 449 van extra premien, of zodanige andere douceuren en middelen als meeft dienftig bevonden zullen worden, eene meerdere quanciteit Zee-Volk, waer aen thans zo groot gebrek is , tot 's lands tlienlt aan te fpooren, de wervingen, zo hier als Se^/°ZTIfs,buAte, \Iands> te bevorderen , ten e nde s Lands Oorlogfcheepen ren fpoedigften met de nodlge manfchap te voorzien, en in Itaet teltellen, om aen derzelver deftinatie, terdefenfie van den Staet, en befcherming van de Commercie_, te kunnen voldoen. „ if!" 'f d5r cu we!ke geneegen is tot dit heilzaem oogmerk te concurreeren, werd verzoet agter die ™ en onder onderftaende qualificatie, by deszelrs tekening , zodanige fom te willen Bellen , ofwel direct, 't zy aen een der Heeren Caffiers, alwaar deeze inftrumenten ter tekening zyn leggende, t zy aen een der Heeren Commiffarifteri tegens behoorlykrecief ter hand te ftellen of doen befteeden ^ V°0rfZ' dnde ZÜ Soedvinden C(ï Tot de Executie van dit Plan en de verzameling, Adminiftratie en Diftributie der penningen, hebben z,g vry willig aengeboden de Heeren Mattfat Ofer, Schepen der ftad Amfterdam , Duco van naren, ed de Heer Tamme Beth, Tsbrandsz. als boekhouder, dewelke met aftiftentie van de Heeren Zee-Officieren Hartjmk, Reynfi en Kinsbergen, d;e zig hier ook wel meede hebben willen chargeeren , de noodige fch'kkingen zullen mi. Ken, en de befte middelen beramen om dit ontwerp, met vrugt en goed gevolg, ter uitvoer te brengen. Fn zullen Heeren Commiffariffen, ten e:nde van het jaer, van alle hunne verrigtinpen ontfangften en uitgaven, pertinente opening, reeA-emng en verantwoording doen , aen 24. der grootfte Jnteekenaeren daer toe expres te verzoeken, dog zo wanneer de gefourneerde pennmeen niet geheel tot het bedoe'de oogmerk hefteed Kenden of behoefden te worden, zal het overHh ft-l10t Am- >tel3am. Plan ter bevordering der 'Verving van Zeevolk,  45o NIEUWE NEDERALNDSCHE Amstel - dam. fchot aen de Heeren Participanten , pond ponds gelyke weder gerefticueerd en uitgekeerd wer* den. Welhaeft wierd voor eene goede fom ingefchreven, zo dat men ruim 20000 gl. en kort daer na 25000 verzameld hadt; welk van zo een goed gevolg was, dat veele matroofen door de verhooging van de premien aengezet, dienft namen. Maer de Staten vervolgends befloten hebbende, zeiven verhoogde premien aen het zeevolk uit te loven; zo vonden de beftierders dezer infchryving goed, dit geld te hefteden tot verligtenis en verkwikking van de Hollandfche gevangene matrofen in Engeland, waer omtrend zy in briefwiffeling traden met den edelmoedigen Hertog Ricbemond. Wy zullen van die briefwiffeling, die aen de edelmoedige gevoelens van beide zyde veel eer aendoet, op zyn tyd fpreken. De Algemeene Staten dan befloten hebbende de aenritsgelden voor het dienftnemend Zeevolk te verhoogen, wierd het zelve den 19 February door de Admiraliteit alhier aldus bekend gemaekt. „ De Gecommitteerde Raeden ter Admi„ raliteit refideerende binnen Amfterdam, „ notificeeren by dezen,dat aen ieder boots„ gezel, zig zelve in dienft van dit Collegie „ begeevende, na zyn komft aen boord be?, hoorlyk uit geruft, zal worden gegeeven „ een praemie van vyf-en-zeventig guldens; „ dat wy allen en een iegelyk, die zal aen„ brengen en dadelyk behoorlyk uitgeruft ?, aen boord leveren'drie bootsgezellen, te „ wee-  jAËRBOEÏxENj Feèruan, 1781.. 45* & Weeten een jong bevaeren matroos,gezond „ en fris van lyf en leden, een wel gemaekt matroos en een ligt matroos ten genoegen: >, van den Kapitein, by wien dezelve werd „ geëngageerd, allen zullen worden betaeld „ drie maelvyf-en - twintigDucaeten,depra> ,5 mie daer onder bereekend.. „ Aétum^ter Vergadering van wel gemelde » Heeren Raeden den 17 February 1781. (was geteekend) T. SCHREVELIÜS, Ter Ordonnantie van dezelve, C. BACKER, C. Z. Zyne Doorl. Hoogheid de Prins Erf-Stad-* houder heeft aengefteld tot uitlegger Kapiteinen op de Schepen De drie Gezufters en Dê Magaretha, beiden onder het Collegie ter Ad'miraliteit te Amfteldam, Willem David en Jan Breed. Het is aen lieden, van eenige kennis niet onbewuft, wat ongelegenheid de enkele vrees wegens gevaer of onvermogen , aen een allerzekerit comptoir of aen een allergegoedft; koopman kan baerem Het lichaem van on~ ze Nederlandfche O» I. Maetfchappy is niet anders dan één groot comptoir , één koopman , die veele bezittingen en eenen wyd lütgebreiden handel heeft: die daer toe ook" geldfommen nodig heeft; en op haer geloof dezelven opneemt. Derhalven is zy aen dezelfde ongelegenheid blood gefteld. Zo dra men dan met de vredebreuk ttuTchen deze Hh » Re- STEL*  Am- steldam, 452 NIEUWE NEDERLANDSCHE Republiek en Engeland voor de bezittingen der Maetfchappy begon bekommerd te worden, werkte deze vrees op hen, die gelden aen die Maetfchappy op recepisfen, met het gewoon beding van met fes weeken hun capitael of hoofdfom te kunnen opzeggen , gefchoten hadden. Dit kunnen opeiifchen van zyn geld, geeft een groot geloof, fchoon 'er niet veel gebruik van gemaekt wierdt, even daerom om dat men het ten allen tyde kan doen. En vöor de renten van 3 perct. wil men zeer gaern zyn geld Zo zeker uitgezet hebben. Ook was het voordeeliger zyne recepilfen te verkopen, alzo dezelve doorgaens boven het capitael gelden. Maer de omftandigheden van oorlog nu een algemeene vrees verwekkende , wilde een iegelyk zyn geld t'huis hebben. Men zegt, dat een zeer ryk Ingezeten van Amfterdam drie tonnen gouds van de Compagnie op eens heeft te rug gevorderd. Maer geen koopman, geen comtoir, hoe ryk, hoe magtig ook, is in ftaet, de toevertrouwde gelden , welken wyd en zyd in den handel befteed zyn, op eens aen de geloovers te rug te geven, indien zy hem allen te gelyk overvallen. Van het middel derhalven , 't welk in diergelyke gevallen het Recht aen byzondere koopluiden aen de hand geeft, meende ook de Maetfchappy te moeten gebruik maken. Zy vervoegde zich dan by de Algemeene Staten, en verzogt, dat Hoogftdezelven uit fouvereine magt het opeiifchen van die gelden en het lollen van de Recepisfen wilden opfchorten , het welk ook door de Staeten is toegeftaen. Vee- len  JAERBOEKENj February, i78r. 453 len hebben over de rechtmatigheid zo van dit verzoek aen deeenezyde, als vanhet verbod aen de andere zyde getwyffeld. Het is waer, de Algemeene Staten hebben inderdaad over de gelden en eigendommen van derdens,van hunne Ingezetenen, over gelden, op dievoorwaerden en in dat vertrouwen gegeven, van ten allen tyde te kunnen te rug gevorderd worden , bevel gegeven ; maer heeft het zelfde niet plaets omtrend andere voorzieningen , die de fouverein in gevallen van belang, en waer by het gemeen voordeel en nut is betrokken , doet? Heeft het. zelfde niet plaets in het verleenen van brieven van refpyt of het bekend Refcriptum moratorium, in brieven van atterminatie en wat diergelyke buitengewoone voorzieningen in buitengewoone gevallen meer zyn ? Wordt daer ook niet over het recht en eigendom van derdens beitel gedaen ? Het is waer , daer worden de geloovers en belang hebbende eerft gehoord: maer zulks is in dit geval van de O. I. Maetfchappy niet wel mogelyk, nog zo zeer noodzakelyk. Eindelyk, bekennen, dat de eigendommen der Ingezetenen vry en heilig moeten gehouden worden; maer in gevallen van dringende nood, in gevallen van algemeen belang, kan men aen den fouverein het vermogen niet onttreken , om daer omtrend voorzieninge tot het algemeen welzyn te doen : anders wordt het fummum jus fumma injuria, het hoogften recht, wordt het hoogfte onrecht. Onderwyl heeft die vrees en dat op ltel en fprong te rug eiflchen van zyne gelden van de Maetfchappy, dit heeft tweederley Hh 3 on- Am- stt.ldam.  Am- •' stel- paM. 454 , NIEUWE NEDERLANDSCHE ongelegenheid gebaerd ; voor eerft , dat de houders der Recepiffen hunne gelden niet kunnen te rug vorderen om het verbod zo even gemeld: ten tweede, dat zy, om dat verbod, nu hunne recepiffen niet dan tot lagere prys kunnen verkoopen, als zynde de prys daer door noodwendig zeer gedaeld, Mo. gelyk zou iemand nog eene bedenking malea of tot meerdere inftandhouding van het geloof der Maetfchappye, het niet beter ge-weeft ware, eenige goederen te verkoopen, en met de daer van gemaekte gelden de Recepiffen af te losfen, Maer met weinig oplettendheid bemerkt men ras, dat zodanige ongewoone verkoop buiten tyds de prys der goederen zeer laeg zoude hebben doen daeJen en veele fchadens en ongelegenheden veroorzaken- Verfcheidene gebeurteniffen in deze beroer>de tyden .zyn van die natuer, dat zy ter ge-. heugeniffe dienen aengetekend te worden, zo om de hartstogten van het menfehdom 18 het gemeen, als om die van zommige volkeren in dezen tyden te leeren kennen. Hierom zullen wy het navolgend getuigenis mededeelen, „ Binnen de Stadt Cadix op den negen en twintigfte December des Jaers een duizend zeven honderd en tachtig, is voor my on„ dergetekende Publicq fchryver en getuigen -„ gecompareerd: Peder Arfwedfon van de „ Zweedi'che Natie, thans alhier ter Stee„ de, en Capitein van de Brigantyn van zyn „ Natie genaemd de Carl,te kennen geevende % dat men het zelve had doen opzenden naer L de Haven van Bristol om de redenen, wel-. w ■ S3 ke  JAERBOEKEN, February, 1781. 455 9, ke hem by zyn arrivement in deze Haven 5, op den vier en twintigfte dezer loopende maend aen boord van de Hollandfche Bri3, gantyn genaemd de vlugge tyd, Capitein „ fVybrand Pieters, conveniëeren te verklae„ ren, en heeft gemelde Capitein, (welke „ ik getuig te kennen) onder eede, die hy „ voor God onze Heere en de vier Heilige „ Euangelien volgens zyn Proteftantfche Re- ligie vry willig heeft geprefteerd, in de Castiliaenfche Tael, waer in hy zig als op „ de Spaenfche Weft-Indien gevaeren heb„ bende, kan doen verftaen, verklaerd: dat „ het gemelde Schip te Santander voor re- kening van de Heeren Botereau en Com- pagnie te Amfterdam was beladen gewor„ den met Tarwe, gedestineerd naer deze '„ Haven van Cadix, ter confignatie van de „ Heeren Don Die go Luis, en Lorenzo le „ Couteulx, en dat hy met het zelfde op den 5, vyftiende November laetftleeden by guns„ tige wind van eerftgemelde plaets onder „ zeil gaende, op den negentiende een En„ gelfche Kotter ontmoet had, die een ftuk gefchut op hem lofte en hem beval de floep „ uit te zetten en by hem aen boord te ko„ men, het welk hy genoodzackt was imme„ diaet te doen, en daerom den Stuurman beneevens vier mannen met de papieren. „ die de lading concerneerende waren, naei „ des Kapers boord zond, waerop de Kapei „ Capitein des Comparants Volk aen zyn „ boord hield , en een officier met zes man „ van zyn volk aen boord van des Compa- rants Schip zond, welke officier alle aen IIh 4 „ zyn Amsteldam.  Au- STÈL- 45ö NIEUWE NEDERLANDSCHE r zyn boord zynde papieren examineerderen, „ ondertuffchen de zes Engelfche beneden „zynde, hembden, broeken, fchoenen, ,, laerfen. en andere zaeken die zy konden 99 vinden, van het fcheepsvolk wegroofden het welk den Comparant met zyn fcheeps„ volk wel poogde te beletten, dan dat zy „ hem met harde woorden dreigden en or55 donneerden om huizing, zeilgarenenblokx> ken voor den dag te haelen, al het welk '» zy medenamen, en naer hun boord weg„ voerden, waerna des Comparants Volk per„ miffie kreeg om met de Hoep weder naer „ boord te rug te keeren en de reis te ver,,' vorderen, zynde dit alles in prefentie van „ Kapitein Qxelqütfi van Uhleaborgy voe„ rende het Zweedfch Schip Hertinger, „ voorgevallen, maer den Comparant onbe„ wuft, waer den Kaper voorgemeld, t'huis „ hoorde, alzo eenige van zyn volk zeiden, „ dat hy van Genua en anderen dat hy van Boston was. „ Naderhand zeilde hy ongemolefteerd „ voort tot den söfte, wanneer hy op de „ hoogte van Kaep Finifterre een andere En„ gelfche Kotter ontmoette, die hem Kapitein „ Comparant insgelyks mishandelde , een „ fchoot deed en hem beval met de floep aen „ zyn boord te komen, waerop den Stuur„ man met vier man naer des Kapers boord gaende, de papieren produceerde, dan dat „ het volk door den Kaper wierd vaftgehou„ den, en de Kaper Capitein zelfs aen des „ Comparants boord komende, zo wel de „ Cajuit als de Conftapels Kamer ging door- „ zoe-  JAERBOEKEN, February, 1781. 43-7 „ zoeken, weshalven hy Capitein Comparant. hem vroeg, waer hy naer zogt? maer van: „ hem een kwaed en hard antwoord kreeg,; „ vraegende, of hy geen hoenders of andere „ ververfching aen boord had, en of hy te „ Santander geen wyn of brandewynhadme- degenomen, en niets vindende, den Com„ parant dreigde hem aen de groote maft vaft „ te maeken en ftokflagen te geeven, heb„ bende deze rover een groote rae, een vat „ oly, een tros nieuw touwwerk, een paer „ fchoenen, alle zeekaerten en die van den „ Stuurman weggeroofd en medegenomen, „ waerna hy naer zyn boord gegaen zynde , „ den Stuurman en het volk naer des Capi„ teins Comparants boord met twaelf flesjes „ bier terug zond, zeggende: dat zy haer „ reis konden vervolgen, dan dat de Hoep „ nauwlyks was aen boord gehaeld, of de „ Kaper beval dezelve aen zyn boord te zen» „ den, het welk den Comparant deed,waer„ op gezegde Kaper dezelve wederom aen „ zyn boord hield en eenige van zyn Volk „ aen des Comparants boord zond, dewelke „ hem zeer (legt bejegenden, en twee pifto„ len op de borft zetteden, zeggende : dat zo „ wanneer hy de andere papieren, die hy van de lading hebben mocht,niet voor den dag „ bragt, zy hem dan vermoorden zouden, „ ter zeiver tyd zy een man van des Compa„ rants volk , genaemd Laurens Habicht, „ naer hun boord voerden, hem by zyn ei„ gen hair ophingen, uitklecden en met ftok„ flagen dreigden, zo hy niet bekende,dat „ zodanige papieren aen boord waren,en alIIh 5 „ zoo TELJAM.  458 NIEUWE NEDERLANDSCHE AM- STELDAM. „ zoo deze laetftge.noem.de niemand van dat ,, volk kende, zo bleef dezelve omtrent een „ half uur hangen, waer door hy twee da„ gen ziek wierd. „ Dat het Kapervolk van twaelf uuren „ des middags tot elf a twaelf uuren des „ nachts, aen des Comparants boord bleef, „ en gegeeten en zig dronken gezoopen heb„ bende,als moordenaers en dronkaerdsnaer „ hun boord re rug keerden en een piftool, „ een verrekyker, al de tabak die aen boord was en een gedeelte van des Comparants plunje wegroofden en meenamen, waerna „ zy de floep aen boord te rug zonden en den w Comparant onder zeil ging, zonder te kon5, nen gewaer worden , waer deze Kaper t'huis „ hoorde, of hoe zyn naem was. Waerna 5, hy des anderendaegs, zynde den zes en twintigfte Novemberlaatftleeden, wederom „ een andere Ei.gelfche Kaper ontmoette, die ,p ook op hem los brandde, aen des Compa„ rants boord kwam en hem beval met de pa„ pieren aen boord van zyn Kaperfchip te 3, komen; en hem aldaer omtrent twee uuren „ opgehouden en de papieren, die de lading „, concerneerden,geëxamineerd hcbbende,ver„ klaerde hy, dat fchip en lading goede prys waren, waerna hy den Comparant met een Luitenant naer des Comparants boord te „ rug zond, met order, om alle de Docuinenten van de lading en de aen boord zynde rekeningen mede te brengen en aen het „ Zweedfche volk te zeggen, dat zy het En,, gelfche volk, eveneens als was 't hun Ca.pitein, hadden te gehoorzaemen. Dat de „ Ka-  JAERBOEKEN, February, 17ST. 4J9 Kaper twee wachten beneevens vier maV " troozen alle Engelfche, aen des Comparants; " boord zond en den Comparant by hem " aen boord hield, zonder hem permiffie te geeven om iets van zyn plunje mede te neeL men, zeggende: dat hy hem tot het Ca„ nael convoy zou geeven, alwaer hy hei« „ aen boord van zyn fchip zou overzetten ? „ dan dat gezegde Kaper diën zeiven avond '■ een vaertuig ontdekt hebbende,op het zelve jacht maekte, waerdoor hy des CompaZ rants fchip uit het gezicht verloor, zonder het zelve te kunnen vinden, ofichoonzy twee dagen lang daer naer zochten, waerop de Engelfche Capitein refolveerde den Com" parant by eerfte occafie naer Engeland te " zenden,zo dat hy Comparant genoodzaekt " was aen boord van gemelde Kaper te blyven (zynde dezelve genaemd Jupiter met twee en dertig ftukken kanon gemonteerd, " en door Capitein Pieter Wade van Bristol " gevoerd en de Reders Parrel en Georges mede van Bristol) tot den zesde dezer lopende maend December, als wanneer zy „ de Amfterdamfche Brigantyn genaemd, als „ boven de vlugge tyd, ontmoeteden, welke „ met tarwe,yzer en daygen geladen, insge„ lyks genomen en naer Bristol opgezonden „ was, toen hy aen deszelfs boord wierd , overgezet, om dat de Kaper insgelyks toi „ het Canael convoyeeren moeft, dan vermits ', hy daegs daer aen het Franfche Esquadei ', ontmoette, zo was de kaper genoodzaek. „ de vlucht te neemen en de prys te aban„ donneeren, ondertuffchen de Franlchendt „ drji  Am- stélDAM. 460 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'ff drie aen boord van het Hollandfche fchip „ zynde Engelfchen overnamen, en in de kilt h van de Engelfche wachter, de papieren von„ den, die de lading van de Zweedfche Brin gantvn de Car/, het welk den Comparant „ voerde, concerneerende waren,waerop zy „ de gemelde papieren benevens den Compa„ rant en de Hollandfche Capitein aen boord „ van het fchip,waerop de Graef d'Eftawg „ het bevel voerde, overbragten en depapie„ ren geëxamineerd hebbende, elk zyne Do„ cumenten uitleverden en de Hollandfche „ Brigantyn met deszelfs lading in vryheid „ fielden, welke laeftgenoemde Brigantyn dan „ ook zyn reis vervolgd en den Comparant „ herwaerds gebragt heeft, hebbende hy „ geen vryheid gehad om iets te doen, gelyk „ hy dezelve tot nog toe niet gehad heeftom „ van de naer Rechten vaftgeftelde middelen „ gebruik te maken, dienvolgens,mitsgaders „ uit hoofde van de heilige Kersdagen, en „ vermits hy geen prompte pratica gekreegen „ heeft, zo field hy zyn billyke begeerte nu „ eerft m het werk, met expreffie : dat al het „ geen hy alhier gedepofeerd heeft, onder „ verband van den eed die hy heeft gepres„ teerd en waerby perfifteerdde,waerheid is „ verklarende zesendertig jaeren oud te zyn „ als ook in aenmerking van al het vorenftaen„ de te protefteeren gelyk hy een, twee,drie „ en alle naer Rechten verder nodige maelen » geprotesteerd heeft tegen den Koning van „ Groot-Bnttanje, deszelfs Parlementen, Ad„ mirahteiten en verdere zee-rechtbanken en » gerechtshoven van zyne Domeinen, die de „ ini-  JA ERBOEKEN, February, 1781. 461 iniquiteiten, baldadigheid en kwaedaerdig„ heden,die hunne Kapers pleegen, befcher, men, billyken; en tegens dezelve Kapers, *, die hem aldus behandeld hebben, gelyk ', door hem hier voren aengehaeld ftaet, ten ', einde zodanige onverwagte toevallen op zee envyandelyke bejegeningen, niet zyn moeen voor rekening van hem, nog van zyn ', fcheepsvolk, of van de vlag van zyn Sou, verain de Koning van Zweeden, maer wel voor die van de afladers en bevrachters, ', Affuradeurs en zo als zulks naer rechten verders plaets zal kunnen hebben; imploreeiende ten dien einde,gelyk hyim? ploreerd, de gunft van de over zodanige zaeken handelende zee wetten, ordonnantiën en coftumen tot genot van het voordeel en 5' de vrucht van dat krachtig middel, waer van hy in tyd en wyle gebruik zalmaeken, moetende het voorverhaeldezyn enverftaen worden, zonder de door de Kapers aen zyn gehoonde Vlag verfchuldigde fatisfaélie te '' benadeelen, en alzo het neemen van zodani^e verfchuldigde fatisfaélie een zaek is, " die zyn Zweedfche Majefteit competeerd, zo wil hy een certificaet van dit initrument 5' tot zodanige eindens als plaets zullen hebben, voor Zyne Majefteits voeten leggen en zulks tot volbrenging van zyn plicht in ' het geeven van rekenfchap,zo wel om zich " voor den Koning te zuiveren, als om zig " by de eigenaers van fchip en lading te ver* " ontfchuldigen, op dat zo wel de eene als de andere, of hunne Affuradeurs, indien " zv eenige hebben, in hun plaets, door de ' „ ge- Am-. steldam.  Amstel£>am. 462 NIEUWE NEDERLANDSCHE pi gemelde Kapers, derzelver Reders, Bof„ gen, Magiftraten en Rechtbanken, die de* „ zelve authonfeeren en befchermen, en door „ de geenen, dien het naer rechten verder „ plaets zal hebben, wegens al het geen zy „ verboren hebben en verliezen zullen: fcha„ deloos gefteld en geindemnifeerd te wor„ den. Hebbende ten bewyze dat hy zulks „ aldus een, twee, drie en alle naer rechten „ verders nodige maelen geprotegeerd heeft verzocht, dat de geenen, die alhier tegen' ,, woordig waren, getuigen daer van zouden „ zyn, en ik fchryver hem het gerequireerd „ Certificaet en die hy verder mocht nodig „ hebben, daer van zoude verleenen het „ welk ik naer befte forma zo als ik naer „ rechten gehouden en bevoegd ben mits „ dezen ben doende, als zynde zulks zo als „ hier vooren aengehaeld ftaet, in mynre „ melde Capitein onderteekend heeft in pre„ fentie van Don Andries Hagflrom Don „ Jofeph Tatto en Don Jofeph Gabaldon , in- i, gezeetenen van Cadix; als gef;io-en h Peder Arwedfon, Don Pedro Phllipe de i, Montes. r » Deze accordeerd met het in myn regifter „ beruftende origineel, waer aen ik myrefe „ reere, hebbende deze ter requifitievanden , Capitem Peier Arfwedfon doen extraheeren ' |n verYp]g.ens getekend verleend binnen de , Stadt Cadix ten dage bovengemeld, her , welk ik getuige. (was getekend) Don PEDRO PH. DE MONTES, Wy  JAER BOEKEN, February, 1781. 463 „ Wy ondergetekende Schryvers getuigen. „ dat Don Pedro Pbelipe de Montes, die deze „ Copie, naer het blykt, geauthentiieerd „ heeft, een getrouw, wettig en volkomen ge „ loofwaerdig publicq Schryver zyner Maje „ Iteitvan het getal dezer Stad , van Marine ei „ de opperfte van dien en van deze Provinch ,. is, wordende als zodanig aen diergelyke Cer „ tificaeten, Actens en het geen hy verder; „ actuëert, altoos zo wel in ais buiten rechtei „ volkomen geloof en crediet verleend. Gedaei als boven. (was getekend) JOSEPH MORENO DAVITA ANDPvES SARÏORIO. VIZ. DE HERRERA. Wy ondergefchreeve Kooplieden alhier U .5 Steede, getuigen dat Don Pedro Phehpe c Montes , en de drie, die hem legalifeeren , z< danige getrouwe, wettige en volkome geloo „ waerdige Schryvers zyn, als zy zig refpect „ velyk Aétens en verdere Exploicten altoc „ zo wel in als buiten rechten volkomen g< ^, loof en crediet. Gedaen als boven. (was getekend) PEDRO DE St. MARC GALATOIRl PEDRO REY. „ Accordeert met het Spaenfch origineel ge „ No. 821 ne Varietur Amft. den 6 Fcbr. 178] JOANNS VERGEEL, Lucas; Beëedigd Translateur. NB; D Am- ' Sl ELDAM» l l 1 ij 'e )• i- •s t» U it  Amsterdam. 3 3 » 3. 3, 3 >. f 4 dcr Onderdaenen van den Staet, en deszelfs belang, zo veel in myn vermogen is, te „ zorgen. Ten dien einde hadde reeds de „ noodige bevelen aen de Kapiteins, onder „ myn Escader behoorende, gegeven, en „ boven dien, hebbe mede aen alle Spaen„ fche Schippers, die met myn verlof uit „ deze Haven in Zee fteeken, gelafl deze ty„ ding aen alle Hollandfche Schepen, die zy ,, op zee mogten ontmoeten, te kennen te ge„ ven; en terwyl ik eerftdaegs mede op niyi» ne« kruistogt denk te gaen, zal ik ook „ alles toebrengen om UEd.. verlangen tp, voldoen enz ". De Conful L. Rogyin te Barcelona, tydinovan de vredebreuk en bevelen van de Aleemeene Staten ontvangen hebbende, liet terftond den 24 January het volgende aen de Hollandfche Schippers bekend maken. „ Aen alle de eerzaeme Kapiteinen der Hollandfche Koopvaerdyfchepen, die zich in deze Haven van Barcelona vergaderd bevinden en hier onder genoemd, doe ik weetenals mede aen den geenen, die zullen komen, als Conful van de Natie, in deze Hoofdftad en Provintie:' »> D.at, ik hm> volgens myn ampt, moet onderrichten van de orders, die ik van Hun Edele Hoog Mog. omtrent hen ontvallen heb wegens den Oorlog, die Engeland aen de Natie verklaerd heeft. Ik verzoek hen tot Am- STELLAM.  466 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- S I F LDA'A. tot hun meerder gemak, allen in 't grootfte van hunne fchepen ('t welk ik denk, dat van Kapt. Cornelis Peper te zyn) toekomende , Donderdag, den 25'ft.en dezer maend January 1781, tullchen zeven en agt uuren des morgens te vergaderen. Myn Vice-Conful, de Heer J. B. Cabanges zal zich aldaer IHptelyk begeven, om in mynen naem mede te deelen de origineele orders, die Hunne Hoog Mog. my hebben bevolen aen UI. allen te doen weeten, dat zonder uit deze Haven te zeilen, UI. zich daer aen ftiptelyk zullen houden, tot nadere orders en inftructien, die ik. UI. insgelyks zal mededeelen, zo dra ik dezelve zal ontvangen, tot Ul. zekerder en beter bedieninge. En op dat ik aen Hunne Hoog Mogende rekenfehap konne geeven, dat ik my van hunne bevelen gekweeten heb, Ul. dezelve megedeeld, en Ul. zich daer na zult voegen, zult Ul. my zulks door een antwoord op dezen gelieven te melden, door allen onderteekend ; het welk Ul. aen mynen Vice-Conful zult overhandigen, en in 't welke Gylieden uwe reflexien zult kunnen vooritellen op 't geen gy zoudt kunnen beraemen het nuttigile te zyn, zo voor uwe laaders en bevragters, als tot de grootfte zekerheid en nuttigheid van uwe navigatie,ik zal 't my een pligt en genoegen rekenen, dezeiven te onderileunen, en Ul. te bedienen in alles, wat van my afhangt". „ Ik kan deze gelegenheid, eefzaemeKapit,einen, niet laeten voor by gaen zonder Ul. te verzoeken; door al't Volk van uwe fchepen  JAERBOEKEN, February, 17O1. 467 pen ftiptelyk te doen in acht neemen alle de Artikelen van de gedrukte Inft.ruct.ien, welke .Ul. zyn en zullen worden geleeverd door mynen Vice-Conful; en de goede orde en ruft te doen onderhouden, op dat aen de Regeering geene reden van klagten komt, vooral van Contrebande en verkoopinge aen boord; en op dat de Natie by aenhoudendheid de goede reputatie geniete, die zy tct nu toe altoos gehad heeft". „ Ik wenfeh aen U allen een goeden welftand en geluk, Ul. van den genegen yver verzekerende, met welken ik onophoudelyk zyn zal, Eerzaeme Kapiteinen, Ul. toegenegen Dienaer (•geteekend; L. ROG YIN." • Men verneemt dat de Koning van Pruiflen verboden heeft den invoer van alle boomwollen- of katoenen winter- of zomer-ftoffen, tot nu toe bekend onder de naemen van Manchefter , Velvet, Velvatun, Velverets, Thickfet, Velveroy, Corderoy, Baracan,Schnowdonet, Jeanneti, Picpic of Sanspeine en wat onder dergelyke naemen meer bekend is of nog uitgevonden mogt worden. Alhier is ook een plan van geldleening te voorfchyn gekomen, ten behoeve van het Congres van Noord-Amerika op de navolgende voorwaerdens. „ Zyn Excellentie John „ Adams Schildknaep , Minifter Plenipo- tentiatis van de Staeten van NoordM Amerika/&c. &c. &c. fpeciael geauthoIi 2 n n" A AISTEL DAM.  468 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. „ rifeert tot het doen.dezer Negotiatie, zal „ uitgeeven een duizend Obligatien, ieder „ van duizend guldens, tegens vyf ten hon,, derd intereft in 't Jaer, te betaelen op coupons van ƒ 25-:- alle half Jaeren. De afloffing zal gefchieden ten einde des „ tienden Jaers en dat eerftvolgende vier Jae,, ren, ieder Jaer een vyfde part of twee „ hondert Obligatien , volgens eene uitlooting „ daer van ten overftaen van een Notaris en „ Getuigen in tyds te doen. ,, Ter ponclueele betaling der intreften en ,, reftitutie van het Capitael, verbinden ge„ melde Staeten zich alle te famen en ieder „ hunner in folidum voor het geheel. „ De Obligatien eh Coupons zullen zyn „ geteekend door zyn Excellentie Jobn Adams ,, "Schildknaep en Gecontrafigneert door de Heeren Jan de Neufville en Zoon, en Ge„ prothocolleert door den Notaris Anthony „ Mylius, by wien het authenticq Translaet der volmagt zal te zien zyn, en de ratifi„ catie gedeponeert worden. „ De inteekening zal gefchieden ten Huife „ van gemelde Jan de Neufville en Zoon, met primo Maert 1781, van welken dag „ de Obligatien zullen gedateert zyn ". Wy zullen nu volgends onze jaerlykfche gewoonten overgaen om een verflag te geven van de keuren, die by de Heeren van den Gerechtedezer Stad of gemaekt, of vernieuwd zyn. Dezelven zyn allen den 26 January 1781 beraemden vaftgefteld en den 30 daer aen volgende afgekondigd. I. Voor  JAERBOEKEN, February, 1781. 469 ' I. Voor eerft dan hebben de Heeren van-den Gerechte op de requefte van het Roey- en Uein Schuitevoerders Gilde, geordon,, neerd en geftatueerd , zo als dezelve or „ donneeren en ftatueeren by deezen , da! „ van nu voortaen geen Gildebroeder van „ het zelve Gild, prys willende maaken of „ gemaakt hebbende voor eenig werk, zal vermoogen het zelve aan te neemen , „ maer zal over het zelve, door de aenwee- zende Gildebroeders aen de refpeclive fty„ gers om die vragt geworpen moeten wor„ den , terwyl die geene , die het hoogfte „ lot zal geworpen hebben , aen de om„ ftaende Gildebroeders zal moeten vragen of zy alle geworpen hebben, op de ver' „ beurre van drie guldens, doch by aldien „ een Gildebroeder bepaeld uitgekomen word 5, zonder beding van prys, op des huur„ ders verklaering, in dat geval, de zoda„ nige Gildebroeder zyn Medebroeder aen „ de refpective ftygers geen lot behoeven te „ gunnen. II. Is goedgevonden en vaftgefteld : „ dat van „ nu voortaen door de Eigenaers, van ieder „ der Perceelen , met de achtergevels belend aen de Bagyne Sloot, 's jaerlyks aen Thefaurie Ordinaris dezer ftad zal betaeld werden eene fomma van fes en dertig lhii„ vers , mitsgaders door de Eigenaers van ieder der perceelen , welke aen dezelve „ floot met gangen belend zyn, ofte waterloozingen en rioelen daer in uitloopende hebben, eene fomma van vieren twintig ?, ftuivers j welke ftrekken zullen ter goedIi 3 „ ma' Amsterdam.  470 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- jdam. „ making der onkoften, daer aen van ftads „ weegen, tot het uitdiepen en zuiver hou„ den van gemelde Bagyne Sloot, te ma„ ken. III. Myn Heeren van den gerechte der ftad Amfterdam , in ervaringe zynde gekomen, dat de ftads excyns van het gemael door de Bakkers veeltyds op de behoorlyke tyd niet word voldaen, en daer in willende voorzien, hebben goedgevonden , by ampliatie en alteratie van 't 4de en 7de Articul van de Keure van 5 Mey 1579 te ordonneeren en te ftatuceren, gelyk Haer Ed. Agtb. ordonneeren cn ftatueeren by deezen. „ Dat de Bakkers en die geene, welke „ verder koorn laten maelen, gehouden en verpligt zullen zyn, het koorn, het welk „ ter moolen willen zenden, dacgs te voo„ ren ten Comptoir van de Stads excyns to „ verimpoften, en voorts op het biljet, ten », bewyze van de betaling der voorfchreve „ excyns bekomen, ingevolge de Keure „ van 16 January 1642^ te laten drukken „ het teyken van den Collecteur van het „ Maelloon, en het voorn, biljet by het ter „ molen gebragte, of door den molcnaer „ afgehaeld wordende koorn, overtegeven. „ Dat ook geen molenaers zullen vermo„ gen eenig koorn ter maling aennemen, zonder vooriz. biljet daer by ontfangen te „ hebben, op poene, dat zo wel die geen, „ welke zonder zodanig biljet koorn aen den », molenaer ter maling zal hebben overge„ geven, als de molenaers, welke 't zelve „ zullen aengenomen hebben, voor elkmud- » de  JAERBOEKEN, February, 1781. 47* „ de zullen verbeuren drie guldens, en daer „ en boven arfeitrairlyk na exigentie van za„ ken gecorrigeerc worden. „ En zullen voorfz. boecens werden ge„ appliceen een derde ten behoeve van den „ Hoofd-Officier, een derde ten behoeve „ van de Aelmoeffeniers-Armen dezer Stad, „ en een derde ten behoeven van den aen„ brenger, wordende behalve de Subfiitut „ Schouten en de Dienaers der Juftitie, de „ Overlieden van de koorn molenaers en „ Bakkers Gilden tot de bekeuringe gequa„ lificeert". IV. „ Myne Heeren van den Geregte der Stad „ Amfterdam, in overweeging genoomen „ hebbende da zwaerigheden, die van tyd „ tot tyd zyn ontftaen, door dien de koo„ pers van eenige goederen, welken in 's Hee„ ren executie worden verkogt, en derzel„ ver borgen, in gebreke blyven, den door „ hun uitgeloofden koopprys, op de geftel„ de en gewoone termynen, te betaelen, „ en willende voorkoomen de fchaede, die „ daer uit voorde Executanten, of andere Crediteuren van de Geëxecuteerden, zou„ de kunnen refulteeren, waer voor myne „ Heeren voorn., tot wegneeming van alle „ bedenkelykheeden , welken daeromtrent „ bevoorens zouden moogen hebben plaets „ gevonden, verklaeren te verftaen deeze „ Stad niet aenfpraekelyk te zullen zyn; „ hebben goedgevonden, te ordonneeren ,', en te willekeuren, zo als geordonneerd ,', en gewillekeurd wordt]by',deezen. " „ Éerftelyk, dat, by alle verkoopingen li 4 » m A SISTEL • DAM.  AMv- STELDAM", 4?2 NIEUWE NEDERLANDSCHE » in executie, de borgen door den kboper „ te itellen, zullen moeten zyn ten genoe„ ge yan den impetrant van executie: en „ zo dezelve, of in perfoon, ofbygemaz„ tigden aldaer niet praefent is," in dien gt ■ » ™iIe ™ genoege van myne Heeren van , „ den Geregte, ofte van den Secretaris, „ die by de executie adfifteerr, ofdengee" jen'jdie deszelfs P]aets waemeemt; zon„ der dat echter in zulken gevalle myne „ Heeren van den Geregte, dezelve Secre„ tans, of deszelfs plaets wacftieetnende ,, voor de fuffiftnee der borgen refponfabel „ of aenfpraekelyk zullen zyn. „ Ten tweeden, dat de geenen, die zich „ voor een kooper van eenige goederen in „ executie tot borgen feilen, in cas dezel" vefk,00Pfr in gebreke blyft, den uitge„ oofcen koopprys te voldoen, en het ge„ kogte perceel wederom ten zynen laffe „ wordt opgeveild, gehouden en verpikt „ zullen zyn, het geen het perceel by den „ tweeden vei koop minder zoude moogen „ rendeeren, dan van den eerfien koopprys „ onbetaeld gebleeven is, direételyk na het „ afloopen van den tweeden verkoop, met „ de koffen tot de wederopveiling geimpen„ deerd, als eigen fchuld te voldoen - en ,, zulks ieder in folidura, mits den eenen „ yoldoende, de ander zal zyn bevryd; en „ dat dezelve borgen tot de voldoening van „ het zelve mindere rendement, met de „ koften van de wederopveiling, na eene „ enkele vooraf-gaende fommatie en feno„ vatie, paratelyfc zullen kunnen worden » ge?  JAERBOEKEN, February, 1781. 473 „ geëxecuteerd; zullende alle de geenen, die zich voor een kooper in executie tot borgen „ ftellen, verftaen worden, zich opdien voet, „ en onder die conditie, tot borgen, als prin„ cipaelen, te hebben gefteld, en alzo van de „ beneficiën ordinis, excuffionis, & divifionis te „ hebben gerenuncieerd. Ten derden, dat de crediteur van den gc„ executeerden, welke voor den eerften of ee„ nigen verderen termyn van de in executie uit„ geloofde kooppenningen, affchryving van Se„ cretariflèn naer ftyle zal hebben bekoomen, en daer op van den kooper, of deszelfs borgen, „ geene betaeling hebbende kunnen krygen, het „ gekogre perceel alzo ten lafte van den gebre,, kigen kooper weder zal hebben doen opveilen, „ ingevalle het zelve perceel dan minder mogt „ gelden, bevoegd en geregtigd zal zyn, om „ het geene zodanig perceel dan minder zoude „ mogen hebben gegolden, dan daer voor door s, den eerften kooper was uitgeloofd en niet „ betaeld was, met de koften by hem geimpen„ deerd om tot de wederopveiling te koomen, „ en op dezelve wederopveiling gevallen, van „ den eerften kooper, en deszelfs»borgen, na „ vooraf-gaende fommatie en renovatie, by pa„ rate executie te vorderen: zonder dat de hou„ der van zodaenige affchryving daer toe eenige ceffie van dezer Stede wege, of eenige andere s, au&orifatie, zal noodig hebben. En dat het geene alzo by hem wordt ontfangen, aen hem „ zal ftrekken in mindering en op afkorting van „ dezelve zyne adfignatie, of affchryving, uit „ hoofde van welke hy de wederopveiling heeft „ geobtineerd, li 5 v Des Amsterdam.  474 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel- dam. „ Bes dat, by aldien dezelve adfignatie, of „ affchryving, minder zoude moogen bedrae„ gen, dan het geen het geëxecuteerde perceel by „ wederopveilig minder, dan by de eerfte verko„ ping, heeft gerendeerd, in d'ien gevalle de ge„ brekige kooper , en deszelfs borgen, zullen „ kunnen voiftaen , met aen den houder van de„ zelve adfignatie , of affchryving, alleen te be„ taelen het beloop van dezelve zyne adfignatie; „ en dat dezelven dan het refteerende, 't welk „ het wederopgeveilde perfeel minder heeft ge- rendeerd, dan van den eerften koopprys onbe„ taeld gebleeven is, zullen moeten opbrengen „ ter Secretarye dezer Stad, om by Heeren Se„ cretarifïèn te worden afgegeeven aen die gee- nen der crediteuren van den geëxecuteerden, „ die dan de eerftgeregtigde zal worden bevon„ den. En zullen zodaenige gebrekige koopers, ,, of derzelver, borgen, daer in nalatig blyvende, „ door Secretariflen daertoe by parate executie „ worden geconltringeerd. „ Eindelyk, dat eenig perceel in executie ver„ kogt zynde, en aen alle de crediteuren, die „ daer op hebben te fpreeken gehad, affchryvin„ gen by Secretariflen gedaen zynde, zoo wan„ neer dan de uitgeloofde Koopfchat door den „ kooper in executie noch niet geheel zal zyn „ voldaen; Secretariflen dezer Stad bevoegd en „ gequalificeerd zullen zyn, om tegen den koo„ per en deszelfs borgen te procedeeren, ten ein„ de dezelven te noodzaeken, om het geene aen „ den uitgeloofden Koopfchat noch ontbreekt te brengen in de confignatie deezer Stede; om by „ den geenen, die daer toe geregtigd zal worden „ be-  JAERBQEKEN, February, 1781, 475 „ bevonden, onder behoorlyke borgtogt, op af„ fchryving van Secretariflen vervolgens te wor „ den geligt: zullende dezelve invordering by „ wederopveiling van het perceel, en, in cas „ van minder rendement, by parate executie „ voor het te kort koomende, tegen den koc„ per en deszelfs borgen worden gedaen; even „ als hier voor omtrend die geenen is gezegd, „ die uit kragte van eene aen hun verleende ai„ fchryving, of adfignatie, teegen den gebreki„ gen koop:r, cn deszelfs borgen, moeten „ ageeren". V. Eindelyk nog, „ alzo myn I leeren van den „ geregte der flad Amiterdam, in ervaringe zyr „ gekomen, dat de keuren omtrent het meeten var „ Kalk en Ciment merkelyk gec'ludecrd werden „ Zo is 't, dat myne voorn. Heeren, omdaai in, zo veel doenlyk is te voorzien , goedge 5, vonden hebben te ordonneeren en te itatuee ren, gelyk hun Ed. Agtb. ordonneeren en fta „ tueeren by dezen: ,, Ecrftelyk by ampliatie van het twaalfde arti „ cul van de keure van 9 November 1663. .., Dat de Schulpkalk door den Opziender 0 „ Keurmeeiter op den eerllen legplaets zal moe „ ten gekeurt,en, goedgekeurd zynde, aen de: ,, fchipper ter hand gefield worden een declarc „ toir houdende dat voorfchreeve kalk door her „ goed gekeurt is zullende het voorfch. deck 9, ratoir door den fchipper voor de lofling moete „ worden overgegeeven aen de meeters , welk „ verpligt zullen zyn , 'c zelve, geduurende d „ lofling, onder zig te houden, en zo dikwils h< ,, door den opziender, of ontfangers gerequiree „ word,te vertoonen, op poene dat de meeten „ hooi Omsteldam. f 1 11 n e e !t t 'd  Am-- stelt)AM. i 5 5 5 i J 7 476 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ hoofd voor hoofd , zo wel als de fchipper ■ „ zullen verbeuren een fomma van ƒ 25:-indien „ eenige ontloffing voor de voorfchr. overjrffte zal zyn gedaen, zullende de meecers wyders » gehouden zyn, na de ontloffing van het fchip, „ voorfchr. declaratoir aen den opziender weder •> te geeven, zonder alvorens eenig ander werkte * mo§en doen> op poene als vooren, en zal 't v voorgemelde mede ten opzigte van de Cimenc » geobferveert moeten worden ; by aldien de keuringe daer van door den ontfaneer eereaui„ reert word. b 0 » Ten tweeden , by ampliatie van hec derde „ articul. Dat de meetersby de ontloffing bevindend, ,, dat de Schnlpkalk of Ciment fiegrer wordt, met „ de ontloffing zullen moeten ophouden, totdat „ dezelve andermaal door den keurmeeuer zal zyn „ gekeurt, op poene als voren, zullende dekeur„ meefter voor de herkeuringe mets moa;en vor- ' „ deren, maer voor de eerfte keuringe van ieder „ hoed 3 penn. van den fchipper. en 8 penn. van „ den ontfanger genieten, buiten 't geen hem als i, opziender by 't o2fte articul van de keure van , .9 November 1763. is toegelegt. „ Ten derden, by ampliatie en alteratie van het , negende articul. „ Dat de opziender en keurmeefter buiten ftaet , zynde om op de bepaelden tyden aan 't comp, toir zig te bevinden, zyn plaets door geene der , meeters of dragers zal mogen doen waernee, men, gelyk ook door niemand anders, welke , niet tot voorfchr. waerneeming door Heeren , Burgemeefteren zal zyn gequaKficeen en beëdigt. » Ten  JAERBOEKEN, Febrübry, 1781. 477 „ Ten vierden, by ampliatie van het tiende ., articul. '•. . . „ Dat een meeter door wettige verhindering „ abfent blyvende , geen onbeëdigt perfoon in „ zyn plaets aen de maet zal mogen gefteld wor„ den, gelyk ook geen meeter iemand tot de „ continueele waerneeming van zyn ampt, in zyn „ plaets zal mogen ftellen, zonder praaallable per„ miflie van Heeren Burgemeefteren te hebben „ bekomen, en zal de zodanige niet in funclie „ mogen treeden , alvoorens door Hun Ed. Gr. „ Achtb. tot voorfchr. waerneeming zal zyn ge„ qualificeert en beëdigt. „ Ten vyfden, by ampliatie van 't dertiende „ articul. . „ Dat de fchipper zo rashy volk bekomen heeft, ' een behoorlyk gat ter groote van een hoed in de Kalk of Ciment gemaekt hebbende, om al- zo by de meeters bekwamelyk te kunnen ge„ meeten worden, vervolgens onder de loflinge, behalven het uitleggen van onder de roeren en „ kiften, aen de Kalk of Ciment komende te ar- beiden, zal verbeuren een boete van/ 25: „ zullende de fchipper voor zyne knegts aenfprae„ kelyk zyn , en gelyke boete verbeurt worden „ door de meeters hooft voor hooft, indien ,\ voorfchr. arbeid zullen toegelaten hebben, en „ indien daer toe aenzoek gedaen hebben, daer „ en boven in den tyd van fes maenden niet mo- gen geëmployeert worden. „ Ten zesden, by ampliatie van 't vyftiende „ articul. „ Dat de opziender en keurmeefter zal moeter „ zorg dragen, dat de ftrykftokken, waer meede *■> df Am- STELDAM. i  Amsterdam. 478 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ de meettonneii , zo heele als gedeelcens, vol „ zynde, afgefteeken worden, van onder mee „ yzer beflagen worden, en dar de kloppers wor„ den gemaakt van hard hout, van 1* voet » £nS« en van bekwame dikte, en dat voorfchr. „ ftrykftokken en kloppers, gelyk ook de „ voorfchr. meettonnen alle fes maenden werden „ vernieuwt, en door den eyker behoorlyk ge„ eikt, en met 'c jaar en maend van dén brand „ gediukt; wordende aen de meeters exprellèlyk „ geinterdiceert, met geene tonnen , *t zy heele „ of gedeeltens, ouder als 6 maand», of met „ onge-eyktete meeten, of ouder of onge-eykte „ ftrykftokken of kloppers te gebruiken, op pcene „ van in 't een of ander te hebben gecontrave„ nieert, te zullen verbeuren een boete van ƒ25: „ en daer en boven in den tyd van zes maanden „ niet geëmploieert te worden. „ Ten zevende, by ampliatie van't zeftiende „ articul. „ Dat de meeters in 't meeten zullen gehou„ den zyn, de voorfchr. tonnen over eind te zet„ ten, en alzo de kalk of ciment met een fchop „ daer in te doen, en vol zynde, driemael be„ hoorlyk te kloppen, of door de dragers te „ doen kloppen, en dan met de ftrykftok af te „ ftryken, en verder de voorfchr. kalk of ciment „ in de zak omgeftort zynde, de voorfchr. ton „ een voet boven de zak op te ligten; en ver„ volgens op en tegens den alzo boven den zak »» opgeligcen ton wederom driemael behoorlyk te ,, ftaen, of door de dragers te doen ftaen, eens „ op den bodem, en de twee andere Hagen aen „ een der zyden der ton, en dezelve dan terftond „ we-  JAERBOEKEN, Feiruary, 1781, 479 weder over einde te zetten, zonder dat zy, " zullen vermogen, direct of indirect, de ton; " met den neus in de kalk of ciment te werpen, 1 " of eenige kalk of ciment in het omkeeren uit " de zak in dc ton te fcheppen, en na voorfchr. " over eindzetting bevonden wordende eenige " kalk of ciment in den ton gebleeven te zyn, dezelve als dan weder in de zak te ftorten, en " op voorfchr. wyze weder over eind te zetten, " en wyders verpligt te zyn de voorfchr. tonnen " fchoon te maken om de drie hoed, en indien " de kalk of ciment eerder kwam aen den ton " aen te kleeven, zo meenigmael als zulks nodig " za' zyn, en in cas van discrepance over voorfchr. " noodzakelykheid tuffchen de ontfangers en meeters, ten zeggen van den opziender, op pcene " van in 't een of ander te hebben gecontrave" nieertï te zullen verbeuren een boete van ƒ25:" en daer en boven in den tyd van 6 maenden " niet geemployeert te worden: zullende ook " voorfchr. meeters het kloppen en flaen op en " tegens de tonnen, door de dragers latende doen, daer voor verantwoordelyk zyn. „ Ten ageften, by ampliatie van het 23fte ar „ ticul. , Dat door geen fchipper of meeters, eenige gifce of gave , 't zy ouder benaming van bier " geld, fooyen, of onder welk voorwendfel, o " benaming het ook zoude mogen zyn, aen di< " geene, het zy knegts, opperlieden of anden " perfoonen, dewelke door de ontfangers by ' " opdoen van kalk en ciment tot toezigt zulle " eeftelt worden, zujlen mogen gegeeven, c " fa „ va Uite r,)am. 1 f 1  Ait- STELVAM. 43o NIEUWE NEDERLANDSCHE „ van dezelve aengenomen worden, op pcene van " fJ°:'cZ0 door den Seene' welke voorfchr. „ gifce of .gave geeft, als die dezelve ontfangt, „ te verbeuren, en daer en boven tegens dezelve „ door den Heer Hooft-Officier na exigentie van „ zaken, geprocedeert te worden „ Laetftelyk dat alle de voorfchr. boetensge„ apphceert zullen worden voor een derde ten „ behoeve van den Heer Hooft-Officier, eender„ de ten behoeve van den bekeurder, en het „ overige derde ten behoeve van den Armbos, „ zullende zo ras eenige bekeuring, (welke bo„ ven de reeds by vorige keuren gequalifkeerde „ perfoonen, meede door de noodhulpen , by de " loffi"gof meeting werkende, of tegenwoordig ,, zynde, gelyk ook door de ontfanfers, of die „ hunnent wegen tot toezienders zullen zyn ge„ fielt, zullen mogen gefchieden) zal zyn le„ daen, de bekeurder gehouden zyn, daer van „ binnen driemael H uuren, aengifte te doen „ aen aen Heer Hooft-Officier, op pcene van „ mets van de boete te zullen genieten, maer „ deszelfs aendeel te zullen vervallen, ten behoe„ ve van den Armbos. „Wyders hebben Hun Ed. Agtb. goedgevon„ den by ampliatie van de keure van 31 January " *7<54 re ordonneeren cn ftatueeren,gelyk Hun „ td. Agtb. ordonneeren en ftatueeren by de- zen; J  •JAeRBOEKEN, Fehitary, 1781. 4«r ~33 Eerftelyk, dat de fteenkopers en fteenkopereffen gereed zullen moeten zyn, om.' 33 de door hun beitelde kalk en ciment aen1 ,, hunne fteenkoperyen te ontfangen een uur 93 na dat de meeters zullen gedobbek hebben 3 3i en de geheele quantiteit agter elkander zul3> len moeten laten opïlaen, zodanig dat als 33 op de eerfte dag zulks niet kan gefchieden , 3, den volgende werkdag zal voortgewerkt 3 33 en begonnen worden, in den zomer, 's mor-; „ gens ten half feven, en in den winter teri „ agt uuren, en namiddags van half twee tot „ feven uur in de zomer, en in de winter tot „ op het luyden van dë poortklok, op pcene, „ dat die geene, welke zonder voldoendere„ den de kalk en ciment als voorfchreeven „ is , wygeren zullende te ontfangen , telkens „ zullen 'verbeuren ƒ 6: - te appliceëren als 93 voren , zullen deze bekeuringe alleen 93 mogen werden gedaen door den keurmees3, ter, welke daertoe gequaliiiceert word by 99 dezen. , Ten tvveeden, dat, byaldien 'er ver' fchil ontftaet over de meeting , en hermed„ ting gevordeft word, op de 20 hoed, 2 „ ton voor rafa'élie of laxeeringe zal gegeeJ5 yen worden, en dat ingevalle de kalk of „ ciment is geftof t in hokken, waer in kalk • of cimént was ovefgebleeven, geehë her- meeting zal kunnen gevordert worden, in„ dien de ontfanger niet behoorlyk zal kun„ nen aentonen, te voren te hebben laten „ opneemen , hoe veel kalk of ciment in voorfchr. hokken is geweeft, maer 't verL fchil tuffchen de meétéxs of fchippers en Kk „ de ;tel-  4Ss NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. „ de ontfangers, door de keunneefter en op» ziemkx beilift worden". Rotterdam. 1PV Zeeraed alhier heeft het navolgende JL/ doen hekend maken j „ de Raed ter „ Admiraliteit op de Maze, notificeert allen „ den genen, dien het zoude mogen aengaen , „ dat aen een yder, die zich zonder tuflchen99 komtt. van een aenbrenger of volkhouder, n op een van 's Lands fchepen dezer reflor„ te, zal engageren, na dat hy behoorlyk „ uitgeruit zal zyn aen boord gekomen, een 9? premie van 75 gulden zal worden betaeld, „ en daerenboven aen hem, door den Kap9» tein9 onder welke hy zich zal engageren, „ na mate zyner capacieteit,nog eene beloo„ ning zal worden ter handgefteld, of by zyn „ aen boord komft toegezegt, welke aen hem, „ door den Kaptein, zal worden voldaen. „ Dat mede, om te encourageren de genen, „ die zich zouden willen toeleggen om volk „ te ontbieden en aen te brengen, aen een „ yder, die zich daer voor zal hebben aen„ gegeven, voor ydere driemannen, diehy „ behoorlys mtgeruft aen boord zal hebben „ geleverd, mits daer onder zyn een jong „ bevaren Matroos, gezond en fris van lyf „ en leden, een welgemaekt Soldaet en een „ ligt Matroos, daer den Kaptein, by wien » dezelve worden geëngageert, genoegen me„ de neemt, driemael 25 Ducaten zal wors, den betaeld, daer onder begrepen de 75 9» 3^-  JAERBOEKEN, February, 1781. 483 "„ guldens by trommelflag aen een yder toegezegt". Verders zyn door het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit op de Maze op goedvinden van denPrinfeErfftadhouder in dienft gefteld devolgende fchepen van Oorlog, en ter bevelvoering opgedragen: De Prins Frederik, va a 60 ftukken, aen den Schout-by-Nagt Daniël Pichot, Kaptein zynde op dat zelfde fchip Arnold Bols. De Admirael Tromp, van 50 ftukken,aen den Kaptein Cornelis van Gennep. De Thetis, van 36 ftukken, aen den Kaptein . . . F'osch van Avezaet. De Bellona, van 20 ftukken, provifioneel aen den Luitenant Remko Flayens Kooy. De Jafon, van 36 ftukken, aen den Kaptein Mattheus Sonmans. De Oranjc-Zael, van 24 ftukken, provifioneel aen den Luitenant Samuel Story. En het Wagtlchip aen den Kaptein Andreas Mar jus Brunet de Rochebrune. Alhier is ook een Plan eener Kaep-Rheedery van een Fregat en een Kotter opgerigt onder'beftier van Antony Ameloo, als Boekhouder en toezigt van Adriamis Dubbeldemuts, van Gennep en Zoon, en Dubbeldemuts van Dyk, als Commiffariffen, het zeiven ligt ter inteekening ten Comptoire van voornoemde Ameloo op de Hoog Straet, en van den Kaffier Willem van Dam J. H. Zoon in de WynStraet te Rotterdam, waer ook de gedrukte voorwaerdens te bekomen zyn. Men kan ondertuflchen verzekeren , dat door Zyne Doorluchtige Hoogheid, als Admirael Generael , ten behoeve van Laurens Hendrikze, Kk a die Rot- ier3 am.  484 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam, die het bevel over het voorfz. Fregat,'t geen genaemd is de Vigilantie , en met sookoppe» zal bemand worden, bereids Commillie is verleend geworden, en dat hetzelve Fregat zal gewapend worden met 32. ftukken Ka-, non van verfchillende zwaerte, 20 Draeibasfen en verdere oorlogs behoeftens. Omtrent het Oorlogfchip onder bevel van Kapein Satinck, even na de Vredebreuk genomen, verneemt men nog deze omftandig-* heid, dat de Vyand, een fcheut gelyks water bekoomen hebbende, genoodzaekt was voor over te loopen, om op de andere zyde te flaen; en dien tyd waernam om een Officier aen boord van het Hollandfch Schip te krygen, welke Kapitein Satinck, onder alle misleidende voorwendfels trachtte te beduiden, zonder een woord van den Oorlog te fpree* ken, om niet als Vyand, maer als Vriend, met een ftaende Vlag mede nae Duins te zei-, len; waer toe de andere eindelyk, om de overmagt, het voorbeeld van den fcliout by nagt Byland voorzich hebbende, bewilligde: dus hy verraderlyk is genomen. Hoe zeer ons volk wars van alle flaeffche banden en gevangenis,en hoe weinigvreesagtigen voor de zee-gevaren is kan uit deze twee ftaeltjes worden opgemaekt. Een matroos, genaemt Anihony Wagener, uitgevaren met Kaptein Maer ten' van Holm van Rotterdam na Rouaen beftemd , doch door de Engelfchen genomen en te Douvres opgebragt, is alhier te Rotterdam aengekom,en, en verhaelt: „ dat hy, benevens nog 4. andere matroozen, met een kleine boot  JAERBOEKEN, February, 1781.' 485- W uit Engeland gevlugt is, en dat zy te Bou„ logne gearriveert waren, hebbende hy 14 dagen in gevangenis gezeten: verders meldt hy dat men hem, benevens vele anderen, • „ hadt zoeken over te halen om by de Engel,, fchen dienft te nemen en dat zy, die zulks weigerden, 's daegs niet anders kreegen dan ,, een ftuk brood met water, doch in het „ zelfde gevangenhuis, daer hy gezeten heeft, waren reeds 30 Hollandfche matroozen, die „ dienft genomen hadden ", Het ander geval is aldus : Herbert Scholenberg en Gerrit Blankman, beide Stuurlieden, de eerfte van het Schip de Anna Samuel en de ander van het Schip Coksburg, onlangs in Engeland opgebragt, zyn den 4 dezer in deze Stad aengekomen en verhalen: „ dat zy den 18 January, met nog „ 5 anderen, des nagts om 1 uur van Dou„ vres zyn gevlugt in een Engelfche jol van 12. voeten lengte, en den 19 aen boord „ van een Kof zyn gekomen, welke hen heeft , opgenomen en waerfchynlyk van den dood * verloft, dewyl zy niet anders als een kruik water in hun Vaertuig hadden en het des" tyds een halve ftorm woei; dat zy door *' die kof gebragt zyn tot in de bogt van Ba„ logne, op een myl na van den wal, en toer , met hun boot weder van boord gevaren en des middags ten 2 uren aen den wal geko- men zyn, en wel in het dorp St, Jan,daei - zy hunne natte kleederen en hghamen droog ' den; dat zy den 20 wederom te voet van " daer vertrokken en te Calais aengekomen " zyn, alwaer zy een pas en eenig reisgeld ' Kk 3 „ var RotrER- dam.  Rotter.dam. 486 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ van den Commisfaris ontfangen hebbende „ verder vertrokken zyn naer Duinkerken en „ van daer op Oftende, alwaer 5 mannen van „ hun gezelfchap bleven, terwyl de tweebo„ vengemelden van daer naer Sluis in Vlaen„ deren gegaen en vervolgens met het beurt„ fchip van die Stad herwaert gekomen zyn" Deze zeven perfonen beftonden uit den Stuurman, Kok en Jonge van het Fluitfchip Coksburg, Kapt. Hendrik Klok, de Stuurman van het Fluitfchip de Anna Samuel Kapt. zander van der Kamp, en nog twee mannen van het Schip de Flora, Kapt. Adriaen van der Sluis, benevens de Kok van het Galjoot, fchip de Herfteider Kapt. Simon Booyfa ZEELAND. Vlissingen. De zwaere ftorm, die den 13 en 14 February gewoed heeft, en gelyk wv reeds gezien hebben, in de Engelfche havens veele fchadens veroorzaekt, is naer den kant 'van Flaenderen fterker geweeft, dan wel in deze provincie, of naer den kant van Holland Die ftorm heeft eenige Engelfche Kotters en Kapertjes zo op den Zeeuwfchen als op den Flaemfchen wal,by Biervliet,de Groede.en de Hoofdplaet doen ftranden, van welken het volk 111 gevangen huizen geplaets is. Hier te Viiiïïngen ftrandde een Engelfche Kaper geboord voor 20 ftukken kanon, maer Ue^ts met 10 bruikbaere en 10 houten gewapend ^ de  JAE RBOEKEN, Férüary* 1.7 81, 487 de Kapitein was voor Oftende met èen floep van boord gevlugt, doch 17 man, op het fchip gebleven, wierden gevangen genomen, te Biervliet gebragt en voorts wierdt fterk gewerkt om 't fchip vlot te krygen. Nog is te Zierikzee met de vloet ingeloopen eenEngelfch Kaperfchip, uit Duins van zyne ankers gedreeven, met 21 man, zeer veel behoeften van Oorlog aen boord, en beftemd om met twee andere na de Kaep de Goede Hoop te vertrekken, het geen dus mislukt is. In 't land van Katfand tegen over Vliflingen flapten fes Engelfchen van eenen Kaper, die -daer in 't gezigt lag, aen land om te befpieden: doch 16 boeren daer de lucht van gekreegen hebbende, namen dezelven gevangen, voeren met de boot, waer mede zy gekoomen waren, naer den Kaper; doch die wagttc hen niet af, maer nam de vlugt. Te Groede,in 't gemeld land van Katzand, kwam den 13 February een Engelfch tweemaft Scheepje, voerende agt ftukken kanon, eenige draibaffen, donderbuü'en en van eer menigte klein geweer en oorlogstuig voorzien naer den Katfandfe wal opzeilen, cours houden de naer de haven van Breskens, hebbende der Kaptein en vyf matroozen met de floep» aer den wal gezet, dewelke door de wagt der land zaeten zyn gevangen genomen: vervolgen: hebben eenige gewapende landzaeten var Breskens en Groede zig aen boord van Ik "fchip, dat de haven voorby dreef, begeven, c\ het zelve veroverd met nog tienman der équi pagie, die aen boord gebleven, waren: he fchip wierdt aen den wal gemeerd,dog doo Kk 4 dei Vijs- I 1 L 1 l 1  Vtrs- SIWGEN ] « ! o § 482 NIEUWE NEDERLANDSCHE den fterken wind en ty is de kabel los geraekt, •het fchrp weder vlot geworden en het roer daer afgeflagen, waer op het zelve met de veroveraers is weg gedreeven, en des nagts op eene plaet aen het Eiland van Axel vaft geraekt, alwaer des anderendaegs een troep Biervheters kwam , gewapend met bylen en knuppels dewelken zig met geweld van het fehlp hebben meefter gemaekt, op een tydftip, dat 'er maer viermannen aen boord waren om het zelve te bewaeren. De Weer Griffier van het Stedeke Biervliet heeft goede bevelen op alles gefteld, en, ter voorkommge van verwarring, in de Herberg, alZ*„LdeKa£3f hornat en verkleumd, aenkwamen, belaft, dat men tog aen ieder van hun met meer dan een loopje tappen zoude, het geene is nagekomen f ook heeft hy voorzigtigheidshalven hunne fnaphaetien door 5 Heeren dienaer doen ontlaeden, metende de manfchappen in vrede na huij jaen. Het Vaertuig en de gevangene Engelfchen leeft men te Biervliet aengehouden. UTRECHT, U T R. E C H T, VY/yThebben in ons voorgaend ftukje van /X JanUa7 den brief meegedeeld door 1. H. Mogende den 26 Decemher 1780 aen e byzondere Provinciën dezer Republiek af ezonden. De Staten van Utrecht beantwoord-  J A E R B O E K E N, February , 1781. 4$» woordden dien brief nog in de maend January] 1781 op deze wyze. HOOG ende MOG. HEEREN! Ter onzer Vergadering van den 3 dezer is ingekomen en geleezen U H. Mog. Miffive van den 26 December jongftleden, waerby U H.Mog. pns kennis geeven van bet geene ten zeiven dage in hunne Vergadering was voorgedragen door Zyne Hoogheid den Heer Prins van Orange en Nasfau, betrekkelyk tot den prefenten Staet van zaeken , en de maetregelen, welke tot behoud van de Republiek behooren te worden genoomen , mei herinneringe en inhasfie van Hoogftdeszelfs conüderatien en advys, airede in den Jaere 1779 aei de Bondgenooten opengelegt, omtrent het geen< Hoogftdezelve oordeelde vereifcht te worden, on de Republiek in Staet te ftellen ter handhaving ei befcherming van haere wettige rechten, zo doo het equipeeren van een genoegzaem getal van Oor logfchepen, als door het vermeerderen van di Landmagt, het verfterken van de Frontierplaet fen, en voorzieninge van 's Lands Magazynei met de vereifchte Ammunitie van Oorlog, en me nadrukkelyke nieuwe exhortaticn, om niet allee aen de beveiliging van het Vaderland en de Com mercie ter Zee, by continuatie, de hand te hot den; maer ook voornamentlyk om zonder nitfb te refolveeren tot eene Augmentatie van de mil tie te Land, en betere voorzienjnge van d^fort ficatien en Magazynen; alles aengedrongen mc een kragtig betoog van de ganfch zorgelyke e criticque bmftandigheeden, vvaerin het lieve V: derland zig thans bevind, en de hoogfte noodz: kelykheid, om daerin ten fpoedigfte, byallemc gelyke middelen, te voorzien, zo als ook U I Mog. alle hetzelve daerby op de fterkfte wyze k< men te appuyeeren. De enkele lectuur van deze U Hoog-Mog. raifl j- fRECHXt Antw. der Stat. van Utr. op den brief va* H.H. 'Mog. 1 1 1 1 t 1 ï t n 1»L)- 1- re  D- trech1] Antw. der Stat, van Utr, den triefvan H. H. Mog. j I 1 3 1 c ï Ij 17 o v o d d t( di 49o NIEUWE NEDERLANDSCHE ve heeft niet kunnen nalaten , by ons te verniet}'.wen de gevoel.gfte aendoeningen van bekormrl rmgen verleegendheid. welke ons reeds weinife dagen te vooren getroffen hadden, door de inkomende berg en, aehgaende de zo onverwaïfe, a s onregtrnat1Se behandelingen, welke den Staet althans bejegenen van de zyde van een Bond genoot, met wen dezelve, zedert meer dm e°en Eeuw, ,n de naeuwfle vriendfchap heeft eeteft9 en wiens effentieele belangens met regt altoos Ve! reekent zyn ten fterkften aen de onzeverknopte weezen: -—. En de nadere overweeging van den mhoud der Miffive heeft in ons aende eSS zyde geredelyk opgewekt dezelve gevoelens van erkentenis en dankbaeiheid, als in U H Mol legens Zyne Hoogheid voor deze nieuwe blvk' van Hoogftdeszelfs Vaderïandfchlievende Sentimenten, en van zyne onophoudelyke vver en roorzorge, om dezen Staet by de/zelfs vryheid onafhankelykheid te bewaren. Terwyl wy aèü de andere zyde, fchoon metinng leedweezen, erkennen moeten de evidentie 'an het gevaer, waerin de Republiek zig bevird, >yzonder zo als hetzelve is vergroot door gebrek 'an genoegzame Eensgezindheid, en daeraen ïatuuriyk geaccrocbeerde verwyling van een ivlig Employ Van toereikende middelen, om te;ens zodanige, hoe zeer van onze zyde onverT, Zr 7™°"^"' in een behoorlyk poftuur an de enfte gefield re zien: . Dan verftrekt et ons tot geen geringe confolatie in deze calanrefTe omftard gh-;d, dat wy U H. Mog. ktm£/££5e,'e en,Z0 mcn?gvüenen kan, om den zwakken Staet magtig te macken, tot eige Befcherminge en Handhavin. ge van deszelfs wettige Rechten. Wy begrypen teffens met U H. Mog. en Zyne Hoogheid , dat het althans van geen vrugt kan zyn, by het gepaneerde te blyven ftilftaen; maer dat promptelyk, en met allen yver handen aen het werk moeten worden geflagen, om met Gods Hulpe het Vaderland uit den prefenten nood te redden, me: voorbyzien zelfs van het drukkende bezwaer, hetwelk onze nog nauwlyks zedert de laetfte troub.es verhgte ingezeetenen en financien door het doen van zulke efforts zullen moeten ondergaen, en wy difficulteeren derhalven niet3 om, terwyl de andere poinften. by U H Mog meergedagte miffive getoucheerd,airede het voorwerp van onze ernftige en onverwylde Deliberatien geworden zyn, U H. Mog. promptelyk t( verzekeren van onze bereidwilligheid, om tot ver meerdering van de Landmilitie met de andere Bcnd genoten te concurreeren, zoals wy yverig wen fcben, dat het fucces van de dadelyke uitvoering derzelver, in de prefente fchaersheid van Volk en andere Ifnderlyke omftandigheeden, onze ver wagtinge verre mogen fufpaffeeren, verlan gen, dat, hoe eer zo beter, Zyne Hoogheid ei den Raed van Staeten mogten worden verzogt om het Plan, waerna de voorgemelde Augmenta tie op het menageufte, en voor den effeftivei dienft van de Landen meeft gefchikten voet, zou de kunnen worden geëffectueerd, te formeeren ea aen ons en de andere Bondgenooten te fuppe d J- 'RECHT. 4ntw. Ier Stat. an Utr. ip den hriefvati H. H. Mog. 1 > 1 » l-  ü- XRECI] Refol. der Stat, van Utr. wegens Land en Zeemagt , en ver dedigingtegen Engeland. 1 492 NIEUWE NEDERLANDSCHE T fnTrt' ZU"enc(e öIêt na!^en, Hetzelve ÖÖ9 S Th Zy?d,e' daei;oP met zo veel poedert eralt, als doenlyk, te delibereeren en refol vee. hlhLTTJ ' iy ?ok op Keden gerefolveerd fenreere'nt T ¥ ??dere Bondg™ooteh te con^ lenteeren in de Petitie van 2000000 Guldens tot verbeetenng van 's Lands Frontierplaetfenen Fortificatiën en ,n de Petitie van 1200000 Guldens tot aenvulhng van de Magazynen, béide in der Jaere 1778 gedaen. _ En.hiér mede enz. Verders hebben Hoog Gem. Heeren Staten van Utrecht nog dit navolgend befluit genomen, en ter vergaderinge der Algemeene Staten mgebragt: £)e Heeren van JVeflerveld en andere Hunner Ed; nnrj v.gV»?ecomxr?irteerden tot den Staer va« Uorlpg hebben ter Vergaderinge gerapporteerd dat dezelve ingeyoge en ter voldoeningevan Hunner Kd. Mog. Refolutie CommilToriael van den 8 ïanua^ ry, hadden geëxamineerd en rypelyk overwogen de XS^6 Va", ^ H^ M°g' va" den 26 Dectmbe? jongltleden, houdende ampel rapport van Hunner H. Mog. Gedeputeerden tot de Zaeken van de Zee, zo op de propofitie, kort te vooren uit naem van H. Ed. Mog. de Heeren Gecommitteerden dezer Provintie ter Generaliteit, infteerende, wegens de onzekerheid der gevolgen, welke dê roenmaels gemaekte arrangementen zouden kunnen hebben , op een fpoedig employ van alle mogelyke middelen ter beveiüginge der Republiek in haere bezittingen, Koophandel en Zeevaert, en inzonderheid van de Zeegaten dezer Landen tegens a leh aenval en overlaft; als mede op den inhoud der vier laetfte ingekomen Miffiven van den Graef van Welderen. Minifter van den Staet aen iet Hot van Londen; vervattende eerftgemelde •apport, gedetailleerde confideratien en advys :o nopens eenen nieuwen aenbotiw van Schepen' he'  jAERBOEKEN, February, 1781. 493 doen van éenextr. Equipagie voor den Jaere T. 1781, als het geene verder ter beveiliging vam de Republiek m de tegenwoordige omftandigheeden ten fpoedigften behoorde te worden in het werk eefteld, en conform evengemeld rapport < conclufie ter Vergaderinge van H. H. Mog-, omrlen Raed van Staeten te verzoeken tot het formeeren en doen van eene Petitie ter Somme van ■f an Utr. vegens Landen Zeemagt , m verdedigingtegen Enge. landt \ 1 s  Ü- vrech: Refol. der Stat van Utr, wegens Land en Zeemagt,en verdedigingtegen Engeland. l i 1 1 j t J v t X a ü f I a | 4i>4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sLands Ingezeetenen toebehorende, te doen ver^.blyven aen alle plaetfen, waer zy zie bevinden < yk , Zyne Hoogheid te auctorifeeren tot het fielten der vereifchte orders aen 'sLands Officieren m Zee of buiten 's Lands weezende, om op hunne hoede te zyn, en geweld met geweld te kee- 8?ft2ffiÏF A?KCqT of,°ok ^ Recoröe aen de Engelfchen afbreuk te doen,mitsgadersCommiffien en Brieven van Marqué en Reprefaiile te verleenen: _ Dat alle dezelve zo importante Poinclen, en byzonder de Motiven,tot het voordragen van dien, prelfeerende, by de Heeren Hunner Ed. Mog. Gecommitteerden, niet hadden kunnen worden ingezien zonder grievende aendoenmgen over de affligeante omftandighee- iel'£?e'!? df, RePubIiek z,'g thans bevond! niet tegenltaende alle aengewende pogingen en beflui-en , om door de obfervatie van eene exacle Neu- ifS" ACn ge?ne van de belligereerende Mo'endheeden eenige reden van misnoegen te gee/en, en tegens alle biüykheid zig aengevallen nende door haeren ouden Bondgenoot, met wiens yken zy van haere eerfte oprigring af fucceffivevk m zo nauwe Alliantien heeft geftaen, en nu ;edert den tyd van een geheele Eeuw inonverbro:en Vriendfchap heeft geleeft, en waer van de 'vereenkomft van politieke en godsdienftig- beineens de aenhoudende vereeniging zo nodig en renlchelyk voor beide Natiën altoof hadden Soen cichouwen; terwyl de gevolgen van derzelver upture, zeer hgt, verderflyk voor beiden zouen kunnen uitvallen, immers aen den Staet het iterfte gevaer voor oogen ftellen : Dat zv leeren Gecommitteerden met innig leedweezen aeruit zagen, hoe de uitkomft al te zeer begaft •oordde aen hunne vreeze, meermaeïsenbyzon-r m t Voorjaer 1779 aen' H. Ed. Mog. vooreeragen, dat zo lang de Republiek niet na behoren ge*  JAERBOEKEN, February, i78r. 495 gewapend, en in Staet van tegenweer gefield zou 1 de zyn, en zo lange geen meerder eensgezindhe'dtuffchen de leden van het Bondgenootfchap plaets hadden, het Vaderland zig aen de grootfte gevaeren zonde geëxponeerd vinden; ja dezelven niet, konden verzwygen, hoe zeer zy gewenfcht had den, dat de middelen,in dien tyd door hen voorgeflagen, om de Republiek in zodaenige Securiteit te brengen, overeenkomftig met het Hoogwys advys van, Zyne Hoogheid, alhier en by andere Bondgenooten gegouteerd, en werlcftelliggemaekt mogten zyn geweeft, waerop met aifen grond hadde kunnen verwagt worden, dat de oorlogende Mogendheeden de Republiek met meer menagement zouden hebben getracteerd, en ook de tegenswoordige ongelegendheid vermyd zyn geworden. — Dan dat alzo het geene gepaffeerd was, niet konde worden terug geroepen, zy Heeren Gecommitteerden begreepen, nutteloos zig daerop te fixeeren, of hetzelve verder intetreeden, en daerop remarques te maeken; maer zig liever bepaeld hielden tot de treurige gefteldheid van zaeken, zo als die zich thans bevonden , en een ganfeh akelig vooruitzigt verwekten van imminent gevaer voor het lieve Vaderland, om door de gevoeligfte flagen te worden getroffen, en zig al zulks rekenden verpligt te zyn, om in overweeginge te neemen het geene thans meefte gefchieden, en promptelyk by de hand worden genomen, om het Vaderland in den tegenwoordigen nood te beveiligen, daer uit te redden, en voor een geheelen ondergang te bewaren : vertrouwende op de regtvaerdigheid der zaeke, en billyk verwagtende,'dat alle de neutraele Mogendheeden van Europa niet zullen nalaeten de onregtmaetige handelwyze van Engegeland tegens de Republiek aftekeuren, en dat die Mogendheeden , met welke de Staet byzonder was geallieerd, ter handhaving eener exacte Neutraliteit, bereid zullen zyn, "ingevolge zoL1 daeni- J. "RECHT, Refol. Ier Stat. >an Utr. vegens Land en Zeemagt,m verdedigingtegen Enge'and.  496 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- l'RECHT Refol. der Stat. van Utr. vegens Land en Zeemagt , en verdedigingtegen Engeland. daenige Alliantie, alles, wat mogelyk is, aen tc wenden, om den Koning van Groot.Brittannien tot betere gedagten te brengen, ten einde aen de Republiek vrygelaten werde het genot van eene volkomene onzydigheid, waerby dezelve altoos wenfchte te perfilleeren, terwyl zy bevoegd is, zodaenige interventie en adfiftentie in de prefente omftandigheeden te reclameeren. Dat, vermits het zo onlangs nog dreigend onweder thans uitgebarften, en de Republiek nu daelelyk aengevallen was van de zyde van Engeland, cn reeds veele van hunne fchepen, het Canael en de Engelfche kullen, ter goeder trouwe en zonder vreeze vaneenig kwaed palfeerende, door de Engelfchen waren aengetaft, genomen, en in hunne Havens opgebragt, en ook terftond, zonder eenige wacrfchouwinge, door den Koning van Engeland brieven van marqué en reprefaiile waren uitgegeeven, zo dat dagelyks nieuwe en meerdere vyandelykheeden te wag'ten zyn, de Heeren Gecommitteerden overtuigd waren, dat zonder uitftel zodaenige maetregulen moeften worden genomen , als ter afweeringe en beveiliginge daertegens nodig zullen gevonden worden, Dat ook, terwyl het thans aenkwam op het behoud van het Vaderland, en de Eendragt, boven alle andere middelen, gefchikt was, om den zwakke Staet kragt by te zetten, daer de verdeeldheid niets anders, dan verbreekinge baren konde, alle mindere zaeken ter zyde moeften worden gefteld, zelfs ook de financieele confideratien, hoe zeer anders voor deze provintie byzonder nodig, in het oog te houden, daer gelaten, en met eene ongeïnterefleerde eendragtigheid en goede trouwe alle effortes gedaen, om het verderf van den Staet te verhoeden, onder den byftand des Allerhoogften, en zo mogelyk, deszelfs gefchonden eer en regten te herftellen cn handhaeven: —— Datalzulks H. Ed. Mog., ten blyke van derzelver yver en cordaetheid ia dezen, promptelyk zouden behooren  JAERBQEKEN, February, 1781. 497 ren te adopteeren alle de middelen, by het hier-1 bovengemelde ampele rapport ter Generaliteitn voorgedraegen,als ten uiterften nod:g en gefchikt ter fecuriteit en defenfie tier Republiek m haere prefente fituatie, terwyl het oogmerk en de bedoelinge daervan altoos zullen behooren te blyven bepaeld by defenfive onderneemingen, om alzo aen geheel Europa ten klaerften te doen blyken,_hoe zeer de Republiek afkeerig is van Oorlog en niet anders wenste dan met behoud van haere bezittingen en regten by het aengenomen Syfterna van Neutraliteit te kunnen perfiftceren, zonder eenige Acte van geweld te pleegen, dm vvaertoe zy van de zyde van Engeland word geforceerd en voorgegaen, by pure retorfie, om den vreede op eene honorable wyze herfleld te zien. Waerop gedelibereerd cn gelet zynde op het verder advys van welgemelde Heeren Hunner Ed. Mog. Gecommitteerden in de dezen, hebben H. Ed. Mog., zig met hetzelve,en de confideratien, hier boven voorgedragen , conformeerende, goedgevonden en ve'rftaen te confenteeren, gelyk geconfeert word, mits dezen in de voorgeslagene extraord. Equipagie voor den Jaere 17S1, cn in de petitie daertoe gedaen ter Somma van /57ö3x35; tnt vinding van | van de onkoften derzei ve, met confent, dat het overige \ werde gevonden uit het fonds van het verhoogde laft en veilgeld: als meede in ele geproponeerde aenbouw van Schepen cn Fregatten van'Oorlog, en in de daertoe g.daene petitie van ƒ 7342536, latende H. Ed. Mog. zig welgevallen, dat die aenbouw gefchiedé, zoo op particuliere werven, ais op die van de Collegien ter Admiraliteit, onder inftantie, dat al het zelve met elen meeft mogelyken fpoed worde geëffectueerd, en onder belofte van voor dc prompte betaünge der quote van deze Provintie zorge te zullen dragen, in hope, dat hetzelve door alle de Bondgenoten gelykeïyk zal gefchieden, en confentecrende, dat de quotes van zodanige Provinticn, welke zulks mogten verLl 2 lan- ■recht. Refol. ier Stat. >an Utr. regens Land en Zeenagt,m verdelgingtegen Enge'and.  498 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECH1 Refol. der Stat van Utr wegens Land e) Zeemagt,en verdedigingtegen Engeland, i I ] langen, ten Comptoire van de Unie, onder de •. noodige cauteelen, werden genegotieerd: verklarende H. Ed. Mog. al verder, tot den nodigen inkoop van Artillerye en Ammunitie, en ook tot ,aenvullinge der Admiraliteits Magazynen, mede , by dezen te confenteeren in de daertoe gedane Petitie van 30 April 1777, ter Somma van if 1800000, mitsgaders in die van den 19 April 1779 ter Somma van ƒ1500000, en in de Petitie, nu Iaetftelyk den 5 dezer gedaen, mede tot ƒ 1500000, gelyk H. Ed. Mog. zig dan ook laten welgevallen, en mits dezen approbeeren de reeds gemaekte fchikkingen en voorzieningen by bovengemelde Hunner H. Mog. Refolutie van den 26 December 1780, en authorifeerende H. Ed. Mog. de Heeren Derzelver Gecommitteerden ter Generaliteit, van dit alles ter vergaderinge van H. H. Mog. openinge te doen, en teffens van wegens H. Ed. Mog. te hernieuwen de zo dikwerf gedaene inflantien, ten einde met ernft en yver, zoo fpoedig doenlyk, werde nagegaen en onderzogt de oorzaeken van het groot verval in de zaeken der onderfcheide Collegien ter Admiraliteit, en beraemd de meefte bekwaeme en toereikende middelen van redres in dezelven, en zo dra de Republiek zig wederom in ruft zal vinden, te kunnen worden werkftellig gemaekt; moetende zo de Bondgenooten in 't gemeen, als die Provinden in 't byzonder, welke by den Koophandel sn Scheepvaert een meer onmiddelyk belang heb3en,-indien de dringende noodzakelykheid van lat redres in den gepalfeerden tyd van vreede en •uft niet zichtbaer genoeg mogten zyn geweeft, cekerlyk thans, door de tegenswoordige allergeroeligfte ondervinding, daer van ten vollen overuigd zyn; met verdere auctorifatie, om, betrekcelyk tot de exhortatie van Gecommitteerden uit le Collegien ter Admiraliteit tot een prompt en ;aef confent in de poft van ƒ377507: 16: 5, >nder de benaeming van fchavergoeding, begreepen  JAERBOEKEN, February, 1781. 499 pen in de Petitie ter Somme van ƒ2623590:3:8, den 25 February 1780 gedaen, namens deze Provincie te declareeren, dat H. Ed. Mog. uit Hoof de der ongewoonheid en duifterheid dier zaek, by derzelver Refolutie van den 25 April daer aenvolgende, alleenlyk gereferveerd hebbende zodaenige remarques en confideratien, als door de eene of ander der Bondgenooten op de voorfz. poll gemaekt mogten worden, daer mede geenzints van intentie zyn geweeft in dezelve te difficulteeren, ten ware wettige en gefundeerde confideratien, daer tegen, mogten worden ingebragt, welke aen H. Ed. Mog. niet zynde voorgekomen, H. Ed. Mog. ook thans willen gehouden worden, daerin gaef te hebben geconfenteerd. En zal ten dien einde extract dezer refolutie by miffive worden gezonden aen de Heeren Gecommitteerden dezer Provincie ter Generaliteit. De Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap dezer Stad hebben eenige ordonnantiën, reglementen en inftruétien beraemd, rakende de Vifchmarkt; als I. Eene inftruétie voor de Schryvers van de jVifch; vaftgefteld den 29 Jan. 1781 en van; dezen inhoud: Art. I. T\c Schryvers van eie vifch zullen, direct ofindirect, niet mogen pagten of eenig deel nemen in de pagt van den vifch-accyns, op pcene , dat, dié daerin bevonden wordt deel te hebben, vervallen zal zyn van zyne bedieninge. II. Zy zullen gehouden zyn alle dagen, uitgeno» men des Zondags, des morgens vroegtydig voor LI 3 dat IL rRE-SHT. Refol. der Stat. van Ulr. wegens Land en Zeemagt , en verdedigingtegenEngeland.  13- TRECHT Infir. voor de Schryvers vm de Vifch 500 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■ dat iéder-Iotinge, die den afflag, ingevolee do janiiaiy i78r, voo-aWt, aen den affli<* v™ <\? zer Stads Vifchmarfct Te kómen, en al 4 te bh ven, tot dat de afflag Pebeel zal zyn aSp^ ook zullen zy, wanneer na het aflopender drié 'gewone afflagen', een nader afflag ^vSderd wordt verpot Zyn een quartier un?s?o0r den bepaelden tyd a'daer tegenwoordig te zyn III, hv^dcnuaff!agzycde' Zlll!cn ZY' iederin een byzonder boek, pertinente aentekeninge doen van de namen der kooplieden of Ventjagers, als "lïe van de foorten van Vifch, en hocféel ko! bren7n ' CCn ieder van hun ter afflaS IV. By bet doen van den afflag zullen zy, ieder in zyn boek behoorlyk aentekenen den naem van den Koper, en den prys, waer voor ieder koon gemynd worat. 1 b V. Na het eindigen van den afflag zullen zy hunne boeken collationeren, en vervolgcnds ten fpoedig ten aen ieder koopman of ventjager, een gedrukt Billet, ingerigt overéénkomftig het geftatucerde by het: 12 Articul van voornoemde ordonnantie op de Vifchmarkt, door den Importmeefter acngevuld en ondertekend, cn dooi henlieden naergezien, ter hand ftellen. VI. Voorfchreven Acntekenboekcn zullen ten allen tyden zorgvuldig bewaerd worden door detyde!y*e Schryvers van de Vifch, die dezelve, noch ter  JAERBOEKEN, February, 1781. 501 ter goeder, noch ter kwaeder trouwe, zullen ver-1 mogen zig kwyt te maken, te verderven, of on- -1 leesbacr te doen worden. VIL Tot het generale opzigt over de Vifchmarkt, en < om dc ordonnantie op de verfche Zee-vifch en< Vifchmarkt, gearreftcerd den 29 January 1781 te doen onderhouden en naerkomen; als mede tot het doen der beboetingen, worden, behalven den Impoftmeefter en verdere bedienden van de Vifchmarkt , ook mede geauthorifeerd de beide Schry vers van de Vifch. VIII. En zullen dezelve geene giften, gaven of gefchenken, groot noch klein , hoegenaemd, direct of indirect, mogen aennemen of ontvangen, van eenige Viffchers, Ventjagers , Kooplieden in Vifch, Vifchverkopers of Vifchverkoopfters, al wierden dezelve vrywillig aengeboden ofvereerd, op pcene van telkens te zullen verbeuren het dubbel van de waerde van 't genoten, ten behoeve van den aenbrenger of bekeurder, boven fufpenfie of deportement haer bevind van zaken. IX. De Schryvers zullen niet vermogen een ander in hunne plaetze te ftellen, of voor hen te laten fungeren, zoneier alvorens daer toe permiffie van de Heeren Gecommitteerden tot de Vifchmarkt verkregen, en daer van aen den Impoftmeefter kenniffe gegeven te hebben. X. Voorts zullen zy zig exactelyk hebben te gedraLl 4 2en t ■ M RECHT. rnftr. 'oor de ïchryers van le Vifch.  V- TRECHT Inftr. voor de ' Schryvers van de Vifch. ! ] j 1 ( < \ 1 1 502 NIEÜWE NEDERLANDSCHE X L 5. G,1iIden' (va" be:de boete te appüceren de éénehelfte voor den Impoftmeefter d èdê h/ boetmge doen, de boeten InvSe 'ef omvat va,n aen Heel"en Gecommittee^en i !e J]fchmai'kt kenniffe geven zal- en de an n'voo2 o? dGZerStads ^ImoefeïfejSamwO -n voor de derde reize overtredende, zullen 7v van Jun^ambt en bedieninge worden ontzet en glpS XI. De be'de Schryvers zullen de betahnge van hune Jaerwedden ontvangen uitbanden van den lmJoftmeefter van den accyns op de Vifch, zonder ets voor extra verdienften te mogen in rekenine xengen ; en zullen zy, zo wel deWchverkoperf m Ventjagers als den Impoftmeefter ten Se landeTanLdeQ *"* ft™ toe " ^ Aldus by de Edele Groot Agtbaere Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 29 January 1781. In kennifle van my J. W. de RUEVER. II Eene Inftructie voor de Afflagers van de JidendeVan Zdfden daStekeninS en *ldu$ Art. I. ~)e Afftager van de Vifch, zal direct of indirect, met mogen pagten, of eenig deelnemen in de  JAERBOEKEN, February, 1781. 503 * de pagt van den Vifch-accyns, op pcene dat, zo^ hy daer in bevonden wordt deel te hebben, hyi vervallen zal zyn van zyne bedieninge. ii. Hy zal gehouden zyn alle dagen, uitgenomen des Zondags, des morgens vroegtydig voor het uur, waer op ieder afflag, by ordonnantie op de Vifchmarkt, in dato den 29 January 1781 bepaeld is, aen den afflag van dezer Stads Vifchmarkt te komen, en aldaer te blyven tot dat de afflag geheel zal zyn afgelopen. Gelyk hy mede verpligt zal zyn, vroegtydig voor den beftemden ryd, aen den afflag te zyn, wanneer, na het aflopen der drie gewoone afflagen, een nader afflag moet aengelegd worden. III. De Afflager zal geen Vifch hoegenacmd, vermogen af te flaen, dan na dat dezelve voor één der keurmeefters van de Vifch zal zyn goedgekeurd, en op de tafel van afflag geplaetft. IV. En zal Hy in het afflaen van de Vifch nauwkeurig hebben te obferveren den rang en orde, waer naer de Vifch, elk naer zyne foort, agter den anderen , moet worden afgeflagen en verkogt, overéénkomftig het 6 Articul van voornoemde ordonnantie op de Vifchmarkt. V. Tot het mynen op den afflag zal hy niemand mogen admitteren, dan de Burgers dezer Stad, als van ouds, onder de bepaling van het geftatuëerde in het 10 Articul van voornoemde ordonnantie, LI 5 en J- •RECHT. Tnftr. mor den Afflager van de Vifih. •  ÏKECHT, Injir. voor den Affineer van de Vtfch. \ i i l < ] r l \ I i C / c r O n v E 5 C4 NIEUWE NEDERLANDSCHE en ds Vifchyerkopers en Vifchverkoopfters bc horende tot her Vifchverkopersgilde alE Do£ zal hy, by vermaen van den impoftmeefter, niet mogen admitteren zodanige van dezen Gilde *e!ke. nalatig zyn hunne Kooppenningen en Ac-' :yns m iedere week af te betalen, tot dat hem Ml gebleken zyn, dat het agtcrwezen zal zyn be aeld; op poene van 't agterwezen aen den importtoen UK P beU1'Ze PromPteiyk te volVI. Zo dra de Afflager begint af te ftaen, zal een eeier, zo Viichverkoper als alle andere, terrtond ;ehoor geven; ook zal een ieder, onder het afraen, verpligt zyn ftil te wezen, zonder eenig !erU?t t^akcn> OP dat gehoord worde het woord! iat dc Afflager zal komen te {preken, en wie zal ;omen te mynen; op pcene by het 8 Articul van leergemelde ordonnantie vaftgefteld. ' VIL Men zal den Afflager op het eerfte woord niet rogen ichieten, of behalen, en, indien zulks elchiede, zal de Afflager de Vifch op nieuws reder hoger afflaen; gelyk hy ook weder op ïeuw zal mogen afflaen, indien Hv by het uitbreken zig vergifte ; zonder dat zulks den koper f myner tot zyn voordeel zal mogen ftrekken. VIII. Indien twee of meer te gelyk mynden, zal de fflager het geveilde andermael afflaen, 't en was»9 oordeelde, behoorlyk te hebben kunnen nderlcheiden, wie eerft hadde gefproken, waneer hy deszelfs naem, als koper, doordeSchryers zal doen te boek ftellen, zonder tegenzegen van iemand. . IX. Tot  JAERBOEKEN, Fébruary. 1-781. 505 IX. E T Tot liet generale opzigt over de Vifchmarkt, en om de ordonnantie op de verfche Zee-vifcheni Vifchmarkt, gearrefteerd den 29 January 1781 te? doen onderhouden en naerkomen, als mede tot^ het doen der beboetingen, wordt, behalveu den* Impoftmeefter en de verdere bedienden van den^ Vifchmarkt, ook mede fpeciael geauthorifeerd de Afflager van de Vifch. X. En zal hy geene giften, gaven of gefchenken, groot of klein, direct of indirect, mogen aennemcn of ontvangen van eenige Vifchers, Ventjagers , Kooplieden in Vifch, Vifchverkppers of Vichvcrkoopfters, al wierden dezelve vrywillig aengeboden of vereerd; op pcene van telkens te zullen verbeuren het dubbel van de waerde van het genoten, ten behoeve van den aenbrenger of bekeurder, boven fufpenfie of deportement naer bevind van zaken. XI. De Afflager zal niet vermogen een ander in zyne plaetze te ftellen, of voor zig te laten fungeren, zonder alvorens daer toe permiflie van Heeren Gecommitteerden tot de Vifchmarkt verkregen , en daer van aen den Impoftmeefter kennifle gegeven te hebben. XII. Voorts zal hy zig exactelyk hebben te gedragen , naer al het gunt voorf., op pcene dat by overtreding van een of ander punt, waer op gene byzondere boete gefteld is, hy voor de eerfte reize zal verbeuren twaelf Gulden, voot de tweede reize 25 3.ECHT. nftr. oor den ifpager an de 'ïfch.  u- trecht Inftr. rqor den Afflager van de Vifch. i \ j I I ti e: fc v tj te ei fc ft 506 NIEUWE NEDERLANDSCHE 25 Gulden, (van beide boeten te appliceren o> eene helfte voor den Impoftmeefter^, die ue'be boetingen doen, de boeten invorderen, en daer" van aen Heeren Gecommitteerden tot de Vifch markt kenmfle geven zal, en de andere helfte voor Stads Aelmoefenierskamer;) en voor de der de reize overtredende, zal hy van zyn arnot en bedieninge worden ontzet en gepriveerd. XIII. De Afflager zal de betalinge van zyne Jaerwede ontvangen mt handen van den Impoftmeefter an den Accyns op de Vifch, zonde? iets voor :xtra verdienften m rekening te brengen. Aldus by de Edele Groot Agtbaere Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 29 January i78r. Inkennifte van my J- W. de RUEVER. III. Eene Inftruétie voor de Vifch-Grom, ïers, mgelyks van den a9 January 1781. Art. I. ^twaSf "pf!ffner? by Provifie tot op nee van alle ^erven, en met uitfluf. 1 befteN™,n ' 3ileen mogen Arbeiden he befte\ZSl ^l' -dr0ge> gerookte e° ver■vhpfi t ?• ' van buiten binnen deze Stad, of yheid van die,.aenkomende; of met grote par- n deze sTadfn'v1'6,^ de° A«yns,7aer ou 1 zuhks nn h^ 1 yh5'd verzODden wordende; zuiks op het loon daer toe gefteld bv Vrned haps ordonnantiën, dezen MnSSdefgeBt -erd den 29 January 1781, zonder dat zy zfg zul.  ]AERBOEKEN, February, 1781. 507 zullen mogen onderwinden eenige meerder loonl (onder wat voorwendzel ook) af te vorderen, dam hen is toegelegd, op poene van 6 Gulden voor de eerfte reize; van fufpenfie hunner bedieningevoor de twede reize; en van casfatie voor de' derde reize. II. 1 Ook zullen zy alleen bewerken de verfche Zeevifch op den afflag dezer Stads Vifchmarkt komende, voor zo verre de Ventjagers en Kooplieden in Vifch, niet verkiezen dezelve eigener'perfoon uit hunne fchuiten, wagens of karren te verwerken tot op den afflag; zullende de Vifchgrommers, voor de bewerking van de verfche Zec-vifch tot op den afflag, betaeld worden met 4 penningen voor ieder Zalm, Kabellauw en koop van andere Vifch; welke penningen door den Impoftmeefter aen de Kooplieden en Ventjagers in rekening zullen afgetrokken en aen de Vifch grommers ter hand gefteld worden. HL En, op dat de Kooplieden en Ventjagers fpoedig geholpen, en de vifch met wagens of fchuiten aenkomende, zonder uitftel befteld worden, zullen de Vifch-grommers, in genoegzamen getale, zig laten vinden op zodanigen tyd en plaetze, als de gewone fchuiten of wagens aenkomen ; ook zullen, ten minften zes Vifch-grommers, alle dagen, uitgenomen des Zondags, des morgens vroegtydig voor iedere loting, die den afflag, ingevolge de ordonnantie op de verfche Zee-vifch en Vifchmarkt, gearrefteerd den 29 January 1781, voorafgaet, aen den afflag van dezer Stads Vifchmarkt komen, en aldaer blyven tot dat de afflag geheel zal zyn afgelopen: insgelyks, wanneer na den tyd der drie gewone afflagen, een nader afflag gevorderd wordt, zullen zy ten zeiven getale J- RECHT. 'nftr. mr de Vifch brommers.  U- TKECH Jnftr. voor di Vifch Grom • mers. 508 NIEUWE NEDERLANDSCHE le verpligt zyn, een quartier uurs voor den braadden tyd van dien afflag, aldaer teSwSrdS , digd^ teb,yVen' totd«deaffla^aTS IV. In de bearbeiding van de Vifch zullen de Vifth grommers nauwkeurig agt geven, du aen deze t gene fchade worde toegebragt, het zv dnnrW behandeling van de Vifch «Vden a?fkg het door onagtzaemheid , verzuim, of kwad- befte? hng van alle andere Vifch; op pcene van ffcSver" s^^ssstHeeren ^-te V. Niemand zal vermogen de verkogte Vifch vin de tafel van afflag op te nemen, dan dé Vifch grommers, die dezelve, na het affi van iéder" regel, voor de Vifch verkopers zul én dïlLn nn een reders Vifchbank of verkregen ftaliinge^n Se Vifchbrug;en zullen zyde Vifch aen deïurlers na dac deze hunne kopen betaeld hebben, aenee' yen buiten het afTcbutzd, of den ring van afflazullende voor reder Zalm, Kabellauw of koopvan andere Vifch, zo door de Burgers, als door de Vifchverkopers, betaeld worden 4 penningen welke door den Impoftmeefter ontfangenen aen £i£f w0grnmer weder ukgercikt - -ss VI. Ook zullen de Vifch-grommers alleen vermo gen de overladingen te doen van zodanige Vifch , als door of langs deze Stad, naer elders ve™ den wordende, van het eene ry. of vacrtuie on het-ander zal worden overgeladen, waei voi? de Vifch-grommers zullen genieten ia ftuiver? van ieder  JAERBOEKEN, February, 1781, 509 ieder wagen, karre of fchuit, van welke zy del overladinge gedaen hebben, VII. En, opdat gene verfche Zee-vifch door of langs deze Stad gevoerd worde , zonder behoorlyken afleg te doen, zullen de Vifch-grommers nauwkeurig agt hebben te geven op de doorpaherende Vifch, defelve des noods aenhoudende en agterhalende: en zo wie hen in het aenhouden van Vifch, zal komen te miszeggen, te injunëren, te misdoen, of niet tegenftaende de aenhahng pogen door te ryden, of weg te varen met zyne Vifch, zal, behalven arbitraire correctie, verbeuren eene boete van 25 Gulden, de helfte voor die de beboetirge zal doen, en de wederhelfte voor de Aelmoefenierskamer: ten einde de Vifch-grommers te beter in deze vigileren mogen, zullen zy voortaen vry van Poortgeld zyn. VIII. Indien de Vifch-grommers by de bewerking van zoute, droge of gerookte Vifch, aen nengdoende luiden befteld wordende, komen te bemerken, dat dezelven zuur, bedorven of met memel bezet is, zullen zy daer van ten eerfte kennifle geven aen éénen der Keurmeefteren, die, dezelve n: examinatie afkeurende, de helfte van de boete deswegens door de neringdoende luiden te beta len, zullen extraderen aen de Vifch-grommers,du de ontdekking gedaen hebben. IX. - • Zo tot het bearbeiden van de Vifch op den af flag, of by het aenkomen der fchuiten of wagens , orheel gene Vifch-grommers by de hand waren, tot het doen van de bewerking en beftelhng. wor J- :recht. 'nftr. voor de Vifch Grommers.  u- TRECH1 Inftr. voor de Vifch Grommers. ] i f 5io NIEUWE NEDERLANDSCHE ra°nïn f imP°?7meefter en de Commiffariffen • van derefpeöive Veeren gelaft, daer toe zodanige vertrouwde Perfonen te employeren! ais zv zullen oordelen, daer toe bekwaemft te zvn, en zulks op het gewone loon der Vifch-grommers. X. Insgelyks, indien by het aenkomen van fchuiten of wagens, zo vele beftellingen van Vifch te doen waren, dat de Vifch-grommers dezelve nfetftoe" dig genoeg verrigten konden, zullen de Vifchgrommers, tot hunne bate en fchade, vermogen ot hunne hulpe te nemen perfonen, 'die zy daer -oe bekwaem oordelen, mits ten minften één ï^z^X^ploes *gedurende de se- XI. Voorts zullen de Vifch-grommers vooral daer £ fr/,eVen,' If- al!ereerfI befteld worde zodange Vilch, als alhier met fchuiten of wagens aen:omen, om verder naer andere Steden of Plaetzen 'erzonden te worden; welke beftel-vifch zy zul-n hebben toe te zien, dat overéénkomftig het •yzyndc adres , op de refpective Verren gebraet rorde; op pcene van fufpenfie hunner bediening, •pven fchavergoeding ter arbitrage van Heeren -recommitteerden tot de Vifchmarkt. XII. De Vifch-grommers zullen, benevens de beftel^6nu' ln™rderen de vra8t Accyns van de verche beitel-vifch, en wel in dezer voegen; dat y van de beftel-vifch, binnen deze Stad of vryleid van die, te huis behorende, de Vragt en ay,n?Vterftond na de beftellinse, conform de 'eltel-lylt, behoorlyk zullen verantwoorden, zo aen  fAERBOEKEN, February, i78n 51J aen de Schippers en Voerlieden, als aen den Impoftmeefter, dat zy van de doorpafferende, en niet gefrankeerde beftel-vifch, (dewelke,als tram fitoir zynde, geen Accyns te betalen verfchuldigc ïsV) alleenlyk zullen verantwoorden dè Vragtlo nen, benevens de beftel-lonen, te betalen, aër hen door de Voerlieden of Schippers, die 'voor noemde Vifch, niet hunne Ry- of Vaertuiger verder zullen tranfpórteren; en eindelyk dat var de doorpafferende en gefrankeerde beftel-vifch, aen henlieden, zo de beftel-lonen als de aente^ kengelden, -betaeld zullen worden door de Schip, pers of Voerlieden, die dezelve Vifch hebber aengebragt; van welke Gelden, zy wederom de Aentekengelden zullen betalen en uitreiken aen de Commiffariffen der refpective Veereh, aen welkt de verdere verzending gedemandeerd zal worden, _ , XIII. De Vifch-grommers zullen dagelyks, in der namiddag (den Zondag alleen uitgezonderd,) dt geheele Vifchbrug. aenvegen, en bezem-fchoor houden , waer toe hen de nodige materialen dooi den tydelyken Heer. Kameraer dezer Stad zullen worden bezorgd: ook zullen zy toezien, dat de Jongens of andere geen moedwilligheid bedryven op de Vifchbrug, ofaen de ftalllngen en gaende^ ry op dezelve: nog zullen zy verpligt zyn, de aen hen vergunde Vifch-grommers Gildefcitner rem en fchoon te houden: de Tafel van afflag vvtl Zy ■meJde reihe houden, dezelve op de Vifchbrug in den ring plaetzen, zo dikmaeis zulks yereifcht zal worden, en ook wederom dezelve; na lederen afflag , in voornoemde Gildekamef weg zetten, eii ondeHiimne bewaring houden. . De Vifch-grommers zullen niet vermogen eèfl ander ra hunne plaetze te ftellen, öf voor hen të laten werken, ponder alvorens daër toe fpeciaïë permiffie van Heeren Gecommitteerden tot dè Vifchmarkt verkregen,, en daer van aen dén Ifti Mm pofc U- TRECHT Inflr. ■ voor de, Vifch ■ Grom. mers. \  5i2 NIEUWE NEDERLANDSCHE U, TRECHT Inftr. voor de Vifch Gro'mmèrsi' poftmeefter kenniffe gegeven te hebben; het ge,val Articul 10 uitgedrukt, alleen uitgezonderd. XV. En zullen de Vifch-grommers zig ten allen tyde nugteren en bekwaem hebben te gedragen, en deze Inftruetle in alle delen punftueellyk naerkomen, op pcene van fufpenfie of deportement hunner bedieninge, ter discretie van Heeren Gecommitteerden tot de Vifchmarkt. XVI. Ten einde de Vifch- grommers te meer tot hunnen pligt worden gehouden, worden de dekens van hunlieder Gilde geordonneerd, byzondere roezigt te nemen op het gedrag der gezamenlyke Vifch-grommers. met authoril'atie om de gebrekige naer bevind van zaken, zonder eenige conniventie te bekeuren en te beboeten, en daer van ten fpoedigften kenniffe te geven aen den oudften Heer Gecommitteerden tot de Vifchmarkt; op pcene dat by nalatigheid de Dekens zelve de geïncurreerde poene zu Jen moeten boeten. Aldus by de Edele Groot Agtbaere Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 29 January 1781. In kenniffe van my J. W. de RUEVEP. IV. Eene ordonnantie op het ftuk van de verfche Zeevifch en Vifchmarkt insgelyksden 25 January vaftgefteld, maer eerft den 10 February afgekondigd; en aldus ingerigt: "Durgemeefterea en Vroedfchap der Stad Utrecht ten hoogften noodzakelyk bevonden hebbende, dat voorzien wierde tegen vele misbruiken, welke op het ftuk v^n de verfche Zee-vifch en Vilchmarkt zyn ingeilopen, hebben tot voorkominge van het verder verloop der Vifch • neringe, en tot meer gerief van de Burgers en Ingezetenen dezer  JAERBOEKEN, February, i78r, dezer Stad, mitsgaders tot mamtien -van de goede ordre op de Vifchmarkt, goedgevonden te ftatuëren en te ordonneren, zo a's ftatuëren en ordonneren by deze» Art, t Alle verfche Zee-vifch hoe genaemd, mitsgaders Zalm, Elft en Steur, binnen deze Stad of Vryheid van d'e, aenkomende om verkogt te worden, zal alvorens worden afgeflagen, op verbeurte van de Vifch; zynde hier van by provifie alleen uitgezonderd de Bot, Tong, Schol,Schar, Spiering en Garnaet; dewelke de Bunfchoter en Huizer Botboeren, die daer toe fpeciale permiflïe van de Vroedfchap bekomen, uit hunne karren, als van ouds op het Oud Kerkhof tot half één ure toe, en na half één ure op de Nicölai en Geerte Kerkhoven, en agter de Jacobikerk by de pomp, zullen verkopen, onder betalinge van éénen ftuiver aen den Keurmeefter 5 en twee ftuivers ftaen* geld voor ieder karre. II. De afflag zal van nu voortaen worden gehouden van primo Maert tot ultimo Octeber incluis , de eerfte des morgens ten 8 uren, de twede ten half tien uren, en de derde ten elf uren; en van primo November tot ultimo February incluis, de eerfte des morgens ten half 9 uren, de twéde ten half 10 uren, de derde ten n uren; zo nogtans dat, wanneer na die gefielde uren eenige Vifch mogte worde aengebragt, telkens, indien het gerequireerd wordt, nader afflag zal worden gehouden, en wel een half uur na dat dezelve zal Kezen verzogt. III En zullen de Kooplieden, die met hunne Vifch voor den tyd van den gewoonen afflag aengekomen zyn, onder eikanderen, ten overftaen van een der Keurmeefters moeten loten, wiens Vifch het eerfte zal worden afgeflagen; zullende deze iatio-ge moeten gefchieden één half uur voor ieMm 2 tieren THECflT Ordonné op de vet fche Zee 'vifch efi Vifchmarkt»  5i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. Ordonn. op de verfche Zeevifch en Vifchmarkt. t i < < I ( 1 £ e c r C I deren afflag. Doch onder de Kooplieden, aie na den den tyd van de lotinge mogten aenkomen zullen voorgaen, die de eerfte aengekomen zyn.' Het zal den Kooplieden vryftaen, hunne aen*ebragte Vifch, of zelve, of door de Vifch-grommers te verwerken, uit hunne ry- of vaer-tuigen, tot op den afflag, om aldaer gekeurd te worden: zullende in het laetfte geval, deswegens aen de Vifch-grommers niet meer betaeld worden, dan % penningen voor ieder Zalm, Kabellauw, of koop van andere Vifch. V. De Afflager zal geen Vifch hoe genaemd, vernogen af te flaen, voor en al eer dezelve door le Keurmeefters van de Vifch zal zyn gekeurd, }n goed bevonden, op dat de Kopers daer aen ?een fchade lyden; zullende de Kooplieden, voorleze keure en het op de tafel van afflag plaetzen, ten de Keurmeefters alleenlyk betalen i penningen voor ieder Zalm, Kabellauw, of koop van mdere Vifch. VT, En zal de Afflager, in het afflaen van de Vifch, leze orde nauwkeurig obferveren; dat hy allerierft affla, de Zalm, ftuk voor ftuk, en dan de ïlft,. de*elve agterha, ™" ?eShoudeii! zullen deze a"e ^ortaen vry yn van Poortgeld: en zo wie hen in hetaenhoule van de V,fch, zal komen te miszeggen, te inuneren, of te misdoen, of niettesenftaende de enhouding poogt door te ryden of W te varen ' iet zyne V.fch, zal boven arbitraire correctie in? nnf HeiD.!fn^b°Kete-Vaa 25 gulden> de ééne helfte oor die de beboetinge doen zal, en de andere elfce voor dezer Sxad| Aehnoefeniers-kamer. Op dat te beter gewaekt worde tegen het in ftiï; buiten omryden met verfche Zee- vifch, Zalm -IFt of Steur, zullen de Kleppers en Noodwakers uiten de refpeftive Poorten, verpligt zyn, aen : houden alle zulke wagens of karren, die, met Uch geladen, des nagts derzelver wyken of deL td^c,n/el Pa^ere^ en daer van des mor, -ns aen "0- ds aen den Impoftmeefter kenniffe te nV„?P ,„ Z°aVe zig tegen deze aenhouding ogte te weerfteHea, en tragten door te ryden h boven arhteraire correctie, incurreren eenè 1! n Vanrv? ?JuIden; de ééne he,fce voor den ^Tdwarker' en de andere helfte voor £er i»tads Aelmoefemers-kamer. XXVI.  JAERBOEKEN, February, 1781. $23 XXVI. Tot het opzigt over de Vifchmarkt, eri om de • 2e ordonnantie naer behoren te doen onderhouden en nakomen, a's mede tot het doen der beboetii.gen worden, behalven den Ini[ oümeefter, en die van z'ynent wegen vigileren, geauthorifeerd de af flager, de Schryvers en de Keurmeefters van de Vifcn; alle welke bedienden in geenerlye manieren, diredf ofradirect, eenige giften, gaven of ge fchenken, groot noch klein, in Geld, Vifch of anderzints , zullen vermogen aen te nemen, of ontvangen van eenige Viffchers, Ventjagers, Kooplieden in Vifch, Vifchverkopers of Vifch verkoop-» Iters, al wierden dezelve vry willig aengeboden of vereerd; op pcene van telkens te verbeuren het dubbel van de waerde van het geen genoten mogté zyn; ten behoeve van den aenbrenger of bekeurder, boven fufpenfie of deporiement naer bevind van zaken. XXVII. Alle de boeten, waer van in deze ordonnantie wordt gemeld, en by welke niet anders ftaet uitge. drukt, zullen komen ten behoeve van het groot Vifchverkopers Gilde. XXVIII. En worden by deze alle vorige ordonnantiën, refolutien, reglementen en appoihetementen, deze eenigzins contrariëerende, te niet gedaen en geabrogeerd: zullende deze ordonnantie ingaen en effect forteren met den 20 Maert d^.zes jaers 1781, Referverehde Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap dezer Stad, aen zig de magt, om deze Ordonnantie naer omftandigheid van zaken teampliëren, te altereren, en te interpreteren, als bevonden zal worden te behoren. Aldus by de Edele Groot Agtbare Heeren Bur gemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrechi gearrefteerd op den 29 January, en van der Stadhuize (more folito) gepubliceerd den ic February 1781. In kenniffe van my J. W. de RÜEVER V; Een ö- ["RECHT. Ordonn. op de verfche Zee* vifch en Vifchmarkt,  Ü- TRECH Ordonn op de zoute, droge, gerookte fVch. i 1 i c i \ \ V 524 NIEUWE NEDÊRLANDSCHU r Een "^^e van de zelfde datfc r.kemng, raekende de zoute, drofre aernni, te en verfche beitel vifch. g ' g k' T^urgemeefteren cd Vroedfchap der Starl ■° hebbende doen remmeren Voïge ReftSfe op het ftuk van de zoute, droge eernni?! verfche Beftel-vifch, mittgid«ÏÏlef S°c^e^ drrïD ^Hs-accy°sj ^ arbeidslonen va 1 Vifch, hebben goedgevonden bv renovarfP ™ , pliatie te ftatuërln en te ordonne^n V«eL Ha^ Ed. Groot Agtb. ftatuëren en ordornèr£Joyd"z? ^ Art. I. J konen CuTd'daD die v™ het groot Vifchver&en d? A^„W-MeDdL0p de Vismarkt, tus. ichen de Stadhuis en Meertens bruggen, of voorftaende m fkllingen op de Vifchbruf/zullenTogen verkopen eenige geweekte of ongevveekte Abberdaen, of geweekte Stok-vifch, elke reize 00 verbeurte van de Vifch, en dae^boven 3 gulden ten behoeve van voornoemde Gilde: blyvende he fe?s™eder' ZyDde ,TaD het Wein Vifchver£ KJ^S*?. Vry k°P alIe aDdere Plaetzen dezer stad, mt hunne huizen te verkopen , alle andere MfiSSt /midsgaders 0efter/: Alvorens eenige van voornoemde Vifch in te laen, zal een ieder, zo Vifchverkoper, als ande e, gehouden zyn, van dezelve Vifch te betalen en navolgenden Accyns; als "ewien 'an een gerookten Zalm fn , 'an een Noordfche of Oofterfchen dito , f ran een ton Oefters 1 « ? ' 0 _ H . * • * O - 12 • O ?kk !. * ' * o - 8-0 Abberdaen . , n h X Kibbelen * g I | ' 5 Zoute Schelvis „ o - 8 - « an een ton Bukking . * 4\ ° Hak  JA ERBOEKElv, February, 1781. 5*5 Hal en Agtfte tonnen, en minder quantiteit, na rato. ' Van ieder 100 Pond Stokvifch * o - 6-0 Van 50 Pond dito . * o - .3 - o Van ieder tal Bukking . * o - 1 - o . Panharing . * o - 1 - o Van ieder Itrootje Sprot of Bukking * o - 1-8 Van droge Schollen, Scharren en gerookte Elft, van ieder gulden * o - 1 - o Van een mand met Kreeften c o - 2 - c Van cm mandje met Zee-vifch * o - 4 - c En zo wie bevonden wordt contrarie dezer gedaen en den Accyns gefraudeerd te hebben, zal verbeuren \% gulden voor de eerfte reize, en 25 gulden voor de tweede reize, ten behoeven van de Impoftmeefter voor de ééne helfte, en van ds Vifch-grommers voor de andere helfte. III. Geene der bovenftaende foorten van Vifch , (dj Panharing alleen uitgezonderd.) zal mogen wor den bewerkt tof iogeflagen, dm door de Stad.' Vilch-grommers, na dat de behoorlyke aenbrent daer van gedaen, en de voorf. Accyns deswege betaeld is: op pcene als by het vorige Arcicul. IV. Indien nogtans by het aenkomen van wagens o: fchuiten, zo veele beftellingen van Vifch te dcei waren, d.t de Vifch-grommers dezelve niet fpoe dig genoeg konden verrigten, zullen zy ten hunni bate en fchade, vermogen tot hunne hulpe aen t< neemen, zodanige perfonen, als zy daer toe d< bekwaemfte oordeelen, mids egter altyd ten min ften eén van de Vifch. grommers by de bewerkin ge blyve. V. Insgelyks indien by het aenkomen van fchuitet of wagens gene Vifch grommers by hand waren zullen de Commiffariffen van de refpecfive Vee ren, daer toe zodanige vertrouwde perfonen em ployeeren, als zy zullen oordeelen daer toe ba r kwaer; 'RECHT. Ordonn. op de zon'.e, drugt, gerooiac Fifih. t 1 i  0- TRECH Ordonn op de zoute, droge, gerookte Vifch. i | \ i |3Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE" ,SS^ ZU,kS «* ^ ««"«Loon der vi. • . Wanneer die van het VifcbverkoDers HiM* nige hele of halve tonnen mSA'S Oerters, of grote partyen van drogof £Lf, Vifch, van welke zy den Accyns bóSeM K te komen te verzendenynaer buiter? dezï" * heid van die, zullen dezelve, des bLerenH? I* den Impoftmeefter relhtutie van denoS£n A t* L „ , VII. Het beitel- en arbeids-loön don v;r„i. ten van ouds toegelegd C Vlfch-2rommé^ ezelve betaeid ^^/a"voït.COniinu«ie a™ Van ieder ton Vifch, het zy Harinê Bukkmg , Abberdaeri , Kibbelen' pellers Moffelen of andere van buiten de Poort te halen en te be- /an een halve ton dito ••" * O • 6 - o ifan een quart ton dito • o - 3 - © /ap een agtfte óf kleiner ' * " ° ' 2 ' ° /an een ton Vifch, het zv Ha'rinrr " ° " 1 ' 8 Jukking eDz. die uit S Amfl£ damfche Schietfchuit , of Rot er ten de Vifchmarkt befteld wordt io i an een halve ton dito 5 - Q 'an een quart ton dito * ° " 2 - 8 ran een agfte of kleiner ' * ° - I ~ 8 'an een ton Vifch, het zy Ha'rinz " ° * 1 " 9 Bukking, en|. die uit voornoemfè Schuiten of Schepen aen de Vlfëï markt  JAERBOEKEN, February, 1781.' 52- markt gehaeld, en aen de Vifchverkopers befteld wordt . * 6 - 1 - 8 Van een gcrookten Zalm . * o - 2 - c Van een halven dito . é * o - 1 - c Van 100 pond Stokvifch . * o - 2 - c Van 50 pond dito . . s o - 1 - c Van ieder 100 ISu'*:kings \ fe o - o - £ Van iedfr ftrootje Sprot of Bukking - o - o - £ Van ieder 05 gerookte Elften s o - 1 - c Van ieder 50 droge Schollen * o - 1 - c Van ieder 100 droge Scharren * o - o - £ Van een mand met Kreeften . „ 0 2 - c Van een mandje met verfche Zee-vifch , o '- a - c VIII. En worden by deze alle vorige ordonnantiën of Refolutien, concernerende den Accyns on dè zoute, droge, gerookte en verfche beftel-vifch. en fpeciael de Vroedfchaps Refolutien dezen aengaende, geëmaneerd op den 6 Auguftus 1630, en 10 Auguftus 1705, als mede de Vroedfchaps Refolutie m dato 29 Maert 1734, bepalende het loon van de Vifch-grommers, te niet gedaen cn geabro.seerd. Zullende deze ordonnantie ingaen en effecf forteren met den 20 Maert dezes jaers 1781, Re~ ferverende Burgemeefteren en Vroedfchap'dezer Stad aen zig de magt om deze ordonnantie, naet omftandigheden van zaken, te ampliëren, te altereren , of te interpreteren, als bevonden zal worden te behoren. Aldus by de Edele Groot Agtbare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd op den 39 January, cn van den Stadhuize (more folito) gepubliceerd den ioFe<< bruary 1781. In kenniffe van my J. W. de RüEVER. VI. Eindelyk een Reglement voor de Keurmeefters van de Vifch, van dezen inhoud: Na Art. U- 1 recht. Ordonn. 'op de 'zouté, droge, gerookte Hfeh.  u- TRECHT Regl. voor de Keurmeeftersder Vifch. 528 NIEUWE NEDERLANDSCHE Art. I. .■perfielyk zullen de Keurmeefters van Vifch, of J-' ten minften één van hun , gehouden zyn alle dagen, uitgenomen des Zondags, des morgens vroegtydig voor ieder lotinge, die den afflag, volgends ordonnantie op de Vifchmarkt, gearrefteerd den 29 January 1781, voorafgaet, aen den afflag van dezer Stads Vifchmarkt te kom°n, en aldaer te blyven tot dat de afflag geheel z?l zyn afgelopen; en zullen de Keurmeefters voortaen tot een kennelyk teken hunner bedieninge dragen, een Urechts Wapen, met een Zalm, daer aen hangende. II. De Keurmeefters zullen de Vifch, die aen denafflag gebragt wordt, op het nauwkeurigfte vifiteren, en de Vifch daer zy eenig bederf aen vinden, afkeuren; en tot teken van afkeuring zullen zy den rug van de ronde Vifch geheel doorfnyden, en den kop van de platte Vifch afkappen , en dezelve alzo wederom geven aen den Koopman of Ventjager, die dezelve heeft aengebragt, dewelke op pcene, by het 19 Articul van voornoemde ordonnantie op de Vifchmarkt geftatuëerd, verpligt zal zyn, die afgekeurde en getekende Vifch weder met zig te voeren, tot ten minfte 2 uren gaens buiten Stads Poorten; zullende de Keurmeefters voor ieder afgekeurden Zalm, Kabellauw of koop van andere Vifch, genieten 4 penningen, te betalen door den Koopman of Ventjager, wiens Vifch is afgekeurd geworden. III. De Vifch by de Keurmeefters goedgekeurd, en tot den afflag toegelaten zynde, zal, indien de Kooplieden zulks requireren, en daer toe geene eigene bennen hebben mede gebragt , door de Keurmeefters worden gebend, ieder foort naer den eifcn, conform het ö Articul van bovengemelde ordonnantie; zullende de Keurmeefters ten dien einde zorge moeten dragen, dat 'er altoos een goede voorraed van bennen by de hand zy, ea voor  JAERBOEKEN, February. 1781. $n voor ieder ben van den genen, die zyn Vifch tot den afflag brengt, genieten 4 penningen, voor 't gebruik, en van ieder Burger of Vifchverkoper, die dezelve ben niet te rug geeft, éénen Huiver. IV. De Vifch in voege voorf. gebend zynde, zal door de Keurmeefters, na dat ten hunnen over ftaen de lotinge, die den afflag voortgaet, gefchied zal zyn, behoorlyk in den ring gebragt, en ingevolge de lotinge op de tafel van afflag geplaetft worden. V. By aldien na de gedane lounge, of gedurende den afflag nog eenige Vifch mogte aenkomen, zal dezelve by de Keurmeefters gevifiteerd, goedgekeurd en gebend zynde, nog op dien zeiven afflag •worden gebragt; doch voor die Vifch, die aenkomt, wanneer de afflag geheel is afgelopen, zal een volgende afflag moeten worden afgevvagt,* ten ware die Vifch na den derden of laetften afflag aenkwame, wanneer een nader afflag zal worden gehouden j en wel een half uur na dat dezelve zal zyn verkogt, en zullen de Keurmeefters in dezen gehouden zyn, een quartier uurs te voreo aldaer tegenwoordig te zyn. VI. De Bunfchoters of Huizers, die by provifle niet gehouden zyn hunne Bot, Tong, Schol, Scharren, Spiering en Garnaet op den afflag te brengen, zullen hunne Vifch, als van ouds, op derzelver gewone flandplaetzen, door de Keurmeefters doen vifiteren, waer voor de Keurmeesters van ieder Botkar zullen genieten éénen ftuiver. VII. De Keurmeefters worden ook gelaft, alle morgen en voors ten allen tyde, wanneer zy zulks nodi? zullen oordelen, de buizen en hanken voor de huizen van de Vifchverkopers wel fcberpelyk te vifiteren," en aldaer verfche, zoute, droge, ofc Md 3 an- i U- raECHT, Regt. voor de Keurmeefters*der Vifch,  53o. NIEUWE NEDJ2RALNDSCHE U- . ÏRECHT. RegJ. voor""de Keurmeeftersder Vifik. 4 andere Vifch vindende, die flegt of bedorven is, dezelve af te keuren, door te kappen, en op eene afgelegen plaetze in den grond te delven, of op eene andere wyze onbruikbaer te maken; waer voor zy zullen genieten voor ieder party 11 (luirers; ie betslen door den geenen, wiens Vifch dzo is afgekeurd geworden.VIII. Ook zullen zy de fchuiten, wagens en karren, die mee Vifch geladen, door of voorby deze Stad pafferen, om dezelve naer elders te vervoeren, nauwkeurig naerzien, en bevindende, dat de opgave daer van abufivelyk is gedaen, zullen zy die fchuiten, wagens of karren aen houden, en zorge dragen, dat de ordonnantie bepaelde Vifch, behoorlyk worde afgelegd, en alhier op den afflag gebragt. IX. Gene Moffelen zullen binnen deze Stad, of derzelver viyheid mogen worden geveild of verkogt, voor en al eer dezelve by de Keurmeefters zyn ge» viliteerd en goedgekeurd, op pcene van drie gulden j en by aldien die Moffelen één of meer nagcen onverkogt overblyven, zullen de Keurmeefters die dagelyks moeten naerzien, en elke reize daer voor genieten twee ftuivers. X. Dezelve Moffelen zullen ook moeten worden verkogt met dezer Sads Maeten , welke -ten huize van de Keurmeefters zullen beruftende zyn, en aldaer des morgens, wanneer 'er Moffelen aengekomen, of onverkogt overgebleven zyn, zullen gehaeid en des avonds weder gebragt worden; alles op pcene van voren. XI. Voorts zullen de Keurmeefters van alle Vifch, die op den afflag verkogt wordt, genieten, van ieder Zalm, Kabellauw , of koop van sndere Vifch, a penningen, zo van den koper als van verkoper; en zullen de Keurmeefters verpligtzyn, vaa  JAERBOEKEN, February, 1781. 531 v?n deze hurne verdienften, gelyk mede van het bennengeld, ten fpoedigften na ieder afflag , eene Notitie aen den Impoftmeefter ter hand te Hellen , op dat de Impoftmeelters deze penningen aen de koper en verkopers in rekeninge brenge , ontvange, en alzo aen de Keurmeefters verrekene. XII. Niemand zal de Keurmeefters in het vraernemen van hun Ambt mcgen verhinderen, wederftaen, miszeggen, of misdoen, op rcene vat) zes gulden; welke boere, by aldien zulks by de Vifchverkopers aen den afflag gefchied, by hen zal moeten worden betaeld, voor en al eer zy tot den afflag zullen worden toegelaten. En zo wie zig eemgzins komt te oppoferen by de vhitatie van huizen en banken. of by het examineren van fchuiten, wagens of kan-en, Articul 7 en 8 vermeld, zal daer door verbeuren eene boete van 25 gulden; in welke boete van 25 gulden mede zullen vervallen zyn zodanige Schuitenvoerders of Voerlieden , welke abufive opgave van hunne Vifch komen te doen, of tegen het verbod en aenhoudinge van de Keurmeefters, met hunne fchuiten, wagens of karren pogen weg te varen of door te ryden. ' Te appliceren de boeten , in dit, en in de twee voorgacnde 9 en 10 Articulen vermeld, de ééne helfte voor de Keurmeefters, die de beboetinge zullen doen, en de andere helfte voor dezer btads AelmoefeDier&kamer. XIII. Tot het generale opzigt over de Vifchmarkt, en om de ordonnantie op de verfche Zeevifch, in dato 29 January 1781 te doen .onderhouden cn nakomen, als mede tot het doen der beboetingen, worden, behalven dtn Impoftmeefter, en verdere bedienden van de Vifchmarkt, fpeciael geauthorifeerd de beide Keurmeefters; en zullen dezelven in geenerlei manieren, direct of indirect, eenige gjfren, gaven, of gefchenken, groot noch klein, in geld , Vifch, of iet enders, vermogen acp te nemen. Np 3 of U- r-RECHT. Regl voor d: Keur- meeftere der Vifih.  u- TRECH' Regl. voor de Keurmeeftersder Vifch. , 532 NIEUWE. NEDERLANDS CHE of te ontvangen van eenige Viffchers, Ventjagers, 'Kooplieden m Vifch, Vifchverkopers ofVilchvrkoopfters, al wierden dezelve vry willig aeweboden of vereerd; op poene van telkens te verbeuren het dubbel van de waerde, van het geen genoten mogte zyn, ten behoeve van den aenbrenger of bekeurder, boven fufpenfie of departement naer bevind van zaken. Ook zullen zy direct of indirect niet mogen pagten, of eenig deel nemen in de pagtvan den Vifch-accyns, op pcene, dat, zo zy daer in bevonden worden deel te hebben, vervallen zullen zyn van hunne bedieninge. XIV. De Keurmeefters zullen niet vermogen een ander in hunne plaetze te ftellen, of voor hen te laten fungeren, zonder alvorens daer toe permiffié van Heeren Gecommitteerden tot de Vifchmarkt verkregen, en daer van aen den Impoftmeefter kenniffe gegeven te hebben. XV. Naer al het gunt voorf zullen de Keurmeefters zig exact lyk hebben te reguleren, en te gedragen , op pcene, dat, by aldien zy dit hun Reglement in één of ander punt komen te overtreden, zy ▼00: de eerfte reize zullen verbeuren eene boete var, twaelf gulden; voor de twede reize eene boete van 05 gulden,- beide te appliceren de ééne helfte voor den Impoftmeefter, die deze bebcetinge doen zal, en de andere helfte voor dezer Stads Ae!moefenierskamer en voor de derde reize overtredende, zullen zy van hun ambt en bedieninge worden ontzet en gepriveerd. XVI. En wordt de Impoftmeefter gelaft en geauthorifeerd , op het gedrag van de Keurmeefters in dezen nauwkeurig agt te geven, en in cas van overtreding de boeten van hen in te vorderen, en daer van aen de Heeren Gecommitteerden tot de Vifchmarkt terftond kenniffe te geven. XVII. Ten laetften worden by deze te niet gedaen en ge-  JAERBOEKEN, Februari, 1781. 533 ge'ibrogeerd alle vorige Reglementen en Refolutien deze eenigzins contrariüerende , en fpeciael het Reglement van den 2 January 1769. Zullende dit Reglement ingaen en effect forteren met den 20 Maert dezes jaers 1781. En op dat niemand hiet van ignorantie pretendere,zal deze worden gedrukt, gepubliceerd en geaffigeerd naer behoren. Aldus by de Edele Groot Agtbaere Heeren Bur gemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrcchi gearrefteerd op den 29 January, en van dei Stadhuize (more folito) gepubliceerd den ic February 1781. In kenniffe van my J. W. de RU EVER VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAERS ENZ. 's Gravenhage. Den 25 dezer maend hebber hun Ed. Gr. Mog. op voordragt vanBurgemeefte ren der Stad Amfteldam den Heer Mr. Jacob Hooft ■ aengefteld tot Kommiffaris van de Zaeken , raekende de Piiotage , en tot Ontfanger-Generael dei Vuurgelden benoorden de Maes, in welke hoedanigheid dezelve voor Hun Ed. Groot-Mog. als mede voor de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raeden den eed heeft gedaen, en zulks in plaat? van den Heeren Nicolaes JVarin, Oud - Scheepen der Stad Amfterdam , die in evengemelde hoedanigheid zyn ontfiag hadt verzogt en bekomen. Ook hebben hun Ed. Groot. Mog. den 25 dezer , op verkiezinge van den Doorl. Prins Erfstadhouder, aengefteld, tot Heemraed van de uitwaterende fluizen in Kennemerland en WeftVriesland, wegens Geeftmer-Ambacht, in plaetfe van wylen den Heer jfocob Twuyver, den Heet fan Schellinger, welke in die hoedanigheid, ter N n 4 Ver- U- rRECHT. Regl. voor de Keur- + meefters der Vifch. 1 Veranderingonder de hooge en LAGE Amte- i^aers, enz.  Veran per inc onder de hoc ge en eage Amte- naers, enz. I i . 3 j i I ft 534 NIEUWE NEDERLANDSCHE ISr?ifg3f|d!.an Hoo^'em^ Staeten, den eed van R H£V' ^r ?attl»sF,mgt*vergaderinge -van H H. Mog. by afwez gheid den Eed fred-pn voor den Heer Daniël GildLefier,D, 7 als ConotftG:rWeV?nhden S"? ',°V- béiden vTn poito, A Igarves en verdere gedeelten dei Rvken ïïfi h5,?Van" v3h pflïï^' in p^rvaVdes0«elts Heei Vader , den Heer D. Gilde mee fier-, die daer van zyn omflag verzogt beeft. J ' Weidershcbben,Hun Hoog.Mog.den Sdezer den Heei Adrmen Rokkens aengefteld tot Burgemeefter van Schepenen, dedHeeiHenneauin totSche- Itèr van de Epargnes , alle van en te Sluis in Vlaenderen; den eerfte en laetftgemelde opzigcé ly£ melÊ tWCede m plaetfe van den Ger%e- Lkiden Den 8 February heeft de Hoofdeer S ^d' denhooge waerdigheid van Rector Magnificus dezer Univetfitcit ïiedergeleird, met het doen van een plechtige Reden voeWng/J.wS.S ^eduhrum contra SncraslJterasc fgtonem Chrtfttanam redundnnda, dat is: „ overde , nuttigheidI voor den Chriftelyken Godsdienft! , uit de aenflagen der ongelovigen, tegen de hei , hge fchnft voortvloeiende ö In de waerdlgheid van Rector Magnificus is onrrvolgd ae Hooggeleerde Heer Bavius Vllda ^ogleeraar m de Regten en tot Secretaris van den ïcademifchen Senaet aengefteld de Hooggeleerde foef Kil Ge°r4lUS °*^>>"M*lSc Joch Medicinae 1 heoreticae Prof. Ordinarius , A wT?L^M; Den 1 ^bruary zyn alhier dóór len Wel. Ed. Achtb. Grooten Oud-Raad tot Bm M H.oft Damelfz., Mr. Joachim Rendorp, Heer van  JAERBOEKEN, February, 1781. 535 van Marqüette, en Mr. Jacob Elias Arnoudfz., dewelke uit de afgaende Heeren Burgemeefteren tot voorzitten:! Burgemeefter benoemd hebben den Wel Ed. Groot Achtb. Heer Mr. Egbert de Vry Temminck. Voorts zyn uit eene door den Wel Ed. Achtb. Raed ontworpene naemlvft van Veertienen, door zyne Doorluchtige Hoogheid , den Prins Ërfftadhouder, tot Schepenen dezer Stad verkoren de Heeren Mr. Willëm Kornelis Backer , Everard Adriaan van Muyden, Sebaftiaen van Nooten Janfz. . Pieter Mitilman, Kornelis Munter, Harman van de Poll en Mr. Pieter de Smet; zynde de zes laetftgemelde Heeren tot Schepenen'Kommiffarilien var des Gemeenelands - Middelen aangefteld , welke den 2 dezer in die hoedanigheid zitting genomen, en teffens uit de afgaende Heeren tot voorzittend Schepen verkoren hebben, den Heer Baüduinjdn Huift, en tot tweede voorzitter den Heer Mr. jeai D'eutz. Ook heeft de Heer W. v. Heemsberk, Burgermeefter dezer Stad ter vergadering van de aL>em, Staten den Eed afgelegd als Raed ter Admiraliteit alhier. Den 7 February is alhier, inden ouderdom van byna 46 Jaaren, overleden, de Heer Johan Karei van Natten , Directeur van den Levantfchen Handel en Vaert op de Middellandfche Zee. Mui den. Den 5 February zyn tot Burgemeefteren dezer Stad verkoren ," de Heeren Abraham van der Spar en Jan de Fries. Ook zyn, uit eene overgeleverde naemlyft door zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erf-Stadhouder, tot Schepenen dezer Stad verkoren , de Heeren Hendrik'dt Vogel, Gysbert Stoel, Dirk Cranepoel', Thadeus Langras en Pieter Buytenweg; mitsgaders tot Schepenen Commiflariffen van des gemeene Lands Middelen Hendrik de Vogel, Gysbert Stoel en Thadeus fangras, Nn 5 Naer- Veraw- dering onder de hooge en lage am'1 enaersenz.  536 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran' der:ng on er de hoog. en lage Amte- naers enz. Naerden. Den 8 February zyn alhier tot Burgemeefteren verkoren, de Heeren Paulus Gutkingh en Kornelis de Wolff; zynde uit de afgaende Heeren tot voorzittend Burgermeefter verkooren de Heer Jacob Hendrik Thierens. En uit een overgeleverde naemlyft zyn door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erf-Stadhouder, tot Schepenen verkoren de Heeren Kornelis Bryer, voorzitter Kornelis van Leeuwen, Reinier Cooswyn Rynders , Pieter de Graef Janz., Antonie Dekker, Kornelis Puy en Jacob Reinier Ides. Weesp. Den 2 February zynde de gewoonlyke dag van de verandering der Regering dezer Stad zyn tot Burgemeefteren verkoren, de Heeren Dirk van der Horst , Joiun Justus Weyher en Jan Peelen; tot Schepenen de Heeren Dr. Chrifiiaen Swaving. Willem deNyzel, Mr. Matthysvan Marken, Kornelis Bruynen, Hendrik van derHorft, Mr. Theodorus Florentius Trotsz en Jan Langevelt; en tot Raed in de Vroedfchap Mr. Theodorus Florentius Trotsz. Utrecht. Den 19 February, is alhier, inden ouderdom van ruim 74 Jaeren, overleden de Heer Mr. Jofeph Elias van der Muelen, Heer van Maerfenbroek, Oud-Burgermeefter dezer Stad. FRIESLAND. Door zyneDoorluchtigfte Hoogheid zyn den t January 1781 uitdeovergezondene naemlyftentotMagiftraef s perzonen verkozen,als te Leeuwarden. Tot Burgemeefter de Herren Mr. Abelus Siccama en tot Schepenen de Heeren Petrus Herffi en Petrus Heeringa. Bols ward. Tot Burgemeefteren de Heeren Nicolaus Elgers* %a en Livius Fokkens. Franeker. Tot Burgemeefteren de Heeren Aggaus Eidsma en Feico Lemkema. Sneek. Tot Burgemeefters de Heer Klaes Gosliga', tot Sche-  JAERBOEKEN, February, 1781- 537 Schepen de Heer Pieter Nysloot, en tot Bouwmeester de Heer Hendrik Pieterfen. DOCKUM. Tot Burgermeefteren de Heeren Jan Minne. Bakker en Harmanus van Aften. Harlingen. Tot Burgemeefteren de Heeren Johan Dame Touffaint en Sibout Sjoerds Hoornftra, en tot Gemeen luiden de Heeren Lotte Steensma en Mr. Eilardu Folcardus Harkenroth. St av eren. Tot Burgemeefter de Heer Douwe Pieters Cramer Slooten. Tot Burgemeefter de Heer Oedts Hepkes Hoornftra WORKÜM. Tot Burgemeefter de Heer en Mr. EcodeWendi Ylst. Tot Burgemeefter Mette Walles Oppedych Hindelopen. Tot Burgemeefter de Heer Aldert Jooftes. Door de ftem gerechtigde Ingezetenen zy voor den Jare 1781 tot Volmachten ten Landsd; ee verkoren: uit OOSTERGO O, wegens Leeuwarder ade el. Uit den AdelykenState. Uit den eigen erfdt State. Jr. U. van Burmania. Mr. E. van Haersma. Ferwerderadeel. J' J. de Schepper. J. P. van Hylkama. jr. J. W. Bigot. Mr. L. Pierfon. West-Dongeradeel. Jr. S. D. van Aylva. Mr. C. L van Beyma. Mr. Z. Gerroltsma. oost-dongeradeel. Jr. S. P. Andrece van Mr. J. C. Bergpma. Canter. Mr. H. L. van Alten KoLLDM er l and. Mr. M. van Scheltinga. PI. veui Wichel. Jr. A. van Plettenberg Ach VERANdering!onder de hooge en lage . 1 ZiMTE'n".ers,> enz. tl n sr.  Veran dering onder dehoo ge en lage. Amte- naers 3 enz. 1 j J J J 538 NIEUWE NEDERLANDSCHE "r, j nr 7 acht-karspelen. %a Vm Hae1" "" nkt 8eaPProb- Jr. ff. L. Dois van Bir- H. H. van Haersma. mama, , Dantumadeel. t °nf% VÏÏcher- Mr. P. A. Bergfma. Jr. M. P. D. vanSytza- Mr. J. van Haiswyk. ma. : J TT „ , TlETJEEKSTERADEEL t Sf%? ™n Sminia- Mr A. van Smirna. Jr. A. 1. R. van Sexma. J. van Sminia Hobbez. SMAEEIJfGERLAKD. t rrr rin HaerJma C. van Haersma. Jr. W. J.D. J, Botnia Mr. F. S. Reiding. van Burmania. n a 7 , IdaaKderadeel. r T ^hittnSa- Mr. P. Camper. \r.l.U. Rengers.'. nkt gcapprobeert. r -v ^AUWERD-ERHEM. Ir. 1'. ,ƒ. J J. Herin- J. van Doem. ga van Eyfïnga. Mr. F. Rinia vanNauta. WESTERGOO, wegens ,. . ., , Menaldumadeel. JitdenAdelyken Staa- Uit den Eigen Erfden StcïcltC r. G. F Baron Thoe Vakrius van Glinflra, bcnwartzenberg en Hohenlansberg. _ „ Franekeradeee. r. C. G. Grave van Was- G. De Keth. fenaer Twickel Mr. S. Basfeleuf. ■daradeel. - <* /?„,.„„ 7- r M- van Peyma TM r.J. Baron van Echten. Kingma. „ Mr. G. Schultz. rrr r, ^ DAARDERADEEt, r. JV. H. F. Camfira Mr.A ^ vnnCi;*,,?..» BaronThoeSchJart- A Wiar'da ( 4' z»?&T£ £» Hohenlansberg. Hen-  JAERBOEKEN, February, 1781. 539 Hennaarderadeel. Jr. B. P. ALbinga van Mx.J. van der Kolk. Hümaldd. Jr. jf. Albinga van Hu- malcla. wonseradeel. Jr. TV. Baron Thoe Mr. J. L. Huber. Schvartzenberg en Hohenlansberg. Wymèritzeradeel. Jr. S. G. J. van Burma- Mr. L. Adema. nia Rengers. Jr. E.'S. G. J. van Bar- Mr. TV, van Loon. mania Rengers. Hemelumer Oldephaert. A J. C. de Beere. D.B. van der Haer,Hee - . ■ van Camper Nieuland Jr. H. TV. RengeTs. D. F. Rinja. 't Biedt. Jr.H.W.BaronvanAylva. Rein Smit. ZEVENWOUDEN, wegens, Uti ngeradeel. Uit den Adelyken Stae- Uit den Eigtnërfde te. Staete. A.Lycklama a Nyeholt. T. van Teyens. Jr. F, J>. van Ayta. J. M. De Beaufort. aïngwirden. Mr. E. Alma van Idema. H. L. van Haersma. Jr. D. A. vanPlettenberg. Dr. R. Acronius. Doniawerstal. Jv.F.J.J.vanEyfinga. . ' E. M.van Beyma. Haskerland. Jr. S. H. Roerda van Ey- Mr. R. H. van Kuffele /inga. J. Moorman Boumeefte Schoteeland. M. van Scheltinga. D. Blocq van Scheltmg Jr. P. G. van Sytzama. M. F. De Wendt. Lemsterland. R. L. van Andringa De J. Wielinga.) Kempenaar' Jr.'i3- E.van Harinxma 4 Thoe Skaten. ' Ga. VeraN' DE RING ONDER DE HOOGE EN LAGE amteNAERS , ENZ. 1 j.  Veras bERINC onder DEHOO GE en LAGE amteNAERS j enz. 3 540 KIEÜVVE NEDERLANDSCHE T tt Gaasterland. ' %' r i' %%ers- E om de noodlydenden van het Ampt tullchen Maes en Wael, in haer droevige omftandigheden eenigzints te gemoet te komen. Meer als ee:rs hebben onze Landgenooten in Holland de Ingezetenen van onze Provincie, in foortgelykc rampen, de behulpzame hand, op eene, (*) Verhae! wegens de twee laetfte overftroomin* gen, in de Betuwe, de Grneffchappen Duuren en KuiEenburg, eri aengrenzende Landen? mitsgaders wegens de wyze, op welke de penningen, in de Jaren 1770 En 1771 > te Rotterdam en elders, ten voordeelen der noodlydenden , in die overftroomde Landen ingezameld, aengelegd en befreed zyn; nevens een berigt zan de middelen ter waterkeerin^e, federt dien tyd lengewcndt, pin verdere inbraken en overftroomin$en, op den beneden-Rhyn en Lek, te verhoeden, ["e Rotterdam by Reinier Arrenberg 1773. !n dit; perkje word eene naeuwteurige rekening en verantwoording gedaen van eene confiderable foinme gelds, n de Jaren 1770 en 1771 geadminiftreerd ten beboe'en der ongelukkige geïnundeerden van 44 overftroomie Dorpen, uitmakende 1380 huisgezinnen, beheliende 5460 perfonen,  JAER BOEKEN, Maert, 1781, 54.5 eene voortréflyke. wyze, gebeden: en zék:r is •de mfldadigheïd aldaer nog niet uitgeblufcht. Om UEd. te overtuigen, dat myn verzoek niet ■indiscreet is, en teffens om UEd. in ftaet te ftellen, om, öp gcéde gronden, de hulpe Vari menfchenvrienden te mogen verzoeken, moet ik vooraf aenmerken, dat ons Ampt, federt eenige jaren , meer dan andere diftricten, door de veepeft is bezogt geworden; dat inzonderheid, in het f aeft afgelobpen Jaer, die plaeg aldaer fterk gegmffeert heeft , dat het quel-water zoo hoog is weeft, en zoo lang op de Velden is blyyen ftaen, dat 'er weinig of geen korert-landen hebben kunnen bezaeit worden, en zeer veel wey landen met dat watei- zyn beZet gebleven, waer door dezelven niet, dan laet in clen Zomer, hebben kunnen gebruikt worden; ork is het gewafch van de Tabak veel flegter als in vorige jaren, en ook veel minder in prys geweeft, ja zelfs dat op het laetft , om zoo te fpreken, in 't geheel geen debiet daer Van was, zoo dat de meefte planters dezelve heb< ben moeten houden, en, door de groote onkosten, die de cultuur van die plant vereifcht, véél ten agteren zvn geraekt. Op deze calamiteiten is gevolgt cue ontzaglyk-; overftrooming tullchen den 27 en 28 der gepasfeerde maend, waer door zoo vele Ingezetenen, ja zelfs van de gegoedde, in de uiterfte armoede zyn gedompeld. De if enwspapieren hebben 'er reeds in 't korte, vry nauwkeurig, melding van wemaekf, doch vermits men fomwyle zoude kunnen denken, dat de rampen veel grooter opgegeven worden, dan ze in waerheit zyn, om daer door de mildadigheid van Weldenkende lieden tfaende te maken; zoo vinde ik my verpligt UEd. Van het geene my, volgens exacte rapporten, en ten deelen als ooggetuigen, bekend is, Verflag te d°Sedert het Jaer 1740 is het Rvk vaü Nymegen en het Amt tullchen Maes en Wael, nooit meer Oo 2 met Nymegen. Brief wegens de over . fïrooming in 't Amt van Maes en Wael.  Nymegen. Brief wegens de overftrooming in V Amt van Maes ei, Wael. 546" NIEUWE NEDERLANDSCHE met eene algemeene overftroomingen vemoeffine gedreigd geweeft, dan in het lae:it van geoalleerde maend January. Het Pannerdenfche'Kanael was geaeel met ys bezet en verftopt, zoo dat het byna geen water kunnende doorlaten, eenoeezaem al het water van den bovcn-rhyn, die reeds tot zulk eene ontzaglyke hoogte gezwollen was en nog daeglyks aenwiefch, de Wael af moeft komen. Daer by hadt zich in de Rivier de Wael, van Lodeweert af tot Slyck-hwick toe, een zware ysdam gezet, welke door het eerder losgaen van het ys boven in de Rivier aengroeide tot ver boven deze Stad, kruyende het zelve, op vele piaetfen, halshoogte op een en tot boven op de dyken. Wanneer nu op den 27 January, 's avonds om 7 uren, de Rivier in beweging en aen het kruyen raekte, rees het water te Nymegen 13 duimen hooger als ooit te voren geweeft was, zoo als zulks bleek uit de aentekeningen der hoogde wateren, welke op fteenen uitgehouwen zyn en in de Kraen alhier ter eedagtenis gemctfeld, bewaerd blyven. Naeuwlyks was de Rivier eenige minuten aen het kruyen geweeft, of men hoorde ras een groot alarm, ve-oorzaekt door het luiden Noodklokken in het Schependom van Nymegen, waer toe laft was gegeven, om dat men het voor onmooglyk hield, dat de dyken, wegens den Herken overloop van het water, van een doorbraek bevryd konden blyven, te meer, daer twee dagen te voren reeds eene verzinking in den Weurtfchen Dyk, een half uur beneden deze Stad gelegen, gekomen was. Dan dit gevaer kwam men aldaer gelukkig te boven. Maer beneden den ysdam, alwaer het water, tot dien tyd toe, maer van eene middelmatige hoogte en zelfs aen het vallen was, en men dus nog weinig voor onheilen bekommerd was geweeft, begon het water eensklaps meer als een half voet alle quartiers-uurs, op te loopen, waer door eene algemeene overftrooming over de dyken van Druten, Leeu-  JAERBOEKEN, Maert, 1781, 547 Leeuwen, Wamel en Dreumel, mitsgaders a:n den Maeskant, veroorzaakt wierd. Dit baerde alom groote fc'nrik en ontfleltenis. De menfchen, die op den dyk waren, wierdeu door het water daer af gedreven, en die zich in de huizen bevonden, meenende, door den ft:rken overloop van •het water, dat de dyken reeds van een gefcheurd. waren, ylden, om zich te redden, dérwaert., waer door verfchcidenom het leven kwamen, i e Leeuwen viel dit lot te beurt aen een jongetje oud 9 Jaren, met het welk een vrouw acn de hand, en nog een kleinder kind op haer arm, naer den dyk gevlugt, door het water daer afgeflagen wierd, en ter naeuwer nood, door een fchipper, een heel eindswegs van den dyk, uit het water gehaeld, en met het kind, het welk zy noa in haer armen hield, gered; dan het jongetje wierd vermift, en paer langs vergeeHch zoeken, niet voor des anderen daegs, in het veld, tegen een ftruik of hage gedreven, verdronken gevonden. Dit zelfde gebeurde aen een •kind te Wamel, als mede aen den Schout van Dreumel en verfcheiden anderen. De Schout, wel 50 roeden landwaerts ingedreven, redde zich «relukkiglyk door het aengrypen van een willige boom, waer door hv weder op de been kwam, en halverweg zyn lyf door het water badende, aen een huis gebekte'; maer drie anderen, te gelyk met hem van den dyk geflagen verdronken. Schoon de overloop van het water genoegzaem generael was, was die egrer nergens geweldiger dan te Dreumel, zynde het benedendfte Dorp aen den Waeikant in het Amt tuffchen Maes en Wael, alwaer zich een ysdam gezet en het van boven los geraekte ys op aendrong, ftroomende den gétièeTep dyk twee en meer voeten over, wier door des nagrs tullchen den 27 en 28 January, den dy'< aldaer op vier. onderfcheideu plaetfen, en te Wamel een uur hooger geleden, bezweek. Zeftieu huizen, te weten 13 te Dreumel en 3 te O o 3 vv a" N'YMK3EN. Brief wegens ■ie overfirooming in 't Amt van Maes en Wael.  Nymegen. Brief wegens de over- ftroo- mingin 'tAmt van Maes ei Wael. < S l ( ] ( ( 548 NIEUWE NEDERLANDSCHE Wamel, ftorteden in, en wierden door den fneflen ftroom wcggeflcèpt, en verfcheiden menfchen verloren daer by ongelukkiglyk Bet leven Uoor deze menigvuldige doorbraken, by eene donkere Maen en in het holle van den n gt Voorgevallen was de aenwas van de vloed zoo geweldig dat het fcheen dat noch menfch n&h beeft het gevaer zoude ontkomen hebben. De dyk, m foortgelyke gevallen anderzints de eerfte toevlugt der ontkoming zoekende Ingezetenen Z \ thTcl*.,meeT teer^nnen, en men köndê met cnderfcheiden waer al en waer niet dooree broken was. Dus bleef den beanftigde ingezetenen geen ander uitkomft over, dan zich naer hunne huizen, zoo goed zy konden, te begeven, in het grootfte gevaer van onder dezelve begraven teworden, zoo als aen velen ook jammertvJc te beurt gevallen is. Hier bragten zy den alieVakeJigtten nagt door, die zy vreesden voor htm de laetfte te zullen zyn, onder een benaeuwd en onophoudelyk gefchreeuw om hulp, zonder dat het mooglyk was hen, op dat oogenblik, te redd-n Hun huisraed zagen zy ten huize uitdryven en dezelve, als mede hun eetwaren en winterprov'fie, mitsgaders Koorn, Tabak &c, ten prooi der vernielende golven ftrekken; hun vee op de ftallen voor haer oogen verdrinken, elk oogenblik in gevaer het zelve noodlot met hun vee te zullen moeten deelen. Eindelyk vertoonde zich de zoo ?ewenfchte dag wederom aen den Hemel, maer ipende voor hun een allertrcurigft toneel; 'buiten Ie alieraendoenlykfte voorwerpen, was 'er niets is lucht en water te zien, en zelfs, op vele >laetfen,nog het water over de dyken ftroomende dier zag men vele plaetfen, daegs tevoren noé net huizen bezet, thans van dezelve ontbloot n vele anderen tot meer dan halverweg der dakren in het water ftaende, alle oogenblik dreigenle op hunne ongelukkige bewoners te zullen1 neerftorten; gints zag men verfcheiden lyken van men-  JAER BOEKEN, Maert, 1781. 549 menfchen en beeften dry ven,en men bleef nog fteeds zelfs in het eigen gevaer. Dan men fpoedde deze ongelukkigen zoo veel mooglyk ter hulpe; men fleepte zoo veel fchuiten, als 'er maer te bekomen waren, over de dyken, ee men was, met onvermoeiden yver en onafgebroken arbeid, twee volle dagen en nagten bezig met menfchen en vee, dat het tot nog toe ontkomen was, te redden. Men haelden verfcheiden menfchen van onder de daken der nedergeftorte huizen. Te Dreumel , onder anderen, wierdt op deze wyze een geheel huisgezin van een man, vrouw en zes kinddren gelukkig gered, die men van onder het nedergeftorte dak, waer onder zy nauwlyks plaets genoeg gevonden hadden om zich te kunnen bergen, door in het zelve een gat te fnyden, uithaelde. De dyken, welkers kruinen door het vallen van 't water, als een gevolg van doorbraken, zich, hier en daer, wederom aen het oog begonnen te vertoonen, waren ras als bezaeid met halfnaekte gevlodene en geredde menfchen, waer onder vele zieken, voornaemlyk aen de kinderziekte, die, tot vermeerdering van ongeluk, inzonderheid in het dorp Wamel, zeer fterk graffeerde; terwyl een menigte van vee, 't geen meeft agter fchuiten gebonden, en dus, al zwemmende aen den dyk hadden moeten gebragt worden, van koude en ongemak, zoo wel als door gebrek aen het noodige voedzel, kwam te fterven. Het onaendoenlykfte hart wierd ontroerd op het akelig gezigt van dit ftervend en kwynend vee; het gekerm der zieken en het geroep van de reeds aen het geweld der baren ontrukte, maer van alles ontbloote lieden, dwongen een yder tot hulpe, medelyden en mededeelzaemheid. De ouders hoorden men roepen om hunne kinderen, de kinderen om hunne ouders; deze om zyne Vrienden, die om zyne vee en anderen om hun goed. Een yder die maer konden floeg handen aen het werk; die Oo 5 wat Nymegen. . Brief wegens: de over- . (Irooming irt V Amt van Maes en. Wael.  Nymegen. Brief •wegens de overfrooming in *t Amt van Maes er, Wael. 550 NIEUWE NEDERLANDSCHE wat by zich hadden deelden het zelve uit; ja fomrnige beroofden zich van een gedeelte hunner Weederen om anderen, die geheel of genoegzaem naekt waren, daer mede te voorzien. Schoon nu wel de dorpen Dreumel en Wamel waer de doorbraken zyn voorgevallen, het meefte geleden hebben, is het egter in de andere dorpen en wel voornaemlyk te Leeuwen, PuilTelyk, Alphen en Maesbommel, mede in het benedenfte gedeelte, of de zoogenaemde Zaek van het Amt, gelegen, met veel beter gefteld geweeft, en boven al heeft mede het dorp Alphen aen de Maes gelegen, droevig geleden. Met een woord, de overftrooming en verwoefting is algemeen geweeft, en de daer uit voortfpruitende armoede en elende zoo groot, dat niemand,die het niet met zyne eigen oogen gezien heeft, zich moeilvk een evenredig denkbeeld daer van maken kan; én die het gezien heeft, zeker huiten ftaet is, daer van een flaeuwe fchets, ikzwyge een regt denkbeeld, te geven. Want waerlyk niemand draegt eenig geheugen van eene overftrooming in dit Amt, gelyk aen dezen, zynde de vloed op vele plaetfen, meer dan twee voeten hooger geweeft dan in den Jare 174c. Vele der gegoedfte Ingezetenzynhier door aen de armfte gelykgemaekt, hebbendeal hun eetwaren, haven, vee en goed verloren; ja zommige hunne Landeryen of geheel weggefpoeld of met zand bedekt, en dus onbruikbaer geworden. Geene huizen worden 'er gevonden, die geen merklyke fchade bekomen hebben; eene menigte geheel geruïneert, vele weggefpoeld, en, federt den doorbraek, zyn 'er nog verfcheiden door de fterke wind ingeftort en ftorten nogdaegiyks in. Het getal van het verdronken vee is ai'ergrootft, maer kan nog niet bepaeld worden, '.00 min als de fchade aen hooi, koorn, hennip ïrj tabak, die hier in groote quanriteit, gecultii'cert wordende, al zeer confiderabel zyn moet; waer by komt dat de tabak, die de planters (zoo als  JAERBOEKEN, Maert, 1781. jji .als ik hier voren gemeld hebben) by gebrek van debiet, in hun huizen en fchuren opgeftapeldhadden , moeten houden, of weggefpoeld, of 't geen in effecte genoegzaem het zelfde is, doorweekt en bedorven is. De fchouten zyn gelaft, volgens tabellen hun ter hand gefteld, hier van eene naeuwkeurige lyft op te maken; maer vermits de beneden dorpen nog geïnnundeert, en met deze, federt eenige dagen, wederom op nieuws zoo fterk wafiehende rivier, zekerlyk nog zoo ras niet van het water bevryd zuilen zyn , zal zulks zoo fpoedig niet kunnen gefchieden; doch wanneer die lyften zullen ingekomen zyn, zal ik UEd. eene authentique Copy daer van bezorgen. Met dit alles heeft het de goede voorzienigheid nog zoo gefchikt, dat hier geen fterke vorft by gekomen is, want zoude, in dat geval, nog menfch nog beeft, gered hebben kunnen worden, omdat men met fchuiten of vaertuigen , daer.-by, door het ys, niet zoude hebben kunnen genaken. Van den beginne dezer onheilen af, was reeds, door de Regering van het Amt, order gefteld om den noodlydcnde, zoo voor hunne perfonen als vee, met voedfel en dekfel te verzorgen. Ten .welke einde, immediaet na de doorbraken, aer de bakkers in de boven-dorpen, die hunne bak ovens noï droog mogten hebben, laft gegever wierdt, om zoo veel brood als 'er maer mooglyl was te bakken, het welke met fchuiten rond gevoerd en aen de behoeftigen uitgedeeld wierdt, Ook wierden van Nymegen en 1 hiel, zoo uit laf van het Amt, als door de mildadigheid van velt lieden , verfcheiden vaertuigen , geladen mei brood, kaes, zout, oly en kleederen gezonden waer door deze elendigen, voor dien tyd, verkwikt en gered zyn om van gebrek om te komen Dan het getal der behoeftigen en de armoede h zoo groot, dat dezelven, m'ettegenftaende dt zware uitdeelingen, die het Amt reeds gedaer heeft en nog daeglyks doet, voor het Amt on draeg- Brief de overfirouming in 't Amt van Maes en Waeh  Nymegen. Brief ■wegeni de overfirooming in 't Amt van Maes et, Wael. i • i « i 552 NIEUWE NEDERLANDSCHE draeglyk zyn, aengezien. gelyk UEd. bekend is, gemelde Amt zeer volktyk is en de meefte Ingezetenen van hunne mond koft.provifie, als anders SfTfdhT,rn n,ets>nnen verdienen, als ook dat de herftelhng van de dyken importah veel zal koften, waer door dan de geftadige uitdeelS van het Amt cn van verfcheide particulieren, ni"? toereikende is, om zoo eene talryke menigte de koft daeglyks te kunnen geven en onderhoud aen hun vee te verfchaffen, ik laet ftaen de herftelhng van hunne ten eene male weggefpoelde of ten deele omvergefpoelde woningen en folftngen te bezorgen. D,t alles heeft, zeg ik,Amtmaifeï Ridderfchap genoodzaekt, ten einde hunne, tot dus verre geredde, Ingezetenen niet van gebrek omkomen, zich aen de Magiftraet der Stad Nv megen te adrefteren, met verzoek in haer Stad en Schependom eene generale Collecle, tenvoordeele dezer ongelukkigen, te laten doen, dewelke door Hun Edele Groot-Achtbare gratieufelyk geaccordeerd zynde, zoo als blykt uit de hier ne yensgaende Refolutie (*J), nu reeds gefchiedt. En alhoewel deze behoeftigen hier door weder voor Jen tyd gered kunnen worden, blyft egter het se :ai der geene die van huizen en vee beroofd, aleen uit medehden door anderen onder dak gêno nen zyn, nog zeer groot, en zullen nog lang met de *rootfte armoede te worftelen hebben, voor al laer de rivieren weder fterk groeyen, en men bui:en ftaet gefteld is de dyken zoo fpoedig te kun len bekrammen; eri ik vreeze voor de droevienV :n ongelukbgfte gevolgen, zoo niet in Holland elders nog eenige mildadige harten te bewegen yn, om met het hare deze ongelukkige mede te mlpe te komen; ten welke einde wy voornemens :yn esmge pogingen daer toe aen te wenden, en vaer toe wy vertrouwen, dat UEd. met die edel- moe- (*) Zie hier na bl. 554.  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 553 moedigheid en menfchlievendheid in voorige tyd betoond, zich niet zal ontrekken ons met raed en daed te willen byftaen, te meer, daer UEd. de conftitutie van het Amt en derzelver Inwoners wel bekend is. Het is om die redenen , dat wy vaft verwagten, dat UEd. by zyne mededogende Vrienden in Holland, dit werk fmakelyk zal willen voorftellen, door een opregt verflag te doen van de onbegrypelyke elende der noodlydende; en uit te werken, dat daer toe iets overgezonden werd, ah wanneer wy, met UEds. overleg, vertrouwde en kundige lieden zullen uitkiezen om den ontfangll te hebben, en den uitgaef te doen na behooren; het geene met zekerheid kan gefchieden, wanneer wy. ingevolge de hier voor aengehaelde tabellen . eene juifte ftaet zullen hebben van de fchade die: yder in het byzonder heeft geleden; als dan kunnen wy, het geene door mildadige lieden, hier er elders, ten behoeve der noodlydende, zoo wi hopen en vaft ftellen mogen,zal gegeven worden tot de uitdeeling dier liefdegaven, met alle voor zigtigheid en onzydigheid , alleen ziende op d< behoeftens, overgacn. Vonden egter de milde gevers goed, omtrent de voorwerpen van hae liefdegaven, eenige byzondere conditie of bepa lingen te maken, zoo met betrekking tot de per fonen aen wien, als met opzigt tot de wyze oj welke die uitdeeling zoude behooren te gefchie den, zy kunnen verzekerd zyn, dat medetel dien refpefte aen hunne intentie, zoo veel in on is, voldaen zal worden. Voor zoo veel de penningen zulks toelaten zullen wy voeder voor de beeften, en ook bees ten laten opkoopen, om de geene, die van hui vee berooft zyn en zig buiten ftaet bevinden an deren op hunne koften aen te fchaffen, in ftaet t ftellen, voor hun en hunne kinderen, eenig on derhoud te bezorgen, en alzoo verder te behou den. Kleederen en noodig huisraed zal op de zui nigfte wyze aengekogt en naer evenredigheid de be Nymegen. Brief wegens de over- ftroo- ming'm 't Amt van Maes en Wael. 1 » l » 1 r  GEK. Ref. waer by het doen van een Collecte wordt toegedaan. i ^ i t c < J êSt NIEUWE NEDERLANDSCHE behoeftens uitgedeeld worden. De buizen die f?Sra?k weggefpoeld, 0f zoodanig bedorven W, cat afgebroken moeten worden, zullen wv onder opfigt yan den fchout of ander b kwllm repaieien De Heeren van het Amt zelve zullen zoo veel doenlyk is, de Ingezetenen te hubelo' cn §% TÉ M zo^ë oogl eTgaen hefdid^e rn^7hdaei' Sedrngcn, dit de nefdadige menlchen, op wiens mikiadigheid wv hopen verzekert kunnen, zyn, dat hunne S ten op de befte wyze aengelegd zullen worden? Het befluit der Regeering van Nymegen wtdn h\ bove"gemf brief ^vfegj dus!' > ^ 7 Feb- 1781 enluidt S ■ gxtracktuit de Refolutien der Stad Nymegen, van %£T A?r *ebrUary I78r' °P het "verzoek li h£ N™n?g™ van Randwyck, Armman, m£ ^Ö^6! des Amt* v™ tuirchen Maes en Wael, cn daer toe in aenmerking ge" bragt zynde, hoe dat daer, door de geieldige overftroommg van een ter hoogde opge- SSlffifÉ b5Zwyken en doorbaken van de V/ael-Dyken onder Drumel en Wamel, de gemelde Amte van tuffchen Maes en Wael onlangs overgekomen, de gezamentlyke Ingezeten aldaer eensklaps gedompeld zyn geworden n een jammerpoel van elende; terwyl niet alleen ;en zeer groote quantiteit van vee is verdronken•en menigte van huizen, woningen en gebouwen, met al wat 'er in was, door de golven verIonden, weggefpoeld of geruïneerd geworden, n een aenmerklyk aental van menfchen daer by zyn ^gekomen; maer ook alle voorraed, tot levensmderhoud voor menfchen en beeften onöntbeeryk, te gelyk zyn vernield of bedorven, en daar  JAERBOEKEN, Maart, 1781. 555 daer aen gevolglyk een algemeen gebrek plaets vind voor de overgeblevenen, ten effecïe, dat de welmeenendrte onder dezelven buiten magt zouden wezen, om dier mede hulp te bieden aen hunne allerongelukkigfte Mede Ingezetenen, die, met agterlating van al hun haven en goed, zelfs met verlies van hun naefte bloed, blootlyk hun leven hebben mogen redden, en, in bittere armoede omzwervende, voor het tegenwoordige, op de mededeelzaemheid en hulp van andere moeten wagten , te radeloozer zoude worden, na mate de rampen het algemeen getroffen hebben, ten ware de liefdadigheit van anlere buiten het geval zvn de gebleven, daerin fubleveerde, &c. 'Hebben haer Edele Groot Achtb., na gehouden Deliberatien, ter zake voorfchreven, en dus in dit fingulier een treffend geval, goedgevonden te accorderen en te permitteren, dat 'er binnen deze Stad en het fchependom van dien, ten behoeven der noodlydende Ingezetenen des Amps van tuffchen Maes en Wael, eene Collefte gefchiede, gelyk zulks geaccordeerd en gepermitteerd word by dezen. In Fidem Extratti, Sign. te Nymegen, den 15 February 1781. (was geteekend) O. W. VERMEHR. Wv, Amtman en Ridderfchap des Amts tusfcheri Maes en Wael, tuigen te certificeeren hier mede , dat wy, tot het doen van de booven en nevenflaende Collecte, verzogt en geauthorifeerd hebben den Advokaet Jacob Poelman en den gewezen Overfcholtus Gerrit van Riemsdyck, famt, en yder in het byzonder. NYMEGEN. Ref. waer by het doen van een Collecle wordt toegedaan.  555 NIEUWE NEDERLANDSCHE Nyme GEN. In waerheids oirconde hebben wy het Zeeel van den Heere Amtman hier beneden op doen druk ken en deze door den Landfchryv»r betekenen laten, den 19 February 1781. " ( L. S. ) Ter Ordonnantie. HENK. PIECK. Volgends nauwkeurige lyften,door de Schouten en Burgemeefters der overftroomde landen van Maes en Wael, met uitdrukking der byzondere perfonen en huisgezinnen, op hunnen gedanen Eed, opgenjaekt, blykt, dat m de 13 benedenfte dorpen, te weten Dreumel, Wamel, Alphen, Leeuwen, Maesbommel, Appelthern, Altforft, Borgharen, Druten, Afferden, Deelt, Puiffelyken Win*en-A.mpt, de volgende fchade gefchied is: JNoodlydenden, welker Mond behoeftens zyn weggeraekt. q4o Weggefpoelde huizen . 26 Zwaer befchadigde huizen 563 Verdronken menfchen • . it ' paerden . 26 -' runderen . ' ■ fchapen . I4c> varkens . 105 Natgeworden en bedorven tabak ... .276585 «• Dito hennip . 180645 » Dito hooy . . 6622650 & Men is bezig om, zoo veel doenlyk is, eene fchatting op te maken van het geen 'er noodig is, om de behoeftigften, wanneer het iand droog zal zyn, behoorlyke woningen te be-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 557 bezorgen, en is bevonden, dat in het dorp Puffelyk alleen, tot fierftèlhng der zwaer befchadigde woningen , 2672 gulden zouden irereifchf worden. Behalven de bovengemelde 13 dorpen zyn nog in het Amt van Maes en Wael óverilroomd de dorpen.Horll'en, Henven, Overen Neder-Haflèlt, Balgooyen, Keent, LiendenenBatenborg,en daerenboven in het Amt of Ryk van Nymegen de volgende: Weurd, Hees, Beuningen, Neerbofch, Eywyk, Winfchen, Heüman, Wiggen, Niftnk en Leur, alle te famen 31 dorpen. Boven dien zyn ;er nog 4 doorbraken in den Maesdyk beneden, tullchen KeiTel en Lith, gelyk ook te Ooyen, door welke het water naer de Meyery van 's Hertogenbofch loopt en zich over den Baertwykfchen Overlaet ontlaft. , De inzameling, welke op bevel der Wethouderfchap van Nymegen in die Stad is gedaen, heeft opgebragt ƒ 1447-2- HOLLAND, Delft. Gelyk onze Stad zig beroemen mag.j datde onfterflyke Huig de Groot binnen haere müuren het eerfte levenslicht aenfchouwd heeft, zo mag zy nu insgelyks 4 na een verloop van byna twee Eeuwen,roem draegen op het bezit van een voortreffelyk gedenkft.uk, ter verdere vereeuwiging van 'sMans nagedagPP te* C.ENj I  553 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft, HF- tenifle, by zo veele andere Gedenktekenen van beroemde Vaderlanders, opgerigt. Dit gedenkftuk, op laft en ten koft'cn van deszelfs thans in weezen zynde Nagefiagt vervaerdigd, en in het Choor van onze Nieuwe Kerk, ter regter zyde der Vorftel\ke GrafTombe geplaetft, befiaet uit eene Antique Architectuur van Arduin-Steen, by uitftek fraey gepolyft, in zig befluitende eene halfronde niife, of holte, waerin eene pyramide'of naeld, van zwart marnier , met eene fluyer van wit marmer omgeven. Voor deze naeld itaet, op een verheeven voetfluk,in het midden, een Urne, of Lyk-Busfche, met eene krans van Cypreifen-Bladeren omvlogten; ter regter zyde, een Genie, of Kinder-Beeldje, hebbende eenen omgekeerdenuitgeblulfcen fakkel in de linker, en het wapen van Huig de Groot in de regter hand, en ter linker zyde 'smans beeldtenis, in een Medaillon, 't welk met een lauwren-krans gekroond, en ruftende is op zyn alomme beroemd Werk De Jure Belli ac Pacis, terwyl zyne overige fchriften, waeronder byzonderlyk zyn uitmuntend bewys van den Waeren Godsdienft in het oog valt, daernevens liggen. Voor het voetftuk zelve is een Tablet van wit marmer geplaetft, waer op het navolgende opfchrift is uitgehouwen;  JAERBOEKENj Maert, 178I; 559 H VGQ JSt I G R O T I 0 ! S A C R V M-. Prodigiuth Europa,do&i Stupor unicus orbis, Natura auguftum fe fuperantis opus, Ingenii coeleftis apex, virtutis imago, Celfius humana conditione decus, Cui peperit Libani le'ctas de vertice cedros Defenfus vera religionis bonor • Quem lauru Mavors, Palias decoravit oliva} Quum bello et paci publica jura dar et • Quem Thamefts Batava miraclum et Sequana terra Vidit, et adferuit Sueonis aula fibi ; Grotius bic fitus efl. Tumulo discedite, quos non Mufarum et patficé fervidus urit amór*. Petrus Burmandus Secundus» Het geheele werk boven aen het Frontispice en doorgaende met eenige verdere Gie* raden, weinigen in getal, om het eenvouwig fchoon niet door overmaet van bywerk te ontluifteren, voorzien 4 ftaet op een Bordes, drie treeden hoog, en is door een yzeren hek afgeflooten. Hetzelve thans geheel en al voltooid zynde, is den 13 February voor den middag het affchutfel weggenoomen, en dit nieuwe cieraed onzer Stad voor het oog van een iegelyk blootgefteld. De maeker van dit kunftftuk (want dien naem verdient het,) is Harmen van Zwóll3 Mr, Beeld- en Steenhouwer alhier; die daerPp a van, Delpt,,  Sóo NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. i i van, zo fpoedig mogelyk, eene cierlyks» I Plaet in het licht zal geeven, waertoe hy I reeds van H. Ed. Gr. Mogenden, de Heeren [ Staeten van Holland en Weftvriesland, gunstig oélrooy verkreegen heeft. 's Gravenhage. Wy hebben te voren in onze Jaerboe-> ken van 't afgelopen Jaer 1780 gezien , hoe de Keizerin van Rusland een ontwerp hadt gevormd van een verbond van gewapende onzydigheid tot handhaving van vryen Koophandel en vrye Zeevaert, hoe van dit ontwerp aen de Hoven van Denemarke en Zweeden is kennis gegeven, als mede aen dezen Staet, en die Mogendhedengenoodigd zyn, om in het zeiven deel te nemen, hoe ook Denemarke en Zweeden daer werkelyk in getreden zyn; welke raedplegingen deswegen hier te Lande zyn voorgevallen, en hoe eindelyk de Bondgenoten niet vier Itemmen tegen drie op den 2,0 November 1780 befloten hebben, tot dat verbond van gewapende onzydigheid toe te treden. (*) De Bondgenoten vonden goed, dat deze zaek zo verre tot Hand gebragt zynde, het nu Dm dezelve luifteryk te voltrekken, gepaft zoude zyn , dat de twee afgezondene Heeren te Petersburg in de waerdigheid van buiengewoone Gezanten van dezen Staet vercheenen. In deze waerdigheid wierden dan de- i zel- (*) Zie Nieuwe Nederl. Jaekb. 1780 bl. 1 Ï21 en volgg. bl. 872 «a volgg. bl. 1051 en vu^g.  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 561 zeiven den 23 December 1780 aen de Keizerin, den Grootvorlf, en Grootvorftin aengeboden ; by welke gelegenheid zy de Keizerin by de volgende aenfpraek begroetten. ,, Madame. Les Etats - Ge'neraux , nos maitres, en accédant avec emprefl'ement au glorieux plan de V. M. L, fondé fur 1'équité & le droit des gens, qui fembloient attendre fon regne pour fe voir affermis & refpeétés, regardent cette union comme la plus honorable a contracter , tant par ce qui en fait le fujet, que par l'augufte fouveraine, avec laquelle ils vont refferrer encore davantage les Hens, qui uniffoient de'ja fon empire & leur république. L. H. P. toujours occupées a faifir les occafions de donner a V. M. I. des preuves de leur haute véne'ration , & de marquer le prix qu'elles mettent a une telle alliance, viennent de nous honorer d'un caractere plus dilHngué a fa cour. Nous en ferions d'autant plus llattés, s'il nous étoit permis d'efpérer la continuation de.ces marqués de bienveillance, dont V. M. I. a daigné nous honorer jufqu'ici." Dat is, „ Mevrouvve! De Staten Generael, onze Meefters, toetreedende tot het roemwaerdig ontwerp van uwe Keizerlyke Majefteit, gegrond op de billykheid en het regt der Volkeren , welke op deszelfs invloed fchynen te wagten, om zig geëerbiedigd en beveiligt te zien, befchouwen deze verbintenis alsdeloflykfte om aen te gaen, zoo wel ten opzigte Pp 3 van 's Gravenhage.  562 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- venha' van het onderwerp, als ten aenzien der doorlugte Vorftin, niet welke zy de banden , die •Haer Ryk en de Republiek aen elkander ver-, binden,nog naeuwer toetrekken. H. H.Mog. altyd tragtende gebruik te maken van de gelegenheden om uwe Keizerl. Majefteit bewyzen van hunne Hoogagting te geven, en te doen blyken den prys, welke zy ftellen op eene zodanige verbintenis, vereeren ons met eene uitftckender waerdigheid aen Llaer Majeft. Hof. Dit zoude ons des te aengenamer zyn, wanneer ons. wierdt vergund, te mogen hoopen op de voortduering van die bewyzen van genegenheid, met welke uwe Keizerl. Majeft. ons tot dus verre heeft geHeven te vereeren." De twee Gezanten vervolgens gehoor by zyne Hoogh. den Groot LIertog, en by Mevrouwe de Groot-Hertogin van Rusland, hebbende , wendde zig den Heer van Waffenaer Starrenburg tot Hunne Keiz. Hoogheden en fprak den Groot Vorft aldus aen: „ Monfeigneur. L. H. P., pour marquer encore davantage la fatisfaction, qu'ils reifentent de 1'alliance, qui va fe conclure entre les deux états, nous aiant honoré d'un nouveau caraclere auprès de S. M. L, votre augufte mere, nous remplilfons leurs ordres, en renouvellant a V. A. I. les aifurances de leurs égards les plus diftingués, & en lui témoignant, combien la continuation de fon ami-, tié & de fes fentimens favorables envers la jrép. leur fera a jamais pre'cieufe. Permettez, Mon-  JAERBOEKEN, Moert, 1781. 5&3 Monfeigneur, que nous aions 1'honneur de nous recommander k la bienveillance de V. A. L " Dat is „ Myn Heer! H. H. Mog., tot nog meet bewys van het genoegen, dat zy ondervinden door dc verbintenis, welke tuffchen beide dc Staeten ftaet aengegaen te worden, ons vereerd hebbende met een nieuwe waerdigheit by H. K. Maj., uwe Doorl. Moeder, vol doen wy aen hunne beVelen met het vernieu wen der verzekeringen van hunne fterkft< hoogagting, en de betuiging, hoezeer di voortduering van Haere vriendfchap enguns tige denkingswyze omtrend de Republiek hui altyd dierbacr zal zyn. Stae ons toe, Myi Heer, dat wy de eer hebben ons in uwe K H. gunft aen te beveelen." De Grootvorftinne begroetten zy op de ze wyze: „ Madame. En déploiant le nouveau carac tere, dont L. H. P. viennent de nous revêt a cette cour, nous avons 1'honneur de renoi veller a V. A. I. les affurances des égards re, peétueux de nos maitres & nos trés humblc hommages. Dat is: „ Mevrouwe! Met het aenvaerden der niei we waerdigheid, waermede H. H. Mog. 01 op nieuw aen dit Hof bekleeden ', hebben w de eer de verzekeringen der onderdanig! Pp 4 booj 's Gra- VENHAGE. i i l i '1 r LS l- is y te >  564 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHA pE, De Slat, Gen. treden in 't verbond van gewap. enzydigbeid. hoogagtingen van onze 'Meefters, en onzene■ drigfte eerbied aen uwe K. H. te vernieuwen." Ingevolgen dan van het bovengemeld befluit van den 20 November was het den 24 December 1780, dat de toetreding der Staten dezer Landen tot het dubbel verbond der gewapende onzydigheid tuffchen de Keizerin van Rusland en de Koningen van Denemarken en Zweeden, zo als wy te voren gezien hebben, gefloten, by eene volledige Acte of Schriftuer wierdt voltrokken, welke door wederzydfche gemagtigdens ondertekend en van dezen inhoud was; A óte, par lequcl Leurs Hautes Paiffances les /x Seigneurs Etats Generaux des Provinces Unies, des Pai's - Bas accedent aux conventions maritimes, conclqes le 2M£-n et'le -i-» 1780. a ' 9Jiuikjt 1 Aout ' Coppenhague & aPetersbourg, entre fa Majefté Imperiale de toutes les Rushes & Teurs Majefiés les Rois de Danemarc & de Suede, aux'quelles ces deux Souverains ont accedé reciproquement par des dec.arations fignées de leurs propre main, datées Fiederiksbourg le 7 Juillet 1780. & Spa Ie 9 Septb. 1780. & changées a St. Pecersbourg,par 1'entremife du Miniftere de fa Majellé Imperiale de toutes les Rusfies. L'Attention de fa Majeflé Imperiale de toute Rusfies, a ' veiller au maintien des interets & des droits de fes fujets , l'a\ant portee a donner une ponfiftance folide & permanente a une fi (terne jufte & raifonnab'e de'jneutralité fur mer, a contraöée pour eet effet un engagement formel avec fa Majellé le Kol de Danemarc & de Norvége , qui a été immediatcmerit fuivi d'un autre pareil avec fa Majefté le Koi de Suede, & a animé Leurs Hautes J'unTances , les Seigneurs Etats Generaux des Pro- \\n-s  JA E RBOEKEN , Maert, 1781. 565 vinces Unies, a fe rendre a 1'invitation de fa Majefté Imperiale è adopter des prncipes conformes a ceux,qui fe trruvent enoncés dans fa deciaration, & dans celles des Puiflances fusmentionóes Pour eet effet eiles fe f *nt determinées, non feulemenc \ marifefter dans une Declaraton b'ormelle recem ment rémife aux Puiflances acluellem; nc en Guerre, Leur fagon de penfer analogue a cede de 1'Impera trice &. des deux Rois fes Aliiés ,mais auffi a pre'idreur c part direde & effect; ve enqualité dc parties principales Comractanies, aux ftipuLtioris contrac tées entre élles pour la protection de la Navigat on innocente de leurs fujeti refpecïiefs. En confequence de cette determination , de Leurs Hautes PuiiTances, & en vertu de 1' vr iele X de la doublé convention maritime de Coppenhague & de St. Petersbourg,ou il.eft dit „ que le „ but & ï'objccf Principal de cette convention e„ tant d'affurer la iiberté générale du Commerce ,, & de la Navigr.tion ; Sa Majefté Imperiale de „ toutes les Ruflies & fa Majefté leRoi de Dane„ mare & dc Norvége, conviennent & s'engagent „ d'avance , & confentir, que d'autres Puilfauces „ également neutres y accedent <3c qu'en én adoptant les principes , elles cn partagent les 0„ bligations ainfi que 'es avantnges." Sa Majefté Imperiale de toute^ les Rusfies de concert avec leurs Maieltés les Rois fes alliés, a d'autant moins hefité d'enirer en regociation avec leurs Hautes Puiffances , tant pour ellemêmes que pour fes deux alliés, dont li s vceux & les vues Lui ont été confiés, que leurs dites Hautes Pufiances ont pour eet effet jugé a propos denvo\er vers elle une Ambaffade Extraordinaire chargée de temoigneren leur nom, corobien 1'invitadon de 1'Imperatrice leur a été agreable & de confommer 1'union propofée entre les couronnes du Nord & les Provinces Unies, Pour parvenir a fe but defiré & falutaire, fa majefté Imperiale a nommé pour fes Plenipotentiaires 1e Sieur Nikita Comte Panin, fon Conceiller priPp 5 vé 's Gra-" VENHA3E. De Stat. Gen. treden in 't verbond van gwap. onzydigheid.  566 NIEUWE NEDERLANDSCHE -VGra- VENHA> (JE. De Stat. Gen. treden in't verhond van gewap. onzydigheid. vé actuel,fenareur& Chambellan aftueL, & Chevallier des ordres de Sc. Audré, de St. Alexandre-Nersky K deSt. Anne;le Sieur Jean Comted'Ofrermanfon ViceGanceller, Confeiller Privé&Chevallierdesordres de St. Alexandre-Nersfcy & de S t. Anne, les Sieur Alexandre de Besborodka, M sjor-General de fes Armées & Collonel Commandant du Regiment dè Kiovie, de la milice de lapetite Kuffie, & le Sieur Pierrede Bacounin, fon Confeiller d'Etat acluels membre du departement des affaires ctrangeres & Chevallier de 1'ordre de St. Anne; Leurs Hautes Puiffar.ces ayant chargé de leurs pleins pou . oirs le Sieur Guillaume Louis Baron de Waffenaar Seig. neur de Starrenberg du Corps des nobles de la Province de Hollande & de Westvrife, iurntendant du Rhynland, Deputé ordinaire de la Dite Province k 1'affemblée d?s Etats Geaeraux & Ambaffadeur Extraordinaire & plenipotenrare de Leurs Hautes Puiflances k la Cour Imperiale de Rufïie; le Sieur Theo lore Jean Baron de Heekeren Seigneur de Brandfenbourg, Deputé ordinaire k 1'affemblée des Etats Generaux de la part du premier ordre de la Province d'Utrecht, & leur Ambaffadeur Extraordinaire & Plenipotentaire a la Cour Imperiale de Rufïïe; & le Sieur Jean Ifaac de Swart, Refident de Leurs Hautes Puiffances prés la même Cour, les quels après avoir échangé entre eux leurs Pleins-pouvoirs, trouvés en bonne & duè' forme, ont arreté & conclu, que tous les douze articles des deux conventions du même contenu, concluësaCoppenhaguele ^|jg entre fa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies, & fa Majefté le Roi de Daneinarck & de Norvége, & a St. Pe- , , 21 luillet tersbourgle ï-A5Sr"i78o. entre fa Majefté Imperiale de toutes les Ruflies & fa Majefté le Roi de Suede, en toutes leurs claufes & obligations, aux chaugemens prés, qui refultent de la nature du differents traités & engagemens fubfiftans entre les Hautes Parties contraófantes & 1'une ou 1'autre des  JAERBOEKEN Maert 1781. 567 des Puiflances aéfuellement en Guerre enoncés «lans les Articles 11 & III, de la doublé conven tion maritime de Coppenhasme & de St Petersbourg ci desfus indiquée, doivent etre régardés comme s'ils etoient faits arrêtés & etablis mo: a mot fentr fa Majef é Imperiale de toutes le^ Ruflies & leurs Hautes Puiflances en qualité de Parties Principale! Ccnirrclantes avec la refervation exprelïe. que les mentionés Articles II & 111, des fusdits convendors fo ene particulièrement appropriés aux en gagements ar.ieriéur dc leurs Hautes Puiflances £ 1'egard des marchandifes de contrebande: aux fujei de ces marchandifes elles declarent vouloir fe tenir exactement a ce qui a été ftipulé par les traités couclus entre elles & les puiflances Belligeranres, & nommement dans le fixieme Article dt traité de marine avec la couronne d'Espagne le 17 Decembre 1650, le troifieme Article de lem tra:té de marine avec la Couronne de la Grandt Bretagne le 1 Decembre 1674. & le fe»eme Article de leur traité de commerce, navigation £ marine avec la Couronne de France conclu le 2] Decembre 1739, pour 1'espace de vingt cincq ans. & dont leurs hauccs Pu:ffanccs etendent les dispofitions & les determinations au fujet de la Contrabande indefinemtnt comms etant fondées fur h droits de la nature & des Gens. Afin de prevenir toute exacYitude, les Plenipo tentiiires de fa Majelté Imperiale remettront i ceux de leurs hautes Puiflances des Copie* vidi méés des deux conventions de Copprnhague & de St. Petersbourg, qui feront regardées comme Hel les etoient inferées mot a. mot dans le prefen afte. Les Ratifications de eet acte d'accefli-n arrêtt entre fa Majefté Imperiale de routes les Ruflies ö leurs hautes Puiflances les Etats Generaux feroni forroées & echangées ici a St Petersbourg dam 1'espace de deux mois ou plutót fi faire fe peut. II a êté convenu de même, qu'a 1'occafion d( eet échange de ratifications, leurs hautes Puiflance fe 's Gravenhage. De Stat. Gen. treden in 't verbond van gewap. ■onzydigheid.  *s Gravenhage. De Staf Gen. treden in't verbond'var,gewap. onzydigheid. I I I 1 1 1 < 568 NIEUWE NEDERLANDSCHE feront remetre deux declarations uniformes pat leurs Majeftés, les deux Rois alliés de 1'lmperatrice, luivant k formule ici annexée, qui par 1'entremi/e du Mimftere de la Ruffie doivent être echangées contre celles de leurs dites Majeftés,en 'vertu des quelles ces deux fjuverains & les Seigneurs Etats Generaux acceptent immediatement entre eux les • itipulattons mumelles ci deffus cnoncées. En lot de quoi nous fous-fi^nés en vertu de nos p ein pouvoirs i'avons fignés & y avons appofés les Cnachet de nos arrnes. Faic a St. Pecersbourg Je 24 Decembre mil fcpt cent quatre vingr. Signé, (Ls.) G*. Panin. rr \ t r^, (Ls0 b«. de Wassenaer. (Ls. j cte. Jean D'osterman. >t „ v . CLs.) Bn. de heeckeren. (Ls,; Alexandre de Besborodka. rrcND (Ls ) J. J. de swart, CLS.J PlERRE f)E baconnin. Dit gefchrift luidt in het Nederduitfch aldus : ^fte door welke H H. Mog. de Heeren Staaten Generael der veréenigde Nederlanden toededen, tot het Zeetraftaet geflooten den en 21 July 9 Jwy wu 'en ! Aug. 'VSo te Koppenhagen en St. Peters>urg, tuffchen haere Majefteit den Keizerinne van 5eheel Rusland en hunne Majefteiten de Koningen 'an Denemarken en Zweeden , tot het welke deze ^fh,^0ge-Dhedln t. Petersburg, waer in gezegd word „ dat, het voornaem „ doel en oogmerk van die verbintenis zynde, „ om de algemeene vryheid van den Koophandel en Zeevaert te verzekeren, komen Haare Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en zy' ne Majefteit den Koning van Denemarken en Noorwegen overeen, en verbinden zig vooraf. !' om toe te ftaan, dat ook andere onzydige Mc. ** „ gend sCra- /ENHAïE, De Stat, Gen. "reden 'm 't verbond'vangewap' onzydigheid*  'sGra- VENHA GE. De Stat Gen. treden in 't ver bond van gewap. onzydigheid. ) I i J 1 ( I I j t) v d 11 di Ij X' v; Gl V w v< j7° NIEUWE NEDERLANDSCHE „ de verbintenis zo wel als in de vo'rreLn d ' . naer Majelf.-it de Keizerinne van geheel Rnsfanrf ini overeenftemming met hunne MaiefSnfv dee d hebben om san haar een buitengewoonGe SmLI SdSA,netbevtI omi^unnennna?n «3S^nneh°geeweeft was" "en ot 5'"°^ ?ing tuffchen deg No^e fCnV veree* ftPrf°vmcJen' voorgenomen, te vo-trekken Om tot dat gewenfcht en gelukkig S^f- :e komen heeft haere Majdte t d? KeTze ehcimen Raed ?faVE V3n Pa"i",haeren vverklyfc . Heer Asm de Bacounin Haer werklvke "ÏÏÏ^n ' %-VxAn het gemene dertS «ken, en Ridder van de orde van St ™* unae Hoogmogende hebben drrzelver volma« >n WafTen^ dRD Heff mUem Lodewyk Sn m Waflenaer.Heer van Starrenburg uit het li* mam der Edelen der Provincie vsn Hnii-nT 8" estvriesland , Heemraed van f vdÏÏ « ™ Gedeputeerde van dezelve pSjJcVe Ier* rgadennge van-de Staten Generaal ™bu5 ge' woon  JAERBOEKEN, Maert, 1781, 57! woon Gezant en Plenipotentiaris van Hun Hoog Mog. aan het Keizerlyke Hof van Rusland ; en de Heer Theodoor Jan Baron van Heekeren, Heer van Brandfenburg, gewoon Gedeputeerde ter vergadering der Staten Generael wegens den eerften Kang de Provincie Utrecht, Hunne buiten gewoon Gezant en Plenipotentiaris aan het Rus Keizerlyke Hof' enden Heer Jan Ifaac de Swart Refident van H. H. Mog. aan het zelfde Hof; welke, na hunne volmagten onderling uitgewiffeld en die in een goede en behoorlyke vorm gevonden te hebben hebben vastgefteld en beflooten, dat alle de twaalf artikelen van de twee eensluidende i_ a 28 Tunv verbonden gefloten te Koppenhagen den g July tuffchen haare Majefteit de Keizerinne van geheel Rufland en zyne Majefteit den Koning van JJenemarken en Noorwegen en te St. Petersburg der -jj^ï I78o tuffchen Haere Majefteit de Kei' zettnne van geheel Rusland en zyne Majefteit der Koning van Zweeden, met alle deszelfs voorwaer dens en verbinteniffen en de nevensgaende veran deringen, welke voortkomen uit de natuur der on derfcheidene Tradtaten en verbmtenuTen,tuflchei de hooge handelende partyen ftand hebbende, ei die in het 2 en 3 Art. van het dubbel Zeetradtae van Koppenhagen en St. Petersburg hier boyet aengewezen, zyn open gelegd,moeten aengeziei worden als zynde woord voor woord gefloten ei vaftgefteld tuffchen Haere Majefteit de Keizennm van geheel Rusland, en Hunne Hoog Mogend, in hoedanigheid als voornaeme handelende par tven met uitdrukkelyke voorbehouding, dat de ge noemde Artikelen 2 en 3 van hetzelve verbon hvzonderlyk op de voorgaende verbinteniffen va H H Mog. ten aenzien van verbodene goederen wórden toegepaft: ten opzigte van die goeder» vprkhren zv zig ftiptelyk te willen houden ae; JSiïS'ïwïlf byde «actaeten, tuffchen Hu: s Gra« ^ENHASE. De Stat. Gen. treden in 't verbond van gewap. onzydigheid.  *sGra- vekha" ge. De Stat, Gen. treden in ,t verbondvangewap. onzydighëid, i 1 i ( ( ^ r ri ■v v u V n h 7X fc Ui ih h< lii 572 NIEUWE NEDERLANDSCHE en de Oorlogende Mogendheden aengegaen, bepasld is; en byzonderlyk in het Zeetrachet met de Kroon van Spanjen den 17 December 16 so vin tl iükt Va° Zee»^^t mer 5e iffion van Grootbrittanjen den 1 December 1674 gefloten; en het 16 Art. van hun Tracïaet van f oophandel en Zeevaert met de Kroon van Frankrvk gefloten den 2r December 1730 voor den tyd vaï 25 Jaren en waervan Hun H. Mogende de fchikkmgen en bepalingen, als zynde geheellvk 00 het natuur en volkeren regt gegrold, onSepaet delyk over het geen onder verbodene goederen begrepen is, uitllrekken. 8^ucreu Ten einde alle naeuwkeurigheid in agt te ne r.en , zullen de Plenipotenriariflen van Haerê Ceizeriyke Majefteit aen die van H H. Mo? Sr tand ftellen, de getekende Copyen van dTlnes - «bonden van Koppenhagen en St. Petersbum he aengemerkt zullen worden als zynde van woofd ot woord 111 deze Acte ingevoegd. ,*e Ae!Crgt^'ung v?Tn de^eA(fte van toetreedingaftgefteld tuffchen Haere Majefteit de Kelzerm' e van geheel Rusland en Hunne Hoog Mogende e Staten Generael, zullen bezorgd en uitgS d orden alhier te St Petersburg binnen deTi tVd an twee maenden of eerder indien het doen vlds ■^°rbefl5tenr -dat'-by ge,^nheid van deze tw.fTeling der bekragtigingen, H. H. Mogende ree gelykltudende verklaringen, volgens del £ svensgaenden regel,zullen doen overgevenvooï mneMajefteiten, de twee Koningen Haere Kei Mdyke Majefteits Bondgenoten . die dóór tuT henkomft van het Rufïifche Minifterie moeten tgewiffe d worden tegen die van gedagte Maie ;iten, uit kragt van het welk die twee Mogend:den en de Staten Generael onder hun de onder [ge voorwaerden hier bovengemeld, onmidde k aennemen. UUL' Fen welken oirkonde wy ondergefchrevene uit kragt  JAERBQEKEN, Maert, 1781. 573 kragt onzer volmagt hetzelve geteekend en ons Zegel 'er aen gehegt hebben. Gedaen te St. Petersburg den 24 December een duizent zeven hondért én tagtig. geteekend. (Ls.) O. PANIN. (Ls.) B.i. van WASSENAAR. (Ls.) O. JEAN D'OSTERMAN. (Ls.) Bn. van HERCKEREN. (Ls.) ALEXANDER de BERBRODKA.' (Ls. T- J. de SWART. (Ls.) PIERRE de BACOUNIN. Hier was nog een afzonderlyke Acte of Séhriftüer by gevoegd van de zelfde dagtekening en van dezen inhoud : Acte Separé. T es üx articles feparés faifant partie de la double convention de Coppenhague & de St. Petersbourg, au premier articles prés,quicontientun arrangement particulier a 1'Empire de Ruffie & aux couronnes de Danemarc & de Suede par rapport a la tranquilité de la mer Baltique, doivent être cenfés & regardés comme s'ils étoient inferïés mot a mot daiis 1'Acte d'acceffion de leurs hautes puiffances k la doublé Convention de Coppenhague & de St. Petersbourg, fignée ici a.St. Petersbourg ce même Jour. Pour eclaircir & expliquer le quatrième de ces articles feparés relativement k un arrangement provifcire entre les deux hautes puiffances contractantes en cas de jonclioa de leurs esquadres ,il a été convenu par rapport k la competence du commandant , qu'on fuivra 1'etiquette generalement recu entre lesTêtescourronées & la Republique. En foi de quoi nos foullgnés en vertu de nos Qq plein 'sGra^ venhage. De Stat. Gen. treeden in 't verbond van gewap. onzydigheid.  -~s Gravenhage, Afzon- derlyke Acle wegens de gewap. onzy ■digh. 4 < •] i j i t 574 NIÉUWE NEDERLANDSCHE plein -pouvoirs 1'avons figné & y avons appofé le chachet de nos armes. Fait a St. Petersbourg le 24 December 1780. Signe. (Ls.) Go. PANIN. (Ls.) Bn. de WASSENAER. (Ls.) Go. JEAN D'OSTERMAN. (Ls.) Bn. de HEECKEREN. (Ls.) ALEXANDRE de BERBRODKA (Ls.) J. J. DE SWART. (Ls.) PIERRE de BACOUN1N. De vertaling van deze bovenftaende A.cïe of Schriftuer luidt aldus: Afzonderlyke Acle. De fes byzondere artikelen, een gedeelte van het dubbel verbond van Koppcnhage cn St. Petersburg uitmakende, vvaervan het eerft behelft Een byzondere fchikking ten aenzien vanhetRusEifche Keizerryk en de Kroonen van Denemarken sn Zweeden met betrekking tot de ruft der Ooftiee, moeten befchouwd worden als ofze woord /oor woord in de Acle van toetreding van Hun H. Vlog. tot het dubbel verbond van Koppenhagen :n St. Petersburg alhier teSt. Petersburg den zelflen dag geteekend, ingevoegd waren. Om het derde Artikef van dezelve uit te leggen en te ver:laeren, zynde betrekkelyk op een voor afgaende chikking tuffchen de twee hooge handelende paryen in geval van vereeniging"van hunne Esqualers, is overeeagekomen, (*) dat men, met be- trek- (*) Die is als een XIII. Artikel tuffchen de Statea n de andere Noordfche Mogendheden.  JAERBOËKËN, Maert, itfï, 575 trekking tot het regt van den bevelhebber, alleen' zal volgen dat geen, het welk in het algemeen tusfchen gekroonde Hoofden en de Republiek plaets heeft. Ten welken oirkonde wy cndergefchrevene uitkragt onzör volmagt lietzélve ondergeteekend en< ons zegel aen hetzelve gehegt hebben. Gedaen te St. Petersburg den 24 December 1780. ■ Geteekend ' (Ls.) Cto. PANIN. (Ls.) Bn. van WASSENAER. (Ls.) C». JEAN D'OSTERMAN. (Ls.) Bn. van HEECKEREN. (LsOIAL ANDER de BERBRODKA. (Ls.) J, J. SWART. (Ls.) PIERRE de BACOUNIN. Maer hadden de Keizerin en de Staten cler Vereenigde Nederlanden zich wegens de gewapende onzydigheid verbondenj het was noodzakelyk, dat 'er ook tuffchen de Koningen van Denemarken en Zweeden aen de eene zyde en tuffchen de Staten der Vereenigde Nederlanden aen den anderen kant eene behoorlyken verbinteniffe wierde aengegaen, het welk gefchiedde by de volgende verklaring: Declaration. Faifons favoir qu'ayant été invités d'accedei comme parties Principales contraétanres è la doublé convention conclue d Coppenhague Ie '2g JuiUet fi Majefté Imperiale de toutes lesRuJJies, £5 Ca majefté le Roi de Danemarc S5 de Norvége, & i J Qqa ' St. P* sGra- r'enhaïe. 4fzonierlykedcte wegens de ?ewap. mzyiigh.  yt6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. A£te tusfchen de Staten ei de Koningenvan Denemar.ken en Zweede. \ ,21 Juillet St. Petersbourg le -t Aout 1780 entre fa majefté Imperiale de toutes les Rufttes & fa majefté le Roi de Snede (*) nous certifions förmellement par cette prefente Declaration, qu'aïant egalement k ceur, le maintien de Ia liberté Générale du commerce & de la navigation neütre, & étant 'animés a eet egard dememes fentimens que leurs dites majeftés, nous accedons dans la meilleure forme, comme parties principales contraétantes a la fusdite doublé convention & nous nous engageons en conformité de ce qui a été exprimé plus amplement dans 1'acte d'acceffion & PActe feparé figné le 24 December 1780 a St. Petersbourg par les Plenipotentiaires de fa Majefté Imperiale & par ceux, qui y ont été autorités de notre part a toutes les ftipulations, claufes & articles,auxquels nous accedons dans toute leur forme & teneur. Nous nous atcendons,que fa majefté Imperiale de toutes les Ruflies & leurs majeftés les rois de Danemarc & de Suede (f) declafcront egalement par un acle formel d'avoir recu & accepte cette notre Declaration, & que leurs Majeftés Imperiale & Royales nous reconnoitrons comme parties Principales contraclan tes a la doublé convention de Coppenhague & de St. Petersbourg. En foi de quoi cette prefente Declaration, quï fera echangé a St- Petersbourg contre une pareiïle d'acceptation de Ia part de fa Majefté le Roï de Danemarc & de Norvége (§) par 1'entremife de (*) In de verklaring aen den Koning van Zweede te doen zou men het verdrag van Petersburg van 28 Junv 9 Jury 1780 noemen voor dat van Petersburg van 21 J"1^ 1 Auguftus I780. (t) In de verklaring aen het Hof van Zweede te doen, zou men den Koning van Zweede eerft noemen, (5) In de andere verklaring las men Ls Roi di s u s o s., den Koning van Zweede.  JAERBOEK EN, Maart, 1781. 577 de Ruffie k été donné a la Haye fous Ie grand ' feau de nos Etats, & paraphé de Mr. le Prefident 1 de l'aflamblée & figné de notre Griffier. < De Vertaeling van deze verklaring is aldus ; Doen te weetcn,dat genodigd zynde om toe te treeden als voornaeme handelende partyen tot het dubbel verbond gefloten te Koppenhagen den2|-j^j|r- tuffchen Haare Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en zyne Majefteit de Koning van Denemarken en Noorwegen, en te St. Petersburg den ~f~7ïug. 1780. tuffchen Haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en zyne Majefteit den Koning van Zweeden, verzeekeren wy uitdrukkelyk by deze verklaring, dat wy insgelyks genegen zynde tot de handhaving van de algemeene vryheid van den Koophandel en Zeevaert van onzydigen, en ten dien opzigte bezield zynde met dezelfde gevoelens als gedagte Majefteiten , dat" wy in de beste form toetreden, als voorname handelende Partyen, tot het voorn: dubbel verbond; en wy verbinden ons, in overeenkomst van het geen breedvoeriger uitgedrukt is in de acte van toetreeding en de byzondere acte geteekend den 24 December 1780. te St. Petersburg door de gevolmagtigden van Haere Keizerlyke Majefteit, en door die, welke van onzent wegen waren gemagtigd, aen alle de bepaelingen, voorwaerdens en'artikelen, aen welke wy in deszelfs geheele x form en inhoud deel nemen. \JWy verwagten, dat Haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland , en Hunne Majefteiten de Koningen van Denemarken en Zweeden insgelyks door een duidelyke aéte zullen verklaren, dat zy deze onze verklaringontfangen en aengenomen hebben ; en dat Haere Qq 3 Keu s Gra- 'einha- ;e. A&etusrchen de ■ Staten tn de Koningen van Denemarkenen Zwee'de.  's Gravenhage. Acletusfchen dt Staten en de Koningen, van Denemarkenen Zweede. 578 NIEUWE NEDERLANDSCHE Keizerlyke en hunne Konïnglyke Majefteiten ons zullen erkennen, als voornoeme handelende par^ tyen in het dubbel verbond van Koppenhagen en Sc. Petersburg, Ten welken oirkonde deze verklaaring, die te St. Petersburg tegens een diergelyke van aanneminge zal uitgewiffeld worden van wegen zyne Majefteit denlKoning van Denemarken en Noorwegen door tuffchen komst van Rusland, is gegeven in den Haag onder het groot Staten Zegel, de Handtekening van den Heer Prefident der vergadering en het merk van onzen Griffier. Eindelyk moest men ook nog aen de oorlogende Mogendheden van zyne toetreding tot de gewapende onzydigheid kennis geven ; van deze kennis geving wierdt de hoofdzakele inhoud aldus bepaeld. T 'article *~ de la doublé convention de Cop■^-'penhague &de St. Petersbourg,communiquée par les Cours du Nord a celle de Londres (*) enon^ant le confentement des hautes parties contractantes a 1'accesfion des autres Puisfances, ep alement neutres; Leurs Hautes puisfances les Seigneurs Etats Generaux des Provinces Unies fe font deternimèes k former de concert avec fa Majeffé Imperiale de toutes les Ruffies & Leurs Majeftés les deux Rois fes Alliés, une union fondée fur un fyfteme jufte & raifonnable de neutralité fur mer & ayant pour but le mainten des Interets & des droits de leurs fujets, Pour eet effet elles ont accedé en qualité der Parties Principales contractautes par une acte formel figné è St. Petersbourg, le 24 Decembre 1780. aux conventions de Coppenhagae & de Petersbourg, concluës le 28 (*) Ook Paris, Madrid.  JAERBOEKEN, Moert, 1781. 57S fiSdïe M'o? i?8o. entre fa Majefté Imperiale de toutes les Ruffiés & Leurs Majeftés les Rois de Danemarc & de Suede. Le fousfignè Ambaffadeur (*) &c. ayant 1'honneur de commumquer eet acte au Miniftére de fa Majefté Britanique (*) le prie de. vouloir bien le porter a la connoiifance du Roi fon Maitre: fa Majefté y retrouvera une nouvelle expreffion des principes de 1'impartialité ,dont flmperatrice fa fouvraine (f) fait conftamment profellion & qui repondent fi bien aux fentiments de Juftice & d'équité que font decidée èadopter le feulmoyen propre a mettre fes fujets k 1'abri des pertes, vexations & dangers,aux quels eux, leur commerce & Leurs navigation pourroient être expofés par les malheureufes fuites de la guerre maritime qui trouble le repos de 1'Europe. Sa Majefté Imperiale (i.) fe flatte & fe promet de PamitiéSÉ de 1'esprit de Juftice,dont est animé Sa Majefté Brittanniqué (§) qu'elle reconnoitra 1'equité & 1'intencion pacifique d'une telle mefure, & qu'elle fera tenir la main a 1'execution des ordres, qu'elle a fait expedier a tous les Officiers & Commandansde fes Vaifleaux de Geurre ainfi qu'a fes armateurs' de respecter les droits & les libertés des nations neutres, tout comme VImperatrice (*) a pourvu k ce que fes fujets ne fasfent point de commerce illicite au desavantage de 1'une ou de 1'autre des Puiflances en Guerre. Het (*) Of Envoyé. (J) Of Tres Chretienne, Catholique. (f) Of le Roi fon Maitre, LL. HM. PP. fes maittes li) Of Sa Majefté le Roi, LL. Hfl. PP. (§) Of Très'Chretinne, Catheliqui. (') Of le Roi LL. HH. PP. m, les fujets de U Qq 4 1 's Gra* VENHA. GE. Verklat- ring aen de oorlogende Mo. gendh. wegens de gewap.onzyd.  's Gra- VENHAGE. Verklaringaen de oorlogende Mogendh.wegens, de ge. wap. pnzyd. 580 NIEUWE NEDERLANDSCHE Het welk aldus vertaeld is. tiende JJJet-—^— Artikel van. liet dubbeld verbond van Koppenhagen en St. Petersburg door de ■^oordfche Hoven aen dat van Londen (*■) medegedeeld , de bewilliging der hooge handelende partyen in zich bevattende, dat ook andere onzyd;ge Mogenheden tot dit verbond toetreden; zo hebben, Hunne Hoogmogende de Heeren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden befloten. om eenftemmig met haere Majefteit de Keizerinne van geheel Rusland en Hunne Majefteiten de beide Koningen Hare bondgenoten, een verbintenis aen te gaen, welke op een billyk en redelyk famenftel van onzydigheid ter Zee"gegrond is, hebbende ten oogmerk de handhaving van de belangens en regten Hunner onderdanen. Om die reden zyn dezelve toegetreden in hoedanigheid als voorname handelende partyen, door middel van een uitdrukkelyke acte geteekend te St Petersburg den 24 December 1780, tot de verbinteniffen van Koppenhagen en St. Petersburg gefloten den 28 Juny 21 July 9~py" en den l Aug- I78o, tuffchen Haere Majefteit de Keizerinne van geheel Ruslanden Hunne Majefteiten de Koningen van Denemarken en Zweeden. De ondergeteekende Ambaffadeur &c. de eer hebbende van deze acte aen het Minifierie van zyn Qrootbritannifche (*) Majefteit mede te deelen verzoekt om dezelve ter kenniffe van den Koning zyn Meester te willen brengen: zyne Majefteit zal daar uit gewaer worden een nieuwe bewys der grondbeginzelen van onpartydighcid, waer van de Keizerinne zyne Meester ejfe (f) onophoudelyk haer (*) Of Parys, Madrid. (») Of Jllerchrifcelyke, Katholike (5) Of den Koning zyn Meester; H. 11, Mog. ssyn M eesters.  JAERBOEKEN, üfetf, 1781. S81 Haer werk maekc, en het welk zoo veel aen de reetvaerdigheid en billykheid beantwoordt die Haer bewogen hebben om het eenigfte middel, dat bekwaem is om Haere onderdanen tegen de ïcnadens, kwellingen en gevaeren , waer aen^minne Koophandel en Zeevaert, door de ongeluKk;ge gevolgen van den oorlog ter Zee, welK geheel Europa ontrust, konde bloot gefteld worden, 16 Halrlkeizerlyke C*> Majefteit vleid en belooft zig van de vriendfchap en de zugt tot regtvaerdigheid, waer mede zyne GropihrittanniJcheW Mfjefteit bezield is, dat zy de bil ykheid en het vreedelievende oogmerk dezer verbintenis erkennen zal, en dat zy de hand zal doen houden aen de uitvoering der bevelen, welke zy heeft doer afvaerdieen aen alle derzelver officieren en bevelhebbers der Oorlogfchepen zo wel als aen de gewapende vaertuigen , om de regten en vryheden der onzydige volkeren te eerbiedigen, gefeals Je keizerinne (§) gezorgt heeft dal Haere onderdanen geene verboden handel dry ven! ten nadeele van de een of ander in oorlot zynde Mogendheden. De buitengewoone Gezanten te Petersbur «raven van al het verrigten by eenen brief va den 5 January 1781, aen de Algemeene State kennis, en meldden te gelyk, dat zy den January na wederzydfche uitwiffelmg dervo magten, het verbond met de afzonde: lyke Artikelen getekend hadden, en g ven teffens te kennen, dat l l V I t- o :r És  's Gra VENHA CE. ] 1 3 J 1 £ ci x l i 5& NIEUWE NEDERLANDSCHE' - haer beilag en volkomenheid hadt gekregen, ■met tegenitaende de Engelfche Afgezant Harm alles in het werk hadde gefteld om het fluiten van deze gewigtige zaek te beletten, of ten minften te doen uitftellen; en zich daer toe onder anderen van dit voorwendzel bediend hadt, dat zulks haere Keizerlyke Majefteit in eenen oorlog zoude kunnen inwikr kelen; waer tegen egter deze Vorstin hadt doen verklaeren, dat niets Haer van Haer voornemen zoude doen afzien, al was het dat de oorlog het gevolg daer van was. Dit levert wederom een bewys uit, dat niet de papieren by Laurens gevonden , maer veel eer de toetreding der Republiek tot de gewapende onzydigheid, voor de ware reden van vredebreuk der Engelfchen met dezen Staet is te houden. De Heer Refident J. S. de Swart. fchreef den 5 January 1781, ook nog aen ïeneh onzer voornaemfte Staetsdienaren den navolgende brief. HOOG EDELE GESTR. HEER! AAyn onderdanigfte laatfte aen U Hoog Ed. Geftr. was van jongsleeden Vrydag den 29; aestleeden Zondag, daer aen volgende, hebben -e Heeren Hun Hoogm. Ambaffadeurs weder eeic Conferentie gehad met de Heeren RusCeizerlyke Plempotentian'sfen , waer bv ik n frn°%ens invitatie van laastgemelden heb ;eadhfteerd, en waer in wy na eenige aquet3 over en weer, eindelyk omtrent het point ifferentiaal, wegens het Commando, in gevalle an Rencontre of Conjunctie van wederzydfche tn 11 w Sorl(?6£heE?n ' overeengekomen yn, dat het zelve mhct Traftaet gefteld en gela-  JAERBOEKEN, Maart, 1781. 5^3 laeten zal worden by het gebruik, dat tuffchen de Gekroonde Hoofden en de Republiek plaets heeft. Van het refultat deezer Conferentie werdt maandag aan de Keizerin door de Heeren Rusfi fche Plenipotentiariffen rapport gedaen; en Haere Majefteit het verhandelde in alle deelen geapro beerd hebbende , zoo hebben wy gisteren avond. na uitwisfeüng van wederzydfche Volmagten, dt Accesfie van den Staat tot de Tractaaten van da: Hof met de Hoven van Zweeden en Deenemar ken, tot protectie van de Commercie en Naviga tie van wederzydfche Onderdaenen aengegaen met opgemelde Heeren Rusfifche Plenipotentiaris fen geflooten en geteekend, en de Aften daei van Itaet hede of morgen , door de Heeren Am basfadeurs tot de Ratificatie van Hun Hoog Mog Mog. per Courier afgezonden te worden. II twyffel niet, of alles zal conform der intentie vai den Staet gevonden worden. Ik heb inmiddels di eer U Hoog Ed. Geftr. en allen en een ieder die met dezelve de waere belangens van het Va derland ter harten gaet, over den goeden uitva van deeze Handeling uit grond des harten te feli citeeren; en zulks te meer, om dat ik UEd. Geftr verzekeren kan, dat 'er van de Engelfche zyd niets gefpaerd is, om ons buiten deeze Allianti te doen fluiten Ik heb reeds voor deezen ae: U Hoog Ed. Geftr. verflag gedaen van de prac tyken, die zy daer toe in 't werk ftelden; mae dit is alles evenaert niet aen de moeite, die z zich nog op het laatfte moment daer toegegeeve hebben; doch Haere Keizerlyke Majefteit e Hoogst derzelver minifterie zyn in deze onvet anderlykgebleeven, en hebben met fermeteit e ongenoegen die geenen afgeweezen, die Hoog! derzelve de propofitie deeden, om met ons ni< te fluiten. _ „ De tyd laat my niet-toe om U Ed. Geiti 's Gravenhage. Brief van den Er. de Swart : over de 'gewap. ' onzydigheid. » l I r f 1 1 n t :t  'sGra- VEKH4GE. i i 3 3 4 ) i t I I a l 5H NIEUWE NEDERLANDSCHE | breder te onderhouden; maer zal zulks met de volgende Post doen. QS Ik heb enz. (geteekend) J. S. DE SWART, Zodra de Staten tot hef toetreden tot het verbond der gewapende onzydigheid hadden befloten, zonden zy de behoorlyke verklaringen des wegens aen hunne Gezanten, om aen de drie oorlogende Mogendheden hier van kennis te geven. Die verklaring was aldus ingerigt: ;„ L.. H. P, les Etats-Géneraux des Provinces-Unies des Pais-Bas, n'aiant rien eu de plus a cceur a depuis le commencement de la guerre préfente, & n'aiant défiré rien plus wvement que d'obférver invariablement la plus ftnéte & la plus parfaite neutralité en. :re les puiflances belligérantes, & de rem?Ur cn meme temps leurs obligations eflen:ielles & indifpenlables, cn accordant une )rotection convenable au commerce & a la lavigation de leurs fujets, & en maintenant k defendant les droits & les libertés de leur >ayillon neutre, ont appris avec la plus vive atisfadion, que S. M. 1'impératrice de toues les Ivuffies, toujours animée des fentilens nobles cc généreux qui doivent translettre a la pollente la plus reculée, 1'éclat c le renom immortel de fon glorieux regne trouve bon de déclarer aux puiflances beligérantes, qu'étant dans 1'intention d'obférver  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 585 ver pendant la guerre aétuelle 1'impartialitë' la plus exacte, elle efl: déterminée a mainte-' nir par tous les moiens les plus efficaceSj" 1'honneur . du pavillon Ruffc, ainfi que la fureté du commerce & de la navigation de fes fujets; & a ne pas fouffrir qu'aucune des puiflances belligerantes y porte quelqu'atteinte:" Les fentimens & les Vues de L. H. P, repondent parfaitement & fon entierement conformes aux principes, qui fervent de bafe a la déclaration de S. M. L; & elles n'hefitent point en conféquence, d'expofer a fon exemple aux puiflances belligerantes ces mêmes principes, qu'elles font déterminées a fuivre & a maintenir de concert avec S. M. L Savoir: ie Que les vaifleaux neutres pourront hbrement naviguer de port en port & fur les cótes des puiflances en guerre. 30. Que les effets appartenant aux fujets du puiflances en guerre feront libres fur les vaisfeaux neutres, a 1'exception des feules marchandifes de contrebande. 30. Qu'a 1'égard de la contrebande L. H. P. s'en tiendront a ce qui eft ftipulé par les traités conclus entre elles & les puiflances belligerantes, & plus expreflement par leöme article du traité de-marine avec la couronne d'Efpagne, du 17 decembre 1650; le 3me article du traité de marine avec la couronne d'Angleterre, du 1 décembre 1674 & le i6nu article du traité de commerce, de navigatior & de marine avec la couronne de France. du 1 décembre 1739, pour a5.ans; defquel: trai sGra- 'enha- ;e.  'sGra VENHAGE. 3 • ] J ( 1 1 c t I 53 35 55 5? % 58Ó NIEUWE NEDERLANDSCHE traités, L. H. P. regardent dans toute leur etendue, les difpofitions cc fixations relativement aux marchandilés de contrebande comme entierement fondées fur 1'équité naturelle , cc le droit des gens. 40. Ou'aucune place ne fera cenfé bloquée que lorfque des vaiffeaux de guerre Itationes aux environs empêcherons qu'aucun batiment nepuiffeyentrerfans un dariger évident 5°. Que ces principes ferviront de regie pour juger de la légitimité ou de I'fflégitimïté des pnles. & Comme ces principes forment 6c conftituent les droits univerièls des puiflances neutres,^ cc qu'ils font de plus confirmés par les traites 3 qui ne peuvent jamais être légitimément annullés, ou altérés, ou fufpendus, me par un afte commun & un confentement eciproque des parties contraéïantes, L. H •• nattent que les puiffances belligerantes joudront bien en reconnoitre la juftice & y télerer, en ne portant aucun empêchement u commerce des fujets de L. H. P., & ne es troublant point dans la libre jouiflance es droits, dont la propriété ne peut être conïitee au pavillon d'une puiflance neutre & idependante. Dit wordt aldus vertaeld: ,, H. H. Mog de Staeten Generael der Vereenigde Nederlanden, van het begin des tegenwoordigen Oorlogs af, niets mier ter harte genomen en niets vueriger geifCht £eb£ende, dan de ftren|fte en volkomenfte Neutraliteit tuffchen de oor-  JAERBOEKEN, Maart, 1781. 587 „ logende Mogendheden onveranderlyk in' „ acht te nemen, en teffens hunne weezen-1 „ lyke en onvermydelyke verpligtingen te( ,; vervullen, door eene gepafte befcherming „ aen de Commercie en Seheepvaert hunner Onderdaenen te verleenen, en door de „ Rechten en Vryheden hunner neutraele „ Vlag te handhaeven en te verdedigen ;heb„ ben met het grootfte genoegen vernomen, „ dat H. Majefteit, de Keizerin van Rus„ land, iteeds bezield met de edelfte gevoe„ lens, die den onfterflyken luifter en roem „ haerer glorieryke Pvegeering tot de laatfte „ Nakomelingfchep moeten voortplanten , „ goedgevonden heeft aen de Oorlogende. „ Mogendheden te verklaeren, dat zy, voor„ neemens zynde om geduurende de tegen„ woordigen Oorlog de naeuwkeurigfte onzy„ digheid in acht te neemen, beflooten heeft „ de eer der Ruffifche Vlag, gelyk ook de „ veiligheid der Commercie en Seheepvaert „ haerer onderdaenen door de kragtdaedigfte „ Middelen te handhaeven, en geenzintstoe „ te la eten, dat eene der Oorlogende Mo„ gendheden eenige inbreuk daer aen toe- brenge." „ De gevoelens en oogmerken van H. H. M. , beantwoorden volmaekt aen, en zyn ganfeh- lyk overeenkomftig met de grondbeginfels, welke tot een grondflag aen de verklaering *, van Haere Keizerlyke Majefteit dienen; „ en ingevolge van dien ftaen H. H. M. , niet het minft in twyifel, op haer voor^ beeld, aen de Oorlogende Mogendheden die " zelfde grondbeginfels open te leggen, welja ken 'ENHAÏE. I  *s Gravenhage. j ! 5S8 NIEUWE NEDERALNDSCHE „ ken Zy, in overeenkom!!; met haere Kei* „ zerlyke Majefteit, beflooten hebben tevoï•„ gen en te handhaven. Te weeten. ï. „ Dat de neutraele Schepen vryelyk van j, de eene Haven naer de andere,op de Kus„ ten der Mogendheden,die in Oorlog zyn, „ zullen moogen vaaren»" II. „ Dat de Goederen, aen de Onderdaes3 nen der Mogendheden, die in Oorlog zyn „ toebehoorende, aen Boord van neutraele ■„ Schepen vry zullen zyn, uitgenomen alle ,, de Contrabande Goederen. III. „ Dat ten aenzien der Contrabande „ Goederen II. H. M. zig zullen houden „ aen 't geen in de Traétaten, tuffchen hen „ en de Oorlogende Mogendheden geflooten, ■„ bepaeld is, en byzonder dat in het zesde „ Artykel van het Zee-Verbond met' de „ Kroon Spanje van den 17 December 1650, „ in het derde Artykel van het Zee-Ver- „ bond met de Kroon Engeland van den eer- ' „ ften December en in het zeftiende „ Artykel van het Commercie Navigatie en „ Manne-Traétaat met de Kroon Vrankryk „ van den eerften December 1739 voor vyf „ en twintig Jaeren; terwyl H. H. M. de „ lchikkmgen en, bepaelingen der gemelde „ fraétaaten met betrekking tot de Contra,, bande Goederen, in haer geheele uitge, ftrektheid; als geheel en al op de natuur, lyse billykheid en het recht der Volkeren > gegrond, aenmerken." IV: „ Dat geene Plaats voor geblocqueerd , zal gehouden worden, dan wanneer Oor, iogkhepen, die daeromtrent hunne vafte ' „ ftand-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 589 i, ftandplaets hebben, zullen beletten, dat „ geen Vaertuig zonder eon oogfchynlyk ge' „ vaer daer kan Jbinnen loopen." 1 V. „ Dat deze grondbeginfels tot een „ richtfnoer zullen dienen, om over de „ wettigheid of onwettigheid- der Pryzen te oordeelen. „ Dewyl dezé grondbeginfels de algemeene ,, Rechten der Neutraele Mogenheden vor„ men en uitmaeken , en zy daerenboven door de Tradiaeten, die nocit wettiglyk „ vernietigd, of veranderd, of opgefchort kunnen worden, dan door eene gemeene V» Acte en eene onderlinge toeftemming „ der onderhandelende partyen, beves5, tigd zyn 5 zo vleien H. H. M. zig, dat „ de Oorlogende Mogendheeden 'er de bil33 lykheid van wel zullen erkennen, en 'er 33 naer luifteren, door geenerhande beletzei 33 aen den Koophandel der Onderdaenen van a H. H. M. toe te brengen, en hen in het vrye 33 genot der Rechten, wier eigendom aen de » Vlag eener neutraale en onafhanglyke Mo5? gendheid niet kan betwift worden, geen33 zints te ftooren." Het Hof van Groot-Brittannie hadt door fpoedige oorlogsverklaring voorgekome, dat deze bovenftaende verklaring aen het zeiven niet konde gefchieden, gelyk wy zulks in ons Stukje voor Jahuary verhaeld hebben ^ maer het Hof van Frankryk beantwoordde die verklaring den 18December op deze wyze: "f7an den aenvang des tegenwoordigen Oorlogs v af, heeft de Koning in een Generael Regie* ment openlyk de grondbeginfelen bekend ge Rr raaektj s Gra-* venha-  590 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. Ant. van Frankr. wegens de gewap. onzydigh. maekt, volgens welken Hyzig, ten opzigte der Neutraele Mogendheden, meent te gedraegen. • De grondbeginselen , met betrekking tot de Vereenigde Nederlanden, alleen uit het recht der Volkeren afgeleid, hebben tot hunne wezenlyke en regelregte bedoeling de Vryheid der Zee; en dedrie Noordfche Hoven zyn van de billykheid dier grondbeginfelen zodaening overtuigd geweeft, dat zy dezelven tot een grordflag gelegd hebben ■van die verbintenifle, waerin H. H. Mogenden nu insgelyks hebben deel genoomen. In deze gefteldheid van Zaeken heeft de Koning niet dan met het uiterfte genoegen kunnen verneemen, dat de Staeten Generael de fchikkingen, in zyn Reglement van den 26 July 1778 vervat, niet alleen aengenomen, maer ook dadelyk beflooten hebben, dezelven te handhaeven, door zig in dezen met H. Majt., de Keizerin van Rusland, te vereenigen. De Staeten Generael mogen zig verzekerd houden, dat de Koning zal blyven voortgaen zorge te draegen , dat geen zyner Schepen, het zy van de Koninglyke Zeemagt, het zy particuliere Kaepers, den wettigen en onfchuldige Koophandel van de Onderdaenen der Republiek ontrufte; dat Zyne Majt. de geringfte overtreeding der puncte, in de Verklaring van H. H. Mog. ter nedergefteld, niet ongeftrafd zal laeten, ten einde Hen van de ganfche uitgeftrektheid zyner regtvaerdigheid, gelyk ook van zyne genegenheid voor de Vereenigde Nederlanden te overtuigen; en dat Zyne Majt. onveranderlyk befloten heeft, om van zynen kant alles toe te brengen tot de onwrikbaere en altoos duurende vaftftelling eener Jurisprudentie, die zyne Vyanden fchyn maken niet te willen erkennen, en by welker handhaeving de welvaert der Hollandfche Natie byzonderlyk betrokken is. Maer ter zelfder tyd dat de Koning zyne oplettendheid zal verdubbelen, om te verhinderen, dat de Hollandfche Koophandel in de rampen des Oor-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. m Oorlogs deele, vleit Hy zig ook, dat H. H» Mog. van hunnen kant de kragtdaedigfte Maetregelen zullen neemen, ten einde de üncierdaeDen der Republiek zig heiliglyk houdeu aen de. voorwaerden, op Welken hen de vryheid van Koophandel verzekerd Word; en dat Zy door hunne Admiraliteiten die voorzorgen zullen laeten neemen, als in ftaet zyn om alle bedrog of oogluiking mét dc Vyanden Zyner Majefteit voor te komen. Gegeeven te VERSAILLES den 23 December 3780. Ten blyke van de opregtheid der Vriendfchapsbetuigingen, in dit antwoord vervat, heeft Zyne Majt. aen alle de Bevelhebbers van deszelfs Oorlogfchepen en Kaepcrs bevelen gezonden, om de Nederlandfche Schepen op Zee, die zulks mogten behoeven, onder hunne befcherming te neemen,. en by te ftaen. Het antwoord van het Hof van Spanje was aldus ingerigt: Leroi a été informé, par les copies,qui accompagnoient le mémoire du comte de Rechteren, du 1 de ce mois, des réfolutions fages & prudentes que les Etats - Généraux des Provinces-Unies- ont prifes, relativement è. leur acceffion a la convention conclue entre S. M. rimpéi-atrice de Ruflie & L. M. les. rois de Suede & de Danemarc, ainfi que dé la declaration, que L. H. P. ont jugé convenable en conféquence de faire aux puiifances belligérante. S. M., après avoir exarniné ces papiers, n'a rien a ajouter aux reponiés qa'elle a données le 18 avril a la cour de Petersbourg, le 7 aoüt a celle de Copenhague, $t ie 13 du même mois a celle de Suede, ïira doijt 'sGra^. VENHAGE. Ant. van Frank, wegens de gewap. on- zydighi  592 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. < • l l ( I i I ( c r f V dont Ia teneur efl répétée ici au moien des* Ij copies ci-jointes. En conféquence il a été I donné les ordres les plus pofitifs aux vaiffeaux [ de la marine roiale & aux corfaires Efpa- h Tnols, touchant la maniere dont ils auront a Ë .e conduire a 1'égard des batimens Hollandois I. Jurant cette guerre. Ces ordres ont même Ë :té donnés déja préalablement aux délibéra- E ions finales, que la république a prifes pour I iccéder a la neutralité-armée; en quoi S. M. | - donné une preuve de fon amitié, ainfi qu'il I :h a été donné avis au comte de Rechteren I •ar une lettre en date du 31 mai. S. M. au- I a foin, que fes ordres foient remplis auffi I lonéluellement, qu'elle efpere que les Etatsjénéraux des Provinces-Unies auront foin ue leurs fujets obfervent ceux qu'ils donne- I ont conformément a la neutralité qu'ils procent. " * Au Par do le 14 Janvier 1781, (Signé) Le Comte de FLORIDA-BLANCA. Dit antwoord wordt aldus vertaeld: Antwoord van de Spaenfchen Staetsdienaer den \ Grave van Florida-Blanca, aen den ' Grave van Regteren , Afgezant van Hunne H. Mog aen het Hof van Madrid, op de 1 verklaring van H. II. Mog. wegens de toe-1 ' treding tot de gewapende onzydigheid. „ Den Koning heeft , door het affchrift, \ velk de memorie van den Grave van Rechteren,  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 593 ren, van den ifte dezer maend verzelde, vernomen de wyze en voorzigtige beiluiten, die de Staten Generael der vereenigde geweiten genomen hebben, betrekkelyk de toetreeding tot het verbond tusfchen Haere Majefteit de Keizerinne van Rusland en Hunne Majefteiten de Koningen van Zweeden en Denemarken, als ook van de verklaringe, welke Hun H. Mog. hoog noodzaeklyk geoordeeld hebben aen de oorlogende Mogendheden te doen. Zyne Majefteit, nae de papieren overwogen te hebben, heeft niets by te voegen by de antwoorden, den 18 April en 7 Augufti aen de Hoven van Petersburg en Koppenhagen en dat van den 13 der zelfder maend aen dat van Zweeden, overgegeven; welkers inhoud herhaeld wordt door middel van de hier nevensgaende affchriften. Ingevolge van dien zyn deftrengfte bevelen aen de Koninglyke Zeemagt en aen de Spaenfche Kapers gegeven, ten aenzien van de wyze, op welke zy zig te gedragen hebben jegens de Hollandfche Schepen geduurende dezen oorlog. Die bevelen zyn zelfs reeds al by voorraed gegeven op de laatft geëindigde beraedflagingen, welke • de Republiek gehouden heeft wegens de toetreding tot de gewapende onzydigheid; door het welke zyne Majefteit een bewys van zyne Vriendfchap heeft gegeven, zo als ook den Grave van Recht eren 'er van onderrigt is door eenen brief van den 31 Mei. Zyne Majefteit zal zorg dragen, dat zyne bevelenltiptelyk volbragt worden , vertrouwende dat de Staten Generael der Vereenigde Gevveften Rr 3 zul- 's Gra- vekha* ge.  'sGra- j ■ 594 NIEUWE NEDERLANDSCHE "uilen zorgen, dat hunne onderdanen die beveien, welke zy zullen ge ven, overcenkomiHff de onzydigheid, welke zy belyden, zullen ui agt nemen." De Algemeene Staten hebben eindelyk na rype overwecgiiigen eene tegen - verklaering or Contra-Manifeft op den iz Maert 1781 beraemd, ten einde de gronden en redenen van de begonnen vyandelykhcden,door de Lngellchen m hunne verklaring of I\Iamfefi aengevoerd, te beantwoorden cn te wederleggen; en in tegendeel de onrechtvaerdige handelingen der Lngeilchen, welke zo veele redenen van bezwaer en klagten aen de zyde dezer Republiek zyn, in een klaer dagligt te ftellen. Welk Contra-Manifefi door den Agent van hunne Hoog Mogende aen de buitenlandiche Gezanten is ter hand gefteld. Het is wel zo, dat diergelyke verklaeringen van weinig kragt zyn, en het'er meer op acnkomt, welke tael men uit metalen monden fpreekt; egter is het de gewoonte . dat de Mogendheden in dusdanige gevallen zich op de vierfchaer van het Algemeen beroepen : welke gewoonte dan ook zo de Staten nis de Koning van Groot-Brittannie hebben gevolgd (*). De (*) Öp den Engelfchen welken hier aenvalleis zyn ■allen de v-o.rden van VoltaIbe ZWel. Zhilos. P iv ,es a.preJatcurs Romains faifoient declarer toutes leurs wajions jujhs, par des prétres, nmmés Feciales. Tout ittgand, qui fe trouve a ia tète d'une armee commence es jureurs par un manifeftt, cjf iwtlore le Dieu des rmecf.  JAERBOEKEN, Maert, 1^1. 59? De Algemeene Staten nemen de inleiding' van Hoogftderzelver Contra-Manifefi van' den onrechtvaerdigen en van allen fchyn van' recht of reden ontblooten aenval der Engelfchen , hunne oude Bondgenooten; van welken nauwelyks in de Gedenkboeken der Eeuwen eenig voorbeeld te vinden is. Hunne Hoog Mogende gewaegen hierop van hun plan van flipte onzydigheid, reeds m den aenvang van de onluften van Groot-Brittannie met deszelfs Volkplantingen in America gevormd, en vervolgends by het overflacn van 't oorlogsvuer tot andere Mogendheden, ftandvaftig nagekomen, terwyl zy op de overtuigendfte wyze aen de verlangens van den Koning van Engeland te gemocc kwamen, zo verre zulks en met de regels van onzydigheid en de rechten van hunne Oppermagt beft'aenbaer was. De onwederfprekelykfte bewyzen van die infehikkelykheid zyn te vinden , vooreerft in de ftrengfte verboden van vervoer van allerlei Oorlogsbehoeftens naer Noord-Amcrica, zelfs met zodanige voorzieningen, die onzen eigen handel en viert niet weinig belemmerden: ten anderen in de ftiptfte beveelen aen de Bevelhebbers in onze Volkplantingen om door geene daeden ,hocgenaemd, de onafhangelykheid der Engelfche Volkplantingen te erkennen: ten derden in het opontbod van den Gouverneur van St. Euflatius op yvere klagten van den Engelfchen Gezant, welke Gouverneur , hier overgekomen, naer zyn Eiland niét heeft mogen te rug keeren, voor dat hy zich volkomen verdcedigd en vcrontfchuldigd hadt. ■ Rr 4 Hier sGrü- .'enhaie.  •S G RAVE N HAGE, c 1 1 g I 59<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hier tegen, merken LI. H. Mog aen nV het ganfch gedrag van Engeland^ vefre a^evtkTm1^ en V^ndelyke h?ndelwyze i| ^lanff°FC[nlde,Vredebreuk tulïche» Engeland en Frankryk, zag men de Engelfche Havens opgevuld met Hollandfche Schepen die op de trouw der verbonden vaerende' onrechtvaerdtglyk aengerand en opgebragt' mL^È'M iadi^en dier ^hc-pen, fchoon u tdrukkelyk by de verbonden voor vry verkeerd, wierdt naer een willekeurig en overheerfchend gezag gehandeld. 3 Volgends een gewaend recht van tvdelyk nut, eigende men de goederen door gedwongen kpop aen zich toe, en gebruikte die voor's Konings Zeemagt hir£C kr^riffte vertoogen en beroep op Uilige verbonden wierdt in den wind geflae- ll'a t°°r , d£ VryhGden in dezeIv*n ten Jaerfte befchreven en ontwylfelbaer waren ingedrukt en fchoon de onderdaenen van ingeland de voordeden van die duidelyke 'erbonden op hunnen tyd hadden genooten. 5 Verders merken H. II. Mog. aen, dat zo run als zyne Groot -Brittannifche Majefteit le regten , uit die verbonden gefprooten, aen e Republiek konde ontneemen: IWftezelve even zo weinig de Republiek van de nzydigheid konde aftrekken en in den oorDginfleepen, alleenlyk gerezen uit oorzaeen, die onmiddelyk tot regten en bezittin en, buiten de bepaelingen van de verdeedi* ende verbonden gelegen, betrekking heb- beq  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 597 ben. En evenwel vondt zyne Britt. Maj. goed dit verbond van vrye vaert en handel, al terftond by den aenvang der onluften met Frankryk, te verkragten. 6 De inbreuken op de duidelykfte verbonden, en de willekeurige gewysdens der Engelfche Gerechtshoven wierden dagelyks vermeenigvuldigd. 7 De weerlooze Koopvaerders van de Republiek waren de onfchuldige llagtoffers van de fteeds toeneemende kneevelaryen en ge\veldenaryen der Engelfchen. . 8 De Vlag van den Staet wierdt zonder den minfte fchyn van recht openlyk aengetaft,gehoond en gefchonden. Cf De bondigfte vertoogen, daer tegen ingebragt, verworpen. 10 De, Schepen, uit'sLands Convoy geweldig genomen, wierden voor goeden prys verklaerd. 11. Het grondgebied van den Staet, in Europa en buiten dezelve wierdt geweldadiglyk gefchonden; van 't welk twee allerfterkfte voorbeelden zyn, zo in den geweldigen aenval te St. Martin, als in de ongehoorde iloutigheden van eenen Engelfchen Kaper te Goereede gepleegd, waeromtrent de gepaste vertoogen van den Staet door het Hof van Engeland zyn in den wind geftaegen. Alle welke handelwyzen der Engelfchen ten vollen beveiligen het geen de Heer Boreel, gezant van dezen Staet aen het Hof van Frankryk in de voorgaende eeuw aen den Raed pcniionaris dt Win fchreef: „ Ik heb veel in s'Lands com„ misfien voor dezen met de Natie (de Enw gelfchen) gehandeld: en het is geen volk, Rr 5 „ daei 'sGra- venha3e.  ►59!? , NIEUWE NEDERLANDSCHE js' Gra VENHAGE. ] 1 M ( ] I I > 1 I \ c g t S „ daer mede men op den gemeenen reoel va» „ redelykheid en politycke moet omgaen zo als die haer wel kennen, ten besten we„ ten." Extr. Mi ff: Parys x7 0&. 16** En nog m eenen anderen brief, alwaer hy zig; aldusuitlaet: „ God geve, dat in Engeland een opregte genegentheid zy, om na re„ den en billykheid eene goede nabuerlyke „ vriendfchap te verhandelen: van de ob„ fervantie van dien zal niets zeggen; maer „ in vryheid gefchreven, al wat verder als „ nabuerlyke vriendfchap werdt getenteerd, „ na myne opinie, zal den Staet, zo ik gro„ telyks vreze, tot ondienst wezen; want „ van diu zyde zal veel werden belooft, en niets nagekomenen van ons zal men zuil•9 len hebben geobferveert tienmanl meer als ,. belooft hebben." Extr. Miff. Parys 24 Qclob. Maer om weder te keeren, de Staten verladen hiep op, dat aen de Republiek niets neer overig zynde dan of-den handel en kheepvaert van de Republiek verdelgd te :ien, of in openlyke vyandlykheden met >oot Brittanien te komen, de Keizerin van Lufland ter goeder uere een aenbod deede tot iet aengaen van een verbond met de andere Vfoordfche Mogendheden, om de onzydige aert en handel met de wapenen ftaende te ouden en tegen alle geweld der oorlogende Mogendheden te verdeedigen , behoudens de erbinteniften met zyne Gr. Br. Majefteit en eszelfs ryken. Dog dat de Koning dit heeft etragt tegen te gaen met zyn Gezant te rug ! roepen en brieven van Marke tegen den :aet en deszelfs Ingezetenen uittevaerdigen. Ver-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 599 Vcrvolgends wederleggen de Algemeene Staten de klagten en befchuldigingen in het vcrn/ac g of Manifest van den Koning van Groot Btitsann^e vervat. Als 1 dat men de onderhandelingen met den Engelfchen Gezant hadt geweigerd: waerop de Staten aenmerken, dat het onderwerp van die onderhandeling niet anders zynde dan een duidelyk en onbetwistbaer verbond, zulk een aenbod van onderhandeling niet kon worden aengenomen , nog van een klaer en ontwyffelbaer regt, ten gevallen van Groot Brittannie, konde worden afitand gedaen en de Ingezetenen van den Staet van hun goed recht worden verftoken (*): welke afitand daarenboven met de onzydigheid jegens de andere oorlogende Mogendheden , weinig zoude llrooken en de Republiek aen dringende gevaeren blood ftellen, 2. Op de gevraegde hulp en byftand antwoorden H. II. Mog, dat het wonderlyk moet voorkomen, dat eene Mogendheid, die van haere zyde de duidelykfte cn ontegenfpreckelykfte verbonden operilyk voor hei oog van ganfeh Europa fchendt en moedwil ligiyk verüxedt, hulp en byftand heeft durven eiifchcn , volgends een verbond, het welk in de tegenwoordige omftandigheder in het geheel niet te pas kwam. Dat de feyen Provinciën, allen eenpariglyk zulks had den geoordeeld ^en dat dus het weigerend ant woord van dc Republiek op. de gevraegde huif (*) Hanc enim oh cauffam maxime, ut fua tenerent r-efpiiblicm, civitatesq^e conftit'utcs füntX Cicjsr. II. d< Offic, 21. s' Gravenhage.  's Gravenhage. i i \ < i ■\ t c i i V V b g 6oo NIEUWE NEDERLANDSCHE hulp behoorlyk zoude gefchied zyn, waren fi. H. Mog. met weerhouden geworden door den ongehoorden en geweldigen aenval van den Vlag van den Staet onder he? bevel van den Schout by Nagt Grave van Bvland en de geweigerde voldoening deswegen,en door de kort daerop gevolgde gansch ongehoorde en wederregtelyke opfchorting van alle verbonden aen de zyde van Groot Brittannie. 3. Dat de opheffing van uitgaende rechten tot bevordering van den toevoer van fcheepsbouwftoffen eene zaek is van binnelandlch beltier maer ook daerenboven wel was in beraedflaging genomen, maer niet tot Hand gebragt. 4. Betoogen H. H. Mog. dat het voorgevallene met den Noord Amerikaenchen Bevelhebber van een Kaperfchip, verenigd met twee Franfche Fregatten, niets mders was dan eene flipte nakoming van voorleen reeds vaftgeftelde bevelen en fchikkin\en,, van welke men ten gevalle van het Hof 'an Groot Brittannie nog verpligt was, no* )orbaer vondt aftegaen. 5. Dat de klagten! lopens eenige zaken in de O. Indien voorgezien, regelregt aenloopen tegen de bengen, welken de Staten uit dat werreld geleelte van tyd tot tyd ontvangen hadden, terwyl reeds te voren in dit vertoog of iamfest verhaeld is , met welk een eraft ver, en oplettendheid de Staten met betrek' ing tot de W. Indien jegens zyne Majefteit an Groot Brittannien hebben gehandeld , dog oor welke toegevendheid de Republiek flegt eloond is geworden. 6. Wat eindelyk dit roote, of ten minfte dat voorgewende punt van.  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 601 van een verbond van Amfteldam met het' Noord Amerikaenfch Congres betreft; mer-, ken de Staten in 't voorbygaen aen, dat 'en in de Memorie van den Ridder Tork van den 10 November 1780, zaken voorkwamen, die tuffchen Souvereinen niet paffen; dat hunne Hoog Mogende het gehandelde daer omtrent, het welk Hoogstdezelven een concept van een eventueel commercie-traclaet met Noord-Amerikanen voorgenomen , noemen , den 27 derzelfder maend hebben afgekeurd, het verdere dezer zaeke den Staten der Provincie van Holland moetende overlaeten, volgens de grondveflen van regeering dezer Landen. Dat de Koning van Groot Brittannie, nog deszelfs Staetdienaers en Gezant alhier, van die regeering-wyze niet onkundig zynde, het zeer bedenkelyk voorkwam, dat die Gezant by herhaling op hoogdreigendc toon ogenblikkelyke voldoening eifchte, en drie dagen daerna mondeling te kennen gaf, dat hy op den zelfden dag geen voldoend antwoord erlangende terftondt een postboden naer zyn Hof moest afvaerdigen : zo dat de ongehoorde flap van den Koning reeds toen in deszelfs Raed fcheen beflooten te zyn geweest. Dat de Staten, fchoon niet gewoon op mondelinge gefprekken van buitenlandfche Gezanten te raedplegen, egter ten overvloede den Griffier Fagel hadden gezonden om den Gezant Tork de regeeringwyze dezer Lande, en dus de volflrekfte onmogelykheid van zo fpoedig een antwoord of voldoening te herinneren. Dat ook de Staten van Holland die bewulle papieren, enz. aen het Hof van s Gra- ENHA-  's Gra venhage. I i 3 I I li t d 1 t a d t; li ai d fa 602 NIEUWE NEDERLANDSCHE van Holland hadden toegezonden, om daer op ten ipoedigiten en met agterftelling van alle andere zaken advis te geven, wae? van ook terftond aen den HeerWwas keniS gegeven Uit al het welk de Staten beS ten, dat het aen de ganfche werreld blvken moest, wat men van het voornaem oogmerk of voorwendlel van het Groot-I3rittanniefch Hof,om aen deszelfs vyandelyke oogmerken tegen de Republiek den vollen teugel te vieren, hadt te denken. Hunne Hoog Mogende toonen dus, byzonderlyk wat die onderhande mg van Amfteldam aengaet, aen, dat,dewyl dezelve voorwaerdelyk was, en van een voordaed van zyne Majefteit zelve afhangende, en dus zonder de erkentenis van de onafhanglykheid der Noord Amerikanen door 11 ulmg Zdven geen de minlïe werking konle hebben, zy ook even daerom geen hetmin- «"S T^°f-°nge,yk kon weekend worden ten aen ivomng toetebrengen (*). De Koning 1ielnc£hS°l,Wig&7e,ma befl,'ft de SeheeIe zaeic. en VrZ 1 "S ,2°U zv"ne weikiaS hebben en dns wr& ,1 naaf-eI t?8b^« °f "oor dit de A- aerd of 'Ï ™ ****** Waren ««affiangelyk ver-tvforZ daeruM: "let voor' wai" ™ lang was dat e«!KLTff0Dd nieU'^ en van onwaerde, volgens fooriI wvoorwi*rde- Niet daer na / want de 3? ton la,?h',een onaf"a"g«lyk volk verklaard mook Slflkerenfn te gaen. Hoe men het ■mThS^S^T de KoninS ™n Groot Britn"vanAmfr^n ^ «««hte door die onderhanie°ders daït fm be'ediSd Se'«^i en dit is niet ' Staten t«-nH v°o^end2eI geweest, zo ais rt aéntoon4 6 6n in Ho°Sftderzelren contra manü  JAERBOEKEN, Maert, 178!. 603 ning toont zich egter gebelgd; vordert afkeuring van die onderhandeling en daerenboven ftrafoelfening: de afkeuring gefchiedtpromptlyk : de ftraf oeffening was, behalven dat ze ongerymd zoude zyn, niet in het vermogen van de Algemeene Staten; en het onderzoek daeromtrent en de regtsplegingkon zelfs door de Staten van Holland (onder welken de befchuldigden behoorden) niet anders gefchieden, dan volgens de bezwoorenevoorrechten, cn dus geenzints by eenige politique dispojitie, maer alleenlyk volgends den gewoonen loop der regtsplegingen. Hunnen Hoog Mogende merken dan verder aen, dat de haet, wegens het verdrag van. de gewapende onzydigheid met deNoordfchc Mogend lieden, opgevat, de eenigfte oorzaek van de vyandelyke befluiten van het Groot Brittanniefch - Hof tegen de Republiek geweest is. Na zodanig een betoog van de valsheid der klagten van het Hof van Groot Brittannie , van de menigvuldige verongelykingen van dat Hof tegen de Ingezetenen van dezen Staet, waer van de Jaerboeken, van den aenvangder onluften van Engeland met Noord Amerika, vol zyn, en welke de Staeten in het flot van het Contra-Manifest fchreeuzvendc verongelykingen noemen, mag men met regt verwonderd zyn, hoe 'er in ons Land nog zodanige en kunnen gevonden worden, die waenende veel wyzer dan de Staten zeiven te zyn, niet by zich zeiven denken, of mondeling beweeren, maer met wydlopige gefchriften in 't openbaer, anderen zoeken optedringen,dat het Hof van Groot Br-ittannieons by nj S GRA:_ >E, t  's Gah venha ce. 1 J » 604 NIEUWE NEDERLANDSCHE m niets of weinig heeft beleedigd, maer integendeel door ons, byzonderlyk door de Regeering der Stad Amfteldam ƒ grootelvks is verongelykt Men moet waerlyk 3ns en wetens Wind zyn,indien men die/SS tTrett nSnykmgen'- *° ds de te regt noemen, niet zien wil. Voeg hier by den onverhoedfchen aenval en roSf dei weerloze Koopvaerders, het liepen van dezelven m de gevangenhuizen, het flegt behandelen derzelven en de fchaertfe bereiking van de uiterfte noodwendigheden v° n ' t leven, om dezelven door nood te perlfen tot het overgaen in Engelfchen dienft , en omvatten der wapenen tegen hun eigen Vaderland Wy fpreeken van de trouwloosheid der Engelfchen geenzints by vergrooting. In 't vervolg zullen wy nader de duidelykfte be' wyzen'er van te borde brengen; fchoon het gebeurde reeds de overtuigTnfte blyken be vat voor die met willens hunne oogenfluiten Een der kundigfte ftaetsmannen f die in de vorige eeuw in dat Ryk hebben uitgemunt leeft de moedige openhartigheid gehad van ie onrechtvaerdige handelwyze der EiJeï fchen tegen de Republiek reeds in dien vd «et te willen ontvynzen. De Ri £ t he/^o^f ?dHe Van de voo^en vt J^Lntl ' neiAmfyne ê'edenkfchrifen openlyk: „ Dat het de daed van Enge, and vvas, die den Nederlanderen mft ft ( , nen den oorlog aenzeggende hunne har, ten eene verllagendheid aenjoeg, en , meer deedt tot het verlies vai zo vee, le Steden en zo veel land, dan de Lp, , ger* van Munfter of van Frankryk. —1  JAERBOEKEN, Maert, I78r. ePf „ En dat deze oorlog by Engeland be9? gónnen was met twee ongewoone bezwal„ kingen van de eere des Kroons, in het „ aentasten ,van de Hollandfche Smirnafche Vloot, en het fluiten van den Exequer." Maer het is onze zaek niet ons verder met den zodanigen in te laten, die den Vyand meer dan hun Vaderland zyn toegedaen, het welk zy gaem in rep en roer zagen, en waer toe zy alle hunne pogingen aenwénden. Na den zakelyken inhoud van het TegenVertoog of Contra-Manifefi der Algemeene Staten te hebben laeten voorafgaen, zullen wy nu het zeiven woordelyk laten volgen, zynde gedagtekend den 12. Maert 1791, en aldus luidende. Tndien de Gedenkboeken der Eeuwen ooit op■* leeverden het voorbeeld van een vrye en onafhankelyke Staet, dooreen nabuurige, vanouds geconfcedereerde en met banden van gemeenfchappelyke belangens ten nauwfte verknogte Mogendheid op het onregtvaerdigft, en zonder fchyn van regt of reden vyandelyk aengetaft, zoo is het buiten tegenfpraek, de Republicq der vereenigde Nederlanden, die zig tegen over Zyne Majefteit,: den Koning van Groot-Brittannien, en Hoogftdeszelfs Mïnifterie in dat geval bevind. Al vroeg by het ontftaen der onluften tuffchen dat Ryk en deszelfs Colonien in America hadden Hun Hoog Mogende, op geenerly wyze verpligt, in die onluften eenig het minfte deel te neemen, het vaft en onveranderlyk voornemen gevormd, om desaengaende te kiezen en nauwkeurig op te volgen het fyftema van de volmaektfte onzydigheid en fliptfte Neutraliteit; en wanneer zeederr. jiit die zelfde verfchillen en onluften eenOorlogsS s vuur s Gravenhage, Hantra • Manifest der \ Stat. Gen. tegenGroot Brittanlie.  606 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. ContraManifefi der Stat. Gen. tegenGroot Brittannie. vuur is ontftookcn, 't welk zig tot meer dan eene Mogendheid, en over meer dan een Werelddeel heeft uitgeftrekt en verfpreid, is dat zelve fyftema door Hun Hoog Mog. fteeds volftandig nagekomen en vaftgehouden, terwyl zy tevens niet hebben verzuimt, de overtuigendfte blyken te geeven van hunne ware geneigdheid, om aan de verlangens van Hoogft gemelde Zyne Majefteit, met opzigt tot vefcheidene zeer gewigtige Pointen, zo verre te gemoet te koomen, als met de reogels van onzydigheid, en met de Regten van hunne Souverainiteit overeengebragt konde worden. Het is geweest met dat oogmerk cn ten'dien einde, dat Hun Hoog Mog terftond en op de eerfte requifitie van Zyne Groot-fJrittannifche Majefteit de ftriclfte verboden hebben geden ëmaneeren tegens den uitvoer van Oorlogsbehoeftens naar, en het dry ven van frauduleufen handel met Zyne Majefteits Colonien in Noo> d-America; tot ftandhouding en ter rigtiger uitvoering van welke verboden Hun Hoog M ,g. nog daerenboven zodanige praecautien hebben vaftgefteld, waer door de Vaert en Handel hunner Onderdaenen op de eige Colonien van den Staet in de Weftindien zeer merkelyk bepaeld en belemmerd zyn geworden. Het is verder met dat zelfde oogmerk en ten zeiven einde gew eft, dat Hun Hoog Mog. aen alle Gouverneurs en Commandeurs van hunne Colenien en EtablüTementen, als meede aen de Commandeerende Officieren van hunne Scheepen van Oorlog, de nadrukke'ykfte orders hebben afgevaerdigd, om zig zorgvuldig te wagten , van aen of omtrent de Vlag van het NoordAmericaenfch Congres eenige daaden te pleegen, of letwes te doen, waer uit eene erkentenüTe van de Independentie der voorfz Colonien wettig[yk geinfereert of afgenoomen konde worden : En het is in 't byzonder ook met dat oogmerk en ten zeiven einde geweeft, dat Hun Hoog Mog. op den ontfangft van een Memorie door dea  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 607 den Heer Ambaffadeur Ridder Torke aen hun ge-' prefent eert, houdende zeer yverige klagten te-i gens de Gouverneur van St. Euflatius, die Me-< morie, fchoon op eene min gepafte en tuffchen lbuveraine Mogendheeden weinig betamelyke1 toon ingerigt: egter wel hebben willen in deliberatie neemen, en daer op immediaet goed,i?evon-j den hebben, de voornoemde Gouverneur herwaeids op te ombieden, en hem tot verantwoording van zyn gedrag te noodzaken, m^t dat ge , volg, dat aen den zeiven niet eerder is vergund , na zyn refidentie weder te keeren, als na dat hy zig by eene juftificatoire Deductie tegens de ingebragte klagten en befchuldig ngen had g"zuivert, en van welke Deductie aen het Minifterie van Hooggemelde Zyne Majefteit ten overvloede kenniffe is gegeeven. Door deze Maetregulen was het,dat Hun Hoog Mog., altoos afkeerig van al wat by Zyne GrootBrittannifche Majefteit eenig gegrond ongenoegen konde verwekken, fteeds getragt hebben de vriendfchap en goede harmonie met Hoogftden. zeiven te onderhouden, en meer en meer aen te kweeken: dan geheel anders en gantfeh ftrydig is geweeft het gedrag, door zyne Groot Brittanriifche Majefteit met opzigt tot de Republicq gehouden. —— Reeds met het begin der ruptuui tuilchen de Ryken van Groot-Brittannien ei Vrankryk, zag men de Havens van Engeland op gevuld met Nederlandfche onwettiglyk genoo men en aengehoude Schepen , die op de trouv der Tracftaeten navigeerden, en geene andeti goederen ingelaeden hadden, dan de zodanige welke by de uitdrukkelyke teneur van die Trac taetcn voor vrye en gepermitteerde goederen we ren verklaerd. Men zag deze vrye ladinge genoo 'zaekt, de wet van willekeurig en over h°erfchend gezag te moeten ondergaen. He Cabinet van St. James, geene andere regels ei kennende, dan het gewaend regt van Tempor ah Ss 2 Cw sGra- 'e,nha- ;e. ContraMam • cefi der Stat. Gen. tegenGroot Brittan* tie. . l > 1 t ■e i*  's Gravenha ge. ContraManifefi der Stat. Gen. tegenGroot Brittannie* . i ' 3 j i t I I 1 ï j < (5o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Convenientie, vond goed, die laedingen door een •gedwongene koop aen de Kroon te eigenen , en ten behoeve van 'sKonings Marine te gebrui ken: .— De meeft krjgtige en ernftigfte repra:fentatien van Hun Hoog Mogende over dusdanige handelwys waren te vergeefich, en de nadrukkeIykfte inroeping van het Tracïaet van Commercie , tufTchen de Kroon van Engeland en de Republicq fubfifteerende, was van geen de minfte vrugt: By dat Tracïaet waren de regten en vryheeden van de Neutrale Vlag ten klaerfte befchreeven, en ten fterkfte geftaefd: — De onderdaenen van Groot-Brittannien hadden de voordeden van dit Tracïaet in het eerfte en eenige geval, dat Engeland Neutrael, en de Republicq jn Oorlog is geweeft, ten vollen genooten: die voordeden konden, thans, in het weederkeerig geval aen de Ingezeetenen van dezen Staet, zonder het hoogfte onregt, niet onthouden worden, en zo mm als Zyne Groot-BrittanmTche Majefteit regt had, om de voordeelige werking van dit verbond, ten aenzien van de Republicq, te doen aphouden, even zo weinig konde aen Hoogftd'enzdven eenige bevoegdheid toegekend worden, Dm de Republicq van deszelfs aengenomene Neu:rahteit af te trekken, en den Staet te dwingen, rai zjg te werpen in een Oorlog, opgereezen uit )orzaeken, onmiddelyk betrekking hebbende tot 'e Zyne Gr. Br. Mai'eleit getragt heeft voor de Republicq, ware het nogelyk, te fluiten, door tot die prascipiante uit.erfters over te gaen, van deszelfs extraordinaris Mnbailadeur by oe Republicq, zonder affche'dsleeming, te rappelleeren, en te-zeiver tyd een Manifeft van pretenfe bezwaerpi , beneevens Brieven yari Marqué en zoogenaemde Reprefailles :egens den Staet en deszelfs Ingezeetenen en Goeleren te doen uitvaerdigen, terwyl men dus rchvnd beflooten te hebben, om, met ter zyde lelhng van 't weezentlyk belang der beid- Na:ien, de banden der aloude vriendfchap te verjreeken, en dezen Staet met een onregtvaerdigen Oorlog aen te randen. Eene breedvoerige refutatie van de pretenfe ree-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. oir reedenen en grieven in het Manifeft aengevoerd,! zal niet nodig'zvn, om de ongegrondheid van de. ze've aen elk onpartydige, als met de hand te doen taften, allee'nlyk behoefd men omtrent het aenbod van vriendelyke conferentien, van wegens* Zyne Groot-Brittannifche Majefteit, met weinige, te doen obfervecren. . i Dat het meergemelde Tractaet van Manne het eenig onderwerp van die Conferentien zyn kon-1 de Dat de dispofitie van het zelve klaer, fpr'eekt, en in de duidelykfte Termen aen de Neutraele Mogendheid het regt geeft, om Scheepsmaterialen of zogenaemde Navale Munitiën, na de Havens der in Oorlog zynde Mogendheeden, vrvelyk te doen vervoeren : —~ Dat, de Republicq n:ets anders bedoelende, noch van Zyne Groot-Brittannifche Majefteit iets meerder verlangende, als het ongeftoort genot van dc regten, by dat Tracfaet bedongen, een Point van zoo doorftra'ende klaerheid, en onbetwiftbaere regtmatigheid, tot geen object, van Negotiatie, of van eenige nadere, en aen dat Trachiet derogatotre, overeenkomft gemaekt konde worden , zolang bun Hoog Mog. van zig niet konden verkrygen, en zig niet zoo ligt gereed konden toonen, om aen de welverkreegene regten van den Staet en van deszelfs Ingezeetenen vrywillig te renuncieeren, en daer van ter contemplatie van 't Hof van Engeland afftand te doen: eene renunciatie ten faveure van een der Oorlogende Mogendheeden, met de grondreegels der aengenomene onzydigheid weinig overeenkomftig, en waer door Hun Hoog Mog. de veiligheid van den Staet, aen een and-re zyde, voor gevaeren blootgefteld zonden hebben, die zy verpligt waren zorgvuldig te vermeiden; en tevens eene renunciatie, waer door aen de Commercie en Navigatie, het voorname fteunfel van de Republicq, en de Bronader van haer welvaert, een onherftelbaer nadeel toegebragt zoude zyn geworden; dewyl het mercantiel Ss 4 we~ sGrA/f.nha- lontraManiceft der Stat. Gen. tegenGroot Brittanne.  dr2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage, ContraManifefi der Stat. Gen. tegenGroot Brittannie. wezen uit verfcheide met elkander onderling verbondene Takken zamen gefteld zynde, de affnydmg en verfperring van eene en zeer voomaeme Tak de noodwendige verdrooging en het verval van allen, en dus van het gantfche Lighaem, moeft veroorzaeken: om niet te zeggen, dat ter zeiver tyd, als Hun Hoog Mog. billyk zwarigheid maekten, de aengebode conferentien te accepteeren , zy te gelyk door een provifioneel befluit de dadelyke oeffening van haer regt niet weinig hebben gemodificeert en gematigt. En wat het verzogte fecours aengaet, moeten Hun Hoog Mog. niet ontveinfen, dat zy nimmer hebben kunnen bezeffen, op wat wyze Zyne Majefteit met eenig fchyn van regt of billyk heid konde infteeren op eenig fecours by de Traclaeten geft;puleerd, op een tyd, dat Hoogftdczlve de veroligting aen Zyne zyde, uit de Traclaeten voortfpruitende, reeds lang te voren had ter zyde gefteld; niet minder hebben Hun Hoog Mog. z'g moeten verwonderen, dat, daer dc Troubles in Amen'ca, en de directe gevolgen van dien, de Republicq uit hoofde van geenerley Trachiet kondei aengaen, en het fecours ook niet eerder van Hun Hoog Mog. gevraegd is, als na de Kroon van Spanje het getal der belligereerende Mogendheeden had vergroot, Zyne Groot-Brittannifche Majefteit uit die gebeurtenis geleegendhe'd heeft genoomen, om op het verleenen van fecours by den Staet met dien iever, en op dusdanig eene wyze, aen te dringen, als of het opkomen en uitbarften van een Oorlogsvlam tuffchen Zyne Majefteit, en eenige andere Mogendheid, alieen en op zig ze'fs genoeg was, om den Staet te verpligten, van terftond, en zonder verder onderzoek de geftipuleerde onderftanden te verleenen: ■■ De Republicq, 't is waer, vond zig, volgens de voormaels aengegaeneTraclaeten, verpligt het Ryk van Groot-Brittannien by te ftaen, zoo dikwerf dit Ryk me: een onregtvaerdigen Oor-  JAEREOEKEN, Maert 1781. «13 Oorlog befprongen of gedreigd wierd; ja, dat meer is, de Republicq moeft,. volgens dezelfde Traclaeten , in dat geval, binnen een bepaelden tyd den Oorlog tegens den Aenvaller declareeren, maer nimmer hebben Hun Hoog Mog. afgeftaen het regt, naer den aert van alle defenfive verbonden, aen de geallieerde Mogendheid, wederzyds, ontegenzeggelyk competeerende, van, alvocrens tot de prasftatieder fecourflen, of tot eenige deelneeming in den Oorlog te treeden, vooraf te onderzoeken den oorfprong, waer uit de oneenigheeden zyn gereezen, en den aert der verfchillen, welke daer toe aenleiding hebben gegeeven; mitsgaders met de vereifchte omzigtigheid na te gaen, of het Cafus Fcederis al, dan niet, plaets heeft, en of den Oorlog aen de zyde van de Bondgenoot, die het fecours vorderd, wettig zy, ja, dan neen, en nimmer of ooit hebben Hun Hoog Mog. by eenig Tracïaet de onafhankelykheid van den Staet verzaekt, en derzelfs belangens aen die van Groot-Brittannien zo verre opgeofferd, dat zy zig dit altoos nodig en zeer wezentlyk onderzoek zouden hebben benoorrien, of tot een Rap zouden zyn gekomen, waer door zy op eenigerlei wyze gereekend zouden kunnen worden verbonden te zyn, om zig aen het goeddunken van het Hof van Groot-Brittannien te moeten onderwerpen, en de verzogte fecourflen te moeten inwilligen , zelfs dan, wanneer dat Hof met de eene of andere Mogendheid in verfchi! geraekt zynde, goedvind, de weg der Waepenen de voorrang boven die van eene redelyke voldoening aen gegronde bezwaerniflen te geeven. Het is dan ook niet geweeft door een geeft van Partyfchap, of door het gewrogt van een overheerfchende Cabale, maer na rype deliberatie, en uit ware inzigt op de teederfte belangens van den Staet, dat de Staeten van de refpeclive Provinciën by hunne ingebragte Refolutien allen eenpaerig getoond hebben van begrip te zyn, dat het 0 ver- 's Gra- • VENHAge. Contra-* Manifeft der Stat. Gen. te-, gen Groot Brittannie,  6U NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGravenha- ce. ContraManifefl der Stat. Gen. tePenGroot Brittan- me, verzogte fecours op de beleefdfte wyze behoorde te worden afgeweezen, en Hun Hoog Mog. zouden dan ook nier in gebreeken zyn gebleeven, om, conform die irg^bragte Refolutien een antwoord op de herbicide requifitien van fecours aen Hoogftgedagte Zyne Mriefteit te lakten toekoomen , zo niet daer van w-erhouden waren geworden door de ongehoorde en violente Attacque •van den Vlag van den Staet onder het bevel van den Schout bv Nagt van Byland, de geweigerde fatisfactie d^weyenf- , en door de kort daer opgevo'i de ganfch vreemde en wederregtelyke fufpenfie der Traclaeten aen de zyde van Zyne GrootBrittannifche Majefteit: alle welke gebeurteniflen deliberatien van een geheel anderen aert vorderden, en het voorfz. antwoord deeden vervallen. 'T is wyders te vergeefs en geheel abufivelyk, dat men by het Manifeft het getal der bezwaeren getragt heeft te vermeederen door de alleguatie van het opheffen der uitgaende regten tot faciliteering van den toevoer van Scheepsmunitien naer Vrankryk: want behalven dat zulks de interieure directie van de Commercie raekt, waer toe alle Souverainen ontegenfeggelyk regt hebben, en wesaengaende zy aen niemand rekenfehap zyn verfchuldigt, zo is dit point wel'in deliberatie gelegt, maer tot hier toe buiten conclufie gelaeten, zo dat de regten, alsnog op den ouden voet geheeven werden, en het geavanceerde by het Manifeft zig van alle grond ontbloot vind, hoewel de handelingen van Zyne Groot-Brittannifche Majefteit eene zodanige voorzieninge aen de zyde van den Staet volkomen moeften billyken. Niet minder ongegrond is het misnoegen door Zyne Groot-Brittannifche Majefteit opgevat over het geval van den Americaen Paul Jones: al voor vee'e jaeren hidden Hun Hoog Mogende nopens ie Adm'flie van Kapers en Commiflievaerders van vreemde Natiën met derzelver genomene Prinfen, in de Havens deefer Landen eenige vafte ordres bq*'  JAER BOEKEN, Maert, 1781, Gif beraemd, en alomme bekend gemaekt, dewelke tot hier toe zonder uitzondering waren geobferveert en nagekomen: van deze ordres konden Hun 1 Hoo°- Mog. in dit geval, en ten acnzien van een Armateur, die met een CommilTie van het Noord-1 Americaenfch Congres was voorfien, en zig op de Rheede van Texel vond gecombineert met. Oorlog'-Fregatten van eene Souveraine Mogendheid, niet afgaen, zonder even daer dcor een oordeel te vellen , 'en een decifie in de Wereld te brengen over zaeken, welke Hun Hoog Mogende niet verpligt waren zig aen te trekken, en waer in zy voor de belangens van den Staet niet raedfaem vonden, zig op eenigerley wyze in te wikkelen: Hun Hoog Mog. oordeelden vervolgens raedfaem by de van ouds vaftgeftelde ordres op d;t fubjecï te perfifteeren, met byvoegingnogtans van eene fpeciale voorziening, ten einde aen gemelde Armateur het inneemen van Ammunitien van Oorlog te beletten, en Hun Hoog Mog. ordonneerden voorts weluitdrukkelyk, dat hy zig wederom ten fpoedigften naer Zee zoude begeeven, zonder langer te vertoeven, als tot reparatie van de op Zee geleedene fchadens volftrekt nodig was, en dat hy by verder dilay tot het vertrek, des noods, door middelen van geweld zoude worden genoodzaekt, waer toe ook door de Commandeerenden Officier van 's Lands Scheepen op de voorfz. Rheede werkelyk eene aenftalte is gemaekt, waer van hy de dadelyke uitwerking nog tydig heeft voorgekomen. Aengaende het voorgevallene in de andere Werelddeelen zvn de informatien , welke Hun Hoog Mog. uit de Öoftindiën van tyd tot tyd ontfangen hebben, direft ftrydig aen die, welke onder het oog van Zyne Groot-Brittannifche Majefteit fchynen te zyn gekomen; de iterative klagten door de Bewindhebberen der Nederlandfche Ooftindifche Compagnie aen Hun Hoog Mog. gedaen, en ïleeds uit vreedelievenhejd in haer Boezem ge fmoort j s Gra-: /ENHA3E. Contra- Manifeft der Stat. Gen. tegenGroot Brittannie.  's Gravenhage. . ContraManifefi der Stat. Gen. te* gen Groot Hrittan%ie* 3 < i ( c I l t c *' ï l S 6i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE finoort, zyn hier van onloochenbaere bewvzpnterwyl met relatie tot de Weftindiën de hier bn ven opgetelde maetregulen ten allen tyden zullen moeten ftrekken toe een onwraekbaer beïoog "aï den ernft en yver en op/ettenheid, met welke Hun Hoog Mog. de nauwkeurigfte onderhoud ™ van de ftiptfte onzydigheid ook in die Geweften hebben behartigt, en waeromtrent Hun Hoo? Mog. nooit eenig wettig blyk van overtreeSnel van derzelver ordres hebben kunnen ontdekken Wat einddyk het Concept van een eventueel Commercie-Traétaet met de Noord-Americaenen door een Lid van de Regeering van de Provincie van Holland, buiten eenige publique authoriteit van het Land voorgenomen, en de deswegens door den Heer Ridder Yorke geprefereerde Memonen aenbeiangt, is het met die zaek dusdanig geleegen: zoo dra de Heer Ridder Yorke zvne Memorie van den io November des voorleeden aers aen hun Hoog Mog. hadde ecprefenteerr lebben hun Hoog Mog. Set vertralgt orn , n t :er zyde fte Hing van al het ongepafte tuifchenfou. jeramen m die Memone vervat, over dit gebeurle eene feneufe deliberatie aen te leggen 't eern S" 00k,v?" ?,C Sevo,S is geweeft, &dat hun Hoog vlog. by Refolutie van den 27 der zelve maend iet voorfz. gehandelde allezins hebben "edesaroueert en afgefceurt billyk verwagtende, dat .yne Groot-Brittannifche Majefteit zig daer mee. le zoude hebben vergenoegd, als wel weetende, at Hun Hoog Mogende geen Regtsgebied öeffeen m de refpeöive Provinciën, maer het Gereets mderzoek, en de gevraegde ftrafoeffening moesin overlaeten aen de Heeren Staeten der Provinie van Holland, aen dewelke, als de eenige rettige fouverain over hunne Onderdaenen, volens de conftitutioneele Regeeringsform, zulks leemglyk toeftond te doen, en waeromtrent un Hoog Mog. met twyifelden, of de Heeren taeten dier Provincie zouden dien aengaende zoo- da^  JAERBOEKEN, Maert, 1781. <5r7 danig handelen, als zy naer bevind van zaeken,'< volgens de Wetten deezer Landen, en de Regu-^ len der billykheid zouden oordeelen te behooren :< ten hoogden bedenkelyk moeft derhalven aen Hun Hoog Mog. voorkoomen het empreffement,* waer meede de Heer Ridder Torke by een twee- de Memorie op het ftuk van ftrafoeffening ur-j geerde, welke bedenkelykheid niet weinig ver-1 aneerderde, wanneer dezelve drie daegen daer' aen eene mondelinge verklaering aen den toen; der tyd prtefideerende Heer ter Vergadering' van Hun Hoog Mog. deed, dat by aldien dien zeiven dag geen vclkoomen fatisfaftoir antwoord op zyne Memorie ontfing, hy daer van des avonds met een Courier zyn Hof zoude moeten informeeren: Hun Hoog Mog, hier van verwittigt, en penetreerende hetgewigteenerboodfchap, welke de ongehoorde ftap, die reeds in des Konings raed beflooten fcheen, niet onduidelyk te kennen gaf, of fchoon niet gewoon op mondelinge gefprekken van buitenlandfche Gezanten eenige deliberatie voor te neemen, vonden niet te min goed, om haeren Griffier te gelaften, van zig te vervoegen, ten huize van den Heer Ridder Yorke, en aen den zeiven in fubftantie te kennen te geeven, dat deszelfs Memorie by de refpective Provinciën , conform de ordre van Regeerfru, was overgenoomen: Met by voeging van het geen by het Manifeft opzettelyk fchynt te zyn geomitteert, dat Hun Hoog Mog. niet zouden nalaeten te tragten te effeclueeren, dat, zoo ras als doenlyk was, en de eonftitutie van de Regeering het eenigzins toeliet, een antwoord op dezelve aen hem Heer Ambaffadeur zoude worden gegeeven ■■ Waer op dan weinige daegen daer na de Heeren Gedeputeerden van Holland ter Vergadering van Hun Hoog Mog. bekend maekten, dat de He°ren Staeten hunne Principae» len eenpariglyk hadden goedgevonden, het point van de ftrafvordering prsallabel te ftellen in han- den G&A* 'ENHA. E. Jorftra* Wam. 'efl der •Stat. jen. te' ren 'Groot 3rittan- tie.  's Gravenhage. ContraManifeft der Stat. Gen. tegen.Groot Brittannie. I i I 9 3 t erg NIEUWE NEDERLANDSCHE den van haren Hove van Juffitïe, daer on ten Ipoedigften, en mee poftpofitie van alle andere zaeken, teadvifeeren: waer van Hun Hooo- Moeniet verzuimen, al weederom aenftonds door ha ren Griffier te doen kennis geeven aen den Héér R'dder , Yorke, met dien onverwagten uitfiVdat gemelde Heer, na zyne Inftruccie op dat pomt te hebben nagezien, by eene Miffive aen gemelde Griffier, waer by die provifioneele Re folutie van Holland als elufbir wierd geco"fi-le" reert, volftrekt declineerde, om zulks ter ken" n;fle van zyn Hof te brengen, het geen Hun Hoog Mog. befluiten deed, om deeze bekendmaking door een Expreffe na Engeland af te zen den, met laft aen haren Minifter te London, den Grave van We'deren, om dezelve ten fpoediwften aen het Mimflerie van zyne Groot BrittannTfche Majefteit te overhandigen , dan waer van dezelve wegens verweigering van gemelde Minifterie, zie niet heeft kunnen acquitteeren. 6 Uit dit verhael van het gepafleerde in de voornoemde zaek zal de onpartydige Wereld van zelfs moeten opmaeken, wat 'er te denken zv van het voornaem motief of liever van het Prte :ext, waer van zyne Groot-Brittannifche Maieleit zig heeft bed'end, om aen Hoogftdeszelfs /yandclyke oogmerken te^en de Republicq den lollen teugel te vieren. De zaekbepaeld zig van ;elfs tot deze eenvoudige termen: Zyne Maie teit ontfangt narigt van zeekere onderhand ehne velke van wegens een Lid der Provinciale Re jeenng roet een Kepraefentant van het Noord Imencaenfch Congres in den jare i778 plaets oude hebben gehad over hee ontwerpen van een ^raftaet van Commercie tuffchen de Repub'ica n gemelde Colonien, cafu \qüb namentlyk, dan sranneer derzelver Independ.ntie by de Kroon an Engeland zoude wezen erkend, aen te £raen n te fluiten; \ ■ Deze onderhandeling , fchoon conditioneel en oa-  Jji ERBOEK.EN, Maert; 1781; 619 ondergefchikt aen eene conditie, die van een voordaed van Zyne Majefteit zelve was afhangende; deze onderhandeling, die zonder de voorgemelde voorafgaende erkentenis of verklaering van Zyne Majefteit . niets konde uitwerken, eni geen ,het minfte effecl konde forteerën, wierd door Zyne Majefteit zo. euvel opgenoomeU, enj fxheen Hoogftdeszelfs heevigst ongenoegen in' die graed en tot dien top te verwekken $ dat goedvond i om van den Staat een opentlyk des-{ aveu, [trafo-effening en compleete fatisfaótie des-1 wegens te vorderen: •< ■■ ■ Het eerfte gedeelte van dien eifch wierd door* Hun Hoog Mog. terftond, en zonder dilai, of vertraging ten vollen ingewilligt; mae.r de ftrafvordering was,, volgens 's Lands fundamenteele Conftitutie, geheel buiten hun magt en vermoogen: De Staeten van de geconcerneerde Provincie waren de Eenige Souverainen, wien het toekwam daar inne langs wettige wegen en doorregtmatige, middelen, te voorzien: Die Souverain, gewoon het gezag der wetten te eerbiedigen, en te regt overtuigt, dat de ongekreukte adminiftratie van de Juftitie eene der voornaemfte Hoofdzuilen zyner Regeering moet uitmaeken, die Souverain was onbevoegt en buiten ftaet, om, wilde hy niet 'sLands wettige Conftitutie omverwerpen, en de plegtig bezwoore Privilegiën der Ingezeetenen verkorten door middel van eene Politicque dispofitie,. zonder voorafgaende interventie van het judicieel departement, aen de begeerte van Zyne Majefteit te voldoen: Een praeliminair onderzoek door het Proyincjael Hof van Juftitie was de eenige weg 4 die in dit geval konde werden ingeflaegen: Daer toe namen welgemelde Heeren Staeten het eenparig befluit, en dit was ook het middel, om voor het oog van Zyne Majefteit, van de JBrittanniefche Natie en van geheel Europa, te doen doorftraelen de gevoelens van regtvaerdigheid, Tt* Mb 's Gra^ /enhAse. ContraManifest der Stat. ■ Hen. terenGroot Brittan'' lies.  620 NIEÜWE NEDERLANDSCHE' 's Gravenhage. ContraManifefi doStat.Gen. tegenGroot Brittanme. billykheid en regtmaetigheid, die de Regeering. dezer Landen bezielen en dienen moeten, om de regten hunner Ingezeetenen in een zo gewigtig ftuk, als in het beleid der cn'mineele Juftitie, te verzeekeren: En het is ook dit befluit, waer door men, wel verre van de deur der Jufticie toe te fluiten, of de Regtsvordering elufoir te maeken, den weg van behoorlyke judicieele Procedures, agtervolgens de Grondwetten dezer Republicq, opengefteld, en daer door voor het Hof van Groot-Brittannie geen dé minfte reden heeft óvergelaeten, om wegens eene denegatie van Juftitie te klagen, veel min op dien grond, tot het verleenen van reprefailles over te gaen. ■ Edog, terwyl deefe gepafte maatregulen by den Staet wierden genoomen, was men in 's Konings Raed reeds overgeflagen tot de flap, die het beginfel der ruptuur heeft daer gefteld: men had in dien Raed, al vooraf, beflooten niets onbeproeft te laeten, om de acceffie van de Republicq tot de Conventie met de drie Noordfche Mogendheeden, ware het mogelyk, te verhinderen, en de mtkomft heeft geopenbaert, dat de haet over die Conventie opgevat de dryfveer der Kaedflagen van het gemelde Hof, en de ware bron der vyandelyke befluiten teegens deezen Staet geweeft is. Daer nu Hun Hoog Mog. , behalvendëfchreenivende beleedigingen den Staet, en de zwaare ichadens der ongelukkigen Onderdaenen aengedaen, daerenboven door geweldige maetregulen onverhoeds geprovoceert, zig gedwongen zien rot het in het werk ftellen van middelen, om de gedreigde oppreflien af te wenden , en haere duurgekogtd vryheid en onaf hankelykheid kragtdadig te befchermen, vertrouwen Hun Hoog. Mog. vaftelyk, dat de Heer der Heirfchaeren, de God van Hare Vaderen, die de Republicq meer dan eens uit de fwaerfte rampen en gevaeren, door het figtbaer beleid Zyner gunftige voorzie-  JA ER BOEKEN, Mam, 1781, <52i ziehigheid, gered heeft, haere Pogingen van allen aenval en geweld, met Zyne Goddelyké zegen zal agtervolgen en de regtvaerdigheid deiWapenen , die Hnn Hoog Mog. genoodzaekt zyn tot zelfs verdeediging op te vatten , met zyne altoos overwinnende kragt en byftand genadiglyk zal bekroonen: terwyl Hun Hoog. Mog. met verlangen zullen te gemoet zien het tydftip, dat haere oude Geallieerde, dog nu in Vyand verkeerde Nabuur, tot gematigde en billyke gevoelens zal wezen gebragt, als wanneer zy geene, met het maintien van hare welverkreege regten, ert met de Eer en independentie van hare vrye Republicq beftaenbaere gelegendheden zullen laeten voorby gaen, om zig met haer oude Vriend en Bohdgenoot te bevreedigen. Aldus gedaen en gearrefteert ter Vergaderinge van de Hoog Mogende Heeren Staeten Generael der vereenigde Nederlanden, in 's Gravenhage op den 12 Maert 1781. Was geparapheert, COCQ v, HAEFTEN, vt. Onder ftond, Ter ordonnantie vanDezelve, (L. Si) Was geteekent, H. FAGEL. Niets was natuerlykef, dan dat het. oorlog tuffchen de Republiek en de Kroon van Engeland, fchoon op een ander voorwendzei, egter alleen ter oorzaeke van de gewapende onzydigheid, zynde uitgeborften, men nu de hulp en byftand van de de Noordfche Mogendheden tegen deu vyandelyken aenva van den Koning van Groot Brittannie inriep Tt a De sGrA* venha* ce. ContraManifest der Stat. Gen tegenGroot Brittannie  6.22 NIEUWE NEDERLANDSCHE rs Gravenhage. Memorie van den Gezant van Lynden,aen 't Hof van Zweeden om hulp. 1 t De gezant van dezen Staet by het Hof van Zweeden, Jonkheer D. IV. van Lynden, gaf ten dien einden den 8 February 1781, aen den Koninglyken Staetsdienaer, den Grave Ulr. S chef er het navolgend Vertoog of Memorie over. „ Le foufiignc miniftre-extraordmaire de L. H. P. les Etats-Généraux des Provinces-Unies auprès de S. M. le Roi de Suéde, fur un ordre expres recu par fes maitres, a 1'honneur de propofer a S. M." „ Que L. H. P., par leur réfolution du 20 nov. I780, aiant accédó a Ia confédération de la Neutralité-Armée, d'après 1'invitation faite par les puiffances du Nord, mettant Ia confiance Ia plus parfaite en Ia puiflance, la magnanimité &la fidélité dè L. M. I. & R. pour remplir leurs engagemens & maintenir leur dignité en confommant un ouvrage fi glorieufement entrepris, favoir, Ia liberté des mers pour les nations neutres, ne fe 'ont pas laifl'é détourner par la confidération des fakes, que cette acceflion & cette déclaration 3ourroient atdrer alarép. dela part des puiffances )elligérantes;mais L. H. P. fe font déclarées pour :ette acceffion & cette déclaration, en fe repo~ant fans réferve fur les fentimens de L. M. I. & li., qu'elles ont aufli prévenu dans le tems fur le» démarches faites a eet égard. Que 1'évenement a auffi juftifié entierement l'inflance de L. H. P. k 1'égard de la cour Brittannique, puifque fon miniftre, après plufieurs vaines tentatives tendant a traverfer I'accefiion h 1'alliance en quesdon, réfohit, dès qu'il en eut le premier vent, ie parler fur un ton tout-a-fait inouï & tel qui ne convient guere aux égards que les louverains fe doivent réciproquement, fans vouloir accorder k Ia rép. le tems néceffaire pour pouvoir prendre i'affaire eu déliberation, conformérnent k unfiflè- me  JAERBOEKEN, Maert, i^Sr, 623 me politique que S. M. Britannique connoit a fond; le miniftre infiftant néanmoins fur une latisfacfion prompte & immédiate, & Ia punition d'u ne offenfe prétendue, occafionnée par la découverte d'une négociation avec l'Amerique-Sept., fans vouloir fe contenter de la reponfe provifoire, ni du défaveu formel de L. H. P. touchant la i égocianon lufmertionnée, a laquelle, ainfi même que S. M. Britannique 1'a reconnu, elles n'avoient aucunement particité,nieu connoilfance:négociation relative k un traité prétendu, qui du premier coup-d'ceil indique fuffifamment, par fes propres termes, n"êtrc que le projet ébaucbéd'un traité éventuel fait par quelques partie uü ers, fans y être formel lemen t autonfés par le magiflrat d'An fterdam en corps, ni par les états de la province de HoU.mde, & encore moins par les EtatsCéréraux, qui feuis font autorifós h contraetei des engsgemens au nom de Ja rép. Le miniftre en queftion refufa même d'accepter la réfolution, qui enjoignoic k la cour de Hollande (province que ce'a concerne uniquement,) de délibérer jusqu'oh les loix du pais p urroient autonfer a pourluivre en juftice les perfonnes accufées & les punir? Formalité, fans laquelle aucune punition ne fauroit être infligée, sufll peu en Angleterre, que dans cette rép., ou dans tout autre pais: ce miniftre y ajouta des menaces, que fon fouverain fe procureroit Dar lui-même la fatisfaclion exigée; il fut en même tems décidé d'attaquer la rép. par furprife & de rrécipiter fi fortement les mefures prilës pour entamer les hoftilités, que mi lord Stormont, ufant de vains prétexces, ne voulut pas même accepter dc la part du comte de Weideren la déclaration fufmentiornée, & lui repondit pai écrit: Qu'il nepouvoit le confidérer plus longtems comme le miniftre d'une puiftance amie, apres lui avoh annoncé miniftériellement ce manifefte du roi: Tandii que Ie même manifefte (ce qui elt remarquable) fui lemis au comte de Weideren une heure avant 1< tems fixé la veille par lord Stormont, fur des in Tt 3 ftan 's Gravenhage. Memorie van den GezantvanLynden , a-:n V Hof van Zweeden om hulp.  3s Gravenhage. Memorie van den Gezant van Lyrir den, aen 't Hof van Zweeden wn hulp. ( t ] 3 ] 1 ( ] i 624 NIEUWE NEDERLANDSCHE ftances réitérées, pour avoir une converfation avee 1 l'n" en oucre3 quoique dans le manifefte en queftion, on ne faffe aucune mention de facceffioï de la republjque k la confédération-armée HS fallojt: foigneufemenc palier fous filencel) il anöe-t «pendant d^iinélément a 1'odl pénetran d2v M., ainfi qu'k celui de 1'Europe entiere fi Pon attiOD, letems & Ja maniere, oh Je manifefte aétê publié, que Ia haine occafionnée par 1'acceffion de la république k Ja neutralité armée, eft le vérica&Cl?ÏÏi^ reftentimenc de S. M. Brittannique, 2n, w;P l a un,e a8reffi°n manifefte contre la république, en enlevant fur Ie champ un erand nombre de vaiffeaux marchands, appartenantt fes fujets, amfi que quelqUes vaiffeaux de guerre. Ou. tre que ce même manifefte, connu k V. M , dé- H™1UffiraTfntl;ori8inc dc "tcehaine; a ten. du que parmi les prétendues caufes d'offenfe devant fervir a juftifier les démarches hoftiles contre SA' y,alle^e q«j'elte s'étoitdéclarée neu! tre, fans que le cabinet de St. James daigne obfer- SnSri^WUe ,eSrJeS traités fubfiftans «4re ! ingieterre & la rep. font parfaitement conni/s, & 3ue cette dermere ne pourroit pas êtreTaxée de Sfi C°DnUre ^n tra4té de ^utralitl avec une ?eSCIT l S nemc^ être Jégitimément ue n% & &™ oorver w> ml -r6 u° t]éf0ciet a été Par l'Angleterre ïlle-même mife hors de tout doute, puifaue Dar fa bfpenfion du traité de 1074, fai ePTe^yTvrd I7to, elle a déclaré, vouloi? 'dorénavant £ardï ÜPJS V** "* ~ , V^^V6"11 des raifons al]eguées, la haine de a Wande-Bretagne perce encorl plus vifib êmen? >ar le reproche inféré dans Ie ïiifdi !nS!ttl :ontre la république, qu'elle a avancé & favorifé e tranfport des munitions navales en Frince mr m fufpemion des droits fur ces cffetsf Sndfs'qSl con-  JAERBOEKEN, Maert> 1781. 625 confte que cette fufpenfion n'a pas eu lieu, & que la répuuüque eft fondée en droit de faire ce tran ïport, non feulement pendant la durée du traité :de 1674, mais auffi d'après le principe prefcrit aux puiffances neutres par la convention de la confédération. Qu'une perquifition ultérieure de ce manifefte fero;t (iiperflue; puifque i>. M. peut elleroême en apprécier la valeur, & doit, outre ccla, être convaincue, que la conduire de L. H. P.3 obfervée depuis le commencement des troubles i 1'égard de 1'Amérique, a évidemment prouvé, qu'efes n'ont aucunement favorilé les colonies de 1'Amérique foulevées; témoin les condefcendances en faveur de 1'Angleterre, a quoi la rép. n'étoil pas obligée, par les entraves impofées au commerce dè fes colonies, par la défenfe de prendre fous convoi les batimens charges de bois de conftru&ion , & par le rappel du gouverneur de St ISuftache, fur ïes plaintes mal fondées du rninifle« re Britannique: Condefcendances qui ont été paiéei par 1'attaque & la prife du convoi naviguant fous les ordres du comte de Byland, par la violation du territoire de la république & par 1'enlevement des navires Américains fous le canon de St. Martin, ■Que, puifque L. H. P. ont fidelement obfervé ce fillême de modération, il e(t manifeflé que U reffentiment de S. M. Britannique ne peut ctre regardé, que comme 1'effet du reffentiment occa iionnê par 1'engagemcut pris pour la neutralité, & ■qu'a eet effet, L. H. P. font bien fondées k re'clamer la teneur & le fens des articles VII., VIII & IX de cette alliance, lefquels forment la bafe d< 1'union de la neutralité contractée avec L M. 1 & R.: Qu'ainfi il ne doit plus exifter de difficult( pour remplir envers L. H. P., devenues alliées les engagemens, qui font contractés en vertu de li convention connue, dont elles doivent être regar dées comme membres, au moment même que eet te confédêration a été forméeöc conclue, par L H. P. k la Haie & que leur déclaration a été expé diée aux puiffances belligérantes, conformément T t 4 I 's Gravenhage. Memorie van den Gezant van Lynden , aen 't Hof van Zweeden om hidp. ► 1 } I  "s Gra venhace. Memorie van jien Gezant van Lynden,aen 't Hof van Zweeden pm hulj>. ] % i ( » t 1 J f \ i i f I Ö25 NIEUWE NEDERLANDSCHE ,1a fufdite acceffion & convention. Que fi L. H P. avoient )ieu de fe plaindrp d'un feul aéte d'offenfe ou d'attaque fait contre elles, & fufceptible d'être redreffé fur des repréfentations générales au^ prés de leurs alliés, elles eulfent 'réclamé leur interveqtion pour redieffer un pareil grief, plutót que de recourir aux armes'; mais comme aéluellement L. H. P. fe voient hoftilement affaillies pa? S. JV1. Britannique, k 1'occafion «Sc par reffentiment de 1'alliance fulmentionnée; e les fe trouvent obligées de fe défendre & de repoulfer Pattaque de la même maniere qu'elle a été faite, en rendant hostilités pour hoftilités: Etant d-ailleprs perfuadèes que les pu'ffances alliées ne feront aucune difficuité dc faire auffitóc caufe commune avec elles, pour procurer a la république la fatjsfattiön & le dédommagement des pertes effuiées par une attaque auffi injufte que violente, & que les alliés voudrpnt concourir avec L. H. P. k prendre les arrangemens ultérieurs qu'exigent les circonftanceg acfueües: Ce que L, H* p. follicitent vivement, s'y attendarit avec d'autant plus deconfiance, qu'el? les fout intimement convaincues que les fentimens Kénéreux & équitables qui animent L. M. I. & K. les empêcheront de fouffur, que la repu3Üqué devienne Ia viftime d'un fiflême politique luffi glorieux & auffi équitable, corcu pour le naintien de Ia fureté & du droit des neutres, tan. lis que la rép., feule expofée a toute la violence le cette attaque inique de 1'Angleterre, pourroit lifficjlement y faire f&ce & par la courir le rifque ié devenir entierement 'inutile k la confédération." A ces Caufes, le fouffigné ipfifte fur les moifs allégués ci deffus, pleinemènt convaincu que es ratifications du traité, ficné è Petersbourg, fe eront Ie plutöt poffible; & il a 1'honneur, au om & fur un ordre exprès de fes maftres, de réTamer raccompliffeméiit des articles VII , VIII ( IX du fufdit traité, & de requérir en vertu da:el| un fecours prompt & fuffifant de S. M., dont is fentimens équitables & magnanimes, coanusde mee 1'Europe, ne lui permettront pas d'abandon- per  jAERBÖEKEN, Maert], 1781. 627 ner un oeuvre digne de tous les éloges. L'amitié' & l'affeftion de V. M. envers L„ H. P. paroiflent' les afïurer d'avance du fecours qu'elles attendent de 1 S. M., & promcure au fouffigné une reponfe auffi prompte que fatisfaifante, laquelle il doit preffer. avec d'autant plus de zele, que chaque moment de; délai occafionne des pertes grandes & irréparables < k la république." \ (Signe) 1 . D. W. VAN LYNDEN, Dit wordt aldus vertaeld: MEMORIE overgegeeven aen Z. Exc. den Grave ULR. SCHEFFER, den 8 Febr. 1781. De Ondergeteekende buiteng. Gezant van H. H. Mog. de Heeren Staeten Generael deiVereen. Prov. by Z. M. den Koning van Zweeden, heeft de eer, op uitdrukkelyke-ordres, van zyne Meefters ontvangen, om aen 7, M.jvoortedraegen. Dat H. H. M. door hunne befluiten van den 20 Novemb. 1780 toegetreeden zynde tot het Verbond der Gewapende Neutraliteit, waer toe zy door de Noordfche Mogendheden genoodigd war ren, —— het volkoomenfte vertrouwen Hellende in de magt, de grootmoedigheid en de getrouwheid Hunner Keizerl. en Koningl. Majefteiten om hunne verbindteniflen te vervullen, en hunne eigene waerdigheid te handhaven tot de voltooijing van een Werk, dat door hen zoo roemruchtig pndernornen is; te weeten, de vryheid der Zeeën voor de Neutrale Natiën, hebben zich met laeten aftrekken door de aenmerking der gevolgen, welke deeze toetreeding en verklaenng by de UorJoogende Mogendheden voor de Republiek zouden kunnen hebben; maer hebben tot die toetreeding en verklaring beflooten ; zich gantfchelyK • Tt 5 ver* sGrAt ;e. Memo■ie van len Ge'jtnt van .ynlen,jen 't Hof van Zweeden m hulp.  628 NIEUWE NEDERLANDSCHE '«Gravenhage, Memorie van den Gezant van Lynden , aen *t Hof van Zweeden e;:: fiu/p.. j J l 4 t j t. I s l i verlaetcnde op de gevoelens H. Keiz. en Kon, Majefteiten, aen welken zy ook op zyn tyd kennis gegeeven hebben , van de flappen, die zy in dat opzigt gedaen hebben. Dat de uitkomft ook volkoomen de aendringing van H. H. Mog. gebillykt heeft, ten opzigtevan het Hof van Engeland; dewyl deszelfs Minifter, na dat hy te vergeeffch getracht hadt, de toetreeding tot het gemelde Bondgenootfchap te dwarfboomen, befloot, zoo haeft hy dat konde voorzien, en daer van onderricht zyn, op eenen gantfeh ongehoorden, en zodanigen toon te Ipreeken, die weinig overeenkomt met de achting, die Souvereinen aen eikanderen fchuldig zyn, zonder aen de Republiek den behoorlyken tyd te willen toeftaen, om over de zaek te raedpleegen, overeenkomftig de Staetsgefteldheid, die len Zyne Britfche Majefteit genoeg bekend is; tervyl de Gezant aendrong op eene prompte en onmidlelyke voldoening, en ftraffing van eene voorgerende belediging, veroorzaekt, door de ontdekte mderhandehng met N. America, zonder zich te villen vergenoegen met het provifioneel antwoord, noch met de formeele afkeuring van Hunie Hoog Mogende van gemelde onderhandeling, waer aen zy, volgens de eigene bekendtenis van XSf Bntfche Majefteit geen deel nog kennis ïaddens eene' onderhandeling over een voorgevend Tra&aet, het welk met den eerften opflag ^an 't oog genoegzaem toont, niets anders te :yn, volgens deszelfs eigene woorden, dan een uw ontwerp, van een mogelyk Tracïaet,gemaekt !oor eenige particulieren, zonder formeel daer pe gemagtigd te zyn door den Magiftraet van Imfterdam gezaementlyk, noch door de Staeten [er Provintie van Holland, vooral niet door de itaeten Generael, die alleen gerechtigd zyn om erbindteniflen aen te gaen in naem der Repuiliek ; de gemelde Minifter weigerde zelfs de Re» olutie aen te neemen, die genomen was,om van '£ Ge-  JA ERBOEKEN, Maert, 1781. 629 't Gerechtshof van Holland, welke Provincie die: zaek eeniglyk aenging , bericht te eifchen , tot hoe ver de wetten van 't Land zouden konnen magtigen, om de Perfoonen die befchuldigd worden, in rechten te vervolgen, en hen te ftraffen; eene formaliteit, zonder welke geene firaffe kan aengedien worden, zoo min in Engeland, als in deeze Republiek, of eenig ander Land; daer by voegende bedreigingen van zich zei ven de geëifchte voldoening te bezorgen; maer te gelyk befluitende om de Republiek by verrafling aen te taften en de genomene maetregelen om de Vyandlykheden te beginnen, zodanig te verhaeften, dat de Lord Stormond, zich willende bedienen van voorwendfels, aen den Grave van Weideren weigerde de bovengemelde Verklaering aen te neemen, door hem in gefchrift te antwoorden: Dat hy hem niet meer kon aenmerken ah een Minifter van eene Mogendheid in Vriendfchap , na dat hy hem Minifterlyk dit Manifeft des Konings hadt aengekondigd, Terwyl het gemelde Manifeft (het geen merkwaerdig is) aen den Grave van Weideren gezonden wierd, een uur voor dat tydftip, op 't welke Lord Stormont daegs te vooren bepaeld hadt aen den gemelden Grave, na herhaelde aenzoeken een gefprek met hem te houden. Dat voorts, alhoewel in 't gemelde Manifeft niet gefprooken wordt van de toetreeding der Republiek tot het gewapende Bondgenootfchap (eene reden welke men al te veel belang hadt om te verbergen) zoo blykt het toch niet minder klaer voor het doorzigtig oog Z. Maj. en voor 't oog van gantfch Europa, als men de flappen van dit Werk met elkander ver* gelykt, gelyk ook den tyd en de wyze, waer op het Manifeft is afgekondigd, dat de haet wegens de toetreeding der Republiek tot de gewapende Neutraliteit de beweegreden is tot de gevoeligheid van Z. Britfche Maj. en denzelven vervoerd heeft tot eenen openlyken aenval tegen de Republiek, door aenftonds eene meDigte Koopvaerdyfehepen te sGra- 3e. Memorie van den Gezant van Lynien,ten 'f Hof van Zweeden om hulp,  .NIEUWE NEDERLANDSCHE ^Gravenhage. Bfemorie van écnGezantvsaLynden,eéh 't Hof ran Zweeden om hulp. i 1 i t 1 I | 4 n 1 < i f. ] 1 te fcemagtigen, die aen hunne Onderdaenen toebehooren, gelyk ook van eenige Oorlogfchepen. Dat hee Manifeft zelf, aen Z. Maj. bekend, dat •öeginlel van haet genoegzaem ontdekt, in zoo verre, dat onder de voorgewende redenen van belediging, die tot billyking moeten dienen van de vyandige Rappen tegen de Republiek, daer in bygebragt is , dat zy zich Neutrael verklaerd hadt, zonder dat het Kabinet van St. James zich verwaerdigde aen te merken, dat dit antwoord de Noordfche Mogendheden kon beledigen, welken, daer de Iractaten tuffchen Engeland en de Republiek: aen hun volkoomen bekend waren, niet konden geacht worden een Tradlaet van Neutraliteit te willen fluiten met eene Mogendheid, welke zyniet oordeelden wettig Neutrael te zyn in den tegenwoordigen Oorlog; en zonder aen te merken, dat deeze vryheid van te onderhandelen, door Engeland zelf buiten alle twyffel gefteld was, dewyl bet door zyne opfchorting van 't Traöaet van 1674, den 17 Ti pril 1780 gedaen, verklaerd hadt, Juep voortaen als eene Neutraele Mogendheid te zullen aenmerken, niet bevoorrecht door eenig Tracïaet. Dat de haet van Engeland om de bovengemelde reden) nog klaerder Jy,f'»",11 ?et,Iverwyt aen de Republiek in 't genelde Manifeft gedaen , dat zy het toevoeren van 5cheepsbehoetten naer Vrankryk bevorderd en beïunftigd hadt, door eene' opfchorting van de Rechten op die Koopwaeren: terwyl het waer is, at die opfchorting geen plaets gehad heeft, en lat de Republiek het recht hadt, om dat Tranport te doen, met alleen geduurende het beftaen •an t Iractaet van 1674, maer ook volgens den legel aen de Neutrale Mogendheden, door de •vereenkomft van 't Bondgenootfchap voorgecnreeven t dat eene verdere onderzoeking van lat Manifeft overtollig zoude zyn, dewyl Z. vlaj. zelve de waerde daer van genoeg kan fchaten, en daerenboven overtuigd zal zyn, dat het Ge*  JAERBOE-KEN, Maert, 1781. 631 Gedrag van H*. Hoog Mog. van 't begin der Troube'en af, ten opzigte van Amerika, klaer getoond heeft, dat zy de opgeftaene Colonien van Amerika geenzins begunftigd hebben; getuigende dit zelfs aen Engeland de toegevendheden, waer toe de Republiek geenzins verpligt was, door de bepaelingen van den Koophandel haerer Colonien, door het verbieden van de Schepen onder Convoy te neemen, die met Scheepstimmerhout gelaeden waren, en door het terug roepen van den Gouverneur van St. Euftatius, op de ongegronde klagten van het Engelfch Minifterie; toegeevendheden, die betaeld zyn met den aenval en het neemen van 't Convoy onder bevel van den Grave van Byland, met de fehending van 't Grondgebied der Republiek, en met het wegneemen der Amerikaenfche Schepen, onder het Fort van St. Martin: dat, dewyl H. H. M. dat Syftema van gemaetigdheid getrouwelyk gevolgd zyn , het klaerblyklyk is,dat dc gevoeligheid van '/. Br. M niet anders kan aengezien worden, dan als de uitwerking van den haet, wegens de geflooteneVerhindtenis der Neutraliteit, en dat H. H. M. gevolelyk volkoomen grond hebben, om den inhoud en den zin der 7, 8 en 9 Artikelen van dat Verbond in te roepen, welken de grondflag uitmaeken van de Verbindtenis der Neutraliteit met H. Keiz. en Kon. Majefteiten geflooten; dat 'er dus geene zwaerigheid kan overblyven, om aen hunne H. H. M. als Geallieerden de Verbindtenisfen te vervullen,die aengegaen zyn uic kragt van de bekende overeenkomft, tot welke zy moeten aengemerkt worden, als toegetreeden te zyn, op het oogenblik zelfs, toen dit Bondgenootfchap vaftgefteld en geftooten is, door Hunne Hoog Mogende in den Hage, en dat Hunne Verklaering afgezonden is aen de Oorlogende Mogi-ndheden, met de gemelde toetreeding en Verdrag overeenkomft: Dat indien Hunne Hoog Mogende met recht te klaegen hadden over eene enkele daet 'sGra*' venha* ge. MemoHe van den Gezant van Lynden . aen 't Hof van Zweeden om hulp. 1  's Gra VENHA CE; Memo rie van den Ge • zant var Lynden,aen 't Hof vat Zweeden om hulp. 1 ] 1 < c ( i 1 c 632 NÏEÜYVÈ NEDERLANDSCHE -daed van belediging of aenval tegen hen beeaeri* -.welke konde herlteld worden doof gemeene foor tellingen te doen van de zyde hunner Gealïiee den , zouden zy aengebooden hebben hunne hul- Keilen VerZ°eke^°m Zodan''ge °ezwaerenthertellen, bever dan tot de Wapenen toevlugt te neemen; maer nu Hunne Hoog; Mog. zichvvan; delvk aengevallen zien, door Zyne Britlche'MaleJeit by gelegenheid en uit haet over de gemelde verbmdrenis; zoo vinden zy zich verphgt zich te verdedigen en den aenval op deze fdeiy'zl af VvandT^f8 defIvegedaen is' doorVSlte Vyand ykheden, die tegen hen begaen zyn, met Vyandlykheuen te betalen; zich voor'JoverTge verzekerd houdende , dat de Verbondene Mogend2JS zvvaengbeid zullen maekenf om om aJtfl §]S g,Tf 1e zaek te maeken met hun, van Ëh£ lTbhek dlG ^Wo^ing en herftelling ZE ^'T0, weIke «aer door een zoo " 1 a r ,f als geweldigen aenval is aenge- e verdert f wl met Hu?,ne «oog Mogende wel --e verdere fchikkmgen zullen willen maeken, dieet vfk Rn°rdi;ï! ^ftndigheden veSShen ; ie trÏTe H°'°§ M°gende opdedringendfte ' l r^°eken' en met zo° veel te meer Ver- erdeSnVeT3gfa,S z* zich ^verzekerd houden . dat de grootmoedige en b.'ffvke pc Wajeïteiten bezielen, hun niet zullen toeiaeteh te an^flk >J? de Repu,bIiek het ^g^ffefwSde Stsftelfef r^0imi^ht'g' ais bil,yk begreepen taetsiteliel, tot handhaving van de veiligheid en ^m^^fT^ ^ de Repügb¥êk 2 SÏhwW aen, de gantfche onituimigheid an dien onrechtyaerdigen aenval van Engeland, aer ffV"""^*8 Z°Uden kunnen he^R en len d?Zt ? Bondgenootfchap. Om deeze redeeden H onderSeteekende aen op debeweegu dc fe0 ^ngeweez e° • volkomen overtuigd, at de Ratificatien van 't Tratfaet, te Petersburg ge-  JAERBOEKEN, Maert, Ï781, 633 tetekend, ten fpoedigfien zullen gefchieden, en eeft de eer, in naem en op ukdrukkelyk bevel zyner Meefters, de vervulling der 7, 8 en 9 Artikelen van bet gemelde Tracïaet op te tiiïchen, en ingevolge daer van eene prompte en genoegzaeme hulpe te verzoeken van Z. M. wiens grootmoedige en billyke gevoelens, aen geheel Europa bekend, hem niet zullen toelaeten, zyn roemwaerdig Werk te veriaeten. De Vriendfchap en genegenheid Z. M. voor K. H. M. fchynt hun reeds vooruit te verzekeren van den byftand, die zy van hem verwagten, en aen den ondergeteekende een antwoord te belooven, zoo fpoedig als voldoende, waer op hy moet aendringen metzoo veel te meer yver, als elke dag van uitftel groote en byna onherftelbaere fchaden aen de Republiek veroorzaekt. Gedaen te Stokholm den 8 Febr. 1781. (Geteekend,) D. W. VAN LYNDEN, Hier op wierdt by voorraed aen den Hoflandfchen Gezant van wegen den Koning van Zweeden geantwoord, dat de inhoud van die Memorie zo gewigtig was, dat dezelve tyd van bedenking en ryp beraed vorderde. De Heer Bofc de la Calmette, Gezant aen het Hof van Denemarken, heeft insgelyks by een Vertoog of Memorie de hulp, naer den inhoud van het verdrag van gewapende onzydigheid met de Noordfche Mogendheden aengegaen, gevorderd, maer nog geen antwoord ontvange . Alleenlyk was beloofd, dat zorg zoude gedragen worden, dat aen de Hollandfche Schepen in de Deenfche havens geene hinder of vyandelykheid van de Engelfchen we- dei 's Gra- l-'ENHA3E. Memorie van den Gezant van Lynden ; aen 't Hof van Zweeden om hulp,  *i Gravenhage. *tMf van Ruslandbiedt zyne bemiddelingaen, i C34 NIÉUWE NÉDÉRLANDSCHÉ' dervbér, en .dat 'er eenige Oorlogfchepen ïit de Zond zouden gezonden worden, ter beveiliging van de Seheepvaert. Het Hof van Rufland meende vooral pogingen te moeten doen ter herftelling van de goede verffandhouding tmTchen de Kroon van Groot Brittannie en de Republiek ten welke einde de Ruffifche Gezant, Prins vati Galliizirii den i Maert aen H. H. Mogende van wegens de Keizerin aenbod van bemiddeling deedt by de navolgende Memorie. Ha^s m ^uiffans Seigneurs. Auffiióc que Si M. 1 Impératrice fut inftruite. du départ fubic de la Haie, de 1'ambaffadeur de S. M. Britannique aupres oe V. H. P.. S. M f., guidée par les fentimens d'amitie & de bienveiilance, qu'elle profeffe envers les deux puiffances, n'a pas attendu d éclairciflemens ultérieurs fur les fuir.es due pourroit produire une démarche auffi allarmante pour leur tranquillité & leur bien êcre réciproques, pour faire faire par fon miniftre a la cour de Dondres. les reprefentations les plus prelfantes, afin de la détourner, sil étoic poffible,d'en venna" des voies de fan & ki potter plutót a pféférer celles de la iouceur & de Ia conciliation; s'offrane d'y ccopérer en tout ce qui pourfa dépendra d'elle. Ouoipe 6. M. n'ait pas encore eu le tems de reeevoir ia reponfe de la cour de Londres, elle a cepeniant Jieu de préfumer, que ces infinuations v auront été accueilhes avec plaifir. Dans cette coniance , 1 Impératrice ne balance poit k donner une nouvelle preuve de fes intentlons falütaires en fa^ yeur de la réuniondes deux états, qu'elle affectionne êgalement ; & qu'elle a vu depuis fi longtems vivre enfemble dans 1'intelligence la plus plrfaite & ia plus naturelle a leur intéréts refpeétifs, en leur propofanc formellement fes bons offices & fa média, "on, pour arrêter & faire ceifer entieremenc la  jAERBOEKEN,-Maert, ï$U. 83 j difcorde & 'la guerre qui viennent d'éclater 'entre teux. Tandis que Mr. de Sjmolin,. mmiftre de Yimpératrice k Ia cour de, Londres, s'acquitte des ordres.qu'elle vient de 'lui donner far eet ol>jet, le fouffimé a 1'honneur dé remplir de fon cöté larnê> me tdche auprès de L. H. P., & de les affurerdtj ztle & de 1'empreffement, avec Ieiquels il defire•roit travailler a 1'ouvrage préejeux du rétabliffement du repos & de Ia tranquillité. de leur état •Le défintéreifement, 1'impartialité, & les vues dc bienfaifance générale, qui ont imprimé leur fceat -a toutes les aclións de S. M« L > préfident égale •ment a eelle-ci. La fageffe & ia prudence de V H. P. fauront lui reconnoïtre ces auguftes caracte tos & dicteront la reponfe que 'le fouffigné aura l •Jui rendre fur 1'exécution de fes ordres." La Haie, ce ï Mars 178 r. (Signej LE PRINCE DE GALLITZIN Dit w.ord aldus vertaeld. 3, 'yo dra Haere Majefteit-, de Keizerin öndet richt wierdt van het verhaalt vertrek vat den Gezant Zyner Gróót Brittannifche Majefteit by Uw Hoog Mogende, uit de Haer, wild Hoogstdezèlve, geleid door de gevoelens vai vriendfchap en toegenegenheid, die Zy aeiïge nomen heeft omtrent de beide Mogendheden, geene nadere oohelderingen afwachten, met be trekking tot de gevolgen, welke zodanige gerucht makende ftap -, voor hunne wederzydfche rui en welzyn zoude kunnen teweeg brengen, omdoe Haeren Gezant, aen het Hof van London, de drin gendfte voorftellen te laten doen, ten einde, da Hof te rug te houden , zo 't mogelyk ware, var rót daedlykheden over te' gaen, en het zelve t< overreden tot eene bemiddeling, met aenbod vat Haere Majefteit daer toe, zo veel in Haer Was te willen medewerken. Hoewel nu Haere Maje Vv ftej 's Gra- VENHAGE. V Hof van Ruslandbiedt . zyne bemiddelingaen. I >- l \ t i l  7s Gravenhage. 'tffcf van Ruslandbiedt zyne bemiddelingaen 636 NIEUWE NEDERLANDSCHE Reit het antwoord op dit voordel, van hetBritfch® Hor nog. met heeft kunnen ontfangen , meent z-y echter reden te hebben, van te onderftellen dat Haer uitnodiging, met vermaek zal aengenomen zyn. ° By dit vertrouwen, wil de Keizerin niet langer in twyffiel ftaen , om een nieuw bewys op te leveren van Haere heüzaeme oogmerken, ten befte der hereeniging van de beide Staeten, voor welke Zy eene gelyke toegenegendheid gevoelt, en die Hoogftdezelve, zedert zo lang, in den beften Eendracht heeft zien leven, als allernatuurlyklt zynde, voor hunne wederzydfche belangen, en derhalven Hun plechtig aen te bieden, Haere goede dienften en bemiddelinge, om af te keeren en geheel te doen ophouden de oneenigheid en den Oorlog , die tuffchen beiden Staeten begint te uit te barften. Ondertuifcben , dat de Heer van Simolin, Minifter Haerer Rus-Keizerlyke Majefteit, aen 'tHof van London, de bevelen uitvoert, welke hem omtrent dit onderwerp gegeeven zyn, heeft de ondergeteekende de eer, aen zyne zyde, dezelfde taek, by uw Hoog Mogende, te vervullen, en Hun te verzekeren van den yver en de vlyt,mec welke hy wenfcht te arbeiden aen die gewichtige zaek, ter herftelling van de ruft en eendracht, tuflehen de twee Staeten. Oe belangloosheid, de onpartydigheid, en d© algemeene weldadige oogmerken, die hun zegel gedrukt hebben op alle de daeden van Haere Majefteit , beftuuren insgelyks Hoogftdeszelfs gedrag in deezen. De wysheid en voorzichtigheid van Uw Hoog Mogende,zullen in Haer,deze voortreffelyke Karakters hen kennen, en daer na het antwoord richten, dat de ondergetekendeHoogftdenzelven zal geven,met opzicht tot de uitvoering Haerer beveelen." 'sHage den 1 Maert 1781. fwas getekend) DEMETRI, jPJUNS VAN GALLITZIN. Te  jAerböek en, Maart, 1781. 63-7 Té Petérsbürg' hadt de Keizerin het zelfde aen de Hollandfche Gezanten doen aenzeggen> en te gelyk aengemerkt, dat de Repu-< bliek iri allen gevallen zich in behoorlyken ftaet van tegenweer moeft ftellen; en zich niet blootelyk op de hulp van anderen verlaten; Het antwoord van Hunne Hoog Mogende Op den voorflag en aenbod van de Keizerin van Ruiland is af te neemen uit het navolgend befluit; ^Tjehooi-d hebbende het bericht van den Heer Brantzen eh andere Gedeputeerden enz- —— is goedgevonden eh vaftgefteld, dat aen den Prins Van Gallitzin op zyüe tnemorie zal geantwoord worden j dat Hunne Hoog Mog. met een zeer byzonder genoegen gezien hebben * hoeveel deel Haere Maj. neemt in de onluften -t waer in de Republiek zich gewikkeld vindt door den onverwagten aenval Z. Gr. Britt. Maj. en den yver diö deeze Doofl. Vorftin bewyft om dezelven te doen ophouden ,. door den tuflchenkomll Haerer goede dienften eh Haerer bemiddeling op het goed verftand met gemelde Koning te herftelleö. Dat H Hi Mogi deeze grootmoedige gevoelens van Haere Keizerl. Maj. aenmerken als een bewys van Haere oprechte vriendfchap voor de Republiek, en als een eerfte uitwerkfel der nieuwe verbinteniflenfc ivaef in zy de Eer hebben mee haere Keizerlyke Majefteit te Haam Dat Hünne Hoog Mog met eene allervuurigfte begeerte zyn aengedaen, zoo veel inhuü vermogen is, daer aen te beantwoor» den, en niets meer ter harterl neemen, dan (behoudens hunne eer en waerdigheid) eenen vatten en duurzaemeti Vrede te maeken, met hunnen Ouden Geallieerden op billyke en eetlyke Voorwaerden; dat Zy op dien grond de aengeboodene Semiddeling met dankbaerheid aennemen, in voiVv 2 m* sCra- fENHA* :e.  638 NIEUWE NEDERLANDSCHE s Gra venha' ge. Antw. der Staten op de aengebodebemiddeling van Rusland j t i » j ■ komen vertrouwen op de wysheid en rechtvaerd'g' heid, die in alle de daeden Harer Keiz. Maj. uitblinken; en dat zy geneegen zyn, zo baest zy onderricht zyn, dat het Hof van London dezelfde geneigdheid jheeft, om over dit (tuk met den Prins van Gallitzin in onderhandeling te treeden,- maer alzoo Hunne Hoog Mog. van hunne zyde de uitnoodigint? Harer Keiz. Maj. aengenomen hebben, overeenkomftig met de Traclaeten, .die tuffchen het Koningryk van Groot-Brittanje en de Republiek beftaen, het roemruchtig Syftema der Neutraliteit en der Vrye Seheepvaert, begreepen in de Verklaering van Hare Keiz. Maj. aller Ruften van 28 Feb, 1780, zonder zich daer van te larten aftrekken door eenige andere inboezeming nog zelfs door bedreigingen, en dat zy een zeer vuurig en oprecht verlangen hebben, om daar by te volharden, zoo houden Hunne Hoog Mog. zich ook verzekerd, met een volkoomen vertrouwen , dat de grootmoedigheid Harer Keizerl. Maj, niet zal toelaeten, dat men eenige pooging zal doen om daer op eenige inbreuk te doen; ja wac meer is, indien tegen alle verwagting eenige pooging daer tegen gefchiedde, zoo dat de Ónderhandeling, toe welker bevordering Hunne Hoog Mog. tnee alle redelyke gemakkelykheid zullen medewerken, het gewenfehte gevolg niet megt hebben, Hunne Keizerl. Maj, en de andere Verbondene Mogendheden, de Republiek de wezeneïlyke uitwerking hunner Verbindtenis en hunne plegdge beloften zuilen doen genieten. Dog men vernam welhaeft, dat de fiere Brit, fteunende buiten twyffel op de zwakïeid van zyne vyanden, of op zyne vrienien, welken hy in de vyandelyken Staten en •yken of heeft of zich verbeeldt te hebben, le aengebodene bemiddeling van de Keizerin fan Rufland hadt afgeflaegen, en teffens verclaerd s geene onderhandelingen tot vrede te wil- ■  ƒAERBOEKEN, Maert, 1781. 639 willen aengaen, ten zy die vooreerft eene algemeene vrede tot onderwerp hadden; en ten tweede de Keizer daer in ook gekend wierde. Men ziet uit dit een en ander, hoe moeilyk het is, het genot van gemaekte verbonden te verkrygen, en dat niemand zeker en veilig is dan door zyne eigene kragten. Onderwyl was ganfch Europa verwonderd 0ver de bedaerdheid en weinige yver, met welken het toefcheen, dat de zaken hier te Lande voortgingen, f) De buitenlandfche fchryvers van nieuwstydingen dreven 'er den fpot mede , en vergeleken onzen Landaerd by onze turf, die zeer langzaem aen 't bran den raekt. Maer de voorvallen dezer tyder toonen ten duidelykften, dat geene natuer lyke tracgheid deoorzaek van die onwerk zaemheid was; dat ook niet allen traeg, oi werkenloos waren.. In ons voorgaend ftukjf is gebleken, dat de Stad Aniileldam zich de zaeken wel degelyk aentrok , over de traegi werving van matroosen klaegde, en een voor fbel deede tot meerdere aenmoediging van : bootsvolk, om zich in s'Lands dienft te ver binden; welke poogingen der nyvere ei waekzame regeering dier Stad ook van vrug geweeft is, zo als wy daer ter plaetfe ver hael (•I Zommigen meenden, dat onze tyden niet or gelyk waren aen die, van welken Coelius aen Cket VIII. ad Div. 6. fchreef; Sed dici non potejl, quomot hic omnia jaceajit. Nifi ega cum tabernariis et aquari pugnojjam .vetmius civitatem occupajjet. Si Earthi vi nihil calfaiunt, nas hic frigore frigefcimuSf Vv 3 's Gravenhage. t i t i X  VEtf 1 1 ( \ 1 '. i 3 • j ï 64o NIEUWE NEDERLANDSCHE haeld hebben, En men heeft befpeurd dae » t a gemeen het heerfchend gevoelen der Ingezetenen door de ganfche ifepubliek is dat eene oorlog met yver en wakkerheid door' gezet het gefchikft middel is om eene 1" wenfchte en betamelyke vrede te verkrvsen die den roem door onze dappere voorouder! verworven en ons nagelaten, niet bezwalke Men herdenkt, hoe de onftervelykenf Ruiter in't Jaar 1666 het bevel over eene Vloot van 9o zeilen voerde, onder welken 32 van 60 tot 80 ftukken gefchut waren, met welken vloot hyna het berugt gevest van vier dagen den Engelfchen yerfloeg en op den Xt dreef Men herdenkt, hoe n/dat zelfde Jaer de Staten tot het in Zee brengen van eene vloot van iqo Schepen befloten, onder welken 7a van 4q tot 80 ftukken gefchuts roerden • Waerom, vraegt men zich, zouden de Nederlander , die het juk van den itagtigften Koning van Europa hehben afgeworpen, die tegen twee magtjgfte Vorften, ien Koningen van Engeland en Frankryk beilen te gelyk hebben geoorloogd en met roem geoorloogd; waerom zouden die nu voor den honing van Groot Brittannie, die met oorlogen egen zyne NoordrAnierikaenfche Volkplanmgen a tegen de magtige Koningen van Frankyk en Spanje,reeds is afgefloofd en moede .evogten tegen wien hy nog heeft te kamen , die hem overal geweldige neepen toehengen, die tot een zeer groot gemak voor ns hunne havens openzetten, nu flaefsmoem oukken en aen zyne overheerscflzuo-t en oogmoed, welke alle volkeren getergd heeft  JAERBOEKEN,' Maert, 173r. €41 lieeft (*), ons onderwerpen? Inderdaed was' 'er ooit reden, was 'er ooit gelegendheid om' de nadeelige en fchandelyke verbonden (f),' die wy voorraaels genoodzaekt zyn geweeft met Engeland aentegaen; om die berugte A&e van navigatie, alleen om den handel en Seheepvaert der Nederlanders te drukken, uitgedagt, te vernietigen ; om het juk der overheerfching der Engelfchen ter Zee af te fchudden: men oordeelde, dat die tyd nu geboren was, en zo groot Brittannie dit nu ontkwam, dat het niet hare dapperheid of vermogen, maer de tr.aegh.eid en flapheid, de vadzigheid en werkeloosheid der andere volkeren zyn zoude, die zig van de gelegendheid niet bedienden, waer door de heerfchzugrige Engelfchen het fnuiken van hunne hoogmoed en heerfchzugt zouden ontkomen zyn. Mogt het door de daed beveiligd worden, het geen een yernuftig man van de Nederland (*) Anglois (zegt een zeker Schryver) quoi de plus ignominieux que la ferócité de Vhomme fier de fa liberté £f attentant d la liberté dautrui? Voulez vous que nous croyions , que le plus grand ennemi de la liberté, c'est l'homme libre? Ennemis des Rois, vous en avez la morgue. Ennemis de la pterogative royale, vous la portès par tout. Par tout vous vous montrez des tyrans, Ek bien, tyrans des nations& de vos colonies, fi vous tese' les plus forts, c'efi quele ciel aura fermè l'oreille aux voeux, qui s'elevent de toutes les c.ontrées de la terrc. Rüvolut. de 1'Amer p. ^5. (|) Men mag hier de woorden van Montesq. G*and. £? Decad. des Rom ch. VI. by ürengen. Le Titre d'alliédes Romains fut une espece de fervitude, „ De ïytel van Bondgenoot van een heerfchzugtig volk of voïö . is een zoort van flaverny." Vv4 sGra- 'enha-  'ï Gra VENHA; ei 2 t I C C £ *4* NIEÜWE NEDERLANDSCHE.tenders eens droomde- m r» * ? , heeft> 4at SlS eene S,™ Pi H wa^]d verftrooid, op '? S&S0015 dat volk oeffent ftand- '? vaIt,Siyke zyne verwonderlyken wer en ! |^:vJtef4 Cn ^ Xan dea sr ïcnynbaer, verwekt kleinachtine enepn SSSS?5 vcrmo^d volk S SS1^ T d£n va* 'Groot! liek ffSS f aen den Gezanten de Repu- e kunnpn S epen * z>.ne ^vens niet ^tê^n8?^01^0? voo™ldzel, dat ïwïl SS 1 onzydigheid zoude Rryden ; -iwyl het zeker is dat de Engelfchen idne ende oen oorlog niet alleen inVoi tugal^eeds en , n PfZeD' Ja zeJfs geroofde Scheen yaq onzydige volkeren, en onder die ook (*) Z.ie ^ ^ ^ ?M}re fWt j„aron{ej Van'  JAERBOEKEN, Maert, 1781. c'43 van de Nederlanders, toen nog onzydig zyn-: de, hebben opgebragt en zelfs verkogt. De1 Staets geheimfchryver van 't Hof van Portu-< gal fchreef den 5 February 1781 aen den Hollandfchen Gezant, den Heere Smijjaen, den navolgende brief: „ Myn Heer! Vermits de Oorlogsverklaring tuflchen Groot-Brittanje en H. Hoog Mogende, is het noodig, dat Hare Allergetrouwfle Majefteit in overweging neme de omftandigheden, welke moeten in acht genomen worden, metopzigt tot eene flipte onzydigheid, welke zy heeft voorgenomen te onderhouden. En dewyl het dus aen de Oorlogende Mogendheden niet geoorloofd is, dat zy Oorlogfchepen houden liggen in de Havens van dit Ryk, zoo heeft Hare Allergetrouwfle Majefteit my gelaft zulks aen Uwel-Ed. medetedeelen, ten einde, in gevalle het verblyf, dat de Hollandfche Oorlogfchepen reeds in deze Havens gehouden hebben, nog langer mogte dueren, zulks geen reden mogte geven, dat zy zich, aen de gemelde onzydigheid niet zoude kunnen houden; het welk ik Uwel-Ed. tot. deszelfs narigt mededeele. Bellem den 5 February 1781. (Was geteekend) AYRES DE SA E MELLO. Tv 5 Hun, s Gra» 'ENUAi je.  H4 NIEUWE NEDERLANDSCHE "s Gra- ce. Hunne Hoog Mogendé hebben ook befloten, om de Nederlandfche Schepen, vaerende over de Wadden en naer de Vlaemfche Havens, mits niet grooter dan dertig Men en niet fterker bemand dan met drie Man en eenen Jonge, den Schipper daer onder begreepen , uittezonderen van het ftellen van borg van zes duizend Guldens, dat zy naer een der Havens dezer Landen zullen te rug keeren , blyvende niettemin in alle gevallen de ftraf van verbeurte van Schip en Goederen, zo als dezelve by Placaet van 26 January 1781 tegen de overtreeders is vaftgefteld. Dit befluit, is van den 9 Maert, en aldus ingcrigt^ Ts gehoord het rapport van den Heeren van Lynx den, van Hemmen, en acdere Haer Hoog Mog, Gedeputeerden toe de zaeken vin de Zee, hebbende ingevolge en ter voldoening aen derzelver Refolutien Commisforiael van den 19 February laellleeden, geëxamineert de Requefte van verfcheide Kooplieden, woonende te Rotterdam, houdende dat by Haer Hoog Mog. Plaeaet van den 26 Junuary 1781, het Generael Verbod van Vaert, ten aenzien van alle HolLndfche Schepen, zynde gecontinuëert, daer van egter onder anderen waren geëxcipieerr, de Scheepen vaerende over de Wadden, de Elve, de Weezer, de Eenjs, om den Oost, en ook na Vlaemfche Havens, des dat de Scheepen over de Wadden en naer de Vlaemfche Havens vaerende, niet grooter zouden moogen weezen als dertig Laften en daer beneden, en niet fterker bemand, als met drie Man en een Jonge, de Schipper of Bevelhebber daer onder begreepen, en dat alle dezelve,alvoorens zyzouden mogen uitlopen, zouden moeten (lellen een Borgtogt van zes duizend Guldens, ten genoegen van  JAERBOEKEN, Maert, if&i, «fcy. de Collegien ter Admiraliteit, dat Zyüeden na de voorfz. bepaelde reis afgelegd te hebben, zouden retourneeren naer eene van de Havens deezer Landen, op verbeurte van dezelve Scheepen en Goederen, en van de Somme, waer voor Borg togt gefteld zoude weezen; dat daer uit klaer ge. noeg bleek, dat onder een gefehikte precautie, hec oogmerk der voorfz. exemptie was geweeft om den Tak van Navigatie en Commercie, in weer ' wil van den Oorlog, te doen eontinueeren, en op dje wyze aen de Supplianten en de verdere commercieerende Ingezeetenen, zoo veel mogelyke faciliteit daer omtrent toe te brengen; dog dat om aen hetzelve heilzaeme oogmerk te voldoen , allernoodzakeiykft zoude zyn, dat de precautie of mies, waer aen de gemelde vrye Vaert was geaccrccheert, wierde veranderd: naerdien dat verre de meefte Scheepen, tot de gemelde Reize gefchikt, op verre na geen zes duizend Guldens waerdig waeren, ja dac dewaerdye van de meefte van dien, geen twee duizend Guldens beliep, en doorgaens dezelve Scheepen in Eigendom wierden bezeeten door de Schippers zelve, zonder dat eenige Reeders daer in deel hadden , terwyl zy meelt altoos af en aen op vragt Uitgingen, en zulks niet wel anders, dan als buitenïandfche beurt of vragtfeheepen, waren te conlidereeren, dog te gelyk, vooral in deezen tyd, van eene volftrekte noodzakelykheid voorde Commercie waren, ter bekominge van de Houtwae^ ren, door de Admiraliteiten dezer Landen, tot den aenbouw van Scheepen van Oorlog gerequireerd; dat de voorfz. Schippers mitsdien in de abfolute onmoogelykheid waeren , om gem. Cautie van zes Duizend Guldens te prasfteereo , of Liedec te vinden die zig tot Borg van zodanige fomme wilden leenen: Verzoekende de Supplianten , om reedenen in de voorlz. Requefte geallegeerd, dat Haer Hoog Mog. de Precautie, ten aenzien van de gerequireerde Borgtogten, in zodanige posnalheit, teegens de geene, welke de geRa» 's GgAyEtJHA?E. Oorlof voor kleine Sche* 'jen om over de Wadden laer Flaende* fen te >areti'  60 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- VENHA CE, Oorlof •voor klei neSchepen om over de wadden naer Flaende ren te vaeren. (get.) H. FA GEL. Ook ftatueerden exercitie onbeboorlyk zoude misbruiken, gelieven te veranderen, als Haer Hoog Mog. meelt geraeden zullen vinden. En daerop ingenomen hebbende de confideratien en het Advis van de alhier aenweezcnde Gecommitteerden uit de ■Refpeftive Collegien ter Admiraliteit dezer Landen. Waerop gedelibereert en in achting genomen zynde, dat by de gem. Requefte naer wacrheid werd gepofeert, dat veele van de voorn. Scheepen zyn van zeer geringe waerde, en dat derzelver Schip• pers veel al Eigenaers zynde van deeze Scheepen, of met, of zeer difticil kunnen vinden Gerequireerde Cautionariffen, en dat daer door deeze Vaert, dewelke Haer Hoog Mog. om zeer goede Redenen by derzelver placaet van de 26 January deezes Jaers, hebben geëximeert van het Generael Verbod tegens Hoogftdezelve intentie, in effeefte meede, zoo mee geheel, ten minften ten groote deele, zoude blyven gefurcheert; is goedgevondenen verftacn'dat ter voorkoming van dit inconvenicnt,der Refp.Collegien ter Admiraliteit zullen worden aangefchreeven enGequalificeert,zo alsgequalifïceertwor-. den mits deezen, om de NederlandfcheScheepen, vaerende over de Wadden.en naer de VlaemfcheHa venen, mits niet grooter dan dertig Laften, en niet fcerker bemand dan mee drie Man, en een Jonge, de Schipper of Bevelhebber daer ond er begreepen, wanneer dezelve niet fufpecf zyn van deeze Haer Hoog Mog. goedgunftige exemtie te willen misbruiken , ook zonder het Rellen van zodanige Borg togc, te mogen laeten vertrekken; blyven de niee te min in alle gevallen de pcenaliteit van verbeurte van Schip en Goederen, zoo als dezelve by het Placaet legen de Contraventeur is geftatuëert. fGepar.) W. H. L OH MAN, vt, Accordeert met voorfz. Regifter.  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 647 Ook hebben de Heeren Staeten Generael' aen de Collegien ter Admiraliteit aen-1 gefchreven, om toe te laten, den uitvoer:' van Zeildoek, Vlas en alle Plat en Rondzaed; welverftaende, dat het zelve naer Frankryk werde gebragt , en voor de invoering binnen dat Ryk genoegzame borgtogt worden gefteld , zulks de voorfz. Goederen aeenzints naer Engeland worden toegelaten in te laden, alwaar men aen het zelve groot gebrek heeft. Verders hebben H. H. Mogende verfcheidene infchikkelykheden beraemd, ten aenzien der Kaep-Rederyen, in zo verre dat de borgtogten, welke de Reeders van Kaperfchepen moeten ftellen, verminderd enthans dus bepaeld zyn: 30000 Gl. voor een Schip met 250.Man; 20000 voor een dito met 200 Man; 10000 voor een met 100 Man en maer 5000 voor een van 60 Man. Ook hebben eenige Amfteldamfche KaepReeders by verzoekfchrift aen Hunne Hoog Moo- om vergoeding van onkoften verzogt „ zo de Vreede met Engeland getroffen wierdt. Nopens'de convoyen komt het berigt van de Admiraliteits - Collegien hier op t'huis , dat ieder Convoy niet fterker dan van agt Schepen kan zyn ; doch alzo Friefland dit overgenomen heeft,is niets befloten. Voorts wil men, dat die Provincie eenen nadruklyke brief aen Hunne Hoog Mog. heeft gefchreeven, met aendrang om haere Zeegaeten te voorzien. s Gra- rENHA*  'ê Gra. VENHA- OE, 1 I 1 I 1 C^S NIEUWE NEDËRLANDSCHg Wyders is by Hunne Hoog Mog. jfefe ten, dat betreklyk de krygsg^vancraSi aen de refpective Collegien %&cr Idnü ralitèit, onder welker beheer die zouden mogen worden ingebragt, derzelver verzorging op de beft mogelyke wyzen zal zyn aanbe* voeri, en, zo veel doenlykop eeneri gelyken voet als de krygsgevangeneft van deze Republyk in Engeland worden behandeld en dat voor ieder der voornoemde krygsgevan? genen aen de Collegien ter Admiraliteit zal worden betaeld 3 ftuivers daegs. Zyne Hoogheid de Heer Prinfë Èrfftad* houder heeft by eene ordonnantie van den i* Maert bevolen, alle Onderofficieren, Trom* pctters, Tambours, Pypers en gemeene Soldaten, welken met tot derzelver Compagnien zyn wedergekeerd, op den 3r Maen als toSs8. ^ VerkIaeren' Die ordonnantie Zyf!f £0o.gne^ Jast en ordonneert hier mede & rpnrti no? llone,s* Commandanten of Commandeer rnil!?fficienn vanJde Regimenten en Corpfen Cavallerie, Dragonders, Infanterie, Artillerie. PvoeSen'r™60' Tï?mP«^, Tambours, £ypers en Gemeenen, welke ingevolge van Zvnl hoogheids ordres in dato den 4%n 4 Decembe? e gepaffeerden jaers, niet by de«eSer Compagnien gereverteert zyn, het zy dat nog abfenc zvn geweeft met Verlof of RecruJeringe of met WeT aften, indien van dezelve geenl voldoende eQ >ehoorlyke attellatien van Ziekte, door een £)oc° Z ree-de Chirurgyn' mitsgaders in plaet- 'en alwaer Garnizoen van den Staet legt, door den  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 64$ Onder.Major of Auditeur Militair, en in andere' Plaetfen of Dorpen, door den Secretaris der Plaet \ fe, of door eenig ander door het Gerechte derc Plaetfe gequalificeerd Perfoon, bekragtigt zynde, verzonden en by derzelver Compagnien ontvangen» zyn, op den 31 dezer maend als Deferteurs te, verklaeren , by de Compagnien in afgang te bren-pen, en dezelve te plaetfen op de driemaendelyk- \ fche lyfte van den eerften April, in de Colonne/ geintituleert Deferteurs. En zal deeze ordre gezonden worden aen alle Gouverneurs, Commandeurs, of Commandeerende Officieren des refpeclive Garnizoenen, alsmede aen alle Regimenten Cavallerie, Dragonders en Infanterie, als mede aen den Chef van het Regiment Artillerie, en aen den Chef van het Corps Mineurs en Sappeurs, om zig daer naer te reguleeren , en zorge te dragen, dat deze ordre exacfelyk nagekomen werde. Gegeeven in's Gravenhage den 13 Maert 1781. Was geteekent, W. Pr. V. Orahce. Onder ftond, (L. S.) Ter Ordonnantie van Zyne Hooghei d. Gecontrafigneert, T. J. db LARREY, Ook heeft nog zyne Hoogheid den 21 $ezer Maend het pardon of vergiffenis voor de Deferteurs tot den 1 July 1781 aldus verlengd. „ Wy Willem, by de Gratie Gods, Prince van Orange en Nalfau, enz. enz. enz.; „ doen te weeten, dat wy, om redenen„ ?, ons daer toe moverende, hebben goedge- „ voa~ s GrA- enha.ie. ~)rdon~ •antie vegeus le De\rtmrs» I  659 Nieuwe nederlandsche ^GRAVENHAGEi ,1 „ vonden,, den tyd binnen welken wy, bv „ ons generael pardon, voor alle Ruiters\ „ Dragonders en Soldaeten, dié voor den i, eerften January deezes Jaers van de trou„ pen van den Staet zyn gedeferteerd van " datJ°J den 19 January laetftleden, bepaeld" „ hadden, dat de gemelde Deferteurs ver„ phgt zoude zyn zich aen te geven, te pro„ longeeren tot den eerften July aenftaende„ en met relatie tot die Deferteurs van de „ Landtroepen, welken zich op 'sLands „ Schepen of Fregatten van Oorlog geënga-„ geerd hebben, ter tyd toe, dat zy uit den „ gemelden dienft ter Zee zullen wezen ont» Hagen, mits dat de laetftgemelde gehou» den zullen zyn^ zich binnen vier weken „ na derzelver ontflag, te begeeven naer „ derzelver Guarnifoenen, en aldaer aen tö „ geeven, om van het bovengemelde genera„ le Pardon te kunnen jouifleeren. Te voren hebben wy gezien, dat de Raed /an State en zyne Hoogheid aen het BondTenootfchap hadden voorgeflagen, om, daer ille verlofgangers moeften op ontboden worlen, deze fchaden door eene vergoeding van [2 ft. per week te verligten. Dit hadt het mnftig gevolg, dat de afgevaerdigden der Provinciën ter vergaderinge der Staten Geïerael daerop gelaft zynde, de Algemeene «aten den 22 January een befluit namen, overeenkomftig den voorflag van den Raed ran Staten en van zyne Doorlugtige Hoögïeid, en van dat befluit by dezen brief aen ?yzondere Geweften aldus kennis gaven ; De  jAÈRBOEKEN, Maert, Ï78Ï. -ftt ;T}e Raed 'van "Staeten 'heeft by derfelver miffive x-' van den 27 Nov. des afgeloopen Jaers aen ons te kénnen gegeven, dat de 'tegeriswóordigè Cïiti'que omftandigheden Zyne Hoogh. hadden gedetermineert, om'allé de Verlofgangers te doen gelaften, zig by hunne Regimenten ten fpoedigften te vervoegen;, dog dat het evident zynde, dat de Militie van den Staet in Vreedéns Tyd, zonder het genot der verloven, in 't 'geheel niet in ftaet was, van te kunnen fubfifteeren, Zyne Hoogheid 'en den Raed van Staete, ry'pelyk haere gedagten hebbende laeten gaen, wat middel van foulaes, met het meefte fucces, zoude kunnen worden geproponeert, geen convenabeler hadden kunnen ■uitdenken, dan een temporaire gratificatie van eenige ftuivers ter week aen ieder hoofd van onderofficieren én gemeenen, de Troupes van den Staet uitmaekendc, te aceordeeren, 'en dat provifioneel Voor, een korte maend, beginnende den 1 Dec* laeftleeden,, en voor 3 Heere of lange maenden , 'expireerende den 6 Mai van dit jaer- De confenten van alle de Bondgenooten in den voorf. voorflap ingekoomen zynde, hebben wy op heedeö vaftgefteld, dat een gratificatie van 12 Stfs. per week, provifioneel, voor een korten maand, beginnende den 21 Decb, des afgeloopen Jaars, en Voor drie Heeren of lange maanden, expireérende den 6 May deezes jaars zal worden toegelegt aan iéder Onderofficier, Pauker, Trompetter , Tambour Major, Tambour, Pyper, Corporaal en Gemeene van de Cavallerie, Dragonder, Nationaale ,Schotfche, Duytfchen, Waalfche en Switferiche Infanterie, als meede van de Artillerie ën Mineurs, en dus voor zo verre betreft de Regimenten Cavallerie eh wel de fes Comp: Guardes, aan 12 Wagtmrs, 1 Pauker en, 6 Trompetters en aió, zoo Corporaals als Gemeenen, en ten aan* zien van de 48 órdi'nare Comp. Cavallerie, aan ö"9 Wagtmeefters, 50 zoo Paukers als Trompetters en 1680'Coporaals én 'Gemeenen. Voor zo verre betreft de Regimenten Dragonders 's Gravenhage. Befluit m brief der Stat. Gener. wegens verhoging der foldyen  's Gravenhage. Befluit en brief der Stat. Gener. wegens verhoging der foldyen enz, l 1 4 1 t \ i i i t c I I ê 6sz NIEUWE NEDERLANDSCHE en wel de 8 Comp. Guardes aan 16 Wasem" r Tamb. Major, ^Tambours en 28cÏCorJoSeï Gemeenen, en ten aanzien van de 20 ordinaire Comps. Dragonders aan 12 Wagtmeeftere, l Tambours Majors, 16 Tambours en 560 Coroo. raals en Gemeenen. <-orpo- Voor zoo verre betreft de Regimenten Infante ne en wel de 14 Comps. Hollandfe Guardes a-in 42 Serg. 41 Tambs. en Pypers en 770 Coroo raais en Gemeenen. v En tenaanüen vandeNatianaele.Schotfe.Duvtfche en Waalfche Regimenten, en wel van de 69 Grenadier Compagnien aan 138 Sereant* 34 Tambours Majors en 3382 Corporaals en Gemeenen en van de 414 Musquettier Comp. aan 828-Sergants 414 lamb. en 18216 Corporaals en Gemeenen. Voor zoo verre betreft de Regimenten Switchers en wel de 8 Compe. Guardes aan 40 Ser*anten, 32 Tambours en Pypers en 608 Corpo•aals en Gemeenen , en ten aanzien van de 60 ordinaire Compe. Switfers aan 240 Serganten 180 tambours en Pypers en 4860 Corporaals en jemeenen, r u Voor zo verre betreft het Corps Artillerien jeltaande uit 15 Compagnien aan 135 Bombfi hers en 1545 Corps en Gemeenen, en eindeyk voor zoo verre betreft het Corps Mineurs •eftaande uit 4 Compagnien .aan 8 Serganten .^Tambours en 160 Corpóraals en Gemee- Wy kunnen niet nalaaten van 'deeze onfe Rn olutie aan UED. Mog. gelyk meeoe fan dc leeren Staaten van de andere Provinciën kennis e voet de Soldy ordonn. tot betaling van de f*** te doen depecheeren, waar mede ein- enae Heeien, UEd. Mogende te willen houden  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 653 den in fyne heylige poteftie in den Hage den \ •22 Jann, 1781. Uwer Edel Mogende Goede Vrienden De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. j (Geparag.) W. V. LYNDEN. vt. : Ter ordonn. van defelve 1 (get.) ; JH. FA GEL., Ook Was nog een. plan gemaekt om het Krygsvolk van den Staet langs de Zeekufterc te plaetfen, en als in drie byzondere legers zaem te trekken, waer toe van wegens den Raed van State de navolgende petitie gedaen wierdt by eenen brief van den 22 January 1781 aldus luidende. HOOG MOGENDE HEEREN* T"\e zoo onverwagte als onbillyke vyandelyke aanval van den Koning van Groot Brittanjen tegen deezen Staat,geeft zekerlyk alle gefundeerde redenen aan de hand, dat de Republicq van haare zyde niets behoord te verzuimen, nog na te laaten, om zig op alle wyze in ftaat te ftellen, die zo gevaarlyke deffeinen, zoo veel mogelyk te konnen teegen gaan, en verydelen. Tot het gunt voorfz. is,dient niet alleen, dat de Republicq zig in ftaat ftelle om ter Zee den aanvaller het hoofd te konnen bieden, en allen tegenftand, en afbreuk aan dezelve te konnen toebrengen , maar tot de bezorging van de vyligheid voor 't Vaderland behoord meede vooral, daer men tegen eene formidable Zeemagt zal te ftryden hebben, dat de Republicq tegen alle invallen, die op derzelver Xx 2 Zee- s Gra- i'enha- :e. Bejluit tn brief Ier Stati lener, vegens >e.rkoofing der roldyett  Gravenhage. Petitie van een millioen tot leger■ laften, i ] » \ ( i l «54 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zeekuften zouden konnen ondernoomen worden, insgelyks zoo veel mogelyk te Landen werden a!S «fer zynde, dat daar derzelver Zeekuften.van Vlaanderen af tot aan Ooftfriesland toe merendeels blood leggen, eene invafider Provinnen, d,e aan de Zee gelegen zyn niet minder dan de ruïne van den gantfchen Staat na z,g zoude kunnen fleepen, en\et zyn ook Hoog Moogende Heeren J dezelve beweegreedenerf8 welke zyn Hoogheid altoos waakfaamenyverig ter bezorging van alles, dat ter beveiliging \ an 't Vaderland dienen kan, al aanftonds op 't vei neemen van booven gemelde Vyandelyke defleinen, hebben doen befluiten, om een meerder getal Tron pes na 's Lands Zeekuften te doen naaderen en tot fecuriteit van die Ruften verfcheiden andere voorfiemngen te laaten in 't werk ftellen Dan gelyk in deeze zorgelvken. en ri-Wn»omftandigheeden waar in cfe Republicq zgTctuee bevind, en die door 't aannaderende faizoen, en de onzekerheid, waar ter plaatfe bet onw-êr zoude kunnen terneder vallen, geenflnts werde? verminderd,de providentie,en Voorzorg?o7mees. te fecunteit van dit gemeenebeft, allenfints enonvederfpreekelyk vorderen, alles wat daartoe benen kan met de meeften fpoed werkftellig " erJen gemaakt, zoo is 't dat wy ten voorfz. eTnde ?een beter, nog falutairder middel aen U H M veeten voor te dragen, dan 't gunt Zyne HÓoï leid dien aangaande, aan ons heeft gelieven te :ommun:ceeren, en daar in is beftaande, dat alle le Troupes van den Staat, welkers aanta tot hief •oe zeer gering is, hoe eer zo beter marfchvaarhg zouden behooren gemaakt te worden" om E :o tot dekking van de Republicq tegen een onvervagten aanval te kunnen worden feemnloyeerd, zy door dezelve tot een of meerder Comfen in t veld te trekken, 't zy hier, of daar te pofE e, ten einde by de hand te zyn, om de E lemingen van den Vyand met hoop vaq mcceslte keer  JAERBOEKEN, Moert, 1781, 655 keer te konnen gaan, met verder verzoek aan ons, dat wy ter executie van dat voor 't Vaderland zoo beilzaem oogmerk, en dus tot goedmaking van de koften, die voor de neceffiteiten van een te formeeren veld leger worden vereifcht, de nodige Petitie aan de Bondgenooten zoude willen laaten toe koomen. Aan die intentie ten fpoedigften willende voldoen , zenden wy by deezen aan U. H. M. onze Petitie ten fine voorfz. welken wy, om de Bond. genooten op een maal niet te laftig te vallen, provifioneel alleen hebben bepaald op een fomme van een millioen guldens, terwyl wy 't Veldleegergeformeerd zynde, aan ons referveeren eene nadere voordragte diesweegens aan U H. M. te zullen doen, alsthans nog onmogelyk zynde alle de kosten van dien precies te kunnen bepaalen, zoo om de wilfelvalligheden, en de ontelbaare onvoorfiene gevallen, welke altoos kunnen opkoomen, ah in 't byzonder ook in de duurte die wy vreefen. dat zoo omtrent 't brood als fouragie, en alle verdere benodigde zaaken plaats zal hebben,ter wyl wy ondertuffchen nevens zyne Hoogheid ii dat vafte vertrouwen zyn, dat deeze onze Petitie tot een millioen guldens niet dan zeer ncd;g aai de Bondgenooten zal kunnen voorkomen, wanneer zullen gelieven te reflecteeren, dat onder d< necefliteiten tot het te formeeren Veld-Leger be horende, dit maal ook word begreepen al wat di Troupes vooraf nodig zullen hebben, zig aan ti fchaffen, ten einde zig in ftaat te ftellen, om ii Campagne te kunnen koomen, en aldaar van nu te konnen zyn, en mits dien ook moeten hebbel het gunt nodig is tot afweering van de injurië van de lugt, zo als andere Troupes daervan voor zien zyn, en waar by voorts komt al wat nodi< is tot fubfiftentie van menfchen en Paarden, e mitsdien betrekking heeft tot de bezorging de nodige magazynen van Brood, Fouragie/als an derzints, de Wagens en Paarden, om de leertog Xx 3 ten s Gravenhage. Petitie van een millioen totleger" laften. t t 1 : 1 i r ■> 1 r »  e$6 NIEUWE NEDERLANDSCHE sGra- ve'nha- ge. Petitie van een yiillhen tot legerlaften. 3 ï < i ( 4 I c 1 t f a C 3 c ê r. 8 fc ten, de Munitiën van Oorlog en andere Krygsbehoeftens, en al wat tot den train van een leger behoord, de Wagens en Scheepen tot 't vervoeren van de Bagages, de Extraord. Traktementen en Wagen gelden, of andere Bezolding van de Generaals, derzelver adjudanten en andere officieren, dewelke geemployeerd worden, de verhoging der foldyen voor deZwitzers, de gagiën van eenigte bediendens behoorende tot den Train van 't leger, de onkoften van Hospitaalen van een geproportioneerde Veld Artillerye-Ammunitie Wagens, Canon en Pontpaarden, de dag gelden van de Commiferi en Conducteurs by de Train van de Artillerye, Pontgaften &c. en dus met een woord al wat tot dienft en activiteit van een Leger nodig is, als het te velden zal worden getrokteen, en in ftaat gefteld, om geëmployeerd te binnen worden. En gelyk nu uit hoofde van al 't gunt voorfz. s, Zyne Hoogheid nevens den Baad van Staten :ig volkomen verzekerd houden, dat by geen mo;elykheid ymand de abfolute noodfakelykheid van leze Petitie zal konnen tegenfpreeken, ten zy villens en weetens zyne oogen zouden moeten fluien, voor de prefente fituatie en nood van 't Valerland , zo zal ten deezen niets anders refteeren lan U. H. M. op 't ernftigfte te verzoeken, deeze 'etitie te willen zenden aan de Heeren Staten van e refp. Provincie en dezelve door haare ge woone ragtige, en nadrukkelyke reprefentatien ten besen te fecondee ren, ten einde daer op niet alleen poedigen concenten mogen inkomen, maar ook anftonds de Fourniflèmenten der refp. Quotes ten lomptoire Generaal mogen gefchieden ,alzoo de "yd, nog 't gevaar geen langer uitftel toelaaten, m de nodige verzorging te doen voor 't geene om e Troupes in beweeging te brengen, abfolut loet gedaan worden, en ook als 't 'er op aankomt eene aannemers zullen te vinden zyn, ten zy van immige Poften de lgeheelen fomma, en van andere  JAERBOEKEN, Maert, 1781; 657 re verre het grootfte gedeelten aanftonds by 't tekenen der Contracten aan haar geavanceerd, < en voidaan wei den, zoo als ook in Contracten van ( diergelyken natuur altoos word geconditioneerd. Aldus gedaan, en gepetitioneerd by den Raad . van Staaten den 22 Jan.. 1781. 1 (Was gep.) i k C. J. van DAM. Ter Ordonnantie van dm Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden, (Was get.) f J. J. VAN HEES. In de afgeloopene Maend February vervoegden zig de overlieden van het Vleefchouwers Gilde te Amfteldam, mitsgaders de Dekens en Hoofdlieden van dat zelfde Gilde in andere plaetfen, tot Hunne Hoog Mogende de Algemeene Staten by het navolgend verzoekschrift. Aan de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden. Geeven orderdaniglvk te kennen de Overlieden van het Vleeshouwers Gilde der Stad Amfter dam mitsgaders de Deekens en Hoofdlieden vai het felve Gilde in andere plaatfen, foo voor fu. als voor een groot aantal Kooplieden en Ingefee tenen in den Veehandel en Weideryen geinte relfeert. Dat de fteeds aanhoudende fterfte onder he Rundvee niet alleen een fchaarsheid van het felv zeedert jaren lang heeft veroorfaakt, maar dat te genwoordig het gebrek foo groot word, dat for der eene leer prompte voorflening en toevoer va buiten, de pryzen van het nog refteerende Rune Xï 4 ■ vc sGra- enha- !e. Petitie 'an een nillisen ■ot leger'aflen, \ 1 e  ss Gravenhage. Req. tot verminderingvah regten op t Rundvee, i \ \ l I i t l d d fi d ei fc e< di 65 3 NIEUWE NEDERLANDSCHE vee zal moeten, ftygen tot importante pryzen, en felfs m wymge maanden generley voorraad z"l , bepaalt, te.accordeeen, om nog, is 't mogeiyk,door dien weg te .ravemeeren de gevolgen, die een totaal gebrek an Rundvee m desfelfs extentie, als daar is hetemis van melk, booter en kaas, in de te^en.oordige gefteldheid van faeken, foude mSten ; weeg brengen. "weien Weshalven foo keeren de Supplianten fig totHoog Mogende, ootmoediglyfc verfoekfnde, ,-n^H00g ^M°g' gel!even §oed te vinden, om ?ickoomende regten op het Rundvee, ter! min. en op denfelyen voet als bevorens en laatft on m 3 Maart 177 8, is gefchied, te verminderen 1 daar toe ten allerfpoedigften de vereifchte Re" linie te neemen , ten einde daar na buiten 's I ands •n convenable toevoer teegen den eerften April :efes jaars te moogen verwagten. ' y - Qnderftond 't welk doende &c. '%ts M. H. van SON HENDR. Dit  JAERBOEKEN, Moert, i}8r. 659 Dit verzoekfchrift- ter vergaderinge van de' Algemeene Staten zynde ingekomen, wierdt\ door de afgezondene Heeren der byzondere{ Provinciën overgenomen, en teffens commisforiael gemaekt. Thans na het bedaeren der eerfte drift, zien de Engelfche Kapers, dat zy weinig voordcel behaelen kunnen, met de arme Vis-* fchers te jagen en te ontruften. Derhalven zien zy hier van af, en de Viffchers op de Zee-Dorpen, door de nood geperft, wagen het in Zee te lopen, en vangen eenen overvloed van vifch, die zy te markt brengen, en ten goede prys verkopen. Noordwyk. Omtrent het Engelfch O. I. Schip, ds; Generael JRarker, op onzen Kuiten geftrand, en van welk wy in ons ftukje van February hebben verilag gedaen (*),worden veele gerugten verfpreid. Volgens Engelfche op-i gaef is het zelve 328000 pond fterl,., dat is ruim 3280000gl. waerdig; namenlyk 1750000 gl. aen de O- I. Maetfchappy in Engeland; 800000 gl. aen verfcheidene Kooplieden; 500000 gl. aen geheimen handel; 1.50000 gl. aen Mr. Perryn; en 80000 gl. aen Schip èn gereedfchappen.. De Heer Rumbold aen de Kaep de Goede Hoop de oorlog met Spanje, en de mogelykheid van eene vreedebreuk met de Republiek verneemende, hadt de Geldkiften en andere Schatten in een Portugeefch $.chip doen overfchepen. Dus de gerugten daeromtrent op niets uitloopen. Van de laXx 5 ding (') Zie hier voren bl, 438 en volgg, sGra* 'ENHA--  Nooac VflJE. 660 NIEUWE NEDERLANDSCHE ding Katoenen Lywaten wordt dagelyks veel geborgen, met veel moeite en beleidt: want by het laegfte water ftaen de Bergers no«» wel een voet in 't water, zo dat de baelen ,van 18 voet diepte , met werktuigen moeten worden opgehaeld. Het is opmerking waerdig, dat liet Wrak een vierde van een cirkel rond omgedraeid,en ook nader by land is gevorderd. Den 7 Maert is een Engelfche Kotter langs ons Strand zeer naby het Land gezien. Men heeft van alle Zee-plaetfen van Schevening af tot Zandvoort toe, op hem gefchoten,maer voor al uit de vier ftukken naby het geltrande Schip geplaetft. Het fcheen zyn oogmerk te zyn, het zelve te naderen, en een Pinkje, welk tot het overneemen der goederen by het Wrak lag, weg te neemen; doch het Pinkje vlugtte Landwaerds, en door 't fterk fchieten wierdt hy genoodzaekt af te houden. Tuffchen Zandvoort en Wyk-op-Zee heeft by nog een Viffchers Pinkje, dat in Zee was nagejaegd, doch deze is het door op ftrand te loopen, ontkomen. Amsterdam. Tp\e Beftierders van den handel op de \J Ooft-Zee hebben aen Hunne Hoog Mogende en verzoekfchriftingeleverd,byhet welk zy te kennen geven: „ dat daer het be„ kend is, dat zedert onheugelyke tyden de „ vaert op de Ooft-Zee een der voornaemfte „ takken van het welvaeren van den Koophan» del was,en niet weinig toebragtteruitbrei» ding van andere bronnen der Zeevaert; dat „ die  ]AERBOEKEN, Maert, 1781. heef|i afgezonden naer de Welt Indien, om aldaer de Bewooners van onze bezittingen van den uitgeborften oorlog te verwittigen. Met voorkenniffe van Zyne Doorl. Hoogheid, den Heer Prins Erf-Stadhouder, zyn hy het Edel Mog. Collegie ter Admiraliteit alhier, begeven 's Lands Schip van Oorloge Holland van 68 Stukken aen den Kaptein Salomon Dedel3 's Lands Schip de Erfprins van 54 Stukken aen den Kaptein Jan Zacharias Nauwman , en 's Lands Kotter De Ajax van 24 Stukken aen den Kapitein Grave van Weideren: als mede de Zwaluw aen den uitlegger Kaptein Söntyinck Bötger."' De gem Kotter, in Engeland gebouwd, door tte branfchen veroverd en te Oftende verkogt, is voor rekening van 't Land aldaer in Jekogt, en met 36 Man onder Keizerlyke Vlag  JAERBOEKEN, Maert, 1781. <$63 Vlag naer deze Stad overgebragt. Dezelven^ is voor 20 Rukken geboord, en zeilt zeer' wel: is lang over Reven 105, en breed 35' voet, zynde fterk gebouwd. Op zyn togt herwaerds wierdt hy door een Engelfchen Kaper aengedaen; maer zyne Keizerlyke papieren in orde zynde, vry gelaten. Langs onze ftranden varende, wierdt van onze batteryen wakker op hem gefchoten, terwyl men hem'; voor eenen vyandelyken Kotter aenzagMet'de onkoften heeft hy omtrend 70000 gl. gekoft. Veelen beweeren, dat men in Zeeland diergelyke Kotters even goed, dan in Engeland kan bouwen. Derzelver gebruik is onvermydelyk in eene vloot; ook zyn 'er da Franfchen en Engelfchen rykelyk van voorzien. Deze Kotter zal met 150 koppen bemand worden. Zyn Doorl. Hoogheid, de Heer Prins Erfstadhouder, heeft ook tot Uitlegger-Kapitein op het Schip de Vos aengefteld K. S. van der Mey, wegens de Admiraliteit te Amfteldam. In 't begin dezer Maend waren de gerugten van vrede zo fterk, dat de fondfen merkelyk daer door reezen. Den 26 Maert was het ganfch anders gefteld, eene groote verflagenheid hadt eenen iegelyk getroffen door de verfpreide mare, dat de Engelfchen den 25 in Zeeland eene landing hadden gedaen met 12 Oorlogfchepen, drie daer liggende Hollandfche Oorlogfchepen hadden vermeester, en Vliifingen ingenomen. Maer dat gerucht verviel wel haeft door de brieven uit Zeeland, welken niets daer van meldden. Dit 1m- t eljam»  Am- stelVAtêï 664 NIEUWE NEDERLANDSCHE! Dit gerugt was ontftaen uit het fchietci; 1 het welk men in zee gehoord hadt, en de berigten der Viffchers en andere binnen komende Schepen, welken verhaelden, eene Engelfche vloot in zee gezien te hebben. Daer was ook werkelyk eene vloot Engelfche Koopvaerders, door eenige Fregatten geleid,- en tot het afhaelen van Duitfch Krygsvolk voor Amerika naer de Ooftzee ftevenende > voor by onze Kullen gevaren, en dezelven hadden of om eikanderen zeinen te geven, of om den Hollanders eene ydele vrees aen te jagen, verfcheidene malen gefchoten. Jammer was het, dat wy geene Oorlogfchepen gereed hadden om dat Engelfch Convoy te onderfcheppen. Het moet egter nog al vry verin Zee geweeft zyn, dewyl men in Zeeland van Weftbattery niets hadt kunnen zien, fchoon men van 9 tot 12 ueren fterk hadt hooren fchieten. Zeelandt, liggende het eerft: voor eenen vyandelyken aenval bloot, heeft zig ia goeden ftaet van tegenweer gefteld, en men agt Vliffingen volkomen veilig. Op weftkapelle is eene Eattery, die alleen door i t it  Amsterdam. <568 NIEUWE NEDERLANDSCHE in hoftes virtuti. Op het tweede: jNaufravo? rum hoftium Tutori. Men heeft veel voor en tegen geredenkavelt over het behandelen der Hollandfche Krygsgevangenen in Engeland: wy willen wel geloven, dat het niet óveral even'liegt is, dat zulks, gelyk overal, veel van den aert, imborft en deugdzame gevoelens der opzigteren der byzondere gevangenhuizen afhangt. Maer dat die behandeling overal even heufch zoude zyn? dit is ook niet aennemelyk, voor eerft om de aengenomen regel, welke Engeland in (dusdanige gelegenheden fteeds heeft gevolgd, namelyk om door honger en kommer de gevangene matrofen te dringen tot het overgaen in dienft yan de Engelfche Kroon. Ten tweede wegens de veelvuldige klagten, welken van alle kanten inkomen, en van welken wy alleen de navolgende zullen mede deelen, zynde een uittrekzel uit eenen 'brief van Schipper Peter Jacob Scbotz, gedagtekend uit Southamton den 23 February 1781, Myne LIeeren en Patroonen ! „ Myn Volk heeft vier weeken op het p Oorlogfchip geweeft na dat wy genomen „ zyn: ik heb toen wy van Plymouth moesten a, vertrekken, de Heer Tjafink verzogt den Stuurman en 't Volk de behulpzaeme hand „ tc bieden: het Volk zit te faemen in de 3, Pnfon, dog de Stuurlieden als meede de 55 Jongens werden alle by de Schippers op .„ Parool gebragt: ik ben nooit van geen ;? Correspondent beter behandeld als van de „ Heer  jAERBÖÈKEN, Maert, Ï$U 66$ . tïeèr fMni : oB Volk heeft mygefchree3' ven tweemael uit de Gevangenis onl wa " lt d wae* uit onhSkWclVaei'er ^ootm aen eene t verfpcrnng bloot te ftellen; teiwyl zy ook acndrongen. dat 'er geene ree! denen waren om hen, als Amfterdamniers, verS j- °Udenua ds 0f ZV E»geland tot beïSwK Van-hUn èfe Vaderland zouden te^ïrS£Unftlge,- 0nde«^hen heeftmen te Amfteldam ook aengemerkt, dat de re> deneenng, ais of 'er door het draegen en £ES Vatl ,?^eIfthe Manufaétuuren hier te MenfchICeA tW^ mael hondcrd teend Menfchen minder, dan in de voorige Eeuw, ITZT VadCr!and een beftaen ^"uden lam! nen vinden, met de gevolgen, die men daer uit m het Kotttrdzmf^éNiivwt^^d heeft ongegrond zoude zyn. Wat bïyk S 'er toch, vraegtmen, dat 'er thans twe?mael honderd duizend Menfchen in Neder and minder zouden zyn; dan inde voorige Eeuw? Immers geen het minfte. En zynl 'stands Inwooners niet verminderd, gelyk men reden heeft te onderftellen; hof & men dan zeggen; dat er tweemael honderd duizend van dezelven door het gebruik der Engelfche Fabrieken van hun beftaen beroofd fouden zyn? daer immers alle dezelven tot hier toe hun-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. oby hunnen koft met geen minder gemak, dan in de voorige Eeuw, hebben kunnen winnen. Ook zyn 'er geene Fabrieken van hier verhuift, dan zulken, omtrent welken het onmooglyk was, hier de goederen van dezelfde deugdzaemheid en tot denzelfden prys, als elders te maeken. Andere Fabrieken beftaen noch, en groeijen zelfs daegelyks aen; zo dat in de Binnenfteeden by aenhoudendheid over het gebrek aen Handwerkslieden is geklaegd. Waer is dan het nadeel van het gebruik van Engelfche of andere vreemde Goederen ? Wy trekken van buiten het geen men daer beter en tot mindere pryfen kan maeken, dan hier. Wy zenden daer tegen derwaerds het geene wy beter dan anderen kunnen fabriceeren. En ?s Lands inwooners Jrebben zo in die Fabrieken, welken nog met goeden uitflag geoeffend hebben kunnen worden; als in den algemeenen Koophandel , eene toereikende bron tot vermeerdering van hunnen Welvaert, en genoegzaeme reden, om den Goddelyken Zeegen daer voor te danken, gevonden; zo lang zy door den niet minder onregtvaerdigen, dan verraederlyken aenval van den Vyand ? daer in niet zyn verhinderd. Hoorn. Den 29 Maert is van wegens de Burgevmeefteren en Scheepenen dezer Stad de navolgende Publicatie gedaen. Cchout Burgemeefteren en Schepenen der Stad Hoorn, met groote verontwaardiging vernomen hebbende dat eenige kwaadaardigen lieden Zz 5 zig RurTERDAM.  NIEUWE NEDERLANDSCHE Hnnim Publicatie tegem gewelde ■ varyen, 1 zig niet hebben ontzien, om tuffchen den 24en 25 Maart jongftleden, een Canonier, alhier in Guarnifoen leggende, op zyn poft, voor het Laboratorium, aan het einde van de Binnenluijendyk, Schddwan;t houdende, moedwillig aan te taften, en te mishandelen; gelyk mede, dusdanige kwaden, en moedwilligen, zig nier onthouden hebben, om des nachts tuffchen den 26 en 27 dezer lopende Maand, een Huis van een Burgeresze alh'er woonde, mede op de Binnenluijendyk gelegen, te beteeren, en daar aan baldadigheid te plegen, waar mede het refpeft van de Regering dezer Stad grotelyks word beledigt; hebben,met advis van de Vroedfchap, op tegens zulke verre gaande infolentien ten fterkfte te voorzien, en de ruft en vrede binnen deze Stad te conferveeren, goedgevonden te beloven een Pramie van driehondeit Caroli Guldens, uit de caffa dezer Stad te betalen, aan die geen, , welke de aanleggers en voornamen belhamers van deze faiten weet aan te wyzen, dusdanig, dat dezelven in handen vinrde JuRftie geraken, en van voorfchreve fait, of feiteïykhedens, worden overtuigt; zullende des Aanbrengers naam, (zulks begerende) worpen gefecreteerc; en tevens allen, en een iegetyk, wie het ook zy, op het ferieufte te vermalen , en bevelen, zig voor bet toekomende van Jiergelyke, en andere infultes en infolentien, azn het voorgemelde, of andere huizen, of perzonen te wachten, en te onthouden; kunnende een iegelyk verzekert zyn, dan die genen, welke zig laar aan hebben fchuldig gemaekt, of onverhoopt n het to-komende mogren maken, (ondekt zyn3c) 7onder eenige difïimulatie ten ftrengften vol-, ïens de Wetten, en Placaten van de Lande zulen worden geftraft. Aldus gedaan en Gepubliceert in Hoorn, den 29Maart 1781. Praffenten al« in her Regifter, In kennisze van my H. CARBASIUS. Aen-  J AERBOEK ENa Maan, 1781. «ff Medenblik. Aengezien men befloten heeft, de Zeehaven dezer ftad te herftellen en te verbeteren, zo hebben H. Ed. Groot Mogende de Staten van Holland en Weftfriesland, tol het vinden van de benodigde gelden, aen de Burgemeefteren en Vroedfchappen dezer Stad. by befluit van den 31 January 1781 eene Lotery toegeftaen, van 25000 loten; geldende ieder lot 32 guldens, en verdeeld zynde ïr 0202 winnende pryzen, en 222 winnende premien, zo als verders uit dit plan is ar te nemen. Plan eener Loterye, waertoe de Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren ei Vroedfchappen der Stad Medeblik. door d Edele Groot Mogende Heeren Staten vai Holland en Weftvriesland, zyn geo&royeert by Refolutie in dato 3a January 1781. ei waervan de voordeden zullen gebruikt wor den ter verbetering van de Haven der geme] de Stad Medeblik, ten einde de Oorlog ei andere Scheepen daerin, by alle gelegenthe den, byzonder by Storm of Ysgang, &e eene veilige Retraite, en legging kunnen ge nieten. Zullende deeze Lotery beftaen u 25000 Loten, waer van 9202 winnende Pr} fen, en 222 winnende Premien, door de ns volgende yerdeeling:. EER- Meok* BUK. ! i 1 > 1 l t  Mede» blik. 1 TWEE* soa NIEUWE NEDERLANDSCHE •EERSTE CLASSEj FourniiTement f 6 -;< te trekken ƒ 55300:-. Verdeeling der Pryfen en Prjemiën 1 a ƒ 10000 f ;OOOQ 1 a 5000 . . 5ooQ 1 a 2E& BLIK.  Mëden slïk, $94' NIEUWE NEDERLANDSCHË ■DERDE CLASSE; FourniiTement ƒ 16-1* en eenGuldePrtemie voor ieder Lot daer boven. i a ƒ 50000 ƒ 5000J 1 * a 30000 g0000 ■ï a 20000 20000 1 a 10000 ■ . 10000 1 a 7500 . 7Soo a a 4000 8000 3 a 2000 « „ 4000 5» 1500 . 75oo 8 a 1200 960Q 60 a 1000 tfoooo 120 a 500 6oooo 100 a 2oo » qoooo 100 a 150 , °5000 200 a 100 , , soooo Soo a 75 225oo 1000 a 60 . 6o0oo 1500 a 50 ~00O 3°°° a 42 jigooo PREMIEN. a voor en na deƒ50000 a l^oooƒ4000 2 — 30000 a. 1200 2400 2 ■ 20000 d 800 1600 2 " 10000A 400 800 2 ' ; 75ooa 300 600 4 ' ieder 4000 è 175 700 4 ~" 2000 a 125 500 10 1500 a 80 800 120 ■ ■ 1000 a 50 6000 1 voor't laetfte Lot 5000.22400 6551 Pryfen en Premien bedragen ƒ 637500 Art. I.  JAERBOEKEN, Moert, ïïti. <§ƒ Articul ï. De 1200 uitgetrokkene Loten van de eerfte Clafle, zullen weder by de ingeblevene Loten gevoegt, gelyk mede met de trekking van de tweede Claflen zal gehandelt worden, zo dat men drie Pryfen op één Lot kan trek ken, behalven de Praemien. IL De Lotbriefjes zullen worden uitgegevet onder de handtekening van de Heeren Pat en Gerdenier, als daer toe gequalifi ceert zynde. HL Het Fourniflement zal gefchieden ten keu ze van den Inlegger, in eens, ter Somma vaj Twee-en-dertig Guldens, of by Claflis, ir gevolge van het Plan; edog zullen die gee nen, die by Claflis fourneeren, gehoude zyn, by het Fourniflement van de laetft Claflis, daer en boven ééne gulden prjemi te betaelen. IV. De geenen die Loten in gemelde Loter begeeren, zullen daer van, van heden af tot den 19 May eerftkomende, by gefchn vene Biljetten, met hunne namen geteekent franco kennis moeten geven, en van dequai titeit hoe veel, en hoedanig te fourneerer aen de Heeren Directeuren van gemelde L< tery, te Medeblik, of ten Comptoire Vi Johannes Menkema en Zoon, te Amftt dam; op welke beide plaetzen de Loten, d< li Juny en vyf naeftvolgende dagen, teg< prompte voldoening, zullen worden uitgeg 'yenj zullende in cas meerder, «ds het o pai MEDEUfi BLIK. ► t i 1 1 e e y > » 1- > )- m 1- :n :n e-'  Medei> blik. < t < ( t I 1 c f v t; d t\ N1EÜWE NEDERLANDSCHE -paelde getal Loten zullen wezen ingefchfeW ieder lla bülykheid, vermindert V. De trekking deezer Lotery zal gefchieden te Medemblik, in de Munt/en begim n op Maendag den 9 July x78i. van de eerlte Clahis; en de twee volgende,ieder vier weeken na de uittrekking der voorgaende; ten overftaen van Gecommitteerdens uit de Regeering der gemelde Stad Medemblik, en ter aenfchouwmg van allen en een iegelyk dïe zulks verkiezen. J VI. 'ektr T„ "IVO611 daCf böven> zal morden ^^dMteen van die de De betaling der Pryzen en Prxrhwn le eerfte en tweede ClalTen , za teg s ex raditie en overgifte van de LotbiS Waer IJ ^ve gevallen zyn, promptelyk geleien ten Comptoire van dJt CólLd b^l oemd, ïn dé tweede Week na het uittrek-en van ieder der gemelde Claften en zut ien tJen/n', di£' -na de E*P^tfe va mLn y ^,deZ51Ven met 2uUen hebben on ingen, gehouden zyn, met den ontfangft erzelven te wagten tot den tyd derbeSe an de derde of laetfte ClaiTe; en zal de bf de,?ryfen en fe^n h de der 2 Clalfe getrokken, ten zeiven Comptoiren . e we,ken na het uittrekken X?Öeg op gelyke wyze gefchieden^ des! wan-  JAARBOEKEN, Moerti 1781. 607 Wanneer.ze op de twee eerfte dagfen na de Expiratie van gemelde twee Weeken niet ontfahgeh zyn , zullen de gelden vervolgens, niet, dan te Medeniblik,in de Munt kunnen worden ontfangen. VIII. De Loten van ClafTe tot Claffe gefourneert wordende, zullen telkens,in de derde Week ha het uittrekken van ieder ClafTe j tegens de volgende Claffe ten Comptoiren vernoemt, moeten worden verwiffelti Zullende die Loten, welken in gemelde Week niet verwisfeit zyn, verftaen worden ten behoeve van de Stad Medemblik vervallen te zyn, en aen anderen, zonder tegenzeggen van iemand-, mogen uitgegeven worden. IX. Laetftelyk word een ieder gewaerfchouwt, dat alle de Pryzen en Prsemien, die binnen den tyd van twee Jaeren aenvang nemende met den eerften dag, na de uittrekking der laetfte Claffe deezer Loterye; niét zullen wezen afgehaelt, ten profyte van de Havert der Stad Medemblik zullen zyri verbeurd: zonder dat eenige Reclame of Exceptie, hoé g'enaemt; daer tegens zullen worden geadtoitteert/' Aas BOR- BLIK.  föt NIEUWE NEDERLANDSCH2 Meden blik» BORDEREL. jfte Claffe Pryfen 1200 bedragen ƒ 53660 ade ■ 1 ■ 1600 ■ 102700 gde — n ■ 6402 ——— 615100 9202 ƒ 771460 P R M M I E N. alle Claffe Prasmien 7 bedragen 1640 ade ■ 66 — 4500 3de—— ; H9 22400 De Pryf. en Praam. 9424 bedr. ald. ƒ 800000 Aen de Stad Delft is ook oorlof tot eenè Loterye van twee millioenen gl. voor den jare 1784; en aen den Briel tot eene van 1300000 gl. voor den jare 1787 toegeftaen. UTRECHT* Utrecht. De- Staten van den Landen van Utrecht hebben den 7 Maert twee Publicatien beraemd. De eene raekt de Viffcheryen in de rivieren, meeren, en binne wateren dezer Provincie, geduerende de Maenden Maert, April en Mei dezes Jaers 17 81. en luidt aldus. De Staten van den Lande van Utrecht doen te weeten: dat wy, in aanmerking neeme ide de tfs^enswoordige duurte van veiicheiue gewoone Lee  JAEREOEKEN, Maert, 1781. $99 Levensmiddelen, èn den fchaarfen aanvoer van Zeevifch, die in andere tyden een toereikendvoedzel tot maatige prys voor velen pleegt öp te leveren, om onze goede In-en Opgezetenen in dezen, zo veel doenlyk, te gemoet te komen, hebben goedgevonden en verftaan , zulks doende by dezen, het verbod van te viffchen in eenige Rivieren, Meeren of Wateren binnen deze Provincie, in de maanden Maart, April en May, vervat by den die Art; van onzen Placate, op het ftuk der Vificherye geëmaneerd den r. Maart des jaars 1764; voor de voorfz. drie Maanden iri dezen jare 1781. op te fchorlfen cn buiten effeét te Rellen, permitterende overzulks aan de In- en Opgezetenen dezer Provincie, daar toe by den voornoemde Placate gequalificeërd en gerechtigd^ gedurende' den zeiven tyd temogen Viffchen, mits dat zulks niet anders gefchiede, dan met gepermitteerd Vifchtuig, Want of Netten, en geenzins op Zondagen , Bededagen, of andere dagen , welke men gewoon is te vieren, nochte ook voor Zonnen opgang of na Zonnen ondergang, en ge~ neralyk, dat zulks alles gefchiede op den voet en volgens de bepalingen; bymeergem. Placaat van den jare 1764. gereguleerd en gemaakt, en onder de pcenaliteiten jegens de Overtreeders, daar by geftatuëerd, als welke alle, uitgezonderd voorn» Onze gratieufe permiffie, gedurende dit faifoen, Wy verftaan te houden en te laten blyven in derzelver volle kragt en obfervantie. En begeren Wy, dat deze ten einde voorfchreven alomme zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, waar het behoort, enz. De andere publicatie verhoogt het uit* gaend recht op de turf en is van dezen inhoud. T"*e Staten van den Lande van Utrecht iri ervarin^ zynde gekomen, dat door de fteeds toe= nemende uitvoer van Turf naer buiten, erihet, Aaa st ges fRECHtt Pitmtik tie we- , gens dè rifekei ryeni  700 nieuwe nederlandsche u- TRECHT Verhoging van t uitgaendrecht op de Turf. Was getekend, c. A. v O s. FRIES- gevolgelyk fterker voortzetten van de Veendery binnen deze Provincie, dezelve, ten profyte Van hare naburen, meer en meer wordt ontgrond, zo dat eert merkelyk gedeelte daar van reeds van vaft Land in WaterplaiTen is veranderd; en confidereerende , dat het temporair voordeel, het geen de voorfz. Veendery en uitvoer geeft, niet kan opwegen tegen de nadelen, welke daar door aan de Diftricten, alwaar de Veendery wordt geëxerceerd, in 't byzonder, en aan de Provincie in 't algemeen worden toegebragt; hebben dien volgende, om in den fchielyken voortgang der ontgrondinge van deze Provincie, zo veel in ons is, te voorzien, goedgevonden, by alteratie van het i. Artikel der Ordonnantie omtrent den Uitvoer van den Turf, den i<5 July 1755 geëmaneerd, nader te ftatuëren, gelyk Wy ftatuëren mits dezen, dat van nu voortaan, in plaatfte van 2 ftuivers en ï2 pfenn.j met de publicatie dezer van den Turf, in de Provincie van Utrecht ontgrond, en buiten dezelve Provincie gevoerd wordende, zal worden betaald van ieder Sak, naer de mate van Utrecht gerekend, vyf ftuivers en 10 penningen, uitgezonderd den Turf, vallende en gemaakt wordende in de Diftricten, onder de vier Amftelmolens begrepen, waar van, by den Uitvoer, niet meer dan twee ftuivers en dertien penningen. van ieder Sak, naer mate als boven, zal worden gevorderd en betaeld : Uitgezonderd mede de-;Turf, vallende in de Rheenfe Veenen ,en andere Veenen daarom heen, en onder Zoeft gelegen , waar van by den uitvoer zal worden betaald fes ftuivers per roede, of een ftuiver per.Ton Rheenfche maat. En ten einde niemand hier van ignorantie pre', tendere , zal deze worden gepubliceerd en géaf.figeerd naer behoren-  JAÊRÏ30EKEN, Maert, 1781. 701 FRIESLAND.) Leeuwarden. Men ziet eenen briefin het ligt, en dooiden druk gemeen gemaekt, welkende Edele Mogende Heeren Staten van Friefland den 16 Maert aen Hoogftderzelver afgezondenen ter vergaderinge der Algemeene Staten hebben gefchreven, zynde van dezen inhoud. EDELE, VESTE, LIEVE, BTZONDERE! 'tiet is niet dan met de uyterfle Surprife, dat wy ontvangen hebben UEds Misfive van^ den 12 dezer loopende maand (alleen onderte-j kend dooreen onzer Gecommitteerden ter Generalt.) inhoudende bekendmaking, dat goed geven-, den was, om weg^n1- en in naam van onze Pro-, vintie het Manifest tegen den Koning van Enge-; land te approbeeren, om redenen in voorfchr.^ Misfive te berde gebragt. Dan dewyl wy het. gewigt derzelver geenzins befchouwen van dien aart te zyn, dat zulks deze buitengewoorje uitflap eenigermaate zou kunnen wettigen, daar deze zaak van zulk eenen verren uitzicht en aangelegenheid door UEds ter conclufie is gebragt, hangende onze ferieufen Deliberatien daaromtrent, en alzoo ten eenemale buyten onze approbatie en confent; en dewyl nu die zaak door UEds te eenemael buiten haar geheel is geraakt en wy gepriveerd zyn geworden eene Refolutie dien aangaande te kunnen uitbrengen, zullen wy dezelve voor ditmaal paffeeren, doch moeten teffens UEds declareeren, dat wy deze Uwe demarche aanmerken als een verregaande kleinagting aan den Staat bewezen, en UEds op het ernltigst A a a 3 wil» JÏEU* VAR- Brief Ier Staen van Wies'and aen le af gemdenener Geter»  jea NIEUWE NEDERLANDSCHE Leed'* FARCEN. Brief der Staten van; friesland aen de afgezondeneiter Ge- willen gewaarfchuwd hebben, om zig van zulke temeraire en disrefpeÖueufe aöien in het toekcu mende te onthouden,alzoo wy anderzins genood* zaakt zullen worden, daar tegen op zodanige andere wyze te voorzien, als wy tot daadlyk maintien van het hoog gezag onzer Vergadering verftaan zullen te behoren. Wyders gelasten wy UEds zig te informeeren op welke wyze zulke fecreete en nog niet geapprobeerde ftukken uyt de befoignes worden verkregen , zoodanig dat in handen van de vreemde Minifters geraken, alzoo zulks ten uiterften gevaarlyk voor den Staat is. Deze brief doet ons gedenken aen eene zekere plaets van Cicero IX ad Divers. Ep. 15. Ante audio Sclum in Armeniam & Syriam ejfe perlatum s quod in meam fententiam. faclum ejfe dicatür, quam omnino mentionem idlam de e are ejfe faclam. Atque hoe nolim hie jocari putes. Nam mihi fcito jam a Regibus ullimis allatas ejfe litteras, quibus miht 'gratias agatit, quod fe mea fententia Reges appellaverim. Quos ego non modo Reges apfellatos, fed omnino natos nefciebam. De Staten dezer Provincie, hebben by Placaet van den 8 Maert 1781 het bouwen van 'Schepen, gefchikt om buiten de havenen van Friefland gebruikt te worden, aldus verboden. De Staaten van Vriesland allen den geenen, die deezen zullen zien of hooren leezen, falut; doen te weeten: a'zoo de Heeren Raaden ter Admiraliteit in Vriesland aan 'Ons hebben te kennen  JAERBOEKEN, Maert, 1781, 703. gegeeven, dat zig in gereedheid bevonden, om! eenige Nieuwe Schcepen op te zetten, en tenOorlog toe te ruften, met we.kers aenbouw belaft zyn; dog wat moeite ook hadden aengewend, geen ^enoegzaem getal Scheepstimmeriuiden had den kunnen bekomen, om met die fpoed het werk te verrigten, en die gemelde Scheepen in 't Water te brengen, als de nood thans vorderde. En dat derhalven aan Ons voordroegen, om alle Nieuw werk op de Scheepstimmerwerven te doen ftilftaan , ter tyd, en zoo lange van de benodigde Timmerluiden zullen wezen voorzien- Zoo is 't; dat wy na rype deliberatie hebben goedgevonden en verftaan, in deeze tyds omftandigheden , w aar in het principaal op de Defenfie var 4e°Republicq tn haare Bezittingen aankoomt, ei het algemeen belang moet in agt genomen wor den. te verbieden, gelyk Wy, by provifie ex tot Onze nadere dispofitie, doen by deezen, 11 te gaan met den 13 deezer Maand, het opzettel van Nieuwe Scheepen, als meede het Timmerei aan de zulke, welke reeds voor een gedeelte zyi gebouwd, en dus alle INieuw werk, by pasne vai hordert Gouden Vriefchs Ryders, ten profyt van den Aanbrenger en Armen ter plaatze, iede voor de geregte nelft, te verbeuren by de Scheeps timmerbazen voor eiken Perfoon, welke op hui: ne Hellingen tot Nieuw werk gebruiken; edog,z; van dat Verbod weezen uitgefloten het reparee ren van oude en bevaren Scheepen, als meed het aanbouwen van binnenlandfche Vaartuigen met welke men niet gewoon is buiten de Havene deezer Provincie te vaaren, en dus dit Ons rh caat alleen toepaffelyk zyn op grootere Scheepei En op dat niemand hier van onkundig zy, < eenige onwetenheid zoude kunnen voorwender zal dit voorfz. alomme worden gepublicecrt e geaffigeert, daer men gewoon is publicatie en a fixie te doen, enz. Aaa 4 Ut 1.EEU,V ARDEN. Verbod van V bouwen van Schepen. 1 I l 1 \ I ; r I e » D l* ). »f | I  Leeuwarden, Herroeping van 'i voorgem.Placaet. \ \ t i 704 MEUWÉ NEDERLANDSCHE Dog vervolgends de reden van dit Placaet Ophoudende, is het zeiven by eene Publicatie van den 23 Maert herroepen en aldus buiten werking gefteld. ^Y/y^?//m!Prince vanprangeenz. mitsgaders de Gedeputeerde Staaten van Vriesland allen aep geenen, die deezen zullen zien, of hooren ïeezen, fcaut; doen te weeten; dat de Raaden ter Admiraliteit in Vriesland Ons hebben kenpifle gegeeven, dat thans een genoegzaam aantal Scheepstimmerlieden bekomen hebben. Ln alzoo Hun Edele Mogende de Heeren Staaten deezer Provincie, ons by Refolutie van den 8 Maart deezes Jaars gelaft en geauthorifeert hebben, om m dat geval Hun Edele Mogende Placaat van denzelyen datum, houdende Verbod, om nieuwe Scheepen op te zetten, als meede van Timmeren van dezulken, welke reeds vooreen" gedeelte zyn gebouwt, in te trekken. vr^lZ ™dd'bf?tieA goedgevonden en verftaan, gemelde Hun Edele Mogende Placaat van den 8 deezer, en het Verbod daarin gedaan, wederom n te trekken en.buiten effecl: te ftellen Weaer0"* „f" °R dat nie™ant hier van onkundig zoude syn, zal deeze alomme worden gepubliceert en ae tegdoen gewoon is Publicatie en affi» Ati^ui^dIegie binnen Leeuwardeiï Den 14 Maert hebben Hoogftgemelde Staen tot nadere verklaring van het 29 Artikel an t Reglement reformatoir en de Publica(e van den_ 18 February 1768. de navolgene Publicatie doen afkondigen, " De  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 705 T"\e Staaten van Vriefland allen den geenen, dië ^ deezen zul/en zien of hooren leezen , falnt; doen te weeten : Alzoo Zyn Doorlugtigfte Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfauw, Erf-Stadhouder &c. &c. &c. nodig geoordeeld heeft nopens het 29 Articul van het Reglement Reformatoir , van wylen Hoogft deszelfs Heer Vader Glorieufer gedagtenilfe, en byzonder omtrent de nadere Explicatie in onze Public tie van den t8 february 1768. voorkomende, nogte verklaren; dat onder de woorden; Of uit eenigerly andere hoofden &c. , in gedagte Publicatie voorkomende, het Officie van den Procureur Generaat niet moet worden begrepen, maar dat de Heeren Raaden inden Hove Provinciaal van Vriefland aan den Procureur Generaal, in de fesde of nadere Graaden geparenteert, niet worden uitgefloten van de deliberatien over alle zodanige zaaken, waar in de Procureur Generaal uit hoofde van zyn Ampt, exOfficio, ageert, als hebbende ten dien ppzigte geen exclufie plaats. En Hoogft dezelve, op dat nïemant hier van eenige ignorantie zoude mogen prastendeeren, aan ons heeft verzogt, gemelde Declaratoir, en des noods nadere Explicatie , te willen * laaten publiceeren en affigeeren, daar men gewoon is zodanige publicatie en affixie te laaten doen. Zoo is 't; Dat Wy hebben goedgevonden, dat ingevolge Zyn Doorlugtigfte Hoogheids yorenftaande verzoek, het voorfchrevene alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert ter gewoner plaatzen. enz. Ook hebben de Staten den zelfden 14 Maert aen alle Grietenyen en Steden den navolgende brief afgezonden. Edele, Veste, Lieve Bezondere! TT)Qor de Heeren onze Gecommitteerden in het ■^Min dergetal aan Ons voorgedragen zyndë, Aaa 5 da£ Leeuwarden. Verklaring vait 29 Art. van 't ' Regl. reform*'  7©* NIEUWE NEDERLANDSCÏim Leedwardeïst. Brief wegens' aenteketien der boter in de veele cahiere. dat hun in de gedane Revifie der Reële Cohieren geheeken was, dat de Booter, welke zommigc Eigenaren boven de Huurpenningen van hunne Meyers bedingen, op een zeer verlchülende Prys gerekend, en op voorfz. Cohieren aangetekend ^wjrd, waar door de Reële ioofte Penning op een . zeer one^ale manier betaald, en die Laft niet evenred \ ^dragen word. Hebben Wy goedgevonden U Ed. aan te fchryven en te gelaften, in 't toekomende gemelde Booter in de Reële Cohieren te laaten aantekenen op deu Piys van 20 Caroly Guldens het Vierendeel en kieindere Vaten na advenant. Waar toe Ons verlatende, Edele, Vefte, Lieve, Byzondere, bevoelen Wy U Ed. in Gcdes befcherminge. Leeuwarden den 14 Maart 1781. Wyders is omtrend de botervaten den 16 Maert deze Publicatie beraemd en afgezonden. TXs Staaten van Vriefland al'en den geenen, die deezen zullen zien, of hooren leezen, falutj doen te weeten: dat wy gedelibereert hebbende opeen Hequeft, door verfcheidene Kuipers, in deeze Provincie woonagtig, aan Ons geprafénteert, waar by te kennen geeven de fteeds aanhoudende duurte van het Klaphout, tot het maaken der Botervaten noodig, hebben goedgevonden voorden tyd van twee jaaren , in te gaanmet den 6 Auguftus deezes Jaars en te eindigen op gelyke tyd van den Jaare 1783, te vernieuwen en te prolongeeren Ons Placaat van den 6 Auguftus 1779. en als nog gedurende den voorfchreven tyd, aan de Kuipers deezer Provincie toe te ftaan,zoo en in dier voegen,als daar inne bepaald is, te mogen vorderen een Caroly Gulden voor een Vierendeels Ton, en van de mindere Gedeeltens na evenredigheid niet alleen, maar verbieden daar en boven wel expres, die Prys te vermeerderen* te ver-  JAERBOE KENs Maert, ^Si. 707 verminderen ofte veranderen, lopende de gemelde twee Jaare, by voerige pcene te verbeuren, zoo by de Leverancier, als by de geene, aan wien het geleven wordt. Efl voorts beloven wy, gelyk reeds by Ons Reglement van den 9 Maart 1768.is gefchied,een prajmie van twintig Caroly Guldens, aan die geene, welke eenig kwaalyk gemaakte Botervaten ontdekt, of dat de Prys daar voor minder of meer is gegeeven, als boven is gefteld, en zulks aanbrengt, boven zyn aandeel in de Boete en immuniteit van ftraffe, zoo zelve mede piigtig mogte zyn. ' Eh op dat niemant hier omtrent eenige onkunde zal kunnen voorwenden, zal deezt alomme worden gepubliceert en geaffigeert, daar mes gewoon is zulks te doen. enz. Ook hebben de Staten den 16 Maert een Placaet tot vaftftelling der .middelen beraemd De Staaten van Vriesland allen den grenen, die deezen zullen zien of hooren kezen, falut: doen te weeten: dat wy wederom in overwegin ge hebben genomen den ftaat en toeftand var 's Lands Middelen vanFinantie, en de Litgaven die in de tegenswoordige tyds omftandighedei zeer groot en onvermydelyk zyn, door de orge meen zwaare koften, welke moeten befteedwor den ter defenfïe van het lieve Vaderland in 't ge meen, en ter beveiliginge der Ingezetenen dee zer Landen in 't byzonder, tegens de Vyandely ke aanvallen van een onzer maehtigfte Naburen. En derhalven verpligt zyn , vaft te ftellen , da alle de Middelen van Contributie en Confumtie die gedurende dit lopende Jaar zyn uitgefch evej en gevordert, wederom op den zelvden voet zul len worden geheven in 't Jaar, 't welk beginnei ml,met den iften May 1781, en eindigen me den laatften April 17 82, en dat de betalinge das Leeu» wa... len. Publica* tie wegens de botervam ten, ' '• L t l P » | t t f  7*8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leedwarden. Plac. tot vaftftelling der midde ■ len. ■ i * vsn zal gefchieden op dezelvdeComptoiren, waar op gedurende dit Jaar zyn gerepartieerd geweeft. En nadien 't Perfoneel en Reëel onder voorfchreven Middelen meede zyn begrepen, word volgens voorig gebruik toegelaten, in de Perfonele Goedfchattinge te korten, het geen kan worden aangetoond aan Reële betaald te zyn; ook tvord wederom aan die geene welke over den Aan(lag, waar meede op de Perfonele Coh'eren zyn ïangecekend, zig bezwiard v'nden, de vryheid gelaten, om zig onder Eede voor de Heeren onze Gecommitteerden in 't Mindergetal te verminderen, indien op 4000 Guldens endaar boven zyn aangeflagen , en wel op den 18 en 29 Auguftus deezes Jaars, en ftaat iemand beneden deeze fomme ten Perfonele Cohiere bekend, zal hy zig by 't Geregte der Grietenie of Stad , op welkers Cohier gevonden word, ten einde voorfchreven, kunnen vervoegen op den tyd, die daar toe door rt zelve zal worden vaftgefteld. Voorts vinden wy wederom goed, dat de Ingezetenen, die hunne Runderbeeften, aan de fteeds durende Veepeft verliezen , 't verfchuldigde Hoorngeld voor ieder Beeft, 't welk van den iften May 1781 tot aan den laatften April 1782 ïngefloten, aan die Ziekte zal zyn geftorven, zullen, mogen korten, des dat dezelve zullen moeten worden aangegeven binnen drie weeken na 't Verfterf, En op dat den inhoud deezes aan een ieder bekend werde, zal dit Ons Placaat alomme worden gepubliceerd en geaffigeerd, daar men gewoon is publicatie en affixie te doen. Verders nog een placaet omtrend de reëele ïonderfte penning der verfchotten. Qe Staaten van Vriesland allen den geenen, die dezen zullen zien, of hooren leezen, falut; loen te weeten: dat door de Heeren onze Ge- com-  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 709 Committeerden in 't Mindergetal voorgedragen zvnde, dat omtrent de Verfchotten, welke met veroliet zyn tot Huisonderhoudinge,niet genoegzaam by Ons Placaat van den 6 May 1774 bepaald was, boe veel Reële Penning daar van zal worden betaald, en daar door ongelykheid in de aantekeninge op de Cohieren en in de.betalinge veroorzaakt wierd. Zoo is 't; dat Wy 't voorfchreven in overwe ginge genomen hebbende, hebben goedgevonder en. verftaan, dat van zodanige verfchotten, welk< niét Verpligt zyn tot Huisondê;houdinge, betaalt zal worden van ieder hondert Caroly Gulden; Verfchot, een Caroly Gulden Weegens Reële. Fn op dat niemand hier van onkundig zy, za dit alomme worden gepubliceert en geaffigeert daar men gewoon is zulks te doen. Eindelyk is op den zelfden 16 Maert d uitvoer van 't Rundvee by de volgende pu blicatie verboden. De Staaten van Vriesland allen den geenen, di deezen zullen zien of hooren leezen,_falut doen te weeten : dat wy na rype deliberatie oir trent het belang Onzer goede Ingezetenen hebbe gerefolveerd den Uitvoer van Rundvee na den April deezes Jaars, en tot Ons kennelyk wede: zeggen toe, zonder bepalinge van Ouderdom, t permitteeren, en toe te ftaan, des dat by dc Uitvoert van ieder Runderbeeft, zonder onde fcheid van Jaaren, aan den Lande zal worden fr taald een Caroly Gulden, en van ieder Vet Ka; een Schelling, boven het ordinaris Paflagie Gek by pcene van 25 Caroly Guldens, voor iedi Runderbeeft, of Vet Kalv, 't welk by den Ui voer niet word aangegeven, te converteeren c eene helft voor den Officier, die de Calange doei en de wederhelft ten voordeele van den aanbre: ger; en zal den ontvang van voorfchreven h< la Leeuwarden. Pïac. wegens looft e penn. der ver' fchotten^ i i r 5 » n 1 e n > v l> :r t- le >  Leeu- wak ' den. Verbod van uitvoer van rundvee, i i e I ] n 8 b h i: E u é v m P jxö NIEUWE NEDERLANDSCHE Mmge gefchieden door deri Collecteur van het l'alfagie Geld, boven gedagt. En op dat niemand hier van onkundig blvve. zal deezen alomme worden gepubhceeren Laf! ffd'oen l' geW°°n iSpublicatie e^ffixt (was getekend) A. J. v. SMINIA» o V E R r S S E L> Zwolle. jlyTenigmaalen hebben wy reeds van de zaek 7r4 .J°nkheere-£>.ftór CW/«,of fc« Poll, die zo veel gerugt gemaekt heeft: geproken. Welgem. Jonkheer heeft zich op en r Maert 1781, by de Staten vervoegd b? tet volgend vertoog. ö y Edele Mogende Heeren, de Heeren Ridderfchap en Steeden' de Staaten van Overylfel. ^1aiEdïh^°grde He«n wcds het derde „„J u hec .den, ondergetekende niet heeft loogen gebeuren de plaats op5 uw EJ. Mol Ver aadennge te vervullen, tot welke hem ™neli aorte en admiffie bevoegd maaken? yn g6" Hy kan daarom niet af zyn uw Ed. Mó»d té minneren , dat nu weederom een Jaar SoneU ,dat hy m onzekerheid zit te waste* P d. Mog Finaal befluit omt end fe^"CS w Ed. Mogi zullen gelieven in te flaan! o^rn eens !n eynde van zyne zaak te maaken. In zvn adres in den 5 April des voorleeden Jaars, heeft hv et allen nioogelyKen aandrang verkla ardTe hoe? n en te wenfehen, dat uw ë£d. Mog/dén w?g yan  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 7" van minnelyk accommodement zullen gelieven te' verkiezen. Hy boopt dit noa, ten minften,dat uw Ed. Mog. eenden Rap zullen willen doen, eic daartoe kan leiden. En, zyn voorige addreff.-r. Cafu quo, inhsreerende ,neemt hy devryheii zig nogmaals tot uw Ed! Mog. te verv.oegen, met verzoek, dat uw Ed. Mog. deezen Landdag niefj gelieven te laaten arioopen, zonder zyne zaak in een gunftige deliberatie te neemen. Den ift Maart 't Welk doende &c< . J78r. (Was getekent) J. D. VAN DER CAPELLEN TOT DEN PoLL. Dit vertoog wierd door alle Leden overgenomen. Dog de Heer A. W. B. D. Pallandt , Droft van Yffelmuiden, gaf ki gefchrifte dit zyn advys over : „ Den ondergefchreeven hadt wel gewenfcht. dat op 't Requeft in den voorleeden Jaere door den Heer van der Capelle tot den Poli gepraefenteerd, Refolutie gevallen was, en om het daer toe te brengen, ook pogingen gedaen: in de tuffchen tyd heeft hy dikwerl zyngedagten daer over laeten gaen, en kat! zeggen het naeder by hem overwoogen is. thans het verzoek,by 't voorige Requeft ge daen, by dit Requeft geinhaareert wordende vind, dat het aanbod, om zig met Ridder fchap en Steden te verzoenen, behöorde ge teilteert, en ten dien einde een Commiffie uy bet midden dezer vergadering benoemd ti 'worden; dit vrugteloosafloopende de belloo tene A&ie ten eerften Regthanging te maa ken Zwolle. dddres an J. ua\Ga* lellen nen de Staten » t i  Zwol- LE. i ■] \ i I 2 ïzi NIEUWE NEDERLANDSCHE ken, alles zonder eenige prejudicie te wielen toebrengen aen 't gefuftineerde ten weder zyden, het welke dé oorzaak is5 dat tot dus verre die zaek is flecpende gebleeven Den Ondergefchreven verzoekt, dat dit voor zyn advys in de Notulen mag geihfereert worden." De Heer van Voerst tot 4ler. dank vereenigde zig met dit voorenftaende advys , het welk door de Heeren afeezondenen der Steeden wierdt vergenoomen. DRENTHE, Assen. Wynï5ib?! -te,voren ^oken van het ongelukkig lot, aen den beroepen, maer nog niet beveiligden, Predikant JohanJs Udeboer overgekomen, zynde moofdadiglyk 3ood gèfcboten. Wy hebben het vonnis ontvangen, het welk door Jonkheer F, O. van Dornberg Heiden, Heer van Ter Bonr Meflbi: en Gedeputeerden State des lS chaps Drenthe, benevens de.zaemgeroepenè uten over den Boosvvigt WS utgefproken, en den 9 February 178fM utvoer s gelegd. Dit vonnis £ \0 % S enmerkelyker, als uit het zelve blykt, dat aen in Drenthe zonder confeffie of fAuS >eleidenis op genoegzame getuigen en bewyen veroordeelt en ftraft, z'o dal men alX eer!  JAERBOEKEN, Maert, 1781. 713 eerder den Pynbank kan miffen. Zie hier, het vonnis zeiven. Alzo op Donderdag den 14 September des afgeloopen jaars 1780, des voormiddags .ongeveer; ten half cwaalv uiren, in het Veld tusfchen Ankf en Zuidlaren, niet verre buiten de Esfche of Zay-' landen van Zuidlaren naar Anlo aan, en ongeveer' half wegens tuffchen die beiden Dorpen, dog nog iets nader naar Zuidlaren aan, naby de zo genaem* de drie bergen op de publicque pasfage, en midden over het wagenfpcor, liggende is gevonden een mishandelt en dood lichaam, erkent voor wylen johannes Ledeloer S. S. Min. Cand. en beroepen Predikant te Hornhuifen en Cloofterbuiren, met nog een hoed en handftokje eenige treden verder liggende: waaraan by vifitatie van 's Landfchaps Archiater en twee beëdigde Chirurgyns, volgens derzelver certificatie, een dodelyke wonde is befpeurt, toegebragt door een fchietgeweer met ha gel geladen aan de regterzyde van het agterfte gedeelte van het agterhoofd, ongeveer anderhalve duim groot, doorgaande tot de holte van het hoofd. (daar de h3gel ook in bevonden is) vergezelt mei kwetzinge van de kleine herffenen, en de begint zelen van het verlengde merg. En dewyl, ophet eerft gerugte van dezen verscl gepleegden moord, de vermoedens zyn gevallet op een vreemd perfoon, zig uitgeevende voor eei Jager, en op een hier te lande ongewone wyze ge kleed zynde, zo is daar van aanftonds aan all kanten, en op de paffage met eene nauwkeurig! befchryvinge van den verdagten perzoon , kenni gegeven om denzelven zó moogelyk aantehouden met dien gevolge, dat de aldus befchreevene pti foon op dien zeiven dag, tegen het vallen van de avond, op Annerveen by het Spyketboor ontdekt aangehouden, in geregtelyke verzekeringe gene men, en alhier ter gevangenis is overgebragt. Waar op tot het nemen der informatien en vej hoor zynde getreeden, is aan my Affeflbr en Ge Bbb coi lsSEÏ?, ': Qosd 'onnis egen ïen MoordenaerAnton Link, f 1 L i » 1 , 1-  Assen. Doodvonnistegen den Moordt naer Anton Link. 714 NIEUWE NEDERLANDSCHE convoceerde Etten, zo uk de beëdigde getuigen i als derefponflven van de gevangene, zie' noemen* de Anton Lmk, naar zyn zeggen twinig jaren, oud, en ten Aulenbach in Duitsland geboren, tebleken dat hy gevangene in de beginne zyner apprehenfie heeft voorgegeven niet uit de s{ad Gro-nmgen over Zuidlaren, maar van de Bourtange en Winfchoten, en alfo van een gantsch anderen k,nt op Aonerveen gekomen te zyn; van welk onwaar voorgeven hy egter is te rug gekomen, en conform de waarheid vrywilhg heeft beleden, dat hy on oefen 14 September, des morgens vroeg, uit die Stad Groningen is gegaan, en voorzien met e< n Schietgeweer of Snaphaan, dien hy zegt bev icns bultende Stad gebragt te hebben, zyn reis heeft genomen over het dorp Haren naar het dorp Zuidlaren in deze Landfchap gelegeD, alwaar by aangekomen, conform de depofitie veler getuigen, heeft beleden geweeft te zyn in een herberge, welke, na dat hy aldaar in perzoon was over eb agt hy bekent het huis te zyn, waar in de Wed. van Wylen Evert Jans woont, alwaar kort daarna mede is gekomen een perfoon te Paarde, nu bekent voor Wylen den S S. Th CandDatus Johannes Ledeboer, met wien hy gevangen in discours geraakt zynde, afgefproken was met e'kanderen in gezellchap de reis te nemen, vermits Wylen de Candidatus voornoemt den weg niet zeer kundig was: wien ten gevolge hy des morgens tuffchen agt en negen uiren uit de herberge met den gemelden reisgenoot op een donkerbruin Paard gezeten, en hy gevangene met zyn Snaphaan aan een r ern over de fchouder hangende, te voet en nevens het Paard gaande, uit Zuidlaren was vertrokk n, en den weg over Zuidlaarder EffChe raar Anlo aan hadde genomen, gevende verders voor, dat hy even buiten de huifen van Zuidlaren, by hem op een diftantie van dertig fchreden begroot, van aynen ongelukkigen reisgenoot was gefchieden, flaande hy gevangene de linkerhand af, terwyl de andere aan de regterzyde was afgereden, zonder de-  JAERBOEKEN, Maert, ijti. ?1j defen reisgenoot verder bygebleveri te zyn, of Weder gezien te hebben, alzo hy met zyn byhebbende Schietgeweer, 't geen destyds ledig en ongeladen, en daar pok in langen tyd niet uitgefchoten was, de reis alleen hadde vervordert* Welke onwaar en valfch voorgeven den zei ven tot geene de minfte verontfchuldiging kan dienen, alzo hem gevangene, alvoreri hy te Zuidlaren kwam, ert wel tulfchen Haren en Zuidlaren, op den weg is ontmoet de perfoon van Jan Hoving j wonende te Buinen in deze Landfchap, die zig, als Jager in de Provintie van Groningen hebbende geëngageert, met zyn fchietgeweer voorzien, derwaarts bëgaf, met welken hy aldaar eenig gefprek gehouden heeft, en welke ontmoeting ook daar en boven door nog vyf andere getuigen is gezien, wanneer de gevangene, volgens verklaring van Jan Hovinge, een fchoot van denzelven heeft verzogt, 't geen jan Hoving mgevfiïligt:, en hem zo veel buskruit, in zoort crepie genoemt, en hagel, als tot een fchoot benodigt is, heeft gegeven, welken fchoot hy gevange in zyn fnaphaan ter prasfentie van getuige ook geladen, en daar toe des getuiges laatftok, vermits die van de» gevangene door een afgebroken ftuk te kort was, heeft gebruikt, waar na zy van eikanderen, en elk haren weg waren gegaan: al het welk de getuige korten tyd na de ontmoetinge aan hem gevangene in perzoon by confrontatie aangezegt,ftaande gehouden, en niet tegenftaande de ontkenninge van den gevange, hem voor diezelve perfoon, en het fchietgeweer, aan de agtkantige loop en andere tekenen kenbaar, insgelyks voor het zelve herkent heeft; welke verklaringe verders word gefterkt door de depolltie van OttoEverts:, zoon van de wed. van Evert Jans, volgens welke teffens confteert, dat de ingeladene fchoot in getuiges Moeders huis nog in des gevangens Snaphaan is geweeft, alzo getuige het zelve in zyne handen heeft gehad, bezien, en by het openen der pan Bbb 2 het IsSENi Dood >onnis \egen ien Moorde naer Anton Link*  7iö NIEUWE NEDERLANDSCHE Assen. Doodvonnistegen den Moorde ■naer Aaton Link. het crepie daar op heeft bevonden, zynde dit geweer door getuige uit meerdere Schietgeweeren na de apprehenfie uitgezogt, en mede de gebrokene laadftok herkent. Zynde vervolgens evident, dat hy gevangen den voormelde Candidatus met defen fchoot moet 'hebben gevelt, doordien zyn geweer by apprehenfie verfch afgefchoten cn ledig is bevonden. Terwyl al verder, ten aanzien van het verdigte voorgeven, even of de Candidaat en hy gevangen maar eenige weinige fchreeden buiten Zuidlaren van eikanderen zouden wefen afgeraakt, integendeel word bewefen, dat de gevange tot by en op de plaatfe der moordadige nederfiag, nog by den mishandelden is geweeft, en na het geperpetreert fait met diefftal van het Paard en goederen, die de ter dood gebragte Candidaat Ledeboer by zig had, heeft getragt te ontvlugten, en apparenc ook ontvlugt zoude zyn, zo hy het Paard hadde weeten te regeeren. Zynde ten dien einde door fes irreprochable getuigen verklaart, dat dezelve hebben gezien, dat beide reifigers door de gehele Zuidlarer Eftche, (meer dan een quartier uir lang zynde) en nog verder Veldwaarts in ten voormelde dag en tyd van den dag, de Candidaat te Paarde, en de gevangen met zyn Schietgeweer over de fchouder daar by of daar beneffens te Voet, en wel bepaaldelyk tot aan zekere hoogte de drie bergen genaamt, by eikanderen zyn verbleven, daar defelve, vermits de tuffchen liggende laagte, buiten haar gezigt waren geraakt; welke laagte juift de plaatfe is, daar het moorddadig fait ter uitvoer gebragt ? het lichaam gevonden en de fchoot vernomen is; hebbende eene deezer Ses getuigen zig bevonden aan het einde der Eifcbe, die, door den Candidaat naar de weg gevraagt zynde, daar op geantwoord, en na een korte tuflchenpofing de fchoot gehooid, en den damp of rook ook: vernomen heeft. Waar  JAERBOEKEN, Maert, 1781. fcif Waar by tot meerdere ftavinge komt een zevende getuige, Jan Abbring van Zuidlaren, die zig eevailie "in het Veld naby de drie bergen bevindende, en op het hooren van een onverwagte fchoot, waar van hy de rook zag opgaan, op ziende, juift naby of ter plaatze daar het lichaam is gevonden, heeft gezien een perfoon, die getuige by confrontatie duidelyk kent voor de gevangene, met een Snaphaan in handen, ftaande in de houding, eigen aan iemand, die ogenblikkelyk heeft afgevuirt, bukkende zig naar beneden, even als iets van den grond opnemende, verklarende hy getuige het vermoeden te hebben, dat de gevangen hem getuige had ontdekt, alzo hy had gezien, dat de gevangene met veel fpoed op een gezadelt Paard, by hem ftaande, was gefprongen, flingerende voor af zyn Schietgeweer aan een riem over de Schouder, en voorts overhaaftig wegrydende, hem zeer van naby was voorby gepafleert; verklarende wyders, dat hy gevange, met dit Paard ftruikelende, gevallen, we. der opgeftaan, en ten twedemale, zyn geweei wederom over fch ouder flingerende, op het zei ve Paard geftegen, en den weg naar Anlo gevlug was; en laatftelyk dat getuige, om dat het juif 's daags voor de opene jagttyd was, den gevan een voor een Jager, op eenig ftuk wild fchieten de had aangezien. Waar by nog komt een agt Re getuigeV genaamt Jan Tonnys Koning, wonen de tot Eext, die van Anlo naar Zuidlaren varen de, een perzoon gekleed als de gevangene, zit tende op een donkerbruin Paard, hetzelve flaar de, ftotende, en met geweld forcerende en bru taliferende, hangende toen het Schietgeweer aa; een riem over de fchouder, tuffchen de voorma de drie bergen en Anlo in 't open Veld is oni moet, welke getuige uit dit ongewoon verfchyr zei eenige argwaan opvattende, denzelven na peooet, en duidelyk heeft gezien, dat hy by d Moer Eflche van het Paard gefprongen, en me A Bbb 3 *i Assen. Doodvennistegen den MoordenaerAnton Link, ï B t  Assen. J)oodr vonnis tegen den 'Moorde? naer Anton Liak. i 'i 1 1 A \ "i j 1 1 ?i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE agterlating van het Paard, veldwaarts in, haar de kant van de Anloër Mole afgeflagen was. Welke depofitie weder gevolgt en gefterkt word, door een negende getuige Albert Eppens» Molenaar te Anlo, die zig op zyne Mole bevin^ dende, niet alleen een gezadek Paard naar de kante van de Zuidlarer weg los ftaande, maar ook de perzoon van den gevangen (by getuige kort daar aan ten tyde der detentie wedergezien en voor denzelven perzoon gekent) met zvn Schietgeweer over den fchouder van daar meéftentydts fterklopende naar de Molen aan heeft zien komen , en vervolgens kort by of aan de Mole pas» feren , en zig m aller yl na het kort aangelegene Anner hout begeven. Volgens welke verklaringe, en het gevolg der zake, het zeer waarfchynlik is, dat hy gevangene zig in dit Annerhout, of daaromtrent, moet hebben verborgen, vermits dezelve zedert des morgens om negen uiren nergens vernomen, en n et voor het vallen van den avond langs de Annerdyk, op Annerveen of Spvkerboor, nauwlyks een uir van voorn, holt en Anloër Mole gelegen, is ontdekt en aldaar direct aangehouden. Terwyl al verders de Gedetineerde zynde geviïteert bevonden is, dat hy by zig heeft gehad wee Silvere Sakhorologes, waar van het eene loor getuigen, familiair met den overledenen ^ebbende verkeert, door kenbare tekens, zo aan iet horologie als het daar in liggende briefje en leutelbandje (conform de bevondene waarheid) )efchreven , en vervolgens aan haar vertoont Tynde, by dezelve geavoueert is hetzelve horolo? ;e en bandje te zyn, 't geen de nedergeflagene iog des daags te voren had bezeten, daar egter )y de vifitatie van het lichaam geen horologe is )evonden, en hy te Zuidlaren in de herberge rende nog een lil ver horologe gehad, en uit zyn rak getrokken had. Waar by nog komt, dat de ongelukkige Cand-- daat  JAERBOEKEN, Maert, 17S1; 7ro daat Ledeboer zyn verten'nge in de herberge te Zuidlaren, uit een beursje, waar in eenig filvergeld, heeft betaalt, het welk hem insgelyks ontrooft, en by de gevangene een diergelyk, en ongetwyfelt hetzelve beursje, en daar in onder anderen, 't geen notabel, dezelve fpecien klein geld, die hem van een Goltgulden in de herberge aldaar zyn te rug gegeven, is bevonden, gelyk mede een kurkentrekker volkomen met die van de overledene overeenkomftig, en aan de afgebrokene punt kenbaar. Tegens alle welke diftincfe en overtuigende bewyzen, die aan de gevangene by iterative verhoren ernftig en te meermalen zyn voorgehouden, hy gevangene egter by de negative is verbleven, onder voorwenden, dat hy, als voormeld, even buiten Zuidlaren ter flinkerhand van de nedergeflagene was gefcheiden, zynen weg vervorderende zonder den nedergeflagenen verder gezien te hebben; welk voorgeven niet alleen is volftrekt onwaar, en ftrydig tegens de verklaringe van fes getuigen, maar welke boven dien een volftrekte onmogelykheid in zig behelft, alfo hy gevangene de linkerhand (daar geen weg afgaat) al eens zynde mgeflagen; als dan de vyf eerfte getuigen, die aan de linkerkant of ooftzyde der Elfche waren, en in dien gevalle denzelven weg met hem hadden moeten pafleren, op het einde der Effche moefte zyn genadert, en de fesde der getuigen met name Jacob Berents Polling, die zig op het einde der Eflche bevond, de voorfchreven vyf getuigen, nevens de gevangene aldaar by eikanderen hadde moeten ve:nemen, en hy gevangene by de overige 7de 8te en 9de getuige by mogelykheid niet konde zyn gezien, 'en zo veel te minder de Gedetineerde het Paard van den on gelukkigen Candidaat Ledeboer hadde kunnen magtig worden. Beftaande verders zyne defenfien ter aanzien def geroofde en geftolene goederen, in gefingeerde ea frivole uitvlugten, als dat hy het horologe, Bbb 4 'sdaags Assen. Doodvonnistegen den MoordenaarAnton Link.  720 NIEUWE NEDERLANDSCHE Assen. Doodvonnistegen den MoordetiaerAnton Link. ] j « i t \ e i i l 's daags voor zyne apprehenfle, te Groningen zoude hebben gevonden, en het beursje en kurkentrekker van elders, zig egter op de ruime bane houdende, zo dat 'er geen nazoek op kan volgen, had bekomen, daar'er nog een verfch blyk van des gevangens diefagtige aart exteert, uit een paar kouflen by hem bevonden, en drenfelven morgen uit opgemelde herberge te Zuidlaren geftolen. Uit alle welke klare en convinquante bewyfen aan my Aifeflbr en geconvoceerde Etten is gebleken, dat alle des Gedetineerdens voorgevens zyn valfch, verdigt, en alleen uitgedagt om de gemeriteerde ftraffe te ontgaan, en dat hy gevangene op den grond der ingenomene bewyfen, en in agtinge zynde genomen de gelegenheid des Velds en der Weg, in defen te paffe komende, ongetwyfelt zeker, is, en niemand anders buiten hem by mogelykheid zyn kan, de moordenaar en herover van den ongelukkigen nedergevelden S. S» Min. Candidatus Johannes Ledeboer. Welke gruwelyke en roofzugtige misdaad, onverhoeds aan een weerloos man, die zig zonder eenige reden van agterdogt aan zyncn verraderlyken reisgenoot heeft betrouwt, gepleegd opeen publi^ue weg,welke dagelyks voor ieder een zonder eenige vreeze behoort open te Raan, en wiens verzekert gebruik, byzonder in een open land, en langs fgcle^ene en eenzame plaatzen, tegens alleoveraft, inzonderheid zoortgelyke geweldige en exe:rabele ondernemingen, door de ftrengbeid der vetten beveilligt, en door de uitvoeringe der traffen verzekert moet worden, en overzulks, at dit moorddadig en verraderlyk fait in een land an Juftitie niet getolereert, maar anderen tot en affchuwclyk voorbeelt behoort te worden gekaft ; Zo is het, dat Wy Aifeflbr opgemeld, hier over ebbende gedelibereert met de' geconvoceerde itten, uit ieder Dingfpil een, doende regt uit naam  JAERBOEKEN, Moert, 1781; 7** naam en wegens de Hoogheid dezer Landfchap,. den Gedetineerden Anton Link, na examinatie van de ingenomene informatien, en verhoor van dezelve, gecondemneert hebben en condemneren mits defefl, om gebragt te worden buiten Men, ter plaatze alwaar men gewoon is executie van Crimineels Juftitie te doen, ten einde dezelve aldaar op een Radt levendig werde gerabraakt, en dat hem voorts een flag met zyn Moordgeweer op het hart zal worden toegebragt, en vervolgens zyn hoofd met een byl afgeflagen, en hetzelve op een penne gezet, en wyders het Moordgeweer tuffchen het lichaam en hoofd aan een paal vaft gehegt, ter gruwelyker affchrik van andere boosdoenderen. Condemnerende den Delinquant in de koften en mifen van Juftitie. Acfum Affcn den 27 January 1781. F. O. van Dornberg Heiden. Defe Sententie is door my onderfchrevene den Gevangen Anton Link publycq voorgelefen, en is dezelve daar op door den Scherprechter ter executie geftelt. Acfum Aften den 9 Febr. 1781. W. H. ERKENSWYK. VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAERS ENZ. s'Gravenhage den 29 Maert. DoorHunHoog Moog. is de Heer Mr. Bernard Pieter van Lelyveld, aengefteld, in plaets van wylen den Heer Albrecht Bofch, ter hulp van de Heeren Gecommitteerden, uit de Admiraliteiten by derzelver raedplegingen Ook is de Heer R. van Spaen aengefteld tot Raedsheerin den HoogenRaed van Hollandfenz. en in deszelfs plaets tot Griffier van den Hove van Braband de Heer C. Machine. Bbb j Vv> &SSENÏ Doodvonnistegen den Moorde* n er Anton Link.  dering onder uehoO' ge en lage " Amte- nvers| enz. 1 i .?« nieuwe nederlandsche ■ Wyders heeft den Heer Mdfth. Onderwater. Burgermeefter der Stad Dordrecht, ter vergadering van H. H. Mog. den Eed afgelegd om van wegen die Stad zitting te nemen ia de Vergadering ter Admiraliteit op de Maze. Nog heeft ter Vergadering van H. H. Mog. de Heer Mr. Adriaen Dirk van dér Eyk; Burgemeester der Stad Brielle, als Raed ter Admiraliteit on dc Maze, den eed afgelegd. Den 19 dezer is alhier overleden de Heer !Mr. Lodewyk Quarks, Raed in de Vroedfchap en OudBurgermeefter der Stad Gouda; Gedeputeerden ter Vergaderinge van H. h. Mog. Van Koppenhagen heeft men, dat den i<ï aldaer overleden is de Heer Bofs de la Calmette, Gezant van H. Hoog Mogende aen het Hof van Zyne Majefteit den Koning van Denemarken. Door den Raed van State is de Heer Hendrik yan van Loe aengefteld tot Ontvanger van 's Lands Verpondingen der vier Grooten per Gemet, en de oude Ren tieren van Vlaenderen en zulks in plaetze van wylen den Heer Joan Blom, Voorts is door voorn. Raed aengefteld, tot Ontvanger der Verpondingen over het kwartier van Peelland, de Heer Jacob Kien, Oud Scheepen der ftad's Hertogenbofch, in plaets van wylen den Heer Mr. C. F. J. Bolc de Ia Calmette. Op den 10 dezer maend, is te|Weenen in den ouderdom van ruim 59 Jaren, overleden,deHooggeb. Heer Friedrich Chriftophe Ryks Graef van Degelfeld - Schonburg, Generael Major van de [nfantery in dienft van Hun Hoog Mogende, Hoogftderzelver buitengewoone Gezant en Ge/olmagtigde aen het Hof van Zyne Roomfch Keiïerlyke Majefteit &c. &c. Voor den Raed van Braband, heeft de Heer Martinus Abraham van Kelckhoven den Eed afgeegd, als Droffaerd der Hooge Heerlykheid MoerSeftel, Meyerye van 's Hertogenbosch. Am-  JAERBOEKEN, Maert 9 1^1. 723 Amsteldam, Den 27ften dezer, is alhier in den ouderdom van ruim 61 'Jaren overleden den Heer Nkolaas War In, Oud-Schepen dezer Stad, en wegens dezelve Gecommitteerd ter Admiraliteit in Wdftvriesland en het Noorderkwatiere, pis mede Commiffaris van Hun Ed. Groot Mogende tot de zaken van de pilotage, Rotterdam. Door de Edelin. Heeren Ge eommitt, Raeden ter Admiraliteit alhier, is tot derzelver Agent met betrekking tot de Engeffche Krygsgevangenen, aengefteld den Heer Adam Schadee. Schiedam, den i dezer maend is alhier inden ouderdom van ruim 83 Jaren overleeden, de Heer Maarten Penning] Corniz., in zyn Leeven OudRaed en OudrBurgemeefter deezer Stad, Enkhuizen. Den 9 dezer maend is hier aen een Borft Ziekte van maer weinig dagen overleden , de Heer Mr. Chrijliaan Joannis Vaillant, in leven Ragd in de Vroedfchap en Oud-Burgermeefter dezer Stad, Ontvanger van de Gemeene Lands-Middelen, mitsgaders Bewindhebber van de O, I. Cp ter Kamer'alhier. Utrecht. Den 8 dezer maend is de Commisfte in de Gedeputeerden Staeten 's Lands van U. trecht, vacant geworden door den dood van der Heer Hendrik Karei Grave van Naffau van de Leek, en thans vervuld door Jonkheer Willem-Rem van Tuyll van Serooskerken, Heer van Zuylen, welke Heer door Zyne Doorl. Hoogheid den Hee) Prins Ërfftadhouder ook is benoemd tot Raed var het Jachtgericht van de Provincie van Utrecht, in plaets van Jonkh. Gysbert Jan van Hardenbroeh Heer van Lochorft en Berkenftein , die, op des. zelfs verzoek in gemelde hoedanigheid is ontflagen geworden. Den 22 dezer maend is de Heer Mf. Jan Leo~ nard Wlntgens, Raed in de Vroedfchap dezer Stad. mitsgaders Droffaerd der Stads Hooge Heerlykheic van Vreeswyk anders dc Vaert, in eenen hogen ouderdom overleden. Ooi Verast. DfcRlNG ONDER de HOCW ge EN LAGE Amtb» NAERS EJSZ.  724 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering -onder de h00 ge en lage Amte- jnaers , enz. Ook is den 28 dezer maend isin den ouderdom van 73 jaren en 4 maenden overleden de Heer Mr. Jan Pit, Oud Canonik en Decan in het Capittel St. Maria, Ge-Eligeerd Raed ter Vergaderinge van de Edele Mog. Heeren Staeten 's Lands van Utrecht en derzelver gewoon Gedeputeerden, als mede Bifichops Heemraed van den Lekkendyk beneden Dams &c. Montfoort den 28 dezer maend is alhier, in den ouderdom van 67 Jaren en ruim 9 maenden, overleden de Heer Willem Noteboom, in zyn Ed. leven Raed in de Vroedfchap, mitsgaders regeerend Schepen dezer Stad. Leeuwarden. Den 7 January dezes Jaars, is alhier in het 5ofte Jaer zynes Ouderdoms na een ziekte van 24 uuren overleden, den Heer Mï.J.vanWycM, gewoon Raed in den Hove van Friesland, waer op door de Heeren Volmachten van het kwartier van de Zevenwouden ter vervullinge van dit Raedsheers-Ampt, den 7 Maert een naemlyft is gemaekt van de navolgende Heeren Mr. Mathys Arnold van Sloterdyck,regeerend Burgemees* ter der Stad Leeuwarden, Mr. Eco de Wendt, regeerend Burgemeefter der Stad Workum, en Mr. Oene van ïeyens, J. U. Dr. welke aen zyn Doorl. Hooght. gezonden zynde , heeft Hoogftdezelve daer uit by aenfchryven van den 12 derzelfder maend tot gewoon Raed in den Hove van Friesland verkoren, den Heer Mr. Mattbys drnold van Sloterdyck. Ook is den 24 Maert dezes Jaer uit eene overgezondene naemlyft door zyn Dooorl. Hoogh. tot Burgemeefter dezer Stad verkoren, de Heer Joeke Graviüs , en zulks in plaets van den Heere Mr. Matthys Arnold Sloterdyck, die bevorens door zyn Doorl. Hooght. was verkoren tot gewoon Raed in den Hove van Friesland. De Edele Mog. Heeren Staeten van het Kwartier der Steden by aenfchryvinge van den 6 February dezes Jaers aen zyn Doorl. Hoogheit op- ge-  JA ERBÖEKÉN » Maert, 1781: 7*3 gedragen hebbende de begeving der Ambulatoire AmSn op dat Kwartier vallende, heeft Hoogftdezelve by aanfchryvinge van den 10 daeraenvolSe aengefteld tot Gecommitteerden in het MmStaLde Heeren Mr. Baviüs Naüta, oud Burge meeller dcrStad Dockum, en Mr. Eco dewendt,re seereoJ Burgemeefter der Stad Workum, tot Fe bruary 1782: en by nader aenfchryven van den 2; Maert tot gewoon Staet Generael Jr. Charles Bigot oud Burgemeefter der Stad Staveren. In dei Raed'van Staeten Jr. MenneBaron vanCoehoorn regeerend Burgemeefter der Stad Slooten; to Raed ter Admiraliteit te Amfteldam, Jr. Fran Adriaan Bigot, regeerend Burgemeefter de: Stad Sneek, tot Raed ter Admiraliteit in Fneslani den Heer Mr. Baviüs Naüta, oud Burgemees ter der Stad Dockum. In de Vergadering de Ed Mog. Heeren Gedeputeerde Staeten Jr. Han Willem Baron van Plettenberg, regeeren Burgemeefter der Stad Harlingen. Inde frovir ciale Rekenkamer Jr. Schelte van Hiemstra regeerend Burgemeefter der Stad Bolsward; tc Monfter Commiffaris Jr. Lodewyk- Reders regeerend Burgemeefter der Stad Ylft, alle va May 1781 tot May 1782. Ook heeft-den He. Mr. Bavius Nauta, de Commiffie m het M11 dergetal tot February 1782 overgedragen aen J L'Amoraal Joachim JohanRengers,regeerer Burgemeefter der Stad Franeker. Bercen op den Zoom den 7 Maert. zy fe den gewoone dag der verandering van < lagiftraet dezer Stad, zyn door Zyne Keurvorlt Ivke Doorluchtigheid van de Paltz, Hertog Vi Opper- en Neder-Beyeren, als Heer en Mavqi dezer Stad, tot Scheepenen aengefteld, de He ren Casparus Arnoldus Stouters, Frangois Coenrat Hamman, Johan Gysbert Drabbe, Pieter Alexand Goelin, Cornelis Biesman, Dirk Spier-ejée ,Dr. Chr titan de Neve, Mr. Jacobus Johannes Lemmer e, M Veran* dering onder de hooge en •lage Amte- naers i ■enz, l E r s ï lt * n :r 1r.d 1- le em is eid",r 'sr.Té  R NEDERL. JAERB, Maert, VWkKK.Nicolaat van Cuylenborck, eh door dezelve' on aafc. bering Pryzmge van gemelde Zyne Doorluchtige Hooi onder bed, verkozen en aangefteid, tot Burlemeeft?,d£ hoo- buiten den Banken, of van de PolitieSr E, ge-en Heron en tot Burgemeefter binnen der finten tAGE. of van de Juftitie Francois CoenraadHornmAn ' Amte- tot Rentmeefter de Heeren Johan Drabbel pi' *aersj ter de Geep, en tot Weesmeefter de Eerwaerdé' ÏKZ. Heeren Dr. Wouter van Lis, Jacobus AdrianusHen. neus Rupertus en Willem Lucas Faber * ltV™P£&t?RYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 26 Maert. Rotterdam den 26 Maret. •r « . _ hy de Z. Zak. -Tarw OudeZseuwf. 18 aao 8 Nieuwe dito iSlaiii fi — Blauwe dito r6 ai7§ § —- Zomer. 15 a t\t »< Rogge Zeeiwf.dito 15U 164 r1 Erten Grauwe. ij aa3 f r— °'auwe 23 a28 « — Witte I5ai7 | by 't Laft. BoüïwiT 0p 154 (g a29 ^ Gerst Wintet 17 319 ' Zoi»er itfiaifiioCi v, TT - r „ bi' '£ Lalt Haver Vnef. Brouw ij 815^ —— Gron.dito n 312 ^ 1 Vries en Gron. voer. 9 ai6§oC Zaeuwf.dito 9 au ^ PAEROiEBOOWEW. 17 aj8 ^ by den Steen.' tfïAs Allerbeft 38 840 fc. Beft 32 334 ft. Ordinair. 25 a 26 ft. —« Gemeen. 21 a22 ft.