NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, of VERVOLG der MERKWAARDIGSTE GESCHIEDENISSEN, DIE VOORGEVALLEN ZYN IN DB VEREENIGDE PROVINCIËN, GENERALITEITS LANDEN, ItlDI VOLKPLANTINGEN van den STAAT. VIER-EN - TW IN Tl GS TE DEEL. mdcclxxxix. Te LEIDEN, By P. van der EYK en D. VYGH. Tc AMSTELDA M, By j. van der BÜRGH en ZOON.   NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, Jan u a r y. MDCCLXXXIX. Wy hebben, nu en dan wel eens, voor ons gewoon werk vooraf laten gaan, of een Motto, het welk met e'én woord deze of geené denkbeelden konde opwekken, welkers herinnering wy, 't zy algemeen, 'c zy om byzondere omftandigheden, van belang oordeelden; óf ook wel eeni'gè aanmerkingen, die wy van gewigt agtten.' Van de laatlte ioort zyn de navolgende korte overdenkingen ons ook voorgekomen : weiken wy in den aanvang van dit jaar geoordeeld hebben niet ongepast te zyn tot eenéinleiding voor het boeken der' dagelykfche gebeurtenissen, die in ons Vaderland voorvallen. Een Volk kan, even weinig als een enkel mensen, zonder eene zekere hoeveelheid van agtïrïg, eer en aanzien, beftaan. De agting, eer en aanzien verkrygt een A' ' ■ Volk ,  2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Volk , even als byzondere menfchen , of door zedelyke deugden, of door uitfteekende bekwaamheden van geest. De zedelyke hoedanigheden, die een Volk agtingswaardig maakern*zyn, voor eerst,billykheid en rechtvaardigheid in zyn inwendig belluur en regeeringsvorm; ten tweede, opregtheid, eerlykheid en goede trouw omtrend andere Volken. De bekwaamheden van geest , die een Volk verheffen, blinken voornamenlyk uit, of in het wys en omzichtig ftaatsbeleid, waar door den bloei en welvaart van het geheele Volk en den voorfpoed van de byzon dere Leden bevorderd wordt; en zo wel den gantfchen Staat, als de Burgers en Ingezetenen tegen alle buitenlandfche en inlandfche verongelykingen beveiligd en in zekerheid gefteld wordt; of in het vernuft, de handigheid en ook geleerdheid der byzondere Leden van den Burgerftaat, waar door Ambachten, Konften, Handwerken, Koophandel, en alle takken van kennis en wetenfchap, by zodanig volk tot hoogen trap van volkomenheid worden gebragt. Omtrend dit laatfte punt vooral, heeft het Volk van dezeRepubliek,menigwerf onrechtmaatige aanvallen, ongegronde aantygingen en valfche befchuldigingen moeten ondergaan. Onderwyl, kan een Volk niet zonder eenig aanzien,eer en agtingin hetftaatkundig lighaam der Volkeren, of in dien grooteren Burgerftaat eenen gelukkigen ftand bekleedena dan ligt het zeiven ook daar aan ten hoog- ften  JAARBiOEKEN, Jatiuary, 1789. 3 ften gelegen, dat de valschheid van ongegronde aantygingen nu en dan eens worde aangetoond: en het is in opzichte van de bekwaamheden van geest, geleerdheid en kundigheden der i\ederlanders, in de gewigtiglte takken van kennis, wetenfchappen en koniten, dat wy derzelver eer, door het herinneren aan een groot aantal van uitfteek^nde vernuften, op welke dit ons Vaderland raet recht kan roemen, zullen tragten te handhaven. Inderdaad, Marnix van St Aldegonde, Prins Willem den Eer ften Oldenbarneveldt 9 de Witt, Beveming, Fan Beuningen, de Drost Hooft, de Grott en Slingeland, waren groote Staatsmannen. Willem den Eerjien, Maurits, Frederik Hend'ik, Jan tan der Does, Kipper da, de Ruyter, Tromp, Fan Brakel, Heemskerk, Kortenaar, Evert/en, Fan Galen Wasfenaar enz. waren uidleekende Oorlogshelden: waaromtrend, wat de vestingbouwkunde aangaat, de fchrandere Coeboorn genoeg beroemd is. In de Rechtsgeleerdheid kan ons Vaderland op eene menigte Rechtsgeleerde Schryvers, op eenenISieuwftad, Coren,de Groot, Bort, Damhouder, Finnius, Foet, Huber9 Böckelman, Fan Eek, IVestenberg, Mat thaus,Fmiarius, Noodt, Scbulting en Bynkershoek roemen. In de Genees- en Ontleedkunde, zyn de namen van Ruisch, van Boerhaven, van AlA 2 bi'  4 NIEUWE NEDERLANDSCHE binus ,van Gaubius, van de Gorter, van Fan Doeveren, Camper en anderen overbekend. Hartzseker, Zvoammerdam, Leeuwenhoek, Huyghens, 's Gravezande en Musfchenbroek, hebben in de rvatuurlyke Hifiorie en de Natuurkunde de onilervelykheid verdiend en bekomen. De Griekfche en Latynfche Letterkunde, praalt met aanzienlyke Nederlandfche namen: Erasmus, Fan der Does, Meur fins, Kanter, Rutgers, Schriverius , Grotius, Vosfius, Gronovius, P. Cunaus, Hcinfius, Burman , Oudendorp, d'Orville, Hemftcrhuis, Weifeling, Valkenaer, en ontelbaare anderen. ^ In de Oofterfche Taaien blinken by ons uit Drupus, Erpenius, Jlting, Coccejus, Reland > Trigland, Mill, Fttringa, Penema, en vooral de Schultens, in welker laatstgenoemden geflagt, de kennis der Ooiierfche Taaien fchynt erffelyk te zyn. Geen wonder dan, dat ook de roem dezer namen, de beoeffening der geleerdheid, en vooral de Vryheid en Vrede, die in dit Land meer dan elders genoten wierdt, eene groote menigte van vreemde Geleerden en uitfteekende Vernuften herwaarts lokten, die liever hier dan elders hunne bekwaamheden verkozen ten toon te fpreiden; onder welken wy flegts Scaliger, Des Cartes, L'ayle, Basnage, Spanheim en Barbeirac behoeven te noemen. En liaan wy een oog op de kunften, by- zon-  JAARBOEKEN, Jaxuary, 1789. 5 zonderlyk op de Schilderkonst, hoe vrugtbaar is ons Vaderland niet in dit opzichte geweest; indien wy ons flegts Wouwerman t Ruisdaal, Van Berchem, Lairesfe 3 Rembrandt, Van der Werf, CerardDouw,Potter , Van Breugels, Van de Velde, l"e,niers, öftade, Van Huyzum en diergelyke herinneren. De bloei van de Geleerdheid kan niet alleen uit het groot aantal van beroemde Mannen in zo een klein begrip, als de enge grenzen van ons Land influiten, en derzelver Gefchriften, worden opgemaakt, maar ook uit het aantal van vyf Academiën, en andere Hooge en Laage Schooien , en eene menigte van Letterkundige Maatfchappyen , als te Haarlem,Vlisfingen,Rotterdam,Leyden, en elders gevestigd zyn. Eindelyk was het niet de voortreffelyke Huyghens, de groote meetkundige, die de Verrekykers volkomener maakte , die de uurwerken verbeterde, die het allereerst de wetten der beweeging bepaalde ? Zyn het mee Zacharias Jansfen, van Middelburgen Jacob Metius van alkmaar, die eikanderen de roem van de uitvinding van Verrekykers betwistten1: gelyk Dtebbel van Alkmaar, zich die van. de Barometers en Thermometers; Laurens Koster, die van de Drukkunst; dè Broeders Crabet, van Gouda, die van het ichilderen op Glas; Jan van der Heyden dié van de Brandfpuiten in 1672,zich met recht toeëigenen. En wie eindelyk zullen de volA 3 ko-  6 NIEUWE NEDERLA NDSCHE komenheidin hec maken van Sluizen en Dyken aan de Nederlanders betwisten? Voeg hier by de ny verheid , kundigheid , en bekwaamheid der Hollanders in den Koophandel, het oprigten van de Bank te Amfteldatn, welks inrigting en geloof (credit) op de geheele waereld geen wedergade heeft, en welke dit geloof moet behouden, indien in moeilyke tyden de bekwaanie middelen mogen te werk worden gefield. Voeg hier by, (wat het huishoudelyke aangaat), hunne zindelykheid, welke de Vreemden of bewonderen of uit nayver berispen: voeg hier by de meenigte Armhuizen, Weeshuizen, Gasthuizen, Werkhuizen, Oude Mannen-en Vrouwenhuizen, Hofjes door byzondere Luiden of Geflagten gefticht, de Fundatiehuizen van de Vrouw Van Rhemwoude; het Kweekfehool voor de Zeevaart;de menigte Maatfchappyen en Genóotfchappen van Geleerdheid . enz.; en men vrage,of zommige vreemde reizigers aan waarheid en recht hulde doen, wanneer zy de Nederlanders zo laagplaatfen,en een zo ongunftig licht over den toeftand van hunne zeden, vernuft, geleerdheid enz. verfpreiden? ta wat het zedelyk beftaan aangaat, fchoon hét zelve verre af is van de volmaaktheid, zo behoeft men maar op de gebeurteni&fen in ons Vaderland,en op die in andere Landen, jn tyden van verdeeldheid en burgertwist, het oog te vestigen, om zich over de mindere verdorvenheid, mindere wreedheid en vervolg in ons Land te verblyden. Lyst  JAARBOEKEN, January, 1789. 7 Lyst der Geborenen of Gedoopten, Getrouwde Paar en en Overledenen, in 't afgelopen Jaar 1788,/» eenige Steden en Plaatfen der Vereenigde Nederlanden., Haarlem. Het getal der geborene Kinderen in deze Stad is in het voorleden jaar 1788 geweest, als volgt: Zoonen. Dochters. In January, 34 . 33 February, 20 . 39 Maart, 26 . 37 April, .33-31 May, 25 . 27 Juny, • 24 . 33 July, 34 • 29 Augustus, 27 . 22 September, 29 . 29 OcTrober, .33 .29 November, 27 . 26 December, 43 . 45 Uitmaakende 355 Zoonen en 380 Dochters, te famen 735 Kinderen,zynde 17 minder dan in 1787. Onder dit getal zyn geweest 9 paaren Tweelingen; en 7 Zoonen en 15 Dochters, die dood ter waereld zyn gekomen. Hier van zyn in de Groote Kerk gedoopt 191 Zoonen en 195 Dochters, daar onder gerekend 5 paaren Tweelingen en 4 Bejaarden. In het zelfde jaar zyn in deze Stad begraven : A 4 Man-  S NIEUWE NEDERLANDSCHE Mannen. Vrouwen. Kinderen, [amen. Janttary, 12 29 29 70 February, 11 19 34 64. Maart, 8 21 24 53 April, 17 i5 16 48 May, ï2 17 19 48 Juny» *5 5 17 37 July, 15 12 30 57 Augustus, 12 15 45 72 September, ii 7 20 38 O&ober., 7 17 30 : 54 November, 9 15 48 72 December, 33 39 56 128 162 211 368 741 Zynde dus 90 minder dan in 1787. In hetzelfde jaar zyn in deNederduitfche Gereformeerde Kerk getrouwd 100, in de Walfche Kerk 1, en op het Stadhuis 56, zynde te zamen 157 paaren, en dus 20 paaren minder dan in 1787. Leyden. In 't afgelopen jaar 1788 zyn binnen deze Stad begraven 436 bejaarde Per-» foonen en 556Kinderen; buiten de Stad 103 Bejaardenen 9Kinderen; dus het geheel getal der Overledenen is geweest 1104, derhalvén 4.^ dooden minder als in 1787, toen 'er 1151 Overledenen geweest zyn. Voorts zyn in de gezamenlyke Proteffantfche Gemeentens gedoopt 766 Kinderen, Zynde dus 90 minder dan in 1787. In hetzelfde jaar zyn in deNederduitfche Gereformeerde Kerk getrouwd 100, in de Walfche Kerk 1, en op het Stadhuis 56, zynde te zamen 157 paaren, en dus 20 paaren minder dan in 1787. Leyden. In 't afgelopen jaar 1788 zyn binnen deze Stad begraven 436 bejaarde Per* foonen en 556Kinderen; buiten de Stad 103 Bejaardenen 9Kinderen; dus het geheel getal der Overledenen is geweest 1104, derhalven te"/ dooden minder als in 1787, toen 'er 1151 Overledenen geweest zyn.  JAARBOEKEN, fanuary; 1789. 9 ren, als 393 Zoons en 373 Dochters; in de Roomsen liatholyke Kerken zyn 89 Zoonen en 1 1 Dochters gedoopt, mitsgaders by de Jooden geboren 4 Zoonen en' 3 Dochters, dus in't geheel 973 Kinderen, het welk 34 minder is dan in 1787, toen'er roo/ Kinderen zyn geboren, onder welken toen waren 8 paaren Tweelingen , terwyl 'er in, 1788 zyn geweest 27 paaren. Wyders zyn op het Raadhuis getrouwd 57 paaren, en in de Gereformeerden Kerken 215 paaren, dus te zamen 272 paaren, het welk 52 paaren meerder is dan in 1787, wanneer 'er 220 paaren zyn getrouwd. Amsteldam. Het getal der Geflorvenen en Doodgeboorenen in deze Stad en derzelver Scheependom, in het afgelopen jaar 1788, beloopt 10354 perfoonen. Onder de Overleedenen zyn geweest 9102 welker ouderdom opgegeeven is. 192 Dood ter Waereld gekomen. 29 Ingevoerden.. 31 Onbekenden. 62 Op het Pest-Kerkhof begraven. Dus 9416 Christenen. 824 Hoogduitfche Jooden. 114 Portugeefche Jooden. famen 10354 , Vol-  io NIEUWE 'NEDERLANDSCHE Volgens Opgaave was de Ouderdom der Christenen aldns: Maanden Jftn.Feb. Mt.Ap-Mei junyjuly Aug.Sep. Oft. Nov.Dec.Perf Onder't jawr. i75>is7 189,188184 i77 175,210 195 154 lS6 i8oai'j . - de 2 - tg 42 59 60 gi 7i 5g ?0 6l J5 , 0 | - - - 10 - 161165.101160176,174 i?7 m 158137 97 6918N - - - jo - 3' 24 3, 30 »6 21 26 14 26 31 la 32 33a - - - 3° - f 29 43 33 *8 3» 41 34 31 4° 37 42 434 - - - 40 - 6a 54 36 39 48 35 38 45 37 59 57 5' S« - - - 50 - 68 72 79 44 36 46 4S 3j 4I 60 60 94 083 . . - 60 . 76 55 5' 49 63 4* 37 38 45,51 56 84 65i - - - 70 - 59 69 61 51 43 46 38 45 54 71 64 94 6n| - - - 80 - 49 64 5i 58 39 28 45 43 4? ^ a6 $ 6f, - - - 90 - 23 27 25 ly ai ai i9 ,7 3o j 24 29 „ ' - - -100 - 3 3 5 — 2 3 — 1 44 4 % %i Dood ter wereld J j ■ gekomene i »8 y 8 16 I5 9 ,8 I2 ,3 14 J? „! ,J Ingevoerde -1124*13651 a 2 29 Onbekende | 1 j. 5 S 1 2, 2-, , 4 , 7' ,3 Op'tPeft-Kerkh., | 3 4 3 7\ 3 begravene 4! 6 j 8 4 7 8 7 2 57 2 , 62 847830 84Q757 77» ?'6 733 77'/ 749_Z83 705' 91 /.«16 Jiooga. Jootiex - - - - - _ . . . . _ o.| ïortttg- Sfoodtn - - - - . . _ . _ Maakt tarnen het getal van 1: 35! De Gedoopten in de Gereformeerde en Luterfche Kerken dezer Stad ^jzyn 2654 Jongens en 2501 Meisjes, waar onder begrepen zyn 70 paaren Tweelingen en 5 Bejaarden. i us de Gedoopten in allen 5155 Kinderen. In de Lutherfche Gemeente zyn getrouwd 238 paaren. Geduurende het Jaar 1788, zyn hier van de Puye van het Stadhuis afgekondigd 976, paaren, en 658 paaren op het Stadhuis getrcuwd ; en in de Gereformeerde Kerken dezer Stad zyn 1573 paaren afgekondigd. Oost-  JAARBOEKEN, January, 1789. ïl Oostzaandam. De Lyst der Geborenen , Overledenen, Gedoopten en Getrouwden in deze en omliggende plaatfen, is ons aldus opgegeeven. Te Oostzaandam gebooren 86 Zoonen en 109 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 41 Zoonen en 66 Dochters. In de bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 39 paaren. De overledenen zyn 80 Bejaarden en 85 Kinderen. Westzaandam. Gebooren 114 Zoonen en 78 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 44 Zoonen en 56 Dochters. In de bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 43 paaren. De overledenen zyn 104 Bejaarden en 114 Kinderen. Oostzaan. Geborenen 23 Zoonen en 24 Dochters. In de Gereformeerde Kerk o-edoopt 22 Zoonen en 16 Dochters. In de bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 8 paaien. De Overledenen zyn 11 Bejaarden en 15 Kinderen. Zaandyic. Geboren 32 Zoonen en 44 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 14 Zoonen en 18 Dochters. In de" bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 14 paaren. De overledenen zyn 32 Bejaarden en 28 Kinderen. WOR-  ï2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Wor.mer veer. Geborstj 36 Zoonen en 38 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 18 Zoonen en 22 Dochters. In de bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 20 paaren. De overledenen zyn 32 Bejaarden en 36 Kinderen. .Koog. De Geborenen 29 Zoonen en 19 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 9 Zoonen en 18 Dochters. In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd 19 paaren. De overledenen zyn 19 Bejaarden en 37 Kinderen. Rotterdam. Van den 1 January 1788, tot den Iaatflen Decérttter van 't zelfde Jaar, is de Lyst der. GeÜörvenen' in deze Stad aldus: Mans.Vroiïiven. Kinderen, tefa'raèn. January, 30 53 73 : 156 February, 27 63 53 143 Maart, 32 32 48 ' 1Ï2 April,31 49 60 140 Mey, 21 4162 ' 124 Juny» m 37" 53 112 July» s3 - 3* 1 7~ 134 Augustus, 2Ó £4 49 109 •September, 31 33 65 129 October, .40 .40 85 i$g November ,37 . . 55 94 136, December,61 77. 158 096 389 545 «72 1806 Ou- reoruary, 27 Maart, ' 32 April," ~- 31 Mey, 21 Juny, £2 July, g3 Augustus, 2Ó September, 31 October, .40 November ,37 December,61  JAARBOEKEN, Jamaty, 1789. 13 Ouderdom der Geftoruenen. Beneden het Jaar 44.9 Van i tot 5 349 • • 5 - - 10 47 . . 10 . • 15 J9 . . 15 . . 20 36 . . 20 . . 25 34 . . 25 . • 30 44 . • 3° • • 35 48 . 35 . . 40 64 . . 40 . . 45 54 . . 45 . . 50 56 . • 50 • • 55 59 . . 55 . . 6q 72 . . 60 . . 65 60 . • <->S • • 7° 77 . - 7° • • 75 100 . . 75 • • 74 . . 3o . . 85 64 . • 85 . . 90 '35 . . 90 . . 95 13 . . 95 . . 100 4 Perfoonen van welke de jaaren niet zyn opgegeeven 48 1806 In het afgeloopen jaar zyn in de Nederduitfche, Franfche, Engelfche en Schotfche Gereformeerde, als mede in de Luterfche, Remonftrantfche en Roomfche Gemeenten» dezer Stad gedoopt 920 Zoons. 941 Dochtars. te famen 1861 Kinderen. Ön-  i4 NIEUWE NEDEËLANDSCHË Onder deze Gedoopten zyn u maal Tweelingen. Wyders zyn binnen deze Stad in Ondertrouw opgenomen 538 paaren. Het getal der Geftorvenen is geweest: In 1781 2062 I 1785 1816 178a 1594 | 1786 . 1812 1783 l797 1787 if'3° 1784 1748 l 1788 1806 Schiedam. In het afgeloopen jaar 1788 zyn in deze Stad geftorven 250 Perfoonen. te weeten 62 Mannen en 68 Vrouwen, met nb Kinderen, gelyk ook 2 Drenkelingen. By de Hervormde Nederduitfche Gemeente zyn dit jaar gedoopt 108 Zoonen en 100 Dochters, te zamen 208. Onder de Luterfche 3 Kinderen, 1 Zoon en 2 Dochters. In de Roomfche Kerken 107 kinderen, 52Zoonen en 55 Dochters. Eii zyn dit jaar getrouwd in de publieke Kerk 56 paaren , en op het Stadhuis 12 paaren , met een paar in huis. Utrecht. In het voorleden Jaar 1788 zyn binnen deze Stad en derzelver Vryheid geboren 704 Zoonen en 635 Dochters; te zamen uitmaakende 1339 Kinderen. In de Gereformeerde Kerken zyn afgekondigd 235 paaren, en vara de Puye van het Stadhuis 95 paaren , te zamen 330 paaren. Het getal der Overledenen heeft bedragen 898; als, 562 Bejaarden en 336 Kinderen; zynde dus 14 meer  JAARBOEKEN, January, 1789. 15 meer geftorven dan in het Jaar 1787, wanneer het getal der Overledenen beliep 884. Als eene zeldzame Ouderdom verdient aangeteekend te worden, die van Annu Maria'Melcheor, dezer dagen in deze Stad overleden, juist op haren honderd en derden verjaardag, Zy was getrouwd geweest met Jusius Maas, eenen Wieldraayer, die 99 jaarenoud is geworden; hebbende deze Lieden by eikanderen gezien omtrend 80 hunner Kinderen, Kindskinderen, enz. tot in het derde gellacht. De gemelde vrouw is pverleden, na eene Ziekte van elf dagen: zy was in al haar leven nooit of weinig ziek geweest, en had-t nimmer,een bril gebruikt. Leeuwarden. In het reeds afgeloopen jaar 1788, zyn alhier in de Nederduitiche Gereformeerde Kerken Gedoopt: Zoonen. Dochters» Injanuary , . 16 • . 9 February . . 19 . . 19 Maart . .16 . . 10 April . ,16 . . 13 Mey . , 16 . , 14 Juny . . 14 . -15 July . 15 • I4 Augustus . 8 . -17 September . 13 . . 12 October . 18 . .12 November .18 . . 12 December -9 • 11 "T78 158  \6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Te zamen 33^ Kinderen , waar onder viermalen Tweelingen. Nog zyn na gedane geloofsbelydenisfe vier bejaarde Lieden gedoopt , namenlyk twee Mans en twee Vrouwen. Ook zyn Kerkelyk afgekondigd Q22 paaren, waar van alhier in de Kerken zyn getrouwd 170 paaren, buiten de Stad 46 paaren,en voor den Gerechte dezer Stad 6 paaren. Ha rl in gen. In het afgelopen Jaar 17HB zyn alhier geboren 376 Kinderen, namenlyk 186 Zoons en 190 Dochters. Daar cn tegen zyn overleden 265 menfchen , dus ui perfoonen meer geboren dan geftorven. Groningen. In 't Jaar 1788 zyn hier overleden 611 perfoonen; gedoopt609 Kinderen, in de Nederduitfche Gereformeerde Kerken; en getrouwd 227 paaren. 's Hertogenrosch. Hier zyn in 't Jaar 1788 gedoopt 528 Kinderen, overleden 5C0 perfoonen, en getrouwd 196 paaien. GELDERLAND. CrjILEMBURG. Den 22 January heeft het Dyk-Collegie voor het eerst alhier zitting ge- ïjo-  JAARBOEKENi Januayy, ifUp. 17 nomen, en terflond daar op zyn 'er vier postbodens naar boven gezonden. Saturdag den 24 ten half 5 uuren, hoorde men alhier een kanonfchoo'c, die inThiel gedaan wierdt, daar de Waal aan 't kruyen begon te geraken, maar kort daar na, we* der vast ging zitten: oogenblikkelyk wierden daar op twee Lieden te paard uitgezon* den, die des avonds berigt bragten: ,, dat „ boven Nymegen een Ysdam zat, en dat „ 'er meer dan honderd man bezig waren, „ beneden Nymegen, om het Ys van den Dyk af te werken." De Lek was toen hier voor de Stad 18 duimen gevallen. Den 28 January des avonds, bragten de uitgereden bodens berigt: „ dat „ 'er een Ysdam zat aan het >pykenisfe Veerj „ dat te Thiel alles wel was, maar dat 'er „ tusfchen Maas en Waal aan de Waalzyde een Doorbraak was; dat in het Panderfche Gat ook een Ysdam zat, en wel op de* „ zelfde plaats, waar die in 't Jaar 1784 ge„ weest was , toen wy alhier die zwaars „ overftrooming hadden." De Lek hier voor de Stad,is in den voorgaanden nagt van 28 January 20 duimen gewasfen. Den 29 kwam weder tyding, „ dat van Nymegen tot Rosfem het water „ zonder Ys was; dat den a8 January by het „ Dorp Ogten, groot gevaar was geweest: dac ,, het Ys wel 50 roeden lang op den Dyk „ hadt gezeten, en wel 30 voeten hoog, en dat op het punt hadt geftaan om door te breken, dewyl 'er van den Dyk wel drie Ba 5, vos* -UÏLEM*  18 NIEUWE NEDERLANDSCIIE CüILEM' EURü. „ voeten gronds waren afgeflagen; doch dat „ het Ys op een oogenblïk fchot krygende", „ den Dyk was behouden gebleven: en dat 'er honderde menlchen arbeidden, om het „ Ys van den Dyk af te werken en denzel„ ven te bekrammen." De Lek is weder aan 't vallen, en zk voor deze Stad nog vast. A R N H E M. Door de fchielyk opkomende Vorst en het laag water, hebben zich alhier een buitengewoon groot aantal Schippers moeten ophouden , die meest alle aan het gevaar van het Ys waren bloot gefield, daar het hïih door het laag; v/ater niet mooglyk was ia de haven te liggen : de vrees was by een ieder groot voor het ergTte; men vondt zich genoodzaakt de fchepen te losfen en de goederen in Pakhuizen te bergen; eindelyk begreep men,dat 'er mogelykheid wasom door hetYseene doortogt te maken , en vervolgens het Ys uit de Haven door het zelve heen te leiden, om, zo 'er eenige verhocging in het water kwam , de fchepen in de Haven te bergen. Hier aan is eenigen tyd met veel .vlyi gearbeid, met dit gewenscht gevolg, dat de fchepen, die hier voor de Stad in groot gevaar waren , alle zeer gelukkig zich op den 22 January in de Haven geDorgen hebben, juist te regter tyd, daar Zondag avond den 25 die Rivier los raakte, en 'er een fterke Ysgang volgde , die vvaarfchyalyk veel  JAARBOEKEN, January, 1789. 10 nadeel aan die Lieden zon hebben veroorzaakt. Voor 't overige is alles hier omftrceks zonder merkelyke onheilen afgelopen. In 't Kwartier van Nymegen zyn ook geen dykbreuken of andere rampen gebeurd. Het request van de Jonkhceren E.J.van Kieuwkircben genaamd Nyvenheim, H, W.J. van Lynden, J. H. van Zuylen van\ Nieveld en J. C. van Eek, ter opheffing van de aangevangen procedures of rechtsgedingen , van welk request wy in ons voorgaand ftuk van December 17S8 'hebben gewag gemaakt, was aldus ingerigt: EDELE MOGENDE HEEREN! /^eeven met verfchuldigde eerbied te kennen E. V J. van Nteuwkirchen genaamt Nyvenheim, H. IV. van Lynden, J. tl. Min Zuykn van Nisveht en SP* C. van Eek. Hoe dat zy Supplianten op de jongstgeleden Landsfchaps Vergadering de vryheid genomen hebbende , zich aan^UEd. Mog. te adresfeeren, ten einde om te obtineeren opheffinge van zodane Procedures, als door de Momboir en Sufaftituit Momboir dcezer Landfchap , uit kragt van U Ed, Mog. fpeciaale au&orifatie voor den Hove Provinciaal tegens hun Suppliantenis get-ntamcert; het ongeluk hébben gehad te moeten ondervinden, dat dit hun gedaane Adres niet heefc gehad dien favorabelen juitflag, welke de Supplianten zich daar van hadden vöorgefteld; aangezien het U Ed. Mog. behaagd heeft, met hun daar by gedaane Declaratoir geen genoegen te ncemen, maar der Supplianten Request té renvoyeerën aan den Hove Provinciaal, B 3 om Arnhem.  20 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arkhem, Request van vier Jonkers tot ophef fing van Procedures. om daar op zodaane reflexie te neemen als 't Hof naar merites van de zaak zoude vermeenen te behooren. Dat de Supplianten deeze voor hun ongunftige dispofitie, nergens anders aan hebben weeten te attribueeren, dan dat zy zich in eenig detail van redenen by hun Request hebbende ingelaaten, daar doormooglyk aanleiding aanUEd. Mog. zullen gegeeven hebben, om te denken, als of zy Sup- Slianten voorneemens waren geweest, om hun geouden gedrag in alle opzichten voor U Ed. Mog. te juftificeeren, en alzo het onderzeek der Juflitie te ontwyken. Dat echter hun oogmerk daar mede alleen zynde geweest, om, was het mogelyk, U Ed. Mog. van hunne waare bedoelingen te overtuigen, en weg te neemen de nadeelige denkbeelden, welke U Ed. Mog. van de handelingen en motiven der Supplianten fchynen te hebben opgevat, dit hun derhalven heeft doen refolveeren om U Ed. Mog, andermaal te adieeren; in de hóóp, dat het hen beter zal mogen gelukken, om door een duidelyker explicatie van hunne zuivere meening en gevoelens, in termen, die geen sequivocatie fubjeft zullen kunnen geoordeeld worden, eene gunitiger Refolutje van Ü Ed. Mog. te obtineeren. Dat zy Supplianten derhalven op nieuw de vry^ heid neemen, aan U Ed. Mog. eerbiedig voor te draagen, dat zy zich in de ongelukkige omftandigheden bevpnden hebbende, van zeer dikwils in hunne gevoelens over het algemeen bellier van zaaken , en over de middelen, welke tot bevordering van het belang van het Vaderland zouden kunnen ftrekken , met de meerderheid van U Ed, Mog. Vergadering te disfentieeren, en de droevige ondervinding daar benevens hun, tot hun leedwezen , meer dan eens hebbende doen zien de oneenighederi eri verwyderingen , welke uit de discre? pee-  JAARBOEKEN, January,1^9. 21 peerende gevoelens tusfchen de refpeclive Staatsleden dikwils kwamen teontftaan, zy, uit ovcrweeging van de nadeelige gevolgen daar van, voor het welwezen van den Lande, in het begrip zyn gevallen, dat de tusfchenkomst en de medewerking van de refpective Eondgeoooten een zeer gepast middel zoude kunnen zyn, om die discrepeerende gevoelens te concilieeren, de gereezene oneenigheden en verwyderingen te doen cesfeeren, en de zo hoog nodige harmonie te doen hcrleeven. Dat zy Supplianten met dit goed oogmerk beflooten hebben , om zo aan de Heeren Staten van Holland en West-Friesland, ils aan de overige Bondgenooten te adresfeeren de Misfive , welke de grondflag van de accufatien van den Momboir en Subflituit Momboir, tegens hun komt uit te maaken. Dat geene de minftc doleufe toeleg, veel mm feditieufe voorneemens de dryfveeren vrm deeze hunne demarche zyn geweest, maar dat zy Supplianten integendeel gerust voor U Ed. Mog. kunnen verklaaren , in de goede trouwe te hebben geverfeert; dat zy zo uit hoofde van hunne quajiteit als integrecrende Leden van Staat, als uit kragt van de explicatie, welke zy vermeenden aan den iften en i<5den Artikel van dc Unie van den Jaare 1579 te moeten geeven, tot het maaken van zodaanig Adres bevoegd waren, zonder des tydes, gelyk zy openhartig betuigen, te hebben gëpenetreert al 't bedenkelyke , 'c welk zy van achteren ontdekt hebben, daar in te refideeren._ Dat zy Supplianten echter met die edelmoedigheid, welke aan cordaate Regenten betaamt, wel willen erkennen, dat zy zich by eene andere overwceging van de zaak, overtuigd hebben moeten houden", dat ze omtrent hunne bevoegdheid gedwaald hebben, en dat, fchoondeeze hunne dwaaJiag alleen uit een verkeerd begrip of misvatting der gemelde Artikelen der Unie, of voorheenen GeB 4 beur- Arn- HEM. Request van vier Jonkers tot opheffing vaa ProcedU' res.  22 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. R.g--est van tier Jm/kert fit opheffi.rg van Procedures, beurtenisfen op fubject van discrepantien tuslchéQ de Leden van Staat deezer Provincie moet worden afgeleid zy Supplianten echter wel wenschten tot deeze ftap niet te zyn overgegaan. Te meer nog , om dat zy daar door tot hun leedweezen gelegenheid gegeeven hebben, om by U Ed. Mog. in verdenking te geraakcn, omtrent hunne waare gevoelensvan eerbied en hoogachting voor de Hooge Vergadering van U Ed. Mog.; daar nogthands, hoe zeer de Supplianten niet willen tegen fpreeken, dat de bekommering , waarmede hunne harten voor het dreigend gevaar van den ondergang van dit Gemeenebest des tydes bevangen waren, en de angstvallige denkbeelden, welke'zy zich van de presfante nood van het Vaderland geformeert hadden , gevoegd by hunnen yver, om, was het mooglyk, alle onheilen, die zy zich voorftelden, nog voor te komen, oorzaak kunnen gegeeven hebben, dat zy zichNtegens hun eigentlyk oogmerk te fchielyk en te verre hebben laaten vervoeren, en dat hen alzo onvoorzichtig en by overhaasting zyn geëchappeert verfcheide uitdrukkingen, welke zy zeker] yk, wanneer zy zich behoorlyk tyd hadden kunnen geeven, om die met eene meer bedaarder gemoedsgefteldheid te ovcrweegen, zouden hebben gemenageert; doch dat nimmer by de Supplianten heeft gerefideert ecnige intentie of opzet, om U Ed. Mog. op eenigerhande wyzeteinjurieeren of te beleedigen, of Hoogstderzelver befluiten te taxeeren; maar de Supplianten in tegendeel U Ed. Mog. als hunnen wettigen Souverein altyd hebben geëerbiedigt , en aan Hoogstderzeiver bevelen gehoorzaamt. Zo dat de Supplianten zich dan ook verbeelden gegronde redenen te hebben, om uit hoofde van je gewoone en bekende billykheid van U Ed. Molenden, zich te mogen flatteeren, dat, in zo verre V Ed. Mog. nog zouden mogen oordeelen in hun Adres aan de Heeren Staten van Holland en WestFries-  JAARBOEKEN, January, 1789. 23. Friesland en aan de overige Bondgènöotën iets beJeedigehs voor U Ed. Mogende te refideeren, V] Ed. Mog. 't zelve alleen aan eene bloote onoplettendheid'van de Supplianten, uit de beklemde gefheldheid van hunne harten, en geenflnts uiteeni-, sekwaade intentie geproflueert, zullen gelieven te attribueeren, en over zulks 't zelve daar voor tej houden, als of het niet gebeurd ware. j Dat de Supplianten desgelyks hun toevlugt nee-, men tot de scquitcit van U Ed. Mogenden, met, betrekking tot de verdere accufatién tegeris hun in«ebra°t, waar omtrent zy zich in geene discusfie van redenen, tot betoog van de waare motiven hunner handelingen, zullen inlaaten, om geen fchyn te gecven aan cenig vermoeden , dat zy Wederom voorncemens waren de attentie van TJ Ed. Mog. met een apologie van hun gedrag te occupeeren; hoe fmertelyk het anders ook voor de Supplianten, die altyd als lieden van eer, volgens hunne lumiéyes "etracht hebben 's Lands welvaaren te beharti'"■enl^n te bevorderen, heeft moeten vallen , van geaccuieert te worden wegens feditie en overtreding van hunnen eed. Maar dat zy zich zullen vergenoegen,met opentJyk en plechtig voor U Ed. Mogenden te declarccren, dat zy nooit éeriig voprneèmen of oogmerk hebben gevoed om eehigé feditie of oproer onder de Ingezetenen te verwekken , gelyk zy in ftaat zouden zyn, zulks des noods met notabele voorbeelden ter contrarie aan te tooncn; noch het ooit daar op hebben tocgelegt, om de gevestigds form en Conftitutie der Regeering om ver te werpen , veel min eenige de mintte intentie hebben gehad, om den eed by hunne admisfie als Le Jen der Regecring afgelegt te coritravenieerén of te overtrej'den, en dat dus alle het geene waar door zy zich in eenige verdenking omtrent dit een en ander hebben gebragt, door hun ter goeder trouw en met de fcestè oogmerken is gefchied, fchoon zy in hunne B j bü- 1EM. 'iequest an vier Jonker» éi ophef Mg van Vrocedt** et,  24 nieuwe nederlandsche Arnhem. Rsqucst van vier Jonkers tot ophef fing van Procedures. i < J j i •1 i < I i 1 < i < begrippen en maxi mes gedwaald, en alzo op abufive gronden kwalyk gehandeld kunnen hebben. Terwyl de Supplianten ondertusfehen niets meer wenfehendo , dan zich van alle bedenkingen omtrent hunne waare gevoelens te kunnen zuiveren, niet fchroomen te verklaaren, dat hun niets aangeaaamer zal wezen, dan dat U Ed. Mog. aan hun gelegenheid gelieven te geevcn, om U Ed. Mog. :e overtuigen, dat zy getrouw aan hunne gedaanen :ed, niet zullen nalaaten akyd te helpen maintineeren en handhaaven, de tegenswoordige form van Regeeringe, zo als dezelve ten aanzien van de Stadïouderlyke waardigheden en deszelfs fuccesfien, zo wel in de vrouwelyke als mannelyke linien, 's LandIbhaps Refolutie van den 12 January 1748 is vast^efteld; cn ook altydzo veel hun aangaat allerdings ;e obferveeren en na telceven, het Reglement op le Regeering, binnen deezen Furftcndom en Graafschap, by 'sLandfchaps Refolutie van den 17 Octo>er 17JO gearrefteert, en om vervolgens welmeelende en met onderlinge verceniging en vertrouwen, met U Ed. Mog. te helpen mede werken, ;ot bevordering van het waare belang en welwelen van den Lande. Dat de Supplianten derhalven zich ook mogen •leijen, en zo veel nodig eerbiedig verzoeken, dat JEd. Mog. met dit hun nader gedeclareerde, welneenend gedaan, genoegen gelieven te neemen, :n onder beneficie van 't zelve , de tcgens hun Supplianten door den Momboir en Subftituit Momioir deezer Landfchap ondernomene Procedures , net alle gevolgen en aankleeven van dien , op te lefren, en de Supplianten van alle pourfuites van lezelven te libereeren; neemende zy Supplianten ian, om by zo verre ter zaake voorfz. reeds eènigè ;osten door de Momboir en Subftituit - Momboir nogten zyn aangewend, dezelve ieder voor hun aanleel aan dezelven behoorlyk te reftitueeren; verrouwende zv dat dc verkiezing van anderen, welke  JAARBOEKEN, January, 1780. ke in den gemelden Brief met hun hebben genardeipcert, om deeze zaak liefst door eene Richterlyke j uitfpraak getermineert te zien , niet tot prsejuditie of oponthoud van de ondergetekende Supplianten ftrekken mag, die liever met deeze oprechte ver-. klaaring van hunne waare motiven en oogmerken, tot de bekende billykheid van ü Edele Mogenden: een direcle toevlugt neemen, en door dien weg eene gratieufe opheffing zoeken te erlangen. J 't Welk doende. (Jvas geteikend) E. T. van NIEUWKIRCHEN, genaamc NYVENHEIM. H. W. J. van LYNDEN. 7. H. van ZUYLEN van NIEVELD. J. C. van ECK. Harder w v k. Den 16 dezer maand January is den Heer JVJr. J. Gelderman Junior, wegens het aandeel, het geen hy in de jongde onlusten in ons Vaderland gehad heeft, verweezen tot een . bannisiement van twee jaaren. HOLLAND. Haarlem. De heftigheid van dezen Winter , de nypende koude , en daar door veroorzaakte nood van behoeftigen, heeft in verfcheidene plaatzen de Regeeringen bewogen , tot voorziening en tot het beramen van hulp' IEI*. 'ieque.tt >an vier fonèei's] tot ophef' j./g van ProcedU' res.  55 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haarlem. hulpmiddelen, om de noodlydende door de mildaadigheid der Ingezeerenen te hulp te komen. Tot dit einde ftrekt ook de navolgende bekendmaking, van den 6 dezer maand January. T>urgemeefteren en Regeerders der Stad Haarlem , toet het uiterïïe leedweezen, cn de fterkfteontroering onderrigt, en door de béklaagëTyke ondervinding tefrens overtuigd zynde geworden , van het droevig gebrek en armoede, waarin zo veel honderde Perfoonen en Huisgezinnen, met hunne Kinderen zig bevinden, mitsgaders gehoord hebbende het ernftig vertoog van Armbezorgers der Neduitfche Gereformeerde Gemeente, om in de gemelde hoogen nood op eene extraordinaire wyze te voorzien, uit hoofde van de vól drek te onmogelykheid, om uit de gewoonc Inkomllen cn Liefdegaven de honger van zo yeele behoeftigen te ftillen, en hen met voorraad van brandftofFen cn andere noodwendigheden tot behoud van het leven te voorzien, hebben -Hun Ed. Groot Achtb., na deliberatie, goedgevonden en verftaan, en teftens pligtmatiggeoordeeld, om aan de Diaconen. der Nederduitfche gereformeerde Gemeente, benevens de Aalmoesfe'niers extraordinair , en tefrens aan. de Armbezorgers van alle andere Chriftelyke Gczindhedens welke zig met gemelde Diaconen zullen gelieven te voegen^ te permitteeren, zo als gepermitteerd word by deeze, om op overmorgen, zynde Donderdag, den achtfkn dcczer loopende Maand January, zich te vervoegen aan de Huizen der goede en meer vermogende Ingezeetcnen, zo binnen deeze Stad .ais haare Jurisdiótie, tot het heffen en infamelen van extraordinaire Liefdegiften, ten behoeven van aiie noodlydende Perfoonen en Huisgezinnen , zonder ^ndcricheid, tot welke Religie of Gezindheid dezelve zullen behooren; willende Hun Ed. Gr. Achtb. by  JAARBOEKEN, January, 1789. 27 by deeze, dat allen de penningen, welke in diervoegen zullen worden ingefameld , door allen de gemelde Armbezorgers, die by het doen der Collecle zullen hebben geadfiiteerd, onder hun zullen worden verdeeld, gerekend naar het getal der Perfoonen cn Huisgezinnen, die by ieder van hun worden gealimenteerd, of buitengewoone hulp en voorzorg hebben verzogt : en zullen de gemelde liefdegaven, by geene der gemelde Armbezorgers, tot eenige andere cindens mogen worden befteed, dan om de noodlydende Ingezetenen, geduurende deeze ftrengc koude en felle Wintertyd, geproportioneerd aan de nood, waarin zy zich bevinden, te gemoet te komen, en hun van eenig Dekzel, Voedfel, Brandftoffen als anderzints, te voorzien : En hebben Hun Ed. Gr. Achtb. mitsdien overeenkomftig hunne Vaderiyke pligc geoordeeld, de goede en meer vermogende Ingezetenen, op het ernftigfte onder het oog te brengen, de droevige en buitengewoone dringenden nood, waarin zo veele Huisgezinnen, met hunne van honger kermende en van koude verkleumde Kinderen, op ds allerbekiagelyklte wyze zyn gedompeld; mitsgaders allen en een iegelyk"tot uitreiking cencr extraordinaire liefdadigheid aan te maanen, ten einde op nieuws blyken te geeven van hunne zo zeer beroemde en dikwerf beweezen zugt cn hartelykheid, om de armoede en elende hunner Medemenfchen en Stadgenooten te verzagtcn, en op eene Cbristclyke wyze te gemoet te komen; enz. Deze Colleéte of inzameling gefchied zynde heeft opgebragt ƒ 4157 - 4 Diergelyke voorzieningen zyn ook elders gefchied, en hebben opgebragt te Utrecht f 8968: 14 : 8. Wy melden dit in 't voorby gaan , zonder daarom te misdoen, indien wy het ter plaat* fl> zelve ook gewagen. Den Haar*": lem. . Bekendmakingnopens eer.e Cslhtle.  O 25 NIEUWE NEDERLANDSCHE HAARLEM. Den 20 dezer maand is alhier het vyfdgjaarig Eeuwgetyde van hetLutherfche Weesen Armenhuis plechtig gevierd, by welke gelegenheid door den Heer C. C. H van der Aa, oudfte Predikant dier Gemeente, daar toe verzogt, op de Eetzaal van dit Huis,eene welgepaste aanfpraak aan de Regenten en Regentesfen, de oude Lieden en Kinderen, in het byzyn van eene groote menigte der voornaamfte Burgers dezer Stad wierd gedaan. Daarna wierdt door eenen der Regenten, eenen door eenen bekwaam Dichter met opze: daar toe vervaardigd Gedicht opgezegd. Vervolgens wierden de oude Lieden en Kinderen, uit penningen door weldadige Lieden daar toe opgebragt, op eene verkwikkelyke maaltyd vergast. Ruim 170 Weezen zyn in dit huis opgevoed, Het getal der Armbeftedeiingen heeft omtrend 300, en dat der arme huisgezinnen, die onderhouden zyn, ruim 200 beloopen. Den 30 January is nog deze Bekendmaking gedaan: Durgemeefteren cn Regeerders der Stad Haarlem', *-* ad verteeren by deeze, alle Burgeren en Ingezetenen deezcr Stad, cn derzei ver Vryheid, dat Hun Ed. Groot Achtb., ingevolgen en ter voldoening, van 't Placaat van den XXVften Penning, by Hun l d. Groot Mog. de Heeren Staten van Holland en West - Friesland geëmaneerd, in data 30 September :ongstleeden, tót liet afneemen van Jen foiemneelen eed, of folemncele Verklaaringe, ap defournisfementenvan dezelven XXVften Penning»  JAARBOEKEN , January, 1789. '29 ring, by het voorfz. Placaat voorgefchreven, binnen deeze Stad, en Stads - Jurisdiüie, hebben verzocht en gecommitteerd , de Heeren, Hendrik Pieter de Paauw, Raad in de Vroedfchap en Regeerend Scheepen, Mr. Gerrit Willem van Ooffen de Bruyn, Raad in de Vroedfchap en Oud-Scheepen , Meiader t Wiardi , Carel Reinhart , Paul Chrifliaan Fuchs , Vryheer van Harïngcarfpel en Dirkshorn, en Mr. Pieter Joftas Moens, Raaden in de Vroedfchap deezer Stad, benevens een deezer Stads - Secretarisfen, welken ten dien einde in eene der Vertrekken van het Princenhof, zullen vergaderen alle dagen der weeke, uitgezonderd des Sondags en Maandags, van 's morgens ten tien uuren tot één uuren des middags, te beginnen met Dingsdagden 10 February, eerstkomende, en vervolgens geduurende de Maanden van Maart en April, zullende de Burgers en Ingezetenen, by de Buurten, waarin de Stad is verdeeld, met gedrukte Billietten worden opgeroepen. En word mitsdien een iegelyk op 't ernftigfte verzocht en gelast, op de eerfte oproeping, zo veel mogelyk, te compareeren, of gemachtigden te zenden, voorzien van de voorgefchreeven Procuratien, om den Eed, of Verklaaringe, hier toe ftaande, af te leggen, zo voor zich zeiven, als ia de verfcheide relatien, die elk zal bevinden, volgens 't gemelde Piacaat, te hebben, en zich in deeze, naar confeientie, behoorlyk te kwyten van den plicht jegens 't Vaderland, welken" de bezwaardheid der Financien , in de tegenwoordige noodzaaklykheden van het Land, van alle goede Burgeren en Ingezeetenen komen te vorderen; enz. Tot de Jaarboeken van een Volk behoo* ren alle deszelfs bedryven, voorvallen, gebeurtenisfen, deszelfs Letteroefeningen , en dus ook de melding van deze cn geene ge- febrif- Haarlem. Bekendmakingnopens den Eed nntrend den 25 Penning,  Haarlem, 30 NIEUWE NEDERLANDSCHS fchriften. Uaar nogthans één werk niet alles kan bevatten , is het van veel belang vooreen Letterminnend Volk, dat 'er Geleerde Mannen zyn , die den taak van de Letterkundige Ge.chiedenis op zich nemen,' en van den ftaat der Wetenfchappen, zo binnen als ook buiten 'sLands, een kort, beknopt . en zakelyk verflag geven. Zodanig een werk, zodanig een kort en juist verflag,voor Lieden van allerlyeftaat en bezigheden, ontbrak ons nog, terwyl het zelve echter zo veel te noodzakelyker en gewigtiger moet geoordeeld worden, als het zelve gefchikt is, niet alleen om de befchaafdheid en zekere maat van kennis door alle de rangen van de Burgermaatl'chappy gemeen te maaken 9 maar ook de lust en yver tot öeffening van het verftand, tot opicherping van het vernuft, en volmaaking van het edelfte gedeelte van den mensch op te wekten: waar door het niet zelden gebeurt, dat een uitfteekend vernuft, hier of da.r in een hoek fchuilende, wordt opgewakkerd en aanleiding krygt om een luifter van zyn Vaderland te worden. Zodanig een werk dan, zeggen wy, ontbrak ons nog, tot dat in de maand July van het afgelopen Jaar 1788, dit voorrecht aan onze Vaderlanders mogt te beurt vallen. Daar kwam dan een Algemeene Konst- en LeTTERÜOPE , TEN behoeve van ftJEER. en mjn Geoeffeneen, by den Boekhandelaar 4. Loosjes in deze 6tad te voorichyn, welks aart en inrigting niet beter kan gekend worden, dan uit deszelfs Beiigt aan bet Al~  JAARBOEKEN, January, 1789. 31 mmeen zelve , het welk toen in het ligt kwam, en van dezen inhoud is: Schoon het wel, in ons Land, zedeit veele jaaren, niet ontbroken heeft aan deze en geene Letterkundige Tyd fchriften ; mag men zig egter bil}yk verwonderen, dat 'er tot dus verre , niets in 't licht kwam, dan 't geen flegts gedeeltelyk aan het behoef en nut, van wel ingerigte Werkjes val) dien aart, konde beantwoorden. Uitgezonderd het Mengelwerk en de daarby voorkomende Iosfe Stukken, behelzen dezelven eene enkele opgavê', nevens eene kortere of bredere beoordeeling van binnen 'sLands uitkomende Botten of Gefchriftenx tcrwyl alleen de Algewient Bibl'wheek , welker trage en onregelmatige uitgave inderdaad te bejammeren is, ons nu en dan, met eenige weinige UMandféhe nieuwe Schryvers bekend maakt.' Letterkunde, in den volilen zin "des woords, beflaat nogtans een veel ruimer of uitgeftrekter vak: en een eigenaartigLetterkundig Tydfchrift behoord niets weiniger dan een geregeld en aaneengefchakeld Dagverhaal te behelzen , van alles 't geen in de Geleerde Waereld omgaat, of 't geen flegts de geringde betrekking heefe tot eenigen tak van befchouwclyke of werkdadige Wetenfchap. De nuttigheid van eene dusdanige hedendaagfche Lettcrgefchiedcnis behoefd niet bewezen té worden. De Franlcben en Duitfchers in 't byzonder, die 'er zig, reeds een geruimen tyd, boven anderen op roegelegd hebben, ondervonden het gemak en voordeel hunner in groote verfcheidenheid°uitkomende Journalen, Bibliothequen, Liitti ratttur - Zeitungen , en Wochen of Monatfchrif'en. En het is, onder de zo zeer in 't oog lopende Volgzu deze Publicatie beraamd , verzonden :n overal afgekondigd: r\e Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland; Allen den geeïen die deezen zullen zien of hooren leezen, Sa-, ut! doen te weeten: Alzo het ons is voorgekonen, dat het tot gemak en genoegen van de goede Dpgezetenen ten platten Lande binnen deeze 'rovmcie , zoude kunnen ftrckken, indien aan die ;eenen van hun, welke ter zaake van de betaaling er vyf en twintigfte Penning, by Hun Edele Groot Mo-  JAARBOEK-EN, January, 1780. 43 Mogende Placaat van den 30 September laastle-», den vastgefteld, in gevolge van de 19 en 20 Ar-^ tikelen van het zelve Placaat, in de aanftaande ( Maand February, Maart en April door de Gecommitteerden van de Schouten en Geregten hnn- ] ner woonplaatzen, tot het afleggen van den Eed j by de gemelde Artikelen bepaald, zullen worden, opgeroepen, onder zekere pracautien wierd vry-< gelaaten, den zeiven eed , of voor de gemelde, Gecommitteerden, of in een Stad in de nabyheid hunner voorfchreeve Woonplaatzen geleegen, na; verkiezing te mogen afleggen. Zo is 't, dat wy, als by Hun Edele Groot Mogende Refolutie van den 30 September 1788 geauthorifeerd zynde, om wanneer eenige duifterheid in het gemelde Placaat mogt gevonden worden, en daar van interpretatie nodig zy, daar op te disponeeren in conformiteit van Hun Edele Groot Mogende intentie, om de promptfte en en kragtigfte executie aan het gemelde Placaat te geeven, en te gelyk de faciliteit voor de Ingezeetcnen in het oog te houden, hebben nodig geoordeeld, uit kragte van de voorfchreve Hun Edele Groot Mogende authbrifatie by dezen te declareeren, dat het aan de Opgezeetenen van het platte Land deezer Provincie, welke tot het afleggen van den eed ter zaake van de betaaling der vyf en twintigrte Penning, in gevolge van de 19 en 20 Artikelen van Hun Edele Groot Mogende meergemelde Placaat van den 30 September 178S, in de aanftaande Maanden February, Maart en April zullen worden opgeroepen, vry zal ftaan, den van hun. gevorderden eed volgens verkiezing af te leggen ; of voor Cpmmisfarisfen aangefteld in de Dorpen of Gchugtcn alwaar zy woonen,'of voor Commisfarisfen binnen een der Steden in de nabyheic van die Dorpen en Gehugten gelegen, des dat z\ gehouden zullen weezen, "ter plaatze alwaar zy tei einde voorfchreve zullen weezen opgeroepen, vai he ;GrA- ENHAE. *uhh'c. wpens ten Eed •mtrend kn 25 Penning en platte Lande. . r l , l t  'sGza- VENHAGE. Public, nopens den Eed omtrend den 25 Pennug ten platte Lande. ] j ( i i ] 1 1 t 4* NIEUWE NEJDERLANDSCHE het afleggen der gemelde eed te doen blyken hv een Certificaat van de Commisfarisfen in de Steden alwaar zodanige Eeden door hun zullen worden af' gelegd tot het geven van welke Certificaten de gemelde Commisfarisfen , voor zo veel des Sods worden gequalificeerd by deeze "uoas, En opdat niemand hiervan ignorantie pretendeere, begeeren Wy dat deeze alomme zïl woVden gepubhceert en geaffigeert, ter plaatze daar het behoord en te gefchieden gebruikelyk is. Gedaan in den Hage onder het Klein Zegel van den Lande, den 7 January 1789, (Onderftond') Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Kaden. QWas geteehnd) A. J. ROYER. oi?611 1TJaamï? is bv de Staten van Holand en West-Friesland, een Placaat van londerdfte en tweehonderdfte Penningen astgefteld te betaalen in twee tydperken: e eene helft voor den 15 Mei aanftaande -n de wederhelft voor den 1 July daar aan /olgende : met zekere uitzonderingen , by. ttiidcrlyk ook van de Obiigatien of Schuld'neven ten laste van de Oost-Indifche ^aattchappy welken door de Algemeene T °/ d? Staten van H°I^nd zyn geguaandeerd of verzekerd; ook van die Schuld•neven welken behooren tot die geldligtinff ot welker aflosfing de Staten van Holland by  JAARBOEKEN, Jammy, 1789. 45 by Refolutien van den 22 January 1785 m17 February I7b6, eene fpm van 1/30,000 Guldens Jaarlyks hebben vastgefteld, gelyk' mede met uitzondering van die Obligatien of Schuldbrieven, in welke de Recepisfen van Anticipatie-Penningen, ten laste van de Oost-Indifche Maatfchappy, zyn veranderd of verwisfeld. Dit een en ander kan nader worden gekend uit het Placaat zelve, zynde van dezen inhoud: T"\e Staten van Holland en West - Friesland , J-^ allen den geenen die deezen zullen zien of hooren leezen, Salut: doen te weeten : dat Wy ondervinden dat tot fupport van de groote en excesfive lasten, waar in den Staat door den laatst geëxpireerden en voorige Oorlogen is vervallen, en die uit het ordinaris inkomen van het Land niet konnen werden gevonden, en om eenigzints goéd te maaken de groote onkosten en zwaare lasten, waar mede den Staat meerder als te vooren is belast, des Gemeenelands Financien met extraordinaris Middelen moeten worden onderfchraagt. Zo is 't, dat Wy, wel hebben willen confentecren en bewilligen , gelyk Wy confenteeren en bewilligen by deze,dat van alle Obligatien en Losrentebrieven, loopende ten laste van het gemeene Land, of van eenige publieke Coraptoiren binnen deeze Provincie, van eenige Steden, Collegien , Heemraad-of Waterfchappen, Dorpen, Sociëteiten, of eenigerhande andere Corpora of Gemeenïchappen, gèene uitgezondert , wie dezelve ooi zouden mogen zyn, zullen worden betaald een hon derdfte en èen tweehonderdfte Penning, en zulks eei cn een half van het honderd: Dog dat van de Obli gatien , gefprooten uit de groote Pryzen van d drie Hollandfche Loteryen, van 17x1, 17^2 e: sGka- /ENHA- I 1  's Gra- VENHAGE. Placaat van ioc en 200 Penningen. 46 NIEUWE NEDERLANDS CHË 1713, en waarvan de Interesfen Ioopen tegen twee ten honderd , zullen worden geheeven alleen de tweehonderdfte en vierhonderdfte Penning. Welverftaande, dat daar onder niet begreepen zyn de Obligatien, ten laste van de Oost- en WestIndifche Compagnien deezer Landen, onder guarantie van Ons of dq. Heeren Staten Generaal reeds genegotieert of nog genegotieert zullende werden, als mede niet de Obligatien gehoorende tot de ne- • gotiatie, tot welke aflosfing Wy by Refolutie van den 22 January 1785, als mede by die van den 17 February 1786, een fom vau honderd duizend guldens jaarlyks hebben geguarandeert, nog ook zodanige Obligatien, waar in Recepisfen van Anticipatie - Penningen, ten laste van de Oost-lndifche Compagnie dezer Landen, onder Onzeguarantie zyn geconverteert. Dat ten opzigte van de Lyfrente-Brieven, welke voor heen na proportie veel minder belast zyn geweest dan de Obligatien cn Losrenten, zullen worden betaalt twee honderdfte Penningen; en dat de waarde van de voorfchreeveLyfrente-Brieven,indiftinótelyk op een of meer Lyven genomen en gereekent zal worden na advenant van tien ten honderd, van het geen ter zaake van de voorfchreeve Lyfrenten'Jaarlyks moet betaalt worden, en zulks dat eene Guldén Jaarlykfche Lyfrenten gehouden zal worden in Capitaal waardig te weezen tien Guldens. Dat by Burgemeefteren cn Regeerders van de refpcclive Steden, mitsgaders Schouten en Gerechten van de refpective Dorpen, als mede by de Collegien, Heemraad- of Waterfchappen, Sociëteiten, of eenigerhande andere Corpora ofgemeenfehappen, geene uitgezondert, wie dezelve zouden mogen zyn, aan de Heeren Onze Gecommitteerde Raaden in" beide de Quartieren zullen moeten werden overgezonden exacte en gecertificeerde Lysten van de Ca-  JAARBOEKEN, January, 1789. 47 Capitaaleti, daar mede dezelve aan Obligatien , Los- en Lyfrenten zyn belast. Dat dezelve honderdfte en tweehonderdfte Penning insgelyks zal werden geheven van de Actiën in de Oost-Indifche Compagnie, in dier voegen , dat over die Jaaren waar in geen hooger uitdeeling als van twaalf cn een half per cent zal worden gedaan , de waarde van ieder Actie, in plaats van op vier honderd Guldens van elke honderd Guldens, niet hooger als op drie honderd Guldens zal worden gefield; cn dat by vermeerdering of vermindering der dividenten voor ieder percent hooger of laager uitdeeling , de waarde van ieder Actie met twaalf en een half percent zal worden vermeerdert of vermindert. Dog dat volgens Onze Refolutie van den 5 Augustus 1741 vart de helft van de voorfchreeve tweehonderdfte Penning exempt zullen zynde Obligatien, Rentebrieven en Actiën in de Oost-Indifche Compagnie, die aan de Ordre van de Ridderfchap en Edelen , de refpective Steden, de Kerkelyke Comptoiren , Kerken en publieke Godshuizen toebehoren. Wel verftaande, dat de Obligatien, Rentebrieven, en Actiën in de [Oost-Indifche Compagnie, na den 17 January des Jaars 1719, by eenige S teden, Kerkelyke Comptoiren, Kerken of publieke Godshuizen geac* quireert, deeze exemptie niet zullen genieten. En welverftaande mede,dat de groote Prys-Obligatien, gefprooten uit de Loterye van den Jaare 1746, en de Jaarrenten, met exemptie van alle Lasten genegotieert, van die exemptie nog zullen moeten jouisfeeren. Dat van de Actiën in de West-Indifche Compagnie zal werden geheven een honderdfte Penning, indien daar van geduurende dit loopende Jaar verdeelinge word gedaan, dog anders niet, dezelve Actiën gereekent ter waarde van vyftig Guldens, elke honderd Guldens oud Capitaal. Dat voorts van alle buizen in de Provincie van Holland en West-Friesland gelegen , zullen werden geheven een hoaderfte Penning. En zulks niet al- 's G SAVE NHA« GE. Placaat van ïöQ en 20O Pennin* gen.  48 NIEUWE NEDERLANDS CUE ss Gra- venhaqe. Placaat van ïoc en 200 Penningen* . leen ten aanzien van de Huizen, welkers veertienjaarigen vrydom albereids is geëxpireert, en daar van dienvolgends de Verpondingen eftectivelyk betaald werden, maar ook ten laste van die Huizen , welkeis veertienjaarigen vrydom nog niet is geëxpireert , en daar van dienvolgends als nog geen Verpondingen betaald werden, als mede ten laste van die Huizen , die tegenwoordig op de Quobieren van de Verpondingen nog niet zyn bekent; eo dat mitsdien van de refpective Steden en Dorpen een Quohier van dezelve Huizen door de Magiftraten gemaakt zal moeten werden, met expresfie tot wat prys dezelve haars oordeels in de Verpondingen behoren gefield te werden, om daar van na advenant van dien, en op den voet bier na vermeld, de voorfchreeve honderftc Penningen geheven te werden. Dat een honderdfte en een tweehonderd (te Penning zal werden geheven van alle Heerlykhcden, Tienden , Visfcheryen en andere Verpondinge gequotifeerde of contribueerende Goederen, niet alleen ten aanzien van dezelve Heerlykhcden, Tienden , Visfcheryen en andere in de Verpondinge gequotifeerde contribueerende Goederen, maar ook van die geene , die door fpeciaale OCtroyen daar van zouden zyn geëximeert; met dien vérftande, dat aan de Eigenaars van de oude en nieuwe Tiendens, de keuze word getaaten, om, of de voorfz. Verpondingen , of in plaats van dien, den vyfden Penning van het rendement der zelve Tienden, op den voet van Hun Ed. Groot Mog. Publicatie van den 5 February 1766, te bctaalen, mits van de Tienden welke onder een en het zelve Diftrict van ingaaring gelegen zyn , de eene of andere betaaling' doende op een eenpaarigen voet, zonder van de een Bloken en Verpondingen, cn van de ander wederom den vyfden Penning van dcrzelver rendement te mogen bctaalen. Dog dat van de- Landen alleen geheven zal werden een tweehonderdfte Penning; dat ook de twee-  JAARBOEKEN, January, i78p. 49 tweehonderdfte Penning zal werden geheeven van alle afgezande Landen, en andere die voor als nog met de voorfz. Verpondinge niet zoude mogen weezen belast. Dat, zo verre van zodanige Landen als nog geen Quohier zal zyn gemaakt, houdende taxatie waar op dezelve in de Verpondingen behooiuen te werden gefteW, de Schouten en Gerechten zodanige Quohieren zullen moeten formeeren. En zullen de ^Heeren Onze Gecommitteerde Raden in de refpective Qtartieren werden geiast en geauthorifeert, zo als dezelve gelast en geauthorifeert werden mits deezen,'om te bezorgen, dat van de nieuw Getiramerden en Melioratien, volgens Onze Refolutie van den 22 April 1751, waar van aan de Magiftraten van de Steden en Gerechten van de Dorpen als doen by Misfive ken* rsisfe is gegeeven, als mede van de afgezande Landen , pertinente Lysten effective geformeert en overgezonden, mitsgaders de voorfchreve honderdite en twee honderdfte Penningen refpeclive,- dien conform ingevordert en ten Comptorre Generaal overgebragt werden, en by gebreke van dien daai toe zodanige ordres te fteilen, als dezelve tot nakoominge van Onze goede meeninge des aangaande bevinden zullen te behooren. Dat, nademaal de begrootinge van de waarde van de voorfchreeve Huizen en Landen van groote difficulteit en onkosten is , derhalven, om vooi te komen de moeielykheden die daar uit zoude komen te ontflaan, een bonderdften Penning za werden gereekent te importeeren een heele, en eet tweehonderdften Penning een halve verpondinge, waar op de voorfchreve Huizen cn Landen zyn "ge quotifeert, en .dat mitsdien , iemand een heele' o: halve Verpondinge betaald hebbende, verftaan za werden daar mede een honderdftcn of tweehonderd ften Penning te hebben betaald. Dat wyders alle de geene, dewelke bezitten ee D * m 'sGu- VÊNHA-" GE. Placaat ian ico en 20O Penningen*  5o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- ve-nhage. Placaat van iqc en aoo Pen, Ui gen. nige Ampten, op de Quobieren van den tweehonderd ften Penning van de Ampten bekent, daar van zullen betaalen tweehonderdfte Penningen. Welver ftaande dat, zo veel eenen honderdften Penning aangaat, zal mogen werden gekort het geen wegens de heele extraordinaris Verpondinge , en op "den twee honderdlten Penning het geen wegens een halve extraordinaris Verponding , waar mede die zelve Ampten zyn belast, zal wcezen betaald. Dat de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen zullen werden betaald in twee termynen, namentlyk, de eene helft voor den vyftienden Mey toekomende, en de wederhelft voor den eerftcn July daar aan volgende: Alles met dien verftande, dat het vry zal ftaan de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte Penningen te gelyk te voldoen, en dat de Ontfangers of Collecteurs gehouden zullen weezen de voorfchreve honderdfte en tweehonderdfte Penningen te gelyk te ontfangen , en dat die geene, die dezelve van haare Huizen, Heerlykheden, Tienden , Visfcheryen en andere in de Verponding contribueerende Goederen, als mede van de Landen, de eene helft voor den voor fchree ven vyftienden Mey, en de werderhelft voor den voorfchreven eerltcn July, of wel beide de helften, en zulks het geheel voor den den voorfchreven vyftienden Mey, komen te voldoen, van ieder termyn of helft , of wel van het geheel , zo dat voor den voorfchreven vyftienden Mey betaald werd, zullen korten een prainie van vier ten honderd ; behoudclyk, dat de prsmien niet zullen werden genoten dan by dien geene, die de voorgaande reëele honderdfte en tweehonderdfte Penningen van dezelve Goederen efrectivelyk zullen hebben betaald. Dat geen Ontfangers of Rentmeefters, hoedanig dezelve zouden mogen wezen, eenige Renten of Interesfen, in dezen loopenden janre alreeds verfcheenen , en die na de Publicatie deezes zullen verfebynen, zullen mogen betaalen aan de Houders van  JAARBOEKEN, Januari, 1789. jr van de voorfz. Obligatien, Los- en Lyfrente-bne- ■ ven, de voorfchreeve honderdfte en tweehonderdfte ■ Penningen refpectivelyk fubject , ten zy dat alvoó-, rens dezelve honderdfte en tweehonderdfte Pennin gen , zodanig als dezelve by deze geconfenteert zyn, daar van zullen hebben afgehouden. 1 Dat de Burgemeefteren en Regeerders van de < refpective Steden, mitsgaders Schouten en Geretchen van de Dorpen,zullen bezorgen dat de Penningen, het tegenwoordige van minder convenientie voor, het Hof van Frankryk zoude zyn 5 doch dat niet, te min Hun Hoog Mogenden niet konnen nalaten, dezelve pretentie te doen herinneren ; in dat vertrouwen, dat het zelve Hof, ter voldoening aan: haar engagement voor de betaaling van het uitge-, loofde, zo wel op de voorfchreeven reeds verfchcenen vyfde en zesde, als op de twee nog volgende termynen, zorge zal draagen, en geene zwaarigheid, zal maken, daar van eene verzekerende toezegging aan Hun Hoog Mogenden te geven. De Heeren Gedeputeerden van de Provinciën van Gelderland, Zeeland en Friesland, hebben geinhsereerd, de Refolutien van de Heeren Staaten hunne Principaalen op het Vredenswerk genomen. Accordeerd met voorfz. Register. Hier opontvong den Griffier Fagel van den Gezant der Republiek aan het Franfche Hof, den Heere Leftevenon, den a3 der afgelopene maand dezen brief; HOOG EDELE GESTRENGE HEER! Ontvangen hebbende Hun Hoog Mogenden Refolutie van den 26" der gepasfeerde maand November, raakende de betaaling der twee achterftallen, en der twee nog te betaalene termynen, var de vier en een halve Millioencn Guldens, dewelke bet Hof van Frankryk in het Jaar 1785 by het vereffenen der gefchillen tusfehen de Republiek er Zyne Keizerlyke Majefteit, heeft aangenomen tc fourneeren , heb ik den 9 dezer maand den Heei Grave de Montmorin , dies aangaande mondeling onderhouden. Zyne Excellentie fcheen in den loop van de con verfatie, niet dan een ligt denkbeeld omtrend deez< z-aak te hebben; dus wv overeen kwamen, dat i| D 5 diai 5 Gra- 'enha- ;e. tefolut. wpens ie vier en ff half Millioen>an Frankryk. i  56" NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha«e. Brhf van. den Heer . Leftevenonaan den Griffier Fagel. i MONSIEUR! J'ai Phonneur de communiquer a Votre Excellence ,»que les Ecats Généraux mes Maitres, viennent de me charger d'entretenir le Mini (tére de fa Majedé trés Chrétienne, relativement ace qui MYN HEER! Tk heb de eer Uwe Excellentie te communicecren, dat de Staaten Generaal myne Meeders, my gelast hebben , om met het Minifterie van Zyne Allerchristelykfte Majefteit te confereéren, over dien Minifter hier over fchriftelyk zoude onderhouden , zo als ik den 11 daar aan volgende in een Brief heb uitgevoerd; by dezelve voegende een korte Nota, behelzende het geene in 1785, met den Heer Grave de Pergennes, in dezen was vastgelleld en overeengekomen. U Hoog Edele Geftrenge zult hier nevens vinden , Copy van myne Brief aan den Heer Grave de Monnn'/ri!7, als mede van de gemelde Nota. Voorleden Donderdag avond ontfing ik van dien Minider, het uitgeftrekte antwoord, van het welk ik mede de eer heb Copie hier by te voegen., Dit alles in het net moetende affchryven, heb ik niet dan per deeze post aan U Hoog Edele Gedrenge kunnen doen geworden. Verblyve met alle hoogachting en refpect, HOÖG EDELE GESTRENGE HEER.' {Was geteekend) LESTEVENON van BERKENROODE. Parys den 28 December 1788. De brief van den Heer Gezant Lejievenon van Berkenroede aan den Franlchen Staatsdienaar de Monimorin luidde aldus:  JAARBOEKEN, January, 1789. 57 f|ui a été convenu par ordre du Roi en 1785, entre feu M. Ie Comte de Cergennes, le fousfigné . & M. de Brantfen , ci« devant Ambasfadeur Extraordinaire des Etats Généraux auprès du Roi, concernant le payement de dix millions florins d'Hollande a faire 3 fa Majefté 1'Empereur; &, de la quelle fomme la Cour de France s'cft engagée, a fournir quatre millions & demi de florins d'Hollande, en huit Èermes, d'Après eet arrangement , les quatre premiers termes ont effeclivement été acquités par la Cour de France, aux epoques convenues; mais Ie cinq & fixieme de ces termes, echus au 24 Mars & 24 Septembre pasfés, B'ont pas été fournis par le Gouvernement Francois, Leurs Hautes Puisfances, Monfieur! n'attribuent ce retard , qu'au manque de convenance, ou la Cour de France a pu fe trouver aux Epoques ftipulés; & mes Maiires, en m'ordonnant de rap- over bet gene, 't welk op», bevel des Konings,in den ^ Jaare 1785, tusfehenden ( overledenen Heer Grave de Pér gen nes ,,en den On ■ . dergetekenden, benevens 1 den Heer Brantfen, Ex- . traordinaris Ambasfadeur , der Staaten Generaal, by , den Koning, is befloten en uitgemaakt, rakende de tien Millioenen Gul-' dens, die aan Zyne Majefteit den Keizer moeiten betaald worden; en tot welke fomme het Franfche Hof zich heeft vertonden , vier en een half Millioenen , in agt termynen te betaalen. Ingevolge deeze fchikking, zyn de vier eerfte termynen door het Franfche Hof dadel yk voldaan geworden; maar het vyfde en zesde dezer termynen verfcheenen den 24 Maart, en den 24 September van dit Jaar, zyn niet door het Franfche Minifterie voldaan. Hun Hoog Mogenden, Myn Heer! fchryvendie verwyling blotelyk toe, aan mangel van inconvenientie, welke by het Franfche Hof op de bepaalde termynen hebber kunnen exteeren; en terwy sGra" 'knha*. ;e. 3rièf 'an den HolL jezanf ÜCft Oihen StuatS' dienaar*  58 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gra- venha- se. Brief van den Holl. Gezant aan den Fran* fchen Staats- dienaar. j i i ] rappeller au fouvenir du Miniftredu Roi le recard mencionné, me chargent en même tems, de lui reprefenter, que leur intention n'est pasd'infifter ni de presfer dans le moment prefent pour le payement effeéfif des deux termes fusdits, au cas que les circonftances acfuelles ne le permettoient pas; mais ils ne peuvent s'empêcher de rappeller leur pretention fur ce qui a été convenu. En confequence mes Maitres font dans la pleine confiance, que la Cour de France fatisfera h fon engagement, tant pour ce qui concerne le paienent des deux termes i echoir; & que le Minitere du Roi ne fera pas i lifficulté d'en donner 1'as- ' urance a Leurs Hautes i \iisfances. ; < ] l ■'_'>', !• li 'M: ' c r 3'ai 1'honneur de m'ac- qui- wyl myne Meefters my gelasten deeze verwyling aan hetgeheugen van des. Konings Miniiterie te herinneren , belasten die my teifens, aan het zelve voor te houdeD, dat hun oogmerk niet is, op de dadelyke betaaling der beide resteerende termynen in dit oogenblik aan te dringen, ingevalle de tegenswoordige om Handigheden zulks niet mogten veroorlooven; maar zy kunnen niet nalaaten hunne pretentie nopens het geene waar in men onderling is over een gekomen, te herinneren. Het is ten dien gevolge , dat Hun Hoog Mogenden myne Meefters, het volmaaktfte vertrouwen koe fleren , dat het Franfche Hof aan desselfs gemaakte verbindtelis zal voldoen, zo wel en aanzien der betaaling ;an de twee vervallen ermynen, als nopens de flegging der nog volgenIe termynen, en dat het vliniflerie des Koning3 ;eene zwarigheid zal maen , Hun Hoog Mogenen deswegens verzekeing te geeven. Ik hebbe de eer, om my  JAARBOEKEN, January, 1789. 59 qui ter, vis-a-visdeVotre Excellence, des ordres dont mes Maitres m'ont chargés, & je la prie inftamment de vouloir bien, par faReponfe me mettre a meme detranquiliferLeursHautes Puisfances fur leur jufte reclamation. "Votre Excellence agréera, s'il lui plait, que je joins ici une Nóte , qui defigne en peu de mots la Convention, qui a été faite dans le tems avec feu M. le Comte de fergennes. J'ai Phonneur d'être &c. Signé, LESTEVENON van BERKENROODE. Paris le 11 Decembre 1788. By bovengemelden van den Hollandfche II est convenu par k Traité de Fontainebleaude 1785, quepoui ex- s Gra- 'enha3e. Rrief an den Uoli.Ge:ant aan len Ftanm 'enen staatsdienaar. my ten aanzien Uwer Ex- ? cellentie, van de bevelen s te kwyten , waar mede 1 myne Meefters my belast hebben , én ik verzoek Uwe Excellentie inftan telyk, my door deszelfs antwoord in ftaat te ftel : len, om hun Hoog Mogenden gerustheid te kunnen verichaffén overderzelver rechtmatige vordering. Uwe Excellentie zal hoop ik goedkeuren, dat ik hier eene Nota byvoege, welke in weinige woorden, de Conventie bevat, welke in der tyd met wylen de Grave de Vetgennes is gefloten. Ik hebbe de eer te ver^ blyven &c. (Was geteekend) LESTEVENON van BERKENROODE. Parys den 11 December 1788. brief was deze Nota 1 Gezant gevoegd: Daar is by het Trac taat van Fontaine bleau van 1785, bepaalt dli  60 NIEUWE NEDERLANDSCHE h Gra- v'KlïHA- e s. ■ -' /''■' ta. v h- dèfi Le- dat tot afdoening &c..>, de Republiek aan Zyne' Keizerlyke Majefteit zou betaalen de fomma varf agt Millioenen gangbaare munt te Weenen , of tien Millioenen Hollandfche Guldens, en zulks in agt termynen. De Koning zich verbonden hebbende, om tot die fom, de fom van vier en een halve Millioen Hollandsch geld, te fourneeren , is 'er in die tyd met vvylen den Heer Grave de {Set-Hennes bepaald, dat het Hof van Frankryk op ieder tcrmyn, de iomma van 502,500 Guldens zoude fourneeren. De vier termynen zyn voldaan geworden; het vyfde verfchynt den 24 Maart 1788, het zesde den 24 September 1788, het zevende den 24Maarc 1789, en het agtfte of laatfte termyn, den 24 September 1789. extinclion &c., Ia Republique payercit a fa Majefté Imperiale la fomme de huit Millions cours de Vienne / ou dix Millions flórins d'Hollande, en huit termes. Le Roi s'étant engagé h FourrMr dans cette fomla fomme de quatre illions & demi argent d'Hollande, il a étécon. .' . dans le tems avec feu M. le Comte de Pïr• que la Cour de i?rancc fourniroit a chaque terme, la fomme de 502,500 florins. . Les quatre termes ont été acquités, le cinquieme doit echoir le 24 Mars 1788, le fixieme le 24 Septembre 1788 , lefeptieme le 24 Mars 1789, & le huitieme ou dernier terme, le 24 Septembre I789. Versailles le 24 Decembre 1788. MONSIEUR! J'ai recu la lettre & Ia Note que Votre Excel- Den Graaf de Montmorin antwoordde aldus: dat tot afdoening &c* de Republiek aan Zyne' Keizerlyke Majefteit zou betaalen de fomma vart agt Millioenen gangbaare munt te Weenen , of tien Millioenen Hollandfche Guldens, en zulks in agt termynen. De Koning zich verbonden hebbende, om tot' die fom, de fom van vier en een halve Millioen Hollandsch geld, te fourneeren , is 'er in die tyd met wylen den Heer Grave de Fersennes bepaald, dat het Hof van Frankryk op ieder tcrmyn, de lomma van 562,500 Guldens zoude fourneeren. De vier termynen zyn voldaan geworden; het vyfde verfchynt den 24 Maart 1788, het zesde den 24 September 1788, het zevende den 24Maart 1789, en het agtfte of laatfte termyn, den 24 September 1789. Versailles den 2^. December 178Ö, MYN HEER t Tk hebbe de Brief en de Nota ontvangen, die Uwe  JAARBOEKEN, January, 1789. 61 cellence m'a fait 1'hon neur de m'adresfer le 11 de ce mois. Elles ont pour objet le payement de termes arrierésdequa tre Millions Ck. demi, dont Keurs Hautes Puisfances reclament le payement. J'ai mis leur réclamationfous lesyeuxduRoi, & fa Majefté m'a ordonné, Monfieur! d'y faire la reponfe que vous trouvërëz conlignée dans la Note ci jointe. J'ai 1'honnëur d'être avec un tres fincêre attachement, MONSIEUR! Plus bas, De Votre Excellence tres humble & trés obeisfant Serviteur. Signé LeComteDEMONTMORIN. Het antwoord van Uwe Excellentie my de > eer heeft gedaan den 11 , dezer maano te addres-, feeren. Zy bevatten tot onderwerp de betaaling der achterftallige termy nen van vier en een half Millioen , waar van Hun Hoog Mogenden de betaaling reclameeren Ik 'hebbe deze reclamatie onder het oog van den Koning gebragt, en Zyne Majefteit heeft my bevel gegeeven, Myn Heer om 'er het antwoord op te doen, het welk gy zult vinden in de bier bygevoegde Nota. Ik heb de eer met een zeer oprechte aankleeving te verblyven, MYN HEER! Lager, Van Uwe Excellentie den zeer nedrigen en zeer gehoorzaamer. Dienaar. (JVas geteek°nd~) De GraafDEMONT MORIN. 't Franfche Hof aan d< Re sOka- 'enha-:e. /Jntw. an den 'rraaide Montnorin.  tf* NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Antw, van Frankryk aan Holland nopens de vier en een half Millioen. \ i Republiek, betrekkelyk die vieren een half Millioen, was aldus ingerigt: t 'office que Mon fleur *—* Berkenroode a adresfe au Miniftefe du Roi le ii de ce mois, a pour objet Pacquitement des termes, qui reftent encore düs des quatre Millions & demi de florins, dont fa Majefté a bien vouht fe charger, lors du Traité de Paix figné en 1785 entre PEmpereur & les Provinces Unies: Leurs Hautes Puisfances fe bornent a rapeller eet jbjet, & manifestent la Confiance ou Elles font, :jue le Roi remplira fon ïDgagement. Pour juger de la natu•e de eet engagement, I convient de rappeller es motifs & les circonïances que y ont donné ieu, ainfi que les événenens qui Pont fuivi. Leurs Plautes Puisfances F)e officieele Nota 4 ^ welke de Heer van Berkenroode aan des Konings Minifterie, op den 11 deezer maand, heeft tot voorwerp de betaaling der termynen welke van de vier en een halve MillioenHollandfcheGuldens nog verfeeren, gelyk Zyne Majefteit by het onderteekende VredesTraftaat, tusfehen den Keizer en de Vercenigde Provinciën zich wel heeft willen mede belasten. Hun Hoog Mogenden bepaalen zich alleen op de herinnering van dat voorwerp , en betuigen het vertrouwen het welk zy voeden, dat de Koning zyne verbintenis zal vervullen. ' Om over den aart en gefchaapenheid deezer verbindtenisfe te oordeelen, is het gevoeglyk, debeweeggronden en omHandigheden te herinneren , die daar toe aanleiding hebben gegeeven insgetyks van de gebeurtenisfèn die daar op gevolgd zyn. Hun Hoog Mogenden heb-  JAARBOEKEN, January, 1789. 63 ces n'ont certaïnemenr. pas oublié, que forcées de foutenir la Guerre contre la Grande Bretagne, elles regurent de la part de le France de 1 Espagne 1'appui le plus efficace; que les Armes du Roi fauverent le Cap de bonne Esperance, qu'elles reconquircntCeylon, St. Èuftache, toute la Guyenne Hollandoife, & que routes ces Posfesfions ont été rendues a la Republique. Lereconnoisfance pour des bienfaits ausfi fignalés, infpira aux Etats Généraux le defir de s'allier avec le Roi. Sa Majefté agréa cette Propofition; inais le projet de Traité n'etoit encore qu'ébauché, au moment ou la Guerre alloit éclater entre 1'Empercur & la Republique. Quoique le Roi n'eut aucune Obligation a remplir vis a-vis d'Elle, fa Majefté n'hefita point k fe montrcr comrtie fon Allié, & a s'occuper fous cette qualification de fes interets. Les hebben zekerlyk niet vergeeten, dat toen zy genoodzaakt waren , den Oorlog tegen Groot-Brittanje te voeren, zy van Frankryk en Spanje de kragtdadigfte onderfteuning ontflngen. Dat des Konings Wapenen voor hun de Kaap de Goedé Hoop hebben behouden. Dat dezelve Ceylon, St. Eutatius en geheel Hóllands Guijana weder heb • ben veroverd, en dat alle die Bezittingen aan de Republiek zyn terug gegeeven. De erkentenis van zulke doorfiaande weldaaden, boezemde den Staten Generaal het verlangen in, om zich met Zyne Majefteit te allieeren. De Koning bewilligde in dien voorilag; het Project van hetTractaat was even ontworpen , toen den Oorlog tusfchen den Keizer en de Republiek ftond uit te berften; offchoon de Koning ten hunnen opzichte tevens plichten té vervullen had, vertoefde Zyne Majefteit evenwel geen oogenblik, zich als derzeïver Geallieerde te betoonen, en, in die hoe danigheid zich met hunne E be- 'sGra- VENHAGE. Antw* van Frank- -yk aan Holland lopens ie vier en ièn half Millioen.  fi4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Antw. van Frankryk aan Holland nopens de vier en een half Millioen. Les follicitations du Roi determinerent fa Majefté Impériale a convertir fes pretentions en argent,& fa Majefté voulut bien fe charger d'une partie de Ia fomme pour prevenir les hostilités, qui alloient éclater, & fauver par la les Provinces Unies d'une Guerre defaftrueufe. Senfibles k un procédé ausfigénéreux, leursHautes Puisfances,aprés avoir deliberé, fi elles accepteroient la Propofition de fa Majefté; s'y determinerent, & lui temoignerent leur gratitude en lui ofFrant deux Vaisfeaux deLigne, & en preffant lafignature de 1'Alliance: elle eut en effet lieu immediaternent aprésla paix avec 1'Empcreur, c'est k dire au mois de Novembre 1785. Peu après cette époque , des troubles qui eurent leur fource dans^ quelques événements furve« belangens bezig te houden. De follicitatien des Konings , bewoogen den Keizer om zyne prstenfien in geld te verwisfelen, en het behaagde Zyne Majefteit een gedeelte der fomme over zich te neemen , ten einde de vyandelykheden, die op het punt ftonden, om uit te berfren, voor te komen, en daar door de Vereenigde Provinciën van eenen verderflyken Oorlog te bevryden. Gevoelig over eene zo grootmoedige handelwyze, waren Hun Hoog Mogenden in bedenking, of zy den voorflag Zyner Majefteit zouden aanneemen; beflooten daartoe, en betuigden den Koning hunne zucht tot dankbaarheid daar door, dat zy hem twee Schepen van Linie aanboden , en de onderteekening der Alliantie verhaasteden ; dezelve volgde onmiddelyk op de vreede met den Keizer, in de maand November 1785. Kort na dit tydperk, borften de onlusten in veeIe Provinciën uit, welke haar oorfprong hadden in eeni-  JAARBOEKEN, January, 1789. 65 venus durant la derniere Guerre, éclatoient dans piufieurs Provinces de la Republique. Le Roi employa autant qu'il dependoit de lui, fon influence & fes confeils, pour operer une conciliacion , mais fes foins furent infructueux: une révolutioninattenduechangea fubitement la face des chofes dans la Republique ; les Perfonnes, qui avoient temoigné de 1'attachement pour 1'unique Allié de la République, furent profcrites & de nouvelles Alliances furent contractées. Celle conclue avec la Grande Bretagne renfermant des ftipulations omifes dans celle fubfiflante entre le Roi & la Republique: fa Majefté a demandé, parun Office , que fon Ambasfadeur a eu Ordre de prefenter le 3 Juin dernier; ou, qu'elles fusfent rendues communes ;les EtatsGénéraux ont rejetté cette demande par des motifs peu concluants, & ont alteré par la volontairement 1'esfence mêuie de ;sü ... J 1 leur. eenige gebeurtenisfen , geduureade den jongften Oorlog voorgevallen: de Koning maakte zo veel mooglyk was van zynen invloed en raadgeevingen gebruik, om eene verzoening te bewerken; doch zyne poogingen waren vrugteloos: eene onverwagte omwenteling veranderde de geheele gefteldheid derzaaken in de Republiek. De Perfoonen die voor den eenigen Bondgenoot der Repu. bliek genegendheid hadden betoond, wierden uit het Land gedreeven, en •er wierde nieuwe Alliantien geflooten. De Alliantie met Groot Bnttanje geflooten , behelst poincten , die in het Alliantie Tractaat, fubfifteerende tusfchen den Koning en de Republiek, waren uitgelaaten ■ Zyne Majefteit verzogt in eene Memorie, welke zynen Ambasfadeur gelast wierd op den 3 Juny aan te bieden, dat, "of die geftipuleerde poincten geheel werden opgebeeven; of, dat zy gemeenfchappelyk werden gemaakt. De Staten Generaal hebE 2 ben 's Gka- venhage. Antw. van Frank' ryk aan Holland nopens de vier en een half Millioen.  66 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's.Gra- venhage. JïIfW. van Frankryk aan Holland nopens de vier er een half Millioen leur Alliance avec Ci Majesté. Dans eet état des chofes, le Roi penfe, qu'il n'est point dans 1'obligation de fatisfaire a une demande, dont les Etats Générauxeux mêmesont ébranlé la baze: leur iilence avoitmême perfuadé fa Majesté; ou, que Leurs Hautes Puisfances 1'avoient abandonnée, ou qu'en la reïterant, elles 1'accompagneroient d'une reponfe fatisfaifante a 1'Office, rappellé dans la prefente Note. Sa Majefté laisfc aleur fagesfe, a déterminer le parti, qu'il leur convient de prendre a eet égard. A Verfailles le 24 Decerabre 1788. Hier op is by de Algemeene Staaten den 22 dezer maand January aldus befloten: EX- ben dit verzoek op weinig betekenende gronden verworpen , en hebben daar door vrywillig hunne Alliantie met zyne Majefteit in het wezentlyke veranderd. In dien toeftand van zaaken, denkt Zyne Majefteit , dat hy niet in de verplichting ftaat , om aan een verzoek te voldoen, waar van de Staten Generaal zelve den grond aan het wankelen hebben gebragt: derzelver ftilzwygen tot hier toe, heeft zyne Majefteit zelfs dóen gelooven; of, dat Hun lloog Mogenden dit voorwerp hadden laaten vaaren , of dat zy Hoogstderzelver herinnering , zouden vergezelt hebben van een voldoenend antwoord op de Memorie, van welke hier vooren in de tegenwoordige Nota word gefprooken. Zyne Majefteit laat aan de wysheid hunner Hoog Mogenden over, om het befiuit te bepaalen, dat hun dienaangaande voegt. Verfailles den 24 December 1788.  JAARBOEKEN, January, 1789. 67 EXTRACT uit het Register der Refolutien van de Hoos Mogende Heeren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Jqvis den 11 January 1789. Is gehoort het Rapport van de Heeren Van Heeckeren tot Suyderas, en andere Hun Hoog Mogenden Gedeputeerden tot de Buitenlandfche Zaa ken; hebbende, ingevolge en ter voldoening van derzelver Refolutie Commisforiaal van den y dezer loopende maand, geëxamineerd een Misfivc van den Heere Lejtevenon van Berkenroode, Hun Hoog Mogenden Ambasfadeur aan het Hof van Frankryk, gefchreven te Parys den 28 der voorleden maand, geaddresfeert aan den Griffier Fagel; houdende Advertentie van den ontvangst van Hun Hoog Mogenden Refolutie van den 26 November laatstleden, raakende de betaaling der twee achterftallen en der twee nog te betaalene termynen, van de vier en een halve Millioen Guldens, dewelke het Hof van Frankryk in het laar 1785, by het vereffenen der gefchillen , tusfchen Zyne Keizerlyke Majefteit, heeft aangenomen te fourneeren; ingevolge van welke Refolutie, hy aan den Heere Graave r.e Montmorin een Brief had gefchreven, waar by gevoegd had een korte Nota, behelzende het geene in 1785, met den Heere Graave de Vergennes in dezen was vastgefteld,er over een gekomen; waar van Copie nevens de voorfchreeve Misfive was gevoegd, met het uitgeftrekte antwoord, het welk van gemelde Graave daar op had ontvangen, waar van insgelyks Copie daar nevens was gevoegd. Waar op gedelibereerd zynde; is goedgevonden en verftaan: dat aan gemelde Heer Leftevenon tan Berkenroode za\ worden aangefchreven , dat Hun Hoog Mogenden nodig geoordeeld hebben, het E 3 voor- 's Gra- VENHAGE. Refolut. nopens voorfz. antwoord.  68 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. voorfchreeve antwoord van den Heere Graave de Montmorin, aan hem met een'Brief toegezonden» te moeten rescontreeren door een Replicq, hier na volgende geïnfereerd, waar van Translaat in het Fransch mede hier na geïnfereerd, aan hem zal worden toegezonden, om het zelve aan den Heere Graave de Mentmorin te overhandigen. Fiat Infeitio. Accordeert met het voorfz. Register. Gemeld Antwoord van den Staat aan Frankryk, was van dezen inhoud: T orfque LeursHautes "Waanneer Hun Hoog Puisfances ont fait Vf. Mogenden door rappeller par leur Am- hunnen Ambasfadeur basfadeur a la Cour de aan het Hof van zyne fa Majefté Trés Chre- Aller-Cbristelykfte Matienne , l'acquictement jefteit , hebben laaten des tenues, qui reftent herinneren, de afdoeencore dfts des quatre ning der nog overige millions tkdemi de Flo' termynen vau vier en rins argent d' Hollan» een half millioen Holde, dom fa Majefté a lands , welke zyne Mabicn voulu le charger, jefteit wel bad willen lors de la Convention op zich neemen , ter fignée en 1785, entre gelegendheid van de l'"Empereur&la Repu- Conventie , in 1785 bliqtte, Klles ne pou- tusfehen den Keizer voient être que dans en de Republiek getela ferme confiance, que kend , hebben Hun S. M. rempliroit eet en- Hoog Mogenden buigagement aux termes ten twyffel geene andere convenus, ou du moins gedagten kunnen forausfi tót que le temps meeren, dan dat zyne & les circonftnnces Majefteit dit engagepour» ment,  JAARBOEKEN, January, 1789. 69 pourroit Lui en fournir 1'occafion. Ce n'a donc pas éte fans une extreme furprilë, que Leurs Hautes Puisfances ont vu. par la reponfe du Miniftère du Roi, que fa Majefté ne fe croit pas dans Pobligation de fatisfaire a cette demande de Leurs Hautes Puisfances; &leur furprife, a eet egard a été d'autantplus vive , qu'elles 11e s'attendoient nullementaumotif,qui a determiné le Roi a faire cette declaration, motif qui est exprimé dans la Reponfe du Miniftère en ces termes : les Etats Genéraux eux mimes ont ebranlé la bafe de leur demande. Leurs Hautes Puisfances ne diseuteront, poiut ici la validité de eet engagement, confideré en lui mème & indépendamment detoute autre circonftauce; elles n'obferveront pas , com bien 1'on a dtt êtr< frappé de voir ', qu< 1'executiond'unengage ment, contraétie avan que la Republique eü 1'honneur d'être 1'Al liéi ment, op een convena-' beien tyd en wyze zou-1 de vervullen. Zy zyn< derhalven zeer gevoe lig aangedaan geweest,, uit het antwoord van: wegens het Fransch. Ministerie te vernee-< men, dat zyne Majetteit oordeeld, niet ini de verplichting te zyn, aan dit verzoek van Hun Hoog Mogenden te voldoen ; èn hunne aandoening is zo veel te grooter geweest , wanneer zy zagen de redenen , die zyne Majefteit tot deeze ver. klaaring gedetermineerd hadden; datnaamelyk, zo als het in het antwoord van het Ministerie is uitgedrukt , hun Hoog Mogenden zelfs den grondftjg vai die verplichting haddei eefèhonden. Hun Hoog Mogen den zullen in dit 00 genblik niet fpreekei over de validiteit va] , dit engagement, afge : fcheiden van alle ande : re omftandigheden; z . zullen niet doen obfei : veeren, hoe zeer he : gefrappeert heeft, d; ■ de vervulling van ee s E 4 ei sGra- 'enha- ;e. leplicq 'an den itaat lan Frankyk. 1 1 1 1 sr t' X 11 !•  r7o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VEIfhaCE. Replicq van den Staat aan Frankryk. 3 ] ( i 1 i I l r g n L B Cl re ai nee au Koi, éprouve des difficultés après 1'heureiife conclufion de cette Alliance; eiles n'iniirteronc pas d'avantage iurja nature méme de eet engagement, qui contraété par Ie Miniftére d'alors, au nom de fa Majefté, dans un moment, ou les Negociations avec 1'Ambasfadeur de fa Majefté Impériale, alloientêtre rompues, a feui pude terminer Leurs Hautes Puisfances -X faire a ce Monarque d'ausfi 1 grands facrifices. En \ ïffet les Ambasfadeurs < le Ia Republique ;\ Pa- ( ïsonttoujours été bor- I lés par leurs Inltrucli- 2 >ns a une fomme con- f iderablement inferieu- z e a celle, qui a été fti- b >ulée dans le Traité, d Ie qui n'auroit jamais f; té accordée par les 1«' ïtats Généraux , fans e< entremife du Minifté- ci : du Roi, «Si fans 1'en- Jy agement qu'il prit au di Dm de fa Majefté. Mais fc eurs HautesPuisfances eti ïte croyent pas dans le ni is d'appuyer fur de pa ■ Ti ils arguraents. Eiles nentplutótafe flatter, de que engagement, gemaakt, voor d3t de Republiek oe eer had in een AU liantie mee Zyne Maje. Reit te ftaan, gedifficulteerd vv0rd , na dat die Alliantie gelukkig tot ftand is gebragt; zy zullen even weinigdaar op aandringen, dat bet engagement van het toeamaalig Ministerie, uit naam van zyne Majefteit aangegaan, op tietoogenblik , dat de mderhandeiingen met len Keizerlykeu Am>asfadeur Ronden afjebrooken te worden, le eenige grond heeft 'Pgeleverd, waar op iun Hoog Mogenden icn tot zulke groote icrifices aan Zyne Keierlyke Majefteit heb- . en laaten overhaalen ewyl hunne Arobasdeurs nooit verder gefit zyn geweest, dan :n' zekere lom te acirdeeren, die merkek minder was, dan e, welke door de tussenkomst en op het gagement van 's Koïgs Ministers , in bet 'aflaat geftipuleerd is. Hun Hoog Mbgenn hebben dus te mii?'der  1AARBOEKEN, January, 1789. 71 que la force de ces raiions & de pluüeurs autres, aux quelles la grandeur d'ame&Péquité du Roi ne fauroient manquer d'acquie&cer , te prefentera d'ellemême a l'eforitjufte&eclairéde fa Majefté, dés que les infinuations trompeufes, queLuiontpufuggerer des Gens, envieux au bonheur & a la tranquilité, dont cette Republique jouit acluellement, auront eu le temps de fe disfiper. Leurs Hautes Pute' fancesnepeuvent fedispenferde fuivre ici le fi des circonftances, quf leurindique la Reponfi du Miniftére du Roi. Les Etats Générau: ontreconnu avec unvi fentiment de gratitude dans toutes les occafion qui fe font prefentées,i ilsfeplaifentale repetc encore dans celle-ci que pendant toute la dl iée de leur Guerre av« Gra- enhae. leplkq anden 'taat an ?rank- » 1 t 1 a tl der nodig-, op dierge- 's lyke redenen te inftee- -y ren, om dat zy geper- c fuadeerd zyn, dat de kragt derzelve, en van j andere, die de groot- \ moedigheid en recht» J vaardigheid van zyne 1 Majefteit niet nalaaten , kan te gevoelen, zich i van zelfs aan zyne Majefteit zal opdoen , wanneer zullen wegge, noomen zyn de verkeerde denkbeelden, welke door Menfchen, nydig over de tegenwoordige tranquiliteit en welftand van den Staat, aan zyne Majefteit mogten ingeboezemd zyn. Hun Hoog Mogen. den kunnen zich niet dispenfeeren, den draad : der omftandigheden i te : volgen, tot welke zy in het antwoord van 's Konings Ministers ge. leid worden. 1 Zy hebben by alle f gepaste gelegenheden , met dankbaarheid er s kend, eu zy behaagd 1 zich, met het wedei r om te herhaalen, da , in den Oorlog, waar i l- zy met het Ryk va c Groot-Brittannaen zy :a ¥  73 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGrA- la Grande Brétagne ingewikkeld geweest venha- f guerre dans laquelie (om oorzaaken en ove? €E. laRépubhque a été en- objecten, die aan zyne trainéepar des caufes& Majefteit uiec onbekend Repücq pour desniotifs.quefa zyn.) de Republiek de van den Majelte nelauroit igno- groote en FefiffnaleerHr. Staat rer;ic Roi leura dönné blyk van S S T i lecJruVtSA6rht^es fteicsgene£endbeidontFraai. & fignalées de fon affec- vaneen heeft dit tyk. tion; LeursHautesPuis- Hoó'gstdeszelfs 'wapêfances fe rappelleront, nen, door het befaoutoujours, que les Ar- den of herneemen deimes du Roi ont porté Bezittingen van de Redes coups fenfibles a publiek? niet alleen den lUnuemi commun, foit gemeenen Vvand af en preiervantd'une at. breuk gedaan hebben, taquehoftile les posfes- maar dat ook zyne Ma? fions de la Republique, jefteit de heroverde Beloitenles reprenant a- zittingen, opeeneedelprés qu eiles lui avoient moedige wyze aan de étéenlevées, & que fa Republiek heeft gereMajefté toujours égale- ftitueerd. ment généreufe , leur Vervuld van erkente- Lnc 1^ p"S Pêsf£S- nis voor deeze blyken fions | la Eaix. Pene. van vriendfchap en detrées de reconnoisiance fenlie, en geanimeerd pour ces marquesd'ami- door de begeerte . om tié , ammées du defir dezelve in de gelegend etreamêmea leur tour heden te reciproceeren dereiidre h fa Majefté gaven Hun Hoog Modes leryices récipro* genden hun verfancen ques , Leurs Hautes te kennen, om een VerPuisfances firent con- bond van onderlinge Boitre , combien eiles verdeediging aan : te louhaitoient de conclu. gaan. re avec le Roi mie AU De onderhandelingen iiance délenhve ; mais over het zelve wierden les differents , furvenus echter uitgefteld, door entre fa Majefté impé- de differentea tusfcheti ria- zy.  JAARBOEKEN, January, 1780. 73 ïiale & Ia République retardérent les Négociations relatives a eet objet; fa Majefté Trés Chrcienne unie d'un cóté a 1'Empcrcur par les Hens les plus étroits, determinéc dc l'amre a s'attacher la République par une luite coutinudle de hienfatta, feplut a emuffer dans fa uaisfar.ee le feu d'une guerre , qui pouvoic avoir k» fuites les plus fnneftes pour 1c repos de REu» rope, a peine retabli. Le Koi voulut faire fervir a cette fin fa puisfante intercesfion ; & pour donner une preuve de 1'interêt qu'il prenoit a voir termiuer ces facheux differents, il fe chargea de 1'acquittement d'une partie des fommes, clans les quelles les 'pretentions de 1'Ëmpereur avoient été converties, & ce fut immediatement aprés la fignature de la Convention avec l'Em. pereur, que 1'AUiancc défenfive entre fa Majefté & la Républiqut fut enfin decidemmeni conclue. Ce fut ausf ven s-GrA* 'enha* ;e. Isplkg an den staat tan Frankryk. zyne Keizerlyke Moje > fteit en de Republiek ;^ ?yne Aller-Christelyk-< fte Maiefteit, aan de eene zyde door de. naauwfte banden aam den Keizer verbonden, ■ en aan de andere zyde 1 niet willende ophouden, de Republiek door aanhoudende welwillendheid aan zich te attacheeren, geliefde door zyne tusfehenkomst , het vuur van den oorlog, het welk gevaarlyke gevolgen voor de kort herftelde rust van Europa had kunnen zyn , in zyne geboorte te fmooren , en tot een blyk van het groot belang, dat dezelve in de bevrediging der beide Partyen (telde, zich te engageereu tot de voldoening van een ge deelte der geldfommen waar in de pratenfier van den Keizer warei geconverteerd : imme diaat na de tekeninj der Conventie met dei Keizer , verkreeg di défenfive Alliantie, tus fchen zyne Majefteit ei de Republiek haar be flag. Het was ook omijen 1 0  74 NIEUWE NEDERLANDS CHE 'sGra- venhage. Replicq van den Staat aan Frankryk. vers ce même temps, qu'une des Provinces de 1'Union propofa ;\ Leurs Hautes Puisfances d'offrir a fa Majefté les deux Vaisfeaux de Ligne dont il esc parlé dans la Reponfe du Miniftére; mais quoiqu'il en ait été alors plus d'une foisqueftion, la Refolution d'en faire faire au Roi 1'ofFre folemnelle,n'a jamais été prife par les KtatsGénéraux, & leurs Ambasfadeurs n'en ont poinc recu 1'ordre. Pendant que Leurs Hautes Puisfances fe livroient a la joye, que leur infpiroit un événement ausfi deliré, que la coficlufton de liance aVec fa Majefté, les malheureuxtroubles, qui agitoient deja la République, fe développoient dans fonfein avec une rapidité effrayante. Ces troubles, qui doivent leur origine a une funefte efpnt d'in- op d:e tyd , dat door een der Bondgenooteu aan Hun Hoog Mogenden wierd voorgefteld, om aan zyne Majefteit de twee Scheepen van Linie, waar van in hec bewuste antwoord gewag word gemaakt, aan te bieden: dan fchoon 'er toen ter tyd meer dan eens over geraad. pleegt is, zo is echter by Hun Hoog Mogenden nooit geen Refolutie genoomen , om die offerte plechtiglyk aan zyne Majefteit te laaten doen, en Hoogstderzelver Ambasfadeurs aan het Hof van Frankryk, hebben daar toe nooit geen order bekomen. Terwyl Hun Hoog Mogenden zich overgaven aan de blydfchap over dit evenement*, groeiden de ongelukkige troebles in de Republiek van trap tot'trap* troebles, die gebooren uit eene drift tot fchadelyke nieuwigheden , ils een epidemie zo reel Ryken en Staaten rebben aangeftooken , :n nog dagelyks beroe•en; gefomenteerd door Men-  JAARBOEKEN, January, 1780. ?j d'innovations , & qui femblables a une maladie épidémique , fefont repandtis de hos jours dans plus d'un Ktat, & y exercent encore leurs pernicieufe influence, étoientfomentés dans cette République par des gens, qui ne craignoient pas d' employer le nom facré de S. M., pour faire accroire j que favorifant leurs projets deftructeurs, le Roi les aide« roit a renverferlaConftitution de eet Etat, tandis que fe preparant a executer ces projets les armes a la main, lis allérent jufqu'a engager a cette fin des fujets du Roi employés a fon fervice Militaire. Leurs Hautes Puisfances en ont fait mettre ks preuves fous les yeux du Roi, pour lui faire voir jufqu'a quel point on a taché de lurprendre fa réligion» Les Auteurs de ces Troubles iDlblemment enorguellisdes moyens, dont ils croyoientpouvoir; dispofer a leur gré, pousferent Ia violence juiqu' ;\ depofer Menfchen , die niet 1 fchroomde den geheirig-, den naam van zyne Ma- ( jefteit te gebruiken , als of dezelve hunne pernicieufe oogmerken , tot omkeering der Conftitutie deezes Lands, zoude hebben willen begunfligen, tervvyl zy zelfs zich in ftaat fielden, om deeze oogmerken gewependerhand uit te voeren, en daar toe Onderdaanen van zyne Majefteit, in deszelfs Militairen dienst zynde, wisten te engageeren, waar van de bewyzen door Hun Hoog Mogenden onder het oog van zyne Majefteit zyn gebragt, tot een blyk, hoe zeer men getragt heeft, deszelfs goedheid te mis« leiden. De Aanvoerders van deeze troebles, Waren zoonyerdraagelyk trots op de middelen, die zy meenden in handen te hebben, dat zy de wettige Regeering met ge; sGra- i'ENHA3E. Replicq van den Staat aan Frank' ryk.  7<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Replicq van den Staat aan Frank' de fbrce les perfonnes, aux quelles les Loix avoiént confié le foin de Gouvernement , & a les remplacer par leurs propres créatures ; ils impoferent le joug de la plus infupportable tyrannie a tous ceux, qui n'étoient pas de leur parti, de quelque rang qu' ils fusfent; ils ne craignirent pas d'attenter a la Perfom ne de i'augutte Epoufe du Prince Stadhouder Héréditaire , Princesfe que fa haute naisfance & fes éminentes quali tés, doivent rendre 1'objet de 1'admiration refpeétueufe , de quiconque a le moindre fentiment d'honneur & de vertu. Un pareil forfait ne pouvoit refter impuni: Ta Majefté le Roi de Prusfe vivement touché de PafFront, fait a fon fang, dans la Perfonne de la Princesfe fa Sceur, & le resfentant comme s'il lui eüt été fait a lui même, demanda unefatisfa&ion eclatante des Auteurs de cette infulte, commife dans la Province d'Hollande. ■ Leurs geweld van hunne plaat* zen ftooteden, endoor hunne Creatuuren dee* den vervangen; datzy aan alle Menfchen , zonder onderfcheid van rang of perfoon , die niet van hunne Party waren, het gewigtvan de hardfte dwingiandy deeden gevoelen ; dat zy zich niet ontzagen, de handen te Haan aan de Koninglyke Princesj Gemalin van den Prins Erfftadhouder , wier hooge geboorte , en uitmuntende hoedaa* nigheden, haar tot een voorwerp van eerbied maaken , voor elk Mensch , die eenig gevoel van eer en deugd heeft. Zulken euveldaad kon niet ongeftrafc blyven: zyne Koninglyke Majefteit van Pruisfen , zwaarlyk getroffen door den hoon , zyn Koninglyk bloed aangedaan , in de Perfoon van de Princes zyne Zuster, nam denzelven ter harten, als hem zelfs aangedaan , en eischte een eclatante voldoening van de Au. teurs  JAARBOEKEN, Januatji 1789. 7? £— Leurs Hautes Puisfances eiles mêinesfirent aux Etatsde cette Pro. vince des reprefentations peur lesengager a nc pas ié refufera cette fatisfaclidti; mais une Cahale, accouutmée a faire tout plier fous le poi de fa volonié, alma mieux expofer fa Pairie aux horreurs de la Guerre, que deprêter 1 oreille aux conleils falutaires de la jufticc & de la raifon. Ce fut alors, qu'on vit les Troupes Prusfiennes entrer dans la Proyince d'Hollande ,pour fe prccurer par les Armesuiiefatist'aélion trop longtems differée : la Nation opprïméü reprit courage; fa voix s'éleva en faveur des Loix & du Gouvecnérnént lé gitime, &daus 1'efpace de peu de jours s'opéra Une Révolution qui feta a jamais mémorablè dans les Falies de 1'Hiftoire, paree qus n'ayant contrjbué & 1'ag.gfan d i sfement de Perfonne, elle a fimplement fervi Je rerablir fur fa véritable bafe , Pantique cc tégkime Cönftitütion de c-e't teurs dier beleediging» in de Provincie Hol-1 land. Hun HoogMog., zelfs deeden herbaalde inftantien by de Staateh van die Provincie, • om zich aan deeze fatisfaélie niet te refufeeren; maar de heerfchende Cabaal préefe» reerde hun Vaderland aan de ysfelykheden V;tn den oorlog te exponéeren, boven het gehoor «eeven aan de (ïetTi vau recht en reden. De Pruisfifche Troé«* pen marcheerden in de Provincie vanHolland^ om de lang gediïaijeerde fa'isfaétie met de wapenen te neemen : de lang onderdrukte Natie greep by die ge. tegenheid moed 5 haare Rem verhefte zich in faveur der wetten " én Wettige Regeering: eri binnen weinige dagen ontlknd een\ Révolu. tie , die vobr' altoos merkwaardig zal zyn, om dat ze niet ftfeku tot vergrooting van ie itiants authori£eit,maa! alleenlyk de Conftituti* van de Republiek hér Relde, op de oiide et F ««£ 5 GhA* 'ENHA- ;s. Replkti >an cieri Staat aan Frank* tyfa f \  78 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- ven'hage. Replicq van den Staat aan Frank- ryk. eet Etat. Cepenciant les Troupes de Sa Majefté Prnsfiennè étoienf parvenues au cceur de de la Hollande , les Etats de cette Province n'ayant pas plutót été réndut a euxmêmes, qu'ils ne virent plus eu eiles que des Arms & Liberareurs. Ncmmoins ee Monarque également pcu dispofé a fe prévafoir de eet état deschofes au préjudice de la Cönftitütion, abandonna a fon Augufte Soeur ParF.iire de la fatisfaction, & cette Princesfe magnanirne n'en voulut point d'autre, que la demisfinn d'un petit notnbre desPerfonnes, qui avoient abufé de 1'autorité des Loix, puur viofer la fureté pubiique. Leurs Hautes Puisfances ne feroient pas entrées dans ces details , fi eiles n'eusfeiu vü avec dnuleur dans la Reponfe du Miniftére d-u Roi, que la Révolution & fes fuitesontété envifagéesfous un point de wettige grondvesten» ZynePruisfifche Majeftért, wkns wapenentot in het hart van Holland waren doorgedron» gen , en voor wiensTroepes de Staaren van die Provincie, aanzien zelvenvveder gegeeven, bevrjieii hadden, alle Poorten te openen , prevaleerde zich even weinig van deeze ge. Reldheid van zaaken, tot prie fuditie van ds ConRitutie; hy liet den eisch der fatisfaébieoveraan haare Koninglyke Hoogheid zyne Zuster, en deeze grootmoedige Vorft'in vergenoegde zich, dat der Siaaten van Holland,, eenige weinige Perfoonen, die het gezag d-jr Regeering , tor fchending der publieke veiligheid misbruikt hadden , uit teiftie, daar bet alleen geweest is, uit hoofde van zekere oniftandigheden , welke Hun Hoog Mogenden dccdeu denken, dst het zyne Majefteit thans minder convenieerén zoude die betaalingen te doen. Neen! Hun Hoog Mogenden kunnen nooit abandonneeren een pra; • tenfie , op het Koning]vke woord van zyne F 3 Ma. sGra/enha- 3e. Replicq van den Staat tan Fianff ryk.  82 NIEUWE NEDERLANDSGHE Gravenhagen Replicq van den Staat aan frank' mieux inftruit de leurs fentimens & de leurs démarches, ne trouve. ra plus ancun motit'de faire difScu'.ré de rem* plir fon engagement; & ils font encore dans la ferme attente, que Sa Majefté déferera a leur demande, ausfi-tót que les circonftances lui fourniront une occafion favorable d'acquitter le payement en question. Majefteit gegrond; zy moeten blyven verfeeren in her vertrouwen, dat zyne Majefteit omtrent de demarches en fentimenten van Hun Hoog Mogenden beter geïnformeerd zynde, geen reden van difficulteit meer kan hebbeo, om deszelfs en* gagementen te vervullen , en zy zullen die vervulling blyven afvvagten, op zodanigen tyd en wyze, als, de omftandigheden convenabel zullen maaken. De ftrenge koude en heftige vorst in deze Winter, veroorzaakt den armen en behoeftige lieden de nypendfte ellende , daar zy de hanteeringen en ambachten, en dus de winften doen ftilftaan , ter gelyker tyd dat de nooddruften en behoeften verdubbelen. Dus worden in ,de meefte Steden van Holland buitengewoone inzamelingen gedaan. Ook hebben de Armbeftuurderen der Roomfchen Armen alhier , behoorlyk vergezeld zynde, ingevolge bekomen verlof van den Hove van Holland en de Magiftraat van ?sGravenhage,op den 14 January eene algemeene inzameling voor hun Armen gedaan; welke de fom van ƒ3225 : 17 : 8 heeft opgebragt. Ook heeft men in deze ^ol'plaatze een plan van toelagen tot menscb- 1 ie-  JAARBOEKEN, January, 17S9. S3 ïievende giften ontworpen , waar in eene menigte Lieden, zo van hooge geboorte als van burgedykeri ftand, hebben deel genomen. De hier door verzamelde penningen dienen tot uitdeeling van brood, kaas en bier aan Armen en Behoeftigen. Verders worden verfcheiden voorname gitten gedaan, om noodlydende huishoudingen van klederen en eetwaaren te voorzien, Wegens de ftrenge koude heelt Zyne Doorluchtige Hoogheid eenige van deszelfs koetshuizen laten inruimen, en met genoegzame kagchels voorzien, welken dagelyks worden aangeftookt, en, benevens daari.y gevoegden overvloed van verwarmende lpyzen, zeer merkelyk dienen tot te gemoetkoming van veele behoeftige Ingszetenen dezer Plaatze. Hun Hoog Mogende, de Heeren Algemeene Staaten de/Vereenigde Nederlanden, hebben den volgenden Brief van denkeizei van Marocco ontvangen : In den naam van den barmhertigen, den ontfer menden God, daar is geen kragt , nog magt dan by den hoogen, den grooten God. Van Abdo-LUih Mokamet, Zoon van Abdo-Uan wien God befcherme. Aan de Vergadering van de Staaten Generaal de Vercenigde Nederlanden; Vrede zy over hun, dl den resten weg volgen. Dit vooraf geaaan zynde, doen wy u heden we jen, dat u lieder"Brief, onder geleide van u liede Ambasfadeur tiaüngma», tot ons gekomen en doe F 4 ol •sGra- vF.NHA" GE. r r r s  ?sGra- VENHAPE. Briefvar, den Keizer van Maroc- ] I j 84 NIEÜWE NEDERLANDSCHE ons gelezen is. Wy zyn met u lieden in vrede en vnendfchap en volharden in dezelve, gelvk te vn ren. Vaartwel' ' Gefchreven den 25 der maand DhnChada in het jaar 1202. (Zynde Augustus 1788.J) By gemelden Brief was nog een anderen geyoegd van dezen inhoud: Hoog Mogende Heeren STAATEN GENERAAL der VERE'NIGDE NEDERLANDEN. ^yne Majefteit, den Keizer van Marocco, dien God beware, doet my de treffende eer aan, van Uw Hoog Mogenden, in antwoord van de Misnve. die by door Hoogstderzelver Ambasfadeur aen rleer Haringman, commandeerende het Esmader in de Middelandfche Zee, ontfan^en heeft :e mogen fchryven, dat hy Uw Hoog Mogenden verzekert van den allervolmaaktften Vn de en vriendchap even als te voren, en dat, gelyk 'er aan «eeie van beide de zyden eenige reden van misnoegen leeft gefubfifteert,de goede harmonie dienvolgcnds X)K niet konde verminderen. Dit is het geen hy my gelast heeft, aan Uw Hoog Mogenden te communiceeren, terwyl ik de eer heb net den diep/ten eerbied my te noemen. Uwer Hoog Mogende zeer Gehoorzame en Onderdanige Dienaar, FRANCO CHIAPPE. Ia Het Hof van Mequinez den "8 Augustus 1788, ~ * Se  JAARBOEKEN . Januaryt 1789. 85 De Heeren Staaten van Utrecht , hebber, ter Vergadering van hunne Hoog Mog'éi ie doen verklaaren: „dat, dewyl de Bei'oignes„ tot de Revifie der Quotes, of het aandeel \ van elke Provincie in 'sLands kosten,) nog '„ niet tot een gelukkig einde zyn gebragt, de Provincie niet langer met de betaaling " der Mecklenburgfche Troupen kan conti- niseeren, terwyl anderen, by continuatie „ een gedeelte van haaren aanflag onbetaald 3, latende, dit op de fchouderen der Gene\, raliteit overbragten, en dat dus I ioogge„ melde Heeren Staaten, met 1789, da ,, voorn, betaling zouden Raken." Hier over met den Raad van Staten geraadpleegd zynde,was datCollegie van oordeel, „ dat de Generaliteits-kas zig thans met de betaaling van dat Krygsvolk, die op de repartitie of ter betaalinge van Utrecht liaan, onmogelyk belasten kon; en dat, indien voorn. Heeren Staaten van hun beiluit niet af te brengen waren, 'er ernftig behoorde overwogen te worden, om zo veel Compagnien als Hun Ed. Mog. afwyzen, dadelyk af te danken ; doch , vermits dat met het Mecklenburgs Corps niet kon gefchieden, zulks op nationaale Compaguien te laaten komen." Dan Hunne Hoog Mog. hebben bedoten, de Heeren Staaten van Utrecht ten ernftig. ften te verzoeken, om Hun voornemen te laaten vaaren, met allen aandrang en vertooning der gevolgen, welke anderzints hier uit zouden kunnen ontftaan. F $ Men sGra* /ENHA-  €ó* NIEUWE NEDERLANDS CHE 's-Gra- venha- «8. Men ziet hier uit, hoe zeer hette wenfehen en tot in ftandhouding van het Bondgenootfchap noodzakelyk is, dat de raadplegingen wegens het Huk der Quota's ernilig en fpoedig worden voortgezet en voltrokken, er» daar op by de Bondgenooten heilzaame en moedige belluiten genomen. Zyne Hoogheid den Heer Prins Erffiadhouder heeft by eenen brief aan I lunne Hoog Mogende kennis gegeven, dat Hoogstdezelve, ingevolge Hunner Hoog Mogende Refolutie van den 27 Augustus laatstleden, tot Commisfarisfen naar de West Indifche Eilanden en de Colonien Esfequebo en Pemerary hadt benoemd de Heeren Jr. Willem August Sistema thoe Grovejleins, Gedeputeerden wegens de Provincie Friesland ter Vergadering van Hunne Hoog Mogenden ,en Mr. WillemCornelisBoey, Scheepenen Raad der Stad Haarlem; en tot Secretaris van die Commisfie Mr. Rochus van Sucbtelen, Auditeur Militair van hetGuarnifoen van 's Hage; met by voeging, dat het aan Hoogsrgedagte Zyne Hoogheid aangenaam zoude zyn, indien Hunne Hoog Mogende de gemelde •rianftelling en de deswegens gemaakte fchikkingen zouden gelieven goed te keuren. Waar op by Hunne Hoog Mogende geraadpleegd zynde, hebben Hoogstdezelven Zyne Hoogheid voor de moeke, in dezen genomen, bedankt, en deszelfs verrigting ten vollen goedgekeurd, en dienvolgens befloeen p de Gouverneureri en Radea in de Cq« io-  JAARBOEKEN, January, 1789. 87 lomen Esfequebo en Detnerary, Curacao en's St. Kuttatius, en onderhoorige Eilanden aan v te fchryven en te gelasten, om voornoemdec Heeren Commisfarisfen van Zyne Hoogheid, als Opperbewindhebber en Gouverneur-Generaal van de West-IndiTche Compagnie, in derzelver voorgemelde hoedanigheid te erkennen, en op te volgen den inhoud van de Commisfie of Lastbrief aan hun gegeven, en dezelven in alles behulpzaam te zyn. Den Heer Graaf de Sanafe' aan Hunne Hoog Mogende hebbende ter hand gefield eene brief van Zyne Majefteit den Koning van Spanje, gefchreven te Madrid den 31 pecemberlaatstleden,, inhoudende het creden» tiaal of den Geloofsbrief op gemelden Grave, sis Extraordinaris Envoyé en Minifter Plenipotentiaris van Hoogstgedagte Zyne Majefteit by dezen Staat; zo hebben Hunne Hoog Mogenden, den gemelden Graaf aangenaam verklaard, en in de voorfchreve hoedanigheid erkend. Omtrend het Krygswezen en de betaaling van 't Krygsvolk, is door den Raad van Staate den 16 dezer maand een brief aan de Algemeene Staaten gefchreven, waar op Hoogstdezelven den 19 dezer dit befluit hebben genomen. Gra- e,  8.8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha- ci, EXTRACT uit het Register der Refolutten vnn de Hoon Mo? Heeren STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Maandag den iq January 1780. Refolut. omtrend de betaling van 't Krygs' wik. /~\ntfangen een Misfive van den Raad van Staten, ^ gefchreven in 'sHageden 10" deezer, houdende, dat, wanneer zy in het begin van het afgelopen Jaar aan H. H. Mog. voorgedragen hadden de redenen, die hen toen wederom en zulks voor de derde reis, buiten ftaat Relden, om over dat Jaar een ordinaris ftaat en Extraordinaris ftaat van Oorlog te formeeren, en aan H. H. Mog. op de gewone wyze te prefenteeren; zy zig gevleid hadden, cn, zo zy meenden op goede gronden, dat geduurende den loop van het zelve Jaar alle beletzelen zouden zyn weggenomen , en zy vervolgens niet wederom in het geval zouden geraken, van geen Staten van Oorlog te kunnen doen opmaaken. Dat gemelde Raad van Staten in het byzonder verwagt hadde, dat het Plan tot verbetering van de inrigting van het grootfte gedeelte van de Armee van den Staat, door Zyn Doorl. Hoogheid geformeert en door hun weinige dagen te voorèn aan Hun Hoog Mog. voorgedragen, het zy geheel het zy gedecltiyk zoude zyn gearrefteerd , aangezien de dienst van het Land volftrekt vorderde , dat ten minften door eene algemeene bepaaling van den voet, op welke de foldyen van de Infanterie van den Staat zouden worden verhoogt, zoude werden weggenomen de vericheidenheid, die daar omtrent plaats had, en tegenwoordig nog heeft, doordien de refpective Provinciën op eene verfchillende wyze een verhooging aan de Troupen, op haare repartitie ftaande, of in haare Provincie guarnifoen houdende, hadden toegelt'gt, waar door het niet zelden  JAARBOEKEN, January, 1789. 89 gebeurd dat zig in een zelfde plaats Militie bevinden, waar van het eene gedeelte hooger foldyedan het andere, ja zelfs in 't geheel geen verhoging geniet, terwyl een ander gedeelte daar van joüisfecrt, 't geen tot de fchroomlykfte gevolgen aanleiding zoude hebben kunnen geven, in zo verre dat het te verwonderen was, dat zulks niet hier of daar die uitwerking had. Doch dat zy tot hun gevoelig leedweezen door een facheufe ondervinding geleerd hadden , dat zy in hunne verwagting te leur gefteld waren, en de zaaken ten voorz. opzigte noch waren in dezelfde ftaat, daarin zy by den aanvang van liet afgelopen Jaar zig bevonden. Dat zy ondertusfehen uit de Refolutien van de Staten van de refpeöive Provinciën, die ter Vergaderinge van Hun Hoog Mog. waren ingebragt, met genoegen gezien hadden, dat dezelven met hun begrepen hadden, dat het niet mogelyk was geweest, voor het afgelopen Jaar Staten van Oorlog te dresfeeren. Dat Zyn Hoogheid en den Raad van Staten dart ook te minder geperfifteert hadden om wederom voor dit loopendc jaar geene Staten van Oorlog te doen formeeren , vermits zig hoope opdeed , dat eerlang niet alleen zouden worden bepaald, of de Provincie van Zeeland by continuatie za! blyven jouisfeeren van het foulaas, dat dezelve een geruimen tyd van Jaarengenoten hadde,en eenige fchikking gemaakt, over de vermindering die de Provincie" van Friesland in haare quote vordert, maar dat in het generaal de quotcs van alLe de Provinciën zoude worden gerevideert, en dat. werk dat Zyn Hoogheid en den Raad van Staten van zo veel belang, oordeelen, dat het welzyn of den ondergang van den Republiek daar van afhangt, op een meer gemlde voet zoude worden geichikt, dan tot hier toe plaats gehad hadde, waar door de repartitie van de lasten der Boudgenooten, die in de Staten van * Oor- 's Gra- VENHAr CE. . Refolut. witrend ie beta'ing van t Krygsvolk.  $6 NIÉUWE NEDËRLANDSCHÈ' 'i Gka- VENHAGE. Refalut. omtrend de betaling van ■%Kmgs. volk. Oorlog worden gebragt, zodanige verandeïinge zou', den moeten ondergaan, dat, indien het anderzints mogelyk was, dezelve voor het loopende Jaar te maaken , zulks vergeeffche moeite, en dezelve na Verloop van weinige maanden van geen dienst meer zoude zyn. Dat Z. II. en den Raad van Staaten vervolgens Verzogten, dat Hun Hoog Mog. de Staten van de refpective Provinciën en het Landfchap Drenthe, gelieven te engageeren om by continuatie ordre te" Rellen op de betaling van de Militie en andere lasten van de Unie,- zo als die vervat waren in de ordinaris ftaat van Oorlog voor het Jaar 1788, en de Extraordinaris ftaat voor het Jaar 1787;daarby gevoegd wordende een Misfïve van den Raad van Staten van den 8 February van het zelve Jaar, en in het byzondervan de Regimenten Zwitzers en Grifons, op den voet van de MisfiVè door hun den 5 Maart van het afgelopen Jaar aan Hun Hoog Mog. gefchreeven; als mede om te continueeren in de betalinge van de Troepen van de Heer Hertog Van Bmrswyk, Markgraaf Van Brandenburg Biremh en Hertog Van Mecklenhurg m dienst van Staat overgenomen, in conformiteit van de Extraordinaris ftaat, die de Raad van Staten by hunne Misfive van den 20" May in het afgelopen Jaar aan Hun Hoog Mog. hadden doen toekomen, onder zodanige veranderingen, als door H; n HoogMog. ten opzigtevan de Grenadiers onder het Corps Mecklenburgfche Troupen, by hunne Misfive van den 24 September cn omtrent de betaling van de Sergeanten van het voorfz. Corps, door voorn. Raad van Staate by Misfive van den 17 October aeide van het afgelopen Jaar , aan de Betaalsheeren waren voorgedragen, en zulks tot dat wederom lieuwe Staten zouden kunnen worden gedresfeert, het geen Zyn Hoogheid enden Raad yverig wenfchen, dat nog voor de laatfte zes Maanden van dit Jaar zoude kunnen gefchreden. Daü  JAARBOEKEN, January, 1789. J>1 Dat voorn. Raad van Staten, ten einde hoog- »• gem. Heeren Staten mogen zyn onderrigt van de v veranderingen, die in de Extraordinaire Staat waren G voorgevallen, nevens de voorfchreeve Misfive was voegende eene Lyst van de Officieren , die, by , aldien voor het loopende Jaar een Staat was gefor- 1 meert, van dezelve zoude zyn gelaaten, uit , hoofde dat geremplaceert of als overleden opge i geven waren, verzoekende dat Hun Hoog Mo * gende die lyst aan de refpective Provinciën. ten 1 voorfchreeve einde gelieven toe te zenden ; zyn vorders nevens de voorfchreeve Misfive gevoegd, ' een tweede Lyst van zodanige Officieren die op den Staat van Oorlog voor het Jaar 1787 niet hebbende kunnen werden gebragt, om dat verzuimt hadden , op het einde van bet voorige Jaar eene; atteftatie van hun leeven te doen indienen, tegens het laatfte van het Jaar 1787, verzogt hadden op den Staat voor het volgende Jaar met dubbeld penfioen te worden gebragt, het welgemelde Raad' van Staten wel hadden geaccordeert, doch geert' effect, had kunnen forteeren, om dat geen Staat vart^ Oorlog voor dat Jaar in gereedheid was gebragt £ en welken vervolgens ep den Staat van Oorlog voor dit loopende Jaar'met drie dubbeld pennoen zouden gebragt zyn geworden, indien 'er mogelykheid was-, geweest 'er een te formeeren , dog dit wederom niet hebbende kunnen gefchieden, die Officieren van het genot hunner penfioenen verftooken blecven, het geen zekerlyk niet redelyk was; verzoekende* voornoemde Raad van State daarom , dat Hun Hoog Mog. (ook die Lyst gelieven te zenden aan de Heeren Staten der refpective Provinciën, en daar by te inftceren, dat aan de Officieren daar op vermeld , de by hun te goed hebbende Penfioenen mogen worden betaald , terwyl zy niet in gebreken zoude blyven dezelve op den eerst te formeeren Staat van'Corlog tc brengen, met de penfioenen over È. 1ejolut« 'tntrend le betai.ng van '■ Krygsolk. i  94 NIEUWE NEDERLANDSCHE VEMiAOE. Rejolut. omtreua de betaling fWZ *tXrygswik. zo veele Jaaren, als op geen Staat van Oorlog zoo den zyn gebragt geweest. Dat voornoemde Raad van Staten verder deeze gelegenheid waarnam , om Hun Hoog Mog. te herinneren , dat by een feparaat Artikel van de' Tractaatcn met den Heer Hertog. Kan limmwyk en den Heer Markgraaf Fan Brandenburg aangegaan , over het in dienst nemen van een Corps van derze!ver Troupen, was toegezegt, dat aan dezelven Jaarlyks eene fom van vyfhonderd Gulden óver ieder Compagnie Infanterie zoude worden betaald ten einde dezelven in ftaat te ftellen, om die Compagnien al tyd op eenen compleeten voet te houden, en" zulks tot dat de Infantery van den Staat zoude" worden betaald volgens het plan van verbetering aan Hun Hoog Mog. voorgedragen; verzoekende gemelde Raad van Staten vervolgens, dat Hurï Hoog Mog.- zulks nader gelieven te brengen ter kennis van de Heeren Staten der Provinciën van Gelderland, Holland en West - Friesland, als mede van het Landfchap Drenthe, ter repartitie van dewclkcn de voorfz. Troupen ftaan en te effectueert.n; dat de voorfchreven fom van vyfhonderd Gulden per' Compagnie, door de gemelde Provinciën en Landfchap werde betaald , tot dat de verhoging van foldy van de Onder - Officieren en Gemeenen van de" Compagnien Grenadiers eri Muskettiers in dienst van den Staat, met zes ftuivers ten behoeve van de" refpective Kapiteinen zoude zyn gearrefteerd; zullende voornoemde Raad van Staten inmiddels, voor ' zo veel betreft de Compagnien van het Corps Aitffpachfehe Tro pen, welke uit kragte van Hun Hoog Mog. refolutie van den i Augustus laatstleden, uit de kas van de Generaliteit betaald Worden , op de voldoening van dien toeleg als een gevolg van de' gemelde Refolutie, te zyner tyd order ftellen. . Dat voor het overige voornoemde Raad van Staten veel reden zoude hebbenom zig te beklagen, dat de reprcfentatien, die zy by hunne Misfive van deu  } A AR ROEKEN, January, 17R9. £>3 den qo lanuary van het afgelopen Jaar over de^ wanbetaling van eenige Provinciën hadden gedaan, ■ niettegcnftaande Hun Hoog Mog, 'dezelve op het, kraeuafte gefecundeerd hadden, weinig, of geen uitwerking'gehad hadden; doch dat.zy zig daar van onthouden zouden, om dat zy inzagen, dat de/elven, zo lange het werk van de quotes, niet -zoude zyn afgedaan, van weinig vrugt zoude zyn, enzv in terendeel vertrouwden, dat, wanneer dar werk gefchikt zoude wezen, de Rondgenooten volvaardig zouden worden gevonden, om ade oneffenheden, die nog overig waren, uit den weg te ruimen en de lasten van de Unie met eenparigheid te dragen. . , OIQ Waar op gedelibereerd zynde , is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfz. Mislive cn bylagen zal gezonden worden aan de Heeren Staten van de refpective Provinciën en de elven verzogt, om, op'grond van de redenen, in de voorfz:. Misfive gedetailleerd, by continuatie oruec te ftellen op de betaling der Militie en verder lasten van de Unie, zo als die vervat waren m den ©rdinairen ftaat van Oorlog voor het Jaar 1785 enden extraordinaire ftaat voor het Jaar 1787, met byvoegin» van de Misfive van den Raad van Staten van der 8 February van het ze'fde Jaar, en in het byzonder van de regimenten Zwitzers op den voet var d<= Misfive door den Raad, den 5 Maart van hel afgeloopen Jaar aan Hun Hoog Mog. gefchreven. als mede om te continueeren in de betaling vat de Troupen van de Hoeren Hertog Van l)ru»my*. Markgraave Vat/ Brandenlurg Bayreuth en Hertog Van Mecklenbur?, in dienst van den Staat over genomen , in conformiteit van liet geen by d< voorfz. Misfive van den Raad word voorgedragen Dat voorts Copie van de h'sten, by de voort/ Misfive gevoegd, van de Oilieieren, die, by al dien voor het lopende Jaar een ftaat was gcfor meerd , van dezelven zouden zyn gelaten , al ' G medi sGra- /enha- Se. Refolut. tmtrend k betaling van t Krygt' wik. ;  94. NIEUWE NEDERLA NDSCHE 's Gra- VENHAGE. Refolut. omtrend de beta ling van *i Krygs volk. I i mede van zodanige Officieren , die op'den ftaat van Oorlog voor het Jaar 1787 niet hebben kunnen worden gebragt, insgelyks gezonden zullen worden aan de Heeren Staten van de refpective Provinciën; met verzoek, dat aan dezelven de by hun te goed hebbende penfioenen mogen worden betaald; en dat eindelyk aan de Heeren Staaten van de Provinciën van Gelderland, Holland en WestFriesland , en Friesland, als mede het Landfchap Drenthe zal worden herinnerd de engagementen, by een feparaat Artikel van de Traótaaten met de Heeren Hertogen Van Brunswyk en Van Branaeri' burg Bayreuth aangegaan, als'alleen met intentie om de zaaken buiten confufie en verwarring te houden, in hoop en verwagting, dat eerlang het werk van de quotes zal worden gereguleerd en op een vasten voet gebragt. Omtrend het te gemoet komen van de krygsbezettingeii in de Reden van bet Zuiderkwartier dezer Provincie, is by de Ed. Groot Mog. Heeren Gecommitteerde Raaien op den 27 January dit befluit genomen : EXTRACT uit het Register der Rejohttien van de Edele Mogende Heeren GECOMMITTEERDE RAADEN van ae STAATEN ; van HOLLAND en WESTFRIESLAND, genomen op Den 27 January 1789. p\e Heeren Hun Edele Mog. Commisfarisfen tot de Militaire zaaken, hebben aan Hun Edele Vlogende gerapporteert: dat zy, in gevolge en ter 'oldoeninge aan" Hun Edele Mog. appoincfement Zlommisforiaal van den 3 Juny laatstleden, geëxanineert hadden Hun Edele Groot Mog. Refolutie va»  JA ARBiOEKEN, January, 1789.' van den 31 • Mey bevorens, voor zo serre Hun Edele Mog, daar by geauthorifeerd waren om aan Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam en die der overige Steden van het Zuider-Kwartier dezer Provincie, welke met eenig Guarnifoen bezet zvn, uit 'sLands Casfe te reftitueeren zoda* nige fom van Penningen, als dezelven zouden kunnen aantonen, boven het genot der twaalf ftuivers 'sweeks, door Hun Edele Groot Mog. provifioneel aan de Militie geaccordeert, tot fubfiftentie van gemelde Guarnifoenen te hebben uitgerykt, en in het vervolg geduurende den toenmalige omftandigheden, en niet langer als geduurende den tyd dat geene verlooven gegeven zouden worden , weekelyks of maandelyks zoude nodig wezen, mits daaronder niet begrepen zynde de onkosten tot extractie of aankoop van Gebouwen befteed; zynde wyders by de gemelde Refolutie de twaalf ftuivers 'sweeks aan de Troupen op repartitie van andere Provinciën, binnen deze Guarnifoen houdende, geaccordeert, tot nadere ordre gecontinueerd, geworden, roet aftrek egter van het geene zodanige Troupen van de Provinciën hunner gemelde repartie genieten. Dat zy Heeren Commisfarisfen, mede in gevolge en ter voldoening van Hun Edele Mog. refpective Appoinctementen , hadden geëxamineert de Misfives' en fpeciucatien van kosten, welke ter zaake voorfz. door de Steden Dordrecht, Haarlem, Delft, Leyden, Amfterdam, Gouda, Rotterdam en Schiedam, van tyd tot tyd aan Hun Ed. Mog. waren toegezonden , of ter Finantie ingediend, en dat zy van gedagten waren, dat dezelve onder beneficie van de remarquesdaarop, overeenkomftig de intentie van Hun Edele Groot Mog. voorfz. Refolutie en de ordre van de Finantie, zouden behoren voldaan te worden ; dog dat, dewyl het genot van alle extraordinaire clouceuren ten behoeve van de Militie , uitgenomen dat van twaalf G 2 ftui- 's Gra- VENHAGE. Refolut. nopens de Krygsbezettingen enz.  qö nieuwe nederlandsche 's Gra- venhage. Refniutnopens dt Krygsbe zet tin ■ gen enz, Rui vers'sweeks, dat door Hurt Edele Groot Mog, tot nader ordre is geprolongeert, by deze Refolutie bepaald was tot de om Handigheden, ten tyde van het nemen der zelve Refolutie plaats hebbende, en in allen gevalle niet langer als geduurende den tyd, dat geene Verloven gegeeven zouden worden, zy Heeren Commisfarisfen vermeenden, dat, daar de gemelde omRandigheden thans geheel zyn komen te cesfeeren, en de Militie wederom zodanig word' behandeld, dat derzelver Verloven zeer weinig van de gewoone verfchillen, alle de douceeren, voor zo verre dezelve ten laste van 'sLands Casfe worden gebragt, dan ook nu wederom zouden behoren op te houden. Dat zy hier over met zyn Hoogheid geconfereert hebbende, zulks door Hoogstdezelve ook was begrepen , en dat zy vervolgens vermeenden aan Hun ' Édele Mog. in confideratie te moeten geven, of Hun Edele Mog. niet zouden kunnen goedvinden een afkomst van dit gehccle werk by een generaale Refolutie te maaken, proponeerende wyders, hoedanig na hunne gedagten, daar toe door Hun Edele Mog. zoude kunnen en behoren gerefolveert te worden. Waar op gedelibereerd, en welgemelde Heeren Commisfarisfen voor derzelver gegeven confideratien bedankt zynde, is goedgevonden en vcrRaan , dezelve by deze te verzoeken en te autborifeeren, om de voorfz. fpecjficatieu, na voorgaande examinatie, met adfidcntie van de Commifeh der Financie , te doen, uit kragte en overeenkomftig Hun Edele Groot Mog. Refolutie van den 31 Mey laatstleden en de Ordre van de Financie, ter betaaling te fiatteeren, wordende de gemelde Commifen by deze te gelyk geauthorifeerd en gelast, om dit gefchied zynde, tot betaaling van het montant der gemelde fpecificatien de vereischte Ordonnantiën op"te maaken en te depecheeren, dog dat na deze betaaling, cor>  JAARBOEKEN, January, 17Ü9. 97 conform aan den inhoud en de intentie der gemelde > Hun Edele Groot Mog. Refolutie buiten en be-, hilven de -emelde twaalf Rui vers 'sweeks, geene ( douceuiS rSn behoeve van de Officieren en Gemeeneï in Te Steden van het Zuiderquartier dezer Provinc e iiit'sLands Casfe zullen worden goedgedaan maar dat aan dezelve Steden voortaan aanvang nemende met den 11 February aanftaande, alle n Kn behoeve van dezelve Militie zullen werden betaald de gewone Serviesgelden, en het geene aan Vuur enö Licht op de Wagten doch geenzmts in de Ouartieren, volgens 'sLands Reglementen door de Regccringen der voorfz. Steden, voorde wemelde Militie zal worden verRrekt. ö En zal Extraö dezer benevens de Reglementen on de uitdceling van de Turf en Kaarsfen voor t GuaSencna, aan Burgemeefteren en Regeerders der gemelde Steden worden gezonoen, ten einde te ftrekken tot naricht; en voorts gegeven worden aan welgemelde Heeren Commisfarisfen ten einde de voornoemden kosten conform deze Refolutie te willen liquideeren, en van dit Hun Edde Mog. gerefolveerdc aan Zvp.Hoogheid, uit naam van Hun Edele Mog. kennis te willen geven me? verzoek, om de voorfz. fchikkmgen door HoogsTdesïlfs or'dres aan de Militie , te vallen feondecren, en, in geval tegen alle verwagting bS^mogt worden , dat het Guarnifoen van de eenïTof andere Stad, zonder de thans genoten wordende, voorheen ongehoorde, en voor 'sLands Osfe in allen gevalle ondraaglyke extraordinaire douceurcn, uit hoofde van particuliere omftandigHen niet zoude kunnen beftaan daar in het zy door verfebikking van de Guarmioenen, of op Y^o^o andere wvs, als Iloogstdezelve zal bev?ndengmetféftSS der gemelde douceuren beftaanbaar te wezen, efficacieufehk te willen voorzienf en U. eiadclyk Egraft dezer gegeven s Gra- 'enha- ;e. Refolut. lopens de K>ygsbe' vtUn ?en en».  S>3 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGa- venhaGE. den aan de Commifen van de Financie zo ter narigt als om zig daar na te reguleeren. Accordeert met het voorfz. Register. Wy hebben te voren verfcheidene maaien vermeld, in welke ongelegenheid de Officieren van het Krygsvolk van den Staat, door devoorledene onlusten, gebragt zyn. Hunne Ed. Groot Mogende de Staten van Holland en West-Friesland, hebben dan op den 29 dezer maand een befluit genomen omtrend die Hoofd-en andere Officieren,welken,uit hoofde van Hun Hoog Mog. Refolutie van den 3i November 1787, ter zaake van gehoorzaamheid aan de toenmaalige Repeering der Provincie van Holland, zyn afgedankt, en aan dezelven, onder uitzonderingen, zekere Jaarwedden toegelegd , overeenkornlïig aan het Prjeadvis van Hun Ed. Groot Mog. Gecommitteerde Raaden, het welk wy in onze Jaarboeken van 1788 bladz. 1300 en volg. hebben medegedeeld. Zie hier dat befluit zelve: EXTRACT uit de Refolutie» van de Heeren STAATEN van HOLLAND .-«WEST-FRIESLAND, in Hun Ed, Groot Mog. Vergadering genomen op Donderdag den 23 January 1789. "Oy Refumptie gedelibcrcert zvnde op het rapport SJ> den 18 September laatstleden, ter Vergadering uitgebragt door de Heeren van de Ridderfchap en ver-  JAARBOEKEN, January, 1789. 99 verdere Hun Ed. Groot Mog. Gecommitteerden tot het groot Befoigne, hebbende, tot voldoening aan diverfe Refolutien commisforiaal , met de Heeren Gecommitteerde Raden geëxamineert de fuccesfif ïn<*ekomene Requesten aan Hun Edele Groot Mog. oeprsefenteert door veele Hoofd- en andere Officieren, wegens derzelver obediëntie aan de particuliere ordres van de toenmalige Regeering dezer Provincie,. de hun toegezegde protectie van Hun Edele Groot Mogende rcclameerende. " - En in agting genomen zynde , de verfchillende middelen,'welke in het werk gefteld zyn, om.de voorfz. Officieren tot die obediëntie over te haaien, en de ongelukkige omftandigheden, waar in demeefte dezelve zig daar door gebragt vinden; is goedgevonden en verftaan, de Heeren Gecommitteerde Raaden by deze te authorifeeren , om aan de Supplianten, en alle andere Officieren, welke uithoofdevan Hun Hoog Mog. Refolutie van den 21 November 1787 , ter zaake van obediëntie aan de toenmaalige Regeering dezer Provincie, zyn gedimitteerd, toe te leggen de volgende Penfioenen, voor zo verre zy ieder deeze qualiteiten etfecBef hebben bekleed, als; Aan een Collonel ƒ 900 : o : o Aan een Lieutenant - Collonel . 800 : .o : o Aan een Major 700 : o : o Aan een Ritmeefter ..... 600 : o : o Aan een Kaptein 5°° : 0 : 0 Aan een Kaptein-Commandant . 400 : o : o Aan een Lieutenant 300 : o : o Aan een Sous-Lieutenant, Cornet of Vaandrig 275 : o : o ' En voorts geconfidereert zynde, dat onder de Supplianten zig zommigen bevinden, welke alleenlyk zyn gefufpendeerd, maar tot nog toe niet gedimitteerd, om reden , dat dezelve by den. Raad van Staate niet bekend hebben geftaan, als Officieren van die Corpfen, waar by dezelve door Hun G 4 Ed. 's Gra- VENHA- Refolut.^ van Hol' 'and no' oens Offi' :ieren mz.  ioo NIEUWE NEDERLANDSCHE 'üGra- venhaCE. Refolut. van Holland nopens Officierentnz. Ed. G root Mog. zyn aangefteld geworden, en by de omwending van zaaken waaren dienst doende • is al verders goedgevonden en verftaan, dezelve by dezen te houden voor gedimitteerd , met den 11 February 1788 ; ten dien cffecle , dat derzelver Tractementen tot dien tyd toe aan hun zullen worden uitgekeerd, dog van dien tyd af gerekend worden te zyn opgehouden. Dat voorts aan dezelve zullen worden gegeeven de Penfioenen hier voren gemeld; met dien verftande nogthans, dat alle de Penfioenen, zo aan de reeds te vooren gedimitteerde Officieren , als aan die geenen, die uit laagte dezes worden gedimitteerd , zullen gerekend worden naar de qualiteiten, die dezelve effectivc hebben bekleed op den 8 Mey 1787, zynde den tyd, dat de Refolutien over de verfchillende begrippen van den Eed, zo ter Gener rariteit, als by deze Provincie, zyn begonnen genomen te worden: dat alle de bovengemelde Penfioenen zullen gerekend worden ingegaan te zyn met den dag, dat de ordinaire Traclementen in de bevorens bekleede qualiteiten hebben opgehouden, cn gecontinueert worden het leven lang geduurende van de gepenfioncerde Perfoonen, ten waare dezelven eenig ander employ -bekwamen, zo veel of meerder dan het toegelegd Penfioen opbrengende, of ten ware zy zig door, wangedrag deeze gunst van Hun Ed. Groot Mog. on waardig maakten. En wyders, dat de -Officieren, welke uit dezen hoofde zullen worden gepenfioeneerd, zullen verpligt zyn hunne vaste refidentie te houden binnen het Territoir van een der Geünieerde Provinciën, het Landfchap Drenthe, of het rcsfürt van de Generaliteit , zonder daar uit te mogen vertrekken zonder verlof ; cn dat daar van jaarlyks by het ontfangen hunner Pennoenen ter Financie móeten doen blyken; met verdere qualifieatie op Heeren Gecommitteerde Raaden, om aan voornoemde Officieren een  JAARBOEKEN, J.inuary, 1789. 101 een ^qurvalene van vier Jaaren der voorf. Penfioe- '< nen, by forme van uitkoop in eens te mogen be- v taaien- des dat alle de Officieren, welke het effect c van deze Refolutie zullen willen genieten, ten genoemen van Heeren Gecommitteerde Raaden zul- j len moeten doen blyken , dat zy, by de omwente- , lm» van zaaken, door of van wegens Hun Edele , Groot Moe. gelast zynde zig niet te verweeren te-} eerideTroupen van Zvne°Koninglyke MajeReit, vanPruisfen, daar aan dadclyk hebben voldaan, en zi<* niet op order van wien zulks ook mogte wezen ötegen dezelve Troupen , na dat hun die ordres van Hun Ed. Groot Mog. zyn bekend geworden hebben haten empbveeren: voorts dat zy op en na dien tyd binnen deze Provincie, of ten minften binnen het Gebied van den Staat zyn gebleeven of zig daar buiten niet hebben begeven, zonder 'daar toe behoorlyk verlof of hunne dimisfie bekomen te hebben. Dat eindelvk zy , onder eede , zullen moeten verklaaren, niet te zyn getreden in den dienst van eenige buitenlandfche Mogendheid, en ook van dezelve geene Penfioenen, Tractementen, Gratificatiën of eenigen onderfrand, directelyk of ïncurectelvk, te hebben genoten, of nog te gemeten. En zal Extract dezer gegeven worden aan de Heeren Gecommitteerde Raaden in den Hage cn tc Hoorn refideerende, om daar aan, zo veel ledei Ouartier aangaat, de nodige executie te geven. De Hcereïi van de Ridderfchap en Edelen, al; mede de Gedeputeerden der Steden Delft , Gorin èhéïfl, Brielle, Enkhuizen, Edam.en.Medemhiik hebben verklaart, fchoon nietgeconfcntccrt hebben de in het verlcenen der bovengemelde Penfioenen zich echter tegen de Conclufie niet te zullen op P°De Heeren Gedeputeerden der Stad Amftcldarr. hebben voor de Heeren hunne Principaalen gere&l veert, zodanige Aanteekening tegen -de Conclufie G 5 5 Gra- ENHAE. lefilat. an Roland notens Offï■ieren>.nz. v > SS  io2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGrav'enha- ce. Refolut. van Hol land no pens Offi eieren ent. zo als dezelve is genomen , als gemelde Heeren Principaalen in tyd en vvylen zouden meenen te behooren. De Heeren Gedeputeerden der Stad Rotterdam hebben gereferveert de faculteit des noods, tot het doen van zodanige Aanteekeninge tegen voorfz. Aanteekening der Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam, als bevonden zal worden te behooren. Accordeert met voorfz. Refolutien. De Heeren Gedeputeerden der Provincie van Zeeland, hebben ter Vergadering van Hun Hoog Mog. voorgedragen en in bedenken gegeeven, of niet weder in de tegenwoordige omfrandigheid en tyd van het jaar, behoorde te worden uitgefchreeven een algemeene Dank- Vast- en Bedendag, om God Almachtig te loven en te danken voor de genadige bewaring van ons lieve Vaderland,en voor al de zegeningen en weldaaden aan het zelve in het afgelopen jaar bewezen, en om de verdere befcherming des Allerhoogften, over al het geen in het zelve dierbaar is, af te fmeken. Dus is by de Algemeehe Staaten het houden van den jaarlykfehen Danken Eededag vastgefteld op Woensdag den ï8 Maart aanftaande. Wy zullen den Uitfchryvingbrief in ons volgend Rukje mededeelen. Leyden. Den 13 dezer maand heefc de plegtigheid, ten voordeele van het Weeshuis,-in verfcheiden Nieuwspapieren aangekondigd, plaats  JAARBOEKEN, January, 1789. 103 plaats gehad, namenlyk eene redevoering van 1 den Heer Ze 'Franc f van Berkhey, gepaard met Kerk-Muziek en Choorzangen, onder bellier van den Heer Carel Vermeulen, ten genoege van een groocen toevloed van Toehoorders, in de Hooglandfche Kerk. Deswege heeft men ook deze bekendmaking gelezen : Onder hooggunftige approbatie van de Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren, Myne Heeren die van den Gerechte dezer Stad, en dc zorge en beftuur der Wel Edele Heeren Regentei en Mevrouwen Regentesfen, van het Burger Armer Wees- of H. Geesthuis alhier; zullen de Heerer y. le Francq van Berkhsy, M. D.; H. N. Pradec tor op 'sLands Univerfiteit, en . den Heer Care Vermeulen, Capelmeefter van dezelve Univerfiteit ten voordeele van bet opgemelde H. Geesthuis, ei uit een toegenegen hart voor de Ingezetenen de Stad Leyden, inde Pancras of Hogelandfche Kerk de Intreede van dit Nieuwe Jaar plegtig inwyden Dingsdagi.3 January, met eene kleeneproeve ove de Natuurlyke Dichtklanken op geregeld , Muziek e. eenvoudige Choorgezangen; waar na de eerstgemel de, in Nederduitfche Dichtmaat, eene Redenvoc ring zal uitfpreeken, ever de. Zedelyke en Godsdien ftige Plichten der IVcezen, en derzelver Beftuurders mitsgaders de wederkeerlyke betrekking , die een ie ge lyk Burger in zyn kring heeft Qtn het wehyn van ou derlooze Weezen, ah Burgers Kinderen te behartigen befluitende met hartelyke , tevens ernfiige wenfche aan de Burgery, om in dit aangevange Jaar, tt te treeden tot verzoening en aflegging van perfonee, haat, met berusting in de Vaderlyke zorg va 'sLands Hooge Machten, het bevestigd Erfftac houderfchap in het Huis van Orange., en dc eerbie voor de wettige Magiftraat dezer Stad. Zyi 3EN.- I 1 I ( I r > r t 5 e 'e n Ir d 1-  io4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zynde van heden af de Lootjes ter intreede a i Gulden, te bekomen in het opgemelde Weeshuis, kunnende een iegelyk op vertooning derzelver aan de West - Kerkdeur over de Befchuitfteeg, intreeden, en zich van eene zitplaats voorzien, alzo de vryheid en dispofitie daar van, ten voordeele der Weezen, aan Heeren Regenten,en de befcheidenheid der Burgerye en andere Toehoorders gunftig zyn verleend. Den laatften dezer maand wierdt deze Publicatie afgekondigd: Die van den Gerechte der Stad Leyden, doen by dezen allen en iegelvk weeten, dat tot het afneemen van den Eed, wegens het Fournisfemenc van den 25ften Penning, ingevolge van het Placaat van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesladd, van den 30 September 1788, door Heeren Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad, in name ende van wegens Hun Ed. Groot Mog. zyn aangefteld Commisfarisfen , dewelke in twee onderfcheidene Departementen verdeeld , ten voorfz. einde voor Hun zullen doen oproepen de Ingezetenen binnen deze Stad en Vryheid van dien woonagtig, naar aanleiding van de Gebuurten, tot dewelke zy behooren, waartoe zal worden gevaceerd met en na den 10 February eerstkomende. En zullen mitsdien alle de Burgers en Ingezetenen dezer Stad en Vryheid van dien, zo wanneer dezelve van wegen de gemelde aangeftelde Heeren Commisfarisfen door de Knegt van hun Gebuurte daartoe zullen worden opgeroepen, gehouden zyn, als dan ter zodanige plaatze op het Raadhuis dezer Stad, mitsgaders Dag en Uur, als hun door den gemelden Knegt van de Gebuurte zal werden aangezegd, zig te laaten vinden, om den voorfz. Eed in han • de» Leyden.  JAARBOEKEN, Januaty, I780. 105 den van die Heeren Commisfarisfen af te leggen,] of by Procuratie te doen afleggen. Aldus gedaan en gearrefteerd, by Die van den. Gerechteer Stad Leyden , op den 31- January 1-89 en ten overflaan van dezelve, ten zelve Dage van de Poye van 't Raadhuis voor cien Volke afge- leczen- By My J. J. HUBRECHT. Amsteldam. Volgens gewoonte zyn voor de Regeeringsvêrandering by myne Heeren van der Gerechte dezer Stad, verfcheidene Keurer op den 27 dezer maand vnstgefteld, en dei a8 afgekondigd; dog welke Keuren wy hels in ons volgend Rukje zullen mededeelen. Wy hebben in onze Jaarboeken van hei afgelopen jaar 1788 in November , ondei het artikel van Amsteldam, verflag gedaai van de algemeene inwyding vsn het fchooi Gebouw der Maatfcbappy Felix Meritis als ook van de Muziekzaal, beiden door dei Hoogleeraar Van Swinden verrigt. De be {Herders van het Letterkundig Departemeti en van dat van den Koophandel,hadden 00 goedgevonden, dat de Gehoorzaal,byzondc tot het doen van Letterkundige en andei Verhandelingen gefchikt, ook met eene Ve handeling of Redevoering zoude worden ii gewyd. Ditgelchiedde op den 7 en 8 Janu ry, zo als blykt uit dit volgend verflag: jen. Public, vegens ■len Eed' vnlrend den 25 Penning- . L t l 1 > 1 t r e r11- et  Am-. stelDAM. M Verflag van de imvydingén der Cehoorsjial van Felix Meritis. t i i i i { 1 i 1; c' c n 105 NIEtlWE NEDERLANDSCHE ■ . met medeweeten van Heeren Comm^Tsfen en cras, frefesCor in de- Kechten aan het Athe. yeum Lduftre dezer Stad en Honorair Lid derMaï fcbappye, door Heeren Directeuren van dit DeSftement verzoet was • nr,da Imvydiug der »ie"we gehoorzaal, wegens dit Departement* verwittigd, Jjjgte ter plegtigheid, gcnod|d .oSL^eTn dC Reg#**' Prof^oren, HoDh-rit ' v^zog«e Heeren, nevens die van tin 1 ^' HCrdcn rb? dcrae!ver aankomst in de leinc, ui de Heeren Leden in de groote Entréka- atstgemelden, (als, zedert^dc algemeene Inwymg, nog met VyM vermeerderd zynde gewoïen) was de groote Entrëkamer, dezen dag , iet genoegzaam tot derzelver verblyf. De Muziek-  JAARBOEKEN, January, 1789. 107 ziek-Zaal was des mede in gereedheid gebragt, ten einde de Heeren Leden zig van dezelve konden bedienen, tot den tyd toe , dat de Redevoering zoude beginnen. . „ Alles gereed zynde, werden eerst de Heeren, Leden van het Departement der JJetierimae en vervolgens de Heeren Leden der andere Departe-, menten., uit de groote Entrékamer en Muziekzaal,( door Heeren Directeuren verzogt,. zich in de' nieuwe Gehoorzaal te begeeven, alwaar dezelven plaats namen. Vervolgens werden de Heeren der Regeering , door Directeuren, uit de kleine Entrékamer in de Gehoorzaal geleid, alwaar zich terftond, by derzelver aankomst, een fraai Muziek liet hooren, door den kundigen Heer Schmidt voor de plegtjgheid van dezen dag gecomponeerd. Terwyl welgemelde Heeren binnen een halfcirkelrond perk plaats namen, en de Muziek, by voortduuring , het gehoor ftreeldc, werden ook de Heeren Profesforen, Honoraire Leden en verzochte Heeren, benevens de Heeren der algemeene en byzondere Directie der Maatfchappye uit dc kleine Entrékamer ter Gehoorzaale ingeleid. Deze fraai Gebouwde Zaal, wier platfond op 12 Colommen van de Iönifche orde rust en met de thans bekende Lampen van den Heer Argand tusfchen dezelve verlicht was, bevattede dezen avond ruim 400 perfoonen. Nadat alle de voorgemelde Heeren hadden plaats genomen en het Muziek nog een kleinen tyd hadt aangehouden, deedt de bovengenoemde kundige en welfpreekendc Hoogleeraar Cr as eene zo fraai bewerkte als juist ter gelegenheid voegende Redevoering : „ Over eenige verfchillende foorten van het Schoone, zo in de Natuur, als in de Kunj, ften en Weetenfchappen: en over de toevallig. „ he- iTEL3am. ^érjlag >an da' nwydin*en der Gehoor' zaal van Felix Meritis.  io8 NIEUWE NEDER LAN DSCHE Amsteldam. Verflag van de tnwydingen der Gehoorzaal vat, Felix Meritis. ,, heden, die het gevoel cn den indruk van het „ Schoone dikwyls of verfterken of vcrflaauwcn." Na het eindigen derzelve, werdt 'er weder een fraai Muziek aangevangen, onder welks voortduuring de Heeren van de Regeering, de Profesforen, Honoraire Leden, en verzogtte heeren, weder in de Entrékamcrs werden geleid, alwaar Hun Wel Edeleus door Directeuren voor de eer, aan het Departement der Letterkunde bewezen, op de welmenendfte wyze wierden bedankt. Met gelyke Rarigheid , en nagenoeg onder dezelfde plegtige omftandigheden , gefchiedde , des avonds daar aanvolgenden, zynde Donderdag, den 8 dezer lopende Maand , de inwyding van deze zelfde gehoorzaal, voor zo veel Departementen, gefchikt voor den Koophandel, Zeer nart , Landbouw , Fabrieken en Trafieken , betreft : de De Heeren Leden van de Achtbaare Magiftraat en Raad, nevens de Profesforen en verfcheide andere aanzienlyke genodigden , waren insgelyks by deze gelegenheid tegenwoordig: omtrent welken , gelyk ui al het overige, het zelfde Ceremonieel van 's avonds te voren wierd in agt genomen de Concertzaal was ook toen verligt ; alleen hadde het Muziek geen plaats, als geoordeeld wordende, by deze gelegenheid minder te voegen. Een der Directeuren van het Departement, zynde de Heer Willem Wagievdorp Eerman, deedt thans de plegtige Redevoering; dezelve handelde, op eene gepaste wyze, over: ,, De noodzaaklyke aanwezig„ huid van Koophandel, Zeevaart,' Visfcheryen, ,, Landbouw, Fabrieken en Trafieken in de Bur,, gerlyke zameuleving in 't gemeen: en derzelver Befchouwing of Beoeffening als Beroeps- en „ Handwerk-Konften, in eene Maatfchappy van „ Konften en'Wetenfchappen, in 't byzorider." Na het afhandelen van welk onderwerp, de Redenaar eene beknopte opgave deed der uitmuntende cn  JAARBOEKEN, January, 1789, ioo én nuttige werkzaamheden van dit Departement * én daar ha zvne aanpraak befloot niét plechtige Dankbetuigingenen Zegenwen fchen, naar de onderfcheidene betrekkingen, waar in zulks te pasfe kwam. De felle koude en daar uit fpruitende gebrek, behoeften ën nood voor de arme Lieden doen zich overal gevoelen. Dus hebbeii Burgemeefteren en Regeerders eene algemeene inzameling vastgetfeld ,op den 14 dezer maand, en daar van aldus kennis gegeeven : Heeren Burgemeefteren en Regeerders dezér Stad, in aanmerking noemende, de tegenwoordige' ongewoone ftrenge Vorst en knellende Koude,' eti daar door gevoelig aangedaan, over de groote Armoede en Nood, in welke de behoeftige Gemeente zig hier' dóór bevind, en tevens geïnformeerd zyri* de , van het verlangen der goede cri meer vermogende Burgery, welke te meermaaten de fterkfte ■blyken van derzelver Liefdadigheid heeft gegeeven , ook thans genegen is , wederom de behoeften der Elendigen te helpen verligten , . eri tot derzelver onderftand eene milde handreiking têf doen y zo hebben Hun Edele Groot Achtbaare goedgevonden', dat op Woensdag eerstkomende , zullende zyn den i^den January , eene Collecte' zal worden gedaan, ten nutte van voorfz. Behoeftigen,. zonder onderfcheid van welke Gezintc die' ook mogen wezen, zullende ten dien einde de Wykmeesteren en Gecommitteerdens tot de Schaaleri aan de Huizen binnen deze Stad en' derzelver Jurisdictie omgaan, en de Diftributie der Collecte, vervolgens door de Heeren ïhefaufieren worden' gere» guleei-d. JTEL-  ïïö nieuwe nederlandsché Amsteldam. Deze Collecte of inzameling ten voordeele van allerlye behoeftigen, zonder eenig onderfcheid van Gezindheden,gefchied zynde,. heeft opgebragt de fom van ƒ 36385 : 12. By de Parna.cfins van de Portugeefche joodfche Natie alhier, ook in aanmerking genomen zynde, dc groote armoede en bedroefde omftandigheden, in welke zig de arme* hunner Natie bevinden, veroorzaakt door den feilen Winter, is den 5 dezer maand befloten, en den volgenden dag ra de Synagogen afgekondigd,. „ dat gemelde Parnasfins, van den 7 tot den 16 dezer ingeöoten, uitgezonderd des Saturdags, zullen zitten van 12. uuren 's middags, tot 'savonds ten 4 uuren , in hunne Vergaderkamer, tot het ontvangen van Liefdegiften, waar toe aldaar eene belloten bos geplaatst is, waar in de gegoeden-onder de Gemeente, naar elks vermogen en wil, kan toeleggen, 't geen hy zal goedvinden , zonder gehouden te zyn daar van rekenfehdp aan Heerén Parnasfins te geven; doch het Haat vry, des begeerende, zulks te laten optekenen. Men vertrouwt, dat de Vermogenden onder de Natie, aan dit Ioilyk oogmerk van Heeren Parnasfins niet minder beantwoorden zullen, dan in de Jaaren ïtff$ en 1784 gefchied is." Ons zyn ook verfcheidene waarneeminge» omtrend de heftige koude van dezen Win» loegezondcn ; dog dewyl al wat deswege merkwaardig is, in het Weekfcluift de AL* V  JAARBÖEKEN, january, 1786. iii gemeene Konst- en Letterbode, wordt gtvon-^ den, zo wyzen wy liever naar dat néb-v. tig Werk, ais tot welks kring dit meero behoort. Van Gibraltar is tyding ingekomen $ dat -de aldaar liggende Hollandlche Oorlogfchcpen in goeden ftaat zyn, en dat de 's Lands Hoeker de Raaf, 'er met voorraad van fpys en behoeftens voor de Schepen Delft eri Caftor, aangekomen was} als mede van Lisfabon het Fregat Tbolen, Kapt, Haringman. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prirife Erfftadhouder, Kaptein en Admiraal-Generaal der Vereenigde Nederlanden,- zyn aan gefield tot Kapteinen ter Zee, voor het Collegie ter Admiraliteit van Arafteldam, de Lieutenants PViedeman, Aalbeti en Gobius; als mede de Lieutenant J. A. B. B'loys van Treslong , tot Kaptein voor het Collegie ter Admiraliteit van West-Friesland en het Noorder-Kwartier. De namen van veele perfoonen zyn doof 'Burgemeefteren en Regeerderen dezer Stad dit het Kerkelyk Alphabeth nitgefchrapt , ont nimmer wederom in Kerkendienst te kunnen worden aangefteld, of daar toe beroepelyk te zyn, vermits dezelven de Acte van Qualificatie hadden geteekend. 'Lenigen echter zyn in dienst gebleven , niet tegenftaande zy die Acte hebben geteekend, nadien zy verklaard hebben deswege berouw te heb« H e ben :et>  11z NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. ben, volgens een opftel van den Predikant J. van Nuys Klinkenberg, 't welk zy ten huize van gemelde Predikant hebben geteekend. De Heeren Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad, hebben doen bekendmaaken de plaatzen, alwaar de Ingezeetenen zullen gehouden zyn den eed te doen, wegens hun toegelegde in den 25 Penning, zullende dc Heeren Commisfarisfen daar toe benoemd, , na den 17 February eerstkomende, hier mede een begin maaken, en de juille tyd en wyze van oproeping'nader worden aangekondigd. 2ie hier die Notificatie woordelyk: burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, in achting genomen hebbende, dat Hun Edele Groot Mogende , de Heeren Staaten van Holland en West - Friesland, goedgevonden hebben by Hoogstderzelvcr Placaat van den 30 September 1788, eene Negotiatic van den 25 Penning uit te ichryven, en tevens daar bv te ordbnneerèn, dat alle Ingezeetenen dezer Provincie, met uitzondering alleen van de zodanigen, die bv het zelve Placaat daar van zyn ontheft geworden , in handen van daar toe te bcnoemene Commisfarisfen, onder fblemneelen Eedc, en, ten aanzien der Mennonircn. met waare Woorden, in plaats van Eede zullen moeten verklaaren ■ aan het geltatueerde by'het 00gemelde Placaat te hebben voldaan , 0f r> zullen voldoen ; hebben, dien ten gevolge, goedgevonden alle Ingezeetenen by deezen te waarfchuwen, dat tut het arneemen van den bovengemeldcn Eed zullen vacecren Heeren Commisfarisfen, daar toe be- 1 Doemd, en dat hier mede een aanvang zal worden 1  JAARBOEKEN, January. 1789. «S cemaakt na den 17 February 1789, op de onderföSdene plaatfen, hier onder gefpecinceerd; zülimdeI de oFSe tyden wyze by nadere Advertentie tn opS vin Heeren Commisfarisfen worden opgegeeven en bekend gemaakt oA in Burgemecfters Vertrek Alle Leden van Regeering. Voorts die geenen, dje fesfie in eenige Collegien hebben, of eenige Ampten fan Polkifof Juttftie bekleeden, benevens de Leden van den Krygsraad en van de Kerkenraaden der PrSntfche Gezinten: mitsgaders alle die genen, die eenige bediening, bctrekkelyk het Stadhuis, h*vSr de verdere Ingezeetenen, naar de orde der Eur^erwykén, waar in zy woonen. In de hude Kerk. De Wyken No. 1, 2 , 3, 4 § % Gasthuis. Dc Wyken No. 6, 7, 8 et, 9. ■In het IVett-Induch Buitenhuis. De Wy.cell No 10 en 11. Met een gedeelte van de Wyk 15, namelyk de geheele Plantagie, Kaayk uan de gantfche zyde van de laagte tot aan de Schans by de Pakhuizen, wederom tot aan de Schutfluis Voorts het gedeelte van dezelve Wyk , gelegen tusfchen de Houtkoopers-Burgwal, Uilenburgs- Burgwa , Ra^nenburgs-Burgwal en Montalbaans-Burgwal. P j» dt'Zmde?Kerk. De Wyken No. 12 en 3. In 't Oude Vrouwen of Besjeshuis. De WyK No. 14, het reftant van de Wyk 15 en de Buiten- W%fta2imira'iteits Buitenhuis. De Wyk Na 16. In de Lutcrfche Nieuwe Kerk. De Wykeil No 17, 18, i9, 20 en 21. % de Nieuwe Kerk. De Wyken No. 22 , 23, '*\),?let*V°i-Indisch Hu:s op de Garnalen markt. De Wvken No. 26, 27, 28 en 29. In het Nitwvezydi Heeren Logemmt op de Haan tauperdyk. De'Wyken g^rft» en Amsteldam. ■ Notificatie wegens d;n Eed omWendden 25 Penning. ■ 1  ii4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- . fff EL» P4M. "Notificatie wegens den 'Eed omtrendden 25 Pen- Voorts een gedeelte van de Wyk 51, te weten: de Noordzyde van de Goudsbloemsgragt of Franfche Pad ; de Baangragt tusfchen dezelve en de Païmgragt; de Schans daar tegen over; de Zuidzyde van de Palragragt en Brouwersgragt, tusfcheq de Palmgragt en Goudsbloemsgragt of Franfche Pad, en al wat daar binnen begrepen is. In -* Aeltnoeze-.r,e}s Weeshuis. Dc Wyken No. 33, 34, 35 en 55. De Buitenwyk No. 2. In 'e Min:,omie Weuhuis de Urange Appel. Dé Wyken No. 36", 37, 38, 39 en de Buitenwyk No. 3. In de Wster Kerk. De Wyken No. 40, 41, 42, 43 en 44. In het Nteuwezyds Huiszitttnhuis. De Wyken No. 45, 46, 47 'en 48. In 'de Noorder Kerk. De Wyken No. 49 , 50 en 51, met uitzondering van een deel hier voren in het Nieuwezvds Heeren Logement geplaatst. In de Eilands Kerk. De Wyken No. 53, 54 en de Buitenwyk No. 4. In liet Waale Weeshuis. De Wyken No. 56, 57 en 58, met uitzondering van een gedeelte van dezelve hier na in de Amfteï Kerk geplaatst. In de 4mftel Kerk. De Wyken No. 59 en 60. Mitsgaders een gedeelte van de Wyk No- 58, té weten: de Zuidzyde van de Princegragt, tusfchen de Vyzelgragt en Reguliersgragt; de Westzyde van de Reguliersgragt, ' tusfchen de Princegragt en Baangragt; voorts de Baangragt, tusfchen de Reguliersgragt en Vyzelgragt; de Schans daar tegen pver, en de Oostzydé van de Vyzelgragt, en al wat daar binnen beiloten is. De Buitenwyk No. 1. Zullende op ieder plaats aanvang gemaakt worden mét de Wyk,die de eerfte in orde genoemd is, eq zo vervolgens. Voorts hebben Burgemeefteren en Regeerders voornoemd, goedgevonden, ter herinnering en onderrichting van de goede Ingezeetenen dezer Stad hiec  JAARBOEKEN, Jinuaty, i?«9. »»| hi- nevens te laatenaanbakken het opgemelde Pla- AmSt" oP^ax een ieder zich daarna zal Kunnen re-^ guleeren. ^ ^r^ïi yan my Secret II. N. HASSELAER. Den 24 dezer maand zyn hier in het openbaar velheiden perfoonen door het Gerecht f/ofr onder anderen de perioon van fe fr k S| voorheen Bode van ze . I sociëteit HY ftondt eerst te pronk k het fcl ot iet een bord voor zyn Jors met'het woord Ruslverfmrdtr; vervol 'ns w eïden eenige boekjens, van welke bv de verfprcider was geweest, ve brand, Slaatllelyk wierdt hy zeer ftrengelyk gegecsfeld. O U D E R A U S T E L. Omtrend het afnemen, van don eed we? «ren. den 25 Penning, is ookalUer deze iuglicatie den 6 dezer maand gedaan: Cchout en Gerechte ter Ouder-ArrdM NotificceS °! dat Hun Ed. Achtb- ingevolge de AucklïSfe od hen verkend by Haar Ed. Groot Mot0nïe PkTcaat den 30 September 1788 tot de p£/van eèn Capitaale Leening van een vyfbC i lJaL P-imin Aldus gearrefteerd op het Rechthuis te Ouderkerk aan den Amftel , den 6 January 1789. En Gepubliceerd ten zelfden dage, pra:fentibus de Heeren Mr. Jtionimvs Noithenws , Schout, en alle de Schepenen, dempto Huybert van Ravens* bergen, In kennisfe van my Secretaris J. NOLTHENIÜS, G p u d 4. De beruchte Boomkweeker Pieter vqh jRrakel, die in 't Jaar 1782 den jongen Vaandrig De Wtite ongelukkig maakte, heeft met noch een tuchtcling, genaamd Pieter Mutty. gelegenheid gevonden om uit te, breken, zynde deszelfs fpoor tot nog toe niet te ontdekken geweest. Dus Jas men in de Nieuwspapieren deze bekendmaking: Alzo Pieter van Er „hl, oud m a 38 Jaaren, lang y voet 8 duim , hebbende ligt bruin hair, het welk hy gebonden draagt, en ligte brufpe oogen , zynde bleek van couleur , doch vol van weezen , en hebbende een groote neus, en zynde zeer dik en gezet, met een hangbuik, hebbende breede voeten , laatst gewoond heb.-. bea»  JAARBOEKEN, Jattuaty, 1789. "7 bende te Boskoop ; en Pieter Mutty oud ruim 301 Jaaren, lang 6 voet 2 duim, hebbende zwart hair, het welk hy gebonden draagt, en donker bruine of zwartagtige oogen, en zynde blozend van couleur, hebbende eenigzints. een opwippende neus met groote neusgaten, zynde naar mate van zyn lengte niet zeer gezet, hebbende groote handen, en lange platte voeten, en fprekende Italiaans, een weinig Fransch, Hoog- en Nederduitsch; op Donderdag namiddag den 8 January 1789, uit hun Confinement in het Tuchthuis te Gouda zy ontvlugt, en 'er de Juftitie ten hoogften aan gelegen legt, dat de voorn, booswigten wederom in handen komen; zo is het, dat het Hof van Holland belooft een pramie van een honderd Zilvere Ducatons te betaalen aan den geene, die een der voorn, perfoonen in handen der Juftitie bezorgt, en van twee honderd Zilvere Ducatons die de voorn. Fan Brake! en Mutty beiden in handen der Juftitie zal komen te leveren, zullende des aanbrengers naam, des begeerende, worden gefecreteerd. Omtrend den Burger Krygsraad dezer Stad, is wel op den 3 Maart 178» vastgefteld, maar eerst op den 16 dezer maand afgekondigd de navolgende Publicatie: W/y Willem by de gratie Gods, Prinfe van Oran" ge en Nasfau, Erf-Marfchalk van Holland, Erfftadhouder, Erf-Gouverneur, Erf Kaptein, en Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden , Erf-Kaptein Generaal en Admiraal van de Unie,en Ridder van de Kousfeband en van den zwarten Adelaar, &c. &c. &c. Allen den geene die deeze zullen zien of hooren kezen , Salut ; doen te wecten: Alzo ons door 'Jonkheer WUlemGuflaaf Freclerik, Grave van Bentiocfc, Heere van Rhoon en Pendreeht, befchreeven in de Ordre van de Ridderfchap eu Edelen yan H 5 Hol- jOUDA  GotróA. Public. nopens den Bur ftr- Krygs- raad. iï8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Holland en West - Friesland, enz., en Mr. Dirk Merens, Raad in de Hove van Holland, Zeeland en Vriesland, welke Wy, ingevolge de Authorifatie van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Friesland, van dato den 31 Oftober 1787 aan Ons verleend, hebben gecommitteerd, om in de Stad Gouda de goede ordre te herftellen, is gerapporteerd, dat zy Commisfarisfen bevonden hadden, dat wel, na de gelukkige omwenteling van zaaken binnen deze Republiek, door .de Regering der voorfz. Stad was veranderd de toen fungeereode Krygsraad , en een begin gemaakt cm de Compagnien te zuiveren, in conformité der Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. van den 3 November 1787, als mede dat de Compagnien thans beftonden uit een aantal vrywillig wakende Schutters; maar dat de gefteldheid der Stad en Burgerye nog niet had toegelaten, om duurzaams fchikkingen vast te ftellen. Dat de voorfz. Krygsraad, en goede Burgerye zich aan hun Commisfarisfen hadden geaddrcslecrd , en dien toeftand van zaaken te kennen gegeeven, met ootmoedig verzoek, dat door Ons, daar in zodanige voorzieninge gedaan mogte worden, als Wy ten meeften nutte der voorfz. Stad en Burgerye zouden oordcelen te behoren. Dat wyders zy Commisfarisfen , den voorfz. Krygsraad , op deszelfs verzoek, hadden gecommitteerd en gequalificcerd, om de Ordonnantie op de Schuttery van den 23 December 1783 te revideeren, ten einde dezelve met overleg cn goedvinden van Ons, ten genoegen der Regeering en Èur^ery, door zodanige Alteratien cn Ampliatien, te verbeeteren, als nuttig zoude worden bevon-den; dan dat de omflagtigheid der zaake cn de kortheid des tyds niet hadden toegelaten , dien aangaande, voor als nog, te conftateeren. Dat wyders by den voorfz. Krygsraad was gemèakt de na re melden verdeeling eeuer Schuttery, be-  JAARBOEKEN, January ,1789. "9 beftaancfe gedeeltelyk uit vorige Schutters, welke na de zuivering waren overgebleeven , en voorts uiteen aantal nieuwen, met verzoek, dat Wy by provifie die verdeeling zouden approbeeren , cn ue voorfz. Schuttery doen aaaftellen en beëedigen. Zo is't, dat Wy hebben goedgevonden, den vqorfz. Krygsraad, bcftaande uit den COLLONEL fslr. Adriaan Jacob van der Does, KAPTEINEN. Jan Verryst, Heere van Oucoop, Mr. Frede? rik van der Hoeve, ffan Aernout r reesman iiuys, Ml'.' Wdlem Mauritz Swellengrebel. LIEUTENAN TS. Jacnbus de Wit, Reinardus da Graajf, Nicolaai, Grendel, Hendrik Smaafen. VAANDRINGS. Dirk de Vooys, Gerrit Boon van O/lade, rrartth £us van Bovene, M.irlinus Wdtenburg, en den SECRETARIS, Lesndert Ciggaer, te continuëeren en te hou den, als door Ons op nieuw aangeftcld; als med dat de Schuttery (bcftaande als van ouds in vie Compagnien, en ieder Compagnie in zes Divificn, zal zyn gecompofeerd, zo ten aanzien der verdee ïing, als Perfoonen en Qualiteiten daar by vermeld >n alles volgens dc Rollen daar van geformeerd e aan Ons geëxhibeerd. Dat vóórts alle Officieren, Onder - Officieren e Schutters, by hunne aanllelling, in banden va Qi 3oüo4* . uk c, "pens Bar* K- ygS' raad, t ) i n Pt n 1-  ï 20 ' nieuwe nederlandsche Gouda- Public, nopens den Bur. ger Krygsraad, Gedaan in 'sGravehiiace den 3 Maart 1788. WILLEM PRINS van ORANGE. Ter Ordonnantie van Zyn Hoogheid, W. van CITTERS. Gepubliceerd van den Raadhuize der Stad Gou» da, ten overftaan van den Heer Merens% in zyne by de voorzeide Publicatie vermelde qualiteit, op den 16 January 1789. By my W. A. A. 'POELMAN. Ook gefchiedde nog op den 19 January, nopens den Raad in de Vroedfchap Mr. M. IV. van den Kerckbeven van Groénendyck, de* ze Publicatie: ■A izo het aan Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prince van Orange en Nasfau, Erf 'Stadhouder dezer Provincie, gelieft heeft aan den ' Prïefident Burgemeefter dezer Stad te doen toekomen Onze Commisfarisfen , behalven de gewoone Eeden, zullen afleggen den Eed, volgens het Formulier by Hun Edele Groot Mog. Refolutie van den 15 February 1788 gearrefteerd. Gelastende Wy onze welgemelde Commisfarisfen, om de voorn. Collonel, Kapteinen, Officieren Onder - Officieren en Schutters, de gemelde Eeden ïf te neemen; alles onverminderd de aan Ons gereserveerd blyvende faculteit, om zo fpoedig mogelyk , de nodige verbeteringen in de bovengem. Ordonnantie op de Schuttery, ten gwoegen der Kegceiing, en der goede Burgery, te ejfe£tueercn.  JAARBOEKEN, January 1789. las men Hoogstdeszelfs geëerde Misfive, gefchreven in 'sHage den 18 dezer Maand , en daar by te kennen te geven,dat,wanneerHoogstdezelve inde maand Maart des voorleden Jaars, door het Rapport van Hoogstdeszelfs Commisfarisfen onderricht, was dar Mr. Meichior Willem van den Aqckhoven van ' Gr oenendyck, welke bv Hoogstdeszelfs Publicatie van den 5! der voorfz. Maand op nieuws was aangefteld tot Vroedfchap dezer Stad, by die gelepentheid aan welgem. Commisfarisfen had verklaart , dat hy bereid zonde zyn om de voorfz.: Post aan te nemen, en geene de minfte bedenke-. lykheid had in het prsefteeren der daar by af te leggen Eeden, doch dat hy, om zekere toen exteerende redenen, prefereerde in die om Handigheden Zyne Hoogheid te bedanken cn zich te excufeeren van de Regeering; Zyne Doorluchtige Hoogheid toen reeds by zich zelfs bad voorgenomen, die excufatie niet aan te nemen, maar in tegendeel , den voorn. Mr. Meichior fVillem van den KerMpven van Gf oenendyck teconfiderercn en doen confidereren, als voor de voorfz. Vroedichapsplaatze niet bedankt hebbende; dan om redenen Zyne Hoogheid daartoe gemoveert hebbende, de uitvoering van dat voornemen tot nu toe had uitgefteld, wéshalven als' nu Zyne Doorluchtige Hoogheid, uit kragte der rcfervein Hoogstdeszelfs voorfz. Publicatie geïnfereert, den zelv'en Praelident Burgemeeüer by de voorfz. Misfive heeft geauthorifeert, om denzelven Mr. Meichior Wdlem van den Kerckhoven van Groenendyck, dien conform, in den rang , waar in hy by de voorfz. Publicatie was geplaatst, in functie te ftellen, en de vereisebte Eeden af te nemen; Zo is 't, Dat myne Heeren van de Magiftraac dezer Stad, hebben gemeent, van het geen voorfchreven is, terftond aan de goede Burgery dezer Stad de vereisebte en behoorlyke communicatie te geven, ten einde dezelve mogen fttekken tot ecu iegelyks narigtinge, . 9 ? t./wi. Al- Go U DA Public. 'lapens len Raad Van den Kerck- loven ran Groe- ïen- iyek.  m NIEUWE NEDERLANDSCKE . /ilhert y WM, Mr. Keynier Sveanenbürg, Burgemeefteren; Sowuel Gideon Wobma- Jian butrs , J. ft 5 iotitï, Pieter Smaa-zen , Mr. Frcderik van theau ,Mi: fVdlem Maurits Sweiienbregel, Schepene». Ter Ordonnantie van dezelve ëd öiisrn eb scvjg 1:9 .oamat oi mui igp1! J. D. van der BURCH. -™ -f'-} " •-••xiJbs mo. ■•>, i,-g, ingevolge van hel Placaat van de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West - Friesland van den 30 September 1788, by de Vroedfchap dezer Stad, van wegens Hun Ed. Groot Mog zyn aangefteld Zestien Gommisfunsfen, welke in Vier ondcrfcheidcftc Wyken of Departementen verdeeld, tot ieder van dezelve zullen oproepen de Ingezetenen, wconag-  JAARBOEKEN. January,17%$. 14 • tia in drie van de Twaalf Compagnien, waar In; deze Stad by de Ordonnantie op de Burgerwacnt isverdeeld, mitsgaders de Opgezetenen, wonendej onder Stads Jurisdictie. En zal daar toe werden gevaceert op het RAAD- < HUis dezer STAD. Voor de Ingezetenen in de Compagnien No. 4, 7 en 8, en voor die van de Poortery van Overfchie. By de Heeren: Pieter van Tzendoorn , Raad in de Vroedfchap dezer Stad" Mr. fan Daniël de Loches, Oud-Schepen dezer Stad; 'justus van der Mey, en Nicolaas Hendrik van Charanten. In dezer Stads Leenbank. Voor de Ingezetenen in de Compagnien No. 3, -r en 6, envoör die, welke buiten de Schiedamfche- Poort, onder de Jurisdictie dezer Stad, woonachtig zyn. By de Heeren: Mr. Jan Cornets de Groot, Raad in de Vroedfchap dezer Stad; Frederik Wilhelm Remy , OudSchepen dezer Stad ; Carnelis van der Looy , et Antliony Bujs. In het Ouden Mannenhuis dtzer Stad. • Voor de Ingezetenen in de. Compagnien No. 0 10 en 11 , als mede voor hun, welke woonen o; de Cingcls tusfchen de Hof - Poort cn Goudfche Poort,op de Karnemelkshaven en onder Crooswyk By de Heeren: . . Mr. Dirk Lodani van Catunhtrg,'Raad ind< " Vroed *0T" . )AM. Notifi' ratie we* vensEed op den 25 Pen» ving.  124 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Hotifi catse we» gens F.ea op den ving. Vroedfchap dezer Stad; Herman Oostendorp, petrus Gonflannnus van Ryp, eli Willem Sarton. Op dezer Stads Timmerhuis of FabRykacié. Voor de Ingezetenen in de Compagnien No. 1, 2 en 12', mitsgaders voor alle die genen, Welke' onder de Jurisdictie dezer Stad, op den Hoogcn Zeedyk buiten de Oóst-Poort, op het Bosjes-Eiland , op de Goudfche Cingel en Goudfcheweg, in alle de Laanenop dezelve Weg, eft van het Huis ter Lucht tot aan de Wafellaan langs de Ryweg. tot Jaffa, en van daar weder tot de Oost- Cingel} woonachtig zyn, By de Heeren: Willem Suermond, Raad in de vroedfchap dezer Stad; Renricus Moens, Adrianus van Dooctewaait, en Wsutherus de PulU En zullen mitsdien alle Burgers en Ingezetenen dezer Stad en Jurisdictie van dien, wanneer dezelve by gedrukte Billietten van wegens- de gemelde Commisfarisfen , daar toe. zullen worden opgeroepen , als dan, ter plaatze alwaar zy volgens de voorfeireve Verdeelirigbehooren, rcnzodanigeft dage en uure als dezelve Billietten zullen inhouden, zich laten vinden, om den voorfchreven eed in handem van gemelde Commisfarisfen af te leggen of te doen afleggen. Zullende die genen van de Ingezetenen, dewelke goedvinden een ander te qualificeren, om in hunne Naam den eed te doen, zodanige Gequalificeerden moeten in ftaat ftellen, om a^tcrvolgeudo de j' § van hec voornoemde Plakaat, ook in hunnen naam te verklaren: ,, Ofzy eenige Goederen voor andere Perfonen, „ Ingezetenen dezer Provincie , adminiftreren 9 „ het zy in de qualiteit van Voogden, Curateurs „ Ad-  JAARBOEKEN, January, 1789. 125 „ Adminiftrateurs , of mee welke Tytel liet ook zy, en van of voor welke Perfonen, als mede, or zy eenige Perfoonen by hen inwonende heb„ ben, en welke die zyn; gelyk ook nog, of zy ,j eenige Goederen in Fideicommis of Lyftogt be„ zitten, en voorts, of zy het Fournisfement doen „ voor zichzelve alleen, dan wel voor alle de an„ dere Goederen door hen geèdminiftreerd, of in „ Fideicommis of Lyftogt bezeten wordende." Aldus gedaan en gearrefteerd den 19 January 17 89. In kennisfe van my Secretaris, J. van ZUYLEN van NYEVELT. Eenen Ary Wilden, in dienst zynde van den Stalmeefter Middelkoop in de Baan te Rotterdam, is op den 8 January dezes Jaars met een fleede met twee paarden en vyf ry zigers, van de hooge Zwaluw tot aan Drim melen gereden over het ys van het Hollandsch Liep, het welk de oudfte lieden niet geheugen dat immer gebeurd is, zelf niet in de bekende harde winters van de Jaaren 1709 en 1740. Hoorn. De Heeren Gecommitteerde Raaden in West-Friesland en het Noorder-Kwartier hebben vasrgefteld eene Publicatie, waarby aan de goede Ingezeetenen ten platten Lande de vryheid wordt gelaten, den eed ter zake van den 25 Penning af te leggen voor Commisfarisfen uit den Gerechte I hun- Rot~ terdam. Notificatie we°ens Eed *p den 25 Pert* ning. >  126 NIEUWE NEDERLANDSCHE HOC RN. hunner plaatfen , of wel voor Commisfaris fen in de naastbygelegene deden; alles op den voet van de Publicatie by Heeren Gecommitteerde Raaden in 't Zuider-Kwartier, welken wy hier te voren onder 's Gravenhage hebben medegedeeld. Ook is alhier met verlof van Burgemeefteren en Vroedfchappen , ten behoeve van eenige Burgers van Colhorn, wier huizen door den laatften zwaaren Brand zyn verteerd, verzameld een fomme van ƒ 1669 : 17. ZEELAND. Middelburg. By de Staten van Zeeland is op den 59 December 1-88 belloten, zekere perfoonen in de Amnestie van den 13 Augustus 1787 te bevatten. Zie hier dat befluit zelveh: EXTRACT uit het Register van de Refolutien der Heeren STAATEN van ZEELAND. Den 29 December 1788. "Dy refumtie zynde gedelibereerd op het Rapport, *-* den 4 dezer Maand ter Vergadering van Hun Ed. Mog. uitgebragt, over dc onderfcheiden berigten, zo van Rentmeefter-Generaal Beoosten- Schel-  JAARBOEKEN, January, 1789. 127 Schelde, Jan van T-felftein, in qualiteit als Bailliuw van den Dorpe van Noordgouwe, op het Request van Clafina de Gtei, Huisvrouwe van Jinannes de Winter, geweezcn Wagemaakers Baas op wemelde Dorp;en van den Bailluw derScad Zierikzee, Gilles van Ts/elflein, op het Request van Jaco bus Fhnnius, Burger en Inwooner derzelver Stad, geprafenteerd aan Heeren Gecommitteerde Raden, den 24 July dezes Jaars, en door dezelve den 18 September daaraanvolgende, ter Tafel van Hun Ed. Mog. overgebragt, verzoekende de beide gemelde Supplianten gedelibereerd te worden van zodanige Crimineeje Procedures, als bereids tegen der eerfte Supplianten Man door den bovengem. Rentmeefter Beoostenfcheldc, in zyne voorn, qualiteit waren geënthameerd en litifpendent, en waar voor de laatstgenoemde Suppliant J. Vanniw., beducht was, dat hem van wegens den gezegden Bailluw der Stad Zierikzec zouden kunnen worden aange* daan, en eindelyk op het Pcrigt van denzelvcn Bailluw, gerequireerd op het Request van eenige Burgers en Landlieden, binnen'de f leerlykheden van Haamfte, Burch en nabuurige Plaatzen, aan Hun Edele Mog- geprefentecrd, tendeerende om te erlangen fchadevergoeding en reparatie _ van Eere en roede Naam, wegens zekere beledigingen aan hunne Perfoonen gedaan, by gelegenheid van hunne apprehenfie aldaar, by het gepleegd Oproeien Tumult in den Eilande van Schouwen voorgevallen , alles breder in voorfz. Requesten en berigten, en onder voorige Notulen geëxtcndeerd; en tevens by refumtie zynde gedelibereerd op die Requesten en Berigten op dezelve gedaan; is op de gronden by het voorfz. Rapport voorgedragen, goedgevonden en verftaan, alle de voorn, Supplianten en verdere, die zig door eenen al te grooten vver voor dc Wettige Conftitutie, en het Doorluchtig Huis van Orange hebben laten vervoeren I 2 tQt VTid- DFX5URO. Befluit ".opens Amnesie van [ 3 Aug. [787.  Middelburg. Bejluit nooens Amnes tie van 13 Au$ 1787.. 128 NIEUWE NEDERLANDSCHE tot daaden van oproer en geweld, en zig zelve» daar door, ten hoogften ftraf baar hebben eefteld. uit hoofde van Hun Ed. Mog. Souvereine maet, en uit een zonderlinge gratie, te comprehendeeren, m het Placaat van Amnestie, van den i<ï Augustus 1787, zoals Hun Edele Mog. dezelve Perloonen daar onder comprehendeeren by deeze en worden dienvolgende den Rentmeefter Generaal . Eeoosten-Schelde, Jan van Tsfteljiein, en den Bailliuw der Stad Zierikzee, Gilles van Tsfelftein ieder over zyne Jurisdictie aangefchreven en gelast, alle Procedures, die zy uit hoofde van de voorfz des ordres en beweegingen , op den 24 September i^TiMFebraary 1788 en vervolgens, binnen de Stad Zierikzee, en in den Eilande van Schouwen en elders voorgevallen, reeds hebben geenthameerd, en litifpendent zyn, of nog verder zouden kunnen enthameeren, te furcheeren en buiten effect, te ftellen, gelyk gefchied by dezen verbiedende Hun Edele Mogende dat daar' over eenig nader onderzoek zal mogen worden gedaan • behoudens nogthans zodanige civiele Actie, als aan de befchadigde Ingezetenen, tot weder verkryging van hunne vermiste goederen, in Rechten zal competceren: Terwyl Hun Edele Mogende van de Comprehenfie in deze Amnestie alleenlyk blyven uitzonderen zodanige Perfoonen, welke zouden kunnen worden geacfioneerd, uit hoofde van doodflag, roof en dievery, onder voorwendzel van Burgertwisten gepleegd, of tegen welke de Tuftine reeds gevonnist heeft. En zal Extract van deze Hun Ed. Mog. Refolutie aan den boven^emelden Rentmeefter BeooRen-Schelde, en den Bailliuw van Zierikzee, als mede aan Burgemeefteren en Scheepenen aldaar, en aan het Collegie van 'sGr?venmannen van Zeeland, Beooften - Schelde refpectivelyk worden gezonden , om zig daar na ieder ten zynen reguarde, te gedragen: Zullende ook ge-  JAARBOEKEN, January, 1789. 129 gelyk Extract van deze Refolutie, aan de daarby geconcerneerde Supplianten, ieder voor zo veel hem aangaat, ter narigt worden afgegeeven. Accordeert met voorfz. Regifter. {Was geteekend') W. A. de BEVEREN. Omtrend den Koophandel en byzonder den Slavenhandel in onze West-lndifche Volkplantingen, (waar omtrend wy in ons voorgaand Rukje voor December 1788 hebben verflag gedaan,) is by de Staaten van Zeeland aldus befloten: De Heeren Staaten van Zeeland den 16 der voorige maand geraadpleegd hebbende over het IV Hoofdftuk van het'Rapport van den 19 Maart 1787, rakende de Commercie op de Eilanden in de West-Indien en de Refolutie door de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, den \i December 1788 daar opgenomen, hebben befloten door derzelver Heeren Gedeputeerden ter Vergadering van Hunne Hoog Mogende te doen declareeren: j, dat Hun Ed. Mo„ gende nagegaan hebbende het vierde Hoofdftuk van het Rapport van den 19 Maart 1 787, belangende de Commercie op de Eilanden in ,, de West-Indien, en de Refolutie der Heeren „ Staaten van Holland tan den 10 December „ 1788, op de materie ter Generaliteit inge,, bracht, in het eerstgemelde zoodanige bedenkingen hadden gevonden tegen het openftel„ len van de Commercie aldaar voor alle vreem„ de Schepen, dat Hun Kdel Mog. met reden bediigtzyn,dat denadeelen,die daarvan ver1 3 „ wagt Middelburg.  i3o NIEUWE NEDERLANDSCKE Middelburg. Refolut. omtrend denKoopen Slavenhandel in de WestIndien. ,, wngt worden, de voordeden wel ligt zullen ,, overtreffen, en daarom zwaarigheid zouden rna> ken daar toe te eóncurreren, doch dat ve^ „ mits de Refolutie van Holland de openftelling „ van den handel o'p de rillanden St. Eultatius ,, en St. Martin alleen bepaald tot in het Jaar 1791 inclufive, om als dan naar bevind van zaaken over de continuatie derzelve nader te refolveren , hier van eene prcuve zoude „ kunnen worden genomen en dat Hun Edel „ Mogende dienvolgens wel mogen lyden, dat de voorfchreven Refolutie, in zoo verre dezelve niet betrtklyk is tot de openttelling van „ den Negerhandel. ter conclufie worde gebragt, onder deze remarque, dat de vreemde „ "Schepen , die aan agt per Cent uitgaande rech„ ten zouden worden gefubjecleerd, nietbehoor„ den te voldaan met vier per Cent te config„ neeren, of daar voor cautie te (lellen, maar „ dat voor de geheele agt per Cent, by confignatie of cautie zullen moetên prrcfteren. mits „ aan dezelve, wanneer aan hunne destinatie „ kwamen te voldoen, vier per Cent door de West-Indifche Compagnie zal worden gcre„ fticueert. „J3och dat Hunne Ed. Mog. zich, ten op,, zigte van de openftelling van den Negerhaudel op die zelve Eilanden van St. Euftatiusen St. Martin voor alle vreemde Schepen, in „ geenen deelen met de meergemelde Refolutie ,, kunnen conflrmer< n. ,, Dat de ope iftelling daar van niet nodig'is, om aldaar andere takken van den handel te ,, doen bloeyen, of om dezelve, in praejuditie ,, van de Negotie der Ingezetenen op de Kust Vj van Afrika en der landbouwende Kolomen te favonfeeren,en de belasting, die op de door „ vreemde Schepen aangebragte Negers zoude » ge-  JAARBOEKEN, January, 1789. 131 „ gelegd worden,ook niet volledig is;om te voorte'komen de meerdere voordeden, die vreemde „ Slaaf haalders, hovende Nederlandfchen, van „ hunne aangebragte Armafoenen zouden kuu„ nen percipiëren, het geen altyd moet worden „ in 't oog gehouden. „ Dat Hunne Edel Mog., gepenetreerd bly-, „ vende van het belang, dat de Republiek in ,, het gemeen en hunne Provintre in het byzonder in de opbeuring van den vervallen Slaven„ handel heeft, gaarn alles zullen toebrengen, ,, om hiertoe mede te werken, en ten dien eim „ de bereid zyn , om deze gewigtige zaak te „ helpen termineren, en zoo verre hunne ge„ dagten van die van de Provintie van Holland ,, mogtcn verfchillen, zich deswegens in redelyke fchikkingen in te laten; doch tevens van ,, oordeel zyn, dat alie encouragement, het „ geen reeds aan den Slavenhandel gegeven is, ,, of nog verder zoude verleend worden, op „ eenmaal vrugteloos wordtjgemaakt, door de openflelling van den vryen handel op de bo,, vengenoemde isilanden ; dat dit voor de com., mercie der Ingezeténen van den Staat , op de „ Kust van Afrika zelve, ook alleniaJeeligst ,, zyn zal, en voor de Landbouwende Koloniën ,, van dien invloed , dat daar uit de fchadelyk', fte gevolgen te wagten zyn, vermits den , Smokkelhandel, door den invoer van vreemde Slaven, op de liilanden, voor de iandbou -, wende Koloniën za! worden gefaciliteerd, eu de Producten, voor zoodanige vreemde Siaven in betaling gegeeven , daar door, ten „ nadeele vr.n de Geldfchieters en van de Slaaf ,, en Vragthaaldèrs, zullen worden gediverteerd behalven veele andere inconvenienten, dit „ daar uit zullen geboren worden." 14 Z I E* Middelburg. liefolut. imtrend ienKoopm Slavenhandel in de Westlidi'ên.  Zierikzee. / 132 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zierikzee. De Rivier de Schelde is zo vast bevrozen, dat zeer veele mcnfchen dezelve te voet overgaan, van Vianen tot op Stavenisfe, en ook van Zype tot op St. Anneland; zynde dit hier zo zeldzaam, dat dit zelfs in het Jaar Ï740 niet gebeurd is; maar aüeenlyk zeggen oude lieden, dat zulks nog eens in den Jaare 1716 plaats heeft gehad. Vlissingen. Op den 14 dezer maand , des morgens omtrend vyf uuren, ontltondt alhier een hevige brand, in het huis van een Makelaar en Diftillateur in Herken dranken , genaamd Bastiaan de Feyter, waar van de vlam door de menigte brandbaare Rollen zo hevig was, dat men, alhoewel allen aangewenden moeiten en vlyt, het huis binnen korten tyd zag inftorten. Het droevigfte , dat by dezen ramp nog komt , is, dat flegts de dienstmaagd op levensgevaar is gered, zynde reeds beide haar armen gefchroeid, terwyl de man en vrouw te zamen den prooy der vlamme zyn gebleeven, en dus eene aandoenlyke nagedagten hebben agtergelaatcn voor hunne ontroostbaare ouders en verdere naastbeftaanden, UTRECHT. Utrecht. TTXe Heeren Staaten van Utrecht, ter beJL/ üisfinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid.  JAARBOEKEN, January, 1789. 133 heid, den Heer Prins Erfftadhouder, gefield hebbende, of de confiscatie, dat is verbeurtverklaaring van goederen , (welke in de meefte Provinciën reeds is afgefchaft,) in de Provincie van Utrecht, nog blyft plaats hebben, en gemelde Zyne Doorluchtige Hoogheid daar op het advis van den Hove van Holland en West - Friesland hebbende gevraagd , heeft het zelve Hof geadvifeerd, dat de confiscatie van goederen , in de ,, Provincie Utrecht dadelyk fubfifteert." Dus heeft dan ook Zyne Hoogheid, volgens het gemelde advis by eenen brief bellist: „ dat de confiscatie van goederen, in die „ Provincie, als nog niet is afgefchaft. En is overzulks ter laatfte Staatsvergadering „ befloten, den Procureur-Generaal aan te „ fchryven, dat de ddiberatien tot affchaf,, fing der confiscatie van goederen , ter „ bekwamer gelegenheid uitgefield zynde, dezelve zig intusfehen, conform de vi„ geerende Wetten, kan gedragen." Het is inmiddels te wenfehen, daar de redenen van affchaffingvan een overblyfzel van meer woeste tyden, niet minder in deze Provincie, dan in Gelderland, Holland enz. gelden, dat ook hier het menschlievend voorbeeld van die Provinciën fpoedig mag gevolgd worden. De Achtbaare Regeering dezer Stad, met medelyden aangedaan wegens den dringenden nood der behoeftigen, in dit knellend en de armoede ten hoogften drukkend jaargé- U- rHECHT.  i34 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHÏ getyde, heefc wederom, even als in dergelyke .komraerlyke tydên, goedgevonden, haare Joflyke pogingenaantewenden, om den armen en noodlydenden in hunnen druk, zo veel mogelyk, te hulp te komen, .en daar toe ieder, door eene Publicatie op te wekken, by welke het doen van eene buitengewoone Collecte , ten behoeve der armen van alle gezintheden, wordt bevolen. De verdeeling der verzamelde Penningen zal geleideden in drie gelyke deelen:. i. Voor de Nederduitfche Gereformeerde Diaconie. 2. Voor de Almoesfeniers-Kamer. 3. Voor de andere Gezinten; welk laarfte derde gedeelte wederom verdeeld zal worden, in twee derde voor de Roomfchen, en in een derde voor de overige Gezinten. De Publicatie luidt aldus: "Durgemeefteren en Vroedfchap da- Stad Utrecht, in Confideratie nemende de buitengewone ftrehge en langdurige Koude, die 'er in deze Wintertyd heerscht, en gevoelig aangedaan, wegens de nypende Armoede en den dringenden Nood, waar in de behoeftige Gemeente zich daar door is bevindende , hebben goedgevonden eene Extraordi naire Collecte te arrefleeren, welke gefchieden zal op Vrydag den 9 January aanftaande, des Voormiddags ten 11 uuren , waar van Hun Ed. Groot Achtb de meer gegoede Ingezetenen by deze wel hebben willen adverteeren, met inftantelyk v verzoek, en ernflige bede van den hogen nood hunner arme Mede-Ingezetenen te willen ter harte nemen,en hunne mildadige harten, en banden voor die  JAARBOEKEN, January, 1780, 135 die te willen openen, ten einde daar in, zó veel mooglyk is,, eenigzints moge worden voorzien. En ten einde geene der Noodlydenden hier yan werden uitgefloten, zullen de Gecollecteerde Penningen in drie egale Portien worden verdeelt, enj een derde gedeelte daar van worden ter hand ge-; fteld aan de Nederduitfche Gereformeerde Diako-' nie dezer Stad , een derde aan dezer Stads-Aal-, moesfeniers - Kamer, en een derde gedeelte aan de andere Gezindheden-, door den Heer Boekhouder van de Aalmoesfeniers-Kamer aan hun ter hand te ftellen, in dezer voegen, dat de Roomsch-Katholyken Armbezorgers van gemelde derde gedeelte twee derde, en die van de andere gezindheden een derde zullen genieten ; zullende die Gecollecteerde Penningen, zodra mooglyk, eenieder in den hare Extraordinair moeten gediftribueerd worden aan hunne Bedeeldens, naar mate zulks een ieders nood vordert,. alzo ook aan anderen, welke fchoon geene Bedeeling genietende, tegenswoordignooddruftig zyn. En worden by deze de agt Heeren Hoofdmannen, de Heeren Regenten dezer Stads Aalmoesfemerskamer, en de Broederen Diakonen binnen deze Stad, en de refpective Schouten in de Voordeden verzogt en geauthorifeerd de voorzeide Collecte aan de Huizen der Ingezetenen te doen, of daar by te adfifteeren, en de Penningen in te zamelen met Kerkenzakjes, en zodanige Verdeelingen ten opzichten van het Collecteren in de Wyken te maken, als zy het convenabelst zullen oordeelen. •Op dat niemand hier van eenige ignorantie te pretenderen hebben, zal deze gepubliceert, gedruki en geaffigeert worden na behooren. Aldus geatrofieerd by de Vroedfchap der Stad Utrecht, den 5 January 1789, en van den Stadhuize (more Jolito) gepubliceert den 6 dito. In kennisfe van my J. W. de RUEVER. li UW :recht. Public, ot bui' engevoone  ü- TRÏCHT j3« NIEUWE NEDERLANDSCHE In gevolge van deze Publicatie, wierdE , den 9 january de Collecte gedaan, welke bedroeg de aanzienlyke fomme van ƒ8068:14: S volgens de onderdaande Lyst, die de hoeveelheid der verzamelde penningen dn de onderfcheidene Wyken dezer Stad aanwyst, gelyk mede in de vier Voorlieden, als: In de Wyken: Turkyen f 236 : 15 : ö 'tPapenvaandel 4259 : 3:0 't'Fortuin 1409 : 15 : o De Bhedkuil 2301 : 9:8 De Zwarte Knechten 288 : 6:8 d'Orangefiam I671 : 12 : o De Pekfiokken £58 : 5:0 De Hand-voetboog 292 : 12 : o In de Voorlieden: De Weerd f 94 : 12 : o Tolfteeg 90 : 1:0 Catharyne 40 : 8:0 Witttvrouwen 25 : ij : 8 Totaal ƒ 8968 : 14 : 8 Welke fomme, volgens de in voorgemelde Publicatie uitgedrukte bepaling van Hun Ed. Groot Achtb., verdeeld is in drie gelyke deelen, als: Voor de Nederd. Gereformeerde Diaconie ƒ 2989 : 11 : 8 Voor de Aalmoesfenierskamer 2989 : 11 : S Voor de Róomsch Catholyke Armbezorgers tweederde porden of ƒ1993 : 1 : o en voor die van de andere Gezindheden een derde portie of f 996 : 'io : 8 te zamen 2989 : 11 : 9 J - Uit  JAARBOEKEN, January, 1789. "137 Uit voorige aantekeningen van buitengewoone geldinzamelingen, in ongemeene harde winters, blykt derzelver beloop aldus geweest te zyn: Inhetjaar 17iöden 16 January ƒ5195 : 10 : o In het Jaar 1740 den IS February 735a : 16 : o En in het Jaar i776den3oJanuary 7128 : 3:0 Dus de nu gefchied zynde Collecte, de grootfte van voorige tyden meer dan een vyfde gedeelte of omtrent ƒ 1516 : o : o te boven is gegaan. Ook heeft het verlangen der meer gegoede Ingezetenen van andere Steden in ons Vaderland, om den tegenwoordigen nood hunner Mede • Stedelingen te verligten, in de Burger - Vaderlyke bepalingen hunner plaatslyke Overheden, gepaste eenftemmige gelegenheid ontmoet. Alhier is de volgende Waarfchouwing gedaan: TT/ en ieder word gewaarfchouwd, tot voorkoming van zyn eigen fchade, zich by prov'fie niet te wagen op het ys .van den Vaartfchen Rhyn, de rivier de Vecht, en verdere wateren by of omtrent deze Stad liggende, vermits het water door de Verlaten der Sluizen buiten de Weerd de Vecht ingelaten worden. Het operjen der gemelde Sluizen tot het doorbrengen van water, gefchied op verzoek der Regeering van Amfterdam, om daar door het gebrek aan water, welk die Stad heeft, eenigzints te herftellen. FRIES- U- CRECHT. .3'  ï38 NIEUWE NEDERLANDSCHEI FRIESLAND. Leeuwarden. Leeuwarden. De uitfchryving van den gewoonen Landdag tegen den 2 February aanftaande, luidt aldus: EDELE, VESTE, LIEVE, BYZONDERE ! Het vorige Jaar ouder gehengenvan Gods grote goedertierentheid, en het genot van menigvuldige Zegeningen, en Weldaden des Allerhoogften wederom teneinde zynde gebragt, en reeds een nieuw deszelfs aanvang hebbende genomen , en de Kegeerir.gs Form dezer Provincie medebrengende dat'er1 een vaste l'yd be'paald worde, waar inne de Hoge Regeeringe van de-, zelve bedagt zy ter beraminge van zodanige Middelen, en uitvoeringe van genomene maatregulen, waar door het nut, heil en voorfpoed des Lands, en derzelver goede Ingezetenen, onder Gods Zeegen kan bevordert wurden. En dien Tyd thans aanbreekende , 250 hebben Wy, om aan Onze last en verpligtinge te voldoen, wederom'goedgevonden, den Ordinaris Landsdag voor dezen Jiare 1789 uit te fchryvén, tegens Maandag den tweeden February eerstkomende. Verzoekende en Ordonneerende U lïd. Amptslialven hier af de, nodige kennisfe te laaten geworden aan de Pefpeclive Volmagten van Uwen Bedryve, ten einde zig op voorfz. tyd in de Stad , en ter Vergadering op het Landfchapshuis, mogen laaten praefent vinden, om na aanhooringe der Propoiilie, op de 'voor te draa« gene Poindten , Petitiën en andere Stukken en Zaaken, benevens de andere 's Lands Volmagten,  JAARBOEKEN, January, 1780. 13a ten, zodanig te advifeeren , refolveeren w; concludeeren, als in de tegenwoordige omftan-, dioheden van Tyd en Zaaken, der Republiek'; S?ï gemeen, als ook voor al deze Onze Provmcie in ?t byzonder, en derzelver goede Ingezetenen is concerneerende, nuttig en nodig,' Z"0vWe?zuïs felasS Wy UEd. wyders, om in ' Uwen teAryve ordre te ftellen , dat twee geaualificeerde Volmagten, een uit-den Adelyken,, uit de xigei,-erfde ftaat, voor dit lopende ja.r worden geëligeert, op navolgende, voet en manier. Te weten, dar de flemminge zal moeten gefchieden te gelyk in alle de Dorpen van de GdeVen en over liet geheele Land , .op een dag eli uur, namentlyk Woensdag den 28 January aaDDiïïsd voor de ftemminge in de refpeclivq Doroeii. zal in dezelve de huiskondmge gefclvie. den voor Zonnen ondergang, en op de dag der ftemminge de klok driemaal geklept worden, IZ klokken zyn, voor den middag, tekens hondert (lagen, te negen, te tien, en elt nu- re!Ue laatfte klokkleppinge geëindigt zynde, zal een ouanièr uurs daar na de ftemminge begingen en de Kerk gefloten worden, zonder dat dezelve geopent zal mogen worden voor da, d ftemminge gefchied en volkomentlyk voltrok. k"n is, en de geene , die na den voorfz. tyd «ouden moeen verlchynen , zullen voor byvallende ftsmuien gerekent worden. , . Fn zal twee dagen na de ftemminge in de reiWive Dorpen , de generale ftemminge 111 dc Weerkamer geleideden, te weeten op Vry da* den -*o January daar aan volgende. Geen Predikanten, Schoolmeesters, Kerke en Anne-Voogden!, Gasthuizen, l^'^Pg Leeu- 1 vAü)EN. ., 'Jitfch,\ >in den ->ewpo- Land' lag.  14° NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Vitfchr. ■van den gewoonenLand. dag. Weeshuizen, Grietenyen en Steden , van wegens haare Kerk, Pastorye, Arme Gasthuis, Weeshuis , Grietenyen en Stads Janden, als mede alk andere Corpora, by publique Voogden be. dient worden ie, zullen regrvan (lemminge hebben tot verkiezinge van Volmagten. Wyders zullen tot Hemmen, of 't verkenen derzelve , niet geregtigt weezen alle Perfoonen, die by Sententie des Kechters infaam zyn verklaart geworden. Ook alle de geene, die van den Paapfcbe Gods. dienst zyn , of van zodanige andere Religie, waar van de vrye oeffeninge in deeze Provintie niet word toegdaaten. Van gelyken zullen tot (temmen niet geregtigt weezen de Voogden van Pupillen van de Roomlche Godsdienst, wegens de goederen haarer Pupillen , fchoon die Voogden van den Gereformeerden , of permitteerden Godsdienst mogen weezen, nog Paapfcbe Voogden mogen ftemmen wegens de goederen haarer Pupillen, van den Gereformeerden of toegelaaten Godsdienst. Zal niet geleeden worden, dat, zo wel in de generaale als particuliere ftemminge, zullen mogen ftemmen , directe , of indirecte , mediate of inmediate, eenige Papisten, Landfchaps-Meyers, of andere Perfoonen in of omtrent de Dorpen, daar de particuliere ftemminge zal gefcm'eden niet genoegzaam begoedigt, of tn ftemminge geregtigt; zo dar de geene , die zig zullen zoeken tegens deeze ordre tot ftemminge in te dringen of zig laaten vinden daar dezelve gefchied, voor de eerftemaal zullen verbreukt worden ter fomma van 50 Goud guld., en voorde tweede reis dubbeld, re appliceren de eene helft ten profyte van den Officier, en de andere helft ,rren profyte van de Kerk-Armen aldaar ter Plaats De ftemminge op de Volmagten ren Landsdage zal gefchieden by de Ingezetenen, gequalifi. ceert  JAARBOEKEN,.Janmn, ^9. 141 ceert als boven, hooft voor hoqft, door haar zelfs, cf door haar Meyers, geen Papisten, zyn de, of door fchriftelyken last, welken last van den Eigenaar eifect forteren zal, fchoon de Meyers "anders mogten geltemt hebben. Zal ook de ftemminge geleideden op twee gequalificeerde Perfoonen als boven , die de ftemminge ot ftem-ceduls uit de refpective Dorpen overbrengen. De ftemminge zal hooft voor hooft gedaan worden, in pra:fentie van den Dorpregter en twee Perfoonen, gequalificeert als boven, en van een yder met hand of merk ondertekent worden , gel\k mede van de geene, die fchriftelyke last van de Eigenaars vertoonen, alles op tyd en plaatzen als boven. Geene cedullen van ftemmen zullen mogen in de Kerk, of andere publique plaatzen ingebragf, en tot ftemminge geadmitteert worden, als door perfoonen in de refpective Dorpen, genoegzaam begoedigt, en tot ftemmen geregtigt, of door Dorpregters, Advocaten, Norarien, of Poftulanten, by poene als voren, en zullen geen andere ftemmen admisfibel zyn. De Dorpregter zal gehouden weezen , indien eenige der bovengemelde onwettige Perfoonen zig daar by voegen, of poogden meedeftemmintre te doen, dezelve pertinentelyk op te tekenen, en aan den Grietman over te leveren, by poene voor de eerfte van 30 Goud-guldens, en voor de tweedemaal verbeurt te hebben zyn Ampt; ook zal de Dorpregter gehouden weezen copia authentiek van deftem-cedullen te houden, om een yder die 't verzoekt, tot hunne kosten copia daar uit te geeven. Zal ook van gelyken niet toegehaten worden, dat de Pretendenten .tot het Volmagtfchap ten Landsdage, 't zy Grietman, Secretaris, Edelman, of Eigen- .erfde, in de Kerk, of by K 2 par. Leeuwarden. llitfchir. van den ?ewoo. nen Latid' iag.  14» NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Uitfchr van den gewonnenLanddag. particuliere ftemminge verfchynen, fchoon zy daar begoedigt zyn, maar zullen in zulken cas, de ftemminge van haar landen doen door andere gequalificeerden als boven, by poene vanioo Goud guldens voor de eerfte reize, en voor de tweedemaal dubbeld, te appliceren als voren. De opneminge »an de generaale ftemminge zal in 't Regthuis gedaan worden by de Grietman, de Byzitters en den Secretaris, en zal niemant in de Weerkamer geadmitteerd worden, als alleen die Perfoonen, welke met fchriftelyke coramisfie van de refpeéHve Doipen, tot overbrenginge van de particuliere ftemcedullen , eeordonneert zyn , welke commisfien op dien tyd , als de particuliere ftemminge gefchied, in de Kerk gefchreeven en getekent zullen worden van de Stemgeevers, in prajfentie van de Uorpregters, en de voorgeroerde twee Perfoonen. Ymand Paapfcbe ftemmen hebbende gebruikt, zal daar door niet vervallen van cie pluralbek van ftemminge, maar zo hy bevonden word buiten die pluraliteit te hebben , zal hy ook tot het Volmagtfchap geadmitteerd worden; dog voor yder Paapfcbe item , waar voor op deszelfs ordre geftemt is, zal hy verbeuren 100 Caroli guldens, ten profyte van de Diaconie-armen ter plaatze, daar de ftemminge gefchied, welke penningen met parate executie -zullen worden gunnet. Ymand ten opzigt van zyn Perfoon niet habyï, of capabel, of gequa'Iificeert wezende , om tot den Landsdag geadmitteerd te woiden , en egter de meeste ftemmen hebbende, zo zal daar door de geene; die anderzintsde minderheid van ftemmen hadde, niet prevaleren, maar een nieuwe wettige uitfchryvinge tot ftemminge gedaan, en op nieuws geftemt worden. De Grietman zal gehouden weezen zyn Ampt in deezen getrouwlyk te betragten, zo wei zyn Per-  JAARBOEKEN january, 1789. H3 Perfoon in 't particulier rakende, ais dat ^le ] voorfchreeve poinften wel onderhouden mo ^ gen worden , en niet nalaaten aan deeze Ver- x gaderinge pertinente rekenfenap te doen van de mefufen, zo tegens derzelver unfehryvinge zou-j den mogen gedaan zyn, by poene van iqo Goud , gulden, te appliceren de eene helft ten profyte^ van den Aanbrenger, en de andere helft ten pro-, fyte van den Armen der Grietenye. En zullen alle die geene, die haar regt van ( ftemminge aanmatigen, wegens haar piaatzen , fchotfchïetende huizen, (tellen, ot ploegs>angen, me Ie gehouden wezen te hoeden de lasten van de doortogten of inlegèringe van Soldaaten, al« les in conforinité van de poinékil, belandende de verkiezinge tot Volmagten op den Landsdag, by de Staaten van 't Land den 4 Maart 1640 ge. approbeert, voor zo verre 't zelve in VttorUe en volgende articulen by Refolutie van den 19 July JÖ94 niet is gecorrigeert en geamplieert. IJe Volmagten met auteirique , copié'e. of uit boeken geëxtraheerde prncuraren romende, zullen niet worden geadmitteerd; maar die geene zullen toegelaten worden deweiKe compareeren met origineele naar oehooren ondertekende procuratien, zo als Wy U een Formulier hier nevens overzenden. ■ Pn cifelyk zal worden geobferveert de Refoiutie van den Jaare 1; 16 hier annex. Dat niemand van Paapfche Ouders geboren, in 't toekomende op den Landsdag zat worden verkooren, ten waare alvoorens Ledemaat van de Gereformeerde Rdigie is geworden, uitgezonderd de zodanige, die voor deezen daar toe geadmitteerd zyn geweest. Wezende de voorfz. Volmagten, die op den Landsdag verfcKynen zullen, goede Patriotten, liefhebbers van de Waare Gereformeerde Religie , zo ais dezelve in 't begin van de ReformaK 3 tie fARlENt Jitfchr. an den ewoo' ten Landhg.  ÏU -NIEUWE NEDËRLANDSCHE LEEUWARDEN. Uttfchr van dan gewoQ* nen Landdag. fcte aangenomen en geleert is, als irieede van de Vryheid des Vaderlands, genegen tot lieudragt, en die als nog zodanige te weenen mee 'ér daad bevonden worden. Gantlchelyk vry en onverdagt van alle fufpici en < en eenige gunst toe den Vyand van deêzen Staat te draagen, of ooit gedraagen te hebben; ende ook niet Jasterlyk nog ergeriyk , dan eerlyk en vroom van leeven. Zonder ook anderen toe te laaten, als die bevonden worden by de meeste ftemmen der Ingezetenen, in conformité van deeze uitfehryving verkooren te weezenInvoegen dat het den Grietslieden en Secretarisfen mede niet geoorlooft tii vveezen , eenige procuratien te i'chryven, eu te bevestigen, dan op zodanige Perfoonen als vooren verhaald, by poene van voor goedgunners en toegedaanen van den Vyand geagt, en naar eisch van zaaken over zulks ge ut-] ft te worden. Om op den 4 February als vooren , precies en zondereenig vertrek, 's avonds binnen Leeuwarden , en 's anderen daags teü tien uuren voor noen op 't Landfchaps huis te compareeren. EA aldaar te ontvangen , 't geene de Heeren Staacen als dan, èn daar na, by gefchrift ter hand geiteld zal worden: en daar op, mitsgaders alle voorvallende zaaken, (trekkende totbe vorderiuge van de gemeene zaaken, te beraadllagen, raamen en fluiten, 't geen by gemeene, of meeste (temmen bevonden zal worden oorbaarlykst te weezen , zonder te vertrekken , voor en alëer 't poinct van de Confenten ten vollen zal zyn afgedaan. Dat zal moeten gefchieden binnen den tyd van zes weeken, in welken tyd alle's Lands zaaken zullen moeten afgehandeld, en de Landsdag'daar mede geflooten worden. Ende wat na de voorfz. zes wecken zoude mogen  JAARBOEKEN, January, 1789. US gen worden gebefoisneert, zal alles van nul en ; onwaarde worden gehouden. Ook mede te ontfangen bewys en annwyzmg, waar en tot wateinde de ingewilligde penningen tot nog toe opgenomen, aangelegt en bekeer.. Zyï'n dit alles met volkomen last, zonder eeni ( o-e wydere rugfpraak of reftriftie. to Houdende'den afwezende, en niet genoegzaam gemagtigden, voor confenterende en by< vallende ftemmen. TT Waar toe Ons verklarende, beveelen Wy U fid. in de befcherminge van God Almagtig. Leeuwarden den 6 Jannuary 1789. UEd. Goede VRIENDEN, De Gedeputeerde Staaten van Vriesland, F. j. j. van EYSINGA, vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. H. H. van WYCKËL. H O E W E R T. Men heeft ons wegens de inhuldiging van den nieuwen Grietman Jr P. E. van Harti xma ïbüt bloten dit berigt toegezonden: Den n .January des namiddags, hadden wy be genöegeh deU Jr. P % van H Shten, als onzen nieuwverkooren Grietman in to huldigen; -Hy wierdt door een aantal Inwoonder met paarden en fleden, alle cierlyk opgemaakt fel met Orange linten voorzien, afgehaald. By he aankomen wierden drie Rukjes kanon gelost, en ver K 4 vol Leeu- v arden. 'JitCchr. 'an aen 7ÜW0O- len Land' lag. i 1 1  HO" NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoxt, ; kt. ] volgens de klokken geluid, waar op zyn Hoog Wel r Geb. in de herberg de Zwaan w/erd geleid en aldaar door den Hecr.Mederegter T. Hetrjnga, me: een gepaste aanfpraak begroet en gefeliciteerd wierd, het geen zyn Hoog Wel Geb. met dankzegging be. antwoordde: van daar begaf hy zich met een' aanzienlyk Gevolg na het Hoog Adelyk Slot Tjesfens, Cwerdende de Wapens van Harinxmn en Westdonget ideel voor af gedragen) alwaar het gantfcheGezelfchap wierd onthaald; vervolgens de trein wederom naar het Dorp gekeerd zynde, heeft men den gantfchen nagt in alle vrolykheid doorgebragt; zynde alles in de beste orde afgelocpen ; verfcheidène Eerebogen waren by deeze gelegenheid, door de Ingezeetenen vervaardigd, die zeer net betimmerd en kunftig gefchilderd waren. STAD EN LANDEN. Groningen. \ljT7y hebben in ons voorgaand ftukje W van het afgeloopen Jaar 1788 bl. 1819. eenen Rtquiiitoriafen brief, aan de Hooggraaflyke Regeering van BentheimSteinfurt, wegens den gewezen Predikant G. G. Bacot, medegedeeld. Onze onzydigheid vordert, dat wy nu ook het antwoord van die Regeering, gedagteekend den 27 dezer maand January 1789, mededeelen: • EDELE, ERENTVESTE,WYZE, ZEER VOORZIENE HEEREN I CJoe zeer Wy anders genegen zyn, en Ons ook LJ- by voorkomende gevallen :a!toos beyveren, aan Dnze nabuurige Vrienden alldn rechtmaatigen bytand ter handhaavinge der Juftitie te bewyzen. Zo  JAARBOEKEN, January, 1789. 147 Zo zeer doet het ons aan, dat wy ons thans in de onaangenaame noodzaakelykheid vinden, om aan U Edele Erentveste ons ongenoegen en gevoeligheid te kennen te moeten geeven , over den inhoud van derzelver aan ons in dato den 30 December des laatstleden Jaars afgezondene Requifitoriaale Letteren , welke ons den 9 der loopende Maand wel geworden zyn. Door dien U Ed. Erentveste daar by van ons verlangen , dat wy den geweezenen Predikant te Eenrum , Dr. Gernt Jacob Qeorg B icoi, die zich hier ter Stede ophoudt, en in de Hooge Protectie van Onzen Erluchtigften Landsheer zig heeft begeeven, wegens de misdaaden, waar van by befchuldisrd wordi, als een berugten Booswicht, in perfoon doen arredcer.cn, zyne goederen en papieren die hy by zich mogte hebben, in fecuure bewaaring neemen, en den Gevangenen aan U Ed. Erentveste ter welverdiende Itraffe overleveren, beloovende daartegens de daarop te vafiéne kosten te zullen voldoen, met de voor onze Regeering, als zynde een Gerechtigheid - minnend en Onfchuldbcfchermend Collegie', zo. zeer hoonende byvoe»ing: ° „ Dat U Ed. Erentveste de uitgeloofde Prasmie van 1000 Carolie Guldens aan den geenen,, dien " wy tot vermeld Exploit zouden moeten employ" ren, insgelyks zouden betaalen." Waarlyk! de Heeren moeten in de daad een ellendig denkbeeld van de Duitl'che Rechtspleeging in 't gemeen, en byzondcr in Crimineele zaaken, waar riet op lyf en loeven , eere en goed van den befchuldigden zal aankomen, zich vormen, wanneer Dezelve geloven,dat een Collegie van. Juftitie zoude bevoegd zyn, op enkele nog onbeweezenen befchuldigingen, eenen man, die een Eerambt heeft bekleed, zyn Vaderland echter, wegens de daarin ongelukkig ontftaane inbeernfche beroertens hebbende'moeten verlaaten, vreemde befcherming. gezogt, K 5 ter- Grot NJNGl'N. /JtltW. vtin de Renth. iceinf. Rugeering,.  148 NIEUWE NÈDERLANDSCttE Groningen Antw. van de BenthSuinf.Regeering. terftond op bloote Reïjuififóriaalê brieven, zonder dat eenige, men zwygo kiaarulykelykeen onwrHcbaare bewyzen, daar by gevoegd zyn, in corporeele apprehenfie te nr>/en fteêmëfi, en dus denzelven aan de Requiranten over ce leeveren, om hem aan den Fiscaaiifche eisfehen en befcnuldigingen bloot te fielten. Trouwens! de Duitfche Gerechts-Hoven bezitten eene gantfch andere denkwyze by het uitoeffenen van Gerechtigheid, en vorderen vooral zulke duidelyke en wettige oorzaaken, tot prife de corps van een man , die in een Eerenambt heeft geftaan, dat Crtèfhtfrtts J'J'is &p dc fure commijjï deltBi voorhanden moer zyn; maar enkele Fiscaalifehe befchuldigingen kunnen ons daar toe niet gerechtigen: zodanige manier van Procedeeren zoude immers voor de Rechtsoeffening by Weidenkenden een affchuw te weeg brengen. Wy hadden dieshalven van U Ed. Eerentvesten billyk verwacht, dat, by aldien Dezelve, den Predikant H cm der corporeele apprehenfie en uitleveringe waardig hielden , zy als dan de oorzaaken zyner misdaaden , benevens de middagklaare en onwraakbaare bewyzen zyner voorgewende euveldaaden, zo als naar. Juftitie vereischt wordt, ons Zouden voorgelegd hebben; ten einde wy ons daar door, wegens onze handelingen in deezen, telkens voor de gantfehe Wereld mogten kunnen verandwoorden. Edog van dit alles is nogthans in U Ed. Erentveste Requifitoriaalen brief niets te vinden. Dezelve fmaakt dan veel meer naar eene willekeurige uitoeffening van gerechtigheid, en is te zeer op klinkende woorden, zonder zaaken, gegrond, als dat wy daar aan zouden kunnen of mogen defereeren. Wy betuigen ondertusfchen , hetgrootfte aandeel te neemen over de verdeeldheden en daaruit ontftaane inwendige onrustigheden der Vereenigde Nederlanden. Zyne Hoog - Graafelyke Erluchtigheid, on-  JAARBOEKEN, January, 1789. 149 onze grootmoedigfte Lands - Heer, zal ook nimmer ( eenen wezenlykeh misdaadiger, die rechtelyk gecom 1 vinceerd en der ftraffe ontvlucht is, in Hoogstdeszelfs Landsheerlyke befcherming op- en aanneemen. . Als Lands-Heer nogthans,is Hoogstdezelve ver- pligt, zyne Landen op alle mogelyke en betaamely-. ke wyzen, door verleende protecfie der ongelukkige vreemdelingen, die hier heen hunnen toevlucht neemen, te verryken, te bevolken, en dus zynen Burgerftaat, zo veel doenlyk , in vollen bloei te brengen. Waarin Hoogstdezelve de menigvuldige en dagelykfche voorbeelden zelfs van de Geconfedereerde Zeven Provinciën, is opgevolgd; want, terwyl deeze meenen gerechtigd te zyn, de uit de eene Provincie in de andere gevluchte ongelukkige Ingezetenen in hunnen Burgerftaat te nemen; zo heeft Zyne Hoog Graafelyke Erluchtigheid dies te meer, als een Duitfche Ryks-Stand, zich bevoegd gehouden , ongelukkige Nederlandfche Ingezetenen in zyne befcherming, en gelyk als Leden van zynen Burgerftaat, insgelyks op- en aan te nemen ; als mede hen teffens van alle Landshecrlvke Protectie te verzekeren, en daar in zelfs het voorbeeld van zyne Doorluchtigfte Hoogheid, den Erfftadhouder van Nederland, in zyne Duitfche Staten naar te volgen. Dus zouden wy, als een van Hoogstdcnzclven aangefteld Collegie van Juftitie en Land-Regeering, zeer tegen onze pligten handelen, wen wy, het belang van ons dierbaar Vaderland uit het oog verliezende , daartegen rechtsftreeks aangingen , en den Predikant Bacot aan U Ed. Erentveste, als eenen misdadiger zouden willen overleveren, daar by evenwel tot nog toe van geen de minfte euveldaaden is overtuigd geworden. Deeze Geteerde man, tóen hy zich in de maand Augustus bf September des laatstleden Jaars hier heen had begeeven, gaf mondelyk te kennen, dat hy voor de vervolgingen van zyne vyanden zich niet jRO- IlNGEN, > m de Herith. ïieïnf. 'Cegee-  ijq NIEUWE NEDERLANDSCH Gro- kincej Antw. van de Benth, Steinf. Regeertvg. niet veilig hield, om dat hy voorheen de toenmaalige Ordonnantiën der Heeren Staten van Stad en Lande, welke hy in origineel vertoonde, getrouwelyk achtervolgd hadde; waarna zyne Hoog-Graafelyke Eii uchtigheid denzei ven ook in zyne Protectie, en als een Ingezetenen dezer. Stad en' Graafilbap^ heeft op- en aangenomen. Vervolgens heeft hy namaals fchriftelyk by onzen Lands Heere zich ootmoedigst ten dien einde verder geaddresfeerd, zo als UEd. Erentveste uit nevensgaande Rylaage zulks breder gelieven te verneemen. Hy heeft alzo thans hier ter Stede zyn forum, en moet gevolgelyk, indien hy van een misdaad zoude kunnen befchuldigd worden, niet by U Ed. Erentveste, maar hier by zyne competente Overheid, rechtelyk worden aangeklaagd. En men ftelle ook al eens, als of Dr. Bncot, gelyk een weezenlyke misdaadiger van zyne euveldaaden geconvinceerd zynde, der ftraffe was ontvlucht, dan waren U Ed. Erentveste wel bevoegd geweest, Ons, met en benevens communicatie der volledigen acren ,om z\ne uitlevering te verzoeken; edog nooit hadden U Ed, Erentveste het durven waagen, ons door een prajmie van 1000 Caroli Guldens tot een handelin.; te willen verleiden , wanneer dezelve zich hadden overreed gehouden, dat die rechtvaardig was. Thans echter , terwyl U Ed. Erentveste geen eenigen grond van rechten voor zich hebben, of immers in Derzelver Requifitoriaalen brief niet ophaaien, waar op wy zouden kunnen of mogen belluiten, om den Predikant Racot over te leveren; zo is 't zo veel meer beleediging voor ons, wen Dezelve gelooven , dat wy, als Mannen van Eere, voor een aangeboden prsemie vatbaar waren, en op zulken wyze konden en mogten overgehaald worden, om het Leven, Goed en Eere van iemand )nzer Ingezetenen in de waagfchaal te ftellen. Neen I  JAARBOEKEN, January, 1789. rjr Neen ! wy zyn Duitfche opregte Mannen, én blyven ftandvastig aan onze plichten getrouw. Zouden inmiddels ü Ed. Erentveste ons overtuigend kunnen bewyzen, dat Dr. j8«cg weezenlyk een zodaanig booswicht ware, als Dezelve 'hem hebben opgegeeven, en wy vervolgens naar de re-gelen van Juftitie bevonden, dat daarinne eenë volkomene onpartydigheid heeft plaats gehad; zo zullen Wy - naar bevind van zaaken, niet nalaaten, eene zulke fchikking daar over te maaken, als wy vermeenen, met onze plichten overeenteivomen. Waarmede -U Ed. Eretitveste in de belcnerrning desAIlerhoogften te hebben aanbevoolen, blyven EDELE, ERENTVESTE, WYZE, ZEER VOORZIENE HEEREN, f U Ed. Erentveste Goede Vrienden. (IVas geteekend) , | Hoog-Graafl. Bentb; Steinfurtze Regeeringi C. von CONRADI. Von BOHY. Burgsteinfürt , den 27 January 1789. By dit Antwoord was eene Deductie en Supplicq gevoegd, door den Heere G. J. G. Bacoty aan Zyne Erlachtigheid, des H. R. Groningen. Antw. van de Benth. Sttinf. Reg>e.  152 - NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen GENERALITEITS LANDEN. *s Hertogenbosch. Ook hier is ingevolge eene afgekondigde Bekendmaking, op den 19 dezer maand door Heeren Scheepenen eene algemeene Collecte gedaan, ten behoeve van alle noodlydenden, zonder eenig' onderfcheid van Godsdienst, welke opgebragt heeft eene fomme van ƒ 1195 : 17 ; 2. c JAN. R. Ryks regeerende Grave van Bentheim Steinfurt, overgegeeven ; maar welke ons bellek niet toelaat mede te deelen. Dog, zo als ons berigt is, zal dit ftuk byzonderlyk uitkomen in de Verzameling van Stukken door ür. G. J. G. Bacot, ter verdeediging zyner onfchuldy enz.  JAARBOEKEN, January, 1789. t53 AANHANGZEL VAN GEW1GTI0E BUITEN LA.\DSCHE ZAAKEN. De omftandigheden worden in verfcheiden Buitenlandfche Staaten en kyken hoe langer hoe . opmerkelyker. Slaan wy voor eerst een oog op Frankryk. Hier ontmoeten wy terftond de volgende beflisfing van den Staats-Raad des Konings op het Rapport of Berigt van den Heer Necker, omtrend de Staten Generaal van den 27 December 1788. De Koning het rapport, door den Minifter zyner Financien, met betrekking tot de aanftaande Befchryving der Staten Generaal, in zynen Raad gedaan, gehoord hebbende, heeft Zyne Majefteit de grondbeginfels en oogmerken daarvan aangenomen, en geordonneerd, als volgt: 1. Dat de Gedeputeerden op den aanftaande Vergadering der Staten Generaal ten minfte duizend in getal zullen zyn. 2. Dat dit getal, zo veel mooglyk, naar gelang der Bevolking en der Schattingen van ieder Bailluagie zal geformeerd worden. 3. Dat het getal der Gedeputeerden van den Derden Staat aan dat der twee andere Orden, te zamen genomen , zal gelyk zyn ; en dat deeze evenredigheid door de Brieven van Befchryving zal aanbevoolen worden. 4. Dat deeze voorloopige bepaalingen tot een grondflag zullen dienen voor het werk, dat 'er gedaan moet worden, om de Brieven van Befchryving , gelyk ook aan de andere fchikkingen, welke daarmede gepaard moeten gaan, zonder uitftel gereed te maaken. 5. Dat  ij4 NIEUWE NEDERLANDSCHË 5. Dat het Rapport, aan Zyne Majefteit gedaan, teffens met dit Refultaat zal gedrukt worden. Gedaan, te Verfailles, de Koning in zynen Raad tegenwoordig zynde, den 27 December 17S8. (Was geteekend) LAURENT de VILLEDEUIL. Op dit Refultaat volgt het Rapport, dien zelfden dag op 'sKonings uitdruklyk bevel gedrukt. Jammer is het, dat dat ftuk te omflagtig is om door ons te kunnen worden medegedeeld. De dagfehryvers in Frankryk - laaten 'er zich aldus over uit: „Het voltooit „ den roem van den Peer Necker , en als „ Financier, en als Schryvcr. De byzon„ dere Volksliefde, welke in dat gefchrift 3, heerscht, verzekert dien Minifter van de algemeene dankbaarheid en eerbied der\, Burgeren. Wen ziet daar uit, dat de Kon.ingin hem inderdaad underlteund heeft. * in de moeilyke worfteling, welke hy tegen de twee andere Orden doorteftaan ^ hadt. En hy fchroomde niet te zeggen:, \ ,, dat, zo de Koning-al teveettegenltand; ', ,, vondt, hy maar eenen raad'aan Zyner ',' l; Majefteit te geven hadt , en die zou ook: I „ de laatfte zyn, te weeten: om den Minifter, die het meefte deel aan des Ko" nings deliberatie zou gehad hebben , 'er " \, aan op te offeren." De uitwerkingen " van dat Rapport zullen in de Provinciën *? Vj rbaazende zyn. Den Adel van Bretag" ne heeft in een Pretest-zich ten fterkften ' » te-  Jaarboeken, januaiy, tjid. isS 5, tegen dit Rapport verklaard. De brieven, i, der befchryving znllen eerst over 8 of ij 10 dagen gereed kunnen weezeri. Het „ fchynt zeker te zyn , dat de Staaten „ Generaal den 20 April te Verfailles veri} gaderen zullen enz." Onderwyl zyn de gistingen, voor al tusfchen den Adel en den Burgerftand, inzommige gedeekens van Frankryk, zeer groot. In Bretagne verfcheen dit Arrest des Volks in 't licht. ARREST vonden STAATS-RAAD des VOLKS, wfecremte en annul'eerende het ARREST het PARLEMENT tan RENNES-j in dato den 8 January. Het volk, by eef) vergaderd op het Plein van het Paleis, heeft niet zonder verontwaardiging kunnen zien, het Arrest van 't Parlement, Verbiedende dat men zig zal vergaderen. Oe publieke Orde is niet geftoord; 'er iS geen de minfte fehyn van oproer geweest. Integendeel was mën in verwagting het voorbeeld te zien volgen,' door het Parlement van Parys, by deszelfs Arrest van den 5 December gegeeven, waar in het de gelyke verdeeling der belastingen vorderd. Hoe'hebben de Bedienaars der Recht» vaardigheid, welker Hoofd-Karaéter is onparf tydigfieid, door den geest van hun orde, zo verdwaald kunnen zyn, dat zy het Volk het middel willen verbieden, om verzoeken te beraamen, welke de ftrengfte billykheid niet kan afkeuren ? Hoe hebben zy niet kunnen zien, datt zonder toevlugt te neemen tot den i4den tytef éer Burgerlyke Ordonnantie, de bloote kenmer-  ij6 NIEUWE NEDERLANDSCH'E Arrest van 'c Folk in Bretagne. ken van 't gezond verftand genoeg zyn om ter Jeeren, dat men geen Rechterén Party kan zyn? dat dien volgens in het Parlement geen Edelman zig fteeken kon in eene zaak van edelen, die in het aanzien der Natie den hate.'yken eed doen van niet op eene egaale wyze in de publieke lasten te dragen: dat het dus het grootfte bevvys opleverd van de gegrondheid der algemeene en beliendige vertoogen , by welke men zig beklaagd, de fe'uaa! en het zwaard van Themis, by uitfluiting te zien in handen van eenen Stand van geprivilegieerde Lieden , welke de zwakheid heeft om zig daarvan tot zyn eigeii voordeel te' bedienen, tegen de menigte van Mede-Burgeren, van welken een gan9cli edel Parlement te Vader behoorde te zyn. ' 1 Heeft dat gansch edel Parlement niet opgemerkt, dat het daar door het allergevaarlyksf voorbeeld gaf van het eigendunklyk 'gezag; en 'er de ysfelyke (lagen van doet gevoelen, na de Haven van Londen ingevoerd,geduurende'het vierdedeeljaars eindigende den 5 January 1789. Aan Contanten betaald in handen van den Ontvanger van de Plantagie-Imposten , voor "imposten op Koopmanfchappen in de Haven van Londen ingevoerd, geduurende het vierdedeeljaars eindigende met den 5 January 1789. Aan Contanten betaald in handen van den Ontvanger van de Imposten op de Wyn-en, voor Imposten op VVynen,in de Haven van Londen ingevoerd, geduurende het vierdedeel Jaars eindigende den 5 January 1789- ïotalis van 't ontvangen Geld. By het bovenftaande moet nog gevoegd worden het montant van de Imposten op Koopmanfchappen in oS 290,201 : 17 : 2è éL 98,332 : 16 : i\ éL 36,471 : 2: o <£ 425005 : 15 : 6 L-3 de  ifSs NIEUWE NEDERLANDSCHE de Haven van Londen ingevoerd,geduurende het vierdedeel Jaars;, eindigende den5 Januaryi789, waar van de betaaling by Obligatie verzekerd is. & 566,561 : 16 : o| net geheele montant van Imposten dadelyk betaald, of by Obligatie verzekerd, pp Koopmanfchappen, geduurende het Termyn, beginnende den 5 O&ober 1788, en eindigende den 5 January 1780 , bedraagt , . . . . ^ gqi,56> : ia: 3^ De enkele omftandigheid van datdeKoopmanfchappen , waar van de Imposten ten naasten by een Millioen Sterling bedragen, geduurende het Winter Saizoen ingevoerd zyn, op welken tyd de Inkomften van, den Tol altyd als eene zaak van weinig belang aangemerkt wordt,alzo de Koophandel als dan gering is, is een gebeurtenis, dewelken een Herken indruk maakt; daar dezelve aantoont, dat de verrichtingen van de Engelfche Staatsdienaars binnen de drie laatfte jaaren met veel beleid aangelegd zyn, alzo'er de uitwerking zo voordeelig 'van betonden wordt. In  JAARBOEKEN, January, 1789. i<5i In het nabuur ig Brabanp is ook misnoegen en oneenigheid; gelyk blykt uit het navolgend bevel van den Keizer, als Hertog van Braband. De weigering van de gemeene fubfidien, "waartoe de Derde Stand van myn Hertogdom van Braband heeft durven overgaan, zonder dat de > eerfte Leden de minde poging gedaan hebben om' daar in ordre te Rellen , heefc alle myne veront-' waardiging moeten opwekken, en noopt my om. van dit oógenblik af, voor deeze Provincie te herroepen alle de toegeeflykheden, die ik haar bewezen had, cn vooral die van de vergetelheid wegens al bet voorgevallene in de jongde Troubelen, welke ïk haar in goedgunstigheid had toegedaan. Ik verbied tevens aan myn Generaal Gouvernement , my verder eenige genade hoegenaamd te vraagen, het zy voor die van den Burger- , het zy van den Geestclyken Stand dsezcr Provincie , of eenige van hun in eenige Rand te petten. Ook fchort ik alle laatcre benoeming tot de Brabandfche Abtdven op, cn myn Gouvernement Generaal , gederkt door den Militairen arm, zal naar de perfonen van alle clasfe en beroepen in de genoemde provincie, welke in de jongde troubelen, zich 'fchuldig gemaakt hebben met de daad , met woorden of door gefchrifte, ten drikden onderzoek doen, ten einde hèn te ftraffen, zodanig als ik naar de gelegenheden za! gepast oordeelen. Na de weigering, die Gylieden U hebt durven onderdaan van te bewilligen in de fubfidien, die bib }yk en onyermydelyk behooren opgebragt te worden 'tot onderhoud van het Publiek beduur, _ftaat U geenzins meer'vry, in eenige zaak, de Biyde-Inkomste interoepen, achtende Ik my niet langer tot dezelve verbonden , terwyl Gylieden, het' van L 4 uwen r-rerineigingIer ï'rl ■ilegien >an Bra'tattd*  \6i NIEUWE NEDERLANDSCHE uwen kant als getrouwe Onderdaanen aan my verfchuldigde, hebt durven ter zyde ftellen. Hier mede &c» (Was geteekend) i J O S E P H. (Onder ftond) Van wegens den Keizer en Koning. (Gecontrajigneerd) A. G. van LEDERER. Weenen den 7 January 1789. Vervolgens is vanwege het Gouvernement deze Waarfchouwing alomme in de Stede:q van Braband aangeplakt: Myne Heeren van den Magiftraaat deezer Stad, hebben het van hunnen plichc geacht het Publick te onderrichten van de Depêche, den igden deezer, van wegens Hunne Koninglyke Hoogheden, de Gouverneurs Generaal deezer Nederlanden, op heden ontvangen, luidende als volgt: Maria Christina, Koninglyke Prinfes vanHongarye en Bohème, Aarts - Hertogin van Qoften» ryk, Hertogin van Bourgondien, van Lotharingen en Saxen Tefchen enz. ' Albertus Cajimirus, Koninglyke Prins van Polen en van Litthauwen, Hertog van Saxen-Tefchen. Lid van de Koninglyke Orde van den ff. Stephanus, Veldmarfchalk der Legers van Zyne Majefteit den Keizer en Koning, en der geene van het H. Roomfche Ryk enz. Luitenants'Gouverneurs en Kapiteins'Generaal yan de Nederlanden, enz. enz. enz. Waar^  3 AARBOEKENjJtf»*^, 1789. 163 Waarde en Welbeminde t Zyne Majefteit mis- / noegd over al het geene, 't welk zedert meer j dan 18 Maanden is voorgevallen , en met reden t verftoord over de weigering, welke, het voor-; ftel in Braband tot het Confent in de Subfidien, ( en in de gemeene Lasten heeft moeten ondervinden, geeft deswegeu Zyne openbaare verontwaardiging tte kennen , door eene Depêche direct afgevaardigd, onder Zyne Koninglyke Handtekening van den ;den deezer Maand, en reeds ter hand gefteld aan de Gedeputeerden der Staa* ten, en onder andere fchikkingen heeft Hoogstdezelve de vergiffenis herroepen , dewelke Zyne goedertierenheid Hem bewogen hadde toe te ftaan; verklarende dat Zyn Gouvernement Generaal, met behulp van de Militie, het allernaauwkeurigfte onderzoek zal doen, omtrent Perfoonen. van allerlei rangen conditie iti de Pro.vincie, welke ten tyde van de laatfte troubelen, zig fchuldig gemaakt hebben, het zy aan daaden, woorden, gefprekken of gefchriften, om dezelve volgens bevinding der omftandigheden, naar behooren te ftraffen; En trademaal wy boyendien onderricht zyn, dat men zonder menagement voortgaat met zeer berispelyke gefprekken te houden , die tevens ftrydig zyn met het refpeél, 't welk men aan Zyne Majefteit, er aan deszelfs Gouvernement , verfciiuldigd is. 20 fchryven Wy aan Ulieden deeze, om ü t< verwittigen, dat zo wel de Civiele als de Mili taire Officiers bevel hebben , om daarop met d< allergrootfte zorge te Ietten; en dat het Onz< wil is, dat Gylieden zonder uitftel eene Ordon nantie doet afkondigen, om op nieuw te verbie den alle byeenrottingen, alle hoegenaamde be weegingen, ftrydig met de orde of de algemee ne rust; en op dat, (terwyl men aan de vre delievende Inwooners de rust verzekert, dewei ke zy zullen blyven genieten, indien zy zj L s w< Vaari bhouw. egen ds Irabatf Iers. r  Waar. fcbouw. tegen de Brabant 164 NIEUWE NEDERLANDSCHE wel gedragen,) het Publiek intusfchen in 't algemeen onderricht worde, datby zo verre men voortgaat inftrafbaare gefprekken en andere beweegingén, of dat men uithoofde van tedoene onderzoekingen, ingevolge de orders van Zyne Majefteit, eenigen tegenftand of belemmering ondervond, de fchuldigen de faéto zullen gearrefteerd, en in de Gevangenis gebragt worden. Wy verwagten, dat de Ordonnantie, welke Gylieden volgens deeze Onze Depêche zult afkondigen, in allen opzichten zal overeenkomen met de aangelegenheid van de zaak, en met het onderwerp, 't geene Wy voor hebben, om het Publiek te verwittigen van de gevolgen, welke de minfte buitenfpoorigheid die begaan Zoude worden, onmiddelyk' na zig zoude fleepen- Hier mede, Waarde en Welbeminde! de Heere God zy metU. Brusfel den 19 January 1789. Gèparapheerd Tr. vt. Ondertekend Maria eu Albertus, Lager ftond, ter Ordonnantie van Hunne Koninglyke Hoogheden , gecontrafigneerd L. C. van de Veld. Nog lager ftond aan de Wethouderen der Stad van Antwerpen. Dienvolgens ordonneeren myne voorfchreve Heeren aan alle Ingezetenen dezer Stad, van wat ftaat of conditie't zy, van zig op het allernaauwkeurigfte te onthouden , zo in woorden , in werken, in druk, of gefchrifte, van alle het geene eenige ftoornisfe aan de publieke rust zouden kunnen toebrengen, en wei voornamentlyk van alle-oneerbiedige en eerfchendende gezegdens, zo ten opzichte van Zyne Majefteit als van zyne Bedienden, mitsgaders van alle byear.rottingeu en verdere hoe genaamde buitenfporigheden ,om langs dit middel, zo tot hunne eigene veilig* heid als tot die der Medeburgeren , zig aan geene de minfte kwaade gevolgen bloot te ftellen •, waar-  JAARBOEKEN, January, 1789. 165 waarfchouwende myne gemelde Heeren by dee- J zen een ieder , wie het zy, zig exactelyk te ge-j dragen naar de Ordonnantiën, tot behoudenis- , ie van de goede order en van de publieke rust, yoortyds geëmaneerd. AStum in pleno Collegio hac 20 January 1789. Omtrend den Oorlog tusfchen Rusland en het Turkfche Ryk is niets aanmerkelyk , dan dat de Vesting Okzakow op den 16 December 1783 door de Rusfchen op de Turken veroverd is. In Poolen helt alles mede naar eene verandering van zaaken over. In eene vergadering van den 13 January wierdt by de RyksRenden befloten,dat, vermits de Graaf Van Stackelberg op de Nota aan hem ter hand gefield, om de aftogt der drieduizend Rusfchen, die zich als nog op het grondgebied der Republiek bevinden, te verzoeken , niet hadt geantwoord, men dit verzoek herhalen zou, door een tweede Nota, welke dan ook voorgeleezen en den volgenden dag overhandigd wierdt, zynde van dezen inhoud: T~\e Ondergetekende hebben op uitdrukkelyk bevel •f-^ des Konings en der Gcconfeedereerde Stenden der Republiek, de eer, aan Zyne Excellentie, den Heer Grave Fan Stackelberg, Ambasfadeur van Haare Rus-Keizerlyke Majefteit, voor te dragen, dat de Vergaderde Stenden, die Reeds op de nakoming van de door hen aan IJaare Keiz. Maj. gedaane voorftellingen gereekend, en zich een gua- Vaati chouw. egen de Braban* ■iers.  166 NIEUWE NEDERLANDS CHE! Nota tot vertrek van Rus fiesch, Krygs- volk. gunstig Antwoord op hunne den 17 November overgegeevene Nota, betrekkelyk tot den aftocht der Rüsfifche Troupen , beloofd hebben , thans onaangezien deeze verwachting nog officieele berichten van wegens de Nationaale Commandanten bekomen, welke hun kennis geven van de oprichting van nieuwe Magazynen en van de aanwyzing van nieuwe kwartieren voor de gezegde Troupen, op het gezegde grondgebied der Republiek. Om deeze redenen vinden zich de vergaderde Stenden genoopt tot het vernieuwen der beden, om hunne wenfehen daadelvk vervuld te mogen zien. En hoe zeer de Stenden hun verlangen op de rechten van elke onafhangkelyke Natie,en op ontwyfelbaare gronden bouwen, reclameeren zy des niet te minder de grootmoedige gezindheden van Haare Keizerlyke Majefteit, daar derzelver invloed niet anders dan kan beantwoorden aan de vriendfehap, die de Koning en de Republiek Poolen aan Hoogstdezelve beftendig trachten te bewyzen. De toezeggingen van Zyne Roomsch - Keizerlyke Majefteit/ waar by deeze Souverein beloofd heeft alle fchaden, door zyne Troupen geduurende deezen Oorlog den Bewooners der Grenzen toegebragt, te betaalen en te vergoeden, doen den Vergaderde Stenden eene gelyke voldoening van wegen Haare Keiz. Maj. verhoopen, zodra als even zulke klachten omtrent de Rusfifche Troupen voortgebragt en bewezen zullen zyn. Deeze overtuiging der vergaderde Stenden is enkel een gevolg deidenkbeelden die zy zich vormen van de rechtmaatige gezindheden, welke by uitnemendheid aan Haare' Keiz. Maj. mogen worden toegekend. MALACHOWSKY, &c. VORST SAPIEHA, &c. Warschau den 14 January 1789. In  JAARBOEKEN, January, 1789. 167 In Zweeden , alwaar het zich alles tot eene uitbarfting van Oorlog tegen Rusland laat aanzien , heeft de Koning tegen den 26 January eenen algemeenen Ryksdag mtgefchreven, door eenen open brief van dezen inhoud: W/y Gustaaf, by de Gratie Gods, der Z weeden, i *v Gothen en Wenden Koning &c. &c. &c. . Onze vriendelyke groet , byzondere gunst en genegenheid , mitsgaders Godes des almachtigen , Zegen bevoorens. Ontbieden Ulicden Onze Lieve Getrouwe Mannen, de Onderdaanen, de Stenden des Ryks, Graaven, ■Vryheeren, Aartsbisfchop, Bisfchoppen, Ridderfchap, en die van den Adel, de Clerefy, Burgerfchap der Steden en Boeren (land, welke behuisc en woonende zyt binnen Zweedens en het Grootvorftendom Finlands Grenzen; terwyl Wy in de tegenwoordige omftandigheden voor het wclvaaren van het Ryk en tot Ons eigen genoegen raadzaam en noodig geoordeeld hebben, ülieden onze getrouwe Ryksftenden, nopens eenige het Vaderland raakende zaaken van aangelegenheid te raadplegen; want hoe meer de Vyanden des Ryks door list en heimelyke omwegen trachten de heilige banden, die Ons met ülieden vereenigen, te verbreeken, des te noodzaakelyker word het dezelve meer en meer toe te haaien en het onderling vertrouwen aan te kweeken. Eensgezindheid in de overweegingen en befluiten, geven immers voorfpocd aan de Wapenen, en, het aloude aanzien en luister aan het Ryk in de vaste overreeding, dat geen redelyke Zweed zich zal laten verleiden tot 's Vyands booze afzichten , noch zich door zyne beloften laten aanlokken, veel minder uit het oog verliezen, het geen hy Ons als 'Jitfchr. >aneenert Ryksdag n Zwee:  Uiifchr. vaneenen Ryksdag in Zweeden. 1 ( i c i i5B NIEUWE NEDERLANDSCHÈ als onderdaan zyne Medeburgeren eïi eindelyk zicli zelve yerfchuldigd is, vertrouwen Wy ook vastclvk • dat Wy onder den Zegen des AUerbooaften "oti eenen algemeenen Ryksdag tot een gélukkig einde zullen kunnen brengen alle zodanige fchikkin^en i welke Wy reeds ter eer err verdediging van°het lieve Vaderland by de band genomen hebben, en Wy daar in genoegzaam ftof vinden zullen om den' lieer te danken voor de befcherming aan Ons ert den Ryke zp gen'adiglyk beweezen. Derhalven ontbieden en bevelen Wy tevens Ülieden en gezamentlyke Stenden des Ryks hier mede' in genade, dat Gylieden U alle den 26 January aanftaande binnen onze Hoofdftad Stokholm laat vinden , en dat daar by niet alleen de Ridderfchap en die van den Adel zich houden aan het Reglement? 'vmden 6 Juny JÖ2ÖV door wylen Koning G«\ta. >f /Idotpti gloneufer gedagtenis, nopens de order' n het Ridderhuis te obferveeren, geëmaneerd, en :loor Ons op den 9 November 1778 bekrachtigd , naar dat ook de verdere Stenden, welke gewoon wn gevolmachtigde Gedeputeerden aftevaardi<^n het volgende daarby wel in acht neemen ; dat naamelyk van wegens den Priefterftand 'er zich invinde Sé Aartsbisfchop en ieder Bisfchop voor zyn Sticht 1 toorts de Pastor Primarius van Stokholm, met cri benevens zo veele Predikanten uit ieder Sticht als' ;emeenlyk daarby plegen te adlifteeren; eindelyk /an wegens de overige Stenden zo veele als her. üoude gebruik medebrengt, alle met behoorlyke ,'olmachten voorzien, ten einde Wy terttond een' >egin met den Ryksdag zouden kunnen maken • :n , na denzelven gelukkiglyk te hebben geëln" ligd, ülieden dus te fpoediger te kunnen doen cheiden; waarna Gylieden U-alle in het gemeen loch een ieder in zyne Stad zich gelioorzaamst te edragen hebt. Voorts zyn Wy Ülieden alle fampt en fonders mee  JAARBOEKEN, January, 1789. J6& met Onze Koninglyke gunst en genegenheid toege* daan enz. QWas geteekend) G U S T A A F. (Gecontrajigneerd) E. SCHRODERHEIM, GoTHENBURc den 8 December 1788. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Nymegen. Zyne Doorluchtige Hoogheid den' Heer Prins Erfftadhouder, heeft voor dit loopend Jaar tot Burgemeefteren aangeftcld, Jonkheer G. W. van Balveren en Mr. A. A. Roukens5 voorts tot Scheepenen Jonkheer G. IV. van Balveren, Mr. A. Ai Roukens, J. Josfelet, D. Knip* ping, Mr. J. van Leeuwen, Mr. J. J. de Betouw, Mr. H. W. van Gwotenraey, Mr. P. A. Vos, Mr. D. van Hulst, M. L. J. Smits, Mr. F. J. Omelingh en Mr. J. de Man. Thiïl. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, zyn voor dit loopende jaar aangefteld tot Burgemeefteren Mr. W. G. van Oien en Mr. F. van Altena. ïot Scheepenen en Raaden Matt. L. Schut, C. L. de Pagnies. Mr. C. C. van Lidt de Jeude, Mr. J. D. van den Steen, Mr. C. Pasques de Ckavonnes, Mr. C, P. van Lidt de Jende en Jonkheer G. van Randwyk. Haak*  VERANderingondeu. de hooge en xage Amte- "NAARS , jENZ. 170 NIEUWE NEDERLANDSCHE Haarlem. Den 6 dezer maand January is" alhier na eene korte ziekte in den ouderdom vanruim 71 Jaaren overleden, den Heer Amonv Kuit?, in leven Oud - Raad in de Vroedfchap en OudVoorzittend Burgemeefter dezer Stad. Dèlpt. Den 1 January, den gewoonen dag ter verandering van de Wethouderfchap binnen deze' Stad, zyn doof Zyne Doorluchtige Hoogheid dert Heer Prins Erfftadhouder, uit eene aan Hoogstdenzelven overgeleverde Nominatie, verkozen tot Burgemeefteren Mr. Adriaan van der Goes , Mr. Gerard van Hoogeveen , Dr. Willem VereRcggen en Mr. Ahraham van Schuylenburch en tot Scheepenen Dr. Binkc Lambreclits, Mr. Pieter de l'f.fpaul, Mr. DidtrikLeenden van Blmnitie jiein, Mr. Dirk Fyck, Hendrik de Roock, Mr. Simeon Pieter van Swinden en Anthony van der Kempi Dert 9 January is alhier ha een langzaam verval van krachten, als een gevolg van dikwyls herhaalde aanvallen van beroerten , in den ouderdom van ruim 65 Jaaren overleden, den Heer Dr. Willem •van Blommtfteir., Oud-Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad, Ontvanger van des Gemeenelands Middelen, en Bewindhebber van de Oost - lndifche Compagnie ter Kamer alhier. Ook is den 11 dezer maand des nachts alhier aan een verval van kragten , in den ouderdom van 35 Jaaren overleden , 'den Heer Jan Di*k van /leermketcb, Oud-Scheepen en Raad der Hoofd'* ftad 's Hertogenbosch. Door Zvne Doorluchtige Hoogheid, den Heeró Prinfe Erfftadhouder, is tot Meèfterknaap van de' Houtvesterye van Holland en West - Friesland aangefteld, den Heer Mr. Adriaan van der Goes, Raad-  JAARBOEKEN, January, T789. 1,71 Raad en Voorzittend Burgemecfter dezer Stad, in plaats van wylen den Heer Mr. Jan bouwt»*, Vryheer van Horsfen , Mede-Raad en Oud-Burgemecfter dezer Stad. Wyders is by Hun Ed. Groot Mog. de Hoeren Staaten van Rolland en West - Friesland tot Ontvanger van des Gemeenelands ■ Middelen over de Stad Delft en aanhoorige plaatfen verkozen, den Heer Mr. Abraham van Schuylenburch, Raad en regeerend Burgemecfter dezer Stad, in plaats van wylen den Heer Dr. Ifillem van Blommvjtesn. 'sGravenhace. Den 13 dezer maand zyn alhier aangefteld en beëedigd_, tot Infpecteurs van en over s 'Lands Gemeene Middelen in het ZuiderKwartier dezer Provincie, de Heeren Mr. Nicolaus Hendrik Mulder en Johannes Eujebius Koet. Ook heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. den Heer A'. >«» Rmh, den Eed afgelegd,als Ontvanger van de Convoyen en Licenten te Makkum., Daar en tegen is overleden den Heer Mr. Pieter r.yonet ^Secretaris der Cyffers van Hun Hoog Mog., Patentmeefter, mitsgaders Translateur van Hoogstdenzelven in de Latynfche en Franfche Talen, zynde voor een groote kenner en liefhebber der Natuurlyke Hiftoric bekend. . Den Heer Pieter Anthony Godin , door de Heeren Staaten Generaal aangefteld zynde tot Gouverneur van St. Euftatius, St. Martin en Saba, heeft dien post ter Vergadering van Hun .Hoog Mog. met den gewoonen Eed aanvaard. Zvnc Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder , heeft aangefteld tot Secretaris en Griffier van Hoogstdeszelfs Domein-Raad, den M Heer Verandering dn DER de hoo- 3E en LAGE Amï e- na ars, enz.  172 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de h00ge en lage Amte- naars, enz. Gouda. Den 6 January-zyn uit de overge- le- Heer Mr. Johan Pascal Ferrand, bevorens Advocaat en Chartermeefter van denzelven Rade, en zulks in plaatze van wylen den Heer Mr. Andreas Ardesch. Jonkheer Van Heechren tot Suideras, door Zyne Doorluchtige Hoogheid tot Drosfaard der Hooge Heerlykheid Borculo zynde aangefteld, heeft in Hoogstdeszelfs handen den Eed afgelegd. Nog heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Mr. G- (V. &l»tn Casieletn C rndU Kielt en Jan Zal'n ; en tot Scheepenen gommisfadsfen van' des Gemeenelands Midde en de welgemelde Heeren Pieter hgges, Pieter Meent en Z'iwvert fier huizen. Den 23 January is op gunftige aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, tot Burgemeefter dezer Stad aangefte d , den Heer Pieter Raper , als mede den 21 dezer tot vervulling der Commisfie ter AdnurakS' West -Friesland en den Noorder-Kwartiere, ot den eerften Mey eerstkomende beftemd, den Heer Mr. Jan Pan Raaden Oud-Burgemeefter, en zulks beide in plaatfe van wylen den Heer Dirk Mol. Middelburg. Alhier is aan de gevolger 2 CtllLJ Veranderingonder. de hooge en lage Amie- naars, enz. \  Verandering onder de HOoge en lage Amte- naars, enz. 170 NIEUWE NEDERLANDSCHE eener Borstkwaal, in den ouderdom van 48 Taaren, overleden den Deer Mr. / *>,a >«,, VitJkitt OudRaad en Oud-Burgemeefter dezer Stad. Vee re. Uit eene overgezondene Naamlyst heelt Zyne Doorluchtige Hoogheid als Markgraaf dezer Stad, voor dezen Jaare 1789, tot de°Magiftraats veranderinge verkozen de Heeren Mr Daniël Pieter de Mauregnault en Mr. Mantua Stephanus van der Loeff , tot Burgemeefteren ; en tot Scheepenen Dr. tacob Jonan Andrtesjen , Cornelis Adriaan Reynouts , Michel Baftiaanfe , Fitter Rank Steenhnrt , Johan Boddaert, Mr. Meinart Jan van Visvliet. Adriaan Hartngsman , Anthony de Paauw en Dr. Jacob Eters, alle welke Heeren op den vierden dezer maand met de gewoone plegtigheden zyn ingehuldigd en beëedigd geworden. FRIESLAND. Door de Stemgerechtigde Ingezetenen dezer Provincie, z\n voor den jaare 17 89 tot Volmagten ten Landsda'ge verkoren. OOS T ERGO O. Leeuwarderadeel. Uit den Adelyken Sta-. Uit den Eigen-Erfden te. State. Jr. Uibo van Burmania. Mr. Eelco van Haersrna. Ferwerderadeel. Tmilius Jojinus de Schep- Bartold Jan de Schepper. Per- Mr. Hènricus Muller. Jr. Maurits Pico Diderik van Sytzama. West-Dongeradeel. }t. Pieter Edzard van Mr. Johan Casper Bergs- Uartnxma thoe Sloten. ma. |r. Albertus van Hartnx- ma thoe Sloten. Uk  JAARBOEKEN, January, 1789. i?7 Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen Erfden te. State' oost-dongeradeel. Jr. Jan Poppe Andries Mr. Sybrand van Haers- , 'van Canter. wa. Collumerlamd. Mr Martinus van Schel- Jetze van Sminia M. Z. t)„ga% Mr. HeSlor van Smtma. Jr. Akxander Ledewyk van Plettenberg. Acht-Karspele n« Daniël deBlocqvanHaers- Mr. Jan Lodewyk Bols ma van Haersrna. Tr jan Lodewyk- Dois Mr. Hans Hendrik var, 'van Burmania. Haersrna. Dantumadeel. Mr Petrus Adrianus Mr. Tfpke Haitsma Bergsma. Mr. Albertus ten Broeh Jr. Willem Augustus Sir- Hoekpa. tema thoe Grovefiins. TlETj ERKSTERADEEÏi. Hobbe Baardvan Sminia. letze van Sminia H. Z Jr. Age Tjcpke Ruurd van Sixma* Smai.eingeri.ani>. Htüor Liviusvan Haers- Mr. Fokke Sydfes \Rei ma. tifS' Jr. Douwe Jan Andries van Sytzama. _., M 4 P Verandering dnder de hoo3e en lage A.mtesaarsenz. , t  V-f'ran DfiHtNE onder de HÜC ce en lage Amte- NAARS, ENZ. 17? NIEUWE NEDERLANDSCHE .Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfdea te. State. Idaarderadeel. Comelis van Scheltinga. Mr. Willem Au?ul?yn Jr. Bteter Uibo Rengers. ïoukttmus van "Slotsrdyk^ Mr, Daniël Sigismund Mebius, RauwErderhem. Jr. Frans Julius Johan Johannes van Doem. Edzard'' Herinsa van W ESTERGO O. Menaldumadeel. Jr. Georg Wolfgang Ca- Mr. Johannes Mebius. rel Duco Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Franekeradeel. Jr. Menno Baron van Coe- Mr. SÏpcö Basfeleur Aoor& Tctcke Sahcrda. Barradeel. Jr. Jan Baron van Ech- Sible Buinsma ten. A. G. Camper. •*B Aard e r a d e e l; Jr. Hans Willem'Baron Mr. Jrent Johan van van Aylva. • Glinflra. L'sJmo> aal Albertus ALmiliws van Sluiterman. ~J Uit  JAARBOEKEN, January, 1789. 179 Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden te. State. Hennaarderadeel. Jr. Binnert Philip Aïbin- Mr. Jacobus van der 'ga Humalda. Kolk. wonseradeel. Jr. Wilco Holdinga Tjah Abel Wiarda. ■ Zing CamsiraBaron thoe Schwar tzenberg en Hohenlamberg.Jr. Rienk van Burmania. W ymbritseradeel. Jr. Eyben Sjuck Gerrold Mr. Wy brand van LoonJuckema van Burina* nia Rengers. Hemelumer-Oldephaa rt. Jr. Frederik Theodoor Harmanus Eckringa, Ernst Grave van Lim- Frangois Pierre Guilburg Stirum. laume de Schuilenburg van Bommenade. 't B i l d t. Jr. Duco van Haren. Mr. Willem Albarda. ZEVENWOUDEN. Utinoeradeel. Auguflinus Lycklama (ï Mr.Jan A/bertWillinge. Nyehoit. Jr. Rienk van Burmania. iËNGWIRDEN. Mr. Edo Alma van Idema. Marten Zyljlra. Jr. Daniël Antony van Plettenberg. M 5 Uit Verandering onder de hoo- ge en lage Amte- naars,. enz.,  Veran deriiïg onder de hoo' ge en lage Amte- NAARSj enz. 180 NIEUWE NEDERLANDSCHE .Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfden te. State. DoNIAWERSTAL. Jr. Frans Julius Johan Thomas Franpois Martin, van Eyfinga. Haskerland. Jr. Schelte Hesfel Roorda Jacobus Moorman Bou* van Eyfinga. meefter. SCHOTERLAND. Martinut van Scheltinga. Mr. Eifo de Wendt. Jr. Egbert Jan van Ayta. Lemsterland. Regnerus hiviusvan An. Mr. Matthias Hirmanus dringa de Kempenaar. Winterswyk. Jr. Fredrik Retfel van Burmania. Gaasterland. Jr. L'Amoraal Albertus Jacob Marinus de BeauAEmilius Rengers. fort. Opsterland. Jr. Reinhard Baron van Mr. Reinier Carel Blom. Lynden. Stellingwerff-Oosteinde. Tlnco Martinus Lyckla- Mr. Cornelis Schultz. ma d Nyeholt. jr.Jan van Grove/lias. Uit  JAARBOEKEN, January, 1789. j8i Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden te. State. Stellingwerff-Westeinde. Jr. Wtllem Anne van Ha- CornelisHermanusScheer- ren. hagen. Jr. Eduard Marius van Burmania. De STEDEN. Leeuwarden. Joeke Gravius. Jan Otto Faher. Jr. Willem Hen/hik Baron van Hambroick. Bolsward. Gerard van Velfen. Pieter Coopmans. Jr. Schelle van Hiemflra. Franeker. Jr. L'Amoraal Joachim Aggeus Eidstna. Johan Rengers. Broer Adama. S n e e k. Mr. Eco de Wendt. Jurjen Geldersma. D o c k u m. Mr. Bavius Nauta. Lieuwe Reinders Synia. Harlingen. Syds Schaaf. Harmanus de Waard. Uit Verandering dn der de HOQr 3e en lage Amte- naars, enz.  Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars , enz. 182 NIEUWE NEDERLANDSCHE Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfden te. StaCe- S t a v o r e n. Jr. Charles Bigot. Bavius van Sippama. S L O O t E n- MartenTieeidsNycnhuis. Wybe Jacobs Schokker. Hans Garrit van HottiU' ga. W O r k u M. Mr. Daniël Bonifacius Mr. Petrus Camper. v m der Haer , Heer vanCampensNieuland. Y l s t. Jr. Lodewyk Rengers. LammertGerrhsvanDyk. preerk Harings van der Zet. HlNDELOPEN. Aldert Taykes. Wigger Wybes, Door Zvn Doorluchtige Hoogheid zyn den 1 January 1789 uit de overgezondene Nominaueu, tot Magiftraats-Perfoonen verkoren. Te Leeuwarden. Tot Burgemeefter den Heer Roeloff Storm; tot Scheepenen de rieeKn johaines Rodenhuis en Dr. Renatus Acronms. Bolsward. Tot Burgemeefteren de Heeren Rein van der Meulen en Johannes Teyens. F r a n e k e r. Tot Burgemeefteren de Heeren  JAARBOEKEN, l83 Tr L'Amoraal Joachim Johan Rengers, en HoTZE TjERKS van der meteen. J q n f e k Tot Burgemeefter den Heer Pieter : Gif en, en tot Boumeefter den Heer Jan Z.miuj. Oockum Tot Burgemefteeren de Heeren: Mr.SÏNAOTA enk Fedde Jan van Slooten. H aiïT ingen. Tot Burgemeefteren de Hee-■en Ro^lovf MÊints en Sjoerd Schrik ; tot R^dsSden de Heeren Tjie Rodenhuts en Bouw, Fontein. Staveren. Tot Burgemeefter den Heer Folkert Cuperius. Sloten. Tot Burgemeefter den Heer Claas Martens Nyenhuis. Workum. Tot Burgemeefter den Heer Jaitze Gerryts van der Zee. Ylst. Tot Burgemeefter den Heer Freerk Harings van de Zee. Hindelopen. Tot Burgemeefter den Hcei DfFDEUCwARDEN. Den 6 January 1789 is al hier m den Oudei-dom van 85 Jaaren en 4 Maandci Ove "eden den Heer Bernharaus Dernout Oud-Bur ïeefter en Mede-Raad in de Vroedfchap deze S in wiens plaats op dien zeiven dag wederor tiS ll aad in de Vroedfchap is verkoren de Heer In S K- Rentmeefter van de Floreen - Reott dezer Stad. Verders is den 12 January 1789 , alhier in de Ouderdom van zeven en zeventig Jaaren en^dr Verandering dnder' DE hoo- 3e EN jAGE Amte- SAARS, £NZ. I r 1 e n e 1-,  i84 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran dering onder de hoo ge en lage Amte,- naars, enz. • Maanden en eenige dagen, aan een verval vankragten Overleden den Heer Jan de Kempenair, eerlte en Prajfiderende Raad in den Hove van Friesland . waarop door de Heeren Volmagten van het QuartierderZevenwoude, ter vervullinge van dit Raadsheers - Ampt, den 6 February een Nominatie gemaakt is van de volgende Heeren: Mr. He&or van Sminia. Volmagt ten Landsdage wegens Collumerland, Mr. Care/ Keinier Blom, Volmagt ten Landsdage wegens Opfterland, Mr. Mat tin ia van Vie?s/en, Commisfaris ter Finantie^ welke Nominatie den 7 dito aan Zyn Doorluchti ge Hoogheid gezonden zynde, heeft Hoogstdezelve daar uit by Mislive van den 14 dito tot RaadOrdinaris in den Hove van Friesland verkoren den Heer en Mr. Mattinus van Vietsjen. Hindelopen- Den 8 January 17 89 is alhier in den Ouderdom van 68 Jaaren, 3 Maanden en 22 dagen aan eenBorstpleuris, zeer fchie/yk overleden, den HeerMr. Aanar.us ian Loon, Raad in de Vroedfchap en Oud - Burgemeefter dezer Stad, mitsgaders Gecommitteerde Staat ten Landsdage. Holwert. Jonkheer Sicco Douwe van Axlva Grietman over Westdongeradeel, Volmagt ten Landsdage uit dien deele/in de laatfte onlusten de Vergaderingen te Franeker mede bygewoond, en zif> deswegen by de omwenteling van "zaken buiten de Republiek begeven hebbende; zo is daar door, in gevolge de Publicatie der Edele Mog. Heeren Staten dezer Provincie, van den 16 Oclobcr 1787 de Grietenye van Westdongeradeel .open gevallen , en zyn ter vervullinge van dezelve, na voorgaande uitfehryvinge door Commisfarisfen uit het Collegie der Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden Staaten,by de Stem-Gerechtigde Ingezetenen van voorfz. Grietenye, op den 3 September 1788, tweeder-  JAARBOEKEN, January, 1789. 185 derlye Nominatien van bevoegde perfoonen uitgebragt, op welker eene waren de Heeren: Mr. Johannes Casparus Betgsma , Jr. Pieter Edzardvan Hatinxma thoe Stoten , Jr Albertus van Harimma thoe Sloten. En op de andere Jr. Rienk van Burmania, Eduard Marius van Beyna, Johannes Petrus van Hylkawa. Hier af door het Collegie der Heeren Gedeputeerden aan Zyn Doorl. Hoogheid by eenen brief kennisfe gegeven zynde, met verzoek, om, ingevolge de macht aan Zyn Wylen Heer Vader lofteIvker gedachtenisfe, by het diploma op den 19 Augustus 1748 erffelyk opgedragen, zeven Extraordinaris Richters uit de drie Gooën of Land-Kwartieren te willen benoemen, zo heeft Hoogstdezelve daar toe benoemd de Heeren Daniël de Blocq van tiaersma, Grietman over Acht - Carfpelen, Hebbe Baard van Sminia, Grietman over Tietjerkfteradeel, en Jr. Douwe Jan Andties vvn Svtzama, Volmagt wegens Smallingerland; uit Ooftergoo Mr. Cysbenus Fontein Ferfchnn , Volmacht wegens Wonferadeel , en Het mams Eckringa . Volmagt wegens Hemelumer - Oldephaart; uit Westergoo Edo Alma van Idema , Grietman over ^Engwirden, en Mattinus van Scheltinga, Grietman oven€choterland uit de Zevenwouden; om de plano over de verfchillen ten opzichte van i>et Recht van Stemmen , en de bevoegdheden vnn de op de Nominatien geftelde Perfonen, recht te fprëken, en de on eenigheden, deswegen gerezen, zo te befJisfen al: in goede Juftitie bevonden zou worden te behoren Ingevolge welke dan, deze gedelegeerde Richter op den 9, 10, 11 , 12 en 13 December 1788, de Stembefoignes onderzogt, parthyen wederzyd gehoord, en eindelyk na zulks geoordeeld, en b; fententie uitsefproken hebben, dat de Nominatie wet VERANderingdnder de hoo- oe en lage Amte . naars, enz.  i86 NIEUWE NED. JAARE-., 1789. "7eran BERING. ONDER.; BEHOOr ce en ) lage.' Amte- NA.Ars ,. ENZ. . Vermits befloten Water, zyn voor de maand January 1789 geen Producten ingekomen. wettelyk uitgebragt was op de eerstgemelde Heeren , als hebbende de meerderheid der van kragt zynde Stemmen. Na dat hier van door de Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staten aan Zyne Doorluchtige Hoogheid kennis was gegeven , heeft Hoogstdezelve , uit die wettig gekeurde Nominatie tot Grietman over gemelden deele verkoren Jonkheer Piet r : nznrd van Hatinxma thoe Stoten, die zulks ook heeft aangenomen, en den 6 January 1789 door het Collegie der Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden in Eed is genomen. Drenthe. Op 't Adclyk Stift Dickeninge, is in den ouderdom van byna 80 Jaaren overleden den Heer W„ Lunfingh, "in zyn leven, tot voor weinige Jaaren, Mede-Gedeputeerde Staat en Lid van den Ettefïoel, van welke hooge bediening Hy zig by verval van vermogens had ontflagen. 'sIIertocenbosch. Alhier is overleden Mr. C. L. Ackersdyctiy inleven Oud-Scheepen en Raad van deze Stad. Venlo. De Heeren Algemeene Staaten der Vereeligde Nederlanden, hebben uit eene door de Raadsverwanten der Stad Venlo overgezonden Nominatie van drie Scheepenen, aangefteld tot Regent-Burgemeefter derzelve Stad , voor den Jaare 1789, len Heere C. H. Junckers.  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, February. MDCCLXXXIX. GELDERLAND. T H I E I». Ons is wegens het gevaar van ysgang in de Waal, dit berigt toegezonden; t"\en 24 January 1789, des Satürdags, ontvong J-' men in den morgenftond de tyding , dat in den voorgaanden nagt het ys in de rivier de Waal by Dodewaart, een Dorp 3* uur boven deze Stad in het Ampt Nederbetuwe liggende, losgeraakt, en met zeer veel geweld aldaar by de Kerk op den Dyk gefehoven was; als mede dat dezelve rivier by het Dorp Öchten omtrent uur beneden het gemelde Dorp liggende, in beweging was , en de Dyk , tegen welken de ftroom geweldige ysfchosfen aanvoerde, eenigzints in gevaar geoordeeld wierd te zyn; hoe zeer dit de angstvolle gemoederen onzer Ingezetenen en N aa« Thiëi,; Berigt wegens tsgang»  i88 NIEUWE NEDERLANDSCHE Thiel. Berigt wegens Tsgarig. nabuurige Landlieden , (in welker geheugen zig de akelige tafrcelen der verwoestingen, welken de Dykbreuken in den Jaare 1784 veroorzaakten , verlevendigde,) bekommerde, kan men zig ligtelyk voorftellen , te meer daar de Rivier, dievoor- en bóven Nymegen dryvende geweest was, zig weder even beneden die Stad, door een ftopping gezet hadde, en het water aldaar binnen één etmaal honderd en agttien duimen ingeloopen was, en van daar tot even boven Dodewaart nog met vakken vast zat. Des namiddags om half een uur, raakte de Rivier voor deze Stad in beweeging en 'dreef omtrent een quartier uurs -r dan beneden deze Stad nog zittende, fchoof dezelve wederom toe: een half uur later ging de Rivier de Dodewaart en Ochten, (alwaar die des morgens wederom zittende geworden was,) met zeer veel geweld los, en voerde de ftroom het ys met zo veel kragt tegen den Dyk even boven het laatstgemelde Dorp (flegts weinige roeden benevens de plaats daar een deimeest fchadelyke doorbraaken in den Jaare 1784 geweest was, ) aan, dat het zelve meer dan vyftig voeten hoog, van den voet des Dyks gerekend, op een ftapelde, den geheelen kruin des Dyks eenige roeden lang bedekte, en de verbazendfte vertooning opleverde , die immer in deze ftreeken gezien is welke een iegelyk die dezelve zag, met verwondering en verbazing vervulde, en deed wenfehen dat die door een kundige hand afgetekend, in een Plaat gefneden, en met den druk gemeen gemaakt mogte1" worden, ten einde dit treffend gezigt, en de alle gedagten te bovengaande werking van het door den ftroom voortgeftuwd ys, te vereeuwigen , en aan de geene, welke geen gelegenheid gehad hebben deze glaciere (ysberg} in de natuur te befchouwen, daar van eenig denkbeeld te geeven; zynde dan ook de geheele kruin des Dyks door dezen geweldigen aanval byna afgeftooken,  JAARBOEKEN, February, 1789. 189 en den Dyk in het uiterst gevaar van door te breeken, gebragt geworden, dan waar tevens door de zorg, activiteit en directie van den Heere S. W, Gruve van fianduyek, Amptman, Rigter en Dykgraaf des Ampts Nederbetuwe, die als Dyk graaf zynen Post te Ochten waarnam, (aan wien de Ingezetenen van zyn onderhebbend Ampt, veel verpligting hebben,) fpoedig is voorzien geworden , hebbende Hy ruim zeventig man tê werk gefield, óm een berm tegpn den Dyk op té werpen , welken zeer ras tot de hoogte, des Dyks gebragt, en dezelve daar door verzekert wierd. Geduurende dien geheelen dag bleef hefwaj^f voor deze Stad langzaam wasfende; • des avonds ten zes uuren raakte de Rivier weder aan 't beweegeh , dan ging fpoedig vast zitten, 't welk bet water zo geweldig wasfen deed, dat hetzelve des nagts op de hoogte van 22 voeten 3 duimen aangroeide , flegts weinige duimen minder als in den ooodlottigen Morgenftond van den ifte Maart des Jaars 1784. Onze angst Reeg ten top, daar wy alle oogenblikken verwagtte,dat de Dyken bezwy-' ken zouden; dan toen de nood op 't hoogst was, raakte de Rivier los, dreef tloor, 't welk een matigen val veroorzaakte, en al het ys voor en eenige uuren boven onze Stad gezeten hebbende, wegvoerde. Den volgenden dag dreef zeer zwaar ys voor by de Stad; 't water wies wederom geweldig, 't geen veroorzaakt wierd, door dien de Rivier te Varik, een Dorp ii uur beneden deze Stad, in den Tielrewaard liggende, nog vast zat, dan het zelve is aldaar heden los gegaan, en het water is voor deze Stad tot op ly voeten gevallen, zo dat wy van alle vrees verlost en het gevaar geheel te boven zyn. Van den Rhynkant zyn de tydingen ook zeer gun- > ftig, dan zo even verneemt men, dat te Maas-Bommel, in den Ampte van tusfchen Maas en Waal, een N 2 Sluis Thiel, Berigt negens Ysgang.  Thiel. Z U T P H E N. Tot eene vryer en onbepaalder oefFening van het maaken van uiterfte willen, is op den io February deze Publicatie afgekondigd:, Burgemeefteren, Scheepenen ende Raad der Stad Zutphen, in overweging genomen hebbende, dat de ondervindinge hoe langer hoe meer doet zien , dat de noodzakelykheid ten gemecnen nutte komt te vorderen , dat de vryheid van testeeren, dewelke tot dus ver, volgens de vigeerende wet. ten, alhier zeer bepaald is geweest, in zommige gevallen meer ruim en open gcfteld diende te worden , hebben mitsdien, tot interpretatie en amplia tie, zo van bet Stads; Recht Tit. 27. , handelende van gifte ende tugt tusfchen Man en Vrouw in en buiten Huwelyks Voorwaarden , en Tit. 30. var* Testamenten, als van de Refolutie van den 12 Fe* bruary 1744, in opzigt van de Testamenten of andere uiterfte willen, gemaakt by vreemde perfoonen , welke van buiten binnen deze Stad en Scheependom, haar met 'er woon zullen komen te begeeven, goedgevonden te ftatueeren en vast te ftellen , gelyk ftatueeren en vast ftellen by dezen, de navolgende Arüculen: I. Dat by continuatie de Testamenten, zo van Man en Vrouw, ais van alle de geene, die uit andere Landen, Provinciën, Quartieren of Steden, zig met 'er woon binnen deze Stad en Scheependom komen etablisfeeren, van dezelfde kragt en waar* de jpo NIEUWE NEDERLANDSCHE Sluis in den Maasdyk weg gedreeven is, waar door eenige Dorpen in dat Ampt geïnundeert zyn»  JAARBOEKEN, Fdruary, 1789. 191 de zullen gehouden worden, als of den Testateur of Testatrice was overleden , terplaatfe alwaar hunne Testamenten hebben opgerigt, zonder gehouden te wcezen, om hunne gemaakte dispofitien naar de rechten van deze Stad. weder op nieuws te doen folemnifeercn. II. Dat het van nu voortaan die geene , welke geene Erfgenamen in op- of afftygende linie heeft, geoorlooft zal zyn, zo over zyne ongereede in deze Stad en Schccpcndom gelegene, als over zyne gereede goederen, by'Testament of andere uiterfte wille te mogen disponccren. III. Dat echter deze dispofuie in dén voorfz. cas van geene Ad- of Descendenten, niet verder, zal mogen gaan, als tot de helfte van de gerede en van gez. ongereede goederen, wanneer de Testateur of Testatrice Broeders of Zusters, voorts Broeders- of Zusters Kinderen, 't zy dan van heelen of halven bedde, mogte nalaten. IV. Dat van alle goederen, van welke, invoegen als by de twee voorgaande Artikelen vermeld, by forme van Inftitutie mag worden gedisponeert, ook by forme van Subftitutie en Fidei - Commis zal mogen worden gedisponeert; zodanig echter, dat alle Subftitutiën cn Fidei - Commisfen, die verder gaan, dan. tot de tweede hand incluis, in zo verre voor nul en van onwaarde zullen worden gehouden. Makende de geïnftitucerde bezwaarde ofte de fiduciaire Erfgenaam de eerfte, en de eerfie gefubftitueerde ofte Fidei - Commisfairc Erfgenaam , de tweede hand. V. En zal in aanzien van Legaten cn Fidei-Commisfen niets mogen worden afgetrokken ex capite Lei'is Fnlcidice aut Senatus Cotifulti Jtèbellflfni VI. Dat vervolgens echte Lieden, Descendenten of Adfcendenten hebbende, eikanderen by uitterfte wille niets in eigendom, maar alleen hetvrugtgebruik zullen mogen maken; welke testamentaire N 3 tugt Zut- phf.n. Public, nopens uittrjle willen.  Zvr- PHEN, Public, nopens uiterfte willen. 102 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'tugt in dezen niet langer zal mogen plaats hebben» als tot hertrouwens toe. VII. Dan echte Lieden, geene Descendenten of Adfcendenten hebbende , zullen omtrent derzelver gratificatiën de diftinctien hier vooren Art. II. en III. bepaalt, worden geobferveert; zodanig dat dezelve eikanderen by uitterfte wille, zo met gereede als ongereede góederen, naar welgevallen zullen mogen begiftigen, by aldien de Testateur of Testatrice geen Broeders of Zusters, voorts Broeders of Zusters Kinderen , 't zy van heelen of halven bedde, nalaten; dan deze Zydtmagen agterblyvende , zullen eikanderen , boven den Inboedel en Huisraad, waar onder nogthans geen gereede Penningen en Obligatien zullen begrepen wezen, (als dewelke onder de volgende dispofitie verblyven,) niet verder mogen maken, dan den eigendom van zyne ofte haare gëreede en ongereede Goederen voor de helft, met de tucht levenslang in de wederhelft dier Goederen. Zullende echter onder deze makmge mede in computatie moeten komen zodaane Gifte of Morgengave, als aan de langstlevende by Huwel yks - Voorwaarden mogte wezen befproken. VIII. Dat zodane makingen tusfchen echte Lieden zullen mogen gefchieden, zo wel feparaat by een alleen, of ieder derzelven afzonderlyk, als mutueel of gezamenderhand; zullende echter de voorfz. makingen, welke mutueel zyn gedaan, niet anders, dan met wederzvds confent en bewilliginge, voor zo verre de onderlinge gratificatiën concerneeren mag, konnen worden verbroken. IX. Blyvende voor het overige de Rechten dezer Stad, voor zo verre dezelve in dezen niet zyn verandert, zo ais ook het geene by Huwelykfche Voorwaarden of Magefcheiden , omtrend de fuc- • cesfie der Goederen is geftipuleert, in zyn volkomen kragt en vigeur. En op dat niemand van het geene voorfchreven on.  JAARBOEKEN, Februaty, 1789. 193 onkundig blyve, zal deze ton een ieders naricht Zotworden gepubliceert, gedrukt en geaffigeert. PHen. Aldus in conformiteit der Refolutie op dén 10 February 1789, inde 14 dagen v. or Petn genomen , gedaan en gearrefteerd in Senatu den 7 Mey daar aan volgende. Ter Ordonnantie van dezelve, H. W. TOE WATER. Den 11 dezer maand is omtrend het kopen en inruilen van gemaakt goud en zilver, deze voorziening gefchied: Burgemeefteren, Scheepenen ende Raad der Stad Zutphen, in overweging genomen hebbende het groote nut, en de noodzakelykheid, dat 'er met opzicht tot het koopen en inruilen van gemaakt Gouden Zilverwerk, benevens het geene daar toe in het 13 Artikel van den Gildenbrief van 't Goud- en Zilverfmids Gilde, in den Jaare 1631 gearrefteerd, voorkomt, eenige nadere voorziening gefchicde; zo is het, dat Burgemeefteren, Scheepenen ende Raad wel^emeld, na gehoorde Confideratien der Heeren Policicmeefteren, en in conformiteit derzel'ye, in de tegenwoordige veertien dagen voor Petri hebben goedgevonden te ftatueeren , zo als geftatueerd wordt mids dezen: it Dat de Goud- en Zilverfmeden, voorts .anderen, hun werk makende, om eenig gemaakt Goud! of Zilver onder de hand te koopen , wordt geïnterdiceert, om van Minderjaarigen , zonder b'lyk van hunne Ouders of Voogden, eenig gemaakt Goudofte Zilverwerk in koop aan te nemen. 2. Dat zulks aan hun insgelyks wordt verboden, ten aanzien van Domeftiken, ten waare een blyk van haare Heeren of Vrouwen kwamen te vertoonen, ofte wel, dat zodanig Goud- of Zilverwerk N 4 was  194 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zur- jl phen. Public, nopens °t kopen en inrul len van Goud er, Zdver. was beftaande in bet geen tot Lyfcieraad van een Domeftiek behoord. 3. Dat al verders (blyvende nochtans het geftatueerde by het 13 artikel des Gildebriefs in zyn geheel,) de Goud- en Zilverfmeden, in cas van fufpicie, dat eenig te koop geveild Goud- of Zilverwerk . geftolen zoude mogen zyn, het zelve zullen moeten aanhouden, en daar van datelyk aan den Edelen Gerichte kennis geven , by poene van arbitraire correctie. 4. En zullen voorfz. Goud- en Zilverfmeden, voorts anderen, by aldien mogte bevonden worden, dat zy den even voorgaanden 3 artikel, gelyk ook het 13 artikel der Gildebrief, waar by onder anderen fpeciaal geftatueert is, dat zy het aan hun verkogte of verruilde Goud en Zilver , waar op eenige ïufpicie, van geftolen te wezen, mogte vallen, binnen den tyd van zes weeken niet zullen mogen verwerken of verfmelten , hadden gecontravenieert, zo wanneer naderhand ontdekt mogte worden, dat het gekogte en by hun overgenomene geftolen was van den geenen, die zy geweten hadden, of waarfchynelyk hadden behoören te weten, het zelve geftolen te hebben, fchoon door den zodane een derde, om de goederen te verkopen, was gebruikt, behalyen de reftitutie van het gekogte of geveilde, ofte voldoening der waarde van dien aan den Eigenaar, geftraft worden,als naar omftandigheden van zaken bevonden zal worden te behooren. 5. Dat eindelyk de Goud- en Zilverfmeden, als ook anderen zullen moeten houden pertinente aantekening van den dag en datum , wanneer eenig Goud of Zilver hebben gekogt, met defignatie tevens van de perfoon of perfoonen, van wien, zyne of hunne woonplaatzen , de qualiteit of benaming van het gekogte of verruilde, met het gewigt van dien, en den prys, welke zy voor dat gekogte of verruilde betaald hebben. Én zal deze tot een ieders naricht door den druk ge-  JAARBOEKEN, February, 1789. 195 gemeen gemaakt, voords gepubliceert en geaffigcert worden naar gewoonte. Aldus gedaan en gearrefteert in Senatu den 11 February 1789. Ter Ordonnantie van dezelve, H. W. TOE WATER. HOLLAND. Delft. Omtrend den Eed wegens den 25 Penning, is den 3 dezer maand de navolgende Publicatie afgekondigd: De Heeren Commisfarisfen binnen de Stad Delft, door de Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeefteren en Regeerders der gemelde Stad, uit naam en van wegens de Edele Groot Mogende Heerer Staten van Holland cn West - Friesland aangeftelc tot het afneemen van den Eed op het foumeerer van den Vyf en Twintigften Penning, ingevolge hei Placaat van Hun Edele Groot Mog. van den 3c September 1788, adverteeren by dezen, dat dooi Hun, geduurende de maanden February, Maart cf April aanftaande, 'snamiddags van drie tot vy uuren, op de dagen hier na te melden, zal wordet gevaceert, tot het afneemen der Verklaringen onde Eede in bet vierde Artikel van voorfchreeve Pla caat vermeld. Dat welgemelde Heeren Commisfarisfen (zyndi verdeelt in twee Departementen) ten fine voorfz hunne Vergaderingen zullen houden, als namentlyk het eerfte Departement in de Kamer van Heerei Burgemeefteren-op het Raadhuis dezer Stad, cn he twee ZüT-■ PHEN. | ! t  ip5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Delft. Public, nopens den Eea wegens den 25 Penning. tweede Departement , in een der Kamers op bet Princenhof alhier. En dat, ten einde alles met de meefte geregeldheid, eh in de beste orde tot ftand worde gebragt, en aan de intentie van Hun Edele Groot Mog. ten promptften voldaan werde , welgemelde Heeren Commisfarisfen hebben gearrefteert, dat de Oproepinge van de Ingezetenen binnen deze Stad, en Jurisdictie van dien, zal gefchieden agtervolgens de refpective Wyk - Kwartieren waar inne deze Stad en Jurisdictie van dien is verdeelt, en zo als dezelve by deze Publicatie werden befchreven, zodanig en in diervoegen, dat voor Heeren Commisfarisfen van het eerfte Departement op het Raadhuis dezer Stad, gehouden zullen zyn te compareeren, als volgt: Op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 0, 10 en 13 February. De Ingezetenen woonende in het vierde Kwartier, waar van de Kwartiermeefter is anthony van der 'Bitst'. Op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 2, 3 cn 6 Maart. De Ingezetenen woonagtig in het vyfde Kwartier, waar van de Kwartiermeefter is Pieter de G> oor. En op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 6, 7 en io April. De Ingezetenen woonende in het zesde Kwartier, waar van de Kwartiermeefter is Comelis Eland. En voor Heeren Commisfarisfen van het tweede Departement op het Princenhof alhier. Op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 9, 10 en 13 February. De Ingezetenen woonende in het eerfte Kwartier, waar van Kwartiermeefter is Pieter Bolland. Op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 2, 3 =n 6 Maart. De Ingezetenen woonagtig in het tweede Kwartier,  JAARBOEKEN, February, 1789. 197 tier, waar van Kwartiermeefter is Anthony Spruit , Junior. En op Maandag, Dingsdag en Vrydag, den 6, 7 en 10 April. , De Ingezetenen woonende in het derde Kwar- ( tier, waarvan Kwartiermeefter is Adriaan de G> ooi. , Voorts op Dingsdag en Vrydag den 10 en 13 ( Maart voornoemt, voor een van beide de Departementen alle de In- en Opgezetenen, woonende on- ] der Poortland, derde Poorterye dezer Stad, gelyk ook de Ingezetenen tot Overfchie, onder de Poorterye voornoemt, woonagtig. Weidende dienvolgends de refpective Ingezetenen dezer Stad, en Jurisdictie van dien,mitsgaders de In- en Opgezetenen onder Poortland , en de Poorterye woonagtig, en een ieder van Hun, die in het geval zyn, in het breede in 't eerfte en tweede Artikel van voorfz. Placaat gemeld, uit naam en van wegens gemelde Heeren Commisfarisfen by deezen aangezegd en bekend gemaakt, dat zy gehouden zullen zyn op al zulke Tyden en Plaatzen , als hier vooren ftaan uitgedrukt, te compareeren , en aldaar te doen de Verklaringen onder Eede, in het vierde Artikel van het Placaat van Hun Ed. Gr. Mog. op den 30 September 1788, nopens debetalinge van den Vyf en twintigften Penning binnen deeze Provincie, gearrefteert, vermeld. Aldus gedaan en gearrefteert by Heeren Commisfarisfen voorn., den 30January 1709, en ten overftaan van ons ondergefchreeven Commisfarisfen gepubliceert, den 3 February daaraanvolgende. W. VERBRUGGE. A. V. SCHÜYLENBURCH. 'S G R A V E N H A G E. De Algemeene Staten hebben op den 3 Fe- 3elft. °ubUc. mpens len Eed vegens len 25 Penring.  198 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhagen February eenen algemeenen Dank- Vast- en Bededag over de Vereenigde Provinciën, Landfchappen, Steden en Leden van dien, tegen Woensdag den iü Maart aldus vastgefteld. EDELE MOGENDE HEEREN! Wfanneer Wy in het begin van het voorleeden *v Jaar, in eene gelegentheid als deeze, openleiden den toeftand van dit Gemeenebest, konden Wy Ons naauwlyks voorftellen, dat Wy, na verloop van één Jaar wederom zo veele redenen zouden hebben om de Godlyke Voorzienigheid voor eene nieuwe reeks van onverdiende weldaaden en zeegeningen te danken. Wy waren toen kort geleden van den oever des verderfs, door een omwenteling van zaaken, waar in de Hand des Allerhoogften duidelyk zigtbaar was, behouden.en gered,en dit gaf Ons hoope, dat deeze groote gebeurtenis, onder Zynen Godlyken Zeegen , verder zoude voltooid worden. Dan de be* fwaarende omftandigheden, die Ons nog omringden , de aanhoudende verdeeltheden tusfchen de Ingezetenen , de onzekerheid, waar in de genomene maatregulen toen ter tyd nog Ronden, waren even zo veele oorzaaken van groote en regtmatige bekommering. Tegenwoordig egter hebben Wy het genoegen, de omwenteling van zaaken meer en meer bevestigt, en de waare Regeeringsform dezer Landen, op haare oude en wettige grondvesten herfteld, en door nieuwe fteunzels onderfchraagt te zien: Onze verbintenisfen met Nabuurige Mogendheden zyn vermeerdert geworden door de Verbonden, die Wy de eer gehad hebben met twee magcige en in Onzen wel-  JAARBOEKEN, February, 1789. 199 welvaart en voorfpoed belangnemende Koningen, te fluiten; Verbonden, welke alleen de veiligheid en verdediging van den Staat met deszelfs Bezittingen in andere Waerelddeelen , en de verzekering der wettige Rëgeeringsform, ten doelwit hebben: de zeven Bondgenooten en geasfocieerde Landfchappen van dit Gemeenebest, hebben zig op de plegtigfte' wyzevereenigtjOm de banden der Unie van Utrecht, waar op Onze vryheid, onaf hangkelykheid en dierbaarfte voorregten berusten, door eenen nieuwen knoop toe te haaien en voor deszelfs onfchendbaarheid onderling aan elkander borg te blyven: Wy zyn gfebleeven in het bezit van de onwaardeerbaare Zeegeningen van Vreede van buiten en van binnen, en de wyze fchikkingen, by de Overheid beraamd, hebben de Bronnen van Onzen Welvaart, wier loop geduurende de voorige beroertens geftremt was, weder geopend en onbelemmert doen vloeyen; het lieeft de Godlyke Voorzienigheid behaagt, het voorleeden Jaar te zeegenen met een voordecligen en allergewenschten Oogst, en daar by te doen ophouden , immers ten grootendeele, de verderfelyke plaage der fterfte onder het Rundvee: En offchoon Wy met eenen ftrengen en barden Winter zyn bezogt geweest, waar door de armoede en elende, vooral onder de kleine Gemeente, is toegenoomcn, zo zyn Wy nochtans door eene zagte en gunftige verandering in het weder, grootendecls bevryd gebleeven van de nog zwaardere en meer uitgeftrekte Rampen , die Ons boven het hoofd hingen, en die het aanbiddelyk Opperweezen, het welk Ons meenigmaal gewaarfchuwd, maar nog nooit verlaten heeft, in"deszelfs goedertierendheid van ons heeft afgewend. Dit afgeloopen Jaar moet derhalven een zeer merkwaardig Jaar in de Gefchiedenisfen van Nederland zyn, en daar Ons Land en Volk zo in allen opzigten de doorflaande blyken van de Godlyke s GRADEN HA* 3E. ' Uit(cluyving van Danken Bededag.  200 NIEUWE NEDERLANDSCHË *sGra- : venhacè. Uit* fchryving van Danken Bededag. ce Befcherming ondervonden heeft, wenfchen Wy Dok-ons zelven, met alle de Ingezetenen op te wekken tot die ootmoedige dankbaarheid , welke elk reedelyk, en door den Godsdienst verlicht gemoed, by zodaanige overdenkingen behoord te gevoelen i sene dankbaarheid , die niet flegts in woorden en uiterlyke vertooniogen beftaat, maar wier opregtheid en zuiverheid openbaar is, door een gedrag overeenkomftig met Onze VerpÜgtingen, Ondertusfchen, indien Wy het oog vestigen op de Zeden en grondbeginzelen van den tyd, dien Wy beleeven, vreezen Wy met reden, dat Onze Natie nog zeer verre verwydert is van deeze betaamelyke gefteldheid; immers is het niet te ont* kennen, dat die zelve Ondeugden en Zonden, dié Wy zo dikwerf in diergelyke gelegentheden betreurd hebben, by aanhoudentheid onder Ons de overhand behouden:. by veelen zien Wy, dat de Godsdienst zoo gefchikt, om aan alle de Burgeiïyke en gezellige Deugden kragt en nadruk by te zetten, of doöf Ongeloof ten eenemaal uitgeroeyt en verdreeven, of door onverfchilligheid verflaauwd en verzwakt word; daar door krygen de in zwang gaande gebreken meer invloed en worden met toegeevendheid en verdraagzaamheid, ja zelfs met goedkeuring befchouwd; daar aan is ook toe te febryven die verkeerde eigenliefde,' die onder meer dan eene gedaante en in verfchilleride kringen het algemeene Welzyn opoffert aan byzondere belangen en oogmerken; een gebrek, dat onder Ons maar al te veel heerscht, en aanleiding geeft tot onderlinge Verdeeldheden , waar door de Edele Geest van algemeene Vaderlandsliefde word uitgedoofd; eindelyk ontftaat uit dien zeiven grond het voortduurend gebrek van eerbied, en ondergefchiktheid aan de Overheid en de Wetten, het welk de gewone voorbode is van den Ondergang van een Gemeenebest. Wy worden dus door meenigvuldige beweegredenen aangezet tot de vuurigfte Dankerkentenis s aau  JAARBOEKEN, February, 1789. 201 aan de eene zyde, en tot de diepfte verneedeiïng 'aan de andere. Zo het behoud Onzef Vryheid, de bevestiging Onzer Onaf hangelykheid, de voortduuring der Vrede , en het aanhoudend bezit van Overvloed en Welvaart, van Ons vorderen de yverigfte uitftortingen van Lof en Dankzegging; zo brengen Ons tevens de onvcrantwóordelyke vervvaarloozing van 'zo veele Zeegeningen , en de lichtvaardige fchending der öoddelyke Wetten , in de verpligting , om Ons Haïtelyk Berouw en Leedweezen door de öprechtfte betuiging en voorneemens van Verbeetering, aan den dag te leggen. Het is derhalven, in aanmerking van alle die omftandigheden , dat de Heeren Staten Generaal, met Onze bewilliging, goedgevonden hebben eenen Algemeenen Dank- Vast- en Bcededag uit te 'fchryven over alle de Geünieerde Provinciën, Geasfocieerde Landfchappen, Steden en Leden van dien, tegens Woensdag, die Weezen zal den 18 Maart aanftaande, om ten zeiven dage in alle de Kerken dezer Landen by een te koomen, ten einde Wy aldaar de onverdiende Goedertierendheden van God Almagtig, met de innigfte gevoelens van Dankbaarheid en erkentenis mogen Vieren en Looven, en Ons ter nederwerpett voor den Throoh zyner 'Genade, ónder eene oprechte en ootmoedige Belydenis Onzer Zonden en Overtreedingen, der zeiver Vergeeving nederig affmeekende, om de verdienden Van'Onzen Heiland en Zaligmaakcr Jefus Chistus. Wy moeten deeze plegtige gelegenheid waarneemen , om de dierbaare belangen van het lieve Vaderland aan de byzondere befcherming van de Algoede Voorzienigheid op te dragen ; den Allerhoogften biddende, dat het Hem behaagen moge, de Wolken, welken nog hangen , over Ons tydelyk welvaaren, ten eenemaal te verdryven; een einde te maken van die Partyfehappen en Twisten, die, ofichoon rnerkeryk bedaard, echter nog niet ten O eene- 's Gra- VENHAGE. Uitfchryving van Danken Bededag. \  s02 NIEUWE NEDERLANDS CHE 'S Gra- VENHAGE. Uit. fchryving van Dank' en Bededag. aenetnaal verdweeneti zyn; Onze Vryheid en thans wederom herftelde Conftitutie te befchermen, en Zyne Zegeningen uit te ftorten over Onzen Koophandel, Zeevaart, Land- en Akkerbouw, Handwerken, Visfcheryen, Handels-Maatfchappyen, en de overige Bronaders van Onzen voorfpoed. Het is in het byzonder de pligt van de Ingezetenen van dit Gemeenebest, de dierbaarfte Zegeningen der Godlyke Voorzienigheid af te fmeken, over de Perfoonen en het bellier van de Overheid dezer Landen; dat de opperfte Regeerder der Volkeren dezelve wil begunftigen met Wysheid, Trouw, Standvastigheid en onbaatzugtigen Yver voor het algemeene Welzyn; dat de maatregulen, die door dezelve reeds genomen zyn, en nog dagelyks voortgezet worden , tot bevordering van de veiligheid, rust en welftand van dit Gemeenebest, met een gezegenden uitflag mogen bekroont worden , en dat Zy in Hunne gewigtige Posten, beftendig de "Voorwerpen mogen zyn van hoogachting, en vertrouwen van een Vry, gelukkig en dankbaar Volk. Wy moeten insgelyks Onze vuurigfte Gebeden ten Hemel opzenden voor Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heere Prince van Orange en Nasfau, voor Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Princesfe , Hoogstdeszelfs Gemalin , en voor de Vorftelyke Telgen; dat Zy Reeds mogen blyven overdekt door de befchermende Hand des Allerhoogften; dat Zy met de beste Zeegeningen van den Hemel begunftigt mogen worden, en dat die uitmuntende hoedanigheden,die Hun zo eigen zyn, Hun meer en meer de Liefde en Hoogachting van het Volk deezer Landen mogen verwerven ; dat Zyne Doorluchtige Hoogheid door de Wysheid van Zyn beftier en Zyne Standvastigheid, in het bevorderen van de belangen van Zyn Vaderland , de waarneeming Zyner Hoogebedieningen,moge doen ftrekken tot eene algemeene Zegening voor Kerk en Staat, en dat het geluk van de Natie moge zyn en  JAARBOEKEN, February,,1789. 203 en blyven het doelwit, zo wel als de belooning, van zynen arbeid en zyne werkzaamheid. Eindelyk behooren Wy te Bidden vóór dén Blóey en Welvaart van alle Proteftantfche* Kerken, en in het byzonder van die, welke in deze Gewesten zyn gevestigt; dat het den Allerhoogften moge behaagen dezelve meer en meer in Leer en Zeeden te zuiveren, en door Zyne Genade het voorbeeld en den arbeid hunner Leeraars, ftigtelyk en heilzaam, te maaken. , Alles tot grootmaaking van des Heeren AllerheiÜgfte Naam, voortplanting en aanwas der waare Christelyke Gereformeerde Godsdienst, confervatie van Onze duurgekogte Vryheid én Onzer aller Zielen Zaligheid. De Staten van Holland en West-Friesland hebben op den 5 dezer maand, voorfz» üitfchryving aan alle Steden,Dorpen, Heerlykheden enz. verzonden-, met deze byvoeging: 5» \V/y begeeren derhalven , dat ülieden deeze 3) " Dank- Vast- en Beededag, tegens Woens„ dag, die weezen zal den agttienden Maart aan- ftaande, tydelyk zal doen PubliCeeren, ter plaat„ ze daar men gewoon is zodaanige Publicatien te „ doen, en daar benevens lüïktelyk te verbieden, en ook met ter daad te doen ophouden, allerlei Hand- werk en Neeringe, mitsgaders het Tappen , ,, Kaatfen, Balflaan en dergelyke Exercitiën, op dat dit goed en heilzaam voorneemen door geene „ onbehöórlykheden geturbeert moge worden. ,, Waar op Ons verlaatcnde, bevelen Wy Ulie* „ den in de befcherming Gods." Gefchreven in den Hage den 5 February 1789. Ter Ordonnantie van de Staten. O 2 De 's Gra- venhage. Uit. Cchrym ving van Danken Bedeiag>  's Gravenhagen Verlod van uit-\ voer van Granen. ï04 • NIEUWE NEDERLAND SCHE De uitvoer van graanen uit de Generaliteits Landen, is op den 9 February door de Algemeene Staten aldus verboden: De Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden; Allen den geenen die dezen zullen zien ot noren leezen, Salut; doen te weeten: Alzo tot Onze kennisfe gekomen is, dat binnen den Lande van Luik, op bet Exempel van andere Nabuunge Staten, den uitvoer van allerlei foorten van Graanen verboden zynde, daar door en door het opkoopen van dezelve Vrugten en Graanen door Vreemde in de Landen van Overmaaze, onder Ons Gebied resforteerende, fchaarsheid binnen dezelve Landen zoude kunnen ontftaan. Zo is 't, dat Wy hier inne ten beste van Onze eoede Ingezetenen in de Quartieren willende voorara, nodig en goedgevonden hebben te ordonneeren èn te "ftatueeren, zo als Wy ordonneeren en ftatueeren by deze, dat by provifie en tot Onzen kennelyken wederzeggen, geen Graanen, van wat foorten die zouden mogen weezen, zullen ■mogen worden uitgevoerd na buiten het Gebied van Onzen Staat, werwaards het ook zoude mogen weezen, te weeten uit de drie Landen van Overmaaze, Partage van Onzen Staat, uit den Vroenhove, mitsgaders uit de verdere Banken en Diftricten, onder Ons Gebied, by en omtrent Maaftrichtgeleegen, allen uitvoer van Graanen van aaar na buiten hier mede wel expresfelyk verbiedende en interdiceerende, op pcene, dat die geene die asterhaald zullen worden hier tegen te doen, en eenige Graanen na buiten te vervoeren, zullen verbeuren de Graanen die agterhaald zullen worden, ende Wagens,Karren en Paarden waar mede zulks zal komen te gefchieden, en dat die geene die met agterhaald, maar evenwel namaals bevonden zullen worden eenige Graanen tegen dezen Onzen Placaate te hebben uitgevoerd, daar van in Regten gecon- vm-  JAARBOEKEN, February, 1789. 205 vinceert wordende, binnen zes maanden, na dat de contraventie zal weezen gepleegt, zullen verbeuren . het dubbeld van dien, te appüceeren de helfte voor, den Aanbrenger, en de helft voor den Officier die de Calange zal doen; lastende en beveelende hier mede alle Officierenen Jufticieren, dien het aangaat, in de voorfz. Landen van Overmaaze, van Onzen 1 Resforte, den Vroenhove en andere Banken en Di-1 Rricfen onder Maaftricht gelegen, onder Ons Gebied gehoorende, dezen Onzen Placaate te agtervolgen en te doen agtervolgen, procedeerende tegen de Contravcnteurs zonder eenige conniventie, disfimulatie en verdrag, want Wy zulks teti beste van de goede Ingezetenen bevonden hebben alzo te behooren. En op dat hier van niemand eenige ignorantie pra:tendeere, willen en begeeren Wy, dat dit Ons Placaat, zo binnen de Stad van Maaftricht als in de Landen van Overmaaze onder Ons gebied ftaande, den Vroenhof en Banken hier vooren gemeld, alomme gepubliceert en geaffigeert zal worden ter Plaatfe, daar men gewoon is zodanige Publicatie en Affixie te doen. Aldus gedaan en gearrefteert ter Vergadering van de hooggemelde Pleeren Staten Generaal in den Hage, onder het Cachet van den Staat, de Paraphure van den Heer prasüdeerende in Onze Vergaderinge, en de Signature van onzen Giffier, op den 9 February 1789. , i (Was geparapheert.) A. P. TWENT, vt. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Hooggemelde Heeren Staten Generaal. . (Was geteekend) H. F A G E L. O 3 De sGra- 3'e. {"erbod >an uit' mr van jranen.  's Gra- VENHA" 106 NIEUWE NEDERLANDSCHE De Domeinraad van Zyne Doorluchtigs Hoogheid den Prins Erfftadhouder , heeft omtrend Chynfen, Renten en Erfpagten van de Domeinen en Geestelyke Goederen der Stad en *t Graaffchap Buuren, op den io February,deze Publicatie doen afkondigen: \jf7y Raaden en Rekenmeefters der Domeinen van Zyne Hoogheid, den Heere Prinfe van Orange en Nasfau, &c. &c. <5?c. doen hier mede te weten, alzo Wy in ervaringe gekomen zyn, dat veele Chynfen, Renten en Erfpagten, van de Domeinen en Geeftelyke Goederen der Stad en 't Graaffchap Buuren verfchuldigt, zedert jaaren herwaards, door de Chyns- en Rentpligtigen niet zyn betaald, en alzo verduiftert geraakt. Zo is 't, dat Wy hebben goedgevonden by deZen , alle Chyns- en Rentpligtigen, als mede alte Posfesfeurs van Erfpagten, aan de voorfz. Domeinen en Geest-Goederen der Stad en het Graaffchap Buuren verfchuldigt , die zulks nog niet mogten gedaan hebben, te gelasten, om voor ultimo December dezes Jaars 1789, ten Domein - Comptoire van Buuren, opgavs te doen, van alle zodanige Landen, Huizen of Erven, welken Chyns- of Reiupligtig zyn, met defignatie der Panden, waar uit die Chynfen of Renten gaan, en derzelver belandingen ; zullende die geene, welke daar aan binnen den voorfz. tyd, exactelyk zullen voldoen, genieten eene kwytfchelding van tien jaaren, der voorn, verfchuldigde Chynfen en Renten, zo die geheel verduiftert zyn , doch zo de verduiftering aileen plaats heeft, omtrend de Panden en derzelver re- fenooten of belendingen, remisfie van vyf Jaaren erzelve, het welk mede omtrend de Erfpagten zal plaats hebben. En ten einde niemand hier van eenige ignorantie pretendeere, zal deze binnen de Stad en het Graaffchap  JAARBOEKEN, Fibruary, 1789. 207 fchap Buuren, als mede binnen de Stad en het Graaffchap Culemborg, werden gepubliceert en geaffigeert, ter plaatze daar men gewoon is, zodanige Publicatien en Affixien te doen. Wd\is gedaan en gearrefteert m den Raad van Zyne Hoogheid den Heere Prinfe van Orangeen Nasfac, &c. &c. &c. In 'sGravenhace den 10 February 1789. (Was geteekend) C. DE VERDUN, vt. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van den Raad. (Gecontrafigneert) J. P. FERRAND. Hun Hoog Mogende, de Heeren Algemeene Staaten, hebben aan den Heer Marron, Predikant in de Capelle van den Gezant van den Staat den Heer Leftcvenon van Berkenroode te Parys, zyn ontflag verleend. Den Heer Caillard, gelast met de zaaken van het Hof van Frankryk , heeft aan den Heer Fagel, Griffier van Hun Hoog Mog., eenen Brief van Zyne Majefteit den Koning van Frankryk ter hand gefteld, houdende teO 4 rug- 'sQra- fENHA3E. Public, vegens Chynfen '.nz, te Buuren.  eo8 NIEUWE NEDERLANDSCFï 's G»a- vf.nhage. rugroeping van den Heer Grave deSt. Priesty als ook eenen brief van gemelden Grave, waar by dezelve affcheid neemt van Hunne Hoog Mogende,zynde van dezen inhoud: HOOG MOGENDE HEEREN! „ TJet den Koning behaagd hebbende my in zyn Raad te roepen, in hoedanigheid van zyn " Minifter van Staat, zo heeft hy my gelast van „ U Hoog Mog. affcheid te neemen, door het over„ zenden van myne Brieven van Rappel. Het is „ met een overgroot leedwezen, dat ik my in de „ onmogelykheid gefield zie, om in Perfoon deze ,, laatfte verrigting van myn Gezantfchap ter uit„ voer te brengen, en by dat leedwezen, moet ik „ nog voegen, dat ik geene gelegenheid gehad heb „ om in een langer verblyf by U Hoog Mog. der,, zeiver vertrouwen te verkrygen., en hen te over„ tuigen van mynen yver om de genegenheid, wel„ ke Zyne Majefteit de Republiek toedraagt, aan „ te kweeken; die lever blyft onveranderlyk, en ,, ik verlang vuriglyk naar de gelegenheid, om U „ Hoog Mog. daar van te overtuigen, gelyk ook „ van den grooten eerbied, met welken ik blyf, HOOG MOGENDE HEEREN! Uwer Hoog Mogende zeer Onderdaanigc en zeer Gehoorzame Dienaar, Le CoMte DE ST. PR1EST." Versailles den 29 January 1789. Hunne Hoog Mogende den o dezer maand hier over geraadpleegd hebbende, hebben Hoogstdezelven goedgevonden, dat een brief van  ] AARBOE KEN, February, 1789. S09 van Recre'denüe',in behoorlykeform aan den '; Heer Caillard, waarneémende de zaaken van> .het Hof van Frankryk, zal worden ter handc gefield, en aan den gemelden Gravel St. Priest zal worden gedaan het gewoön gefchenk van een Gouden Ketting en Medaille, ter waarde van 6000 en aan zyn Secretaris een van 600 Guldens. Het Fransch Werkje La Correspondance fecrette de Berlin, het welk aan den Heer Mirabbau is toegefchreven, heeft zeer veel gerugt gemaakt. De Koning van Frankryk heeft den Advocaat-Generaal Seguier gelast het zelve in de eerfte zitting der vergaderde Kamers aan te klagen: het welk den 10 dezer maand gefchied zynde, heeft het Parlement dat werk veroordeeld om door Beuls handen verfcheurd en verbrand te worden, mitsgaders toegeftaan, om naar den Schryver., Drukker en Verfpreiders onderzoek te doen. Den 15 dezer maand February, zynde de vyftiende Verjaardag van Zyne Doorl. Hoogheid Willem George Fredrik, Prins van Orange en Nasfau, hebben de Doorluchtige en Koninklyke Hoogheden deswegens de gelukwénfchings-groeten ontvangen, en zyn de vreugdeblyken by die gelegenheid in deze Hofplaats algemeen geweest. Men ziet van wege Zyne Hoogheid den Kaptein Generaal dit bevel: O 5 Zy* ;Graenha- e. *  's GaA- venhage. Verbod aan 't Krygsroli enz. 2x0 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vyne Hoogheid last en ordonneert hier mede alle Gouverneurs, Commandeurs of Commandeerende Officieren der Steden en Plaatfen met Troupen van den Staat bezet, om zorge te dragen, dat geen Onder-Officieren of gemeen Ruiter, Dragonder , Grenadier, Musquetier, Artillerist of Mineur, van hün onderhebbende Guarnifoen, met verlof zig buiten 'sLands bevindende , zig begeeve by derzelver Retour, op, of over het Territoir van Zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit, en zulks by Renovatie van de circulaire ordre door Hoogstdezelve op den 20 February 1784 gegeeven, en welke ten dezen wordt gehouden voor geïnfereert. Gefchreven in 'sGravenhage den 20 February 1789. (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE, (Lager ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (Gecontrafigneert) T. J. de LARREY. De Parnasfins van de Portugeeiche Joodfche Natie te Amfteldam en in 'sHage, hebben zich by Requeste aan Hunne Hoog Mogende de Algemeene Staaten vervoegd, ten einde het Hoogstdezelven goedgunftiglyk geliefde te behagen, aan Zyne Doorluchtige Hoogheid voor te Rellen: Om de Heeren „ Commisfarisfen, tot de Comraisfie naar 1,, de  JAARBOEKEN , February, 1789. 211 , de West-Indien benoemd, te authorifee ren en te qualificeeren, en met de nodige " indruélien te voorzien, ten einde in loco " over de al of niet admisfibiliteit van die " van der Supplianten Natie, op de Rivieren Esfequebo en Demerary behoorlyk on- " derzoëk van zaaken te doen, en Hoogstgedagte Zyne Koogheid daar van verflag " te geven, om ingevalle bevonden mogt " worden de voorfchreven admisfie te kun« nen gefchieden, als dan door Hunne Hoog '/Mogende zodanige orders zouden kunnen worden gefteld en fchikkingen beraamd, als tot het aan die van der Supplianten Gemeente in de voorfchreven Colonien te " accordeeren ,' genot van Hunner Hoog Mogende Refolutie van den 17 July 1657 „ zullen bevondèn: worden te behoóreh " Uit naam van Heeren Commisfarisfen tol <\ë Oproeping der Ingezetenen in 'sHage, toi het doen van den Eed, ingevolge het Pla caat van Hun Edele Groot Mogende, vat .qo September 1783 , is bekend gemaakt, dat de Procuratien of Volmachten, weïkf 1 conform het voorfz.Placaat zullen wordei *' gepasfeert, door die geene, welke zig nie ' in perfoon voor bovengemelde Heerei " Commisfarisfen zullen iifteeren, gefchre / ven zullen moeten zyn op een Zegel vas / 12 ftuivers, zonder -d'at meer als een per " foon op een Zegel procuratie zal mogei ' geeven, ten waare nogtahs twee of mee JJ perfoonen dezelve procuratie .pasfeerende 'sGra- venhage. 1  sGra- venhage. 212 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ by elkander in een huis te zamen mogten ,, woonen." j Den berugten Boomkweker Van Brakel, die onlangs ontvlucht was, is den 24dezer maand des avonds weder alhier op de Voorpoorte van den Hove en vervolgens, eerstdaags weder naar Gouda in het Tuchthuis overgebragt. Men ziet ook het navolgend Programma: "T\e Beftuurders van het Dichtlievend Genootfchap -L/ in 's Gravenbage, onder de Spreuk, Kunst Liefde /paart geen Vlyt, hebben , na naauwkeurig onderzoek van de Elf ingekomen prysvaerzen, behelzende: De Verhevenheid van het Evangelic. Zes derzelven, getekend met de Spreuken: 1. De Engelen zelfs zyn begeerig het Evangelie in tt zien. PETRUS. 2. La 'Majefté des Ecritures m'etonne, la faintetê del'Evangile parle d mon cteur: voyez les livres des Philofophes avec toute leur pompe ; qu'ils fontpetits pres de celui ld! Se peut il qu'un livre,d lafois ft fuhlimeiSft Jimple,foit l'ouvrage des hommes ? JEAN JAQUES ROUSSEAU. 3. Eerezy God el 4.. Hoe troost vol legt verhevenheid" Op 't Evangelie uitgefpreidl H ƒ. «)  JAARBOEKEN, February, 1789. 213 5 $! Hoe vol van troost is ome Godsdienst! —- Het Land in Brieven. <5 6 Diepte des Rykdoms, beide der wysheid en ■ der kennisfe Gods!— p ^ U L U S„ In nadere overweegïnge genomen, en, op den een en twintigften van Sprokkelmaand, in hunne Veroaderinge, met voorkennisfe en in tegenwoordigheid der Hoogaanzienelyke Befchermheeren den Gouden Eerpenning, ter waarde van vyf en twintig Dukaaten, by meerderheid, toegeweezen, aan den Dichter van het Vaars, ingeleverd onder de fpreuk: Eere zy Gode! En den Zilveren Eerprys aan den Dichter van het Vaars, ondertekend: 6 Diepte des rykdoms, beide der Wysheid en der kennisfe Gods! P A U L U S. By de opening van het verzegeld briefje by het eerstgemelde Vaers gevoegd, is bevonden, dat de Dichter daar van was, de Heer Jacobus van Eg. mond, te Schiedam. Zullende het briefje, by het tweede Vaers gevoegd , niet geopend worden, -voor dat de Dichter, binnen veertien dagen, by een Brief aan Johannes Matthnis Sohels 'Secretaris dezer Maatfchappye, daar toe vryheid heeft gegeeven; in welk geval het Vaers met zyn naam zal gedrukt, en anders het briefje, gelyk omtrent de overige gefchied is, ongeopend verbrand worden. Voorts wordt wederom beloofd een Gouden Eerpenning van vyf en twintig DucaaÊen, voor den Dien. 's Gra- venhade. Progr. van het Dichtlievend Genootfchap.  £14 NIEUWE NEDERLANDSCJELE 'sGra- VENHACE. Progr. van het Dichtlitvend Genoot'fchap. Dichter van het beste Nedcrduitfche Vaers; behelzende: Gods Goedheid zichtbaar in het Geschapene. En een Zilveren Penning, van gelyke groote en munce als de Gouden, voor den Dichter, wiens Vaers het bestgekeurde naast by zal koomen. Moetende de Gedichten, voor den eerften van Louwmaand 1790, aan bovengemelden Secretaris van dit Genootfchap, gezonden worden, en, blyft voorts alles op den voet, als in voorige bekendmaakingen is gefteld. Leyden. Den 9 dezer maand heeft de Hoog Geleerden Heer Frederik Willem Pestel » Profesfor Juris publici & privati, in plaats van op den 8, zo als anders gewoonlyk gé» fchiedt, (vermids nu dezen dag op eenen Sondag inviel) de waardigheid van Rector Magnificus van 'sLands Hooge School alhier nedergelegd, met eene plegtige redevoering: De Fru&ibus, qtiiexjurïspruden. tia perfecliori ad Populos Europaos, jeculo Decimo - Octavo „pervenerunt, dat is: „ Over „ de vruchten, welke de Europifche Voiken, „ uit de meerdere volmaaktheid der Rechts» geleerdheid in de agttiende Eeuw geno„ ten hebben." Tot Rector Magnificus voor dit Jaar is opgetreden den Hoog Geleerden Hoog Eervaarde Heer Jona Guilielmus te Water, S. S. Theol. Doclor, ejusdemqus & Hifior. Eccl. Profesfer. En  JAARBOEKEN, February, 1789. 21J En tot Secretaris van den Academifcben LeySenaat is aangefteld, den Hoog Geleerden den. HeerEDUARD Sa«difort, Med. Doel, Med. Anat. Cbir. Profesfor, Collegii Pharmaceutici Leidenfis Prafes. Reeds voor lang had men gewenscht, naar het voorbeeld van verfcheidene gèlykfoortige inrichtingen buiten 's Lands, ook aan Leydens Academie een gefticht gevestigd te zien, is hetwelk de Jeugd zich, in de Geneeskunde oeffenende, gelegenheid konde vinden, om de dagelykfche lesfen haarer Leeraaren door pracricaale Waarneemingen te verfterken, zich met het ziekbedde allengs bekend te maaken, en dus, als't ware, ongevoelig tot de dadelyke beoeffening te worden opgeleid. Aan dezen wensch is eindélyk voldaan, door eene gunstige Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. in den Jaare 1786 genomen, waar by Heeren Curatoren gevolmachtigd werden, omme, ten laste, van den Lande, binnen de Stad Leyden te doeu aanleggen, een Gast- of Ziekenhuis van 20 Bedden, dn het zelve te voorzien van twee Hoogleeraaren in de Geneeskunde, als Opperbeftuurders, van twee Doctoren , en eenen Heelmeefter , nevens de nodige Bedienden ter oppasfing. Overeenkomstig dit befluit, is werkelyk, in den Jaare 1787, onder het opzich't der Hoog Geleerde Heeren N. G. Oosterdyk en N. Paradys, als daar toe by Heeren Curatoren verzocht en aangefteld, een zodanig Zie-  sig\ NIEUWE NEDERLANDSCHE Leï- Ziekehuis, onder den naam van Nosocomium Clinicum, aangelegd in het Cecilia Gasthuis, en zyn ten zelfde tyde door welgemelde Heeren Curatoren tot gewoone Geneesheeren van het zelve benoemd de Heeren Dr. Roe^ land de Kruyff en Dr. jacobus Thienfius van de H'ynpersfe, welke laatfte, der geleerde vraereld door eenen vroegtydigen dood ontrukt, vervangen is door den Heer Dr. Paulus la Laus terwyl de Post van Heelmeester wierdt opgedragen aan den kundigen Chirurgyn F. B. Haver. De inrichting van dit hoogst nuttig gefticht, bepaaldelyk ten dienste der ftudeerende Jeugd aangelegd, is deze: datjin het zelve tot een getal van 20 toe , deels Mannen , deels Vrouwen, by voorkeur worden aangenomen de Lyders aan heete ziektens, als wier kwaaien, volgens den gewoonen aart, haaren loop meestal in een bepaald tydsbe* ftek eindigen, en eene leerzaame verlcheidenheid van gevallen opleveren ; dat deze Lyders, onder het genot eener zorgvuldige oppasfing dagelyks,'t zy een, of't zy meermalen, naar vereisch van zake, worden bezocht door eenen der gewoone Geneesheeren, onder het medewerkend toevoorzicht van een der Hoogleeraaren, en byzouderlyk, dat de Hoogleeraar in zyne bezoeken doorgaande vergezeld zy van hét meest gevorderde gedeelte zyner Leerlingen, dezelve by het Ziekbedde hunne gedachten en waarnemingen, nopens den toeftand der Lyders, afvraage, hen zyne eigene opmerkingen  JAARBOEKEN, Febwnrj, 1789. 217 •gen mededeele, en, by gemeenfchappelyke : raadpleging, de noodige voorfchriften , ofi door hun zeiven laate opmaaken, of althans in het vervaardigen derzelven, gemeenfchappelyk met hun handele. Van hoe veel gewigts inzonderheid dit laatfte,'t geen eigenlyk als het hoofddoel der geheele inrichting moet worden aangemerkt, voor den aanitaanden beoeffenaar der Geneeskunst zy, begrypt gereedelyk elk , die immer getuige geweest is van de verlegenheid der mees te jonge Artzen, zelfs der kundigften, welke zich uit hunnen^ Academifchen Oeffenkring op eenmaal tot de pract.yk zien overgebracht, zonder, als't ware, oo;t te vooren een ziekbedde gezien te hebben, of op eenige andere wyze,dan door bloote Theo* jretifche Lesfen, tot hun moeilyk werk te zyn toegerust. Waarom dan ook veelen het van hun belang geoordeeld hebben , zich door een kostbaar verblyf buiten 'sLands de gelegenheid ie verfchaffen tot eene zo nuttige voorbereiding, als welke hen thans door deze heilzaame inftelling in hun Vaderland ge* makkelyk is gemaakt. Het is dus niet onmogelyk, dat deze inftelling, welke reeds in volle werking is, aan de LeydfcheHooge Schoole, byzonderlyk in den Tak der Geneeskunde , wederom een nieuw en des te meer uitlokkend voorregt geve; terwyl het te verwachten is, dat de loffpraken der geenen , welke bereids uit dit liefderyk Gefticht volkomen herP field Iey-  2i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. fteld zyn terug gekeerd, en de aldaar genoten verzorging met dankbaarheid roemen, weldra zullen zegepraalen op de geringe overblyfzels van vooroordeel of valfche fchaamte, waar door misfchien nog zommige zwakke Lieden zouden kunnen wederhouden worden van tot deze heilzaame inrichting hun toevlucht te nemen. Amsteldam. Heeren Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad , hebben bekend doen maaken de Plaatzen alwaar de Ingezetenen zullen gehouden zyn den eed te doen, wegens den Vyf en Twintigften Penning; zullende de Heeren Commisfarisfen daar toe benoemd, na den 17 February hier mede een begin maaken, en de juifte tyd en wyze van oproeping nader worden aangekondigd. Zie hier die Lyst: LYST van de Heeren COMMISSARISSEN , by de Edele Groot Achtbaare Heeren BURGEMEE' STÈREN en REGEERDERS der Stad AMSTERDAM be. noemd, tot het afneemen van den Eed, wegens de NEGOTIATIE van den VYF EN TWINTIGSTEN PENNING. In de Oude Kerk de Wyken No. i, 2, 3, 4 en Y„ Commisfarisfen Mr. Nicolaas Calkoen, Oud3 Schee-  JAARBOEKEN, February, 1789. zrg Scheepenen Raad, Mr. Jan Six, Oud-Scheepen en Raad, en Mr. Jacob Alewyn , Commisfaris; Kapteinen Carel van Henghel, Pieter van der Lyn , Willem Abeleven, Willem May de Jonge en Jacob Hendricus van Henghel. In het Gasthuis de Wyken 6,7, 8 en 9, Commisfarisfen Mr. Matthys Straalman , Oud - Burgemeefter en Raad, Mr. Harman van de Poll, OudSchcepen en Raad, en Anthoni Bruiningh ^ OudScheepen ; Kapteinen Nicolaas Abeleven, Mr. Hendrik Dito Arntzenius, Jan Evert Luyken en MrJan van de Poll de Jonge. In het West-Indisch Buitenhuis de Wyken 10, 11 en een gedeelte van Wyk ij, Commisfarisfen Mr. Nicolaas Warin Anthonisz., Oud-Scheepen en Raad, Mr. Samuel van der Muelen , OudScheepen en Raad, en Mr. Martinus Alewyn, Raad; Kapteinen Mr. Piater Rendorp, Ifaac Cornelis van Heistlirigen en Jan Bollen. In de Zuider Kerk de Wyken 12 en 13, Commisfarisfen Egiaius van de t'oll, Oud - Scheepen, Mr. Joan Graafland Pietersz., Oud-Scheepen en Raad , Jan Petrut Scholten , Raad ; Kapteinen Mr. Cornelis fff/Hem Decker en Matthys van Son. In het Oude Vrouwen of Besjeshuis Wyk 14 en • het reftant van Wyk 15, als méde de Buitenwyk 5, Commisfarisfen Franc van der Goes, Oud-Scheepen en Raad , Jan Jacob van Herzeelen, OudScheepen en Raad, en Jan Abraham Dedel, Commisfaris ; Kapteinen _ Hieronimus van Slingelandt, Jan Bollen en Wülim van der Nul ft. Op het Admiraliteits Buitenhuis Wyk 16, Commisfarisfen Mr. Johannes Cyprianus van Ewyck9 Oud - Scheepen, Mr. Gerard Munter, Oud-Scheepen , en Mr. Jan van Bleyswyk, Commisfaris; Kaptein fieter ilolten- In de Luterfche Nieuwe Kerk de Wyken 17,. 18, 19, 20 en' 2'i -, Commisfarisfen Jan K.rsleboom , Oud • Scheepen, Mr. 'fan van de poll de P 2 Jon- Amsteldam. Lyst van Commisf. tot Eed wegens den 25 Penning. 1  220 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Lyst van CommisJ, tot lied wegens den 35» 55 en de Buitenwyk 2 , Commisfarisfen Mr. fieter van Loon, Oud - Scheepen, Mr. Japob Hooft, Oud - Scheepen en Eduard V Hoen, Raad; Kapteinen Pieter Wulland , Mr. Leonard Beels, Justus van Rinkhuizen, Mr. Willem Geirit van de Poll en D. des Ruelks Jacobsz. In het Mennonite Weeshuis de Oranje-Appel de Wyken 36, 37, 3», 39 en de Buitenwyk 3, Commisfarisfen Mr. Jan van de Poll. Oud-Burgemeefter, Jan van Marfelis, Oud - Scheepen, en Gillis du Quesne, Oud-Scheepen en Raad; Kapteinen Albums Boddens, Mr. Pieter van de hojl Jansz.,  JAARBOEKEN, February, 1789. 221 Jansz., Mr. Franciscus Henricus Moortees, Jacol van der Dw.fen en Bartholomeus Justus Doornik. In de Wester Kerk de Wyken 40, 41, 42, 43 en 44, Commisfarisfen Mr. J m F. nas Huytecnper van Mrwsfeveen. Oud-Burgemeefter en Raad, Mr. Gillis Alewyn , Oud-Seheepen , en Albertvé Gomdis &chuyt, Oud - Scheepen en Raad; Kapteinen Mr. Willem de la Douespe, Barend tramer, Mr. Gtrbrand Elias, Pieter AltX inder Has/elaer en fan Ryfer de Jonge. In het Nieuwezyds Huiszittenhuis de Wyken 45, 46, 47 en 48 , Commisfarisfen Pieter Muilman, Oud - Scheepen, Pieter Cornelis tiartfir.ck, OudScheepen en Raad,en Pieter Rocquette, Commisfaris ; Kapteinen Jan Willem 'L'homefen, Wynand Capnenberg, Corudis 't Hoen cn Abraham de Veer de Jonge. In de Noorder Kerk de Wyken 49 , 50 en het het restant van Wyk j 1, Commisfarisfen Eierard Adriaan van Muylen , Oud-Scheepen en Raad, Mr. Pieter Graafland Joansz., Oud Scheepen, en Mr. Nicohas 5/ > , Commisfaris; Kapteinen ^mn. fois Ab/ahamsz, Mr. Johannes Butdjnyder en Jacobus van Vianen In de Eilands Kerk de Wyken 53 , 54, en de Buitenwyk 4, Commisfarisfen '}oan t'redrih• d'0rviUe, Oud-Scheepen en Raad , Arend van der Waeyeti Warin , Oud Scheepen, en rinthmy van RensJèUer Willemsz., Commisfaris ; Kapteinen Petrus Joannes Wendorp , Barend Glafius en Jacob van der Ouderwetten. In het Waale Weeshuis de Wyken 56, 57 , en een gedeelte van Wyk 58, Commisfarisfen Mr. cob Elias Arnoudsz., Oud - Burgemeefter en Raad, Mr. Pieter de Smeth, Oud - Scheepen, en Nicolaas yibeleven, Oud - Scheepen; Kapteinen Mr. Willem Six, A. C. Fabricius en Mr. Franpois Straalman. In de-Amftel Kerk de Wyken 59, 60, en het reftant van Wyk j8, als mede de Buitenwyk P 3 Ij Amsteldam. l.yst van C'immisf. tot Eed wegens den 25 Penning'  222 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Lyst vat, Commisj tot Eed wegens den 25 Penning V. Ra- 1, Commisfarisfen Mr. WdUm Gerrit Bedel Salomonsz., Oud - Burgemeefter en Raad, Mr. fan Wolters van de Poll, Oud - Scheepen en Raad, en Paulus Andries van Eys; Kapteinen Mr. Cor nehs Backer Hendriksz., JaCob Joofling Pietersz., Mr. 1 Franpois Straalman en Pieter Baas. NB. Op het Stadhuis zal door dc Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeefteren zelve, ten einde voorfchreeve, gevaceerd worden voor alle de Le, den van Regeering. Voorts die geenen, die fesfie in eenige Collegien hebben, of eenige Ampten van Politie of Juftitie bekleeden , benevens de Leden van den Krygsraad en van de Kerkenraaden der Proteftantfche Gezinten ; mitsgaders alle die geenen, die eenige Bediening betrekkelyk het Stadhuis hebben. De nieuwgemaakte Keuren van den Gerechte, van welken wy in ons voorgaand Rukje gewag maakten, zyn, I. Betreffende het Scheeps - Timmermans en Mastenmakers Gilde; dienende tot Ampliatie van verfcheiden vroegere Keuren, zo van de voorgaande als tegenwoordige eeuw. IL Raakende het Schaatzen-, Leeften-, Klompen- en Stillegangemakers Gilde. III. Houdende Ampliatie en Alteratie van de Keure van 28 January 1764, voor het Chirurgyns Gilde geëmaneerd. IV. Betreffende het verkoopen van Medicamenten, in de Pharmacopoza Amfieladamenfis befchreven, en in de Am • fteldamfche Apotheken gereed en vaar- ' dig gehouden wordende.  JAARBOEKEN, February, 1789. 523 V. Rakende de Schuitenvoerders van de kleine Koornligters. VI. Houdende Alteratie van verfcheiden Keuren, wegens het begraven op de Kerkhoven dezer Stad, geëmaneerd. VII. Betreffende de van buiten ingebragt wordende Kalk en Ciment. VIII. Ampliatie van de Keure, omtrent het " Loon der Keurmeefters en Vinders van het Vleesch. IX. Rakende het Veer van Durgerdemxmz deze Stad en vice verfa. X. AanRelling van Nachtwagts in de vyf Buitenwyken. XI. Brandkeure voor de vyf Buitenwyken dezer Stad. De eerfte Keur luidt woordelyk aldus: Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam , hebben goedgevonden, op verzoek van Overlieden van bet Scheepstimmermans en Mastemakers Gilde, by alteratie, interpretatie en elucidatie van diverfe Keuren, gemelde Gilde betreffende , te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deeze: Eerftelyk, dat, by Ampliatie van de Keure van 24 January 1C23 en Artikel 1 van de Keure van 30 January 1680 omtrent de Buitenlandsvaarders, waar door Hun Edele Achtbaare verftaan Schepen, die het Gat van Texel of Vlie inkomen, met uitzondering van Schepen, welke in het NoorderQuartier thuis hooren, de boete , telken reize te verbeuren, gefteld word op ƒ 300 : - Ten tweede, by Ampliatie van het 3 en 6 ArtiP 4 kei Amsteldam.  22+ NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- stf.l* dam. Keure omtrend Scheeps- Ti min. er mnns Gilde. kei van de Keure van 30 January 1680, dat voor de boete van / 6 : - by gemelde Keure gefteld, door een onbevoegd werkend Ferfooa te verbeuren , de Schippers en Reders zo wel, als voor de ƒ 25: by gemelde Keure tegens de Schippers en Reders geftatueerd, aanfpraakelyk zullen zyn. Oorlovende echter Myne Heeren voornoemd, den met het Schip te huis gekomen Timmerman, aan het Schip te werken , zo lange de legdagen duuren van die Schepen, in welker Cherte party legdagen bepaald zyn, of tot de afdanking van het grooffte gedeelte van het Volk van die Schepen, die zonder Cherte party te huis komen, en langer niet, op pen boete, als van ouds van f 25 : Ten derde, by Ampliatie van het 5 Artikel van de Keure van 14 May 1750, dat de Schepen, hun Last voor de Paaien dezer Stad breekende en hunne vertimmering niet alhier door Gildebroeders, maar elders hebbende laaten doen, hier ter Stede niet zullen mogen laadcnop een boete van/300 : - Ten vierde dat de refpective Keuren van 1 February 1666, 30 January 1683" en 30 January T7?7» tegens het inbrengen van'bereide Masten', Stengen, Raas, Zalingen, Boegfprieten, of eenig rondhout, ook van applicatie zal zyn omtrent zodanige Schepen, alhier te huishoorende, welke hun Last voor deeze Stad breekende, zich daar van niet hier , maar elders binnen de 7 Provinciën , voorzien, en aldaar met het ze'vé in hunne Sche pen gemaakt, binnen, of voor deeze Stad terug komen. Eindelyk ordonneeren Myne Heeren van den Gerechte voornoemd, dat nu voortaan, even pelyk de Houtzaagmolenaars verplicht zyn, hunne Schuiten binnen de Jurisdictie deezer Stad door Gildebroeders te maken en répa'reerën', desgelyks verplicht zullen zyn te doen de Koornmolcnaars, Run molenaars, Téerkoopers, Zoutkeeren en alle andere Fabrieken op een boete van / jo : - voor de eer-  JAARBOEKEN, February, 1789. 225 eerfte en ƒ 100 : - voor de twede en volgende reize, in alle gevallen met verbeurte van de Schuit:! blyvende alle de overige Keuren, voor zo verre dezelve door deze niet gealtereerd zyn, in hunne volle waarde. Aldus gearrefteert den 27 January 1780, pralen-, tibus den Wel Edelen Geftrengen lieer Mr. WtU hm Cornelis .B-ickr, Hoofd - Officier dezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen.i En gepubliceert den 28 January 1789, praefentibus den Wel Edelen Gefirengen Heer Mr. Willem Co'nelis 8acker , Hoofd-Officier dezer Stad , den Heer Mr. fan Elias Huydecoper van frlaarsfeveen, Burgemeefter, en de Heeren EyeVard Aariaan van diayden en Mr. Nicolaas IVarin Anthonisz., prasfïdecrende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. De tweede is deze; TV/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfter1 A dam, in overweeging genomen hebbende, dat het Artikel der bekeuringe, in de Keure van den 4 January 1787 , omtrent het Schaatfen, Leesten, Klompen en Stillegangemaakers Gilde,geëmaneerd, aanleiding geeft tot menigvuldige Procedures, waar door de Kas van het gemelde Gild ten uiterften benadeeld wordt; hebben goedgevonden, by Alteratie van dat Artikel, op nieuws te ordonneeren en te ftatueeren, geiyk Haar Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deze, dat van nu voortaan in dit Gild, even als in alle andere Gilden, ftriöelyk in het doen van Bekeuringe geobferveerd zal wórden het 13 Artikel van het Generale Reglement voor alle de Gildens, in dato 21 Augustus 1749, P T die. tet> ) am. Keure rmtrend ^cheeps- Timmer* mans Gilde.  a26 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Keur omtrend Schaatfen Gilde enz di&eerende, dat voortaan in alle Zaaken, de Gildens raakende, en waar in Bekeuringen worden gerequireerd, en by voorige Keuren niet fpeciaal is voorzien , dezelve kunnen werden gedaan door twee in functie zynde Overlieden, of wel een van hun, mits geadfifteerd zynde met de Gildeknegt; of een Gildebroeder, of ook wel twee Gildebroeders, of ook wel een Gildebroeder, geadfifteerd met den Gildeknegt. En werden Overlieden mits deezen f voor zo veel nood mogt zyn) gequalificeerd, de Boetens te innen , en de gebrekigen dieswegens voor de Heeren Commisfarisfen van de Injurien te dagvaarden. Aldus gearrefteert den 27 January 1789, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. IVillem Cornelis Hacker, Hoofd-Officier deezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January I789,pra2fcntibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer Hoofd-Officier dezer Stad, den Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsfevcen, Burgemeefter, en de Heeren Everard Adriaan van Muvden en Mr. Nicolaas IVarin Anthonisz., prasfideerende Schepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. De derde is aldus: A/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam hebben goedgevonden, by ampliatie en alteratie van de Keure van 28 January 1764, voer het Chirurgyns Gilde geëmaneerd, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by dezen. Dat alle de Weduwen, die thans alimentatie of fub-  JAARBOEKEN, Febtmty, 1789. 227 fubfidie van het Gild genieten, het zelve zullen bly- j ven behouden, op denzelfden voet, en ter zelfde s fomma, als dezelve thans zyn trekkende. ^ Gelyk ook de Weduwen van zodanige Gildebroeders, als zich thans in 't Gild bevinden, en zich , tot het bekomen van alimentatie, of fubfidie zullen , aangeeven, na dat Overlieden zich omtrent haare 1 behoeftigheid zullen hebben geïnformeerd ,mede zul- f len genieten de gemelde alimentatie, of fubfidie, ter discretie van dc Overlieden, mids niet excedeerende de fomma van f 80 : - 's Jaarlyks. Doch , dat ten opzigte van de Gildebroeders, die na 't emaneeren van deze Keur, in 't Gild worden aangenomen, by 't affterven van dezelvcn, geene behoeftige Weduwen eenige alimentatie, of fubfidie zullen mogen bekomen, ten zy haare overledene Mannen 8 Jaaren confecutif Gildebroeders zullen zyn geweest, cn, gedurende dien tyd, hunne Jaarzangen zullen hebben voldaan, in welk geval deze Weduwen, behoeftig zynde, al mede tot alimentatie of fubfidie zullen gerechtigd zyn. Dat, tot fufteriatie van de finantie van 't Gild , alle de Gildebroeders, zo de tegenwoordige, als die hierna in 't Gild zullen worden aangenomen, in plaats van vyf Guldens, zo als by Keure van 30 January 1709 is bepaald, voortaan, jaarlyks zullen betaalen tien Guldens; doch zullen de Gildezusters en Weduwen blyven contribueeren alleenlyk vyf Guldens voor Jaarzangen. Dat Eindelyk Haar Edele Achtbaare, inhaereerende de Keuren van 31 Maart 1685 en 30 January 1733, ordonneeren en ftatueeren, dat'alle Knegts en Leerknegts, die na de Publicatie deezes, vooi de eerfte maal zullen worden ingefchreven, verplicht zullen zyn, tegens de betaaling van vier Guldens ter behoeve van 't Gild, te ontfangen een Hortus Penning, zonder zich, onder wat prsetext ook, daai van te mogen excufeeren. ■ Aldus gerrrefteert den 27 January 1789, pras- fen LM- TEL- )AM. ieur 'oor het Ihirur>y«sjilfie.  228 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. De vierde is de navolgende: A/I yne Heeren van den Gerechte der Stcd Amfterdam , hebben goedgevonden, by alteratie van de Keure van dato 30 January 1787» aangaande het verkoopen van Gecomponeerde Medicamenten, na ingenomen confidtratien van hfpdlores Collegii Medici, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deezen. Dat niemand, ten zy volgens de Keuren deezer Stad geëxamineerd en geadmitteerd Apothecar zynde, zal vermogen eenige Medicame»' ta, in de Pharmacopoza Amftel&damenfis befcbreven, en die in de Amfterdamfche Apotheeken gereed en vaardig gehouden worden, hoegenaamd, te Verkoopen ofte Koop te ftellen, of te houden , ofte eenige Medicinaale Recepten van Medicina DoBores, of eenige andere\, tegens inwendige Ziektens voorgelchreeven , nochte eigene Medicamenten tegens dezelve om Geld klaar te maaken, of te leveren , op een boete van tien Guldens voor de eerfte, van twintig Gul- fentibus den Wer Edelen Geftrengen Heer Mr. WJlem Cornelis B/icker, Hoofd-Officier dezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 2§ January 1789, praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. t4>il.Um Cornelis Hacker , Hoofd-Oliicier deezer Stad, den Heer Mr. Jan Elias Huyaecoper van Maats* fev'een, Burgemeefter en de Heeren Eierard Adriaan van Muyden en Mr. Nicolaas IVarin Anthonisz., prafideerende Scheepenen. Jn kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT.  JAARBOEKEN, February , 1789. 229 Guldens voor de tweede, en van Zestig Gul-1 deus voor de derde, of volgende reizen. { s Doch zullen aan het verbod, van het leveren } van inwendige geneesmiddelen niet onderworpen zyn , de Doétoren en Ctiirurgyns , voor, zó verre zy in het behandelen van Luëritche, Ziektens of kwaaien, ter verzogte geheirohou , ding, de vereischte Medicamenten zelfs bezor-. gen; noch ook de Chirurgyns, wegens het klaar : manken en leveren , van het geen zy tot uit en inwendig gebruik in accidenten, bepaaldelyktot de Chirurgie behoorende, noodig hebben, eu zy door geen Doctor geadfifteerd worden; mits zy daartoe hunne Medieamenta Compojita, Offici~ nalia en Chymïcalia, zo wel als Pleifters en Zalven , tot hunne verantwoording, en rot gerustftelling hunner Lyderen , van de Apothecars neemen, welke voor de Echtheid dier Middelen , volgens Artikel 14. der Keure van 17^6» aanfpraakelyk zyn: blyvende niet te min in alle andere gevallen het derde Artikel aer Keure van a6 April 1550 in volle kragt. . Oo'k zal het aan Chymisten, Drogisten en Verkoopers van Verfche j .of Gedroogde Kruiden vryftaan , dezelve hunne Waaren , mits elk afzonderlyk en onvermengd , en niet tot eenigen Vorm , of Receptsgewyze geprepareerd, of gecomponeerd Medicament gemaakt, te verhandelen , op poene , contrarie doende , te verbeuren, als hier boven is gelta- tU/dïe'welke Boetens zullen worden geappliceerd, een derde voor den Aanbrenger, een derde vooi het Coilgmm Medicum, en een derde voor den Armen. ., , , T, Dit alles onverminderd het 1 Artikel der Keu re van 17 Augustus 1638 tegen het opzetten er ophouden van Apothecars Winkel door or.be voegde Perfoonen, het welk in volle kragt blytt * en bi-; TEt)AM- Keur p 't ver\dopen'an Art:enyen.  239 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Keur ep 't ver. koopen van Art' zenyen. 3 ( I en, voor zo veel des noods, by deeze word gerenoveerd. Aldus gearrefteert den 27 January i7%9 , Pra> femibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier deezer Stad, alle de Heeren Burgemeesteren , en alle de Heeren Scheepenen. Rn gepubliceert den 28 fanuary i-gg , pr.£fen* tibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier deezer Stad, den Heer Mr. >« Kluis Huydecoper van Mcarsfeveen, Burgemeefter, en de Heeren Ever/.rd Adriaan van Muyden en Mr. Nicolaas Warm Anthonisz., piaMideerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, E. van SLINGELANDT. De vyfde luidt aldus: A/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Am* -f fterdam * hebben goedgevonden , ter beter verltand van de Keure van 26 |anuarv T7«< raakende de Schuitevoerders van de kleine Koornligters, dezelve Keure te renoveeren en te ampli. eeren, gelyk Hun Edele Achtbaare dezelve renoveeren en amplieeren mits deeze: als, Art. 1. Een Koornfchuit, die gelaaden heeft buiten de Schutfluizen , zal genieten voor 't paaren buiten de Sluis: Aan een Pakhuis of elders f \- Q. 0 Aan een.Veerman •: i?' o ■ Engelaadeh .liggende in 't Damrak, ' igterde huizen, voor het overvaaren, )in op de Wal te draagen «: 8- o Aan een Veerman, Pakhuis of ellens binnen de Sluis, buiten 't Schut>eld 1: 10: o Dan  JAARBOEKEN, February. 1789. 231 Dan binnen zynde, zolang dezelve niet wederom na buiten gevaaren is: Aan een Veerman op 't Kock'm of Binnen-Amftel of tferdere Wallen binnen de Stad , / i: o: 0 Aan een Veerman op den Cingel ot Heeregragt , * : 15: 0 Art. 1 Een Koornfchuit, die geiaaden heeft binnen de Schutfluizen, zal . genieten voor't vaaren binnen de Sluis: Aan de eerfte Wal, geen Veerman zynde 1: ^:0 En dan voor ieder Wal, op denzelfden das, of volgende dagen, tot de geheele ontlosfing toe, als volgt: Aan een Veerman op't Rokkin of Binnen-Amftel, of verdere Wallen binnen de Stad " 1: 0: 0 Aan een Veerman op den Cingel ot Heeregragt ": lS: 0 Aan een Veerman, Pakhuis , ot elders buiten de Muis, buiten 't Schutgeld , 1: 8:0 Dan, buiten zynde, zo lang dezelve niet wederom na binnen gevaaren is: . Aan een Veerman ': I5j 0 Aan een Pakhuis of elders 1: 0:0 Are. 3. Een Koornfchuit, die geordonneert wordt buiten een der Boomen te vaaren, om te losfen, zal genieten voor 't vaaren als volgt: Binnen de Sluis liggende, buiten de Boom, of in de Laag . »? o:° Buiten de Sluis liggende 1: 10 .0 En op Stroom,: 't zy binnen , of buiten de Sluis'liggende 3 : °: ° Aldus gearrefteerd den 27 January. 1789» PJ«' fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willen Cornelis Backer, Hoofd-Officier deezer Am-- 5TELDAM. Keur mor de Schuite» voerders.  23= -NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. n Keitr yonr de ischuitevoerders. "jV/fyne Heeren van den Gerechte de,r Stad Amx x fterddrri, altereerendo de Keuren in dato 6 November tr5?o, 13 Janmry 1677 en 3 1 July 168 i ,' wegens, 't hegraven op de St. Antbonis, Leidfche, Cathuil'ers . Wesrer en Noorder Kerkhoven geemarieerd , hebben goedgevonden, voor 20 verre voorfchreven Keuren met de ondergaande Artikelen ftrydig zouden niogen voorden bevonden, op nieuws te Ordonneeren en te ftatueeren Art.i. Dat dé Ontvangers derbegravenisfen alle dagen , uitgezonderd Zondags , hunne Comptoi. ren van 's morgens ten 9 tot des namiddags ten 1 uuren, zullen moeten houden, om als dan dc Lyken, die den volgenden dag begraven zullen moeten werden , aantetekenen' en te geeven Doodcedullen , of.Confentcn om buiten deStad, of'na andere Kerkhoven buiten de wyk te begraven. .'■ ' ' Art. 2. In kennisfe van my Secretaris, H. vak SLINGEL ANDT. De zesde'is op deze wyze ingerigt; Stad, alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen. Rn gepubliceert den 1% Jannuary ! 789 , praefentibus den Wel Kdelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Bicker, Hoofd Officier deezer Stad, den Heer Mr. Jan Elias Huyiecoper van Maars(eveen , Burgemeefter, en óp Heeren E^erard Adriaan van tViuyden en Mr. Nicohas Wurin Anthonisz., pracfideerende Scheepenen.  JAARBOEKEN, February, 1789. 233 Art. 3. Dat voor 't begraven zal betaalt wor Voor een oud Lyk fa uj: o Kind van 3 tot 6 Jaar i: 6:0 —- tót 2 Jaar 14: o tot i Jaar •: 8; O minder als 1 Jaar 6: o Voorts, dat die geenen, die de Lyken in een Graf alleen willen laaten begraven, gehouden zyn te betaalen, voof een oud Lyk 4 Gulden, en voor de Kinderen , naar proportie van de Jaaren hier vooren uitgedrukt, dubbeld geld. Art. 3. Dat voor Baar en Roefgeld, 't zy ïnen kan goedvinden een Baar , of Roef te gebruiken, of niet, vooreen Lyk, iti een Graf alleen, voortaan zal moeten betaald worden u ïtuivers,envoor een Lyk in' een gemeen Graf 6 Rui vers. Art. 4. Indien iemand een ou 1 Lyk des mor» gens met Ry- of Vaartuigen wil begraven, zal dezelve, boven't zeiven Baar- en Roefgeld hier boven gefield, betaalen, Voor 't openen van de Kerkhoven z Guldens. Voor een Kind van 4 tot 6 Jaar ƒ I .* lo: o . minder als I Jaar • ! 12: o Art. 5. Indien iemand een oud Lyk by den avond door de Knegis van de Kerkhoven wil gehaalt hebben, zal dezelve, boven 't begraa. ven, voor Baar- en Roefgeld moeten betalen % Gulden, en voor een Kind, 't geen onder den arm gedraagen kan worden, n ftiyyers, mitsniet ouder zynde dan 2 jaaren. " Art. 6 Indien iemand een Lyk des nagts op voorfchreven manier zoude willen begraven hebben, zal zodanig een, boven 't confeut van den Heer Hoofd-Officier te vertoonen, en boven ft Q se«n AFSTEL" DAM. Keur wegens 'e begraven op Kerk'wven. '  2.34 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Keur wegens 'i begraven op Kerkhoven, geen omtrend het begraven, en Baar- en Roefgeld is gefield, moeten betaalen i Gulden. Art. 7. Wanneer Lyken van de HuiszittenArmen begraven zullen worden, zal men een door Heeren Regenten onderteekend pro Deo briefje aan den üntfanger der begravenisfen overhandigen, waar op de naam en woonplaats van den overledenen gefpecificeerd zyn: indien echter die Lyken met Statie begraaven, of door de Knegts van de Kerkhoven gehaald worden , zal 'er betaald worden , als hier vooren is gefteld. Art. 8. De Lyken zullen te Boek gefteld worden naar't Confent, door den Secretaris deezer Stad onderteekend. Art. 9. De Ontfangers der Begravenisfe zullen geen Lyken megen begraven, voor dat hen op den tyd, hier vooren gemeld, Confent zal overgeleverd zyn. Echter zal zulks, by onverhoopte befmettelyke Ziektens, geen plaats vinden, wanneer 't genoeg zal zyn, dat men den dag daar aan volgende een Briefje van den Medicina Doiïor overhandigt. Alt. 10. Voor de Doodcedullenzal moeten betaald worden 6 duivers, voor ieder Jaar , dat de Ontfanger opzoekt: doch indien men zonder Begravenis Briefje komt, zal men dubbeld moeten betaalen. Art. 11. Indien de Confenten op een Zegel zullen zyn gefchreeven , zal de Ontfanger geen Doodcedullen behoeven te geeven, dan op een Zegel. Art. 12. Voor een Doodcedul van een 24 duivers Zegel zal betaald moeten worden, indien de Begravenis Briefjes vertoond worden. ƒ3: 6:0 opeen ia duivers. 1: 16: o ——— 6 duivers 1: 1:0 —--— 3 duivers .: 18: o Doch  JAARBOEKEN, FeWu&ry, 1789. 23J Doch zonder Begravenis Briefjes 6 ftuiversdaar boven. Art. 13. De Doodceduüen van de Huiszitten* huizen zullen voor niet gegeeven moeten worden, indien aan den Ontfanger blykt, dat door Heeren Regenten de Lyken ( waar van de Doodceduüen ge vraagt worden, ) zyn begraven. Art. 14. De Ontfangers zuilen , indien buiten hunne Wyken begraven wordt, en men hun Kerkhof pasfeert, mogen eisfehen. Voor een oud Lyk * ƒ 4: o: o _ Kind van 3 tot 6 Jaar a: 12: o _ van 1 Jaar " •: 16: o minder als 1 Jaar -.' 12: o Art. 15, Voor ieder Lyk, dat uit ddtetad naar buiten zal gevoerd worden , zal aan de Ontfangers, als van ouds, betaald moeten worden 5 guldens. Aldus gearrefteerd den 27 January 1789, prsefentibus den Wel Edelen Geftrengen Deer Mr. Willem Cornelis Eacker, Hoofd-Officier deezer Stad , alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, poefen, tibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier dezer Stad, den Heer Mr. Jan Elias Huidecoptr van Maarsfeveen, Burgemeefter, en de Heeren Everard Adriaan van Muyden en Mr. Nicolaas War in Anikonisz.. praefideerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. De zevende is: TVTyne Heeren van d#n Gerechte der Stad Amfterdam , in ervaribg gekomen zynde , dat verfcheidene Schippers, geladen met Kalk en Q a Ce* Amsteldam. Keur rtegens 't begraven op Kerk' hoven*  2%6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Au- S'I'F.LL>AM- Keur op Kalk en Ce~ ment. Cement, 't zy in Vaten , of los in hunne Schepen geftort, uit andere Steden, en zelfs van het platte Land, zo binnen als buiten deeze Provincie, alhier aankomende, zich niet ontzien, duor d'eeze Stad of buiten omheen te vaaren, en even buiten de Boomen deezer Stad op 't Y hunne inhebbende Kalk en Cement in ftilte en zonder de minfte aangifte, in Kaagen, Ligters, of andere Schepen, over te Jaaden, allezints (trekkende tot merkelyk nadeel van den Impost op de ronde Maat in groove Waaren, van den Keurmeester van de Kalk en Cement, de Meeters en Draagers van dezelve en van de Steenkoopers deezer Stad, en direct aanloopendé tegens het eerfte en 24 Artikel van de Keure van 9 November 1663, aanf aande de Kalk en Cement geëmaneerd, en hier tegens willende voorzien; zo is het, dat Hun Edele Achtbaare goedgevonden hebben, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare goedvinden te ordonneeren en te ftatueeren by deeze: Dat voortaan geen Kalk, of Cement binnen deeze Stad, of deszelfs Jurisdictie, zo te Water, als te Lande, gelost, of overgefcheept, of op eenigerlei andere wyze, hoe genaamt, verwerkt zal mogen worden, dan'door de gezwooren Kalkmeeters en Draagers, en dat, ten dien einde, alle de Schippers , die hunne inhebbende Kalk en Cement binnen deeze Stad, of deszelfs Jurisdictie begeeren te losfen of over te fcheepen , gehouden zullen zyn, alvoorens op behoorlyke tyd aan 't Comptoir van den Opziender van de Kalkmeeters en Keurmeefter van de Kalk en Cement aan te geeven, om Meeters en draagers te bekomen, en te voldoen den Impost op de ronde Maat in grove Waaren, op een boete, telken reize te verbeuren, boven de boete, op de fraude der Impost op de rondt Maat, van ƒ 100 te appliceeren, de helft ten behoeven van den geenen ,  JAARBOEKEN, February, 1789. «37 nen, die de bekeuring zal hebben gedaan, en de wederhelft ten behoeve van den Armen, wordende, buiren Myn Heer den Schout en des zelfs Subdituuten, ook gequalificeerd de Keurmeeder, Meeters en Draagers der Kalk en Cement, mitsten minden twee by elkander zynde. Aldus gearredeerd den 27 January 1789,praj. fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Hacker, Hoofd-üfficier deezer Stad, alle de Heeren Burgeraeederen en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, prrxfentibus den Wel Edelen Gedrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier deezer Stad, den H eer Mr. 'Jan Elias Iluydecoper van Maarsfeveen, Burgemeeder, en de Heeren Everard Adriaan van Muyden en Mr. Nicolaas Warin Anthonisz,, prafideerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SL1NGELANDT. De agtfte is deze: "jV/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Am1VJ. fterdam, ampliëerende de Keure in dato 23 January 1700, waarby bepaald is, dat aan de Keurmeeders en Vinders van het Vlees, voor het Vifiteeren en Keuren van een Varken , betaald zal moeten worden drie Stuivers , doch meer dan een Varken te gelyk gekeurt wordende, een en een halve Stuiver per duk, zonder dat 'er eenige draf tegen die geentn, die daar in nalaatig zyn , is bepaald geweest ; hebben goedgevonden, nader te datueeren, zo als ïlun Edele Achtbaare ordonneeren en datueeren by deeze, dat die geenen, die voorzyde betaalihg weigeren , of in gebreken blyven, Q 3 dit Amsteldam. Keur op Kalk m Cement.  238 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Keur 6p't Loon van Keur- meefters van Vleesch. dit Keurloon te betaalen , zullen verbeuren een boete van zes Gulden , ten behoeve van het Aalmoesfenicrs Weeshuis , voor ieder Varken , waar van de voornoemde betaaling geweigerd wordt. Aldus gearrefteerd den 27 January 1789 , praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Uillem Cornelis Sachr , Hoofd - Officier deezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, prasfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier dezer Stad, den Heer Mr. Jan Elias Huydecoper van Maars/eveen, Burgemeefter, en de Heeren Everard Adriaan van Muydtn en Mr. Nicolaas War in Anthonisz,. prsefidèerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. De negende is de volgende: Alzo Myne Heeren van den Gerechten der Stad Amfterdam, in aanmerking nemende de klagten van de Veerfchippers van Durgerdam na deeze Stad en vice verfa, over het diep verval van gemelde Veer, en daar omtrent voorzienigheid willende doen, goedgevonden hebben de onderfcheiden Ondonnantien, omtrent 't zelve Veer, van tyd tot tyd geëmaneerd, te aroplieeren, en, voor zo veel desnoods, te alterecren, zo is 't, dat Myne Heeren voornoemt, de Poincten en Artikelen, hier navolgende,arrefteeren en vast ftellen; welke Hun Edele Achtbaare beveelen, dat prsecifelyk zullen worden nagekomen: tt De Schippers zuilen voortaan gehouden zyn te vaaren in eene Beurs, of Compagniefchap. 2. De  JAARBOEKEN, February, 1789. 239 2. De Schippers zullen elke week, des Saturdags', met eikanderen moeten verrekenen, het geen door elk hunner verdiend is, en de verdienften in gelyke portiën met hun drieën deelen. 3. De Buitenvragten zillen in Compngniefchap worden waargenomen, echter met dien verftande, dat door de Schippers zorg zal worden gedraagen, dat de gewoone beurten van 't Veer niet worden verzuimd, zullende anderzints geen Buitenvragten' mogen waarneemen. 4. De gefielde tyden omtrent het afvaaren van de refpective plaatfen, zullen gereguleerd blyven, als by Keure van 29 January 1773 is geftatueert; echter met dit onderfcheid, dat 'er van deeze Stad een Schuit zal afvaaren. Van den 1 April tot den 1 Oclober, in de Week, Voormiddag ten 9 uuren. Van den 1 Oclober tot den 1 April, in de Week, Voormiddag ten 10 uuren. Des Sondags blyven de beurten, als ook die van Durgerdam, "op den ouden voet. 5. De Schippers zullen gehouden zyn, gemelde beurten prascies waar te neemen, en altyd zorg te dragen, dat 'er op 't gezette uur een Schuit aan de Styger alhier, en'insgelyks te Durgerdam gereed is," en als dan ook afvaart, om Pasfagiers, Brieven en Goederen mede te nemen; oppcene, dat, zc wie van de Schippers daaromtrent nalaatig wordl bevonden, 6 weeken in hunne functie zullen worden gefufpendeerd: zullende de Pasfagiers ook rechl hebben, om, ingevalle 'er geen Schuit op 't geftel de uur gereed ligt of vaart, op kosten van dei nalaatigen Schipper, een Schuit te huuren. Indiër echter door hun eenige reden van onmoogelykheic mogt worden ingebragt, zal zulks gedecideert wor den ter plaatze, alwaar zy hunne aanftelling verkree gen hebben. 6. Een iegelyk zal gehouden zyn voor Vragt ei Q 4 Vragt Am- iïELdam. Keur op V DurgerdamTcheVeer. 1 1' I  Am-' STERdam. Keur op gerdam* j'róe 'Teer. ...o NIEUWE NEDERLANDSCHE Vragtlooh der Goederen, van deeze Stad op Durgerdam en vice vcrfa, te betaalen, als volgt: Van yder Perfoon i\ Rui ver, en onder de 10 Jaaren oud, halve Vragt. Van de Goederen: Van een Brief ƒ O : 2:0 Een Mand Kleerén 0:2:0 Een Pakje 0:2:0 Een Kist, of Koffer o : 2:0 100 Noord ze Delen o : 15 : o 100 Sparren o : 10 : o 1000 Steene Klinkerts 0:12:0 100 Pannen o : 6:0 Een Zak Kalk o : 2:0 Een Pon Teer, of Pek 0:3:0 Een Aam Oly, of Traan o : 4:0 Een Quartdecl dito o : 6:0 Een Zak Erwten, Boonen of Gort o : 2:0 Twee Zakken dito o : 3:0 Drie Zakken, en daar boven, yder Zak o : 1 : o Een Ledig Oly- of Traan - Aam o : 2:0 Een dito "Quartdcel o : 3:0 Een Ledig half Aam o : 2: 0 Ken Ledig Anker, of half dito o : 1:0 Een Zak Appelen, of Peeren o : 1:0 Een Mand Karsfen, of Besfen o : 1:0 Een Mandje Groente o : 1:0 Een Ballast -Mandje Spykers o: 2:0 Een Zak Tarw, Rogge of Gerst o : 2:0 Een Bosfie Noten, of Caftanjes 0:2:0 1000 Pond Yzer o : 10 : o ■ 500 Pond dito o : 6 : o 300 Pond dito o : 4:0 100 Pond dito o : 2 : q Een Vaam firandhout 0:8:0 Een Oxhoofd Wyn 0:6:0 Een Stuk Brandewyn o : 8:0 Een  JAARBOEKEN, February, 1789. 241 Een half, of vierde Ton Bier ƒ o : 2:0 Een Aam.Wyn 0 : 4 : ° • Een half Aam dito " •• ° : 3 • °. Een heel, of half Anker dito o : 2 0 Een quart Anker dito o : 1 . o Een vierde Ton Boter o : 1 . o Een agtfte dito „. " °' Een Ton Haring, of Zoute Vis o: 3:0, EenTonPypen ° \ 2 • °> Een Kas Glas °; 4-° Een Pak Leer ° ■ 2.0 Een Boodfchap ° ; 2 • ° E7nDeaSc£e^ halt ftmftie betreft, zich voor alwagten voor dronkenfchap, en de Pasfagiers ordentlvk bejegenen, en deze vc ter behoorlykeplaatfe/aande daar toe gefchikte Stygers aanzetten ; voorts zorg draagen, dat de Goederen niet befchadigd, maar wel bezorgd en behoorlyk befteld worden Ook dat geen Brieven wegraken, ofte opgehouden worden; (in welke gevallen zy mede voor hunne Knegts moeten inftaan,) als ook dat Kne Vaartuigen, Zeil en Treil m een goede Raat gehouden worden;' zo dat, mdien deswegens eeni»e klagten vanpligtverzuim mogten voorkomen, dezelve d'aar over zodanig zullen worden gecorngeerd, als naar bevind van zaaken geoordeeld zal worden te behooren. 8. Wyders zullen de Schippers gehouden zyn deze Ordonnantiealtyd met zig in de Schuit te voeren ten einde de Pasfagiers, zich des noods daar denWef Ed. Geftrengen Heer Mr. WtUem Corneln Zker, Hoofd-Officier deezer Stad, alle de Heeven Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, prafentibufden Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. ttülem IZnelis Backer, Hoofd- Offieier deezer Stad , der Heer Mr. Jan Elias Hujdecoper van Maars/enetu q j rjui ;tel- 9 am. Keur op t Dut\erdam*che 7*er.  248 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am* stfxïjam. Nachtwachtsvoor de 5 Builenwyken. Burgemeefter, en de Heeren Everard Adriaan van Mwjden en Mr. Nicolaas IVarin Anthoinsz., prajlideerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. De tiende is op deze wyze ingerigt: "tv/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Am+■ fterdam, gehoord hebbende de verzoeken aan Hun Edele Achtbaarcn gedaan, door de Kapteinen van de Vyf Buiten Wyken, geleegen binnen de Honderd Gaarden buiten deeze Stad, en allezins geneegen weezende de orde in dezelve Wyken ten nutte van de gezamentlyke In- en Opgezetenen van dezelve op eenen eenparigen en geregelden voet te brengen; hebben, dienvolgends, goedgevonden en verftaan voor de gemelde Vyf Buitenwyken in het generaal vast te ftellen en te arrefteeren , zo als Hun Edele Achtbaare vastftellen en arrefteeren by deezen: 1. Dat, om de In- en Opgezeetenen van de Vyf Buitenwyken voormeld, zo veel veiligheid en zekerheid ,"als eenigzins mogelyk zyn zal, te bezor. gen,de Kapteinen-van de Buitenwyken voorfz. gcqualificeerd werden by deeze , om ieder in zyn Wyk, (even gelyk zulks reeds in een of meer van dezelve plaats heeft,) de noodige Nachtwachts aan te ftellen, geëvenreedigd naar de uitgebreidheid van dezelve Wyken, en naar dat de nood en de omftandighedeh zulks eenigzins zullen toelaaten. 2. Dat, zo wel om de Kosten hiervoor, als voor hot in gereedheid hebben en houden der middelen tot Braudblusfing als anderzins benoodigd,en waar omtrent by Keure op heden mede de noodige voorzieningen zyn vastgefteld en bepaald geworden,  JAARBOEKEN, February. 1789. 243 den, te vinden , de Kapteinen , Lieutenants en Vaandrings van dezelve Buitenwyken, ieder in den, hunnen , Jaarlyks in de Maand Juny, by omllag van de In- en Opgezeetenen hunner Wyken, zullen invorderen en ontvangen zodanige fomma van Penningen, als zy ten einde voorfchreeven benoodigd zullen hebben, en welke omflag geproportineerd zal moeten zyn naar de Moolens, HoutWerven, Fabrieken, Huizen, Plaizier-Tuinen en andere Getimmertens, welke ieder aldaar heeft , gebruikt of bewoont, of waar van hy eenig Beneficie, voordeel, of gebruik heeft. 3. Dat by weigering of dilay van betaling der voornoemde omflag de Kapteinen voormeld, zodanige onwillige Ingezetenen zullen dagvaarden voor Commisfarisfen van Injurie zaaken, om daar o vette werden gejugeert, zo al Hun Edele in goede Juftitie zullen vermeenen te behoren. 4. Dat opgemelde Kapteinen en verdere Officieren voornoemd, al verder gehouden en verplicht zullen zyn, jaarlyks aan Heeren Collonellen Rekening en Verantwoording te doen van al dat gee ■ ne, het welk deezen aangaande by Hun zal zyn gedaan en verrigt. Aldus gearrefteerd den 27 January 1789, prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem, Cornelis Backer, Hoofd-Officier deezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren, en alle de Heeret Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, praffentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer , Hoofd - Officier deezer Stad, den Heer Mr. Jan EUas Huyaccopcr van Maatsfeveen, Burgemeefter, en de Heeren Evetard Adrl aan van IMuyden en Mr. Nicolaas Warin Anthonisz., prsfideerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, H. van SLINGELANDT. Amsteldam. NachtVachts''oor de y Buitenwyken.  H4 NIEUWE NEDER LANDS CHE Amsteldam. De elfde is eene Brandkeure voor de vyf Buitenwyken: BRANDKEURE voor de vyf miTEN-WYKEN der Stad AMSTELDAM. EERSTE DEEL. Behelzende de Ordres, by Myne Heeren van den Gerechte gefield, tot voorkoming van het ontftaan van Brand. A Izo Myne Heeren van den Gerechte, van tyd x tot tyd bevonden hebben, dat de Stads BrandKeure, in veel opzichte niet toepasfelyk is, of gemaakt kan worden, in de Buitenwyken dezer Stad, waar uit dus van tyd tot tyd verfcheidene rampen en fchadens van Brand kunnen ontdaan, of ontftaan zynde, de Brand zo fpoedig niet geblust kan worden, ais anJerzints wel mogelvk zyn zou: zo is 't, dat Myae Heeren van den Gerechte, na verhoor van de Kapteinen, van de vyf Buitenwyken dezer Stad, ten nutte der gezamentlyke In- en Opgezetenen van dezelve Wyken, en om, zo veel veel mogelyk, te zorgen voor de veiligheid der Goederen en Bezittingen van dezelve, goedgevonden hebben, de navolgende voorzieningen tegen Brar d te maaken en te arredeeren, zo als Hun Edeie Achtbaare maken en arredeeren by dezen. Art. i. Dat nicmant in dezelve Wyken, vuur zal mogen maken, anders als in deene Schoordeenen, en ook boven de daken geen houte Schoorfteenen; en dat de Schoordeenen, tot de hoogte van zeven voeten, niet minder als een deen dik zullen mogen wezen: uitgezonden de Bovenfchoordeenen, die tegen een andere pyp komen, op de boete van tien Gulden, en binnen een maand na  JAARBOEKEN, February, 1789. 245 na de bekeuringe 't zelve te moeten verbeteren, op verbeurte van gelyke tien Guldens voor elke maand, die dezelfde Schoorfteenen daarna, onverbeterd zullen blyven ftaan. 2. Dat ook geen Haardfteden of Vuurplaatzen op boute zolderingen zullen mogen wezen; maar de zoldering (zo ver de Vuurplaats ftrektj zal moeten werden weggenomen, en een fteene Wulfzel in de plaats gemaakt. Zullende ook geen hout vast in de muur ingelaten mogen zyn achter eenige Schoorfteenen of Vuurplaatzen , op een boete van tien Gulden en datelyke verbetering. 3. Dat ook de Verwers, Wasch- of Smeerfmelters, Bakkers, Loodgieters, Pompemakers, Scheepsof Schuitemakers Werven , Smits, Zeylemakers, Leemzieders, Gladparsfers, Hoedemakers, en alle anderen, meer vuurs tot vordering van haar nering van doen hebbende, als tot haar ordinaris huishouding'nodig is, haar neringe niet zullen mogen doen, zonder kennis en confent van Myne Heeren van den Gerechte: mitsgaders, voor dat zy de Vuurplaatzen en Kagchels van haar neringe, aan de Brandmeefters van de Wyk, in welke zy woonen, zullen hebben vertoont, en zo gemaakt, als haar zal worden bevolen. Dat zy ook dezelve namaals niet zullen mogen hermaken, dan na voorgaande vertooning , en bevel als vooren ; beide op boete van vyftig Guldens, by de Contraventeurs van deze Ordonnantie te verbeuren, en daar en boven datelyke demolitie. 4. Verbieden ook alle Timmerlieden of Metzelaars, eenige der voorfz. Vuurplaatzen, contrarie deze Ordonnantie te maken , op pcene van tien Guldens. 5. Dat mede geen Bakovens zullen mogen worden gefteld of gemaakt, dan beneden op de vloer, en rondom wy van al 't ander muurwerk of getimmer , (hebbende ten minften rondom vier duim fpe- lensj Amsteldam. Eratidkeur voor de 5 Bui' temyken.  ü4ö NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voor de$ tenwyken. lens,) op verbeurte van tien Guldens, en daar eü boven demolitie van zulke Ovens. 6. Zullen ook de kruinen van de Ovens, aaü geen zoldering nader mogen komen als twee voe- ; ten, op de boete en demolitie als boven. 7. Ook zal niemand eenige brandftof, als takken ed anderzints, boven of ter zyden dezelve Ovens, , nader als op twee voeten daar van, mogen leggen, 1 op poene van drie Guldens. 8. Geen Bakkers zullen eenige kooien mogen ij dooven anders dan in fteene bakken in de aarde, L of in kopere, yzere, of diergelyke potten van harde { materie, bedekt met yzere of kopcre dekzels. En E kooien gedooft zynde, zullen insgelyks, noch by Bak- [ kers nog by iemand anders, die ze by Bakkers haalt, of H zélfs gedooft heeft, anders bewaart mogen worden, } als in bakken in de aarde, of in fteene, kopere, yzere'j of diergelyke Potten in harde materie, mede i gedekt als boven., Voorts zullen de Bakkers ge houden en verplicht zyn, onder aan hunne Ovens 1 een kopere of yzere Deur te maken, en haar turf | en mot, dewelke zy in de Bakkeryen hebben leg* 1 gen, onder den Oven, agter die gefloten Deur f moeten bergen en bewaaren. Alias op poene van I zes Guldens t'elkemaal te verbeuren. 9. Ook zal niemand eenige takken, vlas, hennip, teer, pik, oly, of andere, ligtelyk aan brand raa- I kende ftoffen, mogen opflaan of bergen, in Hout- I lobtzen, of op Houtzaag- of andere Mcolenwer- E ven, op een boete van zes Guldens voor de eerfte I reize te verbeuren, en immediaate wegvoering van t hetzelve, op de eerfte aanmaaning ^cn voor de I tweede reize, op een boete van twaalf Guldens, : en immediaate wegvoering als vooren. 10. Niemand zal vermogen eenige Asch of Vul- h nis ergens elders te werpen, dan in daartoe by hem | ïèmaakte of gefielde Asch- ofVulnis Bakken: te I plaatzen op een behoorlyken afftand van eenig Ge- I timmerte, op een boete van zes Guldens. En in- I dien I  JAARBOEKEN, February. 17S9. 247 dien bevonden wierdt, dat heete asfche, met vuur daarin, geworpen wierdt in de voorfz. bakken, op een boete van drie Guldens. 11. Ook zal niemand eenige hooi of ftroo mogen opdoen, dan na zulks alvoorens aangegeeven te hebben, aan Brandmeefteren van zyn Wyk; ten einde op de gelegenheid van de plaats oculaire Infpeftie zal kunnen genomen, en de nodige permisfie gegeeven kunnen worden , op verbeurte van het zelve hooi en ftroo, buiten confent, of tegen de gegeevene permisfie opgeflageii. 12. Binnen de Jurisdictie deezer Stad , zullen geene Buskruid-Huizen, of Kruit Moolens aangelegd mogen worden. 13. Ook zal niemand, binnen de Jurisdictie deezer Stad, meer Buskruit binnen zyn Huis mogen hebben, leggen of bewaren, als zes ponden tot een monfter, op de boete van dertien Gulden, zo menigmaal iemand daar op bekeurt zal worden, en daar en boven, op de verbeurte van al het Kruid, dat boven de zes ponden in eenige particulieren Huizen gevonden zal worden. 14. Wordt mede een iegelyk verbodeneenig pek, teer, zwavel, terpentyn", terpentynoly of traas in huizen, daar men vuurt, of in kelders van zulke huizen te leggen: op een boete van tien Gulden,er 't zelve binnen een maand na de Publicatie deezes, van daar te moeten brengen en behoor lyk te plaat fen. En by zo verre de Éigenaars, des vermaand zulks niet mogten doen binnen agt dagen, na de ge daane aanmaaning, zal het zelve ten hunnen kost< door de Gecommitteerden van de Brandfchouw, vai daar gebragt worden. 15^ Zullen mede geen Eeften mozen werden ge bruikt, dan met yzere latten, zonder dat ze op eenis hout zullen mogen rusten: zullende ook die geene die jegenwoordig anders zyn, niet langer alzo ge bruikt mogen werden, op de verbeurte van vyf er twintig Guldens. 16. Ni> Amsteldam. Brand' keur voor de 5 hui' temvy* ken» 1 1 1  248 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voor de 5 Buitenwj'ken. \ i 16. Niemand zal vermogen beneden in Hul* zen, die bewoond worden , eenig hennip of Vlas te leggen, meer als zy in haar winkel van doen hebben , op poene van drie Gulden. 1 7. Zal ook niemand mogen Hekelen of Vlasfen, of doen hekelen of vlasfen, dan in een voorhuis met open venfteren en deuren: en niet in eenige lootfen , of op eenige zolders, kamers, of agterhuizen, op poene van tien Gulden: gelyk men zulks ook niet zal mogen doen, des morgens voor vyf uuren , noch des avonds na negen uuren, op de verbeurte van drie Gulden. 18. Des morgens voor dage, en 's avonds by donker vlasfende en hekelende, zal men geen licht mogen gebruiken, dan in befloten hangende Lantarens, op een gelyke boete van drie Gulden te verbeuren. 19. Zullende ook de vlasters, zo lange zy by de kaars werken en vlasfen , in geenerlei manieren eenig vuur by haar mogen hebben of gebruiken : op poene van drie Guldens, by den bewooner des huis te verbeuren , die dezelve weder zal mogen verhaa'.enaan de geenen, die contrarie dezen eenig vuur by haar gehad, of gebruikt zullen hebben. ; 20. De In- en Opgezetenen, van de vyf Buitenwyken, zullen gehouden en verplicht zyn, by befloten water, en zo ras het Ys drie duimen dik is , byten te maaken, ofte doen maacen, en vervolgens dagelyks open te houden, )p zodauigen wyze, tyd en plaatzen, als hen loor den Kaptein of Brandmeefters van de Wyk, vaartoe dezelve bebooren, zal worden gelast, in geordonneerd, op eene boete van vier Gullens voor de eerftemaal, by de nalaatigen te verleuren , en van een boete van agt Guldens, vanneer hy andermaal vermaand zynde, deswe. ens in gebreke mogt blyven , met verdare an-  JAARBOEKEN, February, 1789. 249 thorifatie op den Kaptein voornoemd, om zulks ten koste van den nalaatigen, ten eerften te doen, voorts met recht van Parate executie, zo wegens de boete, als wegens de kosten, op het byten invoege voormeld, gemaakt. ai. En ten einde, zo veel mogelyk zorge te draagen, dat in cas van ongeluk van Brand, genoegzaam e voorraad van water voor handen zy, en het zelve niet elders opgehouden worde: als mede ten einde de Blus-Gereedfchappen behoorlyk te kunnen aanbrengen, zo zullen de In. en Opgezecenen gehouden en verplicht zyn, zodanige Slooten of Tochten, als ten dien einde by de Kapteinen en verdere Officieren van de refpective Wyken, zullen worden aangeweezen en onder de BrandfchouVv gebragt, ieder voor of langs zyn Huis, firf, of Landeryen te houden, in het midden op de diep'e van 4 en een half voet, onder den ordinairen pyl, en aan de kanten 3 en een half voet, en wyders de Paden, voor of nèvens hunne Erven, Goederen of Landerycn loopende of (trekkende, te houden t cn een half voet boven de ordinaire Pyl, zo als dezelve nu, of in het vervolg van Stads-wege aangefiagen is, of zal worden, en ter breedte van 10 voeten, behoorlyk befchoeit en van boven glad en effen, naar behooren; met qualificatie op de Kapteinen en verdere Officiereu, ieder in zyn Wyk, om Jaarlyks tweemaal over dezelve Slooten, Tochten en Paden befchouwinge te doen: die by de nafchouw bevonden worden nalaatig te zyn gebleevcn in hec maaken of herftellen van het gebrekkig hevondene, te bekeuren in eene boete van drie Gulden, voor ieder (trekkende Roede, ën wyders, ten koste van de gebreidgen, aan te befteeden, en. conform de gefielde en gegeevcne orders, te doen maaken, zo als behooren zal-, alles mede met recht van R pa- Amstel* DAM. Brand' ïeur voot ie 5 Bui' 'enwy. ïen;  ajo NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voor de 5 Buitenu-yken. j parate Executie en op dubbel gewin: zullende wyders de gemelde befchouwinge gefchieden , ongeprejudicieerd bet recht der Schouwe aan Poldermeelteren , als anderzins competeerende. 22. Om gelyke reden zal niemand in de Buitenwyk No. 4. vermogen op de Wegen of Paden te ftellen eenige Banken, Tafels of diergelyke Belemmeringen; veel min boven of over de Slooten te timmeren: alles op den boete van ƒ 3: - en dadelyk Demolitie, by die geenen te verbeuren, die dit Artikel in eenige opzichte overtreden zullen hebben. 23. En gemerkt het veel convenabeler is, dat de Schouw over de Overtoomfche-Vaart, welke by keure van 27 January 1751, opgedraagen geweest is aan de Officieren van de Wyk No. 3., gedemandeerd worde, aan de Kaptein en verdere Officieren, van de Wyk No. 2., onder welke dezelve gelegen is, zo wordt de Keur< van 27 January 1754 vodrfchreeven , deezen aangaande ingetrokken cn gealtereerd, en tot de Schouw over de zelve OvenoomfcheVaart by deeze gequalificeerd de Kaptein en verdere Officieren , van de Buiten Wyk. No. 2. 24. En op dat al 't geene voorfz. is, en ook dat hier na volgt, behoorlyk zoude gevorderd en nagekomen worden, zo zal voortaan de generaale Opzigter van de Brandfpuiteu , mede opzigt hebben te nemen, op al het geene den Brand betreft: en onder de naam van Generaale Brand, meefter hebben te bezorgen, dat alle de orders in deeze Brandkeure begrepen , behoorlyk worden nagekomen. En , eenige contraventie of verloop befpeurende, te weeg brengen , dat daar inne by tyds worde voorzien: dat ook deBrandfchouvv behootlyk en op zyn tyd worde gedaan, en nooit verzuimt: dat alle de Blusgereedfchappen in goeden ftaat en reparatie worden onderhouden ; dat de Clusfing fpoedig en ordentelyk ge-  JAARBOEKEN, February, 1789. 25 gefchiede: en wat des meer zou mogen wet zen. 25. En werden de Brandmeefters van de Wy ken te zamen, en elk in 't byzonder, gelast ei geauthorifeert, om, nevens de Heeren Kap teins, Lieutenants en andere Officieren van de zelve Wyken, zo dikmaa's, en op zodanigt plaatzen, als zy't zelve oorbaar zullen achten Brandfchomv te doen. En, ten minften een maal des Jaars, te gaan bezien, hoedanig dc baard lieden of vuurpJaatzen, die tot handwerk of nering gebruikt worden, mitsgaders derzelver Schoorfteenen, zo binnen als buiten de daken zyn geconditioneert: hoe na dat turf, hout, en andere ligt brandende rtoffen by de vuurfteden', en de pypen van die Schoorfteenen, ligt: of de bakkers haar kooien behoorlyk dooven en bewaaren; of ook ergens eenig Hooi, ftrooi .matten ofheyde op periculeuze plaatzen ligt,-of ook elders eenigerhande periculeuze nering, buiten confent, en tegens de order, in deeze vast ge. fteld, wordt gedaan: en ook of by iemand eenige Brandemmers vermist worden , en het een 'of ander mankeerende, dadelyk de gefielde boeten af te vorderen. En verder't zelve te doen re. medieeren en voorzien, als zy luiden te raade,en nodig vinden sullen : zullende het remedieeren en berftellen, (zo veel het doenelyk is) moeten gefchieden binnen 1 4 dagen daarna, op pcene van zes Guldens voor ieder veertien dagen, die 't zelve langer onveranderd zal blyven. En zal de Generaale Brandmeefter gehouden zyn in 'tdoen v-an deeze Schouw, te adfifteeren. En werd daar toe gefield den eerften Maandag in July, en vervolgens ieder Maandag, van de Wyk No. r. af te beginnen, en, in ordre, tot de laatfte toe, te volgen. Ra TWEE- 1 • Am* stex- * dam. i Brand' keur voor dey Bui~ 1 tenwy' ken.  ÏJa NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STEI»DAM. Branikeur voor de 5 Bui;enwyken. TWEEDE DEED. Behelzende de ordres , hy Myne Heeren van den Gerechte gefield, tot het fpoedig /lui. ten van Brand, en 't geene daar omtrent is waar te neemen» Art. i. Zo wanneer (dat God verhoede) in iemands huis of loots brand komt te ontdaan, zal de bewoonder van 't zelve huis gehouden wezen, overküt op de draaten brand te roepen: op poene van vyf-en-twintig Gulden , zo andere luiden, niet van 't zelve Huisgezin zynde, eerst den brand gewaar werden en roepen. 2. De naast by den brand wakende Ratel, wachts , zullen nevens het uitroepen van brand, mede moeten uitroepen de plaats, daar dezelve is ontdaan: 't welk dan de Ratelwachts, daar aan volgende telkens zullen hebben te volgen en te contiuueeren; op poone uuar exigemie van zaaken- 3. En zullen het zelve roepen niet alleen moeten doen, op alle openbaare wegen en paden, maar ook op alle Moolenerven , indien tui mogelyk is 'er op te komen, op poene van die boetens te moeten betaalen, die de GeafFecteerdens door 't verzuim van roepen, komen te verbeuren. En zullen ook op gelyke poene moeten kloppen aan de huizender Bramhueeders en haare Asfidenten , zonder nochtans eenig loon daar voor te mogen ejsfehen; op poene van drie Gulden. En zullen de generaaie Brandmeeder, nevens de Kaptein der Wyken, waar in zulks voorvalt, by opkomende klagten, dezelve onderzoeken: en Ratelwachts fchuldig vindende, zullen de Kapteins hen de boete doen betaalen, ten  JAARBOEKEN., February, 1789. 253 ten profyte van de Geailecteerdens van die ïhandfpuit, aan welke 't verzuim is gefchied. 4 Dat, tot betere afweering van alle ongeregeldheden , en tevens om voortekomen , dat de goede In- en Opgezeteiien, by gelegenheid van brand, niet berooft of bcftoolen worden; voorts, ten einde de middelen,tot blusfen aan te wenden , des te beter en gelchiktcr zullen kunnen ter uitvoer gebragt worden , in alle de Buitenwykeu (evengei\k eulks reeds ineen of meer van dezelve plaats heefr,) door Kapteinen, ieder in zyn Wyk, aangefteld zullen worden, zestien Piekeniers, om by ongeluk van bracd, eesic behoorlyke bezetting te kunnen forrneeren j en de noodige toezicht te hebben en te houden» 5. Dat dezelve Piekeniers, in cas van brand, in. hunne Wyk voorvallende, zich ten fpoedigftc;, teneinde voorfchreeven derwaarts zullen moeten begeeven, en, onder de orders van de Officieren van hunne Wyk, dat geene met yver eu. getrouwheid zullen helpen uitvoeren, het geen hen door dezelven gelast zal worden; zullende by die geenen, die, zonder wettig* redenen van belet te kunnen allegeeren , of behoorlyk bewyzen, agter blyft, en alzo niet prefent zal zyn, verbeurd worden een boete van zes Gulden, te verdeelen, onder die geenen, die prefent geweest zyn, en hun plicht met yver en bereidwilligheid uitgevoerd zullen hebben. 6. Voorts zullen de voorfchreeven Piekeniers verplicht zyn, te rug te houden alle Vrouwsnerfoonen, Kinderen, en Marisperfoonen, die "c bewuste teeken van Brandbiusfen niet hebben. Ten waare dat ze van de Vrienden of goede bekende waren der geenen , die in, of naby den brand gezeeten zyn. 7. In elke Wyk, daar maar een Brandfpuit is, zullen twee Brandmeefteren en vier Adfi- R 3 Ren- Amsteldam. Brand, keur Voor de 5 Buitemiy*ken.  254 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voo de 5 Bui temvy' ken. (tenten zyn. En, daar meer dan een Drand("puit mogt weezen, by elke (puit een gelyk getal, als voorfchreeven. 8 De Brandmeefters, voorzien met een roode ftok en Stads Wapen daar op gefchilderd , 'nevens haar Adfidenten en alle andere GeafFec teerdens tot de Brandfpuiten, zullen op het eerlte gerugt van brand , 't zy dezelve is binnen of buiten het didrict. van haar fpuit, zich op 't fpoedigde moeten begeeven by dezelve Spuit, en van daar aanflonds na den brand, ingevalle den brand is binnen haar didrict, of aan hen onbekent: om dus zonder verzuim en op 't alderfpoedigde hun werk van Brandblusfchen (den brand in haar didrict zynde) te verrigten. Doch zo haar onderwegen, of voor 't uitgaan bekend wordt, dat den brand is buiten haar didrict, zullen de Brandmeeders aanflonds de Geaffecteerdens met de Spuit, ter plaatze, waar zy zich bevinden, gereed houden, en een van hun zich aandonds na den brand begeeven, om onderzoek na den daat der zaaken te doen, en om, de nood zulks vorderende, ook builen hun didrict. te gaan, daar toe by den Generaalen Brandmeeder, of een der Officieren van hunne Wyk gelast wordende, doch anders niet. 9. bn zullen de voornoemde Asfidenten der Brandmeeders , en alle andere Geaffecteerdens, de Brandmeeders en Asfidenten hebben te gehoorzamen, en te volbrengen het geene haar van dezelve zal worden geordonneerd ; op poene van drie Guldens of meer, naar exigentie van zaaken. 10. En, zo 't gebeurd, dat 'er niet genoeg van de, Geaffecteerdens tot de Spuiten prefent zyn, zo worden de Brandmeeders, en andere Officiers , mits dezen gelast en geauthorifeerf, om een iegelyk van de geenen, diezy aldaar ledig  JAARBOEKEN, February, 1769. 255 dig vinden ftaan , tot hulp te presfen : die zulks niet zullen vermogen te weigeren, op verbeurte van den Hoed, of 't opperkleed, datelyk af te neemen. 11. In 'thanteeren en gebruiken derBrandfpuiten om te blusfen , zullen de Brandmeefters en andere Geaffecteerdens , zich moeten reguleeren na de Inftructie hier agter bygevoegt. *" u. Kn op dat met des te meerder yver en vigilanlie, by ontftaane brand, de Brandfpuiten op 't allerfpoedigfte by den brand gebragt en gaande gemaakt mogen worden, zo hebben Myne Heeren van den Gerechte goed gevonden Pramien te ftellen, voor die geenen, die de eerfte, tweedeen derde by den brand zullen gaande worden gemaakt. Te weeten,-voor de eerfte, een groote Spuit zynde, Vyf en-twintig Guldens; een kleine zynde, Zestien Gulden; voor de tweede Spuit, een groote zynde, zestien Gulden; een kleine zynde, tien Gulden, en voor de derde een groote zynde, ten Gulden, en een kleine zynde , zes Gulden; bebalven dat by alle zwaare Branden, of die uitterlyk komen uit te (laan, de voorfz. Prcemien zuilen werden verdubbeld. Zullende ook de voorfz. Pramien betaald worden, als de Spuit by den brand prefent en gereed geweest is, eer nog de brand volkomen was uitgeblust, fchoon dat men dan goedgevonden hadde het fpuiten na te laaten , om dat de brand alvnrens door andere middelen geheel wierd gefluit. En zullen de Pramien in 't eerfte geval, genooten worden by die Bevelhebbers en Geaf. fecreerdetis, die den brand zullen hebben hel. pen blusfen: zonder dat de andere, die komen als den brand geblust is, iets daar van zullen genieten: en in 't tweede geval, by die geenen, die de Spuit by den brand zullen hebben ge. bragt. R 4 13- En Am- steé- dam. Brandkeur voor de 5 Bui. tenwj' ken.  Amsteldam. Brandkeur voo? de j Buitenwj'ken. 256 NIEUWE NEDERLANDSCHE 13. En zullen deze Pramien aan hen door de Heeren Thefaurieren ordinaris worden betaalt;doch zullen gemelde Heeren dezelve Prasmien , by prompte en parate Executie, zonder eenige formaliteiten van proces, weder mogen eisichen en repeteeren van den Bewoonder van 't huis, daalde Brand in is ontdaan. 14. De Brandmeefters, in welkers diftricr. de Brand is voorgevallen, of by haar abfentie de Asfiftenten, zullen gehouden wezen,acht te geven op het bykomen van 't geaffecteerde volk;' inzonderheid lettende, wie van haar voor of na den aanvang van het Spuiten prefent is. Ten welke einde, het zelve volk haar Penningen aan gemelde Brandmeefters of Asfiftenten zullen moeten overgeeven, zo ras zy by de Spuit komen, die dezelve tot onderkenning van vroeg en laat komen, byzonderlyk zullen moeten bergen en bewaaren; tot dat zy na het blusfen van den Brand , daar uit opgenomen en aangeteekent zullen hebben , hoe tydig een iegelyk by de Brandfpuit gekomen is. En zullen de geenen, die bykomen, als de Spuit al aan 't gaan is, verbeuren, denBraud by nagt zynde 10 ftuiv. by dag zynde 6 ftuiv. Die aankomen , als den Brand reeds uitgeblust is, zullen verbeuren , den brand by nagt zynde 20 ftuiv. by dag zynde 12 ftuiv. En die geheel niet komen, zullen verbeuren, den Brand by nagt zynde 3° ftuiv- by dag zynde 18 ftuiv. En zal een der Brandmeefters , deze, en alle andere boetens, dien by de Geaffecteerdens verbeurt worden, onder zich bewaren, en eenmaal des Jaars, onder de Geaffecteerdens gelykelyk uitdeelen. ■ „ , v. 15. Den Brand geblust zynde, of anderzins boete by de Geaffecteerdens verbeurt wezende, zullen de Brandmeefters aanftonds, of ten lang- ften  JAARBOEKEN, February, 1789. =57 ften 2 of 4 dagen daarna, de boetfchuldigen doen j. ontbieden, en dc boetens afvorderen, die zy heb- s ben verbeurt, 't Welk de Asfiftenten zullen E waarneemen, 't zelve de Brandmeefters voordraagende. . , h 'l 16. Doch indien het gebeurt, dat iemand de A boete, by de Brandmeefters hem opgeleid, weigert a te betaalen, zullen zy zulks den generalen Brand- t nieefter hebben aan te geven, die de zaak zal on- j, derzoeken, en by fchuldig vinding, en dat zeevenwel kwaatwillig blyven weigeren , haar de Knegts van den Krygsraad, of een uit dezelve, opgeven, die dan dezelve boete by parate Executie zullen hebben in te vorderen, en vermogen de waarde van de verbeurde boete aan goed of huisraad te haaien, of doen haaien uit de woonhuizen der boetfchuldigen, met asfiftentie, zo 't nodig is, van de anderen, die tot dezelve Spuiten zyn geaffecteert. En zullen zy ook de onkosten, die tot de Executeering worden gedaan, ten vollen moeten betalen. 17. Tot verfchoning der voorfz. boetens zal geen andere onfchuld aangenomen worden, als van Ziekte, uit de Stad wezen, en dat de Brand by nagt geweest zynde, de Ratelwagten , volgens eenparige getuigenis van de buuren daar omtrent, geen Brand geroepen hebben : in welk geval zodanige Ratelwagts dezelve boetens, in plaats van de Geaffecteerdens, zullen moeten voldoen. 18. Niemand van de geenen, die tot het blusfen van Brand zyn geaffecteert, zal vermogen uit het werk te fcheiden, als by verpozing, noch van den Brand weg te lopen , zonder wettelyke excufen, voor en aleer dezelve volkomen is uitgeblust; en dat hen zulks door de Kaptein, of deszelfs plaats reprefenteerende, van die Wyk, waarin dc Brand is voorgevallen, oF door den Generaalen Brandmeefter zal wezen geconienteert en geordonneert, maar integendeel moeten blyven; en vervolgens, na dc gedaane Brandblushng, de Spuiten in het Huisje te rug lM- AM. 'randeur voor ej Bui. wwy' en.  2j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Branddeur voo de 5 Bui tenwyken. '■ ■ / I I ( I ï c i f *, c rug te brengen, tot dat zy vervolgens door Brandmeefteren behoorlyk afgedankt zullen zyn. Alles op een boete van drie Guldens by de Overtreders te verbeuren. 19. Niemand zal mogen, voor zyn dienst in 't 'blusfen van Brand, eenig loon eisfchen of ontfangen, behoudelyk, indien iemand, devoir doende tot het blusfen van Brand, wierd gekwetst, dat dezelve als dan, by den geenen, uit wiens huis de Brand is gekomen, of by den Eigenaar en Inwoonders van de gebuurhuizen, daar de Brand wezen zal, bevryd zal worden van 't meefterloon, gerecompenfeert van zyn fmerten, en voorts, tot onderhouding van Vrouw en Kinderen, betaald zal worden, van al zulke winst cn daggelden, als hy by de voorfz. kwetzing en fmert zoude mogen hebben verzuimt; en dit tot arbitrage en goeddunken van Heeren Commisfarisfen van Injurien. 20. En zal niemand, onder pretext van eenige goederen te bergen, tot den Brand mogen loopen, ten ware zy van den bloede of goede bekenden wa•en van de genen, die onder perykel van den Brand »ezeten zyn, noch eenig goed buiten de Pikeniers lezettinge mogen brengen, op poene van zes Gullen , of arbitrale correctie. 21. Insgelyks wordt fcherpclyk geboden , dat al Jie geenen, die eenig goed van de luiden, omtrent le Brand gezeten, geborgen hebben, het zelve, jinnen den tyd van vier cn twintig uuren daar na, tan den Eigenaar zullen wederom geven, of (indien lezelve hen onbekend is) in handen van den eerften Dfficier van de Wyk, waar in de Brand geweest ;: interdiceerende ook een iegelyk na den Brand uit e puin iets weg te nemen, of af te dragen van ;mandserf, dan alleen ,van zyn eigen. >• Alles op eene voorfz. 22. Zo geduurende den Brand, iemand hem verordert, omtrent dezelve eenig gevegt aan te regten, f iemand te kwetzen, by dag of by nagt, zal de- ' zei-  JAARBOEKEN, February, 1789. 259 . fcelve, boven het dubbeld van de boeten, die anders tegen zodanige delicten zyn geftatueert, nog arbitralvk geftraft worden, tot discretie van Myne Heeren van den Gerechte; of, zo iemand eenige moetwilligheid met anderen op 't lyf te fpuiten, emmers van boven neêr te werpen, of diergelyke pleegt, zal verbeuren drie Gulden. 23. De Brand geblust zynde , zal de generaale Brandmeefter gehouden wezen te onderzoeken, met welke Spuiten de eerfte, tweede en derde Prsmien verdient zyn; zullende ten dien einde de Pretendenten , binnen veertien dagen na den Brand, verklaring aan denzelven moeten overleveren; op poene van daar na van haare pretenfie verfteken te zyn; ook, of eenige Spuiten te laat gekomen, en of daar eenige emmers, die daar hadden behooren te wezen, gemankeert hebben, en in de huisjes zyn blyven hangen. En, van wat zich wel of kwalyk heeft toegedragen , rapport te doen aan de Heeren Burgemeefteren dezer Stede. En zullen de Brandmeefters van de Wyk, waar in de Brand is voorgevallen, des noods, of verzogt zynde, hier in moeten asfifteeren. DERDEDEEL. Behelzende hoe de Blusgerecdfcknppen in goeden ftaat en reparatie zullen werden onderhouden, * waar die zyn geplaatst, en hoe verre dezelve by Brand moeten werden uiigebragt: en hoe de GeafpcSteerden tot de Hrandfpui' ten in compleet getal onderhouden moeten worden. Art. 1. De Brandfpuiten, die in 't blusfen van Brand gebruikt zullen zyn geweest, zullen onder 't opzigt van den generaalen Brandmeefter, door hunne Knegten gereinigt, gedroogt, en ieder in zyn huisje werden gezet, geheel paraat en gereed, om in Amsteldam. Brandkeur voor ie 5 Bui' 'enwy. ken.  25o NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voor f/«5 Buitenwyken. in 't toekomende by de Brandmeefters, en andere Geaffecteerden tot de Brandfpuiten, uitgehaalt en zonder mankement gebruikt te konnen werden. 2. En op dat de Brandmeefters al te zamen volkomen kennis van 't werk der Brandfpuiten zouden mogen hebben, en ook anderen , die onder haar daar toe zyn geaffecteert, behoorlyk 'daar mede zouden weten om te gaan, zo beveelen Myne Heeren van den Gerechte voorfz., dat eens of tweemaal des Jaars, onder toezigt en directie van den generaals Brandmeester , met een Brandfpuit zal -werdén geëxerceert, in 't by wezen van de voorfz. Officieren en Brandmeefteren door haar onderhebbend Volk, wélke Brandmeefteren met haar Volk, op hec aar.zeggen van den generaalen Brandmeefter , daags te voren te gefchieden, zullen moeten komen voor het Brandfpuit-Huisje, om van daar de Spuit te voeren na dié plaats, alwaar dé Exercitie, in de refpective Wyken zal worden gedaan en geordonneerd , om de voorfz. Exercitie te doen en zien doen; op pcene van zes gulden voor ieder Bramïmecfter-, en van drie Gulden voor ieder van de andere Geaffecteerdens. 3. En zullen die genen, die haar omtrend de Exercitie onwillig gedragen, met hevige woorden uitvaren , of iets diergelyks plegen , daar zy dezelve eenigzints mede verhinderen , verbeuren drie Guldens, of meerder naar exigentie van zaken. 4. By aflyvigheid, verhuizing, of andere wetteJykc excufen der Brandmeefters, zullen de Heeren Kapteinen van de refpective Wyken een tripel getal van daar toe bekwaame perfoonen in de Wyk woonende , hebben op te ftellen, en aan de Ed. Heeren Collonellen over te geven , die daar uit wederom andere tot dezelve qualiteit zullen kiezen, om dus altyd twee Brandmeefters tot ieder Wyk en Spuit compleet te houden: en zal aan dezelve Brandmeefters gegeeven worden een roode ftok van zeven voeteii lang, met het Stads Wapen daar op gefehil- dert;  JAARE OE-K E N, February \ 1789. 56i dert; op dat zy ih haar qualiteit onderkent, erf behoorlyk gerefpêtteert mogen worden-, beneffens een ; fTeutel van de Brandfpuit, waar over zy zullen we-: zen ^efteld. 5.&By dezelve gevallen der andere Geaffecteerdens, zullen de Heeren Kapteins andere bekwaame, perfoonen in derzelver plaatzen moeten aanftellen. 6. En ten einde het verkiezen der Geaffecteerdens'bekwamel-vk zpude mogen gefchieden, zullen de Brandmeefters, of ten minften een van hen, in de-omfchryving, by de Officieren jaarlyks vast te ftellen, altyd moeten mede gaan, om na te zien, wié van haar verhuist is, of anderzints gemist wordt, cn aan te tekenen alle bekwaame perfoonen in de Wyk woonende, welke aangetekende perfoonen zy ten eerften aan den Heer Kaptein zullen hebben op te geven, beneffens 't getal Volk , dat haar ontbreekt, op dat de Kaptein dc op nieuw aangetekende ontbiede, en daar uit bekwaame lieden (moetende tot de groote Spuiten 36 cn tot de kleine 28 Geaffecteerdens compleet gehouden worden,) volgens hei: bovenftaanden artikel kiezen. ' 7. Die geenen j die den Heer Kaptein goed vindt, als Geaffecteerdens, tot den dienst der Brandfpuiten , aan te ftellen, zullen bet zelve moeten aannemen , en niet vermogen te weigeren, op een boete'1 van zes Guldens:, ook zal het den Kaptein vryfrjaan, zodanige Geaffecteerdens 'van den Brandfpuit en Piekeniers, die kwaadwillig of onbekwaam wierden , af te zetten en andere in derzelver plaatzen aan te neemen, cn voorts de ontflagcne aan te ftellen onder eene behoorlyke contributie, in cas van djfpuut, by. Heeren Commisfarisfen van Injurien zaken te arbitreeren. '8. En zal aan ieder van deeze Geaffecteerdens gegeeven worden, een kopere Penning, met Stadswapen en nommer van de Wyk aan de eene, en een Brandfpuit aan de andere zyde daarep uitgebeeld, om die tot een teken van haar Ampt, om by bi* ' TEL* 3AM. Iratid'i?uf voer ie 5Bui' 'enwy~ ken.  2ö2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Brandkeur voo. dej Bui lenwy ken. by Brand dpor de bezetting der Piekeniers te geraaken, te vertooneu: welke Penningen zy by verhuizinge, of dat elders heen voor langen tyd op de vaart gaan, aan de Brandmeefters wederom zullen moeten geeven, op verbeurte van vyf en twin- tig Ruivers. En die dezelve komen te verliezen, . zullen verbeuren zes Ruivers, waarvoor haar een nieuwe zal werden gegeeven. Boven dien zal aan gemelde Asfiftenten ook gegeeven worden een Sleutel van den Brandfpuit van haar Wyk , die zy insgelyks als boven wederom moeten geeven, op dezelve pcene. 9. En zullen de Sleutels van de Spuithuisjes werden bewaart in een der naast aanftaande Huizen, om altyd digt by de werke te zyn; welke Sleutels nooit uitgegeven zullen moeten worden, als by tyden van brand: en zullen de bewaarders van zodanige Sleutels, of andere, niet vermogen de Spuithuisjes eenigzints te belemmeren, met eenig goed dat tot de Spuit niet behoordt: op verbeurte van 't zelve goed, 't welk aanftonds zal werden gebragt onder het Stadhuis deezer Stede. 10. Na den Brand zullen de Brandemmers en Ladders by een vergaderd, en op haar refpective plaatfen gebragt worden, door de Emmermeefters deezer Stede, en zyne Knegts: weidende alle anderen, exempt Brandmeefters, verboden, iets daar van te onderwinden: en die eenige derzelve komen weg te draagen of te vervreemden, zullen aan lyf en goed, als openbaare Dieven gëftraft worden 11. En zal niemand van de grenen, die Brandemmers, of Sleutels van Spuithuisjes, of Leerhokken , in bewaringe hebben , uit een buurt mo°en verhuizen , of zal alvoorens aan den Kaptein "of Brandmeefters moeten overleveren zyn Brandemmers , of Sleutels van Brandfpuithuisjes, of Leerhokken , ten zynen huize geordonnecrt; op de verbeurte van zes Guldens; om by denzelven Kaptein at Brandmeefters weder overgelevert te worden aan die  JAARBOEKEN, Fehuaryj x?Sy. atf-J die geenen, die in de huizen weder komen woonen : die ook gehouden zullen wezen, dezelve wederom ïn bewaring aan te neemen. 12. Ieder Vcrwer, Smeerfmelter, Waschffnclter en diergelyke zullen gehouden wezen, tot haar behoef en kosten te koopen en onderhouden, agt Jéere Brandemmers, eh ieder Plaat- en Katoendrukker, Gommer, Bakker, Loodgieter, Smit, Hoedemaa-. kcr, Heet- en Gladparsfers, en alle anderen, die. vuur tot hun handwerk of Neering gebruiken , zal tot zyn behoef en kosten moeten koopen en onderhouden vier leere Brandemmers: voorts ieder Houtzaag-Molenaar , Koorn- en Verfmaalder, zal voor zyn eigen gebruik moeten koopen en onderhouden vier leere Brandemmers en zes houte Watergieters, alles gemaakt met hun eigen merk ,en Nommer van de Wyk, waarin zy woonen, op pcene van tien Ruivers, voor ieder emmer, of gieter, die zy niet hebben, of niet in behoorlyke orde hebben: welke emmers en gieters zy tot afweering van hun eigen perikel zullen mogen gebruiken, zonder dezelve uit tc moeten léévereh, dan alleen in het geval, dat zulks dooreenig Bevelhebber,om of byden brand, wierdt geordonneerd, wanneer zy de uitgeeving dér emrjers en gieters niet zullen vermogen te weigeren , op verbeurte van drie Gulden. En zullen 'de emmers en gieters, die by die gelegendheid mogtón wegraaken of vermist wordeü,van Stads wege vergoed worden, 13. De Brandemmers,zo Stads als andere,moeten ten minden eenmaal in 't Jaar onder 't doen van de Brandfchouw, met water worden bezogt en bezig- " tigt, door de Gecommitteerden tot dezelve ichouvv; ten weiken einde de Emmermeeder met zyn knegts, al vorens door de Wyken de Stads Emmers, met water zal moeten gaan vullen, en de Eurgeremmers door de Eigenaars doen vullen, en op de'waterkanten vol water neêr zetten. En zullen dezelve Gecommitteerden, de eirlmers die zodanig onbekwaam S zyn, Am- . stecdam. Brandkeu* voor Je 5 Hui' erAvj'  2t)4 NIEUWE NEDERLANDSCHB Am- STIiL- dam. Branddeur VOST de 5 Bui tenwy* ken. zyn, dat zeniet behoorlyk gerepareert kunnen wor* den, doen wegneemen of ftukken fnyden, en andere in deszelfs plaats beftellcn, of door dc Eigenaars doen koopen,*de befchadigde doen repareeren, en die het van nooden hebben, fineeren; ook notitie van 't getal derzelve houden , en van die geenen, by welke eenige emmers gemist, of ter behoor]yke plaatzen niet gevonden worden, zullen zy daadelyk de boeten afneemen, voor ieder emmer zes Huivers ; ten ware zy haar emmers na eenige Brand hadden gemist, en op haar vermaaning aan de Brandmeefters gedaan, dezelve, of andere in plaats niet hadden bekomen; en van wegen de Brandleeren , die gemist, of ter behoorlyke plaats niet zyn, de Sleutelbewaarders der Leerhokken daar van te ondervraagen, en haar of anderen, die fchuldigzouden mogen zyn, daadelyk de geftelde boete af te nemen. 14. Alle boetens en mefufen, in deeze Ordonnantie voorkomende, waar van niet fpeciaal ftaat uitgedrukt, ten wiens behoeve dezelve zullen geappliceerd worden, of tot welkers afdoening niemand is genoemd , zullen daan ter dccifie van Heeren Commisfarisfen van Injurie Zaaken , ten behoeve van de Geaffecteerdens tot de Spuit, en hebben paraat recht van Executie. 15. En werden mits deezen de Gecommitteerden tot de Brandfchouw gelast en geauthorifeerd, om al het geene zy in't doen van dezelve Schouw kwalyk , en tegen de ordre, in deezen vast gefteld, bevinden gedaan te zyn, volgens deezen te bekeuren , en paraatelyk te executeeren; zullende by weigering van betaaling, dezelven vermogen de waarde van de verbeurde boeten aan goed of huisraad te naaien, of doen haaien, uit de woonhuizen der geenen, die de boeten verbeurd hebben. En zullen de voorfz. boetens werden geëmployeerd ten behoeve van de Seaffecteerden tot de. Brandfpuit derzelver Wyken. 16. Doch  JAARBOEKEN, February, 1789. 265 , 16. Doch zo iemand eenige boete, jflbdeezen begrepen, volgens de ordre daar toe sljft-j■> ai"~ gevorderd wordende, moz,t meenen zui-j||Mp?>onrecht, en tot zyn onfchuld, te gefehi$pen.j*za'l zich hebben te addresfeeren aan de Hej|j&Jg|pmmisfarisfen voornoemd, zo hy zal te ra^JfpjjJroen., 17. Wanneer 'er, na 't blusfen vat»-ti^g^rand,< tusfchen de Brandmeefteren of anderjt^p^crfcial 1 bntftaat over de Pramien, en de GenffPfc Brand- / meefter, welke het onderzoek daar p^fis aanbevolen, dezelve in der minne niet-kaïn'overeenbrengen, zullen zy het zelve moeten brengen voor de Heeren Commisfarisfen van ïnjurien - Zaaken ; naar welker arbitrage en decifie de betaalinge als dan zal werden gereguleerd, en partyen gehouden èyn zich te gedraagen. 18. En dewyl, onder 't gebruik der tegenwoordige Elusmiddelen, geen omverhaalen van Gevels, Muuren, Wanden, of Houtwerk noodig is, zo werd al zodanig breeken en omverhaalen van Gereis , Wanden, Muuren, Schoorfteenen en diergelyke, geh'eellyk verboden; op poene van vyfdg Guldens, voor ieder, die zulks na deezen weder zal onderdaan , boven en behalven de actie van vergoeding, die gereferveert wordt aan die geenen, welke daar door befchadigt mogtcn worden; ten ware het breeken of neêrbaalen, om presfante reden, by de Officieren van de Wyk en Brandmeefteren abfoluut noodzaakelyk geoordeeld wierdt. 19. Dat ook, by gerugt van Brand, niemand, 't zy de Bewoonder van 't huis, daar in dezelve zouae mogen ontftaan zyn, of anderen , die 'er by én omtrent woonen, den toegang tot dezelve aan de Brandmeefteren, en die zy tot haar hulp noodig achten, in eenige deele zal vermogen te weigeren, nochte ook het leiden van water door öf over haare Huizen heen, op poene van vyf en ■ twintig Guldens, of arbitraire correctie van Myne Heeren van de Gerechte. S 2 20. Dat Am-- stel* dam. p>rand'.eur voor hy Bui. enwy* :ea..  Amsteldam. Branddeur voor de 5 Buitenwyken. (*) Opeigen verzoek, wordt de naam van den derde».: •Requestrant hier uitgelaten. 165 NIEUWE NEDERLANDS OHÊ 20 Dat ook de gemelde Gecommitteerden^ middelerwvl, of zo dikmaal zy bevinden , dat elders op onbekwaame of gevaaiiyke plaatzen wordt sevuurt, (voor al, dan, wanneer de Buuren daar door in gevaar worden geftelt,) het zelve zullen beletten en verbieden : zullende die geenen die zulks contravenieeren, telkens verbeuren tien Gul- ÜeAidus gearrefteerd den 27 January 17«9, Pff; fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willen Comelh Backer. Hoofd-Officier deezer Stad, en alle de Heeren Burgemeefteren, cn alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 28 January 1789, praefennbus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelv Backer, Hoofd-Officier deezer Stad, den Heer Mx.Jan Elias Huylecoper van Maat sjevcen , Burgemeefter, en de Heeren Everatd Adriaan van Muyden en Mr. Nicolaas Warin Antbonisz., praïödeerende Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris * H. van SLINGELANDT. Ook is nog in deze maand dit navolgende ftuk gemeen gemaakt: Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, gezien hebbende de Requesten van Nicolaas Latnber , Jan Willem Carp, Cornelis Jacobs en Jacob Steentwyer, by welke dezelve niet alleen verklaaren zich niet fchutdig gemaakt te hebben aan het teekenen van het bewuste DankAdres, maar boven dien nog gedeclareerd hebben, * 5 dat  JAARBOEKEN, February, 1789. 207 dat zy nimmer noch ooit aan wien het ook zoude mógen geweest zyn, eenige Orde hoe ook genaamd gegeeven hebben, om de A£te van Quali. ficatje, met hunne naam te onderteekenen, min nog dat zy dezelve in perfoon zouden getekend hebben, gelyk zulks dan opk, uit yergelyking hunner bekende Naamteekeningen, tegen die teekeningen, die onder de Acte van Qualificatie gevonden worden, aan Hun Ed. Groot Achtb. ten vollen gebleeken is, en mitsdien allezints genegen weezende om mede te werken tot herftelling en confervatie van de Eer en goede Naam van Rille en vreedzaamc Ingezetenen, by wien het nimmer opgekomen is, de wettig gefielde Regeering in eeniger manieren te óndermynen, disppneerende op den voorfz. Requeste, gelasten Secretarisfen dezer Stad, de namen van de Supplianten, op de origineele AcTe van Qualificatie gevonden wordende, als valfchelyk en ter kwader trouwe op dezelve; gefteld, te royeefen; dat wyders hier van by de Copy Authenticq van deeze appoincteme-nte kennis gegeeven zal worden aan den Eerwaarden Kerkenraad deezer Stad, ten einde aan dezelve op eene legaale wyze zal kunnen blykeh, dat de Refolutie van Hun Ed, Gr. Achtb. nopens de teekenaars vaq meergemelde Acte genomen, op de Supplianten in deezen niet toepasfelyk is qf toepasfelyk gemaakt kan wqrden. Voorts laten Burgemeefteren en Regeerders aan de Supplianten qverlet, om van deezen appoinétetemente zodanig gebruik te mogen maaken, als de Supplianten tot volkomene herftelling van hunne Eer en goede Naam zullen vermeenen te behooren, Actum Amfterdam 1 February 1789. (Onder fland) Ter Ordonnantie van Haar Ed. Qr. Achtb. voornoemd. (Wat geteekend} H. HUYGHENS. S 3 21* Amsteldam. Appoinr Stemenp op Requestenz,  art NIEUWE NEDERLANDS CHE Amsteldam. Berigt van een genomen Afknip, Zie hier een verflag omtrend het Snaaqw» fchip de Louifa Maria , Kaptein Ketsjet), Hillehrands; T)en 7 December gaf*de Dey qp het qnverwagtst -L/ bevel om de lading uit het genoomen Schip te Iosfen en teiTtond te verkoopen; en toen het zelve den ï 3 December byna gelost was; kreeg de Confiil vryheid om de Schipper by zich te doen komen , het geen tot nog toe niet toegedaan was geweest, wanneer dezelve verklaarde te zyn: Kersjen J/i/lebmnds, varende van Amfteldam voor de Heeren Si. en /tnlftonj ■■■tartfen; dat hy den 9 November' van Lisbon gezeild zynde met een lading, beftaande in 240 Kisten Suiker, 15000 ponden Fernambucq Hout en een klein Vaatje Wyn,,alles, volgens Conncislcmenten, na Ancona gédeftineerd, den 22 November gepraait was dooreen Algerynfche Kruisfer, welke hem gelaste om met de Pas aan boord te komen, het geen hy dan ook terftond deed, doch tqen hy op de Kruisfer wilde overkomen, wierdt hem zulks belet en weigerende om de Pas uit zyne handen te geven, dwongen hem de Turken daar toe, wanneer de Reis hem, na lang wagten, zeidc, dat de de Pas met de bovenftukken niet floot, doch hem aangetoont hebbende, dat het verfchil zeer gering was; zeidehem de Reis eindelyk, dat hy gerust konde vertrekken; dan een weinig van het Schip afgeroeit, zynde, wierd hy terug geroepen en zyn Pas andermaal afgevraagd, die aan een Turk ter bewaring gegeven wierdt, terwyl de Reis ordonneerde, dat zeven Turken zyn Schip naar Algiers zouden voeren , doch geen kwaad aan het zelve of de Lading toebrengen, zynde zy dan den 4 December binnen gekomen, wanneer twee Turken hem drie dagen na zyn aankomst zyn geld, beftaande in honderd Hollandfche Guldens, benevens zyne Zilveren Gespen en Horologie afgeëischt en aan Wal gebragt hebben. - De  J AAR BOEK EN, February, 1789. 269 De Heer Conful Fraifmet ondertusfchen van Hun Hoog Mog. een Goud Horologie, dat zo wel als de ketting en neutel zeer ryk" met diamanten bezet was, ten gefchenke voorden Dey ontvangen hebbende , nam deze gelegenheid waar, om wederom op de vrygeving der lading aantedringen, doch de Dey antwoordde, dat zulks hem onmooglyk was, en dat hy gelukkig was, dat het Schip en volk vry was gekomen, dewyl veele menfchcn hem hadden gezegd, dat het Hamburgers waren. De Conful andermaal het tegendeel verzekerende, verzogt dan, dewyl 'er niets meer aan te doen was, dat men ten minsten den Schipper zyn geld, horologie, gespen cn vragtpenningen zoude terug geven, het geen hy beloofde te doen en 's anderendaags aan den Schipper zond, doch voor de vragtpenningen wilde hy niet meer dan 100 fequinen Zermaboub geven; zyne Pas is hem mede gewcigert, maar men zal hem door een byzonder Paspoort in veiligheid tegen de Barbaryfche Roovers ftellen, als hebbende gemelde Schipper aangenomen eene kleine vragt Granen van bier naar Marfeille te voeren. Nadat de HollandfcheConfuIallemooglyke moeite gedaan had om de zaak van Schipper Ker}jm HU" kbrmnis ten beste te doen fchikken en zelfs zyn Hoofd aangeboden had, indien men niet by onderzoek volkomen overtuigd wierd, dat het een Hollandsch Schip was, verzoekende derhalven , dat men alles in ftaat zoude laten tot dat 'er berigt van Hun Hoog Mog. was ingekomen, heeft eindelyk de Vikilhadgi alle de Schippers met hunne paslcn ontboden eb dezelven gepast hebbende met die van HUlebmnds, bevonden dat hy niet floot, het geen de Schippers eenparig bekenden; en toen de Heer jfraifihet hem zeide zulks ook wel te weten, doch dat het 'er op aankwam, wie het afgefneden had, vroeg hy hem zeer te onvreden,of de Conful dan meende, dat de Reis het gedaan had en het hem ftaan. S 4 Ver- Amsteldam. Berigt van een genomen Schip,  2?o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- srp.LBAtf. Vervolgens hebben dan de Reeders en A&« ; furadeurs aan de Heeren Staaten Generaal een Verzoekfchrift ingeleverd, houdende: „ dat het aan Hunne Hoog Mogende, door „ het voorloopig berigt van Hoogstderzel„ ver Conful te Algiers was gebleken , dat „ het gemelde Snaauvvfchip, in den Jaare ?, 1788 uit Texel gezeild zynde naar Lis, bon, en van daar wederom bevragt zyna de met eene Lading naar de Golf van Ve- neüen, op de laarstgenoemde reis, door „ een Algerynfchen Kaper ontmoet, geno- men en in de de Haven van Algiers was, opgezonden geworden. Dat vervolgens, ,, by nader berigt van gemelden Conful, „ aan Hunne Hoog Mogende was bekend' „ geworden, dat, in weerwil van deszelfs herhaaldè Remonftrantien,zo wel aan Zy„ ne Excellentie den Dey zelve als aan on„ derfcheiden Minillers, de Lading van het „ voorfchreven Schip, op allezints onwaar„ agtige en frivole voorgevingen , zonder „ eenig het minfte rechterlyk onderzoek, 9, was geconfisqueert geworden: weshalven „ zy verzqgten, dat het Hunne Hoog Mog. gnnllig behagen mogte Hoogstderzelver. „ Conful te Algiers aan tefchryven, zodani- j ge reprefentatien, in naam van Hun Hoog >t Mogende, te doen, als meest gefchikt u zullen bevonden worden, tot prompte re„ claroe en vrygeving der Lading kost en „ fchadeloos, ofte wel, ingevalle zulks niet 9\ meer doenlyk mogte bevonden worden, „ tpt betaling van derzelver waarde met de' » ter :  JAARBOEKEN, February, 1789, 271 'p ter dezer zake veroorzaakte kosten, fcha» ?, den en intresfen, ofte wel dat Hun Hoog „ Mogende ten ?ejven effefte zodanige an- „ dere mefures gelieven te nemen, als tot „ eer van de vlag van dezen Staat, bevei- „ liging van de Zeevaart en handhaving der „ Commercie zullen vermeenen te behoo- '., ren." Omtrend het Oost-lnd. Schip Zuiderburg, heeft men dit berigt: EXTRACT uit een} Brief, srefchrev^/ePORTSMOUTH, den ik January, aan boord van het Oost' Indisch Comp. Schip ZUYDE'RBURG, Kaptein G. Dekker van oer Mieden , van de Kamer ZEELAND 'naar CHINA beJlemd. "Wfy zeilden van de Reede van Vlisfingen, op den *v 28 December 1788, met eene beste gelegenheid , des morgens op het gety van tien uuren, met een frisfcpen en voordeeligen Noord Noord - Oosten •wind: om 3 uuren kwamen wy tusfchen 'de vyfde en zesde ton in den Deurloo, midden in het vaarwater, daar dé Zee zodanig hol ftond en ons Schip op het alleronverWagtst zo fterk deed floppen,dat hec grond raakte en by vervolg zo geweldig Rootte, dat wy in eens ons roer verloren, doch het Schip bleef gelukkig digt en wy 'zeilden door, tot dat wy op. Schobneveld ten anker kwamen', hier bleven wy tot den 4 deezer, hebbende, daar onze Loots het niet raadfaam oordeelde, om met ons roerloos Schip en met den toenmaaligen ysgang terug te keeren, veel angst en kommer uitgedaan, zo door het veelS 5 vul- Am? steldam.  Am- dam. Berigt omtrend een Oostfnd.'§clüp. « ] j NIEUWE NEDERLANDSCHE vuldige ys als door harden wind, doch toen kwam de vermaarde Lpots Narrelout op levensgevaar by ons aan boord, wy befloten toen het anker te ligten en maakte twee Kabels agter uit aan het Compagnies Loots-Galjoot vast, dit verftrekte ons tot een goed Roer, zeilende toen zeer gelukkig tot op de hoogte van Bevefier, alwaar wy op Dingsdag den 15 dezer 's morgens op 'tonverwagtfte een'heevigen Noord Oosten ftorm kregen, die ons door het brcken der'kabels van onzen beftuurdcr beroofde: wy dreven dus drie dagen roer cn redeloos, zonder ecni- 1 ge hulp, door het Kanaal, en raakten by de Franfche Wal op de hoogte van Barfleur; doch met verlies i van twee ankers kregen wy het Schip weêr over een j anderen boeg, en verkenden, Vrydag den hoek van Portland, wanneer het wéér bedaarende, het Galjoot met een Engelfche Loots weder aan boord kwamen, en ons op gisteren gelukkig te Portsmputh binnen bragten. Behalven het verlies van ons roer is alles wel aan boord, maar in het Kanaal hebben wy verfcheide 'ftengen cn ander Scheepstuig zien dry ven, zo dat men zeker van groote fchad'e hooren zal, ook von- : den wy hier Kaptein Hilbrand van Uyen van Batavia na Amfterdam moetende, dezelve had fchade bekomen. Met voorkennis van Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, js by liet Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit alhier, in dienst gc-fteld de volgenda Fregat:en, als de Meet min van 36 ftukken, Kapt. Godeit Adriaan van Overmeer; de Venus /an £0 ftukken, Kapt. Moïfe Allier; en dlartn van 20 ftukken, Kapt. /Egidius vat} Braam. > De-Maatfchappy Tot Nut van het Algemeen 9  JAARBOEKEN, February. 1789. 273 fneett, in haare Vergadering van December amlaatstleden befioten hebbende,om onder be-stfxpaalingen,by vorige bekendmaking reeds ge-dam? nield, drie der ingekomen Stukken, wegens een Verbeterd Rekenboek, te bekroonen, heeft aan het ^gemeen medegedeeld, „ dat, volgens ingekomen bericht, de Schryver der Verhandeling Iets volmaakt te maken, enz. en aan wien den Gouden Eerpennig is toegeweezen, is Mat.heus van Olm, Leermeeiter in de Mathematifche Wetenfchappen te Groningen; die der Verhandeling die Konsp waardeert enz., Johannes van den Bosch, te Wirdum in Friesland,en van de derde Verhandeling onder de Zinfpreuk: In nvmerot efl onwis operatio ejus, Michael Aerfchot, Fransch gepenfioneerd Stads Schoolmeefter, der Stad en Vryheid Turnhout in Braband* aan welke beide laatften elk een Zilveren; Eerpenning is toegeweezen."- Gouda. De berugte Boomkweker Van Brakel, dia. met nog eenen medegevangen, uit zyné gevangenis in het Tugthuis te Gouda ontfnapt was, js weder gevat; zynde door zynen makker, die met hem uit de gevangenis gevlugt was, verraden, en in handen van het Gerecht galeverd: waar op de Drost van het Hof van Holland afgezonden is, om. hem af te haaien, ■en herwaard te voeren. Den 24 January if vastgefteld, en den 3 de>  274 NIEUWE NEDERLANDSCHE Cooda. dezer maand afgekondigd de navolgende ON donnantie en Reglement op de Schutte™ dezer Stad: Ordonn. en Re. glem. op cie Schut' tery. "i i 1 j i i •i Wy Willem by de Gratie Gcds , Prinfe van Orange en Nasfau, Grave van Catzenelnbogen, Vianden, Dietz, Spiegelberg , Buren, Leerdam en Culemborg, Marauis van Veere en Vlisfmgcn. Baron van Breda, Dicst, Beilftcin, der Stad Grave en Lande van Cuyk, Yslelftein, Cranendonk, Eindhoven en Liesveld, Onafhankelyk Heer van de Vrye en Souveraine Erf - Heerlykhéid Ameland, Heer vanBorculo, Breedevoort, Lichtenvoorde, liet Loo, Geertruidenberg, Clundert, Zevenbergen, de Hoogcen Laage Zwaluwe, Naaltwyk, Polanen, St. Martensdyk, Soest, Baren en ter Eetr), Willem ftad, Steenbergen, Montfoort, St. Vith , Butgenbach en Doesburg, Erf-Burggraaf van Antwerpen,Erf-Maarfchalk van Holland, Erfftadhouder, Erf Gouverneur, Erf-Kaptein en Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden, ErfKaptcin - Generaal en Admiraal van de Unie, RidT der van de Kousfeband en van den Zwarten Adelaar, &c. &c. &c. Allen den geenen, die deeze zullen zien of hooren leezen,. falut: doen te weeten; alzo ons door Mr. Dhk Merens . Raad in den Hove van Holland, Zeeland en Friesland , een van Onze Commisfaris'en, welke Wy, ingevolge de authorifatie van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland :n West Friesland'van dato 31 October 1787 aan Dns verleend, hebben gecommitteerd om in de 5tad Gouda de goede ordre te herftellen, is gerapporteerd , dat , tér 'voldoening aan de referve by 3nze Publicatie van dato 3 Maart 1788, om nanelyk zo fpoedig mogelyk de nodige verbeteringen a de Ordonnantie op de Schuttery der voorfz. Stad an den 23 December 1783, ten genoegen der Reeering cn der goede Burgerye te effeclueeren, hy Gom,  JAARBOEKEN, Fïbruary, 1789. 27? fbmmisfarjs de Concept - Alteratien en verbeteringen op de voorfchreve Ordonnantie , door den Krygsraad geformeerd, had geëxamineerd, en aan Burgemeefteren der voorfz Stad gecommuniceerd, met recommandatie van wegen Ons, dat de Magiftraat zich ten fpoedigften nopens de nuttigheid derzelven zouden cxpliceeren. Dat hier aan naar behooren voldaan zynde, hy Commisfaris,, ingevolge de dus ten genoegen der Regeering en goede Burgerye gearrefteerde altera, tien en verbeteringen , eene nieuwe Ordonnantie en Reglement op de Schuttery der voorfz. Stad had gedaan formeeren, welke hy de eer had aan Ons ter approbatie te prefenteeren, luidende als volgt: EERSTE HOOFDSTUK. Generaale Obfervantièn. Art. I. Een iegelyk Schutter word gelast den Collonel, de Kapteinen, Lieutenanten, Vaandrigs, Onder-Officieren, den Wagtmeefter en Adjudant te refpecteeren, en dezelven te gehoorzamen, in al dat geen , *t welk hun dienst betreft, en 't welk zy oordeelen ten nutte en welvaard-van de Stad te moeten beveelen ; op poene van zes Guldens telken reize. II. Insgelyks zal de pligt der Schuttery en van derzelver Opper- en Onder - Officieren zyn , de Stad Gouda, en alle de goede Burgeren en Inwoonderen van dien te helpen befchermen tegen alle geweld,oproer en moedwil, van binnen en van buiten , en alles toe te brengen, wat zoude kunnen ftrekken tot verzekerdheid, rust en vrede van de Stad en deszelfs Inwoonderen, zich met behoorlyken eerbied en gehoorzaamheid gedragende naai de beveelen van de M3gi/traat dezer Stad. III. Zo iemand den Collonel, Kapteinen, Lieutenauten, Vaandrigs, Secretaris, Sergeanten , Wagt. Gouds.'' Ordotin.) in Reolem. op ' ie Schut, terj.  2?6- NIEUWE NEDÉRLANDSCHÉ5 Gouda, Ordonn. eh Regiem of. dé Schuttery, i J . 1 i ] y t I I e d t I Wagtmeefter, Adjudant, of andere Onder - Off?cicren, of op de Wagt, of onder de Exercitie, of op welk een plaats zy ook in hunne post fungeeren , injuneerde, provoceerde. uitdaagde, feitelyk dreigde, Geweer trok of kwetfte, zal verbeuren veertig Guldens, de boete te applicecren de eene helft ten behoeve van den Krygsraad, en de andere helft ten profyte van het Roth, waar onder zodanig Schutter behoord, en daar en boven ftaan ter correctie van de.Magiftraat, behoudens in alles dert Heer zyn recht. IV. Alle dc Boetens, in deze Ordonnantie begreepen, zullen komen teri profyte van den Krygsraad , om geëmployeerd te worden, zo en in diervoegen als dezelve zal oordeelen te behoren, ten ware omtrend eenige Boetens anders was geordonneerd: en zulke Boetens, welke gedeeltelvk of geheel vervallen ten profyte van de Wagt, zullen terftond moeten worden verdeeld. V. Omtrend de verbeurte der Boetens, in deze Ordonnantie bepaald, welke van een zekere be[temde tyd afhangen, zal men zich moeten rejtuleeren naar de klok van de groote of St. Tans Kerk. VI. De Bode zal gehouden zvn , als het de üollonel of by zyne abfentie de Officier, deszelfs ilaats bekleedende, gelast, Vergadering van den Oygsraad te beleggen, aan ieder Lid van dien, of :en haaren huize, zulks zelfs, of tot zynen kosten, e laaten zeggen, en by gebreke van dien, zal hy Bode zelfs vervallen in die boete, daar de Vergadeing is op aangezegd ; ook zal dc Bode alle de reukige Schutters, die hem by den Collonel of [apteinen, daar onder dezelve forteeren, opgeien worden, voorden Krygsraad citeeren,op&pcee voorfz.; en zal ook, een half uur voor de Vcrgaering van den Krygsraad, in den Doelen zich mbe;n laaten vinden, en aldaar, op de ordinaire Kaler preparatie maaken, of door iemand tot zynen  JAARBOEKEN , February. 1789. 27? nen laste doen maaken, het Kleed leggen, en ( blyven ten dlenfte van den Krygsraad, zolange dezelve zulks zal goedvinden, ( VII. Een ieder Schutter, welke voor de e Krygsraad geciteerd is, zal gehouden zyn op r, de eerfte Dagvaarding te compareercn, óf ie- ^ mand van zynentwege , als gemagtigde,te zen-* den. op pa.'ne van zes duivers, enten tweedemaale twaalf duivers, ten profyte van den Bode, en als dan niet compareerende^ zal men evenwel met de procedures voortvaaren; en zal de Bode op zyn Eed geloof hebben , wanneer hy zegt, ebe :iy den?elven geciteerd heeft voor den Krygsraad, voor welke citatie by zal genieten drie ftuivers , die de Eisfcher zal namptifeeren. VIII» De boetens , omtrend welker invorde* rini? hiér na niet fpeeiaal is voorzien, zullen door den Bode van den Krygsraad worden ge« ïnnet, executeerende de onwilligen by afhalinire van panden, na dat hy vieren twintig Uüren te vooren de breukige, by den Krygsraad gecondemneerd zynde ± gemaand en gefommeerd zal hebben, zynde daar toe geadfifteerd met twee 's Heeren Dienaars, én zal hy Bode daar voor genieten vier en twintig ftuivers, en des Heeren Dienaars, elk twaalf ftuivers, mede te verhaalen aan de voorfz. panden, die de voorn. Bode bewaaren zal, tot op de eerfte vergadering van den Krygsraad , aan welhy zyne executie als dan zal aangeeven, om daar op haare dispofitie te hebben* IX. En zal de Bode wel pertinent Regjstef houden van alle boeten en breuken, die hy ontvangt, en die verantwoorden op elke . vergadering van den Krygsraad; en de boetens.die, binnen twee maanden na het Vonnis, by hem niet geïnnet zullen zyn, zal hy zelf moeten opleggen en voldoen. JouEa, )rdonn. n Regietent op 'eSchut'  ïf8 nieuwe nederlandsche Gouda, Ordoxtt, enRegtewem op deSchutlery, ■ < < | 1 2 l I 1 C c l i v ; < X. Zo wie den Wagtuieefter of den Bode^ in het executeeren van hun Officie, injurieerde, met woorden of met werken, of eenige reflftentie in cas van executie deed , zal daar over by den Krygsraad worden gecorrigeerd, Zullende de Wagtmeefter of Bode op hunnen Eed in deezen geloof verdienen; behoudens echter in alles den Heer zyn recht. XI. De Vaandels zullen in 't vervolg ten huize van de fefpe&ive Kapteinen worden bewaard, met dien verftande, dat dezelve Kaptein by abfentie gehouden zal zyn, voor af zorg te draagen, dataanden commandeerenden Officier, wanneer de dienst van de Stad zulks vereischt, het zelve kan worden ter hand gefield. 8 XII. Geen Schutters zullen vermogen, zo sinnen als buiten de Exercitietyd, gewapend n gelederen langs de flraat te gaaii, dan met' :oéfteroming van den Collonel en Kaptein, of jjy des Kapteins abfentie , van den oudften praarent zynde Officier van iedere Compagnie, en )nder geleide van hunne Officieren of Onderofficieren, op de boete van zes Guldens, te 'erbeuren by elk fchutter, welke daar van zal :unnen worden overtuigd; behoudens den Heer yn recht. XIII. De Tamboer-Major zal, nevens deTamoeren van de refpeclive Compagnien, exactelyk loeten nanrkomen de ordres, die hun by 't Ixerceere'n of in andere vourvalfende gelegenheen,'de bchuttery fpedteerende, door de Hoofdf andere commandeerende Officieren zullen ,-orden gegeeven, op poene van hunne Tam. oers plaatzen te zuilen verliezen, of by den krygsraad naar bevind van zaken, daar over te rorden gecorrigeerd. TWEE-  JAARBOEKEN, February, 1789. 279 Tweede hoofdstuk. Van het aanneemen van Schutters» Art. I. Alle Burgeren en Inwoonderen, den Ouderdom van agttien Jaaren bereikt hebbende, zullen in de Schuttery kunnen worden getrokken , en als dan gehouden zyn iu handen van Heeren Burgemeefteren den Schutters l£ed, agter dit Hoofdltuk gevoegd, te praefteeren, en te blyven exerceeren , tot zy den Ouderdom van vyftig Joaren hebben bereikt, wanneer zy van de Exercitie zullen worden vry gefteld, mits van dezen ouderdom voor den Krygsraad een voldoenend bewys produccerende; dog zullen echter gehouden zyn tot bun zestigfte jaar de Nagtwagten te blyven wr,arneemeu. II. I\iet te min word aan den Krygsraad overgelaateti, om zodanige Schutters, weikeverzoeken van den ijchutrers dienst vry te zyn, hun verzoek te accordeeren, en dezelve, hetzy voor een tyd, het zy voor altoos, het zy onder betaalhig van zekere Contributie, welke voor de meest vermogende niet hoger, dan op twaalf Guldens zal mogen worden gefteld, en Jaarlyks by anticipatie zal moeten worden betaald, van het waarneemeu van ordinaire Togten, Wagten en.Exercitiën vry te ftellen, indien het voorn. Collegie de redenen , tot appui van het gedaane verzoek by gebrngt, allezins gewigtig genoeg geoordeeld alle welke Krygsraads • Corttributien zullen worden geïunet en geëxecuteerd, als by net «Art. van 'z voorgaande Hoofdftulc is bepaald ten opzichte van de boeten» - III. Voorts zullen op gelyke wyze die Perfoonen, welke, om redenen, tot de Schuttery niet kunnen worden geadmitteerd, door den Krygsraad op Contributien (mede voorde meestT ver- Gouda. Ördonn. enRegU' 'ment op de Schuttery.  28o NIEUWE NEDERLANDS CHE Gouda. Ordonn, enRegk'fnent op de Schuttery. vermogenden niet excedeerende'de fomma van twaalfGuldeöSjby anticipatie te betaalen,) worden gefteld, welke Contributien invoegen by 't vorige Artikel vermeld, zullen worden ingevorderd, IV. Ëdog alle zodanige Perfoonen, welke voortain volgens Art. 2. door den Krygsraad vanTogten, Wagten cn Exercitiën,zullen worden geexcufeerd , zonder daar voor eenige Contributien te betaalen, zullen gehouden zyn zich onderlumnerefpeéttveCompagiiien te laaten optekenen, wanneer het den Kaptein vry zal ftaanfby dien zyne Compagnie alvorens van nodige Manfchappen behoorlyk is voorzien,) van dezelve perfoonen, ingevalle zy mogten verlangen ook van de Nagtwagt te zyn geëxcufeerd, eene billyke en met den ftaat en 't vermogen der Con-1 tribueerende overeenkomende Contributie, ten 1 profyte van de Casfa der Compagnie , te vorderen," ten einde daar uit de noodwendig te maaken onkosten by de refpecBveCompagniengoedgemaakt zullen kunnen worden; zullende dei Kaptein echter gehouden zyn hier inne met alle behoorlyke omzichtigheid , naauwkeurigheid en discretie te werk te gaan, en zich met alle mogelyke zorgvuldigheid te fchikken naar 't vermogen van zodanige perfoonen, ten einde de Burgers en Ingezeetenen dezer Stad niet boven maate bezwaard mogen worden; en zal in alle gevallen de te vorderen Contributie zelfs van de meestvermogenden abiblutelyk niet mogen excedeeren de fomma van vier Guldens; en zo wanneer het onverhoopt mogt komen te gebeuren , dat, aangaande de tanxatien der Comribucie, tusfchen den Kaptein en den Contribuant verfchil mogt koomen te ontdaan, zal het den Contribuant vry (taan, zich hier over te addresfeeren aan het Collegie van den Krygsraad, dewelke als dan, na mond'elyk verhoor der Parthyen de i  JAARBOEKEN, February. 1780, 28* de zaak in dar minne zal tragren te fckikken, otte, zulks niet reüsfeerende, de fomma zal bepa.den , welke zal behooren te worden gecontribueerd. V. De Schuttery zal beftaan, als van ouds» tiit vier Compagnien, met den Tamboer-Major en een Tamboer voor ieder der refpeétlve Compagnien , onder het opzicht van een Collonel, en over iedere Compagnie gefteld worden een Kaptein, een Lieutenant, een Vaandrig en vyf Sergeanten, buiten welke voorfz. vier'Compagnien , nimmer eenig ander gewapend ' BurgerCorps, onder wat benaaming het ook zoiida mogen zyn, binnen deeze 5 rad, zal mogen worden opgerecht, op poene dat de verzoekers en veel meer de Inftellers of deelgenooten van of tot eenig ander gewapend Corps, als verftoorderi van de publieke rust zullen worden aangemerkt! en a!,s zodanige naar exigentie van zaken geftraft. ö VI. En ten einde de-refpective Compagnien, zo veel mogelyk, voltallig te houden, zal ieder Jaar, door den Collonel , in tyds, aan Heeren Burgemeefteren worden overgegeeven een Lyst van zodanige perfoonen, welken tot Schutters kunnen worden aangenomen, uit welke Lyst, door welgemelde Heeren Burgemeefteren, ten overftaan van den Collonel en de refpective Kapteinen vau elke Compagnie , zullen gekoren wor* den die perfoonen , welken zy tot den dienst der Schuttery bekwaam oordeelen. VII. Vervolgens zullen Jaarlyks door de Kapfeinen, ten overdaan van den Collonel, den Lieutenant, Vaandrig en Sergeanten hunner Compagnie , moeten worden verrorh die geenen , welke tot Schutters door Heeren Bargetneelteren zyn aangefteld , welke verrorhting zal moeten gefchieden , zo kort als mogelyk is, na j»e voorfz. aanftelling. T 2 EED GOÜDA, Ordom. en Regie* ment op de Schut* tery.  282 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gouda. Ordonn. en Reglement op de Schut' tery. EED der Schutteren. ,, Wy beloven en zweeren de Stad Gouda, als Schutters derzelver Stad , gehouw en ge„ trouw te wezen, de Burgemeefteren en Re- geerders in alle politieke zaken te gehoorza„ men; en insgelyks de Burgemeefteren en elk „ van hun byzonder (des verzogt zynde) te adfifteeren en na te volgen tot op de uiterfte ,, paaien vau Holland; dat wy de Burgemeefter ren terftond zonder veinzen aandienen en te „ kennen zullen geeven, alles dat wy, en elk „ van ons byzonder, hooren, verneemen, of Jf verftaan zullen mogen, dat by den Vyand 9) der Geünieerde Landen, of anderen, voors, genomen, gepracti.feerd, of gemolieerd zal mogen worden, daar dezelve Landen, of „ deze Stad, of de Burgemeefteren en Regeer,, ders, of iemand van dezelve, eenige fchade of hinder in het minfte zoude van mogen ,, komen; zonder dat wy zulks om eeniger,, leye zaken of inzigt zullen laaten, en voorts alles te doen, dat goede, getrouwe envreed„ zamige Schutters fchuldig zyn en behoren te doen." EED, gearrefteerd by Refolutie van HUN EDELE GROOT MOGENDE, van den 15 February 1788. „ Wy beloven en zweeren gehouw en ge. „ trouw te zullen zyn aan de Conltitutie en „ Regeeringsform van den Lande van Holland ,, en West-Vriesland, beftaande in de hoogfte „ en Souveraine Overigheid van Hun Edele „ Groot Mogende de Staten van den zelveu „ Lande, met het Erf • Stadhouder- Gouver„ neur- Kaptein. en Admiraalfchap Generaal, „ Erf-  JAARBOEKEN, February, 1789. 283 „ Erffelyk in het Doorluchtig Huis van Oran„ ge, zodanig hetzelve in Hunner Edele Groo: ,, Mog. Refolutien van den Jaare 1747 is op. „ gedragen, en by den tegenwoordigen Heer „ Erf-Stadhouder in den jaare 17Ó6 aanvaard. ,, Zo tvaarlyk most ons God Mmagtig helpen.'" DERDE HOOFDS T U K. Van de Wapenen. _ Art.I. De egaale driequaitsGeweeren met Dajonetten, Patroontasfen en Bandelieren , welke van Stads wegen aan de exerceerende Schutters worden gegeeven, zullen zyn genommerd van een at, tot zo verre het geral zal lopen, en zal door ieder Schutter tegen dezelve worden gegeeven Recepisfe , inhoudende: „ Ik ondergeteekende . . . . ÜU oud om„ trend .... Jaaren, woonende .... in de „ Schuttery ingel'chreeveii zynde, bekenneont„ vaneen te hebben, van wegens de Edele „ Groot Achtbaare Heeren van den Magiftraat ,, dezer Stad, door handen van . . . . als tot „ de extraditie der Stads Geu'eeren gecoainiit„ teerd , een dnequnrts Geweer, gemerkt met „ het Stads Wapen en G. No. . . en daar bv „ behoorende Bajonet, Patroontas en Bande. „ her, om door my te worden bewaard en „ gebruikt, in conformité der Ordonnantie van „ dato 54 January 1789 en nadere ordres op „ dit fujet te maaken; aanneemende en belo„ yende alle dezelve, voor zo veel my aangaat' „ in alle deelen te voldoen, en byzonderlykde' „ orders op de bewaaring, confervatie, gebruik „ en reftitutie^van de voorfz Geweereu." II. Alle de Schutters, welke uit de Schuttery worden gedimitteerd, of uit hoofde vau hunT 3 nen Gouda. Ordonn. en Regie* ment op de Schuttery.  Goupa. Ordontt. enReglement op de Schut tery. 284 NIEUWE NEDERLANDSCHE nen ouderdom van vyfrig Jaaren van de Exer-citie worden ontflagen, zullen gehouden zyn de voorfz. Geweeren aan de perfoonen, daar toe gecommitteerd, tegen intrekking van hun gegeeven Recepisfe, ukterlyk binnen den tyd van agt dagen te reftitueeren, op verbeurte van drie Guldens. III. Insgelyks zullen de Erfgenamen of rechtverkrygende van afgeftorvene Schutters, hier toe zyn verpligt, uiterlyk binnen den tyd van drie weeken, op de boete van drie Guldens. IV. Alle de Schutters zullen verpligt zyn de voorfz. Geweeren enz. zorgvuldig te confervee» renen inorde te houden, enzodaaraaniets mankeerd, hetzelve ten hunnen eigenkosten behoorlyk te repareeren of doen repareeren, gelyk zy ook zullen verpligt zyn, die zelve Geweeren enz. te gebruiken , by alle gelegenheden van Togten, Wagten en Exercitiën, zo ordinair ais extraordinair, en zo dikwils zy in de Wapenen zullen moeten komen, en wei elk deszelfs eigen Nommer, zonder die aan of van elkander te leenen, veel min zich van ander Geweer, alWaare het van't zelve maakfel, caliber en va» leur, te bedienen, V. Geen Schutter zal zyn voorfz.Geweer mogen verkopen , veranderen of verzetten , op de boete van agt Guldens , zo het Geweer te rjcht mogt komen, dog niet te recht komende, zal hy boven de voorfz. boete verbeuren de fomma van elf Guldens, en nog daar en boven gehouden zyn ten zynen kosten een ander driequarts Geweer te accepteeren; zullende dc boetens, in dit en vorige Artikels van dit Hoofdftuk bepaald, komen ten behoeve van de Stad. VI. Insgelyks zal geen Schutter, op welk voorgeeven zulks ook zoude mogen weezen s zyn Geweer en Wapenrusting uit de Stad mogen vervoeren, of doen vervoeren, 1 ls op fpe- cia*  JAARBOEKEN, February, 1789. ,285 ciale ordre van den Krygsraad, op pcune van agt Guldens. VII. De Schutters zullen hunne Wapenen in goede orde moeten bewaarcii, en buiten roest houden, en daar van vifitatie laaten doen, zo dikwils als de Collonel en Kaptein der Compagnie zulks zal oordeelen te behooren; zullende, in cas van weigering vervallen in eene boete van twintig ftuivers, ten behoeve van den Krygsraad. VIII. Die geenen, welker Wapenrusting by voorfz. vifitatie in geen. behoorlyke orde word bevonden, zullen vervallen in een boete van zes Huivers, ten behoeven van het Roth, welke boete daags daar aan door een Bode zal worden opgehaald ; en zal ieder Schutter gehouden zyn het gebrek behoorlyk te laaten repareeren, wordende de Kaptein der Compagnie, waai onder zodanige' Schutter behoord , geauthorifeerd, in cas van onwilligheid, hetzelve teil kosten van denzelven Schutter te doen repareeren. IX. Alle Schutters, welken, uit hoofde van hunnen ouderdom van 50 Jaaren, van de Exercitie zuilen worden ontflagen, zullen gehouden zyn zich van een behoorlyk Geweer te voor* zien, tot het waarneemen van de Nagtwagt. X. Ieder Schutter zal by huis moeten hebben tien fcherpe Patroonen, om in geval van nood gebruikt te kunnen worden, welke van tyd tot tyd, op ordre van den Collonel of Kaptein, door den Adjudant zuilen worden naargezien, en wanneer een Schutter zal bevonden worden dezelve niet in eene behoorlyke gereedheid te hebben , zal hy verbeuren, de eerfte reize zes ftuivers, en voor de tweede en volgende reizen twaalf ftuivers, ten behoeve van het Eleëmofyniershuis dezer Stad ; zullende alle Patroonen, welke in geene goede orde zyn bevonden, terftond met anderen moeten verwisfeld worden. T 4 * XI. En Gouda. Ornonn. v; Regieven t op ie Schut* eiy.  Gouda. Ordonn. enReglement op de Schuttery. 286 NIEUWE NEDERLANDSCHE XI. En zullen op 't Stadhuis, of op een an» dere fecuure plaats, nader te bepalen, in een Kistje, daar 10e van Stadswege geappruprieerd, zes honderd fcherpe Patroonen worden bezorgd en bewaard, om in cas van nood daar van behoorlyk gebruik te kunnen maaken, van welk kistje vieregaaleS!eute;s zullen worden gemaakt, die berusten moeten onder de vier Kegeerende Heeren Burgemeefteren. VIERDE HOOFDSTUK Van de Nagtwagten Art. I. leder Schutter, wiens Nagtwagt het is, zal gehouden zyn. in volle Wapenrusting, zich te vervoegen op het Stadhuis, alvorens de Wagtklok opgehouden heeft met luiden , om aldaar, geduurende den nagt, behoorlyk wagc te houden; zullende een ieder, by het opleezen van de rol niet tegenwoordig zynde, vervallen in de boete van zes . ftuivers, ten profyte van het Roih, tot het welke hy behoort, voor zo verre het zelve ter wagt is. II. Ieder Officier, welkers onderhebbendroth de Wagt heelt, zal mede verpligt weezen, vobr den tyd Art. t. vermeld, zich in volle Wapenrusting op het Stadhuis te fifteeren, op poene, dat hy, invoege voorfz., te laat komende, zal verbeuren'twintig ftuivers, ten behoeve van het Roth, als in 't voorgaande Artikel; vervolgens, als de Wagtklok opgehouden heeft te luiden, door den Wnftméfcïtefc doen opleezen de naa. men der Schutters, welker beurt het is dien avond ter wagt te komen; waar na terftond zal worden geloot, zo om de Rondes te doen, als om ter Schildwagt te ftaan. III. Elk Officier, wiens Wagt het is, heeft het recht, om, niet tegenftaande deze looting, an-  JAARBOEKEN, February, 1789. 287 andere Schutters tot het doen eener ronde te verkiezen, wanneer hy zulks nodig of nuttig oordeeld. IV. Vervolgens zal voorn. Officier naauwkeurig onderzoek doen, of de Schutters van alle hunne Wapenen zyn voorzien, of de voorfz. Wapenen door dezelven behoorlyk onderhouden en in volkomen orde zyn ; zullende de zodanige, welke in een of ander nalaatig bevonden worden, door den Wagttneefter terftbnd worden opgeteekend, en vervallen in eene boeta van zes ftuivers, ten behoeve van het Roth, voor ieder ontbreekend- of defect Ruk; welke boete 's daags daaraan, door voorn. Wagtmeefter zal worden opgehaald, en zal ieder Schutter gehouden zyn, het gebrek behoorlyk te laaten repareeren , wordende de Kaptein der Compagnie geauctorifeerd, in cas van onwilligheid, hetzelve, ten kosten van# zodanig Schut» tet, te doen repareeren. V. Eindelyk zal de meergem. Officier, de wagt hebbende exerceerende Schutters, in zyne tegenwoordigheid laaten doen een Manuaal met, en een zonder Commando, onder opzigt van den Adjudant, ten einde dezelve in de oeffening des Wapenhandels niet vertragen, maar veel eer hoe langer hoe meer daar in vorderin,gen mogen maaken. VI. Na alle deze verrigtingen te hebben volbragt, zal het den meergem. Officier vry (taan de wagt, des goedvinden, te veiiaaten, na egter alvorens aan een minder Officier, of, by deszelfs abfentie, aan zodanig Subftitiu, als by daar toe bekwaam zal oordeelen , het Commando te hebben overgegeeven, alles egter met dien verftande , dat de voorn. Officier verpligt zal zyn, op de wagt te blyven, wanneer de Collonel, om gewigtige reedenen, oordeelde, dat T j des. Gouda. Ordorrn. enRegk' ment op de Schuttery.  288 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gouda. Ordonn. en Regiewent op de Schut' tery. deszelfs prafentie aldaar den geheelen nagt wierd vereischt. VII. En op dat hier omtrend geene disorde plaats moge hebben, zal niemand der Officieren, wiens Roth moet waken, zich dien nagt uit de Stad mogen begeeven, ten zy hy alvorene een ander Officier in zyn plaats gefteid, en van een en ander aan den Collonel kennis heeft gegeeven, in welk geval hy van de boete voor abfentie bepaald, zal geëximeerd zyn. VIII. Het al ot'niet afzenden der Rondes zal geheel en al ftaan aan den cpmmandeerende Officier, of, by deszelfs abfentie, aan het Hoofd der wagt, die ook by het afzenden zal bepaalen, binnen welken tyd dezelve zullen moeten te rug keeren, en wie hier omtrend in gebreeke blyft, zal verbeuren dertig ftuivers, ten behoe. ve van het Roth, als in 't voorgaande eerfte Artikel. IX. Het Hoofd des wagt zal,' door den Wagtmeefter, voor het afluiden der Wagtklok, moeten doen opleezen de naameu van die Schutters, welke 's avonds te wagt zyn geweest, om te zien, wie als dan abfent mogte bevonden worden, zullende de zodanige, welke zonder permisfie de wagt hebben verlaaten , vervallen in eene boete van dertig duivers, ten behoeve als voren. X. Zo iemand weigerig mogte zyn op zyn beurt, of daar toe door het Hoofd der wagt gelast zynde, de Ronde te doen, of op Schildwagt te ftaan, zal hy verbeuren twintig ftuivers, en egter gehouden zyn , zyn tour als Schildwagt waar te neemen, op verbeurte van dertig ftuivers, ten behoeve als voren. XI. Elk Schutter, welke op zyn beurt als Schildwagt moet ageeren, of a's zodanig is gefteld, zal van zynen post niet mogen afgaan, en wel acht geeven, dat hy van niemand bekropen  JAARBOEKEN, February, 1780. 289 of overrompeld worde, maar een iedeiv, wie hy ook moge zyn, zonder eenig onderfcheid, doen ftaan, dat hy niet kome aan het Corps de Guarde; vervolgens den Subftitut roepen, welke terftond met zyn geweer gehouden is te komen by den Schildwagt, en het parool of de leuze in perfoon af te neemen;' zullende de voornoemde Schildwagt, indien hy zich uit onagtzaamheid laat overrompelen of bevonden word te flaapcn , verbeuren voor de eerfte reize zes Guldens, cn voor de tweede reize twaalf Guldens, en daar en boven nog moeten ondergaan zodanige arbitraire correctie, als de Magiftraut mogt oordeelen te behooren. XII. De Kaptein of andere Officieren de Ronde gedaan hebbende , by wat gelegenheid zulks ook moge weezen, zullen verpligt zyn, wanneer de Schildwagt hun doet liaan, niet te avanceeren, maar te wagten tot dat de Corporaal, of deszelf: Subftituut, of de bevelhebbende Officier der wagl komt, aan welke zy het woord of de leuze geeven zullen, zonder tegens wille van den Schild wagt in te dringen. XIII. Indien iemand den Schildwagt met gewek of tegens dank wilde pasfeeren of te, naby komen, zonder te willen wagten, tot dat de Officier o: Subftitut geroepen en by hem gekomen zal zyn, zal de Schildwagt hem mogen koeren, en gebeur de daar over eenig ongeluk, zal de Schildwag daar van vry zyn, en de andere als een verftoor der der gemeene rust geftraft worden. XIV. De Schildwagt zal geen geraas of geluk mogen maaken, maar zich in alle Rilheid houden en in gevalle hy eenig rumoer gewaar word, za hy het zelve aanftonds aan zynen Corporaal moe ten bekend maaken, die daar van terftond aan dei wagthebbenden Officier zal moeten kennis geeven om" deszelfs ordres te vernemen, of, zelf het Hoof der wagt zynde, zodanige fchikkinge maaken, al by nodig zal oordeelen. ' XV. Di GOXTDA. Ordonn. mRegie*. neut op ■ie Schuttsry* 1 1 I i » i t  2qo NIEUWE NEDERLANDSCHE Gouda. Ordonn. en Reglement op de Schuttery. i i t j ? e r t i XV. De Schildwagt zynen bchoorlyken tyd uitgeftaan hebbende zal roepen Afgelost, wanneer de Corporaal of deszelfs Subftitut, verpligt zal zyn te zorgen, dat een ander in deszelfs plaats worde gefteld, welke , hier toe twee a driemaalen vrugteloos aangemaand zynde, zal vervallen in de pcenaliteit by Art. 10 van dit Moofftuk vermeld. XVI. Geen Schildwagt zal vermogen van zynen post te gaan, alvorens een ander "in zyn plaats is gefteld, op de boete van dertig ftuivers, ten profyte van het Roth. XVII. Iemand het ontvangen woord, zonder order van het Hoofd der wagt, aan een ander overgeevende, zal verbeuren een Gulden, en zo iemand het voorfz. woord ontvangen heeft, zal hy daar van terftond kennis moeten geeven aan het Hoofd der wagt ten einde te verneemen, of zulks op zyne ordres is gefchied, of zal, zo hy hieromtrent in gebreeke biyft,insgelyks verbeuren een Gulden, ten profyte als voren. XVIII. Niemand zal vermogen op de Wagt of in het doen der Ronde, eenige dertelhcid of infoientien te plegen, ook niet in eenige Herbergen, Speelhuizen of elders te gaan drinken, of zich op mdere wyzen van de Ronde zonder verlof te abentecren, maar een ieder zal gehouden zyn, als ;en braaf Schutter zich rustig te gedragen, en ter cyner tyd gezamcntlyk weder te koeren . op verjèurte van zes Guldens: en die iemand eenige fchade loet, zal gehouden zyn dezelve te vergoeden, op axatie van den Krygsraad; behoudens altoos denfcer zyn recht. XIX. Ook zal niemand, het zy op de Wagt of eduurende de Ronde, mogen fchreeuwen, fpringen, enige onordentelykheid, geraas of geluid maaken , og vloeken of andere baldadigheden doen, op eene oete van twintig ftuivers, ten behoeve van het [oth; behoudens mede den Heer zyn recht. XX. Niemand zal op de wagt, onder wat bena¬ ming  JAARBOEKEN, February> 1780. 201 ming of voorwendlèl ook, mogen fpeelen of dobbelen , als met verlof van het Hoofd van de wagt, doch zal niet hoger mogen worden gefpeeld, dan ieder fpel om een Ruiver, op de boete van twintig ftuivers, ten profyte als by Art 19 is vermeld. XXI. Niemand zal op de Wagt mogen komen, dronken zynde, zullende hier omtrend het oordeel Raan aan den commandeerende Officier, of, by deszelfs abfentie, aan het Hoofd van de wagt en Wagtmcefter, op eene boete en ten profyte als boven; ftaande het aan het voorn. Hoofd der wagt vry, zodanig een by zich re houden, te doen heenen gaan, of des nobds, door een genoegzaam getal Schutters naar huis te laaten brengen, indien hy zulks nodig cn nuttig oordeeld. XXII. Niemand zal den anderen op de Wagt met woorden mogen beleedigen of uitdaagen, op verbeurte van drie Guldens. XXIII. Zo iemand een ander, in grammen moede met de vuist flaat, of met de voeten Root of fchopt, zal verbeuren Zes Guldens. XXIV. Zo iemand, in euvelen moede, op de wagt eenig Geweer op iemand trekt, zal hy verbeuren telken reize tien Guldens. XXV. En ingevalle hy iemand Reekt of kwetst, .zal hy vervallenen eene boete van twintig Guldens, en daar én boven arbitair worden gecorrigeert, tot discretie van de Magiftraat; behoudens in alles den Heer zvn recht. XXVI. Niemand zal vermogen des avonds, na bet luiden der Wagtklok , tot dat 's morgens de Wagtklok zal hebben afgeluid, nog ook in het gaan naar of komen van de wagt, te fchieten, ten zy op -expresfe order van het Hoofd der wagt.. XXVII. He Wagtmeefler zal het woord, of de leuze, van Heeren BurgemeeReren ontvangen, des morgens aan den Collonel, Kaptein en verdere Officieren , welker wagt het is, by gefchrifte overdragen , welk woord of leuze , al ware het dat de wagt- Goudi. Drrfonrr. mllegle* ment op Je Schut* 'ety.  Gouda Ordonn enRegle ment op de Schut tery. 20z NIEUWE NEDERLA NDSCHË , wagthebbende Officier die tqt zyne huize ontvangen hadae, en zelve niet zoddc waaken, evenwel , op het Stadhuis zal gegeeven worden aan het Hoofd - van de wagt. XXVIIL De Wagtmeefter zal alle avonden en . des morgens op het Stadhuis praefent zyn, om od order van den Bevelhebber of het Hoofd van de wagt op te eezen de naamen van de perfoonen, die als dan gehouden zyn ter wagt te komen , en alle de abfenten en breuken van de wagt aan te teeltenen, en ingevalle hy, buiten confent van de Heeren Burgemeefteren of zonder dat hy van dat confent kennis aan den Collonel hadde gegeeven zich .abfenteerde, zal hy daar over by dc Heeren Burgemeefteren worden gecorrigeerd. 7an al!e, de Perfoonen, die abfent ter wagt bevonden en by den Kaptein of Bevelhebber m het boek of Register van den Wagtmeefter geteekend worden, zal de Wagtmeefter de boeten opfchieten, en van ieder, die abfent is, genieten van ieder Officier vier ftuivers , en van elk Schutter twee ftuivers, en die verfchooten penningen zelf, of door iemand anders, daar toe geauthorifeerd, des anderen daags, by die abfent zyn geweest, "innen ; welke daar over aan»cibrooken zynde, die aanftonds aan den Wagtmeefter of die daar toe geauthorifeerd is, zonder eeni<* te'"enzeggen, zullen moeten reftitueeren; en zo^iemand weigerig of onwillig mogte weezen, zal de Wagt* ■meefter vermogen binnen vier en twintig uuren na den aanfpraak, denzelven te executeeren • doch die geene, die meent geene boete fchuldig, en t'onrecht aangetcekend te zyn, zal vermogen den Wagtmeefter reftitutie te vragen voor den Krvgsraad die altyd op den eerften Maandag van ieder Maand vergaderen zal, om alle klagten tehooren, welke reftitutie hem gedaan zal worden: doch indien bevonden word, dat hy fchuldig is, zalhy, bovert het geene ny betaald heeft, nog ten behoeve van den  JAARBOE KEN , February, 1789. 293 'den Wagtmeefter betaalen vyf ftuivers; en die laat executeeren, zal de onkosten van dien moeten betaalen, niet tegenftaande hy onfchuldig bevonden word. ' XXX. By tyden van hooge Watervloeden zal de Wagt, van wegens den Collonel daar van geadverteerd zynde, niet mogen afgaan , zonder deszelfs expresfe. order: ook zullen de Officieren van de Schuttery ,;by zo eene gelegenheid, op het eerfte ontbod van den Collonel, zich moeten vervoegen , het zy op het Stadhuis, het zy ten zynen huize, tot uitvoering van de orders, die Heeren Burgemeefteren of de Collonel zullen nodig vinden. XXXI. Alle avonden zullen de Sleutels van de refpective Poorten dezer Stad, op het Stadhuis op de wagt, zo ras de klok afgeluid heeft , of ten langden binnen een half uur daar na, gebragt moeten worden door de Poortiers, zynde voorzien van een halve Piek en Lantaarn, op de boete van twaalf 'ftuivers, ten profyte van het Corporaalfchap, als dan de wagt hebbende; mogende dè Poortiers om geene redenen dezelve langer by de Poort houden, ten ware od" expresfe last cn order van de Heeren'Burgemeefteren , waar van , in zulk een geval, de Wagtmeefter door een der Stads Bodens zal worden geïnformeert, ten einde daar van. aan 't Hoofd der wagt kennisfe te geeven, om te dienen tot deszelfs narigt; en de Sleutels op order van' de Heeren Burgemeefteren aan de Poort zynde gebleeven, zo zal egter de Poortier niemand anders uit- of in mogen laaten dan met expres confent van het Hoofd der Wagt, uitgenomen die geene, die onder de orders van de Heeren Burgemeefteren begreepen zyn, op pcene van dertig ftuivers. XXXII. Insgelyks zullen ook de Poortiers, voorzien met een halve piek, als vooren, des morgens weder de Sleutels van de Refpective Poorten, van 'het Stadhuis komen haaien; en wanneer zulks de conjuncfure verëischjt , of anders , wanneer het Hoofd GorOA. Ordonn, enReglement op de Schuttery.  2P4 -NIEUWE NEDERLANDSCHE" Gouda, Ordonn. enUegle ment op de Schuttery. < < Hoofd der wast zulks nodig zal achten, zullen op zyn order, de Schutters van de nagtwagt op hec Stadhuis looten, om zich twee aan twee by 't openen van de Poorten praefent te vinden, ten einde dezelve Poorten geopent zullen mogen worden, na dat 'er door de openingen van het Klinket gezien zal weezen, of aldaar geen onraad voor handen zy, en of de geheele opening van de Poort zonder pericule zoude kunnen gefchieden , op pcene , indien als dan in eenig deel van dezen anders gedaan werde, van twaalf ftuivers,by ieder Schutter te verbeuren. XXXIII. Iemand, het zy Burger of Vreemdeling , des avonds, na dat de fleutels van de Poorten op het Stadhuis zullen zyn gebragt, binnen of buiten de Stad willende wcezen, zo zal dê Poortier van de Poort, waar door zy zullen willen pas» feeren , afvragen; derzelver naam of naamen , en vervolgens, invoegen als voren voorzien, zich addresfeeren aan het "hoofd der wagt, om de fleutels van de Poört te verzoeken , die als dan , naar dat by bevinden zal te behooren , eenige Schutters, Dm by het openen van de Poort prajfent te zyn, ^al commandeeren; waar voor by het Gezelfchap , lat van de eene zyde moet pasfeeren, gegeeven zal worden twaalf ftuivers, ten behoeve Van het Roth, :lat de wagt heeft, en van den Poortier half en half, Jog zo dat gezelfchap uit meer dan drie perfoonen Dcftaat, zal ieder geeven vier ftuivers, ten behoede als voren. XXXIV. En zullen de fleutels van de Kleiwegs Poort, des morgens ten half vier uuren, of zo veel /roeger als de post aankomt, door den Poortier worden gehaald, en aan de Poort blyven, tot dat le posten wederom uitgereeden zullen zyn; ook aillen des avonds de fleutels by de voorfz. Poort 50 lang blyven, tot dat de posten in- en uitgelaaten nullen "zyn, en dat alleen tot gerief van de posten, ■n van niemand anders; met verbod en interdictie, lat de Poortier, geduurende dien tyd, dat de fteu- ■ tefs  jAARBOEKÈN, Februaryi 1780. 295 tels aan de Poort vroeger of later zyn als ordinair tpt gerief van de posten, niémand uit- óf inlaate , als de posten alleen; gehóuden zynde' dat te laaten doen door de wagt, even als of de fleutels aan de poort niet waren; op pcerie dat, zo bevonden word, dat de voornoemde Poortier binnen dien tyd iemand uit of inlaat, hy aanftonds van zyn Poortierfchap zal zyn vervallen , , , XXXV. De Poortier van' de Potters Poort zal jaarlyks van den 15 October,tot den 15 February, de Nagtfchuiten van Amfteldam en de Pasfagiers uit dezelve komende , door de boóm vatt Jan Cattenbrugge en het hek hy de Potters Poort, des morgens ten 5 uuren, binnen deze Stad laaten; eh ten dien einde de fleutels 's morgens goedtyds op het Stadhuis van de wagt haaien, om dezelven aan den Boomfluiter tot het openen van gemelde boom en hek,' en het doorlaaten van meergemelde Nagtfchuiten met de Pasfagiers (maar geene andere Scheperf óf, Vaartuigen voor dat dé Potters Poort 's morgens open gaat J ter hand te ftellen; vérder' zal gémelde Poortier geen van de Pasfagiers, buiten dé Stad uit de Nagtfchuit gegaan zynde , of iemand anders,- voor het ordinaire uur dat 'smorgens; dé Potters Poort moét open gaan,ih- of uit- mogéri laten , maar gehouden weezen , dar te Ia3ten doen door de Wagt ^ ais of de fleutels aan de Poort niet waren, op "pcene , dat de Poortier, bevoóden' wordende iemand tegen gemélde order te hebben inof uitgelaaten , aanftonds van zyn Poortierfchap zalr zyn vervallen. . 'XXXVI. Wanneer iémand, hét zy door dronkenschap i het zy door andere excesfen, zich onhe<< hoorlyk gedraagd,- de Wagt of den Poortier irrjuf ieérd, hen misdoet met woorden of werken, cenïj| geweer op heii trekt, zal' dezelve verbeuren twaalf Guldens, ten profyte van de Wagt ;• óf zó iemand de Wagt of den Poortier' kwetst zal dezelve gecirrfjgeert worden ter discretiè van den Magjftraat de • GavüÉ; Ordonn, znReglement op 'leSchith tery.  GeuDA'. Ordonn. en Regio went op de Schut tery. 296 NIEUWE NEDERLANDS CHE zcr Stad ; behoudens dat de voorfz. Wagt verpligt zal wcezen zodanige perfoon of perfoonen aaB Heeren Burgemeefteren te denuntieeren. _ i XXXVII Indien iemand zynen naam verkeerd aan den Poortier (welke hier omtrend op zyn woord eeloof meritceren zal,) had opgegeeven, of weigeric was het poortgeld te betaalen, zal het aan hec hoofd der ronde en zyne Schutters vryftaan zodan.g een of buiten de poort te houden, of tusfchen het hek en de poort, of tusfchen 3e twee deuren vande poort ie fluiten; cn indien hy als dan nog weiP-eria blvft, na andermaal daar toe m het vriendefvke te zyn aangemaand, het voorfz. recht te voldoen word het hoofd der ronde geauthonieerd en ecaualificeerd den onwiUigen ter bewaaring te brengen naar de Hoofdwagt, cn terftond kennis te geeven aan den Officier, wiens Roth de wagt heeft , en aan den Kaptein der Compagnie; zullende laatstfemelde echouden zyn, na bekomenc informatien erbehooVivk onderzoek , den Collonel van het voorgevallene te verwittigen . XX.XV1II Den Collonel hier van kennis bekomen hebbende, zal, naar bevind van zaaken, met nverle^ vari den evengenoemden Kaptein, ue zaak met de kosten, deswegens gevallen, vermogen af te maaken; dog indien zulks, om goede redenen niet raadzaam wierd geoordeeld, of zo iemand gche-1 onwillig bleef, zal de Collonel gehouden zyn zcTfpoedig mogelyk Krygsraad toeleggen en van alW aan den voorzittenden Heer Burgemeefter Ke» nis te geeven ; behoudens in alles den Heer zy* ÏC XXXIX. De Eode zal alle dagen die Schutters, welker tour het is te waaken, de Wagt eecdtvd* aanzeggen, op' pcene, dat hy voor de abtenren-, die hy dc Wagt niet zal hebben amigezegt, zelf zat betaalen ; moetende de voornoemde Bode voortsftaan ten dienlle van dc Schuttery. XL. De Wagtmeefter en BoÜ> zullen gehou-  JAARBOEKEN, February, 2gf den zyn, dagelyks van het voorgevallene ter Wagt aari den Collonel en Kaptein van het Vaandel wiens Wagt het is geweest, rapport të doen ^ eri wel voornamelyk $ op hunnen Eed, daar zy geloof Op zullen hebben, aan te geeven alle dertelheid eh moedwil, of andere onbehoorlyke mefufes ter Wagt gefchied, of gerapporteerd. VYFDE HOOFDSTUK.- Van de Exercitie en Wapenfchouwing. Art. t. Alle Hóófd- en Onder - Officieren van de Schuttery, zullen verpligt zyn tweemaal 'sJaars, te weten in de maand February zonder afvuuring , en in de maand Juny met afvuuring, op zodanige dagen' als by den Krygsraad zal wórden bepaald, Onder commando van den Collonel, in de Laanerx agter de St. Joris Doelen , hunne manoeuvres te verrigten. II. Ten' dien' einde zullen zy zich moeten voor'-* zien van een egaal drie quarts Geweer, Bajonet^ Patroontas en Bandelier. III. Ieder Hoofd- en Onder - Officier, welke óp de plaats en tyd Art. I. beftemd, met de daar by befchrevene Waperïen', niet compareerd,- zal vöof ieder ontbfeekend Ruk verbeuren een Gulden j te Iaat komende vyfden ftuivers, en in 't geheel niet Compareerende twee Guldens; met dien verftande^ dat op den dag, tot de afvuuring beftemd,- de boetens zulten verdubbelen',. ten behoeve van het Corps; blyvende van deze pcenaliteit gécx'cipieerd die geenen welke valabel kunnen aaritoonen ziek te' zyn geweest.- IV. De vier Compagnien zullen ieder eenmaal des Jaars, met adliftentie van alle dé Hoofd-Officieren, mitsgaders van de' Sergeanten van de Compagnie welke géëxerceerd word , ten overftaan van dec Collonel f hunne Exercitiën en Manoeuvre* verrig- Gouoi. Ordonn. ".nfiegkvent op ' de Schat'» tery*  398 NIEUWE NEUERLANDSCHE Gouda. Qrdnnn. enReglement op de Schuttery. ten; zullende by voorfz. Exercitiën mede moeten tegenwoordig zyn de Secretaris van den Krygsraad, de Wagtmeefter, Adjudant en Bodens, mitsgaders alle de Tambours. V. Deze Exercitiën zullen een begin nemen met de Compagnie van de Markt, welke dezelve zal vcrrigten op den eerften Maandag in de maand Maart; zullende hier op in de tweede plaats volgen de Compagnie van de Oosthaven, op den eerften Maandag in de maand April; de Compagnie van de Westhaven op den eerften Maandag in de maand Mey; en de Compagnie van dc Gouwe, op den eerften Maandag in de maand Juny. VI. Alle de voornoemde Officieren en OnderOfficieren . welke by deze Exercitie in hunne volle Wapenrusting niet tegenwoordig zyn, zullen voor ieder ontbreekend ftuk verbeuren tien ftuivers; zy die te laat komen insgelyks tien ftuivers, en die geene welke geheel agter blyven een Gulden. VII. Insgelyks zullen de vier Compagnien 'sjaarlyks eenmaal ieder haare afvuuring doen, beginnende de Compagnie van de Markt op den eerften Maandag in de maand July; de Compagnie van de Oosthaven op den eerften Maandag in de maand Augustus; de Compagnie van de Westhavcn op den eerften Maandag in de maand September; en de Compagnie van de Gouwe op den eerften Maandag in de maand October; zullende de kosten van het benodigde Kruid uit de Contribuant-Gelden worden gevonden. VIII. Ieder Hoofd-Officier niet in zyne volle Wapenrusting daar by verfebynende, zal verbeuren een Gulden , voor elk ontbreekend ftuk; te laat komende een Gulden, en geheel w'egblyvende, zal hy vervallen in eene boete van twee Guldens, zullende de Onder-Officieren moeten betaalen de helft der voorfz. boetens, met dien verftande nochtans, dat alle de gemelde perfoonen, in dit geval alleen, van deze pcenaliteiten zullen ontheven zyn , wanneer  JAARBOEKEN, February, 1789. 29c neer zy met voldoende bewyzen kunnen aantopnen, door ziekte in het waarneemen hunner post verhinderd te zvn geweest. IX Ieder Schutter, zal wanneer hem de weet word gedaan , op den eerften Maandag van de voorfz. maanden zich met zyn gantfche Wapenrusting, op zodanige plaats als hem van wegens den Collonel zal worden aangezcgt, moeten laaten vinden, om met de gehcele Compagnie te worden geëxerceerd ; en by abfentie verbeuren voor de eerfte reize tien ftuivers, te laat komende de helft, en voor de tweede cn verdere reizen zal dc voorfz. boete van abfentie telkens verdubbelen; ten waare om redenen,aan den Collonel en de refpecüye Kap. teinen alvorens gecommuniceerd en valabel geoordeeld ; zullende zodanige Schutter in zulk een geval kunnen volftaan met de voorfz. boete van tien ftuivers ten behoeve der Smuttcrs vau de Compagnie, die als dan exerceerd. X En op dat de Schutters van ieder Roth, by de gewoone maandelykfche Exercitiën of generaale Wapenfchouwing van hunne Loopplaatzen in eene oefchikte orde zullen kunnen afmarcheeren, is ieder Officier, die het Roth geleid, op eene boete van twaalf ftuivers verpligt, op den daar toe geftelden tvd, de naamen zyner onderhoorige Schutters, door c'en bv hem daar toe te kiezen Schutter uit het zelve Ro'th, te laaten opleezen; zullende ieder Schutter, welke op zyn Loopplaats niet voor de bepaalde tyd verfchynt, verbeuren vier ftuivers. XI. De Wagtmeefter zal gehouden zyn op ,het Stads Erf, by het opkomen van ieder Roth, de Rolle op te leezen en de abfenten te noteeren; wanneer hy zich by den Officier van elk Roth zal informeeren, welke Schutters op hunne Loopplaatzen, of te laat, of geheel niet gekomen zyn; ook zal hy bv den Collonel en Kaptein , wiens Compagnie geëxerceerd word, informeeren, welke Schutters voor de enkele boete zyn vrygeftekl. V 3 XII. Got'DA. Ordonn. enReglement op de Schuttery.  £3pUDA. Ordontt. enR.et>le* went op de Schuttery, gqo NIEUWE NEDERLANDSCHE XII. Voorts zal hy by de voorfz. abfenten ophaalen de boetens, hiervoor bepaald; waarvoor hy van ieder abfent geweest zynde Schutter zal genieten , voor de eerde reize drie duivers, en, by verdubbeling van de boete, een verdubbeld gedeelte van zes ftuivers, en zo vervolgens; zullende dit overfchot dier boetens door den Wagtmeefter onderde prajfent geweest zynde exerceerende Schutters van die Compagnie, op de refpective Nagtwagten, onder de als dan mede pradent zynde exerceerende Schutter^ worden verdeeld; na dat hy alvoren daar van aan den Bode, voor zyne extraordinaire moeite van 't aanzeggen van de gem. maandelykfche Exercitiën en 'adfifteeren by dezelve, van ieder aldaar abfenten Schutter een ftuiver heeft uitgekeerd. XIII. Alle de Schutters der vier Compagnien zullen jaarlyks in de maand Mey, op zodanig een dag, a's door de MagiRraat, op voorflag van den Krygsraad. zal worden bepaald, vergaderen op hunne Loopplaatzen, en van daar marcheeren, onder geleide van hunne Officieren, paar de hun aan te wyzen plaats; ten einde hunne Geweeren te doen infpeóteeren, ten overliaan van de Magiftraat, of eene commisfie, door hun Edele Groot Achtbaare daar toe te benoemen ; zullende de Collonel als dan in perfoon; de voorn. Schuttery commandeeren. ' XIV. Niemand der Schutters zal zich van deze Monftering of Wapenfchouwing, welke veertien dagen te voren aan bun zal moeten worden aangezegt, mogen abfenteeren, zonder alvorens daar toe behoorlyk confent te hebben verkreegen van Heeren Burgemeefteren, en daar van een Billiet te hebben vertoond aan den Collonel, of by deszelfs abfentie aan den voorzittende^ Kaptein, als mede aan den Kaptein zyner Compagnie, op pcene van tien Guldens; en die Schut-  | AARBPEKEN, February., 1789. 30-1 ters welke op voorfz. Wapcnfchouwing bevon den worden te huis en in de Stad te zyn geweest,, en evenwel niet gecompareerd te hcb-j Iipit zullen verbeuren twintig Guluens. XV Niemand der Hoofd- of Onder-Officieren zü zich van deze geueraaie VVapentcuuiiwrivg., dan na bekomen verlof van 't Collegie van de Ma"iïtrt>at, mogen abfenteercn, op peene van, v ertig Guldens; zynde zo wel de Officieren nis Schutters, welke kunnen bewyzen1 pp dien tyd ziekte zyn geweest, van de voorfz. boete eeéximeerd. , , XVI Op alle monftenngen of pok by andere extraordinaire gelegenheden, zal een ieder Opper- en Onder-Officier gehouden wezen te komen in zyn volle Wapenrusting, op een boete van zes Guldens, insgelyts elk Scuutter op de boete van vier Guldens, welke zich in h optrekken zal hebben te vervoegen in e selid daar hyvan zyn Officier in gefteld word, cn alzo voort blyven trekken, zonder zich uit het zelve te mogen begeeven; ten ware , dat hem zulks bv zynen Collonel, Kaptem of Bevelhebber wierd geordonneerd, op poene van twee Guldens, r , . < XVII Onder het optrekken voorfz. zal niemand mogen fchieten, als op expresfe beveelen van den commandeerenden Officier; op eene boet* van zes Guldens; gelyk ook niemand zich b> zvne Compaaliie of een gedeelte van dezelvt ?al mogen vervoegen, dronken zynde, om me de te marcheeren of op te trekken, op een, boete van zes Guldens, ten behoeve van dei Wagtmiefter, die daar op goed reguard ne "xVIIU De Adjudant zal met confent en goed vinden van de Hoofd-Officieren, in % doe van de Exercitiën, als anders, de gcleedere; knikken, zo als hy zal oordeeku, zjnder da V 4 Z1C Jrdcnn. ■nRgls%ènt op ie Schut'tery. 1 1 1 t 1  302r NIEUWE NEDERLANDS CHE ÖOUDA. Ordon». en-Regievi ent op de Schup tery."" zich iemand deswegen zal beledigt houden over den rang, maar zal dit alleen ftaan aan het oordeel der Hoofd - Officieren en van den Adjudant; zonder dat iemand zich daar tegen zal mogen Hellen, op eene boete van tien ftuivers, ten behoeve van de Compagnie. XIX. De refpeclive Onder - Officieren zullen verpligt zyn, her commando en de correctie van de Hoofd-Officieren , gelyk mede ae Schutters boven dien dat van den Adjudant, exacte!yk en zonder eenig tegenzeggen op te volgen en naar te komen, op eene "boete en ten behoeve als voren. XX Geduurende het Exerceeren zal niemand vermogen den naam Gods te lalteren, ook niet eenige ongeregeldheden van vloeken en zweeren te begaan, nog oak te lagchen of te praaten, op de verbeurte van een "Gulden, ten behoeve 'als voren; behoudens den Heer zyn rec'it. XXI. Geen Schutter zal, geduurende dezelve in de Wapenen is, mogen tabak rooken, nog eenigerhaude drank hoe ook genaamd tno. geri drinken, op eene boete van een Gulden, en wanneer mogt bevonden worden, dat de Schutters eenige dranken by zich hadden, zal den Officier hen dezelve laten afneemen; zullende ingeval van weigering, zodanig een Schut, ter verbeuren twee Guldens, en zal den prajjent zynde Officier, die zulks toelaat, verbeuren vyf Guldens, alles ten behoeven als voren. XXQ. Ook zal niemand vermoogen de exerceerende Schutters te belagcben, te befpotten, pf onëer na te fpreeken , op de boete van tien Ruivers, ten behoeve van het Eleëmofyiiïers huis. XXllf. Onder't Fxerceeren zal niemand van fle Schmters, den een den anderen corrigeeren pf ondemgten, maar alleen fcet commando en ds  JAARBOEKEN, February, 1789. 303 de correctie ftaan aan de Hoofd - Officieren, 1 of den commandeerenden Officier, of Adjudant, op de boete als voren, ten behoeve van i de Compagnie 1 XXIV. Èn ten einde de nieuw aangenomen 1 Schutters fpoedig in ftaat mogen zyn de Exer-1 citie en Manoeuvres te verrigttn, zullen de re., lpective Schutters van de Compagnien van de Markt en Westhaven, in de maanden November en January, en de Compagnien vten de Ojsthaven en Gouwe, in de maanden December en February, verpligt zyn, op Maandag, Woensdag en Vrydag, zich te vervoegen öp zodanige plaats, als aan hun zal worden bekend gemaakt, het zy des morgens van half twaalf tot half een uur, het zy des avonds van zeven tot aac uuren, om, op een van deeze twee bepaalde uuren , de inftructie van den Adjudant te ontfangen; moetende laastgemelde zich daar ter plaatze , geduurende de voorfchreeven tyd, laaten vinden, op de boete vpn een Gulden, te laat komende of te vroeg heen gaande de helft. XXV. Insgelyks zullen hier toe verpligt zyn zodanige Schutters, welke door den Collonel of hunnen Kaptein niet bekwaam genoeg inden Wapenhandel zullen geoordeeld worden. XXVI. Ieder van deze, het zy oude of nieuwe aangeftelde Schutters, te laat komende of te vroeg heen gaande, zuilen verbeuren twee ftuivers , en geheel weg blyvende vier ftuivers. XXVIJ. Het zal den Adjudant vry ftaan, zodanige Schutters, welke hy genoeg bedreeven oordeeld, van het waarnecmen dezer iesfen te ontdaan , met voorkennis en goedvinden van den Collonel, en dien Kaptein,' onder wiens Compagnie de Schutters behooren. XXV1R. De Adjudant zal gehouden zyn aan V 5 den jPUDA.' Jrdonn.' n Regienent op le Schuif, ery.  304 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gouda, Ordonn. enReglement op de Schut tery. den Collonel en de refpective vier Kapteinen eene naauwkeurige Lyste te bezorgen van die Schutters, welke van zyne lesfen gebruik maaken, cn zorge draagen , dat deze Lystcn telkens kan worden aangevuld, wanneer 'er zich nieuwe Schutters opdoen, om zyn ondervvys te erlangen. XXIX. Eindelyk zullen zo oude a!s nieuwe aangenomen Schutters verpligt zyn, op de requilitie van hunne Kapteinen (met voorkennis van deu Collonel) des Dingsdags avonds ten zeven uuren, in de maand, voor welke zy hunMe afvuuring moeten doen, ter plaatze welke hun zal worden aangezegt te compareeren, te weeten: de Compagnie van de Markt, in de nuaud Juny, die vau de Oosthaven, inde maand July, die van de Westhaven, in de maand Au- tustus, en die van de Gouwe, in de maand eptember, ten einde in de Wapenhandel, de nodige bedrceveuheid, zo veel mogelyk, te verkrygen, op de boete als in 't voorgaande 26. Art. vermeld. XXX. Alle de Boetens, in Art. 94. eu volgende vermeld , zo van den Adjudant als van de Schutters, zullen worden opgehaald cn verdeeld, drie vierde vcor de prsfent zynde Schutters, en een vierde voor den Bode, welke de aanzegging, ophalingen verdeeling zal moeten doen. ZESDE HOOFDSTUK. Fan Oproer en Alarm Art. I. Het teeken van alarm gegeeven wordende met het luiden van de Stadhtiisklok, zal de Collonel direct order ftellen, dat de Officieren en exerceerende Schutters der vier Compagnien, ten fpoedigften in de Wapenen komen, en ten diea  JAARBOEKEN, February, 1789. 3°5 dietr einde door alle de wyken van de_ Stad de ( trom mogen laaten roeren; zynde de vier Tamboers, na de order van den Collonel hier om ( trend te hebben uitgevoerd, verpligt, zich ter-<* ftond te begeeven" ieder naar de Loopplaats * van 't Roth van zynKaptein; zullende de Tam,- ( boer-Major, indien hy mede de trom heeft ge-; roerd, zich terftond daar na moeten begeeven naar het Raadhuis dezer Stad. II. Alle de Kapteinen, Lieutenants, Secretaris, Wagtmeefter, Adjudant en Bode, zullen zich inmediatelyk op 't Stadhuis moeten begeeven, terwyl de Vaandrigs, Sergeanten, Corporaals en exerceerende Schutters zullen gehouden zyn, in volle Wapenrustinge, en van de onder hun berustende fcherpe Patroonen voorzien, zich ten fpoedigften, op het eerfte teken van alarm, te laaten vinden op hunne refpective Loopplaatzen , en aldaar nader order afwagten; zullende die Schutters, welke, na dat de klok. een half uur geluid zal hebben, niet prjefent zyn, verbeuren eene fomma van twaalf Guldens, en welke geheel abfent blyven vier en twintig Guldens; zynde hier van geëxcufeerd de zieken en welke uit de Stad zyn, mits zulks Valabel bewyzende. III. Loopplaatzen van '» Vaandel van da Markt, Kapteins Roth voor 't Stadhuis. Lieutenants Hoth op Sint Thouis brugge. Sergeants Roth No. 1. voor de Stooffteeg aan de Markt. Sergeants Roth No. 2. op de korte Groenem daalfche brugge. Sergeants Roth No. 3. voor de Vuilfteeg,ot de Turfmarkt. Sergeants Roth No. 4. voor 't Hemelryk, ir sï Wydftraat. Loop )rdonnï n Regie*, lent op ■ 'e Schut* ery.4 1 i 1  Gouda. Ordonn. enReglement op de Schuttery, i j i 306 NIEUWE NEDERI .ANDSCHE Loopplaat Pen van 't Vaandel van de Oosthaven. Kapteins Roth op de Haven, voor de Minnebroersfteeg. Lieutenants Roth voor den Helm op den Tiendeweg. Sergeants Roth No. 1 by het Oudenmannen Huis. Sergeants Roth No. 2 op de Zeugftraat, agter de Waag. Sergeants Roth No. 3 aan de Brugge by de Verlooren Arbeid, voor de Waleftceg. Sergeants Roth No. 4 voor de Boftelbmgge, op den Tiende weg. Loopplaatfen van 't Vaandel van de Westhaven. Kapteins Roth op de Sluisbrugge. Lieutenants Roth voor de Noodfteegsbrugge, typ de Peperftraat. Sergeants Roth No. 1. aan de Haven. Sergeants Roth No. 2. op Sint Bnrberenbrugge. Sergeants Roth No. 3. aan de Viscbmarkt, voor de Peperftraat. Sergeants Roth No. 4. in de Keizerftraat, voor Je Komynfteeg, {Loopplaatfen van 't Vaandel van de Gouwe. Kapteins Roth op de Nonnebrugge. Lieutenynts Roth by de Langebrugge voor de ECeizerftraat Sergeants Roth No. 1. op de Sint Joostsbrugge. Sergeants Roth No. 2. over de Vischbrugge, aan le Noordzyde van de Gouwe. Sergeants Roth No. 3. op Sint Romynsbrugge. Sergeants Roth No. 4. °P den Raam , voor de toobrugge aan 't Aaltjebakfteeg. IV der Schutter, welke zich ongehoorzaam jedrt igd, zyn gelid of post zonder verlof verlaat^  JAARBOEKEN, February, 1780. 307 of eenige disordres tragt aan te regten, zal vervallen in eene boete van vyf en twintig Guldens, en daar en boven ftraf baar zyn by de Magiftraat: zullende het in tusfchen aan den Kaptein of commandeerende Officier vryftaan zodanige maatregelen te neemen, om de kwade oogmerken van diergelyke Schutters te verydelen, als hy nodig zal oordeelen. V. De Boetens, ten opzigtc der Officieren ge. fteld'by de fecreete Inftructie voor dezelve in cas van alarm en oproer, zullen komen, de eene helft ten profyte van den Krygsraad, en dte wederhelft ten profyte van de Schutters, by welker Compagnie de boetens zyn verbeurd; zullende de boetens, ten opzigte van de Schutters, alleen komen ten behoeve van de prsefent geweest zynde exerceerende Manfchappen van die Compagnie. ZEVENDE HOOFDSTUK. Van Brand. Art. I. Wanneer, by dag, tekenen van Brand met de klok , die in zodanig een geval aan eene kant moet kleppen, gegeeven worden, zullen alle de Schutters van die Compagnie, wiens wagt heC is, zich in geenen deele, onder wat voorwendlel ook, mogen onttrekken om zich terftond in hunne volle Wapenrusting te vervoegen op hunne refpective Loopplaatzen, maar zorg dragen, dat zy daar tegenwoordig zyn voor en aleer de klok een halt uur zal geklept hebben, om aldaar af te wagten de ordres van hunne Officieren, op pcene van te laat komende te zullen verbeuren twaalf ftuivers, en in 't geheel niet verfchynende vier en twintig ftuivers. II. Geen Schutter der voorfz. Compagnie zai dierhalven, wanneer hy voor het geeven van het tecken mogt verneemen, dat ergens Brand was ontftaan, zich, onder wat voorwendfel ook, van huis ' mo- Ordonn-, enRegle* ment o? de Schuttery.  5o8 NIEÜWE NEDERLANDSCHÉ CóüDA. Ordonn. tnRegtement op de Schuttery... mogen begeeven; maar in tegendeel zorge dragen* dat hy gereed zy om, op het eerfte teeken, zyn5 post waar te nemen. 'II. Het Roth, het welk dien avond dc' wagt moet hebben , zal zich, in ftede van op zyn Loopplaats, direct vervoegen naar het Stadhuis, en aldaar zyn ordinaire Wagtplaa-ts, in het Gorps do Guarde, betrekken. •IV. Alle Opper- en Onderofficieren, als-mede de Secretaris , Wagtmeefter en Adjudant, zullen gehouden' zyn in volle Wapenrusting te compareeren, met en benevens de Bodens en Tamboursy op het Stadhuis, om order te Rellen of ontvangen g naar exigentie van zaaken: en wie niet prajfent is» fra dat de klok een half uur zal geklept hebben, zal verbeuren vier Guldens, en welke in het geheel niet verfchynt zes Guldens ; en compareerende ,■ doch niet in volle Wapenrusting ,» zal voor' ieder ftuk daar aan' ontbreekende moeten betaalen een Gulden, blyvende van alle deze pcenaliteiten geëximeerd alle de zodanige, welke bewyzen kunnen dien tyd ziek of uit de Stad te zyn geweest, of wanneer de Brandby of omtrend derzelver huis' mogt zyn. V. Echter zullen de Vaandrigs en Sergeanten van die Compagnie , welke in de wapenen moet komen , zich niet op het Raadhuis, maar ieder op zyn refpective Loopplaats moeten begeeven; zullende de twee Rothen, welkers Loopplaatzen het naast by den Brand zyn, wanneer het grootfte gedeelte van ieders Roth op de Loopplaats by een is,- zich van daar in behoorlyke gelederen, onder geleide van derzelver Officieren, naar de plaats alwaar de Brand is ontftaan, begeeven, om de geaffecteerdens zoveel gefchieden kan te bevryden voor de foule en. het gedrang van onnutte perfoonen, mitsgaders om de bewooners van het huis daar de Brand is,- als mede hunne gebuuren, te bewaafen voor dieverys en overlast; wordende het Kapteins Roth door den Vaandrig, en het Lieutenants Roth door den Ser- gpaac  jaarboeken, 'Fehmary, 1789. 305» eeant van den Kaptein aangevoerd; geevende ech- ( ter ieder Officier aan een Schutter het commando over, om als Corporaal te ageeren, ten einde deze? de nog niet prasfent zynde Schutters van de voorn. t twee Rothen op de Loopplaats afwagten, tot dat, het bepaalde halfuur verltreeken is, waar na hymet, de aanwezende zich insgelyks naar de Bi-and en by t zyn Roth zal moeten vervoegen. VI. De vier overige Rothen op hunne Loopplaatzen zynde gearriveerd, zai ieder Officier dadelyk van zyn'aankomst aan den ("oilonel en Kaptein kennis "eeven, ten einde nader order van dezelve te bekomen , gelyk mede zal gefchieden door de Officieren der twee Rothen, welke alsdan naar de Brand zullen zvn gemarcheert. VIL Brand by nagt voorvallende, zal de Schildwagt," zo dra hy'hier vanéeuige kondfchap bekomen heeft, het zy door de teekenen van den Toornwagter, het zy door die van de Klapluiden, daar van oogenblikkelyk kennis geeven aan den wakenden Officier, of aan hem die in deszelfs plaats als hoofd der wagt fungeerd; welke gehouden zal zyn, zo fpoedig mogelyk, de helft van zyne onderhebbende manfchappennaar de plaats,daar de Brand ontftaan is, ten fine als boven, te detachecren; op pcene dat decommandeerende Officier, of ook het hoofd der wagt, by gebreeke van dien, by het Collegie van den Krygsraadconvenibel en ftra'fbaar zal zyn,naar bevind van zaaken; zullende de Schildwagt, by faute van eene behoorlyke en fpoedige waarfchouwirige, vervallen in eene boete van dertig ftuivers. VIII- De overige Rothen van de wagthebbende Compagnie, zullen zich, -by nagt even als by dag, in alles gedragen, gelyk als by Art. 1 van dit Hoofddeel is geftipuleerd. IX. Dc Officieren zullen zich insgelyks op dezelve wyze by nagt gedraagen, als hier voren omtrend den Brand, by dag voorvallende, bepaald is. X. Ieder Schutter, welke dronken od zyn Loop- • plaats 3oUDAi ~kdonnï nRegleneut op h Schutery* ï  3iq NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Gouda Ordonn. en Reglement óp de Schut tery. » i plaats komt , of by den Brand eenige origeregeldhe* den pleegt, zal vervallen in een boete van drie Guldens , zullende die geene, welke zorider verlof uit ■zyn gelid loopt, of zyn post op eene andere wyze verlaat, in een zwaardere boete vervallen, of correctie als, naar bevind van zaaken, door het Collegie van den Krygsraad zal geoordeeld worden te behooren. %h Wanneer men, zo wel by dag als by nagt' noodzaakelyk mogt oordeelen eene tweede Compa' gnie in de Wapenen te doen komen,zal hier toe, in de Wyk van die Compagnie wiens dienst men requireerd, het teeken worden gegeeven door het roeren van de trom; in welk geval de Officieren en Schutters dier in rang volgende Compagnie zich zodanig in allen opzigte zullen moeten gedragen, als omtrend de andere Compagnie in de vorige Artikelen van dit Hoofdftuk is bepaald. XII. Alle Schutters,welketen tyde van Brand, in de eene of andere qualiteit füngeeren, of aan de Brandfpuiten adfilleeren, zullen van de boeten m dit Hoofdltuk vermeld , zyn geëximeerd-. AGTST'E HOOFDSTUK, Wanneir 'er Guarnljom in de Stad is. Art. I. Wanneer 'er Militair Guarnifoen binnea ièzê Stad zal liggen, en Heeren Burgemeefteren bullen goedvinden, dat voor en ter zyde het Raadbuis Schild wagten' wierden geplaatst, zullen dezelven des' avonds met het luiden van de klok ten negen luren aftrekken, blyvende de WagtdoendeBurger'y lerzelver ordinaire wagten en posten als van ouds vaarneemen, en by deze Ordonnantie hier voren s bepaald. II. In geval de ronde der Burgerwagt de Hoofdvagt der Militairen mogt pasfeeren , en dezelve lbor de voorn. Militairen aangefprooken wierd , zat  JAARBOEKEN, February, 17Ö9. 3tr 'zal de Officier van de Burgerronde gehouden zyn, aan den Officier van de Militaire Höpfdwngt, het Parool te geeven; en zo het gebeurde, d;it eenige 1 wagten door het Guarnifoen wierden uitgezet, cm die" posten dbor een Burgerrönde gepasfeert, zal de gewoone vraag gedaan en het ordinaire antwoord > gegeeven worden, als wanneer het zelve met dei gewoone woorden, pasfeer Ronde zal worden gere Icontreerd. lil. Verder Zal, by aldien by eenige onverhoopte combuftien,Rondensen Patrouillcs,zo van de Burgerwagt als van het Guarniïöen wierden uitgezonden, cn de voorn. Rondens of Patrouilles elkander mogten ontmoeten, ieder de regterhand moeten houden in het voorbygaan $ zonder elkander aan te fpreeken. IV. Wyders zullen de Rondens der Burgerwagt, niet, dan iri volftrekte noodzakelykhcid, marebeeren voorby de Hoofdwagt der Militairen, nog ook geeii posten pasfeeren, door dezelve bezet; en zullen daar en tegen ook de Patrouilles der Militairen vermyden de HoofdWagt der Burgery aan het Stadhuis , als mede dè Poorten, welke door de Burgerwagt bezet zyii Eu indien eenige mefufes.of fauten, in deze Ordonnantie niet vermeld, wierden gepleegt, behoud de Magiftraat de correctie derzelver; mitsgaders de reparatie der bezwaaïen, welke door eenige decifie van den Krygsraad aan iemand. zouden mógen worden toegebragt; gelyk mede om ten allen tyden deze Ordonnantie, met overleg en goedvinden.van den Heer Erfftadhouder of Vrouwe Gouvernante in der tyd, te interpreteeren, te alcereeren en te an1plieeren, zulks naar gelegenheid van tyd en zaaken zal geoordeeld worden te behooren. Zo is 't, dat Wy , het voorenftaande rypelyk overwogen hebbende, hebben goedgevonden, de voorfchreven nieuwe Ordonnantie en Reglement op de Schuttery der Stad Gouda, te approbeeren, gel vk X Wy Ordonn, nReglèn»nt. op ieSchut- \ eryi  Gouda. Ordonn. en Regiem, op deSchuttery. 312 NIEUWE NEDERLANDSCHE Wy dezelve approbeeren by dezen ; gelastende eenen iegelyken, dien het aangaat, zich daar naar te reguleeren. Gedaan in 'sGravenhage den 24 January 1789. (Was geteekend') WILLEM PRINS van ORANGE. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, {Was geteekend) T. J. de LARREY. Aldus gepubliceerd van de Puye van het Raadhuis der Stad Gouda, prsefent de Heeren Franpois van Harencarfpel Decker , Bailliuw ; Dr. rflbert, Ferryst, Burgemeefter; Jan Boon en Pieter Smaaf'tn, Scheepenen; op den 3 February 1789. In kennisfe van my Secretaris, JAN VERRYST. Rotterdam. Daar de Kinderpokjes thans nog blyven woeden, vindt men het volgende aan het Publiek medegedeeld: De Kinderziekte blyft in deze Stad fterk regeeren en is by velen zeer kwaadaardig en doodlyk; zo dat 'er van het groot aantal Lyders, die  JAARBOEKEN, February, 1789. 3T3 die door deze benaauwde ziekte overvallen zyn geworden , 'er in de vorige maand December 8j en in January 95 aan geftorven zyn. Niettegen. ftaan de deze vreesiyke fiagtingen in weerwil van de zigtbaare wyze, op welke God hier en overal de Inënring zegent, blyven de vooroordeelen tegen deze heilzame praktyk, fchier algemeen en onverzetlyk ftand houden. Dewyl het nu de onvermydelyke pligt der Ouders en van een yder is , vooral in zulk een tyd, om ten miniten ern^ ftig en onpartydig te onderzoeken, of zy van dit zo zeer gezegend middel, ter behoud van hunne Kinderen of van zich zeiven, al of niet gebruik behooren te maaken, word hun ten dien einde byzonder aangeprezen de volgende Werken. Verdedigende Proeven over de manier van het mededeelen der Kinderpokjes, door den Godgeleerden C. Chais. De Inenting der Kinderpokjes in haare groote voordeden aangewezen enz., door het Geneesen Heelkundig Gezelfchup te Rotterdam. Thfot en fi/cfor'* Raadgeeving voor de Gezondheid van den Gemeenen Man. G. J. Nahuys, Leerredenen over de Geoorloofdheid der Inëntinge. Vertoog,over de liedenen, waarom men tot hier toe in ons Land zo weinig gebruik maakt \ an de Inenting door £. Bicker. Raad aan den Landman, wegens de Inenting der Kinderpokjes, door S. A. de Moraaz. In welke Werkjes de gemoedlykfte en andere zwarigheden, die de meeste menfehen van de Inenting wederhoud, op de voldoendfte enovertuigendfte wyze worden opgelost. Door het lezen inzonderheid van de twee laatsrgemelde Werkjes , die voor de vatbaarheid van een ieder zyn gefchikt, zyn hier reeds eenige Burgerlieden, welke zeer fterk tegen die Praclyk voor X i int Rotterdam. Berigt omtrend de Inenting der Kindersokjes.  Hot- TPRDAM. Berigt omtrend de Inen t'ng der Kinder- 314 NIEUWE NEDERLANDSCUE ingenomen waren en dezelve hadden helpen vej> oordeelen, tot overtuiging gebragt vau de geoorloofdheid en groote nuttigheid derzelve, en hebben 'ut zich ook met een gewenscht gevolg vau bediend. De meesten blyven egter, om dat zy de zaak roet behoorlyk onderzogt en de Werkjes niet gelezen hebben, 'er zich halftarrig regen verzetten ; terwylzy niet nalasten om allerlei yajfche geiug.eii tegen de Inenting te verfpreiden ofte gcloüven. Men vertelt elkander , dat 'er. wel 19 in dezen tyd onder de Inenting'geftorven zyn, daar 'er flegts één is, en we! een zeer jong Kind, dat, volgens de algemeene verzekering, in het Tanden krygen was, en het maakt een zeer groot onderfcheid, of iemand onder of door de luënting fterft. Ondertusfchen blyven die zelfde Tegenftrevers der ii.ö-ting daaglyks hunne Kinderen en Medemeulchcn onbedagt blootftellen aan de natuur» lyke bcünetdiig, inzonderheid door hunne gezonde Kinderen te laaten by die, welke reeds de Ziekte hebben , waar door zy deze!ven in de daad Inenten, maar op de allcrgevaarlykfte manier. Verfcheiden voegen byde zwarigheden, welke men in de gemelde Werkjes opgelost vind, nog eenige anderen, die niets beduiden. Zy. meenen , dat het gevaariyk is inteënten in een, tyd, waar in de natuurlvke befmettiiig regeertzy fchroomen hunne Kinderen aan de koude bloot te ftellen , of zeggen geen gelegenheid te hebben om met hunne Kinderen in Koetfen te ryden, of zien tegen de kosten op :' dan een bejaard Praótizyn in deze Stad, die in verfcheiden F.pidemieri, welke hier. geregeert hebben yeifcheiden honderden heeft ingeënt, zonder 'er een eenige verloren te hebben, verzekert ons, dat de Inenting de natuuriyke befmetting in geene  JAARBOEKEN, February, 1789. 315 ne opzigten bezwaard, maar eer verligten kan; dat de blootftelling en het ryden in Koetien gee ne volftrektenoodzaaklykheid hebben, en meent reden te hebben om te denken, dat alle de Doe toten , die de Inenting pracliferen , even zo ge. reed zullen zyn als hy , om de onvermogendeii, 1 die zulks begeeren, voor niet inteënten. ZEELAND. Middelburg. By de Oost-Indifche Compagnie ter Ver» gadering van Zeventienen, is op den 2 January laatstleden eene Refolutie genomen, waar by alle Opper- en Onder - Officieren, mitsgaders de geheele Equipagie, zo van Compagnies gewoone en gehuurde Schepen als van de Paketbooten, welke voor alle de Kameren naar Indien en de Caab de Goede Hoop zullen vertrekken, worden gelast en bevolen, alle Brieven en Paketten, welke aan hun door Particulieren hier te Lande zyn of zullen worden ter hand gefteld, om by aankomst in Indien of aan de Caab voornoemd , volgens derzelver beftemming te worden bezorgd, af te geven ter Secretary van de Kamer > voor wïlke zy ftaan uit te varen. Gelyk mede alle-Opper- en Onder-Officieren , mitsgaders de geheele Equipagien van de Schepen en Paketbooten, die uit Indien .of van de Caab in de Havenen dezer Landen zullen terug komen, gelast en bevolen worden, by hun aankomst in Nederland, alle de aan hun ter hand gefielde Brieƒ x 3 ven Rot- rEK- dam.' Berigt )mtrend ie Inert 'y refumtie zynde gedelibereerd over hef doen afleggen van een Eed op de tegeriswoordige Contlitutie, ook by de gewapende Burgeryen of Schutteryen alomme binnen deeze Provincie, rroedanige. lied by de Rofolutie " der Heeren Edelen, en van Gecommitteerden van Amers- foort,  JAARBOEKEN, February, 1789. 517. foort, den 16 April, mitsgaders by de Refolutie van de Vroedfchap der Stad Utrecht den 30 April 1788 voorgeilagen, en op de nadere ïnftantien van evengetb. Vroedfchap, den 25 ' September daar aan volgende by de Heeren Geëügeerde Raaden mede gerefidveerd , en alzulks ten dage voorfz, by de Heeren Staaten eenparig was gearrefteerd en vastgefteldj hebben Hun Ed. Mog., zich conformerende met het geadvifeerde door de Heeren ordinaris Gedeputeerden, den 19 November laatstleden goedgevonden en verftaan , dat zodanige Eed alomme binnen deeze Provincie by aüe gewapende Burgeryen of Schutteryen, welke bereids opgerigt 'zyn of by vervolg opgerot zouden mogen worden, de eerfte reize dat dezelve Schutters of gewapende Burgers komen te fungeren , in handen van de refpective Magiftraten of hunne Gecommitteerden zal worden afgelegd, zynde dezelve van de volgende inhoud:.' ,, Wy beloven, en zweeren gehouw en ge- , trouw te zullen zyn aan de Conftitutie en „ Hegeringsform yan den Lande van Utrecht, ' beftaande in de Hoogfte enSouveraine Over„ beid van de Ed. Mog. Heeren Staaten van , dénzelven Lande, met het Erfftadhouder. Kaptein- en Admiraalfchap Generaal erffelyk „ dn het Doorluchtig Huis van Orange, zoda„ nig als hetzelve by Hun Ed. Mog. Rêfolu„ tien van de Jaaren 1747 en 1748 opgedra- • gen, en by den tegenwoordigeu Heer Erfftadhouder in den Jaare 1766 aanvaard -is." En zal deze Hun Edel Mog. Refolutie by Misfive aan de Magiftraten van Stad en Steden , midsgaders aan de refpective Marfchalken worden toegezonden; met last,, om conform het zelve formulier, voor zo verre aldaar gewapende Burgeryen of Schutteryen gevonden Worden , of naaiaals zullen 'mogen worden geïutroX 4 du- U- TRÈCHT. Refolut. nop: tts den Eed op deCónjlitutie.  3i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- trecht Refolut. nopens den. Eed op (leCon fiitutie. duceerd,den Eed by dezelve afteleggen, te amplieeren. Dan hebben de Heeren Gecommitteerden van Utrecht daar tegens geprotefteerd, en gedeclareerd te begrypen, dat het in den Eed nemen en het concipieeren van een Formulier van dien, mere domestique zaaken van de Steden zyn, als mede dat dezelven , ten tyde toen deeze geprojecteerde Eed geconcipieerd is geworden, zich direct daartegens op de Vergadering hebben verzet, voor zo verre haar Stad was betreffende, en zulks ook by de refumtie in de Vergaderinge der Heeren Gedeputeerden door Heeren Burge* meefteren is herhaald, en daarom, als nog niet kunnen nalaaten deze haare gedachten te doen inlereeren in deeze Notulen: waar tegens wet der de andere Leden derzelver contra -aanteke* ning hebben gerefolveerd. Accordeerd met voorfz. Refolutien. (Was geteekend) H. A. LAAN, Den eed, welk reeds te voren op den 8 Decemberi788,doorde Vroedfchap was vast^ gefteld, en waarop de Stads Amptenaaren, Bedienden enz. den eed afgelegd hebben, is door ons in de Nieuwe Nederl. Jaarb. 1788 bi. 1809 medegedeeld. Mr. Pieter Philip Jurriaan Ondaatje, Bogislaus Fredericus vm Liebeherr en Mr. Joan van Lidt de Jeude Junior, zyn, den 2H dezer maand, ter zake van hun aandeel in «Je voorledene onlusten, by crimineele „ Sen-'  JAARBOEKEN, February, 1789. 319 „ Sententie, op Intendit, in de Audiëntie „ van het Stadhuis gepronuncieerd , ver- klaard ie hebben gecommitteerd het crimen „ Icefce Majeftatis, en mitsdien te zyn infaam y, en 'inhabiel tot eenig Ampt of Officie, voorts gebannen uit deze Stad en derzelver Vryheid, mitsgaders uit de Hoogt>. Heer lyk,, beid Vrees wyk, anders genaamd de Vaart, ,, hun leven lang geduurende; zynde boven '„ dien ten behoeve van den Lande verbeurd en vervallen verklaard alle hunne Goede?, ren, zvelke zullen worden bevonden over te fchieten, boven de kosten en mifen van Ju?, (litie, alles onverminderd zodanige verdere „ Lyfftraffe, indien zy tn handen der Jufti?, tie zuilen geraken, als, ter caufe van het „ voorfz. Crimen, zal bevonden worden te „ behooren." Wyk by Duurstede. Den 2 February zyn de drie gevangenKrygsIieden van 't Regiment Voetvolk van den Overfien Baron VanQuadt, welken in 't laatst van de maand December jongstleden, uit hoofde van begaane ftraatfchendery, door het \x\flaan der glazen, aan een groot aantal huizen en verdere baldadigheden , binnen de-, ze Stad gepleegd, van hier naar Utrecht by den Provoost waren ov'ergebragt, door een aantal van 15 Husfaaren, behalven nog ïoo man Voetvolk tot onderfteuning van de Juftitie, gevankelyk weder herwaarts overig u- ruECHT.  32?» NIEUWE NEDERLANDSCHE Wyk b\ Duurst ede. Leeuwarden. De verjaardag van Zyne Doorluchtige Hoogh. den Heere Prinfe Erfftadhouder, is alhier (om den invallenden Zondag) op maandag den 9 dezer maand gevierd. Vsin 's morgens 7 tot 'savonds 6 uuren, is het gefchut op" Stads wallen alle twee uuren gelost. De toorens met vlaggen vercierd en alle uuren op de klokken gefpeeld: 'savonds zyn twee fraaye vuurwerken afgetto, ken, een voor het Koffyhuis van P. Algra, en een door den Notaris A. Wasfenbtrg. Het getal der aanfchouwers was zeer groot. Van Oofterend heeft men, dat aldaar ook op den 9 Maart de gemelde verjaardag plechtelyk is gevierd , met fchieten, vlaggen , wim- gebragt, om alhier, volgens de door Zyne Hoogheid bekragtigde vonnisfen van den Krygsraad van het Guarnizoen dezer Stad, hunne welverdiende ftraffe te ontvangen; zynde twee van dezelven gegeesfeld en voor altyd gebannen uit het Gebied van de Generaliteit, en de verdere plaatfen met Krygsvolk van den Staat bezet, zonder daar ooit weder in te mogen komen, op zwaardere ftraffe; en.de derde ftrengelyk geftraft mee de fpitsroeden. FRIESLAND,  JAARBOEKEN, Febrmry, 1789. 321 wimpels, luiden der klokken, eereboogen, 't branden van piktonnen, illuminatien enz.^ Ook heeft men van St. Anna Parochie, dst diergelyke vreugdebedryven ook aldaar hebben plaats gehad. Vermits op den 34 April 1763, ter gelegenheid van eene heugchelykë gebeurtenis, onder andere giften in het zakje der WeesDiaconen zyn gevonden 250 Caroli guldens, cn daar by op den 29 February 1764 nog zyn gevoegd 50 Caroli Guldens, met verzoek, om jaarlyks uit de inkomften van dien, twee prajmien of belooningen op den 8 Maart 1789, uittedeelenjzozyn daar vandetwee prajmien, beftaande in nuttige Boeken gegeeven, eenen aan Fedde Douwes, Zoon van Douwe Hommes geboortigvan Leeuwarden, oud 21 Jaaren, en de andere aan Maria Elifabetb Smids, Dochter van Jecbem Smids, geboortig vanjLeeuwarden, oud 20 Jaaren , wegens hunne boven andere Weeskinderen betoonde vlyt, naarftigheid, gehoorzaamheid, goed en zedig gedrag. 6 Lesu- WAR»Elf.  332 NIEUWE NEDERLANDSCHE Batavia. Berigt n Baa. N E D E RL A ND S CHE CO LO UIEN. Batavia. Zie hier eenige Berigtèn uit dit Waërelddèel: Den' 5 October wierd ter Vergadering Hunner Hoog Ed. geïntroduceerd den Ed. Heer J. Sieberg, Oud - Gouverneur en Directeur van Java; naar Malacca wierd beroepen den Predikant M. Couperus, uit Nederland aangefteld. Den 12, wierd 00 zyn verzoek tia Nederland verlost den Koopman en eerfte Adminiftrateur in het SuikerPakhuis Mr. J. IVestpalm , en in plaats van dezelve aangefteld den Onder-Koopman Tsbrand H. F. Pincent, met Voordragt van Koopman, en tot tweede in die Adminiftratie in deszelfs plaats, den Koopman J. B. Voert/en: tot zyn Vervanger als eerfte Adminiftrateur in de Wes'tzydfche Pakhuizen, den Koopman en tweede D.A. Beekman; tot tweede aldaar den Onder Koopman C. P. Reigersman, én in' deszelfs plaats tot tweede in bet Pakhuis den Onder • Koopman buiten Emploi P. C. W- Mosfel; voorts op zyn verzoek ontfjagen en in den Burgerftaat gefteld den Oppèr - Chirurgyn van het Kafteelen Vifitateur van Rhcede (i. Uwens, en in zyn plaats aangefteld den Opper - Chirurgyn C. F. Cox; nog wierd in plaats van den Overledenen Kobinko tot Lieutenant der Chineefche Natie aangefteld Lim Hattam, terwyl al verder tot eerfte Pakhuismeefter te Samarang, in plaats van W. C. C. van Caitenburg, die overleden is, wierd bevorderd den Onder-Koopman en tweede A. C. Senn  } AARB O EKEN, February, 1780, 323 Senn van Baf el, en tot tweede in zyn plaats den alhier buiten Employ zynde Onder - Koopman B. J. van i\ieuke>ken ^ genaamd Nyvenheirn. Den 16, aan den Collonel"Commandant, Collonel en Second, en den tot Major aangeftelden Kaptein van het op Ceilon zynde Franseh Regiment van den Prins Pan Luxemburg de Hogenet. de Bas en de la Roche, wierd op hun gedaan verzoek gepermitteerd om met het Schip Avenhorn na Cabo de Goede Hoop, en vervolgens van daar met een der Schepen van hunne of andere Natiën naar Europa te mogen vertrekken; op het vacante Schip Berkhout, is in Commando geplaatst den Kaptein ter Zee G. 'A'I. Wydeel, en op het Schip Rotterdamsch Welvaaren, den mede Kaptein Wilton. Met de Promotie Brief van de Hoog Èd. Heeren vanZiventienenindato 28 December 1786, vernam men de aankomst van de Retour-Vloot van daE Jaar, zo van hier als van China en de Kusten herwaards geëxpedieerd ; voorts de bepaaling der Equipagie na de Indien voor 1786 en 1787 op 30 Schepen, nevens den aanbouw van 5 Schepen, en laatftelyk de approbatie van diverfe aanftellingen , door hunne Hoog Ed. te vooren gedaan. en gunftelyk voorgedraagen. Den 23 wierd, in plaats van den Overledenen Camyn, tot Lid in het Collegie van Scheepenen benoemd, den Burger G. Uwens. Den 26, wierd op het Vacante Schip de Freede in commando geplaatst den Kaptein Lieutenant H. van den Achr, op het Schip het Loo den mede Kaptein Lieutenant B. Hartman. En den 30, wierd, in plaats van den Overledenen ,7. C Wemer, tot Keurmeefter van het Beftiaal aangefteld den Sergeant % Weber; voorts aangelegt naar Amboina het Schip het Loo en de Voorztgtigheid, naar Banda, de Schepen de Triton, het Lam en Hoogwerf, naar Ternaten het Schip Holland, naar Macasfer het Schip Hoorn. Den 6 November wierd tot ordinaire Clercq by Batavia. Berigt van Ba* tayia.  Batavia. Berigt van Batavia. 324 NIEUWE NEDERLANDS^'E by den Translateur in de Maleidfche Taal bevordert den Boekhouder A. DemfngQ Den 9 ditoj onder dé Dienaaren op Ceylon bevestigd, als Secrè'aris van Politie den Onder - Koopman, buiten. Employ Mr. B. S. van de Graaft; als eerfte Pakhuismeefter te Gale den Onder - K oopman aft E.deLy; ais Comfumptie-Boekhouder te Matura'den Onder - Koopman, buiten Employ W. S. Boen. als Adminiftrateur te Trinconomale den Onder-Koopman en Pakhuismeefter te Jaffenapatnam //- / ukkVe&r, Den 16 dito, op haar verzoek wierd als Buiten-Regentesfe van het Weeshuis ontflagen Robberts Wed. Poelman, en in haar plaats weder aangefteld A. Daniels, Wed. van den Predikant J. Pos, zo mede in plaats van den overledene Wed. van Fan Schalen M. G* van der Gryn, gebooren Fan Rooyen. Den 19 dito, onder de Dienaaren op Ternaaten wierden bevestigd, als Refident van Manado den OnderKoopman en Secretaris van Politie % D. Schier: ften; als Secretaris van Politie D. Ogelwight, 'met Voordragt tot Onder-Koopman; als eerfte Clercq van Politie en Secretaris van Juftitie C G Rousfelet; als Translateur in de Maleidfche Taal % Scheen; als Refident van Quandang in zyn plaats, Ti. Bayer, en als extraordinair Vuurwerker den Bombardier P. Nelis. Den 27 dito, wierd op Timor aangelegd het Scheepje de Cornelia Adriana. Den 29 dito, onder de Dienaaren op Amboina wierden bevestigd, als Winkelier en Casfier den Onder-Koopman IV. J Bowghelles de la Faguire; als Secretaris van Politie Fr. Lubrecht Brusz, met Voordragt tot Onder-Koopmah; als eerfte Clercq van Politie A. Co-nans, en als Secretaris van Juftitie en Landraad IV. Schouten; voorts den Predikant A. Zomer dyk, in de Maleidfche Gemeente ter dezer Hoofdplaats, en in zyn plaats weder derwaards beroepen, den alhier buiten beroep zynde j. IV. Dausfen; terwyl den geweezert Ge-  $ A A R B O EKE-N, February, r/80, 3^?! ^Gezaghebber van Sumatra's Westkust Mr. J. van Het mik -' k wicVd vry verklaard vaft plichtverzuim foy de overgaave van Padang aan de Engelfchen, vervolgens als Burger geadmitteerd en toegevoegd •den rang van Oud - Scheepen; ge/yk mede den geweezen Secretaris aldaar f. S de Raajf, (de eeriigfte 'nog in wezen zynde Dienaaren van die Plaats,) wierd verklaard Employabel in dén dienst der Ed. 'Compagnie. Den 3 December wierd, het 'Schip de Nepthanus, naar Macasfer aangelegt. Den 4, wierd de Raad extraordinair van Indiën Gouverneur en Directeur van Amboina A. de Bock, op de reputatieufte wyze uit het beftier aldaar on.tflagen, en, ter Adfiftentie vaft de Hooge Tafel herwaards verlost; voorts, in zyn Ed. plaats, 'tot Gouverneur en Directeur van Amboina geëligeerd den Opperkoopman en Secunde aldaar J. A. Schelling; vervolgens weder tot Secunde benoemd den Koopman JB. Smisfaari, met Voordragt tot Opper-Koopman; in plaats van dénzelven aangefteld tot Hoord van-Hela den Koopman Mr» A. L. van Hamel; tot zyn vervanger als Fiscaal den Onder-Koopman J. Hogenvard , met Voordragt tot Koopman , co tot Hoofd te Hazocko,, in dezen , zya plaats, den Onder-Koopman en Soldy Boekhouder K. Koenes; wyders vrierd tot Hoofd van Poulo Ilyeri Rh'un, in plaats van den ontflagenen Van Rosfam aangefteld, den Koopman en Fiscaal te Banda % Hageman; tot Fiscaal te Banda, in zyn plaats den alhier buiten Emploi zynde Onder-Koopman J. A. Bangeman, met Voordragt tot Koopman ; mitsgaders tot Kaptein en Hoofd van de Militie aldaar" benoemd den Lieutenant J. F. SieyenAard. in plaats van H. Dieslek, die herwaards wierd verlost, zo mede nog tot Lieutenant bevorderd den Vaandrig C. Lescnff; al verder wierd ge* approbeerd de door den Gereformeerden Kerkenraad gedaane Verkiezing tot Ouderlingen, uit de Y Die- Bata- via. Berigt van Ba» tavia»  Batavia. Berigt van Ba' tavia. AANHANGZEL VAN GEWJGTIGE BU1TENLANDSCHE ZAAKEN. Spanje! Den 17 January heeft de ftatelyke uitroeping van den nieuwen Koning plaatsgehad. Dezelve gefchiedde onder eenen oneindigen toevloed van aanfchouwers op vier onderfcheiden groote plaatfen van Madrid, en wel de eerfte voor het Paleis. De plechtigheid wierdt verricht door het Corps der Magiftratuur, aangevoerd door den Grande d'Espagne Grave dAUamira als eerfte Standaarddrager van Madrid, onder een luisterryk gevolg van andere Grooten, allen te paard en omftuwd van 326 NIEUWE NEDERLANDSCHE Dienaaren L. Coosfen, M. Aferuz, R. van Wyc kei J. H. [Vitgerman ff. P. Bangeman, en uit de Burgers G. Uwens, en tot 'Diaconen uit de Dienaaren %T. Bernard, j, Garrisfen, Mr. W. Adriaan, Senn van Bafel en P. A. Goldbach, en uit de Burgers G.Kool, P. van der St engh eaP.Camphur; terwyl nog aan den ordinaire Clercq ter Generaale Secretary H. Godlieb Kkengbeel, wierd gepermitteerd het doen van een Springtogtje 'naar Ternaten ter herftelling van zyn gezondheid. Den 6, wierd tot Kaptein ter Zee bevorderd den Kaptein-Lieutenant en Gezaghebber op het Schip de Nepthunus, J. Gallo, en in plaats van.den Overleden J. Weber, tot Keurmeefter van liet Beftiaal aangefteld den Burger P. T. Davids.  JAARBOEKEN, Februtlty, 1789. 32?" Van eene tallo»ze menigte van Bedienden,' oolen aan Hoogstdezelve beftendig tragten te getuigen. De verzekeringen van Zyne Majefteit, len Roomfchen Keizer, waar door deze Sourerein de vergoeding van alle fchade, door zy. ie Troepen geduurende den tegenwoordigen lorlog aan de grensbewooners veroorzaakt, beDoft, doen de vergaderde Staaten op eene der;elyke voldoening van de zyde Haarer Keizeryke;Majefteit vertrouwen, zo dra als dergelyke lagten tegen de Rusfifche Troepen zullen bewe. en zyn. Deze overtuiging der vergaderde Staaten  JAARBOEKEN, February, 1789. 33^ ten is alleen het gevolg van hun gevoelen wegens de waare geneigdheden , welken Haare Keizerlyke Majefteii: byzonder onderfcheiden. (Was geteekend) MALACHOWSKY enz. PiUfts SAP1EHA, enz. Warschau den 14 January 1789. De Turkfche Keizer trok zich de Pool» fche zaaken ook aldus aan: TT\e verheve Porte, in vreede en .vriendfchap levende met de Republiek Poolen, en de. zelve zonder ftoornis willende bewaren, heeft niet dan met ongenoegen en leedwezen vernomen, dat, terwyl de Republiek , wettiglykin Ryksdag vergaderd, zig verledigd met de verbeteringe van haare Conftitutie, het Hof van Rusland, met deszelfs gewoon Overwigt, nieuwe inbreu. ken op derzelver Souverainiteit poogt te maaken, voor heeft te beletten, dat de Republiek in baar huizelyk.be/iuur die verandering maakt , die zy noodig oordeelt, onder voorwendzel der Guarantie, welke zy de Poolen deedt aanneemen in den Jaare 1775: Guarantie, welke daar heenen ftrekt om dezelvenvoor altoos tot Slaaven temaa-. ken , en te houden als leenpligtig en VafalJen van Rusland , zonder den geringfien fchaduw' der Vryheid. Het is ongehoord, en zonder voorbeeld onder de Natiën, dat eene derzelve eene andere, haare Nabuur , kan beletten , om vryelyk zo. danige deliberatien aan te leggen , als zy, tot verbetering of verandering van haar Regeerings-Geitel gevoeglyk oordeeld ; en daar in ligt het grootfte bewys , dat de Waereld hebben kan van de Heerschzucht, welk het Hof yan Rusland heeft, om allerwegen des-.  Declaratie van de Porte aan Poolen. 3 < c J V h d g a: e b: Pi 336" NIEUWE NEDERLANDSCHE deszelfs heerfchappy en voorrang uitte breiden Daarom is het, dat, zo men ooit de magtige' hulp der Porte mogt inroepen om de Poolen te verlpsfen van de verdrukking, onder welke zv zuchten, als dan Zyne Hoogheid , aan welke God geduchte Krygsmagt verleend heeft om den zwakken te befchermen, en zulken , die zVne vriendfchap zoeken , by re (laan, niet zou kunnen afzyn om met de fpoedigfte ffiptheid enopregtheidde verpligtiflgente vervullen van deTractaaten, die tusfchen de Republiek Poolen en de verheve Porte fubfifteeren; en alles te doen wat ie roem vorderd van hare Heerfchappy, de fteunpi. laar der zwakken, en deGeesfel der overheerfchers ran anderen. De verheeve Porte geeft van deeze Ftefolutie kennis aan den Minister N om daar /an aan zyn Hof fpoedig berigt te geeven, als Vriend der Porte. en ten eindr algemeen bekend jy, om wat voorwerp, desnoods," de Hulptroep>es der Porte in Polen zullen rukken, &c. De Agent van den Koning van Frankryk, len Heer d" Aubery, gaf den 28 January 178a leze Nota aan de Poolfche Regeering over: MYNE HEEREN MAARSCHALKEN! "k haast my, de eer te hebben, Uwe Excellen. ■ tien te melden , dat ik van myn Hof een antwoord op de Officieele Bekendmaking ontvangen eb, welke gy my van de verfcheidene Nota's ie aan de Vergadering der Ryksftanden overgegeven zyn, en van de daar op medegedeelde «woorden, tot den 23 November ingeflooten, ;daan hebt. My is gelast, Uwer Excellentien voor dit yk van vertrouwen, welk de Doorluchtige Üe. tbliek by deeze geiegentheid aan zyne Aller- christ.  JAARBOEKEN, Felruary, 1789. 337 ichristlykfte Majefteit gegeven heeft, dank te, :zeggen; en ik geloof, dat ik my van deezepligt. niet beter kwyten kan , dan , wanneer ik aani Uwer Excellentien het Extract, der Depêche van. den 8 dezer, door welke my dit bevel opgedragen is, mededeel, gelyk het hier volgt: „ Dewyl de Heeren Ryksdags-Maarfchalken „ dienftig geoordeeld hebben , zich tot u te „ wenden, om de verfcheidene Nota's, welke „ dezelve daarop gegeven heeft, aan Zyne Ma„ jefteit te doen toekomen: Zo verzoek ik u , „ Myn Heer! hun daar voor dank te zeggen, „ en hun te betuigen, dat de oude Vriendfchap, „ welke Frankryk en Poolen verëenigt, Zyne „ Majefteit tot de grootfte deelneming in al dat ,, geen bewegen moet, 't welk tot rust en wel,, zyn der Republiek iets bydragen kan ; dat de „ Koning van de wysheid der Poolfche Natie „ hoopte, dat zy, terwyl zy zich met het herftel der verfcheidene takken haarer Regeering ,, bezig houdt, 'alles vermydenzal, 't geen haar 5, verdrietelyken van deze of geene Mogendheid „ op de hals zóu kunnen haaien; dat zy hetbe„ denken moge, dat dat geen, 't welk Eeuwen veranderd of vernietigd hebben , in eenige Maanden niet kan herfteld worden ; dat zy eindelyk alle omftandigheden in overweeging s, zal neemen, welke haar verpligten, met gemaa„ tigdheid voor te gaan, teneinde zich niet aan s, het gevaar bloot te ftellen , om zelfs den hoop „ te zien verdwynen, van ooit de vastigheid en ,, den glans weder te erlangen, welken de natuur ,, haar onder de Europeefche Moogendheden gegeven heeft." Warschau den 28 January 1789. (Was geteekend) D'A U B É R Y. De Vota van Frankyk aan ?oolen.  33^ NlEUVVE NEDERLANDSCHË Nadere Nota va; Rusland aan Poo len. De Gezant van de Keizerin van Rusland gaf den 26 January deze Nota over: TVja dat de Ondergeteekende buitengewone Am*7l basf?deur en Gevolnugtigde van Haare Majefteit, de Keizerin aller Rusfen, de eer heefc .gehad, de Nota te ontfangen, welke van wegens de Doorluchtige vergaderde KyksftandenDaan hem gericht is geweest: houdt hy het voor zyne plicht, daarop te antwoorden, terwyl hy zyne uiterfte bevreemding daar over betuigt, dat de Nationaale Commandan ten berichten hebben kunnen formeeren, waar in zy ftaande houden, dat er nieuwe Magazynen voor de Troepen derKeizerin opgeregt worden. De Ondergeteekende is niet in gebreke ge-, bleven, deze tweede Nota , gelyk de eerfte , aan zyn Hof te zenden ; en hy kan voor af verZekeren, dat de beide beweeggronden > welke dezelve gedicteerd hebben , 20 metdeGrondftel. lingen zyner verheve Monarchin, als met haare geneigdheden, overeenftemmen. DeOnafhang» lykheid en de Vryheid der Doorluchtige Rea pub,;ek zyn al te ontegenzeglyke waarheden dan dat zy eene erinnerin'g zouden nodi? hebben, of aan eenigen twyfel onderhevig kunnen zyn. Zy iyfl voor Poólen heilig, en interesferen niet minder het onverandériyk Systema van Rusland, en de beftendige: Vricndfchao der K izcnn voor den Koning eri de Rebubliek. Zo ras dè Ondergeteel-ende buitengewone Ambasfadeur en Gevólmagtigde vair Haare Keizerlyke Majefteit met een Antwoord zat voorzien 2yn, welk by elk oogenbük-verwacht, zal hy ;en waar genoegen ondervinden, het zelve aan ie Jonrluchtige vergaderde Ryksftanden terftond ivertegeven. STACKELBERG. En  JAARBOEKEN, February, x7Bö.- 339 En den 5 dezer maand February nog nader deze Nota: T~\e ondergeteekende buitengewone Gevolmag^ tigde Ambasfadeur Haarer Majefteit , de ' Keizerin aller Rusfen, heeft niet verzuimd, tot' kennis zyner bouvereine de Nota te doen ko-, men, welke de Geconfedereerde Ryksftanden; hem den 7 November laatstleden hebben ter hand gefteld, waar in van den uitmarsch der Rusfifche Troepen, die zich in Poolen bevinden, wordt gefproken. Met de bevelen Haarer MajeReit in dezen opzigte voorzien,heeft hy de eer, hun het volgende mede te deelen: : Terftond by het uitberften van den Oorlog, dien de Porte op eene zo onrechtvaardige wyze tegen Rusland heeft begonnen , wendde zich de Keizerin aan de Doorluchtigfte Republiek, om haar; in 't vriendelyke en met vertrouwen den doormarsch haarer Troepen, en het verblyfvan eenige Detachementen, tot bewaaring der Magazynen nodig, aan te kondigen. Hunne tegenwoordigheid heeft hier toe aan de veiligheid der Grenzen zoo min fchade toegebragt , dat zy veel meer daar toe gediend heèft, om ze tegen de invallen der Turken en Tartaaren te befcher. men. De levensmiddelen , welke zy aldaar van noden hadden, bevorderden het vertier der Eetwaaren op die plaatfen, door welken zy kwaamen, en in welken zy zich ophielden, om dat zy alles met gereed geld betaalden , en eene ftrenge Krygstucht hielden. Het behoorde dus wel het aanzien te hebben, dat de tegenwoordige toeftand van zaken in deezen opzigte , in plaats van een voorwerp van onrust en gelegenheid voor de Republiek tezyn, haar integendeel van allen kanten veiligheid en gemak aanbrengt. Wyl intusfchen de Keizerin wenscht , aan de begeerte te voldoen, welke de Geconfedereerde Ryks- Nadere Vota van Rusland lan PoO' en.  Nadere Nota vat Rusland aan Poolen. Zwee- 340 NIEUWE NEDERLANDSCHS Ryksftanden aan haare Majefteit hebben laaten 'toekomen: Zo verzekert zy dezelven , dat zy alleenlyk ,dat aantal van 'J roepen in Poolen vvenscht te laaten, welk tot bewaaring der Magazynen en andere noodwendigheden , op deu tegenwoordigen Oorlog betrekking hebbende., onvermydlyk noodzaaklyk is ; en Haare Keizerlyke Majefteit zal ook deze Troepen, zo ras de omftandigheden zulks menschlyker wyze zullen toelaaten, 'er uit doen trekken. Dan, tot dien tyd toe, wanneer zy in ftaat zal zyn, deeze belofte te volbrengen , geeft zy hun zeiven te overweegen, of niet een onbepaalde eisch , welken zy tot dit einde aan Haar fchynen te willen doen , openhaar ftrydt zo met de wezenlykfte raifons de guerre ett 'dé Plans van Operatie , als met de goéde nabnurfchap, welke tusfchen de beide Staaten plaats, heeft, en welke de Keizerin fteedszal wenfchen'aan te kweeken. Haare Keizerlyke Majefteit zal zekerlyk hét vertrouwen niet te leur ftellen, welke de Geconfedereerde Ryksftanden in haare Vriendfchap en Gerechtigheid jegens de Doorluchtige Poolfche Republiek gefteld hebben, eli haast zich , hun een nieuw bewys daar van door alle die gedienftigheid te geeven, welke naar den toeftand der zaaken mooglyk is; Tellens zyn de beveelen aan de Generaals vernieuwd, 0111 alle de wanorde, welke deTroepen onder hun Commando zouden kunnen begaan, voor te komen. Haare Keizeriyke Majefteit hoopt daar tegen, dat de Doorluchtige Republiek Haare Keizerlyke Troepen, als Troepen eenervriendlykeen geallieerde Mogendheid aanmerken, en niet ophouden zal , aan dezelve alle hulp eu goede behandeling, welke zy uit dezen dubbelen grond moet verwachten , zal laaten wedervaren. GRAAF van STACKELBERG.  JA ARBOEKEN, Fehrmry, 1789. 341 Zw eeden. In deze tydsgewrigten zyn ook zo wel voor de nakomelingfchap als voor ons gewigtig, de twee volgende aanfpraaken van den Koning van Zweeden. Dert 20 December begaf zich de Koning, vergezeld van twee EsquadronsderKoninkJyke Ruitery en een aanzienlyk gevolg, naar het Raadhuis, alwaar op zyn bevel de Ryksraad en Opper• Stadhouder* de Medeleden van den Magiftraat en 51 oudften der Burgery, by een waren, wanneer de Koning hun de volgende, aanfpraak decdt: TLTet is twintig Jaar geleden , dat ik voor de eer. fte reize hier verfchecn, om U lieden den groet en het befluit myns Vaders, toen hy in December des Jaars 1768, de Reeeering nederJeidde, bekend te maaken; en zulks in een tydRip, dat de vastigheden des Ryks, door Binttelandlche onlusten, gel'chud en van meer dan eenen kant bedreigd werden. van te zullen inflorten ; toen nogthans de beftendigheid var het zelve meer dan ooit, eensgezindheid, tusfchen den Koning en de Burgery vereisebte. Gy herinnert U, ongetwyffeld, die merkwaardige 00. genblikken. De trouw en toegenegenheid, welke ik van ülieden in myne Jeugd ondervonden heb , waren de gevolgen van Uwen yver en liefde voor het Vaderland, en waar door deze Stad de eerfte Zetel den Noordfche Koningen geworden is. Zulke roemwaardige gevoelens van getrouwe Onderdaanen , heb ik ook by den aanvang myner Kcgeering, ontmoet, in de uitvoering der onderneeming , welke de redding des Vaderlands vorderde. Zestien Jaar is het om. trend geleden, dat ik de Magiftraat der Burgerv, ende Ingezetenen dezer Stad, daar voor myne Z dank.  ;34> HIEÜWE NEDERLANDSCHE J4» Jpraak des Koningsvan Zweedeji "l I ï dankbaarheid betuigde. Vèruitziende omftandig» heden , gevaaren , oorlog , huislyke twist , hebben naderhand myn Perfoon omringd en het Vaderland gedreigd. Ik ben genoocizaakt geweest, niet zonder levensgevaar , my naar die plaatfen te begeeven, alwaar de verdediging des Lands myne tegenwoordigheid vereischte :, ik heb myne Gemalinne, myn Zoon en Huis verlaten, daarin gerust, dat zy zig onder de befcherming van de Inwooners van Stokholm'. bevonden. Mooglyk heeft niemand myner Voorvaderen zig ooit in zulke bedenklyke omftandignedèn bevonden, dan ik geweest ben. Na dat eene afgelegen oorlog den marsch der Troepen vorderde, vyelke ik ter Ulieder bewaking te rug gelaten had, bleef alles, wat my het dierbaarlte was , aan Uwen yver en zorg vertrouwt, om zulks tegen allen aanval te beveiligen; daar ik ►hans van die Oorden, alwaar.de rust herfteld js, te rug gekomen ben, zo achte ik het vanmyri plicht U lieden , myne dankbaarheid te betuigen; gevoelig aan Uwen Patriotcifchen yver en onbepaalde tederheid voor My, myn Huis cn voor iet Vaderland, zo naauw aan elkander verbonden , om de Eer en de Voortduuring des Ryks :e bevorderen. Ik tvvyffel geenzins, aan de oni?eranderlykheid van deze Ulieder gevoelens , >vaar van myn hart het aandenken fteeds bewaren zal,' Tegenwoordig behooren wy eendrachtig ons pal te zetten , regen alle de aanvalèn, die ons nog bedreigen, met te rug Helling /an eigen belang en in 't vergeeten van byzonlere misnoegens, waar van ik zelfs, met genoeren, het eerfte voorbeeld geeven zal. Het Zieedfche Volk, onder de aanvoering van een Z'veedsch Koning vereenigd, treedt alle gevaaren iiotdig tegen, om den trotfcheh Vyand 't hoofd e bieden. Ondertusfchen dat de Burgery de vachten 'bezorgt, tqt dac de omftandigheden wei  JAARBOEKEN, February, 1789. 342 wederom gedogen, hun door de gewoone regimeuten te doen vervangen. Ka het openleggen van deze myne gevoelens, zou het overbodig zyn, U heden nader van de genade en toeenegenheid te verzekeren, welke ik, omtrentlJ allen, en voor elk m 't byzonder gevoele. Deze Aanfpraak werd eerst door den Onperftadhouder en vervolgens door den Tuft?, ne.Burgemeefter beantwoord; waarna de Jurgery haare goedkeuring te kennen gaf, door een geroep, de Koning teve > Hier ot> keerde Zyne Majefteit, met het zelfde gevolg , naar het Slot terug. ë Vervolgens op den 3 dezer maand of daags na de opening van den Ryksdag, op 'sKomngs last alle vier de Standen ter RykszSle m een zogenaamd Pleno Plenorum vergaderd ssynae, gaf Zyne Majefteit hun te kennen, dat Zy een Commmé van 30 uitgeleezen Gedeputeerden zouden benoemen, om over gen. De aanfpraak den voorigen dag aan vtSS Tnlyk e" in ^enwoordifheid van alle de hier zynde buitenlandfche Gezanten , ook van dien van het Deenfche Inhoud? ' W3S V2Q d£n voI§endei- ^kf oreneen Edele, Eerwaardige en Waar. dige, Welgeleerde en Verfiandige, Wel- gyT%^J}eikl^e: Cosde &ee)en en Zweedfche Mannen! ^oenik laatst Uwe openlyke zamenkomst befloot ,:fprak ,k U toe met alle de waarheid, 2 a dié Aanfpraakdes Koningsvan Zweedem s  344 NIEUWE NEDERLANDSCHB Aanfpr. van óen Ktming van ^eeden. die ik U verfchuldigd ben, en met de vrymo£«' digheid, welke de Vaderlandsliefde altyd by my. opwekt. Deze zelfde vryraoechgheid , deze zelfde waarheid zullen heden myne redenen begeleiden; en welk tydpunt heeft ooit meer oprechtheid vereischt, welk tydsgewricht hadde ooit meer, dan het tegenwoordige, vertrouwelykheid no^. dig- Onze rust is verdweenen : het Ryk is van innerlyke en uitwendige vyanden in verwarring gebragt: de geest der tweedracht ftaat gereed óm dg hem boeiende ketenen te verbreeken, bet beftaan en de eer des Ryks hangen in gevaar vau opgeofferd te worden. Deze is de toeftand der zaaken, welke Uwe zamenkomst noodwendig maakt. Dan hoe grooter gevaren Uenmy omringen, hoe grooter zwarigheden wy te overwinnen hebben, des te grooter eer is 'er in dezelve met kloekmoedigheid te ontmoeten. Ln daar ik thans tot het edelaartig Volk fpree» ke , wiens. Voorvaders ook by den bedenkelykllen toeftand des Ryks niet vertvyyfFeld hebben» en wiens dapperheid hetzelve uit nog veel grooter gevaaren gered, en de eere en' magt van Zweeden uitgebreid beeft, zo voel ik mynen moed door Ü te aanfchouwen gefterkt en verbeelde my reeds het Ryk door Uwen moed }iet heil des Vredes deelachtig. Onze overoude vyand is ontwaakt. Deflaauwé vonken der oneeriigheid, die by onze laatfte zamenkomst fcheenen te ontbranden, zyn toereikend geweest, deszelfs begeerte om z'ch dezelve te nutte té maaken, op te wekken, óm door 'onze tweediagt onze lïerkte te verzwakken , de gewichtigfte myner bezittingen yan, mynen fcepter aftefcheiden, en eindelyk ook ons zelfbeftaan te kienkeu. Wat vervólgens gebeurd is, wat de Vyanden gepoogd hebv  JAARBOEKEN, February, 1789. hebben, wat zy door geheime aanblaazingen it.itgewerkt hebben, is voor een ieders oogen klaar aan den dag gelegd geworden. Gy lieden weet het gedeeltens door eigen oogen- ■ fchyn, gedeeltens door den algemeenen roep. . Inzonderheid is het O lieden bekend, Gy goede Heeren en reriedelyke BewoonerS van Finland! Gy dje de zwaarte des joks het naaste voelt, en die Het meest ddor verzoekingen bp de proef gefteld, dezelven kloekmoedig eil ftandvastig hebt wederftaan. Ik haast my* Üwe trouw recht te doen. wedervaren, dac Uwe hier vergaderde Medebroeders niet eene gantfche en getrouwe Natie mogen vermengen met eenige .weinige trouwlooze en verleide overtreders, die deels aan de geftrengheidder wetten overgeleverd, deels derzelver wraak ontvilden zyn, en.die zelfs door de knaging vau hiin geweten als ballingen buiten hun vaderland worden gedreven.. Het heugt my wel, ert ik zal my altydmet dankbaarheid de bljyken van toegenegenheid.herinneren, welke ik by U lieden befpeurd heb , toen ik genoegzaam alleen Uiv Land doorreisde, genoodzaakt zynde het te verlaaten , om ter verdeediging vau Zweeden zelfs té fpoeden, hetwelk van andere vyanden bedreigd wierdt: dan, wanneer ik zelf U lieden niet kondebefchermen, liet ik Ü toch over aan dé hoede van den geen, die naast my het meest verbonden was Uw welzyn te betrachten; en,terwyl ik Ü lieden aan zyne zegevierende handen toevertrouwde, was ik zeker, dat niets tot uwe Verdeediging zoude verzuimd worden. Goede Heeren en Zweedfche Mannen! Tien Jaaren zyn nu vóorby gegaan, na dat Ik, by onze eerfte zamenkomst na de herftelling der eeriigheid van dezen Staat, het vertrouwen en de liefde, welke my meteen geliefden Broeder vereenigden * U lieden betuigde. Met welk een. Z s groot van den Koning >an Zweeder.*  34«ne en des Vaderlands hulpe. Dit zelfde Volk, wiens voorouders de Vaandels van Guflavus Ericksfon begeleiden , was nu ook hec eerfte. ter aangryping van de wapenen, en de onwederftaanlyke ftem van Eer fterkte allen Standen ten fpoorflag om deze edelaartige leus te volgfciu De Inwoonera der Steden, ja zelfs de £ 4 Stand, Aanfpr. van den Ksntng mn Zmederi» 1  348 NIEUWE NEDERLANDSCHE Aanfpr. van den Koning van Zneeden* Stand, wiens vreedvaardige handen enkel ter veree* ring van den Allerhoogften gewyd zyn, gaf blyken, dat de echte Godsvrucht, Trouw jegens het Vaderland en dapperen Tegenweer tegens den Vyand vordert. Gy, Goede Heeren van de Ridderfchap en van den Adel! begeerde U niet minder welmeenende dan Uwe Mede - Standen te betoonen: oude Krygers,die onder de wapenen grys gewórden waren en die door hunne manhaftigheid het reeht hadden verkregen, om buiten fchande hunnen ouderdom in rust doortebrengen, hebben zich vry willig aangeboden . om hunne haardfteden te verlaten en met hun voorbeeld en hunne kundigheid de nieuw bewapende Krygeren voor te lichten; en terwyl Europa , van verwondering over deeze gebeurtenisfen aangedaan, terwyl de aan ons noodlot deelnemende Mogendheden geloofden ons van ons zeiven verlaten te zyn , en genoegzaam befluiteloos over onze hulp zich beraadfiaagden, zag roenZweedcn opeens door deszelfs overouden moed bezield. Magtige vereenigde Vorsten trokken zich onze zaak aan. Een Koning, met Mydoordenauwfteverwandfchap verbonden, leidde het naau we aandeel, het welk Hy aan ons zelfbeftaan neemt, nadrukkelyk aan den dag, en de om ons heen opgepakt'; nevelen verfpreiden zich. Wy hebben tyd gewonnen en die is duur; het betaamt ons nu,'dien wel te gebruiken, Deze is de oorzaak, dit is het doelwit Uwer zamenkomst. Daar ik nu midden onder de Krygsonlustcn U lieden te zamen heb geroepen, is 'er toch niemand onder U, die den Vrede meer bemint dan Ik; evenwel wil Ik eenen zekeren , eenen voor Zweeden roemwaardigen, voor ons zelfbeftaan borgftel lende en voor onze Bondgenooten voordeeli^en Vrede hebben. Het eenige middel om denzei ven te erlangen , is de nadrukkclyke tioorzetting van den Oorlog,en daar toe verwacht Ik Ulieder byfrand. Ik verwacht dien met zo veel. te grooter vertrouwen ,  JAARBOEKEN.Fefowiy, 1789* 340 wen, als ik verzekerd ben j dat Gy lieden de alge-, meene ftem der gantfche Natie , die zich op zulk \ eene roemwaardige manier in deze jongstverloopen _ maanden heeft voorgedaan, zult inwilligen; want! het is niet myne zaak alleen, het is de Uwe gemeen- ■ fchappelyk, waar op het hier aankomt. Van Uwe tegenwoordige befluiten zal niet Hechts Uw eigen, welvaren, maar ook het lot Uwer Nakomelingen afhangen: de hoogagting of de vefwenfehing der laatstgenoemde zullen naar Uwe thans te doend Rappen afgemeten zyn. Bedenkt dierhalven, dat Uwe nagedachtenis, als aan moedige Zweeden, die hun Vaderland niet blootgefteld hebben, van hun of* vereerd, geliefd en hooggefchat, dan wel met zulke oogen aangezien zal worden, met welke wy die laffe en afvallige Voorouders ons voorftellen, die de Sturen (Mannen van het beroemd gedacht Van Sturen gefproten,) bedrogen, het Vaderland in de handen van Ch*istiaan verraden, met de Vyanden, om ons een vreemd jok op te leggen, geheuld hebben, en het Ryk in ketenen klonken, welke buiten den edelen grootmoed van Gujlavus Erkksfon, en de dapperheid der redelyke Zweedfche Boeren, U lieden wellicht nog gekneld hadden. Slaat de boeleen der gefchiedenisfen van dit Ryk op, en herinnert U het fchrikkelyk tydsgewricht der Calmarifche Unie, toen vreemde voogdyfehap,onder fchyn van Uwe gerechtigheden voor te ftaan, ons wierdt opgedrongen, om het bewind der Grooten te vermeerderen en eeniger eerzucht te bevredigen, alles ten koste van het algemeene welzyn. Herinnert U het fchreeüwende bloed der tweedragt en der verwoeftingen, welke deze valfche Vrienden op O laadden, en erkent derzelver taal en toezeggingen jn den tegenwoordigen fchoonpraat der Vyanden. Erkent de zelfde gezindheden, de zelfde dryfveeren, de zelfde doeleinden; bedenkt de gevolgen den tegenfpoed uwer Voorvaderen, de verachting waar mede huane nagedachtenis aan de Nakome 2 5 ling. 4anfpf» an den Toning ' an Zweedjn,  350 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ /ïanfpr. van den Koning van Zweeden lingfchap is overgeleverd; en oordeelt zeiven, waé U lieden te wachten Raat, by aldien niet, door hunne rampen wys geworden, Wy met U lieden ^ met de eendragt en den moed, welken enkel de eer en de waare Vaderlandsliefde kunnen inboezemen^, allen te zamen als eenen man ons vereenigen; dac wy door eendragtelyken en krachtigen tegenweer hen daar toe noodzaaken, dat zy een dapper Volk hoog achten, en hen tot eenen, voor ons zekeren en roemwaardigen Vrede, dwingen. Zondert dus van Uwe beraadflagingen alles uit, wat tot dit nu afgeperkte doeleinde niet mocht ftrekken. Zyt TJ zeiven waardig, waardig het toevertrouwen uwer Medeburgeren, en Richt van dezer ftonde aan eena Vereeniging tusfchen den Koning en het Volk, welke ons voor onze Vyanden geducht maaken, en de rust en het vertrouwen onder ons weder kan doen herboren worden. . Van myne zyde ben Ik bereid, van alle perfoonlyke wraak af te zien, alle de rechtmaatige gevoeligheid , welke het geen, dat in deze jongstverloopen maanden gebeurd is, anders zoude biilyken, op te offeren. Zulks heb ik reeds te vooren eens of in het Jaar 1772 om des Ryks wille gedaan, zulks ben Ik ook nu bereid wederom te dóen. De Vyanden des Ryks alleen Zyn de myne. Ik ben Koning , Ik; ben Medeburger, en deze beroepen eisfehen,'dat alles voor het algemeene welzyn worde opgeofferd. De Allerhoogfte God geeve zynen zegen over U (ieder beraadflagingen! Dit wensch ik uit den inQigften grond myns harten, terwyl Ik U allen in het gemeen, en een iegelyken in het byzonder met alle Koninglyke genade en befcherming welgenegea yerblyve. OOSÏENRYKSCHE NEDERLANDEN.' Slaan wy nu nog eens een oog op de Oos.  JAARBOEKEN, Ftbruary, 1789. $5% tenrykfche Nederlanden, alwaar Zyne Keizerlyke Majefteit, onvergenoegd over da weigering der Subfidien, door de Staten vaa Braband en van Henegouwen, door eene Publicatie , die overal in die Provinciën afgekondigd is, alle Privilegiën van dezelven beeft opgeheven en vernietigd, en verder bevoolen, dat allen en een iegclyk, welke zig, ter zaake der voorledene of toekomende gebeurt©» nisfen, tegens Zyne Majefteit fchuldig gemaakt hebben of zullen maaken , zonder provilie van Juftitie zullen gearrefteerd worden, om volgens de omftandigheden verhoord en gevonnisd te worden. Zie hier een befluit des Keizers tegea Eraband: T\c Keizer onderricht, dat Zyn Raad van Braband, ter requiütie der Staten van die Provincie, in de maanden van Mei en Juny 1787, heeft uitgegeeven veele Decreeten, zo wel attentatoir aan de Souvereiniteit Zyner Majefteit, als tegenftrydig met de onfchendbaare regels, die de Rechters moeten volgen, zelfs in de gewoone zaaken van Juftitie , welke notoirlyk zyn van hunne competentie; heeft Zyne Majefteit geoordeeld, om voortaan dergelyke afwykingen van den kant der Magiftratuur, en der Juftitie te voorkomen, ten einde het ongelyk, der waardigheid van den Troon aangedaan, te herftellen, en te vernietigen voor altoos een dusdanig misbruik van vermogen. By gevolg heeft Zyne Majefteit geordonneerd,, dat de Decreeten, uitgegeeven door Zynen Raad van Braband, ter requifitie der Staten van die Provincie , of door eene gedeplaceerde inwilliging aan den wensch derzelve Staten, en dragende opzigtelyk de dagtekening yan 3 eu 25 Mei, 1, 4 en 2.9  Bejluit des Keizers tegen lira hand. i J I t r <3 t \ F d C gen Bra- Majefteit daar van zou doen, in alle de RegisterA 3jü nieuwe NEDERLANDSCHË 20 Juny 17S7, zouden worden gebiffeerd doof eenen der Griffiers van den Raad , en op de defignatie, die den Raad Advocaat Fiscaal Zyner" . Majefteit daar van zou doen, in alle de RegisterA van dit Gerechts - Hof, waar in zy zouden kunnen overgefchreven zyn. Deze bevelen medegedeeld zynde aan den Raad van Braband , door Brieven van Hunne Koninklyke Hoogheden, vau den 5 dezer maand,zyn dezelven volvoerdgeworden den 9 dezer, de drie Kamers vergaderd weezende in maniere voorfchreven, en in gelyk* vormigheid van het Proces-Verbaal, het welk daar van is gehouden, en waar van de inhoud hier volgt: PROCES - VERBAAL , gehouden den 9 February 1789, volgens de orders van Hunpe KONINKLYKE HOOGHEDEN, van dén 5 deizehtr maand, door mv Ondergeteekende RAADADVOCAATFIS C A A L van Zyne M A J ESTEIT. r)e Raad Advocaat-Fiscaal, ter volvoering der ^ Refolutie van den Raad, genomen heden o 'ebruary 1789, defigneerd hier de interne Regis2TS van dezen Raad, der maanden van Mei en Juy 1787, en in gelykvormigheid der Refolutie heen genomen, eischt, dat den Griffier Lamè heeft ; biffeeren, de Decreeten gegeeven den 8 en 25 laart, 1, 4, en 20 Juny 1787', en van de Deêehe Hunner Koninklyke Hoogheden, van den 5 szer maand, over te fchryven in de Registers der onfuiten. By  JAARBOEKEN, February, 1789. 355 By gevolg zyn de gezegde Decreeten gebiffeerd geworden met eene ftreep, in de gedaante van een Jcruis, over den gantfchen text der genoemde Decreeten , op den kant van welke men heeft gefteld de volgende Note: Gebiffeerd, volgens de orders Hunner Koninklyke Hoogheden, gedagtekend 5 February 1789, en de Refolutie van den Raad daar op gevolgd, genomen den 9 der gezegden maand, de drie Kamers vergaderd zynde. Gedaan op den gezegden dag 9 February 178^ {[Was geteekend) F. L A N N E'. (Lager ftond) r Aldus gedaan in den Raad, ten dage, jaare e« Waande als boven» (Was geteekend) e. g. cuylen. F. LANNE', Nog lager, ita eft, { (Was geteekend) P. G. CUYLEN. ,Onfr. Martinus Alewyn, Sebastiaan van Nooten Jansz en Mr. Tfan SïjCj'Vryheer van Wimmenum , Heer van Hillegom, Vromade enz., en zulks in plaatze van de overledene Heeren Mr. Pieter Cliford, Mr. Zacharias Henric Alewyn en Jonas Witfen. Op den 1 dezer maand February zyn door den Edele Achtbaare Grooten Oud-Raad tot Burgemeefteren dezer Stad verkooren de Heeren Mr. Joachim Rendorp, Heer ,van Marquette, Mr. Nicolaas Faas-en Mr. Frederik Alewyn, welke uit de afgaande Heeren Burgemeefteren tot Voorzittende Burgemeefter verkooren hebben den Heer Mr. Pieter Cornelis Hasselaer, Heer van beide de Eemenesfen. Wyders zvn uit eenen door den Ed. Achtb. Raad ge-  JAARBOEKEN, February, 1789. 353 gemaakte Nominatie van Veertienen , door Zyn Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftad- j houder, tot Scheepenen verkooren de Heeren Se- ( bauiaan van Nooten Jansz. , Mr. Pieter Elias, ] Mr. Adriaan Dancker falrkenitr, Archibald Ho- , fe, Jan Hodfhon, Mr. Cornelis van Ouder meulen Junior, en Mr. Jacobus van de Poll Jacobsz., welke Heeren den 2 February in die hoedanigheid zitting 'genomen, en tefFens uit de afgaande Heeren verkooren hebben tot Voorzittende Scheepen, den Heer Mr. Jan Ca sper Hattfinck Cornclisz., en tot tweede Voorzittende den Heer Mr. Jacob van Collen; als mede tot Scheepenen - Commisfarisfen over de Gemeenelands Middelen de Heeren Sebastiaan van Nooten Jansz., Mr. ddrtaan Dancker Valcke • nier, Archibald Hope, Jan Hodfhon, Mr. C. van der Oudermeulen Junior, en Mr. J. van de Poli Jacobsz. Den 12 dezer is in den Ouderdom van 44 Jaaren overleden de Heer Mr. Gerbrand Pancras Cliford, Oud-Scheepen dezer Stad, en Commies-Generaal van het Edel Mogend Collegie tel Admiraliteit te Amfteldam. Gouda. Den 2 February is in het 29 Jaai zyns Ouderdoms overleden den Heer Mr. Jeroni mus van Basfen Jongbloed, in leven Raad in d( Vroedfchap en regeerend Scheepen dezer Stad. Rotterdam. Den 27 February is alhier ii den Ouderdom van ruim 31 Jaaren overleden dei Heer Mr. Jan fVynand Ram, Heer van Ameydi en Herlaan, Oud - Scheepen dezer Stad. Alkmaar. Den 2 dezer maand is alhier, n eene Bedlegering van 12 weeken, in den Ouderdoi van 72 Jaaren en 7 Maanden overleden den Hee Aa 4 M) Zeran- 1ering inder )e hoo5e en ^age Amte- !*aars, £nz. 1 1 1 a r  s  JAARBOEKEN, Maart, i?8p. 3?y ten van haare braave Meid, toen by de zestig jaaren oud, veel kwamen te verminderen , nam, wel verre van eenigzins te denken haar daarom te verftoten, eene jónge Nicht van dezelve, genaamd Christina Willink in huis, óp dat deze haare oude Moeije in het werk zou onderfteunen, of liever, om haare oude Dienstmaagd tevens met haar zelve door dc jeugdige te laten oppasfen , gelyk nu Christina- reeds 30 jaaren even lofFe- ' lyk dezen haaren dienst heeft waargenomen en nog in denzelven voortgaat. By het overlyden eindelyk van de oude Grietje Koe/lag bleek , welke agting de edelmoedige Juffrouw voor' haare braave Meid hadt behouden: zy wilde niet alleen, dat twee vari Haare naafte Bloedverwanten den eerften rang by de Lykftaatzie zouden hebben,maar lier bok de Overledene in haar eigen Voorouötrlyk Graf byzetten. Deze Juffrouw is eene afftammehng van den beroemden Pieter Cor- ' nelisz Maarlani, die in de belegering vari Leyden, de eenig overgebleven Predikant der Hervormde Gemeente iri die Stad was, en, na hét ontzet, de Dank-Predikatie irt de St. Pieters Kerk voor de verloste Bui-gejydeedt. Aan dien eerwaardigen Man wierdt toen, van Staats- of Stadswege de Gouden Medaille op het ontzet vari Leydengefchonken, welke langen tyd by zyn geflacht bewaard gebleven, doch byzekeie gelegenheid dezelve is ontvreemd geworden. Bb 3 HQL^ Zut- PilENi  Dordrecht 372 NIEUWE NEDERLANDSCHB. HOLLAND. Dordrecht. Verfcheidene Kooplieden en Reders vars fchepen te Dordrecht en Rotterdam, hebben aan Hunne Hoog Mogenden by eer* verzoekschrift te kennen gegeeven: „ dat „ door de hooge pryzen van het .Hout en andere Scheepsmaterialen , men zedert „ eenige jaaren buiten ftaat was'gebragt ora „ nieuwe Schepen te bouwen, aangezien de „ Kapitalen te groot zynde, men by moge3, lykheid niet konde profneeren of eenig „ voordeel bevaren. Dat, ingevolge de Refolutie van Hunne „ Hoog Mogenden, in dato den 16 january „ 1786, geene Turkfche Pasfen mogen ver, leend worden dan aan de Schepen hier te Lande gebouwd, en welke Refolutie waar'\ fchynlyk genomen was, om de Scheeps" Timmerwerven alhier te Lande te favorifeeren, eene billykheid, die zy, indien " het mogelyk was, met alle kragt zouden onderfteunen , zo niet de ondervinding " zedert zigtbaar en deugdelyk geleerd hadc 7, het nadeel,aan dezelven toegebragt,door ,3, den weinigen of wel genoegzaam geenen. „ aanbouw van nieuwe Schepen, waar uk „ notoir volgde eene vermindering van het  JAARBOEKEN* Maart, 1789. 373 t,, getal der Hollandfché Schepen, en waar door gevolglyk moest exteeren eene verj, mindering van reparatien of oud werk, •9i het juiste voordeel der Timmerbazen. „ Dat daar thans, door de omftandighe„ den, het tydftip daar was, om met de i} Schepen onder Hollandfché Vlag de vaart ^ te kunnen doen herleven, het gebrek van j, een genoegzaam getal Schepen zulks kwam j, te verhinderen, en dat zy dierhalven ver5, zogten , dat de voorfchreven Refolutie ?, mogt worden ingetrokken en buiten effedfe ^, gefteld,en dat,volgens Refolutie van den 9. 4 January 1727, mogen worderi verleend j', Turkfche Pasien aan Schepen, liggende j, alhier te Lande, alhier geëquipeert, ea toebehoorende aan Onderdaanen van den „ Staat, onaangezien waar gebouwd, tot j, voorkoming dat de vreemde Schepen niet „ worden geémployeert, om op deze Lani} den te varen." Op den 18 Maart, zynde den Dank- Vastèn Bededag, is alhier ten behoeve van dé Nederduitfche Diaconie-Armen ingezameld de fomma van ƒ 5318 : 8 : o. In 's Gravenhage is zulks geweest ƒ 3947 115:0. zynde ƒ $96:7:0. minder dan in 1788. TeAmfteldam is de inzameling geweest f ï.0697 : 16. dus f 7952 17 - 8. minder als in 't vorig Jaar. Te Rotterdam heeft het bedragen f 3636 : 16 : o. zynde f 929 :14 : 8» minder als voorleden Jaar. Te MiddelBb 3 burg Dok- DRECHt*  Dordrecht. 'sGravenhage* Wy fpraken in ons voorgaand (tukje vari net Werkje FHiftoire Secretie de BerJn, het welk te Parys door beulshanden verfcheurd en verbrand is, en 't welk algemeen aan den Grave de Mirabeait is toegefehre-' ven. Dog deze heeft zich deswege in het Tydfchrift le Journal de Paris verdeedigd. Het Collegie ter Admiraliteit op de Maze heeft op d«rl 3 dezer maand eenen brief gefchreven aan de perfoneele Commislie van het Defenfie-Wezen, houdende bedenkingen over de vermindering der kosten van uitrusting van ƒ 40 : o : o. tot op ƒ36 : o : 0. per kop 'smaands; en van den aanbouw met ao per Ct. in zommige Petitiën. Een uittrekzel uit dien brief is van dezen inhoud: EDE. 374 NIEUWE NEDERLANDSCHE burg dC 331 : 4^. Te Utrecht ƒ 5586 : i%: Te Leeuwarden ƒ 1637 : 11: 4. Te Groningen ƒ 1852 : 17 : 2. Dat de inzameling op veele plaatzen minder heeft bedragen dan in 't voorgaande Jaar, moet daar aan worden toegefchreven, dat, uit hoofde van den ftrengen winter, veele buitengewoone opzamelingen van geld aan de huizen vsof de noodlydende gefchied zyn.  JAARBOEKEN, Maart, 1789. S75 EDELE MOGENDE HEEREN! WTy hebben enz. *v En wat het laatfte point aangaat, willen wy veel liever, dan daar omtrend iets te dccideeren , aan het oordeel van Ü Edele Mogende zelve overkaten, wat 'er is van de mogelykheid, dat wy zouden kunnen oordeelen met de betaaling van zes en dertig in de plaats van de veertig guldens per kop. de kosten van de Equipagie te kunnen hoeden, en geen gratificatie van noodcn te hebben. , Waar toe U Ed. Mog. zullen gelieven te confidereeren, hoe lang dc Schepen , door de altoos voortduurende fchaarsheid aan Zeevolk, althans verloop van 'sLandsdienst, in werving leggen, alvorens hunne complestc Equipagien te hebben aangeworven , terwyl de Collegien ter Admiraliteit, volgens eene op zig zelve zeer nuttige fchikking, op den Eed aan den Lande gedaan, den dienst der Schepen niet eerder mogen rekenen te zyn ingegaan, als met den dag, dat dezelve compleet zyn opgegeeven, en alle de Soldyenen Kostgelden tot die tyd, toe uit' hunne eigen middelen moeten dragen, als mede hoe' groot het aantal van kleine en ligt bemande Vaartuigen is geweest, waar mede onder anderen dit Collegie in de laatfte jaaren is belast, welke Vaartuigen mecf flytage en rampen dan grootere en fterkere Schepen onderhevig zyn, terwyl men zeer ligt kan opmaaken, dat de kosten van derzelver toerusting, onderhoud en reparatie uit de twaalf guldens, die daar' voor per man in de zes en dertig guldens z\n gecalculeerd , op zestig en zeventig kop, waar mede die bemand zyn, niet kunnen vallen; waar by nog in aanmerking diend te komen, dat de nieuw geafrefteerde ordre van bemanning door vermeerdering Bb 4 vaö VENHAGE. Briefpatt ieAJmi* 'aUteit >pde Ma* ze en%.  3?5 NIÉUWE NEDERLANDSCHE Venha- ce. Briefvat* (leAdmiral'ueitcpdeMaze etiz, van Dek • Officieren, en vermindering van het getal der Soldaaten, zo als ook de laatfte Soldy-Lysten door diverfe verbooging van Gages en de vermeerdering van uitrusting by het nieuwe Charterboek, alles tot bezwaar der Collegien ftrekt. Wanneer U Ed. Mog; dan zullen gelieven na tc gaan de fommen, welke wy nog uit hoofde van de loopende Eqüipagien zullen moeten betaalen, de aflosfing van agttien tonnen gouds door ons genegotieerd, welke uit de penningen door de Provinciën aan ons op de geproponeerde aanbouw en Equipage te fourneeren zal moeten gefchieden, en de hoogstnodigefuppletiej welke wy zullen moeten doen van. den importante eri onontbeerlyke voorraad van houti die by ons voor handen was by den aanvang van den Oorlog, doch thans geheel is geabforbcerd, en welke door onzen Equipagicmeefter op meer dat! vier tonnen gouds is gecalculeerd, en zonder welke' fuppletie het Collegie, bet welk de voorfz voorraad ïn den aanbouw heeft ingeftoken, even zo veel zoude zyn agteruit geteerd: zullen U Ed. Mog. zelve genoegzaam kunnen opmaaken, in hoe verre wy al of niet in ftaat zyn, aan onze liquide pretetifieri op de Provinciën gedeeltelyk te renuntieeren: waar by wy, by alclien U Ed. Mog. thans niet reeds volledig genoeg van onze huishouding en directie waren geïnformeerd, U Rd. Mog. nog zouden moeten rappelleeren, dat uit de voorfz. ƒ 40 : o : o' de reparatie der t'huiskomende Schepen , die voor fommige zeer aanzienelyke fommen gelds belopen, moeten vervallen, en ouder anderen voor het Schip Wnsjènnar alleen zes en tagtig a negentig duizend guldens hebben bedragen; en, om van allen niet té Ppreeken, voor het Schip ti"'cules, op niet minder Jan zes en dertig duizend guldens worden gecalculeerd, wanneer nog de geheele last van het kostaaare dagelykfche onderhoud van de zwaare MaJ ■ - ri*  JAARBOEKEN, Maan, 17S9. 377 fine, waar mede dit Collegie is bezwaard, en zonder welk onderhoud alle de kosten door de Unie aan de opkomst der Marine geïmpendeerd, vrugteloos zyn hefteed, gelyk ook de drukkende Intresten der "Gelden, ter zaake van de gedaane Equipagien genegotieerd, uit de ordinaris Inkomften moeten worden gehoed; terwyl het voorts peremptoir is, zo uit het verfchil der pryzen van al het nodige tot de uitrusting in de vorige Eeuw, als van de meerdere benodigdheden in de tegenwoordige tyd boven die tyd, hét geen, onder anderen van de zwaare Touwen alleen, om in de byzondere details niet te treeden, verfchild van vyf Touwen tot zeven, dat nu niet te doen is, het geen toen te doen was; en was dit alles niet reeds meer dan voldoende, om U Ed. Mogende zelfs te doen opmaaken, dat wy met geen mogelykheid voor zes en dertig guldens per man kunnen equipeeren , zouden wy °er nog kunnen byvoegen, dat het onderfcheid zeer groot is, of'er, gelyk ten tyde dier bepaaling, een altoösduurende activiteit, of eene tusfehenpoofing en ftilftand van Equipage plaats heeft, daar in het eerfte geval het eene het andere helpt, en 'er in het laatfte geval geen Fondfen zyn tot onderhoud van de retourneefende Schepen, en die in herZ-Dok liggen zonder employ, het welk thans het geval is, ten min ften met opzigt tot alle de Liniefchepen, en dat de vroeger tyd heeft geleeraard, hoe fchielyk by een ftilftand van voortduurende Equipage de Schepen by gebrek van onderhouding weg waren , en zo zulks in die tyd kon gaan, toen de panden min kostelyk waren, moeten dezelve thans daar toe te prajeieus worden gehouden, en wel zo vee! te meer, naar mate men verre af is van de tyd fl doe men kon advifeeren, dat geen Schepen in vredenstyd nodig waren, om dat dezelve in Oorlog uie de Commercie genoegzaam konden gefuppleerd worden., 's Gra* venha> se. Briefvaü ie /limi' raliteit ip de Ma» ze enz.  -sGra- VÈNHA- Briefvai dsAdmi ratiteit cpdeMa ze enz. i j < 378 NIEUWE NEDERLANDSCHE den, tyd, waar men in 1690; doe de zes en éfifi tig guldens zyn gefixeerd, zo veel nader by was; eh dat emdelyk* wanneer de Coliegien te min betaald wórden, het kort nimmer is te vinden, daar 1 als 'er eenig overfchot is., het niet, gelyk by byzondere Aannemers, valt in de zak van Particulieren, maar daar, alwaar het andere fchadens goed maakt, en altoos tot dienst van het Land beheerd word, als 'er anderzints op de huishouding niet te zeggen valt, het welk een point van onderzoek op zig zelve, én ook tegenwoordig onder confideratie is. Waar mede hier" van afftappende, moeten wy nog kortelyk beantwoorden de vraag, of het hout na den Oorlog ingekogt niet met twintig per cent zoude kunnen wórden verminderd: waar omtrend wy na ingenome confideratien van onzen Mr.ScbeepsTimmerman U Ed. Mog. informeeren , dat wy op den gebeden aanbouw meerder hebben verboren dan geprofiteerd; dat, was het niet, dat wy by het uitbreeken van den Oorlog, eene zo aanzienelyke voorraad van hout voor handen hadden gehad , toereikende tot den aanbouw van twee Schepen en/een Fregat van de grootfte capaciteit, wy de zaaken .nimmer zouden hebben kunnen gaande houden, dat wy met onzen aanbouw zo verre waren gevorderd, dat wy byna al ons hout, geduurende de hooge pryzeh reeds hadden aangekogt, m dat de Fregatten in de Petitiën zo modicq zyn ?efteld, dat dezelve heden nog met geen voordeel tendeere, deze op den voorfz. Dorpe te publiceeren en doen affigeeren , daar zulks te gefchieden gebruikelyk is. ' gedaan in den Raade den 9 Maart 1789. (Gnderfiond) In kennisfe van My, (Was geteekend) ADRIAAN BODT.  JAARBOEKEN, Maart. 1789; 3SS> Men ziet ook nog alhier twee Publicatien, beiden op den 11 Maart vastgefteld en den 13 afgekondigd. De eerlte van wege het Gerecht tegen het misbruiken van Gods naam: Schout, Burgemeefteren en Scheepenen van 's Gravenhage , dagelyks ondervindende , dat veele zo bejaarde als onbejaarde perfoonen , zich niet ontzien op een geheel onbetaamelyke en onftichtelyke wyze, Gods allerheiligften Naam door lichtveerdig ; vloeken en zweeren te misbruiken, fchenden, lasteren en ontheiligen, niet tegenftaande voorige Publicatien 'en byzonder die van den 9 February 1781, het geen direct, ftrydig is tegens Gods woord, cn aanloopt tegens Hun Edele Groot Mog. Placaaten, mitsgaders de Keuren by de Magiftraat, tegens het vloeken gemaakt, en in overweging genomen hebbende , dat deze hooggaande en tergende zonden, de toorn en gramfchap'van den Almachtigen en Rechtveerdigen God meer en meer op ons Land zouden kunnen verwekken, en door nog zwaarder oordeelen achtervolgd worden , indien daar jegens riet by tyds efficacieufelyk wierde voorzien; Zo is 't, dat Schout, Burgemeefteren en Scheepenen voornoemt, daar te"en'ernftiglyk willende voorzien, als noch alle BurSers en Ingezetenen alhier op het fcricufte gelasten zich van het vloeken en ligtveerdig zweeren te onthouden , op poene van dadel yk door Schom en Dienaaren van de juftitie, zo wanneer dezelve daar op befpeurd worden, in hegtenis te worden gebragt, ten einde naar bevind van zaaken te worden geftraft, in conformiteit van dezelve Placaaten en Keuren. Aldus gedaan ter kamer van Burgemeefteren van ■ Cc 4 'sGra- 's Gravenhage. Public, tegen misbruik ran Gods naam.  39b NIEUWE NEDERLANDSCHE 's gravenhage. 's Gravenhage, den n Maait 1789, en gepubliceert den 13 dito. (Onder ftond) Jn kennisfe van my Secretaris, (Was giteekend) J. P. van der HAER. De andere van wege Burgemeefteren tegen het fchenden van den Sondag : ■jVfadien de Magiftraat van 's Gravenhage, tot haar leed wezen, van tyd tot tyd heeft ondervonden, dat Haare overige Publicatien en laatftelyk die van den 9 February 1781, tot het betamelyk vieren en onderhouden van den Zondag en andere Feestdagen, niet naar behooren worden nagekomen, maar dat in tegendeel vcelc Inwoonderen hunne neeringen en hanteeringen waarnemen , gelykerwyze als op werkdagen; Zo is 't, dat Hun Edele Achtb. daar tegen ernftiglyk willende voorzien, by renovatie van de voorfz. Publicatien, als noch hebben geordonneerd en geftatueert, zo als geordonneerd engeftatueert wordt mits dezen, dat van nu voortaan niemand op Zondagen of andere Feestdagen, met eemge waaren, hoe ook genaamd, zal mogen voorftaan, veel min langs de ftraaten omloopen, op ae verbeurte van de voorfz. waarenen daar en boven een boete van drie Guldens voor de eerfte reize, en voor de tweedemaal een boete van zes Guldens en interdictie van hun iieder neeringen; dat ook geene Tappers van wynen, brandewyncn of andere gedeftilleerde wateren, klein bierverkopers, Pt flesfiaanen, op de voorfe. dagen ia huane huizen''  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 391 zullen vermogen te laaten fpeelen of dansfen, op de boete en pcene hier boven gemeld; en laatftelyk dat niémand op dezelve dagen eenige arbeid of handwerken zal mogen doen, op een boete van drie Guldens voor de eerftemaal, en zes Guldens voor de tweede reize; tot het doen van welke calange worden gequalificeerd de Subftitut - Schout en Dienaars van de Juftitie: zullende de helft van de voorfz.,' boetens worden geprofiteert by die geene, die de calange zal doen, en de wederhelft geappliceert ten behoeve van dc Gereformeerde Nederduitfcue Diaconie - Armen alhier. Aldus gedaan ter kamer van Burgemeefteren van "sGravenhage, den u Maart 1789, en gepubliceert den 13 dito. • (Onder ftond) In kennisfe van my Secretaris, (Was geteekend) J. P. van der HAER. Op den 13 Maart zyn by den Raad van State der Vereenigde Nederlanden uitgefproken, „ de Crimiueele Scntentien tegens „ Frederik Rhyngrave van Salm , Collonel Proprietair van een Regiment Mariniers ten diende van dezen Staat,en Kapteinvan de Grenadier-Compagnie van het eerfte Battaillon onder het zelve Regiment; „ en tegens Lucas Willem Philip van der t, Borch , Collonel-Commandant van het „ Regiment van Zyne. Furftelyke Hoogheid „ den Heer Collonel Prinfe Van Saxenv Gotha, en Kaptein van eene GrenadierCe 5 „ Com- 's Gravenhage. Public, tegen 't rchendm van den Sondag»  392 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's. Gravenhage. „ Compagnie in het tweede Battaillon van „ het voorfchreven Regiment, Commandeur van het Fort de Bourtange, mitsgaders „ Generaal-Adjudant van Zyne Doorluch„ tige Hoogheid , Gedaagdens by Manda- ment Crimineel, met de Claufulen van „ Apprehenfie en Edicle ad valvas Cua'a, fi Herdaagdens en üefaillanten. Waar by dezelve zyn verfr.ok.en van alle exceptien, declinatoir, diiatoir en peremptoir, mits„. gaders van alle defenfien en wee'ren van „ Rechten, welke zy, gecompareerd zyn„ de, zouden hebben kunnen en mogen pro„ poneeren en doen: voorts verklaard te „ hebben begaan het Crimen van HoogVer- raad en gekwetfte Majefteit, en dienvol„ gende te zyn Meineedig, Eerloos en In- faam, en Lyf en Leven te hebben ver„ beurd: gecasfeerd van alle hunne Charges „ ten diende dezer Landen bekleed, geban„ nen ten eeuwigen dage uit de zeven Ver„ eenigde Provinciën , het Rcsfort van de „ Generaliteit,en alle Plaatfen met Troupen „ van den Staat bezet, zonder ooit wederom „ daar in te mogen komen,, op poene van „ met de dood gefiraft te worden, en ge-. „ condemneerdin de kosten en mifen van de .„ Juftitie, mitsgaders in de kosten van de„ zen Procesfe, ter tauxatic en moderatie van dezen Rade." Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Eifftadhouder heeft op den 17 dezer maand ter Vergaderinge van de Algemeene Staten  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 393 ten een voorftel gedaan , vergezeld van1 een uitgewerkt Plan, door den Vice-Admiraal Reinst en Schout by Nagt Kinsher-1 gen, op vordering van Zyne Doorluchtige Hoogheid geformeerd, nopens het gebruik, dat zoude kunnen en behooren gemaakt te worden van de fomme der penningen, die voor het Zeewezen op den Staat van Oorlog zouden worden gebragt;" mitsgaders een nader Plan tot verbetering der Landmacht, volgens welk eene vermeerdering van Troupen door Zyne Hoogheid wordt voorgeflagen, van minder kosten en minder belang dan de vorige, en welke zig bepaald: „ Tot het vermeerderen der Regimenten Cavallery en Dragonders met 8a hoof„ den , en even zo veel paarden , het aan5, werven van een nieuw Regiment Dragon„ ders en een van Husfaaren. „ Tot de vermeerdering der Hollandfché „ Guardes te voet, met 181 hoofden, eu „ de ordinaire Regimenten Infanteryraet48j „ hoofden, en het aanwerven van een Bat, taillon Walen; waar by dan, ingevalle hei „ derde Regiment van den Vorst Van Wal l, deck, herwaards mogt ontboden wordei ,', en zig hier bevinden, nog 771 hoofdei komen zoude." De geheele vermeerdering zoude dus be dragen 2500 man, en na opgave der kostei dier vermeerdering zegt Zyne Hoogheid w Ik achte het van myn plicht op 't kragtig fte te moeten infteeren, dat geene vermin ?, deringen in het Plan, zo, als het zelve I s GaA» 1 GEISHAJE, l l t 1  394 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gravenhage. „ leggende, mogen plaats hebben, wyl Ik „ met een gerust gemoed kan betuigen, dat, „ na dat het Pian zal zyn geconcludeerd, zo ,, als ,het zelve is leggende, de Frontieren „ nog naauwlyks tegen eenen eerften aan„ ftoot zullen kunnen worden beveiligd; en „ dat het getal der Armée -nog merkelyk „ minder zyn zal, dan het getal, het welk „ de kundigfte Generaals, die in 'sLands „ dienst zyn geweest, altoos hebben geoor- deeld , dat in Vredenstyd behoorden te „ worden onderhouden,en waar toe Ikzou„ de hebben voorgedragen om de Arrnée te .„ brengen, ware het niet, dat de Financien „ der Provinciën thans niet toelaaaten, om „ zich daar mede te bezwaaren." Dog het gewigt der zake eischt wel, dat wy dat voorftel zelve woordelyk mededeelen: HOOG MOGENDE HEEREN 1 Zo dra Ik, byUwer Hoog Mog. fecreete Refo* lutie, van den 22ften Mei dezes afgeloopen Jaars,ben varzogt geworden, dm te formeeren en aan Hoogstdczelven te laaten toekomen een Plan •van het Employ, dat zoude kunnen en behooren te worden gemaakt van de fomme van Penningen, die voor de Marine, op den Staat van Oorlog zoude worden gebragt, heb Ik niet nagelaaten Myne gedagten daar over te laten gaan; doch het is My .toegèïchenen, dat Ik beter zoude doen, van, alvoiens My op dat fubjeóf. te bepalen, af te wagten dc Refolutie van de Provinciën, die zich opdien rvd nog niet hadden geëxpliceerd, over het Plan tot verbetering van de Arméè van den Staat, iq, ■ het  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 3°5 het begin van het Jaar aan U Hoog Mogenden voorgedragen. Wanneer vervolgens alle die Refolutien, ter Vergaderingvan U Hoog Mogenden,ingebragt waren, heb Ik uit dezelvcn moeten opmaken , dat, zo lang het werk der Quota's van de refpective Provinciën , in de lasten van het Bondgenootfchap , niet zouden zyn afgedaan, 'er weinig uitzigt was, om een eenparig en ongeclaufuleerd confent in het voorfchreven Plan te verkrygen, en lk ben derhalven wederhouden, om aan de voorfchreven Refolutien, met die promptitude te voldoen, als Ik anderzints gewenscht en ook daadlyk zoude gedaan hebben. Maar, na dat zich meer en meer hoop begon op te doen, dat het voorfchreven zo noodzaaklyk als gewenscht werk tot een goed einde zoude kunnen worden gebragt, heb Ik, om van Myne zyde niet in gebreken te blyven, omtrend het geene ook toe verbetering van de Marine zoude kunnen dienen, Myne gedagten, nopens het Employ van de voorfchreven fomme , aan den Vice-Admiraal Reynst en Schout by Nagt Fan Khisbgrgen gecommuniceerd, en van dezelven gerequireerd, dat zy daar van een uitgewerkt Plan zouden formeeren en aan My ter hand ftellen, waar aan dezelven dan ook met allen yver hebben voldaan, en zodanig Plan met een Memorie daar toe relatif aan My geprefenteerd. Dan, daar Ik reden had om te vermoeden, dat het Plan tot verbetering van de Armée, aan fommigen van de Hooge Bondgenooten te bezwarend voor hunne Finantien voorkwam, en dat het te vrezen was, dat dit bezwaar zommigen derzelven zoude affchrikken, om daar in confent te dragen, en dat dus niets van deze Deliberatien , tot verbetering van de Armée, zoude komen ; heb Ik nader overwogen , of ook het zelve niet zoude kunnen worden veranderd op eene wyze , dat de uitvoering daar van minder kostbaar zoude zyn. En Ik heb vervolgens een nader Plan, tot verbe- 'sGrA- venha" 3e. ^oorfiel van Zyne Hoogh. omtrend Zeewacht".nz>  3061 NIEUWE NEDERUNDSCHÉ VKNHAGE. van Zyn Hoogn. omtrend Zee- macht enz-. l tering van de Armée, geconcipieerd, het wellef gefchoeid naar het vorige , veel minder bezwaar voor de Finantie zal opleveren. Ik heb de eer het zelve, gelyk mede het Plan, door gemelde Vlag - Officieren geformeerd, met de" ; Memorie daar toe relatif, aan Uw Hoog Mogende' over te geven. Uit het Plan, tot verbetering van de Armée zullen U Hoog Mogenden zien, dat het zelve merklyk minder kostbaar is dan het vorige, doch tenens, dat de augmentatie der Troupen", die daar by word voorgeflagen, van veel minder belang is. Zy. bepaald zich in de vermeerdering van' de Regimenten Kavallcry en Dragonders, in dienst van' clen Staat zynde, met 82 Hoofden en even veel Paarden. En in het aanwerven van een nieuwe Re-* giment Dragonders, en van een Regiment Husfaren. Het welk te zamen zoude beloopen 00779 Hoofden 837 Paarden. Voorts by de Infantery , in de vermeerdering Van het Regiment Hollandfché Guardes te voet,met 181 Hoofden, en de ordinaire Regimenten' Infantery met 483 Hoofden. En in het aanwerven van een Battaillon Walen, het welk te zamen zoude bedragen eene augmentatie van 1050 Hoofden by de Infantery, en met de augmentatie by de Cavallery, zal zy in het geheel bedragen 1820 Hoofden; weik getal, in gevalle het derde Regiment van den Vorst fan Waldeck herwaards mogte worden ontboden en zich hier bevinden, nog zoude wordetf vermeerderd met 771 Hoofden. En van deze augmentatie, na aftrek van het geene het zelfde gedeelte van de Armée, naar de tegenswoordige fterkte , indien de Soldy van de Dragonders en Infantery verhoogt wierd, op den voet by het Plan voorgedragen, zoude kosten, zouden de kosten een bezwaar opleveren van niet meer dan f 362651: o: 11, zonder egterdaar by te rekenen 1. De fomme van Penningen, waar mede hetr Sub-  JAARBOEKEN, Maart, 1789; 397 Subfidie, dat tegenwoordig aan den Heer Prins Van Waldeck word betaald , voor het Bataillon ,; dat dezelve in Zyne Staaten, ten dienfte van de, < Republiek, onderhoud, zoude moeten worden verhoogd , indien goedgevonden wierd gemelden Vorst te engageeren, om het zelve te brengen tot een Regiment ligte Troupen, zo als by het voorfz. Plan word voorgedragen. 1 2. Het temporair bezwaar, dat by het werk-, ftellig maaken van het zelve, door het Penfionee-1 ren van eenige Officieren, zoude ontftaan. 1 3. Den post, die voor Penfioenen van Officieren geproponeerd word op den Staat van Oorlog. En 4. De Aanritsgelden, die voor de nieuw aan te werven Manfchappen zouden moeten worden betaald,- gelyk aan U Hoog Mog. nader zal blyken uit de bedenkingen, die Ik tevens aan Uwe Hoog Mog. prefenteere: Ik ach te van Myn plicht op het krachtigfte te moeten infteeren, dat geene verminderingen in het Plan, zo als het zelve is leggende, mogen plaats hebben, wyl Ik met een gerust gemoed kan betuigen, dat, na dat het Plan zal zyn geconcludeerd, zo als het zelve is leggende, de Frontieren nog naauwlyks tegen eenen eerften aan floot zullen kunnen worden beveiligd, en dat het getal der Armée noch merklyk minder zyn zal, dan het getal, 't welk de kundigfte Generaals , die in 's Lands dienst zyn geweest, altoos hebben geoordeeld, dat in Vredeqstyd behoorde te worden onderhouden, en waartoe lk zoude hebben voorgedragen, om de Armée te brengen, waar het niet, dat de Finantien der Provinciën thans niet toefaaten, om zig daar mede te bezwaaren. Ik verzoeke, dat de voorfz. Plans, van welke Ik aan den Raad van Staate opening hebbe gegeeven, alvoorens dezelve aan Uwe Hoog Mogende voor te dragen, met de Memorie, tot liet eene, en de verfcheiden Staaten tot het andere beiworende, en, welke door den Raad van Staaten zyn sGra/enhA* Voordel mn Zyne Hoogh. mtrend Zee- nacht •■nz.  398 NIEUWE NEDERLANDSCHK *s Gravenhage. Voorflel van Zyn Hoogh. omttencl Zeemacht'enz. zyn goedgekeurd, door Uwe Hoog Mog. mogéfi worden gezonden aan de Staaten van de refpective' Provinciën, en Hoogstdezelve op't kragtigfte geëxhorteerd, om dezelve in ferieufe deliberatie, en daar op zodanige Refolutie te neemen, als het ge• wicht derzelve vordert; terwyl Ik niet afkan zyn verder te doen remarqueeren, dat de eenparige verhooging van de gage vau de Infantery een poinci is van het grootfte belang, op dat voorgekomen mogen worden de fchroomlykc gevolgen, die 'uit de verfchillende vermeerdering van Soldye , dewelke door de refpective Provinciën tegenwoordig aan de Infantery word verftrekt, zouden kunnen ontftaan. Dat het niet minder noodzaaklyk is, dat de voet, waar op de Dragonders acfueelyk zyn, worde verbeterd, dewyl het zeker is, dat dezelven van de gage , die ze genieten, niet kunnen beftaan. En dat bet meer dan tyd is, dat op 't al of niet aanwerven van een Regiment Husfaaren finaal worde gerefolveerd, op dat de Provinciën van Holland en West - Friesland en van Utrecht niet langer bezwaard blyven met het onderhoud van de Manfchappen, die zy in haaren particulieren dienst hebben, en waar uit het voorfz. Regiment gedeehelyk zoude worden opgericht. (Wat geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE, 'sHage den 17 Maart 1789. Omtrend het Krygsvolk is van wege den Kaptein-Generaal op den 17 Maart dit bevel afgevaardigd: Vyne Hoogheid in confideratie nemende, dat,, ^ zo door het ruwe faizoen en kwaade wegen, als door andere oinftandigheden, het terug keeren va»  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 399 ■van de Verlofgangers voor den 24 Maart aanftaande, zeer difficiel is gemaakt, last en ordonneert hier mede alle Gouverneurs, Commandeurs of Commandeerende Officieren van alle de Steden en Plaatzen met Troupen van den Staat bezet, om zorge te dragen, dat de Verlofgangers, die niet op bun tyd zullen zyn gereverteert, 'met den eerften April niet worden opgegeeven als Defefteurs, maar alleenlyk die geenen, welke voor den vyftienden April niet zullen zya aangekomen, of eene behoorlyke Atteftatie van ziekte hebben overgezonden; lastende ZyDe Hoogheid verder alle Collonels of Commandeerende Officieren van Regimenten of Battaillons, om aan de Verlofgangers, en byzonder aan die geenen, die zich buiten 'S Lands bevinden , van deze Zyne Hoogheids permisfie kennisfe te doen geeven, op dat zy, verhindert zynde om op den 24 Maart te zyn gereverteert , door vreeze van ftraf niet wederhouden mogen worden om terug te keeren, en zich daar door aan defertje fchuldig komen te maken. Gegeeven in 'sGravenhage den 17 Maart 1789. (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (Gecontrafigneert j T. J. de LARREY. Op Woensdag d«n 18 Maarti 1789, zynde den algemeene JUank- Vast- en Bededag,is in Dd de 'sGravenhage. Bevel] omtrend de Verlofgangen.  4oo NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. de Neder- en Hoogduitfche Kerken van 's Gravenhage ingezameld de fomma van ƒ 3947 : 15:0. zynde f 9^6 : 7 : o. minder dan voorleden Jaar. Op den 19 Maart zyn by den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden uitgefproken, „ de Crimineele Sententien tegens ,, J bert van Kys el, Generaal Majoor van. „ del f mtery, Lieutenant-Collonel effectief '„ en Kaptein van eene Grenadier-Compa- gnie onder het Regiment van den Lieure- nant-Generaal Van Rardenbroek, en Com" mandeur mitsgaders' Groot-Majoor vnn „ bet Fort St. Andries; en tegens Gernrd V van de Poll, Collonel Commandant van " het Regiment Wallons van den Generaal" Majoor Gremeren Kaptein van eene Com- pagniein hetzelve Regiment;Gédaagdens by MaudameUt Crimineel, met de C'au" fulen van Apprehenfie en Ediéfe ad val11 vas CurLe, Herdaagdens en Defaüiantèni „ waar by dezelve zyn verdoken van alle ' Exceptien, doclinatoir, dilatoir en pe11 remptoir, mitsgaders van alle defenfien „ en weeren van Rechten, welke zy, ge„ compareerd zynde, zouden hebben kun- néh en mogen proponeeren en doen, voorts " gecasfeerd" van alle hunne Militaire Char11 ges, geene nitgezondert, ten diende van L den Lande bekleed; de ecrstgemelde ver11 klaard Meineedig, Eerloos en. Infaam, en' inhabieL de tweede verklaard inha-' *' biel, beide^om den Lande immer of ooit, ' • » in  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 4<5I „ in eenige qualiteit, hoe ook genaamt, te „ kunnen dienen: wyders beide gebannen „ ten eeuwigen dage uit de zeven Vereenig.. „ de Provinciën, het resfort van de Gene„ rahteit en alle plaatfen met Troupen van ., den Staat bezet, zonder ooit weder daar „ in te mogen komen, op poene van zwaar„ der ftraffe: en gecondemneerd in de kos„ ten en mifen van Juftitie, mitsgaders in de „ kosten van den Procesfe, ter tauxatie en „ moderatie van den Rade." De Heer Jacobus Theodorus Drovnat Kaptein der Witte Compagnie onder de Haaglche Schuttery, alhier overleden zynde zo is deszelfs Lyk op den 20 Maart des morgens, met veel plegtigheid in de Kloosterkerk bygezet. Voor de Lykkoets ging de knegt der Compagnie, dragende de {ponton van den Overledenen , met een floers daar aan, verkeerd verdekt onder den linker arm, en zynen ringkraag, Officiers degen en fjerp.lagen op het kleed, dat over de kist gefpreid was. De Kaptein Lieutenant dier Compagnie Carolus Mammis Vlieg, de Vaandrig 'j hannes van Hey .shergen en' de twee oudile Lieutenants Jobannes van Dyk en Hendrik van den Enden, abc in hunne groot uniform met zwarte krippe kokardes op den. arm , hielden de flippen van bet rouwkleed, en 16 zo dienstdoende Lieutenants als afgetreden Kaptein-Lieutenants in t zwart, droegen het Lyk. Üe Héét'Van Nagel, Extraordinaris EnE>d z voyé s Gra- ; enha-j 3e.  402 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. voyé van dezen Staat aan het Hof van Groof *. Brittam'e, aan Hunne Hoog Mogenden kennis gegeeven hebbende van 's Konings herftelling, zo hebben Ho igstdezelven befloten gemelden Heer Envoyé te gelasten, om in eene Memorie of Audiëntie aan Hooggemelde Zyne Majefteit te kennen te geven: „dat „ Hunne Hoog Mogenden zeer gevoelig „ aangedaan zyn geweest over den bekom„ merlyken toeftand , waar in zich Zyne „ Majefteit bevonden heefc cn thans met op- regte vreugde en blydfchap vernomen „ hebben, dat Hoogstdezelve volkomen tot „ vorige gezondheid herfteld is; dat', gelyk zy in alles wat Zyne Majefteit aangaat',; „ veel deel genomen hebben , ïy ook in „ deze aangename omftandigheid participe„ ren; de vuurigfte wenfchen doende voor Hoogstdeszelfs langdurigen welftand eq „ prosperiteit, welke zy aanzien als eene 1 voortduwende zekerheid van den naauwen band van Vriendfchap, waar in zy de eer „ en het geluk hebben met Zyne Majefteit ,\ en het Ryk van Groot- Brittan je te ftaan.' Den Heer de Rocquevil/e, welke den Heer deMagis, in den post van Minifter Envoyé van wegens Zyne Hoogheid den Heer Prins Bisfchpp van Luik opvolgt, heeft zyne geloofsbrieven aan den Heer Voorzitter van Hun Hoog Mog. pvergegeeven. Qmcrend het afleggen van den eed wegens 'dm  JAARBOEKEN, Mm,*/, 1789. 403 den 25 Penning leest men I deze bekendmaking: T Tit naam van Heeren Commisfarisfen, gequaiificeert tot de oproeping der Ingezeetenen tot het afleggen van den Eed, ingevolge van het Placaat van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, van dato 30 September 1788 in 's Gravenhage, werd geadverteerd, dat door dezelve Heeren Commisfarisfen op den 30 Maart, mitsgaders op den 6,20 en 27 April aanftaande, des morgens van elf tot één uuren op het Huis van Prins Maurits alhier, als nog zal werden gevaceert tot het afnemen van voorfz. Eed, weN dende mitsdien alle zodanige Ingezetenen van 'sGravenhage, 1 laag-Ambagt, Eikenduinenen Scheveninge, welke, offchoon vallende in de termen van het voorfz. Placaat van den 30 September 1788, egter den Eed by het zelve Placaat geïmungeert, nog niet hebben afgelegt, her zy dezelve ten dien einde reeds fpeciaal zyn geciteerd of niet, daar toe ten dagen , uuren en plaats voorfz. opgeroepen by dezen, kunnende tevens zodanige Opgezetenen van het platte Land dezer Provincie in de nabyheid van 's Gravenhage, welke zouden mogen verkiezen, den meergemelden Eed alhier afteleggen, zig ten dieri einde mede aldaar lifteeren. Amsteldam. Meermalen hebben wy van den ontvanger van de Provincie Utrecht, Benjamin Grave van den Üoetzelaar, gefproken , die zich met 'sLands geld op den bekenden i6 September 1787, uit Utrecht naar Amfleldam begaf, en het zelve aldaar ter Thefaurievan die Stad inbragt. Zie Nieuwe Nederl. Dd 3 Jaauö„ 's Gravenhage. Bekend' making wegens den Eed omtrend den 2J Penning.  4.04 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Bekendmaking raakencle den (.'» ve Van denBoet zeiaar. Jaaiib. 1787. bl. 5545 en 5995. Hier omtrend leest men in de Dagpapieren van deze maand nog deze bekendmaking: T~\e Gedeputeerden van de Staaten 'sLands van Utrecht, declareeren, met voorkennisfe van de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgemeefteren en Thefaurieren der Stad Amfterdam, door authentiqie bewyzen, ja zelfs door de eigenhandige Advertentie van Benjamin Grave van aen boeizelaar, geïnformeerd te zyn, dat de Reciven, gedateerd op den 22, 24 en 25 September des Jaars 1787, en gedeeltelyk onder den gem. Grave Van den Boctze- , la»r, als gewezen Ontfanger van den 20 en 40 Penning, als nog berustende, ter Thefaurie der Stad Amfterdam zyn uitgegeven voor Gelden de Provincie van Utrecht competeerende, dat uit dien hoofde ieder en een iegelyk gewaarfchouwd word dezelve Reciven van den 22, 24 of 25 September 1787 niet te koopen ofte in betalinge aan te neemen , direct of indirect, alzo de Recepisfen voor dezelve Reciven moetende uitgegeven worden, ter Thefaurie Ordinaris der Stad Amfterdam zyn gearrefteert, en dat zelve Arrest by Heeren Thefaurieren aldaar ook is aangenomen. De Edele Heeren Bewindhebberen der Nederl. Oost-Indifche Maatfchappy hebben bellooten, hunne gewoone Voorjaarsvergadering van Zeventienen te beginnen op Maandag den 6 April, ter voorzittende Kamer alhier. Qp den 18 dezer maand, zynde den jaarlykichen Dank- Vast- en Bededag, is door de Eerwaarde Broederen Diakenen van de  JAARBOEKEN , Maart, Ï789. 405 de Nederduitfche Gereformeerde Gemeente dezer Stad, ingezameld de fomma van : ƒ20697 : 16:0 zynde dit behalven het] geene voor de andere Godshuizen in de Oude en Nieuwe Kerken, des Voor- en Namiddags , en in de Gasthuis Kerk, in de Vroe.>- en Namiddags - Predikatiën, is gegaderd. Het kan niet belangeloos fchynen, deze nevensgaande Lyst ter dezer gelegenheid mede te deelen: Door de Nederduitfche Diaconen Gecollecteert in de vorige Jaaren. 5 April in 't Jaar 1724 ƒ 5742 • 8:0 14 Maart 1725 6126 : 9:0 13 Maart 1726 7377 : 15 : o is Maart 1727 6389 : 19 : o 18 Febr. 1728 6547 : 3:0 16 Maart 1729 6954 : 18 : o 8 Maart 1730 8461 : 12 : o 28 Febr. 1731 9003 : 13 : o $6 Maart 1732 8580 * ——. 11 Maart 1733 10108 : —-.. 24 Maart 1734 10292 : 19 : o 2 Maart 1735 11387 : 13 : 8 14 Maart 1736 8323 : 13 : o 2.0 Maart 1737 9600 : —« 5 Maart 1738 9000 : — 4 Maart 1739 8600 : —-—* 19 Maart 1740 9604 : 7:0 5 Febr. 1741 13810 : 7:0 14 Febr. 1742 10167 : 11 : o 20 Febr. 1743 9613 : 4 Maart 1744 10426 : ——— 24 Febr. 1745 .11337 : 10 : 0 Dd4 iCFebr^ teL- )am.  4o 28 Maart 1787 22715 : 4 : o dam. 19 Maart 1788 28650 : 13 : 8 \ 18 Maart 1789 20697 : 16 : o Door de Edele Achtbaare Heeren Scheepenen dezer Stad is „ Vonnis van bannisfement ten eeuwigen dagen uit de Provincie van Holland en West Friesland uitgefproken tegens den Heer R. L Souwens, ter zaake dat dezelve in hoedanigheid als Vroedfchap dezer Stad, en voorgeevende Lid te zyn van het zogenaamde Defenfie-Wezen, op Maandag , geweest zynde den eerften Oefober 1787, had geordonneerd en doen effeclueeren, dat de Schutdeuren in de Westerbeer, aan de Stads Vest, even buiten de Haarlemmer Poort, zyn open gezet, ten einde daar door de groote Inundatie te formeeren, en zulks na dat hy kennis hadt bekomen van de Refolutie van Hun Ed. Groot Mogende de Heeren Staten van Holland en West-Friesland, in dato den 22 SeptenH ber 1787, om geene refiftentie te doen aan, de Troupen van Zyne Pruisfifche Majefteit.*", Den 24 Maart is door Myne Heeren van den Gerechte aan alle Gildebroeders van het Boekverkoopers Gild aangezegd en verboden te verkopen of na te drukken , of nagedrukt zynde te verkoopen of te verhandelen zeker Werkje, getyteld: Hifioire Se-, crete de la Cour de Berlin &c. 1789. Den 29 Maart des avonds kwamen alhier Dd 5 met  Amsteldam. 408 NIEÜWE NEDERLANDSCHE met het binnenjacht van den Heer Erfftadhouder. aan, Hunne. Doorluchtige Hoogheden , de regeerende Vorst en Vorllin van Nasfau Weilburg, benevens de Prinfes, Hoogsiderzelver Zuster, en namen hun intrek by den Kastelein Ibibaut. Den 30 Maart des morgens bezigtigde dit Doorluchtig Gezelfchap het Oude Mannen en Vrouwenhuis , Gasthuis en andere Stads Gebouwen. Omtrend ten twee uuren, vervoegden zy zig om het Stadhuis te bezien, wordende aldaar door de Regeering op een Collation onthaald. Des avonds woonden Hoogstdezelven de Hollandfché Schouwburg by^ welke, ten dien einde, een uur later begon dan gewoonlyk. Rotterdam. Op den 8 Maart, zynde den Verjaardag van Zyne Doorluchtige Hoogheid Niérlands Erfftadhouder, zag men al vroeg de Prinfen Vlaggen van Kerk en Toorentrans, het Admiraliteitshuis, Gemeenlandshuis, de Vischmarkten andere publieke gebouwen, zo wel als uit veele burger huizen, waayen. Des morgens ten 8 uuren wierdt het gefchut van beide de bolwerken gelost, het welk des middags ten 12, en des avonds ten 5 uuren herhaald wierdt. Ook wierden byzondere dankzeggingenen gebeden voor Zyne Doorluchtige Hoogheid, het Vorftelyk Huis en 'sLands Welvaart, door de Kerkenleeraars uitgeftort. Des avonds zag men veele huizen  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 409 Zen der Burgeren verlicht, het afbranden'. van Vuurwerken hoorde men laat in den' nacht enz. De Academie der Geneeskunde te Parys heeft in haare zitting van den 3 dezer maand beoordeeld de antwoorden op de Vraag: Over den aart, oorzaaken en voorbehoedmid' delen van de Ziekten der moerasfige Landen, die droog gemaakt worden, als anderendaags fcbe y dei dendaagfche, Gal en Rot Koort/en, en aan dezelven drie pryzen van een Gouden Eerpenning uitgedeeld, in de volgende orde: De eerde prys heeft zy toegeweezen aan eene Latynfche Verhandeling , gefchreven door den Heer L. Bicker, Med. Doctor te Rotterdam , Bedierder van het Bataafsch Genootfchap , en Lid van verfcheide geleerde Genootfchappen. De tweede aan de Verhandeling van den Heer Ramel, Med. Doctor te Aubaigne en Provence, Lid van de Academie des belles Lettres te Arras, Correfpondent van de Academie. De derde aan de Verhandeling van den Heer Baumes, Med. Doétor te Nimes, Lid van de Koninklyke Academie der Wetenfchappen, fraaye Letteren en Koniten te Dyon. Op den 14 Maart is van wege de Heeren van de Weth deze Waarfchouwing afgekondigd : Al- 3.0T- fER3AMi  4io NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Waarf. omtrend de (yeir ken. markt. A lzo de Heeren Schout, Burgemeefteren en Schee* -^*r penen der Stad Rotterdam , in ervaring zyn gekomen, dat tot merkelyke fchade van de Schoonhoudfter van de Varkemarkt by de Binnewegfchè Poort binnen deze Stad, door deze en geene van buiten aankomende Perfoonen, onderfcheiden parthyen Varkens ter Markt worden gebragt, en wanneer zy daar van flegts weinig verkogt hebben, dezelven dryven even buiten de Binnewegfchè Poort, en die als dan , aldaar onderling aan elkander of aan andere Spekflagers verkoopen, terwyl ook de Buitenlieden op de voorfchreeve Markt, Varkens van elkander overnemende, aan gemelde Schoonhoudfter haar toegelegd Salaris weigeren, op fundament^ dat zulk een overneming niet zou kunnen worden geconfidereerd als een Verkoop of Koop, door welk een en ander de Schoonhoudfter van voorn. Markt, die gemelde Markt in plaats van de Marktknegt, voor een gering loon moet fchoonhouden, aanmerkelyk word verkort; Zo is 't, Dat Hun Ed.' Groot Achtbaaren daar in willende voorzien, hebben goedgevonden en verftaan allen en een iegelyk, wie het zoude mogen aangaan,by dezen te ordonneeren, om zig ftiptelyk te gedragen na den inhoud van de 34 en 35 Artikelen van dc Ordonnantie op het Spekverkopen en Varkenflagten van dato den 22 September 1719, dewelken inhouden: „ Dat geene vette nog ma„' gere Varkens mogen werden verkogt elders dan op de Markt daar toe geordonneerd: nog van de „ Markt vervoerd mogen worden, voor dat het Recht ,, van de Schouwer en van de Marktknegt zal zyn „ betaald." en die tot dat einde by dezen aan een ieder worden herinnert, met verdere Ordonnantie, dat aan voorfchreve Schoonhoudfter van de voor • noemde Varkemarkt, die (gelyk hier voren is gezegO in plaat» van een Marktknegt, dezelve Markt is "waarnemende, voor ieder Varken, het welk aldaar ter Markt word gebragt, zal moeten worden be„  JAARBOEKEN, Maarf, 1789. 4" betaald het loon, 't welk by Refolutie van Hun 's Ed. Groot Achtb. van dato 21 November 1676, is gefteld op een halve ftuiver voor ieder Varke, Bigge, Schaap of Lam, dat aldaar zal worden verkogt, en 't welk by den Kooper alleen en in het geheel moet ' worden betaald, alles op pcene, dat die geene, die ' daar in nalatig zal blyven, deszelfs Varke , Bigge, Schaap of Lam, ingevolge het voorfchreven 35 Art. door de voorn. Schoonhoudfter van voorn Markt zal kunnen worden aangehouden, dus zy een ieder L gewaarfchouwt. Aldus gedaan en gearrefteerd in Collegio van do Heeren van de Weth voornoemt, den 28 February 1780 ; prasfent de Heer Mr. Rp ■ *f< leffé van Sta ■-eren. Heer van Herkingenen Roxenisfe Schout, Mr. Jacob van der ' etm Burgemeefter, fobannes Hoog en Adriaan Herben Vermeulen , Scheepenen, In kennisfe van my Secretaris, j. van ZUYLEN van NYEVELT. Nog wierdt op den zelfden 14 Maart omtrend het yken van gewigten, fh'aaren, ellen enz. deze Waarfchouwing afgelezen : Alzo de Heeren Schout, Burgemeefteren en Schee-: penen der Stad Rotterdam , in ervaring zyn gekomen, dat door veele Koopluiden, :Traricanteh, Winkeliers en Neringdoende Lulden, niet behoorlyk wordt geobferveert de Ordonnantie van Hun Edele Groot Achtbaaren, in dato 4 February 1719, op het ftuk van het Yken van Gewigten, Maaten Ellen enz. geftatueert, tot merkelyk nadeel van veele Burgeren, Ingezeetenen en Vreemdelingen; en het daar en boven ten hoogden billyk is, dat een ieder het zyne bekome; Zo is't, Dat Hun Etlele Groot Achtb. daar in wü- Rot, terdam. Wna'f. omtrend rieVi.T' kenmarkt.  Rotterdam. Waarf. Wegens den Tck. < i i j ( 1 é 412 NIEUWE NEDERLANDSCHE willende voorzien; hebben goedgevonden en veritaan, by deezen aan alle en een iegelyk, wie het. zoude mogen zyn, te ordonneeren, om zig exactelyk te gedragen na de voornoemde Ordonnantie, on het ftuk van het Yken van Gewigten, Maaten. Ellen enz., op pcene dat die geene, welke tegens dezelve komen te contravenieeren, zonder eenige de mmften conniventie zullen worden gemulft'eert in al zulke boeten en pcenaliteiten, als by dezelve Ordonnantie tegens de Overtreders en Nalatige is geftatueert.. ö Aldus gedaan en gearrefteert in Collegio van de Heeren van de Weth voornoemt, den 7 Maart 17^9 ; En na voorgaande Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert den 14 Maart 1789; prasfentde Heeren Mr. Rei»iet Fteaenk van lTe'£">Heere ^Herkingen.en Roxenisfe, Schout, Mr. Jacobus van der Heim Burgemeefter, fóHt'dK «es boog en Adriaan Herben rtrmeuten, Scheepenen. ' In kennisfe van. my Secretaris, J. van ZUYLEN van NYEVELT. Op den algemeenen Dank- Vast- en Bedelag, is alhier in de Nederduitfche en Wal. che Gemeente ingezameld f 3636 : 16 ■ o us ƒ 9%9 : I4 : 6m minder als V00rJe^en Met voorkennis en goedvinden van Zyne Joorluchuge Hoogheid,is by hetEd. Mooi -ollegi^ ter Admiraliteit op de Maze het >eyel over 'sLands Wagtfchip Schiedam op^dragen aan den Kaptein Van Son, en dat over  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 413 over 'sLands Uitlegger op de Schelde de Jiefchermer , aan den Lieutenant Van der Swan. UTRECHT. Utrecht. Omtrend de kleederen, welken aan behoeftige Lieden worden uitgedeeld , is op den 7 Maart 1789, deze voorziening afgekondigd: Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Utrecht in ervaring bekoomen hebbende, dat vflï&heide Perfoonen by de refpective Arme Kamers , zo van de Aalmoefenierskamer, als Diaconie bedeeld en onderhouden wordende, zich niet ontzien om de Linnen en Wollen Goederen en Klcederen, welke aan hen tot dekking en verwarming van hunne Lichaamen gegeven worden, te verzetten of te verkoopen, of op eene of andere wyze zich weerloos te maaken , hebben , om zo veel mogelyk daarinne te voorzien , op het voordel door Heeren Regenten dezer Stads Aalmoesfenierskamcr , Boekhouder en Diaconen der- Nederduitfche Hervormde Gemeente, en Regenton van het Oude Mannen en Vrouwenhuis, des wegends aan Hun Edele Groot Achtb- gedaan, goedgevonden dezelve te auctorifeeren, om de by Hun uitgedeeld wordende Linnen en Wollen Goederen en Kleederen met een zeker Merk -te tekenen, namelyk die van wegen de Aalmoefenierskamer gegeven worden, met de" Letters A. K. U. en die door de Diaconie uitgereikt worden-, met de Letters DIA. U., en die'van het Oude Mannen en Vrouwenhuis met de Letters OUD. M. cn VH. Gelyk de Heeren Re' Rot- i erdam.  4i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHl Public. nopens Armen- Kleede* ren. Regenten van dezer Stads Kinderhuis en van 1 ■ B rg ;r Weeshuis en van alle verdere Gasthuizen gequalificeerd worden, om de Goederen ten dienfte hunner Huizen gebruikt wordende met zodanig een Merk te tekenen, als zy zullen komen goed te vinden. En word by deze alle en een iegelyk verboden zodanig getekende Kleederen of Goederen te verruilen , te beleenen of te koopen , op peene van vyf en twintig Gulden, te verbeuren ten behoeve van de Aalmoefenierskamer Interdicerende de Vroedfchap fpecialyk den Casfier en Bedienden van de Bank van Leening, en alle Inbrengers van Goederen in voorfchreven Bank of Lombard, al zulke getekende Kleederen of Goederen aan te neemen , en te beleenen, midsgaders den Vendumeefter dezer Stad om dezelve op de Wekelykfche of andere Venduën te veilen of te verkoopen, als mede ook alle Uitdragers en Oude Kleederverkopers om gemelde Goederen te koopen, te verruilen of eenig Geld daar op te fchieten , onder welke benamingen zulks zonden mogen wezen , alles mede op een poene van vyf en twintig Gulden, ten behoeve van de Aalmoefenierskamer. En- op dat niemand hier van onwetenheid zoude kunnen voorwenden, zal deze als naar gewoonte worden gedrukt en aangeplakt. Aldus "by de Vroedfchap der Stad Utrecht gearrefteerd den 23 February 1789, en =;- van Franeker, op den 12 Maart, voor 4 Jaaren van het grondgebied van Franeker gebannen: Pieter Waardenburg, op den 13 Maart, voor 4 Jaaren in het Tuchthuis, Egbett Tulner, van Bel. kum, op den 16 Maart, voor 5 Jaaren in het Tuchthuis: Benjamin Muttelman, van Franeker, op den 20 Maart, in 100 Friefche Ryders: Tjeerd Banga, van Franeker, op 23 Maart in tien duizend Guldens: Lieuwe Hes/eis, van Oofterbierum, op den 24 Maart, in duizend Goudguldens, dog heeft verkozen vier Jaaren te ruimen: Jacob Jans, van Oofterbierum, op den 26 Maart, in de kosten: Paul Andla, van Franeker, op den 27 Maart, in 150 Friefche Ryders: Andele Lol. Lèeu- wardkn.  426 NIEUWE NEDERLANDSCHE LEEUWARDEN. Lolkes, vanBelkum, op den 27 Maart, in 700 Dukatons : Johannes Scbeltes , van Dronsryp, den 27 Maart in 1500 Goudguldens: en eindelyk Klaas Klaasfes de Jong, van Franeker, in 150 Friefche Ryders: en allen in de kosten. STAD EN LANDEN. Groningen. Wy hebben hier te voren bl. 146 van den gewezen Predikant G. J. G. Bacot gefproken. Het Hof fprak op den 5 Maart 1789 tegen denzelven dit Vonnis uit: EXTRACT uit Het CRIMINEEL PROTHOCOL, zn ter Secretarie van de HOOGE JUST1TIEKAMER van stad GRONINGEN en OMMELANDEN " berustende. A Izo Cerrit Jacob Georg Barot , Predikant te Eenrum, zig door zyne vlugt de handen van de Juftitie hebbende ontrokken, diensvolgens het decreet van Apprehenfie by den Hove tegens hem verleend , niet heeft kunnen worden geëffectueerd, maar de Procureur ■ Generaal dezer Provincie, by 'sHoves Apoftille van den 1 November 1788 geauthorifeerd is geworden, ratione officii per edifüum ad val* vas tegens den Latitant te procedeeren, en het zelve edict, waar by de Latitant wierd gedagvaard, om op de daar ingeftelde termynen in perfoon voor dgzen Hove te compareeren, en te aanhooren zoda-  ]AARBOEKEN, Waèr*9 1789. 4^7 damden eisch en conclufie, als de Procureur - Ge-, tieraal qq tegens hem zoude willen doen en nemen,} daar des behoort geaffigeerd. Edog de Latitant op de °eftelde termynen den 27 November en 18 December 1788, 15 January en 5 February 1789 niet, zynde gecompareerd, is dezelve fuccesfivelyk in de] eerfte tweede en derde contumacie geteekend, enby het'vierde termyn de vierde contumacie tegens den Latitant en Defaillant verleend, hy rems contuwax verklaard, en den Procureur - Generaal qq. «eauthorifeerd, om by intendit te procedeeren. ö En den Procureur - Generaal qq. deszelfs intendit den 12 February dezes Jaars ter Vergaderinge hebbende ingediend, en daar by geconcludeerd, dat, vermits de abfentie en contumacie van den Latitant en Defaillant, dezelve verfteken mogt worden verklaard, van alle exceptien declinatoir, dilatoir en peremtoir, mitsgaders van alle defenfien en weeren van rechte, welke hy, gecompareerd zynde, hadde kunnen en mogen proponeeren en doen , en voorts ten eeuwigen dage gebannen uit de Provincie van Stad en Lande en Westerwoldingerland, zonder ooit daar inne te mogen wederkomen, op pcene van zwaarder ItrafFe, en eindelyk gecondemneerd in de kosten en mifen van de Juftitie, mitsgaders van den Procesfe, ofte tot andere zulke pcene, als het Hof na rechten en Juftitie zoude oordeelen te behooren. Zo is voorts uit de by het intendit overgelegde informatien, beëedigde depolitie van getuigen ° als andere bewysdommen, aan het Hof gebleken, dat de Latitant en Defaillant Gerrit Jacob Geortr Baco. in de verderfelyke oogmerken en intriges van eenige na verandering haakende, en waar door het lieve Vaderland, in de laatfte jaaren, voor de gunftige wendinge van zaaken in deze Republiek, zo jammerlyk is gefchokt en op den oever van deszelfs geheele vernietiging gebragt geworden, niet weinig heeft medegewerkt, en dezelve alleaintsbegubftigd, door zyn verkregene kundigheid JRO«NCEN. \entemie fge.n G. .'G. Ba 1 ot.  Groningen. Sententie tegen G. J.G. Bacot. 428. NIEUWE NEDERLANDSCHE tot verleiding van andere minkundigen te misbruiken, met den monde en gefebrifte denkbeelden onder het volk te verfpreiden, allergefchiktst om hetzelve tegens eikanderen niet alleen, maar ook tegens hunne wettige Regeeringen op te zetten, en dezelve by het volk in verdenkinge te brengen, ja regtftreeks dienstbaar, om alle hoog gezag en richterlyke authoriteit den bodem in te liaan, en met verfmading van die zelve richterlyke autoriteit, de heerfchende begrippen van dien tyd met de gewapende arm door te zetten ; hebbende hy (die reeds in den jaare 1784 zyn lust om ligt en ongegrond de verrichtingen van Coliegien en perfoonen van het grootfte aanzien te veroordeelen, en zyne benspinge en denkwyze het publiek mede te deelen, hadde aan den dag gelegd,) zig niet ontzien van zeker Addres, op den 24 April 1787, op den naam van de gewettigde Genootfchappen van Wapenhandel te Appingadam en Lopperfum, ter Staatsvergadering dezer Provincie ingediend, en houdende behalven atroce befchuldigingen voor eenige ftemgerechtigde Ingezetenen en Landgebruikeren in het Fivelingo Kwartier van twist en tweedragtftookende onderneemingen, listige boosheden, onvermoeide lafhartigfle en fchandetykfte konflenaryen ffc. om de Genootfchappen verhaat te maaken, na de door de H. Heeren Staaten gedaane affchaffing en vernietiging der Exercitie - Genootfchappen, eene directe befchuldiging tegens Hoogstgedagte Heeren Staaten van de tafhartigtle en fchandehklle ondankbaarheid tegen de Genootfchappen, en misdaad van over heer* fchinge en onderdrukkinge; voor het Genootfchap van Wapenhandel te Eenrum te doen affchryven, enzelvétecorrigeeren, waarna het alzo ook dooide Gecommitteerden en Officieren van dat Genootfchap is verteekend, en den H. Heeren Staaten aangeboden, en daar na met een zeer nadeelige, en de Regenten hoogstbeledigende pasfagie , uit het Zakboek aan Neerland, Folk, met den druk ge^ meen  JAARBOEKEN, Maart, 1780. 429 Jticen gemaakt, onder den tytel van Paderljindlievende üelydetiis dc zuivere gcïóëienr ian ' de Exercitie ■ Genootfchappen in de Ommelanden. Gelyk hy, die ook zyn penne geleend, althans het drukken bezorgd heeft, van een Brief anv. een Óiamelanoer over'het groot belang en de noodzahljkheid eenêt t-tye algemeene cn fiandhoudende FoMlv'apen'wg "tèn • platten Lande, in i78ó~üitgekomen, 'ter gelegenheid van de gantseh ii reguliere opmarsch der diVerfche 'Genootfchappen van Wapenhandel uit. het Huifin. go.Kwartier, op den .17, Juny 1787,'naar Zandeweer, en het detaphecren van eenige marifchappgn van dezelve, dien avond, na het Oofter Nyland, heeft doen zien, dat hy bereid was, om met mond en pen deeze gewapende lieden ten dienst te daan; maar ook om aan dezelve denkbeelden van geweld, oproer, moord, faménrottinge van honderden woedende oproermakers , en oogcnblikkelyk gevaar, voor een afgezonden corps, van overvallen en vermoord te worden, in te boezemen,! en daar van de Ingezetenen, van.hen lieden in denkenswys verfchillende, te betichten, waar voor geen febyn van grond bevonden wierd, dan het "welk niet te min zeer gefchikt was, 0111 de gemoederen te verhitten cn tegen eikanderen op. te zetten. Dat deze zonderlinge en wcttelooze optogt eene Refolutie van dezen Hove ten gevolge hebbende gehad, van aanïchryviage aan de Gerichtcn waar dit plaats vond , om ter beteugeling yan foortgclyke ondernemingen by Publicatie de Ingezetenen te waarfchuwen en ernftig'af te maanen, de Latitant en Defaillant zig heeft veroorloofd, om, by pene Vergadering van Genootfchaps - Ledeq öfi,e Officieren te Onderdendam^ op Cf gemaakt.è zwarigheid' by zommige In een a^geméccê'afvunringe, en alzo van. een gewapende uit- pn .inmarscli^ openlyk te' zeggen , dat zy aan de Refolutie van den Hove., ,en. 'daarop gedaane Publicatie niet 'behoefden te obedieeren, en alzo die lio*ion van mindere, kunde ,en,doorzigt, by de- Gro- Sententie •egeti G. f.G. Ba:ot.' \  430 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Sententh tegen G, J.G. Ba. cot. dewelke nog eenige eerbied en gehoorzaamheid voor de bevelen van hunne wettige Gerichten huisveste, daar tegen op te zetten. Dat hy vervolgens niet gefchroomd heeft te concipieeren, in het rein te doen fchryven, en op zyne ftandplaatze de zich in den wapenhandel oeffenende Ingezetenen aan te pryzen, en voords aan Gecommitteerden en Officieren ter vertcekening voor te leggen, zeker Addres ofte Declaratoir der gewapende Genootfchappen in de Ommelanden, den 30 Augustus 1787, door vier en tachtig zo Gecommitteerden , Officieren , als Onder - Officieren geteekend, de H. Heeren Staaten aangeboden, en nog boven dien het zelve Addres met een zeer hoonende voorrede te doen drukken, onder den tytel van Rechtvaardigend Ve> toogfehrift, en zo eer vredige als vry moedige verklaar ing der Wettige Wapen - Genootfchappen in de Ommelanden , afgeperst door eene Refolutie van de Hoopc Juftitie - Kamer , van den 10 July I787, en gerichtelyke Publicatien daar op gevolgd. Een, voor al in die tyden,zeerbedenkelyk en allergevaarlykst ftuk, waar in de verderffclyke en alle fichterlyke authoriteit ondermynende en omverwerpende grondbeginfelen onbefchroomd den Souverein worden voorgelegd , waar by het gezag van het Hooge Gerichtshof in deeze Provincie met der daad wordt aangetast, en doo* de gewapende Genootfchappen , als de zodanige, als de gehoorzaamheid de Hooge cn laagc Gerichten ontzegd ; ja waar by men dit ongehoord Declaratoir beftaan durft re doen, ,, dat men alle die geheel niet vermoede geweld„ daadige handhaving van de Refolutie, op last en „ door de Gerichtsdienaaren van den Hove, niet „ als uit naam en van wegens de Hooge Overig„ beid van Stad Groningen en Ommelanden ge„ fchiedende, maar als privaat of perfoonlyk ge„ weid der byzondere Leden van den Hove, be„ fchouwen zal." Dat al wyders de Latitant en Defaillant om gee-  JAARBOEKEN, Maart, xjS'sk m geene gelegenheid voor by te laaten gaan, waar in •by meende ter bereiking van het bedoelde oogmerk van dienst te kunnen zyn, by aldien al niet. by de gewelddaadige invafie van de Stad Appingadam, dezelve Stad mede is ingetrokken, en van het geweld die Plaats gepleegd ooggetuige en daaraan mede fchuldig geweest, 'er nogthans voort denande-i ren dag zich heeft laten vinden, met zydgeweer gewapend, onderzoek by privatim op de Sociëteit gevangenen getenteerd, en met de Officieren Eedgenootfehaps Vergaderingen op het Raadhuis heeft bygewoond. En eindelyk dat hy tot de zeer bedenkelyke, en door de H. Heeren Burgemeefteren en Raad dezer Stad, om die redenen gesupprimeerde Groninger Extraordinaris Courant van den a<5 September 1787, de ftoffe gedeelteiyk heeft gefuppediteerd. Uit alle welke beweezene misdaaden dus ten klaarden confteert, dat de Latitant, van het eerfte begin der ongelukkig ontftaane troubles in deeze Republiek, toe zelfs na de gewenschte en gezegende omwenteling der zaaken, zich altoos, boe vreemd en rechtftreeks ftrydig ook van en tegen zyne eerwaardige Ambtsbetrekking,heeft doen zien, als een aanftooker en bevorderaar van de aliergevaarlykfte gevoelens, ter ondermyning van de gevestigde Conftitutie en verguizinge van allen eerbied voor Wet en Overigheid, en dus in ftede van een vredelievend.. en de Magten over hem gefteld ondergefchikie voorganger, met raad en daad, mond en penne, heeft getoond een openlyke roervink, en dus een allergevaarlykst Lid der Maatfchappy te zyn, waardoor veele Ingezetenen zeer zyn misleid, en tot demarches gebragt , die hun en hun gezin de gevoeligfte blyken van een al te blind vertrouwen op zyn kunde en Caraöer opleveren. r Door alle welke wanbedryven de Latitant zich aan eene exemplaire ftrafbefFening heeft onderhevig Ff 2e- Gao- NINGElft Sententie 'egen G. LG. Barot.  Groningen. Sententie tegen G. J.G. Bacot. *f LAND* $k NIEUWE NEUERLANDSCHE gefteld, dan dewelke , door dien zich de handen van de Juftitie heeft onttrokken, voor als nog aan hem niet ter executie gelegd kan worden; zo is het, . dat de H. Heeren Lieutenant en Hooftmannen, uit naam en van wegen de Hooge Overigheid eh Heerlykheid van Stad Groningen en Ommelanden, rechtdoende, den Procureur - Generaal dezer Provincie, nomine Officii, in zyn genomenen eisch en conclufie wel gefundeerd hebben verklaard, en mitsdien den Latitant en Defaillant Ger'it Jacob Georg Bacot, uit hoofde van de voorfchreevene contumacie, verfteeken verklaart van alle exceptien, declinatoir, dilateir en peremtoir, mitsgaders van alle defenfien en weerenvan rechten, welke hy,gecompareerd zynde, hadde kunnen en mogen proponeeren en doen; en voorts ten eeuwigen dage gebannen uit de Provincie van Stad en Lande en Wester-Woldingerland, zonder ooit daar inne te mogen wederkomen, op pcene van zwaarer ftraffe; en eindelyk gecondemneerd in de kosten en mifenvan de Juftitie, mitsgaders van den Procesfe; onder dewelke ten laste van den Latitant en Defaillant zal worden gebragt een fomma van drie honderd cn zestig caroli Guldens, uit zyne goederen te verhaalen, ter gedeeltelyke goedmakinge van de -kosten, door de Commisfie, in de maanden October en November 1787. veroorzaakt, endefchaden en impenfen, ter gelegenheid van de gewapende op-togt, invafie,en bezet houden van Appingadam gecaufeerd, voor zo veel deswegens klagten by het E. E. Gerichte van Appingadam , ofte op de gedaane Publicatie by de Heeren Gecommitteerden zyn ingebragt, beiden by dezen Hove getaxeerd. Aldus gepronuncieerd op het Hof van Juftitie in Groningen den j Maart 1789.  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 433 'T LANDSCHAP DRENTHE. Assen. O p den 24 Maart is alhier deze Pub-li* Assen. catie vastgefteld: Ü idderfchap en eigenerfdens Staten der Landfchap Drenthe doen te weeten: Nademaal de ervaringe heeft geleerd, dat onze Refolutie en Publicatie in dato den 24 December 1787, by welken alle 'sLandfchaps Ingezetenen in 't generaal, tot het dragen van eenig openl\k en zigtbaar Orange vercierfel van Strik, Cocarde of Lint, als een teken van eendragt en opregte gezindheid, om de herftelde algemeene rust te bevorderen en te bewaren, zeer ernftig zyn vermaand, ter bereiking vari dit vredelievend, en den Lande zo heilzaam oogmerk, in allen deelen niet voldoet, maar eenige ■wrevelmoedige perfoonen zig als nog daar aan onttreken, en. hier door, ten minften hunne moedwillige aankantinge tegens onze Landvaderlyke gedane vermaning, zo niet ook eene mïnagting voor den Heere Prince Erf - Stadhouder en het Doorluchtig Huis van Orange, meer en meer, aan den dag leggen; Waaruit reeds onlangs wederom,in eenige plaatzen dezer Landfchap, voornamelyk op 't Hoge veen, nieuwe onlustenen dadelykheden ontftaanen inkomfiig nog verder te dugten zyn, welke de nadeligfte gevolgen voor de algemeene ruste zouden kunnen na zig fiepen. Zo is 't, dat Wy, tot voorkoming van dezelve, Ff a en PubL tot het dragen van een Orangeteken.  434 NIEUWE NEDERLANDSCBB' Assen. Public, tot bet dragen van een Orangeteken. en om het, op nieuw ontftane twistvuur, zo vee mogelyk, alle voedzel te benemen, na rype deliberatie hebben goedgevonden, te ordonneeren en ftatueeren , gelyk Wy ordonneeren en ftatueeren mits. dezen, dat alle Ingezetenen dezer Landfchap gene-ralyk,zonder uitzondering van ftaat,rang of kunne, tot wederzeggens toe, zig niet zullen vermogen, zonder eenig uiterlyk en zigtbaar Orange vercierfel, van Strik, Cocarde of Lint, als een blyk en teken van hunne waare gezindheid, tot eendragt en geneigdheid , voor de bewaring der algemeene ruste, in het openbaar te vertonen, by pcene, dat die. geenen, welke zullen bevonden worden, dezen ten contrarie gehandelt, en zig onzer welmeninge onttrokken te hebben, zullen vervallen in eene boete van één Goudgulden, ten voordeele der Diaconie locaal, by parate Executie, te innen, en dit telken reize te verbeuren, zo menigmaal dezelven, zonder bet openlyk dragen van eenig zichtbaar Orangeteken als voorfchreven in het publiek zullen verfchynen. Wordende, tot betere naarkominge van deeze onze Publicatie, de refpecliveDiaconiën wel ernftig gewaarfchouwt, op de flipte invordering dezer boei te, nauwkeurig te letten. Lastende wyders de Schultesfen dezer Landfchap, om, byaldien Diaconen hier in nalatig mog-. ten blyven, daar van, met overzending der nodige bewyzen, aan den Drosfaard kennisfe te moeten geven, ten einde alzulke Diaconen voor het Collegie worden geciteert , en verders de nodige voorzieninge gedaan, om dezelven, wegens pligt-verzuim ten dezen opzigte, naar behoren te corrigeeren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie pretendere, zal dezen door den druk gemeen gemaakt, en des voor- en nademiddags, vau alle Predikftoe- • - ' len  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 43* len dezer Landfchap gepubliceert, en voorts ter gewoone plaatfen geaffigeert worden. Adum op den Landsdag, gehouden te Asfen den 24 Maart 1789. Ter Ordonnantie van de Heeren voorfz. W. H. ERKENSWYK. Nog is op den zelfden 24 Maart ten Landdage deze Publicatie vastgefteld : "D idderfchap en eigenerfdens Staten der Landfchap Drenthe doen ce weeten: dat ter onzer kennisfe zynde gebragt de twyflèlingen, by zommige Schulte'sfen dezer Landfchap ontibaan, of, en in hoe verre, de Eigenerfdens welke leeden van de vernietigde Exercitie - Genootfchappen en Sociëteiten geweest zyn, dog zig de ondertekening van het vastgeftelde Declaratoir onttrokken hebben, als Keurnoten by gerigtelyke actens valide kunnen adfifteren. Hebben wy na gehoudene deliberatie' eenparig goedgevonden te verklaren. Dat vermits by Staatsrefolutie van den 20 December 1787 uitdrukkelyk geftatueert is, dat alle de leden van de vernietigde Exercitie - Genootfchappen en Sociteiten, zo honoraire als werkende, zonder onderfcheid, gelyk mede de gewezene Directeuren van het zogenaamde Vaderlandfche fonds, het bovengemelde Declaratoir zouden moeten ondertekenen, en by gebreke van dien, niet ter dezer Vergadering of eenig andere Coliegien van Policie, of Juftitie, of ook tot de verdere bediening van Ampten en publieke posten zouden worden toegelaten , daar uit van zelve duidelvk is afteneemen onze Ff 3 me- Assen.  Ys* NIEUWE NEDERLANDS CBE ., ui A ASJEN. Publ. omtrend ondertee. kening Van'tDe- claratoir. Ter Ordonnantie van de Heeren voorfz. W. H. ERKENSWYK. NE* mening des tyds geweest te zyn, ("gelyk 'dezcTve? nog is,) dat die geerie, welke zig aan deze ondertekening hebben onttrokken, niet als Keurnoten by eenige Gerigtelyke Actens kunnen worden gebruikt En verders dienftig gevonden eene - generale aifthorifatie op alle de Scholtesfen dezer Landfchap te verleenen, zo als wy dezelve verlenen by. dezen j om ingevallen, uit hoofde van het effect dezer refolutie, geenhabileKeurnoten inde Marken of Carfpelen alwaar ■ dezelve vereischt worden , mogten te bekomen zyn, als dan, andere gewettigde Keurnoten van elders valide te mogen asfumeretijen teffens b'y nadere interpretatie onzer weimening te verklaren, dat voorfchreven gereprobeerde perfonen mede zullen worden gehouden, voor geheel uitgefloten bu ten alle ftemgeregtigheid als Eigenerfdens, in zaken 's Landsfchaps regering betreffende, of daar op onmiddelyke invloed hebbende. ' En ten einde niemand hier van ignorantie prétendefere,zal deze alom worden gepubliceert en geaffjgeert, ter plaatze daar men gewoon is Publicatie en affixie te doen. Afturrt op den Landsdag, gehouden te Asfen den 24 Maart 1789.  JAARBOEKEN, Maart. 1789. 437 NEDERLANDS CHE C O L O NIE N. B A T A V I A. Wy hebben nog de navolgende berig- ] ten van dezen oord mede te deelen :1 Den 6 December 1787, wierd tot Soldy Boek'-, houder op Ambori, in plaats van K. Kot nes,. benoemd den aldaar zich bevindende Onder-Koop. , •man buiten employ L. van /peten ; terwyl nog aan den Artillerv-Kaptein alhier % K' Albruht, wierd gepermitteerd tot dienst prefteering na Macasfer over te gaan. Den 10 dito wierd na Bantam ' aangelegd het Schip de Ztemmph, en na Banjermasfing de Bark de Conflanüa : Voorts zyn op Macasfer aangefteld tot Lieutenant-Militair den Lieutenant J. W. Schemering , tot' Lieutenant den Vaendrig K. Kuurheg, en tot Vaendrigs de Sergeanten F. Deene en Chr. Pt anke. , Den 11 dito wierd aan den Onder - Koopman buiten Employ .'ƒ. M Bronkhorst, gepermitteerd het doen van een Springtogtje na Java; als Procureur is alhier gepermitteerd om voor beide de Rechtbanken van Juftitie te poftuleeren, den Adflftent C. D. iv-ys: Voorts., in plaats van den Overledenen J. Hollenhagen, tot •Principaal Journaal - Extendeerder op het NegoüeComptoir aangefteld F. G. Winkelman*, ma Voordragt tot Ouder-Koopman, en tot Extract, -Factuurhouder in zyn plaats den Boekhouder t. Haver* karn. Den 14'dito wierden tegens eikanderen van Ff 4 dien* 3ata- 'ia. lerigten >un Ba* avia.  433 NIEUWE NEDERLANDSCHE Batavia. Berigten v n Bktskvia. I \ dienst verwisfeld den Secretaris van Policie te Amboina en Banda F. Lebrtcht Bensz. en J. O. van Klootwyt: Den 18 dito wierd geapprobeerd de gedaane Verkiezing byde Lutherfche Gemeente C. H. Specht, J. F. Lachman en J. C. Herling, tot Ouderlingen, en J. Eppinger en H. M. Richard, tot Diakenen. In plaats van den overledenen A. J. van Hek , wierd tot Guarnifoen - Boekhouder aangefteld den Onder - Koopman J. F. Biresloisly, en tot tweede Vifitateur der Soldy, in zyn plaats den Boekhouder E. S. Smit, beide met Voordragt aan de Heeren Meefters, tot verkryging van de qualiteit en gagie van Koopman en Ónder - Koopman refpective. Den 24 dito wierd tot Lieutenant Ingenieur bevorderd, den op Samarang befcheiden . . . Rheede; zo mede tot Lieutenant den op Cheribon befcheiden Vaendrig C. R Pruys Den 15 dito des voormiddags ten half elf uuren, yerwisfelde alhier hettydelyke met het eeuwige, den Wel Edele Geftr. Heer jan Vermeulen, in leven Raad extraordinair van Ned'erlandsch Indien; mitsgaders Directeur van de beide Banken, en Commisfaris van de Verftrekkingen van Soldyen. Den 26 dito, des namiddags ten vyf uuren, wierd het Lyk van welgemelden Heer Vermeulen., onder het obferveeren van de gewoone plegtighedcn, op het binnen Portugeefche Kerkhof ter Aarde befteld. Den 28 dito wierd aan den Koopman en Secretaris van Weesmeefteren IV, Kraane, geaccordeerd voorfchryvens lan de Heeren Meefters ter obtinue van de qualieit en gagie van Opper-Koopman. Den 29 dito ivierd tot Directeur van de Bank - Courant en Bank /an Leening, mitsgaders Commisfaris van de VerIrekkinge der Soldye, in plaats van wylen den Heer Verneuk", benoemd den Heer Raad "Extraordinair rt. de Bock; aan den Geheimfchryver van den rleer Gouverneur - Generaal Mr. 1$ -Scheuten, toe[evoegd den titel en rang van Opper - Koopman, om  JAARBOEKEN, Maart. 1789, "439 om ter verkryging van die effeftive qualiteit en gagie, de Heeren Majores te worden voorgedragen, voorts mits het overlyden van L. de Wilde, vast op het Negotie-Comptoir alhier by optreeding aangefteld tot Fa&uurhoudcr den Onder Koopman G. • CV. Fetmenger, met voordragt tot Koopman; tot Negotie-Overdrager den prov. Onder ■ Koopman J. J. van Mff.as ; tot Pakhuis - Boekhouder den prov. Onder - Koopman F. G. Uinkelmars ; tot principaal Journaal - Extendcerder den Boekhouder 3. Haverh'n, met Voordragt tot Onder-Koopman ; en tot ExtracTt - Factuur, onder den Boekhouder Alb. H. Feuge. Den 1 January 1788 is de Burger Engelbert overleden. Den 3 dito, arriveerde de Scheepen Zeeland en Roofenlmrg van Japan. Den'8 dito, wierd de Wel Ed. Heer de Hoek, Commisfaris van de verftrekking der Soldy. Den ij dito, zyn Mattao, als Kaptèin-Lieutenant Militair Manótdu Ftrge en Cherez, als Lieutenant Stamkart , Fes, Brduns. WHHngsbuttet, Ernst en Fan Boon, tot Vaendrigs aangefteld. Den 17 dito, is G. Rogbr. Refident van Japara alhier overleden. Den 22 dito, is Schelkens, in dees plaats als Refident aangefteld ; voorts als eerfte Adminiftrateur van 't GraanMagazyn .... Aalmans, met voordragt tot Koopman, en als tweede in het zelve Magazyn Mos- Jel, gelyk mede tot tweede in 't Kleede Pakhuis , . . . Goldbach; voorts wierd .... Brands, als Overdrager van de Werf ontflagen, en in die plaats weder aangefteld . . . Crans; ook .zyn de Vaendrigs Amlong, als Lieutenant en Hoofd van de Militie fe Riouw aangefteld, en .... . Schtdln?', tot ordinaris Vuurwerker en Opziender van dc Artillery. Den 24 dito, is den Onder-Koopman Refen, overleden. Den 2j dito, wierd Kaptein 'Vobner op 't Schip Veere, en den Kaptein-Lieutenant Cuneil, op 't Schip de Princes van Orange, in Commando ge- Bata-' /ia'. Berigten >an Ba'avia.  440 NIÉUWE NEDERLANDSCHE Batavia. Berigten van Ba tav ia. 1 l i gefteld. Den 29 dito, wierd Kaptein Hofman Opperhoofd van Banjermasling, met den tytel en rang van Opper - Koopman. Voorts zyn de Schepen de Zeeuw., Berkhout, de Pr in ces van Orange, de Tempel en de Vreede.. naar Java aangelegt. Den \ February is . . . Vermeer , als geasfumeerd Lid ontflagen, en . . . Raket, in deszelfs plaats, en den Kaptein-Lieutenant Carflens, in Commando op 't Schip Trompenburg gefteld; voorts werden aangelegd de Schepen de Refolutie en 't Meeuwtje, na Europa. Den 4 dito, is den Kitmeefter Ardenne overleden. Den 3 dito, wierd den Predikant Buürma, na Ambon beroepen, en . . . Khagman, als Refident, te, Puntiana;-voorts werden de Schepen de Rehlutie en 't Meeuwtje, van de reis na Nederland geüxcufeerd": Het gehuur3e Schip de Sara Hendrina, werd na Nederland langelegd. Den 7 dito overleed de prov. Kapt. van de Brik de Pyl, . . . Meyer. Den 8 dito is le Refident te Puntiana Klaagman, den titel en ang van Onder-Koopman toegevoegd, en ... . ddneo, tot 2de aldaar aangefteld. Den 12 dito merdt aan Wolfduh, den titel en rang van Collonel oegevoegd. Den 15 dito, onder de Dragonders ilhier is . . . Nas/au, tot Ritmeefter, Man«tte, kaptein -Lieutenant, Pander Berg, Sous-Lieuenant en Ludwta. als Cornet, en van de Artillery lhier Jofei, tot Kaptein lirtmo. Kaptein-Lieutelant, Jansfen , Ordinaris Lieutenant, Brobergs ïxtraordinaris Lieutenant, en Banjer, Ordinaris Vuurwerker aangefteld. Den 21 dito arriveerde en Fransch Scheepje van Mauritius. Den 26 di3 is den Kaptein ter Zee Volmer, en den Hoofd'articipant cn Weesmeefter J. H. Dehcot, overr :den. Den 28 dito wierd . . . van Heemskerk, loofd - Participant van de Amphioen-Sociëteit; 't chip Ridderkerk wierd na Cheribon aangelegd, en . . Theodore, op 't Schip Veer e geplaatst. Den  3 AAR BOEKEN, Maart, 1789, 44f Den 3 Maart arriveerde een Portugeesch Schip van Macao, en van Malacca ontfing men tyding,dat aldaar overleden is den Wel Ed. Geftrengen Deer Kaptein Silvester. Den 10 dito, kwam een Fransch Schip van Mauritius alhier aan; ook overleed den Kaptein - Militair A F. Archdekin. Den 11 dito , wierd Eckhard van Samarang ontflagen en herwaards verlost, daar tegen als Fiscaal aangefteld Nieuwenheym, met voordragt tot Koopman ; voorts Masfau als tweede Pakhuis - Meefter, en Van der Worm, als Soldy - Boekhouder; en de Schepen Confiantia en Rotterdams Wehaaren. na Malacca aangelegd , den Burger en Wagen - Verhuurder Lehman, als Weesmeefter aangefteld. Den 13 arriveerde van de Westkust het Schip de Standvastigheid. Den 15 dito een Portugeesch Schip van Macao. Den 17 dito overleed den Achtb. fleer Mr. A. Regnems van Wykel, Raad van Juftitie. Den 18 dito, overleed mede den Onder-Koopman Mr. J. M. van Panhuys, is het Schip den Arend na Coromandel, Veere na Bantam en Rembang na Palamb mg aangelegt: Voorts den Cornet Ludwich, ais Commandant te Salatige aangefteld. Den 22 dito, met een Engelsch Vaartuig over Coromandel van Bengalen gearriveerd , verneemd men dat den lieer Hlaauwkamer, Gezaghebber te Coromandel zot overleden zyn. Den 25 dito, wierd Schouten geasfumeerd Lid in den Achtb. Raad van Juftitie; ot Ceilon wierd bevorderd Schreuder, tot ordinarii Lieutenant van de Artillery . . . Bellon, Kapteir Militair . . . Boers, Dispencier te Colombo, aar den Secretaris Van de Graaf, werd gepermitteerc om te repatrieeren; voorts aangefteld . ... Vat Cïtre's, als Secretaris van Politie . . . Wybrands eerfte Klerk van Politie, .... Pannenberg ei Fan Bel. Vaendrigs. Het Schip de Gerechtigheu is van Souratte gearriveerd. Den 28 dito de Oor logfehepen' de Qtres en de Qrarje - Zaal van Ma lacca. AAN Batavia. Berigten van Batavia. L l 1 l t l  44* NIEUWE NEDERLANDSCHE AANHANGZEL VAN GEW1GT1GE ÈülfENLANBSCHE ZAAKEN. Onder de buitenlandfche zaaken trekt in dit gewigtlgtydftip byzonderlyk onze aandagt tot zich , voor eerst: Frankryk. Alwaar rnen in alle de deelen van dit groot Ryk met niets anders bezig is, dan met fchikkingen te nnakentotde verkiezing van de Algemeene Staten. Het Reglement voor de drie Provinciën, fcllas, Lotharingen, en de drie Bisdommen, ziet thans het licht. Men merkt daar in op dat aan de Stad Straatsburg en de tien andere Keizerlyke Ryksfteden:, weiken, voordat die Provincie aan Frankryk kwam, op den Ryksdag item en zitting radden , toegeftaan wordt hunne eigene Gedeputeerden te zenden. Ue Hertog a Harcourt, Gouverneur van denDauphyn, Groot-Bailluw van Rouaan geworden zynde,moest in die hoedanigheid den Eed voor het Parlement dier Stad doen; doch dewyl hyden Dauphyn niet kondever! laten, lag hy den Eed af in handen des Konings, en zondt de Brieven van Groot-Bailluw naar Rouaan, om te regiftreeren, het geen egter het Parlement weigerde, en e sch te dat hy, volgens de Wet, in perfoon den Eed voor het Hof deed;ditter kennisfe Za den  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 443 den Koning gekomen zynde, zondt zyne Majefteit Brieven van bevel aan het Parlement, dan het zelve vondt na eene raadpleeging van 9 uuren goed, daar aan niet te gehoorzamen. De Hertog van Orleansheeft aan zyne Procureurs gelast, om aan de Bailluagien, waar in zyne goederen gelegen zyn, uit deszelfs naam te verklaaren, dat het Gouvernement geene magt heeft, om in eenigen opzigte de verkiezing van Gedeputeerden voor de Staten Generaal te belemmeren, en dat de Acten van de drie Ordens in de Bailluagien een gelyk gezach hebben als die van de Staten Generaal voor het geheele Ryk. By deze Verklaaring heeft de gemelde Hertog nog de volgende artikelen gevoegd, tot narigt van de Gedeputeerden der Bailluagien. Art. I. T)e verzekering van de oorfpronglyke Vryheid, aan alle de Franfchen, te weten die, om overal, waar men wil, zonder eenige verhindering, te wonen, en die van niet gearrefteert te kunnen worden, dan door een Decreet van den gewonen Rechter. Dat, indien de Staten Generaal al de provifoire gevangenneming noodig oordeelden, dan zulk een gevangen binnen den tyd yan 24 uuren moest worden overgeleverd aan zyn natuurlyken Rechter; dat de provifoire flaking van een gevangen altoos moest plaats hebben onder Borgtogt, mits hy geene lyfftraffelyke misdaden begaan had; dat alle die in dienst van de Juftitie zyn, zich zouden hebben te wagten van een Burger eenigzints in zyne Vryheid te verkorten, op ftraffe van den dood of ten minfte aan den lyve, en dat hy welke aodanig een order tot gevangenneming gegeven of ver-  444 NIEUWE NEDERLANDSCHE fnftruHi voor de Gedeputeerdenvan den Hertog Van Or leans. ?verzogt heeft voor den Rechter verantwoordlyk zal zyn. II. EenMensch, niet vrv kunnende zyn, wanneer zyne gedagten aan fjaaffche banden liggen rhoet de Vryheid van de Drukpers toegeftaan worden onder die bepalingen, welke de Staten Gene. raai zullen goedvinden. III. De Brieven , aan de Post toevertrouwd , moeten heilig zyn en nimmer geopend worden. IV. Alle recht van Eigendom zal onfchendbaar zyn en niemand zal van het zelve ontzet kunnen worden, al ware het ten algemeen en nut, indien hy niet terftond, en ten hoogften pryze, daar voor word betaald. V- Geene belasting zal wettig zyn, als voor zo verre dezelve door de Natie, in de Vergadering der Staaten Generaal, zal zyn ingewilligd, en de Staaten kunnen die flegts toeftaan tot den bepaalden tyd, dat zy weder vergaderen moeten , zo dat , wanneer 'er als dan geene Vergadering plaats heeft, ook de Impost ophouden zal. VI. De tyd, op welke de Staten weder by een zullen komen, moet kort gefteld worden , en by eene verandering in de Regering of by een Regentfchap , zal de Vergadering buitengewoon binnen zes weken of twee maanden gehouden worden, terwyl 'er niets moet verzuimd worden, om het geen hier omtrent befloten word, te doen uitvoeren. VII. DeMinifters moeten aan de Staten Generaal rekening doen van de Gelden die hün toevertrouwd zyn geweest, zynde zy te gelyk verantwoordlyk omtrent hun gedrag, betreklyk de Wetten van het Ryk. VIII De fchuld van den Staat moet geconfolideert worden. IX. De belasting zal niet eerder toegeftaan worden , dan na dat de Nationaale fchuld bekend en de uitgaven van den Staat geregeld zyn. X.De  Jaarboeken, Maart, 1789. 445 X. De belasting geacordéert zynde, zal dezelve .algemeen en gelyk gedragen worden. "XI. JVIen zal zich ook omtrent de form der Civile eh Crimineele Rechtsplegingen bezig houden. XII. De Ecbtfcheidingeh moet men tragten in te voeren, tert einde dé ongelukken en fchandalen, welken 'er uit een kwalyk gepaard Huwelyk ontftaan , voor te komen. . . XIII. Men zal de besté middelen in het werk Rellen, öm de Wetten van het Koningryk ter uitvoer te brengen, zo dat 'er geen zal kunnen verkort wórden, zonder den eeri of ander aanfpreeklyk te maken.. XIV. De Gedeputeerden der Staten Generaal zullen verzogt worden, om in geene Deliberatien over zaaken van het Ryk te treden, voor dat de oorfpronglyke Vryheid zal verzekerd zyn; en niet te confenteren in de Belasting, als men niet vooraf de Conftitutioneelë Wetten van dén Staat vastgefteld heeft. XV. Ik wil ^ dat niemand m'yrier Gemagtigderi inyn recht zal doen gelden tegen de eisfchen van den Derden Staat, indien dezelven hun billyk voorkomen. XVI. Inde Bailluagien, daar men zich verzet tegen de Rechten en Reglementen van de Kapteinfchappen, zullen myne Gemagtigden in myri naam! verklaren ,- dat i'k toeftenï, dat zy vernietigd worderi.- Gexeve. De omwenteling,welke hier' plaats heeft gehad,is des te merkwaardiger, daar het de eerfte maal is' zedert meer dan £5 Jaaren, dat de geheele' Republiek eeri» ftcmmig, zonder tusfchenkóm'st of iri'-' vloed van geweld, wetten gemaakt en be#iHigd heeft, en dat nooit, zelfs niet in Gg ï738 9 /nffru&lé' voor de GtdepU' teet den \an den Van Ofleahs'.  446 NIEUWE NEDERLANDSCHE 1738, een algemeener en grooter dag van vreugde plaats heeft gehad,dan die «van den 13 dezer maand. Den 7 bragt reeds de Senaat de gevraagde wetten ter onderzoeking' en goedkeuring van den raad van 200; zy werden in globo by meerderheid van 138 ftemmen tegen 9 goedgekeurd. Dingsdag den 13 werden dezelven in den algemeenen raad met eene meerderheid van 1327 repen 54 goedgekeurd. Vervolgens begaf men zig naar het Stadhuis, alwaar al de partyen eikanderen omhelsden. Deze togt was zegenpraaiende voor den Senaat, welke door 400' jonge lieden , alle in uniform, omringd wierd. 'Er wierdendrie falvoos uit 400 ftukken gefchut gedaan, de klokken wierden ge* luid, des avonds was de Stad geïllumineerd en de voornaamfte elub der oude representanten eindigde den dag met een avondgastmaal aan de voornaamfte Magiftraatsleden. Zie hier de artikelen , welken tot eene wet zyn gemaakt: 1. Het Regiment in 1782 opgengt, afgedankt , gelyk ook de Krygsraad. a. De oude bezetting herfteld, niet in barakken gehuisvest, en de foldaaten alleen voor een Jaar verbonden. 3, De barakken ontruimd en tot het algemeen welzyn aangelegd. 4. De voornaamfte belasting, opgelegd ia 1782 tot onderfteuninp- der krygsmagt, vernietigd. 5. De cirkels, of politike clubs herfteld als te voren. 6 De bewapende Burgery weer opgerigt, de wapens aan de Burgers, Inwooners, Inboorlingen en  JAARBOEKEN, Mam, 1789. 447 en onderdaanen wedergegeven. 7. De verkiezing van al de Leden van den Senaat en Raadsheeren van ftaat aan den algemeenen Raad gefteld. 8. Die der fyndics, hoofderi van het gouvernement, weer tot zynen ouden vorm gebrast. 9. Ze?endertig Burgers by den Raad van <„oo gevoegd met raadgevende en beradende ftemj bet recht van tl de nodige reprefenratien daar in te brengen, en geauthorifeerd om by het lezen van al de crimineele procedures te asfifteeren, zo als Ook om dezelve te releveren. als het nodig is. iö. Terugroeping der gebannenen in 178a. 11. Herftelling van aUe de geenen, die den !■ ed voor de conftitutie van 1782 ge= weigeld hebben, cn die , ingevolge daar van, van hun Burgerrecht zyn beroofd* Z we eden. De Vereenigings- en Verzekerings Acle, den (Was geteekend), MALACHOWSKIf Prins SAPIEHA. Warfchau den io Maart 1789.. Bey.eren. Alhier is onder den dagtekening fan den 5 February laatstleden, eene Keur/orstelyke Ordonnantie uitgevaardigd, waar).y alle Bisfchoppelyke Verordeningen, Palmen en Circulairen, die op, eenigerhandevyze , buiten daartoe verkregen verlof en goedkeuring van den Landsheer, in 't lichc tornen , voor nietig en van geene waarde vergaard, en de aanneming derzelven aan alle Gees»  JAARBOEKEN, Maart, 1789, 453 jSeestelyke en Waereldlyke Onderdaanen, op ftraffe van de hoogfte ongenade verbodeii wordt. Braband. In ons voorgaand ftukje hebben wy eene ootmoedige onderwerping van dc Staten van Braband aan den Keizer Jofephus medegedeeld. Hier op is een antwoord van den Keizer van den 25 February 1789,welke in eene doorliet Gouvernement uitgefchreven algemeene Vergadering, op den 2 dezer maand Maart aan de Staten is voorgelezen, zynde van dezen inhoud. Ik heb rapport gehad van het Request, dat Gylieden my hebt toegefchikt uit Uwe Generaale Vergadering , gehouden den 26 der laatstleden maand, en Ik ben voldaan van de Verklaaring, welke het van Uwentwege bevat, aangaande de gewoone fubfidien en lasten, welke een deel van den Derdea Staat van myne Provincie van Brahand met ftyfzinnigheid heeft durven weigeren. Dienvolgends gebied ik Ülieden, gelyk ik Ülieden daartoe magtig, zonder dat het ten de? zen op andere expeditie dan op dezen tegenwoordige Depêche aankome of konne aankomen, voort te gaan tot den oyerflag en heffing van die belastingen en fubfidien, op den gewoonen voet, direftelyk fuppleerende, uit kracht van myne volle pn fouveraine magt, aan al het geene zoude konnen worden vereischt, ter completering van de toeftemming der Staaten. Gemerkt dat de termyn dezer heffing' eindigt met de maand Mey aanftaande , gebied en verfta Ik, dat, na verloop ran dien termyn, Gylieden met den overflag der belastingen aanhoudt, by provifie en onafgebroken, tot dat ik Ülieden myne intentien hebbe doen weecen, beQg 5 trek-  Antw. Van den Keizer opdefab mis/te der Staten van Braband. i i I 454 NIEUWE NEDERLANDSCHE trckkclyk de fchikkingen, die Ik zal goedvinden te maaien, op dat zodanige ergernis, als welke ik met zo veel recht heden gevoel, niet wederom konne . voorvallen: dat de geenen, die 'er oorzaak van zyn, de eerden daar onder lyden mogen, en dat de kosten der Adminiftratie voor altoos mogen worden verzekerd. Ik heb dienvolgens myn Gouvernement Generaal gelast des noods cot dat einde de fterke hand te •leenen aan Uwe Geëmployeerden, hoewel het te deruen ftaat en ik liever wil geloven, dat alle de üelastbaaren, niemand uitgezonderd, van zelf zul- • Jen bereidvaardig zyn, om dat geene te vervullen, dat in dezen de plicht van elk getrouw Onderdaan medebrengt. Ik ben wel genegen, om, zo als Gylieden my zulks verzoekt, de voorftcllingen, die Gvlieden my den i December geaddresfeerd hebt, " en welke Ik u heb teruggezonden, aantezien als niet gefchied zynde . en dus voor aangenaam te houden uwe renunciatie van de punten, over welke dezelve liepen, en omtrent welke ik wyders verfta, dat nimmermeer gewag gemaakt worde. Ik wil vertrouwen, dat Gylieden voortaan, zo als Gylieden vericbuldigd zyt, myne fouyereine uitfpraken, naar volkomen kennis van zaaken genoomen, zult eerbiedigen ; dat Gylieden U geenerhande Rappen meer zult veroorloven, omtrent onderwerpen, die buiten Uwen invloed of Uwe adminiftratie zyn, noch eenige onbefcheidcn voorftelling of poging," het zy om de geenen te onderfteunen, die door een ftyfzinnigen wederftand en een misdaadig gedrag m'vne ongenade lebben tot zich getrokken, het zy om" te beproeven ie oefening der rechten van myn gezag en de pre•ogativen van myne Kroon te" betwisten en te be, emmeren. Voor het overige heb ik op nieuw geordonneerd an myn Gouvernement Generaal, de wetten,die ■ • „ : ik  JAARBOEKEN, Maarte 1789. 455' ik gefteld heb,mallegeftrengheidtedoen volvoeren* J .enecencrlci middel te ipaaren tot de bezorging vanv derzelver rieiwige en fpoedige uimefiemng, zonder i zelfs ten aanzien van eenige myner Onderdaanen, 0 «wie het ook zyn.mogen, welke daar tegens bande-,: len, zig te houden aan de recbtformuheren die niet dan voor de gewoone gevallen zyn ingei teld, t tevens ülieden berichtende, dat ik heb gecasleerden ( ceannulleerd, gelvk ik casieer en annulleer by de-, ee, de clauOilen "cn conditiën, langs welke eenige Gerichtshoven zig veroorloofd hebben, daaraan reftridtien cn modiftcatieh toetebrengen: waaromtrent ïk myn Gouvernement gelast heb aan deze Gerichtshoven myncn fouverainen en volftrekten wil te doei) kennen. Anders heb. ik met betrouwen en genoegen de hulde ontfangen, welke Gylieden ray in Uw Reouest hebt toegebragt, .wegens uwe onderwerping en wegens Uwen vlyt om aan myne intentien te beantwoorden; en dit betrouwen heeft -reeds rnync goedheid bewogen om myn Gouvernement Generaal te magtigen, de uitvoering dei •ordres, welke ik aan hetzelve ingevolge van myne Depêche van den 7 January had gegeven, op tc fchorten. Ik. ben tot deze provifioneele fchikking overgegaan, in de verwagting, dat Gylieden ten aller -tyde,by alle gelegenheden, en ten opzichte van aLle de onderweroen zult nakomen het geen Uw Re quest medebrengt, en het geen Uw plicht U, zo al: elk goed Onderdaan, oplegt. Niettwyrfelende, of Gylieden zultzelveerkennen dat, indien myne waardigheid zo wel als mynerechtei vereisfehen, dat ik krachtdadige maatregelen neerw om voórtekomen, dat ooit of immer de fchadelykf .er.t'ernisfen weder ontftaan, van welke Ik, om d< eer der Natie zelf, wenschte alle fpoor te kunnei uitwisfehen, het terzelfder tyd voor die Natie vai belang is tevens en van mynen dienst, zich te leg ern op de zuivering eener Conftitutie, die even zi :m den Ceizer bdefub' ihjïe ■er Sta. tn van iraiandP 1 I l I  4JS NIEUWE NEDERLANDSCHE yititw. van den Keizer vpdeful misfit der Staten van Braband. duister alsonbegrypelyk, en zelfs in veele opzichten onuitvoerlyk is, gelyk de text alleen dit aankondigt, en dezelve op een gefchikten voet te ftellen - en te vestigen. Myne intentie is te regeeren door de wetten en het geluk en de verlichting myner Volken te bewerken : dit is het eenig voorwerp myner zorg en na het gebeurde zedert byna twee Jaaren en het geen men , onder den uiterlyken fchyn 'van welmeenendheid cn aankleving , nog onlangs zich heeft durven veroorlooven , ondanks het Bewind alles wat mogelyk was had uitgeput in goedheid en gemaatigdheid, zoude Ik Ülieden geen grooter bewys van myne goedertierenheid, zo wel als van myne toegenegenheid, kunnen geeven, dan met voor U openteleggen de inzichten en oogmerken, welker bewerkftelliging, ingevolge het gedrag van den meesten hoop, enkel in myne fouvereine magt geftaan hadt. Deze inzichten en oogmerken zullen U meer onderfcheidenlyk worden verklaard door mynen Gevolmagtigden Ministerren het is naar de wyze, hoe Gylieden Uzult gedragen, zo wel als naar de verhaasting, die Gylieden zult toebrengen in eene omftandigheid,waar in het niet alleen op de toemuuring van den bron der onheilen, maar op de vaste onderfchraaging van het algemeen welvaaren het geen my zo na ter harte gaat, aankomt, dat Ik zal oordeelen van de oprechtheid uwer gezindheden , waaraan ik daarenboven gaarne geloof hechte van nu af aan. Voor het overige zoude het voorbaarig zyn dat Gylieden my eene Deputatie zoudet zenden', en het kan niet wezen, voor dat de zaaken gefchikt zullen zyn met mynen Gevolmagtigden Minister die van myne intentie omtrent het gemeen welzyn onderricht is, dat ik, met vermaak, de hulde zal ontfangen van de Reprefentanten der Natie- erj  JAARBOEKEN, Maart, 1789. A$l en dat,onder het hun wedergeven als dan van myne goede gunst , myne welwillendheid en myn vertrouwen, in alle derzelveruitgeftrektheid, Ik de voldoening zal kunnen hebben van hen te befchouwen, en van hen te gebruiken als welmecnende en verftandige medewerkers, ter bevordering van het algemeen geluk, het geen een zelfde uitmaakt met het belang van mynen Koninglyken dienst. Nog bericht ik "Ülieden, dat de opfchorrmg van den geftrengen inhoud myner Depêche van den 7 January, niet zal werken, dan voor zo veel alle de Ordens der Ingezeetenen, ten allen opzichte, zullen blyven by de onderwerping, den eerbied en de gehoorzaamheid, die zy my verfchuldigd zyn, en dat, zo 'er tegen ftreevers mochten gevonden worden , of by aldien men, van welken kant het ook weezen mocht, zich toegaf in den minften oproerigen ftap, ftrydig met de goede orde, of hoonende voor het bewind, Ik ten uitdrukkclykften myn Gouvernement Generaal gelast heb, tegens de fchuldigen en medeplichtigen'te doen ageeren, zonder voor als dan te zien op de gebruikelyke Rechts - Formulieren, en zodanig als het behoort in alle gevallen, die, zo door hunnen aart als door hunne gevolgen en nafleep, de gewoone regelen en gebruiken te boven zyn. Tot daar toe enz. {Was geteekend,) J O S E P II. {Onder ftond) Van wegens den Keizer en Koning. (Gecontraftgneerd) A. G. de LEDERER. Weenen den 5 February 1789. In dntVr. van den Keizer )p de fub' nisfïe ■iet Sta* ;en van Braband. 1  45"g NIEÜWE NEDERLANDSC'HE In Spanje wordt deze begrooting vsrf Land- en Zeemacht opgegeéven: Voetvolk* 6 Battaillons Spanjaarden". 4.1 fi 6 Yren. 4134 6 Itaüaanen. 4134 6 Wallons. 4134 16 Zwitzers. Ï1024 7 Kustbewarersj 5190' j —-—-— Artilleristen, 3445 36-232 Van het Huis des Konings* 6 Battaillons Wallonfche Guardes.") 6 Spaanfche Guardes. > 8468 öoo Hellebaardiers. 33 Battaillons Landvolk. Verièheiden Vrycorpfen. Ruit erj* 99 Eskadrons. 11880 J4 Dragonders. 6780 1866a Van het Huis des Konings. 3 Eskadrons. ? _ 3 Compagnien Lyfwagten.i I83° Zee»  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 459 Zeemagt. 23§ Schepen, voerende 8946 ftukken Gefchut. 71 Schepen van Linie, daar onder 9 van 112 ftukken; een van 110; 3 van 80; 42 van74; 7 van 68; j van 64 en 4 van 58. 42 Fregatten. 16 Chebekken. De overigen zyn kleine Vaartuigen. Noord-Amerika. Op den 3 Maart 1789 wierden dertien kanonfchooten gedaan, tot aanduiding, dat het Bondgenoot fchap der dertien Staaten van Amerika was ten einde geloopen, en den volgende dag, zynde den eerften onder de nieuwe Conftitutis. is begonnen met het luiden der klokken en het losfen van het gefchut. Dus is nu de Confcederatie van de dertien' Staaten van Amerika vernietigd, die in den Jaare 1776 aangegaan wierdt, en, in plaats van dertien onafhankelyke Staaten, eene Regeeringsform ingevoerd, die dezelven allen in veele opzigten in eea fmelt, hoewel twee Staaten, namenlyk Noord Carolina en Rhode-Eiland, zich daar aan nog niet hebben onderworpen, dan die ook wel eindelyk zullen toetreeden. De voordeden, die de Amerikaanen van deze nieuwe Conftitutie dadelyk verwachten, zyn wel zeer groot; doch deze verwagting paart zich (gelyk het doorgaans gaat,) met eenige verdeeldheden, waar by aan eenige oorden veel yver en hitte getoond  46o NIEUWE NEDERLANDS GHÉÏ toond worde, om zodanige Leden in de Ré» geering te kiezen, als met de oogmerken van byzondere partyen overeenkomt. Deze yver gaat zomtyds buiten paaien , en men ziet nu en dan de eerfte Regenten en Ma-' giftraats Perfoonen' in de publieke Nieuwspapieren en Gefchrifcen op eene onbetamelyke wyze ten toon gefteld.- Opmerkelyk is het, dat onder alle deze gefchillen de Generaal Washington niet alleen vry van berisping blyft, maar zelfs door beide parthyert bemind wordt, en eenmoediglyk tot Prcefident verkoren is in alle de Staaten , waar' van berichten van die verkiezing ingekomen zyn. Onder de geenen, welken ftandvastig en algemeen bemind zyn, telt men ook byzonder den grooten Benjamin Franklin, wiens wys Adr^s omtrend het nieuw ontworpen Regeeriugs-Reglement of Gonftitutie,wy reeds in onze Nieuwe Nbderl. Jaarb. van 1788 bl. 742. envolgg. hebben medegedeeld. Deze groote man gaf ook omtrend dit belangryk onderwerp aan de Vereenigde staaten van Amerika dit nader adres over.-- - Een yverige Voorfpraak eri verdediger van de nieuw ontworpen Gonftitutie, h-ef t in eene openbare Vergadering gezegd: dat de af keet igr/ciu van een groot gedeelte van ha Menschdom, van eene goede Reg ring zodanig is, dat indien een Engel uit den HemeUene tonjlitutie bragt. welke aldaar voot' hun was opgeftela, diZeUe niettemin eene geweldige' tegenkanting zoude ontmoeten. Over dit onderftelde bui-  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 4öi buïtenfpoorig gevoelen , heeft men hem berispt, zonder dat hy 'er zich op verdedigd heeft. Waarfchynlyk is hem op dat tydftip niet te binnen gekomen , dat de ondervinding zulks geleerd had, en dat, die gebeurdtenis word befchreven in de geloofwaardigfte van alle Hiftórien, te weeten het Heilig Bybelboek: want anders zoude hy, zo het my voor-, komt, zyn gevoelen met dat oritegenfpreeklyk gezag geftaafd hebben. Het had aan 't Opperwezen behaagd, om, door de aanhoudende befchikkingen zyner Voorzienigheid, een enkel huisgezin zodanig te doen uitbreiden, dat het een groot volk wierd; en het zelve, door veelvuldige wonderwerken en de hand van zyn Knegt Mozes uit de Slaverny verlost hebbende, gaf hy zelf perfoonlyk aan dien uitverkoren Knegt, in tegenwoordigheid van de geheele Natie, eene Confii. tutti én verzameling van Wetten tot derzelver nakoming , verzéld en bevestigd met belofte van groote vergeldingen en bedreigingen van zwaare ftrafren, als gevolgen van hunne gehoorzaamheid of ongehoorzaamheid. Deze Conftitutie, fchoon door de Godheid zelve ingefteld, en daarom door de Staatkundige Schryvers een Godsregeerihg, genoemd, kon égter niet ter uitvoer gebragt worden als door den dienst van Ministers: Aaron en zyne Zoosen wierden derhalven , te gelyk met Mozes, dc eerst aangeftelde Ministers van deze nieuwe Regering. Men zou gedagt hebben , dat deze aanftelling van Mannen, die zo hadden uitgemunt door hunne Natie in Vryheid te ftellen, en die hun leven gewaagd hadden door zich openlyk aan te kanten tegen den wil van een magtigen Monarch, welke die Natie in ftaverny hield, aangenaam zoude geweest zyn aan een dankbaar Volk, en dat eene Conftitutie voor hen ontworpen door de Godheid zelve, uit Hh dien Adres '■an Franklin wtr de Nieuwe ?onfïttu j ie.  452 NIEUWE NEDERLANDSCHE Aires van Franklin ovei de Nieuwe Confiitu iie. dien hoofde, zeker zou geweest zyn van met een algemeen genoegen te zullen ontvangen worden , egter waren 'er in yder der Twaalf Stammen misnoegden en rustclooze geesten , die zich gedurig moeite gaven om de nieuw voorgeftelde Regering omver te werpen en zulks uit verfchillende drangredenen. Menigen onder hen behielden nog eene zugt voor Egypten, hun Geboorteland, en wanneer zy eenig ongemak of moeilykheid ondergingen, fchoon dezelven een natuurlyk en onvermydlyk gevolg waren van hunne veranderde omftandigheden, voeren zy lievig uit tegen de Regeerders als de oorzaken van rampen, en wilden niet alleen naar Egypten terug keeren, maar ook huriné Verlosfers fteenigen (i). Die onder hen, welke tot den Afgodendienst geneigd waren, toonden hun misnoegen dat hun gouden Kalf vernield was. Eenigen der Opperhoofden zelf oordeelden, dat de nieuwe Conftitutie nadeelig was voor hunne byzondere belangens; dat de voor* deeligfie bedieningen by de Vrienden en Familien van Mozes en Adron naar zich getrokken en andere aanzienlyken daar van uitgefloten v/ierden (2). By J«* fephus en in den Talmud, vinden wy dienaangaande fommige byzonderheden, welke niet zo breedvoerig in de Schriftuur gemeld worden: zy zeggen: dat Corahnaar het Priesterfchap haakte en te onvreden vvas, dat het aan Aaron was opgedragen, alleenlykdoor het gezag van Mozes en zonder toeftem* ming van het Volk; dat hy Mozes befchuldigde, dat hy door verfcheiden konstgrepen en op eene bedrieglyke wys tot de Regering gekomen was, het Volk derzelver Vryheid ontnomen had en met Aaron te famen fpande om de Tyranny in hunne Fami» (O Nu mer 1 XIV. (2) Nümeri XYI: 3.  JAARBOEKEN, Maart, 1789. 4 Numeri VII. (4) Exodus XXXV: 22. (jS) Numeri III. en Exodus XXX. Hh 2 ï ■ Adres '■ van Franklin over de Nieuwe Confiiiulie.  4«4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Adres ■> i» Franklin O'er de Nieuwe Gonftitutie. Volk bedrogen, door het te beloven in een Land te zullen brengen, dat overvloeide van melk en honig, maar in plaats van dat te doen, had hy hen uit zulk een Land gevoerd en trachte zich daar door tot een Souverein Heer te maken (6); dat, om die nieuwe waardigheid met luister in zyn Familie te brengen, hy het byzonder hoofdgeld, het welk reeds geligt en aan Aaron (7) gegeven was, door een tweede, dat veel algemeener was, liet volgen (8) en het zelfde waarfchynlyk van tyd tot tyd zoude verhoogen, indien men hem toeliet om nieuwe wetten te maken, onder voorwcndfel van nieuwe openbaringen van den Goddelyken wil ontvangen te hebben , zo lang tot dat zy door die Ariftocratie al hun goed zouden kwyt zyn. Mozes ontkende de befchuldiging van roofzugt, cn zyne befchuldigers waren buiten ftaat het te bewyzen, fchoon daden, indien ze anders waarlyk gebeurd zyn, uit haren aart zelve ten bewyze ftrekken : Ik heb niet, zeide hy, (met een heilig vertrouwen op de tegenwoordigheid van God) eenen Ezel van hun genomen en niet een van hen kwaad gedaan ; doch zyne vyanden hadden die befchuldiging uitgeRrooid en dezelve onder het gemeenfte foort van Volk eenig geloof doen vinden, want by fchurken word geen foort van befchuldiging gereeder aangenomen en geloofd als die van fchelmery. Eindelyk niet minder dan twee honderd en vyftig van de vöomaamften des Volks, Overften der Vergaderinge, de geroepene der famenkomfte, mannen van name (9) maakten het gepeupel gaande, en vervoerden het tot zulk eene razerny, dat het uitriep ? (6) Numeri XVI: 13» (7) Numeri- III. (8) Exodus XXX. (§) Numeri XVI.  JAARBOEKEN, Mamt 1789, «fis ried • fteenigt hem ! fleetiigt hem! laat ons een Hoofd opwerpen en wederkeeren naar Egypten. In *t algemeen fchynt het, dat de Ifraëliten een zeer ialours volk was, omtrend hunne nieuw verkregen vryheid, welke jaloufie in zich zeiven geen kwaad was, maar wel, dat zy zich lieten opzetten door guiten, die onder het voorwendzel van net algemeen welzyn te behartigen, in de daad niets anders in het oog hadden als hun eigen belang, om zich te verzetten tegen de nieuwe Conftitutie, efl daar door zich zeiven veele onheilen en rampen op den hals haalden. Het blykt verder uit die dnfchatbaare Hiftorie, dat, toen na verloop van eenige eeuwen, die Conftitutie oud en misbruikt was geworden en dienvolgens verbetering nodig had, het lelfde gepeupel, het welk Mozes had befchuldigd van heerschzugt om Souverein te willen worden en daarom geroepen had: fteer.igt hem! Jfeenigt hem ! zodanig door hunne Hoogepriefters en Schriftgeleerden tegen den Mesfias wierd opgezet, onder voorgeeven,dat hy Koning der Jooden zogt te worden dat zy riepen : kruist hem ! kruist hem! waar uit men met grond mag befluiten, dat de tegenkanting van het gemeene volk aan de maatregelen, die voor het algemeen welzyn beraamd worden, geen blyk is van derzelver onvoegzaamheid, zelf offchoon die tegenkanting wordt aangehitst en beftierd doof menfehen van meerderen rang. Om te befluiten, verzoek ik , dat men myn gezegde niet zo uitlegge, als of ik begreep, dat onze algemeene Conventie, door eene Godlykeingeevmg, de nieuwe fcederaale Conftitutie ontworpen had, om dat men zich zo onredelyk en heftig tegen dezelve heeft aangekant! egter beken ik gaarn, zo veel geloof te ftellen in eene algemeene beftiering van de Waereld door de Voorzienigheid , dat ik mv bezwaarlyk kan verbeelden, dat een daad van y Hh 3 zulk Adres jan Frankhfi 7ter de Ni- uwe Confiitti' •ie.  Vö" NIEUWE NEDERLANDSCHE Adres van Franklin over de Nieuwe Conftitutie, VER- zulk een groot belang voor den welvaart van mi?, lioenen menfchen, die thans in leven zyn, en die naderhand beftaan zullen, in de nakomelingfchap van eene groote Natie, zonden hebben kunnen verrigc worden, zonder eenigzints iugegeeven, geleid en beftuurd te wezen door den Almagtigen, Alomtegenwoordigen en Weldadigen Beftuurder, in wien alle gefchapene Zielen leven , zich bewegen en zyn.  JAARBOEKEN, Maart. 1789. . 467 VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Delft. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, is uit eene overgeleverde Nominatie tot Bewindhebber der Oost Ind. Compagnie, op den 20 February laatstleden verkozen, den Heer Oud - Burgemeefter David Graswinkel , in plaats van wylen den Heere Dr. W. van Blomtneftein. Nog is op den 17 Maart door Zyne Doorluclr tige Hoogheid den Heere Prinfe van Orange, Erfftadhouder, uit eene aan Hoogstdenzelven overgeleverde Nominatie, verkozen tot Bewindhebber van de Oost - Indifche Compagnie ter Kamer alhier, den Heer Dr. Willem Verbrugge, regeerend Burgemeefter dezer Stad, en zulks in plaatze van wylen den Heer Philip Jacob van der Goes. 'sGravenhage. Hun Edele Groot Mogende hebben, op verkiezinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder,aangefteld : Tot Raad in den Hove Provinciaal, in plaatze van den Heer Mr. Geaard van Minninghen, de* welke van die post deszelfs ontflag verzogt en bekomen heeft s en aangefteld is tot Commies-GeneII h 4 raai Veran- derinc ONDEIl DE HOOGE ek LAGE Amte- NAARS, ENZ.  468 NIEUWE NEDERLANDSGHE Verandering ondér de hooce en lage Amte- n/\ars, enz. raai by het Collegie ter Admiraliteit te Amfteldam „ den Heer Mr. Joan Graafland Joansz. Tot Rentmscfter van Hun Ed. Groot Mogende Domeinen in West - Friesland en het NoorderKwartier, in plaatze van den ontflagen Heer IVie. bold Adfiatm van Nasfau Woudenbereh, den Heer Daniël CArel dé Dieu. Tot Bailluw, Dykgraaf en Schout der Stede Oudewater, in plaatze van wylen den HeerMr. Aart van der Gois, den Heer Mr. Engeleert Pauw. Tot Bailluw, Schout, Dykgraaf en Gerechtsbode van Huisduinen en dc Helder , in plaatze van den Heer P* de Leeuw, die op zyn verzoek is ontflagen, den Heer Cornelis van Herwerden. Tot DykgrraP van de uitwaterendc Sluizen in Kennemcrland en West-Friesland, in plaatze van den overleden Heer Mr. Willem Windir, den Heer Gerard Cornelis van Vladeracken. En tot Dykgraaf van de bedykte Schermeer, in plaatze van wylen den Heer G. M. du Tour, den Heer Mr. Gualterus George Gideon van der Mieden. Ter zelfde Vergadering heeft den Heer Mr. Jan El-as Huydecoper van Maarsfeveen, Neerdyk &c. den eed^ afgelegd, om wegens de Provincie 1 idlland zitting te nemen, als Raad in het Collegie ter Admiraliteit te .Amfteldam. Amsteldam. Op den 4 dezer maand, zyn by den Edele Achtb iaren Raad benoemd , d'en Heer Abraham De del, Oud - Burgemeefter, om met  r JAARBOEKEN, Maart, 1789; 459 met Mey aanftaande, zitting te neemen in het Collegie van Gecommitteerde Raaden, in plaats van ] den Heer Mr. Mar ten Adtiaan Beels, Oud-Bur-( gemeefter en Raad; den Heer Mr. Jan Mas Huy-. decoper van Maarsf-veen , Oud - Burgemeefter en ( Raad, om wegens deze Provincie te 'worden afge- ■ zonden in het Collegie ter Admiraliteit alhier, in plaats van den Heer Mr. Joachim Rendorp, thans regeerend Burgemeefter; en den Heer Mr. Johanties Cyprianus run Kwyck, Scheepen dezer' Stad, om te worden afgezonden in het Collegie ter Admiraliteit in Zeeland, in plaats van den Heer Mr. Frederik Alewyn, thans regeerend Burgemeefter. Op den 22 Maart overleedt alhier in het 81 jaar zyns ouderdoms, den Hfeer Mr. Ferdinand van Coilen, Heere van Gunterftein, Oud - Scheepen en Raad dezer Stad, mitsgaders Oud-Reprefentant van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Nasfau , by de Geoctroyeerde West-Indifche Maatfchappy dezer Landen. Den 27 Maart is alhier in den ouderdom van 27 Jaaren en 2 maanden overleden, den Heer Mr. Jacobus van de Poli Jacobuszoon, in leven regeerend Scheepen dezer Stad. Ook is alhier aan de gevolgen eener Slymziekte, in den ouderdom van omtrend 61 Jaaren overleden, den Heer Mr. Mar ten Adriaan Beels, in leven Burgemeefter en Raad dezer Stad, en wegens dezelve zitting hebbende in 't Edel Mogende "Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden, als mede Bewindhebber der Oost - Indifehe Comp. ter Kamer Amfteldam. Hh y Zyne Veras- )ÈRlNGi iNDER )E HOO- ;ï en ^AGE Amte- NAARS, ENZ.  Verandering ONDER 3>E HOOGE EN EAvE Amte- FAARS, ENZ. 47© NIEUWE NEDERLANDSCHE ■ Zyne Koninklyke Majefteit van Zweeden, heeft in plaats van wylen den Heer Daniël Balguerie9 tot deszelfs Conful en Agent by Hunne Hoog Mogende de Heeren Staten Generaal dezer Vereenigde Nederlanden aangefteld , den Heer Coemaad Adriaan Hasfelgreen, dewelke by Hun Hoog Mogende in gemelde hoedanigheid is erkend. Rotterdam. Den 2 Maart is alhier, na eene zeer gevaarlyke en zwaare Ziekte, van flechts 4 dagen, in den ouderdom van 34 Jaaren, overleden den Heer Jan IVynand Ram, Heer van Ameide en Herlaar, Oud-Scheepen dezer Stad en Kanunnik van St. Marie te Utrecht. Gouda. Den 5 MÈmt is alhier, in den ouderdom van ruim 64 Jaaren, overleden den Heer Jo* hannes van der Hoeve, Raad in de Vroedfchap en Oud-Scheepen dezer Stad. Schiedam. Den 14 Maart is alhier, in den ouderdom van 80 Jaaren en 7 maanden, overleden den Heer Pieter Schouhamer , Raad in de Vroedfchap en Oud-Burgemeefter dezer Stad. By de Wel Edele Heeren Hoogheemraden van Schieland, is,in plaatze van wylen den Heer Philip Jacob van der Goes, tot Renrmeefter van het Hoogheemraadfchap van Schieland aangefteld, den Heer Mr Theodore Lamperf Prins, Hoofd-Participant van de generaale Geoctroyeerde Oost-Indifche Compagnie dezer Landen. Enkhuizen. De Heeren Staten Generaal hebben in plaats van wylen den Heer Oud-Burgcmeefter Vw Pos/en, aangefteld tot Ontvanger Generaal van het Edel Mogende Collegie ter Admiraliteit in  JAARBOEKEN, Maart, T?8p. 47T West - Friesland en het Noorder - Kwartier, den Heer Mr. Hugo Adriaan van Bleiswyk, Raad en Oud-Burgemeefter der Stad Enkhuizen, in welke hoedanigheid dezelve dezen ochtend ter Vergadering van Hun Hoog Mogende den eed heeft afgelegd. Middelburg. Door Hun Edel Mog. de Heeren Staaten van Zeeland, is tot Ontvanger van den Honderdften Penning, over de Zuidwateringe binnen den Eilande van Walcheren aangefteld den Heer Mr. Martinus Johan Feth *an de Perre van Wtsikapelle, welke in gemelde hoedanigheid ter Vergadering van de Heeren Gecommitteerde Raaden , den 26 der voorleden maand February, den eed heeft afgelegd. Utrecht. Tot kector Magnificus voor het aanftaande Academie - Jaar, hebben de Heeren Burgemeefteren en Vroedfchap als Curatoren dezer Stads Academie benoemd, den Heer Profesfor IV. L. Brown. Den Heer Profesfor P. Bondam , die te gelyk tot Secretaris der Academie is aangefteld, heeft met het doen van eene plechtige Redevoering, dat zelve Rectoraat nedergelegd. • R hen en. Den 22 February, den gewoonen dag der verandering van de Regeering, heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouder, uit eene'overgeleverde Nominatie verkozen: tor. Burgemeefteren de Heeren Mr. Dirk Klerck en Huibert Jan van Deventer ; tot Scheepenen Hendr ik van Noort, Geurt van Holst, Jacobus Santbrinck ,■ Roe/of van Noort, Adriaan tan Ommeren, Menfo Johgnnes Mettfo en Dr. Menfo Johannes Metz; tot Raaden zyn aangebleven Dr. Adam Christiaan Metz, Adtianus Roghair, Hermes Veranderingonder de hooge enlage Amte- naars, enz.  472 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering OA'DIiR Dü H00 ge en EAGE Amte- kaars, enz. mes van Brienen^ Rynholt Anthony Kierck, ïfóltctn Adriaan Buddingh, Huiler t Jan Roghair, Hendrik van Ommeren en ..... nog openftaande. En heb-* ben de voorzeide Heeren den eed op de oude Conftitutie, overeenkomftig aan het voorfchrift van HunEdj Mog. de Heeren Staaten dezer Provincie, afgelegd. Voorts is ter Vergadering der Edele Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten dezer Provincie gecommitteerd den Heer Dirk Klei ck; tot Kameraar Huibert Jan Roghair; tot Kerkmeefter Dr. Menfo Johannes Metz; tot Gast en Weeshuismeefter Roelof van Noort; to: de Commisfie in de Middelen Dr. AdamChristiaan Metz, Adti-anus Roghaii en Men* fo Johannes Menfo; en tot Gecommitteerdens ter Wees- en Momboir - Kamer de Heeren Mr. Dirk Kletck, Dr. Adam Christiaan Metz en Her mes van Brienen. Deventer. Den $ dezer maand, is op onze' alhier vergaderde Provinciaale Landdag, befte] gedaan over het door den dood van wylen den Heer Mr. J Jordens, opengevallen Ampt van Secretaris van de Hooge Leenkamer dezer Provincie ^ en hebben Hun Edele Mogende de Heeren Staten dezer Provincie daar toe, met volkomen eenparigheid van alle de Leden van Staat, aangefteld den Heer Mr. P. Putman, Griffier vau de Ridderfchap dezer Provincie. Groningen. Alhia- is op den 25 February laatstleden, zeer onverwagt, in den ouderdom van 56 Jaaren en ruim io maanden, overleden den Heer Mr. Tobias Jan van Iddehntie, zedert 't Jaar 1753 Ontvanger-Generaal der Provincie Stad en Lande. Bergen op den Zoom. Den 17 Maart zynde den gewoonen dag der verandering van de Ma*  JAARBOEKEN, Maar?, 1789. 473 Magiftraat dezer Stad, zyn door Zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheid van de Paltz, Hertog van Opper- en Neder - Beyeren, als Heer en Marquis dezer Stad, tot Scheepenen aangefteld, de Heeren Theodorus Heimerik Brouwer, Johan Gysbertus Drabbe, Jacob Otto le Jeune, Wilhelmus Lucas Fabtr, Cornelis Biesman, Nicolaas van der Hagen, Conftantinus Hartman van Hoek, Simon HubertuS Stomers en Dirk Wyntjes, en door dezelven verkoren en aangefteld tot Burgemeefter van de Politie, den Heer Pieter de Geep, en tot Burgemeefter van de Juftitie , den Heer Theodorus Heimerik Brouwer; tot Rentmeefters, de Heeren Simon van Henneveld en Dirk Spierejee, en tot Weesmeefters, de Heeren Gasparus Arnoldus Stouter s , Jan van Overftraten en Johannes Bcgw pakker, LYST Verandering 3nder de hoq- ge en lage Amte- naars, enz, ,  474 NIEUWE NEDERL. JAARB., Maart, 1780. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 16 Maart, by de Z. Zak. TARwnieuweWitteZeeuws24a27g ■'" ■■■ blaauwe 20 a 23 £ —— Zomer 19 a 22 S Rogge Zeeuws enz. 16 a 17 Witteboquen kleine 22 a 25 8 by 't Lasc. Boekweit op 156 ffl z 22 o£ Cebst Winter aoïa 2250? —— Zomer 184 a 20" T> «AVERVriefeLrouvv.14 a 161^ Rotterdam den x6 Maart. Haver Zeeuws enz. 10 a riJdC Paardeboonek i9a2oèo£ Duiveeoomen "o a 21 oC Mouxwyw 6k~<£de3oVt. by den Steen. Vlas Aüerbeft ;o a 60 ö, Eest 40 a 49 ft. Middelfoort 30 a 39 ft Gemeen 26 a 29 ft. —Allergemeenst 20 a 25 ft.  N I £ U WE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, k April. M D C C L X X X I X. HOLLAND. Dordrecht. Wy hebben in de voorgaande maand van een Request van kooplieden en Reders van Schepen, zo in deze Stad, als te Rotterdam .gewag gemaakt. De Algemeene Staten hebben het verzoek,in dat Request gedaan, voor zo verre toegeftaan, dat Hoogstdezelven de Refolutie van den 16 january 1786 hebben opgefchort, en dienvolgens verklaard: „ dat alle schepen , die voor „ den 1 April 1700 Nederlandfchen Eigen'. „ dom zullen zyn geworden, zullen worden „ gehouden als op de Werven dezer Lan„ den gebouwd te zyn, ten dien einde, dat „ voor dezelve Turkfche Paspoorten zullen i, worden gegeven." li Haar- Dordrecht.  476 NIEUWE NEDERLANDS CHE Haarlem. Haarlem. De Heeren Directeuren der Nalatenfchap, j met de Leden des Godgeleerden Genoot- I fchaps, van wylen den Heer Pieter Teyler van der Hulst, vergaderd zynde, om op den bepaalden tyd uitfpraak te doen, over de ingekomen antwoorden op de Vraag no- j pens de Onftoffelykheid der Ziele en de voornaamfte gevolgen^, daar uit af te leiden, heb- H ben geoordeeld, den uitgeloofden gouden eerprys te moeten toewyzen aan den Schry- I ver der verhandelinge, welke ten zinfpreuk 1 heeft: rioAA«V y iQdtfAavs TTXAS '£ih 7Tfoi''x^ïv 'Rpuicav, ATTOTZ iAcopix rsü^s xuvio-vQÏ Gra- enha-..  482 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. t i > De Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Hollanden West-Friesland, in beide de Kwartieren van Zuid- en Noord-Holland, hebben by Refolutie van den 8 April 1789, de Ontvangers Generaal, en de verdere Ontvangers der Gemeenelands Middelen in de Steden gemachtigd , om de Interesfen van de geldgevingen wegens den zg Penning, op derzelver verfchyntyd, by voorraad te betaalen op de Recepisfen, die daar van zyn uitgegeeven, en nog verder uitgegeeven zullen worden, en daar mede zal worden voortgegaan , tot dat nader bevel, het zy nog voor, of wel na het afioopen van de laatfte termyn van den 25 Penning, zo ten opzigte van de op naamftelling ter voldoening aan het 17 artikel van't Rlacaat, als nopens de wyze van 'Combinatie zal worden gefteld. Ziehier die Refolutie zelve: EXTRACT uit het Register, der Refolutien van de Edel Mogen-te Heeren GECOMMITTEERDE RAADEN van de STAATEN van HOLLAND en WEST^ FRIESLAND, in de beide Kwartieren genomen op Den 8 Af ril 1789. tn agting genomen zynde, dat by het 17 Artikel L in het Placaat van den 25 Penning is geftaueert, „ dataandeFourneerdersgepermitteertzou, de zyn, om de Recepisfen, welke in blanco uit, gegeeven zyn, zes maanden na den datum van , het Fournisfement nog te mogen doen ftellen „ OP  JAARBOEKEN, April, 1789. 483 3, op zodanige naamen als zy als dan nog zullen I, begeeren,'' en daar by in 'aanmerking genomen zynde , dat door de menigvuldige bezigheden in het werk, het welk de 25 Penning op de gemeene Lands Comptoiren komt te veroorzaaken, en om de zaaken in beter en voeglyker ordre re kunnen executeeren , het daar by geftatueerde (voor als nog) niet wel kan worden daargeftelt. ïs na voorgaande deliberatie, ten einde de In-' gezetenen evenwel niet zouden worden verftooken van het ontfangen der te verfehynen interesfen ten zynen tyd, ■ goedgevonden en verdaan, de Ontfangers- Generaal, en de verdere Ontfangers des «emeene Lands Middelen, te authorifeeren en «e gelasten , om de te verfehynen Interesfen aan de Ingezeetenen met de maand Oftober aanftaande, eh vervolgens proyifioneel te betaalen op de Recepisfen hy gemelde Ontfangers wegens de Fourhisfement van den 25 Penning uitgegeeven , en nog verder uit te geeven, en daar mede op de verfchyntyd te continueeren,'tot dat nadere ordre, zo ten opzigten van de op naam Helling, als nopen? de wyze van combinatie by Hun Edele Mog. zal worden geftelt, het zy dan 'nog voor of na het afloopen van de laatfte termyn der 25 Penning en ten einde de Ingezetenen van deze Hun Edele Mog. Refolutie 'behoorlyk geïnformeerd zouden kunnen worden, is wyders goedgevonden en verftaan, dat daar van de nodige Advertentie in d? Couranten zal worden gedaan, conform deextenfic daar van aan het einde dezer geïnfereerd. En worden de Ontfangers Generaal en de verdere Ontfangers des gemeene Lands Middelen gelast, om van de betaalde Interesfen tegen vyf en twee en een half percent fpecifleque Lysten te houdei en te formeeren, houdende Capitaal, Interest, da rum, en Numeroos, om daar op behoorlyke Ach van Decharge, by'Hun Edele Mogende na de or dre van de Finantie te kunnen bekomen, en ffieï con s Gra- ^enha" 3E. ' ' Refolut. vegens Interesfin van ■len 2J Penning ï 1  484 NIEUWE NEDERLANDSCHË *s Gra-: VENHAGE. Refolut. wegens interesfen van den 25 Penning. I 1 i | j 1 t I g ; conform alsdan in Uitgaaf van hun Maandftaat en Rekening te kunnen brengen en verantwoorden. En zal daar van Extraft gegeeven worden aan de Ontfangers Generaal, en de verdere Ontfangers des gemeene Lands Middelenden aan de Commifen van de Finantie, om zig daar na te reguleeren. Dc Gecommitteerde Raaden van de Staten van Holland en West-Friesland in beide de Quartieren, hebben by Refolutie van den 8 April 1789, de Ontfangers Generaal, en de verdere Ontfangers der gemeene Lands Middelen in de Steden geawthorifeert, om de Interesfen van de Fournisfementen wegens den 25 Penning,-op derzelver verfchyntyd provifioneel te betaalen op de Recepisfen, die daar van zyn uitgegeeven, en nog verder uitgegeeven zullen worden, en dat daar mede zal worden gecontinueert, tot dat nader ordre, het zy nog voor, of wel na het afloopen van de laatfte termyn van den 25 Penning, zo ten opzigten van de op naam ftelling ter voldoening aan het 17 Artikel in het Placaat, als nopens de wyze van combinatie, zal (vorden gefteld. Accordeert met voorfz. Regifter. Hun Hoog Mog. de Algemeene Staaten lebben op de Requeste van verfcheide Koopieden en Reeders van Schepen te Dordrecht :n Rotterdam, voor"den tyd van een Jaar, le Refolutie van den 16 January 1786, opschort , zo als wy hier te voren onder Dordrecht gemeld hebben. Ook hebben de Staaten van Holland en Vest-Friesland de Yslandfche Visfchery iet eene belooning aangemoedigd, by eene 'ublicatie , welke onder Delft is medeedeeld. Zie  JAARBOEKEN, April, 1789. 485 Zie hier ook een bevel van den Raad van Staate aan de Opzichters van 'sLands Ma-' gazynen. EXTRACT uit de Refolutien van de Edele iWo?ende Heeren RAA■ DEN van STAATE der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Donderdag den 23 April 1789. Op het geproponeerde van den Heer Prsfideerende, is na rype deliberatie, en conform het hoogwys advis en de coniideratien van Zyne Hoogheid, goedgevonden en verdaan, aan te fchryven aan de Commifen van de Generaliteits- Magazynen in de Steden en Forten met Troupen van den Staat bezet, dat zy aan de Militie aldaar in Guarnifoen , tot het doen van de Exercitiën in dit jaar moeten uitleveren voor ieder Battaillon Switzers en Grifóns agjctien-, en voor ieder Battaillöd, zo Nationaale als andere, twaalf enkelde tonnen Buspulver, vyf er zeventig ponden voor ieder Esquadron Cavallerie. en honderd en vyftig ponden, voor ieder Esquadror Dragonders; moetende alle de gemelde Commifer verdagt zyn, dat aan de Troupen, welke voor der eerften Mey uit hunne Guarnifoenen ftaan uit u marcheeren, geen Pulver moet werden uitgegeven maar dat dezelve Troupen refpective, het Pulve: zullen moeten ontvangen ter plaatze, daar zy zul len aankomen om Guarnifoen te houden. Eh is wyders goedgevonden, nog in het byzon der de Commifen van 's Lands Magazynen te N'y megen, Arnhem, Doesburg, Zwol.en Campen te gelasten, de eerstgemeldê 'om aan het adres vai den Commis te Thiel Zehenuer; de tweede geme] de om aan het Adres van den commandeerende 01 ficier te Wageningen; de derde gemelde om aa hf s Gravenhage. i > v ti t  's Gravenhage. Bevel aanCornmifenvan de Magazynen. (Was geparapheerd) J. D. van den STEEN, yfc. (Onder ftond) Accordeert met het Register. {Was geteekend) J. H. MOLLERUS. Nog is op den zelfden 2q April ook dit bevel afgevaardigd: 6 F " EX^ 4«5 NIEUWE NEDERLANDSCHE [ het Adres van de Commandeerende Officieren der refpe&ive Guarnifoenen te Deutichem, Lochem en Groenlo; de vierde gemelde om aan het Adres van de commandeerende Officier van het Guarnifoen te Hattem, en de laatstgemelde dm aan de commandeerende Officieren der refpe&ive Guarnifoenen te Hardersvyk en Elburg, te verzenden zodanige quantiteit Infantery Buspulver, als naar evenredigheid der fterkte van dezelve Guarnifoenen tot het doen der Exercitiën, op den voet der voorfz. Refolutie, vereischt zal worden; correfpondeerende daar over, ieder voor zö veel hun aangaat, met de commandeerende Officieren der voorfz. Guarnifoenen : waar van by Extracl dezer zal worien kennis gegeeven aan dezelve Officieren , tot langt.  JAARBOEKEN, April, 1789. 48; ' EXTRACT vit de Refolutien van de Eaele Mogende Heeren RAADEN van STAATE der VER-« EENIGDE NEDERLANDEN. Donderdag den 23 April 1789. Op het geproponeerde van den Heer Prasfideerende, is na deliberatie en conform het hqpgwys advis ert de confideratien van Zyne Hoogheid, goedgevonden en verftaan, aan te fchryven aan de Commifen van de Generaliteits Magazynen in de Steden en Forten, alwaar zig Artilleristen in Guarnifoen bevinden, dat zy aan dezelven, tot het doen der gewoone Voorjaars - Exercitiën met klein Geweer , op fchriftelyke requifitie en onder recepis van den eerst aanweezenden Officier van de Artillerie in elke Plaats, moeten uitleveren aan ieder compleete Compagnie , een honderd vyf en twintig ponden Infanterie Buspulver, en aan die geene, die niet compleet rflogten zyn, mitsgaders aan de Detachementen , welke uit niet minder dan in twaalf man beftaan, het nodige Infanterie Buspulver, naar rato van derzelver fterkte, als boven uit te geven. (Was geparapheerd~) J. D. van den STEEN, vt. (Onder ftond) Accordeert met het Register. (Was geteekend) J. H. MOLLERUS. Pi f 'sGkA;e. dnder Bevel ian denulfdeti.  's Gravenhage. Sententi tegen J. LtNeeff 'i i i i < i ] i < c I I 488 NIEUWE NEDERLANDS CHE Op den 30 April is by den Raad van Staate tegen den Kaptein.Lieutenant J.L.Neef, deze Sententie uitgefproken: f{~2ezien by den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden, den Intenditb met de verificatien daar toe dienende,- aan Hun Ed. Mogende over°egeeven . van wegens. Mr. Matheus van a\e* Pot Advocaat-Fiscaal, in qualiteit als by Refolutie in dato 29 September 1787, geauthorifeert en gelast, om tegens de Officiers,,dewelke zich aan overtreding van den Eed aan de Generaliteit gedaan, hebben fchuldig gemaakt , te procedeeren, en alzo impetrant van Mandament Crimineel mét de claufulevan apprehenfie en edicte ter eenre, op ende ^c"? 7W L"m"^'h ^e,ff, Kaptein - Lieutenant effectief ib de Compagnie van den , LieutenantCollonel du Boy, onder het Corps Artillerie, Gedaagden , Herdaagden en Defaillant ter andere zyde Den Raad met rype deliberatie van Raade doorgezien en overwogen hebbende al het geen ter materie dienende was, en gelet hebbende op de verzogte Defaulten by den Impetrant, tegen den voornoemden Gedaagden, Herdaagden en Defaillant n dezen geobtineert, heeft voor het profyt en «t krachte van de voornoemde Defaulten dcnzelven bedaagden, Herdaagden en Defaillant verftoken ;elyk denzelven verftoken wordt van alle excep:ien, declinatoir, dilatoir en peremptoir, mitsgalers van alle defenfien' en weeren van Rechten velke hy gecompareerd zynde,zouden hebben kunnen :n mogen proponeeren en doen: casfeert den Gelaagden, Herdaagden en Defaillant van alle zyne vlihtaire Charges, geene uitgezondert, ten dienfte 'an den Lande bekleed ; verklaart voorts den Gelaagden, Herdaagden en Defaillant inhabiel, om en Lande ooit of ooitin eenige qualiteit, hoe ook Cnaamd, te kunnen dienen. Band voorts den •'• d.:'. 1 Ge« tO■ -»'  JAARBOEKEN, April, 1789. 489 Gedaagden, Herdaagden en Defaillant, ten eeuwigen dage uit de zeven Vereenigde Provinciën, bet resfort van de Generaliteit, en alle plaatzen met Troepen van den Staat bezet, zonder ooit wederom daar jnne te mogen komen, op pcene van zwaarder ftraffe; ontzegt aan den Fiscaal zynen verderen of anderen eiseh en conclufie, tegens'den Gedaagden , Herdaagden en Defaillant in dezen gedaan en genomen, en condemneert den Gedaagden, Herdaagden-en Defaillant, in de kosten en mifen van juftitie, mitsgaders in de kosten van dezen Procesfe, ter tauxatie en moderatie van dezen Raade. Ten zelfden dage is nog tegen den Over* ften M. E. H. van Citters, deze Sententie uitgefproken: /^ezien by den Raad van Staafe dér Vereerh'g*J de Nederlanden , den Intendith met de verificatien daar toe dienende, aan Hun Ed. Mogende óvergegeeven, van wegens Mr. M ntheus mn der jfot, Advocaat- Fiscaal, in qualiteit als by Refolutie in dato 29 September 1787, geauthorifeerd en gelast, om tegens de Officiers, dewelke zich aan overtreeding van den eed aan de Generaliteit gedaan, hebben fchuldig gemaakt, té procedeeren, en alzo impetrant van Mandament Crimineel met de claufule van apprehenfie en ediéte ter eenre, op ende jegens Maxttniliaan Emttnuel Hendrik van Cittersj Collonel-Commandant van het derde Battaillon van het Regiment Wallons , van den Generaal - Majoor Qtenier, Gedaagden, Herdaagden, en Defaillant ter andere zyde. Den Raad met rype deliberatie van Raade doorgezien ett overwogen hebbende al het geen ter ma* terie dienende was, en gelet hebbende op de vcrzogte defaulten by den Impetrant tegen den voorK k noetB" 's Gravenhage. Sententie tegen J. L'.NeefK  490 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. Sententie tegen M. E H van Gieters. noemden Gedaagden, Herdaagden en Defaillant in dezen geobtineert, heeft voor het profyt, en uit krachte van de voornoemde defaulten, denzelven Gedaagden, Herdaagden en Defaillant verftoken , gelyk denzelven verftoken wordt van alle exceptien declinatoir, dilatoir en peremptoir, mitsgaders van alle defenfien en weeren van Rechten, welke hy gecompareerd zynde, zoude hebben kunnen en mogen proponeeren en doen: casfeert den Gedaagden , Herdaagden en Defaillant, van alle zyne Militaire Charges, geene uitgezondert, ten dienfte van den Lande bekleed; verklaart voorts den Gedaagden, Herdaagden en Defaillant inhabiel, om den Lande ooit of ooit in eenige qualiteit, hoe ook genaamd, te kunnen dienen. Band voorts den Gedaagden, Herdaagden en Defaillant, ten eeuwigen dage uit de zeven Vereenigde Provinciën, het resfort van de Generaliteit, en alle Plaatzen met Troepen van den Staat bezet, zonder ooit wederom daar inne te mogen komen, op pcene van zwaarder ftraffe ; ontzegt aan den Fiscaal zynen verderen of anderen eisch en conclufie tegens den Gedaagden, Herdaagden en Defaillant in dezen gedaan en genomen , en condemneert den Gedaagden, Herdaagden en Defaillant in de kosten en mifen van Juftitie, mitsgaders in de kosten van dezen Procesfe ter tauxatie en moderatie van dezen Raade, L E Y D E W. Wy hebben te voren op zynen tyd, het voor* gevallene tusfchen Curateuren van 'sLands Univerfiteit in deze Stad, en den Hoogleeraar Mr. Bavius Foorda, en het daar op gevolgd Request van den laatstgenoemden, als mede het berigt van Heeren Curateuren op  JAARBOEKEN* April, ttf$. m ep dat Request medegedeeld. Zie Nieuwe Nederl. Jaarb. 1788, bl. 1325 en 13261585 en volgg, en 1771 en volgg. ' ^ Voor zo verre de Heeren Curateuren van s Lands Üniverfiteit, by hun Berigt aan de Staten van Holland, in het begrip meenden te ftaan, van, naar goedvinden, de Heeren Profesforen van de Hollandfché Academie, temoogen van hunnen post ontflaan;zo oordeelden Rector en Senaat van 'sLands Univerfiteit zich deze zaak te moeten aantrekken en fchreven dus op den 30 January 1789 aar» de Staten des wegens eenen brief, welke brief is ingevoegd in het navolgend EXTRACT uit de Refolutien van de Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST» FRIESLAND > in hunne Ed. Gr. Mog. Vergadering gentmen op Donderdag den ij February ijSg. Qntvangen éen Misfive- van Rector en Senaat vaa y Hun Edele Groot Mogende Univerfiteit te Leyden, gefchreeven aldaar den 10 dezer, houdende derzelver bezwaaren over de Suftenüe in het Berigc van Curateuren over de voorfz. Univerfiteit eh Burgemeefteren der gemelde Stad, den 12 December iaatstleeden, ter Vergadering van Hun Edele Groot Mogende ingekoomen op de Rcqueste van Mr. Bavius Poorda, zedert drie en twintig Jaaren HoogLeeraarin het Roomsch enHedendaagschRechtaan dezelve Univerfiteit, doch by Refolutie van Curateuren en Burgemeefteren van den t September' 1788 van dien Post verlaaten; beftaande die SufteKk 2 mÉ Le¥- DEtfb  492 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. jB' kfvan ReStor enSenaat en Refol. der Sta ten. nue daarin , dat Curateuren en Burgemeefteren voornoemd zouden de faculteit hebben om Profesforen te dimitteeren, dan het welk zy begreepen te ftryden tegen dc conventie of het accoord volgens het 4 Artikel der Statuten, en vervolgens op de gelegde Gronden in de navolgende Misfive, verzoekende, dat Hun Ed. Groot Mogende, tot wegneming hunner bekommering, zodanige voorziening geliefden te doen, dat voorfz. Suftenue van Curateuren en Burgemeefteren door Hun Edele Groot Mog. fanótie niet worde gewettigd. EDELE GROOT MOG. HEEREN! Wanneer ons dezer dagen onder hetooggekomen was het Bericht van de Heeren Curateuren over deze Univerfiteit, en Burgemeefteren dezer Stad, op den 12 December 1788 ter Vergadering van U Edele Groot Mog. ingekoomen, teivvoldoening aan U Edele Groot Mog. Requifitie van den 1 October en den 3 December deszelfden Jaars, op de Re- Ïueste van Mr. Bavïtts Voorda, zedert 23 Jaaren loog - Leeraar in het Roomfche en Hedendaagfche Recht van deze Univerfiteit, doch by Refolutie van Heeren Curateuren en Burgemeefteren in dato 1 September 1788 van dien Post verlaaten.,^ Hebben wy, na ferieufe ledfure van het voorfz. Berigt , daarin eenefuftenue van Heeren Curateuren en Burgemeefteren geavanceerd gevonden, relatif tot de magt en authoriteit van hun Collegie over de Profesforen, die by ons niet alleen de uitterfte furprife maar tevens dc grootfte bekommering verwekt heeft, zo voor zyne eigene als voor de belangens van U Edele Groot Mogende Univerfiteit. Immers word in het voorfz. Berigt door Heeren Curateuren zonder bewimpelinge gepofeerd, dat de afftellinge van Profesforen door Hun Edele Groot Achtb. alleen gedaan kan worden , om nuttige redenen, welke naar hun oordeel van dat gewigt zyn,  JAARBOEKEN, April. 1789. 493 zyn, dat de achting, luifter, dienst of nut van dc Univerfiteit niet toelaaten kan, zodanige Profesio ren in hunne Posten te continueeren, en dat zy niet verpligt kunnen worden omme noopens dezelve redenen met zodanige Perfoonen in eenig detail, en nog veel min in eenige difcusfie te koomen, dat is te zeggen, volgens den overduidelyken zin dezer woorden, vcrgeleekcn met de uitdrukkingen hunner Prsedecesfeuren in den !Jaare 158 7, welke Heeren Curateuren, even gelvk de Suftenue zelve, de hunne maaken. Dat Heeren Curateuren zig uit kragt hunner ordinaire Commisfie bevoegd agten , Profesforen , om reedenen hun bekend , en naar hun oordeel wichtig genoeg, te licentieeren, zonder dat zy zig gehouden reekenen die reecienen en motiven te allegueeren, veel min over derzelver gefundeerdheid, met den alzo gedimitteerden, voor eenig het zy Juftitieel, het zy Politiek Collegie, zelf niet voor U Edele Groot Mog. Vergadennge , m difcusfie te koomen. Wy hebben gemeend, Edele Groot Mog. Heeren! aan ons zeiven, aan onze fuccesfeuren in der tyd', aan het belang en den luifter, van U Edele Groot Mogende Univerfiteit verpligt te zyn, zulk eene Suftenue van Heeren Curateuren , niet ftilzwygende te pasfeeren, nemaar onze bezwaaren op dat point, met al den eerbied, aan ü Edele Groot Mog. verfchuldigd, en alle mogelyke éguards voor Heeren Curateuren en Burgemeefteren, aan U Edele Groot Mog. voor te dragen, en onze bekommeringen over de gevolgen, cufu qm , eener zodanige Suftenue , in den fchoot van U Edele Groot Mog. Vergadering neder te leggen. v:. 3 > Wy neemen dan de Vryheid, Edele Groot Mog. Heeren! in de eerfte plaats te remarqueeien, dat Heeren Curateuren by hunne Ordinaire Commisfie, tot het dimitteeren van Profesforen niet fchynen ireaualificeerd te zyn, nademaal alle magt en au. Kk 3 tho Leyden. Briefvan RrBor m Senaat ril Re/bi. ■ier Sta-ten  Leymn. Btiefvan Retïor fnSenaat en Re/oh der State*. 494 NIEUWE NEDERLANDSCHE. thoriteic, hy die Commisfie door U Edele Gtooé Mog., aan Hu» Edele Groot Achtb. gegeeven , hoe ampel de generaale uitdrukkingen, waarin dezelve bevat is, ook mogen worden geïnterpreteerd, alleen gegeeven. is, conform de Statuten en Ordonnantiën , voor de Univerfiteit gemaakt , maar in welke Statuten van de macht van Heeren Curateuren, tot het afftellen van Profesforen, geene meutie gemaakt word, daar in tegendeel over de afhelling onzer Bedellen, en over de onbekwaamheid, cofu quo, van Redlor en Asfesfeuren uitdrukkelyk geftatueerd,en het oordeel daar over niet alleen aan Heeren Curateuren, maar met en benevens dezelven aan Rector en Senaat gedemandeerd word, Art. 5 en 12. En het was op dezen grond, dat onze Prasdecesfem-en zich in de voorige Eeuw tegen Heeren Curateuren hehben geoppofeerd, zo wanneer dezelven ook in het aanftellen van Profesforen bevonden wierden niet conform met de Statuten der Univerfiteit gehandeld te hebben. Wy remarqueeren verder, dat de gedragingen van Heeren Curateuren, op zodanige tyden, wanneer *er eene onvermydelyke noodzaakelykheid fcheen te zyn, dat zommige Profesforen gedirritteerd of gefufpendeerd wierden, zelve hunne overtuiging be weezen hebben van de ongenoegzaamheid hunner Ordinaire Commisfie ten^dien einde \ dat overeenkomftig hier meede Heeren Curateuren reeds in de vroegfte tyden der Univerfiteit, in den Jaaren 1579, zig aan U Edele Groot Mog. hebben geaddresfeerd, om onder de Superintendentie van Mr. Pauiut Buys en adfiftentie van de Regeerders van Leyden, eene generaale revue te doen, over alle Profesforen, toen in dienst weezende, en daarin tecontinueeren, die zy bevinden zouden bekwaam te zyn, ofte anderen buiten of binnen de Nederlanden te mogen aanneemen, op welke remonftrantie door U Edele Groot Mog. in dato 19 Maart 1579 verklaard en geordonneerd is, dat de verzogte revue  JAARBOEKEN , April, 1789. 495 vue door de Remonftranten, met twee Gecommit-; teerden uit de Staten, met den eerften gedaan zal ] worden, en van ailes rapport gedaan aan de btaten Dat vervolgens in den Jaare 1619 door U Edele Groot Mog. eene reforme over de Univerfiteit, aan Heeren Curateuren en Burgemeefteren geordonneert zynde, met deze woorden :„ Haar Edele zouden op den ftand, cn de Staat der Uni!' verfiteit, zodanige ordre: ftellen als de dienst van den Lande, en der Kerkenwarenvereifcher.de en Curateuren dus daar door notoirlyk builen hunne ordinaire Commisfie, door U Edele Groot Mog gequalificeerd zynde, Curateuren en burgemeefteren te dier tyd niet te min zelve begreepen hebben, dat hunne ordinaire Commisfie zelt aldus daartoe niet genoegzaam was, om dat de rt forme niet zou kunnen gefchieden, zonder apparente remotie en fufpenfie van eenige Profesloren , en andere Lidmaaten van voorfz. Univerfiteit, en daarom verzogt U Edele Groot Mog. intentie nader te verftaan, zynde daarop door U Edele Groot Mog , aan Heeren Curateuren , een extraordinaire Commisfie uit eenige Leden van Staat, mei en benevens zyne Furftelykc Doorlugtighcid, toegevoegd, doch alleen voor eene reize. Wy meenen, dat dooi- deze voordragt van hei gebeurde in den Jaare 1619, de oplosfffigen vat zelve vervallen , die Heeren Curateuren m hut Beriat gegeeven hebben, tot voorkoming van di zwatrighefd, die Hun Edele Groot Achtb. zelv< fchynen sevoeld te hebben, dat daaruit tegen hun ne Suftenue zou voortvloeien. Curateuren vai dien tyd doen zoortgelyk verzoek, als door hunn Voorzaaten in 1579, gedaan was; erkennen, ge lyk die de ongenoegzaamheid hunner ordinair Commisfie, tot het dimitteeren van Profesforen 'er word in hun Adres geene uitdrukkelyke menti gemaakt van het Collegium Thtohgiam, dat.ook behalven de aanftelling van den Regent, onder d Kk 4 )EN. fyiefvan Rector mSenaat m RefoL der Staten. 1 : t > s  Leyden. hriefvar. Reftar enSemat en Re/el der üta* ten, 'I 1 j 1 ( 3 I \ r r •v c t ii h n -d i I 496 NIEUWE NEDERLANDS CHE ordinaire beheering van Curateuren en BurgemeeReien ftaat, immers die reede word niet zodani« aangevoerd als of Curateuren, tot bet doen de? geordonneerde reforme, hunne ordinaire magt genoegzaam.zouden gereekend hebben, indienmar het Collegie Thtelogsa daarinne niet waare beereepen geweest, en belangende de daar by gevoegde Declaratie van U Edele Groot Mogende, dat dSze Commisfie alleen gegeeven ware voor eene reize. Wymeenen daardoor niet anders te kunnen worden verdaan, dan dat die Commisfie alleen is gedecerneerd geweest ad illum a£tumy terwyl U Ed. Groot Mogende in vervolg van tvd, bv voorkoomende extraordinaire omftandighe'den , "zig of op eenefoonge yke óf andere Convenabele wyzl met de zaken der Univerfiteit konden bemoeien, zo wanneer dezelve eene buitengewoone auéloriteit vereisfchen mogten. Gelyk zulks ook door U Edele Groot Mog. gedaan is, wanneer Hoogstdezelven op het mdnen der voorige Eeuw, by het ontdaan van rroote troublesin deze Univerfiteit door de vermen!ing, gelyk men zeide, van de Theologie en Philoophie by een uitvoerig Placaat, in dito 30 Sepember i6jö,daar op orders delden, en dezelven op lezen voet wilden geëxecuteerd hebben, dat Cu ateuren en Burgemeefteren, de Profesforen zo rheologiae ah- Philofophj* , aan hun lieden met andtastmg op hunnen eed de onderhouding van het pórfz Placaat zouden doen belooven, auctorifecendegemelde Curateurs cn Burgemeefteren, zo ieland des niettegenftaandenamaals bevonden mo-te en^-de yoorz. gedaane belofte te hebben ge0vrnvefiteerd, dezelven te casfeeren, ten minden Mufpcncicoren van zynen daat of próFesfie, anes 1?IZ7ftan?e'-dat b>' a,dien daa™ iemand o e t^eene voorfz. ,s eemge klagten mogten hebben E ^jg V* hengen dat hy dezelven -n Mor m dier tyd zou gehouden zyn te ope-n, ten. einde dezelve of alleen of rüët Asfesfeu- refl  JAARBOEKEN, April,' 1789. 497 ren of met den Senaat, of, zo de nood zujks vereisfchen zoude , met opgemelde Curateuren en Burgemeefteren, zulks in deliberatie leggen , en ten beste der Univerfiteit afdoen mogte. Eene fchik» king voorwaar! volmaaktelyk inftemmende met den Geest, en de gantfche teneur van de ftatuten, zo als, dezelven in den Jaare 1631, door U Edele Groot Mog. voor de Univerfiteit zyn gearrefteerd geworden, als waarinne Rector, Curateuren, Burgemeefteren , Asfesfeuren en Senaat voorkomen als een Corps, de gantfche Univerfiteit in alle zaaken van gewicht reprefenteerende, en dus daarin gekend moetende worden. Wy kunnen ook niet begrypen, Edele Groot Mogende Heeren , op wat gronden Heeren Curateuren en hunne Pradecesfeurs, reeds in den Jaare 1587 ,eene gezuiverde en ongeftoorde posfej-fie van de gepretendeerde magt in het dimitteeren van Profesforen op eigene auctoriteit, en zonder daar van verantwoordelyk te zyn , hebben kunnen avanceeren. Immers, voor zo veel dejkortheid des tyds ons toegelaatcn heeft de nodige recherches te doen, wat aanbelangt liet gebeurde voor den Jaare 1587, is ons geen "exempel voorgekomen, waarin een Profesfor door Curateuren en Burgemeefieren eigener authoriteit gedimitteerd is geworden. - Wel is waar, dat in de allervroegfte tyden eenige Profesforen zig flegts voor een tyd in dienst der Univerfiteit hebben geëngageerd, en daar na hunne dimisfie zelfs verzogt en bekomen hebben ; dat ook anderen in derzelver dienst provifioneel, en wel zomtyds voor een bepaalden tyd, zyn aangenomen, om hunne bekwaamheden te beproeven, waar van zommige min voldaan hebbende, gedimitteerd of liever niet gecontinueerd zyn, gelyk blyktuit het adres van Burgemeefteren vanLeyden, in dato 9 February 15 84, aan Prins Wilkm den Ee>ffen, glorieufer gedagtenisfe, gepraefenfeerd, by gelegenheid van het aanflelKk j le Leyden. Brief van (leSlor ?» Senaat >.n Refol, -Lr Sta. 'en.  498 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden. Briefvar, Rector enSenaat en Refol. der Staten. len van een Profesfor door Curateuren, zonder hunne concurrentie. En deze diftinctie tusfchen het dimitteeren van eenen, die zig ad tempus tnuefinitum in dienst der Univerfiteit heeft begeven, en het niet continueeren van een anderen, die of voor een bepaalden tyd , of ten minften tot wederzeggens .toe, is aangenomen, fchynt ons in deze materie niet uit het oog te moeten verlooren worden. Na den Jaare ij3ö zyn 'er door Heeren Curateuren, zo veel ons bekend is, eigener authoriteit geene andere Rcmotien gefchied, als van Ds. Hugo Donellus, in 1587, van Ds. Abraham Heydanus, in 1676, en in het recente geval van Mr. Bavius Voor da. Wy zullen ons alleen tot het geval van Donellus bepaalen, het welk Heeren Curateuren en Burgemeefteren tot het voornaamfte fundament hunner fuftenue fchynen te ftellen. Wy kunnen niet afzyn, Edele Groot Mogende Heeren! die gebeurtenis een weinig breder in alle baare omftandigheden en gevolgen te verhaalen, als Heeren Curateuren en Burgemeefteren by het voorfz. berigt goedgevonden hebben te doen. Na dat de Heeren Staten in dato 19 Maart 1579, by Refolutie boven reeds aangehaald, de verzogtè revue over de Univerfiteit hadden geaccordeerd, en tevens vergund, beroemde Mannen ook buiten de Nederlanden, in dienst der Univerfiteit te engageei ren, hebben Hoogstdezelven in dato 21 July 1579 gerefolveerd, dat Ds. JtJugo Donellus , Profesfor juris te Heidelberg, zou worden verzogt tot Profesfor Juris binnen Leyden, op een Tracfement van f 1000 'sJaars; Donellus kwam, voldeed aan de verwagting , zo dat Burgemeefteren van Leyden , in het te voren aangeroerd adres aan Prins Willem, Donellus en Lipfius noemen twee heerelyke oogen en lichten voor de Univerfiteit; maar Do ellus mengde zig vervolgens zo diep in de Politieke en Kerkelyke Pareyfchappen, ten tyde van Lei-  JAARBOEKEN, April, 1789. 499 Leicester ontftaan, en Rrekkende om de Heeren Staaten en Grave Maurtts glorieufer gedagtenisfe, van hunne wettige auctoriteit te ontzetten ; dat Curateuren en Burgemeefteren, na dat zy Oonelitis daar over onderhouden hadden, het befluit namen otri hem te deporteeren, van welke Refolutie en de, redenen daar van, zy by monde van den Burgemeefter Püter Oom Pietersz. , en den Secretaris jan van Hout, voor de uitvoering zelve, aan Gecommitteerde Raaden, in dato 27 April 1587, kennisfe gaven, verzoekende, dat daaraf goede Notitie zoude mogen gehouden worden, ingevalle by den voornoemde Donellus, of iemand anders daar over «enige klagten zouden mogen gedaan worden. Donellus klaagde zig aan de Heeren Staten zelve, dezen vorderden berigt van de Curateuren, en dezen fchreven aan de Heeren Staten,zy fuftineerden het voorfz. Deportement te rechte gedaan te hebben, en zy lieden zulks ook hadden vermogen te doen, zonder ook gehouden te zyn te verklaaren de redenen , die haar lieden daar toe hadden gemoveerd, daaraf ook eenigen der Staaten genoeg bekend waren. Op dit fchryven volgde in dato'4 July 1587 het antwoord der Heeren Staaten, dat Hun Edele Groot Mogende, fchoon niet twyffclcnde of Curateuren hadden in die zaake met goede aucloriteit en kennisfe geprocedeerd, echter in aanziening van de voorgaande Afte, by hun aan Donellus verleend, en dat groote inftantie wordt gedaan, van Curateuren requireerden volkomene opening der redenen. Curateurenrefcribeerden en excufeerden zig van die redenen over te fchryven, waar op de klagte van Donellus door de Heeren Staaten, na voorgaande onderregting en kennisfe der zaake, by Refolutie in dato ij July 1587 is afgeflagen. Do»ellus adresfeerde zig op nieuw aan de Heeren Staten, verzoekende in zynen dienst geconti. nueert te worden, ofte dat de belofte van de Staten volbracjit en hem een eerlyk affcheid gegeeven mog- Leyden. Brief van Rector w&enait m Refol. ■Ier Staten.  jee NIEUWE NEDERLANDSCHE LEYDEN. Jlriefvat, ReElor enSenaai en Rtfol. der Staten, t t i i i j t l 1 t v fe mogten worden, waarop de Heeren Staaten in dato 25 January 1588, verklaarden dat de voorbaande Aften , beloften cn Misfiven van de Staaten niet ver/laan konden worden verder verleend te zyn, dan ter 'tyd toe, dat de Curateurs van de Univerfiteit verftonden , dat de Remonftrant in zyn dienst behoorde gehouden te worden, en dat daarom dc Remonftrant zig aan de voornoemde Curateurs zou mogen addresfeeren of aan de Juftitie , welke de Staaten verftaan, dat den Remonftrant zal blyven geopend. Wy achten, dat uit dit volledig verhaal van den toedragt der zaake met Dnriellus klaarlyk blykt, wanneer men zig daar by de Politique fituatie dier tyden voorfteld, waaromme de Curateuren zwarigheid maakten hunne grieven tegen Donellus over te fchryven, en daarom aan Gecommitteerde Raaden prealable informatie, ten minften van een gedeelte hunner redenen, mondeling hadden doen geeven, dat het vervolgens ook duidelyk blykt, dat Curateuren in der daad, hoe zeer en hoe fterk zy zig in hunne refcriptie aan de Heeren Staaten ongehouden zeggen, om redenen van hun gedrag in dezen te geven, en zig van het overfchryven dier redenen ïxcufeeren , in der daad echter onderhand en monleling de Heeren Staaten van die redenen hebben loen onderrichten, en dus in ftaat gefteld om re ■ojj vita, na voorgaande onderrigting en kennisfe der r.aake, het verzoek van Donellus, by politieke Reblutie af te wyzen , en dat het eindelyk uit het' 'oorige relaas ten vollen blykt, dat de zaak van lonellm naderhand in der daad, zelf zo veel Cuateuren en Burgemeefteren betrof, gevolg gehad eeft, voor zo verre by Refolutie voorfz. in dato 5 January 1588, den weg van Juftitie aan Donelts is opengelaaten geworden, welke Refolutie ons jefchynt een allerfterkst bewys tegen de fuftenue an de Heeren Curateuren en Burgemeefteren te svatten. Ira.  JAARBOEKEN, 4*8, 1785». 501 Immers indien de weg van Juftitie open blyft ftaan voor een, door Hun Edele Groot Achtbaare gedimittecrden Profesfor, dan zöuden Heeren Curateuren of ten posfesfoiren in cas van maintenue of ten petitoire tot praeftatie van het contract., by de beroeping aangegaan, immers tot vergoeding en volledige indemnifatie te recht moeten ftaan voor de Hoven van Juftitie, aldaar hunne redenen van dimisfie allegueeren, daar over met den gedimitteerden in difcusfie komen, en zig de decifie moeten laaten gevallen. En dit brengt ons van zelve tot deze laatfte remarque, namèntlyk, dat, toegeftaan zynde, Heeren Curateuren en Burgemeefteren waren volgens: hunne Ordinaire Commisfie gequalificeerd, Profesforen, om redenen , by Hun Ed. Groot Achtbaare voor dugtig gehouden, te dimitteeren; dan nog de pofitie van Heeren Curateuren , zo als dezelve in het voorfz. berigt is geavanceerd, ons toefchynt geheel niet admisfibel te zyn , dewyl 'er daadelyk by de beroeping van een Profesfor, en deszelfs aanneeming van dat beroep, eene mutueele conventie öf accoord , volgens het 4 artikel der Statuten, plaats heeft, en het de onbillykheid zelve fchynt te pofeeren, dat Heeren Curateuren, zynde eene der contraóteereode Partyen, het recht zouden hebben, de gemaakte^ conventie voor verbroken te declareeren, door faUte van de andere contracleerende party, zonder gehouden te zyn aan deze opening te geeven, waarin die faute verftaan worde geleger te zyn, en in gevalle of de te last gelegde faiter ontkend, of dezelve erkend zynde, derzelver on begaanbaarheid met het onderling contraót ontkent wierde, daar over in discusfie te komen, nog vooi eenig Juftitieel nog Politiek Collegie, zelf niet vooi U Ed. Groot Mog. fouvereine Vergadering. Ware het in dezen zo gelegen, dat de voorfz fuftenue van Heeren Curateuren en Burgemeefterei moefte worden geadmitteerd: waarlyk Édele Groo Mo- Lf.y- . den. Brie/van Re£tor enSeraat en Befol. der Staten* 1 i l  502 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden» Briefvat, en Senaat enRefol. der Sta ten. i I < l ( i < 1 ] j 1 3 | Mogende Heeren! Rector en Senaat vanU Edelé Groot Mogende Univerfiteit zouden hunnen Rand en conditie oordeelen zeer precair te zyn , meer precair dan die van hunne Bodellen, die door Heeren Curateuren en Burgemeefteren niet dan ten over» ftaan van Rector en Senaat kunnen worden afgefteld* Zo précairen Rand zou by de Profesforen aan U Edele Groot Mog. Univerfiteit, alle die honneurs en pi-cerogativen niet weinig van hunne waarde doen verliezen, die U Edele Groot Mog. aan de Profesforen op dezelve Univerfiteit wel hebben gelieven te attacheeren, en die by veelen hunner meer vermogt hebben, dan de, naar gelang der tyden, tnodicque gagien en emolumenten hunner posten selve, om hun te engageeren tot het verlaaten van jevestigde of voordeeligeruitzigten, voor den dienst /an U Edele Groot Mog. Univerfiteit, terwyl deselfde confideratien andere Mannen van kunde en m-obiteit, in vervolg van tyd van den dienst der* :elver Univerfiteit zouden kunnen dehorteeren, nalemaal en der Profesforen ftaat, Gagien, Emolunenten, Privilegiën en de Officien van Asfcsfeuren, n de digniteit van den Rector zelve, rustende zyd ip het radicaal van het ordinaire Profesforaat, het yelk, volgens de geavanceerde fuftenue, Heeren Curateuren en Burgemeefteren in der tyd, de man ;ouden hebben om ten allen tyden door Refolutien, !o al gemotiveerde, ten minften by niemand aan verantwoording onderhevige, weg te neemen. Wy fubmitteeren de gegrondheid onzer reftectien an het hoogwys oordeel van U Edele Groot Mog., vertrouwende en eerbiedig verzoekende, dat het U idele Groot Mog. behaage, tot wegneeming on;er, zo wy verneemen, regtmaatige bekommering, odahige voorzieningen te doen, dat voorfz. fuftenue ;an Heeren Curateuren en Burgemeefteren door U ïdele Groot Mog. fanftie niet worde gewettigd. Wy hebben de eer,na ü Edele Groot Mogende i de befcherming des Allerhoogften te hebben i aan-  JAARBOEKEN, April, 1789. 503 aanbevoolen, met allen fchuldpligtigen eerbied ons te noemen EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! (Onder ftond) Uwer Edele Groot Mogende zeer Ootmoedige en Onderdaanige Dienaaren j Rector en Senaat van Uwer Edele Groot Mogende Univer/tteit te Leyden. Leyden den 30 January 1789. (Lager ftond) Uit derzelver naam en last (Was geteekend) NICOLAAS PARADYS, Secretaris. Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevondei en verftaan, dat Copie van de voorfz. Misfive za worden gegeeven aan de Leden, om by de Deli beraden ove.- het voorfz. berigt op de gemelde Re queste,den 12December laatstleden cornmisforia; gemaakt, daar op mede zodanig reguard te neme: .als bevonden zal worden te behooren. (Onder ftond) Aecordeert met voorfz. Refolutien, ' inmiddels voor dat voorfz. briof van Ree to; Ley* 3en. Briefvan RtBor mSenaat en Refol. der Sta. ten. i f 1 1 k t  504 NIEUWE NEDERLANDSCHË Leyden. tor en Senaat, nog in overweeging genomen was of kon worden, f welken ook eigenlyk eene afzonderlyke zaak is, van de zwaari^-hei i van den Heer Profesfor B. Voordo., omtrend den eed geheel onafhangelyk, wierdt ormrend de zaak van den Heer Vo raa ter Vergadering der Staten, pp den 31 January 1739 dit rapport uitgebragt: EXTRACT uit de (teroiutien van /e Betman STAATEN van HOLLAND et, WESTFRIESLAND, in Hun Ed. Gtoot JJog. Verga, dering genomen op Saturdag den 31 January 1785. T)e Raad - Penfionaris heeft ter Vergadering ge~* rapporteerd, dat de Heeren van de Ridder* fchap ea verdere Hun Ed. Groot Mog. Gecommitteerden tot het groot Befoigne, ingevolge en tot voldoening aan Hun Ed. Groot Móg. Refolutie Commisforiaa] van den 12 December laatstleden' hadden geëxamineerd het berigt van Heeren Ctffateuren over 'sLands Univerfiteit' te Leyden, en 'BurgemeelWen derzelver Stad, van den 9 te 'voren, uit kragt Hunner Ed. Groot Mogende Requificie van c 'i 1 October en 3 December te voren, op de Pequeste van Mr. Bavius far , zedert 23 Jiaren H .ogleeraar in het Roomschen Hedendaags Recht aan dezelve Ufn'verfitéit, dog door voorfz. Curateuren en Burgemeefteren, byderzél-" ver Refolutie van 1 September 1788, van zyne gemelde post ontflagen, by welk Request den Suppliant zvn bezwaaren heeft te .kennen gegeeven, uit hoofde van den by Hun Ed Groot'Mogende .geordonneerde eed op de Conftitutie der Hooge Re- gee-  JAARBOEKEN, April, 1789. 505 geering ëri het Erfftadhouderfchap, die hy wel bereid is geweest te doen, op het Formulier in Hun Ed. Groot Mog. Refolutie van den 23 November 1787 i dog niet volgens de Refolutie van den 15 February 1788, en by zyn nader Request tot fpoed in die zaak had geïnfteerc. Als mede de Misfive van Rector en Senaat van voorfz. Huri Ed. Groot Mog. Univerfiteit van den 10 dezer (*) , en den 15 by copie aan de Leden gegeeven, houdende der zeiver bezwaar over dc fuitenuein het voorfz. berigt van Curateuren en Burgemeefteren , dat dezelve zouden de Faculteit hebben Profesforen te dimitteercn, dog het welk zy begreepen te ftryden tegen de conventie of accoörd, volgens het 4. artikel der Staruteri, en op de gronden in derzelver Misfive gelegt, verzoekende, dat Hun Ed. Groot Mog., tot wegneeming hunner bekommering , .zodanige voorziening gelieven te doen, dat voorfz. fuftenue van Curateuren en Burgemeefteren, door Hun Ed. Gr. Mog; fanctie niet worden gewettigd. En dat zy Hoeren Gecommitteerden in het midden latende, cn zonder ietwcs te decidcereh omtrend het Recht der Curateuren van 's Lands Univerfiteit in het generaal gefuftineerd , en de Contradictien daar tegen aangeveerd , hadden geconfldereerd, dat hoezeer Mr. Bayiut Voos da fuftineerde denzelven Eed niet te hebben geweigerd ,' de twyfièlachtigheid egter door denzelven quafie gefuftineerd, van alle grond was ontblood, te meer, daar, zo hy al waarlyk gemeend had in het voorfz. Formulier van 15 February , eenige duifterhe?d re kunnen vinden, de referte van Hun Edele Groot Mog., tot de Refolutie van den ' 23 November i7873' (*)' Door «en fout in de dagtekening in de 6ns tc'gezondent ftukken, zyn in sns voorgaand blad eenige igisflagen ingeflopen. J„ccs dan bi. 491. r 12 nier 30, maar 10 January, en r. st i ic, January. \ eriérs p'. 503. r. 11. LeyOrn 'itai ikJaM. I'-erhalven moeten ook de woorden bi. 503 laatite reg. Voordat enz. en bl 504.. r. 1 tot 5, in de parenthelis, worden gehouden a!$ Tiïft gedrukt. De rotrt der dagteekering, die r.ót gemelde «rrejïea aai leiding iieei'i Kfeevefl - is te laar oiudeks. u Leyden. Rapport, in de taak van Mr B; Voorda overgenomen;  506 NIEUWE NEDERLANDSCIIE Leyden. Rapport in de zaak van Voorda. ovet genomen. i73'7, welke den Suppliant is bekend geweestr hem ten klaar!ten had kunnen en behooren te overtuigen van den waaren zin en meening van het Formulier, vervat in Hoogstderzelver Refolutie van i5 February 1783. En dat zy Heeren Gecommitteerden geconfidereert hebbende den zamenloop van om Handigheden alhier voor handen zynde , van Advys waren geweest, dat Hun Ed. Groot Mog. den Suppliant van zyn bediening als Hoogleeraar in het Roornsch en Hedendaags Recht, aan dezelve Univcrüceit zouden behooren te houden voor ontflagen , met behoud in dit fpeciaal geval, van deszelfs Ordinaris Tractoment en onder het genot van zodanige Vrydommen, als van welke door Profesforen aan 's Lands Univerfiteit gewoonlyk wordt gejouïsfeeït, zo lang hy Suppliant zyn verblyf binnen de Stad . Leyden zal houden, mits egterdat den Suppliant,, alvorens den Eed op de Conftitutie en Regeëringsform dezer Provincie, op den voet, bv het Formulier van Hun Edele Groot Mog. Refolutie van 15 February 178a voorfchreeven punctueelyk inhanden van Heeren Curateuren voornoemd zal hebben afgelegt. Waar op gedelibereerd en Copie van het voorfz. gerapporteerde verzogt zynde , door de Heeren van de Ridderfchap cn Edelen, om het zelve in de ordre nader te exarnineeren , en door de verdere Leden, om daar op te verdaan dc intentievan de Heeren hunne Principaalen s is de finaale Relblutie uitgetteld tot nadere deliberatie. (Onder fiond) Accordeert met voorfz. Refolutie. De Vroedfchap der Stad Gouda nam in deze zaak op den 17 Maart 1789 een befluit, hQt welk vervolgens ter Vergadering. der  JAARBOEKEN, Apiïl, 1789. 507 der Staten, voor het advys van deze Stad is ingebragt. Zie hier dat befluit en advys gelve: RESOLUTIE en ADVIS van de Stad GOUDA, in de Zoak van Mr. EAV1US VOORDA. Van den 17 Maart 1789. "Qyrefumtie, ter voldoening aan deze Vroedfchaps Refolutie van den 2 dezer maand, in deliberatie gebragt zynde, het rapport van een groot befoigne, nopens de zaak van Mr. Bnvius Voordo,, concerneerende het niet afleggen van den Eed, van den 15 February 1788 op 'sLands Conftitutie geïnfereerd , onder de Notulen van Llolland, van den 31 January dezes Jaars. Is, na rype deliberatie, goedgevonden en- verdaan, Heeren Gedeputeerden ter dagvaart te authorifeeren en te gelasten, gelyk geauthorifeert en gelast werden by dezen, om van wegens deze Stad ter Staats - Vergadering te advifeeren: dat Hun Ed. Groot Mog. de Refolutie van Curateuren van 'sLands Univerfiteit te Leyden , en Burgemeefteren derzelver Stad, in dato 1 September 1788, ten opzigte van den, Profesfor Baiius Voorda genomen, behoren in te trekken en te ftellen buiten effect, ten dien gevolge dat de gemelde Mr. Bavïus Voorda*, in zynen post als Profesfor in het Roömscb én Hedendaagsch Recht, aan voorfz. Univerfiteit, mitsgaders in het Traktement cn verdere Emolumenten daar toe ftaande, werde herfteld, gerekent van den voorfz. 1 September af. Dat verders van wegens Hun Edele Groot Mog. aan gemelde Profesfor Voorda behoort gepraefigeert te worden een peremptoire tyd van vier of zes weeken, om binnen denzelven in handen van den Rector en den Aeajiemifchen Senaat'der voorfz. Univerfiteit af té LI 2 leg- Leydeist. Advys en Hef. van Gouda 'n ds iat,k van\ Mr. B. Voorda.  Leyden. Jldvyse, Ref. \a, Goula in de zaak va; Mr. B. Voorda Maar vooral behoort ook hier toe het aoVys der Stad Amfteldam, op het rapport van den 31 January 1789, omtrend deze zaak in de vergadering van de Staaten van Holland en West-Friesland op den tweeden dezer maand April aldus uitgebragt. EX- ; 50S NIEUWE NEDERLANDS CHE leggen den Eed Ingevolge het Formulier, zo als het zelve by Refolutie van den 15 February 1788 bepaald is geworden, alzo de twyfelachtigbeid door 1 denzelven gefuftinerrd, van allen grond is ontbloot, 1 inzonderheid' om dat de referte van Hun EdeleGyoot Mog. tot de Refolutie van den 23 November 1787 , welke den Suppliant is bekend geweest, t hem ten klaarden had kunnen en behoren te overtuigen , van de waare zin en meening van het Formulier, vervat in Hopgstderzelver Refolutie van den 15 February 1788. Dat eindelyk , in- geval de voorn. Profesfor Voorda, binnen de by de Refolutie te bepaalen tyd, den voorfz. Eed niet zal hebben afgelegd , Hun Edele Groot Mog. den voorn. Mr. Baiius Voorda, van zyne voorfz.Bediening zouden behoren te houden voor ondingen, in zo verre dat aan denzelven de magt ontnomen werde, om ,,zo in het publiek als In het privaat, te doceren en lesfen te geven, met behoud egter, in dit fpeciaal geval, van deszelfs titul en tra clement, met toevoeging van een asquivalent wegens gemis van die emolumenten , waar op hy uitdrukkelyk is beroepen , en onder het voortduurend genot van zodanige vrydommen, als van welke door Profesforen aan 'sLands Univerfiteit te Leyden gewoonlyk word gejouisfeert, gedurende den tyd, dat hy zyn verblyf binnen Leyden zal houden.  JAARBOEKEN, April. 1789. 50J) EXTRACT uit de Refolutien van den, ie VROEDSCHAP dtr Stad AMSTELDAM. Den 2 April 17S9. /Commisfarisfen van den Achtb. Raad, ïngevolgen ' en ter voldoening aan de Refolutie Commisfo-* mal van denzei ve Raade, van den 18 February de-i zes Jaars, geëxamineerd hebbende een Rapport, / den 31 January bevorens, ter Vergadering, vani I Holland uitgebragt, en door alle de Leden oyerge-: ! noinen op een bericht van Curateuren over 's Lands \ Univerfiteit te Leyden, betreffende twee Requesten' j van Mr. Bavius Voorla, zedert 23 Jaaren Hoog ] Leeraar in het Roomsch en lledendaagfche Recht, f aan dezelve Univerliteit; als mede op een Misfive j van Rector en Senaat van voorfchreeve UniverflI teit, zich bezwaarende over zekere fuftenue van v voornoemde Curateuren ; hebben gerapporteerd : 1 Dat zy, by Examen van de Stukken ten deze in I deliberatie, hadden bevonden, dat hier twccderlye l Quasftien geagiteerd wierden: Voor eerst , of net; 1 gedrag van den Profesfor Voorda omtrent den Eed [( op de Conftitutie dusdanig was, dat Curateuren I verpligt waren om hem te removeeren, waar van i de. Affirmative, door Curateuren en de Negative door den Suppliant word gefuftineerd, welke daar i| by als een fubordinante grond nog voegd eer» ■■] Pa&um Conventum, het geen hy met Curateu>] ren by zyne beroeping zoude hebben aangegaan. ■I Ten tweede, of Curateuren het Recht hebben, 1 om Profesforen , zonder het geeven van redenen, A te dimitteeren , waar van de Affirmative meA de door Curateuren , en de Negative door de» LI 3 Se- idys n Rsfol. an Am* leldam n de :aak van Mr. B. Voorda.  Leyden, Advy en Refol van Am fteldam in de zaak vat, Mr. B. Voorda. yio, NIEUWE NEDERLANDSCHE Senaat word gefuftineerd , doch dat het Commisfarisfen is voorgekomen dat deze tweede Quaftie, welke Hechts van ter zyde word aangeveerd, eri welke, wanneer, men het Bericht van Heeren Curateuren met aandagt nagaat, meer in woorden dan in wezendlykheid zoude fchynen te beftaan, provifioneel konde worden gelaaten ongedecideerd, en dat zy het dus in zo verre met het rapport eens zyn, dat de zaak van den Profesfor Voorda als geheel abftracf van de generaale Cjfienue van Curateuren kan worden getermincerd, zonder ietwes te decideeren, omtrent de fuftenue van Curateuren en Senaat. Dat Commisfarisfen derhalven overgaande tot de eerfte en primitive Quasftie, gemeend hadden in faclo te moeten remarqueeren, dat, na dat de Eed op de Conftitutie op den 15 February 1788 was gearrefteerd, Heeren Gecommitteerde Raaden aan Rec^or-en Senaat aanfehryving hadden gedaan, om . den Eed aan Profesforen aftcneemen, en zulks conform de voorfchreeve Refolutie, als waai- by die geenen die fesfie in eenig Collegie hadden, hoedanig zekerlyk de Senaat is, den Eed in handen moeten doen van die geenen, die het Presfidie waarneemt , 't welk den Rector Magnificus is. Dat ter voldoening van die aanfehryving den Reftor den Eed van Profesforen willende afneemen, den Profesfor Vwrda in fubftantie heeft verklaard ' bezwaard te zyn over het Formulier van den Eed en wel om dat, zo als zulks nu van agteren uit zyn adres blykt, het zelve aan een tweederlye Interpretatie , naar zyngedagten onderhevig zoude zyn 31 wel zo, dat volgens "dc eene uitlegging de Stadhouder, qua talis, deelgenoot zoude zyn van ds Souveraimreit, in welke zin hy den Eed niet konde prasfteeren, terwyl volgens de tweede uitlegging iet Stadhouderfchap zoude verklaard worden een ieel der tegenwoordige Conftitutie te zyn, in wel-, ke.  JAARBOEKEN, April, 1789. §il te zin, overeenkomende met het Formulier hy Refolutie van den 23 November 1707 voor de Regen- ■ ten gearrefteerd, Hy bereid was den Eed te doen ; hebbende Profesfor V-rd.' verzogt, dat van dit zyn Declaratoir aan Heeren Gecommitteerde Raa-< den mogt worden kennis gegeeven, terwyl het boven dien volgens Informatien van zeer goede hand, zeker is , dat aan 'dit verzcfeK van den Profe>for ' Voorda,nkt alleen is voldaan door Rectoren Senaat,: maar daar by nog geveegd hun verlangen, dat aan het gemocdelyk bezwaar .van den Profesfor Voorda mogt worden te gemoet gekoomen , en dat , zo Heeren Gecommitteerde Raaden zich daar toe niet vonden gequalificcerd, zy zulks van Hun Edele Groot Mog. geliefde te verzoeken. Dat de zaak dus gebragt zynde ter kennis en be« fiisfing van Hun, welke den Rector het afneemen ■van den Eed had geïnjungeerd , en dc Refolutie daar op ingewagt wordende, op den 1 September in 't Collegie van Heeren Curateuren door den. Heer Van iVasfenaar Starrenbwg was voorgedragen, dat, vernoomen hebbende, (waarfchynelyk als fesfie hebbende in 't Collegie van Gecomitteerde' Raaden,) dat de Profesfor Voord:', geweigerd had den Eed op de Conftitutie, volgens het l 't geen zo 'er deze of geene onwaarheden waaren gepofeerd, uit hoofde van het dubbelde Caracter van den Heer Van fVasfenaar, Stdrtènburv zeer gemakkelyk zoude geweest zyn , waar by no« komt, dat de Heeren Gedeputeerden der Stad Dor• drecht, by hetBefoigne over deze zaak verlangd hadden, de Stukken by Gecommitteerde Raaden deswegens ingekomen, te zien, waarop, volgens het Rapport van de Heeren dezer Stads Gedeputeerden ter Dagvaart, door den HcerRaad-Pcnuonaris was geantwoord, dat hetzelve overeen kwam met de Faiten in de Stukken voorkomende. Dat de Faiten dus geconftateefd zynde, het de vraag is, of Curateuren, wilde zy hun Eed en Plicht Betragten,genoodzaakt waren den Profesfor ' oord*, m zyne qualiteit te ontdaan, zo als zy zulks f bakens hun Bericht) gemeend hebben. • Dat ten dien einde in conh'deratie komt, of het gedrag van den Profesfor Voorda waarryfc voor een weigering zy te houden, gelyk Heeren Curateuren meenen, en inde tweede plaats, of ditgefupponeerd zynde, die weigering de remotie van den Profesfor tot haar gevolg moest hebben. Dat, betreffende het eerfte, het aan Commisfansicn is voorgekomen, dat het gedrag van Voorda geen weigering pm den Eed op de Conftitutie te doen, mvolveert, maar dat hy zich daar toe bereid heeft verklaard m dien zin, welke dc waare en eenige Intentie van Hun Edele Groot Mog blvkens derzelver Refolutie van 23 November 1787 is o-e^ weest, namentlyk, waar by bezwooren wordt°de nrivative Souveramiteit van de Staten, en de Conftitutie, als beftaande, en uit de Souverainiteit :n uit het Stadhouderfchap. 3 Dat het wei waar is, dat Voorda gedifficulteerd leeft om de woorden van het Forn.ulier van iy ^ebruary te zweeren, maar alleen omdat hy be;reep, dat 'er een twecderJye Interpretatie aan kon-  JAARBOEKEN, $pt%. 1789. 5^3 ireftde gegeeven worden, en wel eene Interpretatie, die Hy in gemoede niet konde admitteeren, of de jaak 30 geïnterpreteerd, met den Heiligen Eed bevestigen. Dat hier de Quaestie niet is, of die twyffeling van Voorda, gegrond of ongegrond is geweest, waar omtrent Commisfarisfen het met de Heeren Hun Edele Groot Mog. Gecommitteerdens eens zyn , \ dat de referte, by de Refolutie van ij February: 1788 gevoegd, tot de Refolutie van 23 November 1787, welke den Suppliant was bekend geweest, alleen genoeg was geweest, om Hem te overtuigen van den zin van eerstgemelde Refolutie; maar alleen, of Hy waarlyk en ter goeder trouwe die twyffeling heeft gehad: aan welke laatfte naar de gedachten van Commisfarisfen niet mag worden getwyffeld, zo ras een Man, die, wat zyn zedelyk en Godsdienstig Caracter betreft, een onbefprooke Reputatie heeft genooten , en die niet ligtvaardig omtrend den Eed toond te denken, dit Stuk, de wezentlyke exiftentie van zyn gemoedsbezwaar, met Eede prefenteert te bekragtigen. Ja, dat hoe ongegrond, en hoe ver gezogt men ook die twyffeling'zoude mogen befchouwen , het echter zeker is, dat 'er Lieden gevonden worden, welke daar aan niet flegts twyffelen; maar zelfs juist dat geene ftellen, het geene tegens de Intentie van den Souverain, blyjjens deszelfs referte tot de Refolutie van 23 Nó-, vember 1787 aanloopt. Dat hier bynog komt, dat de voorfchreeve twyffeling gebragt zynde tot kennis van Heeren Gecommitteerde Raaden, en dezelve verzogt zynde, des noods dieswegens de Vergadering van Hun Edele Groot Mog. te adieeren, de Suppliant billyk had moogen yerwagten, dat ook ten zynen opzichten die regel zoude worden geobferveerd, delwer.mte Principe nihil eli in/iwattdum, en vooral dat, daar het afleggen van den Eed, door Heeren GecomLl 5 mie- oem. /fdXys m Réfol. an Am-' Lddam 11 de :aak van ' r B. v7oorda.  SH NIEÜVVE NEDERLAMDSCHE DEN, jidvyr en Refol, v,an Am fteldtm in de zaak vat, Mr. B. .Voorda. ] i i HHtteerde Raaden, volgens den wil van den Souverain aan den Rector was gedemandeerd, p-een derdens zich de cognitie over het al of niet afleggen van den Eed zouden hebben aangetrokken. '' r . _Dac hier naar de gedagten van Commisfa- risten, geconftateerd zynde, dat de Profesfor Voor» ■da niet geweigerd heeft den Eed op dc Conftitutie te doen, zy nu nog moeten nagaan, of het, veronderfteld eens tegen het hier voren betoogde, dat Hy den Eed-gerefufeerd hadt, Curateuren dan verplicht waren den Profesfor Voord,, te dimitteeren. Dat Commisfarisfen bier houden voor herhaald \ al het zo even betoogde , wegens de onbevoegdheid van Curateuren, om over deze zaak te cognofceeren ,na dat het gedrag van Voordo, ter midde» lyke kennis van den Souverain was gebragt, en na dat het werk van den Eed van Profesforen aan den Rector was gedemandeerd, als het welk ook od dae poinct van het uiterfte aanbelang is. Dat.zy bovendien meenen te moeten remarqueeren, dat, al ware het afneemen van den Eed'van Profesforen, by eene Staats - Refolutie aan Curateuren gedemandeerd geweest, cn al had de Profesfor volftrekt geweigerd den Eed te doen, zulks no* aan Curateuren geen bevoegdheid zoude hebben gegeeven , veel min hun vcrpüchr , zo als zy geoordeeld hebben, om hem afteftellen, om dat in de Refolutie, waar by die Eed is geïntroduceerd, niets word gevonden, waar uit,by de allerverfte gevolgtrekking zelve, zoude kunnen worden gehaald,'dat le Souverain had gewild, dat de weigering van den Eed, eene remotie tot gevolg zoude moeten heb3en,en dat het dus aan niemand, met welk Car?c:er ook bekleed, vry ftaat, zodanig een exterüe ian de Refolutie van den Souverain "te geeven ' en /ooral dan niet, wanneer de Souverain getoond ïeeft, voor uit te zien, dat 'ergevallen zouden kunien voorkomen, waar in Hy zoude moeten vêr~ .karen, welke zyn intentie daar omtrent was, 't welk  IA A R B O E K E N, April, 17 89. J .1*1 •vfclk naar'de gedagten van Cwnmisfarisièn in deze] \ zaak heeft plaats gehad , alzo anders de Souverain, niét zoude gcrefolvccrd hebben , dat 'er aan deszelfs Gecommitteerde llaaden van de Executie, en dus, cck van dc Non-Executie van, en van de Dis obers di#tie aan deeze haare Refolutie zoude worden 1 Rapport gedaan. ' j ■ Dat ook Commisfarisfen onbewust zyn, dat een , eenig Collegie, 't zy van Magiftratuur, juftitie of Politie , op zodanige wyze heeft gehandeld , als Heeren Curateuren', daar het voorbeeld van het Hof van Holland, zo dit al van applicatie was, alleenlyk zoude bewyzen eene fufpenfie, als wordende alleen de continuatie in de Bediening.verhoeden, terwyl daar en boven ieder een weet, dat jaarlyks de Suppoosten van den Hove gehouden zyn, zich té doen recenfeeren en den Eed van gehoorzaamheiden op de Inftructie afteleggen, of anders in hunne Fundlien niet mogen continuceren, en het afleggen van deze Eed, als een buitengewoone Receniie, Is geconfidereerd geworden. Dat Commisfarisfen genoeg gezegd hebbende , om te doen zien, dat, in welk ligt men het gedrag van den Profesfor Voorda ook moge befchouwen, Heeren Curateuren niet verpligt waren, ja zelfs onbevoegd, om hem uit dien hoofde te re* moveeren, zich meenen te moogen ontdaan van na te gaan den Subordinaatcn grond van den Profesfor l Voorda, getrokken uit het mShm Comentum, het geen tusfchen Curateuren en hem by zyne beroepingzoude weezen aangegaan, als mede of die grond wel directelyk tot de cognitie van Hun Edele Groot I- log. en ni'et veel eer tot het Departement van de Juftitie behooren zoude. En dat, daar aan den eenen kant den Profesfor Voorda meent een gemoedelyk bezwaar in voorfz. Formulier te vinden, en aan de andere zyde Heer ren Curateuren Eeds en Plichtshalven reekenen verbonden geweesc te zyn, om in deze zaak zodanig te IEN-. Idvu n Refol. an Am* hldam n (te ■aak van Mr-. B. voorda..  516 NIEUWE NEDERLANDSCIIE Leyden. Advys en Refol. van Amfteldamin de zaak van Mr. B. Voorda. i te handelen , ais door dezelve gefchied is, Hun Edele Groot Mog. daar tusfchen beiden behooren te gaan, om de van wederzyde geallegueerde gemoedelyke bczwaaren weg te neemen, en ten dien einde als nog metinhcelie van de gronden van hec rapport, voor zo verre daar by getoond is, dat de Prafesfor Voorda uit de Referte tot de Refolutie van den 23 November 1787 had kunnen en moeten begrypen , welke zin 'er aan het Formulier van den 15 February 1788 moest worden gehegt, denzelve Profesfor te injungeeren, om den Eed, op het Formulier van den 15 February 1788 binnen zekeren te bepaalen tyd, na dat hem behoorlyk Extract van Hun Edele Groot Mog."Refolutie zoude zyn ter hand gefteld, te doen , en wyders te verklaaren, dat in zodanig geval de Remotie van hem Profesfor , waartoe Heeren Curateuren verméend hadden verplicht te z m, zoude worden gehouden als niet gefchied; doch dat by weigering van hem Profesfor , om den Eed binnen den bepaalden tyd te doen, dezelve zoude worden ontflagen van deszelfs qualiteit als Profesfor Juris Vivdis ilotürni, met alle de baaten en profyten daar toe 'ftaandc. Dat Commisfarisfen hier mede hunne gedagten Dver deze zaak aan den Achtb. Raad hebbende opengelegd, nog eenige oogenblikken deszelfs attentie moesten bezig houden met het uitgebragte Rap. jort, waar by geadvifeert word, om'den Profesiör Voorda, om den famenloop van omftandigheden allier voor handen , te houi|en voor ontflagen, met jehoud van Tractement en Vrydomme, mits den Eed doende. Dat het poincl van den Eed. het eenige poincf ,-an qutestie zynde, het aan de Commisfarisfen onjegiypelyk is voorgekomen, dat men aan dien Eqd liet de herftelling van den Profesfor, maar flegts zyn 3enfloen heeft geaccrocheerd, daar hy denzelven loende,allede Qtavamtna, tegen hem geallegueerd, :pudcn vervallen: terwyl den famenloop van omfhn- di£-  JAARBOEKEN, April, 1789- 5*7 digheden , welke Commisfarisfen ignoreeren , en ; welke, volgens het Rapport van-Gedeputeerdens ter Dagvaart, ook in 't Befoigne niet zyn geallegueerd, veel min gedetailleerd, hun geen grond ge-, ceeven hebben om te befluiten, dat dieswegens de 1 Profesfor Politiquement, zo als men het noemt,' zoude behooren te worden gedimitteerd. j Dat foortgelyke Dimisfien, zonder kennis van, zaaken, allergevaarlykstzyn, en zeer ftrydig tegen: üe "rondbeginfelen,by deze Republiek fteeds geadopteerd, en waar.van men nimmer is afgegaan, als in zodanige tyden, welke het te wenfchen is, dat deze Republiek niet weder zal zien opdaagen, en waar in, zo al het confent van dezen Raad is gedragen, ten minften geene der tegenwoordige Leden beeft tocgeltemd. . Dat Commisfarisfen, niet! weetende waar m die famenloop van omftandigheden te vinden zouden zyn echter geene andere zich kunnen verbeelden, als die zoude moeten refideeren of in eene deference voor Heeren Curateuren, of in 't gedrag van den Profesfor Voorda. Dat zodanige deference, behalven dat zy geen «rond zoude uitleveren, niet te verwagten is by die Leden van het Befoigne, welke by de deliberatien over het 28 Pointt van befchryving van November i788,fprekende van de Continuatie van Cu, rateuren, in 't geheel geen preuves van die deference hebben gemanifefteerd. ■ , Dat met Relatie tot het gedrag van den Profesfor Voo-da , behalven dat aldaar mede niets het allerminst op is geremarqueerd geworden, de Suppliant by zyn Request zich op zyn gedrag beroept, en als 't ware Heeren Burgemeefteren van Leyden dieswegens provoceert, zonder dat daarop by Curateuren , in welk Collegie ook Heeren Burgemeefteren van Leyden fesfie hebben, een eenige reflexie is gevallen', terwyl Rector ven'Senaat aan Heeren Gecommitteerde Raden tot een motif, waar- DEN. 4dvys >n ReJoL >an Amleldam' n de taak van Mr. B. Voordai  5i8 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ Ley- BEtf. Advys en Kef field tm in de Mr. B. Voorda, waarom zy verlangden , dat aan de zwartbeden' van den Profesfor Voora t wierd te gemoed'eekomen, bybrengen, vermits zy niet konde rralatenhunne hoogachting voor den Profesfor Voorda te betui1 gen, zo wegens zyn braaf perfonéel Caracter, als ■wegens de uitnemende diensten, zedert een lsfi«e reeks van jaaren aan de Univerfiteit beweezéri ° Dit het wel waar is, dat Commisfarisfen zyn i geïnformeerd, dat door een der Leden van Holland ■ by deszelfs Advys op het Staats - Rapport is p-eallegueerd, dat niemand , die door zyn gedrag en wyze van voorftel het Publiek in het vermoeden brenat dat de tegenwoordige Regecring in ftaat is, om door ingewikkelde en dubbelzinnige uitdrukkingen de onkundige gemeente te misleiden tot een Eed, ftrydende met de Vryheid en waare Conftitutie', niet langer als een openbaar Leeraar op 'sLands Univerfiteit behoorde te worden geduld', doch dat dit den grond van 't Staats-Rapport niet kan héb* ben uitgemaakt, daar dit Lid toen ter tyd eenvoudig de zaak aan de Juftitie wilde hebben gerenvovcerd. Dat ook boven dien gereflecteerd moet worden • dat, Poer eerst, de Profesfor Voorda niet de oorzaak is van dit Adres, 'ï geen eenige Publiciteit ■ gelyk veel al dé gedrukte Staatsftukken, heeft gekreegen , maar Heeren Curateuren, door niet aftéwachten de Refolutie van Hun Edele Groot Moö op het Adres van den Senaat. °' Tn.ficedm, Dat Profesfor V.orda nimmer, het zy by zyne Requestenof anderzints, eenige röe3èft gegeeven heeft, om te-doen vermoeden", dat hy van begrip was, dat dezen Eed voorbedacht sefchikt was om de gemeente te misleiden. Ten derden, Dat 'er althans geene reeden is om zo kwalyk te duiden. dat een Profesfor in de Rechten , gewoon de wetten van alle kanten te befchouwen, zyne zwaarigheid aan den Souverain, eerst door middel van den Senaat, en wanneer, zonder daaj?  JAARBOEKEN, April, 173.9. yi# daar op eenige Dispofitie te krygen, word geremoveerd , door een Request te kennen geeft, en denzelve in ftaat ftelt om die duifterheid, het zy wezentlykof imaginair, waar in hy echter den rechten zin heeft verkozen, op te helderen. Ten vierden , Dat zulks althans ,van te meerder noodzaaklykheid geworden is, zedert een Geleerd Man niet alleen getoond heeft te twyfelen , maar zelfs den Eed geë^pliceert heeft, diametraal ftrydende met de aloude Conftitutie en de waare Intentie van Hun Edele Groot Mog., en die zin door veele lieden ter goeder trouwe daar aan wordt gehsgt, terwyl andere de tegenwoordige Regeering Vyandig zynde, van de Leer van deezen Man, die als Leeraar der publieke Kerk, al ware het alleen uit het Formulier van 't Gebed, even na de omwenteling van zaaken aan alle Predikanten herinnerd, had behooren te wecten, dat de Staaten van Holland zyn de eenige Hooge en Wettige Overigheid, eri wiens gefchrift, aan een Integrecrend Lid van de fouvereine Vergadering opgedraagen, nimmer is tegengefprooken , gebruik maaken om quail te doen zien , dat men tegen de grondftellingen van onze Staat en boven de magt zelve, welke de Regeering heeft, een gedeelte van de Souverainiteit had afgeltaan. Op alle welke gronden Commisfarisfen als nu zullende dienen van Advys, onder verbetering van gedagten zoude zyn, dat de Achtb. Raad zich zoude kunnen en behooren te vinden onbezwaard, de Heeren dezer Stads Gedeputeerdens ter Dagvaart te qualificeeren en te gelasten, omme van wegens deze Stad ter Vergadering van Hun Edele Groot Mog, te advifeeren , om zonder ietwes te decideeren, omtrent het Recht door Heeren Curateuren in 't generaal gefuftineerd, en de contradiüien daar tegen aangevoerd te verklaaren , dat de Profesfor Voorda uit de referte tot het Formulier var. den Eed van November 1787 zeer wel hadt kua- Le-** den. ! rfdvyt en Refift vin /lmIkldam v tn de zaak van M>. B. Voorda»  52t> NIEUWE NEDERLANDSCHE Leyden.- Advy% in Refal van Amfieldimin ds Zaak var, Mr. B. Voorda. kunnen eri behooren te zien, dat de lntentie van Hun Edele Groot Mog. geen andere geweest was / en uit hoofde van de waare Conftitutie, geen andere konde geweest zyn, dan om het Formulier zodanig te verftaan, dat daar by en de privative Souverainiteit van Htm Edele Groot Mog. en de Conftitutie, als beftaande uit dezelve en uit het Erfftadhouderfchap, wierd bezwoorenj en dat by dus dien Eed naar zyne grondftellingen zeer wel had kunnen cn behooren te doen, en voorts te refolveercn om den Profesfor Voorda te injungeeren, om binnen zekeren te bepalenen tvd, na dat hem behoorlyk Extract van Hun Edele Groot Mog. Refolutie zal zyn ter hand gefteld, den Eed op het Formulier van den ij February 1788 punctueelvk in handen, het zy van den Rector, het zy van Curateuren, het zy in de Vergadering van Hun Edele Groot Mog. zelve, (zo als dit mogt worden goedgevonden) afteleggen , met verklaaring dat in zodanig geval, de. Remotie van hem Profesfor, waar toe Heeren Curateuren hadden gemeend verplicht te zyn, zoude worden gehouden "als niet gefchied? doch dat, by weigering van hem Profesfor om den Eed binnenjden bepaalden tyd te doen,dezelve zoude worden ontllaagcn van deszelfs qualiteit als Profesfor Jutis Gtvilts & Hodietni aan 'sLands Urnverfiteit te Leyden, met alle de baatea en Prof\ ten daar toe ftaande. Edoch Refereeren Commisfarisfen zich tot het beter goedvinden van dezen Achtb. Raad. Waarop Gedelibereerd en omvraag gedaan zynde , is goedgevonden en verftaan Heeren Commis» farisfen voor hunne genoome moeite te bedanken ,■ sn zich wyders met derzelver uitgebragte Rapport se conformeeren. QVas geteekend) H. HUYGHENS.  JAARBOEKEN, April, ï?8$, fuf Amsterdam. Met voor kennisfe van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouderj is , by het Edel Mogende Collegie ter Ad* Sfiiralitêit te Amfteldam, in dienst\gefteld *sLands Schip van Oorlog de Vryheid, van 7© ftukken en 400 koppen, onder bevel van den Kaptein Louis Aber/on, en is teffens tot het gebied over 't Esquader door Zyn Doorluchtige Hoogheid benoemd den Heec Schout by Nacht Ht van Kinsbergen. Öp den April is alhier ingedaagd vooi de Edele Achtb. Heeren Scheepenen ten Schouten Rolle Jan Vogelfang, „ om in ir perfoon te compareeren tegens Dingsdag j, den 28 April, om en ter zaake, dat hy „ Gedaagden zich niet heeft ontzien* 'om » op den 13 Mey 17H7 , des namiddags tusfchen 1 en 2. uuren, een Soldaat bin» -5) nen deze Stad Guarnifoen houdende, zo allergeweldigst te helpen mishandelen, dat j, dezelve in dien namiddag is overleden.", De Koning van Spanje, heeft byeeh bevel ¥an alle vreemde Natiën den Slavenhandel, voor den tyd van twee jaaren, toegeftaan in dé West Indifche Havens Porto, St. Domingo, Porto Rico en de.Havaha, en ten dien Mm m- Au- S'I'KL* DAM.  Amstel- ■ dam*-- 522 NIEUWE NEDERLANDSCHE einde , geduurende den gemelden tyd , de wetten ingetrokken, by welke de vreemde Natiën uit de Havens van die Gewesten worden uitgefloten. Het gebrek aan Slaven in die plaatfen en het ontoereikende van de Suaanfche Zeevaart, om dezelven daar van te voorzien, heeft aanleiding tot deze openr Helling gegeeven. Ook hebben de Zweedfche en Deenfche Gezanten, van den Staats - Mimfter des Konings van Spanje een toezegging bekomen van fchadevergoeding voor de ichepen, welken geduurende den laatften oorlog, onregt'matig opgebragt en opgehouden waren geworden : by welke gelegenheid den Hollandfché Gezant, Graaf Fan, Rechteren, ixisgelyks heeft aangehouden, om vergoeding voorde Hollandfché reeders,- wier Ichepen in het begin van den oorlog het zelfde lot hadden ondergaan, met dat gevolg, dat hem was toegeftaan de fchaden op te geven, welke der Hollandfché reedery, in den laatften oorlog, wastoegebragt, door het opbrengen en ophouden van de Hollandfché fchepen, enz. De Oost-Indifche Maatfchappy, welke met zo veele tegenfpoeden heeft te worfteïen gehad, heeft met het aangekomen bevragte fchip de Goede Ferwagting van Batavia, de volgende Lyst ontvangen van de » te«  JAARBOEKEN, April, 1789» $23 terugkomende Vloot voor 't Jaar 1788 en 1789, regeiregt van Batavia. Voorde Ka-i mer Amfteldam, de gehuurde fchepen Sara Hendrina, Kaptein H. van Uyen; de Goed* Verwagting, Kaptein T. de Zweed; de Zeevaart, Kaptein ó\ J. Vorfier ; de Geertruida, Kaptein D. Konneman; WiHzlust, Kaptein C. Volkman, en Jacoba Maria, Kaptein D. Peek, Voor de Kamer Zeeland da Comp. Schepen AlUasferdam, Kaptein A. Valkenburg, en Tftroom, Kaptein O. Roemi de gehuurde Schepen de Geeriruida Petra» tiella, Kaptein G. Scbott, en Gaternisfe, Kaptein H. Klaas/en. Voor de Kamer Delft 't Comp. Schip de Standvastigheid, Kaptein Volkertsen het gehuurde Schip Handellust, Kaptein E. Everts, Voor de Kamer Rotterdam het Comp. Schip de Gerechtigheid, Kaptein H. C Christiaans. Voor de Kamer ^Hoorn 't particuliere Schip de Vlugge Trek» vogel, Kaptein & J. Uffen. Voor de Kamer Enkhuizen de gehuurde Schepen Met» renberg, Kaptein K.Ent; en de Goede Hoop, Kaptein L. Janfon. Voorts over de Kusten van Bengalen de Compagnies Schepen Straalen, Kaptein G. Masjon; van Ceiion de Gouverneur. Falck, Kaptein G. Kroon; en di Batavier, Kaptein J. J. Laurits; van China Leyden, Kaptein J. H. Lfëvels; de Gou* verneur-Generaal Maatfüiker, Kaptein Et' man; de Goede Trouw > Kaptein J. Arends; en Blitterswyk , Kaptein Ellinkhuis. ■ ISog vyf gehuurde, Schepen van Ceiion, met hel Mm 2 tran* DAM.  j24 NIEUWE NEDERLANDS CHE Amsteldam. transport van 't uitgediend hebbende Regi* ment Luxemburg, als: het Fortuin, de Drie: Gebroeders, Sufanna, Jojephus de Tweede en de Vrouw Johanna. Voorts heeft men met de brieven van Batavia, een lyst van der ji ter dier Rheede aangekomene Schepen , als uit Europa de volgende. Den i2iViey Eyk eh Linden, Kaptein J. Brinkman. Den 1-3 I Dordwyk, Kaptein Van Deventer. Den 3 s Juny de Schelde, Kaptein Ml Bosman. Den ; \ 19 'sLands Fregat de Valk, Kaptein H. Ku- ï vel. Den 28 de Geertruida , Kaptein D. 1 Konneman. Den 4 July de Generaal Maat* ' fuiker, Kaptein G. Esman. Den 17 Wi>tz~- 1 lust, Kaptein C Volkman; de Afrikaan,',,^ Kaptein J. E. Drillinger. Den 18 de Goe* } de Trouw, Kaptein J. Arends; Blitterswyk,- \\ Kaptein Ellinghuys ; Gaternisfe , Kaptein i H. Klaas/en; Geertruida Petrenella, Kaptein J. G. Schoft; Drechterland. Kaptein^» ' P. Moller. Den 14 Augustus de Goede Hoop, % Kaptein L. Janfon; en den ai Recht door g Zee, Kaptein D. Varkevisfer, allen van hunne refpective Kameren^ en van de Kusten^ . mede geduurende dien tyd , de volgende- J Schepen, als Ridderkerk, van Cheribon, j, Veere, de Prinfes van Oranje, de Zeeuw % Gouda, het Slot Capelle en Surcheance, van t: Java; de Castor, van Bengalen; Houtlust en :i de Negotie, over Ceiion van de Malabaarj Zaan/lroom, van Malakka; Nepthunes en ' Java's Welvaaren , van Perfien; 's Lands 1 Schepen de Oranjezaal ende Valk. van Ma- 1 iak>  JAARBOEKEN, April, 1789. 525 lakka; de Triton, van Bantam; Hoorn, van Makasfer en Holland, van Ternate. Ook is nog het navolgende bekend gemaakt : Commisfarisfen over het Vaderlandfche Fonds , ter aanmoediging van 'sLands Zeedienst, opgericht in den Jaare 1781, zullen op Maandag "den 27 April 1789, 'smorgens ten 10 uuren, m 't St. Pieters Gasthuis te Amfterdam, en op Saturdagden 2 Mei, ten 12 uuren, ten Huize van den Makelaar Dirk Wynanés, te Haarlem, bctaalingen doen van de toegelegde Gratificatiën, aan de Weduwen van de Zeelieden in dienst van den Lande gefneuveld of verongelukt; als mede aan de verminkte Zeelieden, die m het gemelde Fonds zyn aangenomen. Nog is uit naam der Maatfchappy-: Tot nut van '* Algemeen, het navolgende berigt gegeeven: Het geluk eener Natie hangt zeer zeker af van de deugd en verlichte kunde des Volks; het bezef hier van beeft eenige weldenkende Menfchenvrienden bewogen, om eene Maatfchappy op te richten, welke algemeen bekend is, onder den titel der Maatfchappy: Tot Nut van 't al&me*. De vermeerdering der Godsdienftige, Zedelyke cn Huishoudkundige begrippen van den geringeren Burger, en de bifchaving van het Schoolwezen feu doel hebbende; kon het met misfen, of zy ((JU Jj JllUWiL TELMM.  52« NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Berigt der Maat fchappy tot mt van 't al' gemeen. moest eenigermaate in haare edele pogingen flagen. Zy bragt het ook reeds zo ver,, dat eenige aanzienlyke Departementen in de onderfcheiden plaatzen onzes Vaderlands, yverig haare werkzaamheden onderfteunen, terwyl liet gunftig vertier haarer Werkjes, in een eenvoüdigen ftyl gefchreven, en vooreen geringen prys verkogt wordende, niet weinig den yver der Beftuurders doet aanwakkeren. Dan, daar niets zo nodig is, dan eene verdere en aanhoudende uitbreiding haarer werkzaamheden, nodigt zy by dezen alle waare Beminnaars des Vaderlands uit; om, met eene zo geringe toelage» als de Maatfchappy van haare Leden vordert, in een ontwerp deel te neemen, dat, naar mate het door veelen onderfteund en begunftigd word, ook zo veel te meer van nut kan zyn voor Nederlandsch Ingezetenen. Zulke edelmoedige Menfchenvrienden, welke wegens den aart en inrichting dezer Maatfchappy nader onderricht willen zyn, kunnen zich, in perfoon of fchriftelyk, behalven by den ondergeteekenden, ook vervoegen by de Heeren J. c. iiacker te Dordrecht-, A. Looste Pz. te Haarlem; Dan. Rovens, Leeraar der Doopsgezinden of G. J. Loncq te Leyden; P. R, -jut of Kanteiaar, rustend Predikant, te Amfterdam; y. de Visfcher, Predikant, of G. ten Brummder te Gouda; C. van Voüenhoven Jz. of H. van Salk te Rotterdam ; f\ Voorhout of /*. de Goede te Alkmaar; C Sant. Notaris en Procureur, te Hoorn; S P. Ram te Woerden; P. van Doksentfwg\ Leeraar der Doopsgezinden, te Koog; P Koekebakket te Westzaan; IV Bolding te Buikftoot; J. NtontoHi huyzen, Leeraar dei- Doopsgezinden, te Monnikendam;^. -A. Hoek/tra,Leeraar der Doopsgezinden, te Utrecht; D. Sioot>, Heelmeefter, te "Bodegraven ; pt Wigeri Predikant in de Beverwyk; 11.  JAARBOEKEN, April, 1780. 527 H. ten Oever, Predikant in 'sBosch; J, J. ven Deerne, Predikant te Kampen; J. Watervliet te Middelburg. Zullende wyders eerstdaags pratis Berichten te bekomen zyn by de Boekhandelaaren H. Keizer, A. Fokke Sz. en C. de Vries te Amfterdam; D. da Mortier en Zoon te Leyden; en y. %e Lange, te Deventer, Drukkers der Maatfchappy. Uit naam der Maatjehappy, M. NIEUWENHUYZEN, Alft/. Dc£t. Secretaris. Rotterdam. Met voorkennis en goedvinden van Zyne Doorluchtige Hoogheid, is by het Edele Mogende Collegie tér Admiraliteit op de Maaze, het bevel oVer 'sLands VVagtfchip Schiedam, opgedragen aan den Kaptein Van Son, en dat over 'sLands Uitlegger op de Schelde de Befcbermer, aan den Lientenant Van der Szvan. Zie ook wegens de Turkfche pasfen deze Notificatie van de Admiraliteit: De Gecommitteerden Raaden ter Admiraliteit op de Maaze, notificeeren mits dezen alle.Rheeders, Kooplieden, en wien het verder zouden mogen aangaan: dat Hun Hoog Mogende by Hoogstderzelver Refolutie van den 7 dezer loopende maand, hebben goedgevonden Hoogstderzelver Refolutie van banden 16 january 1786", tegen het verleenen van Mm 4 Turk- Am- steldam. Berigt dtr Maatfchappytot nut van 'talgemeen.  528 NIEUWE NEDERLANDSCHE* Rot-! ter- DAMi. Turkfehe Paspoorten aan Schepen hier te Land» niet gebouwd, voorden tyd van een jaar te furcheeren, en dat dienvolgends alle Schepen, die voor den i April 179,0 Nederlandfche eigendom zullen, zyn geworden , zullen worden gecbnfidereerd als op de Werven dezer Landen gebouwd te zyn ten dien effefte, dat aan dezelve Turkfehe Past. poorten zullen worden gegeeven. Gedaan in den Rade den 21 April 1789. D. BOETZELAER. Ter Ordonnantie van dezelve, P. van der HEIM, By gelegenheid van den in Engeland op. den A3 dezer maand uirgefchreven Dankdag,, over de gelukkige herftelling van den Koning , is ook te Rotterdam in de EngelfchsËpiscopaale Kerk eene daar op gepaste redevoering door den Wel Eerwaarden Heere Williams gedaan , en 's avonds hebben de voornaamfte Engelfche Kooplieden deswege een plegtige maaltyd in de Stads JPoe/» Ie gehouden. Het Edel Mog. Collegie ter Admiraliteit alhier, berigt gekregen hebbende van het. geweld, door een Zeeroover gepleegd aan Schipper 'jacob Swart, befloot den 14 dezer de nodige bevelen naar Helvoet af te vaardigen, om het 'sLands Vaartuig de Courier, onder het bevel van den Lieutenant Van Hoey, in Zee te zenden, om , ware het mo»  JAARBOEKEN, April. 1789. 329 mogelvk, die Roovers te zoeken en op te ; brengen. Deze order wierd met zo veel fpoeds ter uitvoer gebragt, dat gemelde Lieutenant reeds des Saturdags den 18 dezer in Zee was, zeilende eerst naar de hoogte van Fescamp , en alle |de Schepen die hem ontmoetten praayende : vervolgens in Fescamp binnen geweest zynde ,zettede hy van daar zyne logt naar Havre de Grace en toen naar Duins, daar hy vernam, dat die roovers reeds te Douvres waren opgebragt. Om hier van zeker te wezen, zeilde hy terftond derwaart, en bekwam aldaar het zeke^ re berigt, dat die roovers in hegtenis zaten, en dat hun Schipper zich den 22 dezer in de gevangenis verhangen hadt enz. Ook raakt byzonder de Zeevaart de navolgende bekendmaking van wege de EngelLche Kooplieden Robert Forbes en Comp. Ter voorkoming van alle Impofitien, die in de Engelfche Havens maar al te dikwils gepleegc •worden, zo oordeelen wy zeer noodzaaklyk te zyn, dat de Heeren Reders of Boekhouders der Schepen hunne Schippers zouden gelasten, bevorens zy uit hunne Havens Zeilen, van nooit gren/cW'M accordeerd te maken met de Engelfche Lootlen, om reden, de Conftitutie en Recht van die Landen, hun als dan niet kan verplichten, zo groot een onverdiend Lootsgeld te betalen, waar van de bewyzen een oprecht gemoed menigmaal doen zuchten. De Schippers moesten ook naauwkeung opletten en attentie neemen, wat de Lootfen hun zeggen , Mm s w^ lore* rER- QAM.  Rotterdam. Bekend making omtrend deScheepvaart. I ] ^ UTRECHT. 53° NIEUWE NEDERLANDSCHE wat expresfien en uitdrukkingen zy gebruiken en wat Agent der Schepen zy fterk recommanderen, en in tegendeel welkers eer en reputatie zy kwetfen, waar uit de Schippers ligtlyk kunnen ontwaren, dat tusfchen zulken Agent en Lootzen een geheime overeenkomst fchuilt, die onbetwistbaar niet rechtvaardig kan zyn. De Schippers moesten geen het minfte gehoor geven aan Scheeps - Timmerlieden, Touwflagers Zeilmakers, Smits &c., die ongetwyffeld aan boord komen, zodra een Schip by middel van een Verrekyker kan in 't oog gebragt worden, om hun te perftiaderen, ja te dwingen van zich onder het beleid en zorg te begeven van dien Agent, welke zy zo uitdruklyk recommanderen, om reden, zv natuurlyker wyze hun belang daar by vinden, en de zaak met hun Agent eens zyn. De Schippers, zo dra zy in de Havens ten Anker gekomen zyn, en de omftandigheden zulks toelaten, moesten met een wel overleggend oo<* befchouwen, wat Agent der Schepen de beste gelegenheid m Scheeps-Timmerwerf heeft, om de befchadigde Schepen, ten voordeeligfte, voldoenendfte en fpoedigfte van de nodige reparatie te voorzien, en dan zullen de Schepen daar niet 4it Maanden blyven liggen, voor groote onkosten der Reders en Asfuradeurs. De Suney of bezichtiging moest op de Schepen gedaan worden , van twee onpartydige ervaren schippers , die zekerlyk in de Havens te vinden syn, en alzo van twee onpartydige Scheeps -Timnermans-Bazen, en niet van die Perfoonen, die de \gent aldaar goedvind te verkiezen, om redenen he te klaar voor hetverftand zyn,om eenig betoog 6 v£rc3siCiïcn0  JAARBOEKEN, April, 1789. S3l UTRECHT. Utrecht. Het Hof van Juftitie der Provincie van Utrecht, heeft den i± dezer maand' de Sententiën uitgefprooken over eenige geweezene en thans gevlugte Leden der Regeering. Ueze Vonnisfen houden hoofdzakelyk, dat gemelde Perfoonen met namen „ den'Heer J. van Amerongen, gecligeerde Raad! den Heer Benj. G. van Boetzelaar " van Langerack, befchreven in de Edele en Riddarfchap ; de zogenaamde regee" rende Burgemeefteren der Stad Utrecht.Ëy& " en de Ridder, beneftens de Raaden in de „ onwettige Vroedfchap der Stad Utrecht, „ Mr. Joh. Fred- van Senden, Mr. Jan Ca* „ rel Smis/aart, en Mr. Jac. van Haaf ten, „ als hebbende de inkomften van den Staat , vervreemd, zich tot Souvereinen van de ' Provincie opgeworpen en gewapend Volk „ in dezelven gebragt , het gemelde Hoi „ hen dienvolgens ten eeuwigen dage uk d( „ Provincie van Utrecht, en die van Plof „ land en Friesland bant, en hunne goede „ ren verbeurd verklaard, ten voordeele var „ den Staat, behoudens verdere ftraf aan ly „ en leven, indien zy ten eenigen tyde ii „ handen der Juititie geraaken." Om U- precht. 1 : 1  u- Public, tegen 't opkopen vm Graven. i i i i i 1 £ e P ■% v t< V 53» NIEUWE NEDERLANDS€HE Omtrend het opkoopen van Graanen, in .deze fchaarsheid derzelven, is alhier afgekondigd de volgende Publicatie: T\c Staten van den Lande van Utrecht vernomen hebbende, dat niet tegenftaande het verbod by de differente Publicatien en Waarfchouwingen daartegens gedaan, verfcheidene Perfoonen wederom hebben begonnen ten Platten Lande dezer Provincie te gaan voor of opkopen allerlye foorten van Granen, als Tarwe, Rogge, Garst, Haver, Boekweit, Erwten, Bonen, Spelt, Koof en HennipZaad, en andere foorten van Granen meer, waardoor aan de publieke Markten in de beflotcne Steden dezer Provincie groot nadeel word toegebragt mitsgaders de goede Opgezetenen en Huislieden konnen werden misleid en benadeelt in den prys derzeive , en oorzaak gegeven tot een verregaande fteigeringe van den prys der voorzeide Granen, wanneer dezelve als uit de handen van de Voor- of Opkopers zoude moeten gebroken worden, tot beswaarnis van alle In- en Opgezetenen dezer Provincie, byzonder by de jegenswoordige duurte van lezelve Granen: Zoo is 't, dat Wy na ferieufe deliberatie goedgevonden hebben van nieuws wel ernfliglyk te verrieden , zo als verboden wordt by dezen, elk en :en iegelyk, van wat ftaat of conditie hy zoude nogen wezen, eenige van de voorfz. foorten van jranen, of ook Meel van dezelve, ten platten ,ande bevonden wordende in Huizen, Bergen, chuuren,Schuiten, Wagens of waar dan ook, het y gedorscht of ongedorscht, te gaan voor- of opkooen, om daar mede negotie te dry ven, of ook aan xianigeVoor- of Opkoopers te verkoopen, of ook el dezelve by monlteren te veilen, om naderhand : leveren, of ook op tyd te verkoopen, terwyl Wy jrftaan en ordonneeren •, dat alle Opgezetenen voorfz!  JAARBOEKEN, Ap?ü, 1789; 53'3 Voorfz. zullen gehouden zvn hunne Granen H-oornoe nd te brengen in de befloterte Steden dezer Provincie , om aldaar te verkopen of te markten. Blyvende nogthans gepermitteerd aan de Opgezetenen ten platten Lande, onder den anderente koopen en verkoopen, zo veel zy tot fubfiftentie van hunne Huisgezinnen, of weder bezaayen van hun Land, en in zo verre de Bakkers of Brouwers ten platten Lande betreft, dezelve tot voortzetting van hunne Weeringen nodig hebben; alles op verbeurte van het Graan of Meel, dat tegens den mhoude dezer Publicatie zal worden verkogt, of in geval die niet mogten zyn aangehaald, de waarde van dien boven een boeten van drie honderd Guldens, by ds Koopers en Verkoopers refpective te verbeuren; en dewvl het zoude kunnen zyn, dat bereids Contracten van voor- of opkoop of leverantie op tyd , teeens deze Onze goede intentie waren gemaakt en rSèrecht, verklaren Wy alle dezelve, voor zc veel die binnen zes maanden voor dato van deze Publicatie zyn gemaakt, te casfeerer1 en annuUeefen, niet willende dat daar uit eenige Aftie pf Recht 7al worden gebooren of vervolgt; interdiceerende alle Officieren, ten faveure van zodanige onbehoorh-ke Contraften of aangenoraenc Leverantien eenig Recht of Juftitie te doen of te laten admimftreeren ^biedende ter contrarie alle diegenen, welke zul. fen bevonden worden in 't vervoig contrarie dez( gedaante hebben, zonder eenig verdrag of conm ventie te corrigeeren. Zullende de boetens en ver beurten komen ten behoeve van een Officier , wel ke de calange zal doen, den aanbrenger en den ar men der plaatze, alwaar de agterhahnge gefchied ieder voor een derde part. En worden voorts tot de ailange cn executii dezes geauthorifeerd, nevens de Schouten van Sta< en Steden, de Marfchalken, Drosfaarden, Baillu wen, Schouten, Bodens en verdere Bediendens. En op dat niemand hier van onkunde zal kunne, Public, tegen '! Bpkoopen van Gra» fiett. I L 1  u- TRECHT. I 3 t c \ z fc t i d u C e ti k 534 NIEUWE NEDERLANDS CHS voorwenden , gelasten Wy dat deze zal wmW gepubliceerd en geafBgeerd na behoren * Gedaan te Utrecht den 22 April 1789. geparapheerd) J. van WESTRENEN, vt. f Onder ftond) Ter Ordonnantie van myne voornoemde de Heeren Staaten. (Was geteekend) H. A. LAAN. . °°* is n°gten zelfden tyd eene belasrin* ntgefchreven by deze Publicatie" S [V Staaten van den Lande van Utmnht- j ^ te weeten, dat by ons gezien enïthrL'adoeb oom Lekkendyk,over dezen bonende Tsarp al worden omgeflagen en uitgezet-ZTJfT- 7*J vden Bruiker° geheel te ^™TS^"Ï* « verval van de reparatien der Rvswerken n'J aris en Extraordinaris Lasten, £^^t\eïvd er Reparatien in het Vohriaa? «r, k . vervat ereisfchen zal gedaan te worden it jT" D^g de  JAARBOEKEN, Af til t 1789. 531 de Debiteuren daar voor driemaal ten minften eens aan hunne Perfoonen en tweemaal aan hunne woonplaatsen te manen, waar voor genieten -zullen, van 't ceen 'zv ten Comptoire zullen brengen, het Gadergeld daar toe ftaande , en van de reuantende. Cameraar En voorts de voorn. I.ekkendyksgelden, te betalen voor den 1 January 1790, toekomende aan den Cameraar Mr. faftta hufaeu, zonder daar to» eenige 'sLands Penningen te mogen employeeren op de boete by ons den 7 JaDuary l6°3 ge* ftatueerd, van welker ontvang de voorn. Cameraar gehouden wordt, zonder eenige reftanten te rekenen voor de geenen, die by ons daar toe gecommitteerd zullen worden. Gedaan te Utrecht den 22 April 1789. (Was geteekend) P. A. van WESTRENEN, ' (Onder ftond) Ter -Ordonnantie van myne voornoemde Heeren de Staaten. (Was geteekend) H. A. LAAN. tttV uj: ' lJ™tav »uïten ftaat mogten wezen, kunnen voldaan met onder plegtigen eede, (voor het Collegie van de Heeren Drost en Gedeputeetden af te.leggen,) te beloven , dat zich, geduurende hun verblyf, als Rille rustlievende en aan de bevelen van de hooge Overheid gehoorzame Ingezetenen tiiet alleen zullen houden en gedragen, maar ook dat zy de Conftitutie en Regeeringsform dezer Landfchap, erffelyk in het Huis van Orange en Nasfau, gehouw en getrouw zullen aanklee* ven, zodanig als zulks by Staats-Refolufié van den 24 Maart ifBo, is begrepen.. Zie hier die Publicatie zelve: Drost en Gedeputeerde Staten der Landfchap Drenthe , doen te weeten : dat de Heeren Ridderfchap en Eigen ■ Erfdens Staten van voornoemde Landfchap, op den jongstgehoudene Ordinaris Landsdag van den 24 Maart laatstleden, in overweging hebbende genomen: Dat zoinmigé perfoonen , welke zig uit hoofde van hun onrust ig gedrag, geduurende de laatfte trouï bles, uit andere Provinciën hebben moeten retire* ren, veel ligt hunne woning, binnen dezen Landfchap , zouden kunnen vestigen, of mogelyk reeds gevestigt hebben,en waar uk de allernadeligfte gevolgen, voor de confervatie van de goede ordre en algemeene rust, hier te Lande, Zouden kunnen proflueeren,narypede}iberatie(in navolging van een na* buurige Provincie) hebben goedgevonden en vèrftaam Dat alle vreemdelingen en nieuwe inwoonders, welke,zedert de gelukkige omwenteling vart zaken, binnen deze Landfchap, hun verblyf genomen hebben , of in het toekomende willen neemefi, verpligt zullen zyn, aan de refpective Schultesfen van de onderfcheidene Schultampten, waar in zig begeeren neder te zetten, ter band te ftellen, een legaal beNn wyi  53« NIEUWE NEDERLANDS CHE Public. nopens getuige. *"'s of eed epdeCon- Jiitutie. W. II. HOFSTEDE. VER- wys van de Regeering der plaatze, alwaar ze het laatfte, voor de omwenteling van 1787, gewoond nebben, inhoudende, dat aldaar, als Rille Burgers of Ingezetenen gedomiciliëert hebben, en deswegens, op hun gedrag, niets te zeggen valt, en dat de, bier aan niet voldoende, de verdere inwoning of admisfie daar toe, ook niet zal mogen vergund worden. Gelastende verders alle Schultesfên , daarop naauwkeurig te vigileren, en van de vreemde inkomende lieden, eenig verblyf binnen hunne Schultnmpten houdende * aan het Collegie of den Heer Drost kennisfe te geven, intusfehen zorge te dragen , dat dezelve van deze dispofitie worden onderligt, zullende egter die genen, welke, om erhefteïyke redenen, buiten ftaat mogten weezen, het voorjchrevene declaratoir of atteftatie in te brengen, kunnen volftaan met, onder folemneelen eede, (voor bet Collegie van de Heeren Drost en Gedeputeerden te prasfteren,) te beloven, dat zig, geduurende hun verblyf, als ftille, rustlievende en aan de bevelen van de Hooge Overigheid gehoorzaame, Ingezetenen , niet alleen zullen houden en gedragen, maar:ook,dat ze de Conftitutie en Regeeringsform dezer Landfchap, met het Erf-Stadhouderfchap, erffelyk in het Huis van Orange en Nasfau, gehouw" en getrouw zullen aankleven, zodanig, als zulks by Staatsrefolutie van den 24 Maart 1789 is begrepen. , En op dat niemand hip van ignorantie pratendere, zal deze alomme worden gepubliceert en geaffigeert, ter plaatze alwaar men gewoon is dusdanige publicatie en affixke te doen. Aótum in Collegio te Asfen den 1 April 1789. F. O. van DORNBERG HEIDEN Vt. Ter Ordonnantie van welgemelde Heeren.  JAARBOEKEN, April, 1789. 53» VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Dordrecht. Door Zyne Doorluchtige Hoog-' heid den Heere Prins Erfftadhouder, zyn uit eenei overgeleverde Nominatie, voor den tyd van tweèc jaaren tot Burgemeefteren dezer Stad verkozen de j Heeren Mr. Htjgo Repelaer en Abraham Hen- < DRiic Onderwater , welken op den x dezer maand! in die waardigheden zyn ingehuldigd. 'sGravenhace. Ter Vergadering van de Heeren Algemeene Staaten hebben den Eed afgelegd den Heer Mr. ^ohannes Cypnanus van. V.wyk, Héér van den Engh én Therriaat, Oud-Scheepen der Stad Amfteldam; en den Heer Johanpancois van ïiogendorp , Burgemeefter cn Raad der Stad Rotterdam, beiden als Raaden ter Admiraliteit in Zeeland: als ook den Heer Mr. Johan Bichon, Heet van Oost- en West-Ysfelmonde, Burgemeefter der Stad Rotterdam, als Raad in 't Collegie ter Admiraliteit op de Maaze. Ter zelfder Vergadering heeft den Heer H. Lokman, den Eéd afgelegd, om, wegens de Provin. cie Groningen, zitting te neemen als Raad ter Admiraliteit te Harlingen. Den Heer Mr. Johannes Pols, Bailluw èè Stad Goes, aangefteld zynde tot gewoon Raad ir den Hoogen Raade wegens de Provincie Zeeland i heeft de evengemelde waardigheid met den gewoo nen eed, ter Vergadering van Hün Ed. Gróót Mog aanvaard, en heeft vervolgens in welgemelde Hoo een Raade zitting genomen; en zulks in plaatze vai den Heer Mr. fohannes Boreèi de Mauregnault die tot Prtefideht of Voorzitter iö denzelven Hoo 'gen Raade is aangefteld. t™ Nn 2 Hut 7erAn- • ering nder )e hoo5e en -age amtenaars,enz. i I »  Verandering onder de hoo ge en dage Amte- NAARS, ENZ, i 540 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hunne Hoog Mogende hebben den Heer Geor* êe aangefteld tot Conful van den Staat te Uitende, Brugge,, Gend en Nieuwpoort, ora ■ te verblyven te Oftende. Op den 7 April is alhier naar eene bedlegering van weinige dagen, in den ouderdom van ruim 6» jaaren overleden den Hoog Geleerde Heer P. Camper , zitting hebbende in den Raad van Staate we^ ,/rovincie Friesland, Profesfor Honorair te' Amfteldam, Franeker en Groningen , Raad in de Vroedfchap der Stad Workum; een Man, die wegens zyne uitmuntende kennis in de Anatomie en Chirurgie door gantsch Europa bekend is; Lid van verfcheide Geleerde Maatfchappyen, ook Honorair Lid van de Academie der Wetenfchappen te Parye. Den Heer Joh. Christiaan Domen, heeft der» 23 April in de Engelfche Kerk , als Lector in de Ontleed* Heel- en Vroedkunde alhier, deze waardigheid, met het doen eener Intreerede aanvaard, en zal vervolgens ieder Donderdag, 's namiddags, op het Theatrum Anaiomkum, deszelfs Lesfen in de Heelkunde houden. Leyden. Den Heer Mr. W. C. Boers, Raad en Penfionans dezer Stad, van dien post zyn ontIlag verzogt hebbende , is door de Ed. Groot Achtb Groote Vroedfchap in deszelfs plaatze aangefteld den Heer Mr. Hieronymus van Alphen, door verfcheiden geleerde Gefchriften bekend, en laatftelykProcureur - Generaal in de Provincie van Utrecht. Dezen Heer beeft op dén 24 April dc gemelde post ftiet den gewoonen eed aanvaard, Amsteldam. Ter Vergadering van Hun Hoog Mog. heeft Jr. Willem Gujlaaf Frederik Grave van Bent mek, Heer van R hoon enPendrecht, befchreren in de Ridderfchap van Holland, den eed afgelegd,,  JAARBOEKEN , April, 1789. 541 le'gd, om wegens de Ridderfchap en Edelen van de Provincie Holland zitting te neemen, als Raad ter Admiraliteit te Amfteldam. Uit eene overgeleverde Nominatie is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, in plaatze van wylen den Heer Mr. Jacobus van de Poll Jacobusz., als Scheepen verkozen den Heer Mr. Pieter Graafland Joansz., 'welke in die boedanigheid is beëedigd. Rotterdam. Byde Heeren Hoogheemraden van Schieland, is in plaatze van wylen den Heer Philip Jacob van der Goes, tot Rentmeefter van het Hoogheemraadfchap van Schieland aangefteld den Heer Mr. Theodore Lambert Prins. Alkmaar. Uit eene overgeleverde Nominatie is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den'Heere Prinfe Erfftadhouder, verkozen tot Ontvanger var des Gemeenelands Middelen over de Stad Alkmaai en deszelfs onderhoorige plaatfen , den Heer Mr. Pieter Binkhorst , Raad in de Vroedfchap dezei Stad, in plaats van wylen den Heer Mr. Wulen Winder, Hoorn. Den 30 Maart is op aanpryzinge vai Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erf ftadhouder, tot Raad in de Vroedfchap dezer Stac aangefteld, den Heer Allard VdtrWï; in plaatz van wylen den Heer Matthys Groot Jacobsz. ' Door de negen Keurmanneri zyn op goede Vry dag tot Burgemeefteren verkoozen', Mr. Joan vai Bredenhoff , Vryheer van Oosthüizen enz., Cor nelis Christoffel van Akerlaken, Mr. Ree Verloren en Herman Berckhölt, en zyn ui een overgeleverde Nominatie van een en twinti perfoonen, door Zyne Doorluchtige Hoogheid de * Nn 3 Hef Verandering 3nder 3e hoo3e en lage Amte- naars, enz. I j 6 < f t y I  542 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering onder. DJ hooge en dage' Amte- naars, enz. Heer Erfftadhouder, tot Scheepenen benoemd: Herman Ff koren, Mr. tyfrè Gallis, Maithys Kiper, A'end Bartjens. Reinier Jongemaets, Jan Schuurman Junior, en Mr. Jacob Cornelis van de Blocqwry ; als mede tot Scheepenen-Commisfarisfen des Gemeenelands Middelen Mr. Wk t jullis, IH.itthys koperen 'Me'nd Hartjens; terwyl tot de Commisfie ih het Collegie ter Admiraliteit in WestFriesland en het Noorder - Kwartier, by voortduuring voor den tyd van twee jaaren is benoemd Jacob Berckbout, Oud - Burgemeefter en Raad dezer Stad. Den, Heer Hermanus de Hari heèft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. den eed afgelegd als Ontvanger der Convoyen en Licenten in deze Stad. Edam. Den io dezer maand, den gewoonen tyd van de verandering der Regeering binnen deze Stad, zyn, op hooggunftige aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, tot Burgemeefteren verkooren de Heeren Pieter Hocerbeeïs , Mr. Roedof Boot, Willem de Gelder en Abraham Rudolf van Wymck. En door Hoogstdezelve, uit eenen naamlyst van een dubbeld getal perfoonen, benoemd tot Scheepenen de Heeren Simon Veijleieren, Willem Pos, Jan Di-uyst, Gei rit Kroon,Claas Kerk, Mr. Pieter êoot en Pierer Scheer, en daar uit tot Scheepenen-Commisfarisfen aangefteld Simon Ferjteveren, Gerrit Kroon en Gaas Kerk. Pur meren de. Den 2.6 April zyn uit eene overgeleverde Nominatie, door ZyneDoorluchtige Hoogheid den fieër Prins Erfftadhouder, verkozen tot Burgemeefteren de Heeren Hendrik van Sly- ■m, MeYNDERT Bp.udek.er, WlGBOLDUS RyNINK en Mr. Jan "van .Goor Hinlopên. Tot Scheepenen de -Heeren Bernardus Amaldus van Baaien, Jan Gtrard Bee>ebem, Cornelis Breek, Arie van  JAARBOEKEN, April, 1789. 543 Harlingen, Abraham yan der Klok, Dirk Fels en 'Jan Schotsman. En door Hoogstdezelve tot Scheepenen - Commisfarisfen van des Gemeenelands, Middelen aangefteld de voornoemde Heeren terhardus Amoldus van Baalerty ^ati Gerard ïeenhoorn en Cornelis Breek. Tholen. Den ii April is alhier,in dep ouderdom van ruim 53 jaaren, overleden den Heer Mr. Jpan van der burcht van Lichtenbergh, Raad cn- regeerend Burgemeefter dezer Stad. Utrecht. Den 7 April heeft den Heer Mr, Nciolaa P ywjzyn ontflag ais Watergraaf van de Edele Mog. Heeren Staaten verzocht en bekomen, Den Heer Baron VanReede tot den Park4aart Heer van Ny veld, is ter Vergadering van de Ed, Mogende Heeren Staaten dezer Provincie als buitengewoon Raad ten Hove gecommitteerd vooi drie maanden, ingaande den 1 Mey, in de plaat! van den Heer Baron Fan Ly»den > Heer van Lu nenburgj Nog is goedgekeurd de Nominatie der Heerei Kanunnikken van Oud-Munfter, tot Heemraai in de Deputaten Schouwe , voor vier jaaren, in gaande den 1 Mey, op den Heer Michiel Awthow, \au Asch van ll'yk. Den Heer Mr. fftetonymus van Alphen, heel zyne bedieningen al» Procureur - Generaal en Ac vocaat van den Lande, verzocht te mogen nedei leggen, het welk is toegeftaan. Zie bl. 540. Dockum. Uit het voorheen gemeld dubbel getal, is door Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heere Erfftadhouder, tot Burgemeefter dezer Sta yerkozen, den Heer Dr. G. Êrvgman*, in piaai z Veranderingonder. De hooge en &-AQE' Amte- CÜAARS, $HZ. i | f i 1  VeraN' dering onder de hooge en dage Amte- naars, ENZ. • LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL \ DE PRODUCTEN ONZËS LANDS. Rotttrdam dm zo April. by de Z. Zak. TARWnieuweWitteZeeuw525a29S ■ blaauwe 22 a 25J vï «. Zomer 22 a 25 8 Rogge Zeeuws enz. i6i a 17^8 by 't l*ast. Boekweit op 156 8? a 24^ Gekst Winter 21 a 23 cC Zomer 19 a 20 H4ver VriefeBrouw. 15 a I75e£ ' 1 Zeeuws enz. 11 a iaicC Rotterdam den 20 ^pn7. PAARDEBOONEN 20 3 21 ^ DtJIVEBOONEN 21 a 22 Koolzaad 56 a 60 cC Mouxwyn 6soede3öVti by den Steen. Vlas Allerbeft 50 a 60 ft. Best 40 a 49(1. —— Middelfoort 30 a 39 fl. —— Gemeen 26 a 29 ft. —.« Allergemeenst 20 a as ft. y44 NIEUWE NED. JAARB., 1780. ze van den gewezen Burgemeefter Johannes Foc» kema. Deventer. Alhier is tot gewoon Profesfor in de Geneeskunde beroepen den Heer Westen» berg, Med. Doet. die zedert 20 Jaaren alhier de Geneeskonst geoeffend heeft, zullende bovengemelde in die wetenfchap de nodige Lesfen aan de Leerlingen vrywillig tot opbouw van onze Gymnafium geeven'. Groningen. Zyne Doorl. Hoogheid heeft in plaats van wylen den Heer Mr. W. Beckerir,gy tot Hoofdman der Hooge Juftitie- Kamer van de Provincie van Stad en Lande aangefteld, den Heer Mr. H. J. üpmeyer. &  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, M e i, MDCCLXXXIX. GELDERLAND. Deutichem. In de dagpapieren vinden wy dezen bekendmaaking : De Heeren A. W. C. voorts P. D. S. M, mitsgaders A. L. F. C Baron Fan Nageil, eenigen tyd na het overlyden van hunnen Heer Vader, wylen den Landdrost Fan Nagt tl, onder het oog gekomen zynde zeker Boekjen, genaamd de Zmtferfche Patriot, in 1785 .met;gen Voorrede in het licht gegeeven door Hendrik Bergh, toenmaals Lutersch Predikant te Deutichem, en by die Voorrede bevonden hebbende, dat daar in, behalven den Souverein, den Heer Erfftadhouder, de Leden van Regeering, en voorname Amptenaaren, in het byzonder mede grove en verregaande lasteringen voorkwamen tegen hunnen Heer Vader Oo op Deutichem. Bekend» making van de Familie Van Na» gell.  Deutichem. Eekendmakingvan de Familie Van Na geil. J4 U  Mn* iaÉai! Regl. te gén't vernagtenen opwoenen van Jooden. J I ] : 'j 'a I i 'é t| |>2 NIEUWE- -NEDERLANDSCHE. geltenisfe zal moeten uitgereikt worden ; en daü dezelve (dusdanig Certificaat, wanneer zy zig bevinden buiten het District van hunne wooninge,ten allen.tyde zullen moeten by zig dragen,, om het op requifitie te, konnert vertoo.nen, e i het zelve ook aan geen ander zullen mogen leenen-, of overlaaten, maai- jaarlyks, wanneer zy een nieuw Certificaat bekomen,. het oude wederom aan den Officier zullen moeten reftitueeren. . Ten zevenden , dat dezelve verpligt zuilen zyn om, Vanneer zy, of hunne Knegts of Compagnons zig langer als agt dagen van huis mogten willen abfenteeren, daar van aan den Officier van de Plaats kennisfe te geeven , met een pertinente opgave van de Plaats wervvaards zy zig zullen begeeven, en tot welke eindenszy voorneemens zyn daar na toe te vert trekken, en als dan by hunne terugkomst daar vari insgelyks da tel yk aan' den. Officier kennisfe te geeven. Ten ftgtjhv,; dat zodarie Knegts, of Compagnons j welke met permisfie van de Officieren in dienst by menige Jooden* mogten'zyn aangenomen of geëngajeert, daar door nogthans niet zullen moeten be?reepen worden het regt van incolaatfchap te hebben verkreegen, ten effecte dat 'zy zig ten platten Lande op zig zelve hier of daar, zonder daar toé peciale permisfie van de Heeren Staten, invoegen lier voren gemeld , te hebben-bekomen , zouden nogen nederzetten. Ten negenden, dat geene Kinderen van gepermiteerde Jooden, het zy getrouwt, of öng'ctrouwt, a'g zullen mogen op haar zelfs ctablisfecren, of een ige' huishoudinge aanrigten, zonder daar toe beoorens permisfie van den Officier geöbtineert te ebben. En eindelyk ten tienden, Jat dezelfde praeautien n bepalingen , zo ten opzigte van het geen hier ooren Art. 6 met betrekking tot het. Jaarlyks veroekén. vaneen Certificaat aan den Officier is vervat ,  JAARBOEKEN, Mei, r?#l '553 vat , als ten aanzien van het geen Art. 7 voorkomt omtrent die geene, welke zig langer, als agt da-; een van huis wiMen. begeeven , insgelyks zullen moeten plaats hebben en geöbferveert worden omtrent Joodfche Kinderen, Knegts en Compagnons,, zullende de Ouders en Meefters refpective voor de reftitutie van dusdanig Certificaat Art. 6 vermeld^ als mede dat daar van door die Kinderen, Knegts, of Compagnons geen kwaad gebruik zal worden gemaakt , refponfabel weezen. En zulks alles by pcene tegen de Contraventeurs van het een of ander, in de voorfchr. Artikelen geftatueert, van het verlos hunner opwooninge zodanig dat de refpective Officieren gehouden zullen zvn in zo een geval zodane Contrayenteur, daar van regtelyk overtuigd zynde, datelyk zonder eem■e üer U A)  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 555 1. A) Om de Vraag wegens de Theorie van Dr. I Cr aw ford, omtrend het vuur «« de w^rm'.e. &c., we-1 der op te geven, om te beantwoorden voor primo November 1791. , } B) Om de Vraag wegen* de bloei en het verval 1 onzer Fabitken , om redenen by provjfie niet weder op te geven. J C) Om aan den Sehryver der Verhandeling, on-< der de zinfpreuk: fry wandelen door geloof en nietx door nanfc houwen , Paulus 2 Cor. j: 7. tot ant-j woord op de Vraag over het beoordeelen van MOZES MENDELZOHNS, Scie/.tifiscli beuys, xoor Go Is aanweezen uit de onvolmaaktheid onzer Zelfskenrd' — en het beoordeelen van het onderzoek, door Dr. JACOB omtrend dit bewys in het licht gegeeven, toe te wyzen de Gouden Medaille en de Zeveren Medaille met 10 Ducaaten; als hebbende beantwoord beide leden dezer Vraag. - Zynde by opening van het billet gebleeken, dat Sehryver was den Heer Mr. GERRIT van der VOORT, Advnciat tost de E E, Hove van Juftitie in tioltand fiPc., in "1 Ha ge. En aan den Sehryver der Verhandeling Exetdit sluli-, en getekend met een L., een Gouden Medaille, als beantwoordende het eerfte lid der voorn, Vraage, — welken bevonden is te zyn den Wel Eerw. Heer ALLARDUS HULSHÖFF, A. L. M. Phil. Doctor, Leeraar der Doopsgezinden te Jimflerdam, Lid der Holl.indlche Mwtfchappyc &c. De Maatfchappy heeft egter goedgevonden hiei by te herinneren'rXXXfX artikel, haarer Wetten. 1. ,, dus luidende: De AJuatJchnppy wil nooit aan9' gezien zyn, oh re kUarde zy voor haar gevoelen. " het geen zy wel waardig rekent om het onder haart ** Verhandelingen plaats te geeven " " D) De Vraag over het aantoonen der. nuttigheu van den'Hhy danafche Slapudvk &c. is gerefolveen weder op te geeven , om te beantwoorden" voo primo November 1791. Iaar- em. ^rogr. 'erHoll, Vlaat' chappy Ier We- anfehap- ten, [ \ r )  Haarlem.' Progr. der Hol Maatfchappyder Wetenfchappen, i < n z jj6 nieu.vve nederlandsche E) En om de beantwoording van de Vraag over ae tr^wyzï opklimming der Wezens, weder onen ■ te ftellen |öp> een onbepaalden tyd. 2. De Vraagen die zy goedgevonden heeft op te . geeven voor dit Jaar zyn F A) Voor de Maatfchappy. - „de Gouden Me„ aam of 30 Duïaaien , aan den geenen ..die naar „ *e» der Maatfchappy keu zal aantoonen, .„ watnunte denke hebbe van het Moreck< Bewys „ van Gods -f*Wm, en we! zó a/s het zelve door H ff* rHegr ^ANT (*) « "Pgegeeven, als waare NotmtrTS:'' * beantW001^ -ot primo b) Voor het byzonder Fonds, van wvlen den Heer n. w KOPS, om te bèantwooTden vcS primo November 1792. - „ De Vraag welken zyh ,, de onderwerpen betreffende ae dieren omes Vader. „ lands, van welker verdere nafpooring men met „ genoegzame redenen nut voor het Vaderland verwachten kan V' van zodanige onderwerpen ver-" angt de Maatfchappy egter geene enkele lyst, maar tevens deredenen, waarom men van derzelver haiponng voordeel voor het Vaderland te ver wagten Een uitvoerig bericht van het bovenftaande be levens de Vraagen voormaals door haar opgegee'ven' m waarop zy nog Antwoorden verwaet, zullen eerstdaags in haar Programma, het welk by haar 3oekverkooper Jan van Walré te bekomen zal zvr >ekend gemaakt worden. * *■ ^WWMit^"1'. * ■ m,>< Prof. (*) Critiek der reinen vernunft, paff. 804-818 eer e uitgave 1781, by J. F. Hartknoch g Riga, en in'dcsfs.èitlék der Praöifchen vernunft, pag 223-238.  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 551 Prof.FRANCIUS, Dcftor en Profesfor in t!e Me> dicmen op de Academie te IMpzich. » ' J. ANDREAS MÜRRA'Y , Med. DoB en Profesfor in de Geneeskunde te Gottingen, Lid van verfcheidene Genoot/chaflptn. BARTHOLOMEUS FRANKEN, Stads-Chirurgyn' en van het Elifabeths Gasthuis t,t Haarlem.. T KRAGTINGH, Heelmeed^r te Haarlem. P. J. KASTELEYN, Apothecar en Chimist te Amfterdam. ■ P. NIEUWLAND, LeBor in de Wis- Sterre- en Zeevaartkunde te Amfterdam. Ook is het navolgende bekend gemaakt: Binnen deze Stad mede een Departement opgerigt zynde, van de Nederlandfche Maatfchap py van Kunften en Weetenfchappen , onder de Spreuk : Tot nut van 't Algemeen , worden alle Beminnaaren van het welzyn hunnes Vaderlands, en die zich gelegen laaten liggen, aan de befchaving en verbetering van den gemeenen man, uitgenoodigd, om deel te neemen in die zo nuttige Stigting, kunnende zich ieder ten dien einde' addresfeeren by haak van Westerkappel Jz., als Secretaris van het Departement Haarlem. Delft. -ab j,. ijdi'nso:. ,'r.Ió'vsd tr%6 iscw Omtrend het afleggen van den eed wegens den 25 Penning, is ook het navolgende in deze Stad bekend.gemaakt: uti ! -. fj3onro tit i*^f.\f no' 'oot ns T Tit naam van Heeren Commisfarisfen binnen de Stad'Delft ? gequalificeert tot de oproeping ter aflegging van den eed, ingevolge van het Placaat van dè Edele Groot Mogende Heeren Staten van Holland en West-Friesland, in dato den 30 >>•> >• ■ ' - ■ | Sep- Baar:em, Progr, ier Holh Maatfchappyder (i etenfchttppen. '  Delft- 1 1 I i \ 2 2 e e e v jj8 NIEUWE NEDERLANDSCHE September 1788, wordt geadverteerd, dat door dezejve Heeren Commisfarisfen op den 29 Mey aanftaande, des namiddags van drie tot vier uuren op het Stadhuis, alhier als nog zal worden gevaceert tot het afneemen van den voorfz. eed. Wordende mitsdien alle zodanige perfoonen, welke den eed by 't zelve Placaat geïnjungeert, nog niet hebben afgelegt, 't zy de^lve ten dien einde by Publicatie , of Sommatie reeds zyn geciteerd, dan niet ten dage,uuren en plaatze voorfz. opgeroepen, om zig ten einde voorfz. aldaar te fifteeren, 't zyinper-" foon, 't zy by Procuratie, in conformité van 'e voorn. Placaat, 's Gravenhage. De Heeren Gedeputeerden Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen zyn op den 7 dezer maand, in tegenwoordigheid van Zyne Doorl. Hoogheid ien Heere Prince Erfftadhouder en Opper)evvindhebber , ter Vergadering van Hun -loog Mog. verfcheenen, om van den toe« tand der Indifche zaaken verflag te doen. Hun Ed. Groot Mog. hebben den 18 dezer aaand het Placaat van ^Aprih 715 vernieuwd, /aar by is bevolen, dat geen Haring uit dee Landen naar de Wezer en Elbe mag veronden worden, dan goede en welgekeurde n van 14 Ton Zeeftuks op 12 Ton gehoogd n gebonden met 16 banden ten minften' n naar de ordre der Plaatze, van waar die axzonden wordt, gebrand zynde, op een boe: van soGuldens op ieder Last, en verbeur-  JAARBOEKEN, Mei, ï?8p» jtf te der verzonde Haring. Zie hier dit Placaat zelve: T\e Staaten van Holland cn West - Friesland, allen den geenen welke deze Zullen zien of hooï-en lezen, falut: doen te weten: dat Ons doOr de Gedeputeerdens van de groote Visfchery en Haringvaart dezer Landen is voorgedragen, dat Wy op den 17 April.xfVab den jaaré ifij, op dc klagten ter dier tyd gedaan, dat verfcheide baatzoekende Luiden onderftaan hadden den Haring, zo als dezelve uit 'er Zee gekomen was, en zulks ongekeurd, ongebrand, en niet gehoogd of gepakt zynde, te zenden naar de Wezer en de Elve, tot een groot nadeel van de Negotie in den Haring, en waar door dezelve op de voorfz. Rivieren zeer ras zoude komen te vervallen, by Placaat hadden geftatueert, ;. dat voortaan niemand eenige Haring uit deze Landen zoude mogen verzenden naar de Rivieren de Wezer ende Elve, als goede en welgekeurde Haring , en van veertien Ton Zeeftuks op twaalf Ton gehoogd en gebonden met zestien banden ten minften, en gebrand zynde naai- de ordre Van de Plaatze, van dewelke die verzonden word, op pcene van de verbeurte van den Haring, en nog een fomme van vyftig guldens op ieder iast4 ten behoe» Ve van den Verzender; en nademaal dezelve Gedeputeerdens Ons hebben te kennen gegeeven, dat dezelve geïnformeei'd waren , dat het voornoemde. Placaat niet in alleh deele exaófelyk wierd nagekomen, hebben Wy goedgevonden en verftaan, het «elve Placaat by deze te renoveeren; gelastende elk en een iegelyk zig daar na precifelyk te gedraagen. En op dat een iegelyk dien het aangaat, hier vari kennisfe moge hebben , Iasteii en beveelen Wy, dar. deze zal worden gepubliceerd en geaffigeert ^ daar bet behoord en te gefchieden gebniikelyk is. Pp Ge* 'S GRAAVE NHA* GE. Placaat nopens 'fi verzenden van Haring»  5<ïo NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenhage. Gedaan in den Hage, onder het Klein Zegel van den Lande, den 18 Mey 1789. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Staaten, (Was geteekend) C. CLOTTERBOOKE. De Hertog Van Leeds zondt aan den Ne» derlandfchen Gezant, het volgend Biljet: T~\e Hertog van Leeds maakt zyn compliment aan den Baron Van Nagell, en heeft de eer 'hem kennis te geven, dat het Zyne Majefteit behaagd heeft den Heer titzherbert te benoemen tot Hoogstdeszelfs Envoyé en Minifter Plenipotentiaris by de Staaten der Vereenigde Provinciën, en Zyne Majefteit is geperfuadeert, dat de keuze, welke het Hoogstdenzelven gelieft heeft by deze te doen, volkomen aangenaam zal zyn aan Hunne Hoog Mogenden, zo wel als aan Hunne Koninglyke en Doorluchtige Hoogheden den Prins en Prinfesfe van Orange. Whitehall den 15 Mey 1789. Omtrend den Oorlog in het Noorden, heeft den Gezant van Groot-Brittannie aan het Hof van Denemarken, den Heer Elliot, eene nadrukkelyke verklaaring gedaan, welke wy in ons Aanhangzel van Buitenlandfche Zaaken zullen mededeelen. Ook hebben de Algemeene Staaten van dit Gemeenebest, op den 17 der afgelopene maand April, goedgevonden, Hoogstderzelver Extraordinaris Envoyé inDeenematken, den Heer Van der, Qoes ,  JAARBOEKEN, Mei, 1780. 561 .Goes, san te fchryven, om aan 't Deenfche :' Hof te kennen te geven : „ Dat Hun Hoog Mogende, die geduu,, rende den loop van den tegenwoordigen „ Oorlog reeds rneermaalen blyken gegeeven „ hebben, boe zeer de herftelling van den 5> Vreede Hun ter harten gaat, en in veree5J niging met de Hoven van Londen en Be-r„ lyn Haare goede Ofücienen iYïediaiie daar „ toe aangeboden hebben, met leedwezen hebben gezien: Dat dezepogiugen tot nog toe van geen uitwerking zyn geweest, 'en dat door het 3, ten einde loopen van den Wapenftilrtand „ tusfchen Hunne Majefteiten de Koningen van Deenemarken en Zweeden , de vyan„ delykheden weder op nieuw zouden kun- nen beginnen, en de middelen van bevre„ diging des te moeielyker gemaakt wor„ den , geoordeeld hebben in dit critiek „ oogenblik, Hunne vredelievende gevoe„ lens met.alle nadruk aan Zyne Deenfche „ Majefteit te moeten herhaalen, gelyk Hun „ Hoog Mog. ook door Hoogstderzelver Mi„ nifter te Stokholm aan Zyne Zweedfche ' „ Majefteit dezelve verklaaring zullen laaterl „ doen,'en op het ernftigfte infteeri-n. „ Dat Zyne Deenfche Majefteit door het aanneemen van een volkomen Neutraliteit, , of ten minften door de continuatie van den VVapenftilftand gelieve te verhoeden, dat „ het vuur van den Oorlog zich niet verder „ komen te verfpreiden, en dat Hoogge„ melde Zyne Majefteit zich gelieve te verPp 2 „ eeni¬ 's Gra- VENHAGE.  56» NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- -VENHACE, < ï < i „ eenigen met de poogingen der Hoven van ,, Londen en Berlyn , en van Hun Hoog „ Mogende,om de Vreede tusfchen de Oor- logende Mogendheden, op een foliden en „ duurzamen voet te helpen herftellen. „ Dat Hun Hoog Mogende, als een com> „ mercieerende Staat, altoos te veel belang „ gelteld hebben in de rust van het Noor„ den, en in het evenwicht, waar op deze „ rust moet gevestigd zyn, om ook niet in „ deze omftandigheden alles, wat mogelyk is „ te helpen aanwenden tot bevordering van „ dit heilzaam oogmerk, en zich flatteeren, „ dat Zyne Deenfche Majefteit deze Hun„ ne demarches uit dat oogpunt zal gelieven „ te befchouwen, en des te meer aan de„ zeiven zal defereeren, uit confideratie van „ de vriendfchap, en onderlinge betrekkin„ gen, welke van ouds tusfchen de Kroon „ van Deenemarken, en deze Staat hebben ,3 gefublifteert.''' De Gezant van het Hof van Rusland, den Heer Calitcbef, heeft aan de Algemeene Staaten deze Memorie overhandigd: HOOG MOGENDE HEEREN! De Ondergeteekende Extraordinaris Envoyé en Minifter Plenipotentiaris van Haare Majefteit, le Keizerin Aller Rusfen, heeft de eer, ingevolge ;an de daar toe ontvangen beveelen, aan U Hoog Vlog. mede te deelen, de hier nevensgaande copie :ener Declaratie, raakende de verzekering der Proefde, welke, Haare Keizerlyke Majefteit geeft aan d»  JAARBOEKEN, M,* 1789. 5 derlyke gevoelens van vriendfchap voor de, ; j Republiek. Vervolgens hadt gemelde Extra-, ! t ordinaris Envoyé de eer, eerst by zyne Kei- ] zerlyke Hoogheid den Heer Grootvorst, en ■ t toen by Mevrouw de Grootvorltin affcheid 11 te nemen. Zyne Hoogheid den Heer Hertog Ferdinand van Brunswyk Lunenburg,mx\ de Heeren Staaten Generaal eene Misiive gefchreven el hebbende, waar in die Prins, zo voor zich , zelve als uit naam van Hoogstdeszelfs Vorst- e lyk Huis, verzogt: „ dat Hunne Hoog Mo- ! gende zodanige maatregelen geliefden te nemen, en zodanige declaratie doen, als ' ?> waar door de nagedagtenis van Hoogstd.es- " deszelfs overleden Heer Broeder den Her" tog Lodewyk van Brunswyk , gezuiverd ! " mogte worden van den blaam, welke de" zelve, door verfcheiden Refolutien, ge " duurende de laatfte ongelukkige troubles 3 » is opgelegd, en dat die verregaande fle „ trisfure ten eenemaal mogt worden uitge , wischt, door behoorlyke fatisfactie te ge „ ven aan het Doorluchtig Huis van diei „ Vorsti"zo hebben Hunne Hoog Mogend 1 befloten, dat aan gemelde Zyne Hooghei» den Heer Hertog Van Brunswyk, zal woi ! den geantwoord: „ dat Hunne Hoog Mc gende, by Hoogstderzelver Refolutie va i „ den 27 Juny laatstleden, op de verzogt „ dimisfie van wylen den Heer Hertog L t] ■ , iewk van Brunswyk, uit den dienst va Pp 4 y> d' sGra- 'ENHA* 1 e 1n  ff ss Gra- VEiïHA- 50-6- NIEU WE NEDERLANDSCHE „ dezen Stiat genomen, reeds hunne gevoe„ lens, ten opzlgte van denzelven Hertos 3, Lodewyk, w de kragtigfte termen, heb. « bende opengelegd, thans zouden vermee. pen die uitdrukkingen . te verzwakken „ indien zy dezelven vatbaar rekenden vori * eene nadere explicatie," dewyl in de daad mets klaarder nogpoficiv'er kan gezegd worden ais wordende daar by verklaard: „dar „ Hunne Hóóg Mogende; niet zonder leed! „ wezen uit de Misfive van den HeerHer„ tog , hadden vernomen, dat de weder„ waardigheden denzelven overgekomen, de „ ^den hadden uitgeleverd, waarom dezel„ ve befloten had alle zyne Militaire C-har, " Snmi;ehtvanrden StaaE' neder te leg-' " f! ; ^«"«neHoog Mogende die we„ derwaardigheden toefchreven eenden geest „ van verwarring en wantrouwen, welke " w« alleen tegen gemelden HeerHertog „ maar ook tegen zeer veele notabele Re„ genten van het Land hadgeheerscht, waar „ door de gantfche Republiek met eene om- " 5S?iWaSëedreigd morden j dat 011,> dertusjchen Hunne Hoog Mogende Ti> " ftme doende aan de eer en growe Sénten " Jg den «eer Hertog, onffipeïd ve' » klaarden dat aan Hun nooit eenigen grond * IZTt^ ms VOOfgek0men, v » lasterlyke gerugten, opbonderfcheide vvv- "ï fj Ö>Czelve door ]iwade trouw, of » van mvloed op Zyne Doorluchtige Hoog- „ heitj  JAARBOEKEN, Mei t i?8o; 567 „ heid den Heer Prins Erfftadhouder ? oor„ zaak geweest was van de rampen, in den „ laatften Oorlog, de Republiek overgeko„ men, en eindelyk, dat voor zo verre ibort„ gelyke verdenkingen, by zommige Proj, vincien, fchynen te hebben doorgedraaid, „ Hunne Hoog Mog., tot wegneeming van „ den verkeerden indruk , welke daar door „ op het publiek mogt gemaakt zyn, decla„ reeren, dat nu noch nooit hier uit eenig 5, gevolg tot nadeel van de eer, trouw en „ goede dienften, van den Heer Hertog aan „ dezen Staat bewezen, zal magen getrok„ ken worden." „ Dat Hunne Hoog Mogenden toen reeds gewenscht hadden en nog wenfchen, deze verdenkingen en de ftukken, waar in dezel« veji zyn voorgedragen, benevens zo veele andere Refolutien, als in dien ongelukkigen tyd, niet alleen tot laster van den Heer Hertog, maar ook van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouder, en van veele braave Regenten, genomen zyn, voor hel gezigt der Nakomelingfchap te kunnen verbergen,maar dat dezelve in publieke Staats, ftukken en Nieuwspapieren, zo binnen ah buiten'sLands, verfpreid en in menigvul> dige handen zynde gekomen, de vernietiging derzelven volftrekt onmooglyk is geworden, en 'er thans niet anders overig is , dan dooi contrarie Refolutien, in de Registers var Süaat en met dezelve publiciteit, het effe^i van de vorige weg te nemen." %i Dat zulks ook waarlyk het oogmerk var Pp 5 Hwa- 's Gravenhage.  568 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's GRAVENHAGE. Hunne Hoog Mogende Refolutie van den 27 Juny 1788 geweest is, dewyl de Provinciën, Leden van de Unie, in het nemen van die Refolutie confenteerende, daar mede met de daad en in kragt verklaaren , dat zodanige andere Refolutien, welke bevorens, door het ongeluk der tyden, ten nadeele van de eer en trouw van den Heer Hertog Lodewyk van Brunswyk waren genomen, ingetrokken en in derzelver gevolgen vernietigd zyn." „ Dat Hunne Hoog Mog. tegenwoordig, ten overvloede, op de inftantien van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Hertog Ferdinand reïtereerende en op nieuw confirmeerende de verklaaring tot juftificatie van wylen Hoogstdeszelfs Heer Broeder , welke zy te vooren, uit eigen beweeging, gegeeven hadden, nu ook in het vertrouwen zyn, dat Zyne Hoogheid zich zal geperfuadeert houden, dat Hunne Hoog Mogende in deze zaak alles hebben gedaan, wat zy aan de Juftitie, ten opzigte van den overleden Heer Hertog , aan deszelfs hooge relatien en aan de verpligtingen, die deze Republiek aan het Doorluchtig Huis van Brunswyk heeft, kunnen geoordeeld worden verfchuldigd te zyn." Zyne Hoogheid den Hertog Ferdinand van Brunswyk Lunenburg, keeft ter beantwoording van dien brief van Hunne Hoog Mog., op den uMey, „ aanHóogstdezel„ ven zyn genoegen en erkentenis betuigd „ over de ipoedige en edele wyze, op wel* „ ke Hoogstdezèlven aan de nagedagtenis „ van  JAARBOEKEN, Mei, 1789/ 569 „ van den overleden Hertog Van Brunswyk > „ recht hebben laaten wedervaaren." 1 < Op den 25 Mey heeft het Guarnifoen van deze Hofplaats deszelfs tegenwoordige voorjaars-Exercitiën beiloten niet een groote wapenoefFening , welke op de vlakte by Waasdorp wierdt uitgevoerd , in de tegenwoordigheid van Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouw de Prinfes, benevens Hunne Hoogheden de Doorl. Prins Willem Ceorgs Frederik en de jonge Prinfes van Oranje en Nasfau, als mede van eene groote menigte andere aanfchouwers van onderfcheiden rang. Waar omtrend ons dit verflag is toegekomen: „ Het Guarnifoen was in twee Corpfen verdeeld, en elk hadt zyne daar toe beftemde manfchap van Cavallery, Infantery, Artilleristen en Kanon. Het een ftondt onder het Hoofd - Commando van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder en het ander onder dat van den Generaal - Majoor Graaf Van Colowkin, neemende het eerstgemelde,by de aankomst buiten, zyne Randplaats in de Weide, agter de Buitenplaats van den Heer Taxeira, en het laatstgenoemde agter die van den Heer Griffier Fagel. Dit fraai Manoeuvre hadt ter zakelyken inhoud : de fuppofitie , dat 'ei 'snagrs een Corps (veronderfielde vyande lyke Troupen) was gedebarqueerd, en ziel hadt gepofteerd in de vlakte by Waasdorp van waar het de wegen onveilig maakte, eri dreigde de Provincie verderin te trekken; da) daai sGra- 'enha-  57° NIEUWE NEDERLANDSCHE »a Gra- VENHA 1 I 1 ï l C daar op de nabuurige Guarnifoenen waren • verzameld, waar van men een Corps hade geformeerd,(om het gemelde gedebarqueerd Corps tegen te gaan,) het welk alvorens in het vlak te marcheeren, eene Avant-Guarde van twee Esquadrons, een Battaillon en eenige ligte Troupen had gedetacheerd: dan, dit gedeelte werd door het vyandelyk Corps gerepousfeerd en vervolgd; maar,het Corps zelfs ondertusfchen verzameld en in de vlakte ingerukt zynde, gaf daar door aan de AvantGuarde gelegenheid ^ om zich agter het zelve te retireeren en te herftellen; waar na die evengemelde Avant-Guarde werd gedetacheerd, om. het vyandelyks Corps in de Flank te vallen: dit , zich in zyne Flank geattaqueerd ziende, tragtte aan dien kant tegenftand te bieden, door een gedeelte 'er van in eene Flank te formeeren, maar genoodzaakt wordende om voor de overmagt te wyken, retireerde het, en werd vervolgd door het Battaillon van de Avant-Guarde en de geheele Cavallery van het ander Corps, :ot aan den weg naar 's Hage. Het vuur was geduurende de Attacque en Aétie zeer herig. Na het eindigen van hec Manoeuvre :n een weinig rustens, defileerde alle Miliïe voorby de Tent van Haare Koninglyke loogheid en de verdere Hoogvorftelyke FaQilie af, naar het Guarnifoen alhier."^ Ook heeft de Manhafte Schuttery alhier, p gewoone tyd en plaats, haare Wapeneffeningen in het Veld begyden de Maliebaan,  JAARBOEKEN-, Mei, 17%. Qt noan voor Haare Doorl. en Koninglyke Hoogheden en 'c Volftelyk Huis vemcht. Wv hebben hier te voren bl. 1766 vafi onze Nieuwe Nederl. Jaarb. 1788,.van een cefchrift gefproken, zynde eene verdediging fan den Rhvngrave Van Salm, m Welk gefchrift men den Rhyngraaf op zodanige wyze zoekt vry te plyten, dat de fchuld geheel od dc' vyf Heeren van de Commisfie te Woerden, indelaatstledeneonlusten,gelegd wnrdt Hier tegen is dan weder een boekje uit-, gekomen van dezen ty tel: „Verdediging va» d-Staats'Commisfie van Woerden, tegen " debefcbuldigingenvan den Rhyngraaf Van Salm behelzende eene bekendmaaktng van " een aantal voorbeen onbekende geheime ban* delingen van den Rhyngraaf, de eigenlyk* "oorzaaken der ontydige verlaating van " Utrecht , de ontblooting van verjchetde " Posten • het ovetgaan der Stad Gorinebem ''l door misleiding van den Rhyngraaf, enz. Wv hebben ook in ons fuikje tfan Maart 1780 bl. 400 het Vonnis medegedeeld, t welk de Raad van Staate op den 16 Maart rr8o te*en den Generaal Van Rysfel heeft Sao-en! Gemelde Generaal heeft in deze Siaand Mei dit navolgend Request aan de Sn van Holland en West ^rusland ina gediend. Jm 's Gra*  's Gravenhage. Request van den GeneraaiVan Rysfel. 57« NIEUWE NEDERLANDSCH'E Aan de Edele Mogende Heeren GECOMMITTEERDE RADEN van de STAAÏEN van HOLLAND en WEST"FRIEs- Qeeft, reventlyk te kennen A. van BysfeL dat j n Ur, Edele Grooc M°8-» by Hoogst- derzelver Refolutie van den 25 Juny 1787 aan den Suppliant, als commandeerende Chef van het Hollandsch Cordon, tusfchen de Maas en Zuiderzee, voor deszelfs daggelden zynde toegelegd ' 27 daags, en voor zyne drie Adjudanten, ieder'per dag/3, boven en behalven de wagen vrachten, en onderhoud van paarden, briefporten, enz - de Suppliant, deswege, voor zig zei ven, als nog, te vorderen heeft voor daggelden van den « July tot oen 16 September 1787 a ƒ 2t per dag, belopende voor 71 dagen, te famen ƒ 1775 ^0:0 Aan wagenvrachten, en onderhoud van paarden, gedurende . dltp;yd. f 508 : 18 : o Aan briefporten . ƒ 71 ■ 2 • o Aan den eerften Adjudant Schutter van den 8 July tot 31 September 1787, zynde 85 dagen, a ƒ 3 daags ƒ 225 : o : o Aan den tweden Adjudant \ry mede 85 dagen, kf3 daags f 225 : o : o Voor onderhoud van 2 paarden ƒ 170 : o : o • Aan den derden Adjudant Clarion^ ^ ' ° ' ° over5j dagen, a f 3 daags, ■ van8JulytotiSej>tember 1787 f 163:0:0 en dus te famen ƒ 3140 : o : o dat  JAARBOEKEN, Mei, 1789. -573 dat de Suppliant, boven de voorfz. deugdlyke pre-' tenfie nog van den Lande te vorderen heeft het, Traktement, als Lieutenant - Collonel en Kaptein ( van de Compagnie Grenadiers van het twede Bataillon van het Regiment van den Lieutenant - Ge- j neraal Van tiardenbroek, zedert 10 September 1787 1 tot 16 Maart 1789, of wel tot 9 September 1788,1 wanneer over den voorfz. post, Traktement, em Compagnie, ten behoeve van eenen anderen, is; gedisponeerd: dat de Suppliant, eerbiedig, vertrouwd, dat, gelyk dedeugdlykheid zyner voorfz. pretenfien buiten alle Contradictie is, daarom, geene zwarigheid by U Edele Mog. zal gevonden worden om het montant der fommen van f 3140, en van de Lieutenant - Collonels, en Kapteins Traktement aan den Suppliant te doen betaalen, en daar •toe, ten zynen behoevende nodige Ordonnantiën te laten depecheren. Weshalve, keert de Suppliant zi<* totUEdele Mog-, ootmoediglyk verzoekende, dat U Edele Mog., ter zaake, hier boven gemeld, ten behoeve van den Suppliant, gelieven te doen depecheeren de nodige Ordonnantie ter betalinge m communi forma. (Onderffond) 't Welk doende Sec. (Was geteekend) M. B. vai» SON H«. Hier op is den 28 May 1789 by Hun Ed. Groot Mog. dit befluit genomen: EX- sGra- ENHA- 1E. ïequest •an den Jeneaal Van lysfel.  's Gravenhage. Refolut. op voorfz. Request. < c t e V n n h I S d a: kc be * zy J74 NllEüWB NEDERLANDSCHE EXTRACT uit het Raster der Refolutien van de Edele Mofrendé ^AAn^C0MMlTTÉERDE kaadr-n van rte staatrim f1ïESI°alnAND m WBSl! x'KlESLAND, ^«ÖW5„ ^ Ben 28 il% iygp. Js gehooM het rapport van den Weledelen Heer ~ Wasfenaar, Heer ?«» ^wrr^WT en rdon Heer v«» Tets abfent zyndeJ van den Riemsdyk. Hunner Edele Mog.Z;S^S^ta Raade, en Commisfarisfen tot "de MilRate S£n° KT/f'rCn terrvoIdrin°e van HÏmner fdde' Mog. acte Commisfonaa van den o7 fw™ n mineend hebbende de Requeïê?vac 7J Z&' Ma» Tv * daC door Hun EJe e'S? Mog., by Refolutie van den Z6 Juny 1787 a7n fenSuppliant, als commandeerende Chef7 van her Jollandsch Cordon tusfchen de Maas, en dl 7£ daggeld zynde toegelegd W n twintig Gulden daags, en voor zyne drie Adm [anten ieder per dag drie Gulden, Toven en be-" alven de wagenvrachten, onderhoud van pa^en n briefporten; dc Suppliant, deswege Pt£ orderen had een fomme van ƒ o20o • 4 .ede deszelfs Traktement, alsMeSnamJ Col ó ïl, en Kaptein van de Compagnie GrernSIJ. 1 st tweede Bataillon van KcÏÏl ieutcnant- Generaal Afa, ^rST zedert S ïptembet 1787 tot 15 Maart 1789, of we S n 9 September 1788, wanneer over dit^en en 'der is gedisponeerd; en, vervolgend* vJ^ nde, dat Hun Edele Mc^^^^g^ eèrea de nodige ordonnantie £ commmu foiST Waar op gedelibereerd, en in achting c4LmP'n #C dat de Suppliant, met veWnfefa? eed «8  JAARBOEKENj Mei, 1789. 575 <èö plicht, zynen post, op de allerlachieufte wyze, taeeft verlaten, en , door eene fchandelyke defertie, buiten 'sLands den wyk nemende, ten einde zyne welverdiende ftraffe te ontgaan , daar door , alle engagementen heeft verbroken, welken tusfchen Hun Edele Groot Mogende , en hem Suppliant, zo uit hoofde van de voorfz. Refolutie vah den 26 Juny 1787, als uithoofde zyner voorfz. bekleede Militaire posten, hebben plaats gehad; is, conform het advies van welgemelde Heeren Commisfarisfen, goedgevonden en verftaan, het voorfz. verzoek, by dezen, af te ftaan, en te wyzen van de hand. En zal Extract dezer gegeeven worden aan den Suppliant , zo tot naricht, als öih zig daal- naar te kunnen reguleeren, en Voorts mede worden ter hand gefteld den Commifen van de Finantie, om te {trekken tot derzelve naricht. Accordeert met voorfz. Register, ■' {PFas geteekend) A. J. R Ö Y Ë R. Ook Is in 't licht gèkomen: Verzafnelingvan Stukken , raakende de zaak van denGeneraal Majoor Albert van Rysfel 1789. Amsteldam- . Meh heeft met brieven van Saitjaratig, op ■ Java's Noordkust, gedagtekend den 20 October 1788 vernomen , dat de Keizer van Java, den c6 der vorige maand September, overleden was, en het den nieuw aangekoQq mea 's Gra* Vt'.nha* GE. Refolut. ip voorfz. Request*  yr, en den Advocaat-Fiscaal R. O. zynen 1 9> verderen eisch en conclufie ontzegd, en -'. 5j de laatfte gecasfeerd, inhabiel verklaard, \ m om den Lande in eenige qualiteit te kun- • jj nen dienen, gebannen uit de zeven £ro- i vincien en het resfort van de Generaliteit, t, voor den tyd van vyftien jaaren a en me- ' „de :  JAARBOEKEN, Mei, i?8s>. 57? j, de gecondemneerd in de kosten en mifen „ van den Procesfe." Op den 30 April 1789, is in de gewoone Vergadering van de Koninklyke Academie der Wetenfchappen , de Ridder Van Kinsbergen, Schout by Nagt in dienst van de Republiek der Vereenigde Nederlanden , door zyne Zeetogten in de Zwarte Zee, als mede door zyne Zeekaarten van die Zee, bekend, op voordragt van den Koninklyken Staats - Minifter en Curateur der Academie, Graaf Van Hertzberg, tot buitenlands Medelid dier Academie verkoren. Men ziet ook in 't licht het navolgend Programma van het Geneeskundig Genootfchap, onder de Zinfpreuk: Servandis Civibus, voor het jaar 1789. TJet Genootfchap, geleezen en herleezen hebben» de de ingekomene Verhandelingen ter beant■woordinge der laatst voorgeftelde Vraage: Welke Ziekten en Kwaaien vertoomn zich het meest onder eene bedriegelyke gedaante, zo in den aanvang als in het verdere beloop, zo ten aanzien van de ware kennis der Ziekte, als van de voor/peiling haarer uitwetkzelen en gevolgen? Welke toevallen veroorzaaken in ieder gegeevene Ziekte de meeste miswyzing, uit hoofde van onderfcheidene Epidemten ? En eindeiyk , in welke Ziekten of Kwaaien ontmoet men, by onderlinge vergelyking, de meest misleidende overeenkomst van tekenen,; 'tzy dat deeze Ziekte of Kwaaien inderdaad met elkander ook veel overeenkomst hebben, 't zy dat ze, ten eenemaale in haare aart onderfcheiden zynde, dus eene vlak flrydige behandeling vereisfchen? Qq 2 heeft Amstel*  Au- _ SfELDAM. Progr. van'(Ge neeskun. dig Genootschap. 578 NIEUWE NEDERLANDSCHE beeft niet kunnen goedvinden eene eenige van dezelve met den Eereprys te bekroonen; vermits orïder gemelde Verhandelingen geene gevonden wordt, die in allen opzigte voldoet ; zynde zommige te oppervlakkig, andere te veel opgefinakt met een • ydele vertooning van Geleerdheid , en de beste niet genoegzaam ingericht om rechtftrceks de Vraag te beantwoorden. Onder dezen onderfcheid het Genootfchap echter de drie volgende: 1. Die onder de Zinfpreuk: Atnicus,Plato, Amlcus Socraus, fed magis /tmica Veritas, welke zeer veele fchoone zaaken behelst, en met het grootfte genoegen van onze Landgenooten zou ontfangen worden, indien de Sehryver wat betere ordre gehouden had, en zich voor de ftraksgemelde fout had geweeten te wachten, namelyk te verre gaande afwyking van het oogmerk der Vraage. 2. Te rar dun profirn j t waarin verfcheidene onverfchoonbaare misdagen nrpensde Hioria Medica voorkomen, waarfch'ynlvk uit onachtzaamheid, maar te menigvuldig om dus aangenomen te worden. 3. Nihil temere, m frustra\ welke Sehryver, zo ooit iemand, zyn i eigen aangenomen grondregel volmaakt uit het oog fchynt te verliezen. Bovenal keurt het Genootfchap af, dat deeze Auteur, ter liefde van eenige ; weinige onlangs gemeen gemaakte ontdekkingen, verfcheiden voornaame Geneesheeren met zo wei- ' nig achting behandelt, en onder anderen zelfs dengrooten Sydenham niet fpaart. Des niettegenftaande noodigt hetGenootfcbap deze driefchrandere mannen uit, bm hunne Verhandelingen nog eens over te zien, te befchaaven, en van de aangeweezene gebreken te zuiveren; in welk geval zy op nieuw naar den lauwer mogen dingen, mits dat zulks gefchicde binnen den tyd van drie maanden. Tegen 1 Mei 1700 wordt onder de bekende voorwaarden voorgefteld de volgende Vraag x Heeft het inwendig gebruik der Fions Zinci totnogtoe aan de  JAARBOEKEN , Mei, 1729. Sli de verwachting van den grooten Gaubius, die allereerst de aanmoediging daartoe gegeeven heeft, voldaan ? heeft het ook dezelve overtroffen ? Zo ja , hoe verre, en in welke betrekkingen of omftandigheden ? Zyn nopens dat gebruik, de giften van dat middel, de wyze van hetzelve toe te dienen, 't zy gepaard met eenige andere middelen, 'f zy opgelost in eenig Scheivocht, 't zy anderzins, ook eenige nuttige ontdekkingen of waarneemingen, ter uitltreidingenvan de Praklyk, gcdaa'i, of ten dien einde merkwaardige Proeven in het verk geflelJI Adres by onzen Boek- verkooper petrus C-nradi te Amfterdam. Het Veertiende Deel dezes Werks, bevattende de Antwoorden der Heeren I. J. van den Bosch, J. Veirac , en D. Heilbron . C. z. nopens de Vraage; Op hoe veeier kis wyze kunnen ruttne Buik ontlastingen, in Borstziekten, met of zonder ontftee, king, heilzaam of fchadelyk zyn ? Welke Borstziekter, verdraagen dezeUe best, en welke zyn het integendeel, waarin dezelve hoogst gevaarlyk worden bevonden '1 Wat is dan in die verfcheidenhdd van gevallen ei omftandigheden depligt van een Geneesheer, len op zigte van hei bevorderen of beteugelen van dese ont lastingenl is op de pers. De voorige dertien deelen bevatten de Antwoor den der geleerde Heeren M. J. de Man, Folkersma, enz. enz. op de volgende ge wigtigeVrager 1. Waarin beftaat het uitwendig gebruik en mis bruik der Spaanfche Vliegen in 't algemeen, en by zonder in de Vlek- of Rot-Koortzen, die inon Qq 3 Las Am- < steldam. Progr. van 't Geneeskunmdig Genootfchap. r 1 t s i  Amsteldam. Progrt van'tGe n ees kundig Gepootfchap, i 5-So NIEUWE NEDERLANDSCUE Land zedert eenige Jaaren zulke verwoestingen hebben aangeregt ? 2. Welke middelen zvn , in kwaadaartige te zamen vloeiende Pokjes', de bekwaamde en veiligfte, om de kwyling zo te regelen, dat zy niet te hevi<* woede, nog te traag in haaren voortgang zy, en dezelve, wanneer zy omtrent den elfden dag eensklaps ophoudt, op nieuw te verwekken, of, indien zulks onmooglyk bevonden wordt, om de gevaaren, die uit zulk een toeval ontftaan ,af te wenden? 3. Kan de hegting der Bloedvaten, na het afzetten van een voornaam deel, ooit veilig worden nageïaaten ? welke voordeden zouden aan zulk eene behandeling verknogt zvn? onder welke bepaalingen verdient zy onze goedkeuring; en met hoe vee! regt kunnen de beroemdfte middelen eigenlyk als bloedftelpende aangemerkt worden; zo in deze gevallen, als in alle de overige bloedftortingen, welke door eene uitwendige oorzaak zyn tewege gebrast? 4. Kunnen wy ons overtuigd houden, da teen waare Kanker immer zonder de afzetting tot geneezing is gebragt? Welke ongemakken zyn het veelal, die zig onder de gedaante van deze woedende kwaal vertoonen, en onder dien naam of geneezen of door erger dwaaling, alsongeneeslykbehandeld'worden ? Hoe veelerlei is de oorfprong van dusdanig misdagen, naar de verfcheidenheid der Iydende delen, naar de onderfcheiden zoorten van Kankers of naar den byzonderen aart van het bedriedyk ongemak , 't welk men 'er te onregt voor aanziet ? En kan eindelyk ook zodanig een ongemak ooit wel tot weezenlyken Kanker ontaarden ? 5. In hoe verre kan eene Longteering geneeslyk zyn^ en uit welke tekenen is zy als zodanig te'ken- 6. Hoedanig is het eigenaartig en onveranderlvk ttderfcheid tusfchen Zuuren, die men uit het Ryk ier Delfftoffen vervaardigt, en Zuuren, welke het groei-  JAARBOEKEN, M% 1789. " 581 groeiend Ryk verfchaft? en welk een invloed heeft; dat onderfcheid op de Geneeskunst? •, . ; 7. Zyn 'er Braakmiddelen, die men in zomnmge, gevallen boven den wortel van Ipecacoanna verkiezen moet ? Zo ja: welke zyn die middelen, en wanneer komen ze te pas? „.,„„' 8. Op hoe veelerlye wyze kan het-vermogen van den Koortsbast onderfteund of aangezet worden, door bygevoegde middelen in die gevallen daar hy wel als het voornaamfte Geneesmiddel vereischt wordt, maar echter te zwak is om alleen de zaak af te doen? en welk eene keuze van middelen moet men ten dien einde doen, betrekkelyk tot den onderfcheiden aard der voorkomende gevallen en omftandigheden? 9. De Uitbreiding en Toepasfing der Spreuke van den Grooten lloerhaave, Simplex veri Sigillum, waar by een Inleidend Vertoog van het Genootfchap Servandis Civibus zelve, en de Vertaaling der Redevoering van fl. Boerhaave over de Rcmoudtgheia. 10. Wat is voor het menfchelyk lichaam Vergift? en welke Vergiften kunnen in Geneeskunde zo uic als inwendig, onder de vereischte voorzorgen, een nuttig gebruik hebben ? 11. Hoe verre kan de kennis, en tevens het oordeel over Ziekten, 'tzv dezelve heet en kortftondig 't zy dat ze langduurig en kwvnende zyn, uit de befchouwing van het Water op vaste gronden van reden en ondervinding afgeleid worden, zo ten aanzien van den ftaat der vochten en vaste deelen in het algemeen, welke door het Water wordt aangeduid, als van de byzondere wegen, waar langs het zynen loop genomen heeft, als de Nieren, Pisleiders, Blaas enz.? 12. Welkezynde bekwaamfte en tevens veiligfte middelen om de Geelzucht , wanneer zy niet te verre gevorderd is, op te losfen ? Wat keuze, en welke voorzorgen moet men daaromtrent in het oog Ijouden, zo ten aanzien van de verfchillende oór- Qq 4 zaa« TEL)AM. DfOt>r. >an 'tGeisesbunüs Genootrch'ap.  Amsteldam- Progr, van'tGi neeskundig Genootfchap. t J jrS? NIEUWE NEDERLANDSCHE Ö£! a,s van haare onderfcheiden. trappen ? En indien zy voor ongeneesryk moet ge, houden worden-, uit welke tekenen zal men dat befluiten Het Genootfchap ziet nopens de keuze der middelen, in liet byzonder op die bachelyke omftan. chgheid, wanneer de ziekte tot haare geneezing volitrekt ontbindende middelen vereischt, terwvl onder tusfchen de ftaat van ontbinding, waartoe'reeds al e vochten gebragt zyn, byna zodanige middelen fchynt te verbieden. 13- In hoe verre zou men, by gebrek van de Apotheek, uit kelder en keuken de vereischte Geneesmiddelen, ook tegen de zwaarfte ziekten en kwaaien zo uit- ars inwendig, kunnen bekomen, mits uitzonderende de volgende middelen, Kina! Kwik, Opium, Staal, Delfzuuren, Rhabarber en Ipecacoanna? Op den 7 dezer maand Mei is alhier op bevel van Myne Heeren van den Gerechte aan alle Gildebroeders van het Boekverkoopers Gild aangezegd en verboden: „ het ver„ koopen, uitgeeven of debiteeren van ze„ ker Werkje, genaamt: Vermakelyk Reisje „ van een Gezelfchap Heeren en Juffrouwen „ door Zuid- Holland, mei 12 kopere plaat* ►> Jm, en gelast de voorhanden zynde exem-i „ plaaren aan den Gildeknegt te averhaa» digen." Rotterdam. Van Snürna ontvong men in deze maand tyding, van den löFebruarv, dat zich allaar bevonden de Hollandfché Oorloglchejen onder bevel van de Kapteins Dikker en F  Enkhuizen Ordonn. voor de Schuttefy. i i i ] l l c \ I d 5§8 NIEUWE NEDERLANDS CHE Jurriaan Klem, Gidit>n Akkerman. Sikke Ren* , drthz Komr en Hendrik Adelsz Compagnie E. Sous-Lieutenant Joris VyfelaarVaandng Hendrik Werf;. Sergeanten JltfTjÏ! * Harmanus Oldenhoff%n Jacob JSch™. ^Corporaals JanTonnebaeyeS, tteter Den/la , G r- .Compagnie F Sous - Lieutenant Hendrik Boendfwaker- Vaanctog *aw A?xyg,j Sergeanten der Boendermaker, Wesfe/ Smit en 1%** w„ ir Egbertsz. Corporaals ^r/„ over de Linden, Lucas JgS} Jan Aldersz. Last, Pieter ZoutIer,- Dirk. Boteren Harmen Hellingman? Compagnie G. Sous-Lieutenant Andries Schip, per; Vaandng Henarik van der Vdden • Sergeanten HendnkOortm^r, Jan Bloem endaalIfjon""eSP l CorP°r^s Harmen Ueevoon, Claas Bakeivel, Jacob Voorn, Cornelis Groes, Dirk Schut en Cornelis Smis. >T* GENERAALE inrichting en verdeeling der SCHUTTERY. Art. i. . De Schuttery zal thans beftaan uitzegen Compagnien, beginnende met de letter A e,i eindigende met de letter G. En ieder Compagnie ï'offT °f min' h0?derd mannen groot zyn, met c Officieren oaar onder gerekend, volgens de verleelingen der Wyken binnen deze Stad, hfer na ge f£S enTn/,eder Compagnie zullèn zvnTn . Capte.n, een Lieutenant, een Sous-Lieutenant en en Vaandrig, zonder dat dezelve vier perfoonen e Compagnie, waar van gemelde Officieren Zvn f werden aangefteld, behoeven te woonen, behden drie Sergeanten en zes Corporaals. re*zen £ëZTvPngt-det Senee,e Schuttery zal rezen, de Stad Enkhuizen, Regeering en alle erzelver Burgeren en Inwoo'nderen Helpen £ fcher-  JAARBOEKEN, Ma, 1789. j8j» fchermen tegens alle geweld en aanvallen van binnen ; en buiten, alles top veiligheid, rust en vreede van de Stad, en derzelver Inwoonders, en zig hier omtrend gedragen aan de orders der commandeerende Officieren, aan wien zy volgens gedaane eed verpligt zyn, en zullen blyven, alle behoorlyke eerbied en gehoorzaamheid te betoonen, en zig wagten; van dezelve kwalyk te bejegenen, of op eenigerley wyze hunne orders illufoir of kragteloos te maken, op pcene van na bevind van zaken, door een geldboete of andere ftraffe deswegens gecorrigeert te 'worden; en, ten einde een ieder des te. beter zyne pligt weete, zal de eed voor de Officieren en Schutters agter deze Ordonnantie gevoegd worden; blyvendcde wagtdoende Burgery. ten allen tyde ge-, fubjecteert aan de orders van Heeren Burgemeefteren , en zal mitsdien dezelven, buiten de ordinaire Wagten, in 't geheel nog gedeeltelyk in de wapenen mogen komen, dan op ordre van Heeren Burgemeefteren in der tydt. ., - 3. Deze Schuttery zal fpeciaal hebben, en zig wel gedragende, behouden de achting, protectie, en 't vertrouwen vah.de Regeering van deze Stad; en nimmer zal 'er eenig ander Burger - Corps, onder wat benaming het ook zoude mogen wezen, binnen deze Stad, buiten deze alleen wettige Schuttery of Burgerwagt, mogen werden opgerigt of* gevonden, het welk eens voor al wel uitdrukkelyk met de meefte ernst by deze werdt verboden; zullende de geene, die ter eeniger tydt zouden willen onderftaan, in Weerwil van dit verbod, tot de op* rigtinge van eepig rBurger - Corps, buiten de alleen wettige Schuttery, .eenige propolitie, onder wat praetext of voorgeven ook, te doen, of direct o£ indirect, daar toe aanleidinge te geven, en veelmeer nog de daadelyke inftellers of deelgenooten van 'c zélve, werdén aangemerkt als overtreders van de goede order en verhoorders van de openbaare rust, en mitsdien ook als de zodaoigea worden gehouden en ÏNKHÜIZEN» Ordmit, i«er ae Schutte- > -  ËNKHÜIZËN Ordonn, voor de Schutte, ry* i i 590 nieuwe nederlandsciie 'en geftraft; en zai hét zelve, zo veel mogelyk, ni , den beginne door Heeren Burgemeefteren in der tydt, zonder- aanzien van Perfoonen, op eenekragtdadige wyze moeten werden gekeert en geweert - 4. By deze zeven Compagnien zullen wezen een Wagtmeefter, Wagtbodeen Drilmeelter; En by ieder Compagnie twee Pypers, en twee Tambours; dewelke, fchoon veelal beneden a vo!Sens deze,v^ vereder In Perfmnff NagtwaSten te houden; die eaer m peiioon zal moeren waarnemen rnnrW emand in deszelfs plaats te mogen zenden do^ emand, niet verkiezende te v^S, Tal voor fe 3oete van abfentie in Artikel 15 bepaalt kunnen vry zyn; mits dat de Schutten^by^T^iS setalen, of voor negen uuren des ande^ Ö smorgens het geld aan de Wagtbode beWn*ant pa die tyd zal hy het zelve ophaalen en daar .oor van die geene, die zulks heek verzuim? drie luivers voor zyne moeite genieten * B 12. Van de Waarnemingen der Wagten, ingaanle des middags ten 12 uuren, en eindigende den '° de daS op dat uur, op dat in cas van noodtfkelykheid, de perfoonen, die de Wagt"™ heb.ende, van 12 uur, tot 12 uuren des anderendaags unnen geenjployeert werden, zullen geëxcufeerd •yn, de regeerende Heeren Scheepenen ; d"e dér ragtdoende perfoonen, wiens Vader of Moedei /rquw of Kmd, Suster of Broeder, Grootvader of  • JAARBOEKEN, Mei, 1789. 501 of Grootmoeder overleden, en ter tyd van 't in-] gaan der Wagt nog niet begraven is, ot welkers 3 Vrouw hoog zwanger is, in 't Kraambedde legt, of zich ziek bevind, en dat zo lange als het Kraam -1 of Ziekbedde aanhoudt; als mede die, voor dat de, Wagt hem is aangezegt, uit de Stad is, en geduu-, rende zyne Wagt daar uit blyff; ook die zich ziek, bevind; en eindelyk de zulke, die by .voorkomende gevallen, als Noodhulpen van Wagten, of ander'zints, vooreenen zekeren tyd in publieke dienst gebruikt worden, om alle welke redenen, de Kaptein van de Wyk, van de Waarheid overtuigd zynde, de vrydom van de Wagt voor dien tyd zal mogen permitteeren; ook zullen de Pypers en Tambours vry van de Wagten zyn, als by Corporaalfchappen gewaakt word, maar by halve of heele Compagnien wakende, zullen zy de Wagten mede moeten waarnemen. in Alle nagten zal een Kaptein, Lieutenant, Sous-Lieutenant, Vaendrig of Sergeant, op het Stadhuis als de Hoofdwagt Commandeeren , na wiens raad en orders de Commandeurs der andere Wagten of Posten, en dus eiken een iegelyk Wagtdoende perfoon, zig zal hebben te reguleeren. 14 Maar vermits met zeven Compagnien , en ieder Compagnie verdeelt in zes Corporaalfchappen, de tourbeurt van ieder Corporaalfchap altoos op dezelfde dag zoude invallen, zo ziillen de Corporaalfchappen van nu voortaan verwisfelen, op de volgende wyze by ieder Compagnie. Eerfte Wagt. Eerfte Corporaalfchap (by vooi beeld) op Zondag; het tweede op Maandag ; he derde op Dingsdag; het vierde op Woensdag; he vvfde op Donderdag en het zesde op Vrydag. Tweede Wagt. Tweede Corporaalfchap 0] Zondag; het derde op Maandag ; het vierde o] Dingsdag; het vyfde op Woensdag; het zesde O] Donderdag en het eerfte op Vrydag. Derde Wagt. Derde Corporaalfchap op Zon Rr 4 da8 ÏNK1UIZEN. Ordonn. >oor de Schutte.' i- 5  Enk* HUIZEN Ordonn. voor de Schutte. ty. I « i 2 1 l f m 'NIEUWE NEDERLANDSCHE dag; het vierde op Maandag; het vyfde op Dingsdag; het zesde op Woensdag; het eerfte op Donderdag en het tweede op Vrydag. En zo voorts! Insgelyks zullen de tourbeurten der Officieren , om te pravenieeren, dat iemand niet zesmaal aan malkanderen , met een en het zelve Corporaalfchap, waakt, op de volgende wyze verwisfelen, veronderftellende dat de Kaptein op de eerfte Wan een vrye Wagt -/.al hebben, zo zal waken De Lieutenant met het eerfte Corporaalfchap; de Sous Lieutenant met het tweede; de Vaendrig met het derde; de eerfte Sergeant met het vierde; de tweede Sergeant met het vyfde en de derde Sergeant met het zesde. De tweede Wagt. De Kaptein met het tweede Corporaalfchap ; de Lieutenant met het derde ; de Sous - Lieutenant met het vierde; de Vaendrig met het vyfde; de eerfte Sergeant met het zesde en de tweede Sergeant met het eerfte. De derde Wagt. De derde Sergeant met het derde Corporaalfchap; de Kaptein met het vierde; de Lieutenant met het vyfde; de Sous-Lieutenant met het zesde; de Vaendrig met het eerfte en de eerfte Sergeant met het tweede.' En zo voorts. 15. De Commandanten, tot de Sergeanten i'nclufief, de ordinaire Nagtwagt verzuimende zul- • len eene Gulden moeten betaalen,'de eene'helft voor de Schutters kas, en de andere helft voor ie Krygsraads-Kas van ieder Compagnie, ook sullen dezelve by bet lezen der Rolle, moeten adifteeren op gelyke bopte en verdeeling ; en ieder -orporaal en Schutter zal verbeuren tien ftuivers log, fchoon na het lezen der Rolle , maar voor lat de klok tien uuren heeft geflagen , komende, :al maar de halve boete verbeuren. i'ó. Van den eerften April tot den laatften Sepember mgefloten, zullen de Schutters van 't Compagnie, dat de Wagt heeft, met het begin van 't uien yan de Wagtklok, vergaderen op de wyk qf loop-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 5£>9 loopplaats , om zo gezamentlyk in order na de Hoofdwagt te trekken, op de boete van zes ftuivers, voor iedere abfente Schutter, het zy hy al, dan niet verkiest te waaken; dog van den eerften October tot den laatften Maart incluis, zal ieder Officier, Onder-Officier en Schutter , direct van zyn Huis naar de Wagt gaan, en zal als dan ten half tien uuren de Nagtrol gelezen, en de fchikkin°-e omtrend dc posten gemaakt worden. 17. De ordinaire Nagtwagt zal aanvangen 'savonds ten tien uuren, als wanneer de wagten zullen uitgezet worden, die, de geheele nagt.door, behoorlyk moeten werden gehouden, tot dat 'smorgens de Poortklok luidt, zonder dat de bewaakte posten voor die tyd verlaten zullen mogen werden, op de boete van zes Guldens voor een Kaptein en voor een Lieutenant , van vyf Guldens voor een Sous-Lieutenant, Vaendrig en Sergeant, van vier Guldens voor een Corporaal, en van drie Guldens voor een Schutter. Evenwel zal het een comman deerende Officier en Corporaal gepermitteerd zyn. op de tyd van zyn Wagt, een gedeelte van de nagi op de Wagt te blyven, en ter tyd, dat hem za welgevallen, te mogen afgaan , dog zy zullen al dan verpligt zyn, dit vooraf aan de Wagtbode t< declareeren, eer de Nagtrol door hem wordt ge formeert, om, wanneer dezelven zich niet declaree ren,zy mede op de Nagtrol, als de wagt zullend* waarnemen, moeten gefteld worden, en dus voo de geltelde tyd van 't luiden der Poortklok afgaan de, zullen zy de bepaalde boetens verbeuren. Ei zal des morgens, voor het aftrekken der Wagt va de Hoofdwagt, de Nagtrol moeten gelezen woi den, om te vernemen of 'er ook abfenten zyn die dus in de boete in dit artikel gefteld zullen zy vervallen, waaromme, ook dc manfehappen, die aa een poort of by extraordinaire Wagten, op een andere post hebben gewaakt, een kwartier urn voor het luiden van de Poortklok aan de Hoofc Rr 5 waj Enk- iUlzEN,' Ordonn» voer de Schutte* ry», . 1 t 1 r • a e s M  600 NIEUWE NEDERLANDS CHE Enic- huizen Otdonn, voor de Schuttery. wagt moeten terug komen, om mede gemonfterd , te kunnen worden; op de boete van twaalf ftuivers voor de Commandant van de Wagt; en van zes ftuivers voor ieder Schutter, die verzuimen te rug te komen ; en zullen dezelve als dan nog ten genoegen van den Krygsraad moeten bewyzen, de geheele nagt .door behoorlyk post te hebben gehouden, of zullen in de boete van dit artikel over het te vroeg verlaaten van de posten vervallen. 18. De commandeerende Officier zal wel zorge moeten dragen, dat wanneer de Wagt met het luiden der Poortklok aftrekt, door de laatfte uitgaande perfoon de deur van 't Stadhuis in 't flot worde gehaalt, op de boete van zes duivers door hem te verbeuren voor ieder reis dat zulks vergeten wordt. 19. Iemand door hooge noodzakelvkheid van de Wagt -moetende aftrekken voor de bepaalde tyd in art. 17 gefteld, zo zal de commandeerende Officier deswegens permisfie kunnen geven, dog hy zal des morgens ter bekwamer tyd , van dat nodig zynde vertrek aan de Kaptein, en by abfentie aan de Lieutenant van de Wagt gehad hebbende Compagnie kennisfe geven , met alleguatie van de redenen, waarom deze of geene van de Wagt is afgegaan' En wanneer een Commandant zelfs door dringende redenen genoodzaakt is af te gaan , zal hy daar van aan de wagtdoende Schutters kennisfe geven en zig voor den Krygsraad van zyn Compagnie moeten verantwoorden. 20. Het wagtwoord zal de Wagtmeefter, voor 't aangaan van de Wagt, aan den Kaptein en Lieu:enant van dat Compagnie, datde Wagt heeft, verzegeld moeten bezorgen; ten einde dezelve in'ftaat :e ftellen, om ten allen tyden, vifie van de-Wagt :e kunnen nemen, waar toe zy by deze niet alleen morden gequalificeert, maar t'effens op 't ernftigfte 'erecommandeerd, om van 't behoorlyk waarneenen der Wagt verzekerd te zvn; en aan de comnandeerende Officier op de Wagt, zal de Wagt\ mee-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 601 meefter het Wagtwoord mede verzegeld behandi-; «en; en de commandeerende Officier zal het m fecretesfe aan de Commandeurs der andere posten of Wagten bekend maken, maar buiten deze Hoofden der Wagten, mag dat Wagtwoord aan niemand der andere wagtdcende perfoonen bekend gemaakt worden , op verbeurte van drie Guldens en nadere correctie. 21. Alle avonden zullen na het lezen der Rolle, en dus voor 't aangaan van de Nagtwagt, de Geweeren en Patroontasfen gevifiteerd werden , of dezelve geladen, of van kruid, het zy veel of weinig voorzien zyn; als mede de Sabels, of die ook gefcherpt zyn' en indien ontdekt wordt, dat eenig Geweer geladen, of Patroontas met kruid voorzien waare, of dat eenig Sabel gefcherpt is, of ook dat iemand eenig kruit op een andere wys by zig droeg, zo zal zodanig Geweer, Patroontas, Sabel en Kruid, aanftonds moeten afgenomen, en in veiligheid gebragt, en de Burger of Burgers na huis gezonden werden ; zullende de commandeerende Officier verpligt wezen , daar van ten eerften aan den Kaptein van dat wakende Compagnie kennisfe te geven, en deze gehouden aan Heeren Burgemeefteren van 't bevind van zaaken informatie te geeven, ten einde de Vergadering var Heeren Burgemeefteren en de Leden van den groo ten Krygsraad werde belegt, en uitfpraak nopen deze zaak gedaan, zo als geoordeelt zal worden t< behoren;alzo in cas van noodzakelykheid, de wagt doende manfchap, op order van Heeren Burgemee fleren , by tyds van fcherpe Patroonen, uit di voorraad by de Stad aan handen, zullen voorzien en omtrend het fcherpen der Sabels, nader orde zal gegeeven worden. 22. Niemand zal op de Wagt eenige andere dranl vermogen te gebruiken, dan ordinair bier, of ooi wel coffy, op 12 ftuivers boete; die befchonken te Wagt komt zal mede 12 ftuivers verbeuren, en tei eer ÏNKi-LIZEN» Ordonn. wor de Schutte, ry. » H ■ * 1  EnkHuizen Ordonn, voor de Schuttery. < t i i c V r c E \ 602 NIEUWE NEDERLANDSCHE eerften werden weggezonden; een ieder zal zig ze, dig en modest op de Wagten moeten gedragen, en de orders van Officieren en Onder - Officieren behoorlyk gadeflaan, geen infolentien of moedwilligheden mogen plegen , iets breken , biilietten aftrekken , die bevuilen of befchadigen, morfig en ontydigheid veroorzaken, boe genaamd, en waar in beftaande; niet mogen vloeken, zweeren, nog Gods heiligen Naam misbruiken; niemand met woorden of daaden injurieercn of verongelyken; nog den een den ander eenige feitelykheid aandoen, veelmin eenig geweer of eea mes trekken om een ander te kwetfen; op pcene van na bevind van zaken, na de onderfcheiden e gevallen, het zy dooreen meer of mindere geldboete, dan op een andere wyze, na mate van de bedrevene misdaad te werden geftraft; en om alle verfchillen zo veel mogelyk voor te komen, zal op de Wagten met kaarten of dobbel-' fteenen, om geld, niet vermogen te werden gefpeeld, op verbeurte van een Gulden voor ieder perfoon zulks doende. 23. Niemand zal op de Wagten eenig discours roeren, (trekkende tot nadeel of veragtinge van de Regeeringc van deze Lande, of van Zyne Dooruchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, )f eenige andere hooge Perfoonen, Coliegien, of van de Regeering van deze Stad ; ofte erger!yke lisputen over Religiezaaken , of de Regeeringsüonftitutie concerneerende, moveeren;op verbeure van drie Guldens telken reize, en verder des loods na bevind van zaken te werden geftraft; vordende ieder Schutter van de Wagt, zo wel als e Officieren, gecrdonneert, op dit alles naauweurig agt te geven, en de fchuldigen aan de com)andeerende Officier op en aan te geven, ren eine de nodige bekeuring, te doen, en daar van kenisfe te geven, daar, en zo het behoort. 24. Elk en een iegelyk zal zyn post op de Wagt, raar toe hy volgens de order is gecommandeert, moe'  JAARBOEKEN, Mei, 17Z9. ^03 moeten houden en behoorlyk waarnemen; en den ] Schildwagt, het zy door order van de commandee- ] rende Officier, het zy vry willig, of in cas van verfchil by loting, uitftaande, en naar de gemaakte verdeeline van de nagt, op zyn tyd af losfen.eeni of meerder perfoonen omtrend zig vernemende, zo zal hy met een force Hem War da fchreeuwen;: en deze inmiddels hem tragtende te bekruipen, of te overrompelen, zo zal hy een of meermalen, na de tyd hem zulks toelaat, luidruchtig Sta moeten roepen; ten einde dat op dat fterk geroep de Officier en Schutters kunnen uitkomen; en zo die perfoon of perfoonen, des niet tegenftaande, hem kwam te naderen, of tegen hem zogt in te dringen, zal hy dezelve op de hem best mogelyke wyze mogen afweeren, zonder deswegens iets te verbeuren of te misdoen, fchoon die perfoon of perfoonen in de afweering mogte werden gekwetst; mits altyd op zyn post blyvende, het geen voor 't Stadhuis het hooge plein is, en aan de poorten, zo verre die ftrekken; en wanneer deze perfoon of perfoonen , na het uitkomen van de Wagt, nog al avanceerde, zal dezelve door de andere wagthcbbende Schutters werden gevat, en in hunne Wagtplaats gebragt cn fecuur bewaart werden, tot zo lange, dat daar van aan den voorzittende Heer Burgemeefter ter bekwamer tyd door den Commandant worde kennisfe gegeeven, en deszelfs goedvinden gevraagt en ontfangen zal wezen. 25. Indien 'er geduurende de Nagtwagt iets merkwaardigs mogte zyn voorgevallen, zal de commandeerende Officier verpligt wezen , daar var des morgens op zyn tyd aan den Kaptein van '1 •wakend Compagnie kennisfe te geven, en deze ge houden in Perfoon rapport te doen aan Heerer Burgemeefteren; en zulks niet gefchiedende, aange merkt worden als een bewys, dat 'er onder de Wag1 of in de Stad niets byzonders is voorgevallen ; er by ontdekkinge naderhand van contrarie van dien ÏNIO lUIZEWv Drdonn* mr de Schutte» 'yï  Enk- HUIZÈI* Ordonn, voor de Schuttery. ( i 1 t \ h % z ü t d tt H d rr b 604 NIEUWE NEDERLANDS CHE dat misverftand yerder vooic te ?PnZ, 8 ? ■ met dadelykbeden te vervo£Jn ™' Vee,] min van tiert Ruivers t^Sj^ °P«» Verböurl1 de commandeerende OffiStegJ^S'rSte m der minne trasten af tp dnPn , eeilten zulks doenlyk hfZ^^^^^/0 by tyds zulks aan dSftn dag einde by dezelve, of des Zl by Sn RrvS/aad" daar ,n te werden gehandelt, zo als na beJfnd van zaken za werden geoordeeld te behooren ° 1*1' ^Jann/e'- by extraordinaire Wagtên door 3e Ronde of Patrouille-Wagten iem^3- . ggt langs deftraaten ofaidfSiSSjet^ *il pleegt, gevat word, waar toe d,e Wa?t hv fe. Waequalificee^, zo zal dezelve 00 her .tadhuis m bewaaring worden gefteld li f P eC «andeerende Offlde? daarin1^1^^ sn, als m art. 24 gezegt is luuc™ nande- cet*^^ «w* Jjofaalfchap, SS ^oSS'^rS er dan de gewone tyd in de Wapenen te Soen ko" len en de Wagt te laten betrekken , of iït bal* e Compagnie, dan wel befgebeélc Comm"nL ,1 •hap later als de gewoone tyd , en wel riet^oor StóS^Jf^ V3D de ^eedag°?e ^frSfe™ Ztdaar aan promPt en zo"der genfpiaakwoiden voldaan, zonder daar voor eenft belooning te vorderen, op arbritrale con-ec?e- et oe ipeciaale order van Heeren Burgemeefteren f tyds werden voorzien j en wanwr^gg Groot-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 605 Groot Achtb. mogten nodig vinden als vooren, om de geheele wagtdoende Burgery te gelyk in de Waoenen te doen komen, en zulks by Publicatie ofReïblutie werd geordonneerd, zullen alle Officieren en Gemeenen der refpective Compagnien gehouden en verpligt wezen, om deze order volveerdig en gewillig te obferveeren, en na te komen, op pcene als voren; en zal de boete voor die abfentie m die aevallen altoos dubbeld of nog eens zo hoog zyn, als omtrent de ordinaire Wagten by de Artikelen 15 en 16 zyn bepaald, ofte ook wel hooger, zo als HunEd. Groot Achtb., met overleg van de Leden van den «rroote Krygsraad, na tyds gelegenheid, zullen vermeenen te behooren, dat dan by de Publicatie of by de aanzegging aan de Officieren en verdere wagtdoende Burgeren zal bekend gemaakt worden* RONDENS, PATROUILLEEREN en 'i MARCHEEREN na of afkomende van de WAGT. Art 29. Tot het doen van Rondens en Patrouil leeren', zullen zich de Officieren en wagtdöendt manfchap,die zulks by 't lot of eenige andere fchik king is te beurt gevallen, gewillig laten employeeren op pcene van de boetens op de abfentie al: dan'gefteld. Een ieder zal zig ftil en getrouw als brave lieden moeten gedragen, of zal by pligfr verzuim na bevind van overtreding gemulcfeerd of geftraft werden. En niemand zal by 't doei van ronde, patrouilleeren, nog ook geene Wag na of van een poort of post marcheerende, ii eenige herberg pf elders mogen gaan drinken , o zig van zyn Corps verwyderen, op pcene van dr* Guldens;of aan eenige Perfoonen, Huizen of Goe deren eenig molest doen; maar zodanige perfoonen die zodanige Wagten komen uit te maken, zulle: eezamentlyk met den anderen in order gaan en we derkeeren na hunne Wagtplaatzen, op pcene va ai Enk- huizeiï. Ordonn. voor de Schutte* ty. 1 1 c » I t  ËNKHUIZEN Ordonn. voor de Schutte^ i ] < l i t \ € 6b<5 Nieuwe nedeRLandsch'ë arbitrair geftraft te worden, met vergoeding vati . fchade, ter discretie van Heeren Burgemeefteren, En zal de Commandant en de Dek-Officier van zodanige Wagt, indien ontdekt wordtt dat dezelven het een of ander bedekt houden* of geen naauw reguard op de manfchap onder hun commando gefteld, hebben geftagén, zes Guldens verbeuren, en de Schutters zo die zulks verzwvgen ieder drie Guldens. ' 30. De Rondens zullen altyd door een Kaptein'of Lieutenant, of by abfentie door een Sous-Lieutenant of Vaendrig verrigt worden; des zal geen Patrouille, wanneer die door een minder Officier geleid wordt, de Ronde mogen doen, dat is de Poorten of Posten door Burgers bezet, veel min Militaire Wagten, mogen vifiteeren; maar zig alleen met de ftraaten te bewaken moeten ophouden, op poene van zes Guldens, voor die commandeerende Officier, die zulks beftaat. 31. De Ronde of Patrouille-Wagten, of eenige' andere Wagt, die na deze of geene poort of andere post marcheert, elkander ontmoetende * zo zal de Officier , die eerst War da roept, de preferentie lebben, om den anderen het wagtwoord af te vragen ; en tot antwoord bekomen hebbende van Ronde patrouille of Wagt, dan zal hy direél antwoorlen: Sta Ronde, Patrouille of Wagt • vervolgens sullen beide de Officieren aan hunne manfcbaplialt ;ommandeeren ; en daar op zullen zy beide totnalkanderen komen, en de eerfte aan de laatfte . .1 is die hoger in rang, het WTagtwoord in ftilte noeten afvragen; op dat alzo ontdekt worde, of sr ook meer, dan de gequalificeerde Wagten op ie ftraaten zyn; en zal die Burger - Officier 'die et wagtwoord mogte hebben vergeten, de' ab;ntie boete, die als dan plaats zal hebben', moeten etaalcn; en ten aanzien van de Schildwa«ten, oorby welken eenige Wagt pasfeert, zal de^Offiter, die de Wagt leidt, op de vraag der Schildwagt 1 War.  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 607 War da, moeten antwoorden, een Wagt, Ronde of Patrouille: waar op de Schildwagt zal antwoorden p isfeert ; dog zodanig Officier op Warda .niet antwoordende , dan zal het de pligt der Schildwagt zyn, Sta luidruchtig te roepen, en voor zo ver zyn post ftrekt, zodanige prstenfe Wagt van daar tragten te weeren. ( 32. De Ronde of Patrouille - Wagten eenig Perfoon of Perfoonen aantreffende, die eenige feytelykheden aan Perfoonen, Huizen, of andere Gebouwen, Schepen, Schuiten, of Goederen bedryven, zullen moeten tragten de zodanige in handen te krygen, en in de Hoofdwagt op te brengen; en zo zulks geheel onmogelyk zal zyn, door de verhaaste vlugt derzelven, dan zullenze naauw agt geven, om dezelve na te fpeuren, en by hunne terugkomst, aan de commandeerende Officier der Hoofdwagt daar van kennisfe geeven, ten einde dezelve zorge, dat die feitelykheden te dier tyd op de best mogelyke wvze, gekeerd en geweerd worden. Zullende den Officier of Manfchap, die in dit geval van pligtverzuim te befchuldigen mogten zyn, ter discretie van Heeren Burgemeefteren gecorrigeert en gemulcfeerd worden. Het OPTREKKEN»/» de WAGT. Art. 33. Van den eerften April tot den laatften September ingefloten , zullen de Schutters van 't Compagnie, welkers Wagt het is , het zy het heele, hal ve Compagnie, of een Corporaalfchap de wagt heeft, met het luiden van 't wagtklokje, en wel voor quartier over negen uuren, vergaderen op de Wyk of de loopplaats van dat Compagnie, om van daar door de Kaptein, Lieutenant, SousLieutenant, of Vaendrig, of door een der Sergeants na de wagt geleid te worden, op de boete van zes ftuivers voor de Schutter, al verkiest hy jji^t te waken; dog verfeerende in een der gevalSs len Enkhuizen. Ordonn» mor de Schutte- y.  608 NIEUWE NEDERLANDSCHE Enkhuizen Ordonn. voor de Schutte- len in art. 12 gemeld, zal hy geëxcufeerd zyn, , en van een Gulden voor een Officier, wiens beurt het is om de Wagt op te leiden , en zulks verzuimt; de eene helft voor de Schutters kas, en de andere helft voor de Krygsraads kas; dog de zodanige zal dan geëxcufeerd zyn van de boete, die een Officier, verzuimende by het lezen der Rolle te adfifteeren, volgens art. 15 verbeurt. Dog iemand der Officieren, wiens beurt het is, om op te trekken, zulks op dien tyd niet wel conveniëercnde, zal een ander, dog niet minder in rang dan Sergeant, en van 't zelve Compagnie, mogen verzoeken zulks voor hem waar te nemen, waar door hy van de boete zal geëxcufeerd zyn; en die Officier, die zulks waarneemt, zal ook by 't lezen der Rolle op 't Stadhuis, en 't geen daar verder voor hem te verrigten is, adfifteeren. En wanneer .'er by 't optrekken van een Corporaalfchap, behalven den Corporaal, minder dan agt Man, om na de wagt geleid te worden, op komt, dan zal de Commandeerende Officier geëxcufeerd zyn die op te leiden, maar dezelven dpor de Corporaal met ftilie Trom opgeleid worden; de vier eerfte Officieren de wagt opleidende zullen debeide Pypers en Tambours by zig hebben; en de Sergeants ieder een Pyper en een Tambour; een Pyper of Tambour dit verzuimende, zal tien ftuivers verbeuren, ten zy in een der gevallen verfeerendê art. 12 gemeld. EXERCITIËN. Art. 34. De Exercitiën zullen 'sJaarlyks, het zy by heele, halve, of gedeeltens van Compagnien, meerdere of mindere Manfchappen worden verrigt; op zodanige plaatzen zo ordinair als extraordinair, en in die maanden, en op die dagen en uuren, als nader zal werden bepaalt; waar na alle Opper- en Onder - Officieren en wagtdoende Burgers zig zullen hebben te reguleeren, om in den Wapenhandel, en  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6:q eh 't geen daar onder begrepen en toe vereischt word, geïnftruëerd te werden, cn zig eigen te maken, ten einde elk Lid der Schuttery in zyne post nuttig zy, op de boete van tién Ruivers, by ieder abfente Schutter te verbeuren. 35. Het Commando zal verrigt worden door den Kaptein en Lieutenant;dog den Kaptein en Lieutenant zullen niet alleen vermogen, maar Ook verpligt wezen zulks aan de andere Officieren by beurten op te leggen, ten einde hun daar toe bekwaam te maken; en zal de Drilmeeffcer by de Exercitiën praefent moeten wezen, en doen, het geen hem dooide Kaptein, Lieutenant, of ander commandeerende Officier zal werden bevolen. 36. Allen de Officieren, Corporaals, Schutters, Pypers en Tambours, zullen allen de Commando's by de Exercitiën, en de onderrigtinge van de Drilmeefter , ftiptelyk öbferveeren ; en zig in 't een ot ander onagtzaam, onwillig, of onbefcheideft betoohende, zullen eerst by eeri vriendelyke correctie tot hunne pligt werden vermaant, maar daar na niet Imiterende, de Officieren twee, en de Corporaals en verdere Manfchap een Gulden verbeuren- . 37. Byde Exercitiën zullen de Opper- ën Onderofficieren van dat Compagnie, dat, het zy geheel of gedeeltelyk exerceert , met hun Zydgeweer , Echarpen, Ringkragen, Efpontons, en Heibaarden gediftinsmeert zvn; namentl^k zo zulks by de commandeerende Officier werd gevördert, op de boete van 10 ftuivers, dog wanneer de commandeerendeOfficier nodig agt, dat de Officieren ter betere onderrigting van de Schutters, meteen Snaphaan en Zydgeweer zullen compareeren, dan, en zo'lange, zullen ze van die boete geëxcufeerd zyn; en zal de commandeerende Officier , zo hy verzuimt zelts met die Wapenen te Compareeren, die hy aan andere Officieren heeft geordonneerd, dubbele boete Verbeuren. - .„ A Ss 2 38. De Enkhuizen, Ordonn. voor de Schutte' ry.  ENKHUIZEN. Ordonn voor de Schuttery' i I < I g 1 c! 2 tl 1; «xo NIEUWE NEDERLANDSCHE 38. De boete voor de abfente Officieren tot de Sergeants mclofiye zal zyn een Gulden, cn varf een Corporaal vyfden ftuivers; dog die nog binnen bet half uur na de bepaalde tyd, dat de Rolle zat gelezen worden, compareert, zal maar de halve boete verbeuren. Ook zullen de Tambours en Pypers daar by tegenwoordig moeten zyn, ten minfte die daar tos zyn aangezegt, op de boete van 12 ftuivers, en van 6 ftuivers, wanneer binnen het ha f uur boven vermeld nog compareerden ; en zullen de Officieren, Corporaals, Pypers, Tambours en Schutters, die in een der gevallen verfeeren5c- *» gemeld, en zelfs omtrent Begraafenisfe tot Zuiterlingen incluis, van die boete gèëxcufeerdfcyn. 39. De Drilmeefter zal voor de eerftemaal in ieder Jaar alle de Officieren, Corporaals, Pypers, Tambours en Schutters de tyd en plaats moeten aanzeggen, wanneer en waar te komen exerceercn; en op die eerfte tourbeurt, zal de commandeerende Officier hun by 't eindigen van de Exercitie de tweede tourbeurt bekend maken, en zo van tourbeurt :ot tourbeurt, en zullen dus niet meer dan eens langezegt worden; maar de Drilmeei.rer.zal gehoulen zyn aan de abfenten, by het ophaalcn der boe:e, uiterlyk des anderdaags , de tyd wanneer zy ^eder zullen moeten exerceeren, bekend te maken. 40. Alle de wagtdoende Perfoonen zullen verpligt ;yn, ordentelyk gekleed op de Exercitieplaats te ;omen ; de Corporaals , Pypers , Tambours en ichutters met hunne Wapenen; en daar anders verenende, zal voor de eerftemaal vyf ftuivers erbeuren, en voor de tweedemaal, of meermalen ebeurende, telkens dubbelde boete; die door Wyn, lier, of fterkc drank bezet, en dus onbekwaam tot e Exercitie is, zal de abfente boete verbeuren, en onder tegenfpraak de Exercitieplaats moeten verla:n; elk zal zig daar moeten wagten van onbehoorke gefprekken , ook van nodeloze discourfen, om in  JAARBOEKEN, Mei, 1789. Qm ih 't verftaan van de Commando's en de Corredtien niet hinderlyk te wezen; niet lachen, praten of geluid maken geduurende de Exercitie, geen tabak ge, rookt nog gekaauwt,nog ocjk eenige andere drank, dan ordinair Bier, gedronken mogen werden. 41. Niemand zal tot de Exercitieplaats mogen werden toegelaten, dan met permisfie van de commandeerende Officier ; dan het zal aan Heeren Schout, Burgemeefteren en Vróedfchappen werden vry en toegelaten, om het zy gezamentlyk of afzonderlyk, ten allen tyden deze Exercmen te kunnen en te mogen by woonen, en de Exerceer rende Burgery met haar praefentie te verëeren. 42. Deze Exercitiën, die niet korter dan een uur,'en niet langer dan twee uuren mogen continueeren, zullen eindigen ais de commandeerende Officier zulks goedvind; daarom zal die geene, die zig buiten permisfie alvoorens abfenteerd, in de volle boete vervallen; en ten einde deze Exercitie de behoorlyke Executie erlangen, zo zuller door de Heeren Burgemeefteren twee Heere? benoemd worden, om tegen het einde der Exercf tien infpeftie te doen, of alle de commandeerende Officieren dezelve order en uitvoering, die hie mede beoogd word, houden, welke Heeren vai hunne bevinding aan Hun Edele Groot Achtbaa re rapport zullen moeten doen. ORDERS ij BRAND. Art. 43. Wanneer 'er Brand ontftaat zal d klok in de Zuider- Tooren worden geklept, en d Officieren , Corporaals , Pypers , Tambours ei Schutters zig direct, zonder tydverzuim, een ie der met zyn Wapenen, op de loopplaats van zy Compagnie begeeven, op de boete van vyf Gul dens voor de Officieren, tot de Sergeants incluis en van drie Guldens voor de Corporaals en Schut Ss 3 üers Enkhuizen. Ordonn» voor de Schuttery. I { l 1 , 9 ,  Enkhuizen Ordonn, voor de Schuttery- j I \ < i < c c 6u NIEUWE NEDERLANDSCHE ters, ten zy iemand by een Brandfpuit behoort, of , als gebuur of belende, of anderzmts terftond oo het ontwaren van de Brand zyn devoir aanwend, om zyn gebuur, belende of iemand anders in 't keeren yan de Brand, of het redden van Perfoonen of Goederen, te adfifteeren; en zal de Compagnie, welkers loopplaats het naast aan de Brand is! zig aanftonds na de Brand begeven, en zat de commandeerende Officier terftond door zyne manfchap een Kringformeeren voor het huis, of de wegen en ftraaten affluiten, tot weeringe van alle desordres, en om alle diveryen te verhoeden; en de andere Compagnien zullen op hunne loopplaatfen na de orders van Heeren Burgemeefteren moeten blyven wagten. Niemand zal in de kring of bezettinge toegelaten nog met eenige Goederen door dezelve werde uitgelaten, dan die daar toe zvn gequalificeert, het zy mt hoofde van bediening, of van relatie tot de bewoonders van het huis, daar de Brand is, of dat hy door den Commandeerende Officier of door Brandmeefteren word geoordeelt dienst te kunnen doen» ORDERS hy ALARM, COMMOTIE TUMULT of OPROER. Art. 44. By aldien het gebeuren mogte, dat God verhoede, dat 'er eenige vyandige aanval van buiten )f binnen ondernomen wierd, of dat 'er eenige rusttoorende zamenrottingen, commotie of oproerige jewegingen binnen deze Stad ontftonden, zo zal iet zelve door een ieder, wie hv ook zoude mogen vezen, aan Heeren Burgemeefteren, zonder tvd'erzuim, moeten bekend gemaakt werden, en'zo Ira op order van Heeren Burgemeefteren de klok i de Zuider-Tooren wordt geklept, zullen de L ambours zig terftond op hunne loopplaatzen met le trom enz. voorzien, moeten begeven, en daar rders afwagten; en direct: op 't roeren van de trom oor de Wyken,zullen alle Officieren, Corporaals, de  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6J3 de Pypers en Schutters, een iegelyk na zyn quali-] teit behoorlyk gewapend , zich met allen fpoed, op, de Wyk of loopplaats van zyn Compagnie begeven , daar post houden, en de orders van Heeren 1 Burgemeefteren af wagten; dan het Compagnie, dat, naast aan het Tumult of Commotie is, zal, zonder order van Heeren Burgemeefteren af te wagten, «ehouden en verpligt zyn, het zelve te doen verhinderen, beletten en doen beletten, zoveel maarin hun vermogen zal zyn, en als aan eed en pligt getrouwe Officieren cn Schutters behooren te doen; la zullen dus daar zo lang moeten post houden, toe dat orders van Heeren Burgemeetteren ontfangen he45GIDus zal een ieder Officier, Onder-Officier, Corporaal, Pyper, Tambour, en wagtdoende Schutter , gehouden en verpligt zyn, om in geval van alarm,zich Hipt te gedragen na de orders, die hem gegeven worden, zonder eenig tegenfpreken of onwilligheid, en zonder zyn post te verlaaten,op een boete voor den Kaptein en Lieutenant van / 25 ieder, vooreen Sous-Lieutenant en Vaendrig van ƒ15, voor een Sergeant van ƒ12, voor een Corporaal van ƒ.9, en voor elke Schutter van f6, boven en behalven zodanige arbitraire correctie, muitte, of meerdere boetens, als ieder in zyn qualiteit cn post, na omftandigheden van zaken, za. bevonden werden te hebben gemeriteerd: dog b\ aldien de een of ander in 't voorfz. geval de oproe' ri"e parthy eenigzints begunftigde, of zig onder d< oproerige hoop begaf, zal de zodanige, daar val overtuigt, exemplaar, als een verftoorder van d< publieke rust en veiligheid, op het ngoureufte wer den geftraft, ten affchrik van anderen.; en ten cin de kan geblyken, wie tot de geauthorifeerde Schut tery behoort, zal geen Burger, geen Schutterlyk dienften doende, zig by avond nog nagt op depu blieke itraaten met eenig fchietgeweer mogen late: vinden, op pcene van arbitraire correctie. Ss 4 OR 5nk- lUIZEtï. Ordonn, 'oor de Schutte' 1  Öi4 NIEUWE NEDERLANDSCHE Èkk- ïiuizen Ordonn io-'r de Schutte- I i t .] c t t <; d | tl z ORDERS h STORM en hooge WATERVLOED. , Art. 46. En wanneer by Storm en Hooge Watervloed (da: God verhoede) eenige adllftentie aan dé Dyken of Waterkeeringen, buiten of binnen deze Stad, vereischt werd, en zulks, mede door het kleppen van de klok in de Zuider-Tooren, op order van Heeren Burgemeefteren werd bekend gemaakt j zo zullen de Tambours als voren zig ylings op hunne loopplaatzen begeven ; en op het roeren van de Trommen, zullen de Officieren, Onder-Officieren, Corporaals en Pypers , alleenlyk met hun Zydgeweer gewapend, en de Schutters ongewapend, zich direcï op de voornoemde loopplaatzen begeven, gelyk mede alle de Mansperfoonen in de°Stad woonende, (behalven die geenen die by art 8. genoemd worden , die daar van by dezen werden geëxcufeerd,) ieder op die Wyk of Loopplaats zullen noeten komen , daar zv onder woonen ; en alle iie perfoonen zullen zig "Rellen onder de orders van le voornoemde Officieren, die neffens hun aldaar ie orders van Heeren Burgemeefteren zullen moeen inwagtcn, op de boete van f 6 voor de Offi:ieren , en van /' 4 voor de Corporaals , en f 3 ■oor de Schutters, en allen de andere Burgers en nwoonders; zullende de laatfte Lyst van die twee :ie tweemaal 'sJaars moeten geformeerd werden' olgens artikel 7, daar toe als Monfterrollen moem dienen. 47- Öcfg' in alle gevallen, als de Alarmklok luidt ïr tyd van de Wagt,' dan zullen die Officieren en cnutters, die op dien tyd waken , hunne posten iet mogen verlaten, op de boete art. 17 , vvcens et te vroeg verlaten van zyn post aldaar <*efteld :Ö zy de Commandant beftaanbaare redenen vind ■aaromme hy vermeend in de noodzakelykheid te yn, en zig te kunnen verantwoorden, om iemand, tit  JAARBOEKEN, Ski) 1789. Gis tot het ongelukkig geval, dat dan exteert betrekking hebbende, te mogen excufeeren. BEKEURINGEN en APPLICATIE van de BOETENS. Art. 48. De beoordeelinge over alle Breuken, in dit' Reclement vervat, voor zo verre daar over bedenking"of questie valt, zal ftaan aan de Krygsraad van dat Compagnie, waar toe zulks behoort; aan wien insgelyks zal competeeren de terminatie of uitfpraak der verfchillen, die in der minne niet gevonden kunnen worden , behoudens egter het Recht van revifie en nadere dëcifie aan Heeren Burgemeefteren. . . 49. Alle de Boetens en Bekeuringen m deze Ordonnantie en dit Reglement gemeld, zonder eenige uitzondering , zullen werden verantwoord en bekeert ten behoeve van die Compagnie, ondei de welken die gevallen zyn, en zullen alle dezelven moeten dienen tot betalinge van de ordinaire kos' ten der Compagnien ; en de overfchietende gelden 3 om de drie of vier Jaaren, worden verdeelt aan de als dan wagtdoende perfoonen; welke boetens zc dra mogelyk, na dat ze gevallen zyn,op order var de Kaptein of van de Krygsraaden, door deWagts. bode zullen geïnnet en opgehaald werden ; en za niemand hem, nog de geenen, die hem zenden, i: 't doen van hun Officie mogen refifteeren, injuriee ren, of kwalyk tegenfpreeken, op pcene van drï< Guldens en arbitraire Corredtie, na bevind van za ken- en zo iemand onwillig wierde bevonden in ' betaalen van de verfchuldigde boetens, deze zal daa over ter judicatuure moeten ftaan, en gecalangeen werden by den Krygsraad van het Compagnie onder welke hv gehoorig is, of gewaakt zal heb ben dewelke 'by deze werd gequalificeert, om daa over' uitfpraak te doen, en de boetens zonder vei fchooning van denfchuldigen exactelyk te doen voi Enk- HTJrZEN. Ordonn. voor de Schuttery. r i r i i r  ENKHUIZEN Ordonn. voor de Schutte- I < j < z a v e n ■w 1 b E ee lei Vc se JU W( de Sc VER- 6iö NIEUWE NEDERLANDSCHÉ- tóSIS t tSCrn^ dk in pe,'foon tweef"aal ter . betaaling is aangefproken, en weigerig blvft zvnè boete verdubde „„den," en by féKfefll? jo. Geen Opper-nog Onder - Officieren vennogen met iemand te compofeeren, ter zaake van ab- £ f!'in°A " geen £aar voor gebonden wordt, als het te aat komen, of vroeg henen gaan, no-ook geene Krygsraaden de boetens op eenige misdryven" m dit Reglement en Ordonnantie gefteld, mo^eft verrmnderen , maar dezelve zodanig doen betaalen, ils dezelve bepaald zyn; en indien het mogte gebeuren , dat iemand zig zodanig misgreep of te buien ging dat deswegens niets gevonden werd in ieze Ordonnantie of dit Reglement, of dat daar te;ens niet was voorzien , zal by de gecombineerde /eigadenng van Heeren Burgcmeeftlren en Leden an de groote Krygsraad, zodanige pcenaiiteit en oicdben werden gefteld, als dezelve na bevind van aaken zal oordeelen te behooren; gelyk ook alle Qderemisdryven en misvattingen, rakende het werk an de Wagten met het geene daar toe behoort, } het welk in deze Ordonnantie of dit Reglement et mogte zyn begreepen, mitsgaders ook ongeoone ongehoorzaamheid, moedwil, of anderzints ) de Wagten, het zy op het Raadhuis, aan de gorten, of in alle andere Schutters Wagthuizen, t t doen van Ronde, Patrouilleeren, of onder dè sercitieh, dan wel by Brand, Oproer, of bv nige andere gelegenheid ook gepleegd, dezen zul. werden geboet en gecorrigeerd na gelegenheid n tyden en zaken, ter arbitrage van voornoemde combineerde Vergadering ; uitgezondert nogtans gevalle van misdaden, dewelken volgens 'sLands :tten geftraft moeten werden, en waar van dus Correétie aan de Heeren Hoofd-Officier ca oeepencn behoort en gelaten wordt  JAARBOEKEN, Mei, 1^9. 6\j VERGADERINGEN, to gecombineerde ] met Heeren BUR GEM liESTE REN ] en Leden van den GROOTE KRYGSRAAD, als van den GROOTE ' KRYGSRAAD m KLEINE KRYGSRAADEN, ieder apart. De gecombineerde Vergaderingen van Heeren Burgemeefteren en de Leden van den groote Krygsraad , zullen ordinair, als voor dezen, viermaal in 't Jaar gehouden worden, en wel op den tweeden maandag in de maanden February, Mey, Augustus en November, en door de Heeren Burgemeefteren werden geconvoceert , en aldaar afgedaan worden de zaken nodig in onderzoek te nemen ; ten waare Heeren Burgemeefteren mogten goedvinden de poincfen van Confideratien en aanbelang pver te nemen, om ter deliberatie van de Leden van de Vroedfchap te brengen. VERGADERINGEN van den GROOTE KRYGSRAAD. De ordinaire Vergaderingen van de Leden van den groote Krygsraad, beftaandc uit de Kapteinen ,en Lieutenants , zullen werden beleid door den Prafident en Vice- Prafident van die Vergadering, op den eerden maandag na Nieuwjaarsdag, 'en vervolgens om de twee maanden, als op den eerder maandag in Maart, Mey, July, September en November" van ieder Jaar , dog zulks op Paasch 01 Pinxter maandag invallende, op Paasch of Pinxtei Dingsdag' belegt moeten worden, op dc boete vai een Gulden, voor ieder der voornoemde Praefiden ten, zo zy zulks verzuimen; ook zal het aan d< voornoemde Prasfidenten ftaan , in voorkomendi gevallen , .extraordinaire Vergaderingen op extraor dinaire boetens te beleggen, en in alle die Vergade ringen werden gedelibereerd en gerefoivcerd ove al' iuizeet, Ordonn. roor de Schutte» ry. I r 3  HUlZEtj Ordonn voor de Schutte- ry. i i i i J ] i o"i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE alle zaaken ter hunner deliberatie en deciiïe behoo. rende, gelyk tot heden is gepraclifeert. ' VERGADERINGEN van de KLEINE KRYGSRAADEN. De kleine Krygsraaden zullen gelyk voorheen uit de commandeerende Officieren en Corporaals beltaan, dog nu met een Sous-Lieutenant en twee Corporaals werden vermeerdert; derzelver ordinaire Vergaderingen zullen door den Kaptein of by abfenoe door de Lieutenant of hoogst in rang volgende Officier, telkens na verloop van twee Wagten werden belegt; en zullen de Leden van den groote Krygsraad gehouden en verpligt zyn om met eikanderen de Goncen te gaan, om zo ten opzigt van exaraordmaire Vergaderingen, als in 't maken van kosten ten laste van de Compagnies-Kasfen, zo veel mogelyk eene egaliteit te introducceren; en derhalven zal ten opzigte van de (Economie der Compagnien, by de Leden van den groote Krvgsraad na alvorens daar omtrend de advyzen der réfpeftive kleme Krygsraaden te hebben ingenomen, een generaale order bepaald worden. In de Vergaderingen van de kleine Krygsraaden, zullen ten opzigte van de boetens en breuken, wanneer iemand gepecceerd beeft, alle de Leden eene concludeerende Rem hebben , als mede m het nomineeren van Officieren en iet aanftellen van Corporaals en Rotmeefters, en »k omtrend de eigene Oïconomie derzelver Krvgsaad; dan in andere gevallen zullen de Leden zich ia de Refolutien van den grooten Krygsraad als nede na de Refolutien van de Vergadering van de leeren Burgemeefteren en de Leden van den grooten vrygsraad moeten gedragen, als ook de directe orlers van Heeren Burgemeefteren, eeds en pligtshalen, gehouden zyn ter uitvoer te ftellen  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6io* WAPENSCHOUW INGE. De geheele wagtdoende Burgery, zal gehouden pp verpligt zyn, op eene zekere daar toe by Heeren Burgemeefteren te bepalene dag, plaats en uur,. ss Jaarlyks, alle de Compagnien te gelyk , in de wapenen te komen, ten einde door de Heeren voornoemd , of wel door een Commisfie uit dezelve, of door twee andere Gecommitteerdens, de Schouw over - de Wapenen der Schuttery gedaan werde, op de verbeurte van vier Guldens voor ieder abfente Officier, tot de Sergeanten incluis, cn van twee Guldens voor de abfente Corporaals en verdere wagtdoende perfoonen; en zal niets van de voorfz. boete excufeeren, dan ziekte, voor de aanzegging uit de Stad zynde, en niet'voor na de Scho'iw daar weder inkomende, als mede dat iemand een nabeftaand Lyk van een Vrouw, Kind, of Ouders en Groot - Ouders over huis Itaande heeft, of het de dag der Begraavenisfe is, of ten zy Heeren Burgemeefteren ook in eenig ander geval redenen vooi licentie oordeelen te kunnen permitteeren. Wyders zal ieder Officier of ander wagtdoende perfoon, voos ieder ftuk van zyne wapening, dat niet fchoon [nos in order.bevonden wordt, zes ftuivers boete ver beuren, en daar en boven gehouden en verpligt zyi dat te verbeteren, of te doen verbeteren, op zyn< of des Compagnies kosten, zo het mogelyk is bin nen den tyd van agt dagen, wanneer hy dat aan zyi Kaptein zal moeten vertoonen, op de boete vai twaalf ftuivers. EED voor de OFFICIEREN 9üm de SCHUTTERY binnen de Stut ENKHUIZEN. Wy belooven en zweeren gehouw en getrom te zullen zyn aan de Conftitutie en Regecringsfori van den Lande van Holland cn West - Friesland ft Enkimfössr. Ordonnmor de Schutte» l 1 \ k n  Enkhuizen, Ordonn, voor de Schuttery' ( t 1 r I t -I V I d 520 NIEUWE NEDERLANDSCHE beftaande in de hoogfte en Souveraine Overheid van Hun Edele Groot Mogende de Staaten van Szelve Lande, met het Erfftadhouder-, Gouverneur Kan teia- en Admiraalfchap Generaal, erffelyk in het Doorluchtig Huis van Oranje, zodanig als het zelve ,n Hun Edele Groot Mogende Refolutie van den Jaare 1747 w opgedragen en by den jegenswoordige Heer Erfftadhouder ra den Jaare 1700 aanvaartmitsgaders de Heeren Burgemeefteren en Regeerders van deeze Stad mede gehouw en getrouw te zullen wezen; de Schuttery onder ons gefteld in goede ordre te houden ; het Reglement voor de Schuttery en vernieuwde Ordonnantie op het ftuk van de Schutters wagt te obferveeren, en doen obferveeren; ook de Burgers en Schutters te vermanen, en daar toe te houden, dat een iegelvk hem by Klokke-of Trommel/lag zal laten vindeJ op <£ gedeftineerde plaatzen , mitsgaders ook fecreet te louden alle Handelingen en Refolutien, waarover wy geroepen zullen worden, en waar van de feretesfe ons aanbevolen werd , en voorts ons te gedragen als vroome Schutters - Officieren fchuldig syn en behooren zig te gedragen. e SCHUTTERS EED. Wy belooven en zweeren gehouw en getrouw te :u!len zyn aan de Conftitutie «ri Regeerinfsform van e Lande van Hollanden West-Friesland, betean" te m de hoogfte en Souveraine Overheid van Hun f L?v°clH?g'idQ SL^aten van dezelve Lande, et het Erfftadhouder-, Gouverneur-, Kaptein- en idmiraalfchap Generaal, erffelyk in het Doorluchg Huis van Oranje, zodanig als het zelve in Hun .dele Groot Mog. Refolutie van den Jaare 1747 ; opgedragen, en by den jegenswoordige HeeV ■rffladhouder ,n het Jaar i766 aanvaart; als mee de Heeren Burgemeefteren en Regeerders van pze Stad getrouwelyk alle hulp en adfiftentie te zul*  JAARBOEKEN, Mei, 1789. Gaï Sullen doen, de geregtigbeden van deze Stad te helpen defendeeren, alle Commotien en Oproer binnen dezelve voorvallende te helpen beletten ; het Reglement voor de Schutterye en vernieuwde Ordonnantie op 't ftuk van de Schutters Wagt te zullen obferveeren en nakomen, de Kapteinen en verdere Officieren over ons gefteld te gehóorzaamen, en voorts alles te zullen doen en laten, dat goede Schutters fchuldig zyn te doen en laten. Fer deeling det Stad ENK HUIZEN , ia zeven Wyken, voor zeven Compagnien "SCHUTTERS. A. Het Compagnie A zal bevatten de geheele Wierdyk met het Noord, bezuiden de Noorderhaven; de Bierkaay, Oofterhaven, Hoogftraat, de Donkerftraat en agter de Galey, de geheele Breedftraat, deBogc, het Dykftraatje en verder alle de ftraaten die aan de Breedftraat en Hoogftraat uitkomen, benevens de Oostzyde van de Vismarkt, van dc Koopmanftraat af tot het tweede Dwarsftraatje toe. B. Het Compagnie B zal behelzen de Zuidefhavendyk aari beide zyden, de Nieuwftraat aan beide zyden, de oude Wefterftraat zuidzyde, van dc Nieuwftraat af, tot de grootfte Kerkftraat; de groote Kerkftraat aan beide zyden, agter de Zuider Kerk, het Ruim achter de Zuider Kerk, de Trans en agter de drie groene Ekelcn, het Molenpad, Vrydom, de Weesfteyger, het Buurtje, de Meidemarkt, de lange en korte Baanftyger, de Töorenftraat aan beide zyden, de Melkmarkt, het Venedy Oostzyde, de Sint Janftraat, het Zuiderfpuy, de Dyk van 't gemelde Spuy af tot de Oostzyde van 't 'Venedy, met alle de ftraaten eri fteegen die binnen de gemelde omrfietrëk gelegen zyn. C. Het Compagnie C zal behelzen de geheele Paktuinftraat, het Blokhuis, de Brugftraat, Cabd- Tt jaauw* Enk- huizf.üï, O'donn. voor de Schutte' 1'  622 NIEUWE NEDERL AN DS CHE Enkhuizen. Ordonn. voor de Schuttery. jaauwftraat, het Waterpoortje, Ridderftraat, en agter lange Willems, de Nieuwe en de Overhaven} agter de Osfefchuuren , het Scharloo, de Keeten , de Nieuwendyk, by 't Kromhout en Hellingen, agter de Werven, de lange en korte Tuinftraat, de zuider Bcerevaart aan beide zyden, agter van der vlugts, de geheele Kuipersdyk, en het Hoornfche Veer, met alle zodanige verdere ftraaten en fteegen, als binnen de gemelde ommetrek gelegen zyn. D. Het Compagnie D zal in zig bevatten de geheele nieuwe Westerftraat, van de Nieuwemarktspyp tot de Koepoort, met alle de ftraaten en gragten daar aan uitkomende, except het Hoornfche Veer, de Noorder Boerevaart aan beide zyden, het Hoenderpad en Hemeltje; en over het Hoenderpad, nevens de vier Koornmolens aan de Stads Vesting ftaande. . E. Het Compagnie E zal hebben de Oude Wes. terftraat, aan de zuidzyde van de Nieuwemarktspyp af, tot aan de groote Kerkftraat, en aan de noordzyde van de gemelde pyp af, tot de Beulingpyp toe, de huizen aan de westzyde van de Brugjes, het Medemblikker Veer en dc westzyde van 't Venedy, de dyk van 't Venedy af tot de Spillemanshuizen ingefloten toe, de Princeftraat, Vlooijenburg, Princegragt, Spytsbroeks Burgwal, het Kloofter, agter de drie Baanen en de Vyzelftraat, nevens zodanige ftraaten en fteegen als binnen dien omtrek gelegen zyn. F. Het Compagnie F zal bevatten de Oude Westerftraat noordzyde, van de Beulingpyp af toe de Peperftraat toe, de Peperftraat westzyde, by de Brugjes oostzyde, de Oude en Nieuwe Rietdyk, de Sybrandsdyk, by de blaauwe Molen, het Spaansleger en daar tegen over, van de Molenftraat af tos de Langebrug toe , het Handvatwater aan beide' zyden, de Modderpomp en Plaifierweg; en voorts de zuidzyde van den Visfchersdyk, van de nieuwe Rietdyk af tot de wyde Styger, de westzyde van de  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 623 de wyde Styger, de Sint Nicolaasftraat, de Wortelmarkt, en daar tegen over tot aan de Vriesfemarkt, de Wegjes, het Apenfpel, de Karnemelkfluis, het Slyk, de. Vriesfemarkt westzyde, en alle zodanige Rraaten cn fteegen meer, als binnen deze omme» trek gelegen zyn. G. Het Compagnie G zal behelzen de oude Westerftraat noordzyde, van de Peperftraat tot de Vismarkt, de westzyde van de Vismarkt, de Noorderhavendyk aan beide zyden, te weten aan de oostzyde van 't Pekel fteygert je af tot de Donker ftraat, de Noordkaap, het Noord bénoorden de Haven, de ZHverftraat, agter de Hellingen, agter de nieuwe Hangen, aan de Mastewerven, de Botflraat, en het Hospitaal, by de Molen werf, het Bolwerk, de Visfchersdyk geheel aan de noordzyde, en aart' de zuidzyde van de Noorderhavendyk af tot de wyde Styger, de oostzyde van de wyde Styger, het Verlaat aan beide zyden, de Vriesfemarkt oostzyde, de Waagftraat, de"Peperftraat oostzyde, en voorts alle zodanige ftraaten en fteegen meer, als binnea deze ommetrek gelegen zyn. De rrffiecVtve WYKEN of LOOPPLAATSEN voor deze Zeven COMPAGNIEN. Het Compagnie A. voor het Stadhuis. Het Compagnie B. op de Vrydom. Het Compagnie C. aan 't Westeinde van de Pak« tuinftraat. Het Compagnie D. in de nieuwe Westerftraat, By de Klopperftyger. Het Compagnie E. voor 't Klokhuis aan de Wes > ter Kerk. Het Compagnie F. aan de Staaleverspyp, tusfchen de nieuwe Rietdyk cn Vyzelftraat. " Het Compagnie G. op de Noorderhavendyk by de Visfchersdyk. Tt 2 s 1/0*2 Enk- HUIZEN. 0>-donn, voor de Schuttery.  624 NIEUWE NEDERLANDSCHE Enkhuizen. Ordonn. voor de Schutte ry- SLOT van de ORDONNANTIE en REGLEMENT. Aan ieder Lid van de groote en kleine Krygsraaden, zal een Exemplaar van deze Ordonnantie en dit Reglement worden ter hand gefteld, voorts zal uit dezelve het nodige Extracl daar van inde Wagtkamer op het Raadhuis en in alle andere Schutters Wagthuizen werden geaffigeert, tot ieders narigt, en om daarvan het nodige gebruik te maken, "als een wet, waar na de Wagtdoende Manfchappen , zo wel Opper- en Onder - Officieren , als gemeenen zig hebben te gedragen. Wyders referveeren de Heeren Burgemeefteren en Vróedfchappen aan zig de vryheid, om, met communicatie en overleg van den Heere Erfftadhouder of Vrouwe Gouvernante in der tyd, deze Ordonnantie en dit Reglement zodanig te elucidceren, amplieeren en te altereeren , als na voorkomende gevallen, ten nutte dezer Stede, abfóluut noodzakelyk zullen bevinden te oordeelen. Aldus gerelblveert., gedaan en gearrefteerd, als in 't hoofd dezes gemeld op den 8 Mey 1789. My prsefent Secretaris, GERRIT PAN. UTRECHT. Utrecht. Eenige Joodfche huisgezinnen, gebruik makende van de vergunning der Vroedfchap, onlangs aan die van de Joodfche Natie gedaan, en hier te voren bl. 4i6en volgg. vermeld ,  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6*5 meld, om elk voor zich by Requeste het recht van inwooning binnen deze Stad temogen verzoeken; hebben daar toe bereids hunne Requesten ingeleverd. Hen is vervolgens, \ na ingenomen advis van Heeren Collonel en J Hoofdmannen, door Hun Ed. Groot Achtbaare het recht van inwooning toegeftaan, » mits ftiptelyk zich gedragende naar de arti> kelen, waarop aan de Jooden by Requeste s zulks verzoekende het recht van inwooninge ' binnen deze Stad wordt vergund, by Burgemeefteren en Vroedfchap gearrelteerd den i iy January en 16 February 1789, met ont3 ilag echter by voorraad van het laatfte lid i- des tweeden artikels, houdende, „ dat de ;; „ gantfche Gemeente mede voor ieder Re:' „ questrant of rechtverkrygend Joodsch Inli „ wooner, ten opzichte van zyn goed ge" „ draginftaat, en zich verbindt;" mitsgaders van den inhoud van het geheele vyfde j artikel, beveelende, „ dat de Hoofden of ■ „ Parnasfyns der Joodfche Gemeente zich „ zullen moeten verbinden tot betaalinge en „ vergoedinge van alle zodanige fchaden en „ nadeelen, als eenige Ingezeetenen dezer , Stad door diefftallen of anderzints onver*' hooptelyk by een of meerder Leden hun!' ner Gemeente gepleegd, zullen komen te ', lyden van welker nakominge de Vroedfchap de reeds nieuwgekomen Joodfche Int wooners nu heeft ontheven. De Edele Mog. Heeren Staaten hebben i | op de Requeste van Gilles Frarifois de Pautv, "I Tt 3 Koop- Utrecht.  «25 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT Koopman te Antwerpen, aan denzelven toegeftaan de renten te mogen ontvangen van 6j ftuks Obligatien ten lasten dezer Provincie, wtlke by, voor de bekendmaking in july 1708 , hadt gekocht van Mr. B. W.l/'isfcüer, en waarvan hy tén blyke eene verklaring onder eede voorden Magiftraat van Antwerpen heelt afgelegd. De Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie hebben toegeftemd, in de aanhoudende betaaling van het Mecklenburgsch Krygsvolk, tot het einde van du Jaar; inmiadels dat,gelyk verhoopt wordt,de Quqtes zulten zyn geregeld, en dat ook alle de Provinciën haar aandeel daar in of voldoen oi immers vereffenen zullen. Omtrend het bepaalen der pleifterplaatfen voor de Postwagens van Utrecht op Nymegen en terug reidende, is by Burgemeefteren deze Reioluiie op den 4 Mei 1780 genomen : Maandag den 4 Mei 17 89. /"Jehoort het Rapport van Heeren GecommitteerVJ den tot het Voerwerk ; en aangemerkt de Heeren •Regeeidcrs oer Stad Nymegen by Refcriptie van den 00 April jongstleden zich ten deeze favorabel hebben geë.-pliceert, heeft de Vroedfchap goedgevonden re ftatueeren, dat de Voerlieden de Postwagens tusfchen, de Steden Utrecht en Nymegen rydende, voortaan aan vaste Pleisterpbatfen zullen verbonden z\n , in deezer voege , dat de Wagens het zant mgetende ryden, van hier komende, het eerst  JAARBOEKEN, Meit 1789. «2? eerst een half uur tot Driebergen zullen mogen pleisteren voorts één half uur tot Amerongen , een, geheel uur in de Grebbe, en laatftelyk één half uur lanhet einde van de Ilemmenfche weg onder aan den Dyk ; en de klei rydende, voor het eerst éen, half uur tot Wyck by Duurftede, éen half uur van, ^$™toïlmxWia «f aan het W e ze Veer : ëén ih-el uur over Rhenen aan het Water, en eindêfvk nog één half uur aan 't Zwaantje, aan welke Pleisterplaatfen de Wagens, die van Nymegen af. rvden,van 's gelyken verbonden zyn; onver mindert echter dat aan de Voerlieden byzomertyd ofte heete dagen gepermitteert zy aan derzelver paarden no" lp twee differente plaatzen water te geeven, als in het ryden na Nymegen aan het Huis ten halven en in het wederom komen tot Vechten of de Bilt', en eens tusfchen het Zwaantje en het Dorp Lend, dit alles op een Boete van zes Gulden py ieder Contraventie of meerder oponthoud, by den Voerman te verbeuren ten behoeve der Armen van de Stad, alwaar dezelve t'huis hoort ./ En zal Extracf deezer Refolutie worden gedrukt er in de Postwagens aangeplakt, ten einde zo Pasfagieri Ss Voerlieden daar van de nodige kennisfe erlangen Voorts worden wel uitdrukkelyk by deeze in ftanc -gehouden en zo het nood is gerenouvelleert de Vioedfchaps Refolutien van den 29 Maart 1779 e 11 lulv 178^ ,v.4aar by op eene boete van drie Gul den de Voerlieden verboden is hunne Paarden aai de Herbergen alleen te laaten ftaan, of op den weg d ï eydfels aan de Wagens vast te hangen, zonder di aan eene der Pasfagiers over te geeven. Accordeert in kennisfe van my, N. T. van VOORST. Omtrend zekere ongeregeldheden op eeniTc 4 ge U- :recht. Refolut. tmtrend li Post. vagens ip Nyvegen. i t 1 t  u- TRECH1 Tuhlic. gettveld heden, .1 >! i | i i c f C2S NIEUWE NEDERLANDS CHE f^W'-h op den Ö Mei l?%9 deze • niölicatie gedaan: * ïï\?rfT?eTA™ Van de Staten '«Lands van . Utrecht doen te weten: dat wV, geïnformeerd ' Sn eTJi gr°0Ce TseregeIthede" wS e nu én deze, ars hel^ "] het byZ0I,der °P den 8 BIS Smen M, H t™™,gehad aan den Uithoorn, To an wa^yïeCHe? dders in de Proosdye St geween S Ingezf enen genoodzaakt zyn SPworaen zig te fcinkken na den wil van eene attroupeerende menigte,de klokken tegens wTen verbod S£geS,gte geAUkI en wat di?s ™eer mog;erzy°n «eichied , en confidereerende alle zodanig desor- aan te Ln ^S62? enen te ontrusten , vreeze aan te jagui , te mishandelen en alzo alle goede order cn onderdanigheid u™»w™. a! t g den Gerote. n ntld» *dke de Ingezetenen aan wfgtenemen. lh ^P^'Rheid fchuldig zyn, Segeeiyk op ne?e?nS/P£lig ge°°!dedC al,e ea lao-Pn P i ^""'gRe tevermaanen en te ge- ' n v." edllne Tn ^y a!ie gdeSentheden als Rille ™rL-cj ? * en °PSe. te onthouden ei vyyi tegens alle zoaanige perzonen welke rnn Ze^rZ £ ,h3nde!fnCaIS SK vïï SeeK PlaC3ten Van den Land^ aken mr ^ Tge 1 ook > na exiSentie val ■aKen lor corporele ftraffe zal worden reorocedeerd oret ' S vf T bCVOnden zal -O'S te £ SSwriteStoS^^^ Wcgen»Hee bereids •huldigen her^ yro°staye St. Johans tegens de 0"%r S&ifCmamKTd of nog te e"tan^ i» op dat niemand van deze Onze vermaand ge  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 679 ec en ordres mogte pretenderen onwetenheid, zal deze in den Diliricte van Mydrecht, Uithoornen. Thamen en waar zulks verder ïn de Proosdye van St. Jan nodig mogte zyn, worden gepubliceert en geaffigeerd. Gedaan te Utrecht den 15 May 1789. (Was geparapheerd) T W. van MUSSCHENBROEK, Vt. (Onder flond) Ter Ordonnantie van Welgemelde Heeren Gedeputeerden. (Was geteekend) H. A. LAAN. Tegen eenen Klaas Goudriaan, gewezen Dykmeefter van den Lekkendyk Bovèndams, aan de Vaart, en thans voortvlugtig, heefb den Heer Drosfaart der hooge Heerlykheid Vreeswyk, anders gezegd de Vaart, R. O. zyne eisch of aclie aangevangen , „ wegens zeer fterké en onbetamelyke uitdrukkingen, door den gemelden Klaas Goudriaan gebruikt, omtrend zvnen wettigen Souverein, ten tyde der onlusten binnen deze Provincie, als mede , om dat Hy zich verder heeft fchuldig gemaakt, van in 't begin der maand^eptember 1787,311e de deuren van de Muis aan de Vaart open te zetten, en zig niet heeft ontzien om een afmeeting en afpasfing te doen op den Hageftynfchen Schoordyk , ende plaats heeft afgeteekend, alwaar die Tt 5 Dyk U- rRECHT»  630 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TRECHT. Dyk moest worden doorgegraven, gelyk di« doorgraving ook gefchied is, waar door niet alleen een gedeelte dezer Provincie, maar e'enaanzienlyk gedeelte der Provincie van Holland,'t Land van Vianen, deGraafichappen van Cuilenburg en Leerdam, by een eenigzints wasfende rivier, zouden overftroomd geworden zyn, 't geen alleen door de zeldzaame en ongemeene laagte der rivier te dier tyd is voorgekomen, en die al verder ten tyde der omwenteling van zaken, toen de Vaart door 't aldaar liggend Guarnifoen en Auxiliairen verlaten wierdt,zich mede terftond van daar begaf,zonder eenige voorziening omtrend de Sluizen te doen." Vervolgens is op intendit tegen denzelven in de audiëntie van 't Stadhuis, door den Ed. Achtb. Gerechte dezer Stad, een crimineele Sententie uitgefproken, waar by hy om gemelde wanbedryven en misdaaden verklaard wordt, „ inhabiel, om ooit eenige posten, ampten of officien in deze Provincie te bekleeden of waar te neemen; wyders zyn leven lang gebannen uit de Stad. Utrecht en vryheid van dien, mitsgaders de hooge Heerlykheid van Vreeswyk, anders genaamd de Vaart, onverminderd zodanige ftraffe, indien hy in perfoon in tyd en wylen in handen der Juftitie mogt geraaken, als naar den aart der Deliét-en door hem geperpetreerd in goede Juftitie zal bevonden worden, door hem te zyn gemeriteerd, en boven dien gecondemneerd in de kosten en raifen van de Juftitie.",  JAARBOEKEN, Mei, 1789. °3T ,Zie hier ook het Programma van het Provinciaal IJtrechtsch'Genootfchap van Kon-; ften en Wetenfchappen voor dit Jaar X7Ü9. In de Algemeene X^ergadering des Genootfchap, i welke, naar gewoonte, op den laatften W oens-1 dag in April dezes Jaars, zynde den 19, binnen 1 Utrecht gehouden werdt , gaf de Prefidcnt van het Collegie der Heeren Directeuren aan de tegens-, woordig "zynde Leden,, kennis; (1) Dat op de Prysvraag welke in het Jaar 1786 voor de tweede maal was opgegeven, om voor den 1 Oftober 178b' beantwoord te worden. „ Zvn het Vuur en Licht twee van ekanderen verfchillende ftoffen, of is het één en dezelfde „ ftoffe, welke door haare verfcheidene werkms, gen de aandoening van./^rM« in ons .gevoel, en die van Licht in ons gezicht veroorzaakt?" , Geene Verhandelingen, die aan het oogmerk der voorgeltelde Vraag genoegzaam voldeeden, waren ingekomen en dat" dus de uitgeloofde eereprys van ■qö Gouden Ducaten, of van eene Goude Medaille van dezelfde waarde, aan dezelve met heefi kunnen worden toegewezxn. . Dat 'er op de Prysvraag: „ Hoedanig et „ mee welke plegtigheden wierut het Hooge Land • gerigt des Bisfchops gehouden in het Over ei , Neaer■ Sikht van Utrecht? was het houden vai s' 't zelve aan zekere tyden of plaatzen verbonden " of ftond zulks willekeurig aan den Bisiehop' .' wie moesten daar toe verfchreven worden ? wel l' ke zaken en gedingen behoorden, ter eerder ir ',' ftantje, voor dit hoogfte Gerigt gebragt te woi den, en kon men van Vonnisfen van alle anaei ." Regtbanken beroep doen ? zo niet; dan bepaa " celyk, van welke gedingen beroep viel op d< " ze Hooge Bank ? eindelyk, of dit Landgerigt dS „ Bisfchops in 't S^ede - SufAt het zelfde is g „ weest, als de Hooge Klaringe des Bisfchops u- recht- *rogr. an 't %■: Geioot'chap, i t l > e :s n  u- TRECH1 PfCgr, van 't Provinc. Utr. Ge noot' fchap. i < j 3 t l ü v< v Jv d< A vr S5 J5 JJ 632 NIEUWE NEDERLANDS CHE " het Over. Sticfr, of Over-Tsfel? en hebben die , „ Steden in het Sticht, zo Over- als Neder- Sticht» „ oHofnmigen derzelven, onder de Bisfchoppen, „ eenige Rechtelyke Judicature gehad , onderfchei„ den van de Judicature, welke de Stedelyke „ Rechtbanken van Schout en Schepenen , uit „ naam der Landvorsten uitoeffenden ? Zo ia, „ van waar js de Judicature den Steden aange''™eLn en. h°e verre heeft zy zig uitgeftrekt?" Welke by het Programma van het Jaar 1786" ter beantwoording voor den 1 October 1788 tot eene ^ri°nCArySMaag is, ^gegeven, op dat de uitfpraak gefchiedde in de maand April 1789; geene Verhandelingen zyn ingekomen. B (3) Dat 'er op de aanbieding eener Gouden Medaille ter waarde van 20 Ducaten aan den Sehryver der beste Verhandeling over de eene of andere iieuwe ontdekking in de Theorie of Pracïycq der ^«^«^«„^benevens een Accesftt van eene Zilveren.Medaille, aan de naast daar bykomende Verhanging, ook geen Verhandelingen waren ingekomen. Hierop refolveerdede Vergadering de vraagover iet Puur en Licht te laten varen, dog die over- de iegtspleging in het Sticht op nieuws met eene dubele prys voor te ftellen, om beantwoord te woren voor of op den 1 Oftober 1791, zullende de uit)raak gefchieden in April 1792. Vervolgens ging de Vergadering over tothetvastellen van eene prysvraag, die beantwoord moet orden voor of op den 1 Oclober 1791, met uitlong van den gewonen eereprys van een Gouden [edaille van 30 Ducaten, of van derzelver waarom daar over uitfpraak te doen in de maand ?rfl 1792; en werdt goedgevonden de volgénde aag optegeven: 0 „ Welke is de aart van de Rachitis of zogenaamde Engelfche Ziekte? welke zyn haare oorzaaken? welke zyn de redenen, dat men de eerfte beginfelen zelden na het derde le- ,, vens  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 033 vens Taar der Kinderen befpeurt ? welke zyn hare " kenmerken? welke haare toevallen en gevolgen? welke is haare voorzegging? kan eenige middelen voorkomen ? zo ]a, door welkt ƒ welke zvn de beste middelen tot haare geneezmg? " Ve Lngende het Genootfchap,dat de Verhandelingen zo veel mogelyk ingengt werden naar de vat- ^e^ T eden befloten, om eene Gouden Medaille ter waar^ if van S Ducaten aantebieden aan den Sehryver der beste Verhandeling betreklyk tot de 7e benevens ^Accl.Rt van eene ZilverenMedail1?'aan de naast daar by komende, mits deze Verhandelingen eenig licht hier aan byzetten. Moetende dezl worden ingeleverd voor of op den ! Oftober 1790, om 'er uitfpraak over te doen in dezm0nda- tt Sturen of Leden van deze pryzenworden uitgefloten, of verpligt zyn tot de Reftitutie van deszelfs waarde. Verders herinnert het Genootfchap: fA) Dat by de Vergadering des Jaars 1788 is voorgefteld de volgende prysvraag: %/at voordeel bekomen wy uit de nieuwfte ontdekkingen omtrend de Kfa Lymphauca 1 wai " St verfoeiden dezelven over de befchouwing " de Hu shoudingvan 'sMenfchenLigchaam? wat tl ïrugten trekken wy uit dezelven, zo met: opzigt , tot de kennis der ziekten, als met betrekking tol " rleivelver genezing." . , " n?e bemitwoord moet worden voor of op den i Oef ober 1790, met uitloving van den gewonen eere Sys van Vene' Gouden Medaille van 30 Ducaten SPvan derzelver waarde, om daar over uitfpraal te doen in de maand April 1791- , ; j; . Dat op die zelfde Vergadering ook befloten is om eene Gouden Medaille ter waarde van 20 Du Sen aan te bieden aanden Sehryver der beste Ver U- TRECHT» Progr. van 't Provinc. Utr. Genootfchap.  u- TRECHT. Progr. van 't Provinc. Uir. Genootfchifp. i ( 4 \ l l i 1 1 I | i i » i d , i NIEUWE NEDERLANDSCHE handeling, over het een of ander onderwerp der Sia^iwmge hifto-te van ons Va ■ rlafei benevens een Jt&sfit van een Zilveren Medaille, aan de naast daar bykomende, mits deze Verhandelingen eeni<* licht hier aan oyzetten. a En moeten deze Verhandelingen worden ingeleverd voor of op den i October'1789, om 'er Uitfpraak over te doen in de maand April 1790. Dat by de algemeene Vergadering van het Taar 1787 befloten is, de vraag „ over de vorderingen „ der laatere Wysgeeren boven de oude in de Ziel„ kunde," nogmaals voor te ftellen met uitlovïnp' van eene dubbelen eereprys , om beantwoord te woroen voor of op den 1 October 1789, op dat de uitfpraak gefchiedein de maand April 1790. Doch moet hier in onder: het oog gehouden worien, dat het Genootfchap niet verlangt, dat één >f ander gevoelen, 't zy van den Sehryver, 't zy ;an eenige oude of latere Wysgeeren voorgetrokken n verdeedigd; maar enkel, dat uitvoerig en naauweurig, de onderfcheidene gevoelens der oude en latere Wysgeeren worden opgegeeven, en daar ut afgeleid de vorderingen derlateren boven de mden. Dat op die zelfde Vergadering ter beantwoording oor of op den 1 October 1789, met aanbiedt g an een prys van 30 Ducaten, of eene Gouden Medaille van dezelfde waarde, tot eene gewoond rysvraag de volgende was opgegeeven: ,, Welke zyn de waarfchynelyklte gedagten over , den aart en de uitwerkzelen van het D >' 'h n :s , vergift at) het Dierlyk Lighaam? en wt.lké z\n , de gefchikfte, en zekerfte middelen, oh Je ge, volgen derzei ve voortekomen of wegnecn en'?'* Zullende de uitfpraaak daar over gefchieden in i Maand April 1790. Alle Verhandelingen, welke naar een prys dinen, mogen niet met den eigen naam der Öpftelren, maar moeten met eene Zinfpreuk getekend,  JAARBOEKEN, Mei, 1789. «3f eri met een verzegeld Billet, het welk dezelfde Zinfpreuk ten opfchnft heeft, en waar m des Opftel-. Iers naam en Adres, zeer dinüelyk door hem eigenhandig gemeld ftaan, vergezeld zyn. En moeten de Verhandelingen met eene andere hand, dan die van den Opftefier, en. duidelyk gefchreven, in het Nederduitsch, Frans of Latyn opgëfteld, vragtvi-y toegezonden worden aan P. Luchunans, Profesfor in de Medicynen te Utrecht, fungeerende als Secretaris van dit Genootfchap; zullende alle Verhandelingen die naden geftelden tyd gezonden worden, ten opzigte van den prys, in geene aanmerking worden genomen. ' ■ ' ■, • , De Billetten tot die Verhandelingen behorende, aan welke een prys wordt toegewezen, zullen Meen geopend, en de overigen ongeopend verbrand worden. FRIESLAND- Leeuwarden. Omtrend het beroepen van Predikanten, die in de nabuurige Gewesten door politieke Refolutien of anderzints van hunne bedieningen zyn ontzet, is by de Gedeputeerden Staten van deze Provincie, op den 6 dezer maand Mei dit befluit genomen: EX- U- PRECHT. Progr. »an 't Prov. Provinc. Utr. Ge. noot- fchap*.  Leeü- WJUfcJ den. Refolut, omtrend Predikantenelders ge licentieerd enz 3 F t I W NIEUWE NEDERLANDSCHE E^RAeT.«f< het RESOLUTIEBOEK aer Edeie M^e de Hee- FRIEsÏÏNDtSTAAT£N''''' Woensdag den 6 Mey 1789.• f)e Procureur Generaal dezer Landfchanne m ^ Vorig verzoek van audiëntie binnen gedaan en aan dezen tafel gezeten zynde, heeft te kennen gegeven, dat geïnformeerd was, dat thans eenige .Perfoonen voorneemens zyn, iemand die 2 zyn gehouden gedrag, in de bekende oproerige beweegingen, waar door in 't Jaar 1787 de geheele Republiek zo zeer gefchokt is, als Predikant in eène der nabuurige Provinciën is gedeporteerd, of bv Pohtike Refolune zyn post ontzegt, wederom il deze Provincie als Predikant te doen beroepen , gemeend had, van Zyn fchuldigen plicht te zvn zulks te brengen onder het oog dezer Vergadering' als oordeelende het wegens de bekende invloed Ie? Predikanten op hunne Gemeenten ten hoogden gevaarlyk, zodanige Predikanten, die voor dezen ffr* plicht vergeetende, op een llrafwaardige vwze elders tegens de hooge Overigheid hebben geyverd sn anderen tot Oproerigheden aangefpoort! wederi 3m in deze Provincie te beroepen /waardoor de •ust der goede Ingezetenen op nieuws zoude kunnen worden gefloord, rteemende derhalven de vryheid >p t onderdaanigfc te verzoeken aan dir Collegie .m aan de Clasfen in deze Provincie aan te fchryen om geene beroepingen van Predikanten, die 1 de eene of andere der nabuurige Provinciën in eze tyden zyn gedeporteerd of by Politieke Refo itie gedimitteerd, of van hun post ontzet, te an-' robeeren , of anders zodanige Refolutie te willen eemen, als tot behoud der ruste en welzyn van ,and en Kerk zal dienftig oordeelen. y Waar op gedelibereerd zynde, is na gedaane om-  JAARBOEKEN, Mei> 17S9; ©37 A-rage goedgevonden en verftaan , de refpeftive Clasfen dezer Provincie te gelasten ^ gelyk dezelve gelast worden door dezen, geene Kerkelyke approbatie te verleenen, om beroepingen tot Predikant van Perfoonen, die in nabuurige Provinciën door politike Refolutie ofte anderzints van hunne bedie-, ningén zyn ontzet ofte gelicentieerd geworden. En zal Extracï dezes aan de refpective Clasfen dezer Provincie by Misfive worden toegezonden, ten ein: de zig daar na te gedragen, gelyk mede een Extract van deze Refolutie, aan de refpeftive Officieren en Magiftraaten zal worden toegezonden tot derzelver informatie,en eindelyk een Extract, uitgegeeven aan den Procureur - Generaal dezer Landfchappe tot deszelfs narigt. Accordeert met voorfz. BoeL In kennisfe van my Secretaris, H. H. van WYCKEL. Öriitrend den rechterlyken zin van deh fced van zuivering,by het bekomen van arriten, is op den 13 Mei deze Publicatie gédaan : De Staaten van Friesland, allen den geenen, die dezen zullen zien of hóoren lezen, falut, doen te weten: dat aan Ons door het Collegie Onzer Gedeputeerden is voorgedragen, dat men thans zeer verfchillende over den waren én rechterlyken zin van den Eed van zuiveringe, welke by 's Lands Ordonnantie, tweede boek 21 tytel, en by 't reglement reformatoir van wylen. Zvne Doorl. Hoogheid glof. ged. van den 21 December 1748 art. 28, by het bekomen van een ampt wordt gerequireerd, fcheen te denken, en de klaarheid der wetten echter het üeluk des Lands verzekerde; na daar op ingenomen Vv "f ,V ARJEN. Refolut i imtrend Predikanten'.Idsrsgt'icenti:erd enzh \  «3& NIEUWE NEDERLANDS €HE leeuWARDEN. Public, dmti end den eed van zui. vering. te Hebben, het Advis en Confideratien van deff I iove Provinciaal, overeenkotnifia; dezelve hebbe» goedgevonden en verftaan, te verklaaren, zo ak verklaard wordt by dezen Dat den eed v.m zuhtringe, die by het bekomen var, een Ampt, volgens Lands Ordonnantie tweede Boek 21 Tytel,en volgens het Reglement Reformatoir van uylen Z-yne Doorluchtige Hoogheid glor ged. van den 21 December 1748 , altyd moet gedaan wol'den, alleen ziet op de Codatoren en begevers van het Ampten op zodanige Particulieren huiten de Regeetinfe, a>m welke, om de betrekking op de Collator of'ColloWen gejehenken of iets anders gegeeven of. beloofd worden, en wiens ontvangst aldus op de Collator of Collator en zoude reduruleeien, en wdke pc,rfoonen art. 6. van gemelde Tyfel dcr Ordonnantie opgenoemd worden ; maar dat die eed geenzrnts ziet op de recognitie, die gegeeven wordt aan iemand, die zyn uwpt 7 dat hy heeft, rejï"yneert en overdraagt op een ander terwyl ffy voorts verklaaren, dat tusfchen hetreftgneeren en oi er dragen van een Ampt door Particulieren , ten behoeve en dien ft e van een derde, geen weztn.'yk verfchil behoord plaats te hebben, ot ^eiiia-,kt te worden. .1 En op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze alomme worden gepubliceert en geaffigeert daar men gewoon is Publicatie en affixie te doen. ' Aldus gerefolveert en gearrefteert op *t Landlchaps ■ Huis binnen Leeuwarden den 11 MeV 17Ö9. r U. van BURMANIA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. van SMINIA. Op den. ƒ4 Mei is Cornelis van Rees va» Pxaneker, in eene boeten van ioaöGoud- gul-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. ©39 guldens én de kosten verweezen. Verdefs heeft op den 16 Mei voot den middag Cornelis van der Burg, in het Jaar 17H7, in de Onlusten van dien tyd, regeerend Burgemeefter en Vroedsman te Bolsward, zyne Sententie ontvangen, hier in beftaande: „ Oat het Hof van Friesland den gevangen eouj, demneerdé, om by den Scherprechter op „ het Schavot geleid, en aldaar met het zwaard over het hoofd geflagen te Wot„ den, voorts gebannen b.iiten de Provin„ cie voor den tyd van 20 Jaaren; en daa-f eii boven te betaalen de kosten en mifeti j, vari de Juftitie,als mede die van den Prö- cesTe." De voornaamfte artikelen zyner befehuïging komen hier op t'huis : Dat de gevangenen , als Officier vaa ,j het Vrycorps of schuttery te Bolsward5 j, het Declaratoir van het Defenfie-Wé? ,, zen te Franeker geteekend en bezwóo$ ren hadt, en dus die nieuwe Staaten/ ,i als de eenige wettige Staten van Frlea^' „ land erkend hadt. „ Dat zyne Adviezen in den Raad,■ alft „ Burgemeefter,altyd fterk voor die nieuws ,-, Staten pleiteden, en hy 'er voor was ge-, weest, dat men derzelver Placaaten, of Placaat, publiek zoude afieezen, aanplafèf'i ken, enz. gelyk gefchied was. „ Dat die nieuwe Staten een Brief haar j, Bolsward gezonden hebbende, waar 'm zy . „ ordonneerden,dat de Collecteurs'sLandS „ Penningen niet naar Leeuwarden mogcenr Vv 3 j3 q&t Leëu-  640 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. „ zenden , maar dezelve tot nader order be„ waaren, by van advies was geweest, dat men zulks direct, aan de Collecteurs moest ,, te kennen geeven. „ Dat het voorfz. Vrycorps geproponeerd „ hebbende, dat men verfcheide Magiftraats„ perfoonen, wier denkbeelden met de zyne niet ftrookten, als de Heeren P. /I. Koop' „ mans, Jr. S. van Heemftra, N. Elgersma, enz., welke toen abfent waren,moest aan- fchryven, binnen 24 uuren te Bolsward te ,, compareeren, ten einde de zogenoemde 5, goede zaak te helpen doorzetten, by poene van remotie, welke propofirie hy gevan„ gen direct, met zyne goedkeuringe be„ kragtigd hadt. „ Dat, toen den Heer D. van Geelkerken. na dat de nieuwe Staten reeds gevlugt „ waren, proponeerde, om alle de Refolda, tien van den Magiftraat, geduurende dien „ tyd genomen, te vernietigen, en de wei* „ tige Staten te Leeuwarden hier van kei.- nisfe te doen toekomen; hy gevangen egs, ter van een ander gevoelen was ge„ weest, enz." Geen ftuk heeft al meer gefchillen voortgebragt en veranderingen ondergaan, dan de Militaire Jurisdictie of het Rechtsgebied over het Krygsvolk , waaromtrend op den 17 dezer maand Mei deze Publicatie van wege de Staten is gedaan;  JAARBOEKEN, Mei. 1789. «41 De Staten van Friesland, allen den geenen, die] dezen zullen zien, of hooren leezen, falut; doen te weeten: alzo Ons door Onze Gecommitteerde in 's Hage tot de Revifie van de Quotes en reguleering van bet Defenfie - Weezen van de Republiek, by Memorie is voorgedragen, dat Zyne, Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder aan Hunhadde gecommuniceerd Hoogstdeszelfs verlangen, om zo doenlyk eene meer egaale uitoeffening van de Militaire Jurisdictie te introduceeren, en daar by verklaard had, niet ongeneegen te zyn , om met Ons in overleg te treeden'', ten einde onderling zodanige fchikkingen te beraamen, als tot eene bpftendige bewaring van den Militairen Krygstugt, en het maintien van góede harmonie, tusfchen den Rurgerftand, en het Militaire zouden kunnen dienen. Zo is 't, dat Wy tot bereiking van deze zo ccwigtige en heilzaame eindens, over deze Materie met welgemelde Zyne Hoogheid in conferentie getreeden zynde, na over het ontworpene dien aangaande, alvorens te hebben ingenomen het Advis en de Confideratien van Onze Hove Provin. ciaal, goedgevonden hebben en verftaan te ftatuee. ren en arrefteeren, gelyk Wy ftatueeren en arrefteeren by dezen, het navolgend Reglement, waai naar'voortaan de Militaire Jurisdictie in deze Pro* vincie zal worden uitgeoeffend. Art. I. Dat voor Militaire Perfoonen, die vooi den Militairen Rechter in zaaken , waar over de cognitie aan den zeiven word toegelaaten, te rech moeten ftaan, zullen worden gehouden alle,welk< weezentlyk dienst doende zyn, als mede te Re cruteh, zo ras dezelve een Leening zullen hebbeS ontvangen; voorts Officieren die Penfioen trekken van den Dienst gedispenfeert, of by de Armé geplaatst zyn , voor zo verre dezelve woonagtii lyn in een Stad, alwaar Guarnifoen wordt gehou 0en' Vv 3 «. _,EE«- VAROEN. Public mtrettd ie Milt» '.airejurisdictie. I > r I %  gElj.'1 PuhKc. purend 'de Mikfafti 'fu- NIEUWE NEDERLANDSCHE jï Dat aan den Militairen Rechter prevativ» zf h^oren de cognitie, en het beoordelen van alle RKcesien en Delicten , den -Militairen Dienst coneemeerende, en die gebragt konnen en behoo-' ren^t^worden, onder het getal van pure Mte l JËbifiS ™e4e prevative aan den Militairen Rechter zal worden overgelaten, de erkentenis en Ju. dicature over alle Kxcesfen en Delicten, welke W Irtaire Perfoonen onderling of de eene te^en de anderen zullen komen te begaan, of fchoon die uit hun aart niet pure MiKtair moeten weezen IV. Dat verder aan den Militairen Rechter zal worden overgelaaten, het ftraffen van alle kleS Delicten en Excesfen , de magt der NcderrSS m deze Provincie niet te boven gaande en SS zonder onderfcheid, of die tegen Militaire of teS Burgerlyke Perfoonen, of denver GoedeTen |2 pleegd mogen zyn-. r; 3^ • ë 1 V. Datnogthanszodanigc HcineDeliclenenFx *wfea, wanneer die door Verlofgangers LpS worden, op Plaatzen waar geen GuarniSl gecorrigeerd en geftraft zullen konnen enmo Wden door de Nederregters der Plaatze S " ; Dat wyders alle Crimineele Dclidtén door Mihtan-en gepleegd tegen Burgerlyke Sfoonen Of derzelver Goederen, privativeözulien zyn en Zl I^tó^06^^--^ Hot- VII. Dat in 't civile aan den Militairen Rechter za behooren de Judicature over verfchilien, Militairen ontflaande over de Leenn4sSdv n Monteering, Wapenen bfvördj&i^ boeften, en over andere zoortgelyke iaaken den Dienst concerneerende. *?®%ng dtq VUL Dat civile perfoneele Actiën Ue&kffi «ing- Schulden tegen Militairen éfyleri könfen fe aangefteld vaar den Burgerlviin, of Cr S m  JAARBOEKEN, Mei. 1789. «43 Militairen Rechter, zo nis de Schuldeisfcher ver-; kiezen zal. „. , IX. Dat alle andere civile Aftien tegen Militairen, alleen zullen konnen en moeten worden aangefteld voor den Burgerlyken Rechter, zonder dat de Militairen Rechter,zig daarmede zalmogen bemoeyen, dog zullen de Actiën van lnjunen van Militairen onderling, voor den Militairen Rechter worden aangefteld, en zal het aan een Burgcrlyk Perloon , die°door een Militair gemjurieei't is , geoonootd zyn, zyn civile Actie voor den Militairen Rechter aan te ftellen. , X Dat alle Actiën wegens Fraudes, tegen de Gemeene Lands en Stads Middelen door Militairen begaan, zullen blvven aan den Politiekcn Rechter; en°de misdryven tegen 't Reglement op de m* cn Visfchcrycn, aan de Judicature van 't jagt-Gerccnte dezer Provincie. . XI. Dat ook ten aanzien van alle Politieke Uidonnantien en beveelen wegens Straaten, W allen cn andere zaaken tót de Poücie behoorende de Militairen onderworpen zullen zyn, aan den Politiekcn Rechter, even gclvk andere Burgers. XII. Dat van Crimineele Sententiën, by den Militairen Rechter geveld in alle zaaken, die appellabe! zyn naar de gemeene Rechten, binnen drie dagen na de Pronunciatie, provifioneel geappelleerd zal kunnen worden aan den Raad van Staten der Vereeriigde Nederlanden. XIII. i>&t van alle civile Sententien wegens Penninefchuld bv den Militairen Rechter gewcezen .et? boven de vjftig Caroli Guldens bedragende, binnen tien dagen geappelleerd zal konnen worden aan "t Collegio'der'Edele Mog. Heeren Gedeputeerd? Staaten "dezer Provincie. XIV. Dat door dit Reglement het Placaat var den 14 Maarr 1784,01 het daar in vervatte Regie' ment op de Militaire Jurisdictie, word gehouden vooi .vernietigd: dog de Refolutien,op dien zelfden dag, Vv 4 tót rV ARDEN. Public. ie Militaire °TuriidxBie.  Leeuwarder. Public Omtrend dn Md< faire Ju. risdiüie. 4 i 1 ! j ( <*U NIEUWE NEDERLANDSCHE ten aanzien der apprehenfie van Militairen en andere Pomóten genomen, mitsgaders de Refolutie van den UfitY-mê' Vu001' 20 vfre ^refthet Recht van den Militairen Rechter, om burgerjyke perfoonen voor tI" als Getuigen te doen citeeren, benevens de Refolut.e van den 24 February i775, betreffende dezamenfteliinge van den Militairen Rechtbank en het Reent van den Militairen Rechter om buiten de Provmee en in het Tugthuis te bannen, in hunne volle kragt zullen blyven, voor zo verre door dit Reglement met worden verandert. XV. Dat dit Reglement provifioneel zal fland grypen, ter tyd en zo lange met gemeene bewilliging van alle de Hooge Bondgenoten, dc Mil taire Jurisdictie, in alle de Zeven Provinciën, op een egalen voet zal zyn gebragt- " En op dat niemand hier van onkundig zv. zal deze alomme worden gepubliceert en geaffigêert daar men gewoon is Publicatie en AUictie te doen" ft^Idi,S-glr-dblvtft en ge5rrefteert op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden, den 17 Mei 1780" U. van BURMANIA, Vt, Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. van SMINIA. De Heeren Gecommitteerden uit de Vol magten der vyf deelen Zeedyken Buitendvks in Friesland, gezien hebbende de antwoorden op de Prysvraag: „ Welke zyn de bes, te, zekerde en minst kostbaare middelen , om door sfkiding der ftroom, de oude of , Buitendyk der Zuriger Oord, tegens de , woede der Zee te beveiligen, én de aan-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 645 ', flyking of aanwas van Strand aldaar te be-; vorderen; en welke gevolgen ftaan 'er ge„ boren te worden, indien de Zuriger Oord wierd geabandonneerd ? " hebben den prae» niie van tachtig gouden Ducaaten , toegewe. zen aan de Verhandeling, onder den Zinfpreuk : j, Oe wensch tot nuc van 't Vader„ land." geteekend J. S. Waar van by het openen van het billet gebleken is de Schryvers te zyn Je'le Jacobi, Stads Bouwmeefter te Harlingen, en Simon Miedema, Strandmeefter der vyf deelen Zeedyken Binnendyks. Zynde de overige bilietten ongeopend verbrand, uitgezonderd de billetten, gemerkt: „ Hoe eenvoudiger hoe „ beteren S* R. vermits de Heeren Beoor« deelaars voorgenomen hebben met opzigt tol de Schryvers van deze twee uitgewerkte Verhandelingen', nadere voorflagen aan d< gezamenlyke Volmagten te doen. STAD EN LANDEN Groningen. In h laatst van deze maand Mei is te Staatsvergaderinge dezer Provincie inge gekomen eenen brief van Zyne Doorluch tige Hoogheid , den Heere Prinfe hrfftad houder, by welken Hoogstdezelve aan Hm Ed. Mog. kennisfe geeft: „ dat op gunftigi voordragt van l iooggemelde H. Heeren Sta ten, agtervol-gens derzelver Refojuüe va Vv 5 de LEEUWARDEN. 1  Groningen. < ^ i i c t h l NE» C46 NIEUWE NEDERLANDSCFIE den 1 Mey jongstleden, hadde verleend, en aan de hooge Juftitie-Kamer dezer Provincie , ften einde geregiftreert en uirgelangt te worden, toegezonden brieven van abolik>C £ voikomen kvvytfchclding voor G E. Dikkers, Jacob Albert Queflius, Edzo Harms Oest, Eitje Harms }H. Overbek Hekket, hanne Harms, Jan Everts, Willem Willem, Jakob Perriere, Klaas Hendriks Vldeiiburger, Romke Eppes en Hendrik Jans," behelzende voorfchreven brieven van abolitie, „eene volkome kwytfchelding van de laiten, waar over voornoemde Perfoonen, by □e refpecf-ive Sententien waren gecondempeert, en zy, met buiten verder vervolglening dezer vonnisfen, herfteld in hun eer :n recht, met uitdrukkelyk verbod aan elk, sn eenieder, om hun daar over immer of )oit eenig verwyt, of moeite te doen." Ook is by de Edel Mogende Heeren Staen dezer Provincie op hoogstderzelver jongte Vergadering befloten eene algemeene Amnestie of vergiffenisfe , 'vast te ftellen nder eenige bepaaling en uitzondering om', rend de gebeurtenisfen enz., welke 'in de latfte onlusten ook in deze Provincie, heb., en plaats gehad.  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 64?" 0 EDERLANDSCIIE * CO LO N IEN. Batavia. Zie hier eenige berigten uit dit Waerelddeel: Den 8 April 1788, wierd tot Cornet aangefteld, onder het Corps Dragonders Lyfwagt van den , Heer Gouverneur - Generaal, in plaats van den tot, Commandant -van Talatiga aangeftelden Luawich, de Sergeant li. Mudding; tot Extraordinaris Lieutenantvan de Artillery den Vaendrig Ingenieur E. R Hauvr.unn; onder 'het Guarnifoen is alhier geavanceerd tot Lieutenant den Vaendrig J. C Inch: tot Vaendrigs de Sergeanten Lr. Rees, J. I. Schnnl, C. L. Sper bei en H. C Westenhidtz; tof. Opperhoofd te Bimilipatnam, den Onder- Koopman p li. Beskufius, en tot Secunde aldaar den Boekhouder Van'Somenn tot de Fieyenisfe. Den 15, wierd na Ceylon aangelegd het Schip de Barnier en na Bengalen het Schip de Reform; tot Refiden te Tadraspatnam aangefteld den Koopman-Fiscaa cn Soldv-Boekhouder J. D. Simo*>s, en in des. Llfs plaats weder benoemd den Onder - Koopmai W: H van Bytand, onder toevoeging van den ty tel van Koopman. Den 22 te Malacca is op zyi Fd verzoek op het honorabelfte ontflagen en heiwaards verlost den Gouverneur en Directeur O 'de Bruin, welke vervangen is door den Opper Koopman, .Secunde en Hoofd-Adminiftrateur A ■■Ojuperm l die gefuccedeerd is door den Koopma en Fiscaal F. T/veren-; in wiens plaats is opgetre den den Koopman en Riouws-Refident D. Rhude :éeze plaats weder vervuld met den Onder-Koot ATAA, lerigtea tit Ba- avia. \ l  Batavia. Berigte uit Batavia. 648 NIEUWE NEDERLANDSCHE man en Secretaris van Politie Chr. g, Baumgar. ten; zullende gemelde Couperus, Thierens en Baum» garten, to: Gouverneur, Opper-Koopman en n Koopman, refpectivelyk aan de Heeren Ivlaiores favorabel worden voorgedragen. Den 25- is toe Kaptein ter Zee bevorderd en jn Commando op 't Schip liolenburg bevestigd den Kaptein-Lieutenant ter Zee M. Jurgens. Den 6 Mey is in plaats van den ontflagene 7. ' T\\ \ tot KaPtein van de Stads Pennisten aangefteld den Kaptein - Lieutenant van de Kafteels Pennisten J.R. Coortfen; dezen vervangen door den Kaptein-Lieutenant van de Stads Pennisten N hngelhard, en wiens plaats is vervuld met de Lieutenant van de Kafteels Pennisten J. D. Beynon • na Java zyn aangelegd de Schepen het Slot van Ca' pelle, Belvltet, de Pollux, de Sutcheance, de VeiW'gting , het Meeuwtje , Couda , Ridderkerk Trompenburg, Bleyenburg, en na Banjer facktrust. Voorts is op het vacante Schip Hinlopen in Commando gefteld den Kaptein ter Zee J. de Freyn Den 9 Mey is in plaats van den ontflagen j. A. Coortfen , tot Lid van Scheepenen aangefteld den Koopman G. T. Fa weer, terwyl den Heer Prajfident en de verdere Leden van dat Collegie dezen jaare blyven continueeren; op Java is met den tytel van Oud-Lieutenant ontflagen den Cornet D I. van Strahndoiff, en in zyn plaats aangefteld den Vaendrig Rus/eh tot Vaendrig bevorderd den Wachtmeefter C. Ramp; voorts is tot EquipagieOpzigter te Samarang aangefteld den Bootsman Bosfethie/. > Den 13 wierdt in plaats van den Overledenen Lieutenant Pruis, onder bevordering tot Vaendrig tot hoofd der Militie te Cheribon aangefteld den Sergeant Mtrtsz , en van Bengalen herwaards verlost den Onder - Koopman en tweede te Patna D. van Hogendorp. Den 16 is in plaats van M. van Ra d, tot Adjunct eerfte gezwoore Clercq ;er generaale Secretary en Collecteur vaq het klein Ze*  JAARBOEKEN, Mei, i?So. ©4* *e*el aangefteld den Onder ■ Koopman, Bibliothecaris en Archivarius G. J. Runjierff; tot Opper-. Chirurgyn in het Armen en Weeshuis, m plaats van den Overledenen Hullebosch, den Oppermeefter J. m Bovens, en na Suratte aangelegd de Schepen Spaarendjk en Berkhout. Den ao onder de Compagnies Reünisten van het Kafteel, is op zyn verdoek ontflagen den Sous Lieutenant % W.C>oU, voorts tot Lieutenant onder dat Corps aangefteld de Sous-Lieutenant N. M. iVJartaerre, tot Sous-Lieutenants tl. lf. Gaillard en m.KSchou. ten ■ tot Vaendrigs effeèlief J. C van Son enC. Eekhout, en tot Vaendrigs fupernumerairJ. de Pui en l.W. van Schellebeeck, terwyl de Adjudanten onder gemelde Corps, Reinst en Van Eys, toegevoe^d wierden den tvtel en rang van Sous - Lieutenants: tot Gezaghebber ter Kust Coromandel, Si in plaats van wylen Blaauwkzme,, aangefteld der Koopmanen Hoofd - Adminiftrateur aldaar L\. ra dama, met den tytel en rang van Opper - Koopman die vervangen is door den Onder - Koopman, Pak huis-Meeifer, Negotie en Tol - Boekhouder M Stotfenberp, met den tytel en rang van Koopman zynde in laatstgemelde plaats benoemd den Koop man, Fiscaal en Soldy - Boekhouder W.Hv* Bvlon welke gefuccedeerd is door den Boekhou der, Secretaris van Policie en Casfier li. Brouwer met voordragt tot Onder - Koopman, zynde in dien blaatze weder benoemd, den aldaar zig bevindend Omder - Koopman buiten employ % « de Raajp wyders is op Ja-vaas Noord Oost Kust, in plaat van wylenV. A. Palm, tot eerfte Refident t Souracarta benoemd den Provifie - Koopman en Re fident van Rembang Hartfinck^ met den tyt< en raxig van Opper - Koopman, in wiens plaats ot getreden is den tweeden Pakhuismeefter en Negotie Overdrager te Samarang G, .an Mas fan-, tot welk post aangefteld is den Soldy-Boekhouder ff d< Worm, en deze gefuccedeerd door den Boekhoud Batavia. . Berigten uit Batavia» i » t r & e TC :r  Batavia. Berigtf uit Batavia, i i i J t 2 n fc tc di di w d< V fn Cj-o NIEUWE NEDERLANDSCHE G. fV.Fifther, met Voordraat tot Onder -Kor»*, man Den 2? is op zyn verloek ovec£% Nederland verlost den Advocaat W. E. Do Zt * Den 3 Juny zyn aangelegd de Schepen Fyk en Ltnden naar Bengalen en hec dtiemt /Ja ul/Lf naarMalaCca; als Vaendrig Ingenieur gechangeerd dm te Zee bevorderd den Lieutenant /i,^. Den iö wierd in plaats van den Overledenen dl Rolt £t Vf, öeeroraado) der Bataviafche Ommelanden aangefteld den Hoofd • Ingeland P. BeTtal on tniïCTe tCh!'P f**&* *« commando ge? gefteld den Kapcein ter Zee A Tetmenl. en tot Kaptein-Lieutenant bevorderd den Lieutenant cl TidTn%erdnn Sous"Veutenant * als Lidlm t Collegie van Weesmeefteren dezer Stede ontflagen den Koopman C. M. NtUH , ^n n des- s;edePiaa^Wrer den Scheepen dezer tzZ- *£• C'o'e, tot Buiten-Regent van het Vrouwen Tugthuis aangefteld den BuTger C Vï»» ; onder de Westzydfche Burger Copid4L Hs Lieutenant ontflagen sj. C. L?yL*"TS£ :oe weder aangefteld den eerften Vaidri* * w£ f z en toe eerften Vaendrig den tweeden"VaendrL f-G. tot tweeden Vaendrig den 12 'ari de Oostzydfche Comp. % WL^SK ten Adjudantden Sergeant onder dezelve'* at tweeden Adjudant den Sergeant van de Oo'tydfche Comp. X G. ffa^aker. voorrede ïfpechve mindere Coliegien en Regentonen * iitsgaders de Officieren van de OwSwKS* ne Burgery; item de Cavallery voor nog een & laaten contmueeren; aan den Oud-Sergeant Sn ; Oostzydfcne Burgery R. :fu^%t^S ;n tytel en rang van Oud ■ Vaendrig; laatftelvk ierd tot bedienfter der Sterfhuizen en bezorgfler r Begraafenisfen aan de Westzyde aangeftdf d= 'ed, fgefe- fc plaats van de overledene Suf! )uw Memt. Den ,3 ajs fofpecteur van het Te pro-  JAARBOEKEN, Mïij 1789. 65! Srozenhuis ten Eilande Purmerend* is op zyn ver-] zoek ontflagen '/. Maèbr, en in deszelfs plaats we-, der aangefteld den Opper-Meefter van het Wees en Armen-Huis *i. W. Bowem. Den 16 wierd ónder de Dienaaren op Bengaaien op zyn verzoek als Equipagiemeefter aldaar ontflagen en herwaards vérlostden Kaptein ter Zee F ea iks\ als eerfte Afpakker in de Klederen Zaal bevestigd den Onder • Koopman B. C. O. Boumn, en als ordinair Gecommitteerde in de Negotie - Pakhuizen den Onder Koopman buiten emplooy P. E van Hogendor». Den 20 , tot Kaptein - Lieutenant ter Zee bevorderd den Lieutenant D. Smith, in plaats van den zinnenloozen if. Abrahamsz., is tot Doodgraver van het Binnen-Portugeefche Kerkhof aangefteld den Burger R- "ara Vliet. Voorts zyn na Nederland aangelegd de Compagnies Schepen, als Albiaslerdamna Zeeland, de Geiegtightd na Rotterdam, zo mede zyn geconfigneerd de ingehuurde particuliere Schepen, als: voor de Kamer Amfterdam de Zeevaart, de Gtertruida en de Goede Vawagting. Voor de Kamer Hoorn de Vlugge Trekvogel; en voor de Kamer Enkhuizen Meetenberg. Onder de Comp Pennisten van de Stad wierden ontflagen den eerften Sous-Lieutenant C. M. Keur , en den derden Vaendrig effeclief J. C G. Brands. Voorts onder dezelve bevorderd tot eerften Sous - Lieutenant S ven Hoelèn , tot tweeden G. C. Fetmenga : tot eerften Vaendrig effectief f. H. Wh, tot tweeden 0. W. A. Senn van HaV.-i, tot derden J. Hy oersmart; en tot Vaendrigs fupernumerairs de Ser geanten J. Havetkorn, W. .7. Cransfèn en J, F Houtman ; mitsgaders tot tweeden Adjudant aange fteld P. A. Goldliach, met tytel en rang van tweeden Vaendrig fupernumerair j laatftelyk is aan dei eerften Adjudant J. C. Veldkamp , toegevoegd dei tytel en rang van eerften Vaendrig fupernumerair Den 24, wierd op zvn verzoek na Nederland ver lost den Predikant te Sowabaya H. 'f. Scfo'ft De 'IA. Berigten ih Ba» aria*  È.VFAVJA Berigtei uit Bai ttuüu i i i j F i e ï I ü t£ ƒ ÖJ2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Den 27 is op Syn verzoek na Nederland verlosÉ den Rrankbezocker van het Buiten Hospitaal P Munsk. Na Ceiion is aangelegd het. Schip de fhce'meur; den Kaptein-Lieutenant en Gezaghebber ? P. Bianaau, wegens het vervalfcben van zyn [ouN naai, het onredelyk behandelen van zyn onderhoonge, is gedegradeerd tot Matroos, van / 9 per maand; lot Vaendrig Militair op Riouw bevorderd, den Sergeant G L. Smit. Den 27, als SÓIdy-Overdrager te Malacca bevestigd den Boekhouder ?• r. O t et zee. u Den 1July wierd op zyn verzoek na Nederlaiid verlost den Predikant" van de Gereformeerde Gemeente alhier H. P. van fluyzum. Den 4 wierd Mr. G. tan der Gensr, gepermitteerd om als Advocaat voor de refpeftive Coliegien van Juftitie alhier te mogen pdftuleeren; op het vacante Schip dé feentmph wierd in Commando gefteld den KapteinLieutenant ter Zee Th. Tomfamt. Den 7 op den mddag arriveerde ter dezer Rheede het Schip hei Leo, aan boord hebbende den Wel Edele Geftr Heer Raad extraordinair van Jndiën en afgegaane \mbons Gouverneur sh de Bock, die dan ook des mderendaags, onder het obfervceren van het «»e. voon ceremonieel, in de Vergadering hunner Hoog ■'.delhedcns is geïntroduceert. Den 15, wierd in ilaats van den overleden Schuban tot Sous-I ieu enant onder het Corps Dragonders Lyfwagt aanbeeld den Cornet J. Wesjetman3 en tot Cornet d&en djudant y.U Fifche,; mitsgaders in deszelfs laats tot Adjudant benoemd den Wachtmeefter' n' f f■ -/iDen 10 Wit;rd °P zVh verzoek als erRen Admimftrateur in de.Westzvds Negotie-akhtuzen ontflagen en na Nederland verlost den .oopman 1). /t. /hekman; in plaats van den ontagen1 /' ednks tot Equipagicmeefter te Bengalen' ingefteld den Kaptein ter Zee P. Leiie; tot Kapt r Zee wierd bevorderd den Kaptein - Lieutenant , Hartman; en tot Kaptein - Lieutenant denLieu-  jAARBOEKEN, Mei, 1789. &J3 tenant ter Zee Chr, Fiets; mitsgaders op het vacan-; te Schip ie PrinCss van Orange, in commando ge-1 fteld den Kaptein - Lieutenant ter Zee IJ. Drukker. Den 19 , met het arrivement van het alhier ter . Rheedfe gearriveerde Schip de Goede Trouw , uit i Nederland, ontfing men de Promotie-Brief der Hoog \ Edele Heeren van Zeventienen, gedateerd den 21 December 1787, en uit dezelve heeft men , dat tot Advocaaten van dc Maatfchappy zyrt aangefteld de Heeren Mr. S. C Nederbwch'ë^ Mr. P. J.Guepin; tot Raad extraordinair van Indien, den Heer Raad extraordinair cn Malabaars Gouverneur ?. G. van Ang m ik \ en tot Raaden extraordinair van Indien de Heeren P. G. de Bruin, Gouverneur en Directeur van Malacca, B. Reyke, Gouverneur en Directeur van Macasfer, en f. H. Wegerman , Bailliuw dezer Stad. Den 25, mits het geobtineerd öntflag van !>. A. Beeiïkman , wierd tot eerfte Adminiftratèur van de Westzydfche Pakhuizen aangefteld den tweeden Adminiftratèur C. P. Reigers» man,met voordragt tot Koopman; in deszelfs plaats tot tweeden Koopman aangefteld den Onder - Koop* man en tweede in het Klederen Pakhuis P. A. Gold' back ; dezeh weder vervangen doof den OnderKoopman Mr. G. J. Keyzer. In plaats van den Heer Raad extraordinair van Indien Weger-ma» is tot Bailliuw en Kerkmcefter dezer Stad aangefteld den Vice-Praefes van Heeren Scheepenen G. Bartlo; tot Vicc-Prelident met de daar toe ftaahde qualij reit en honfteur,het Lid van het zelve A. Aserbeek* en tot Leden in 't gemelde Collegie den bovengemelde Reigersman en den Burger f. M. Balpe\ tot Vaendrigs Militair in 't Guarnifoen alhier bevorderd de Sergeanten H. fahifm en C. A. var. Zindehheim; in plaats van den overleden A. Dauod, is tot Kaptein onder de Mooren aangefteld den Lieu tenant P. M iSima • onder de Dienaaren op Ceilor als Soldyboek - Overdrager bevestigd den provifio neel in den eerften fungeerende Boekhouder J. Kric Xx ken 3atA» 'ia. lerigteit tit Ba» uvia.  Batavia. Berigten trit Batavia. 654 NIEUWE NEDERLANDSCHE kenbeek, met .voordragt tot Onder • Koopman; toÉ Vaendrigs Militair de Sergeanten C. Pikkel en C. Fiederman; en als ordinaire Vuurwerker den extraordinaire dito H. Aldons. Den 29, wierd op zyn verzoek met den titel en rang van Oud-Kaptein naar Nederland verlost den Lieutenant Militair P. F. de Boy. Den 1 Augustus wierd tot Ouderling by de Gereformeerde Gemeente dezer Stad benoemd den Koopman C. P. Reigersman- Voorts zyn de volgende Compagnies - Schepen aangelegd, als: na Nederland de TJl oom en de Standvastigheid ; na Malabaar, Zeelmd; na Cabo de Goede Hoop, de Schelde; en na Padang Houtlmt. Den 2, ontfing men alhier met een Visfchers Praauw de tyding, dat het Schip Tiompenbwg , van Japara, met een lading Hout komende, tusfchen Tidarie en Pamanoekan op 12 vadems water was gezonken, doch de daar op bevindende manfchap was gelukkig gefalveerd. Den y, is behoudens qualiteit en gagie, op zyn verzoek na Nederland verlost, den Baas der Scheeps-Timmerlieden ten Eilande Onrust Chr. Mos/els ; tot Kaptein - Lieutenant ter Zee bevorderd den Lieutenant J. G. Drees; en tot Gezwooren Scriba en Soldy - Boekhouder te Padang aangefteld den Adfiftent" alhier F. L. A.v/n li es fels, onder bevordering tot Boekhouder. Den 8, wierd in plaats van den na Nederland verlosten C. Moffels, tot Baas der Scheeps - Timmerlieden ten Eilande Onrust aangefteld b1. Backir; -in deszelfs plaats tot Baas der Timmerlieden op de Equipagie - Werf alhier aangefteld den eerften Meefterknegt van den trein Iz. van der Mtulen; en tot Opziender van het TouwPakhuis, in plaats van den overledenen tsner, den Bootsman van dé Equipagie Werf alhier O. Roemi, onder bevordering'tot Sous-Lieutenant ter Zee. Den 12, wierd ter afwagting van Emplooi gepermitteerd na Ceiion te vertrekken den OnderKoopman A. P. Hageman. Den 19, wierd tot Kap-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6j$ Kaptein ■ Lieutenant ter Zee bevorderd den Lieuteïiant ter Zee J. Kisviedt. Voorts zyn na Java aangelegd de Compagnies Schepen üregterland en Oud Haat lem, en de gehuurde particuliere Schepen Gatenis fe en de Geertruy en Petronella; onder de Dienaaren van Malabaar, in plaats van den overleden ÏÏeèij -, wierd tot Fiscaal en Casfier aldaar aangefteld den Onder-RoOpman buiten emplooy P. van i>pal, met voordragt aan de Heeren Majores tot Koopman; tot extraordinaire Lieutenant van deArtillery, den extraordinaire Vuurwerker //. Snel, in plaats van den mede overleden Beeger; en tot Refident te Porca, in plaats van den als zodanig ontflagen Tousfaint, den Boekhouder J. Bos; mitsgaders tot Sabandhaar den Boekhouder Wolf. Den 22, wierd op zyn verzoek uit 's Compagnies dienst ontflagen en in Burgèr Vrydom gefteld den Vaendrig Militair en Commandant van de Waterplaats J. Gold-, onder toevoeging van den tytel en rang van Lieutenant Militair. Den 29, wierd op zyn verzoek als Commandeur en Opper-Equipagiemeefter ontflagen en na Nederland verlost: Chr. alm. Den 2 Septemberis aanden Kaptein van het Schip de Standvastigheid, Kaptein W. Sterf, gepermitteerd om voor eenige tyd aan de vrye Vaart over te gaan; en in Compagnies dienst weder geëmployeerd den aan den vrye Vaart gelicentieerde Kaptein ter Zee H- Volken, en als zodanig op het gemelde Schip de Standvastigheid in Commando geplaatst. In plaats van den op zyn verzoek ontflagen en na Nederland verlosten Biom, wierd tot Commandeur en Opper - Equipagiemeefter aangefteld P. H. de Haaide ;in plaats van denzelven tot ViceCommandeur en Onder Equipagiemeefter den Kapt. ter Zee W. J> Andrietfin; op het Schip het Slot CippelL', in Commando gefteld den Kaptein ter Zee A. Coblyr.\ mitsgaders tot Kapteins ter Zee bevorderd de Kaptein-Lieutenants H. Spykerman, , Xx 2 IJ. Batavia. Berigte, uit Ba» tavia.  <556 NIEUWE NEDERLANDSCFÏE Batavia. H. van Dadelbeek, H. IV. Hap; enT. Tousfaint$ en tot Kaptein Lieutenant ter Zee den Lieutenant ter Zee D. Borlee. En den 9, wierd na Java aangelegd de Schepen Recht door Zee en Gouda. Op den 30 September van *i afgelopen Jaar 1788, wierdt by de Hooge Regeering alhier eenen Bededag vasrgefteld , tegen den 35 October daar aan volgende, van welken de uitfchryvinggedagteekend den 9 Oélober aldus luidt: ^al een Sterveling, die met den verheeven naam van Christen pronkt, recht beantwoorden aan de heilige bedoelingen, waarom hy door de Godheid, als mensch, boven oneindig veelen van zyne Mede - Schepzelen zo ruim beweldaadigd, en, als Christen, boven verre de meesten zyner NatuurGenooten met zo veele onwaardeerbaare Voorrechten begunfb'gd is; dan moet hy zeker, onder een geftadig en ootmoedig inzien van de betrekkingen, waarin hy gefteld is, en van de diepe verplichtingen, waaronder hy ligt, ten opzichten van zynen God en Weldoendër, de wegen van den Almogenden aandachtig gadeflaan, het genot van het minde goed aan zynen Algoedheid toekennen, zich zeiven met al het genootene aan Hem ter Zyner verheerlyking toewyen,en geen kwaad gevoelen of vreezen, zonder Hem in de roede te vallen, en demoedig te aanbidden. De Heidenen, de onbefchaafde zelve niet uitgezonderd , zyn hier in, op hunne wyzen, niet nalaatig, maar brengen, by het genot van Zegeningen, Offerhanden van Dankzegging , en, by het gevoel of vreeze van Oordeelen, Offerhande van boete aan hunne God toe; en wy, die zo verre boven dezelven bevoorrecht zyn , zouden ons dus den naam van Christenen onwaardig maaken, indien wy de goe-' der-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 657 dertierenheden Gods in alle zyne Werken zyne Rechtvaardigheden in alle Zyne weegen, met eene onverfchillige zorgeloosheid befchouwden. En wie is 'er onder ons, zo ontaard, zo ondankbaar van gemoed, dat hy 't niet alleen aan de goedheid des Allerhoogften toekenne, dat wy, m weerwil van alle onze zonden en ongerechtigheden, in deze verafgelcgene Gewesten , die door eene onmeetbaare ramte van ons Vaderland zyn afgefcheiden noch het goede des Lands mogen genieten , dat wy onze zo duur verkreegene Bezittingen m deze Morgen Landen noch mogen behouder en onze Oppermagt op dezelve noch mogen handhaven? dat Neêrlands Maatfchappy , hoe zeer ook door Rampen gedrukt,en Onheilen gefchokt;noch ftaande is Weven, en tot de welvaart van ons gezegend Gemenebest, en de voorfpoed haarer Ingezetenen, mag medewerken? dat, daar de woede der Zeeën en Winden, zonder het inbindend bevel van den Almachtigen , noch paal noch perk kend, en zo veele kostbaare Kielen doet verboren gaan, nogthans 'sMaatfchappy's Schepen, die in den voorleeden Jaare van hier naar Europa zyn vertrokken, allen Africa's uithoek voorfpoedig hebben mogen bereiken, dat die in dat Jaar van daar naar Nederland zyn voortgeftevend, de Havens hunner begeerte behouden zyn ingeloopen, en dat meest alle de uit Nederland naar herwaards afgezondene Bodems gelukkig tot ons zyn overgekomen' dat de verdeeldheden in ons lieve Vaderland, die, door twist er twecdragt aangeftookt, onze Landsgenooten zo geweldig in hunne ingewanden deeden woeuen, er ons, wel eer zo bloeiend, Nederland zo deer yt geteisterd hebben, veel al tegens eene verkw.kke lvke rust, eene lieflvke vrede en eensgezindheid, zyn afgewisfeld, en hier door eene reeds begonnen* ^vernielende Burgerkryg m haare woede geftuit. en 'sLands en Volks ondergang ,s voorgekomen , Wie, die dit alles gadefiaat, ziet niet, dat Go Xx 3 aei BatA" via. Uitfchr. van eenen. Bededag.  Batavia. Uitfchr. van eenet Bededas. ójS NIEUWE NEBERLANDSCHE des goedertierenbeden veele zyn , dat Zyne barmhartigheden over ons geen einde hebben? Dan, daar 'er geene oordcelen zyn, die'de Heere niet en werkt , en gerechtigheid en gerichte dc vastigheden zynes Throons zyn, moeten wy het ook als eene zichtbaare blyk van de Goddelyke rechtvaardigheid befchouwen , dat even dezelfde verdeeldheden ons lieve Vaderland zo veel van baaren ouden luifter hebben beroofd, de lieflyke eendracht , de fteunpilaar onzer vryheid hebben verbrooken, baaren Koophandel en Zeevaart, de bronnen van baaren voorfpoed, hebben ontzenuwd, veelen haarer gegoede Ingezetenen met hunne ryke bezittingen naar elders hebben doen verhuizen , en ons en onze Naneeven niet dan met fchrik op die jammervolle dagen zullen doen terug zien • dat de Koophandel der maatfchappy, die wel eer zo heilryk was, van dag tot dag zo zichtbaar afneemt, haare welvaart, en die haarer Ingezetenen als uitgeteerd word, en alle middelen, waar door zv zolange boven alle Maatfchappyen uitblonk, als voor haar afgefneden liggen; dat de ryk gelaadene Schepen Mtddehvyk en de Admbaai de Sufren 00 hunne reizen naar en van China zyn gemist, en meer dan waarfchynlyk, met de daar op geweest zynde Zielen, zyn verboren gegaan, en de Maatfchappy, in haare kommervolle gefteldheid, daar door weder een allergevoeligst nadeel heeft moeten ondervinden; dat de fterfte ter dezer hoofdplaatze Reeds, zo by de Land en Zee - Magt, als verdere Inwoon' ders, in weerwil van alle middelen, in haare ver. flinding voortgaat, in haare Verwoestingen blyft aanhouden ; dat eene aanhoudende droogte het Aardryk haare gewoone voortbrengzelen doet weigeren, den Landman zyn hoop op een gulle inzaamehng zyner Vruchten verydeld, en ons haare geduchte gevolgen vreezen doet. En hoe zeer ook aan veele dezer dingen eene natuurlyke oorzaak kan worden toegefchreeven, zo is  F* JAARBOEKEN, Mei, 1789. 659 is het echter de Heere der Natuur, die dit alles gebied en toelaat; want Hy is te heilig van oogen, dan dat Hy het kwaade zou kunnen zien, cn niemand onzer is 'cr, die zyn hand in zynen boezem fteeken kan, zonder die Melaatsch 'er uit te haaien , van wegens onze overtrcedingen en ongerechtigheden; ja'het zyn alleen de goedertierenheden Codes, dat Hy Zynes ontfermens over ons niet moede is , dat wy door Zynen toorn noch niet verdelgd zyn geworden. Het bezef van dit alles moet ons noodwendig dwingen, om van zo veele dagen, als wy in een afrollend Jaar in ydelheid doorbrengen , ten minften eenen af te zonderen, om op te komen met de Feesthoudende menigte, en te verfehynen in de Voorhoven onzes Gods, om Hem opentlyk toe te brengen de verfchuldigde Offerhanden van Lof en Dankzegging, voor zo veele onverdiende Weldaaden, en van Zyne Barmhartigheid eene genadige vergeeving onzer zonden, en eene gunstryke afweering van alle rampen, die, zo het algemeen. als een ieder onzer in het byzonder drukken en dreigen, aftefmeeken. En het is om alle deze redenen dan ook, da de Hooge Regeering dezer Landen op den 30 Sep tember iongstlceden befloten heeft, om tegen; Woensdag den 15 October, uit te fchryven .eenei algemeenen Dank-, Boete- en Beede-Dag, gelyl uitgefchreeven word by dezen, om in alle de Ker ken dezer Hoofdplaatze, op de Rheede, en tei Eilande Onrust, opentlyk gevierd te worden, tei einde een ieder onzer met waare boetvaardigheid zy ner ziele opkome, en zich als een eenig man in d< bresfe ftelle voor het behoud van Land en Kerk met eene oprechte belydenis zyner Zonden de Heere tegenga, en met deemoed zig voor den Iriroo Zyner goedheid nederwerpe, en zo Zyn aangezicht met fmeekingen zoeke. •• , Inzonderheid zal onze plicht dan van ons voidt Xx 4 reE Batavia. Uiefchr. van eenen Bededag. 1 1 1 » 1 3 3  Batavia. Uitfchr. van eenen Mededag, j i 3 i ] 1 \ t z F li a O 9W 6öo NIEUWE NEDERLANDS CHE ren, met eene godvruchtige verflagendheid rf«» Heere vieriglyk te bidden/dat het Zvne GoddelyS algoedheid behaage, onze onvolmaakte Lof- en Dank? Offeren, als eenelyk gelegd op den Altaar van de verdiensten Zynes grooten Zoons , in genade aanteneemen voor zo veele Zegeningen, als wy nog ongeacht onze diepffe onwaardigheid , hebben'molen genieten; datHy doch geen God der wraake over ons zy, en ons, naar onze werken, in Zvne verbolgenheid kaftydè, maar dat Hy ons met Zyne goedertierenheid verzadige, en, na de dagen, waar in wy het kwaad gezien hebben, ons Zyne Barmhertigheden doe onderbinden; dat hy ons dierbaar Vaderland, haare Wingewesten, en de Landen onzer Inwooning, in zyne Goddefyke befcherming oeen», alle rampen cn oordeelen genadenryk van leze ve afwende, het licht Zynes Aanfchyns over iezelve doe ichten, en onze duur verkreegene paaien van Vryheid en zuivere Godsdienst- Ocffening n zyne veilige hoede neeme mening Onze zuchtingen zullen als dan ook moeten opgaan voor de Hooge Machten onzer Landen zo fn Nederland alsin deze Gewesten,en voor heiDoor? Jura van Orange, om den Al mogenden te teken lat Hy hun, in hunne raadflagen, den geest der vysheid gceve, hunne ondernemingen met zyne ;oedkeunngkenmerke, en met de heilrykfte uitkom? ten tot welzyn van Land en Kerk. bekroone;^St yke Ampten doe ondervinden, dat de fchilden der TJX%:>en,,yzyne ***** °p S m0fmPpSnn Zla!sTdanyan Gods algoedheid moem fmeeken dat 'sLands en 'sMaatfchanpv's zo eer tierige Koophandel en Zeevaart, uit dei die? en kuil van rampfpoeden , waar in d e gedompeld !gfnn^W-der,WOi'den ^beurd, en he,Sn , s in voorige dagen, en dat dezelve hoe lan-s hoe ieer, als van Zee tot Zee, en van de RiSen til  JAARBOEKEN, Mei> 1789. «>r aan de eindens der Aarde, mogen worden uitgebreid;} En eindelyk moeten wy als dan ook de Goddely- • ke«eleide voor 's Maatfchappy's kostbaare Kielen, die&in dit Na- en het aanftaande Voor - Jaar, zo van hier, als van Ceiion, Bengalen en China, den Reven 1 naar het lieve Vaderland zullen wenden, af bidden, op dat Hy ze, met de daar op zynde Zielen,in Zyne alveilige bewaaring neeme, dezelve tot eene WolkColomme des daags en tot eene Vuur - Colomme des nagts op hunne Reizen zy, en gelukkig, fpoedig en rampvry in de gewenschte Havenen doe aanlanden. En zulks alles tot verheerlyking van Jehova's heiligen naam, uitbreiding van Jefus Koningryk , en onzer onfterfFebke zielen zaligheid En op dat een ieder zich by tyds m waare ootmoed zyner ziele zoude kunnen voorbereiden, om zig in deze naar behooren van zynen waren Christelyken plicht te kwyten, is wyders verftaan de afkondiging van dezen plechtigen Verbods-Dig te laaten gefchieden op Zondag den 12 dezer van de Predikftoelen, en daags daar aan van het Stadhuis, en alle Neeringen en Handteeringen ten dien dage te doen Ril ftaan, op de ftraffcn by de wetten daar tegen bepaald. , Batavia in 't Kafteel den 9 Oótober 1788. AANHANGZEL VAN GEW1GTIGE B UITEN LAND S CHE ZAAKEN. Omtrend de buitenlandfche zaaken is veel Roffe van het grootst gewigt in deze maand voorhanden, waar uit wy flegts het voornaamfte zullen uitkippen. Wat van meerder of minder gewigf is, is Xx 5 ook 3ata- 'ÏA. 'Jitfchr. faCx.VLU * maakten een j*tT j g De Procesfie w erd iets op^eauden door de vordering der Bisfchoppen, welke et op het goed voorbeeld van den HertÓ" S irW met de overige Geeftelykheid1 vermengd ilden gaan Dus. maakten zy een byzonder lidS Sacrament was De Aartsbisfchop van Rouaan et den grooten Kardinaals hoed, had onder hun n voorrang. _ De andere Kardinaal, dfe GrootMmoesfenier is, en de Bisfchnnvan *J>u? ?I n Knn.no- uIT\t . 15,lcnoP van Genlis verzelden amXÖV? - Verhemelte wierd door de voor- ' er terftond achter ging, droeg een dergelyken man-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 66? mantel als de Adel, alleen met dit onderfcheid ,, dat hy veel ryker was. De Prinfen van den Bloede de Hertogen, de Pairs en andere Heeren, waren in des Konings gevolg ter reehterzyde.De Koningin was aan de linkerzyde van Zyne Maiefteic • dezelve werd door Madame, Madame Elifabetk\ de Hertogin Van Otleans enz. gevolgd ; allen met Waschkaarfen in hunne handen. Geduurende dengeheelcn weg hoorde men niets dan vreugdegeroep en wenfchingen voor den Koning uiten. Aan de Kerk van ist. Louis gekomen zynde, wierd de Mis geleezen, en door den Bisfchop van Nancy eene Predikatie met algemeene goedkeuring gedaan. De Godsdienst geëindigd zynde, keerde den Koning en het geheele Hof des middags ten vier uuren in koetzen naar het Kafteel terug. Den volgenden dag, den 5 dezer, des morgens ten 8 uuren, begaven de Gedeputeerden zich naar de Zaal der Staten-Generaal; en iedere Bailluagie wierd volgens haaren rang opgeroepen , en m de «rroote Zaal geplaatst, alwaar bereids meer dan drie Suizend menfchen de Galderyen en de zyden beneden in de Zaal bezet hadden. De Deputatie, welke by haare verfchyning de meefte toejuiching ontving was die van Dauphiné; Crepy in Valois op zvn beurt opgeroepen zynde, wierd den Hertog Vhn Orleans met zo veel eenftemmigheid toegejuicht als daags te voren; ook wierden de goede Lieden van Neder- Bretagne dien dag met byzondere achting bejegend. Toen de beurt aan het Schouts Ampt van Aix kwam,Ronden zy, die den Heer de Mifabeau niet kenden, fchielyk op, om h-mi te zien, maaroogenbliklyk daarop hoorde mer een zeer fterk gedruisch van St St: St., welk aar niemand, wie het ook was , toeliet, het minfte handgeklap te maaken. Dit oproepen, voor de meefte aanfehouwers zeei verdrietig, duurde tot den middag toe. Toen za£ men den Koning aankomen. De Mimfters warer hei ^er/lag •mtt de ipening der Sta. 'en Ge* uraal. \ i  Verflag van de opening der Sta ten Generaal, i i < 1 I t c l n n v V tc V' Bi te k( 668 NIEUWE NJEDERLANDSCHË het Hof ruim een uur lang voorafgegaan, en den Heer Necker, die, toen hy in de Vergadering vcrfcheen, met de opgetoogendfte vreugdeblykcn ontvangen wierd, was 'er reeds zedert half tien uuren Den Koning, op zynen Troon gezeten zynde, zettede zynen hoed op, nam dien af, en dekte zich weder De drie Ordens dekten hunne hoofden ten zeiven tyde. Den Adel maakte door de menigte der Pluimen , die hunne hoofden befchaduwden eene fchoone vertooning. Den Koning deed zyne aanfpraak met veel deftigheid, en zo, dat hy van allen kon gehoord worden. Het waren de woorden van eenen Vader; zy wierden met eenpaarige verrukking ontvangen. Den Groot - Zegelbewaarder vattede vervolgens het woord op; maar alleen die genen, welken dicht by hem waren,konden hem verftaan, en alle de byzonderheden, betrekkelyk tot de Wetgeeving , welke het voornaame onderwerp zyner Redevoering was, waren voor de overigen der Vergadering verboren. Den Heer Neder, kort laar na opftaande, hield de aandacht der Vergade* •ing beter gaande. Hy fprak bykans een kwartier mrs, en toen zyne ftem begon te verflaauwen, vergunde den Koning hem, het overige zyner Relevoering te laaten voorleezen. Den Heer Neófor lelastte daar mede den Heer Brousfonnet, Secretais vau de Koninklyke Sociëteit des Akkerbouws 2 Parys, die eene zo fterke en duidelyke ftem had at hy van allen kon gehoord worden. Den Héér Vecker toonde, dat 'er eene fom van 56 Millioeen (de jaarlykfche rembourfementen daar onder ietbegreepen zynde,) te kort fchoot, eene fom ■elke zonder leening en zonder belasting kon gomden worden. Op deze verzekering werden de lejuichingen van alle kanten der Zaal gehoord De irbetenngen,de uitdelging der Renten en Penfioe:n, de verhooging van de Contracten der Pachrs en andere financieele Compagnien, zullen de inimften met de uitgiften doen gelyk ftaan. Wat aangaat  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 669 gaat dc Rembourfcmcntcn op vastgeftelde tyden, en de voorbetaalingen; de Minifter Relde eene lecning van 80 Millioenen voor, om daar in te voor zien. De af Rand van Vrydommen en de gefyke verdeeling der belastingen zullen meer dan den intrest dier leening opbrengen, vermits alle die voorwerpen den ontvangst met tien of twaalf Millioenen zullen vermeerderen, Dus zullen in den tyd van twee Jaaren de Financien ontheven zyn van die belemmering, welke zy thans ondervinden, en zy zullen zo wel gefchikt zyn, dat noch de onbekwaamRe, noch de listigfte Minifter den ftaat derzelven voor de Natie niet zal kunnen verbergen. Deze byzonderheid verwekte de grootfte toejuiching. Den Heer Necker heeft Hechts in 't voorbygaan en als met den vinger het deel der Wetgeeving en der Conftitutie aangeroerd. Intusfchen heeft men kunnen bemerken, dat hy voor de Vergadering der Staten Generaal op gezette tyden,'voor de indi vidueele vryheid met eenige bepaalingen, welke onze vooroordeelen nog noodzskelyk doen zyn, voor de vryheid der Drukpers enz. was ; maar, indien Hy de tusfehenkomst en dc toeftemming der Natie, in alle de ftukken der Wetgeeving, gefcheeuen heeft te erkennen, heeft hy echter gezegd, dat de uitvoerende magt uitfluitende!- wyze en zonder verdeeling aan den Koning toekwam, en dit Zyne Majefteit nooit zou toelaaten , dat men die zocht te verdeden. Hierop heeft de Natie door haare toejuichingen getoond , dat zy over dit ftuk op de. zelfde wyze, als haar Koning dacht. Doch wy hebben noch tyd, noch plasts genoeg, om alle de trekken dezer Redevoering, welke waardig zoude zyn herinnerd te worden, op te zamelen. 't Zal genoeg zyn, om flechts nog eenen te melden. Hy heeft betrekking tot de groote vraag, of men by Ordens, dan hoofd voor hoofd za! ftemmen? Den Heer Ntthr zeide, dat deze vraag welke de gemoederen, naar het fchynt, zo zeer heeft verdeeld, Y y in Fetflag van de opening der Staten Generaal,  yan de opening fier Staten Ge peraal. \ \ t | X c \ §n. NIEUWE NEDERLANDSCHE jn de eerfte Zittingen niet kon worden onderzont. Zulks zou de Staaten Generaal aan fcheuring blootftellen. Hy merkte aan, dat, na de edelmoedige opofferingen, welke de twee voorftemmcnde Ordens byna overal gedaan hadden, het billyk was, dat zy' zulks in hunne refpective Kamers bekragtigden, eer deze groote vraag op het tapyt kwam. De indruk, welke deze drieuurige Redevoering deed , is met uit te drukken. Sedert l.ow* Xll heeft geen Koning zulke levendige blvken van liefde en dankbaarheid der Natie genooten," als de Koning pp dezen dag. Zyne Majefteit was 'er ten uiterfteh over aangedaan. De Staaten Generaal zyn vervolgens bezig geweest met het nazien der Volmagten. Parys \vas nog niet gereed ; dit vertraagde de keuze van Voor? zitters. De Redevoering , met welke de Koning pp den 5 Mei, omtrend den middag, de Vergadering der Algemeene Staten, eene gebeur:enis vyelke in geen J75 jaaren, dat'is, zekert't Jaar 1614 geen plaats gehad heeft, ppende, was deze: MYNE HEEREN! r\ees dag,naar welken myn hart zedert een ge- . ruimen tyd verlangde , is dan eindelyk gekonen, en ik zie my omringd van de vertegenwoorligers der Natie, over welke ik my het een roem .chte te gebieden. Een langen tyd is 'er verloopen zedert het houen van. de laatfte byeenkomst der Staten Generaal; en :hoon de byeenroepmg van dusdanige Vergaderingen \ vergetenhei.d fchynt geraakt te zyn, heb ik mv iet lang beraden om een gebruik te herftellen, waar 2PI h,et Koningryk een nieuw vermogen verkrygen kan,''  jAARBOEKEN; Mei, 1789. 6ff kan; en voor de Natie een nieuwen bron van welvaard kan geopend worden. De fchuld van den Staat, reeds onnocmelyk by myne komst tor den Troon, is onder myne regeering nog vermeerderd: een kostbaare maar loflyke Oorlog is 'er de oorzaak van geweest; de verhooging der belastingen was daar van een noodzaakelyk gevolg, en heeft derzelver ongelyke verdeeling nog treffender gemaakt. Eene algemeene ongerustheid en eene buitcnfporige zugt tot nieuwigheden hebben de gemoederen ingenomen , en zouden eindigen met verdwaasde begrippen, indien men zich niet haastte om dezelven door wyze en gematigde raadgevingen te beperken. Het is in dat vertrouwen, Myne Heeren! dat ik TJ lieden heb by een vergaderd, en ik zie reedsi met aandoening, dat het zelve gebillykt wordt dooide geneigdheid, welke.de beide eerfte Ordens getoond hebben, door af te zien van derzelver geldige voorrechten. De hoop, 'die ik heb opgevat, van alle de Ordens in eensgezindheid met my te zied medewerken , tot het algemeen welzyn van deri Staat, zal dan niet te leur gefteld worden. Ik heb reeds in de uitgaven aanmerkelyké befrioeyingen doen maken: gylieden kunt my ten dezen opzigten nog uwe gedagten rnededeeten, en ik zal dezelven geern ont'fangen: daa in weerwil vari het hulpmiddel, het welk de ftrengftefpaarzaamheid aan dc hand geeft, vrees ik. M\ne Heeren! dat ik myne Onderdaanen niet zulk eene fpoedige verligting zal kunnen toebrengen, als ik wc!gewenscht bad. " Ik zal voor ,Ü lieden doen openlegden de haa'uwkeurige gefteldheid van de geldmiddelen; en wanneer gy lieden dezelve zult onderzogt hebben,1 houde ik my vooraf verzekerd, dat gy heden my de kragtdadigfte middelen zult aan de bind geven/ om eene beftendige orde in dezelven te ftellen ,• en' óm het publiek credit te bevestigen'. Dit groot erf Yy 3 HÉR Red'evoe" it?g des K01. ingsi  Redevoe ring des Konings | 1 672 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■ heilzaam werk , 't welk den welvaart van dit Rv& van binnen en deszelfs aanzien van biitcn zal verzekeren , zal Ülieden voornamelyk bez> honden De gemoederen zyn aan liet gisten, maar eene Vergadenng der vertegenwoordigers van de Natie zal zonder twyffel geen gehoor geven, als aan wvze en voorzigtige raadgevingen. Gy lieden kunt zelfs oordeelen, Myne Heeren I hoe men herhaalde reizen in verlcbeide gelegenheden daar van afgeweken is • maar de heerfchende geest van uwe raadplegingen' zal zeker beantwoorden aan de waare denkwvzê van eene edelmoedige Natie, van welke de liefde voor haare Koningen altoos een onderfcheidend karakter geweest is. Alle andere gedagten zal ik van my verwyderen. Ik ken het gezag en de magt van een rechtmatig Koning in het mdden van een getrouw Volk, van ouds gewend aan de regelen van eene Monarchie die altyd den roem en luider van Frankryk geweest zyn: ik boude my verpligt dezelve te bandhaven, en zal het ook beltendig doen. Dan al het geen men kan verwagten van betallerhartiykite belang voor het algemeen welzyn , al het geen men kan eisfehen van eèn Souverein di 6?3 Hët volgende verflag vari de eerfte werkzaamheden der Volksvergadering is ook vari al te veel belang om niet te worden medegedeeld: ■jVJa dat de Koning, by het openen der Vefgade- ■ ring van de Generaale Staten, de bovengem el-' de aanfpraak gedaan hadt, fprak den Groot Zegelbewaarder , en vervolgens den Heer Ntcker, wiens merkwaardige Redevoering byna drie uuren duurde, doch waarvan het laatfte gedeelte door een ander bv vervanging geleezen wierdt. " De beroemde Direfteur der Financiën , bepaalde het jaarlyks deficit of het te kort komende thans op 56 Milioenen Livtes , en proponeerde hetzelve te vervullen in twee jaareri door de beneficiën , welke op de generaale pachten en posteryen zouden zyn , zonder noodzaak van nieuwe belastingen. Hy verzocht dat de ftaat •vatt de Caisfe d'Escompe voor de oogen van de Generaale Staaten mocht gelegd, en door dezelve gefancfioneerd worden. Hy wenschte, dat de Vergadering der Generaale Staaten van het jaar 17 89 der* zeiver naam mocht vereeuwigen, door het affchafFeft van de Imposten der Tailles en Corvees, die den armen Landman het zwaarfte drukken. Hy liet zich verder uit over de verbetering van het lot def' Negers. Vervolgens kwam hy op het grootfte artikel , of naamelyk de deliberatien der Generaale Staaten, by Ordens dan wel'by Hoofden, zouden gefchieden, en ftelde daarop voor, dat de drie Standen Commisfarisfen mochten benoemen, orri bier in bepaaling te maaken. Zich verder over alles' wydloopig uitgelaten hebbende, eindigde hy met te zeggen, dat de Koning begeerde niet alleen voot deeze reis, maar voor altoos te midden van zyne getrouwe Onderdaarien te wezen, om met dezelverf te kunnen raadplegen; hierop ontftondt een algemeenYy » |P verk* Mamleid der Nat. , Verg&dii •ing.  Eerfte werk- zaavt- heidder Nat. Vergadt ring. i I jjj t t i 074 NIEUWE NEDERLANDSCHE gejöich van Ptve le Roi et la Reine. Deeze eerfte byeenkomst der Generaale Staaten duurde van112 uuren, wanneer de Koning en de Koningin, in Rade gevolgd van de Pnncen en Princesfen van den bloede, in de Zaal gekomen waren, tot vyfunren in . den namiddag. 3 Den volgenden dag, was de eerfte zitting van de Generaale Staaten, en alle de zich te Verfailles beyinde Gedeputeerden waren daarby tegenwoordig. Men beklaagt nu alleen maar, dat de werkzaamheden der Vergadering als nog weinig of geen voortgang kunnen hebben , althans in zaaken van gewicht vermits de Gedeputeerden van den derden Stand van Parys, binnen de muuren, nog niet kunnen benoemd worden , zo lang dezelve niet gereed is met zyne Cahiers. . De Standen van de Geestelykheid en den Adel, buiten en binnen de muuren, zyn wel reeds met hunne Cahiers en Gedeputeerden klaar gekomen, maar deeze wachten naar den Derden Stand, om gezamenlyk als Gedeputeerden der drie Standen van Parys en deszelfs Mimet m de Vergadering te kunnen verfchvnen. Men ziet deze vertraaging met moeite. Zommi^e van die 'er by lyden, trachten zich te troosten met het voorbeeld van de Generaale Staaten in het iaar 1614, wanneer de Gedeputeerden der Hoofdftad iiet voor dertig dagen na de opening der Verzade • •mg m dezelve verfcheenen ; doch het is tevens svaar, dat die Staaten, zo wvd verfchillendc van de :egenwoordige, zich niet aan den derden Stand neeste gelegen lieten liggen. Ondertusfchen zyn ie Commisfarisfen , met het opftel der Cahiers leiast., daarmede druk bezig. Zy zyn ten getale ;an söigelykelyk verdeeld in 6 departementen, en leze heoben zich ieder deszelfs byzondere taak in ezer voege voorgefteld: r. Departement: de Finantien. 2). De Confliatie, de Regeering, de Adminiftratie. q) Den .oophandel, den Landbouw,de Konsten. 4). De Re-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. ^75 Religie, de Zeden, de Opvoeding. 5). De Wet»' seving zo burgerlyk als crimineel, de praktyk van % Pleiten, de Rechtbanken. Het 6 Departement betreft byzonder de Stad van Parys. Ieder van deze Departementen heeft zyn afzonderlyk werk geëindigd. Het komt 'er maar op aan om in eene algemeene Vergadering der Kiezers het zelve te onderzoeken en de pomften vast te ftellen, die voor de Generaale Staaten zullen gebragt worden Dit werk heeft reeds plaats gehad aangaande bet'tweede der Departementen, belast met de Conftitutie Alle de daar omtrent voorgeflagen artikelen vry heet en ernstig gedebatteerd zynde, heeft men eene Verklaaring van rechten geadopteerd ; en vervolgeus is met de meerderheid van ftemmen befloten: , Dat de wetgevende Magt toebehoort aan den Koning en de Vergaderde Natie, en de Uitvoe" rende Magt aan den Koning alleen." Dit poincl wierdt zo lang en hevig beredeneerd, dat 'er verder by de Vergadering mets verricht en zelfs dit werk eerst den volgenden dag konde afgedaan worden. Staande het reces zonden de lideier eene Deputatie aan den derden Stand om denzelvet te kennen te geven, dat zy afzagen van alle pecu nieele vrydommen, betrekkelyk te belastingen, er Hechts de hun toekomende voorrechten van eer er bezittingen wilden behouden. De Deputaten voeg den 'er by, dat de Edelen deze hunne begeerte zou den in de Generaale Staaten defendeeren. Deez< verklaaring wierdt met erkentenis aangenomen, ei die van den derden Stand befloten hunne dankzeg «in<* door eene deputatie aan de eerstkomende ver SadCTing der Edelen te doen afleggen. _ De Gedep-ueerden der Stad Parys zyn niet d alleen ontbreekende voor tegenwoordig. Die va Bretagne zyn alleen voor den derden Stand, daa onder°begreepen de Curés, aangekomen, en deez hebben ook by de opening van den 5 dezer geadl Yy 4 fteel' Eer/ié ] werk- . zaaiij' heid der Nat. Vergade* ring. I 1 ( 1 r e ff  Eerfle werkzaamheid der Nat. Vergadt ring, i t ] i 1 ( , 1 a g Ê a cl g P?tt NIEUWE NEDERLANDSCHE fleerden zitting genomen;doch de hooge Stand def Geestayke en den Adelftand zyn niet verfcheenen geprotesteerd hebbende tegens de form hunner beroeping, welke zy fuffineeren, dat niet wettig -noch volgens de conftitutie en de privilegiën hunner Pro. vmcie gedaan is. _ Ook zyn uit de Provinciën van Artois en Bearrf m het geheel geene Gedeputeerden aangekomen als» welke de zelfde redenen als de twee eerfte Standen in Brctagne allegueeren. De Gedeputeerden der dn'e Standen, die zich ié Verfailles bevinden , 'vastgefteld hebbende den 6 dezer te vergaderen, ten einde de Aflens hunner qualiteiten als Gedeputeerden te examineeren en te venfieeren, als mede hunne verfcheiden Prefidenten, Secretarisfen en Redenvoerers (Orateurs) te benoemen ; begaven zich de Gedeputeerden vari den derden Stand, 'sochtends ten negen uuren naar de Zaal der generaale Vergadering, doch aldaar tot twee uuren in den namiddag gewacht hebbende zonder dat 'er iemand verfcheen, en vernemendeonder anderen, dat die van de Geestelyke Stand in 2cn apart vertrek reeds onder hen zeiven nikt het gemelde examen bezig waren, en den Cardinal de la Rouchefoucault, ad interim tot hunne Prelident ïadden benoemd , eindigde de derde Stand zyne by:enkomst, zonder over iets te willen delibereeren liet goedvindende dat het examen der bovengemel' le qualiteiten, apart by ieder orden plaats had, daar iet zelve integendeel in het bywezen der drie or. lens in de generaale Vergadering en in de tegenwoordigheid van allen moest gefchieden. Zedert heeft dc derde Stand door eene Deputatie' an de twee eerfte Stnnden zyn verlangen te kennert egeven, en den vooi flag gedaan, dat de drie Ordens Bzamentlyk in deliberatie mochten treeden. Het itwoord der Geestelyken is geweest,dat zy den jrden Stand deedcn verzekeren van hunne gene-mheid en van den yver, waarmede zy aangedaan wa>  JAARBOEKEN, Mei, 1780. 677 waren: dat zy Commisfarisfen zouden benoemen, en den Adelftand met den Derden Stand zouden verzoeken het zelfde te doen, ten einde de gezamenlyke Commisfarisfen de middelen tot harmonie en eendracht mochten beraamen, en over de gedaane pro poütie delibereeren. Het antwoord der Gedeputeerden van den Adelftand was, dat zy van gemelden voorflag des derden Stands rekenfchap aan hunnen Stand aoen zouden, welke vervolgens by een zoude komen. Veel is in de eerfte Vergaderingen of Zittingen getwist, of de drie Standen afzonderlyk dan gemeenzamerhand zouden werken, waar omtrend wy alleen dit kort berigt kunnen mededeelen. De Standen, in hunne refpective Kamers delibereerende over de form van Verificatie der Volmagten , zo wilde de derde Staat, dat zulks in 'l gemeen zoude gefchieden, doch, by den Adel er Geestelykheid/over die vereeniging onthutst, beRiste de groote meerderheid, dat de Kamers apart zoude blyven, willende geenzins gehoor geeven aan de vertoogen der minderheid; dat, daar zy alk Vertegenwoordigers der Natie waren, alvorens die van eenigen byzonderen Stand te zyn, men zk ook behoorde te vereenigen, om zig onderling t( erkennen, en in 't gemeen over de wettigheid de; Volmagten te oordeelen. De meerderheid was en bleef onbuigzaam : di Heer fréteau , Raadsheeer in 't Parlement vai Parys, ging zo ver , dat hv voor ohtfettig wiJ de doen aanmerken , de befchryving der Gene raale Staaten, de Vergadering zelve , en de Re folutien , die zy neemen zoude, om dat bar) nog niet gedeputeerd had, en twee Standen van Brt tagnt hadden gemolesteerd. Dit betoog vond egte Eerfis werk' zaatnh id der Nat. Vergadering. r s r  Nader P'erflag der vetrigt:ngen enz, : ! 1 i < < 2 "> \ 2 C C h ƒ Ti g J) rr K dc te t>?8 NIEUWE NEDERLANDSCHË weinig ingang en 'er waren flegts drie Perfoonen i die yan zyn Advies waren, om de Vergadering te DSjchOUWen ale niet geformeerd. De Heer iMomesfon, een ander Lid des Ade!s,> verhief boven maate de opoffering des Adels, en beic.iuidigde den derde Stand, ,, van dezelve niet ,, te gevoelen, die te miskennen; en dat dezelve „ den Adel gewapenderhand de Privilegiën heeft willen ontweldigen, die de prys waren van het „ geftortte bloed en de bewcezen diensten zyner „ Voorvaderen," maakende vervolgens eene groote _optelling yan de wanordres des Volks; maar dé Prins van Poix viel hem ten fterkften tegen , verdedigde den derde Stand, en betoogde dat men net op rekening van den geheelen Stand kon brengen de escesfen, door vagebonden begaan, waar iy anderen voegden , dat zeer waarfchynlyk het ;raauw in meer dan eene plaats door de Vyanden les L> ngerftaats was opgezet. Verfcheide Stemmen kwamen'er op , om eendragt n lamenflemmmg aan te raaden; om den derden itand tegen de aantygingen van verbitterde of opgèette gemoederen te verdeedigen , en om pians1 an verdraagzaamheid voorteftelleri, het geen bvonder gefchiedde'door jonge Gedeputeerden, onerfteund door eene Deputatie van Dauphiné en erlcheidèn andere; maar de meeste en vooral de ude P delingen te zeer aan de vöoroordeelen van cl oud feodaal Systema verknogt, bleevep 'er Qri aan, ondanks alle dringende redenen, die zy óf iet, of matig wederleidden ; dus de uitfpraak sichiedde dat mm aj ^nu^r i^k zou biyun; ua de etificatie by Stand, en niet gemeenzaam zou gedaan orden: waar na de 12 oudfte Edellieden tot Comisiansien m dat werk benoemd wierden, en dié amer zfg tot den 11 ajouincerde, zynde hier mc^reeds, van de eerfte Zitting af,'de Scheuring. By de Geestelykheid waren de debatten kortery min-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 679 minder hevig, en de meerderheid, om afzondcdyk te blwen, zo groot niet als by de Edelen, alwaajf , die was van 188 tegen 46, en alhier flegts van 142 tegen 114, werdende in deze Kamer mede eene Commisfie benoemt tot nazien der Volmagten De derde Staat had wegens dit Stuk maar een1 gevoelen, doch was 't niet eens, op welke wyze de verificatie door alle Standen in 't gemeen in trein te brengen. De tweede Zitting was op den 7 Mei, doch de Adel bleef agter, en de derde Stand bleef vrugteloos wagten , dat de Geftelykheid en Adel de algemeene Vergadering zou formeeren; zond derhalven aan dezelve eene Commisfie om die Standen tot vereeniging te nodigen: waar op de Commisfie, die alleen voor den Adel zit, in een antwoord, vol fterke betuigingen van Vriendfchap, beloofde de begeerte van den Burgerftand, in de Vergadering des Adels, op 11 Mei, te communiceeren; de'Geeftelykheid ontfing de Deputatie van den derden Stand nog beter, zond zelfs een Deputatie van baaren kant met belofte van Commisfarisfen te vereenigen om over't verzonk van den dei den, Stand te delibsrceten. De gisting, welke algemeen in de gemoe deren plaats heeft, wordt zeer aangezet dooi de fchaarsheid en duurte der graanen , var welken, gelyk het doorgaans gaat, de fchuld dan op dezen, dan op geenen geworpei wordt, 't welk de onfchuldigfte lieden dik wyls aan de dolle wraak van een onftuirnij gemeen opoffert. De derde Staat heeft dei naam van Gemeentens, in navolging van En geland, aangenomen. Voor eerst leveren de zittingen der Al gemeene Staten nog niet veel van aanbelan op Va fop w*i lt ver- igtinmn enz, l F i 1 g a  6-So NIEUWE NEDERLANDS CHE pp, en kunnen dit ook niet we] doen, zo lang de groote Vraag , hoe die Nationaale Vergadering zal ftemmen, niet vohW zal beflist zyn. De Geeftelykheid had reeds den li Mei agt Commisfarisfen benoemd om met de twee andere Ordens over de middelen van Verdrag te beraadflagen. Nu heeft den Adel den ic, Mei, ten zelfden einde een gelyk gew en de Gemeente of derde Staat een dubbeld verkozen. Onder die der laatiten vindt men de naamen der Heeren Rabaud de St. Eftienne, Target, Cbapelier, Moumertn Sergasfe. Zy mogen alleenlyk lpreken over het nazien der Volmagten, en m hunne onderhandelingen nog niets mengen van het verfchil over de Remming " Hen 20 Mei heeft de Geeftelykheid bv voorraad befloten, van alle derzelver Vry. dommen in de Algemeene Lasten afftand te doen. Men hadt te voren afgefproken, dat de ftemmen hier over niet hoofd voor hoofd zouden opgenomen worden, om den fchvn met te geven , als of men zich zelve gerechtigd oordeelde, om hier in te bellisfen. De veertig Gedeputeerden, door de drie Ordens binnen de Stad Parys? nu eindelyk verkoren, hebben den 20 Mei den eed aan nunne Committenten afgelegd. Een Heraut van Wapenen wierdt met zvn gevolg, van Verfailles naar Brctagne gezonden, om den 15 dezer maand te Rennes de uitroeping te doen van de opening der Staten Generaal, met aanzegging aan deGeefte- lyk-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. m iykhcid en Adel dier Provincie, om binnen pegen dagen, hunne Gedeputeerden te kiezen en te zenden,op ftraffe voor de eerften, van terftond van alle hunne waardigheden en Inkomften, en voor de tweeden, van alle hunne tytejen, voor drie gefiagten, verftoken verklaard te worden. De aanfpraaken van den Keer Barentin, Groot - Zegelbewaarder, en den Heer Necker, Directeur-Generaal derFinantien,zien thans het licht, doch zyn beiden te uitgebreid, om , hoe merkwaardig ook, door ons in hun geheel geplaatst te worden. De eerfte, 10 bladz. in Octavo groot, is nog het kortfte, en betoogt naauwkeurig de groote onderwerpen, die de Nationaale Vergadering dient te behandelen, beginnende met de aankondiging, dat het is op den plegtigen dag der opening dier Vergadering, „ dat deKoM ning den algemeenen gelnkftaat op dezen geheiligden grondzuil, de publieke Fry~ beid, vestigen wil; dat de heerschzugt, , of liever de foltering van onderdrukken- de Koningen is.heerfchen zonder dwang3, paaien , het overfchryden van wettige magt, het opofferen dér zoetigheden van het vaderlyk bewind aan het valsch genot „ van onbepaalde heerfchappy, ende toom„ looze grillen van eigendunkelyk gezag tot 3, een wet te maken." Vervolgens maakt hy eene optelling der merkwaardige bedryven van den tegenwoordigen Koning , als, „het verzekeren door de wapenen van de Vryheid der Zeeën, « en  682 NIEUWE NEDERLANDSCHE 3, en die van Amerika, welke de menscblievendheid vorderde; devoorberydendepy„ niging afgefchaft, de overblyfzeis van „ eene oude flaverny vernietigd; alle fpoo„ ren van de dienstbaarheid uitgewischt;den „ Koophandel en Fabrieken befchermd; de », Zeemagt herbooren; de haven van Cher» bourg geformeerd ; die van Duinkerken " , ,r?eld» en dlls Frankryk uit die afhang" 'ykhJeid verlost, waar toe zy door ramp5, ipoedige Oorlogen was gebragt." Wyders fchetst hy af, waarom den Adel en Geeftelykheid thans billyk behooren te oeelen m t gemeen dragen der belastingen; en voegt erby, dat de belastingen alleen het onderwerp der raadplegingen niet zyn zullendat daar toe ook behooren, „het nemen « van maatregelen voor de vryheid der OrukPers ; de voorzorgen , aangenomen ter s, bewaanng van de publieke rust, en her a, bewaaren van de eer der Familien de „ nuttige veranderingen in de lyfltraffe'lyk» „ wetgeeving, om meer proportie tusfchen „ misdaden en ftraffen te brengen, en in de „ lchmde des fchuldigen een zekerder teu„ gel te bewerken , dan in de kastyding, „ welke groote hervorming reeds door waar,, oige Magiftraaten onderzogt wordt" Voorts vermaant hy de Staten het verwerpen van gevaarlyke nieuwigheden, welke de vyanden van 't gemeene welzyn, met de gelukkige en nodige veranderingen zoeken te verwarren, en dringt ten fterkften aan om npoit uu het oog te verliezen, „ dat twee- -•«dragt  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 6S3 - h dragfjde, Ryken omwerpt, en eendragt ,4 die ftiiaiide houdt-; dat het mededingen lusfeheiv Burgers de bron waren van alle ,j rampen, die de vermaardfte Natiën be\\ dróef-d .hebben ; dat de binnenlandfchë. f -Oorlogen der Romeinen het zaad warén van , de' heersehzugt hunner onderdrukkers ; M dat die het verval hunnes Vaderlands be„ gonnen, waar van den ondergang wel ras „ voltooid wierdt;dat Griekenland, zonder ü de onlusten , die het zelve verfcheurden, ,, haar magt en luifter langen tyd vereeuwigd „ zou hebben. „ Vertegenwoordigers der. Natie ! zegt „ hy, zweert alle , aan den voet des 'I hrpons, „ in de handen van uwen Souverain, dat al" leen de liefde tot het gemeen welzyn,. uwe i\ Vadedandfche zielen zal verhitten; legt: 'vplegtig af .die hevige hatelykheden, dië „ zedert ettelyke maanden Frankryk bekom£ merd en de openbaare rust bedreigd héb„ ben."- ; ' ) Eindelyk befluit den Heer Bareniin déze . heerlyke aanfpraak , met Geeftelyken^ Edelen: en Burgers hunne pligten , in geyal van onverhoopte . twist , hartelyk vOor'td dragen. •• (ed -De aanfpraak van den Heer Necker, nog omflagtiger dan de voorgaande , is tevens' minder vatbaar voor ontleding.; en hoe zeeV dezelve een eenvoudig en klaar voorlid' bevat van den werkelyken Raat der Fmantien, is dk ftaat zo onder,sdeszelfs onderfcheiden gezigtpunten befchouwd, dat mei? Zz déf  684 NIEUWE NEDÈRLANDSCHE de grondige bevatting uit de geheele aan* fpraak zelve diendt te haaien : alleenlyk kan men aanmerken: „ dat den Heer Necker het „ te kort komende aan de Finantien nufteld „ op 56 millioenen Livres, daar, volgens „ de gedaane ,rekening van 1783, dezelve „ toen zoude hebben bedragen 160 millioe„ nen, 827duizend, 492 Livres; maar dat „ onder de laatstgemelde fomme waren ge„ bragt alle aflosflngen, ter fomma van 76 „ millioenen, 50a duizend, 367 Livres; „ mitsgaders alle buitengewoone en tus„ fchenvallende uitgaven,betaalbaar in 1788, „ welke beliepen een fomma van 29 millioe„ nen, 393 duizend, 585 Livres. 3, Dat die twee artikelen aan eene zyde „ gefteld, het gewoon gemis, 0f wel het „ verfchil tusfchen de vaste ontvangften en ja uitgaven zon nederkomen op 54 millioe„ nen, 929 duizend, 540 Livres. „ Dat in de daad, in de rekening van 1788 5, niet begrepen zyn geweest, en dus ook „ niet in het toenmalig gewoon deficit ge„ bragt zyn de renten ten lasten des Ko„ nings, voortfpruitende uit de Geldleening „ van November 1787, die 12 millioenen „ belopen; dat ook daar op niet gebragt zyn „ deFondfen,door den Koning beftemd tot „ onderftand der uitgeweekene Hollanders, „ welk artikel te dezer tyd 8 k 9 honderd „ duizend Livres beloopt j gelyk ook onder „ 't gewoon deficit niet begrepen is geweest eene fomma ter voldoening van onvoor„ ziene uitgaven, en vermits die uitgaven „ jaar-  jAARBÖEKENj Mei, 1789. 68j g jaarlyks wederkomen, zyn die in rekening gebragt tegen 5 millioenen, door welke 3, artikelen en verfcheide mindere het tei genwoordig deficit tot 75 millioenen moest 4, klimmen; dan dat hiervan weder afgaan: r. „ De iomma van 5 millioenen voor re- „ tenu op de penfioenen, volgens Arrest van * i3 October 1787. a* De fomma van 8 a 9 ., millioenen, aan befpaaringen en nieuwe fchikkingen in 't Ooriogs• Departement. b, 3 Vier en 1 halve millioen, Vermindering „ in de uitgaven van het Zee - Departement, „ welker ftaat de Koning heeft bepaald op „ ao en 1 halve millioen; en 4. Eene ver„ mindering van 1800 duizend Livres op den ftaat der uitgaven van het Departement „ der buitenlaadfche Zaaken, zynde thans be' paald op7 millioenen ensooduizendLivres; dat deze artikels, onder verfcheiden andere J gekomen, voldoende zyn, om te toonen, waarom het te kort fchietende op de reke" ning van ontvangften en uitgaven, niet " meer is van 75, maar van 56 millioenen." " Inde aanfpraak van den Heer Necker, is inzonderheid merkwaardig de gefpecificeerde Staat van vaste jaarlykfche inkomften en uitgaven, waar uit men met een opflag van het oog kan zien , dat Frankryk jaarlyks eenen ontvangst heeft van ruim 475 millioenen Livres; dan waar tegen de uitgaaf thani bedraagd 531 millioenen, 444 duizend Livres; van welk de voornaamfte posten zyn: 25 millioenen voor de Hofhouding van den Koning, Koningin, Dauphin, en Koningk 2z 2 Huis»  686 NIEUWE NEDERLANDS CHE Huisgezin; 8 millioenen 240 duizend Livres voor de Hofhouding van 's Konings Broeders eri hunne Huisgezinnen; 7mii!ioenen en 480 duizend Livres voor de buitenlandfche Zaa- ; ken; 99 millioenen en 160 duizend Livres . voor hei Oorlogs-.' •epartement;40 en 1 half millioen .voor de Zeemagt enColonien; 5 miliioenen en 680 duizend Livres voor Bruggen en Landftraaten; 162millioenen 4^6duizend Livres voor vaste en Lyfrenten; r»y millioenen en 560 duizend Livres aan Penfioenen; 20 millioenen en 94 duizend Livres aan Tractementen van Ontvangers, Pagters, Collecteurs enz.; 830 duizend Livres aan onderstand voor de gevlugte Hollanders; 2 millioenen 188 duizend Livres voor Geeftelyke Huizen en Broederfchappen; 3 mil•lioenen en 38. duizend Livres voor Giften en Aalmoesfen, t lospitaalen en. Vondelingen; 3 miilioenen en 864-duizend Livres aan Praainien en. andere aanmoedigingen van Koophandel; ruim 1200 duizend Livres voor 'sKonings Tuin, Bibliotheek, Univerfneiten, Coliegien, Kunften en Weetenfchappen. Voor.ts maaken de Salarisfen van Canceher, Zegelbewaarder, en andere Koninglyke Hedienden, zo hier ais in de Provinciën, met de overige artikelen, waar onder ook 5 millioenen van onvoorziene uitgaven , de rest uit van deze rekening, op den eerden lViei 1789 gefloten, en op den 5 dezer in.de generaale «Staatsvergadering overgegeeven. Vestigen wy nu eens onze aandagt op Groot-  JAARB'OEKEN, Md, 1789. 687 Groot -Brittannie; op de herftelling van den Koning van zyne omfteltenisvar> ^ het vervullen daar door van. de verdeeld he den omtrend het Regentfchap , en de uitfchryving van eenen dankdag wegens; voorfz. herftelling, van wege den-Koning, m deze bewoordingen: GEORGE REX. W/-v in alleremftigfte overweaing genomen heb>V/ybcndeden onvermydeïyken plicht,.dien Vvy aan God Almachtig verfchukiigd _ zyn , voor ,.e menigvuldige en onwaardeerbare, «egenmgen uie Wy uit Zyne hand ontvangen hebben 40 aan Onze getrouwe en beramde onderdaanen cn aan de gantfche Waereld toonen hefaedrig en ooTOWgJ «pvoe! het welk Wy hebben van Zyne gunst on: fangs aaiOns beweezen , door Ons zeiver1 yg Zyne Godlyke Majefteit neder te ^ g C?^on Viv-dankieBsmÊeTi voor die raarmwyKc ï^m^Wi |oede voorzienig^ -ar döor Wy herfteld zyn geworden van de batte zipfc met welke Wy zyn aangetast geweest, nu SèiSsSérkr en bevestigd .heeft in 't yast en leker vertrouwen op Zvne betcherm.ng; zo hebben Wv mï het advys van Onzen Geheimen Raad Sl-evonden , deze Onze Koninglyke Proclamatie uk te vaaulïg n, en daarby vast te ftellen en te bèvclV, dat eene algemeene Dankzegging aan God Almac tig voor deze Zyne weldaaden, zal gefel eder, döör gantsch Engeland, Walles en de Srfd Swick aan de Tweed, op Donderdag oen 23 deer fe maand April. En op dat zu fes bet er en ge| Sier zoude gefchieden , hebben Wy de Hoogwaarde Aartbisfchoppen, en de zeer Eerwaaide Shoppen van Engeland ^«^fi^ hed, voor die gelegenheid gepast , op te ftellen , zó z 3  Dankdag wegens her ftel des Konings van Gr. Brittanfiie. 688 NIEUWE NEDERLANDSCHE teneinde daar van, in alle de Kerken en Kapelan, cn andere plaatzen tot openbaare Godsdienst. Oeffenmg gefchikt, gebruik zoude gemaakt worden en om zorg te dragen, dat het zelve tydiglyk door derzelver Bisdommen zoude verzonden worden; bevelende en gelastende Wy tevens by dezen dat de gemelde dag van openbaare Dankzegging Godsdienstiglyk zal waargenomen worden door alle Onze beminde Onderdaanen , die deze gunst yan den Almachtigen God ter harte gaat, en op zulke ftrafjen als Wy rechtmatig zullen kunnen opleggen op de zodanigen, die zulks verachten of verzuimen zullen. Gegeeven in Ons Hof te Windfor, den q van April 1789, jn het 29 jaar Onzer Regeeringe. Ook zyn opmerkelyk de twisten over het in ftandhouden, of affchaffen van den Slavenhandel in de West-Indien. Daar de geest van hervorming en helling tot gelykheid van ftaat en ftand, thans overal levendig is kan men zich over het opwerpen van dit ftuk niet verwonderen. Terwyl alle de Leden van het Huis der Gemeenten te Londen zich gereed maken tot de raadpleging over den Slavenhandel, heeft hetCommitté, hiertoe benoemd, den Heer Cbalmers, deszelfs eerfte Klerk, gelast van eenen ftaat op te maken, van het getal en de waarde der Slaven in de Engelfche West-Indien: hy heeft dan daar van de volgende Lyst overgegeeven, iedere Slaaf gerekend zynde op 40, en die van de Eermudas pp 45 pond Sterl. Ge.'  JAARBOEKEN, Mei. 1789. 68» Getal der Slaven. Waarde ïimaika 256,000 10,240,000 P. St. Cgua 37,"* ,,3£3£ ^ ^o tT4oo St Chriftophers 2o,435 817,400 Virginia Eilanden P.ooo 360,000 "Pirhados 62,115 2,484,600 ninada's 23 926 957,040 ^Vincent u!853 47*,-° Dominica H,967 5?8>68o T^hima 2,24* 09,640 BeÏÏa _4^£_ _f^£ 461,684 18,491,955 P- St> Onderwyl zyn tegen de affchaffing van den Slavenhandel door de Gemachtigden der Volkplantingen en andere belanghebbende Uedet zeiV veele Verzoekfchriften «geleverd. Weaens Duitschland en byzonder uit Manheim, hebben wy alleenlyk te berigten, dat in 't begin van April 1789 aldaar overleden is ZyneVorftelyke Doorluchtigheid den Heer Carel Lodewyk van Berkefeld, Paltzgraaf by den Rhyn, Hertog in Beveteaenz. fn een ouderdom van 44 Jaaren. Deze Vorst «Jus de eeniee van de drie Takken der Paltzgraven. diefog den Lutherichen Godsdienst bleef toegedaan. Het Huis van Berkefeld wierdt eertyds door die van Beyeren, Saltsbach en Tweebruggen niet erkend als bekwaam om te kunnen opvolgen, uithoofde van eenmishuwelyk, door den Grootvader Zz 4 van  fi>ó NIEUWE- KEDERLANDSCHE van den tegenwoordigen Prins Willem,Broa. der en thans Opvolgef van den OverTedenen; doch by gelegenheid van het T«daa? ?e Tesfchen.en door de krachtdadige WÊ3 komst van de Hoven van Pruisfen eniFranL ryk is het zelve weder in het recht van or> volging herfteld. van op. Ook is opmerke.lyk de afkondiging van vors? R lyk£ Qoorluc«»gheid den Keur" S1lh?erheon,npS heeft>™ voor eenigcn tyd ainier onze Refidentie te houden hphhpn met verontwaardiging vernomen,Taunen zeer £ gemeen en voornaamlyk binnen kort i" Beveren verfcheiden vertellingen gedaan heeft naar ïen fchyn ingengt met het berisplyk oogmerk van in de getaoederen onzer getrouwe Önderdaanen een on «gtmang wantrouwen te verwekken end^■ ^enigheden te-doenontlhanTen onl hunnl lieS en toegenegenheid- te doen verliezen dö 'MUAs^Mp^ wy noüdig ge°°rdee^ ^ gevolgen ciiei ftrafbaare oogmerken voor te kompn MrWrféMt 0nd"^anen d?fterlu?veS ISfp'tlS Y9n °nze vaderlyke liefde, vérfclaarende dat alle gerugten van' dién aart zvn valscben ongegrond, en verzekeren onze getrouwd Mc°nwePf3nen V3n,Be™ °P^^deSheiSe^ wyzej da.t, wel verre van hen immer te willen ver. iaatenoi onverfchillig omtrent hun lot te zvrf wv wat mooglyk ls aan te wenden, dat de W-aart ' r^ghe!d en heè^geluk der rf^SdöStó^ 1  JAARBOEK E N, Mei, 1789. 691 Ingevolgevan deze vaderlyke mening, vermanen i wy onze waarde Onderdanen-en vopral Gy, onze, lieve getrouwe Staten van Beyeren, als mede de, eenen, die uit een oprecht Patriottismus hunne dien-, üen aan het Vaderland gewyd hebben, alle hunne kragten in te fpannen, om met ons ten algemeene^ nutte mede te werken. Ter aanmoediging van hen , die dan uit zuivere Vaderlandsliefde en yver voor onzen dienst belangloos hunnen pligt waarnemen, verklaren wy, dezulken te willen befchermen tegen alle vervolgingen, vHke men hun zoude kunnen op den hals halen en hun de blykbaarfte bewyzen van goedkeuring voor hunne gedane diensten te gqven; maar daar tegen verklaren wy ook , tot waarfchouwing voor een yder, dat wy die geenen ftrenglyk zullen ftrarren , welke met veragtihg van de verzekeringen, op ons geheiligd woord gegeeven, nog aan onze Vaderlyke welmenendheid twyffden, en het wantrouwen doen vermeerderen , of die eenige verhindering aan de ' maatregelen ; welke wy ten algemeenen welzyn nemen, toebrengen,.of.de verwarring en onrust aan. zetten, om daar door hunne heilooze oogmerken te ""Hoe zeer wy dus groot belang ftellen in het wel zyn onzer Onderdaanen, zo, naauw verbonden mei onze eigen gerustheid en glorie, met minder zyi wv onveranderlyk voorneemens, om m deze zaal met ernst te handelen , en ons geftadig bezig t< houden, met niet alleen in Beyeren, maar ook 11 alle onze andere Staten de rust enveiligheid te hand haven, zo wel als de goede orde en Politie in è Steden en ten platten Lande van Beyeren,.alvvaa dezelve zeer verwaarloosd is, ten einde onze liev en getrouwe onderdaanen te bevryden van alle kne velaryen. de gebreken weg te nemen, ue Zeden t verbeteren,de verdiensten te erkennen en te beloo nen, het Militaire op een vasten en waarlyk nutti en voet te brengen en eindelyk alles in het wqiv t p Zz 5 "cl rermaa* ing van 'en Keurorsi van leygren ot rust wz. 1 1 ' :  i789. 693 ren daarvan verwycjerd te houden, hunne levendig-. Re erkentcnisfen te betuigen. Dan, allergenadigfte Koning! van hoe meer gevoel de harten Uwer Onderdaanen voor de hoogde Perfoon Uwer Majefteit zyn aangedaan, zo veel te meer bekommering wekt by hun het gevaar, het o-een door het krygsbeloop Uwe Majefteit zoude kunnen overkomen^ en zo veel te yveriger is het hun wcnsch om de aan den Zweedfchen Hemel te zamengetrokken wolken , door een fpocdigen en gelukkigen Vrede te zien verdry ven. Zy zyn dierhalven bereid, om, een ieder in zyn beroep, alles pp te offeren , ten einde met vereenigde krachten den vyand te kunnen tegengaan , om even als hunne dappere Voorvaderen, met mannenmoed tot op den laatften druppel bloeds hunnen Koning en hun Vaderland te verdedigen; om de zelfstandigheid de: Ryks en de aloude eer van het Zweedfche Volk « handhaven, en daar door Uwe Koninglyke Maje fteit in ftaat te ftellen, het Ryk eene ro'emwaardi éen, zekeren en geduurzaamen Vrede te bezorgen welken Uwe Majefteit, genadig en uit liefde to Hoogstdeszelfs Ouderdaanen , wil najagen, aan vaarden en bevestigen, zodra dezelve kan worde aangenomen en verkreegen, aj waarom de Ryksftar den onderdanigst bidden, op dat de wonden en tsi nadeelen, welke de oorlogsvlammen veroorzaaken na wederherftelling des Vredes en der Rust, moge worden geheeld en gebeterd, en de werkzaame M< deburgers wederom die heerlyke vruchten des Vn des, in gerustheid mogen inzamelen, welke welei de Regeering van Uwe Koninglyke Majefteit gelu kig hebben gemaakt, en waar door de zegen v; de Zweedfche Inwaonders fteeds in alle tyden ( "Uwen grooten naam zal rusten. Met diepen onderdanigen eerbied blyven deRyl Randen, Grootmagtigfte, Allergenadigfte Konin; Uwe Koninglyke Majefteits alleronderdanigfte getrpuwRe Dienaaren en Onderdaanen; van wege Dank- /lüTCS ian den Konb'O van Zweien. i \ n :r c- »p ï H :n ns j|  Antw. des Ko' nings. . •< ( < i ü 694 NIEUWE NEDERLANDSCHE de Ridderfchap en den Adel was önderteeken C f Lewenhaum h. t. Landmarfchalk. Van wegens de Geestelyfcbeid: U. v. Trml Van wegens de Burgery; And. Lmberg. Van wegens den BoerenRand: Anders Ander fon. De Koning beantwoordde deze aanfpraak aldus: r ]y|et veel vergenoegen ontvang ik de betoonde erkentelykheid der Ryksftanden voor d" getrouwe zorgen waarmede ik de eer en de verdediging des Ryks heb gehandhaafd. Ik erken met de levend digfte vreugd , hoe roemwaardig het zy, een danper en getrouw volk, wiens liefde en toevertrouwen my m alle kommerlyke omftandigheden opwakkert té geleiden en te regeeren. ' Het is gewis onder myne eerfte wenfchen, eenen vreede te verkrygen, die in zyne bedingen roemwaardig , m zyne duurzaamheid zeker zv Ik heb den Ryksftanden de verzekering gegeven van geene gelegenheid, die ziqlj 'er toe aanbiedt te veronachtzaamen, en met genoegen vernieuw ik deze gelofte, als zynde behalven dat in myne ei^e bereidwilligheid en uw verlangen gegrond Intus Ichen zal myn perfoon, myn leven en bloed voor ien dienst myns Vaderlands niet verfchoond worien, en daar de Ryksftanden myne bemoeüingen inderlteunen, kunnen zV van de Koninglyke "penale en befcherming, waarmede ik hun ftèeds wil aeegen blyven, verzekerd zyn. Wanneer de Afgezondenen der overige tanden vertrokken waren, wierdt de Rid;rfchap door den Koning terug geroepen en dus aangefproken: Daar  JAARBOEKEN, Mei, 1789. G95 Daar Ik, na het ontfangen van Ulieder Dank-Adres,. he genoegen vernieuwen kan, waarmede Ik, de R dderfchap en den Adel altoos ontvangen heb, fa hit li de Gedeputeerden derzelven deswegens terugroepen Men moet nimmer de byzondere aanSleSnedeö met de publieke zaaken vermengen. 6 In myn hart is nimmer bet genoegen van verdien* tm te bWoonen met de tevredenheid in het onrecht rvergeeten, vereenigd geweest; en daar het Ryk Saenwoordig in Oorlog >s gewikkeld, zo heeft Mvn lde de" beste gelegenheid, zich naar het voorhcJu %cr Voorvaderen , eere te verwerven. Mvne Onderdaanen-kennen nu uiteen agtnenjaaW ondervinding de gezindheid ,myns harten jeJens den eerften Stand in Myn Ryk, welke denkwvze lk noodwendig ten hunnen opzichte behouZ zal, voor zo verre zy zulks met fteeds geIvle we menendheid trachten te verdienen. Myne Sn-S in deze denkwyze te volharden, ,s oprecht dan hunne handelingen zullen My tot: bewys van hunne gezindheid verftrekken, en Ik zal by Myn Sdërenlë ouderdom den troost genieten, de RiddSap% Adel fteeds met Koninglyke genade en befcherining te mogen aanzien, waarmede Ik U te zamen toegedaan blyve. Poolen fchynt thans ook uit eenen dienen flaap te ontwaaken en werkzaam te worden Hier van zyn verfcheidene blyken reeds te voren door ons opgegeeven. Vanwege dit Rvk was ook door den Prins .Czartortsky, Afp-ezant by' den Koning van Pruisfen, op den 08 Februarvi/Sa eene Nota overgegeeven, beftaahdehöqfd/akelyk, ,, in eene hartelyke betuiging van der Standen dankbaarheid . W voorhet belang, dat Zyne Prüisfifche Ma" iefteitwelin hun heeft gelieven te nemen; *» } 3, mits tanfpr» ïttn de Ridders.  6yo NIEUWE NEDEKLANDSCHE :, mitsgaders dat de hoop der Natie en den » yyer van a'ïie braave Burgers zeer opge- " Z Td T d00f het aanbod> door de „ Minifters Zyner Majefteit gedaan , w» » gMJ de hoop', die » de Republiek koeftert, om zodanige Gua,, rantie ce zien vernieuwen , haar verlangen iy dat de goede Officien van Zyne Majefteit „ deszelfsMede-Bondgenooten rot gelyké „ Guarantie mogen aanfpooren ; haar begeer„ te om sKonings intentien te weeten, orrt daar na zig tc regelen; haar vertrouwen, i, dat Zyne Majefteit haar niet zal laaten on„ derdrukten by eenen vyandlyken aanval? „ en dat zo 'er een Congres mogt komen, „ Zyne Majefteit zig wel zou wilJen verle„ digen, ten einde 'er een Reprefenrant van " !T iv °p comPareerde;zt;^,zegt de l\ota, vermits het onder zyne begunftii> ëlnS **i dat de Republiek baars onaf hangh h^ad weder hervat, is 'er 's Konings eet „ aan gelegen, om te handhaven, het geen se5, deeltelyk zyn werk is" „ Hier na betoogt de Nota het nut van i, een gemengeld Gerechtshof op de Gren» zen , bcftaande uit Pruisfifche en Poolfche « Gomrmslansfen; en het verlangen om in eon-  JAARBOEKEN, Md, 1789. <&f ü conferentie te komen, over een Tracht , van Koophandel; een aanftipping ,dat het Tractaat van 1775 daar aan veel hinderpa> ' len zet, mitsgaders-dat eenige verzuimen , in dat Traftaat zyn ingefiopen, en dat hy Gezant daar over eene Memorie zal !! prefenteeren." Waarop wederom den 7 Maart van wege den Koning van Pruisfen dit antwoord is gegeeven: W7y hebben niet nagelaten, de Memorie, welke W de Prins CzartórhH, buitengewoon Gezant en Gevolmagtigde Minifter des Konings van PoöSi en der Republiek, ons den 28 February-ova> gegeeven heeften waarin van verfcheiden1 gewigtS poindten gefproken wordt , aan zyne Majelit JE* te liggen. De Koning heeft ons ge ast d»n Heer Gezant tot antwoord daarop te Kennen te geeven , dat Hy door de blykeb van erkentlykheif, welken de doorluchtige Republiek hem, Sr hTt zenden van eenen Minifter, die zo wd foor zyne perfoonlyke eigenfchappen, als door zyne geboorte uitmunt aan den, dag ^eft w,i len leggen, even zo bewoogen is , als deze ve vleiend? voor hem zyn en dat de u^fangen, waarin die erkentlykheid betuigd wordt, even zö veel indruk op hem gemaakt hebben. Dewyl de Koning den grootften prys op de vriSchap der Poolfche ffatie fte t, en de ve bnten sff volgens haar geheel gewigt kent, we kffedTverfcheidene eeuwen tusiehen zyne: vOoen de a s wederzyds voor beide Staaten noodzaakl ke en op hetywezenlykst gemeenfchaplyk-belanggp-  tdtltW. van Pruisfe, aan Poo len, i ( •< c a f C ti d et P a? vc m be de 01T fte gei me m NIEUWE 'NEDERLANDS CHE grondeverbindtenisfen te meeuwieen Pr> elkander onderling tegen alle vySd yïe en o ecS'U aardige aanvallen te onderfteunen' ?f?, Ck' Majefteit .by gelegenheid daalSent £&£ e blyven, en ook al 't geen van teiehl JEïï oen, op dat de Republiek.PoStofS heffe .ongres , wanneer zodanig een za/ P°L Wat de byzondere Poinöen, waar van de Prin, zartortsky m zyne Memorie gewag maakt hl eft, zo is de Koning zeer genigen nm ^i' ' ^publiek Poolen Sver.d^SdnTdS * ?' « M*4# (der famengeftelde gSchtenf nf/T' •ocedures tusfchen de wederzvdfche fW a de ide Staaten te-vernieuwen , na te zi™r° Qe «elft betere nakommg zorg.2 d^enƒ ™ ^ tÏT!Fa n,ec na!aateD> z° ras deTvd en de Handigheden het. zullen toe Laten zvner, M;?f r te VvVchau de nodige in/h SienR£& de nelde zeer wydloopigepoinclen te laatenloekl Wy kunnen verzekeren, dat zyne Majefteit «er zig  JAARBOEKEN, Mei, 1789, 60Ö fcich fteeds aan geleegen zal laaten liggen, aan zynen kant daartoe by te draagen, om den Koophandel tusfchen de Onderdanen der beide Staaten, die op het natuurlykst en onderling belang der beide partyen gegrond is , te bevorderen eri te begunftigen. Maar zyne Majefteit vleit zich ook, dat de Republiek tenzelven einde krachtige en fpoedige maatregels, byzonder in Litthauwen en aan de Grenzen van Oost-Pruisfen zal neemen; in welker opzigte de Heer Var, Buchholn bevel beeft, om de byzonderheden daarvan te Warfchau voor te ftellen, daar zulks voor den vryen handel der beide Staaten zeer nadeelig zou kunnen wordert, en de Koning integendeel aan zyne zyde de voordeeligfte maatregels neemt, om aan den Koophandel dér Litthauwers meer vryheid en voordeden, dan in voorige tyden, te bezorgen, en hunne Goederen, die zy naar de Prusfifche Havens brengen, van het grootfte deel der belastingen te bevryden, waarmede dezelve federt langen "tyd bezwaard zyn geweest. Vermits wy reden hebben te gelooven, dat de Prins Czattortsky met de Verklaaringen te vrede zal zyn, welken wy hem hierop zyne Memorie gegeeven hebben, zo verzoeken wy hem , dit antwoord aan zyn Hof en aan de Standen der Republiek te laaten toekomen. (Was g'.teekend) FINKENSTEIN. HERTZBERG. Berlyn 7 Maart 17Ö9. Ook was men nog te onvreden over den eisch van de Keizerin van Rusland, tot door' togt van haar Krygsvolk: waaromtrend kennis gegeeven zynde aan den Koning van Pruisfen, is van wege denzelven aan den Poolfchen Ryksdag op den 30 April-te ken nen gegeeven: Aaa Da >an l'ruisfen lan Poo'eit. t  Nota van Prut fen w°genS Rusfack Krygs. vAk. i j i 700 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ Tyn de Koning fteeds een byzonder en vreirrdna1buurlyke belang Rellende in het lot van eene met hem geallieerde Republiek, met leedweezen ge=> zien heeft in de gezegde Nota, dat de Poolfche Ryksftanden, geen genoegen neemende met de Nota van den Heer Rusfifchen Ambasfadeur onder den 6 April hun over gegeeven, rakende den doorredt der Rusfifche Troepen door het Poolfche Grondgebied, te gelyk veele bekommering ondervinden, wegens zekere kenmerken van een Algemeenen Opftancfder Griekfche Poopen , Onderdaanen der Republiekwelke ter gelegenheid van den doortogt der Rusfi' fche Troepen mogt uitbarsten. Dat de Koning "wel overtuigd is, dat de Poolfche Natie van de welwillendheid en grootmoedigheid van Haare Rusch Keizerlyke Majefteit mag verwachten , dat deeze Groote Vorstin niets zal willen doen of töeftaan, waar door een vrye nabuurige en aan Rusland geallieerde Staat in ongelegenheid zoude geraaken: echter vermits bet verblyf'cn de geduurige en onbepaalde doortocht der Rusfifche Troupen in Poolen, en de door den Heer Ambasfadeur van Rusland tot dien einde voorgeftelde Conventie , haare zwarigheden zoude kunnen hebben, door de Onaf hankelykheid en Neutraliteit der Republiek eenigermaate te kwetzen, door de Porte aan te zetten tot dezelfde verzoeken omtrent haare Troepen, door de Poolfche Provinciën, voor dezen doortocht van de Troepen der Oorlogende Mogendheden open liggende, merkelyk te bezwaaren sn door inderdaad den oproerigen geest en muitzucht Ier Griekfche Boeren, Inwooners van Poolen levendig te houden: zo denkt Zyne Majefteit,'dat leeze ongelegenheden en nadeden aan weerskanten conden opgeheeven worden, indien de Doorluchtige Republiek dezelve vertoonde aan Haare Majefteit Je Keizerin van Rusland, op eene eerbiedige en in ïaare grootmoedigheid vertrouwen Rellende wy$' ndien zy deeze Doorluchtige Souvereine verzocht' de  JA ARBÖEKÉNi Mei. 1789. dé Poolfche Natie de gevaaren en den last van eene geduurige pasfagie der Rusfifche Troupen te befpaai-en, als zynde gemakkelyk te ontgaan door een kleinen omweg 5 en indien zy tevens liet voordragen, dat in geval van een onvermydelyke pasfagie van eenige Rusfifche Troupen door Poolen, Haare Majefteit zulks enkel by kleine Detachementen geliefde te laaten gefchieden; dat Hoogstdezelve ook daarvan in tyds door Haaren Ambasfadeur te Warfchaw mogt doen kennis geven, en goedvinden dat deeze Troupen geleid werden door Commisfarisfen der Republiek, even als zulks gebruikelyk is in dé Kreitfen van het Duitfche Ryk, zelf voor de Troupen van den Keizer; dat het Rusfifche Hof geene meerder Magazynen in Poolen oprechte, en die welke aldaar reeds opgericht zyn, ftelle onder de bewa* rin» van eenige Commisfarisfen en eenige gewapende Rieden voor hunne Perfoonen, aan welke bewaaring en Magazynert de Republiek alle de nodigé zekerheid konde by voegen, door de protectie van Haare Troupen: hier by word ten flotte de goede Verwachting des Konings uitgedrukt, ten aanzien van deeze voorftellingen aan de edelmoedigheid dei? Keizerin' en Zyne Majefteit zal dezelve aan het Hof van Rusland onderfteunen op eene gepaste wyze en overeenkomstig h-t belang, dat hy in de rust en den voorfpoed van het Poolfche Ryk fielt; wachtende alleenlyk daar toe af, welke befluiten de Standen over deeze poineïen, en betreffende het navolgen vatl zynen raad nemen zullen, om als dan dé" hodi»e Inftrudtien aan Zyne Majefteits Ministers m Rusland en in Poolen te laaten toekomen. Omtrend de zaakën van het Noorden, en de ftaatsgefteltenis van Deenemarken in de on(luimigheden, die thans Europa dreigen, is aanmerkelyk eenen brief, door den Enselfchen Gezant EUiot, aan den Deen* Aaa 2 fcfiQii iXotavdn Pruisfin wegens Rusjiscn tfrygt. volk.  Briefvat den Eng, Gezant «an den L>eenfihenStaatsdienaar. i } i j ?o2 NIEUWE NEDERLANDSCHE fchen Staatsdienaar Gaaf Fan Bern/tor ff 0p den 23 April t7'ó9 gezonden, en van dèzên inhoud: MYN HEER! i Jk voldoe gereedlyk aan de begeerte, welke Uwe Kxellentie my heeft te kennen gegeeven, om het hoofdzaaklyke dier Reprefentatien, welken ik U op bevel van myn Hof, mondelyk gedaan heb, in gefchnfte te ontvangen. ' Uwe Excellentie zal de goedheid hebben, zich te herinneren , dat, op het oogenblik toen de Koning van Deenemarken een groot deel zyner Land- en Zeetroepen als AuxiHairen aan Rusland overgaf : Zyne Deenfche Majefteit den Koning van GrooN £nttannie om zyne tusfchkomst verzocht totberftelling der rust tusfchen Zweeden en Rusland1 Ook moet ik met de levendigfte fmert Uwe Excellentie weder in geheugen brengen, dat de Keizerin van Rusland het dienstig oordeelde, de bemiddeling des Konings en zyner Bondgenooten te mvden; en dat deeze weigering de eenige oorzaak van de voortduunng der vyandelykbeden was, federt dat de Koning van Zweeden dat aanbod van de drie Hoven, welke met de begeerte om het bloedvergieten te Ruiten en de balans in het Noorden te jehouden, bezield waren, op de vriendeivkfte wvte had aangenomen. 1 1 Naderhand is Uwe Exellentie getuigen geweest ïat de Koning en zyne Bondgenboten met kracht werkzaam zyn geweest, om de ontwyfelbaarfte be*yzen aan den dag te leggen, dat zy van oordeel *aren, dat de behondenis van Zweeden van het ;rootfte belang was; en dat deze Hoven onderling:ene opfchortmg van Vyandlykheden der Land en ^etroepen zyner Zweedfche Majefteit, die in den iatften Veldfogt geageerd hadden, poogden te beviel-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 7°3 ▼/erken; en dat hunne pogingen de beste gevolgen hadden. . • , , „ De Koning, myn Meester, ziet fteeds met droet"fceid, dat zints dien tyd de aanbiedingen van be-1 middeling en diensten van den Koning en zyne Bondgenoten de gewenschte uitwerkingen niet hebben gedaan; en dat zy de Keizerin ook niet konden bew>egen, om in de bemiddeling tot het herRel van den Vrede noch in het Oosten, noch in het Noorden van Europa toeteftemmen. Onder deeze omftandigheden, wanneer Rusland weigert, eenige bemiddeling aanteneemen, en de voortzetting der Vyandlykheden alleen uit deeze weigering voortfpruit, meenen zyne Britfche Majefteit en deszelfs Bondgenooten, aan het Hof van Deenemarken te moogen reprefenteeren, dat dit Hor hun van alle verbindtenis aan een enkel defenfief Traktaat ten eenemaal vry fchynt te zyn; en 'er zelfs by te voegen, dat, in het tegenwoordig geval , de vereeniging der Deenfche Krygsmagt, 't zy te Land, of ter Zee, met die van Rusland, Deenemarken zou doen befchouwd worden, als eene der Oorlogende Mogendheden, en den Koning van Zweeden moest billyken, wanneer by eene fpoedige en krachtdaadige hulp van zyne Britfche Majefteit en deszelfs Bondgenooten, wier zuivere er onbepaalde bemiddeling Zweeden had aangenomen, eischten. Uit beginfelen van oprechtheid, welken ik ]egen een Hof, met Groot - Brittannie in verbindtenis et vriendfchap itaande, altyd waargenomen heb, moe jk u verzekeren, Myn Heer! dat noch de Koninj van Engeland, noch zyne Bondgenooten, afftan< kunnen doen van een Syftema, welkzy aangeno men hebben, enkel met een oogmerk, om een gelyke balans in het Noorden te bewaaren; een, balans niet minder belangryk voor Deenemarken dan voor alle Zee- en Handeldryvende Natiën. Ik twyfel niet, of Uwe Excellentie -begryp Aaa 3 wel Briefvan ienKng. jezant ian den Deen'chénStaatsdienaar, t 1 t \ ► |  triefva. den Eng Gzant aan den Deen fcheu Sl.iats dienaar. 734 NIEUWE NEDERLANDS CHE S wel hoe weinig zelfs de gunstigfte uitlegging van ..uw Iractaat voor de Keizerin van dienstzoukuT nen zyn, wanneer zulks eene krachrdaadige medewerking te Land en ter Zee, van den kant der drie Mogendheden, ten behoeve van Zweeden veroorzaakt. Het Minifterie van Koppenhagen is te w , en te gemaatigd om Rusland of Deenemarken aan nieuwe vyandlykhcden van Hoven, die in anderen opzichte enkel naar vrede wenfchen , en dien on den zekerden grondflag en op de voordêeligfte vocï ^SennTOorieder party zoeken te vestigt, SS Derhalven moet ik U, Myn Heer.' van wegens den Koning en zyne Bondgenooten verzoeken, het Hof van Deenemarken te beweegen, niet toe te ftaan dat eenig gedeelte zyne Krygsmagt te Land of ter Zee offenfief tegen Zweeden handele, onder voorwendfel van een defenfief Tractaat maar interndeel ,n alle de Provinciën en in alle de Zeeën,fan den Koning van Deenemarken behoorende eenè volmaakte Neutraliteit te onderhouden. Maak 'er ftaat op, Myn HeerJ dat zo ras Dcenemarkeneene Refolutie, zogefchikt naar den wensch zyner Vrienden, zal genomen hebben, de mede werking des Konings van Deenemarken tot I crflel van een algemeenen Vrede, aan den Koning, my' nenMeefter, oneindig aangenaam zal zvn • cn k mag 'er by doen, dat Uwe Excellentie dè waare belangen van Rusland, en de gevoelens van En™! land te lang gekend hebt, dan dat gY niet erSen zoudt, dat de Keizerin van Ruslandde bewe,S yan een Vrede niet beter dan aan zyne Britfche Majefteit en zyne Bondgenooten kan toevertrouwen ■ Myne Inftrucïicn behelzen, een klaar en befiisfend antwoord wegens de intentien zyner Deenfche Majefteit, met betrekking tot het zenden van een gedeelte zyner Troupen, te Land of ter Zee, bv die haarer Keizerlyke Majefteit van Rusland, van Uwe Excejleptje te vraagen; en de Neutraliteit der Deen-  JAARBOEKEN, Mei, 1789. laS Deenfche Staaten en Zeeën onder de fterkfte belof-1 te van veiligheid van wegens den Koningvan Enge- SR» -PHterSeh temyden, heeft my bewoogen, my liever n ee"n byzcJdercn Brief aan Uwe Excellentie te) adresfeeren; dan eene formeele Declaratie over te leve en welker inhoud meer publiek mogt.gemaakt, eeweest zvn, dan de tegenwoordige omftandighcfer. van zaaken eifchen ; en ik ben fout genoeg om mv te vleien, dat, welk ook de uitfiag myner negoUln moge zyn', Uwe Excellentiern,.het«te lal laaten wedervaaren, van te erkennen, dat ik mvn best gedaan heb, om de rampen des Ooilogs voortekonfen. Mogen onze vereenigde poogingen in de harten der Souveremen doen herleeven dc waare liefde tot hunne onderdaanen, al te ongelukSe flagtoffcrs van die hersfenfchimroige zucht tot glorie , welke Europa zo dikwyls en zo onnodig met bloed geverfd heeft. Noord-Ameriica. Het congres der Vereenigde Staaten van Noord-Amerika vergaderd zynde, heeft de Stemmen opgenomen van alle de Staaten, welke de nieuwe Regeeringsvorm hadden goedgekeurd , waar by gebleeken is, dat eenparig tot Prefident van het Congres verkozen is de Heej Ceorge Washington, Schildknaap, en, mei eene groote meerderheid van ftemmen, to Vice - Prefident de Heer John Adams, Schild knaap , welke benoemingen een algemeei genoegen hebben veroorzaakt. Men vet wagtte nu, dat 'er ten fpoedigften maatrege len beraamd zouden worden, zo wel om d eendragt van binnen te verzekeren, als or Aaa 4 " ?i kief van 'en Eng. }ezant an den ~)een~ 'chen ïtaatslienaar* t I \ 1 o-  féo* NIEUWE NEDERLANDS CHE zig aanzienlyk buiten 'sLands te maaken De Staaten, door welken hunnen Doorhich' Uge Prefident zig nu eerlang maar 2yne lil'fïdentie begeeven zal, hebben verfchriden Vrywilhge Corpfen van Militie uiSekSen beftaande uit de aanzienlykfte ffiïen' om den uitmuntenden tó^^*^ Hu^i3.ninBAND', Voor 20 verre het aan het ' de X0(lST{yk foebehoo«> "ordt de Raat der zaken ook hoe langer hoe bedenkelvker Niet alleen blyft de Cardinaal Lrts- J3is fchop van Mechelen in dezelfde gevoe lens voortgaan ; niet alleen toonen de Bisfcop pen van Brugge en Yperen, hoe zeer het Oeneraal Seminarium hen legen de bom is J^ar thans fchynt dat ftuk een voorwerp van byzondere aandagt voor de Keizerlvke Re geering te Brusfel te zullen opleveren w^nt ten, het derde Lid van Antwerpen uitmai. kende, hebben aan Burgemeeftefen Sche? penen en Raad dier Stad op de? 7 d?«r' Maand eene breedvoerige en nadruklyke Me' morie ingeleverd, waar in zy rond uR verklaa. „ en-dathet vernietigen van de CJniverfi 3 " ?L?UVei1' en van haare Pnvilegien met " tT\ Yf0^^ ***** i^f dat U2 n bert Cafemr Hznog van Saaen - Tefchen " °P den 7 JulyifHi, in den naam des Kd! >, zers gezwooren heeft het Pactum InaJL » rale Koi blyde Inkomst; ongeSfflfe .» zullen bewaaren; dat na het afleggen vfn n dien  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 707 dien eed, ook de Staaten den eed van „ trouwe aan Zyne Majefteit hebben afge' legd; dat 'er dus een openlyk verbond is, . „ zo wel van des Keizers als der Staaten zyw de, met eenen eed geftaafd ,• de Keizer zig verbindende 'sLands Conftitutie te „ handhaven;, de Staaten om hem getrouw te zyn; dat zulke wederzydfche verbinte„ nisfen, zonder wederzydfche veranderiri» gen niet kunnen verbroken worden, en dat ondertusfchen, in weerwil van dien eed, in weerwil der herhaalde beloften, ' den Raad van Braband verboden is kennis " van de zaaken der Univerfiteit van Leu" ven te neemen; dat het Generaal Semiria' rium , met geweld, en in weerwil van 'c geheele Land, word doorgezet; dat de byzondere Ledemaaten der Univerfiteit, „ die met ootmoed en eerbied hunne Voor„ rechten handhaaven , flagtoffers worden van hunne Standvastigheid, en a.is Vaga„ bonden Huis en Vaderland moeten verlaa„ ten enz. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Arnhem. Den 23 Mei is alhier in den ouderdom van 89 Jaaren overleden, den Heer Mr. iem lièymer Brantfea, Oud gewoon Raad des Furftendoms Gelreen Graaffchaps Zutphen, ea OudBurgerneefter dezer Stad enz. 'sGravenhage. Den t Mei hebben dc vol• gende Heeren in de Hooge Coliegien zitting genomen: namelyk, fn 't Collegie van de Heeren Gecommitteerde Aaa 5 Ru-  Veran dering dn der de hooge en lage Amte- ffAARS, ENZ, i j < » r c r / d I t( a: t( 6< 7o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE jAden^,H^M\P^« Faber van Riem. pk, Raad in de Vroedfchap der Stad Haarlem, den Heer Mr. Pieter Jaeïb t%i£% Bell hout Scheepen en Raad der Stad Leyden, en ftddamf f Ded6l> ScheePen der HPï,d^Staaten Generaal, wegens Gelderland, den Baron t n^1/'^ inSeleid door den Baron Ó7c« Dtcpenbroek- en wegens Holland, de drie bovengenoemde Heeren Gecomb eerde Raden, zvndedezelve: geintroduceert dooi den Ba- ron Van Wasfenaar Startenburg A^l^f van„Scafen' W^ens Gelderland, A R Baron van Reeckcren tot Suukras, zynde gcintroduceert door den Grave Van tVelderenCel Bosc de la Calmette, Burgemeefter der Stad De, WnTrl Z>' gei'ntroduceert door den Heere Van Den Heer Joah Lemker van Breda , Burgeneefter der Stad Campen , heeft in Hun Hoo* Vfogcnde Vergadering den eed afgelegt, om we* ;ens de Provincie Overysfel zitting0 te némen in ' Mme ter Admiraliteit te Amfteldam Ook hebben Hun Hoog Mog. Jonkheer Van Vasfenaarvan Katvyk , 'Jonkheer AdrtZ Jan an Bordelen enden Heer ScAeltinga, tot de CoV i.she naar Staats. Vlaanderen benoemd. Nog zvn oorden Raad van Staate verkozen tot de comiisfic naar Maaftricht, den Baron Van HeeckTen «Suiderurjen den Heer Stavende Pous- en tot e Commisfie naar Breda en 's Hertogenbosch de reeren en Bosc de U Calmette ' Den Heer G. //. Graaf van Randmk, heeft t Vergadering van Hun Hoog Mogende denTed ^ClegdJ °Anl' we2ens Gelderland , "ter Admirafiit op de Maaze zitting te nemen. Den 9 Mei is alhier in den ouderdom van bvnj 5 Jaaren overleden, den Heer Jacquet wSn a'Al*  JAARBOEKEN, Mei, 70$ i'Alknr. Bailluw der hooge Heerlykheid Monfter ^ en der Goederen van Pplaanen. j * Verder hebben ter Vergadering van de Algemee- ( pe Staten eed gedaan, om als Raden ter Admira- ? litcit zitting te nemen, de Heeren Mr. ftm C^r-, don, Scheepen en Raad der Stad Wagemngen en, Anne W\lem Caret Graaf van Heiden - ho-npescn . tot Qoim.-.rfum Junior , de eerstgemeldc wegens Gelderland' m hét Collegie der Admiraliteit te Amfteldam cn de laatstgenoemde wegens Overysfel in dat op de Maaze. . , , Amsteldam. Door den Edele Achtbaare Oud - Raad dezer Stad is aangefteld tot Lector in de Wis- Sterré- en Zeevaartkunde, aan het Athepajum lliuftre in deze Stad , den zeer Geleerden Heer neur N.euwlmd. in plaats van wylen den Heer Pyho Ste-r,/ira, Door Zyne Majefteit den Koning ■ van Pruisfen js tot Hoogstdeszelfs Refident en Conful m deze Stad, benoemd, den fleer J. L. G>c°™y , welke dan ook in die waardigheid door Hun Hoog Mogende en deze Stads Regeering is erkend geworden. Rotterdam. Den 29 April den dag zynde der jaarlykfche verandering van dc Wethouder, 'fchap dezer Stad, zyn uit de Edele Groot Acht baare Vroedfchap Boonheeren geworden, de Hee ren Mr. Jacob Mos fel, Mr. Johan Getbrand vai Mierop, 'Mr. Marinus Hoo? , Mr. Cornelis vai Beusden en Johan van den Honert. Vervolgens heeft Zyne Doorluchtige Hooghei den Heer Prins Erfftadhouder, uit de door Boor heeren gemaakte Nominatie, verkozen tot Borgt meefteren de Heeren Mr. Jacob van der Heuv Hendrik van Beeftingh , Mr. Clatjdius va ter Staal en Jonkheer Johan Marten Baro coiaot d'escury. 'Pot Scheepenen de Heeren Mr. Jan Damel , loches, Ewout van San, /ïdrtanus Hat art^ Adna- fit 1er-AN-* XERtNO 1noer. )E HOO- ;e en .ace \mte naars? knz, V ! I ï » I k »  Veranderingonder de hoo ge en lage Amte- NAArs, enz. I J i I J t i 1 J s ï h d C rr Ie g« B m ?io NIEUWE NEDERLANDSCHE Herben Vermeulen, Johan Steenbok, Bartholomeut 2tTrl^llkmSZ00Q' Cn Mr' ^***« . En tot Scheepenen - Commisfarisfen van des £m/rfelanyd,s:Middflen, de Heeren AdriaZ SteeSck. Vermeulen en Johan JJL°?INCHEM-T Den 2^ Mei is aIbW in den ouderdom van 44 Jaaren overleden den Heer Mr Servanus GTbe tm brouwer, Raad in de Vroed- d^ EdenTcS,etam de7acr.Stad, mitsgaders Raad in ae üd. Kamer van Juftitie te Vianen. Schiedam. Uit eene overgeleverde Nomi- hS SS aZFeP0OTlucht^ Hoogheid den Heer Pnns Erfftadhouder, verkozen tot Burgemeem, de Heeren Mr. Ca rel Jan IWhaart, Mi. Willem van Waalwyk en Adrianus Knappert Tot Scheepenen, de Heeren SS mn Seha^t, Cornelis Ruighart, AVró JSr*»,, ynArnoldus Soek En tot Scheepenen - Comn.sfar sfen van des Gemeenelands - Middelen aanefteld , de Heeren CtrneUs Ruïghatt, Ruth ?n Tf?v're{rT EVWmj e" voorts rot Raen m de Vroedfchap dezer Stad benoemd , de £ftn ' M*»™ en GeraS Schoonhoven. Den Heer Mr. Stephanus acoBUs Scheltüs , Raad in de Vroedfchap dezer Si* ^'ne doorluchtige Hoogheid den Heer rms Erfftadhouder, in plaatze van den Heer H'il m var, Solingen, Raad in de Vroedfchap en prsB. pnt Burgemeefter dezer Stad (welke door de Ed root Achtbaare Heeren van de Vroedfchap gecoml itteerd zynde om met den 1 Mei zitting m% Colge ter Admiraliteit in Friesland te nemen, de Burmcefter lykewaardigheid heeft nedergclègd,) tot irgemeefter der Stad aangefteld zynde, fs in reilde hoedanigheid ingehuldigd. Aljc*'  JAARBOEKEN, Mei, 1789. 2" Alkmaar. Door Zyne Doorluchtige Hoog- 5 heid den Heer Prins Erfftadhouder, is tot Raad in , de Vroedfchap dezer Stad, in plaats van Jr. Wt^ boi $T°fs?lw d* Natuurkundige en Mathematifche Wetenfchappen bv de Illuftre Schoole dezer Stad heeft uen 13 Mei voormiddag in de Nieuwe Kerk,in tegenwoordigheid van de Regeering en van een talryke me mate Toehoorderen van allerlei rang , _ deszelfi Hooglecraar-Ampt aanvaard met een plegtige rede- V°S??*4ft«» Studio, bomine Chrifiiavo, pietaten virtuteJue colente, ut & ipf* fa™ teflanm' hte r £NZ. 1 ! .  Veran kering onder de hooge en i.age Amte- naars, Enz. i i ) i 1 F 5 ii f \ v: f)c er hc fc ia 712 NIEUWE NEDERLANDSCHË *èJi^^?lffiV 63 Jaaren OTer!é- oen den Heel ./. Landheer , jn Jeven Oud* kiesheer dezer Stad. a Vlissing en. Den 2 Mei den brief van ver* faeong geopendjzynde, is bevonden, dat doorZvne Doorluchtige Hoogheid den Heere' Prinfe Erfltad! houder zyn verkozen tot Burgemeefteren , de Heeren Piete« jACon Clyver en Mr. Cornet? Christiaan Bertung. Tot ScheepenenrSeK ren Mr Anthony Hu out van DitlLkT^x^A Domburg ; Mr. Ifütem van B-onckW»T Mi Adaaan Franco» Lammens* 'ïanUe-r^ ïV aL Bochol'e' J " Te6lhnckle G'*»d, ChnsLn Utrkcht. Den 12 Mei is ter VerroHpnV.* .an de Edel Mogende de Heeren Stater % Land! Vm Utrecht aangefteld, den Heer Mr. N Pesters ot Heemraad yan den Lekkendyk Benedendanï ?4ï!f/an den öntflagen Heer 2 Tot Watergraaf der Schouwe Van de Vè*t , /aartfche en krommen Rhyn, is benoemd Jr G G aets van Amerongen, Heer van Öud-AmêlX- ïeei Mi. Pesten. Zvmde vervolgens tot n**. utaat van dc voorfz. Schouwe aangefteld Ir GA :aets van Amerongen, Fleer van Schalkwyk* LPlaatsen vermits den vrywilligen afftand van Jr' . C R. van Rheede en sigrim, Grave .*« ryheer van Amerongen. ™ntones Tot het open ftaand Procureurs - Generaals Ampt SJSE « V,nCie by ^'«fc» afftand van S „S 5 ?°0rl' f Jö0ghdd dcn Pl™s Erficad • nder verzonden van een drie dubbeld getal perken, te weten: Mr. A'. Q van d(f?Mtlv-t * nootR-bappen, na omtrend den tyd van ^ faaSï het Hooglecraars-Ampt, eerst te FnnVJ J! en •bét «—ft wartfcft. pok is in den nagt van den 28 Mei in rW taf GecottiMtteXSATE* ■en Raden van Staten, LieuKnant-Honweïefvï."' net Provjnciaa e laetaericlit M^rU ^  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, Juny. MDCCLXXXIX. GELDERLAND. N y m e g- e n. Het water op de Waal en Rhyn is op het onverwagtfte tot eene buitengewoone hoogte geklommen. Het'ftaat in deze Stad aan de paal op agttien voeten; dus twee voeten hoger als de paal aan de Kaay. 'Er zyn duizenden morgen best Wei- en Hooiland overftroomd ; de beste polders •zyn ingeloopen; al het Vee is uit de weiden en de uiterwaarden opgehaald, en lydt gebrek aan voeder. De fchade in dit Jaargetyde hier door veroorzaakt is alleraannierkelykst. Deze fchielyke oploop van het water wordt niet onwaarfchynlyk aan de aanhoudende en ongemeene ouweêrsbuyen, B b b en Nyme- ïen.  7«S NIEUWE NEDERLANDSCHE NYMEGEN. en fterke regenvlagen, in Duitschland gevallen, toegefchrcen. HOLLAND. 's Gravenhage. Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, nam den 31 Mei affcheid in'sLands Vergaderingen van de Leden van Regeering, welken Zyne Hoogheid eene gelukkige reis wenschten. Hier op is de Stadhouder, met een klein gevolg, den 1 dezer maand Juny over Rotterdam naar Breda vertrokken, om de vestingwerken op de grensfcheidingen, en de krygsbezettingen in de Steden der Generalirèits Landen en elders te bezigtigen. Dit togtje heeft tot den 26 dezer maand geduurd. Den 9 Juny vertrok Haare Koninklyke Hoogheid,met het Vorftelyk Huisgezin,naar 't Loo, om aldaar den Prins Stadhouder van deszelfs togtje te ontmoeten, en dan verders met de jonge Prins en Prinfes de reis over Brunswyk en Desfau naar Berlyn aan te neemen. Wy hebben in ons voorgaand ftukje voor de maand Mei eene Verklaaring van de Keizerin van Rusland aan dit Gemeenebest, wegens de vrye'Zeevaart, medegedeeld. Diergelyke verklaaring is ook van de Keizerin aan den Koning van Pruisfen gefchied. Zie hier na ouder het Aanhangzel van gewig- tir  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 7^7 tige Buitenlandfche Zaaken. Ook heeft de ' Kening van Deenemarken aan den Staateene' verklaaring laaten doen, door den Heer Schu- < hart, Envoyé van dat Hof by de Republiek, waar omtrend het berigt aldus luidt: ,, Ik heb het byzonder genoegen U Wel „ Ed. kennis te geven, dat üeenemarken niet zal betrokken worden in den twist tus" fchen Rusland en Zweeden; dat deszelfs " neutraliteit verzekerd is, en de Deenfche Vlag voortaan dezelfde veiligheid en voor" rechten genieten zal, als in tyd van vol- len Vrede. U Wel Ed. gelieven dit ter Z kennis van 't publiek te brengen, ten em„ de niet alleen alle Deenfche Zeevaarenden , gerust te ftellen, maar ook alle verkeerde „ fuppofitien, welke by Kooplieden en As,, furadeurs mogten plaats hebben, weg te „ neemen." Vooral moet ook worden medegedeeld de verklaaring van den Koning van Zweeden, aldus luidende: Reeds by den aanvang des onrechtmatigen oorloa;, welke Rusland tegen den Koning van Zweeden heeft aangevangen, heeft Zyne Majefteit 'er voor gezorgd, om door Zyne Minifters aan de buitenlandfche Hoven te doen verklaaren , dat Hy niet meende af te gaan van de vastgeftelde grondftellingen der Conventie van 1780, ter begunitieing van den handel en fcheepvaart der Neutraals Natiën : en vermits Zyne Majefteit het genoegen gehad heeft te zien, dat in een tyd, wanneer derzelver gezamenlyke aankomst in de Oostzee voor Hem van groot nut was, hun vertrouwen met verzwakt is geworden, zo konde Hy alle verdere verBbb 2 m' sGr*-  's Gravenhage. Verklaring vat Zweeden omtrend deScheep vaart. J 718 NIEUWE NEDERLANDSCHE dflclfbS^ !Sa,s overto,1,'gachten; **b de Koning heeft ze des met te min door de tegenwoordige Declaratie op eene no^ rbrmédar C willen herbaaien, om by tyds de°werkmgvoo7lc komen van alle tegenftrydige uitleggingen, welke men betreffende deze zaak, van detrondftelS Zyner Majefteit, maken mocht, cn op dat. de E traale Natiën, geduurende het aanhouden van dezen oorlog, welke Rusland goed vindt langer uit te rekken alle hunne handels ondernemingen aan de Zweedfche Kusten onbezorgd dryven mogen. Tot dat einde doet Zyne Majefteit de Koningen Zweden allen die het aangaat, kond en te weeten: * Si ! f V'in het gevolg der bevelen, die " S Zi ï n" aanvanS('er vyandelykheden aan „ alle Bevelhebbers van Hoogstdeszelfs Zeemacht „ gegeeven zyn, aan alle Neutraale Koopvaardy„ fchepen die geduurende den oorlog , hunne „ vaart ,n de Oostzee en in de Wateren, die 'er het „ tooneel van zyn, zullen voortzetten, de volko„ menfte befchutting zal verleend worden, terwyl „ hunne vaart, naar welke haven in deze Zeeën zé " £Ï in^Tn,',Vrn ^egens Zweeden volkomen " $? p C,1£ u yft- Zy zullen ook van des Ko„ mngs Bevelhebbers allen byftand en bcfchnttiiU „ genieten welke van dezen zal af hangen, en wdk „ al e Onderdaanen van eene Neutraale en vriend„ fchappelyke Mogendheid recht hebben te ver„ wagten. Dan deze in het algemeen den Neutraale h Koopvaarders toegezegde voordeden , kunnen » zich niet uitftrekken tot dezulken, die aan de „ vyanden van Zweeden krygsbehoeften zouden wil„ len toevoeren, welke algemeen in de clasfe van „ verboden waren gerekend, en als zodanig co^ fisquabel worden verklaart." Gegeeven te Stokholm den 2 Juny 1789. ^ Aan den Gezant van deze Republiek in frankryk, is van wege den Koning te kennen  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 719 nen gegeeven ,dat den Heer Markgraaf a*Osmond tot Gezant van Frankryk by de Republiek benoemd was. Omtrend het midden dezer maand zyn veele Officieren van allerlei rang, Uit onderfcheiden Regimenten , welke in den Jaare i737 gedimitteerd of ontflagen waren, door de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden, ingevolge de Refolutie van de Staten van Holland van den 20 January, dezes Jaars, op Penfioen gefteld. Verfcheidene Kooplieden en Reeders var Schepen, in verfcheidene Koopfteden dezei Republiek woonachtig, hebben aan de Al gemeene Staten een Verzoekfchrift ingele verd, tot het aanftellen van een Conful te Londen. De Staten hebben dit verzoek af gewezen, doch teffens befloten: „alle dc de Confuls, Commisfarisfen en Agenten " in het Ryk van Groot -Brittannie, aan ti " fchryven en te gelasten, om van al he geen van eenig belang in of by de plaatfei " hunner refidentie voorvalt, en waar by d Commercie of Navigatie van de Republiel " eenigzints zoude kunnen wezen gemtres " feert, kennis te geven aan den Minifte " van dezen Staat aan het Hof van Londen „ en om in zaken van gewigt,welken uitltc „ kunnen lyden, niets te verngten, zonde „ de confideratien van vooinoemden Min. ,! fter te hebben ingenomen. Bbb 3 » W5 's Gravenhage. . t i l c » 1 r  's GftA- venhage. 720 NIEUWE NEDERLANDS CHE „Wyders, dat Extraéf. van deze Hunner „ Hoog Mogenden Refolutie zal worden ge„ zonden aan den Heer^« Nagel, Hoogst„ derzelver Extraordinaris Envoyé en Mi„ ruiter - Plenipotentiaris bv Zvne Gronr. „ Bnttannifche Majefteit, m'e tty voeging e „ van eene Lyst ven alle de Confuls, Com" wd, £n e" ASenten van den Staat in „ het Ryk van Groot-Brittanje, en met aan„ lchryvinge om op derzelver gedrag een „ wakend oog te houden, en, in geval daar „ omtrend redenen van klagten mogten voot„ komen, dezelven aan Hunne Hoog Mog. „ op te geven. 6 6 " El dacaan den Minifter van dezen Staat „ aan het Hof van Groot-Brittanje kennis „ zal worden gegeeven van de orders, aan „ voornoemde Confuls, Commisfarisfen en „ Agenten te geven, met aanfehryving, dat " ?U^!J? ..00g MoSenden verwagten, dat „ hy Minifter niet zal nalaten, de belangens „ van de Ingezetenen van de Republiek „ voor zo veel in hem is, met alle bereid„ vaardigheid te behartigen, en ten dien ein, de aan de Confuls, Commisfarisfen of , Agenten, zodanige Confideratien te doen , toekomen, als hy of voor de Commercie , en Navigatie in het generaal of in byzon, dere voorvallende omftandigheden nodig > zal oordeelen, en om zodanige reprefen, tatien aan het Hof van Zyne Majefteit van , Groot-Brittanje te doen, als de omftan- >, dig-  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 7« „ digheden der voorvallende zaaken nood-1 „ zakelyk zullen maken." Haare Koninklyke Hoogheid de reis met de jonge Prinfes en jongde Prins van t Loo naar Brunswyk aangenomen hebbende, kwam aldaar den 15 juny aan,en vondtdenouditen Erfprins in goeden welftandjwelke, geduurende zyn verblyf te Brunswyk, zedert de laatst afgelopene Herfst, in die Stad het onderwys van den Hof Raad Timmerman, in de Natüurlyke Hiftorifi; van den Hof Raad Efchenberg, in de Oudheden; van den Majoor var Mauvillon, in de Militaire Wetenfchappen: van den Profesfor • Lu der, in de Staatkunde; en van den Heer Lei/ewiks, in het Duitfche Staats Recht genoten heeft. Haare Konink lyke Hoogheid nam met de drie Vorltelyke Kinderen den 20 dezer maand de reis vai Brunswyk over Desfau naar Potsdam aan alwaar zeer veele toebereidzelen gemaak zyn, om het verblyf aldaar aan de hoogi gasten aangenaam te maken. Onderwyl i Zyne Hoogheid den Prins Erfftadhouder van zyn togtje naar de Grensileden en Ge neraliteits Landen, Zutphen, Doesburg Arnhem , Nymegen , Grave , 's Bosch Maaftricht enz. den 26 Juny in deze plaat terug gekeerd. Zeer bekend was in deze plaats en g< noegzaarn in de geheele Provincie, zeke Bankier, onder de firma Bergeon en Con Bbb 4 P sGra» /ENHA3E. S r ii'  722 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venuage. ( I 2 I & X l v E pagnie. Hy hadt veel vertrouwen gewonnen, beilierden de goederen van veele Lieden, en hadt ook verfcheidene ontwerpen van Tontines enz. tot ftand gebragt. Deze Bankier is onverwagt verdweenen en in ftilte naar Frankryk vertrokken, veele effecten van een groot aantal Lieden, vooral van Weduwen en andere perfoonen, welker vertrouwen hy hadt weten te winnen , mede nemende, die al op aanmerkelyke fommen begroot worden; door welker verlies veelen in ongelegenheid zyn gedompeld. Leyden. Men ziet het navolgend Programma van het Taai- en Dichtlievend Genootfchap : Kunst wordt door arbeid verkregen, in 't licht! ["Jet Taal- en Dichtlievende Genootfchap, onder LJ- de Spreuk: Kunst wordt door A'beia verkree>en, binnen deze Stad gevestigd, heeft voorleden kVoensdag deszelfs Jaarlykfche Vergadering °elouden; en na dat de Voorzitter den Heer Gozevyn Jan Loncq_, de Vergadering met een Licrang, getyteld: Gods Heerlykhda op Sinai, <*eoend had, is uitfpraak gedaan over het aanz'icnlvk antal Dichtftukken, ingekomen op de uitgefchreeene ftoffe: de invloed van een rast. geloor aan ce oorzienighsid; en den gouden Eerpenning toe^e•eezen aan het Dichtftuk onderteekend: "ö De Heere regeert — de Aarde verheugt zich. DAVI D. n de zilveren aan dat met de regels: Who  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 723 Who finds noi P-> ondence all Good and Wife, Alike in What is gives, and what devies? 3 POPE. En is, in aanmerking der byzondere verdienften' van het Dichtftuk, onderfchreven: H ALLELUJA H! Aan den Maker van het zelve een buitengewoone' zilveren Eerpenning toegelegd Voorts is befloten de Dichtftukken, geteekend: Seek virtue ane of that posfeft; To Piovidence refigh the refi. GAY. Zdfs dit dat niets Gods magt kan flooren, idy alles doet wat hem behaagt, enz. V Geloof aan 't Godlyk toevoorzicht, Maakt ramp en deugbeproeving ligt. In dezen rang, welke ten opzichte van de twee laatstgenoemde, door het lot is bepaald, by de bovengemelde te drukken, en wel met de namen der Dichteren, indien zy die binnen een maand aan het Genootfchap gelieven te openbaaren, en vryheid tot het openen der daar by behoorende briefjes te geeven. Het biiliet behoorende tot het eerstgenoemde, en met den gouden Eerepenning bekroonde Dichtftuk geopend zynde, werd in het zelve in plaatze van den naam des Dichters gevonden een zinryk zesregelig versje, waar in de maker verklaart allëen door de fchoonheid en het nut des onderwerps ter mededinging gedreven te zyn, zig met de ontvan- ge- L.EY)EN. ?ro- \rant' na van 't Dicht- Hevend Genoot' fchap.  LEYDEN, Pro- g'amma tan U Dichi i' ven J Genoot, fcdop. i a k e v Oi V( aa V£ O; 17 ve de 7H NIEUWE NEDERLANDSCHE SlKS^rT joegen, en zynen naam jn?CjBeflmr??rs> in aanmerihe zelft afitand deed, en ook opdenzdven volgens de Wetten geene verdere aaïpÏÏtoïS .maken, befloten terftond zulks by opkIimmin° ? doen ftrekken, ten voordeele der andere Slïuk ken en dien volgens den gouden Eerpenning Se te Jakken, aan den Dichter van het tweeden genoem? de Vers; den gewoonen zilveren, aan dien vaffi derde; en den buitenge woonen aan dien van £ ningwas toegekend aan den Heer pX R™?™ kJEP* St™ aan den nm a, dc b"ltenSewoone zilveren aan Meuffrouw J\Jaria Petronella Elter , gebooren Voesthoven, alle wonende teAmfte dam De .tukken zullen geplaatst worden in de binnen tot urde Dichtftukken op Judas de M,cha^r% m zilveren aan den Dichter, wiens Stuk goed be- ffiassi*bestgekeurde te kom-1 De Dichters gelieven hunne Vaerzen naar het .orlchnft der Wetten, voor het einde dezes laars n Karei ne fecker Pietersz. , eerfte SecVeS n het Genootfchap te zenden ^cietans Bevoorraad wordt voor i7PI opgegeeven: de Het Genootfchap bied al mede voor den Taan00, een gouden Eerpenning aan, voo? den Sch, v! r van de beste Nederduitfche Verhandeïn" ü-Ir vcremhjen en Kenmerken van de»Jt™Tr%£Z tn  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 7*5 in onder Weiding van dien der JFeifprekendheid ge-l lvk ook eene zilveren aan den Sehryver , wiens Stuk E eocd bevonden en naast by het bestgekeurde te komen, geoordeeld zal worden,en verzoekt, dat üe / Stukken daar over in te leveren, voor den eerften* van Lentemaand, aan den gemelden Secretaris op u de gewoone wyze worden toegezonden. j Voor 't Jaar 1791 wordt by vernieuwing opge-/ ceeveP" de vereischten van het tier der dicht. < No»"looft het Genootfchap by vernieuwing een/ zilveren Eerpenning uit, aan den Sehryver van de beste goedgekeurde Verhandeling, O ver ae ve, enchHn in een Levenshefchryüng der Dichter en, byzonderlyk voor zo verte dezehe dienen moet ter henrchetfe van hunne onderfcheidene verdUnflen , en aut ter bevordering der Ge/chiedenis van onze Nederduif fche Pcë'f* Tevens wordt ook ieder, die lust heeft, uitgenodigd tot het behandelen der Levensbefchryvingen van Dichters in voorige Jaaren opgegeeven voor zo verre dezelve niet reeds door Eerepryzcn bekroond zyn ; met verzoek, dat zy, welke naar eenen Eerepenning daar omtrend dingen willen, bunde Stukken voor den laatften van Sprokkelmaand des toekomenden Jaars 1790, aan den voornoemden Secretaris doeu geworden. Amsteldam. De fehaarsheid van gereed geld en der orvs van zilver en goud is zederteenigen tyc tot eene ongemeene hoogte gefteegen, zc dat de Descontes tot 5 en drie vierde per cent gereezen was, welke Descontes voo de Thermometer van de overvloed ofichaars heid van geld wordt gehouden. De redenen van de tegenwoordige Ichaars hei ETEN. 'ro- ram- ia van ; Dicht' 'evend }et;oof chap. | i  7S5 NIEUWE NEDERLANDSCHE iïam j ^ ' A' De mindere invoer van ^ «oud, en. »lwr, zedert eenigen tyd uit A yenka in Europa. II. De grooL Ve zet ding int Europa naar Afia. III. Den oS van den Duitfchen Keizer en de Keizerif van Rusland tegen de Turken, alzo he eene Randvastige ondervinding is, dat het geld derwaarts getrokken vvordt,^aar het ooK gevoerd wordt, en magtigè KrygsLgerTtf velde zyn gebragt, welken veef behSfteS hebben, en welke behoeftens zonder gereed geld met kunnen verzorgd worden. Maar her is dan ook maar een trek van geld derwaarts voor eenen tyd welk met voordeel moe te rug keeren. IV. Het Commercie-Travaat tusfchen Groot-Brittannie en Rusland ten einde gelopen en niet vernieuwd zynde moeten nu de Engelfche Kooplieden, even als' die van andere Natiën, asn Rusland de Teift der Tollen en andere rechten in Ryksda Ters voldoen, waar door dan die Engelfche Koonlieden nu ook Ryksdaalers va? hiefoS den. V. De menigvuldige geldligtineen die buitenlandfche Mogendheden, voSde oorlogende Mogendheden, hier te lande doen En eindelyk VI. de hooge W "fel van Engeland op Holland, waar door veele Ingezeetenen van Holland, byzonder de looi den verlokt worden, om fpecie, vooral gouT van hier naar Engeland te zendend en zich daar voor per Wisfel te doen remitteeren ZiTJZJ:h00ge Wisfd een ?s Wy  JAARBOEKEN, Juny. t?«ft 7^7 Wy geven deze redenen op, zo als die Amdoor kundige Kooplieden zei ven worden opgegeeven, zonder juist of voor de egtheidDAMvan die allen te willen inftaan, of zonder ook die allen te willen in twyffel trekken. Het zal mogelyk evenwel niet nutteloos Zyn, omtrend de twee laatfte redenen een weinig ftil te ftaan. Wat dan vooreerst de Vyfde opgegeevene oorzaak van fchaarsheid van fpecie betreft, hier omtrend zyn verfcheidene opmerkelyke bedenkingen te maaken. Want, die Negotiatien van buitenlandfche Mogendheden trekken niet zo veel fpecie uit ons Land naar buiten, als in den eerften opflag zou fchynen;om dat,de Kooplieden van de meeften dier Landen by faldo of ilot meer aan de Hollanders, dan de Hollanders aan hen fchuldig zynde, de overmaaking van de geligte penningen meest al per wisfel gefchiadt, en dus eigenlyker, door de geldfcluetingen aan vreemde Mogendheden,wel minder fpecie inkomt, maar niet zo zeer fpecie naar buiten wordt uirgevoerd. Inderdaad , die geldfchieting aan buitenlandfche Mogendheden, is eene zaak van het grootst gewigt en het aanzienlykst voordeel voor de Hollanders. Het is volftrekt onmogelyk , dat Landsbeftierders van alle veelvuldige voorwerpen volkomen kunnen onderrigt zyn. Zy zyn derhalven met de beste oogmerken ook aan misvattingen, even gelyk het geheele menschdom, onderhevig. De Staten van Holland hebben eens by Placaat van 7 April i;oo al-  Amsteldam. 728 NIEUWE NEDERLANDSCHE alle uitheemfche Negotiatien of Geldligtingen buiten toeftemming van de Staten verboden. Zie Groot Plac. IV. D. bl 377' Wy zullen hier omtrend niet vragen, hoe* verre het recht van den Souverein gaat, om de eigenaars het vry bewind en bedel over hunne eigendommen te belemmeren; nog ook, hoe verre het oorbaar is, dat vry bet heer te beklemmen. Dit al komt op de leer van het zogenaamd Domimum emimr.s of de oppereigendom van den Souverein t'huis, waar omtrend de gevoelens en leerftellingen van de.Groot en Bynckershoek bekend zyn. Genoeg is het hier, dat de ondervinding, die beste Leermeefteres, die belemmering heeft afgekeurd, en het gemelde Placaat geheel buiten werking gefteld. Wv heri fr\ Ü Qie geldfchietingen aan buiten- belang. Door Gods zegen en de nyverheid van onzen Landaard, is 'er in ons Land eene zo groote hoeveelheid van fcharten dat het moeilyk zou vallen, ja onmogelyk zou zyn, die alle hier te Lande te plaatzen. In ons klein Landje kan men zyne gelden niet, gelyk in Frankrvfr Duitschland en eldefs / in aankoopvan" groote Landgoederen , Bosfchen enï. beteeden. £n, hoe zeer tot het * öe Koophandel veel geld nodig is, de hoevJeï heid van ons geld gaat nog de benodigdheden van den Koophandel verre te boven. Wa dan met dat fwp!us gedaan 2 fvy" fpreken niet van byzondere tyden,"hoedi nig  JAARBOEKEN, >hji» 1780. 720 hig op die ogenblik door zamenloop van byzondere omftandigheden nu eens plaats hebben, en die van korten duur zyn, naar dien de uitgevoerde fpecie wederom naar Holland moet komen,) Hoe zou het dan met de Ingezeetenen van Holland gefteld zyn, indien zy dat furplus niet op renten of interest buiten 'sLands mogten uitzetten? Ja dit doet een oneindig nut: dit zelve vermeerdert de fpecie in ons Land, en maakt die uitheem* fche Mogendheden, als 't ware, cynsbaar aan Holland. Kundige Lieden, welker zaak het is dit te kunnen en te moeten nagaan, hebben, volgens de gedrukte plans der Negotiatien voor buitenlandfche Mogendheden, (Engeland en Frankryk nog uitgezonderd, van welken zulks niet berekend kan worden,)opgemaakt, dat jaarlyks aan de Ingezeetenen van ons Land tusfchen de 50 en 60 millioenen Guldens aan renten.of interesfen door de buitenlandfche Mogendheden betaald worden. Welk eene fomme? welk eene zuivere winst? welk eene vermeerdering en wel jaarlykfche vermeerdering van fpecie in ons Land.? En, ten eenigen tyd, moeten tog de capitaalen of hoofdfommen door die Mogendheden ook eens worden afgelost , en dus wederkeeren. Hier ko. men by, de voordeden van de Onderneemers of Comptoiren, by welke die geldligtingen gefchieden; de voordeden van de Makelaars, Notarisfen en anderen, die doorgaans hier in te pas komen; ook zelfs van de Drukkeryen , by welke de Plans C c c es Am-' si el* dam*  Amsteldam. 730 NIÉUWE NEDERLANDSCHE en de Obligatien of Schuldbrieven gedrukt worden enz. Hoe nadeelig, hoe hart , hoe drukkende zou het dan niet voor de Ingezeetenen zyn, dien bron van winst en welvaard voor hen te floppen, en hen te verpiigten, om hunne geldfommen hier in 't Land te houden , alwaar zy geene gelegenheid hebben , om dezelven alle in den Koophandel te plaatzen, of aan aankoop van Landgoederen enz. te belleeden P dut is, hen te noodzaaken, om die renteloos te laten liggen? In de Codex Batavus van van Zurck, op Mu»te§. XXIV wordt gewag gemaakt van dePlacaten,by welken den uitvoer van goud en zilver uit den Lande wordt verboden. Daar wordt in eene aanteekening nog dit bygevoegd: „No. ï. Om 't geryf „ der Koopmanfchap, overtreden de Koop„ lieden 't voorfz. dagelyks. Immers fchynt het als de uitvoer verboden wordt, dat „ 'er van alle kanten zo veel niet wordt ia„ gevoerd,,uit vrees, hoe zy het daar weer „ uit krygen." Immers nu Ao. 1708 (en dus niet zo lang na voorgemeld Placaat van 7 April 1700J „ais ik dit eerst fchreef, „ zag men zulks, zedert de uitvoer als vo„ ren ging. Ieder zendt zyne fchatten naar ,, Amfteldam, als in een Pakhuis." De uitvoer van fpecie is een ftuk, mogelyk byna zo teder, als dat van den uitvoer van koorn, waar omtrend het thands eene uitgemaakte zaak is, dat niets meer gefchikr zou zyn, om de Hollanders van honger te doen fneeven, dan het verbod van uitvoer: en  JAARBOEKEN, >»y, i?So. 7M en waar omtrend de Regeering dezer Stad in dit zelfde oogenblik eene zo nuttige en heilzame operatie doet. Even zo kan ook den uitvoer van fpecie niet ligtelyk verboden of belemmerd worden. Zodanig verbod is onuitvoerlyk, om dat de Hollanders, die voor verzondene goederen geld zouden moeten ontvangen, het zelve buiten 'sLands kunnen laaten liggen , en dus naar believen daar over buiten 'sLands bevel doen, zo dat dan minder inkomt. Dat verbod is ook nutteloos, ja fchadelyk. Immers geen Koopman zendt zyne fpecie aan Buitenlanders tot een gefchenk of voor niet: in tegendeel, hy vetkoopt het hen voor andere goede waarde,zo duur mogelyk, of fchiet het hen met anders dan voor zekerheid en met eene goede winst. Dus krygt hyeens of andere fpecie, of wel goederen in de plaats, die hy wederom eens verkoopende, tot fpecie maakt. En welke byzondere omftandigheden ook wel plaats kunnen hebben, in welken allen wy ons nog kunnen nog behoeven in te laaten, dit is eene vaste en onbetwistbaare waarheid, dat de Hollandfché Koopman, zyne fpecie bui* ten 'sLands verzendende, zulks aan den Buitenlander niet prefent doet, maar andere waarde daar voor in de plaats ontvangt ^welke eens wederom voor fpecie verwisfeld wordt. En, dewyl hy geen meer goederen op den duur kan ontvangen, dan hy of ter verbruiking hier te Lande, of aan Buiten* landers, kan flyten; zo blykt het,dat of die verzending zich zelve moet Ruiten, of dat Ccc a door n ELDAM.  732 NIEUWE NEDERLANDS CHE Am- st-f.l- door de verkoop van die goederen, welke voor de fpecie ingeruild zyn, de uitgevoerde of wel andere fpecie wederom mee winst terugmoet keeren ofinkomen. Men voege hier nog eene aanmerking by. Wanneer fpecie van hier wordt uitgevoerd, dan vermindert die uitvoer zelve den overvloed alhier; veroorzaakt dus fchaarsheid , en doet dan by noodzakelyk gevolg, in de evenredigheid van den uitvoer, uit hoofde van die fchaarsheid, de prys van de fpecie zozeerryzen,dat derzelver uitvoer eindelyk ondoenlyk wordt en zich zeiven Ruit. Immers gefchiedt aile uitvoer van benoodigdheden uit eenen zekeren, althans eenen betrekkelyken, overvloed; en derhalven alleen naar die plaatzen, alwaar mindere overvloed, en dus hogere prys is, en wel zo hoog, dat, na aftrek van vragtpenningen en pra;mie van asfurantie, nog eene winst moet overfchieten, die der moeite waardig is. Op geene andere wyze kan uitvoer plaats hebben. Ja maar, zegt men , de geldfchieting aan vreemde Mogendheden is eene nadeelige zaak; zy maakt, dat de ryke Ingezeetenen, zonder arbeid, werkeloos en lui, van de interesfen der uitgezette geldfommen kunnen leven; zy dooft dus de nyverheid en werkzaamheid uit, enz. Maar deze zwarigheid is van weinig klem. Voor eerst, wat dan gedaan met dat meerdere, dat furplus, het welk al dat geen te boven giar, het geen in den Koophandel hier te Lande kan befteed worden? want de voorwerpen van  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 733 van Koophandel zyn niet oneindig. Ten anderen, daar zyn altyd Lieden genoeg, die geen Renteniers kunnen zyn , en dus zich genoeg opgewekt vinden, om zich op den Koophandel toe te leggen , en daar in te arbeiden; die daar door dan wederom, even als onze Voorouders, met 'er tyd capitalisten worden: en zyn 'er zodanigen al niet genoegzaam onder de Inlanders, dan komen 'er de üitlanders op af; die leggen zich met de borst op den Koophandel toe, en worden dus met 'er tyd ook Inlanders en Capitalisten: gelyk thans het geval is, en menigte van Duitfchers herwaarts komen afzakken, die met 'er tyd ryke Kooplieden en de fteun van den Arafteldamfchen Beurs worden. En even daar door is ons Land zo volkryk geworden, om dat het tweederlye foorten van Ingezeetenen heeft; voor eerst, die van den Koophandel enz., ten tweeden, die van de renten van hunne uitgezette geldfommen beftaan. ; Wy herhaalen het dan om het gewigt der zaake, zo lang de fpecie van goud en zilver niet overvloedig is , zo lang zy binnen 's Lands met voordeel kan geplaatst worden 5 zo lans zal zy niet ligt naar buiten worden verzonden. En, aan den anderen kant, het zou nadeelig zyn, dat het zilver en goud, al in ééa Comptoir, in ééne Stad, in één Land, :by één Volk , bleef opgeftapeld liggen. Hei zelve is niet dan het repreftntatif; zyn aard en dienst is alleen in den omloop gelegen: er na dien omloop en wandeling, (zonder wel Ccc 3 k< Am- stfXdam« : „ 1  734 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. ke het niet uit de mynen behoefden gedolven te worden,) keert het altyd totdat Volk het meest terug, aan het welk, na de verruiling van goederen, een batig flot moet goed gedaan worden. De bekommering dan over den uitvoer van fpecie is ongegrond. Eene Na. tie, die zodanig eenen handel dryft, door welken aan haar van de meefte volkeren een baatig Hot toekomt, trekt noodzaakelyk de fpecie wederom van elders tot zich. Vooral is het middel,van munt verre beneden de waarde te flaan, om daar door den uitvoer van fpecie te belemmeren, zeer bedenkelyk. Daar is altyd een zeker verfchil tusfchen de uiterlyke en innerlyke waarde van het gemunt geld noodzakelyk , welke door den Souverein dan ook geregeld wordt. Maar dat verfchil mag niet te aanmerkelyk zyn, en zou den Kooplieden te zeer bezwaaren, die dan ook wel fpoedig bedagt worden om die fchaden te verhoeden, met, of by verkoop te bedingen, in welke munt de 'koopprys zal moeten voldaan worden , of de Koopwaaren zo veel duurder te verkoopen , als zy door de flegte munt benadeeld worden. Hoe veele fchaden lyden de Zeeufche Ingezeetenen niet door de hooge uiterlyke waarde der Zeeufche Ryksdaalers? Muar wy moeten nu in de tweede plairs nog het een en ander aanmerken omtrend de zesde of laatfte opgegeevene oorzaak van de fchaarsheid van goud en zilver hier te Lande, namenlyk, de hooge Wisfel in Engeland,, 't welk veel fpecie derwaards zoude  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 735 de trekken: en welke hooge Wisfel zommi-. gen meenen, dat met dit byzonder oogmerk, 1 door het hoogfte beftier in Engeland, op^i zettelyk zo hoog wordt opgezet. Wy hebben hier omtrend eenige bedenkingen. Is de de hooge Regeering in Engeland hier toe in ftaat? Welke middelen heeft zy in handen om dit te kunnen uitwerken , dat is, om de Kooplieden tot zohoogen Wisfel te dwingen? MoNTESQUiEU fchryft ïEfprit des Loix, Liv. XXII. Ch 10. „ Les momwies de cba„ que Etatont de plus (favoir ,outn lava' leur pofitive) une valeur relative dans le fms, qu'on les compare avec les montmes " des autres pays: c'est cette valeur relative, ! que le change etablit. Elle depend beau, coup de la valeur pofitive. Eiles efi fixee , par l'eftime la plus generale des Negotians, \ & nepeutl'être par 1'ordonnance duPnnce, paree quelle var ie fans cesfe, & de> " pend de mille circonftances" Is het niet eene ftandvastige regel, door de ondervinding bevestigd, dat de Wisfel hoog moet zvn op dat Land, alwaar veele fchuldenaars zvn, met welken dus de Wisfel een allerbenodigst en daarom voor de fchuldeisfchers een duur middel is, om die fchulden te innen, en dat daar door een ieder Engellcne Schuldeisfcher of Crediteur greetig is, om zich van dat middel te bedienen, ten einde zvn achterwezen te bekomen? Is dit mei de reden, waarom de Wisfel van Lngelanc op Holland zo hoog is? En is dit niet fuisi de omgekeerde reden, waarom de Wisie Ccc 4 var TEJ> L 1  STELPAM. 73* NIEUWE NEDERLANDSCHE van Frankryk op Holland zo laag is? iloni ,i que les Negocians font beaucoup '/affaires „ dans un pays le change y haufje infaillt„ blement. Cela vient de ce qu an y prtnd „beaucoup d'engagemens, cj? qu'on y achête „ beaucoup de marchandifes, & Pontire fur „ te peys ctranger p ur les payer. Mon„ tesquieu Livr. KXll Ch. 10." Indien de hooge Wisfel de fpecie van Holland n ar Engeland doet vloeyen; dan moet, door de omgekeerde reden , de Jaage Wisfel vari r'vktarHof, de f**c" ™ FranK ryk naar Holland doen verhuizen, en dus het eerfte verhes, door de tweede winst wederom venSZhoS/efg0e,d WOrde,h Maardaa' en Z ven, hoe verre kan dat verzenden van fpecie naar Engeland gaan ? Niet in het onein. immers »,et v^der, dan dat 'er goederen of waarde voor in de plaats kunnen worden gezonden, of dat'er betalers in Holland zyn , die aan Engelfche Kooplieden geld fchtildigzynde, voor de Engelfche Ontfangers van fpecie , aan die Hollandfché Verzenders, de waarde van die verzondene fpecie voldoen. Maar die fchuldenaars of betïïe s zyn met oneindig veel. Die goederen, d e de verzenders van fpecie in retour ontvangen, zyn eindelyk ook eens te veel Daar moet egter eene waarde zyn, om den zender voor zyne gezondene fpecie te voldoen waar in dezelve dan ook beftaan moge S kan hier omtrend wel eenige byzonderheden bybrengen, die uit toevallige^ zamenE van zaaken zomtyds plaats hebben, maar men  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 737 men kan die eenvoudige en waarachtige grondbeginzelen niet weg redeneeren, die; uit de natuur van ruiling, den eerften en algenieenen grondflag van allen Koophandel, gehaald zyn, of liever van zeiven voortipruiten. Daar is altyd, even als tusfchen byzondere Comptoiren, zo ook tusfchen Natiën, eindelyk eens een faldo, een flot, welke by afreekening eens in fpecie moet voldaan worden aan hen, aan welke men een furplus fchuldig is; en boven dat furplus, of behalven het crediet geven voor eenen tyd op zekerheid en tot zyn voordeel, zendt geen volk fpecie naar een ander volk» om dat het fchenken geen gewoonte is nog te pas komt. En dit maakt den omloop van fpecie tusfchen de Koophandeldry vende Volkeren even zo noodzakelyk, als tusfchen de Ingezeetenen van een en 't zelfde Land. Dit furplus of faldo is nu van Holland mei de meefte Natiën ten voordeele van Hof land, welk dan daar door ook zo ryk ir. fpecie is geworden, dat alle Mogendheden, in geval van benodigdheid van geld, by ons moeten te markt komen. Waarom zend' ook Spanje van tyd tot tyd de fpecie , welke zy uit Amerika trekt, herwaarts. Waarom anders, dan om haar faldo met Hoi land te voldoen? Of om die fpecie hierteLan de ten voordeeligrten te doen verkoopen : on dat waarlvk ons Land,byzonder deze Stad de Marktplaats ook van fpecie is geworden ^velk zy zou ophouden te zyn, zo dra dei Ccc 5 uil hurrKL- JAM. t | l ■  Amsteldam. 738 NIEUWE NEDERLANDS CHE uitvoer belemmerd wierdt. En het geen wv omtrend het faldo zeiden, heeft omtrend de meefte Natiën plaats. Want den Koophandel beftaat immers eigenlyk in ruiling van goederen tegen goederen, of van goederen te. gen fpecie, of ook wel van het eene foort van fpecie tegen het ander foort van fpecie, als koopmanfehap befchouwd. En die de meefte goederen levert, die moet wegens dat Jurplus per flot met een of ander fpecie voldaan worden. Wy hebben voor zommige Kimdigen mogelyk te veel gezegd om dit te beroogen. Maar de begrippen van verre de meeften hadden deze opheldering nodig. En het belang van den Koophandel vordert, dat de voorgeftelde waarheden algemeen bekend zyn. . ?ie daar eenige bedenkingen, welken wy m dezen tyd met ongepast oordeelden. Wv zyn er verre yan af, 0m ons tevleyen.dat dezelve aan allen evenveel zullen voldoen. De denkbeelden van zommige Kooplieden, loopen omtrend dit onderwerp geheel uit eik-anderen. Maar is 'er iemand , die van ons verfchilt, en zo veel voor de waarheid jn dit belangryk onderwerp en voor den Koophandel overheeft; hy hebbe de goedheid en edelmoedigheid van aan ons zyne denkbeelden in een kort en beknopt vertoog, met of zonder naam, zo duidelyk als mogelyk is, op te geven, en wy zullen zeer gaarne het zelve mids eenigzins voor ons plaatzel k£ 0026 JAARBOfiKEN Daar  JAARBOEKEN, Jum, 1789. 129 Daar zyn weinige, zo wel onbefchaafde Am- . en domme, als befchaafde en kundige Vol keren, Steden, Plaatfen of Gehugten, of dam. zy hebben , inzonderheid by opmerkelyke tyden, hunne Propheeten gehad. Zo wierdt dan ook nu veel gerugt gemaakt, veel gefproken van eenen Harmen, of de Propheet van den Overtoom, welk gerugt eigenlyk is Thuis gekomen op een zogenaamde Morfenkneet Harmen Staal genaamd , die op een Katoendrukkery een kwartier uur gaans van den Overtoom op de Sloterweg werkt , en de onnozelheid zelve is. Deze mof heeft onder de andere knegts zo wat mede gepraat van de tegenwoordige en vooral ook van de aanftaande zaaken, en dit zyn die zo zeer geruchtmaakende prophetiën van Harmen. Het bewyst wederom, dar de geringftc zaaken dikwyls ftoffen voor de dagelyklche gefprekken opleveren, en hoe weirug 'er nodig is, om een algemeen gerucht, algemeene nieuwsgierigheid, algemeene verwondering, en dikwyls ook geloof aan de dwaaste begrippen te verwekken. Dog dit zy maar kort en in het voorbygaan gezegd en aangemerkt. Gaan wy over tot zaaken van meer belang. Het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit , in deze Stad gevestigd, fchreef aan de perfoneele Commisfie van het Defenfie-Wezen op den 3 Juny 1789 dezen brief, met nevensgevoegde Bylagen. O (*) Vergelyk onze Nieuwe Nederl. Jaars. 1789. bl. 375 en volgg.  Amsteldam. Briefvm de Admiraliteitaan het JJefenfie Wezen. j r c r è 4 740 NIEUWE NEDERLANDSCHE EDELE MOGENDE HEEREN! ])y onze vorige van den 7 November 1788 verzogten wy U Edel Mog. om uitftel, ter beantiwbording van het tweede Lid van U Edel Mo* •Misfive van 1 Augustus bevorens, het welk inhield een verlangen van onze Confideratien op eene geopperde bedenking: „ of niet, daar de Petitiën „ zo ten opzigte van de Equipage als van denaan„ bouw, uit hoofde van gebrek aan Volk en duur„ re van materialen, geduurende den Engelfchen „ Oorlog, excesfief hoog gelopen hebben, eenige „ kortinge, voor zo verre na het eindigen van den „ Oorlog geequipcert en gebouwd is, zoude be„ hooren plaats te hebben, en dus de Equipage we„ derom op den ouden voet van f 56 per kop in „ plaats van f 40 berekend, als mede de halve „ maand gratificatie in die tvd toegeftaan, gekort„ en met opzigt tot den aanbouw na gemelde tyd' „ vermits dc aanmerkelyke daaling van het hout' „ het zelve ook met 20 per cent verminderd." ' In het eerfte gedeelte van die bedenking vinden wy drie poincten, die eenige opheldering verasfchen: 0 1. Of door de apparente meerdere gejegendheid ;an Volk aan te werven , de kosten van Equipage net zyn verminderd ? 2. Öf zulks niet kan veroorzaakt worden door de setere pryzen van materiaalen ? 3. Of de halve maand gratificatie niet geheel oude kunnen worden gekort? Tot opheldering van de twee eerfte poincten de leerdere faciliteit om Volk te erlangen, en de minere pryzen van Materiaalen, kunnen wy eerbieig voordragen: r. Dat, wel is waar, de Maandgelden van deMa•oozen, wederom van f 10 op ƒ 11 en 12 zyn ebragt, en dat die vermeerdering van f 4 aanleiing heeft gegeeven tot de verhooging der Equipage \ Kos*  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 74* kosten van ftf op f40- Maar wy meenen in ftaat te z' n te beween , dat die ƒ 4 zeer noodzaake lyk zyn tot vergoeding der kosten van het: repareeren, tuigen, beladen en wapenen der Schepen, en wel door de opmerking: -r 2 Dat volgens de oorfpronKelyke aanleg f 12 •zvn'toegekend voor Maandgelden, terwyl aan U Edel Mogende uit de Bylagen A. zal Wyken, dat de fom der Maandgelden, van een Schip van 70 Rukkenen een Fregat van 20 ftukken (de groote eii kleinfte Charter) overtreffen de totaalc fom der V°olfDa/t volgens die zelfde fchikking f 12 zyn bepaald voor de Kostpenningen, terwyl wederom uit de Bylaag B. manifest zal worden , dat die: totaa. le fom op de Equipagten van voornoemde Schip en feit zeer na by komt, by het geen eftedbve betaald word, welke effective betaaling maar by raafningis gecalculeerd, en aan zéér veel wisfelvallighedm avarven en fchadens is onderhevig. V Dat zo dra een Schip in Equipage gebragt wordt, het Casque van dat Schip moet worden gevmareerd , waar toe Materiaalen en Arbeidsloor benodigd zyn, waar van geen calculatie kan1 wor gï& de verfchillende Staaten der t, huis komende Schepen, dat by voorbeeld het Sch ! GelderlamLw een reis in Europa, heeft veroorzaak de kosten van . I / 28000 o \ En ihteth't . na een reize na en in de Indiën J 4fooo o < En beide nog benodigd zullen hebben are f 01000 • o : o eer zy weder in ftaat zyn gebragi Dat vervolgens de Masten en Rondhouten moete: worden serepareert en vernieuwd, gelyk onder an deren beide voornoemde Schepen omtrend een gebet nieuw Tuig benodigd hebben, t welk gecalculeer wordt f i70oo:o:S en ook de meefte Schepen o nieuw mpèten worden gekopert; het welk vooree Schip vanödftykken wel op/sooomag blyven bepaal &M- i'I ELDAM, Btief van de/ichtii* ralheit nm hit Defenfó~ I-Vezen. > ( > ) i X 1 i 3 1 :. 1  .Amsteldam. Briefvar, deAdmiraliteitaan het Defenfu. tvt zett. j 1 / ï a d b d t< v gl aa fe he ki de W< tra 742 NIÉUWE NEDERLANDsCHE Dat doorgaans de Schepen by toetakeling eenge?heel nieuw louwerk benodigd hebben, en de verdere Goederen by de Bylaag C. vermeld, geralc,leerd op ƒ 7802Ö : n : o en / 3 W : <4 o refpeclive. En dat laatftelyk de Scfaippérs Behoef- Deze calculatie'der behoeftens is wel gemaakt vo.gens de eerfte pryzen, van koop en gercedmakmg; maai- wanneer U Ed. Mog. letten öp de verichillende foorten der Goederen, zullen U Ed Mo* ontwaar worden , dat behalven het Gefchut en Scherp de meefte Goederen of zyn gefchikt om dagelyks gebruikt te worden, of bederfelyk Zo dat gerustelyk de waarde der te huis komende Gocieren moet worden gerekend op een f te zvn vermndert. * * • In de Bylaag E. is dan gebragt een vergelyking 'd.n het geen den Staat voor die kosten toekend, geekend op de vorige ƒ 12 met de augmentatie van Afflffi de VG»'-noemde calculatie der kosten, en ƒ Ed. Mog. hebben de goedheid het Refultaat in gt te nemen. 5. Moeten wy UEd. Mog. voordragen, dat voor e aanwerving op de Petitie zyn, of worden geragt, eene gratificatie van 2 maanden, en wel om eze twee redenen. A. Om te gemoet te komen aan dc voorfz. kosn benodigd tot het repareeren, en gereed maken in Schepen. B. Om daar uit te vinden de kosten der Maandfden en Rostpenningen, geduurende den tyd van nwerving tot de compleetheid, want, volgens Relutie van Htm Hoog Mog. 23 Oftober 1778, is t tydftip van begin der Gelden, die wy Vragen nnen, gefixeerd op de voltalligheid; het Fregat Heftor, by voorbeeld, is laatftelyk tot de aln- ïrving van 100 man, bezig geweest van 1 Oótor.1788 tot 22 December, en tot de verdere van  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 743 van 3 January 1789 tot 15 April daar aan volgende;, dus hebben de Maandgelden van de eerfte aanwer- < ving tot onze privative lasten gelopen 2 maanden j 22 dagen, en die van de tweede aanwerving, boven de 100man, 3 maanden 12 dagen: die derKostpenningen van 23 Oftober 1788 tot 22 December zyn, 2 maanden over 100 koppen, en vervolgens van dei tweede aanneming 3 maanden 12 dagen. « Het tweede gedeelte van voorfchreeve bedenking omtrend de kosten , nodig tot den aanbouw van Schepen , en wel uit hoofde van de aanmerkelyke daling van het hout, zyn wy in ftaat vry volledig op te helderen. . . , Wy hebben ons laten geven zeer uitvoerige lysten van het benodigde hout voor Schepen van verfchillende Charters", en wel van Balken, Knien, Krammers, en blaauwe Planken, wy hebben dezelve zo als zy benodigd zyn voor een Schip van 70 ftukkén en een Fregat van 24 ftukken, door een Makelaar tot de waarfehvnelyke pryzen by aankoop laaten calculeêren, en wy nemen de vryheid ons tot die berekening en het declaratoir van den Makelaar te refereeren. TJ Edel Mog. zullen uit dezelven opmerken, dat het benodigde hout voor een Schip, van 70 ftukken, gecalculeert wordt op ƒ243783 en van een Fregat ƒ 66220. . En dus zeer aanmerkelyk en opbeurend vinden, dat in 1771 voor hout van een Schip van 70 ftukken gerekend is / 210000, en voor een Fregat ƒ 61000. Gelyk aan U Ed. Mog. zal blyken uit het detail der fomma van ƒ 381000, en ƒ 102500 die in de fuppletoire Petitie van October 1781 is gebragt , copielyk hier nevens gevoegd fub Littera G. vervolgens befluiten, dat ook dit gedeelte van de by TJ Ed. Mog. geopperde bedenking, wezentlyk en in facio is nagegaan en opgeheldert. En wanneer wy U Ed. Mog. verder voordragen, dai Sm.' tel- )AM. 3riefvan leAdmu •aliteit mn het Oefenfa'  Am- stee» DAM. Btiefvoi deAdmi raliteit aan het neQr.fieWezen, U4- NIEUWE NEDERLANDSCHE dat de kosten van aanbouw wederom merkelvk vermeerderd zyn door de noodzakeiykheid, waai- in wv gebragt zyn, om niet alleen metaale RÓerftellen tl gebruiken, maar ook kopere bouten in de Calques - der Schepen te laten flaan, om voor te komen de verfchrikfcclyke en nadeelige Effeften, die de fotS re huid zo noodzakelyk voor de bezeildheid der Schepen op het yzerwerk der Schepen doe d-m zullen U Edele Mogende onherroepelyk feSd blyven, dat demi78i gecalculeerde kosten rnéer deS zy^$Myk O0k °P de jegenswoordige tyHier mede, Edele Mogende Heeren beveel™ wy U Edele Mogende in Godes heilige proSfe U Edel Mogende goede Vrienden, De Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit. {Was geparapheerd) G. BEELDSNYDER, {Ondet ftond) Ter Ordoanantie van dezelve, .. {Was geteekend) C BACKER Cz, {Lager flond) Accordcerd met het Origineel, geëxhibeert in de Commisfie. {Was geteekend) E. P. van LELYVELD, Secretaiis. AmsieIdam den 3 Juny 1789. Litt, A  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 745 Lite. A. . t ~ De Raad ontfangt wegens "T\e Raad betaald voor Maandgelden voor een ^ Maandgelden , voor Schip van 70 ftukken met een Schip van 70 (lukken 550 Man Equipagie met J50 Man Equipagie 'a f 1-2:0:0 | f I 'smaands | /71710 0 'smaands I ƒ 6600 00 ini6maanden.[ 114736,0 o in 16 maanden.' 105600' o o Voor 1 Fregat van 24 ftuk- Voor 1 Fregat van 24 ftukken met 160 Man Equipagie ken met 160 Man Emiipagie kf 12:0:0 'smaands 1 ƒ 2332 o o 'smaands \f i92olo;o 'imömaanden.! 37312 o o in 16maanden.! 3072010 o Litt. B. De Raad ontfangt wegens Kostpenningen voor 1 Schip van7oftukken met 550 Man Equipagie a ƒ 12 : o: o 'smaands j ƒ6600 0 0 ini6 maanden. (105600 0 0 Voor 1 Fregat van 24 ftukken met 160 Man Equipagie a r 12:0:0 'smaands tf i<-20 o o in 16maanden.I 30720 o,o A-vf- DAM. Brief van di Arlmi ■ rnlïti it aan nrt Ddd Litt. De Raad betaald voor een Schip van 70 Hukken met 550 Man Equipagie Kostpenningen ƒ 5830 q.'O Ligtergelden ' 247 10 o Diverfche on- | kosten per Declaratie per I maand ! 400 ö o ƒ 6477 io'o in 16 maanden. 103040 o o Voor 1 Fregat van 24 ftukken met 160 Man Equipagie. Kostpenningen,/' 1696 o'o Ligtergelden 1 72 oio Diverfeonkos-1 j j ten per Deela- J j j rade 'smaands. \ 120 o. o 1 ƒ i8do o o imö maanden.' 30200 1q o  Amsteldam.Briefvan de Admiraliteitaan het DefenjieWezen. i 74ö NI2UWE NEDERLANDSCHE Litt. C. Calculatie der nodige kosten tot het tuigen en gereed maken van pen Schip van 70 Rukken, en een Fregat van ia ftukken. Touwwerk ƒ449361 o 01/17056 o o No. i. 1 Blokwerk 9400 o o 5200 o o No. 2. Ankers 6306 o o 2686 o o No. 3. Eyfere Ballast 11040 o of 6240 o o No. 4. Klaarmaken en tuigen 3118 2 o 178412 o No. 5. 1 I i ronnen, Boeyen en Put- I fen. 87 12 o, 47U6 o No. 6. j | moederen vau In vent. | 3138117: o i393j 6^ o ƒ7802611' oƒ34405.14' a  JAARBOEKEN, >»y, 1789. 747 L. C. 1. Touwerk voor Schepen. 7 o S t. . 20 S f. Hpot het flaan van de onL derftaande Artikelen , als: Want,Stagen, Schietgoed, lopend Touwerk, Strop Enden, 't woelen der Masten , zwaafe Touwen , Cabel - Touwen , PaardeLynen, Werf-Trosfen, Cabellargaas,Eoeyreepen, Lynen, &c. is benodigt 548 Schip 208 Schip 't Schip t$ op ƒ 82:0:0 ƒ44936:0:0 /i7oj6:o:9 Gereekend op de tegenwoordige Pryzen, als De Koningsber* 1 I 1 fer Hennip (ƒ.84'o' o )e Riga | 76.o| o De Petersburger 66 o' o Voor het Slag- I I geld 10 o, o En voor de Ly-1 j | nen 'er onder | 1 J begreepen I ijj0' * Au- 5 l'ËE.DAM. Bf'efven de A I nt' ralueh aan h't D . IVez-in, Ddd S Litt.  Amsteldam. Briefvan de Admiraliteitaan ht>f PefenfieWezen. j 748 NIEUWE NEDERLANDSCHE Liet. C. 2. - Blokwerk. Voor Schepen van 70 St. 20 St. Aan Blokken van differente groote in het Tuig, de juffers in het groot, Fokke:, Bezaansen Stengewand, als mede de Schalm-JufFers voor de Marfen , de laatften met het yzerBeflag, Metaaie Bosfen, yzere Nagels , tot verfcheide van de Blokken, de Blokken voor de gefchut - Poorten , het Yzer tot het beflaan van Stenge- Wind- ReepsenKatteblokken, de Me taaie Bosfen en Schyven van Schildpadden Kraan- balken &c. ƒ 9^0Q :oio ƒ j2oo:o:o Litt. C. 3. Ankers. Voor Scheepen ja 70St. J ja 20 St. T Zwaare ieder j 5500 @? ! 5 Zwaare ieder 1 2iöo~m ï Werpen famen 1 1500 j 2 Werpen I 7c0 i^2oPr.ioo-t,-[ƒ5800 o o i a/2oPr.ioofê 1 ƒ 2350 , o o 7 Stokken | 506^00! Stokken | 3361 oio f/6306'o;o | ƒ2686 'oio 'M. C. 4. Eyfere Ballast a ƒ30 d' ioö gg Voor Schepen van j 70 St. J 20 St. J 92 Lasten, j 52 Lasten, j/ 11040:0:0! f 6240:0:0 Litt.  JAARBOEKEN, 1789. 745 Litt. C 5. Het klaar maken der Tuigen &*. Voor Schepen " c, van { 70 St. __ Voorhetftroppen der Blokken , het Schietgoed , Stagen , en Wand klaar maken, met 30 Sjouwers, Commandeur S^r^p ^H'4!0 ^Y,,IG °° Het toetuigen j en Kiel klaar ~ , maken I4dagen. 366100 6 dagen, ij/oo Het pompen geduurende' t j kielen nagt en! dag gefteld: eS ionagfen 40 Man. 7°8 00 20 Man. 30c 00 Het op zy winden en weder , op laten gaan de differente reizen by malkanderen op twee dagen, en dan j genomen het Volk dat 'er nodig is 't Schip op de Kiel te bren- I gen , iSoMau 314 80 go Man. 157120 1 if3IlS 20 t/i784 [2o Ddd 3 Litt. Am- 5tf.ldam. Briefvan deAdmi' raliteit aan het DtfenfieWezen. ■  Am- ! i ldam. - i-itfvan aun het Jiefsvfie- We*™* I4«. '50 NIEUWE NEDERLANDSCHE Litt. C. 6. Tonnes, Boeyen en Putzen. Voorschepen van | j0 St. | - 24 St. Tonnen Boeyen | 4A5 If 60i ojo\4f 8 |/3a| ^0* Teerputzen i2 jg ]81 o.'o.'e 1} FJ o'o Spoelputzeii 1„ icSSt.j ujo'tf xöSt.| ||is|o I |/87ll2!o| telS-A  JAARBOEKEN, Juny, 1789. W* Litt C. 7. Calculatie van kosten van het geen tot den Inventaris der Schepen van 70 en 24 STEL. Stukken behoord, voor zo ver het departe- DAM# Inent van den Timmerman betreft. ifc* II SSËS. 1 Klok f "3 18 °! — ƒ 41] 0 oraltteit 2o0Deelen tot de Garneering 176 o 0100 Vo. o o aan het 1 Roerpen 20 o o,— 14! o o Defenfie- 1 Loofe dito 20 o o — 14 o 0 Wezen. 1 Dito boven 16 o o— 10 o 0 1 Roer-Mal 3 0 °j~ 2 0 o 8 Betings-Bouts 4° 0 0— 16 o 0 2 Tafels en vier Banken 16 0 o — 14 o 0 1 Nasjthuis 14 0 °j— " °1° va Wmdboomen 0 °. 32 38 y o I Barkas 70° 0 °i " °io 1 Chaloup 400 0 °i— 370 0! o 1 Hollandfché dito 35° 0 0 — 35° 0 o 1 Labberlot 275I 0 0 0 o 1 Groote Bramfteng 80 0 o— 60 o 0 1 Voor dito 7°l 0 °1 5° 0 o 1 Groote Bram Raa 60' o o — 40: o 0 1 Voor dito 5°, 0 0 — 3° 0 o 1 Schuyf Blinde- Raa 50 0 0— 30 o 0 1 Groot boven Bram-Raa 12 o o— 6] o Q 1 Boven Kruis-Raa 7. 0 °~ 6 0 o 1 Voor boven Bram-Raa 900— 5 o 0 <ï Onder Leyzeils-Raas 900— 440 c Boven dito dito 13^ 0 "~ 5 o o 4 Bram dito dito 740-* 3 4I 0 ƒ Boven Leyzeils Spieren 100. 00— 42 101 0 1 Giek voor de groote I ! Bezaan ! 30e] o o 100 o o 2 Trommelftokfcen 2s o o n o o 1 Spoelpomp en toebe- hooren 42 0 °| 34 0 o 1 Spinwiel eft toebehoo- ren l- \ f. 5 ° 0 ƒ313817 oi- 1/1393 6 Q Ddd 4 Litt'  Amsteldam. Brief van de Admiraliteit'>n het J)fe,ft.: // enen. G 752 NIEUWE NEDERLANDS CHE Litt. D. i, Citrinï van kosten over de Schippers , Cmfiapelt en Scheeps - Corporaals , en 1 immer mans Behoef ten s , voor een Schip van 70 Stukken. Voor een reis van zestien maanden. Schippers Rehotfiens. 1 , Aan Rondhout ƒ i787'i8 o < Ze^n ! 14215! o o Vaatwerk 5141 o o SWCÉ A W5 o o blaeverHand 432 o o Nieuw Touwwerk 50V9 o o Blokwerk 970 5 0 Vzerwerk 1000,'16 o Loper-, Loot-en Blik- lwer^ 512 12 o Djverfe Goederen in zoorten 2160 5 o Cenfiapeh Behosftens ~| " f 33743 ^° Un Gefchut f47«ffJ 4 Rondfeherp /4g 7, 4 o Langfcherp ?45;l2 0 Ro,paarden 409ïj 0 0 Buspulver 22050' o o Laad - Gereedfchap en i di vers Houtwerk j 2 661 181 o Yzcrwerk i 66312 o •Koper-, Lood- enBIik-1 ' 'werk I 5761 q o Divcrfe Goederen in I j zoorten , 1700 0 0 ïï'x tol'wwerk 335 6 , o rlalfileete dito 286 o ' o Blokwerk 85 2 o ;fchut-, Nood- en Inhaal- I j Talus 2466 o o f , - / 90972 70 Scheeps-  JAARBOEKEN, V%9. 753 Scheeps -Co*poraals Be- 1 i J hoffts'-is. 5 Aan Donderbosfen, Gewee- 3 ren en Piftoolen ƒ I73?i ° ° Sabels en Houwdegens 270 o o Enterbylen cn Pieken 115 0 i° 1 Grenaat- en Patroon- 1 1 tasten, Cordonrierrten enPortEpées j 547,J5 0 Snanhianen en Piftool-1 j kogels I 134: 20 ' Patroon - Papieren en| Vuurtteenen I 25T 3 ol Trommels en Toebe-1 I hooren | «512 0 Amcril en Boom-Oly j 33100 Bank- en Handfchroe-J ven en diverfe Mate-1 \ riaalen LJÏffi °- f #7* 7? Timmermans Behoeftens. \ Aan Spykers ƒ 202 o o Huydkoper, dito Spy | kers en graauw Papier' 3Ö3 0 0 Yzerwerk 3^2 ° Diverfe Houtwaaren 604 2 o . Werk, Pik, Mos en 1 Kleinigheden LüS^i! ƒ I397ioa | i ƒ 129290j oc Ddd 5 Litt. 1M- TEt' >AM. Qtiefvan ]eAdmi- 'aliteit van het Defenfle- Wezta.  Amsteldam. Briefvan deAdmi- raliteit aan het Deferfie- Wtzen, 1h NIEUWE NEDERLANDSCHE Litt. D. 2. Gering van kosten over de Schippers, Conftapeis en Scheeps ■ Corporaals, en Timmermans Behoef'tens, voor een Schip van 26 Stukken Voor een reis van zestien maanden. Schippers Behoeftens. j < Aan Rondhout ƒ 434 ! 6 o Zeylen 0263 '\ o o Vaatwerk ij8i o o Vlag werk 1116,10 o, Slag verband 288 o oj Nieuw Touwwerk 1824 | 00 Blokwerk 5861 16 o i Yzerwerjc J43 I4 0 Koper-, Lood-eri Blik- ( ■ -J"* 363 1510 : Diverfe Goederen in I zoorten 1405 q'o' .1/14437.100 Conftopels Behoeftens. tanGefchut \f ^16 o o Rondfcherp 'gj4 iQ 0 Langfcherp 143 16 o Rolpaarden §77 0 o Buskruyd 2406 o o Laad - Gereedfchap en Houtwerk j 667 1 o Yzerwerk 1 203 7 o Koper-, Lood- en Blik- j werk ,J4 11 0 Diverfe Goederen in zoorten 53 g q 0 Gefchutenlnhaal-Talus 546 o o Nieuw Touwwerk ioj 0 0 Halffleeten dito 90 o o Blokwerk j 29 10/0 ! l*.1.1/14531 10 Scheeps-  JAARBOEKEN, I78P- 75.? Scheeps-Corporaals Behoef- j terts. \ s AanDonderbosfen, Gewee- 1 ren en Piftoolen ! ƒ 848 o 0 Sabels en Houwdegens, 135 °;° Enterbylen en Pieken j 55 ^ o Grenaat-,Patroontasfen,< I J Cordonriemen , &c. j 209 10 > o Snaphaan- en Piftoolko- 1 I gels I o' o | Patroopapier en Vuur^ | fteenen 1 *3 *5 0 Trommels en Toebe- hooren 3* 16 o Amaril en Boom-Oly *7 2 0 Bank- Handfchroeven , Vylen,&e. _Jff g> ^ Ijga l8o Timmermans Behoeftens. \ AanSpykers , ƒ 122 5 o Huidkoper, Spykers en , sraauw Papier J75 Voerwerk 28 » ° Diverfe Houtwaren 320 10 Mosch, Werk, Pik en Kleinigheden ij*7 jtp ^ I t ) /3I294! *!< Eiti LM' IAM. 3riefvan leAdmi- ■aliteit jaH het Defenjte- Wazen.- 1  Amsteldam. ■Brief va-, de ddmi raliteit aan h?t ijefrnfie Wezen. Litt. 756 NIEUWE NEDERLANDSCHE Litt. E. x. 0v°anlSCh,P 70St VooriSchiP| 1° St- ■: va" 70 st. Van ? to Min ^ 16 maanden iTiï^k 88ooioioSsssrk y co 'nigmaandenUcgoo/oloSSgffc .|4oo c d tóH I ~ M~ 35» 11040 c J yan4ooMan ]~ £ en Put' fl 1 a/i6;o:o / 6400 o o Goederen van ' *Y" miömaanden 102400Jojo den Inventa-' crif- ■ I 3T38i7° &ch>ppers be- rhSen* % 33743:60 Conitapels dito 9o972 ?L Scheeps Corporaals dito 31761 70 Timmermans dito | 1397^00 !/2073i£l8lG Timmermans dito I 73_21_9 c /6570c! 2 c Litt. LM- TEL- )AM Briefvan ieAjmi- 'aliteit iein net Defende- Wizen.  759 NIEUWE NEDERLANDSCHE Utt' G' CALCULATIE. ^/ra» aangaat. Zy" ' voor 20 vec' de Hollen tkAdmi- ralitch aan het Aan Hout r 7° , 20 Sc- Rondhoud ° ° o o Ylerkramery ]f00 0 0 «Jöo o o Beeldwerk 0 0 130° o o Beichiecer roSlo ° 40000 Koper °tS 1° ° 3*>° oio Lood en Blik- f °3I° 0 loco op Glas en Verwen ^ ° ° joo o o • Metzelaar 2700 0 0 j IIOO —j 200 o |0 '/ 38i0oo^o|o' li' ƒ I0~ -|- ge&d? fefe ^ ^„handel getwist, of dieTnuSen^1Ver^hen>tegen tfaven geoorloofd i, ofniet „ft"* ,7™ zeiver dienst in de VoK5 men der" de kunnen misfen nVfolkfant}°g™ zoudienst van %™ heid is onder anderen au iY d^ze ^'ingedeeld : ü du kort bef'gt mede- v Volgens de opgave van de Reders in de „ «Javeh«lde« zelve waren 'er op'een Schfp j, van  JAARBOEKEN, J«wy, *?9fc 759 „ van qao tonnen ingefcheept geweest, 351 Am" Mannen, 1=7 Vrouwen, 9° Jongens enstel41 Meisjes, dus te famen 609 Negers;dam. , dit Schip naauwkeurig gemeten zynde, * zoude het flegts 470 menfchen hebben ! kunnen bevatten , indien men de plaats, die * ieder befloeg, op deze wyze berekende, te weten; " Een Man, de lengte van 6 voet, breedte 16 duimen. , Eene Vrouw, 5 voet 10 duim, breedte »6 duimen. Een Jongen, 5 voet lengte, breedte 14 duimen. . Een Meisje, 4 voet en 6 duimen lengte, breedte 1 voet, doch, daar'er nu 139 meer waren , was Z het natuurlyk , dat zy genoodzaakt waren om flapende op hunne zyden ot ook Z wel op den anderen te leggen, en dikwiis vondt meneenden in die geftalte smor" gens dood. Het is even zo roet genoeglaam alle de andere Schepen gefteld, en dewvl de Slaven nimmer anders dan op " de planken llapen, het zy dezelve gezond 0f ziek zyn, krygen zy veeltyas gaten m ? de armen en beenen, door het ftooten van het Schip, of het klemmen der ketenen, " want de Mans zyn twee aan twee met eene " hand en voet vast gekluifterd, de Vrouwen en Kinderen egter zyn los. JJagelvks, indien het Weêr zulks toelaat, brengt men de Mans op het Dek,maar ieder paar " „ dat  Amsteldam. 7*5 NIEUWE NEDERLANDSCHE dat baven komt, wordt nog met eene an„ dere keten vast gemaakt, om een opftand „ onder hen voor te komen: hier blyven zy „ omtrend agt uuren, in welken tyd zy eeten, „ en hun verblyf fchoon gemaakt wordt, „ doch, wanneer het ftormt, gefchiedt dit „ maar met 10 telkens, die ieder kwartier „ uurs door een gelyk getal worden vervan„ gen; dan daar zy uit zulk eene hitte fchie„ lyk aan den wind en regen bloot gefield „ worden, krygen zy doorgaans een fterke „ hoeft, zwelling der klieren van den hals „ en koortfen, welke ziektens befmettelyk „ worden , en niet alleen tot de Slaven, „ maar ook tot de Equipage overgaan. Ik „ ben, zegt zeker Chirurgyn, ooggetuigen „ geweest van een verfchrikkelyk tooneel, „ want door het ftormweêr alles digt moe„ tende gehouden worden, kwam 'er onder „ de Slaven de loop en koorts, het geen zo „ fterk doorging, dat de planken dermaten „ met bloed bedekt waren, dat het volmaakt „ een vleeschhal geleek; dit gevoegd by de „ ondraaglyke hitte en de onmogelykheid „ om de plaats fchoon te maken van de on„ reinheden der Negers, gaf het verfchrik„ lyklte denkbeeld van den toeltand daar zv „ in waren ; eindelyk bragt men 'er eenigen „ op het dek, doch deze ftierven meestal „ en met veel moeite behield men de overi„ gen: het is gebeurd dat een klein Schio „ geduurende een Rorm van 18 uuren, van m de x^o Slaven 50 Ruks verloor. „ Ter  JAARBOEKEN, Junj9 178* Ter wegneming van het gevoelen der geenen, die meenen, dat de Slavenhandel een School voorde Zeelieden is, zegt men; ,. Dat, daar de Marroozen , die , wan,', neer het Schip deszelfs Cargafoen aan „ boord heeft, hunne Hangmatten niet kun3, nen plaatzen, op het Dek moeten ilapen, of op groote Schepen in de Marsfen; het „ klaar is, dat zy door de ongemakken van i, weêr en wind , zonder tusfchenpoozing „ te moeten verduuren, dikwyls ziek wor„ den, behalven dat hun door de Negers 3, de Kinderpokken , het Roodvonk , dé „ Loop en andere befmettelyke Ziekten wor„ den medegedeeld: zo dat men kan bewy„ zen, dat deze Handel, na evenredigheid *, gerekend, eens zo veel Zeelieden kost, ), en dat de dienst op een Stavenhaag i, der veel zwaarder is dan op eenige an3, dere Vaart." Eertyds voeren uit Holland wei twéé honderd Groenlandsvaarders, terwyl de Engelfchen naauwlyks zestig Schepen derwaards uitrustten. Thans hebben liet de laatstgenoemden , door belooningen of prsemien té geven, zo verre gebragt, dat zy nu wel £óo Schepen ter Walyischvangst uitrusten , behalven die, welken zy nog om de Zuid uitzenden, terwyl 'er in dit Jaar uit Holland niet meer dan zestigüroenlandsvaarders üitvaaren. De groote fchaarsheid van koorn is thans' Ëe@ door Am- 5TÊti* ÖAMi  Ï62 NIEUWÉ NEDËRLANDSCHE Amsteldam. door gantsch Europa algemeen. Te Dantzich is de prys van 't Koorn van tyd tot tyd zo zeer toegenomen, dat 'er voor het last beste Tarwe van 53 tot56 Dukaten,en voor de Rogge 30 of 31 Dukaten betaald wordt. De toevoer uit Noord-Amerika heeft hier in wel eenigzints te gemoet gekomen, maar de ongelegenheid niet kunnen wegneemen , hoe wel van daar veel graanen naar Europa gezonden, en daar door veel geld inAmerika gewonnen is. Voorgenoemde fchaarsheid,veroorzaakte dan groote duurte, ook hier te Lande, fchoon Amileldao) genoegzaam de koornfchuur van Europa is : want de hooge| pryzen in Frankryk, Spanje, Italië, en andere plaatzen ; ook de prjemien of belooningen aan de Invoerders aldaar uirgeloofd, moeiten zeer veel koorn naar vreemde Landen trekken. Voor zes maanden goldt de tarw 160 a 180 Goudguldens. Thans geldt zy 325 a 370 Goudguldens, 't welk een ongehoord verfchil is • in zo korten tyd : en de Rogge geld thands 148 h 178 Goudguldens. Deze duurte , vallende op eene zo algemeene benoodigheid, zou voor de geringe Lieden een ondragelyk bezwaar zyn. Weshalven de Heeren Burgemeefteren, hier in willende voorzien, en met eene vaderlyke zucht de fmalle gemeente te gemoet komen, de zetting van het brood gefteld hebben tegen 240 Gondgnldens de last Tarwe, en al wat de Tarwe meerder geldt dan 260 Goudguldens, zulks goedgevonden aan de Bak-  JAARBOEKEN s Juvy, 1789. 763 Bakkers (welker getal hier op ruim 600 begroot wordt) goed te doen. En omtrend: het roggenbrood , een allerbenodigst voedzel voor de geringe Lieden, is nog eene nadere voorziening genomen,en by eene Notificatie van den 26 Juny 1780 aldus bekend gemaakt : Alzo de fteeds aanhoudende hooge pryüen van Graanen oorzaak zyn , dat de Bakkers, niet tc^enftaande het foulaas hun door Burgemeefteren goed befloot men ? t: Sen Daa' hc,c. omwerp van den Heer W«! *y te itigten, met die verander ne egter w-lke S!nWvan %t%T^ Cht men'-delt'het u,ï .^eeven van het Programma, nog een aanwiesen de L^hrvoSeVp^a,;d00r dC VoorgS'IS SS p5 AS daar in volgenden , den doo den zaSn wLï° T' >'Ver voortgezet, cn naastkompnrl Ww„/P- ing' dat hct Huis in S S£e r,°en' hQewcIiri het ruwe, egeci, tzy geheel, het zy ten deele zontlp t-nn pe oer maand Uttober, niet a leen de Muzvkzaal re. heel voltooid was, maar ook de beiden EutreSir? aeveps eenige andere tótfitu , - '-t-Ka'Ilel s» ^TOriprinopn 2 p v" nekken, voordebvzondere vergaderingen der Commisfarisfen enz. dienende in als eene byzondere "inH^ni • ruï*~ Qll,  JAARBOEKEN, Juny, 1789.' 769 oude Huis,voor als nog te kunnen blyven houden;, gelyk men ook befloot de Lesfen m de Wiskunde,j des Dingsdags, aldaar te vervolgen. De Algemeene Inwyding gefchiedde , met veel plegtigheid, op Vrydag den 31 October, met het houden eener Redenvoering: oicr het algemeen nut der Wetenfchappen, Fraaie Letteren en 'Komen dooiden Hoogleeraar en Honorair Lid der Maatfchappy J. H van Swinden, gevolgd vaneen fierlyk Mu'zykftuk, zo Vocaal- als Inftrumentaal, 't geen opzcttelvk voor dit Feest , door den beroemden Componist JczcphSchmitt was zamengcfteld; gelyk mede voornoemde EoOgleeraar, op den volgenden dag, by de herhaaling van dit Muzykftuk, voor een aanzicnlyk Gezelfchap van Vrouwen, eene allezins gepaste Aanfpraak bv wege van Inleiding , deed. Zedert wierden ook, de Gehoorzalen van de Departementen der hetièïktmdi en des Koop^vtdeh afgetimmerd zynde, op den 7 en 8 January dezes jaars, dezen onder het houden van openbaare Redenvoeringen ftatiglvk ingewydt. Belangende de byzondere inrichting dezer Maatfchappy ; derzelver Leden zvn in onderfcheiclcne Klasfen verdeeld : en wel in 't algemeen, in ver kende en btjehouwende Leden, waar door dezelve zo wel voor Liefhebberen en Voorftanders dei Wetenfchappen, als voor Geletterde gefchikt is : wordende, boven dien, de werkende Leden te huif gekomen, door eene derde Klasfe van bwnaeu titulaire Lèdètfi die enkel in één Departement me •dewerken; terwyl nog een 'vierde Klasfe den tyte van Honoraire Leden draagt. Ondertusfchen ze deeze onderfcheiding aan geen der Leden eenig ge zag boven anderen by: hebbende de volmaaktfte ge lykheid onder allen plaats; gelyk ook de afzonder lyke Leden van elk der Departementen, in welke voorts het gemeene Lighaam onderfcheiden is, dei vryen toegang tot alle de overige Departementen, e Ece jr di Am- dam. Verflag 'vegens 4e M ti utCchitppy . Felix Meritis, t 1 1 1  77o NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELpa1i. Verflag wegens de Madt fch ifjipy Felix Meritis, dus gepaste gelecgenheid hebben, om, buiten den tak van Studie of Liefhebbery , waar op zy zig meer byzonder toeleggen , eenige ervarenheid in andere Voorwerpen van Wetenfchappen, Konsten en fraaye Letteren te verkrygen. Van de Departementen, die thans vyf in getale . zyn, is dat des Koophandels het oudfte. Dit Departement houd zig bezig, fchoon op eene onder» fcheidene wyze, met die van den Oekonomifchen Tak der Haarlemfche Maatfchappy, met de overweeging en nafpooring van alles wat tot uitbreiding en volmaking van onzen Handel, Fabrieken, Zeevaart, en andere Bronnen van 'sLands welvaart kan dienen: gelyk de van tyd tot tyd gehoudene Redevoeringen en vertoogen , by dit Departement , waar van eenige reeds het ligt zien, de blyken hier van opleveren. Hier by wierd weldra een tweede, te weten het Departement der Natuurkunde gevoegd : wordende hier by, de gehoudene Redenvoeringen met Proeven opgehelderd, waar voor, reeds vroeg, eene fchoone Verzameling van V/erktuigen, deels door de Leden aangekogt, deels ten gefchenke, bezorgd wierd. Den Heer Aet:ej,'ctnr cn 12 lunaire Leden (*), van welken allen omtrent 3.0 werkende Le den zyn. Onder de Leden van dit üepartenjen hebben zigveelen reeds eenen verdiensdelyken naan gemaakt; gelvk, onder anderen, de Heer ]fk , dat de Artz de oorzaak der Ziekte van Antio■Iius-ontdekt; de Gulden Eeuw, met meer dan zeven]g figuüïéri en veel bywerk ; eene greoto en kleine ' Vfnemmg van't Kruis; zyn eigen Portrait, in zyn eigene Kamer , welk zeer fchoon door de Zon vafiigt >.-ord; de Hiftoric van Argus en Merkuur enz, Te Roie heeft hy twee Gezigfen, zynde de grote en kleine Waterval van Tivoli, gelChilderd:'en, onder zyne nagc. tcne Werken munt een Tekening uit van.4* vt. boo<<- en voet breed, verbeeldende den gedorien Acy, voorzy. ;n Vader,Crefus gebragt: welke tekening tot een Mo. il diende vaii een Scbikicry, waaraan hy bezig, dog aar mede hy nog hïct verre gevorderd was, toen dü iod hem overviel. Onder de laatften Werken van den Kunstenaar, behoren ook nog de Tekeningen van tftel ftaaye Platen, waar mede de Germanieiis onzer rnemdo. D chtcrcpfe L. IV. van Winter, geb. Van Met. i vercierd is,  JAARBOEKEN, juny, 1789. 773 te-huide namelyk, waarin men zich met Dicht-, Taal-, Gefchied- en Oordeelkunde, gelyk ook met Wvsbeeeerte en Welfpreekenheid bezig houd , wierd eerst na dat de Maatfchappy byna twee Jaren beRaan hadde, opgericht, en wel met een zo goed , èevolg, dat, daar flegts vyf perfonen het zelve in- : Relden, men, by de Inwyding van 't Nieuw Ge- , bouw, reeds over de 70 Leden telde, gelyk ook de fierlyke Redenvoeringen en Dichtftukken, die men aldaar uitfprak, en waar van eenigen door den Druk gemeen gemaakt zyn, een verder en niet min treffend bewys hier van opleveren. Men is thans algemeen overtuigd, hoe fcha* delyk de gewoonte is van in 't midden der Steden en Dorpen, in de Kerken en andere beflotene plaatzen,de overblyfzels der afge* ftorvenen te bewaaren, zo zeer, dat men zelfs in de Roomfche Landen , alwaar die begraving eertyds met de Religie verknogt was en by de Bygelovigen nog is, op verfcheidene plaatzen dat fchadelyke misbruik affchaft. En des niet tegenftaande is de kragt der gewoonte zofterk, dat men in ons Land nog niet dan op enkele plaatzen van die dwaasheid terug kan komen. Behalven de voor eenige jaaren, in het open veld, zo aan den Scheveningfchen Weg by den Haag, als in Gelderland by Thiel, en in 't Sticht van Utrecht by het Dorp Zuylen aan de Vecht aangelegde begraafplaatzen, is nu ook eene inteekening open gefteld, en in de Nieuwspapieren aangekondigd tot een ontworpen aanleg van een Buitenhof, mede tot begraving van Lyken ge- fchikt, AM' ' >TFX-> 3AM. ^erjlag vegens UMaaU rchappy Felix Meritis.  774 NIEUWE NEDËRLANDSCHË Amsteldam. Wegens het Amffeldarnseh Dicht- en Letteroeffenend Genootfchap, ziet men de volgende Bekendmaaking: T-Tet^ Amfterdamscb Dicht- en Letteroeffenend , , r ^enootlchap, heeft den j dezer deszelfs jaar(vkiche Vergadering, in de Hanuboog Doelen alhier gehouden. Na dat de Voorzitter den Heer A. fchikt, buiten deze Srad rusfchen den Diemerbrug en het Tolhek aan de Weesper Vaart, en zulks met goedkeuring en byzonder öctrooy van den Ambachtsheer. Deze Buitenhof zal met eene gragt en wal omringd worden, en voor den ingang een ruime brug en yzere hek geplaatst;deze Kerkhof zal met agt voeten zand boven den grond gehoogd worden, zo dat vier Lyken boven elkanderen, in elke Grafltede, dróóg liaan kunnen. Het raidden van deze begraafplaats zal lynrecht met blaauwe fteenen zarken, van 7 voeten lang en 2^ voeten breed, bevloerd worden. Het is te wenfchen en te verwagten, daar de klagten over gebrek aan zodanige gelegenheid algemeen is geweest, dat 'er nu dadclyke deelneeming in dit allernuttigst ontwerp ook algemeen zal plaats hebben, op dat 'er geen gegronde vermoedens reizen, dat of "Ónze Natie andere Natien nog in bygeloof te boven ga, of zodanig aan misbruiken verkleefd is, dat zy dezelven nog boven licht, reden en het onbetwistbaar nut van haar rnedemenfehen iielt.  JAARBOEKEN, jFu»y> 77$ A. m* Simonsz., de Vergadering met een je . nast Vers, en daarop volgende Verhandeling geo-■ £ hadt , Over het natuurt)*, der Ziele eigen . A>erL'gen, >t mik ten toettjleenvan het dichUrlyk fchoon, door alle Eeuwen, gefirekt heef t , en w/aroP de Kunstrechters doorgaans hunnen gewysd gegrond hebben: wérd in dezelve bcncht, dat van de ingekornene DichtRukken, op de PrysftofJS De Uf van den Vaderlandjchm Landouw ïe-ne volkomen aan de vereischte voldaan had; hebhende zeker ftuk , getekend Ex Corde, het best ^ï£deflo3£ doch geheel niet aan het^ fchaafd dichtkundige onzer Eeuwe. Wordende derhalven die ftoffe andermaal opgegeeven, om bean woord te worden, voor den eerften yan Winter«,nnHI dezes laars. Vervolgens werd ook herin^to^B&tipry.florö voor dit Jaar is o» ÏSeèven, de lof der Naarfttgheid, moetende df gSukken mede voor den eerften van Wintel' maand dezes Jaars gezonden worden Daar na werden de volgende ftoffen tot lheore tifche Verhandelingen opgegeeven : t Welk is het verbana tusfchen de Muzyk e. Dichtkunst ? En welke regelen , uit de eerfte afgeleid Un ook op de laatfte mpasfelykj voornamenlyk zo i de Maat ah in den Trant, het Rym, de rust e fnede der Verfen'l Te beantwoorden voor den ee ften van Sprokkelmaand 1790. r , 2. Hoedanig is üe tegenwoordige ftaat &tL^}® duitfche Letterkunde in ons Vaderland'? le btan woorden voor den eerften van Sprokkelmaand 179 Het Genootfchap belooft aan het beste der goe gekeurde DichtRukken, of aan de beste der goe lekeurde Verhandelingen, op bovengemelde ftc ?en, welken voor, of op den bepaalden cyd.vrag Trv, aan deszelfs Secretaris, den Heere G. Bre dn d Brandts, te Amfterdam, gezonden worde deszelfs gouden Medaille, ter waarde van 30 D kaaten, en aaa bet eaastbykomead, en mede goe 3AM. Btrigt tan'tGenoot'fchapt  Am- Rotterdam. Den 21 Juny des morgens ten vier uureii trok uit deze Stad naar 's Hertogenbosch het tweede Bartaillon Zwitfers van den Collonel Gumoëm, zynde het zelve vervangen door het tweede Battaillon Zwitfers of ürifons van den Lieutenant-Generaal Schmidt, die van Sluis in Vlaanderen alhier zyn aangekomen. Zie hier oók nog het navolgend belansryli Berigt: ° 3 \\/y hebben te vooren, een berigt medegedeeld, om trend een te Leyden nieuwlingsopgerigt Afo/ïcommm Clmicum,vm welks Ioftelykemftellingen reeds uitgewerkte nuttigheid met veel roem gewaagd is ' En m de daad, kunnen 'er nuttiger inrichtingen in de" Maatfchappy ter beoerfening gemaakt worden, dan dezulken, welken alleen de verbetering en herftelling der verlorene gezondheid van den lydenden menscS ten gronddag hebben. Ons Vaderland, wy zeggen dit metdeelnemins, ons Vaderland levert nog weinige Gedichten op! waar in, aan den jongen Gene», en Heelkundige. de zo nodige onderrigtingen, voor het Ziekbed der Lyderen zelve, gegeven worden. Gedichten, die, wil een Maatfchappy uit haar midden bekwame Mannen voortbrengen, allernoodzaaklykst, ja onontbeerlyk, zyn. Leyden echter heeft het voordeel eeaer .zodanige inftelling in de Gentesku ide 11S NIEUWE NED E R LANDS CHE gekeurd ftuk, een zilveren Eerpenning, van eelvfoi groote en munt als den gouden. 6 B yW  JAARBOEKEN, Juny, i^g. 777 begrepen , en daar van werkelyk voor omtrent 2 Jaren den grondflag gelegt: Rotterdam, den welvaard hater Ingezetenen, niet minder dan een eenige plaats der Republiek, behartigende, heeft weldra dit voetfpoor, met betrekking tot de Heelkunde, (*) gevolgd. De Heeren Regenten dezer Stad hebben ,, in den voorleden Jare 1788, om allezlns bekwaa-, me Heelkundigen te vormen, een Collegium Chi-, rürgico-Cunicum opgericht, en den gewichri-, gen post, als Lctlur, daar van opgedragen , aan, den by Nederland te regtgeroemde Rotterdamfchen, Genees- en Heelkundigen G. ten Haelf. Welke Genees- en Heelmeefter , reeds in den Nazomer van het afgelopen Jaar, dezen zynen post met eene doorwrogte, Redevoering, over het onderling yety band der Genees- en Heelkunde enz. in het Choor der Groote Kerk uitgefproken, begonnen heeft. Volgens de Inftruètie, aan den Heere ten Harf\ als Letlor, gegeeven, moet hy in het Gasthuis dezer Stad, de van tyd tot tyd, daar in voorkomende Heelkundige gebreken voor het bed der Lyderen, aan den jongen Heelkundigen, verklaaren: Hy moet hun den aart der uitwendige Ziekten leeren kennen: en hoe dezelve van andere gebreken , die 'er veel overeenkomst mede hebben, te onderfcheiden zyn; de oorzaken, door welke dezelve zyn voortgebragt, nafpeuren; de gevolgen, die ze kunnen na zich liepen, voorhouden; welke voorzeggingen omtrent dezelven kunnen gemaakt wor- (*) Een Gedicht ter praktikale beöcffening der Heelkunde was in deze Stad gefchikter en nuttiger, dan tot dia der Geneeskunde; eensdeels, om dat het Gasthuis alhier, over h3t algemeen , met een genoegzaam getal lyderen , met Heelkundige gebreken worstelende, is voorzien ; en ten anderen, om dat meest alle Geneeskundige Leerlingen, ter hunner beoeffening, zich naar Akademie Steder» begeven. Fff RoïrEa- 3 AM. 8 rigt mitrend ene inlellingier beeffenenh Heel. kunde.  778 NIEUWE NEDERLANDS CHS Rotter- . DAiJ. Berigt omtrend eene infieiliKgder beoefenende Heelkunde. 1 i worden; wyders den zekerden en kortften weg, ter genezing dier gebreken, aanwyzen; de allerge • paste en beproefde middelen ter genezing opgeven, en, eindelyk, de nodige en kunstige verbanden hun doen zien en leeren aanleggen. Niemand, vertrouwen "wy , zal bet nut dezer pryzenswaardige indelüng in twyffel trekken. Eene enkele befchouwing van een kunstkennend oog hier in isalleen genoeg:-ook heeft de afgelopen Winter, waar in deze voorlezingen gehouden zyn , allezins aan het oogmerk en de verwagting beantwoord. Dan ook hier aan was geen twyffel; naardien de aangedelde l.eèhr een voorheen 'in  784 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- TUECMl Public, tegen op kopen vanG-ra«en enz i 1 1 t { de buizen, geduurende den marktyd, deze Publicatie gedaan: Cchout, Burgemeefteren en die van den Gerechte ■ ° der Stad Utrecht dagelyks vernemende, dat, niet tegenftaande het Reglement op het houden der wekelykfche Markten binnen deze Stad, den 8 Augustus 1769 by de Vroedfchap dezer Stad gearrefteerd, waarby, onder anderen, alle Voorkoopers en Uitflyters gelast wordt hen lieden ftiptclyk te rcgulceren na de Ordonnantiën by welgemelde Vroedfchap, tegen het Voor- en Opkoopen van Graanen en Eetwaren, den 21 November 1709 gemaakt, en den 1 Maart 1740 gerenoveert, egter zommige baatzoekende ondernemen Graanen, Aardappelen, en andere Vrugten en Eetwaaren, dewelke tot de publieke Markten alhier behoren, op te koopen, tot groot ongerief, en nadeel van de goede Burgers cn Ingezetenen dezer Stad en Vryheid van dien ; alzo ook daar door niet alleen veelen zouden kunnen worden misleid, en benadeelt in den prys van die Eetwaren, maar ook gelegenheid tot het fteigeren van die Waaren, die alreeds 'ot een merkelyk hoogen prys zyn gerezen, gegeeven: Ao hebben Myne Heeren vari de Gerechte, ingevolge de fpeciale authorifatic vervat byde Refolutie ►•an de Vroedfchap de/.cr Stad, den 3 dezer op lit fubject genomen, goedgevonden, onverminderd 'oortgaande Ordonnantiën en Reglementen dezen langaande gearrefteerd en gepubliceerd , op het illernadruklykfte te ordonneeren cn ftatueeren, geyk ordonneeren cn ftatueeren, by dezen: Art. I. Dat geene Voorkopers, van binnen of 'an buiten, eenige van de voornoemde Eetwaren ,ullen vermogen te koopen of doen kooien op de vcekelykfchc publieke Markten, van Pafeben tot /icforis, voor de klokke tien uuren, en van VicDris tot Pafchen de klokke elf uuren zal hebben eflagen, op een boete van twaalf guldens, zo by den  JAARBOEKEN, 1789. 78* ócn Kooper als Verkooper te verbeuren, boven de gekogte of verkogte Eetwaaren. 1 II. Gelyk ook geene Huisluiden , mitsgaders Voorkoopers en Uitïlyters, wie het ook zyn mag, eenige van de voorfchreve Eetwaren , welke tot de publieke Markten behoren, zullen mogen veilen verkoopen, of kopen langs de Huizen, binnen deze Stad en Vryheid van dien , voor dat dezelve Markten zullen zyn geëindigd, op pcene als voren, mede by den Kooper en Verkooper in 't geheel te incurreren, boven de verbeurte van die Eetwaren, alwaar het fchoon, dat de Contraventeur dezes niet op de daad wierde betrapt of agterhaald, maar dat na den Markttyd of Marktdag eerst ontdekt wierde , en kwam te blyken , dat zodanige veiling , Koop of Verkoop , tegens de Ordonnantiën en Reglementen,was gedaan, teappliceeren devooriz. boeten , een derde voor de Heere Hoofd - Officier een derde voor den Bekeurder of Aaanbreneer, en een derde voor den Armen, en de Eetwaren ten behoeve van dezer Stads Kinderhuis. III Wordende tot de Bekeuringe dezes geauthorifeert, boven en behalven de Huurders of Opzichters der Markten, de Subftituit Schouc, Deurwaarders, Bodens en Letter-Dienaars , mitsgaders d« Dienaars van Juftitie, en die verder in eenige diensi van de Stad zyn, en in derzelver eed ftaan, den welken, zo iemand op een faute dezes zullen heb ben bevonden en beboet, op haren eed gelove za worden gegeven, en daar op tegens de georekm gen Condemnatie verleend, met parate Executie zonder dat zodanige Bekeurde, en Geeordemneeide in oppofitie zal werden ontfangen, voor en a eer de boeten en kosten, deswegens gevallen, zul len wezen betaald, immers geconfigncert; en z voorfz. Bediendens in hunlieder pligt, omtrent he ▼io-ileercn en nakomen dezes, nalatig, of conmvee rende bevonden wierden, zullen dezelve daar oye door den Heere Hoofd-Officier dezer Stad, die U- fRECHT^ Public, egen opkopenvanGranen enz. ■ y c c I  fS■ Z ti P ie 788 NIEUWE NEDERLANDSCHE Prinfe Erf-Stadhouder, hebben goedgevonden e» verftaan, te ftatueeren, gelyk Wy ftatueeren bv deezen, dat in de * GENERALE ORDONNANTIE. Pag. 31 Art. 57 en 59 worden geroyeerd: doï het 57 op nieuws aldus gefteld: De CoLletïeurs op de Haven zul/en binnen vier weeken, na bet verloop van ieder diie Maanden een dubhela van hunne Colleclboeken in Folio gefchreven waar van de agterfte Colomme in Blanco moet gelaten woiden, zenden aan den Cömmis van het Dl' Iricl, en een tweede dubbeld, gefchreven als voren, mr zig zeiven behouden. Voorts zullen de Haven Colletleurs van het geene en hunnen Collecte is aangegeeven, binnen vier wee\en na expiratie van ieder Qunrtaal, een dubbeld an het geene ten hunnen LoïleSle is aangegeeven ■.enden aan de Collecteurs in alle de Steden, uiigeonieul Sloten , als mede aan de Colletleurs te Makurn, Jottte, Heerenveen en de Lemmer, voor zo er re het aangegeevenena die Plaatzen is gedejlineert * van geene verders na andere Plaatzen ten platm L«nde en Stad Sloten gedeflineert is, zullen de uhbelden gezonden worden aan den Generaale Coltteur van het Middel te Leeuwarden: en zullen de Uven Colletleurs verder verpligt 2V*, de verzendin; der voorfchreven dubbelden op Requifitie door Re01 s te bewyzen: wordende de Collctlews gelast te isfeeren ; alles, by pcene van 25 Guldens. Pag. 76 Art. 141 word tusfchen de woorden nlmakers, en als ingevoegd en Vlaggemakers, en sfehen de woorde fiarw,cn en het'woord Frank. Pag. 76 Art. T42 tusfchen de woorden Drukster en mids geinfereerd, voor zo ten e tot drukn word gebruikt. ÖR.  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 789 ORDONNANTIE op de ZOETE WAREN enz. Pag. 109 Art. 3 word in plaats van Zuikerbak kers, gefteld Kakynjebakke-s. Pag. 112 Art 8. No. 7 by Placaat van den 4 Juny 1788, aldus gefteld zynde. Ter ondctfiheioinge van de Uit- en Inlandfche /.eep zuilen ds Vaten-, waar in de Inlandfche Zeep word geflagen, onder en boven moeten gebrand wezen met het Stads Merk, en de Uitlandfche Zeepvaten zullen by het inkomen na gedane aangaave op de Haren, ingelyks onder en boven met het Lands Wapen moeten gebrand worden, word geamplieert met dec ze woorden: en zal de Zeep in geen mindere nog kleindere Fust, dan een vier endeels Ton tenens mo gen worden ingevoerd: wordende den Uitvoer van zulke Uitlandfche gebrande Vaten geheel verbooden. Pag. 112 Art. 9 word agter 't woord Qjartdeel gevoegd of Oxhoofd. ORDONNANTIE op de UITLANDSCHE BRANDEWYNEN. Pag. 142 Art. 7 word verandert in deeze voe gen. By de Inlandfche korttnge en Uittoer zal oi ieder Kan worden gevalideet t negen Stuit ers enz. ORDONNANTIE op de Inlandfche GEBRANDE WYNEN en DESTILLATIE. Pag. 149 Art. 2. word agter het woord Oercel te gefield en den.Commis van den Difirikt {die dat a-f direSt kennisfe zal moeten geeven arm 'sLanc Wynroeyer) en ntelden met hoe groot enz. 01 LP.EU-■ T WARDEN. Ve'ande' ring in deOrdon'nantienop de lm~ pojiden. > r Is 1.  Leeü- warden. Verandering in deOrdon nantien op de lmpofyien, t i t P e B n 79Q NIEUWE NEDERLANDSCHE r ORDONNANTIE op 't KLEIN ZEGEL. Pag. 172 Art. 17 word aangevoegd, en zal zodanige Attejiatie niet meer dan ae xerklaringe van 't leeven van een Perzoon mogen continueeren. ORDONNANTIE op 7 WAAGRECHT. Pag. :8§ Art. 12 word geroyeerd, en op nieuws aldus gefteld. Dog een bloote verklaarmge, dut van dezelve eenmaal dit recht is betaalt, k m in deezen niet voldoen • maar moet op- Requijitie van 'sLands Bedienden worden beweezen door een Cedul Van aangave, by den Collecleur van 't Waagrecht ,: tender dat egter de Vertooningen der Waagcedullen 'jy den Uitvoer uit de Provincie op de Grenzen (zo tls voor deezen vereischt wier de) zal behoeven te ge. ORDONNANTIE op 't BEESTIAAL. Pag. 233 Art. 4 word agter aangevoegd. En ■al niemand zodanig Varken of Spalling aan een an- i Ier mogen overdoen, of verkoopen, maar voor zi? elven moeten houden. Pag. 235 '/ laatfte gedeelte van 't \ 2 Art. word ldus verandert. En ook als Hoornbeesten en Varkens, : gelyk met Schaapen in een koop, of wanneer by het ondVleesch, Smeer , Reufel., of op. zodanig oen yze worden verkogt. En op dat niemand bier van onkundig zy, ofte ;nlg ignorantie voorwende, zal dit Ons Placaat omme worden gepubliceert cn geaffigeert, daar' en gewoon is Publicatie en Affictie te doen. Al-  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 79* Aldus gerefolveert en gearrefteert op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden den 17 Mei 1789. U. van BURMANIA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. A. J. van SMINIA. Tegen de inwooningen van perfoonen, die ligtelyk tot armoede vervallende de Diaconie zouden kunnen bezwaaren, is by Publicatie van den 19Juny 1789 aldus voorzien: Burgemeefteren, Scheepenen en Raaden der Stad Leeuwarden, doen te weeten: alzo, onaangezien onze vorige Ordonnantiën ,. Publicatien en Placaaten, tot in ïtandhouding van de Diaconie, Stads Armekamer en Weeshuis geëmaneerd, veele verarmde perfoonen met hunne Huisgezinnen, zonder Ons fchriftelyk confent, van andere plaatzen, binnen deze Stad en Jurisdictie van dien, komen woonen, en veele Soldaaten-Vrouwen, met kind of kinderen belast, (welke volgens Godlyke en Statutaire Wetten, verplicht zvn haare mannen te volgen )hier met hunne Wooningen blyven vertoeven, |n fchielvk in de uiterlte armoede vervallen, tot «root bezwaar van de Arme-Staaten, en eindelyk voor de goede Ingezeetenen dezer Stad. Zo is het, dat Wy, tot vobrkominge van groote zwarigheden , en om niet génooddrongefc te worden, Onze goede Burgers en Ingezeetenen, gelyk in den Jaare I74i,met een Extraordinaris omflag en quotuatie te belasten, hebben goedgevonden en verftaan, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Wy ordonneeren cn ftatueeren by dezen: Ggg Dat Leeuwarden,  792 NIEUWE NEDËRLANDSCHE 1/EEUWAR- . DEN.' Public, tegtn inwooning,enz. Dat alle Vrouwen en Kinderen van Onder - Officieren en Soldaaten, wiens mannen elders in Guarnifoen liggen, verplicht zullen zyn, zich van hier met 'er woon te begeeven, binnen den tyd van vier we'eken, na Publicatie dezes; en in geval van disobedientie ofte nalatigheid, zullen de'overtreders in beide gevallen door de Wachtmeefler en Stads Dienaars buiten de Stad en Jurisdictie van dien worden uitgeleid, uitgezonderd die, welke fchriftclyk confent van de Ed. Raad hebben bekomen, r En op dat deze onze welrneeninge en Ordonnantie zo naauwkeurig mogelyk worde onderhouden en agtervolgd, verbieden wy alle Burgers en Inwoonders, aan zodanige perfoonen hunne huizen ofte kamers te verhuuren, ofte verhuurd hebbende te laten gebruiken, vooren aleer hun fchriftelyk confent van den Ed. Raad za] zyn getoond, by pcene van zes caroli Guldens , de eene helft voor den Aanbrenger, en de andere voor den armen te cunverteeren , boven..bet vergoeden van alimentatiepenningen , rede verfchoten of nog te verfebicten. Voorts gelasten en ordonneeren Wy de Wykmcefters, ieder in zyn Wyk, een naauwkeurigé Lyst van allerde Perfoonen en Huisgezinnen, daar inne ■woonende, conform hunne inftructic, alle half jaa-ren November en Md, ter Secretarie dezer Stede Over te leveren, wordende elk er/een iegelyk wel ernftig by dezen gewaarfchouwd cn geordonneerd rgemelde Wykmeefters in, en wegens het uitoerfe;nen van hun-post en plicht, zo met woorden als daaden , niet te ftooren noch te beledigen, by pcene van zes Caroli Guldens voor de eerfte re'ize en daarna by arbitraire correctie. * ' En op dat niemand eenige ignorantie zal kunnen voorwenden, zal dezen van den Raadhuize worden gepubliceert en geaffigeert, daar men ge.woon is zulks te doen. Aldus gedaan, gerefolveerd en gearrefteerd op het  JAARBOEKEN, >»y, 1789. 79< het Raadhuis der Stad Leeuwarden, den 19 Juny 1789* A. SICCAMA, vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtb. J. F. van SLOTERDYCK. Op den 20 Juny zyn de pryzen van middelzoon van Bakrogge in deze Stad geweest van 118 a 120 a 122 pond zwaar met de zak; geldt het lopen 5 en 7 agtfte, k 6, k 6 en 1 agtfte Gulden, is het Last a 151, a 154, k 158 Goudguldens. Men las ook van hier deze Bekendmaaking: De Heeren Volmagten der vyf Deelen Zeedyken Buitendyks in Friesland , gehoord hebbende het rapport der Heeren Gecommitteerden , tot de beoordeeling der Verhandelingen , op den Prysvraag nopens den Zuriger Oord ; hebben goedgevonden en eenparig befloten , de Verhandeling onder de Zinfpreuk: Hoe eenvoudiger, hoe beter; een Accesfit te verleenen, en den Sehryver van deze Verhandeling een prsmie van vyftig gouden Dukaaten toe te wyzen ; als mede een prajmie van dertig gouden Dukaten aan den Sehryver der Ver-, handeling geteekend 5 R. Zullende de Billetten van deze beide Verhandelingen niet eerder geopend worden, voor dat de Schryvers, binnen 14 dagen, daar toe, by een brief aan Doctor J, Alburda9 Ggg 2 Se- Leeu. warden.  704 NIEUWE NEDERLA NDSCHE Leeuwarden. STAD EN LANDEN. Groningen. Wegens de voorledene onlusten, is by de Staaten van deze Provincie, met advys van den Prins Erfftadhouder, eene Amnestie of Vergiffenis met eenige bepaaüngen en uitzonderingen , op den 29 Mei 1789 vastgefteld , en vervolgens afgekondigd, zynde van dezen inhoud: De Secretaris der Contributie te Harlingen , de vryheid hebben gegeeven. In welk geval deze Verhandelingen , met de namen der Schryvers, by de gekroonde Verhandeling zullen worden gedrukt. En vervolgens nog dit berigt: *T\oor de Heeren Gecommitteerden uit de Volmagten der vyf Deelen Zeedyken Buitendyks in Friesland, met toeftemming der Schryvers van de Verhandelingen, Hoe eenvoudiger, hoe heter, en S. R. de Billetten daar toe behoorende, geopend zynde, is gebleken van eerstgemelde Verhandeling Sehryver te zyn, de Hoog Geleerde Heer Adolphus Ypey, A. L. M. Philofopb. &f Med. Doctor ejusdemgue facultatis nee non Anatomie £f Chemici Profesfor Ordinarius te Franeker; en van laatstgemelde, geteekend S. R. den Heer Daniël Tieboef, Secretaris der Steede Workum.  JAARBOEKEN, >»y, 1789. 755 De Staaten van Stad Groningen en Ommelanden doen te vveeten, dat, wanneer Wy de regelen j van billykheid en rechtvaardigheid wilden opvolgen en betragten, Wv de ftrengheid van 's Lands Wetten zouden moeten doen gelden en werken omtrent, alle die geene, welke in de jongfte algemeene Be-1 roerten, die , had een aanbidlyke Voorzienigheid het niet-belet, eerlang de volledige ondergang van het lieve Vaderland zoude hebben veroorzaakt, ook in deze Provincie hebben medegewerkt, en alle hunne kragten aangewend, om de Gevestigde en duurbezwoorene Conftitutie geheel omver te werpen , en onder de fchoonfchynende naam van Vryheid en Vaderlandsliefde 's Lands waare Vryheid te vertreeden,en in diens plaats een ondraaglyke overheerfching in te voeren; die ter bereiking van die heillooze oogmerken, gewapende Genootfchappen in ftand hebben gehouden en gebruikt; Sociteiten en andere byeenkomsten opgerigt; Memorien, Requesten, Adres/en en Dechratouen ingediend; in een zogenaamd Vaderlands Fonds ingeteekend, en eene Commisfie tot buitenlandfche Ca; respondentie van private perfoonen, voorzien met een Prefident en Secretaris, aangefteld en uitgeoffend; verzeilende alle die Volk- en Landbedervende hoofd woelingen en euveldaden met de vuilfte fmaadredenen, hoon en laster omtrent de Stadhouderlyke Regeering, den dierbaren Perfoon van Zyne Doorluchtige Hoogheid en het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau, om dezelve tot eene algemeene verachting en haat te ftellen; als ook met die geee, welke blyken van hunnen verknogtheid en aankleving aan Hoogstdeszelfs perfoon of belangen gaven, te vloeken en te fchelden, dezelve zonder onderfcheid van rang of ftaat in hunnen eer, goede naam en faam aan te tasten, als verraders van het Vaderland te doen voorkomen, en in hunne Perfoonen en Goederen te beledigen, ten einde alzo de grootfte verwarringen Ggg3 te 3ro- *ingen. Public, ot Amnestie.  Groningen, Public, tot Amnestie. i 795 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ te veroorzaaken, en het zaad van verderflvke tweedragt en oproerigheid, tot onherftelbaar verderf dezer Provincc, onder de Ingezetenen te ftrooyen. Gelyk Wy ook op die zelfde gronden niet ftrafloos zouden kunnen laaten de zodanige, welke van vooren gemelde in gevoelens verfchillende dooreen onbezonnen y ver zich in die dagen van rampspoedige verdeeldheid, mede aan eenige onrustige beweegingen en oproerigheden hebben fchuldig gemaakt, en zich omtrent hunne Mede-In«ezeetenen zyn te buiten gegaan, door van derzelver Goederen te vernielen, of andere geweldadige behandeling aan dezelve te doen. Dan daar, Gode zy dank! die ongelukkige en deerniswaardige toedragt van zaken door eene gezegende omwenteling in de verdere voortgan* gefluit is geworden, en Wy aan de eene zyde overtuigd zyn, dat de meeste der eerstgenoemde, welke zich in de voorfchrevene beroeringen gemengd hebben, zyn aangefpoord, verleid, bedrogen of gedwongen door Perfoonen, die uit hoofde van hun aanzien of vooronderftelde kundigheden, van meerder invloed op de Gemeente zyn, en welke den fchoonen naam van Vryheid cn Verbetering misbruikende, een verandering in de Conftitutie en Regeerinsform van den Lande hebben getragt te bewerken: en Wy aan de andere zyde het daar voor houden , dat de Iaatstgemelde na' ondergane tergingen door eene verkeerde drift cn onbe raden yver voor de behoudenis van de ware Con ftitutie en belangens van het Vaderland vervoerd zyn geworden, om de voorzeide misdaden te bedryven. ^ Zo is 't, dat Wy, de evengenoemde Perfonen als voorwerpen van Clementie befchouwende na ingenomen Hoog wys Advys en volkomen góedkeuring van Zyne Doorluchtige Hoogheid r£n Heer Prins Erfftadhouder, agtefvolgeïg& £. fo-  JAARBOEKEN, 1789. 79?' folutie van den 1 Mei jongstleden, by dezen eeni algemeene Amnestie of Vergiffenis verleenen aan 1 alle die geene, welke aan de voren gemelde oproerige beweegingen en ongeregeldheden deel hebben, gehad; zonder ondcrfcheid, of tegens dezelve wegens voorgeroerde overtredingen rechtswegcns is geprocedeerd, dan niet, zo dat de zulken, welken zich, nadat'errechtelyk Recheuhe tegen hun wierd gedaan, te zoek hebben gemaakt, ingedaagd, ot wegens het niet Co»/paree>en op de getelde termynen0 buiten deze Provincie gebannen zyn, mede onder voorfchreven algemeene Amnestie ot Vergiffenis begrepen zullen wezen; terwyl Wy daar van alleen willen hebben uitgezonden de hoofden der Landverdervende Cabaal, welke als de voornaamfte oorzaken en bewerkers der onheilen, deze Provincie overgekomen, moeten worden aangemerkt; ten tweeden die in publieke fundien gefteld zyn, en laatstlyk alle die geene, welke in het Rapport van de Heeren Gecommitteerden van de Hooge Juftitie Kamer van Stad en Lande, in dato den 15 January 1788, als aan de geweldadigheden, welke in de maand September 17-7 in Appingadam gepleegd zyn , fchuldig worden gehouden , nadien 's Lands welzyn en de rust en veiligheid van Onze goede Ingezetenen volftrekt vordert, voorfchreve uitzonderde Perfoonen van deze Onze gratie uit te fluiten, en aan de Juftitie over te laten, ten einde daar tegen na rigeur van Rechten werde geprocedeerd; wordende niet te min aan Perfoonen in publieke fundien gefteld , welke hier voren yan de algemeene Amnestie zyn uitgefloten, en zich aar geene andere exces fen hebben fchuldig gemaakt, ttretnitteerd, het geene zy door het vertekenen var Memorien, Requesten, Adresfin , Deckratoben er het Contribuè'eren in het Vaderlands Fonds tegens d( Hooge Overheid des Lands misdreven hebben, et dus dezelve mede onder deze algemeene Amnestie Ggg4 0 jROI ING EN. Public, ot Am* lestie. 1 f  GRONINGER; Public, tot Amnestie. 1 798 NIEUWE NEDERLANDSCHE of Vergiffenis begreepen; verwagtende wyders, dat . deze verleende gratie dien invloed op de gemoederen der Ingezetenen zal maken, dat dezelve met aflegging van alle partyfchappen, haat, nvd wrevel en twist, in liefde, vrede en eensgezindheid onder elkander zullen verkeeren en famenwoonen , Overheid en Wetten, zo ais het betaamd, eerbN digen, en yder zich vergenoegen en blyven in dien kring, waar m door de Godlyke Voorzienigheid gefteld is geworden, op dat alles, wat eenige aanleiding kan geeven tot tweedragt, verbittering en verhitting, vermyd werde, en een iegelyk het zyne zoeke toe te brengen, 't geen tot verder herltel en bevestiging van de rust en tot de waare voorfpoed, bloei en welvaart van den Lande zoude kunnen verftrekken Gelastende teffens elk en een iegelyk van Onze* Ingezetenen zig in het vervolg op het zorgvuldiglle te wagten zig aan eenige van de voorgeroerde misdaden fchuldig te maken , onder verzèkerin* dat, door wien zulks ook mogte gebeuren, dezdve geene de minfte oogluiking of gratie te wa*ten heeft, maar dat de zodanige als ver Hoorders van de publieke rust en veiligheid op het ftrengfte andere ten voorbedde zullen worden geftraft. En op dat een iegelyk zig hier na ftiptélvk reutere, en niemand eenige on wetenheid mo«e voorwenden, zal dezen in alle de Kerken over de geheele Provincie, zonder ondcrfcheid, tot welke Ge zindheid die behooren, door de refpeélive Predikanten, Leeraars of Sprekers in dezelve, op dc eerstiomende Zondag, na dat dit Placaat aan hun zal ïyn ter hand gefteld, duidelyk voorgelezen en tefens alomme worden aangeflagen ter plaatzen al vaar men gewoon is zulks te doen ' . Aldus gedaan in 't Provincie - Huis binnen Groungen op Vrydag den 29 Mei 1789. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog. E. LEWE, Secretaris. Ook  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 799 Ook is ter Staatsvergaderinge alhier ingekomen eenen brief van den Prins Erfftad' houder, by welke Hoogstdezelve aan Hun Edele Mogende kennis geeft, dat op gunftige voordragt van Hooggemelde Heeren Staaten , agtervolgens derzelver Refolutie van den eerden Mei jongstleden, hadde verleend, en aan de Hooge Juftitie-Kamer dezer Provincie, ten einde geregiftreerd,'en uitgelangd te worden, toegezonden brieven van Abolitie of volkomene kwytfchelding, ten voordeele van G. E. Dikkers, Jacob Albert Questius, Edzo Harms Oest, Eitje Harms, H. Overbesk Hekket , Hannè Harms, Jan Everts, Willem Willems, Jacob Perriere, Klaas Hendriks Oldenbttrger, Romke Eppes en Hendrik Jans, behelzende voorfchrevene brieven van Abolitie eene volkomene kwytfchelding van de misdryven waar over voornoemde Perfoonen, by Sententien waren verweezen, en zy, met buiten vervolgftelling dezer vonnisfen, herftelc in hun eer en recht, met uitdrukkelyk verbod aan elk en een ieder,om hun daar ovei immer of ooit eenig verwyt of moeite te doen. Vervolgens is aan de Hooge Juftitie-Ka mer van Stad en Lande, en aan de agt Poor ten dezer Stad aangellagen de navolgend< Notificatie: \ lzo Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, op favorabele aanbeveeGgg s ün* Groningen.  Groningen. Notificatie wegensAbolitie. i :T LANDSCHAP DRENTHE. A. s s e n. Ter voldoening van eene Refolutie, op den co Maart i;8q genomen, zyn aan de 800 NIEUWE NEDERLANDSCHE linge van de H. Heeren Staaten dezer Provincie heeft goedgevonden brieven van Abolitie te verlee' Si.teS TUre>V?D ondci-genoemde perfoonen, en voorts dezelve brieven ten fine van regiftratie en met verzoek, om dezelve te doen extraheren, toe en Lande ^ gC Juffide-Kamer van Stad Hebben de H. Heeren Lieutenant en Hoofdmannen goedgevonden, ten einde dezelve perfoonen van de aan hun verleende Abolitie het effect mogen erlangen, by deze te doen notiSceeren, dat voorfz brieven van Abolitie daar zulks behoord, zyn geregiltreert, en ter Secretarie van de Hoo^'luffitieKamer berusten, om door de perfoonen^tot welker raveure zyn verleend, zelve of een genoegzaam geraagtigde te kunnen worden afgehaald. Aftum op de Hooge Juftitie-Kamer van Stad Groningen en Ommelanden, Woensdag den (elk hunner een) tot een blytrend gedenkteeken van het byzonder genoegen der Regeering dezer Landfchap, wegens hun a'llezints jryswaardig gedrag , in het herftellen en confervee•en der openbaare ruste aangewend, nevens Extract iezes worden ter hand gefteld. Accordeert met voorfchreeve Refolutie, voor zo 'erre geëxtraheerd. W. H. HOFSTEDE.  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 803 te der Graanen, byzonder ook van de Rog-: ge de allerbenodigfte behoefte voor de ■ kleine Gemeente, goedgevonden eene aanbefteeding te doen van eene zekere hoeveel» heid van Rogge, om die Rogge wederom aan de bakkers af te leveren tegens 19 Guldens per mudde, en tefïens den prys van het Roggenbrood naar evenredigheid met eene Huiver ieder pond te verminderen. De marktprys is hier geweest van f 22 : o : o tot ƒ 23 : 5 = °- N ED E RL AND SCHE COLONIEN. Zie hier eenen brief, te Samarang, op de Kust van Java in Oost Indien, ge dagteekend den 4 October 1788. W/y hebben het geluk gehad, om by den dood w van den Keizer van Java, die een trouw er groot Bondgenoot van de Oost-Indifche Comp was, deszelfs Zoon tot Keizer te zien proclamee ren, zonder dat zulks de rust van Java geftoorc heeft; eene gebeurtenis van het uiterfte belang voo de Compagnie ; want men kent in het algemeen d uitgeftrektheid , aangelegenheid en vruchtbaarheu van dit Eiland niet genoegzaam ; een yder die ee nigzins bedreven is in 's Compagnies Gefchiedems fen, weet, welke kostbaare en vernielende Oorloge de Compagnie van tyd tot tyd en vooral by verwis feling van Ryks-Opvolgers, heeft moeten voeren sITeR* rocEN- bosch. r i p i 1 e  Proclamatievan den Keizer vanjava. i c 1 t i \ b a a a 8.04 NIEÜWE NEDERLANDSCHE het is dan een byzondere zegen, dat, daar de Maat fchappy zo veele folteringen /byzónder dmr nfn alleszints fchadelyke OorlSg meVfr^iand WS aan wy hier te: Lande niet'dan met ifnertc^gedenl ken en de Autheurs daar van vertoeven ondfSaan heeft zy ,n dit tydffip den Zoon vL den 0vfrTe" den Keizer heeft kunnen doen proclameerten door cordate en wel gemefureerdeP Rappenvan onzen Heer Gouverneur Gr ere de gevreesde ónh< len met de Inlandfche Grooten Ew££n~ Het zal u zeker niet onaangenaam zyn kortlylonderngt te worden van het groot Ceremorieel het geen by dusdanig eene gelegenheid plaatsK " e Op den dag van de Krooning js de ganfche Militie van de Compagnie onder* de \Ö£ t Gouverneur, de eerfte Refident, de Srangfche Gecommitteerden, de tweede Refident en waa? by ditmaal veele van 'sLands Zee-Offideren3 ren gevoegd,Cvermitste dier tydSe^fSoS" ntnTkefZ bc^en zTcht^ó: nie naar het Paleis en wierden aldaar door den Kroon-Prins gerecipiëert. Voor den Hcc?Gouverneur ging een Lieutenant van 'een der 'sLands Schepen met een goud Secoup, waar on oX ?en ged-oyerdekfel, de Con/adten LZl Cot ;agme en Acre tot Proclamatie van den rneuwen keizer gelegen waren. De Gouverneur plaatfte ach vervolgens aan een fraaye Tafel met fluweS iverdekt en bekleedde aan dezelve de eerfte plaats ,e Troons-Opvoigerde tweedoende twee's£dsCapteinen (ter dier tyd aldaar'aanwezigl de derde n de vierde plaats: aan de zyde van den Gouveï eur bevonden zich de eerfte en tweede ffi an de Compagnie aan ter Hof van den KeLer enevens de Gecommitteerden van Samaranf en idere aanzienlyke Bedienden van de Co7npa4iein de zyde van den Kroon-Prins phS^Sch Ie de Pnnfen van den BJoede cn deRyks Grot ten;  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 805 ten ; vervolgens deed de Heer Gouverneur eene gepaste Aanfpraak, om den jongen Vorst te condoleren over den dood van den ouden Keizer , zyn Heer Vader, en het leedweezen te betuigen van de Compagnie over het verlies van dezen haar zo toegenegen Vorst en trouwe Bondgenoot; daar tevens by voegende, dat zy befloten had, uit hoofde van de goede verwagting, die zy van den Kroonprins had, hem tot Keizer te benoemen en als dusdanig te doen proclameeren; waar na alle de oude verbonden , met de Compagnie aangegaan , wierden geconfirmeert, en , volgens gebruik , geteekend , verzegeld en beëedigd; wordende toen die proclamatie door den gemelde Lieutenant aan den Heer Gouverneur overgegeeven , die. dezelve, wederom ter hand ftélde aan "den Hof - Secretaris om overluid gelezen te worden. De eed wierd door den jongen Vorst gedaan op den Alkoran, in 't by weezen van alle zyne Ministers en Ryksgrooten, zo Waereldlyke als Geestlyke, ter verzekering van de Heilige nakoming van dezelven: tóen wierd de nieuwe Keizer door den Gouverneur vergelukt en 's Hemels zegen toegewenscht, waar pp alle de Prinfen en Ryksgrooten hem hulde en trouwe zwoeren, en wordende, volgens 's Lands gebruik, ter voetkus van den nieuwen Keizer toegelaten. De Gouverneur deed vervolgens voor zich brem gen alle de Ornamenten en Rykscieraaden, die dooi den overleden Keizer in ftaatliê gebruikt wierden waar na zich de nieuwe Keizer op eene Vorftelykf Sppha plaatfte en ontfing aldaar- ten tweedemale d( gelukwenfchingen, zo van den Heer Gouverneu en den aanzienlyke Compagnies Bedienden als var de'inlandfchen Prinfen, Vorsten en Hoofd-Regen ten, het geen door eene algemeene vreugdegalm gevolgd door drie falvo's uit het Kanon , aange kondigd en eindlyk door een ftatelyke optogt, ii di Proclamatievan den Keizer van Java. I l  8o6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Proclamatieyan den Keizer van Java. AANHANGZEL VAN GEW1GTIGE BUITENLANDSCHE ZAAKEN. Frankryk. Op den 4 dezer maand Juny overleedt op hetKafteel vanMeudon Lodewyk Joseph Xavier Francois, oudfte Zoon van den Koning van Frankryk, Dauphyn en Throonopvolger, geboren den 22 Oclober i78r. Aan den zeiven is als Dauphyn nu opgevolgt deszelfs Broeder Lodewyk Karel, Hertog van Normandie, geboren den 27 Maart 1785. Alzo het lïandgrypend verdrag tusfchen de Kroon van Frankryk en de Stad Hamburg ten einde was gelopen, is wederom op den 17 Maart 1789 een nieuw Verdrag van Koophandel en Scheepvaart gefloten, behelzende de navolgende artikelen: Art. I, de Keizerlyke koecfen, gevolgd wierd, zittende in de eerfte koets de nieuwe Keizer met den Heer Gouverneur van Java, in de tweede de Heeren 's Lands Kapiteinen met de eerfte Prinfen, en vervolgens Comgagnies Bedienden, de Hofgrooten en andere aanzienlyke Perfoonen , wordende gedekt door een escorte van 'sCompagnies Dragonders, het geen door een gedurig falvo uit het Kanon verzeld en daags daar aan door een plegtig gastmaal geëindigd wierd.  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 807 Art. I. T-Tet op den 1 April 1769 Ondertekend Commercie - Traélaat word met uitsondering der in de volgende Artikelen gemaakte veranderingen, in alle deszelfs Punten en Artikelen vernieuwd, en zal geduurende den lyd van 20 Jaaren, yan den 1 April van dit tegenwoordig loopende jaar af te reekenen, in volle kracht blyven. II. Daar de Koning de Stad Hamburg een byzonder bewys van zyne gunst geeven wil, zó belooft hy, de Hamburgfche'Vlaggen, ten tyde vari Oorlog, ten aanzien van Vyandelyke Koopmans Goederen , gelyke Vryheid te laaten genieten, over Welke 'zich de Vlaggen der meest begunftigde Noordfche Natiën verheugen, en in betrekking der Hamburgfche Scheepvaart, dat Reglement te volgen , welke met deeze Natiën, en namentlyk met Rusland,vastgefteld zyn, waarby'Zyn Aller-Christelykfte Majefteit als nog verklaart, dat alle begiinftigingen, die Hoogstdezëlve daar omtrent by vervolg der eene of ander dezer Natiën toeftaan moge,ook even zo aan de Stad Hamburg bewilligd zullen worden. III. Daarentegen verpligt zich de HamburgfchÊ Senaat aan haare zyde alle ten zynen laste vallende bedingen van het Tracfaat van 1769 naartekomen, en inzonderheid zich aan een getrouwe in achtneeming van het daar by gevoegd Tariff te laaten aangelegen leggen. IV. Ingeval wegens de in Hamburg gebruikelyke verkoping der Cognoscementen van waren, zo ze uit Frankryk koomen , ftrydigheden ontftaaii mogten, heeft men vastgefteld, dat Zulke verkopingen niet voor geldig nog naar Rechten beftaanbaar aangemerkt zouden worden, ten zy dat dê Kooper op de van den Minifter Zyner Majefteit aan de Hamburgfchen Senaat vertoonde requifitie onder plechtig. n eed bevestigde, dat hy den prys van zodanige waaren werkelvk en waarlyk had be- * Hhh taald, Tra&ti*t tus Teken ?» HanU burg*  *o3 NIEUWE NEDERLANDS CHE Tr/i&aat tusfchen Frunkr. en Hamburg. tnald, en dat de verkoop niet verdigt was, maar dat de verkoper de waarde daarvoor ontfangen had. V. De tegenwoordige Conventie zal van Zyn Aller Christelykfte Majefteit en van den Senaat der Stad Hamburg binnen vier weeken, of zo fpoedig doenlyk, geratificeert worden. Ten oorkonde deezes hebben wy, Zyne Majefteits Gevolmagtigde Minister, en wy Gedeputeerden s der Stad Hamburg uit kragt onzer refpeftive volmagten, dit tegenwoordig Traétaat eigenhandig ondertekend, en met ons Cachet bevestigd. In Hamhurg den 17 Maart 1789. (L. S.) De Chevaüer van Bour- going S. GILSEM. t P. van SPREKELSEN. (Sendicus) Senator J,G. WESTP1IALEN. C. W. POPPK Senator Senator (L. S.) (L. S.) .-H&tzou ons befte k ver te buiten gaan, indien wy ons ineen Verhaal van alle de byzonderheden dier groote gebeurtenisfen in Frankryk wilden inlaaten. Even weinig kunnen wy allé de verrigtingen van de Algemeene Staatsvergaderingen van dat Ryk vermelden. Derzelver aanleg nochthans en eerfte bezigheden, doen aan een doorzichtig oog ras de oogmerkenen plans doorzien, welken ontworpen zyn , en zyn dus van gewigt genoeg, om in het navolgend kort verflag gemeld te worden. POIN.  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 809 1>OINTEN, door den -Groot' Zegelbewaarder in - zyne Aanfpraak op 5 , Mei by de opening der Vergo.det'mg byzonder opgegeeven, i f De noodzaaklykbeid, dat de belastingen door Geestelykheid, Adel en Derden Staat, gelyklyk gedraagen werden. 2. De Vryheid van de Drukpers* 3. De Voorzorgen , die genomen behooren te worden tot handhaaving der openbaare rust, en bewaaring van de eer der Familien. 4. De nuttige veranderingen, welke de lyfftraffelyke wetgeeving kan vorderen , om meer evenredigheid tusfchen misdaaden en ftraffen te vestigen, en de Burgerlyke rechtspleging ook tevens eenvoudiger te maaken. . POINTEN, door den DIRECTEUR GENERAAL der Finantien, de Heer NECKER, by zyne AanJ'praak,- op den voorn, y Mei aan het onderzoek der Vergadering gerecommandeerd. 1. Het onderzoek van den Staat der vaste.inkom ften en uitgaven. 2. Het onderzoek der gefchiktfte middelen, orh de kennis van den ftaat der Finantien ten allen ty« de klaar en duidelyk.te maaken. 3. Het onderzoek der bezuinigingen en verbeteringen , die ftrekken kunnen om het beloop der vas« te 'inkomsten aan dat der vaste uitgaven te doen naderen. ',u ■4.. Het onderzoek der nieuwe vermogens, welke de vaste inkomsten en uitgaven op gelyken voet kunnen brengen. 5. liet onderzoek der buitengewoone kosten voor dit Jaar, en de middelen, die daar aan kunnen beantwoorden. 6. Het onderzoek der buitengewoone , en voorziene , kosten voor het aanftaande, of het volgend Jaar, en de middelen, welke daar aan gemaklyk Kunnen toereiken. Hhh 2 7. Het Kort ver. Üag der urjie '/errig. tingen van de Algem. Staaten inFrank- ryk.  Kort ver püg der te* (is Verrig tingen van de Algem. Staaten inFrank ryk. 81 o NIEUWE NEDERLANDSCHÈ • 7. Het byzonder onderzoek der uitgebreidheid van de Anticipatien, derzelver aart, derzelver uitgaaf, en der gevoeglykfte fchikkingen om dit foort van geldleening zuinig te maken, en de bekommeringen weg te nemen, welke dezelve veroorzaakt. 3. Het onderzoek, van een afdoenings - kas (Goijft d^Amortii/ement) en van derzelver ova-eenkomsten met de zuiverheiden klaarheid der Finantie - Rekeningen. 9 Het onderzoek der agter volgende Verbeteringen , het zy in vermeerdering van jaarlykfche inkomsten, het zy in vermindering van jaarlvkfche uitgaavcn , welke natuurlyker wyze eene afdoeningskas kunnen opleveren. . 10. Het onderzoek der buitengewoone Fondfen, welke tot de afdoenings - kas kunnen beftemd worden. 11. Het onderzoeken keuze der aandeelen van de publieke fchuld, welker vernietiging het nuttigfte zou zyn, en waar toe men de eerfte afdoeningsfondfen zoude moeten beftemmen; en 12. Het onderzoek der agterftallige fchulden cn bunnen onderfcheiden aart. Den lieer Neckef geeft voorts in zyne Aanfpraak, den 5 Mey, wei op dat het d,ficit 56 Millioenen beloopt, maar toont tefrens twee artikelen aan, die den ohtfangst 24 Miliocnen zoude kunnen vermeerderen ; als mede nog i<5 andere artikelen, wier gezamenlyk beloop. by die 24 Millioenen gevoegd, 'het d fi é, dat zo veel gerugt in Europa gemaakt' heeft, zou kunnen doen verdwynen; ook betuigd deze Staatsman , dat, terwyl Frankryk, terwyl Europa, de befchryving der 'Staaten Generaal toefchreef, aan de vol flxekte noodzaak! ykheid, aan de önvermydelyRe benodigdheid van vermeerdering van belastingen, men, door den byeen getrokke Refumtie der Rekening, zal kunnen zien, dat een Koning, die enkel jaloers over zyn gezag was, in de bcfnoeijin- gen.  JAARBOEKEN, $Mfi *7$9. 811' gen, ter zyner magt en believen (taande, een middel zou gevonden hebben, om aan de omllandigheden te voldoen, en wel zonder nieuwe belastingen te moeten herren; maar dat eigenlyk Zyne Majelteit „ gezien hebbende des Volks ongerustheid over de „ moeiiykheid in de Finantien, en den ftaat van 't „ crediet; dat hetzelve haakte na een herftel van ,j orde en vertrouwen, dat niet kortftondig was, „ hetwelk niet af hanglyk was van de onderfcheiden „ wisfelvallighcden, die men had beproeft; heeft ,, geoordeeld dien wensch der Natie volmaakt bil„ lyk te zyn; en, verlangende daar aan te voldoen, „ heeft gedacht, dat, om zulk een belangryk oog„ merk te bereiken, men nieuwe Waarborgen voor „ de publieke zekerheid moest oproepen, en, om' zo tefpreeken, de ordre dir Finantien onder be* wnaring dc geheele Natie (feilen. Dat men ook als dari in de daad zal nalaaten liet crediet tot voorbygaaade omftandigheden betreklyk te maa, ken; dat als dan de bekommeringen over het toekomende,' niet meer de ftilte en rust van het te„ genwoordige zullen ftooren; als dan zal elk zich „ ryk achten met alles wat hy ten lasten van den „ Koning en den Staat bezit; als dan zullen de ontelbaare Eigenaars van allen de aandeden der 'J, publieke fchuld, gerust zyn over hunnen Ryk,, dom, en zig genegen vinden om tot Frankryks hulp toe te fchieten, wanneer derzelver gevaaren ,, zulks mogten vorderen." Met de Aanfpraaken des Konings, des Grootzegelbewaarders en van den Heer Necker liep den eerften dag der Vergadering van de Generaale Staaten , zynde den 5 Mey, ten einde. Den 6 Mey gefchiedde de plejtige Proclamatie te Verlailles tot Vergadering der Staaten Generaal. Den derden Staat bevond zig thans alleen in de Zaal, alwaar daags te vooren den drie Staaten des Ryks vereenigd hadden geweest, en fchcen voor Hhh 3 grood- Kort ver^ fl ig der" eerde Vettig' tingen van de Algem. Staaten inFrank- ryk.  Si 2 NIEUWE NEDERLANDS CHE Kort verflag der eerfte Vettigtingeitvan de Algem. Staaten in Frank, ryk. jrondflag te willen ftellen, „dat alle Deliberatien, „ en voor al de Verificatie der Volmagten van de „ Reprefentanten der Natie, moest gefchieden in „ byweezen der drie Staaten, en dat, zonder zo„ danige voorafgaande Verificatie , de Gedepu,, teerden geenerlei erkend caradter bezaten. De Geeftelykheid en Adel waren, elk in hunne afzonderlykc Kamers,ondertusfehen reeds bezig om over te gaan tot de Verificatie der Volmagten van hunne Gedeputeerden, terwyl men by den derden. Staat daar nog over fprak. Deze, verwittigd wordende van de verrigtingen by Geeftelykheid en Adel, begreep dat, vermits die Standen, geen officieel berigt hadden gegeven, men ook geen deliberatie moest neemen ; laatende echter door afzonderlyke Leden , die van geene byzondere Commisfie voorzien waren, of als Gedeputeerden kwamen , blyken, dat den derden Staat verlangde, dat de Verificatie in 't gemeen gefchiedde. - Den Adel en Geeftelykheid, beide daar tegen zynde, had de eerstgenoemde Stand egier zeer hevige debatten over dit ftuk , doch eindelyk wierd het verworpen, en by den Adel, het oudfte Lid, als Pre■fident, en 12 oudfte Leden gelast, hunne refpective volmagten te verificeeren, voorts die van de andere Gedeputeerden; waar na, met eene meerderheid van 188 Leden wierd beflist, dat die Commisfarisfen alleen zouden toetreden tot Verificatie der Volmagten van de Gedeputeerden uit den Adelftand , en de Adel voorts de Vergadering tot Maaudag 11 Mey verfchoof. De Geeftelykheid , alwaar de meerderheid ook vooi- de afzondevheid der Kamers was, had op ver. re'na zulke hevige debatten niet, en men kwam over een, om, zonder zig te verplaatzen, de Volrmgfen te verifieeren, doch aangezien zulks door eene Commisfie kon gefchieden, wierd ook derzelver benoeming bepaald, onder het Pra?fidium van dep CardinaaJ de la Rochejmcauld- Dea  JAARBOEKEN, i78f. 813 Den 7 Mev wierd by de derde Staat, welke vrugteloos de komst" van den Adelende GteeitelNkbeid inde algemeene Vergaderzaal hadt gcwagt, goedgevonden, die beide Standen üoor eene Deputatie tot de vereeniging der Generaale Vergadering te nodigen. Den Adel, zo wy boven zeiden deszelfs Vergadering tot 11 Me yverfehoven hebbende, zat 'er Hechts eene Commisfie, die de Deputatie van den derden Staat met veel betuiging van vriendfchap ontfing, doch niet verder kon doen, dan beS hetSlangen der Gemeen tem (zo als den derden Staat genoemd wordt) te zullen voordragen, bv de weder vergadering van de Kamer. De Geeftelykheid,die de Deputatie van den derden Staat nog vrïendelyker ontfing, arrefteerde deswegens de volgende Deliberatie van den Geeftelshn Slaat, op Donderdag den 7 Mey. On het voorftcl, gedaan door Heeren GedepuVeerden uit de Orde van den derden Staat om *' 7Ï te zamen te vereenigen om de Verificatie n del- Volmagten te doen, hebben de Leden der " Geeftelvkheid hunne Gedeputeerden gelast, aan " ^HoSeTder Orde vanclen . derden Maat te !' betuigen de yver en verknogtheid, van welke " S voor dezelve gepenetreerd zyn en hun ver" langen om mede' te werken tot de volmaaktlte " harmonie onder de Standen ; dat zy derhalven " ifn overeen gekomen om Comrmslar.slen te be" nofmen , en de overige Standen te nodigen, " zulks insgelyks te doen, om gezamentlyk te con*' fereerênf en zig over'het voorftel der Heeren " van den derden Staat te beraamen." ' Den 8 Mev, was 'er by den Adelftand,,als zig tot den 11 Mey geadjourneerd hebbende , geene Sing" in alleen'vaijde Commisfie, benoemd tot Hhh 4 net Kort ver. ifag der tnffe Férrigt in gen \ 3» de AlgemStaaten;n Frank' ryk.  Kor t ver flag der eerfte Ferrig tingen van de jfïgem. Staaten inFrank tyL i s 8 H NIEUWE NEDERLANDSCHS het verifieeren der Volmagten tW r„A : , van den Adel. yuiim^n der Gedeputeerden m met die van den ^M^SSÉËStó yereemgen, tot verificatie der Volm™ ™ , G zond de G«$|$pS^ misfie van den AdelfHrvl n-L i „n de Com- bcnocitcn; dit vootM w£h , j. Vota»SKn te rjooren.heteeende G«X -5 9 Mc^' dan te ftaat van £ me^den ï fen Mel over dcn benoemde inm^kideK ™,?oSD^ zeS>cn: nien »enk 4^S|. ? Vereenigden> om dien Den io Mey, zondag zynde, w* W ,-o genden n Mev Air j„ ü "et °P den « zeer  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 8x5 „ zeer gevorderd zynde, dezelve gevolglyk niet, „ meer ïp 't gemeen kon gefchieden, maar dat meny „ zich beyveren zoude om die aan den derden Staat, „ te cómmuniceeren." Men gaf voorts aan de voorn. Deputatie te ken-, nen, „ dat vermits den derden Staat, zyne Volmagten niet had geverifieerd , dienvolgens niet legaal geformeerd was, cn dus ook met de beide „ andere^Standen nog niet cómmuniceeren konde," welke waarheid de Gemeen tens ook voorafhadden erkend, met zig eenvoudig aan te geeven als Big* gers door den Koning iet ga-tra; echter wierd het antwoord des Adels door eene minderheid afgekeurd. Hierna wierd de vraag betwist: ,, of de Kamer des ,, Adelftands, fchoon 'er verfcheiden Gedcputcer„ den mankeerden, legaal geconftitueerd was," en, na veel voor- en tegenfpraak, wierd by meerderheid beflist: ,, Dat de Volmagten van byna al de tegenwoordige Leden erkend zynde, de Kamer ,, zig genoegzaam geconftitueerd bevond, om dei-zeiver byzondere Reglementen, en die van haar huishoudelyk bewind' te formeeren.'' De Geeftelykheid verrigtte dien dag niets byzon4ers, dan eene Memorie van klagten aan te neemen , tegen de Vergadering, die te Romans in Dauphiné was gehouden , en derzelver deputatie te* Vergadering der generaale Staaten. Den derden Staat bleef dien dag werkeloos, in afwagting, dat de twee Standen zig by hun zouden voegen , werdende inmiddels gefproken over het maken van eenen bepaalden regel van dcliberatien, waar omtrend zommigen oordeelden, dat de Kamer niets verrigten moest, zo lang dc Standen niet vereenigd waren; dóch anderen dagten , dat men zich werkzaam moest ftellen , om dus die Standen tot vereeniging aan te fpooren. Den Heer Malouet. wilde, „ dat de Kamer, niet kunnende delibereeren, M als'geconftitueerd , zig ten minften in groote Hhh t „ Oom Tori ver'. '4% der erüe ingèx an de 'Ugew. Sfcddipp 'nFrankft.  Kort verjl-tg der eer/Ie Fen igtingenvan de yilgem. Senaten inFrqnk* ryk. 1 » j 5 I 3 J >l >: y, M u » « jj s> ?5 Si6 NIEUWE NEDERLANDSCHE ,, Commisfie formecren moest, om dat zy, onder „ die gedaante, over haare belangen konde confe„ reeren, dezelve navorfchen, en kennen, zonder ,, eenige haarer Rechten te compromitteeren." Het voorftel vond evenwel geen ingang. Den 12 Mey, was 'er dezelfde werkeloosheid, dezelfde tegen ftrydigbeid van gevoelens by de Gemeentens, waar van veelen de deiiberatien van den vorigeB dsg,over het voorftel om zig in groot Committé teformeeren, hervat wilden hebben, en anderen dat eerst eene lyst der Builluwfchappen zou geformeerd worden , om die naar rang tot regelmatiger opgaave van derzelver gevoelen op te •oepen. Een groot aantal Gedeputeerden wierden genoligd ter by wooning eener*Mi>fe, ter gedagtenis des overleden Konings,Louis XV. De Vergadering, ;hans minder talryk zynde, was ook bedaarder, en nen nam vry algemeen aan, de reprefentatien yaö wee Gedeputeerden van Dauphine namelyk, „das , de bedryveloosbeid, waar aan de Kamer zig over, gaf, van generlei nut kon zyn; da", ingevalie zy , zig zelve al' niet kon bef.'h:i.wen af? gecooftr, tueerd in Staaten Generaal , zy ten min ten zig , aanmerken kon,'als genoeg/.a m geconftitueerd' , in recht,om de Staaten pen :a i] t: eisfehen; om , de twee andere Standen te ibhiciteeren, zig by , haar te voegen'; met één wooru, om alle middelen, het zy van overtreeding, het zy van by,', legging aan te wenden, welke deze zo zeer ver-' , langde vereeniging konden bewerken; dat, ter bereiking van zodmig oogmerk, de Kamer onvermydelyk zodanige form moest aannemen, dat die teffens was een middel van orde in de deiiberatien , en eene proteftatie, dat zy zig, voor het tegenwoordige, in geene meer conftitutioncele form wil noch kan vestigen ; dat alle Bailkiwfchappen by Gouvernementen geforteerd , elk  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 817 „ eenen Commisfaris behoorden te.kiezen; dat de- j „ ze Commisfarisfen,in de Vergadering vereenigd,f „ provinoneelg Reglementen van beftuur zouden e „ inftcllen, en die met den Deken der Vergadering i „ ter uitvoer brengen." Men benoemde dus dien 1 dag de voornoemde Commisfarisfen. 1 De Geeftelykheid gaf op dien zelfden dag kennis. aan de Kamer'van den Adelftand, dat zy Gommis- , farisfen had benoemd, om zig met die van den Adel i en den derden Staat te beraaden, over de middelen , ter vestiging der harmonie, ingevolge het gearrefteerde in haare Vergadering op 7 Mey. Dit gearrefteerde by den Adel in overweging genomen zynde, wierd met eene meerderheid van .173Stemmen .gearrefteerd, om onmiddelyk CommiMarisicn $e' benoemen,. die veranderd konden worden, ten einde zig met de overige Standen te beraden. Den 13 Mey wierden by de Gcmeen,tens Commisfarisfen Adjuncten van den Deeken benoemd: Vervolgens ontfing men eene Deputatie.uitden Adel, geleid door den Hertog dePraslin, welke het woord voerde, en drie Refolutien van den Adel voorlas, 1. Van 6 Mey, '„ waarby die Kamer Commisla „ risfen benoemd, gelast om eerst hunne eigens „ Volmagten , en vervolgens die der verdere Gede „ puteerden van den Adel te verificcren." 2. Va; 11 Mey, ,, waarbv de Kamer afwyst de nodiging de „ Geeftelykheid,"die haar. eene Deputatie had ge zonden om haar aan te fpooren, tot het verifiee ren der Volmagten, door Commisfarisfen by d „ drie Standen gekozen." 3 Van -denzelven is tum , „ waar by den Adel declareert, zig van dj , oogenblik te befchouwen, als geconftitueerd i „ ftand." Voegende de Gedeputeerden daar by overeenkomftig het gearrefteerde van 12 Mey 5, dat den Adel Commisfarisfen had benoemd, 01 „ te confereeren met die , welke door de bek „ andere Standen benoemd zouden worden, nu P QQ1 ~s> t yer. ,1g chr ifi^en ... an tU ifMaien ■ hL',,ii,k . 1 t j t » n I I 1"  8i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Kort v& {lag der eerfte Verrig- tingen van de ■dlgem. Staaten fnFrank ryk. 1 i I 1 c 1 "c 1789. 819 Met dit ftuk, en de Verificatien der Volmagten wierd genoegzaam die geheele zitting van den Adel doönxebragt. , . . , • Bv de Geeftelykheid was men weder bez.g over de middelen tot vereeniging, en de Meerderheid klaagde met reden over het foort van beroerdheid, waar mede de Staaten Generaal als getroffen waren over een nietig ondcrfcheid van rangen, een beuzelarbtïgcn voorrang, eene verwaande vooringenomenh-'id welke ten minften voor de gewigtiger bedenking van 't semeene welzyn zwigr.cn moest; ja, 'er waren verfchcide Leden, die dreigden zig by de Gemeentens te zullen voegen, zo men niet fpoedig dén Adel tot eene nadering bragt. De Gemeentens debatteerde over dezelve zaak, en de meeften waren voor 't gevoelen van den Heet Rabaud de St. Eüenne , Proteftants Predikant te Nismes, daar heenen ftrekkende, om een gedeelte der Gemeentens by den Adel,en een ander gedeelte bv de Geeftelykheid te voegen en dus vereenigd het fuik van Verificatie te behandelen, doch men kwam tot aeen befluit. 1 , Den 16 Mey wierd by den Adel verflag gedaan van de Commisfie, door den Praafident by den Graaf Van Artbh afgelegd; vervolgens de Deputatie dei Stad Metz, als illegaal verworpen, en de zitting verder doorgebragt met bet Venheeren der Volmagten De Geeftelykheid, volhardende om zig mei .even als den Adel, in Stand te formeeren, maak cc om niet ledig te blyven, eene verdeeling ondei haare Leden, van 12 onderfcheidene Departernen ten, eik van 15 a 18 Leden, welke gel-ast zouw worden met het Examen der onderfcheidene-.toners of lnftruftien , om daar uit een eenig Cahier u f°DeeGemeentens bragten dien dag derzelver zit ting door met delibereeren over liet voorftel, dei ■vorken dag door den Pleer Ruhaua ue i>t. &ften% Kort ver- (lag der eerfte Vtrrigtingenvan de Algetn. Staaten. in Frankryk. t  Sao NIEÜYVE NEDERLANDSCHË K'irt rer. (l'-Z der t -Jr[}e Vzrrigtinjgenvan de Stnatev ioFranl- ) ï < f r r c gedaan; doch dc tyd was te kort om alle de gevoelens op te nemen ; echter had op het einde der zitting het gematigdst advis, om namelyk Commisfarisfön Vredemakers te benoemen, de meerderheid van- ftemmen. Den 17 Mey, Zondag zynde, was het Den 18 Méy, welke de Gemeentens doorbragten met de verdere opneeming van ftemmen, en die geteld zynde, wierd eene groote meerderheid bevonden voor het zo evengemelde voorftel: de Gemeenten zonden vervolgens eene Deputatie aan den Adel, aan 't hoofd hebbende den Heer Target, om kennis te geeven, dat de Gemeentens Commisfarisien Vredemakers hadden benoemd: de Leden dezer Deputatie weigerden re gaan zitten; de Gemeentens generlei diftincbe willende genieten, noch anders behandeld worden dan als eenvoudige Burgers. Den Adel, om aan de nodiging der Gemeenten te beantwoorden, verkoos dien"zeiven dag by ballottcering 8 Commisfarisfen, welke, om zulks te zyn, ten minden een groot derdedeel der fteramende Leden ten. zyner voprdeele moest hebben : dit werk :erst tegen den avond afgedaan zynde, wierd de Verificatie tot den volgenden dag uugefteld. De Geeftelykheid . alwaar ook eene'Deputatie der Gemeentens compareerde, gaf tenantwoord: „ dat „ haare Commisfarisfen aangeleid en gereed waren ,, zig by die der twee andere Standen te voegen:" - oorrs hield deze Stand zig dien dag verder op met iét examinccren van haare Cchie?s. Den 19 Mey wierden by de Gemeenten, door lallotteering, ió" Commisfarisfen gekozen.om , met lie van de Geeftelykheid en Adel, de middelen van armonie te bcraamen; zynde den Heer Rxthaüd de n,, den gemeen was vari Welke woorden den derden Staat aantekening nam, als waar by alle benaming van libetnale gift en accoord, wierd weggenomen. Den Hertog Van Luxemburg, gaf de Declaratie van den Adel, zo als hier boven ftaat, mei lii by- Kort ver* hg der 'erfle r/érrigingen>an de Algem. Staaten 'n Frankryk.  5?24 NIEUWE NEDERLANDSCHE Kprt ver Jhig dir eerjie Verrigtingenvan de Algem. Sletten inFranl ryk. - by voeging, dat deze Refolutie van den Adel onveranderlyk was. Tot dus verre febeen alles goed te zullen gaan, en men trad toe tot de hoofdzaak, waarom de Commisfarisfen by den anderen waren, namelyk hoe het wet de Verificatie der Volmagten moest gaan: De Bisfchop van Arles zogt te bewyzen, dat, in de beide laatfte Vergaderingen der Staaten Generaal, . dc Verificatie by Stand en niet in het gemeen gefchied was. Hy wierd beantwoord door den Advocaat T.r^y t, die zig meer vestigde op de reden en het natuurlyk recht, dan op ftellige bewyzen : Deze wierden aangevoerd door den Heer Mounier, die verfcheide autoriteiten bybragt: ten aanzien der Vergadering van ICT14, bewees hy: „ dat indien „, toen al die Verificatie by Stand was gefchied, „ de Volmagten niet te min gewettigd waren ge„ worden, door Commisfarisfen in 'sKonings Raad, die allen Standen gemeen was; dat de vryheid „ en waardigheid der Staaten Generaal vorderden , „ dat zy zelve dit examen deeden, zonder tot der3, gelyke Commisfarisfen toevlugt te neemen." Ondanks alle deze redenen, bleven de twee eerfte Standen dé gemelde Vergadering van 1614 inroepen: den Heer Rabaud dc St. Êtienne beantwoorde deswegens de Argumenten van den Marquis de Bouthii/ier; terwyl de Paftoor Van Sonpes zich tegen den Hertog Van Luxemburg aankantte, en de drangredenen , door den Marquis de Pouilly aangevoerd, niet min geweldig afgeweezen wierden ; zo dat de gemoederen verhit raakten , waar op de Bisfchop van Arles en den Pleer d'Adly , dezelve aan 't bedaaren moeiten brengen, en de Vergadering deeden opfchorten, zonder dat in de eerfte Conferentie iets wierd afgedaan, en de beftiyders van weerskanten alleenlyk een proef van hunne kragten genomen fcheenen te hebben, zonder de minfte toegeef!ykheid te gebruiken , welke eene nadering te kennen geeven kon. Dei  JAARBOEKEN, i?8p. 82j Den 25 Mey, zynde op den 24, (Zondag) niets Verrigt, hoorde den Adei rapport van de eerfte Conferentien der Commisfarsfen - Vreedemaakers , door den mond van den Marquis de BouthUiur s en vergenoegde zig by de eens genomen Refolutien te blyven. De Geeftelykheid insgelyks rapport van haare Coramisfarisièn gehoord hebbende, was onvergenoegt over den uitflag van deze eerfte Con ferentic, en arrefteerde het voorftel, „dat, om de „ Standen meerder tot malkander te naderen, de ,, Verificatie by ftand zou gefchieden, en dat, al „ leenlyk in betwiste gevallen, als dan de wetti- ging in 't gemeen gefchieden zoude." Den Gemeenten, betuigden zeer voldaan te zyn Over 't gedrag hunner Commisfarisfen, in de zelfde Conferentien, mitsgaders over de bondigheid hunner bygebragte redenen, ter handhaaving van de rechten en de waardigheid van de Kamer. Vervolgens arrefteerde men , met 436 tegen 11 ftemmen , om een huishoudelyk Reglement voor de Kamer te maaken, mits „ dat hetzelve geen krast „ van wet zoude hebben , dan tot beflist zou zyn , ,, of de beide andere Standen zich al of niet met de „ Gemeenten zouden vereenigen.1" Men ftelde ook vast, „dat de Leden , indien zy niet alle dagen in ,, plegtgewaad verfcheenen, ten roinften niet anders dan in 't zwart zitting neemen zouden." Hier na kwam men over een, om alle tytels, die vreemd waren aan de eenvoudige qualiteit van Reprefentant der Gemeenten, na te laaten. De Graaf ie Mi-abeau, begrypende dat die aanmerking, byzonder op hem kon doelen, ftond op en zeide : ,, ik ftem „ in het voorftel met al myn hart: ik ben niet ver,, kleeft aan mynen tytel van Graaf: ik leg dien „af: die wil, die neeme denzelven: ik laat dien „ voor het geen hy is voor niets." Den 26 Mey wierden by de Gemeenten de ftemmen opgenomen, om te weeten, wie het voorgefteld Iü 2 prü. Kort ter* /hg derf eetfie Vfrrig* tingen van de Algenti Staaten in Fr ank* ryk.  Sas NIEUWE NEDERLANDSCHE Kot t verfiag der eet/ie Verrigtingenvan de Algem. Staaten in Frankryk. provifioneel Reglement zoude opftellen , en 'er wierd omtrent eenparig goedgevonden, dat de Heer Deeken met zyne Adjuncten dit zo dra mogelyk zouden uitvoeren, waar na de Heer Raband ae St. Etienne,- eerfte Commisfaris-Vreedemaakers voor de Gemeentens, het flot maakte aan bet omftandig Verflag van dc gehoudene Conferentien, met voordragt van den hier bovengemelden conciliatoiren Voorflag der Geeftelykheid; doch welken niet in deliberatie gelegt wierd, terwyl de Adel, in welker Vergadering denzelfden Voorflag , door eene Deputatie gedaan was, naar hier over gedebatteerd te hebben , dien met 220 tegen 50 Remmen verwierp en arrefteerde: ,, Dat, voor deeze houding der Generaale Staa,, ten de Volmagten afzonderlyk zullen geverifieerd ,, worden; en dat het onderzoek der voordeelen, „ en ongemakken, welke in de tegenwoordige form ,, zouden kunnen plaats grypen , zal worden uit„ gefteld tot het tydftipwaar in de drie Standen „ zig zullen bezig houden met de bepaalingen, die ,, in acht te nemen zyn , ter organifatie der toeko,, mende Staaten - Generaal." By de Geeftelykheid wierd dien dag geenerlei deliberatie genomen. Den 27 Mey leverde eene merkwaardige Zitting bp, en met welke de voorigen geheel niet "te vergelyken waren: want verfcheide voorftellen , in ds Kamer der Gemeentens met kracht en fchoone taal uitgebragt, overreedden dezelve, dat het tyd was om de Geeftelykheid te nodigen tot eene vereeniging met den derden Staat in de Nationaale Vergadering ; dat derzelver voorbeeld den Adel zou kun* hen bepaalen, om met deze twee Standen de Vergadering der Natie te formeeren. Er wierd derhalven eene talryke Deputatie naar de Kamer der Gecstelykheid gezonden. De Heer Tatgei, Gedeputeerde voor het Burggraaffchap van Parys, het woord voerende, zeide: „ wy zyn doordrongen ?} met  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 827 M met ontzach voor den Godsdienst, en eenen diepen eerbied voor deszelfs Bedienaars: wy zyn „ van wege de Gemeenten gelast U te verzeke„ ren, dat alle eigendommen geëerbiedigd zullen „ worden. Dienaars van eenen God des Vreedes! U voegd bet de fcheuring , die ons verdeeld, te „ doen eindigen. Gy zyt van de Altaaren afgetre„ den om in 't heiligdom van het Bewind te ftap„ pen; laat het zyn om daar in eendragt en famen„ Remming te brengen. U komt het toe de heer„ lyke functien van bevreedigers te verrigten. M Welk eene fchoone bediening Raat U in dit „ oogcnblik te vervullen ! haast U om deel in B, de bedoelingen der Natie, in de bedoelingen yan „ den bosten der Koningen, van eenen Koning, „ die Burger is, te neemen, enz." De Heer target wierd geftoord , om dat hy flegts eene Deputatie der Geeftelykheid vroeg: men, zeide hem, dat men het geheele Lichaam begeerde. Hy hervatte zyne aanfpraak , en zeide : ,, wy „ "fmeeken CJ, in den naam van den God des Vree„ des, en het Nationaal belang, om U, gezamen„ lyk in de Zaal der Gemeenten te vereenigen, om „ daar eendragt en eenigheid te bewerken." Sommige Leden der Deputatie wilden gefchreven hebben Nationaale Zaal; doch aangezien over de uitdrukking niet gedelibereerd was, ging de Gedeputeerden heen om de Kamer te raadplegen, en na zyn terugkomst wierden de woorden Zaal der Generaale Vergadering gefteld in plaats der gebruikte, en de Geeftelykheid verzogt terftond in deliberatie te treeden Den Cardinaal de la Rochefoucauld antwoordde : „ dat de Geeftelykheid de vraag van den „ derden Staat in overweeging neemen en denzel- ven van de genomene Deliberatie kennis geeven. „ zoude." Het antwoord aan de Deputatie der Gemeenten, In 3 door Kort verlag der 'erfte Verrig'ingenvan de< Algetn. Staaten 'h Frank' ryk.  Kort verft g der eerfte Fen ig* tingen van de Algem, Staaten in Frankryk. 8a8 NIEUWE NEDERLANDSCHE door den Cardinaal de ia Rochefoucauld eeeeeven baarde vry wat bewceging in de Zaal der GeefteiNkheid , alvvaar verlchcide Leden zich terftond met den derden Staat wjlden vereenigen: deeze zond tegen den middag nogmaals eene Deputatie, om te zeggen, „dat de zo gewensebte vereenjging, de „ eendragt tusfchen de drie Orden teweeg moeten„ de brengen , op ftaanden voet, en by algemeene „ toejuiching moest bewerkt worden; dat den der-. „ den Staat met den vaderlandfchen yver bezield „ in de Nationaale Zaal den uitftag der Delibera-. „ tien zoude af wagten tot middernagt, en zelf nog. „ laater, zo des nodig ware" - De voorn. Cardinaal gaf hier od weder tot ant-' ™r :, " .§y Z0l>d een flegt gevóelen van de Gee-. „ itelykheid en derzelver wyze van Stemmen ,. „ heboen, zo dezelve op ftaanden voet, en zon„ der rype bedenkingen, een zo gewigtig befluit „ nam. _ De Gemeenten wagtteden derhalven srcduldig bet befluit der Geeftelykheid af, doch te vergeefs ;. want om 3 uuren des namiddags, kwam 'er eene. Depmatie van dezelve by de Gemeenten, met de-, ze voordragt : de Orde der Geeftelykheid gelast „ ons aan de Oide van den derden Staat te zeg., gen , dat zy derzelver gedaan verzoek in ove?„ weeging neemt, maar dat hetzelve van zo groo„ ten aanbelang en het nu zo laat is, dat de Orde „ der Oeeitelykneid in geenerlei wyze van nu af „ aan een beflisfend befluit neemen kan." Hier mede liepen de Zittingen der Gemeenten en Geeife ykheid op dien dug ten einde, terwyl die des Adels op denzelven dag op géén andere wyze wierd rJoorgebragt, dan mer het twisten over de wettigneid van eenige Deputatien, en het fprecken over Mgemeene zaaken, waar in de Heer a'Epememl pynen drift den losfen teugel vierde, en niet fchroom.. te herinneren, de geweldige bar, delingen der Gemeenten  JAARBOEKEN, >«3>, i7fy>. £29 ten van Engeland, die in de voorgaande. Eeuw , hunnen Koning op het fchavot bragten, waar op, hem door den Hertog de Luynes toegevoegd wierd,, dat hy dusdanige redeneeringen moest menageeren,, die zo hoonend" waren voor eene Orde, waar van, zyn Vader zelve een Lid geweest was. Het uitftellend antwoord der Geeftelykheid, op de fterke noodiging der Gemeenten , had de doorzichtiglten wel doen zien , dat de Geeftelykheid alle beflisfende bepaaling zogt te ontgaan, en ondcrwylen een middel zou zoeken om , zonder haare waare gezindheid te openbaaren, uit verlegenheid te geraakën, enz. In de Vergadering der Algemeene Staaten geene eensgezindheid hebbende kunnen getroffen worden wegens de waarmaaking der Volmagten , heeft de Koning goedgevonden, den 28 Mei 1789 eenen vriendelyken brief te fchryven aan de drie Standen, en dien door Hoogstdeszelfs Ceremoniemeefter aan den Deeken van ieder fiand te doen overhandigen, luidende als volgt: Ik ben onderligt, dat de zwarigheden, ten aanzien der verificatien van de Volmagten der Vergadering van de Algemeene Staaten ontilaan, nog plaats hebben, onaangezien de zorg der Commisfarisfen door de drie ordens gekozen, om middelen van vereeniging te vinden in dit opzigt. Het fmert my, en baart my zelfs ongerustheid, de Nationale Vergadering, welke ik zamengeroepen heb, om met my aan de verbetering des Ryks te arbeiden, werkeloos te zien, welke werkeloosheid, indien d< Vergadering niet verlengd werd, alle hoop zou doei verdwynen , welke ik opgevat heb omtrend" hei Iii 4 ëe' Kort ver* hg der ■er/ie verrig' ingen van de Algem. Staaten in Fr ankyk. 1  $30 NIEUWE NEDERLANDSCHE geluk van myn volk en den voorfpoed van den Staaf, In deze omftandigheden begeer ik, dat de Commisfarisien ter bemiddeling hunne onderhandelingen morgen tegen 6 uuren des avonds hervatten, in tegenwoordigheid van mynen Groot - Zegelbewaarder en van Commisfarisfen, welken ik hem zal toevoegen, ten einde byzonderlyk onderrigt te zyn van de openingen tot vereeniging, welken zullen gedaan worden, en onmiddelyk te kunnen medewerken tot zulk eené gewenschte eensgezindheid. Ik gelast den geenen,. die de plaats van Pra?fident van den derden Staat waarneemt, myne oogmerken ter kennis van den derden Staat te brengep. De twee eerfte Standen eenen brief van denzelfden inhoud ontvangen hebbende, zyn de drie Standen, elk op zich zeiven, des anderendaags vergaderd, en hebben befloten den 129 Mei hunne Commislarisfen, tegen 6 uuren des namiddags, by den Heer Groot-Zegelbewaarder te doen vergaderen. Tot Cotn misfarisfen waren aan dien Heer van wege den Koning toegevoegd de Minifters van Staat, namenlyk den Hertog de Nievernois, den Graaf de Montmotin, den Heer Necker , en den Heer de Villedeuil. De onderhandeling heeft tot r2 uuren geduurd, zonder dat 'er iets beflooten was. Hier op heeft de derden Staat aan den Koning den 6 Juny 1789, door eene Deputatie (die volgens oud gebruik het zelve geknield liggende aan den Koning hadt moeten overhandigen, en zulks nu ftaande ver-  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 831 rigt heeft,) dit adres doen uitfpreken cn overgeven: SIRE! Zedert langen tyd hadden de Gedeputeerden van Uwe getrouwe Gemeentens plechtig hunne eerbiedige dankbewyzen, wegens de beroeping der Staaten Generaal, aan Uwe Majefteit afgelegd , indien hunne volmagten waren geverifieerd geweest: zulks zouden dezelve wezen, indiende Adel hadt opgehouden met beletzelen in den weg tc leggen. Zy wagten dus ten hoogften reikhalzende het ogenblik dier verificatie af, om U eene treffelyke hulde aantebieden van hunne liefde tot Uwe geheiligde Perfoon en tot derzelver Doorluchtige familie, en van hunne tQewying aan de belangens van den Jvlonarch, onaffcheidelyk van die der Natie. De zorg welke Uwe Majefteit opvat uit de werkeloosheid der Staaten Giraal, is een nieuwe blyk van het verlangen, het geen Hoogstdezelve bezielt om het geluk van Frankryk daarteftellen. De Gedeputeerden der Gemeentens, aan wien deeze onwerkzaamheid leed deedt , hebben alle middelen beproefd om die van de Geestelykheid en van den Adel overtehaalen, om zich met hün te vereenigen tot het conftitueeren van de Nationaale Vergadering; dan de Adel op nieuws deszelfs befluit hebbende te kennen gegeven van de verificatie zyner volmagten, afzonderlyk gedaan, te zuller doorzetten , zyn de conciliatoire conferentien wegens dit important gefchilftuk ten einde geraakt Uwe Majefteit heeft begeerd, dat dezelve zoudei hervat worden in tegenwoordigheid van den Groot Zegelbewaarder en van de Commisfarisfen, welk Uwe Majefteit benoemd heeft. De Gedeputeerdei Iiij de Aanfpr, van den dorden Slaat ain den Koning. 1 1  832 NIEUWE NEDERLANDS CHE Aanfpr. van den derden Staat aan den Koning. , 5 } i\ < i der Gemeentens, zeker zynde, dat onder een Vorst, die Herfteller van het Franfche Ryk wil zyn, de vryheid der Nationaale Vergadering niet in gevaar kan zyn, hebben zich bey verd om aan de hun te kennen gegeeven begeerte te voldoen. I Zy zyn wel overtuigd , dat' het naauwkeurig verflag van deeze Conferentien, onder Uwe Majefteits oog gelegd , Hoogstdezelve niets anders zal doen zien in de beweegredenen, die ons beftuuren, dan de beginfels van Vecht en reden. Sire! Uwe getrouwe Gemeentens zullen nimmer vergeeten, het geen zy aan hunne Koningen verfehuldigd zyn ; nimmer zullen zy die natuuiiykc verbintenis vergeeten van den Throon en het Volk, tegens de verfcheiden ariftocratien, welker vermogen zich enkel ftaande houdt op de puinhoopen van het Koninglyk gezag en van het' gemeene welzyn. Het Franfche Volk, dat zich door alle tyden heen tot eene glorie ftelde, zyne Koningen te beminnen, zal altoos gereed zyn om zyn bloed te ftorten en zyne bezittingen ten beste te geven, om de waare gronden der Monarchie te onderfteunen. Van den eerften oogenblik, wanneer de Inftructien , welke hunne Gedeputeerden ontvangen hebben , hun zullen toelaten eene Nationaale ftem uittebrengen, zult Gy oordeelen, Sire! of de Reprefentanten van Uwe Gemeentens niet de yverigfte uwer Onderdaanen zullen zyn, om de rechten, ie eer en de waardigheid des Throons te handïaaven, de publieke verbintenisfen geftand te doen, ;n het credit der Natie te herftellen. Gy zult mede jevinden, dat zy niet minder rechtvaardig zyn jegens hunne Medeburgeren van alle clasfen , dan :oegewyd aan uwe Majefteit. Uwe getrouwe Gemeentens zyn diep gegriefd vegens de omftandigheid, waarin Uwe Majefteit le goedheid heeft hunne Deputatie te ontvangen, :n zy neemen de vryheid aan Hoogstdezelve de uit-  JAARBOEKEN, fmf, i?8p. uitdrukking te brengen van al hun leed, en van hunne eerbiedige aandoening. Het antwoord van den Koning luidde aldus: Tk ontfang met genoegen de betuigingen van toewying aan myn perfoon en van verknochtheid aan de Monarchie, van de Reprefentanten van den Derden Staat myns Ryks. Alle de Ordens van den Staat hebben een gelyk recht op myne goedheden; en Gylieden kunt ftaat maaken op myne befcherming cn welwillendheid, Ik heb U, boven alles, aamebeveclen , dat Gy van het goede, het welk ik reikhalzende ben aan myne volken te bezorgen, en het welk zy met een vast betrouwen op myne gevoelens voor zich verwachten, de vervulling fpoedig en volgens een geest van wysheid en van vrede helpt uitbrengen. Vervolgens hebben de Gemeentens of derden Staat met 493 ftemmen befloten, om den Adel en Geeftelykheid deze laatfte nor diging, door eene Deputatie of Bezending 4 te doen: MYNE HEEREN! „ Wy zyn door de Gedeputeerden der „ Gemeentens van Frankryk gelast U te waar„ fchuwen, dat zy met langer kunnen uit- ftellen te voldoen aan de verpligting, vian „, alle Vertegenwordigers der Natie opge- » legd.  834 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ legd. Het is gewisfelyk tyd, dat zy, die voor deze hoedanigheid uitkomen, door „ eene gemeenfchappelyke verificatie hunner . „ Volmagten erkend worden, en eindelyk „ eens beginnen zig met hstNalionaal belang „ bezig te houden,het welk alleen,met uh> fluiting van het byzonder belang, zig ver„ toont als het groote oogwit, op het welk „ alle Gedeputeerden met eene gemeene „ poging moeten doelen. Dienvolgens en >5 m de noodzakelykheid , waar in de Ver» tegenwoordigers der Natie zyn , om zig „ zonder uitilel in werkzaamheid te ftellen, „ verzoeken de Vertegenwoordigers der Ge„ meentens, U, Myne Heeren! op nieuws, „ en de pligtfchryft hun voor, U,zo elk in „ 't byzonder als iri 't algemeen, eene laatfte „ nodiging te doen, om in de Zaal der Staa„ ten te komen, ter bywooning, medewer„ king en ter onderwerping, even als zy, „ aan eene gemeenfchappelyke verificatie. „ Tellens zyn wy gelast U te verwittigen, „ dat de algemeene oproeping der befchre„ ven Bailluwfchappen eerlang gefchieden „ zal, en dat, by mangel van U te laaten „ vinden, men daar mede zal voortgaan, „ zo wel in afzyn als byzyn der bevoor„ regte Clasfen." Den 12 Juny ontving de Geeftelykheid door eene Deputatie, het voorfz. befluit en de nodiging der Gemeentens, waar op de Prffifident den Cardinaal de Rochefoucauld antwoordde: „ dat 'er een Lid in de Ka- n mer  JAARBOEKEN, Juny, 178$. 835 vier was, die niet verlangde een einde aan \ ae werkeloosheid der Vergadering te zien j *, dat de Geeftelykheid den uit/lag der on- derhandelingen afwagtte, met het ant* ' woord der Commisfarisfen op bet voorgefla* gen Plan van bevrediging, alvorens ver* " dere befluiten te neemen, en dat men rype " en emftige bedenkingen over het voorftel " van den derden Staat zou maken? De Geeftelykheid raadpleegde in der daad daar over tot half vier uuren des namiddags, toen nog maar 27 Leden geftemd hadden. Den Adel, die denzelfden dag ook eene Deputatie met het befluit der Gemeenten ontvangen hadt, bragt het niet eens in overweeging , maar hieldt zig op met de benoeming van eenen Prsefident en Vice-Praafident; demHertog/^fl'» Luxemburg wierdt het eerfte, maar wegens den laatften, was men 't niet eens- „ Tr . De Gemeentens befloten den Koning een Adres te overhandigen, met de redenen harer flappen om zig werkzaam te maken: men gelastte den Heer Bailly, als Deken der Kamer, een gehoor by Zyne Majefteit te vragen. Hier na begon men het groote en gedreigde werk, namelyk de oproeping der Bailluwfchappen tot overgave der Volmagten, en welke oproeping gefchiedde zo wei over Geeftelykheid en Adel, als over den derden Staat. De zitting wierdt des avonds ten 6 uuren hervat, tot diep in den nagt voortgezet en doorgebragt met de verdere oproeping der Bailluwfchappen.  S3<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Den 13 Juny overhandigde de Gemeenten aan den Koning hun Adres", by welke genheid den Heer Bailly, als Pr^denf der i, MRE! Wy brengen voor Uwe Majefteit de * detoeraue, welke de Kamer aer^eJeel " Z ;13 Jmy Stomen heeft, met een „ Adres, bevattende de beweeggronden van » haar gedrag , mitsgaders beSigingTn val » baaren eerbied en liefde?' Kier op wierd door den Koning geantwoord • P ft zal „ den derden Staat myne oogmerken doen we» ten over de Memorie, die gy my van zy. „ nent wege voordraagt." y De Geeftelykheid ging voort met raadple- ?och°bVv^ T*? den derdent, ^ J Lemde d,er Zltci"g hadt men nog maar 6> ftemmen kunnen uitbrengen. Den Adel nam ook het ftuk in overging, en befioot met n4 tegen iIO ftemmen,2Sde?wegens op den Koning te verlaten ? ê De oproeping der Bailluwfchaopen bv de Gemeentens ging voort, en in die bezigheid verfchenen dne Paftoren, Gedeputeerd uk de Geeftelykheid van Poitou in de kamér der Gemeenten, waar van een dezelve dus aanfpnk: UUk* ,, Een gedeelte der Gedeputeerden ter Sta. „ t n Generaal van de Geeftelykheid der „ Provincie Poitou, komt heden in de atl „ meene Vergadering. l*y komen om comml „ mcatie te neemen van de Volmagten der „ andere Standen, en onze lastbrieven te ver. „ toa*  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 837 „ töonen j op dat, de een en anderen geverifieerd en gewettigd zynde, de Natie einde* „ lyk waare Rèprefentanten hebbe. Wy ko* men, Myne Heeren! voorgegaan door den „ fakkel der reden, geleid door de liefde tot „ het gemeene welzyn en 't geroep van ons „ gczveten, ons aan de zyde onzer Medebur* „ gers en Broeders voegen; zvy komen toefnel* „ ten op de ftem des Vaderlands, zvelke ons „ dringt de eendragt en famenftemming tas* i, fchen de Standen te vestigen, waar van i, den goeden uitflag der Staaten Generaal, „ en het heil van den Staat afhangt. Mogt „ dezen flap door de Kamer der Gemeenten „ ontfangen voorden met dezelve aandoening, „ zvelke ons dien gebied! Dat die algemeen „ moge nagevolgd worden! eindelyk ons de „ achting aller Franfchen waardig maake." De onderhandelingen tot bevrediging zyn den 9 dezer maand Juny vrugteloos afgeloopen en toen ook geflooten: het Proces-Verbaal derzelve is geteekend door den Secretaris , door agt Commisfarisfen van de Geeftelykheid, en door een gelyk getal van den derden Staat, doch den Adel heeft de tekening geweigerd. In de Vergadering der Staten deedt vervolgens den Abt Sieges den 15 en 16 Juny een voorftel, om, daar het zeker was, dat de Rèprefentanten van het zes en negentig honderdfte gedeelte der Natie by den anderen waren, de raadplegingen, onder den naam van Nationaale Vergadering, aan te van-  838 NIEUWE NEDERLANDSCHE vangen, zonder langer naar de overigen td wagten, doch dat men niet te min die genen, welke in het vervolg wilden toetreden, zouden ontvangen, om, (zo hy zeide) te famen deel te nemen in de gevolgen van den gewigtigen arbeid, die Frankryk zyne herftelling zoude bezorgen. üit voorftel wierdt eindelyk den \y juny, met 491 tegen 92 ftemmen aangenomen. Den derden Staat zich dus in een Nationaale Vergadering gevormd hebbende deeden alle de Leden den volgenden eed: „ Wy beloven en zweeren aan God, het Va' „ der land en den Koning, met yver en ge„ trouwheid, de zaken, met welken wy be„ last zyn, ter uitvoer te zullen brengen.'" Na het afleggen van dien eed, ftelde den Heer Target aan de Vergadering voor, orri het werk te beginnen, en, indien hy het zo mogt uitdrukken, bezit te nemen van de magt, die hun opgedragen was, door te verklaaren: „ dat de tegenwoordige Imposten „ nietig en onwettig waren, en dierhalven „ opgefchort wierden; doch ftelde tevens „ daarby voor, om met derzelver ontvangst, „ ten einde de publieke orde daar doorniet zoude verontrust worden, voort te gaart tot het fcheiden van deze Vergadering, of tot dat dezelve dienaangaande anders ,, zoude befluiten, zonder egter alle de uh> zonderingen en vryheden van dezelven ,, goed te keuren." Dit befluit wierdt eenparig genomen. Ten vier  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 839 vier uuren fcheidde daar op die Vergadering, doch kwam des avonds ten zeven uuren wederom by een, in welken tusfchentyd door eenige Gedeputeerden een Adres aan den Koning wierdt opgeiteld, om daar in aan Zyne Majefteit kennis te geven van het gehouden gedrag der Vergadering en van de redenen , die haar daar toe bewogen hadden. Den Adel, niet onbewust, wat'er by dé Gemeenten omging, en bekommerd over de Refolutien , die genomen ftonden te worden ,hadt eene Deputatie gezonden, om, de Gemeentens te verzoeken, zig met de rampen des Volks, en de duurte der Graanen bezig te houden , en dezelvedus van de groote zaak af te leiden; doch de Gemeentens lieten hunne bedoeling niet vaaren ;zy hadden zig zo dra niet gevormd tot eene Nationaa* le Vergadering, of zy namen onmiddelyk een befluit van het uiterfte gewigt, over de heffing der belastingen en de publieke fchuld-, waarby van dit oogenblik af, de Crediteuren van den Staat wierden genomen , onder de hoede van de eer en trouw der Franfchi Natie. Een half uur daar na wierdt de. Deputatie van den Adel, die verzogt hadt om geduurende de raadpleegingen binnen te komen, ingelaaten , en ontving van den Prsefldent tot antwoord: ,. dat hy gelast was door 'de „ Nationaale Vergadering, om hun aan te „ zeggen, dat de Vergadering het zig ten „ allen tyde tot eenen plicht zoude ftellen, K k k „ haa-  840 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ hnare Adelyke Medeburgers in baaren „ boezem te ontvangen; dat zy dezelve daar • „ toe hartelyk uitnoodigde, om zig met des „ Volks rampen bezig te houden, en daar in „ te voorzien" Dus zag den Adel zig ein* deiyk gedrongen om zig by de Gemeenten te voegen, of het Ryk aan eene fcheuring bloot te ftellen, waar van de gevolgen onbereekenbaar zouden zyn. Dus was tot hier toe alles in orde, zonder dat men nog vernomen hadt,dar. 'er een antwoord door den Koning was gegeeven op het Adres, waarby de Gemeenten de redenen van hunne handelwyze gegeeven hadden. Dit kwam juist denzelfden dag in,en in den avond - vergadering wierdt het zeivendoor den Prsefidént voorgeleezen, zynde van dezen inhoud: Tk zal nooit weigeren, iemand van de Prsfidenten der drie. Orden te ontvangen , wanneer zy met eene boodfchap by my gelast zyn, en my op de gewoone wyze door mynen Groot-Zegelbewaarder den tyd zullen gevraagd hebben, welken ik hun wil te kennen geeven. . Ik keur de herhaalde uitdrukking der gepriviligeèrde clasfen af, welke de derde Staat bezigt, om de twee eerfte Orden aan te duiden. Deze ongewoone uitdrukkingen dienen nergens toe, dan om een geest van verdeeldheid, ftrydig met de bevordering van het welzyn van den Staat, te .onderhouden, vermits het zelve niet kan ter uitvoer gebragt worden, dan door de medewerking der drie Orden, waar uit de Staaten Generaal beftaan, 't zy dat zy afzonderlyk of in gemeenfchap de-  JAARBOEKEN, 17R9. 841 delibereeren. De voorbehouding, onder welke den Adel in de opening der conciliatie, van mynent wege gedaan, toegeftemd had. moest den derden-Staat niet beletten, my een getuigenis hunner infcbikkelykheid te geeven. Het voorbeeld der Geeftelykheid, doodden derden Staat gevolgd, zou buten twyffel den Adel bewogen hebben, van hunne modificatien af te ftaan Ik ben overtuigd, dat, hoe meer blyken van vertrouwen en verknogtheid de Gedeputeerden van den derden Staat my zullen geeven, zo veel te beter ook hunne flappen de gevoelens van een Volk, welk ik bemin, en waar van ik het myn geluk zal rekenen bemind te worden, zullen vertoonen. (JVas geteekend) LOUIS. Marly den 16 Juny 1789. Op den 19 wierdt by de Gemeenten ge; arrefteerd: „ 1, Eene Commisfie te benoemen, wel„ ke de oorzaaken van, en hulpmiddelen „ voor de fchaarsheid der Graanen zou naarvorfchen. 2. Eene Commisfie te be„ noemen , ter zameuftelling der beweeg- gronden , welke de Vertegenwoordigers „ des Franichen Volks hebben doen beflui-i ten, zig tot Nationaale Vergadering te „ ftellen , en 3. eene Commisfie, gelast met „ het examen en rapport dergefchillen, ontKkk 2 „ ftaan  842 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ ftaan over de tytels en volmagten van zom- mige Gedeputeerden." Den 20 Juny des morgens ten 7 uuren wierdt te Verfailles aangeplakt, en door de Herauten van Wapenen afgekondigd, „dat de „ Koning befloten hebbende, den 23 dezer, „ eene zitting in de Vergadering der Staaten Generaal te houden, de Vergadering der „ drie Ordens midlerwyl tot dien dag zou- den opgefchort blyven; "gelyktydig wierdt er een Detachement Franfche Guardes aan de deuren der Zalen geplaatst, ten einde den ingang van dezelven te verhinderen, aan wien het ook wezen mogt. Den Heer Bailly, Prafident van den derden Staat of der tegenwoordige Nationaale Vergadering, gevolgd door eenige Leden, Zich derwaards begeven hebbende, wierdt hem aan de deur , door den Officier der Guardes, bekend gemaakt, dat hy bevel hadt om niemand in te laten. Den Heer Bailly tegen deze weigering geprotefteerd hebbende, liet terftond eene Vergadering van alle de Leden beieggen in de Kaatsbaan, in de ftraat van St. Franpois, door welke des middags ten half twee uuren het volgend befluit genomen wierdt: „ De Nationaale Vergadering, in aanrner„ king nemende, dat zy byeen geroepen is „ tot het vastftellen der Conftituüe , tot „ herftelling der publieke Orde entothand„ having der waare gronden van de tVJonars, chie; is 'er niets dat haar beletten kan, « der:  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 843 „ derzelver raadplegingen voort te zetten; „ in welke plaats zy ook genoodzaakt mogt „ zyn byeen te komen, en dat dienvolgens „ ook overal, waar de Leden vergaderd zyn, „ zy de Nationaale Vergadering uitmaakeri. „ Wyders is befloten, dat alle de Leden der „ Vergadering, op (taande voet eenplechti„ gen eed zullen afleggen ,van nimmer uit el,, kanderen te zullen gaan, maar te verga„ deren overal, waar de omftandigheden het „ zullen vereisfchen, tot zo lang, dat de „ Conftitutie op vaste gronden zal geves„ tigd zyn, en dat de gemelde eed afgelegd „ zynde, alle de Leden en ieder van hun, „ door hunne onderteekening deze onwrik„ baare Refolutie zullen bekragtigen. Ein* „ delyk, dat deze raadpleging zal gedrukt „ worden, gelyk ook het Proces ■ Verbaal „ van de tegenwoordige zitting. „Versailles inde Kaatsbaan den 20 „ Juny 1789, des middags ten half twee „ uuren." Deze gebeurdtenis verwekte op dien 20 Juny te Parys zeer veel beweging; dan een -Brief, dewelke de Lieutenant-Generaal van de Politie des avonds ten 6 uuren van den Heer Necker ontving, inhoudende, dat de bepaalde zitting alleenlyk zoude ftrekken tot vastltelling van de Unie en eensgezindheid onder de drie Ordens, welker zittingen MaanKkk 3 dag  844 NIEUWE NEDERLANDSCHE dag wederom zoude beginnen, bragt de gemoederen tot bedaaren. Op den 33 Juny verfcheen den Koning 111 de zaal der Staaten Generaal, en deedt gezeten zynde, eene aanfpraak, in welke Zyne Majefteit zich beklaagde, dat men, daar hy van zyne zyde alles gedaan hadt, wat men immer konde verlangen, in twee maanden tyds zo weinig gevorderd was dat men zelf nog niet overeen was gekomen omtrend de voorlopige fchikkingen, en 'er eene rampzalige tweedragt heerschte, weike hy verpligt was te doen ophouden. _ Hier las de Zegelbewaarder eene Declaratie van 15 artikelen, waar van het eerfte dus luidde: „ De Koning wil dat de oude „ onderfcheiding der drie Ordens van den „ Staat in zyn geheel, als volftrekt verbon„ den aan de Conftitutie van zyn Ryk, bei, waard biyve; dat de Gedeputeerdenvry „ door de drie Ordens gekozen, drie Ka„ mers, die by Orde ftemmen, uitmaaken„ de, en niet dan met goedkeuring van den „ Souverein te zamen kunnende deliberee„ ren , alleen moeten aangemerkt worden 'Ji als hec üghaam der Rèprefentanten van de „ Natie uit te maaken ; weshalven de Ko„ ning verklaart voor nul en geener waarde „ de deliberatien , gehouden door de Gede„ puteerdenvan den derden Staat op den 17 „ dezer maand, zo wel ais alle die daar uit „ gefproten zyn voor onwettig en inconfti„ tutioneel verklaard worden." Den  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 845 Den Koning toen weder het woord opnemende , zeide onder anderen, dat hy ook voor hun zoude openleggen , het geen hy aan zyn Volk wilde afltaan, zonder daar door hunnen yver te kort te doen. want dat hy gaarne alle .voorllagen der Staaten, ten algemeenen nutte (trekkende, zoude aannemen , maar dat hy niet fchroomde om te zeggen, dat zy, die door buitenfporige eisfchen of ongerymde moeilykheden zyne vaderlyke meening langer in den weg Ronden , niet waardig waren Franfchen genaamd te worden Dit gezegd zynde, las de Zegelbewaarder de meening des Konings, bellaande in vyf en dertig artikelen, waar van de voornaamfte hier op uitkomen: dat 'er niets omtrend de belastingen zal gefchieden, zonder toeftemming van de Rèprefentanten der Natie; dat 'er geene geldligting, zonder hunne toeltemming, zal gedaan worden, met die uitzondering egter, dat de Souverein de magt zal hebben, om, by geval van Oorlog, of ander Nationaal gevaar, zonder uititel tot honderd Millioenen toe te leenen, dawyl des Konings volftrekte begeerte is, den welvaart van zyn Ryk van niemand afhangelyk te maken; de Staten Generaal zullen den Staat der Finantien nazien; jaarlyks zal men de inkomkomften en uitgaven publiek maken; de onkosten van alle Departementen zal men be•palen op eenen vasten voet, en den Koning wil zelf de kosten tot onderhoud van zyn Kkk 4 Pluis  84*5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Huis daar niet van uitfluiten; den Koning verwagt, dat men den fchuldeisfchers van den Staat alle verzekering zal geven; en willende op eene onveranderlyke wyze bepaalen, de perfoneele vryheid van ieder Burger, worden de Staaten aangezet, om te onderzoeken, in welke maniere men de zogenaamde Lettres de Cachet zoude kunnen affchaffen, zonder uit het oog te verliezen de publieke veiligheid en noodige voorzorgen, om in zommige gevallen de eer van Familien tebewaaren, fpoedig de beginzelen van oproer te fluiten, of den Staat te beveiligen tegen ftrafbaare verftandhouding net buitenlandfche Mogendheden; ook zul)>•:. Je Staaten onderzoeken en aan Zyne Majefteit verflag geven omtrend het beste middel om de Vryheid van de Drukpers zodanig te bepalen, als met den eerbied voor den Godsdienst, de goede zeden en de eer van den Burger het best overeenkomt; en in het laatfte artikel wordt gezegd: dat Zyne Majefteit de Staaten Generaal byeen geroepen hebbende , om te famen den welvaart van zyn Volk te behartigen, egter ten ftelliglte verklaart, geheel en zonder de minfte verkorting te willen behouden de iaftellinge van de Armée, als mede alle de magt en 't gezag over de Militairen , even gelyk de Franfche Monarchen het altoos uitgeoeffend hebben. Toen deze lezing gedaan was, deedt den Koning andermaal eene aanfpraak, in welke  JAARBOEKEN, >«y, 1789. 847 ke Zyne Majefteit zeide, dat hy, zyne mening geuit hebbende , hoopte, dat men hem in zyne goede voornemens zoude helpen, want dat by anders alles alleen zoude doen, dewyl hy de wenfchen des Volks wist en zich als deszelfs waare Reprefentant zoude befchouwen. Dat men in aanmerking moest nemen, dat alle de fchikkingen , zonder Koninglyke goedkeuring, kragteloos waren: dat het minfte wantrouwen eene groote onbillykheid zoude zyn; dat hy alles hadt gedaan om het geluk van zyne Onderdaanen te bevorderen, etitrat het niet vreemd was, dat het verlangen vari een Souverein daar inbeftondt, dat zyn Volk het onderling eens wierdt, om zyne weldaaden te kunnen ontvangen , ordonneerende eindelyk dat de Vergadering ten eerften zoude fcheiden , en dat ieder 's.anderendaags in de Kamer zyner Orde zou* de terug keeren. Vervolgens gingen den Adel en de Geeftelykheid onmiddelyk na den Koning de Zaal uit, doch de Nationaale Vergadering bleef 'er, niet tegenftaande de fommatie van den Ceremoniemeefter, zeggende,dat niets dan geweld hun kon doen fcheiden, terwyl zy volharde by haare voorige béiluiten , cn verklaarde dat die geenen, welke een der Leden dier Vergadering,uit hoofde van' een of ander gegeeven advies, zoude arrefteeren, aanhouden of doen aanhouden, zoude aangemerkt worden als eerloos,en als een Verrader van zyn Vaderland. Dit  848 NIEUWE NEDERLA NUSCHE Dit Arrest gevoegd by de verzekering, dat den Heer Necker volftrekt zyn ontfiag wilde hebben, en geen deel aan 's Konings Declaratie had, of niet in de Vergadering geweest was, verwekte veel beweging : dan des avonds om 10 uuren deedt den Heer de Crosne overal op de publieke plaatzen bekend maken, dat de Minifter zoude aanblyven, en meer dan 10,000 menfchen verzelden hem naar zyn huis, toen hy by den Koning uitkwam, terwyl meer dan 300 menfchen , waar onder veele Gedeputeerden en perfoonen van den eerften rang, hem aan zyn huis opwag ten, om hem te overtuigen, dat zyne verwydering uit het Minifterie de grootfte bekommering zouden gegeeven hebben. Deze omwenteling van zaaken in het groot eu uitgeftrekt Frankryk, hoedanige in geen voorige eeuwen wordt aangetroffen, was te merkwaardig, om derzelver eerften tydftip en eerfte ontwikkeling niet aan te teekenen. Wy zullen derzelver . verdere voortzetting niet volgen, als ons bellek verre overfchreedende. Slaan wy zo ook eens een oog op Braband. De gisting in de gemoederen nemen in deze en nabuurige Gewesten, aan den Keizer onderhoorig, zeer toe. In zommige Steden ismen al reeds handgemeen geworden. Derhalven is van wege den Keizer en Koning deze afkondiging gedaan: VAN  JAARBOEKEN, Juny] 1789. 849 VAN WEGEN den KEIZER en KONING. By de Misfive, welke wy onder onze Koningly-, kc handtekening, den 7 January dezes Jaars,^ aan de Staaten onzes Lands en Hertogdoms Bra-,, band hebben geaddresfeerd, hebben wy hun, on-1 der anderen , kennis gegeven: ,, Dat wy, voor de Landfchap van dezen naam, „ al de guniten en gratiën daar aan toegeftaan en „ wel byzonder die van vergetelheid herriepen , , en dat ons Gouvernement, met hulp van den ', Militairen arm , de fcherpfte onderzoeking zou, de doen naar lieden van alle klasfen, en van al', lerlei ftaat, die, geduurende de laatfte onlusten , zig door daaden, woorden of gefchriften hebben *, fchuldig gemaakt, ten einde dezelve» te /tuffen, 5' zo ah wy\ naar omftandigheden, zouden bevinden te behoren " De tekenen van onderwerping en het verzoek van Clementie , vervat in het verzoekfchrift, het welk de Staaten ons hebben aangeboden, onder der 2ó January, hebben ons bewoogen, de uitvoering dier orders optefchorten, doch wy verklaarden daai by aan de Staaten in eene nadere Misfive, welke openlyk is bekend gemaakt , en gedagtekend wa: dén 15 February: „ Dat de opfchorting der orders van den 7 Ja „ nuary alleen in zo verre zou ftand houden, al „ al de klasfen der inwooners in alle opzigten di „ gehoorzaamheid, onderworpenheid en eerbied ii „ agt zouden nemen, welken zy ons verfchul „ digd zvn, en dat, indien 'er weerfpanlingei „ gevonden werden, of dat men zig, van wa „ kant het ook mogt wezen, eenige de minft „ oproerige ftappen veroorloofde, ftrydig met^d „ pu Afkondiging te'en op-oer enz. I ï j  Sjo NIEUWE NEDERLANDS CHE Afkondi ging tegen op. roer enz h ( d ï f. ti r< ■ „ publieke order of honende voor ons gezag, wy „ ons Gouvernement hebben aahgéfchréven te„ gen de fchuldigen te doen ageeren, zonder de „ geDi-mkelyke formen in agt te nemen, en gelyk „ het behoort in alle gevallen, die door derzelver „ object, en gevolgen boven de gewoone regelen en „ formen waren." Hier uit moesten wy ons beloven, dat wy nooit m de noodzaaklykheid zouden komen , van tot dit uiterfte moeten overgaan ; maar terwyl het veritandig gedeelte der Natie den ftaat van bekommering dezer Provincie beweent, en te regt het verlies der Conftitutie en derzelver privilegiën vreest, gelyk ook de onvermydelyke rampen, welken de weerftreving tegen liet wettig gezag na zig fleept, en dus naar niets meer haakt, dan naar de herftelling van rusten kalmte; zien wy met ret uiterfte leedweezen, dat 'er nog eene klasfe van leden is, welke ongetwyffeld by de voortduring Ier onrust en wanorde belang heeft, het welzyn Ier gantfche Provincie aan hun perfooneel belanV yillen opofferen, door hunne vermetele en misdaIige handelingen , waar door zv de gemoederen ragtcn te verbitteren en tot opftand te verweken, yalfche voorwendzels gebruikende, welken eedsin 1787 aanleiding tot tot oproer gaven opoeri<*e gefprckken voerende , volkberoerende <4:hn£ten en tydingen verfpreidende, het volk ontusteidc , wegens de oprigting van eene Militaire onfcriptie, invoering van eene belasting van vier sn honderd, en een fyftema van fchriklyke ftreng. eid en defpótismus, wegens de vernietiging der ,onititutie eri zelfs van den Godsdienst, en einelyk met veele andere dergelyke leugens, voeende niet alleen de haatlyke en verfoeilyke onder:heiding van Patriotten , maar zeiven met dien tel pralende, waar door zy hun fyfthema van op>er en rebellering duidelyk aan den dag leggen; ein-  JAARBOEKEN, Jur.y, 1789. 851 eindelyk op allerlei wyzen door hoon en fmaadwoorden en gefchriften, bedreigingen en zelfs dadelykheden dezulken aanvallende, die, om dat zy' aan onzen perfoon of aan onzen dienst verknogt' zvn de gehoorzaamheid betragten zo wel als het waar belang des Lands, met den naam van Roya* listen beftempeld worden; naam, welke befchouwd en gebruikt word met oogmerk om het volk tegen hen oprerokkenen, even als ware de onderworpenheid aan het fouverein gezag en de gehegtheid aan de publieke order eene misdaad of een verraad. . , Zulke misdadige handelingen niets anders dan eene vernieuwing zynde van het gebeurde voor twee Jaaren, ui ("dezelfde bron voördkomende, en met dezelfde gevolgen dreigende , kunnen wy de gantfche Natie niet bloot ftellen aan de rampen, die daar uit zouden voortfprnitcn, noch de onfchuldigen om met de fchuldigen geftraft te worden: maar wy agten het van onzen pligt en de regtyaardigheid vordert het van ons, dat wy met de uiter. Re ftrengheid tegen de fchuldigen doen vervaaren, Wy hebben dienvolgens en overeenkomstig om ze depêche van den 7 January ons Gouvernemeni uitdruklyk gelast, met hulp van den Militaire! arm, het ftrengfte onderzoek te doen naar liedei van allerlei klasfen en ftaat van onze Provincie vai Braband , die zig de geaccordeerde vergetelhei< van 1788 onwaardig makende, zig zedert hebbel fchuldig gemaakt, het zy door daaden, woordei of gefchriften, ten einde dezelven te doen ftraffen zo als wy zullen vinden naar omftandigheden va: zaaken te behooren , en tegen elk, zonder ondei fcheid van ftaat of rang, te handelen óvereenkomsti onze depêche van den 15 February,hier boven aat gehaald; en al de geenen, die de minfte excesfe plegen, ftrekkende tot ltoring der publieke rust ©f om anderen vrees in te boezemen, te doen va te dffondi?ing te* ?en op'otr enz» 1 r l l I l » l I n »  Afkondi ging tegen oproer enz. f ' 1 \ i i ( ] » j: jij 5) D 1 852 NIEUWE NEDERLANDSCHE ten en in zekerheid te ftellen, zelfs dezulken die den geest van oproer durven te kennen geven' door zig met den naam vari 'Patriotun te onderfcheiden , bf eenig andere benaming of teken aante nemen, welke eene party zoude kunnen aanduiden ftrydig met het fouverain gezag. Tot verhoeding egter, gelyk wy wenfchen, van tot zulke uiterften te moeten komen, hebben wy goed gedagt,een ieder voor de laatftemaal te waarfchouwen, by deze verklaring onzer Refolutie welke het misdadig gedrag van zulke flegte onderdaanen ons genoodzaakt heeft te neemen, eene Refolutie welke wy befchouwende als een Rap door de reden ran .ftaat en de hoogfte wet gedicteerd en als eene rerpligting, welke de fouveramiteir en de verbindiis zelfs, door ons aangegaan ten aanzien van onze jnderdacmen, op ons legt. Gegeven te Brusfel den 3 Juny 1789. ■ syjjgat sh j^ilcj hmiso, hkv i$tj ' ben, 't geval ter kennisfe en bellisfing van j, Zyne Majefteit zullen overgeven, na wiens „ uitfpraak den Raad verplicht zal zyn, zon„ der uitftel zig te gedragen." In het flot dezer Ordonnantie wierdt gezegt : „ dat de meening van Zyne Majefteit „ daarop uitkwam,en dat van de voldoening „ aan dezelve , de handhaving der Oude „ Conftitutie dezer Provincie zoude af„ hangen." De Staaten hier over geraadpleegd hebbende , weigerden in deze fchikkingen te treden , voorgeevende dat zulks met hunnen eed ftreed; waarop het GouvernementGeneraal genoodzaakt is geweest, op order van den Keizer, eene Ordonnantie af te kondigen, by welke de Deputatie der Staaten wordt opgefchort, de Raad van Braband vernietigd, en de blyde inkomst herroepen is. Des avonds ten 6 uuren zyn de Staaten gefcheiden, en den Raad van Braband, die van des morgens af vergaderd was geweest, ontving het bevel van deszelfs vernietiging; vervolgens wierden de Archiven der Staaten, benevens derzelver kisten , verzegeld, en een Committé benoemd,om het beltuur over de Finantien der Provincie te hebben. De gemelde Ordonnantie was van dezen inhoud:  JAARBOEKEN, jfuny, 17851. 855 CfaóUpnuï den Tweeden, by de Gratie Gods Roomsch ./ Keizer, enz. enz. enz. Deitrenge maatregelen , waar tóe het gedrag der Staaten van Braband Ons heeft doen beiluiten, en welke Wy door de Depêche Van den 7 January , hebben bekend gemaakt, zyn alleen opgefchort geweest door de depêche van den 15 Febauary daaraanvolgende, in de verwachting, dat de twee eerfte Ordens in allen opzichten zouden voldaan hebbeü aan de verzekeringen van haare volmaakte ondergefchiktheid., welke °zy in het Request van den 26 January hadden gedaan ; maar in plaats van te beantwoorden aan het vertrouwen, het welk Wy wel Kt haar hebben willen ftellen ; in plaats van te voldoen aan de verzekeringen , in haar Request vermeld ; in plaats van gebruik te maaken van Onze neiging tot zagtmoedigheid , en de middelen, welke haar van Onzentwège zyn voorgefchreven, om, met volkomen herftelling der publieke order en rust, de handhaaving der Conftitutie en Privilegiën, die zy reeds verdiend hadden te verliezen, te bewaren, hebben zy verkoozen om aan die heMzaame oogmerken niet te voldoen. Eene dergelyke handelwys , welke Onze verontwaardiging meer en meer opwekt, vordert van Onze waardigheid, om de volftrekte volvoering van Onze Depêche van den 7 January,niet langer°uit te Rellen , en dienvolgens Ordonneeren en Statueeren Wy, gelyk Wy ordonneeren en ftatueeren by dezen, de volgende Artikelen: Art. I. Van de dagteekening deezes zullen alle de voorregren door ons aan onze Provincie van Braband gegeeven, toegedaan en bevestigd, gelyk ook alle de Privilegiën deezer Provincie en den geheelen inhoud van de Blyde Inkomst, herroepen, verbroken en vernietigd zyn en blyven. II. Geïykerwyze zullen van nu af het Committé,bekend onder den naam van Deputatie der Staaten. en alle de Ontfangers, Officieren en andere Lil 2 .Be Vernietiging van de Priri' legien , blyde In~ kamfti enz.  856 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vernietiging van He Privilegiën , blyde In knmfl» enz. i ! : 1 Bedienden der gezegde Staaten , zonder ondcrfcheid, afgefchaft zyn. III. Niettemin verklaaren wy, dat alle de Ontfangers , Officieren en Bedienden kunnen voortgaan in, als voorheen, hunne Posten waar te nemen en hunne Gagementen behouden, mits zy vooraf aan ons den zelfden Eed doen als zy voorheen aan de Staaten gedaan hebben, dewyl dezelve geheel vervallen is. IV. Wy zullen terftond voorzien en publiek maaken, de gepaste middelen tot den ontfangst der Impostenen publieke Lasten, en uit dezelven zal men betaalen dc Intresten der Renten en daar aan verknogte verpligtingen, welke met de grootfte naauwkeurigheid zullen voldaan worden; ook zal men even flipt voorzien in de aflosfingen der Kapitaalen volgens de verbindtenisfen met de Geldfchieters aangegaan. V. De Raad van onze Provincie Braband by de fchandelyke buitenfpoorigheden, welke dezelve in den Jaare 1787 bedreven heeft, nog gevoegd hebbende de openlykfte ongehoorzaamheid , verklaaren wy dezelven gecasfeerd en vernietigd, gelyk wy dezelven casfeeren en vernietigen by ons Bevel, vam den 6 deezer Maand, met verbod aan ieder van de Leden, om na den ontfangst onzer Orders, :ene daad van autboriteit, rechtsgebied of eenige jitoeffening van hunne vorige bedieningen te ver•igten , op ftraffe van ten eeuwigen dagen uit onze Nederlanden gebannen te worden. VI. De vernitiging van dar Gerechts - Hof vorlerende dat wy onze Provincie van Braband voorden van een Opper ften Rechter , geven wy aan mzen Grooten Raad te Mechelen de magt, om iet Rechtsgebied over de gezegde Provincie te voe■en, even als de nu door ons gecasfeerden Raad leeft gedaan. VII. Wy verzekeren voorts aan alle onze getrou¬ ws  JAARBOEKEN, Juny, 1789. §J7 we Onderdaanen, van welken ftaat of rang, hunne Oude Rechten van Vryheid en individueele Eigendom, gelyk ook dat van in geener maniere,' civiel of crimineel, te kunnen worden behandeld, dan door eene geregelde Rechtpleging en voor bannen competenten Rechter, welke ter laatfte inftantiezal zyn, voor de Perfoonen, zaaken en ge vallen,die voorheen onder den geweezen Raad van Braband behoord hebben , onze groote Raad van Mechelen, met uitzondering echter voor die geenen , welke in voorleden of toekomende gebeurtenisfen zich tegen Ons vergreepen hebben of nog vergrypen. "VIII. Eindelyk doen Wy elk en een ieder weeten , dat onze hoogfte wil is, dat die geenen , welke, volgends gedaan of nog te doen onderzoek, fchuldig bevonden worden , ingevolge de orders, vervat in de Depêche van den 7 January laatstleden , terftond zullen gevat worden, zonder eenige Provifie van Juftitie, om gehoord ea gevonnisd te worden, naar omftandigheid van zaaken, en door zulken Rechter of Gerechts-Hof, als Wy ten dien einde zullen goedvinden te benoemen of aan te ftellen. En op dat niemand eenige ignorantie pretendeeren zal; &c Alle de vorige Ontvangers van de Staater van Braband,in de Steden van Brusfel, Antwerpen en Leuven, hebben den nieuwer eed aan den Keizer en Koning gedaan, en zyr dienvolgens aangebleven, uitgenomen een Tot de oprechting der twee Kamers van det Grooten Rade, die volgends de Declarath van Zyne Majefteit van den 18 Juny de Jufti ti< in den laatften resfort zullen bellieren, oj Lil 3 den Verniéti' *ing van ie Ptivitegien , blydê Inhm/ieenz.  858 NIEUWE NEDERLANDSCHE denzelfden voet als de geweezen Raad van deze Provincie, zyn bereids de Raadshee* ren van Mechelen te Brusfel aangekomen. Men ziec ook nog de volgende verklaar ring van wegens Zyne Majefteit: Den KEIZER en KONING! *7edert myne komst tot den Throon, heb Ik ^ moeite noch zorgen gefpaard om kennis te neemen van de behoeften myner getrouwe Onderdaanen en van de verfcheiden misbruiken die door den. tyd, in veele takken der wetgeving en van het regeetingsbeftuur waren ingeflopen. Ik heb my daarby enkel voorgefteld myne volken te verlichten , en op ieder misbruik, het welk ik dacht te kunnen uitroeijen, heb ik gemeend iets tot hun welzyn te zullen toebrengen. Deeze beweegredenen alleen hebben my fteeds opgewekt, en zullen my altoos bepaalen, welke ook de vooroordeelen en inboezemingen zyn, waar door men zoude trachten myne oogmerken te misduiden. Ik geloof my daarmede Rechts te kwyten van den eerften myner plichten, van den duurften myner eeden, van de wezenlykfte verplichting , die op my ligt en van de eenige waare verbintenis, die het in myn vermogen is geweest met myne onderdaanen te treffen. Volgens dit inzicht en naar deeze grondbeginfeIen is het, dat, niet langer de wanorde kunnende dulden, welke zedert twee Jaaren een gedeelte van de Belgifche Provinciën onder myne heerfchappy, inzonderheid myn hertogdom van Braband, verdrukken ; ik eindelyk beflootcn heb aan de Staaten dier Provincie myne Souveraine meening te doen verftaan, om dus een einde te maaken aan alle de val-  JAARBOEKEN, >»y, 1789. 8j9 valfche geruchten en leugens, waar van kwalykgezinden gebruik zouden maaken om myn volk te ont' rusten. , , , Indien ik enkel gehoor hadt gegeeven aan de rechtmaatige gevoeligheid wegens den hoon zedert twee Jaaren aan myne waardigheid, ,en zelfs aau myne perfoon , toegebragt, zoude ik reparatien kunnen eisfehen, evenredig aan de beledigingen, die myn fouverain gezag zo grievend zyn aangedaan; maar ik heb liever de verdwaalde gemoederen willet) terugbrengen, door eene edelmoedige vergetelheid van al het verledene, en my enkel bepaald tot de gefchikte maatregelen om aan myne getrouwe onderdaanen voor altoos de rust en veiligheid te verzekeren , waar op zy recht hebben en welke het myn plicht is hun te doen genieten. Ik had gehoept dat de Staaten van Braband met yver deeze gelegenheid zouden hebben te baat genomen , om door hunne medewerking de kalmte en het vertrouwen in myne Onderdaanen te herftellen, welke my van hunnentwege toekomen , en waar mede zy niet zouden agtergebleven zyn, indien zy myne waare inzichten beter hadden weeten te waardeeren; maar deeze Staaten. hunne belangens of hunne verplichting onder een ander oogpunt befchouwd hebbende, zyn eerder den weg ingeflagen van het verzaaken.hunner conftitutie, welke Ik hun niet dan met leedweezen heb afgenomen, en welke myn vast befluit was te handhaaven, behoudens eenige geringe veranderingen, die niets anders bedoelden , dan te gelyk en voor altoos de gemeene rust en goede ordre vast te ftellen en verzekeren. Ik heb my dan genoodzaakt gezien om _ myne fouvereine authoriteit in alle derzelver volheid weder op te neemen; maar, nimmer zal ik de rechten van individueelen eigendom en vryheid van myne getrouwe onderdaanen fchenden , zo min als het recht van niet betrokken te mogen worden anders LU 4 dan Vtrlina-ing van 4m Kei» eer.  Verhlaa. ring van den Kei' zer, 1 1 ? f t « \ % Z n % g< g< m m dc re m zc oc or ne 860 NIEUWE NEDERLANDSCHE dan in reguliere Juftitie, by rechtsgeding en vonnis, SnS ^rvT8 verzekerd wordt door hef VII artikel der Ordonnantie, den 18 deezer maand op dit fubject geëmaneerd. p Myne rechtvaderlyke liefde voor eene natie die voor deezen-zo yeele bewyzen van haare verknoetbeid en getrouwheid aan haare fouvereinen hadt «?eïeven, die liefde, welke alle de wreede gebeurte?'£nV3"twf, Jaaren a§ter een niet in my hebben mnnen uitwisfchen, laat my niet toe by deeze versekenng te blyven ftilftaan, maar dryft my verder log te verklaaren: ' Dat ik , met vermaak, de hand zal toereiken .an dezulken van myne*Onderdaanen, die, heen;ellingerd ooor den maalftroom van eene onselukige verbystermg , hun plicht jegens my hebben er zyde gefteld, en nog heden, met vertrouwen n oprechtheid, zich tot myne clementie en goedeid zullen wenden. 6 Dat ik, met vermaak, het tydftip zie naderen, raarm ik my zal mogen overgeeven aan bet waar svoelen van myn hart, verfcheurd door de gerengheid welke ik gedwongen ben geweest zedert 3 lange te gebruiken, om de ftoutheid van fomigen en de blinde tegenftreeving van anderen te :er te gaan. Dat het enkel zal zyn om eene vrye werking te «ven aan myne zorg en oplettendheid voor het Juk van myn volk, en volftrekt niet om myne agt te vermeerderen, dat ik gebruik zal maaken van yne fouveram gezag, bevrvd van de banden en n last van eene conftitutie, dié ingefteld was in andetyden enmandere omftandigheden,en van welke ;n den geesten de beginfelenongelukkig heeft «recht te verderven, door valfche uitleggingen die de rfprong hebben uitgemaakt van alle de publieke heilen , waarin zedert meer dan twee Jaaren myBelgifche Provinciën zyn gedompeld geworden ïk  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 8ry, ?3?fc 8S3 S€ne perfoon, en op de krenking Zyner Macht, als ook op de onderdrukking zyner Onderdaanen , zo hebben zodanige verfoeilyke voorneemens, die door de Vyanden van het Ryk onderfteund, en door verdeélde gevoelens, tweefpalt en eigendunkelvke inzichten lang onderhouden wierden , het voor Ons, en de Ryks-Standen noodzakelyk gemaakt, die krachtige middelen uittevmden, welke deeze ongehoorde toeleg en onbezonne aanzoekingen , zo wel voor het tegenwoordige als voor het toekomende, beletten en wegneemen k°Wy' hebben alzo gemeenfchappelyk met de Ryks - Standen , om ons en Haar belang te bevorderen , het raadzaam geoordeeld, dat wy de Reeeerings-Gronden in een vernieuwde kracht er fterkte weêr herftelde, waar door dc Zelfftandigheid, de Eere, en het Aanzien des Ryks weer or dat Toppunt van eere, en roem gebragt kan wor den , waar op ons geliefd Vaderland onder der, luisterrvken Scepter der voorige oude Koningen. door m'anhaftigen en eendragtelyken byftand haare: getrouwe Onderdaanen, uitgeblonken heeft. En daar te gelyk de algemeene Stemme de Volks met een vuurig verlangen de bewerking vai deeze onze voorneemens begeerde, zo hebben wy na zodanige aanleidingen en oorzaaken gelegen heid,gemèenfchapoelyk met de Standen des Ryks deeze Vereenigings- en Zekerheids - Acte beraamd beflooten en vastgefteld, dewelke wy ook hie mede in genade bekrachtigd, en zo als dezelve lel terlyk luid, en met onze nadere gegeeven gent dige Confirmatie overeenftemd, woordelyk zo a V°Om op alle tvden van ons, en ons geliefd V: derland de tegenwoordige oneenigheden af te wei den, dewelke deels door de eer- eu heerschzucl - 3 va Vereentoiftgs en Zeker, beids Acte tnz. i i > r s IIC n  Vereenv gings er, Zeker, heids Acte enz, i ] < ; i i 1 i < i 854 NIEUWE NEDERLANDSCHE van eenige perfoonen, deels door de vreemde aanzettingen , eindelyk ook door nyd en tweedragt tusfchen de Ryks - Standen , de" zelfftandigheid en algemeene zekerheid van het Ryk in gevaar hadden gebracht, en oneenigheden niet alleen tusfchen de onderdaanen, maar ook tusfchen den Koning en het volk veroorzaakt hadden, en om eens voor altoos de gronden, waarop de Regeerings-wet fteund, te kunnen vast zetten, en voor het toekomende alle onbehoorlykheden en eigenzinnige vindingen af te weeren, had onze allergenadigfte' Koning voor zich en zyne Navolgers op den Zweedfchen Throon de volgende Vereenigings en Zekerheids - Acte met onze toeftemming vervaardigd. U) Wy erkennen, dat wy een Erf-Koning hebben, die een volledige macht heeft, om het Ryk te regeeren, in rust te houden, te befchutten, en :c verdeedigen, Oorlog aan te vangen, Vrede en verbintemsfcn met Buitenlandfche Mogendheden aan te gaan, te fluiten, te bekrachtigen, leeven, ;ere en goederen weêr te herftellen ,' alle RyksAmpten , die van geboorene Zweedfche Mannen jekleed moeten worden, naar deszelfs Hooge goedvinden te begeeven, en over Gerecht en "Wetten iet beftuur te oeffenen ; de overige aangelegenheien en zaaken van het Ryk worc'ei , zo als het len Koning het nuttigst oordeeld, bezorgd en beberd. 2.) Wy zien ons zelfs als vrye, der wetten onlerworpen en als zekere Onderdaanen onder eenen vettigen gekroonden Koning, dewelke ons naar de >efchreeve Zweedfche wetten regeeren zal, en als ;elyke vrye Onderdaanen zullen wy ook alle onder le befcherming der wetten gelyke Rechten te zanen genieten. Alzo moet ook het Hoogfte Gericht les Konings, by welke alle zaaken der Juftitie in Jevifie beflist worden,en waar by de KoniDg twee ftem-  JAARBOEKEN, J*$y> ^9- ^5 ftemmen toegekend zyn, zo wel uit Adelyke als Onadelyke Mannen, beftaan. Gevolgelyk zal het getal der Ryks Raaden van het genadig goedvinden van den Koning afhangen, gelyk als het ook de wille en meening van Zyn Koninglyke Majefteit is, zo wel Hoogen als Laagen tegen alle ongerechtigheden te befchermen , en dat niemand aan Leeven , Eere, Lyf en Goederen lyden zal, alvoorens hy wettig is gevonnist geworden. 3. ) Een gelyk vry volk moet gelyke Rechten deelachtig zyn; alzo zyn alle Standen gelyk bevoegt, in haar gemeenfchappelyk Vaderland goederen te verkrygen en te bezitten, zo als deRidderfchap en den Adel, naar de tegenwoordige gewoonelyke Herkomens, Riddergoederen, de zogenaamde Raa en Rors, en die in Schoonen, Halland, en Blekingen zogenaamde Infokne Hemman (Adelyke doch meerendeels door Boeren bewoonde Vry-Hoven) bezitten mogen. Voor het overige zullen de Landgoederen haare oude aatuur en verfcheidenheid tusfchen Adelyke, Burgerlyke, en Kroongoederen onverandert blyven behouden, maar de lasten op allen Hoven in het Ryk gelyk ■verdeeld worden; de zogenaamde goederen Raa en Rors, en Infokne Hemman, zyn daarvan uitgezonden en vrygefprooken. Het Recht der Boeren tot aankoop van Kroongoederen onder, gewoonlyk Schattings - Recht is door een byzondere verordening van deezen datum met gelyke zekerheid, als waare dezelve hier in woordelyk geïnfereert, bevestigd. 4. ) De Hooge en voornaamfte Ampten des Ryks, zo ook de Hof-Ampten zullen, aan Mannen van den Ridderfchap en den Adel begeeven worden, maar omtrent de overige moet gefchiktheid, verdiensten , ondervinding, en beproefde' Burgerlyks deugden, die een goede grond opleveren voor be- vor- Fertexi' gings en Zekerheids At* te enz.  865 NIEUWE NEDERLANDSCHE Pêreenigyngs en Zikerheids Acte enz. \ < \ s c e I \ l Ti X d g i ai vordering tot alle zo wel hooge als laage Ampten en Bedieningen des Ryks, plaatze hebben zonder inzicht, of afkomste, of byzondere Rand. Maar wanneer een onadelyke Amptenaar tot adelyk verheeven wierd, kan hy dat ampt, welke hy als onadelykj, om de zekerheid van den onadelyken Rand te bezorgen, bezit, niet meer beklecden. 5.^ Naardien de Vryheid daar in beftaat, dat 't geen tot onderhouding van het Ryk noodig bevonden word, vrywillig word opgebracht, zo komt ook het Zweedfche Volk dat onwederfpreekelyke Recht toe, om met den Koning over de nieuwe Schattingen of Contriburien te beraadlhgen , enavereentekomen, te onderfteunen en afteilaan. 6".) By de Ryksdagen worden geen andere zaa en gedaan worden, om de geringde verandering, 'erklaring, of omfchryving van den letterlyke inpird te inaken; en ingeval het tegenwoordig Koinglyk huis kwam uittefterven , moet de nieuw erkooren Koning alle dee«c voorrechten bytreen, en zich tot derzelver naarkoming, zonder de eringfte verandering, verplichten. 9.) De Regeeringsform van den 21 Augustus 772 zal in alles, waar door deeze Acte niet veridert word, onveranderlyk beftaan en gelden. Gegeeven op het Koninglyk Slot te Stokholm, den  JAARBOEKEN, 5*^4 Ï78P.' UT den 21 February in den Jaare na Christus geboorte T789. V, W. dè Ridders en V. W. den Priesterftand. den Adel. (Was geteekend') {Was geteekend) CELEWENHAUPT. J. A. LINDBLOM. h t. Landraaarfchalk. Bisfchop te Lindkoping, in plaa ts van denSpreeker* V. W. den Burgerftand. V. W. des Boereoftandi {Was geteekend) {Was geteekend) AND. LUDBERGH. OLOF OLSSON. Spreeker. h. t. Spreker. Deeze voorfchreeve Vereenigings en ZekerheidsActe verklaaren Wy voor Ons, en onze Navolgers op den Zweedfchen Troon voor eene onwederroe pelyken en onveranderlyken Grondwet,en deszelf: tetrerlyken inhoud zonder verandering, verklaring en verdraaijing té zullen nakomen. Wy gebie den en beveelen derhalven hier mede in genade, da alle die geene, die ons en onze Navolgers het Ryl tot dienst en gehoorzaamheid verplicht zyn, deezi Vereenigings en Zekerheids - Acfe te erkennen, 11 acht te neemen , en deszelfs letterlyken mhou< naartekomen en te gehoorzaamen ; waar by nocl aantemerken is, dat alle Rechters in hooge en laag. Gerechten, zo ook alle geringe Amptenaaren, di de' waardigheid èenes vromans (alle Hooge Beamp ten hieten des Koningsgetrouwe Mannen, en alt iïiage zyne getrouwe Dienaaren,) niet bekleeden Pereeni*ïngs et*. Zekerheids Ac (e enz. 1 l i »  Vereenigings ei ZekerheidsActe enz. \ j | i 'Was geteekend) GUSTAAV. De 868 NIEUWE NEDERLANDSCHE of aan de Regeering des, Lands geen deel neemen , niet zonder rechtmatige onderzoekingenen oordeel naar beflisfing der Wet en Krygsartikel, haare Ampten verliezen zullen, v Wat de iast der vervoering der reizenden op algemeene ftraaten betreft, zo zullen de Boeren des Adels een gelyk deel daar aan neemen, en byzonder in Oorlogstyden, wanneer de hoogfte nood een gelyke verdeeling vordert, en doortocht en grootere marfchen op het-land gefchieden, of Proviant Ammunitie en Monteeringen tot de Armée, Vestingen en Magazynen vervoert moeten worden. En gelyk Wy ook de Privilegiën der Ridderfchap en des Adels van den Jaare 1772, dieniet duidelyk genoeg waren uitgedrukt, hebben bekrachtigd en bevestigd, zo beveelen en ordonneeren wy , dat ze by vervolg in baaren vollen kragt géiden en blyven zullen; even zo wy ook hiermede de Privilegiën des Prieften'tand van den Jaare 1723, en onze van dén 2 Maart dezes Jaars gegeeven verdere verzekering, te gelyk met de bekrachting der zekere vryheden en Voorrechten, die wy den 23 Februa■y den ftanden des Ryks, en onder denzelven da:um der Boeren gemeinten toegekend en vergund lebben, bekrachtigen. Tot grooter zekerheid hebben Wrv deze met ons :ige hand onderteekend, en met ons 'Koninglyk Zejel doen bekrachtigen. ' • Gegeeven op het Slot te Stokholm, op den 3 Aoril Q den Jaare 1789. J v  Jaarboeken, juny. i?3o. tda De algemeene gisting in veele gedeeltens Van Europa, hier ook, het zy uit inlandfche, het zy uit uitlandfche oorzaaken, ontftaan zynde, kan bovengemelde Vereenigings en Zekerheids-Acte worden aangezien , als eene nieuwe bevestiging vari deRegeeringsvorm van 't Jaar 1772,en dus, in deze tyden , van belang, zonder dat wy verders in de zaaken van dat Ryk zullen treedem Turk yen. Den Turkfclieh Keizèr AU Hul Hamed, welke op den 20 Maart 1725 was geboren, is den 15 April zeer oiverwagt geftorven; 'sVoórmiddags om 9 uureh begaf by zich in dë Mofcheë, alwaar hy tot ii üuren bleef; na Zyne terugkomst in het Serail dronk hy Chocolade, en om I uuren gaf hy den geest; de Zoon zyneS Broeders, Mustapba den III, Sulian Se/im, geboren deh 24 OcTiober 1761 , wierdt tot Keizer uitgeroepen, én beklom den Trooh. onder den naam Se/im den III. Abdul Hamed laat wel Zoonen na ,. maar de Troons opvolging der Turkfehe Keizers is daar in van alkandere onderfcheiden,dat hoch vrye verkiezing, noch eerstgeboorte recht tot de Troon geeft. Om onrüsten voortekömen wierdt de dood Van den Turkfchen Keizer buiten het Serail zo lang verbofgen gehouden, tot dat, Mmm zyn  Z7o NIEUWE NEDERLANDS CHE zyn Troon volger tot de opengevallene waardigheid was verheeven. Den 13 der maand April was de dag der grootfte plegtigheid van den Nieuwen Regent. Alle Grooten, de Minifters, en Perfoonen van het Hof, verfcheenen in het Serail in buitengewoone Oofterfche pracht. In het midden van deze talryke Vergadering, .tradt Selim den Derden, tegens (5 uuren des morgens uit het Paleis, ryk met goud en juweelen bedekt. Deze heerlyke tocht gefchiedde onder geleide van een aanzienlyke bende Janitzaaren, en ander tot de Wacht des Keizers beftemd Krygsvolk. Zyn Hoogheid begaf zich naar de groote Mofchee Eyoub, welke buiten de Hoofdftad (in een voorftad van gelyken naam) ligt. Den Grooten Heer, die den gantfchen weg over zeer ernftig was, kwam op den middag in de Mofchee; men was vier uuren lang bezig met het doen van deze tocht, welke voor de heiligfte zaak door het volk aangezien wierdt, 't welk zich in de grootfte ftiite en eerbiedigheid hieldt. Zodra den Sultan in denTempel tradt,deedt men de ernftigfte gebeden aan den grooten Propheet, met de vuurigfte wenfchen voor de behoudenisfe van den Regent, en voor eene gelukkigen uitHag zyner onderneemingen. Daar op wierdt hem , na gedaane eed en andere beloften, den zabel omgord, en alzo door hem eene beftendige ver-  JAARBOEKEN, >«y, 1789. 871 verdediging van het Gttomannisch Ryk beloofd. Na geëindigde plechtigheid (dewelke even zo veel, als by de Christenen de kroning is,) ging den Sultan onder het vreugdengeroep van een ontzaggelyke menigte van volk, op een fchip, het welk gereed lag om hem te ontvangen, voer op het zelve door de haven heen, en ging 'er uit in een Lusthuis by het Arzenaal, van waar hy zich onder een zeer groote toeloop van volk weêr naar het Serail terug begaf. Terwyl den Sultan door de Stad ging, wierden 'er onder het volk over de 8q zakken Para uitgeworpen , tot een teken van zyne weldadigheid , terwyl hy door daaden van mildheid te kennen wilde geeVen, hoe zeer hy zich zyn volk waardig trachten te maken. In een oogenblik wierden 'er bodens naar het Leger van den Groot-Vizier, met volftrekt bevel afgezonden, dat hy den oorlog tegens de ongelovigen met den grootften yver zou voortzetten. Ter gelyker tyd wierden de beveelen aan Pachaas der verfcheide Provinciën afgezonden, waar by de verhaasting der tot den marsch befterade troepen aanbevolen wierdt. Voorts wierdt 'er ter gelyker tyd afgezonden de volgende M mm 2' BRIEF  «7* NIEUWE NEDERLANDSCI-lE BRIEF door SELIM DEN DERDEN, eigenhandig aan een DIVAN gefchreven , gedagieekend 13 /Jpril 1789. Brief van Selim den Derden. T~\e Volkeren en Onderdaanen van den Staat, zyn ,JL^ zy niec een heiligen fchat, dewelke God myne handen heeft toevertrouwd, en is het niet myn eerfte plicht hun te befchermen, te verdedigen, en haar rust en levensonderhoud te verzekeren ? Maar hoe kan men aan zulke gewigtige bedoelingen beantwoorden, zonder de deugden van billykheid en rechtvaardigheid te betrachten, en hoe kan men die deugden uitoeffenen, wanneer men daar mede geen aanvang maakt, om de ongerechtigheden en verdrukkingen te verbannen, daar de laster en de deugd zich nooit met den anderen kunnen verdragen, en de rechtvaardigheid aldaar nooit plaatze vinden kan, waar de ongerechtigheid beerscht. Het is daarom myne Keizerlyke wille, dat gy alle pogingen en zorg aanwendt, om de ongerechtigheden uit te roeien, op dat de gerechtigheid beerscht. Noord-Amerika. Zeer aanmerkelyk is een Gefchrift door de Ingezeetenen van Ketitucky ,^ï\ het Noord-Amerikaansch Congres, omtrend de vrye Scheepvaart van de Misfifippi, overgeleverd: "Oet volk van Kentucky in de Conventie gerepre•*-J- fenteerd, als Vryliedeo, als Burgers, en als en  JAARBOEKEN, Juny. 1789. S73 een gedeelte der Amerikaanfche Republiek, verzoekt by dit onderdaanig gefchrift de vryheid, om hunne Rechten ter neder te Rellen, en om de befcherming, tot genieting derzelve, in te roepen. Vaders, Medeburgers en Bewaarders onzer Rechten! Als wy ons tot U vervoegen onder de lieftalige benaaming van Vaders, vertrouwen wy op Uwe vaderlyke geneigdheid om ons te hooren; wy verhaten ons op Uwe rechtvaardigheid als. menfchen en burgers, om acht te geeven op het ongelyk j menfchen en burgers aangedaan , en als een Volk, door de plechtige"Actens der Unie erkend, zien wy nic naar befcherming by het Bondgenootfchappelyk Hoofd. Wanneer de vrede aan Amerika die Souveraini* teit en onafhanglykheid hadt verzekerd, voor welke zy zo edelbafrig hadt geftreden, konden wy met onze Atlantifche vrienden niet terug trekken, om in ftilte de zegeningen der vryheid te genieten. Menigte onzer hadden, in de voorftellingen om onze Lands-Rechten, dien eigendom verteerd, welke ons in ftaat konde gefteld hebben , om een vérmogen, nevens onze Vryheid, te bezitten. 1 Aan de westlyke wateren bezat het Gemeenebest van Virginie eene! vruchtbaare doch onbewoonde •wildernis. In deeze woesteny zochten wy, na aan onze nakomelingfchap vryheid bezorgt te hebben, in derzelver onderhoud te voorzien. Aan ongemakken door een langen Oorlog gewoon , waagden wy ons in genoegzaam ondoordringbaare Bosfchcn. Zonder brood of tam vee, vertrouwden wy op den gcvalligen toevoer door de Jagt verfchaft. Honger was onze gemeenzaame medgezel, en zelfs onze onfmaaklyke maaltyden wierden gedaan op de vochtige oppervlakte' der aarde, met den bewolkten onftuimigen luchtheme•: ■ Mmm 3 len medgezel, en zelfs onze onfmaaklyke maaltyden wierden gedaan op de vochtige oppervlakte' der aarde, met den bewolkten onftuimigen luchtheme- Memorie voor cis " vrye Sohèe/j' Viar:, l  8?4. NIEUWE NEDERLANDSGIIE- voor de vrye Scheepvaart. len tot ons tlekzel. Hoewel gedwongen om de Kreupelbosfchen door te dringen , was het geenzin ts in veiligheid, dat wy onze treden zetteden. De wqes.te wildeman dorltcde naar bloed , loerde op onze paden, en befprong den onachterdochtigea Jager. Terwyl wy den' verboren vriend beklaagden, wierdt een Broeder, een Vader, een Vrouw, een Kind, het flagtoffer van den barbaarfchen Tomahawk. ■ In plaats van vertroosting, deedt een nieuw en grooter ongeluk het gevoel van grooter droeffenisfen te niet: van de Unie ontvongen wy geen onderftand , doch wy befcbuldigcn' hunne rechtvaardigheid niet. Vruchtelooze Tractaaten, dikmaals vernieuwd, en zo dikwyls verbroken door de wilde Natiën, dienden alleenlyk, om bun met de middelen ter onzer uitroeijing te voorzien. Doch geene menfehelyke zaak konde de Voorzienigheid tegengaan, welke het westelyk Land voorgefchikt had, om de Zetel van een befchaafd en gelukkig Volk te zyn. Het tydftip van deszelfs vervulling was verre af, doch het zelve naderde met fnelle en ongeloof! yke fchreeden. Wy bekwamen fterkte uit onze nederlaage,' en getallen uit onze verliezen. De onvoorbeeldelyke vrugtbaarheid onzer Landsbouw gaf dankbaare vergeldingen op, verre onevenredig aan den geringen arbeid, welke onze veiligheid ons toeliet daar aan 'te beiteeden. Onze velden en onze kudden leverden ons niet alleen genoegzaam onderhoud voor ons zeiven op, maar insgelyks voor de Emigranten, welke Jaarlyks ons aantal verdubbelden, en zelfs blyft 'er nog over ter uitvoer. Dit overfchot zoude veel grooter zyn, indien niet een bekrompene policy onze Scheepvaart opflöot-, en onze naarftigheid mismoedigde. In deeze gefteltenis vraagen wy uwe oplettenheid , wy verzoeken u de .Misfifïppi van den Oceaan af na te fpooren, de ontelbaare Rivie[ ren  JAARBOEKEN, 1789. 875 ren te befchouwen, welke uw westelyk Territoir befproeijen en hunne fchatting aan deszelfs grootheid betaalen: onderzoekt de weeldrige Landsdouwen, welke deeze Rivieren doorkruisfen. Dan vragen wy, kan de God der wvsheid en natuur dat uitge ftrekt Land te vergeefsch hebben gefchapen ? was het te vergeefsch , dat hy hetzelve met een genoegzaam ongelooflyke vrugtbaarheid zegende ? verordende hy niet deeze groote ftroomen, welke zich in.de Misfifïppi ontlasten, en daar door gemeenfchap hebben met de Atlantifche Zee, ten einde de andere Volkeren nevens ons het genot mogten hebben , van de vrugtbaarheid onzer vrugtbaare Landsdouw ? bezigtigt het land en gy lieden zult voor uw zei ven ast woorden. Maar kan de vermetele uitzinnigheid der Menfchen eene Staatkundige bedenken , onbeftaanbaar met de onafmeetelyke Raadsbefluiten der Goddelykheid ? de Americanen zyn daar toe niet in Raat. Daar het een natuurlyk recht der Ingezetenen van dit Land is, om de Misfifïppi te bevaaren, hebben zy daar toe insgelyks een recht uit de Tracfaaten en Nationaale verdragen fpruitende. By het Vreedes - Tractaat, in het Jaar 1763 gefloten, tusfchen de Kroonen van Groot-Brittannie, Frankryk en Spanje, wierdt de vrye vaart op de Rivier Misfifïppi aan Groot - Brittannie verzekerd. Het dus vastgeftelde Recht wierdt door de Onderdaanen van die Kroon, tot op den Vrede van 1783 , en gezamenderhand met hun door de Ingezetenen der vereenigde Staaten uitgcoeffend. By de Tracfaaten, in welke Groot-Brittannie de onaf hanglykheid der Vereenigde Staaten erkende, Rondt zy mede de vrye vaart op de Mis fifippi af. Het was een regt , natuurlyk en weezentlyk gehegt aan de Bezitting van dit westelyk Land. Als zodanig wordt hetzelve door Amerika gereclameerd, en het was uit dat grondbeginfel dat Mmm 4 't zcl- Memorie mor de vrye Scheepvaart»  JU ft mort vost de wy Schiep vaart. i V *- 87 .... Vervolgens heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid nog, uit kragte van de authorifatie, by Refolutie win.de Edele Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en West - Friesland van den 31 October 1787, op Hoogstdenzplven verleend , en van de re/erve vervat in Hoogstdeszelfs Publicatie van den 24 Mei des voorleeden Jaars, tot vervulling van eene der noch openftaande Vroedfchapsplaatzen ••- 1 - . de-  JAARBOEKEN, Jtmy. 1789. 879 dezer Stad, tot Raad in de Vroedfchap van dezelve aangefteld den Heer Mr. AtnoAus Frcdertcus. Johannes Pichot. 1 Eindelyk heeft nog Zyne Doorluchtige Hoogheid, aangefteld tot Bewindhebber van de O. I. Comp ter Kamer Enkhuizen, den Heer Mr. J. Haksteen , Heer van Cadier cn Blankenburg, Gecommitteerde in de Generaliteits Reekenkamer, in plaats van den'Heere IVigbold Adriaan Grave van NarfauWoudenbtrgy die daar van vry willig afftand gedaan heeft. r Utrecht. Den 29 Mei is in plaatze van den Heer Mr. Affö Com. van Cleef, thans Procureur - Generaal dezer Provincie, door de Heeren Ordinaris Gedeputeerden tot Subftitut-Griffier en Rentmeéfter der Exploiclen van den Edelen Hove dezer Provincie aangefteld,., de Heer Mr. Petrus vam Musschenbroek. Franeker. Den 15 Juny heeft den Hoog Geleerden Heer J. G. -de-Crank, t/iflor. fc? Itfoq. frotesfor ord. zyn Inwyings - Redevoering alhier gedaan, in het aanwezen van eene menigte toehoordcren van allerlei rang cn ftaat, handelende: j)e Perfeëlo Hijïoricc, in welke redevoering als in een klein tafereel, eene afbeelding van eénen volmaakten Gefchiedkundigen wierdt opgegeeven. Daar na deedt den Hoog Geleerden Heer H. J VerschuiR, 5. S. Th\ol- 0*180* Ling, Or-.ew. & stntiq. Hebr. Profesfor 0>d., eene redevoering: Ds, Republica Judaica temporis Maccabaici a Syro Ma. Qedpnum tyanpjde liherita , comparata cum nofira t&lgiiPepublica, Phiiipp II. Jugotxcusfo, inü* -wffJ ■■ , 3ering )nder 3e höo3e en l.age Amtenaars, enz.  880 NIEUWE NEDERLANDS CHE Veranderingonder de hooge en dage Amtenaars, ENZ. i 1 I t t \ \ £ I bert at em vindicata; da't,is: Fan het Joodfche Gemeenebest s ten ty.leder Mathabeers van de SyrischMace. donifche tyramde verlost zynde, ver geleeken met ons Ne-derlands Gemeenebest, na dat het, het Spaanfche juk van haar en hals afgeworpen hebbende, zich vrygevogten hadt; en droeg daar mede de Regeering van deze Hooge School met de gewoone plechtigheden over op den Hoog Geleerden Heer Ev. VVassenkerc , Ling. Graca Antig. Grcec. Pto> fosfor ord. Deventer Den 25 Juny heeft den Heer Mr. breder. Üaxe, den post van Hoogleeraar in de Rechten aan het Illuftre Athenssum alhier aanvaard, met het doen eener plechtige redenvocring ; De Antonio Schultingio , alttro geminoque Batavorum Cujacio , tamquam gravispmo futuii Anleccsforis txemplo. Dat is: Over Antonius Schulting', ah de mdere en waare Cujaeilis in Medeiland. en daar m het uitnemendst roor beeld voor een toekomende Hooghei aar in de Rechten, ■ Groningen. Alhier is in den ouderdom vaa •8 Jaaren overleden, den Heer A. A. vandddekin>e, in leven Burgemeefter dezer Stad, Gecommiteerde ter Vergadering van Hun Edel Mogende de leeren Raaden van Staaten, Lieutenant-Hout veser van het Provinciaale Jagtgericht, Mede-Curaar der Univerfiteit van Stad en Lande, Drosfaart an Valkenburg , Leenheer van de Heerlykheid Vedde en Wester-Woldingerland,en Bewindheber der West - Indifche Compagnie. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Irfftadhoudër, heeft in plaats van wylen den geme!-  JAARBOEKEN, Juny, 1789. S8i melden Heer A. A. van Iddekinge, aangefteld tor Lieutenant-Houtvester van het Provinciaale Jagt-; gericht van Stad en Lande, den Heer S L. Al- , eer da , Heer van Byma; en tot Curator der Hooge Schoole den Heer H. L. Wichers, Raadsheer dezer Stad. Sluys in Vlaanderen. Den 13 Juny zvn door de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden van Hun Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der "Vereenigde Nederlanden, uit de aanblyvende Regeering dezer Stad verkoren en aangefteld tot Burgemeefter van der Corps den Heer Dr. Godefridus Wilhelmus Callenfels ; tot Burgemeefter van Scheepenen den Heer Adriaan Kleyman; en tot Pra> fident Schcepen den Heer Jacob Petrus van Weenegem Ferkman. En voorts uit het Edele weerde Collegie 'sLands van den Vrye tot Burgemeefter van denzelven Lande den Heer Dr. Joan van der Belre. Hulst. Den 19 Juny zyn alhier door de Edefc Mog HeerenGecommitteerden van Hun Hoog Mog, de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, tot de Magiftraats-Beftelling in Vlaande.ren voor den tyd van twee Jaaren over deze Stac en Jurisdictie aangefteld : tot Burgemeefter det Heer Jan Jacob van Dortmont; tot Scheepenei "de Heeren Adriaan Anthony Wouters, Prsefident Hendrik van Olfen , Hendrik Atnhrofiut Bacot, 'Dirk van den Bogaard, Anthony Pieter Anemaa en Scipio Oudekerk. I En over den Lande van Hulfter - Ambagt, med VOQ /eran« 3erins 3nder de hoo3e en lage Amte- naar8 , énz. I i l  Veranderingonder 'de hooge en lage Amte- naars, enz. 'i i ] ] < j c c 1; \ t< X. 1 i 882 NIEUWE NEDERLANDSCHE voor den tyd van twee Jaaren: tot Burgemeefter deft Heer Pieter Lenshoek ; en tot Scheepenen £ Heeren Om Obreen. Prudent; Mr SS Jacob Rauwerts Wülem Echb.nus flodolus Pa. Z\ Td Konh,Z' Eend,lk Adri«™ Anemaat en Jan Bernard van Olffen. ^ncmaai ilnfli xP^ d?dsJHeercn Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden ter Magiftraats Beftelüng in Staats. Flaanderen voor de ïwee vozende iaarérï over het hooge en Iaage Sas van Ccn t^Sl tot Burgemeefter den Heer J. W. -Raven- n* Scheepenen de Heeren Dr. J. A, Ehmt^Vb^ rcheepen ff, MènW, , y. & Bm Faber, F Lucl fen, &. F. Nwok en J. de Jonge. ' ^Üa£m na,urg'j den r3 Juny is alhier door 3un Edele Mogende de Heeren Gecommitteerlen van Hun Hoog Mogende de Magiftraat verueuwd , en aangefteld Noor twee IS tot urgemeefter van der Corps Johan Byrau to urgemeefter van Scheepenen Johan Ammm .troes; en tot Scheepenen Gabriel Joh. PifaT, PhilippïNe. Den 15 tUnv "•efeh>>rM« rW e Heeren ^mt^-J^^^ e Heeren Staaten Generaal der Vereenigde N«W mden, de Magiftraats veranderingÏS*Stad ™ jerden aangefteld voor twee eeffiSde "aren J H^ Humanus van S ,N' tot voor -Scheepen r rfo/fcher ^nrm,,,, loo^erf jMCMMfel Ne^D}J^'% ys; als mede tot Subftitut - Secretaris, Stadhouder en.  JAARBOEKEN, Juny, 1789. 883 en Stads Ontvanger den Heer Jan Chriftofel Nee. tefon. Axel. Den 17 Juny zyn door de Edele Mogende Heeren, Hun .Hoog Mogende Gedeputeerdens ter Magiftraatsbeftellingin Statits-Flaanderen, over deze Stad en derzelver Arcbagt, voor den tyd van twee jaaren verkozen : tot Burgemeefter, den Heer Pieter de Jonge, en tot Scheepenen de Heeren Jan Hoelartds, Simon Dronker, Cornelis Jansfen van Rofendaal, Pieter ie Regt, Willem Willemfen en Machiel Spronk. Neuzen. Den 17 Juny zyn door de Edele Mogende Heeren Gedeputeerdens van Hun Hoog Mogende ter Magiftraatsbeftelling in Staats-Flaanderen, en daar toe mede te Axel op den 17 Juny gekomen zynde, over de Steden en Ambagten van Axel en Neuzen, voor den tyd van twee Jaaren aangefteld: tot Burgemeefter den Heer Pieter Alvarez Junior; en tot Scheepenen de Heeren Pieter de Jonge, Dirk van den Berge, Jan Roe~ lands, Jan Nou/en , Simon Drenkers , Jacobus van den Bergh , Cornelis Jansfen van Rojendaal, Abraham Klaas fen, Pieter de Regt, Simon Buyfit Willem Willemfen, Ary de Regt en Michiel Spronk, Oostburg. Den 13 Juny zyn alhier door Edele Mogende Heeren Gedeputeerdens van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , tot het opnemen der Stads rekeningen, en beftellen der Magiftraaten in Flaan. deren, tot Burgemeefter en Scheepenen dezer Stad en Scheependomme, voor de twee aanftaande Jaaren verkooren: tot Burgemeefter den Pleei Karel Serle; tot Scheepenen de Heeren Jacoè a Hont, Jacob Seny, Mattheus Cornelis van Caftee* m Abraham Arents. LYS1 Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars, enz. .., . .. •«- I  §S4 NIEUWE NEDERL. JAARB., Juny, t?g^ LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEI* DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 15 Juny. by de Z. Zak. TARwnieuwWitteZeeuws32a385g Zomer 34 a 36~« Rog ce Zeeuws enz. 20 a 213 S by 't Last. Boek wa li* op 156® ai6<£\ Geiist Winter zoè a 22 oC -— Zomer ip| a 21 ^ Haver VriefeBrouw. 14 a 18^] — Zeeuws enz. a ia «Cl [ Rotterdam den 15 Juny. Paaedebooneh 20 a 22 cê Koolzajd 60 a 65 csC MouiWYif 8oede3oVc by den Steer. Vlas Allerbeft ' 46 a 56 ft. Best 36 a 45 fL —— Middelfoort 28 a 35 ft. Gemeen 22 a 27 ft4 Allergemeenst 19 a 22